SQLite format 3@ {{-) ~Y=~~Yi%!indexverses_indexversesCREATE UNIQUE INDEX verses_index on "verses" (book_number, chapter, verse)wItableversesversesCREATE TABLE "verses" ("book_number" NUMERIC, "chapter" NUMERIC, "verse" NUMERIC, "text" TEXT)atablebooksbooksCREATE TABLE "books" ("book_color" NUMERIC, "book_number" NUMERIC, "short_name" NUMERIC, "long_name" TEXT)=_tableinfoinfoCREATE TABLE info (name TEXT, value TEXT) ^u^'right_to_leftfalse)strong_numbersfalse/russian_numberingfalse+languagesmall languages)chapter_stringChapter #1descriptionKekchi Bible, 2000 Bxy`G1~~~~~~o~S~:~$~ }}}}}|}\}@}'}||||||v|\|?|'| {{{{{y{_{E{&{zzzzzrzLz/zyyyyyyjyKy,y xxB##ff7c80RevApocalipsisA#00ff00JudeJudas@!#00ff003John3 San Juan?!#00ff002John2 San Juan>!#00ff001John1 San Juan=##00ff002Pet2 San Pedro<##00ff001Pet1 San Pedro;#00ff00JasSantiago:#ffff00HebHebreos9#ffff00PhlmFilemón8#ffff00vTitusTito7#ffff00l2Tim2 Timoteo6#ffff00b1Tim1 Timoteo$5-#ffff00X2Thess2 Tesalonicenses$4-#ffff00N1Thess1 Tesalonicenses3!#ffff00DColColosenses2!#ffff00:PhilFilipenses1#ffff000EphEfesios0#ffff00&GalGalatas/##ffff002Cor2 Corintios.##ffff001Cor1 Corintios-#ffff00RomRomanos,#00ffffActsHechos+#ff6600JohnSan Juan*#ff6600LukeSan Lucas)!#ff6600MarkSan Marcos(#ff6600MattSan Mateo'!#ffff99MalMalaquías&#ffff99ZechZacarías%#ffff99HagHageo$#ffff99ZephSofonías##ffff99HabHabakuk"#ffff99NahNahúm!#ffff99MicMiqueas #ffff99JonahJonás#ffff99|ObadAbdías#ffff99rAmosAmós#ffff99hJoelJoel#ffff99^HosOsea#ff9fb4TDanDaniel#ff9fb4JEzekEzequiel'#ff9fb46LamLamentaciones#ff9fb4,JerJeremías#ff9fb4"IsaIsaías#66ff99SongCantares%#66ff99EcclEclesiastés!#66ff99ProvProverbios#66ff99PsSalmos#66ff99JobJob#ffcc99EsthEster#ffcc99NehNehemías#ffcc99EzraEsdras##ffcc992Chr2 Crónicas ##ffcc991Chr1 Crónicas #ffcc99x2Kgs2 Reyes #ffcc99n1Kgs1 Reyes #ffcc99d2Sam2 Samuel #ffcc99Z1Sam1 Samuel#ffcc99PRuthRut#ffcc99FJudgJueces#ffcc99~8~2~,~&~ ~~~~~}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}v}o}h}a}Z}S}L}E}>}7}0})}"}}} }||||||||||||||||||||z|s|l|e|^|W|P|I|B|;|4|-|&|||| |{{{{{{{{{{{{{{{{{{{~{w{p{i{b{[{T{M{F{?{8{1{*{#{ƁrŁkāgÁjME#x_E*]J6tXG. ^<c9_[WnJ+z3ISq<akdadf`[Yc`TE3kQ/eYHC~=}(|{z yyxswlvfuZtHs7rqpyoenEm/lbkj:iUh g8fAejdcGbxa6`t_-^d]\7[PZgY~X<W?V9U#T SRpQqPtOxNqMdL\K_J6I H{G3FcE^DTCLBIAA@6?#>=>A==<;;:9|88`76544!2x11"0///(..:---,,X++j+*r*)))((}''&&%%%&$D#""?!!g ZeQR Mt 4 K d Z SMz[};u Timil timil quichakic li haß saß ruchichßochß. Chiru jun ciento riqßuin mero ciento cutan li haß yô chi sâc.T:# Quixcanab êlc li haß saß li chßochß ut incßaß chic quixqßue li hab.;9 s Li Dios quixtokßoba ru laj Noé joß ajcuiß chixjunileb li xul li cuanqueb saß li jucub cab. Quixtakla jun nimla ikß saß xbên li ruchichßochß ut qui-oc chi chakic li haß.]85 Jun ciento riqßuin mero ciento cutan quicuan li butß saß xbên li ruchichßochß.7 Joßcaßin nak li Dios quixsach ruheb chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß. Queßosoß li cristian joß ajcuiß chixjunileb li xul li nequeßbêc. Joß ajcuiß li nequeßxjucuqui rib ut li nequeßrupupic chiru choxa. Caßaj chic laj Noé quicoleß rochbeneb chixjunileb li cuanqueb saß li jucub cab.Jun ciento riqßuin mero ciento cutan quicuan li butß saß xbên li ruchichßochß.w6i Chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß, quilajeßcam. Eb li cristian joß eb ajcuiß li xul quilajeßcam.5 Ut quilajeßcam chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß. Queßcam chixjunil li xul li nequeßrupupic, joß ajcuiß li nequeßxjucuqui rib saß chßochß. Queßcam li quetômk joß eb ajcuiß li nequeßcuan saß qßuicheß. Ut chixjunileb li cristian queßcam.C4 Numenak cuukub vara xchamal li haß saß xbêneb li tzûl.h3K Quinujac li haß saß xbên li ruchichßochß toj retal queßmukun chixjunileb li nînki tzûl.w2i Kßaxal cuißchic quichamoß li butß saß xbên li ruchichßochß. Ut li jucub napamamnac saß xbên li haß.1 Caßcßâl cutan quixqßue li hab. Quichamoß li butß ut li jucub quicuaclesîc xban li haß ut napamamnac saß xbên li haß..0W Queßoc jûnk sumal li xul aß yal cßaßru chi xulil joß quiyeheß re laj Noé xban li Dios. Ut nak xeßoc chixjunileb, li Dios quixtzßap li oquebâl re li jucub.R/ Chixjunil li xul queßoc saß li jucub riqßuin laj Noé chi jûnk sumal.. Queßoc ajcuiß saß li jucub chixjunileb li xul aß yal cßaßru chi xulil. Queßoc li xul li nequeßcuan saß qßuicheß joß ajcuiß li quetômk. Queßoc ajcuiß li xul li nequeßrupupic chiru choxa joß ajcuiß li nequeßxjucuqui rib saß chßochß.c-A  Nak toj mâjiß naticla li butßi haß, laj Noé qui-oc saß li jucub cab rochben li oxib chi ralal, laj Sem, laj Cam, ut laj Jafet. Ut qui-oc ajcuiß li rixakil laj Noé joß eb ajcuiß li rixakileb li oxib chi ralal.L,  Ut quixqßue li hab chiru caßcßâl cutan ut caßcßâl kßojyîn.+  Saß eb li cutan aßan yalak bar quilajeßel chak li haß saß chßochß. Ut nak quitehon li choxa, quichal li hab chi kßaxal cau. Aßin quicßulman saß li cuuklaju xbe li xcab po re li chihab aßan. Cuakib ciento chihab cuan re laj Noé nak quicßulman aßin.*  Chixjunileb queßoc saß li jucub. Nak quinumeß li cuukub cutan, quiticla li hab ut quichal li butß saß ruchichßochß.~)w  Chi caßcabil queßoc li xul saß li jucub riqßuin laj Noé, têlom ut ixk, joß quiyeheß re laj Noé xban li Dios.M( Queßoc li xul li natißeß xtibeleb. Ut queßoc ajcuiß li xul incßaß natißeß xtibeleb. Joß ajcuiß li xul li nequeßrupupic. Ut queßoc ajcuiß li xul li nequeßxjucuqui rib saß chßochß. ' Laj Noé qui-oc saß li jucub cab rochbeneb li ralal, li rixakil ut li rixakileb li ralal re xcolbaleb rib chiru li butßi haß.^&7 Cuakib ciento chihab cuan re laj Noé nak quicuan li butßi haß saß ruchichßochß.J% Ut laj Noé quixbânu chixjunil li quitaklâc cuiß xban li Dios.K$ Saß cuukub cutan tintakla chak li hab. Ut chiru caßcßâl cutan ut caßcßâl kßojyîn yôk li hab. Chixjunil li cßaßak re ru quinyoßobtesi saß ruchichßochß tinsach ruheb, chan li Dios.}#u Tâcuocsi ajcuiß cuukutk sumal li xul li nequeßrupupic, tzoß ut tux, re nak cuânk riyajileb saß ruchichßochß.@"{ Tâcuocsi saß li jucub cab cuukutk sumal chi xul li natißeß xtibeleb, têlom ut ixk. Ut tâcuocsiheb ajcuiß junjûnk sumalak li xul, li incßaß natißeß xtibeleb, têlom ut ixk.x! m Li Kâcuaß Dios quixye re laj Noé, —Anakcuan ocan saß li jucub cab lâat âcuochbeneb lâ cualal âcßajol ut lâ cuixakil, xban nak caßaj cuiß lâat tîc âchßôl chicuu saß xyânkeb li cristian li cuanqueb saß eb li cutan aßin.E  Laj Noé quixbânu chixjunil joß quiyeheß re xban li Dios.R Tâchßutub nabal pây ru li tzacaêmk ut tâcßûla saß li jucub re nak tâcßanjelak chokß êcua ut xcuaheb ajcuiß li xul, chan li Dios.Laj Noé quixbânu chixjunil joß quiyeheß re xban li Dios.}u Teßoc li xul li nequeßrupupic chiru choxa, joß eb ajcuiß li nequeßbêc saß chßochß. Ut teßoc ajcuiß li nequeßxjucuqui rib saß chßochß. Chi caßcab aß yal cßaßru chi xulil teßoc saß li jucub cab âcuiqßuin re nak teßcolekß. ; Ut tâcuocsiheb saß li jucub cab caßcabakeb li xul junjûnk têlom ut junjûnk ixk aß yal cßaßru chi xulil. Teßoc re nak teßcolekß âcuiqßuin.6g Lâin tinbânu jun li contrato âcuiqßuin. Tat-oc saß li jucub cab lâat ut eb lâ cualal ut lâ cuixakil joß eb ajcuiß li rixakileb lâ cualal teßoc saß li jucub cab.:o Ut lâin tinqßue li nimla butßi haß saß ruchichßochß, re nak teßosokß chixjunil li cuanqueb jun sut rubel choxa. Chixjunil li cuanqueb saß ruchichßochß talajeßcâmk.C Tâyîb li jucub cab chi oxib tikil lix teram. Li bar toxrakekß li rox tikil li jucub cab, aran tâcanab chi teto chi junaj cua. Li teto tâcanâk, aßan tâcanâk chokß junak ventana re nak tâoc li cutan chi saß. Lix teram li teto numenak mero vara. Ut toxtzßap toj saß xbên. Ut tâqßue li oquebâl chiru.-U Joßcaßin nak tâyîb, chan li Dios. —Li rok numenak jun ciento riqßuin caßcßâl vara. Li ru numenak cuukub xcaßcßâl vara. Lix teram numenak cuaklaju vara.oY Li Dios quixye ajcuiß re laj Noé: —Tâyîb junak li jucub cab riqßuin châbil cheß joß li ciprés. Ut nabal tasal xsaß tâqßue. Tâtzßap chirix ut chi saß riqßuin xkßol li cheß re nak incßaß tâoc li haß chi saß.3a  Joßcan nak quixye re laj Noé: —Tinsach ruheb chixjunil li cristian xban nak xnumta li mâc xeßxbânu. Lâin tinsach ru li ruchichßochß chi junaj cua, chan li Dios.P  Li Dios quiril nak kßaxal numtajenak li mâusilal saß ruchichßochß.'I  Saß li ruchichßochß numtajenak li raylal ut li mâusilal xban nak eb li cristian incßaß chic nequeßxcßoxla li Dios ut cßajoß xyibal ru lix naßlebeb.iM  Laj Noé quicuan oxibeb li ralal ut aßaneb aßin lix cßabaßeb: laj Sem, laj Cam ut laj Jafet.E  Laj Noé aßan jun cuînk tîc xchßôl. Tzßakal re ru lix yußam nak cuan saß xyânkeb li ras rîtzßin ut tîc lix yußam chiru li Dios. Aßan aßin retalil li ralal xcßajol laj Noé.6i Abanan laj Noé quitokßobâc ru xban li Dios.4c Li Kâcuaß Dios quixye: —Tebinqßue chi osocß li cristian li quinyoßobtesiheb, joß ajcuiß chixjunileb li xul li nequeßbêc ut teßosokß li nequeßxjucuqui ribeb, joß ajcuiß li nequeßrupupic saß choxa. Cßajoß nak nayotßeß inchßôl xbaneb. Incßaß raj xebinyoßobtesi, chan li Dios.{ Ut quiyotßeß xchßôl li Dios nak quixyîbeb li cristian saß ruchichßochß ut cßajoß nak quirahoß saß xchßôl.  Li Kâcuaß Dios quiril nak yô chi numtâc lix mâqueb li cristian saß ruchichßochß. Caßaj cuiß li mâusilal nequeßxcßoxla.q] Saß eb li cutan aßan queßcuan cuînk nînkeb rok. Ut eb li ralal xcßajol li Dios quilajeßcuan ralal xcßajol riqßuineb li ixk. Ut li ralal xcßajol eb aßan nînkeb ajcuiß rokeb. Eb li cuînk aßan cauheb rib ut naßno ruheb.  Li Kâcuaß Dios quixye: —Lin musikß incßaß tâcuânk riqßuineb chi junelic xban nak yal cristianeb. Incßaß najt rok lix yußameb tinqßue. Jun ciento riqßuin junmay chihab ajcuiß teßcuânk li cristian junjûnk saß ruchichßochß, chan li Dios.z o Li ralal xcßajol li Dios queßril nak chßinaßus nequeßiloc eb li ixk aßin ut queßxcßameb chokß rixakileb.X  - Nak queßoc chi qßuiânc li cristian saß ruchichßochß, quilajeßcuan xrabin.   Ut nak ac cuan ôb ciento chihab re laj Noé, queßcuan oxib li ralal. Aßan aßin lix cßabaßeb: laj Sem, laj Cam, ut laj Jafet.Z / Laj Lamec cuukub ciento riqßuin cuuklaju xcâcßâl chihab cuan re nak quicam.Ut nak ac cuan ôb ciento chihab re laj Noé, queßcuan oxib li ralal. Aßan aßin lix cßabaßeb: laj Sem, laj Cam, ut laj Jafet.# Chirix lix yoßlajic laj Noé, laj Lamec quicuan ôb ciento riqßuin oßlaju roßcßâl chihab chic. Ut toj queßcuan chic ralal ut xrabin.^7 Ut aj Noé quixqßue chokß xcßabaß. Laj Lamec quixye: —Xban nak li Kâcuaß Dios xtzßektâna li chßochß, tento nak totrabajik chi cau riqßuin kukß. Ut li al aßin toxqßue chi hilânc caßchßinak, chan.a= Jun ciento riqßuin cuib roßcßâl chihab cuan re laj Lamec nak quiyoßla jun li ralal.[1 Laj Matusalén belêb ciento riqßuin belêb xcâcßâl chihab cuan re nak quicam./ Chirix lix yoßlajic laj Lamec, laj Matusalén quicuan cuukub ciento riqßuin cuib roßcßâl chihab chic. Ut toj queßcuan chic ralal ut xrabin.nW Jun ciento riqßuin cuukub roßcßâl chihab cuan re laj Matusalén nak quiyoßla laj Lamec li ralal. Tzßakal re ru lix yußam, ut saß jun li cutan mâ ani chic saß ruchichßochß xban nak quicßameß chi yoßyo xban li Dios.E Oxib ciento riqßuin ôb xcâcßâl chihab cuan re laj Enoc./Y Chirix lix yoßlajic laj Matusalén, laj Enoc quicuan oxib ciento chihab chic. Ut toj queßcuan chic ralal ut xrabin. Laj Enoc quicuan chi sum âtin riqßuin li Dios.T# b xcâcßâl chihab cuan re laj Enoc nak quiyoßla laj Matusalén li ralal.T~# Belêb ciento riqßuin cuib xcâcßâl chihab cuan re laj Jared nak quicam.~}w Chirix lix yoßlajic laj Enoc, laj Jared quicuan cuakxakib ciento chihab chic. Ut toj queßcuan chic ralal ut xrabin.f|G Jun ciento riqßuin cuib xcâcßâl chihab cuan re laj Jared nak quiyoßla laj Enoc li ralal._{9 Cuakxakib ciento riqßuin oßlaju roßcßâl chihab cuan re laj Mahalaleel nak quicam.z7 Chirix lix yoßlajic laj Jared, laj Mahalaleel quicuan cuakxakib ciento riqßuin oxib xcaßcßâl chihab chic. Ut toj queßcuan chic ralal ut xrabin.Uy% b xcâcßâl chihab cuan re laj Mahalaleel nak quiyoßla laj Jared li ralal.Mx Belêb ciento riqßuin lajêb chihab cuan re laj Cainán nak quicam.w3  Chirix lix yoßlajic laj Mahalaleel laj Cainán quicuan cuakxakib ciento riqßuin caßcßâl chihab chic. Ut toj queßcuan chic li ralal ut xrabin.\v3  Lajêb xcâcßâl chihab cuan re laj Cainán nak quiyoßla laj Mahalaleel li ralal.Hu  Belêb ciento riqßuin ôb chihab cuan re laj Enós nak quicam.t  Chirix lix yoßlajic laj Cainán, laj Enós quicuan cuakxakib ciento riqßuin oßlaju chihab chic. Ut toj queßcuan chic ralal ut xrabin.Ws)  Lajêb roßcßâl chihab cuan re laj Enós nak quiyoßla laj Cainán li ralal.Jr Belêb ciento riqßuin cablaju chihab cuan re laj Set nak quicam. q Chirix lix yoßlajic laj Enós, laj Set quicuan cuakxakib ciento riqßuin cuukub chihab chic. Ut toj queßcuan chic ralal ut xrabin.\p3 Ac cuan jun ciento riqßuin ôb chihab re laj Set nak quiyoßla laj Enós li ralal.Wo) Belêb ciento riqßuin lajêb xcaßcßâl chihab cuan re laj Adán nak quicam.|ns Chirix lix yoßlajic laj Set, cuakxakib ciento chihab chic quicuan laj Adán ut toj queßcuan chic ralal ut xrabin.7mi Ac cuan jun ciento riqßuin lajêb xcaßcßâl chihab re laj Adán nak quiyoßla li rox ralal. Li ralal chanchan ajcuiß na-iloc laj Adán. Aj Set quixqßue chokß xcßabaß.glI Cuînk ut ixk nak quixyoßobtesiheb ut quirosobtesiheb. Cristian quixqßue chokß xcßabaßeb.k 7 Aßan aßin li hu li tzßîbanbil cuiß li retalileb li ralal xcßajol laj Adán. Nak li Dios quixyoßobtesi li cuînk, quixyîb joß rilobâl aßan.3ja Ut mokon chic laj Set quicuan jun li ralal. Aj Enós quixqßue chokß xcßabaß. Nak ac cuan chic laj Enós, queßxtiquib xchßutubanquileb rib re xlokßoninquil li Dios.&iG Ut laj Adán quicuan cuißchic riqßuin li rixakil. Li rixakil quicuan jun chic lix cßulaßal. Aj Set quixqßue chokß xcßabaß. Li ixk quixye: —Li Dios quixqßue jun chic lin cßulaßal chokß rêkaj laj Abel li quixcamsi laj Caín, chan.Ut mokon chic laj Set quicuan jun li ralal. Aj Enós quixqßue chokß xcßabaß. Nak ac cuan chic laj Enós, queßxtiquib xchßutubanquileb rib re xlokßoninquil li Dios.Rh Cui cuukub sut tixtoj rix xmâc li ani tâcamsînk re laj Caín, li ani tâchßeßok cue lâin, lix tojbal rix lix mâc lajêb xcâcßâl cua chi cuukutk chic tixcßul, chan laj Lamec reheb li rixakil.gy Saß jun li cutan laj Lamec quixye reheb li rixakil: —Cherabihak li oc cue chixyebal êre, lâat Ada ut lâat Zila. Lâex, cuixakilex, abihomak li cßaßru tinye. Xincamsi jun li cuînk xban nak xinixyocß. Xmâc nak xinixsacß, xincamsi aßan.}fu Lix Zila quicuan ajcuiß jun lix cßulaßal. Aj Tubal-caín queßxqßue chokß xcßabaß. Laj Tubal-caín, aßan aj tenol chßîchß. Ut li chßîchß li naxtrabaji, aßan bronce ut hierro. Laj Tubal-caín quicuan jun li ranab xNaama xcßabaß.e Laj Jabal quicuan jun rîtzßin aj Jubal xcßabaß. Eb li ralal xcßajol laj Jubal, aßaneb li nequeßchßeßoc arpa ut xôlb.[d1 Ut lix Ada quicuan jun lix cßulaßal. Aj Jabal queßxqßue chokß xcßabaß. Eb li ralal xcßajol laj Jabal, aßaneb li queßcuan saß eb li muhebâl yîbanbil riqßuin tßicr. Ut eb aßan aj qßuirisinel xul.ac= Laj Lamec quicuan cuib li rixakil. Li jun xAda xcßabaß ut li jun chic xZila xcßabaß.6bg Laj Enoc quicuan jun ralal aj Irad xcßabaß. Laj Irad, aßan xyucuaß laj Mehujael; ut laj Mehujael, aßan xyucuaß laj Metusael; ut laj Metusael, aßan xyucuaß laj Lamec. a Laj Caín quicuan riqßuin li rixakil. Li ixk aßan quicana chi yaj aj ixk. Lix cßulaßal li quiyoßla, aj Enoc queßxqßue chokß xcßabaß. Laj Caín quixyîb jun li tenamit ut Enoc quixqßue chokß xcßabaß li tenamit xban nak aßan xcßabaß li ralal. ` Qui-el laj Caín chiru li Kâcuaß Dios. Ut cô chi cuânc saß jun li naßajej Nod xcßabaß li cuan saß releb sakße re li Edén.W_) Li Dios quixye re: —Li ani tâcamsînk âcue, aßan cuukub sut xtojbal rix lix mâc tinqßue, chan. Chirix aßan li Dios quixqßue jun li retalil laj Caín re nak yalak ani tâtaßok re incßaß tixcamsi.0^[ Xinâcuisi saß li naßajej aßin ut incßaß chic tinâcuil. Junes xbeninquil cuib aj chic tinbânu saß ruchichßochß. Ut yalak ani tâtaßok cue, tinixcamsi, chan.o]Y  Ut quixye laj Caín re li Kâcuaß Dios: —Kßaxal ra xtojbal rix li mâc li xinbânu. Mâmin tincuy.<\s  Nak tâtrabaji li chßochß, incßaß chic tâûchînk lâ cuacuîmk. Tâbeni âcuib saß xbên li ruchichßochß. Yalak bar âcue âcuu. Ut mâ jaruj tathilânk, chan li Dios re.i[M  Anakcuan tzßektânanbilakat xban li chßochß x-ucßac re lix quiqßuel lâ cuîtzßin xacamsi.Z  Li Dios quixye ajcuiß re: —¿Cßaßru xabânu? Lix quiqßuel lâ cuîtzßin xahoy chiru chßochß yô chi kßokônc chicuu.Y9  Li Dios quixye re laj Caín: —¿Bar cuan lâ cuîtzßin?— Laj Caín quixye: —Incßaß ninnau. ¿Ma lâin ta biß aj ilol re li cuîtzßin? chan.#XA Saß jun li cutan laj Caín quixye re li rîtzßin: —Yoßo saß cßalebâl, chan re. Ut nak ac cuanqueb saß li cßalebâl laj Caín quixcamsi laj Abel. W ¿Ma incßaß ta biß tâqßuehekß âlokßal cui us tâbânu? Cui incßaß us tâbânu, yôcat xqßuebal âcuib chi âlêc ut li mâc tânumtâk saß âbên. Abanan cuânk raj âcuanquil re nak lâat tatnumtâk saß xbên li mâc, chan li Dios re laj Caín.cVA Ut li Dios quixye: —¿Cßaßut nak yô âjoskßil, Caín? ¿Cßaßut nak joskß lâ cuu?U% Abanan incßaß quisahoß xchßôl riqßuin laj Caín ut incßaß quixcßul lix mayej. Cßajoß nak quijoskßoß laj Caín ut quipoß li ru.RT Ut laj Abel quixqßue ajcuiß chokß xmayej li xbên ral lix carner. Quixsicß ru li kßaxal châbil saß xyânkeb. Ut li Kâcuaß Dios quisahoß saß xchßôl riqßuin laj Abel ut quixcßul lix mayej.vSg Quicuulac xkßehil nak quixqßue lix mayej laj Caín chiru li Kâcuaß Dios. Lix mayej, aßan ru li racuîmk.R Chirix aßan quicuan jun chic lix cßulaßal aj Abel xcßabaß. Laj Abel, aßan aj qßuirisihom carner ut laj Caín, aßan aj acuinel.dQ E Laj Adán quicuan riqßuin lix Eva. Ut lix Eva quicana chi yaj aj ixk. Nak quiyoßla li cßulaßal, aj Caín queßxqßue chokß xcßabaß. Lix Eva quixye: —Saß xcßabaß li Kâcuaß Dios cuan jun lin chßina al, chan.oPY Li Dios quirisiheb li cuînk ut li ixk. Quixqßueheb li querubines aran saß releb sakße saß li naßajej Edén. Quixqßueheb saß li oquebâl re li naßajej re nak teßril nak mâ ani tâoc. Ut quixqßue jun li chßîchß yô xxamlel ut yô xsutinquil rib yalak bar re xrambal ru li be re nak mâ ani tâoc cuan cuiß li cheß li naqßuehoc junelic yußam.iOM Joßcan nak li Dios quirisiheb saß li naßajej Edén ut quixqßue chixtrabajinquil ru li chßochß li quipaqßueß cuiß.Li Dios quirisiheb li cuînk ut li ixk. Quixqßueheb li querubines aran saß releb sakße saß li naßajej Edén. Quixqßueheb saß li oquebâl re li naßajej re nak teßril nak mâ ani tâoc. Ut quixqßue jun li chßîchß yô xxamlel ut yô xsutinquil rib yalak bar re xrambal ru li be re nak mâ ani tâoc cuan cuiß li cheß li naqßuehoc junelic yußam.N+ Quixye li Kâcuaß Dios: —Anakcuan li cuînk juntakßêt chic kiqßuin lâo. Naxnau chic li us ut li incßaß us. Tento takisi saß li naßajej Edén re nak incßaß tixsicß ut tixlou ru li cheß li naqßuehoc junelic yußam, ut tâcuânk lix yußam chi junelic, chan.`M; Ut li Kâcuaß Dios quixyîb rakß li cuînk ut li ixk riqßuin rix xul ut quixtikibeb.|Ls Ut laj Adán quixqßue xEva chokß xcßabaß li rixakil xban nak aßan xbên xnaßeb chixjunil li toj teßyoßlâk.xKk Cau tattrabajik ut riqßuin lâ tikob tatcuaßak. Joßcaßin nak tatcuânk toj retal tatcâmk ut tatsukßîk cuißchic chßochß. Pacßbil chßochß oquenakat chak ut chßochß ajcuiß tatsukßîk nak tat-osokß, chan li Dios re laj Adán.J{ Qßuix ut pim tâêlk chiru li chßochß. Ut lâat tâtzaca li acuîmk li tâêlk saß li chßochß li tâcßanjela ru.I% Ut li Dios quixye re laj Adán: —Xban nak xapâb re lâ cuixakil ut xalou ru li cheß li xinye âcue nak incßaß tâlou, âmâc lâat nak tzßektânanbilak chic li chßochß chi junelic. Ra sa chic nak tâtau lâ tzacaêmk joß najtil tatcuânk saß ruchichßochß.oHY Ut li Dios quixye re li ixk: —Kßaxal cuißchic nabal li raylal tinqßue saß âbên nak cuânkat chi yaj aj ixk. Riqßuin raylal teßyoßlâk lâ cocßal. Ut tâcuaj nak cuânk lâ bêlom âcuiqßuin ut aßan tâtaklânk âcue.FG Li Dios quixye ajcuiß re li cßantiß: —Lâin tinqßue raylal saß êyânk re nak xicß chic têril êrib lâat ut li ixk. Xicß teßril rib lâ cualal âcßajol riqßuineb li ralal xcßajol li ixk. Saß junak cutan lâat târahobtesi li rit rok junak reheb li ralal xcßajol li ixk, ut aßan tixpuqßui lâ jolom.bF? Tojoßnak li Kâcuaß Dios quixye re li cßantiß: —Xban nak xabânu aßin, tzßektânanbilakat chic chiruheb chixjunileb li xul. Tâjucuqui âcuib ut chiru âsaß chic tatbêk. Chßochß chic tâlou chi junelic.—9Em  Tojoßnak li Kâcuaß Dios quixye re li ixk: —¿Cßaßru xabânu?— Ut quichakßoc li ixk ut quixye: —Li cßantiß xbalakßin cue. Xban aßan nak xinlou ru li cheß, chan.D  Quichakßoc li cuînk ut quixye: —Li ixk li xaqßue chokß cuochben, aßan xqßuehoc cue li ru li cheß. Ut xinlou, chan.C  Li Dios quixye re: —¿Ani xyehoc âcue nak tßustßûcat? ¿Ma xalou ru li cheß li xinye âcue nak incßaß tâlou? chan.$BC  Ut laj Adán quichakßoc ut quixye: —Xcuabi nak yôcat chi bêc saß xnaßaj li acuîmk. Ut xinxucuac xban nak tßustßûquin. Xinmuk cuib châcuu, chan.UA%  Li Kâcuaß Dios quixbok li cuînk ut quixye re: —Adán, ¿bar cuancat?—;@q Nak ac x-ecuu chic, queßrabi nak yô chi bêc li Kâcuaß Dios saß xnaßaj li acuîmk. Li cuînk rochben li rixakil queßxmuk rib chiru li Kâcuaß Dios saß xyânkeb li cheß.n?W Tojoßnak chi xcaßbichaleb queßxnau chic cßaßru li us ut cßaßru li incßaß us. Queßxqßue retal nak tßustßûqueb. Queßxboj xak li cheß higuera xcßabaß chokß rûchileb li rakß. Ut riqßuin aßan queßxtzßap ribeb.z>o Ut li ixk quiril nak li ru li cheß sa xloubal. Chßinaßus na-iloc ru li cheß. Ut quixra ru xloubal re nak cuânk chic xnaßleb. Quixsicß ru li cheß. Quixlou ut quixqßue ajcuiß re lix bêlom. Ut chi xcaßbichaleb queßxlou ru li cheß.%=E Li Dios naxnau nak jokße têlou ru li cheß, tênau chic chixjunil. Chanchanakex chic li Dios. Tênau chic cßaßru li us ut cßaßru li incßaß us, chan.d<C Tojoßnak li cßantiß quixye re li ixk: —Incßaß. Relic chi yâl nak incßaß texcâmk.Q; Caßaj cuiß li ru li cheß li cuan saß xyi incßaß naru nakalou. Li Dios quixye ke nak incßaß naru nakalou li ru aßan chi moco takachßeß. “Cui têlou ru li cheß aßan, texcâmk”, chan ke.n:W Ut li ixk quixye re li cßantiß: —Naru takalou ru chixjunil li cheß cuan saß xnaßaj li acuîmk.O9  Li cßantiß kßaxal cuißchic cuan xnaßleb chiruheb chixjunileb li xul li quixyoßobtesi li Kâcuaß Dios. Kßaxal sêb xchßôl chixbânunquil li incßaß us. Li cßantiß quixye re li ixk: —¿Ma relic chi yâl nak li Dios quixye êre nak incßaß naru têlou li ru chixjunileb li cheß li cuan saß xnaßaj li acuîmk?—Z8/ Laj Adán ut li rixakil tßustßûqueb nak cuanqueb. Ut incßaß nequeßxutânac.[71 Joßcan nak li cuînk tixcanab lix naß ut lix yucuaß. Ut tixlakßab rib riqßuin li rixakil. Ut junajakeb chic chi ribileb rib.Laj Adán ut li rixakil tßustßûqueb nak cuanqueb. Ut incßaß nequeßxutânac.E6 Nak laj Adán quiril li ixk, quixye: —Li ixk aßin riqßuin lin bakel ut riqßuin lin tibel yîbanbil. Ut lix cßabaß tâqßuemânk, aßan ixk xban nak riqßuin li cuînk isinbil, chan.5% Li Kâcuaß Dios quixyîb jun li ixk riqßuin li costilla li quirisi riqßuin li cuînk. Ut quixqßue li ixk aßan chokß rochben li cuînk.?4y Li Kâcuaß Dios quixcuartesi laj Adán. Nak sa xcuara laj Adán, li Dios quirisi jun xbakel, costilla xcßabaß. Ut quixtzßap ru chi us lix tibel li bar quirisi cuiß lix costilla.D3 Quixqßue xcßabaßeb chixjunileb li quetômk joß ajcuiß li xul li cuanqueb saß qßuicheß ut eb li xul li nequeßrupupic. Ut toj mâcßaß junak rochben re tâtenkßânk re laj Adán.&2G Li Kâcuaß Dios quixyîb riqßuin chßochß chixjunil li xul cuanqueb saß li pim. Quixyîb ajcuiß chixjunileb li xul li nequeßrupupic. Quixcßameb chak li xul riqßuin laj Adán re nak târil chanru lix cßabaßeb tixqßue. Ut laj Adán quixqßueheb xcßabaßeb chixjunileb li xul.1} Li Kâcuaß Dios quixye nak incßaß us tâcuânk li cuînk xjunes. —Tinqßue junak rochben re tâtenkßânk re, chan.00[ Caßaj cuiß ru li cheß li re xnaubal ru li us ut li incßaß us incßaß naru nacalou, xban nak saß li cutan nak tâlou aßan relic chi yâl tatcâmk, chan li Dios.Z// Ut li Dios quixye re li cuînk: —Naru nacalou li ru chixjunil li cheß li cuan.. Li Kâcuaß Dios quixqßue li cuînk saß xnaßaj li acuîmk aran Edén re nak aßan tâilok re ut tixtrabaji li chßochß.- Li rox li nimaß Tigris xcßabaß. Aßan li naxic saß releb sakße saß li tenamit Asiria. Li xcâ li nimaß aßan Eufrates xcßabaß.S,!  Li xcab li nimaß Gihón xcßabaß. Aßan li nanumeß saß li tenamit Cus.+  Li oro li cuan saß li naßajej aßan kßaxal châbil. Cuan ajcuiß aran cuib pây ru li tertôquil pec bedelio ut ónice xcßabaßeb.w*i  Li xbên li nimaß Pisón xcßabaß. Aßan li nanumeß saß li tenamit Havila xcßabaß bar cuan cuiß li oro.")?  Saß li naßajej Edén nanumeß jun li nimaß re xtßakresinquil li acuîmk. Ut cuan câhib rok li nimaß nak quixjachi rib ut quicana câhib chi nimaß.k(Q  Ut li Kâcuaß Dios quixqßue chi mokc saß li naßajej aßan nabal pây ru li cheß li chßinaßus rilbal joß ajcuiß li cheß li tâûchînk re teßxtzaca. Ut saß xyi lix naßaj li acuîmk li Kâcuaß Dios quixqßue jun tôn li cheß li naqßuehoc yußam chi junelic. Ut quixqßue ajcuiß aran jun tôn li cheß re xnaubal ru li us ut li incßaß us.,'S Li Kâcuaß Dios quixqßue jun xnaßaj li acuîmk saß li naßajej Edén xcßabaß saß xjayal na-el cuiß chak li sakße. Ut aran quixqßue li cuînk li quixyîb.!&= Li Kâcuaß Dios quixyîb li cuînk. Quixpacß riqßuin chßochß ut quirapu saß li rußuj re nak tixqßue lix musikß. Ut cuan chic xyußam li cuînk.`%; Caßaj cuiß li xbôc li chßochß natakeß re nak tixtßakresi chixjunil li chßochß.A$} toj mâcßaß li acuîmk ut mâcßaß li pim xban nak li Kâcuaß Dios toj mâjiß quixqßue li hab saß xbên li ruchichßochß. Chi moco cuan ta cuînk tâtrabajînk re li chßochß.#7 Joßcaßin nak quiyîbâc chak li choxa ut li ruchichßochß xban li Dios. Saß li cutan nak li Kâcuaß Dios quixyîb li choxa ut li ruchichßochß,"# Li Dios quirosobtesi li xcuuk li cutan ut quixsantobresi xban nak saß li cutan aßan quihilan riqßuin chixjunil li cßanjel li quixbânu.Y!- Nak ac xbânu chixjunil li cßanjel aßin, li Dios quihilan saß xcuuk li cutan.s  c Joßcaßin ut nak quixchoy li Dios xyîbanquil li choxa ut li ruchichßochß ut chixjunil li cßaßru cuan.  Ut li Dios quiril nak tzßakal re ru chixjunil li quixbânu. Ut qui-oc li kßojyîn ut quisakêu. Aßan li xcuak li cutan.: q Chixjunil li rax pim xinqßue chokß re xtzacaêmkeb li xul li cuanqueb saß ruchichßochß. Xinqßue ajcuiß reheb li xul li nequeßrupupic chiru choxa ut reheb chixjunileb li nequeßxjucuqui rib saß chßochß. Xinqßue chixjunil li rax pim chokß re lix tzacaêmkeb li xul. Ut quicßulman joß quixye li Dios.Ut li Dios quiril nak tzßakal re ru chixjunil li quixbânu. Ut qui-oc li kßojyîn ut quisakêu. Aßan li xcuak li cutan.j Q Ut quixye ajcuiß: —Xinqßue êre chixjunil li acuîmk li cuan saß ruchichßochß. Xinqßue êre li acuîmk li cuan riyajil. Joßcan ajcuiß chixjunil li cheß li naûchin ut naxqßue riyajil re nak tâcuânk lê tzacaêmk.U ' Li Dios quirosobtesiheb aßan ut quixye reheb: —Chicuânk lê cocßal ut chexqßuiânk toj retal nak tânujak li ruchichßochß. Lâex textaklânk saß xbên chixjunil li cßaßru cuan. Textaklânk saß xbêneb chixjunil li xul li cuanqueb saß li haß joß ajcuiß li cuanqueb chiru choxa ut li cuanqueb saß ruchichßochß, chan.r a Ut li Dios quixyoßobtesi li cuînk ut li ixk joß li rilobâl aßan. Cuînk ut ixk nak quixyoßobtesiheb.' K Ut quixye ajcuiß li Dios: —Kayoßobtesihak li cuînk joß li kilobâl lâo. Ut aßan tâcuânk xcuanquil saß xbêneb chixjunileb li xul li cuanqueb saß ruchichßochß, joß li car saß li palau ut li xul li nequeßrupupic chiru choxa. Ut tâcuânk xcuanquil saß xbêneb li quetômk ut li xul li cuanqueb saß pim, joß ajcuiß saß xbên chixjunileb li xul li nequeßxjucuqui rib saß chßochß, chan li Dios.G  Ut li Dios quixyoßobtesiheb chixjunil li xul li nequeßcuan saß qßuicheß aß yal cßaßru chi xulil. Ut quixyoßobtesi chixjunileb li xul li nequeßcuaßac pim, aß yal cßaßru chi xulil. Joß ajcuiß li xul li nequeßxjucuqui rib chiru chßochß, aß yal cßaßru chi xulil. Ut li Dios quiril nak us li quixbânu.+ S Ut quixye ajcuiß li Dios: —Cheßcuânk yalak cßaßru chi xulil saß ruchichßochß. Cheßcuânk chixjunileb li xul li nequeßcuaßac pim. Cheßcuânk eb li xul li nequeßxjucuqui rib chiru chßochß. Joß ajcuiß li xul li nequeßcuan saß qßuicheß. Ut quicßulman joß quixye li Dios.] 7 Ut qui-oc li kßojyîn ut quisakêu cuißchic. Aßan li quixbânu saß roß li cutan.Z 1 Li Dios quirosobtesiheb li xul aßan ut quixye reheb: —Chexnabalokß ut chexqßuiânk. Ut chexcuânk saß chixjunil li haß yalak bar. Joß ajcuiß li cocß xul chiru choxa cheßqßuiânk saß ruchichßochß.o [ Ut li Dios quixyoßobtesiheb li nînki car ut chixjunileb li xul li cuanqueb saß haß, aß yal cßaßru chi xulil. Ut quixyoßobtesi ajcuiß li xul li nequeßrupupic, aß yal cßaßru chi xulil. Li Dios quiril nak us li quixbânu. 9 Li Dios quixye: —Cheßcuânk nabaleb li xul saß li haß, ut cheßcuânk ajcuiß li xul li nequeßrupupic chiru choxa. Ut joßcan quixbânu li Dios.D  Ut qui-oc li kßojyîn ut quisakêu. Aßan li xcâ li cutan.+ S Li Dios quixqßueheb aran re xberesinquil li cutan ut li kßojyîn. Quixqßueheb re xjachbal li cutan riqßuin li kßojyîn. Ut li Dios quiril nak us li quixbânu.X - Ut li Dios quixqßueheb chiru li choxa re teßxcutanobresi ru li ruchichßochß.i O Li Dios quixyîb li sakße ut li po re teßxcutanobresi ru li ruchichßochß. Li sakße aßan li kßaxal nim li nalemtzßun chiru li cutan ut li po aßan li nacutanobresin chiru li kßojyîn. Ut quixyîb ajcuiß eb li chahim.v i Ut cheßlemtzßûnk chiru li choxa re xcutanobresinquil li ruchichßochß. Ut quicßulman joß quixye li Dios.g K Ut li Dios quixye: —Cheßcuânk xcutanquil ru li choxa re nak tixjach rib li cutan riqßuin li kßojyîn; ut eb aßan teßcßanjelak chokß retalil li sakßehil ut li habalkße, joß ajcuiß retalil li cutan ut li chihab.C   Ut qui-oc li kßojyîn ut quisakêu. Aßan li rox li cutan.Z  1 Quicuan li rax pim saß ruchichßochß. Li pim naxqßue riyajil aß yal cßaßru chi pimul. Ut joß ajcuiß li cheß naûchin ut cuan riyajil aß yal cßaßru chi cheßil. Ut li Dios quiril nak us li quixbânu.w  k Li Dios quixye: —Chicuânk li rax pim saß ruchichßochß, chan. Li acuîmk tâûchînk ut tâcuânk riyajil. Ut eb li cheß teßûchînk ut teßcuânk riyajil, aß yal cßaßru li riyajil li junjûnk. Ut quicßulman joß quixye li Dios.  ; Li Dios quixye nak li chaki ru, chßochß xcßabaß. Ut li chßutubanbil haß, palau quixqßue chokß xcßabaß. Ut li Dios quiril nak us li quixbânu.  3 Ut li Dios quixye: —Chichßutlâk chixjunil li haß li cuan takßa ut chicanâk chi chaki li chßochß, chan. Ut quicßulman joß quixye li Dios.  Li choxa li quijachoc re li haß chi ribil quixqßue chokß xcßabaß choxa. Qui-oc li kßojyîn ut quisakêu. Aßan li xcab li cutan. # Li Dios quixjach ru li haß chi ribil. Cuan li haß quixcanab takßa ut cuan quixcanab takecß saß li choxa. Ut joßcan quixbânu li Dios. # Ut li Dios quixye: —Chicuânk li choxa re tixjach li haß li cuan takßa riqßuin li cuan takecß.— Ut quicßulman joß quixye li Dios.: q Ut li cutan quixqßue ajcuiß cutan chokß xcßabaß. Ut li kßojyîn, kßojyîn ajcuiß quixqßue chokß xcßabaß. Ut qui-oc li kßojyîn ut quisakêu. Aßan li xbên li cutan.V ) Ut li Dios quiril nak us li cutan. Ut quixjach li cutan riqßuin li kßojyîn.I  Li Dios quixye: —Chicuânk li cutan, chan. Ut quicuan li cutan.7 k Moco tuktu ta ru li ruchichßochß nak quicuan ut toj mâcßaß cuan chi saß. Nujenak chi haß ut kßojyîn ru. Caßaj cuiß lix musikß li Dios na-ecßan saß xbên li haß.J  Saß xticlajic li Dios quixyîb chak li choxa ut li ruchichßochß. ; ~~}||{dzyyyFxwwv0urqpooncm6ll'kk5j0i>hh/gffGeeddBccba``3^^I]]Q\\^[[AZZYsXX WhVVPUUfU TTSRBQQKPP{OO NNN9MjKJJYIHGFEEsDD/CpBBBAA@@(??E>>a>==2<;;B:99776J5143U2 1A0&..--\,,:+*)((&%%$##b""!!@ aY1~Y)  [R);jdO Laj Melquisedec quirosobtesi laj Abram riqßuin li âtin aßin: —Osobtesinbil taxak laj Abram xban li Kâcuaß Dios, li kßaxal nim xcuanquil. Li Kâcuaß Dios, aßan li quiyîban re li choxa joß ajcuiß li ruchichßochß.3ca Laj Melquisedec, aßan lix reyeb laj Salem ut nacßanjelac ajcuiß chokß aj tij chiru li nimajcual Dios. Laj Melquisedec quixcßul laj Abram ut quixqßueheb xcua rucßa.b% Li rey Quedorlaomer joß eb ajcuiß li rochben queßosoß saß rukß laj Abram. Nak laj Abram quisukßi chak, lix reyeb laj Sodoma qui-el chixcßulbal laj Abram. Queßxcßul rib saß li ru takßa Save. Nayeman ajcuiß re li naßajej aßan “Li Ru Takßa re li Rey”.Oa Laj Abram quixcol laj Lot saß rukßeb li queßelkßan re. Joß ajcuiß chixjunil li cßaßru cuan re laj Lot. Ut quixcol ajcuiß nabaleb li cristian aj Sodoma, joß cuînk joß ixk li queßchapeß.` Chiru kßojyîn laj Abram queßcôeb chi mâcßaß resileb chixcolbal laj Lot. Mâcßaß saß xchßôleb li queßelkßan re laj Lot nak queßcuulac laj Abram. Nak queßril, xakâmileb laj Abram chiruheb. Queßxtiquib pletic ut li queßcßamoc re laj Lot ticto queßêlelic. Laj Abram quirâlinaheb toj saß li tenamit Hoba. Li tenamit aßan cuan jun pacßal li tenamit Damasco._ Nak laj Abram quirabi nak quicßameß laj Lot, ticto quixchßutubeb oxib ciento riqßuin cuakxaklaju lix môs. Eb aßan yoßlajenakeb saß lix chßochß laj Abram. Chixjunileb queßxtâke li queßcßamoc re laj Lot. Queßcuulac toj saß li tenamit Dan.a^=  Abanan quiêlelic jun li cuînk chiruheb aßan. Li cuînk aßan quicuulac riqßuin laj Abram laj hebreo ut quixye re li cßaßru quicßulman. Laj Abram cuan saß li naßajej li ji ru. Eb li cheß ji, aßan re laj Mamre. Laj Mamre, aßan xcomoneb laj amorreo. Aßan ras laj Escol joß ajcuiß laj Aner. Eb aßan ramîgueb rib riqßuin laj Abram._]9  Laj Lot, li ralal li rîtzßin laj Abram, cuan saß li tenamit Sodoma. Xban nak cuan aran, laj Lot quichapeß xbaneb li queßnumta saß xbêneb li tenamit. Queßxcßam ajcuiß chixjunil li cßaßru cuan re laj Lot.\  Eb li câhib chi rey queßnumta saß xbêneb li ôb chi rey saß li plêt. Li câhib chi rey queßxxoc chixjunil li cuan saß eb li tenamit Sodoma ut Gomorra. Queßxcßam chokß reheb li tzacaêmk joß ajcuiß lix biomaleb li cuib chi tenamit aßan ut queßcôeb.K[  Saß li ru takßa Sidim cßajoß li jul cuan. Saß eb li jul aßin cuan li asfalto. Nak yôqueb chi êlelic chiruheb li câhib chi rey, eb li soldados re Sodoma ut Gomorra queßlajeßtßaneß saß li jul ut cuan li queßêlelic saß li tzûl. Eb li ôb chi rey incßaß queßxcuy xcolbal ribeb saß rukßeb li câhib chic.`Z;  Eb aßan queßpletic riqßuineb li câhib chi rey: laj Quedorlaomer lix reyeb li tenamit Elam; laj Tidal, lix reyeb li tenamit Goim; laj Amrafel, lix reyeb li tenamit Sinar ut laj Arioc, lix reyeb li tenamit Elasar.RY Tojoßnak li ôb chi rey rochbeneb lix soldados queßcôeb chi pletic. Aßaneb li cuanqueb chokß rey saß eb li tenamit Sodoma, Gomorra, Adma, Zeboim ut Bela. Aran queßpletic saß li ru takßa Sidim.eXE Nak quisukßi chak li rey Quedorlaomer rochbeneb li jun chßôl chic queßcuulac saß li tenamit En-mispat. Nequeßxye ajcuiß Cades re li tenamit aßan. Ut queßnumta saß xbêneb laj Amalec joß eb ajcuiß laj amorreo li cuanqueb saß li naßajej Hazezon-tamar. Ut queßxsach ruheb chixjunil li cßaßru queßxtau saß xbeheb nak yôqueb chi xic.6Wg Ut queßnumta ajcuiß saß xbêneb laj horeo li cuanqueb saß li tenamit Seir li tzûl ru. Ut queßcuulac saß li tenamit Parán li cuan toj saß xnubâl li chaki chßochß.V Nak ac xnumeß chic jun chihab, li rey Quedorlaomer queßxchßutub rib rochbeneb li oxibeb chic li rey. Queßcôeb rochbeneb lix soldados chi pletic. Nak yôqueb chi xic chi pletic riqßuineb li ôb chic li rey, saß lix beheb queßxtau jalaneb tenamit ut queßpletic riqßuineb toj retal queßnumta saß xbêneb laj Refaim li cuanqueb saß li tenamit Astarot Karnaim, ut saß xbêneb laj Zuz li cuanqueb saß li tenamit Ham, joß ajcuiß saß xbêneb laj Emita li cuanqueb saß li tenamit Save-quiriataim. U Eb li ôb chi rey aßin queßcuan rubel xtak laj Quedorlaomer chiru cablaju chihab. Aban nak ac yô chic oxlaju chihab incßaß chic queßraj canâc rubel xtakl aßan. Aßan aj e nak queßxchßutub ribeb chi pletic re nak teßxsach xcuanquil laj Quedorlaomer.T! Li ôb chi rey aßin queßxchßutub ribeb rochbeneb lix soldados saß li ru takßa Sidim. Anakcuan li naßajej aßan Mar Muerto xcßabaß.}Su Eb li câhib chi rey aßin queßxpleti ribeb riqßuineb ôb chic li rey. Eb li rey ôb chic, aßaneb aßin: laj Bera, aßan lix reyeb li tenamit Sodoma; laj Birsa, aßan lix reyeb li tenamit Gomorra; laj Sinab, aßan lix reyeb li tenamit Adma; laj Semeber, aßan lix reyeb li tenamit Zeboim; ut li rey jun chic, aßan lix reyeb li tenamit Bela, li nayeman ajcuiß Zoar re.^R 9 Saß eb li cutan aßan, laj Amrafel, aßan lix reyeb li tenamit Sinar. Laj Arioc, aßan lix reyeb li tenamit Elasar. Laj Quedorlaomer, aßan lix reyeb li tenamit Elam. Ut laj Tidal, aßan lix reyeb li tenamit Goim.Q- Tojoßnak laj Abram quixjal lix naßajeb lix muhebâl. Ut cô chi cuânc saß li naßajej ji ru. Eb li cheß ji, aßan re laj Mamre. Li naßajej aßin nachß cuan riqßuin li tenamit Hebrón. Ut laj Abram quixyîb jun chic li artal aran re xlokßoninquil li Kâcuaß Dios.PP Ut li Dios quixye ajcuiß re laj Abram: —Ayu ut beni chak xsaß li chßochß aßin. Tâqßue chak retal saß xcâ pacßalil xban nak li chßochß aßin tinqßue âcue, chan li Dios.Tojoßnak laj Abram quixjal lix naßajeb lix muhebâl. Ut cô chi cuânc saß li naßajej ji ru. Eb li cheß ji, aßan re laj Mamre. Li naßajej aßin nachß cuan riqßuin li tenamit Hebrón. Ut laj Abram quixyîb jun chic li artal aran re xlokßoninquil li Kâcuaß Dios.&OG —Tinqßueheb chi qßuiânc lâ cualal âcßajol. Incßaß târûk rajlanquileb xban xqßuialeb, joß li poks saß chßochß incßaß naru rajlanquil, chan.FN Ut ilon chi us. Chixjunil li chßochß, li yôcat chi rilbal, aßan tinqßue âcue lâat chi junaj cua joß ajcuiß reheb lâ cualal âcßajol. Aßin li naßajej li xinyechißi âcue, chan.3Ma Nak mâ ani chic laj Lot, li Kâcuaß Dios quiâtinac riqßuin laj Abram ut quixye re: —Saß li naßajej li xakxôcat cuiß, ilon saß xcâ pacßalil li naßajej aßin.kLQ Eb li cristian li cuanqueb aran saß li tenamit Sodoma numtajenak xmâqueb chiru li Kâcuaß Dios./KY Laj Abram quicana saß li naßajej Canaán. Ut laj Lot cô saß li ru takßa cuanqueb cuiß li cocß tenamit. Quixyîb lix muhebâl nachß riqßuin li tenamit Sodoma.CJ Laj Lot quixchap chokß re li ru takßa li nacana chire li nimaß Jordán, ut cô saß xjayal bar na-el cuiß chak li sakße. Joßcaßin nak queßxcanab ribeb laj Lot riqßuin laj Abram.]I5 Laj Lot quiril nak cßajoß xchßinaßusal li ru takßa cuan chire li nimaß Jordán. Li naßajej aßan châbil ut nim. Nacuulac toj cuan cuiß li tenamit Zoar. Ut quiril nak cuan li haß chokß re li acuîmk. Chanchan li naßajej Egipto li queßel cuiß chak. Aßan quicßulman nak li Dios toj mâjiß naxsach li tenamit Sodoma ut Gomorra.H Il li naßajej aßin numtajenak xnimal. ¿Cßaßut nak incßaß takajach kib? Sicß li naßajej li tâcuulak châcuu. Cui tâcuaj xic saß lâ nim, lâin tinxic saß lâ tzße. Cui tâcuaj xic saß lâ tzße, lâin tinxic saß lâ nim, chan laj Abram.[G1 Laj Abram quixye re laj Lot: —Lâo kacomon kib. Incßaß taxak tâcuânk li chßaßajquilal chi kibil kib. Joß ajcuiß riqßuineb li kamôs. Incßaß nacuaj nak teßxpleti ribeb laj ilol reheb li kaquetômk.]F5 Ut saß li naßajej aßan cuanqueb laj cananeo joß eb ajcuiß laj ferezeo. Xban nak kßaxal latzß li naßajej, queßxpleti rib chi ribileb rib laj ilol xquetômk laj Abram riqßuineb laj ilol xquetômk laj Lot.@E{ Xban nak numtajenak xqßuialeb lix quetômk chi xcaßbichaleb laj Lot ut laj Abram, incßaß natzßakloc li naßajej chokß reheb. Incßaß chic naru teßcuânk saß jun chi naßajej.zDo Laj Lot biom ajcuiß joß laj Abram. Nabal lix quetômk, ut nabal ajcuiß lix muhebâl yîbanbil riqßuin tßicr.xCk Aßan li naßajej li quixyîb cuiß li artal junxil. Ut aran laj Abram quixlokßoni cuißchic li Kâcuaß Dios.XB+ Laj Abram queßel saß li naßajej Neguev ut queßnumeß saß li tenamit Bet-el. Queßcuulac cuißchic saß li naßajej bar quixyîb cuiß lix muhebâl junxil saß xyânkeb li cuib chi tenamit Hai ut Bet-el.bA? Numtajenak xbiomal laj Abram. Cuan x-oro. Cuan xplata ut cuan ajcuiß nabal lix quetômk.P@  Laj Abram qui-el saß li naßajej Egipto rochben li rixakil. Ut cô ajcuiß laj Lot chirixeb. Queßxcßam li cßaßru reheb. Queßsukßi cuißchic saß li naßajej Neguev li cuan saß xcuênt Canaán.-?U Laj faraón quixtaklaheb lix môs chi cßamoc be chiru laj Abram. Chi joßcan laj Abram qui-el rochben li rixakil. Queßxcßam chirix chixjunil li cßaßru cuan re.w>i ¿Cßaßut nak xaye cue nak âcuanab aßan? Lâin xincßam raj chokß cuixakil xban nak incßaß xaye cue nak âcuixakil. Cueß lâ cuixakil. Cßam ut ayu. Elen saß li tenamit aßin, chan re laj Abram.Laj faraón quixtaklaheb lix môs chi cßamoc be chiru laj Abram. Chi joßcan laj Abram qui-el rochben li rixakil. Queßxcßam chirix chixjunil li cßaßru cuan re.,=S Laj faraón quixtakla xbokbal laj Abram, ut quixye re: —¿Cßaßut nak xabânu cue chi joßcaßin? Ut, ¿cßaßut nak incßaß xaye cue nak âcuixakil lix Sarai?S<! Ut li Kâcuaß Dios quixqßue chixtojbal xmâc laj faraón xban nak quixcßam saß li rochoch lix Sarai. Quixtakla jun raylal saß xbêneb li cuanqueb saß rochoch laj faraón ut queßyajer chixjunileb.(;K Xban nak laj Abram quixkßaxtesi lix Sarai saß rukß laj faraón, nabal lix râbal quiqßueheß re laj Abram. Laj faraón quixqßue xquetômk, quixqßue xcuacax, quixqßue xbûr ut quixqßue ajcuiß lix môs cuînk ut lix môs ixk. Ut quiqßueheß ajcuiß xnînki xul camello xcßabaß.q:] Laj faraón, aßan li acuabej re li naßajej aßan. Eb laj tenkßom re laj faraón queßril ajcuiß nak chßinaßus li ixk ut queßxye re: —Us li ixk aßan chokß âcue, chanqueb. Ut lix Sarai quicßameß saß rochoch laj faraón.q9] Laj Abram queßcuulac saß li naßajej Egipto. Ut eb laj Egipto queßril nak chßinaßus na-iloc li ixk. 8; Tâbânu usilal, tâyeheb re nak lâat cuanab re nak incßaß tineßxcamsi. Chi joßcan tinâcol saß rukßeb laj Egipto, chan laj Abram re li rixakil.{7q Nak tateßril eb laj Egipto, teßxye nak lâat cuixakil. Naru tineßxcamsi lâin ut lâat tateßxcßam riqßuineb.6 Ut nak yô chi nachßoc riqßuin li tenamit Egipto, laj Abram quixye re li rixakil: —At Sarai, ninnau nak lâat kßaxal chßinaßusat.05[ Saß eb li cutan aßan quicuan jun li nimla cueßej saß li naßajej aßan. Xban nak mâcßaß li tzacaêmk, côeb laj Abram saß li naßajej Egipto ut aran queßcana.D4 Laj Abram qui-oc cuißchic chi xic saß li naßajej Neguev.63g Chirix chic aßan, laj Abram cô saß li tzûl li cuan jun pacßal li tenamit Bet-el saß xjayal bar na-el cuiß chak li sakße. Quixyîb lix muhebâl saß li naßajej aßan saß xyânkeb li cuib chi tenamit Bet-el ut Hai. Ut laj Abram quixyîb aran jun chic li artal ut quixlokßoni li Kâcuaß Dios.2) Saß li naßajej aßan quiâtinac li Dios riqßuin laj Abram ut quixye re, —Saß jun cutan tinqßue chixjunil li naßajej aßin reheb lâ cualal âcßajol, chan li Dios. Joßcan nak laj Abram quixtus li pec ut quixyîb jun lix artal re xlokßoninquil li Kâcuaß Dios.G1 Laj Abram yô chi numecß saß li tenamit aßan nak coxtau li naßajej Siquem. Aran cuan jun tôn li cheß ji re jun li cuînk aj More xcßabaß. Saß li naßajej aßan cuanqueb laj cananeo.E0 Laj Abram quixcßam chirix lix Sarai li rixakil. Ut quixcßam ajcuiß chirix laj Lot, li ralal li rîtzßin. Ut quixcßam ajcuiß chixjunil li cßaßru cuan re li queßtam nak queßcuan saß li tenamit Harán. Quixcßameb ajcuiß lix môs chirix. Ut queßoc chi xic saß li tenamit Canaán ut yal jun nak coxeßxtau.A/} Laj Abram qui-el saß li naßajej aßan joß quiyeheß re xban li Dios. Cô ajcuiß laj Lot chirix. Oßlaju xcâcßâl chihab cuan re laj Abram nak qui-el chak saß lix tenamit Harán..! Yalak ani tâbânûnk usilal âcue, tinbânu ajcuiß usilal re lâin. Li ani tâtzßektânânk âcue, lâin tintzßektânaheb ajcuiß aßan. Saß âcßabaß lâat, tincuosobtesiheb chixjunileb li cristian li teßcuânk saß ruchichßochß, chan li Dios re laj Abram.-% —Eb lâ cualal âcßajol teßqßuiânk. Ut tânimânk lix cuanquileb saß ruchichßochß. Ut lâin tin-osobtesînk âcue. Ut lâ cßabaß naßnôk ru yalak bar. Saß âcßabaß lâat, nabaleb chic li cristian teßxcßul li usilal xban nak lâat sicßbil âcuu inban.Q,  Li Kâcuaß Dios quixye re laj Abram: —Tat-êlk saß li naßajej aßin. Tâcanabeb lâ cuechßalal ut tâcanab ajcuiß rochoch lâ yucuaß. Ut tatxic saß li naßajej li tincßut châcuu lâin, chan.d+C Cuib ciento chihab riqßuin ôb chihab cuan re laj Taré nak quicam saß li tenamit Harán.*5 Laj Taré qui-el saß li naßajej Ur, lix tenamiteb laj Caldea. Cuan saß xchßôl nak tâxic saß li tenamit Canaán. Quixcßam chirix laj Abram li ralal. Ut quixcßam ajcuiß chirix laj Lot li ri. Laj Lot, aßan ralal laj Harán. Ut quixcßam ajcuiß lix Sarai li ralib. Lix Sarai, aßan li rixakil laj Abram. Yôqueb chi xic saß li be li naxic Canaán nak queßxtau jun li tenamit Harán xcßabaß. Ut coxeßcanâk saß li tenamit aßan.Cuib ciento chihab riqßuin ôb chihab cuan re laj Taré nak quicam saß li tenamit Harán.M) Lix Sarai mâ jun xcocßal quicuan. Ac re nak incßaß naqßuiresin.(' Laj Abram quisumla riqßuin jun li ixk xSarai xcßabaß. Ut laj Nacor quisumla riqßuin lix Milca. Lix Milca ut lix Isca xrabineb laj Harán.-'U Nak quicam laj Harán, toj yoßyo lix yucuaß. Laj Harán quicam saß li naßajej Ur lix tenamiteb laj Caldea. Saß li tenamit quiyoßla cuiß, aran ajcuiß quicam.-&U Aßan aßin lix cßabaßeb li ralal xcßajol laj Taré. Laj Taré, aßan lix yucuaßeb laj Abram, laj Nacor ut laj Harán. Ut laj Harán, aßan lix yucuaß laj Lot.+%Q Lajêb xcâcßâl chihab cuan re laj Taré nak quiyoßla laj Harán li ralal. Ut mokon chic quicuan cuib chic li ralal. Lix cßabaßeb aßan aj Abram ut aj Nacor. $ Chirix lix yoßlajic laj Taré, laj Nacor quicuan jun ciento riqßuin belêlaju chihab chic. Ut toj queßcuan chic ralal ut xrabin.V#' Belêb xcaßcßâl chihab cuan re laj Nacor nak quiyoßla laj Taré li ralal.z"o Chirix lix yoßlajic laj Nacor, laj Serug quicuan cuib ciento chihab chic. Ut toj queßcuan chic ralal ut xrabin.V!' Lajêb xcaßcßâl chihab cuan re laj Serug nak quiyoßla laj Nacor li ralal.  Chirix lix yoßlajic laj Serug, laj Reu quicuan cuib ciento riqßuin cuukub chihab chic. Ut toj queßcuan chic ralal ut xrabin.U% Cablaju xcaßcßâl chihab cuan re laj Reu nak quiyoßla laj Serug li ralal. Chirix lix yoßlajic laj Reu, laj Peleg quicuan cuib ciento riqßuin belêb chihab chic. Ut toj queßcuan chic ralal ut xrabin.T# Lajêb xcaßcßâl chihab cuan re laj Peleg nak quiyoßla laj Reu li ralal.+ Chirix lix yoßlajic laj Peleg, laj Heber quicuan câhib ciento riqßuin lajêb xcaßcßâl chihab chic. Ut toj queßcuan chic ralal ut xrabin.W) Câlaju xcaßcßâl chihab cuan re laj Heber nak quiyoßla laj Peleg li ralal.  Ut toj queßcuan chic ralal ut xrabin. Chirix lix yoßlajic laj Heber, laj Sala quicuan câhib ciento riqßuin oxib chihab chic.U% Lajêb xcaßcßâl chihab cuan re laj Sala nak quiyoßla laj Heber li ralal. Ut toj queßcuan chic ralal ut xrabin. Chirix lix yoßlajic laj Sala, laj Arfaxad quicuan câhib ciento chihab riqßuin oxib chihab chic.X+ Oßlaju xcaßcßâl chihab cuan re laj Arfaxad nak quiyoßla laj Sala li ralal.ym Ut toj queßcuan chic ralal ut xrabin. Chirix lix yoßlajic laj Arfaxad, laj Sem quicuan ôb ciento chihab chic.;q Aßan aßin li retalileb li ralal xcßajol laj Sem. Jun ciento chihab cuan re laj Sem nak quiyoßla laj Arfaxad li ralal. Ac cuib chihab chic xnumic li butßi haß nak quiyoßla.A} Xban nak li Dios quixjal li râtinobâleb, queßxqßue chokß xcßabaß li naßajej aßan Babel. Ut li Kâcuaß Dios quixjeqßuiheb chixjunil li cristian yalak bar saß ruchichßochß.|s Ut li Dios quixjeqßuiheb ru saß chixjunil li ruchichßochß ut queßxcanab li trabaj li queßxtiquib xbânunquil. Joßcan ut tocubek ut takajal li râtinobâleb re nak incßaß teßxtau ru li cßaßru teßxye chi ribileb rib, chan li Dios.dC Li Kâcuaß Dios quixye: —Li tenamit jun ajcuiß ut jun ajcuiß li râtinobâleb. Xeßxtiquib xbânunquil li nimla ochoch aßin. Cui joßcaßin lix naßlebeb, mâmin teßxcanab xbânunquil li cßaßru nequeßxcßoxla./ Ut li Kâcuaß Dios quicube chak ut quiril li cßaßru yôqueb chixbânunquil li cuînk. Quiril li tenamit ut li torre li yôqueb chixyîbanquil.-U Queßxye: —Kayîbak junak katenamit ut jun li nimla ochoch najt xteram torre xcßabaß. Tâcuulak toj saß choxa li xnajtil xteram. Chi joßcaßin teßxqßue retal saß chixjunil li ruchichßochß nak lâo cuan kanaßleb. Ut incßaß takajeqßui kib yalak bar saß ruchichßochß, chanqueb.^7 Ut queßxye chi ribileb rib: —Takayîb li xan ut takacßat chi us, chanqueb. Ut li xan quicßanjelac chokß rêkaj li pec. Ut li quicßanjelac re xletzbal li xan, aßan li na-el saß chßochß asfalto xcßabaß.? y Li cristian queßcôeb chi cuânc saß li naßajej li cuan bar na-el cuiß chak li sakße. Queßxtau jun chßochß helho ru. Li chßochß aßan cuan xcuênt Sinar. Ut aran queßcana.\  5 Saß eb li cutan aßan jun ajcuiß li râtinobâleb li cristian saß ruchichßochß.w i Arin quirakeß xtzßîbanquil lix cßabaßeb li ralal xcßajol laj Noé ut chanru nak queßtam chak saß ruchichßochß. Nak quinumeß li butßi haß, li ralal xcßajol laj Noé queßtam. Ut queßxjeqßui rib saß xbên li ruchichßochß.3 a Chixjunileb li tzßîbanbileb xcßabaß arin, aßaneb li ralal xcßajol laj Sem. Aßaneb chßutchßûqueb saß lix tenamiteb ut jalan jalânk li râtinobâleb saß li junjûnk chi tenamit.Arin quirakeß xtzßîbanquil lix cßabaßeb li ralal xcßajol laj Noé ut chanru nak queßtam chak saß ruchichßochß. Nak quinumeß li butßi haß, li ralal xcßajol laj Noé queßtam. Ut queßxjeqßui rib saß xbên li ruchichßochß.K  Eb aßan queßcuan saß li chßochß li naticla chak toj Mesa ut nacuulac toj saß li tzûl bar nacana cuiß li tenamit Sefar. Li naßajej aßan nacana saß xjayal li na-el cuiß chak li sakße.hK joß ajcuiß laj Ofir, laj Havila ut laj Jobab. Aßaneb aßin chixjunileb li ralal laj Joctán..Y ut laj Obal, laj Abimael, ut laj Seba,5g joß ajcuiß laj Adoram, laj Uzal, laj Dicla,y Laj Joctán quicuan nabal li ralal. Aßaneb aßin lix cßabaßeb: laj Almodad, laj Selef, laj Hazar-mavet ut laj Jera,hK Laj Heber quicuan cuib li ralal. Li jun, aßan laj Peleg. Queßxqßue lix cßabaß chi joßcan xban nak saß li cutan aßan queßjeqßuîc li cristian saß ruchichßochß. Li rîtzßin laj Peleg, aßan aj Joctán xcßabaß.kQ Laj Arfaxad quicuan li ralal laj Sala xcßabaß. Ut laj Sala quicuan li ralal laj Heber xcßabaß._9 Aßaneb aßin lix cßabaßeb li ralal laj Aram: laj Uz, laj Hul, laj Geter ut laj Mas.nW Aßaneb aßin lix cßabaßeb li ralal laj Sem: laj Elam, laj Asur, laj Arfaxad, laj Lud, ut laj Aram. Laj Sem, aßan li ras laj Jafet. Laj Sem, aßan lix xeßtônil yucuaßeb li ralal xcßajol laj Heber. Ut queßcuan ralal.B Chixjunil li cßabaßej tzßîbanbil arin, aßaneb li ralal xcßajol laj Cam. Aßaneb chßutchßûqueb saß lix tenamiteb ut jalan jalânk li râtinobâleb saß li junjûnk chi tenamit.u~e Lix chßochßeb laj cananeo naticla chak toj Sidón ut naxtau xnubâl li tenamit Gaza li nacana saß xjayal Gerar. Ut naxtau ajcuiß lix nubâl li tenamit Lasa li nacana saß xjayal li câhib chi tenamit Sodoma, Gomorra, Adma ut Zeboim.I} Ut laj Canaán, aßan xyucuaßeb ajcuiß laj arvadeo, laj zemareo, ut laj hamateo. Eb li ralal xcßajol laj Canaán aj cananeo nayeman reheb. Eb aßan queßxjeqßui rib ut queßcôeb chi najt.9|o joß ajcuiß laj heveo, laj araceo, ut laj sineo.Y{- Laj Canaán, aßan ajcuiß lix yucuaßeb laj jebuseo, laj amorreo, laj gergeseo,Wz) Laj Canaán, aßan xyucuaß laj Sidón ut laj Het. Laj Sidón, aßan li asbej. y Ut laj Patrusim, laj Casluhim ut laj Caftorim ralaleb ajcuiß laj Mizraim. Eb li ralal xcßajol laj Casluhim, aßaneb laj filisteo.px[ Aßaneb aßin lix cßabaßeb li ralal laj Mizraim: laj Ludim, laj Anamim, laj Lehabim, ut laj Naftuhim.!w= Saß xyi eb li cuib chi tenamit Cala ut Nínive quixyîb li tenamit Resén. Li oxib chi tenamit aßin queßjunajoß ru ut quicana jun chi nimla tenamit.v7 Nak qui-el saß li naßajej aßan, laj Nimrod cô saß jun nimla naßajej Asiria xcßabaß. Ut aran quixyîb eb li tenamit Nínive, Rehobot, ut Cala.u Laj Nimrod quicuan xcuanquil saß xbêneb li tenamit Babel, Erec, Acad ut Calne. Eb li tenamit aßan cuanqueb xcuênt Sinar.\t3 Laj Nimrod cau rib chi yohoc xban nak natenkßâc xban li Kâcuaß Dios. Joßcan nak nayeman nak junak cristian cau rib, aßan chanchan laj Nimrod li cau rib chi yohoc xban nak natenkßâc xban li Kâcuaß Dios.s9 Laj Cus quicuan jun chic li ralal aj Nimrod xcßabaß. Aßan li xbên cuînk qui-oc chi taklânc saß xbên li tenamit xban nak kßaxal nim xcuanquil.>rw Ut aßaneb aßin lix cßabaßeb li ralal laj Cus: laj Seba, laj Havila, laj Sabta, laj Raama ut laj Sabteca. Aßaneb aßin lix cßabaßeb li ralal laj Raama: laj Seba ut laj Dedán.fqG Aßaneb aßin lix cßabaßeb li ralal laj Cam: laj Cus, laj Mizraim, laj Fut, ut laj Canaán.'pI Eb li ralal xcßajol laj Jafet queßtam chire li palau. Jalan jalânk lix tenamiteb joß eb ajcuiß li râtinobâl jalan jalânk saß li junjûnk chi tenamit.ooY Ut aßaneb aßin lix cßabaßeb li ralal laj Javán: laj Elisa, laj Tarsis, laj Quitim ut laj Dodanim.bn? Aßaneb aßin lix cßabaß eb li ralal laj Gomer: laj Askenaz, laj Rifat, ut laj Togarma. m Aßaneb aßin lix cßabaßeb li ralal laj Jafet: laj Gomer, laj Magog, laj Madai, laj Javán, laj Tubal, laj Mesec, ut laj Tiras."l A Aßaneb aßin lix cßabaßeb li oxib chi ralal laj Noé: laj Sem, laj Cam ut laj Jafet. Aßaneb li queßcuan ralal xcßajol nak ac xnumeß li butßi haß.Ok Belêb ciento riqßuin mero ciento chihab cuan re laj Noé nak quicam..jW Nak ac xnumeß li butßi haß, laj Noé quixbânu oxib ciento riqßuin mero ciento chihab chic.Belêb ciento riqßuin mero ciento chihab cuan re laj Noé nak quicam.4ic Ut quixye ajcuiß: —Li Dios chixnimobresi xcuanquil laj Jafet ut chixqßue taxak nabal li ralal xcßajol. Ut eb aßan cheßcuânk saß lix muhebâleb li ralal xcßajol laj Sem. Li ralal xcßajol laj Canaán cheßcanâk chokß rahobtesinbil môs riqßuineb li ralal xcßajol laj Sem, chan laj Noé.=hu Abanan aß taxak li Kâcuaß Dios chi-osobtesînk re laj Sem, joß eb ajcuiß li ralal xcßajol. Ut laj Canaán rochbeneb li ralal xcßajol teßcanâk chokß rahobtesinbil môs.—)gM Laj Noé quixye: —Tzßektânanbil taxak chi junaj cua laj Canaán rochbeneb li ralal xcßajol ut cheßcanâk ta chokß rahobtesinbil môs riqßuineb li asbej.{fq Laj Noé qui-aj ru ut quinumeß lix calajic. Ut quixqßue retal li cßaßru qui-ux re xban laj Cam li îtzßinbej.sea Joßcan nak laj Sem ut laj Jafet queßxcßam chi helho saß xbêneb lix tel jun li tßicr re nak teßxhel saß xbên lix yucuaßeb. Queßoc chi kßâjel ix ut yôqueb chi iloc chiru re nak incßaß teßril lix yucuaßeb chi tßustßu. d Laj Cam, xyucuaß laj Canaán, coxtau chi tßustßu lix yucuaß. Cô chirix li muhebâl chixyebal reheb li ras li cßaßru quiril.c- Laj Noé quirucß li vino, li yîbanbil riqßuin lix yaßal li uvas ut quicala. Tßantßo quicana saß lix muhebâl chi tßustßu xban xcalajic.gbI Laj Noé qui-oc chixtrabajinquil li chßochß. Nabal tôn li uvas li quirau saß li chßochß.iaM Ut riqßuineb li oxib chi ralal laj Noé, queßtam li cristian saß chixjunil li ruchichßochß.` Eb li ralal laj Noé li queßel saß li jucub cab, aßaneb aßin: laj Sem, laj Cam, ut laj Jafet. Laj Cam, aßan lix yucuaß laj Canaán._% Li xôquikßab, aßan li retalil li contrato xinyechißi chak êre joß ajcuiß reheb li xul, chan li Dios nak quiâtinac riqßuin laj Noé. ^ Nak tincuil li xôquikßab saß li chok, junelic tâjulticokß cue li cßaßru quinyechißi chak êre joß ajcuiß reheb li xul.U]% Relic chi yâl nak cuânk junelic saß inchßôl li cßaßru xinyechißi êre lâex joß ajcuiß reheb li xul. Mâ jun sut chic teßosokß chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß riqßuin butßi haß.\y Lâin tintakla chak li chok saß xbên li ruchichßochß ut lâex têril nak tâcßutûnk li xôquikßab saß li chok.t[c Lâin tinqßue li xôquikßab chiru li choxa. Aßan li retalil li xinyechißi êre ut re li ruchichßochß.Z# Lâin tinqßue jun retalil li contrato li tinbânu êriqßuin ut riqßuineb lê ralal êcßajol joß ajcuiß riqßuineb chixjunileb li xul.nYW Li Dios quixye ajcuiß: —Lâin tinxakab xcuanquil li contrato li tinbânu êriqßuin. Mâ jun sut chic tinsach ruheb li cristian ut eb li xul riqßuin butßi haß. Incßaß chic tâosokß li ruchichßochß riqßuin butßi haß.X} Ut tinbânu ajcuiß li contrato riqßuineb chixjunileb li xul. Tinbânu riqßuineb li xul li nequeßrupupic ut li quetômk joß ajcuiß li cuanqueb saß qßuicheß. Tinbânu li contrato riqßuineb chixjunileb li xul li queßel saß li jucub cab.—W —Abihomak li cßaßru tinye êre. Lâin tinbânu jun li contrato êriqßuin lâex ut riqßuineb ajcuiß lê ralal êcßajol.dVC Nak li Dios yô chi âtinac riqßuin laj Noé ut riqßuineb li ralal, quixye ajcuiß reheb:tUc Chicuânk nabal lê cocßal ut chexqßuiânk. Chextâmk ut chexnabalokß saß ruchichßochß, chan li Dios.T# Li ani tixcamsi junak ras rîtzßin, tâcamsîk ajcuiß aßan. Xinye aßin xban nak lâin quinyoßobtesi li cuînk joß li cuilobâl lâin.)SM Li Dios quixye ajcuiß reheb: —Relic chi yâl tinye êre, cui junak tixcamsi li ras rîtzßin, tento nak tâcuânk rêkaj. Cui junak xul tixcamsi junak cristian, tento ajcuiß nak tâcamsîk li xul. Ut cui junak cristian tixcamsi junak ras rîtzßin, tento nak tâcamsîk ajcuiß aßan.R9 Abanan lâex incßaß naru têtiu li tib cui incßaß nequerisi chi us lix quiqßuel xban nak aß lix quiqßuel, aßan naqßuehoc re lix yußam, chan./QY Xinqßue êre chixjunil li acuîmk chokß re êtzacaêmk. Anakcuan tinqßue ajcuiß êre chixjunil li xul. Chixjunil li cßaßak re ru tinqßue chokß re êtzacaêmk.$PC —Chixjunileb li xul li cuanqueb saß ruchichßochß teßxucuânk êru. Teßxucuak li xul li nequeßbêc saß chßochß, joß ajcuiß li xul li nequeßrupupic, joß eb ajcuiß li car li cuanqueb saß li haß, xban nak lâat chic tâcuânk âcuanquil saß xbêneb chixjunileb li xul.;O s Li Dios quirosobtesi laj Noé joß eb ajcuiß li ralal. Ut quixye reheb: —Chicuânk êcocßal ut chexnabalokß toj retal textâmk saß chixjunil li ruchichßochß, chan li Dios.N% Joß najtil chic tâcuânk li ruchichßochß junelic tâcuânk li âuc. Tâcuânk kßoloc. Tâcuânk li que ut tâcuânk li tik. Tâcuânk li sakßehil ut tâcuânk li habalkße. Tâcuânk li cutan ut tâcuânk li kßojyîn. Incßaß teßpaltok chiruheb, chan li Dios.YM- Lix bôc li cßatbil mayej quicuulac riqßuin li Dios ut quicuulac chiru lix sununquil. Li Dios quixye saß xchßôl: —Mâ jun cua chic tintzßektâna li ruchichßochß xbaneb li cristian. Ac reheb li cristian nak aj mâqueb. Mâ jun sut chic tinsach ruheb chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß riqßuin butßi haß.Joß najtil chic tâcuânk li ruchichßochß junelic tâcuânk li âuc. Tâcuânk kßoloc. Tâcuânk li que ut tâcuânk li tik. Tâcuânk li sakßehil ut tâcuânk li habalkße. Tâcuânk li cutan ut tâcuânk li kßojyîn. Incßaß teßpaltok chiruheb, chan li Dios.L' Laj Noé quixyîb jun artal riqßuin tusbil pec re xlokßoninquil li Kâcuaß Dios. Ut quixchapeb li xul, li nequeßbêc joß ajcuiß li nequeßrupupic, saß xyânkeb li xul li natißeß xtibeleb. Ut quixcßateb saß xbên li artal chokß xmayej chiru li Kâcuaß Dios.^K7 Queßel ajcuiß chixjunileb li xul li nequeßrupupic ut li nequeßbêc, joß eb ajcuiß li xul li nequeßxjucuqui rib saß chßochß. Quilajeßel chi jûnk chßûtal chixjunileb li xul, aß yal cßaßru chi xulil.sJa Ut qui-el laj Noé saß li jucub cab rochben li rixakil. Ut queßel ajcuiß li ralal rochbeneb li rixakil.8Ik Tâcuisiheb ajcuiß chixjunileb li xul li joß qßuial li cuanqueb saß li jucub cab âcuochben. Tâcuisiheb li xul li nequeßrupupic ut eb li xul li nequeßbêc, joß ajcuiß li xul li nequeßxjucuqui rib saß chßochß. Teßêlk re nak teßqßuiânk ut teßpucßânk saß ruchichßochß, chan li Dios.Hy —Anakcuan tat-êlk saß li jucub cab âcuochben lâ cuixakil. Ut teßêlk ajcuiß lâ cualal rochbeneb li rixakileb.:Gq Li Dios quiâtinac riqßuin laj Noé ut quixye re:WF) Saß li cuukub xcaßcßâl xbe li xcab po ac xchakic chi us li ruchichßochß.uEe  Cuakib ciento chihab riqßuin jun chihab cuan re laj Noé nak quichakic li haß. Saß li xbên cutan re li xbên po laj Noé quixte lix tzßapbal re li jucub cab ut qui-iloc chirix cab. Quiril nak ac xchakic li haß saß ruchichßochß. D  Quiroybeni cuukub cutan chic ut quirachßab cuißchic li paloma. Cô li paloma ut incßaß chic quisukßi chak riqßuin laj Noé.4Cc  Ecuu quisukßi chak li paloma. Quixcßam chak saß ruch re jun xxak li cheß olivo xcßabaß. Chi joßcan laj Noé quixnau nak ac yô chi sâc li haß saß ruchichßochß.qB]  Quiroybeni cuukub cutan chic ut quirachßab cuißchic li paloma re nak tixnau ma yô chi chakic li haß.vAg  Li paloma quisukßi cuißchic saß li jucub cab xban nak incßaß quixtau bar tixcßochob rib xban nak toj cuan li haß saß xbên li ruchichßochß. Laj Noé quixyeß li rukß. Quixchap li paloma ut quirocsi cuißchic saß li jucub cab.w@i Mokon chic laj Noé quirachßab jun li paloma re nak tixnau ma yô chi chakic li haß saß xbên li chßochß.?/ Quirachßab jun li xul tzßok xcßabaß. Li xul aßan yô chi rupupic saß xbên li haß toj retal nak quichakic li haß saß xbên li chßochß.d>C Nak ac xnumeß caßcßâl cutan chic laj Noé quixte lix ventanil li jucub cab li quixyîb.s=a Yô chi chakic li haß ut toj saß li xbên li cutan re li xlaje li po quilajeßcßutun xbên eb li tzûl.~<w Saß li cuuklaju xbe li xcuuk li po re li chihab aßan, li jucub cab coxhilânk saß xbên li tzûl Ararat xcßabaß.  ~'}|{zyxwwv5utt.rrqqoonnmlkYjjiigffdccba``^]]>\\:[YZZpYY%XWWVeUTSRRQPUO NMLLKJqJIHH,GDFF=EEDiCBB2A4@@$?v>>=k<Ym.fP\^;h  (!+z5+ Xban li cßaßru quicßulman riqßuin lix Sara, li Kâcuaß Dios quixtakla jun li yajel saß xbêneb chixjunileb li cuanqueb saß rochoch laj Abimelec re nak eb aßan incßaß teßcuânk xcocßaleb.Laj Abraham quitijoc chiru li Dios chirixeb. Li Dios quirabi ut quixqßuirtesiheb chixjunileb li cuanqueb saß rochoch laj Abimelec re nak teßcuânk xcocßaleb ut quixqßuirtesiheb ajcuiß lix môseb.A} Ut laj Abimelec quixye re lix Sara: —Qßue retal. Lâin xinqßue jun mil tumin plata re lâ cuas. Xinbânu aßin re nak li cuanqueb saß lâ cuochoch teßxqßue retal nak saß xyâlal xatinkßaxtesi riqßuin lâ bêlom, ut re ajcuiß nak chixjunileb teßxqßue retal nak mâcßaß âmâc, chan laj Abimelec re.-U Laj Abimelec quixye re laj Abraham: —Il li naßajej aßan. Chixjunil li chßochß aßan cue lâin. Tâsicß li bar cuan tâcuulak châcuu ut aran tatcuânk, chan."~? Tojoßnak laj Abimelec quixkßaxtesi lix Sara saß rukß laj Abraham. Ut quixqßue nabal lix quetômk. Quixqßue ajcuiß lix môs cuînk ut lix môs ixk.A}}  Li Dios quiyehoc cue nak tincanab rochoch lin yucuaß ut tinxic saß jalan naßajej. Lâin quinye re li cuixakil nak yalak bar tonumekß aßan tixye nak lâin li ras, chan laj Abraham.|  Yâl li cßaßru xinye âcue nak lix Sara cuîtzßin. Junaj li kayucuaß ut li kanaß jalaneb. Joßcan nak quinsumla riqßuin.<{s  Laj Abraham quichakßoc ut quixye re: —Lâin xincßoxla nak incßaß nequepâb li Kâcuaß Dios saß li tenamit aßin. Cuan saß inchßôl nak mâre tinêcamsi xban li cuixakil.Dz  ¿Cßaßut nak xabânu li naßleb aßin? chan laj Abimelec.]y5  Ut laj Abimelec quixbok laj Abraham ut quixye re: —Cßoxla cßaßru xabânu cue. ¿Cßaßru inmâc châcuu nak xaqßue li raylal aßin saß inbên joß ajcuiß saß xbêneb lin tenamit? Incßaß us xabânu cue.[x1 Joß cuulajak chic laj Abimelec quicuacli toj ekßela. Quixbokeb chixjunileb lix môs ut quixserakßi reheb li cßaßru quiril saß lix matcß. Ut eb aßan cßajoß nak queßxucuac chi rabinquil li âtin aßan.w1 Ut anakcuan tâkßaxtesi li ixk aßin riqßuin lix bêlom. Laj Abraham aßan jun li profeta li nayehoc re li cuâtin ut aßan tâtijok châcuix re nak incßaß tatcâmk. Abanan cui incßaß nacakßaxtesi li ixk aßin, lâat tatcâmk, joß eb ajcuiß lâ comon, chan li Dios.gvI Ut li Kâcuaß Dios quixye re saß lix matcß: —Yâl. Lâin ninnau nak moco lâat ta cuan âcue. Xban nak ninnau aßin, joßcan nak incßaß xatinqßue chi cuânc riqßuin lix Sara. Joßcan nak incßaß xatmâcob chicuu.{uq Laj Abraham cuan re. Aßan xyehoc cue nak lix Sara, aßan ranab. Joßcan ajcuiß lix Sara quixye cue nak laj Abraham, aßan ras. Mâcuaß lâin cuan cue nak xinbânu li naßleb aßin. Moco xinnau ta nak rixakil laj Abraham, chan laj Abimelec.)tM Laj Abimelec toj mâjiß nacuan riqßuin lix Sara. Laj Abimelec quixye re li Dios: —At Kâcuaß, ¿ma nacacßoxla xcamsinquil li toj mâjiß naxbânu li mâc?Fs Chiru li kßojyîn aßan li Dios quiâtinac riqßuin laj Abimelec saß lix matcß ut quixye re: —Anakcuan lâat tatcâmk xban nak li ixk xacßam âcuiqßuin cuan xbêlom, chan li Dios re.Or Nak ac cuanqueb aran, laj Abraham quixye: —Lix Sara mâcuaß cuixakil. Aßan cuanab, chan. Lix reyeb li tenamit Gerar, aßan laj Abimelec. Li rey aßan quixtakla xcßambal lix Sara chokß rixakil.q ; Laj Abraham queßel saß li naßajej li queßcuan cuiß ut queßcôeb saß li naßajej Neguev. Queßcana saß jun li naßajej li cuan saß xyânk li cuib chi tenamit Cades ut Shur. Ut mokon chic queßel saß li naßajej aßan. Queßcôeb saß li tenamit Gerar. Ut aran queßcana.7pi &Joßcan ajcuiß li îtzßinbej quicuan ajcuiß jun lix cßulaßal têlom. Ut aj Ben-ammi quixqßue chokß xcßabaß. Chalen anakcuan aßan lix xeßtônil yucuaßeb laj Amón.?oy %Li asbej quicuan jun lix cßulaßal têlom. Aj Moab quixqßue chokß xcßabaß. Chalen anakcuan aßan lix xeßtônil yucuaßeb laj Moab.Joßcan ajcuiß li îtzßinbej quicuan ajcuiß jun lix cßulaßal têlom. Ut aj Ben-ammi quixqßue chokß xcßabaß. Chalen anakcuan aßan lix xeßtônil yucuaßeb laj Amón.\n3 $Ut lix rabin laj Lot chi xcaßbichaleb queßcana chi yaj aj ixk xban lix yucuaßeb.Om #Saß li kßojyîn aßan queßxcaltesi cuißchic lix yucuaßeb. Ut li îtzßinbej cô chi cuârc riqßuin. Abanan lix yucuaß incßaß quixqßue retal nak quicuan riqßuin lix rabin xban lix calajic.rl_ "Joß cuulajak chic li asbej quixye re li rîtzßin: —Chi kßek lâin xincuan riqßuin li kayucuaß. Anakcuan takacaltesi cuißchic re nak lâat chic tatcuânk riqßuin. Chi joßcan tâcuânk li ralal xcßajol li kayucuaß, chan re.Hk !Ut chiru li kßojyîn queßxqßue nabal li vino re ut aßan quicala. Ut li asbej quicuar riqßuin. Abanan lix yucuaß incßaß quixqßue retal nak quicuan riqßuin lix rabin xban lix calajic.xjk  Anakcuan takacaltesi li kayucuaß ut lâo tocuârk riqßuin re nak tâcuânk ralal xcßajol kiqßuin, chanqueb.ai= Saß jun li cutan eb lix rabin laj Lot yôqueb chi âtinac chi ribileb rib. Li asbej quixye re li rîtzßin: —Li kayucuaß yô chi tîxc. Ut arin mâ jun cuînk cuan re tosumlâk riqßuineb joß na-uxman yalak bar.2h_ Laj Lot quixucuac chi canâc saß li chßina tenamit Zoar. Joßcan nak cô chi cuânc saß li tzûl. Ut lix rabin cuib côeb chirix. Aran coxeßocak saß jun ochoch pec.Dg Li Kâcuaß Dios quixsach ruheb chi junaj cua chixjunil li tenamit li cuanqueb saß li ru takßa. Abanan quijulticoß re li cßaßru quixtzßâma laj Abraham. Joßcan nak quixcol laj Lot.Kf Laj Abraham qui-iloc saß li naßajej li queßcuan cuiß li tenamit Sodoma ut Gomorra. Ut aran quiril nak mâ caßchßin li sib nakßujujnac chi takecß. Chanchan jun nimla horno li yô xxamlel.meU Joß cuulajak chic laj Abraham cô cuißchic saß li naßajej li quiâtinâc cuiß xban li Kâcuaß.Rd Li rixakil laj Lot qui-iloc chirix ut aran quicana chokß xpecal atzßam.Ac} Ut queßsacheß chixjunil li tenamit. Queßosoß chi junaj cua li cristian li cuanqueb aran ut chixjunil li acuîmk. Queßosoß chi junaj cua chixjunil li cuan saß li ru takßa aßan.vbg Li Kâcuaß Dios toj saß choxa quixtakla chak li xam ut li azufre saß xbêneb li tenamit Sodoma ut Gomorra.Va' Nak queßcuulac laj Lot saß li chßina tenamit Zoar, ac x-el chak li sakße.+`Q Sêba âcuib. Ayu saß junpât. Lâin mâcßaß naru tinbânu cui mâjiß nequexcuulac aran, chan. Joßcan nak li tenamit aßan queßxqßue Zoar chokß xcßabaß.&_G Jun reheb lix takl li Dios quichakßoc ut quixye re laj Lot: —Tinbânu li cßaßru xatzßâma. Incßaß tinsach ru li chßina tenamit li tâcuaj cuiß xic.^ Ilomak. Aran cuan jun chßina tenamit. Aßan caßchßin ut nachß cuan. Choêcanab chi xic aran re nak tocolekß, chan laj Lot.] Lâex nabal li usilal xebânu cue. Joßcan nak xincoleß. Lâin incßaß nacuaj xic saß li tzûl. Mâre tincâmk ajcuiß aran.c\A Ut laj Lot quixye reheb: —Checuy inmâc, ex Kâcuaß. Incßaß nacuaj xic saß li tzûl.a[= Nak ac xeßel saß li tenamit li cuînk quixye reheb: —Âlinankex re nak texcolekß. Mex-iloc chêrix chi moco têxakab êrib saß li ru takßa. Tîc texxic toj saß li tzûl re nak incßaß tex-osokß, chan reheb.Z! Ut laj Lot toj quibay chi êlc. Li Kâcuaß Dios quiril xtokßobâl ru laj Lot, joß ajcuiß lix comoneb. Ut eb li cuib chi cuînk queßxchap chi rukß laj Lot, joß eb ajcuiß lix rabin ut li rixakil. Queßisîc saß junpât saß li tenamit xbaneb lix takl li Dios.Y} Nahiqßuicßnac ru li cutan nak eb li ángel queßxye re laj Lot: —Sêba âcuib, cßam lâ cuixakil joß eb ajcuiß lâ rabin. Elenkex saß junpât re nak incßaß texcâmk saß xyânkeb li tenamit aßin li oqueb re chixtojbal xmâqueb, chanqueb. X; Ut laj Lot cô chixyebal reheb li cuînk li teßsumlâk cuiß lix rabin ut quixye reheb: —Elenkex saß li tenamit aßin ut ayukex chi najt xban nak li Kâcuaß Dios oc re chixsachbal ru li tenamit, chan. Abanan eb li cuînk aßan incßaß queßxpâb li cßaßru quixye laj Lot.JW  Anakcuan oc ke chixsachbal ru chi junaj cua li tenamit aßin xban nak kßaxal xnumta li mâc xeßxbânu. Aßan aj e nak xoxtakla chak li Kâcuaß Dios chixsachbal ru li tenamit aßin, chanqueb.V1  Ut eb li cuib chi cuînk queßxye re laj Lot: —¿Ma toj cuanqueb âcuechalal saß li tenamit aßin? Cui cuanqueb, isiheb saß li tenamit aßin. Cßameb lâ rabin ut lâ cualal ut lâ hiß ut ayu. Tâcßameb chi najt chixjunileb lâ cuechßalal li cuanqueb saß li tenamit.yUm  Eb li cuib chi cuînk lix takl li Dios queßqßuehoc reheb chi mutzßîrc eb li cuînk li teßraj oc saß cab. Queßmutzßir li tîx joß eb ajcuiß li toj sâjeb. Ut eb li cuînk aßan queßlub chixsicßbal li puerta ut incßaß queßxtau.T  Ut eb li cuînk li cuanqueb saß li cab saß junpât queßxquelo chi rukß laj Lot ut queßrocsi ut queßxtzßap li puerta.;Sq  Eb laj Sodoma queßxye re: —Elen arin. Lâat chalenakat chak saß jalan tenamit ut anakcuan tâcuaj lâat tattaklânk ke. Anakcuan nabal chic li raylal tâcßul lâat chiru li teßxcßul eb aßan, chanqueb. Cßajoß nak queßjoskßoß saß xbên laj Lot. Queßjiloc chixcßatk re nak teßxcuek li puerta.GR Cuanqueb cuib inrabin mâjiß nequeßcuan riqßuin cuînk. Tincuisiheb chirix cab ut bânuhomak li cßaßru têraj riqßuineb. Caßaj cuiß li cuib chi ulaß, mâcßaß têbânu reheb, chan.Q' Quixye reheb: —Tintzßâma usilal chêru, ex cuas cuîtzßin. Nimla mâc xbânunquil li cßaßru nequecßoxla. Mêbânu li mâusilal aßin.YP- Laj Lot qui-el chirix cab chi âtinac riqßuineb ut quixtzßap li puerta chirix.MO Queßxjap re chixbokbal laj Lot ut queßxye re: —¿Bar cuanqueb li cuînk li xeßcßulun saß lâ cuochoch chiru li kßojyîn aßin? Isiheb chak chirix cab. Takaj tomâcobk riqßuineb, chanqueb.N Toj mâjiß ajcuiß nequeßoc chi cuârc nak queßcuulac chixjunileb li cuînk aj Sodoma joß tîx ut joß sâj. Queßxsut li rochoch.qM] Abanan laj Lot quirelaji ruheb re nak teßxic saß rochoch toj retal queßxsume canâc. Nak queßoc saß li rochoch laj Lot quixyîb chi châbil lix tibeleb xcua. Quixyîb lix caxlan cua xcomon li incßaß nasipoß, ut queßcuaßac.L3 Ut quixye reheb: —Ex Kâcuaß, bânuhomak li usilal. Yoßkeb saß li cuochoch ut aran tênumsi li kßojyîn. Aran naru têchßaj lê rok. Ut toj cuulaj ekßela texxic, chan. Eb aßan queßxye re: —Bantiox âcue. Mâchßißchßißi âcuib. Naru nococuar saß be, chanqueb.IK  Nak ac oc re li kßojyîn, queßcuulac li cuib chi cuînk aran Sodoma. Aßaneb lix ángel li Dios. Laj Lot chunchu saß li oquebâl re li tenamit saß li naßajej li nequeßxchßutub cuiß ribeb li cristian. Nak quirileb li cuînk, quicuacli laj Lot chixcßulbaleb, quixcuikßib rib ut quixxulub lix jolom saß chßochß.J !Nak quirakeß chi âtinac riqßuin laj Abraham, li Kâcuaß Dios qui-el aran. Ut laj Abraham quisukßi cuißchic saß rochoch.a Anakcuan xic cue aran ut tincuil ma yâl li cßaßru xcuabi chirixeb re nak tinnau, chan li Kâcuaß Dios.=3 Ut li Kâcuaß Dios quixye re laj Abraham: —Nabal li cßaßak re ru incßaß us xcuabi chirixeb laj Sodoma ut laj Gomorra. Numtajenakeb lix mâc.<3 Ac xinsicß ru re tâcßamok be chiruheb li ralal xcßajol. Aßan tâchßolobânk re xyâlal chiruheb re nak teßxpâb li cuâtin ut teßcuânk saß usilal ut saß tîquilal. Cui teßxbânu aßin, lâin tinbânu chixjunil li cßaßru xinyechißi re laj Abraham, chan li Dios.O; Laj Abraham, aßan li tâoc chokß xxeßtônil yucuaßeb li qßuila tenamit ut eb aßan nimak xcuanquileb. Chixjunileb li tenamit saß ruchichßochß teßxcßul li usilal saß xcßabaß laj Abraham.t:c Tojoßnak li Kâcuaß Dios quixye saß xchßôl: —Incßaß tinmuk chiru laj Abraham li cßaßru tinbânu.9% Chirix chic aßan li oxibeb chi cuînk queßxakli ut queßoc chi xic saß li tenamit Sodoma. Laj Abraham cô chirixeb re xchakßrabinquileb.#8A Ut lix Sara quixucuac nak quirabi li âtin aßan ut quixye: —Lâin incßaß xinseßec, chan. Ut li Kâcuaß quixye, —Lâin ninnau nak xatseßec, chan.G7 Lâin li Kâcuaß Dios. Mâcßaß chßaßaj chicuu. Chiru li chihab jun chic tinsukßîk chak châcuilbal ut lix Sara ac cuânk chic jun lix cßulaßal chßina têlom, chan li Kâcuaß Dios.*6O  Ut li Kâcuaß Dios quixye re laj Abraham: —¿Cßaßut nak xseßec lix Sara? ¿Cßaßut nak incßaß naxpâb nak tâcuânk junak lix cßulaßal saß xtîxilal?$5C  Xban aßan lix Sara quiseßec saß xchßôl ut quixye: —¿Chanru nak tâcuânk li saylal aßin? Lin bêlom ut lâin ac xotîx chi us, chan saß xchßôl.e4E  Laj Abraham ut lix Sara ac tîxeb chic. Lix Sara ac xnumeß xkßehil nak tâcuânk xcocßal.z3o  Ut jun li cuan saß xyânkeb li oxib quixye re: —Tolinêlk cuißchic saß li chihab jun châcuilbal. Ut lix Sara ac cuânk chic junak xcßulaßal têlom, chan re laj Abraham. Lix Sara cuan saß cab ut quirabi li cßaßru yôqueb chixyebal.&2G  Nak queßrakeß chi cuaßac li rulaß, queßxpatzß re laj Abraham, —¿Bar cuan lix Sara lâ cuixakil?— Laj Abraham quixye reheb, —Cuan saß cab, chan.Y1- Quixcßam li cßûbanbil tib chokß reheb li rulaß. Quixcßam ajcuiß li queso ut li leche. Ut laj Abraham quixqßue xchßôl chixjecßbaleb xtzacaêmkeb li rulaß nak yôqueb chi cuaßac rubel xmu li cheß.,0S Laj Abraham cô saß junpât cuanqueb cuiß lix quetômk. Quixchap jun li cuacax châbil ut toj al. Quixqßue li xul re lix môs re nak tixcßûb chak chi châbil./) Laj Abraham qui-oc saß lix muhebâl ut quixye re lix Sara: —Sêba âcuib. Chap oxib bis li cßaj li châbil ut tâyîb li caxlan cua, chan.L. Xban nak xexcßulun cuiqßuin, tincßam chak caßchßinak lê tzacaêmk re nak sahak saß lê chßôl nak texxic, chan laj Abraham. Ut eb aßan queßchakßoc ut queßxye re: —Us, bantiox âcue.f-G Tintakla xcßambal caßchßinak li haß re têchßaj lê rok. Chexhilânk rubel xmu li cheß.W,) —At Kâcuaß, chan laj Abraham, —tâbânu usilal, matxic cuan chi junpât.)+M Laj Abraham quiril nak xakâmileb oxibeb li cuînk chiru. Saß junpât qui-el chixcßulbaleb. Quixcuikßib rib ut quixxulub lix jolom saß chßochß, ut quixye:d* E Nak ac xnumeß cuaßleb, laj Abraham chunchu chire lix muhebâl saß li naßajej ji ru. Eb li cheß ji, aßan re laj Mamre. Quicuulac li Kâcuaß Dios riqßuin. Joßcaßin nak quixcßutbesi rib li Dios chiru laj Abraham. ); Chixjunileb lix môs cuînk li queßyoßla saß rochoch laj Abraham queßxcßul li circuncisión, joß eb ajcuiß li lokßbil môs li jalan xtenamiteb.t(c Saß li cutan aßan queßxcßul li circuncisión laj Abraham ut laj Ismael li ralal.Chixjunileb lix môs cuînk li queßyoßla saß rochoch laj Abraham queßxcßul li circuncisión, joß eb ajcuiß li lokßbil môs li jalan xtenamiteb.J' Oxlaju chihab cuan re laj Ismael nak quixcßul lix circuncisión.Y&- Belêlaju roßcßâl chihab cuan re laj Abraham nak quixcßul lix circuncisión.:%o Saß ajcuiß li cutan aßan laj Abraham quixset lix tzßûmal rußuj xtzßejcual laj Ismael. Chi joßcaßin quixbânu li circuncisión reheb lix môs li queßyoßla saß rochoch. Ut quixbânu ajcuiß reheb lix lokßbil môs. Saß li cutan aßan qui-uxman chixjunil joß quiyeheß re xban li Kâcuaß Dios.Q$ Nak quirakeß chi âtinac, li Kâcuaß Dios qui-el riqßuin laj Abraham.!#= Abanan lin contrato junelic cuânk riqßuin laj Isaac. Aßan lâ cualal li tâcuânk riqßuin lix Sara chiru li chihab jun, chan li Dios re laj Abraham.|"s —Xcuabi cßaßru xaye chirix laj Ismael. Matcßoxlac. Tincuosobtesi ajcuiß aßan. Aßan tâcuânk ajcuiß nabal li ralal xcßajol. Laj Ismael tâcuânk cablaju li ralal. Nînkakeb xcuanquil saß lix tenamiteb ut nimak ajcuiß lix tenamiteb.t!c Li Dios quixye re laj Abraham: —Ac xinye âcue nak lix Sara tâcuânk lix cßulaßal. Aj Isaac tâqßue chokß xcßabaß. Lâin tinbânu ajcuiß lin contrato chi junelic riqßuin aßan joß ajcuiß riqßuineb li ralal xcßajol, chan.g I Ut laj Abraham quixye re li Dios, —Usan cui laj Ismael tixcßul li usilal âcuiqßuin, chan.G Laj Abraham quicuikßla ut quixxulub lix jolom saß chßochß ut qui-oc chi seßec. Laj Abraham quixye saß xchßôl: —¿Ma kßaxal yâl ta cuiß nak tâcuânk junak cualal nak ac xinbânu li jun ciento chihab? Ut lix Sara, ¿ma tâcuânk ta biß junak lix cßulaßal nak ac xbânu li lajêb roßcßâl chihab? chan.,S Lâin tincuosobtesi lix Sara. Ut tâcuânk lâ cualal riqßuin. Relic chi yâl tincuosobtesi aßan. Lix Sara tâcuânk nabaleb li ralal xcßajol. Aßan tâoc chokß xnaßeb nabal chi tenamit li toj teßyoßlâk mokon. Li ralal xcßajol lix Sara teßoc chokß xreyeb li tenamit, chan li Dios.% Li Dios quixye ajcuiß re laj Abraham: —Anakcuan mâcuaßak chic xSarai xcßabaß lâ cuixakil; xSara chic tâqßuemânk chokß xcßabaß. Cui junak cuînk incßaß tixcßul li circuncisión, aßan tzßektânanbilak xban nak aßan xkßet lin chakßrab, chan li Dios.gI  Tento nak chixjunileb lâ cualal âcßajol teßxcßul li circuncisión. Joßcan ajcuiß eb lâ môs cuînk. Chi joßcaßin tâcanâk jun retalil riqßuin lê tzßejcual. Aßan retalil li contrato li xkabânu chi kibil kib.=u  Li junjûnk chi cßulaßal têlom tixcßul li circuncisión nak cuânk cuakxakib cutan xyoßlajic. Aßin lin chakßrab li tâticlâk anakcuan ut tâuxmânk chalen. Joßcan tâuxmânk reheb chixjunileb li cocß têlom saß xyânkeb lâ cualal âcßajol joß eb ajcuiß lâ lokßbil môs usta jalan xtenamiteb.0[  Ut li circuncisión aßan aßin: Tâsetmânk caßchßinak xtzßûmal rußuj xtzßejcual li cuînk. Tâbânu aßin chokß retalil li contrato li xkabânu chi kibil kib.W)  Lâat tâbânu li cßaßru tinye âcue. Joßcan ajcuiß teßxbânu chixjunileb lâ cualal âcßajol. Ut aßan aßin li tinye êre. Li junjûnk chi cuînk saß êyânk, tento nak teßxcßul li circuncisión.3  Ut li Dios quixye ajcuiß re laj Abraham: —Tento nak lâat tâbânu li contrato cuiqßuin lâin. Joßcan ajcuiß teßxbânu lâ cualal âcßajol.=u Li chßochß Canaán li cuancat cuiß anakcuan tinqßue âcue ut eb lâ cualal âcßajol teßêchanînk re chi junaj cua. Lâinak lix Dioseb chixjunileb lâ cualal âcßajol, chan.;q Junelic tâcuânk xcuanquil li contrato li xinbânu âcuiqßuin joß ajcuiß riqßuineb lâ cualal âcßajol. Lâin lâ Dios lâat, ut lâin ajcuiß xDioseb lâ cualal âcßajol.3 Relic chi yâl nak tebinqßue chi qßuiânc lâ cualal âcßajol. Nabalak lê tenamit ut teßcuânk ajcuiß lê rey saß lê tenamit chixjûnkaleb.- —Anakcuan mâcuaß chic aj Abram lâ cßabaß. Aj Abraham chic âcßabaß xban nak xatinqßue chokß xxeßtônil yucuaßeb li qßuila tenamit.*O Ut li Dios quixye ajcuiß re laj Abram: —Li contrato li tinbânu âcuiqßuin, aßan aßin: Lâat tat-oc chokß xxeßtônil yucuaßeb nabaleb chi tenamit, chan.E Laj Abram quicuikßla ut quixxulub lix jolom saß chßochß.5 Lâin tinxakab xcuanquil li contrato li xinbânu âcuiqßuin. Lâin tinqßue chi qßuiânc lâ cualal âcßajol, chan li Kâcuaß Dios re laj Abram.] 7 Nak ac belêlaju roßcßâl chihab cuan re laj Abram, li Kâcuaß Dios quixcßutbesi rib chiru ut quixye re: —Lâin li Kâcuaß Dios li kßaxal nim incuanquil. Chatcuânk saß xyâlal chicuu ut tîcak âchßôl.M Cuakib roßcßâl chihab cuan re laj Abram nak quiyoßla laj Ismael.0 [ Nak quiyoßla li ralal laj Abram riqßuin lix Agar, laj Abram quixqßue aj Ismael chokß xcßabaß.Cuakib roßcßâl chihab cuan re laj Abram nak quiyoßla laj Ismael.8 k Joßcan nak li yußam haß aßan quiqßueheß chokß xcßabaß “Li yoßyôquil Dios li na-iloc cue”. Li yußam haß aßin cuan saß xyi li cuib chi tenamit Cades ut Bered.P   Lix Agar quixye: —Lâat li Kâcuaß Dios li nacat-iloc cue, chan re li Dios. Ut quixye cuißchic, —Arin saß li chaki chßochß li Dios xcßutbesi rib chicuu ut moco xincam ta nak xcuil ru, chan./ Y  Li ángel quixye ajcuiß re: —Laj Ismael cauhak rib joß junak joskß aj xul ut tâpletik yalak ani aj iqßuin. Xicß tâilekß xbaneb chixjunileb. Laj Ismael joß eb ajcuiß li ralal xcßajol teßxyîb lix naßaj nachß riqßuineb li rîtzßin usta eb aßan incßaß teßraj, chan li ángel.m U  Qßue retal, lâat yaj aj ixkat. Lâ cßulaßal tâyoßlâk chßina têlom. Aj Ismael tâqßue chokß xcßabaß. Joßcan lix cßabaß tâqßue xban nak li Dios naxnau li raylal li yôcat chixcßulbal, ut aßan tatxtenkßa, chan.   Teßcuânk nabal lâ cualal âcßajol. Incßaß târûk rajlanquileb xban nak numtajenak xqßuialeb lâ cualal âcßajol teßcuânk.%  Lix ángel li Dios quixye re: —Sukßin cuißchic riqßuin lâ patrón. Tatcuânk saß xyâlal riqßuin ut tâpâb li cßaßru tixye âcue.cA Ut li ángel quiâtinac riqßuin ut quixpatzß re: —Agar, at xmôs lix Sarai, ¿bar xatchal chak? Ut, ¿bar yôcat chi xic? chan. Ut lix Agar quixye re: —Lâin yôquin chi êlelic chiru lix Sarai lin patrón, chan.7i Lix Agar yô chi bêc saß li chaki chßochß. Quicuulac cuan cuiß li yußam haß saß li be naxic saß li tenamit Shur. Ut aran quitaßeß xban lix ángel li Kâcuaß Dios.  Quichakßoc laj Abram ut quixye re: —Lâat nacanau nak lâ môs cuan rubel âtakl. Lâat yal âcue cßaßru tâbânu riqßuin, chan laj Abram. Cßajoß nak quijoskßoß lix Sarai saß xbên lix môs ut cßajoß nak quixchßila. Tojoßnak lix Agar quiêlelic.F Lix Sarai quixye re laj Abram: —Saß âmâc lâat nak yôquin chixcßulbal li raylal aßin. Lâin xinqßue lin môs âcue ut anakcuan xicß chic ninril. Nak xnau nak tâcuânk jun lix cßulaßal yô chixnimobresinquil rib chicuu. Li Kâcuaß Dios taxak tixye ke ani cuan xmâc, ma lâat malaj lâin, chan lix Sarai.a= Tojoßnak laj Abram quicuan riqßuin, ut lix Agar quicana chi yaj aj ixk. Nak quixnau nak tâcuânk junak lix cßulaßal, lix Agar incßaß chic quixqßue saß xnakß ru lix Sarai. Ut lix Agar xicß chic naril aßan.#A Nak quicßulman aßin ac lajêb chihab roquiqueb saß li tenamit Canaán. Lix Sarai quixkßaxtesi lix môs saß rukß laj Abram re nak tâcuânk riqßuin.Z/ Lix Sarai quixye re laj Abram: —Lâat nacanau nak mâ jun incßulaßal. Lâin tincuaj junak incßulaßal, aban li Kâcuaß Dios incßaß naxqßue cue. Naru tatcuânk riqßuin lin môs. Mâre tâcuânk junak âcßulaßal riqßuin ut lâin tinxoc chokß cue, chan lix Sarai. Ut laj Abram quixpâb li cßaßru quiyeheß re xban lix Sarai.z q Lix Sarai li rixakil laj Abram mâ jun xcocßal. Aßan cuan jun xmôs xAgar xcßabaß. Aßan chalenak chak Egipto.~ Ut aran ajcuiß cuanqueb laj amorreo, ut eb laj cananeo, ut eb laj gergeseo, ut eb laj jebuseo, chan li Dios re laj Abram.N} Ut aran ajcuiß cuanqueb laj hitita, ut eb laj ferezeo, ut eb laj refaíta.Ut aran ajcuiß cuanqueb laj amorreo, ut eb laj cananeo, ut eb laj gergeseo, ut eb laj jebuseo, chan li Dios re laj Abram.}|u —Li naßajej aßin, li tinqßue êre, aßan li cuanqueb cuiß eb laj Ceneo, ut eb laj cenezeo, ut eb laj cadmoneo.{ Aßan aßin li retalil nak saß li cutan aßan li Kâcuaß Dios quixbânu jun li contrato riqßuin laj Abram. Ut li Dios quixye re laj Abram: —Li naßajej aßin tinqßue chokß âcue ut chokß reheb ajcuiß lâ cualal âcßajol li teßcuânk. Li naßajej li tinqßue reheb naticla chak cuan cuiß li nimaß re Egipto ut nocoxrakekß cuan cuiß li nimla nimaß Eufrates, chan.+zQ Nak kßojyîn chi us, laj Abram quiril nak cutâmil chiru jun xnaßaj li xam yô chi êlc xsibel ut jun lochlôquil xam quinumeß saß xyiheb li xul li jachbileb.\y3 Li xcâ xtêpal lâ cualal âcßajol teßsukßîk chak saß li naßajej aßin. Abanan toj tânumtâk li mâusilal teßxbânu laj amorreo, tojoßnak tinmakß li naßajej aßin chiruheb, chan li Dios re laj Abram. x; Nak ac tîxakat chic chi us, lâat tatcâmk. Cßojcßôk âchßôl nak tatcâmk. Ut toxêtau êrib âcuochbeneb lâ xeßtônil yucuaß li ac camenakeb.Pw Li Dios quixye: —Lâin tinrakok âtin saß xbêneb li yôkeb chi rahobtesînc re lâ cualal âcßajol. Mokon chic nak lâ cualal âcßajol teßêlk chak aran, teßxcßam chak lix biomaleb chirixeb.v)  Ut li Dios quixye re: —Tento nak tânau nak lâ cualal âcßajol teßxic chi najt saß jalan tenamit mâcuaß xtenamiteb aßan. Ut kßaxal ra teßxcßul aran. Teßqßuehekß chokß rahobtesinbil môs. Ut chiru câhib ciento chihab teßcuânk saß raylal, chan li Dios.%uE  Nak ac yô chi mukûnc li sakße, laj Abram quicube xcuara. Nak yô chi cuârc, saß junpât quikßojyînoß chi us li cuan cuiß ut cßajoß nak quixucuac.[t1  Queßcube chak li soßsol saß xbêneb li camenak xul. Ut laj Abram quixyolesiheb./sY  Ut laj Abram quixcßameb li xul li quipatzßeß re xban li Dios. Quixcamsi ut quixjach saß xyiheb li xul ut quixpacßabeb. Li mucuy ut li paloma incßaß quixjacheb.orY  Ut li Dios quixye re laj Abram: —Lâin tinbânu jun li contrato âcuiqßuin. Tâcßameb chak li xul li tinye âcue. Tâcßam chak jun li chßina bâc oxib chihab cuan re, ut jun li ixki chibât oxib chihab cuan re, ut jun li têlom carner oxib chihab cuan re. Ut tâcßam ajcuiß chak junak li chßina mucuy joß ajcuiß junak chßina paloma, chan li Dios.$qC Ut laj Abram quichakßoc ut quixye: —Kâcuaß Dios, ¿chanru nak tinnau chi tzßakal nak tincuêchani li chßochß? ¿Cßaßru li retalil tâqßue? chan.Lp Li Dios quixye re laj Abram; —Lâin li Kâcuaß Dios. Lâin xin-isin chak âcue saß li tenamit Ur ut xatincßam chak saß li tenamit aßin. Ut li chßochß aßin, lâat tatêchanînk re, chan. o Laj Abram quixpâb li cßaßru quiyeheß re xban li Dios. Joßcan nak li Dios quixye nak laj Abram aßan jun cuînk tîc xchßôl.\n3 Li Dios quixcßam laj Abram chirix cab ut quixye re: —Ilon takecß. Il ma tatrûk rajlanquileb li chahim. Joßcan ajcuiß xqßuial lâ cualal âcßajol li tinqßue. Incßaß tatrûk rajlanquileb, chan li Dios.Sm! Ut li Kâcuaß Dios quixye re laj Abram: —Mâcuaß lâ môs tâêchanînk re. Relic chi yâl tinye âcue nak li ani tâêchanînk re li cßaßru cuan âcue, aßan li tzßakal lâ cualal, chan li Dios.6lg —Lâat mâ jun li cualal xaqßue. Xban aßan chixjunil li cßaßru cuan cue, tento nak jun lin najter môs quiyoßla saß cuochoch, aßan tâêchanînk re, chan laj Abram.k% Laj Abram quixye re: —At Kâcuaß Dios, ¿cßaßru aj e nak nabal lin râbal tâqßue? Lâat nacanau nak mâ jun cualal incßajol cuan. Ut li ani tâêchanînk re li cßaßru cuan cue, aßan li xbên inmôs laj Eliezer li chalenak chak saß li tenamit Damasco, chan.`j = Chanchan matqßuec yô laj Abram nak li Dios quixcßutbesi rib chiru saß visión. Li Dios quixye re: —Matxucuac, Abram, xban nak lâin tin-ilok âcue. Kßaxal numtajenak lâ kßajcâmunquil tinqßue, chan li Dios.iy Li cßaßru xeßxtzaca chak lin môs, caßaj cuiß aßan xincßul. Ut li oxib chi cuînk li xeßochbenin cue, eb aßan teßxcßul li cßaßru tâqßuemânk reheb chi xjûnkaleb. Eb li cuînk aßan laj Aner, laj Escol ut laj Mamre, chan laj Abram.Rh Ac xinye re li Dios nak relic chi yâl tîc mâcßaß tincßam chokß cue. Chi moco tinxoc ta jun chßina tokolak li cßâm chokß re xbacßbal inxâb. Incßaß nacuaj tâye nak saß âcßabaß lâat xinbiomoß.Li cßaßru xeßxtzaca chak lin môs, caßaj cuiß aßan xincßul. Ut li oxib chi cuînk li xeßochbenin cue, eb aßan teßxcßul li cßaßru tâqßuemânk reheb chi xjûnkaleb. Eb li cuînk aßan laj Aner, laj Escol ut laj Mamre, chan laj Abram.'gI Abanan laj Abram quichakßoc ut quixye re; —Ac xinbânu jun li juramento riqßuin li Kâcuaß Dios, li quiyîban re li ruchichßochß joß ajcuiß li choxa._f9 Lix reyeb laj Sodoma quixye re laj Abram: —Bânu usilal, kßaxtesiheb cuißchic saß li tenamit aßin chixjunileb li cristian li xacoleb chak saß li plêt. Ut li cßaßru cuan reheb tâcanâk chokß âcue, chan.re_ Lokßoninbil taxak li Kâcuaß Dios li kßaxal nim xcuanquil. Aßan xkßaxtesi saß âcuukß li xicß nequeßiloc âcue, chan. Laj Abram quixsi re laj Melquisedec li junjûnk saß xlajêtkil re chixjunil li cßaßru quirêchani chak. *~~9}}X}|0{gzz9y{yww:uuwtss+rqq~pAnnmnllOkks=<)(('r&~%$#""E!; N2wgIDKeR#  u O  v?Sq7c,A Li xbên li quiyoßla kßan xjolom ut kßol is rix. Aj Esaú queßxqßue chokß xcßabaß.7+k Ut luteb lix cocßal lix Rebeca li queßyoßla.?*y Li Kâcuaß Dios quixye re lix Rebeca: —Li cocßal li teßyoßlâk, luteb. Li asbej tâcßanjelak chiru li îtzßinbej. Riqßuin li cuib li cocßal aßin teßcuânk cuib li nînki tenamit. Jun li tenamit kßaxal nimak xcuanquil chiru li tenamit jun chic. Ut incßaß teßxcßam rib saß usilal, chan li Dios.)1 Saß jun li cutan nak mâjiß nacuulac xcutanquil xyoßlajic lix cßulaßal, lix Rebeca quirecßa nak cßajoß nak yô chi ecßânc lix cßulaßal. Ut qui-oc xcßaßux riqßuin li cßaßru quirecßa. Lix Rebeca quixye saß xchßôl: —¿Cßaßut nak yôquin chixcßulbal chi joßcaßin? chan. Ut quitijoc chiru li Dios ut quixye: —¿Cßaßut nak yôquin chixcßulbal chi joßcaßin? chan re li Dios.G( Laj Isaac quitijoc chiru li Kâcuaß Dios. Quitijoc chirix li rixakil xban nak mâ jun lix cocßal nequeßcuan. Li Kâcuaß Dios quirabi xtij laj Isaac. Ut lix Rebeca quicana chi yaj aj ixk.E' Caßcßâl chihab cuan re laj Isaac nak quixcßam lix Rebeca chokß rixakil. Lix Rebeca, aßan lix rabin laj Betuel aj arameo re li tenamit Padan-aram. Li ras lix Rebeca, aßan laj Labán.U&% Aßaneb aßin chixjunileb li ralal xcßajol laj Isaac, li ralal laj Abraham.3%a Eb li ralal laj Ismael queßcuan saß li chßochß li naticla saß li tenamit Havila ut naxic toj saß li tenamit Shur ut nacuulac toj saß li nubâl re li tenamit Asiria. Li naßajej aßin cuan saß xcaßyabâl Egipto. Ut aran queßxyîb lix naßajeb laj Ismael usta incßaß queßraj lix comoneb. $ Jun ciento riqßuin cuuklaju xcaßcßâl chihab cuan re laj Ismael nak quicam. Ut coxtauheb lix xeßtônil yucuaß li ac camenakeb. # Aßaneb aßin li cablaju chi ralal laj Ismael. Ac xtenamiteb li junjûnk ut aßaneb ajcuiß queßcuan chokß rey saß lix tenamiteb.t"c joß eb ajcuiß laj Hadar, laj Tema, laj Jetur, laj Nafis, ut laj Cedema. Laj Cedema, aßan li îtzßinbej.>!y ut queßcuan ajcuiß laj Misma, laj Duma ut laj Massa,! =  Aßaneb aßin lix cßabaßeb li ralal xcßajol laj Ismael. Li xbên, aßan laj Nebaiot. Chirix chic aßan queßcuan laj Cedar, laj Adbeel ut laj Mibsam,;q  Aßaneb aßin chixjunileb li ralal xcßajol laj Ismael, li ralal laj Abraham. Lix naß laj Ismael, aßan lix Agar li chalenak chak Egipto. Aßan li quicuan chokß xmôs lix Sara.>w  Nak camenak chic laj Abraham, laj Isaac qui-osobtesîc xban li Dios. Laj Isaac quicuan saß li naßajej cuan cuiß li yußam haß “Li yoßyôquil Dios li na-iloc cue” xcßabaß."?  Laj Abraham quimukeß saß li naßajej li queßxmuk cuiß lix Sara li rixakil. Aßan li chßochß li quixlokß junxil laj Abraham riqßuineb laj hititas.  Laj Isaac ut laj Ismael queßxmuk lix yucuaßeb saß li ochoch pec li cuan saß li naßajej Macpela. Li muklebâl aßan cuan chi xcßatk lix chßochß laj Efrón li ralal laj Zohar laj hitita. Li naßajej aßan cuan chak jun pacßal li naßajej Mamre.oY Nak ac tîx chic chi us laj Abraham quicam ut cô chixtaubaleb lix xeßtônil yucuaß li ac camenakeb.M Jun ciento riqßuin oßlaju xcâcßâl chihab quiyoßyo laj Abraham.- Nak toj yoßyo laj Abraham, quixqßueheb xmâtan li ralal xcßajol li queßcuan riqßuineb jalan ixk. Quixtaklaheb saß jun cßalebâl najt riqßuin li naßajej li cuan cuiß laj Isaac. Li naßajej li queßcôeb cuiß, aßan cuan saß xjayal li na-el cuiß chak li sakße.M Chixjunil li cßaßru cuan re laj Abraham, laj Isaac quiêchanin re.)M Laj Madián, aßan xyucuaßeb laj Efa, laj Efer, laj Hanoc, laj Abida ut laj Elda. Aßaneb aßin li ralal xcßajol laj Abraham li queßcuan riqßuin lix Cetura. Laj Jocsán, aßan xyucuaßeb laj Seba ut laj Dedán. Ut laj Dedán, aßan xyucuaßeb laj Asurim, laj Letusim ut laj Leumim. Ut queßcuan xcocßal riqßuin. Aßaneb aßin lix cßabaßeb. Laj Zimram, laj Jocsán, laj Medán, laj Madián, laj Isbac, ut laj Súa.F Laj Abraham quixcßam cuißchic jun rixakil xCetura xcßabaß.b? CUt laj Isaac quixcßam lix Rebeca chokß rixakil saß rochoch lix naß camenak. Laj Isaac cßajoß nak quixra lix Rebeca. Ut riqßuin aßan quicßojla xchßôl ut incßaß chic quirahoß xchßôl xban xcamic lix naß.gI BNak queßxcßul rib saß be, lix môs laj Abraham quixserakßi re laj Isaac chixjunil li cßaßru quixbânu saß xtenamit lix Rebeca.Ut laj Isaac quixcßam lix Rebeca chokß rixakil saß rochoch lix naß camenak. Laj Isaac cßajoß nak quixra lix Rebeca. Ut riqßuin aßan quicßojla xchßôl ut incßaß chic quirahoß xchßôl xban xcamic lix naß.^7 AQuixpatzß re lix môs laj Abraham: —¿Ani li cuînk li yô chak chi châlc? chan. Li môs quixye re: —Aßan laj Isaac li ralal lin patrón, chan. Lix Rebeca quixhel lix tßicr saß xjolom ut quixtzßap li ru._9 @Lix Rebeca quiril nak yô chak chi châlc jun li cuînk, ut quicube chirix li camello.  ?Nak qui-ecuu, laj Isaac cô chi bêc saß cßalebâl. Ut nak qui-iloc saß be, quiril nak yôqueb chak chi nachßoc li camellos.9m >Laj Isaac nacuan saß li naßajej Neguev. Quicuulac cuan cuiß li yußam haß “Li yoßyôquil Dios li na-iloc cue” xcßabaß. Chirix aßan quisukßi cuißchic saß rochoch.o Y =Lix Rebeca ut lix môs ixk queßtakeß chirixeb li camellos ut queßcôeb chirix lix môs laj Abraham.v g Pw Li chßochß ut li ochoch pec ac kßaxtesinbil chic saß rukß laj Abraham xbaneb laj hititas. Li naßajej aßan re chic laj Abraham ut tâcßanjelak chiru re xmukbaleb lix camenak. O Ut laj Abraham quixmuk li rixakil chi saß li ochoch pec li cuan saß li chßochß Macpela. Macpela, aßan cuan jun pacßal li naßajej Mamre li nayeman ajcuiß Hebrón re. Aßan cuan saß xcuênt Canaán.Li chßochß ut li ochoch pec ac kßaxtesinbil chic saß rukß laj Abraham xbaneb laj hititas. Li naßajej aßan re chic laj Abraham ut tâcßanjelak chiru re xmukbaleb lix camenak.N9 Li chßochß aßan quikßaxtesîc re laj Abraham chiruheb laj hititas, joß ajcuiß chixjunileb li yôqueb chi numecß saß li oquebâl re li tenamit.jMO Laj Efrón quixkßaxtesi re laj Abraham li chßochß Macpela xcßabaß, li nacana jun pacßal Mamre. Quixkßaxtesi ajcuiß li ochoch pec li cuan aran, joß eb ajcuiß chixjunil li cheß li joß qßuial cuan saß li chßochß.YL- Nak quirabi joß nimal xtzßak li chßochß, laj Abraham qui-oc chixbisbal li plata. Quixbis câhib ciento bisoc li plata joß nequeßbisoc laj cßay. Ut quixqßue li plata re laj Efrón chiruheb laj hititas.EK —Kâcuaß Abraham, abi li cßaßru tinye âcue. Lix tzßak li chßochß aßan câhib ciento bisoc chi plata. ¿Cßaß ta ru aj e nak tinpatzß li tumin âcue? Muk chak lâ camenak, chan.)JO Laj Efrón quichakßoc ut quixye:I  Chiruheb chixjunileb laj Abraham quixye re laj Efrón: —Cui naxcßul âchßôl, bânu usilal chacuabi li cßaßru tinye âcue. Lâin tinqßue âcue xtzßak li chßochß li xinpatzß. Tâcßul li tumin cuiqßuin ut lâin tinxic chixmukbal lin camenak aran, chan.GH  Ut laj Abraham quixcßutzub cuißchic rib chiruheb li tenamit.}Gu  Quixye re laj Abraham: —Kâcuaß Abraham, chacuabi li cßaßru tinye âcue. Li chßochß aßan yal tinsi âcue joß ajcuiß li ochoch pec li cuan aran. Aßin tinbânu chiruheb chixjunileb lin comon. Muk chak lâ camenak aran, chan laj Efrón.&FG  Laj Efrón cuan saß xyânkeb laj hititas. Quichakßoc chiruheb li cuanqueb aran joß ajcuiß chiruheb li yôqueb chi numecß saß li oquebâl re li tenamit.6Eg  Têtzßâma chiru nak tixcßayi chokß cue li ochoch pec, Macpela xcßabaß li cuan saß xnubâl lix chßochß. Tintoj chi tzßakal li joß nimal naraj chirix lix chßochß. Aßan tixkßaxtesi cue li chßochß chêru lâex. Chi joßcan tâcuânk li naßajej re xmukbaleb lin camenak, chan laj Abraham..DW Quixye reheb: —Cui naxcßul lê chßôl nak tinmuk lin camenak arin, cherabihak li cßaßru tinye êre. Tex-âtinak chicuix riqßuin laj Efrón li ralal laj Zohar.HC Laj Abraham quicuacli ut quixcßutzub rib chiruheb laj hititas.+BQ —Kâcuaß Abraham, choâcuabi. Arin cuancat saß kayânk ut lâat sicßbil âcuu xban li Dios. Muk lâ camenak saß junak muklebâl li nacuulac châcuu lâat. Mâ ani tâyehok âcue nak incßaß takaqßue xnaßaj lâ camenak. Muk lâ camenak. Lâo incßaß tatkachßißchßißi, chanqueb.4Ae Eb laj hititas queßchakßoc ut queßxye re:@% Quixye reheb: —Lâin chalenakin chak saß jalan tenamit. Têbânu usilal cßayihomak caßchßinak li naßajej re tinmuk lin camenak, chan.f?G Laj Abraham quixakli chixcßatk lix caxonil lix camenak ut quiâtinac riqßuineb laj hititas.V>' Quicam saß li tenamit Quiriat-arba, li nayeman ajcuiß Hebrón. Li tenamit aßan cuan saß xcuênt Canaán. Laj Abraham kßaxal ra saß xchßôl xban nak quicam lix Sara, ut cßajoß nak quiyâbac chirix.R= ! Jun ciento riqßuin cuukub xcaßcßâl chihab cuan re lix Sara nak quicam.< Ut laj Nacor quicuan ajcuiß lix cocßal riqßuin lix Reúma. Aßaneb aßin lix cßabaßeb; laj Teba, laj Gaham, laj Tahas, ut laj Maaca.);M Ut laj Betuel quicuan jun xrabin xRebeca xcßabaß. Chi joßcaßin laj Nacor li rîtzßin laj Abraham quicuan cuakxakib lix cocßal riqßuin lix Milca.Ut laj Nacor quicuan ajcuiß lix cocßal riqßuin lix Reúma. Aßaneb aßin lix cßabaßeb; laj Teba, laj Gaham, laj Tahas, ut laj Maaca.):M Chirix chic laj Kemuel, toj queßcuan cuißchic xcocßaleb laj Nacor. Aßaneb aßin lix cßabaßeb: laj Quesed, laj Hazo, laj Pildas, laj Jidlaf, ut laj Betuel.69g Li xbên li quiyoßla, aßan laj Uz xcßabaß. Ut li xcab, aßan laj Buz. Ut li rox, aßan laj Kemuel. Nak ac cuînk chic laj Kemuel quicuan jun li ralal laj Aram xcßabaß.m8U Mokon chic laj Abraham quirabi resil nak laj Nacor li rîtzßin quicuan xcocßal riqßuin lix Milca.E7 Chirix chic aßan laj Abraham quisukßi cuißchic saß li naßajej li quixcanabeb cuiß lix môs. Ut chixjunileb queßcôeb cuißchic saß li tenamit Beerseba. Ut aran quicana laj Abraham.6 Xban nak xapâb li cuâtin, chixjunileb li tenamit saß ruchichßochß teßxcßul li usilal saß xcßabaßeb lâ cualal âcßajol, chan.p5[ Kßaxal numtajenak li usilal tinbânu âcue. Joß xqßuialeb li chahim li cuanqueb saß choxa, joßcan ajcuiß xqßuialeb lâ cualal âcßajol li teßcuânk. Ut joß xqßuial li cocß ru li samaib li cuanqueb chire li palau nak teßtâmk lâ cualal âcßajol. Ut kßaxal cuißchic nimak xcuanquileb lâ cualal âcßajol chiruheb li xicß teßilok reheb aßan.4- Ut quixye re: —Joßcaßin xye li Kâcuaß Dios: xban nak lâat xamayeja raj lâ cualal chicuu, relic chi yâl tinye âcue nak tatincuosobtesi._39 Lix ángel li Kâcuaß Dios quiâtinac chak saß choxa xcaß sut riqßuin laj Abraham.j2O Ut laj Abraham quixqßue chokß xcßabaß li naßajej aßan, “Li Kâcuaß Dios naxqßue chak li cßaßru napaltoc ke.” Ut chalen anakcuan nayeman, “Saß lix tzûl li Kâcuaß Dios naqßueheß li cßaßru na-ajman ru”.?1y  Laj Abraham qui-iloc chirix. Ut aran cuan jun li carner tßiltßo lix xucub saß jun chamal pim. Ut laj Abraham cô chixchapbal li carner. Aßan li quixmayeja chokß rêkaj li ralal.]05  Lix ángel li Kâcuaß Dios quixye re: —Mâcamsi lâ cualal. Mâcßaß tâbânu re. Ninnau nak nacapâb chi tzßakal li Dios. Lâ cualal jun ajcuiß ut aßan xaqßue raj chokß re lâ mayej chiru li Dios, chan.D/  Tojoßnak jun lix ángel li Kâcuaß Dios quiâtinac chak saß choxa ut quixye re laj Abraham: —¡Abraham! ¡Abraham!— Ut laj Abraham quichakßoc ut quixye re: —Arin cuanquin, chan.c.A  Laj Abraham quixchap lix chßîchß ut quixtaksi li rukß. Oc raj re xcamsinquil li ralal.W-)  Queßcuulac saß li naßajej li quiyeheß re xban li Dios. Ut laj Abraham quixyîb jun lix artal riqßuin li tusbil pec ut quixtus lix siß saß xbên. Ut quixbacß li ralal ut quixyocob saß xbên li siß.&,G Laj Abraham quixye re: —Matcßoxlac, at cualal. Li Dios tâqßuehok re li carner li takacßat chokß re li kamayej, chan. Ut yôqueb chi xic saß li tzûl. + Junpât na chic nak laj Isaac quixye re laj Abraham: —At inyucuaß, chan. —¿Cßaßru tâcuaj, at cualal? chan laj Abraham. Laj Isaac quixye re: —Cuan li siß ut cuan ajcuiß li ru xam. Ut li carner li takacßat chokß re li kamayej, ¿bar cuan? chan.* Laj Abraham quixqßue li siß chirîka laj Isaac. Li siß aßan tâcßanjelak re xcßatbal li mayej. Ut laj Abraham quixcßam xchßîchß ut quixcßam ajcuiß caßchßin li ru xam re xlochbal li siß. Ut cuotz queßtakeß saß li tzûl laj Abraham rochben li ralal.H) Quixye reheb lix môs cuib: —Canâkex arin êrochben li bûr. Lâin tinxic cuochben li cualal toj saß xbên li tzûl. Ut aran takalokßoni li Kâcuaß Dios tojoßnak tosukßîk chak, chan.\(3 Saß rox li cutan laj Abraham quiril chi najt li naßajej li yôqueb cuiß chi xic.{'q Joß cuulajak chic nak toj ekßela laj Abraham quicuacli. Quixqßue rix lix bûr. Ut quixyocß lix siß. Ut cô saß li naßajej li quiyeheß re xban li Dios. Quixcßam li ralal chirix nak cô ut quixcßam ajcuiß cuib lix môs li toj sâjeb.& Li Dios quixye re: —Cßam lâ cualal li jun ajcuiß châcuu. Aßan laj Isaac li kßaxal raro âban. Tâcßam aßan saß li naßajej Moriah saß li tzûl li tincßut châcuu. Ut aran tâqßue lâ cualal chokß jun cßatbil mayej chicuu, chan li Dios. %  Mokon chic li Dios quixyal rix lix pâbâl laj Abraham. Li Dios quixye re: —Abraham.— Ut aßan quixye: —Cueßquin, Kâcuaß.—>$y "Laj Abraham najt quicuan saß xtenamiteb laj filisteo.:#o !Ut laj Abraham quirau jun tôn li cheß tamarisco aran Beerseba. Ut saß li naßajej aßan quitijoc chiru li Kâcuaß Dios.Laj Abraham najt quicuan saß xtenamiteb laj filisteo."+  Nak ac xeßxbânu li contrato, laj Abimelec rochben laj Ficol, queßsukßi saß lix tenamiteb. Laj Abimelec ut laj Ficol, aßaneb laj filisteo.j!O Li becbil haß aßin Beerseba queßxqßue chokß xcßabaß xban nak aran queßxbânu li contrato.! = Laj Abraham quichakßoc ut quixye re: —Nak tâcßul li cuukub chi carner aßin, aßan retalil nak cue li becbil haß xban nak lâin xinbecoc re, chan.y Ut laj Abimelec quixpatzß re laj Abraham: —¿Cßaßru aj e nak jalan xachßutubeb cuiß li cuukub chi carner? chan.  Nak laj Abraham quixcßam chak li quetômk li tixsi re laj Abimelec, quixchßutub cuukub li ixki carner ut jalan quixqßueheb cuiß.! Ut laj Abraham quixsi cuib oxib xcarner ut xcuacax laj Abimelec. Ut saß li cutan aßan queßxbânu jun li contrato re nak ramîgakeb rib. Laj Abimelec quixye re: —Lâin incßaß xinnau aßan. Nasach inchßôl âban. Incßaß ninnau ani xbânun re aßan, chan.!= Ut laj Abraham quijitoc chiru laj Abimelec chirix jun li becbil haß. Quixye re nak li becbil haß aßan quimakßeß chiru xbaneb lix môs laj Abimelec.oY Ut laj Abraham quixye re: —Relic chi yâl tinye âcue, tinbânu li cßaßru xatzßâma chicuu, chan.8k Xban aßan, tintzßâma châcuu nak tâye cue saß xyâlal chiru li Kâcuaß Dios nak lâat incßaß tâbânu li incßaß us kiqßuin. Incßaß tâbânu li incßaß us riqßuineb li cualal, joß ajcuiß riqßuineb li ralal xcßajol eb aßan. Joß nak xinbânu li usilal âcue lâat, joßcan ajcuiß nak tâbânu li usilal ke lâo. Tâbânu ajcuiß usilal reheb li cristian li cuanqueb saß li naßajej li cuancat cuiß lâat, chan.9m Saß eb li cutan aßan laj Abimelec rochben laj Ficol côeb chi âtinac riqßuin laj Abraham. Laj Ficol aßan li nataklan saß xbêneb lix soldados laj Abimelec. Laj Abimelec quixye re laj Abraham: —Lâo yôco chixqßuebal retal nak nacatxtenkßa li Dios riqßuin chixjunil li cßaßak re ru nacabânu.ym Laj Ismael quicuan saß li chaki chßochß Parán. Aran quisumubâc xban lix naß riqßuin jun li ixk aj Egipto. Ut li Dios quitenkßan re laj Ismael. Aßan quicuînkiloß saß li chaki chßochß. Quixtzol chi us li cutuc riqßuin tzimaj.#A Tojoßnak li Kâcuaß Dios quixcßut chiru lix Agar jun li yußam haß. Lix Agar coxbutß lix bôls tzßûm riqßuin haß, ut quixqßue rucßa laj Ismael.,S Cuaclin lâat ut tâcuaclesi ajcuiß li al ut tâchap chi rukß. Teßqßuiânk li ralal xcßajol laj Ismael ut tâcuânk ajcuiß xcuanquileb aßan, chan li ángel.kQ Li Dios quirabi nak yô chi yâbac li al. Lix ángel li Dios quiâtinac chak toj saß choxa riqßuin lix Agar ut quixye re: —¿Cßaßut nak ra saß âchßôl? Matxucuac. Li Dios ac xrabi xyâb xcux lâ yum li bar cuan cuiß.)M Ut lix Agar cô chi chunlac najt caßchßin riqßuin lix yum. Incßaß quiraj rilbal nak tâcâmk. Chunchu aran lix Agar nak quirabi nak yô chi yâbac lix yum.ym Nak qui-osoß lix haßeb saß lix bôls tzßûm li naßbej quixcanab laj Ismael chi yocyo saß xmu jun li cheß.C Joß cuulajak chic nak toj ekßela, laj Abraham quixqßue xcua lix Agar. Ut quixqßue jun bôls tzßûm lix haß ut lix Agar quixjelo saß xbên xtel. Nak laj Abraham quixkßaxtesi laj Ismael saß rukß lix Agar, quixchakßrabiheb. Tojoßnak queßcôeb ut queßxsuti rib saß li chaki chßochß Beerseba xcßabaß.3  Ut tincuosobtesi ajcuiß lâ cualal li quicuan riqßuin lâ môs. Teßqßuiânk li ralal xcßajol laj Ismael xban nak âcualal ajcuiß aßan, chan.'I  Abanan li Kâcuaß Dios quixye re laj Abraham: —Lâat tâbânu li cßaßru xye lix Sara. Matcßoxlac chirix laj Ismael joß ajcuiß chirix lâ môs. Laj Isaac, aßan lâ cualal li xinyechißi âcue. Saß xcßabaß laj Isaac teßcuânk lâ cualal âcßajol li xinyechißi âcue junxil.s a  Nak laj Abraham quirabi li râtin, quirahoß saß xchßôl chirix laj Ismael xban nak aßan ralal ajcuiß.: o  Lix Sara cô chi jitoc riqßuin laj Abraham ut quixye re: —Isi li môs aßin. Xicak rochben lix yum. Laj Ismael incßaß tâtzßak li joß qßuial târêchani laj Isaac, chan.) M  Lix Sara quiril nak laj Ismael yô chiretzßûnquil laj Isaac. Laj Ismael li ralal laj Abraham li quicuan riqßuin lix Agar. Aßan li môs chalenak chak Egipto.~ w Nak ac nim chic laj Isaac, quimakßeß xtuß xban lix naß. Saß li cutan aßan laj Abraham quixbânu jun li ninkße.E  ¿Ani ta cuiß raj xyehoc re laj Abraham nak tâcuânk junak lix cßulaßal cuiqßuin? Mâ ani. Ut anakcuan saß xtîxilal laj Abraham, xyoßla jun lix cßulaßal cuiqßuin, chan lix Sara.Z/ Lix Sara quixye saß xchßôl: —Li Dios xinixqßue chi seßec xban xsahil inchßôl xban nak xcuan incßulaßal. Ut nak teßrabi nak xyoßla lin cßulaßal, chixjunileb teßsahokß saß xchßôleb cuiqßuin.G Jun ciento chihab cuan re laj Abraham nak quiyoßla laj Isaac.|s Nak ac cuan cuakxakib cutan re laj Isaac, laj Abraham quixbânu li circuncisión re joß quiyeheß re xban li Dios._9 Laj Abraham quixqßue aj Isaac chokß xcßabaß li ralal li quicuan riqßuin lix Sara.7 Quicuan jun lix cßulaßal têlom. Ac tîx chic laj Abraham nak quiyoßla li ralal. Quiyoßla li cßulaßal tzßakal saß li cutan li quixye li Dios.L  Lix Sara quixcßul li quiyechißîc re junxil xban li Kâcuaß Dios.R Laj Abraham quitijoc chiru li Dios chirixeb. Li Dios quirabi ut quixqßuirtesiheb chixjunileb li cuanqueb saß rochoch laj Abimelec re nak teßcuânk xcocßaleb ut quixqßuirtesiheb ajcuiß lix môseb. K*~R}}?|Y{{4yxwwuttsriqponnCnmllsl jjaighgfe@d\cbb;aW``V_^]]s\~\%[ZZ3YXXWW_WV5UcTT7SSRRQ3POO0NtMM$L.KdJ)IHH>G;FnEDtCJBA@??'>>:?E}1b<:h  n{9KAN} Lix Lea quixye re lix Raquel: —¿Cßaß chic ru tâcuaj anakcuan? Ac xamakß lin bêlom chicuu ut anakcuan tâcuaj tâmakß cuißchic lin ixki kßên li xcßam chak inyum, chan. Ut lix Raquel quichakßoc ut quixye re, —Cui tâqßue cue li ixki kßên, laj Jacob naru tâxic jun kßojyînak âcuiqßuin, chan.TM# Saß jun li cutan nak yôqueb chi sicßoc trigo saß cßalebâl, laj Rubén quixtau aran li ixki kßên mandrágoras xcßabaß, ut coxkßaxtesi li ixki kßên saß rukß lix naß. Lix Raquel quiril nak cuan li ixki kßên riqßuin lix Lea ut quixye re: —Bânu usilal, qßue chokß cue li ixki kßên li xcßam chak lâ yum, chan.0L[  Ut lix Lea quixye: —Cßajoß xsahil saß inchßôl. Anakcuan eb li ixk teßxye nak us xak re chaßkeb cue, chan. Ut aj Aser quixqßue chokß xcßabaß li cßulaßal.HK  Ut laj Jacob quicuan cuißchic jun li ralal riqßuin lix Zilpa.J+  Ut lix Lea quixxoc li cßulaßal chokß re ut quixye: —Us xak cue. Xcuan chic jun lin cßulaßal, chan. Ut aj Gad quixqßue chokß xcßabaß.=Iw  Ut laj Jacob quicuan jun li ralal riqßuin lix Zilpa.CH  Chirix chic aßin, lix Lea quixqßue retal nak mâjiß chic nacuan junak lix cßulaßal. Lix Lea quixkßaxtesi lix môs, xZilpa xcßabaß, saß rukß laj Jacob re nak tâcuânk riqßuin.+GQ Lix Raquel quixye: —Anakcuan aj Neftalí tinqßue chokß xcßabaß li cßulaßal aßin xban nak xinyal inkße riqßuin li cuas ut anakcuan cuan incocßal, chan.?F{ Laj Jacob quicuan jun chic li ralal riqßuin lix Bilha.oEY Tojoßnak lix Raquel quixye: —Anakcuan aj Dan tinqßue chokß xcßabaß li cßulaßal aßin xban nak li Kâcuaß Dios xrabi li cßaßru xintzßâma chiru. Xinrisi saß raylal ut quixqßue cue jun lin cßulaßal, chan lix Raquel.\D3 Ut lix Bilha quicana chi yaj aj ixk. Laj Jacob quicuan li ralal riqßuin lix Bilha.JC Lix Raquel quixqßue lix môs re laj Jacob re tâcuânk riqßuin.GB Ut lix Raquel quixye re laj Jacob: —Tinqßue âcue lix Bilha lin môs re tatcuânk riqßuin. Nak tâyoßlâk xcßulaßal, lâin tinxoc chokß cue. Chi joßcaßin tâcuânk incocßal, chan.-AU Laj Jacob quichal xjoskßil saß xbên lix Raquel ut quixye re: —¿Cßaßut nak nacaye chi joßcan? ¿Ma lâin ta biß Dios lâin nak tinqßueheb âcocßal? chan.r@ a Lix Raquel quixcakali lix Lea xban nak mâ jun lix cocßal nacuan riqßuin laj Jacob. Lix Raquel quixye re lix bêlom: —Lâin tincuaj nak teßcuânk incocßal. Cui incßaß teßcuânk incocßal, ¿cßaßru aj e nak yoßyôkin? chan.}?u #Ut lix Lea quicuan jun chic xcßulaßal ut quixqßue aj Judá chokß xcßabaß. Quixye: —Anakcuan tinlokßoni li Kâcuaß Dios riqßuin li usilal xbânu cue, chan. Chirix li câhib chi cocßal aßin, toj mâjiß chic quicuan xcocßal lix Lea.W>) "Ut quicuan jun chic xcßulaßal lix Lea ut quixqßue aj Leví chokß xcßabaß. Lix Lea quixye: —Anakcuan ac xcuan oxib li ralal laj Jacob cuiqßuin. Mâre riqßuin aßin tâcuânk junelic cuiqßuin lin bêlom, chan.Ut lix Lea quicuan jun chic xcßulaßal ut quixqßue aj Judá chokß xcßabaß. Quixye: —Anakcuan tinlokßoni li Kâcuaß Dios riqßuin li usilal xbânu cue, chan. Chirix li câhib chi cocßal aßin, toj mâjiß chic quicuan xcocßal lix Lea.N= !Ut lix Lea quicuan jun chic lix cßulaßal ut quixqßue aj Simeón chokß xcßabaß. Ut quixye: —Li Kâcuaß Dios quixnau nak incßaß ninraheß. Joßcan nak xqßue jun chic lin cßulaßal, chan.~<w  Lix Lea quicana chi yaj aj ixk. Quicuan jun lix cßulaßal. Lix Lea quixye: —Li Kâcuaß Dios quixnau nak quirahoß saß inchßôl junxil. Anakcuan tinixra chic lin bêlom, chan. Joßcan nak aj Rubén quixqßue chokß xcßabaß lix cßulaßal.<;s Li Kâcuaß Dios quiril nak lix Lea incßaß naraheß xban laj Jacob. Joßcan nak li Kâcuaß Dios quixqßue chi cuânc xcocßal. Abanan lix Raquel incßaß quiqßueheß xcocßal.!:= Laj Jacob quixlakßab rib riqßuin lix Raquel ut aßan li kßaxal quixra chiru lix Lea. Ut laj Jacob quitrabajic cuukub chihab chic riqßuin laj Labán.W9) Laj Labán quixqßue jun xmôs ixk lix Raquel. Li môs aßan xBilha xcßabaß.f8G Quixcßul xchßôl laj Jacob li cßaßru quiyeheß re xban laj Labán. Nak quinumeß li jun xamân lix sumlajic laj Jacob riqßuin lix Lea, laj Labán quixkßaxtesi lix Raquel re laj Jacob. Ut laj Jacob quisumla riqßuin.47c Numekß cuan jun xamânak lâ sumlajic riqßuin lix Lea, tojoßnak tinqßue âcue lix Raquel. Abanan tento nak tattrabajik cuukubak chihab chic cuiqßuin, chan laj Labán.c6A Ut laj Labán quixye re: —Lâo moco cßaynako ta nak xbên cua li îtzßinbej takasumub.[51 Joß cuulajak chic laj Jacob quixqßue retal nak aß lix Lea li quikßaxtesîc re. Ut laj Jacob cô riqßuin laj Labán ut quixye re, —Incßaß us xabânu cue. ¿Cßaßut nak xabânu cue chi joßcaßin? ¿Ma mâcuaß ta biß lix Raquel xintoj rix nak xintrabajic âcuiqßuin? ¿Cßaßut nak xinâbalakßi chi joßcaßin? chan laj Jacob.S4! Laj Labán quixqßue jun xmôs ixk lix Lea. Li ixk aßan xZilpa xcßabaß.v3g Abanan chiru li kßojyîn aßan laj Labán quixkßaxtesi lix Lea re laj Jacob. Ut laj Jacob quicuan riqßuin.k2Q Laj Labán quixbânu jun li ninkße saß xsumlajic lix rabin ut quixbokeb chixjunil li rech cabal.Z1/ Nak quinumeß li cuukub chihab, laj Jacob quixye re laj Labán: —Anakcuan xcuulac xkßehil nak tâkßaxtesi lâ rabin chokß cuixakil xban nak ac xnumeß cuukub chihab cuoquic chi trabajic âcuiqßuin, chan.D0 Cuukub chihab tzßakal quitrabajic laj Jacob re nak tixcßam lix Raquel chokß rixakil. Laj Jacob incßaß quirecßa nak quinumeß li cuukub chihab xban nak cßajoß nak naxra lix Raquel.//Y Laj Labán quixye re: —Chokß cue lâin us nak âcue tinqßue lin rabin. Chi joßcan incßaß tinqßue re junak mâcuaß kacomon. Anakcuan tatcanâk kiqßuin, chan.:.o Laj Jacob cô xchßôl chirix lix Raquel ut quixye re laj Labán: —Lâin tintrabajik cuukub chihab âcuiqßuin re nak tâqßue chokß cuixakil lix Raquel li îtzßinbej, chan.X-+ Lix Lea incßaß chßinaßus na-iloc. Ut lix Raquel, aßan chßinaßus na-iloc.s,a Laj Labán cuan cuib lix rabin. Li asbej, aßan xLea xcßabaß ut li îtzßinbej, aßan xRaquel xcßabaß.+ Ac jun po chic roquic laj Jacob aran nak laj Labán quixye re: —Lâat yôcat chi trabajic cuiqßuin ut toj mâjiß nacatintoj. Lâin nincßoxla nak tento tatintoj usta kacomon kib. Ye cue joß nimal tâcuaj tatintoj cuiß. Lâin tintoj joß nimal tâpatzß, chan.*7 Ut laj Labán quixye re laj Jacob: —Relic chi yâl nak tzßakal kacomon kib ut kaquiqßuel kib, chan. Ut laj Jacob quicana saß rochoch laj Labán.{)q  Nak laj Labán quirabi resil nak laj Jacob cuan aran, quiâlinac saß junpât chixcßulbal. Nak quicuulac cuan cuiß laj Jacob, quixkßalu ut quirutzß ru. Ut saß junpât quixbok saß rochoch. Laj Jacob najt quiserakßic riqßuin laj Labán.e(E  Laj Jacob quixye re lix Raquel: —Lin naß lâin, aßan lix Rebeca li rîtzßin lâ yucuaß. Lâo kacomon kib, chan. Ut lix Raquel cô saß junpât chixyebal re lix yucuaß nak quiâtinac riqßuin laj Jacob lix comoneb.R'  Laj Jacob quirutzß ru lix Raquel ut quiyâbac xban xsahil saß xchßôl.o&Y  Lix Raquel, aßan xrabin laj Labán; ut laj Labán, aßan ras lix naß laj Jacob. Nak quiril lix Raquel, laj Jacob cô saß junpât chirisinquil li nimla pec li tzßaptzßo cuiß li re li haß ut quixqßueheb chi ucßac li carner.%1  Toj yô ajcuiß chi âtinac laj Jacob riqßuineb li cuînk nak quicuulac lix Raquel rochbeneb lix carner. Aßan na-iloc re lix carner lix yucuaß.r$_ Ut eb aßan queßxye re: —Anakcuan incßaß naru xqßuebal rucßaheb. Takoybeni toj teßchßutlâk chixjunileb li carner tojoßnak takisi li xtzßapbal re li haß re nak naru takaqßueheb chi ucßac chixjunileb li carner, chanqueb.>#w Ut laj Jacob quixye reheb: —Toj cutan cuanco. ¿Cßaßut nak ac oc êre chixtzßapbaleb li carner anakcuan? Qßuehomakeb cuan chi ucßac ut têqßueheb ajcuiß chi ichajibc, chan.}"u Laj Jacob quixpatzß cuißchic reheb: —¿Ma sa saß xchßôl laj Labán?— Eb aßan queßchakßoc ut queßxye: —Sa saß xchßôl. Ilon aran. Li ixk li yô chak chi châlc rochben lix carner, aßan lix Raquel lix rabin laj Labán, chanqueb.!3 Laj Jacob quixye cuißchic reheb, —¿Ma nequenau ru laj Labán li ralal laj Nacor? chan. Eb aßan queßchakßoc ut queßxye re: —Nakanau ru.—% E Laj Jacob quixpatzß reheb laj ilol xul: —Ex cuas cuîtzßin, ¿bar cuan lê tenamit?— Eb aßan queßxye re: —Harán xcßabaß li katenamit, chanqueb.5 Nak nequeßoc xqßuebal rucßaheb li carner, eb laj ilol re li xul nequeßrisi li pec. Nak nequeßrakeß xqßuebal rucßa, nequeßxtzßap cuißchic.cA Quiril nak cuan jun becbil haß saß li ru takßa. Oxib chßût li carner yôqueb chi hilânc chire li haß xban nak aran nequeßrisi rucßaheb li carner. Jun nimla pec nacßanjelac chokß xtzßapbal re li becbil haß.  Laj Jacob qui-oc cuißchic chi xic saß li tenamit Harán. Quicuulac saß li naßajej li cuan saß xjayal li na-el cuiß chak li sakße.} Li pec aßin xinxakab anakcuan chokß retalil nak li naßajej aßin, aßan re xlokßoninquil li Kâcuaß Dios, chan. Ut laj Jacob quixye re li Dios, —Lâin tinmayeja châcuu li junjûnk saß xlajêtkil re chixjunil li cßaßru tâqßue cue, chan.R Cui li Kâcuaß Dios tâtenkßânk cue re nak tincuulak cuißchic saß rochoch lin yucuaß, ut cui takacßam cuißchic kib saß usilal riqßuin li cuas, lâin tinlokßoni li Kâcuaß Dios chi anchal inchßôl.Li pec aßin xinxakab anakcuan chokß retalil nak li naßajej aßin, aßan re xlokßoninquil li Kâcuaß Dios, chan. Ut laj Jacob quixye re li Dios, —Lâin tinmayeja châcuu li junjûnk saß xlajêtkil re chixjunil li cßaßru tâqßue cue, chan./Y Ut laj Jacob quixye: —Cui li Kâcuaß Dios tâberesînk cue ut tâilok cue, ut cui aßan tixqßue cue lin tzacaêmk joß ajcuiß li cuakß, lâin tinlokßoni aßan.} Li naßajej aßan Luz xcßabaß nak quicuan. Abanan laj Jacob quixjal xcßabaß. Bet-el chic quixqßue chokß xcßabaß.fG Joß cuulajak chic nak quisakêu, laj Jacob quixchap li pec li quixqßue chokß xsoc xjolom. Ut li pec aßan quixxakab ut quixqßue li aceite saß xbên. Aßan quixbânu chokß retalil nak li naßajej aßan kßaxal lokß.a= Cßajoß nak quixucuac laj Jacob ut quixye: —Mâ caßchßin nak nasach inchßôl chirilbal li lokßlaj naßajej aßin. Kßaxal lokß. Aßin xmuhebâl li Kâcuaß Dios ut aßin ajcuiß li oquebâl re li choxa, chan.'I Laj Jacob qui-aj ru ut quixye: —Relic chi yâl nak li Kâcuaß Dios cuan saß li naßajej aßin. Ut lâin incßaß xinnau nak xin-oc chi hilânc arin, chan.6g Lâin junelic cuânkin âcuiqßuin. Yalak bar tatxic, lâin tin-ilok âcue. Nak lâat cuânkat chak saß jalan chic naßajej, lâin tatincßam cuißchic chak saß li chßochß aßin. Incßaß tatintzßektâna. Tinqßue âcue chixjunil li cßaßru xinyechißi âcue, chan li Kâcuaß Dios re laj Jacob.+Q Lâ cualal âcßajol teßqßuiânk joß xqßuial li poks li cuan saß li chßochß ut telajeßxjeqßui rib saß ruchichßochß. Saß âcßabaß lâat joß ajcuiß saß xcßabaßeb lâ cualal âcßajol, chixjunileb li tenamit li teßcuânk saß ruchichßochß teßxcßul jun li nimla usilal.dC  Li Kâcuaß Dios cuan chak toj saß xbên li escalera ut aßan quixye re laj Jacob: —Lâin li Kâcuaß Dios. Lâin li quinixlokßoni chak laj Abraham lâ xeßtônil yucuaß. Lâin ajcuiß li quinixlokßoni laj Isaac lâ yucuaß. Lâin tinqßue âcue li chßochß li yôcat cuiß chi hilânc anakcuan. Tinqßue ajcuiß reheb lâ cualal âcßajol.zo  Nak yô chi cuârc, laj Jacob quimatqßuec. Saß xmatcß quiril jun chanchan escalera xakxo saß chßochß ut nacuulac toj saß choxa xnajtil rok. Ut eb lix ángel li Kâcuaß nequeßtakeß ut nequeßcubeß chak chiru li escalera nak quiril.+  Nak laj Jacob quiril nak oc re li kßojyîn quicana chi cuârc saß be. Quixtau jun li pec helho ru ut quixqßue chokß xsoc xjolom ut quicuar.U%  Laj Jacob qui-el saß li tenamit Beerseba ut cô toj saß li tenamit Harán.ym  Joßcan nak laj Esaú cô riqßuin laj Ismael li ralal laj Abraham chixtzßâmanquil chokß rixakil lix Mahalat lix rabin. Lix Mahalat, aßan rîtzßin laj Nebaiot. Ac cuan cuib li rixakil laj Esaú nak quixcßam lix Mahalat chokß rixakil.<s Xban nak laj Jacob quiyeheß re nak incßaß tâsumlâk riqßuineb li ixk aj Canaán, laj Esaú quixtau ru nak lix yucuaß incßaß nacuulac chiru lix naßlebeb li ixk aj Canaán.  Quixqßue retal nak laj Jacob quixpâb li râtin lix naß ut lix yucuaß. Quiril nak laj Jacob cô saß li tenamit Padan-aram. % Laj Esaú quixnau nak laj Isaac quirosobtesi laj Jacob. Quirabi ajcuiß nak quixtakla laj Jacob saß li tenamit Padan-aram chixsicßbal junak rixakil. Quixnau ajcuiß nak laj Isaac quixye re laj Jacob nak incßaß naru tixsicß junak rixakil saß xyânkeb laj Canaán.G  Tojoßnak laj Isaac quixtakla laj Jacob saß li tenamit Padan-aram riqßuin laj Labán. Aßan li ralal laj Betuel aj arameo. Laj Labán, aßan ras lix Rebeca lix naß laj Jacob ut laj Esaú.' I Aß taxak li Kâcuaß Dios chi-osobtesînk âcue, joßqueb ajcuiß lâ cualal âcßajol, joß quixyechißi re laj Abraham. Lâex têrêchani li chßochß aßin li cuanco cuiß anakcuan joß aj numelo. Li chßochß aßin yechißinbil re laj Abraham xban li Kâcuaß Dios, chan laj Isaac.4 c Li Kâcuaß Dios, li kßaxal nim xcuanquil, aßan taxak tâosobtesînk âcue ut tixqßue chi qßuiânc lâ cualal âcßajol. Riqßuineb aßan teßcuânk li nînki tenamit.W) Anakcuan yîb âcuib ut tatxic toj saß li tenamit Padan-aram. Tatxic saß rochoch laj Betuel lix yucuaß lâ naß. Aran tâsicß junak lâ cuixakil saß xyânkeb lix rabin laj Labán li ras lâ naß, chan.: q Laj Isaac quixbok laj Jacob riqßuin ut quixtzßâma rusilal li Dios saß xbên. Quixye re: —Incßaß naru tâcßam chokß âcuixakil junak li ixk aj Canaán, li cuanqueb arin.(K .Joßcan nak lix Rebeca cô chi âtinac riqßuin laj Isaac ut quixye re: —Lâin xintitzß xbaneb li rixakil laj Esaú. Eb aßan aj hitita. Cui laj Jacob naxcßam junak li ixk aj hitita chokß rixakil, ¿cßaßru aj e nak cuânkin arin? Us raj nak tincâmk, chan lix Rebeca re laj Isaac.fG -Nak acak xnumeß xjoskßil lâ cuas, tâsachk saß xchßôl li cßaßru xabânu re. Tojoßnak lâin tintakla âcßambal. Incßaß nacuaj texinsach chêcabichal, chan lix Rebeca re laj Jacob.Joßcan nak lix Rebeca cô chi âtinac riqßuin laj Isaac ut quixye re: —Lâin xintitzß xbaneb li rixakil laj Esaú. Eb aßan aj hitita. Cui laj Jacob naxcßam junak li ixk aj hitita chokß rixakil, ¿cßaßru aj e nak cuânkin arin? Us raj nak tincâmk, chan lix Rebeca re laj Isaac.C ,Tatcuânk chak riqßuin toj tânumekß xjoskßil lâ cuas.#A +Anakcuan bânu li cßaßru tinye âcue. Yîb li cßaßru âcue ut tatêlelik. Tatxic saß rochoch laj Labán li cuas, li cuan chak saß li tenamit Harán.8k *Lix Rebeca quixnau cßaßru yô chixcßoxlanquil laj Esaú. Quixtakla xbokbal laj Jacob li îtzßinbej. Quixye re: —Qßue retal. Laj Esaú yô chixcßoxlanquil âcamsinquil.nW )Cßajoß nak quijoskßoß laj Esaú saß xbên laj Jacob xban nak qui-osobtesîc xban lix yucuaß. Quixye saß xchßôl: —Chi sêb nacuulac xkßehil nak tâcâmk lin yucuaß. Chirix aßan tincamsi li cuîtzßin, chan laj Esaú. ; (Ut riqßuin pletic tâcol rix lâ yußam chi junelic. Lâat tatcßanjelak chiru lâ cuîtzßin. Abanan tâcuulak xkßehil nak lâat tâcol âcuib chiru ut incßaß chic tatcuânk rubel xcuanquil. Joßcaßin ajcuiß teßxcßul eb lâ cualal âcßajol, chan laj Isaac re laj Esaú.  'Laj Isaac quichakßoc ut quixye re: —Incßaß tatcuânk saß châbil chßochß chi moco tixqßue li hab saß xbên lâ chßochß.=~u &Laj Esaú quixye re lix yucuaß: —¿Ma chi tîc incßaß tatrûk chicuosobtesinquil? Bânu usilal, at inyucuaß, chinâcuosobtesi taxak, chan. Ut laj Esaú quixjap re chi yâbac.&}G %Laj Isaac quixye re: —Laj Jacob, aßan chic nimâk xcuanquil châcuu. Chixjunileb chic li rechßalal teßcßanjelak chiru. Xincuosobtesi aßan re nak teßûchînk chi us li racuîmk joß ajcuiß lix quißil kßên. Anakcuan, ¿cßaß ta chic ru tinbânu âcue lâat, at cualal? chan.`|; $Laj Esaú quixye re lix yucuaß: —Mâre xban aßan nak xeqßue aj Jacob chokß xcßabaß. Ac xcaß sut xbânunquil cue chi joßcaßin. Xbên cua quixmakß chicuu li primogenitura. Ut anakcuan xmakß cuißchic chicuu li usilal li oc raj cue xcßulbal riqßuin li Dios. ¿Ma incßaß ta biß naru tinâcuosobtesi ajcuiß lâin? chan laj Esaú.{ #Laj Isaac quixye re: —Xcßulun lâ cuîtzßin ut aßan xinixbalakßi ut xmakß châcuu lâ cuosobtesinquil li xinqßue raj âcue, chan.Iz "Nak quirabi li cßaßru quixye lix yucuaß, laj Esaú quixjap re chi yâbac xban xrahil saß xchßôl. Ut quixtzßâma chiru lix yucuaß: —Chinâcuosobtesi ajcuiß lâin, at inyucuaß, chan.yy !Laj Isaac quisach xchßôl ut nasicsot. Quixye re: —¿Ut ani li xcßamoc chak re lin tzacaêmk xbên cua? Lâin xintzaca chixjunil li xcßam chak nak toj mâjiß nacatcßulun lâat. Lâin xincuosobtesi ut aßan osobtesinbil chic anakcuan, chan.txc  Laj Isaac quixye re: —¿Anihat lâat?— Laj Esaú quixye re: —Lâin laj Esaú li xbên âcualal, chan._w9 Laj Esaú quixyîb ajcuiß lix tibel xcua lix yucuaß ut quixcßam riqßuin. Quixye re: —Bânu usilal, tatcuaßak. Cueß lix tibel âcua li xinyo chak. Nak tatrakekß chi cuaßac, tinâcuosobtesi, chan laj Esaú. v Nak quirakeß rosobtesinquil laj Jacob, qui-el riqßuin lix yucuaß. Junpât relic laj Jacob nak quisukßi chak laj Esaú chi yohoc.7ui Nimak taxak lâ cuanquil saß xbêneb lix nînkal tenamit. Joß ajcuiß saß xbêneb lâ cuechßalal. Eb li ralal xcßajol lâ naß oxlokß taxak tateßril. Li ani tâtzßektânânk âcue, tzßektânanbilak ajcuiß aßan. Ut ani tâbânûnk usilal âcue, usilal ajcuiß tâuxk re aßan, chan laj Isaac.Ft Aß taxak li Kâcuaß Dios tixqßue chak li hab saß xbên lâ cuacuîmk. Tixqßue ajcuiß âcue li châbil chßochß re nak sa talajeßqßuik lâ cuacuîmk joß ajcuiß lâ quißil kßên.rs_ Laj Jacob quijiloc chixcßatk ut quirutzß ru lix yucuaß. Laj Isaac quirutzß xbôc li rakß. Ut quirosobtesi laj Jacob ut quixye: —Lix bôc li rakß li cualal, aßan joß xbôc li qßuicheß li quirosobtesi chak li Kâcuaß Dios.ar= Ut quixye re: —Anakcuan tatjilok chak cuiqßuin ut tâcuutzß li cuu, at cualal, chan.hqK Laj Isaac quixye re: —Qßue cue lix tibel lin cua li xayo chak. Tincuaßak ut chirix aßan tatcuosobtesi, chan. Laj Jacob quixqßue re lix tibel xcua. Quixqßue ajcuiß lix vino. Ut laj Isaac quixtzaca li quiqßueheß re.8pk laj Isaac quixye cuißchic re: —Ye cue, ¿ma relic chi yâl nak lâat laj Esaú, li cualal? chan. Ut laj Jacob quichakßoc ut quixye re: —Lâin laj Esaú lâ cualal, chan.o Laj Isaac incßaß quixnau ru laj Jacob xban nak lix tel kßol is ru joß lix tel laj Esaú. Nak ac oc re chirosobtesinquil laj Jacob,Yn- Laj Jacob quijiloc chixcßatk lix yucuaß. Laj Isaac quixmâyu ru lix tel ut quixye re: —Lâin nacuabi nak lix yâb lâ cux, aßan xyâb xcux laj Jacob, ut lâ tel, aßan xtel laj Esaú nak nacuecßa, chan.m Laj Isaac quixye re: —Jilon chak chincßatk re nak tinmâyu ru lâ tel, at cualal. ¿Ma lâat na tzßakal laj Esaú li cualal? chan.`l; Laj Isaac quixye re: —At cualal, ¿ma saß junpât xatau chak li xinpatzß âcue? chan. Ut laj Jacob quichakßoc ut quixye re, —Li Kâcuaß Dios li nacalokßoni, aßan xtenkßan cue chixtaubal chi junpât, chan.Fk Laj Jacob quixye re lix yucuaß: —Lâin li xbên âcualal. Xinbânu li cßaßru xaye cue. Cueß lix tibel âcua li xinyo chak. Bânu usilal. Tatcuaßak ut tinâcuosobtesi, chan laj Jacob.!j= Laj Jacob cô cuan cuiß lix yucuaß ut quixye re: —At inyucuaß, chan. Laj Isaac quixye re: —Cueßquin. ¿Anihat lâat? ¿Ma lâat laj Esaú? chan.Wi) Ut quixkßaxtesi li tibel cua joß ajcuiß li caxlan cua saß rukß laj Jacob.Th# Ut quixbat rix li chibât chiru lix tel laj Jacob joß ajcuiß chirix xcux.g Lix Rebeca quirisi chak li rakß laj Esaú li kßaxal châbil li xocxo xban, ut quixqßue chirix laj Jacob li îtzßinbej.!f= Laj Jacob cô chixcßambaleb li chibât ut quixkßaxtesi saß rukß lix naß. Ut lix naß quixyîb li tibel cua li nacuulac chiru lix yucuaß laj Jacob.Ne  Ut lix naß quixye re: —Matcßoxlac chirix aßan. Lâin chincßuluk re li raylal aßan. Lâat bânu li cßaßru yôquin chixyebal âcue. Cßameb chak li chibât li xinye âcue, chan re laj Jacob.Nd  Mâre tinixmâyu lin yucuaß ut tixnau nak yôquin chixbalakßinquil. Mâre mâcuaß chic cuosobtesinquil tinbok chak saß inbên. Mâre intzßektânanquil li tâchâlk saß inbên, chan laj Jacob.Uc%  Laj Jacob quixye re: —Li cuas kßol is rix ut lâin moco kßol is ta cuix.b  Ut lâat tatxic chixqßuebal li tzacaêmk aßan re lâ yucuaß. Ut aßan tixtzaca ut tatrosobtesi nak toj mâjiß nacam, chan lix Rebeca.+aQ  Ayu cuanqueb cuiß li quetômk ut tâcßam chak cuibak li châbil chibât li toj sâjeb. Riqßuineb aßan lâin tinyîb xtibel xcua lâ yucuaß li nacuulac chiru.7`k Anakcuan, Jacob, bânu li cßaßru tinye âcue.Y_- Lâ yucuaß xye re, “Ayu chi yohoc ut tâcßam chak junak li xul re nak tâyîb lin tzacaêmk. Tincuaßak ut lâin tatcuosobtesi chiru li Kâcuaß Dios nak toj yoßyôquin,” chan lâ yucuaß re laj Esaú.u^e Lix Rebeca quixye re laj Jacob li cßaßru quirabi. —Lâin xcuabi li cßaßru xye lâ yucuaß re lâ cuas.,]S Lix Rebeca quirabi li cßaßru quixye laj Isaac re laj Esaú. Laj Esaú cô saß qßuicheß chi yohoc re nak tixcamsi chak li xul li quiyeheß re xban lix yucuaß.\1 Ut tâyîb caßchßinak lin tzacaêmk li nacuulac chicuu. Nak ac xincuaßac, lâin tatcuosobtesi nak toj yoßyôquin, chan laj Isaac re laj Esaú.[9 Anakcuan tatxic saß qßuicheß chi yohoc. Cßam li cßaßru âcue tâcßanjelak re xcamsinquil li xul. Tâcßam chak chokß cue li cßaßru tâcamsi.VZ' Laj Isaac quixye re: —Lâat nacanau nak tîxin chic. Mâre chi sêb nincam.qY _ Nak ac tîx chic chi us laj Isaac, quimoy li xnakß ru ut incßaß chic sa na-iloc. Saß jun li cutan laj Isaac quixbok li xbên ralal. Aßan laj Esaú. Quixye re: —At cualal.— Laj Esaú quichakßoc ut quixye re: —Cueßquin.—\X3 #Cßajoß li raylal queßxcßul laj Isaac ut lix Rebeca xbaneb li rixakil laj Esaú.%WE "Caßcßâl chihab cuan re laj Esaú nak quixcßam lix Judit chokß rixakil. Lix Judit aßan xrabin laj Beeri laj hitita. Ut quixcßam ajcuiß chokß rixakil lix Basemat, lix rabin laj Elón laj hitita.Cßajoß li raylal queßxcßul laj Isaac ut lix Rebeca xbaneb li rixakil laj Esaú.V- !Ut laj Isaac quixqßue Seba chokß xcßabaß li haß aßan. Ut chalen anakcuan, Beerseba nayeman re li tenamit aßan li queßxtau cuiß li haß.:Uo  Saß ajcuiß li cutan aßan lix môseb laj Isaac queßcuulac riqßuin ut queßxye re nak queßxbec jun chic lix julel li haß. Queßxye re, —Anakcuan xkatau li haß, chanqueb.%TE Joß cuulajak chic ekßela nak queßsakêu, queßxbânu jun li contrato chi ribileb rib. Laj Isaac queßxchakßrabi rib saß usilal. Ut eb aßan queßcôeb.US% Ut laj Isaac quixbânu jun li ninkße. Eb aßan queßcuaßac ut queßucßac.`R; Mêbânu li incßaß us kiqßuin. Lâo mâcßaß kabânu chak êre. Junes usilal kabânu chak êriqßuin. Saß xyâlal catkisi saß kayânk. Ut anakcuan lâat osobtesinbilat xban li Kâcuaß Dios, chan laj Abimelec.+QQ Eb aßan queßchakßoc ut queßxye re: —Lâo xkil nak li Kâcuaß Dios yô châtenkßanquil. Ut xkaye chi kibil kib nak takabânu junak li contrato âcuiqßuin.P# Laj Isaac quixye reheb: —¿Cßaßut nak xexchal arin cuiqßuin? Julticak êre nak xicß quinêril nak quinêrisi chak saß êyânk, chan.VO' Saß jun li cutan laj Abimelec qui-el Gerar ut cô Beerseba chi âtinac riqßuin laj Isaac. Quixcßam jun li ramîg chirix aj Ahuzat xcßabaß ut quixcßam ajcuiß laj Ficol li nataklan reheb lix soldados.`N; Ut laj Isaac quixtus li pec ut quixyîb jun lix artal ut quixlokßoni li Kâcuaß Dios. Laj Isaac quixyîb ajcuiß lix muhebâl re nak tâcuânk aran. Ut eb lix môs laj Isaac queßxbec aran jun chic lix julel haß.M Saß li kßojyîn aßan li Kâcuaß Dios quixcßutbesi rib chiru laj Isaac ut quixye re: —Lâin li Kâcuaß Dios li quinixlokßoni chak laj Abraham lâ yucuaß. Matxucuac. Lâin junelic tin-ilok âcue ut tatincuosobtesi. Ut tebinqßue ajcuiß chi qßuiânc lâ cualal âcßajol. Tinbânu aßin âcuiqßuin xban nak joßcaßin quinyechißi chak re laj Abraham junxil, chan li Dios.3Lc Ut laj Isaac cô saß li naßajej Beerseba.K7 Ut laj Isaac queßel aran ut queßcôeb saß jalan chic naßajej. Ut aran queßxbec jun chic lix julel haß. Aran mâ ani chic queßchßißchßißin re chirix li becbil haß. Laj Isaac quixqßue Rehobot chokß xcßabaß li becbil haß aßan. Ut laj Isaac quixye: —Anakcuan li Kâcuaß Dios xoxtenkßa chixtaubal jun li kanaßaj châbil. Sa chic tocuânk arin ut tâcuânk chixjunil li cßaßru ke, chan.@J{ Ut lix môs laj Isaac queßxbec jun chic lix julel haß. Ut quicuan cuißchic li plêt chirix lix julel haß aßan. Ut laj Isaac quixqßue Sitna chokß xcßabaß lix julel haß aßan.vIg Eb laj ilol quetômk re Gerar queßpletic riqßuineb li nequeßiloc re xquetômk laj Isaac. Queßxye reheb: —Li yußam haß aßin, ke lâo, chanqueb. Xban nak queßpletic, laj Isaac quixqßue Esek chokß xcßabaß li yußam haß aßan. H Saß jun li cutan eb lix môs laj Isaac yôqueb chixbecbal jun chic lix julel haß saß li ru takßa nak queßxtau jun yußam haß.G# Laj Isaac quixtakla cuißchic xbecbaleb lix julel li haß li queßxbec nak toj yoßyôk laj Abraham, li queßxbutß eb laj filisteo nak ac xcam laj Abraham. Lix cßabaßeb li qßuebil chak junxil xban laj Abraham, aßan cuißchic quixqßue chokß xcßabaß laj Isaac.gFI Ut laj Isaac queßel aran ut cô toj saß li ru takßa re Gerar. Ut aran queßcana chi cuânc.E Ut laj Abimelec quixye re laj Isaac: —Kßaxal us cui tat-êlk saß li katenamit xban nak yô chi nimânc âcuanquil, chan. D Chixjunil li becbil haß li queßxbec lix môseb laj Abraham xyucuaß laj Isaac, eb laj filisteo queßxbutß chßochß chi saß.vCg Cßajoß lix quetômk. Cuanqueb ajcuiß nabal lix môs. Ut eb laj filisteo queßoc chixcakalinquil laj Isaac.>By  Cßajoß nak quitam li cßaßru re. Quibiomoß chi us.0A[  Saß li chihab aßan laj Isaac qui-au saß li naßajej aßan. Ut kßaxal cuißchic nabal li ru li racuîmk li quixxoc xban nak li Kâcuaß Dios quirosobtesi laj Isaac.@1  Ut laj Abimelec quixye reheb chixjunileb li cristian: —Li ani tâchßißchßißînk re li cuînk aßin joß ajcuiß li rixakil tâcamsîk, chan.6?g  Laj Abimelec quixye re laj Isaac: —¿Cßaßut nak xabânu ke chi joßcaßin? —¿Cßaßut nak xoâbalakßi? Cui ta incßaß xkanau nak âcuixakil lix Rebeca, mâre xchapeß raj xban junak li cuînk li cuan saß katenamit. Cui xbânu raj aßin, lâat raj cuan âcue nak xkabânu li mâc aßin, chan. >  Laj Abimelec quixbok laj Isaac ut quixye re: —Anakcuan ninnau nak lix Rebeca âcuixakil. ¿Cßaßut nak xaye cue nak âcuanab? chan. Ut laj Isaac quixye re: —Xinye êre chi joßcan xban nak xinxucuac. Xincßoxla nak mâre tinêcamsi xban lix Rebeca, chan.= Ac xnumeß chic nabal cutan nak laj Abimelec yô chi iloc saß ventana. Quiril nak laj Isaac yô chixkßalunquil lix Rebeca.W<) Ut eb li cuînk li cuanqueb saß li tenamit aßan queßxpatzß re laj Isaac: —¿Ani li ixk aßan? chanqueb. Laj Isaac quichakßoc ut quixye reheb: —Aßan li cuanab, chan. Quixucuac chixyebal nak lix Rebeca, aßan rixakil xban nak lix Rebeca chßinaßus na-iloc. Aßan quixcßoxla nak mâre teßxcamsi re nak teßxcßam lix Rebeca.>;y Ut laj Isaac quicana chi cuânc saß li tenamit Gerar.J: —Tinbânu aßin âcuiqßuin xban nak laj Abraham quixpâb chi anchal xchßôl li cuâtin ut quixbânu li cßaßru naxye lin chakßrab. Quixbânu chixjunil li quinye re, chan li Kâcuaß Dios.9 Teßnabalokß lâ cualal âcßajol joß xqßuial li chahim chiru choxa. Chixjunil li chßochß aßin tinqßue chokß reheb lâ cualal âcßajol. Chixjunileb li tenamit li teßcuânk saß ruchichßochß teßosobtesîk saß xcßabaßeb lâ cualal âcßajol, chan.'8I Tatcanâk saß li naßajej aßin li cuancat cuiß anakcuan. Lâin tinberesînk âcue ut tatcuosobtesi. Chixjunil li chßochß aßin tinqßue âcue lâat ut reheb ajcuiß lâ cualal âcßajol re nak tâtzßaklok ru li contrato li quinbânu chak najter riqßuin lâ yucuaß, chan li Dios.7- Ut li Kâcuaß Dios quixcßutbesi rib chiru laj Isaac ut quixye re: —Matxic saß li tenamit Egipto. Tatcuânk saß li naßajej li tinye âcue.\6 5 Quicuan cuißchic jun li cueßej saß li naßajej aßan joß nak quicuan junxil nak toj yoßyo laj Abraham. Laj Isaac cô saß li tenamit Gerar li cuan cuiß laj Abimelec. Laj Abimelec, aßan xreyeb laj filisteo.p5[ "Ut laj Jacob quixqßue lix tibel xcua laj Esaú. Ut laj Esaú quicuaßac chi us. Nak quirakeß chi cuaßac cô. Joßcan nak laj Esaú quixtzßektâna lix primogenitura, lix mâtan li quirêchani raj xban nak aßan li xbên alalbej./4Y !Laj Jacob quixye re laj Esaú: —Ye cue anakcuan chiru li Dios nak tâcßayi chokß cue, chan. Ut laj Esaú quixcßayi chokß re laj Jacob li cßaßru quirêchani raj joß jun xbên alalbej.Ut laj Jacob quixqßue lix tibel xcua laj Esaú. Ut laj Esaú quicuaßac chi us. Nak quirakeß chi cuaßac cô. Joßcan nak laj Esaú quixtzßektâna lix primogenitura, lix mâtan li quirêchani raj xban nak aßan li xbên alalbej.3  Laj Esaú quixye re laj Jacob: —Cui tincâmk xban intzßocajic, cßaß ta cuiß ru tâoc cuiß cue li mâtan aßan, chan.2- Ut laj Jacob quixye re laj Esaú: —Tinqßue âcue li cua cui tâcßayi chokß cue lâ primogenitura, li tâcuêchani joß xbên alalbej, chan.b1? Quixye re laj Jacob: —Qßue bayak cue li tibel cua li cak ru li yôcat chixyîbanquil. Numtajenak lin tzßocajic, chan. Xban aßin queßxqßue jun chic xcßabaß laj Esaú. Aj Edom queßxqßue chokß xcab xcßabaß.0{ Saß jun li cutan laj Jacob yô chixchikbal xtibel xcua nak quisukßi chak laj Esaú chi yohoc. Laj Esaú lublu chi us. / Laj Isaac kßaxal naxra laj Esaú xban nak aßan naxtiu li xul li naxyo chak. Ut laj Jacob, aßan li kßaxal raro xban lix Rebeca.T.# Eb li cocßal queßqßui. Nak ac nim chic laj Esaú, aßan jun châbil aj yo. Ut nacuulac chiru li cuânc saß qßuicheß. Laj Jacob, aßan jun cuînk kßun xchßôl ut nacuulac chiru li cuânc saß cab.R- Nak quiyoßla li îtzßinbej, chapcho lix cux rok li asbej xban. Ut queßxqßue chokß xcßabaß li îtzßinbej aj Jacob. Oxcßâl chihab cuan re laj Isaac nak queßyoßla li ralal riqßuin lix Rebeca. ~~?}c}&|={{`zyy5xGwwXvu}tZsqqpmonnml=kihh-gff^ee3dnc6baa8`^^:]k\\#[:ZZ&YY9XWW,VUTTSARQPONNMSLKJIHGFFEED"C}BAwA@Q>=$Ww "Laj Hamor, aj heveo, aßan li acuabej re li tenamit aßan. Li ralal laj Hamor, aßan laj Siquem. Nak laj Siquem quiril lix Dina, quixchap ut quixpuersi ru re nak tâcuânk riqßuin. V  "Lix Dina aßan lix rabin laj Jacob riqßuin lix Lea. Lix Dina cô chirulaßaninquileb li xkaßal saß li tenamit re nak tixnauheb ru.U !Ut aran quixyîb jun li artal laj Jacob re xlokßoninquil li Kâcuaß Dios. Li naßajej aßan quixqßue chokß xcßabaß El-Elohe-Israel.IT !Laj Jacob quixlokß li chßochß li quixyîb cuiß lix muhebâl. Jun ciento chi tumin quixtoj cuiß li chßochß riqßuineb li ralal laj Hamor. Laj Hamor aßan lix yucuaß laj Siquem.Ut aran quixyîb jun li artal laj Jacob re xlokßoninquil li Kâcuaß Dios. Li naßajej aßan quixqßue chokß xcßabaß El-Elohe-Israel.4Sc !Nak qui-el Sucot, laj Jacob quixyîb lix muhebâl chire li tenamit Siquem. Ut quicuulac toj Canaán chi sa saß xchßôl chalen nak qui-el chak saß li tenamit Padan-aram.7Ri !Ut laj Jacob cô saß li naßajej Sucot. Ut aran quixyîb lix muhebâl ut quixyîb ajcuiß lix naßajeb li xul. Xban aßan Sucot quixqßue chokß xcßabaß li naßajej aßan.NQ !Saß ajcuiß li cutan aßan laj Esaú quisukßi saß li tenamit Seir.\P3 !Laj Esaú quixye re, —Us. Lâin nacuaj raj xcanabanquil cuib oxibakeb li cuînk li xeßchal chicuix re nak eb aßan teßochbenînk êre saß be, chan. Laj Jacob quixye re, —Incßaß, Kâcuaß Esaú. Bânu usilal mâchßißchßißi âcuib xbânunquil aßan. Tzßakal riqßuin aßin nak xinâcßul cuißchic saß xyâlal, chan laj Jacob.gOI !Lâin nacatinqßue saß xnakß cuu. Cui tâbânu usilal, lâat tatxic xbên cua chiku. Lâo timil yôko chi xic châcuix xban nak eb li cocßal ut li xul timil nequeßbêc. Toj aran toxkatau kib saß li tenamit Seir, chan.N ! Ut laj Jacob quixye: —Kâcuaß Esaú, lâat nacanau nak eb li cocßal toj coqßueb. Incßaß naru nakaqßueheb chi bêc chi cau chixjunil li cutan. Joßeb ajcuiß li quetômk li toj coqßueb. Cui takalubtesiheb chiru jun cutan naru nequeßcam chiku saß be, chan.hMK ! Laj Esaú quixye re: —Us, mâcßaß naxye. Yoßo anakcuan. Lâin tincßamok be châcuu, chan.cLA ! Nintzßâma châcuu nak tâcßul li mâtan li xinqßue âcue. Anakcuan xinbiomoß xban li Kâcuaß Dios. Numtajenak li cßaßru cue, chan. Laj Jacob quirelaji ru laj Esaú re nak tixcßul li mâtan toj retal quixcßul.}Ku ! Laj Jacob quichakßoc ut quixye re: —Bânu usilal, cui ac xinâcßul saß usilal, tento nak tâcßul li mâtan li xinqßue âcue. Cßajoß xsahil inchßôl nak xcuil âcuu. Chanchan xcuil ru li Dios nak xatcuil. Lâat xinâcßul saß xyâlal.LJ ! Laj Esaú quixye: —Incßaß. Lâin incßaß naru tincßuleb li quetômk aßan. Lâat cuîtzßin. Ut lâin tzßakal ajcuiß li cßaßru cue cuan. Li cßaßru xasi cue, canâk chokß âcue, chan.II !Ut laj Esaú quixpatzß re laj Jacob: —¿Cßaßru xyâlal nak xatakla li quetômk li xebincßul saß be? chan. Laj Jacob quixye, —Xintakla chokß âcue re nak tinâcßul saß usilal, chan.=Hu !Ut quichal ajcuiß lix Lea rochbeneb lix cocßal ut queßxcuikßib ajcuiß rib chiru. Ut quichal ajcuiß lix Raquel rochben laj José ut queßxcuikßib ajcuiß rib chiru laj Esaú.yGm !Queßchal li cuib chi môs ixk rochbeneb lix cocßal. Queßjiloc riqßuin laj Esaú ut queßxcuikßib rib chiru.OF !Ut laj Esaú quirileb li ixk joß eb ajcuiß li cocßal ut quixye re laj Jacob: —¿Aniheb li cristian aßin? chan. Laj Jacob quixye re: —Aßineb lin cocßal li quixqßue cue li Kâcuaß Dios.—'EI !Laj Esaú quiâlinac chixcßulbal li rîtzßin. Quixkßalu chi xcux laj Jacob ut quirutzß ru ut queßoc chi yâbac xcaßbichaleb xban xsahileb saß xchßôl.DD !Laj Jacob quicßamoc be chiru chixjunileb. Nak yô chi xic chixcßulbal li ras, yô chixcuikßibanquil rib chiru toj retal quicuulac riqßuin. Cuukub sut quixcuikßib rib nak yô chi xic.g Ut laj Jacob quixye re: —Bânu usilal ye cue ani âcßabaß lâat, chan. Ut lix takl li Dios quixye re laj Jacob: —¿Cßaßut nak tâcuaj tânau ani incßabaß? chan. Ut lix takl li Dios quirosobtesi laj Jacob saß li naßajej aßan.M= Ut li cuînk quixye: —Anakcuan mâcuaß chic aj Jacob âcßabaß. Aj Israel chic âcßabaß xban nak xayal âmetzßêu riqßuin li Dios joß ajcuiß riqßuineb li cuînk. Lâat cau âcuib, chan.r<_ Ut li cuînk quixpatzß re: —¿Ani âcßabaß lâat?— Laj Jacob quixye re, —Aj Jacob incßabaß.—6;g Ut li cuînk quixye re laj Jacob: —Chinâcuachßab xban nak yô chi sakêuc, chan re. Ut laj Jacob quixye re: —Cui incßaß tinâcuosobtesi, incßaß tatcuachßab, chan.L: Li cuînk quiril nak cau rib laj Jacob ut incßaß quixcuy xmetzßêu. Quixtochß laj Jacob saß xcßulbal rib xbakel li raß. Ut quibokße xbakel li raß laj Jacob nak yô chixyalbal xmetzßêu.(9K Nak laj Jacob quicana xjunes, quicuulac riqßuin jun xtakl li Dios chanchan jun cuînk ut queßoc chixkßuchinquil ribeb rochben laj Jacob toj retal quisakêu.W8) Ut laj Jacob quixnumsi ajcuiß jun pacßal li nimaß chixjunil li cßaßru re.N7 Saß ajcuiß li kßojyîn aßan, laj Jacob quicuacli ut quixtaklaheb chi xcaßbichal li rixakil jun pacßal li nimaß Jaboc. Quixtaklaheb ajcuiß li cuib chi môs ixk joß ajcuiß li ralal junlaju.6} Quixtaklaheb lix môs chixkßaxtesinquil lix mâtan laj Esaú ut laj Jacob toj quicana chixnumsinquil li kßojyîn aran..5W Ut quixye ajcuiß reheb: “Laj Jacob lâ môs yô chak chi châlc chikix,” chaßkex re laj Esaú.— Laj Jacob quixbânu chi joßcaßin xban nak cuan saß xchßôl nak tâkßunâk xchßôl laj Esaú nak târileb lix mâtan. Ut quixcßoxla nak mâre tâcßulekß saß xyâlal xban laj Esaú.>4w Joßcan ajcuiß quixye re li xcab ut li rox li quixtakla ut chixjunileb li yôqueb chi cßamoc re li jûnk chßûtal chi xul. —Joßcan têye re laj Esaú nak têcßul, chan reheb.m3U Ut lâat tâye re, “At Kâcuaß Esaú, li quetômk aßin li yôquin chixcßambal, aßan lâ mâtan xtakla chak laj Jacob lâ môs. Aßan yô chak chi châlc chikix,” chaßkat re, chan laj Jacob re li môs li tâxic chi ubej.S2! Ut quixye re lix môs, li tâxic chi ubej: —Nak tâcßul laj Esaú li cuas, aßan tixpatzß âcue, “¿Ani âpatrón ut bar xic âcue? ¿Ani aj e li quetômk li yôcat chixcßambal?” chaßak âcue.~1w Ut laj Jacob quixkßaxtesiheb li xul aßin saß rukßeb lix môs. Junjûnk chi môs quicßamoc reheb li jûnk chßûtal chi xul. Ut laj Jacob quixye ajcuiß reheb lix môs: —Lâex xbên cua texxic ut najt caßchßinak êyânk nak texxic, chan.0} lajêb xcâcßâl li camello rochben li ral; caßcßâl li bâc ut lajêb li toro; junmay li ixki bûr ut lajêb têlom.// Ut li mâtan li tixqßue re li ras, aßan aßin: cuib ciento li ixki chibât ut junmay têlom, ut cuib ciento li ixki carner ut junmay li têlom;. Laj Jacob quixnumsi li kßojyîn aran. Ut saß xyânkeb li cßaßru cuan re, quixsicß ru li mâtan li tixqßue re laj Esaú.T-# Lâat junxil caye chak cue nak tinâcuosobtesi ut caye ajcuiß nak teßcuânk nabal li cualal incßajol joß xqßuial ru li samaib li cuan chire li palau, li incßaß naru rajlanquil xban xqßuial, chan.-,U Bânu usilal cue, chinâcol saß rukß laj Esaú li cuas. Lâin ninxucuac xban li cuas. Naru tinixcamsi ut naru tixcamsiheb li cuixakil joß eb ajcuiß lin cocßal.i+M Lâin mâcuaß incßulub chixjunil li usilal xabânu cue. Mâcßaß cuan cue nak xinnumeß saß li nimaß Jordán. Caßaj cuiß lin xukß natelnac saß cuukß. Ut anakcuan nabal lin biomal cuan xban nak lâat xatqßuehoc re.D* Ut laj Jacob qui-oc chi tijoc ut quixye: —At inDios, lâat li Dios li quixlokßoni laj Abraham lin xeßtônil yucuaß. Ut lâat ajcuiß catxlokßoni chak laj Isaac, lin yucuaß. Lâat xatyehoc cue nak tinsukßîk cuißchic saß lin tenamit li cuanqueb cuiß lin comon. Xaye ajcuiß cue nak tâbânu li usilal cue.K) Laj Jacob cuan saß xchßôl nak mâre laj Esaú tâchâlk chi pletic riqßuin. Cui laj Esaú tixtiquib pletic riqßuineb li jun chßût, li jun chßût chic târûk teßêlelik re teßxcol rib.(5 Nak laj Jacob quirabi li cßaßru queßxye, mâ caßchßin nak quixucuac ut cßajoß nak qui-oc xcßaßux. Quixjachiheb ru li cristian li cuanqueb rochben joß eb ajcuiß lix cuacax ut lix bûr, joß ajcuiß eb lix camello. Chi joßcan quicana chi cuib chßût li cßaßru re.L' Nak queßsukßi chak eb lix takl queßxye re laj Jacob: —Xocuulac riqßuin laj Esaú lâ cuas ut aßan yô chi châlc châcßulbal. Ut xeßchal ajcuiß câhib ciento li cuînk chirix, chanqueb.#&A Ut têye ajcuiß re nak nabaleb lin quetômk cuan; cuan incuacax, cuan inbûr. Ut cuan ajcuiß nabaleb inmôs, joß cuînk joß ixk. Joßcan nak xintakla xyebal chi joßcaßin. Usan cui tinixcßul saß xyâlal, chan laj Jacob. Ut eb lix takl laj Jacob queßcôeb riqßuin laj Esaú.% Laj Jacob quixye reheb lix takl: —Joßcaßin têye re laj Esaú: “Kâcuaß Esaú, châlc cuißchic re âcuiqßuin laj Jacob lâ cuîtzßin. Aßan xye nak tixqßue rib rubel âtakl. Chalen relic arin, riqßuin laj Labán cuan chak,” chaßkex re. $; Laj Jacob quixtaklaheb lix takl chi ubej re nak teßxic saß li tenamit Seir li cuan xcuênt Edom, re nak teßxye re laj Esaú nak cuulac re laj Jacob.## Nak quirileb aßan, laj Jacob quixye: —Aßineb lix soldado li Kâcuaß Dios.— Ut quixqßue chokß xcßabaß li naßajej aßan Mahanaim." 1 Ut laj Jacob qui-el saß li naßajej aßan ut quixtiquib cuißchic xic saß lix tenamit. Nak yô chi xic, quixcßuleb lix ángel li Kâcuaß Dios.L! 7Joß cuulajak chic nak quisakêu, laj Labán quicuacli ut quirutzß ruheb li ri, joß eb ajcuiß lix rabin. Quixtzßâma chiru li Dios nak târosobtesiheb. Ut chirix aßan quisukßi saß rochoch. 3 6Ut laj Jacob quixlokßoni li Kâcuaß Dios saß li tzûl aßan ut quixqßue lix mayej chiru. Ut quixbokeb ajcuiß li rechßalal chi cuaßac. Queßcuaßac chixjunileb ut saß li tzûl queßxnumsi li kßojyîn.Joß cuulajak chic nak quisakêu, laj Labán quicuacli ut quirutzß ruheb li ri, joß eb ajcuiß lix rabin. Quixtzßâma chiru li Dios nak târosobtesiheb. Ut chirix aßan quisukßi saß rochoch.  5Li Dios li quixlokßoni laj Abraham lâ xeßtônil yucuaß joß ajcuiß laj Nacor lin xeßtônil yucuaß aßan târakok âtin saß kabên cui incßaß takabânu li cßaßru xkaye, chan laj Labán. Ut laj Jacob quixye re laj Labán: —Lâin tinye âcue chiru li Kâcuaß Dios, li quixlokßoni laj Isaac lin yucuaß, nak ac xcßul inchßôl li contrato li xkabânu chi kibil kib, chan.E 4Aßan li retalil nak lâat incßaß târûk tatnumekß arin chi pletic cuiqßuin, chi moco lâin târûk tinnumekß chi pletic âcuiqßuin lâat. Aßan aj e nak xkaqßue li pec arin, chan.Z/ 3Qßue retal li tusbil pec li xkaqßue arin joß ajcuiß li jun li xakxo saß xyi.T# 2Ut laj Labán quixye ajcuiß re laj Jacob: Li Kâcuaß Dios tânaßok re chixjunil li cßaßru takabânu. Cui lâat târahobtesiheb lin rabin, li Kâcuaß Dios tânaßok re. Cui lâat tâcßam jalan chic ixk chokß âcuixakil, mâre lâat tâcßoxla nak mâ ani nanaßoc re li cßaßru yôcat. Abanan li Kâcuaß Dios tixnau, chan.*O 1Ut queßxqßue ajcuiß Mizpa chokß xcßabaß li naßajej aßan. Laj Labán quixye, Aß taxak li Kâcuaß Dios chi-ilok ke nak takacanab kib chi kibil kib, chan.!= 0Laj Labán quixye: —Li tusbil pec li xkaqßue arin, aßan retalil li contrato xkabânu arin, chan. Aßan aj e nak Galaad queßxqßue chokß xcßabaß.sa /Ut laj Labán quixqßue Jegar Sahaduta chokß xcßabaß li naßajej aßan. Li cßabaßej aßin saß râtinobâl laj Labán. Ut laj Jacob quixqßue cuißchic xcßabaß li naßajej saß li râtinobâl. Galaad quixqßue chokß xcßabaß.,S .Ut quixye reheb li rechßalal: —Cßamomak chak nabalak li pec, chan. Eb aßan queßxchßutub li pec ut queßxtus. Ut queßcuaßac saß xbên li tusbil pec aßan.F -Laj Jacob quixchap jun li pec ut quixxakab saß li chßochß.9m ,Joßcan nak anakcuan lâo takabânu junak li contrato chi kibil kib. Takabânu li contrato chokß retalil nak xkayîb ru li chßaßajquilal aßin saß xyâlal, chan laj Labán.tc +Laj Labán quichakßoc ut quixye re: —Eb li ixk aßin, aßaneb lin rabin ut eb li cocßal aßin, aßaneb li cui. Joß eb ajcuiß li quetômk aßin cueheb ajcuiß. Chixjunil li joß qßuial yôcat chirilbal, aßan cueheb lâin. Ut anakcuan cßaß ta chic ru târûk tinbânu riqßuineb lin rabin joß ajcuiß riqßuineb lix cocßal xban nak ac xeßchal châcuix.) *Relic chi yâl li Kâcuaß Dios xinixtenkßa. Aßan li Kâcuaß Dios li quixlokßoni laj Abraham joß ajcuiß laj Isaac lin yucuaß. Cui ta incßaß xinixtenkßa li Kâcuaß Dios, xinâtakla raj chak chi mâcßaß cßaßru cue. Li Kâcuaß Dios quiril xtokßobâl cuu ut aßan naxnau chanru nak xintrabajic âcuiqßuin. Xban aßan li Kâcuaß Dios xatxkßus chi kßek, chan laj Jacob re laj Labán.R )Junmay chihab tzßakal xintrabajic âcuiqßuin. Câlaju chihab xintrabajic chirixeb lâ rabin. Ut cuakib chihab chic xintrabajic chirix lin quetômk. Ut lâat nabal sut nacajal lin tojbal chicuu, chan.oY (Laj Jacob quixye ajcuiß: —Lâin xincuy rilbaleb lâ quetômk. Chi cutan caßchßin mâ nincam xban xtikcual li sakße ut chiru kßojyîn mâ caßchßin nak niquinixcßol li que. Incßaß naru nacube bayak lin cuara xban li que. 'Mâ jun cua xincßam chak âcuiqßuin li quetômk li nequeßcamsîc xban li joskß aj xul, xban nak lâin ninqßuehoc rêkaj eb aßan. Ut lâat junelic nacacuisi rêkaj eb li xul chicuu, li nequeßelkßâc chi cutan joß ajcuiß chiru kßojyîn, chan.3 &Junmay chihab tzßakal xintrabajic âcuiqßuin. Ut eb lâ quetômk mâ jun cua queßxtzßek li ral. Ut lâin mâ jun lâ carner xincamsi re tintiu.H %Xapokle li cßaßru ke ut ¿cßaßru xatau? Cßut chiku anakcuan li cßaßru âcue xatau saß xyânkeb li cßaßru ke lâo. Eb li kechßalal teßyehok ani cuan xmâc, ma lâin malaj ut lâat. $Laj Jacob quijoskßoß chiru laj Labán ut quixye re: —¿Cßaßut nak xinâtâke chak toj arin? ¿Cßaßru inmâc châcuu?@ { #Lix Raquel quixye re: —At inyucuaß, chacuy inmâc. Incßaß naru tincuaclîk châcßulbal xban nak anakcuan yô inyajel ut incßaß sa tinxaklîk châcuu. Usan cui incßaß tatjoskßok cuiqßuin nak incßaß tinxaklîk châcßulbal, chan. Ut laj Labán napokoknac chixsicßbaleb lix dios ut incßaß quixtau.E  "Abanan lix Raquel ac xmukeb lix dios rubel lix soc rix li camello. Chunchu aran saß xbên nak quicuulac laj Labán riqßuin. Laj Labán quixsiqßui lix dios yalak bar ut incßaß quixtau. 5 !Ut laj Labán quixsiqßueb lix dios saß xmuhebâl laj Jacob ut incßaß quixtau. Quixsicß ajcuiß saß xmuhebâl lix Lea ut incßaß quixtau. Quixsicß ajcuiß saß xmuhebâl li cuib chi môs ut incßaß ajcuiß quixtau. Tojoßnak cô chixsicßbal saß xmuhebâl lix Raquel.o Y  Chiruheb li kechßalal naru tâsiqßueb lâ dios saß kayânk. Cui tâtauheb arin, tâcßameb ut tâcâmk li ani xcßamoc chak re, chan laj Jacob. Laj Jacob incßaß naxnau nak aß lix Raquel qui-elkßan reheb lix dios laj Labán.u e Ut laj Jacob quixye re laj Labán: —Lâin qui-oc inxiu. Quincßoxla nak mâre tâmakßeb lâ rabin chicuu.P Lâin ninnau nak xat-el cuiqßuin saß junpât xban nak tâcuaj ru xic saß rochoch lâ yucuaß. Caßaj cuiß li incßaß nintau ru lâin, ¿cßaßut nak xacuelkßaheb chak lin dios? chan laj Labán.B Lâin naru raj tinbânu raylal êre. Abanan chi kßek quiâtinac cuiqßuin li Kâcuaß Dios, li naxlokßoni lâ yucuaß. Aßan xye cue nak incßaß tinâtinak saß joskßil âcuiqßuin./Y Saß junpât xacßameb chak. Incßaß xqßue rib nak xcuutzßeb ru lin rabin joß eb ajcuiß li cui re xchakßrabinquileb. Xban âtôntil nak xabânu a naßleb aßin.xk —¿Cßaßut nak incßaß xaye cue nak êlc chak êre cuiqßuin? Cui ta xaye cue, lâin xinbânu raj jun nimla ninkße re êchakßrabinquil. Xinbokeb raj saß li ninkße li nequeßchßeßoc tambor joß eb ajcuiß li nequeßchßeßoc arpa.7 Laj Labán quixye re laj Jacob: —¿Cßaßut nak xabânu cue chi joßcaßin? Xacßameb chak lin rabin saß junpât. Chanchan yôco saß plêt, chan.)M Laj Labán quixtauheb laj Jacob saß li tzûl Galaad li queßxyîb cuiß lix muhebâleb. Ut saß ajcuiß li naßajej aßan queßxyîb lix muhebâleb laj Labán.V' Saß li kßojyîn aßan, li Kâcuaß Dios quixcßutbesi rib chiru laj Labán laj arameo saß xmatcß. Li Kâcuaß Dios quixye re: —Chinâcuabi. Mat-âtinac saß joskßil riqßuin laj Jacob, chan li Dios. Laj Labán quixchßutubeb li rechßalal ut queßxtâke laj Jacob. Toj chiru cuukub cutan coxeßxtau saß li tzûl Galaad.M Saß rox li cutan laj Labán quirabi resil nak quiêlelic laj Jacob.- Laj Jacob quiêlelic riqßuin chixjunil li cßaßru cuan re. Quinumeß saß li nimaß Eufrates ut quixcßam li be li naxic saß li tzûl Galaad.~ Mâcßaß resil nak queßel laj Jacob saß li naßajej aßan. Chi joßcaßin laj Jacob quixbalakßi laj Labán laj arameo. } Mâ ani laj Labán. Cuan chak saß jalan naßajej chixbesbal rixeb lix carner nak lix Raquel quirelkßaheb lix dios lix yucuaß.e|E Ut queßoc chi xic Canaán saß lix tenamit laj Isaac lix yucuaß. Laj Jacob quixcßam chirix chixjunileb lix quetômk joß ajcuiß chixjunil li cßaßru re li quixtoj rix riqßuin lix trabaj saß li naßajej Padan-aram.s{a Laj Jacob quixyîb rib re tâxic. Quixtaksiheb li rixakil joß ajcuiß eb lix cocßal chirixeb li camello.Nz Lix biomal li qui-isîc chiru xban li Kâcuaß Dios, aßan ke chic anakcuan ut reheb ajcuiß li kalal kacßajol. Lâat bânu chixjunil li cßaßru xye âcue li Kâcuaß Dios, chanqueb re laj Jacob.Ky Chanchan mâcuaßo xrabin nak nocoril li kayucuaß. Lâo cßayinbilo âcue xban li kayucuaß. Ac xatoj rix li kasumlajic. Ut anakcuan, ¿cßaß chic ru târaj? Aßan yô chixsachbal li katzßak. x Ut lix Raquel rochben lix Lea queßchakßoc ut queßxye re laj Jacob: —Lâo mâcßaß cßaßru re li kayucuaß takêchani arin.7wi  Lâin li Kâcuaß Dios. Lâin li quincßutbesi chak cuib châcuu saß li naßajej Bet-el nak caqßue li aceite saß xbên li pec li caxakab aran nak cabânu li contrato cuiqßuin. Anakcuan tat-êlk saß li naßajej aßin ut tatxic cuißchic saß lâ tenamit li yoßlajenakat cuiß chak,” chan cue.—1v]  Ut li ángel quixye cue, “Ilon aran. Tâcuil nak eb li têlom carner li balacß rixeb ut li repex rixeb, junes eb aßan li yôqueb chi batzßûnc riqßuineb li ixki carner. Lâin li Kâcuaß Dios. Xinbânu chi joßcaßin xban nak xcuil chixjunil li cßaßru yô chixbânunquil laj Labán âcue.pu[  Ut saß inmatcß lix ángel li Dios quixye cue, “Jacob”, chan. Ut lâin quinye re, “Cueßquin”.vtg  Ut laj Jacob quixye cuißchic reheb: —Saß jun li cutan nak yô ruheb li carner lâin quinmatqßuec ut quicuil nak li têlom carner li balacß rixeb ut li repex rixeb, junes eb aßan li yôqueb chi batzßûnc riqßuineb li ixki carner. s  Joßcan nak li Dios incßaß quixqßue chi tâmc lix quetômk lê yucuaß ut eb li cue lâin quixqßueheb chi tâmc, chan laj Jacob.4rc Lê yucuaß quixye cue, “Lâ tojbal aßan chixjunileb li xul li repex rixeb” chan. Ut chixjunileb li xul li queßyoßla repex chic rix. Ut quixye cuißchic cue, “Lâ tojbal, aßan li xul li balacß saß rixeb” chan cue. Nak naxye chi joßcan junes balacß chic rixeb li xul li nequeßyoßla.Aq} Ut aßan xinixbalakßi ut yalak jokße naxjal lin tojbal. Abanan li Kâcuaß Dios yô chintenkßanquil chi junelic. Joßcan nak laj Labán incßaß naru xbânunquil li incßaß us cue.Vp' Lâex xeril ajcuiß nak xincßanjelac chi anchal inchßôl chiru lê yucuaß.No Laj Jacob quixye reheb li rixakil: —Lâin yôquin chixqßuebal retal nak lê yucuaß incßaß chic sa ninril joß junxil. Ut li Kâcuaß Dios li naxlokßoni lin yucuaß, aßan xtenkßan cue arin.n3 Laj Jacob quixtakla xbokbal lix Raquel joß ajcuiß lix Lea re nak tââtinak riqßuineb saß li naßajej li yô cuiß chi iloc quetômk laj Jacob.Bm Li Kâcuaß Dios quixye re laj Jacob: —Anakcuan tatsukßîk cuißchic saß lâ tenamit li cuanqueb cuiß lâ cuechßalal. Ut lâin junelic cuânkin âcuiqßuin, chan li Kâcuaß Dios.flG Laj Jacob quixqßue retal nak incßaß chic sa na-ileß xban laj Labán. Moco joß ta junxil.4k e Laj Jacob narabi li cßaßru nequeßxye li ralal laj Labán nak nequeßxye: —Laj Jacob xcßam chokß re li cßaßru re li kayucuaß. Ut riqßuin aßan xbiomoß, chanqueb.Gj +Chi joßcaßin laj Jacob quinumta xbiomal. Quicuan nabaleb lix quetômk. Quicuan ajcuiß nabal lix camellos joß ajcuiß lix burros. Ut queßcuan ajcuiß nabal lix môs joß cuînk joß ixk.Ki *Nak nequeßcuulac li xul li incßaß cauheb rib chi batzßûnc, laj Jacob incßaß naxqßue li cheß saß li haß. Nak nequeßyoßla li raleb li xul li incßaß cauheb rib queßcana re laj Labán. Ut li raleb li xul li cauheb rib queßcana chokß re laj Jacob.Chi joßcaßin laj Jacob quinumta xbiomal. Quicuan nabaleb lix quetômk. Quicuan ajcuiß nabal lix camellos joß ajcuiß lix burros. Ut queßcuan ajcuiß nabal lix môs joß cuînk joß ixk.:ho )Rajlal nak nequeßcuulac li xul li nînkeb xtibel ut cauheb rib chi batzßûnc chire li haß, laj Jacob naxqßue li cheß saß li haß re nak teßril nak yôqueb chi batzßûnc.?gy (Laj Jacob quixsicß ruheb li carner li repex rixeb ut li tzßîb saß rixeb ut quixqßue saß xyânkeb li re. Joß ajcuiß chixjunileb li kßek rixeb li cuanqueb saß xyânkeb li re laj Labán, quixqßue ajcuiß saß xyânkeb li re. Chi joßcaßin laj Jacob quirisi lix quetômk saß xyânkeb li re laj Labán.f 'Li quetômk queßbatzßun aran saß xcaßyabâl eb li cheß li repex rixeb. Ut eb li cocß ral li queßyoßla repex rixeb.[e1 &Laj Jacob quixqßue retal nak eb li quetômk nequeßbatzßun chire li haß nak nequeßcuulac chi ucßac. Xban aßan nak quixtususi li rukß cheß saß li haß re nak teßril li cheß nak yôqueb chi batzßûnc.odY %Laj Jacob quixsicß oxib pây ru li cheß, aß li álamo, li avellano ut li castaño xcßabaßeb. Quixyocß eb li rukß li cheß li toj rax. Quixmichß caßchßin rixeb li cheß re nak teßcßutûnk chi repex rixeb li rukß cheß.c $Ut laj Labán cô saß jun li naßajej oxib cutan xnajtil riqßuin laj Jacob. Ut laj Jacob quicana chirilbaleb lix quetômk laj Labán.-bU #Chiru ajcuiß li cutan aßan, cô laj Labán saß lix naßajeb lix quetômk. Quirisiheb chixjunil li chibât li repex rixeb joß ixk joß têlom. Quirisiheb ajcuiß li carner li kßek rixeb. Laj Labán quixkßaxtesiheb li quetômk aßan saß rukßeb li ralal re nak aßan eb chic teßilok re.Qa "Ut laj Labán quixye re: —Us. Xcßul inchßôl li cßaßru xaye, chan.`+ !Ut laj Jacob quixye ajcuiß: —Mâre mokon chic nak tatxic chirilbaleb lin quetômk, lâat tâqßue retal nak saß xyâlal xinbânu. Cui tâtau li carner li moco kßek ta rixeb ut li chibât moco repex ta rixeb, naru tâye nak lâin xcuelkßa eb aßan âcuiqßuin, chan.H_  Laj Jacob quixye re laj Labán: —Lâin tinxic saß xyânkeb lâ quetômk. Ut tinsicß chokß cue li chibât li repex rixeb ut li tzßîb saß rixeb. Teßcanâk ajcuiß li carner li repex rixeb ut li tzßîb saß rixeb joß eb ajcuiß li kßek rixeb. Li quetômk aßin tincßam chokß cue chokß rêkaj intojbal, chan.^9 Laj Labán quixye re: —¿Joß nimal târûk tatintoj cuiß? chan. Laj Jacob quixye re: —Mâ joß nimal. Anakcuan cuan jun naßleb tincuaj xyebal âcue. Incßaß ninnau ma tâcuulak ta châcuu. Cui tixcßul âchßôl, lâin tincanâk cuißchic chirilbaleb lâ quetômk, chan.6]g Julticak âcue nak xincßulun âcuiqßuin, incßaß qßui li cßaßru âcue. Ut anakcuan numtajenakeb xqßuial li cßaßru âcue. Chalen cuoquic âcuiqßuin, li Kâcuaß Dios xatrosobtesi inban. Ut anakcuan ¿jokße naru tintiquib trabajic re nak eb li cualal incßajol tâcuânk cßaßru reheb? chan.\5 Laj Jacob quixye re: —Lâat cutan saken châcuu chanru nak xintrabajic âcuiqßuin. Nacanau ajcuiß chanru nak xinchßolaniheb lâ quetômk, chan.][5 Anakcuan tâye cue joß nimal lâ tojbal tâcuaj ut lâin tatintoj, chan laj Labán. Z Ut laj Labán quixye: —Bânu usilal, canâkat cuiqßuin. Xinqßue retal nak saß âcßabaß lâat ninrosobtesi li Kâcuaß Dios.jYO Tincßameb li cuixakil chicuix, joß eb ajcuiß lin cocßal. Xtzßakloc li trabaj xinbânu âcuiqßuin chirixeb lâ rabin. Lâat cutan saken châcuu cßaßru li trabaj xinbânu âcuiqßuin. Chinâcanab chi xic anakcuan, chan.1X] Chirix lix yoßlajic laj José, laj Jacob quiâtinac riqßuin laj Labán ut quixye re: —Anakcuan nacuaj nak tinâcanab chi xic saß lin tenamit li xinchal cuiß chak.6Wg Lix Raquel quixqßue aj José chokß xcßabaß lix cßulaßal. Quixye: —Aß taxak li Kâcuaß Dios chi-osobtesînk cue ut tixqßue ta chic junak incßulaßal têlom, chan.8Vk Lix Raquel quicana chi yaj aj ixk. Ut quiyoßla jun lix cßulaßal têlom. Quixye: —Lâin xinxutânac xban nak mâ jun incocßal cuan. Anakcuan li Dios xrisi inxutân, chan.xUk Li Dios quiril xtokßobâl ru lix Raquel ut quirabi lix tij. Xban aßan, li Dios quixqßue chi cuânc xcocßal._T9 Chirix chic aßan, quiyoßla jun lix coß lix Lea ut xDina quixqßue chokß xcßabaß.eSE Ut lix Lea quixye: —Li Dios xqßue jun chic lin mâtan. Anakcuan rarôkin chic xban lin bêlom xban nak cuakib li ralal ac xeßyoßla cuiqßuin. Anakcuan aj Zabulón tinqßue chokß xcßabaß li cßulaßal aßin, chan.:Rq Laj Jacob quicuan xcuak li ralal riqßuin lix Lea.XQ+ Lix Lea quixye: —Anakcuan aj Isacar tinqßue chokß xcßabaß lin cßulaßal. Li Dios xqßue jun chic lin râbal xban nak lâin junxilaj quinkßaxtesi lin môs re laj Jacob re nak tâcuânk riqßuin, chan.sPa Lix Lea quicana chi yaj aj ixk. Ut quiyoßla roß lix cßulaßal lix Lea xban nak li Dios quirabi lix tij.GO Nak laj Jacob quisukßi chak chi sicßoc trigo, lix Lea ticto qui-el chixcßulbal ut quixye re: —Anakcuan tatcuânk jun kßojyînak cuiqßuin. Aßan aj e nak xinqßue li ixki kßên re lix Raquel. Li ixki kßên aßan, laj Rubén xcßamoc chak re, chan. Ut saß li kßojyîn aßan laj Jacob quicuan riqßuin lix Lea. J~}H|2{{xxDwv4u:t s3rqppoEnImumlkjji_hhWgff eed/cibba``X_^]\\a[[%ZYY:X^W~VUU TSRRZQQ=PPjPOOZNN%MM LKK!J}J#I'H GFE^ECBAA#@?>=<;;:9887=66i554233210/..>-,,*('&& %~% $r$#"!! 1R2S?V^ag \ 8 ,hA9F  'Ut aßan xril nak xinjap cue saß rukß, ut saß junpât x-êlelic. Xban nak x-êlelic saß junpât xcana li rakß arin, chan.Y - 'Quixbokeb lix môs saß cab ut quixye reheb: —Ilomak li cuînk aj hebreo li xcßam chak laj Potifar. Aßan xraj raj xcßutbal kaxutân. Xol-ocak cuiqßuin ut xraj raj inchapbal. Ut lâin xinjap cue chi cau.Q  ' Nak quiêlelic laj José, li ixk quiril nak quicana li rakß saß rukß.o Y ' Li ixk qui-oc saß junpât ut quixchap li rakß laj José ut quixye re: —Anakcuan tatcuârk cuiqßuin, chan re. Laj José saß junpât quiêlelic chiru li ixk. Xban nak quiâlinac saß junpât quicana li rakß saß rukß li ixk.  ' Saß jun li cutan laj José cô chi trabajic saß rochoch laj Potifar ut mâ jun eb li môs cuanqueb saß cab nak quicuulac.|s ' Li ixk rajlal cutan naxtikcuasi xjolom laj José. Abanan laj José incßaß naxcßul xchßôl li cßaßru naxye re.X+ ' Mâ ani chic nim xcuanquil chicuu lâin saß li cab aßin. Chixjunil li cßaßru cuan re xkßaxtesi saß cuukß. Caßaj cuiß lâat incßaß xatxkßaxtesi saß cuukß xban nak lâat li rixakil. ¿Chanru nak tin-oc chixchßicbal cuib âcuiqßuin? Mâ jokße tinbânu chi joßcan. Aßan nimla mâc chiru li Kâcuaß Dios, chan laj José.G 'Laj José incßaß quiraj xbânunquil li quixye li ixk ut quixye re: —Lin patrón laj Potifar incßaß nacßoxlac chicuix riqßuin li cßaßru cuan re. Chixjunil quixkßaxtesi saß cuukß.@{ 'Joßcan nak li rixakil laj Potifar cßajoß nak quicuulac chiru. Saß jun li cutan li rixakil laj Potifar quixye re: —At José, quim arin. Anakcuan tatcuârk cuiqßuin, chan li ixk.G 'Laj Potifar incßaß nacßoxlac chirix li cßaßru re xban nak laj José naril chi us chixjunil. Caßaj chic lix tzacaêmk naxcßoxla. Laj José cßajoß xchakßal ru ut chßinaßus na-iloc.]5 'Chalen nak quixkßaxtesi saß rukß laj José li cßaßru cuan re, li Kâcuaß Dios quirosobtesi laj Potifar laj Egipto saß xcßabaß laj José. Xban li Kâcuaß Dios quinabaloß li cßaßru cuan re laj Potifar.C 'Ut quixqßue ajcuiß retal nak laj José naxqßue xchßôl chixbânunquil lix cßanjel. Joßcan nak quixqßue chokß xbên môs ut quixkßaxtesi saß rukß chixjunil li cßaßru cuan re.% 'Laj Potifar quixqßue retal nak li Kâcuaß Dios yô chi tenkßânc re laj José. Joßcan nak us na-el chiru chixjunil li cßaßru naxbânu.{ 'Li Kâcuaß Dios quitenkßan re laj José ut us qui-el riqßuin chixjunil nak cuan saß rochoch laj Egipto lix patrón.w k 'Laj José quicßameß saß li nimla tenamit Egipto xbaneb laj ismaelita. Jun li cuînk aj Potifar quilokßoc re. Laj Potifar, aßan natenkßan re laj faraón chixtaklanquileb li soldados. Laj faraón, aßan li acuabej re li tenamit Egipto.!~= &Chirix aßan quiyoßla li quirisi li rukß xbên cua li quiqßueheß retalil riqßuin caki cßam. Ut aj Zara queßxqßue chokß xcßabaß li cßulaßal.$}C &Saß junpât quirocsi cuißchic rukß li cßulaßal. Ut aß chic li rîtzßin quiyoßla xbên cua. Ut laj ilol re quixye: —¿Cßaßut nak lâat chic tatyoßlâk xbên cua? chan li ixk re li cßulaßal. Ut aj Fares queßxqßue chokß xcßabaß li cßulaßal.Chirix aßan quiyoßla li quirisi li rukß xbên cua li quiqßueheß retalil riqßuin caki cßam. Ut aj Zara queßxqßue chokß xcßabaß li cßulaßal.}|u &Nak yô chi yoßlâc li xbên cßulaßal, qui-el chak li rukß xbên cua. Ut li ixk li yô chi iloc re lix Tamar quixbacß jun li caki cßam chi xcux rukß li cßulaßal ut quixye: —Li caki cßam aßin, aßan retalil nak aßan li asbej, chan._{9 &Ut nak quicuulac xkßehil nak quiqßuira lix Tamar, lut eb lix cocßal li queßyoßla.z/ &Nak queßcuulac li takl riqßuin laj Judá, queßxcßut chiru li cßaßak re ru li quixtakla lix Tamar. Ut laj Judá ticto quixqßue retal nak aßan laj êchal re li cßaßak re ru aßan. Ut quixye: —Li ixk aßin tîc xchßôl chicuu lâin. Xinmâcob xban nak incßaß xinqßue li cualal laj Sela chokß xbêlom joß xinyechißi chak junxil, chan. Ut laj Judá incßaß chic quicuan riqßuin li ixk.Xy+ &Nak eb li cuînk yôqueb chirisinquil lix Tamar saß rochoch, quixtakla xkßaxtesinquil li cßaßru re laj Judá. Ut quixtakla ajcuiß xyebal re, —Lâin yaj aj ixkin anakcuan xban laj êchal re li cßaßak re ru aßin. Bânu usilal, il chi us ani na laj êchal re li matkßab aßin, joß ajcuiß lix cßâmal ut li xukß, chan reheb.yxm &Nak ac xnumeß chic oxib po queßxye re laj Judá: —Lix Tamar lâ cualib yô chi yumbêtac xban nak yaj aj ixk chic.— Ut laj Judá quixye reheb: —Ayukex. Têrisi li ixk aßan saß rochoch lix yucuaß ut têcßat, chan laj Judá reheb.twc &Laj Judá quixye re: —¿Cßaß xjalenquil? Canâkeb cuan li cßaßru cue riqßuin li ixk aßan. Chi joßcan incßaß tincßut inxutân chiruheb li tenamit. Lâin xintakla li chßina chibât chokß re abanan incßaß xatau chak, chan.evE &Ut laj adulamita quisukßi riqßuin laj Judá ut quixye re, —Incßaß xintau li ixk li xaye cue. Ut li cuînk li cuanqueb aran, xinpatzß reheb ut xeßxye cue nak mâ jun ixk yibru xnaßleb nacuan aran chanqueb cue.—u &Laj adulamita quixpatzß reheb li cuînk aran: —Checuy inmâc. ¿Ma incßaß xeril ru li ixk arin li naxcßayi rib li quicuan saß li oquebâl re li tenamit Enaim?— Eb aßan queßchakßoc ut queßxye re: —Arin mâ jun ixk yibru xnaßleb nacuan, chanqueb re.[t1 &Ut laj Judá quixtakla li chßina chibât chirix laj adulamita re nak li ixk tixkßaxtesi chak lix matkßab joß ajcuiß lix xukß. Abanan laj adulamita nak quicuulac incßaß chic quixtau li ixk. Mâ ani chic.$sC &Ut li ixk qui-el saß li naßajej aßan, ut quirisi lix tßicr li quixlan cuiß rib. Ut quixqßue cuißchic chirix li rakß li nequeßrocsi li xmâlcaßan.trc &Laj Judá quixye re: —¿Cßaßru tâcuaj tinqßue âcue? chan. Ut li ixk quixye re: —Qßue chokß cue lâ matkßab li cuan cuiß retalil lâ cßabaß joß ajcuiß lix cßâmal. Ut tâcanab ajcuiß cuiqßuin lâ xukß li cuan saß âcuukß, chan li ixk. Ut laj Judá quixqßue re li cßaßru quixpatzß ut quicuan riqßuin. Ut lix Tamar quicana chi yaj aj ixk.[q1 &Laj Judá quixye re: —Lâin tintakla chak junak ral li chibât chokß âcue, chan. Ut li ixk quixye: —Us, abanan canab cuan junak retalil cue ma relic na chi yâl nak tâtakla chak li chßina chibât, chan.Tp# &Laj Judá incßaß naxnau nak aßan li ralib. Quijiloc chi xcßatk ut quixye re, —Chinâcanab chi cuânc âcuiqßuin, chan. Li ixk quixye re: —¿Cßaßru tâqßue cue cui tincanab cuib châcuu? chan.o+ &Nak laj Judá quiril li ixk, aßan quixcßoxla nak aßan jun ixk xcomoneb li nequeßxcßayi rib xban nak tzßaptzßo li ru riqßuin lix tßicr.inM &Lix Tamar quixnau nak ac xcuînkiloß laj Sela ut incßaß quiqßueheß chokß xbêlom joß quiyechißîc re junxil. Quirisi li rakß chirix li nequeßrocsi li xmâlcaßan ut quixtzßap li ru ut quixlan rib riqßuin lix tßicr re nak tâcßutûnk joß junak ixk li naxcßayi rib. Ut cô saß li oquebâl re li tenamit Enaim, li cuan saß xbehil Timnat.+mQ & Lix Tamar quirabi resil nak tâcuulak laj Judá saß li tenamit Timnat chixqßuebal chi besecß rixeb lix carner. Laj Judá, aßan lix yucuaß lix bêlom camenak.}lu & Mokon chic quicam li rixakil laj Judá. Li ixk aßan, aßan lix rabin laj Súa. Nak ac xnumeß xrahil xchßôl laj Judá chirix xcamic li rixakil, cô saß li tenamit Timnat li nabeseß cuiß rixeb lix carner. Laj Hira aj adulamita cô rochben.Kk & Ut laj Judá quixye re li ralib: —Anakcuan tatxic saß rochoch lâ yucuaß ut tatcanâk âjunes toj retal tâcuînkilokß li cualal laj Sela, chan laj Judá re lix Tamar. Ut laj Judá quixye saß xchßôl: —Micam anchal laj Sela joß nak xeßcam li ras, chan. Ut lix Tamar cô saß rochoch lix yucuaß ut aran quicana.}ju & Xban nak incßaß quicuulac chiru li Dios li cßaßru quixbânu laj Onán, li Dios quixrak ajcuiß lix yußam aßan.8ik & Ut laj Onán quixnau nak li cocßal li teßyoßlâk riqßuin li ixk aßan mâcuaß saß xcßabaß aßan teßyoßlâk. Saß xcßabaß ban li ras camenak. Incßaß quicuulac chiru. Joßcan nak laj Onán nak nacuan riqßuin li ixk, naxsicß xyâlal chanru tixbânu re nak li ixk incßaß tâcanâk chi yaj.Zh/ &Chirix lix camic laj Er, laj Judá quixye re laj Onán li ralal: —Anakcuan tatxic riqßuin li rixakil lâ cuas camenak. Ut tatcuânk riqßuin re nak tâcuânk ralal xcßajol lâ cuas camenak, chan laj Judá.igM &Laj Er kßaxal yibru xnaßleb chiru li Dios. Joßcan nak li Kâcuaß Dios quixrak xcutan laj Er.Xf+ &Laj Judá quixsumub laj Er li xbên ralal riqßuin jun li ixk xTamar xcßabaß.e' &Laj Judá quicuan rox li ralal riqßuin li ixk aßan ut quixqßue aj Sela chokß xcßabaß. Laj Sela, aßan quiyoßla saß li tenamit Quezib.odY &Laj Judá quicuan cuißchic jun li ralal riqßuin li ixk aßan ut quixqßue aj Onán chokß xcßabaß.c &Li rixakil laj Judá quicana chi yaj aj ixk ut quicuan jun li ralal riqßuin. Aj Er queßxqßue chokß xcßabaß li cßulaßal.4bc &Ut aran cuan jun li cuînk aj cananeo aj Súa xcßabaß. Laj Súa cuan jun lix rabin. Ut cô xchßôl laj Judá chirix li xkaßal aßan toj retal quixcßam chokß rixakil.?a { &Saß eb li cutan aßan, laj Judá quirisi rib saß xyânkeb li ras ut li rîtzßin ut cô saß li naßajej li cuan cuiß jun li cuînk aj adulamita. Li cuînk aßan aj Hira xcßabaß.`7 %$Nak queßcuulac aran Egipto eb laj madianita rochbeneb laj ismaelita queßxcßayi cuißchic laj José re jun li cuînk aj Potifar xcßabaß. Laj Potifar aßan li natenkßan re laj faraón chixtaklanquileb li soldado. Ut laj faraón, aßan li acuabej re li nimla tenamit Egipto.D_ %#Ut chixjunileb li ralal xcßajol queßoc chixcßojobanquil xchßôl lix yucuaßeb. Abanan laj Jacob incßaß quixcßojob xchßôl ut quixye: —Lâin incßaß tâcßojlâk inchßôl chalen nak tincâmk ut tintau li cualal li ac camenak, chan. Ut li yucuaßbej junelic nayâbac chirix laj José.Nak queßcuulac aran Egipto eb laj madianita rochbeneb laj ismaelita queßxcßayi cuißchic laj José re jun li cuînk aj Potifar xcßabaß. Laj Potifar aßan li natenkßan re laj faraón chixtaklanquileb li soldado. Ut laj faraón, aßan li acuabej re li nimla tenamit Egipto.^ %"Laj Jacob quixkßichi li rakß li cuan chirix xban xrahil saß xchßôl chirix lix camic li ralal. Ut quixqßue li kßesnal ru tßicr chirix chanchan coxtal retalil nak ra saß xchßôl. Najt quicuan li rakß aßan chirix ut incßaß quinumeß xrahil saß xchßôl.A]} %!Laj Jacob ticto quixnau ru li rakß aßan, ut quixye reheb: —Ay, aßin tzßakal rakß li cualal nacuil. Mâre junak joskß aj xul xtißoc re ut x-osoß chi junaj cua, chan laj Jacob.U\% % Ut li rakß laj José li chßulaquinbil saß li quicß, queßxcßam riqßuin lix yucuaß. Ut queßxye re: —Il li xkatau chak, at kayucuaß. Joß li aßin anchal lix châbil akß lâ cualal, chanqueb re.[) %Ut eb li asbej queßxcamsi jun li chßina chibât ut saß lix quiqßuel li chibât li queßxcamsi queßxchßulaqui lix châbil akß laj José.Z9 %Laj Rubén cô riqßuineb li rîtzßin ut quixye reheb: —Anakcuan mâ ani chic li kîtzßin saß li jul. ¿Cßaßru târûk tinbânu anakcuan? chan.'YI %Nak quisukßi laj Rubén chirilbal saß li jul, quiril nak mâ ani chic laj José. Cßajoß nak qui-oc xcßaßux ut quixkßichi li rakß xban xrahil xchßôl.X' %Nak yôqueb chi numecß saß li naßajej aßan eb laj madianita rochbeneb laj ismaelita, eb li ras laj José queßrisi saß li jul ut queßxcßayi reheb laj ismaelita. Junmay ajcuiß chi tumin plata queßxcßayi cuiß laj José. Ut chirix aßan, queßxcßam toj Egipto.iWM %Kacßayihak reheb laj ismaelita. Kßaxal us nak tîc takacßayi ut incßaß takacamsi xban nak aßan kîtzßin ut kaquiqßuel kib chi kibil kib, chan laj Judá. Ut eb li ras ut eb li rîtzßin queßxcßul xchßôl li quixye.qV] %Laj Judá quixye reheb li ras ut li rîtzßin: —¿Cßaßru aj e nak takacamsi li kîtzßin saß mukmu?}Uu %Chirix chic aßan, queßchunla ut queßoc chi cuaßac. Nak yôqueb chi cuaßac queßril nak yôqueb chi châlc jun chßût eb li cuînk aj ismaelita. Yôqueb chak chi châlc Galaad. Ut chirixeb lix camello yôqueb chak chixcßambal oxib pây ru li sununquil ban re teßxcßayi aran Egipto. Aßin lix cßabaßeb li oxib pây ru chi sununquil ban; aromas, bálsamo ut mirra.@T} %Queßxchap laj José ut queßxcut chi saß li chaki jul.dSC %Nak laj José quicuulac riqßuineb li ras, ticto queßrisi lix châbil akß li cuan chirix.^R7 %Incßaß takisi xquiqßuel. Mêbânu raylal re. Cutumak saß li jul li cuan arin saß li chaki chßochß, chan laj Rubén. Aßan cuan saß xchßôl nak naru tixcol mokon ut tixcßam cuißchic riqßuin lix yucuaß.Q %Nak laj Rubén quirabi aßin, quiraj raj xcolbal laj José saß rukßeb. Ut quixye reheb: —Incßaß naru takacamsi li kîtzßin, chan.G %Ut joßcaßin nak queßcuan chak li ralal xcßajol laj Jacob. Laj José cuan cuuklaju chihab re, ut aßan natenkßan reheb li ras chi iloc reheb li quetômk. Eb li ras li nequeßochbenin re laj José, aßan eb li ralal laj Jacob riqßuineb lix Bilha ut lix Zilpa. Nak laj José quiril nak incßaß us nequeßxbânu li ras, najitoc chiru lix yucuaß.U= ' %Laj Jacob quicuan aran Canaán saß li naßajej li quicuan cuiß lix yucuaß.!<= $+joß eb ajcuiß laj Magdiel ut laj Iram. Chixjunil li cßabaßej tzßîbanbil arin, aßaneb li queßtaklan saß xbêneb li ralal xcßajol laj Esaú. Tzßîbanbil ajcuiß lix cßabaßeb li tenamit li queßcuan cuiß chi taklânc. Lix xeßtônil yucuaßeb laj Edom, aßan laj Esaú.L; $*ut eb laj Cenaz, laj Temán, ut laj Mibzar,joß eb ajcuiß laj Magdiel ut laj Iram. Chixjunil li cßabaßej tzßîbanbil arin, aßaneb li queßtaklan saß xbêneb li ralal xcßajol laj Esaú. Tzßîbanbil ajcuiß lix cßabaßeb li tenamit li queßcuan cuiß chi taklânc. Lix xeßtônil yucuaßeb laj Edom, aßan laj Esaú.4:e $)ut eb laj Aholibama, laj Ela, ut laj Pinón,9- $(Aßaneb aßin lix cßabaßeb li queßtaklan saß xbêneb li jûnk chßûtal li ralal xcßajol laj Esaú. Li tenamit li queßtaklan cuiß quiqßueheß xcßabaßeb joß xcßabaßeb li queßtaklan saß xbêneb. Aßaneb aßin lix cßabaßeb: laj Timna, laj Alva, ut laj Jetet,x8k $'Nak quicam laj Baal-hanán, aß chic laj Hadar qui-oc chokß rêkaj. Pau xcßabaß li tenamit li quicuan cuiß chi taklânc laj Hadar. Ut li rixakil laj Hadar, aßan lix Mehetabel xcßabaß. Aßan lix coß lix Matred, lix rabin laj Mezaab.W7) $&Nak quicam laj Saúl, laj Baal-hanán li ralal laj Acbor qui-oc chokß rêkaj. 6; $%Nak quicam laj Samla, aß chic laj Saúl qui-oc chokß rêkaj. Laj Saúl, aßan chalenak chak saß li tenamit Rehobot li cuan chire li nimaß Eufrates.5y $$Nak quicam laj Hadad, aß chic laj Samla qui-oc chokß rêkaj. Laj Samla, aßan chalenak chak saß li tenamit Masreca.4 $#Nak quicam laj Husam, laj Hadad qui-oc chokß rêkaj. Laj Hadad, aßan li ralal laj Bedad. Laj Bedad, aßan li quinumta saß xbêneb laj Madián nak queßpletic saß li naßajej Moab. Avit xcßabaß li tenamit li quicuan cuiß chi taklânc laj Hadad.]35 $"Nak quicam laj Jobab, laj Husam qui-oc chokß rêkaj. Aßan li chalenak chak Temán.x2k $!Nak quicam laj Bela, laj Jobab qui-oc chokß rêkaj. Laj Jobab, aßan li ralal laj Zera li chalenak chak Bosra.13 $ Laj Bela, li ralal laj Beor, aßan li quicuan chokß rey saß li naßajej Edom. Dinaba xcßabaß li tenamit li quicuan cuiß chi taklânc laj Bela.e0E $Nak toj mâjiß nacuan xreyeb laj Israel, aßaneb aßin li queßtaklan saß li tenamit Edom.I/ $joß eb ajcuiß laj Disón, laj Ezer ut laj Disán. Eb aßan queßtaklan saß xbêneb laj horeo. Eb li cuînk aßin, aßaneb li queßtaklan saß xbêneb li jûnk chßûtal li ralal xcßajoleb.q.] $Aßaneb aßin li nequeßtaklan saß xbên li tenamit Seir: laj Lotán, laj Sobal, laj Zibeón, laj Aná,?-{ $Aßaneb aßin li ralal laj Disán: laj Uz ut laj Arán.W,) $Ut eb li ralal laj Ezer, aßaneb aßin: laj Bilhán, laj Zaaván ut laj Acán.`+; $Aßaneb aßin li ralal laj Disón: laj Hemdán, laj Esbán, laj Itrán, ut laj Querán.m*U $Laj Aná quicuan jun li ralal laj Disón xcßabaß. Quicuan ajcuiß jun xrabin xAholibama xcßabaß.3)a $Aßaneb aßin li ralal laj Zibeón: laj Aja, ut laj Aná. Laj Aná, aßan li quitaßoc re li yußam haß saß li chaki chßochß nak yô chirilbaleb lix bûr lix yucuaß.c(A $Aßaneb aßin li ralal laj Sobal; laj Alván, laj Manahat, laj Ebal, laj Sefo ut laj Onam.p'[ $Aßaneb aßin li ralal laj Lotán: laj Hori, ut laj Hemam. Ut lix Timna, aßan li rîtzßin laj Lotán.w&i $Laj Seir quicuan oxib chic li ralal. Aßaneb aßin lix cßabaßeb: laj Disón, laj Ezer ut laj Disán. Eb aßan queßtaklan saß xbêneb laj horeo. Eb laj horeo, aßaneb li ralal xcßajol laj Seir. Eb aßan queßcuan saß li tenamit Edom.F% $Eb laj horeo queßcuan ajcuiß saß li naßajej aßan. Laj Seir aßan aj horeo. Aßaneb aßin li ralal laj Seir; laj Lotán, laj Sobal, ut laj Zibeón. Laj Aná, aßan li ralal laj Zibeón.w$i $Aßaneb li ralal xcßajol laj Esaú, li nayeman ajcuiß aj Edom re. Aßaneb li queßtaklan saß lix tenamiteb.3#a $Lix Aholibama li rixakil laj Esaú, aßan lix rabin laj Aná. Aßaneb aßin li xcßabaßeb li ralal laj Esaú riqßuin lix Aholibama: laj Jeús, laj Jaalam, ut laj Coré." $Laj Reuel, aßan li ralal laj Esaú. Eb li ralal laj Reuel, aßaneb aßin: laj Nahat, laj Zera, laj Sama ut laj Miza. Aßaneb li queßtaklan saß xbêneb li ralal xcßajol laj Reuel saß li tenamit Edom. Aßaneb li ri laj Esaú riqßuin lix Basemat.1!] $joß eb ajcuiß laj Coré, laj Gatam, ut laj Amalec. Aßaneb aßin li queßtaklan saß xbêneb li ralal xcßajol laj Elifaz saß li tenamit Edom. Aßaneb li ri lix Ada.\ 3 $Li queßtaklan saß xbêneb li ralal xcßajol laj Esaú, aßaneb li ralal laj Elifaz li asbej saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Esaú. Aßaneb aßin lix cßabaßeb: laj Temán, laj Omar, laj Zefo ut laj Cenaz,X+ $Lix Aholibama, aßan li rox rixakil laj Esaú. Laj Esaú quicuan ralal riqßuin. Aßaneb aßin lix cßabaßeb: laj Jeús, laj Jaalam ut laj Coré. Lix Aholibama aßan lix rabin laj Aná li ralal laj Zibeón.7 $ Aßaneb aßin lix cßabaßeb li ralal laj Reuel: laj Nahat, laj Zera, laj Sama ut laj Miza. Aßaneb li ralal xcßajol laj Esaú riqßuin lix Basemat.P $ Laj Elifaz quicuan jun chic li ixk riqßuin. Aßan lix Timna xcßabaß. Laj Elifaz quicuan jun li ralal aj Amalec xcßabaß riqßuin lix Timna. Aßaneb li ralal xcßajol lix Ada li rixakil laj Esaú.r_ $ Aßaneb aßin lix cßabaßeb li ralal laj Elifaz: laj Temán, laj Omar, laj Zefo, laj Gatam ut laj Cenaz.9 $ Aßaneb aßin lix cßabaßeb li ralal xcßajol laj Esaú: laj Elifaz, aßan li ralal riqßuin lix Ada. Laj Reuel, aßan li ralal riqßuin lix Basemat.% $ Aßaneb aßin li ralal xcßajol laj Esaú. Laj Esaú, aßan lix xeßtônil yucuaßeb laj Edom li cuanqueb saß li naßajej Seir li tzûl ru.{ $Joßcan nak laj Esaú cô chi cuânc saß li naßajej li tzûl ru Seir xcßabaß. Nayeman ajcuiß aj Edom re laj Esaú.E $Joßcan nak queßel aran xban nak kßaxal nabal li cßaßak re ru cuan reheb ut incßaß chic natzßakloc lix naßajeb lix quetômk. Joßcan nak queßel saß li naßajej li cuanqueb cuiß."? $Laj Esaú qui-el saß li naßajej li cuan cuiß laj Jacob li rîtzßin. Quixcßameb li rixakil ut lix rabin ut li ralal chirix joß eb ajcuiß chixjunileb li cuanqueb riqßuin. Quixcßam chixjunileb lix quetômk joß ajcuiß li cßaßru re li joß qßuial li queßtam aran Canaán.W) $Ut laj Esaú quicuan oxib li ralal riqßuin lix Aholibama. Aßaneb aßin lix cßabaßeb; laj Jeús, laj Jaalam, ut laj Coré. Chixjunileb li ôb chi ralal laj Esaú queßyoßla aran saß li tenamit Canaán.%E $Laj Esaú quicuan jun li ralal riqßuin lix Ada. Aßan aj Elifaz xcßabaß. Ut quicuan ajcuiß jun li ralal riqßuin lix Basemat. Aßan laj Reuel xcßabaß.tc $Ut li rox li rixakil, aßan lix Basemat. Aßan lix rabin laj Ismael. Laj Nebaiot, aßan li ras lix Basemat.b? $Laj Esaú quisumla riqßuin oxib chi ixk aj cananeo. Aßaneb aßin lix cßabaßeb: lix Ada aßan lix rabin laj Elón aj hitita; lix Aholibama, aßan lix rabin laj Aná. Lix Aholibama, aßan li ri laj Zibeón aj heveo.N  $Aßaneb aßin li ralal xcßajol laj Esaú, li nayeman ajcuiß Edom re. #Nak ac tîx chic chi us, laj Isaac quicam ut coxtauheb lix xeßtônil yucuaß. Laj Esaú ut laj Jacob queßxmuk lix yucuaßeb nak quicam.I #Jun ciento riqßuin câcßâl chihab cuan re laj Isaac.Nak ac tîx chic chi us, laj Isaac quicam ut coxtauheb lix xeßtônil yucuaß. Laj Esaú ut laj Jacob queßxmuk lix yucuaßeb nak quicam.B #Laj Jacob cô saß li tenamit Mamre chirilbal laj Isaac lix yucuaß. Arba ut Hebrón nequeßxye re li tenamit aßan. Saß ajcuiß li naßajej aßan quicuan laj Abraham nak toj yoßyôk.P #Ut quicuan ajcuiß cuib li ralal riqßuin lix Zilpa, lix môs lix Lea. Aßaneb aßin lix cßabaßeb: laj Gad ut laj Aser. Aßaneb aßin li ralal laj Jacob, li queßyoßla saß li naßajej Padan-aram.  #Ut quicuan ajcuiß cuib li ralal riqßuin lix Bilha, lix môs lix Raquel. Aßaneb aßin lix cßabaßeb: laj Dan ut laj Neftalí.y m #Riqßuin lix Raquel queßcuan cuib li ralal laj Jacob. Aßaneb aßin lix cßabaßeb: laj José ut laj Benjamín.1 ] #Aßaneb aßin li ralal li quicuan riqßuin lix Lea. Laj Rubén, aßan li asbej. Chirix chic aßan quicuan laj Simeón, laj Leví, laj Judá, laj Isacar ut laj Zabulón.( K #Nak ac cuanqueb chic saß li naßajej aßan, laj Rubén quixchßic rib riqßuin lix Bilha li quicuan riqßuin lix yucuaß joß rixakil. Cßajoß nak quijoskßoß laj Israel nak quirabi cßaßru quixbânu li ralal. Cablaju eb li ralal laj Jacob queßcuan, li nayeman ajcuiß aj Israel re.g I #Laj Israel qui-el aran ut quixyîb lix muhebâl jun pacßal li naßajej Migdal-edar xcßabaß. #Laj Jacob quixxakab jun li nimla pec saß xbên li camenak Raquel chokß retalil. Ut li pec aßan toj cuan aran anakcuan.y #Joßcaßin nak quicam lix Raquel ut quimukeß saß li be li naxic Efrata. Anakcuan Belén nayeman re li tenamit aßan.9m #Ut nak ac câmc re, lix Raquel quixye: —Aj Benoni têqßue chokß xcßabaß li cßulaßal aßin, chan ut quicam. Abanan li yucuaßbej quixqßue aj Benjamín chokß xcßabaß. #Nak yô chi yoßlâc li cßulaßal, li ixk li yô chi iloc re quixye: —Matcßoxlac. Têlom lâ cßulaßal li xyoßla, chan.X+ #Eb aßan queßel saß li naßajej Bet-el. Toj cuan mâ nequeßcuulac saß li tenamit Efrata nak quicuulac xcutanquil nak tâqßuirâk lix Raquel. Abanan quicuan chßaßajquilal saß xyoßlajic li cßulaßal. #Laj Jacob quixqßue cuißchic Bet-el chokß xcßabaß li naßajej aßan xban nak aßan li naßajej li quiâtinâc cuiß xban li Dios.}u #Ut laj Jacob quixchap jun li pec ut quixxakab saß li naßajej aßan chokß retalil nak aran quiâtinac li Dios riqßuin. Ut laj Jacob quixqßue li aceite joß ajcuiß li vino saß xbên li pec chokß retalil nak li naßajej aßan osobtesinbil.]5 # Nak li Dios quirakeß chi âtinac riqßuin laj Jacob, qui-el saß li naßajej aßan.P # Li chßochß li xinqßue re laj Abraham joß ajcuiß re laj Isaac, anakcuan tinkßaxtesi chokß âcue. Ut nak tatcâmk lâat, tinkßaxtesi li chßochß aßin reheb lâ cualal âcßajol, chan li Dios.xk # Li Dios quixye re: —Lâin li Kâcuaß Dios li kßaxal nim incuanquil. Chexqßuîk ut cheßtâmk lâ cualal âcßajol. Riqßuineb lâ cualal âcßajol teßcuânk li nînki tenamit. Ut saß xyânkeb ajcuiß aßan teßcuânk ajcuiß li rey.V~' # Li Kâcuaß Dios quixye re: —Lâat aj Jacob âcßabaß. Abanan anakcuan mâcuaß chic aj Jacob teßxye âcue. Aj Israel chic âcßabaß, chan. Joßcaßin nak li Dios quixqßue aj Israel chokß xcßabaß.}7 # Nak quisukßi chak laj Jacob Padan-aram, li Kâcuaß Dios quixcßutbesi cuißchic rib chiru. Ut aran laj Jacob qui-osobtesîc cuißchic xban li Dios.f|G #Ut quicam lix Débora li quicuan chokß xmôs li camenak Rebeca. Ut queßxbec xjulel rubel jun lix tônal ji ut aran queßxmuk nachß riqßuin li tenamit Bet-el. Alón-bacut queßxqßue chokß xcßabaß li naßajej aßan.V{' #Laj Jacob quixyîb jun li artal ut quixqßue El-bet-el chokß xcßabaß li naßajej aßan. Quixqßue xcßabaß chi joßcaßin xban nak aran quixcßutbesi rib li Dios chiru nak yô chi êlelic chiru li ras.*zO #Quicuulac laj Jacob saß li naßajej Luz rochbeneb chixjunileb li yôqueb chi xic chirix. Nayeman ajcuiß Bet-el re. Li naßajej aßan cuan saß xcuênt Canaán.Ty# #Li Dios quixqßue xxiuheb chixjunileb li tenamit li cuanqueb chi nachß riqßuin li quicuan cuiß laj Jacob. Xban nak queßxucuac, incßaß queßxtâke laj Jacob re teßxpleti nak yôqueb chi xic Bet-el.+xQ #Eb aßan queßxkßaxtesi saß rukß laj Jacob chixjunileb li jalanil dios. Queßxkßaxtesiheb ajcuiß chixjunileb li caßxic li queßxqßue xcuanquil. Laj Jacob quixmuk li cßaßak re ru aßin saß chßochß rubel jun tôn li cheß ji. Li cheß aßan nachß cuan riqßuin li tenamit Siquem.vwg #Ut yoßkeb saß junpât saß li naßajej Bet-el. Aran tinyîb jun li artal re xlokßoninquil li tzßakal Dios, li Dios li quitenkßan chak cue nak cuanquin saß raylal. Aßan qui-ochbenin chak cue nak quilajinnumeß chak yalak bar, chan.gvI #Laj Jacob quixye reheb li ralal xcßajol joß eb ajcuiß li cuanqueb rubel xtakl: —Isihomak chixjunileb li jalanil dios li cuanqueb êriqßuin. Tex-atînk ut texjalok chokß retalil nak têcanab xbânunquil li mâusilal.!u ? #Ut li Dios quixye re laj Jacob: —Anakcuan yîbomak li cßaßru êre ut texxic saß li tenamit Bet-el ut texcanâk aran. Ut tâyîb junak li artal re tinâlokßoni cuiß. Aßan li naßajej li quincßutbesi cuiß cuib châcuu nak cat-êlelic chiru laj Esaú lâ cuas, chan li Dios.1t] "Ut eb li ralal queßchakßoc ut queßxye re: —¿Ma xacuaj raj lâat nak xkacanab li kîtzßin re nak tâosokß joß junak ixk yibru xnaßleb? chanqueb re lix yucuaß.s3 "Laj Jacob quixye re laj Simeón joß ajcuiß re laj Leví: —Lâex xeqßue jun li nimla raylal saß inbên lâin. Anakcuan chixjunileb li cristian saß li naßajej aßin xicß chic tineßril, eb laj cananeo ut eb laj ferezeo. Mâre teßxchßutub ribeb re teßpletik kiqßuin. Ut lâo coßxibo ajcuiß. ¿Cßaßru takabânu? To-osokß chikajunilo, chan laj Jacob.Ut eb li ralal queßchakßoc ut queßxye re: —¿Ma xacuaj raj lâat nak xkacanab li kîtzßin re nak tâosokß joß junak ixk yibru xnaßleb? chanqueb re lix yucuaß.r{ "Quilajeßrelkßa li cßaßru cuan saß li rochocheb. Queßxcßam ajcuiß chixjunileb li ixk joß eb ajcuiß li cocßal.q "Quilajeßxcßam ajcuiß chixjunil li quetômk li cuan aran, joß ajcuiß li cßaßru cuan reheb, joß saß tenamit joß saß cßalebâl.p "Ut eb li jun chßôl chic li ralal laj Jacob queßcuulac saß li tenamit. Quilajeßnumeß saß xbêneb li camenak ut quilajeßrisi chixjunil li cßaßak re ru li cuan saß li tenamit. Queßxbânu chi joßcaßin xban li mâusilal li quixbânu re lix Dina laj Siquem.5oe "Riqßuin kßesnal chßîchß queßxcamsi laj Hamor joß ajcuiß laj Siquem. Saß junpât queßrisi lix Dina saß rochocheb laj Siquem, ut queßxcßam chirix nak queßcôeb.En "Abanan saß rox li cutan nak toj ra cuanqueb li cuînk xban li circuncisión, cuib li ralal laj Jacob, laj Simeón rochben laj Leví, queßcôeb chi pletic saß li tenamit aßan chi mâcßaß saß xchßôleb. Chixjunileb li cuînk aßin queßcamsîc chi chßîchß xbaneb laj Simeón ut laj Leví, li raseb lix Dina.2m_ "Chixjunileb li cuînk saß li tenamit aßan queßxcßul xchßôl li cßaßru quiyeheß reheb xbaneb laj Hamor ut laj Siquem. Ut chixjunileb queßxcßul li circuncisión. ~~_}||.zyy$xewwIvv"utss~rrJqpp(ommlkkii_hh-gng fNee=d+cbbwaa`S_|^n]]t\\v[[ZYY3XWVVxUU"TTS RLQQPSONN6ML4KJIHH7GiFEEDCBA@@!?z?#>c=<;b::9-88(7T66"4443W2^0/..3-J,+**O))O(|'r&@%$R! '&7rg x [  c-A +"Ut laj José quixtakla xjeqßuinquileb lix tibel xcua. Ut ôb sut tzßakal xqßuial li quixcßul laj Benjamín chiruheb li ras. Ut chixjunileb queßcuaßac ut queßucßac ut quisahoß saß xchßôleb rochben laj José.],5 +!Laj José quixcßojobeb saß mêx eb li ras aß yal chanru lix chihabeb li junjûnk. Xbên cua quixcßojob li xbên asbej. Toj saß rosoßjic quixcßojob li îtzßinbej. Chi tzoltzo quixcßojobeb. Ut eb li ras queßxye saß xchßôleb: —¿Chanru nak li cuînk aßin naxnau li kachihab chi kajûnkal? chanqueb. Eb li ras queßsach xchßôl chi rilbal li cßaßru yô laj José.Ut laj José quixtakla xjeqßuinquileb lix tibel xcua. Ut ôb sut tzßakal xqßuial li quixcßul laj Benjamín chiruheb li ras. Ut chixjunileb queßcuaßac ut queßucßac ut quisahoß saß xchßôleb rochben laj José.+ + Laj José jalan li mêx quixqßueheb cuiß chi cuaßac eb li ras. Ut jalan ajcuiß quixqßueheb cuiß chi cuaßac eb laj Egipto. Ut laj José quicuaßac xjunes. Quixbânu chi joßcaßin xban nak mâ jaruj teßxjunaji rib laj Egipto chi cuaßac rochbeneb laj hebreo.*' +Nak quirakeß chak chi yâbac, laj José quixchßaj li ru ut coxtauheb cuißchic li ras. Quixcuy lix yâb re nak incßaß chic tâyâbak chiruheb li ras. Ut quixtakla xqßuebal li mêx re nak teßcuaßak ut quixye reheb lix môs: —Cßamomak chak li katzacaêmk, chan.i)M +Joßcan nak qui-el laj José saß xyânkeb xban nak oc raj re chi yâbac. Cßajoß nak quisahoß saß xchßôl chi rilbal laj Benjamín xban nak kßaxal naxra li rîtzßin. Laj José cô jun pacßal xjunes ut aran quiyâbac.( +Laj José quiril laj Benjamín, ut quijulticoß re nak junajeb lix naß riqßuin, ut quixye reheb: —¿Ma aßin lê rîtzßin li xeye cue junxil? chan reheb. Tojoßnak laj José quixye re laj Benjamín: —Li Dios taxak chi-osobtesînk âcue, chan re.Q' +Eb aßan queßchakßoc ut queßxye re laj José: —Bantiox xak âcue, Kâcuaß, nak nacatpatzßoc chikix. Cau li kayucuaß, chanqueb ut queßxcuikßib rib chiru laj José re nak teßxqßue xcuanquil.&&G +Ut laj José quixye reheb: —¿Chan xeril?— Ut quixye ajcuiß reheb: —Xeye nak tîx chi us lê yucuaß. ¿Chanru aßan? ¿Ma toj yoßyo? ¿Ma cau? chan.}%u +Nak laj José quicuulac saß rochoch, eb aßan queßxcuikßib rib chiru ut queßxqßue re lix mâtan li queßxcßam.#$A +Ut eb li ralal laj Jacob quilajeßxyîbeb chi chßinaßus li mâtan li teßxsi re laj José xban nak ac queßrabi resil nak teßcuaßak riqßuin cuaßleb.)#M +Ut li môs quirocsiheb li cuînk saß rochoch laj José, ut quixtakla xcßambal li haß re nak teßxchßaj li rokeb. Ut queßqßueheß ajcuiß xcuaheb lix bûr."- +Li môs quixye reheb: —Ocankex ut mexcßoxlac chic chirix aßan. Lâin quincßuluc re xtzßak li trigo chêru. Lê Dios li naxlokßoni lê yucuaß, aßan xqßuehoc re jun lê râbal li xetau saß lê coxtal, chan li môs. Tojoßnak quixcßam chak laj Simeón riqßuineb.!5 +Ut xkacßam ajcuiß chak xtzßak li takalokß anakcuan. Lâo tîc incßaß nakanau ani ta cuiß xqßuehoc re li tumin saß li kacoxtal, chanqueb re.z o +Nak xohilan saß be, bar xkanumsi cuiß li kßojyîn, xkateheb li kacoxtal. Ut xkaqßue retal nak cuan li tumin xtzßak li trigo chi saß li kacoxtal. Joßcan nak lâo xkacßam cuißchic chak xcaß sut lix tzßak li trigo li xkacßam junxil.  +—At Kâcuaß, chacuy kamâc. Bânu usilal, abi li cßaßru takaye âcue. Nak xocßulun chi lokßoc xbên sut, xkatoj li trigo.]5 +Nak queßcuulac saß li oquebâl re li rochoch laj José, queßxye re li xbên môs:_9 +Nak eb aßan queßrabi nak teßocsîk saß rochoch laj José, cßajoß nak queßxucuac. Queßxye chi ribileb rib: —Joßcan nak xocßameß chak arin anakcuan xban nak xkatau li tumin saß li kacoxtal. Anakcuan aßan tixye nak lâo aj êlkß. Riqßuin aßan mâre tixmakß chiku li kabûr ut lâo tocanâk chokß rahobtesinbil môs, chanqueb.nW +Lix môs quixbânu li cßaßru quiyeheß re ut quirocsiheb li ralal laj Jacob saß rochoch laj José.!= +Ut laj José quiril nak cuan laj Benjamín rochbeneb. Ticto quixye re li xbên môs saß rochoch: —Anakcuan tâcuocsiheb li cuînk aßin saß cuochoch. Tâcamsi junak li cuacax ut tâcßûb chi châbil xban nak anakcuan teßcuaßak cuiqßuin li cuînk aßin saß cuaßleb, chan.- +Eb li ralal laj Jacob queßxcßam li mâtan. Ut queßxcßam ajcuiß li tumin re nak teßxtoj li trigo li ac queßxcßam chak junxil joß ajcuiß li toj teßxlokß chak anakcuan. Ut queßxcßam laj Benjamín chirixeb nak queßcôeb Egipto ut queßcuulac riqßuin laj José.hK +Li Kâcuaß Dios taxak tâtenkßânk êre nak texcuulak riqßuin li cuînk aßan. Chisahokß taxak saß xchßôl nak texril ut tixbânu usilal êre. Târachßab taxak laj Simeón ut chichâlk taxak laj Benjamín nak texsukßîk chak lâex. Cui nequeßsach chicuu chi xcaßbichaleb li cualal, ¿cßaß ta chic ru târûk tinbânu lâin? chan laj Jacob.V' + Cßamomak lê rîtzßin ut texxic riqßuin li cuînk li nataklan aran Egipto.T# + Têcßam xtzßak li trigo li xecßam chak xbên cua. Ut têcßam ajcuiß lix tzßak li têlokß chak. Têkßajsi li tumin li quichal saß lê coxtal. Mâre yal xeßsach nak yôqueb chixbutßbal li trigo.7i + Ut laj Israel, li yucuaßbej, quixye reheb: —¿Cßaßru xjalenquil? Cui tento nak tâxic, xicak. Nak lâex texxic, têcßam caßchßinak li sahil echej li kßaxal châbil na-el saß li chßochß arin ut têsi aßin re li cuînk li nataklan aran. Aßaneb aßin li mâtan li têsi re. Têcßam caßchßinak li bálsamo, caßchßinak li xyaßal cab, li sununquil ban, aromas ut mirra. Ut têcßam ajcuiß li nueces ut li almendras. + Cßoxla, cui ta incßaß yôco chi bâyc arin, ac raj xosukßi chak caß sutak chixlokßbal li katzacaêmk, chan laj Judá.;q + Matcßoxlac. Saß inbên lâin tâcanâk rilbal lâ cualal. Cui incßaß tincßam cuißchic chak, tâcanâk saß inbên chi junaj cua nak lâin cuan inmâc cui cßaßru tixcßul.P +Ut laj Judá quixye re lix yucuaß: —Bânu usilal, takla laj Benjamín chicuix. Chi joßcan naru toxic chi lokßoc. Ut incßaß tatcâmk lâat, joß ajcuiß lâo ut eb li kacocßal xban li cueßej.&G +Ut eb aßan queßchakßoc ut queßxye re: —Li cuînk aßan quixpatzß ke chanru nak cuanco. Quipatzßoc chikix joß ajcuiß chirixeb li kechßalal. Quixpatzß ke ma toj yoßyo li kayucuaß ut ma cuan chic junak kîtzßin. ¿Cßaß ta cuiß chic ru takaye re nak xpatzß ke chi joßcan? Xban aßan nak xkaye lix yâlal re. ¿Chan ta biß ru nak takanau nak tixye ke nak takacßam li kîtzßin riqßuin? chanqueb.7i +Ut laj Israel quixye reheb: —¿Cßaßut nak xebânu cue chi joßcaßin? ¿Cßaßut nak xeye re nak cuan jun chic lê rîtzßin? Incßaß raj xeye chak re chi joßcan, chan.?y +Cui incßaß nacatakla aßan, incßaß toxic xban nak li cuînk quixye ke, “Incßaß chic têril cuu cui incßaß nequecßam chak lê rîtzßin chêrix,” chan ke, chan laj Judá.cA +Cui lâat tâtakla laj Benjamín chikix, lâo toxic cuißchic chixlokßbal li katzacaêmk. +Abanan laj Judá quichakßoc ut quixye re lix yucuaß: —Li cuînk li nataklan saß li tenamit Egipto, saß joskßil quixye ke, “Têcßam chak lê rîtzßin chêrix. Cui incßaß nequecßam chak aßan, mâ jaruj tincßut bayak cuib chêru”, chan ke.< s +qui-osoß li trigo li queßxlokß chak Egipto. Laj Jacob quixye reheb: —Anakcuan mâcßaß chic li katzacaêmk. Ayukex cuißchic chixlokßbal caßchßinak ke, —chan laj Jacob.>  { +Nak yô chi numtâc li cueßej saß li tenamit Canaán,  *&Ut laj Jacob quixye re: —Mâ jaruj târûk tâxic li cualal chêrix. Cßoxla, camenak li cualal jun ut caßaj chic laj Benjamín nacuan cuiqßuin. Mâre cßaßru tixcßul saß be nak yôkex chi xic. Cui mâ anihak chic laj Benjamín cuiqßuin, lâin naru nincam xban xrahil saß inchßôl xban nak lâin tîxin chic. Lâex cuan êmâc cui nincam xban xrahil inchßôl, chan laj Jacob. + *%Ut laj Rubén quixye re lix yucuaß: —Kßaxtesi saß cuukß laj Benjamín. Matcßoxlac. Lâin tincßam cuißchic chak âcuiqßuin. Cui incßaß tincßam chak laj Benjamín ut tinkßaxtesi saß âcuukß, lâat târûk tâcamsi xcaßbichaleb li cualal, chan laj Rubén.Ut laj Jacob quixye re: —Mâ jaruj târûk tâxic li cualal chêrix. Cßoxla, camenak li cualal jun ut caßaj chic laj Benjamín nacuan cuiqßuin. Mâre cßaßru tixcßul saß be nak yôkex chi xic. Cui mâ anihak chic laj Benjamín cuiqßuin, lâin naru nincam xban xrahil saß inchßôl xban nak lâin tîxin chic. Lâex cuan êmâc cui nincam xban xrahil inchßôl, chan laj Jacob.. W *$Ut laj Jacob quixye reheb: —Anakcuan cßajoß yôquex chak chixbânunquil cue. Mâ ani chic li cualal laj José. Ut anakcuan incßaß chic xsukßi chak laj Simeón. Ut toj têraj cuißchic xmakßbal laj Benjamín chicuu. ¿Cßaßut nak chixjunil natßaneß saß inbên? chan laj Jacob reheb.8k *#Ut nak coxeßxte li junjûnk chi coxtal quilajeßxtau li jun jôb chi tumin saß eb lix coxtal. Ut nak queßril li tumin, cßajoß nak queßxucuac, joß ajcuiß li yucuaßbej..W *"Ayukex ut cßamomak chak lê rîtzßin li xeye cue. Chi joßcan lâin tinnau nak lâex mâcuaßex aj qßuehol etal. Ut tinnau nak lâex tîc êchßôl. Ut lâin tinkßaxtesi êre lê ras ut naru texlokßok cuißchic saß li tenamit aßin,” chan. Joßcaßin xye ke, chanqueb re lix yucuaßeb. *!Tojoßnak li cuînk li nataklan saß li tenamit Egipto quixye ke, “Re nak tinpâb ma relic na chi yâl nak lâex tîc lê chßôl, tâcanâk junak êre arin. Ut li jun chßôl chic teßxcßam lix trigo reheb lê rechßalal li câmqueb re xban cueßej.O * Ut xkaye ajcuiß re, “Lâo cablajuho chikajunilo. Jun ajcuiß li kayucuaß. Jun li kîtzßin mâ ani chic. Ut li îtzßinbej xcana chak saß li tenamit Canaán riqßuin li kayucuaß,” chanco re.dC *Lâo xkaye re: “Lâo saß xyâlal nococuan. Lâo incßaß cßaynako chi qßuehoc etal.”% *Ut queßxye re: —Cßoxla, li cuînk nataklan saß li tenamit Egipto kßaxal kßetkßet nak xorâtina. Ut xye ke nak lâo aj qßuehol etal.nW *Ut queßcuulac Canaán riqßuin lix yucuaßeb ut queßxserakßi re chixjunil li cßaßru queßxcßul.3a *Ut aßan quixye reheb li ras: —Ilomak li cßaßru xintau saß lin coxtal. Xeßxkßajsi chak xtzßak li trigo li xkatoj cuiß. ¿Cßaßut nak xeßxbânu ke chi joßcaßin? chan. Ut queßsach xchßôleb. Nequeßsicsot nak queßxye: —¿Cßaß xak ru nak xbânu ke li Dios chi joßcaßin? chanqueb.lS *Eb aßan queßoc chi hilânc saß jun li muhebâl bar teßxnumsi cuiß li kßojyîn. Ut jun reheb qui-oc chixqßuebal xcua lix bûr. Nak quixhit lix coxtal, quisach xchßôl chirilbal nak cuan peß li tumin chi saß lix coxtal.`; *Ut eb aßan quilajeßxbacß li jûnk coxtal chi trigo chirixeb lix bûr, ut queßcôeb.e~E *Ut quixtakla xbutßbal li trigo saß eb lix coxtal. Ut saß li junjûnk chi coxtal quixkßajsi li tumin li queßxtoj cuiß li trigo. Ut quixqßueheb ajcuiß xtzacaêmk re nak teßcuaßak saß be. Joßcan quixbânu reheb.G} *Ut laj José quixcanabeb junpât ut cô chi yâbac xjunes xban xsahil saß xchßôl. Quisukßi ut quiâtinac riqßuineb. Laj José quixchap laj Simeón ut quixbacß li rukß chiruheb li ras.7|i *Eb aßan incßaß queßxnau nak laj José yô chixtaubal ru li râtinobâleb xban nak cuan jun laj jalol âtin na-ochbenin re ut aßan najaloc re li âtin li naxye laj José.8{k *Ut laj Rubén quixye reheb: —¿Ma incßaß ta biß quinye êre nak incßaß têbânu raylal re laj José li kîtzßin? Ut lâex incßaß xex-abin chicuu. Ut anakcuan tento nak tâcuânk rêkaj lix camic. Aßan na li cßaßru yôco chixtojbal anakcuan riqßuin li xkabânu chak junxil, chan laj Rubén.ezE *Ut queßxye chi ribileb rib: —Relic chi yâl nak xomâcob riqßuin li cßaßru kabânu chak junxil re laj José, li kîtzßin. Lâo quikil nak quirahoß saß xchßôl riqßuin li kabânu re. Lâo incßaß quikil xtokßobâl ru nak quixtzßâma chiku nak takatokßoba ru. Xban aßan nak xchal li raylal aßin saß kabên, chanqueb chi ribileb rib.uye *Ut texsukßîk cuißchic chak ut têcßam chak arin lê rîtzßin. Chi joßcan tinnau nak yâl li cßaßru xeye cue ut lâex texcolekß chêjunilex. Cui incßaß yâl, lâex texcâmk, chan. Ut queßoc chixcßoxlanquil chanru teßxbânu.K )Ut cuukub li nînki cuacax queßel chak saß li nimaß ut yôqueb chi ichajibc chire li nimaß. = )Ut laj faraón quixserakßi re li quixmatqßue. Quixye re laj José: —Saß lin matcß xcuil nak xakxôquin chire li nimaß Nilo. < )Ut laj José quixye re: —Lâin injunes incßaß naru tinye cßaßru xyâlal lâ matcß. Caßaj cuiß li Kâcuaß Dios nanaßoc re lix yâlal. Aßan tâtenkßânk cue xtaubal ru xyâlal lâ matcß, at faraón, re nak tâcßojlâk âchßôl, chan laj José.S;! )Nak quicuulac riqßuin laj faraón, laj faraón quixye re: —Lâin xinmatqßuec. Ut arin mâ ani nataßoc ru xyâlal lin matcß. Lâin xcuabi resil nak lâat nacaye xyâlal li matcß, chan laj faraón.+:Q )Tojoßnak laj faraón quixtakla xbokbal laj José. Queßrisi saß junpât saß tzßalam. Laj José quixjo rib ut quixtikib rib chi us ut cô riqßuin laj faraón.69g ) Ut quicßulman li cßaßru quixye ke chirix li kamatcß. Lâin quin-oc cuißchic chi cßanjelac châcuu ut li jun chic catakla chi tßuyubâc, chan li cuînk re laj faraón.78i ) Ut cuan aran kochben jun li cuînk aj hebreo li nacßanjelac chiru laj ilol tzßalam. Kaserakßi li kamatcß re ut aßan quixye ke cßaßru xyâlal li kamatcß chi kajûnkal.|7s ) Chi kacabichalo comatqßuec saß jun li kßojyîn ut jalan jalânk li kamatcß ut jalan jalânk ajcuiß lix yâlal.6/ ) Ut saß li cutan aßan catpoß chicuu, at faraón, ut quinâqßue saß tzßalam. Joß ajcuiß li cuînk li quitaklan reheb laj yîbom caxlan cua.5! ) Tojoßnak li cuînk li nataklan reheb laj qßuehol rucßa quixye re laj faraón: —Anakcuan xjulticoß cue chanru nak quinpaltoc châcuu.4 )Nak quisakêu cßajoß lix cßaßux laj faraón. Quixtakla xbokbal chixjunileb laj kße li cuanqueb Egipto, joß ajcuiß li cuanqueb xnaßleb. Ut laj faraón quilajxserakßi reheb li cßaßru quixmatqßue. Mâ jun quitaßoc ru lix yâlal lix matcß laj faraón.3 )Ut li cuukub chîj chi trigo li chaki queßxcßux li cuukub li châbil. Ut qui-aj ru laj faraón ut quixqßue retal nak matqßuec yô.{2q )Ut quiril ajcuiß nak queßel chak cuukub chîj chic chi trigo kßaxal cocß ut ac xtzßumar xban li tikcual ikß.:1o )Ut chirix aßan quicube cuißchic xcuara laj faraón. Ut quimatqßuec cuißchic xcaß sut. Saß lix matcß quiril jun rok li trigo cuan cuukub chîj li ru cßajoß xchakßal ru._09 )Eb li cuukub li nînkeb xtibel queßtißeß xbaneb li bakeb. Ut qui-aj ru laj faraón.;/q )Quiril ajcuiß nak queßel cuukub chic li cuacax saß li nimaß. Kßaxal bakeb ut chakiheb. Coxeßxaklîk chixcßatk eb li cuacax li châbileb xtibel li cuanqueb chire li nimaß.. )Cuukubeb li cuacax queßel chak saß li nimaß nak quiril. Kßaxal châbileb ut nînkeb xtibel. Yôqueb chi ichajibc chire li nimaß.- 5 )Ac cuib chihab chic xnumic lix matqßueb li môs nak quimatqßuec laj faraón. Ut saß lix matcß laj faraón quiril nak xakxo chire li nimaß Nilo. , (Ut li cuînk li nataklan reheb laj qßuehol rucßa laj faraón incßaß chic quijulticoß re laj José. Quisach ban saß xchßôl.+3 (Ut li cuînk jun chic li quitaklan reheb laj yîbom caxlan cua, laj faraón quixtakla chi tßuyubâc. Quixcßul joß quiyeheß re xban laj José.Ut li cuînk li nataklan reheb laj qßuehol rucßa laj faraón incßaß chic quijulticoß re laj José. Quisach ban saß xchßôl.**O (Laj faraón quixqßue cuißchic xcßanjel li cuînk li quitaklan reheb laj qßuehol rucßa. Ut li cuînk aßan quixqßue cuißchic rucßa saß rukß laj faraón.z)o (Ut saß rox li cutan quixninkßei xchihab laj faraón. Quixbokeb chixjunileb lix môs saß lix ninkße. Quixbokeb ajcuiß li cuib chi prêx, jun li quitaklan reheb laj yîbom caxlan cua, ut li jun chic li quitaklan reheb laj qßuehol rucßa.C( (Ut saß rox li cutan laj faraón tixtakla risinquil lâ jolom ut tateßxtßuyub chiru junak cheß. Ut eb li soßsol teßchâlk ut telajeßxtßupi lâ tibel ut tateßxtiu, chan laj José.o'Y (Laj José quixye re: —Aßan aßin xyâlal lâ matcß. Li oxib chi chacach, aßan retalil oxib cutan. & (Ut li chacach li cuan saß xbên nujenak chi caxlan cua qßuila pây ru. Li caxlan cua aßan re laj faraón. Ut quicuil nak yôqueb chi rupupic li xul saß xbêneb li chacach li cuan saß injolom ut yôqueb chixcuaßbal li caxlan cua li cuan chi saß, chan.#%A (Ut li cuînk, li quitaklan reheb laj yîbom caxlan cua saß rochoch laj faraón quixqßue retal nak châbil lix matcß li rochben. Aßan quixye re laj José: —Lâin xinmatqßuec ajcuiß. Saß lin matcß xcuil oxib li chacach bitßbôqueb inban ut cuan li saki caxlan cua chi saß.!$= (Lâin yal quineßrelkßa chak junxil saß xtenamiteb laj hebreo. Mâcuaß incßulub cuânc arin saß tzßalam xban nak mâcßaß inmâc, chan laj José.W#) (Nak cuânkat cuißchic saß rochoch laj faraón saß lâ cßanjel, bânu usilal, chijulticokß âcue li usilal xinbânu âcue. Chat-âtinak chicuix riqßuin laj faraón re nak naru tineßrisi ajcuiß lâin."7 ( Saß rox li cutan laj faraón tatxcßam cuißchic chi trabajic saß rochoch. Ut lâat tâqßue cuißchic rucßa laj faraón joß cabânu chak junxil.!} ( Ut laj José quixye re: —Aßan aßin xyâlal lâ matcß. Li oxib li rukß li uvas li xacuil, aßan retalil oxib cutan.+ Q ( Xcuil nak chapcho lix secß laj faraón saß cuukß. Yôquin chixyatzßbal lix yaßal li uvas chi saß lix secß ut lâin xinqßue re laj faraón, chan li cuînk.lS ( Li jun tôn chi uvas cuan oxib rukß ut qui-atzßumac. Saß junpât quiûchin ut quikßanoß li ru.-U ( Ut li jun li quitaklan reheb laj qßuehol ucßa saß rochoch laj faraón, quixserakßi lix matcß re laj José ut quixye: —Saß lin matcß xcuil jun tôn li uvas.|s (Eb aßan queßxye re: —Lâo xomatqßuec ut mâ ani naru xyebal ke cßaßru xyâlal li kamatcß.— Laj José quixye reheb: —Caßaj cuiß li Kâcuaß Dios nanaßoc re cßaßru xyâlal lix matcß li junjûnk. Naru têye cue lê matcß, chan.{ (Laj José quixpatzß reheb li cuib chi cuînk li cuanqueb chi prêxil: —¿Cßaßut nak ra saß êchßôl? chan reheb.% (Joß cuulajak chic nak quisakêu, laj José quicuulac riqßuineb li prêx. Quiril nak mas sakquirin nequeßiloc xban nak ra saß xchßôleb.  (Saß jun li kßojyîn li cuib chi prêx queßmatqßuec. Jalan jalânk lix matcß li junjûnk ut jalan jalânk ajcuiß lix yâlal.{ (Laj ilol tzßalam quixkßaxtesiheb saß rukß laj José re nak aßan chic tâilok reheb. Ut najt queßcuan chi prêxil.# (Quixkßaxtesiheb saß rukß li nataklan reheb li soldados. Aßan li na-iloc tzßalam. Ut saß li tzßalam aßan cuan laj José chi prêxil.;q (Li jun, aßan li nataklan reheb li nequeßyîban caxlan cua ut li jun chic, aßan li nataklan reheb li nequeßqßuehoc rucßa li rey. Laj faraón quijoskßoß saß xbêneb aßan.- W (Mokon chic nak ac xcßulman aßin, cuib lix môs laj faraón queßpaltoß chiru. Li jun, aßan aj yîbom caxlan cua ut li jun chic aßan li naqßuehoc rucßa li rey.X+ 'Li Kâcuaß Dios natenkßan re laj José riqßuin chixjunil li cßaßak re ru naxbânu. Laj ilol tzßalam incßaß chic nacßoxlac chirixeb li cuanqueb aran. Ut li Kâcuaß Dios junelic na-iloc re laj José.ym 'Quixkßaxtesi saß rukß laj José chixjunileb li prêx re nak aßan chic tâilok reheb. Aß chic laj José nabânun re chixjunil lix cßanjel laj ilol tzßalam.Li Kâcuaß Dios natenkßan re laj José riqßuin chixjunil li cßaßak re ru naxbânu. Laj ilol tzßalam incßaß chic nacßoxlac chirixeb li cuanqueb aran. Ut li Kâcuaß Dios junelic na-iloc re laj José.# 'Ut li Dios junelic cuan riqßuin. Quixtokßoba ru laj José ut quixtenkßa. Laj ilol tzßalam quixqßue retal nak laj José, aßan châbil.E 'Ut laj Potifar quixtakla xchapbal laj José ut quixqßue saß tzßalam li nequeßcuan cuiß li prêx li nequeßtaklâc saß tzßalam xban li acuabej. Ut aran quicana laj José chi prêxil.L 'Joßcaßin quixbânu lâ môs cuiqßuin, chan li ixk. Cßajoß nak quipoß laj Potifar nak quirabi cßaßru quiyeheß re xban li rixakil. Mâ caßchßin lix joskßil quichal saß xbên laj José.mU 'Ut nak xril nak lâin xinjap cue chi cau, aßan x-êlelic saß junpât. Ut xcana li rakß cuiqßuin.D 'Nak laj Potifar quicuulac saß cab, li ixk quiticßtißic chiru. Quixye re: —Qßue retal li môs aj hebreo li xacßam chak kiqßuin, aßan x-oc cuiqßuin saß cab ut xraj raj inchapbal.fG 'Ut li ixk quixxoc li rakß laj José re nak tixcßut chiru lix bêlom nak tâcuulak saß cab. 1~x}|t{{ zayYxww1vuuwttrqpp;nnmm\mlkkvjj@iiJhg=fpeddcbb az`__^6]S\\[FZZfYYWVV:USTSS RQwPO>NtMLKJJ.ImHHvGG6FCEEsDDCIBB1A_@@7@?>>N==I<_;:976443a2'10//._-,++(*~)K('&%$#"" %'G#5#Z6 k q  / k.-~dRE 1Lâat, Rubén, lâat li tzßakal asbej saß xyânkeb li cualal. Xban aßin lâat li xcacuub lin metzßêu. Lâat raj laj cßamol be chiruheb lâ cuîtzßin. Nim raj ajcuiß âcuanquilal chiruheb aßan.|Ds 1Chßutubomak êrib ut têrabi li cuâtin, ex cualal. Têrabi li cßaßru tinye êre. Lâin laj Israel, lê yucuaß.8C m 1Ut laj Jacob quixbokeb li ralal ut quixye reheb: —Jilonkex chak chêjunilex. Chi joßcan lâin tinchßolob chêru cßaßru tâchâlk saß êbên chiruheb li chihab tâchâlk.[B1 0Lâin numtajenak xqßuial li cßaßak re ru li xinqßue âcue chiruheb lâ cuas. Anakcuan tinkßaxtesi âcue li naßajej Siquem li xincuêchani nak xinpletic riqßuineb laj amorreo, chan laj Jacob re laj José.+AQ 0Ut laj Israel quixye re laj José: —Anakcuan câmc cue lâin. Li Kâcuaß Dios taxak chicuânk êriqßuin, ex cualal incßajol. Ut aßan taxak chisukßisînk êre saß lix tenamiteb li kaxeßtônil yucuaß.Lâin numtajenak xqßuial li cßaßak re ru li xinqßue âcue chiruheb lâ cuas. Anakcuan tinkßaxtesi âcue li naßajej Siquem li xincuêchani nak xinpletic riqßuineb laj amorreo, chan laj Jacob re laj José.}@u 0Ut saß li cutan aßan laj Israel quixtzßâma chiru li Dios nak aßan taxak chi-osobtesînk reheb li cuib chi al. Ut laj Israel quixye ajcuiß reheb, —Nak junak li kalal kacßajol tixtzßâma chiru li Dios nak aßan tâosobtesînk re junak chic, joßcaßin tixye, “Li Kâcuaß Dios taxak tâosobtesînk âcue joß nak queßosobtesîc laj Efraín ut laj Manasés xban li Kâcuaß Dios,” chan laj Israel reheb. Ut chi joßcaßin laj Israel quixnimobresi xcuanquil laj Efraín chiru laj Manasés.9?m 0Abanan laj Israel incßaß quixcßul xchßôl xbânunquil chi joßcan ut quixye, —Lâin ninnau nak aßan li asbej, at cualal. Tânimânk lix cuanquil aßan. Abanan li îtzßinbej kßaxal cuißchic numtajenak lix cuanquil chiru li asbej. Kßaxal nabaleb li ralal xcßajol li teßcuânk, chan laj Israel.@>{ 0Laj José quixye re lix yucuaß: —Incßaß, at inyucuaß, mâbânu chi joßcan xban nak laj Manasés, aßan li asbej. Qßue ban lâ nim ukß saß xbên xjolom aßan, chan laj José.l=S 0Ut laj José quiril nak lix yucuaß quixqßue lix nim ukß saß xjolom laj Efraín li îtzßinbej. Incßaß quicuulac chiru. Laj José ticto quixjal li rukß lix yucuaß ut quixqßue lix nim ukß saß xbên xjolom laj Manasés.N< 0Ut aß taxak lix ángel li Dios li na-iloc cue junelic, aßan taxak chi-osobtesînk reheb li al aßin. Ut cheßtâmk taxak eb li ralal xcßajol saß incßabaß lâin joß ajcuiß saß xcßabaßeb lin xeßtônil yucuaß laj Abraham ut laj Isaac. Ut chi joßcan tânimânk ru jun nimla tenamit saß ruchichßochß xbaneb, chan.v;g 0Ut laj Israel quirosobtesi laj José nak quixye re chi joßcaßin: —Li Kâcuaß Dios li x-osobtesin chak reheb lin yucuaß laj Abraham, joß eb ajcuiß laj Isaac, aßan ajcuiß li Kâcuaß Dios li yô chi iloc chak cue chalen anakcuan;.:W 0Ut laj Israel quixjalpaki li rukß re nak lix nim ukß tixqßue saß xjolom laj Efraín li îtzßinbej, ut lix tzße ukß tixqßue saß xjolom laj Manasés li asbej.9% 0 Nak quixakli, laj José quixchap li cuib chi ralal. Quixchap laj Efraín riqßuin lix nim ukß ut quixchap laj Manasés riqßuin lix tzße. Ut nak quixjilosiheb riqßuin laj Israel, laj Manasés quicana saß xnim ukß laj Israel, ut laj Efraín quicana saß lix tzße.8{ 0 Ut laj José quirisiheb lix cocßal chixbên li ruch raß lix yucuaßchin, ut quixcuikßib rib aßan chiru lix yucuaß.U7% 0 Laj Jacob quixye re laj José: —Lâin cuan saß inchßôl nak incßaß chic tincuil âcuu. Abanan li Kâcuaß Dios xbânu usilal cue. Xcuil âcuu lâat ut xcuil ajcuiß ruheb lâ cualal, chan laj Jacob.C6 0 Quichokoß saß li ru laj Israel xban lix tîxilal ut incßaß chic sa na-iloc. Laj José quixjilosiheb li ralal chixcßatk lix yucuaßchin. Ut laj Jacob quixkßaluheb ut quirutzßeb ru.(5K 0 Laj José quichakßoc ut quixye re lix yucuaß: —Li Kâcuaß Dios x-osobtesin cue ut aßaneb li cualal li queßyoßla arin Egipto, chan. Ut laj Jacob quixye re, —Bânu usilal, jilosiheb chak chincßatk ut lâin tintzßâma chiru li Kâcuaß Dios nak târosobtesiheb, chan laj Israel.n4W 0Ut laj Israel quirileb li ralal laj José ut quixpatzß re: —¿Aniheb aßin li cuanqueb arin? chan.(3K 0Nak quin-el saß li tenamit Padan-aram, yôco chi xic saß xbehil Canaán nak quicam lix Raquel lâ naß chicuu saß be. Caßchßin chic mâ nococuulac saß li naßajej Efrata nak quincßul li raylal aßan. Ut aran quinmuk li cuixakil. Belén nayeman ajcuiß re li naßajej Efrata, chan.*2O 0Ut eb li jun chßôl chic lâ cualal li teßyoßlâk, aßaneb âcue. Saß xcßabaßeb li cuib li raseb teßtzßakônk riqßuin li cßaßru teßrêchani eb aßan.x1k 0Ut li cuib lâ cualal li queßyoßla arin Egipto nak mâjiß nincßulun arin âcuiqßuin, tzßakal cualaleb ajcuiß nak nequeßcuil. Joßcan nak laj Efraín ut laj Manasés teßcuânk chokß cue joß nak cuanqueb laj Simeón ut laj Rubén.0# 0Ut quixye cue: —Lâin tinqßueheb chi qßuiânc lâ cualal âcßajol. Ut riqßuineb lâ cualal âcßajol tânimânk ru junak li nimla tenamit. Li chßochß aßin tinyechißi âcue chi junaj cua lâat ut reheb ajcuiß lâ cualal âcßajol, chan cue li Kâcuaß Dios.R/ 0Ut laj Jacob quiâtinac riqßuin laj José ut quixye re: —Li Kâcuaß Dios li kßaxal nim xcuanquil, quicuulac cuiqßuin saß li naßajej Luz, li cuan Canaán. Ut aran li Kâcuaß Dios quinrosobtesi.w.i 0Nak laj Jacob quirabi resil nak quicuulac laj José chirilbal, quixpuersi rib chi cßojlâc chiru lix chßât.V- ) 0Mokon chic coxeßxye re laj José: —Anakcuan xniman xyajel lâ yucuaß, chanqueb re. Ut laj José quixcßameb chirix xcaßbichaleb li ralal, laj Manasés ut laj Efraín. Ut queßcôeb chirilbal laj Jacob., /Ut lix yucuaß quixye re: —Ye cue ma relic chi yâl nak tâbânu chi joßcan, chan. Ut laj José quixye re: —Relic chi yâl tinye âcue nak lâin tinbânu chi joßcan, chan. Ut laj Jacob quix-anab rib chiru xjolom lix chßât ut quixlokßoni li Kâcuaß Dios. +; /Nak tincâmk, tinêrisi Egipto ut tinêcßam aran Canaán ut tinêmuk chixcßatk li naßajej li queßmukeß cuiß lin yucuaß camenak joß ajcuiß lin yucuaßchin, chan laj Jacob. Ut laj José quixye re: —Us. Matcßoxlac. Tinbânu li cßaßru yôcat chixyebal cue, chan.Ut lix yucuaß quixye re: —Ye cue ma relic chi yâl nak tâbânu chi joßcan, chan. Ut laj José quixye re: —Relic chi yâl tinye âcue nak lâin tinbânu chi joßcan, chan. Ut laj Jacob quix-anab rib chiru xjolom lix chßât ut quixlokßoni li Kâcuaß Dios.8*k /Nak yô chi cuulac xkßehil lix camic, laj Israel quixbok laj José riqßuin ut quixye re: —Anakcuan lâin tincuaj tâbânu junak usilal cue. Qßue lâ cuukß rubel cuaß joß cßaynakeb chixbânunquil li katenamit nak nequeßxbânu li juramento. Tintzßâma châcuu nak incßaß tinâmuk arin Egipto. ); /Cuuklaju chihab tzßakal quicuan laj Jacob saß li tenamit Egipto. Jun ciento riqßuin cuukub roxcßâl chihab quixbânu laj Jacob saß ruchichßochß.(1 /Ut eb laj Israel queßcana aran Egipto saß li naßajej Gosén. Ut queßtam li cßaßru reheb aßan. Ut queßqßuian ajcuiß eb li ralal xcßajol.['1 /Tojoßnak laj José quixqßue jun li chakßrab saß li tenamit Egipto re nak laj faraón junelic tixcßul li roß jachal li acuîmk li tâêlk aran. Caßaj chic laj cßamol be re tijoc incßaß queßxqßue li roß jachal li racuîmk xban nak eb lix chßochß moco lokßbil ta xban laj faraón. Toj chalen anakcuan cuan li chakßrab aßan.&/ /Eb aßan queßchakßoc ut queßxye re: —Lâo xocoleß âban. Chixcßul taxak âchßôl lâat nak lâo to-oc chokß xmôs laj faraón, chanqueb.R% /Nak têsicß ru lê racuîmk, têqßue li roß jachal re laj faraón. Ut li câhib jachal chic tâcanâk chokß êre. Aßan tâcßanjelak chêru chokß re êriyaj nak tex-âuk saß li chihab jun. Ut tâcßanjelak ajcuiß chokß xtzacaêmk lê ralal êcßajol joß ajcuiß chixjunileb li cuanqueb saß lê rochoch, chan laj José.=$u /Tojoßnak laj José quixye reheb li tenamit: —Anakcuan lâex lokßbilex chêjunilex inban chokß re laj faraón joß eb ajcuiß lê chßochß. Cueß lê riyaj ut ayukex chi âuc.Y#- /Caßaj cuiß eb laj cßamol be re tijoc incßaß queßxcßayi lix chßochßeb riqßuin laj José xban nak junelic nequeßqßueheß xtzacaêmk xban laj faraón. Joßcan nak incßaß queßxcßayi lix chßochß.c"A /Chixjunileb li cuanqueb saß cßalebâl queßchal saß li nimla tenamit re teßcßanjelak.b!? /Ut laj José quixlokß chixjunil lix chßochßeb chokß re laj faraón. Eb laj Egipto quilajeßxcßayi chixjunil lix chßochßeb xban nak numtajenak li cueßej. Ut chixjunil li chßochß quicana chokß re laj faraón. # /Incßaß naru tocâmk châcuu. Anakcuan lâo mâcßaß chic naru nakabânu. Us raj toâlokß chokß âmôs ut tâlokß ajcuiß li kachßochß re nak tâqßue bayak katzacaêmk. Ut lâo joß ajcuiß li kachßochß aßan tâcßanjelak chokß xtzßak li katzacaêmk. Lâo chic xlokßbil môs laj faraón. Ut tâqßue li kiyaj re nak toâuk ut riqßuin aßan incßaß tocâmk, chanqueb re laj José.3 /Nak quirakeß li chihab aßan, queßcuulac cuißchic riqßuin laj José ut queßxye re: —Lâo incßaß takamuk châcuu nak quilaj li katumin joß eb ajcuiß li cuacax. Chixjunil li cßaßru ke lâo, ac xkakßaxtesi re laj faraón. Caßaj chic lâo cuanco ut li kachßochß.' /Eb aßan queßxkßaxtesi lix cuacaxeb riqßuin laj José, joß eb ajcuiß lix cacuây, lix carner ut eb lix bûr. Ut laj José quixqßue lix tzacaêmk aß yal chanru xqßuialeb lix cuacaxeb. Ut chiru li chihab aßan queßxqßueheb lix cuacax chokß xtzßakeb lix trigo.sa /Laj José quixye reheb: —Lâex cuan lê cuacax. Naru têqßue lê cuacax chokß xtzßak lê trigo, chan./Y /Chi joßcaßin quilaj chixjunil li tumin re li tenamit Canaán joß ajcuiß Egipto. Ut chixjunileb laj Egipto queßcuulac riqßuin laj José ut queßxye re: —Bânu usilal, qßue bayak katzacaêmk. ¿Ma naru ta biß toâqßue chi câmc xban nak anakcuan xlaj li katumin? chanqueb re laj José.&G /Chixjunil li tumin li queßxtoj cuiß lix trigo eb laj cananeo joß eb ajcuiß laj Egipto, laj José quicßuluc re ut quixkßaxtesi saß rochoch laj faraón.0[ / Nak quinumta li cueßej aran, mâcßaß chic li tzacaêmk saß li tenamit Egipto. Câmqueb re chixjunileb laj Egipto joßeb ajcuiß laj Canaán xban lix tzßocajiqueb.6g / Laj José quixqßue xtzacaêmk lix yucuaß joß eb ajcuiß li ras ut chixjunileb li rechßalal. Aß yal chanru xqßuialeb lix cocßal, chixjunileb queßxcßul lix tzacaêmk.!= / Ut laj José quixqßue chi cuânc lix yucuaß saß li tenamit Egipto, joßeb ajcuiß li ras. Ut quixsi reheb li chßochß li kßaxal châbil. Li naßajej aßan Gosén xcßabaß. Ramesés ajcuiß nayeman re li naßajej aßan. Laj José quixbânu joß quiyeheß re xban laj faraón. ; / Ut laj Jacob quixtzßâma re li Kâcuaß Dios nak aßan taxak tâosobtesînk re laj faraón. Nak quixchakßrabi laj faraón, laj Jacob qui-el riqßuin.)M / Ut laj Jacob quichakßoc ut quixye re: —Jun ciento riqßuin lajêb xcaßcßâl chihab cuoquic chi bêc lâin yalak bar. Nabal li raylal xincßul saß ruchichßochß ut incßaß qßui lin chihab joß lix chihab eb lin xeßtônil yucuaß nak queßcuan saß ruchichßochß, chan laj Jacob.a= /Laj faraón quixpatzß re laj Jacob: —¿Jarub chihab cuan âcue lâat, Jacob? chan re.&G /Ut laj José quirocsi lix yucuaß re nak laj faraón tixnau ru. Ut laj Jacob quixtzßâma re li Kâcuaß Dios nak aßan taxak chi-osobtesînk re laj faraón.- /Chixjunil li tenamit Egipto cuan rubel âtakl. Canabeb chi cuânc saß li naßajej Gosén xban nak li chßochß aßan châbil. Ut cui cuanqueb saß êyânk li nequeßxbânu chi us li cßanjel, tâkßaxtesiheb inquetômk reheb re nak eb aßan teßilok re, chan laj faraón.mU /Ut laj faraón quixye re laj José: —Lâ yucuaß joß eb ajcuiß lâ cuas xeßcßulun âcuiqßuin.6g /Ut queßxye ajcuiß re laj faraón: —Lâo xochal chi cuânc arin xban nak kßaxal numtajenak li cueßej aran Canaán, yal ta li pachßayaß cuan re teßxcuaß li kaquetômk. Aßan aj e nak xochal chixtzßâmanquil âcue nak tâbânu usilal, toâcanab chi cuânc saß li naßajej Gosén, chanqueb re."? /Ut laj faraón quixye reheb: —¿Cßaßru cßanjelil nequebânu lâex? chan. Eb aßan queßchakßoc ut queßxye re: —Chacuy taxak kamâc, at Kâcuaß. Anakcuan cuanco châcuu re nak lâat tattaklânk ke. Lâo aj ilol xul joß eb ajcuiß li kaxeßtônil yucuaß najter, chanqueb.jO /Laj José quixcßam ôb li ras chirix ut quixcßuteb aßan chiru laj faraón re nak tixnauheb ru.% G /Laj José quicuulac riqßuin laj faraón ut quixye re: —Lin yucuaß joß eb ajcuiß li cuas xeßel chak saß li tenamit Canaán ut anakcuan ac xeßcßulun saß li naßajej Gosén. Xeßxcßam chak chixjunileb lix quetômk chirix joß eb ajcuiß chixjunil li cßaßru cuan reheb, chan. - ."lâex texchakßok ut têye re, “Chalen chak saß kacaßchßinal, lâo aj ilol quetômk. Aßan ajcuiß li cßanjel li queßxbânu chak eb li kaxeßtônil yucuaß.” Joßcaßin têye re laj faraón re nak aßan tixye êre nak texcanâk saß li naßajej Gosén. Kßaxal us raj texcanâk arin Gosén xban nak eb laj Egipto xicß nequeßrileb li nequeßqßuiresin quetômk, chan laj José reheb li ras.} u .!Ut nak laj faraón tââtinak êriqßuin ut tixpatzß êre cßaßru li cßanjel li nequebânu lâex,lâex texchakßok ut têye re, “Chalen chak saß kacaßchßinal, lâo aj ilol quetômk. Aßan ajcuiß li cßanjel li queßxbânu chak eb li kaxeßtônil yucuaß.” Joßcaßin têye re laj faraón re nak aßan tixye êre nak texcanâk saß li naßajej Gosén. Kßaxal us raj texcanâk arin Gosén xban nak eb laj Egipto xicß nequeßrileb li nequeßqßuiresin quetômk, chan laj José reheb li ras.0 [ . Tinye ajcuiß re nak eb li cuas, aßaneb aj ilol quetômk xban nak li cßanjel aßan cßaynakeb chixbânunquil saß li tenamit Canaán. Queßxcßameb chak chirixeb lix quetômk, joß eb ajcuiß lix carner, joß eb ajcuiß lix cuacax, ut chixjunil li cßaßru cuan reheb, chaßkin re laj faraón.l S .Ut laj José quixye reheb li ras joß eb ajcuiß reheb li rechßalal, —Lâin xic cue chixyebal re laj faraón nak ac xeßcßulun lin yucuaß cuiqßuin joß eb li cuas ut joß eb ajcuiß li kechßalal li xeßcuan chak Canaán.} u .Ut laj Jacob quixye re laj José: —Anakcuan naru tincâmk xban nak xcuil lâ cuu ut yâl nak toj yoßyôcat, chan.fG .Ut laj José quixyîb lix carrêt ut qui-oc chi saß. Tojoßnak cô Gosén chixcßulbal lix yucuaß. Nak queßxcßul rib, laj José ticto quixkßalu xcux lix yucuaß ut mâ caßchßin nak quiyâbac nak queßxkßalu ribeb.wi .Ut laj Jacob quixtakla laj Judá chi cßamoc be re teßxcßul laj José saß li tenamit Gosén. Ut queßcôeb. .Cuib li ralal laj José queßyoßla aran Egipto. Lajêb xcâcßâl chixjunileb li ralal xcßajol laj Jacob li cuanqueb Egipto. .Cuakib xcâcßâl li ralal xcßajol laj Jacob li junaj xquiqßueleb li queßcôeb Egipto. Mâcßaß eb saß ajl li rixakil eb li ralal.-U .Joßcaßin xcßabaßeb li cuukub chi ralal xcßajol laj Jacob li quicuan riqßuin lix Bilha. Lix Bilha, aßan li môs li quiqßueheß re lix Raquel xban laj Labán.kQ .Aßaneb aßin lix cßabaßeb li ralal laj Neftalí: laj Jahzeel, laj Guni, laj Jezer ut laj Silem.3c .Li ralal laj Dan, aßan aj Husim xcßabaß.ym .Joßcaßin xcßabaßeb li ralal xcßajol laj Jacob li quicuan riqßuin lix Raquel. Aßan câlajuheb chixjunileb.(K .Aßaneb aßin lix cßabaßeb li ralal laj Benjamín: laj Bela, laj Bequer, laj Asbel, laj Gera, laj Naamán, laj Ehi, laj Ros, laj Mupim, laj Hupim ut laj Ard.N .Laj Manasés ut laj Efraín xcßabaßeb li cuib chi ralal laj José, li queßcuan riqßuin lix Asenat aran Egipto. Lix Asenat, aßan xrabin laj Potifera, li quicßamoc be chi tijoc chiruheb laj On.e~E .Laj Jacob quicuan cuib li ralal riqßuin lix Raquel. Laj José ut laj Benjamín xcßabaßeb.,}S .Joßcaßin xcßabaßeb li cuaklaju chi ralal xcßajol laj Jacob li quicuan riqßuin lix Zilpa. Lix Zilpa, aßan li môs li quiqßueheß re lix Lea xban laj Labán.L| .Ut aßaneb aßin lix cßabaßeb li ralal laj Aser: laj Imna, laj Isúa, laj Isúi, laj Bería, ut lix Sera li rîtzßineb. Laj Bería quicuan cuib li ralal, laj Heber ut laj Malquiel xcßabaßeb.{ .Aßaneb aßin lix cßabaßeb li ralal laj Gad: laj Zifión, laj Hagui, laj Ezbón, laj Suni, laj Eri, laj Arodi ut laj Areli.Lz .Joßcaßin xcßabaßeb li oxlaju xcaßcßâl chi ralal xcßajol laj Jacob li quicuan riqßuin lix Lea saß li naßajej Padan-aram. Ut quicuan ajcuiß jun xrabin riqßuin lix Lea, xDina xcßabaß.dyC .Ut aßaneb aßin lix cßabaßeb li ralal laj Zabulón: laj Sered, laj Elón ut laj Jahleel.fxG . Aßaneb aßin lix cßabaßeb li ralal laj Isacar: laj Tola, laj Fúa, laj Job ut laj Simrón.owY . Ut aßaneb aßin lix cßabaßeb li ralal laj Judá: laj Er, laj Onán, laj Sela, laj Fares ut laj Zara. Laj Er ut laj Onán queßcam saß li tenamit Canaán. Ut laj Fares quicuan cuib li ralal laj Hezrón ut laj Hamul xcßabaßeb._v9 . Aßaneb aßin lix cßabaßeb li ralal laj Leví: laj Gersón, laj Coat, ut laj Merari.Zu/ . Ut aßaneb aßin lix cßabaßeb li ralal laj Simeón: laj Jemuel, laj Jamín, laj Ohad, laj Jaquín, laj Zohar, ut quicuan jun chic li ralal riqßuin jun ixk aj cananea. Aj Saúl xcßabaß li ralal li quicuan.ktQ . Aßaneb aßin lix cßabaßeb li ralal laj Rubén: laj Hanoc, laj Falú, laj Hezrón, ut laj Carmi.s .Arin tzßîbanbil xcßabaßeb li ralal xcßajol laj Israel li queßcôeb Egipto. Laj Rubén, aßan li xbên ralal laj Jacob.=ru .Laj Jacob quixcßam chirix chixjunileb li ralal, joß ajcuiß lix rabin. Ut quixcßameb ajcuiß chixjunileb li ri. Chixjunileb li ralal xcßajol queßcôeb Egipto chirix laj Jacob.@q{ .Queßxcßameb lix quetômk chirixeb, joß ajcuiß chixjunil li cßaßru reheb li quitam saß li tenamit Canaán. Ut quicuulac Egipto laj Jacob rochbeneb chixjunileb li ralal xcßajol.Yp- .Ut laj Jacob qui-el saß li naßajej Beerseba. Eb li ralal queßcßamoc re aßan saß li carrêt li taklanbileb chak xban laj faraón. Ut queßxcßam ajcuiß li rixakil eb aßan joß eb ajcuiß lix cocßaleb.loS .Anakcuan lâin tin-ochbenînk âcue toj saß li tenamit Egipto. Relic chi yâl lâin texinsukßisi cuißchic arin saß li naßajej Canaán. Ut laj José, aßan li tâtzßapok re lâ cuu nak tatcâmk, chan li Dios re laj Israel.knQ .Ut li Kâcuaß Dios quixye re: —Lâin li Kâcuaß Dios li quixlokßoni lâ yucuaß. Matxucuac chi xic Egipto xban nak aran tinqßueheb chi qßuiânc nabaleb lâ cualal âcßajol. Riqßuineb aßan tâcuânk jun nimla tenamit.Bm .Chiru li kßojyîn aßan, li Kâcuaß Dios quiâtinac riqßuin laj Israel chanchan saß xmatcß. —Jacob, chan li Dios re. —Cueßquin, cuanquin arin, chan nak quichakßoc laj Israel.Fl .Laj Israel qui-el aran ut quixcßam chirix chixjunil li cßaßru cuan re. Ut nak quicuulac saß li naßajej Beerseba, quimayejac chiru li Kâcuaß Dios, li naxlokßoni laj Isaac lix yucuaß.Ek -Ut laj Jacob quixye: —Tzßakal riqßuin aßin. Lâin ninpâb nak relic chi yâl toj yoßyo li cualal laj José. Lâin tinxic aran ut tincuil ru nak toj yoßyôquin lâin, chan laj Jacob.ljS -Eb li ralal queßxserakßi re chixjunil li cßaßru quitaklâc xyebal re xban laj José. Nak quirileb li carrêt li quixtakla, tojoßnak quicßulun xchßôl laj Jacob.Ut laj Jacob quixye: —Tzßakal riqßuin aßin. Lâin ninpâb nak relic chi yâl toj yoßyo li cualal laj José. Lâin tinxic aran ut tincuil ru nak toj yoßyôquin lâin, chan laj Jacob.i -Ut queßxye re laj Jacob: —¡Cßoxla! Yoßyo laj José. Aßan li nataklan saß xbên chixjunil li tenamit Egipto, chanqueb. Ut quisach xchßôl laj Jacob nak quirabi resil li ralal. Laj Jacob incßaß quixpâb li cßaßru quiyeheß re xbaneb li ralal.h -Eb aßan queßel saß li tenamit Egipto ut queßcuulac toj saß li tenamit Canaán li cuan cuiß chak laj Jacob lix yucuaßeb.g/ -Ut laj José quixye reheb aßan: —Chebânu usilal, mêpleti êrib nak yôkex chi xic, chan reheb. Ut laj José quixchakßrabiheb ut queßcôeb.f- -Ut quixtakla lajêb li bûr re lix yucuaß. Eb li bûr aßin teßîkânk re li cßaßak re ru li kßaxal châbil li cuan Egipto. Quixtakla ajcuiß lajêb li ixki bûr li teßîkânk re li trigo ut lix tzacaêmk lix yucuaß re nak teßcuaßak saß be nak yôkeb chi châlc.e -Ut quixqßueheb rakß li junjûnk. Laj Benjamín quixqßue ôb sumal li rakß ut quixqßue ajcuiß oxib ciento lix tumin plata.cdA -Ut eb li ralal laj Israel queßxbânu joß quiyeheß reheb. Laj José quixkßaxtesiheb li carrêt reheb li ras joß quiyeheß re xban laj faraón. Ut quixqßueheb ajcuiß nabal lix tzacaêmk re nak teßcuaßak saß be.;cq -Mexcßoxlac chirix li cßaßak re ru li nacßanjelac chêru saß lê rochoch, xban nak arin cuan nabal li cßaßak re ru li châbil chokß êre,” chan laj faraón re laj José.b} -Joßcaßin tâbânumânk. Joß yôquin chixyebal âcue, joßcan ajcuiß tâye reheb lâ cuas. “Cßamomakeb li carrêt li cuanqueb arin Egipto. Ut aßan tâcßanjelak chêru re xcßambal chak lê yucuaß joß eb ajcuiß lê rixakil ut lê cocßal.a -Cßamomak chak lê yucuaß ut têcßam ajcuiß chak chixjunil lê jun cablal li cuan aran. Tinqßue ajcuiß êre chixjunil li cßaßak re ru li châbil li cuan arin saß li tenamit Egipto. Ut tâcuânk ajcuiß chi tzßakal lê châbil tzacaêmk arin.`% -Laj faraón quixye re laj José: —Ye reheb lâ cuas xqßuehakeb li rîk chirixeb lix bûr ut teßxic saß junpât saß li tenamit Canaán.D_ -Ut quicuulac resil saß rochoch laj faraón nak queßcuulac eb li ras laj José riqßuin. Ut laj faraón, joß eb ajcuiß laj cßanjel chiru, queßsahoß saß xchßôl chirabinquil aßin.^ -Ut quilajrutzßeb ru li ras chixjûnkaleb ut quiyâbac xban xsahil saß xchßôl. Ut eb aßan queßâtinac chi ribileb rib.U]% -Ut laj José quixkßalu xcux laj Benjamín ut queßyâbac chi xcaßbichaleb.:\o - Yehomak re li kayucuaß chanru lin cuanquil saß li tenamit aßin. Serakßihomak re chixjunil li xeril arin cuiqßuin. Sêbahomak êrib ut têcßam chak li kayucuaß arin, chan.[! - Anakcuan qßuehomak retal lâex chixjunilex, joß ajcuiß lâat, at Benjamín. Lâin tzßakal li yôquin chi âtinac saß lê râtinobâl.4Zc - Toj ôb chihab chic tâcuânk li cueßej. Nak ac cuanquex chic arin, talajinqßue êtzacaêmk. Mâ ani êre tâcâmk xban cueßej.” Chixjunil aßin têye re lin yucuaß._Y9 - Texinqßue chi cuânc saß li tenamit Gosén re nak nachßak caßchßinak kayânk cuochbenex. Têcßameb chak lê ralal êcßajol. Têcßameb chak lê quetômk joß eb ajcuiß chixjunil li cßaßak re ru cuan êre.%XE - Anakcuan têsêba êrib ut texxic cuan cuiß chak lin yucuaß ut têye re chi joßcaßin. “Aßin râtin laj José lâ cualal xtakla chak chikix,” chaßkex re. “Li Dios quinixqßue chokß x-acuabej li tenamit Egipto. Texchâlk chi junpât cuiqßuin. Mêbay chak êrib barak chic.&WG -Mâcuaß êban lâex nak cuanquin arin. Aß li Kâcuaß Dios quinixtakla chak arin re nak tinchßolob xyâlal chiru laj faraón. Li Kâcuaß Dios quixkßaxtesi saß cuukß chixjunil li cßaßru cuan re laj faraón ut lâin ajcuiß quin-oc chokß acuabej re chixjunil li tenamit Egipto.mVU -Li Kâcuaß Dios quinixtakla chak arin chi cßamoc be chêru re nak texcolekß. Chi joßcaßin tâcuânk nabaleb li kalal kacßajol. Li Kâcuaß Dios quinixtakla arin re nak eb laj Israel incßaß teßosokß saß ruchichßochß.U -Ac xnumeß cuib chihab li cueßej ut toj ôb chihab chic tâcuânk. Ut incßaß tâuxmânk li âuc, ut mâcßaßak ajcuiß li acuîmk..TW -Anakcuan mirahoß chic saß êchßôl ut mexcßoxlac chic chirix nak lâex xexcßayin chak cue. Li Kâcuaß Dios xtaklan chak cue arin re nak lâex texcolekß inban.SS! -Laj José quixye reheb: —Bânu usilal, jilonkex chak cuiqßuin.— Ut eb aßan queßjiloc riqßuin. Laj José quixye reheb: —Lâin laj José lê rîtzßin, li xinêcßayi chak riqßuineb laj Egipto.JR -Laj José quixye reheb li ras: —Lâin laj José. ¿Ma toj yoßyo lin yucuaß? chan reheb. Ut eb li ras incßaß queßru chi chakßoc. Queßsach xnaßleb riqßuin li cßaßru quixye laj José.&QG -Ut laj José quiyâbac chi cau xban xsahil saß xchßôl. Eb laj Egipto queßrabi nak yô chi yâbac. Queßrabi ajcuiß li cuanqueb saß rochoch laj faraón.^P 9 -Laj José incßaß chic quixcuy xyâb. Xban nak oc raj re chi yâbac chiruheb laj Egipto, joßcan nak quixye reheb: —Elenkex cuan junpâtak chirix cab, chan reheb. Ut mâ ani chic quicana riqßuin laj José. Caßaj chic eb li ras queßcana riqßuin. Ut laj José quixchßolob xyâlal chiruheb nak aßan li îtzßinbej li quicßayîc junxil.IO ,"¿Chan ta cuiß ru nak tinxic riqßuin lin yucuaß cui mâ anihak chic laj Benjamín chicuix? Incßaß tincuy rilbal inyucuaß nak cßajoßak xrahil saß xchßôl, chan laj Judá re laj José.mNU ,!Xban aßan tintzßâma châcuu nak tinâcßul chokß rêkaj laj Benjamín. Lâin tincanâk chokß âmôs. Bânu usilal, canab chi xic laj Benjamín chirixeb li ras.¿Chan ta cuiß ru nak tinxic riqßuin lin yucuaß cui mâ anihak chic laj Benjamín chicuix? Incßaß tincuy rilbal inyucuaß nak cßajoßak xrahil saß xchßôl, chan laj Judá re laj José.M+ , Lâin xinye re lin yucuaß, “Cui incßaß tâsukßîk chak lâ cualal chicuix, tâcanâk chi junaj cua li raylal saß inbên,” chanquin re.JL ,Ut lâo cuan ke cui nacam li kayucuaß xban xrahil saß xchßôl.%KE ,Ut anakcuan cui tinsukßîk riqßuin lin yucuaß ut mâ anihak chic laj Benjamín chicuix, lâin ninye nak tâcâmk xban nak junes laj Benjamín naxcßoxla.J5 ,Cui têcßam chêrix laj Benjamín, mâre cßaßru tixcßul saß be. Lâex cuan êre cui nincam xban xrahil saß inchßôl,” chan ke li kayucuaß.I ,Li jun quintakla chi takl ut incßaß chic quisukßi chak. Lâin ninye nak junak joskß aj xul xcamsin re. Incßaß chic xcuil bayak ru.sHa ,Ut li kayucuaß xye ke, “Lâex nequenau nak cuib ajcuiß li cualal quicuan riqßuin li cuixakil camenak./GY ,Ut lâo xkaye re, “Incßaß naru toxic cui incßaß naxic li kîtzßin chikix. Incßaß toxcßul li cuînk cui incßaß nakacßam li kîtzßin chikix,” chanco re.dFC ,Ut li kayucuaß xye ke, “Ayukex cuißchic chixlokßbal caßchßinak katzacaêmk,” chan.SE! ,Nak xocuulac riqßuin li kayucuaß, ticto xkaye re cßaßru xaye ke lâat.vDg ,Abanan lâat xaye ke, “Cui incßaß nequecßam chak lê rîtzßin, incßaß chic têril cuu,” chancat ke.:Co ,Ut lâo xkaye âcue, “Li kîtzßin incßaß naru tixcanab chak li kayucuaß xjunes. Cui tixcanab chak li kayucuaß xjunes naru nacam li kayucuaß xban xrahil saß xchßôl.”`B; ,Lâat xaye ke, “Cßamomak chak lê rîtzßin arin. Tincuaj tincuil ru,” chancat ke.AA} ,Ut lâo xkaye âcue, “Cuan li kayucuaß. Tîx chic. Ut cuan ajcuiß li kîtzßin toj sâj. Saß xtîxilal li kayucuaß quiyoßla li kîtzßin aßan. Caßaj chic a jun aßin cuan reheb li cuib chi ralal li junaj xnaßeb. Li ras li kîtzßin aßin ac camenak. Ut li kayucuaß cßajoß nak naxra laj Benjamín.”@) ,Laj Judá quixye ajcuiß re: —At Kâcuaß, lâat xatpatzßoc ke ut xaye ke “¿Ma cuan lê yucuaß? ¿Ma cuan lê rîtzßin?” chancat ke.w?i ,Ut laj Judá quinachßoc chiru laj José ut quixye re: —Chacuy inmâc. Lâin tincuaj xyebal cuib oxibak âtin âcue. Usan cui incßaß tâchâlk âjoskßil saß kabên xban nak lâat kßaxal nim âcuanquil. Lâat joß laj faraón, chan.Z>/ ,Laj José quichakßoc ut quixye reheb: —Incßaß nacuaj chi joßcan. Caßaj cuiß li xtauman cuiß lin secß, aßan tâcanâk chokß inmôs. Ut lâex naru texsukßîk saß xyâlal riqßuin lê yucuaß, chan.P= ,Laj Judá quixye re: —At Kâcuaß, ¿cßaßru raj takaye âcue? ¿Cßaß chic ru naru takaye âcue re nak tâpâb nak mâcuaß lâo xobânun re aßin? Li Kâcuaß Dios nanaßoc re cßaßru kamâc. Mâcuaß caßaj cuiß riqßuin li xeßxtau cuiß lâ secß tâcanâk chokß âmôs. Tocanâk ajcuiß lâo chikajunilo, chanqueb.S<! ,Laj José quixye reheb aßan: —¿Cßaßut nak xebânu chi joßcaßin? ¿Ma incßaß ta biß nequenau nak junak cuînk joß lâin kßaxal nim incuanquil, ninnau ajcuiß kßehînc? chan laj José reheb.;- ,Ut laj Judá rochbeneb li rîtzßin ut li ras queßcuulac saß li rochoch laj José. Eb aßan queßxcuikßib rib saß chßochß chiru laj José.z:o , Ut eb li ras laj Benjamín queßxkßichi li rakßeb chirixeb xban xrahileb saß xchßôl. Quilajeßxbacß lix coxtal saß junpât. Quilajeßxtaksi cuißchic chirixeb lix bûr. Ut queßsukßi cuißchic saß li tenamit li cuan cuiß laj José.89k , Ut li môs quixtiquib xsicßbal xbên cua saß xcoxtal li asbej. Toj saß rosoßjic quixsicß saß xcoxtal li îtzßinbej. Ut aran quixtau li secß saß xcoxtal laj Benjamín.s8a , Ut eb aßan saß junpât quilajeßxcubsi chiru chßochß lix coxtal ut li junjûnk queßxhit lix coxtaleb.g7I , Li môs quixye reheb: —Chi-uxmânk taxak joß xaye. Li ani tintau cuiß li secß, aßan tâcanâk chokß aj cßanjel chicuu chi junaj cua. Ut lâex li jun chßôl chic naru texxic xban nak mâcuaß lâex cuan êre, chan.C6 , Sicß saß li kacoxtal. Ma hôn tana nacatau saß eb li kacoxtal. Cui tâtau li secß saß xcoxtal junak, aßan tâcamsîk. Ut chikajunilo tocanâk chokß xmôs lâ patrón, chanqueb re.5 ,¿Ma incßaß ta biß xaqßue retal nak xkakßaxtesi li tumin li xkatau saß eb li kacoxtal Canaán? Aßan retalil nak lâo mâ jaruj to-oc chirelkßanquil xbiomal lâ patrón. Usta plata, usta oro, lâo incßaß naru to-oc xchßeßbal li cßaßru re.'4I ,Eb aßan queßchakßoc ut queßxye re: —At Kâcuaß, ¿cßaßut nak yôcat chixyebal ke chi joßcan? Lâo moco cßaynako ta chixbânunquil li naßleb aßan.{3q ,Li môs cô saß junpât ut coxtauheb li cuînk saß be. Ut quixye reheb chixjunil li quiyeheß re xban laj José.f2G ,Ut tâye ajcuiß reheb, “Li secß aßan, aßan li na-ucßac cuiß lin patrón ut aßan nacßanjelac ajcuiß re kßehînc. Cßajoß xyibal ru li xebânu chak re lin patrón,” chaßkat reheb, chan laj José re lix môs.j1O ,Tojoß junpât reliqueb li cuînk saß li tenamit, nak laj José quixbok li xbên môs ut quixye re: —Ayu saß junpât ut toxâtauheb li cuînk li xeßcôeb. Ut tâye reheb, “¡Cßoxlahomak chi us! Usilal xbânu êre lin patrón. ¿Cßaßut nak xebânu li incßaß us re? ¿Cßaßut nak xerelkßa chak lix secß plata lin patrón?” chaßkat reheb.0 ,Joß cuulajak chic nak quisakêu, eb li ralal laj Jacob queßchakßrabîc xban laj José ut queßcôeb ut queßxcßameb ajcuiß lix bûr.5/e ,Ut saß lix coxtal li îtzßinbej, tâqßue lin secß plata. Ut tâqßue ajcuiß lix tumin chi saß lix coxtal, chan. Ut li môs quixbânu joß quiyeheß re xban laj José.K.  ,Laj José quixye re li xbên môs: —Ayu lâat ut tâbutßeb lix coxtal riqßuin li trigo li joß qßuial na teßxcuy xcßambal. Ut tâqßue cuißchic lix tumineb li junjûnk saß eb lix coxtal. ;~}}!|F{.yxEwfvbuttrqqpGocnmlojhgfedd3cbfaaT`_]s\[ZZ YWWVUTTGRQQ}PONMLJII0HHHHGG#FFE3CC~C==[;::j98q766;5u54D22 10/..-c,++U**)P(P'&%%@$w##! ?YZ: F8yXmTâye re laj faraón, “Li Kâcuaß Dios xye chi joßcaßin: Eb laj Israel aßaneb li xbêneb cualal incßajol.W/Li Kâcuaß Dios quixye ajcuiß re laj Moisés: —Nak cuânkat aran Egipto, tâbânu chiru laj faraón chixjunil li cßaßru xinye âcue ut xinqßue âcuanquilal chixbânunquil. Lâin tinqßue xcacuil xchßôl laj faraón re nak incßaß tixcanabeb chi êlc eb laj Israel.?VyTojoßnak laj Moisés quixqßue li rixakil joß eb ajcuiß li ralal chirixeb lix bûreb. Ut queßcôeb Egipto. Quixcßam ajcuiß saß rukß lix xukß li quiqßueheß re xban li Dios.1U]Laj Moisés cuan chak Madián nak quiâtinâc xban li Kâcuaß Dios. Quiyeheß re: —Ayu, tatxic cuißchic Egipto xban nak xeßcam li queßajoc raj re âcamsinquil.—bT?Joßcan nak cô laj Moisés ut cox-êlk riqßuin laj Jetro lix yucuaß li rixakil ut quixye re: —Bânu usilal tinâcanab chi xic chi rilbaleb lin comon li cuanqueb aran Egipto. Tincuileb chak ma saheb saß xchßôl, ma yoßyôqueb na chixjunileb, chan. Laj Jetro quixye re laj Moisés: —Ayu biß. Chatsukßîk taxak joß nak xic âcue, chan.}SuUt li xukß aßin tâcßam saß âcuukß ut riqßuin aßan tâbânu li naßleb li xincßut châcuu, chan li Dios re.{RqAßan tâcßanjelak chokß âcuûchil. Lâat tâyehok li cuâtin re aßan ut aßan chic tâyehok reheb li tenamit.7QiLâat tâcuâtina aßan ut tâchßolob chiru li cßaßru tixye. Lâin tintenkßânk âcue riqßuin lâ cuâtin joß ajcuiß aßan. Lâin tincßut chêru li cßaßru têbânu.P7Quichal xjoskßil li Kâcuaß Dios saß xbên laj Moisés. Tojoßnak quixye re laj Moisés: —¿Ma incßaß ta biß ninnau ru lâ cuas laj Aarón laj levita? Aßan sa naâtinac. Nak tatxic aran Egipto aßan tâêlk chak châcßulbal. Tâsahokß saß xchßôl nak târil âcuu.RO Ut laj Moisés quixye: —At Kâcuaß, bânu usilal, takla jalan chic.— N Anakcuan tatxic ut lâin tintenkßânk âcue riqßuin lâ cuâtin. Lâin tincßut châcuu li cßaßru tâye, chan li Kâcuaß Dios.IM  Ut li Kâcuaß Dios quixye re: —¿Ma mâcuaß ta biß lâin xinqßuehoc xtzßûmal re li cuînk? ¿Ani xbânun re li mem ut li tzßap xic ut li mutzß? ¿Ma mâcuaß lâin li nimajcual Dios?L Tojoßnak quichakßoc laj Moisés ut quixye: —At Kâcuaß, lâin chßaßaj li âtinac chicuu. Ac cue nak incßaß ninnau âtinac chalen chak saß incaßchßinal. Ut chalen ajcuiß anakcuan nak yôcat chicuâtinanquil incßaß ninnau âtinac, chan laj Moisés.K} Cui incßaß teßxpâb li cuib chi naßleb aßin ut incßaß teßraj teßrabi lâ cuâtin, tâchap caßchßinak li haß li cuan saß li nimaß ut tâhoy saß chßochß. Li haß aßan tâsukßîk chokß quicß chiru chßochß, chan li Kâcuaß Dios.KJUt li Dios quixye re: —Cui li tenamit incßaß tateßxpâb ut cui incßaß teßraj teßril li tâbânu xbên cua riqßuin lâ xukß, mâre teßxpâb nak tâbânu xcaß sut riqßuin lâ cuukß.-IULi Kâcuaß Dios quixye: —Chßic cuißchic lâ cuukß rubel lâ tel.— Laj Moisés quixchßic cuißchic li rukß rubel lix tel. Nak quirisi li rukß ac xqßuira.EHLi Kâcuaß Dios quixye cuißchic re: —Chßic lâ cuukß rubel lâ tel.— Laj Moisés quixchßic li rukß rubel lix tel ut nak quiril chic saklep chic li rukß. Sak sak chi us li rukß.VG'Ut li Dios quixye re: —Bânu chi joßcan chiruheb laj Israel re nak eb aßan teßxpâb nak lâin lix Dios lix xeßtônil yucuaßeb laj Abraham, laj Isaac ut laj Jacob. Lâin xincßutbesi cuib châcuu.—AF}Tojoßnak li Kâcuaß Dios quixye cuißchic re laj Moisés: —Chap chi xye li cßantiß, chan. Ut laj Moisés quixchap li cßantiß. Ut saß li rukß quisukßi cuißchic chokß xukß.4EcLi Kâcuaß Dios quixye: —Cut chiru chßochß.— Nak quixcut lix xukß chiru chßochß quisukßi chokß cßantiß. Nak quiril li cßantiß laj Moisés quiêlelic chiru.iDMLi Dios quixye re: —¿Cßaßru li cuan saß âcuukß? chan. —Jun li xukß, chan laj Moisés.fC ITojoßnak laj Moisés quichakßoc ut quixye: —Eb laj Israel incßaß tineßxpâb ut incßaß teßraj rabinquil li cßaßru tinye. Eb aßan teßxye cue, “Li Kâcuaß Dios incßaß xcßutbesi rib châcuu,” chaßkeb.—MBChixjunileb li ixk aj Israel teßxtzßâma li cßaßak re ru yîbanbil riqßuin oro ut plata riqßuineb li rechcabal joß ajcuiß riqßuineb li ani teßhilânk riqßuineb. Teßxtzßâma ajcuiß li châbil akßej ut têqßueheb chirixeb lê ralal êcßajol. Chi joßcaßin tâmakßmânk lix biomaleb laj Egipto, chan li Dios.cAAUt lâin tinbânu nak eb laj Egipto teßxcßam rib saß usilal riqßuineb laj Israel re nak incßaß tex-êlk chak aran Egipto chi mâcßaß têcßam.Chixjunileb li ixk aj Israel teßxtzßâma li cßaßak re ru yîbanbil riqßuin oro ut plata riqßuineb li rechcabal joß ajcuiß riqßuineb li ani teßhilânk riqßuineb. Teßxtzßâma ajcuiß li châbil akßej ut têqßueheb chirixeb lê ralal êcßajol. Chi joßcaßin tâmakßmânk lix biomaleb laj Egipto, chan li Dios.n@WLâin tincßut lin cuanquil chiruheb laj Egipto. Tinrahobtesiheb ut riqßuin aßan texcanab chi êlc.y?mLâin ac ninnau nak lix reyeb laj Egipto incßaß texcanab chi êlc cui incßaß tincßut lin cuanquil chiruheb.f>GEb aßan teßrabi lâ cuâtin. Lâat ut eb li cuînk li nequeßcßamoc be saß xyânkeb laj Israel texxic riqßuin lix reyeb laj Egipto ut têye re, “Li nimajcual Dios li nequeßxlokßoni laj hebreo, aßan quixcßutbesi rib chiku. Choâcanab chi xic saß li chaki chßochß oxib cutan chi be. Aran tomayejak chiru li Kâcuaß Dios”, chaßkex re.K=Lâin tinyechißi êre nak texcuisi saß li raylal li yôquex chixcßulbal arin Egipto. Texincßam saß li chßochß li cuanqueb cuiß laj cananeo, eb laj heteo, eb laj amorreo, eb laj ferezeo, eb laj heveo ut eb laj jebuseo. Aßan jun nimla naßajej numtajenak xchâbilal bar cuan cuiß li sahil echej”, chaßkat reheb.\<3Li Dios quixye cuißchic re laj Moisés: —Ayu ut tâchßutubeb li cuînk li nequeßcßamoc be saß xyânkeb laj Israel. Ut tâye reheb, “Li nimajcual Dios li queßxlokßoni laj Abraham, laj Isaac ut laj Jacob, aßan xcßutbesi rib chicuu. Joßcaßin quixye cue: Xexcuil ut ninnau chixjunil li cßaßru yôquex chixcßulbal arin Egipto.,;SLi Dios quixye cuißchic re laj Moisés: —Joßcaßin tâye reheb laj Israel, “Li nimajcual Dios xtaklan chak cue. Aßan li Dios li queßxlokßoni eb lê xeßtônil yucuaß laj Abraham, laj Isaac ut laj Jacob.” Nimajcual Dios incßabaß ut aßan tincßabaßin chi junelic kße cutan.—/:YLi Dios quixye cuißchic re laj Moisés: —Lâin cuanquin chalen chak kße cutan ut chalen anakcuan. Lâin li Dios. Tâye reheb laj Israel nak Lâin xintaklan âcue.~9w Laj Moisés quixye re li Dios: —Nak tincuulak riqßuineb laj Israel, tinye reheb nak lix Dios lix xeßtônil yucuaßeb xtaklan cue. Ut eb aßan teßxpatzß cue, “¿Ani xcßabaß li Dios aßan?” Ut, ¿cßaßru tinye reheb? chan laj Moisés.8{ Li Dios quichakßoc ut quixye re laj Moisés: —Ayu ut lâin cuânkin âcuiqßuin. Ut aßin âcuetalil nak lâin xintaklan âcue. Nak ac xacuisiheb chak laj Israel saß li tenamit Egipto, saß li tzûl aßin tinâlokßoni cuißchic, chan li Dios.%7E Ut laj Moisés quichakßoc ut quixye re li Dios: —¿Ma cuan ta biß incuanquil lâin nak tinxic riqßuin laj faraón ut tincuisiheb chak laj Israel? chan.6 Abi li cßaßru tinye âcue anakcuan. Lâin tatintakla riqßuin laj faraón re nak tâcuisiheb chak lin tenamit Egipto, chan li Dios. 5 Nacuabi nak yôqueb chi yâbac ut yôqueb chixkßokonquil ribeb. Ut ninnau ajcuiß chanru nak nequeßrahobtesîc xbaneb laj Egipto.F4Joßcan nak lâin tincoleb saß rukßeb laj Egipto ut tincuisiheb ajcuiß saß li tenamit aßan. Tincßameb saß jun nimla naßajej numtajenak xchâbilal bar cuan cuiß li sahil echej. Aßan li chßochß li bar cuanqueb cuiß laj cananeo, eb laj heteo, eb laj amorreo, eb laj ferezeo, eb laj heveo, ut eb laj jebuseo..3WLi Kâcuaß Dios quixye re: —Lâin yôquin chirilbal li raylal li yôqueb chixcßulbal lin tenamit li cuanqueb Egipto. Yôquin chirabinquil nak yôqueb chixkßokonquil ribeb saß rukßeb li nequeßtaklan reheb saß joskßil. Ninnau nak kßaxal nayotßeß xchßôleb xban nak rahobtesinbileb.A2}Ut li Dios quixye ajcuiß: —Lâin lix Dios lâ xeßtônil yucuaß. Lâin lix Dios laj Abraham, laj Isaac ut laj Jacob, chan. Laj Moisés quixucuac chirilbal li Dios ut quixmuk li ru.1Li Kâcuaß Dios quixye: —Matjiloc chak arin. Tâcuisi lâ xâb châcuok xban nak li naßajej cuancat cuiß aßan santil naßajej.—E0Quiril li Kâcuaß Dios nak laj Moisés quijiloc chixcßatk. Ut saß li qßuix li yô chi cßatc, quiâtinac li Dios ut quixye: —At Moisés, chan. Laj Moisés quixye: —Cueßquin, chan./ Quixye: —Tinxic. Tinjilok ut tincuil cßaßru chi xxamil aßan. ¿Cßaßut nak yô xxamlel ut incßaß nacßat li qßuix?—?.yAran quixcßutbesi rib lix ángel li Kâcuaß Dios chiru laj Moisés saß rakß li xam saß li jun tôn chi qßuix. Laj Moisés quiril nak yô xxamlel ut incßaß na-osoß li qßuix.N- Laj Moisés yô chixcßacßalenquil lix quetômk laj Jetro lix yucuaß li rixakil. (Aj Jetro nayeman ajcuiß re laj Reuel.) Aßan xbên aj tij reheb laj Madián. Laj Moisés najt quixcßameb li quetômk saß li chaki chßochß, toj retal queßcuulac cuan cuiß li tzûl Horeb bar quiâtinac cuiß li Dios riqßuin laj Moisés.m,ULi Dios quixqßue retal li raylal li yôqueb chixcßulbal eb laj Israel ut quiril xtokßobâl ruheb.|+sNak li Dios quirabi nak yôqueb chi kßokônc, quijulticoß re li usilal li quixyechißi chak reheb laj Abraham, laj Isaac ut laj Jacob junxil.Li Dios quixqßue retal li raylal li yôqueb chixcßulbal eb laj Israel ut quiril xtokßobâl ruheb.I* Ac xnumeß chic nabal cutan nak quicam lix reyeb laj Egipto. Eb laj Israel japjôqueb re xban li raylal yôqueb chixcßulbal joß rahobtesinbil môs. Li Dios quirabi nak yôqueb chi kßokônc.*)OLaj Moisés quicuan jun li ralal riqßuin lix Séfora. Quixye: —Lâin jalan intenamit. Mâcuaßin aj arin. Joßcan nak tinqßue aj Gersón chokß xcßabaß.—(Laj Moisés quicuulac ut aran quicana saß rochoch laj Reuel. Laj Reuel quixsumub lix Séfora lix rabin riqßuin laj Moisés."'?Laj Reuel quixye reheb lix rabin: —¿Bar cuan li cuînk aßan? ¿Cßaßut nak xecanab chak aran? Ayukex, bokomak chak re nak tâcuaßak kiqßuin, chan.5&eEb aßan queßchakßoc ut queßxye re: —Jun li cuînk aj Egipto xoxcol chiruheb laj ilol xul. Aßan ajcuiß x-isin re li haß ut xqßue rucßaheb li kaquetômk, chanqueb.+%QEb li xkaßal queßsukßi saß rochocheb. Lix yucuaß aj Reuel xcßabaß. Aßan quixpatzß reheb: —¿Cßaßut nak saß junpât xexsukßi chak anakcuan?— chan.3$aNak queßcuulac jalan chic laj ilol xul, queßrâlinaheb li xkaßal chire li haß. Laj Moisés quicuacli chixtenkßanquileb li xkaßal chixqßuebal rucßaheb li quetômk.]#5Ut aran coxtau jun li becbil haß ut coxchunlâk aran. Laj tij saß li tenamit Madián cuukub lix rabin cuan. Eb aßan queßcuulac chirisinquil li haß re nak teßxbutß xnaßajeb rucßa lix quetômk lix yucuaß.2"_Quicuulac resil aßin riqßuin laj faraón ut quixcamsi raj laj Moisés. Ut laj Moisés quiêlelic saß junpât chiru laj faraón. Cô saß li tenamit Madián xcßabaß.!Ut aßan quichakßoc ut quixye re: —Ut lâat, ¿ani xqßuehoc âcue chi taklânc saß kabên? ¿Ma tinâcamsi lâin joß nak xacamsi laj Egipto? chan. Tojoßnak laj Moisés quixucuac ut quixye saß xchßôl: —Xnauman peß li cßaßru xinbânu.—M  Joß cuulajak chic laj Moisés qui-el cuißchic chi bêc ut quiril cuib aj hebreo yôqueb chi pletic. Quixye re li jun li quipaltoß: —¿Cßaßut nak yôcat chixsacßbal lâ cuech cristianil?—! Laj Moisés qui-iloc chirix ut chi caß pacßalil. Quiril nak mâ jun chic cuan aran ut quixcamsi laj Egipto. Aran quixmuk saß li samaib.X+ Laj Moisés quicuînkiloß. Saß jun li cutan cô chirilbaleb li ras rîtzßin ut quiril nak ra yôqueb chixcßulbal. Quiril jun li cuînk aj Egipto yô chixsacßbal jun aj hebreo rech tenamitil laj Moisés.D Nak ac nim chic, quixcßam li chßina al riqßuin lix rabin laj faraón ut aran quicana joß tzßakal re. Lix rabin laj faraón quixye: —Li chßina al aßin aj Moisés xcßabaß xban nak lâin xcuisi saß li haß, chan. (Saß râtinobâleb laj hebreo li cßabaßej Moisés naraj naxye “isinbil saß li haß”.)F Nak quicuulac li ixk, lix rabin laj faraón quixye re: —Cßam ut tâqßuiresi li cßulaßal aßin chokß cue. Lâin tatintoj, chan. Ut li naßbej quixcßam li cßulaßal ut quixqßuiresi.dCLix rabin laj faraón quixye re: —Ayu. Sicß chak.— Ut li xkaßal cô xbokbal lix naß.BLi ranab li cßulaßal quijiloc chi xcßatk lix rabin laj faraón ut quixye re: —¿Ma tâcuaj tinsicß chak junak ixk aj hebreo re tixqßuiresi li cßulaßal aßin chokß âcue? chan.8kLix rabin laj faraón quixte li chacach ut quiril li cßulaßal. Quiril xtokßobâl ru nak yô chi yâbac ut quixye: —Li chßina têlom aßin xcomoneb tana laj hebreo, chan.hKLix rabin laj faraón quicuulac chi atînc saß nimaß rochbeneb lix môs ixk. Nak yôqueb chi bêc chire li nimaß, lix rabin laj faraón quiril li chacach saß xyânk li caxlan aj ut quixtakla jun lix môs ixk chixxocbal. Li ranab li cßulaßal najt caßchßin quixqßue rib riqßuin li cßulaßal ut yô chixcßacßalenquil re nak mâcßaß tixcßul.cANak incßaß chic quiru xmukbal li cßulaßal, li naßbej quixyîb jun li chacach riqßuin li bayal. Quixtzßap ru li chacach riqßuin jun li ban asfalto xcßabaß joß ajcuiß lix kßol li cheß brea re nak incßaß tâoc li haß chi saß. Quixqßue li cßulaßal saß li chacach. Tojoßnak coxcanab chak saß nimaß bar cuiß cuan li caxlan aj.Li rixakil quicana chi yaj aj ixk. Quicuan jun xcßulaßal têlom. Quiril nak cßajoß xchakßal ru li cßulaßal ut quixmuk oxib po. Jun li cuînk xcomoneb li ri xmam laj Leví quixsicß rixakil. Xcomoneb ajcuiß li ralal xcßajol laj Leví li ixk li quixsicß.e GTojoßnak laj faraón quixtakla resil saß chixjunil lix tenamit nak tâcutekß saß nimaß li jarubeb li cocß têlom li teßyoßlâk saß xyânkeb li ixk aj hebreo. Chixjunileb li cocß xkaßal teßcanabâk chi qßuîc.x mLi cuib chi ixk, li nequeßxococ cßulaßal, queßxxucua ru li Dios. Joßcan nak li Dios quirosobtesiheb ut quixqßueheb nabal li ralal xcßajoleb.Tojoßnak laj faraón quixtakla resil saß chixjunil lix tenamit nak tâcutekß saß nimaß li jarubeb li cocß têlom li teßyoßlâk saß xyânkeb li ixk aj hebreo. Chixjunileb li cocß xkaßal teßcanabâk chi qßuîc.| uLi Kâcuaß Dios quixbânu usilal reheb laj xoconeleb. Ut eb laj hebreo queßnabaloß ut queßqßuian ut cauheb rib.e GUt li cuib chi ixk queßchakßoc ut queßxye re laj faraón: —Xban nak eb li ixk aj hebreo mâcuaß joß eb li ixk aj Egipto. Aßan cauheb rib. Mâjiß nococuulac riqßuineb nak ac xeßyoßla lix cßulaßaleb, chanqueb.Z 1Ut li acuabej re Egipto quixtakla xbokbal li cuib chi ixk ut quixye reheb: —¿Cßaßut nak incßaß xebânu li xinye êre? ¿Cßaßut nak incßaß xecamsi li cocß têlom aj hebreo nak xeßyoßla? chan reheb.7 kLi cuib chi ixk aßin nequeßxpâb li Dios. Joßcan nak incßaß queßxbânu joß quiyeheß reheb xban li acuabej re Egipto. Incßaß queßxcamsiheb li cocß têlom aj hebreo.'  KQuixye reheb: —Nak têrileb li ixk aj hebreo, cui têlom lix cßulaßaleb teßyoßlâk têcamsiheb. Ut cui ixk lix cßulaßaleb têcanabeb chi qßuîc, chan.c  CLi acuabej aran Egipto quiâtinac riqßuin cuib li ixk aj hebreo. (Aj hebreo nayeman ajcuiß reheb laj Israel.) Lix cßabaßeb li ixk aßan xSifra ut xFúa. Aßaneb li nequeßxococ reheb li cßulaßal nak nequeßyoßla.J  Cßajoß li raylal nequeßxcßul xban li cacuil trabaj nequeßxbânu nak nequeßxpacß li chßochß chokß xan. Ut joßcan ajcuiß nak yôqueb chi trabajic saß cßalebâl. Kßaxal cuißchic ra li yôqueb chixcßulbal xban nak saß joskßil nequeßtaklâc ut yalak cßaßru cßanjelil nequeßqßueheß reheb re teßxbânu.?  } Ut eb laj Israel queßqßueheß joß rahobtesinbil môs.z  q Nak ra queßux reheb, kßaxal cuißchic queßqßui. Cßajoß nak queßxucuac eb laj Egipto chirilbaleb laj Israel.4 e Tojoßnak laj faraón li acuabej quixxakabeb laj taklanel saß xyânkeb re nak eb aßan teßtaklânk reheb laj Israel chi trabajic chi cau. Eb laj Israel yôqueb chixyîbanquil li nînki ochoch re laj faraón saß li cuib chi tenamit Pitón ut Ramesés. Ut aran tâcßulamânk lix biomal laj faraón.a ? Anakcuan chicuânk taxak kanaßleb. Tocßoxlak chirix li cßaßru takabânu re nak incßaß chic teßqßuiânk. Cui tâcuânk li plêt mâre teßxjunaji rib riqßuin li xicß nequeßiloc ke ut teßêlelik chiku, chan. ! Li acuabej quixye reheb lix tenamit: —Cßoxlahomak. Li ralal xcßajol laj Israel kßaxal nabaleb ut mâre kßaxal cauheb rib chiku lâo.r aSaß li tenamit Egipto quijala li acuabej. Li acuabej aßan incßaß quixnau chanru nak quicuan laj José. -Aßut eb li imambej queßnabaloß ut queßqßuian li ralal xcßajol laj Israel. Queßnumtajenakoß lix cacuilaleb ut quilâtzßoß lix naßajeb.S #Quicam laj José ut queßcam ajcuiß chixjunileb li ras ut eb li rîtzßin.{ sUt laj José ac cuan aran Egipto. Chixjunil li ralal xcßajol laj Jacob rochbeneb li ri cuanqueb lajêb xcâcßâl.0 _laj Dan, laj Neftalí, laj Gad, laj Aser./ ]laj Isacar, laj Zabulón, laj Benjamín,5 ilaj Rubén, laj Simeón, laj Leví, laj Judá,A~ Aßaneb aßin lix cßabaßeb li ralal xcßajol laj Israel, li nayeman ajcuiß Jacob re. Li junjûnk chi ralal coxeßocak Egipto rochbeneb li ralal xcßajol. Aßaneb aßin lix cßabaßeb:6}g 2Laj José jun ciento riqßuin lajêb chihab cuan re nak quicam. Ut eb aßan queßxban li camenak José re nak incßaß tâchuhokß. Ut queßxqßue saß xcaxonil aran Egipto.T|# 2Laj José quixye ajcuiß reheb: —Anakcuan lâex têbânu junak li juramento cuiqßuin. Nak li Kâcuaß Dios texrisi saß li tenamit aßin, têbânu usilal, têcßam lin bakel chêrix nak texxic, chan laj José. Ut eb li ras laj José queßxcßul xchßôl li juramento li quixye reheb.Laj José jun ciento riqßuin lajêb chihab cuan re nak quicam. Ut eb aßan queßxban li camenak José re nak incßaß tâchuhokß. Ut queßxqßue saß xcaxonil aran Egipto.R{ 2Saß jun li cutan, laj José quixye reheb li ras: —Lâin chi sêb nincam. Li Kâcuaß Dios tâilok êre chi junelic. Ut aßan tâisînk êre saß li tenamit aßin ut texcßam cuißchic saß li tenamit Canaán. Aßan li chßochß li yechißinbil chak najter xban li Kâcuaß Dios reheb laj Abraham, laj Isaac ut laj Jacob, chan.`z; 2Chiru laj José queßyoßla lix cocßal laj Efraín, joß ajcuiß lix cocßal laj Maquir li ralal laj Manasés. Laj Maquir, aßan li ri laj José. Lix cocßal laj Maquir chanchan ajcuiß ralal laj José nak narileb.Ey 2Laj José quicana saß li tenamit Egipto. Aran ajcuiß queßcana chixjunileb li ralal xcßajol lix yucuaß camenak. Chixjunil lix chihab laj José, aßan jun ciento riqßuin lajêb chihab.rx_ 2Anakcuan mexxucuac chic lâex. Lâin chic tin-ilok êre ut tinqßue ajcuiß li cßaßru tâpaltok êre, joß ajcuiß reheb lê cocßal, chan laj José. Ut laj José quixcßojobeb xchßôl li ras nak quiâtinac riqßuineb saß usilal.ywm 2Relic chi yâl nak lâex xeyâba li incßaß us saß inbên. Abanan li Kâcuaß Dios xjal ru chokß usilal. Xban nak cuanquin arin lâin, nabaleb toj yoßyôqueb inban. Nabal li tenamit xeßcoleß saß incßabaß lâin nak xcuan li cueßej.xvk 2Ut laj José quixye reheb: —Mexxucuac. ¿Ma lâin ta biß li Kâcuaß Dios chi rakoc âtin saß êbên? chan.>uw 2Eb li ras laj José queßjiloc chixcßatk. Queßxcuikßib rib saß chßochß chiru ut queßxye re, —Anakcuan lâo cuanco arin ut takaqßue kib rubel âtakl, chanqueb re laj José. t 2Aßin li râtin li kayucuaß. “Tintzßâma châcuu nak tâcuy xmâqueb lâ cuas riqßuin li cßaßru xeßxbânu chak âcue junxil,” chan ke. Ut anakcuan lâo yôco chixtzßâmanquil châcuu. Lâo nakanau nak yibru kabânu chak âcue junxil. Lâo nakalokßoni li Dios li quixlokßoni li kayucuaß camenak, chanqueb re laj José. Nak laj José quirabi li râtineb li ras, quiyâbac.s 2Eb aßan queßxye re laj José: —Nak toj yoßyo li kayucuaß, aßan x-âtinac kiqßuin ut xye ke nak takaye âcue li râtin.pr[ 2Chirix lix camic li yucuaßbej, eb li ras laj José queßoc chi cßoxlac ut queßxye chi ribileb rib: —Anakcuan mâre xicß chic toril laj José. Mâre tixye ke nak tento takatoj rix li kamâc li kabânu chak re junxil, chanqueb.Jq 2Nak quirakeß li mukuc, laj José quisukßi cuißchic Egipto rochbeneb li ras ut li rîtzßin. Queßsukßi ajcuiß chak chixjunileb li joß qßuial li queßcuulac chirix chixmukbal lix yucuaß.p 2 Queßxpako lix caxonil lix yucuaß saß xbêneb lix tel ut queßxcßam aran Canaán. Ut queßxmuk aßan saß li ochoch pec li cuan Macpela, li cuan jun pacßal Mamre. Aßan li muklebâl li quixlokß laj Abraham junxil riqßuin laj Efrón laj hitita.Fo 2 Queßxbânu li ralal laj Jacob joß li quixtzßâma chiruheb.n3 2 Nak eb laj cananeo queßril nak yôqueb chi yoßlecß cuukub cutan, queßxye, —Aßan jun nimla rahil chßôlejil chokß reheb laj Egipto, chanqueb. Xban aßan queßxqßue Abel-mizraim chokß xcßabaß li naßajej aßan. Li naßajej aßan cuan jun pacßal li nimaß Jordán.m- 2 Queßcuulac jun pacßal li nimaß Jordán saß li naßajej li nequeßtenoc cuiß trigo. Laj êchal re li naßajej aßan, aßan aj Atad xcßabaß. Ut aran laj José queßxyoßle cuißchic cuukub cutan lix yucuaß camenak. Ut nequeßhuyhut chi yâbac xban xrahileb xchßôl..lW 2 Queßcôeb ajcuiß nabal li soldados saß eb li carrêt ut nabaleb ajcuiß queßcôeb chirix cacuây. Chi joßcaßin numtajenak xqßuialeb laj mukunel li queßcôeb.k 2Queßcôeb ajcuiß chixjunileb li cuanqueb saß rochoch laj José. Queßcôeb li ras ut li rîtzßin laj José. Queßcôeb ajcuiß li cuanqueb saß rochoch lix yucuaß camenak. Caßaj chic eb li cocßal ut li quetômk queßcana saß li tenamit Gosén.~jw 2Ut laj José cô chixmukbal lix yucuaß. Numtajenak xqßuialeb li queßcôeb chirix. Queßcôeb laj tenkßom re laj faraón, joß ajcuiß li cuan xcuanquil saß rochoch laj faraón. Queßcôeb ajcuiß li nînkeb xcuanquil saß li tenamit Egipto.i! 2Nak laj faraón quirabi resil nak târaj xic laj José, quixye: —Us. Ayu. Muk chak lâ yucuaß joß xtzßâma châcuu, chan laj faraón.'hI 2Ut têye re chi joßcaßin: Junxil nak toj yoßyo lin yucuaß, lâin xinbânu li juramento riqßuin. Ut lin yucuaß quixye cue, “Chi sêb nincam,” chan cue. “Tâbânu li usilal. Tinâmuk chak aran Canaán saß li naßajej li ac becbil inban junxil saß li ochoch pec li cuan Macpela,” chan cue lin yucuaß nak toj yoßyo. Ut anakcuan tintzßâma usilal chêru nak têye re laj faraón nak tinixcanab chi xic aran chixmukbal inyucuaß camenak. Caßaj cuiß toxinmuk chak lin yucuaß ut tinsukßîk cuißchic arin, chan laj José reheb.g' 2Ut nak quirakeß li lajêb xcâcßâl cutan nak raheb saß xchßôl xban xcamic lix yucuaßeb, laj José quiâtinac riqßuineb li cuanqueb saß rochoch laj faraón. Quixye reheb, —Cui niquinêra, têbânu li usilal aßin cue. Tex-âtinak chicuix riqßuin laj faraón.f+ 2Caßcßâl cutan tzßakal queßxban cuiß li camenak. Ut eb laj Egipto lajêb xcâcßâl cutan queßrahoß saß xchßôl xban xcamic laj Jacob."e? 2Tojoßnak quixtakla xbokbaleb lix môs li nequeßbanoc camenak re nak incßaß tâchuhokß. Ut eb aßan queßxban li camenak re nak incßaß tâchuhokß.id O 2Nak quiril nak camenak chic lix yucuaß, laj José ticto quixkßalu ut quirutzß ru ut quiyâbac.4cc 1!Nak laj Jacob quirakeß chixchakßrabinquileb li ralal, quixtaksi li rok chiru lix chßât, quixyocob rib ut quicam. Ut cô riqßuineb lix xeßtônil yucuaß li camenakeb.b 1 Li chßochß aßan joß ajcuiß li ochoch pec lokßbil riqßuineb laj hitita, chan laj Jacob.Nak laj Jacob quirakeß chixchakßrabinquileb li ralal, quixtaksi li rok chiru lix chßât, quixyocob rib ut quicam. Ut cô riqßuineb lix xeßtônil yucuaß li camenakeb.=au 1Saß li naßajej aßan quimukeß laj Abraham joß ajcuiß lix Sara li rixakil. Aran ajcuiß quimukeß laj Isaac joß ajcuiß lix Rebeca li rixakil. Ut aran ajcuiß quinmuk lix Lea.T`# 1Li muklebâl aßan cuan saß li naßajej Macpela. Li naßajej aßan laj Abraham quilokßoc re junxil riqßuin laj Efrón laj hitita. Li naßajej aßan cuan xcuênt Canaán ut cuan saß xcaßyabâl Mamre.i_M 1Joßcaßin quixye laj Jacob reheb: —Xcuulac xkßehil lin camic. Xic cue anakcuan. Aran tinêmuk saß li ochoch pec li mukbileb cuiß lin xeßtônil yucuaß. Li ochoch pec aßan cuan saß lix chßochß laj Efrón aj hitita.v^g 1Aßaneb aßin li cablaju xtêpaleb li ralal xcßajol laj Israel. Tzßîbanbil arin li cßaßru queßyeheß reheb xban lix yucuaßeb nak quixtzßâma chiru li Kâcuaß Dios li rosobtesinquil li junjûnk. Jalan jalânk li rosobtesinquileb.!]= 1Ut lâat, Benjamín, tatinjuntakßêta riqßuin li joskß aj xoj xban nak lâat joß eb lâ cualal âcßajol nabal li pletic têbânu riqßuineb li xicß teßilok êre. Ekßela texxic chi pletic ut ecuu têjeqßui li cßaßru têmakß chak chiruheb nak texpletik, chan laj Israel.u\e 1Kßaxal nim li usilal li yôquin chixtzßâmanquil chiru li Kâcuaß Dios chokß âcue lâat. Moco joß ta li queßxtzßâma chak chokß cue lin yucuaß camenak. Numtajenak cuißchic xqßuial li yôquin chixtzßâmanquil chokß âcue. Joß nak li tzûl incßaß nequeßosoß, joßcan ajcuiß nak incßaß tâosokß lâ cuosobtesinquil li yôquin chixtzßâmanquil chokß âcue. Lâat, José, chixjunil li usilal aßin tâcanâk saß âbên. Lâat li quisiqßueß âcuu saß xyânkeb lâ cuas.[/ 1Li Kâcuaß Dios, li ninlokßoni lâin, aßan tâtenkßânk âcue. Li Kâcuaß Dios li kßaxal nim xcuanquil, aßan tâosobtesînk âcue. Aßan tâqßuehok âcue chixjunil li usilal li nachal saß choxa, joß li hab ut li sakße. Aßan tâqßuehok âcue chixjunil li usilal li nacuan saß ruchichßochß, joß li haß li na-el saß chßochß. Aßan tixqßue chi qßuiânc nabaleb lâ cualal âcßajol.iZM 1Ut tâcuy chak xcolbal âcuib saß rukß eb aßan. Li Kâcuaß Dios xqßuehoc xcacuilal âcuok âcuukß. Bantiox re li Kâcuaß Dios li naqßuehoc re lin metzßêu. Bantiox re li Kâcuaß Dios li na-iloc ke joß naxbânu junak laj ilol quetômk. Li Kâcuaß Dios, aßan joß jun sakônac ut mâ ani naru natßanoc re. Ut aßan naxqßue li kacuanquilal.2Y_ 1Eb li xicß nequeßiloc âcue, tateßxcuti riqßuin lix tzimaj. Kßesnal cheß tateßxcut cuiß. Ut cßajoß li raylal tâcßul saß rukß eb li xicß nequeßiloc âcue.MX 1Ut lâat, José, tatinjuntakßêta riqßuin jun tôn li cheß li nacuan chire li haß. Ut li rukß nequelajeßxchapi rib saß xbên li tzßac li cuan chire li haß. Ut aßan cßajoß nak naûchin.`W; 1Lâat, Neftalí, tatinjuntakßêta riqßuin junak li quej li yal narâlina rib saß qßuicheß. Ut cßajoß xchakßal ru li cocß ral. Lâat, joß eb ajcuiß lâ cualal âcßajol, mâcßaßak ra xîcß saß êyânk.8Vk 1Lâat, Aser, joß eb ajcuiß lâ cualal âcßajol, texcuânk saß li châbil chßochß. Ut kßaxal cuißchic nabalak lê tzacaêmk. Ut lâex texqßuehok xtzacaêmk li acuabej.lUS 1Ut laj Jacob quixye re laj Gad: —Lâat, Gad, joß eb ajcuiß lâ cualal âcßajol, cauhak êrib chiruheb li xicß teßilok êre ut incßaß textßanekß saß rukß eb aßan nak tateßxpleti. Aban lâat chic tâpleti eb aßan. T 1Ut laj Jacob quixye re li Kâcuaß Dios: —At inDios, lâin yôquin châcuoybeninquil nak tatchâlk chincolbal, chan re li Dios. S 1Lâat, Dan, nacatinjuntakßêta riqßuin jun li cßantiß li naxmuk rib saß be. Li cßantiß aßan naxtiu li rok li cacuây re nak li cristian li cuan chirix tâtßanekß saß chßochß. Ninye chi joßcan âcue xban nak incßaß qßuiheb lâ cualal âcßajol teßcuânk. Abanan lâex têsicß chanru nak têcol êrib chiruheb li xicß nequeßiloc êre joß nak naxcol rib li cßantiß.Ry 1Lâat, Dan, lâat tatrakok âtin saß xbêneb lâ cualal âcßajol ut tatcßamok be chiruheb saß xyânkeb laj Israel.NQ 1Li bûr nacuulac chiru li hilânc ut naxsicß li châbil naßajej re tâhilânk cuiß. Abanan naxqßue rib re nak târîka li cßaßak re ru chßaßaj rîkanquil. Joßcan ajcuiß lâat, usta tâcuânk lâ châbil naßaj, lâat joß eb ajcuiß lâ cualal âcßajol têqßue êrib chi trabajic chi cau joß eb li lokßbil môs.{Pq 1Lâat, Isacar, nacatinjuntakßêta riqßuin jun li bûr li kßaxal cau rib li nabuchla saß xnaßajeb li quetômk.O{ 1 Ut lâat, at Zabulón, lâat joß eb ajcuiß lâ cualal âcßajol texcuânk nachß chire li palau. Telajeßhilânk eb li nînki jucub chire li palau li cuânkex cuiß lâex. Li naßajej li texcuânk cuiß, aßan cuan saß xjayal li tenamit Sidón.[N1 1 Lâat, Judá, lix nakß êru chanchan rilbal xcakil li vino. Ut li ruch êre sak sak chanchan xsakil li leche. Aßin ninye âcue xban nak sa textzacânk riqßuin li cßaßak re ru li tâêlk saß lê chßochß. M 1 Lâat, Judá, kßaxal cuißchic tânabalokß lâ biomal lâat, joß ajcuiß reheb lâ cualal âcßajol. Xban aßan naru têbacß lê bûr saß junak xtônal li quißil kßên uvas xcßabaß. Têbacß ajcuiß li ral lê bûr saß lix tônal li uvas li kßaxal châbil. Xban nak numtajenak lê biomal, naru têpuchß lê tßicr saß li vino ut naru têpuchß lê rakß saß xyaßal li uvas.TL# 1 Lâat, Judá, mâ ani târûk tâisînk re saß lâ cuukß li xukß li retalil lâ cuanquil joß ajcuiß saß rukßeb lâ cualal âcßajol. Mâ ani tâisînk re lê cuanquilal toj tol-êlk laj êchal re li xukß, li jun li yechißinbil chak xban li Dios. Ut aßan chic tâpâbâk xbaneb chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß.K# 1 Lâat, Judá, lâat joß ral jun li cakcoj li cau rib chiru chixjunileb li xul. Joßcan nak nacatinjuntakßêta riqßuin li cakcoj xban nak cau âcuib. Li cakcoj naxchap li xul ut naxtiu ut natakeß saß li tzûl, ut aran nabuchla chak ut mâ ani naru nachßeßoc re.WJ) 1Lâat, Judá, eb lâ cuas ut eb lâ cuîtzßin tateßxqßue saß xnakß ruheb. Tâcuânk ajcuiß âcuanquilal saß xbêneb li xicß nequeßiloc âcue. Eb lâ cuas ut eb lâ cuîtzßin teßxqßue âcuanquil.>Iw 1Tzßektânanbilakex taxak xban lê joskßil. Kßaxal numtajenak lê joskßil. Li Kâcuaß Dios tâjeqßuînk reheb lê ralal êcßajol saß xyânkeb chixjunileb li cualal incßajol.nHW 1Mixjunaji taxak rib li cuâm riqßuin li camsînc li quebânu chak lâex nak numtajenak êjoskßil. Joßcan nak xecamsiheb li cuînk ut quilajeßxyoqßui ajcuiß li richß mul li rokeb li bôyx re nak incßaß chic teßxcuy bêc.cGA 1Lâex, Simeón ut Leví, êrîtzßin êrib. Lê chßîchß xcßanjelac chêru re camsînc.AF} 1Lâat chanchanat li jun cuokox chi haß. Incßaß nacacuy âcuib. Xban nak xatmâcob riqßuin li ixk cuan cuiqßuin, incßaß chic tâcuânk lâ cuanquilal saß xbêneb lâ cuîtzßin. >(~u}K|x{izzxYw{v&uQQ!PEOO NZMMLL#KKZJyIxHHGGFEZDCBAA$@/?>>==W<;p:S99I8+6554P33#2100 /?.4,++P*m)((N'&&%$$#8""!! n8] *`r7 Py }  _ Et?#Q>{ Laj Moisés quichakßoc ut quixye: —Chikajunilo toxic xban nak toninkßeîk chiru li kaDios. Teßxic li sâj cuînk ut teßxic li chêquel cuînk ut teßxic ajcuiß li ixk. Talajeßxic li kalal kacßajol. Ut takacßameb ajcuiß li kaquetômk, chan laj Moisés.Nz Tojoßnak laj Moisés rochben laj Aarón queßcßameß cuißchic riqßuin laj faraón. Laj faraón quixye reheb: —Ayukex. Lokßonihomak chak ru li Kâcuaß lê Dios. Ut ¿aniheb li teßxic? chan.y+ Ut eb laj cßanjel chiru laj faraón queßxye re laj faraón: —¿Joß najtil chic toxchßißchßißi li cuînk aßin? Canabeb chi xic laj Israel re nak eb aßan teßxlokßoni chak li Kâcuaß lix Dioseb. ¿Ma incßaß nacacuil nak x-osoß li katenamit Egipto? chanqueb.1x] Talajeßoc saß lâ cuochoch ut talajeßoc saß rochocheb laj cßanjel châcuu. Talajeßoc saß rochocheb chixjunileb laj Egipto. Mâ jun sut rilomeb lâ yucuaß chi moco lâ xeßtônil yucuaß joß tinbânu anakcuan,” chan âcue li Kâcuaß Dios.— Ut laj Moisés qui-el riqßuin laj faraón.Mw Tintakla li qßuila okßob chi aj sâcß toj retal tâtzßapônk li chßochß xbaneb. Joß qßuial chic li acuîmk incßaß xcamsi li sakbach, talajeßxlou chixjunil. Talajeßxcuaß xxak li cheß.yvm Ut xye ajcuiß, “Cui incßaß nacacanabeb chi xic lin tenamit, cuulaj tintaklaheb laj sâcß saß lâ tenamit.xuk Tojoßnak laj Moisés ut laj Aarón queßcôeb riqßuin laj faraón ut queßxye re: —Joßcaßin xye âcue li Kâcuaß Dios, lix Dioseb laj hebreo. “¿Jokße tâcubsi âcuib chicuu? Canabeb chi xic lin tenamit re nak tineßxlokßoni.”Lt Chi joßcan lâex têye reheb lê ralal êcßajol chanru xinbânu riqßuineb laj Egipto nak xincßutbesi lin cuanquilal chiruheb. Lâex tênau nak relic chi yâl nak lâin li Kâcuaß Dios, chan.Ns  Li Kâcuaß Dios quixye re laj Moisés: —Tatxic cuißchic riqßuin laj faraón. Lâin xincacuubresi xchßôl laj faraón joß eb ajcuiß laj cßanjel chiru re nak tincßut lin cuanquilal chiruheb.7ri #Quixcacuubresi cuißchic xchßôl laj faraón ut incßaß quixcanabeb chi xic laj Israel. Joß quixye li Kâcuaß Dios junxilaj re laj Moisés, joßcan quixbânu laj faraón.xqk "Ut laj faraón quiril nak chßanamil. Mâcßaß chic li hab ut li câk ut mâcßaß chic li sakbach. Quimâcob cuißchic laj faraón. Quixcacuubresi xchßôl joß eb ajcuiß laj cßanjel chiru.Quixcacuubresi cuißchic xchßôl laj faraón ut incßaß quixcanabeb chi xic laj Israel. Joß quixye li Kâcuaß Dios junxilaj re laj Moisés, joßcan quixbânu laj faraón.cpA !Tojoßnak laj Moisés qui-el riqßuin laj faraón. Nak cuan chire li tenamit, quixtaksi li rukß ut quitijoc chiru li Kâcuaß Dios. Ut li Dios quixchßanab li sakbach joß ajcuiß li câk. Incßaß chic xqßue li hab.Yo- Aban li trigo ut li centeno mâcßaß queßxcßul xban nak toj yôqueb chi mokc.n3 Xban nak ac cuan ru li acuîmk cebada xcßabaß ut yô chi atzßumac li lino, nak quichal li sakbach saß xbên quilajxtoki chixjunil ut qui-osoß.m Lâin ninnau nak lâat chanchanateb ajcuiß laj cßanjel châcuu. Incßaß nequexucua ru li Kâcuaß Dios, chan laj Moisés.ly Laj Moisés quixye re: —Nak tincuulak chire li tenamit, aran tintaksi li cuukß ut tintijok chiru li Kâcuaß Dios. Incßaß chic tâcuânk sakbach chi moco li câk. Chi joßcan tânau nak li Kâcuaß Dios aßan laj êchal re li ruchichßochß.$kC Tâyâba xcßabaß li Kâcuaß Dios. Tzßakal li xkacßul riqßuin li sakbach ut li câk. Texincanab chi xic. Incßaß chic nacuaj nak texbâyk arin, chan.Wj) Tojoßnak laj faraón quixtakla xbokbaleb laj Moisés ut laj Aarón. Quixye reheb: —Anakcuan xinnau nak xinmâcob. Moco li Kâcuaß Dios ta cuan re. Lâin cuan cue ut joß ajcuiß lin tenamit cuanqueb re.jiO Caßaj chic saß li tenamit Gosén incßaß quicuan li sakbach xban nak aran cuanqueb laj Israel.Sh! Xban li sakbach quilajeßosoß chixjunil li cßaßak re ru li cuan chirix cab. Li sakbach quilajxtßani li cristian joß ajcuiß eb li xul. Quilajxtßani li acuîmk ut quilajxpuqßui chixjunil li cheß.g{ Nareploc li rakß câk ut yô li sakbach. Mâ jun sut queßxcßul chi joßcan saß li tenamit Egipto chalen kße cutan.8fk Tojoßnak laj Moisés quixtaksi lix xukß saß choxa ut li Kâcuaß Dios quixtakla li câk ut li sakbach. Nînki sakbach quixtakla chak li Kâcuaß Dios saß xbên li tenamit.'eI Ut li Kâcuaß Dios quixye re laj Moisés: —Taksi lâ cuukß ut riqßuin aßan tâtßanekß chak li sakbach saß chixjunil li tenamit Egipto. Telajeßtßanekß chak saß xbêneb li cristian ut saß xbêneb li xul joß ajcuiß li acuîmk yalak bar saß li tenamit Egipto, chan li Dios.~dw Aban li incßaß queßxpâb li râtin li Kâcuaß Dios queßxcanabeb lix môs saß cßalebâl rochbeneb lix quetômk.6cg Cuanqueb saß xyânkeb lix tenamit laj faraón li queßxpâb li cßaßru quixye li Dios. Quilajeßrocsiheb lix môs joß ajcuiß eb lix quetômk li cuanqueb saß cßalebâl.?by Joßcan nak takla xtzßapbal saß rochocheb lâ quetômk joß ajcuiß li cßaßru cuan âcue saß cßalebâl re nak incßaß teßcâmk xban li sakbach li tâtßanekß saß xbêneb. Teßcâmk xban li sakbach chixjunileb li cristian joß eb ajcuiß li xul cui incßaß tzßaptzßôqueb,” chan li Kâcuaß Dios.'aI Cuulaj tâqßue retal nak saß li ôr aßin tintakla chak li nînki sakbach hamamnak saß xbên li tenamit Egipto. Mâ jun sut êrilom chak chalen kße cutan.` Abanan lâat riqßuin chixjunil aßin, toj yôcat chixnimobresinquil âcuib saß xbêneb lin tenamit ut incßaß nacacanabeb chi xic.&_G Abanan lâin incßaß xinqßue li yajel aßan saß êbên xban nak xcuaj xcßutbal lin cuanquil chêru. Ut re ajcuiß nak têye cuesilal saß ruchichßochß. ^ Cui ta lâin xcuaj, xinqßue raj jun nimla yajel saß êbên ut xex-osoß raj. Ut xexcuisi raj chi junaj cua saß ruchichßochß.d]C Ut anakcuan tintakla cuißchic jun raylal saß âbên joß ajcuiß saß xbêneb lâ môs ut saß xbêneb ajcuiß chixjunil li tenamit re nak chi joßcan tânau nak mâ ani chic junak Dios saß ruchichßochß joß lâin.w\i Tojoßnak li Kâcuaß Dios quixye re laj Moisés: —Cuulaj tatcuaclîk ekßela ut tatxic riqßuin laj faraón. Tâye re, “Joßcaßin xye âcue li Kâcuaß Dios, lix Dioseb laj hebreo: Canabeb chi xic lin tenamit re nak tineßxlokßoni./[Y Ut li Kâcuaß Dios quixcacuubresi xchßôl laj faraón. Joß quixye li Kâcuaß Dios re laj Moisés junxil, laj faraón tîc incßaß quixbânu li cßaßru queßxye.Z- Eb laj kße incßaß chic queßru xcßutbal xcuanquileb chiru laj Moisés xban nak yajeb xban li xox joß nak queßyajer chixjunileb laj Egipto.WY) Tojoßnak queßxchap jun môchß li cha cuan saß xnaßaj li xam. Chiru laj faraón laj Moisés quixcut takecß. Riqßuin aßan quichal li nînki xox saß xbêneb li cristian ut saß xbêneb ajcuiß li xul.+XQ Yalak bar saß li tenamit Egipto pukuknac li cha saß xbêneb li cristian ut pukuknac saß xbêneb li xul. Riqßuin aßan tâticlâk li nînki xox chirixeb, chan.6Wg Li Kâcuaß Dios quixye re laj Moisés ut laj Aarón: —Têchap jun môchßak li cha li cuan saß xnaßaj li xam ut laj Moisés tixcut takecß nak yô chi iloc laj faraón.IV  Laj faraón quixtakla rilbal lix quetômkeb laj Israel ma xeßcam na. Ut quirabi resil nak mâ jun queßcam. Ut toj cau ajcuiß xchßôl laj faraón ut incßaß quixcanabeb chi xic li tenamit.U' Joß cuulajak chic li Kâcuaß Dios quixbânu joß quixye reheb. Quilajeßcam lix quetômkeb laj Egipto ut reheb laj Israel mâ jun queßcam.T Chßolchßo chiru li Dios jokße tâcßulmânk aßin. Li Dios quixye reheb: —Cuulaj tinbânu aßin saß li tenamit, chan.S Abanan lix quetômkeb laj Israel mâcßaß teßxcßul. Caßaj cuiß lix quetômkeb laj Egipto teßcâmk”, chan li Dios.OR lâin tintakla jun nimla raylal saß xbêneb lê quetômk li cuanqueb saß cßalebâl. Jun nimla yajel tâtßanekß saß xbêneb li cuacax, li cacuây, li bûr, li camello joß ajcuiß eb li carner.LQ Ut cui incßaß nacacanabeb chi xic ut yôcat chixbaybaleb chi xic,cP C Tojoßnak li Kâcuaß Dios quixye re laj Moisés: —Tatxic cuißchic riqßuin laj faraón ut tâye re, “Joßcaßin quixye li Kâcuaß Dios, lix Dioseb aj hebreo: Xcanabakeb chi xic lin tenamit re nak tineßxlokßoni.gOI Aban quixcacuubresi cuißchic xchßôl laj faraón ut incßaß quixcanabeb chi xic li tenamit.AN}Li Kâcuaß Dios quixbânu joß quixtzßâma laj Moisés. Quirisiheb chixjunileb li raxyât riqßuin laj faraón joß ajcuiß riqßuineb lix môs ut riqßuineb ajcuiß chixjunileb li tenamit. Tîc mâ jun chic quicana.Aban quixcacuubresi cuißchic xchßôl laj faraón ut incßaß quixcanabeb chi xic li tenamit.UM%Ut laj Moisés qui-el riqßuin laj faraón. Quitijoc chiru li Kâcuaß Dios.aL=Laj Moisés quichakßoc ut quixye re: —Xic cue anakcuan. Tintzßâma chiru li Kâcuaß Dios nak cuulaj târisiheb li raxyât âcuiqßuin joß ajcuiß riqßuineb lâ môs ut riqßuineb chixjunileb lê tenamit. Ut, bânu usilal, moâbalakßi cuißchic. Mâye cuißchic ke nak incßaß toxic chi mayejac chiru li Kâcuaß Dios, chan laj Moisés.?KyLaj faraón quixye re: —Lâin texincanab chi xic. Mayejankex chak chiru lê Dios saß li chaki chßochß. Aban incßaß mas najt texxic. Textijok ajcuiß chicuix, chan laj faraón. J Tento nak toxic aran saß li chaki chßochß oxib cutan chi be. Ut aran tomayejak chiru li kaDios joß xye ke li Kâcuaß, chan.eIEUt laj Moisés quixye re: —Incßaß naru nakabânu chi joßcan. Joß nocomayejac lâo chiru li Kâcuaß Dios, xicß nequeßril eb laj Egipto. Toloeßxqßue chi pec cui nocomayejac chiru li kaDios saß li tenamit aßin.%HEUt laj faraón quixbok laj Moisés ut laj Aarón ut quixye reheb: —Mayejankex chak chiru lê Dios. Aban têbânu saß li naßajej li cuanquex cuiß, chan._G9Ut joßcan quixbânu li Kâcuaß Dios. Quilajeßtam li raxyât saß rochoch laj faraón joß ajcuiß li rochocheb lix môs. Xban xqßuialeb li raxyât quiyiboß ru chixjunil li cßaßru cuan saß li tenamit Egipto.#FASicßbil ru inban lin tenamit. Jalan tinbânu re lin tenamit lâin chiru lâ tenamit lâat. Cuulaj tâbânumânk li xinye âcue”, chan li Kâcuaß Dios.uEeAban incßaß tintakla li raxyât saß li naßajej Gosén bar cuanqueb cuiß lin tenamit. Aran incßaß teßchßißchßißînk li raxyât. Riqßuin aßan tênau nak lâin li Kâcuaß Dios ut cuan incuanquil saß xbên li ruchichßochß.@D{Cui incßaß nacacanabeb chi xic lin tenamit, lâin tintakla li qßuila okßob chi raxyât saß êyânk ut saß xyânkeb lâ môs, ut saß xyânkeb chixjunileb li tenamit joß eb ajcuiß saß lê rochoch. Telajeßqßuiânk saß lê rochoch ut telajeßqßuiânk ajcuiß saß li chßochß bar cuiß telajexcuânk.C Tojoßnak li Kâcuaß Dios quixye re laj Moisés: —Ekßela tatcuaclîk cuulaj ut tatxic chire li nimaß. Aran tâcuoybeni laj faraón nak tâcuulak. Tâye re, “Joßcaßin xye li Kâcuaß Dios âcue: Canabeb chi xic lin tenamit re nak tineßxlokßoni.HB Eb laj kße queßxye re laj faraón: —Aßin xbânuhom li Kâcuaß Dios, chanqueb. Ut joß quixye li Dios, laj faraón kßaxal cuißchic quicacuubresi xchßôl ut incßaß qui-abin chiruheb.2A_Joßcan ajcuiß eb laj kße queßxyal xbânunquil riqßuin lix naßleb aßan. Abanan incßaß queßru. Li suk nequeßhananac chirixeb li cristian joß eb ajcuiß li xul.f@GJoßcan queßxbânu. Laj Aarón quixyeß lix xukß ut quixsacß li poks. Ut li qßuila suk nequeßcuoyoynac chirixeb li cristian joß ajcuiß chirixeb li xul. Chixjunil li poks saß li tenamit Egipto quisukßi chokß suk._?9Tojoßnak li Kâcuaß Dios quixye re laj Moisés: —Joßcaßin tâye re laj Aarón: “Tâyeß lâ xukß ut tâsacß li poks riqßuin lâ xukß. Riqßuin aßan teßpucßânk li suk saß li tenamit Egipto”, chan.>Ut laj faraón nak quiril nak qui-usa li tenamit, quixcacuubresi cuißchic xchßôl. Ut incßaß qui-abin, joß quixye li Kâcuaß Dios.y=mUt eb li cristian quilajeßxchßutub li camenak amoch ut cßajoß nak quichuhoß li tenamit xban xbôc li amoch.-<U Li Kâcuaß Dios quixbânu joß quixtzßâma laj Moisés. Quilajeßcam chixjunil li amoch saß li rochocheb ut quilajeßcam chi rußuj nebâl ut saß li cßalebâl.2;_ Tojoßnak laj Moisés rochben laj Aarón queßel riqßuin laj faraón. Ut laj Moisés quiâtinac riqßuin li Kâcuaß Dios chirix li amoch joß quixtzßâma laj faraón.o:Y Chixjunil li amoch teßêlk âcuiqßuin. Teßêlk ajcuiß riqßuineb lâ môs, joß ajcuiß riqßuineb chixjunileb li tenamit. Teßêlk ajcuiß saß lê rochoch. Caßaj chic li cuanqueb saß li nimaß teßcanâk, chan laj Moisés.q9] Laj faraón quixye: —Cuulaj ajcuiß tâbânu.— Ut laj Moisés quixye re: —Cuulaj ajcuiß tâuxmânk li cßaßru yôcat chixtzßâmanquil re nak tâcuil nak mâcßaß chic junak Dios joß li Kâcuaß Dios, li nakalokßoni lâo.98m Laj Moisés quixye re laj faraón: —Lâat yal âcue jokße tâcuaj tintijok chiru li Dios châcuix lâat ut chirixeb lâ môs, joß eb ajcuiß lâ tenamit. Tintzßâma chiru nak târisiheb li amoch êriqßuin ut saß lê rochoch. Caßaj chic li joß qßuial teßcanâk saß li nimaß, chan laj Moisés.7/Tojoßnak laj faraón quixbok laj Moisés ut laj Aarón. Quixye reheb: —Têtzßâma chiru li Kâcuaß Dios nak târisi chixjunil li amoch cuiqßuin joß ajcuiß riqßuineb lin tenamit. Ut lâin tincanabeb chi xic laj Israel re nak teßxic chi mayejac chiru li Dios, chan.p6[Ut eb laj kße queßxbânu ajcuiß joß quixbânu laj Moisés. Ut nabaleb li amoch queßel chak xbaneb.5!Tojoßnak laj Aarón quixyeß lix xukß saß xbêneb chixjunileb li haß. Ut queßel chak li amoch ut quilajeßtam saß li tenamit Egipto.4-Ut li Kâcuaß Dios quixye ajcuiß re laj Moisés: —Tâye re laj Aarón nak tixyeß lix xukß saß xbên li nimaß, saß xbêneb li cocß rok haß joß ajcuiß saß xbêneb li palau re nak teßêlk chak li amoch saß li haß. Ut telajeßxic saß li tenamit Egipto, chan.3!Telajeßpiscßok châcuix lâat joß ajcuiß chirixeb chixjunileb li tenamit. Telajeßpiscßok ajcuiß chirixeb lâ môs”, chan li Dios.L2Numtajenakak xqßuial li amoch saß li nimaß. Telajeßoc saß lâ cuochoch ut teßoc ajcuiß saß li naßajej li nacatcuar cuiß. Telajeßpiscßok saß xbên lâ chßât. Telajeßoc ajcuiß saß rochocheb lê môs ut saß rochocheb chixjunileb li tenamit. Telajeßoc saß lê horno ut telajeßpiscßok saß xbên lê caß.n1WUt cui incßaß nacacanabeb chi xic lin tenamit, lâin tintakla chak nabal li amoch saß lâ tenamit.J0 Tojoßnak li Kâcuaß Dios quixye re laj Moisés: —Tatxic cuißchic riqßuin laj faraón ut tâye re, “Joßcaßin xye li Kâcuaß Dios: Xcanabakeb chi xic lin tenamit re nak tineßxlokßoni.S/!Cuukub cutan tzßakal quicuan chokß quicß li haß xban li Kâcuaß Dios.N.Xban nak incßaß chic naru teßrucß li haß saß li nimaß, chixjunileb laj Egipto quilajeßxbec xhaßeb chire li nimaß.Cuukub cutan tzßakal quicuan chokß quicß li haß xban li Kâcuaß Dios.n-WUt laj faraón mâcßaß naraj re li cßaßru yô chixcßulbal. Quixsukßisi rib ut cô saß rochoch.q,]Joß nak queßxcßutbesi lix naßlebeb laj Moisés ut laj Aarón, joßcan ajcuiß queßxbânu laj kße. Ut kßaxal cuißchic quicacuuc xchßôl laj faraón. Joß quixye li Kâcuaß Dios, laj faraón chi tîc incßaß qui-abin chiru./+YQuilajeßcam chixjunil li car saß li nimaß ut quichuhoß li haß. Incßaß chic naru teßrucß li haß. Yalak bar saß li tenamit Egipto, junes quicß chic li haß.]*5Laj Moisés ut laj Aarón queßxbânu joß quiyeheß reheb xban li Kâcuaß Dios. Chiru laj faraón rochbeneb laj cßanjel chiru, laj Aarón quixsacß li nimaß riqßuin lix xukß. Chixjunil li haß quiquicßoß.9)mLi Dios quixye ajcuiß re laj Moisés: —Tâye re laj Aarón, “Yeß lâ xukß saß xbêneb li haß li cuan Egipto, saß xbêneb li nimaß, li cocß rok haß, joß eb ajcuiß li palau re nak tâquicßokß. Yalak bar naxocman cuiß li haß saß li tenamit Egipto, junes quicß chic tâtaumânk.” chan.(-Ut li car li cuanqueb saß li nimaß teßcâmk. Tâchuhokß li nimaß. Ut eb laj Egipto incßaß chic teßrucß li haß xban nak chuhak chic.”D'Anakcuan, at faraón, lâat tâqßue retal nak aßan li Kâcuaß Dios, ut kßaxal nim xcuanquil. Lâin tinsacß li nimaß Nilo riqßuin lin xukß. Ut riqßuin aßan tâquicßokß li haß.!&=Ut tâye re, “Li Kâcuaß Dios lix Dioseb laj hebreo, xtaklan chak cue âcuiqßuin. Joß aßin xye âcue: Xcanabakeb chi xic lin tenamit re nak eb aßan tineßxlokßoni saß li chaki chßochß. Chalen anakcuan incßaß nacacuaj xbânunquil li cßaßru nacuaj chan li Dios âcue.%+Cuulaj tatxic chire li nimaß ut aran tâcuoybeni laj faraón nak tâcuulak. Ut tâcßam saß âcuukß lâ xukß li quisukßi chokß cßantiß.$}Tojoßnak li Kâcuaß Dios quixye re laj Moisés: —Cau xchßôl laj faraón ut incßaß naxcanabeb chi xic li tenamit.x#k Aban laj faraón toj naxcacuubresi lix chßôl ut tîc incßaß na-abin chiruheb, joß quixye li Kâcuaß Dios.") Quilajeßxcut lix xukß chi chßochß ut eb lix xukß queßsukßi chokß cßantiß. Ut lix xukß laj Aarón quixnukßeb lix xukß eb laj kße.>!w Ut laj faraón quixbokeb li cuînk li cuanqueb xnaßleb joß eb ajcuiß laj kße li cuanqueb saß li tenamit Egipto. Joß quixbânu laj Aarón, joßcan ajcuiß queßxbânu eb aßan.} u Laj Moisés rochben laj Aarón nak queßcuulac riqßuin laj faraón. Ut queßxbânu joß queßyeheß re xban li Kâcuaß Dios. Laj Aarón quixcut lix xukß chiru laj faraón rochbeneb laj cßanjel chiru. Ut lix xukß quisukßi chokß cßantiß.]5 —Cui laj faraón tixye êre “Cßutumak chicuu lê cuanquil”, tojoßnak lâat, at Moisés, tâye re laj Aarón “Cut lâ xukß chi rok laj faraón” ut lâ xukß tâsukßîk chokß cßantiß, chan li Dios.DUt li Kâcuaß Dios quixye reheb laj Moisés ut laj Aarón:yCâcßâl chihab cuan re laj Moisés ut oxib rocßâl chihab cuan re laj Aarón nak queßâtinac riqßuin laj faraón.kQLaj Moisés ut laj Aarón queßxbânu chi tzßakal re ru li quiyeheß reheb xban li Kâcuaß Dios.Nak tinrakok âtin saß xbêneb teßxnau nak lâin li Kâcuaß Dios ut tincuisiheb lin tenamit saß xyânkeb, chan li Dios.PUt laj faraón tîc incßaß tâabînk chêru. Lâin tinrakok âtin saß xbêneb laj Egipto. Tintakla nabal raylal saß xbêneb re nak târûk tincuisiheb lin tenamit Israel saß xyânkeb laj Egipto.jOLâin tincacuubresi xchßôl laj faraón. Nabal incuanquilal tincßutbesi saß li tenamit Egipto.-ULâat tatyehok re laj Aarón chixjunil li cßaßru tinye âcue lâin. Ut aßan tâjalok re lâ cuâtin chiru laj faraón re nak aßan tixcanabeb chi xic laj Israel.* QUt li Kâcuaß Dios quixye re laj Moisés: —Lâat tatinqßue chi cßanjelac chokß cuûchil chiru laj faraón. Ut laj Aarón tââtinak chokß âcuûchil lâat. Ut laj Moisés quixye: —Lâin incßaß ninnau âtinac chi us. ¿Chanru nak laj faraón tixpâb li cßaßru tinye lâin? chan.X+Chixjunil li tinye âcue, lâat tâye re laj faraón lix reyeb laj Egipto, chan.Ut laj Moisés quixye: —Lâin incßaß ninnau âtinac chi us. ¿Chanru nak laj faraón tixpâb li cßaßru tinye lâin? chan.Saß li cutan nak li Kâcuaß Dios quiâtinac riqßuin laj Moisés aran saß li tenamit Egipto, quixye re: —Lâin li Kâcuaß Dios. Laj Moisés ut laj Aarón aßaneb li queßâtinac riqßuin li rey faraón re nak târisiheb laj Israel saß li tenamit Egipto.$CAß laj Aarón ut laj Moisés aßaneb li queßâtinâc xban li Kâcuaß Dios ut quixye reheb nak teßrisiheb laj Israel saß li tenamit Egipto chi tzoltzo.}Laj Eleazar li ralal laj Aarón, quixcßam chokß rixakil jun lix rabin laj Futiel. Ut quicuan li ralal riqßuin aj Finees xcßabaß. Aßaneb li queßtaklan reheb li yucuaßbej saß xyânkeb laj levitas. Aßaneb aßin li ralal xcßajol laj Eleazar.{Aßaneb aßin li ralal laj Coré: laj Asir, laj Elcana ut laj Abiasaf. Aßaneb aßin li ralal xcßajoleb laj coreítas.cALaj Aarón quixcßam chokß rixakil lix Elisabet lix coß lix Aminadab li rîtzßin laj Naasón. Laj Aarón quicuan câhib li ralal riqßuin. Aßaneb aßin lix cßabaß: laj Nadab, laj Abiú, laj Eleazar ut laj Itamar.QAßaneb aßin li ralal laj Uziel, laj Misael, laj Elzafán ut laj Sitri.M Aßaneb aßin li ralal laj Izhar: laj Coré, laj Nefeg ut laj Zicri.e ELaj Amram quixcßam chokß rixakil li rîtzßin lix yucuaß lix Jocabed xcßabaß. Quicuan cuib li ralal riqßuin. Laj Aarón ut aj Moisés xcßabaßeb. Jun ciento riqßuin cuuklaju xcaßcßâl chihab cuan re nak quicam.^ 7Aßaneb aßin li ralal laj Merari: laj Mahli ut laj Musi. Aßaneb li ralal laj Leví.$ CAßaneb aßin li ralal laj Coat: laj Amram, laj Izhar, laj Hebrón ut laj Uziel. Jun ciento riqßuin oxlaju xcaßcßâl chihab cuan re laj Coat nak quicam.b ?Aßaneb aßin li ralal laj Gersón: laj Libni ut laj Simei. Aßaneb li ralal laj Gersón.RAßaneb aßin lix cßabaßeb li ralal laj Leví: laj Gersón, laj Coat, ut laj Merari. Aßaneb li ralal xcßajol laj Leví. Jun ciento riqßuin cuuklaju xcaßcßâl chihab cuan re laj Leví nak quicam.9mAßaneb aßin li ralal laj Simeón: laj Jemuel, laj Jamín, laj Ohad, laj Jaquín, laj Zohar, ut laj Saúl li quicuan riqßuin jun ixk aj cananea. Aßaneb li ralal laj Simeón.ueAßaneb aßin li yucuaßbej saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Israel. Li xbên ralal laj Israel, aßan laj Rubén. Ut eb li ralal laj Rubén, aßaneb aßin: laj Hanoc, laj Falú, laj Hezrón, ut laj Carmi. Aßaneb li ralal laj Rubén.@{ Ut li Kâcuaß Dios quiâtinac riqßuin laj Moisés ut laj Aarón. Quixqßue li chakßrab reheb laj Israel joß ajcuiß laj faraón re nak teßisîk laj Israel saß li tenamit Egipto.   Laj Moisés quixye re li Kâcuaß Dios: —Lâat nacanau nak eb laj Israel incßaß nequeßxpâb li cuâtin. Cui eb aßan incßaß nequeßabin chicuu, ¿ma tojaß ta chic laj faraón tâabînk chicuu? Lâin incßaß ninnau âtinac chi us, chan laj Moisés.9 —Tatxic cuißchic chi âtinac riqßuin laj faraón lix reyeb laj Egipto. Tâye re nak tixcanabeb chi êlc laj Israel saß lix tenamit, chan li Dios.2a Ut li Kâcuaß Dios quixye re laj Moisés:J Laj Moisés quiâtinac riqßuineb laj Israel joß quiyeheß re xban li Dios. Ut eb aßan incßaß queßrabi li râtin xban nak ac xeßchßinan xchßôleb ut tacuajenakeb xban lix cacuil trabaj.Z/Lâin texincßam saß li naßajej li quinyechißi reheb laj Abraham, laj Isaac ut laj Jacob. Relic chi yâl têrêchani li naßajej saß incßabaß lâin. Lâin li nimajcual Dios li nacoloc êre, chan li Dios.'ILâin texinqßue chokß intenamit. Lâinak lê Dios. Lâex tênau nak lâin li nimajcual Dios li tâisînk êre saß li cacuil trabaj saß rukßeb laj Egipto.~Tâye reheb laj Israel li tinye âcue anakcuan. Lâin li nimajcual Dios ut lâin ajcuiß tin-isînk reheb saß li cacuil trabaj saß rukßeb laj Egipto. Lâin tincolok reheb saß xyâlal nak tinrahobtesiheb laj Egipto nak tincßut lin cuanquil chiruheb.}1Ut lâin xcuabi nak yôqueb chi yâbac laj Israel, li yôqueb xrahobtesinquil xbaneb laj Egipto. Xjulticoß cue li usilal quinyechißi chak reheb.|yLâin quinbânu lin contrato riqßuineb ut quinyechißi reheb li naßajej Canaán. Yal aj numeleb nak queßhilan aran.3{aLâin quincßutbesi chiruheb laj Abraham, laj Isaac joß ajcuiß laj Jacob nak lâin li nimajcual Dios. Aban incßaß quincßutbesi chiruheb nak lâin li Dios li nacoloc.KzLi Dios quixye ajcuiß re laj Moisés, —Lâin li nimajcual Dios.jy QUt li Kâcuaß Dios quixye re laj Moisés: —Anakcuan tâcuil cßaßru tinbânu re laj faraón. Moco caßaj cuiß ta tixcanabeb chi xic laj Israel. Saß joskßil ban tixyolesiheb nak târisiheb saß lix tenamit, chan li Dios.JxChalen nak xinâtinac riqßuin laj faraón joß xaye cue, mas cuißchic li raylal yô chixqßuebal saß xbêneb laj Israel. Lâat mâcßaß nacabânu re xcolbaleb lâ tenamit, chan laj Moisés.w#Tojoßnak laj Moisés quiâtinac cuißchic riqßuin li Kâcuaß Dios ut quixye re: —Kâcuaß, ¿cßaßut nak yôcat chixqßuebal saß raylal li tenamit aßin? ¿Cßaßru aj e nak xinâtakla chak arin?Chalen nak xinâtinac riqßuin laj faraón joß xaye cue, mas cuißchic li raylal yô chixqßuebal saß xbêneb laj Israel. Lâat mâcßaß nacabânu re xcolbaleb lâ tenamit, chan laj Moisés.vUt queßxye reheb, —Li Kâcuaß Dios taxak chiqßuehok rêkaj li cßaßru yôquex lâex. Êmâc lâex nak laj faraón joß ajcuiß li nequeßtaklan kßaxal cuißchic yôqueb xjoskßil saß kabên. Teßraj ajcuiß kacamsinquil, chanqueb re laj Moisés.uNak eb laj ilol trabaj queßel saß rochoch laj faraón, coxeßxtau laj Moisés rochben laj Aarón nak yôqueb chi oybenînc.KtTojoßnak laj ilol trabaj xcomoneb laj Israel queßxnau nak cßajoß cuißchic li raylal saß xbêneb ut queßrahoß xchßôl nak queßrabi nak mâ jokße tâcßosmânk li cßanjel chokß reheb.s3Ayukex. Bânuhomak lê trabaj. Moco tâqßuehekß ta chic lê qßuim. Ut li xan têkßaxtesi joß xqßuial nequekßaxtesi rajlal, chan laj faraón./rYLaj faraón quixye reheb: —Lâex moco sacßahex ta. Joßcan nak incßaß nequeraj trabajic. Xban aßan nak yôquex xyebal nak têraj xic chi mayejac chiru lê Dios.q{Incßaß chic naqßueman li qßuim reheb li môs ut chixjunil li nequeßtaklan nequeßxye ke, “Yîbomak li xan.” Ut sacßbilo chikajunilo xbaneb. Abanan mâcuaß lâo aj Israel cuan ke. Aß ban lâ tenamit cuanqueb re, chanqueb re laj faraón.3paEb laj Israel li xakabanbileb chi iloc trabaj queßcuulac riqßuin laj faraón chi jitoc ut queßxpatzß re: —¿Cßaßut nak yôcat chixbânunquil aßin reheb lâ môs?BoEb laj Israel li cuanqueb chokß aj ilol trabaj queßsaqßueß xbaneb laj Egipto li nequeßtaklan saß xbêneb saß xcßabaß laj faraón. Eb li nequeßtaklan queßxpatzß reheb laj ilol re li trabaj: —¿Cßaßut nak mâjiß nequekßaxtesi xqßuial li xan re ecuêr ut re anakcuan joß xebânu junxil? chanqueb.Sn! Kßaxal cuißchic xjoskßileb li nequeßtaklan saß xbêneb ut queßxye reheb: —Têchoy lê trabaj li nakßaxtesiman êre rajlal cutan joß nequebânu nak kßaxtesinbil lê qßuim junxil, chanqueb re.mmU Tojoßnak chixjunileb laj Israel queßxjeqßui rib saß li tenamit Egipto chixsicßbaleb lix qßuim..lW Anakcuan lâex chic texxic chixxocbal lê qßuim yalak bar têtau chak. Li trabaj saß xnaßajquilak ajcuiß. Incßaß tâcßosk xqßuial li xan nequeyîb, chanqueb.k/ Queßel laj ilol trabaj rochbeneb li nequeßtaklan ut queßxye reheb laj Israel: —Laj faraón quixye nak incßaß chic tâqßuemânk li qßuim.{jq Re nak incßaß teßxpâb li ticßtiß li naxye laj Moisés, qßuehomak ban xtrabajeb chi nabal, chan laj faraón.wiiTâqßuemânk ajcuiß lix trabajeb joß junxil. Incßaß naru têcßos lix qßuial li xan li nequeßxbânu. Xban nak moco sacßaheb ta chic chi trabajic ut mas âleb, joßcan nak nequeßayaynac ut teßraj xic chi mayejac chiru lix Dioseb. h —Anakcuan incßaß chic tâqßuemânk li qßuim reheb laj pacßol xan. Chalen anakcuan aßaneb chic teßxic xxocbaleb xqßuim.;gqSaß ajcuiß li cutan aßan laj faraón quixtakla resil riqßuineb li nequeßtaklan ut riqßuineb ajcuiß li nequeßiloc re li trabaj li nequeßxbânu laj Israel ut quixye reheb:fUt quixye ajcuiß laj faraón: —Anakcuan li cristian saß li tenamit nabaleb chic ut lâex yôquex chi xbaybaleb saß lix trabaj, chan.?eyTojoßnak lix reyeb laj Egipto quichakßoc ut quixye reheb: —At Moisés, ut at Aarón, ¿Cßaßut nak yôquex xbaybaleb li cristian saß lix trabaj? Lâex bânuhomak lê trabaj.—kdQEb aßan queßxye re: —Li nimajcual Dios, li nakalokßoni lâo aj hebreo, xcßutbesi rib chiku. Bânu usilal, toâcanab chi xic saß li chaki chßochß oxib cutan chi be. Ut aran tomayejak chiru li nimajcual Dios li nakalokßoni lâo re nak incßaß tâchâlk li rax câmc saß kabên ut re ajcuiß nak incßaß tocamsîk riqßuin chßîchß, chanqueb.fcGUt laj faraón quichakßoc ut quixye: —¿Ani li nimajcual Dios re nak tinpâb lix chakßrab nak tincanabeb laj Israel chi xic? Lâin incßaß ninnau ru li nimajcual Dios aßan. Incßaß tincanabeb chi xic laj Israel.—Qb Chirix nak queßâtinac riqßuineb laj Israel, laj Moisés ut laj Aarón queßcôeb riqßuin laj faraón ut queßxye re: —Li nimajcual Dios, li nequeßxlokßoni laj Israel, xye chi joßcaßin, “Canabeb chi xic lin tenamit saß li chaki chßochß re nak aran teßninkßeîk re xqßuebal inlokßal,” chan li Kâcuaß Dios.—Za/Ut li cristian queßxpâb li cßaßru queßyeheß re. Queßrabi nak li Kâcuaß Dios quixnau li raylal li yôqueb chixcßulbal ut quixtokßoba ruheb, queßxxulub lix jolomeb ut queßxlokßoni li Kâcuaß Dios.3`aUt laj Aarón quiâtinac riqßuineb laj Israel ut quixye reheb li cßaßru quiyeheß re laj Moisés xban li Kâcuaß Dios. Ut laj Moisés quixcßut ajcuiß chiruheb li milagros joß quiyeheß re xban li Kâcuaß Dios.Ut li cristian queßxpâb li cßaßru queßyeheß re. Queßrabi nak li Kâcuaß Dios quixnau li raylal li yôqueb chixcßulbal ut quixtokßoba ruheb, queßxxulub lix jolomeb ut queßxlokßoni li Kâcuaß Dios._+Queßcôeb Egipto laj Moisés rochben laj Aarón. Ut aran queßxchßutubeb chixjunileb li cuînk li nequeßcßamoc be saß xyânkeb laj Israel.9^mUt laj Moisés quixserakßi re laj Aarón chixjunil li cßaßru quiyeheß re xban li Kâcuaß Dios. Quixserakßi ajcuiß re chirix chixjunil li cßaßru quitaklâc xbânunquil. ]Li Kâcuaß Dios quixye re laj Aarón: —Tatxic saß li chaki chßochß. Tâcßul chak laj Moisés.— Ut laj Aarón cô chixcßulbal laj Moisés saß li tzûl bar quiâtinâc cuiß xban li Dios. Laj Aarón quirutzß ru xban nak sa saß xchßôl chi rilbal.O\Xban li circuncisión lix Séfora quixye re: —Xban nak xhoyeß xquiqßuel lâ cualal nak xcßul li circuncisión, lâat incßaß tatcâmk, chan. Joßcan nak li Dios incßaß quixcamsi laj Moisés.&[GTojoßnak lix Séfora quixchap jun li kßesnal pec ut quixbânu circuncidar li ralal laj Moisés chiru li pec aßan. Quixcut lix tzßûmal li quixset saß rok lix bêlom ut quixye re: —Xban nak xhoyeß xquiqßuel lâ cualal nak xcßul li circuncisión, lâat incßaß tatcâmk, chan./ZYSaß li be naxic Egipto yôqueb chixnumsinquil li kßojyîn saß jun cab nak coxtauhekß laj Moisés xban li Kâcuaß Dios. Quicamsîc raj aran xban li Kâcuaß Dios.TY#Xinye âcue nak tâcanabeb chi xic eb laj Israel re nak teßcßanjelak chicuu. Cui incßaß nacacanabeb chi xic, lâin tincamsi li xbên âcualal, chaßkat re laj faraón,” chan li Dios re laj Moisés. t~}|{zywxx'wvvAuotss#rqqaponmlkjwihgseddd&cbbAa``c__<^/] \[qZYBWW=V[UTSRqQQ9POOMnLpKxJJIHGFFSEEDCxBBAAcA0??>e=={<;;B99O8t766d54431f0/d.--+++S*|*(''8&%$|#""!( -S<Io)ZMb  0 I Gd[f t!Eb laj Israel queßchal xjoskßileb ut queßoc chi cuechßînc chiru laj Moisés ut queßxye re: —¿Anakcuan cßaßru takucß? chanqueb.5eQueßcuulac saß jun li naßajej bar queßxtau jun li haß. Li haß aßan incßaß naru rucßbal xban nak cßa. Xban nak cßa li haß quixcßabaßin li naßajej aßan Mara.S!Laj Moisés quicßamoc be chiruheb laj Israel nak queßel chire li Mar Rojo. Queßcôeb saß li chaki chßochß Shur xcßabaß. Oxib cutan queßbêc saß li chaki chßochß ut mâ bar queßxtau li haß.G Lix María quixbicha li bich aßin: Bichanko chiru li Kâcuaß Dios xban nak kßaxal nim lix cuanquilal. Quixcuteb chi haß li cacuây joß eb ajcuiß li cuanqueb chirix, chan nak quibichan.q]Lix María li ranab laj Aarón aßan jun xprofeta li Dios. Lix María quixchap jun lix chßina cuajb pandero xcßabaß. Ut quicßamoc be chiruheb li rech ixkilal chirecßasinquileb lix pandero ut chi xajoc re xlokßoninquil li Dios.Chixjunileb lix cacuâyeb ut lix carruaje, joß ajcuiß chixjunileb lix soldado laj faraón quilajeßcôeb rubel li haß nak quixjunaji rib li palau xban xcuanquil li Kâcuaß Dios. Abanan lâo aj Israel conumeß saß chaki chßochß saß xyi li palau.jOAcuabej Dios, lâat tâtaklânk saß kabên riqßuin xnimal lâ cuanquilal chijunelic kße cutan.>wToâcßam saß li tzûl li sicßbil ru âban li cuan saß li naßajej li xayechißi chak ke junxilaj. Toâqßue chi cuânc saß li naßajej li xakabanbil âban re nak tatkalokßoni.0[Chacuocsiheb taxak xxiuheb chixjunil li tenamit. Mem ta cheßcanâk nak teßrabi lix nimal lâ cuanquilal re nak lâo li tenamit li xasicß ru tonumekß saß xyânkeb.A}Mâ caßchßin nak teßxucuak eb li nequeßtaklan saß xbêneb laj Edom. Sicsotkeb xbaneb xxiu li cuanqueb xcuanquil saß xyânkeb laj Moab. Teßsachk xchßôl chixjunileb laj cananeo.Eb li jalaneb xtenamit teßrabi resil li cßaßru xabânu. Ut sicsotkeb xbaneb xxiu. Ut cßajoß nak teßxucuak laj filisteo./Y Xban nak kßaxal nim lâ cuusilal, lâat yôcat chi cßamoc be chiku ut xoâcol. Riqßuin lix nimal âcuanquilal toâcßam saß li naßajej li xayechißi ke junxilaj.J  Nak xacßutbesi lâ cuanquil chiruheb quilajeßosoß chixjunileb.   Mâcßaß chic junak dios joß lâat, at Kâcuaß. Mâ ani chic junak cuan xtîquilal joß lâ tîquilal lâat. Mâ ani chic junak nim xcuanquil joß lâ nimajcual cuanquilal lâat. Mâ ani chic junak naru tâbânûnk re li sachba chßôlej xabânu lâat.  Xatakla li cacuil ikß ut quixjunaji rib li haß saß xbêneb. Joß li chßîchß li kßaxal âl, nak quilajeßsubeß rubel haß.[ 1 Eb li xicß queßiloc ke queßxye: —Takatâkeheb. Takachapeb laj Israel. Takêchani li cßaßak re ru cuan reheb. Takabânu li cßaßru takaj reheb. Riqßuin li kachßîchß takacamsiheb, chanqueb laj Egipto. Chanchan apunbil xabânu nak xajach ru li palau. Chanchan li tzßac quicana li haß saß xcaß pacßalil li be saß xyi li palau.A}Riqßuin xnimal lâ cuanquilal xasacheb li queßxyal xnimobresinquil rib châcuu. Cacßutbesi lâ joskßil chiruheb ut quilajeßosoß joß nak na-osoß li qßuim nak nacuteß saß xam.zoAt Kâcuaß, kßaxal nim lâ cuanquilal. Caqßue lâ cuukß saß xbêneb li queßrahobtesin chak ke ut xeßosoß.kQQuixjunaji rib li haß saß xbêneb. Queßcôeb rubel li haß joß nak nasube li pec saß li haß."?Quixcanabeb chi osocß saß li haß lix carruaje laj faraón joß eb ajcuiß lix soldado. Lix soldado li kßaxal tzolbileb queßosoß saß li Caki Palau.dCLi Dios numtajenak xcuanquil saß xbêneb li xicß nequeßiloc ke. Kâcuaß Dios xcßabaß.<sLi Kâcuaß Dios naxqßue incuanquilal. Xban aßan ninbichan. Li Dios aßan quinixcol. Aßan lin Dios ut aßan tinlokßoni. Aßan ajcuiß lix Dios lin yucuaß ut aßan tinnima ru.  Laj Moisés rochbeneb laj Israel queßbichan re xlokßoninquil li Kâcuaß Dios. Aßin lix bicheb: Lâin tinbichânk chiru li Kâcuaß Dios xban nak kßaxal nim lix cuanquilal. Quixcanabeb chi osocß saß li haß li cacuây joß eb ajcuiß li cuanqueb chirix.S!Ut eb laj Israel queßxxucua ru ut queßxlokßoni li Kâcuaß Dios nak queßril li quixbânu reheb laj Egipto. Queßxpâb li Dios ut queßabin chiru laj Moisés xban nak aßan aj cßanjel chiru li Dios.CJoßcaßin nak li Kâcuaß Dios quixcoleb laj Israel saß rukßeb laj Egipto saß li cutan aßan. Ut xban xcuanquil li Kâcuaß Dios, eb laj Egipto queßcam saß li palau. Eb laj Israel queßril nak camenakeb chic laj Egipto chire li palau.Ut eb laj Israel queßxxucua ru ut queßxlokßoni li Kâcuaß Dios nak queßril li quixbânu reheb laj Egipto. Queßxpâb li Dios ut queßabin chiru laj Moisés xban nak aßan aj cßanjel chiru li Dios.$CUt eb laj Israel ac xeßnumeß jun pacßal li palau saß li chaki chßochß. Chanchan li tzßac quicana li haß saß xcaß pacßalil li be nak queßnumeß.V~'Aban quixcßul cuißchic rib li haß ut queßmukun rubel chixjunileb laj Egipto joß eb ajcuiß li carruaje li yôqueb cuiß chi tâkênc reheb laj Israel. Queßosoß chixjunileb. Mâ jun chic queßcoleß.o}YUt saß li cutan aßan toj ekßela laj Moisés quixqßue li rukß saß xbên li palau. Ut li haß quixjunaji rib. Riqßuin li quixbânu li Dios, eb laj Egipto queßxsach xnaßleb saß xyi li palau ut queßêlelic raj saß li haß.?|yTojoßnak li Kâcuaß Dios quixye re laj Moisés: —Teleb lâ cuukß saß xbên li palau re nak tixjunaji rib li haß ut tâxic saß xbêneb laj Egipto rochbeneb lix carruaje, chan.{1Ut eb li carruaje queßxtiquib tßilc. Chßaßaj chic nak yôqueb chi xic. Eb laj Egipto queßxucuac ut queßxye chi rilbileb rib: —Us tosukßîk. Us toêlelik chiruheb laj Israel. Li Kâcuaß Dios yô xtenkßanquileb aßan ut lâo aj Egipto xicß yô chikilbal, chanqueb.z Nak yô chi sakêuc cuan li Kâcuaß Dios saß li chok ut saß li xam. Quirileb laj Egipto ut quixtakla li raylal saß xbêneb.%yEUt chixjunileb lix soldado laj faraón joß eb ajcuiß lix carruaje yôqueb chixtâkenquileb laj Israel. Queßoc ajcuiß saß xyi li palau saß li chaki be.x!Ut eb laj Israel saß chaki chßochß queßnumeß nak quixjach rib li haß. Chanchan li tzßac quicana li haß saß xcaß pacßalil li be.,wSTojoßnak laj Moisés quixqßue li rukß saß xbên li palau. Li Kâcuaß Dios quixtakla jun cacuil ikß li nachal chak saß releb li sakße. Yô li ikß chixjunil li kßojyîn ut xban li ikß li palau quixjach rib ut quixchakihobresi lix beheb laj Israel li teßnumekß cuiß saß li palau.gvILi chok quicana saß xyiheb laj Israel ut laj Egipto. Chi joßcan quikßojyînoß lix beheb laj Egipto ut eb laj Israel cutan yôqueb cuiß chi xic. Quinumeß li kßojyîn ut incßaß queßcuulac cuanqueb cuiß laj Israel.u!Ut lix ángel li Dios li yô chi cßamoc be chiruheb laj Israel quixjal xnaßaj. Quicana chi ixbej. Joßcan ajcuiß li chok cô chi ixbej.ltSUt chixjunileb laj Egipto teßxqßue retal nak lâin li tzßakal Dios. Teßxqßue incuanquil nak teßril nak kßaxal nim incuanquilal saß xbên laj faraón ut chixjunileb lix soldado joß ajcuiß eb lix carruaje, chan li Dios.vsgLâin tincacuubresi xchßôleb laj Egipto re nak teßxic chêrix. Ut riqßuin li tinbânu riqßuineb laj faraón joß eb ajcuiß chixjunileb lix soldado, joß ajcuiß eb lix carruaje, kßaxal cuißchic teßxqßue inlokßal eb laj Israel.#rALâat tâtaksi lâ xukß ut tâteleb lâ cuukß saß xbên li palau re nak tixjach rib li haß. Tincanab chi chaki lê be re nak texnumekß saß li palau.qq]Ut li Kâcuaß Dios quixye re laj Moisés: —¿Cßaßru nequeroybeni? Ye reheb li cristian nak xicakeb.pLâex mexcßoxlac. Mâcuaß lâex texpletik. Li Kâcuaß Dios ban tâpletik riqßuineb chokß êrûchil, chan laj Moisés.Uo% Laj Moisés quixye reheb: —Mexxucuac. Cacuubresihomak ban êchßôl. Hôn nequeril chanru nak tocolekß xban li Kâcuaß Dios. Eb laj Egipto li yôquex chi rilbal anakcuan mâ jun cua chic têril ruheb.@n{ Nak toj cuanco aran xkaye âcue nak toâcanab chi trabajic riqßuineb laj Egipto. Us raj chokß ke li trabajic riqßuineb chiru nak toeßxcamsi arin saß li chaki chßochß, chanqueb.ume Ut queßxye re laj Moisés: —¿Ma mâcßaß muklebâl aran Egipto? ¿Cßaßut nak xoâcßam chak arin chi câmc saß li chaki chßochß? ¿Cßaßut nak xabânu ke chi joßcaßin? ¿Cßaßru rajbal nak xoâcuisi saß li tenamit Egipto?:lo Nak queßril laj Israel nak yôqueb chi nachßoc laj faraón rochbeneb chak lix soldado quilajeßsach xchßôl ut cßajoß nak queßxucuac. Japjôqueb re chiru li Kâcuaß Dios.k! Eb laj Egipto queßxtâkeheb laj Israel. Queßcôeb lix cacuây laj faraón joß ajcuiß eb lix carruaje. Queßcôeb chixjunileb lix soldado. Ut coxeßxtauheb xmuhebâl laj Israel jun pacßal li naßajej Pi-hahirot chire li palau saß xjayal li naßajej Baal-zefón.ljSLi Kâcuaß Dios quixcacuubresi xchßôl laj faraón lix reyeb laj Egipto re nak tixtâkeheb laj Israel. Ut eb laj Israel nequeßtzololnac chi xic. Ut li Kâcuaß Dios yô chi cßamoc be chiruheb riqßuin lix nimal xcuanquilal.1i]Xbên cua quixtakla li cuakib ciento lix carruaje li mas châbil. Chirix aßan quixtakla chixjunileb li incßaß mas châbil. Queßcôeb ajcuiß li nequeßtaklan reheb.nhWTojoßnak laj faraón quixtakla xbokbaleb lix soldado. Ut quixtakla ajcuiß xcßambaleb lix carruaje.{gqNak quirabi nak ac xeßel laj Israel, laj faraón joß eb ajcuiß laj cßanjel chiru queßyotßeß xchßôl nak queßxcanabeb chi xic. Eb aßan queßxye: —¿Ma us ta biß nak xkacanabeb chi xic ut xocana chi mâcßaß chic kamôs? chanqueb.Xf+Ut lâin tincacuubresi xchßôl laj faraón ut laj faraón textâke lâex aj Israel re nak texsukßisi chak. Ut kßaxal cuißchic tânimobresîk lin cßabaß xban laj faraón ut eb lix soldado. Ut eb laj Egipto teßxnau nak lâin li Kâcuaß Dios, chan li Dios re laj Moisés. Ut eb laj Israel queßxbânu joß quixye li Kâcuaß Dios.ueeLaj faraón tixye nak xsach li be chiruheb saß li chaki chßochß. Aran incßaß naru teßnumekß, chaßak.Sd!—Ye reheb laj Israel nak jalan li be teßxcßam toj jun pacßal li naßajej Pi-hahirot. Saß xyi li naßajej Migdol ut li palau saß xjayal li naßajej Baal-zefón têyîb lê muhebâl chire li palau.8c oTojoßnak li Kâcuaß Dios quixye re laj Moisés:Xb+ Li chok ut li xam cuan chi junelic. Incßaß napaltoß chi cßamoc be chiruheb..aW Cuan nak queßbêc chi kßek chi cutan. Chiru li cutan li Kâcuaß Dios quicßamoc be chiruheb riqßuin jun chok ut chiru li kßojyîn quicßamoc be riqßuin jun xam saß choxa re xcutanobresinquil ruheb lix beheb.Li chok ut li xam cuan chi junelic. Incßaß napaltoß chi cßamoc be chiruheb.`{ Ut nak queßel saß li naßajej Sucot xcßabaß, queßcôeb toj saß li naßajej Etam li cuan chire li chaki chßochß._ Laj Moisés quixcßam xbakel li camenak José chirixeb nak queßcôeb. Quicßameß xbakel xban nak junxilaj laj José quixye reheb li ralal xcßajol: —Chi yâl li Kâcuaß Dios texrisi saß li tenamit aßin. Têcßam lin bakel chêrix nak tex-êlk arin, chan./^Y Li Dios quixcßameb aßan saß li chaki chßochß saß xjayal li palau Mar Rojo xcßabaß. Nequeßtzololnac nak queßel chi junjûnk chßûtal saß li tenamit Egipto.3]a Nak laj faraón quixcanabeb chi xic laj Israel, nachß raj li be li nanumeß saß xtenamiteb laj filisteo, aban li Dios incßaß quixcßameb aran. Quixye li Dios: —Mâre teßpletik eb laj filisteo riqßuineb laj Israel ut mâre tâchßinâk xchßôleb ut teßxic cuißchic xcaß sut Egipto, chan.G\  Li ninkße aßan tâcßanjelak êre re xjulticanquil nak junelic cuânk saß êchßôl li râtin li Dios xban nak riqßuin lix nimal xcuanquil li Dios quexrisi chak Egipto, chan laj Moisés.[3 Laj faraón quixcacuubresi xchßôl ut incßaß coxcanab chi êlc saß li tenamit Egipto. Ut li Kâcuaß Dios quixqßueheb chi câmc chixjunileb li xbên ralaleb laj Egipto. Quixqßueheb ajcuiß chi câmc li xbên ral li quetômk. Re xjulticanquil li xbânu li Dios, lâin ninmayeja chiru li Dios li xbên raleb lin xul. Ut tinqßue chokß rûchil li xbên cualal”, chaßkex reheb lê ralal êcßajol. Z Mokon chic lê ralal êcßajol teßxpatzß êre cßaßru xyâlal li nequebânu. Lâex têye reheb, “Nakabânu aßin re xjulticanquil nak riqßuin xnimal xcuanquilal li Dios corisi chak saß li tenamit Egipto bar cocuan cuiß chak chokß rahobtesinbil môs.PY Li xbên raleb li bûr, carner têqßue chokß rûchil. Cui incßaß têqßue rûchil, tento nak têtok xcux li chßina bûr. Ut tento ajcuiß nak têmayeja junak xul chokß rûchil li xbên êralal.X7 Nak cuânkex aran lâex têkßaxtesi saß rukß li Dios li xbên êralal. Ut têkßaxtesi ajcuiß re chixjunil li xbên raleb lê quetômk li têlom.UW% Li Kâcuaß Dios texcßam saß li tenamit bar cuanqueb cuiß laj cananeo. Ut lâex têrêchani li naßajej li quixyechißi li Dios reheb lê xeßtônil yucuaß junxilaj ut quixyechißi ajcuiß êre lâex.[V1 Rajlal chihab texninkßeîk. Ac chßolchßo cßaßru li cutan texninkßeîk cuiß.vUg Li ninkße aßin tâcßanjelak chokß êre re xjulticanquil nak junelic cuânk saß êchßôl li râtin li Dios. Têserakßi ajcuiß li râtin li Dios xban nak riqßuin lix nimal xcuanquilal, li Dios quexrisi chak saß li tenamit Egipto.4Tc Ut saß li cutan aßan têye reheb lê ralal êcßajol nak li ninkße li nequebânu, aßan re xjulticanquil nak li Kâcuaß Dios qui-isin chak êre saß li tenamit Egipto.WS) Cuukub cutan têcuaß li caxlan cua li mâcßaß xchßamal. Incßaß tâcuânk saß êyânk li caxlan cua li nasipoß. Ut incßaß ajcuiß tâcuânk saß lê rochoch li na-oc chokß xchßamal li caxlan cua.R9 Cuukub cutan têcuaß li caxlan cua li mâcßaß xchßamal. Saß xcuuk li cutan tâcuânk li ninkße saß xcßabaß li Kâcuaß Dios re xnimanquil ru.LQ Texninkßeîk rajlal chihab saß li po aßin nak cuânkex saß li naßajej li yô cuiß chêcßambal li Kâcuaß Dios. Aßan li châbil naßajej li quiyechißîc reheb lê xeßtônil yucuaß junxil ut têrêchani ajcuiß lâex. Aßan li naßajej cuanqueb cuiß laj cananeo, laj heteo, laj amorreo, laj heveo ut laj jebuseo.fPG Chijulticokß êre nak riqßuin xnimal xcuanquil li Dios quexrisi chak saß li tenamit aßan.*OO Laj Moisés quixye reheb: —Saß li cutan aßin re li po Abib xcßabaß, li Kâcuaß Dios xexrisi chak saß li tenamit Egipto bar quexcßanjelac cuiß chak chokß rahobtesinbil môs. Rajlal chihab texninkßeîk re xjulticanquil li cutan aßin, ut mêcuaß li caxlan cua li cuan xchßamal.N7 Têkßaxtesi saß cuukß chixjunileb li xbên ralaleb laj Israel ut têkßaxtesi ajcuiß chixjunileb li xbên raleb li xul. Eb aßan cue lâin, chan.1M a Ut li Kâcuaß Dios quixye re laj Moisés:2L_ 3Ut saß li cutan aßan li Kâcuaß Dios quilajrisiheb chak laj Israel saß li tenamit Egipto. Nequeßtzololnac nak queßel laj Israel chi junjûnk chßûtal aran Egipto."K? 2Ut joß quixye li Kâcuaß Dios reheb laj Moisés ut laj Aarón, joßcan quilajeßxbânu chixjunileb laj Israel.Ut saß li cutan aßan li Kâcuaß Dios quilajrisiheb chak laj Israel saß li tenamit Egipto. Nequeßtzololnac nak queßel laj Israel chi junjûnk chßûtal aran Egipto.^J7 1Juntakßêtakeb chic li chakßrab chokß êre joß ajcuiß reheb li jalan xtenamiteb.@I{ 0Cui cuanqueb jalan xtenamit saß êyânk teßraj teßoquênk saß li ninkße aßin, tento nak chixjunileb li cuînk teßxcßul li circuncisión. Nak ac xeßxcßul li circuncisión, êcomonakeb chic ut naru chic teßxtzaca li tzacaêmk aßin. Aban mâ jun naru tâtzacânk re cui mâjiß xcßul li circuncisión.0H] /Chixjunileb laj Israel teßxbânu aßin._G9 .Têbânu saß junak cab. Incßaß têjor li bak ut incßaß têrisi li tib chirix cab.UF% -Abanan eb li tojbil môs ut eb li jalan xtenamiteb incßaß naru teßxtzaca.cEA ,Eb li lokßbil môs cui xeßxcßul li circuncisión târûk teßxtzaca li tzacaêmk aßan.qD] +Li Kâcuaß Dios quixye re laj Moisés ut laj Aarón: —Joßcaßin nak texninkßeîk re xjulticanquil chanru nak quexcoleß nak quilajeßcamsîc li xbên ralaleb laj Egipto. Mâ jun jalan xtenamit tâtzacânk re li tzacaêmk aßin.C *Saß li kßojyîn aßan li Kâcuaß Dios quixcßacßaleheb chi us re nak târisiheb saß li tenamit Egipto. Ut riqßuin aßan chalen anakcuan eb laj Israel nequeßxyoßle li kßojyîn aßan re xjulticanquil chanru nak li Dios quirisiheb chak saß li tenamit Egipto. B )Tzßakal câhib ciento riqßuin lajêb xcaßcßâl chihab nak queßel chixjunileb li ralal xcßajol li Dios saß li tenamit Egipto.iAM (Eb laj Israel câhib ciento riqßuin lajêb xcaßcßâl chihab queßcuan saß li tenamit Egipto.E@ 'Xban nak queßisîc saß junpât saß li tenamit Egipto, mâcßaß xcuaheb yîbanbil nak queßcôeb. Riqßuin lix kßemal li caxlan cua queßxyîb lix cuaheb xcomon li mâcßaß xchßamal.? &Ut cuanqueb ajcuiß laj Egipto li queßcôeb saß xyânkeb laj Israel. Ut mâ caßchßin xqßuial li quetômk queßxcßam nak queßcôeb.T># %Ut chixjunileb laj Israel queßel saß li tenamit Ramesés ut queßcôeb saß li tenamit Sucot. Cuakib ciento mil chi cuînk queßcôeb chi rok. Eb li ixk joß ajcuiß eb li cocßal mâcßaßeb saß ajl.z=o $Ut xban nak li Dios quixbânu nak eb laj Egipto queßxcßam rib saß usilal riqßuineb laj Israel, aß yal cßaßru li queßxtzßâma, queßqßueheß reheb. Chi joßcaßin eb laj Israel quiru queßrisi chiruheb laj Egipto nabal lix biomaleb.C< #Ac quilajeßxbânu laj Israel joß queßyeheß reheb xban laj Moisés. Quilajeßxtzßâma riqßuineb laj Egipto li cßaßak re ru yîbanbil riqßuin oro ut plata joß ajcuiß li rakßeb.;# "Tojoßnak eb laj Israel queßxcßam xkßemal lix caxlan cua li mâcßaß xchßamal. Queßxlan lix yokßlebeb saß lix tßicr ut queßrîka.U:% !Ut eb laj Egipto queßxtzßâma ajcuiß chiruheb laj Israel nak teßxsêba rib chi xic. Queßxye reheb: —Ayukex. Sêbahomak êrib chi xic. Mâre tocâmk ajcuiß lâo cui lâex incßaß texxic, chanqueb.~9w Cßamomak ajcuiß chêrix lê quetômk joß xeye. Sêbahomak êrib ut elenkex. Ut textijok chicuix, chan laj faraón.t8c Ut laj faraón chiru li kßojyîn aßan quixtakla resil riqßuin laj Moisés ut laj Aarón. Quixye reheb: —Cuaclinkex. Elenkex saß junpât. Cßamomak chêrix chixjunileb laj Israel. Ayukex ut lokßonihomak ru lê Dios joß xeye cue.z7o Chiru li kßojyîn aßan laj faraón quicuacli. Queßcuacli ajcuiß laj cßanjel chiru joß eb ajcuiß chixjunileb laj Egipto. Japjôqueb re chi yâbac chixjunileb laj Egipto xban nak camenakeb chic li xbên alalbej saß li junjûnk chi cab.'6I Tuktu kßojyîn nak quinumeß li Dios ut quilajxcamsi li xbên ralaleb chixjunileb laj Egipto. Quixcamsi li xbên ralal laj faraón li kßaxal nim xcuanquil. Joßcan ajcuiß li cuanqueb saß tzßalam queßcamsîc ajcuiß li xbên ralaleb. Quilajeßcamsîc ajcuiß li xbên raleb lix quetômk chixjunileb, li cuanqueb xcuanquil ut li mâcßaßeb xcuanquil, chixjunileb li xbên alalbej aran Egipto quilajeßcamsîc.y5m Chixjunil li queßyeheß re laj Moisés ut laj Aarón xban li Kâcuaß Dios, queßxbânu chixjunileb laj Israel.>4w lâex têchßolob xyâlal chiruheb ut têye reheb: —Aßin li kamayej re li ninkße pascua re xjulticanquil chanru nak coxcol li Kâcuaß Dios nak quinumeß saß li tenamit Egipto chixcamsinquil li xbên ralaleb, chan laj Moisés. Ut eb laj Israel quilajeßxxulub xjolomeb ut queßxlokßoni li Kâcuaß Dios._39 Nak eb lê ralal êcßajol teßxpatzß êre cßaßru xyâlal li ninkße li nequebânu, 2 Ut chi joßcaßin chexninkßeîk ut chexlokßonînk ajcuiß nak texcuulak saß li naßajej yechißinbil êre xban li Kâcuaß Dios.$1C Ut chalen anakcuan lâex, joß eb ajcuiß lê ralal êcßajol, texninkßeîk rajlal chihab re xjulticanquil chanru nak quex-el chak saß li tenamit Egipto.N0 Li Dios tânumekß saß li junjûnk chi cab chi rakoc âtin saß xbêneb laj Egipto. Nak târil li quicß saß xbên li puerta ut chiru li cuib chi cheß li cuan saß xcaß pacßalil li puerta, li Kâcuaß Dios tânumekß saß li puerta aßan ut tixram lix be laj camsinel re nak incßaß tâoc saß lê rochoch chi camsînc.5/e Lix quiqßuel têcßul saß junak ucßal. Têtzßa saß li quicß jun chßina jôb li pim hisopo xcßabaß. Têqßue li quicß saß xbên li puerta joß ajcuiß chiru li cheß li cuan xcaß pacßalil li puerta. Ut chetzßapak êrib saß lê rochoch ut mâ jun êre tâêlk toj saß li cutan jun chic.G.  Tojoßnak laj Moisés quixbok chixjunileb li cuînk li nequeßcßamoc be saß xyânkeb laj Israel. Quixye reheb: —Têsicß lê carner ut têcamsi chokß reheb li cuanqueb saß lê rochoch.- Mêcuaß li caxlan cua xcomon li cuan xchßamal. Saß li junjûnk chi cab, têcuaß li caxlan cua li mâcßaß xchßamal, chan li Dios.^,7 Cuukub cutan tzßakal mâcßaßak li caxlan cua li cuan xchßamal saß lê rochoch. Li ani tâcuaßok li caxlan cua li cuan xchßamal usta yal numecß yô saß êyânk, aßan tâisîk saß êyânk lâex aj Israel.#+A Saß li câlaju xbe li xbên po nak ac namoynac, têcuaß li caxlan cua li mâcßaß xchßamal. Joßcaßin têbânu toj saß li jun xcaßcßâl xbe li po.Z*/ Saß li ninkße aßin têcuaß li caxlan cua li mâcßaß xchßamal xban nak saß li cutan aßin xexcuisi saß li tenamit Egipto. Re xjulticanquil li xinbânu êre, chalen anakcuan, texninkßeîk chi joßcaßin joß eb ajcuiß lê ralal êcßajol. Li cutan aßan têoxlokßi xban nak saß li cutan aßan quexcuisi saß li tenamit Egipto.S)! Saß li xbên cutan têchßutub êrib re xlokßoninquil li Dios ut saß xcuuk li cutan têchßutub cuißchic êrib. Saß li cuib chi cutan aßan incßaß textrabajik. Caßaj cuiß lê tzacaêmk têyîb.T(# Chiru cuukub cutan yôkex chi ninkßeîk. Saß li xbên cutan têrisi saß lê rochoch chixjunil li naxqßue chi sîpocß li caxlan cua. Re li cuukub cutan li caxlan cua li têcuaß, aßan xcomon li mâcßaß xchßamal. Ut cui junak cristian tixcuaß li caxlan cua xcomon li cuan xchßamal, li cristian aßan tâisîk saß êyânk.#'A Chalen anakcuan rajlal chihab texninkßeîk saß incßabaß saß li câlaju xbe li xbên po. Li ninkße aßin, aßan re xjulticanquil chanru nak xexincol.p&[ Abanan li quicß li têqßue chire xpuertil lê rochoch, aßan êretalil chicuu. Nak tincuil li quicß, tîc tinnumekß saß lê rochoch. Mâ jun tâcâmk saß lê rochoch lâex nak yôkin chixcamsinquil li xbên ralaleb aj Egipto.%9 Saß li kßojyîn aßan lâin tincuulak saß li tenamit Egipto ut tincamsiheb chixjunileb li xbên alalbej saß xyânkeb laj Egipto, joßcan ajcuiß li xbên ral li quetômk. Ut lâin tinrakok âtin saß xbêneb lix dioseb li nequeßxlokßoni laj Egipto. Lâin li Kâcuaß Dios. $  Joßcaßin nak texcuaßak. Nak ac oc êre chi cuaßac, têqßue lix cßâmal êsaß, têqßue lê xâb ut cuânk lê xukß saß lê rukß. Têsêba êrib chi cuaßac. Aßan li kßojyîn nak lâin li Kâcuaß Dios tinnumekß saß li tenamit chi rakoc âtin.T## Li joß qßuial li tâelaßânk mêxoc chokß re cuulaj. Cßatbil têbânu.L" Mêtiu li tib chi rax chi moco chi caltinbil. Chi pombil ban têtiu. Têpom chi tzßakal jun, rochben lix jolom joß ajcuiß li rok, li rukß ut li cuan chi saß. Caßaj cuiß lix tzßaj têrisi.!! Saß li kßojyîn aßan têtiu li tib chi pombil. Têcuaß li caxlan cua xcomon li mâcßaß xchßamal ut têtiu ajcuiß li ichaj li cßa.! = Têrach xquiqßuel li carner saß xbên li puerta joß ajcuiß saß xcaß pacßalil xcheßel li puerta saß lê rochoch li bar yôkex cuiß chi cuaßac.7 Nak ac xesicß aßan, têxoc. Saß li câlaju xbe li po nak ac namoynac, chêjunilex lâex aj Israel têcamsi li chßina carner li sicßbil ru êban. Usta chibât, usta carner li têsicß, jun chihab cuânk re. Ut tento nak têlom li xul ut châbilak. Mâcßaßak xyajel.N Li incßaß qßuiheb saß rochocheb naru nequeßxxic chi cuaßac rochbeneb li rech cabal re nak teßxchoy xtiubal chixjunil lix tibel li carner. Teßxbir rix joß qßuial li teßxtzaca li junjûnk.   Tâye reheb chixjunileb laj Israel nak saß li lajêb xbe li po aßin li cuînk teßxsicß junjûnk li carner re li jûnk cabal.Z/ —Chalen anakcuan li po aßin, aßan chic xticlajic li chihab chokß êre lâex.i O Nak toj cuanqueb saß li tenamit Egipto laj Moisés ut laj Aarón, li Kâcuaß Dios quixye reheb:\3 Laj Moisés rochben laj Aarón sachba chßôlej li quilajeßxbânu chiru laj faraón. Aban li Kâcuaß Dios quixcacuubresi xchßôl laj faraón ut incßaß quixcanabeb chi êlc laj Israel saß li tenamit Egipto. ; Junxil yebil chak re laj Moisés nak li Kâcuaß Dios quixye re: —Laj faraón incßaß tâabînk châcuu xban nak toj tincuaj tincßutbesi lin cuanquil chiruheb chixjunileb li tenamit Egipto.—Laj Moisés rochben laj Aarón sachba chßôlej li quilajeßxbânu chiru laj faraón. Aban li Kâcuaß Dios quixcacuubresi xchßôl laj faraón ut incßaß quixcanabeb chi êlc laj Israel saß li tenamit Egipto.lS Laj Moisés quixye ajcuiß re laj faraón: —Chixjunileb laj cßanjel châcuu teßcuulak cuiqßuin ut teßxcuikßib rib chicuu chixtzßâmanquil. Teßxye cue, “Bânu usilal, ayu lâat âcuochbeneb chixjunileb laj Israel.” Ut chirix aßan tinêlk saß êyânk, chan laj Moisés. Ut mâ caßchßin xjoskßil laj Moisés nak qui-el riqßuin laj faraón.[1 Riqßuin aßan tâqßue retal nak eb laj Israel sicßbileb ru inban. Eb aßan mâcßaß teßxcßul, chi moco eb li xul. Chi tîc mâcßaß teßxcßul laj Israel. Chi moco li tzßiß teßcuobak,” chan li Dios.1] Saß li tenamit Egipto chixjunileb li cristian japjôkeb re chi yâbac xban xrahileb saß xchßôl. Mâ jun sut rabiom li yâbac chi joßcan chi moco tâabimânk mokon. Ut telajeßcâmk li xbêneb êralal. Mâ jun teßcolekß. Usta lâat aj faraón, kßaxal nim âcuanquil, tâcâmk li xbên âcualal. Ut teßcâmk ajcuiß xbên ralal lâ môs ixk li tîc mâcßaßeb xcuanquil. (Chixjunileb li xbên ralaleb laj Egipto talajeßcâmk, li cuanqueb xcuanquil ut li mâcßaßeb xcuanquil.) Ut talajeßcâmk ajcuiß chixjunil li xbên ral li quetômk.7 Ut laj Moisés quixye re laj faraón: —Joßcaßin xye li Kâcuaß Dios âcue. “Saß tuktu kßojyîn tincßut lin cuanquil saß li tenamit Egipto.jO Li Kâcuaß Dios quixkßunobresi xchßôleb li tenamit Egipto ut queßxcßam rib saß usilal riqßuineb laj Israel. Ut eb laj cßanjel chiru laj faraón joß eb ajcuiß chixjunileb laj Egipto queßx-oxlokßi chic laj Moisés. Anakcuan tâyeheb re laj Israel nak xicakeb chixtzßâmanquil li cßaßak re ru yîbanbil riqßuin oro ut plata. Eb li cuînk teßxtzßâma riqßuineb li rech cuînkilal ut joßcan ajcuiß li ixk teßxtzßâma riqßuin li rech ixkilal, chan li Dios.   Li Kâcuaß Dios quixye re laj Moisés: —Jun chic li raylal tintakla saß xbên laj faraón joß cuiß anchal saß xbên li tenamit Egipto. Ut riqßuin aßan texcanab chi xic laj faraón. Aban moco caßaj cuiß ta texcanab chi xic, texrâlina chi junaj cua.vg Laj Moisés quixye re: —Chi-uxmânk joß xaye. Nak tinêlk âcuiqßuin, incßaß chic tâcuil cuu, chan re.A} Laj faraón quixye re laj Moisés: —Elen saß xnakß cuu chi junaj cua. Incßaß chic nacuaj rilbal âcuu. Relic chi yâl tinye âcue nak saß li cutan nak tincuil cuißchic âcuu, aran tatcâmk, chan.Laj Moisés quixye re: —Chi-uxmânk joß xaye. Nak tinêlk âcuiqßuin, incßaß chic tâcuil cuu, chan re.b ? Ut li Dios quixcacuubresi cuißchic xchßôl laj faraón ut incßaß quixcanabeb chi xic.Z / Tento nak tâxic chixjunil li kaquetômk. Mâ jun takacanab. Saß xyânkeb aßan takasicß ru li takamayeja chiru li kaDios. Nak tocuulak, aran takil bar cuan li tâcßanjelak chokß kamayej, chan laj Moisés.| s Laj Moisés quixye re: —Tento nak takacßam li kaquetômk re nak tomayejak chiru li kaDios. Takacßat li kamayej. 9 Ut laj faraón quixbok laj Moisés ut quixye re: —Ayukex. Lokßonihomak chak lê Dios. Cßamomak lê cocßal. Aban lê quetômk têcanab arin, chan.  Eb laj Egipto incßaß quiru queßril rib xban nak kßaxal cuißchic kßojyîn. Yal chunchûqueb aj chic saß lix naßajeb saß kßojyîn chiru li oxib cutan aßan. Mâ bar naru nequeßxic. Abanan eb laj Israel cutan saß li naßajej li cuanqueb cuiß.3 Laj Moisés quixtaksi li rukß. Ut chirix aßan quicana li tenamit saß kßojyîn. Oxib cutan tzßakal quicuan li kßojyîn saß li tenamit Egipto.N Ut li Kâcuaß Dios quixye re laj Moisés: —Taksi lâ cuukß re nak tâkßojyînokß ru li cutan saß li tenamit Egipto. Nak teßbêk li cristian yal teßxchßeß aj chic lix beheb, chan li Dios.sa Li Kâcuaß Dios quixcacuubresi cuißchic xchßôl laj faraón ut incßaß quixcanabeb chi xic laj Israel.% Li Kâcuaß Dios quixtakla cuißchic jun li cacuil ikß. Qui-el chak saß li na-oc cuiß li sakße. Eb laj sâcß quilajeßcßameß xban li ikß. Quilajeßcuteß saß jun li nimla palau Mar Rojo xcßabaß. Tîc mâ jun chic laj sâcß queßcana saß li tenamit Egipto.T# Laj Moisés qui-el riqßuin laj faraón ut quitijoc chiru li Kâcuaß Dios.$C Tintzßâma chêru, caßaj chic anakcuan têcuy inmâc ut chetzßâma chiru lê Dios nak târisi li raylal aßin saß kabên nak toj mâjiß nococam, chan.$C Tojoßnak laj faraón saß junpât quixbokeb chak laj Moisés ut laj Aarón. Quixye reheb: —Xinmâcob chiru li Kâcuaß lâ Dios ut chêru ajcuiß lâex.^7 Quikßojyînoß li tenamit Egipto xban xqßuialeb laj sâcß ut quitzßapon li chßochß xbaneb. Quilajeßxcuaß chixjunil li cheßcßam ut li ru li cheß li incßaß qui-osoß xban li sakbach, quilajeßxcßux. Mâcßaß chic cßaßru rax ru quicana saß li tenamit Egipto. Mâcßaß chic li cheßcßam, ut mâcßaßeb chic lix xak li cheß.:o Quilajeßchal laj sâcß saß chixjunil li tenamit Egipto. Nequeßhirirnac saß xbên li tenamit. Mâ jun cua rilomeb aßan chalen kße cutan, ut mâ jun cua chic teßril mokon.&G Ut laj Moisés quixtaksi lix xukß saß xbên li tenamit Egipto. Ut li Kâcuaß Dios quixtakla chak jun cacuil ikß. Li ikß qui-el chak saß li na-el cuiß chak li sakße. Chi cutan ut chi kßojyîn yô li ikß. Ut nak quisakêu, ac cuanqueb chic laj sâcß li quixcßam chak li ikß.~) Tojoßnak li Kâcuaß Dios quixye re laj Moisés: —Taksi lâ cuukß saß xbên li tenamit re nak teßchâlk laj sâcß. Chixjunil li cheßcßam saß li tenamit Egipto li incßaß qui-osoß xban li sakbach, eb laj sâcß talajeßxcuaß chixjunil, chan li Kâcuaß Dios.^}7 Incßaß texincanab chi xic cui têcßameb li cocßal. Caßaj cuiß lâex cuînk texxic ut têlokßoni lê Dios cui joßcan têraj, chan. Ut laj Moisés ut laj Aarón queßâlinasîc saß junpât xban laj faraón.>|w Laj faraón saß joskßil quichakßoc. Re xhobbaleb nak quixye reheb: —Tento nak lê Dios textenkßa cui lâex cuan saß êchßôl nak texincanab chi xic êrochbeneb lê cocßal. Lâin moco texincanab ta chi xic chi joßcan. Lâin ninnau nak inbalakßinquil têraj. Mâ jaruj texincanab chi xic chêjunilex. ~||{;zyWxOww(vut>>=<1i00r//.M-,,g+++))a((^(&%%-%$$$#""5!! f ^ l^n b[  S a } $Vg'DICui laj êlkß tâtaßekß chiru kßojyîn nak yôk chi elkßac, ut cui saß li hônal aßan tâcamsîk, li ani tâcamsînk re, tâcanâk chi mâcßaß xmâc.kC SCui ani târelkßa junak bôyx malaj ut junak carner, ut tixcamsi malaj ut tixcßayi, aßan tento nak tixqßue ôb chi bôyx chokß rêkaj li jun li xrelkßa malaj ut tixqßue câhib chi carner chokß rêkaj li jun li xrelkßa.CB$Abanan cui nanauman nak ac cßaynak chi xekßoc li bôyx ut laj êchal re incßaß naxbacß, tento nak laj êchal re tixqßue junak rêkaj yoßyo ut li bôyx camenak tâcanâk chokß re.}Au#Cui junak bôyx tixxekß xbôyx jalan chic ut tixcamsi, tento nak tâcßayîk li bôyx li xxekßoc ut teßxjach saß xyi lix tzßak. Ut teßxjach ajcuiß saß xyi li bôyx li quicamsîc.Abanan cui nanauman nak ac cßaynak chi xekßoc li bôyx ut laj êchal re incßaß naxbacß, tento nak laj êchal re tixqßue junak rêkaj yoßyo ut li bôyx camenak tâcanâk chokß re.x@k"tento nak laj êchal re li jul tâtojok re li xul li xtßaneß saß jul. Ut li xul camenak tâcanâk chokß re.$?C!Li ani naxbec junak li jul ut incßaß naxtzßap, malaj ut naxcanab chi teto li ac becbil, ut cui junak li bûr malaj junak li bôyx tâtßanekß chi saß,o>Y Ut cui li bôyx tixxekß junak lokßbil môs cuînk malaj ut jun lokßbil môs ixk, tento nak laj êchal re li bôyx tixtoj lajêb xcaßcßâl chi tumin plata re lix patrón li môs li tâxekßekß. Ut li bôyx tâcamsîk chi pec.m=UUt joßcan ajcuiß tâuxmânk cui li bôyx naxxekß junak ralal malaj ut junak xrabin laj êchal re.</Cui laj rakol âtin tixye nak naru tixtoj re nak incßaß tâcamsîk, tento nak tixtoj li joß nimal tâpatzßekß re, re xcolbal rix lix yußam.p;[Abanan cui ac cßaynak chi xekßoc li bôyx ut ac quiyeheß resil re laj êchal re abanan incßaß naxbacß, cui li bôyx aßan naxcamsi junak cuînk malaj junak ixk, li bôyx tâcamsîk chi pec ut tâcamsîk ajcuiß laj êchal re.C:Cui junak bôyx tixxekß junak cuînk malaj ut junak ixk ut xban aßan tâcâmk, li bôyx aßan tento tâcamsîk chi pec ut lix tibel incßaß tâtißekß. Laj êchal re libre tâcanâk.`9;Cui junak patrón tixsacß saß re lix lokßbil môs cuînk malaj ut lix lokßbil môs ixk, ut cui târisi junak li ruch re xban, tento nak li patrón târisi libre li môs aßan yal xban nak quirisi jun li ruch re.n8WCui junak patrón tixsacß xnakß ru lix lokßbil môs cuînk malaj ut lix lokßbil môs ixk ut cui tixsach junak lix nakß ru li môs xban, tento nak li patrón târisi libre li môs aßan yal xban nak quixsach jun li xnakß ru.A7}Li ani tixcßat ras rîtzßin, tâcßatekß ajcuiß aßan. Ut li ani tixyocß ras rîtzßin, tâyoqßuekß ajcuiß aßan. Ut li ani tixsacß ras rîtzßin, tâsaqßuekß ajcuiß aßan.?6yLi ani târisi xnakß ru li ras rîtzßin, tâisîk ajcuiß li xnakß ru aßan. Ut li ani târisi ruch re li ras rîtzßin, tâisîk ajcuiß li ruch re aßan. Ut li ani târisi li rukß li ras rîtzßin, tâisîk ajcuiß li rukß aßan. Ut li ani târisi li rok li ras rîtzßin, tâisîk ajcuiß li rok aßan.W5)Abanan cui li ixk tâcâmk, tento nak teßcamsîk ajcuiß li queßtochßoc re.4 Cui cuanqueb cuib li cuînk yôkeb chi pletic ut teßxtochß junak yaj aj ixk, ut li ixk aßan tânumekß lix yajel xban nak quitochßeß, abanan incßaß tâcâmk li ixk, tento nak teßxtoj li joß nimal li tixpatzß li bêlomej rochben laj rakol âtin.37Abanan cui toj yoßyôk jun malaj cuib cutan chic li môs, li patrón incßaß tâqßuehekß chixtojbal lix mâc xban nak xmôs ajcuiß li quixsacß.#2ACui junak patrón tixsacß riqßuin cheß lix lokßbil môs cuînk malaj lix lokßbil môs ixk, ut tâcâmk saß rukß, tento nak li patrón tixtoj xmâc.E1Cui tâcuaclîk ut tâbêk cuißchic, usta riqßuin xukß, tâcanâk libre li quisacßoc re. Abanan tento tixtoj lix banbal li quixsacß ut tixtoj ajcuiß jarub cutan incßaß xcßanjelac.F0Cui cuanqueb cuib li cuînk yôkeb chi pletic ut mâre li jun tixqßue chi pec li jun chic, malaj ut chi rukß, abanan incßaß tâcâmk li tâsaqßuekß, tâyajêrk ban xban li saqßuecß.E/Ut li ani tixmajecua xnaß xyucuaß, aßan tento tâcamsîk..-Joßcan ajcuiß li ani târelkßa junak ras rîtzßin, usta ac xcßayi jalan aj e, malaj ut toj cuânk riqßuin, aßan tento ajcuiß tâcamsîk.?-{Li ani tixsacß xnaß xyucuaß, aßan tento tâcamsîk.U,%Cui cuan junak yô xjoskßil saß xbên li ras rîtzßin ut cui tixcamsi chi yal târaj xchßôl, li jun aßan tâsiqßuekß toj retal teßxtau. Usta cuan chak saß lin artal, teßrisi chak ut teßxcamsi.N+ Li ani naxcamsi junak chi incßaß yal naraj xchßôl, nacam ban xban nak joßcan naraj li Dios, li jun aßan naru tâcolekß. Abanan lâin tinyehok re bar cuan li tenamit tâxic cuiß xcolbal rib._*9 Li ani tixsacß ras rîtzßin, toj retal tixcamsi, tento nak tâcamsîk ajcuiß aßan. ) Cui li cuînk aßan incßaß tixbânu li oxib li naxye saß li chakßrab aßin, li ixk tâcanâk libre ut mâ jun centavo tixtoj.=(u Ut cui li cuînk aßan tixcßam jalan chic ixk chokß rixakil, tento nak tixqßue rakß ut tixqßue xcua li rixakil li quixcßam xbên cua, ut tento ajcuiß nak tâcuânk riqßuin.w'i Cui ut lix patrón tixsumub li xkaßal riqßuin li ralal, tento nak tixra li xkaßal joß nak naxra lix rabin.O&Cui lix patrón incßaß naraj tixcßam chokß rixakil xban nak incßaß nacuulac chiru, tento tixqßue xlesêns re nak jalan tâlokßok re. Abanan incßaß naru tixcßayi reheb li jalaneb xtenamit. %Ut cui ani tixcßayi lix rabin chokß lokßbil môs, li xkaßal aßan incßaß chic tâêlk libre joß nak nequeßel li môs cuînk.$ li patrón tixcßam lix môs riqßuin laj rakol âtin. Aran teßxxakab li môs chiru li puerta malaj chiru li cheß li cuan chire li puerta. Ut tixhop lix xic riqßuin jun li chßîchß kßes rußuj. Aßan retalil nak tâcanâk chokß xmôs chi junaj cua. #Cui ut li lokßbil môs naxye: “Lâin ninra lin patrón ut ninra li cuixakil joß eb ajcuiß lin cocßal. Incßaß nacuaj xic”,A"}Abanan cui lix patrón tâqßuehok rixakil ut cui cuan xcocßal riqßuin li ixk aßan, tento teßcanâk riqßuin lix patrón lix cocßal rochben li rixakil. Ut li cuînk tâxic xjunes.!1Cui xjunes tâoc riqßuineb, xjunes ajcuiß tâêlk. Ut cui cuan rixakil nak tâoc, tixcßam chirix li rixakil joßqueb ajcuiß li ralal xcßajol.! =Cui teßxlokß junak xmôseb, cuakib chihab ajcuiß tâcßanjelak chiruheb. Saß li xcuuk chihab libre chic tâcanâk ut incßaß tento tixtoj li relic.? }Aßan aßin li chakßrab li tento teßxbânu li tenamit:+Têyîb lin artal chi mâcßaß xtakebâl, xban nak cui têyîb riqßuin xtakebâl naru têcßut êrib nak yôkex chi takecß”, chan li Dios.CCui riqßuin pec yîbanbil li artal li têyîb chokß cue, mêtukub ru li pec. Cui têpechß riqßuin chßîchß, têmux ru li pec ut incßaß chic us chokß re lin artal.Têyîb lin artal chi mâcßaß xtakebâl, xban nak cui têyîb riqßuin xtakebâl naru têcßut êrib nak yôkex chi takecß”, chan li Dios.6gTêyîb jun li artal chokß cue yîbanbil riqßuin chßochß. Ut saß xbên li artal aßan têqßue lê cßatbil mayej. Aran ajcuiß têmayeja chicuu lê carner ut lê bôyx re xtzßâmanquil xcuybal êmâc. Li bar tinye êre, aran têyîb lê artal ut lâin cuânkin êriqßuin ut aran texcuosobtesi.b?Mêyîb êdios riqßuin plata chi moco riqßuin oro. Caßaj cuiß lâin li tinêlokßoni.1]Ut li Dios quixye re laj Moisés: —Tâye reheb laj Israel, “Joßcaßin naxye êre li Kâcuaß Dios: Lâex xerabi ajcuiß nak lâin xinâtinac êriqßuin saß choxa.|sLi tenamit xakxôqueb chi najt ut laj Moisés yô chi nachßoc riqßuin li chok li moymo ru bar cuan cuiß li Dios.)Laj Moisés quixye reheb: —Mexxucuac. Li Dios xchal chi xyalbal lê pâbâl. Usan cui têxucua ru li Dios ut incßaß chic texmâcobk, chan.%Ut queßxye re laj Moisés: —Lâat tat-âtinak kiqßuin ut to-abînk châcuu. Miâtinac li Dios kiqßuin xban nak mâre tocâmk, chanqueb.Y-Eb laj Israel queßrabi nak natenloc li câk ut queßril nak nareploc. Queßrabi xyâb li trompeta ut queßril nak nabukuknac li sib. Chixjunileb nequeßsicsot xbaneb xxiu ut queßjiloc chirixeb saß junpât.nWMêra ru rochoch lê ras êrîtzßin. Mêra ru rixakil lê ras êrîtzßin chi moco lix môs cuînk, chi moco lix môs ixk. Mêra ru lix bôyx chi moco lix xul naîkan. Mâcßaß cßaß chic re ru re lê ras êrîtzßin têra ru.5gMexyoßoban âtin chirix lê ras êrîtzßin.%Mex-elkßac.-Mexmuxuc caxâr.#C Mêcamsi êras êrîtzßin.  Che-oxlokßi lê naß êyucuaß re nak tânajtokß ru lê yußam saß li chßochß li yô chixqßuebal êre li Kâcuaß lê Dios.(K Chiru cuakib cutan li Kâcuaß Dios quixyîb li choxa, li ruchichßochß ut li palau. Quilajxyîb chixjunil li cßaßak re ru cuan saß ruchichßochß joß ajcuiß saß choxa. Ut saß xcuuk li cutan quihilan. Joßcan nak li Kâcuaß Dios quirosobtesi li hilobâl cutan ut quixsantobresi.+Q Saß xcuuk li cutan aßan jun hilobâl cutan chiru li Kâcuaß lê Dios. Mâ jun li cßanjel têbânu. Mâ ani tâtrabajik chi moco lâex, chi moco lê ralal êcßajol, chi moco lê môs cuînk, chi moco lê môs ixk, chi moco lê xul, chi moco junak li jalan xtenamit li cuan saß êyânk.E  Cuakib cutan texcßanjelak ut têbânu chixjunil lê trabaj.F Julticak êre li hilobâl cutan re nak oxlokßinbilak chêru.6 gMêpatzß xcßabaß li Kâcuaß lê Dios saß yoßobanbil âtin. Li Kâcuaß Dios moco tixcanab ta chi incßaß tixtoj xmâc li ani tixpatzß xcßabaß chi mâcßaß rajbal.P Ut nacuuxtânaheb ru li nequeßrahoc cue ut nequeßxpâb lin chakßrab.N Mêcuikßib êrib chiruheb li yîbanbil dios, chi moco chelokßoniheb. Lâin li Kâcuaß lê Dios. Cau cuib. Lâin incßaß nacuulac chicuu nak jalan têqßue xlokßal. Ut ninrahobtesiheb li alal cßajolbej riqßuin lix mâqueb lix naß xyucuaßeb toj saß rox saß xcâ xtasalil li ralal xcßajoleb li xicß nequeßiloc cue.Mêyîb êpechßbil dios chi moco xjalam ûch ta li cuan saß choxa, chi moco li cuan saß ruchichßochß, chi moco li cuan saß haß.CIncßaß naru nacuan jalanil dios êriqßuin chicuu lâin.Lâin li Kâcuaß lê Dios. Lâin xin-isin chak êre saß li tenamit Egipto, saß li naßajej li xexrahobtesîc cuiß chak.@ Ut li Dios quiâtinac ut quixye chixjunil li âtin aßin:eEUt laj Moisés quicube chak ut quixye reheb chixjunil li cßaßru quiyeheß re xban li Dios.7iLi Kâcuaß Dios quixye re laj Moisés: —Ayu. Ut cßam chak arin laj Aarón âcuochben. Aban mâqßueheb chi jiloc eb laj tij chi moco eb li tenamit. Cui teßjilok chak arin tinrakok âtin saß xbêneb, chan.Ut laj Moisés quicube chak ut quixye reheb chixjunil li cßaßru quiyeheß re xban li Dios.KLaj Moisés quixye re li Kâcuaß Dios: —Lâat xaye ke nak takaqßue retalil chire li tzûl Sinaí xban nak sicßbil ru âban. Eb li cristian incßaß naru teßtakekß chiru li tzûl aßin.—2_Ut tâye reheb li xbên aj tij li teßnachßok chak cuiqßuin nak teßxkßaxtesi rib saß cuukß chi tzßakal, re nak incßaß tinrakok âtin saß xbêneb, chan li Dios.3Li Kâcuaß quixye re laj Moisés: —Cuben. Ayu. Tâye reheb li cristian nak meßjiloc chak arin chicuilbal. Cui nequeßjiloc chak arin teßcâmk.Li Kâcuaß Dios quicuulac saß xbên li tzûl Sinaí ut quixbok laj Moisés aran. Ut laj Moisés quitakeß chiru li tzûl.l~SLi trompeta yô chi cacuuc xyâb, ut laj Moisés quiâtinac. Li Dios quichakßoc chi cau xyâb cux.Q}Ut quikßojyînoß saß li tzûl Sinaí xban li sib xban nak li Kâcuaß Dios quicuulac aran riqßuin xam. Li sib nakßujujnac joß xsibel junak nimla horno. Ut li tzûl yô chi ecßânc saß xnaßaj.|3Tojoßnak laj Moisés quicßamoc be chiruheb nak queßel cuan cuiß lix muhebâleb. Queßcôeb chixcßulbal li Dios. Queßxakli chi xtôn li tzûl.c{ASaß rox li cutan toj ekßela, natenloc li câk ut nareploc li rakß câk. Quicuan jun chok kßaxal moymo ru saß xbên li tzûl. Chixjunileb li tenamit queßrabi xyâb li trompeta chi cau ut nequeßsicsot xbaneb xxiu.zLaj Moisés quixye reheb: —Checauresi êrib re li rox cutan. Eb li cuînk incßaß teßcuânk riqßuin rixakileb, chan.&yGLaj Moisés quicube chak chiru li tzûl. Cô saß xyânkeb li cristian ut quixkßaxtesiheb saß rukß li Dios. Ut eb li cristian quilajeßxpuchß li rakßeb.txc Usta cristian usta xul li tânachßok aran, tâcâmk. Moco riqßuin ukß ta tâcamsîk. Riqßuin ban tzimaj malaj riqßuin pec tâcamsîk. Toj teßrabi xyâb li trompeta chi cau, tojoßnak naru teßtakekß chiru li tzûl, chan li Dios.rw_ Tâqßue retalil chire li tzûl re nak li tenamit incßaß teßnumekß ut tâye reheb nak cheßxbânu cuênt nak incßaß teßtakekß chiru li tzûl ut incßaß naru teßxqßue li rok aran chire. Li ani tixqßue li rok aran tâcâmk.yvm Ut cheßxcauresi rib xban nak saß rox li cutan chiruheb chixjunileb li cristian tincuulak saß li tzûl Sinaí.u9 Li Dios quixye re laj Moisés: —Tatxic riqßuineb li cristian. Chiru li cutan aßin ut cuulaj tâkßaxtesiheb saß cuukß. Eb aßan teßxpuchß li rakßeb, ut teßxtîcobresi lix yußameb chi tzßakal. Teßatînk ut teßxpuchß li rakßeb joß retalil nak xeßxyîb xyußameb.t Li Kâcuaß Dios quixye re laj Moisés: —Re nak tateßxpâb chi junelic laj Israel, lâin tinâtinak âcuiqßuin saß jun chok moymo ru ut eb aßan teßrabi nak yôkin chi âtinac âcuiqßuin.— Ut laj Moisés quixye reheb laj Israel li cßaßru quixye li Dios.)sMJunajeb lix chßôl eb laj Israel nak queßxye: —Takabânu chixjunil li quixye li Dios, chanqueb. Laj Moisés quixye re li Kâcuaß Dios li cßaßru queßxye.r Ut laj Moisés quixbokeb chixjunil li cuînk li nequeßcßamoc be chiruheb laj Israel. Quixye reheb li cßaßru quixye li Dios.q9Lâex taxak jun santil tenamit chicuu. Texcßanjelak chicuu joß xbênil aj tij. Aßin li cuâtin tâyeheb re laj Israel, chan li Dios re laj Moisés.Sp!Cui lâex têrabi li cuâtin ut têbânu li contrato li xkacßûb chi kibil kib, lâexak lin tenamit rarôquex inban. Chixjunil li ruchichßochß cue lâin. Abanan lâex li tenamit li sicßbil ru inban.o/Lâex xeril chanru xinbânu reheb laj Egipto. Lâex xexcuisi saß xyânkeb ut xexincßam cuiqßuin joß naxbânu li cßuch riqßuin li cocß ral. n;Ut laj Moisés quitakeß chiru li tzûl ut aran quiâtinac li Kâcuaß Dios riqßuin. Quixye re: —Tat-âtinak riqßuineb li ralal xcßajol laj Jacob.m Queßel saß li naßajej Refidim xcßabaß ut coxeßxtau li chaki chßochß Sinaí. Aran queßxyîb xmuhebâleb chiru li tzûl. l Saß li xbên cutan re li rox po reliqueb saß li tenamit Egipto nak queßcuulac laj Israel saß li chaki chßochß Sinaí xcßabaß.JkUt laj Moisés quixcanab chi sukßîc laj Jetro saß lix tenamit.sjaUt queßrakoc âtin rajlal cutan. Cui incßaß nim li chßaßajquilal, eb li cuînk aßan queßrakoc âtin. Ut li nimla chßaßajquilal queßxcßam riqßuin laj Moisés.Ut laj Moisés quixcanab chi sukßîc laj Jetro saß lix tenamit.iLaj Moisés quixsiqßueb ru li cuînk li tzßakal re ru xnaßlebeb joß quiyeheß re. Quixxakabeb chi rakoc âtin saß xbêneb li cristian. Cuan li queßrakoc âtin saß xbên jun mil chi cristian, cuan queßrakoc âtin saß xbêneb jun ciento chi cristian, cuan queßrakoc âtin saß xbên mero ciento chi cristian, ut cuan ajcuiß queßrakoc âtin saß xbên lajêb chi cristian.QhLaj Moisés quixpâb li râtin laj Jetro ut quixbânu joß quiyeheß re.JgCui joßcaßin tâbânu, li Dios tâcßamok be chêru chixbânunquil li cßanjel aßin. Joßcan naru tâcuy xbânunquil li cßanjel ut eb li cristian teßxcßam rib saß usilal, chan laj Jetro.fEb li cuînk aßin teßrakok âtin rajlal cutan. Cui cuan junak nimla chßaßajquilal, teßxcßam âcuiqßuin. Cui incßaß nim li chßaßajquilal, eb li cuînk aßan teßrakok âtin saß xbêneb. Chi joßcan eb aßan tateßxtenkßa ut incßaß tâtacuasi âcuib.pe[Tâsicß ruheb li cuînk li teßtenkßânk âcue. Tâsiqßueb li cuînk li nequeßxlokßoni li Dios, li tîqueb xchßôl ut li incßaß teßxqßue rib re tâtuminâk ruheb. Tâxakabeb li cuînk aßan chi rakoc âtin saß xbêneb li cristian chi jûnk chßûtal. Cuan teßrakok âtin saß xbên jun mil chi cristian. Cuan teßrakok âtin saß xbên jun ciento chi cristian ut cuan teßrakok âtin saß xbên mero ciento chi cristian ut cuan teßrakok âtin saß xbên lajêb chi cristian.fdGTâchßolob xyâlal lix chakßrab li Dios chiruheb. Lâat tatyehok reheb cßaßru teßxbânu.\c3Abi li cßaßru tinye âcue. Ut li Dios taxak chitenkßânk âcue chixbânunquil. Lâat aj jalol âtin chiru li Dios chirixeb li cristian. Tâye re li Dios cßaßru li chßaßajquilal cuanqueb cuiß li cristian.LbLâat yôcat chixtacuasinquil âcuib ut joßcan ajcuiß yôcat chixbânunquil reheb li cristian. Yôcat ajcuiß chixtacuasinquileb. Nabal li cßanjel chokß âcue. Incßaß naru tâbânu âjunes.FaLaj Jetro quixye re: —Incßaß us li yôcat chixbânunquil.`-Nak nacuan chßaßajquilal, nequeßchal cuiqßuin. Lâin nintzßiloc âtin chirixeb ut ninchßolob xyâlal lix chakßrab li Dios chiruheb, chan._Laj Moisés quichakßoc ut quixye re: —Eb li cristian nequeßchal chi patzßoc cuiqßuin chirix li cßaßru naxye li Dios.d^CLaj Jetro quiril li cßaßru yô chixbânunquil laj Moisés. Quixye re: —¿Cßaßut nak âjunes yôcat chixbânunquil li cßanjel aßin? Xakxôqueb li cristian chixjunil li cutan châcuoybeninquil, ekßela ut ecuu.—@]{ Joß cuulajak chic laj Moisés quitzßiloc âtin chirixeb li cristian. Xakxôqueb li cristian chiru laj Moisés chixjunil li cutan ekßela toj ecuu chiroybeninquil jokße teßâtinak.^\7 Ut laj Jetro quixqßue lix cßatbil mayej chiru li Kâcuaß Dios. Laj Aarón rochbeneb li cuînk li nequeßcßamoc be saß xyânkeb laj Israel, queßchal ut queßcuaßac rochben re xlokßoninquil li Kâcuaß Dios.][5 Anakcuan ninnau nak mas nim xcuanquil li Kâcuaß Dios chiruheb chixjunileb li jalanil dios. Aßan quixcoleb laj Israel saß rukßeb laj Egipto li queßxnimobresi xcuanquil xjuneseb saß xbêneb laj Israel, chan.6Zg Laj Jetro quixye: —Lokßoninbil taxak li Kâcuaß Dios li qui-isin chak êre saß li raylal li quexcuan cuiß aran Egipto. Ut quexrisi ajcuiß chak saß rukß laj faraón.Y+ Laj Jetro quisahoß xchßôl chirabinquil li usilal li quixbânu li Kâcuaß Dios reheb laj Israel nak quirisiheb chak saß rukßeb laj Egipto.AX}Laj Moisés quixserakßi re li quilajxbânu li Kâcuaß Dios riqßuin laj faraón joß eb ajcuiß laj Egipto saß xcßabaßeb laj Israel. Quixserakßi reheb chirix chixjunil li raylal li quilajeßxcßul nak yôqueb chi xic saß li chaki chßochß ut quixye reheb chanru nak li Kâcuaß Dios quixcoleb laj Israel.'"Laj Aarón quixbânu joß quiyeheß re laj Moisés xban li Kâcuaß Dios. Quixcßûla li maná re nak mokon tixqßue saß li naßajej tâcßulâk cuiß li pec li tzßîbanbil cuiß li lajêb chi chakßrab.Q=!Laj Moisés quixye re laj Aarón: —Tâxoc li maná aßin saß jun cßûlebâl ut tâqßue aßan saß li naßajej bar takalokßoni cuiß li Dios. Ut mokon têcßut chiruheb lê ralal êcßajol, chan.o<Y Laj Moisés quixye reheb. —Aßin li quixye li Kâcuaß Dios. Têxoc jun chßina chacachak li maná re xcßutbal chiruheb lê ralal êcßajol chanru li tzacaêmk li quixqßue chak êre nak cuanquex chak saß li chaki chßochß re nak lê ralal êcßajol teßril chanru li tzacaêmk quetzaca chak nak quexcuisi chak saß li tenamit Egipto, chan li Dios êre.9;mEb laj Israel maná queßxqßue chokß xcßabaß li tzacaêmk aßan. Li maná sak ut chanchan riyajil li culantro. Lix sahil chanchan yîbanbil caxlan cua riqßuin xyaßal cab.@:}Tojoßnak eb li cristian queßhilan saß xcuuk li cutan.9!Lâin xinqßue êre li hilobâl cutan re nak texhilânk. Xban aßan xinye êre nak saß xcuak li cutan têxoc re cuib cutan, chan li Dios._89Li Kâcuaß Dios quixye re laj Moisés: —¿Cßaßut nak incßaß nequeßabin chicuu?P7Saß xcuuk li cutan cuan queßcôeb chi xxocbal ut mâcßaß queßxtau. 6Saß xcuuk li cutan mâcßaß tâcuânk xban nak hilobâl cutan aßan. Cuakib cutan ajcuiß têxoc lê tzacaêmk, chan laj Moisés.35aJoß cuulajak chic laj Moisés quixye reheb: —Anakcuan incßaß tixqßue li tzacaêmk li Kâcuaß Dios xban nak anakcuan hilobâl cutan. Têcuaß li qui-elaßan ecuêr.j4OJoß quixye laj Moisés reheb, joßcan queßxbânu. Ut incßaß quichuhoß chi moco quimotzoßin.3yLaj Moisés quixye reheb: —Joßcan xye li Kâcuaß Dios. Cuulaj li hilobâl cutan. Aßan jun lokßlaj cutan chiru li Kâcuaß Dios. Têjora li joß qßuial têraj ut têchik li joß qßuial têraj ut li tâelaßânk naru têxoc re cuulaj, chan.m2USaß xcuak li cutan queßxxoc re cuib cutan. Caßcab cocß chacach queßxxoc chixjûnkaleb. Ut eb li cuînk li nequeßcßamoc be saß xyânkeb laj Israel queßcôeb xpatzßbal re laj Moisés cßaßut nak queßxbânu chi joßcan. 1Cuulaj cuulaj queßxxoc li joß qßuial naru teßxcuaß. Ut nak quitikcuoß li sakße quihaßoß li joß qßuial incßaß queßxxoc.0-Cuan li incßaß queßabin chiru laj Moisés. Cuan li queßxcßûla re cuulaj. Ut quichuhoß ut quimotzoßin. Ut laj Moisés quipoß riqßuineb.R/Laj Moisés quixye reheb: —Mâcßaß relaß têcßûla re cuulaj, chan.Y.-Tzßakal tzßakal li queßxxoc. Li queßxxoc nabal, mâcßaß li qui-elaßan. Ut li queßxxoc caßchßin, tzßakal ajcuiß reheb xban nak joß xqßuialeb saß rochocheb, joßcan ajcuiß xqßuial li queßxxoc.m-UUt eb laj Israel queßxbânu chi joßcan. Cuan queßxxoc nabal ut cuan queßxxoc caßchßin ajcuiß.~,wLi Dios quixye nak chêjunilex têxoc li joß qßuial naru têcuaß. Têxoc junjûnk cocß chacach chêjûnkal, chan._+9Nak eb laj Israel queßril aßan, queßxye chi ribileb rib: —¿Cßaß put ru aßan? chanqueb xban nak mâ jun sut rilomeb. Ut laj Moisés quixye reheb: —Aßin lê tzacaêmk li xqßue chak êre li Kâcuaß Dios.f*GNak nachakic li xchußque, natßoroxin chic saß xbên chßochß li teßxyîb chokß xcuaheb.()K Ut joßcan qui-uxman. Nak ac ecuu chic quilajeßchal nabaleb laj tônkß saß li naßajej li cuanqueb cuiß. Ut nak quisakêu, cßajoß lix chußque cuan aran.d(C —Lâin xcuabi nak yôqueb chi cuechßînc laj Israel. Tâye reheb nak joßcaßin xinye lâin. “Rajlal ecuu textißok tib ut ekßela texcuaßak cua. Chi joßcan tênau nak lâin li Kâcuaß lê Dios”, chan li Dios./'[ Li Kâcuaß Dios quixye re laj Moisés::&o Ut nak laj Aarón yô chi âtinac riqßuineb laj Israel, queßiloc saß li chaki chßochß ut aran queßril nak li Kâcuaß Dios quixcßutbesi lix lokßal chiruheb saß li chok.R% Laj Moisés quixye re laj Aarón: —Joßcaßin tâye reheb chixjunileb laj Israel, “Quimkex. Chßutubomak êrib chiru li Kâcuaß Dios. Aßan xrabi nak yôquex chi cuechßînc,” chaßkat reheb.—l$SLaj Moisés quixye ajcuiß reheb: —Rajlal ecuu li Kâcuaß Dios tixqßue chak lê tib re têtzaca ut rajlal ekßela tixqßue chak lê cua li joß qßuial têraj. Li Kâcuaß Dios xrabi nak yôquex chi cuechßînc. ¿Aniho lâo nak yôquex chikacuechßinquil? Moco lâo ta yôquex chikacuechßinquil. Li Kâcuaß Dios ban li yôquex chixcuechßinquil.—"#?Cuulaj ekßela têril xnimal xlokßal li Kâcuaß Dios. Aßan xrabi nak yôquex chixchßißchßißinquil. ¿Aniho lâo nak yôquex chikacuechßinquil?—R"Queßchakßoc laj Moisés ut laj Aarón, ut queßxye reheb chixjunileb laj Israel: —Anakcuan saß li ecuu aßin, lâex tênau nak li Kâcuaß Dios, aßan li qui-isin chak êre saß li tenamit Egipto.N!Ut saß xcuak li cutan teßxxoc tzßakal re cuib cutan, chan li Dios. Li Kâcuaß Dios quixye re laj Moisés: —Anakcuan tâcuil cßaßru tinbânu. Lâin tintakla chak lê cua saß choxa. Rajlal cutan eb li cristian teßxxoc li joß qßuial teßxcuaß chiru li jun cutan. Tincuil ma yôqueb chixpâbanquil lin chakßrab.gIQueßxye reheb: —Incßaß ta peß cuan co-el chak Egipto. Kßaxal us raj nak coxcamsi ta li Kâcuaß Dios nak toj cuanco chak saß li tenamit Egipto. Aran sa cuanco cuiß. Cuan katib ut cuan kacaxlan cua ut nujenako chi junelic. Ut lâex xoêcßam chak arin saß li chaki chßochß ut yôco chi xcuybal li kasaß ut câmc ke xban cueßej, chanqueb.vgUt aran saß li chaki chßochß aßan chixjunileb queßoc chixchßißchßißinquil laj Moisés ut laj Aarón.R !Jun po riqßuin oßlaju cutan reliqueb chak Egipto nak queßel chixjunileb laj Israel saß li naßajej Elim. Coxeßxtau li chaki chßochß Sin xcßabaß li nacana saß xyiheb li naßajej Elim ut Sinaí.PQueßcuulac saß jun li naßajej Elim xcßabaß. Aran cuanqueb cablaju li yußam haß ut cuanqueb ajcuiß lajêb xcâcßâl li nînki cheß palmera. Ut aran quilajeßxyîb xmuhebâl chire eb li haß.ueQuixye reheb: —Junelic têrabi li cuâtin. Têbânu li tîquilal chicuu. Lâex têpâb lin chakßrab. Cui têbânu chixjunil li texintakla cuiß, incßaß tinqßue li yajel saß êbên, li quinqßue saß xbêneb laj Egipto. Lâin li Kâcuaß Dios. Lâin li ninqßuirtesin êre, chan li Dios.Queßcuulac saß jun li naßajej Elim xcßabaß. Aran cuanqueb cablaju li yußam haß ut cuanqueb ajcuiß lajêb xcâcßâl li nînki cheß palmera. Ut aran quilajeßxyîb xmuhebâl chire eb li haß.7Ut laj Moisés quitijoc chiru li Kâcuaß Dios. Li Dios quixcßut jun tôn li cheß chiru laj Moisés. Laj Moisés quixcut li cheß aßan saß li haß ut quichâbiloß li haß. Sa chic rucßbal. Li Kâcuaß Dios quixqßue jun li chakßrab reheb ut quixyaleb saß lix pâbâleb. ~~ }(|({&zWxwvv-untts$r^r#qq\ppjpoOnmmlljiiDhYhgg feed^dbaaba_^^ ]r\[[DZpYXX!WoVVRUgTSCR)QqP-OsNMFLLK JIFHdGFF*DDTCBnAA@@??P>R==<<;;:}:99088N766?5433s22O110=/..j--0++**(('&&c%$$#""$! YV$hv  d   b 7 6 ~q5Ut saß li oquebâl re li nebâl têqßue belêb metro li tßicr yîbanbil riqßuin li nokß azul, li nokß púrpura ut li nokß cak ut riqßuin li bakbil nokß lino. Châbil xyîbanquil lix sahob ru têqßue. Ut têyîb câhib li okech ut câhib lix naßaj li têqßue cuiß.+pQUt saß li jun pacßal chic re li oquebâl têqßue li oxib chi okech ut oxib lix naßaj li têqßue cuiß ut têletz chiru li okech aßan cuukub metro li tßicr.o5Chixcßatk li oquebâl têqßue oxib li okech ut oxib lix naßaj li têqßue cuiß. Ut cuukub metro xnimal rok li tßicr li têqßue chiru li okech.2n_ Ut joßcan ajcuiß bar cuan cuiß li oquebâl li nacana saß lix jayal li na-el cuiß chak li sakße. Aßan cuib xcaßcßâl metro riqßuin media lix nimal rok têqßue.tmc Li tßicr li têqßue saß li jun pacßal chic li nacana saß xjayal li na-oc cuiß li sakße, cuib xcaßcßâl metro riqßuin media lix nimal rok. Têyîb lajêb li okech joß ajcuiß li lajêb li xnaßajeb li têqßue cuiß li okech.'lI Ut joßcan cuißchic têbânu saß li jun pacßal jun chic li nacana saß li norte. Ôb roxcßâl metro xnimal rok li tßicr li têqßue aran. Têyîb junmay li okech ut junmay lix naßajeb têqßue cuiß. Ut riqßuin plata têyîb li ganchos ut li argollas li têqßue cuiß li tßicr.[k1 Têyîb junmay li okech riqßuin bronce ut têyîb ajcuiß riqßuin bronce junmay xnaßajeb li okech re têqßue cuiß. Li ganchos joß ajcuiß li argollas li têchap cuiß li tßicr yîbanbilak riqßuin plata.[j1 Têyîb ajcuiß lix nebâl li tabernáculo. Têsut li nebâl riqßuin tßicr yîbanbil riqßuin li bakbil nokß lino. Saß li jun pacßal li nacana saß li sur ôb roxcßâl metro xnimal rok li tßicr têqßue.giIUt hopho xsaß li artal li têyîb. Têyîb chi tzßakal joß quincßut châcuu saß li tzûl. h Ut tênumsi li cheß aßan saß li argolla li cuan saß xcaß pacßalil li artal ut riqßuin li cuib chi cheß têpako li artal.gTêyîb ajcuiß cuib li cheß tîc rix re xpakonquil li artal. Têyîb riqßuin li cheß acacia ut têletz li bronce chirix.Hf Toj chi saß li artal saß xyitok têqßue li chßîchß aßan.2e_Ut têyîb ajcuiß riqßuin bronce lix naßaj li xam ut hopox ru têqßue. Têyîb ajcuiß câhib li argollas bronce ut têqßue saß xcâ xucûtil li tusbil chßîchß.'dIChixjunil li cßaßak re ru li tâcßanjelak saß li artal re li mayej, aßan yîbanbilak riqßuin bronce. Têyîb li chßîchß re xxocbal li cha, ut têyîb li pala, joß ajcuiß li nînki secß re xxocbal li quicß, ut li ganchos re xchapbal li tib joß ajcuiß lix naßaj li ru xam.c7Têyîb câhib li xucub ut têqßue saß lix câ xucûtil li artal. Chixjunil li artal rochben li xucub junaj ru nak têyîb ut têletz bronce chiru.b Ut têyîb ajcuiß jun li artal riqßuin li cheß acacia. Têyîb chi câ xucût. Cuib metro riqßuin ôb xcaßcßâl centímetro xnimal li ru ut cuib metro riqßuin ôb xcaßcßâl centímetro xnimal li rok. Ut ôb xcaßcßâl centímetro li xteram. a%Têyîb ajcuiß ôb li okech riqßuin li cheß acacia bar têqßue cuiß li tßicr. Têletz li tzßakal oro chiru li ôb chi cheß. Ut têyîb ajcuiß riqßuin bronce ôb xnaßajeb li okech. Ut têyîb ôb li ganchos li têchap cuiß li tßicr chiru li okech.o`Y$Ut têyîb jun chic li nimla tßicr li tâcßanjelak chokß xpuertil li tabernáculo. Têyîb li tßicr aßan riqßuin li nokß azul, púrpura ut cak ut riqßuin li bakbil nokß lino. Têqßue xsahob ru chi châbil xyîbanquil.Têyîb ajcuiß ôb li okech riqßuin li cheß acacia bar têqßue cuiß li tßicr. Têletz li tzßakal oro chiru li ôb chi cheß. Ut têyîb ajcuiß riqßuin bronce ôb xnaßajeb li okech. Ut têyîb ôb li ganchos li têchap cuiß li tßicr chiru li okech.d_C#Ut saß li xbên tasal li tabernáculo saß li Santil Naßajej têqßue li mêx saß li pacßal li nacana saß li norte. Ut saß li jun pacßal chic li nacana saß li sur saß xcaßyabâl li mêx, têqßue li candelero.l^S"Têqßue lix tzßapbal re saß xbên li Lokßlaj Câx li têqßue saß li Lokßlaj Santil Naßajej.]]5!Chiru li gancho oro têqßue li nimla tßicr. Aßan tâcßanjelak chokß tas saß li tabernáculo. Caß tasal tâcanâk xsaß li tabernáculo. Li xbên tasal, aßan li Santil Naßajej. Ut li xcaß tasal, aßan li Lokßlaj Santil Naßajej. Saß li Lokßlaj Santil Naßajej aßan, têqßue li Lokßlaj Câx bar tâxocmânk cuiß li chakßrab.o\Y Têletz câhib li gancho oro chiru li okech câhib yîbanbil riqßuin li cheß acacia. Ut chiru li gancho aßan têqßue li nimla tßicr. Têletz li oro chirixeb li okech. Ut têyîb ajcuiß riqßuin plata câhib xnaßaj li okech.^[7Têyîb ajcuiß jun li nimla tßicr riqßuin li nokß azul, joß ajcuiß púrpura ut cak ut riqßuin li bakbil nokß lino. Ut chokß xsahob ru li tßicr aßan, têqßue li querubines chiru chi châbil xyîbanquil.mZUYe reheb laj Israel nak teßxyîb li tabernáculo chi tzßakal joß xinye âcue saß li tzûl aßin.Y Ut têletz li oro chiru li tzßalam cheß. Ut têletz ajcuiß chiru li tzßalam cheß, li argollas yîbanbil riqßuin oro li teßnumekß cuiß li cheß chi kßekßo li cuan saß xyi. Ut têletz ajcuiß li oro chiru li cheß aßin li têqßue chi kßekßo.rX_Li cheß li têqßue chi kßekßo saß xyi tâcuulak saß li xuc jun pacßal ut toj saß li xuc jun chic.sWaUt têyîb ôb chic li cheß re têqßue chi kßekßo chiru li tzßalam cheß li cuan jun pacßal chic. Ut têyîb ôb chic li cheß re têqßue chi kßekßo chiru li tzßalam cheß li cuan chirix saß xjayal li na-oc cuiß li sakße.VTêyîb ajcuiß ôb li cheß riqßuin li cheß acacia re têqßue chi kßekßo chiru li tzßalam cheß li nacana jun pacßal.8UkJoßcaßin têbânu riqßuin li cuakxakib chi tzßalam cheß ut cuaklaju li xnaßaj li rokeb yîbanbil riqßuin plata. Caßcab xnaßajeb li rok li junjûnk chi tzßalam cheß.*TOLi cuib chi tzßalam cheß aßin teßxchap rib takßa ut takecß riqßuin gancho. Joßcan tâuxmânk riqßuin li cuib chi tzßalam cheß li teßcanâk saß xxuc.iSMUt têyîb ajcuiß cuib chic li tzßalam cheß re têqßue saß xuc chirix saß xcaß pacßalil.RUt têyîb ajcuiß cuakib chic li tzßalam cheß re têqßue chirix li tabernáculo saß xjayal li na-oc cuiß li sakße.8QkUt têyîb ajcuiß caßcßâl chic xnaßajeb li rok li tzßalam cheß bar teßqßuehekß cuiß. Aßan têyîb riqßuin plata. Caßcab xnaßajeb li junjûnk chi tzßalam cheß.zPoUt têyîb ajcuiß junmay chic li tzßalam cheß re têqßue jun pacßal li tabernáculo li nacana saß li norte.1O]Ut têyîb ajcuiß caßcßâl xnaßajeb li rok li tzßalam cheß bar teßqßuehekß cuiß. Aßan têyîb riqßuin plata. Caßcab xnaßaj li junjûnk chi tzßalam cheß.`N;Têyîb junmay li tzßalam cheß ut têqßue saß li jun pacßal li nacana saß li sur.BMTêyîb cuib rok li junjûnk chi tzßalam cheß re nak us tâcanâk saß lix naßaj. Joßcaßin têbânu re chixjunil li tzßalam cheß li teßcßanjelak re xyîbanquil li tabernáculo.L}Câhib metro riqßuin media li xnînkal rok li junjûnk chi tzßalam cheß ut ôb xcâcßâl centímetro li xnînkal ru.RKUt riqßuin li cheß acacia têyîb li tzßalam cheß re tâoc chi xakxo.;JqTêyîb ajcuiß li rix li carner bonbil riqßuin caki bon ut têqßue saß xbên li tabernáculo. Ut saß xbên aßan têqßue cuißchic li châbil tzßûm rixeb li tzßiß haß.Iy Caß pacßalil tâsobrînk ôb roxcßâl centímetro. Chi joßcaßin tâcanâk chi tzßaptzßo chi us li tabernáculo.XH+ Xban nak najt rok li tßicr aßin, li yijach chic tâsobrînk tâcanâk chirix.%GE Ut têyîb ajcuiß mero ciento li gancho riqßuin li chßîchß bronce re nak li tßicr teßxchap rib chi us riqßuin li jun chic re nak junaj ru tâcanâk.F Mero ciento xchapbal li gancho têqßue chire li junjûnk. Mero ciento re li jun ut mero ciento cuißchic re li jun chic.HE  Li ôb chi tßicr têletz chi ribileb rib. Joßcan cuißchic têbânu riqßuin li cuakib chic. Têletz cuißchic chi ribil rib eb aßan. Ut li xcuak têbas ut tâcanâk chiru li tabernáculo..DWLi junlaju chi tßicr aßin li têyîb, juntakßêt xnînkal têqßue. Oxlaju metro riqßuin media xnînkal rok li junjûnk ut cuib metro li xnînkal ru li junjûnk.qC]Têyîb ajcuiß junlaju li tßicr yîbanbil riqßuin rismal chibât re xtzßapbal xbên li tabernáculo.AB}Ut têyîb ajcuiß mero ciento li gancho riqßuin oro re li junjûnk chi tßicr re teßxchap rib chi us riqßuin li jun chic re nak li rix li tabernáculo tâcanâk chi tzßaptzßo ru.9AmMero ciento xchapbal li gancho têqßue chire li junjûnk. Mero ciento re li jun ut mero ciento cuißchic re li jun chic re nak teßxchap rib chi us li cuib chi xnînki tßicr.G@ Ut têyîb ajcuiß xnaßaj li gancho chire li nimla tßicr li ôb ru li ac xeyîb. Têyîb aßan riqßuin tßicr azul. Joßcan cuißchic têbânu riqßuin li nimla tßicr jun chic li xeyîb.{?qTêletz chi ribil li ôb chi tßicr. Joßcan cuißchic têbânu riqßuin li ôb chic. Têletz cuißchic chi ribil./>YLi lajêb chi tßicr aßin li têyîb, juntakßêt xnînkal têqßue. Cablaju metro riqßuin media xnînkal rok li junjûnk. Ut cuib metro li xnînkal ru li junjûnk.n= YTâyîb li lajêb li nînki tßicr re xtzßapbal ru li tabernáculo riqßuin li bakbil nokß lino, li nokß azul, joß ajcuiß púrpura ut cak. Ut têqßue querubines chiru li tßicr aßan chokß xsahob ru chi châbil xyîbanquil.m<U(Qßue retal chi us re nak têyîb chi tzßakal re ru joß xincßut châcuu arin saß li tzûl aßin.$;C'Numenak câlaju xcâcßâl libra li tzßakal oro li tâcßanjelak êre re xyîbanquil li candelero joßqueb ajcuiß li chßîchß li tâcßanjelak re xyîbanquil lix mechil li candil.Qßue retal chi us re nak têyîb chi tzßakal re ru joß xincßut châcuu arin saß li tzûl aßin.):M&Têyîb ajcuiß riqßuin tzßakal oro li chßîchß li tâcßanjelak re xsetbal lix mechil ut joß ajcuiß li plato li naxocman cuiß li têset saß lix mechil.29_%Ut nak acak xyâloß li candelero, têyîb ajcuiß cuukub li candil ut têqßue saß xnaßaj saß li candelero re nak lix xamlel tixcutanobresi li naßajej cuânk cuiß.z8o$Chixjunil li candelero rochben lix sahob ru, junaj ru nak têyîb riqßuin tzßakal oro tenbil riqßuin martillo..7W#Rubel li xbên cuib chi rukßeb li candelero saß li rok têyîb jun li utzßußuj li toj mâjiß napuqßueß. Rubel li cuib chic têyîb jun chic li utzßußuj li toj mâjiß napuqßueß. Ut rubel li cuib chic joßcan cuißchic têbânu. Joßcan nak têyîb li cuakib chi xnaßajeb li candil.n6W"Ut li xnaßaj candil li cuânk saß xyi tâcuânk câhib lix sahob ru joß rutzßußujil li almendro.E5!Li junjûnk chi xnaßaj li candil chanchan rukß li cheß almendro nak têyîb. Tâcuânk oxib lix sahob ru joß rutzßußujil li almendro. Joßcan nak têyîb li cuakib xnaßaj li candil.4 Saß li candelero aßan, têyîb cuukub xnaßaj li candil. Jun xnaßaj candil cuânk saß xyi ut ox ox saß xcaß pacßalil.X3+Têyîb ajcuiß jun li candelero riqßuin tzßakal oro, tenbil riqßuin martillo. Têyîb li rok ut li xakxo saß xyi joß ajcuiß lix naßajeb lix xamlel. Lix sahob ru li têyîb chanchan utzßußuj ut xak.k2QUt rajlal têqßue li caxlan cua saß xbên li mêx. Junelic cuânk li mayejanbil caxlan cua aran.D1Têyîb ajcuiß riqßuin tzßakal oro li secß li tâcßanjelak saß li tabernáculo. Têyîb li xar ut li cuchara ut li plato joß ajcuiß li nînki secß li tâcßanjelak re li mayejac.0Têyîb riqßuin li cheß acacia li cuib chi cheß tîc rix ut têletz li tzßakal oro chiru. Riqßuin li cheß aßan têpako li mêx.3/aTêletz li argollas saß xcâ xucûtil li mêx chixcßatk li cheß li cuukub centímetro ru re nak teßxnumsi li cheß li tîc rix saß li argollas re xpakonquil li mêx.o.YTêyîb câhib li argolla oro ut têletz saß xcâ xucûtil li mêx bar cuanqueb cuiß li rok li mêx..-WSaß xcâ pacßalil li mêx têletz li cheß cuukub centímetro xnimal ru. Ut têqßue li tzßakal oro chokß xsahob ru chire li cheß aßan li têletz saß li mêx.o,YUt têletz li tzßakal oro chiru li mêx ut têyîb ajcuiß lix sahob ru chire yîbanbil riqßuin oro.I+ Têyîb ajcuiß junak mêx riqßuin li cheß acacia xcßabaß. Lajêb roßcßâl centímetro lix nimal rok ut ôb roxcßâl centímetro lix nimal ru. Ôb xcâcßâl centímetro xnajtil xteram.*{Ut aran saß xbên li Lokßlaj Câx saß xyi li cuib chi querubines li cuanqueb saß xbên lix tzßapbal re, lâin tincuânk saß musikßej. Aran tinâtinak âcuiqßuin ut tinqßue âcue li chakßrab li tâqßue reheb li ralal xcßajol laj Israel.)Têtzßap li câx riqßuin lix tzßapbal re li xeyîb. Ut saß li Lokßlaj Câx aßan, têxoc li chakßrab li tinqßue êre.(1Eb li querubines teßxcaßya ribeb ut yôkeb chi iloc saß xbên lix tzßapbal re li câx. Lix xiqßueb teßxhel rib ut teßxtzßap xbên li câx.5'eTêqßue li cuib chi querubines junjûnk saß li jûnk pacßal lix tzßapbal re li câx. Li cuib chi querubines rochben lix tzßapbal re li câx jun ajcuiß ru nak têyîb.3&aUt têyîb cuib li querubines chanchaneb li ángel riqßuin oro tenbil riqßuin martillo. Ut têqßue saß xbên lix tzßapbal re li câx, junjûnk saß li jûnk pacßal.%)Têyîb jun xtzßapbal re li câx riqßuin oro jun metro riqßuin lajêb centímetro xnimal li rok ut ôb xcâcßâl centímetro xnimal li ru.D$Ut saß li câx aßan têxoc li chakßrab li tinqßue êre.O#Li cheß aßan incßaß chic têrisi saß li argolla. Aran teßcanâk."{Ut tênumsi li cheß aßan saß li argolla li letzlo chixcßatk li câx re nak riqßuin li cheß aßan têpako li câx.t!c Ut têyîb cuib li cheß tîc rix yîbanbil riqßuin li châbil cheß acacia ut têletz ajcuiß oro chirix.  Ut têyîb câhib argolla oro ut têletz saß xxuc li câx, cuib saß jun pacßal ut li cuib chic saß li jun pacßal chic.#A Ut têletz li tzßakal oro chirix ut chi saß ut têqßue ajcuiß lix sahob ru yîbanbil riqßuin oro chire li câx bar tâhilânk cuiß lix tzßapbal re.V' Têyîb junak Lokßlaj Câx riqßuin li châbil cheß acacia xcßabaß. Jun metro riqßuin lajêb centímetro xnimal li rok. Ut ôb xcâcßâl centímetro xnimal li ru ut ôb xcâcßâl centímetro xteram.2_ Lâin tinye êre chanru nak têyîb li naßajej li tincuânk cuiß ut tinye êre chanru têyîb li cßaßru tâcßanjelak chi saß. Têyîb chi tzßakal joß tinye êre.QUt têyîb junak li muhebâl re nak târûk tincuânk aran saß êyânk.>wut li tertôquil pec ónice xcßabaß joßqueb ajcuiß li châbil pec re xqßuebal xsahob ru li rakß li xbênil aj tij ut re ajcuiß xqßuebal xsahob ru li naxqßue chire xchßôl.zout li aceite re li candil joß ajcuiß li cßaßak re ru li nacßanjelac re xyîbanquil li aceite li naqßueheß saß xbêneb li nequeßxakabâc chi cßanjelac chiru li Kâcuaß, ut nacßanjelac ajcuiß re xyîbanquil li incienso li sunûnc,"?joß ajcuiß lix tzßûmal li carner bonbil riqßuin caki bon, ut li châbil tzßûm rix li tzßiß haß, joß ajcuiß li châbil cheß acacia xcßabaß,!li tßicr azul, li tßicr púrpura, li tßicr cak, li châbil tßicr lino, joß ajcuiß li tßicr yîbanbil riqßuin li rismal li chibât,I Li mayej li teßxxoc, aßaneb aßin: li oro, li plata, li cobre,3a—Ye reheb laj Israel nak teßxxoc junak li châbil mayej chokß cue. Teßxqßue li joß qßuial li na-ala saß xchßôleb xqßuebal ut teßxqßue chi anchaleb xchßôl.@ Li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Moisés ut quixye re:)Tojoßnak laj Moisés mas cuißchic quitakeß chiru li tzûl ut qui-oc saß li chok. Ut caßcßâl cutan ut caßcßâl kßojyîn quicuan aran.1Chiruheb laj Israel quicßutun li xlokßal li Dios saß xbên li tzûl. Chanchan jun nimla xam yô xcßatbal chixjunil nak queßril.Tojoßnak laj Moisés mas cuißchic quitakeß chiru li tzûl ut qui-oc saß li chok. Ut caßcßâl cutan ut caßcßâl kßojyîn quicuan aran.CAran saß li tzûl Sinaí cuakib cutan quicuan li xlokßal li Dios chi mukmu saß li chok. Saß xcuuk li cutan li Dios quiâtinac riqßuin laj Moisés. Saß li chok qui-el li xyâb xcux.Z/Tojoßnak laj Moisés quitakeß chiru li tzûl ut li tzûl aßan sutsu saß chok.ueNak ac xic re toj takecß, laj Moisés quixye reheb li cuînk li nequeßcßamoc be chiruheb laj Israel: —Arin toêroybeni toj tosukßîk chak. Cuânk taxak saß êchßôl nak laj Aarón ut laj Hur cuanqueb saß êyânk. Cui cuan junak li chßaßajquilal, têye reheb aßan ut eb aßan teßtzßilok âtin chirix li cuanqueb saß chßaßajquilal, chan laj Moisés.wi Laj Moisés cô toj takecß chiru li tzûl li sicßbil ru xban li Dios, rochben laj Josué laj cßanjel chiru.{q Li Dios quixye re laj Moisés: —Taken chak saß xbên li tzûl li cuanquin cuiß. Ut aran tat-oybenînk. Lâin tinqßue âcue li perpôquil pec li xintzßîba cuiß lin chakßrab re xchßolobanquil xyâlal chiruheb li tenamit, chan li Dios.= u Li Dios incßaß quixcamsiheb li cuînk li nequeßcßamoc be chiruheb laj Israel. Queßril ru li Dios ut incßaß queßcam. Aran saß li naßajej aßan queßcuaßac ut queßucßac.^ 7 Ut eb laj Israel queßril ru li Kâcuaß Dios li queßxlokßoni. Rubel rok li Dios cuan li quicßutun rax rax ut cutan ru. Chanchan li tertôquil pec zafiro xcßabaß li kßaxal rax ru. Chanchan raxil ru li choxa.L  Chirix aßan, laj Moisés rochbeneb laj Aarón, laj Nadab ut laj Abiú queßtakeß chiru li tzûl. Quilajeßtakeß ajcuiß li lajêb xcâcßâl li cuînk li nequeßcßamoc be chiruheb laj Israel.s aUt laj Moisés quixchap li quicß li xocbil saß eb li ucßal ut quixrachrachi saß xbêneb li tenamit. Ut quixye: —Li quicß aßin, aßan retalil li contrato li quixbânu li Dios êriqßuin joß tzßîbanbil saß li hu aßin, chan.w iLaj Moisés quixchap li hu li quixtzßîba cuiß chixjunil lix contrato li Dios. Quiril xsaß li hu chiruheb chixjunileb li tenamit ut eb li tenamit queßxye: —Chixjunil li xye li Dios, takabânu ut takapâb li cßaßru naxye, chanqueb.}Laj Moisés quixxoc lix quiqßuel li bôyx. Yijach quixxoc saß eb li ucßal ut li yijach chic quixqßue chiru li artal.5eLaj Moisés quixtaklaheb li sâj cuînk aj Israel chi mayejac chiru li Dios. Queßxcamsi li bôyx ut queßxcßat chokß xmayej chiru li Dios re xpatzßbal xcuybal xmâqueb.OUt chixjunil li cßaßru quixye li Dios, quixtzßîba retalil saß jun li hu laj Moisés. Joß cuulajak chic nak toj ekßela laj Moisés quicuacli ut quixyîb jun li artal saß xtôn li tzûl. Quixyîb ajcuiß riqßuin pec cablaju li okech ut quixxakab aran. Li cablaju chi okech, aßan retalil li cablaju xtêpaleb aj Israel.V'Ut quichal laj Moisés, quixserakßi re li tenamit li râtin li Dios joß ajcuiß lix chakßrab. Queßjunajoß lix chßôleb ut queßxye: —Chixjunil li cßaßru xye li Dios, aßan li takabânu, chanqueb.6gUt lâat, at Moisés, âjunes tatchâlk toj arin cuiqßuin. Eb li jun chßôl chic teßcanâk aran. Chi tîc incßaß teßtakekß chak arin. Teßcanâk takßa, chan li Dios.@ }Li Dios quiâtinac riqßuin laj Moisés ut quixye re: —Quimkex. Takenkex chak chiru li tzûl bar cuanquin cuiß. Ut teßchâlk âcuochben laj Aarón, laj Nadab, ut laj Abiú. Teßchâlk ajcuiß lajêb xcâcßâl li cuînk li nequeßcßamoc be chiruheb laj Israel. Ut aran chi najt caßchßinak tineßxlokßoni.4c!Incßaß têcanabeb chi cuânc saß lê naßaj re nak incßaß texqßue chi mâcobc chicuu. Naru nequex-oc chixlokßoninquil lix dioseb, ut riqßuin aßan têtzßek êrib.' Joßcan nak mêbânu junak contrato riqßuineb li tenamit, chi moco têqßue xcuanquil lix dioseb.Incßaß têcanabeb chi cuânc saß lê naßaj re nak incßaß texqßue chi mâcobc chicuu. Naru nequex-oc chixlokßoninquil lix dioseb, ut riqßuin aßan têtzßek êrib.7Lâin tinqßue retalil bar tânumekß li nubâl re li naßajej li tinqßue êre. Li nubâl tânumekß cuan cuiß li Caki Palau ut tâcuulak cuan cuiß li palau Mediterráneo li cuan saß xcuênt lix tenamiteb laj filisteo ut tâcuulak cuan cuiß li chaki chßochß ut toj cuan cuiß li nimaß Eufrates. Lâin tinkßaxtesiheb saß êrukß li cuanqueb saß li naßajej aßan, ut lâex tex-isînk reheb aran.yTimil timil tincuisiheb saß li tenamit toj teßtâmk lê ralal êcßajol ut toj têrêchani chi tzßakal li naßajej.g~ILâin incßaß teßcuisi chixjunileb saß junpât. Incßaß tincuisiheb chiru jun chihab re nak incßaß tâcanâk chi mâcßaß cristian ut re ajcuiß nak incßaß teßtâmk saß êyânk li joskß aj xul re li qßuicheß.} Lâin tinqßueheb chi sachc xnaßlebeb xban xxiuheb laj heveo, eb laj cananeo joß eb ajcuiß laj heteo ut teßêlelik chêru.|Lâin tinqßueheb chixjapbal reheb xbaneb xxiu li tenamit li texnumekß cuiß. Ut teßêlelik li xicß nequeßiloc êre chêru lâex..{WLâin tincuosobtesiheb li ixk saß lê tenamit. Chixjunileb teßqßuiresînk ut mâ jun li yaj aj ixk tânumekß lix yajeleb. Ut tinqßue chi najtocß ru lê yußam.z+Chexcßanjelak ban chicuu, lâin li Kâcuaß lê Dios. Ut lâin texcuosobtesi ut tinqßue lê cua êrucßa. Ut incßaß texinqßue chi yajêrc.Hy Ut mêcuikßib êrib chiru lix yîbanbil dios eb aßan, chi moco chexcßanjelak chiruheb. Mêbânu joß nequeßxbânu eb aßan. Têjucß ban lix yîbanbil dios ut têsach ruheb chi junaj cua.cxALin ángel tâcßamok be chêru toj retal texcuulak saß li naßajej li cuanqueb cuiß eb laj amorreo, eb laj heteo, eb laj ferezeo, eb laj cananeo, eb laj heveo, joß eb ajcuiß laj jebuseo. Lâin tinsach ruheb aßan.PwCui lâex têrabi li cßaßru naxye êre ut têbânu chi tzßakal li cßaßru xinye lâin, lâin xicß teßcuil li xicß nequeßiloc êre. Ut tinbânu raylal reheb li nequeßxbânu raylal êre lâex.7viChex-abînk chiru ut chebânu li cßaßru naxye. Mêkßetkßeti êrib chiru xban nak aßan incßaß tixcuy êmâc. Li cßaßru tixbânu aßan, tixbânu saß incßabaß lâin.!u=Li Dios quixye: —Lâin tintakla lin ángel chi cßamoc be chêru. Aßan tâilok êre toj retal texcuulak saß li naßajej li ac xincßûb chokß êre.JtTêsicß li xbên ru lê racuîmk li kßaxal châbil. Aßan li têcßam saß lin templo lâin li Kâcuaß lê Dios. Ut incßaß têchik xtibel li chßina chibât saß xyaßal lix tuß lix naß.s%Nak têmayeja li xul, incßaß têqßue li quicß riqßuin li caxlan cua cuan xchßamal. Chi moco li xêb târûk têcanab chokß re cuulaj.)rMSaß li oxib chi ninkße aßin li têbânu chiru li jun chihab, tento nak chixjunileb li cuînk teßxic saß li templo chinlokßoninquil lâin li Kâcuaß Dios.zqoLi xcab li ninkße li têbânu, aßan nak têsicß li xbên ru lê racuîmk li nequerau saß lê chßochß. Ut li rox li ninkße li têbânu, aßan saß rosoßjic li chihab nak têxoc chixjunil li ru lê racuîmk li na-el saß lê chßochß._p9Chebânu li ninkße nak têcuaß li caxlan cua chi mâcßaß xchßamal. Cuukub cutan têcuaß li caxlan cua li mâcßaß xchßamal. Têbânu joß quinye êre. Têbânu saß li po Abib xcßabaß xban nak aßan li po nak quex-el chak saß li tenamit Egipto. Mâ jun tâoquênk saß li ninkße aßan chi incßaß tixcßam xmayej saß lin templo.FoOxib sut saß li chihab texninkßeîk re xqßuebal inlokßal.onY Chebânu chixjunil li xinye êre. Incßaß têlokßoni li jalanil dios chi moco têpatzß xcßabaßeb.}mu Chiru cuakib cutan têbânu li joß qßuial lê cßanjel li têraj xbânunquil. Ut saß xcuuk li cutan texhilânk, lâex joß ajcuiß lê bôyx, ut lê bûr. Ut teßhilânk ajcuiß lê môs joßqueb ajcuiß li jalan xtenamit li cuan êriqßuin.*lO Abanan saß xcuuk li chihab têcanab chi hilânc li chßochß ut mêxoc li na-el yal xjunes re nak târûk teßtzacânk li nebaß li cuanqueb saß lê tenamit, ut re ajcuiß nak teßcuaßak eb li xul li cuanqueb saß cßalebâl. Joßcan ajcuiß têbânu riqßuin li acuîmk uvas ut olivos.Xk+ Cuakib chihab ajcuiß tex-âuk saß lê chßochß ut têxoc li ru lê racuîmk.&jG Mêrahobtesiheb li jalaneb xtenamit. Lâex ac nequenau chanru li cuânc saß jalan tenamit xban nak jalan ajcuiß lê tenamit lâex nak quexcuan chak Egipto.=iuNak texrakok âtin, incßaß texcßuluk tumin. Li ani natuminâc ru incßaß narakoc âtin saß tîquilal xban nak incßaß chic narabi li cßaßru nequeßxye li mâcßaßeb xmâc.PhCherisihak ban êrib saß xyânkeb li nequeßticßtißic ut incßaß têqßue chi camsîc li tîc xchßôl li mâcßaß xmâc xban nak lâin tinye nak li incßaß useb xnaßleb, aßan cuanqueb xmâc.lgSChetenkßaheb li nebaß re nak us teßêlk nak târakekß âtin saß xbêneb, ut mêcanab xjuneseb. fCui têtau lix bûr li xicß na-iloc êre xtßaneß saß be rubel li rîk, mêcanab chi joßcan. Chetenkßa ban chixcuaclesinquil.heKCui têtau li bôyx li quisach chiru li xicß na-iloc êre, têcßam ut toxêkßaxtesi chak re.PdChi moco junak nebaß checol rix cui incßaß us li yô chixbânunquil.gcIUsta chixjunileb li tenamit yôkeb xbânunquil li mâusilal, abanan mêbânu êre lâex. Nak texbokekß chiru laj rakol âtin, mêye ticßtiß usta lix qßuial li cuanqueb aran teßticßtißik. Chebânu ban saß tîquilal.b Mêye ticßtiß chirix lê ras êrîtzßin chi moco chex-oquênc chixtenkßanquil li incßaß useb xnaßleb riqßuin xyebal ticßtiß.@a{Lâex lin tenamit. Joßcan nak chexcuânk saß santilal ut mêtiu xtibel li xul li nacamsîc xbaneb li joskß aj xul li cuanqueb saß qßuicheß. Qßuehomak ban chixtiuheb li tzßiß.z`oJoßcan ajcuiß têbânu riqßuin li xbên ral lê cuacax ut riqßuin li xbên ral lê carner. Cuukub cutan teßcuânk riqßuin lix naß ut saß lix cuakxak cutan têkßaxtesi cue lâin.Lâex lin tenamit. Joßcan nak chexcuânk saß santilal ut mêtiu xtibel li xul li nacamsîc xbaneb li joskß aj xul li cuanqueb saß qßuicheß. Qßuehomak ban chixtiuheb li tzßiß. _Rajlal têmayeja cue li xbên u lê racuîmk joß ajcuiß li xyaßal li ru lê uvas. Ut têkßaxtesi ajcuiß cue li xbên lê ralal.g^IMêhob li nequeßrakoc âtin saß êbên chi moco chetzßektâna li nataklan saß lê tenamit.a]=xban nak caßaj cuiß aßan li tßicr li naxtzßap cuiß rib. ¿Chanru nak tixtzßap rib nak tâoc chi cuârc chi mâcßaß lix tßicr? Nak tixtzßâma xtenkßanquil cue, lâin tincuabi xban nak lâin nin-uxtânan u.\Cui têcßul chi prenda li tßicr li naxtzßap cuiß rib lê ras êrîtzßin, tento têkßaxtesi cuißchic re lix tßicr nak tâecuûk,?[yCui têqßue tumin chi toß re junak li nebaß li cuanqueb saß êyânk, incßaß têbânu joß nequeßxbânu li nequeßtoßonin tumin. Incßaß têpatzß ral li tumin li têtoßoni.;ZqUt lâin tinjoskßokß saß êbên ut texinqßue chi camsîc riqßuin chßîchß. Lê cocßal teßcanâk chi mâcßaß chic xyucuaßeb ut lê rixakil xmâlcaßan chic teßcanâk.YY-Cui lâex têrahobtesiheb, lâin tincuabi nak teßxtzßâma xtenkßanquileb cue.OXMêrahobtesiheb li xmâlcaßan chi moco li mâcßaß xnaß xyucuaßeb.W3Mêbalakßiheb li jalaneb xtenamit chi moco têbânu raylal reheb, xban nak jalan ajcuiß êtenamit lâex nak quexcuan chak saß li tenamit Egipto.VLi ani tâmayejak chiruheb li jalanil dios, ut cui incßaß tixqßue lix mayej re li tzßakal Dios, aßan tento tâcamsîk.EwAbanan cui ac xcutanoß nak tâtaßekß laj êlkß ut tâcamsîk, li ani tâcamsînk re tento nak tixtoj xmâc. Cui laj êlkß incßaß nacamsîc, tento nak tixqßue rêkaj li joß qßuial ac xrelkßa. Abanan cui laj êlkß mâcßaß xtumin, tento nak tâcßayîk aßan re xtojbal li joß qßuial ac xrelkßa. =}}zyxCwvtssrqqq p0onn-m"llkkijiiihhhgQffdcc.baan`__g]]?\[YWW4VRUUGT(SS5RR QjQP8OxNNMM LQKJ(HGF3EDDCQBBAZ@??Z>`=<<;O::: 9>8m77;6:55%4a3321180/.V.-,,o+**])S(('.&&&%%$#"!!X oA2s/\<Vz T ( (^/H/Y ¿Cßaßut nak tâqßue âcuib chi hobecß xbaneb laj Egipto? Eb aßan teßxye, “¿Cßaßut nak li Dios xrisiheb arin ut xcßameb saß li chaki chßochß yal re tixcamsiheb saß li tzûl? Quixsacheb chi junaj cua”, chaßkeb. Mâqßue âjoskßil. Jal lâ cßaßux. Mâsach ruheb lâ tenamit.cA Laj Moisés quixtzßâma chiru li Kâcuaß Dios ut quixye re: —At Kâcuaß Dios, ¿cßaßut nak mas xchal lâ joskßil saß xbêneb lâ tenamit? Riqßuin lix nimal âcuanquilal xacuisiheb chak saß li tenamit Egipto.jO Canabin chixbânunquil li tincuaj. Xchal injoskßil xbaneb. Tinsach ruheb chi jun aj cua. Ut lâat, at Moisés, eb chic lâ cualal âcßajol teßqßuiânk ut teßtâmk. Ut eb aßan chic li sicßbilakeb ru inban, chan li Dios.9 Ut li Kâcuaß Dios quixye ajcuiß re laj Moisés: —Lâin xinqßue retal nak li cristian aßin kßaxal cauheb xchßôl. Incßaß nequeßabin chicuu.(K Saß junpât queßxkßet li cuâtin. Ut queßxyîb jun cuacax oro chokß xdioseb. Yôqueb chi mayejac chiru ut yôqueb chixlokßoninquil. Yôqueb chixyebal, “Li cuacax aßin, aßan li kadios, lâo aj Israel. Li dios aßin, aßan li qui-isin chak ke saß li tenamit Egipto”, chanqueb.*O Ut li Dios quixye re laj Moisés: —Ayu, cuben. Tatxic riqßuineb li cristian. Cßajoß xyibal ru yôqueb lâ tenamit li xacuisiheb chak saß li tenamit Egipto.@ { Joß cuulajak chic queßcuulac ekßela ut queßmayejac ut queßxqßue ajcuiß lix cßatbil mayej. Ut eb li tenamit queßcuaßac ut queßucßac ut quilajeßxbânu li moco uxc ta naraj. - Nak quirabi aßin, laj Aarón quixyîb jun li artal chiru li cuacax oro ut quixye: —Cuulaj toninkßeîk saß xcßabaß li Kâcuaß Dios, chan.) M Laj Aarón quilajxcßul li oro li joß qßuial queßxcßam riqßuin. Quixhaßobresi li oro ut quixyîb jun chßina cuacax chiru. Riqßuin chßîchß quixtîcobresi ru. Eb li cristian queßxye: —Aßin li kadios, lâo aj Israel. Aßan li qui-isin chak ke saß li tenamit Egipto, chanqueb.d C Ut chixjunileb li cristian queßrisiheb lix caßxic oro ut queßxcßam riqßuin laj Aarón. % Ut laj Aarón quixye reheb: —Isihomakeb lix caßxic oro lê rixakil, lê ralal joß eb ajcuiß lê rabin ut cßamomak chak cue arin, chan.( M Eb li cristian queßxqßue retal nak laj Moisés quibay chak chi sukßîc saß li tzûl. Queßxchßutub rib chiru laj Aarón ut queßxye re: —Tâyîb kadios re teßcßamok be chiku. Incßaß nakanau cßaßru xcßul chak laj Moisés, li qui-isin chak ke saß li tenamit Egipto, chanqueb.&GNak quirakeß chi âtinac li Dios riqßuin laj Moisés saß li tzûl Sinaí, quixkßaxtesi li cuib chi perpôquil pec re, li quixtzßîba cuiß li chakßrab.5Aßan retalil chicuu lâin joß ajcuiß chêru lâex aj Israel xban nak chiru cuakib cutan xinyîb li choxa joß ajcuiß li ruchichßochß. Saß xcuak li cutan lâin xinrak lin cßanjel ut saß xcuuk li cutan xinhilan, chan li Dios re laj Moisés.Nak quirakeß chi âtinac li Dios riqßuin laj Moisés saß li tzûl Sinaí, quixkßaxtesi li cuib chi perpôquil pec re, li quixtzßîba cuiß li chakßrab.W)Lâex aj Israel têoxlokßi li hilobâl cutan. Joßcan ajcuiß lê ralal êcßajol teßx-oxlokßi ajcuiß. Ut têbânu li xinye êre chi junelic kße cutan joß retalil li contrato li xakxo xcuanquil kaban.X+Cuakib cutan textrabajik. Ut li xcuuk li cutan, aßan jun lokßlaj hilobâl cutan. Ut aßan jun santil cutan chiru li Kâcuaß Dios. Li ani natrabajic chiru li hilobâl cutan, tâcamsîk”, chaßakat reheb.b?Che-oxlokßi li hilobâl cutan xban nak aßan li lokßlaj santil cutan chokß êre. Li ani tixmux ru li hilobâl cutan, aßan tâcamsîk. Li ani natrabajic chiru li hilobâl cutan tâisîk saß êyânk chi jun aj cua.Z/ —Tâye aßin reheb laj Israel, “Che-oxlokßi li hilobâl cutan ut chebânu li cßaßru xinye êre. Cui lâex têbânu li cßaßru xinye êre, aßan tâcßanjelak chokß retalil chicuu joß ajcuiß chêru lâex nak lâin li Kâcuaß Dios ut lâex sicßbil êru inban. Tâcßanjelak ajcuiß chokß retalil chiruheb lê ralal êcßajol.)O Ut li Dios quixye re laj Moisés:vg Teßxyîb li aceite li tâqßuehekß saß xbên li teßkßaxtesîk chi cßanjelac chicuu. Ut teßxyîb li sununquil incienso li teßxmayeja saß li tabernáculo. Tento teßxbânu chixjunil chi tzßakal joß xinye âcue, chan li Kâcuaß.+ Teßxyîb li rakß laj Aarón li xbênil aj tij. Ut teßxyîb ajcuiß li rakßeb li ralal li teßrocsi nak teßoc chi cßanjelac chokß aj tij.O~ Ut teßxyîb li artal li teßxcßat cuiß li xul li teßxmayeja. Teßxyîb ajcuiß chixjunil li tâcßanjelak saß li artal. Ut teßxyîb ajcuiß li pila joß ajcuiß li xnaßaj li teßxqßue cuiß.l}STeßxyîb li mêx joß ajcuiß li secß li tâcßanjelak saß li mêx. Teßxyîb li candelero riqßuin tzßakal oro joß ajcuiß li tâcßanjelak re xyîbanquil lix mechil. Ut teßxyîb li artal li teßxcßat cuiß li incienso.|Teßxyîb li tabernáculo, joß ajcuiß li Lokßlaj Câx, ut lix tzßapbal, joß ajcuiß chixjunil li tâcßanjelak saß li tabernáculo.!{=Ut xinsicß ajcuiß ru laj Aholiab chixtenkßanquil laj Bezaleel. Laj Aholiab, aßan li ralal laj Ahisamac xcomoneb li ralal xcßajol laj Dan. Ut xinqßue ajcuiß xnaßlebeb ut xcacuilal xchßôleb chixjunileb li teßcßanjelak re nak teßxbânu chixjunil li cßaßru xinye âcue.1z]Naxnau xyîbanquil chi châbil li tertôquil pec ut naxnau ajcuiß xyîbanquil chi châbil li cheß. Naxnau xcßoxlanquil chanru tixbânu yalak cßaßru chi cßanjelil. yNaxnau xcßanjelanquil chi châbil li oro, plata ut bronce. Ut naxnau xcßoxlanquil chanru tixqßue xsahob ru li cßaßru tixyîb.*xOLâin xinqßue lin musikß re ut xinqßue xnaßleb re xjolominquil li cßanjel aßin. Cuan xnaßleb ut naxnau xcßoxlanquil chanru tixyîb chixjunil chi châbil.#wA—Abi. Lâin xinsicß ru laj Bezaleel saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Judá. Laj Bezaleel, aßan li ralal laj Uri ut laj Uri, aßan li ralal laj Hur.@v Li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Moisés ut quixye re:yum&Cui ani tixyîb junak chic incienso joß aßin yal re târutzß, li jun aßan tâisîk saß xyânkeb laj Israel. t%Incßaß têyîb jalan chic incienso chiru aßin re tâcßanjelak chêru. Li incienso aßin, aßan kßaxtesinbil chicuu ut kßaxal lokßak chêru.Cui ani tixyîb junak chic incienso joß aßin yal re târutzß, li jun aßan tâisîk saß xyânkeb laj Israel.5se$Tâqueß chi kßun yijachak ut tâqßue chiru li Lokßlaj Câx, li cuan saß li tabernáculo li tincuânk cuiß êriqßuin. Li incienso aßin, aßan kßaxal lokßak chêru.r7#Riqßuin aßan tâyîb jun li incienso kßaxal châbil ut santo. Tâjunaji ru chi us. Tâyîb chi châbil joß nequeßxyîb li châbil sununquil ban.q"Ut li Kâcuaß quixye re laj Moisés: Sicß li châbil ban li nacßanjelac re xyîbanquil li incienso. Juntakßêt riqßuin li junjûnk tâqßue. Sicß lix kßol li cheß li sunûnc: li estacte, li uña aromático, li incienso ut li gálbano aromático xcßabaßeb.Qp!Cui ani tixyîb jun chic li aceite joß aßin, li jun aßan tâisîk saß xyânkeb laj Israel. Ut cui ani tixqßue saß xbên junak li mâcuaß aj tij, aßan tâisîk ajcuiß saß xyânkeb laj Israel.doC Li aceite aßin incßaß naru xqßuebal saß xbên yalak ani xban nak li aceite aßin ac santobresinbil, chi moco târûk têyîb jalan chic aceite chiru aßin, xban nak li aceite aßin santo ut tento têqßue xlokßal.enETat-âtinak riqßuineb laj Israel ut tâye reheb chi joßcaßin. Chalen anakcuan aßin li aceite li tâqßuehekß saß xjolomeb lê ralal êcßajol li teßcuânk mokon li teßkßaxtesîk chi cßanjelac chiru li Kâcuaß.mTêqßue li aceite saß xjolom laj Aarón joßqueb ajcuiß li ralal ut tâkßaxtesiheb chi cßanjelac chokß aj tij chicuu.Hl Joßcaßin nak têkßaxtesi cue chixjunil li cßaßak re ru aßin ut santobresinbilakeb chic. Ut chixjunil li tâchßeßekß riqßuin li cßaßak re ru aßin, santobresinbilak chic tâcanâk.vkgTêqßue li aceite chiru li artal bar tâcßatmânk cuiß li mayej ut têqßue chiru chixjunil li chßîchß li tâcßanjelak saß li artal. Têqßue ajcuiß chiru li pila li teßchßajok cuiß ut têqßue ajcuiß chiru lix cßochlebâl.jTêqßue chiru li mêx ut chiruheb chixjunil li nacßanjelac saß li mêx. Ut têqßue li aceite chiru li candelero joß ajcuiß chiru chixjunil li nacßanjelac re xyîbanquil lix xamlel. Têqßue ajcuiß li aceite chiru li artal li tâcßatmânk cuiß li incienso.RiTêqßue li aceite aßin chiru li tabernáculo ut chiru li Lokßlaj Câx. hRiqßuin chixjunil aßin têyîb chi châbil li sununquil ban re xqßuebal saß xbêneb li teßkßaxtesîk chi cßanjelac chicuu.gcablaju libra li casia aß yal chanru li bisleb li cuan saß li tabernáculo ut oxib litro riqßuin media li aceite oliva.5fe—Tâsicß li châbil ban li na-oc re xyîbanquil li sununquil ban. Tâsicß cablaju libra li châbil mirra, cuakib libra li canela ut cuakib libra li cálamo, li sunûnc,LeLi Kâcuaß quiâtinac cuißchic riqßuin laj Moisés ut quixye re:_d9Tento teßxchßaj li rukßeb ut li rokeb re nak incßaß teßcâmk. Chalen anakcuan ut chi junelic li chakßrab aßan tenebanbil saß xbêneb laj tij joß ajcuiß saß xbêneb li ralal xcßajol li teßcuânk mokon.4ccNak teßoc saß li tabernáculo tento nak teßchßajok re nak incßaß teßcâmk. Joßcan ajcuiß nak teßoc chiru li artal chixcßatbal li mayej chicuu lâin li Kâcuaß.bUt riqßuin li haß li cuan saß li pila teßxchßaj li rukßeb ut teßxchßaj li rokeb laj Aarón joßqueb ajcuiß li ralal.a—Têyîb ajcuiß jun li pila xnaßaj li haß riqßuin bronce re teßchßajok cuiß laj tij. Ut têyîb ajcuiß riqßuin bronce lix naßaj li têqßue cuiß. Têqßue li pila chiru li artal nachß riqßuin li tabernáculo. Ut têqßue li haß chi saß.L`Li Kâcuaß quiâtinac cuißchic riqßuin laj Moisés ut quixye re:_}Ut lâat tâxoc li plata li teßxqßue laj Israel re xcolbal rix lix yußameb. Ut tâkßaxtesi re li cßanjel li tâuxmânk saß li tabernáculo. Li mayej aßan tâjulticânk re chicuu nak eb li ralal xcßajol laj Israel queßxtoj rix lix yußameb.:^oNak teßmayejak li junjûnk re xcolbal rix lix yußameb, juntakßêt xqßuial li teßxqßue. Li biom tixqßue media onza li plata ut joßcan ajcuiß xqßuial tixqßue li nebaß.V]'Chixjunileb li ac queßxbânu junmay chihab teßxqßue li mayej aßin chicuu.K\ Chixjunileb li ac xeßajlâc teßxqßue caßchßin mâ media onza li plata chokß xmayejeb. Aßan li xqßuial lix mayejeb teßxqßue cue lâin li Kâcuaß joß nequeßbisoc saß li tabernáculo.[ —Nak tâcuajlaheb laj Israel chi xjunjûnkaleb teßmayejak chicuu re xcolbal rix lix yußameb re nak incßaß teßcâmk.5Zg Ut li Kâcuaß quixye ajcuiß re laj Moisés:|Ys Li artal aßin kßaxtesinbilak chi junaj cua chicuu nak laj Aarón tixqßue caßchßinak lix quiqßuel li xul li tâmayejâk re xtzßâmanquil xcuybal xmâqueb laj Israel chiru li xucub li cuan saß xcâ xucûtil li artal. Aßan tixbânu jun sut chiru li chihab. Joßcan ajcuiß teßxbânu rajlal chihab li ralal xcßajol li teßcuânk mokon re xsantobresinquil li artal..XW Incßaß tâcßatmânk jalan chic incienso saß xbên li artal aßin, chi moco tâcßatmânk jalan mayej, chi moco li ru li trigo, chi moco li vino tâmayejâk aran.,WSUt tixcßat ajcuiß rajlal ecuu nak tâoc chixlochbal li candil. Joßcan nak chalen anakcuan lê ralal êcßajol li teßcuânk mokon teßxcßat li incienso chicuu.V{Rajlal ekßela nak tâoc laj Aarón chixyîbanquil li candil, tixcßat li sununquil incienso saß xbên li artal aßan.hUKSaß li xbên tasal li tabernáculo saß li Santil Naßajej têqßue li artal chiru li tas yîbanbil riqßuin tßicr, li naramoc re li Lokßlaj Câx li xocbil cuiß li chakßrab. Saß li naßajej aßan tincuânk êriqßuin.hTKTêyîb ajcuiß cuib li cheß acacia tîc rix re xpakonquil li artal. Ut têletz li oro chirix.!S=Rubel lix sahob ru têletz li argollas yîbanbil riqßuin oro. Têletz saß xuc xcaß pacßalil li artal re nak aran tênumsi li cheß li têpako cuiß.%RETêletz li tzßakal oro saß xbên. Ut têletz ajcuiß saß xcâ pacßalil ut chiru ajcuiß li xucub. Ut chire têqßue lix sahob ru yîbanbil riqßuin oro.@Q{Têyîb chi câ xucût. Ôb roxcßâl centímetro li ru ut ôb roxcßâl centímetro li rok ut lajêb roßcßâl centímetro li xteram. Junaj ru li artal rochben li xucub nak têyîb._P ;Ut têyîb ajcuiß jun li artal riqßuin li cheß acacia re têcßat cuiß li incienso./OY.Ut eb aßan teßxnau nak lâin li Kâcuaß lix Dioseb aßan. Lâin quin-isin chak reheb saß li naßajej Egipto re tincuânk riqßuineb. Lâin li Kâcuaß lix Dioseb.}Nu-Lâin tincuânk riqßuineb li ralal xcßajol laj Israel ut Lâinak lix Dioseb.Ut eb aßan teßxnau nak lâin li Kâcuaß lix Dioseb aßan. Lâin quin-isin chak reheb saß li naßajej Egipto re tincuânk riqßuineb. Lâin li Kâcuaß lix Dioseb.&MG,Lâin tinsantobresi li tabernáculo ut tinsantobresi li artal. Tinsantobresi laj Aarón joßqueb ajcuiß li ralal re nak teßcßanjelak chicuu chokß aj tij.L+Ut aran ajcuiß tincuânk riqßuineb li ralal xcßajol laj Israel. Ut tinsantobresi li naßajej aßan riqßuin lin lokßal.MK*Ut chalen anakcuan junelic tatmayejak chicuu lâat joßqueb ajcuiß lâ cualal âcßajol. Texmayejak chire li oquebâl re li tabernáculo. Ut lâin tinâtinak âcuiqßuin ut tincuânk âcuiqßuin.KJ)Têmayeja li xcab carner nak acak oc re li kßojyîn rochben li cßaj ut li vino joß têbânu re li mayej ekßela. Ut nak yôk chi cßatc, lix bôc aßanak jun sununquil mayej tâcuulak chicuu.'II(Têmayeja rochben li xbên carner numenak câhib libra li châbil cßaj junajinbil riqßuin jun litro li aceite oliva. Ut têmayeja ajcuiß jun litro li vino.CLi rakß li tâqßuehekß chirix laj Aarón nak tâxakabâk chokß aj tij, aßan ajcuiß tâkßaxtesîk cuißchic reheb li ralal xcßajol re teßxqßue chirixeb nak teßxakabâk mokon chokß aj tij chicuu lâin li Dios. =Aßan jun chakßrab tenebanbil saß xbêneb laj Israel nak lix tibel li carner li teßxtaksi chicuu lâin li Kâcuaß, aßan li teßxqßue re laj Aarón ut reheb li ralal. Aßin teßxbânu eb laj Israel re xcßambaleb rib saß usilal cuiqßuin lâin li Dios.I< Chalen anakcuan nak tâxakabâk jalan chic aj tij, tâqßuehekß re laj Aarón ut eb li ralal xcßajol li re xchßôl li carner joß ajcuiß lix tel, li ac taksinbil re xkßaxtesinquil chicuu.6;gTâchap ajcuiß li re xchßôl li carner ut têtaksi re xkßaxtesinquil laj Aarón chokß aj tij chicuu. Nak acak xexrakeß xmayejanquil tâcanâk chokß âcue li tib aßan.F:Nak ac xeßxkßaxtesi li mayej, tâcßul cuißchic chiruheb ut tâqßue saß xbên li artal re nak teßxcßat aran. Nak yôk chi cßatc lix bôc, aßan jun sununquil mayej tâcuulak chicuu. 9Li caxlan cua aßin tâqßue saß rukß laj Aarón joß ajcuiß saß rukßeb li ralal. Teßxtaksi li rukßeb re xmayejanquil chicuu.`8;Saß li chacach li cuan cuiß li caxlan cua li ac xakßaxtesi cue lâin li Kâcuaß, tâchap jun li caxlan cua li mâcßaß xchßamal ut tâchap jun li caxlan cua li cuan aceite riqßuin ut jun li caxlan cua li jay.p7[Tâcuisi chixjunil lix xêbul li carner. Tâcuisi li xêb li cuan saß lix ye ut li cuan chiru lix cßamcßot joß ajcuiß li cuan chiru lix sâseb ut lix quênkß cuib, joß ajcuiß li xêb li cuan chiru. Joßcan ajcuiß lix tel li cuan saß xnim. Tâbânu chi joßcaßin xban nak li carner aßin, aßan re xkßaxtesinquileb laj tij li teßcßanjelak chicuu.6-Ut li quicß li cuan saß li artal tâjunaji riqßuin li aceite li nequeßxqßue saß xbêneb li nequeßkßaxtesîc chi cßanjelac chiru li Kâcuaß. Ut târachrachi li quicß rochben li aceite saß xbên laj Aarón ut saß xbêneb li ralal, joß ajcuiß chiru li rakßeb re nak kßaxtesinbilak laj Aarón joßqueb ajcuiß li ralal chi cßanjelac chicuu, ut re ajcuiß nak kßaxtesinbilak li rakßeb.5'Tâcamsi li carner ut tâqßue caßchßinak lix quiqßuel chiru lix xic laj Aarón li cuan saß xnim. Joßcan ajcuiß tâbânu riqßuineb li ralal. Ut joßcan ajcuiß tâbânu riqßuin li rußuj rukßeb li nim li cuan saß lix nim ukßeb. Ut joßcan ajcuiß tâbânu riqßuin li rußuj rokeb li cuan saß xnim rokeb. Ut li quicß li tâelaßânk târachrachi saß li artal joß ajcuiß chixcßatk. 4Joßcan cuißchic têbânu riqßuin li carner jun chic. Laj Aarón rochbeneb li ralal teßxqßue li rukßeb saß xjolom li carner.83kUt têcßat chixjunil li carner saß xbên li artal. Li cßatbil mayej, aßan re inlokßoninquil lâin li Kâcuaß. Ut lix bôc, aßan jun sununquil mayej li tâcuulak chicuu.2)Ut têsetßi lix tibel li carner ut têchßaj lix cßamcßot joßqueb ajcuiß li rok ut têqßue saß li artal rochben lix tibel ut lix jolom.s1aChirix aßan tâcamsi li carner ut târachrachi lix quiqßuel saß xbên li artal joß ajcuiß chixcßatk.0Joßcan ajcuiß têbânu riqßuin li carner jun. Laj Aarón rochbeneb li ralal teßxqßue li rukßeb saß xjolom li carner.N/Abanan lix tibel li toro ut lix cßot ut lix tzßûmal têcßam jun pacßal li tßicr li sutsu cuiß li tabernáculo, ut aran têcßat. Aßan li mayej re xtzßâmanquil xcuybal xmâqueb laj Israel.<.s Tâcuisi chixjunil li xêb li nacuan chiru lix cßamcßot ut li xêb li nacuan chiru lix sâseb joß ajcuiß lix quênkß rochben li xêb li cuan chiru, ut tâcßat saß li artal.L- Tâxoc lix quiqßuel ut riqßuin rußuj âcuukß tâyul li quicß chiru li câhib chi xucub li cuanqueb saß xcâ xucûtil li artal. Ut li joß qßuial li tâelaßânk tâhoy saß xtôn li artal._,9 Ut aran saß li oquebâl re li tabernáculo tâcamsi li toro chicuu lâin li Kâcuaß.+3 Chirix aßan tâcßam li toro li toj sâj chiru li tabernáculo. Ut laj Aarón joßqueb ajcuiß li ralal teßxqßue li rukßeb saß xjolom li toro.E* Ut tâqßue lix bacßbal xsaßeb laj Aarón joßqueb ajcuiß li ralal ut tâqßue lix mitra saß xjolomeb. Riqßuin aßan kßaxtesinbilakeb chi cßanjelac chicuu chokß aj tij chi junelic._)9Ut tâbokeb ajcuiß li ralal laj Aarón ut tâqßue ajcuiß li rakßeb chirixeb aßan.r(_Ut tâchap li aceite ut tâqßue saß xjolom laj Aarón retalil nak yôcat chixxakabanquil chokß aj tij.{'qUt tâqßue li mitra saß xjolom ut chiru li mitra tâqßue li oro retalil nak aßan kßaxtesinbil re li Kâcuaß.&1Nak acak xeßrakeß chi atînc, tâqßue chirixeb li rakßeb li quiyîbâc chokß reheb. Xbên cua tâqßue li túnica chirix laj Aarón. Saß xbên li túnica, tâqßue li rakß rax. Ut saß xbên aßan, tâqßue li efod rochben li pectoral. Ut tâqßue lix bacßbal xsaß.{%qChirix aßan tâcßameb laj Aarón rochben li ralal saß li oquebâl re li tabernáculo ut tâqßueheb chi atînc. $ Têqßue saß jun li chacach ut têcßam saß li tabernáculo re têmayeja chicuu rochben li chßina toro ut li cuib chi carner.^#7Ut têyîb li caxlan cua li mâcßaß xchßamal riqßuin li châbil cßaj re li trigo, ut têyîb li caxlan cua jun chic li cuan aceite chi saß, ut têyîb ajcuiß li caxlan cua chi jay ut têyul li aceite chiru.A" Aßan aßin li tâbânu nak tâkßaxtesiheb ut tâxakabeb chi cßanjelac chicuu chokß aj tij: Tâsicß jun li toro toj sâj ut cuib li carner têlom li châbileb. Mâcßaßak xyajeleb.!!+Rajlal teßxqßue li rakßeb aßan chirixeb nak teßoc saß li tabernáculo ut nak teßoc chi cßanjelac saß li artal li cuan saß li Santil Naßajej re nak incßaß teßpaltok chicuu lâin li Kâcuaß. Tento teßxbânu aßan re nak incßaß teßcâmk laj Aarón rochbeneb li ralal. Li chakßrab aßan tenebanbil chi junelic saß xbêneb laj Aarón ut eb li ralal xcßajol li teßcuânk mokon.* O*Têyîb ajcuiß riqßuin li nokß lino lix cuêxeb li teßrocsi chokß xta rakßeb. Tâcuulak saß xcßâmal xsaßeb ut tâcuulak toj saß xbên rakeb.Rajlal teßxqßue li rakßeb aßan chirixeb nak teßoc saß li tabernáculo ut nak teßoc chi cßanjelac saß li artal li cuan saß li Santil Naßajej re nak incßaß teßpaltok chicuu lâin li Kâcuaß. Tento teßxbânu aßan re nak incßaß teßcâmk laj Aarón rochbeneb li ralal. Li chakßrab aßan tenebanbil chi junelic saß xbêneb laj Aarón ut eb li ralal xcßajol li teßcuânk mokon.`;)Tâqßue li rakß chirix laj Aarón lâ cuas joßqueb ajcuiß li ralal. Ut tâqßue li aceite saß xjolomeb re xxakabanquileb chokß aj tij. Tâkßaxtesiheb chicuu re nak santobresinbilakeb re teßcßanjelak chicuu.-(Ut têyîb ajcuiß li túnica ut lix bacßbal saß joß ajcuiß li mitra reheb li ralal laj Aarón re xcßutbal xlokßal li cßanjel teßxbânu.<s'Li túnica têyîb riqßuin li châbil nokß lino. Joßcan ajcuiß li mitra têyîb riqßuin lino. Ut têyîb ajcuiß lix bacßbal xsaß ut têqßue xsahob ru châbil xyîbanquil.dC&Li mitra junelic cuânk saß xjolom laj Aarón nak tixkßaxtesi chiru li Dios lix mayejeb li tenamit. Ut cui teßpaltok laj Israel riqßuin li mayej teßxqßue, lix mâqueb tâcanâk saß xbên laj Aarón. Abanan li Dios tixcßul lix mayejeb xban nak li jun chßina perêl chi oro tzßîbanbil cuiß li âtin junelic cuânk saß xjolom laj Aarón.^7%Ut riqßuin jun li cßam azul têbacß li oro chiru li mitra li tixbacß saß xjolom.:o$Ut têyîb ajcuiß jun chßina perêl tzßakal oro ut juchßbil têbânu joß nak nequeßxyîb li sello nak têtzßîba chiru li âtin li naxye “Santilal Chiru li Kâcuaß.”dC#Laj Aarón tento nak tixqßue li rakß aßin chirix nak tâoc chi cßanjelac saß li tabernáculo re nak incßaß tâcâmk. Rajlal nak tâoc ut nak tâêlk saß li tabernáculo tâabîk nak tâecßânk li cocß campana."Têqßue jun li granada, jun li campana, ut jun chic li granada ut jun chic li campana. Joßcaßin têbânu chire li rakß.$C!Têqßue li granada chire chokß xsahob ru yîbanbil riqßuin nokß azul, nokß púrpura ut nokß cak. Ut têqßue li cocß campana yîbanbil riqßuin oro.  Têcanab xnaßaj lix cux chi teto, ut têquem jun li tßicr chokß xta lix cux re nak incßaß tâpejekß nak târocsi saß xjolom.W)Li rakß li naxqßue saß xbên li saki túnica, têyîb riqßuin tßicr azul.0[Ut têqßue li Urim ut li Tumim saß li pectoral re nak cuânk chire xchßôl laj Aarón nak tâoc saß li tabernáculo chiru li Kâcuaß. Joßcan nak laj Aarón junelic tixcßam chire xchßôl li Urim ut li Tumim nak tâoc chiru li Kâcuaß re nak târûk tâtzßilok âtin chirixeb laj Israel.U%Chi joßcaßin tixcßam chire xchßôl laj Aarón li pectoral retalil li tîquilal, li tzßîbanbil cuiß lix cßabaßeb li cablaju xtêpaleb li ralal xcßajol laj Israel. Tixcßam chire xchßôl li pectoral rajlal nak tâoc saß li Santil Naßajej ut laj Aarón junelic tixjultica chiru li Kâcuaß eb li ralal xcßajol laj Israel.CUt têbacß riqßuin jun cßam azul saß li argollas re xchapbal li pectoral riqßuin li efod re nak li pectoral tixchap rib chi us riqßuin li efod ut incßaß tâecßânk saß xnaßaj.r_Têyîb cuib chic li argollas oro ut têletz chiru li efod takecß caßchßin saß xbên xcßâmal xsaß.1]Têyîb cuib chic li argollas riqßuin oro ut têletz saß xxuc li pectoral xcaß pacßalil li nacana takßa. Têletz chirix li pectoral re nak chiru li efod tâcanâk.Lix cßâmal li pectoral teßxchap rib riqßuin li ónice li cuan saß xbên xtel li efod saß li jun perêl li nacana chiru.iMUt tênumsi lix cßâmal oro saß li argollas li cuan saß xuc saß xcaß pacßalil li pectoral.j OTêyîb cuib li argollas riqßuin oro ut têletz saß xuc saß xcaß pacßalil li nacana takecß.] 5Ut têyîb ajcuiß cuib lix cßâmal li pectoral riqßuin tzßakal oro tzßulbil ru. 3Tento nak têqßue cablaju li pec xban nak cablaju xtêpaleb li ralal xcßajol laj Israel. Chiru li junjûnk chi pec aßan têtzßîba lix cßabaß chixjûnkaleb li ralal xcßajol laj Israel. Juchßbil têbânu joß nak nequeßxyîb jun li chßîchß re xyîbanquil li sello.} uUt saß li xcâ tzol têqßue li châbil pec berilo, ónice ut jaspe. Chixjunileb li pec aßin têletz chiru li oro.Q Ut saß li rox tzol têqßue li châbil pec jacinto, ágata ut amatista.QSaß li xcab tzol têqßue li châbil pec esmeralda, zafiro ut diamante."?Ut câhib tzol li tertôquil pec têletz chiru. Saß li xbên tzol li châbil pec li têqßue, aßan jun li sárdica, jun li topacio ut jun li carbunclo.hKTêyîb chi câ xucût, cuib xcaßcßâl centímetro saß xcâ pacßalil. Basbo li re têqßue. Ut têyîb ajcuiß li pectoral li nequeßxqßue chire xchßôl retalil li tîquilal. Têyîb chi châbil xyîbanquil joß nak têyîb li efod. Yîbanbilak riqßuin oro, ut riqßuin li nokß azul, li nokß púrpura ut li nokß cak ut li bakbil nokß lino.Dut têyîb cuib lix cßamal riqßuin tzßakal oro. Tzßulbil ru têqßue. Ut riqßuin lix cßâmal aßan, têchap li pec li tzßîbanbil cuiß lix cßabaßeb li ralal xcßajol laj Israel.$E Têletz li pec chiru li oro, Têletz li pec aßan, saß xbên xtel li rakß efod li naxcßul cuiß rib li cuib perêl retalil li ralal xcßajol laj Israel. Chi joßcan li pec aßan junelic tâcuânk saß xbên xtel laj Aarón re xjulticanquil chiru li Kâcuaß li ralal xcßajoleb laj Israel.Y- Nak tâtzßîba lix cßabaßeb chiru li pec aßan, juchßbil têbânu joß nequeßxbânu nak nequeßxyîb li chßîchß re li sello. Ut li pec aßin li tzßîbanbil cuiß lix cßabaßeb, têletz chiru li oro.p[ Tâtzßîba cuakib chi cßabaßej chiru li junjûnk chi pec chi tustu, aß yal ani quiyoßla xbên cua.sa Tâsicß cuib li pec ónice ut chiru li pec aßan tâtzßîba xcßabaßeb li cablaju chi ralal laj Israel.8~kLix bacßbal xsaß têyîb juntakßêt xyîbanquil riqßuin li efod. Têyîb riqßuin oro ut riqßuin li nokß azul, li nokß púrpura ut li nokß cak ut li bakbil nokß lino.h}KCuib perêl ru têqßue, jun perêl chiru ut jun perêl chirix. Saß xbên xtel teßxcßul rib.^|7Li efod li rakß li teßxqßue toj saß xbên, aßan yîbanbilak riqßuin oro, ut riqßuin li nokß azul, li nokß púrpura ut li nokß cak ut li bakbil nokß lino. Teßxqßue lix sahob ru chi châbil xyîbanquil.'{ILi cßaßru tâcßanjelak chiruheb li teßyîbânk re li rakßeb, aßan aßin: li oro, li nokß azul, li nokß púrpura, li nokß cak ut li bakbil nokß lino.3zaJoßcaßin nak têyîb li rakßeb: li rakß li nim rok li nequeßxqßue toj chi saß (túnica), ut li rakß jun chic li nequeßxqßue saß xbên (manto), ut li rakß jun chic li kßaxal châbil xyîbanquil li nequeßxqßue toj saß xbên (efod). Ut teßxyîb ajcuiß li tßicr li nequeßxqßue chire xchßôl (pectoral) joß ajcuiß lix cßâmal xsaß (cinturón) ut li tßicr li nequeßxbacß saß xjolom (mitra). Joßcan nak yîbomak chi châbil li rakß lâ cuas laj Aarón joß eb ajcuiß li ralal re nak eb aßan teßcßanjelak chicuu chokß aj tij.Hy Tat-âtinak riqßuineb chixjunileb laj yîbom tßicr li xinqßueheb xnaßleb. Tâye reheb nak teßxyîb li rakß laj Aarón xban nak aßan li têkßaxtesi chi cßanjelac chicuu chokß aj tij.xTâyîb li rakß laj Aarón lâ cuas chi châbil xyîbanquil. Riqßuin li rakß aßan tâcutûnk nak aßan laj tij ut lokß lix cßanjel.Ow Saß xyânkeb laj Israel tâsicß ru lâ cuas laj Aarón joßqueb ajcuiß li ralal. Aßaneb laj Nadab, laj Abiú, laj Eleazar ut laj Itamar. Aßaneb li tâxakabeb chi cßanjelac chicuu chokß aj tij.vLaj Aarón rochbeneb li ralal, aßaneb li teßilok re li candelero li cuan saß li Santil Naßajej, li cuan chiru li tas li naramoc re li Lokßlaj Santil Naßajej, li cuan cuiß li Lokßlaj Câx. Teßril nak junelic lochlôk chiru li Kâcuaß lix xamlel li candelero. Li chakßrab aßin tenebanbil saß xbêneb laj Israel joßqueb ajcuiß li ralal xcßajoleb re nak joßcan teßxbânu junelic.huKTêye reheb laj Israel nak junelic teßxcßam chak li châbil aceite li na-el riqßuin li ru li cheß olivo, li tâcßanjelak chokß xyaßal li candil re nak junelic lochlôk li candil li cuan saß li tabernáculo.Laj Aarón rochbeneb li ralal, aßaneb li teßilok re li candelero li cuan saß li Santil Naßajej, li cuan chiru li tas li naramoc re li Lokßlaj Santil Naßajej, li cuan cuiß li Lokßlaj Câx. Teßril nak junelic lochlôk chiru li Kâcuaß lix xamlel li candelero. Li chakßrab aßin tenebanbil saß xbêneb laj Israel joßqueb ajcuiß li ralal xcßajoleb re nak joßcan teßxbânu junelic.Tt#Chixjunil li cßaßak re ru tâcßanjelak re lokßonînc saß li tabernáculo, têyîb riqßuin bronce. Ut têyîb ajcuiß riqßuin bronce chixjunil li chßîchß li tâchapok re li cßam saß chßochß.Is b roxcßâl metro xnimal rok li nebâl ut cuib xcaßcßâl metro riqßuin media chiru ut chirix, ut cuib metro riqßuin ôb xcaßcßâl centímetro xnajtil xteram. Ut li tßicr li tâtzßapok re li nebâl yîbanbilak riqßuin bakbil nokß lino. Ut yîbanbil riqßuin bronce li xnaßajeb li teßqßuehekß cuiß li okech.?ryChixjunil li okech li têsut cuiß li nebâl cuânk lix argolla ut lix gancho yîbanbil riqßuin plata ut yîbanbilakeb riqßuin bronce lix naßajeb li teßqßuehekß cuiß li okech. Q~~8}]||{{zcyy-xwwv ussur3qNpooQmm[lMkjj@i hwg>fcee@dHcYbMaai`V__$^I]]\\*[rZZ;YNXWVfVU6SS)RQQePOONNBMaLLfKJII9H|GFpEE"DvDBTAx@???>h==0<4;;!:9t87654403i320/. -L,++))([''$#G"b!f g$p {XTw0v>K\ [  \[ Q69% Eb li querubines queßxcaßya ribeb ut yôqueb chi iloc saß xbên lix tzßapbal re li câx. Lix xiqßueb queßxhel rib ut queßxtzßap xbên li câx. 5%Queßxqßue junjûnk saß li jûnk pacßal. Li cuib chi querubines rochben lix tzßapbal re li câx jun ajcuiß ru nak queßxyîb.4-%Ut queßxyîb cuib li querubines chanchaneb li ángel riqßuin oro tenbil riqßuin martillo. Ut queßxqßue saß xbên lix tzßapbal re li câx.(3K%Ut queßxyîb ajcuiß jun xtzßapbal re li câx riqßuin tzßakal oro jun metro riqßuin lajêb centímetro xnimal rok ut ôb xcâcßâl centímetro xnimal ru. 2%Queßxnumsi li cheß aßan saß li argollas li letzlo saß xcâ xucûtil li câx re nak riqßuin li cheß aßan teßxpako li câx.o1Y%Queßxyîb cuib li cheß tîc rix yîbanbil riqßuin li châbil cheß acacia ut queßxletz oro chirix. 0%Queßxyîb câhib li argollas oro ut queßxletz saß xxuc li câx, cuib saß jun pacßal ut li cuib chic saß li jun pacßal chic.)/M%Ut queßxletz li tzßakal oro chirix ut chi saß ut queßxqßue ajcuiß lix sahob ru yîbanbil riqßuin oro chire li câx bar tâhilânk cuiß lix tzßapbal re.. %Ut laj Bezaleel quijolomin reheb nak queßxyîb li Lokßlaj Câx riqßuin li châbil cheß acacia. Jun metro riqßuin lajêb centímetro li rok queßxqßue. Ut ôb xcâcßâl centímetro xnimal li ru ut ôb xcâcßâl centímetro xteram queßxqßue.Y--$&Ut queßxyîb ajcuiß ôb li rokechal ut queßxyîb ôb li gancho re xchapbal li tßicr chiru li okech. Queßxletz li oro chirix li ôb chi cheß. Ut queßxyîb ajcuiß riqßuin bronce ôb xnaßajeb li okech.\,3$%Ut queßxyîb ajcuiß jun li nimla tßicr li teßxqßue saß li oquebâl re li tabernáculo. Queßxyîb li tßicr aßan riqßuin li nokß azul, li nokß púrpura, ut li nokß cak ut riqßuin li bakbil nokß lino. Queßxqßue xsahob ru chi châbil xyîbanquil.Ut queßxyîb ajcuiß ôb li rokechal ut queßxyîb ôb li gancho re xchapbal li tßicr chiru li okech. Queßxletz li oro chirix li ôb chi cheß. Ut queßxyîb ajcuiß riqßuin bronce ôb xnaßajeb li okech.+}$$Ut queßxyîb câhib li okech riqßuin li cheß acacia ut queßxqßue oro chirix. Queßxletz câhib li gancho oro chiru li okech câhib. Chiru li gancho aßan teßxqßue li nimla tßicr. Ut queßxyîb ajcuiß riqßuin plata câhib xnaßaj li okech.{*q$#Ut queßxyîb li tßicr li tâoc chokß tas. Queßxyîb riqßuin li nokß azul, li nokß púrpura ut li nokß cak, ut riqßuin li bakbil nokß lino. Ut chokß xsahob ru li tßicr aßan, queßxqßue li querubines chiru chi châbil xyîbanquil.)$"Ut queßxletz li oro chiru li tzßalam cheß. Ut queßxyîb ajcuiß riqßuin oro li argollas li teßxletz chiru li tzßalam cheß li teßnumekß cuiß li cheß chi kßekßo. Ut queßxletz ajcuiß li oro chiru li cheß aßin li tîc rix li teßxqßue chi kßekßo.u(e$!Li cheß li queßxqßue chi kßekßo saß xyi quicuulac saß li xuc jun pacßal ut toj saß li xuc jun chic.}'u$ Ut queßxyîb ôb chic li cheß re teßxqßue chi kßekßo chiru li tzßalam cheß li cuan jun pacßal chic. Ut queßxyîb ôb chic li cheß re teßxqßue chi kßekßo chiru li tzßalam cheß li cuan chirix saß xjayal li na-oc cuiß li sakße.&$Queßxyîb ôb li cheß riqßuin li cheß acacia re teßxqßue chi kßekßo chiru li tzßalam cheß li nacana jun pacßal.4%c$Joßcan nak cuakxakib li tzßalam cheß li quicßanjelac ut cuaklaju li xnaßaj li rokeb yîbanbil riqßuin plata. Caßcab xnaßajeb li rok li junjûnk chi tzßalam cheß.,$S$Li cuib chi tzßalam cheß aßin queßxchap rib takßa ut takecß riqßuin gancho. Joßcan queßxbânu riqßuin li cuib chi tzßalam cheß li teßcanâk saß xxuc.n#W$Ut queßxyîb ajcuiß cuib chic li tzßalam cheß re teßxqßue saß xuc chirix saß xcaß pacßalil."y$Ut queßxyîb cuakib chic li tzßalam cheß re teßxqßue chirix li tabernáculo saß xjayal li na-oc cuiß li sakße.2!_$Ut queßxyîb ajcuiß riqßuin plata caßcßâl chic xnaßajeb li rok li tzßalam cheß li teßqßuehekß cuiß. Caßcab xnaßajeb li rok li junjûnk chi tzßalam cheß. y$Ut queßxyîb ajcuiß junmay chic li tzßalam cheß re teßxqßue jun pacßal li tabernáculo li nacana saß li norte.6g$Ut queßxyîb ajcuiß riqßuin plata caßcßâl xnaßajeb li rok li tzßalam cheß li teßqßuehekß cuiß. Caßcab xnaßaj li rok li junjûnk chi tzßalam cheß queßxyîb.xk$Queßxyîb junmay li tzßalam cheß re li tabernáculo re teßxqßue saß li jun pacßal li nacana saß li sur.H $Caßcab rok li junjûnk chi tzßalam cheß queßxqßue re nak us tâcanâk saß lix naßaj. Joßcan queßxbânu re chixjunil li tzßalam cheß li tâcßanjelak re xyîbanquil li tabernáculo.}$Câhib metro riqßuin media li xnînkal rok li junjûnk chi tzßalam cheß ut ôb xcâcßâl centímetro li xnînkal ru.U%$Ut riqßuin li cheß acacia queßxyîb li tzßalam cheß li tâoc chi xakxo.C$Ut queßxyîb li rix li carner bonbil riqßuin caki bon re teßxqßue saß xbên li tabernáculo. Ut queßxyîb ajcuiß li châbil tzßûm rixeb li tzßiß haß re teßxqßue saß xbên.(K$Ut queßxyîb ajcuiß mero ciento li gancho riqßuin li chßîchß bronce re nak teßxchap rib li tßicr chi us riqßuin li jun chic re nak junaj ru tâcanâk. $Ut queßxyîb mero ciento li xchapbal li gancho chire li junjûnk. Mero ciento re li jun ut mero ciento cuißchic chire li jun chic.$Queßxletz chi ribil rib li ôb chi tßicr. Ut joßcan cuißchic queßxbânu riqßuin li cuakib chic. Queßxletz cuißchic chi ribil.4c$Li junlaju chi tßicr aßin li queßxyîb, juntakßêt xnînkal queßxqßue. Oxlaju metro riqßuin media xnînkal rok li junjûnk ut cuib metro lix nînkal ru li junjûnk.wi$Queßxyîb ajcuiß junlaju li tßicr yîbanbil riqßuin rismal li chibât re xtzßapbal xbên li tabernáculo.D$ Ut queßxyîb ajcuiß mero ciento li gancho riqßuin oro re li junjûnk chi tßicr re teßxchap rib chi us riqßuin li jun chic re nak li rix li tabernáculo tâcanâk chi tzßaptzßo ru.;q$ Mero ciento xchapbal li gancho queßxqßue chire li junjûnk. Mero ciento re li jun ut mero ciento cuißchic re li jun chic re nak teßxchap rib chi us li cuib chi nînki tßicr.T#$ Queßxyîb ajcuiß xnaßaj li gancho chire li nimla tßicr li ôb ru li ac queßxyîb. Queßxyîb aßan riqßuin nokß azul. Joßcan cuißchic queßxbânu riqßuin li nimla tßicr jun chic li queßxyîb. $ Queßxletz chi ribil li ôb chi tßicr. Ut joßcan cuißchic queßxbânu riqßuin li ôb chic. Queßxletz cuißchic chi ribil rib. $ Li lajêb chi tßicr, juntakßêt xnînkal queßxqßue. Cablaju metro riqßuin media xnînkal rok ut cuib metro li xnînkal ru._9$Ut eb li nequeßxnau yîbânc tßicr chi us saß xyânkeb li yôqueb chi cßanjelac queßxyîb li tabernáculo riqßuin lajêb chi tßicr. Queßxyîb riqßuin li châbil bakbil nokß lino ut riqßuin li nokß azul, li nokß púrpura ut li nokß cak. Ut queßxqßue li querubines chiru li tßicr aßan chokß xsahob ru chi châbil xyîbanquil.tc$xban nak ac xtzßakloc chixjunil li cßaßru quicßanjelac reheb re li cßanjel ut toj cuan li qui-elaßan.0 [$Ut laj Moisés quixtakla xyebal reheb chixjunileb nak teßxcanab xqßuebal lix mayejeb re li tabernáculo. Joßcan nak eb laj Israel queßxcanab xqßuebal lix mayejeb,F $Ut queßxye re: —Kßaxal nabal cuißchic li mayej yôqueb chixqßuebal li tenamit. Ac xtzßakloc li joß qßuial tâcßanjelak ke re xyîbanquil chixjunil li quixye li Kâcuaß, chanqueb.v g$Ut eb li yôqueb chi cßamoc be saß li cßanjel queßxcanab lix cßanjel ut queßcôeb riqßuin laj Moisés.{ q$Ut laj Moisés quixkßaxtesi reheb li mayej li queßxqßue laj Israel re teßxtiquib xyîbanquil li cßaßak re ru tâcßanjelak re li tabernáculo. Ut rajlal cutan eb laj Israel queßxcßam lix mayejeb joß qui-ala saß xchßôleb xqßuebal.x k$Joßcan nak laj Moisés quixbokeb laj Bezaleel ut laj Aholiab ut chixjunileb li cuanqueb xnaßleb chixbânunquil chi us li cßanjel. Queßala saß xchßôleb oquênc saß li cßanjel aßin, ut li Dios quiqßuehoc xnaßlebeb re xbânunquil.a ?$Laj Bezaleel ut laj Aholiab ut chixjunileb li cuînk li cuanqueb xnaßleb sicßbileb ru re teßxbânu li cßanjel aßin. Ut li Dios quixqßue xnaßlebeb chixbânunquil chi tzßakal re ru joß quixye, chan laj Moisés.}u##Quixqßue xnaßlebeb chixbânunquil chixjunil li cßanjel chi châbil ut chi chßinaßus ut quixqßue ajcuiß xnaßlebeb re xcßoxlanquil chanru teßxbânu. Nequeßxnau xyîbanquil lix sahob ru li tßicr riqßuin li nokß azul, li nokß púrpura ut li nokß cak joß ajcuiß li châbil nokß lino. Nequeßxnau ajcuiß quemoc ut xcßoxlanquil chanru xqßuebal lix sahob ru.K#"Ut li Dios quixqßue xnaßleb laj Bezaleel re xcßutbal chiruheb li jun chßol chic chanru teßcßanjelak. Ut quixqßue ajcuiß xnaßleb laj Aholiab li ralal laj Ahisamac xcomoneb li ralal xcßajol laj Dan.Quixqßue xnaßlebeb chixbânunquil chixjunil li cßanjel chi châbil ut chi chßinaßus ut quixqßue ajcuiß xnaßlebeb re xcßoxlanquil chanru teßxbânu. Nequeßxnau xyîbanquil lix sahob ru li tßicr riqßuin li nokß azul, li nokß púrpura ut li nokß cak joß ajcuiß li châbil nokß lino. Nequeßxnau ajcuiß quemoc ut xcßoxlanquil chanru xqßuebal lix sahob ru.1]#!Naxnau xyîbanquil chi châbil li tertôquil pec ut naxnau ajcuiß xyîbanquil chi châbil li cheß. Naxnau xcßoxlanquil chanru tixbânu yalak cßaßru chi cßanjelil. # Naxnau xcßanjelanquil chi châbil li oro, plata, ut bronce ut naxnau xcßoxlanquil chanru tixqßue xsahob ru li cßaßru tixyîb.>w#Ut li Dios quixqßue lix musikß re ut quixqßue xnaßleb laj Bezaleel re xjolominquil li cßanjel aßin. Cuan xnaßleb ut naxnau xcßoxlanquil chanru tixyîb chixjunil chi châbil.]5#Ut laj Moisés quixye reheb laj Israel: —Qßuehomak retal. Li Kâcuaß xsicß ru laj Bezaleel saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Judá. Laj Bezaleel, aßan li ralal laj Uri. Ut laj Uri, aßan li ralal laj Hur.#Chixjunileb laj Israel joß cuînk joß ixk, joß qui-ala saß xchßôleb tenkßânc, queßxqßue lix mayejeb chi anchal xchßôleb re nak tâuxmânk li quixye li Kâcuaß re laj Moisés. Joßcan nak queßxqßue lix mayejeb re lix cßanjel li Kâcuaß.sa#Ut queßxqßue ajcuiß li aceite re li xam ut queßxqßue ajcuiß li ban re xyîbanquil li aceite li nequeßxqßue saß xbêneb li teßkßaxtesîk chi cßanjelac chiru li Kâcuaß, ut joß ajcuiß re xyîbanquil li sununquil incienso.L#Eb li nequeßtaklan saß xyânkeb laj Israel queßxqßue li châbil pec ónice li tâcßanjelak re xyîbanquil li efod ut queßxqßue ajcuiß li tertôquil pec li tâqßuehekß chiru li pectoral.{~q#Ut eb li ixk li queßxnau bakoc nokß, queßxbak li nokß riqßuin rismal li chibât joß qui-ala saß xchßôleb.;}q#Ut chixjunileb li ixk li queßxnau quemoc, queßxquem li tßicr riqßuin li nokß azul, li nokß púrpura ut li nokß cak ut li châbil nokß lino ut queßxqßue chokß xmayejeb.v|g#Ut chixjunileb li cuanqueb plata malaj bronce riqßuineb, queßxcßam ut queßxmayeja re li Kâcuaß. Ut chixjunileb li cuanqueb li cheß acacia riqßuineb, queßxqßue chokß xmayejeb re xyîbanquil li cßaßak re ru re li tabernáculo.y{m#Chixjunileb li cuanqueb tßicr riqßuineb, queßxqßue chokß xmayejeb. Queßxqßue li tßicr azul, li tßicr púrpura, ut li tßicr cak. Ut queßxqßue ajcuiß li châbil tßicr lino joß ajcuiß li tßicr yîbanbil riqßuin li rismal li chibât. Ut queßxqßue ajcuiß li rix li carner bonbil riqßuin caki bon joß ajcuiß li châbil tzßûm, rixeb li tzßiß haß.z#Queßcuulac li cuînk joß ajcuiß li ixk ut queßxcßam lix mayejeb li joß qßuial qui-ala saß xchßôleb xqßuebal. Ut chi anchal xchßôleb queßxqßue lix kßoleb ut lix caßxiqueb ut lix matkßabeb joß ajcuiß li cadeneb li nequeßxqßue chi rukßeb joß ajcuiß li tertôquil pec. Ut chixjunileb queßxmayeja chiru li Kâcuaß li cßaßak re ru yîbanbil riqßuin oro.vyg#Ut chixjunileb li qui-ala saß xchßôleb, queßxqßue lix mayejeb re li Kâcuaß chi anchaleb xchßôl re nak târûk teßxyîb li tabernáculo joß ajcuiß chixjunil li tâcßanjelak aran joß ajcuiß re xyîbanquil li rakßeb laj tij.dxC#Nak quirakeß laj Moisés chi âtinac riqßuineb laj Israel, queßsukßi saß lix naßajeb.Cw#Teßxyîb li rakßeb laj tij li teßcßanjelak saß li tabernáculo. Teßxyîb li rakß laj Aarón li xbênil aj tij joß ajcuiß li rakßeb li ralal re nak teßcßanjelak chokß aj tij.v%#Teßxyîb li cßam joß ajcuiß li chßîchß li tâchapok re saß chßochß li rokechal li tabernáculo joß ajcuiß li rokechal li nebâl.bu?#Teßxyîb li tßicr li têsut cuiß li nebâl re li tabernáculo, joßqueb ajcuiß li okech rochbeneb lix naßajeb li teßqßuehekß cuiß. Ut teßxyîb li nimla tßicr li tâqßuehekß chiru li oquebâl re li nebâl.{tq#Ut teßxyîb li artal li tâcßatmânk cuiß li mayej rochben li chßîchß bronce li hopox ru. Ut teßxyîb li cheß re xpakonquil, joß ajcuiß chixjunil li tâcßanjelak saß li artal. Ut teßxyîb ajcuiß li pila rochben lix cßochlebâl.'sI#Teßxyîb li artal li teßxcßat cuiß li incienso joß ajcuiß li cheß re xpakonquil. Teßxyîb li aceite li teßxqßue saß xbêneb li teßkßaxtesîk chi cßanjelac chicuu ut teßxyîb ajcuiß li sununquil incienso ut li tßicr li tâqßuehekß chiru li oquebâl re li tabernáculo._r9#Teßxyîb li candelero, li teßxqßue cuiß li cuukub chi candil. Ut teßxyîb li chßîchß li teßcßanjelak re xyîbanquil lix mechil. Ut teßxyîb ajcuiß li candil ut li aceite li tâcßanjelak chokß xyaßal.4qc# Teßxyîb li mêx ut li cheß re xpakonquil ut teßxyîb ajcuiß chixjunil li cßaßak re ru tâcßanjelak saß li mêx. Ut teßxyîb ajcuiß li caxlan cua li tâmayejâk.p)# Teßxyîb li Lokßlaj Câx ut li cheß re xpakonquil ut teßxyîb ajcuiß lix tzßapbal re joß ajcuiß li tßicr li tâcßanjelak chokß tas.o# Teßxyîb chixjunil li tâcßanjelak re li tabernáculo. Teßxyîb li lokßlaj muhebâl joß ajcuiß li tâoc saß xbên. Teßxyîb li ganchos ut li tzßalam cheß ut li cheß li na-oc chi kßekßo, joß ajcuiß li okech ut lix naßajeb li teßqßuehekß cuiß.n# Châlkeb chixjunileb li cuanqueb xnaßleb saß êyânk ut xyîbakeb li cßaßak re ru chi châbil xyîbanquil joß quixye li Kâcuaß.}mu# Ut têqßue li tertôquil pec ónice, joßqueb ajcuiß li châbil pec re xqßuebal xsahob ru li efod ut li pectoral.xlk#Têqßue li aceite re li candil, joß ajcuiß li ban li nacßanjelac re xyîbanquil li aceite li nequeßxqßue saß xbêneb li teßkßaxtesîk chi cßanjelac chicuu, joß ajcuiß li ban li nacßanjelac re xyîbanquil li sununquil incienso.k-#Joß ajcuiß lix tzßûmal li carner bonbil riqßuin caki bon ut li châbil tzßûm rixeb li tzßiß haß, joß ajcuiß li châbil cheß acacia.j)#li tßicr azul, li tßicr púrpura, ut li tßicr cak joß ajcuiß li châbil tßicr lino ut li tßicr yîbanbil riqßuin li rismal li chibât.(iK#Têxoc jun li mayej chokß re li Kâcuaß. Têqßue chi anchal êchßôl li joß qßuial na-ala saß êchßôl xqßuebal. Têqßue li oro, li plata, li bronce,h#Laj Moisés quiâtinac riqßuineb li ralal xcßajol laj Israel ut quixye reheb: —Aßan aßin li cßaßru xye li Kâcuaß re takabânu.Lg#Chi moco lê xam têtzßab saß lê rochoch saß li hilobâl cutan.Wf)#Cuakib cutan ajcuiß textrabajik ut saß li xcuuk li cutan texhilânk xban nak li cutan aßan santobresinbilak re nak têqßue xlokßal li Kâcuaß. Ani tâtrabajik saß li hilobâl cutan, aßan tâcamsîk.!e ?#Laj Moisés quixchßutubeb chixjunileb li ralal xcßajol laj Israel ut quixye reheb: —Li Kâcuaß xqßue jun li chakßrab tento takabânu. Aßan aßin:Xd+"#Ut eb laj Israel nequeßril nak nalemtzßun li ru laj Moisés. Xban aßan laj Moisés naxtzßap cuißchic li ru riqßuin li tßicr. Caßaj cuiß nak yô chi âtinac riqßuin li Dios narisi li tßicr saß ru.8ck""Rajlal nak naxic chi âtinac riqßuin li Dios, laj Moisés narisi li tßicr saß ru. Nak nasukßi cuißchic riqßuineb laj Israel naxqßue cuißchic li tßicr saß ru ut naxye reheb li cßaßru nayeheß chak re xban li Dios.Ut eb laj Israel nequeßril nak nalemtzßun li ru laj Moisés. Xban aßan laj Moisés naxtzßap cuißchic li ru riqßuin li tßicr. Caßaj cuiß nak yô chi âtinac riqßuin li Dios narisi li tßicr saß ru.cbA"!Nak quirakeß chi âtinac riqßuineb, laj Moisés quixtzßap li ru riqßuin jun li tßicr.(aK" Chirix aßan chixjunileb laj Israel queßjiloc ut laj Moisés quixserakßi reheb chixjunil li quiyeheß re xban li Kâcuaß Dios nak cuan saß li tzûl Sinaí.2`_"Tojoßnak laj Moisés quixbok laj Aarón joß eb ajcuiß li cuînk li nequeßcßamoc be chiruheb laj Israel. Queßnachßoc riqßuin ut laj Moisés quiâtinac riqßuineb._#"Laj Aarón ut chixjunileb laj Israel queßril nak nalemtzßun li rilobâl laj Moisés. Queßxucuac xban ut incßaß queßnachßoc riqßuin.(^K"Nak laj Moisés quicube cuißchic chak chiru li tzûl Sinaí quixcßam chak saß rukß li cuib chi perpôquil pec li tzßîbanbil cuiß li chakßrab. Ut quilemtzßun li rilobâl laj Moisés xban nak quiâtinac li Dios riqßuin. Ut laj Moisés incßaß naxnau nak nalemtzßun li rilobâl.\]3"Caßcßâl cutan ut caßcßâl kßojyîn quicana aran laj Moisés riqßuin li Dios. Incßaß quicuaßac ut incßaß qui-ucßac. Ut quixtzßîba li contrato chiru li cuib chi pec. Aßaneb li lajêb chi chakßrab.9\m"Ut li Kâcuaß Dios quixye re laj Moisés: —Tâtzßîbaheb li âtin aßin. Riqßuin li âtin aßin xinbânu lin contrato âcuiqßuin ut joß ajcuiß riqßuineb laj Israel.—%[E"Li xbên ru lê racuîmk têcßam saß li naßajej li niquineßxlokßoni cuiß. Mêchik xtibel li chßina chibât saß xyaßal xtuß lix naß, chan li Dios.ZZ/"Nak texninkßeîk re xjulticanquil nak xexcuisi chak saß li tenamit Egipto, têmayeja junak li xul chicuu ut mêmayeja lix quiqßuel rochben li caxlan cua li cuan xchßamal. Ut mêxoc li na-elaßan re cuulaj.yYm"Lâin tincuisiheb li cuanqueb saß li naßajej li xinyechißi êre ut tinqßue xtzßakob lê naßaj. Mâcßaßak chic êcßaßux chirix lê chßochß nak texxic chinlokßoninquil oxib sut chiru li jun chihab. Mâ ani chic tâmakßok chêru.%XE"Oxib sut chiru li jun chihab chêjunilex lâex cuînk texxic saß li tabernáculo chinlokßoninquil. Lâin li Kâcuaß Dios. Lâin lê Dios lâex aj Israel.mWU"Texninkßeîk nak têsicß li xbên ru li trigo ut texninkßeîk cuißchic saß xkßehil li kßoloc.V "Cuakib cutan textrabajik. Saß xcuuk li cutan texhilânk. Usta xkßehil li âuc, usta xkßehil li kßoloc joßcaßin têbânu.]U5"Li xbên raleb li bûr, carner têqßue chokß rûchil. Cui incßaß têqßue rûchil tento nak têtok xcux li chßina bûr. Ut tento nak têqßue rûchil li xbên êralal. Chixjunilex texmayejak joß xinye êre.oTY"Chixjunileb li xbên lê ralal cue lâin joß eb ajcuiß li xbên raleb lê quetômk, li cocß têlom.nSW"Joß xinye êre, saß li po Abib xcßabaß texninkßeîk. Cuukub cutan têcuaß li caxlan cua li mâcßaß xchßamal. Ac chßolchßo nak têbânu aßin saß li po Abib xban nak saß li po aßin xex-el chak saß li tenamit Egipto.R;"Mêyîb êjalanil dios.6Qg"Cui lâex têsumub lê ralal riqßuin lix rabineb, aßan ajcuiß tâcßamok xbeheb lê ralal chixlokßoninquil lix dioseb xban nak eb aßan nequeßxlokßoni li jalanil dios._P9"Mêbânu junak contrato riqßuineb xban nak cui têbânu aßan naru nequejunaji êrib riqßuineb. Mêlokßoni lix dioseb ut nak tâcuânk lix ninkße lix dioseb, mexxic chi cuaßac riqßuineb nak texbokekß xbaneb.zOo"Mêlokßoni jalanil dios xban nak lâin li Kâcuaß Dios ut incßaß nacuulac chicuu nak jalan têqßue xlokßal.N5" Têjucß chi junaj cua lix artaleb ut têpoß ajcuiß lix dioseb Asera xcßabaß. Têyoqßui li cheß li nequeßxxakaxi aran li nequeßxlokßoni ru."M?" Chebânu cuênt ut mêbânu junak contrato riqßuineb li tenamit li cuanqueb saß li naßajej li xic cuiß êre. Naru nequeqßue êrib chi âlêc xbaneb.!Incßaß naru tâcuil cuu. Li ani tâilok cuu tâcâmk, chan li Dios.W=)!Li Dios quixye: —Lâin tincßut châcuu chixjunil li cuusilal ut tinye lin cßabaß âcue. Lâin li nimajcual Dios. Tincuil xtokßobâleb ru li ani li tincuaj ut tincuuxtânaheb ajcuiß ru li ani tincuaj.o<Y!Laj Moisés quixye cuißchic re: —Tintzßâma châcuu nak tâcßut chicuu lix nimal âlokßal, chan.<;s!Ut li Kâcuaß Dios quixye re laj Moisés: —Lâin tinbânu li cßaßru xatzßâma chicuu xban nak lâat xacßam âcuib saß usilal cuiqßuin ut lâat sicßbil âcuu inban, chan.:!Cui incßaß tatcuânk kiqßuin, ¿chanru nak tâcßutûnk chiruheb li jalan xtenamiteb nak lâo xkacßam kib saß usilal âcuiqßuin? Cui lâat tatcuânk kiqßuin, chixjunileb li tenamit saß ruchichßochß teßxnau nak lâo sicßbil ku âban, chan laj Moisés.h9K!Ut laj Moisés quixye re: —Cui incßaß tatcuânk kiqßuin, moâcuisi saß li naßajej aßin.v8g!Ut li Dios quixye re laj Moisés: —Lâin cuânkin âcuiqßuin ut riqßuin aßan chacßojob âchßôl, chan.7 ! Cui lâin xincßam cuib saß usilal châcuu, bânu usilal ye cue chi tzßakal li cßaßru tâcuaj lâat re nak tinnau chi tzßakal cßaßru tâcuaj ut tincßam cuib saß usilal châcuu. Bânu usilal julticak ajcuiß âcue nak âcue li tenamit aßin, chan.k6Q! Laj Moisés quixye re li Dios: —Lâat xaye cue nak tincßamok be chiruheb li cristian, aban incßaß xaye cue ani tâochbenînk cue. Ut xaye cue nak sicßbil cuu âban. Xaye ajcuiß cue nak xincßam cuib saß usilal châcuu.t5c! Ut naâtinac li Dios riqßuin laj Moisés joß nak nequeßâtinac cuib li ramîgueb rib. Nak nasukßi laj Moisés saß xmuhebâl, laj Josué laj cßanjel chiru, nacana saß li tabernáculo. Li sâj cuînk aßin, aßan li ralal laj Nun.4! Nak eb li cristian nequeßril li chok saß li oquebâl re li tabernáculo, nequeßxlokßoni li Dios chire li oquebâl re lix muhebâleb. 3! Nak laj Moisés na-oc saß li tabernáculo, li chok nacube ut nacana saß li oquebâl. Ut li Dios naâtinac riqßuin laj Moisés.W2)!Yalak jokße naxic laj Moisés saß li tabernáculo, chixjunileb li cristian nequeßxakli saß li oquebâl re lix muhebâleb ut aran nequeßoybenin toj nequeßril nak laj Moisés na-oc saß li tabernáculo.51e!Tabernáculo xcßabaß li muhebâl li nequeßxchßutub cuiß ribeb chixlokßoninquil li Dios. Li bar nocoxeßhilânk cuiß laj Israel, laj Moisés naxqßue li tabernáculo chire li naßajej cuanqueb cuiß lix muhebâleb li cristian. Nak junak naraj xlokßoninquil li Dios, naxic saß li tabernáculo.0!Xban aßan nak eb laj Israel queßrisi lix sahob ru li rakßeb nak cuanqueb saß li tzûl Horeb xcßabaß ut incßaß chic queßrocsi.2/_!Ac xyehom li Dios re laj Moisés nak tixye li âtin aßin reheb li tenamit. —Ye reheb laj Israel, chan, nak kßaxal cauheb xchßôl. Cui tincuochbeniheb junpâtak naru tinsacheb chi junaj cua. Incßaß chic teßrocsi lix sahob ru li rakßeb re nak tinnau ma yôqueb chinpâbanquil, chan li Dios..3!Nak queßrabi nak li Dios quiâtinac riqßuin cacuil âtin, queßrahoß xchßôleb li tenamit. Ut incßaß chic queßrocsi lix sahob ru li rakßeb.9-m!Texxic saß li châbil naßajej li cuan cuiß li sahil echej. Lâin incßaß texcuochbeni saß li be. Naru texinsach chi junaj cua xban nak kßaxal cau êchßôl, chan li Dios.,,S!Ut lâin tintakla li ángel châcuu. Ut saß li naßajej aßan tincuisiheb laj cananeo, laj amorreo, laj heteo, laj ferezeo, laj heveo joß eb ajcuiß laj jebuseo. + !Li Dios quixye re laj Moisés: —Ayukex, cßameb li tenamit li xacuisiheb chak aran Egipto. Texxic saß li naßajej li xinyechißi reheb laj Abraham, laj Isaac, joß ajcuiß laj Jacob nak xinye reheb, “Tinsi li naßajej aßin reheb lê ralal êcßajol.” *  #Ut li Kâcuaß Dios quixtakla jun raylal saß xbêneb li tenamit xban nak queßxqßue chi yîbâc li cuacax oro xban laj Aarón.e)E "Ayu. Cuben ut tatcßamok be chiruheb li tenamit. Texxic saß li naßajej xinye âcue. Ut lin ángel tâcßamok be châcuu. Aban nak tâcuulak xkßehil tinrakok âtin saß xbêneb, aran teßxtoj lix mâqueb, chan li Dios.Ut li Kâcuaß Dios quixtakla jun raylal saß xbêneb li tenamit xban nak queßxqßue chi yîbâc li cuacax oro xban laj Aarón.z(o !Ut li Dios quixye re laj Moisés: —Incßaß. Li ani xeßmâcob chicuu, aßan li tincuisi xcßabaß saß lin hu.]'5 Ut anakcuan tintzßâma châcuu, bânu usilal, chacuy lix mâqueb. Cui incßaß naru tâcuy lix mâqueb, bânu usilal tâcuisi lin cßabaß saß lâ hu li tzßîbanbil cuiß xcßabaßeb li tîqueb xchßôl, chan.&1 Tojoßnak laj Moisés quisukßi cuißchic riqßuin li Dios ut quixye re: —Eb li tenamit aßin nimla mâc queßxbânu. Queßxyîb lix dioseb oro.a%= Joß cuulajak chic laj Moisés quixye reheb li tenamit: —Lâex xexmâcob. Anakcuan tintakekß saß li tzûl bar cuan cuiß li Kâcuaß Dios. Tintzßâma chak êcuybal chiru li Dios ut mâre tâcuyekß êmâc, chan.>$w Laj Moisés quixye reheb laj Leví: —Saß li cutan aßin xakabanbilex chi cßanjelac chiru li Kâcuaß Dios chokß aj tij. Li Dios texrosobtesi saß li cutan aßin xban nak xebânu li cßaßru quixye. Xecamsi li queßkßetoc re li râtin li Dios usta êras, usta êrîtzßin, usta lê ralal êcßajol, chan.{#q Eb laj Leví queßxbânu li cßaßru quixye laj Moisés. Ut oxib mil chi cristian queßxcamsi saß li cutan aßan."/ Ut laj Moisés quixye reheb: —Joßcaßin xye li Kâcuaß Dios reheb laj Israel. “Chapomak lê chßîchß ut têsuti lix muhebâleb. Chixjunileb li incßaß niquineßxpâb têcamsi. Usta êras, usta êrîtzßin, usta êrechßalal, usta êrech cabal, tâcamsîk,” chan.t!c Tojoßnak laj Moisés quixakli saß li oquebâl bar cuan cuiß lix muhebâleb. Quixye reheb: —Li ani naxpâb li Kâcuaß Dios, châlkeb cuiqßuin, chan. Ut chixjunileb li ralal xcßajol laj Leví queßxchßutub rib chiru laj Moisés.u e Laj Moisés quiril nak eb li cristian incßaß chic nequeßxcßoxla li Dios. Quiril nak cßajoß xyibal ru yôqueb chixbânunquil xban nak laj Aarón incßaß xqßue xnaßlebeb ut queßxcßut xxutâneb chiruheb li xicß queßiloc reheb.H  Lâin xinye reheb nak ani cuan oro riqßuin xcßamak chak, chanquin reheb. Ut eb aßan xeßxcßam chak ut lâin caßaj cuiß xincut li oro saß xam ut aran xyâloß li cuacax oro aßin, chan.2_ Eb aßan queßxye cue, “Yîb kadios re tâcßamok be chiku. Incßaß nakanau cßaßru xcßul chak laj Moisés, li qui-isin chak ke saß li tenamit Egipto”, chanqueb.%E Laj Aarón quixye: —Kâcuaß Moisés, matjoskßoß cuiqßuin. Lâat ac nacanau chanruheb li tenamit aßin. Nacanau nak teßraj xbânunquil li incßaß us.|s Ut laj Moisés quixye re laj Aarón: —¿Cßaßru xeßxbânu âcue nak xaqßueheb chi mâcobc li tenamit aßin?—3a Laj Moisés quixchap li cuacax oro li queßxyîb ut quixcßat saß xam. Chirix aßan quixqueß ut quixqßue lix poksil saß li haß ut saß puêrs quixqßue chi ruqßueb.# Laj Moisés quijiloc chi xcßatk lix muhebâleb. Quiril li cuacax oro ut quiril nak yôqueb chi xajoc chiru. Cßajoß nak quichal xjoskßil. Ut xban xjoskßil quixcut chi chßochß li cuib chi perpôquil pec li cuan saß rukß ut aran queßjoreß saß xtôn li tzûl.  Laj Moisés quixye re: —Incßaß. Li chokînc nacuabi lâin mâcuaß xyâb pletic. Lâin nacuabi nak bichânc yôqueb, chan.M Laj Josué quirabi li chokînc nak eb li tenamit yôqueb chixjapbaleb re. Quixye re laj Moisés: —¿Cßaßru yôqueb li tenamit? Cßajoß nak yôqueb chi chokînc. Chanchan pletic yôqueb, chan. Eb li perpôquil pec aßin xbânuhom li Dios. Li âtin tzßîbanbil chiru li perpôquil pec, aß li Dios quitzßîban re.W) Laj Moisés quicube chak saß li tzûl. Quixcßam saß rukß li cuib chi perpôquil pec li tzßîbanbil cuiß li lajêb chi chakßrab. Tzßîbanbil li chakßrab chiru li perpôquil pec saß xcaß pacßalil.R Ut li Kâcuaß Dios quixjal xcßaßux ut incßaß quixsacheb lix tenamit.oY Julticak âcue laj Abraham ut laj Isaac ut laj Jacob. Eb aßan aj cßanjeleb châcuu ut lâat xayechißi chi anchal âchßôl reheb. Xaye reheb nak tâqßue chi qßuiânc ut chi nabalocß li ralal xcßajoleb joß xqßuialeb li chahim saß choxa. Ut xayechißi jun châbil naßajej reheb aßan chi junelic ut reheb ajcuiß li ralal xcßajol, chan laj Moisés. J~~}} |{zz\yy$wwYvutss2qpoxnmllRlk2jaihgfdeedDcba`_^^8\[[kZjYWXXAV6USSiRR"Q PjONNgMMXLLlK3JJKIIXHHGFF;EDCCtBAAF@?>==h<<';': 876655d44a33Y22_100//G/----,)+**))((<'''S&&%$##o""!f @Il + }$z8{.cWTixqßue li rukß saß lix jolom li xul ut tixcamsi chiru li oquebâl re li tabernáculo. Ut laj tij tixrachrachi lix quiqßuel saß xbên li artal ut chixjun sutam.Ub%Cui tixqßue junak li sâj carner chokß xmayej, tixqßue chiru li Kâcuaß..aWCui carner li tixqßue chokß xmayej re xcßambal rib saß usilal riqßuin li Kâcuaß Dios, tento nak tixqßue junak tzßakalak re ru, usta têlom usta ixki carner./`YUt eb li ralal xcßajol laj Aarón teßxcßat li mayej aßan saß li artal saß xbên li siß. Ut aßanak jun li sununquil cßatbil mayej tâcuulak chiru li Kâcuaß."_?Tixqßue lix quênkß cuib ut lix xêbul ut tixqßue ajcuiß li xêb li cuan chixcßatk xsaß. Ut tixqßue ajcuiß li xêb li letzlo chiru lix chßochß.@^{Li mayej re xcßambal rib saß usilal riqßuin li Dios, aßan jun cßatbil mayej. Nak tixqßue li mayej aßan, tixqßue lix xêbul li cßamcßot ut chixjunil li xêb li cuan chi saß.T]#Li ani tixqßue lix mayej cuacax, tento nak tixqßue li rukß saß xjolom ut tixcamsi saß li oquebâl re li tabernáculo. Ut eb laj tij teßxrachrachi lix quiqßuel saß xbên li artal ut chixjun sutam.&\ ICui têqßue li mayej re xcßambal êrib saß usilal riqßuin li Dios, tento nak têmayeja chiru li Dios junak li cuacax tzßakal re ru, usta toro, usta bâc.[+Ut laj tij tixcßat caßchßinak li ru li acuîmk, li tenbil rochben li aceite ut li incienso. Aßanak jun li cßatbil mayej chiru li Kâcuaß.Z{Saß xbên li mayej aßin têqßue li aceite ut li incienso. Aßanak jun li mayej re li ru lê racuîmk.Ut laj tij tixcßat caßchßinak li ru li acuîmk, li tenbil rochben li aceite ut li incienso. Aßanak jun li cßatbil mayej chiru li Kâcuaß.5YeNak têqßue li xbên ru lê racuîmk chokß êmayej chiru li Kâcuaß, têqßuili li jûnk chijil nak toj rax. Nak acak xeqßuili, têten ut têqßue li ru chokß êmayej.X{ Chixjunil li ru lê racuîmk li têmayeja, tento nak têqßue ratzßamil. Incßaß têqßue lê mayej chi mâcßaß ratzßamil xban nak aßan retalil li contrato li quixbânu li Dios êriqßuin. Nak têqßue lê mayej, junelic têqßue ratzßamil.&WG Târûk têqßue li caxlan cua cuan xchßamal ut li xyaßal cab chokß êmayej re li xbên ru lê racuîmk. Abanan incßaß tâcßatekß saß xbên li artal.+VQ Nak têqßue lê mayej cßaj chiru li Kâcuaß, incßaß têqßue xchßamal. Mâ jun li mayej tâcßatekß chi cuânk xchßamal, chi moco têqßue li xyaßal cab.NU Ut li joß qßuial chic li mayej tâcanâk, aßan tâqßuehekß re laj Aarón ut reheb li ralal. Li mayej cßaj aßan li kßaxal santo saß xyânkeb li nequeßxcßat chokß mayej chiru li Kâcuaß.YT- Laj tij tixchap caßchßinak li caxlan cua ut tixcßat saß xbên li artal chokß retalil nak kßaxtesinbil re li Kâcuaß lix comon li mayej. Ut li mayej aßan, aßanak jun sununquil mayej chiru li Kâcuaß.STixcßam chiru li Kâcuaß li mayej cßaj li yîbanbil riqßuin li aceite ut tixqßue reheb laj tij ut eb aßan teßxqßue saß li artal.}RuCui li mayej cßaj tâyîbâk saß jun li xartin, tento nak tâyîbâk riqßuin li châbil cßaj ut riqßuin aceite.JQTixjachi ut tixqßue li aceite chiru. Aßanak jun li mayej cßaj.)PMCui tixmayeja li caxlan cua yîbanbil saß qßuil tento nak tâyîbâk riqßuin li châbil cßaj yokßinbil riqßuin aceite oliva, abanan mâcßaßak xchßamal.:OoCui tixmayeja li caxlan cua li yîbanbil saß horno, tento nak yîbanbilak riqßuin châbil cßaj, ut tento nak mâcßaßak xchßamal. Naru tixmayeja li caxlan cua li pim, li yokßinbil riqßuin li châbil aceite oliva, malaj ut naru tixmayeja li caxlan cua, sursu ut jay, li yulbil riqßuin aceite oliva.JNUt li joß qßuial chic li mayej cßaj li tâcanâk, aßan tâqßuehekß re laj Aarón ut reheb li ralal. Li cßaj aßan santobresinbil chic xban li ac xcßatman chokß mayej chiru li Kâcuaß.pM[Chirix aßan tixcßam riqßuineb laj tij. Aßaneb li ralal xcßajol laj Aarón. Jun reheb laj tij tixchap jun môchß li châbil cßaj rochben aceite ut incienso, ut tixcßat saß xbên li artal chokß mayej chiru li Kâcuaß. Aßan retalil nak chixjunil li cßaj kßaxtesinbil re li Dios. Li mayej li tâcßatk, aßanak jun sununquil mayej chiru li Kâcuaß.L !Nak junak cristian tixmayeja ru li racuîmk, tento nak tixqßue li châbil cßaj. Tixqßue aceite saß xbên ut tixqßue ajcuiß incienso.|K uTixchap saß xxicß ut tixjach saß xyi li xul. Abanan incßaß tixjach chi jun cuacaj. Ut incßaß târisi lix xicß. Chirix aßan laj tij tixcßat saß li artal saß xbên li xam. Ut aßanak jun li sununquil mayej tâcuulak chiru li Kâcuaß.eJ GTârisi lix puj rochben li rix ut tixcut jun pacßal li artal saß li este li nequeßxqßue cuiß li cha.Tixchap saß xxicß ut tixjach saß xyi li xul. Abanan incßaß tixjach chi jun cuacaj. Ut incßaß târisi lix xicß. Chirix aßan laj tij tixcßat saß li artal saß xbên li xam. Ut aßanak jun li sununquil mayej tâcuulak chiru li Kâcuaß.vI iLaj tij tixcßam ut târisi lix jolom ut tixcßat saß li artal. Lix quiqßuel tâhoyekß chixcßatk li artal.H Cui tixmayeja chokß xcßatbil mayej jun li xul narupupic, tento nak mucuy malaj ut jun li paloma li toj sâj li tixmayeja.lG U Li tixqßue xcßatbil mayej tixchßaj lix cßamcßot ut li raß li xul. Ut laj tij tixmayeja chiru li Kâcuaß ut tixqßue chixjunil saß xbên li artal ut tixcßat. Ut aßanak jun li sununquil mayej tâcuulak chiru li Kâcuaß.,F U Tixseti lix tibel li xul ut eb laj tij teßxqßue li setbil tib saß xbên li artal. Ut teßxqßue ajcuiß saß li xam lix jolom li xul ut lix xêbul li cßamcßot.0E ] Tixcamsi chiru li Kâcuaß chixcßatk li artal saß li pacßal li nacana saß li norte. Ut eb laj tij teßxrachrachi lix quiqßuel saß xbên li artal ut chixjun sutam.xD m Cui carner malaj ut chibât li tixqßue chokß cßatbil mayej, tento nak tixqßue junak têlom tzßakalak re ru.0C ] Tixchßaj li cßamcßot ut li raß li xul. Ut laj tij tixqßue chixjunil saß xbên li artal ut tixcßat. Ut aßanak jun li sununquil mayej tâcuulak chiru li Kâcuaß.*B QUt chirix aßan, eb laj tij teßxqßue li tib li ac xeßxset saß xbên li xam. Teßxqßue lix jolom ut lix xêbul lix cßamcßot saß xbên li xam saß li artal.mA WEb laj tij li ralal xcßajol laj Aarón, teßxtus lix siß saß xbên li artal ut teßxqßue xxamlel.^@ 9Nak tixqßue lix cßatbil mayej, târisi lix tzßûmal li cuacax ut tixseti lix tibel."? ANak tixcamsi li toro toj sâj li tixqßue chokß cßatbil mayej, tixxekß chi chßîchß lix cux chiru li Kâcuaß. Ut laj tij, li ralal laj Aarón, tixxoc lix quiqßuel ut tixrachrachi chixjun sutam li artal ut saß xbên li artal li cuan chixcßatk li oquebâl re li tabernáculo. > =Li ani tixqßue lix cßatbil mayej tixqßue li rukß saß xbên lix jolom li xul li tixcßat re nak li Kâcuaß tixcßul chokß re xtojbal rix lix mâc. = =Cui cuacax teßxqßue chokß xcßatbil mayej, tento nak teßxqßue li toro tzßakalak re ru. Ut teßxqßue joß na-ala saß xchßôleb. Teßxcßam lix mayej chiru li Kâcuaß saß li oquebâl re li tabernáculo li nequeßxchßutub cuiß ribeb li tenamit chixlokßoninquil li Dios.Z< 1Quixye re nak tixye reheb laj Israel chanru teßxbânu nak teßmayejak chiru li Dios. Joßcaßin quixye re: Nak li tenamit teßxmayeja li xul tento nak teßxqßue jun reheb lix quetômk cuacax, malaj ut carner.; 5Li Dios quiâtinac chak saß li tabernáculo li nequeßxchßutub cuiß ribeb li tenamit chi lokßonînc. Quixbok laj Moisés ut quiâtinac riqßuin.]:5(&Chi joßcan li chok li quitaklâc xban li Dios cuan saß xbên li tabernáculo chi cutan. Ut chi kßek nacßutun joß xam. Li chok yô chi cßamoc be chiruheb laj Israel nak yôqueb chi xic toj retal queßcuulac.?9y(%Nak incßaß natakeß li chok incßaß nequeßxic. Toj nak natakeß li chok, tojoßnak nequeßxic.Chi joßcan li chok li quitaklâc xban li Dios cuan saß xbên li tabernáculo chi cutan. Ut chi kßek nacßutun joß xam. Li chok yô chi cßamoc be chiruheb laj Israel nak yôqueb chi xic toj retal queßcuulac.H8 ($Nak natakeß li chok eb laj Israel nequeßoc cuißchic chi xic.x7k(#Laj Moisés incßaß naru na-oc xban nak sutsu saß chok li tabernáculo, ut nujenak riqßuin xlokßal li Dios.s6a("Quicube chak li chok ut quixtzßap li tabernáculo. Ut quinujac li tabernáculo riqßuin xlokßal li Dios.T5#(!Quixqßue li cheß chiru li rußuj nebâl li tabernáculo joß ajcuiß li artal ut quixsut saß tßicr. Quixtzßap li oquebâl riqßuin jun nimla tßicr. Joßcaßin nak quixchoy lix cßanjel laj Moisés.Y4-( Xbên cua nequeßxchßaj li rok rukß, tojoßnak nequeßoc saß li tabernáculo. Joßcan ajcuiß nequeßxbânu nak nequeßxic cuan cuiß li artal. Xbên cua nequeßchßajoc joß quixye li Dios re laj Moisés.u3e(Ut aran naxchßaj li rok ut li rukß laj Moisés. Ut nachßajoc ajcuiß laj Aarón joß eb ajcuiß li ralal.2y(Quixqßue li pila saß xyi li artal riqßuin li oquebâl re li tabernáculo ut quixqßue li haß chi saß re chßajoc.;1q(Ut quixqßue li artal re li cßatbil mayej chiru li oquebâl re li tabernáculo. Ut aran quixcßat li mayej ut quixmayeja ajcuiß li ru li acuîmk joß quiyeheß re xban li Dios.K0(Quixqßue jun li nimla tßicr saß li oquebâl re li tabernáculo.F/(Ut quixcßat li sununquil pom saß xbên joß quixye li Dios.O.(Quixqßue li artal oro chiru li tßicr li naramoc re li Lokßlaj Câx.v-g(Quixloch li candil ut quixcßochoxiheb saß xnaßaj chiru li Dios. Laj Moisés quixbânu joß quixye li Dios.e,E(Quirocsi ajcuiß li xnaßaj li candil, ut quixqßue saß lix tzße saß xcaßyabâl li mêx.k+Q(Quixtus li caxlan cua saß xbên li mêx chiru li Dios. Laj Moisés quixbânu joß quixye li Dios.*}(Quirocsi li mêx chi saß li tabernáculo ut quixqßue saß lix nim ukß chiru li tßicr li naramoc re li Lokßlaj Câx.$)C(Laj Moisés quirocsi li Lokßlaj Câx chi saß li tabernáculo ut quixqßue jun li nimal tßicr re xrambal li Lokßlaj Câx. Quixbânu joß quixye li Dios.T(#(Ut quixqßue li lajêb chi chakßrab chi saß li Lokßlaj Câx ut quixyîb ajcuiß li cheß re xpakonquil. Quixqßue xtzßapbal re li Lokßlaj Câx, li “Naßajej li Nacuyeß cuiß li Mâc” xcßabaß.'%(Quixhel li xtßicrul li tabernáculo saß xbên li cheß ut quixtzßap chi us riqßuin rix li xul. Quixbânu joß quiyeheß re xban li Dios.&{(Laj Moisés quiyîban re li tabernáculo. Quixyîb li xnaßaj li rokechal li tabernáculo ut quixxakabeb li okech saß xbên. Quixqßueheb li cheß chi kßekßo chiru ut quixxakabeb ajcuiß li cheß li najt xteram li queßxtßuyub cuiß li tßicr.R%(Saß xticlajic li xbên po re li xcab chihab, queßxyîb li tabernáculo.;$s(Joß quixye li Dios, joßcan quixbânu laj Moisés.P#(Tâyul ajcuiß li aceite saß xjolomeb joß xabânu re laj Aarón lix yucuaßeb. Aßan retalil nak eb aßan teßcßanjelak ajcuiß chicuu chokß aj tij. Ut aßan ajcuiß li retalil nak mokon chic eb li ralal xcßajol joß eb ajcuiß li ri xmam teßcßanjelak chicuu chokß aj tij chalen kße cutan, chan li Dios re laj Moisés.0"](Tâqßueheb ajcuiß li rakßeb li ralal.,!S( Tâqßue li rakß laj Aarón chirix, li sicßbil ru inban. Tâyul li aceite saß xjolom ut tâkßaxtesi saß cuukß re nak naru tâcßanjelak chicuu chokß aj tij. ( Tojoßnak tâcßameb laj Aarón rochbeneb li ralal chiru li oquebâl re li tabernáculo. Ut aran tâchßajeb riqßuin haß.hK( Tâyul li aceite chiru li pila joß ajcuiß chiru lix cßochlebâl ut tâkßaxtesi saß cuukß.7i( Tâyul li aceite chiru li artal re li cßatbil mayej. Ut tâyul ajcuiß chiru chixjunil li nacßanjelac re li artal. Tâkßaxtesiheb saß cuukß re nak santobresinbilak chic.6g( Tâcßam li aceite ut tâyul chiru li tabernáculo. Ut telajâyul chiru chixjunil li cuan chi saß. Ut tâkßaxtesi saß cuukß chixjunil aßan re nak santobresinbilak chic.}u(Têqßue li cheß chiru li rußuj nebâl ut têsut saß tßicr ut têtzßap li oquebâl riqßuin junak nimla tßicr.wi(Têqßue ajcuiß li pila saß xyi li artal riqßuin li oquebâl re li tabernáculo. Ut têqßue haß chi saß.V'(Li artal re xcßatbal li mayej têqßue chiru li oquebâl re li tabernáculo.+Q(Li artal oro, li re cßatoc pom, têqßue chiru li tßicr li naramoc re li Lokßlaj Câx. Ut têtzßap li oquebâl re li tabernáculo riqßuin junak nimla tßicr.O(Têrocsi li xnaßaj li candil ut têcßochoxiheb li candil saß xbên.-U(Chi saß li tabernáculo têqßue li Lokßlaj Câx li cßûlanbil cuiß li lajêb chi chakßrab. Ut têtas xsaß riqßuin jun li tßicr re xrambal li Lokßlaj Câx.xk(—Saß xticlajic li xbên po re li chihab têyîb li tabernáculo. Ut aran têchßutub êrib re tinêlokßoni.. [(Li Kâcuaß Dios quixye re laj Moisés:  '+Nak quiril nak queßxbânu chixjunil chi tzßakal joß quixye reheb, laj Moisés quixtzßâma chiru li Dios nak târosobtesiheb.oY'*Eb laj Israel queßxbânu chixjunil chi tzßakal re ru joß quiyeheß re laj Moisés xban li Kâcuaß.Nak quiril nak queßxbânu chixjunil chi tzßakal joß quixye reheb, laj Moisés quixtzßâma chiru li Dios nak târosobtesiheb.}')Queßxkßaxtesi ajcuiß li rakßeb laj tij li teßrocsi nak teßoc chi cßanjelac saß li tabernáculo. Queßxkßaxtesi li rakß laj Aarón lix bênil aj tij joßqueb ajcuiß li rakßeb li ralal li teßrocsi nak teßoc chi cßanjelac chokß aj tij.sa'(Ut queßxkßaxtesi ajcuiß li tßicr li tâcßanjelak re xtzßapbal li nebâl joß ajcuiß li okech ut lix naßajeb li teßxqßue cuiß, joß ajcuiß li tßicr li teßxqßue saß li oquebâl re li nebâl, joßqueb ajcuiß li cßam ut li chßîchß li tâchapok re li cßam saß chßochß. Queßxkßaxtesi chixjunil li cßaßru tâcßanjelak saß li tabernáculo.)''Queßxkßaxtesi ajcuiß li artal yîbanbil riqßuin bronce, rochben li chßîchß li hopox ru li yîbanbil riqßuin bronce joß ajcuiß li cheß re xpakonquil, joß ajcuiß chixjunil li tâcßanjelak saß li artal, joß ajcuiß li pila ut lix naßaj li teßxqßue cuiß.|s'&Queßxkßaxtesi li artal li yîbanbil riqßuin oro, joß ajcuiß li aceite li naqßueman saß xbên li teßkßaxtesîk chi cßanjelac chiru li Kâcuaß, joß ajcuiß li sununquil incienso, joß ajcuiß li tßicr li teßxqßue saß li oquebâl.Q'%Queßxkßaxtesi li candelero rochben lix naßajeb li candil joßqueb ajcuiß li chßîchß li tâcßanjelak re xyîbanquil lix mechil, joß ajcuiß li aceite li tâcßanjelak chokß xyaßal li candil.i M'$joß ajcuiß li mêx rochben li secß ut li mayejanbil caxlan cua li nequeßxqßue saß li mêx.j O'#Queßxkßaxtesi ajcuiß li Lokßlaj Câx ut li cheß re xpakonquil joß ajcuiß lix tzßapbal re,/ Y'"Queßxkßaxtesi ajcuiß li rix li carner li bonbil chi caki bon, joß ajcuiß li rixeb li xul li nacuan saß haß, joß ajcuiß li tßicr li tâcßanjelak chokß tas.G  '!Ut queßxkßaxtesi re laj Moisés chixjunil li cßaßru tâcßanjelak re xyîbanquil li tabernáculo. Queßxkßaxtesi re chixjunil li tâcßanjelak saß li tabernáculo joß li gancho, joßqueb ajcuiß li tzßalam cheß ut li cheß li teßxqßue chi kßekßo, joß ajcuiß li okech ut lix naßajeb li teßxqßue cuiß.Z /' Joßcaßin nak queßrakeß xyîbanquil chixjunil li cßaßru tâcßanjelak re xyîbanquil li tabernáculo. Eb laj Israel queßxbânu chixjunil chi tzßakal re ru joß quiyeheß re laj Moisés xban li Kâcuaß.'Ut riqßuin jun cßam azul queßxbacß li oro chiru li mitra li teßxqßue saß xjolomeb joß quiyeheß re laj Moisés xban li Kâcuaß.!='Queßxyîb ajcuiß jun chßina perêl tzßakal oro ut juchßbil queßxbânu nak queßxtzßîba chiru li âtin li naxye “Santilal Chiru li Kâcuaß”.@{'Queßxyîb lix bacßbal xsaß riqßuin li bakbil nokß lino, li nokß azul, li nokß púrpura, li nokß cak ut queßxqßue lix sahob ru joß quiyeheß re laj Moisés xban li Kâcuaß.A}'Joßcan ajcuiß li mitra li teßxqßue saß xjolom ut lix sahob ru joß ajcuiß li cuêx li nequeßxqßue chi saß li rakßeb. Chixjunil aßan queßxyîb riqßuin li bakbil nokß lino.p['Joßcaßin nak queßxquem li rakß laj Aarón joßqueb ajcuiß li ralal riqßuin li châbil nokß lino.'Joßcan nak queßxyîb li rakßeb laj tij. Queßxqßue chire jun li campana ut jun li granada, jun chic li campana ut jun chic li granada. Joßcan nak queßxyîb li rakßeb laj tij li teßxqßue chirix nak ocak reheb chi cßanjelac saß li tabernáculo./Y'Queßxyîb ajcuiß li cocß campana riqßuin tzßakal oro. Ut chire li tßicr queßxqßue jun li granada, jun li campana, jun chic li granada, ut jun chic li campana.!'Queßxqßue li granada chire li rakß chokß xsahob ru yîbanbil riqßuin nokß azul, nokß púrpura ut nokß cak ut li bakbil nokß lino.}u'Queßxcanab lix cux chi teto ut queßxqßue jun li tßicr chok xta lix cux re nak incßaß tâpejekß nak teßrocsi.[1'Queßxyîb riqßuin tßicr azul li rakß li naqßueman saß xbên li saki túnica.~'Ut queßxbacß riqßuin jun cßam azul saß li argollas re xchapbal li pectoral riqßuin li efod re nak li pectoral tixchap rib chi us riqßuin li efod ut incßaß tâecßânk saß xnaßaj. Queßxbânu joß quiyeheß re laj Moisés xban li Kâcuaß.x}k'Queßxyîb cuib chic li argollas oro ut queßxletz chiru li efod takecß caßchßin saß xbên xcßâmal xsaß.:|o'Queßxyîb cuib chic li argollas riqßuin oro ut queßxletz saß xxuc li pectoral xcaß pacßalil li nacana takßa. Queßxletz chirix li pectoral re nak chiru li efod tâcanâk.{ 'Lix cßâmal li pectoral queßxchap rib riqßuin li ónice li cuan saß xbên xtel li efod saß li jun perêl li nacana chiru.ezE'Queßxnumsi li cßam oro saß li argollas li cuan saß xuc saß xcaß pacßalil li pectoral.py['Queßxyîb cuib li argollas riqßuin oro ut queßxletz saß xuc saß xcaß pacßalil li nacana takecß.rx_'Ut queßxyîb ajcuiß cuib lix cßâmal li pectoral riqßuin tzßakal oro ut tzßulbil ru nak queßxyîb.5we'Cablaju li pec li queßxqßue xban nak cablaju xtêpaleb laj Israel. Chiru li junjûnk chi pec aßan queßxtzßîba lix cßabaß chixjûnkaleb li ralal xcßajol laj Israel. Juchßbil queßxbânu nak queßxtzßîba lix cßabaßeb chiru li pec aßan joß nak nequeßxyîb jun li chßîchß re li sello.v' Saß li xcâ tzol queßxqßue jun li berilo, jun li ónice ut jun li jaspe. Chixjunileb li châbil pec aßin queßxletz chiru li oro.Wu)' Saß li rox tzol queßxqßue jun li jacinto, jun li ágata ut jun li amatista.[t1' Saß li xcab tzol queßxqßue jun li esmeralda, jun li zafiro, ut jun li diamante.-sU' Queßxletz chiru câhib tzol li tertôquil pec. Saß lix xbên tzol queßxqßue oxib li châbil pec. Queßxqßue jun li sardio, jun li topacio, ut jun li carbunclo.rr_' Queßxyîb ut queßxbas saß xyi ut câ xucût quicana. Cuib xcaßcßâl centímetro saß xcâ pacßalil.\q3'Ut queßxyîb ajcuiß li pectoral chi châbil. Juntakßêt xyîbanquil riqßuin li efod queßxqßue. Queßxyîb riqßuin oro, ut riqßuin li nokß azul, li nokß púrpura ut li nokß cak ut li bakbil nokß lino.*pO'Queßxqßue li pec aßan saß xbên xtel li efod re xjulticanquil chiru li Kâcuaß li ralal xcßajol laj Israel, joß quiyeheß re laj Moisés xban li Kâcuaß.o5'Queßxyîb cuib li pec ónice ut queßxletz chiru li oro. Queßxtzßîba lix cßabaßeb li cablaju chi ralal laj Israel chiru li cuib chi pec aßin.n!'Queßxyîb ajcuiß lix bacßbal li efod ut juntakßêt xyîbanquil riqßuin li efod nak queßxqßue. Queßxyîb riqßuin oro ut riqßuin li nokß azul, li nokß púrpura ut li nokß cak ut riqßuin li bakbil nokß lino joß quiyeheß re laj Moisés xban li Kâcuaß.fmG'Ut queßxyîb ajcuiß cuib lix cßâmal li efod re nak teßxcßul rib chi us saß xbên xtel.Zl/'Queßxten li oro. Chanchan li nokß nak queßxset chi cocß ru re teßxqßue xsahob ru li tßicr yîbanbil riqßuin lino ut riqßuin li nokß azul, li nokß púrpura ut li nokß cak, ut châbil nak queßxyîb. k 'Queßxyîb li efod riqßuin oro, ut riqßuin li nokß azul, li nokß púrpura ut li nokß cak joß ajcuiß li bakbil nokß lino.j 9'Queßxyîb li rakßeb laj tij li teßxqßue chirix nak teßcßanjelak saß li tabernáculo. Queßxyîb li rakß riqßuin li nokß azul, li nokß púrpura ut li nokß cak. Ut queßxyîb ajcuiß li rakß laj Aarón li xbênil aj tij joß quiyeheß re laj Moisés xban li Kâcuaß.i/&Ut queßxyîb lix naßajeb li okech li teßxqßue saß li nebâl ut saß li oquebâl. Ut queßxyîb ajcuiß li chßîchß li tâchapok re saß chßochß lix cßâmal li tabernáculo, joß ajcuiß li chßîchß li tâchapok re lix cßâmal li okech li sutsu cuiß li nebâl.h &Riqßuin li bronce aßan, queßxyîb lix naßajeb li teßxqßue cuiß li okech re li oquebâl re li tabernáculo. Ut queßxyîb ajcuiß li artal ut li xnaßaj li ru xam joßqueb ajcuiß chixjunil li secß li teßcßanjelak saß li artal.Ut queßxyîb lix naßajeb li okech li teßxqßue saß li nebâl ut saß li oquebâl. Ut queßxyîb ajcuiß li chßîchß li tâchapok re saß chßochß lix cßâmal li tabernáculo, joß ajcuiß li chßîchß li tâchapok re lix cßâmal li okech li sutsu cuiß li nebâl.egE&Li bronce li queßxmayeja, aßan ôb mil libras riqßuin oxib ciento riqßuin lajêb libras.*fO&Mero ciento libra chic li plata qui-elaßan ut riqßuin aßan queßxyîb li argollas ut li ganchos li queßxqßue chiru li okech li teßxqßue chire li oquebâl.e&Cuukub mil libra riqßuin ôb ciento libra li plata quicßanjelac re xyîbanquil li jun ciento chi xnaßajeb li teßqßuehekß cuiß li okech re li tabernáculo. Ut oßlaju xcâcßâl libra li plata quicßanjelac re xyîbanquil li junjûnk lix naßajeb li okech.}du&Chixjunileb li cuanqueb junmay chihab reheb, aßan cuanqueb cuakib ciento riqßuin oxib mil riqßuin ôb ciento riqßuin lajêb roxcßâl. Li junjûnk chi cristian queßxqßue ôb roxcßâl libra li plata joß nequeßbisoc saß li tabernáculo. c &Li plata li queßxqßue, aßan cuukub mil riqßuin ôb ciento libra riqßuin mero ciento joß nequeßbisoc saß li tabernáculo.~bw&Chixjunil li oro li quicßanjelac re li tabernáculo, aßan mayejanbil xbaneb laj Israel. Lix qßuial li oro li queßxqßue, aßan cuib mil libra riqßuin jun ciento riqßuin oßlaju roßcßâl libra joß nequeßbisoc cuiß saß li tabernáculo.:ao&Laj Aholiab, aßan li quitenkßan re laj Bezaleel. Laj Aholiab, aßan li ralal laj Ahisamac xcomoneb li ralal xcßajol laj Dan. Aßan aj tenol chßîchß ut naxnau ajcuiß quemoc tßicr. Ut naxnau xqßuebal xsahob ru li tßicr riqßuin li châbil lino, ut li nokß azul, li nokß púrpura ut li nokß cak.C`&Laj Bezaleel quixbânu chixjunil li quiyeheß re laj Moisés xban li Kâcuaß. Laj Bezaleel, aßan li ralal laj Uri. Laj Uri, aßan li ralal laj Hur xcomoneb li ralal xcßajol laj Judá.o_Y&Laj Moisés quixye reheb nak teßxtzßîba retalil chixjunil li quicßanjelac chiruheb re xyîbanquil lix tabernáculo li Kâcuaß. Eb laj levita queßxtzßîba retalil ut laj Itamar li ralal laj Aarón, aßan li quijolomin reheb.5^e&Queßxyîb riqßuin bronce chixjunil li chßîchß li tâchapok re saß chßochß lix cßamal li tabernáculo joßqueb ajcuiß lix cßâmal li okech li cuan saß li nebâl.Z]/&Queßxyîb ajcuiß riqßuin bronce câhib li okech joß ajcuiß lix naßajeb li teßqßuehekß cuiß. Ut queßxyîb riqßuin plata li ganchos ut li argollas. Ut queßxletz ajcuiß plata saß xjolomeb li okech.P\&Châbil xyîbanquil li tßicr li teßxqßue saß li oquebâl re li nebâl. Queßxyîb riqßuin li nokß azul, li nokß púrpura ut li nokß cak, joß ajcuiß li bakbil nokß lino. Belêb metro xnimal rok li tßicr ut cuib metro riqßuin ôb xcaßcßâl centímetro lix teram. Juntakßêt xteram riqßuin li tßicr re li nebâl.e[E&Queßxyîb riqßuin bronce lix naßajeb li teßqßuehekß cuiß li okech. Ut queßxyîb riqßuin plata li ganchos ut li argollas ut queßxletz li plata chirix li okech. Ut queßxletz ajcuiß plata saß xjolomeb li okech.{Zq&Chixjunil li tßicr li teßxsut cuiß li nebâl re li tabernáculo, aßan yîbanbil riqßuin li bakbil nokß lino.JY&Ut saß li jun pacßal chic re li oquebâl queßxyîb li oxib chi okech ut oxib lix naßajeb li teßxqßue cuiß. Li tßicr li teßxqßue chiru li oxib chi okech, aßan cuukub metro xnimal rok.X-&Chixcßatk li oquebâl queßxqßue oxib li okech ut oxib lix naßajeb li teßxqßue cuiß. Cuukub metro xnimal rok li tßicr li teßxqßue aran.1W]& Ut joßcan cuißchic queßxbânu saß li jun pacßal chic li na-el cuiß chak li sakße. Cuib xcaßcßâl metro riqßuin media xnimal rok li tßicr li queßxqßue aran.V)& Queßxyîb ajcuiß li tßicr li teßxqßue saß li jun pacßal chic li na-oc cuiß li sakße. Cuib xcaßcßâl metro riqßuin media lix nimal rok. Queßxyîb lajêb li okech ut lajêb li xnaßajeb li teßxqßue cuiß. Queßxyîb li ganchos ut li argollas riqßuin plata.AU}& Ut joßcan cuißchic queßxbânu saß li jun pacßal chic li nacana saß li norte. Ôb roxcßâl metro xnimal rok li tßicr li teßxqßue aran. Queßxyîb riqßuin bronce junmay li okech ut junmay lix naßajeb teßxqßue cuiß. Ut riqßuin plata queßxyîb li ganchos ut li argollas li teßxchap cuiß li tßicr.9Tm& Queßxyîb junmay li okech riqßuin bronce ut junmay lix naßajeb li teßxqßue cuiß. Queßxyîb ajcuiß li ganchos ut li argollas riqßuin plata li teßxchap cuiß li tßicr.\S3& Queßxyîb ajcuiß li nebâl re li tabernáculo. Queßxsut riqßuin tßicr yîbanbil riqßuin li bakbil nokß lino. Saß li jun pacßal li nacana saß li sur ôb roxcßâl metro xnimal rok li tßicr queßxqßue.MR&Riqßuin li lem bronce li quicßanjelac chiruheb li ixk li queßcßanjelac chire li oquebâl re li tabernáculo, queßxyîb jun li pila xnaßaj li haß joß ajcuiß lix naßaj li teßxqßue cuiß.OQ&Queßxnumsi li cheß aßan saß eb li argollas li cuan saß xcaß pacßalil li artal re nak târûk xpakonquil. Riqßuin tzßalam cheß queßxyîb ut hopho xsaß queßxqßue li artal nak queßxyîb.JP&Queßxyîb cuib li cheß tîc rix ut queßxletz li bronce chirix.%OE&Ut queßxyîb câhib li argollas riqßuin bronce ut queßxqßue saß xcâ xucûtil li tusbil chßîchß re teßxnumsi cuiß li cheß re xpakonquil li artal.N!&Queßxyîb ajcuiß riqßuin bronce lix naßaj li xam. Hopox ru queßxqßue. Chi saß li artal saß xyitok queßxqßue li chßîchß aßan.1M]&Queßxyîb ajcuiß riqßuin bronce chixjunil li cßaßak re ru li tâcßanjelak saß li artal re li mayejac. Queßxyîb li chßîchß re xxocbal li cha ut li pala. Queßxyîb ajcuiß li nînki secß re xxocbal li quicß joß ajcuiß li gancho re xchapbal li tib joß ajcuiß lix naßaj li ru xam.-LU&Queßxyîb câhib li xucub ut queßxqßue saß lix câ xucûtil li artal. Chixjunil li artal rochben li xucub junaj ru nak queßxyîb ut queßxletz li bronce chiru.!K ?&Queßxyîb ajcuiß li artal riqßuin li cheß acacia li teßxcßat cuiß li xul li teßxmayeja. Câ xucût nak queßxyîb. Cuib metro riqßuin ôb xcaßcßâl centímetro xnimal ru ut cuib metro riqßuin ôb xcaßcßâl centímetro li rok. Ut ôb xcaßcßâl centímetro li xteram.J7%Ut queßxyîb ajcuiß chi châbil li sununquil aceite li nequeßxqßue saß xbêneb li teßkßaxtesîk chi cßanjelac chiru li Kâcuaß. Ut queßxyîb ajcuiß li sununquil incienso. Queßxyîb chi châbil joß nequeßxnau xyîbanquil li nequeßyîban re li sununquil ban aßan.oIY%Ut queßxyîb ajcuiß li cuib chi cheß acacia tîc rix ut queßxletz oro chirix.Ut queßxyîb ajcuiß chi châbil li sununquil aceite li nequeßxqßue saß xbêneb li teßkßaxtesîk chi cßanjelac chiru li Kâcuaß. Ut queßxyîb ajcuiß li sununquil incienso. Queßxyîb chi châbil joß nequeßxnau xyîbanquil li nequeßyîban re li sununquil ban aßan.CH%Ut queßxyîb câhib li argollas ut queßxletz rubel lix sahob ru li cuan chire. Queßxletz saß xuc xcaß pacßalil re teßxnumsi cuiß li cheß li tîc rix li teßxpako cuiß li artal.G5%Ut queßxletz li tzßakal oro saß xbên ut saß xcâ pacßalil ut chiru ajcuiß li xucub. Ut chire queßxqßue lix sahob ru yîbanbil riqßuin oro.,FS%Ut queßxyîb ajcuiß li artal bar teßxcßat cuiß li incienso. Queßxyîb riqßuin li cheß acacia. Câ xucût nak queßxyîb. Ôb roxcßâl centímetro li ru ut ôb roxcßâl centímetro li rok ut lajêb roßcßâl centímetro li xteram. Junaj ru li artal rochben li xucub nak queßxyîb.;Eq%Numenak câlaju xcâcßâl libra li tzßakal oro li quicßanjelac re xyîbanquil li candelero joßqueb ajcuiß li chßîchß li tâcßanjelak re xyîbanquil lix mechil li candil.LD%Ut queßxyîb ajcuiß li cuukub chi candil joß ajcuiß li chßîchß li tâcßanjelak re xsetbal lix mechil ut li plato li naxocman cuiß li teßxset. Chixjunil queßxyîb riqßuin tzßakal oro.}Cu%Chixjunil li candelero rochben lix sahob ru, junaj ru nak queßxyîb riqßuin tzßakal oro tenbil riqßuin martillo.GB %Rubel li xbên cuib chi rukßeb li candelero, saß li rok queßxyîb jun li utzßußuj li toj mâjiß napuqßueß. Rubel li cuib chic queßxyîb jun chic li utzßußuj li toj mâjiß napuqßueß. Ut rubel li cuib chic joßcan cuißchic queßxbânu. Joßcan queßxbânu nak queßxyîb li cuakib chi xnaßajeb li candil.qA]%Ut lix naßaj li candil li cuan saß xyi queßxqßue câhib lix sahob ru joß rutzßußujil li almendro.@@{%Li junjûnk chi xnaßaj li candil chanchan rukß li cheß almendro nak queßxyîb. Queßxqßue oxib lix sahob ru joß rutzßußujil li almendro saß li cuakib chi xnaßajeb li candil.m?U%Queßxyîb cuukub xnaßaj li candil. Jun xnaßaj li xam cuan saß xyi ut ox ox saß xcaß pacßalil. >%Ut queßxyîb ajcuiß li candelero riqßuin tzßakal oro tenbil riqßuin martillo. Queßxyîb li rok ut li xakxo saß xyi joß ajcuiß lix naßajeb lix xamlel. Ut queßxqßue li utzßußuj chokß xsahob ru li candelero. Junaj ru li candelero nak queßxyîb.G= %Ut queßxyîb ajcuiß li secß li tâcßanjelak saß li mêx aßan. Queßxyîb riqßuin tzßakal oro li xar, li plato, ut li cuchara joß ajcuiß li nînki secß li tâcßanjelak re mayejac.e<E%Ut queßxyîb cuib li cheß tîc rix re teßxpako cuiß li mêx ut queßxletz li oro chirix.;%Li argollas queßqßueheß rubel li cheß li cuukub centímetro xnimal ru re teßxnumsi cuiß li cheß li tîc rix re xpakonquil li mêx.q:]% Ut queßxyîb câhib li argollas oro ut queßxletz saß xcâ xucûtil li mêx bar cuanqueb cuiß li rok.?9y% Ut saß xcâ xucûtil li mêx queßxletz li cheß cuukub centímetro xnimal ru. Ut chire li cheß aßan, queßxqßue li tzßakal oro chokß xsahob ru ut queßxletz saß xxuc li mêx.m8U% Ut queßxletz li tzßakal oro chiru ut queßxyîb ajcuiß lix sahob ru chire yîbanbil riqßuin oro.27_% Queßxyîb ajcuiß li mêx riqßuin li cheß acacia. Lajêb roßcßâl centímetro li rok ut ôb roxcßâl centímetro li ru ut oßlaju xcâcßâl centímetro li xteram. ~~V}}y||-{yxxfwwvv/utissrGqppHoo nn llkjjihgfee@dwcba`^]Q\[yZYYXMW>VUUSR|QrQBONN2MqKKJJIWHvGDF0EE`DCBAA@?>=<^<;:?9C88{716r54322L11A0//5.#-,,C+*X))(&'&%%/$x##G""!s q -[IP!6R s % ot?`;Ut laj Moisés quixchapeb cuißchic li mayej saß rukßeb ut quixcßat saß li artal saß xbên li cßatbil mayej chokß xmayej re xxakabanquileb laj tij. Ut aßan jun li sununquil mayej quicuulac chiru li Kâcuaß.8kChixjunil aßin laj Moisés quixqßue saß rukß laj Aarón ut saß rukß eb li ralal. Ut laj Aarón ut eb li ralal queßxtaksi saß rukßeb chiru li Kâcuaß chokß xmayejeb.]5Ut laj Moisés quixchap li caxlan cua saß li chacach li cuan cuiß li caxlan cua li mâcßaß xchßamal li kßaxtesinbil re li Kâcuaß. Quixchap jun li caxlan cua mâcßaß xchßamal, ut jun li caxlan cua yîbanbil riqßuin aceite ut jun li caxlan cua jay. Quixqßueheb aßin saß xbên lix xêbul li carner ut li rukß li cuan saß xnim.PQuixchap lix xêbul li carner, lix ye rochben lix xêbul, ut lix xêbul li cuan chiru lix cßamcßot, lix chßochß, ut lix quênkß rochben lix xêbul ut quixchap ajcuiß li rukß li cuan saß xnim..~WChirix aßan quixcßam chi ubej eb li ralal laj Aarón ut quixqßue caßchßin li quicß saß eb lix xic li cuan saß xnim. Ut quixqßue ajcuiß saß rußuj rukßeb li nim li cuan saß xnim ukß ut saß rußuj rok li nim li cuan saß xnim ok. Ut quixrachrachi li quicß chixjun sutam li artal.w}iLaj Moisés quixcamsi li carner. Quixxoc lix quiqßuel ut quixqßue caßchßin saß lix xic laj Aarón li cuan saß xnim. Ut quixqßue ajcuiß saß li rußuj rukß nim li cuan saß xnim ukß ut saß li rußuj rok nim li cuan saß xnim ok.]|5Chirix aßan laj Moisés quixcßam chak li têlom carner jun chic li teßxmayeja re xxakabanquileb chokß aj tij laj Aarón ut eb li ralal. Ut laj Aarón ut eb li ralal queßxqßue li rukß saß xjolom li carner.i{MLaj Moisés quixchßaj lix cßamcßot ut li rok ut quixcßat chixjunil li carner saß li artal. Ut aßan jun sununquil mayej quixcßat ut quicuulac chiru li Kâcuaß. Laj Moisés quixbânu joß quiyeheß re xban li Kâcuaß.NzQuixseti lix tibel ut quixcßat lix jolom ut lix tibel ut lix xêbul.by?Ut laj Moisés quixcamsi li carner ut quixrachrachi lix quiqßuel chixjun sutam li artal.2x_Chirix aßan laj Moisés quixcßam chak li carner têlom li tâqßuehekß chokß cßatbil mayej. Ut laj Aarón ut eb li ralal queßxqßue li rukß saß xjolom li carner.8wkUt li toro rochben lix tzßûmal, lix tibel ut lix cßamcßot quixcßam laj Moisés toj chirix lix naßaj lix muhebâleb. Ut aran quixcßat joß quiyeheß re xban li Kâcuaß.Xv+Laj Moisés quirisi chixjunil li xêb li nacuan chiru lix cßamcßot ut li xêb li nacuan chiru lix chßochß joß ajcuiß lix quênkß cuib rochben li xêb li nacuan chiru. Ut quixcßat saß xbên li artal.kuQUt laj Moisés quixcamsi li toro. Quixxoc lix quiqßuel ut riqßuin li rußuj rukß quixqßue li quicß chiru li xucub li cuanqueb saß xcâ xucûtil li artal re xsantobresinquil chiru li Kâcuaß. Ut li quicß li joß qßuial chic quicana quixhoy saß xtôn li artal. Joßcaßin nak quixkßaxtesi li artal chiru li Kâcuaß li teßmayejak cuiß laj tij.@t{Chirix aßan laj Moisés quixcßam chak li toro li toj sâj li tâmayejâk re xtzßâmanquil xcuybal lix mâqueb. Ut laj Aarón ut eb li ralal queßxqßue li rukß saß xjolom li xul.s{ Chirix aßan quixcßameb li ralal laj Aarón chi ubej. Ut quixqßue li rakßeb chirixeb li najt rok li nequeßxqßue toj chi saß. Ut quixqßue lix cßâmal xsaßeb. Ut quixbacß ajcuiß li tßicr saß xjolomeb, joß quiyeheß re xban li Kâcuaß.jrO Ut quixqßue li aceite saß xjolom laj Aarón re xkßaxtesinquil chiru li Kâcuaß chokß aj tij.gqI Cuukub sut quixrachrachi li aceite chiru li artal. Ut quixrachrachi ajcuiß chiru li secß ut li cßaßru nacßanjelac saß li tabernáculo, joß ajcuiß li pila ut lix cßochlebâl re xsantobresinquileb chiru li Kâcuaß.)pM Chirix aßan laj Moisés quixqßue li aceite chiru li tabernáculo ut chiru ajcuiß chixjunil li cuan chi saß. Joßcaßin nak quixsantobresi chiru li Kâcuaß.woi Ut chirix aßan laj Moisés quixqßue li tßicr li nequeßxbacß saß xjolom, mitra xcßabaß ut chiru aßan quixqßue jun perêl li oro retalil nak aßan kßaxtesinbil re li Kâcuaß. Laj Moisés quixbânu joß quiyeheß re xban li Dios.rn_Chirix aßan quixqßue li pectoral chire xchßôl. Ut chi saß li pectoral quixqßue li Urim ut li Tumim./mYUt laj Moisés quixqßue chirix laj Aarón li rakß li nim rok li nequeßxqßue toj chi saß, túnica xcßabaß. Ut quixqßue lix cßâmal xsaß. Ut quixqßue ajcuiß li rakß jun chic li nequeßxqßue saß xbên, manto xcßabaß. Chirix aßan quixqßue li efod ut quixbacß riqßuin xcßâmal.tlcTojoßnak laj Moisés quixcßameb chi ubej laj Aarón ut eb li ralal ut quixchßajeb re xsantobresinquileb.jkOUt quixye reheb li chßutchßûqueb aran: —Aßan aßin li xinixtakla xbânunquil li Dios, chan.j{Ut laj Moisés quixbânu joß quiyeheß re xban li Dios. Quixchßutubeb li tenamit saß li oquebâl re li tabernáculo.diCTâchßutubeb chixjunileb li tenamit saß li oquebâl re li tabernáculo, chan li Kâcuaß. h—Tâxakabeb laj Aarón ut eb li ralal chi cßanjelac chokß aj tij. Tâcßameb chiru li oquebâl re li tabernáculo. Ut tâcßam ajcuiß li rakßeb laj tij ut li aceite re xqßuebal saß xjolomeb. Tâcßam junak li toro li tâmayejâk re xtzßâmanquil xcuybal lix mâqueb. Ut tâcßameb ajcuiß cuib li carner têlom ut li chacach li cuan cuiß li caxlan cua li mâcßaß xchßamal. Cui saß chßochß ucßal teßxchik li mayej tib, tento nak teßxjor li ucßal aßan. Abanan cui teßxchik li tib saß junak ucßal chßîchß, tento nak teßxjiß xsaß chi us ut teßxchßaj.S=!Cui li tib aßin tânak saß xbên cßaßak re ru, santobresinbil chic tâcanâk li cßaßak re ru tânak cuiß. Ut cui li quicß tânak chiru li rakßeb tento nak teßxpuchß saß junak naßajej santo.;<qLi mayej li tixqßue laj tij re xtzßâmanquil xcuybal xmâqueb, aßan târûk tixtzaca li tib aßan. Tento nak tixtzaca saß li naßajej santo saß li nebâl re li tabernáculo.F;—Tâye re laj Aarón ut eb li ralal: Aßan aßin li chakßrab chirix li mayej li teßxqßue re xtzßâmanquil xcuybal li mâc. Li xul li teßxqßue chokß xmayej teßxcamsi chiru li Kâcuaß saß li naßajej li nequeßxcamsi cuiß li xul li nequeßxqßue chokß cßatbil mayej. Li mayej aßin, aßan santobresinbil.A:Li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Moisés ut quixye re:9{Chixjunil li mayej cßaj li teßxqßue laj tij saß xcßabaßeb aßan tâcßatekß chixjunil. Incßaß naru teßxtzaca.x8kUt laj tij li tâxakabâk chokß rêkaj laj Aarón saß xyânkeb li ralal tixqßue li mayej aßin joß quixbânu laj Aarón xban nak aßin jun xchakßrab li Kâcuaß tento teßxbânu junelic. Ut tâcßatekß chixjunil li mayej li tixqßue.R7Teßxqßue saß xartin li caxlan cua aßin li qßuebil aceite riqßuin. Ut nak acak xchakßak têcßam chi pedasinbil chokß êmayej ut têqßue chiru li Kâcuaß. Ut aßanak jun sununquil mayej chiru.6}—Aßan aßin li mayej li teßxqßue laj Aarón ut eb li ralal saß li cutan nak teßxakabâk chokß aj tij: câhib libra riqßuin media libra li châbil cßaj. Yijach teßxqßue ekßela ut yijach teßxqßue ecuu. Ut aßin teßxbânu rajlal cutan.A5Li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Moisés ut quixye re:34aChixjunileb li ralal laj Aarón naru teßxtzaca li tzacaêmk aßin. Aßin jun li chakßrab cuânk chi junelic chokß reheb. Eb aßan li naru teßtzacânk re xcomoneb li mayej aßin li nequeßcßateß chiru li Kâcuaß. Cui li mayej aßin tânak saß xbên cßaßak re ru, santobresinbil teßcanâk. 3Nak teßxyîb li caxlan cua aßin incßaß teßxqßue xchßamal. Lâin xinqßue li mayej aßin chokß reheb xban nak aßan li tento teßtzßak. Li mayej aßin kßaxal lokß joß xlokßal li cuib chi mayej li nequeßxqßue re xtzßâmanquil xcuybal lix mâqueb.\23Ut li joß qßuial chic li mayej li tâelaßânk, teßxtzaca laj Aarón ut eb li ralal chi mâcßaß xchßamal. Teßxtzaca saß jun li naßajej lokß. Teßxtzaca chiru li nebâl li cuan chiru li Santil Naßajej.G1 Laj tij tixqßue jun môchßak li châbil cßaj li ac qßuebil chokß mayej. Tixqßue ajcuiß li aceite ut li incienso li na-oc saß xbên li mayej. Tixcßat saß xbên li artal chokß retalil nak kßaxtesinbil re li Kâcuaß lix comon li mayej. Ut li mayej aßan, aßan jun sununquil mayej nacuulac chiru li Kâcuaß.70iUt li Kâcuaß quixye re laj Moisés: —Aßan aßin li chakßrab chirix li mayej cßaj. Eb laj tij li ralaleb laj Aarón teßxqßue li mayej saß li artal chiru li Kâcuaß.L/ Li xam li cuânk saß li artal junelic lochlôk. Incßaß tâchupk. . Li xam li cuan saß xbên li artal junelic lochlôk. Incßaß tâchupk. Laj tij tixqßue li siß saß xbên li artal rajlal ekßela. Ut tixqßue ajcuiß li cßatbil mayej ut li xêb saß xbên chokß re li mayej re xcßambaleb rib saß usilal riqßuin li Dios.R- Chirix aßan târisi li akßej lino chirix ut tixqßue jalan chic li rakß chirix. Ut tixcßam li cha chirix li naßajej li cuanqueb cuiß lix muhebâleb li tenamit saß li naßajej li incßaß muxbil.9,m Laj tij tixqßue li akßej lino chirix. Tixqßue lix ta lix cuêx. Nak ac x-osoß xcßatic li mayej, târisi li cha li cuan saß xbên li artal ut tixqßue chixcßatk li artal.]+5 —Tâye re laj Aarón ut eb li ralal nak joßcaßin nak teßxqßue li cßatbil mayej. Li xul li teßxcßat teßxcanab saß li xam saß xbên li artal. Aran yôk chi cßatc tânumekß li kßojyîn toj tâsakêuk.E*Ut li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Moisés ut quixye re:)Ut laj tij tixcßat li mayej aßin re xtojbal rix lix mâc li ani quixbânu junak reheb li mâc aßin, ut tâcuyekß xmâc.(Tento nak tixqßue chokß xmayej junak li carner têlom tzßakal re ru li tixsicß saß xyânk lix quetômk. Ut laj tij tixbir rix lix tzßak li xul aßan. Tixcßam lix mayej riqßuin laj tij re nak tixmayeja chokß re xtzßâmanquil xcuybal li mâc li quixbânu..'WTixkßaxtesi chixjunil li joß qßuial quixcßul riqßuin balakßînc ut tixtoj ajcuiß ral li tumin. Tixtoj jûnk may ral li jûnk ciento re chixjunil li quirelkßa. Tixkßaxtesi chixjunil li cßaßak re ru aßin saß li cutan nak tâmayejak chiru li Dios re xtojbal rix li mâc li quixbânu.]&5Cui junak namâcob riqßuin xbânunquil li mâc aßin, tento nak tixqßue rêkaj li quirelkßa, malaj ut tixkßaxtesi li quixcßûla junxil, malaj ut tixkßaxtesi li quixxoc chi tzßektzßo li incßaß quixcßut.:%oCui tixtau junak cßaßak re ru chi tzßektzßo ut tâticßtißik ut tixye nak incßaß quixtau, riqßuineb chixjunil li cßaßak re ru aßin tixbânu, tâmâcobk chiru li Dios.-$UCui tixcßul li cßaßak re ru re tixcßûla ut incßaß chic târaj xkßaxtesinquil nak tâpatzßekß re, malaj ut tixrahobtesi li ras rîtzßin, aßan cuan xmâc.8# mLi Kâcuaß Dios quixye re laj Moisés: —Nak junak cristian tâmâcobk riqßuin xbalakßinquil li ras rîtzßin malaj ut riqßuin elkßac, aßan cuan xmâc chiru li Kâcuaß.L"Relic chi yâl xkßet li chakßrab ut cuan xmâc chiru li Kâcuaß.!3Tixqßue re laj tij chokß xmayej re xtzßâmanquil xcuybal lix mâc jun li carner têlom li quixsicß saß xyânk lix quetômk. Tzßakal re ru li xul. Laj tij tixbir rix lix tzßak li xul li tixqßue chokß xmayej. Laj tij tixmayeja re xtojbal rix lix mâc li ani tâmâcobk chi incßaß naxnau nak mâc xbânu. Ut tâcuyekß lix mâc.Relic chi yâl xkßet li chakßrab ut cuan xmâc chiru li Kâcuaß.= uCui junak cristian naxkßet lix chakßrab li Dios chi incßaß naxnau nak mâc li xbânu, aßan cuan xmâc usta incßaß naxnau nak mâc xbânu. Ut li mâc aßan cuânk saß xbên.+Tento nak tixtoj li mayej li joß qßuial chic incßaß xqßue ut tixtoj ajcuiß li jûnk may ral li jûnk ciento li incßaß quixtoj. Tixqßue re laj tij ut laj tij tixmayeja li carner re xtojbal rix lix mâc li cuînk li quiqßuehoc re li mayej. Ut tâcuyekß lix mâc.p[—Nak junak cristian tâmâcobk chi incßaß naxnau nak mâc yô chixbânunquil xban nak incßaß quixqßue lix mayej chi tzßakal joß naxye lix chakßrab li Dios, tento nak tixqßue junak lix carner têlom tzßakal re ru re nak tâcuyekß xmâc. Lâat tâbir rix joß nimal xtzßak li carner li tixqßue chokß xmayej chiru li Dios chokß xtojbal rix lix mayej li incßaß xqßue. Tâbir rix li joß qßuial tento xqßuebal joß xbisbal li mayej li nequeßxqßue saß li tabernáculo.-WUt li Kâcuaß quixye re laj Moisés: Laj tij tixqßue li mayej aßin re xtojbal rix li mâc li quixbânu li ani tâmâcobk chi incßaß xqßue retal nak xmâcob, ut tâcuyekß lix mâc. Li joß qßuial chic tâcanâk, aßan tâqßuehekß re laj tij joß queßxbânu riqßuin li mayej cßaj.&G Tixcßam riqßuin laj tij. Ut laj tij tixchap jun môchß li châbil cßaj ut tixcßat saß xbên li artal li naqßueheß cuiß li cßatbil mayej chiru li Kâcuaß. Aßan retalil nak chixjunil li cßaj kßaxtesinbil re li Dios. Li mayej aßin, aßan re xtzßâmanquil xcuybal lix mâc.r_ Abanan cui li ani tâmâcobk incßaß tzßakal lix tumin re tixlokß cuibak li mucuy malaj ut cuibak li paloma sâjeb, tento nak tixqßue chokß xmayej re xtzßâmanquil xcuybal lix mâc câhib libra riqßuin media li châbil cßaj. Incßaß tixqßue li aceite saß xbên chi moco tixqßue li incienso xban nak li mayej aßan re xtzßâmanquil xcuybal lix mâc.2_ Ut laj tij tixcßat li xul jun chic joß yebil reheb nak teßxbânu. Chi joßcaßin laj tij tixqßue li mayej re xtojbal rix lix mâc li ani xmâcob ut tâcuyekß xmâc.<s Tixchap caßchßinak lix quiqßuel ut tixrachrachi chixcßatk li artal. Ut li quicß li tâelaßânk tixhoy saß xtôn li artal. Aßan li mayej re xtzßâmanquil xcuybal lix mâc.(KTixqßue re laj tij. Ut laj tij xbên cua tixmayeja li jun re xtzßâmanquil xcuybal lix mâc. Tixyatzß xcux, abanan incßaß târisi chi junaj cua lix jolom. Cui incßaß tzßakal lix tumin re xlokßbal junak li sâj carner re xtzßâmanquil xcuybal lix mâc chiru li Dios, tento nak tixqßue cuibak li mucuy malaj ut cuibak li paloma toj sâjeb. Jun tixqßue re xtojbal rix lix mâc ut jun tixqßue re tâcßatekß.KTento nak tixqßue chokß xmayej chiru li Kâcuaß re xtzßâmanquil xcuybal lix mâc jun li ixki carner malaj ut li ixki chibât. Ut laj tij tixmayeja chiru li Kâcuaß re xtojbal rix lix mâc.b?Nak junak tâmâcobk riqßuin li cßaßak re ru aßin, tento nak tixye cßaßru lix mâc.$CJoßcan ajcuiß li cristian li tixbânu li juramento saß junpât chi incßaß tixcßoxla chi us li cßaßru tixbânu, usta us usta incßaß us li tixye saß li juramento. Cui mokon chic tixqßue retal nak incßaß us xbânu, aßan cuan xmâc xban nak xbânu li cßaßak re ru aßin.LTixmux rib li ani tixchßeß li cßaßak re ru muxbil ru xban junak cristian, usta incßaß quixqßue retal nak incßaß us xbânu. Ut cui mokon tixqßue retal nak incßaß us xbânu, cuan xmâc.=uJoßcan ajcuiß junak li cristian tixchßeß li camenak xul xcomoneb li xul li quixye li Dios nak incßaß teßxtzaca, usta joskß aj xul usta incßaß, malaj ut xcomoneb li nequeßxquelo rib saß chßochß. Cui tixchßeß li xul aßan usta incßaß naxnau nak incßaß us xbânu, tixmux rib ut cuânk xmâc. #Cui junak tâbokekß chokß testigo chirix junak cßaßak re ru quiril malaj quirabi, ut aßan incßaß tixye lix yâlal, aßan cuan xmâc.b?#Ut târisi lix xêbul li xul joß nak nequeßrisi lix xêbul li xul li nequeßxqßue chokß xmayej re xcßambaleb rib saß usilal riqßuin li Dios. Ut laj tij tixqßue saß xbên li artal ut tixcßat. Ut aßanak jun li cßatbil mayej chiru li Kâcuaß. Riqßuin li mayej li tixcßat laj tij, tixtoj rix lix mâc li quimâcob ut tâcuyekß xmâc.6g"Ut chirix aßan laj tij tixcßam caßchßinak li quicß ut tixqßue li quicß saß xbêneb li xucub li cuanqueb saß li artal li nacßateß cuiß li mayej. Ut li quicß li tâelaßânk tixhoy saß xtôn li artal.Ut târisi lix xêbul li xul joß nak nequeßrisi lix xêbul li xul li nequeßxqßue chokß xmayej re xcßambaleb rib saß usilal riqßuin li Dios. Ut laj tij tixqßue saß xbên li artal ut tixcßat. Ut aßanak jun li cßatbil mayej chiru li Kâcuaß. Riqßuin li mayej li tixcßat laj tij, tixtoj rix lix mâc li quimâcob ut tâcuyekß xmâc.. W!Tixqßue li rukß saß xjolom li xul li tixmayeja re xtojbal rix lix mâc. Ut tixcamsi saß li naßajej li nequeßcamsîc cuiß li xul li teßcßatekß chokß mayej.o Y Cui tixqßue junak li sâj carner chokß xmayej, tento nak tixqßue jun li ixki carner tzßakal re ru.g IUt târisi lix xêbul joß nak nequeßrisi lix xêbul li xul li nequeßxqßue chokß xmayej re xcßambaleb rib saß usilal riqßuin li Dios. Ut laj tij tixqßue saß xbên li artal ut tixcßat. Ut aßanak jun li sununquil mayej tâcuulak chiru li Kâcuaß. Riqßuin li mayej li tixcßat laj tij, tixtoj rix lix mâc li xmâcob ut tâcuyekß lix mâc.s aUt chirix aßan laj tij tixcßam caßchßinak li quicß ut riqßuin rußuj rukß tixqßue li quicß saß xbêneb li xucub li cuanqueb saß li artal li nacßateß cuiß li mayej. Ut li quicß li tâelaßânk tixhoy saß xtôn li artal.E Tixqßue li rukß saß xjolom li xul li tixqßue chokß xmayej re xtzßâmanquil xcuybal xmâc, ut tixcamsi saß li naßajej li nequeßcamsîc cuiß li xul li nequeßcßateß chokß mayej.7Nak tixqßue retal nak mâc li quixbânu, tixqßue junak li ixki chibât tzßakal re ru chokß xmayej re nak li Kâcuaß tixcuy li mâc li quixbânu.QCui cuan junak cristian mâcßaß xcuanquil saß li tenamit li naxkßet lix chakßrab li Dios chi incßaß naxnau nak mâc li yô chixbânunquil, aßan cuan xmâc usta incßaß naxnau nak mâc xbânu.}uTixcßat chixjunil lix xêbul saß li artal joß nak quixcßat lix xêbul li xul li queßxmayeja re xcßambaleb rib saß usilal riqßuin li Kâcuaß. Riqßuin li mayej li tixcßat laj tij, tixtoj rix lix mâc laj cßamol be ut tâcuyekß xmâc.]5Chirix aßan, laj tij tixcßam caßchßinak li quicß ut riqßuin rußuj rukß tixqßue saß xbêneb li xucub li cuanqueb saß li artal li nacßateß cuiß li mayej. Ut li tâelaßânk tixhoy saß xtôn li artal.q]Tixqßue li rukß saß xjolom li chibât ut tixcamsi saß li naßajej li nequeßcamsîc cuiß chiru li Kâcuaß li xul li nequeßcßateß. Li mayej aßin, aßan re xtzßâmanquil xcuybal lix mâc li nacßamoc be chiruheb li tenamit.}Ut nak tixqßue retal nak mâc xbânu, tento nak tixqßue chokß xmayej junak têlom chibât toj sâj ut tzßakal re ru.%ECui junak aj cßamol be tâmâcobk riqßuin xkßetbal junak reheb lix chakßrab li Kâcuaß lix Dios, aßan cuan xmâc usta incßaß naxnau nak mâc xbânu.dCChirix aßan tixcßam li toro chirix li naßajej li cuanqueb cuiß lix muhebâleb li tenamit. Ut tixcßat chixjunil joß nak quixcßat li toro jun. Li mayej aßin, aßan re xtzßâmanquil xcuybal lix mâqueb li tenamit.~wJuntakßêt tixbânu riqßuin li chßina toro aßin joß quixbânu riqßuin li toro li quixmayeja re xtzßâmanquil xcuybal lix mâc aßan. Chi joßcaßin laj tij tixqßue li mayej re xtojbal rix lix mâqueb li tenamit ut tâcuyekß lix mâqueb.QUt târisi chixjunil lix xêbul li toro ut tixcßat saß xbên li artal. ~Chirix aßan tixqßue caßchßinak li quicß saß xbên li xucub li cuanqueb saß li artal li cuan chiru li Kâcuaß saß li tabernáculo. Li relaß li quicß tixhoy saß xtôn li artal li nacßatman cuiß li mayej li cuan saß li oquebâl re li tabernáculo.}5Tixtzßa li rußuj rukß saß li quicß ut chiru li Kâcuaß tixrach cuukub sut nachß riqßuin li tßicr li naramoc re li Lokßlaj Santil Naßajej.\|3Ut li xbênil aj tij tixcßam caßchßinak xquiqßuel li toro saß li tabernáculo.x{kUt eb li nequeßtaklan saß li tenamit teßxqßue li rukß saß xjolom li toro chiru li Kâcuaß ut teßxcamsi.?zyUt nak teßxnau nak mâc li xeßxbânu, li tenamit teßxqßue junak li sâj toro chokß xmayej re xtzßâmanquil xcuybal lix mâqueb. Li mayej aßan teßxcßam chiru li tabernáculo.1y] Cui chixjunileb laj Israel teßmâcobk ut teßxkßet inchakßrab chi incßaß nequeßxnau nak mâc li yôqueb chixbânunquil, cuânk xmâqueb usta incßaß nequeßxnau.`x; Chixjunil li relaß li chßina toro tixcßam chirix li naßajej li cuanqueb cuiß lix muhebâleb li tenamit. Ut aran saß li naßajej li moco muxbil ta tixcßat chixjunil saß li naßajej li naqßueman cuiß li cha.cwA Tixcßam lix tzßûmal li toro, lix tibel, lix jolom, li rok, lix cßamcßot ut lix cßot.Hv  Târisi lix xêbul joß nak nequeßrisi lix xêbul li toro li nequeßxqßue chokß xmayej re xcßambaleb rib saß usilal riqßuin li Dios. Ut laj tij tixqßue saß xbên li artal ut tixcßat."u? Tixqßue lix quênkß cuib ut lix xêbul ut tixqßue ajcuiß li xêb li cuan chixcßatk xsaß. Ut tixqßue ajcuiß li xêb li letzlo chiru lix chßochß.,tSUt târisi lix xêbul li toro li xmayeja chokß re xtzßâmanquil xcuybal lix mâc. Tixqßue lix xêbul li cßamcßot ut tixqßue ajcuiß li xêb li cuan chi saß.!s=Chirix aßan tixqßue caßchßinak li quicß saß xbên li xucub li cuanqueb saß li artal li nacßateß cuiß li sununquil pom chiru li Kâcuaß saß li tabernáculo. Li relaß li quicß tixhoy saß xtôn li artal re li cßatbil mayej li cuan saß li oquebâl re li tabernáculo.r5Tixtzßa li rußuj rukß saß li quicß ut chiru li Kâcuaß tixrach cuukub sut nachß riqßuin li tßicr li naramoc re li Lokßlaj Santil Naßajej.RqUt laj tij tixcßam caßchßinak xquiqßuel li toro saß li tabernáculo.p#Laj tij tixcßam li toro chire li oquebâl re li tabernáculo. Ut tixqßue li rukß saß xjolom, tojoßnak tixcamsi chiru li Kâcuaß Dios.[o1Cui namâcob junak li xbênil aj tij, lix mâc nacana saß xbêneb li tenamit. Tento nak li xbênil aj tij tixmayeja jun li toro toj sâj ut tzßakal re ru. Joßcaßin nak tixtoj rix lix mâc chiru li Kâcuaß.hnKCui junak namâcob chi incßaß naxnau xyâlal lin chakßrab tento nak tixbânu chi joßcaßin.m }Li Kâcuaß quixye re laj Moisés: —Tat-âtinak riqßuineb li ralal xcßajol laj Israel ut tâye reheb chi joßcaßin:zloIncßaß têtzaca lix xêbul li xul chi moco lix quiqßuel. Aßin jun li chakßrab cuânk xcuanquil junelic. Yalak bar cuânkex lâex li naßbej yucuaßbej têbânu li chakßrab aßin, joß eb ajcuiß lê ralal êcßajol li teßcuânk mokon.k1Laj tij tixcßat chixjunil aßin saß li artal. Li tzacaêmk aßin, aßanak jun li sununquil mayej tâcuulak chiru li Kâcuaß. Chixjunil li xêb re li Kâcuaß.Incßaß têtzaca lix xêbul li xul chi moco lix quiqßuel. Aßin jun li chakßrab cuânk xcuanquil junelic. Yalak bar cuânkex lâex li naßbej yucuaßbej têbânu li chakßrab aßin, joß eb ajcuiß lê ralal êcßajol li teßcuânk mokon."j?Tixqßue lix quênkß cuib ut lix xêbul ut tixqßue ajcuiß li xêb li cuan chixcßatk xsaß. Ut tixqßue ajcuiß li xêb li letzlo chiru lix chßochß.iNak tixqßue li cßatbil mayej aßin chiru li Kâcuaß, tixqßue lix xêbul li cßamcßot ut tixqßue ajcuiß li xêb li cuan chi saß.4hc Tixqßue li rukß saß xbên lix jolom li xul ut tixcamsi chiru li oquebâl re li tabernáculo. Ut laj tij tixrachrachi lix quiqßuel saß xbên li artal ut chixjun sutam.Tg# Cui tixyechißi junak li chibât chokß xmayej, tixqßue chiru li Kâcuaß.f Laj tij tixcßat chixjunil aßin saß li artal. Li tzacaêmk aßin, aßanak jun li mayej tâqßuehekß chiru li Kâcuaß."e? Tixqßue lix quênkß cuib ut lix xêbul ut tixqßue ajcuiß li xêb li cuan chixcßatk xsaß. Ut tixqßue ajcuiß li xêb li letzlo chiru lix chßochß.d{ Li mayej re xcßambal rib saß usilal riqßuin li Kâcuaß Dios, aßan jun cßatbil mayej. Tixqßue li xêb ut tixqßue lix ye chi jun. Tixyocß toj saß xtônal ut tixqßue ajcuiß lix xêbul chixjunil li cßamcßot joß ajcuiß li cuan chi saß. I}|7{{zyQxxNwvuctt rr_qwpp>@=='<;;:99S76655432*/.._-y,,b+**&))Z((G''o'!&&O%%%$b##E""U!! ,DUTHZ,1g 6 k @ c P Sa8 Chirix aßan tixtzßa saß li aceite li rußuj rukß li cuan saß xnim. Ut tixrachrachi li aceite cuukub sut chiru li Kâcuaß.P7Laj tij tixchap caßchßinak li aceite ut tixqßue saß lix tzße ukß.u6eLaj tij tixchap caßchßinak lix quiqßuel li carner ut tixqßue saß lix xic li xqßuira li cuan saß xnim. Tixqßue ajcuiß saß li nimla rußuj rukß, li cuan saß xnim. Ut tixqßue ajcuiß saß li nimla rußuj rok li cuan saß xnim.#5A Tixcamsi li carner saß li santil naßajej li nacßatman cuiß li xul re li cßatbil mayej ut re xpatzßbal xcuybal li mâc. Tento nak tixbânu chi joßcan xban nak li mayej aßan, joß ajcuiß li mayej re xtojbal rix li mâc, aßan jun santil mayej chiru li Kâcuaß ut re laj tij.44c Tixchap jun li carner têlom laj tij ut tixchap li aceite. Tixtaksi chiru li Kâcuaß ut tixmayeja joß li mayej nequeßxqßue nak nequeßxkßet lix chakßrab li Kâcuaß.c3A Laj tij tixcßam li jun li xqßuira rochben lix mayej saß li oquebâl re li tabernáculo.]25 Saß xcuakxak li cutan li cristian li ac xqßuira tixcßam saß li tabernáculo cuib li châbil carner têlom toj sâj ut li tzßakal re ru. Tixcßam ajcuiß jun li ixki carner jun chihab cuan re ut tzßakal re ru. Tixcßam ajcuiß numenak câlaju libra li châbil cßaj rochben aceite re lix mayej. Tixcßam ajcuiß mero botella li aceite.?1y Saß xcuuk li cutan tixbes cuißchic chixjunil li rismal. Tixjo rib ut târisi lix mâtz ru. Tixpuchß li rakß ut tâatînk. Ut riqßuin aßan tâyemânk nak moco muxbil ta chic ru.s0aLi ac xqßuira tixpuchß li rakß. Tixbes chixjunil li rismal ut tâatînk re nak incßaß chic muxbilak ru. Tâoc cuißchic saß li tenamit, aban incßaß tâoc chi ticto saß lix muhebâl. Cuukub cutan tâcuânk chirix lix muhebâl.)/MLaj tij tixrach cuukub sut li quicß saß xbên li cristian li ac xqßuira. Ut laj tij tixye nak ac xqßuira li cristian ut târachßab li tzentzeyul li yoßyo.v.gChirix aßan laj tij tixtzßa li tzentzeyul li yoßyo saß xquiqßuel li tzentzeyul li quicamsîc saß xbên li chßochß ucßal li cuan haß chi saß. Ut tixtzßa ajcuiß saß li quicß li cheß chacalteß ut li caki nokß ut li hisopo.-+Laj tij tixtakla xcamsinquil jun reheb li tzentzeyul saß xbên jun li chßochß ucßal cuânk haß chi saß li isinbil saß junak yußam haß.,Cui ac xqßuira li saklep rix, laj tij tixtakla xcßambal chak cuibak li tzentzeyul xcomoneb li incßaß muxbileb ru re tâcßanjelak re li ac xqßuira. Tâcßamekß ajcuiß chak jun tokolak li cheß chacalteß, jun li caki nokß, ut jun li pim hisopo xcßabaß.g+ILaj tij tâxic toj chirix lix naßaj lix muhebâleb chirilbal ma ac xqßuira li saklep chirix.p*[—Aßan aßin li chakßrab li tixbânu li saklep rix nak acak xqßuira. Tâcßamekß riqßuin laj tij.@) Li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Moisés ut quixye re:"(? ;Aßan aßin li chakßrab li tinqßue chirix li moß li nanak chiru lê rakß lana malaj ut lino, ut chiru li quembil tßicr malaj ut chiru li yîbanbil riqßuin tzßûm. Yôquin chixyebal aßin êre re nak naru têqßue retal ma muxbil ru malaj ut incßaß muxbil ru, chan li Dios.>'w :Cui tixpuchß li tßicr aßan malaj ut li tzßûm ut tâêlk li moß chiru, tento cuißchic xpuchßbal xcaß sut re nak tâêlk chi junaj cua li moß chiru.Aßan aßin li chakßrab li tinqßue chirix li moß li nanak chiru lê rakß lana malaj ut lino, ut chiru li quembil tßicr malaj ut chiru li yîbanbil riqßuin tzßûm. Yôquin chixyebal aßin êre re nak naru têqßue retal ma muxbil ru malaj ut incßaß muxbil ru, chan li Dios.&7 9Ut cui tâmoßônk cuißchic ru li tßicr, malaj ut li cßaßak re ru yîbanbil riqßuin tzßûm, tento nak tâcßatekß xban nak naxbon rib li moß.q%] 8Ut cui li moß yô chi sachc xbonol nak târil laj tij, tixset saß li tßicr, malaj ut saß li tzßûm.1$] 7Saß xcuuk li cutan târil cuißchic. Cui incßaß xjala xbonol li moß, usta incßaß xniman, muxbil ru. Ut tento xcßatbal usta li moß cuan chiru malaj ut saß xsal.\#3 6laj tij tixqßue chi puchecß ut tixcanab cuißchic xjunes chiru cuukub cutan chic.u"e 5Ut cui incßaß xniman li moß chiru li tßicr, malaj ut chiru li cßaßak re ru yîbanbil riqßuin tzßûm,/!Y 4Laj tij tento nak tixcßat li tßicr lino ut lana malaj ut li cßaßak re ru yîbanbil riqßuin tzßûm. Tixcßat re nak tixsach ru li moß aßan xban nak naxbon rib.# A 3Saß xcuuk li cutan târil cuißchic. Cui xniman li moß chiru li tßicr malaj chiru li tzßûm, aßan muxbileb chic ru xban nak li moß aßan naxbon rib.R 2Laj tij târil li cßaßru moß ru ut tixqßue xjunes chiru cuukub cutan.r_ 1cui li moß cak malaj ut rax, aßan xcomon li moß li naxbon rib ut tento nak tâcßutekß chiru laj tij.kQ 0malaj ut tâmoßônk jun pedasak li tzßûm malaj ut li cßaßak re ru yîbanbil riqßuin tzßûm,   /Cui tâmoßônk junak li akßej, usta lana usta lino, malaj ut tâmoßônk li cßaßak re ru yîbanbil riqßuin lana malaj lino,  .Muxbil ru tâcanâk toj nak tâqßuirâk. Teßxqßue chi cuânc xjunes toj chirix li naßajej li cuanqueb cuiß lix muhebâleb.7 -Li ani saklep rix târocsi li rakß pejel ut incßaß tixtzßap xjolom. Tixtzßap li ru ut tixjap re chixyebal “Saklep cuix. Incßaß chic usin.”fG ,Li cuînk aßan muxbil chic ru. Laj tij tixye nak muxbil ru xban nak saklep cuan saß xjolom.} +Tento nak laj tij târil chi us lix ra. Cui xsîpoß ut cak ut sak nacßutun, aßan retalil nak saklep cuan saß xjolom. *Abanan cui na-el li xox cak ut sak saß lix jolom li tßuruß xjolom, usta chiru usta chirix, aßan retalil nak cuan saklep saß xjolom.tc )Ut cui tâtßanekß li rismal ut tßuruß saß xbên xpêquem tâcanâk, li cuînk aßan moco muxbil ta ru.r_ (Cui junak cuînk tâtßanekß li rismal, ut tßuruß xjolom tâcanâk, li cuînk aßan moco muxbil ta ru.  'laj tij târil lix ra. Cui xsakoß lix tibel ut incßaß nalemtzßun, yal xox x-el chirix. Moco muxbil ta ru li cristian aßan.J &Cui junak li ixk malaj ut junak li cuînk nasakoß lix tzßûmal,7 %Abanan cui incßaß yô chi nimânc lix ra, ut cui kßek li rismal chiru lix ra, aßan retalil nak xqßuira. Ut laj tij tixye nak incßaß muxbil ru.}u $laj tij târil cuißchic lix ra. Cui xniman, incßaß tento nak târil ma kßan li rismal xban nak li yaj muxbil ru.H  #Abanan cui yôk chi nimânc lix ra nak ac xyeheß nak xqßuira,E "Saß xcuuk li cutan laj tij târil chi us lix ra. Cui incßaß yô chi nimânc, ut cui incßaß cham xsaß, laj tij tixye nak xqßuira ut moco muxbil ta chic. Ut li yaj tixpuchß li rakß.)M !laj tij tixye re li yaj nak tixjo li rismal xjolom malaj ut lix mach. Abanan incßaß tixbes li rismal chiru lix ra. Ut tixqßue xjunes chiru cuukub cutan chic.# A Saß xcuuk li cutan laj tij târil cuißchic lix ra. Cui lix ra incßaß xniman, ut cui incßaß kßan li rismal chiru lix ra, ut cui incßaß cham xsaß,+ Q Abanan nak laj tij târil lix ra, cui tixqßue retal nak incßaß cham xsaß, ut cui li rismal moco kßek ta, tento nak tixqßue li yaj xjunes chiru cuukub cutan.6 g laj tij târil lix ra. Cui li ra cham xsaß, ut li rismal xkßanoß ut yô chi sachc, laj tij tixye nak aßan muxbil ru xban nak cuan saklep saß xjolom malaj ut saß xmach.Y - Cui junak ixk malaj ut junak cuînk cuan li xox saß xjolom malaj ut saß xmach,  Cui lix ra incßaß xniman ut yô chi qßuirâc, aßan yal retalil li cßatal yô chi qßuirâc. Ut laj tij tixye nak moco muxbil ta ru.  Saß xcuuk li cutan laj tij târil cuißchic lix ra. Cui yô chi nimânc lix ra, laj tij tixye nak muxbil ru xban nak saklep rix.*O Ut cui laj tij târil nak incßaß xsakoß li rismal chiru lix ra ut incßaß cham xsaß ut yô chi qßuirâc, laj tij tixqßue li yaj xjunes chiru cuukub cutan. tento nak laj tij târil lix ra. Cui sak chic li rismal li cuan chiru ut cham xsaß, aßan saklep rix. Ut laj tij tixye nak muxbil ru.P Cui junak tixcßat rib ut lix cßatal nasakoß ru malaj ut nacakoß ru,- Abanan cui incßaß xniman lix ra, ut caßaj chic retalil li xox li qui-el chirix li nacßutun, laj tij tixye nak xqßuira ut moco muxbil ta ru.P Cui yô chi nimânc lix ra, laj tij tixye nak saklep ut muxbil chic ru.F Abanan cui laj tij naril lix ra ut naxqßue retal nak moco cham ta xsaß ut incßaß xsakoß li rismal chiru lix ra, ut yô chi qßuirâc, laj tij tixqßue li yaj xjunes chiru cuukub cutan. ; Laj tij târil lix ra ut cui cham xsaß ut sak chic li rismal chiru lix ra, laj tij tixye nak muxbil ru li yaj. Xsukßi saklep li xox li qui-el chirix.|s abanan cui li xox nasakoß ut nasipoß ut nacakoß ru, tento nak tâxic riqßuin laj tij chixcßutbal lix ra chiru.4e Cui junak cuânk xox chirix ut tâqßuirâk,~ Laj tij târil chi us lix ra. Cui xsakoß ru lix ra ut yô chi qßuirâc, laj tij tixye nak xqßuira li yaj ut moco muxbil ta chic ru.Q} Cui tâsakokß ru ut yôk chi qßuirâc lix ra, tâxic riqßuin laj tij.{|q Laj tij târil cuißchic lix ra. Cui teto ru lix ra, aßan retalil nak saklep rix. Ut laj tij tixye nak muxbil ru.K{ Abanan cui toj mokon tâtehekß ru lix ra, aßan muxbilak chic ru.Iz  laj tij tixye nak moco muxbil ta ru xban nak sak chic ru lix ra.y  Ut laj tij tixqßue retal lix ra. Cui sak chic ru ut cuan saß chixjunil lix tibel naticla chi rok ut nacuulac toj saß xjolom,x! aßan saklep rix. Ut laj tij tixye nak muxbil ru li yaj. Incßaß tixqßue li yaj xjunes re rilbal chanru lix yajel xban nak ac muxbil ru.ywm Laj tij târil chi us lix ra. Cui sak chic lix ra, ut cui sak chic li rismal chiru lix ra ut cui teto ru lix ra,Cv Tento nak tâcßamekß riqßuin laj tij li ani saklep rix.u Laj tij târil chi us lix ra. Ut cui yô chi nimânc lix ra, laj tij tixye nak aßan saklep rix ut muxbil chic ru li yaj.t Abanan cui lix ra yôk chi nimânc chirix nak laj tij quixye nak moco muxbil ta ru, tento nak tixcßut cuißchic lix ra chiru laj tij.|ss Ut laj tij târil cuißchic lix ra saß xcuuk li cutan. Cui lix ra yô chi qßuirâc ut incßaß xniman, laj tij tixye nak yô chi qßuirâc lix ra. Yal xox li qui-el chirix ut moco muxbil ta ru. Li yaj tixpuchß li rakß ut moco muxbil ta ru.%rE Ut saß li xcuuk li cutan laj tij târil cuißchic lix ra li yaj. Cui târil nak incßaß yô chi nimânc lix ra, li yaj tâcanâk cuukub cutan chic xjunes.q Cui ut sak lix ra ut moco cham ta xsaß, chi moco sak li rismal chiru, laj tij tixqßue li yaj xjunes chiru cuukub cutan. p Laj tij târil chi us li ra. Cui sak chic li rismal chiru lix ra ut cui cham xsaß, aßan saklep rix ut laj tij tixye nak muxbil ru.bo? —Cui junak cristian cuânk junak li ra chiru xtibel, malaj ut xox chirix, malaj ut tâsîpôkß lix tibel, li jun aßan tento tâcßamekß riqßuin laj Aarón laj tij malaj ut riqßuin jun li ralal xcomoneb laj tij.Rn ! Li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Moisés ut laj Aarón ut quixye reheb:,mS Cui li ixk incßaß târûk xlokßbal li carner, naru tixqßue cuib li mucuy malaj ut cuib li paloma toj sâjeb. Jun tixqßue re li cßatbil mayej ut li jun chic tixqßue re nak incßaß chic muxbil ru. Chi joßcaßin laj tij tixtoj rix lix mâc ut li ixk tâsantobresîk riqßuin lix yajel.Bl Ut laj tij tixmayejaheb li xul chiru li Kâcuaß re nak incßaß chic muxbilak ru li ixk. Ut chirix aßan santobresinbil chic tâcanâk li ixk riqßuin lix yajel. Aßan aßin li chakßrab reheb li ixk chirix lix yoßlajic lix cßulaßal, usta têlom usta xkaßal li tâyoßlâk.Cui li ixk incßaß târûk xlokßbal li carner, naru tixqßue cuib li mucuy malaj ut cuib li paloma toj sâjeb. Jun tixqßue re li cßatbil mayej ut li jun chic tixqßue re nak incßaß chic muxbil ru. Chi joßcaßin laj tij tixtoj rix lix mâc ut li ixk tâsantobresîk riqßuin lix yajel.~kw Nak ac xeßnumeß li cutan re xsantobresinquil rib chirix lix yoßlajic lix cßulaßal, usta têlom, usta chßina xkaßal, li ixk tâxic chixqßuebal lix mayej re laj tij chiru li oquebâl re li tabernáculo. Tixqßue jun li carner aj jun chihab chokß re lix cßatbil mayej ut tixqßue ajcuiß jun li paloma toj sâj malaj ut jun li mucuy re nak incßaß chic muxbilak ru.mjU Cui ut tâyoßlâk junak xcßulaßal chßina xkaßal, li ixk aßan muxbilak ru chiru cuib xamân joß naxbânu nak naxcßul xyajel re li po. Ut nak ac xnumeß cuakib xcâcßâl cutan, tâtzßaklok li cutan nak tixsantobresi rib.kiQ Ut li ixk aßin târoybeni oxlaju xcaßcßâl cutan toj tânumekß xyajel. Incßaß naru tixchßeß li cßaßak re ru santobresinbil, chi moco târûk tâoc saß li tabernáculo toj tâtzßaklok li cutan nak tixsantobresi rib.Kh Ut saß xcuakxak li cutan li cßulaßal tixcßul li circuncisión.4gc —Joßcaßin tâye reheb laj Israel: Nak tâyoßlâk xcßulaßal têlom junak li ixk, muxbilak ru tâcanâk chiru cuukub cutan joß naxbânu nak naxcßul xyajel re li po.Ff  Li Kâcuaß Dios quiâtinac riqßuin laj Moisés ut quixye re:Me /Riqßuin aßin têqßue retal cßaßru li muxbil ru ut cßaßru li incßaß muxbil ru. Tento nak tênau bar cuan li xul li naru têtzaca ut bar cuan li xul li incßaß naru têtzaca, chan li Dios.#dA .Aßan aßin li chakßrab tinqßue chirixeb chixjunileb li xul li cuanqueb saß ruchichßochß, joß li nequeßrupupic, joß ajcuiß li cuanqueb saß li haß, joß eb ajcuiß li nequeßxjucuqui ribeb saß chßochß.Riqßuin aßin têqßue retal cßaßru li muxbil ru ut cßaßru li incßaß muxbil ru. Tento nak tênau bar cuan li xul li naru têtzaca ut bar cuan li xul li incßaß naru têtzaca, chan li Dios. c -Lâin li Kâcuaß Dios. Lâin li quin-isin chak êre aran Egipto. Lâin lê Dios. Santobresinbilakex lâex xban nak santin lâin."b? ,Lâin li Kâcuaß lê Dios. Santobresihomak êrib re nak santakex xban nak santin lâin. Mêmux êrib xbaneb li xul li nequeßxjucu ribeb saß chßochß.~aw +Mêmux êrib riqßuin xtzacanquileb li xul aßin. Mêmux êrib riqßuineb chi moco têqßue êrib chi muxecß xbaneb.`5 *Incßaß naru têtzaca li xul li nequeßxjucuqui ribeb saß chßochß, chi moco li nequeßbêc chi cßachcßo, joß ajcuiß li cuanqueb nabal rokeb.i_M )Incßaß naru têtzaca li xul li nequeßxjucu ribeb saß chßochß. Tzßektânanbilak ban êban.^ (Ut cui junak tixtiu xtibel li camenak xul, li jun aßan tento nak tixpuchß li rakß. Abanan muxbilak ru tâcanâk toj tâoc li kßojyîn. Ut li ani tixpako li camenak xul tixmux rib. Tento nak tixpuchß li rakß ut muxbilak ru tâcanâk toj tâoc li kßojyîn. ] 'Cui junak li xul tâcâmk xcomoneb li nequetiu, li ani tâchßeßok re tixmux rib. Ut muxbilak ru tâcanâk toj tâoc li kßojyîn.\ &Abanan cui ac qßuebil saß haß li iyaj nak li camenak xul tâtßanekß saß xbên, li iyaj aßan muxbil chic ru tâcanâk.m[U %Cui li camenak xul tâtßanekß saß xbên li iyaj li oc re raubal, li iyaj aßan moco muxbil ta ru.0Z[ $Abanan moco muxbilak ta ru li yußam haß ut li becbil haß li tânak cuiß li camenak xul. Abanan li ani tâchßeßok re jun li camenak xul, muxbil chic ru tâcanâk.6Yg #Aß yal cßaßru tânak cuiß li camenak xul muxbil chic ru tâcanâk ut lix naßaj li xam malaj ut li horno yîbanbil riqßuin chßochß muxbileb chic ru ut tento têjucß.BX "Ut cui li haß li cuan saß li ucßal aßan tânak saß li tzacaêmk, muxbil chic ru tâcanâk li tzacaêmk. Ut chixjunil li haß li cuan saß li ucßal aßan, muxbil chic ru tâcanâk..WW !Cui jun li camenak xul tâtßanekß chi saß li chßochß ucßal, muxbil chic ru tâcanâk li ucßal joß ajcuiß li cuan chi saß. Tento nak têjor li ucßal aßan.DV Ut cui li camenak xul tâtßanekß saß xbên li cßaß re ru, li quinak cuiß muxbilak chic ru, usta cheß, usta tßicr, usta tzßûm, usta kßes ru tßicr ut yalak cßaßru chi cßanjelebâl. Muxbilak chic ru tâcanâk toj tâoc li kßojyîn. Ut tento nak tâqßuehekß saß haß re nak incßaß chic muxbilak ru.IU  Aßaneb aßin li xul li incßaß naru têtzaca xcomoneb li nequeßbêc saß chßochß. Li ani tâchßeßok re jun li camenak xul xcomoneb aßan muxbil chic ru tâcanâk toj tâoc li kßojyîn.YT- li qßuix ûch, li ahin, li tôlococ, ut li chujchuj joß ajcuiß li pereßmâl.S1 Saß xyânkeb li xul li nequeßbêc chi cßachcßo saß ruchichßochß, aßaneb aßin li incßaß naru têtzaca: li sakbin, li chßo, ut li amoch;R7 Li ani tixcuaclesi junak li camenak xul xcomoneb aßan, tento nak tixpuchß li rakß ut li jun aßan muxbil chic ru tâcanâk toj tâoc li kßojyîn.YQ- Incßaß naru têtzaca li xul li cuanqueb câhib li rok cui nequeßbêc tzßakal saß xyi li rokeb. Li ani tâchßeßok re junak li camenak xul xcomoneb aßan, muxbil chic ru tâcanâk toj tâoc li kßojyîn.fPG Aßaneb aßin li xul aßin: eb li xul li cuanqueb cuib li rixißij, abanan mâcßaß xxâla li rok ut eb li incßaß nequeßxhab xcuaheb xcaß sut. Muxbil ru tâcanâk li ani tâchßeßok re li camenak xul xcomoneb aßan.O Li ani tixcuaclesi li camenak xul aßin, tento nak tixpuchß li rakß ut li jun aßan muxbil chic ru tâcanâk toj tâoc li kßojyîn. N Cuanqueb li xul camenak incßaß naru têchßeß. Cui têchßeß, têmux êrib ut muxbil chic ru texcanâk toj tâoc li kßojyîn.M Abanan incßaß naru têtzaca li jun chßol chic li xul li cuanqueb xxicß ut cuanqueb câhib rok. Tzßektânanbilak êban."L? Naru têtzaca laj sâcß joß eb ajcuiß li jun chßol chic ut naru têtzaca ajcuiß li cuib pây ru li chiliß ut li jun chßol chic li nequeßpiscßoc.tKc Abanan cuanqueb li xul li cuanqueb xxicß ut cuanqueb rok naru têtzaca. Aßaneb li xul li nequeßpiscßoc.uJe Incßaß naru têtzaca li cocß xul li cuanqueb xxicß ut cuanqueb câhib li rokeb. Tzßektânanbilak êban.KI li cigueña, li sakiquil, li xul abubilla, joß ajcuiß li sotzß.IH  lix patux haß, ut li pelícano, ut jun pây chic ru li soßsol;HG  li qßuila pây ru li cuarom ut li qßuila pây ru li xul jotz;tFc joß ajcuiß li nimla xul avestruz, ut li cuarom ut li jotz, joß eb ajcuiß li qßuila pây ru chi cßuch;6Ei joß eb ajcuiß li qßuila pây ru chi tzßok;7Dk li cßuch li kßek rix joß ajcuiß li cak rix;.CW Chixjunileb li xul aßin li nequeßrupupic, tzßektânanbilak êban ut incßaß naru têtiu lix tibeleb; li tßiu, li soßsol li kßek rix, ut li soßsol li cak rix;zBo Chixjunileb li xul li cuanqueb saß haß tzßektânanbilakeb êban cui mâcßaßeb xxicß ut mâcßaßeb xta rix.{Aq Incßaß naru têtzaca. Tzßektânanbilak ban êban. Incßaß têtiu lix tibeleb, chi moco têchßeß cui camenak.@5 Abanan eb li xul li cuanqueb saß eb li nimaß ut li palau incßaß têtzaca cui mâcßaßeb xxicß ut mâcßaßeb xta rix. Tzßektânanbilak êban.?% Saß xyânkeb chixjunileb li xul li cuanqueb saß li palau ut saß eb li nimaß naru nequetzaca eb li car li cuan xxicß ut li cuan xta rix. >; Incßaß naru nequetiu xtibeleb li xul aßin ut incßaß ajcuiß naru nequechßeß nak camenakeb xban nak cui nequechßeß, muxbil chic êru texcanâk.3=a Joßcan ajcuiß li âk. Incßaß naru nequetzaca xban nak usta jun ajcuiß lix xâla rok, abanan incßaß naxhab xcua xcaß sut. Aßan jun li xul incßaß us chokß êre.%<E Joßcan ajcuiß li imul. Incßaß naru nequetzaca xban nak usta naxhab xcua xcaß sut, abanan moco jun ta xxâla rok. Aßan jun li xul incßaß us têtzaca.$;C Incßaß naru nequetzaca li xul tejón xcßabaß xban nak usta naxhab xcua xcaß sut, abanan moco jun ta xxâla rok. Aßan jun li xul incßaß us têtzaca._:9 Abanan, eb li xul li incßaß nequeßxhab xcuaheb xcaß sut ut eb li mâcßaß cuib rixißij incßaß naru nequetzaca. Incßaß naru nequetzaca li camello xban nak usta naxhab xcua xcaß sut, moco cuib ta rixißij.n9W Naru nequetiu xtibeleb li xul li jun xxâla rok ut cuib rixißijeb, li nequeßxhab xcuaheb xcaß sut. 8 —Yehomak chi joßcaßin reheb laj Israel. Saß xyânkeb li xul li cuanqueb saß ruchichßochß sicßbil ru li naru têtiu xtibel.Y7 / Li Kâcuaß Dios quiâtinac riqßuineb laj Moisés ut laj Aarón ut quixye reheb:T6# Nak quirabi li cßaßru quixye laj Aarón, quicßojla xchßôl laj Moisés.55 Ut laj Aarón quixye re laj Moisés: —Qßue retal. Chiru li cutan aßin xeßmayejac re xtzßâmanquil xcuybal lix mâqueb ut queßxcßat lix mayej chiru li Kâcuaß. Abanan lâin xincßul li xutân aßin. ¿Ma xsahoß ta biß raj saß xchßôl li Kâcuaß cui ta lâin xintzaca li mayej re xtzßâmanquil xcuybal li mâc? chan.Nak quirabi li cßaßru quixye laj Aarón, quicßojla xchßôl laj Moisés.-4U Nequenau nak lix quiqßuel li xul aßin incßaß quicßameß saß li Santil Naßajej. Joßcan nak xetiu raj lix tibel saß li naßajej aßan joß quinye êre, chan.3{ —¿Cßaßut nak incßaß quetzaca li mayej re xtzßâmanquil xcuybal li mâc saß jun li naßajej santo? Li mayej aßin santo. Li Kâcuaß quixqßue êre li mayej aßin re têtzaca re xtzßâmanquil xcuybal xmâqueb li tenamit chiru li Kâcuaß.]25 Laj Moisés quixpatzß li mayej chibât li quiqßueheß re xtzßâmanquil xcuybal lix mâqueb. Cßajoß nak quijoskßoß nak quirabi nak ac quicßateß. Quipoß riqßuin laj Eleazar ut laj Itamar ut quixye reheb:]15 Riqßuin lix xêbul li mayej li nacßatman têcßam li re xchßôl ut li rukß li teßxtaksi saß rukßeb chiru li Kâcuaß. Rajlal têcßul aßin chokß êre ut reheb lê ralal êcßajol joß quixye li Kâcuaß.0 Lâex ut eb lê ralal êcßajol naru têtzaca li re xchßôl ut li rukß li quitaksîc chiru li Kâcuaß. Têtiu saß jun li naßajej santo. Aßan li textzßak lâex nak eb laj Israel teßxqßue lix mayej re xcßambaleb rib saß usilal riqßuin li Dios.9/m Lâat ut eb lâ cualal têcuaß saß jun li naßajej santo. Aßan li textzßak lâex nak naqßueman li cßatbil mayej chiru li Kâcuaß xban nak joßcan quixye cue li Kâcuaß.a.= Laj Moisés quiâtinac riqßuineb laj Aarón ut laj Eleazar ut laj Itamar, li cuib chi ralal laj Aarón li incßaß queßcamsîc. Quixye reheb: —Têcßam li cßaj li qui-elaßan nak quiqßueheß li cßatbil mayej cßaj. Riqßuin aßan têyîb li caxlan cua li mâcßaß xchßamal ut têcuaß chixcßatk li artal xban nak li mayej aßin santo.q-] Tento nak têtzoleb laj Israel riqßuin chixjunil li chakßrab li xinqßue re laj Moisés, chan li Dios.,3 Tento nak têqßue retal chi us cßaßru li santobresinbil ut cßaßru li muxbil ru. Tênau xsicßbal ru cßaßru li us ut cßaßru li incßaß us.++ —Lâat ut eb lâ cualal incßaß târûk tex-oc saß li tabernáculo cui yôquex chi ucßac vino malaj ut li haß li nacaltesin re nak incßaß texcâmk. Aßin jun li chakßrab tento têbânu lâex ut tento ajcuiß teßxbânu eb lê ralal êcßajol li teßcuânk mokon.F* Li Kâcuaß Dios quiâtinac riqßuin laj Aarón ut quixye re:s)a Ut lâex texcanâk arin saß li oquebâl re li tabernáculo. Cui tex-êlk, texcâmk xban nak lâex sicßbil êru xban li Kâcuaß Dios nak quiqßueheß li aceite saß êjolom, chan. Ut queßxbânu joß queßyeheß re xban laj Moisés.(3 Laj Aarón cuan rochbeneb laj Eleazar ut laj Itamar li ralal cuib. Laj Moisés quixye reheb: —Mêrisi xbatbal lê jolom ut mêkßich lê rakß xban xrahil êchßôl re nak incßaß texcâmk ajcuiß lâex ut re nak incßaß tâchâlk xjoskßil li Kâcuaß Dios saß xbêneb chixjunileb li tenamit. Aban lê rech tenamitil aj Israel teßrahokß saß xchßôleb xban li xam li quixtakla chak li Kâcuaß.8'k Eb aßan queßcuulac chirisinquileb. Queßrisi li camenak toj chirix li naßajej li cuanqueb cuiß lix muhebâleb joß quixye laj Moisés. Ut cuan li rakßeb laj tij chirixeb.& Laj Moisés quixbokeb laj Misael ut laj Elzafán, eb li ralal laj Uziel. Laj Uziel, aßan li rican laj Aarón. Laj Moisés quixye reheb: —Quimkex ut isihomak lê camenak saß li tabernáculo. Cßamomak toj chirix li naßajej li cuanqueb cuiß li kamuhebâl, chan.?%y Tojoßnak laj Moisés quixye re laj Aarón: —Aßan aßin li quiraj xyebal li Kâcuaß nak quixye: “Tâcßutûnk lin santilal chiruheb li ani nequeßxbânu li cßaßru ninye. Ut chiruheb chixjunileb li tenamit tâqßuehekß inlokßal.”— Ut laj Aarón incßaß quichakßoc nak quirabi li cßaßru quixye.k$Q Joßcan nak li Kâcuaß quixtakla jun li xam re teßcßatekß. Ut aran queßcam chiru li Kâcuaß.u# g Eb li ralal laj Aarón, laj Nadab ut laj Abiú, queßxqßue li xam chi saß li sansar, abanan li xam aßan jalan chiru li quixye li Dios. Queßxqßue ajcuiß li pom ut queßxmayeja chiru li Dios. Incßaß queßxbânu joß quixye li Dios.D" Ut li Kâcuaß quixtakla li xam ut quixcßat li mayej ut li xêb li cuan saß xbên li artal. Nak eb li tenamit queßril li xam queßxhupub ribeb saß chßochß ut queßxlokßoni li Dios.!' Laj Moisés rochben laj Aarón queßoc saß li tabernáculo. Ut nak queßel queßxtzßâma chiru li Dios nak târosobtesiheb li tenamit. Ut li Kâcuaß quixcßutbesi lix lokßal chiruheb chixjunileb li tenamit.Ut li Kâcuaß quixtakla li xam ut quixcßat li mayej ut li xêb li cuan saß xbên li artal. Nak eb li tenamit queßril li xam queßxhupub ribeb saß chßochß ut queßxlokßoni li Dios.A } Nak quirakeß xqßuebaleb li mayej re xtzßâmanquil xcuybal li mâc ut li cßatbil mayej joß ajcuiß li mayej re xcßambal ribeb saß usilal riqßuin li Dios, laj Aarón quixtaksi li rukß saß xbêneb li tenamit ut quixtzßâma chiru li Dios nak târosobtesiheb li tenamit. Chirix aßan qui-el chiru li artal. Laj Aarón quixtaksi saß rukß chiru li Kâcuaß li re xchßôl ut li rukß li xul li cuan saß xnim joß quiyeheß re xban laj Moisés. Eb li ralal laj Aarón queßxqßue li xêb saß xbên li re xchßôl. Ut laj Aarón quixqßue li xêb saß xbên li artal ut quixcßat.,S Ut queßxchap lix xêbul li cuacax ut li carner, ut lix xêbul lix cßamcßot, joß ajcuiß lix ye rochben lix xêbul, ut lix quênkß ut lix xêbul lix chßochß.R Quixcamsi li cuacax ut li carner têlom ut quixmayeja re xcßambaleb rib saß usilal riqßuin li Kâcuaß. Eb li ralal queßxqßue li quicß re ut laj Aarón quixrachrachi chire li artal chixjun sutam.D Ut quixqßue ajcuiß li mayej cßaj. Quixchap jun môchß ut quixcßat saß xbên li artal. Li mayej aßan jun chic li mayej tixbânu chirix li cßatbil mayej li quixqßue rajlal ekßela.vg Quixcßam ajcuiß li xul li tâqßuehekß chokß cßatbil mayej ut quixmayeja. Quixbânu joß quixye li Dios.Y- Chirix aßan laj Aarón quixqßue lix mayejeb li tenamit. Quixchap li têlom chibât ut quixcamsi. Ut quixmayeja chiru li Kâcuaß re xtzßâmanquil xcuybal lix mâqueb joß quixbânu riqßuin li xbên mayej.p[ Laj Aarón quixchßaj lix cßamcßot ut li rok ut quixcßat saß li artal saß xbên li cßatbil mayej.  Queßxqßue re laj Aarón li setbil tib joß ajcuiß lix jolom li xul ut laj Aarón quixcßat saß xbên li artal chokß xmayejeb.*O Chirix aßan quixcamsi li xul li quixqßue chokß xcßatbil mayej. Eb li ralal queßxqßue li quicß re ut laj Aarón quixrachrachi chire li artal chixjun sutam.{ Ut lix tibel rochben lix tzßûmal quixcßam toj chirix li naßajej li cuanqueb cuiß lix muhebâleb ut aran quixcßat.3a Quixcßat saß li artal lix xêbul ut lix quênkß ut lix xêbul lix chßochß li xul li quixmayeja re xtzßâmanquil xcuybal lix mâc. Quixbânu joß quixye li Kâcuaß.dC Eb li ralal queßxxoc li quicß ut queßxqßue re laj Aarón. Ut laj Aarón quixtzßa li rukß saß li quicß ut quixyul chiruheb li xucub li cuan saß xcâ xucûtil li artal. Li qui-elaßan quixhoy saß xtôn li artal.hK Ut laj Aarón quijiloc riqßuin li artal ut quixcamsi li toro toj sâj re xtojbal rix lix mâc.<s Ut laj Moisés quixye re laj Aarón: —Jilon chak riqßuin li artal ut tâqßue lâ mayej re xtzßâmanquil xcuybal lâ mâc ut tâqßue li cßatbil mayej re xtojbal rix lâ mâc ut lix mâqueb li tenamit. Tâqßue lix mayejeb li tenamit re xtzßâmanquil xcuybal lix mâqueb joß quixye li Kâcuaß, chan.- Ut laj Moisés quixye reheb: —Aßan aßin li xextakla cuiß li Kâcuaß. Chebânuhak re nak li Kâcuaß tixcßutbesi lix lokßal chêru, chan.8k Ut queßxcßam li mayej chiru li oquebâl re li tabernáculo joß quiyeheß reheb xban laj Moisés. Ut chixjunileb laj Israel queßcuulac aran ut queßxakli chiru li Kâcuaß.2_ Teßxqßue ajcuiß jun li cuacax ut jun li têlom carner re teßxmayeja re xcßambal ribeb saß usilal riqßuin li Kâcuaß. Teßxmayeja chiru li Kâcuaß rochben li cßaj junajinbil riqßuin aceite. Teßxbânu chi joßcan xban nak chiru li cutan aßin tixcßutbesi rib li Kâcuaß chiruheb, chan.g I Tâye reheb laj Israel nak teßxqßue jun li têlom chibât re xtzßâmanquil xcuybal lix mâqueb. Teßxqßue ajcuiß jun li toro ut jun li carner re teßxcßat chokß xmayej. Jun chihab cuânk reheb ut tzßakalakeb re ru.F  Quixye re laj Aarón: —Chap jun li toro toj sâj ut tâmayeja re xtzßâmanquil xcuybal lê mâc. Ut tâchap jun li têlom carner ut tâcßat re lê mayej. Tzßakalakeb re ru li tâqßue.  # Saß lix cuakxak li cutan laj Moisés quixbok laj Aarón ut eb li ralal ut quixbokeb ajcuiß li nequeßcßamoc be saß xyânkeb laj Israel.i M$Ut laj Aarón ut eb li ralal queßxbânu chixjunil li quiyeheß re laj Moisés xban li Kâcuaß.1 ]#Texcanâk chiru li oquebâl re li tabernáculo chiru cuukub cutan ut cuukub kßojyîn. Têbânu joß xye li Kâcuaß re nak incßaß texcâmk xban nak joßcan quixye cue li Kâcuaß, chan laj Moisés.Ut laj Aarón ut eb li ralal queßxbânu chixjunil li quiyeheß re laj Moisés xban li Kâcuaß.%"Li Kâcuaß quixye nak takabânu chixjunil li xkabânu chiru li cutan aßin re xtojbal rix lê mâc. Ut xkabânu joß quixye ke li Kâcuaß.:o!Incßaß naru texêlk chiru li oquebâl re li tabernáculo. Texcanâk ban aran chiru cuukub cutan. Nak ac xnumeß cuukub cutan êkßaxtesinquil chiru li Kâcuaß, naru tex-êlk.W) Ut li joß qßuial chic li tib ut li caxlan cua li incßaß têchoy, têcßat.9Ut laj Moisés quixye re laj Aarón ut reheb li ralal: —Têchik li tib aßin chiru li oquebâl re li tabernáculo. Ut aran ajcuiß têtzaca rochben li caxlan cua li cuan saß li chacach, li quiqßueheß cuiß li mayejanbil caxlan cua re xkßaxtesinquileb laj tij chiru li Kâcuaß. Têbânu chi joßcan xban nak li Kâcuaß quixye cue: “Laj Aarón ut eb li ralal teßxtzaca li tzacaêmk aßin,” chan.kQChirix aßan laj Moisés quixchap caßchßin li quicß li cuan saß li artal ut quixchap ajcuiß caßchßin li aceite ut quixrachrachi saß xbên laj Aarón ut chiru li rakß. Quixrachrachi ajcuiß saß xbêneb li ralal ut chiru li rakßeb. Joßcaßin nak quixkßaxtesi re li Kâcuaß laj Aarón ut eb li ralal ut quixkßaxtesi re li Kâcuaß li rakßeb.3aUt laj Moisés quixchap li re xchßôl li carner li tâtzßak aßan ut quixtaksi saß rukß chiru li Kâcuaß chokß xmayej. Quixbânu joß quiyeheß re xban li Kâcuaß. j~}}d|{zzDyxxCwvvuhtsssrqzpppo9nn=mllkkjDiihg2ff?edccbbba``_N^]\[ZZY!XWWNVV=UTTKSRR1QQ PnONM LKJcIH$GDFF+EbDDCyBA@?><;;8:9X8876544 3210.---2,+w*>)x(p'z&&.%J$#"!O j--v@C whHv,N H K / T,^<uje Chebânu li chakßrab li yôquin chixqßuebal êre. Mêqßue chi batzßûnc lê quetômk riqßuin li xul li jalan pây ru. Ut incßaß têrau cuib pây ru li iyaj saß jun chi naßajej. Ut incßaß têrocsi lê rakß li jalan jalânk pây ru lix nokßil.CdMêqßue rêkaj li ra xîcß riqßuin raylal. Ut mêqßue saß êchßôl li raylal tâuxk êre. Têra ban lê ras êrîtzßin joß nak nequera êrib. Lâin li Kâcuaß xinyehoc re aßin.c Incßaß têjoskßi lê ras êrîtzßin. Têkßus saß xyâlal li ani namâcob re nak incßaß textzßakônk riqßuin lix mâc.bMexyoßoban âtin chirixeb lê ras êrîtzßin. Ut mêqßueheb chi camsîc lê ras êrîtzßin. Lâin li Kâcuaß Dios xinyehoc re aßin. a;Nak texrakok âtin, chebânu saß xyâlal. Mêcol rix li nebaß, chi moco checol rix li biom. Saß xyâlal ban texrakok âtin saß xbêneb chixjunileb.`Mêhob li tzßaptzßôqueb xic, chi moco têqßue chixtichbaleb li rok li mutzßeb ru. Têxucua cuu xban nak lâin li Kâcuaß lê Dios._ Mêrahobtesiheb lê ras êrîtzßin, chi moco têrelkßa li cßaßru reheb. Ut têtoj lê môs saß xkßehil. Mêcanab chokß re cuulaj.!^= Mêbânu li juramento saß incßabaß lâin chi mâcßaß rajbal. Cui têbânu chi joßcan têmux ru lin cßabaß. Lâin lin Kâcuaß xinyehoc re aßin.K] Mex-elkßac, mexbalakßic, ut mêticßtißi êrib chi ribil êrib.H\  Nak têsicß ru lê uvas, incßaß têsicß chi us, chi moco têmolcßa li natßaneß. Têcanab ban reheb li nebaß ut reheb li jalaneb xtenamit. Lâin li Kâcuaß lê Dios xinyehoc re aßin.f[G Ut nak têsicß ru lê racuîmk, incßaß têsicß chi us, chi moco têmolcßa li natßaneß.:ZoLi ani tâtzacânk re li tib saß rox li cutan, li jun aßan cuânk xmâc xban nak xmux ru li kßaxtesinbil cue lâin. Ut li jun aßan tâisîk saß xyânkeb lin tenamit Israel.uYeMuxbil chic ru li tib saß li rox li cutan. Cui natiuheß saß li rox cutan, incßaß tâcßulekß li mayej.!X=Tento xtzacanquil li tib saß li cutan nak xcamsîc li xul ut saß li xcab li cutan. Ut li joß qßuial chic tâcanâk re li rox cutan, tento xcßatbal.}WuNak têqßue lê mayej re xcßambal êrib saß usilal cuiqßuin, têbânu joß xinye êre re nak tincßul lê mayej.V+Mêlokßoniheb chic li yîbanbil dios, chi moco têyîb êjalanil dios chßîchß re têlokßoni. Lâin li Kâcuaß lê Dios xinyehoc re aßin.zUoChexucuâk ru lê naß êyucuaß. Ut têoxlokßi li hilobâl cutan. Lâin li Kâcuaß lê Dios xinyehoc re aßin.}Tu—Tâye reheb chixjunileb laj Israel: Santakex chêjunilex lâex xban nak lâin santin. Lâin li Kâcuaß lê Dios.FS Li Kâcuaß Dios quiâtinac riqßuin laj Moisés ut quixye re: RJoßcan nak lâex chebânuhak li cßaßru nequexinchakßrabi cuiß. Mêtzol xbânunquil li mâusilal li queßxbânu li tenamit li cuanqueb aran nak toj mâjiß nequex-oc lâex. Mêmux êrib chixbânunquil aßan. Lâin li Kâcuaß lê Dios xinyehoc re aßin.RQLi ani tixbânu eb li mâusilal aßin tâisîk saß xyânkeb laj Israel.Joßcan nak lâex chebânuhak li cßaßru nequexinchakßrabi cuiß. Mêtzol xbânunquil li mâusilal li queßxbânu li tenamit li cuanqueb aran nak toj mâjiß nequex-oc lâex. Mêmux êrib chixbânunquil aßan. Lâin li Kâcuaß lê Dios xinyehoc re aßin.P3Cui lâex têbânu li mâusilal joß queßxbânu eb aßan, têmux ru li naßajej ut naru nequex-isîc saß lê naßaj joß nak queßisîc eb aßan.5OeChixjunil li mâusilal aßan queßxbânu li tenamit li queßcuan saß li naßajej. Ut muxbil chic ru li chßochß quicana xbaneb li cuanqueb aran nak toj mâjiß nequex-oc.ZN/Joßcan nak lâex aj Israel tento nak têbânu li cßaßru naxye lin chakßrab. Mêbânu li mâusilal joß xeßxbânu eb aßan, joß lâex aj Israel, joß eb ajcuiß li jalan xtenamit li cuanqueb saß êyânk.M7Xban li mâusilal li queßxbânu, queßxmux ru li naßajej. Joßcan nak lâin tinqßueheb chixtojbal rix lix mâqueb nak teßisîk saß lix naßajeb.$LCMêmux êrib xbânunquil li cßaßak re ru aßin xban nak aßan incßaß us. Aßan lix mâusilaleb li tenamit li tincuisi saß li naßajej li tex-oc cuiß.NKJunak cuînk incßaß naru naxchßic rib riqßuin li xul. Incßaß naru tixmux rib xbânunquil li mâusilal aßan. Chi moco junak ixk tixchßic rib riqßuin li xul. Kßaxal yibru xbânunquil aßan. JJunak cuînk incßaß naru naxchßic rib riqßuin li rech cuînkilal joß naxbânu riqßuin junak ixk. Nimla mâc xbânunquil aßan.IJunak cuînk incßaß naru tixqßue li ralal xcßajol chokß xcßatbil mayej chiru li yîbanbil dios Moloc. Incßaß târisi xlokßal lin cßabaß lâin li Kâcuaß lê Dios riqßuin xbânunquil aßin. Lâin li Kâcuaß li yôquin chi yehoc re aßin.HJunak cuînk incßaß naru naxchßic rib riqßuin li rixakil li ras rîtzßin. Cui tixbânu li mâusilal aßan, tixmux rib.gGIJunak cuînk incßaß naru naxchßic rib riqßuin junak ixk cui yô xcßulbal xyajel re li po.!F=Junak cuînk incßaß naru naxchßic rib riqßuin li ras malaj ut li rîtzßin li rixakil nak toj yoßyo li rixakil re nak incßaß xicß teßril ribeb.%EEJunak cuînk incßaß naru naxchßic rib riqßuin lix cab xrabin, chi moco riqßuineb li ri li rixakil, xban nak xcomoneb rib. Nimla mâc xbânunquil aßan.tDcJunak cuînk incßaß naru naxchßic rib riqßuin li rixakil li ras. Incßaß naru tixcßut xxutân li ras.CJunak cuînk incßaß naru naxchßic rib riqßuin li ralib. Incßaß naru tixcßut xxutân xban nak aßan rixakil li ralal. B;Junak cuînk incßaß naru naxchßic rib riqßuin li rixakil li rican. Incßaß naru tixcßut xxutân xban nak li ixk aßan rixakil li ras lix yucuaß.}Au Junak cuînk incßaß naru naxchßic rib riqßuin li ras malaj li rîtzßin lix naß xban nak aßan xcomon lix naß.r@_ Junak cuînk incßaß naru naxchßic rib riqßuin li ranab lix yucuaß xban nak aßan xcomon lix yucuaß.? Junak cuînk incßaß naru naxchßic rib riqßuin lix cab ranab, xban nak aßan li ranab. Incßaß naru tâcuânk riqßuin.>% Mêmux êrib riqßuin xchßicbal êrib riqßuin lix rabin lê ralal, malaj ut riqßuin lix coß lê rabin. Cui têbânu aßan, têmux êrib.=+ Junak cuînk incßaß naru naxchßic rib riqßuin li ranab, malaj ut riqßuin li rîtzßin ixk, usta jalan xyucuaß malaj ut jalan lix naß. Incßaß naru naxcßut xxutân li ranab, usta saß li rochoch quiyoßla malaj ut saß jalan cab. Incßaß naru tâcuânk riqßuin.~<wJunak cuînk incßaß naru naxchßic rib riqßuin li rixakil lix yucuaß. Incßaß naru naxcßut xxutân lix yucuaß.3;aCui junak cuînk naxchßic rib riqßuin lix naß, li jun aßan naxcßut xxutân lix yucuaß. Li cuînk incßaß naru tâcuânk riqßuin lix naß, xban nak aßan lix naß.:1Junak cuînk incßaß naru tixchßic rib riqßuin junak ixk re tâcuânk riqßuin cui rechßalal li ixk. Lâin li Kâcuaß yôquin chi yehoc êre.19]Cui têbânu li cßaßru naxye lin chakßrab li xinqßue êre, ut cui têbânu chixjunil li cßaßru xexintakla cuiß, tâcuânk lê yußam. Lâin li Kâcuaß lê Dios.(8KChebânuhak ban li naxye saß lin chakßrab li xinqßue êre. Chebânuhak chixjunil li cßaßru xexintakla cuiß. Lâin li Kâcuaß lê Dios xinyehoc re aßin.97mTexcuânk saß xyâlal ut incßaß têbânu joß nequeßxbânu li cuanqueb saß li tenamit Egipto li quexcuan cuiß chak. Chi moco têbânu joß nequeßxbânu li cuanqueb saß li naßajej Canaán li yôquin cuiß chêcßambal. Chi moco têtzol êrib chixbânunquil li cßaßru naxye saß lix chakßrabeb.@6}—Ye reheb laj Israel nak lâin li Kâcuaß lix Dioseb.@5 Li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Moisés ut quixye re:\43Cui incßaß tâatînk ut cui incßaß tixpuchß li rakß, tâcanâk chi muxbil ru.s3aCui junak naxtzaca xtibel li xul li yal nacam xjunes malaj ut quicamsîc xban joskß aj xul, li jun aßan xmux rib, usta aj Israel usta jalan xtenamit. Tento nak tâatînk ut tixpuchß li rakß. Ut muxbil ru tâcanâk toj tâoc li kßojyîn. Riqßuin aßan santobresinbilak chic.Cui incßaß tâatînk ut cui incßaß tixpuchß li rakß, tâcanâk chi muxbil ru.a2=Li quicß, aßan xyußam ut xmetzßêu li tibelej. Joßcan nak li Kâcuaß quixye reheb laj Israel nak incßaß naru teßxtzaca li quicß. Cui junak tixtzaca li quicß, li jun aßan tâisîk saß xyânkeb laj Israel.m1U Cui junak aj Israel malaj ut junak jalan xtenamit li cuan saß êyânk tixchap junak li xul saß qßuicheß malaj junak li xul li narupupic li naru xtiubal xtibel, tixhoy lix quiqßuel ut tixqßue chßochß saß xbên li quicß.*0O Joßcan nak lâin xinye êre nak mâ jun saß êyânk tixtzaca li quicß. Usta aj Israel usta jalan xtenamit li cuânk saß êyânk, incßaß tixtzaca li quicß.`/; Li quicß, aßan xyußam ut xmetzßêu li tibelej. Lâin xinye nak têmayeja li quicß chiru li artal re xtojbal rix lê mâc. Riqßuin quicß têtoj rix lê mâc xban nak li quicß, aßan li natojoc rix lê yußam./.Y Cui junak aj Israel, malaj ut junak jalan xtenamit cuânk saß êyânk, tixtiu li quicß, lâin tinjoskßokß riqßuin ut tincuisi aßan saß êyânk lâex aj Israel.-% Cui ut incßaß tixcßam saß li oquebâl re li tabernáculo re tixmayeja chiru li Dios, li jun aßan tâisîk saß êyânk lâex aj Israel.r,_Ut tâye ajcuiß reheb nak cui junak lê rech aj Israelil malaj ut junak jalan xtenamit cuânk saß êyânk, tixqßue lix cßatbil mayej, malaj cßaßak chic re ru chi mayejil, tento nak tixcßam chiru li oquebâl re li tabernáculo.+Incßaß chic teßxmayeja li xul yalak bar chiruheb li mâus aj musikßej li queßxlokßoni chak. Aßin jun li chakßrab cuânk chi junelic. Tento nak têbânu lâex aj Israel ut tento ajcuiß nak teßxbânu eb lê ralal êcßajol li teßcuânk mokon.B*Laj tij tixrach lix quiqßuel li xul saß lix artal li Kâcuaß Dios chire li oquebâl re li tabernáculo. Ut tixcßat lix xêbul li tib chokß re jun sununquil mayej chiru li Kâcuaß.5)eLi chakßrab aßin qßuebil reheb laj Israel re nak incßaß teßmayejak yalak bar saß li cßalebâl. Teßxcßam riqßuin laj tij lix mayejeb re xcßambaleb rib saß usilal riqßuin li Dios. Ut laj tij tixmayeja li xul chiru li Dios chiru li oquebâl re li tabernáculo saß xcßabaßeb li cristian.( ut cui incßaß tixcßam chiru li oquebâl re li tabernáculo re tixmayeja chiru li Kâcuaß, li cuînk aßan cuânk xmâc xban nak quicamsin. Tâcanâk joß jun aj camsinel. Tento nak tâisîk saß xyânkeb laj Israel xban nak quirisi xquiqßuel li xul.,'SYalak ani reheb laj Israel tixcamsi junak toro, junak carner toj sâj, malaj ut junak chibât chi saß li naßajej li cuanqueb cuiß li muhebâleb malaj ut chirix,&y—Ye re laj Aarón ut eb li ralal joß eb ajcuiß chixjunileb laj Israel nak lâin tinqßue li chakßrab aßin reheb.F% Li Kâcuaß Dios quiâtinac riqßuin laj Moisés ut quixye re:U$%"Aßan aßin li chakßrab xinqßue êre. Joßcaßin têbânu rajlal chihab re xtojbal rix li mâc quebânu lâex aj Israel, chan li Dios. Ut laj Aarón quixbânu joß quiyeheß re laj Moisés xban li Dios.B#!Tixbânu chixjunil li tento xbânunquil re nak li Dios tixsantobresi li Lokßlaj Santil Naßajej. Ut tixsantobresi ajcuiß li tabernáculo ut li artal. Chi joßcaßin tixtoj rix lix mâqueb laj tij joß eb ajcuiß chixjunileb li tenamit.Aßan aßin li chakßrab xinqßue êre. Joßcaßin têbânu rajlal chihab re xtojbal rix li mâc quebânu lâex aj Israel, chan li Dios. Ut laj Aarón quixbânu joß quiyeheß re laj Moisés xban li Dios.&"G Laj tij, li xakabanbil chokß xyucuaßileb laj tij saß xnaßaj lix yucuaß ut qßuebil saß xjolom li aceite, aßan li tâqßuehok re li mayej re xtojbal rix lix mâqueb li tenamit. Aßan târocsi li rakßeb laj tij yîbanbil riqßuin lino, li ac kßaxtesinbil chiru li Kâcuaß Dios.5!eAßan jun li hilobâl cutan kßaxal lokß chokß êre re nak texhilânk ut têbânu lê ayûn. Aßan jun chakßrab tenebanbil saß êbên lâex re nak têbânu chi junelic. Saß li cutan aßan texmayejak re xtojbal rix lê mâc. Ut tâcuyekß lê mâc xban li Kâcuaß ut cuybilak sachbilak chic lê mâc.wiAßin jun chakßrab tenebanbil saß êbên ut cuânk chi junelic. Têbânu lâex aj Israel joß ajcuiß eb li jalaneb xtenamit li cuanqueb saß êyânk. Saß li lajêb xbe li xcuuk li po têbânu lê ayûn ut mâ jun li cßanjel têbânu.9mLi ani tâcßatok reheb lix tibel li xul aßan, tento nak tâatînk ut tixpuchß li rakß. Chirix aßan naru na-oc saß li naßajej li cuanqueb cuiß lix muhebâleb laj Israel.wiUt tâisîk saß li naßajej aßan lix tibel li toro ut li chibât li quicßanjelac xquiqßuel saß li Santil Naßajej re xtojbal rix li mâc. Ut aran chirix li naßajej aßan tâcßatekß lix tibel rech xiquic lix tzßûmal ut lix cßot.dCUt li cuînk li tâcßamok re li chibât saß li chaki chßochß bar mâcßaß cristian, tento nak tixpuchß li rakß ut tâatînk. Tojoßnak tâoc cuißchic saß li naßajej li cuanqueb cuiß lix muhebâleb laj Israel.`;Ut tixcßat saß li artal lix xêbul lix mayejeb re xtzßâmanquil xcuybal lix mâqueb.q]Ut saß ajcuiß li naßajej aßan tâatînk ut tixqßue li rakß jun chic chirix. Ut tâêlk chak saß li Santil Naßajej re tixqßue lix cßatbil mayej re xtojbal rix lix mâc aßan ut re ajcuiß xtojbal rix lix mâqueb li tenamit.(KUt chirix aßan, tâoc laj Aarón saß li tabernáculo. Târisi li rakß lino li quixqßue chirix nak qui-oc saß li Lokßlaj Santil Naßajej ut tixcanab aran.%EUt li têlom chibât li târachßab chak saß li chaki chßochß tixcßam chixjunil lix mâusilaleb laj Israel saß li naßajej li mâcßaß cuiß cristian.3aUt tixqßue xcaßbichal li rukß saß xjolom li chibât ut tixye chixjunil li mâc ut li mâusilal li queßxbânu eb laj Israel. Tixbânu chi joßcan re nak tâcanâk chixjunil li mâc saß xbên li chibât. Ut jun li cuînk xakabanbil li tâcßamok re, re târachßab chak saß li chaki chßochß.%ENak laj Aarón târakekß chixsantobresinquil li Lokßlaj Santil Naßajej ut li tabernáculo joß ajcuiß li artal, tixtakla xcßambal li chibât li yoßyo.<sUt tixrach li quicß cuukub sut saß xbên li artal riqßuin rußuj rukß re nak li Dios tixsantobresi xban nak eb laj Israel nequeßxmux ru riqßuin li incßaß us nequeßxbânu.p[Nak tâêlk chak laj Aarón, tâxic chixqßuebal lix quiqßuel li toro ut li chibât saß xbên lix artal li Kâcuaß bar nequeßxcßat cuiß li mayej re xsantobresinquil. Tixyul li quicß chiru li xucub li cuan saß xcâ xucûtil.7Nak laj Aarón cuânk chak saß li Lokßlaj Santil Naßajej chixqßuebal lix mayej re xtojbal rix lix mâc aßan ut eb li cuanqueb saß li rochoch joß eb ajcuiß lix mâqueb li tenamit, mâ ani naru na-oc saß li tabernáculo toj tâêlk chak saß li Lokßlaj Santil Naßajej. Tento nak tixbânu chi joßcan re nak li Dios tixsantobresi li Lokßlaj Santil Naßajej ut tixsantobresi ajcuiß li tabernáculo li cuan saß xyânkeb xban nak eb laj Israel nequeßxmux ru nak nequeßxkßet lix chakßrab ut nequeßxmux ru riqßuin lix mâqueb.zoUt chirix aßan tâxic chixcamsinquil li têlom chibât re xtzßâmanquil xcuybal lix mâqueb li tenamit. Tixcßam lix quiqßuel ut tâxic cuißchic jun pacßal li nimla tßicr saß li naßajej li cuan cuiß li Lokßlaj Câx. Tixrachrachi li quicß saß xbên lix tzßapbal re li Lokßlaj Câx joß ajcuiß chiru. Tixbânu joß quixbânu riqßuin lix quiqßuel li toro.oYLaj Aarón tixcßam caßchßinak xquiqßuel li toro. Riqßuin li rußuj rukß tixrach li quicß saß xbên lix tzßapbal re li Lokßlaj Câx li nacana saß releb sakße ut chiru li Lokßlaj Câx tixrach cuukub sut li quicß aßan.kQ Tixqßue li incienso saß li ru xam ut tixcßat chiru li Kâcuaß. Lix sibel li incienso târamok re lix tzßapbal re li Lokßlaj Câx li nacuyeß cuiß li mâc, li cuan cuiß li chakßrab, re nak laj Aarón incßaß tâcâmk.vg Tixchap li ru xam saß lix artal li Kâcuaß ut tixqßue saß lix sansar. Tixchap cuib môchß li queßbil incienso li sunûnc ut tixcßam saß rukß nak tâxic jun pacßal li nimla tßicr saß li naßajej li cuan cuiß li Lokßlaj Câx. 7 Joßcaßin tixbânu laj Aarón nak tixmayeja li toro re xtojbal rix lix mâc aßan ut re ajcuiß xtojbal rix lix mâqueb li cuanqueb saß li rochoch.7 i Ut li chibât jun li târachßab, laj Aarón tixkßaxtesi chi yoßyo chiru li Kâcuaß ut chirix aßan tixtakla saß li chaki chßochß re xtojbal rix lix mâqueb li tenamit.   Nak ac xbûli rixeb li chibât, laj Aarón tixmayeja li jun chiru li Kâcuaß re xtzßâmanquil xcuybal lix mâqueb li tenamit.E Ut nak ac cuânkeb chiru li oquebâl re li tabernáculo, laj Aarón tixbûli rixeb li cuib chi chibât re rilbal bar cuan li tixqßue chokß mayej chiru li Dios ut bar cuan li târachßab. }Ut chirix aßan tixcßam li cuib chi têlom chibât ut tixkßaxtesi re li Kâcuaß chiru li oquebâl re li tabernáculo.Ut laj Aarón tixmayeja li cuacax toro re xtojbal rix lix mâc aßan ut re ajcuiß xtojbal rix lix mâqueb li cuanqueb saß li rochoch.\3Eb li ralal xcßajol laj Israel teßxqßue cuib li têlom chibât toj sâjeb re laj Aarón re nak tixmayeja re xtzßâmanquil xcuybal lix mâqueb. Ut teßxqßue ajcuiß jun li carner têlom re li cßatbil mayej.a=Tento nak tixqßue chirix li rakß lino li kßaxtesinbil re li Dios, li narocsi laj tij. Tixqßue li rakß li nim rok. Tixqßue ajcuiß lix ta lix cuêx. Tixqßue lix cßâmal xsaß ut tixqßue ajcuiß lix tßicr xbacßbal xjolom. Li tßicr aßin ac kßaxtesinbil re li Dios. Joßcan nak tâatînk xbên cua, tojoßnak tixqßue li rakß chirix.V'Nak tâoc laj Aarón cuan cuiß li tabernáculo, tento nak tixcßam jun cuacax têlom li tâmayejâk re xtzßâmanquil xcuybal li mâc. Ut tixcßam ajcuiß jun li carner têlom chokß re li cßatbil mayej.$CLi Dios quixye re laj Moisés: —Ye re laj Aarón lâ cuas nak incßaß naru tâoc yalak jokße cuan cuiß li Lokßlaj Câx. Cui na-oc yalak jokße, naru nacam xban nak aran ninhilan lâin saß li chanchan chok saß xbên lix tzßapbal re li Lokßlaj Câx li nacuyeß cuiß li mâc. Quiâtinac li Dios riqßuin laj Moisés nak ac xeßcam li cuib chi ralal laj Aarón nak yôqueb chixcßatbal li pom chiru li Kâcuaß.kQ!Li chakßrab aßin, aßan reheb li ixk nak nequeßxcßul xyajel re li po. Ut reheb ajcuiß li na-el xyaßal lix tzßejcual, usta cuînk usta ixk. Ut re ajcuiß li cuînk li tâcuânk riqßuin junak ixk nak yô xyajel re li po.5e Aßin li chakßrab reheb li cuînk li na-el xyaßal lix tzßejcual xban nak cuan xyajel, ut reheb ajcuiß li cuînk li na-el xyaßal lix tzßejcual chi mâcßaß xyajel. Eb li cuînk aßin muxbil ruheb.Li chakßrab aßin, aßan reheb li ixk nak nequeßxcßul xyajel re li po. Ut reheb ajcuiß li na-el xyaßal lix tzßejcual, usta cuînk usta ixk. Ut re ajcuiß li cuînk li tâcuânk riqßuin junak ixk nak yô xyajel re li po.NLâex têye reheb laj Israel nak teßxbânu li chakßrab aßin re nak incßaß muxbilak ruheb nak teßchâlk saß lin tabernáculo li cuan saß xyânkeb. Cui teßxmux ru lin tabernáculo teßcâmk.S!Ut laj tij tixmayeja jun re xtzßâmanquil xcuybal lix mâc li ixk ut li jun chic tixmayeja re lix cßatbil mayej. Joßcaßin nak li ixk tâsantobresîk chiru li Kâcuaß riqßuin li yajel li quixcßul.~1Saß xcuakxak li cutan li ixk tixcßam cuib li mucuy malaj ut cuib li paloma toj sâj ut tixqßue re laj tij chiru li oquebâl re li tabernáculo.}yNak acak xrakeß xcßulbal lix yajel re li po, li ixk târoybeni cuukub cutan ut chirix aßan incßaß chic muxbil ru.|7Ut muxbilak ru li ani tâchßeßok re li cßaßak re ru aßin. Tento nak tâatînk ut tixpuchß li rakß. Muxbil ru tâcanâk toj tâoc li kßojyîn.{)Ut muxbilak ru ajcuiß li cuarib li naxyocob cuiß rib li ixk. Ut muxbil ajcuiß ru li nacßojla cuiß, joß naxcßul nak yô xyajel re li po.BzUt cui nachal xyajel re li po junak li ixk chi toj mâjiß xkßehil, ut cui nabay, li ixk aßan muxbilak ru joß najtil tâbâyk lix yajel re li po joß naxbânu nak naxcßul lix yajel.5yeCui junak cuînk tâcuânk riqßuin junak ixk nak yô xyajel re li po, muxbilak ru li cuînk chiru cuukub cutan ut muxbilak ajcuiß li cuarib li tâyoclâk cuiß li cuînk. xLi ani tâchßeßok re lix cuarib, malaj ut li cßaßru tâcßojlâk cuiß li ixk aßan, muxbil ru tâcanâk toj tâoc li kßojyîn.>wwCui junak tixchßeß li cßaßru tâcßojlâk cuiß li ixk aßan, li ani xchßeßoc re tento nak tâatînk ut tixpuchß li rakß. Ut muxbil chic ru tâcanâk toj tâoc li kßojyîn.v1Li ani tâchßeßok re lix cuarib li ixk nak yô xyajel re li po, tento nak tâatînk ut tixpuchß li rakß ut muxbilak ru toj tâoc li kßojyîn.zuoUt muxbilak ru li tâyoclâk cuiß li ixk nak yôk xyajel re li po. Ut muxbilak ajcuiß ru li tâcßojlâk cuiß.tCui junak ixk yôk xyajel re lix po, muxbil ru chiru cuukub cutan. Ut li ani tâchßeßok re li ixk muxbilak ru toj tâoc li kßojyîn. sCui junak cuînk xcuan riqßuin junak ixk, tento nak teßatînk chixcabichaleb ut muxbilakeb chic ruheb toj nak tâoc li kßojyîn.&rGCui li xyaßal xtzßejcual nanak chiru tßicr, malaj ut chiru li yîbanbil riqßuin tzßûm, tento xpuchßbal. Ut muxbil ru tâcanâk toj tâoc li kßojyîn.q%Nak junak cuînk x-el xyaßal lix tzßejcual chi mâcuaß xban yajel, tento nak tâatînk ut muxbil ru tâcanâk toj nak tâoc li kßojyîn.pp[Ut laj tij tixmayejaheb. Li jun tixmayeja re xtzßâmanquil xcuybal xmâc li cuînk. Ut li jun chic tixmayeja re lix cßatbil mayej. Joßcaßin tixbânu laj tij re nak li cuînk tâsantobresîk chiru li Kâcuaß riqßuin lix yajel.:ooSaß xcuakxak li cutan tixcßam cuib li mucuy malaj cuib li paloma toj sâjeb. Tixcßam li xul chiru li Kâcuaß chiru li oquebâl re li tabernáculo ut tixkßaxtesi re laj tij.lnS Nak ac xqßuira li cuînk ut incßaß chic na-el xyaßal lix tzßejcual, tento târoybeni cuukub cutan. Tento nak tâatînk ut tixpuchß li rakß riqßuin haß li x-el saß junak li yußam haß re nak incßaß chic muxbilak ru.^m7 Cui li cuînk li yô chi êlc xyaßal lix tzßejcual tixchßeß junak li chßochß ucßal, tento nak teßxjor li chßochß ucßal ut cui tixchßeß li cßaßak re ru yîbanbil riqßuin cheß tento nak teßxchßaj.l Cui junak li cuînk yô chi êlc xyaßal lix tzßejcual tixchßeß junak chi incßaß xchßaj li rukß xbên cua, li ani li tixchßeß muxbil chic ru. Tento nak tâatînk ut tixpuchß li rakß. Li jun aßan muxbil ru tâcanâk toj tâoc li kßojyîn.k Cui junak naxchßeß li cßaßak re ru quicuan rubel li cuînk aßan, li ani xchßeßoc re muxbil chic ru. Ut muxbil ajcuiß ru li ani tâcßamok re li cßaßak re ru aßin. Tento nak tâatînk ut tixpuchß li rakß ut muxbil ru tâcanâk toj tâoc li kßojyîn. j Ut cui li cuînk li yô chi êlc xyaßal lix tzßejcual yô chi xic chirix cacuây, muxbilak chic ru li nacßojla cuiß li cuînk.@i{Ut cui li cuînk li yô chi êlc xyaßal lix tzßejcual tixchûba junak, li jun li quichûbâc muxbilak ru tâcanâk toj tâoc li kßojyîn. Tento nak tâatînk ut tixpuchß li rakß./hYLi ani tâchßeßok re junak li cuînk yô chi êlc xyaßal lix tzßejcual, tento nak tâatînk ut tixpuchß li rakß ut muxbilak ru tâcanâk toj tâoc li kßojyîn.8gkUt muxbilak ru li ani tâcßojlâk saß li naßajej li xcßojla cuiß li cuînk aßan. Tento nak tâatînk ut tixpuchß li rakß ut muxbil ru tâcanâk toj tâoc li kßojyîn.f+Ut muxbilak ru li ani tâchßeßok re li cuarib aßan. Tento nak tâatînk ut tixpuchß li rakß ut muxbil ru tâcanâk toj tâoc li kßojyîn.{eqMuxbil ru tâcanâk li cuarib li tâyoclâk cuiß li cuînk aßan, joß ajcuiß li naßajej li tâcßojlâk cuiß.[d1Muxbil ru tâcanâk usta yôk chi êlc xyaßal lix tzßejcual, usta naxcanab êlc.c—Tex-âtinak riqßuineb laj Israel ut têye reheb chi joßcaßin: Muxbil ru li cuînk li na-el xyaßal lix tzßejcual xban junak yajel.Rb !Li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Moisés ut laj Aarón ut quixye reheb:Ma9Yôquin chixqßuebal êre li chakßrab aßin re nak têqßue retal bar cuan li muxbil ru ut bar cuan li incßaß. Toj arin xcuulac lê chakßrabinquil li xinqßue chirixeb li cßaßak re ru aßin.5`e8ut chirix li xox li nasipoß ut chirix li xox li teto ru, ut chirix li yajel li nasakoß lix tibel xban.Yôquin chixqßuebal êre li chakßrab aßin re nak têqßue retal bar cuan li muxbil ru ut bar cuan li incßaß. Toj arin xcuulac lê chakßrabinquil li xinqßue chirixeb li cßaßak re ru aßin.N_7joß li moß li nanak chiru li rakßeb malaj ut saß eb li rochocheb,D^6Aßan aßin li chakßrab chirix li yajel saklep ut li moß,(]K5Ut chirix aßan târachßab li tzentzeyul li yoßyo toj chirix lix naßaj lix muhebâleb. Aßin tixbânu re xsantobresinquil li cab ut incßaß chic muxbil ru._\94Joßcaßin nak tixsantobresi li cab riqßuin lix quiqßuel li tzentzeyul li quixcamsi, ut riqßuin li haß, ut li tzentzeyul li yoßyo, ut li jun tokol li cheß chacalteß, ut li hisopo, joß ajcuiß li caki nokß.~[w3Chirix aßan tixtzßa li tzentzeyul li yoßyo saß xquiqßuel li tzentzeyul camenak li junajinbil riqßuin li haß. Ut tixtzßa ajcuiß li tokol li cheß chacalteß, li hisopo, ut li caki nokß. Ut tixrachrachi li quicß chiru li cab cuukub sut.Z{2Tixcamsi jun li tzentzeyul saß xbên jun li chßochß ucßal, cuânk haß chi saß, li isinbil saß junak yußam haß.%YE1Laj tij tixtakla xcßambal chak cuibak li tzentzeyul. Ut tâcßamekß ajcuiß chak jun tokolak li cheß chacalteß, jun li caki nokß, ut jun li pim hisopo.RX0Ut cui laj tij tâoc saß li cab chirilbal ut naxqßue retal nak mâcßaß chic li moß nak ac xqßueheß cuißchic li sêb chiru li tzßac, tixye nak moco muxbil ta ru xban nak mâcßaß chic li moß.W/Ut li ani tâcuârk saß li cab aßan, tento tixpuchß li rakß. Joßcan ajcuiß li ani tâcuaßak saß li cab aßan, tixpuchß li rakß.fVG.Yalak ani tâoc saß li cab nak tzßaptzßôk, aßan muxbilak chic ru toj tâoc li kßojyîn.SU!-Tixtakla xjucßbal li cab. Ut li pec, li cheß ut chixjunil li tzßac teßcßamekß chirix li naßajej li cuanqueb cuiß lix muhebâleb saß li naßajej li natzßekman cuiß li cßaßak re ru muxbil ru.0T[,laj tij tâoc saß li cab chirilbal. Cui tixqßue retalil nak yô chi nimânc li moß saß li cab, aßan retalil nak naxbon rib li moß ut muxbil chic ru li cab aßan.S%+Cui li moß tâêlk cuißchic saß li cab aßan nak ac isinbil li moß ru, ut ac jotzbil ru li tzßac ut ac qßuebil cuißchic li seb chiru,RR*Jalan chic li tzßac li teßxyîb ut jalan chic li seb li teßxyul chiru.#QA)Tento xjotzbal ru li tzßac chi saß li cab ut tento teßxtzßek lix cßaj li tzßac saß li naßajej chirix li tenamit li natzßekman cuiß li muxbil ru.UP%(laj tij tixtakla xbecbal li tzßac li cuan moß chiru. Ut tixtakla xtzßekbal toj chirix li naßajej li cuanqueb cuiß lix muhebâleb saß jun li naßajej li natzßekeß cuiß li cßaßak re ru muxbil ru.uOe'Saß xcuuk li cutan laj tij tâxic cuißchic chirilbal li cab. Cui yôk chi nimânc li moß chiru li tzßac,RN&laj tij tâêlk saß li cab ut tixtzßap li cab aßan chiru cuukub cutan.M)%Nak yôk chirilbal li cab laj tij, cui târil nak cuan li caki moß malaj ut li raxi moß chiru li tzßac, ut tixqßue retal nak cham ac xcô,L$Laj tij tixtakla risinquil chixjunil li cßaßru cuan saß li cab nak toj mâjiß na-oc chirilbal. Tento risinquil chixjunil re nak incßaß tixbon rib li cßaßak re ru. Ut nak ac xeßrisi li cßaß re ru, laj tij tâoc chirilbal ma cuan moß saß li cab aßan. K#tento nak laj êchal re li cab tâxic chixyebal re laj tij chi joßcaßin: “Chanchan nak cuan moß saß li cuochoch,” chaßak.wJi"—Nak lâex tex-oc saß li naßajej Canaán li tinqßue êre ut cui lâin tintakla li moß saß junak li cab,UI%!Li Kâcuaß quiâtinac riqßuineb laj Moisés ut laj Aarón ut quixye reheb:0H[ Aßan aßin li chakßrab li tinqßue reheb li nebaß li nequeßxyajeni li yajel saklep ut incßaß nequeßxcuy xtzßak li jun chßol chic li mayej re nak tâqßuirâk.BGJun tixmayeja re xtzßâmanquil xcuybal lix mâc ut li jun chic tixmayeja re li cßatbil mayej rochben lix mayej cßaj. Chi joßcan tixbânu laj tij re xtojbal rix lix mâc li xqßuira.-FUChirix aßan laj tij tixmayeja jun reheb li cuib chi mucuy malaj ut jun reheb li cuib chi paloma, aß yal bar cuan li jun li tixcuy xqßuebal li jun li ac xqßuira.!E=Ut li joß qßuial chic li aceite li tâcanâk saß rukß, laj tij tixqßue saß xjolom li jun li ac xqßuira re xtojbal rix lix mâc chiru li Kâcuaß.D!Tixqßue li aceite saß lix xic li cuan saß xnim ut tixqßue ajcuiß saß li rußuj rukß nim li cuan saß xnim ut saß li rußuj rok nim li cuan saß xnim. Tixbânu riqßuin li aceite joß quixbânu riqßuin li quicß re xtojbal rix lix mâc li jun li ac xqßuira.kCQUt riqßuin li rußuj rukß li cuan saß xnim tixrachrachi li aceite chiru li Kâcuaß cuukub sut.HB Ut laj tij tixqßue caßchßinak li aceite saß lix tzße ukß.tAcTixcamsi li carner li tâmayejâk re xtojbal rix li mâc. Tixqßue caßchßinak lix quiqßuel saß lix xic li jun li ac xqßuira, li cuan saß xnim. Tixqßue ajcuiß saß li rußuj rukß nim ut saß li rußuj rok nim li cuan saß xnim.:@oLaj tij tixchap li carner li toj sâj li tâmayejâk re xtojbal rix lix mâc li cristian li ac xqßuira ut tixchap ajcuiß li aceite ut tixtaksiheb saß rukß chiru li Kâcuaß.!?=Nak ac yô cuakxakib cutan xsantobresinquil rib, li yaj tixcßam lix mayej ut tixqßue re laj tij chiru li Kâcuaß saß li oquebâl re li tabernáculo.\>3Tixcßam cuib li mucuy. Abanan cui mâcßaß xtumin re xlokßbal aßan, naru tixcßam cuib li paloma toj sâj. Jun tâcßanjelak re xpatzßbal xcuybal lix mâc ut li jun chic tâcßanjelak re lix cßatbil mayej.=Cui nebaß li cristian li ac xqßuira ut incßaß naxcuy xtzßak naru tixcßam jun ajcuiß li carner têlom toj sâj re xtojbal rix lix mâc. Tixcßam ajcuiß caßchßin mâ ôb libra li châbil cßaj junajinbil riqßuin aceite re lix mayej ut mero litro li aceite.<}Ut tixmayeja saß xbên li artal rochben li mayej cßaj. Chi joßcaßin tixtoj rix lix mâc ut moco muxbilak ta chic ru.;{Ut laj tij tâmayejak re xtojbal rix lix mâc li jun li ac xqßuira. Chirix aßan tixcamsi li xul re li cßatbil mayej.O:Ut li joß qßuial chic li aceite li tâcanâk saß rukß laj tij tixqßue saß xjolom li cristian li ac xqßuira. Joßcaßin nak laj tij tixqßue li mayej re xtojbal rix lix mâc chiru li Kâcuaß.A9}Tixchap caßchßinak li aceite li cuan saß rukß ut tixqßue saß lix xic li cuan saß xnim li jun li xqßuira. Ut tixqßue ajcuiß saß li rußuj rukß nim li cuan saß xnim, ut saß li rußuj rok nim li cuan saß xnim. Tixqßue bar quixqßue cuiß lix quiqßuel li carner li xqßueheß re xtojbal rix li mâc. ~~Y}||{{{$z~yy-xnwwvvRuattsjr>qpooonnmll:k/jj(iQhkg{fzedcba`L_^^/]]"\[ZzYYQXYWVVUTTSRROQ_PPfOANNMLKvJIIxHGGAFF)DD!CBBA1@@U?><;;9; :-99088<7=66544B322H11A0g//7.Z-,,A+)(('0&W&%$$W#j""E!!J Lh,D/u- ] G % v  h3Usta incßaß xex-au, abanan tâtzßaklok lê tzacaêmk li tâyoßlâk yal xjunes. Aßan li tâtzaca lâat joß eb ajcuiß chixjunileb lâ môs, li lokßbileb joß eb ajcuiß li incßaß lokßbileb. Ut aßan ajcuiß li teßxtzaca li jalaneb xtenamit li cuanqueb saß êyânk.fGIncßaß têxoc li ru li trigo li yal nayoßla xjunes xban li iyaj li natßaneß nak nequexoc ru li acuîmk. Ut incßaß têsabesi li uvas, chi moco têsicß li ru. Tento nak tâhilânk li chßochß chiru li chihab aßan.1]Abanan saß li xcuuk chihab têqßue chi hilânc li chßochß re xqßuebal xlokßal li Kâcuaß. Incßaß tex-âuk saß li chßochß chi moco têsabesi li acuîmk uvas.q]Cuakib chihab naru tex-âuk saß li chßochß ut têsabesi ru li acuîmk uvas ut têsicß ajcuiß li ru.=u—Tâye reheb li ralal xcßajol laj Israel chi joßcaßin: Nak tex-oc saß li naßajej li tinqßue êre, tento têqßue chi hilânc li chßochß re xqßuebal xlokßal li Kâcuaß.V )Li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Moisés saß li tzûl Sinaí ut quixye re: Nak laj Moisés ac xye aßin reheb laj Israel, queßxcßam li cuînk li quixmajecua li Kâcuaß toj chirix li naßajej li cuanqueb cuiß lix muhebâleb. Ut aran queßxcamsi chi pec. Eb laj Israel queßxbânu joß quiyeheß re laj Moisés xban li Kâcuaß. }Li chakßrab aßin tenebanbil saß xbêneb laj Israel joß eb ajcuiß li jalaneb xtenamit. Lâin li Kâcuaß lê Dios.—Nak laj Moisés ac xye aßin reheb laj Israel, queßxcßam li cuînk li quixmajecua li Kâcuaß toj chirix li naßajej li cuanqueb cuiß lix muhebâleb. Ut aran queßxcamsi chi pec. Eb laj Israel queßxbânu joß quiyeheß re laj Moisés xban li Kâcuaß.  Li ani tixcamsi junak xul, tento tixqßue rêkaj li xul li xcamsi. Ut li ani tixcamsi ras rîtzßin, tento nak tâcamsîk aßan. Cui naxjor xbakel li ras rîtzßin, tento nak tâjorekß xbakel aßan. Cui narisi xnakß ru, tento nak tâisîk xnakß ru aßan. Cui narisi ruch re, tâisîk ajcuiß ruch re aßan. Li cßaßru xbânu re li ras rîtzßin, joßcan ajcuiß tâuxk re aßan.U %Li ani tixbânu raylal re li ras rîtzßin, joßcan ajcuiß tâuxk re aßan.r _Ut li ani tixcamsi junak reheb lix quetômk li ras rîtzßin, tento nak tixqßue rêkaj li xul li xcamsi.7kLi ani tixcamsi ras rîtzßin tento tâcamsîk.>wLi ani tixmajecua xcßabaß li Dios tâcamsîk, usta aj Israel usta jalan xtenamit li cuan Israel. Chixjunileb li tenamit teßxcamsi chi pec xban nak xmajecua xcßabaß li Kâcuaß.]5Tâye reheb laj Israel nak li ani tixmajecua li Dios, tento nak tixtoj rix lix mâc.—Cßamomak li cuînk aßan toj chirix li naßajej li cuanqueb cuiß lix muhebâleb laj Israel. Chixjunileb li queßabin re nak quixmajecua lin cßabaß teßxqßue li rukßeb saß xbên xjolom retalil nak cuan xmâc. Ut chirix aßan chixjunileb teßxcamsi chi pec.A Li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Moisés ut quixye re:  Li cuînk quiqßueheß saß tzßalam ut eb laj Israel queßroybeni re nak li Kâcuaß tixcßut chiruheb cßaßru us teßxbânu.cA Li cuînk, lix yum li ixk aj Israel, quixhob ut quixmajecua xcßabaß li Kâcuaß. Joßcan nak quicßameß riqßuin laj Moisés. Lix naß Selomit xcßabaß. Aßan lix rabin laj Dibri xcomoneb li ralal xcßajol laj Dan.K Saß eb li cutan aßan quicuan jun li cuînk aj Israel lix naß ut aj Egipto lix yucuaß. Li cuînk aßan qui-oc chi pletic riqßuin jun aj Israel saß li naßajej li cuanqueb cuiß li muhebâl.  Li caxlan cua aßin, aßan li teßxcßul laj Aarón ut eb li ralal. Teßxcuaß li caxlan cua saß junak santil naßajej xban nak aßin jun mayej kßaxal santo saß xyânkeb li cßatbil mayej li naqßueheß re li Dios. Aßin jun chakßrab junelic teßxbânu.kQRajlal hilobâl cutan laj tij tixqßue li caxlan cua aßan. Junelic cuânk aran chiru li Kâcuaß joß retalil li contrato quixbânu li Dios saß xcßabaßeb laj Israel. Têbânu chi joßcan anakcuan ut chi junelic kße cutan.~Tâqßue ajcuiß li châbil incienso saß xbên li jûnk tzol chi caxlan cua. Ut aßanak jun sununquil cßatbil mayej chiru li Kâcuaß.}5Chiru li Kâcuaß Dios tâqßue li cablaju chi caxlan cua saß cuib tzol saß xbên li mêx oro. Cuakitk chi caxlan cua tâqßue saß li jûnk tzol. |Riqßuin li châbil cßaj têyîb cablaju li caxlan cua. Numenak cuakxakib libra li cßaj têqßue re li junjûnk chi caxlan cua.{ Tento xcauresinquileb li candil saß xbên li candelero li yîbanbil riqßuin oro re nak junelic lochlôkeb chiru li Kâcuaß.Sz!Rajlal ecuu laj Aarón tixlocheb li candil ut lochlôkeb toj nak tâsakêuk. Aßaneb li candil li cuanqueb saß li tabernáculo chiru li tßicr li naramoc re li Lokßlaj Câx li cuan cuiß lix contrato li Kâcuaß. Aßan jun li chakßrab tento teßxbânu chi junelic eb aßan joß eb ajcuiß li ralal xcßajol li teßcuânk mokon.xyk—Tâye reheb laj Israel nak teßxcßam chak li châbil aceite oliva re li candil re nak lochlôk chi junelic.@x Li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Moisés ut quixye re:wwi,Joßcaßin nak laj Moisés quixye re laj Israel chanru nak teßxbânu eb li ninkße re xlokßoninquil li Dios.jvO+Teßxbânu chi joßcan re nak eb li ralal xcßajol laj Israel teßxqßue retal chanru quinbânu nak quebincuisi chak Egipto. Lâin quinqßueheb chi cuânc saß li cocß muhebâl yîbanbil riqßuin rukß cheß. Lâin li Kâcuaß lê Dios, chan.Joßcaßin nak laj Moisés quixye re laj Israel chanru nak teßxbânu eb li ninkße re xlokßoninquil li Dios.u*Chiru cuukub cutan chixjunileb li tzßakal aj Israel teßcuânk saß li cocß muhebâl li queßxyîb riqßuin li rukß cheß.at=)Rajlal chihab texninkßeîk chiru cuukub cutan re xlokßoninquil li Kâcuaß. Têtiquib saß li xcuuk li po re li chihab. Aßan jun li chakßrab tento têbânu joß ajcuiß eb lê ralal êcßajol li teßcuânk mokon.4sc(Saß li xbên cutan têsicß li rukß li cheß chßinaßus rilbal, li naxqßue ru. Têsicß ajcuiß rukßeb li cheß palmera ut li cuan nabal rukß. Ut têsicß ajcuiß li rukß li cheß li cuanqueb chire li cocß rok haß. Ut tâsahokß saß êchßôl chiru li Kâcuaß lê Dios chiru cuukub cutan.mrU'Saß li oßlaju xbe li xcuuk po, nak ac xexoc ru lê racuîmk, têbânu li ninkße chiru cuukub cutan re xqßuebal xlokßal li Kâcuaß. Hilobâl cutan saß xticlajic li nînkße ut hilobâl cutan ajcuiß saß xcuakxak li cutan.yqm&Eb li mayej aßin, aßan jun chic li mayej li têqßue nak nequeqßue lê mayej saß li hilobâl cutan nak nequeqßue lê mâtan ut eb li mayej li xeyechißi xqßuebal re li Kâcuaß joß ajcuiß li mayej li na-ala saß êchßôl xqßuebal.p%Aßaneb aßin li ninkße re lokßonînc nak nequechßutub êrib ut nequeqßue lê cßatbil mayej chiru li Kâcuaß, ut li mayejanbil tzacaêmk, li mayej trigo, li mayej vino ut li cßaßak chic re ru chi mayej li tento têqßue saß xkßehil joß quiyeheß êre.o$Rajlal cutan, chiru cuukub cutan, têqßue lê cßatbil mayej chiru li Kâcuaß. Saß xcuakxak li cutan têchßutub cuißchic êrib ut têqßue lê cßatbil mayej chiru li Kâcuaß re xlokßoninquil. Aßan li cutan re lokßonînc ut mâ jun li cßanjel têbânu.~nw#Saß li xbên li cutan re li ninkße têchßutub êrib chixlokßoninquil li Kâcuaß ut mâ jun li cßanjel têbânu.`m;"—Tâye reheb laj Israel: Saß li oßlaju xbe li xcuuk li po têbânu li ninkße nak nequeyîb li cocß muhebâl riqßuin rukß cheß. Chiru cuukub cutan têbânu li ninkße aßin re xqßuebal xlokßal li Kâcuaß.Gl !Li Kâcuaß Dios quiâtinac riqßuin laj Moisés ut quixye re:0k[ Aßin jun li cutan re texhilânk cuiß ut re ayunic. Tâticlâk nak tâoc li kßojyîn saß xbele li cutan ut târakekß nak tâoc li kßojyîn saß li xlaje li cutan.j-Mâ jun li cßanjel têbânu. Li chakßrab aßin reheb chixjunileb lê ralal êcßajol anakcuan ut chi junelic kße cutan, aß yal bar cuânkex.[i1Ut cui junak tâtrabajik saß li cutan aßan, lâin li Dios tinqßue chi sachecß.ph[Li ani incßaß tixbânu lix ayûn saß li cutan aßan, li jun aßan tâisîk saß xyânkeb laj Israel..gWMâ jun li cßanjel têbânu chiru li cutan aßan xban nak aßan jun cutan re xtojbal rix lê mâc. Têbânu chi joßcan re nak li Kâcuaß lê Dios tixcuy lê mâc.ifM—Saß li lajêb xbe li xcuuk po, aßan li cutan nak têqßue lê mayej re xtojbal rix lê mâc. Têchßutub êrib ut têbânu li lokßlaj ninkße. Têbânu lê ayûn ut têcßat lê mayej re xqßuebal xlokßal li Kâcuaß.5egUt quixye ajcuiß li Kâcuaß re laj Moisés:d}Têqßue lê cßatbil mayej chicuu lâin li Kâcuaß. Ut mâ jun li cßanjel têbânu saß li cutan aßan, chan li Dios.wci—Âtinan riqßuineb laj Israel ut tâye reheb nak li xbên cutan re li xcuuk li po, aßan jun hilobâl cutan chokß êre. Têchßutub êrib ut têyâbasi li trompetas re xjulticanquil nak xticla li po nak teßxbânu li lokßlaj ninkße.EbUt li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Moisés ut quixye re:Ua%Ut nak têsicß ru lê racuîmk trigo, incßaß têsicß chi us, chi moco têmolcßa li natßaneß. Têcanab ban reheb li nebaß ut reheb li jalaneb xtenamit. Lâin li Kâcuaß lê Dios ninyehoc re aßin.i`MSaß li cutan aßan têchßutub êrib ut texninkßeîk re xlokßoninquil li Kâcuaß. Ut mâ jun li cßanjel têbânu. Eb lê ralal êcßajol teßxbânu li chakßrab aßin chalen anakcuan ut chi junelic aß yal bar cuânkex.[_1Laj tij tixtaksi chiru li Kâcuaß li cuib li cocß carner chokß mayej saß xcßabaßeb laj tij. Ut tixtaksi ajcuiß li caxlan cua yîbanbil riqßuin li xbên ru li acuîmk. Eb li mayej aßan santobresinbileb.?^yTêmayeja ajcuiß jun li chibât têlom re xtojbal rix lê mâc ut cuib li carner têlom jun chihab cuan reheb chokß re li mayej re xcßambal êrib saß usilal riqßuin li Kâcuaß.P]Rochben li caxlan cua têqßue cuukub li cocß carner têlom jun chihab cuânk reheb. Têqßue ajcuiß jun li toro toj sâj ut cuib chic li carner têlom. Mâcßaßak rêqßueb. Têqßue chokß cßatbil mayej chiru li Kâcuaß rochben li mayej trigo ut li mayej vino. Aßanak jun li sununquil mayej tâcuulak chiru li Kâcuaß.*\OSaß lê rochoch têcßam chak cuib li caxlan cua chokß êmayej chiru li Kâcuaß. Li junjûnk chi caxlan cua aßan yîbanbil riqßuin numenak cuakxakib libra li châbil cßaj ut cuânk xchßamal. Laj tij tixtaksi saß rukß chiru li Kâcuaß chokß re lê mayej re li xbên ru lê trigo.h[KNak acak xnumeß li lajêb roxcßâl cutan, têqßue cuißchic lê mayej re lê racuîmk trigo.`Z;Nak ac xeqßue li jun jôb lê trigo chokß re lê mayej têroybeni cuukub xamân chic.GY Nak têqßue lê mayej acuîmk re li Dios, incßaß naru têcuaß li caxlan cua yîbanbil riqßuin trigo, chi moco têtzaca li trigo chi rax, chi moco chi qßuilinbil. Nak acak xeqßue lê mayej, naru têtzaca aßan. Li chakßrab aßin reheb lê ralal êcßajol anakcuan ut chi junelic kße cutan aß yal bar cuânkex.YX- Ut têqßue numenak cuakxakib libra li cßaj junajinbil riqßuin aceite chokß re lê cßatbil mayej. Aßanak jun sununquil mayej tâcuulak chiru li Kâcuaß. Ut tâmayejâk ajcuiß rochben jun litro li vino.3Wa Saß li cutan nak têmayeja li xbên ru lê racuîmk, têqßue ajcuiß jun li carner têlom jun chihab cuan re chokß lê cßatbil mayej. Ut tzßakalak re ru li têqßue.vVg Nak ac xnumeß li hilobâl cutan laj tij tixtaksi saß rukß lê mayej chiru li Kâcuaß re nak tâcßulekß.VU' —Tat-âtinak riqßuineb laj Israel ut tâye reheb chi joßcaßin: Nak tex-oc saß li naßajej li tinqßue êre, nak têsicß li xbên ru lê racuîmk, têcßam jun jôb riqßuin laj tij chokß lê mayej.AT Li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Moisés ut quixye re:?SyChiru cuukub cutan têqßue lê cßatbil mayej chiru li Kâcuaß. Saß xcuuk li cutan têchßutub cuißchic êrib re xbânunquil li lokßlaj ninkße, ut mâ jun li cßanjel têbânu.rR_Saß li xbên li cutan têchßutub êrib ut têbânu li lokßlaj ninkße ut mâ jun li cßanjel têbânu.bQ?Ut saß li oßlaju xbe li po aßan têbânu li ninkße nak nequecuaß li caxlan cua li mâcßaß xchßamal. Têbânu aßan re xqßuebal xlokßal li Kâcuaß. Cuukub cutan têcuaß li caxlan cua li mâcßaß xchßamal.P1Saß li câlaju xbe li xbên po têtiquib lin ninkße Pascua nak ac oc re li kßojyîn re xjulticanquil nak quexcuisi chak saß li tenamit Egipto.(OKAßan eb aßin li cutan nak têchßutub êrib chinlokßoninquil. Li ninkße têbânu kßaxal lokß. Tâye resil reheb jokße teßninkßeîk re inlokßoninquil.@N{Cuakib cutan textrabajik ut saß li xcuuk li cutan mâ jun li cßanjel têbânu xban nak aßan li hilobâl cutan kßaxal lokß re texhilânk cuiß. Tinêlokßoni aß yal bar cuânkex.VM'—Tâye reheb laj Israel cßaßru naxye li chakßrab chirixeb li ninkße li teßxbânu nak teßxchßutub ribeb chinlokßoninquil. Lâat tâye resil reheb nak li ninkße li teßxbânu, aßan kßaxal lokß.@L Li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Moisés ut quixye re:kKQ!Lâin quin-isin chak êre saß li tenamit Egipto re nak lâinak lê Dios. Lâin li Kâcuaß, chan.{Jq Mêmux ru lin santil cßabaß re nak tâcßutûnk lin santilal saß xyânkeb laj Israel xban nak lâin li Kâcuaß ut lâin ninsantobresin êre.Lâin quin-isin chak êre saß li tenamit Egipto re nak lâinak lê Dios. Lâin li Kâcuaß, chan.xIkTêbânu li chakßrab li xinqßue êre ut têbânu li nequexintakla cuiß. Lâin li Kâcuaß ninyehoc re aßin.vHgSaß ajcuiß li cutan aßan têtzaca ut incßaß têcanab re xcab cutan. Lâin li Kâcuaß ninyehoc re aßin.yGmNak texmayejak re bantioxînc chiru li Kâcuaß, têbânu joß naxye li chakßrab re nak tâcßulekß lê mayej.~FwMêcamsi junak li cuacax rochben li ral saß jun chi cutan. Chi moco têcamsi li carner ut li ral saß jun chi cutan.[E1—Nak tâyoßlâk junak cuacax, junak carner, malaj ut junak chibât, tâcanâk riqßuin lix naß chiru cuukub cutan. Chalen saß lix cuakxak li cutan tâcßulekß joß jun li cßatbil mayej chiru li Kâcuaß.*DQLi Kâcuaß quixye re laj Moisés:+CQIncßaß naru têmayeja li xul li xecßul riqßuin junak li jalan xtenamit. Eb li xul aßan incßaß tzßakal re ruheb ut incßaß teßcßulekß xban li Kâcuaß.KBIncßaß naru xmayejanquil chiru li Kâcuaß junak li xul cui tochßol lix nakß xtzßejcual malaj ut setbil, malaj ut pucßul, malaj ut isinbil. Incßaß naru xbânunquil aßan saß lê naßaj.HA Cui junak tixqßue jun li toro malaj ut jun li carner chokß xmayej xban nak x-ala saß xchßôl xqßuebal, naru tixqßue junak li xul li incßaß xniman chi us malaj ut incßaß tzßakal re ru. Abanan incßaß naru xqßuebal li xul aßan cui cuan li cßaßru quixyechißi xban nak li mayej aßan incßaß tâcßulekß.{@qMêmayeja chiru li Kâcuaß junak li xul li mutzß ru, malaj ut tokol rok, malaj ut tochßol, malaj ut sal rix, malaj ut xox rix malaj ut cuan xpat. Li xul aßin incßaß naru têqßue chokß êcßatbil mayej saß xbên lix artal li Kâcuaß.O?Cui junak tixqßue lix mayej re xcßambal rib saß usilal riqßuin li Kâcuaß, tento nak li xul tzßakalak re ru, usta namayejac xban nak x-ala saß xchßôl xbânunquil, malaj ut xban nak cuan li cßaßru quixyechißi. Tento nak mâcßaß rêcß li xul, usta toro, usta carner, re nak tâcßulekß li mayej xban li Kâcuaß.Y>-Abanan incßaß tâcßulekß li mayej cui têmayeja junak li xul li cuan rêcß.}=uTento nak li xul têlom ut mâcßaßak rêcß, usta toro, usta carner, malaj ut chibât re nak li Kâcuaß tixcßul.z<o—Tat-âtinak riqßuin laj Aarón ut riqßuineb li ralal joß eb ajcuiß laj Israel ut tâye reheb chi joßcaßin: Cui junak aj Israel malaj junak jalan xtenamit saß êyânk tixqßue lix cßatbil mayej, li xul li tixqßue chokß xmayej tzßakalak re ru ut mâcßaßak rêcß, usta naxqßue xban nak x-ala saß xchßôl malaj ut xban nak cuan li cßaßru quixyechißi.A;Li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Moisés ut quixye re:):MTeßxqßue chi xtojbal xmâc li cristian cui teßxqßue chixtzaca li tzacaêmk santobresinbil. Lâin li Kâcuaß. Lâin ninsantobresin reheb li tzacaêmk aßan.~9wEb laj tij incßaß teßxqßue chi muxecß li santobresinbil tzacaêmk li nequeßxqßue eb laj Israel re li Kâcuaß.G8 Cui junak tixtzaca li santobresinbil tzacaêmk chi incßaß naxnau nak incßaß us xbânu, tento nak tixqßue rêkaj re laj tij ut tixqßue li jûnk may ral li jûnk ciento chokß xtzßakob.97m Abanan cui lix rabin laj tij xmâlcaßan, malaj ut xjachom rib riqßuin lix bêlom ut mâcßaß xcocßal, li ixk aßan tâsukßîk saß rochoch lix yucuaß joß nak quicuan saß xsâjilal ut naru tixtzaca lix tzacaêmk lix yucuaß. Abanan mâ jun junak jalan naru natzacan re li santobresinbil tzacaêmk.6 Cui lix rabin laj tij nasumla riqßuin junak cuînk mâcuaß aj tij, li ixk aßan incßaß naru tixtzaca li santobresinbil tzacaêmk.5 Abanan naru nequeßxtzaca li mayejanbil tzacaêmk lix lokßbil môs laj tij ut eb li môs li queßyoßla saß li rochoch.4/ Mâ ani naru tixtzaca li santobresinbil tzacaêmk cui mâcuaß xcomon laj tij. Chi moco li rulaß chi moco lix tojbil môs naru nequeßtzacan re.J3 Chixjunileb laj tij teßxbânu li chakßrab li quinqßue reheb. Cui incßaß teßxbânu teßmâcobk ut teßcâmk xban nak teßxkßet li chakßrab. Lâin li Kâcuaß. Lâin ninsantobresin reheb.G2 Incßaß naru tixtzaca xtibel li xul li yal xcam chi joßcan, chi moco tixtzaca xtibel li xul li quicamsîc xban joskß aj xul. Cui tixtzaca, tixmux rib. Lâin li Kâcuaß ninyehoc re aßin.1Nak ac x-oc li kßojyîn, incßaß chic muxbil ru ut naru tixtzaca li tzacaêmk santobresinbil xban nak aßan xtzacaêmk.60gCui junak laj tij tixchßeß li cßaßru muxbil ru, li jun aßan muxbil ru tâcanâk toj tâoc li kßojyîn. Ut incßaß naru tixtzaca li mayejanbil tzacaêmk toj tâatînk.:/oUt incßaß naru tixtzaca li lokßlaj mayej cui xchßeß junak li xul xcomoneb li nequeßxjucuqui ribeb malaj ut junak li cristian muxbil ru, aß yal cßaßru li xmux cuiß rib.O.Mâ jun reheb li ralal xcßajol laj Aarón li cuan li yajel saklep chirix malaj ut na-el xyaßal lix tzßejcual naru tixtzaca li lokßlaj mayej chi toj mâjiß xsantobresi rib. Joßcan ajcuiß li tixmux rib riqßuin xchßeßbal li cßaßru quinak camenak chiru malaj ut cui xchßeß li ani yô chi êlc xyaßal lix tzßejcual.l-SChalen anakcuan ut chi junelic cui muxbil ru junak ralal xcßajol nak tâoc chixqßuebal li lokßlaj mayej li queßxkßaxtesi cue eb laj Israel, laj tij aßan tâisîk chi cßanjelac chicuu. Lâin li Kâcuaß ninyehoc re aßin.Y,-—Tâye re laj Aarón ut reheb li ralal nak teßxqßue xlokßal li santil mayej li nequeßxkßaxtesi chicuu eb laj Israel re nak incßaß teßxmux ru lin santil cßabaß. Lâin li Kâcuaß ninyehoc re aßin.@+ Li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Moisés ut quixye re:e*EUt laj Moisés quixye aßin re laj Aarón ut reheb li ralal ut reheb chixjunileb laj Israel.!)=abanan incßaß naru teßnachßok riqßuin li artal chi moco naru teßxic jun pacßal li tßicr re nak incßaß teßxmux ru lin tabernáculo xban nak lâin xinsantobresin re, chan li Dios.Ut laj Moisés quixye aßin re laj Aarón ut reheb li ralal ut reheb chixjunileb laj Israel.h(KNaru nequeßxtzaca li mayej caxlan cua li kßaxal lokß ut li cßaßak re ru li santobresinbil, 'Mâ jun reheb li ralal xcßajol laj Aarón laj tij li cuan rêcß naru tixmayeja chicuu li cßatbil mayej ut li mayej caxlan cua.l&SChi moco li cßutzcßu rix, chi moco li metß aj cuînk, chi moco li cuan xyajel li xnakß ru, chi moco li cuan xox chirix, chi moco li sal rix, chi moco li tochßol xnakß xtzßejcual naru nequeßcßanjelac chi qßuehoc mayej.e%EIncßaß naru nequeßcßanjelac chi qßuehoc mayej li tokol rokeb chi moco li tokol rukßeb.t$cMâ jun reheb laj tij li cuan rêcß naru teßcßanjelak re xqßuebal li mayej chicuu. Incßaß naru nequeßcßanjelac chi qßuehoc mayej li mutzß, chi moco li yêk rok, chi moco li incßaß tzßakal re ru li rußuj, malaj ut lix xic.j#O—Tat-âtinak riqßuin laj Aarón ut tâye re chi joßcaßin: Chalen anakcuan ut chi junelic cui incßaß tzßakal re ru lâ cualal âcßajol, li jun aßan incßaß naru tâcßanjelak chixqßuebal li mayej caxlan cua chicuu.A"Li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Moisés ut quixye re: !;Tento nak tixbânu chi joßcan re nak incßaß tixmux ruheb li ralal xcßajol saß lix tenamiteb. Lâin li Kâcuaß li ninsantobresin re, chan li Dios. 1Incßaß tâsumlâk riqßuin junak xmâlcaßan, chi moco riqßuin junak ixk jachom rib riqßuin xbêlom, chi moco riqßuin junak ixk li naxcßayi rib. Tento ban nak tâsumlâk riqßuin junak ixk li mâjiß cuanjenak riqßuin cuînk ut xcomonakeb li ralal xcßajol laj Leví.W) Tento nak tâsumlâk riqßuin junak ixk toj mâjiß cuanjenak riqßuin cuînk.W) Chi moco tâêlk saß li tabernáculo, chi moco tixmux ru, xban nak aßan sicßbil ru chi cßanjelac chicuu lâin li Kâcuaß lix Dios ut qßuebil li aceite saß xjolom. Lâin li Kâcuaß xinyehoc re aßin.}u Incßaß naru na-oc cuânk cuiß junak camenak, usta xnaß usta xyucuaß. Incßaß naru tixmux rib riqßuineb aßan.tc Lix yucuaßil eb laj tij, aßan quiqßueheß li aceite saß xjolom. Ut aßan kßaxtesinbil chirocsinquil li rakßeb laj tij. Joßcan nak incßaß târisi li tßicr li bacßbo saß jolom ut incßaß tixpej li rakß xban xrahil xchßôl.  Cui junak xrabin laj tij tixtiquib xcßayinquil rib, li jun aßan tixcßut xxutân lix yucuaß. Cßatbil tâuxk re nak tâcamsîk.'Eb laj tij teßoxlokßîk xban nak eb aßan li nequeßmayejac caxlan cua chicuu. Lâin li Kâcuaß. Lâin santo ut lâin ninsantobresin êre.&GJunak laj tij incßaß naru tâsumlâk riqßuin junak ixk naxcßayi rib, chi moco tâsumlâk riqßuin junak ixk li ac cuanjenak riqßuin cuînk, chi moco tâsumlâk riqßuin junak ixk jachom rib riqßuin lix bêlom xban nak laj tij kßaxtesinbil chi cßanjelac chicuu lâin lix Dioseb.`;Tento nak santakeb laj tij re nak incßaß teßxcßut xxutân lin cßabaß xban nak aßaneb li nequeßxqßue li cßatbil mayej ut nequeßmayejac li caxlan cua chicuu lâin lix Dioseb. Joßcan nak tento nak santakeb.'Laj tij incßaß tixbes li rismal xjolom chixcßatk lix xic, chi moco tixset rußuj lix mach, chi moco tixset lix tibel xban xrahil xchßôl.]5Incßaß naru tixmux rib riqßuin xchßeßbal yalak ani chi camenak saß li tenamit.)MJoßcan ajcuiß naru naxchßeß li ranab li mâcßaß xbêlom li cuan saß rochoch. Riqßuineb aßin naru naxmux rib riqßuin xchßeßbal xban nak xcomoneb rib.yAbanan naru teßxchßeß li camenak cui aßan lix naß, lix yucuaß, li ralal ut lix rabin, ut li ras ut li rîtzßin._ ;Li Kâcuaß quixye re laj Moisés: —Tat-âtinak riqßuineb laj tij li ralal xcßajol laj Aarón ut tâye reheb nak eb laj tij incßaß teßxmux ribeb riqßuin xchßeßbal li camenak li tâcâmk saß lix tenamiteb.4cCui cuanqueb cuînk ut ixk saß êyânk li naâtinac riqßuineb li musikßej malaj ut nakßehin, tento nak teßcamsîk chi pec. Ut eb aßan cuanqueb xmâc nak teßcamsîk.\3Santakex xban nak santin lâin li Kâcuaß li nimajcual Dios. Lâin xinsicßoc êru saß xyânkeb chixjunileb li xnînkal ru tenamit re nak lâexak li cualal incßajol.Cui cuanqueb cuînk ut ixk saß êyânk li naâtinac riqßuineb li musikßej malaj ut nakßehin, tento nak teßcamsîk chi pec. Ut eb aßan cuanqueb xmâc nak teßcamsîk.+QJoßcan ut tento nak tênau cßaßru li xul li naru têtzaca xtibel ut cßaßru li xul li incßaß naru têtzaca joß li nequeßrupupic ut eb li nequeßbêc saß chßochß ut eb li nequeßxjucuqui ribeb. Incßaß têmux êrib riqßuin xtzacanquil li xul li xinye nak incßaß naru têtzaca.Lâin quinyechißi êre li châbil naßajej aßin li na-el cuiß chi us li acuîmk. Lâex tex-êchanînk re li naßajej xban nak lâin tinqßue êre re texcuânk. Lâin li Kâcuaß lê Dios. Lâin quinsicßoc êru saß xyânkeb chixjunileb li xnînkal ru tenamit.[1Mêtzol êrib chixbânunquil li cßaßru nequeßxbânu li jalan xtenamiteb. Lâin tincuisiheb aßan saß li naßajej li tex-oc cuiß lâex. Eb aßan queßxbânu li mâusilal aßin. Joßcan nak xebintzßektâna.9 mJoßcan nak chebânu chixjunil li chakßrab li yôquin chixqßuebal êre ut têpâb lê taklanquil re nak incßaß tex-isîk saß li naßajej Canaán li texincßam cuiß lâin.k QCui junak cuînk tixchßic rib riqßuin li rixakil li ras malaj ut li rixakil li rîtzßin, li cuib aßan teßcâmk chi mâcßaß ralal xcßajoleb. Li cuînk aßan quixmux rib ut quixcßut xxutân li ras malaj ut li rîtzßin.} uCui junak cuînk tixchßic rib riqßuin li ras malaj ut riqßuin li rixakil li rican, li cuînk aßan tixcßut xxutân li rican. Li cuînk joß ajcuiß li ixk teßxtoj rix li mâc queßxbânu. Teßcâmk chi incßaß teßcuânk ralal xcßajoleb.l SCui junak cuînk tixchßic rib riqßuin li ranab lix yucuaß malaj ut riqßuin li ras malaj ut riqßuin li rîtzßin lix naß, teßxcßut xxutâneb xban nak rechßalaleb rib. Chixcabichaleb teßxtoj rix li mâusilal teßxbânu.b ?Cui junak cuînk tixchßic rib riqßuin junak ixk nak yô xyajel re li po, yôqueb chixcßutbal xxutâneb. Ut li ixk xqßue chi naßecß li cßaßru yô chixcßulbal. Chixcabichaleb teßisîk saß xyânkeb laj Israel.S!Cui junak cuînk tixchßic rib riqßuin li ranab, malaj ut lix cab ranab, nimla mâc teßxbânu ut teßcamsîk chixcabichaleb. Li cuînk aßan quixmux ru li ranab ut tento nak aßan tixtoj rix lix mâc./Cui junak ixk tixchßic rib riqßuin junak xul, li ixk aßan tâcamsîk ut tâcamsîk ajcuiß li xul. Ut eb aßan cuanqueb xmâc nak teßcamsîk.fGCui junak cuînk tixchßic rib riqßuin junak xul, tâcamsîk li cuînk ut tâcamsîk li xul. Cui junak cuînk tixcßam chokß rixakil junak li ixk ut tixcßam ajcuiß chokß rixakil lix naß li ixk, nimla mâc li teßxbânu. Teßcamsîk chi roxichaleb. Cßatbil nak teßosokß re nak incßaß chic tâuxmânk li mâusilal aßan saß êyânk lâex.*O Cui junak li cuînk tixchßic rib riqßuin li rech cuînkilal, nimla mâc li queßxbânu. Chixcabichaleb teßcamsîk. Ut eb aßan cuanqueb xmâc nak teßcamsîk.9 Li cuînk li tixchßic rib riqßuin lix ralib, chixcabichaleb teßcamsîk. Eb aßan cuanqueb xmâc nak teßcamsîk xban nak kßaxal yibru queßxbânu. Li cuînk li tixchßic rib riqßuin li rixakil lix yucuaß naxcßut xxutân lix yucuaß. Li cuînk ut li ixk teßcamsîk.# Cui junak cuînk naxchßic rib riqßuin li rixakil li ras rîtzßin, li cuînk ut li ixk teßcamsîk xban nak queßxmux ru lix sumlajiqueb.jO Li ani tixmajecua lix naß, malaj ut lix yucuaß, tâcamsîk. Ut aßan cuan xmâc nak tâcamsîk.Cheqßuehak retal li chakßrab li xinqßue êre ut chebânu li cßaßru naxye xban nak lâin li Kâcuaß ninsantobresin êre.V~'Joßcan nak tîcak êchßôl ut santakex xban nak lâin li Kâcuaß lê Dios.`};Lâin xicß nacuileb li nequeßxsicß xnaßleb riqßuineb li nequeßâtinan musikßej, joßqueb ajcuiß li nequeßtzßektânan cue ut nequeßxsicß xnaßleb riqßuineb laj kße. Tincuisiheb saß xyânkeb laj Israel.X|+lâin tinjoskßokß saß xbên li cuînk, ut saß xbêneb li cuanqueb saß rochoch, joß eb ajcuiß li teßoquênk riqßuin chixlokßoninquil li yîbanbil dios Moloc. Ut tincuisiheb saß xyânkeb laj Israel.{}Cui eb laj Israel incßaß teßxqßue retal li mâusilal li xbânu nak xmayeja li ralal xcßajol ut incßaß teßxcamsi,(zKLâin tinjoskßokß saß xbên li cuînk li tixqßue li ralal xcßajol chokß xmayej re xlokßoninquil li yîbanbil dios Moloc. Riqßuin aßan teßxmux ru lin tabernáculo ut teßxmux ajcuiß ru lin santil cßabaß. Cui teßxbânu chi joßcan, lâin tincuisiheb saß xyânkeb laj Israel.,yS—Tâye ajcuiß reheb laj Israel chi joßcaßin. Yalak ani li cuînk aj Israel tixyechißi li ralal xcßajol chokß xmayej chiru li yîbanbil dios Moloc, li cuînk aßan tâcamsîk chi pec xbaneb li tenamit. Relic chi yâl tâcamsîk usta aj Israel, usta jalan xtenamit li cuan arin Israel.@x Li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Moisés ut quixye re:w{%Chebânu chixjunil li chakßrab li xinqßue êre ut têbânu lê taklanquil inban. Lâin li Kâcuaß xinyehoc re aßin.mvU$Junelic texbisok chi tzßakal. Lâin li Kâcuaß lê Dios. Lâin quin-isin chak êre saß li naßajej Egipto.Chebânu chixjunil li chakßrab li xinqßue êre ut têbânu lê taklanquil inban. Lâin li Kâcuaß xinyehoc re aßin.wui#Mêbalakßiheb lê ras êrîtzßin riqßuin li bisleb li incßaß nabisoc chi tzßakal. Tzßakal ban texbisok._t9"Têbânu reheb joß nequebânu reheb lê rech tenamitil. Cheraheb joß nak nequera êrib lâex. Chijulticokß êre nak lâex jalan lê tenamit nak quexcuan chak Egipto. Lâin li Kâcuaß lê Dios xinyehoc re aßin.Fs!Mêrahobtesiheb li jalaneb xtenamit li cuanqueb saß êyânk.sra Che-oxlokßi li chêquel cristian ut cheqßue xlokßal li tîxeb. Chexucua cuu lâin li Kâcuaß lê Dios.;qqMêsicß lê naßleb riqßuineb li nequeßâtinan musikßej chi moco têsicß riqßuineb laj kße. Cui têbânu aßan, têmux êrib. Lâin li Kâcuaß lê Dios xinyehoc re aßin.pChe-oxlokßi li hilobâl cutan ut têqßue xlokßal li naßajej li ninlokßonîc cuiß. Lâin li Kâcuaß ninyehoc re aßin.DoMêcßut xxutân lê rabin riqßuin xqßuebal xlesêns chixcßayinquil ribeb nak nequeßxlokßoni li jalanil dios. Cui têbânu chi joßcan tânumtâk li mâusilal saß li naßajej aßin."n?Mêset lê tibel xban xrahil êchßôl chirix junak camenak. Ut incßaß têqßue êretalil saß lê tibel. Lâin li Kâcuaß lê Dios xinyehoc re aßin.Zm/Mêbes li rismal lê jolom chixcßatk lê xicß, chi moco têset rußuj lê mach.Xl+Mêtiu li tib li toj cuan xquiqßuel. Incßaß textûlak chi moco texkßehînk.+kQAbanan saß roß li chihab naru têtzaca li ru li cheß. Cui têbânu chi joßcan, kßaxal li ru li cheß târuchin. Lâin li Kâcuaß lê Dios xinyehoc re aßin.njWSaß xcâ li chihab, têkßaxtesi chixjunil li ru li cheß chokß cue lâin re xbantioxinquil chicuu.NiNak tex-oc chi cuânc saß li naßajej Canaán ut têrau li cheß li naûchin, muxbilak ru li ru li cheß chiru oxib chihab. Chiru li oxib chihab aßan incßaß naru têtzaca li ru nak tâûchînk.h Ut riqßuin li carner li tixqßue chokß xmayej, laj tij tixtzßâma xcuybal li mâc li quixbânu. Ut li Dios tixcuy lix mâc.g1Tento nak li cuînk aßan tixcßam jun li carner têlom chiru li oquebâl re li tabernáculo re xtzßâmanquil xcuybal lix mâc chiru li Kâcuaß.fCui junak cuînk tâcuânk riqßuin jun li môs ixk li ac tzßâmanbil xban jalan chic cuînk, abanan toj mâjiß tojbil li rachßabanquil, tento nak teßqßuehekß chixtojbal rix lix mâqueb. Abanan incßaß teßcamsîk xban nak li ixk lokßbil môs. B~~|{{dzz{yxx=wwvhvutt$sLrqppnmmWlhkjiibhh g|ff+eeSdd cbaa`y__C^,]\\H[[CYY XWWdVVIUTT'SZQQPSONNNMMLKJJ,IIHGGwFEE1CC:BBAY@@?)=<;;:99|877/6r554k3302e100>/g.--J,++*)(''>&x%%$##b"b! gCel&)V$g3xAn5 w @  kz iiRL !(Li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Moisés ut laj Aarón ut quixye reheb:YK /(6Ut eb laj Israel queßxbânu chixjunil li quixye li Kâcuaß Dios re laj Moisés. J (5Ut eb li ralal xcßajol laj Leví teßxyîb lix muhebâleb chi xjun sutam li tabernáculo. Ut aßaneb li teßilok re, re nak li Dios incßaß tâjoskßok saß xbêneb laj Israel.Ut eb laj Israel queßxbânu chixjunil li quixye li Kâcuaß Dios re laj Moisés.)I O(4Li junjûnk têp li ralal xcßajol laj Israel teßxyîb lix muhebâleb chi chßûtal rochbeneb lix soldâd. Ut teßxxakab lix bandereb chixcßatk lix muhebâleb.H +(3Ut nak eb laj Israel teßxjal xnaßaj li tabernáculo, eb li ralal xcßajol laj Leví teßhitok re ut aßaneb ajcuiß li teßxakabânk re nak teßhilânk saß jalan naßajej. Cui junak jalan tâjilok riqßuin li tabernáculo saß li hônal aßan, li jun aßan tâcamsîk.IG (2Têxakabeb ban li ralal xcßajol laj Leví chi cßanjelac saß li tabernáculo ut aßaneb li teßilok re chixjunil li nacßanjelac aran. Teßxyîb lix muhebâleb chi xjun sutam li tabernáculo.bF A(1Quixye re: —Nak têrajlaheb laj Israel incßaß têrajlaheb li ralal xcßajol laj Leví.:E s(0xban nak joßcan quixye li Kâcuaß re laj Moisés.lD U(/Abanan, eb li ralal xcßajol laj Leví incßaß queßajlâc rochbeneb li jun chßol chic laj Israel,C (.Chixjunileb li queßajlâc cuanqueb cuakib ciento mil riqßuin oxib mil ut riqßuin ôb ciento riqßuin lajêb roxcßâl./B [(-Queßajlâc chixjunileb laj Israel li ac xeßxbânu junmay chihab li târûk teßoc chokß soldado. Queßajlâc aß yal chanru xqßuialeb saß xtêpaleb lix yucuaßeb.5A g(,Aßaneb aßin li cuînk li queßajlâc xbaneb laj Moisés ut laj Aarón rochbeneb li cablaju li cuînk li nequeßjolomin reheb li junjûnk têp li ralal xcßajol laj Israel.x@ m(+Saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Neftalí queßajlâc oxlaju roxcßâl mil riqßuin câhib ciento chi cuînk.7? k(*Queßtzßîbâc xcßabaß li ralal xcßajol laj Neftalí li ac xeßxbânu junmay chihab re teßoc chokß soldado. Queßajlâc aß yal chanru xqßuialeb saß li junjûnk cabal.n> Y()Saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Aser queßajlâc jun roxcßâl mil riqßuin ôb ciento chi cuînk.5= g((Queßtzßîbâc xcßabaßeb li ralal xcßajol laj Aser li ac xeßxbânu junmay chihab re teßoc chokß soldado. Queßajlâc aß yal chanru xqßuialeb saß li junjûnk cabal.r< a('Saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Dan queßajlâc cuib xcâcßâl mil riqßuin cuukub ciento chi cuînk.4; e(&Queßtzßîbâc xcßabaßeb li ralal xcßajol laj Dan li ac xeßxbânu junmay chihab re teßoc chokß soldado. Queßajlâc aß yal chanru xqßuialeb saß li junjûnk cabal.|: u(%Saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Benjamín queßajlâc oßlaju xcaßcßâl mil riqßuin câhib ciento chi cuînk.:9 q($Queßtzßîbâc xcßabaßeb li ralal xcßajol laj Benjamín li ac xeßxbânu junmay chihab re teßoc chokß soldado. Queßajlâc aß yal chanru xqßuialeb saß li junjûnk cabal.y8 o(#Saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Manasés queßajlâc cablaju xcaßcßâl mil riqßuin cuib ciento chi cuînk.97 o("Queßtzßîbâc xcßabaßeb li ralal xcßajol laj Manasés li ac xeßxbânu junmay chihab re teßoc chokß soldado. Queßajlâc aß yal chanru xqßuialeb saß li junjûnk cabal.n6 Y(!Saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Efraín queßajlâc caßcßâl mil riqßuin ôb ciento chi cuînk.a5 ?( Queßajlâc li ralal xcßajol laj José. Queßtzßîbâc xcßabaßeb li ralal xcßajol laj Efraín li ac xeßxbânu junmay chihab re teßoc chokß soldado. Queßajlâc aß yal chanru xqßuialeb saß li junjûnk cabal.z4 q(Saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Zabulón queßajlâc cuuklaju roxcßâl mil riqßuin câhib ciento chi cuînk.93 o(Queßtzßîbâc xcßabaßeb li ralal xcßajol laj Zabulón li ac xeßxbânu junmay chihab re teßoc chokß soldado. Queßajlâc aß yal chanru xqßuialeb saß li junjûnk cabal.w2 k(Saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Isacar queßajlâc câlaju roxcßâl mil riqßuin câhib ciento chi cuînk.71 k(Queßtzßîbâc xcßabaßeb li ralal xcßajol laj Isacar li ac xeßxbânu junmay chihab re teßoc chokß soldado. Queßajlâc aß yal chanru xqßuialeb saß li junjûnk cabal.w0 k(Saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Judá queßajlâc câlaju xcâcßâl mil riqßuin cuakib ciento chi cuînk.6/ i(Queßtzßîbâc xcßabaßeb li ralal xcßajol laj Judá li ac xeßxbânu junmay chihab re teßoc chokß soldado. Queßajlâc aß yal chanru xqßuialeb saß li junjûnk cabal. . (Saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Gad queßajlâc ôb roxcßâl mil riqßuin cuakib ciento riqßuin lajêb roxcßâl chi cuînk.4- e(Queßtzßîbâc xcßabaßeb li ralal xcßajol laj Gad li ac xeßxbânu junmay chihab re teßoc chokß soldado. Queßajlâc aß yal chanru xqßuialeb saß li junjûnk cabal.t, e(Saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Simeón queßajlâc belêlaju roxcßâl riqßuin oxib ciento chi cuînk.8+ m(Queßtzßîbâc xcßabaßeb li ralal xcßajol laj Simeón li ac xeßxbânu junmay chihab re teßoc chokß soldado. Queßajlâc aß yal chanru xqßuialeb saß li junjûnk cabal.s* c(Saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Rubén queßajlâc cuakib roxcßâl mil riqßuin ôb ciento chi cuînk.O) (Quitzßîbâc xcßabaßeb li ralal xcßajol laj Rubén li xbên ralal laj Israel li ac xeßxbânu junmay chihab re teßoc chokß soldado. Queßajlâc aß yal chanru xqßuialeb saß li junjûnk cabal.b( A(Laj Moisés quirajlaheb saß li chaki chßochß Sinaí joß quiyeheß re xban li Kâcuaß.%' G(Ut saß li xbên cutan re li xcab po queßxchßutubeb ru chixjunileb laj Israel ut queßxtzßîba xcßabaßeb chixjunileb li cuînk li cuan junmay chihab reheb, joßqueb ajcuiß li ac numenakeb junmay chihab. Queßxtzßîba xcßabaßeb aß yal ani lix xeßtônil yucuaßeb li junjûnk.V& )(Laj Moisés ut laj Aarón queßxbokeb li cuînk aßin li queßsiqßueß ruheb. % =(Aßaneb aßin li cuînk li queßxakabâc chi tenkßânc chi rajlanquileb li cuînk. Aßaneb li nequeßjolomin reheb li junjûnk chixtêpaleb laj Israel.o$ [(Ut laj Ahira, li ralal laj Enán, aßan li najolomin reheb lix têpaleb li ralal xcßajol laj Neftalí.h# M(Laj Eliasaf li ralal laj Deuel, aßan li najolomin reheb lix têpaleb li ralal xcßajol laj Gad.j" Q( Laj Pagiel, li ralal laj Ocrán, aßan li najolomin reheb lix têpaleb li ralal xcßajol laj Aser.k! S( Laj Ahiezer li ralal laj Amisadai, aßan li najolomin reheb lix têpaleb li ralal xcßajol laj Dan.q  _( Laj Abidán, li ralal laj Gedeoni, aßan li najolomin reheb lix têpaleb li ralal xcßajol laj Benjamín. !( Ut saß xyânkeb lix têpaleb li ralal xcßajol laj José, aßan laj Elisama li ralal laj Amiud li najolomin reheb lix têpaleb li ralal xcßajol laj Efraín; ut laj Gamaliel li ralal laj Pedasur, aßan li najolomin reheb lix têpaleb li ralal xcßajol laj Manasés.l U( Laj Eliab li ralal laj Helón, aßan li najolomin reheb lix têpaleb li ralal xcßajol laj Zabulón.k S(Laj Natanael li ralal laj Zuar, aßan li najolomin reheb lix têpaleb li ralal xcßajol laj Isacar.m W(Laj Naasón li ralal laj Aminadab, aßan li najolomin reheb lix têpaleb li ralal xcßajol laj Judá.r a(Laj Selumiel, li ralal laj Zurisadai, aßan li najolomin reheb lix têpaleb li ralal xcßajol laj Simeón.+ S(Aßaneb aßin lix cßabaßeb li cuînk li teßtenkßânk êre. Laj Elisur, li ralal laj Sedeur, aßan li najolomin reheb lix têpaleb li ralal xcßajol laj Rubén.q _(Ut cuânkeb ajcuiß chêtenkßanquil li nequeßcßamoc be saß xyânkeb li junjûnk xtêpaleb laj Israel.M (Lâat âcuochben laj Aarón têtzßîba xcßabaßeb li cuînk li cuan junmay chihab reheb, joßqueb ajcuiß li ac numenakeb junmay chihab. Têtzßîba xcßabaßeb li naru teßoquênk saß li plêt.2 a(—Lâat ut laj Aarón têrajlaheb laj Israel. Têtzßîba xcßabaßeb li junjûnk chi cuînk saß li junjûnk xtêpaleb aß yal chanru xqßuialeb saß li junjûnk cabal.| w(Li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Moisés saß li xbên cutan re li xcab po nak ac yô chic xcab chihab reliqueb chak laj Israel aran Egipto. Quiâtinac riqßuin saß li tabernáculo nak cuanqueb saß li chaki chßochß aran Sinaí. Quixye re:|s"Aßaneb aßin li chakßrab li quixqßue li Dios reheb laj Israel, li quixqßue re laj Moisés saß li tzûl Sinaí.?y!Laj êchal re li xul incßaß naru tixjal ruheb li xul, chi moco tixqßue rûchileb. Cui ut naxjal ruheb li xul, li cuib chi xul kßaxtesinbilakeb re li Kâcuaß ut incßaß chic naru tixlokßeb.Aßaneb aßin li chakßrab li quixqßue li Dios reheb laj Israel, li quixqßue re laj Moisés saß li tzûl Sinaí.#A Li junjûnk saß xlajêtkil li quetômk, usta cuacax usta carner, re li Kâcuaß. Nak yô rajlanquileb li xul, li junjûnk saß xlajêtkil re li Kâcuaß.)MCui junak cuînk târaj tixlokß cuißchic chokß re, tento tixtoj chi tzßakal xtzßak ut tixqßue ajcuiß jûnk may ral li jûnk ciento saß xbên lix tzßak.BLi junjûnk saß xlajêtkil li ru li acuîmk li na-el saß li chßochß, joß ajcuiß li junjûnk saß xlajêtkil li ru li cheß re li Kâcuaß. Ac chßolchßo nak aßan re li Kâcuaß.{qCui junak cristian ac tenebanbil câmc saß xbên incßaß naru tâlokßekß re xcolbal rix. Tento nak tâcamsîk.gIAbanan li cßaßak re ru kßaxtesinbil re li Kâcuaß chi junaj cua incßaß naru xcßayinquil chi moco naru xlokßbal, usta cristian, usta xul, usta chßochß, xban nak aßan ac kßaxtesinbil chi junaj cua re li Kâcuaß.<sCui aßan jun li xul li incßaß naqßueheß chokß mayej, li cuînk naru tixlokß cuißchic ut tixtoj lix tzßak li naxye laj tij. Ut tixqßue jûnk may ral li jûnk ciento saß xbên lix tzßak li xul. Cui ut li cuînk incßaß tixlokß, li xul tâcßayîk re jalan cuînk ut tixtoj li joß nimal xtzßak.1 ]Mâ ani naru tixyechißi re li Kâcuaß li xbên xul li nayoßla, xban nak aßan ac re li Kâcuaß. Usta cuacax, usta carner li xbên li nayoßla, aßan re li Kâcuaß.| sChixjunil lix tzßak li cßaßak re ru tâqßuehekß aß yal chanru li bisleb li nacßanjelac saß li tabernáculo.z oUt saß li chihab re sahil chßôlejil li chßochß tâcanâk cuißchic chokß re laj êchal re li quicßayin re. )laj tij, aßan li tâyehok re joß nimal xtzßak, aß yal jarub chihab tâcuânk riqßuin toj tâcuulak li chihab re sahil chßôlejil. Ut saß ajcuiß li cutan aßan li cuînk tixtoj lix tzßak li ac yebil. Ut lix tzßak li chßochß aßan kßaxtesinbil re li Kâcuaß. !Cui junak li cuînk tixkßaxtesi re li Kâcuaß junak li chßochß li quixlokß, ut mâcuaß xcomoneb li quirêchani riqßuin lix yucuaß,%EUt nak tâcanâk libre li chßochß saß li chihab re sahil chßôlejil, li chßochß aßan kßaxtesinbil re li Kâcuaß. Ut tâcanâk chokß reheb laj tij."?Abanan cui ut li cuînk incßaß tixlokß cuißchic lix chßochß re tixcol rix, malaj ut mâre tâcßayîk re jalan cuînk, incßaß chic naru tixlokß.JCui li cuînk li quixkßaxtesi lix chßochß re li Kâcuaß târaj tixlokß cuißchic, tento nak tixtoj chi tzßakal lix tzßak. Ut tixqßue jûnk may ral li jûnk ciento saß xbên lix tzßak.S!Abanan cui naxyechißi lix chßochß nak ac xnumeß li chihab re sahil chßôlejil, laj tij aßan li tâyehok re joß nimal lix tzßak, aß yal jarub chihab toj tâcuulak li chihab re sahil chßôlejil.~wCui ut naxyechißi lix chßochß saß li chihab re sahil chßôlejil, aß yal joß nimal lix tzßak, aßan li tixtoj.iMCui junak naxyechißi lix chßochß re li Kâcuaß, lix tzßak aßan aß yal joß qßuial li iyaj tâoc saß li chßochß. Lix tzßak, aßan lajêb roxcßâl chi tumin plata re li cuib ciento riqßuin junmay litro li cebada.5eCui ut li jun li quixyechißi li rochoch naraj tixlokß cuißchic, tento nak tixtoj chi tzßakal lix tzßak ut tixqßue jûnk may ral li jûnk ciento saß xbên lix tzßak.G Cui junak naxyechißi li rochoch re li Kâcuaß, laj tij, aßan li tâyehok re joß nimal xtzßak aß yal chanru li cab, ma châbil malaj ut incßaß. Joß tixye laj tij, joßcan tâtojekß."? Ut cui li cuînk târaj tixlokß cuißchic li xul aßan, tixtoj chi tzßakal lix tzßak, ut tixqßue jûnk may ral li jûnk ciento saß xbên lix tzßak. Ut laj tij tixye joß nimal xtzßak aß yal chanru li xul, ma châbil malaj ut incßaß châbil. Joß tixye laj tij, joßcan tâtojekß.~ Cui ut li cuînk tixqßue junak li xul xcomon li incßaß naqßueheß chokß mayej, tento nak li cuînk tixcßam li xul riqßuin laj tij.E} Ut li cuînk li quixyechißi li xul incßaß naru naxjal ru li xul li tixqßue, usta châbil raj li tixjal usta incßaß. Cui ut naxbânu, li cuib chi xul kßaxtesinbilakeb re li Kâcuaß.$|C Abanan cui li cßaßru teßxyechißi, aßan xul xcomoneb li naqßueheß chokß mayej chiru li Kâcuaß, li xul li qßuebil re li Kâcuaß santobresinbilak.9{mUt cui li quiyechißin re li Kâcuaß nebaß ut incßaß tixcuy xtojbal, tento nak tâcßamekß riqßuin laj tij. Ut laj tij, aßan li yal re saß xbên joß nimal naru tixtoj. z;Cui li jun aßan cuînk ut cuan numenak oxcßâl chihab re, tento xtojbal oßlaju chi tumin plata. Abanan cui ixk tento xtojbal lajêb chi tumin plata.?yyAbanan cui li quiyechißîc, aßan têlom ut cuan jun po re nacuulac toj saß li ôb chihab tento xtojbal ôb chi tumin plata. Abanan cui xkaßal, tento xtojbal oxib chi tumin plata.bx?Abanan cui li quiyechißîc, aßan chßina al ut cuan ôb chihab re nacuulac toj saß li junmay chihab, tento xtojbal junmay chi tumin plata. Abanan, cui xkaßal li quiyechißîc, tento xtojbal lajêb chi tumin plata.bw?Abanan cui li quiyechißîc, aßan ixk, tento xtojbal lajêb xcaßcßâl chi tumin plata.JvCui li quiyechißîc, aßan cuînk li ac xbânu junmay chihab toj tâcuulak oxcßâl chihab tento xtojbal lajêb roxcßâl chi tumin plata joß xbisbal li tumin re lix tabernáculo li Kâcuaß.ouY—Tat-âtinak riqßuineb laj Israel ut tâye reheb chi joßcaßin. Cui junak li cristian naxyechißi li cßaßak re ru re li Kâcuaß naru naxtoj riqßuin tumin li cßaßru quixyechißi. Aßan aßin li joß qßuial tento xtojbal:@t Li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Moisés ut quixye re:s+.Aßaneb aßin li chakßrab, li tijleb ut lix taklanquileb li quixqßue li Kâcuaß re laj Moisés saß li tzûl Sinaí chokß reheb laj Israel.erE-Tâjulticokß ban cue li contrato li quinbânu riqßuineb lê xeßtônil yucuaß nak queßcuisi chak saß li tenamit Egipto chiruheb li xnînkal ru tenamit re nak lâinak chic lix Dioseb, chan li Kâcuaß.Aßaneb aßin li chakßrab, li tijleb ut lix taklanquileb li quixqßue li Kâcuaß re laj Moisés saß li tzûl Sinaí chokß reheb laj Israel.;qq,Usta xetzßektâna lin chakßrab ut usta cuanquex saß xtenamiteb li xicß nequeßiloc êre, abanan lâin incßaß texintzßektâna, chi moco texsachk saß inchßôl. Incßaß tinsach êru xban nak toj cuan saß inchßôl li contrato quinbânu riqßuineb lê xeßtônil yucuaß. Lâin li Kâcuaß lê Dios.ipM+Mâ ani chic cuânk aran ut li chßochß tâsahokß saß xchßôl chi hilânc. Tento nak lâex aj Israel têcßûluban saß êbên xtojbal rix li mâc quebânu nak quekßet lin chakßrab ut xicß queril li quexintakla cuiß.o *tâjulticokß cue li contrato li quinbânu riqßuineb laj Jacob, laj Isaac, ut laj Abraham. Ut tâjulticokß cue li chßochß.4nc)Ut lâex têqßue retal nak xmâc aßan nak quebintakla saß xtenamiteb li xicß nequeßiloc êre. Nak têcubsi êrib ut têcßûluban saß êbên lix tojbal rix lê mâc,%mE(Lâex tâyotßekß êchßôl xban li mâc quebânu ut xban li mâc queßxbânu chak lê naß êyucuaß nak quineßxtzßektâna ut queßxkßet lin chakßrab.:lo'Li joß qßuialex li incßaß tex-osokß kßaxal ra têcßul ut tacuasinbilakex saß lix naßajeb li xicß nequeßiloc êre xban lê mâc ut xban lix mâqueb lê naß êyucuaß.wki&Lâex tex-osokß saß xyânkeb li xnînkal ru tenamit. Ut tex-osokß saß xnaßajeb li xicß nequeßiloc êre.2j_%Nak yôkeb chi êlelic teßxtichi ribeb chi ribileb rib usta mâ ani yôk chi âlinânc reheb. Ut incßaß teßrûk chixcolbal ribeb chiruheb li xicß nequeßiloc reheb.=iu$Ut eb li incßaß teßsachekß ru lâin tinqßue xxiuheb saß li naßajej li cuânkeb cuiß. Teßxucuak chiruheb li xicß nequeßiloc reheb. Ut teßêlelik yal xban xyâb li xak cheß nak na-ecßasîc xban li ikß. Teßâlinak xban xxiuheb ut teßtßanekß xban xxiuheb usta mâ ani yôk chi âlinânc reheb.Eh#Chixjunil li chihab nak mâ anihakex saß li naßajej aßin, li chßochß tâsahokß xchßôl ut tâhilânk xban nak lâex incßaß xeqßue chi hilânc saß li chihab nak tento raj xhilan.(gK"Ut li chßochß tâsahokß xchßôl chi hilânc chixjunil li chihab nak cuânkex chak saß xtenamiteb li xicß nequeßiloc êre. Li chßochß aßin tâhilânk.Mf!Lâin tinjeqßui êru saß xyânkeb li xnînkal ru tenamit. Ut tebinqßue li xicß nequeßiloc êre chêrâlinanquil riqßuin chßîchß. Tinsach ru lê naßaj ut juqßuinbilakeb chic lê tenamit.heK Lâin tinsach ru lê naßaj. Ut teßsach xchßôleb li xicß nequeßiloc êre li cuanqueb aran..dWLâin tinjuqßuiheb lê tenamit ut tinsacheb chi junaj cua eb li naßajej li nequexlokßonin cuiß. Ut incßaß chic tincßul lê sununquil ban li nequecßat chicuu.jcOLâin tintßan li naßajej li najt xteram li nequexlokßonin cuiß. Ut tinjucß li artal li nequecßat cuiß lê pom. Ut lâin tintub lê camenak saß xbêneb lê yîbanbil dios, li moco yoßyôqueb ta. Ut xicß chic texcuil.DbTextzßocâk toj retal têtiu xtibeleb lê ralal êcßajol.`a;tânumtâk lin joskßil saß êbên. Cuukub sut chic li raylal li tinqßue saß êbên.t`cCui toj têkßetkßeti êrib chicuu nak ac xecßul li raylal aßin, ut incßaß têbânu li cßaßru ninye,Y_-Incßaß chic tâcuânk chi tzßakal lê tzacaêmk. Lajêb chi ixk teßxyîb li caxlan cua saß jun chi horno. Ajlanbil chic li caxlan cua li têcßul. Ut nak ac xecuaß chixjunil, incßaß tâtzßaklok êre.^+Lâin tintaklaheb li xicß nequeßiloc êre chi pletic êriqßuin re xtojbal rix lê mâc nak xekßet lin contrato. Nak texxic saß eb li tenamit chixcolbal êrib, lâin tintakla li rax câmc saß êbên ut lâex têkßaxtesi êrib saß rukßeb li xicß nequeßiloc êre.u]elâin tinjoskßokß êriqßuin ut cuukub sut chic li raylal li tintakla saß êbên re xtojbal rix lê mâc.{\qUt cui ac xecßul chixjunil li raylal aßin, abanan cui toj incßaß nequecßul lê kßusbal ut xicß nequinêril,8[kTintakla li joskß aj xul saß êyânk ut telajeßxcamsiheb lê cocßal ut teßxcamsi lê quetômk. Moco qßuihex ta chic texcanâk. Ut mâ ani chic teßnumekß saß eb li be."Z?Ut cui toj yôkex ajcuiß xkßetkßetinquil êrib chicuu ut incßaß têbânu li cßaßru ninye, lâin texinqßue cuißchic cuukub sut chixtojbal êmâc.Y9Mâcßaßak aj e nak têtacuasi êrib chi cßanjelac xban nak incßaß chic tâêlk li acuîmk saß lê naßaj ut incßaß chic teßûchînk li cheß.8XkLâin tincuisi lê kßetkßetil ut incßaß chic tênimobresi êrib. Incßaß chic tixqßue li hab. Ut tâchakik lê chßochß ut tâcacuûk joß xcacuil li chßîchß bronce.=WuAbanan cui toj incßaß ajcuiß tex-abînk chicuu nak acak xecßul chixjunil li raylal aßin, lâin tinqßue xtzßakob lix tojbal rix lê mâc. Cuukub sut chic têtoj rix lê mâc.PVLâin incßaß chic texintenkßa. Texincanab êjunes re nak li xicß nequeßiloc êre teßnumtâk saß êbên ut teßtaklânk saß êbên. Tex-êlelîk chiruheb usta incßaß yôkeb chêrâlinanquil.nUWlâin texinqßue chixtojbal rix lê mâc. Xiu xiu chic cuânkex. Ut lâin tintakla chak li raylal saß êbên. Tintakla li yajel li incßaß naru xbanbal. Ut tintakla li caki yajel saß êbên tixlubtesi lê tibel ut târocsi xyajel li xnakß êru. Tex-âuk raj chic, abanan moco têtzaca ta chic. Aßaneb ban chic li xicß nequeßiloc êre teßtzacânk re.IT Cui lâex têtzßektâna lin chakßrab ut incßaß têcßûluban ut cui incßaß nequeqßue saß êchßôl li cßaßru ninye ut cui lâex têrisi xcuanquil li contrato li quinbânu êriqßuin,$SCAbanan cui lâex incßaß nequerabi li cßaßru ninye ut cui incßaß nequebânu li naxye saß li chakßrab li xinqßue êre, texinqßue chixtojbal êmâc.R9 Lâin li Kâcuaß lê Dios. Lâin quin-isin chak êre Egipto re nak incßaß chic texcuânk chokß rahobtesinbil môs. Chanchan nak cuan li yugo saß êcux nak quexcuan rubel xcuanquileb. Abanan lâin quexcuisi rubel xcuanquileb. Anakcuan naru têtaksi lê rilobâl nak texbêk.TQ# Lâin junelic cuânkin êriqßuin. Lâinak lê Dios ut lâexak lin tenamit.CP Lâin tincuânk saß êyânk ut incßaß texintzßektâna.QO Toj yôkex ajcuiß chixtzacanquil li xesicß jun haber ut li joß qßuial chic li mâjiß nequechoy têrisi saß li cab li nequexoc cuiß li ru lê racuîmk re têxoc cuiß li toj yôkex chixsicßbal.N Lâin tinbânu usilal êre. Texcuosobtesi ut texnabalokß. Junelic xakxôk xcuanquil li contrato li quinbânu êriqßuin.DMYal ôb ajcuiß êre lâex têrâlinaheb jun ciento li xicß nequeßiloc êre. Ut jun ciento êre lâex teßrâlinaheb lajêb mil. Ut têcamsiheb chi chßîchß li xicß nequeßiloc êre.UL%Lâex têrâlinaheb li xicß nequeßiloc êre ut têcamsiheb chi chßîchß.XK+Lâin texinqßue chi cuânc saß tuktûquil usilal saß lê naßaj. Sa texcuârk xban nak mâ ani tâseßbesînk êre. Lâin tincuisi li joskß aj xul saß lê tenamit ut mâ ani tâoc êriqßuin chi pletic.YJ-Nabal li ru li trigo tixqßue. Toj yôkex ajcuiß chixsicßbal nak tâcuulak xkßehil xsicßbal ru li uvas. Ut nabal ru li uvas tixqßue. Toj mâji ajcuiß nequechoy xsicßbal ru li uvas nak tâcuulak xkßehil li âuc. Textzacânk chi us toj retal tâcßojlâk êchßôl. Sahak saß lê chßôl ut cuânkex saß xyâlal saß lê naßaj. Ilâin tintakla li hab saß ruchichßochß saß xkßehil. Tâêlk chi us li acuîmk saß li chßochß. Ut eb li cheß teßûchînk.sHaCui têbânu li cßaßru naxye saß li chakßrab li xinqßue êre, ut cui têbânu li cßaßru xinye êre,}GuCheqßuehak ban xlokßal li hilobâl cutan ut che-oxlokßihak lin tabernáculo. Lâin li Kâcuaß ninyehoc re aßin._F ;Li Kâcuaß Dios quixye: —Mêyîb êjalanil dios chi moco êpechßbil dios, chi moco têyîb êdios pec re têlokßoniheb. Chi moco chiruheb li pec têyîb junak retalil êdios xban nak lâin li Kâcuaß lê Dios.~Ew7Eb laj Israel, aßaneb lin môs lâin. Cueheb lâin. Lâin quin-isin reheb aran Egipto. Lâin li Kâcuaß lix Dioseb.D!6Cui incßaß nalokßeß cuißchic saß eb li cutan aßan, li cuînk rochbeneb li ralal xcßajol teßcanâk libre saß li chihab re sahil chßôlejil.Eb laj Israel, aßaneb lin môs lâin. Cueheb lâin. Lâin quin-isin reheb aran Egipto. Lâin li Kâcuaß lix Dioseb.C{5Laj êchal re tixbânu re joß naxbânu reheb li môs li xqßue xcßanjel re jun chihab. Ut incßaß naru tixrahobtesi..BW4Cui yal cuib oxib chihab chic mâ nacuulac li chihab re sahil chßôlejil, tixbir rix joß nimal tixtoj aß yal jarub chihab quicßanjelac riqßuin li quilokßoc re.A93Cui toj nabal li chihab mâjiß nacuulac li chihab re sahil chßôlejil, tento nak tixtoj nabal aß yal joß nimal li quitojeß cuiß nak quilokßeß.L@2Li cuînk tixbir rix jarub chihab ac xcßanjelac ut jarub chihab chic mâjiß nacuulac li chihab re sahil chßôlejil. Ut lix tojbal li tixcßul, aßan juntakßêt riqßuin xtojbal junak li môs.8?k1Li rican malaj ut junak li ralal li rican, malaj ut jalan rechßalal naru tixlokß. Malaj ut cui naxtau lix tumin li cuînk aßan naru tixtoj li tumin li quixcßayi cuiß rib.p>[0Nak ac xcßayi rib, toj naru tâlokßekß cuißchic. Junak li ras malaj li rîtzßin naru nalokßoc re.j=O/Mâre junak li jalan xtenamit tâbiomokß saß êyânk. Ut mâre junak aj Israel tânebaßokß ut tixcßayi rib joß môs re li jalan xtenamit li xbiomoß malaj ut tixcßayi rib riqßuin junak li rechßalal li jalan xtenamit.</.Eb aßan teßcanâk chi cßanjelac chiruheb lê ralal êcßajol chi junelic. Abanan incßaß textaklânk chi cau saß xbêneb lê rech tenamitil.(;K-Naru têlokß chokß êmôs li jalan xtenamiteb li cuanqueb saß êyânk. Ut naru ajcuiß têlokß li ralal xcßajol eb aßan li teßyoßlâk saß lê tenamit.s:a,Naru têlokß lê môs, joß ixk joß cuînk, saß xyânkeb li jalan xtenamiteb li cuanqueb chêjun sutam._99+Incßaß naru textaklânk saß xbêneb saß joskßil. Têxucua ban cuu lâin lê Dios. 8;*Eb laj Israel, aßaneb lin môs lâin li Kâcuaß. Lâin quin-isin chak reheb saß li naßajej Egipto. Incßaß naru teßcßayîk chokß lokßbil môs.)7M)Saß eb li cutan aßan, li cuînk rochbeneb li ralal xcßajol teßêlk saß êrochoch ut teßxic cuißchic saß xnaßajeb lix têpaleb lix xeßtônil yucuaßeb. 6(Têcßul joß junak tojbil môs malaj ut joß jun li jalan xtenamit. Tâcßanjelak chêru toj saß li chihab re sahil chßôlejil.45c'Cui junak lê rech tenamitil tânebaßokß nak cuan saß lê rochoch ut tixcßayi rib chi cßanjelac chokß êmôs, mêqßue saß cacuil cßanjel joß junak lokßbil môs.41&Lâin li Kâcuaß lê Dios. Lâin quin-isin chak êre saß li naßajej Egipto re nak tinqßue êre li naßajej Canaán ut re nak lâinak lê Dios.p3[%Mêpatzß ral li tumin li têqßue chi toß re lê rech tenamitil, chi moco têqßue chi terto lix cua.P2$Mêpatzß ral li tumin li têqßue chi toß re lê rech tenamitil chi moco têmakß li cßaßru reheb. Qßuehomak ban xnaßaj lê rech tenamitil saß lê rochoch. Ut chexucua ru li Kâcuaß lê Dios.1)#Cui junak lê rech tenamitil tânebaßokß ut tixtzßâma xtenkßanquil êriqßuin, tento nak lâex têtenkßa re nak târûk tâcuânk saß êyânk. Têbânu re joß nequebânu reheb li jalaneb xtenamit malaj ut li yal numecß re, re nak târûk tâcuânk saß êyânk. 0;"Abanan lix naßajeb lix quetômk li cuan chixjun sutam lix tenamit incßaß naru teßxcßayi xban nak li naßajej aßan reheb laj levita chi junaj cua.k/Q!Cui junak cuînk tixlokß li rochoch laj levita, li cuînk aßan tento tâêlk saß li cab nak tâcuulak li chihab re sahil chßôlejil xban nak lix tenamiteb aßan, aßan li qßuebil reheb laj levita saß xyânkeb laj Israel.!.= Ut chirix lix tenamiteb laj levita, joßcaßin teßxbânu. Naru teßxlokß cuißchic lix naßajeb yalak jokße saß li naßajej li queßtzßak eb aßan.n-WAbanan eb li cab li cuanqueb saß eb li cocß tenamit li moco sutsûqueb ta saß tzßac, chanchanakeb li cßalebâl. Laj êchal re naru tixlokß cuißchic li cab ut tâkßaxtesîk cuißchic re saß li chihab re sahil chßôlejil.,Abanan cui incßaß tixlokß chiru li jun chihab, incßaß chic naru tixlokß cui tânumekß li jun chihab. Li cab tâcanâk chi junaj cua chokß re li ani xlokßoc re ut reheb li ralal xcßajol. Incßaß chic tâkßaxtesîk saß li chihab re sahil chßôlejil.\+3Cui junak li cuînk tixcßayi li rochoch li cuan saß junak li tenamit sutsu saß tzßac, li cuînk aßan naru naxlokß cuißchic li rochoch li ac xcßayi. Chiru li jun chihab naru tixlokß cuißchic li rochoch.*Abanan cui incßaß târûk tixtau lix tumin re tixlokß cuißchic lix chßochß, li naßajej aßan tâcanâk chokß re li quilokßoc re toj tâcuulâk li chihab re sahil chßôlejil. Saß li chihab aßan, li chßochß tâkßaxtesîk cuißchic re laj êchal re.A)}Tixtoj lix tzßak li chßochß li joß qßuial chic li tento tixtoj. Tixbir rix jarub chihab chic mâjiß nacuulac li chihab re sahil chßôlejil nak tixcßul raj cuißchic lix naßaj.(Cui junak cuînk mâcßaß li rechßalal li tâlokßok re li chßochß, cui tixtau xtumin mokon, târûk tixlokß cuißchic li naßajej.T'#Cui tânebaßokß junak lâ cuech tenamitil toj retal nak tixcßayi lix chßochß, tento nak li tzßakal rechßalal tixlokß cuißchic li chßochß re tixcol rix li chßochß li quixcßayi li rechßalal.y&mChijulticokß êre nak nacßayiman junak chßochß, laj êchal re naru tixlokß cuißchic xcaß sut li naßajej.{%qIncßaß naru têcßayi li chßochß chi junaj cua xban nak cue lâin. Lâex yal numelex arin. Chanchanex cuulaß.^$7Nak yôkex chi âuc saß li xcuakxak li chihab toj yôkex ajcuiß chixtzacanquil li xexoc saß xcuak li chihab. Ut toj yôkex ajcuiß chixcuaßbal li xexoc nak tex-oc cuißchic chi kßoloc saß li xbele li chihab.e#ELâin texcuosobtesi saß cuak li chihab re nak tâcuânk nabal lê tzacaêmk re oxib chihab."3Mâre têye, “¿Cßaßru takatzaca saß xcuuk li chihab cui incßaß naru toâuk chi moco târûk takaxoc ru li kacuîmk saß li chihab aßan?”!'Tâêlk chi us li acuîmk saß lê chßochß ut tâcuânk chi nabal lê tzacaêmk. Ut texcuânk chi tuktu lê chßôl saß li naßajej aßin. )Chebânu chixjunil li chakßrab li quinqßue êre ut chepâb lê taklanquil inban re nak mâcßaß tâchßißchßißînk êre saß lê naßaj.X+Mêbalakßi êrib chi ribil êrib. Chexucua ban cuu lâin li Kâcuaß lê Dios.|sCui toj cuan nabal li chihab, toj tâcuulak li chihab re sahil chßôlejil, terto xtzßak li chßochß. Abanan cui incßaß chic qßui li chihab, cubenak xtzßak li chßochß xban nak moco nabal sut ta chic teßkßolok saß li chßochß aßan._9Lix xtzßak li chßochß aßan aß yal joß najtil tâcuânk li chßochß riqßuin li ani tâlokßok re ut aß yal jarub sut tâêlk li racuîmk saß li chßochß aßan toj tâcuulak li chihab re sahil chßôlejil.{Cui têcßayi lê chßochß reheb lê rech tenamitil, malaj ut têlokß êchßochß, mêbalakßi êrib chi ribil êrib.b? Saß li chihab aßin, li re sahil chßôlejil, lâex têrêchani cuißchic lê chßochß. Chixjunil li chihab aßan re jun sahil chßôlejil ut santobresinbil chokß êre lâex. Ut têtzaca ru li acuîmk li xyoßla yal xjunes.C Li chihab aßan re jun sahil chßôlejil. Saß li chihab aßan incßaß tex-âuk chi moco têsicß ru li trigo li nayoßla yal xjunes, chi moco têsicß ru li uvas li incßaß têsabesi.Q Têqßue xlokßal li xlaje roxcßâl li chihab xban nak li chihab aßan santobresinbil ut re jun sahil chßôlejil. Saß li chihab aßan têye resil nak chixjunileb lê lokßbil môs teßcanâk libre re nak teßsukßîk riqßuineb li rechßalal. Ut têye ajcuiß resil nak eb li queßxcßayi xchßochßeb teßrêchani cuißchic.D Ut saß li lajêb xbe li xcuuk li po re li chihab aßan, têyâbasiheb li trompeta saß chixjunil li tenamit. Aßan li cutan nak nequexninkßeîc ut nequexmayejac re xtojbal rix lê mâc.b?Yôkex rajlanquileb li chihab chi cuukutk toj retal tâcuulak li belêb roxcßâl chihab.:oUt aßan ajcuiß teßxtzaca lê quetômk ut li xul li cuanqueb saß qßuicheß. Chixjunil li tâêlk saß li chßochß chi incßaß aubil, tâcßanjelak chokß re lê tzacaêmk. ~R}}*||{zzyxxwwmvuttess5rrrqJppowonknmlFjii2hgffgfedd c|cDbaa7`l`"___3^^2]]=\\-[ZYYYWWmWVUU TKSRQQPP-OOVN^MMLaKJJJIISHhGG FBE8DTCrBBCAt@?>!<<;::999y88:7@65F443/2O1+0b/..:--,+**i)r)#(h'&%k$$Q#n"" !! 9t KNzqLkWBj8 j w # [ -eE(Nak laj nazareo ac xjo li rismal xjolom, laj tij tixqßue saß rukß laj nazareo li rukß li carner chi ac chikbil. Ut tixqßue ajcuiß jun li caxlan cua li pim ut jun li jay li cuan saß chacach, li mâcßaß xchßamal.r_(Laj nazareo tixjo li rismal xjolom saß li oquebâl re li tabernáculo. Tixcßam li rismal li ac kßaxtesinbil re li Kâcuaß ut tixqßue saß li xam li yô cuiß chi cßatc li mayej re xcßambal rib saß usilal riqßuin li Kâcuaß.>w(Ut tixmayeja li carner re nak li cuînk tixcßam rib saß usilal riqßuin li Kâcuaß. Tixmayeja li caxlan cua li mâcßaß xchßamal ut tixmayeja ajcuiß li mayej cßaj ut li vino.sa(Laj tij tixqßue li cßatbil mayej chiru li Kâcuaß. Ut tixqßue ajcuiß li mayej re xtojbal rix li mâc.eE(Tixcßam ajcuiß li mayej cßaj ut li mayej vino ut jun chacach li caxlan cua li mâcßaß xchßamal ut yîbanbilak riqßuin li châbil cßaj ut junajinbilak riqßuin aceite. Ut yulbilak li aceite chiruheb li caxlan cua.9~m(Ut tixqßue chokß xcßatbil mayej chiru li Kâcuaß jun li têlom carner jun chihab cuan re. Ut tixqßue jun li ixki carner jun chihab cuan re, re xtojbal rix lix mâc. Ut tixqßue jun li têlom carner re tixcßam rib saß usilal riqßuin li Dios. Mâcßaßak rêqßueb li xul li tixqßue chokß xmayej.}7( Aßan aßin li chakßrab li tixbânu laj nazareo nak ac xrakeß li cutan nak tâcuânk chokß aj nazareo. Tâxic saß li oquebâl re li tabernáculo.|( Tixkßaxtesi cuißchic rib re li Kâcuaß joß quixbânu junxil chokß nazareo. Incßaß tâqßuehekß saß ajl eb li cutan nak quicuan chokß nazareo xban nak quixmux rib riqßuin li camenak. Ut tixqßue jun li têlom carner aj jun chihab re xtojbal rix lix mâc.e{E( Laj tij tixmayeja li jun re xtzßâmanquil xcuybal xmâc li cuînk ut li jun chic tixcßat re xtojbal rix lix mâc xban nak quicuan li camenak chi nachß riqßuin. Chi joßcaßin tixsantobresi cuißchic li rismal xjolom. z( Saß xcuakxak li cutan tixcßam cuib li paloma malaj ut cuib li mucuy ut tixqßue re laj tij saß li oquebâl re li tabernáculo.Dy( Muxbilak chic ru li rismal xjolom junak aj nazareo cui nacam junak chi nachß riqßuin chi mâcßaß saß xchßôl. Tento nak saß xcuuk li cutan tixsantobresi rib ut tixjo rismal xjolom.Qx(Joß najtil tâcuânk chokß aj nazareo, kßaxtesinbilak re li Kâcuaß.owY(Usta lix naß, usta lix yucuaß li tâcâmk, usta li ras malaj ut li rîtzßin, malaj ut li ranab, incßaß naru tixmux rib riqßuin xchßeßbaleb xban nak ac xkßaxtesi rib re li Kâcuaß ut cuan saß xbên xbânunquil li quixye.cvA(Ut incßaß naru nanachßoc riqßuineb li camenak joß najtil tâcuânk chokß aj nazareo.Cu(Joß najtil tâcuânk chokß aj nazareo incßaß naru tixbes li rismal xjolom. Tixcanab ban chi chamocß li rismal toj târakekß li cutan nak qui-oc chokß aj nazareo chiru li Kâcuaß.t5(Joß najtil tâcuânk chokß aj nazareo incßaß naru tixtzaca li cßaßak re ru yîbanbil riqßuin uva, chi moco li rix li uva, chi moco lix nakß.Fs(li jun aßan incßaß naru târucß li vino chi moco li haß li nacaltesin, chi moco li vinagre. Incßaß naru târucß xyaßal li uvas. Ut incßaß naru tixtzaca li uvas chi moco li chaki.5re(—Tat-âtinak riqßuineb laj Israel ut tâye reheb chi joßcaßin. Cui junak cuînk malaj ut junak ixk tixkßaxtesi rib chi cßanjelac chiru li Kâcuaß chokß aj nazareo,@q (Li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Moisés ut quixye re:ipM(Cui li ixk quixmux ru xsumlajic, tento nak tixtoj rix lix mâc ut li bêlomej mâcßaßak xmâc.To#(Ut aßan aßin li chakßrab reheb li cuînk li nequeßoc xcakal xchßôl xban nak nequeßxcßoxla nak cuan xmâc li rixakileb. Li bêlomej tixcßam li rixakil chiru li Kâcuaß. Ut laj tij tixbânu li chakßrab aßin saß xbên li ixk.Cui li ixk quixmux ru xsumlajic, tento nak tixtoj rix lix mâc ut li bêlomej mâcßaßak xmâc.}nu(Aßan aßin li chakßrab reheb li ixk li nequeßxqßue xcakal xchßôl lix bêlom xban nak nequeßxmux ru xsumlajic.m (Abanan cui li ixk incßaß xmux ru lix sumlajic, ut mâcßaß xmâc, li haß mâcßaß tixbânu re. Ut târûk tâqßuiresînk.>lw(Cui cuan xmâc li ixk xban nak xmux ru lix sumlajic, li haß tixqßue lix saß chi sîpocß ut incßaß chic târûk tâqßuiresînk. Ut li ixk tzßektânanbilak xbaneb lix tenamit.Ck(Ut laj tij tixchap jun môchßak li mayej cßaj chokß retalil nak chixjunil li cßaj kßaxtesinbil re li Kâcuaß. Ut tixcßat saß li artal ut tixqßue chirucß li ixk li cßahil haß.(jK(Ut laj tij tixchap li mayej cßaj li quixqßue li cuînk xban xcakal xchßôl, li cuan saß rukß li ixk. Tixtaksi chiru li Kâcuaß ut tixcßam saß li artal.eiE(Chirix aßan laj tij tixqßue re li ixk li haß aßan re nak tixcßul raylal cui cuan xmâc.h(Ut laj tij tixtzßîba retalil li raylal aßin ut chirix aßan tixchßaj li retalil li quixtzßîba riqßuin li cßahil haß.Mg(Nak tâcuucß li haß aßin tixqßue chi sîpocß lâ saß ut incßaß chic tatqßuiresînk cui xamux ru lâ sumlajic”, chaßak laj tij. Ut li ixk tixsume ut tixye, “Joßcan chi cßulmânc”.f(li Kâcuaß tixqßue chi sîpocß lâ saß ut incßaß chic târûk tatqßuiresînk ut eb lâ tenamit tateßxtzßektâna.`e;(Abanan cui xamux ru lâ sumlajic ut xatcuan riqßuin jalan cuînk li mâcuaß âbêlom,>dw(Laj tij tixye re li ixk nak tixbânu li juramento ut tixye re, “Cui incßaß xamux ru lâ sumlajic mâcßaß tâcßul nak tâcuucß li cßahil haß aßin li nacßamoc chak raylal.c(Nak xakxôk chiru li Kâcuaß li ixakilbej, laj tij tixjit li rismal xjolom li ixk ut tixqßue saß rukß caßchßinak li mayej cßaj li quixqßue li bêlomej xban xcakal xchßôl. Ut laj tij tixchap saß rukß li cßahil haß li nacßamoc chak raylal.Pb(Laj tij tixchap chak caßchßinak li haß li santobresinbil ut tixqßue saß junak chßochß secß. Ut tixqßue ajcuiß saß li haß caßchßinak li poks li quixoqueß nak queßxmesu li tabernáculo.Ha (Ut laj tij tixcßam li ixakilbej ut tixxakab chiru li Kâcuaß.f`G(Nak tixcßam li rixakil riqßuin laj tij tixcßam ajcuiß numenak câhib libra li cßaj yîbanbil riqßuin cebada ut tixqßue chokß xmayej xban xcakal xchßôl. Incßaß tixjunaji riqßuin aceite chi moco riqßuin incienso xban nak li mayej aßan tixqßue xban xcakal xchßôl ut re ajcuiß nak tâcßutûnk ma cuan xmâc li ixk malaj ut mâcßaß.7_i(Abanan cui li bêlomej tâoc xcakal xchßôl ut naxcßoxla nak xmux ru xsumlajic li rixakil, tento nak tixcßam li rixakil riqßuin laj tij, usta yâl lix mâc usta incßaß. ^ ( Mâre li ixk tâcuânk riqßuin junak cuînk chi incßaß naxnau lix bêlom ut mâ ani tânaßok re xban nak mâ ani tâilok re.{]q( —Tâye reheb laj Israel chi joßcaßin. Mâre junak ixakilbej tixmux rib riqßuin junak cuînk mâcuaß xbêlom.A\( Li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Moisés ut quixye re:d[C( Teßcanâk chokß re laj tij eb li mayej li nequeßxkßaxtesi re li Kâcuaß eb laj Israel.Z( Chixjunileb li lokßlaj mayej li nequeßxqßue re li Kâcuaß eb laj Israel teßcanâk chokß reheb laj tij li teßcßuluk re li mayej.-YU(Cui li cuînk li quicßuluc re li raylal camenak chic ut mâcßaß rechßalal tâcßuluk re li tixqßue chokß xtojbal rix li mâc li quixbânu, tento nak tixkßaxtesi chiru li Dios ut laj tij tixcßul. Ut tixqßue ajcuiß li carner têlom li tixmayeja laj tij chokß re xtojbal rix lix mâc.SX!(Tento nak li jun aßan tixxôto lix mâc chiru li Dios ut tixtoj chiru li ras rîtzßin li incßaß us li quixbânu ut tixqßue ajcuiß ral li tumin. Jûnk may ral li jûnk ciento tixqßue re chixjunil.+WQ(—Tâye reheb li ralal xcßajol laj Israel chi joßcaßin: Nak junak cuînk malaj ut junak ixk tâmâcobk chiru li ras rîtzßin, namâcob ajcuiß chiru li Dios.GV (Li Kâcuaß Dios quiâtinac riqßuin laj Moisés ut quixye re:(UK(Ut eb laj Israel queßxbânu joß quiyeheß re laj Moisés xban li Kâcuaß. Queßisîc saß li naßajej li cuan cuiß lix muhebâleb chixjunil li muxbileb ru.5Te(Teßrisi chixjunileb saß li naßajej li cuan cuiß lix muhebâleb, usta cuînk usta ixk, re nak incßaß teßxmux ru li naßajej li ninhilan cuiß lâin, chan li Kâcuaß._S9(—Tâye reheb laj Israel nak teßrisi saß xnaßaj lix muhebâleb li cristian chixjunileb li saklep rixeb, ut li na-el xyaßal lix tzßejcualeb, joßqueb ajcuiß li nequeßxmux rib riqßuin xchßeßbal li camenak..R [(Li Kâcuaß Dios quixye re laj Moisés:eQE(1Li junjûnk chßûtal queßqßueheß xcßanjel joß quixye li Dios re laj Moisés. Quiyeheß reheb cßaßru li cßanjel teßxbânu. Joßcaßin nak queßajlâc chixjunileb li cuînk joß quixye li Kâcuaß re laj Moisés.MP(0Ut eb li cuînk li queßajlâc cuanqueb cuakxakib mil riqßuin ôb ciento riqßuin câcßâl chi cuînk.Li junjûnk chßûtal queßqßueheß xcßanjel joß quixye li Dios re laj Moisés. Quiyeheß reheb cßaßru li cßanjel teßxbânu. Joßcaßin nak queßajlâc chixjunileb li cuînk joß quixye li Kâcuaß re laj Moisés.rO_(/Aßaneb chixjunileb li cuînk li ac cuan lajêb xcaßcßâl chihab reheb joß eb ajcuiß li ac numenakeb lajêb xcaßcßâl chihab toj quicuulac lajêb roxcßâl chihab reheb. Aßaneb li queßqßueheß xcßanjel saß li tabernáculo.2N_(.Joßcan nak laj Moisés ut laj Aarón rochbeneb li nequeßcßamoc be queßrajlaheb chixjunileb laj levita chi chßûtal aß yal chanru xqßuialeb saß li junjûnk cabal.7Mi(-Aßaneb aßin chixjunileb li ralal xcßajol laj Merari li teßcßanjelak saß li tabernáculo. Laj Moisés ut laj Aarón queßrajlaheb joß quixye li Kâcuaß re laj Moisés.LL(,Ut li cuînk li queßajlâc cuanqueb oxib mil riqßuin cuib ciento.sKa(+Queßrajla chixjunileb li cuînk li ac cuan lajêb xcaßcßâl chihab reheb joß eb ajcuiß li ac numenakeb lajêb xcaßcßâl chihab toj quicuulac lajêb roxcßâl chihab reheb. Aßaneb li queßoc chi cßanjelac saß li tabernáculo.Jy(*Ut queßajlâc ajcuiß eb li ralal xcßajol laj Merari chi chßûtal aß yal chanru xqßuialeb saß li junjûnk cabal.2I_()Aßaneb chixjunileb li ralal xcßajol laj Gersón li teßcßanjelak saß li tabernáculo. Laj Moisés ut laj Aarón queßrajlaheb joß quixye li Kâcuaß re laj Moisés.jHO((Ut li cuînk li queßajlâc cuanqueb cuib mil riqßuin cuakib ciento riqßuin lajêb xcaßcßâl.qG]('Queßrajla chixjunileb li cuînk li ac cuan lajêb xcaßcßâl chihab reheb joß eb ajcuiß li ac numenak lajêb xcaßcßâl chihab toj quicuulac lajêb roxcßâl chihab reheb. Aßaneb li queßoc chi cßanjelac saß li tabernáculo.F{(&Ut queßajlâc ajcuiß eb li ralal xcßajol laj Gersón chi chßûtal aß yal chanru xqßuialeb saß li junjûnk cabal./EY(%Aßaneb chixjunileb li ralal xcßajol laj Coat li teßcßanjelak saß li tabernáculo. Laj Moisés ut laj Aarón queßrajlaheb joß quixye li Kâcuaß re laj Moisés.fDG($Ut eb li cuînk li queßajlâc cuanqueb cuib mil riqßuin cuukub ciento riqßuin mero ciento.sCa(#Queßrajla chixjunileb li cuînk li ac cuan lajêb xcaßcßâl chihab reheb joß eb ajcuiß li ac numenakeb lajêb xcaßcßâl chihab toj quicuulac lajêb roxcßâl chihab reheb. Aßaneb li queßoc chi cßanjelac saß li tabernáculo.DB("Laj Moisés ut laj Aarón rochbeneb li nequeßcßamoc be saß xyânkeb laj Israel queßrajlaheb li ralal xcßajol laj Coat chi chßûtal, aß yal chanru xqßuialeb saß li junjûnk cabal.EA(!Aßan aßin li cßanjel li teßxbânu eb li ralal xcßajol laj Merari nak teßcßanjelak saß li tabernáculo. Ut laj Itamar li ralal laj Aarón laj tij, aßan li tâtaklânk saß xbêneb. @;( Ut teßxpako ajcuiß li okech li nacuan chi xjun sutam li nebâl rochbeneb li rok, li cheß li nachapoc re saß chßochß lix cßâmal li tabernáculo, lix cßâmal ut chixjunil li nacßanjelac re xxakabanquil li tabernáculo. Tâye re li junjûnk chi cuînk cßaßru li tixpako.\?3(Aßan aßin li teßxbânu saß li tabernáculo. Teßxcßam li tzßalam cheß joß ajcuiß li cheß li nacßanjelac re li tabernáculo ut li rokechal joß ajcuiß lix cßochlebâl li naxakli cuiß saß xnaßajeb.h>K(Tâcuajla chixjunileb li cuînk li cuan lajêb xcaßcßâl chihab reheb joß eb ajcuiß li ac numenakeb lajêb xcaßcßâl chihab toj tâcuulak lajêb roxcßâl chihab. Aßaneb li teßoc chi cßanjelac saß li tabernáculo.q=](Têrajlaheb li ralal xcßajol laj Merari chi chßûtal aß yal chanru xqßuialeb saß li junjûnk cabal.3<a(Aßan aßin li cßanjel li teßxbânu eb li ralal xcßajol laj Gersón saß li tabernáculo. Ut laj Itamar li ralal laj Aarón laj tij, aßan li tâtaklânk saß xbêneb.7;i(Lâat tatxakabânk reheb saß xcßanjel li junjûnk. Ut laj Aarón ut eb li ralal teßchßolobânk chiruheb chanru teßxbânu li cßanjel li quiqßueheß reheb re teßxbânu.;:q(Aßaneb li teßcßamok re li tßicr li najelman chi xjun sutam li nebâl re li tabernáculo ut li artal, ut li tßicr li cuan saß li oquebâl re li nebâl. Ut teßxcßam ajcuiß chixjunil li nacßanjelac saß li tabernáculo. Eb li ralal xcßajol laj Gersón, aßaneb li teßbânûnk re li cßanjel aßin.v9g(Aßaneb li teßcßamok re li tabernáculo ut lix tßicrul li tabernáculo joß ajcuiß li tßicr li nequeßxqßue saß xbên. Ut teßxcßam ajcuiß li rix li tzßiß haß ut li nînki tßicr li nacuan saß li oquebâl re li tabernáculo.P8(Aßan aßin li cßanjel li teßxbânu eb li ralal xcßajol laj Gersón.h7K(Tâcuajla chixjunileb li cuînk li cuan lajêb xcaßcßâl chihab reheb joß eb ajcuiß li ac numenakeb lajêb xcaßcßâl chihab toj tâcuulak lajêb roxcßâl chihab. Aßaneb li teßoc chi cßanjelac saß li tabernáculo.u6e(—Têrajlaheb li ralal xcßajol laj Gersón chi chßûtal aß yal chanru xqßuialeb saß li junjûnk cabal.E5(Ut li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Moisés ut quixye re::4o(Eb li ralal xcßajol laj Coat incßaß naru nequeßoc saß li Santil Naßajej chirilbal li cßaßru santobresinbil nak yôkeb chixlanbal re nak incßaß teßcâmk, chan li Dios.z3o(Aßan aßin li têbânu re nak incßaß teßcâmk nak teßoc chixcßambal li cßaßru kßaxtesinbil cue lâin. Laj Aarón ut eb li ralal teßoc saß li Santil Naßajej ut teßxqßue xcßanjel li junjûnk ut teßxye reheb cßaßru teßxcßam.2 (—Têcol rixeb li ralal xcßajol laj Coat re nak incßaß teßosokß. Cuânkeb ban saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Leví.S1!(Li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Moisés ut laj Aarón ut quixye reheb:G0 (Laj Eleazar li ralal laj Aarón laj tij, aßan li tâilok re li aceite re li candil, li sununquil incienso, ut li ru li acuîmk li namayejâc rajlal cutan, joß ajcuiß li aceite li naqßueman saß xjolomeb. Laj Eleazar, aßan li tâtaklânk saß li tabernáculo ut saß xbên chixjunil li cuan chi saß, chan li Dios./y(Nak ac oc reheb chixjalbal lix naßajeb, laj Aarón ut eb li ralal teßxlan chixjunil li cßaßak re ru li nacßanjelac saß li tabernáculo ut teßchâlk li ralal xcßajol laj Coat chixpakonquil. Abanan incßaß naru teßxchßeß li cßaßru kßaxtesinbil re li Kâcuaß re nak incßaß teßcâmk. Aßan aßin lix cßanjeleb li ralal xcßajol laj Coat saß li tabernáculo.L.(Teßxqßue saß xbên li artal chixjunil li cßaßak re ru li nacßanjelac nak nequeßmayejac chiru li artal joß lix naßaj li xam, li chßîchß li nequeßxchap cuiß li tib, li pala chßîchß ut li ucßal. Ut teßxtzßap xbên riqßuin li rix li tzßiß haß ut teßxqßue saß xnaßajeb li cheß li nequeßxpako cuiß.}-u( Teßrisi li cha saß li artal li yîbanbil riqßuin bronce ut teßxqßue saß xbên li artal jun li tßicr púrpura.K,( Chixjunil li cßaßak re ru li nacßanjelac saß li Santil Naßajej teßxlan saß raxi tßicr ut teßxtzßap riqßuin rix li tzßiß haß ut teßxqßue saß xbên li cheß li nequeßxpako cuiß.5+e( Teßxqßue jun li raxi tßicr saß xbên li artal li yîbanbil riqßuin oro ut teßxlan saß rix li tzßiß haß. Ut teßxqßue li cheß saß xnaßaj li nequeßxpako cuiß.s*a( Ut chirix aßan teßxlan saß rix li tzßiß haß ut teßxqßue saß xbên li cheß li nequeßxpako cuiß.^)7( Ut riqßuin raxi tßicr teßxtzßap xbên li candelero rochbeneb li candil ut li chßîchß re xsetbal xmechil li candil ut li plato li naxocman cuiß li teßxset ut li xar li cuan cuiß li aceite reheb li candil.`(;(Ut teßxtzßap xbên chixjunil aßin riqßuin jun li caki tßicr. Saß xbên li caki tßicr teßxqßue rix li tzßiß haß. Ut chirix aßan teßxqßue saß xnaßaj eb li cheß li nequeßxpako cuiß li Lokßlaj Câx.'(Teßxtzßap xbên li mêx riqßuin jun li raxi tßicr ut saß xbên aßan teßxqßueheb li plato, eb li cuchara, ut eb li secß ut li xar li nequeßxqßue cuiß li vino li teßxmayeja. Ut teßxqßue ajcuiß aran li caxlan cua li nacuan aran chi junelic.C&(Chirix aßan teßxlan li Lokßlaj Câx riqßuin li châbil tzßûm rix li tzßiß haß. Ut teßxjel jun li tßicr rax saß xbên ut teßxqßue saß xnaßajeb li cheß li teßxpako cuiß.d%C(Nak oqueb re chixjalbal lix naßajeb laj Israel, laj Aarón ut eb li ralal teßoc chi saß li tabernáculo ut teßrisi li nimla tßicr. Riqßuin aßan teßxtzßap li Lokßlaj Câx li cuan cuiß lix contrato li Kâcuaß.t$c(Li cßanjel li teßxbânu eb li ralal xcßajol laj Coat saß li tabernáculo li kßaxal lokß, aßan aßin.g#I(Tâcuajlaheb chixjunileb li cuînk li cuan lajêb xcaßcßâl chihab reheb joß eb ajcuiß li ac numenak lajêb roxcßâl chihab toj tâcuulak lajêb roxcßâl chihab. Aßaneb li teßoc chi cßanjelac saß li tabernáculo."7(—Tâcuajla chixjunileb li ralal xcßajol laj Coat xcomoneb laj levita. Tâcuajlaheb chi chßûtal aß yal chanru xqßuialeb saß li junjûnk cabal.R! !(Li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Moisés ut laj Aarón ut quixye reheb:n W(3Ut laj Moisés quixqßue li tumin re laj Aarón ut reheb li ralal joß quiyeheß re xban li Kâcuaß.y(2Quixcßul riqßuineb laj Israel jun mil riqßuin oxib ciento riqßuin ôb xcâcßâl chi tumin plata joß li bisleb li cuan saß li tabernáculo.Ut laj Moisés quixqßue li tumin re laj Aarón ut reheb li ralal joß quiyeheß re xban li Kâcuaß.9(1Ut laj Moisés quixmol li tumin riqßuineb laj Israel re xtojbal rixeb li xbên ralaleb laj Israel li joß qßuial xeßnumeß saß xbêneb laj levita.1(0Tâqßue li tumin aßan re laj Aarón ut reheb li ralal re xtojbal rixeb laj Israel li joß qßuial chic xeßnumeß saß xbêneb laj levita, chan.&G(/Joßcan nak tâtojekß ôb chi tumin plata joß li bisleb li cuan saß li tabernáculo rêkaj li junjûnk xcomoneb li cuib ciento riqßuin oxlaju xcâcßâl.0[(.Eb li xbên ralaleb laj Israel kßaxal nabaleb chiruheb laj levita. Cuib ciento riqßuin oxlaju xcâcßâl nequeßxkßax eb laj levita. Tento nak teßxtoj rixeb aßan.tc(-—Tâkßaxtesiheb chokß cue eb laj levita chokß rûchileb li xbên ralaleb laj Israel. Ut tâkßaxtesiheb ajcuiß chokß cue lix quetômkeb laj levita chokß rûchil lix quetômkeb laj Israel. Eb laj levita cueheb lâin li Kâcuaß.*Q(,Li Kâcuaß quixye re laj Moisés:&G(+Cuib xcaßcßâl mil riqßuin cuib ciento riqßuin oxlaju xcâcßâl chixjunileb li têlom aj Israel li ac queßxbânu jun po li ac tzßîbanbil xcßabaßeb.lS(*Ut laj Moisés quirajla chixjunileb li xbên ralaleb laj Israel joß quiyeheß re xban li Kâcuaß.oY()Tâkßaxtesiheb chokß cue eb laj levitas chokß rûchil li xbên ralaleb laj Israel. Ut tâkßaxtesiheb ajcuiß chokß cue lix quetômkeb laj levita chokß rûchil lix xbên ral lix quetômkeb laj Israel. Lâin li Kâcuaß, chan.>w((Li Kâcuaß quixye re laj Moisés: —Tâcuajlaheb chixjunileb li xbên ralaleb laj Israel li cuan jun po reheb joß eb ajcuiß li ac numenakeb jun po ut tâtzßîba lix cßabaßeb.@{('Cuib xcaßcßâl mil chixjunileb li cuînk li queßajlâc joß quixye li Kâcuaß re laj Moisés ut laj Aarón. Cuanqueb saß ajl chixjunileb li têlom, usta tojaß jun po cuan reheb.2_(&Laj Moisés rochbeneb laj Aarón ut eb li ralal teßxyîb lix muhebâleb chixcßatk li tabernáculo saß li este chiru li oquebâl re li tabernáculo. Aßaneb li teßilok re li Santil Naßajej saß xcßabaßeb laj Israel. Cui junak jalan tâxic cuan cuiß li tabernáculo, li jun aßan tâcamsîk.=u(%Aßaneb ajcuiß li teßilok reheb li cheß li nacßanjelac chixjun sutam li nebâl, rochbeneb lix cßochlebâl, joß ajcuiß lix cßâmal ut li cheß li nachapoc re saß chßochß.B($Eb li ralal xcßajol laj Merari, aßaneb li teßilok reheb lix cheßel li tabernáculo, li okech, li cßochlebâl ut chixjunil li cßaßak chic re ru li nacßanjelac re li tabernáculo.;q(#Eb li ralal xcßajol laj Merari, aßaneb li teßxyîb lix muhebâleb chixcßatk li tabernáculo saß li norte. Laj Zuriel li ralal laj Abihail, aßan li tâtaklânk saß xbêneb.("Cuakib mil riqßuin cuib ciento chixjunileb li cuînk. Cuanqueb saß ajl chixjunileb li têlom usta tojaß jun po cuan reheb.O(!Ut eb li ralal xcßajol laj Merari, aßaneb laj Mahlita ut laj Musita. ( Laj Eleazar li ralal laj Aarón laj tij, aßan li najolomin reheb laj levitas li nequeßcßanjelac saß li Santil Naßajej." ?(Saß xcuênteb aßan kßaxtesinbil li Lokßlaj Câx, li mêx, lix naßaj li candil, eb li artal, ut li cßaßak re ru li nacßanjelac saß li tabernáculo, joß ajcuiß li nimla tßicr li naramoc re li Lokßlaj Santil Naßajej, ut chixjunil li nacßanjelac saß li Santil Naßajej.i M(Laj Elizafán, li ralal laj Uziel, aßan li tâtaklânk saß xbêneb li ralal xcßajol laj Coat.s a(Eb li ralal xcßajol laj Coat, aßaneb li teßxyîb lix muhebâleb chixcßatk li tabernáculo saß li sur. (Cuakxakib mil riqßuin cuakib ciento chixjunileb li cuînk. Cuanqueb saß ajl chixjunileb li têlom usta tojaß jun po cuan reheb.sa(Laj Coat, aßan lix xeßtônil yucuaßeb li ralal xcßajol laj Amram, laj Izhar, laj Hebrón ut laj Uziel.'I(Aßaneb ajcuiß li teßilok re li tßicr li cuan saß li nebâl li cuan chi xjun sutam li tabernáculo ut teßilok re li artal, joß ajcuiß li tßicr li cuan saß li oquebâl re li nebâl, joß eb ajcuiß li cßam ut chixjunil li cßaßak re ru li tâcßanjelak saß li cßanjel aßan."?(Eb li ralal xcßajol laj Gersón, aßaneb li teßilok re li tabernáculo ut li tzßûm li natzßapoc re, joß ajcuiß li tßicr li cuan saß li oquebâl.gI(Laj Eliasaf, li ralal laj Lael, aßan li tâcßamok be chiruheb li ralal xcßajol laj Gersón.tc(Eb li ralal xcßajol laj Gersón, aßaneb li teßxyîb lix muhebâleb chirix li tabernáculo saß li oeste.{q(Cuukub mil riqßuin ôb ciento chixjunileb li têlom li ac cuan jun po reheb, joß eb ajcuiß li numenakeb jun po.q](Laj Gersón, aßan lix xeßtônil yucuaß li ralal xcßajol laj Libni ut eb li ralal xcßajol laj Simei.  (Eb li ralal laj Merari, aßaneb laj Mahli ut laj Musi. Aßaneb li ralal xcßajol laj Leví aß yal chanru xqßuial lix têpaleb.V'(Eb li ralal laj Coat, aßaneb laj Amram, laj Izhar, laj Hebrón ut laj Uziel.@}(Eb li ralal laj Gersón, aßaneb laj Libni ut laj Simei.P~(Aßaneb aßin li ralal laj Leví: laj Gersón, laj Coat, ut laj Merari.G} (Ut laj Moisés quirajlaheb joß quiyeheß re xban li Kâcuaß.G| (—Tâcuajlaheb li ralal xcßajol laj Leví chi chßûtal, aß yal chanru xqßuial saß li junjûnk cabal. Tâcuajla chixjunileb li cuanqueb jun po re joß eb ajcuiß li numenakeb jun po.—a{=(Li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Moisés saß li chaki chßochß Sinaí ut quixye re:z ( Joßcan nak eb laj levitas cueheb lâin, xban nak li xbên li nayoßla cue lâin chalen najter nak xinqßueheb chi camsîc li xbên alalbej aran Egipto. Xinsiqßueb ru li xbên alalbej ut cueheb lâin. Usta cuînk, usta xul, cuehakeb lâin li Kâcuaß.—y-( —Lâin xinsiqßueb ru laj levitas saß xyânkeb laj Israel chokß rûchil li xbên ralaleb xban nak chixjunileb li xbên alalbej cueheb lâin.5xg( Ut quixye ajcuiß li Kâcuaß re laj Moisés: w( Tâxakabeb laj Aarón ut eb li ralal chi cßanjelac chokß aj tij. Ut li jalan teßnachßok riqßuin li tabernáculo teßcâmk.—=<_;m:X76655A4Q43211l00/i..o-- ,B+**)k((D'&%% $##X"! L gsa5}f ` * 0 [[K*9H1 ( Joßcaßin nak queßcôeb chi chßûtal chixjunileb laj Israel.$0C( Ut chirixeb li ralal xcßajol laj Aser queßcôeb li jun chßûtal li ralal xcßajol laj Neftalí. Laj Ahira, li ralal laj Enán, aßan li najolomin reheb.!/=( Ut chirixeb li ralal xcßajol laj Dan queßcôeb li jun chßûtal li ralal xcßajol laj Aser. Laj Pagiel, li ralal laj Ocrán, aßan li najolomin reheb.m.U( Ut chirixeb li ralal xcßajol laj Benjamín queßcôeb li jun chßûtal li ralal xcßajol laj Dan ut cuan xbandêreb. Aßaneb li teßilok reheb li teßxic chi ubej. Ut laj Ahiezer li ralal laj Amisadai, aßan li najolomin reheb./-Y( Ut chirixeb li ralal xcßajol laj Manasés queßcôeb li jun chßûtal li ralal xcßajol laj Benjamín. Ut laj Abidán li ralal laj Gedeoni, aßan li najolomin reheb..,W( Ut chirixeb li ralal xcßajol laj Efraín queßcôeb li jun chßûtal li ralal xcßajol laj Manasés. Ut laj Gamaliel li ralal laj Pedasur, aßan li najolomin reheb.8+k( Ut chirixeb li ralal xcßajol laj Coat, queßcôeb li jun chßûtal li ralal xcßajol laj Efraín ut cuan xbandêreb. Laj Elisama li ralal laj Amiud, aßan li najolomin reheb. *( Ut chirixeb li ralal xcßajol laj Gad queßcôeb li jun chßûtal li ralal xcßajol laj Coat li queßcßamoc re li cßaßak re ru li nacßanjelac saß li tabernáculo. Nak nequeßcuulac saß li naßajej li nequeßxic cuiß, ac xakabanbil chic li tabernáculo.&)G( Ut chirixeb li ralal xcßajol laj Simeón queßcôeb li jun chßûtal li ralal xcßajol laj Gad. Ut laj Eliasaf li ralal laj Deuel, aßan li najolomin reheb..(W( Ut chirixeb li ralal xcßajol laj Rubén queßcôeb li jun chßûtal li ralal xcßajol laj Simeón. Ut laj Selumiel li ralal laj Zurisadai, aßan li najolomin reheb. ';( Chirixeb aßan queßcôeb li jun chßûtal li ralal xcßajol laj Rubén ut cuan lix bandereb. Laj Elisur li ralal laj Sedeur, aßan li najolomin reheb.z&o( Nak ac xeßxjit li tabernáculo, eb li ralal xcßajol laj Gersón ut eb li ralal xcßajol laj Merari queßxcßam.)%M( Ut chirixeb li ralal xcßajol laj Isacar queßcôeb li jun chßûtal li ralal xcßajol laj Zabulón. Ut laj Eliab li ralal laj Helón, aßan li najolomin reheb.'$I( Ut chirixeb li ralal xcßajol laj Judá queßcôeb li jun chßûtal li ralal xcßajol laj Isacar. Ut laj Natanael li ralal laj Zuar, aßan li najolomin reheb.0#[( Eb li ralal xcßajol laj Judá, aßaneb li xbên chßûtal li queßcôeb chi ubej ut cuan lix bandereb. Ut laj Naasón li ralal laj Aminadab, aßan li najolomin reheb.C"( Queßcôeb joß quiyeheß re laj Moisés xban li Kâcuaß.L!( Joßcan nak eb laj Israel queßel saß li chaki chßochß li cuan Sinaí ut queßcôeb. Ut li chok yô chi cßamoc be chiruheb toj retal quicuulac saß li chaki chßochß Parán ut aran quixakli.c A( Saß li junmay xbe li xcab po re li xcab chihab li chok qui-el saß xbên li tabernáculo.K( Teßyâbasîk li trompetas saß eb li cutan nak sahak saß êchßôl ut nak nequexninkßeîc saß xkßehil ut re li xyoßlajic li po. Teßyâbasîk li trompeta nak nequeqßue lê cßatbil mayej ut eb li mayej re xcßambal êrib saß usilal cuiqßuin. Ut lâin li Kâcuaß texjulticok cue. Lâin li Kâcuaß lê Dios, chan.eE( Têyâbasiheb li trompetas nak texxic chi pletic saß lê chßochß riqßuineb li xicß nequeßiloc êre li yôqueb chi rahobtesînc êre. Cui têbânu chi joßcan, texjulticok re li Dios ut aßan tâcolok êre chiruheb.J( Eb laj tij, li ralaleb laj Aarón, aßaneb li teßyâbasînk reheb li trompeta. Aßan jun li chakßrab chokß êre lâex ut reheb lê ralal êcßajol li teßcuânk mokon chi junelic kße cutan.J( Jalan cuiß lix yâb li trompeta re xchßutubanquileb li tenamit.F( Nak tâyâbasîk li trompeta xcaß sut chi cocß aj saß eb li cuanqueb xmuhebâleb saß li sur teßxyîb ribeb re teßxic. Nak tâyâbasîk li trompeta, aßan retalil nak oqueb re chi xic.( Nak tâyâbasîk xbên sut chi cocß aj saß chixjunileb li cuanqueb xmuhebâleb saß li este teßxyîb ribeb re teßxic. ( Cui jun ajcuiß li trompeta tâyâbasîk, teßxchßutub ribeb châcuu eb li nequeßjolomin reheb li junjûnk xtêpaleb laj Israel.  ( Nak teßyâbasîk li cuib chi trompeta, chixjunileb laj Israel teßxchßutub ribeb châcuu chiru li oquebâl re li tabernáculo.O( —Tâyîb cuib li trompeta riqßuin plata tenbil riqßuin martillo. Eb li trompeta aßin teßcßanjelak chicuu re xbokbaleb li tenamit ut re xyebal reheb nak teßxyîb li cßaßru reheb re teßxic.@ ( Li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Moisés ut quixye re:8k( Nak naxye li Kâcuaß nak teßxic, eb laj Israel nequeßxic. Ut nak naxye nak teßcanâk, nequeßcana. Queßxbânu chi tzßakal joß quiyeheß re laj Moisés xban li Kâcuaß.#A( Cui li chok cuan saß xbên li tabernáculo chiru cuib cutan, malaj ut chiru jun po, malaj chiru jun chihab, eb laj Israel incßaß nequeßxic. Nequeßcana ban aran. Ut nak li chok na-el saß xbên li tabernáculo, eb aßan nequeßxic.Nak naxye li Kâcuaß nak teßxic, eb laj Israel nequeßxic. Ut nak naxye nak teßcanâk, nequeßcana. Queßxbânu chi tzßakal joß quiyeheß re laj Moisés xban li Kâcuaß.E( Cuan nak li chok nacana jun kßojyîn ajcuiß. Nak nasakêu na-el li chok ut nequeßxic cuißchic laj Israel. Usta cutan, usta kßojyîn, nak na-el li chok nequeßxic cuißchic laj Israel.)M( Cuan nak li chok quibay saß xbên li tabernáculo cuib oxib cutan. Nak naxye li Kâcuaß nak teßcanâk, aran nequeßcana ut nak naxye nak teßxic, nequeßxic.-U( Cui li chok nabay saß xbên li tabernáculo, eb laj Israel nequeßbay ajcuiß chi cuânc saß li naßajej aßan joß quixye li Kâcuaß reheb. Incßaß nequeßxic.}( Nak li Kâcuaß naxye reheb laj Israel nak teßxic, eb aßan nequeßxic. Ut nak naxye reheb nak teßcanâk saß junak naßajej, aran nequeßcana ut nequeßxyîb lix muhebâleb. Nequeßcana aran joß najtil nacuan li chok saß xbên li tabernáculo.+Q( Nak li chok na-el saß xbên li tabernáculo, nequeßxic cuißchic laj Israel. Ut nak naxakli li chok, aran nequeßcana laj Israel ut nequeßxyîb lix muhebâleb.( Joßcan quicßulman junelic. Li tabernáculo quitzßapeß xban li chok chi cutan ut chiru kßojyîn li chok chanchan xam.) M( Saß li cutan nak quixakabâc li tabernáculo, quitzßapeß xban jun li chok. Chalen saß li ecuu toj nasakêu li chok cuan saß xbên. Ut li chok chanchan xam.n W( Nak eb li jalaneb xtenamit li cuanqueb saß êyânk teßxninkßei li Pascua, tento nak teßxbânu joß xexinchakßrabi cuiß. Juntakßêt lê chakßrabinquil lâex riqßuin lix chakßrabinquileb li jalaneb xtenamit, chan li Dios.* O( Ut cui cuan junak li incßaß tixninkßei li Pascua ut moco muxbil ta ru chi moco yô ta chi viajic, li jun aßan tâisîk saß xyânkeb laj Israel xban nak incßaß quixqßue xmayej chicuu saß xkßehil. Tento nak li jun aßan tixtoj rix lix mâc xban nak incßaß quixninkßei li Pascua.; q( Mâcßaß naru teßxcanab toj cuulaj. Teßxchoy ban chixjunil. Ut incßaß naru teßxtok xbakel li xul. Nak teßxninkßei li Pascua teßxbânu chixjunil li cßaßru quinye reheb.^ 7( Abanan teßxninkßei saß li câlaju xbe li xcab po nak oc re li kßojyîn. Teßxtzaca lix tibel li carner li toj sâj rochben li caxlan cua li mâcßaß xchßamal. Ut teßxtzaca ajcuiß li cßahil kßên rochben.-( —Tâye reheb laj Israel nak yalak ani reheb lê ralal êcßajol li queßxmux ribeb ut li cuanqueb saß xviâj naru nequeßxninkßei li Pascua.E( Ut li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Moisés ut quixye re:mU( Laj Moisés quixye reheb: —Oybenihomak cuan toj tinpatzß re li Dios cßaßru tixye chêrix, chan.K( Ut queßxye re laj Moisés: —Lâo xkamux kib xban xchßeßbal li camenak. Abanan, ¿cßaßut nak incßaß târûk takaqßue kamayej re li Kâcuaß saß xkßehil kochbeneb li kacomon? chanqueb.sa( Abanan cuanqueb cuib oxib li cuînk li incßaß queßru xninkßeinquil li Pascua saß li cutan aßan xban nak queßxmux ribeb xban xchßeßbal li camenak. Joßcan nak queßcuulac riqßuin laj Moisés ut laj Aarón saß li cutan aßan.R( Ut eb aßan queßxninkßei li Pascua saß li chaki chßochß aran Sinaí saß li câlaju xbe li xbên po nak ac oc re li kßojyîn. Queßxbânu chixjunil joß quiyeheß re laj Moisés xban li Kâcuaß.~w( Joßcan nak laj Moisés quixye reheb laj Israel nak teßxninkßei li Pascua re xjulticanquil li reliqueb aran Egipto.H ( Teßxbânu li ninkße saß li câlaju xbe li po aßin nak ac oc re li kßojyîn. Teßxbânu chixjunil chi tzßakal re ru joß xinye reheb ut joß tzßîbanbil retalil saß li chakßrab, chan.xk( Ut quixye re chi joßcaßin: —Tento nak eb laj Israel teßxninkßei li Pascua saß xkßehil joß xinye reheb.% G( Li Kâcuaß Dios quiâtinac riqßuin laj Moisés saß li chaki chßochß aran Sinaí saß li xbên po re li xcab chihab reliqueb chak laj Israel aran Egipto.3~a(Naru teßxtenkßaheb li rech aj levita chixbânunquil lix cßanjel, abanan incßaß naru teßcßanjelak xjuneseb. Joßcaßin tâbânu riqßuineb laj levita, chan li Dios.+}Q(Abanan nak teßxbânu lajêb roxcßâl chihab, teßxcanab cßanjelac. Incßaß chic teßcßanjelak saß li tabernáculo.Naru teßxtenkßaheb li rech aj levita chixbânunquil lix cßanjel, abanan incßaß naru teßcßanjelak xjuneseb. Joßcaßin tâbânu riqßuineb laj levita, chan li Dios.|(—Teßcßanjelak saß li tabernáculo li cuanqueb ôb xcaßcßâl chihab reheb, joß eb ajcuiß li ac numenakeb ôb xcaßcßâl chihab.L{(Li Kâcuaß quiâtinac cuißchic riqßuin laj Moisés ut quixye re:Tz#(Queßxbânu chixjunil li quixye li Kâcuaß re laj Moisés. Ut eb laj levita queßcôeb saß li tabernáculo chixbânunquil lix cßanjeleb. Laj Aarón ut eb li ralal, aßaneb li queßtaklan saß xbêneb..yW(Eb laj levita queßxsantobresi ribeb ut queßxpuchß li rakßeb. Ut laj Aarón quixkßaxtesiheb re li Kâcuaß joß jun mayej ut quixsantobresiheb chiru li Kâcuaß.xy(Laj Moisés, laj Aarón ut chixjunileb laj Israel queßxbânu reheb laj levita joß quixye li Kâcuaß re laj Moisés.:wo(Lâin quinsicß ruheb laj levita saß xyânkeb chixjunileb laj Israel ut xebinqßue chixtenkßanquileb laj Aarón ut eb li ralal saß li tabernáculo. Eb aßan teßmayejak saß xcßabaßeb laj Israel re nak mâcßaß raylal teßxcßul nak teßnachßok riqßuin li tabernáculo eb laj Israel, chan li Dios.bv?(Joßcan nak lâin quinsicß ruheb laj levita chokß rêkajeb li xbên ralaleb laj Israel.Gu (Chixjunileb li xbên ralaleb laj Israel, aßan cueheb lâin. Ut cueheb ajcuiß li xbên raleb li xul li têlom. Lâin quinsiqßueb ru nak quinqßueheb chi câmc li xbên alalbej aran Egipto.Rt(Eb laj levita, aßaneb li sicßbil ruheb saß xyânkeb laj Israel re nak teßqßuehekß chi junaj cua chi cßanjelac chicuu. Lâin xinsicß ruheb chokß cue chokß rêkajeb li xbên ralaleb laj Israel.s (Nak ac xasantobresiheb laj levita ut xakßaxtesiheb chi cßanjelac chicuu, naru teßchâlk chi cßanjelac saß li tabernáculo.erE(Joßcaßin nak tâcuisiheb laj levita saß xyânkeb laj Israel. Ut cuehakeb chic laj levita.q( Tâye reheb laj levita nak teßxaklîk chiru laj Aarón ut chiruheb li ralal. Nak xakxôkeb aran tâkßaxtesiheb chicuu chokß mayej.p5( Chirix aßan eb laj levitas teßxqßue li rukßeb saß xjolomeb li cuib chi toro toj sâjeb. Li jun teßxmayeja chicuu re xtzßâmanquil xcuybal xmâqueb ut li jun chic teßxqßue chokß cßatbil mayej re xtojbal rix lix mâqueb. Joßcaßin nak queßxsantobresiheb laj levita.moU( Ut laj Aarón tixkßaxtesiheb laj levita chicuu chokß xmayejeb laj Israel re teßcßanjelak chicuu.onY( Nak acak xachßutubeb laj levita chicuu, eb laj Israel teßxqßue li rukßeb saß xjolomeb laj levita.zmo( Tâye reheb laj levitas nak teßjilok chiru li tabernáculo ut tâchßutubeb ajcuiß chixjunileb laj Israel aran.`l;(Chirix aßan teßxqßue junak li toro toj sâj chokß xcßatbil mayejeb rochben li châbil cßaj yokßbil riqßuin aceite. Ut teßxqßue ajcuiß jun li toro toj sâj re teßxmayeja re xtzßâmanquil xcuybal li mâc.]k5(Joßcaßin tâbânu re xsantobresinquileb. Târachrachi saß xbêneb li haß li nacßanjelac re santobresînc ut tâye reheb nak teßxjo li rismaleb ut teßxpuchß li rakßeb re nak teßcanâk chi santobresinbil.Qj(—Tâcuisiheb laj levitas saß xyânkeb laj Israel re tâsantobresiheb.Li(Li Kâcuaß quiâtinac cuißchic riqßuin laj Moisés ut quixye re:lhS(Joßcaßin xyîbanquil li candelero. Yîbanbil riqßuin oro tenbil riqßuin martillo naticla chak cuan cuiß lix cßochlebâl nacuulac cuan cuiß li rutzßußujil. Quiyîbâc chi tzßakal joß quixye li Kâcuaß re laj Moisés..gW(Ut laj Aarón quixbânu joß quiyeheß re. Quixqßue li candelero re nak li candil teßxcutanobresi li naßajej li cuan chiru joß quixye li Kâcuaß re laj Moisés..fW(—Tat-âtinak riqßuin laj Aarón ut tâye re nak tixloch xxamlel li cuukub chi candil, tixqßue li candelero re nak tixcutanobresi li naßajej li cuan chiru, chan.@e (Li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Moisés ut quixye re:d (YNak laj Moisés qui-oc saß li tabernáculo chi âtinac riqßuin li Kâcuaß, quirabi xyâb xcux li Kâcuaß nak yô chak chi âtinac saß xyi li cuib chi querubines li cuan saß xbên lix tzßapbal re li Lokßlaj Câx li cuan cuiß lix contrato li Dios.ac=(XChixjunileb li mayej xul li queßxqßue re xcßambaleb rib saß usilal riqßuin li Dios, aßan câhib xcaßcßâl li toro toj sâj, oxcßâl li têlom carner, oxcßâl li têlom chibât ut oxcßâl li têlom carner jun chihab cuan reheb. Aßin li mayej li queßxqßue re xkßaxtesinquil chiru li Dios li artal nak ac quiqßueheß li aceite chiru.Nak laj Moisés qui-oc saß li tabernáculo chi âtinac riqßuin li Kâcuaß, quirabi xyâb xcux li Kâcuaß nak yô chak chi âtinac saß xyi li cuib chi querubines li cuan saß xbên lix tzßapbal re li Lokßlaj Câx li cuan cuiß lix contrato li Dios.b(WAßineb xqßuial li xul li queßxqßue chokß re li cßatbil mayej: cablaju li toro, cablaju li têlom carner, ut cablaju li têlom carner jun chihab cuan reheb rochben li mayej cßaj. Ut cablaju li têlom chibât li queßxmayeja re xtzßâmanquil xcuybal li mâc.naW(VLi cablaju chi cuchara oro nujenak riqßuin incienso numenak câhib onzas râlal li junjûnk. Lix bisbaleb aßan joß li bisleb cuan saß li tabernáculo. Chixjunileb li cuchara yîbanbil riqßuin oro numenak oxib libra râlaleb.2`_(ULi junjûnk chi nînki plato yîbanbil riqßuin plata numenak oxib libra râlal li junjûnk. Ut li junjûnk chi nînki secß caßchßin mâ cuib libra râlal. Chixjunil li yîbanbil riqßuin plata numenak lajêb roxcßâl libra râlal. Lix bisbaleb, aßan joß li bisleb cuan saß li tabernáculo.=_u(TAßin xqßuial li mayej li queßxqßue eb li nequeßtaklan saß xbêneb laj Israel nak quikßaxtesîc chiru li Kâcuaß li artal nak quiqßueheß li aceite chiru: cablaju li nînki plato yîbanbil riqßuin plata, cablaju li nînki secß yîbanbil riqßuin plata, ut cablaju li cuchara yîbanbil riqßuin oro.r^_(Sut cuib li bôyx ut ôb li têlom carner, ôb li têlom chibât, ut ôb li têlom carner jun chihab cuan reheb re teßmayejâk re xcßambaleb rib saß usilal riqßuin li Dios. Aßin li mayej li quixqßue laj Ahira li ralal laj Enán.S]!(RQuixqßue ajcuiß jun li têlom chibât re xtzßâmanquil xcuybal li mâc,\ (QQuixqßue ajcuiß jun li toro toj sâj, jun li têlom carner, ut jun li têlom carner jun chihab cuan re, re li cßatbil mayej.r[_(PQuixqßue ajcuiß jun li cuchara yîbanbil riqßuin oro câhib onzas li râlal nujenak riqßuin incienso.pZ[(OLi mayej li quixqßue, aßan jun li nimla plato yîbanbil riqßuin plata numenak oxib libra râlal ut jun li nimla secß yîbanbil riqßuin plata, caßchßin mâ cuib libra râlal. Lix bisbaleb aßan joß li bisleb li cuan saß li tabernáculo. Li plato ut li secß nujenak riqßuin li châbil cßaj junajinbil riqßuin aceite re li mayej re li ru li acuîmk.Y9(NSaß lix cablaju li cutan quixqßue lix mayej laj Ahira, li nataklan saß xbêneb li ralal xcßajol laj Neftalí. Laj Ahira, aßan li ralal laj Enán.tXc(Mut cuib li bôyx ut ôb li têlom carner, ôb li têlom chibât, ut ôb li têlom carner jun chihab cuan reheb re teßmayejâk re xcßambaleb rib saß usilal riqßuin li Dios. Aßin li mayej li quixqßue laj Pagiel li ralal laj Ocrán.SW!(LQuixqßue ajcuiß jun li têlom chibât re xtzßâmanquil xcuybal li mâc,V (KQuixqßue ajcuiß jun li toro toj sâj, jun li têlom carner, ut jun li têlom carner jun chihab cuan re, re li cßatbil mayej.rU_(JQuixqßue ajcuiß jun li cuchara yîbanbil riqßuin oro câhib onzas li râlal nujenak riqßuin incienso.pT[(ILi mayej li quixqßue, aßan jun li nimla plato yîbanbil riqßuin plata numenak oxib libra râlal ut jun li nimla secß yîbanbil riqßuin plata, caßchßin mâ cuib libra râlal. Lix bisbaleb aßan joß li bisleb li cuan saß li tabernáculo. Li plato ut li secß nujenak riqßuin li châbil cßaj junajinbil riqßuin aceite re li mayej re li ru li acuîmk.S7(HSaß li xjunlaju li cutan quixcßam lix mayej laj Pagiel, li nataklan saß xbêneb li ralal xcßajol laj Aser. Laj Pagiel, aßan li ralal laj Ocrán.wRi(Gut cuib li bôyx ut ôb li têlom carner, ôb li têlom chibât, ut ôb li têlom carner jun chihab cuan reheb re teßmayejâk re xcßambaleb rib saß usilal riqßuin li Dios. Aßin li mayej li quixqßue laj Ahiezer li ralal laj Amisadai.SQ!(FQuixqßue ajcuiß jun li têlom chibât re xtzßâmanquil xcuybal li mâc,P (EQuixqßue ajcuiß jun li toro toj sâj, jun li têlom carner, ut jun li têlom carner jun chihab cuan re, re li cßatbil mayej.rO_(DQuixqßue ajcuiß jun li cuchara yîbanbil riqßuin oro câhib onzas li râlal nujenak riqßuin incienso.pN[(CLi mayej li quixqßue, aßan jun li nimla plato yîbanbil riqßuin plata numenak oxib libra râlal ut jun li nimla secß yîbanbil riqßuin plata, caßchßin mâ cuib libra râlal. Lix bisbaleb aßan joß li bisleb li cuan saß li tabernáculo. Li plato ut li secß nujenak riqßuin li châbil cßaj junajinbil riqßuin aceite re li mayej re li ru li acuîmk.M5(BSaß li xlaje li cutan quixcßam lix mayej laj Ahiezer li nataklan saß xbêneb li ralal xcßajol laj Dan. Laj Ahiezer, aßan li ralal laj Amisadai.vLg(Aut cuib li bôyx ut ôb li têlom carner, ôb li têlom chibât, ut ôb li têlom carner jun chihab cuan reheb re teßmayejâk re xcßambaleb rib saß usilal riqßuin li Dios. Aßin li mayej li quixqßue laj Abidán li ralal laj Gedeoni.SK!(@Quixqßue ajcuiß jun li têlom chibât re xtzßâmanquil xcuybal li mâc,J (?Quixqßue ajcuiß jun li toro toj sâj, jun li têlom carner, ut jun li têlom carner jun chihab cuan re, re li cßatbil mayej.rI_(>Quixqßue ajcuiß jun li cuchara yîbanbil riqßuin oro câhib onzas li râlal nujenak riqßuin incienso.oHY(=Li mayej li quixqßue, aßan jun li nimla plato yîbanbil riqßuin plata numenak oxib libra râlal ut jun li nimla secß yîbanbil riqßuin plata caßchßin mâ cuib libra râlal. Lix bisbaleb aßan joß li bisleb li cuan saß li tabernáculo. Li plato ut li secß nujenak riqßuin li châbil cßaj junajinbil riqßuin aceite re li mayej re li ru li acuîmk."G?( (3Quixqßue ajcuiß jun li toro toj sâj, jun li têlom carner, ut jun li têlom carner jun chihab cuan re, re li cßatbil mayej.r=_(2Quixqßue ajcuiß jun li cuchara yîbanbil riqßuin oro câhib onzas li râlal nujenak riqßuin incienso.p<[(1Li mayej li quixqßue, aßan jun li nimla plato yîbanbil riqßuin plata numenak oxib libra râlal ut jun li nimla secß yîbanbil riqßuin plata, caßchßin mâ cuib libra râlal. Lix bisbaleb aßan joß li bisleb li cuan saß li tabernáculo. Li plato ut li secß nujenak riqßuin li châbil cßaj junajinbil riqßuin aceite re li mayej re li ru li acuîmk.;/(0Saß xcuuk li cutan quixcßam lix mayej laj Elisama li nataklan saß xbêneb li ralal xcßajol laj Efraín. Laj Elisama aßan li ralal laj Amiud.t:c(/ut cuib li bôyx ut ôb li têlom carner, ôb li têlom chibât, ut ôb li têlom carner jun chihab cuan reheb re teßmayejâk re xcßambaleb rib saß usilal riqßuin li Dios. Aßin li mayej li quixqßue laj Eliasaf li ralal laj Deuel.S9!(.Quixqßue ajcuiß jun li têlom chibât re xtzßâmanquil xcuybal li mâc,8 (-Quixqßue ajcuiß jun li toro toj sâj, jun li têlom carner, ut jun li têlom carner jun chihab cuan re, re li cßatbil mayej.r7_(,Quixqßue ajcuiß jun li cuchara yîbanbil riqßuin oro câhib onzas li râlal nujenak riqßuin incienso.p6[(+Li mayej li quixqßue, aßan jun li nimla plato yîbanbil riqßuin plata numenak oxib libra râlal ut jun li nimla secß yîbanbil riqßuin plata, caßchßin mâ cuib libra râlal. Lix bisbaleb aßan joß li bisleb li cuan saß li tabernáculo. Li plato ut li secß nujenak riqßuin li châbil cßaj junajinbil riqßuin aceite re li mayej re li ru li acuîmk.5/(*Saß li xcuak li cutan quixcßam lix mayej laj Eliasaf li nataklan saß xbêneb li ralal xcßajol laj Gad. Laj Eliasaf, aßan li ralal laj Deuel. 4()Ut quixqßue ajcuiß cuib li bôyx ut ôb li têlom carner, ôb li têlom chibât, ut ôb li têlom carner jun chihab cuan reheb re teßmayejâk re xcßambaleb rib saß usilal riqßuin li Dios. Aßin li mayej li quixqßue laj Selumiel li ralal laj Zurisadai.S3!((Quixqßue ajcuiß jun li têlom chibât re xtzßâmanquil xcuybal li mâc.2 ('Quixqßue ajcuiß jun li toro toj sâj, jun li têlom carner, ut jun li têlom carner jun chihab cuan re, re li cßatbil mayej.q1](&Quixqßue ajcuiß jun li cuchara yîbanbil riqßuin oro câhib onzas li ralal nujenak riqßuin incienso.p0[(%Li mayej li quixqßue, aßan jun li nimla plato yîbanbil riqßuin plata numenak oxib libra râlal ut jun li nimla secß yîbanbil riqßuin plata, caßchßin mâ cuib libra râlal. Lix bisbaleb aßan joß li bisleb li cuan saß li tabernáculo. Li plato ut li secß nujenak riqßuin li châbil cßaj junajinbil riqßuin aceite re li mayej re li ru li acuîmk.#/A($Saß li roß li cutan quixcßam lix mayej laj Selumiel li nataklan saß xbêneb li ralal xcßajol laj Simeón. Laj Selumiel, aßan li ralal laj Zurisadai.q.](#ut cuib li bôyx ut ôb li têlom carner, ôb li têlom chibât, ôb li têlom carner jun chihab cuan reheb re teßmayejâk re xcßambaleb rib saß usilal riqßuin li Dios. Aßan li mayej li quixqßue laj Elisur li ralal laj Sedeur.S-!("Quixqßue ajcuiß jun li têlom chibât re xtzßâmanquil xcuybal li mâc,, (!Quixqßue ajcuiß jun li toro toj sâj, jun li têlom carner, ut jun li têlom carner jun chihab cuan re, re li cßatbil mayej.r+_( Quixqßue ajcuiß jun li cuchara yîbanbil riqßuin oro câhib onzas li râlal nujenak riqßuin incienso.p*[(Li mayej li quixqßue, aßan jun li nimla plato yîbanbil riqßuin plata numenak oxib libra râlal ut jun li nimla secß yîbanbil riqßuin plata, caßchßin mâ cuib libra râlal. Lix bisbaleb aßan joß li bisleb li cuan saß li tabernáculo. Li plato ut li secß nujenak riqßuin li châbil cßaj junajinbil riqßuin aceite re li mayej re li ru li acuîmk.)1(Saß li xcâ li cutan quixcßam lix mayej laj Elisur li nataklan saß xbêneb li ralal xcßajol laj Rubén. Laj Elisur, aßan li ralal laj Sedeur.p([(ut cuib li bôyx ut ôb li têlom carner; ôb li têlom chibât; ôb li têlom carner jun chihab cuan reheb re teßmayejâk re xcßambaleb rib saß usilal riqßuin li Dios. Aßin li mayej li quixqßue laj Eliab li ralal laj Helón.S'!(Quixqßue ajcuiß jun li têlom chibât re xtzßâmanquil xcuybal li mâc,& (Quixqßue ajcuiß jun li toro toj sâj; jun li têlom carner, ut jun li têlom carner jun chihab cuan re, re li cßatbil mayej.r%_(Quixqßue ajcuiß jun li cuchara yîbanbil riqßuin oro câhib onzas li râlal nujenak riqßuin incienso.p$[(Li mayej li quixqßue, aßan jun li nimla plato yîbanbil riqßuin plata numenak oxib libra râlal ut jun li nimla secß yîbanbil riqßuin plata, caßchßin mâ cuib libra râlal. Lix bisbaleb aßan joß li bisleb li cuan saß li tabernáculo. Li plato ut li secß nujenak riqßuin li châbil cßaj junajinbil riqßuin aceite re li mayej re li ru li acuîmk.#/(Saß li rox li cutan quixcßam lix mayej laj Eliab li nataklan saß xbêneb li ralal xcßajol laj Zabulón. Laj Eliab, aßan li ralal laj Helón.q"](ut cuib li bôyx ut ôb li têlom carner, ôb li têlom chibât, ôb li têlom carner jun chihab cuan reheb re teßmayejâk re xcßambaleb rib saß usilal riqßuin li Dios. Aßin li mayej li quixqßue laj Natanael li ralal laj Zuar.S!!(Quixqßue ajcuiß jun li têlom chibât re xtzßâmanquil xcuybal li mâc,  (Quixqßue ajcuiß jun li toro toj sâj; jun li têlom carner, ut jun li têlom carner jun chihab cuan re, re li cßatbil mayej.r_(Quixqßue ajcuiß jun li cuchara yîbanbil riqßuin oro câhib onzas li râlal nujenak riqßuin incienso.`;(Li mayej li quixqßue, aßan jun plato yîbanbil riqßuin plata numenak oxib libra râlal ut jun li secß yîbanbil riqßuin plata caßchßin mâ cuib libra râlal. Lix bisbaleb aßan joß li bisleb li cuan saß li tabernáculo. Li plato ut li secß nujenak riqßuin li châbil cßaj junajinbil riqßuin aceite re li mayej re li ru li acuîmk.5(Saß li xcab li cutan quixcßam lix mayej laj Natanael li nataklan saß xbêneb li ralal xcßajol laj Isacar. Laj Natanael, aßan li ralal laj Zuar.vg(ut cuib li bôyx ut ôb li têlom carner; ôb li têlom chibât; ôb li têlom carner jun chihab cuan reheb re teßmayejâk re xcßambaleb rib saß usilal riqßuin li Dios. Aßineb li mayej li quixqßue laj Naasón li ralal laj Aminadab.S!(Quixqßue ajcuiß jun li têlom chibât re xtzßâmanquil xcuybal li mâc, (Quixqßue ajcuiß jun li toro toj sâj; jun li têlom carner, ut jun li têlom carner jun chihab cuan re, re li cßatbil mayej.r_(Quixqßue ajcuiß jun li cuchara yîbanbil riqßuin oro câhib onzas li râlal nujenak riqßuin incienso.p[( Li mayej li quixqßue, aßan jun li nimla plato yîbanbil riqßuin plata numenak oxib libra râlal ut jun li nimla secß yîbanbil riqßuin plata, caßchßin mâ cuib libra râlal. Lix bisbaleb aßan joß li bisleb li cuan saß li tabernáculo. Li plato ut li secß nujenak riqßuin li châbil cßaj junajinbil riqßuin aceite re li mayej re li ru li acuîmk.{q( Saß li xbên li cutan quixcßam lix mayej laj Naasón li ralal laj Aminadab xcomoneb li ralal xcßajol laj Judá.4c( Ut li Kâcuaß quixye re laj Moisés: —Rajlal cutan junjûnk li nequeßjolomin reheb lix têpaleb laj Israel tixqßue lix mayej re xkßaxtesinquil li artal chicuu, chan.>w( Saß li cutan nak quiqßueheß li aceite chiru li artal re xkßaxtesinquil re li Kâcuaß, eb li nequeßjolomin reheb lix têpaleb laj Israel queßxcßam lix mayejeb chiru li artal.3a( Abanan li ralal xcßajol laj Coat mâcßaß quixqßue reheb xban nak eb aßan teßxpako saß xbêneb xtel li cßaßru santobresinbil li tenebanbil saß xbêneb xcßambal.S!(Ut quixqßue câhib li carrêt ut cuakxakib li bôyx reheb li ralal xcßajol laj Merari aß yal chanru quiraj lix cßanjeleb. Ut laj Itamar, li ralal laj Aarón laj tij, aßan li quitaklan saß xbêneb.{(Quixqßue cuib li carrêt ut câhib li bôyx reheb li ralal xcßajol laj Gersón, aß yal chanru quiraj lix cßanjeleb.cA(Ut laj Moisés quixcßul li carrêt ut eb li bôyx chiruheb ut quixqßue reheb laj levita.C(—Cßul li mayej aßin chiruheb re teßcßanjelak saß li tabernáculo. Ut tâqßue reheb laj levita re tâcßanjelak chiruheb aß yal cßaßru li cßanjel teßxbânu, chan li Kâcuaß.E(Ut li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Moisés ut quixye re: (Queßxmayeja re li Kâcuaß cuakib li carrêt tzßaptzßo xbên, ut cablaju li bôyx. Jun li carrêt queßxmayeja saß caßcabil eb laj cßamol be. Ut junjûnk li bôyx queßxmayeja chi xjunjûnkaleb. Chixjunil li mayej aßin queßxcanab chiru li tabernáculo.4 c(Ut eb li nequeßcßamoc be saß xyânkeb li junjûnk xtêpaleb laj Israel, aß li queßtenkßan riqßuin rajlanquileb li cuînk, queßcuulac chi mayejac chiru li Kâcuaß.s  c(Nak ac xchoy xyîbanquil li tabernáculo, laj Moisés quixqßue li aceite chiru re xsantobresinquil. Quixqßue ajcuiß chiru chixjunil li nacßanjelac chi saß. Quixsantobresi ajcuiß li artal ut li secß li nacßanjelac saß li artal.q ](Joßcaßin nak teßxyâba lin cßabaß saß xbêneb laj Israel. Ut lâin tincuosobtesiheb, chan li Dios.U %(Aß taxak li Kâcuaß chi-ilok êre riqßuin lix rahom ut chixqßue taxak li tuktûquil usilal êre.Joßcaßin nak teßxyâba lin cßabaß saß xbêneb laj Israel. Ut lâin tincuosobtesiheb, chan li Dios.P (Chisahokß taxak xchßôl li Dios êriqßuin ut chiruxtâna taxak êru.P(Aß taxak li Kâcuaß chi-osobtesînk êre ut aßan taxak tâilok êre.zo(—Tâye re laj Aarón ut reheb li ralal nak joßcaßin teßxye nak teßxtzßâma li rosobtesinquileb laj Israel.A(Li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Moisés ut quixye re: ;(Aßan aßin li chakßrab li tixbânu nak tixyechißi lix mayej chiru li Kâcuaß chokß aj nazareo. Ut tixqßue ajcuiß jun chic li mayej li joß qßuial naru xqßuebal chiru. Tento nak tixbânu li cßaßru quixyechißi joß naxye saß li chakßrab li qßuebil reheb laj nazareo.vg(Chirix aßan laj tij tixchap cuißchic li mayej ut tixtaksiheb saß rukß chiru li Kâcuaß. Aßan jun li mayej santo ut re laj tij rochben li re xchßôl ut li rukß jun chic. Chirix aßan laj nazareo târûk târucß cuißchic li vino. ~~[}}|{zGyxzww1vLuu0tssjrqpp0onmlkkiih*gEfeGd6cobaa[_^^*]\\%[KZYY3XdWVV/UzTTcSRQQ PONNXMMM&LLXKK[JJJ*IHH@GFDDCB A}A?>== ))b''&'%j%$n##."d!!a rY@;h)[-3 S  . p #kQZ( Saß jun li cutan nak toj cuanqueb saß li chaki chßochß eb laj Israel, jun li cuînk cô chixsicßbal xsiß saß li hilobâl cutan. Y(Xban nak quixkßet li cßaßru quinye lâin li Kâcuaß ut quixtzßektâna lin chakßrab, li jun aßan cuan xmâc nak tâcamsîk.?Xy(Abanan li ani naxkßet junak li chakßrab chi yal naraj xchßôl, li jun aßan tâcamsîk usta aj Israel usta jalan xtenamit. Tâcamsîk xban nak quinixtzßektâna lâin li Kâcuaß.EW(Li chakßrab aßin êre lâex aj Israel ut reheb li jalaneb xtenamit li cuanqueb saß êyânk. Jun ajcuiß li chakßrab li tento têbânu nak nequexmâcob chi incßaß yal naraj êchßôl.4Vc(Ut laj tij tixmayeja li chibât chiru li Kâcuaß re xtojbal rix lix mâc li ani tâmâcobk chi incßaß yal xraj xchßôl. Ut tâcuyekß xmâc nak tixqßue lix mayej xul.7Ui(Abanan cui jun ajcuiß naxkßet li chakßrab chi incßaß yal xraj xchßôl, li jun aßan tixcßam jun li ixki chibât jun chihab cuan re, re xtzßâmanquil xcuybal lix mâc.9Tm(Ut tâcuyekß êmâc chêjunilex lâex laj Israel joß eb ajcuiß li jalaneb xtenamit li cuanqueb saß êyânk, xban nak chêjunilex lâex cuan êmâc nak xekßet li chakßrab.S+(Laj tij tâmayejak re xtojbal rix lê mâc chêjunilex lâex aj Israel ut lâin tincuy lê mâc xban nak xekßet li chakßrab chi incßaß yal xraj êchßôl, ut xban nak têqßue lê cßatbil mayej chicuu ut têqßue ajcuiß lê mayej re xtzßâmanquil xcuybal lê mâc.3Ra(Cui xexpaltoß chi incßaß yal naraj êchßôl, tento nak chêjunilex têqßue chokß êcßatbil mayej jun li toro toj sâj chokß sununquil mayej li tâcuulak chicuu. Ut têqßue rochben li mayej cßaj ut li mayej vino. Ut têqßue ajcuiß jun li têlom chibât re xtzßâmanquil xcuybal li mâc. Q(Mâre chalen nak quinqßue li chakßrab aßin re laj Moisés toj anakcuan lâex incßaß têbânu chixjunil li cßaßak re ru aßin.qP](Mâre lâex têkßet eb li chakßrab aßin li quinqßue re laj Moisés chi incßaß yal naraj êchßôl.zOo(Li mayej caxlan cua aßin junelic têmayeja chicuu lâex joß eb ajcuiß lê ralal êcßajol li teßcuânk mokon.:No(Têqßue chokß êmayej jun li caxlan cua têyîb riqßuin li xbên ru li trigo. Têbânu joß nequebânu nak nequeqßue li mayej re li xbên ru li trigo nak nequerisi saß rix.nMW(ut nak têtiquib xtzacanquil li ru li acuîmk li na-el saß lê chßochß, têqßue lê mayej chicuu.mLU(—Tâye reheb laj Israel chi joßcaßin. Nak tex-oc saß li naßajej li yôquin cuiß chêcßambal,AK(Li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Moisés ut quixye re:rJ_(Li chakßrab li têbânu lâex, aßan ajcuiß li teßxbânu li jalaneb xtenamit li cuanqueb saß êyânk.gII(Li chakßrab aßin qßuebil êre lâex ut qßuebil ajcuiß reheb li jalaneb xtenamit li cuanqueb saß êyânk. Aßin jun li chakßrab têbânu chi junelic lâex joß eb ajcuiß li jalaneb xtenamit li cuanqueb saß êyânk.AH}(Joßcan ajcuiß eb li jalaneb xtenamit li cuanqueb saß êyânk, joß ajcuiß li yal numecß reheb. Teßxbânu joß nequebânu lâex nak teßxqßue lix cßatbil mayej. Ut aßanak jun sununquil cßatbil mayej tâcuulak chicuu. Teßxbânu chi joßcan anakcuan joß eb ajcuiß li ralal xcßajol li teßcuânk mokon.!G=( Chixjunileb laj Israel teßxbânu chi joßcan nak teßxqßue lix cßatbil mayej. Ut aßanak jun li sununquil cßatbil mayej tâcuulak chiru li Kâcuaß.Fy( Joßcan têqßue lê mayej aß yal jarub li xul li têmayeja. Têbânu chi joßcan riqßuin li junjûnk chi mayej xul.#EA( Aßan aßin li tâqßuehekß rochben li junjûnk chi toro malaj ut li carner têlom malaj ut li carner toj sâj malaj ut li junjûnk chi chibât toj sâj.jDO( Ut têcßam ajcuiß cuib litro li vino. Aßanak jun li sununquil cßatbil mayej tâcuulak chicuu.C( têcßam rochben li toro jun li mayej cßaj. Têcßam numenak oxlaju libra li châbil cßaj junajinbil riqßuin cuib litro li aceite.@B{(Nak têqßue jun li toro toj sâj chokß re êcßatbil mayej, malaj ut re li mayej re xbânunquil li cßaßru xeyechißi, malaj ut re xcßambal êrib saß usilal riqßuin li Kâcuaß,uAe(Ut chokß re li mayej vino têqßue numenak jun litro li vino. Aßanak jun sununquil mayej tâcuulak chicuu.&@G(Rochbeneb li junjûnk chi têlom carner têqßue chokß êmayej caßchßin mâ belêb libra li châbil cßaj junajinbil riqßuin numenak jun litro li aceite.?y(Ut tixqßue ajcuiß chokß xmayej jun litro li vino rochben li junjûnk chi carner li tixqßue chokß xcßatbil mayej.>3(Li ani tixcßam lix mayej tixqßue ajcuiß rochben lix mayej numenak câhib libra li châbil cßaj junajinbil riqßuin numenak jun litro li aceite. =(Têqßue li cßatbil mayej chicuu lâin li Kâcuaß. Têsicß ru jun li toro malaj ut junak carner ut têcßat re xqßuebal inlokßal ut lix bôc tâcuulak chicuu joß jun sununquil mayej. Têbânu chi joßcan re nak tâtzßaklok ru li xeyechißi cue, malaj ut chokß re lê mayej li na-ala saß êchßôl xqßuebal, malaj ut chokß re lê ninkße re inlokßoninquil, chan li Kâcuaß.<(—Tâye reheb laj Israel chi joßcaßin: —Nak tex-oc saß li naßajej li tinqßue êre re texcuânk, texmayejak chicuu.D; (Ut li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Moisés ut quixye re:=:u(-Ut eb laj Amalec ut eb laj Canaán li cuanqueb saß li naßajej li tzûl ru, queßcube chi pletic riqßuineb ut queßnumta saß xbêneb. Queßrâlinaheb toj saß li naßajej Horma.z9o(,Abanan incßaß queßabin chiru laj Moisés. Queßcôeb ban saß li naßajej li tzûl ru. Laj Moisés ut li Lokßlaj Câx incßaß queßel saß li naßajej li cuanqueb cuiß lix muhebâleb.Ut eb laj Amalec ut eb laj Canaán li cuanqueb saß li naßajej li tzûl ru, queßcube chi pletic riqßuineb ut queßnumta saß xbêneb. Queßrâlinaheb toj saß li naßajej Horma.28_(+Cui texpletik riqßuineb laj Amalec ut riqßuineb laj Canaán texcamsîk xbaneb. Li Dios incßaß textenkßa xban nak xekßet li cßaßru quixye, chan laj Moisés reheb.x7k(*Mexxic xban nak li Kâcuaß moco cuan ta chic êriqßuin. Eb li xicß nequeßiloc êre teßnumtâk saß êbên.67()Ut laj Moisés quixye reheb: —¿Cßaßut nak yôquex chixkßetbal li cßaßru xye li Dios? Cui tex-oc saß li naßajej aßan, incßaß us tex-êlk.I5 ((Joß cuulajak chic nak toj ekßela chi us queßcôeb saß xbên jun li tzûl ut queßxye: —Yâl nak xomâcob, abanan anakcuan toxic saß li naßajej li quixyechißi ke li Kâcuaß, chanqueb.~4w('Nak laj Moisés quixye resil reheb li cßaßru quixye li Kâcuaß chixjunileb laj Israel queßrahoß saß xchßôleb.33a(&Saß xyânkeb li cablaju chi cuînk li queßcôeb chirilbal li naßajej, caßaj chic eb laj Josué li ralal laj Nun ut laj Caleb li ralal laj Jefone queßcana chi yoßyo.2%(%Eb li cuînk aßan queßcam xban nak li Dios quixtakla chak jun li caki yajel saß xbêneb xban nak incßaß us queßxye chirix li naßajej.@1{($Eb li tenamit queßoc chi cuechßînc xmâqueb li cuînk li queßtaklâc xban laj Moisés chixqßuebal retal li naßajej Canaán xban nak moco yâl ta li coleßxye chirix li naßajej.80k(#Relic chi yâl nak tinbânu êre joß xinye xban nak junaj êchßôl nak xekßetkßeti êrib chicuu. Saß li chaki chßochß aßin tex-osokß. Arin texcâmk, chan li Kâcuaß./%("Chiru caßcßâl chihab yôkex chi bêc saß li chaki chßochß re xtojbal rix lê mâc. Jun chihab têtoj cuiß rix li jûnk cutan nak quexcuulac chak xqßuebal retal li naßajej. Lâex têqßue retal nak li ani nakßetoc re li cuâtin, tento nak tixtoj rix lix mâc.k.Q(!Eb lê ralal êcßajol teßcuânk saß li chakiß chßochß. Chiru caßcßâl chihab teßxbeni ribeb. Teßxcßul chi joßcan toj tâcuulak xkßehil nak texcâmk chêjunilex saß li chaki chßochß xban nak xekßetkßeti êrib.S-!( Aßut lâex texcâmk saß li chaki chßochß li yôquex cuiß chi numecß.),M(Abanan lê ralal êcßajol li queye nak teßchapekß xbaneb li xicß nequeßiloc êre, aßan eb li tebinqßue chi cuânc aran saß li naßajej li xetzßektâna.F+(Relic chi yâl nak mâ jun êre lâex tex-oc saß li naßajej quinyechißi êre riqßuin juramento. Caßaj cuiß eb laj Caleb li ralal laj Jefone ut laj Josué li ralal laj Nun naru teßoc.(*K(Relic chi yâl ninye êre nak saß li chaki chßochß aßin texcâmk chêjunilex lâex li quex-ajlâc, li ac cuan junmay chihab êre, xban nak xecuechßi cuix.)(Tâye reheb chi joßcaßin: —Relic chi yâl yoßyôquin lâin li Kâcuaß. Lâin tinbânu nak têcßul li cßaßru yôquex chixyebal.(%(—¿Joß najtil chic tincuy nak yôkeb chincuechßinquil eb laj Israel, li incßaß useb xnaßleb? Lâin nacuabi nak nequeßxcuechßi cuix.`';(Ut li Kâcuaß quiâtinac cuißchic riqßuin laj Moisés ut laj Aarón ut quixye reheb:9&m(Eb laj Amalec ut eb laj Canaán cuanqueb saß li ru takßa aßan. Joßcan nak lâex texsukßîk cuulaj saß li chaki chßochß ut texxic cuan cuiß li Caki Palau, chan li Dios.p%[(Abanan laj Caleb li naxqßue xchßôl chi cßanjelac chicuu, aßan jalan xnaßleb chiruheb li jun chßol. Aßan tinqßue chi oc saß li naßajej li quicuulac chak rilbal. Ut eb li ralal xcßajol teßêchanînk re li naßajej aßan.I$ (Joßcan nak incßaß teßril li châbil naßajej li quinyechißi reheb lix xeßtônil yucuaßeb. Mâ jun reheb li xeßqßuehoc injoskßil teßoc saß li châbil naßajej li quinyechißi reheb.v#g(tinye âcue nak mâ jun reheb li cuînk aßin li xeßcuechßin cue teßoc saß li naßajej li quinyechißi reheb. Eb aßan queßril lin lokßal ut queßril ajcuiß li sachba chßôlej li quinbânu aran Egipto joßqueb ajcuiß li sachba chßôlej li quinbânu saß li chaki chßochß. Abanan nabal sut queßxyal cuix ut incßaß queßxbânu li cßaßru quinye reheb.{"q(Relic chi yâl tinye âcue nak lâin yoßyôquin ut saß xcßabaß lin lokßal li naqßueheß saß ruchichßochß,[!1(Li Kâcuaß quixye re laj Moisés: —Lâin tincuyeb xmâc joß xatzßâma chicuu.% E(Xban xnimal lâ cuuxtân chacuy taxak xmâqueb li tenamit aßin joß nak xacuy xmâqueb chalen nak xeßel chak Egipto toj chalen anakcuan, chan laj Moisés.5(Lâin li Kâcuaß li nimajcual Dios. Lâin nin-uxtânan u ut nincuy li mâusilal nequeßxbânu li tenamit usta nequeßxkßetkßeti rib chicuu. Lâin incßaß ninjoskßoß chi junpât. Numtajenak lin rahom. Incßaß nincanabeb yal chi joßcan li cuanqueb xmâc. Ut ninrahobtesiheb li alal cßajolbej riqßuin lix mâqueb lix naß xyucuaßeb toj saß li rox saß xcâ xtasalil li ralal xcßajoleb, chancat.&G(Joßcan nak lâin tintzßâma châcuu, at Kâcuaß, nak tâcßut chiku lix nimal lâ cuanquil. Chabânu li cßaßru cayechißi ke nak caye ke chi joßcaßin:>w(—Li Kâcuaß incßaß quiru rocsinquileb lix tenamit saß li naßajej aßin usta quixyechißi reheb riqßuin juramento. Joßcan nak quixcamsiheb saß li chaki chßochß, chaßkeb.eE(Cui lâat tâsach ruheb lâ tenamit chi junaj cua, eb aßan teßâtinak châcuix ut teßxye:p[(Ut teßxye resil reheb li cuanqueb Canaán. Eb aßan ac xeßrabi âcuesil. Ac nequeßxnau nak cuancat kiqßuin ut xcuil âcuu. Nequeßxnau nak lâat catcßamoc be chiku riqßuin li chok chi cutan ut riqßuin li xam chiru kßojyîn.L( Ut laj Moisés quixye re li Kâcuaß: —Lâat xat-isin chak reheb saß li tenamit Egipto riqßuin xnimal lâ cuanquil. Cui tâcamsiheb laj Israel, eb laj Egipto teßrabi resil cßaßru tâbânu.[1( Lâin tinqßue junak caki yajel saß xbêneb re nak teßcâmk. Tinsach ruheb. Abanan lâ cualal âcßajol lâat tinqßueheb chokß junak tenamit kßaxal nim ut kßaxal cauhakeb rib chiruheb aßan, chan li Dios.xk( Ut li Kâcuaß quixye re laj Moisés: —¿Joß najtil chic tincuy nak yôkeb chincuechßinquil li tenamit aßin? Ut, ¿joß najtil chic yôkeb chintzßektânanquil ut incßaß tineßxpâb, usta nabal li sachba chßôlej xincßut chiruheb?( Abanan eb laj Israel queßoc raj chixcutbaleb chi pec. Aßut li nimajcual Dios quixcßutbesi lix lokßal chiruheb saß li tabernáculo.]5( Joßcan nak mêkßetkßeti êrib chiru li Kâcuaß ut mexxucuac chiruheb li tenamit li cuanqueb saß li naßajej aßan xban nak lâo tonumtâk saß xbêneb ut takêchaniheb. Eb aßan mâ ani natenkßan reheb, abanan lâo cuan li Kâcuaß li nimajcual Dios kiqßuin chikatenkßanquil. Joßcan nak mexxucuac, chanqueb laj Josué ut laj Caleb.L(Cui li Dios sahak saß xchßôl kiqßuin, aßan tâtenkßânk ke chi oc saß li naßajej aßan. Aßan tâkßaxtesînk re saß kukß li châbil naßajej aßan, li na-el cuiß nabal li sahil echej.ue(Ut queßxye reheb chixjunileb laj Israel: —Li chßochß li xocuulac chak chirilbal, aßan kßaxal châbil.;q(Ut laj Josué li ralal laj Nun ut laj Caleb li ralal laj Jefone queßxpeji li rakßeb xban xrahil xchßôleb. Aßaneb xcomoneb li queßcuulac chak chixqßuebal retal li naßajej.{q(Ut laj Moisés ut laj Aarón queßxcut rib chiru chßochß chiruheb chixjunileb laj Israel xban xrahil xchßôleb. (Ut queßoc chixcßûbanquil chi ribileb rib nak teßxsicß ru junak li tâcßamok be chiruheb re teßsukßîk cuißchic Egipto.hK(¿Cßaßut nak xoxcßam chak li Kâcuaß saß li naßajej aßin yal re nak tocamsîk? Ut, ¿cßaßut nak tixcanabeb chi chapecß li kixakil ut eb li kacocßal? ¿Ma incßaß raj us nak tosukßîk cuißchic Egipto? chanqueb.K(Ut queßxcuechßi rix laj Moisés ut laj Aarón ut chixjunileb yôqueb chixyebal: —Kßaxal us raj nak saß li tenamit Egipto ta xocam chak malaj ut us raj tocâmk arin saß li chaki chßochß.Q (Chiru li kßojyîn aßan chixjunileb laj Israel japjôqueb re chi yâbac., S( !Ut queßkil ajcuiß chak li nînki cuînk li ralal xcßajol laj Anac. Lâo chanchano laj sâcß nak nocoeßril eb aßan xban nak kßaxal cocßo chiruheb, chanqueb.* O( Eb li cuînk aßan incßaß us queßxye reheb laj Israel chirix li naßajej Canaán. Queßxye nak li ani nequeßxic chi cuânc saß li naßajej aßan nequeßcam xban nak incßaß châbil li chßochß. Ut eb li cuînk li cuanqueb aran kßaxal nînkeb rok.Ut queßkil ajcuiß chak li nînki cuînk li ralal xcßajol laj Anac. Lâo chanchano laj sâcß nak nocoeßril eb aßan xban nak kßaxal cocßo chiruheb, chanqueb.\ 3( Abanan eb li cuînk li queßcuulac chak chi qßuehoc etal rochben laj Caleb queßxye: —Lâo incßaß naru toxic chi pletic riqßuineb li tenamit aßan xban nak eb aßan kßaxal cauheb rib chiku lâo, chanqueb.N ( Ut laj Caleb quixye reheb nak teßxcanab âtinac riqßuin laj Moisés. Quixye reheb: —Tento toxic chi pletic riqßuineb. Lâo cau kib chiruheb aßan. Lâo naru nakêchani li naßajej aßan, chan.W )( Saß li naßajej Neguev cuan laj Amalec. Ut eb laj heteo, eb laj jebuseo ut eb laj amorreo cuanqueb saß li naßajej li tzûl ru. Eb laj cananeo cuanqueb chire li palau ut chire li nimaß Jordán, chanqueb.oY( Abanan eb li cristian li cuanqueb aran kßaxal cauheb rib. Ut li tenamit nînkeb ut yîbanbil chi châbil ut sutsu riqßuin tzßac. Ut moco caßaj cuiß ta aßin. Xkil ajcuiß chak ruheb li ralal xcßajol li mamaß cuînk aj Anac.p[( Ut queßxye reheb: —Xocuulac chak chirilbal li naßajej li xoâtakla cuiß. Relic chi yâl li naßajej kßaxal châbil. Aran na-el nabal li sahil echej. Aßan aßin li ru li quißil kßên li xkacßam chak saß li naßajej aßan.7( Queßcuulac saß li chaki chßochß Parán li cuan cuiß li tenamit Cades. Aran cuanqueb laj Moisés, laj Aarón ut chixjunileb laj Israel. Ut queßxserakßi reheb chixjunil li queßril chak saß li naßajej. Ut queßxcßut chiruheb li ru li quißil kßên li queßxcßam chak.vg( Ut eb li cuînk li queßcôeb chixqßuebal retal li naßajej Canaán queßsukßi chak chiru caßcßâl cutan. ( Joßcan nak queßxqßue Escol chokß xcßabaß li ru takßa aßan xban nak aran queßxyocß li jun cût chi uvas eb laj Israel.tc( Eb laj qßuehol etal queßcuulac cuan cuiß li rok haß Escol xcßabaß. Aran queßxset jun rukß li uvas cuan jun cût li ru ut queßxpako saß cuibal chi tuytu chiru jun li cheß. Ut queßxcßam ajcuiß li ru li granadas ut li higos.( Queßcôeb saß li naßajej Neguev ut queßcuulac saß li tenamit Hebrón. Aran cuanqueb li cuînk laj Ahimán, laj Sesai ut laj Talmai. Aßaneb li ralal xcßajol laj Anac. Cuukub chihab xyîbanquil li tenamit Hebrón nak queßxyîb li tenamit Zoán aran Egipto.J( Eb li cuînk li queßcôeb chixqßuebal retal li naßajej queßxtiquib chak xqßuebal retal saß li chaki chßochß Zin. Ut queßcuulac toj saß li tenamit Rehob, li cuan nachß riqßuin Hamat.=u( Ut têqßue ajcuiß retal ma châbil li chßochß li cuanqueb cuiß malaj ut incßaß. ¿Ma na-el li acuîmk chi us saß li chßochß malaj ut mâcßaß na-el chiru? ¿Ma qßuicheß ru malaj ut incßaß? Mexxucuac chi oc saß li naßajej aßan. Ut nacuaj ajcuiß nak têcßam chak caßchßinak li ru li acuîmk li na-el saß li naßajej aßan, chan. Ac yô xkßehil li uvas nak queßcôeb li cuînk chixqßuebal retal li naßajej aßan.]5( Têqßue chak retal li chßochß li cuanqueb cuiß ma châbil malaj ut incßaß. Têqßue chak retal chi us lix tenamiteb aßan. ¿Ma yîbanbileb riqßuin tßicr lix muhebâleb malaj ut yîbanbil riqßuin tzßac?8~k( Têqßue chak retal chi us li tenamit li cuan aran. Ut têqßue retal eb li cristian li cuanqueb aran ma cauheb rib malaj ut incßaß. ¿Ma nabaleb malaj ut incßaß qßuiheb?:}o( Nak quixtaklaheb li cuînk laj Moisés chixqßuebal retal chanru li naßajej Canaán, quixye reheb: —Ayukex saß li naßajej Neguev ut texnumekß saß li naßajej li tzûl ru.E|( Aßin lix cßabaßeb li cuînk li queßtaklâc xban laj Moisés chixqßuebal retal li naßajej Canaán: laj Oseas li ralal laj Nun quiqßueheß aj Josué chokß xcßabaß xban laj Moisés.`{;( Ut saß lix têpaleb li ralal xcßajol laj Gad quitaklâc laj Geuel li ralal laj Maqui.ezE( Ut saß lix têpaleb li ralal xcßajol laj Neftalí quitaklâc laj Nahbi li ralal laj Vapsi.by?( Ut saß lix têpaleb li ralal xcßajol laj Aser quitaklâc laj Setur li ralal laj Micael.ax=( Ut saß lix têpaleb li ralal xcßajol laj Dan quitaklâc laj Amiel li ralal laj Gemali.w( Ut saß lix têpaleb li ralal xcßajol laj Manasés quitaklâc laj Gadi li ralal laj Susi. Ut laj José, aßan lix xeßtônil yucuaßeb.evE( Ut saß lix têpaleb li ralal xcßajol laj Zabulón quitaklâc laj Gadiel li ralal laj Sodi.fuG( Ut saß lix têpaleb li ralal xcßajol laj Benjamín quitaklâc laj Palti li ralal laj Rafú.bt?( Ut saß lix têpaleb li ralal xcßajol laj Efraín quitaklâc laj Oseas li ralal laj Nun.csA( Ut saß lix têpaleb li ralal xcßajol laj Isacar, quitaklâc laj Igal li ralal laj José.crA( Ut saß lix têpaleb li ralal xcßajol laj Judá quitaklâc laj Caleb li ralal laj Jefone.cqA( Ut saß lix têpaleb li ralal xcßajol laj Simeón quitaklâc laj Safat li ralal laj Hori. p( Aßan aßin lix cßabaßeb li queßtaklâc: Saß lix têpaleb li ralal xcßajol laj Rubén quitaklâc laj Samúa li ralal laj Zacur.woi( Joßcan nak laj Moisés quixtaklaheb li cuînk nak cuanqueb chak saß li chaki chßochß Parán joß quiyeheß re xban li Dios. Chixjunileb li cuînk li queßtaklâc, aßaneb li nequeßcßamoc be chiruheb li junjûnk xtêpaleb laj Israel.bn?( —Tâtaklaheb li cuînk chixqßuebal retal li naßajej Canaán, li tinqßue reheb laj Israel. Tâtaklaheb li cuînk li cuanqueb xcuanquil, li nequeßcßamoc be chiruheb li junjûnk xtêpaleb laj Israel, chan li Dios.( Najulticoß ke nak chi mâtan katzaca chak li car aran Egipto ut katzaca chak li pepino, li melón, li puerro, li cebolla ut li ânx.a==( Saß xyânkeb laj Israel cuanqueb li jalaneb xtenamit. Eb aßan junes châbil tzacaêmk teßraj xtzacanquil. Ut eb laj Israel queßoc cuißchic chi cuechßînc ut queßxye: Cuan ta ani tâqßuehok katib re takatzaca.<+( Joßcan nak li naßajej aßan queßxqßue Tabera chokß xcßabaß xban nak li naßajej aßan quicßateß xban li xam li quixtakla chak li Dios.);M( Eb laj Israel queßxjap re chixtzßâmanquil xtenkßanquileb chiru laj Moisés. Ut laj Moisés quixtzßâma xtenkßanquileb chiru li Kâcuaß ut li xam quichup.#: C( Saß jun li cutan eb laj Israel queßoc chixcuechßinquil rix li Kâcuaß xban li chßaßajquilal li cuanqueb cuiß. Li Kâcuaß quirabi li cßaßru yôqueb chixyebal. Cßajoß nak quijoskßoß saß xbêneb. Quixtakla chak li xam ut eb li muhebâleb li cuanqueb toj chire queßcßat."9?( $Ut nak nequeßxqßue chi hilânc li Lokßlaj Câx, laj Moisés naxye: —Chatsukßîk ta chak riqßuineb li qßuila okßob chi aj Israel, at Kâcuaß.—H8 ( #Nak nequeßxtiquib xpakonquil li Lokßlaj Câx laj Moisés quixye: —Choâtenkßa, at Kâcuaß. Chajeqßuiheb li xicß nequeßiloc âcue. Cheßêlelik ta châcuu.—Ut nak nequeßxqßue chi hilânc li Lokßlaj Câx, laj Moisés naxye: —Chatsukßîk ta chak riqßuineb li qßuila okßob chi aj Israel, at Kâcuaß.—7( "Ut li chok, li taklanbil xban li Kâcuaß, cuan saß xbêneb ut yô chi cßamoc be chiruheb chi cutan nak yôqueb chi xic.d6C( !Joßcan nak queßel laj Israel saß li tzûl Sinaí lix tzûl li Kâcuaß. Oxib cutan queßbêc. Ut li Lokßlaj Câx li xocxo cuiß li contrato yô chi xic chiruheb ut yô chixsicßbal li naßajej bar teßhilânk cuiß. 5( Cui lâat tatxic chikix, lâat tattzßakônk ajcuiß riqßuin li usilal li tixbânu ke li Dios. Lâo takabânu usilal âcue, chan.F4( Laj Moisés quixye re: —Lâin tintzßâma châcuu nak incßaß toâcanab kajunes xban nak lâat nacanau chi us li naßajej ut nacanau bar târûk tohilânk. Lâat raj tatcßamok be chiku.3!( Laj Hobab quichakßoc ut quixye: —Lâin incßaß tinxic chêrix. Lâin tinsukßîk saß lin tenamit cuanqueb cuiß li cuechßalal, chan. 2( Ut laj Moisés quiâtinac riqßuin laj Hobab lix bâlc. Aßan li ralal laj Ragüel laj Madián. Quixye re: —Lâo xic ke saß li naßajej li quixyechißi ke li Kâcuaß. Yoßo chikix ut lâo takabânu usilal âcue. Li Kâcuaß quixye nak torosobtesi, chan. o ~;}}B|k{|zzxxvvxucut?srrHqppon milkk1jjiiKhhNgxfeeAd.ccb2ay``_^]\\[*ZZZ%YX-WVV3UU'TTSsRwRQcPOONNELLUK?JIIGFE}DCC B?A@@9?>o=utCM m  %  G"kWhi}M(Ut li Kâcuaß quixye re laj Moisés: —Tâyîb junak li cßantiß chßîchß ut tâtaksi saß rußuj junak cheß. Ut chixjunileb li teßtißekß naru teßril li cßantiß li tâyîb re nak incßaß teßcâmk, chan li Dios.#|A(Eb li cristian queßcuulac riqßuin laj Moisés ut queßxye re: —Lâo xomâcob nak xkacuechßi rix li Dios ut xomâcob ajcuiß nak xatkacuechßi lâat. Chatzßâma chiru li Dios nak târisiheb saß kayânk li cßantiß aßin, chanqueb. Ut laj Moisés quitijoc chirixeb li tenamit.{{(Ut li Kâcuaß quixtaklaheb li cßantiß li nequeßcamsin saß xyânkeb ut nabaleb li tenamit queßtißeß ut queßcam.%zE(Queßxcuechßi rix li Dios ut queßxcuechßi ajcuiß laj Moisés ut queßxye: —¿Cßaßut nak xoâcuisi chak Egipto? ¿Ma xoâcßam chak saß li chaki chßochß re tocâmk? Arin mâcßaß haß re takucß ut mâcßaß cua. Xotitzß riqßuin li tzacaêmk aßin. Incßaß sa, chanqueb.By(Eb laj Israel queßel saß li tzûl Hor ut queßcôeb saß xjayal li Caki Palau re nak teßnumekß chire li naßajej Edom. Abanan incßaß chic queßxcuy laj Israel nak yôqueb chi xic.x(Ut li Kâcuaß quirabi li cßaßru queßxtzßâma chiru. Ut quixcanabeb laj Israel chi numtâc saß xbêneb. Ut eb laj Israel queßxsach ruheb li cristian ut queßxsach ajcuiß ruheb lix tenamiteb. Joßcan nak queßxqßue Horma chokß xcßabaß li naßajej aßan.3wa(Joßcan nak eb laj Israel riqßuin juramento queßxye re li Dios: —Cui tâkßaxtesiheb saß kukß li tenamit aßin, lâo takasach chi junaj cua lix tenamiteb, chanqueb.!v ?(Lix reyeb laj Canaán li cuan saß li tenamit Arad li cuan saß xcuênt Neguev quirabi resil nak eb laj Israel yôqueb chi numecß saß li be li naxic Atarim. Eb laj Canaán li cuanqueb Arad queßcôeb chi pletic riqßuineb. Ut cuanqueb laj Israel queßcßameß chi prêxil xbaneb.;uq(Nak queßrabi resil lix camic laj Aarón, chixjunileb laj Israel queßrahoß saß xchßôleb. Chiruheb lajêb xcaßcßâl cutan queßrahoß xchßôleb xban nak quicam laj Aarón.t{(Ut laj Moisés quirisi li rakß laj Aarón ut quixqßue chirix laj Eleazar li ralal. Ut laj Aarón quicam aran saß xbên li tzûl. Chirix aßan, laj Moisés ut laj Eleazar queßcube saß li tzûl.Nak queßrabi resil lix camic laj Aarón, chixjunileb laj Israel queßrahoß saß xchßôleb. Chiruheb lajêb xcaßcßâl cutan queßrahoß xchßôleb xban nak quicam laj Aarón.s)(Laj Moisés quixbânu joß quiyeheß re xban li Kâcuaß. Queßcôeb saß li tzûl Hor ut chixjunileb laj Israel queßril nak yôqueb chi xic.[r1(Aran saß xbên li tzûl tâcuisi li rakß laj tij li cuan chirix laj Aarón ut tâqßue li rakß chirix laj Eleazar li ralal xban nak aran tâcâmk laj Aarón ut toxtauheb lix xeßtônil yucuaß, chan li Dios.fqG(Lâat, Moisés, tâcßam laj Aarón rochben laj Eleazar li ralal ut texxic saß li tzûl Hor.\p3(—Laj Aarón tâcâmk. Incßaß tâoc saß li naßajej li tinqßue reheb laj Israel xban nak chixcabichalex quekßet lin chakßrab nak cuanquex chire li haß li cuan Meriba li quineßxcuechßi cuiß li tenamit.o#(Li Kâcuaß quiâtinac riqßuineb laj Moisés ut laj Aarón saß li tzûl Hor li cuan nachß riqßuin lix nubâl eb laj Edom. Quixye reheb:[n1(Queßel Cades chixjunileb li tenamit Israel ut queßcôeb cuan cuiß li tzûl Hor.m{(Xban nak eb laj Edom incßaß queßxcanabeb chi numecß saß lix naßajeb, eb laj Israel queßcôeb saß jalan chic be.@l{(Ut lix reyeb laj Edom quixye reheb laj Israel nak incßaß naru teßnumekß saß lix naßajeb. Ut eb lix soldado laj Edom, li kßaxal cauheb rib, queßcôeb chixcßulbaleb laj Israel.ekE(Eb laj Israel queßxye re: —Bânu usilal. Lâo tonumekß saß li nim be. Ut cui lâo malaj ut li kaquetômk takucß li haß cuan saß lê chßochß, lâo totojok re. Caßaj cuiß nakaj tonumekß arin chi kok, chanqueb.Fj(Abanan lix reyeb laj Edom quichakßoc ut quixye reheb: —Incßaß naru texnumekß saß li naßajej aßin. Cui tex-oc saß li kanaßaj, lâo toxic chêcßulbal ut topletik êriqßuin, chan.Ei(Nakatzßâma châcuu nak toâcanab chi numecß saß lâ naßaj. Incßaß tonumekß saß lix naßajeb lê racuîmk, chi moco tonumekß saß xnaßaj lê uvas. Chi moco takucß li haß li cuan saß lê becbil haß. Tîc tonumekß saß li nim be toj retal tonumekß saß lê naßaj. Mâcßaß takachßeß êre, chanqueb.Ch(Nak kayâba xcßabaß li Kâcuaß, quirabi li katij ut quixtakla jun lix ángel chikisinquil aran Egipto. Anakcuan cuanco Cades, li tenamit li cuan nachß riqßuin lix nubâl lâ naßaj."g?(Eb li kaxeßtônil yucuaß queßcôeb Egipto ut nabal chihab xeßcuan aran kochbeneb. Lâo ut eb li kaxeßtônil yucuaß ra queßxbânu ke eb laj Egipto.f7(Nak cuanqueb Cades laj Moisés quixtaklaheb lix takl chi âtinac riqßuin lix reyeb laj Edom. Nak queßcuulac queßxye re: —Lâo aj Israel kechßalal kib êriqßuin lâex. Xotaklâc chak chixyebal âcue chi joßcaßin. Lâat nacanau chixjunil li raylal li yôco chixcßulbal.e+( Aßin quicßulman saß li naßajej Meriba li queßxcuechßi cuiß li Kâcuaß eb laj Israel. Ut li Kâcuaß quixcßut chiruheb nak aßan santo.;dq( Ut li Kâcuaß quixye re laj Moisés rochben laj Aarón: —Lâex incßaß xex-abin chicuu. Incßaß xebânu joß xinye êre ut incßaß xeqßue inlokßal chiruheb li tenamit. Joßcan nak lâex incßaß chic texcßamok be chiruheb li tenamit nak teßoc saß li naßajej li quinyechißi reheb, chan li Dios.#cA( Quixtaksi li xukß ut quixsacß li pec caß sut ut nabal li haß qui-el saß li sakônac. Chixjunileb li tenamit queßucßac joßqueb ajcuiß li quetômk.pb[( Laj Moisés ut laj Aarón queßxchßutubeb li tenamit chiru li sakônac ut laj Moisés quixye reheb: —Abihomak lâex li nequexkßetoc re râtin li Dios. ¿Ma tento nak lâo takisi li haß saß li sakônac aßin re têrucß? chan.kaQ( Ut laj Moisés quixcßam li xukß li cuan saß li tabernáculo joß quiyeheß re xban li Kâcuaß.`1(—Chap lâ xukß. Lâat ut laj Aarón têchßutub ruheb li tenamit. Ut chiruheb chixjunileb tâye re li sakônac nak tixqßue li haß re teßrucß. Ut tâcuisi li haß saß li pec ut tâqßueheb li tenamit chi ucßac. Ut teßucßak ajcuiß lix quetômkeb, chan li Kâcuaß.*_Q(Li Kâcuaß quixye re laj Moisés::^o(Laj Moisés ut laj Aarón queßel saß xyânkeb li tenamit ut queßcôeb chiru li tabernáculo. Queßxhupub ribeb chiru chßochß. Ut li Kâcuaß quixcßut lix lokßal chiruheb.n]W(¿Cßaßut nak coâcuisi chak Egipto ut coâcßam chak saß li naßajej aßin li kßaxal yibru? Arin incßaß naru âuc. Mâcßaß li cheß higo chi moco li uvas, chi moco granadas. Ut mâcßaß ajcuiß haß re takucß, chanqueb.F\(¿Cßaßut nak coâcuisi chak Egipto? ¿Cßaßut nak coâcßam chak arin saß li chaki chßochß aßin lâo lix tenamit li Dios? ¿Ma coâcßam chak arin re tocâmk kochbeneb li kaquetômk?([K(Ut queßoc chixcuechßinquil laj Moisés ut queßxye: —Us raj nak cocam rochbeneb li jun chßol chic laj Israel li queßqßueheß chi câmc xban li Kâcuaß.Z(Saß li naßajej aßan mâcßaß haß re teßrucß. Joßcan nak li tenamit queßjoskßoß riqßuin laj Moisés ut riqßuin laj Aarón.2Y a(Saß li xbên po re li chihab, eb laj Israel queßcuulac saß li chaki chßochß Zin ut queßcana saß li tenamit Cades. Aran quicam lix María ut aran ajcuiß quimukeß.rX_(Li cßaßak re ru tâchßeßekß xban junak cristian muxbil ru, muxbilak chic ru tâcanâk toj tâecuûk.aW=(Aßin jun li chakßrab tento têbânu chalen anakcuan ut chi junelic. Ut li ani narachrachin li haß re santobresîc, tento nak tixpuchß li rakß. Ut li ani tâchßeßok re li haß re santobresîc muxbilak chic ru tâcanâk toj tâecuûk.Li cßaßak re ru tâchßeßekß xban junak cristian muxbil ru, muxbilak chic ru tâcanâk toj tâecuûk.V(Abanan cui incßaß tixsantobresi rib junak li muxbil ru, tento nak li jun aßan tâisîk saß xyânkeb laj Israel xban nak quixmux ru lix tabernáculo li Kâcuaß. Muxbil ru tâcanâk xban nak incßaß quirachrachîc li haß saß xbên re santobresîc.U'(Li cuînk li incßaß muxbil ru tixrachrachi li haß saß xbên li muxbil ru saß li rox cutan ut saß li xcuuk li cutan. Saß li xcuuk li cutan tâsantobresîk li muxbil ru. Tento nak tixpuchß li rakß ut tâatînk re nak santobresinbilak chic nak tâoc li kßojyîn.T(Chirix aßan junak li cuînk li incßaß muxbil ru tixchap jun li rukß cheß hisopo ut tixtzßa saß li haß. Ut riqßuin li rukß li hisopo tixrachrachi li haß chiru li muhebâl ut chiruheb chixjunil li cßaßak re ru cuan saß li muhebâl. Ut tixrachrachi ajcuiß saß xbêneb li cristian li cuanqueb aran. Tento nak târachrachîk li haß saß xbêneb li queßchßeßoc re xbakel li camenak, malaj ut li muklebâl, malaj ut junak li camenak li quicamsîc chi chßîchß, malaj ut quicam yal chi joßcan.rS_(Joßcaßin nak tâsantobresîk li ani tixmux rib. Tâqßuehekß caßchßinak lix chahil li cuacax li cak rix li quicßateß re xtojbal rix li mâc saß junak ucßal rochben caßchßinak li haß li qui-isîc saß junak li yußam haß.R(Ut muxbilak ajcuiß ru li ani tâchßeßok re junak camenak saß cßalebâl, usta quicamsîc chi chßîchß, malaj ut yal nacam chi joßcan. Ut muxbilak ru li ani tâchßeßok re xbakel li camenak malaj ut junak li muklebâl. Muxbil ru tâcanâk chiru cuukub cutan.zQo(Ut chixjunil li cuc, malaj ut li ucßal li mâcßaß xtzßapbal re ut li incßaß tzßaptzßo chi us muxbileb ru.fPG(Aßin li chakßrab tinqßue chirixeb li cuanqueb saß li muhebâl bar cuiß nacam junak: muxbilakeb ru li cuanqueb saß li muhebâl ut muxbilakeb ru li ani teßoc saß li muhebâl aßan. Muxbilak ruheb chiru cuukub cutan. O( Yalak ani li tâchßeßok re junak camenak ut incßaß tixsantobresi rib, li jun aßan tixmux ru lix tabernáculo li Kâcuaß. Tento nak tâisîk saß xyânkeb laj Israel. Muxbil ru tâcanâk xban nak incßaß quirachrachîc li haß saß xbên re santobresîc.hNK( Saß li rox li cutan ut saß li xcuuk li cutan tento nak tixsantobresi rib riqßuin li haß re santobresînc. Abanan cui incßaß naxsantobresi rib saß li rox cutan ut saß li xcuuk li cutan, muxbilak ajcuiß ru tâcanâk.PM( Li ani tixchßeß junak camenak muxbil ru tâcanâk chiru cuukub cutan.L5( Tento nak tixpuchß li rakß li cuînk li tâxocok re lix chahil li cuacax. Ut muxbilak ru li cuînk aßan toj tâoc li kßojyîn. Aßin jun li chakßrab li têbânu chalen anakcuan ut chi junelic, lâex aj Israel, joß eb ajcuiß li jalan xtenamiteb li cuanqueb saß êyânk.K/( Ut junak li cuînk li incßaß muxbil ru tixxoc lix chahil li cuacax ut tixcanab saß junak li naßajej li incßaß muxbil ru chirix li naßajej li cuanqueb cuiß lix muhebâleb. Eb laj Israel teßxxoc li cha re nak teßxyîb li haß li tâcßanjelak re xsantobresinquileb. J(Joßcan ajcuiß ani tâcßatok re li cuacax, tento nak tixpuchß li rakß ut tâatînk. Ut aßan muxbilak ajcuiß ru toj tâecuûk.&IG(Chirix aßan laj tij tixpuchß li rakß ut tâatînk. Ut tâoc cuißchic saß li naßajej li cuan cuiß lix muhebâleb. Abanan muxbilak ru nak toj tâecuûk.H9(Ut laj tij tixcut saß xbên li cuacax li yô chi cßatc caßchßin li cheß chacalteß, jun li rukß li pim hisopo ut caßchßin li caki tßicr lana.xGk(Tâcßatekß chiru laj tij chixjunil li cuacax, joß lix tzßûmal, lix tibel, lix quiqßuel ut lix cßamcßot.F(Ut laj Eleazar tixchap caßchßinak lix quiqßuel ut riqßuin li rußuj rukß tixrach li quicß cuukub sut saß xjayal li tabernáculo.E#(Li bâc tâcßamekß riqßuin laj Eleazar laj tij. Ut aßan tixcßam chirix lix naßaj lix muhebâleb ut aran tâcamsîk chiru laj Eleazar.|Ds(—Aßin jun li chakßrab li yôquin chixtenebanquil saß xbêneb laj Israel re teßxbânu. Têye reheb laj Israel chi joßcaßin. Cßamomak chak jun li bâc cak rix ut mâcßaß rêcß, li mâ jun sut qßuebil yugo chirix xcux re tâtrabajik.TC %(Li Kâcuaß quiâtinac riqßuineb laj Moisés ut laj Aarón ut quixye reheb:)BM( Cuiß têqßue re li Kâcuaß li kßaxal châbil, mâcßaßak lê mâc. Incßaß têmux ru lix santil mayejeb laj Israel re nak incßaß texcâmk, chan li Dios.HA (Lâex joß eb ajcuiß li cuanqueb saß lê rochoch naru têtzaca yalak bar li na-elaßan xban nak aßan xtojbal li cßanjel li nequebânu saß li tabernáculo.Cuiß têqßue re li Kâcuaß li kßaxal châbil, mâcßaßak lê mâc. Incßaß têmux ru lix santil mayejeb laj Israel re nak incßaß texcâmk, chan li Dios.R@(Tâye ajcuiß reheb nak têtoj li junjûnk saß xlajêtkil, lâin tincßul joß nak nincßul li mayej li nequeßxqßue laj Israel nak nequeßxqßue li xbên ru li racuîmkeb trigo ut li xyaßal li uva.?(Nak têqßue li junjûnk saß xlajêtkil chicuu lâin li Kâcuaß, têsicß ru li kßaxal châbil xban nak santo li kßaxtesinbil chicuu.i>M(Joßcaßin nak têqßue lê mayej re li Kâcuaß nak têcßul li junjûnk saß xlajêtkil li teßxqßue re li Kâcuaß eb laj Israel. Lâex laj levita têqßue re laj Aarón laj tij li junjûnk saß xlajêtkil li nequecßul.B=(Nak têtoj li junjûnk saß xlajêtkil, lâin tincßul joß nak nincßul li mayej li nequeßxqßue laj Israel nak nequeßxqßue li xbên ru li racuîmkeb trigo malaj li xyaßal li uvas.g<I(—Tâye reheb li ralal xcßajol laj Leví chi joßcaßin: Tento nak têtoj li junjûnk saß xlajêtkil li joß qßuial li têcßul riqßuineb laj Israel nak nequeßxqßue li junjûnk saß xlajêtkil cue lâin li Kâcuaß.E;(Ut li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Moisés ut quixye re:p:[(Tinqßue ban êre lâex li junjûnk saß xlajêtkil li teßxqßue eb laj Israel chokß xmayej chicuu lâin li Kâcuaß. Xban aßan nak xinye nak mâcßaß teßrêchani eb li ralal xcßajol laj Leví saß lix naßajeb laj Israel.—J9(Eb laj levita, aßaneb li teßbânûnk li cßanjel saß li tabernáculo. Cui junak tixmux ru li tabernáculo, tâcanâk saß xbêneb aßan li mâc. Aßin jun li chakßrab teßxbânu eb aßan ut teßxbânu ajcuiß li ralal xcßajol li teßcuânk mokon. Incßaß teßxcßul xchßochßeb laj levita saß xyânkeb laj Israel.8(Eb li mâcuaßeb aj levita incßaß naru teßnachßok riqßuin li tabernáculo. Cui teßxbânu aßan, teßmâcobk chicuu ut teßcâmk./7Y(Eb li ralal xcßajol laj Leví teßxcßul li junjûnk saß xlajêtkil li cßaßru cuan reheb laj Israel re xtojbal rix li cßanjel li teßxbânu saß li tabernáculo.6(Li Kâcuaß quixye re laj Aarón: —Incßaß textzßak chßochß saß xyânkeb laj Israel. Mâcßaß têrêchani saß li naßajej li tinqßue reheb laj Israel. Caßaj cuiß lâin tinêrêchani. Caßaj cuiß lâin tinqßuehok êre li cßaßru nequeraj.v5g(Chalen anakcuan ut chi junelic lâin ninye nak âcue ut reheb lâ cualal âcßajol li mayej li teßxqßue cue eb laj Israel. Aßin jun li contrato incßaß najala li xinbânu âcuiqßuin ut riqßuineb lâ cualal âcßajol chi junelic.—#4A(Lix tibel li xul aßan tinqßue âcue, ut âcue ajcuiß li re xchßôl ut li rukß li cuan saß xnim, li nequetaksi saß êrukß chicuu lâin li Kâcuaß.39(Abanan, incßaß naru xtojbal rix li xbên ral li cuacax, li carner ut li chibât. Aßan cueheb lâin. Tento nak teßmayejâk chicuu. Târachrachi lix quiqßuel chiru li artal ut tâcßat lix xêbul. Ut aßanak jun li sununquil cßatbil mayej tâcuulak chicuu lâin li Kâcuaß.2{(Nak ac xbânu jun po tento teßxtoj rix. Lix tzßak, aßan ôb chi tumin plata, joß nequeßbisoc saß li tabernáculo."1?(Chixjunileb li xbên alalbej li nequeßkßaxtesi cue, lâin tinqßue êre. Ut tinqßue êre li xbên ral li xul. Abanan tento nak têcßul xtzßak li xbên alalbej li ani târaj tixtoj rix. Ut têcßul ajcuiß xtzßak li xbên ral li xul li têlom li incßaß naru têtzaca xtibel.Y0-(Chixjunileb li mayej li nequeßxyechißi cue eb laj Israel, lâin tinqßue êre.F/( Chixjunil li xbên ru li acuîmk li nequeßxqßue cue chokß xmayejeb lâin tinqßue êre. Chixjunileb li cuanqueb saß lê rochoch, li incßaß muxbileb ru, naru teßxtzaca li mayej aßin..'( Lâin tinqßue êre chixjunil li xbên ru li acuîmk, ut li châbil aceite ut li châbil vino li nequeßxqßue eb laj Israel chokß xmayejeb.F-( Ut tinqßue ajcuiß âcue li mayej li nequeßxqßue cue eb laj Israel li nequetaksi saß êrukß chicuu chiru li artal. Lâin ninqßue âcue ut reheb lâ cualal âcßajol. Teßxtzacaheb li mayej aßin chixjunileb li cuanqueb saß lâ cuochoch li incßaß muxbil ruheb. Aßin jun li chakßrab li tâcuânk chi junelic. ,( Lâex aj tij saß li tabernáculo têtzaca li mayej aßin. Ut lâex li textzacânk re, têqßue retal nak santo li tzacaêmk aßin.?+y( Ut tinqßue ajcuiß êre li santil mayej li incßaß nacßatman. Textzßak ajcuiß li mayej re li xbên ru li acuîmk, li mayej re xtojbal rix li mâc, ut re xtzßâmanquil xcuybal li mâc nak junak naxkßet junak li chakßrab. Chixjunil li tâqßuehekß cue chokß mayej, âcuehak lâat ut rehakeb lâ cualal.*%(Ut li Kâcuaß quixye re laj Aarón: —Lâin xinteneb ajcuiß saß êbên rilbal li mayej li naqßueheß cue. Chixjunil li santil mayej li nequeßxqßue eb laj Israel lâin tinqßue êre ut reheb lâ cualal. Li mâtan aßan êrehak anakcuan ut chi junelic kße cutan.8)k(Abanan caßaj cuiß lâat ut eb lâ cualal târûk teßcßanjelak chokß aj tij chiru li artal ut saß li Lokßlaj Santil Naßajej. Lâin quinxakaban êre lâex chi cßanjelac chokß aj tij. Cui junak jalan tâoc chixbânunquil li cßanjel qßuebil êre saß li Santil Naßajej, li jun aßan tâcamsîk.J((Lâin quinsicßoc ruheb laj levita lâ comon saß xyânkeb laj Israel re teßtenkßânk êre. Eb aßan kßaxtesinbileb cue lâin. Joßcan nak târûk teßcßanjelak chicuu saß li tabernáculo.+'Q(Caßaj cuiß lâat ut eb lâ cualal naru têbânu li cßanjel saß li Santil Naßajej ut saß li artal re nak incßaß chic tinjoskßokß saß xbêneb laj Israel.)&M(Teßcßanjelak âcuochben ut teßxbânu li cßanjel saß li tabernáculo. Mâ jun jalan naru teßtenkßânk êre nak yôkex chi cßanjelac saß li tabernáculo.%(Teßcuânk rubel lâ takl. Teßcßanjelak saß li tabernáculo. Abanan incßaß naru teßnachßok riqßuin li cßaßak re ru li cuan saß li Santil Naßajej chi moco teßnachßok riqßuin li artal. Cui teßxbânu aßan, teßcâmk eb aßan ut texcâmk ajcuiß lâex."$?(Qßueheb xcßanjel lâ cuechßalal, li ralal xcßajol laj Leví, re nak textenkßa nak yôkex chi cßanjelac saß li tabernáculo lâat ut eb lâ cualal.F# (Li Kâcuaß quixye re laj Aarón: —Cui junak tixmux ru li tabernáculo, li mâc aßan tâcanâk saß âbên lâat ut saß xbêneb lâ cualal ut saß xbêneb ajcuiß laj levita. Abanan cui junak tâpaltok nak yôk chixbânunquil lix cßanjel eb laj tij, li mâc tâcanâk saß âbên lâat ut saß xbêneb lâ cualal.t"c( Yalak ani tânachßok riqßuin lix tabernáculo li Kâcuaß tâcâmk. Chikajunilo lâo to-osokß, chanqueb.M!( Abanan eb laj Israel queßxye re laj Moisés: —Lâo tocâmk. Osocß ke. Tâsachekß ku.Yalak ani tânachßok riqßuin lix tabernáculo li Kâcuaß tâcâmk. Chikajunilo lâo to-osokß, chanqueb.< u( Ut laj Moisés quixbânu joß quixye li Kâcuaß re.oY( Ut li Kâcuaß quixye re laj Moisés: —Tâxoc lix xukß laj Aarón ut tâqßue chiru li Lokßlaj Câx chokß retalil chiruheb li nequeßcuechßin. Riqßuin aßin teßxcanab li cuechßînc chicuix re nak incßaß teßcâmk, chan. ;( Laj Moisés quirisiheb li xukß saß li tabernáculo chiru li Kâcuaß. Ut quixcßut chiruheb laj Israel. Queßril ut li junjûnk queßxchap lix xukß.8k(Cuulajak chic laj Moisés qui-oc saß li tabernáculo ut quiril nak lix xukß li queßxqßue saß xcßabaß laj Leví ac x-el xtux. Ut qui-atzßumac ut quirûchin li almendra.U%(Ut laj Moisés quixqßueheb li xukß chiru li Kâcuaß saß li tabernáculo.xk(Joßcan nak laj Moisés quiâtinac riqßuineb laj Israel. Ut eb li cablaju li nequeßjolomin reheb lix têpaleb laj Israel queßxqßue junjûnk li xukß saß xcßabaßeb lix xeßtônil yucuaßeb. Ut lix xukß laj Aarón cuan saß xyânkeb.(Lix xukß li cuînk li tinsicß ru lâin tâatzßumak. Riqßuin aßin teßxcanab cuechßînc eb laj Israel chêrix lâex, chan li Dios.|s(Tâqßueheb li xukß saß li tabernáculo chiru li Lokßlaj Câx li cuan cuiß li contrato li ninhilan cuiß lâin.5(Saß lix xukß laj Leví tâtzßîba lix cßabaß laj Aarón. Tento nak cuânk jun xxukßeb li nequeßjolomin reheb li cablaju xtêpaleb laj Israel.E(—Tâye reheb li cablaju li nequeßjolomin reheb li junjûnk xtêpaleb laj Israel nak teßxcßam junjûnk li xukß âcuiqßuin. Ut lâat tâtzßîba xcßabaß li junjûnk chiru lix xukß.@ (Li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Moisés ut quixye re:{(2Ut laj Aarón cô riqßuin laj Moisés chiru li oquebâl re li tabernáculo nak ac xeßxcanab câmc xban li caki yajel.{(1Câlaju mil riqßuin cuukub ciento queßcam xban li caki yajel aßan. Mâcßaßeb saß ajl laj Coré ut eb li queßoquen chirix.Ut laj Aarón cô riqßuin laj Moisés chiru li oquebâl re li tabernáculo nak ac xeßxcanab câmc xban li caki yajel.oY(0Laj Aarón quixakli saß xyiheb li camenak ut li yoßyôqueb. Ut queßxcanab câmc xban li caki yajel.S!(/Ut laj Aarón quixbânu joß quixye laj Moisés. Cô saß ânil saß xyânkeb li tenamit. Ac xticla li caki yajel saß xyânkeb. Abanan laj Aarón quixcßat li pom re xtojbal rix lix mâqueb li tenamit.5(.Ut laj Moisés quixye re laj Aarón: —Cßam lâ sansar chiru li artal ut tâqßue li ru xam chi saß ut tâqßue ajcuiß li pom. Ut tâcßam chi junpât cuanqueb cuiß li tenamit ut tâsantobresiheb. Xnumta lix joskßil li Dios saß xbêneb ut ac xticla li caki yajel, chan. (-—Isihomak êrib saß xyânkeb laj Israel re nak târûk tinsach ruheb chi junaj cua, chan. Ut queßxhupub ribeb saß chßochß.-W(,Ut li Kâcuaß quixye re laj Moisés:D(+Laj Moisés ut laj Aarón queßcôeb chiru li tabernáculo.d C(*Abanan nak eb li tenamit queßxchßutub ribeb chixcuechßinquil rixeb laj Moisés ut laj Aarón, nak queßiloc cuan cuiß li tabernáculo, jun li chok quixtzßap li tabernáculo ut li Kâcuaß quixcßutbesi lix lokßal.' I()Cuulajak chic chixjunileb laj Israel queßxcuechßi rixeb laj Moisés ut laj Aarón ut queßxye reheb: —Lâex quecamsiheb lix tenamit li Kâcuaß, chanqueb.# A((Quixbânu laj Eleazar joß quixye li Kâcuaß re laj Moisés. Aßan jun retalil chiruheb laj Israel nak juneseb li ralal xcßajol laj Aarón naru nequeßxcßat li pom chiru li Kâcuaß. Jalan incßaß naru mâre anchal tixcßul joß queßxcßul laj Coré ut eb li queßoquen chirix.3 a('Ut laj Eleazar laj tij quixxoc lix sansareb li queßsacheß ruheb. Ut quixtakla xyîbanquil li perpôquil chßîchß riqßuineb li sansar re nak teßxletz chiru li artal.I  (&Queßsantobresîc nak queßqßueheß chiru lin artal lâin li Kâcuaß. Cßameb lix sansareb li cuînk li queßsacheß ruheb xban nak queßmâcob. Riqßuin li sansar aßin têyîb li perpôquil chßîchß ut li perpôquil chßîchß aßin têletz chiru li artal. Ut aßanak jun retalil chiruheb laj Israel, chan li Dios.;q(%—Tâye re laj Eleazar li ralal laj Aarón laj tij nak tixxoc chak li sansar saß li xam ut tixcut chi najt li ru xam li cuan chi saß xban nak li sansar aßan santobresinbileb.E($Ut li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Moisés ut quixye re:(#Ut li Kâcuaß quixtakla li xam ut quixcßateb li cuib ciento riqßuin lajêb roxcßâl chi cuînk li queßcßatoc re li pom.5e("Ut nak queßrabi nak yôqueb chixjapbal reheb li queßsacheß ruheb, chixjunileb laj Israel queßêlelic ut queßxye: —Mâre toxnukß ajcuiß li chßochß lâo, chanqueb.`;(!Toj yoßyôqueb nak queßtßaneß saß xchamal li chßochß rochbeneb chixjunil li cßaßru cuan reheb. Ut li chßochß quixtzßap cuißchic rib saß xbêneb. Joßcan nak queßsacheß ruheb saß xyânkeb laj Israel.2_( Chanchan nak li chßochß quixte li re ut quixnukß laj Coré ut chixjunileb li cuînk li queßoquen chirix rochbeneb lix jun cablal ut chixjunil li cßaßru cuan reheb._9(Tojeß ajcuiß târakekß chi âtinac laj Moisés nak li chßochß quijacheß rubeleb.(Abanan cui li Kâcuaß tixbânu li mâ jun sut quicßulman ut cui li chßochß tâjachekß ut teßtßanekß chi saß eb li cuînk aßin chi yoßyo rochben chixjunil li cßaßru cuan reheb, aßan retalil nak eb li cuînk aßin queßxtzßektâna li Kâcuaß, chan..W(Cui eb li cuînk aßin teßcâmk joß nak nequeßcam chixjunileb li cristian, aßan retalil nak li Kâcuaß incßaß quinixtakla chixbânunquil li cßaßru ninbânu."?(Laj Moisés quixye reheb: —Joßcaßin nak tênau nak li Kâcuaß quitaklan chak cue chixbânunquil li cßaßru ninbânu. Moco injunes ta nintakla cuib.[~1(Joßcan nak queßel chixcßatk lix muhebâleb laj Coré, laj Datán ut laj Abiram. Laj Datán ut laj Abiram queßel chak saß lix muhebâleb. Xakxôqueb chiru li oquebâl rochbeneb li rixakil ut eb lix cocßal.R}(Ut laj Moisés quixye reheb laj Israel: —Elenkex chixcßatk lix muhebâleb li cuînk aßin li incßaß useb xnaßleb. Ut mêchßeß li cßaßru reheb mâre anchal texcâmk xban lix mâusilaleb, chan.|(Laj Moisés cô riqßuineb laj Datán ut laj Abiram. Ut eb li nequeßcßamoc be saß xyânkeb laj Israel queßcôeb chirix.r{_(—Tâye reheb laj Israel nak teßêlk chixcßatk lix muhebâleb laj Coré, laj Datán, ut laj Abiram.—wy(Ut li Kâcuaß quixye reheb laj Moisés ut laj Aarón:.vW(Ut laj Coré quixchßutubeb chiru li oquebâl re li tabernáculo eb li nequeßoquen chirix. Ut li Kâcuaß quixcßutbesi lix lokßal chiruheb chixjunileb li tenamit.0u[(Ut chixjunileb queßxqßue li xam saß lix sansar ut queßxqßue ajcuiß li pom ut queßxakli chiru li oquebâl re li tabernáculo rochbeneb laj Moisés ut laj Aarón.Nt(Li junjûnk êre têqßue li pom chi saß lê sansar ut têcßam chiru li Kâcuaß. Cuib ciento riqßuin lajêb roxcßâl chixjunil. Lâat ut laj Aarón cuânk ajcuiß lê sansar, chan laj Moisés.s9(Ut laj Moisés quixye re laj Coré: —Lâat âcuochbeneb li nequeßoquen châcuix texxic chiru li Kâcuaß cuulaj. Lâex ut laj Aarón cuânkex aran.r{(Riqßuin li cßaßru queßxye, queßxchikß xjoskßil laj Moisés ut quixye re li Kâcuaß: —At Kâcuaß, mâcßul taxak lix mayejeb. Lâin mâcßaß xinmakß chiruheb. Lâin incßaß xinmakß lix bûr chiruheb chi moco xinbânu raylal reheb.—q (Lâat incßaß xoâcßam saß li naßajej li na-el cuiß chi us li acuîmk, chi moco xaqßue ke li cßalebâl, chi moco xaqßue xnaßaj ka-uvas. ¿Ma tâcuaj nak toâberesi chikajunilo joß naberesîc li mutzß? Lâo incßaß toxic châcuilbal, chanqueb.Cp( ¿Ma incßaß tzßakal riqßuin nak xoâcuisi saß li tenamit li na-el cuiß chi us li acuîmk re tocâmk saß li chaki chßochß? ¿Ma toj tâcuaj tattaklânk saß kabên saß joskßil?o5( Chirix aßan laj Moisés quixtakla xbokbaleb laj Datán ut laj Abiram, eb li ralal laj Eliab. Abanan eb aßan queßxye: —Lâo incßaß toxic aran.An}( Lâat ut eb lâ cuochben xechßutub êrib chixcuechßbal rix laj Aarón. ¿Cßaßut nak nequecuechßi rix laj Aarón? ¿Ma mâcuaß ta biß li Dios li yôquex chixcuechßinquil rix?—m/( Li Dios quixakaban êre joß eb ajcuiß chixjunileb lê rech aj levita chi cßanjelac chiru. Abanan lâex toj têraj texcßanjelak chokß aj tij.l}( ¿Ma incßaß ta biß tzßakal riqßuin nak li kaDios quisicßoc êru lâex saß xyânkeb laj Israel re nak texcßanjelak chiru? Quixsicß êru re nak texxaklîk chiruheb li tenamit ut texcßanjelak saß li tabernáculo saß xcßabaßeb li tenamit.Qk(Ut quixye ajcuiß laj Moisés re laj Coré: —Abihomak lâex aj levita.Ej(Ut cuulaj têcßat li pom chiru li Kâcuaß. Li ani tâsiqßuekß ru cuulaj xban li Kâcuaß, aßanak li santobresinbil. Lâex aj levita, lâex li incßaß yôquex chixbânunquil li us.—Xi+(Lâat Coré ut eb lâ cuochben têbânu li cßaßru ninye. Têcßam lê sansar.h(Ut quixye reheb laj Coré ut eb li nequeßoquen chirix: —Chiru li ekßela cuulaj li Kâcuaß tixcßut chiku ani li sicßbil ru ut ani li santobresinbil ut tixqßue li jun aßan chi nachßoc riqßuin. Li ani tixsicß ru li Kâcuaß tixqßue chi nachßoc riqßuin.Tg#(Nak laj Moisés quirabi li cßaßru queßxye, quixhupub rib saß chßochß.If (Queßxchßutub ribeb ut queßcôeb chixcuechßinquil laj Moisés ut laj Aarón. Queßxye reheb: —Xotitzß êriqßuin. Tzßakal li xebânu lâex. Chixjunileb li tenamit santobresinbileb xban li Dios ut li Kâcuaß cuan kiqßuin. ¿Cßaßut nak lâex nequeraj taklânc saß kabên lâo lix tenamit li Kâcuaß? chanqueb.Je(Queßxkßetkßeti ribeb chiru laj Moisés rochbeneb cuib ciento riqßuin lajêb roxcßâl laj Israel xcomoneb li xakabanbileb chi taklânc saß xbêneb li tenamit. Naßno ruheb li cuînk aßan.d '(Quicuan jun li cuînk aj Coré xcßabaß. Laj Coré, aßan li ralal laj Izhar, ri laj Coat ut rixmam laj Leví. Quixkßetkßeti rib rochbeneb laj Datán ut laj Abiram li ralaleb laj Eliab, ut laj On li ralal laj Pelet. Li câhibeb xcomoneb li ralal xcßajol laj Rubén.c ()Lâin li Kâcuaß lê Dios li quin-isin chak êre saß li naßajej Egipto re nak lâinak lê Dios. Lâin li Kâcuaß lê Dios.jbO((Lâex têbânu chixjunil li chakßrab li xinqßue êre ut santobresinbilakex chicuu lâin lê Dios.Lâin li Kâcuaß lê Dios li quin-isin chak êre saß li naßajej Egipto re nak lâinak lê Dios. Lâin li Kâcuaß lê Dios.kaQ('Nak têril lix sahob ru lê rakß tâjulticokß êre chixjunil li chakßrab li quinqßue êre re têbânu. Ut incßaß têmux êrib riqßuin xbânunquil li nequeraj êjunes joß nequeßxbânu eb li ixk li nequeßxcßayi ribeb.S`!(&—Tâye reheb laj Israel chi joßcaßin. Chalen anakcuan ut chi junelic lâex ut eb lê ralal êcßajol li teßcuânk mokon têyîb xtzuc lê rakß chire ut saß xyânk lix tzuc têqßue li nokß azul.A_(%Li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Moisés ut quixye re:1^]($Joßcan nak eb li tenamit queßxcßam chirix li naßajej li cuanqueb cuiß lix muhebâleb ut queßxcuti chi pec toj retal quicam joß quixye li Kâcuaß re laj Moisés.N](#Li Kâcuaß quixye re laj Moisés: —Mâcßaß xjalenquil. Tento nak tâcamsîk li cuînk aßan. Chixjunileb li tenamit teßxcuti chi pec chirix li naßajej li cuanqueb cuiß lix muhebâleb, chan._\9("Ut queßxqßue saß tzßalam xban nak incßaß queßxnau cßaßru teßxbânu riqßuin. [(!Eb li queßtaßoc re chixsicßbal lix siß queßxcßam li cuînk riqßuin laj Moisés ut laj Aarón chiruheb chixjunileb li tenamit. #&~~)}|{{-zHyxxxwvbuatVsrr]qpoonml&kgjj ihged>ccba``__^g]\\[CZYYX~WWVLUUT1SsRRQJPOO#NnNMLwKK;J>K=<7J655p433 2.1_0^/f.e--M,O++ *((6'_&s%%C$##'"!! LEq17xu&Lj 3 I E L Fc/)[Hz#T.#($Aßaneb aßin li ralal xcßajol laj Sutela: eb li ralal xcßajol laj Erán.-1(#Aßaneb aßin li ralal xcßajol laj Efraín: eb li ralal xcßajol laj Sutela; eb li ralal xcßajol laj Bequer; ut eb li ralal xcßajol laj Tahán.p,[("Aßaneb aßin li ralal xcßajol laj Manasés. Cablaju roxcßâl mil riqßuin cuukub ciento chixjunileb.8+k(!Incßaß queßcuan ralal laj Zelofehad li ralal laj Hefer. Caßaj cuiß xrabin queßcuan. Aßaneb aßin lix cßabaßeb: lix Maala, lix Noa, lix Hogla, lix Milca, ut lix Tirsa.L*( eb li ralal xcßajol laj Semida; ut eb li ralal xcßajol laj Hefer.J)(eb li ralal xcßajol laj Asriel; eb li ralal xcßajol laj Siquem;t(c(Aßaneb aßin li ralal xcßajol laj Galaad: eb li ralal xcßajol laj Jezer; eb li ralal xcßajol laj Helec;{'q(Aßaneb aßin li ralal xcßajol laj Manasés: eb li ralal xcßajol laj Maquir; ut eb li ralal xcßajol laj Galaad.M&(Eb li ralal xcßajol laj José, aßaneb laj Manasés ut laj Efraín.d%C(Aßaneb aßin li ralal xcßajol laj Zabulón. Oxcßâl mil riqßuin ôb ciento chixjunileb.$1(Aßaneb aßin li ralal xcßajol laj Zabulón: eb li ralal xcßajol laj Sered; eb li ralal xcßajol laj Elón; ut eb li ralal xcßajol laj Jahleel.l#S(Aßaneb aßin li ralal xcßajol laj Isacar. Câhib xcâcßâl mil riqßuin oxib ciento chixjunileb.M"(eb li ralal xcßajol laj Jasub; ut eb li ralal xcßajol laj Simrón.r!_(Aßaneb aßin li ralal xcßajol laj Isacar: eb li ralal xcßajol laj Tola; eb li ralal xcßajol laj Fúa;f G(Aßaneb li ralal xcßajol laj Judá. Cuaklaju xcâcßâl mil riqßuin ôb ciento chixjunileb.wi(Aßaneb aßin li ralal xcßajol laj Fares: eb li ralal xcßajol laj Hezrón ut eb li ralal xcßajol laj Hamul.+(Eb li ralal xcßajol laj Judá, aßaneb aßin: eb li ralal xcßajol laj Sela; eb li ralal xcßajol laj Fares; ut eb li ralal xcßajol laj Zera.gI(Laj Er ut laj Onán, aßaneb li ralal xcßajol laj Judá li queßcam saß li naßajej Canaán.a=(Aßaneb aßin li ralal xcßajol laj Gad. Caßcßâl mil riqßuin ôb ciento chixjunileb.J(eb li ralal xcßajol laj Arod; ut eb li ralal xcßajol laj Areli.E(eb li ralal xcßajol laj Ozni; eb li ralal xcßajol laj Eri;(Aßaneb aßin li ralal xcßajol laj Gad: eb li ralal xcßajol laj Zefón; eb li ralal xcßajol laj Hagui; eb li ralal xcßajol laj Suni;lS(Aßaneb aßin li ralal xcßajol laj Simeón. Cuib xcaßcßâl mil riqßuin cuib ciento chixjunileb.J( eb li ralal xcßajol laj Zera; ut eb li ralal xcßajol laj Saúl.-( Aßaneb aßin li ralal xcßajol laj Simeón: eb li ralal xcßajol laj Nemuel; eb li ralal xcßajol laj Jamín; eb li ralal xcßajol laj Jaquín;Q( Abanan incßaß queßosoß chi junaj cua eb li ralal xcßajol laj Coré.{q( Li chßochß quijacheß ut queßtßaneß chi saß laj Coré ut eb li queßoquen chirix. Cuib ciento riqßuin lajêb roxcßâl queßsacheß ru saß li xam. Li cßaßru queßxcßul eb aßan, aßan quicßanjelac re teßoc xcßaßuxeb laj Israel.&G( Eb li ralal laj Eliab, aßaneb laj Nemuel, laj Datán, ut laj Abiram. Laj Datán ut laj Abiram, aßaneb li queßqßuehoc xnaßlebeb laj Israel. Queßxkßetkßeti ribeb chiruheb laj Moisés ut laj Aarón rochbeneb laj Coré ut eb li queßoquen chirix nak queßxcuechßi rix li Kâcuaß.,U(Li ralal laj Falú, aßan laj Eliab. (Aßaneb aßin li ralal xcßajol laj Rubén. Oxib roxcßâl mil riqßuin cuukub ciento riqßuin lajêb xcaßcßâl chixjunileb.M(eb li ralal xcßajol laj Hezrón; ut eb li ralal xcßajol laj Carmi.(Aßaneb aßin li ralal xcßajol laj Rubén, li xbên ralal laj Israel: eb li ralal xcßajol laj Enoc; eb li ralal xcßajol laj Falú;V'(—Têrajlaheb chixjunileb li cuînk li ac xeßxbânu junmay chihab, joß eb ajcuiß li numenak junmay chihab joß quixye li Dios re laj Moisés, chanqueb. Li teßajlâk, aßaneb li queßisîc chak Egipto.d C(Laj Moisés ut laj Eleazar laj tij queßâtinac riqßuineb laj Israel saß li cßalebâl re Moab, li cuan nachß riqßuin li nimaß Jordán. Li naßajej aßan cuan saß xcaßyabâl li tenamit Jericó. Ut queßxye reheb:L (—Têrajlaheb chixjunileb li ralal xcßajol laj Israel saß li junjûnk cabal li ac xeßxbânu junmay chihab, joß eb ajcuiß li ac numenak junmay chihab, li târûk teßoc chokß soldado, chan.  #(Nak ac xeßcam nabaleb laj Israel xban li caki yajel, li Kâcuaß Dios quixye reheb laj Moisés ut laj Eleazar li ralal laj Aarón laj tij:_ 9(xban nak aßan eb xeßqßuehoc reheb laj Israel chixlokßoninquil li yîbanbil dios Baal-peor. Ut yôqueb chi cßamoc be chiruheb chixbânunquil li mâusilal li quixbânu lix Cozbi lix rabin li cuînk aj Madián li cuan xcuanquil. Li ixk aßan quicamsîc saß li cutan nak queßcam nabaleb xban nak queßxlokßoni laj Baal-peor, chan li Dios. 3(—Ayukex chi pletic riqßuineb laj Madián ut tâsach ruheb,xban nak aßan eb xeßqßuehoc reheb laj Israel chixlokßoninquil li yîbanbil dios Baal-peor. Ut yôqueb chi cßamoc be chiruheb chixbânunquil li mâusilal li quixbânu lix Cozbi lix rabin li cuînk aj Madián li cuan xcuanquil. Li ixk aßan quicamsîc saß li cutan nak queßcam nabaleb xban nak queßxlokßoni laj Baal-peor, chan li Dios.A(Li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Moisés ut quixye re:xk(Ut li ixk li quicamsîc, aßan lix Cozbi lix rabin laj Zur, li nataklan saß xbêneb jun chßûtal laj Madián.!=(Li cuînk aj Israel li quicamsîc rochben li ixk aj Madián, aßan laj Zimri li ralal laj Salu, li quitaklan saß xbêneb li ralal xcßajol laj Simeón.Q( Xakabanbileb chi cßanjelac chokß aj tij laj Finees joß eb ajcuiß li ralal xcßajol chalen anakcuan ut chi junelic xban nak laj Finees incßaß quiraj nak teßxqßue xlokßal li yîbanbil dios. Quiraj ban nak caßaj cuiß lâin tineßxlokßoni. Riqßuin li cßaßru quixbânu quixtoj rix lix mâqueb li tenamit, chan li Dios.{q( Joßcan nak tâye re laj Finees nak lâin tinbânu jun li contrato riqßuin re tixcßam rib saß usilal cuiqßuin.;q( —Xban li cßaßru xbânu laj Finees li ralal laj Eleazar, xcube injoskßil saß xbêneb laj Israel. Laj Finees incßaß quixcanabeb chixlokßoninquileb li jalanil dios. Incßaß quiraj nak teßrisi inlokßal lâin. Xban aßan nak lâin incßaß quinsach ruheb chixjunileb nak yô injoskßil saß xbêneb.-W( Ut li Kâcuaß quixye re laj Moisés:P( Abanan ac xeßcam câhib xcaßcßâl mil laj Israel xban li caki yajel.#(Cô saß lix muhebâl li cuînk li quicßamoc re li ixk aj Madián. Qui-oc saß li muhebâl ut quixnumsi lix lâns saß xsaßeb li cuînk ut li ixk. Quixcamsiheb chixcabichaleb. Ut riqßuin aßan quichßana li caki yajel li yô chi camsînc reheb li cuînk aj Israel.8k(Ut laj Finees li ralal laj Eleazar quiril li quixbânu. Laj Finees, aßan li ri laj Aarón laj tij. Qui-el saß xyânkeb laj Israel. Quixcßam jun li lâns saß rukß nak cô.~(Ut jun li cuînk aj Israel quixcßam riqßuin jun li ixk aj Madián ut quirocsi saß lix muhebâl re tâcuânk riqßuin. Quixbânu aßan chiru laj Moisés ut chiruheb chixjunileb laj Israel nak yôqueb chi yâbac chiru li oquebâl re li tabernáculo.;}q(Joßcan nak laj Moisés quixye reheb li nequeßrakoc âtin: —Lâex têchßutubeb chixjunileb saß lê têpal li queßxlokßoni li yîbanbil dios Baal-peor ut têcamsiheb, chan.v|g(Ut li Kâcuaß quixye re laj Moisés: —Tâchßutubeb chixjunileb li cuînk li nequeßcßamoc be saß xyânkeb laj Israel. Ut tâyatzßeb chiruheb chixjunileb li tenamit re nak tâêlk lin joskßil saß xbêneb laj Israel, chan li Dios. {;(Joßcan nak eb laj Israel queßoc chixlokßoninquil li yîbanbil dios Baal-peor. Ut cßajoß nak quichal xjoskßil li Kâcuaß saß xbêneb laj Israel.qz](Eb li ixk aßan nequeßxbok li cuînk aj Israel saß lix ninkßeheb nak nequeßmayejac chiru lix dioseb. Ut eb laj Israel queßxlokßoni li jalanil dios Baal-peor ut queßxcuaß li tzacaêmk li mayejanbil chiruheb li yîbanbil dios.y (Eb laj Israel queßcana chi cuânc aran Sitim. Nak cuanqueb aran eb li cuînk queßxtiquib mâcobc riqßuineb li ixk aj Moab.qx](Ut chirix aßan laj Balaam quisukßi saß xtenamit. Joßcan ajcuiß laj Balac quisukßi saß li rochoch.)wM(Teßchâlk chak Quitim saß eb li jucub ut teßxrahobtesiheb laj Asiria ut teßxrahobtesiheb ajcuiß li ralal xcßajol laj Heber. Abanan eb laj Quitim teßsachekß ajcuiß ruheb, chan.Ut chirix aßan laj Balaam quisukßi saß xtenamit. Joßcan ajcuiß laj Balac quisukßi saß li rochoch.xvk(Ut quixye ajcuiß laj Balaam: —¿Ani ta biß târûk tâcolekß nak li Dios tixbânu li cßaßak re ru aßin?cuA(Abanan eb laj Asiria teßnumtâk saß êbên lâex aj Ceneo ut texcßam chi prêxil, chan.Ft(Ut nak qui-iloc saß xjayal lix tenamiteb laj Ceneo laj Balaam quixye li cßaßru teßxcßul eb aßan. Quixye: —Lâex aj Ceneo, quecauresi chi us lê naßaj ut saß xbên nînki pec cuan.hsK(Ut laj Balaam qui-iloc saß xjayal lix tenamit laj Amalec ut quixye li cßaßru teßxcßul. Quixye: —Laj Amalec, aßan li kßaxal nim xcuanquil saß xyânkeb li xnînkal ru tenamit. Abanan tâsachekß ru chi junaj cua.—Sr!(Jun li kßaxal nim xcuanquil tâcuânk saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Jacob. Ut aßan tânumtâk saß xbêneb li xicß nequeßiloc re ut aßan tâsachok reheb li tenamit li joß qßuial teßcanâk.q5(Eb laj Israel teßnumtâk saß xbêneb laj Edom. Teßnumtâk saß xbêneb laj Seir li xicß nequeßiloc reheb. Ut tânimânk xcuanquileb laj Israel.,pS(Lâin quicuil saß visión li cßaßru tâcßulmânk saß xyânkeb laj Israel saß eb li cutan teßchâlk. Tâcuânk jun li rey saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Jacob. Chanchanak jun li chahim. Tânumtâk saß xbêneb li ralal xcßajol laj Moab ut tixsach ruheb li ralal xcßajol laj Set.o{(Lâin quin-abin re li cßaßru quixye li Kâcuaß. Lâin li ninnaßoc re xcßaßux li nimajcual Dios. Lâin li quin-iloc re li visión li quixcßutbesi li nimajcual Dios. Lâin quincubsi cuib chiru li Kâcuaß ut aßan quixcßut lix yâlal chicuu.#nA(Ut laj Balaam quixye resil li cßaßru tâcßulmânk. Quixye: —Lâin laj Balaam, li ralal laj Beor. Lâin nacuil chi tzßakal li cßaßru tâcßulmânk.m-(Anakcuan xic cue saß lin tenamit. Abanan xbên cua tinye âcue cßaßru teßxbânu êre eb laj Israel saß eb li cutan chalen, chan laj Balaam.zlo( Xinye reheb: Usta tixqßue cue li rochoch laj Balac nujenak riqßuin plata ut oro, abanan mâcßaß tinbânu injunes usta châbil usta incßaß. Incßaß tinkßet li râtin li Dios. Caßaj cuiß li cßaßru tixcßut chicuu li Kâcuaß tinye.ska( Laj Balaam quixye re: —¿Ma incßaß ta biß xinye chi tzßakal reheb lâ takl nak xeßcuulac cuiqßuin?j7( Elen arin saß junpât. Sukßin saß lâ cuochoch. Lâin xinye nak tinqßue âlokßal. Abanan li Kâcuaß incßaß xraj nak tâcßul âlokßal, chan.}iu( Cßajoß nak quijoskßoß laj Balac nak quirabi li quixye laj Balaam. Quixpokle li rukß ut quixye re laj Balaam: —Xatinbok re nak tâtzßâma mâusilal saß xbêneb li xicß nequeßiloc cue. Abanan lâat xatzßâma rosobtesinquileb oxib sut.thc( Eb laj Israel chanchaneb li cakcoj. Nak nequeßoc chi hilânc, mâ ani naru na-ajsin reheb. Osobtesinbilakeb li teßxtzßâma rosobtesinquileb laj Israel. Ut tzßektânanbilakeb li teßxtzßâma mâusilal saß xbêneb, chan laj Balaam.}gu(Li Kâcuaß qui-isin reheb saß li naßajej Egipto. Kßaxal cau xmetzßêuheb. Chanchan xmetzßêu li bôyx li cuan saß qßuicheß. Teßnumtâk saß xbêneb li xicß nequeßiloc reheb. Teßxtoki lix bakeleb ut teßxcuteb riqßuin lix tzimajeb.Kf(Cuânk tzßakal lix haßeb. Tzßakalak lix haßeb re teßrucß ut re teßxtßakresi li racuîmkeb. Ut nimâk xcuanquil lix reyeb chiru lix cuanquil li rey Agag. Qßuebilak xlokßal lix cuanquil.Xe+(Kßaxal nabal lê muhebâl. Chanchaneb li rok haß ut chanchaneb li xnaßaj li acuîmk chire li nimaß. Chanchaneb li áloe aubil xban li Kâcuaß. Chanchaneb li cheß chacalteß li cuanqueb chire li nimaß.d'(Cßajoß xchßinaßusal lê muhebâl lâex aj Israel. Kßaxal chßinaßus li naßajej li nequexcuan cuiß, lâex li ralal xcßajol laj Jacob.c)(Laj Balaam quixye resil li cßaßru tâcßulmânk. Quixye: —Lâin laj Balaam li quin-abin re li cßaßru quixye li Kâcuaß. Lâin quin-iloc re li visión li quixcßutbesi li nimajcual Dios. Lâin quincubsi cuib chiru li Kâcuaß, ut aßan quixcßut lix yâlal chicuu.-bU(Ut laj Balaam quixye resil li cßaßru tâcßulmânk. Quixye: —Lâin laj Balaam, li ralal laj Beor. Aßan aßin li cßaßru quicßutbesîc chicuu xban li Dios.—ay(Ut quiril lix muhebâleb laj Israel chi têp chßutchßûqueb. Ut lix musikß li Kâcuaß quichal riqßuin laj Balaam.O` (Ut laj Balaam naxnau nak li Kâcuaß târaj târosobtesiheb laj Israel. Joßcan nak incßaß chic cô chi kßehînc joß quixbânu xcaß sut. Quixsukßisi ban rib ut qui-iloc saß li chaki chßochß._}(Laj Balac quixbânu joß quixye laj Balaam. Ut quixmayeja jun li toro ut jun li carner saß xbên li junjûnk chi artal.p^[(Ut laj Balaam quixye re laj Balac: —Tâyîb cuukub li artal ut cauresi cuukub li toro ut cuukub li carner.—Laj Balac quixbânu joß quixye laj Balaam. Ut quixmayeja jun li toro ut jun li carner saß xbên li junjûnk chi artal.j]O(Ut laj Balac quixcßam laj Balaam saß xbên li tzûl Peor li nacßutun cuiß li chaki chßochß.Z\/(Laj Balac quixye re laj Balaam: —Lâin nintzßâma châcuu nak tatxic chicuix saß jalan chic naßajej. Mâre saß li naßajej aßan li Kâcuaß Dios tatxcanab chixtzßâmanquil mâusilal saß xbêneb, chan.[ (Ut laj Balaam quixye re: —¿Ma incßaß ta biß xinye âcue nak li cßaßru tixye cue li Kâcuaß Dios, aßan tinbânu? chan.Z(Laj Balac quixye re laj Balaam: —Cui incßaß naru tâtzßâma mâusilal saß xbêneb, chi moco rosobtesinquileb tâtzßâma, chan.gYI(Eb laj Israel kßaxal cauhak ribeb. Incßaß teßhilânk toj teßnumtâk saß xbêneb li xicß nequeßiloc reheb joß li cakcoj li incßaß nahilan toj nak ac xchap lix tib ut xtiu ut xrucß lix quiqßuel, chan laj Balaam.]X5(Mâ ani naru tâtûlânk reheb chi moco laj kße târûk tixbânu mâusilal reheb. Anakcuan eb li tenamit teßxye “Qßuehomak retal chanru nak li Dios quirosobtesiheb laj Israel, li ralal xcßajol laj Jacob.”W(Li Dios qui-isin chak reheb saß li naßajej Egipto. Kßaxal nabaleb ut cauheb rib joß li bôyx li cuan saß qßuicheß.DV(Mâcßaß raylal yôqueb chixbânunquil laj Israel li ralal xcßajol laj Jacob. Eb aßan cuanqueb saß xyâlal. Li Kâcuaß lix Dioseb cuan riqßuineb. Ut nequeßxnau nak aßan lix reyeb.U(Xinixtakla chirosobtesinquileb li tenamit. Xrosobtesiheb laj Israel ut lâin incßaß naru tinjal li cßaßru quixye li Dios.+TQ(Li Dios moco cuînk ta. Li Dios incßaß naticßtißic chi moco naxjal xcßaßux. Junelic naxbânu li cßaßru naxye. Ut junelic naxbânu li cßaßru naxyechißi.S(Ut laj Balaam quixye li âtin aßin: —At Balac, ralal laj Zipor, qßue retal li cuâtin. Abi li cßaßru oc cue chixyebal._R9(Ut laj Balaam quisukßi saß li naßajej li xakxo cuiß laj Balac chi xcßatk lix cßatbil mayej. Cuanqueb rochben li nequeßtenkßan re chi taklânc. Laj Balac quixye re: —¿Cßaßru xye âcue li Kâcuaß? chan. Q(Ut li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Balaam ut quixye re: —Ayu cuan cuiß laj Balac ut tâye re li cßaßru xinye âcue, chan.P(Quixye laj Balaam re laj Balac: —Canâkat arin chixcßatk lâ cßatbil mayej. Lâin tinxic injunes chi âtinac riqßuin li Dios, chan.EO(Quixcßam laj Balaam saß li cßalebâl Zofim ut queßtakeß saß xbên li tzûl Pisga. Quixyîb cuukub chic li artal ut quixmayeja jun li toro ut jun li carner saß li junjûnk chi artal.SN!( Ut laj Balac quixye re: —Lâin nintzßâma châcuu nak tatxic chicuix saß jalan chic naßajej. Ut aran tâcuileb. Aran incßaß tâcuileb chixjunileb ut naru tâtzßâma mâusilal saß xbêneb, chan.zMo( Ut laj Balaam quixye re: —¿Ma incßaß ta biß xinye âcue nak lâin tinye li cßaßru xye cue li Kâcuaß?—`L;( Quixye laj Balac re laj Balaam: —¿Cßaßru yôcat? Lâin xatincßam chak arin re nak tâtzßâma mâusilal saß xbêneb li xicß nequeßiloc cue. Abanan incßaß xabânu. Xatzßâma ban usilal saß xbêneb, chan.dKC( Incßaß naru rajlanquileb li ralal xcßajol laj Jacob. Chanchaneb li poks xban xqßuialeb. Usan cui tincâmk joß nak nequeßcam li tîqueb xchßôl. Usan cui tin-osokß joß nak nequeßosoß eb aßan, chan laj Balaam.iJM( Toj saß li tzûl aßin li cuan cuiß li nînki pec nequeßcuil. Saß xbên li tzûl aßin li najt xteram nequeßcuil. Nacuil li tenamit li nequeßcuan xjuneseb. Incßaß nequeßxjunaji rib riqßuineb li xnînkal ru tenamit.4Ic(¿Chanru nak tintzßâma mâusilal saß xbêneb li osobtesinbileb xban li Kâcuaß? ¿Ma târûk ta biß tintzßektânaheb li incßaß queßtzßektânâc xban li Kâcuaß?H'(Ut laj Balaam quixye li âtin aßin: —Laj Balac lix reyeb laj Moab quicßamoc chak cue aran Aram saß li naßajej li tzûl ru, li cuan saß li este. Quixye cue: “Quim cuiqßuin ut tzßâma mâusilal saß xbêneb laj Israel, li ralal xcßajol laj Jacob”, chan cue.G(Ut laj Balaam cô riqßuin laj Balac. Laj Balac xakxo chixcßatk lix cßatbil mayej. Cuanqueb rochben li nequeßtenkßan re chi taklânc.F+(Li Kâcuaß quixye re laj Balaam cßaßru tixye re laj Balac. Quixye re: —Ayu cuan cuiß laj Balac ut tâye re li cßaßru xinye âcue, chan.TE#(Ut li Kâcuaß quixcßutbesi rib chiru laj Balaam ut laj Balaam quixye re: —Lâin xintakla xyîbanquil cuukub li artal ut xinmayeja jun li toro ut jun li têlom carner saß li junjûnk chi artal, chan.{Dq(Laj Balaam quixye re laj Balac: —Canâkat arin chi xcßatk lâ mayej. Lâin xic cue. Mâre li Kâcuaß tââtinak cuiqßuin. Li cßaßru tixye cue, lâin tinye âcue, chan. Ut laj Balaam cô toj saß xbên jun li tzûl mâcßaß cuan chiru.C/(Laj Balac quixbânu joß quixye laj Balaam. Ut saß cuibal queßxmayeja junjûnk li toro ut junjûnk li têlom carner saß li junjûnk chi artal.B 1(Quixye laj Balaam: —Takla xyîbanquil cuukub li artal saß li naßajej aßin. Ut cauresihomakeb cuukub li toro ut cuukub li têlom carner, chan.A!()Cuulajak chic laj Balac quixcßam laj Balaam ut queßcôeb toj Bamot-baal. Ut laj Balaam quiru rilbaleb laj Israel li cuanqueb chi nachß. @((Laj Balac quixtakla xcamsinquileb li bôyx ut li carner. Ut quixtakla li tib re laj Balaam ut reheb li cuanqueb rochben.Cuulajak chic laj Balac quixcßam laj Balaam ut queßcôeb toj Bamot-baal. Ut laj Balaam quiru rilbaleb laj Israel li cuanqueb chi nachß.N?('Ut laj Balaam cô chirix laj Balac toj saß li tenamit Quiriat-huzot.1>](&Quichakßoc laj Balaam ut quixye: —Arin cuanquin anakcuan. Abanan incßaß naru tinâtinak yal injunes. Tento nak tinye li cßaßru naxcßut chicuu li Kâcuaß, chan.7=i(%Quixye re laj Balaam laj Balac: —¿Ma incßaß ta biß xintakla âbokbal? ¿Cßaßut nak incßaß xatcßulun chi junpât? ¿Ma incßaß xapâb nak tinqßue âlokßal? chan.+<Q($Nak laj Balac quirabi resil nak yôqueb chi châlc, cô chixcßulbaleb saß jun li tenamit li cuan chire li nimaß Arnón saß li nubâl re lix naßajeb laj Moab.9;m(#Lix ángel li Kâcuaß quixye re: —Ayu chirixeb li cuînk aßin. Abanan caßaj cuiß tâye li cßaßru tinye âcue lâin, chan. Joßcan nak laj Balaam cô chirixeb li cuînk.L:("Laj Balaam quixye re lix ángel li Kâcuaß: —Lâin xinmâcob. Lâin incßaß xinnau nak xakxôcat arin chixrambal inbe. Cui incßaß nacacuaj nak tinxic, lâin tinsukßîk saß cuochoch, chan.9%(!Lâ bûr xinril. Joßcan nak xjal xbe oxib sut. Cui ta incßaß xjal xbe, lâin xatincamsi raj. Abanan incßaß raj xincamsi lâ bûr, chan.<8s( Lix ángel li Kâcuaß quixpatzß re laj Balaam: —¿Cßaßut nak xasacß lâ bûr oxib sut? Lâin cuanquin arin chixrambal âbe xban nak incßaß us li xic âcue chixbânunquil.:7o(Ut li Kâcuaß quixcßutbesi lix ángel chiru laj Balaam. Quixqßue retal nak xakxo saß be li ángel ut cuan xchßîchß saß rukß. Ut laj Balaam quixhupub rib saß chßochß.j6O(Ut li bûr quixye re: —¿Ma mâcuaß ta biß lâin lâ bûr? ¿Ma incßaß ta biß chicuix nacatbêc rajlal? ¿Ma xinbânu ta biß jun sutak âcue chi joßcaßin? chan. Ut laj Balaam quixye re: —Mâ jun sut xabânu, chan.|5s(Quichakßoc laj Balaam ut quixye re: —Xacßut inxutân. Cuan ta cuan inchßîchß cuiqßuin xatincamsi raj, chan.*4O(Ut li Kâcuaß quixqßue chi âtinac li bûr. Ut li bûr quixye re laj Balaam: —¿Cßaßru yôquin âcue nak yôcat chinsacßbal? Oxib sut ac xinâsacß, chan.O3(Nak li bûr quiril cuißchic lix ángel li Kâcuaß, quixyocob rib saß chßochß chi toj cuan laj Balaam chirix. Cßajoß nak quijoskßoß laj Balaam ut qui-oc chixsacßbal lix bûr riqßuin cheß.;2q(Ut lix ángel li Kâcuaß cô chi ubej ut quixxakab rib saß jun li latzß re nak li bûr incßaß târûk tâxic saß lix nim chi moco saß li tzße. Incßaß quiru chi numecß.13(Li bûr quiril lix ángel li Kâcuaß ut quixqßue rib chiru li tzßac ut quixpitzß li rok laj Balaam. Ut laj Balaam quixsacß cuißchic lix bûr.0(Ut lix ángel li Kâcuaß quixxakab rib saß li be saß xyi cuib sîril li uvas sutsu saß tzßac saß xcaß pacßalil li be.e/E(Quixqßue retal li bûr nak lix ángel li Kâcuaß xakxo saß be ut cuan xchßîchß saß rukß. Joßcan nak qui-el saß li be ut quixjal lix be. Qui-oc chixsacßbal li bûr laj Balaam re nak tâxic cuißchic saß li be.d.C(Quijoskßoß li Kâcuaß xban nak laj Balaam cô chirixeb li cuînk. Nak yô chi xic laj Balaam chirix lix bûr rochben li cuib chi môs, jun lix ángel li Kâcuaß quixxakab rib saß be re nak incßaß naru tânumekß.g-I(Cuulajak chic laj Balaam quicuacli ut quixyîb rix lix bûr ut cô chirixeb li cuînk aj Moab.M,(Ut li Dios quixcßutbesi rib chiru laj Balaam chiru li kßojyîn ut quixye re: —Cui eb li cuînk aßin xeßchal châcßambal, ayu chirixeb. Abanan mâcßaß tâbânu toj tinye âcue lâin, chan. +(Nintzßâma chêru nak texcanâk chixnumsinquil li kßojyîn cuiqßuin. Lâin tinpatzß re li Kâcuaß cßaßru us tinbânu, chan.*!(Abanan laj Balaam quixye reheb: —Usta laj Balac tixqßue cue li rochoch nujenak riqßuin plata ut oro, abanan lâin incßaß tinkßet râtin li Kâcuaß lin Dios. Incßaß tinkßet li râtin riqßuin xbânunquil li us, chi moco riqßuin xbânunquil li incßaß us.))M(Cui tatxic tixqßue nabal lâ mâtan ut tixbânu li cßaßru tâye. Joßcan ut tatxic anakcuan ut tâtzßâma mâusilal saß xbêneb li tenamit aßan, chanqueb.3(a(Queßcuulac riqßuin laj Balaam ut queßxye re: —Laj Balac li ralal laj Zipor xtakla xyebal âcue nak tâbânu usilal, mâkßetkßeti âcuib chi xic riqßuin, chanqueb.y'm(Ut laj Balac quixtaklaheb jalan lix takl. Kßaxal nabaleb ut nînkeb xcuanquil chiruheb li queßcôeb xbên cua.x&k(Joßcan nak queßsukßi riqßuin laj Balac ut queßxye re: —Laj Balaam incßaß xraj châlc chikix, chanqueb.I% ( Cuulajak chic laj Balaam quicuacli ekßela ut cô riqßuineb li nequeßtenkßan re laj Balac. Quixye reheb: —Sukßinkex saß lê tenamit. Li Kâcuaß incßaß naraj nak tinxic chêrix, chan.$9( Ut li Dios quixye re: —Matxic chirixeb chi moco tâtzßâma mâusilal saß xbêneb li tenamit aßan xban nak osobtesinbileb inban, chan li Kâcuaß.$#C( Xtaklaheb chak chixyebal cue nak eb li cristian li queßel Egipto yôqueb chi oc saß lix naßajeb re teßrêchani. Numtajenak xqßuialeb. Laj Balac târaj nak tinxic ut tintzßâma mâusilal saß xbêneb re nak tânumtâk saß xbêneb ut târisiheb saß lix naßaj, chan laj Balaam.k"Q( Ut laj Balaam quixye re: —Eb aßan taklanbileb chak cuiqßuin xban laj Balac lix reyeb laj Moab.y!m( Ut li Dios quixcßutbesi rib chiru laj Balaam ut quixye re: —¿Aniheb li cuînk li cuanqueb âcuiqßuin? chan.# A(Laj Balaam quixye reheb: —Texcanâk ut cuulaj tinye êre cßaßru tixye cue li Kâcuaß, chan. Joßcan nak queßxnumsi li kßojyîn riqßuin laj Balaam.D(Joßcan nak eb li nequeßcßamoc be saß xyânkeb laj Moab, rochbeneb li nequeßcßamoc be saß xyânkeb laj Madián queßcôeb riqßuin laj Balaam chixtzßâmanquil chiru nak tixtzßâma mâusilal saß xbêneb laj Israel ut queßxcßam xtumin re xtojbal li cßaßru tixbânu. Queßxye re cßaßru quixye laj Balac.(Lâin nacuaj nak tatchâlk arin re tâtzßâma mâusilal saß xbêneb li cristian aßan xban nak kßaxal nabaleb ut cauheb rib chiku lâo. Cui tâbânu chi joßcan, mâre târûk takisiheb saß li kanaßaj. Lâin ninnau nak li ani nacatzßâma rosobtesinquil, osobtesinbil chic nacana. Ut li ani nacatzßâma mâusilal saß xbên, mâusilanbil chic nacana, chan lix reyeb laj Moab.|s(Ut li rey Balac, li ralal laj Zipor, quixtaklaheb lix takl riqßuin laj Balaam li ralal laj Beor. Queßcôeb saß li naßajej Petor li cuan nachß riqßuin li nimaß Eufrates saß lix naßajeb laj Amav. Quixye reheb nak teßcuulak riqßuin laj Balaam teßxye re: —Nabaleb li cristian queßchal chak Egipto. Nachß cuanqueb riqßuin li kanaßaj ut teßraj rêchaninquil.{(Eb laj Moab queßâtinac riqßuineb li nequeßcßamoc be saß xyânkeb laj Madián ut queßxye reheb: —Eb li tenamit aßan teßnumtâk saß kabên ut teßxsach ku chi junaj cua joß nak li cuacax nequeßxcuaß chixjunil li pachßayaß, chanqueb.sa(Laj Balac joßqueb ajcuiß chixjunileb laj Moab qui-oc xxiuheb xbaneb laj Israel xban nak kßaxal nabaleb.(Laj Balac li ralal laj Zipor, aßan lix reyeb laj Moab. Quirabi resil nak eb laj Israel queßnumta saß xbêneb laj amorreo.P (Ut queßel saß li naßajej aßan eb laj Israel ut queßcôeb. Queßcuulac saß li ru takßa re Moab ut queßxyîb lix muhebâleb nachß riqßuin li nimaß Jordán saß xcaßyabâl li tenamit Jericó.;q(#Joßcan nak eb laj Israel queßxcamsi laj Og ut eb li ralal. Ut queßxcamsiheb ajcuiß lix soldado. Mâ jun quicana chi yoßyo. Eb laj Israel queßrêchani chixjunil li naßajej.5e("Li Kâcuaß quixye re laj Moisés: —Matxucuac xbaneb. Lâin ac xinkßaxtesiheb saß âcuukß. Xinqßue âcue chixjunileb lix soldado ut lix naßajeb. Tâbânu riqßuin aßan joß xabânu re laj Sehón lix reyeb laj amorreo li quicuan Hesbón, chan.Joßcan nak eb laj Israel queßxcamsi laj Og ut eb li ralal. Ut queßxcamsiheb ajcuiß lix soldado. Mâ jun quicana chi yoßyo. Eb laj Israel queßrêchani chixjunil li naßajej.8k(!Chirix aßan eb laj Israel queßcôeb saß li be li naxic Basán. Ut laj Og lix reyeb laj Basán rochbeneb lix soldado queßcôeb chi pletic riqßuineb saß li naßajej Edrei.`;( Laj Moisés quixtaklaheb laj qßuehol etal saß li tenamit Jazer. Ut eb laj Israel queßrêchani li tenamit Jazer ut eb li cocß cßalebâl li cuanqueb chixjun sutam. Queßrisiheb laj amorreo saß li naßajej aßan.V'(Joßcan nak eb laj Israel queßcana chi cuânc saß lix naßajeb laj amorreo.>w(Anakcuan lâo aj Israel xkasach ruheb lê ralal êcßajol. Xkasach ruheb chixjunil naticla Hesbón nacuulac toj Dibón. Queßsacheß ruheb li cuanqueb Nofa ut li cuanqueb Medeba.—mU(Raylal xchal saß êbên lâex aj Moab. Xsacheß êru lâex lix tenamit li yîbanbil dios Quemos. Quichapeß lê tenamit. Eb lê ralal queßêlelic ut eb lê rabin queßcßameß chi prêxil xban laj Sehón lix reyeb laj amorreo.N(Quiloch li xam aran Hesbón saß lix tenamit li rey Sehón. Quicßateß li naßajej Ar li cuan saß xcuênt Moab. Queßsacheß ruheb li cuanqueb saß li nînki tzûl li cuan cuiß li nimaß Arnón.p[(Joßcan nak naxye saß jun li bich: —Quimkex Hesbón ut yîbomak cuißchic lix tenamit li rey Sehón.9m(Hesbón, aßan lix tenamit laj Sehón lix reyeb laj amorreo. Aßaneb li queßpletic riqßuineb laj Moab junxil ut queßrêchani lix naßaj nacuulac cuan cuiß li nimaß Arnón.E(Eb laj Israel queßxcßam chokß reheb lix tenamiteb laj amorreo. Queßrêchani li tenamit Hesbón ut eb li cocß naßajej li cuanqueb chixjun sutam. Ut saß eb li tenamit aßan queßcuan.  (Ut laj Israel queßnumta saß xbêneb. Queßxchap lix naßaj laj Sehón, li naticla Arnón ut nacuulac toj Jaboc. Queßcuulac saß li nubâl re lix naßajeb li ralal xcßajol laj Amón. Li nubâl aßan yîbanbil chi us re nak eb laj Amón teßxcol ribeb.} u(Abanan li rey Sehón incßaß quixcanabeb laj Israel chi numecß saß lix naßaj. Quixchßutubeb ban chixjunileb lix soldado ut queßcôeb chixcßulbaleb laj Israel saß li chaki chßochß. Nak queßcuulac Jahaza queßxtiquib pletic riqßuineb.4 c(—At rey, nakatzßâma châcuu nak toâcanab chi numecß saß lâ naßaj. Incßaß tonumekß saß lix naßajeb lê racuîmk, chi moco tonumekß saß xnaßaj lê uvas, chi moco takucß li haß li cuan saß lê becbil haß. Tîc tonumekß saß li nim be toj retal tonumekß saß lê naßaj, chanqueb.e E(Laj Israel queßxtaklaheb lix takl riqßuin laj Sehón lix reyeb laj amorreo ut queßxye re: %(Nak queßel Bamot, queßcôeb saß li ru takßa re Moab. Ut queßcôeb toj saß li tzûl Pisga, li cuan saß xcaßyabâl li chaki chßochß.[1(Nak queßel Matana queßcôeb Nahaliel. Ut nak queßel Nahaliel, queßcôeb Bamot.O(Eb li cuanqueb xcuanquil ut eb li nequeßcßamoc be queßxbec li jul haß. Queßxbec riqßuin lix xukß, chanqueb saß lix bich. Ut chirix aßan queßel saß li chaki chßochß ut queßcôeb Matana.ym(Ut eb laj Israel queßxbicha li bich aßin: —At becbil haß, qßue chak li kahaß ut lâo takabicha âlokßal.a=(Nak queßel chire li nimaß Arnón, queßcôeb cuan cuiß li becbil haß Beer. Nak cuanqueb cuan cuiß li becbil haß aßin li Kâcuaß quixye re laj Moisés nak tixchßutubeb laj Israel ut tixqßue lix haßeb, chan.(Quixcßut ajcuiß chiku lix cuanquil nak yôco chi numecß chire li nimaß li naxic Ar li cuan saß li nubâl re lix naßajeb laj Moab.mU(Xban aßan nak naxye chi joßcaßin saß li hu li tzßîbanbil cuiß retalileb li pletic li quixbânu li Kâcuaß: Li Kâcuaß quixcßutbesi lix cuanquil chiku nak conumeß saß li Caki Palau ut saß eb li nimaß li cuan Arnón.~w( Nak queßel saß li ru takßa re Zered, queßcôeb jun pacßal li nimaß Arnón saß li naßajej li cuan saß li chaki chßochß nachß riqßuin lix naßajeb laj Moab. Li nimaß Arnón, aßan li nubâl re lix naßajeb laj Moab ut eb laj amorreo.r_( Nak queßel Ije-abarim queßcôeb saß li ru takßa re Zered ut aran queßxyîb cuißchic lix muhebâleb.( Nak queßel Obot queßcôeb Ije-abarim, li cuan saß li este saß li chaki chßochß saß xcaßyabâl lix naßajeb laj Moab.q]( Eb laj Israel queßcôeb cuißchic. Queßcuulac saß li naßajej Obot ut aran queßxyîb lix muhebâleb.V~'( Ut laj Moisés quixyîb jun li cßantiß riqßuin li chßîchß bronce ut quixtaksi saß rußuj jun li cheß. Nak queßtißeß xban cßantiß, li cristian li queßril li cßantiß bronce incßaß queßcam. 1~~H}}h||e{{V{zz4yywxxx(wSvv ubtMs^rrqpo3nRlkjiiiohhgg$f4eeccbb8au``t_c^`]]\\-[[^ZZYTXTWVUU(SSERRSQQ*P`OOON7MMLK1JIHH&GF$EE=D]CBAA3@6?u>c==*u(Joßcan nak jûnk mil chi cuînk queßisîc saß li junjûnk têp. Cablaju mil chixjunileb li queßcôeb chi pletic.t=c(Jûnk mil chi cuînk teßêlk saß li junjûnk xtêpaleb laj Israel re teßxic chi pletic riqßuineb, chan.i<M(Joßcan nak laj Moisés quiâtinac riqßuineb laj Israel ut quixye reheb: —Cauresihomakeb li teßxic chi pletic riqßuineb laj Madián saß xcßabaß li Dios re nak teßxqßue rêkaj reheb li mâusilal li queßxbânu êre.H; (—Qßue rêkaj reheb laj Madián li mâusilal li queßxbânu reheb laj Israel. Nak acak xaqßueheb chixtojbal lix mâqueb, lâat tatcâmk ut toxâtauheb lâ xeßtônil yucuaß, chan li Dios.@: (Li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Moisés ut quixye re:@9{(Aßaneb aßin li chakßrab li quixqßue li Dios re laj Moisés ut reheb li bêlomej ut li ixakilbej ut reheb ajcuiß li yucuaßbej ut lix rabin li toj cuan saß rochoch li yucuaßbej.18](Abanan cui ac xrabi li bêlomej cßaßru quixyechißi li rixakil ut mokon tixye nak incßaß tixbânu li cßaßru quixyechißi, saß xbên li bêlomej tâcanâk li mâc cui li rixakil incßaß tixbânu li cßaßru quixyechißi re li Dios.—Aßaneb aßin li chakßrab li quixqßue li Dios re laj Moisés ut reheb li bêlomej ut li ixakilbej ut reheb ajcuiß li yucuaßbej ut lix rabin li toj cuan saß rochoch li yucuaßbej.o7Y(Abanan cui li bêlomej târabi resil li cßaßru quixyechißi xbânunquil li rixakil ut mâcßaß tixye, tento nak li ixk tixbânu li cßaßru quixyechißi. Tento xbânunquil xban nak mâcßaß quixye lix bêlom nak quirabi resil.6{( Li bêlomej tixye ma târûk tixbânu li cßaßru quixyechißi re li Dios li ixakilbej malaj ut incßaß naru tixbânu.5( Abanan cui li bêlomej târabi resil ut tixye re li rixakil nak incßaß naru tixbânu li cßaßru quixyechißi re li Dios, incßaß tento nak tixbânu. Li Dios tixcuy xmâc li ixk cui incßaß tixbânu xban nak li bêlomej quixye nak incßaß tixbânu.4+( tento nak tixbânu li cßaßru quixye cui lix bêlom mâcßaß tixye usta târabi resil li cßaßru quixyechißi re li Dios riqßuin juramento.`3;( Cui junak li ixk cuan xbêlom tixyechißi cßaßak re ru re li Dios riqßuin juramento,2)( Cui junak li xmâlcaßan malaj ut junak li ixk xjachom rib tixyechißi cßaßak re ru re li Dios, tento nak tixbânu li cßaßru quixyechißi.O1(Abanan cui li bêlomej tixnau ut tixye re li rixakil nak incßaß naru tixbânu li cßaßru quixyechißi re li Dios, incßaß tento nak tixbânu. Li Dios tixcuy xmâc li ixk cuiß incßaß naxbânu.&0G(tento nak tixbânu li cßaßru quixye cui lix bêlom mâcßaß naxye re nak târabi li cßaßru quixyechißi re li Dios. Xakxo xcuanquil li râtin li quixye.K/(Cui li ixk aßan nasumla nak ac xbânu li juramento chiru li Dios,G. (Abanan cui li yucuaßbej naxnau ut naxye re lix rabin nak incßaß naru tixbânu li cßaßru quixyechißi re li Dios, incßaß tento nak tixbânu. Li Dios tixcuy xmâc cui incßaß naxbânu.\-3(tento nak tixbânu li cßaßru quixye cui lix yucuaß naxnau ut mâcßaß tixye re.x,k(Cui junak tukß ix toj sâj, li toj cuan saß rochoch lix naß xyucuaß, naxyechißi re li Dios cßaßak re ru, +;(Cui ani naxyechißi re li Dios nak tixbânu li cßaßak re ru, malaj ut naxbânu li juramento, tento nak tixbânu li cßaßru quixyechißi xbânunquil.* (Laj Moisés quiâtinac riqßuineb li nequeßjolomin reheb lix têpaleb laj Israel ut quixye reheb: —Joßcaßin quixye li Kâcuaß Dios.])5((Ut laj Moisés quixye reheb laj Israel chixjunil joß quiyeheß re xban li Kâcuaß.O(('Aßaneb aßin li mayej li teßxqßue re xlokßoninquil li Kâcuaß nak teßninkßeîk. Teßxqßue li mayej li na-ala saß xchßôleb xqßuebal joß ajcuiß li mayej li nequeßxqßue nak nequeßxyechißi li cßaßak re ru re li Kâcuaß, ut li cßatbil mayej ut li mayej cßaj ut li mayej vino joß eb ajcuiß li mayej re xcßambal ribeb saß usilal riqßuin li Kâcuaß.Ut laj Moisés quixye reheb laj Israel chixjunil joß quiyeheß re xban li Kâcuaß.J'(&Teßxqßue ajcuiß chokß mayej jun li têlom chibât re xtzßâmanquil xcuybal li mâc. Ut teßxqßue ajcuiß li cßatbil mayej li nequeßxqßue rajlal rochben li mayej cßaj ut li mayej vino.U&%(%Rochben li toro, ut li têlom carner ut li cuukub chi têlom carner jûnk chihab cuânk reheb teßxqßue lix mayej cßaj ut li mayej vino, aß yal jarub li xul li teßxmayeja joß naxye saß li chakßrab.%}($Teßxqßue chokß lix cßatbil mayej jun li toro, jun li têlom carner, ut cuukub li têlom carner jûnk chihab cuânk reheb. Mâcßaßak rêqßueb li xul li teßxqßue. Ut aßanak jun li sununquil cßatbil mayej tâcuulak chicuu lâin li Kâcuaß. $ (#Saß li xcuakxak li cutan teßxchßutub cuißchic ribeb re inlokßoninquil lâin li Kâcuaß. Ut mâ jun li cßanjel teßxbânu.J#("Teßxqßue ajcuiß chokß mayej jun li têlom chibât re xtzßâmanquil xcuybal li mâc. Ut teßxqßue ajcuiß li cßatbil mayej li nequeßxqßue rajlal rochben li mayej cßaj ut li mayej vino.G" (!Rochbeneb li toro, li têlom carner ut li têlom carner jûnk chihab cuânk reheb teßxqßue li mayej cßaj ut li mayej vino aß yal jarub li xul li teßxmayeja joß naxye saß li chakßrab.J!( Saß li xcuuk li cutan teßxqßue chokß cßatbil mayej cuukub li toro, cuib li têlom carner, ut câlaju li têlom carner jûnk chihab cuânk reheb. Mâcßaßak rêqßueb li xul li teßxqßue.J (Teßxqßue ajcuiß chokß mayej jun li têlom chibât re xtzßâmanquil xcuybal li mâc. Ut teßxqßue ajcuiß li cßatbil mayej li nequeßxqßue rajlal rochben li mayej cßaj ut li mayej vino.I (Rochbeneb li toro, li têlom carner, ut li têlom carner jûnk chihab cuânk reheb teßxqßue li mayej cßaj ut li mayej vino, aß yal jarub li xul li teßxmayeja joß naxye saß li chakßrab.L(Saß li xcuak li cutan teßxqßue chokß cßatbil mayej cuakxakib li toro, cuib li têlom carner ut câlaju li têlom carner jûnk chihab cuânk reheb. Mâcßaßak rêqßueb li xul li teßxqßue.J(Ut teßxqßue ajcuiß chokß mayej jun li têlom chibât re xtzßâmanquil xcuybal li mâc. Teßxqßue ajcuiß li cßatbil mayej li nequeßxqßue rajlal rochben li mayej cßaj ut li mayej vino.H (Rochbeneb li toro, li têlom carner ut li têlom carner jûnk chihab cuânk reheb, teßxqßue li mayej cßaj ut li mayej vino aß yal jarub li xul li teßxmayeja joß naxye saß li chakßrab.H (Saß li roß li cutan teßxqßue chokß cßatbil mayej belêb li toro, cuib li têlom carner ut câlaju li têlom carner jûnk chihab cuânk reheb. Mâcßaßak rêqßueb li xul li teßxqßue.G (Teßxqßue ajcuiß chokß mayej jun li têlom chibât re xtzßâmanquil xcuybal li mâc. Teßxqßue ajcuiß li cßatbil mayej li nequeßxqßue rajlal rochben li mayej cßaj ut li mayej vino.K(Rochbeneb li toro, li têlom carner ut li têlom carner li jûnk chihab cuânk reheb, teßxqßue li mayej cßaj ut li mayej vino aß yal jarub li xul li teßxmayeja joß naxye saß li chakßrab.J(Saß li xcâ li cutan teßxqßue chokß cßatbil mayej lajêb li toro, cuib li têlom chibât, ut câlaju li têlom carner jûnk chihab cuânk reheb. Mâcßaßak rêqßueb li xul li teßxqßue.G (Teßxqßue ajcuiß chokß mayej jun li têlom chibât re xtzßâmanquil xcuybal li mâc. Teßxqßue ajcuiß li cßatbil mayej li nequeßxqßue rajlal rochben li mayej cßaj ut li mayej vino.A}(Rochbeneb li toro, li têlom carner ut li carner jûnk chihab cuan reheb, teßxqßue li mayej cßaj ut li mayej vino aß yal jarubeb li xul li teßxmayeja joß naxye saß li chakßrab.H (Saß li rox li cutan teßxqßue chokß cßatbil mayej junlaju li toro, cuib li têlom carner ut câlaju li têlom carner jûnk chihab cuânk reheb. Mâcßaßak rêqßueb li xul li teßxqßue.B(Teßxqßue chokß mayej jun li têlom chibât re xtzßâmanquil xcuybal li mâc. Ut teßxqßue ajcuiß li cßatbil mayej li nequeßxqßue rajlal rochben li mayej cßaj ut li mayej vino.U%(Rochbeneb li toro, li têlom carner ut li têlom carner li jûnk chihab cuânk reheb, teßxqßue ajcuiß li mayej cßaj ut li mayej vino aß yal jarubeb li xul li teßxmayeja joß naxye saß li chakßrab.K(Saß li xcab li cutan teßxqßue chokß mayej cablaju li toro toj sâjeb, cuib li têlom carner ut câlaju li têlom carner jûnk chihab cuânk reheb. Mâcßaßak rêqßueb li xul li teßxqßue.B(Teßxqßue chokß mayej jun li têlom chibât re xtzßâmanquil xcuybal li mâc. Ut teßxqßue ajcuiß li cßatbil mayej li nequeßxqßue rajlal rochben li mayej cßaj ut li mayej vino.a=(Ut teßxqßue cuib libra li cßaj rochbeneb li junjûnk chi têlom carner li toj sâjeb.Q(Rochbeneb li junjûnk chi toro li toj sâjeb teßxqßue cuakib libra li mayej cßaj yokßinbil riqßuin aceite. Ut rochben li têlom carner teßxqßue câhib libra li cßaj yokßinbil riqßuin aceite.( Teßxqßue chokß xcßatbil mayej oxlaju li toro toj sâjeb, cuib li têlom carner, ut câlaju li têlom carner jûnk chihab cuânk reheb. Mâcßaßak rêqßueb li xul li teßxqßue. Ut aßanak jun li sununquil cßatbil mayej tâcuulak chicuu lâin li Kâcuaß.= u( Saß li oßlaju xbe lix cuuk po teßxchßutub cuißchic ribeb re xqßuebal inlokßal lâin li Kâcuaß. Ut mâ jun li cßanjel teßxbânu. Chiru cuukub cutan yôkeb chi ninkßeîk.y m( Teßxqßue ajcuiß chokß xcßatbil mayejeb jun li têlom chibât re xtojbal rix lix mâqueb. Teßxqßue ajcuiß li mayej re xtzßâmanquil xcuybal li mâc ut li cßatbil mayej li teßxqßue rajlal rochben lix mayej cßaj ut lix mayej vino. {( Ut rochben li junjûnk chi carner toj sâj teßxqßue numenak câhib libra li châbil cßaj yokßinbil riqßuin aceite.n W( Rochbeneb li junjûnk chi xul teßxqßue li châbil cßaj yokßinbil riqßuin li aceite. Teßxmayeja numenak oxlaju libra li châbil cßaj rochben li toro, ut caßchßin mâ belêb libra li châbil cßaj rochben li têlom carner. (Chokß re lix cßatbil mayejeb teßxqßue jun li toro toj sâj, jun li têlom carner, ut cuukub li têlom carner jûnk chihab cuânk reheb. Mâcßaßak rêqßueb li xul li teßxqßue. Ut aßanak jun li sununquil cßatbil mayej tâcuulak chicuu lâin li Kâcuaß.5(Saß li lajêb xbe li xcuuk po teßxchßutub ribeb chixqßuebal inlokßal lâin li Kâcuaß. Teßxbânu lix ayûn ut mâ jun li cßanjel teßxbânu.\3(Teßxqßue li mayej aßin ut teßxqßue ajcuiß li mayej li teßxcßat rajlal po ut rajlal cutan rochbeneb li mayej cßaj ut li mayej vino. Aßanak li sununquil cßatbil mayej tâcuulak chicuu lâin li Kâcuaß.`;(Ut teßxqßue chokß xmayejeb jun li têlom chibât re xtzßâmanquil xcuybal xmâqueb.{(Ut rochben li junjûnk chi carner toj sâj teßxqßue numenak câhib libra li châbil cßaj yokßinbil riqßuin aceite.kQ(Rochbeneb li junjûnk chi xul teßxqßue li châbil cßaj yokßinbil riqßuin aceite. Teßxmayeja numenak oxlaju libra li châbil cßaj rochben li toro, ut caßchßin mâ belêb libra li châbil cßaj rochben li têlom carner.(Chokß re lix cßatbil mayejeb teßxqßue jun li toro toj sâj, jun li têlom carner, ut cuukub li têlom carner jûnk chihab cuânk reheb. Mâcßaßak rêqßueb li xul li teßxqßue. Ut aßanak jun li sununquil cßatbil mayej tâcuulak chicuu lâin li Kâcuaß.< u(Saß li xbên cutan re li xcuuk po teßxchßutub ribeb re xqßuebal inlokßal lâin li Kâcuaß. Ut mâ jun li cßanjel teßxbânu. Saß li cutan aßan teßxyâbasiheb li trompeta..W(Teßxqßueheb li mayej aßin ut teßxqßue ajcuiß li mayej vino joß eb ajcuiß li cßatbil mayej li teßxqßue rajlal. Mâcßaßak rêqßueb li xul li teßxmayeja. (Ut teßxqßue ajcuiß jun li têlom chibât re lix cßatbil mayejeb re xtojbal rix lix mâqueb.Teßxqßueheb li mayej aßin ut teßxqßue ajcuiß li mayej vino joß eb ajcuiß li cßatbil mayej li teßxqßue rajlal. Mâcßaßak rêqßueb li xul li teßxmayeja.(Ut rochbeneb li junjûnk chi carner toj sâjeb teßxqßue numenak câhib libra li châbil cßaj yokßinbil riqßuin aceite.`~;(Rochben li junjûnk chi toro teßxqßue chokß xmayejeb numenak oxlaju libras li cßaj yokßinbil riqßuin aceite. Rochben li têlom carner teßxqßue caßchßin mâ belêb libra li cßaj yokßinbil riqßuin aceite.n}W(Teßxqßue chokß xcßatbil mayejeb cuib li toro toj sâjeb, jun li têlom carner ut cuukub li têlom carner jun chihab cuânk reheb. Ut nak teßxcßat, aßanak jun li sununquil cßatbil mayej tâcuulâk chicuu lâin li Kâcuaß.*|O(Ut saß li cutan nak teßxmayeja li xbên ru li racuîmkeb chicuu teßxchßutub ribeb re xqßuebal inlokßal lâin li Kâcuaß ut mâ jun li cßanjel teßxbânu.{y(Saß li xcuuk li cutan teßxchßutub ribeb re xqßuebal inlokßal lâin li Kâcuaß ut mâ jun li cßanjel teßxbânu.Sz!(Chiru cuukub cutan teßxqßue li mayej aßin ut aßanak jun li sununquil cßatbil mayej tâcuulak chicuu lâin li Kâcuaß. Ut teßxqßue ajcuiß li cßatbil mayej li teßxqßue rajlal ut li mayej vino.ry_(Teßxqßue eb li cßatbil mayej aßin ut teßxqßue ajcuiß li cßatbil mayej li teßxqßue rajlal cutan.\x3(Ut teßxqßue ajcuiß chokß xmayejeb jun li têlom chibât re xtojbal rix li mâc.{wq(Ut rochbeneb li junjûnk chi carner toj sâj teßxmayeja numenak câhib libra li cßaj yokßinbil riqßuin aceite.Fv(Rochben li mayej toro teßxmayeja numenak oxlaju libra li cßaj yokßinbil riqßuin aceite. Ut rochben li carner teßxmayeja caßchßin mâ belêb libra li cßaj yokßinbil riqßuin aceite.9um(Teßxqßue chokß xmayejeb chicuu lâin li Kâcuaß cuib li toro toj sâjeb, jun li têlom carner, ut cuukub li têlom carner jun chihab cuânk reheb. Ut mâcßaßak rêqßueb.itM(Saß li xbên li cutan teßxchßutub ribeb re teßlokßonînk ut mâ jun li cßanjel teßxbânu. s(Saß li oßlaju xbe li po aßin teßxbânu jun chic li ninkße. Chiru cuukub cutan teßxcuaß li caxlan cua li mâcßaß xchßamal._r9(Saß li câlaju xbe li xbên po teßxninkßei li Pascua re xlokßoninquil li Kâcuaß.(qK(Ut teßxqßue ajcuiß jun li chibât rochben li cßatbil mayej li nequeßxqßue rajlal cutan. Li chibât aßan tâcßatmânk re xtzßâmanquil xcuybal li mâc.3pa(Rochben li junjûnk chi toro teßxqßue cuib litro li vino re li mayej vino. Teßxqßue jun litro riqßuin mero litro li vino rochben li junjûnk chi carner ut teßxqßue jun litro rochben li junjûnk chi carner toj sâj. Aßaneb aßin li cßatbil mayej li teßxqßue rajlal po chiru li jun chihab.@o{( Ut rochbeneb li junjûnk chi carner toj sâj teßxqßue numenak câhib libra li châbil cßaj yokßinbil riqßuin aceite. Aßanak jun li sununquil cßatbil mayej li teßxcßat chicuu.inM( Rochbeneb li junjûnk chi toro teßxqßue numenak oxlaju libra li châbil cßaj yokßinbil riqßuin aceite. Rochbeneb li junjûnk chi carner teßxqßue caßchßin mâ belêb libra li châbil cßaj yokßinbil riqßuin aceite.Vm'( Saß li xbên cutan re li po teßxqßue li cßatbil mayej. Teßxqßue cuib li toro toj sâjeb, jun li têlom carner, ut cuukub li têlom carner jun chihab cuânk reheb ut mâcßaßak rêqßueb chixjunileb.l5( Aßanak jun li cßatbil mayej tâqßuemânk saß li hilobâl cutan. Ut teßxqßue ajcuiß li mayej li teßxqßue rajlal cutan rochben li mayej vino.|ks( Ut li mayej li teßxqßue saß li hilobâl cutan, aßan cuib li carner jun chihab cuânk reheb ut mâcßaßak rêqßueb. Teßxqßue ajcuiß caßchßin mâ belêb libra li cßaj yokßinbil riqßuin aceite. Ut teßxqßue ajcuiß li vino rochben.@j{(Ut li carner li teßxmayeja ecuu, teßxmayeja rochben li cßaj ut li vino joß teßxbânu re li mayej ekßela. Aßanak jun sununquil cßatbil mayej tâcuulak chicuu lâin li Kâcuaß.i3(Teßxmayeja jun litro li vino rochben li junjûnk chi carner. Teßxhoy li vino saß li artal li cuan saß li tabernáculo re xqßuebal lin lokßal."h?(Aßan aßin li mayej li tâcßatmânk junelic joß quinye chak saß li tzûl Sinaí. Aßan li sununquil cßatbil mayej nacuulac chicuu lâin li Kâcuaß.~gw(Teßxmayeja rochben li carner numenak cuakxakib libra li châbil cßaj yokßinbil riqßuin jun litro li aceite olivo.Kf(Jun li carner teßxmayeja ekßela ut li jun chic teßxmayeja ecuu.:eo(Aßan aßin li cßatbil mayej li teßxqßue cue lâin li Kâcuaß. Rajlal cutan teßxmayeja saß li artal cuib li carner têlom jun chihab cuânk reheb ut mâcßaßak rêqßueb.9dm(—Tâye reheb laj Israel nak junelic teßxqßue li cßatbil mayej ut li mayej caxlan cua saß xkßehil. Aßan li sununquil cßatbil mayej li nacuulac chicuu lâin li Kâcuaß.@c (Li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Moisés ut quixye re:rb_(Quixqßue li rukß saß xjolom laj Josué ut quixxakab saß xcßanjel joß quiyeheß re xban li Kâcuaß.ay(Laj Moisés quixbânu li cßaßru quixye li Kâcuaß. Quixcßam laj Josué ut quixxakab chiru laj Eleazar ut chiruheb chixjunileb laj Israel.Quixqßue li rukß saß xjolom laj Josué ut quixxakab saß xcßanjel joß quiyeheß re xban li Kâcuaß. `(Laj Josué tâxic riqßuin laj Eleazar laj tij ut tixpatzß re cßaßru tixbânu. Ut laj Eleazar tixsicß li cßaßru nacuaj riqßuin li Urim. Laj Josué, aßan li tâtaklânk saß xbêneb laj Israel riqßuin chixjunil li cßaßru teßxbânu, chan li Kâcuaß.c_A(Lâat tâqßue xcuanquil chiruheb li tenamit re nak eb aßan teßxbânu li cßaßru tixye.^)(Tâcßam riqßuin laj Eleazar laj tij, ut tâxakab chiru ut chiruheb ajcuiß chixjunileb laj Israel. Ut lâat tâqßue li cßanjel saß xbên.?]y(Ut li Kâcuaß quixye re laj Moisés: —Laj Josué li ralal laj Nun, aßan cuan lin musikß riqßuin. Tâqßue lâ cuukß saß xjolom ut tâxakab chi cßamoc be chiruheb li tenamit.=\u(Li cuînk aßan tâxic chi ubej chi cßamoc be chiruheb nak teßxic yalak bar. Incßaß taxak teßcanâk lâ tenamit joß eb li carner li mâcßaß aj ilol reheb, chan laj Moisés.[/(—At Kâcuaß, lâat li nacatqßuehoc ke li kayußam. Nintzßâma châcuu nak tâxakab junak li cuînk chi cßamoc be chiruheb li tenamit aßin.*ZQ(Laj Moisés quixye re li Kâcuaß:HY (Tatcâmk xban nak saß cuibal quekßet lin chakßrab saß li chaki chßochß Zin nak eb laj Israel quineßxcuechßi. Lâat incßaß xaqßue inlokßal chiruheb li tenamit nak xinqßue li haß reheb, chan. (Aßan quicßulman nak li haß qui-el saß li sakônac saß li naßajej Cades li cuan saß li chaki chßochß Zin.)Xy( Nak acak xacuil li naßajej lâat tatcâmk ut toxâtauheb lâ xeßtônil yucuaß, joß nak quicam laj Aarón lâ cuas.W7( Ut li Kâcuaß quixye re laj Moisés: —Tattakekß saß xbên li tzûl Abarim ut tâcuil li naßajej li xinqßue reheb li ralal xcßajol laj Israel.lVS( Ut cui mâ jun li ras ut mâ jun li rîtzßin lix yucuaß, li chßochß aßan tâcanâk chokß re li rechßalal. Aßin jun li chakßrab tento teßxbânu junelic eb laj Israel joß quinye re laj Moisés. Lâin li Kâcuaß, chan.U( Cui mâ jun li ras malaj ut li rîtzßin, li chßochß aßan tâcanâk chokß reheb li ras ut li rîtzßin li yucuaßbej.iTM( Ut cui mâ jun lix rabin cuan, li chßochß aßan tâcanâk chokß reheb li ras ut li rîtzßin.S1(Ut tâye ajcuiß reheb laj Israel nak cui junak cuînk tâcâmk ut mâ jun li ralal cuan, li chßochß li quixcßul tâcanâk chokß re lix rabin.6Rg(—Yâl li yôqueb chixyebal lix rabin laj Zelofehad. Tâqßue lix chßochßeb saß xyânkeb li rechßalal lix yucuaß. Qßue li chßochß reheb li xcßul raj lix yucuaßeb.6Qi(Li Kâcuaß quixsume laj Moisés ut quixye re:?P{(Ut laj Moisés quixpatzß re li Dios cßaßru tixbânu.-OU(¿Cßaßut nak tâsachekß xcßabaß li kayucuaß yal xban nak mâ jun li ralal quicuan? Tâqßue li kachßochß saß xyânkeb li rechßalal li kayucuaß, chanqueb.qN](—Li kayucuaß quicam saß li chaki chßochß. Aßan mâcuaß jun saß xyânkeb li queßoquen chirix laj Coré li queßxkßetkßeti ribeb chiru li Kâcuaß. Li kayucuaß quicam ban xban li mâc li quixbânu aßan. Mâ jun li ralal.wMi(Eb li ôb chi ixk, li rîtzßineb rib, queßcuulac chiru li oquebâl re li tabernáculo ut queßxakli chiru laj Moisés, laj Eleazar laj tij, ut chiruheb li nequeßcßamoc be ut chiruheb ajcuiß li chßutchßûqueb aran ut queßxye reheb:CL (Saß xyânkeb lix têpal li ralal xcßajol laj Manasés cuanqueb ôb li ixk rîtzßineb rib. Eb li ôb chi ixk aßin, aßaneb lix rabin laj Zelofehad. Aßaneb aßin lix cßabaßeb: lix Maala, lix Noa, lix Hogla, lix Milca ut lix Tirsa. Laj Zelofehad, aßan li ralal laj Hefer. Ut laj Hefer, aßan li ralal laj Galaad. Ut laj Galaad, aßan li ralal laj Maquir. Laj Maquir, aßan li ralal laj Manasés. Ut laj Manasés, aßan li ralal laj José.]K5(AMâ jun li queßajlâc junxil cuan saß xyânkeb xban nak li Kâcuaß quixye nak teßcâmk saß li chaki chßochß. Caßaj cuiß laj Caleb li ralal laj Jefone, ut laj Josué li ralal laj Nun queßcana chi yoßyo.XJ+(@Mâ jun saß xyânkeb aßin li queßajlâc xban laj Moisés ut laj Aarón nak cuanqueb chak saß li chaki chßochß Sinaí.Mâ jun li queßajlâc junxil cuan saß xyânkeb xban nak li Kâcuaß quixye nak teßcâmk saß li chaki chßochß. Caßaj cuiß laj Caleb li ralal laj Jefone, ut laj Josué li ralal laj Nun queßcana chi yoßyo.qI](?Aßaneb chixjunileb li queßajlâc xban laj Moisés ut laj Eleazar laj tij nak queßajlâc chixjunileb laj Israel saß li ru takßa re Moab li cuan chire li nimaß Jordán. Li naßajej aßan cuan saß xcaßyabâl li tenamit Jericó. H(>Nak queßajlâc chixjunileb li cuînk aj Leví quiticla riqßuineb li cuan jun po reheb. Ut queßajlâc ajcuiß li nînkeb. Jalan nak quitzßîbâc xcßabaßeb xban nak incßaß queßqßueheß xchßochßeb. Oxib xcaßcßâl mil chixjunileb li cuînk aj levita.gGI(=Laj Nadab ut laj Abiú queßcam nak queßxqßue li xam saß li sansar li incßaß xye li Dios.\F3((4Li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Moisés ut quixye re:=9(3Cuakib ciento mil riqßuin jun mil riqßuin cuukub ciento riqßuin lajêb xcaßcßâl chixjunileb li cuînk aj Israel li ac queßxbânu junmay chihab.l<S(2Aßaneb aßin li ralal xcßajol laj Neftalí. Ôb roxcßâl mil riqßuin câhib ciento chixjunileb.K;(1eb li ralal xcßajol laj Jezer; ut eb li ralal xcßajol laj Silem.w:i(0Aßaneb aßin li ralal xcßajol laj Neftalí: eb li ralal xcßajol laj Jahzeel; eb li ralal xcßajol laj Guni;k9Q(/Aßaneb aßin li ralal xcßajol laj Aser. Oxlaju roxcßâl mil riqßuin câhib ciento chixjunileb.78k(.Laj Aser quicuan jun lix rabin xSera xcßabaß.s7a(-Eb li ralal xcßajol laj Bería, aßaneb li ralal xcßajol laj Heber ut eb li ralal xcßajol laj Malquiel.6%(,Aßaneb aßin li ralal xcßajol laj Aser: eb li ralal xcßajol laj Imna; eb li ralal xcßajol laj Isúi; ut eb li ralal xcßajol laj Bería.5 (+Eb li ralal xcßajol laj Dan li queßcuan riqßuin laj Súham, aßan câhib xcâcßâl mil riqßuin câhib ciento chixjunileb.u4e(*Aßaneb aßin li ralal xcßajol laj Dan: eb li ralal xcßajol laj Súham. Aßaneb li ralal xcßajol laj Dan.q3]()Aßaneb aßin li ralal xcßajol laj Benjamín. Oßlaju roxcßâl mil riqßuin cuakib ciento chixjunileb.i2M((Eb li ralal xcßajol laj Bela, aßaneb laj Ard ut laj Naamán, ut eb li ralal xcßajol eb aßan.K1('eb li ralal xcßajol laj Sufam; ut eb li ralal xcßajol laj Hufam.0)(&Aßaneb aßin li ralal xcßajol laj Benjamín: eb li ralal xcßajol laj Bela; eb li ralal xcßajol laj Asbel; eb li ralal xcßajol laj Ahiram;K/(%Aßaneb aßin li ralal xcßajol laj Efraín. Cablaju xcaßcßâl mil riqßuin ôb ciento chixjunileb. Aßaneb aßin li ralal xcßajol laj José, aß yal chanru xqßuialeb saß li junjûnk cabal.  ~~}G||&zyyxuwwYvv*uutLsrrqp~onmmlrkkRjciih]ggf@eZdd4cfaaas``__?^]\B[nZZ YTXX`WVVGUUjUTTLSS{SRReRQQZPPP.OOO,NNzNMM@LLLK~JJII3HHH GGDFEE@DCC Bi@?}?>>B=q<<8;;i;::_998676655i444A33n222-110//+.--,>+*{*7))(z'&& %c$$##R""! Yj +(JXk A   0 +^ , }2Joßcan nak lâin quinxakabeb chi rakoc âtin saß êbên li cuînk li nequeßcßamoc be saß êyânk, li cuanqueb xnaßleb ut nequeßxnau taklânc. Cuan li queßrakoc âtin saß xbên jun mil li cristian, cuan li queßrakoc âtin saß xbên jun ciento, cuan li queßrakoc âtin saß xbên lajêb roßcßâl, ut cuan ajcuiß li queßrakoc âtin saß xbên lajêb chi cristian.J+ 2Ut lâex queye cue: “Us li nacacßoxla xbânunquil,” chanquex.Q* 2 Sicßomakeb ru saß li junjûnk xtêpaleb li tenamit li cuînk li cuanqueb xnaßleb ut nequeßxnau qßuehoc naßleb. Teßxnau taklânc li têsicß ruheb ut lâin tinxakabeb chi rakoc âtin saß êbên.+) S2 Abanan, ¿chan ta cuiß ru nak tincuy rakoc âtin saß êbên injunes? Lâin incßaß tincuy rabinquil lê chßaßajquilal nak nequecuechßi êrib chi ribil êrib.2( a2 Aß taxak li Kâcuaß, lix Dioseb li kaxeßtônil yucuaß, tâqßuehok êre chi tâmc chi nabal chiru anakcuan ut texrosobtesi chi nabal joß quixyechißi xbânunquil ke.l' U2 Li Kâcuaß li kaDios xoxqßue chi tâmc. Anakcuan chanchano chic xqßuial li chahim chiru li choxa.& '2 Laj Moisés quixye reheb: —Nak toj cuanquex chak saß li tzûl Sinaí lâin quinye êre nak incßaß chic nincuy cßamoc be chêru injunes. % 2Qßuehomak retal. Lâin xinqßue êre li naßajej aßin. Texxic ut têrêchani li naßajej joß quinye riqßuin juramento reheb lê xeßtônil yucuaß, laj Abraham, laj Isaac ut laj Jacob ut reheb ajcuiß li ralal xcßajoleb li teßcuânk mokon, chan li Dios.^$ 92Xocomak li cßaßru êre ut texxic saß li naßajej li tzûl ru li cuanqueb cuiß eb laj amorreo. Texxic saß eb li naßajej li cuanqueb chi xjun sutam. Texxic saß li ru takßa re Arabá, ut saß eb li tzûl. Ut texxic Neguev, ut chire li palau, ut saß eb lix naßajeb laj cananeo ut Líbano. Texxic toj cuan cuiß li nimla nimaß Eufrates.# ;2Quixye: —Nak cuanco Horeb, li Kâcuaß li kaDios quiâtinac kiqßuin ut quixye ke chi joßcaßin. Ac junxil nequex-oc chi cuânc saß li tzûl aßin.3" c2Laj Moisés quiâtinac riqßuineb laj Israel nak cuanqueb chire li nimaß Jordán saß li este saß lix naßajeb laj Moab ut quixye reheb cßaßru naxye saß li chakßrab.G!  2Aßin quicßulman nak ac xeßnumta saß xbên laj Sehón lix reyeb laj amorreo, li quicuan Hesbón ut saß xbên ajcuiß laj Og lix reyeb laj Basán li quicuan Astarot saß li naßajej Edrei.I  2Saß li xbên cutan nak yô li junlaju po re li caßcßâl chihab li reliqueb Egipto nak laj Moisés quiâtinac riqßuineb laj Israel ut quixye reheb chixjunil li quiyeheß re xban li Kâcuaß. !2Junlaju cutan chi be xnajtil li naßajej Horeb riqßuin li naßajej Cades-barnea nak nequeßxic saß li be li nanumeß saß li tzûl Seir.( O2Aßan aßin li âtin li quixye laj Moisés reheb chixjunileb laj Israel nak cuanqueb saß li chaki chßochß nachß riqßuin li nimaß Jordán saß li este. Cuanqueb saß li naßajej Arabá saß xcaßyabâl li Caki Palau saß xyânkeb li naßajej Parán, Tofel, Labán, Hazerot ut Dizahab.F($ Aßaneb aßin lix taklanquileb laj Israel ut li chakßrab li quixqßue li Dios re laj Moisés saß li ru takßa re Moab, li cuan chire li nimaß Jordán saß xcaßyabâl li tenamit Jericó.\3($ Queßsumla riqßuineb li ralal xcßajol laj Manasés li ralal laj José. Ut li chßochß li queßrêchani quicana saß xcuênt lix têpal lix yucuaß.Aßaneb aßin lix taklanquileb laj Israel ut li chakßrab li quixqßue li Dios re laj Moisés saß li ru takßa re Moab, li cuan chire li nimaß Jordán saß xcaßyabâl li tenamit Jericó.($ Lix Maala, lix Tirsa, lix Hogla, lix Milca ut lix Noa, eb lix rabin laj Zelofehad, queßsumla riqßuineb li ralal li ras lix yucuaßeb.V'($ Ut eb lix rabin laj Zelofehad queßxbânu joß quixye li Dios re laj Moisés. ;($ Li chßochß incßaß naru tâkßaxônk saß xcuênt jalan xtêpaleb laj Israel. Tento nak tâcanâk saß lix têpal laj Israel li x-êchanin re, chan.hK($Li junjûnk chi ixk li narêchani lix chßochß, tento nak tâsumlâk riqßuin jun cuînk xcomoneb lix têpaleb lix yucuaß. Joßcan nak li junjûnk têp chi aj Israel teßrêchani li chßochß li quirêchani lix yucuaßeb.'I($Li chßochß li teßxcßul eb laj Israel incßaß tâkßaxônk saß jalan xtêpaleb laj Israel. Tento tâcanâk chokß reheb lix têpaleb li queßêchanin re.3a($Li Kâcuaß xye nak eb lix rabin laj Zelofehad naru teßsumlâk riqßuin li ani teßcuulak chiru, abanan tento nak li teßsumlâk cuiß xcomoneb lix têpaleb lix yucuaß.3($Ut laj Moisés quixye reheb li cßaßru quiyeheß re xban li Kâcuaß. Quixye: —Yal li cßaßru yôqueb chixyebal eb li ralal xcßajol laj José.:o($Ut saß li chihab re sahil chßôlejil, nak tâqßuehekß cuißchic li chßochß re li tzßakal aj êchal re, lix chßochßeb lix rabin laj Zelofehad tâkßaxônk chi junaj cua saß xcuênteb li jalan xtêpaleb li queßsumla cuiß li ixk. Ut lâo incßaß chic târûk takêchani li kachßochß, chanqueb.O($Abanan cui eb li ixk aßan teßsumlâk riqßuin cuînk aj Israel jalan xtêpaleb, lix chßochßeb li ixk aßan tâcanâk reheb li jalan xtêpaleb. Ut li kachßochß lâo yôk chi cßosc chi joßcan.,S($Eb li nequeßcßamoc be saß xyânkeb laj Galaad queßxye re laj Moisés: —Li Kâcuaß quixye âcue nak riqßuin bûlic tâjeqßui li chßochß reheb laj Israel. Ut quixye ajcuiß nak tâqßue reheb lix rabin laj Zelofehad li kechßalal li joß qßuial li chßochß li quitzßak raj aßan._ ;($Eb li nequeßcßamoc be saß xyânkeb laj Galaad queßcôeb chi âtinac riqßuin laj Moisés. Laj Galaad, aßan li ralal laj Maquir. Laj Maquir, aßan li ralal laj Manasés ut laj Manasés, aßan li ralal laj José.'(#"Mêmux ru li naßajej li texcuânk cuiß xban nak lâin li Kâcuaß tincuânk aran. Lâin tincuânk êriqßuin lâex aj Israel, chan li Dios.^7(#!Mêmux ru li naßajej li texcuânk cuiß. Li camsînc naxmux ru li chßochß. Caßaj cuiß târûk xtojbal rix li mâc nak tâcamsîk li xcamsin. Ut li chßochß tâcanâk chi incßaß chic muxbil ru.Mêmux ru li naßajej li texcuânk cuiß xban nak lâin li Kâcuaß tincuânk aran. Lâin tincuânk êriqßuin lâex aj Israel, chan li Dios.[1(# Cui junak li xcamsi ras rîtzßin xcô saß li tenamit li naxcol cuiß rib, li jun aßan incßaß naru tâtojok re tâsukßîk saß li rochoch. Tento nak tâcanâk aran toj nak tâcâmk lix yucuaßileb laj tij.> w(#Li ani naxcamsi ras rîtzßin xban nak yal xraj xchßôl nak xcamsi incßaß naru xtojbal rix lix mâc riqßuin tumin. Tento ban nak tâcamsîk xban nak tenebanbil câmc saß xbên.; q(#Tâtenebâk câmc saß xbên li ani xcamsi ras rîtzßin cui cuanqueb cuib oxib li teßyehok re. Abanan incßaß naru tâtenebâk câmc saß xbên cui jun ajcuiß li tâjitok re.Z /(#Eb li chakßrab aßin êre lâex ut reheb lê ralal êcßajol yalak bar cuânkex.L (#Tento nak li ani xcamsi ras rîtzßin tâcanâk saß li tenamit li tixcol cuiß rib toj tâcâmk lix yucuaßil eb laj tij. Nak acak xcam lix yucuaßileb laj tij, naru tâsukßîk saß li rochoch.> w(#ut cui natauheß xban li rechßalal li quicamsîc ut tâcamsîk xban, li rechßalal li camenak mâcßaß xmâc nak tixcamsi xban nak li jun x-el saß li tenamit li tixcol cuiß rib.jO(#Abanan cui li ani xcamsi ras rîtzßin tâêlk saß li tenamit aßan li târûk tixcol cuiß rib,(#Tento nak eb li tenamit teßxcol rix li xcamsi ras rîtzßin chiru li rechßalal li camenak. Ut teßxsukßisi cuißchic saß li tenamit li quixcol cuiß rib. Ut aran tâcanâk toj nak tâcâmk lix yucuaßileb laj tij, li quiqßueheß aceite saß xjolom.F(#tento nak eb li tenamit teßrakok âtin saß xbên li xcamsin ras rîtzßin joß ajcuiß saß xbên li rechßalal li camenak, xban nak moco yal xraj ta xchßôl nak xcamsi li ras rîtzßin.vg(#malaj ut naxcut chi pec chi incßaß xril li ras rîtzßin, ut li jun aßan nacam xban li cßaßru quixcßul,(#Abanan cui junak naxcamsi li ras rîtzßin chi incßaß yal xraj xchßôl, usta naxtßan, malaj ut naxsacß riqßuin li cßaßak re ru,'I(#malaj ut naxsacß riqßuin rukß toj retal nacam, li jun aßan aj camsinel. Ut li rechßalal li quicamsîc, aßan li tâcamsînk re laj camsinel nak tixcßul.gI(#Cui junak xicß naril li ras rîtzßin ut naxtßan, malaj ut naxsacß riqßuin cßaßak re ru,`;(#Li rechßalal li quicamsîc, aßan li tâcamsînk re laj camsinel aß yal bar tixcßul.9(#Ut cui junak naxsacß riqßuin cheß li ras rîtzßin ut aßan tâcâmk xban, li ani xsacßoc re, aßanak aj camsinel ut tâtenebâk câmc saß xbên.5(#Ut cui junak naxsacß li ras rîtzßin riqßuin pec ut aßan tâcâmk xban, li ani xsacßoc re, aßanak aj camsinel ut tâtenebâk câmc saß xbên.&~G(#Cui junak tixsacß li ras rîtzßin riqßuin chßîchß ut li jun aßan tâcâmk xban, li quisacßoc re, aßanak aj camsinel ut tâtenebâk câmc saß xbên.K}(#Eb li cuakib chi tenamit aßin, aßaneb li tenamit bar târûk teßxcol cuiß ribeb laj Israel joß eb ajcuiß li jalaneb xtenamit li nequeßxcamsi ras rîtzßin chi incßaß yal naraj xchßôl.|'(#Oxib li tenamit aßan tâcuânk jun pacßal li nimaß Jordán saß li naßajej Canaán. Li oxib chic teßcuânk saß li pacßal aßin. Eb li tenamit aßin, aßaneb li tenamit bar târûk teßxcol cuiß ribeb laj Israel li teßcamsînk chi incßaß yal teßraj xchßôl.{{(# Saß xyânkeb li tenamit tâqßuehekß reheb laj levita tâcuânk cuakib li tenamit li teßxcol cuiß ribeb laj Israel.z-(# Saß li tenamit aßan naru teßxcol ribeb li teßcamsînk chiruheb li rechßalal li camenak toj târakekß âtin saß xbêneb xbaneb laj Israel.yym(# têsicß ruheb li tenamit li teßxcol cuiß ribeb li ani naxcamsi ras rîtzßin chi incßaß yal naraj xchßôl. x;(# —Tat-âtinak riqßuineb laj Israel ut tâye reheb chi joßcaßin: nak ac xexnumeß jun pacßal li nimaß Jordán nak tex-oc saß li naßajej Canaán,Aw(# Li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Moisés ut quixye re:Av}(#Li tenamit li teßqßuehekß reheb laj levita, aß yal joß qßuial li chßochß li xeßxcßul li junjûnk xtêpaleb laj Israel. Cui jun xtêpaleb laj Israel nabal li chßochß xeßxcßul, nabal ajcuiß li teßxqßue reheb laj levita. Cui incßaß qßui, incßaß ajcuiß qßui li teßxqßue reheb laj levita.—{uq(#Cuakxakib roxcßâl chixjunileb li tenamit li teßqßuehekß reheb laj levita rochbeneb lix naßajeb lix quetômk.Nt(#Têqßue cuakib li tenamit reheb laj levita re teßxcol cuiß ribeb laj Israel cui xeßxcamsi ras rîtzßin chi incßaß yal xraj xchßôl. Ut têqßue ajcuiß cuib roxcßâl chic li tenamit reheb._s9(#Câ xucût li naßajej aßan. Belêb ciento metro saß li junjûnk pacßal. Juntakßêtak xbisbal saß xcâ pacßalil. Li tenamit tâcanâk saß xyi li naßajej ut lix naßajeb li quetômk tâcuânk chi xjun sutam.r3(#Li cßalebâl li têqßue reheb laj levita, aßan câhib ciento riqßuin lajêb roxcßâl metro chirix li tzßac li sutsûqueb cuiß lix tenamiteb.q#(#Tento nak tâcuânk lix tenamiteb li teßcuânk cuiß ut tâcuânk ajcuiß lix naßajeb lix cuacax, lix carner ut chixjunil lix quetômkeb.Fp(#—Tâye reheb laj Israel nak teßxqßue xtenamiteb laj levita re teßcuânk cuiß saß li naßajej li teßxcßul. Ut teßxqßue ajcuiß xnaßajeb lix quetômk chi xjun sutam lix tenamiteb.o '(#Li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Moisés saß li ru takßa re Moab chire li nimaß Jordán saß xcaßyabâl li tenamit Jericó. Quixye re:qn]("Aßaneb li cuînk li taklanbileb xban li Kâcuaß chixjeqßuinquil li naßajej Canaán reheb laj Israel.Hm ("laj Pedael li ralal laj Amiud, li nataklan saß xbêneb li ralal xcßajol laj Neftalí.Aßaneb li cuînk li taklanbileb xban li Kâcuaß chixjeqßuinquil li naßajej Canaán reheb laj Israel.\l3("laj Ahiud li ralal laj Selomi, li nataklan saß xbêneb li ralal xcßajol laj Aser;_k9("laj Paltiel li ralal laj Azán, li nataklan saß xbêneb li ralal xcßajol laj Isacar;djC("laj Elizafán li ralal laj Parnac, li nataklan saß xbêneb li ralal xcßajol laj Zabulón;uie("laj Kemuel li ralal laj Siftán, li nataklan saß xbêneb li ralal xcßajol laj Efraín, li ralal laj José,sha("laj Haniel li ralal laj Efod, li nataklan saß xbêneb li ralal xcßajol laj Manasés, li ralal laj José,Zg/("laj Buqui li ralal laj Jogli, li nataklan saß xbêneb li ralal xcßajol laj Dan;Zf/("laj Elidad li ralal laj Quislón, saß xtêpaleb li ralal xcßajol laj Benjamín;Ue%("laj Semuel li ralal laj Amiud, saß xtêpaleb li ralal xcßajol laj Simeón;pd[("Aßaneb aßin lix cßabaßeb: laj Caleb li ralal laj Jefone saß xtêpaleb li ralal xcßajol laj Judá; c ("Tâbokeb ajcuiß li nequeßcßamoc be saß li junjûnk xtêpaleb laj Israel re nak teßtenkßânk chixjeqßuinquil li chßochß. b("—Aßaneb aßin lix cßabaßeb li cuînk li teßjeqßuînk re li chßochß: —Laj Eleazar laj tij ut laj Josué li ralal laj Nun.Aa("Li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Moisés ut quixye re:S`!("Li cuib chßûtal riqßuin media ac xeßxcßul lix chßochßeb saß li este, saß li pacßal li nimaß Jordán li cuanco cuiß anakcuan. Li naßajej aßin cuan saß xcaßyabâl li tenamit Jericó, chan._("Eb li ralal xcßajol laj Rubén, eb li ralal xcßajol laj Gad ut yijach eb li ralal xcßajol laj Manasés ac xeßxcßul lix chßochßeb.]^5(" Ut laj Moisés quixye reheb laj Israel: —Têbûli rix li chßochß li tâqßuehekß êre. Li Kâcuaß quixye nak li chßochß aßin tâjeqßuîk reheb li belêb chßûtal riqßuin media chßûtal eb laj Israel..]W(" Tâxic chire li nimaß Jordán ut tâcuulak toj saß li palau Mar Muerto. Aßaneb aßin lix nubâl li naßajej li tinqßue êre saß li câhib pacßal, chan li Dios.\(" Tânumekß Sefam ut tâcuulak Ribla li cuan saß li este re li naßajej Aín xcßabaß. Ut tâcuulak chire li palau Cineret saß li este.J[(" Li nubâl saß li este tâticlâk Hazar-enán ut tâcuulak Sefam.fZG(" Tâxic toj Zifrón ut tâcuulak Hazar-enán. Aran toxrakekß li nubâl li cuan saß li norte.QY("Tânumekß saß li tzûl Hor ut tâxic toj Hamat ut tâcuulak toj Zedad.kXQ("Li nubâl saß li norte tâticlâk saß li palau Mediterráneo ut tâcuulak toj saß li tzûl Hor.^W7("Saß li oeste li nubâl re lê naßaj, aßan li palau Mediterráneo. Aran toxrakekß.V/("Tânumekß Asmón ut tâcuulak cuan cuiß li nimaß, li cuan saß li nubâl re li naßajej Egipto, ut toxrakekß toj saß li palau Mediterráneo.U)("Tâcuulak toj saß li tzûl re Acrabim. Tânumekß Zin ut tâxic toj Cades-barnea. Chirix aßan tânumekß Hasar-adar ut tâcuulak toj Asmón.MT("Li nubâl saß li sur tâticlâk saß li chaki chßochß re Zin ut tâcuulak toj saß li nubâl re Edom. Tâticlâk cuan cuiß li palau Mar Muerto xcßabaß saß li sur ut tâxic toj saß li este.S'("—Tâye reheb laj Israel chi joßcaßin. Aßaneb aßin li nubâl re lê naßaj nak tex-oc saß li naßajej Canaán, li tinqßue chokß êre.@R ("Li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Moisés ut quixye re:[Q1(!8Ut lâin tinbânu êre joß quincßoxla xbânunquil reheb aßan, chan li Kâcuaß.kPQ(!7Abanan cui incßaß têrisiheb saß li naßajej li cuanqueb cuiß anakcuan, raylal têcßul mokon xbaneb. Chanchanakeb lix cßaj li cheß x-oc saß xnakß êru, malaj ut chanchanakeb li qßuix saß lê tibel. Ra têcßul xbaneb nak ac cuânkex chic saß li naßajej aßan.Ut lâin tinbânu êre joß quincßoxla xbânunquil reheb aßan, chan li Kâcuaß.yOm(!6Tâbûli rix li chßochß nak tâjeqßui reheb laj Israel, aß yal jarubeb cuanqueb saß li junjûnk xtêpal. Cui nabaleb, nabal ajcuiß li chßochß tâqßue reheb. Ut cui incßaß qßuiheb, incßaß ajcuiß qßui li chßochß tâqßue. Aß yal joß qßuial tâtzßak li junjûnk, aßan li tâqßue reheb. Tâjeqßui li chßochß aß yal ani lix xeßtônil yucuaßeb.N7(!5Têrisiheb chixjunileb li cristian li cuanqueb saß li naßajej aßan ut texcanâk chi cuânc aran xban nak lâin xinqßuehoc êre li naßajej aßan.fMG(!4têrisiheb chixjunileb li cuanqueb saß li naßajej aßan. Têsach ruheb chixjunileb lix dioseb li queßxyîb riqßuin pec ut riqßuin chßîchß. Têtßan chixjunileb li naßajej li najt xteram li nequeßlokßonin cuiß.+LQ(!3Ut quixye re: —Tat-âtinak riqßuineb laj Israel ut tâye reheb chi joßcaßin. Nak texnumekß jun pacßal li nimaß Jordán ut tex-oc saß li naßajej Canaán,K+(!2Ut li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Moisés saß li ru takßa cuan Moab chire li nimaß Jordán li cuan saß xcaßyabâl li tenamit Jericó.%JE(!1Aran chire li nimaß Jordán queßxyîb lix muhebâleb saß eb li naßajej naticla Bet-jesimot nacuulac toj Abel-sitim saß li cßalebâl cuan xcuênt Moab.4Ic(!0Nak queßel saß eb li tzûl re Abarim, queßcôeb toj saß eb li cßalebâl cuanqueb xcuênt Moab li cuanqueb chire li nimaß Jordán saß xcaßyabâl li tenamit Jericó.H9(!/Nak queßel Almón-diblataim, queßcôeb toj saß eb li tzûl re Abarim, li cuanqueb saß xcaßyabâl li tzûl Nebo ut aran queßxyîb lix muhebâleb.cGA(!.Nak queßel Dibón-gad, queßcôeb toj Almón-diblataim ut aran queßxyîb lix muhebâleb.]F5(!-Nak queßel Ije-abarim, queßcôeb toj Dibón-gad ut aran queßxyîb lix muhebâleb.wEi(!,Nak queßel Obot, queßcôeb toj Ije-abarim li cuan saß li nubâl re Moab. Ut aran queßxyîb lix muhebâleb.SD!(!+Nak queßel Punón, queßcôeb toj Obot ut aran queßxyîb lix muhebâleb.VC'(!*Nak queßel Zalmona, queßcôeb toj Punón ut aran queßxyîb lix muhebâleb.tBc(!)Eb laj Israel queßel cuan cuiß li tzûl Hor ut queßcôeb toj Zalmona. Ut aran queßxyîb lix muhebâleb.pA[(!(Lix reyeb laj Arad li quicuan Neguev saß li naßajej Canaán quirabi resil lix cuulajiqueb laj Israel.e@E(!'Jun ciento riqßuin oxib xcaßcßâl chihab cuan re laj Aarón nak quicam saß li tzûl Hor.u?e(!&Nak cuanqueb aran laj Aarón laj tij quitakeß saß li tzûl Hor joß quiyeheß re xban li Dios. Ut aran quicam laj Aarón saß li xbên cutan re li roß po nak ac cuan chic caßcßâl chihab reliqueb laj Israel saß li naßajej Egipto. >(!%Nak queßel Cades, queßcôeb cuan cuiß li tzûl Hor li cuan saß li nubâl re li naßajej Edom. Ut aran queßxyîb lix muhebâleb.w=i(!$Nak queßel Ezión-geber, queßcôeb toj saß li chaki chßochß Zin, ut aran Cades queßxyîb lix muhebâleb.[<1(!#Nak queßel Abrona, queßcôeb toj Ezión-geber ut aran queßxyîb lix muhebâleb.V;'(!"Nak queßel Jotbata, queßcôeb toj Abrona ut aran queßxyîb lix muhebâleb.j:O(!!Nak queßel cuan cuiß li tzûl Gidgad, queßcôeb toj Jotbata ut aran queßxyîb lix muhebâleb.k9Q(! Nak queßel Bene-jaacán, queßcôeb cuan cuiß li tzûl Gidgad ut aran queßxyîb lix muhebâleb.\83(!Nak queßel Moserot, queßcôeb toj Bene-jaacán ut aran queßxyîb lix muhebâleb.W7)(!Nak queßel Hasmona, queßcôeb toj Moserot ut aran queßxyîb lix muhebâleb.U6%(!Nak queßel Mitca, queßcôeb toj Hasmona ut aran queßxyîb lix muhebâleb.R5(!Nak queßel Tara, queßcôeb toj Mitca ut aran queßxyîb lix muhebâleb.R4(!Nak queßel Tahat, queßcôeb toj Tara ut aran queßxyîb lix muhebâleb.U3%(!Nak queßel Macelot, queßcôeb toj Tahat ut aran queßxyîb lix muhebâleb.V2'(!Nak queßel Harada, queßcôeb toj Macelot ut aran queßxyîb lix muhebâleb.h1K(!Nak queßel cuan cuiß li tzûl Sefer, queßcôeb toj Harada ut aran queßxyîb lix muhebâleb.e0E(!Nak queßel Ceelata, queßcôeb cuan cuiß li tzûl Sefer ut aran queßxyîb lix muhebâleb.U/%(!Nak queßel Rissa, queßcôeb toj Ceelata ut aran queßxyîb lix muhebâleb.S.!(!Nak queßel Libna, queßcôeb toj Rissa ut aran queßxyîb lix muhebâleb.Z-/(!Nak queßel Rimón-peres, queßcôeb toj Libna ut aran queßxyîb lix muhebâleb.Z,/(!Nak queßel Ritma, queßcôeb toj Rimón-peres ut aran queßxyîb lix muhebâleb.U+%(!Nak queßel Hazerot, queßcôeb toj Ritma ut aran queßxyîb lix muhebâleb.^*7(!Nak queßel Kibrot-hataava, queßcôeb toj Hazerot ut aran queßxyîb lix muhebâleb.])5(!Nak queßel Sinaí, queßcôeb toj Kibrot-hataava ut aran queßxyîb lix muhebâleb.n(W(!Nak queßel Refidim, queßcôeb toj saß li chaki chßochß Sinaí ut aran queßxyîb lix muhebâleb.q'](!Nak queßel Alús, queßcôeb Refidim. Saß li naßajej aßan mâcßaß li haß re teßrucß li tenamit.S&!(! Nak queßel Dofca, queßcôeb toj Alús ut aran queßxyîb lix muhebâleb.Q%(! Nak queßel Sin, queßcôeb toj Dofca ut aran queßxyîb lix muhebâleb.w$i(! Nak queßel chire li Caki Palau, queßcôeb toj saß li chaki chßochß Sin ut aran queßxyîb lix muhebâleb.`#;(! Nak queßel Elim, queßcôeb toj chire li Caki Palau ut aran queßxyîb lix muhebâleb.&"G(! Nak queßel Mara, queßcôeb Elim. Saß li naßajej aßan cuan cablaju li yußam haß ut lajêb xcâcßâl li cheß palma. Ut aran queßxyîb lix muhebâleb.B!(!Nak queßel Pi-hahirot queßnumeß saß xyi li palau ut queßcôeb saß li chaki chßochß. Nak ac xeßbêc oxib cutan saß li chaki chßochß Etam, queßxyîb lix muhebâleb aran Mara.% E(!Nak queßel Etam, queßcôeb toj Pi-hahirot li cuan saß xcaßyabâl li naßajej Baal-zefón ut queßxyîb lix muhebâleb nachß riqßuin li tenamit Migdol. (!Nak queßel Sucot, queßcôeb toj Etam li cuan nachß riqßuin li nubâl re li chaki chßochß ut aran queßxyîb lix muhebâleb.cA(!Nak queßel Ramesés eb laj Israel queßcôeb toj Sucot ut aran queßxyîb lix muhebâleb.H (!Nak yôqueb chixmukbaleb li xbên ralaleb laj Egipto li quixcamsi li Kâcuaß, eb laj Israel queßcôeb. Li Kâcuaß quixcamsiheb li ralaleb laj Egipto re xrakbal âtin saß xbên lix dioseb.!=(!Eb laj Israel queßel Ramesés saß li oßlaju xbe li xbên po. Ecuêrak li ninkße Pascua. Cauheb xchßôl nak queßel chiruheb chixjunileb laj Egipto.%E(!Ut laj Moisés yô chixtzßîbanquil lix cßabaßeb li naßajej li queßnumeß cuiß joß quiyeheß re xban li Kâcuaß. Aßan aßin li retalil li reliqueb.P (!Joßcaßin nak queßel chak laj Israel aran Egipto. Chi chßûtal queßxqßue rib nak yôqueb chi xic joß nequeßxbânu li soldados. Ut laj Moisés ut laj Aarón, aßaneb li queßcßamoc be chiruheb.K( *Ut cô ajcuiß laj Noba ut quirêchani li naßajej Kenat rochbeneb li cocß cßalebâl li cuanqueb chi xjun sutam. Ut quixqßue Noba chokß xcßabaß xban nak aßan lix cßabaß li cuînk aßan. ( )Ut cô ajcuiß laj Jair, xcomoneb li ralal xcßajol laj Manasés. Quinumta saß xbêneb cuib oxib chic lix naßajeb laj amorreo ut queßxqßue Havot-jair chokß xcßabaß li naßajej aßan.Ut cô ajcuiß laj Noba ut quirêchani li naßajej Kenat rochbeneb li cocß cßalebâl li cuanqueb chi xjun sutam. Ut quixqßue Noba chokß xcßabaß xban nak aßan lix cßabaß li cuînk aßan.7( (Joßcan nak laj Moisés quixqßue li naßajej Galaad reheb li ralal xcßajol laj Maquir li ralal laj Manasés. Ut eb aßan queßcana chi cuânc aran.%( 'Eb li ralal xcßajol laj Maquir, li ralal laj Manasés, queßcôeb Galaad ut queßnumta saß xbêneb laj amorreo toj retal nak queßrisiheb.6g( &ut Nebo ut Baal-meón, li cuib chi tenamit li queßxjal xcßabaßeb mokon. Ut queßxyîb ajcuiß li tenamit Sibma. Ut queßxqßue jalan xcßabaßeb li tenamit li queßxyîb.hK( %Ut eb li ralal xcßajol laj Rubén queßxyîb cuißchic li tenamit Hesbón, Eleale, Quiriataim,sa( $Bet-nimra ut Bet-arán. Queßxcauresiheb li tenamit aßin ut queßxyîb ajcuiß lix naßaj lix quetômkeb.&I( #Atarot-sofán, Jazer, Jogbeha,X+( "Ut eb li ralal xcßajol laj Gad queßxyîb eb li tenamit Dibón, Atarot, Aroer,kQ( !Joßcan nak laj Moisés quixqßue lix naßaj laj Sehón lix reyeb laj amorreo ut lix naßaj laj Og lix reyeb laj Basán reheb li ralal xcßajol laj Gad, ut reheb li ralal xcßajol laj Rubén ut reheb ajcuiß yijach li ralal xcßajol laj Manasés li ralal laj José. Quixqßue ajcuiß reheb li tenamit ut eb li cocß cßalebâl li cuanqueb chi xjun sutam.J( Lâo toxic chi pletic jun pacßal li nimaß Jordán aran Canaán joß naxye ke li Kâcuaß. Abanan li naßajej li tocuânk cuiß, aßan li cuan saß li pacßal aßin, saß li oriente, chanqueb.1( Ut eb li ralal xcßajol laj Gad ut eb li ralal xcßajol laj Rubén queßxye: —Lâo laj cßanjel châcuu. Lâo takabânu joß xye ke li Kâcuaß. ( Abanan cui incßaß nequeßxic chi pletic êrochben, tento nak teßxcßul lix naßajeb aran Canaán êrochben lâex, chan.b ?( Quixye reheb: —Cui eb li cuînk xcomoneb li ralal xcßajol laj Gad ut eb li ralal xcßajol laj Rubén teßxic jun pacßal li nimaß chi pletic, lâex têqßue reheb li naßajej Galaad nak ac xerêchani li chßochß.Y -( Tojoßnak laj Moisés quiâtinac riqßuin laj Eleazar laj tij ut laj Josué li ralal laj Nun ut riqßuineb ajcuiß li nequeßtaklan saß xbêneb lix têpaleb laj Israel ut quixye reheb li cßaßru teßxbânu.0 [( Abanan lâo tocßanjelak châcuu. Takacauresi kib ut toxic chi pletic jun pacßal li nimaß Jordán. Takabânu li kataklanquil xban li Kâcuaß joß xaye ke, chanqueb.  ( Eb li kacocßal, ut eb li kixakil joß eb ajcuiß li kaquetômk teßcanâk arin saß eb li tenamit li cuan saß xcuênt Galaad.&G( Ut eb li ralal xcßajol laj Gad ut eb li ralal xcßajol laj Rubén queßxye re laj Moisés: —Lâo laj cßanjel châcuu. Lâo takabânu li cßaßru xaye ke.1]( Lâex naru nequeyîb lix tenamiteb lê rixakil ut eb lê cocßal ut naru nequeyîb xnaßajeb lê quetômk. Abanan têbânu chixjunil li cßaßru xeye, chan laj Moisés.#A( Abanan cui incßaß têbânu li cßaßru xeyechißi re li Kâcuaß, qßuehomak retal nak texmâcobk chiru li Kâcuaß. Ut lâex têcßul xtojbal lê mâc.kQ( Nak acak xerêchani li naßajej, lâex naru texsukßîk saß li naßajej aßin xban nak ac xebânu li cßaßru xeyechißi xbânunquil re li Dios ut reheb lê rech tenamitil. Ut li naßajej aßin êrehak chic chiru li Kâcuaß.)( Texxic jun pacßal li nimaß Jordán joß tixye êre li Kâcuaß. Ut texpletik riqßuineb li xicß nequeßiloc ke toj texnumtâk saß xbêneb.}( Ut laj Moisés quixye reheb: —Cui yâl nak yôquex chi âtinac, cauresihomak êrib chi pletic joß quixye li Kâcuaß.3( Ut lâo mâcßaß takêchani jun pacßal li nimaß Jordán xban nak acak xkêchani li kanaßaj arin chire li nimaß Jordán saß li este, chanqueb.ue( Lâo incßaß tosukßîk saß li naßajej aßin toj nak ac xeßrêchani lix naßajeb chixjunileb laj Israel./Y( Abanan lâo takacauresi kib ut toxic chi ubej chi pletic toj retal takêchani li naßajej li teßcuânk cuiß li jun chßol chic laj Israel. Li kixakil ut eb li kacocßal teßcanâk arin saß eb li tenamit li ac cauresinbileb re teßxcol cuiß ribeb chiruheb li cuanqueb saß li naßajej aßin._9( Queßnachßoc ut riqßuin laj Moisés eb laj Rubén ut eb laj Gad ut queßxye re: —Tento takayîb li kanaßaj reheb li kaquetômk. Ut takayîb ajcuiß li tenamit re teßcuânk cuiß li kixakil ut eb li kacocßal.Z~/( Cui lâex têraj xkßetkßetinquil êrib chiru li Dios, li Dios toxcanab chi cuânc saß li chaki chßochß joß quixbânu junxil. Ut saß êmâc lâex nak tâsachekß ru li katenamit Israel, chan laj Moisés.}'( Ut anakcuan lâex li ralal xcßajolex li queßxbânu li incßaß us, têraj cuißchic xqßuebal xjoskßil li Dios saß kabên lâo aj Israel.r|_( Cßajoß nak quijoskßoß li Dios saß xbêneb laj Israel. Joßcan nak quixqßueheb chixbeninquil ribeb saß li chaki chßochß chiru caßcßâl chihab toj retal queßosoß chixjunileb li queßxbânu li incßaß us chiru li Kâcuaß.*{O( Caßajeb cuiß laj Caleb, li ralal laj Jefone laj cenezeo ut laj Josué li ralal laj Nun naru teßoc xban nak xineßxpâb chi anchal xchßôleb”, chan li Dios. <0yuZ wV I W oB9&\6S 2Mêra ru rixakil lê ras êrîtzßin, chi moco li rochoch, chi moco lix chßochß, chi moco lix môs cuînk, chi moco lix môs ixk. Mêra ru lix bôyx chi moco lix bûr. Mâcßaß cßaßak chic re ru, re lê ras êrîtzßin têra ru”, chan li Kâcuaß.5Rg2Mexyoßoban âtin chirix lê ras êrîtzßin.Q'2Mex-êlkßac.P-2Mexmuxuc caxâr.#OC2Mêcamsi êras êrîtzßin.FN2Che-oxlokßi lê naß lê yucuaß joß xextakla cuiß li Dios re nak tânajtokß ru lê yußam ut re ajcuiß nak us tex-êlk saß li chßochß li yô chixqßuebal êre li Kâcuaß lê Dios.M2Chijulticokß êre lâex nak quexcuan chak chokß rahobtesinbil môs aran Egipto. Abanan li Kâcuaß lê Dios quexrisi chak saß li naßajej aßan riqßuin lix nimal xcuanquilal. Joßcan nak li Kâcuaß yô chixyebal êre nak têqßue xlokßal li hilobâl cutan.=Lu2Saß xcuuk li cutan aßan jun hilobâl cutan chiru li Kâcuaß lê Dios. Mâ jun li cßanjel têbânu. Mâ ani tâtrabajik chi moco lâex, chi moco lê ralal êcßajol, chi moco lê môs cuînk, chi moco lê môs ixk, chi moco lê bôyx, chi moco lê bûr. Mâ jun reheb lê xul têqßue chi cßanjelac, chi moco junak li jalan xtenamit li cuan saß lê rochoch re nak teßhilânk lê môs cuînk lê môs ixk joß nak texhilânk lâex.EK2 Cuakib cutan texcßanjelak ut têbânu chixjunil lê trabaj.mJU2 Julticak êre li hilobâl cutan re nak oxlokßinbilak chêru, joß quixye êre li Kâcuaß lê Dios.9Im2 Mêpatzß xcßabaß li Kâcuaß lê Dios saß yoßobanbil âtin. Li Kâcuaß Dios moco tixcanab ta chi incßaß tixtoj xmâc li ani tixpatzß lix cßabaß chi mâcßaß rajbal.\H32 Ut nacuuxtânaheb ru chixjunileb li nequeßrahoc cue li nequeßxpâb lin chakßrab.NG2 Mêcuikßib êrib chiruheb li yîbanbil dios, chi moco chelokßoniheb. Lâin li Kâcuaß lê Dios. Cau cuib. Lâin incßaß nacuulac chicuu nak jalan têqßue xlokßal. Ut ninrahobtesiheb li alal cßajolbej riqßuin lix mâqueb lix naß xyucuaßeb toj saß rox saß xcâ xtasalil li ralal xcßajoleb li xicß nequeßiloc cue.F2Mêyîb êpechßbil dios chi moco xjalam ûch ta li cuan saß choxa, chi moco li cuan saß ruchichßochß, chi moco li cuan saß haß.CE2Incßaß naru nacuan jalanil dios êriqßuin chicuu lâin.D92Ut li Kâcuaß quixye, “Lâin li Kâcuaß lê Dios. Lâin quin-isin chak êre saß li tenamit Egipto, saß li naßajej li xexrahobtesîc cuiß chak.7Ci2Lâin quinqßue cuib saß êyi lâex ut li Kâcuaß re nak tinye êre cßaßru naxye li Kâcuaß. Lâex quexxucuac xban li xam. Joßcan nak incßaß quextakeß saß li tzûl.WB)2Li Kâcuaß quiâtinac êriqßuin chi tzßakal saß li xam aran saß li tzûl.A#2Moco caßaj cuiß ta riqßuineb li kaxeßtônil yucuaß quixbânu li contrato. Quixbânu ban ajcuiß kiqßuin lâo li cuanco arin anakcuan.V@'2Li Kâcuaß li kaDios quixbânu jun li contrato kiqßuin saß li tzûl Horeb.o? [2Laj Moisés quixchßutubeb chixjunileb laj Israel ut quixye reheb: —Lâex aj Israel, abihomak li chakßrab ut lê taklanquil li oc cue chixyebal êre anakcuan. Chetzolak chi us li chakßrab ut qßuehomak êchßôl chixbânunquil.=>u21Ut nacuulac toj saß li naßajej Arabá li cuan jun pacßal li nimaß Jordán saß li este ut nacuulac toj saß li palau li cuan Arabá li cuan saß li ru takßa re li tzûl Pisga.?=y20Li naßajej aßin quiticla Aroer li cuan chire li nimaß Arnón ut nacuulac toj saß li tzûl Sión li nayeman ajcuiß Hermón re.Ut nacuulac toj saß li naßajej Arabá li cuan jun pacßal li nimaß Jordán saß li este ut nacuulac toj saß li palau li cuan Arabá li cuan saß li ru takßa re li tzûl Pisga.Z</2/Eb laj Israel queßrêchani lix naßaj li rey Sehón ut queßrêchani ajcuiß lix naßaj laj Og lix reyeb laj Basán. Aßaneb li cuib xreyeb laj amorreo li queßcuan jun pacßal li nimaß Jordán saß li este.;)2.Toj cuanqueb jun pacßal li nimaß Jordán saß li este chiru li tenamit Bet-peor. Aßan lix naßaj laj Sehón lix reyeb laj amorreo. Laj Sehón quicuan chi taklânc aran Hesbón. Nak queßel chak Egipto, laj Moisés ut eb laj Israel queßnumta saß xbên li rey Sehón.v:g2-Aßaneb aßin li chakßrab, li xtaklanquileb ut li tijleb li quixqßue laj Moisés nak ac xeßel chak Egipto.L92,Aßan aßin li chakßrab li quixqßue laj Moisés reheb laj Israel.8)2+Li oxib chi tenamit, aßaneb aßin: Beser li cuan saß li ru takßa saß li chaki chßochß reheb li ralal xcßajol laj Rubén; Ramot li cuan saß xcuênt Galaad reheb li ralal xcßajol laj Gad; ut Golán li cuan saß xcuênt Basán reheb li ralal xcßajol laj Manasés.#7A2*bar naru teßxcol cuiß ribeb li ani naxcamsi ras rîtzßin chi yal incßaß xraj xchßôl. Naru tâxic saß eb li tenamit aßan re tixcol rix lix yußam.h6K2)Ut laj Moisés quixsicß ru oxib li tenamit li cuan jun pacßal li nimaß Jordán saß li este,R52(Junelic chêbânu li cßaßru naxye saß li chakßrab ut têbânu lê taklanquil xban li Dios li yôquin chixyebal êre anakcuan re nak us tex-êlk, joßqueb ajcuiß lê ralal êcßajol; ut re ajcuiß nak najt texcuânk saß li châbil naßajej li yô chixqßuebal êre anakcuan li Kâcuaß lê Dios re têrêchani chi junaj cua.24_2'Joßcan nak junelic cuânk saß êchßôl nak li Kâcuaß, aßan li nimajcual Dios, joß saß choxa joß saß ruchichßochß. Mâ jun chic Dios cuan. Caßaj cuiß aßan.b3?2&Ut quirisiheb saß lix naßajeb li xnînkal ru tenamit li kßaxal nabaleb ut kßaxal cauheb rib chêru re nak tixkßaxtesi lix naßajeb êre lâex ut reheb ajcuiß lê ralal êcßajol joß yô chi cßulmânc anakcuan.32a2%Cßajoß nak quixraheb lê xeßtônil yucuaß. Joßcan nak quixsiqßueb ru li ralal xcßajoleb chokß xtenamit. Aßan qui-isin chak êre Egipto riqßuin xnimal xcuanquil.C12$Toj saß choxa quiâtinac chak êriqßuin re xcßutbal chêru cßaßru têbânu. Ut arin saß ruchichßochß quixcßut chêru li xam ut querabi lix yâb xcux saß li xam nak quexrâtina.02#Li Kâcuaß quixbânu chixjunil aßin re xcßutbal chêru nak aßan li tzßakal Dios. Ut mâcßaß chic junak Dios. Caßaj cuiß aßan.//Y2"¿Ma cuan ta biß junak Dios quixsicß ta ru junak tenamit saß xyânkeb li jun chßol chic? Li Dios quixcßutbesi nabal li retalil nak quexrisi chak saß li naßajej Egipto. Quixbânu riqßuin milagro ut sachba chßôlej ut riqßuin pletic. Riqßuin xnimal xcuanquil quixbânu li cßaßak re ru xiu xiu rilbal. Lâex queril nak li Kâcuaß lê Dios quixbânu li sachba chßôlej nak quexrisi chak saß li naßajej Egipto.=.u2!¿Ma cuanqueb ta biß jalan tenamit queßabin re nak li Dios quiâtinac chak saß li xam ut incßaß queßcam xban? Abanan lâex querabi nak quiâtinac li Dios ut incßaß quexcam.F-2 Chetzol rix chi us li cßaßru quicßulman nak toj mâjiß nequexyoßla chak. Chetzol rix chi us chalen nak quixyoßobtesi chak li cuînk li Dios ut chalen anakcuan. Têsiqßui saß chixjunil li ruchichßochß. ¿Ma ac quicßulman ta biß jun sutak chi joßcaßin junxil? ¿Ma êrabiom ta biß aßin jun sutak junxil?,92Li Kâcuaß incßaß textzßektâna chi moco tixsach êru xban nak aßan junelic jultic re li contrato li quixbânu riqßuineb lê xeßtônil yucuaß.(+K2Mokon chic nak ac xecßul chixjunil li raylal aßin, cui lâex texsukßîk riqßuin li Kâcuaß lê Dios ut têbânu li cßaßru naxye, aßan târuxtâna êru.*'2Abanan cui têsicß li Kâcuaß lê Dios nak cuânkex chak saß jalan tenamit, têtau cui têsicß chi anchal êchßôl ut chi anchal êrâm.w)i2Ut saß li naßajej li texcßamekß cuiß texcßanjelak chiruheb li dios li yîbanbil xbaneb li cuînk riqßuin cheß ut pec. Eb li dios aßan incßaß nequeßiloc, incßaß nequeßabin, incßaß nequeßcuaßac ut incßaß nequeßutzßuc.3(a2Li Kâcuaß Dios tixchaßchaßi êru saß eb li jalan tenamit ut moco qßuihex ta chic li texcanâk chi yoßyo saß eb li naßajej li texcßamekß cuiß xban li Kâcuaß.'%2Cutan saken chiru li choxa ut li ruchichßochß nak yâl li yôquin chixyebal êre. Cui lâex têyîb lê pechßbil dios, saß junpât tâsachekß êru. Incßaß najt texcuânk saß li chßochß li oc êre chirêchaninquil nak texnumekß jun pacßal li nimaß Jordán.&&G2Mokon chic nak ac xenumsi nabal chihab saß li châbil naßajej ut nak ac cuânkeb chic lê ralal êcßajol, mexmâcob riqßuin xyîbanquil lê pechßbil dios ut yalak cßaßru chi jalam ûchil. Aßan mâc chiru li Kâcuaß lê Dios ut tâjoskßok saß êbên cui têbânu chi joßcan.%2xban nak li Kâcuaß lê Dios najoskßoß nak nequelokßoni li jalanil dios. Chanchan jun li xam li naxsach chixjunil li incßaß us.g$I2Chebânu cuênt re nak incßaß tâsachk saß êchßôl li contrato li quixbânu li Kâcuaß lê Dios êriqßuin. Mêyîb êpechßbil dios joß xjalam ûch li cßaßak re ru li quixye li Dios nak incßaß naru têlokßoni,#+2Lâin tincâmk saß li naßajej aßin. Incßaß tinnumekß jun pacßal li nimaß. Abanan lâex texxic ut têrêchani li châbil naßajej aßan.c"A2Li Kâcuaß Dios quijoskßoß cuiqßuin êmâc lâex ut quixye nak relic chi yâl incßaß naru tinnumekß lâin jun pacßal li nimaß Jordán re tin-oc saß li châbil naßajej li yô chixqßuebal êre re têrêchani.!2Abanan lâex sicßbil êru xban li Kâcuaß. Aßan qui-isin chak êre saß li naßajej Egipto, li chanchan tikcual xam xban li raylal li quecßul. Quexrisi chak re nak texcuânk chokß xtenamit. Ut relic chi yâl nak lâex chic lix tenamit anakcuan.H  2Nak têril li choxa, li sakße, li po, ut li chahim, mêlokßoniheb xban nak li Kâcuaß lê Dios quixyîb eb aßan re nak teßcßanjelak chiruheb chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß.a=2chi moco li nequeßxjucuqui ribeb saß chßochß, chi moco li car li cuanqueb saß haß.|s2Chi moco têyîb xjalam ûch li xul li cuanqueb saß ruchichßochß, chi moco li xul li nequeßrupupic chiru choxa,%2Mêmux êrib riqßuin xyîbanquil li jalanil dios. Mêyîb li jalam ûch re têlokßoni, chi moco lix jalam ûch li cuînk, chi moco li ixk.'I2Nak li Dios quiâtinac êriqßuin saß li xam saß li tzûl Sinaí, incßaß queßril ru chi tzßakal. Caßaj cuiß lix yâb xcux querabi. Chebânuhak cuênt.,S2Li Kâcuaß quixye cue nak tento tincßut chêru chixjunil li chakßrab re nak têbânu nak ac cuânkex chic saß li naßajej li oc êre chirêchaninquil anakcuan.R2 Ut li Dios quixbânu li contrato êriqßuin ut quixqßue êre li lajêb chi chakßrab li quixtzßîba chiru li cuib perêl li pec tîc ru. Quixye êre nak tento têbânu li cßaßru naxye li chakßrab.}u2 Ut li Kâcuaß quiâtinac êriqßuin saß li xam. Lâex querabi li xyâb xcux li Kâcuaß abanan incßaß queril ru.3a2 Lâex xexcôex saß xtôn li tzûl ut aran quexxakli ut li tzûl yô xxamlel. Li xam quicuulac toj saß choxa ut kßojyîn chic ru li cutan xban li sib ut li kßeki chok.;q2 Chijulticokß êre li cutan nak quexinchßutub chiru li Kâcuaß lê Dios aran Horeb nak quixye cue li Kâcuaß, “Chßutubeb chixjunileb li tenamit re teßrabi lin chakßrab re nak teßxqßue inlokßal joß najtil chic yoßyôkeb. Ut re ajcuiß nak teßxcßut chiruheb li ralal xcßajol”, chan li Dios.fG2 Joßcan nak junelic taxak cuânk saß êchßôl li cßaßru xeril joß najtil yoßyôkex ut incßaß taxak tâsachk saß êchßôl. Ut junelic taxak têserakßi reheb lê ralal êcßajol li cßaßru quixbânu li Kâcuaß.%E2Ut, ¿Ma cuan ta biß junak tenamit cuan xcuanquil xban nak cuan lix chakßrab kßaxal tîc ut châbil joß li kachakßrab lâo li xincßut chêru anakcuan?_92¿Ma cuan ta biß junak tenamit tâqßuehekß xcuanquil xban lix dioseb joß nak naxqßue kacuanquil lâo li Kâcuaß li kaDios? Li kaDios lâo naxqßue ke li cßaßru nakatzßâma chiru nak nakayâba lix cßabaß.A}2Cheqßue êchßôl chixbânunquil lê taklanquil xban li Kâcuaß xban nak cui têbânu chi joßcan chixjunileb li tenamit teßxqßue retal nak cuan ênaßleb. Eb aßan teßrabi resil lix chakßrab li Dios ut teßxye: “Relic chi yâl li nimla tenamit aßan cuanqueb xnaßleb ut nequeßxnau xyâlal” chaßkeb.#2Qßuehomak retal. Lâin quinchßolob chêru chixjunil li quixye li Kâcuaß ut quincßut chêru chixjunil lix chakßrab li Dios joß quinixtakla cuiß. Chebânu chixjunil lix chakßrab li Kâcuaß nak ac cuânkex saß li naßajej li oc êre chirêchaninquil anakcuan.b?2Abanan chêjunilex lâex li incßaß quetzßektâna li Kâcuaß toj yoßyôquex anakcuan.5e2Lâex queril riqßuin xnakß êru li cßaßru quixbânu li Kâcuaß aran Baal-peor nak quixqßueheb chi sachecß chixjunileb li queßlokßonin re li jalanil dios Baal-peor.<s2Incßaß têrisi junak âtin saß xyânkeb li tinye êre chi moco têqßue xtzßakob. Chebânu chi tzßakal li naxye lix chakßrab li Kâcuaß lê Dios, li yôquin chixyebal êre.! ?2Laj Moisés quixye reheb: —Anakcuan ut ex aj Israel, cherabihak li chakßrab ut li tijleb li yôquin chixyebal êre. Chebânuhak li cßaßru naxye li chakßrab re nak tâcuânk lê yußam ut tex-oc saß li naßajej li tixqßue êre li Kâcuaß lix Dioseb li kaxeßtônil yucuaß.H  2Joßcan nak cocana saß li ru takßa chiru li tenamit Bet-peor.: o2Tâxakab laj Josué chi cßanjelac. Tâqßue xcacuilal xchßôl ut tâqßue xnaßleb xban nak aßan li tâcßamok be chiruheb li tenamit nak teßxic jun pacßal li nimaß chirêchaninquil li naßajej li yôcat chirilbal anakcuan”, chan cue.Joßcan nak cocana saß li ru takßa chiru li tenamit Bet-peor.v g2Ayu saß xbên li tzûl Pisga ut tat-ilok saß li câhib pacßal. Tat-ilok saß li oeste, saß li norte, saß li sur ut saß li este. Tâcuil chi us li naßajej aßan xban nak lâat incßaß naru tatnumekß jun pacßal li nimaß Jordán.7 i2Abanan êmâc lâex nak quijoskßoß li Kâcuaß cuiqßuin ut incßaß quirabi li cßaßru quintzßâma chiru. Quixye cue, “Tzßakal li xaye. Mat-âtinac chic chirix aßan.D 2Nintzßâma châcuu nak chinâcanab chi xic jun pacßal li nimaß Jordán chirilbal li châbil naßajej. Tincuil taxak li châbil naßajej li tzûl ru ut li naßajej Líbano, chanquin re. 2At nimajcual Dios, lâin aj cßanjel châcuu. Xatiquib xcßutbal lâ cuanquilal chicuu. Ninnau nak kßaxal nim lâ cuanquil xban nak mâcßaß chic junak dios tixbânu joß nacabânu lâat. Mâ jun cuan, chi moco saß choxa, chi moco saß ruchichßochß.L2Lâin quintijoc chiru li Kâcuaß saß li cutan aßan ut quinye re:2Mexxucuac xban nak moco êjunes ta texpletik riqßuineb. Li Kâcuaß lê Dios ban tâtenkßânk êre chi pletic riqßuineb.+Q2Saß li cutan aßan lâin quinchakßrabi laj Josué ut quinye re: Lâex xeril riqßuin xnakß êru chixjunil li quixbânu li Kâcuaß riqßuineb li cuib chi rey nak coxtenkßa chi numtâc saß xbêneb. Joßcan ajcuiß tixbânu riqßuineb chixjunileb li rey li cuanqueb bar texnumekß cuiß. 2Incßaß naru texsukßîk saß lê naßaj lâex toj teßrêchani lix naßajeb li jun chßol chic joß nak li Kâcuaß xqßue êre lâex. Nak ac cuânkeb saß lix naßajeb chi cßojcßo xchßôleb naru texsukßîk saß li naßajej li xqßueheß êre lâex.1]2Ut caßaj eb cuiß li ixakilbej ut eb li cocßal teßcanâk saß eb li tenamit li xinqßue êre. Ut eb lê quetômk teßcanâk xban nak ninnau nak nabaleb lê quetômk. ;2Saß li cutan aßan lâin quinye êre, Li Kâcuaß li kaDios xqßue êre li naßajej aßin re texcuânk cuiß. Cauresihomakeb li cauheb xchßôl chi pletic ut taklahomakeb jun pacßal li nimaß Jordán re xtenkßanquileb li jun chßol chic laj Israel chixcolbal rix lix naßajeb.sa2Saß li oeste lix naßajeb quicuulac cuan cuiß li nimaß Jordán. Naticla cuan cuiß li palau Cineret ut quicuulac cuan cuiß li palau Mar Muerto xcßabaß li cuan saß li sur. Nacuulac cuan cuiß li tzûl Pisga li cuan saß li este.zo2Ut reheb li ralal xcßajol laj Rubén ut eb li ralal xcßajol laj Gad quinqßue li naßajej li naticla Galaad ut nacuulac toj saß li nimaß Arnón ut nacuulac cuan cuiß li nimaß Jaboc li nubâl re lix naßajeb li ralal xcßajol laj Amón.3c2Li naßajej Galaad quinqßue re laj Maquir.~2Laj Jair, xcomoneb li ralal xcßajol laj Manasés quirêchani chixjunil li naßajej Argob nacuulac toj saß li nubâl re li naßajej Gesur ut Maaca. Ut quixqßue chokß xcßabaß Basán-havot-jair joß lix cßabaß aßan. Aßan lix cßabaß toj chalen anakcuan.%}E2 Ut reheb yijach li ralal xcßajol laj Manasés quinqßue li yijach jun chic li tzûl ru li cuan Galaad, joß ajcuiß li naßajej Basán, li quicuan cuiß chi taklânc li rey Og. Ut quinqßue ajcuiß reheb chixjunil li naßajej Argob, li nequeßxye “xnaßajeb li nînki cuînk” re."|?2 Nak quikêchani li naßajej, lâin quinqßue reheb li ralal xcßajol laj Rubén ut eb li ralal xcßajol laj Gad li naßajej li cuan saß li norte. Naticla Aroer chire li nimaß Arnón ut quinqßue yijach li naßajej li tzûl ru li cuan Galaad rochbeneb li tenamit li cuanqueb aran. {2 (Chirix lix camic li rey Og, mâ jun chic xcana xcomoneb li nînki cuînk. Lix chßât laj Og yîbanbil riqßuin chßîchß. Numenak câhib metro rok ut numenak cuib metro ru. Toj naru rilbal saß li tenamit Rabá, lix tenamiteb li ralal xcßajol laj Amón.)Az}2 Quikêchani chixjunileb li tenamit li cuanqueb saß li ru takßa, li naßajej Galaad, li naßajej Basán ut eb li naßajej toj Salca ut Edrei. Aßaneb lix naßaj li rey Og aran Basán.iyM2 (Eb laj Sidón nequeßxye Sirión re li naßajej Hermón ut eb laj amorreo nequeßxye Senir re.)x2Saß eb li cutan aßan lâo quikêchani lix naßajeb li cuib chi xreyeb laj amorreo. Quikêchani chixjunil li naßajej li cuan saß lix pacßal li nimaß Jordán li cuanco cuiß. Naticla cuan cuiß li nimaß Arnón ut nacuulac toj saß li tzûl Hermón.Pw2Ut kaxoc li quetômk chokß ke ut li cßaßru cuan saß eb lix tenamit.v52Kasach chixjunileb li tenamit joß kabânu re laj Sehón lix reyeb laj Hesbón. Ut kasach ruheb li cristian, joß cuînk, joß ixk, ut joß cocßal.sua2Chixjunileb li tenamit aßin cauresinbileb chi us. Najt xteram eb li tzßac li sutsûqueb cuiß ut tzßaptzßôqueb li oquebâl riqßuin chßîchß. Ut cuanqueb ajcuiß nabal li tenamit li kachap li moco sutsûqueb ta riqßuin tzßac.8tk2Ut quikêchani chixjunileb li tenamit. Mâ jun incßaß ta quikêchani. Oxcßâl li tenamit kachap. Aßan chixjunil li naßajej Argob li quitaklan cuiß li rey Og aran Basán.4sc2Joßcan nak li Kâcuaß li kaDios quixkßaxtesi saß kukß laj Og lix reyeb laj Basán rochbeneb chixjunileb lix soldado. Kasach ruheb chixjunileb. Mâ jun chic queßcana.sra2Ut li Kâcuaß quixye cue: “Matxucuac xban laj Og xban nak lâin tinkßaxtesi saß êrukß rochbeneb chixjunileb lix soldado ut lix naßajeb. Tâbânu re joß xabânu re laj Sehón, lix reyeb laj amorreo li quicuan Hesbón,” chan.q )2Chirix aßan côo saß li be li naxic Basán. Ut laj Og, lix reyeb laj Basán, rochbeneb lix soldado queßchal chi pletic kiqßuin aran Edrei.+pQ2%Abanan incßaß kachap chokß ke lix naßajeb li ralal xcßajol laj Amón, chi moco li chßochß li cuan chire li nimaß Jaboc, chi moco li tenamit li cuanqueb saß li naßajej li tzûl ru. Incßaß copletic riqßuineb li tenamit li quixye ke li Kâcuaß li kaDios nak incßaß takachßeß.koQ2$Mâ jun li tenamit incßaß ta conumta saß xbên naticla Aroer ut nacuulac toj Galaad. Mâ jun li tenamit kßaxal cau rib chiku lâo. Li Kâcuaß Dios quixkßaxtesiheb chixjunileb saß kukß.Abanan incßaß kachap chokß ke lix naßajeb li ralal xcßajol laj Amón, chi moco li chßochß li cuan chire li nimaß Jaboc, chi moco li tenamit li cuanqueb saß li naßajej li tzûl ru. Incßaß copletic riqßuineb li tenamit li quixye ke li Kâcuaß li kaDios nak incßaß takachßeß.lnS2#Caßaj cuiß lix quetômk kaxoc chokß ke ut li cßaßru terto xtzßak li cuan saß eb lix tenamit.m2"Ut conumta saß xbêneb chixjunileb lix tenamit ut kasach ruheb chixjunileb joß cuînk, joß ixk, joß cocßal. Mâ jun chic queßcana.l 2!Ut li Kâcuaß li kaDios quixkßaxtesiheb saß kukß. Ut kasach ruheb laj Sehón rochbeneb li ralal ut chixjunileb lix soldado.k{2 Ut laj Sehón rochbeneb chixjunileb lix soldado queßchal chikacßulbal ut queßpletic kiqßuin saß li tenamit Jahaza.3ja2Ut li Kâcuaß quixye cue: “Qßue retal. Lâin yôquin chixkßaxtesinquil saß êrukß laj Sehón ut lix naßaj. Anakcuan ayukex chirêchaninquil lix naßajeb,” chan.Di2Abanan laj Sehón lix reyeb laj Hesbón incßaß coxcanab chi numecß xban nak li Kâcuaß lê Dios quixcacuubresi xchßôl re nak tixkßaxtesi saß kukß li naßajej toj chalen anakcuan.:ho2Choâcanab chi numecß saß lê naßaj toj retal tonumekß jun pacßal li nimaß Jordán saß li naßajej li xqßue ke li Kâcuaß li kaDios joß nak xoeßxcanab chi numecß saß lix naßajeb li ralal xcßajol laj Esaú li cuanqueb Seir ut eb li ralal xcßajol laj Moab li cuanqueb Ar, chanquin re li rey.Ig 2Takatoj li kacua kucßa. Lâo tonumekß chi kok saß lê naßaj.f52Quinye re: Choâcanab chi numecß saß lâ naßaj. Yal numecß takabânu saß li nim be. Tîc toxic. Mâcßaß takachßeß êre. Tîc ban tonumekß.e72Nak cuanco saß li chaki chßochß re Cademot lâin quintaklaheb lin takl riqßuin laj Sehón lix reyeb laj Hesbón chi âtinac riqßuin saß usilal.8dk2Saß li cutan aßin lâin tinqßue xxiuheb chixjunileb li tenamit li cuanqueb rubel choxa. Teßrabi resil li cßaßru yôkex ut sicsotkeb xban xxiuheb chêru,” chan li Dios.c32Li Kâcuaß quixye, “Ayukex anakcuan ut numenkex jun pacßal li nimaß Arnón. Lâin tinkßaxtesi saß êrukß laj Sehón laj amorreo, lix reyeb laj Hesbón. Ut tinqßue êre li naßajej li cuan cuiß laj Sehón. Texxic chi pletic riqßuineb re nak têrêchani li naßajej. b;2Ut eb laj Caftor queßxsach ruheb laj aveo li queßcuan saß li naßajej nacuulac toj Gaza. Ut eb laj caftoreo queßcana chi cuânc saß lix naßajeb.)Aa}2Joßcan ajcuiß quixbânu li Kâcuaß reheb li ralal xcßajol laj Esaú li cuanqueb saß li naßajej Seir. Queßxsach ruheb laj horeo ut chalen toj anakcuan cuanqueb saß lix naßajeb.d`C2Kßaxal nabaleb ut cauheb rib ut najt rokeb joß eb li ralal xcßajol laj Anac. Li Kâcuaß quixcanabeb laj Amón chixsachbal ruheb laj zomzomeo. Ut eb li ralal xcßajol laj Amón queßcana chi cuânc saß lix naßajeb.t_c2(Junxil li naßajej aßin reheb li nînki cuînk ut eb li ralal xcßajol laj Amón queßxye zomzomeo reheb. ^ 2Nak texcuulak cuanqueb cuiß eb li ralal xcßajol laj Amón, mêchßißchßißiheb ut mêchikß xjoskßileb re teßpletik xban nak lâin incßaß tinqßue êre lix naßajeb. Lâin quinqßue li naßajej aßan chokß reheb li ralal xcßajol laj Lot,” chan.P]2Anakcuan texnumekß saß li naßajej Ar, li cuanqueb cuiß eb laj Moab.\;2li Kâcuaß quixye cue,N[2Nak ac camenakeb chic chixjunileb li cuînk li nequeßxic chi pletic,`Z;2Li Kâcuaß quixsach ruheb chixjunileb riqßuin lix cuanquil ut mâ jun chic queßcana.XY+2Cuakxaklaju xcaßcßâl chihab kelic Cades-barnea toj chalen nak conumeß jun pacßal li nimaß Zered. Ac camenakeb chic chixjunileb li cuînk li nequeßxic chi pletic joß quixye li Dios riqßuin juramento.nXW2 Ut li Kâcuaß quixye, “Ut anakcuan ayukex jun pacßal li nimaß Zered” chan. Ut joßcan kabânu.W2 Najter eb laj horeo queßcuan saß li naßajej Seir, abanan eb li ralal xcßajol laj Esaú queßrisiheb ut queßxsach ruheb ut queßcana chi cuânc saß lix naßajeb. Queßxbânu joß queßxbânu laj Israel nak queßoc saß li naßajej li quixqßue li Dios reheb.)V2 Naßnôqueb ru nak nînki cuînkeb joß xnînkaleb li ralal xcßajol laj Anac. Eb laj Moab nequeßxye “Emitas” reheb. U2 (Junxil queßcuan eb laj Emita saß li naßajej aßan. Kßaxal nabaleb ut cauheb rib. Najt rokeb joß eb li ralal xcßajol laj Anac.qT]2 Ut li Kâcuaß quixye cue, “Mêchßißchßißiheb laj Moab li ralal xcßajol laj Lot. Mêchikß xjoskßileb re teßpletik xban nak lâin incßaß tinqßue lix naßajeb chokß êre lâex. Lâin ac quinqßue li naßajej Ar reheb”.nSW2Joßcan nak co-el Seir, li naßajej li tzûl ru li cuanqueb cuiß li ralal xcßajol laj Esaú li kechßalal. Kacanab li be re Arabá li naxic Elat ut Ezión-geber. Ut conumeß cuißchic saß li be saß li chaki chßochß re Moab.jRO2Li Kâcuaß lê Dios quexrosobtesi riqßuin chixjunil li cßaßru quebânu. Aßan qui-iloc êre chiru li caßcßâl chihab nak yôquex chi numecß saß li chaki chßochß. Ut quicuan êriqßuin ut mâcßaß quipaltoß chêru.PQ2Lâex têtoj lê cua êrucßa li tâqßuehekß êre aran,” chan êre.Py2Mex-oc chi pletic riqßuineb xban nak lâin incßaß tinqßue êre li naßajej li quinqßue reheb aßan. Chi moco caßchßin ajcuiß li bar têxakab cuiß lê rok tinqßue êre xban nak lâin ac xinqßue re laj Esaú li naßajej Seir li tzûl ru.bO?2Tâye reheb laj Israel chi joßcaßin: Oc êre chi numecß saß lix naßajeb li ralal xcßajol laj Esaú, lê rechßalal li cuanqueb saß li naßajej Seir. Eb aßan teßxucuak chêrilbal, abanan lâex têbânu cuênt.oNY2Anakcuan texxic saß li norte xban nak ac junxil nequex-oc chixbeninquil êrib saß li naßajej aßin.,MU2Chirix aßan li Kâcuaß quixye cue,!L ?2Chirix aßan cosukßi ut côo saß li chaki chßochß saß li Caki Palau joß quixye cue li Kâcuaß. Najt kabeni kib saß li naßajej Seir, li tzûl ru.'K M2.Joßcan nak najt quexcana Cades.=J w2-Lâex texyâbak nak quexsukßi chak ut quetzßâma chiru li Dios nak aßan textenkßa. Abanan li Kâcuaß incßaß quirabi nak queyâba lix cßabaß.Joßcan nak najt quexcana Cades.VI )2,Eb laj amorreo li cuanqueb saß li naßajej li tzûl ru queßel chêcßulbal. Chanchaneb jun tûb li chßub nak queßchal saß êbên. Ut quexrâlina toj Horma. Queßnumta saß êbên saß li naßajej Seir.fH I2+Lâin quinye êre cßaßru quixye cue li Kâcuaß. Abanan lâex incßaß queraj rabinquil li cßaßru quinye. Quekßetkßeti ban êrib chiru li Kâcuaß. Quekßet li râtin ut côex chi pletic saß li naßajej li tzûl ru.GG  2*Ut li Kâcuaß quixye cue, “Tâye reheb nak incßaß teßxic chi pletic xban nak lâin incßaß tincuânk riqßuineb. Eb li xicß nequeßiloc êre teßnumtâk saß xbêneb,” chan li Dios.aF ?2)Tojoßnak lâex queye, “Lâo xomâcob chiru li Kâcuaß. Lâo toxic chi pletic. Takabânu li cßaßru tixye ke li Kâcuaß li kaDios,” chanquex. Ut quecauresi êrib chi xic chi pletic saß li naßajej li tzûl ru.zE q2(Ut lâex, sukßinkex. Ayukex saß li chaki chßochß. Têcßam li be li naxic saß li Caki Palau,” chan li Dios.}D w2'Teßoc lê ralal êcßajol li toj mâjiß nequeßxqßue retal cßaßru li us ut cßaßru li incßaß us. Aßaneb li queye nak teßchapekß ut teßcßamekß chi prêxil, abanan lâin tinqßue li naßajej reheb aßan. Aßaneb li teßêchanînk re.MC 2&Abanan laj Josué li natenkßan âcue, li ralal laj Nun, tâoc saß li naßajej aßan. Tâqßue xcacuil xchßôl xban nak aßan tâcßamok be chiruheb laj Israel nak teßrêchani li naßajej aßan.B 2%mâc lâex nak quichal xjoskßil li Kâcuaß saß inbên lâin ut quixye cue “Chi moco lâat tat-oc saß li naßajej aßan.dA E2$Caßaj cuiß laj Caleb li ralal laj Jefone târil. Lâin tinqßue re aßan li naßajej li quinumeß cuiß ut tinqßue ajcuiß reheb li ralal xcßajol xban nak laj Caleb quixpâb chi anchal xchßôl li cßaßru quinye.”@ 2#Mâ jun êre lâex li incßaß us lê naßleb têril li châbil naßajej li quinyechißi riqßuin juramento reheb lê xeßtônil yucuaß.? 2"Cßajoß nak quijoskßoß li Kâcuaß nak quirabi li cßaßru queye. Joßcan nak quixye chi joßcaßin riqßuin juramento:L> 2!Ut li Kâcuaß yô chi cßamoc be chêru riqßuin li xam chi kßojyîn ut li chok chi cutan. Quixcßut chêru bar têyîb cuiß lê muhebâl ut quixcßut chêru bar cuan li be têcßam nak texxic.b= A2 Usta li Dios quextenkßa chak, abanan lâex incßaß ajcuiß quepâb li Kâcuaß lê Dios.h< M2Ut queril chanru nak li Kâcuaß quextenkßa nak cuanquex saß li chaki chßochß. Chanchan nak quexkßalu joß jun li yucuaßbej naxkßalu li ralal. Ut quicßamoc be chêru toj chalen nak quexcßulun saß li naßajej aßin.1; _2Li Kâcuaß lê Dios, aßan tâcßamok be chêru. Aßan tâtenkßânk êre chi pletic, joß nak quextenkßa nak cuanquex Egipto. Lâex queqßue retal cßaßru quixbânu.S: #2Ut lâin quinye êre, Michßinan êchßôl chi moco texxucuak xbaneb aßan.C9 2¿Bar târûk toxic anakcuan? Xchßinan li kachßôl xban nak eb li kacomon xeßxye ke nak eb li cristian aran nînkeb rok chiku lâo ut cauheb rib. Ut nînkeb li tenamit ut nînkeb ajcuiß xteram li tzßac li sutsûqueb cuiß. Ut xeßrileb ajcuiß chak ruheb li ralal xcßajol li nimla cuînk aj Anac xcßabaß.”G8  2Abanan lâex quex-oc chi cuechßînc saß lê muhebâl ut queye, “Xicß nocoril li Kâcuaß. Joßcan nak corisi chak Egipto re nak toxkßaxtesi saß rukßeb laj amorreo re nak teßxsach ku.7  2Abanan lâex incßaß queraj xic chirêchaninquil li naßajej. Quekßet ban li chakßrab li quixqßue êre li Kâcuaß lê Dios./6 [2Nak queßsukßi queßxcßam chak kiqßuin li quißil kßên re takil. Ut queßxye ke, “Kßaxal châbil li naßajej li tixqßue ke li Kâcuaß li kaDios,” chanqueb. 5 2Queßcôeb saß li naßajej li tzûl ru ut queßcuulac toj saß li ru takßa Escol ut queßoc chixqßuebal retal chanru li naßajej.4 2Quixcßul inchßôl li cßaßru queye. Ut quinsicß ruheb cablaju li cuînk. Junjûnk quinsicß ru saß xyânkeb lix têpaleb laj Israel.R3 !2Abanan lâex quexcuulac cuiqßuin ut queye cue: “Takataklaheb li cuînk chixqßuebal retal li naßajej. Nak teßcßulûnk, teßxye ke bar cuan li be takacßam ut bar cuan li tenamit li to-oc cuiß.”j2 Q2Qßuehomak retal. Li Kâcuaß lê Dios tixkßaxtesi êre li naßajej. Texxic ut têrêchani li naßajej joß quixye li Kâcuaß, lix Dioseb li kaxeßtônil yucuaß. Mexxucuac, chi moco tâchßinânk lê chßôl, chanquin êre.1 !2Ut lâin quinye êre, ac xocßulun saß lix naßajeb laj amorreo, li tzûl ru. Aßan li naßajej li tixkßaxtesi ke li Kâcuaß li kaDios. 0 2Lâo kabânu joß quixye ke li Kâcuaß li kaDios. Co-el saß li naßajej Horeb ut conumeß saß li nimla chaki chßochß li xiu xiu cuiß numecß. Queqßue ajcuiß retal lâex. Conumeß saß lix naßajeb laj amorreo, li tzûl ru ut cocuulac toj Cades-barnea.P/ 2Ut saß li cutan aßan lâin quinye êre chixjunil li cßaßru têbânu.. }2Incßaß têsicß ru li ani têcol rix. Texrakok ban âtin saß tîquilal saß xbêneb li mâcßaßeb xcuanquil joß eb ajcuiß li cuanqueb xcuanquil. Mâ ani têxucua ru xban nak li tzßakal aj rakol âtin, aßan li Dios. Cui kßaxal nim li chßaßajquilal ut incßaß texrûk chixyîbanquil, têcßameb chak cuiqßuin ut lâin tinrakok âtin saß xbêneb,” chanquin reheb.- 2Ut lâin quinye reheb li teßrakok âtin saß êbên, “Têqßue retal chi us li cßaßru nequeßxye li yôqueb chi cuechßînc. Ut texrakok âtin saß xyâlal saß xbêneb, usta âcuech aj Israelil malaj ut li jalan xtenamit li cuanqueb saß êyânk. ~}|| {zzy*xwvMuetsrrHqqxpp7onm|ll7kkjihhfggf#ercc5aa`a_j^V]_\[ZYY.XMVVUBTOSSQQlPOOdNLKJIzH GG(FEE DLCBBIA@?>>=);:98765433u210//W.-r,,.+*t)) (''7&%$#E"!!Q sa>},c } 8 ^ ;iJuXl+2 Ut têcßut ajcuiß li râtin li Dios chiruheb lê ralal êcßajol. Junelic têserakßi reheb nak cuânkex saß lê rochoch ut nak yôkex chi bêc, nak oc êre chi cuârc, ut joßcan ajcuiß nak texcuaclîk.Qk2 Joßcan ut nak ninye êre nak checßûla li râtin li Dios saß lê chßôl ut saß lê râm. Têbacß chiru lê rukß ut saß lê pêquem re nak incßaß tâsachk saß êchßôl xbânunquil li naxye.j12 Cui têlokßoni li jalanil Dios, li Kâcuaß tâjoskßok saß êbên ut incßaß chic tixqßue chak li hab saß xbên li chßochß. Ut incßaß chic tâêlk chi châbil li ru lê racuîmk. Ut lâex texcâmk chi junpât saß li châbil chßochß li tixqßue êre li Kâcuaß.Ni2 Joßcan nak chebânuhak cuênt re nak incßaß têqßue êrib chi balakßic. Ut incßaß têcanab xlokßoninquil li Kâcuaß xban xlokßoninquil li jalanil dios chi moco têcuikßib êrib chiruheb.Mh2 Ut tixqßue ajcuiß chi qßuîc li rax pim saß lê cßalebâl re nak tâcuânk xtzacaêmkeb lê cuacax. Ut re ajcuiß nak tâcuânk chi nabal lê tzacaêmk lâex toj retal tâcßojlâk êchßôl.wgi2 Cui têbânu chi joßcan, li Dios tixqßue li hab saß xbên lê chßochß saß xkßehil. Tixqßue saß sakßehil ut tixqßue saß habalkße re nak tâêlk chi châbil li ru lê racuîmk. Tâcuânk nabal lê trigo, lê vino ut lê aceite.=fu2 Joßcan nak chebânu li cßaßru naxye saß li chakßrab li xinqßue êre anakcuan. Têra li Kâcuaß lê Dios ut texcßanjelak chiru chi anchal lê chßôl ut chi anchal lê râm.e2 Li naßajej aßan lokß chiru li Kâcuaß lê Dios. Aßan na-iloc re junelic chalen saß xticlajic li chihab junjûnk toj saß rosoßjic.d72 Abanan li naßajej li xic cuiß êre, aßan jun châbil naßajej. Cuan tzûl ut cuan ru takßa ut tßakresinbil xban li hab li naxqßue chak li Dios.Yc-2 Li naßajej li xic êre chirêchaninquil, aßan moco joß ta li naßajej Egipto li quex-el cuiß chak. Nak quexcuan chak saß li naßajej aßan, lâex nequex-au. Abanan toj nequetacuasi êrib xtßakresinquil.b2 Cui têbânu li naxye li chakßrab, tânajtokß rok lê yußam saß li naßajej li quiyechißîc reheb lê xeßtônil yucuaß joß ajcuiß êre lâex li ralal xcßajolex. Saß li naßajej aßan natauman li châbil echej joß li leche ut li xyaßal cab.[a12 Joßcan nak chebânu chi tzßakal re ru chixjunil li naxye saß lix chakßrab li Dios li yôquin chixkßaxtesinquil êre anakcuan re nak cauhak êchßôl chirêchaninquil li naßajej aßan li yechißinbil êre.p`[2 Lâex queril riqßuin xnakß êru chixjunil li quilajxbânu li Kâcuaß riqßuin lix nimal xcuanquilal.A_}2 Lâex nequenau cßaßru quixbânu li Kâcuaß re laj Datán ut laj Abiram, eb li ralal laj Eliab li ralal laj Rubén. Chixjunileb laj Israel yôqueb chirilbal nak quixjach rib li chßochß ut laj Datán ut laj Abiram queßtßaneß toj chi saß rochbeneb lix jun cablal, lix muhebâleb, ut chixjunil lix quetômk.^2 Ut lâex nequenau chanru nak li Kâcuaß quextenkßa chak saß li chaki chßochß nak toj mâjiß nequexcßulun saß li naßajej aßin.L]2 Lâex queril chanru nak li Kâcuaß quixsach ruheb chixjunileb li soldado aj Egipto ut quixsach ajcuiß eb lix cacuây ut lix carruaje. Queßosoß saß li Caki Palau nak yôqueb chêrâlinanquil.\y2 ut li milagros li quixbânu. Lâex queril cßaßru quixbânu re lix reyeb laj Egipto ut reheb chixjunileb lix tenamit..[W2 Anakcuan cheqßuehak retal nak eb lê cocßal incßaß queßril nak li Kâcuaß quexkßus. Lâex ban quex-iloc re lix lokßal, lix cuanquilal ut li sachba chßôlej,HZ 2 Cherahak biß li Kâcuaß lê Dios ut têbânu li cßaßru naxye saß li chakßrab ut lê taklanquil xban. Junelic têbânu li cßaßru naxye ut li cßaßru tenebanbil saß êbên xbânunquil.=Yu2 Lajêb xcâcßâleb ajcuiß lê xeßtônil yucuaß nak queßcôeb Egipto najter. Abanan li Kâcuaß lê Dios xexqßue chi qßuiânc joß xqßuial li chahim li cuanqueb chiru choxa.DX2 Li Kâcuaß aßan li têlokßoni xban nak aßan lê Dios. Lâex queril li sachba chßôlej li quixbânu riqßuin lix nimal xcuanquilal.Lajêb xcâcßâleb ajcuiß lê xeßtônil yucuaß nak queßcôeb Egipto najter. Abanan li Kâcuaß lê Dios xexqßue chi qßuiânc joß xqßuial li chahim li cuanqueb chiru choxa.1W]2 Chexucua ru li Kâcuaß lê Dios ut caßaj cuiß chiru aßan texcßanjelak. Chexcuânk saß tîquilal chiru. Ut caßaj cuiß saß xcßabaß aßan têbânu li juramento.zVo2 Joßcan nak lâex cherahakeb li jalaneb xtenamit xban nak lâex jalan ajcuiß êtenamit nak quexcuan chak Egipto./UY2 Aßan na-iloc reheb li mâcßaßeb xnaß xyucuaß joß ajcuiß eb li xmâlcaßan. Naxraheb li jalaneb xtenamit ut naxqßue xcua rucßaheb ut naxqßue ajcuiß rakßeb.T2 Xban nak li Kâcuaß lê Dios, aßan li nimajcual Dios. Mâcßaß chic junak Dios chiru aßan. Kßaxal nim xcuanquil saß xbêneb chixjunileb li cuanqueb xcuanquil ut xucuajel ru. Aßan incßaß naxsicß ru li ani tixra ut mâ ani naru tâtuminânk ru.JS2 Joßcan ut chalen anakcuan isihomak saß lê râm chixjunil li incßaß us. Chanchan nak têbânu li circuncisión. Chebânu ban li cßaßru naraj li Kâcuaß ut mêcacuubresi chic lê chßôl.wRi2 Li Kâcuaß Dios quixsicß ruheb lê xeßtônil yucuaß ut quixraheb. Ut quixsicß ajcuiß êru lâex xban nak lâex li ralal xcßajoleb aßan. Lâex li quixsicß êru saß xyânkeb chixjunileb li tenamit, joß yôquex chirilbal anakcuan.Q 2 Li Kâcuaß lê Dios, aßan laj êchal re chixjunil li choxa, joß ajcuiß li ruchichßochß ut li joß qßuial cuan chi saß.P#2 Têbânu li cßaßru naxye saß lix chakßrab li yôquin chixyebal êre anakcuan. Cui têbânu li cßaßru naxye li Kâcuaß, us texcuânk.O!2 ¿Cßaßru naraj li Kâcuaß lê Dios êriqßuin nak nequecßoxla lâex aj Israel? Li cßaßru naraj li Dios, aßan nak lâex têxucua ru li Kâcuaß lê Dios, ut texcuânk joß naraj aßan. Têra ut texcßanjelak chiru chi anchal lê chßôl ut chi anchal lê râm.ZN/2 Ut li Kâcuaß quixye cue, “Ayu anakcuan ut tatcßamok be chiruheb li tenamit nak teßxic re nak teßoc saß li châbil naßajej ut teßrêchani joß xinye reheb lix xeßtônil yucuaß riqßuin juramento.”@M{2 Lâin quincana saß li tzûl chiru caßcßâl cutan ut caßcßâl kßojyîn joß quinbânu xbên cua. Ut li Kâcuaß quirabi li cßaßru quintzßâma chiru. Ut incßaß quixsach êru.=Lu2 Xban aßan nak eb laj levita incßaß teßxcßul lix chßochß joß teßxcßul eb li rech aj Israel. Lix mâtaneb aßan, aßan li cßanjelac chiru li Dios, joß quixye li Kâcuaß.K92 Saß eb li cutan aßan li Kâcuaß quixxakabeb li ralal xcßajol laj Leví chi cßanjelac chiru li Kâcuaß ut chixpakonquil li Lokßlaj Câx li cuan cuiß lix contrato li Kâcuaß, ut chixtzßâmanquil li rosobtesinquileb li tenamit. Ut joßcan queßxbânu toj chalen anakcuan.J2 Nak queßel Mosera, queßcôeb Gudgoda. Queßel aran ut queßcôeb saß li naßajej Jotbata, li cuan cuiß nabal li rok haß.mIU2 Chirix aßan eb li ralal xcßajol laj Israel queßel Beerot-bene-jaacán ut queßcôeb saß li naßajej Mosera. Ut laj Aarón quicam ut quimukeß Mosera. Ut laj Eleazar qui-oc chokß aj tij chokß rûchil laj Aarón lix yucuaß.H!2 Ut lâin quincubeß cuißchic riqßuineb ut quinqßue li pec saß li câx li quinyîb joß quixye cue li Kâcuaß. Ut aran xocxo anakcuan. G2 Ut li Kâcuaß quixtzßîba cuißchic li lajêb chi chakßrab joß nak quixtzßîba xbên cua. Aßan li chakßrab li quixqßue êre saß li tzûl nak quiâtinac chak saß li xam saß li cutan nak quechßûtub êrib. Ut chirix aßan li Kâcuaß quixqßue cue.KF2 Joßcan nak lâin quinyîb li câx riqßuin li cheß acacia ut quinyîb ajcuiß cuib li perpôquil pec joß li queßjoreß. Ut quincßam saß cuukß li cuib chi pec nak quintakeß saß li tzûl. E2 Lâin tintzßîba chiru li pec li âtin li quintzßîba chiru li pec li xajor. Ut lâat tâxoqueb saß li câx li tâyîb”, chan.@D }2 Tojoßnak li Kâcuaß quixye cue, “Tâyîb cuib chic li perpôquil pec joß li cuib li queßjoreß ut tâcßam cuiqßuin saß li tzûl. Ut tâyîb ajcuiß jun li câx riqßuin cheß.C32 At Kâcuaß, aßaneb lâ tenamit. Aßaneb li sicßbil ruheb âban. Lâat cat-isin reheb Egipto riqßuin xnimal lâ cuanquilal, chanquin re li Dios.B92 Cui tâsach ruheb, eb laj Egipto li coâcuisi cuiß chak, teßxye, “Li Kâcuaß lix Dioseb incßaß quixcuy xcßambaleb saß li naßajej li quixyechißi reheb. Xicß quirileb. Joßcan nak quixcßameb saß li chaki chßochß re nak tixcamsiheb,” chaßakeb.At Kâcuaß, aßaneb lâ tenamit. Aßaneb li sicßbil ruheb âban. Lâat cat-isin reheb Egipto riqßuin xnimal lâ cuanquilal, chanquin re li Dios.QA2 Chijulticokß taxak âcue eb laj cßanjel châcuu, laj Abraham, laj Isaac ut laj Jacob. Mâqßue saß âchßôl lix cacuilal xchßôleb li tenamit aßin ut chacuy taxak lix mâusilaleb ut lix mâqueb.C@2 Quintijoc chiru li Kâcuaß ut quinye re: At nimajcual Dios, mâsach ru li tenamit aßin xban nak aßineb lâ tenamit li cacoleb riqßuin lix nimal âcuanquil nak cacuisiheb chak Egipto./?Y2 Joßcan nak lâin quincut cuib saß chßochß chi tijoc chiru li Kâcuaß chiru caßcßâl cutan ut caßcßâl kßojyîn xban nak li Kâcuaß quixye nak tixsach êru.l>S2 Junelic yôquex chixkßetkßetinquil êrib chiru li Kâcuaß chalen saß li cutan nak quinnau êru.x=k2 Ut aran Cades-barnea li Kâcuaß quixye êre: Texxic anakcuan chirêchaninquil li naßajej li quinqßue êre, chan. Abanan lâex quekßet li râtin li Kâcuaß lê Dios. Incßaß quepâb li cßaßru quixye êre chi moco quebânu li quixye.e<E2 Ut quechikß ajcuiß xjoskßil li Dios saß eb li naßajej Tabera, Masah, ut Kibrot-hataava.R;2 Ut lâin quinchap li cuacax oro li queyîb nak quexmâcob chiru li Dios ut quincßat saß xam. Chirix aßan quinjori ut quinqueßi ut lix poksil quincut saß li nimaß li yô chi xic saß li ru takßa.:2 Ut quijoskßoß ajcuiß li Kâcuaß riqßuin laj Aarón ut quiraj xsachbal. Abanan lâin quintijoc chirix laj Aarón re nak tâcolekß."9?2 Cßajoß nak quinxucuac xban nak quinumta xjoskßil li Kâcuaß ut naru texcamsi. Abanan jun sut chic li Kâcuaß quirabi li cßaßru quintzßâma chiru.82 Ut quincut cuib saß chßochß chiru li Kâcuaß joß quinbânu junxil. Ut chiru caßcßâl cutan ut caßcßâl kßojyîn incßaß quincuaßac chi moco quin-ucßac xban chixjunil li mâc li quebânu. Quebânu li mâusilal chiru li Kâcuaß ut quechikß xjoskßil.j7O2 Ut lâin quincut chi chßochß li cuib chi perpôquil pec li cuan saß cuukß, ut quinjor chêru.S6!2 Ut lâin quicuil nak yôquex chi mâcobc chiru li Kâcuaß lê Dios. Queyîb jun li cuacax oro re têlokßoni. Saß junpât quetzßektâna li chakßrab li quixqßue êre li Kâcuaß. Quekßet li râtin.532 Ut lâin quincubeß chak saß li tzûl nak toj lochlo li xam. Ut cuanqueb saß cuukß li cuib chi perpôquil pec li tzßîbanbil cuiß li contrato.A4}2 Canabin chixbânunquil li tincuaj. Tinsach ruheb chi junaj cua ut incßaß chic tâpatzßekß lix cßabaß jun sut rubel choxa. Ut lâin tinqßueheb chi tâmc lâ cualal âcßajol lâat. Kßaxal nabalakeb chiruheb aßan. Ut riqßuineb aßan tinyîb jun tenamit kßaxal cauheb rib chiruheb aßan”, chan li Dios.32 Ut li Kâcuaß quixye cue: Lâin quinqßue retal nak li cristian aßin kßaxal cauheb xchßôl. Incßaß nequeßabin chicuu.z2o2 Ut li Kâcuaß quixye cue, “Ayu. Cuben chi junpât xban nak eb li cristian li cacuisiheb chak Egipto incßaß us yôqueb chixbânunquil. Queßxtzßektâna lin chakßrab li quinqßue reheb ut queßxyîb lix dios chßîchß re teßxlokßoni.-1U2 Nak ac xnumeß li caßcßâl cutan ut li caßcßâl kßojyîn li Kâcuaß quixqßue cue li perpôquil pec li tzßîbanbil cuiß li contrato li quixbânu êriqßuin.v0g2 Ut li Kâcuaß quixqßue cue li cuib chi perpôquil pec li tzßîbanbil cuiß li contrato. Li Dios quixtzßîba riqßuin rußuj rukß li âtin li quixye êre nak quiâtinac chak saß li xam nak chßutchßûquex lâex saß xtôn li tzûl.h/K2 Nak lâin quintakeß saß xbên li tzûl chixcßulbal li perpôquil pec li tzßîbanbil cuiß lix contrato li Dios, quincana saß li tzûl caßcßâl cutan ut caßcßâl kßojyîn. Incßaß quincuaßac chi moco quin-ucßac.c.A2 Nak cuanquex Horeb quechikß xjoskßil li Dios. Joßcan nak li Kâcuaß quixsach raj êru.-'2 Chijulticokß êre chanru nak quechikß chak xjoskßil li Kâcuaß lê Dios nak cuanquex saß li chaki chßochß. Chalen saß li cutan nak quex-el chak Egipto toj chalen anakcuan nak cuanquex saß li naßajej aßin, yôquex chixkßetkßetinquil êrib chiru li Kâcuaß.,,S2 Joßcan nak chenauhak nak mâcuaß xban xtîquilal lê chßôl nak li Kâcuaß tixqßue êre li châbil naßajej. Lâex cau êchßôl ut incßaß nequetau xyâlal.'+I2 Moco xban ta xtîquilal lê chßôl nak li Dios tixqßue cherêchani li naßajej aßan. Târisiheb ban xban nak kßaxal yibru lix naßlebeb ut xban ajcuiß nak tento tixbânu li cßaßru quixyechißi riqßuin juramento reheb lê xeßtônil yucuaß, laj Abraham, laj Isaac, ut laj Jacob.h*K2 Nak li Kâcuaß lê Dios târisiheb li cristian aßan saß li tenamit li xic cuiß êre, mêye nak xban xtîquilal lê chßôl nak li Dios tixqßue cherêchani li naßajej aßan. Li Dios xrisiheb aßan xban lix mâusilaleb.2)_2 Joßcan ut chenauhak nak li Kâcuaß lê Dios tâxic chêru. Chanchanak li xam li yô chixcßatbal chixjunil. Aßan tânumtâk saß xbêneb nak yôkex chi xic. Aßan tâtenkßânk êre chirisinquileb saß li naßajej aßan ut tixsach ruheb chi junpât. Li Kâcuaß tixbânu joß quixyechißi êre."(?2 Ut nînkeb ajcuiß li cristian ut kßaxal cauheb rib. Ac êrabiom resil nak mâ ani naru naxcol rib chiruheb li ralal xcßajol laj Anac, li nimla cuînk.!' ?2 Abihomak lâex aj Israel. Anakcuan texnumekß jun pacßal li nimaß Jordán re texnumtâk saß xbêneb li qßuila tenamit li cuanqueb aran ut têrêchani lix naßajeb. Eb aßan kßaxal cauheb rib chêru lâex. Ut lix tenamiteb nînkeb ut sutsûqueb saß tzßac kßaxal najt xteram.U&%2Joß nak quixsach ruheb li xnînkal ru tenamit li Dios li quexnumeß cuiß chak, joßcan ajcuiß nak tixsach êru lâex cui nequecanab xbânunquil li cßaßru naxye li Kâcuaß lê Dios, chan laj Moisés.%2Abanan cui lâex tâsachk saß êchßôl li Kâcuaß lê Dios ut cui têcuikßib êrib chiruheb li jalanil dios re xlokßoninquileb, lâin ninye êre nak relic chi yâl tâsachekß êru.Joß nak quixsach ruheb li xnînkal ru tenamit li Dios li quexnumeß cuiß chak, joßcan ajcuiß nak tixsach êru lâex cui nequecanab xbânunquil li cßaßru naxye li Kâcuaß lê Dios, chan laj Moisés.j$O2Chinak ban saß êchßôl nak li Kâcuaß, aßan li naqßuehoc lê cuanquil chi biomocß. Naxbânu aßan re nak tâtzßaklok ru li contrato li quixbânu riqßuineb lê xeßtônil yucuaß joß yô chixbânunquil êre anakcuan.w#i2Incßaß taxak têcßoxla nak riqßuin lê cuanquil ut riqßuin lê metzßêu cuan chixjunil li cßaßru êre."2Nak cuanquex saß li chaki chßochß quixqßue li maná re têcuaß, li incßaß naubil ru xbaneb lê xeßtônil yucuaß. Quixtakla li raylal saß êbên re têcubsi êrib ut re xyalbal êrix re nak us tex-êlk mokon nak cuânkex saß li naßajej aßan.4!c2Aßan quicßamoc be chêru nak quexnumeß chak saß li nimla chaki chßochß li xiu xiu cuiß cuânc. Aran cuanqueb li cßantiß li nequeßcamsin. Cuanqueb ajcuiß eb laj xôcß. Ut xecuy ajcuiß li chaki el. Ut nak mâcßaß li haß, li Kâcuaß quirisi li haß saß li cacuil sakônac re têrucß.e E2Nak acak xtam li cßaßru êre, incßaß taxak tênimobresi êrib. Ut incßaß taxak tâsachk saß êchßôl nak li Kâcuaß lê Dios, aßan li qui-isin chak êre Egipto, li quexcuan cuiß chak chokß rahobtesinbil môs.  2 Nabalakeb chic lê cuacax ut lê carner. Ut tâtâmk ajcuiß lê plata ut lê oro. Chixjunil li cßaßru cuan êre tânabalokß.mU2 Tâcuulak xkßehil nak têyîb lê rochoch chi châbil ut tâcuânk ajcuiß lê tzacaêmk chi nabal.{q2 Cheqßuehak retal chi us re nak incßaß têcanab xpâbanquil li Kâcuaß lê Dios. Junelic têbânu li chakßrab li quixqßue êre. Chebânuhak lê taklanquil li quixqßue. Junelic taxak têbânu chixjunil li yôquin chixyebal êre anakcuan.2 Sa texcuaßak toj retal tâcßojlâk êchßôl. Ut texbantioxînk chiru li Kâcuaß lê Dios xban li châbil naßajej li tixqßue êre.=u2 Saß li naßajej aßan mâcßaß tâpaltok êre. Incßaß tâpaltokß chêru lê tzacaêmk. Saß eb li pec li cuanqueb aran têrisi li hierro. Ut saß eb li tzûl têrisi li cobre.@{2Saß li chßochß aßan na-el chi us li acuîmk. Na-el li trigo, li cebada, li uvas, li higos ut li granadas. Ut na-el ajcuiß li olivo. Ut cuan chi nabal li aceite ut li xyaßal cab.C2Li Kâcuaß lê Dios yô chêcßambal saß jun li châbil naßajej. Aran cuan nabal li rok haß, li yußam haß, ut li nimaß, joß eb ajcuiß li haß li nequeßel chak saß eb li tzûl. 2Joßcan nak chebânuhak li cßaßru nequexchakßrabi cuiß li Kâcuaß lê Dios. Chebânu li cßaßru naraj li Dios ut chexucua ru.{2Chijulticokß êre nak li Kâcuaß lê Dios naxtijeb li ralal xcßajol joß nak li yucuaßbej naxtij li ralal xcßajol.q]2Chiru li caßcßâl chihab incßaß quikßeloß lê rakß chi moco quisîpoß lê rok nak cuanquex aran.V'2Usta quexcanab chixcuybal raylal ut chixcuybal êtzßocajic, abanan mokon quixqßue li maná re têcuaß, li mâ jun sut êcuaßom chi moco lê xeßtônil yucuaß queßcuaßoc re. Quixbânu chi joßcan re nak têqßue retal nak mâcuaß caßaj cuiß riqßuin li cua yoßyo cuiß li cuînk. Riqßuin ban li âtin li naxye li Kâcuaß.A}2Chijulticokß êre chanru nak li Kâcuaß lê Dios quicßamoc be chêru chiru caßcßâl chihab nak cuanquex chak saß li chaki chßochß. Quixtakla li raylal saß êbên re xyalbal êrix, ut re têcubsi êrib, ut re ajcuiß nak tixnau cßaßru cuan saß lê chßôl, ma têbânu lix chakßrab malaj ut incßaß. }2Qßuehomak êchßôl chixbânunquil chixjunil li chakßrab li yôquin chixyebal êre anakcuan re nak tâcuânk lê yußam ut texnabalokß ut tex-oc chi cuânc saß li naßajej li quixyechißi li Dios reheb lê xeßtônil yucuaß riqßuin juramento. 2Mêrocsi saß lê rochoch li cßaß re ru tzßektânanbil xban li Dios. Mêqßue êrib chi sachecß xbaneb re nak incßaß texsachekß ajcuiß lâex. Xicß ban têril chixjunileb. Tento nak teßsachekß ru chi junaj cua xban nak ac kßaxtesinbil re sachecß.\32Têcßat chixjunileb lix yîbanbil dios. Mêrahi ru li plata ut li oro li cuan chiru lix dioseb ut mêxoc chokß êre mâre anchal têtzßek êrib xbaneb, xban nak li Kâcuaß xicß narileb lix yîbanbil dios.Mêrocsi saß lê rochoch li cßaß re ru tzßektânanbil xban li Dios. Mêqßue êrib chi sachecß xbaneb re nak incßaß texsachekß ajcuiß lâex. Xicß ban têril chixjunileb. Tento nak teßsachekß ru chi junaj cua xban nak ac kßaxtesinbil re sachecß..W2Li Kâcuaß tixkßaxtesiheb lix reyeb saß êrukß. Têcamsiheb ut mâ ani chic tâjulticânk reheb. Mâ ani tixcuy êsumenquil lâex. Têsach ban ruheb chixjunileb. 2Tâcuulak xkßehil nak li Kâcuaß lê Dios tixkßaxtesiheb saß êrukß. Tixsach lix cuanquileb ut tixsacheb ru chi junaj cua.wi2Chi caßchßinkil li Kâcuaß lê Dios târisiheb li tenamit aßan chêru nak yôkex chi xic. Incßaß naru têsacheb ru chi junaj cua re nak incßaß teßtâmk li joskß aj xul saß lê naßaj re nak incßaß texchßißchßißîk xbaneb.~ w2Mexxucuac chiruheb xban nak li Kâcuaß lê Dios li cuan êriqßuin, aßan li kßaxal nim xcuanquil chêtenkßanquil. 2Ut tixseßbesiheb xbaneb li chßub li tixtakla re xtiubaleb toj retal nak teßosokß chixjunileb, usta yôkeb chixmukbal ribeb chêru. -2Riqßuin xnakß êru lâex xeril li sachba chßôlej ut li milagro li quixbânu li Kâcuaß riqßuin xnimal xcuanquil nak quexrisi saß li raylal li cuanquex cuiß. Ut joßcan ajcuiß tixbânu li Kâcuaß lê Dios riqßuineb li tenamit aßin li yôqueb chixqßuebal êxiu. '2Abanan, mexxucuac chiruheb. Chinak ban saß êchßôl cßaßru quixbânu li Kâcuaß lê Dios re laj faraón ut reheb chixjunileb laj Egipto. %2Mâre têye chi ribil êrib, “Eb li tenamit aßin kßaxal cauheb rib chiku lâo. ¿Chanru nak târûk takisiheb saß li naßajej aßin?”oY2Tento nak têsach ruheb chixjunileb li tenamit li tixkßaxtesi saß êrukß li Kâcuaß lê Dios. Incßaß têruxtâna ruheb chi moco têril xtokßobâl ruheb. Ut mêlokßoniheb lix yîbanbil dios re nak incßaß tâsachekß êru.J2Li Kâcuaß tâcolok êre chiruheb li yajel. Incßaß têyajeni li yibru yajel li queßxcßul eb laj Egipto nak cuanquex chak aran. Tixtakla ban li yajel saß xbêneb li xicß nequeßiloc êre.`;2Kßaxal cuißchic nabal lê rosobtesinquil tixqßue li Kâcuaß chiruheb chixjunileb li tenamit. Mâ jun êre incßaß ta teßcuânk ralal xcßajol, joß cuînk joß ixk. Ut teßcuânk ajcuiß li raleb lê quetômk.U%2 Li Kâcuaß texra ut texrosobtesi ut tixqßue chi qßuiânc lê ralal êcßajol ut târosobtesiheb. Ut tixqßue ajcuiß chi nabalocß li ru lê racuîmk. Tixqßue nabal lê trigo, lê vino ut lê aceite. Tixqßue nabal li ral lê cuacax ut lê carner saß li naßajej li quixyechißi riqßuin juramento reheb lê xeßtônil yucuaß.]52 Cui lâex têqßue retal li chakßrab aßin ut cui têqßue êchßôl chixbânunquil, li Kâcuaß lê Dios tixbânu joß quixye saß li contrato ut târuxtâna êru joß quixyechißi reheb lê xeßtônil yucuaß..W2 Joßcan nak cheqßuehak retal ut têbânu chixjunil li naxye li chakßrab ut têbânu lê taklanquil li quixqßue li Dios. Têbânu chixjunil li tinye êre anakcuan.7i2 Abanan li Kâcuaß moco tixcanab ta chi incßaß tixqßue chixtojbal xmâc li ani xicß na-iloc re. Tixqßue ban chixtojbal xmâc. Ut tixsach ruheb li nequeßtzßektânan re.'2 Joßcan nak chenauhak nak li Kâcuaß lê Dios, aßan li tzßakal Dios. Aßan châbil ut tîc xchßôl chixbânunquil li cßaßru naxyechißi ut naruxtâna ruheb li nequeßrahoc re li Dios ut nequeßxbânu li cßaßru naxye toj saß xnabalil xtasalil li ralal xcßajol.2Quixsicß ban êru xban nak nequexra ut xban nak quiraj xbânunquil li quixyechißi reheb lê xeßtônil yucuaß nak texrisi Egipto. Joßcan nak quexrisi riqßuin xcuanquil saß li naßajej li quexcuan cuiß chokß rahobtesinbil môs rubel xcuanquil laj faraón.!2Moco xban ta nak kßaxal nabalex joß eb li tenamit jun chßol chic nak quixsicß êru li Dios ut quexra, xban nak lâex moco qßuihex ta.s~a2Têbânu chi joßcan xban nak lâex jun xsantil tenamit li Kâcuaß lê Dios. Li Kâcuaß lê Dios quisicßoc êru saß xyânkeb chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß re nak lâexak lix tenamit. Ut kßaxal lokßex chiru li Dios.}2Li cßaßru tento têbânu, aßan aßin: têsach chi junaj cua lix artaleb. Têsach chixjunil li joß qßuial cuan saß li naßajej li nequeßxlokßoni cuiß li jalanil dios. Têsach lix jalam ûcheb lix Asera xcßabaß ut têcßat chixjunileb lix yîbanbil dios.s|a2Cui texsumlâk riqßuineb, teßrisi ribeb lê ralal êcßajol riqßuin li Kâcuaß ut teßoc chixlokßoninquil li jalanil dios. Riqßuin aßan tâchâlk xjoskßil li Kâcuaß saß êbên ut saß junpât tâsachekß êru chi junaj cua.!{=2Incßaß texsumlâk riqßuineb ut incßaß têsumubeb lê rabin riqßuineb li ralal eb aßan, chi moco têsumubeb lê ralal riqßuin lix rabin eb aßan.`z;2Li Kâcuaß lê Dios tixkßaxtesiheb saß êrukß re nak texpletik riqßuineb ut texnumtâk saß xbêneb. Incßaß têbânu li contrato riqßuineb, chi moco têril xtokßobâl ruheb. Têsach ban ruheb chi junaj cua.Gy 2Li Kâcuaß lê Dios tâocsînk êre saß li naßajej li têrêchani lâex. Târisiheb chêru li cuukub chi xnînkal ru tenamit. Aßaneb laj heteo, eb laj gergeseo, eb laj amorreo, eb laj cananeo, eb laj ferezeo, eb laj heveo, ut eb laj jebuseo. Eb li tenamit aßin cauheb rib ut kßaxal nînkeb xcuanquil chêru lâex.3xa2Joßcan nak takaqßue retal ut takabânu chixjunil li naxye saß li chakßrab, joß quixye ke li Kâcuaß re nak cuânko saß tîquilal chiru li Dios”, chaßakex reheb.w2Li Kâcuaß quixye ke nak takabânu chixjunil li chakßrab aßin ut takaxucua ru li Kâcuaß li kaDios re nak tânajtokß rok li kayußam ut us toêlk riqßuin li cßaßru takabânu joß nak cuanco anakcuan.Joßcan nak takaqßue retal ut takabânu chixjunil li naxye saß li chakßrab, joß quixye ke li Kâcuaß re nak cuânko saß tîquilal chiru li Dios”, chaßakex reheb.-vU2Abanan li Kâcuaß coxrisi chak aran Egipto ut coxcßam chak arin re tixqßue ke li naßajej aßin li quixyechißi riqßuin juramento reheb li kaxeßtônil yucuaß.`u;2Riqßuin xnakß ku xkil li sachba chßôlej ut li milagros li quixbânu li Kâcuaß. Xkil li xnînkal ru raylal li quixtakla li Kâcuaß saß xbêneb laj Egipto ut saß xbên laj faraón rochbeneb li ralal xcßajol.+tQ2Ut lâex têye reheb, “Najter cuanco chak Egipto chokß rahobtesinbil môs chiru laj faraón. Abanan li Kâcuaß corisi chak Egipto riqßuin xnimal xcuanquilal.,sS2Ut saß eb li cutan teßchâlk eb lê ralal êcßajol teßxpatzß êre cßaßru aj e chixjunil li chakßrab ut li taklanquil li quixqßue ke li Kâcuaß li kaDios.r2Ut têrisiheb saß li naßajej eb li xicß nequeßiloc êre nak yôkex chi xic saß lê naßaj joß quixye êre li Kâcuaß._q92Chebânuhak li tîquilal ut li châbilal joß nacuulac chiru li Kâcuaß re nak us tex-êlk ut tex-oc chi cuânc saß li châbil naßajej li quixyechißi riqßuin juramento li Kâcuaß reheb lê xeßtônil yucuaß.Zp/2Qßuehomak ban êchßôl chixbânunquil li naxye êre li Kâcuaß Dios. Chebânuhak chi anchal êchßôl li cßaßru naxye saß li chakßrab li quixqßue êre. Mêcanab xbânunquil lê taklanquil xban li Dios.loS2Joßcan nak mêyal rix li Kâcuaß lê Dios joß quebânu nak cuanquex chak saß li naßajej Masah.(nK2Xban nak li Kâcuaß lê Dios li cuan êriqßuin najoskßoß nak têlokßoni li jalanil dios. Naru najoskßoß saß êbên ut mâre tixsach êru chi junaj cua.imM2Incßaß têlokßoni li jalanil dios li nequeßxlokßoni li cuanqueb chi xjun sutam lê tenamit.l)2 Chelokßonihak li Kâcuaß lê Dios ut caßaj cuiß chiru aßan texcßanjelak. Ut nak têbânu junak juramento, têbânu saß xcßabaß aßan.&kG2 Nak sa cuânkex, incßaß taxak tâsachk saß êchßôl li Kâcuaß lê Dios, li qui-isin chak êre Egipto, li quexcuan cuiß chak chokß rahobtesinbil môs.Vj'2 Lâex têrêchani eb li cab ac yîbanbil chi châbil rochben li cßaßak re ru cuan chi saß, usta mâcuaß lâex xexyîban re. Têrêchani ajcuiß eb li becbil haß, usta mâcuaß lâex xexbecoc re. Ut têrêchani eb li acuîmk uvas ut olivos. Têrêchani chixjunil aßin ut textzacânk chi châbil usta mâcuaß lâex xex-acuoc re.i2 Li Kâcuaß lê Dios texqßue chi cuânc saß li naßajej li quixyechißi chak reheb lê xeßtônil yucuaß, laj Abraham, laj Isaac ut laj Jacob. Quixye nak tixqßue êre li xnînkal ru tenamit li kßaxal chßinaßus, usta mâcuaß lâex xexyîban re.Vh'2 Têtzßîba ajcuiß chiru rokechal lê rochoch joß ajcuiß chiru lê puerta.wgi2Têbacß chêrukß li chakßrab aßin ut têbacß ajcuiß saß êpêquem re nak junelic cuânk saß êchßôl.Cf2Ut têchßolob xyâlal chiruheb lê ralal êcßajol. Rajlal têcßut lix yâlal chiruheb saß lê rochoch, ut nak yôkex chi bêc, joß ajcuiß nak oc êre chi cuârc ut nak texcuaclîk.`e;2Lê chakßrabinquil li yôquin chixyebal êre anakcuan, tento tâcanâk saß êchßôl.jdO2Têra li Kâcuaß lê Dios chi anchal êchßôl, chi anchal êcßaßux ut chi anchal êmetzßêu.Mc2Abihomak, lâex aj Israel, li Kâcuaß li kaDios, aßan jun ajcuiß.2b_2Lâex aj Israel, abihomak li yôquin chixyebal. Qßuehomak êchßôl chixbânunquil li cßaßru naraj li Kâcuaß re nak us tex-êlk ut re nak texnabalokß nak cuânkex saß li châbil naßajej li na-el cuiß chi nabal li sahil echej joß quixye êre li Kâcuaß lix Dioseb lê xeßtônil yucuaß.Ta#2Tincßut li chakßrab chêru re nak lâex ut eb lê ralal êcßajol ut eb lê ri têxucua ru li Kâcuaß lê Dios. Junelic têbânu lix chakßrab ut lê taklanquil xban re nak tânajtokß rok lê yußam.;` s2Aßaneb aßin li chakßrab ut lê taklanquil li quixye li Kâcuaß lê Dios nak tincßut chêru re nak têbânu nak cuânkex saß li naßajej li oc êre chirêchaninquil anakcuan.d_C2!Chebânu chixjunil li naxye êre li Kâcuaß lê Dios re nak cuânk lê yußam ut us tex-êlk riqßuin li cßaßru têbânu ut re ajcuiß nak najt texcuânk saß li naßajej li quixqßue êre li Kâcuaß re têrêchani.}^u2 Joßcan nak cheqßuehak retal ut têbânu li cßaßru naxye êre li Kâcuaß lê Dios. Mêcanab xbânunquil. Têbânu ban chixjunil li naxye li Kâcuaß.Chebânu chixjunil li naxye êre li Kâcuaß lê Dios re nak cuânk lê yußam ut us tex-êlk riqßuin li cßaßru têbânu ut re ajcuiß nak najt texcuânk saß li naßajej li quixqßue êre li Kâcuaß re têrêchani.]2Abanan, lâat tatchâlk cuißchic ut tatcanâk arin cuiqßuin re nak târûk tinqßue âcue chixjunileb li chakßrab, ut lê taklanquil ut lê tijbal. Ut lâat tâcßut chiruheb re nak teßxbânu chi joßcan saß li naßajej li tinqßue reheb”, chan li Kâcuaß.D\2Tatxic ut tâye reheb nak teßsukßîk saß lix muhebâleb.a[=2Us raj nak eb li cualal incßajol incßaß teßxjal xcßaßuxeb. Junelic raj teßxxucua cuu. Junelic raj teßxbânu li cßaßru naxye saß lin chakßrab re nak junelic us teßêlk joß eb ajcuiß li ralal xcßajoleb.Z-2Li Kâcuaß quirabi li cßaßru xeye cue ut quixye cue, “Lâin xcuabi chixjunil li queßxye âcue eb li tenamit aßin. Us li cßaßru xeßxye.YY-2At Kâcuaß Moisés, tatjilok cuißchic lâat ut tâcuabi chixjunil li cßaßru tixye li Kâcuaß li kaDios. Chirix aßan tâye ke cßaßru tixye ut lâo takabi ut takabânu li cßaßru tixye ke”, chanqueb.X!2¿Ma cuan ta biß chic junak qui-abin re lix yâb xcux li yoßyôquil Dios nak quiâtinac saß xam joß nak quikabi lâo ut incßaß xcam?#WA2Abanan, ¿cßaßut nak takaqßue kib chi câmc? To-osokß xban li xam li kßaxal xiu xiu. Incßaß chic takacuy cui li Dios tââtinak cuißchic kiqßuin.oVY2Ut queßxye cue, “Li Kâcuaß li kaDios quixcßut chiku lix lokßal ut lix cuanquilal. Xkabi lix yâb xcux nak quiâtinac chak saß li xam. Nakanau nak li Dios naru naâtinac riqßuineb li cuînk ut incßaß teßcâmk li cuînk.gUI2Nak querabi lix yâb xcux li Kâcuaß nak quiâtinac chak saß li kßojyîn ru ut yô chi cßatc li tzûl, eb li nequeßcßamoc be ut eb li nequeßtaklan saß xbêneb li junjûnk xtêpaleb laj Israel queßcuulac cuiqßuin.WT)2Aßaneb aßin li chakßrab li quixqßue êre li Kâcuaß nak chßutchßûquex chêjunilex saß xtôn li tzûl. Li Kâcuaß quiâtinac chi cau xyâb xcux saß li xam, ut saß li chok li kßojyîn ru. Ut mâcßaß chic quixye. Chirix aßan quixtzßîba li chakßrab aßan chiru li cuib chi perpôquil pec, ut quixqßue cue li pec aßan. ~}|{{:zz%y9xwvYutsrpqqFoo,nnmkjcjiThPgeddcbaa/`__W^o]}\\ ZZYjXX W;UTFSS!RyQQ"PP)ONML KDJIIFHHHFEEhEDDMCCCCDC BBRB@l@>==d<[;982766h553321k00 /=..,-_,+*))(6'8&&$#""Q! < b)4GgnJ m ! - _\ x& G2Nak eb laj levita teßxqßue jun li bôyx malaj ut jun li carner li toj sâj re lix cßatbil mayej, eb laj tij teßxcßul lix tel, lix câlam re, ut lix puj.| s2Mâcßaß teßxcßul rochbeneb li ras rîtzßin xban nak lix mâtaneb aßan, aßan li cßanjelac chiru li Kâcuaß.m  W2Eb laj tij ut li jun chßol chic li ralal xcßajol laj Leví incßaß teßrêchani lix chßochßeb joß eb li jun chßol chic laj Israel. Eb aßan teßxcßul xcomon li mayej li nacßatman chiru li Kâcuaß. Aßan li teßrêchani. 92Incßaß tixnimobresi rib chiruheb li rech tenamitil. Ut incßaß tixcanab xbânunquil li cßaßru naxye li chakßrab. Tixqßue ban xchßôl chixbânunquil chi tzßakal re ru saß êyânk lâex aj Israel re nak najt tâcuânk saß lix cuanquil joß eb ajcuiß li ralal xcßajol.2Li chakßrab aßan cuânk riqßuin ut rajlal cutan târil xsaß joß najtil yoßyo re nak tixtzol rib chixxucuanquil ru li Kâcuaß lix Dios ut re ajcuiß nak tixbânu lix taklanquil joß ajcuiß li cßaßru tzßîbanbil saß li chakßrab.Incßaß tixnimobresi rib chiruheb li rech tenamitil. Ut incßaß tixcanab xbânunquil li cßaßru naxye li chakßrab. Tixqßue ban xchßôl chixbânunquil chi tzßakal re ru saß êyânk lâex aj Israel re nak najt tâcuânk saß lix cuanquil joß eb ajcuiß li ralal xcßajol.(K2Nak tâoc saß xcuanquil li rey tixtakla xtzßîbanquil saß junak hu retalil li chakßrab li cuan riqßuineb laj levita aj tij re nak junelic cuânk riqßuin.2Chi moco naru tâcuânk nabalak rixakil xban nak naru naxjal lix naßleb xbaneb. Chi moco naru nacuan nabalak x-oro ut nabalak xplata.y2Li rey li têxakab incßaß naru nak cuânk nabalak xcacuây. Chi moco târûk tixtaklaheb li tenamit chixsicßbal xtzßakob lix cacuây saß li tenamit Egipto xban nak li Kâcuaß quixye nak incßaß chic naru texsukßîk saß li naßajej aßan.J2Naru têxakab lê rey, abanan li rey li têxakab, tento nak li Kâcuaß lê Dios tâsicßok ru saß êyânk. Incßaß naru têxakab junak chi taklânc saß êbên cui mâcuaß êrech tenamitil.p[2Nak tex-oc saß li naßajej li tixqßue êre li Kâcuaß, nak ac xerêchani ut cuânkex chic aran, mâre têye, “Takaj junak karey re tâtaklânk saß kabên joß eb li tenamit li cuanqueb chi xjun sutam li kanaßaj”, chaßkex.%2 Chixjunileb li tenamit teßrabi resil li tâcßulmânk ut teßxucuak. Ut ma ani chic tixkßetkßeti rib chiruheb laj tij ut laj rakol âtin.+2 Cui cuan junak naxkßetkßeti rib chiruheb laj tij ut laj rakol âtin ut incßaß tixbânu li teßxye eb aßan li yôqueb chi cßanjelac chiru li Kâcuaß lê Dios, tento nak tâtenebâk câmc saß xbên aßan. Tento nak têrisi li mâusilal saß êyânk lâex aj Israel.!2 Checßûluban saß êchßôl li chakßrab li teßxcßut chêru ut lê tijbal xbaneb. Têbânu chi tzßakal re ru li cßaßru teßxye êre.+Q2 Abanan tento nak têbânu li cßaßru nequeßxye eb aßan saß li naßajej li tixsicß ru li Dios. Cheqßue retal nak têbânu chixjunil li cßaßru teßxye êre.;~q2 Texxic riqßuineb laj tij xcomoneb li ralal xcßajol laj Leví ut texxic riqßuin laj rakol âtin. Eb aßan teßxtzßil rix lê chßaßajquilal ut teßxye êre cßaßru têbânu.Q}2Cui cuan li nimla chßaßajquil li incßaß naru têrak âtin saß xbên, usta camsînc, usta pletic malaj ut cuechßînc, têcßameb li cristian saß li naßajej li quixsicß ru li Kâcuaß lê Dios.K|2Li ani teßyehok re nak cuan xmâc, aßaneb li xbên li teßcutuk re chi pec. Chirix aßan, eb li jun chßol chic teßxcut chi pec. Chi joßcaßin têrisi saß êyânk li naßleb li incßaß us.{2Abanan tento nak cuânk cuib malaj oxib tâyehok re nak cuan xmâc. Incßaß naru tâcamsîk cui jun ajcuiß li tâyehok nak cuan xmâc.tzc2Cui yâl, têcßam li cuînk malaj ut li ixk aßan chirix li tenamit ut têcuti chi pec toj retal tâcâmk.;yq2Cui lâex têrabi resil li cßaßru yôqueb chixbânunquil, tento nak têtzßil rix chi us re rilbal ma yâl nak yôqueb chixbânunquil li mâusilal aßan saß li tenamit Israel.x 2riqßuin xlokßoninquil li jalanil dios, malaj li sakße, li po ut li chahim chi ac xye êre li Kâcuaß nak incßaß têbânu.w#2Mâre cuânk junak cuînk malaj ixk saß eb li tenamit li tixqßue êre li Kâcuaß li tixkßet li contrato ut tâmâcobk chiru li Kâcuaßv 2Mêmayeja chiru li Kâcuaß lê Dios li bôyx malaj ut li carner li cuanqueb xpaltil. Xicß naril li Kâcuaß li mayej li cuan xpaltil.cuA2Ut micuan êjalam ûch re têlokßoni, xban nak li Kâcuaß lê Dios xicß naril eb aßan.\t32Mêrau li cheß re xlokßoninquil li jalanil dios lix Asera, chi moco têqßue chixcßatk lix artal li Kâcuaß lê Dios.Ut micuan êjalam ûch re têlokßoni, xban nak li Kâcuaß lê Dios xicß naril eb aßan.s%2Chesicßak li rakba âtin saß tîquilal re nak tânajtokß rok lê yußam ut têrêchani li naßajej li tixqßue êre li Kâcuaß lê Dios.r 2Laj rakol âtin li têxakab incßaß teßrisi xcuanquil li tîquilal ut incßaß teßxsicß ru li ani teßxbânu usilal re. Incßaß cheßtuminâk ruheb xban nak li ani naxcßul xtumin incßaß chic naxtau xyâlal ut incßaß narakoc âtin saß tîquilal.Zq/2Têxakab laj rakol âtin ut eb li teßtaklânk saß xbêneb li junjûnk xtêpaleb saß eb lê tenamit li tixqßue êre li Kâcuaß lê Dios. Ut eb aßan teßrakok âtin saß xbêneb lê tenamit saß tîquilal.gpI2Li junjûnk tixqßue lix mayej aß yal chanru li rosobtesinquil quiqßueheß xban li Kâcuaß. o;2Oxib sut chiru li chihab chixjunileb li cuînk teßxic chiru li Kâcuaß lê Dios saß li naßajej li tixsicß ru. Aßaneb aßin li oxib sut: li ninkße nak nequecuaß li caxlan cua li mâcßaß xchßamal, li ninkße nak nequemayeja li xbên ru lê racuîmk, ut li ninkße nak nequeyîb lê cocß muhebâl riqßuin rukß cheß. Mâ ani tixcßut rib chiru li Kâcuaß chi mâcßaß li tixcßam chokß xmayej.n'2Cuukub cutan texninkßeîk re xlokßoninquil li Kâcuaß lê Dios saß li naßajej li tixsicß ru. Li Kâcuaß lê Dios tâosobtesînk êre ut tixqßue êre nabal li ru lê racuîmk. Târosobtesi chixjunil li cßaßru têbânu. Relic chi yâl tâsahokß saß êchßôl.3ma2Tâsahokß saß êchßôl lâex êrochben lê ralal êcßajol, eb lê môs ixk ut eb lê môs cuînk. Ut tâsahokß ajcuiß saß xchßôleb laj levita, eb li jalaneb xtenamit li cuanqueb saß lê naßaj, ut eb li mâcßaß xnaß xyucuaß joß eb ajcuiß li xmâlcaßan li cuanqueb saß lê tenamit.l%2 Nak ac xesicß ru lê racuîmk trigo ut nak ac xesicß ru lê uvas, têyîb lê cocß muhebâl riqßuin rukß cheß ut têbânu lê ninkße.k32 Julticak êre nak junxil lâex chak rahobtesinbil môs aran Egipto. Joßcan nak qßuehomak lê chßôl chixbânunquil chixjunil li chakßrab aßin.%jE2 Ut tâsahokß saß êchßôl chiru li Kâcuaß lê Dios saß li naßajej li quixsicß ru re têlokßoni cuiß. Tâsahokß saß êchßôl lâex êrochben lê ralal êcßajol joß eb ajcuiß lê môs ixk ut lê môs cuînk. Ut tâsahokß ajcuiß saß xchßôleb laj levita ut eb li jalaneb xtenamit li cuanqueb saß êyânk ut eb li mâcßaß xnaß xyucuaß joß eb ajcuiß li xmâlcaßan li cuanqueb saß êyânk.[i12 Li ninkße li têbânu, aßan re xlokßoninquil li Kâcuaß lê Dios. Ut li mayej li têqßue, aßan li joß qßuial na-ala saß êchßôl xqßuebal, aß yal chanru lê rosobtesinquil xban li Kâcuaß lê Dios.Oh2 Cuukub xamân xtiquibanquil xxocbal li ru lê trigo nak texninkßeîk.9gm2Chiru cuakib cutan têcuaß li caxlan cua li mâcßaß xchßamal. Saß xcuuk li cutan têchßutub êrib chixlokßoninquil li Kâcuaß lê Dios, ut mâ jun li cßanjel têbânu.f 2Têpom li tib ut têtzaca saß li naßajej li tixsicß ru li Kâcuaß lê Dios. Ut cuulajak chic texsukßîk saß lê muhebâl.He 2Têmayeja ban saß li naßajej li tixsicß ru li Dios re têlokßoni cuiß. Aran texmayejak re li ninkße Pascua saß li ecuu nak oc re li sakße, saß li hônal nak quex-el chak aran Egipto.d}2Incßaß naru têmayeja li xul re li ninkße Pascua yalak bar saß eb lê tenamit li tixqßue êre li Kâcuaß lê Dios.vcg2Chiru cuukub cutan incßaß tâcuânk li cßaßru nachßamobresin saß lê naßaj. Tento nak têchoy xtzacanquil saß li kßojyîn aßan lix tibel li xul li têmayeja saß li ecuu re li xbên cutan. Incßaß têcanab li relaß re cuulaj.(bK2Incßaß têtzaca tib riqßuin li caxlan cua cuan xchßamal. Chiru cuukub cutan têcuaß li caxlan cua mâcßaß xchßamal, li caxlan cua re rahil chßôlej. Têbânu chi joßcan re nak junelic tâjulticokß êre chanru nak quex-el chak Egipto saß junpât, li bar quexrahobtesîc cuiß.a2Nak têbânu li ninkße Pascua re xlokßoninquil li Kâcuaß lê Dios, texxic saß li naßajej li tixsicß ru li Kâcuaß re têlokßoni cuiß. Ut aran têcamsi jun li xul li têsicß ru saß xyânkeb lê quetômk chokß re lê mayej chiru li Kâcuaß.6` i2Saß li po Abib têbânu li ninkße Pascua re xlokßoninquil li Kâcuaß lê Dios xban nak chiru li po Abib quexrisi chak li Kâcuaß saß li naßajej Egipto chiru kßojyîn.v_g2Abanan, incßaß naru têtzaca xquiqßuel. Têhoy ban lix quiqßuel saß chßochß joß nak nequehoy li haß.z^o2Têtzaca li xul aßan saß eb lê tenamit. Usta muxbil êru usta incßaß muxbil êru, naru têtzaca joß nak nequetzacaheb li quej.Abanan, incßaß naru têtzaca xquiqßuel. Têhoy ban lix quiqßuel saß chßochß joß nak nequehoy li haß.^]72Abanan incßaß naru têqßue chokß mayej chiru li Kâcuaß junak xul cui cuan rêcß, malaj ut cui yêk rok, malaj ut mutzß li ru. Cui incßaß tzßakal re ru incßaß naru têmayeja chiru li Kâcuaß lê Dios.\-2Rajlal chihab êrochben lê ralal êcßajol têtzaca xtibel li xul aßan chiru li Kâcuaß saß li naßajej li tixsicß ru re têlokßoni cuiß.U[%2Têkßaxtesi re li Kâcuaß lê Dios li xbên ral lê cuacax li têlom, ut li xbên ral lê carner li têlom. Incßaß têqßue chi cßanjelac li xbên ral lê bôyx ut mêbes rix li xbên ral lê carner.$ZC2Mêcßoxla nak chßaßaj chokß êre xcanabanquil libre lê môs. Julticokß êre nak quicßanjelac chêru chiru cuakib chihab ut incßaß terto xtojbal joß eb li tojbil môs. Cui têbânu chi joßcan, li Kâcuaß lê Dios texrosobtesi ut us tex-êlk riqßuin chixjunil li têbânu.uYe2Cui naxye êre chi joßcan, têxakab lê môs chiru li puerta ut têhop lix xic riqßuin jun li chßîchß kßes rußuj. Aßan retalil nak tâcanâk chokß êmôs chi junaj cua. Joßcan têbânu riqßuin lê môs, usta ixk, usta cuînk.,XS2Abanan, mâre lê môs tixye êre nak incßaß naraj êlc êriqßuin xban nak nequexra ut naxraheb ajcuiß lê ralal êcßajol, ut naxnau nak us cuânk êriqßuin.IW 2Chijulticokß êre chanru nak quexcuan chak lâex chokß rahobtesinbil môs aran Egipto ut li Kâcuaß lê Dios quicoloc chak êre. Joßcan nak lâin xinqßue êre li chakßrab aßin anakcuan.GV 2Têqßue ban lix quetômk li têrisi saß xyânk lê re. Ut têqßue chi nabal li ru lê racuîmk ut lê vino. Joß chanru nak quexrosobtesi li Kâcuaß, joßcan nak têqßue li cßaßru re.CU2 Ut nak tâêlk êriqßuin, mêtakla chi mâcßaß cuan re.LT2 Cui têlokß junak êmôs êrech aj Israel, usta cuînk usta ixk, cuakib chihab ajcuiß tâcßanjelak chêru. Saß xcuuk li chihab têrisi. Libre chic tâcanâk ut incßaß tento tixtoj li relic.DS2 Junelic tâcuânk nebaß saß lê tenamit. Joßcan nak lâin ninye êre nak têtenkßaheb lê ras êrîtzßin ut têtenkßaheb ajcuiß li nebaß ut li tenkßâc nequeßraj saß êtenamit.R2 Cheqßue ban chi anchal êchßôl ut chi nabal li cßaßru târaj. Ut li Kâcuaß texrosobtesi riqßuin chixjunil li cßaßru nequebânu.HQ 2 Micuan yibru naßleb saß lê chßôl ut mêye “Lâin incßaß tinqßue cßaßru re chi toß xban nak cuulac re li xcuuk li chihab nak incßaß teßxqßue rêkaj li nequeßxtoßoni.” Cui incßaß nequeqßue chi toß li cßaßru naraj, naru tixyâba xcßabaß li Dios ut li Dios tixqßue saß êbên li mâc xebânu.WP)2Têtenkßa chi anchal êchßôl ut têtoßoni re li joß qßuial li târaj ru.BO2Cui junak lê rech tenamitil nebaß saß junak reheb lê tenamit li tixqßue êre li Kâcuaß lê Dios, mêkßetkßeti êrib chixtenkßanquil. Têtenkßa ban chi incßaß minbilak êru.7Ni2Li Kâcuaß lê Dios texrosobtesi joß quixyechißi êre. Ut tâcuânk nabal lê tumin re têqßue chi toß reheb nabal li xnînkal ru tenamit. Abanan lâex mâ bar têpatzß êtumin chi toß. Lâex nimak lê cuanquil saß xbêneb nabal li tenamit. Abanan mâ ani tâcuânk xcuanquil saß êbên lâex.6Mg2Texrosobtesi cui têpâb chi anchal lê chßôl li cßaßru xye êre li Kâcuaß lê Dios ut têbânu li cßaßru naxye saß li chakßrab li yôquin chixyebal êre anakcuan.L+2Cui têbânu chi joßcan, incßaß tâcuânk nebaßil saß êyânk. Li Kâcuaß lê Dios texrosobtesi chi us saß li naßajej li tixqßue êre.|Ks2Li jalan xtenamiteb teßxtoj lix cßaseb, abanan lê rech tenamitil têcuy xmâqueb. Incßaß teßxtoj lix cßaseb.uJe2Joßcaßin têbânu. Li ani quixqßue chi toß lix tumin tixcuy xmâc li ani cuan xcßas riqßuin. Incßaß naru tixye reheb li rech aj Israel nak tixtoj lix cßas xban nak li Kâcuaß quixye nak incßaß chic tento nak teßxtoj xcßas.OI 2Rajlal cuukub chihab têcuy xmâqueb li ani cuanqueb xcßas êriqßuin.vHg2Li tzacaêmk aßin reheb laj levita xban nak incßaß xeßxcßul lix chßochßeb. Ut reheb ajcuiß li jalaneb xtenamit, li mâcßaß xnaß xyucuaß ut reheb ajcuiß li xmâlcaßan li cuanqueb saß lê tenamit. Eb aßan târûk teßtzacânk toj tâcßojlâk xchßôleb. Ut li Kâcuaß lê Dios texrosobtesi re nak us tex-êlk riqßuin chixjunil li cßaßru têbânu.G 2Rajlal ox ox chihab, nak rakecß re li chihab, têcßam li junjûnk saß xlajêtkil chixjunil li ru lê racuîmk re xcßulanquil saß lê tenamit.Li tzacaêmk aßin reheb laj levita xban nak incßaß xeßxcßul lix chßochßeb. Ut reheb ajcuiß li jalaneb xtenamit, li mâcßaß xnaß xyucuaß ut reheb ajcuiß li xmâlcaßan li cuanqueb saß lê tenamit. Eb aßan târûk teßtzacânk toj tâcßojlâk xchßôleb. Ut li Kâcuaß lê Dios texrosobtesi re nak us tex-êlk riqßuin chixjunil li cßaßru têbânu.F92Ut julticokß êre xqßuebal reheb laj levita li cuanqueb saß lê tenamit xban nak eb aßan incßaß xeßxcßul lix chßochß joß nak xecßul lâex.E2Ut chiru li tumin aßan têlokß li cßaßru têraj chokß re lê mayej. Naru têlokß li cuacax, li carner, li vino, malaj ut jalan ucßa ac xchßamoß. Ut lâex rochbeneb lê jun cablal textzacânk aran chiru li Kâcuaß ut tâsahokß saß êchßôl. D2naru têjal ru lê mayej riqßuin tumin. Ut li tumin aßan têcßam saß li naßajej li quixsicß ru li Dios re têlokßoni cuiß. C;2Abanan, cui kßaxal najt cuan li naßajej li quixsicß ru li Dios re têlokßoni cuiß, ut cui incßaß naru xcßambal lê mayej toj aran xban xnajtil,fBG2Ut texxic saß li naßajej li sicßbil ru xban li Kâcuaß bar têlokßoni cuiß. Ut aran chiru li Kâcuaß têtzaca li junjûnk saß xlajêtkil li ru lê racuîmk, li acß vino ut li aceite joß ajcuiß li xbên ral lê cuacax ut li xbên ral lê carner. Têbânu chi joßcan re nak têtzol êrib chixxucuanquil ru li Kâcuaß lê Dios chi junelic.hAK2Rajlal chihab tento nak têqßue re li Kâcuaß li junjûnk saß xlajêtkil li ru lê racuîmk.#@A2Incßaß naru têtzaca xtibel li xul li nacam yal xjunes. Naru têqßue reheb li jalaneb xtenamit li cuanqueb saß êyânk ut eb aßan naru teßxtzaca. Malaj ut naru têcßayi reheb li jalan xtenamit li yôqueb chi numecß saß lê naßaj. Incßaß naru têtzaca xtibel li xul aßan xban nak lâex jun santil tenamit chiru li Kâcuaß lê Dios. Ut mêchik xtibel li chßina chibât saß xyaßal xtuß lix naß.S2Incßaß naru têtzaca li cocß xul li nequeßrupupic ut nequeßxmululi ribeb, insecto xcßabaßeb.G= 2li cigueña, li sakiquil, li abubilla, joß ajcuiß li sotzß.6<i2li pelícano, ut li qßuila pây ru li cuarom,D;2li qßuila pây ru li cuarom ut li qßuila pây ru li jotz,7:k2li nimla xul avestruz, ut li cuarom ut li jotz,(9M2ut li qßuila pây ru li tzßok,Z8/2 li cßuch li kßek rix joß ajcuiß li cak rix ut li cßaß chic ru chi cßuchil,x7k2 Ut eb li incßaß naru nequetzaca, aßaneb aßin: laj tßiu, li soßsol li kßek rix, ut li soßsol li cak rix,;6s2 Cuanqueb li xul li nequeßrupupic naru xtzacanquil._592 Cui mâcßaß xxicß ut mâcßaß xta rix incßaß naru nequetzaca xban nak muxbil ru. 42 Ut xcomoneb li xul li cuanqueb saß li palau ut saß eb li nimaß, naru nequetzaca li car li cuanqueb xxicß ut li cuan xta rixeb.L32Joßcan ajcuiß li âk. Incßaß naru nequetzaca xban nak usta cuib li rixißij, abanan incßaß nequeßxhab xcuaheb xcaß sut. Incßaß naru têtzaca xtibel chi moco naru têchßeß cui camenak.C22Incßaß naru têtzaca li xul li incßaß nequeßxhab xcuaheb xcaß sut ut mâcßaß cuib rixißij. Incßaß naru nequetzaca li camello, chi moco li imul, chi moco li tejón xban nak usta nequeßxhab xcuaheb xcaß sut, abanan moco cuib ta li rixißij. Incßaß naru têtzaca xtibel li xul aßan xban nak muxbil ru.u1e2Naru têtzaca xtibel li xul li jun ajcuiß lix xâla rok ut cuib rixißij, li nequeßxhab xcuaheb xcaß sut.c0A2ut li qßuila pây ru li quej ut li yuc, joß ajcuiß li carner li nacuan saß qßuicheß.W/)2Aßaneb aßin li xul li naru têtzaca xtibel: li bôyx, li carner, li chibât,H. 2Incßaß têtzaca li cßaßru tzßektânanbil xban li Kâcuaß.m-U2Lâex jun santil tenamit chiru li Kâcuaß lê Dios. Saß xyânkeb chixjunileb li xnînkal ru tenamit li cuanqueb saß ruchichßochß li Dios quixsicß êru ut lâex li tenamit li kßaxal lokß saß xyânkeb li jun chßôl chic.>, y2Lâex ralal xcßajol li Kâcuaß lê Dios. Joßcan nak incßaß têset lê tibel xban xrahil êchßôl chirix junak camenak, chi moco têjo lê rismal li cuan saß xbên lê pêquem.A+}2 Tixbânu chi joßcan cui têbânu li quixye êre li Kâcuaß lê Dios. Chebânu chixjunil li chakßrab li yôquin chixyebal êre anakcuan. Ut cuânkex saß tîquilal chiru li Kâcuaß.@*{2 Ut mêxoc chokß êre li cßaßru ac kßaxtesinbil re sachecß re nak tânumekß xjoskßil li Kâcuaß. Ut li Kâcuaß târil xtokßobâl êru ut aßan tâuxtânânk êru. Texqßue chi nabalocß joß quixye reheb lê xeßtônil yucuaß riqßuin juramento.Tixbânu chi joßcan cui têbânu li quixye êre li Kâcuaß lê Dios. Chebânu chixjunil li chakßrab li yôquin chixyebal êre anakcuan. Ut cuânkex saß tîquilal chiru li Kâcuaß.%)E2 Têchßutub saß xyi li tenamit chixjunil li cßaßak re ru cuan saß li tenamit aßan ut têcßat chixjunil li tenamit joß ajcuiß li cßaßru cuan chi saß chokß cßatbil mayej chiru li Kâcuaß lê Dios. Ut poßbilak chic li tenamit aßan chi junaj cua. Incßaß chic tâyîbâk.((K2 tento nak teßcamsîk chi chßîchß chixjunileb li cuanqueb saß li tenamit aßan. Teßsachekß ru chi junaj cua, joß cristian, joß eb ajcuiß lix quetômk.'2 Cui têrabi resil têtzßil rix chi us. Cui têqßue retal nak yâl nak cuan li yôqueb chixbânunquil li mâusilal aßan,&#2 nak cuanqueb cuînk incßaß useb xnaßleb yôkeb chixcßambal xbe li tenamit chixlokßoninquil li jalan Dios li incßaß xelokßoni lâex.^%72 Nak cuânkex chic saß li naßajej li tixqßue êre li Kâcuaß, mâre tâabîk resil$%2 Ut chixjunileb laj Israel teßxucuak nak teßrabi resil li cßaßru tâcßulmânk. Ut mâ ani chic saß êyânk tixbânu li mâusilal aßan.:#o2 Tâcutekß chi pec toj retal tâcâmk xban nak quixye êre nak têtzßektâna li Kâcuaß lê Dios li qui-isin chak êre Egipto li quexcuan cuiß chak chokß rahobtesinbil môs.$"C2 Abanan têcamsi li xyehoc êre nak têlokßoniheb li jalanil dios. Ut lâex xbên texcutuk re chi pec. Ut chirix aßan, eb li tenamit teßcutuk re chi pec.|!s2 Mêbânu li cßaßru naxye chi moco têrabi. Mêril xtokßobâl ru, chi moco têruxtâna ru, chi moco têcol rixeb." ?2 Mâre tixye êre nak têlokßoni lix dioseb li tenamit li cuanqueb yalak bar saß li naßajej aßin, joß li cuanqueb chi nachß ut li cuanqueb chi najt.Q2 Cui ani tixye êre saß mukmu nak têlokßoni li jalanil dios, mêbânu chi joßcan. Mêbânu aßan usta lê ras, usta lê ralal malaj ut lê rabin, usta lê rixakil li nequera, usta li tzßakal êramîg li tâyehok êre nak têlokßoniheb li jalanil dios li incßaß xelokßoni ruheb, chi moco xeßxlokßoni lê naß êyucuaß.32 Têqßue chi camsîc li profeta aj balakß malaj ut li naxchßolob xyâlal li matcß cui teßxye êre nak têkßetkßeti êrib chiru li Kâcuaß lê Dios li qui-isin chak êre Egipto li quexcuan cuiß chokß rahobtesinbil môs. Incßaß châbil aßan xban nak quixye êre nak têtzßektâna li Kâcuaß ut têcanab xbânunquil li chakßrab li quixqßue êre. Tento nak têrisi li mâusilal saß êyânk.N2 Aß li Kâcuaß lê Dios, aßan li têpâb ut aßan li têlokßoni. Chebânuhak li chakßrab li quixqßue êre ut têbânu lê taklanquil xban. Chexcßanjelak chiru ut chepâb chi anchal êchßôl.Z/2 mêpâb li cßaßru tixye êre li profeta aßan, chi moco li naxye xyâlal li matcß. Li Kâcuaß lê Dios yôk chixyalbal êrix re rilbal ma nequera li Kâcuaß chi anchal êchßôl ut chi anchal êmetzßêu.|s2 Cui nacßulman li cßaßru tixye ut tixye ajcuiß êre “Takalokßoni li jalanil dios ut tocßanjelak chiruheb”, '2 Mâre junak profeta malaj junak li naxye xyâlal li matcß tâcuulak êriqßuin ut tixye resil junak milagro malaj ut junak sachba chßôlej.|s2 Têbânu chixjunil li cßaßru xinye êre. Mêqßue xtzßakob li cuâtin, chi moco têcßos li cßaßru xinye êre.2 Nak texlokßonînk chiru li Kâcuaß lê Dios, mêbânu li incßaß us joß nequeßxbânu li jalan xtenamiteb nak nequeßxlokßoni lix yîbanbil dioseb. Nequeßxbânu li mâusilal toj retal nak nequeßxcßat li ralal xcßajol chokß xmayejeb chiru lix jalanil dios.Têbânu chixjunil li cßaßru xinye êre. Mêqßue xtzßakob li cuâtin, chi moco têcßos li cßaßru xinye êre.]52 Nak ac cuânkex chic saß li naßajej ut nak ac xeßsacheß ruheb, mêqßue êrib chi balakßîc xbaneb. Mêpatzßi lix jalanil dios ut mêye nak têlokßoniheb li jalanil dios joß nak nequeßxlokßoni eb aßan. 2 Li Kâcuaß lê Dios tixsach ruheb chixjunileb li xnînkal ru tenamit li cuanqueb saß li naßajej li texxic cuiß chi cuânc lâex.nW2 Chebânu chi anchal êchßôl chixjunil li yôquin chixyebal êre re nak us tex-êlk joß eb ajcuiß lê ralal êcßajol li teßcuânk mokon. Us tex-êlk xban nak yôkex chixbânunquil li us ut li tîc chiru li Kâcuaß lê Dios.dC2 Aran saß li naßajej li sicßbil ru têqßue li mayej li tâcßatmânk chi jun saß xbên lix artal li Kâcuaß. Ut têqßue ajcuiß li mayej li têtzaca xtibel ut têmayeja xquiqßuel saß xbên lix artal li Kâcuaß.32 Abanan têcßam lê mayej li ac kßaxtesinbil re Dios saß li naßajej li sicßbil ru xban li Kâcuaß ut têcßam ajcuiß aran li ac yechißinbil.R2 Mêtzaca li quicß re nak us tex-êlk riqßuin li cßaßru têbânu. Ut re ajcuiß nak us teßêlk lê ralal êcßajol li teßcuânk mokon xban nak yôkex chixbânunquil li tîquilal chiru li Kâcuaß._92 Incßaß naru têtzaca li quicß. Têhoy ban saß chßochß joß nak nequehoy li haß.5e2 Abanan, incßaß naru têtzaca lix quiqßueleb li xul xban nak li quicß, aßan li naqßuehoc xyußam li xul. Ut incßaß naru têtzaca li naqßuehoc yußam rochben li tib.$C2 Joß nak nequetzaca xtibel li quej, joßcan ajcuiß nak têtzaca. Eb li cristian li muxbil ruheb naru teßxtzaca, joß eb ajcuiß li incßaß muxbil ruheb.sa2 Cui najt cuan li naßajej li tixsicß ru li Dios re tâlokßonîk cuiß, naru têcamsi li xul li têsicß ru saß xyânkeb lê quetômk li quixqßue êre li Kâcuaß. Ut naru têtzaca saß lê tenamit lix tibel li joß qßuial têraj.x k2 Ut nak li Kâcuaß lê Dios naxnimobresi lê naßaj joß quixye êre, naru têtzaca li tib yalak jokße têraj. 2 Chebânuhak cuênt re nak incßaß têcanabeb laj levita chi mâcßaß cuan reheb joß najtil texcuânk saß ruchichßochß.W )2 Têtzaca ban li mayej aßan chiru li Kâcuaß saß li naßajej li tixsicß ru li Kâcuaß lê Dios. Joßcan têbânu lâex, ut eb lê ralal êcßajol, eb lê môs ixk ut eb lê môs cuînk, joß eb ajcuiß laj levita li cuânkeb saß lê tenamit. Ut tâsahokß saß êchßôl chiru li Kâcuaß riqßuin chixjunil li cßanjel têbânu.f G2 Abanan li mayej li nequeqßue chiru li Kâcuaß incßaß naru têtzaca saß lê tenamit, joß li junjûnk saß xlajêtkil li ru lê racuîmk, ut lê vino, ut lê aceite, joß ajcuiß li xbên ral lê cuacax, ut li xbên ral lê carner. Ut incßaß naru têtzaca saß lê tenamit li mayej li nequeqßue nak nequeyechißi re li Dios xbânunquil li cßaßak re ru, ut li mayej li na-ala saß êchßôl xqßuebal, joß ajcuiß li mayej li nequetaksi chiru li Kâcuaß sa lê rukß.} u2 Caßaj cuiß lix quiqßuel li xul incßaß naru têtzaca. Tento nak têhoy saß chßochß joß nak nequehoy li haß.{2 Abanan naru têcamsiheb li xul li têtzaca yalak bar cuanquex, joß nak nequetzaca xtibel li quej. Naru têtzaca li joß qßuial têraj, aß yal joß qßuial tixqßue êre li Kâcuaß. Naru nequextzacan usta muxbil êru, usta incßaß muxbil êru.E2 Caßaj cuiß saß li naßajej li tixsicß ru li Kâcuaß saß lix naßajeb li jun xtêpaleb laj Israel naru têqßue lê cßatbil mayej. Ut aran ajcuiß têbânu li yôquin chixyebal êre.C2 Chebânu cuênt nak incßaß têcßat lê mayej yalak bar.<s2 Ut nak cuânkex saß li naßajej aßan tâsahokß saß êchßôl lâex chiru li Kâcuaß lê Dios. Tâsahokß saß êchßôl lâex êrochben lê ralal êcßajol, ut eb lê môs cuînk ut eb lê môs ixk ut êrochben ajcuiß eb laj levita li cuanqueb saß êyânk. Eb aßan incßaß queßxcßul lix naßajeb.oY2 Li Kâcuaß lê Dios tixsicß ru jun li naßajej li tâlokßonîk cuiß. Ut lâex têcßam aran lê mayej li têqßue re li Kâcuaß. Têcßam aran lê cßatbil mayej ut li mayej li junjûnk saß xlajêtkil, ut li mayej li na-ala saß êchßôl xqßuebal, joß ajcuiß li mayej li têqßue nak nequeyechißi xbânunquil li cßaßak re ru re li Kâcuaß Dios.~w2 Nak acak xexcuulac jun pacßal li nimaß Jordán, li Kâcuaß texcanab chi cuânc aran. Texcuânk saß tuktûquil usilal xban nak incßaß chic tixqßueheb li xicß nequeßiloc êre chi pletic êriqßuin, usta cuanqueb chi xjun sutam lê naßaj.zo2 Toj mâjiß nequexcuulac saß li naßajej li tixqßue êre li Kâcuaß li texcuânk cuiß saß tuktûquil usilal.!2 Saß li naßajej aßan incßaß chic têbânu joß nakabânu lâo saß li naßajej aßin. Anakcuan nakabânu joß nakaj lâo chikajûnkal.2_2 Saß li naßajej aßan texcuaßak chiru li Kâcuaß lê Dios ut tâsahokß saß êchßôl lâex êrochben lê ralal êcßajol xban nak li Kâcuaß lê Dios xexrosobtesi.`;2 Ut aran têcßam lê mayej xul ut têcamsi ut têcßat re xqßuebal xlokßal li Kâcuaß. Ut têcßam ajcuiß lê mayej li junjûnk saß xlajêtkil joß ajcuiß li mayej li na-ala saß êchßôl xqßuebal. Têcßam ajcuiß lê mayej li ac xeyechißi re li Kâcuaß. Ut aran ajcuiß têmayeja li xbên ral lê cuacax ut li xbên ral lê carner.~32 Li Kâcuaß ban tâsicßok ru li naßajej bar têlokßoni cuiß lix cßabaß. Ut lâex texxic saß li naßajej aßan chixlokßoninquil li Kâcuaß.}2 Abanan nak lâex têlokßoni li Kâcuaß lê Dios, mêbânu joß nequeßxbânu eb aßan nak nequeßxlokßoni li jalanil dios.|2 Têjucß chi junaj cua lix artaleb. Têjori li pec li nequeßlokßonin cuiß ut têcßat ajcuiß li cheß li nequeßxlokßoni cuiß lix Asera lix dioseb. Sachomak ruheb chi junaj cua chixjunil li yîbanbil dios re nak mâ ani chic tâjulticânk re lix cßabaßeb. {2 Têsach chi junaj cua chixjunileb li naßajej li nequeßxlokßoni cuiß li jalanil dios eb li tenamit li têrêchani. Têjucß chi junaj cua lix artal li cuanqueb saß eb li tzûl, ut saß xbên bol, joß eb ajcuiß li cuanqueb rubel li cheß li nînkeb xmu.z 52 Aßaneb aßin li chakßrab ut lê taklanquil li tento têbânu nak cuânkex saß li naßajej li tixqßue êre li Kâcuaß lix Dioseb lê xeßtônil yucuaß. Chebânu li cßaßru naxye saß li chakßrab aßin joß najtil texcuânk saß li naßajej li tixqßue êre li Kâcuaß."y?2 Nak ac xerêchani li naßajej ut nak cuânkex chic aran, têbânu chixjunil li chakßrab ut lê taklanquil li yôquin chixchßolobanquil chêru anakcuan.6xg2 Chi sêb texxic jun pacßal li nimaß Jordán chirêchaninquil li naßajej li quixyechißi êre li Kâcuaß lê Dios. Têrêchani ut texcuânk aran.Nak ac xerêchani li naßajej ut nak cuânkex chic aran, têbânu chixjunil li chakßrab ut lê taklanquil li yôquin chixchßolobanquil chêru anakcuan.jwO2 Eb li tzûl aßin cuanqueb jun pacßal li nimaß Jordán saß xjayal li na-oc cuiß li sakße saß li ru takßa Arabá li cuanqueb cuiß eb laj cananeo. Nachß cuanqueb riqßuineb li nînki ji re More chiru li tenamit Gilgal.4vc2 Nak li Kâcuaß texcßam saß li naßajej li têrêchani, têye resilal lê rosobtesinquil saß li tzûl Gerizim. Ut saß li tzûl Ebal têye resilal lê tzßektânanquil.huK2 Ut textzßektânâk cui incßaß têbânu li chakßrab li quixqßue êre li Kâcuaß lê Dios. Textzßektânâk cui têtzßektâna lê taklanquil li xinye êre ut cui têlokßoni li jalanil dios li incßaß xenau ru junxil.#tA2 Tex-osobtesîk cui têbânu li naxye saß li chakßrab li quixqßue êre li Kâcuaß lê Dios, li chakßrab li yôquin chixchßolobanquil chêru anakcuan.ksQ2 Anakcuan oc cue chixyebal êre chanru nak naru tex-osobtesîk ut chanru nak naru textzßektânâk.r/2 Mâ ani tixcuy êsumenquil. Li Kâcuaß lê Dios tixbânu joß quixye êre. Tixqßueheb xxiuheb chixjunileb ut teßxucuak êban yalak bar texxic.q2 Chixjunil li naßajej li texnumekß cuiß, êrehak lâex. Naticla chak saß li chaki chßochß nacuulac Líbano. Naticla cuan cuiß li nimaß Eufrates ut nacuulac toj cuan cuiß li palau Mediterráneo. Chixjunil li naßajej li texbêk cuiß, êrehak.Np2 Cui têbânu chi joßcan, li Kâcuaß târisiheb li tenamit chêru nak yôkex chi oc saß li naßajej aßan. Lâex texnumtâk saß xbêneb li tenamit nînkeb xcuanquil ut kßaxal cauheb rib chêru.No2 Chebânu chi anchal êchßôl chixjunil li chakßrab li xinye êre. Ut cherahak li Kâcuaß lê Dios ut chebânu chixjunil lê taklanquil xban. Têbânu chi anchal êchßôl li cßaßru naxye êre. n2 Cui têbânu li yôquin chixyebal êre, tânajtokß rok lê yußam ut tânajtokß rok lix yußameb lê cocßal saß li naßajej li quixqßue li Kâcuaß reheb lê xeßtônil yucuaß. Texcuânk aran joß najtil tâcuânk li choxa saß xbên li ruchichßochß.kmQ2 Ut têtzßîba ajcuiß chiru li rokechal lê rochoch, joß ajcuiß chire lê be chiru li oquebâl. z~}}<|{{)z7y[yx wvv:uu tHrqpplo>nmzl5kk6ihh"g|ff+ee=ddc~a;_~^b^ ]\_[EZ^YXXPWWVUU&TTSSRQP]OO8N|MLLKJJ5IHHGmFzEDCCBXA@?R>?=<<;l::9b88#77}7F66=5L433v2f10//X--H,,+))~(( 'B&%4$$ ##!!|! {uubVKjNgGyl_  < _r5ip122Ut li xbên ralal tâcuânk tento nak tixcßam xcßabaß li camenak re nak lix cßabaß incßaß tâsachekß saß xyânkeb laj Israel.;1q2Cui cuibak cuînk cuanqueb saß jun chi cab, ut li jun tâcâmk ut tixcanab li rixakil chi mâcßaß ralal xcßajol, li ixk aßan tento tâcßamekß xban li rîtzßin li camenak re nak tâcuânk ralal xcßajol saß xcßabaß li camenak. Incßaß tâsumlâk li ixk riqßuin junak mâcuaß xcomon li camenak.[012Mêbacß xtzßûmal re lê bôyx nak yô chi cßanjelac re risinquil rix li trigo./)2Abanan incßaß tixcßul numenak caßcßâl chi tzßûm. Cui tixcßul numenak caßcßâl chi tzßûm tâcßutekß xxutân chiruheb li tenamit.H. 2Ut li cuan xmâc tâtenebâk li saqßuecß saß xbên. Ut laj rakol âtin tixye re nak tixhupub rib saß chßochß ut tâqßuehekß lix tzßûm chiru laj rakol âtin, aß yal chanru lix mâc. - =2Cui cuan li yôqueb chi pletic, eb aßan teßxic riqßuin laj rakol âtin. Ut laj rakol âtin tixtzßil rix li ani cuan xmâc ut li ani mâcßaß xmâc.,%2Chijulticokß êre nak quexcuan chak Egipto chokß rahobtesinbil môs. Joßcan nak yôquin chixqßuebal êre li chakßrab aßin re têbânu.8+k2Ut nak têsicß ru li uvas, mêsicß ru xcaß sut. Têcanab ban reheb li jalan xtenamiteb, ut reheb li mâcßaßeb xnaß xyucuaß, ut reheb ajcuiß li xmâlcaßan.Chijulticokß êre nak quexcuan chak Egipto chokß rahobtesinbil môs. Joßcan nak yôquin chixqßuebal êre li chakßrab aßin re têbânu.-*U2Nak têsicß ru li cheß olivo, mêsicß xcaß sut. Canabomak ban reheb li jalan xtenamiteb, ut reheb li mâcßaßeb xnaß xyucuaß, joß eb ajcuiß li xmâlcaßan.5)e2Ut nak yôkex chixsicßbal li ru lê racuîmk, cui xsach saß êchßôl jarubak jôb lê trigo, mexsukßi chixxocbal. Canabomak ban reheb li jalan xtenamiteb, ut reheb li mâcßaß xnaß xyucuaß, joß eb ajcuiß li xmâlcaßan re nak li Kâcuaß lê Dios texrosobtesi riqßuin chixjunil li têbânu.d(C2Chijulticokß êre nak lâex rahobtesinbil môs nak quexcuan chak Egipto ut li Kâcuaß lê Dios qui-isin chak êre saß li naßajej aßan. Joßcan nak lâin yôquin chixqßuebal êre li chakßrab aßin re nak têbânu.8'k2Mêbânu mâusilal reheb li jalaneb xtenamit li cuanqueb saß êyânk, joß eb ajcuiß li mâcßaß xnaß xyucuaß. Ut incßaß têcßul chokß prenda li rakß li xmâlcaßan.I& 2Eb li naßbej yucuaßbej incßaß teßcamsîk xban lix mâqueb li ralal xcßajol, chi moco li alal cßajolbej teßcamsîk xban lix mâqueb lix naß xyucuaßeb. Li junjûnk tixtoj rix lix mâc.%2Têtoj lê môs rajlal cutan nak toj mâjiß na-oc li sakße. Mêcanab chokß re cuulaj xban nak nebaß ut naraj ru lix tojbal re xnumsinquil li cutan. Mâre anchal tixyâba xcßabaß li Kâcuaß xban nak incßaß xêtoj chi ticto ut saß êbên tâcanâk li mâc.${2Mêrahobtesiheb lê môs nebaß li tenkßâc naraj, usta lê rech aj Israelil usta jalan xtenamit li cuan saß êyânk.^#72 Têkßaxtesi ban lix prenda nak toj mâjiß na-oc li sakße re nak tixtzßap rib riqßuin lix tßicr nak oc re chi cuârc. Li cuînk tixbantioxi chêru ut tâcuulak chiru li Kâcuaß lê Dios li cßaßru têbânu.j"O2 Cui nebaß li xtoßonin êriqßuin, mêxoc li tßicr li xqßue chokß prenda chiru jun kßojyîn.k!Q2 Texcanâk ban chirix cab ut li cuînk li xtoßonin êriqßuin tixcßam li prenda ut tixqßue êre.  2 Nak têtoßoni li cßaßak re ru re lê ras êrîtzßin, mex-oc saß rochoch chixcßulbal li tßicr tixqßue êre chokß prenda.}u2 Julticokß êre li cßaßru quixbânu li Kâcuaß lê Dios re lix María nak quex-el chak Egipto ut yôquex chi xic.2Têbânu reheb li saklep rixeb chi tzßakal re ru chixjunil li nequeßxye eb laj tij. Tento têbânu joß xinye reheb aßan.V'2Cui junak li cuînk târelkßa li rech aj Israelil ut tixqßue joß jun lix môs malaj ut naxcßayi, tento nak tâcamsîk li ani qui-elkßan re. Tento nak têrisi saß êyânk chixjunil li mâusilal aßan.&G2Incßaß têcßul junak li caß, chi moco li rukß, chokß prenda xban nak riqßuin lix caß naxsicß lix tumin li cristian re xnumsinquil li cutan junjûnk.J2Incßaß naru xtaklanquil chi pletic junak li cuînk li tojeß xsumla, ut mâ jun cßanjel tâtenebâk saß xbên. Tâcuânk ban jun chihab saß rochoch re xqßuebal xsahil xchßôl li rixakil.32li cuînk li quicßamoc re xbên cua incßaß chic naru naxcßam li ixk aßan chokß rixakil xban nak li ixk aßan ac xmux rib. Aßan incßaß nacuulac chiru li Dios. Lâex incßaß naru têsach xlokßal lê naßaj li tixqßue êre li Dios riqßuin xbânunquil li mâc aßan.cA2Abanan cui li cuînk li tâcßamok re xcaß sut xicß cuißchic naril ut tixyîb cuißchic lix hu re tixjach rib riqßuin ut târisi saß li rochoch, malaj ut tâcâmk li cuînk aßan li quicßamoc cuißchic re li ixk,a=2Nak ac x-el saß rochoch li cuînk, li ixk naru nasumla cuißchic riqßuin jalan cuînk. )2Cui junak cuînk tixcßam junak rixakil ut tâsumlâk riqßuin, abanan nak ac xsumla riqßuin incßaß nacuulac chiru xban nak tixqßue retal nak incßaß us xnaßleb, naru tixyîb junak li hu re tixjach rib riqßuin. Tixqßue li hu re li ixk ut târisi saß li rochoch./2Ut nak tex-oc saß xnaßaj lix trigo lê ras êrîtzßin, naru têrisi li ru riqßuin lê rukß, abanan incßaß naru têset riqßuin chßîchß.E2Cui nequexxic saß xnaßajeb lix uvas lê rech cabal, naru têlou li ru toj tâcßojlâk êchßôl, abanan incßaß naru têxoc li ru saß lê chacach re têcßam chêrix.Ut nak tex-oc saß xnaßaj lix trigo lê ras êrîtzßin, naru têrisi li ru riqßuin lê rukß, abanan incßaß naru têset riqßuin chßîchß.#2Li cßaßru nequeyechißi re li Dios xbânunquil, tento nak têbânu, xban nak yal êjunes xeyechißi chi incßaß minbil êre xbânunquil.^72Abanan mâcßaßak lê mâc cui incßaß nequeyechißi cßaßak re ru re li Kâcuaß.&G2Cui cuan li cßaßru têyechißi re li Kâcuaß lê Dios, mexbay chixqßuebal. Li Kâcuaß tixcanab saß êbên xtojbal ut cuan êmâc cui incßaß nequetoj.nW2Caßaj cuiß li jalaneb xtenamit naru têpatzß ral li cßaßru têtoßoni reheb. Abanan lê rech tenamitil incßaß naru têpatzß ral li cßaßru têtoßoni reheb. Chebânuhak aßin re nak texrosobtesi li Kâcuaß lê Dios ut re ajcuiß nak us tex-êlk riqßuin chixjunil li têbânu saß li naßajej li tâqßuehekß êre xban li Dios re texcuânk cuiß.'2Nak têtoßoni li cßaßak re ru reheb lê rech tenamitil, usta tumin, usta tzacaêmk, usta cßaßak chic re ru, incßaß naru têpatzß ral.2Ut incßaß naru teßxqßue chokß xmayej saß lix tabernáculo li Kâcuaß lê Dios li tumin li nequeßxcßul li nequeßxcßayi ribeb. Incßaß naru nequeßxtoj riqßuin li tumin aßan li cßaßru xeßxyechißi re li Dios. Li Kâcuaß xicß naril li mâc aßan.xk2Mâ jun aj Israel tixcßayi rib, usta ixk, usta cuînk, joß nequeßxbânu li nequeßxlokßoni li jalanil dios. }2Têcanab chi cuânc êriqßuin saß li tenamit li naraj ut saß li naßajej li nacuulac chiru. Ut incßaß têrahobtesi.i M2Cui junak li lokßbil môs nacuulac êriqßuin chixcolbal rib, mêkßaxtesi chic re lix patrón. '2Têbânu chi joßcan xban nak li Kâcuaß lê Dios cuânk saß li naßajej li cuânkex cuiß re texcol ut re ajcuiß nak texqßue chi numtâc saß xbêneb li xicß nequeßiloc êre. Joßcan nak li naßajej li cuânkex cuiß santak re nak li Kâcuaß lê Dios incßaß târil li cßaßak re ru tzßaj saß êyânk. Ut re ajcuiß nak incßaß texcanab êjunes yal xban li cßaßak re ru incßaß us. 2 Ut têcßam ajcuiß junak lê cheß kßes rußuj re têbec xnaßaj lê tzßekom ut têtzßap li xbên riqßuin chßochß.x k2 Tento nak cuânk junak naßajej chirix li naßajej li cuan cuiß lê muhebâl re texxic cuiß xtzßekbal êrib.]52 Nak tâecuûk, tâatînk ut naru na-oc cuißchic saß li naßajej li cuânkex cuiß."?2 Cui cuan junak cuînk saß êyânk ac xmux rib xban nak x-el xyaßal lix tzßejcual chiru kßojyîn, li jun aßan tâêlk saß êyânk ut tâxic chirix li naßajej li cuanqueb cuiß lê muhebâl. Incßaß chic naru tâoc saß li naßajej li cuanquex cuiß chiru chixjunil li cutan.#2 Nak acak xic êre chi pletic riqßuineb li xicß nequeßiloc êre cheqßuehak retal re nak incßaß têbânu li cßaßak re ru incßaß us.p[2Li rox xtêpaleb li ralal xcßajol eb aßan naru teßoc chokß xcomoneb laj Israel lix tenamit li Dios.-2Incßaß xicß têril eb laj Edom xban nak eb aßan lê rechßalal. Ut incßaß xicß têril eb laj Egipto xban nak quexcuan saß lix tenamiteb.2Incßaß têcßam êrib saß usilal riqßuineb li tenamit aßan, chi moco têsicß li us chokß reheb joß najtil yoßyôkex.M2Abanan, li Kâcuaß lê Dios incßaß quirabi li cßaßru quixye laj Balaam. Quixsukßisi ban chokß usilal li mâusilal li quixtzßâma saß êbên xban nak li Kâcuaß lê Dios kßaxal nequexra.9m2Incßaß naru teßoc chokß xcomoneb laj Israel xban nak incßaß queßcuulac chêcßulbal, chi moco queßxqßue êcua êrucßa nak quex-el chak Egipto. Ut queßxtoj laj Balaam chixtzßâmanquil mâusilal saß êbên. Laj Balaam, aßan li ralal laj Beor. Petor xtenamit, li cuan saß xcuênt Mesopotamia.D2Incßaß naru teßoc chokß xcomoneb laj Israel lix tenamit li Dios eb laj amonita, chi moco laj moabita, chi moco li ralal xcßajol usta toj chirix li lajêb xtêpaleb li ralal xcßajol.J2Li incßaß sumsûqueb lix naß xyucuaßeb, incßaß naru teßoc chokß xcomoneb laj Israel, chi moco li ralal xcßajol, usta toj saß li lajêb xtêpaleb li ralal xcßajol li teßcuânk mokon."~ A2Cui jun li cuînk pucßul xnakß lix tzßejcual malaj ut tokbil lix tzßejcual, aßan incßaß naru tâoc chokß xcomoneb laj Israel, lix tenamit li Dios.w}i2Mâ jun li cuînk naru tixchßic rib riqßuin rixakil lix yucuaß. Incßaß naru tixcßut xxutân lix yucuaß.| 2li cuînk li quicuan riqßuin li xkaßal tento nak tixtoj lajêb roxcßâl chi tumin plata re lix yucuaß li xkaßal. Ut tento ajcuiß nak li cuînk tâsumlâk riqßuin li xkaßal xban nak quixmux ru. Ut incßaß târûk tixjach rib riqßuin joß najtil yoßyôk li cuînk.Mâ jun li cuînk naru tixchßic rib riqßuin rixakil lix yucuaß. Incßaß naru tixcßut xxutân lix yucuaß. { 2Cui junak cuînk tixtau jun li tukß ix li incßaß tzßâmanbil ut tixchap ut tâcuânk riqßuin, ut nequeßtaßli chi mâcobc,ozY2xban nak li cuînk quixcßul li xkaßal saß cßalebâl ut mâ ani quiru quicoloc re, usta quixjap re.Ay}2Abanan mâcßaß têbânu re li xkaßal xban nak mâcßaß xmâc ut moco xcßulub ta nak tâcamsîk. Li cuînk aßin xcßulub câmc joß quixcßul li cuînk li quixcamsi ras rîtzßin,x72Abanan cui junak cuînk tixtau saß cßalebâl junak xkaßal ac tzßâmanbil ut tixchap chi puêrs ut tâcuânk riqßuin, li cuînk aßan tâcamsîk.jwO2aßaneb tento nak teßcßamekß chi xcaßbichaleb chiruheb laj rakol âtin saß li oquebâl re li tenamit ut teßcutekß chi pec toj retal teßcamsîk. Tâcamsîk li ixk xban nak incßaß quixjap re saß li tenamit chixcolbal rib. Ut li cuînk tâcamsîk xban nak quixmux ru li rixakil li ras rîtzßin. Chi joßcaßin têrisi li mâusilal saß êyânk.v 2Cui junak xkaßal ac tzßâmanbil tâtauhekß xban junak chic cuînk saß be ut li ixk tixsume ut li cuînk tâcuânk riqßuin,1u]2Cui junak cuînk natauheß chi cuârc riqßuin junak ixk ac sumsu, teßcamsîk chi xcaßbichaleb. Chi joßcaßin tâsachmânk li mâusilal saß êyânk lâex aj Israel.t12li xkaßal tâcßamekß chiru li puerta re li rochoch lix yucuaß ut eb li cuînk saß li tenamit aßan teßxcuti chi pec toj retal teßxcamsi xban nak xbânu li incßaß us nak toj cuan saß rochoch lix yucuaß. Chi joßcaßin têrisi li mâusilal aßan saß êyânk lâex.*sO2Abanan cui yâl nak cuanjenak riqßuin cuînk nak xtauheß xban li cuînk ut cui li naßbej ut li yucuaßbej incßaß nequeßxcßam li retalil lix tukß ixkilal, r2Tento nak li cuînk tixtoj jun ciento chi tumin plata re li yucuaßbej xban nak quixyoßob ticßtiß chirix li tukß ix aj Israel. Ut tento ajcuiß nak tâcanâk riqßuin li rixakil ut incßaß târûk tixjach rib riqßuin joß najtil chic yoßyôk li cuînk.Qq2Ut eb laj cßamol be teßxchap li cuînk ut teßxqßue chixtojbal xmâc. p 2Anakcuan xmux ru lin rabin ut naxye nak ac cuanjenak riqßuin cuînk nak quixcßam. Abanan arin cuan li tßicr retalil nak yâl nak toj mâjiß cuanjenak riqßuin cuînk.” Ut li naßbej ut li yucuaßbej teßxcßut li tßicr chiruheb li nequeßcßamoc be.ro_2Li yucuaßbej tixye reheb, “Lâin xinsumub lin rabin riqßuin li cuînk aßin, abanan xicß chic naril.mnU2Tojoßnak lix naß xyucuaß li xkaßal teßxcßam li tßicr retalil nak yâl nak toj mâjiß cuanjenak riqßuin cuînk nak xcßameß xban li cuînk. Ut teßxcßut li tßicr chiruheb li nequeßcßamoc be saß xyânkeb li tenamit. m2Nak ac xmux ru li xkaßal, li cuînk tâticßtißik ut tixye, “Ac cuanjenak riqßuin cuînk li ixk aßin nak xincßam,” chaßak.ule2 Mâre junak cuînk tixcßam jun li xkaßal chokß rixakil. Ut nak ac xcuan riqßuin incßaß chic târaj ru.4ke2 Têqßue xmach lê rakß saß xcâ xucûtil.=jw2 Mêrocsi li tßicr cui lana rochben lino lix nokßil.ciA2 Mêqßue chi trabajic junak bôyx rochben junak bûr re têbec cuiß xnaßaj lê racuîmk.h2 Mêrau jalanil iyaj saß xnaßaj lê uvas. Cui têrau jalanil iyaj, naru nequesach li ru lê uvas ut têsach ajcuiß li iyaj li têrau.'gI2Nak têyîb lê rochoch, tento nak têqßue xramleb nak têyîb re nak incßaß tâcanâk saß êbên li chßaßajquilal cui junak tâtßanekß aran ut nacam.f12Naru têcßam li ral, abanan têrachab li naßbej re nak us tex-êlk riqßuin li cßaßru nequebânu ut re ajcuiß nak tânajtokß rok lê yußam.5ee2Cui têtau junak xul chi huphu saß lix soc chire be malaj saß rukß junak li cheß, ut cuan li cocß ral, malaj ut lix mol chi rubel, incßaß naru têchßeß li naßbej..dW2Junak ixk incßaß naru târocsi li rakß li cuînk, chi moco li cuînk târûk târocsi li rakß li ixk xban nak aßan incßaß nacuulac chiru li Kâcuaß lê Dios.c#2Cui têril lix bûr malaj lix bôyx lê ras êrîtzßin tßantßo saß be, mêcanab yal chi joßcan. Têtenkßa ban chi cuaclîc cuißchic.$bC2Joßcan ajcuiß têbânu riqßuin junak li bûr, malaj ut junak tßicr malaj ut li cßaßak chic re ru li têtau chi tzßektzßo. Mêcanab yal chi joßcan.`a;2Cui laj êchal re li xul mâcuaß êrechcablal, malaj ut incßaß nequenau ani, têcßam li xul saß lê rochoch ut tâcuânk aran toj nak tâcuulak laj êchal re chixsicßbal. Nak tâcuulak têkßaxtesi re lix xul.+` S2Cui junak lê ras êrîtzßin tâsachk lix bôyx malaj ut lix carner ut lâex têril ru, incßaß têcanab chi joßcan. Têchap ut têcßam riqßuin laj êchal re._2incßaß naru têcanab li camenak chi tßuytßu chiru li kßojyîn. Tento nak tâmukekß saß ajcuiß li cutan aßan xban nak tzßektânanbil xban li Dios li ani natßuyubâc chiru cheß. Incßaß naru têmux ru li naßajej li tixqßue êre li Kâcuaß lê Dios.l^S2Cui junak cuînk naxbânu li mâc ut natenebâc câmc saß xbên ut natßuyubâc chiru cheß,incßaß naru têcanab li camenak chi tßuytßu chiru li kßojyîn. Tento nak tâmukekß saß ajcuiß li cutan aßan xban nak tzßektânanbil xban li Dios li ani natßuyubâc chiru cheß. Incßaß naru têmux ru li naßajej li tixqßue êre li Kâcuaß lê Dios.X]+2Ut chixjunileb li cuînk li cuanqueb saß li tenamit aßan teßxcuti chi pec toj retal tâcâmk. Chi joßcaßin têrisi li mâusilal saß êyânk. Ut chixjunileb laj Israel teßrabi resil ut teßxucuak xban.6\g2Teßxye reheb li nequeßcßamoc be, “Li al aßin naxkßetkßeti rib chiku. Incßaß na-abin chiku ut incßaß naxpâb lix kßusbal. Junes cuaßac naraj ut aj calajenak.”$[C2Tento nak li naßbej yucuaßbej teßxcßam li al aßan saß li oquebâl re lix tenamiteb ut teßxxakab chiruheb li nequeßcßamoc be saß li tenamit aßan.,ZS2Mâre cuânk junak cuînk cuânk junak ralal li incßaß na-abin. Naxkßetkßeti ban rib. Usta nakßuseß, incßaß naxcßul lix kßusbal xbaneb lix naß xyucuaß.pY[2Tento nak tixqßue cuib sut xqßuial li cßaßak re ru re li xbên alalbej usta aßan mâcuaß li ralal li cuan riqßuin li rixakil li naxra. Tento nak tixqßue re li joß qßuial xcßulub xcßulbal xban nak aßan li xbên alalbej.jXO2Li cuînk incßaß naru tixsicß ru li ralal li tixra. Nak tixjeqßui li cßaßru cuan re, tento nak tixqßue li mâtan re li xbên alalbej li xcßulub xcßulbal, usta aßan li ralal li cuan riqßuin li ixk li incßaß naxra.dWC2Mâre cuan junak cuînk tâcuânk cuib li rixakil. Naxra li jun, abanan xicß naril li jun chic. Ut mâre cuânk ralal riqßuineb li cuib chi ixk. Abanan mâre riqßuin li ixk li incßaß naxra tâcuânk li xbên ralal.oVY2Cui li cuînk incßaß cßojcßo xchßôl riqßuin li ixk, naru tixcanab chi xic. Abanan incßaß naru tixcßayi li ixk, chi moco naru tixbânu re joß naxbânu reheb lix lokßbil môs, xban nak li cuînk, aßan li xmux ru li ixk.U%2 Li ixk tixjal li rakß li quirocsi saß li jalan tenamit ut tâcuânk saß li rochoch li cuînk. Ut chiru jun po târahokß xchßôl xban xcamic lix naß xyucuaß. Chirix li jun po li cuînk naru tâcuânk riqßuin. Aßanak chic li rixakil, ut aßanak chic lix bêlom.cTA2 Tixcßam li ixk saß rochoch ut tixye re nak tixjo li rismal xjolom ut tixset li rixißij.S/2 Cui junak cuînk saß êyânk târil jun li ixk chßinaßus saß xyânkeb li queßcßameß chi prêxil ut tixra ru, naru tixcßam chokß rixakil.'RI2 Nak texxic chi pletic riqßuineb li xicß nequeßiloc êre ut nak li Kâcuaß lê Dios tixkßaxtesi saß êrukß li tenamit, cuanqueb li têcßam chi prêxil.Q2 Ut xban nak lâex xebânu li us chiru li Kâcuaß incßaß tâtenebâk saß êbên lix camic li cuînk li mâcßaß xmâc.^P72At Kâcuaß, chacuy xmâqueb lâ tenamit Israel li cacuisiheb chak Egipto. Mâqßue taxak saß kabên lix camic li cuînk aßin li mâcßaß xmâc. Ut riqßuin li teßxbânu tojbil chic rix lix camic li cuînk.”cOA2Ut teßxye, “Mâcuaß lâo xocamsin re li cuînk aßan, chi moco xkil li ani xbânun re.SN!2Ut chixjunileb li nequeßcßamoc be saß li tenamit, li cuanqueb nachß riqßuin li naßajej li queßxtau cuiß li camenak, teßxchßaj li rukß saß xbên li cuacax li quitokeß xcux saß li ru takßa.rM_2Teßchâlk eb laj tij, li ralal xcßajol laj Leví, xban nak aßaneb li sicßbil ruheb xban li Dios chi cßanjelac chiru ut chixtzßâmanquil nak li Dios târosobtesiheb li tenamit. Aßaneb li teßrakok re li plêt ut li cuechßînc.'LI2Teßxcßam li cuacax saß junak li ru takßa li mâ jun sut quibequeß li chßochß chi moco qui-ux âuc aran. Saß li naßajej aßan teßxtok xcux li cuacax.8Kk2Ut eb li nequeßcßamoc be saß li tenamit li cuan chi nachß riqßuin li camenak teßxchap jun li cuacax li toj mâjiß xcßanjelac, li mâ jun sut qßuebil yugo chirix xcux.J2Eb li nequeßcßamoc be saß êyânk rochbeneb laj rakol âtin teßxic ut teßxbis joß najtil cuan li camenak riqßuineb li tenamit.I 2Mâre têtau junak li camenak saß cßalebâl saß li naßajej li tixqßue êre li Kâcuaß lê Dios ut incßaß tênau ani xcamsin re.$HC2Abanan naru têtßaneb li cheß li incßaß nequeßûchin. Naru teßcßanjelak re xyîbanquil li taklebâl re tex-oc saß li tenamit toj retal têrêchani.G2Nak yôkex chi pletic re têrêchani junak li tenamit, cui texbâyk chi pletic riqßuineb, mêtßaneb li cheß li nequeßûchin xban nak târûk têtzaca li ru li nequeßxqßue. Li cheß mâcuaßeb cuînk re nak têsach ruheb.Abanan naru têtßaneb li cheß li incßaß nequeßûchin. Naru teßcßanjelak re xyîbanquil li taklebâl re tex-oc saß li tenamit toj retal têrêchani.@F{2Cui incßaß têsach ruheb, eb aßan teßxcßut chêru li incßaß us joß nequeßxbânu eb aßan nak nequeßxlokßoni li jalanil dios. Ut lâex texmâcobk chiru li Kâcuaß lê Dios.7Ei2Têsach ruheb chi junaj cua eb laj heteo, eb laj amorreo, eb laj cananeo, eb laj ferezeo, ut eb laj heveo, joß eb ajcuiß laj jebuseo, joß quixye êre li Kâcuaß lê Dios.}Du2Abanan saß eb li tenamit li tixqßue êre li Dios re texcuânk cuiß, mâ jun cristian târûk têcanab chi yoßyo.C#2Joßcaßin têbânu riqßuineb chixjunileb li tenamit li najt cuanqueb li mâcuaß saß xcuênteb li tenamit li nachß cuanqueb êriqßuin.5Be2Abanan naru têcßam chokß êre eb li ixk, eb li cocßal, li quetômk ut chixjunil li cßaßak re ru cuan saß li tenamit li tixkßaxtesi chokß êre li Kâcuaß lê Dios.(AK2 Ut nak li Kâcuaß lê Dios tixkßaxtesi li tenamit aßan saß êrukß, tento nak têcamsiheb chi chßîchß chixjunileb li cuînk li cuanqueb saß li tenamit.@{2 Abanan cui eb aßan incßaß teßxcßam ribeb saß usilal êriqßuin ut teßraj pletic, lâex têsut rix lix tenamiteb.&?G2 Cui teßxcßul xchßôl ut saß usilal teßxte li oquebâl re li tenamit chêru, chixjunileb li cuanqueb saß li tenamit teßcßanjelak chêru chokß êmôs.>!2 Ut nak tex-oc chi pletic riqßuin junak li tenamit li têrêchani, xbên cua têye reheb nak naru teßxcßam ribeb saß usilal êriqßuin.t=c2 Ut nak teßrakekß chi âtinac, eb li nequeßtaklan saß xbêneb li soldado teßoc chi cßamoc be chiruheb.N<2Ut eb li nequeßtaklan teßxye ajcuiß, “¿Ma cuan junak xchßinan xchßôl ut tâxucuak? Cui cuan, chisukßîk saß rochoch re nak eb li ras rîtzßin incßaß teßchßinânk xchßôleb xban.”A;}2¿Ma cuan junak xtzßâma rixakil ut toj mâjiß nasumla? Cui cuan, li jun aßan tâsukßîk saß rochoch xban nak mâre tâcamsîk saß li plêt ut jalan chic cuînk tâcßamok re.”c:A2¿Ma cuan junak saß êyânk xrau lix uvas ut toj mâjiß naxyal xsahil? Cui cuan, li jun aßan tâsukßîk saß rochoch re nak tixyal xsahil xban nak mâre tâcamsîk saß li plêt ut mâre jalan chic tâyalok xsahil.9'2Ut eb laj cßamol be saß xyânkeb li soldados teßxye, “Cui cuan junak saß êyânk xyîb junak rochoch ut toj mâjiß naxsul, mas us nak tâsukßîk saß li rochoch re nak tixsul xban nak mâre tâcâmk chak saß li plêt ut mâre jalan chic tâsuluk re li rochoch.%8E2Li Kâcuaß lê Dios, aßan li tâcuânk êriqßuin. Aßan tâtenkßânk êre chi pletic riqßuineb li xicß nequeßiloc êre re texnumtâk saß xbêneb.”}7u2Ut tixye reheb, “Abihomak lâex aj Israel. Anakcuan texxic chi pletic riqßuineb li xicß nequeßiloc êre. Incßaß tâchßinâk êchßôl chi moco texxucuak. Incßaß texcßoxlak chi moco tâsachk êchßôl xbaneb li xicß nequeßiloc êre.V6'2Nak oc êre chi pletic, laj tij tâchâlk chi âtinac riqßuineb lê soldado.5 -2Nak texxic chi pletic riqßuineb li xicß nequeßiloc êre ut têril nak kßaxal nabaleb lix soldado ut lix cacuây ut lix carruaje chiru lê re lâex, mexxucuac xbaneb. Li Kâcuaß lê Dios li qui-isin chak êre aran Egipto, aßan cuânk êriqßuin ut tâtenkßânk êre.94m2Incßaß têril xtokßobâl ruheb li nequeßxbânu li mâusilal. Cui junak tixcamsi ras rîtzßin, tâcamsîk ajcuiß aßan. Cui junak târisi xnakß ru li ras rîtzßin, tâisîk ajcuiß xnakß ru aßan; cui junak târisi ruch re li ras rîtzßin, tâisîk ajcuiß ruch re aßan; cui junak târisi li rukß li ras rîtzßin, tâisîk ajcuiß li rukß aßan; cui junak târisi li rok li ras rîtzßin, tâisîk ajcuiß li rok aßan.?3y2Ut chixjunileb li tenamit teßrabi resil li quicßulman ut teßxucuak. Ut incßaß chic tâbânumânk li mâusilal aßan saß êyânk.Incßaß têril xtokßobâl ruheb li nequeßxbânu li mâusilal. Cui junak tixcamsi ras rîtzßin, tâcamsîk ajcuiß aßan. Cui junak târisi xnakß ru li ras rîtzßin, tâisîk ajcuiß xnakß ru aßan; cui junak târisi ruch re li ras rîtzßin, tâisîk ajcuiß ruch re aßan; cui junak târisi li rukß li ras rîtzßin, tâisîk ajcuiß li rukß aßan; cui junak târisi li rok li ras rîtzßin, tâisîk ajcuiß li rok aßan.22tojoßnak têbânu re aßan joß quiraj raj xbânunquil re li ras rîtzßin. Tento nak têrisi li mâusilal saß êyânk.12Ut laj rakol âtin teßxtzßil rix chi us li chßaßajquilal. Cui nacßutun nak li jun quixye ticßtiß chirix ras rîtzßin,+0Q2tento nak li cuib chi cristian li yôqueb chi pletic teßxic chiru li Kâcuaß ut chiruheb laj tij ut chiruheb ajcuiß laj rakol âtin li cuanqueb saß xcuanquil.O/2Cui junak cristian tâxic chixyebal ticßtiß chirix li ras rîtzßin,.+2Incßaß tzßakal cui jun ajcuiß tâyehok re nak cuan xmâc junak cristian. Tento nak tâcuânk cuib malaj ut oxib li teßyehok re cuan xmâc.0-[2Ut incßaß naru têjal li nubâl re lix chßochß lê ras êrîtzßin li quixakabâc junxil saß li naßajej li tixqßue êre li Kâcuaß lê Dios re texcuânk cuiß.,-2 Incßaß têril xtokßobâl ru li ani namâcob riqßuin xcamsinquil ras rîtzßin. Tento nak têrisi li mâc saß lê naßaj re nak us tex-êlk."+?2 Eb li nequeßcßamoc be saß li tenamit li qui-el cuiß li cuînk teßxtakla xcßambal ut teßxkßaxtesi saß rukß li rechßalal li camenak re tixcamsi.M*2 Abanan mâre junak cuînk xicß târil li ras rîtzßin ut tixcßûb ru chanru nak tixcamsi. Ut nak tixcamsi li ras rîtzßin tâêlelik ut tâxic saß junak reheb li tenamit aßin re xcolbal rib.z)o2 Chesicß ruheb li tenamit aßin re nak incßaß teßcamsîk saß lê naßaj li ani mâcßaß xmâc. Chebânu aßan re nak incßaß texmâcobk riqßuin xcamsinquil li ani mâcßaß xmâc saß li naßajej li tixqßue êre li Kâcuaß lê Dios.A(}2 Cherahak li Kâcuaß lê Dios ut têbânu li cßaßru naxye saß lix chakßrab. Junelic chexcuânk joß naraj aßan ut li Kâcuaß tixnimobresi lê naßaj. Tojoßnak lâex têsicß ru oxib chic li tenamit bar târûk teßxcol cuiß ribeb li cristian li nequeßxcamsi ras rîtzßin chi incßaß yal xraj xchßôl.%'E2Ut li Kâcuaß lê Dios tixnimobresi lê naßaj joß quixyechißi riqßuin juramento reheb lê xeßtônil yucuaß, ut tixqßue êre li naßajej joß quixye.S&!2Joßcan nak lâin ninye êre nak têsicß ruheb li oxib chi tenamit aßin.A%}2Cui kßaxal najt cuan li tenamit, mâre incßaß târûk tâcuulak saß li tenamit re tixcol rib. Li rechßalal li camenak naru toxtau saß be ut xban xjoskßil tixcamsi chokß rêkaj li camenak, usta li cuînk aßan incßaß tenebanbil câmc saß xbên xban nak incßaß yal xraj xchßôl nak xcamsi li rochben.$72Mâre junak cuînk tâxic chixyocßbal xsiß, saß qßuicheß ut nak tâoc chi yocßoc, tâtobekß lix mâl ut tixyocß li rochben ut tâcâmk. Li cuînk aßan li xcamsin re chi incßaß yal xraj xchßôl naru tâxic saß jun reheb li oxib chi tenamit aßin re tixcol chak rib.#72Li ani tixcamsi li ras rîtzßin chi incßaß yal xraj xchßôl nak tixcamsi, ut cui incßaß xicß naril, naru tâxic saß li tenamit re tixcol rib.*"O2Têyîb li be li tâxic saß eb li tenamit aßin. Ut têjach saß oxib jachal li naßajej li tixqßue êre li Kâcuaß. Ut cui junak tixcamsi li ras rîtzßin chi incßaß yal xraj xchßôl nak tixcamsi, li jun aßan târûk tâxic saß junak reheb li oxib chi tenamit aßin re tixcol rib.q!]2lâex têsicß ru chokß êre oxib li tenamit li cuanqueb saß li naßajej li tixqßue êre li Kâcuaß.O  2Nak li Kâcuaß lê Dios ac xsach ruheb chixjunileb li tenamit li cuanqueb saß li naßajej li tixqßue êre li Kâcuaß, nak acak xerêchani ut cuânkex chic saß lix tenamiteb ut saß li rochocheb,2Cui junak profeta naxye nak naâtinac saß xcßabaß li Dios ut incßaß nacßulman li cßaßru naxye, lâex tênau nak mâcuaß râtin li Kâcuaß Dios li yô chixyebal. Li profeta aßan yô chixyebal li cßaßru naraj xjunes. Ut lâex mexxucuac xban. 2Mâre têye saß êchßôl, “¿Chanru nak takaqßue retal nak mâcuaß râtin li Kâcuaß Dios li yô chixyebal junak profeta?”Cui junak profeta naxye nak naâtinac saß xcßabaß li Dios ut incßaß nacßulman li cßaßru naxye, lâex tênau nak mâcuaß râtin li Kâcuaß Dios li yô chixyebal. Li profeta aßan yô chixyebal li cßaßru naraj xjunes. Ut lâex mexxucuac xban.A}2Cui junak profeta tixqßue rib chi âtinac saß incßabaß chi incßaß xinye lâin, malaj ut cui tââtinak saß xcßabaßeb li jalanil dios, li jun aßan tâcamsîk”, chan li Dios.q]2Ut lâin tinqßue chixtojbal xmâc li ani incßaß târabi li cßaßru tixye li profeta saß incßabaß.5e2Lâin tinqßue junak profeta saß êyânk joß lâat. Êcomon ajcuiß lâex. Lâin tinqßue li cuâtin re ut aßan tixye reheb li tenamit chixjunil li cßaßru tinye lâin.G 2Joßcan nak li Kâcuaß quixye cue, “Us li cßaßru xeßxye.}u2Saß li cutan nak chßutchßûquex chêjunilex saß li tzûl Horeb queye chi joßcaßin, “Incßaß chic nakaj rabinquil li xyâb xcux li Kâcuaß li kaDios, chi moco nakaj rilbal li nimla xam. Incßaß chic takacuy. Tocâmk xban,” chanquex.)2Li Kâcuaß lê Dios tixqßue junak profeta saß êyânk sicßbil ru xban joß lâin. Êcomon ajcuiß lâex. Tento nak chiru aßan tex-abînk.nW2Eb li cristian li cuanqueb saß li tenamit aßan, li têrêchani, nequeßpatzßoc riqßuineb laj kße ut riqßuineb laj tûl. Abanan li Kâcuaß lê Dios xye nak lâex incßaß têbânu li incßaß us joß nequeßxbânu eb aßan.F2 Tzßakalak re ru lê yußam lâex chiru li Kâcuaß lê Dios.X+2 Li Kâcuaß xicß narileb li nequeßxbânu li yibru naßleb aßin. Aßan xmâqueb li cristian li cuanqueb saß li naßajej li tex-oc cuiß. Joßcan nak li Kâcuaß lê Dios târisiheb saß li naßajej aßan.nW2 Chi moco texxic chi patzßoc riqßuineb laj kße li nequeßâtinac riqßuineb li musikßej ut riqßuineb lix musikß li camenak, chi moco têqßue cßaßak re ru chêcux re nak mâcßaß têcßul, chi moco têcuaßtesi lê yajel.(K2 Ut mâ jun êre tixcßat lix cocßal chokß xmayej, chi moco texkßehînk, chi moco textûlak, chi moco texxic chi patzßoc riqßuineb laj tûl ut eb laj kße.:o2 Nak tex-oc saß li naßajej li tixqßue êre li Kâcuaß, incßaß têtzol êrib chixbânunquil li yibru naßleb li nequeßxbânu li cuanqueb saß eb li tenamit li texxic cuiß.%E2Juntakßêt xqßuial li cßaßru teßxcßul riqßuin li nequeßxcßul li jun chßol chic laj levita, usta cuan cßaßru xeßrêchani riqßuin lix yucuaßeb.&G2Naru teßcßanjelak chiru li Kâcuaß lix Dioseb saß li naßajej aßan, joß nequeßxbânu li jun chßol chic laj levita li nequeßcßanjelac chiru li Dios.P2Mâre junak laj levita târaj êlc saß junak reheb lê tenamit aran Israel, ut târecßa saß xchßôl nak tâxic chi cßanjelac saß jalan naßajej li tixsicß ru li Kâcuaß Dios re tâlokßonîk.<s2Teßxcßul aßin xban nak li Kâcuaß lê Dios quixsicß ruheb rochbeneb li ralal xcßajol saß xyânkeb chixjunileb laj Israel re nak teßcßanjelak chiru chi junelic kße cutan. 2Têqßue reheb laj tij li xbên ru lê racuîmk, li acß vino, li aceite, ut li rix li carner li tojeß xbên cua têbes. R~}||\{{^{ zyy{xvulttsrqq:piooJnfmlZk j@ihTgiedcc+bEaa0`U__V^]]\6ZZyYgXXtXWBVV,UU TS9RwQjQPPO}O5NaM}LL*K^JcIzHGGGFF)EJDCCABAA@Q?>=<<;h;:|988^77A66[544321~00Y/g.-,, +)*V)((4'W&%$##M! L?!ECm?F ? w9RcWA2 Abanan tento nak têbânu li cßaßru naraj li Kâcuaß lê Dios. Têbânu chixjunil li chakßrab li tzßîbanbil saß li hu aßin. Tento nak têsicß li Kâcuaß lê Dios chi anchal lê chßôl ut chi anchal lê râm.:Vo2 Ut li Kâcuaß lê Dios texrosobtesi re nak us tex-êlk riqßuin chixjunil li cßaßru têbânu. Teßnabalokß lê ralal êcßajol ut teßtâmk lê quetômk. Ut nabalak ajcuiß li ru lê racuîmk. Li Kâcuaß tâsahokß saß xchßôl êriqßuin ut texrosobtesi joß quixbânu reheb lê xeßtônil yucuaß.U)2Têbânu cuißchic li cßaßru naraj li Kâcuaß lê Dios ut têbânu chixjunil li chakßrab li yôquin chixqßuebal êre saß li cutan aßin.T2Ut li Kâcuaß lê Dios tixtakla chixjunil li raylal aßin saß xbêneb li xicß nequeßiloc êre, li nequeßrahobtesin êre.S{2Chanchan nak têbânu li circuncisión nak li Kâcuaß târisi saß lê râm li incßaß us, joß tixbânu reheb lê ralal êcßajol re nak têra li Kâcuaß lê Dios chi anchal êchßôl ut chi anchal lê râm ut tâcuânk lê yußam chi junelic.[R12Texcßam cuißchic saß li naßajej li quiqßueheß reheb lê xeßtônil yucuaß ut lâex têrêchani li naßajej. Texrosobtesi ut kßaxal cuißchic textâmk chiruheb lê xeßtônil yucuaß ut kßaxal biomakex.Q!2Usta kßaxal najt quextakla li Kâcuaß, abanan toj aran tixchßutub chak êru li Kâcuaß lê Dios ut texcßam cuißchic saß lê naßaj.(PK2Nak texsukßîk riqßuin li Kâcuaß lê Dios texrosobtesi cuißchic ut târil xtokßobâl êru. Ut texrisi saß eb li jalan tenamit li quixjeqßui cuiß êru.lOS2Nak lâex joß eb ajcuiß lê ralal êcßajol têjal êcßaßux ut texsukßîk riqßuin li Kâcuaß lê Dios, chi anchal êchßôl ut chi anchal êmetzßêu têbânu li cßaßru naraj aßan joß yôquin chixyebal êre anakcuan.]N 72Nak acak xecßul chixjunil lê rosobtesinquil ut lê xtzßektânanquil li xinye êre anakcuan, têcßoxla chi us saß li naßajej li textaklâk cuiß xban li Kâcuaß lê Dios saß xyânkeb li xnînkal ru tenamit.M2Cuan li naßleb li incßaß quixcßutbesi chiku li Kâcuaß xban nak aßan re li Kâcuaß li kaDios. Abanan li cßaßru quixcßutbesi chiku, aßan ke lâo ut reheb li kalal kacßajol li teßcuânk mokon re nak takabânu li cßaßru naxye saß li chakßrab aßin.iLM2Xban nak quinumta xjoskßil li Kâcuaß saß xbêneb, joßcan nak li Kâcuaß quirisiheb saß li naßajej aßin. Xban xjoskßil quixtaklaheb saß jalan naßajej li cuanqueb cuiß toj chalen anakcuan,” chußuxk reheb.Cuan li naßleb li incßaß quixcßutbesi chiku li Kâcuaß xban nak aßan re li Kâcuaß li kaDios. Abanan li cßaßru quixcßutbesi chiku, aßan ke lâo ut reheb li kalal kacßajol li teßcuânk mokon re nak takabânu li cßaßru naxye saß li chakßrab aßin.(KK2Joßcan nak quichal xjoskßil li Kâcuaß saß xbêneb lix tenamit ut quixqßue saß lix naßajeb chixjunil li raylal li tzßîbanbil retalil saß li hu aßin.(JK2Queßxlokßoniheb li jalanil dios li mâ jun sut queßxlokßoni junxil. Queßxcuikßib ribeb chiruheb li jalanil dios usta mâcßaß quiqßueheß reheb xbaneb.dIC2Ut tâyehekß reheb, “Quixbânu chi joßcan li Kâcuaß xban nak queßxkßet li contrato li queßxbânu riqßuin li Kâcuaß lix Dioseb lix xeßtônil yucuaßeb nak li Dios qui-isin chak reheb saß li naßajej Egipto.PH2Ut chixjunileb li cuanqueb saß li xnînkal ru tenamit teßxye: ¿Cßaßut nak quixbânu li Kâcuaß chi joßcan re lix naßajeb laj Israel? ¿Cßaßru xyâlal nak quinumta lix joskßil saß xbêneb?8Gk2Mâcßaß chic tâêlk saß eb lê cßalebâl. Junes azufre ut atzßam tâcuânk saß lê chßochß. Incßaß tâêlk li acuîmk chi moco li rax pim. Lê naßaj chanchanak chic li tenamit Sodoma ut Gomorra ut eb li tenamit Adma ut Zeboim, li queßsacheß xban li Kâcuaß nak yô xjoskßil saß xbêneb.)FM2Eb lê ralal êcßajol li teßcuânk mokon ut eb li jalan xtenamiteb li teßchâlk chi najt teßril li raylal li têcßul nak li Kâcuaß tixsach ru lê naßaj.2E_2Li Kâcuaß târisi li cuînk aßan saß êyânk lâex aj Israel ut tixtakla li raylal saß xbên joß naxye saß lix contrato li Dios, li tzßîbanbil saß li hu aßin.uDe2Li Kâcuaß incßaß tixcuy xmâc li ani tixbânu chi joßcan. Tâjoskßokß ban riqßuin ut tixtakla saß xbên chixjunil li raylal li tzßîbanbil retalil saß li hu aßin toj retal tâsachekß ru ut incßaß tâcuânk ralal xcßajol.*CO2Cui cuan junak saß kayânk târabi chixjunil li tenebanbil saß kabên ut incßaß tixqßue xcuanquil ut tixcßoxla “us tinêlk usta tinbânu li cßaßru nacuaj injunes” chaßak, xban li jun aßan tâsachekß êru chêjunilex, li châbil xnaßleb joß ajcuiß li incßaß us xnaßleb.`B;2Cheqßue retal nak mâ jun saß êyânk tixtzßektâna li Kâcuaß lê Dios re tixlokßoniheb lix jalanil dios li jalaneb xtenamit. Mâ jun taxak saß êyânk tixbânu aßan, chi moco li cuînk, chi moco li ixk, chi moco jun cabalak, chi moco jun xtêpaleb. Incßaß têbânu chi joßcan re nak mâcuaßakex joß li cßahil kßên li nacamsin.oAY2Lâex xerileb lix jalanil dios li yîbanbil riqßuin cheß, pec, plata ut oro, li xicß naril li Dios.@+2Lâex joltic êre chanru lê yußam nak quexcuan Egipto ut cßaßru xecßul nak yôquex chak chi numecß saß lix naßajeb li jalaneb xtenamit.c?A2Xakxo aj ban cuiß lix cuanquil chiru chixjunileb lê ralal êcßajol li teßcuânk mokon.>}2Mâcuaß caßaj cuiß êriqßuin lâex aj Israel li xakxôquex arin tixbânu li contrato riqßuin juramento li Kâcuaß.@={2 re nak texxakab chokß ralal xcßajol. Lâexak lix tenamit ut aßanak lê Dios joß quixyechißi riqßuin juramento reheb lê xeßtônil yucuaß, laj Abraham, laj Isaac, ut laj Jacob.<2 Cuanquex arin anakcuan re nak têbânu li contrato riqßuin li Kâcuaß lê Dios. Riqßuin juramento tixbânu li contrato li Kâcuaß,%;E2 Ut cuanqueb li ixk ut eb li cocßal joß eb ajcuiß li jalan xtenamiteb li cuanqueb saß êyânk, li nequeßyocßoc re lê siß ut nequeßbelan re lê haß.B:2 Anakcuan xakxôquex arin chiru li Kâcuaß lê Dios. Cuanquex chêjunilex joß eb ajcuiß li nequeßcßamoc be chêru ut eb li nequeßtaklan saß êbên. Cuanqueb chixjunileb li cuînk.9{2 Chebânu chi tzßakal re ru chixjunil li naxye saß li contrato aßin re nak us tex-êlk riqßuin li cßaßru têbânu.38a2Lâo xkêchani lix naßajeb ut xkajeqßui reheb li ralal xcßajol laj Rubén, ut reheb li ralal xcßajol laj Gad, ut reheb ajcuiß yi jach li ralal xcßajol laj Manasés.27_2Ut nak xocßulun saß li naßajej aßin, laj Sehón lix reyeb laj Hesbón ut laj Og lix reyeb laj Basán queßchal chi pletic kiqßuin. Abanan lâo xonumta saß xbêneb.:6o2Quimâcßaßoß lê caxlan cua ut lê vino. Ut quimâcßaßoß ajcuiß lê rucßa li nachßamoß. Abanan li Kâcuaß quixqßue êre re nak tênau nak aßan li Kâcuaß lê Dios.5'2Chiru caßcßâl chihab nak lâin xincßamoc be chêru saß li chaki chßochß, incßaß x-osoß lê rakß chi moco lê xâb li cuan chêrok.p4[2Ut toj chalen anakcuan li Dios incßaß xexqßue chixtaubal ru li cßaßru xeril ut li cßaßru xerabi.f3G2Lâex queril chixjunil li raylal, li milagro ut li sachba chßôlej li quixbânu li Kâcuaß.w2i2Laj Moisés quixchßutubeb chixjunileb laj Israel ut quixye reheb: —Lâex queril li cßaßru quixbânu li Kâcuaß re laj faraón lix reyeb laj Egipto ut reheb chixjunileb li nequeßtenkßan reheb joß eb ajcuiß chixjunileb li tenamit.]1 72Aßan aßin li contrato li quixye li Dios re laj Moisés re tixbânu riqßuineb laj Israel nak cuanqueb saß li naßajej Moab. Aßan aßin lix comon li contrato li quixbânu li Dios riqßuineb saß li tzûl Horeb.~0w2DLi Kâcuaß textakla cuißchic Egipto saß eb li nînki jucub usta quixye êre nak mâ jaruj chic texsukßîk aran. Nak cuânkex aran texcßayîk raj chokß rahobtesinbil môs reheb li xicß nequeßiloc êre, abanan mâ ani tâajok lokßoc êre.6/g2CNak tâsakêuk têye, “Us raj ac ta x-oc li kßojyîn,” ut nak tâkßojyînokß, têye, “Us raj ac ta xsakêu,” chaßkex xban lê xiu ut xban li raylal li yôquex chixcßulbal.Li Kâcuaß textakla cuißchic Egipto saß eb li nînki jucub usta quixye êre nak mâ jaruj chic texsukßîk aran. Nak cuânkex aran texcßayîk raj chokß rahobtesinbil môs reheb li xicß nequeßiloc êre, abanan mâ ani tâajok lokßoc êre..}2BYôk lê cßaßux chi kßek chi cutan ut yôkex chixcßoxlanquil nak mâre texcamsîk xban nak junelic xiu xiu cuânkex.-2AIncßaß texcuânk saß tuktûquil usilal saß eb li jalan tenamit. Mâcßaßak chic lê naßaj. Li Kâcuaß tâbânûnk re nak xiu xiu cuânkex ut incßaß chic sahak saß êchßôl. Tâchßinânk lê chßôl xban li raylal li tixqßue saß êbên li Kâcuaß.m,U2@Li Kâcuaß tixchaßchaßi êru yalak bar saß ruchichßochß. Ut saß eb li naßajej aßan têlokßoni li jalanil dios li yîbanbil riqßuin cheß ut pec, chi moco lâex chi moco lê xeßtônil yucuaß queßxlokßoniheb junxil.H+ 2?Joß nak quisahoß xchßôl li Kâcuaß nak quexqßue chi nabalocß, joßcan ajcuiß nak tâsahokß xchßôl nak texqßue chi sachecß. Tex-isîk saß li naßajej li oc êre chirêchaninquil.2*_2>Incßaß chic qßuihex texcanâk, usta kßaxal nabalex nak quexcuan chak joß xqßuial li chahim chiru li choxa, xban nak incßaß xebânu li naxye li Kâcuaß lê Dios.Y)-2=Tixtakla ajcuiß saß êbên qßuila pây ru li yajel li incßaß tzßîbanbil retalil saß li hu aßin, li tzßîbanbil cuiß lix chakßrab li Dios. Tixtakla li raylal saß êbên toj retal tâsachekß êru.(y2lw2Tzßektânanbil li ani incßaß tixqßue xcuanquil chixjunil li chakßrab aßin, chi moco tixbânu li tijleb li xqßue li Kâcuaß. Ut chixjunileb li tenamit teßxye: Joßcan taxak.Jk2Tzßektânanbil li ani tâtuminâk ru re nak tixcamsi li ras rîtzßin li mâcßaß xmâc. Ut chixjunileb li tenamit teßxye: Joßcan taxak.Tzßektânanbil li ani incßaß tixqßue xcuanquil chixjunil li chakßrab aßin, chi moco tixbânu li tijleb li xqßue li Kâcuaß. Ut chixjunileb li tenamit teßxye: Joßcan taxak.j}2Tzßektânanbil li ani tixcamsi ras rîtzßin usta chi mukmu naxbânu. Ut chixjunileb li tenamit teßxye: Joßcan taxak.}iu2Tzßektânanbil li ani tixchßic rib riqßuin lix naß li rixakil. Ut chixjunileb li tenamit teßxye: Joßcan taxak.h32Tzßektânanbil li ani tixchßic rib riqßuin li ranab, usta jalan xnaß, ut usta jalan xyucuaß. Ut chixjunileb li tenamit teßxye: Joßcan taxak.sga2Tzßektânanbil li ani tixchßic rib riqßuin junak xul. Ut chixjunileb li tenamit teßxye: Joßcan taxak.f32Tzßektânanbil li tixchßic rib riqßuin li rixakil lix yucuaß ut tixcßut xxutân lix yucuaß. Ut chixjunileb li tenamit teßxye: Joßcan taxak.>ew2Tzßektânanbil li ani naxbânu mâusilal reheb li jalan xtenamiteb, malaj ut li mâcßaß xnaß xyucuaß, malaj ut li xmâlcaßan. Ut chixjunileb li tenamit teßxye: Joßcan taxak.mdU2Tzßektânanbil li ani tixjal xbe junak li mutzß. Ut chixjunileb li tenamit teßxye: Joßcan taxak.}cu2Tzßektânanbil li ani tixjal xnubâl lix chßochß li rech cabal. Ut chixjunileb li tenamit teßxye: Joßcan taxak.pb[2Tzßektânanbil li ani tixtzßektâna xnaß xyucuaß. Ut chixjunileb li tenamit teßxye: Joßcan taxak.a2Tzßektânanbil li ani tixyîb lix jalanil dios ut xjalam ûch riqßuin chßîchß ut riqßuin cheß usta tixqßue saß junak naßajej mukmu re tixlokßoni xban nak li Kâcuaß xicß naril aßan. Ut chixjunileb li tenamit teßchakßok ut teßxye: Joßcan taxak.r`_2Ut eb laj levita teßâtinak chi cau xyâb xcuxeb ut teßxye li âtin aßin reheb chixjunileb laj Israel:D_2 Ut aßineb li xtêpaleb laj Israel li teßxaklîk saß li tzûl Ebal chixyebal resil li xtzßektânanquileb li tenamit: eb li ralal xcßajol laj Rubén, eb li ralal xcßajol laj Gad, eb li ralal xcßajol laj Aser, eb li ralal xcßajol laj Zabulón, eb li ralal xcßajol laj Dan ut eb li ralal xcßajol laj Neftalí.y^m2 —Nak ac xexnumeß jun pacßal li nimaß Jordán, aßineb li xtêpaleb laj Israel li teßxaklîk saß li tzûl Gerizim chixyebal resil li rosobtesinquileb li tenamit: eb li ralal xcßajol laj Simeón, eb li ralal xcßajol laj Leví, eb li ralal xcßajol laj Judá, eb li ralal xcßajol laj Isacar, eb li ralal xcßajol laj José ut eb li ralal xcßajol laj Benjamín.@]}2 Saß li cutan aßan laj Moisés quixye reheb laj Israel:\%2 Joßcan nak tento nak têbânu li cßaßru tixye êre ut têbânu li cßaßru naxye saß li chakßrab li yôquin chixqßuebal êre anakcuan.C[2 Ut laj Moisés, rochbeneb laj tij quixye reheb laj Israel: —Lâex aj Israel, abihomak li cßaßru tinye êre ut cheqßuehak retal. Anakcuan lâex chic lix tenamit li Kâcuaß lê Dios.XZ+2Têtzßîba chi châbil chiru li pec aßin li chakßrab li xinqßue êre, chan. Y;2Ut aran ajcuiß têqßue lê mayej re xcßambal êrib saß usilal riqßuin li Dios ut têtzaca ut tâsahokß saß êchßôl chiru li Kâcuaß lê Dios.WX)2Têyîb li artal re xlokßoninquil li Kâcuaß lê Dios riqßuineb li pec li incßaß setbil riqßuin chßîchß. Ut saß li artal aßan têqßue li mayej li têcßat re xlokßoninquil li Kâcuaß lê Dios.W2Têyîb jun li artal aran re xlokßoninquil li Kâcuaß lê Dios. Incßaß têrocsi li chßîchß re xyîbanquil li artal. V2Nak ac xexnumeß jun pacßal li nimaß Jordán, têxakabeb li pec joß yôquin chixyebal êre anakcuan ut têboneb riqßuin chun.bU?2Ut têtzßîba chiru chixjunil li chakßrab ut li tijleb aßin nak ac xex-oc saß li châbil naßajej li na-el cuiß chi us li acuîmk, li tixqßue êre li Kâcuaß lix Dioseb lê xeßtônil yucuaß, joß quixye êre.CT2Nak lâex texnumekß jun pacßal li nimaß Jordán re tex-oc saß li naßajej li tixqßue êre li Kâcuaß lê Dios, saß li cutan aßan têxakab li nînki pec ut têboneb riqßuin chun.+S S2Laj Moisés rochbeneb li nequeßcßamoc be saß xyânkeb laj Israel, quixye reheb li tenamit: —Chebânu chixjunil li chakßrab li oc cue chixyebal êre anakcuan.{Rq2Aßan tâtenkßânk êre re nak lâexak jun nimla tenamit. Kßaxal nimak êcuanquil ut êlokßal chiruheb chixjunileb li tenamit li quixyoßobtesi. Ut yalak bar tâabîk êresilal. Lâexak jun xsantil tenamit joß quixye li Kâcuaß lê Dios.EQ2Ut saß ajcuiß li cutan aßin li Kâcuaß quixye nak lâex lix lokßlaj tenamit. Ut rehex chic chi tzßakal joß quixyechißi êre. Ut aßan naraj nak têbânu chixjunil li chakßrab li quixqßue êre.Aßan tâtenkßânk êre re nak lâexak jun nimla tenamit. Kßaxal nimak êcuanquil ut êlokßal chiruheb chixjunileb li tenamit li quixyoßobtesi. Ut yalak bar tâabîk êresilal. Lâexak jun xsantil tenamit joß quixye li Kâcuaß lê Dios.gPI2Lâex xechßolob saß li cutan aßin nak li Kâcuaß, aßan lê Dios. Xeyechißi nak têpâb aßan ut têbânu li cßaßru naxye. Xeyechißi nak junelic têbânu li chakßrab li xqßue êre ut têbânu lê taklanquil xban.8Ok2Anakcuan li Kâcuaß lê Dios yô chixyebal êre nak têbânu chi tzßakal li chakßrab ut lê taklanquil xban. Chebânuhak biß chi anchal lê chßôl ut chi anchal lê râm.,NS2Chinâcuil, at Kâcuaß, toj saß lâ santil naßaj saß choxa. Chacuosobtesiheb laj Israel lâ tenamit. Ut chacuosobtesi li naßajej li xaqßue ke joß xaye reheb li kaxeßtônil yucuaß nak xabânu li juramento. Xaqßue ke li châbil naßajej li na-el cuiß chi us li acuîmk,” chaßkex.\M32Incßaß xintzaca nak ra saß inchßôl xban xcamic junak, chi moco xcuisi saß cuochoch nak muxbil cuu, chi moco xinqßue reheb li camenak. Lâin xinbânu li chakßrab ut xinbânu ajcuiß chixjunil li xaye cue.6Lg2 Ut têye re li Kâcuaß lê Dios, “Lâin xcuisi saß li cuochoch li lokßlaj mayej. Xinqßue reheb laj levita, eb li jalaneb xtenamit, ut eb li mâcßaß xnaß xyucuaß joß eb ajcuiß li xmâlcaßan. Xinbânu joß xaye cue. Incßaß xinkßet lâ chakßrab chi moco xsach saß inchßôl li xaye cue..KW2 Rajlal oxib chihab têqßue li junjûnk saß xlajêtkil li ru lê racuîmk reheb laj levita ut li mâcßaß xnaß xyucuaß ut reheb li jalaneb xtenamit li cuanqueb saß êyânk joß eb ajcuiß li xmâlcaßan. Têqßue reheb re nak naru teßtzacânk saß lê tenamit ut tâcßojlâk xchßôleb.VJ'2 Ut lâex, ut eb laj levita, joß eb ajcuiß li jalan xtenamit li cuanqueb saß êyânk teßsahokß saß êchßôl xban li sahil echej li quixqßue êre li Kâcuaß lê Dios ut reheb ajcuiß lê jun cablal.`I;2 Joßcan nak lâo xkacßam chak li xbên ru li kacuîmk li x-el saß li chßochß aßin li xaqßue ke, at Kâcuaß”, chaßkex. Chirix aßan têqßue li chacach chiru li Kâcuaß lê Dios ut têcuikßib êrib chiru.H 2 Ut aßan quicßamoc chak ke saß li naßajej aßin, ut quixqßue ke li châbil naßajej aßin li na-el cuiß chi us li acuîmk.G2Joßcan nak li Kâcuaß corisi chak Egipto riqßuin xnimal xcuanquil. Quixbânu li milagro ut sachba chßôlej nak corisi chak Egipto.MF2Lâo kayâba lix cßabaß li Kâcuaß, lix Dioseb li kaxeßtônil yucuaß. Li Kâcuaß quirabi li katij ut quiril xtokßobâl ku. Quixqßue retal nak cuanco saß cacuil cßanjel ut rahobtesinbilo.cEA2Eb laj Egipto queßnumta saß kabên ut coeßxrahobtesi ut coeßxqßue saß cacuil trabaj.D2Ut lâex têye chiru li Kâcuaß lê Dios, “Eb li kaxeßtônil yucuaß, aßaneb jun chßina chßûtal chi arameo li queßcôeb chi cuânc Egipto. Aran queßtam ut queßnabaloß. Cuanqueb xcuanquil joß jun xnimal ru tenamit, ut cuanqueb xmetzßêu.oCY2Ut laj tij tixcßul li chacach li cuan saß êrukß, ut tixqßue chiru lix artal li Kâcuaß lê Dios.rB_2Ut texxic riqßuineb laj tij li cuânkeb saß li cutan aßan ut têye reheb, “Lâin ninye anakcuan chiru li Kâcuaß lin Dios nak xo-oc saß li naßajej li quixye reheb li kaxeßtônil yucuaß riqßuin juramento nak tixqßue ke.”gAI2têsicß li xbên ru lê racuîmk li x-el saß li chßochß li xqßue êre li Kâcuaß lê Dios. Têqßue li ru lê racuîmk saß jun li chacach ut têcßam saß li naßajej li tixsicß ru li Kâcuaß re têlokßoni cuiß.o@ [2Nak ac tex-oc chi cuânc saß li naßajej li tixqßue êre li Kâcuaß lê Dios, re nak texcuânk aran,_?92Nak li Kâcuaß lê Dios texqßue chi hilânc ut incßaß chic texpletik riqßuineb li xicß nequeßiloc êre li cuanqueb chi xjun sutam li naßajej li tixqßue êre li Kâcuaß, tento nak têcamsi chixjunileb li ralal xcßajol laj Amalec re nak tâsachk xcßabaßeb chi junaj cua saß ruchichßochß. Misach saß êchßôl xbânunquil aßan. > 2Nak lublûquex ut tacuajenakex, eb li ralal xcßajol laj Amalec queßpletic êriqßuin ut queßxcamsiheb li mâcßaß chic xmetzßêuheb. Incßaß queßxxucua ru li Dios.Nak li Kâcuaß lê Dios texqßue chi hilânc ut incßaß chic texpletik riqßuineb li xicß nequeßiloc êre li cuanqueb chi xjun sutam li naßajej li tixqßue êre li Kâcuaß, tento nak têcamsi chixjunileb li ralal xcßajol laj Amalec re nak tâsachk xcßabaßeb chi junaj cua saß ruchichßochß. Misach saß êchßôl xbânunquil aßan.=12Chijulticokß êre li cßaßru queßxbânu êre eb li ralal xcßajol laj Amalec nak quex-el chak Egipto nak yôquex chi numecß saß lix naßajeb.k<Q2Li Kâcuaß xicß narileb li nequeßxbalakßi ras rîtzßin ut incßaß nequeßbisoc chi tzßakal.J;2Tento nak texbisok chi tzßakal, usta li râlal usta lix nimal yôkex chixbisbal. Texbisok chi tzßakal re nak tânajtokß rok lê yußam saß li naßajej li tixqßue êre li Kâcuaß lê Dios.P:2Incßaß tâcuânk cuib lê bisleb, jun ta tzßakal ut jun ta incßaß.Q92 Mêbalakßi lê ras êrîtzßin riqßuin li bisleb li nequexbisoc cuiß.C82 li ixk aßan tâisîk li rukß. Incßaß tâcuyekß xmâc.47c2 Cui yôkeb chi pletic cuib li cuînk ut li rixakil li jun tâxic chixcolbal lix bêlom, cui li ixk aßan tixchap lix yoßlebâl li cuînk li yô chi sacßoc re lix bêlom,62 Ut aran Israel eb li ralal xcßajol li cuînk aßan teßqßuehekß chokß xcßabaß “ralal xcßajol li cuînk li qui-isîc xxâb.”52 li rixakil li camenak tâxic riqßuin li cuînk chiruheb li nequeßcßamoc be. Târisi jun lix xâb li cuînk ut tixchûba saß xnakß ru ut tixye re, “Joßcaßin tâuxmânk re li cuînk li incßaß naraj xqßuebal ralal xcßajol li ras camenak.”&4G2Ut eb li nequeßcßamoc be teßxtakla xbokbal li rîtzßin li camenak re teßâtinak riqßuin. Ut cui aßan tixye nak incßaß naraj sumlâc riqßuin li ixk,\332Ut cui li îtzßinbej incßaß naraj xcßambal li rixakil li ras camenak, li ixk aßan tâxic saß li oquebâl re li tenamit chi âtinac riqßuineb li nequeßcßamoc be. Ut tixye reheb, “Li rîtzßin lin bêlom camenak incßaß naraj incßambal chokß rixakil re nak tâcuânk cocßal saß xcßabaß li camenak joß tento xbânunquil.” T~}}@|Qzz!yhvuu)t]sHrrqNoo#mmlWjihhBfeedgbaa`q`_^]\ZZ;YXXyWYVUTSSRRQPONNeMM'LKJII\HGGFFoEDDeCCuBB?A?@@c?d>>S=;;v;:J93877-55*433#221~0./U.{-,+**)('&%%O$P#*"!N KG]5?v ] ~xe5j g<Chixjunileb lê rixakil, lê cocßal ut lê quetômk teßcanâk arin saß li naßajej aßin li xqßue êre laj Moisés. Ut lâex cuînk, li joß qßuialex cau êchßôl ut cau êrib chi pletic, texxic jun pacßal li nimaß Jordán chi pletic rochbeneb lê rech aj Israelil ut têtenkßaheb chi pletic.7i k< —Chijulticokß êre li cßaßru quixye chak êre laj Moisés laj cßanjel chiru li Dios nak quixye, “Li Kâcuaß lê Dios tixqßue lê naßaj re texhilânk cuiß”, chan..h Y< Ut laj Josué quiâtinac riqßuineb li ralal xcßajol laj Rubén ut laj Gad ut quiâtinac ajcuiß riqßuineb li yijach li ralal xcßajol laj Manasés ut quixye reheb:g < —Talajexnumekß saß lix muhebâleb li tenamit ut têye reheb nak teßxcauresi ribeb ut teßxyîb xtzacaêmk xban nak saß oxib cutan tonumekß jun pacßal li nimaß Jordán. Toxic ut takêchani li naßajej li tixqßue ke li Kâcuaß li kaDios, chaßakex reheb.Sf #< Laj Josué quixbokeb li nequeßcßamoc be saß li tenamit, ut quixye reheb:Te %< Lâin li yôquin chi taklânc âcue. Yal âkße ut cacuubresi âchßôl. Matxucuac chi moco tâchßinânk âchßôl xban nak lâin li Kâcuaß lâ Dios cuânkin âcuiqßuin yalak bar tatxic, chan li Dios.td e<Incßaß tâcanab xyebal li chakßrab li xinqßue êre. Chi kßek chi cutan yôkat chixcßoxlanquil li chakßrab re nak incßaß tâcanab xbânunquil li cßaßru naxye, ut re ajcuiß nak sa tatcuânk ut chixjunil tâêlk chi us châcuu.c 5<Caßaj cuiß li tinye âcue nak yal âkße ut cacuubresi âchßôl chixbânunquil chi tzßakal chixjunil li chakßrab li quixqßue âcue laj Moisés laj cßanjel chicuu. Bânu chi tzßakal re ru. Mâcanab xbânunquil re nak us tat-êlk riqßuin chixjunil li cßaßru tâbânu.O2! At Kâcuaß, chacuosobtesi li cßaßru nequeßxbânu. Tâsahokß taxak saß âchßôl riqßuin lix xyehom xbânuhomeb. Chasacheb ru li nequeßpletic riqßuineb. Ut chasacheb ru li xicß nequeßiloc reheb toj retal teßosokß.2=_2! Eb aßan nequeßxcßut li chakßrab chiruheb laj Israel, li ralal xcßajol laj Jacob. Nequeßxcßat li incienso châcuu ut nequeßxcßat ajcuiß li mayej saß lâ artal.V<'2! Kßaxal cateßxra chiruheb lix naß xyucuaßeb ut chiruheb ajcuiß li rechßalaleb ut lix cocßaleb. Queßxbânu li cßaßru naxye saß lâ chakßrab ut incßaß queßxkßet li contrato cabânu riqßuineb.U;%2!Quixye chirixeb li ralal xcßajol laj Leví: At Kâcuaß, chaqßue lâ Tumin ut lâ Urim reheb li ralal xcßajol laj Leví, li nequeßcßanjelac châcuu. Cayal rixeb aran Masah ut cayal rixeb aran Meriba.L:2!Ut quixye chirixeb li ralal xcßajol laj Judá: At Kâcuaß, chacuabiheb taxak nak nequeßxyâba lâ cßabaß eb li ralal xcßajol laj Judá. Chacßameb riqßuineb li rech tenamitil. Chatenkßaheb riqßuin lâ cuanquil nak nequeßpletic riqßuineb li xicß nequeßiloc reheb ut chacoleb chiruheb li xicß nequeßiloc reheb.952!Laj Moisés quixye chirixeb li ralal xcßajol laj Rubén: Incßaß teßsachekß ruheb li ralal xcßajol laj Rubén. Cheßnabalokß ban ut teßtâmk.82!Li Kâcuaß, aßan li rey aran Jesurún nak queßxchßutub ribeb li nequeßcßamoc be rochbeneb lix têpaleb laj Israel.—y7m2!Lâin laj Moisés quinqßue êre lix chakßrab li Dios, li kßaxal lokß chiku lâo li ralal xcßajol laj Jacob.62!Li Kâcuaß naxraheb lix tenamit ut naxcoleb. Joßcan nak nequeßxcuikßib ribeb chiru ut nequeßxbânu li cßaßru naxye.v5g2!Quixye: —Li Kâcuaß quichal chak saß li tzûl Sinaí. Toj Seir quicßutun lix saken. Quicßutun xlokßal toj saß li tzûl Parán. Quicßulun rochben lix qßuila okßob chi ángel. Ut saß lix nim ukß cuan li chakßrab chanchan xam.4 2!Laj Moisés, li sicßbil ru xban li Dios, quixtzßâma li rosobtesinquileb laj Israel chiru li Dios nak toj mâjiß nacam. 32 4Joßcan nak yal tâcuil li naßajej chi najt. Incßaß naru tat-oc saß li naßajej li tinqßue reheb li ralal xcßajol laj Israel.o2Y2 3Tâcßulmânk chi joßcan xban nak chixcabichalex xekßet li cuâtin chiruheb laj Israel nak cuanquex chiru li haß li cuan Meriba li cuan Cades saß li chaki chßochß Zin. Lâex incßaß xeqßue inlokßal chiruheb laj Israel.Joßcan nak yal tâcuil li naßajej chi najt. Incßaß naru tat-oc saß li naßajej li tinqßue reheb li ralal xcßajol laj Israel.71i2 2Ut saß li tzûl aßan tatcâmk ut tâtauheb lâ cuechßalal li ac camenakeb joß nak laj Aarón lâ cuas quicam saß li tzûl Hor ut coxtauheb li rechßalal li ac camenakeb.}0u2 1—Tatxic saß xbên li tzûl Nebo li cuan saß xyânkeb li tzûl re Abarim saß lix naßajeb laj Moab, li cuan chiru li tenamit Jericó. Ut aran saß xbên li tzûl Nebo tâcuil li naßajej Canaán li tinqßue reheb laj Israel re teßrêchani.G/ 2 0Saß ajcuiß li cutan aßan li Kâcuaß quixye re laj Moisés:.!2 /Li chakßrab li quixqßue li Dios mâcuaß yal âtin. Cuan ban rajbal xban nak aßan tâqßuehok êyußam. Cui têbânu li cßaßru naxye saß li chakßrab, najt texcuânk saß li naßajej li xic êre chirêchaninquil jun pacßal li nimaß Jordán, chan laj Moisés.N-2 .Tojoßnak quixye reheb:—Qßuehomak retal chixjunil li xinye êre chiru li cutan aßin ut chebânuhak. Ut têye reheb lê ralal êcßajol nak teßxbânu chixjunil li naxye saß li chakßrab aßin.W,)2 -Laj Moisés quirakeß xyebal li râtinal li bich reheb chixjunileb laj Israel.x+k2 ,Laj Moisés quicuulac rochben laj Josué li ralal laj Nun ut quixye reheb li tenamit li râtinal li bich aßin.!*=2 +Lâex li xnînkal ru tenamit, têqßue xlokßal lix tenamit li Kâcuaß xban nak li Kâcuaß tixsach ruheb li xicß nequeßiloc reheb. Li Kâcuaß tixqßue rêkaj reheb li queßcamsin reheb lix tenamit, abanan tixcuy xmâqueb lix tenamit ut târisi li mâusilal saß lix naßajeb.9)m2 *Tâtßanekß li quicß chiru lin tzimaj nak tincamsiheb li xicß nequeßiloc cue. Mâ ani tâcolekß chicuu nak tinpletik riqßuineb. Telajeßcamsîk chixjunileb joß eb li tochßol ut eb li cuanqueb chi prêxil, joß eb ajcuiß li cuanqueb xcuanquil saß xyânkeb li xicß nequeßiloc cue, chan li Dios."(?2 )Lâin tinqßue xkßesnal lin chßîchß ut lâin tinrakok âtin. Lâin tinqßue rêkaj reheb li xicß nequeßiloc cue ut tinqßueheb chixtojbal xmâqueb.h'K2 (Lâin nintaksi li cuukß saß choxa ut ninye: Lâin li yoßyôquil Dios chi junelic kße cutan.{&q2 '¿Ma incßaß nequenau nak lâin li Kâcuaß Dios? Mâcßaß chic junak dios chicuu lâin. Caßaj cuiß lâin. Lâin nincamsin ut lâin ninqßuehoc yußam. Lâin ninqßuehoc raylal ut lâin ninbanoc. Ut mâ ani târûk tixcol rib saß cuukß.w%i2 &Quemayeja lê châbil mayej chiruheb ut quemayeja lê vino chiruheb. Châlk anakcuan. Xtenkßakex ut xcolakex._$92 %Ut li Kâcuaß tixye reheb: —¿Bar cuanqueb lê dios li cßojcßo cuiß lê chßôl?|#s2 $Li Kâcuaß târakok âtin saß xbêneb lix tenamit. Abanan, xban nak naxraheb târil xtokßobâl ruheb nak tixqßue retal nak mâcßaß chic xmetzßêuheb. Târuxtâna ruheb nak târil nak mâcßaßeb xmetzßêuheb li nequeßcßanjelac chiru.+"Q2 #Cuulac re xkßehil nak li Kâcuaß tixqßue rêkaj reheb li incßaß us queßxbânu ut telajeßtßanekß. Cuulac re xkßehil nak teßsachekß ruheb ut teßosokß.!2 "Li Kâcuaß naxnau cßaßru queßxbânu li xicß nequeßiloc reheb laj Israel. Cuan saß xchßôl li cßaßru queßxbânu.M 2 !Lix tijleb chanchan li vino li yîbanbil riqßuin xmay li cßantiß.32 Eb li xicß nequeßiloc reheb chanchaneb laj Sodoma ut chanchaneb laj Gomorra. Li cßaßru nequeßxbânu chanchaneb ru li uvas li cßa li nacamsin.2 Eb li xicß nequeßiloc reheb nequeßxqßue retal nak lix jalanil dios moco juntakßêt ta riqßuin lix Dioseb laj Israel.dC2 ¿Chanru nak jun chi cuînk târâlina jun mil chi cristian? Ut, ¿chanru nak cuib chi cuînk teßrâlina lajêb mil? Teßxcßul chi joßcan xban nak li Kâcuaß lix Dioseb ac quixcanabeb xjuneseb ut quixtzßektânaheb.)2 Us raj cui cuan xnaßlebeb. Us raj nak teßxqßue retal li raylal li teßxcßul. Ut us raj ajcuiß cui teßxqßue retal chanru nak teßosokß.L2 Eb laj Israel mâcßaßeb xnaßleb ut incßaß nequeßxtau xyâlal.=u2 Xinsach raj ruheb chi junaj cua, abanan incßaß xcuaj nak eb li xicß nequeßiloc reheb teßxnimobresi ribeb chixyebal, “Lâo xosachoc reheb. Mâcuaß li Kâcuaß,” chaßakeb.[12 Ut xinye nak tinjeqßuiheb yalak bar. Ut incßaß chic teßpatzßekß xcßabaßeb.R2 Telajeßcamsîk riqßuin chßîchß li cuanqueb saß be. Ut cßajoß nak teßxucuak saß li rochocheb. Telajeßcâmk li sâjeb, joß chßajom, joß xkaßal. Telajeßcâmk li cßulaßal ut li ac tîxeb.%E2 Telajeßcâmk xban cueßej ut xban li caki yajel ut li tik. Tintaklaheb li joskß aj xul chixtiubaleb. Ut teßtißekß xbaneb li cßantiß li nequeßcamsin.cA2 Kßaxal nabaleb li raylal li tintakla saß xbêneb. Chanchan nak tincuteb riqßuin tzimaj.jO2 Cßajoß nak queßxqßue injoskßil. Lin joskßil chanchan li xam yô chixcßatbal chixjunil toj saß xchamal li ruchichßochß. Chanchan nak tixcßat li ruchichßochß ut li acuîmk li cuan chiru. Tixcßat lix tôn li tzûl.)M2 Queßxchikß injoskßil riqßuin xlokßoninquil jalanil dios. Queßxqßue injoskßil riqßuin xlokßoninquil li mâcuaß Dios. Joßcan ajcuiß tinbânu reheb. Lâin tinchikß xjoskßileb riqßuin jalan tenamit. Tinqßueheb xjoskßileb xban jun tenamit incßaß nequeßraj xtaubal xyâlal.L2 Li Kâcuaß quixye: —Lâin incßaß chic tincuileb chi moco tincuabiheb. Toj tincuil cßaßru teßxcßul xban nak incßaß useb xnaßleb. Queßxkßetkßeti ribeb chicuu ut mâcßaßeb xpâbâl.wi2 Li Kâcuaß quiril li queßxbânu. Joßcan nak quixtzßektânaheb. Queßxqßue xjoskßil xban lix mâusilaleb.p[2 Queßxtzßektâna li Kâcuaß li quicoloc reheb. Queßxtzßektâna li Kâcuaß li quiyoßobtesin reheb.G 2 Queßmayejac chiruheb li mâus aj musikßej ut queßxlokßoniheb li moco dioseb ta. Queßxlokßoni li jalanil dios li incßaß queßxlokßoni lix xeßtônil yucuaß chi moco queßrabi resil.}2 Queßxchikß xjoskßil li Kâcuaß nak queßxlokßoni li jalanil dios. Quinumta xjoskßil xban li mâusilal queßxbânu.B2 Eb laj Jesurún queßnînkan ut queßxkßetkßeti ribeb. Nalemtzßun nequeßiloc xban xnînkaleb. Ut queßxtzßektâna li Kâcuaß li quiyîban reheb. Queßxtzßektâna laj Colol reheb.} u2 Quixqßue lê cuacax re tâcuânk lê leche ut lê queso. Quixqßue lê châbil carner ut chibât li cuanqueb Basán re nak tâcuânk lê tib. Ut quixqßue ajcuiß li châbil trigo. Ut querucß li xyaßal li uvas li chanchan quicß xban xcakal.g I2 Li Kâcuaß quixqßue êcuanquil saß xbêneb li tenamit ut saß xbêneb li tzûl. Ut quixqßue li ru li acuîmk re têtzaca. Saß xyânkeb li pec quetau li xyaßal cab ut saß xyânkeb li sakônac quicuan lê cheß olivo.e E2 Li Kâcuaß, aßan li quicßamoc be chêru. Mâcuaß junak jalanil dios li quitenkßan êre.: o2 Li Kâcuaß quitenkßan êre ut quicßamoc be chêru joß nak li tßiu naxcoleb li cocß ral saß lix soc ut naxcßameb saß xbên lix xicß nak toj mâjiß nequeßxnau rupupic.= u2 Quextau nak yôquex chixbeninquil êrib saß li chaki chßochß, li naßajej li mâcßaß cuan chi saß. Quexcol ut quexril ut quextenkßa xban nak lokßex chiru joß li xnakß ru.J2 Lâex li ralal xcßajol laj Jacob, lâex lix tenamit li Kâcuaß.\32 Li Kâcuaß li kßaxal nim xcuanquil quixqßue xnaßajeb li xnînkal ru tenamit. Quixye reheb bar cuan xnubâl lix chßochßeb. Ut quixqßue lix chßochßeb laj Israel aß yal jarubeb saß li junjûnk xtêpaleb.p[2 Chijulticokß êre cßaßru quicßulman junxil. Ut cßoxlankex chirixeb li chihab li ac xelajeßnumeß. Ut patzßomak reheb lê yucuaß. Aßan teßxye êre lix yâlal. Ut eb li tîxil cuînk teßxserakßi êre cßaßru quicßulman.2 ¿Ma joßcaßin nak têqßue rêkaj li usilal li naxbânu li Kâcuaß? Incßaß us lê naßleb. Incßaß nequetau xyâlal. ¿Ma mâcuaß ta biß aßan li Kâcuaß lê Dios li quiqßuehoc êyußam? Aßan quiyoßobtesin êre ut quexxakab saß lê naßaj.(K2 Lâex lix tenamit li Kâcuaß quebânu li mâusilal. Quecßut êxutân. Moco êcßulub ta nak lâex li ralal xcßajol. Nequexmâcob ut incßaß us lê naßleb.32 Li Kâcuaß, aßan li nacoloc ke joß jun li sakônac li nequeßxcol cuiß ribeb li tenamit. Li Kâcuaß, aßan kßaxal châbil ut tîc xchßôl. Naxbânu li tîquilal. Li Kâcuaß kßaxal châbil. Incßaß naxbânu li incßaß us. Junelic ban naxbânu li us ut li tîquilal.W)2 Lâin tinnima xcßabaß li Kâcuaß. Ut lix tenamit teßxye nak nim xcuanquil.@{2 Li tijleb li tinye chanchanak li hab. Li cuâtin li tinye chanchanak li xchußque. Chanchanak li hab cocß ru li naxtßakresi li rax pim. Chanchanak li hab li naxtßakresi li acuîmk.  =2 Cherabihak lâex li cuanquex saß choxa, li cßaßru tinye. Cherabihak lâex li cuanquex saß ruchichßochß, li cßaßru tinye riqßuin xtzßûmal cue..W2Ut laj Moisés quixye li râtinal li bich aßin reheb chixjunileb laj Israel li chßutchßûqueb aran. Quixye reheb chalen saß xticlajic toj saß rosoßjic li bich.f~G2Lâin ninnau nak chirix lin camic eb li tenamit teßxbânu li mâusilal ut teßxtzßektâna li cßaßru xinye reheb. Raylal tâchâlk saß xbêneb chiruheb li cutan châlel xban nak teßxbânu li mâusilal chiru li Kâcuaß. Teßxqßue xjoskßil li Kâcuaß riqßuin li cßaßru teßxyîb riqßuin li rukßeb.—Ut laj Moisés quixye li râtinal li bich aßin reheb chixjunileb laj Israel li chßutchßûqueb aran. Quixye reheb chalen saß xticlajic toj saß rosoßjic li bich.}2Tâchßutubeb chicuu chixjunileb li nequeßcßamoc be joß eb ajcuiß li nequeßtaklan re nak lâin tinâtinak riqßuineb. Ut cutan saken chiru li choxa ut li ruchichßochß nak nequenau cßaßru têcßul cui têkßet li chakßrab li xinye anakcuan.k|Q2Lâin ninnau nak aj kßetoleb âtin li tenamit aßin ut kßaxal cauheb xchßôl. Xeßxkßetkßeti ribeb chiru li Kâcuaß nak cuanquin riqßuineb. Ut kßaxal cuißchic teßxbânu nak ac xincam nak mâ anihakin chic riqßuineb.C{2—Cßamomak li hu aßin li tzßîbanbil cuiß li chakßrab ut têqßue chixcßatk li Lokßlaj Câx li cuan cuiß lix contrato li Kâcuaß lê Dios. Aran tâcuânk chokß retalil chêru.yzm2Chirix aßan quixye reheb laj levita li nequeßpakon re li Lokßlaj Câx li cuan cuiß lix contrato li Kâcuaß:_y92Ut laj Moisés quixchoy xtzßîbanquil li chakßrab saß xticlajic toj saß rosoßjic.x2Ut li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Josué li ralal laj Nun ut quixye re: —Cacuubresi âchßôl ut chicuânk âmetzßêu xban nak lâat tatcßamok reheb laj Israel saß li naßajej li xinyechißi reheb riqßuin juramento. Ut lâin tincuânk âcuiqßuin, chan.bw?2Ut saß li cutan aßan laj Moisés quixtzßîba li bich ut quixcßut chiruheb laj Israel. v2Nabal li raylal ut li chßaßajquilal tâchâlk saß xbêneb. Abanan tâbichâk li bich aßin chokß retalil li mâusilal queßxbânu. Lâin ninnau cßaßru cuan saß xchßôleb usta toj mâjiß xincßameb saß li naßajej li quinyechißi reheb, chan li Dios.huK2Lâin tincßameb saß li naßajej li kßaxal châbil li na-el cuiß chi us li acuîmk joß quinyechißi reheb lix xeßtônil yucuaßeb. Tâcuânk chixjunil li tzacaêmk li teßraj ut teßcuânk aran chi saheb saß xchßôl. Abanan eb aßan teßxjal xnaßlebeb ut teßxlokßoniheb li jalanil dios. Tineßxtzßektâna ut teßrisi xcuanquil lin contrato.*tO2Chatzßîba biß li bich aßin ut tâcßut chiruheb laj Israel re nak aßaneb teßxbicha. Li bich aßin tixchßolob xyâlal chiruheb nak incßaß us queßxbânu.s72Ut lâin incßaß tincuabi lix tijeb saß li cutan aßan. Tinmuk ban cuib chiruheb xban li mâusilal teßxbânu nak teßxlokßoniheb li jalanil Dios.2r_2Saß li cutan aßan lâin tinjoskßokß saß xbêneb ut tintzßektânaheb. Tincanabeb xjuneseb ut teßsachekß ruheb. Nabal li raylal ut li chßaßajquilal tâchâlk saß xbêneb. Ut eb aßan teßxye: —Yôco chixcßulbal li raylal aßin xban nak li Kâcuaß li kaDios xoxcanab kajunes, chaßkeb.Qq2Ut li Kâcuaß quixye re laj Moisés: —Lâat tatxic chi hilânc âcuochbeneb lâ xeßtônil yucuaß. Chi sêb li tenamit aßin teßxtiquib xlokßoninquileb li jalanil dios saß li naßajej li teßxic cuiß. Chanchanakeb chic li ixk li nequeßxcßayi ribeb. Tineßxtzßektâna ut teßxkßet li contrato li quinbânu riqßuineb.qp]2Ut li Kâcuaß quixcßutbesi rib saß jun li chok ut quixakli saß xbên li oquebâl re li tabernáculo. o;2Li Kâcuaß quixye re laj Moisés: —Cuulac re xkßehil nak tatcâmk. Tâbok chak laj Josué ut saß cuibal texxic saß li tabernáculo re nak tinxakab laj Josué saß xcßanjel, chan. Ut laj Moisés ut laj Josué queßcôeb saß li tabernáculo ut queßxakli chiru li Kâcuaß.n2 Tento nak teßrabi eb li ralal xcßajoleb, li toj mâjiß nequeßrabi li chakßrab aßin. Teßxtzol ribeb chixxucuanquil ru li Kâcuaß lê Dios joß najtil teßcuânk saß li naßajej li xic êre chirêchaninquil nak têkßax li nimaß Jordán, chan laj Moisés.emE2 Tâchßutub ruheb chixjunileb laj Israel, joß cuînk, joß ixk, joß cocßal. Ut joßcan ajcuiß li jalaneb xtenamit li cuanqueb saß êyânk. Tâchßutubeb chixjunileb re nak teßrabi ut teßxtzol rib chixbânunquil li naxye saß li chakßrab aßin. Cheßxxucua ru li Kâcuaß lê Dios ut teßxqßue xchßôl chixbânunquil li naxye li chakßrab.4lc2 Nak teßxchßutub ribeb chixjunileb laj Israel chixlokßoninquil li Kâcuaß saß li naßajej li tixye êre, aran têril xsaß li chakßrab aßin saß xxiqueb chixjunileb.kkQ2 Ut laj Moisés quixye reheb: —Rajlal saß lix xcuuk chihab nak nacuyeß xmâqueb riqßuin lix cßaseb, tâcuil li chakßrab chiruheb li tenamit nak yôkeb chi ninkßeîc saß li cocß muhebâl yîbanbil riqßuin rukß cheß.!j=2 Ut laj Moisés quixtzßîba li chakßrab aßin ut quixqßue reheb laj tij, eb li ralal laj Leví. Aßan eb li nequeßcßamoc re li Lokßlaj Câx li cuan cuiß li contrato li quixbânu li Kâcuaß. Ut quixqßue ajcuiß reheb li cuînk li nequeßcßamoc be saß xyânkeb laj Israel.Gi 2Li Kâcuaß tâcuânk âcuiqßuin. Aßan tâcßamok be châcuu. Incßaß tatxcanab âjunes chi moco tatxtzßektâna. Joßcan nak matxucuac chi moco tâchßinânk âchßôl, chan laj Moisés.\h32Ut chirix aßan laj Moisés quixbok laj Josué ut chiruheb chixjunileb laj Israel quixye re: —Cacuubresi âchßôl, at Josué, ut cauhak taxak âcuib, xban nak lâat tatcßamok be chiruheb li tenamit nak teßoc saß li naßajej li quixyechißi li Kâcuaß reheb lê xeßtônil yucuaß. Lâat tâcßam xbeheb chirêchaninquil li naßajej.Hg 2Cacuubresihomak êchßôl ut chicuânk êmetzßêu. Mexxucuak chi moco texcßoxlak xbaneb, xban nak li Kâcuaß incßaß texcanab êjunes. Cuânk ban êriqßuin chi junelic, chan laj Moisés.fy2Li Kâcuaß tixkßaxtesiheb saß êrukß ut texnumtâk saß xbêneb. Tento nak têbânu reheb chixjunil li xinye êre.(eK2Li Kâcuaß tixbânu reheb li tenamit aßin joß quixbânu reheb laj Sehón ut laj Og, lix reyeb laj amorreo. Quixsach ruheb aßan, joß ajcuiß lix tenamiteb.d2Li Kâcuaß lê Dios, aßan tâcßamok be chêru nak texnumekß jun pacßal li nimaß. Aßan tâsachok reheb li tenamit nak yôkex chi xic re nak texnumtâk saß xbêneb ut têrêchani li naßajej. Laj Josué, aßan li tâcßamok re lê be joß quixye li Kâcuaß.Hc 2—Anakcuan ac tîxin chic chi us. Cuakcßâl chihab cuan cue. Incßaß chic nincuy cßamoc be chêru. Li Kâcuaß Dios quixye cue nak lâin incßaß tinnumekß jun pacßal li nimaß Jordán.ab ?2Saß jun li cutan laj Moisés quiâtinac cuißchic riqßuineb laj Israel ut quixye reheb:Ta#2Têra taxak li Kâcuaß lê Dios ut têbânu taxak li cßaßru naxye aßan. Tîcak taxak lê chßôl chiru ut mêjal taxak êcßaßux. Li Kâcuaß tâqßuehok re lê yußam re nak najt texcuânk saß li naßajej li quixyechißi riqßuin juramento reheb lê xeßtônil yucuaß, laj Abraham, laj Isaac ut laj Jacob, chan laj Moisés.`y2Chiru li choxa ut chiru li ruchichßochß ninye êre nak têsicß ru li cßaßru têraj. ¿Ma têraj lê yußam malaj ut têraj li câmc? ¿Ma têraj têcßul lê rosobtesinquil malaj ut têraj lê tzßektânanquil? Sicßomak ru li yußam re nak yoßyôkex ut yoßyôkeb ajcuiß lê ralal êcßajol.Têra taxak li Kâcuaß lê Dios ut têbânu taxak li cßaßru naxye aßan. Tîcak taxak lê chßôl chiru ut mêjal taxak êcßaßux. Li Kâcuaß tâqßuehok re lê yußam re nak najt texcuânk saß li naßajej li quixyechißi riqßuin juramento reheb lê xeßtônil yucuaß, laj Abraham, laj Isaac ut laj Jacob, chan laj Moisés.5_e2relic chi yâl ninye êre nak texcâmk. Ut incßaß chic najt texcuânk saß li châbil naßajej li cuan jun pacßal li nimaß Jordán li oc êre chirêchaninquil anakcuan.8^k2Abanan cui têjal êcßaßux ut incßaß têbânu li cßaßru naxye li Kâcuaß, ut cui nequetiquib xpâbanquil li jalanil dios ut nequecuikßib êrib chiru chixlokßoninquil,p][2Anakcuan yôquin chixyebal êre nak têra li Kâcuaß lê Dios ut têbânu li cßaßru naraj aßan. Chebânu lê taklanquil xban ut têbânu li cßaßru naxye saß lix chakßrab. Cui têbânu aßan, tâcuânk lê yußam ut teßcuânk nabal lê ralal êcßajol. Ut li Kâcuaß lê Dios tâosobtesînk êre saß li naßajej li oc êre chirêchaninquil anakcuan.k\Q2Cheqßuehak retal anakcuan li cßaßru yôquin chixyebal êre. Xinye êre chanru naru tâcuânk lê yußam ut lê châbilal. Ut xinye ajcuiß êre chanru nacuan li câmc ut li mâusilal. Tento têsicß ru bar cuan li têbânu.[72Mêye chi joßcan xban nak li chakßrab cuan êriqßuin. Cuan chi xtzßûmal êre ut cuan saß lê chßôl re nak târûk têbânu li cßaßru naxye.?Zy2 Chi moco jun pacßal li palau cuan chak, re nak têye: ¿Ani takatakla jun pacßal li palau re tâxic chixcßambal chak li chakßrab ut tixye ke cßaßru naxye re nak naru takabânu?+YQ2 Moco saß choxa ta cuan chak. Ut incßaß naru têye: ¿Ani tâtakekß saß choxa chixcßambal chak li chakßrab ut tixye ke cßaßru naxye re nak naru takabânu?(XK2 Moco chßaßaj ta xbânunquil lê chakßrabinquil li yôquin chixqßuebal êre anakcuan. Naru têbânu li cßaßru naxye xban nak moco najt ta cuan êriqßuin. ~@}{zymxxwvvuutsrrppnnmlkjj/ihg9feed8c.ba``c_^^]{\U[ZXWVVUHTSRQ^P.O[NM_LfKKJJ_JIHUGGXFEEDfBAAv@?> =_P j IEq<Laj Josué ut chixjunileb laj Israel queßxchap laj Acán ut queßxcßam saß li ru takßa Acor rochben li plata, li tßicr, li oro, ut eb li ralal xcßajol joß ixk joß cuînk. Queßxcßam ajcuiß lix bôyx, lix bûr ut eb lix carner. Ut queßxcßam ajcuiß lix muhebâl. Chixjunil li cßaßru cuan re queßxcßam. p<Nak queßxtau li cßaßru quixxoc laj Acán, queßxcßam chak chiru laj Josué ut eb laj Israel ut chiru ajcuiß li Kâcuaß Dios..oW<Laj Josué quixtakla cuib oxib li takl saß li naßajej li nahilan cuiß laj Acán. Queßxtau chixjunil li cßaßru quixmuk laj Acán. Li plata cuan rubel li tßicr.n <Nak xo-oc aran Jericó, xcuil saß xyânkeb li cßaßak re ru jun châbil tßicr xcomon li akßej li nequeßrocsi laj Babilonia. Xcuil ajcuiß cuib ciento chi tumin plata ut numenak na jun libra li oro. Lâin quinra ru. Joßcan nak quinxoc chokß cue. Xinbec jun li jul saß li naßajej li cuanquin cuiß chi hilânc ut aran xinmuk. Xinqßue li tumin rubel li tßicr, chan laj Acán. m<Laj Acán quichakßoc ut quixye: —Yâl nak lâin xinmâcob chiru li Kâcuaß li kaDios lâo aj Israel. Aßin li mâc li xinbânu.Zl/<Ut laj Josué quixye re laj Acán: —At Acán, lâin nintzßâma châcuu nak tâqßue xlokßal li Kâcuaß, li kaDios lâo aj Israel. Ye lix yâlal. Tâye cue cßaßru xabânu. Mâmuk chicuu, chan laj Josué.k<Ut nak queßnumeß chi xjunjûnkaleb lix cuînkilaleb li ralal xcßajol laj Zabdi, li Dios quixcßut laj Acán, li ralal laj Carmi. Laj Carmi, aßan li ralal laj Zabdi. Ut laj Zabdi, aßan li ralal laj Zera. Aßaneb xcomoneb li ralal xcßajol laj Judá. j<Ut queßqßueheß chi numecß chi ubej li jûnk chßûtal li rechßalaleb rib. Ut saß xyânkeb aßan, quicßuteß li ralal xcßajol laj Zera. Ut chirix aßan queßnumeß li junjûnk cabal li ralal xcßajol laj Zera. Ut quicßuteß li ralal xcßajol laj Zabdi.Gi <Joß cuulajak chic laj Josué quicuacli toj ekßela. Ut quixye reheb nak teßnumekß laj Israel chi têp. Ut lix têpal li ralal xcßajol laj Judá quicßuteß chiru laj Josué xban li Dios.:ho<Ut li cuînk li xxococ re li cßaßru tento raj xsachman, aßan li cuan xmâc. Aßan tâcßatekß rochben li rixakil ut li ralal xcßajol joß ajcuiß chixjunil li cßaßru cuan re xban nak xbânu li incßaß us saß xyânkeb laj Israel nak quixkßet li contrato li quinbânu riqßuineb, chan li Kâcuaß.$gC<Cuulaj teßchâlk chicuu chixjunileb lix têpaleb laj Israel. Chi junjûnk têp teßnumekß chicuu. Li jun têp li tincßut lâin, aßaneb li teßnumekß chi jûnk chßûtal li rechßalaleb rib. Li jun chßûtal chi rechßalaleb rib li tincßut lâin, aßaneb li teßnumekß chi junjûnk cabal chicuu. Ut li jun cabal li tincßut lâin, tento nak teßnumekß chicuu li junjûnk chi cuînk re li jun cabal aßan.f1< ¡Cuaclin! Ut ye reheb li tenamit nak teßxsantobresi ribeb re cuulaj xban nak lâin li Kâcuaß lê Dios lâex aj Israel, ninye chi joßcaßin: “Lâex aj Israel, xexoc li cßaßak re ru li tento raj xesach ru chi junaj cua. Ut xexoc chokß êre li xkßaxtesîc raj chi cßanjelac chicuu. Cui lâex incßaß têrisi aßan saß êyânk mâ jokße têcuy pletic riqßuineb li xicß nequeßiloc êre.”+eQ< Joßcan nak eb laj Israel incßaß teßxcuy pletic riqßuineb li xicß nequeßiloc reheb. Teßêlelik ban chiruheb xban nak xeßxbok raylal saß xbêneb xban nak xeßxxoc li ac kßaxtesinbil re sachecß. Lâin incßaß chic tincuânk êriqßuin cui incßaß têsach ru li cßaßru xeßxxoc.=du< Eb laj Israel xeßmâcob ut xeßxkßet li contrato li xinbânu riqßuineb nak xinye reheb nak incßaß teßxxoc li cßaßak re ru ac kßaxtesinbil re tâsachekß. Eb aßan xeßrelkßa li cßaßru incßaß raj xeßxchßeß ut xeßticßtißic. Ut li cßaßru xeßxxoc, xeßxqßue saß xyânk li cßaßruheb re.ncW< Ut li Kâcuaß Dios quixye re laj Josué: —¡Cuaclin! ¿Cßaßut nak nacacut âcuib saß chßochß?#bA< Nak teßrabi eb laj cananeo ut chixjunileb li cuanqueb saß li naßajej aßin li cßaßru xkacßul, mâre teßxchßutub chak rib ut teßchâlk chi pletic kiqßuin ut mâre mâ ani chic ke tâcolekß. Cui joßcan takacßul, ¿cßaßru tâbânu lâat re xcolbal rix lâ lokßal? chan.a+<At Kâcuaß, ¿cßaßru târûk takaye anakcuan? Eb li soldado aj Israel incßaß xeßxcuy pletic riqßuineb laj Hai. Xeßêlelic ban chiruheb.|`s<Laj Josué quixye: —At Kâcuaß Dios, ¿cßaßut nak xoâqßue chak chi numecß saß li nimaß Jordán yal re nak toâkßaxtesi saß rukßeb laj amorreo re teßxsach ku? Kßaxal us raj chokß ke nak xocana chak jun pacßal li nimaß Jordán.o_Y<Laj Josué ut eb li nequeßcßamoc be saß xyânkeb laj Israel queßxkßich li rakßeb ut queßxcut rib saß chßochß chiru li Lokßlaj Câx xban xrahil xchßôleb ut queßxqßue poks saß xjolomeb ut queßcana aran toj qui-ecuu.I^ <Queßcamsîc cuaklaju xcaßcßâl eb laj Israel. Ut eb lix comoneb queßêlelic. Queßxtiquib râlinanquileb saß li tenamit Hai. Queßcuulac cuan cuiß li cubsînc li nequeßisin cuiß pec ut aran queßnumta saß xbêneb. Joßcan nak eb laj Israel queßchßinan xchßôl. Incßaß chic queßcacuu xchßôleb chi pletic.S]!<Joßcan nak queßcôeb li oxib mil chi cuînk chi pletic riqßuineb li cuanqueb Hai re nak teßrêchani. Abanan aßaneb chic li cuanqueb Hai queßnumta saß xbêneb toj retal queßêlelic eb laj Israel.T\#<Ut nak queßsukßi chak queßxye re laj Josué: —Incßaß tento nak tâtaklaheb nabaleb li soldado chi pletic. Incßaß naru tâlubtesiheb li soldado chi mâcßaß rajbal. Mâre cuib mil malaj oxib mil ajcuiß teßxic chi pletic. Tzßakal riqßuin aßan xban nak incßaß qßuiheb li yôqueb chi iloc re li tenamit Hai, chanqueb.8[k<Mokon chic laj Josué quixtakla cuib oxibeb li cuînk saß li tenamit Hai, li cuan nachß riqßuin li naßajej Bet-avén li cuan saß li este riqßuin li tenamit Bet-el. Quixye reheb li cuînk: —Ayukex ut qßuehomak chak retal li tenamit Hai.— Ut eb aßan queßcôeb ut queßxqßue retal li tenamit.Z /<Jun li cuînk aj Acán xcßabaß, xcomoneb li ralal xcßajol laj Judá, quixxoc chokß re li cßaßru ac kßaxtesinbil xban li Dios re sachecß. Laj Acán, aßan li ralal laj Carmi. Laj Carmi, aßan li ralal laj Zabdi ut laj Zabdi, aßan li ralal laj Zera. Li mâc quixbânu laj Acán, li Dios quixqßue saß xbêneb chixjunileb li ralal xcßajol laj Israel, ut cßajoß nak quijoskßoß saß xbêneb.bY?<Li Kâcuaß quitenkßan re laj Josué ut yalak bar quicuulac resil li cßaßru quixbânu.7Xi<Saß eb li cutan aßan laj Josué quixbânu jun li juramento ut quixye: —Raylal ta chiqßuehekß saß xbên xban li Kâcuaß li ani tâoc cuißchic chixcuaclesinquil li tenamit aßin. Chicâmk ta li xbên ralal li ani tâqßuehok cuißchic lix cimiento li tenamit aßin. Ut chicâmk ta ajcuiß li îtzßinbej cui tixyîb li oquebâl, chan.Li Kâcuaß quitenkßan re laj Josué ut yalak bar quicuulac resil li cßaßru quixbânu.W+<Abanan laj Josué quixcol lix yußam lix Rahab li naxcßayi rib ut quixcoleb li rechßalal joß ajcuiß li cßaßru cuan re xban nak quixmuk li cuib chi cuînk li queßcuulac Jericó chi qßuehoc etal. Ut aßan quicana chi cuânc saß xyânkeb laj Israel chalen anakcuan. V<Ut chirix aßan queßxcßat li tenamit. Mâcßaß chic quicana. Caßaj cuiß li oro, li plata, ut li cßaßak re ru yîbanbil riqßuin bronce ut hierro, aßan queßxxoc ut queßxqßue saß li naßajej li xocxo cuiß li cßaßru nacßanjelac chiru li Kâcuaß."U?<Queßcôeb ut li cuib chi cuînk ut queßrisi lix Rahab rochben lix naß, lix yucuaß ut eb li ras ut eb li rîtzßin, joß ajcuiß chixjunileb li rechßalal. Ut queßxcßam saß jun naßajej bar mâcßaß teßxcßul toj chirix li naßajej li cuanqueb cuiß chi hilânc laj Israel.iTM<Ut laj Josué quixye reheb li cuib chi cuînk li queßcuulac Jericó chi qßuehoc etal: —Ayukex saß rochoch lix Rahab li naxcßayi rib ut têrisi aran joß ajcuiß chixjunil li cßaßru cuan re, joß queyechißi re, chan.xSk<Queßxcamsi chi chßîchß chixjunileb li cristian, joß cuînk, joß ixk, joß tîx, joß toj sâjeb. Ut queßxcamsi ajcuiß chixjunileb li bôyx, li carner ut li bûr. Joßcaßin nak queßxsach ru chixjunil li cuan saß li tenamit aßan.R1<Eb laj tij queßxyâbasi li xucub ut eb li soldado queßxjap re. Ut nak queßrabi xyâb li xucub eb li soldados queßxjap re chi cau ut quilajeßtßaneß li tzßac li sutsu cuiß li tenamit. Ut eb li soldado saß junpât queßoc saß li tenamit ut queßrêchani li naßajej.Q-<Chixjunil li cßaßak re ru yîbanbil riqßuin oro, plata, bronce ut hierro tâxocmânk ut tâkßaxtesimânk chiru li Kâcuaß, chan laj Josué.P <Abanan lâex chebânu cuênt. Mâcßaß têxoc saß li tenamit aßan xban nak li Kâcuaß ac xkßaxtesi re tâsachekß li tenamit ut chixjunil li cuan chi saß. Cui têxoc li cßaßak re ru naru nachal chßaßajquilal ut raylal saß kabên lâo aj Israel. O;<Li tenamit aßan, ut chixjunil li cuan chi saß tâsachmânk ru joß quixye ke li Kâcuaß. Caßaj cuiß lix Rahab xcomoneb li nequeßxcßayi rib, aßan tâcolekß rochbeneb li cuanqueb saß li rochoch xban nak aßan li quimukuc reheb li cuînk li queßtaklâc chi qßuehoc etal.8Nk<Ut nak eb laj tij queßxyâbasi li xucub saß li xcuuk sut, laj Josué quixye reheb lix soldado: —Japomak êre xban nak li Kâcuaß xkßaxtesi saß kukß li tenamit Jericó.;Mq<Saß li xcuuk li cutan queßcuacli toj ekßela chi us ut queßcôeb chixsutinquil rix li tenamit joß queßxbânu xbên cua. Abanan anakcuan cuukub sut queßxsuti rix li tenamit.L-<Ut saß xcab li cutan queßxsuti cuißchic rix li tenamit ut queßsukßi cuißchic saß lix naßajeb. Joßcaßin queßxbânu chiru cuakib cutan.yKm< Ut eb li cuukub chi aj tij yôqueb chi xic chiru lix Lokßlaj Câx li Kâcuaß ut incßaß queßxcanab bêc chi moco queßxcanab xyâbasinquil li xucub. Cuanqueb li soldado yôqueb chi xic chiruheb laj tij li yôqueb chixyâbasinquil li xucub ut cuanqueb li soldado li yôqueb chi xic chirix li Lokßlaj Câx. Ut eb laj tij incßaß queßxcanab xyâbasinquil li xucub.uJe< Joß cuulajak chic laj Josué quicuacli toj ekßela ut eb laj tij queßxcßam lix Lokßlaj Câx li Kâcuaß.MI< Laj Josué quixye reheb nak lix Lokßlaj Câx li Kâcuaß tixsuti li tenamit jun sut. Ut chirix aßan queßsukßi saß lix muhebâleb li yôqueb cuiß chi hilânc ut aran queßxnumsi li kßojyîn.0H[< Laj Josué quixye reheb lix soldado: —Incßaß tex-ecßânk chi moco têjap êre. Mâ jun âtin têye toj tinye êre “Japomak êre”. Tojoßnak têjap êre, chan. G < Cuanqueb li soldado li yôqueb chi xic chi ubej chiruheb laj tij li yôqueb chixyâbasinquil li xucub carner. Ut cuanqueb ajcuiß li soldado li yôqueb chi xic chirix li Lokßlaj Câx. Ut eb laj tij incßaß nequeßxcanab xyâbasinquil lix xucub li carner.kFQ<Ut chixjunileb queßxbânu joß quixye laj Josué reheb. Cuukubeb laj tij li yôqueb chi xic chi ubej chiru lix Lokßlaj Câx li Kâcuaß, yôqueb chixyâbasinquil lix xucub li carner. Ut li Lokßlaj Câx yô chi xic chirixeb.1E]<Ut quixye ajcuiß reheb lix soldado: —Chêjunilex texxic chixsutinquil li tenamit. Li cuanqueb xchßîchß teßxic chi ubej chiru lix Lokßlaj Câx li Kâcuaß, chan.\D3<Laj Josué quixbokeb laj tij ut quixye reheb: —Cßamomak lix Lokßlaj Câx li Kâcuaß. Ut cuukub êre teßxcßam lix xucub li carner re teßxyâbasi ut teßxic chi ubej chiru lix Lokßlaj Câx li Kâcuaß.—C<Têrabi nak incßaß teßxcanab xyâbasinquil li xucub carner. Chêjunilex lâex têjap êre chi cau. Ut li tzßac li sutsu cuiß li tenamit tâtßanekß. Nak ac xtßaneß li tzßac li sutsu cuiß, lâex saß junpât tex-oc saß li tenamit chi pletic, chan li Dios.qB]<Cuukub eb laj tij teßxcßam junjûnk xxucubeb li carner re teßxyâbasi. Aßaneb li teßcßamok be chiru li Lokßlaj Câx. Ut saß lix cuuk li cutan têsuti rix li tenamit cuukub sut. Ut eb laj tij yôkeb chixyâbasinquil li xucub.wAi<Lâex soldado aj Israel têsuti rix li tenamit jun sut chiru li cutan. Joßcaßin têbânu chiru cuakib cutan.%@E<Abanan li Kâcuaß quixye re laj Josué: —Lâin xinkßaxtesi li tenamit Jericó saß âcuukß, ut xinkßaxtesi ajcuiß li rey joß eb ajcuiß lix soldado.$? E<Eb li cuanqueb Jericó queßxtzßap li oquebâl re lix tenamit chi us xban nak yôqueb xxiu chiruheb laj Israel. Mâ ani naru na-oc chi moco naru nequeßel.O><Ut li nataklan saß xbêneb lix soldado li Kâcuaß quixye re: —Isi lâ xâb châcuok xban nak li naßajej li cuancat cuiß, aßan santil naßajej, chan. Ut laj Josué quixbânu joß quiyeheß re..=W<Li cuînk quixye re: —Mâcuaßin xcomoneb lâ soldado chi moco lâin xcomoneb li xicß nequeßiloc êre. Lâin nintaklan saß xbêneb lix soldado li nimajcual Dios, chan. Ut laj Josué quixcuikßib rib chiru toj quixtochß li chßochß riqßuin lix jolom ut quixlokßoni ut quixye re: —Lâin aj cßanjel châcuu. ¿Cßaßru tâcuaj tinbânu? chan.Ut li nataklan saß xbêneb lix soldado li Kâcuaß quixye re: —Isi lâ xâb châcuok xban nak li naßajej li cuancat cuiß, aßan santil naßajej, chan. Ut laj Josué quixbânu joß quiyeheß re.<+< Nak laj Josué nachß cuan riqßuin li tenamit Jericó, quiril jun li cuînk xakxo chiru. Li cuînk aßan cuan xchßîchß saß rukß. Laj Josué quinachßoc riqßuin ut quixye re: —¿Ma lâat xcomoneb li kasoldâd malaj ut lâat xcomoneb li xicß nequeßiloc ke? chan.4;c< Chalen saß li cutan aßan incßaß chic quiqßueheß li maná chixcuaßeb. Aß chic li ru li acuîmk li na-el saß li chßochß Canaán queßxtzaca chiru li chihab aßan.q:]< Saß li cutan jun chic queßxcuaß xbên cua li tzacaêmk yîbanbil riqßuin li ru li acuîmk li na-el saß li naßajej Canaán. Queßxcuaß li caxlan cua li mâcßaß xchßamal ut queßxcuaß ajcuiß li ru li trigo chi qßuilinbil.)9M< Nak yôqueb chi hilânc aran Gilgal saß li ru takßa nachß riqßuin li tenamit Jericó, queßxbânu li ninkße Pascua chiru li ecuu saß li câlaju xbe li po.\83< Ut li Kâcuaß quixye re laj Josué: —Anakcuan xcuisi lê xutân xban nak quexcuan chak chokß rahobtesinbil môs nak cuanquex aran Egipto, chan. Joßcan nak Gilgal xcßabaß li naßajej aßan chalen anakcuan. 7<Nak ac xeßxcßul li circuncisión chixjunileb, queßcana saß li naßajej aßan chi hilânc saß lix muhebâleb toj queßqßuira.6<Eb chic li ralal xcßajol eb aßan queßcana chokß rêkajeb xban nak joßcan quixye li Dios. Xban nak toj mâjiß nequeßxcßul li circuncisión nak yôqueb chi numecß saß li chaki chßochß, joßcan nak laj Josué quixbânu li circuncisión reheb.G5 <Eb laj Israel queßbêc saß li chaki chßochß chiru caßcßâl chihab toj retal queßcam chixjunileb li cuînk li queßel chak Egipto, li tzßakal xchihabeb re xic chi pletic. Queßcam xban nak incßaß queßxbânu li quixye li Kâcuaß. Joßcan nak li Dios quixye riqßuin juramento nak incßaß naru teßoc saß li châbil naßajej li quixyechißi reheb lix xeßtônil yucuaß, li naßajej bar na-el cuiß chi us li acuîmk ut li sahil echej.>4w<Eb li cuînk li queßel chak Egipto ac xeßxcßul li circuncisión, abanan toj mâjiß xeßxcßul li circuncisión eb li queßyoßla nak yôqueb chi numecß saß li chaki chßochß.X3+<Laj Josué quixbânu chi joßcaßin xban nak ac camenakeb chic chixjunileb li cuînk li queßel chak Egipto, li tzßakal xchihabeb re xic chi pletic. Queßcam nak yôqueb chi numecß saß li chaki chßochß.r2_<Quixyîb li kßesnal pec laj Josué ut quixbânu circuncidar eb li cuînk aj Israel saß li tzûl Aralot.[11<Saß eb li cutan aßan li Kâcuaß quixye re laj Josué: —Tâyîb li kßesnal pec ut tâtiquib cuißchic xbânunquil li circuncisión reheb laj Israel. Tâbânu circuncidar li toj mâjiß nequeßxcßul, chan.0 -<Chixjunileb lix reyeb laj amorreo li cuanqueb jun pacßal li nimaß Jordán saß li oeste, ut chixjunileb lix reyeb laj cananeo li cuanqueb chi nachß riqßuin li palau Mediterráneo queßrabi resil nak li Kâcuaß quixchakihobresi li nimaß li joß nimal teßnumekß cuiß re nak teßnumekß jun pacßal eb laj Israel. Cßajoß nak queßxucuac ut incßaß chic cauheb xchßôl chi pletic riqßuineb.[/1<Quixbânu chi joßcan re nak chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß teßxqßue retal nak kßaxal nim xcuanquil li Kâcuaß ut re ajcuiß nak lâex junelic têxucua ru li Kâcuaß lê Dios, chan laj Josué..<Li Kâcuaß li kaDios quixchakihobresi li nimaß Jordán li joß nimal tonumekß cuiß joß nak quixchakihobresi li Caki Palau li joß nimal conumeß cuiß chak junxil.Quixbânu chi joßcan re nak chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß teßxqßue retal nak kßaxal nim xcuanquil li Kâcuaß ut re ajcuiß nak lâex junelic têxucua ru li Kâcuaß lê Dios, chan laj Josué.- <Ut lâex têchßolob chiruheb chanru nak eb laj Israel queßnumeß jun pacßal li nimaß Jordán ut chaki li queßnumeß cuiß.,<Ut quixye reheb laj Israel: —Mokon eb lê ralal êcßajol teßxpatzß êre: “¿Cßaßru aj e li pec aßin?” chaßkeb.r+_<Saß ajcuiß li naßajej aßan quixtus li cablaju chi pec laj Josué li queßrisi saß li nimaß Jordán.B*<Eb laj Israel queßnumeß saß li nimaß Jordán saß li lajêb xbe li xbên po re li chihab aßan. Ut queßxqßue lix muhebâleb saß li naßajej Gilgal saß xbehil li tenamit Jericó.x)k<Ut eb laj tij li yôqueb chi cßamoc re li Lokßlaj Câx queßel saß xyi li nimaß ut queßcôeb chire li nimaß. Nak ac xeßel saß li nimaß, qui-oc cuißchic chi bêc li haß chi cau rok ut quixcßul cuißchic rib ut yô chi butßûnc.E(<Laj Josué quixye reheb laj tij nak teßêlk saß li nimaß.w'i<—Ye reheb laj tij li yôqueb chi cßamoc re li Lokßlaj Câx nak teßêlk chak saß li nimaß Jordán, chan.,&U<Ut li Kâcuaß quixye re laj Josué:@%{<Saß li cutan aßan laj Josué quiqßueheß xlokßal xban li Dios re nak eb laj Israel teßx-oxlokßi joß najtil tâcuânk saß xyânkeb, joß nak queßx-oxlokßi laj Moisés junxil.$'< Caßcßâl mil na chi cuînk li ac cauresinbileb re teßxic chi pletic. Queßcôeb saß li ru takßa Jericó. Ut li Kâcuaß cuan riqßuineb.u#e< Ut eb li ralal xcßajol laj Rubén ut eb li ralal xcßajol laj Gad joßqueb ajcuiß yijach li ralal xcßajol laj Manasés ac cauresinbileb re pletic nak queßnumeß. Aßaneb li xbên li queßnumeß joß quiyeheß reheb xban laj Moisés."7< Nak ac xeßnumeß chixjunileb li tenamit, queßnumeß ajcuiß laj tij li yôqueb chi cßamoc re lix Lokßlaj Câx li Kâcuaß ut queßcôeb chi ubej.V!'< Ut eb li tenamit queßxbânu li cßaßru quixye laj Josué. Eb laj tij li yôqueb chi cßamoc re li Lokßlaj Câx queßcana chi xakxo saß xyi li nimaß Jordán toj queßxbânu li joß qßuial quixye li Kâcuaß re laj Josué, joß quiyeheß re junxil xban laj Moisés. Ut eb li tenamit queßnumeß chi junpât jun pacßal li nimaß.O < Ut quixtus ajcuiß cablaju li pec laj Josué saß xyi li nimaß bar queßxakli cuiß laj tij li yôqueb chi cßamoc re li Lokßlaj Câx. Ut eb li pec aßan toj cuanqueb ajcuiß aran chalen anakcuan.,S<Ut eb li cablaju chi cuînk queßxbânu joß quixye laj Josué. Queßxxoc li cablaju chi pec saß xyi li nimaß Jordán joß quiyeheß re laj Josué xban li Dios. Aßan retalil li cablaju têp chi tenamit re Israel. Queßxcßam li pec ut queßxchßutub saß li naßajej bar queßhilan cuiß.sa<Ut lâex texchakßok ut têye reheb, “Li pec aßin, aßan retalil nak quixakli li nimaß Jordán ut incßaß chic quibêc nak yôqueb chixnumsinquil jun pacßal li nimaß li Lokßlaj Câx li xocxo cuiß lix contrato li Dios. Eb li pec aßin, aßan retalil chiruheb laj Israel re nak julticak reheb chi junelic li cßaßru quixbânu li Dios,” chan laj Josué.5e<Li pec aßin tâcßanjelak ke chokß retalil li cßaßru quixbânu li Kâcuaß. Mokon eb lê ralal êcßajol teßxpatzß êre, “¿Cßaßru aj e li pec aßin?” chaßkeb.!<Ut quixye reheb: —Numenkex chi ubej chiru lix Lokßlaj Câx li Kâcuaß, li cuan saß xyi li nimaß. Chêjunjûnkal têsicß jun li pec ut têcßam saß xbên êtel ut texnumekß jun pacßal li nimaß. Li cablaju chi pec, aßan retalil li cablaju têp chi tenamit.9<Ut laj Josué quixbokeb li cablaju chi cuînk li quixsiqßueb ru saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Israel. Junjûnk quixsicß ru saß li jûnk têp.E<Tâye reheb nak teßxxoc junjûnkak xpequeb saß xyi li nimaß bar xakxôqueb cuiß laj tij ut teßxcßam. Ut teßxtus saß li naßajej bar texhilânk cuiß chiru li kßojyîn aßin, chan.xk<—Siqßueb ru cablaju chi cuînk. Junjûnk chi cuînk tâsicß saß xyânkeb li junjûnk xtêpaleb laj Israel.q _<Nak ac xeßnumeß chixjunileb laj Israel jun pacßal li nimaß Jordán, li Kâcuaß quixye re laj Josué:/<Ut chaki li chßochß queßnumeß cuiß chixjunileb laj Israel saß li nimaß Jordán. Ut eb laj tij li yôqueb chi cßamoc re lix Lokßlaj Câx li Kâcuaß xakxôqueb saß xyi li nimaß Jordán nak yôqueb chi numecß li tenamit, ut chaki li chßochß li xakxôqueb cuiß.0[<Ut li rok li haß li nachal chak takecß quixakli nachß riqßuin li tenamit Adam li cuan chixcßatk li naßajej Saretán. Li tenamit aßan najt cuan riqßuin li naßajej li yôqueb cuiß chi numecß laj Israel. Ut incßaß chic naxic li haß takßa saß li palau Mar Muerto xcßabaß. Joßcan nak quixjach rib li haß nak quixakli. Ut eb laj Israel queßnumeß jun pacßal saß xjayal li naßajej Jericó.Ut chaki li chßochß queßnumeß cuiß chixjunileb laj Israel saß li nimaß Jordán. Ut eb laj tij li yôqueb chi cßamoc re lix Lokßlaj Câx li Kâcuaß xakxôqueb saß xyi li nimaß Jordán nak yôqueb chi numecß li tenamit, ut chaki li chßochß li xakxôqueb cuiß.N<Li nimaß Jordán cau yô chi bêc rok xban nak nabutßin saß xkßehil li sicßoc trigo. Ut eb laj tij li yôqueb chi cßamoc re li Lokßlaj Câx queßxqßue li rokeb saß li haß chire li nimaß.-U<Eb laj Israel queßel chak saß lix naßajeb li cuanqueb cuiß ut eb laj tij li yôqueb chi cßamoc re li Lokßlaj Câx, aßaneb li yôqueb chi cßamoc be chiruheb."?< Nak teßxxakab li rokeb saß li nimaß Jordán eb laj tij li yôkeb chi cßamoc re lix Lokßlaj Câx li Kâcuaß laj êchal re chixjunil li ruchichßochß, li haß tixjach rib chi ribil rib. Li rok li haß li nachal chak takecß tixtûb rib. Incßaß chic tâbêk, chan laj Josué.< Anakcuan ut tâsicß ruheb cablaju chi cuînk. Junjûnk chi cuînk tâsicß saß xyânkeb li junjûnk xtêpaleb laj Israel.!< Ut lix Lokßlaj Câx li Kâcuaß laj êchal re chixjunil li ruchichßochß, aßan tâcßamok be chiku nak tonumekß jun pacßal li nimaß.E< Ut quixye ajcuiß reheb: —Nak li Lokßlaj Câx tânumekß jun pacßal li nimaß Jordán, tênau nak li yoßyôquil Dios cuan saß kayânk ut aßan ajcuiß tâisînk reheb laj cananeo, eb laj heteo, eb laj heveo, eb laj ferezeo, eb laj gergeseo, eb laj amorreo ut eb laj jebuseo saß li kabe li bar tonumekß cuiß.}u< Laj Josué quixye reheb laj Israel: —Jilonkex chak ut abihomak li cßaßru yô chixyebal li Kâcuaß li kaDios.—!<Tâye reheb laj tij li yôkeb chi cßamoc re li Lokßlaj Câx, “Nak tex-oc saß li nimaß Jordán, aran texxaklîk,” chan li Kâcuaß.S !<Li Kâcuaß Dios quixye re laj Josué: —Chalen anakcuan tinqßue âcuanquil re nak eb laj Israel teßxqßue âlokßal ut teßxnau nak lâin cuanquin âcuiqßuin joß nak quincuan riqßuin laj Moisés.F <Ut laj Josué quixye ajcuiß reheb laj tij: —Pakomak li Lokßlaj Câx ut numenkex chiruheb li tenamit, chan. Ut eb aßan queßxpako li Lokßlaj Câx ut queßnumeß chiruheb li tenamit.— <Laj Josué quixye reheb li tenamit: —Santobresihomak êrib xban nak cuulaj tixbânu xnînkal ru milagro li Kâcuaß saß kayânk.— <re nak tênau li be bar yôkex chi xic, xban nak lâex mâ jun sut numenakex saß li be aßan. Abanan mexjiloc chi nachß riqßuin li Lokßlaj Câx li xocxo cuiß lix contrato li Dios. Jun kilómetro ban xnajtil cuânkex chirix, chanqueb laj cßamol be.W )<Ut queßxye reheb chixjunileb chi joßcaßin: —Nak têril nak yôk chak chi châlc li Lokßlaj Câx li yôkeb chak chixcßambal eb laj levita laj tij, lâex tex-êlk chak saß lê naßaj ut texxic chirix,  <Nak ac xnumeß oxib cutan, eb li nequeßcßamoc be saß xyânkeb laj Israel queßxsuti li naßajej li yôqueb cuiß chi hilânc.^ 9<Joß cuulajak chic ekßela queßel Sitim laj Josué rochbeneb chixjunileb laj Israel ut queßcôeb. Queßcuulac cuan cuiß li nimaß Jordán. Abanan incßaß queßnumeß jun pacßal. Toj queßcana chi hilânc aran.3a<Queßxye re: —Li Kâcuaß xkßaxtesi saß kukß li naßajej aßan xban nak chixjunileb li cuanqueb saß li naßajej aßan câmqueb re xban xxiuheb kaban lâo, chanqueb.cA<Ut eb laj qßuehol etal queßcube saß li naßajej li tzûl ru ut queßcôeb. Queßxkßax li nimaß Jordán ut coxeßxtau laj Josué. Queßxserakßi re li cßaßru queßxcßul.Queßxye re: —Li Kâcuaß xkßaxtesi saß kukß li naßajej aßan xban nak chixjunileb li cuanqueb saß li naßajej aßan câmqueb re xban xxiuheb kaban lâo, chanqueb.oY<Li cuibeb laj qßuehol etal queßcôeb saß li naßajej li tzûl ru ut aran queßxmuk ribeb chiru oxib cutan. Ut eb li soldado yôqueb chixsicßbal yalak bar. Ut mâ bar queßxtauheb. Joßcan nak queßsukßi Jericó eb li soldado.+<—Us. Joßcan takabânu, chan li ixk ut quixchakßrabiheb. Eb aßan queßcôeb. Chirix aßan li ixk quixbacß li caki cßâm saß lix ventana.<Cui lâat toâjit, lâo incßaß chic tento takabânu li cßaßru xkaye saß li juramento li xkabânu âcuiqßuin, chanqueb.I <Abanan cui tâêlk junak saß lâ cuochoch, aßan cuan xmâc cui nacam. Mâcuaß chic kamâc lâo. Lâo cuan kamâc cui junak nacuulac chixcamsinquil junak reheb li cuanqueb saß lâ cuochoch.-<Nak to-oc chirêchaninquil li tenamit aßin, lâat tâtßuyub li caki cßâm aßin saß li ventana, li xoâcubsi cuiß. Ut tâchßutubeb saß lâ cuochoch lâ naß ut lâ yucuaß rochbeneb lâ cuas ut eb lâ cuîtzßin, ut chixjunileb li cuanqueb saß rochoch lâ yucuaß.ym<Eb aßan queßchakßoc ut queßxye: —Lâo takabânu li cßaßru xkaye saß li juramento joß xatzßâma chiku.t~c<Ut quixye reheb: —Ayukex saß li naßajej li tzûl ru re nak incßaß textaßekß xbaneb li yôqueb chi sicßoc êre. Mukumak êrib aran chiru oxib cutan. Nak ac xeßsukßi chak li soldado saß li tenamit, naru nequexxic lâex, chan./}Y<Li rochoch lix Rahab, aßan yîbanbil saß xbên li tzßac li sutsu cuiß li tenamit. Joßcan nak quixcubsiheb li cuînk saß li ventana riqßuin jun li nimla cßâm.9|m<Ut eb aßan queßxye: —Joß nak xacol rix li kayußam lâo, joßcan ajcuiß nak takacol rix lê yußam lâex cui mâ ani aj e tâye li cßaßru yôco chixbânunquil. Ut nak ac xkßaxtesi saß kukß li naßajej aßin li Kâcuaß, lâo takabânu usilal êre ut saß xyâlal tocuânk êriqßuin, chanqueb.L{< Checol rix xyußam lin naß ut lin yucuaß joß ajcuiß eb li cuas ut eb li cuîtzßin joß ixk joß cuînk ut chixjunil li cßaßruheb re. Choêcol taxak re nak incßaß tocâmk, chan lix Rahab.&zG< Joßcan nak lâin nintzßâma chêru nak têbânu li juramento saß xcßabaß li Kâcuaß lê Dios nak têbânu usilal reheb li cuechßalal joß nak xinbânu usilal êre lâin. Têqßue junak retalil cue re nak tinnau nak yâl nak têbânu li cßaßru yôquin chixtzßâmanquil chêru.;yq< Cßajoß nak coxucuac nak xkanau nak mâ ani naru napletic êriqßuin lâex xban nak li Kâcuaß lê Dios cuan xcuanquil saß choxa ut cuan ajcuiß xcuanquil saß ruchichßochß. x;< Lâo nakanau nak quex-el chak Egipto li Dios quixchakihobresi li haß saß li Caki Palau re nak texnumekß jun pacßal. Ut nakanau ajcuiß nak lâex quesach ruheb chi junaj cua li cuib chi rey laj Sehón ut laj Og, lix reyeb laj amorreo li cuanqueb jun pacßal li nimaß Jordán.8wk< —Lâin ninnau nak li Kâcuaß xqßue êre li naßajej aßin. Ut aßan ajcuiß xqßuehoc kaxiu chikajunilo. Chixjunileb li cuanqueb arin câmqueb re xban xxiuheb êban lâex.tvc<Nak toj mâjiß nequeßcuar laj qßuehol etal, cô lix Rahab saß xbên li cab chirilbaleb ut quixye reheb:euE<Li cuînk li quixtaklaheb li rey chixtâkenquileb laj qßuehol etal côeb toj chire li nimaß Jordán bar incßaß cham li haß. Nak ac xeßcôeb li soldado li quixtaklaheb li rey, queßxtzßap li oquebâl re li tenamit.'tI<Abanan lix Rahab ac xtaklaheb li cuib chi cuînk saß xbên li cab bar yô cuiß chixchinanquil lix cheßel li acuîmk lino. Ut quixmukeb saß xyânk li lino.Hs <Nak x-ecuu, xcôeb xban nak saß li ôr aßan nequeßxtzßap li oquebâl re li tenamit ut incßaß ninnau bar xcôeb. Cui lâex texxic chirixeb saß junpât mâre toxêtauheb, chan lix Rahab.r5<Abanan lix Rahab quixmukeb li cuînk ut quixye reheb li takl: —Yâl nak xeßcßulun li cuînk cuiqßuin. Abanan incßaß xinnau bar xeßchal chak.q5<Ut li rey quixtakla xyebal re lix Rahab: —Isiheb li cuînk aßan li cuanqueb saß lâ cuochoch xban nak eb aßan xeßchal chi qßuehoc etal, chan.1p]<Abanan cuan li queßyehoc resil re li rey li cuan Jericó. Ut queßxye: —Cuanqueb aj Israel xeßchal chixqßuebal retal li tenamit chiru li kßojyîn aßin, chanqueb.To %<Laj Josué, li ralal laj Nun, toj Sitim quixtakla cuibeb laj qßuehol etal chi mukmu ut quixye reheb: —Ayukex xqßuebal retal li naßajej Canaán ut li tenamit Jericó, chan. Eb aßan queßcôeb ut queßcuulac saß rochoch jun li ixk xcomoneb li nequeßxcßayi rib, xRahab xcßabaß. Ut aran queßcana chixnumsinquil li kßojyîn.n <Chixjunileb li incßaß teßabînk châcuu, ut incßaß teßxbânu li cßaßru tâye, eb aßan teßcamsîk. Li cßaßru nakaj lâo, aßan nak incßaß tâchßinânk âchßôl. Cauhak ban âchßôl chi cßamoc be chiku, chanqueb li tenamit re laj Josué.2m a<Junelic takabânu li cßaßru tâye ke joß nak kabânu li cßaßru coxtakla cuiß laj Moisés. Ut chicuânk taxak li Dios âcuiqßuin joß nak quicuan riqßuin laj Moisés.Chixjunileb li incßaß teßabînk châcuu, ut incßaß teßxbânu li cßaßru tâye, eb aßan teßcamsîk. Li cßaßru nakaj lâo, aßan nak incßaß tâchßinânk âchßôl. Cauhak ban âchßôl chi cßamoc be chiku, chanqueb li tenamit re laj Josué.8l m<Ut eb li ralal xcßajol laj Rubén, laj Gad ut laj Manasés queßchakßoc ut queßxye re laj Josué: —Takabânu chixjunil li cßaßru xaye ke. Lâo toxic bar toâtakla cuiß.< Li sakße ut li po queßxakli. Incßaß chic queßbêc toj retal nak queßnumta laj Israel saß xbêneb li xicß nequeßiloc reheb. ¿Ma incßaß ta biß tzßîbanbil retalil aßin saß li hu li quixtzßîba laj Jaser nak li sakße quixakli saß xyi li choxa caßchßin chic mâ jun cutan ut incßaß quixsêba rib chi oc?=-< Saß li cutan nak li Kâcuaß quixkßaxtesiheb laj amorreo saß rukßeb laj Israel, laj Josué quiâtinac riqßuin li Kâcuaß chiruheb li tenamit ut quixye: —Chixaklîk li sakße saß xbên li naßajej Gabaón. Ut chixaklîk li po saß xbên li ru takßa Ajalón, chan.4<c< Nak eb laj amorreo yôqueb chi êlelic chiruheb laj Israel, li Kâcuaß nabal li sakbach quixtakla chak saß xbêneb nak yôqueb chi cubec saß li tzûl Bet-horón. Chanchan li nînki pec. Ut kßaxal cuißchic nabal li queßcam xban li sakbach chiru li queßcamsîc chi chßîchß xbaneb laj Israel.I; < Li Kâcuaß Dios quirocsi xxiuheb laj amorreo nak queßril eb laj Israel. Ut nabaleb li cuanqueb Gabaón queßcamsîc. Ut li incßaß queßcam, queßâlinac ut eb laj Israel queßxtâkeheb toj saß li naßajej Bet-horón. Ut cuanqueb cuißchic li queßcamsîc nak yôqueb chi numecß saß eb li naßajej Azeca ut Maceda.Y:-< Laj Josué qui-el Gilgal rochbeneb lix soldado. Chiru kßojyîn queßbêc toj retal queßcuulac nachß riqßuin li tenamit Gabaón. Mâcßaß saß xchßôleb laj amorreo nak queßcuulac chi pletic riqßuineb.89k< Ut li Kâcuaß quixye re laj Josué: —Matxucuac chiruheb aßan xban nak lâin tinkßaxtesiheb saß âcuukß ut mâ jun reheb aßan teßnumtâk saß âbên, chan li Kâcuaß.a8=< Laj Josué qui-el chak Gilgal rochbeneb chixjunileb li soldado li cauheb rib chi pletic.f7G< Ut eb li cuanqueb saß li tenamit Gabaón queßxtakla xyebal re laj Josué toj aran Gilgal bar cuan cuiß lix muhebâl: —Takaj nak tatchâlk chikatenkßanquil lâo aj cßanjel châcuu. Moâcanab kajunes. Tatchâlk chi junpât chikacolbal xban nak chixjunileb li rey reheb laj amorreo, li cuanqueb saß li tzûl ru, xeßchal chi pletic kiqßuin.—J6< Joßcan nak queßxchßutub ribeb li ôb chi rey reheb laj amorreo li cuanqueb saß eb li tenamit Jerusalén, Hebrón, Jarmut, Laquis ut Eglón. Queßxchßutubeb lix soldado ut queßcôeb chi pletic riqßuineb laj Gabaón. Aran queßxqßue lix muhebâleb nachß riqßuin li tenamit Gabaón re teßoc chi pletic riqßuineb.C5< Quixye reheb: —Châlkex arin ut kachßutubak kib chi pletic riqßuin li tenamit Gabaón xban nak eb aßan xeßxcßam rib saß usilal riqßuin laj Josué ut riqßuineb laj Israel, chan.4< Joßcan nak laj Adonisedec lix rey eb laj Jerusalén quixtakla xbokbaleb laj Hoham li rey re li tenamit Hebrón, ut laj Piream li rey re li tenamit Jarmut, ut laj Jafía li rey re li tenamit Laquis joß ajcuiß laj Debir li rey re li tenamit Eglón.C3< Cßajoß nak quixucuac li rey nak quirabi aßan xban nak li tenamit Gabaón, aßan nimla tenamit ut kßaxal nim xcuanquil chiru li tenamit Hai. Ut chixjunileb li cuînk aßan cauheb rib.2 !< Li rey Adonisedec li cuan Jerusalén quirabi resil nak laj Josué quinumta saß xbên li tenamit Hai ut quisach ru ut quixcamsi lix reyeb. Ut quirabi ajcuiß resil nak quixsach ru li tenamit Jericó ut quixcamsi li rey. Ut quirabi ajcuiß resil nak eb li cuanqueb aran Gabaón queßxbânu jun li contrato re nak teßxcßam ribeb saß usilal riqßuineb laj Israel ut cuanqueb chic saß xyânkeb.51e< Abanan quixqßueheb chi cßanjelac joß môs. Queßyocßoc siß ut queßbelan haß re tâcßanjelak chiruheb laj Israel ut re ajcuiß tâcßanjelak saß lix artal li Kâcuaß Dios saß li naßajej li quisiqßueß ru xban li Kâcuaß. Ut toj chalen anakcuan aßan ajcuiß li cßanjel li nequeßxbânu.}0u< Ut laj Josué incßaß quixcanabeb re nak teßcamsîk xbaneb laj Israel.Abanan quixqßueheb chi cßanjelac joß môs. Queßyocßoc siß ut queßbelan haß re tâcßanjelak chiruheb laj Israel ut re ajcuiß tâcßanjelak saß lix artal li Kâcuaß Dios saß li naßajej li quisiqßueß ru xban li Kâcuaß. Ut toj chalen anakcuan aßan ajcuiß li cßanjel li nequeßxbânu.y/m< Anakcuan takacanab kib rubel âcuanquil. Bânu li cßaßru nacacßoxla nak us xbânunquil, chanqueb laj Gabaón..< Eb aßan queßxye re laj Josué: —Lâo xexkabalakßi xban kaxiu. Xkabi resil nak li Kâcuaß lê Dios quixye re laj Moisés laj cßanjel chiru nak tixkßaxtesi êre li naßajej aßin ut têsach ruheb chixjunileb li cuanqueb arin. Lâo xkacßoxla nak toêcamsi.i-M< Xban nak xoêbalakßi, anakcuan tenebanbil li raylal saß êbên. Lâex texcanâk joß môs junelic. Junes yocßoc siß têbânu ut belânc haß nak tâajmânk ru li haß ut li siß nak takalokßoni li Dios, chan laj Josué.S,!< Ut chirix aßan laj Josué quixbokeb laj Gabaón ut quixye reheb: —¿Cßaßut nak xoêbalakßi? ¿Cßaßut nak xeye ke nak najt êtenamit? Moco yâl ta nak najt cuanquex kiqßuin. Nachß ban cuanquex.o+Y< Incßaß takacamsiheb. Abanan teßcanâk chokß aj sicßol siß ut aj cßamol haß chokß ke lâo aj Israel, chanqueb laj cßamol be saß xyânkeb laj Israel. Joßcan queßxbânu re nak teßxbânu li cßaßru queßxyechißi reheb.*y< Incßaß takacamsiheb. Mâre tâchâlk xjoskßil li Dios saß kabên cui takakßet li contrato li xkabânu riqßuineb.<)s< Chixjunileb laj cßamol be saß xyânkeb queßxye re li tenamit: —Mâcßaß naru takabânu reheb xban nak ac xkabânu jun li contrato riqßuineb saß xcßabaß li Kâcuaß Dios.'(I< Abanan eb laj Israel incßaß queßxcamsiheb li tenamit aßan xban nak eb laj cßamol be saß xyânkeb laj Israel ac xeßxbânu li contrato riqßuineb saß xcßabaß li Kâcuaß lix Dioseb. Joßcan nak chixjunileb laj Israel yôqueb chixcuechßinquil rixeb laj cßamol be saß xyânkeb.)'M< Nak ac xnumeß oxib cutan chic queßcôeb laj Israel chixsicßbaleb saß lix tenamiteb. Eb li tenamit aßan, aßaneb Gabaón, Cafira, Beerot, ut Quiriat-jearim.'&I< Nak ac xnumeß chic oxib cutan xbânunquil li contrato riqßuineb laj Gabaón, eb laj Israel queßrabi resil nak eb aßan nachß cuan lix naßajeb riqßuineb.j%O< Joßcan nak laj Josué quixbânu li contrato re nak teßxcßam rib saß usilal riqßuineb laj Gabaón. Ut quixyechißi reheb nak incßaß tixcamsiheb. Ut joßcan ajcuiß queßxbânu eb laj cßamol be saß xyânkeb laj Israel.~$w< Eb laj Israel queßxchap lix cuaheb ut queßril. Abanan incßaß queßxtzßâma chiru li Dios cßaßru us teßxbânu.>#w< Joßcan ajcuiß li bôls tzßûm toj acß nak kaqßue li vino chi saß ut anakcuan kßel chic chi us. Ut xeßkßeloß li kakß ut li kaxâb xban xnajtil xochal cuiß chak, chanqueb.!"=< Saß li cutan nak co-el chak saß li kochoch tik chi us li kacaxlan cua li kacßam chak re takacuaß saß li be. Ut anakcuan ac xchakic ut moß chic ru.!+< Joßcan nak eb li nequeßcßamoc be saß kayânk ut eb li kech tenamitil xeßxye ke: “Cßamomak lê tzacaêmk ut ayukex riqßuineb laj Israel. Ut têye reheb nak lâo tocßanjelak chiruheb. Ut têye ajcuiß reheb nak lâo takaj xbânunquil junak contrato riqßuineb.” < Ut xkabi ajcuiß resil li quixbânu reheb li cuib chi rey li queßcuan chokß xreyeb laj amorreo li cuanqueb jun pacßal li nimaß Jordán. Xkabi resil nak queßsach ruheb li rey Sehón aran Hesbón ut laj Og, lix rey eb laj Basán, li quicuan Astarot.T#< Ut eb aßan queßchakßoc ut queßxye: —Lâo xochal chak saß najtil tenamit xban nak xkabi chixjunil li yô chixbânunquil li Kâcuaß lê Dios. Xkabi resil chixjunil li quilajxbânu chak aran Egipto.,S< Eb laj Gabaón queßxye re laj Josué: —Lâo tocßanjelak chêru, chanqueb re. Ut laj Josué quixye reheb: —¿Anihex tzßakal lâex? Ut, ¿bar xexchal chak?—$C< Ut eb laj Israel queßxchakßbe laj heveo ut queßxye: —Mâre anchal nachß cuanquex kiqßuin. ¿Chanru nak takabânu junak contrato êriqßuin lâex?—L< Queßcuulac Gilgal saß li naßajej li yôqueb cuiß chi hilânc laj Israel. Ut queßxye re laj Josué: —Lâo xochal saß najtil tenamit ut takaj nak tâbânu junak contrato kiqßuin, chanqueb.$C< Queßxqßue kßel xâb chi rokeb xitinbileb ut queßxqßue ajcuiß rakßeb kßel chirixeb. Ut lix tzacaêmkeb li queßxcßam re teßxcuaß saß be moß ru.B< Queßxcßûb ru chanru nak teßxbalakßiheb laj Israel. Teßxbânu rib nak aßaneb li yôqueb chi xic chi âtinac saß xcßabaß lix tenamiteb. Queßxsicß xtzacaêmkeb ut queßxqßue saß eb li kßel coxtal ut queßxtaksi chirix lix bûreb. Ut queßxcßam ajcuiß li bôls tzßûm re li vino pejel ut xitinbileb.}< Eb laj heveo li cuanqueb Gabaón queßrabi resil chixjunil li quixbânu laj Josué riqßuineb li tenamit Jericó ut Hai.xk< Chixjunileb aßan queßxcßûb rib re nak teßoc chi pletic saß comonil riqßuin laj Josué ut eb lix soldado.u g< Eb li rey li cuanqueb jun pacßal li nimaß Jordán saß li oeste queßrabi resil li cßaßru queßxbânu laj Israel. Eb li rey aßan cuanqueb saß eb li naßajej li tzûl ru ut li ru takßa ut cuanqueb ajcuiß chire li Palau Mediterráneo chiru li naßajej Líbano. Aßaneb laj heteo, eb laj amorreo, eb laj cananeo, eb laj ferezeo, eb laj heveo ut eb laj jebuseo.#<#Laj Josué quiril xsaß li chakßrab chiruheb li tenamit. Mâ jun li âtin li quixtzßîba laj Moisés incßaß ta qui-ileß chiruheb chixjunileb laj Israel, joß cuînk, joß ixk, joß cocßal, joßeb ajcuiß li jalaneb xtenamit li cuanqueb saß xyânkeb laj Israel.+Q<"Ut laj Josué quiril xsaß li chakßrab chiruheb. Quiril chi tzßakal chixjunil li tzßîbanbil saß li chakßrab chirix li osobtesîc ut li majecuâc.Laj Josué quiril xsaß li chakßrab chiruheb li tenamit. Mâ jun li âtin li quixtzßîba laj Moisés incßaß ta qui-ileß chiruheb chixjunileb laj Israel, joß cuînk, joß ixk, joß cocßal, joßeb ajcuiß li jalaneb xtenamit li cuanqueb saß xyânkeb laj Israel.T#<!Ut chixjunileb laj Israel, rochbeneb li nequeßcßamoc be chiruheb joß eb ajcuiß li cuanqueb xcuanquil, ut eb laj rakol âtin, joß eb ajcuiß li jalan xtenamiteb, queßxakli saß xcaß pacßalil li Lokßlaj Câx li cuan cuiß lix contrato li Dios. Yôqueb chi iloc cuanqueb cuiß laj levita laj tij li yôqueb chi pakônc re li Lokßlaj Câx. Jun jachal li tenamit cuanqueb saß xjayal li tzûl Gerizim ut li jun jachal chic cuanqueb saß xjayal li tzûl Ebal. Queßxbânu joß quiyeheß reheb junxil xban laj Moisés laj cßanjel chiru li Dios re nak teßosobtesîk xban li Kâcuaß.ym< Ut aran chiruheb chixjunileb, laj Josué quixjuchß chiruheb li pec li chakßrab li quiqßueheß re laj Moisés.(K<Eb laj Israel queßxbânu joß quiyeheß reheb xban laj Moisés laj cßanjel chiru li Kâcuaß. Queßxyîb li artal joß tzßîbanbil saß li chakßrab li quiqßueheß re laj Moisés. Queßxyîb li artal riqßuin pec incßaß tîcobresinbil ru chi moco juchßbil riqßuin chßîchß. Ut queßxcßat lix mayejeb saß xbên li artal chiru li Kâcuaß. Queßmayejac re xcßambal ribeb saß usilal riqßuin li Kâcuaß.q]<Laj Josué quixyîb jun li artal saß li tzûl Ebal re xlokßoninquil li Kâcuaß lix Dioseb laj Israel.7i<Ut li rey li quicuan saß li tenamit Hai, yatzßbil queßxbânu re. Ut quixnumsi li cutan chi tßuytßu aran. Nak qui-ecuu laj Josué quixtakla xcubsinquil li camenak re teßxcut saß li oquebâl re li tenamit. Ut queßxtûb nabal li pec saß xbên. Toj tûbtu ajcuiß li pec aßan toj chalen anakcuan.q]<Laj Josué ut eb lix soldados queßxcßat li tenamit Hai. Queßxpoßi chi junaj cua toj chalen anakcuan./<Abanan chixjunileb lix quetômk ut chixjunil li cßaßru cuan reheb laj Hai, queßxxoc laj Israel chokß reheb joß quixye li Dios re laj Josué.& G<Laj Josué incßaß quixcubsi lix chßîchß ut eb lix soldados incßaß queßxcanab pletic toj retal queßosoß chixjunileb li cuanqueb saß li tenamit Hai. <Cablaju mil xqßuialeb chixjunileb li queßcamsîc saß li cutan aßan nak queßxsach chi junaj cua li tenamit Hai, joß cuînk joß ixk.x k<Nak queßrakeß chixcamsinquileb chixjunileb li soldado li queßâlinan reheb toj saß li chaki chßochß, eb li soldados aj Israel queßsukßi cuißchic saß li tenamit ut queßxcamsiheb li joß qßuial chic queßcana saß li tenamit Hai.v g<Caßaj cuiß li rey re li tenamit Hai incßaß quicamsîc. Quichapeß ban ut quicßameß riqßuin laj Josué. <Ut eb li soldados li queßoc chixcßatbal li tenamit queßel chak saß li tenamit ut queßoc ajcuiß chi pletic re nak eb li soldados aj Hai incßaß naru teßêlelik. Queßcana ban saß xyiheb laj Israel ut quilajeßcamsîc chixjunileb. Mâ jun chic queßcoleß.b?<Laj Josué ut eb lix soldados queßril nak eb li soldados li mukmûqueb chak ac xeßoc saß li tenamit chixcßatbal. Eb lix soldado laj Josué queßsukßi ut queßoc chi pletic riqßuineb li soldado re li tenamit Hai.mU<Ut eb li soldado re li tenamit Hai queßiloc chirixeb ut queßxqßue retal nak lix tenamiteb yô chi cßatc. Yô chi takecß lix sibel saß choxa. Mâcßaß chic quiru queßxbânu. Mâ bar chic quiru queßêlelic xban nak eb li soldado aj Israel li yôqueb chi êlelic toj saß li chaki chßochß, queßsukßi saß xbêneb ut queßoc chi pletic riqßuineb.iM<Ut eb li soldados li mukmûqueb chak chirix li tenamit nak queßril nak quixtaksi lix chßîchß laj Josué saß junpât queßel chak ut queßoc saß li tenamit ut queßrêchani. Ut saß junpât queßoc xcßatbal li tenamit.<Ut li Kâcuaß Dios quixye re laj Josué: —Taksi lâ chßîchß cuan saß lâ cuukß re xyebal reheb nak teßoc saß li tenamit xban nak lâin tinkßaxtesi êre li tenamit Hai, chan. Laj Josué quixtaksi lix chßîchß cuan saß rukß saß xbên li tenamit Hai.R<Ut mâ jun chic li cuînk quicana saß li tenamit Hai chi moco saß li tenamit Bet-el. Chixjunileb ban queßcôeb chirâlinanquileb laj Israel. Ut queßxcanab lix tenamiteb chi mâ ani chic tâilok re.=u<Chixjunileb li soldado li cuanqueb Hai queßxchßutub rib re teßrâlinaheb lix soldado laj Josué. Xban râlinanquileb lix soldado laj Josué, chixjunileb queßxcanab lix tenamit.6g<Laj Josué ut eb lix soldado queßxbânu rib joß yôqueb chi êlelic chiruheb li soldado re li tenamit Hai. Eb aßan queßcôeb saß li be li naxic saß li chaki chßochß.:o<Nak eb laj Josué cuanqueb saß li ru takßa, li rey re li tenamit Hai quirileb. Ut saß junpât quixchßutubeb lix soldado re nak teßxic chi pletic riqßuineb laj Israel saß li ru takßa Jordán. Abanan incßaß queßxnau nak cuanqueb ta yijach lix soldado eb aj Israel mukmûqueb chirix lix tenamiteb."?< Joßcaßin nak quixjach ruheb lix soldado laj Josué. Jun chßûtal queßcana saß li norte cuan cuiß lix muhebâleb. Ut li jun chßûtal chic mukmûqueb chirix li tenamit Hai saß li oeste. Ut chiru li kßojyîn aßan laj Josué rochbeneb lix soldado queßcube saß li ru takßa.< b mil tana li soldado li quixtaklaheb re teßxmuk rib saß li naßajej li cuan saß li oeste saß xyi li cuib chi tenamit Bet-el ut Hai.R~< Ut eb li soldado li queßcôeb chi pletic rochben laj Josué queßcuulac nachß riqßuin li tenamit ut queßxyîb lix muhebâleb saß li ru takßa saß li norte li cuan chiru li oquebâl re li tenamit.y}m< Cuulajak chic laj Josué quicuacli toj ekßela ut quixchßutub lix soldado. Ut laj Josué rochbeneb li nequeßcßamoc be saß xyânkeb laj Israel, aßan eb li queßcßamoc be chiruheb li soldado nak queßcôeb chi pletic riqßuineb laj Hai.|< Chirix chic aßan laj Josué quixtaklaheb lix soldado re nak teßxic chixmukbal ribeb saß jun li naßajej li cuan saß xyi li cuib chi tenamit Bet-el ut Hai. Ut laj Josué quicana saß xyânkeb li jun chßol chic lix soldado chiru li kßojyîn aßan.|{s<Ut nak acak xex-oc, têcßat li tenamit aßan joß xye li Kâcuaß. Aßin lê taklanquil tinqßue, chan laj Josué.czA<Lâex têril nak ac xeßel saß li tenamit Hai. Tojoßnak tex-êlk chak saß li naßajej li mukmûkex cuiß ut tex-oc saß li tenamit chi pletic xban nak li Kâcuaß lê Dios tixkßaxtesi saß êrukß li tenamit aßan.by?<Eb aßan toeßrâlina xban nak teßxcßoxla nak yôko chi êlelic joß kacßul xbên cua.Nx<Lâin ut eb li soldado jun chßol chic toxic nachß riqßuin li tenamit. Ut nak eb li cuanqueb saß li tenamit Hai teßchâlk chi pletic kiqßuin joß xeßxbânu xbên cua, lâo toêlelik chiruheb.,wS<Ut quixye reheb: —Abihomak chi us. Lâex texxic chirix li tenamit ut têmuk êrib nachß riqßuin li tenamit. Acak yôkex chi oybenînc jokße tex-oc chi pletic.kvQ<Joßcan nak laj Josué quixchßutubeb lix soldado re tixtakla chi pletic riqßuineb li cuanqueb saß li tenamit Hai. Quixsicß ruheb lajêb xcaßcßâl mil chi soldado cauheb xchßôl chi pletic re tixtaklaheb chiru kßojyîn.fuG<Joß xabânu re li tenamit Jericó ut lix reyeb, joßcan cuißchic tâbânu re li tenamit Hai ut lix reyeb. Abanan anakcuan lâex naru nequexoc chokß êre lix quetômkeb joß ajcuiß chixjunil li cßaßru cuan reheb. Cauresihomak êrib chi oc saß li tenamit aßan chi mâcßaß saß xchßôleb. Texxic chirix li tenamit ut aran têmuk êrib, chan.@t }<Tojoßnak li Kâcuaß Dios quixye re laj Josué: —Matxucuac chi moco chichßinânk âchßôl. Cßameb chixjunileb lâ soldado ut ayukex chirêchaninquil li tenamit Hai. Lâin tintenkßânk êre chi numtâc saß xbên lix reyeb ut saß xbêneb li tenamit. Li tenamit ut chixjunil li naßajej aßan êrehak chic.msU<Ut queßxtûb nabal li pec saß xbên ut eb li pec aßan toj cuanqueb anakcuan. Riqßuin aßin qui-el xjoskßil li Kâcuaß saß xbêneb laj Israel. Toj chalen anakcuan nequeßxye re li naßajej aßan “Li ru takßa re Acor”.)rM<Laj Josué quixye re: —¿Cßaßut nak xacßam chak li raylal aßin saß kabên? Anakcuan li Kâcuaß xqßuehak chatoj li raylal li xacßam chak saß kabên.— Nak quixye aßin laj Josué, chixjunileb laj Israel queßxcamsi chi pec laj Acán joß ajcuiß chixjunil li cuanqueb rochben. Ut chirix aßan queßxcßat.Ut queßxtûb nabal li pec saß xbên ut eb li pec aßan toj cuanqueb anakcuan. Riqßuin aßin qui-el xjoskßil li Kâcuaß saß xbêneb laj Israel. Toj chalen anakcuan nequeßxye re li naßajej aßan “Li ru takßa re Acor”. k~|{{zzzzPz"yyyycy3xxx{wwLvv>tssqqIoonXm}lgkjji/hphMggf>edd4cAbi``Q_^>\[ZYYXVVgTSS%R PON M^KgJbIMHGG#FsEDC"B@@?@==E<< ;6:H9.877777S757 6666555c5<44h4E4#43x3Z3;22i100F0 //r/U/1..o.L---9,,+*)(('>&%$$E#?! & !bgTja   T ,HU2kC!< Nak ac xeßxbûli rix li naßajej, eb li ralal xcßajol laj Benjamín queßxcßul li naßajej li cuan saß xyi lix naßajeb li ralal xcßajol laj Judá ut eb li ralal xcßajol laj José.$ C< Laj Josué quibûlic chirix li naßajej chiru li Kâcuaß Dios aran Silo. Chi joßcaßin quixjeqßui li chßochß aßin reheb li ralal xcßajol laj Israel.iM< Queßcôeb ut eb li cuînk aßin ut queßxbis chak li naßajej chi cuukub jachal ut queßxtzßîba retalileb li tenamit saß jun li hu. Ut chirix aßan queßsukßi cuißchic riqßuin laj Josué saß lix muhebâleb aran Silo.1]<Eb li cuînk li queßsiqßueß ru queßcôeb riqßuin laj Josué. Ut laj Josué quixtaklaheb ut quixye reheb: —Ayukex ut qßuehomak chak retal li naßajej aßin. Têbis chak ut nak acak xebis, têcßam chak li retalil cuiqßuin arin Silo, re nak lâin tinbûli rix chiru li Kâcuaß Dios, chan.'I<Li ralal xcßajol laj Leví incßaß tâqßuehekß xnaßajeb xban nak eb aßan teßcßanjelak chokß aj tij chiru li Kâcuaß. Eb li ralal xcßajol laj Gad ut eb li ralal xcßajol laj Rubén, ut yijach li ralal xcßajol laj Manasés, eb aßan ac xeßxcßul lix naßajeb jun pacßal li nimaß Jordán, li nacana saß li este. Aran quiqßueheß xnaßajeb xban laj Moisés laj cßanjel chiru li Dios, chan laj Josué.*O<Nak acak xeßxbis ut ac xeßxjachi chi cuukub jachal, teßxtzßîba retalil ut teßxcßam chak cuiqßuin re nak takabûli rix li naßajej chiru li Kâcuaß Dios.oY<Cuukub jachal teßrisi nak teßxjeqßui. Ut li naßajej li tâqßuehekß reheb li ralal xcßajol laj Judá, aßan li cuan saß li sur. Ut li naßajej li tâqßuehekß reheb li ralal xcßajol laj José, aßan li cuan saß li norte.`;<Sicßomak ruheb ox ox chi cuînk saß xyânkeb li junjûnk têp re nak tebintakla chi rilbal li naßajej. Teßxqßue chak retal chi us ut teßchâlk cuiqßuin ut teßxye cue chanru nak takajeqßui li naßajej aßan.C<Laj Josué quixye reheb: —¿Joß najtil chic toj yôkex chiroybeninquil lê naßaj? ¿Ma incßaß naru têcßul lê naßaj li xqßue êre li Kâcuaß lix Dioseb lê xeßtônil yucuaß?^7<Toj cuanqueb cuukub têp chic laj Israel li toj mâjiß nequeßrêchani lix naßajeb.F <Chixjunileb laj Israel queßxchßutub ribeb aran Silo ut queßxyîb li tabernáculo re teßxchßutub ribeb chixlokßoninquil li Dios. Aßin quicßulman nak ac xeßrêchani li naßajej aßan.zo<Lâex têrêchani chixjunil li naßajej li tzûl ru ut têcßale. Tâcßanjelak chêru li qßuicheß. Têrisiheb laj cananeo saß li naßajej aßan. Usta cuanqueb xcarruaje re pletic ut usta kßaxal cauheb rib, lâex tex-êchanînk re, chan.<s<Laj Josué quixye reheb li ralal xcßajol laj Efraín ut reheb li ralal xcßajol laj Manasés: —Lâex kßaxal nabalex ut cau êrib. ¿Ma incßaß ta biß târûk têrêchani li naßajej aßan?Lâex têrêchani chixjunil li naßajej li tzûl ru ut têcßale. Tâcßanjelak chêru li qßuicheß. Têrisiheb laj cananeo saß li naßajej aßan. Usta cuanqueb xcarruaje re pletic ut usta kßaxal cauheb rib, lâex tex-êchanînk re, chan.}<Eb li ralal xcßajol laj José queßxye: —Li naßajej li tzûl ru incßaß tâtzßaklok chokß ke. Ut eb laj cananeo li cuanqueb saß li naßajej aßan, joß ajcuiß li cuanqueb saß li ru takßa cuanqueb xcarruaje re pletic. Joßcan ajcuiß li cuanqueb Bet-seán, joß ajcuiß li cuanqueb saß li cßalebâl. Joßcan ajcuiß li cuanqueb saß li ru takßa Jezreel, chanqueb.<Laj Josué quichakßoc ut quixye reheb: —Cui lâex nabalex, ayukex saß li qßuicheß ut têcßale ru. Saß li naßajej aßan cuanqueb laj ferezeo ut eb laj refaíta. Ayukex aran xban nak li naßajej aßin incßaß chic natzßakloc chokß êre, chan.fG<Eb li ralal xcßajol laj José queßâtinac riqßuin laj Josué ut queßxye re: —¿Cßaßut nak incßaß qßui li kanaßaj li xaqßue ke? Lâo nabalo xban nak li Kâcuaß yô chikosobtesinquil toj chalen anakcuan, chan./< Abanan nak eb laj Israel queßrecßa nak queßcacuu xmetzßêuheb, queßxye reheb laj cananeo nak tento teßtojok. Ut incßaß queßrisiheb aran.X+< Eb li ralal xcßajol laj Manasés incßaß queßru risinquileb laj cananeo saß xyânkeb xban nak eb laj cananeo incßaß queßraj êlc saß li naßajej aßan. Joßcan nak queßcana chi cuânc saß xyânkeb.%< Cuan li naßajej quitzßak laj Manasés xcomon lix naßajeb laj Isacar. Aßaneb aßin lix cßabaßeb: Aser ut Bet-seán rochben li cocß cßalebâl; Ibleam rochben li cocß cßalebâl joß ajcuiß li tenamit Dor ut li tenamit Endor rochbeneb li cocß cßalebâl; li tenamit Taanac ut eb li cocß cßalebâl joß ajcuiß li tenamit Meguido rochbeneb li oxib chi tenamit li cuanqueb saß xbên bol.ym< Li naßajej li quitzßak laj Efraín, aßan li cuan saß li sur. Ut li naßajej li quitzßak laj Manasés, aßan li cuan saß li norte. Ut li nubâl reheb li naßajej aßan, aßan li palau Mediterráneo saß li oeste. Naxcßul rib lix naßajeb riqßuin lix naßaj laj Aser saß li norte ut naxcßul ajcuiß rib lix naßajeb riqßuin lix naßaj laj Isacar saß li este.z o< Cuan ajcuiß naßajej queßtzßak li ralal xcßajol laj Efraín xcomon lix naßajeb li ralal xcßajol laj Manasés. Li tenamit aßin li queßtzßak li ralal xcßajol laj Manasés, aßan naticla chak cuan cuiß li nimaß Caná li cuan saß li sur ut nacuulac saß li nubâl li nacana saß li norte. Nacuulac toj saß li na-oc cuiß li nimaß saß li palau Mediterráneo.; q<Eb li naßajej li cuanqueb xcuênt Tapúa, aßan reheb li ralal xcßajol laj Manasés. Abanan li tenamit Tapúa li cuan saß li nubâl, aßan reheb li ralal xcßajol laj Efraín.f G<Li naßajej li quiqßueheß reheb li ralal xcßajol laj Manasés naticla chak saß li naßajej Aser. Nacuulac saß li naßajej Micmetat li cuan saß xcaßyabâl li naßajej Siquem. Naxic toj cuan cuiß li naßajej Tapúa. )<Quixcßul lajêb jachal chic li chßochß laj Manasés xban nak li ôb chi xrabin laj Zelofehad queßqßueheß xchßochßeb joß nak queßqßueheß xchßochßeb li cuînk. Li naßajej Galaad, aßan li quiqßueheß reheb li jun chßol chic li ralal xcßajol laj Manasés.D <Joßcaßin nak queßxcßul lajêb jachal chic li chßochß saß xbên li ac xeßxcßul aran Galaad ut Basán. Li naßajej aßan nacana jun pacßal li nimaß Jordán, li cuan saß li este.'I<Eb li ixk aßin queßcôeb riqßuineb laj Eleazar laj tij ut laj Josué li ralal laj Nun, rochbeneb li nequeßcßamoc be saß xyânkeb li tenamit ut queßxye reheb: —Li Kâcuaß Dios quixye re laj Moisés nak tâqßue kachßochß lâo, joß eb ajcuiß li kechßalal, chanqueb. Joßcan nak laj Josué quixqßue xchßochßeb aßan joß nak quixqßue reheb li rechßalal, joß quiyeheß reheb xban li Kâcuaß Dios.A}<Laj Manasés, aßan xyucuaß laj Maquir. Laj Maquir, aßan xyucuaß laj Galaad. Laj Galaad, aßan xyucuaß laj Hefer. Ut laj Hefer, aßan xyucuaß laj Zelofehad. Abanan laj Zelofehad incßaß quicuan ralal. Junes xrabin. Aßaneb aßin xcßabaßeb lix rabin: lix Maala, lix Noa, lix Hogla, lix Milca ut lix Tirsa.O<Ut queßbûlic ajcuiß chirix li naßajej li teßxcßul li jun chßol chic li ralal xcßajol laj Manasés, aß yal chanru xqßuialeb li junjûnk chßûtal. Aßaneb aßin li queßcßuluc re li naßajej li cuan jun pacßal li nimaß Jordán saß li oeste: laj Abiezer, laj Helec, laj Asriel, laj Siquem, laj Hefer, ut laj Semida. Eb li cuînk aßin, aßaneb li ralal laj Manasés ut lix yucuaßchineb, aßan laj José. Ut eb aßan queßcuan ralal xcßajol.$ E<Ut queßbûlic chirix li naßajej li tixcßul laj Manasés li xbên ralal laj José. Laj Maquir, aßan li xbên ralal laj Manasés. Laj Maquir, aßan lix yucuaß laj Galaad. Eb li ralal xcßajol laj Maquir cauheb rib chi pletic. Joßcan nak queßrêchani li naßajej Galaad ut Basán.^7< Eb li ralal xcßajol laj Efraín incßaß queßrisiheb laj cananeo li cuanqueb saß li tenamit Gezer. Toj cuanqueb ajcuiß saß li tenamit aßan rochbeneb li ralal xcßajol laj Efraín. Abanan tento nak teßtojok.{< Cuanqueb ajcuiß cuib oxib li tenamit ut li cocß cßalebâl li quiqßueheß reheb li ralal xcßajol laj Efraín saß lix naßajeb li ralal xcßajol laj Manasés.Eb li ralal xcßajol laj Efraín incßaß queßrisiheb laj cananeo li cuanqueb saß li tenamit Gezer. Toj cuanqueb ajcuiß saß li tenamit aßan rochbeneb li ralal xcßajol laj Efraín. Abanan tento nak teßtojok.<Li nubâl aßan naticla saß li tenamit Tapúa ut nacuulac cuan cuiß li nimaß Caná ut cuan cuiß li palau Mediterráneo. Aßan aßin li naßajej li quijeqßuîc reheb li ralal xcßajol laj Efraín, aß yal chanru xqßuialeb li junjûnk chßûtal. <Naxic toj saß eb li tenamit Atarot ut Naarat. Nacuulac toj saß li tenamit Jericó ut nocox-êlk cuan cuiß li nimaß Jordán.\3<Ut saß li norte naticla chak cuan cuiß li palau Mediterráneo. Nacuulac saß eb li tenamit Micmetat. Naxqßue vuêlt ut naxic saß li este toj saß li tenamit Taanat-silo ut nocoxnumekß saß li tenamit Janoa.sa<Aßan aßin li naßajej li queßxcßul eb li ralal xcßajol laj Efraín, aß yal chanru xqßuialeb li junjûnk chßûtal: Li nubâl saß li este naticla chak saß li tenamit Atarot-adar. Nacuulac toj Bet-horón li cuan saß xbên bol.~<Aßaneb aßin li naßajej li queßtzßak li ralal xcßajol laj Manasés ut eb li ralal xcßajol laj Efraín, li cuib chi ralal laj José.N}<Naxic toj saß li oeste saß lix naßajeb laj jafletitas. Nacuulac toj saß li nubâl re li tenamit Bet-horón. Nacuulac cuan cuiß li tenamit Gezer ut nocox-êlk cuan cuiß li palau Mediterráneo.||s<Nocox-êlk Bet-el li nequeßxye ajcuiß Luz re, ut naxic toj saß li tenamit Atarot saß lix naßajeb laj arquitas.{ -<Aßan aßin li naßajej li queßtzßak li ralal xcßajol laj José riqßuin bûlic. Naticla chak saß li este cuan cuiß li nimaß Jordán. Nacuulac cuanqueb cuiß li yußam haß Jericó. Naxic toj saß li chaki chßochß ut li tzûl ru li cuan saß xyi Jericó ut Bet-el.ezE<?Abanan eb li ralal xcßajol laj Judá incßaß queßru risinquileb laj jebuseo saß li tenamit Jerusalén. Eb laj jebuseo toj cuanqueb saß li tenamit Jerusalén toj chalen anakcuan rochbeneb li ralal xcßajol laj Judá.y!<>Li tenamit Nibsán ut li tenamit li na-el cuiß li atzßam joß ajcuiß li tenamit En-gadi. Cuakib chixjunileb li tenamit li quiqßueheß reheb rochbeneb li cocß cßalebâl.Abanan eb li ralal xcßajol laj Judá incßaß queßru risinquileb laj jebuseo saß li tenamit Jerusalén. Eb laj jebuseo toj cuanqueb saß li tenamit Jerusalén toj chalen anakcuan rochbeneb li ralal xcßajol laj Judá.lxS<=Saß li chaki chßochß quiqßueheß ajcuiß reheb li naßajej aßin: Bet-arabá, Midín ut Secaca.w1<}<Saß li sur nacuulac cuan cuiß li tzûl Acrabim ut nacuulac toj saß li chaki chßochß aran Zin, ut toj saß li tenamit Cades-barnea. Ut nacuulac toj Hezrón ut nacuulac ajcuiß saß li tzûl Adar. Toj saß li naßajej Carca naxqßue chak vuêlt.c=A<Ut li nubâl li cuan saß li sur, aßan nacuulac cuan cuiß li palau Mar Muerto xcßabaß.< <Aßaneb aßin li naßajej li quiqßueheß reheb li ralal xcßajol laj Judá riqßuin bûlic, aß yal chanru xqßuialeb li junjûnk chßûtal: Li naßajej aßan naticla chak saß li nubâl re li naßajej Edom. Nacuulac saß li sur toj saß li chaki chßochß re Zin.;}<Najter kße cutan lix cßabaß li tenamit Hebrón, aßan Quiriat-arba, xban nak laj Arba, aßan jun cuînk kßaxal naßno ru saß xyânkeb laj anaceo. Ut nak ac xeßrêchani li tenamit Hebrón, incßaß chic quicuan li plêt saß li naßajej aßan.s:a<Joßcan nak li tenamit Hebrón quicana chokß re laj Caleb li ralal laj Jefone aj cenezeo. Ut quicana ajcuiß reheb li ralal xcßajol toj chalen anakcuan xban nak laj Caleb quixbânu chi tzßakal li quiraj li Kâcuaß, lix Dios eb laj Israel.Najter kße cutan lix cßabaß li tenamit Hebrón, aßan Quiriat-arba, xban nak laj Arba, aßan jun cuînk kßaxal naßno ru saß xyânkeb laj anaceo. Ut nak ac xeßrêchani li tenamit Hebrón, incßaß chic quicuan li plêt saß li naßajej aßan.>9w< Ut laj Josué quixye re laj Caleb li ralal laj Jefone: —Aß taxak li Dios chi-osobtesînk âcue, chan. Ut quixqßue li tenamit Hebrón re aßan ut reheb ajcuiß li ralal xcßajol.8!< Joßcan nak nintzßâma châcuu nak tâqßue chokß cue li naßajej li tzûl ru joß quixyechißi chak cue li Kâcuaß. Lâat ac nacanau nak cuanqueb li ralal xcßajol laj Anac saß li naßajej aßan. Cuanqueb nînki tenamit ut cauheb rib chi pletic. Abanan lâin ninnau nak li Dios tâcuânk cuiqßuin ut tinixtenkßa chirisinquileb saß li naßajej aßan joß quixye chak cue, chan laj Caleb.37a< Abanan lin metzßêu toj cuan ajcuiß anakcuan joß saß li cutan aßan nak quinixtakla laj Moisés chixqßuebal retal li naßajej. Chanru lin metzßêu saß li cutan aßan, joßcan ajcuiß xcacuilal inmetzßêu anakcuan. Toj cau cuib re xic chi pletic, malaj ut re xbânunquil li cßaßru tincuaj.6/< Anakcuan ac xnumeß ôb roxcßâl chihab nak li Dios quixye aßin re laj Moisés nak toj yôqueb chak chi numecß saß li chaki chßochß eb laj Israel. Joß quixyechißi chak cue, chalen anakcuan toj yô chixqßuebal inyußam. Anakcuan ôb roßcßâl chihab chic cuan cue.5%< Saß li cutan aßan laj Moisés quixye cue chi joßcaßin: “Chi yâl tinye âcue, li naßajej li bar xatnumeß cuiß, âcuehak lâat ut rehakeb ajcuiß lâ cualal âcßajol chi junelic, xban nak xabânu li cßaßru quiyeheß âcue xban li Kâcuaß lin Dios,” chan.54e<Eb li queßcuulac chicuix queßxqßue xxiuheb li tenamit riqßuin li cßaßru queßxye chirix li naßajej aßan. Abanan lâin quinbânu joß li quixye li Kâcuaß lin Dios.31<Caßcßâl chihab cuan cue nak cuanquin Cades-barnea ut laj Moisés laj cßanjel chiru li Dios quinixtakla chak chirilbal li naßajej aßin. Ut nak quinsukßi quinchßolob chi tzßakal chiru li cßaßru quicuil chak saß li naßajej aßan ut li cßaßru cuan saß inchßôl.f2G<Saß jun li cutan queßcuulac Gilgal li ralal xcßajol laj Judá chi âtinac riqßuin laj Josué. Laj Caleb, li ralal laj Jefone, Cenaz xtenamit, quixye re laj Josué: —Lâat ac nacanau li cßaßru quixye li Kâcuaß re laj Moisés, laj cßanjel chiru, nak quiâtinac riqßuin saß li naßajej Cades-barnea châcuix lâat ut chicuix ajcuiß lâin.a1=<Eb laj Israel queßxjeqßui li chßochß joß quiyeheß re laj Moisés xban li Kâcuaß.L0<Cuib têp li ralal xcßajol laj José. Aßaneb li ralal xcßajol laj Manasés ut eb li ralal xcßajol laj Efraín. Ut incßaß queßqßueheß xchßochßeb li ralal xcßajol laj Leví. Caßaj cuiß quiqßueheß xnaßajeb bar naru teßcuânk saß eb li tenamit ut quiqßueheß ajcuiß xnaßajeb re teßxqßuiresi xquetômkeb.e/E<Li cuib têp chi ralal xcßajol laj Israel ac xeßxcßul li reheb aßan jun pacßal li nimaß Jordán rochbeneb li yijach li ralal xcßajol laj Manasés. Eb li ralal xcßajol laj Leví incßaß quiqßueheß xchßochßeb.e.E<Riqßuin bûlic quijeqßuîc reheb li naßajej aßan, joß quiyeheß re laj Moisés xban li Kâcuaß Dios. Queßxjeqßui reheb li belêb têp li ralal xcßajol laj Israel ut li yijach chic li ralal xcßajol laj Manasés.T- %<Li naßajej Canaán quiqßueheß chokß reheb laj Israel xbaneb laj Eleazar laj tij, ut laj Josué li ralal laj Nun, rochbeneb li nequeßcßamoc be saß xyânkeb lix têpaleb li ralal xcßajol laj Israel.A,}< !Laj Moisés incßaß quixqßue xchßochßeb li ralal xcßajol laj Leví. Quixye reheb: —Li Kâcuaß li kaDios lâo aj Israel, aßan li têrêchani joß quixye li Kâcuaß êre, chan._+9< Laj Moisés quixjeqßui reheb laj Israel li ru takßa Moab, li cuan saß li este jun pacßal li nimaß Jordán, li nacana saß xcaßyabâl li tenamit Jericó.Laj Moisés incßaß quixqßue xchßochßeb li ralal xcßajol laj Leví. Quixye reheb: —Li Kâcuaß li kaDios lâo aj Israel, aßan li têrêchani joß quixye li Kâcuaß êre, chan.M*< Yijach li naßajej Galaad quiqßueheß reheb ut li nimla tenamit Astarot joß ajcuiß li nimla tenamit Edrei, li queßcuan rubel xcuanquil laj Og, lix reyeb laj Basán. Chixjunil li naßajej aßin quiqßueheß reheb yijach li ralal xcßajol laj Maquir, li ralal laj Manasés, aß yal chanru xqßuialeb li junjûnk chßûtal.) < Li naßajej aßan naticla chak toj saß li tenamit Mahanaim, ut quiqßueheß reheb chixjunil li naßajej Basán, ut chixjunil li naßajej li quicuan rubel xcuanquil laj Og lix reyeb laj Basán, ut chixjunileb li cocß tenamit li cuanqueb saß xcuênt Jair, li cuan saß li naßajej Basán. Oxcßâl chixjunil li tenamit li quiqßueheß reheb li yijach li ralal xcßajol laj Manasés.(< Laj Moisés quixqßue xnaßajeb li yijach li ralal xcßajol laj Manasés, aß yal chanru xqßuialeb li junjûnk chßûtal.&'G< Aßaneb aßin li tenamit rochbeneb li cocß naßajej li quiqßueheß chokß reheb li ralal xcßajol laj Gad, aß yal chanru xqßuialeb li junjûnk chßûtal.j&O< Joß ajcuiß li tenamit Bet-aram li cuan saß li ru takßa, li tenamit Bet-nimra, ut eb li tenamit Sucot ut Zafón. Aßaneb aßin li yijach chic li naßajej li quicuan rubel xcuanquil laj Sehón li quicuan chokß rey aran Hesbón. Saß li oeste, lix nubâl li naßajej aßan, aßan li nimaß Jordán. Ut saß li norte lix nubâl, aßan li palau Cineret.T%#< Li naßajej aßan nacuulac cuan cuiß li tenamit Hesbón ut toj saß li naßajej Ramat-mizpa ut saß li tenamit Betonim. Nacuulac cuan cuiß li tenamit Mahanaim. Nacuulac toj cuan cuiß li tenamit Debir.o$Y< Aßan aßin li naßajej li quiqßueheß reheb: li naßajej Jazer ut chixjunileb li tenamit li cuanqueb Galaad, ut yijach lix naßajeb li ralal xcßajol laj Amón. Nacuulac toj saß li tenamit Aroer li cuan chiru li naßajej Rabá.t#c< Laj Moisés quixqßue xnaßajeb li ralal xcßajol laj Gad, aß yal chanru xqßuialeb li junjûnk chßûtal. "< Li nubâl re li naßajej li queßrêchani li ralal xcßajol laj Rubén, aßan li nimaß Jordán. Aßaneb aßin li tenamit rochbeneb li cocß naßajej li quiqßueheß chokß reheb li ralal xcßajol laj Rubén, aß yal chanru xqßuialeb li junjûnk chßûtal.!}< Nabaleb li cristian li queßcamsîc xbaneb laj Israel. Saß xyânkeb aßan, cuan laj Balaam laj kße, li ralal laj Beor.} u< Queßxcßul ajcuiß chixjunileb li tenamit li cuanqueb saß li ru takßa ut li naßajej li queßcuan rubel xcuanquil li rey Sehón, lix reyeb laj amorreo li quicuan chokß rey aran Hesbón. Laj Moisés queßnumta saß xbêneb laj Sehón ut eb li queßtenkßan re laj Sehón chi taklânc saß li naßajej Madián. Aßaneb laj Evi, laj Requem, laj Zur, laj Hur, ut laj Reba.1_< Bet-peor, li tzûl Pisga, ut Bet-jesimot.W)< Quiriataim, Sibma, Zaret-sahar li cuan saß xbên bol cuan cuiß li ru takßa, =< Jahaza, Cademot, Mefaat,;q< Queßxcßul ajcuiß li naßajej Hesbón ut chixjunil li tenamit li cuanqueb saß li ru takßa xcuênt Hesbón. Aßaneb aßin li cocß tenamit: Dibón, Bamot-baal, Bet-baal-meón,gI< Li naßajej li quixqßue reheb, aßan naticla chak saß li naßajej Aroer. Nacuulac cuan cuiß li nimaß Arnón. Ut quixqßue ajcuiß reheb li tenamit li cuan saß xyi li ru takßa ut chixjunil li ru takßa li cuan Medeba.< Laj Moisés quixjeqßui li naßajej aßin reheb li ralal xcßajol laj Rubén aß yal chanru xqßuial li junjûnk chßûtal.r_< Lix têpaleb li ralal xcßajol laj Leví incßaß quiqßueheß xnaßajeb xban laj Moisés xban nak eb aßan tento nak teßtzßak xcomon li mayej li nacßatman chiru li Kâcuaß lix Dioseb laj Israel joß quiyeheß reheb xban li Dios.K< Caßaj cuiß eb li ralal xcßajol laj Gesur ut eb li ralal xcßajol laj Maaca incßaß queßisîc saß lix naßajeb xbaneb laj Israel. Queßcana ban chi cuânc saß xyânkeb toj chalen anakcuan.< Queßxcßul chokß reheb chixjunil li naßajej Basán, li quicuan rubel xcuanquil laj Og, li quicuan chokß rey aran Astarot ut Edrei. Laj Og, aßan jun reheb laj refaítas, li queßcoleß nak laj Moisés quinumta saß xbêneb nak quirisiheb saß li naßajej aßan.W)< Ut quijeqßuîc ajcuiß reheb li naßajej Galaad ut lix tenamiteb laj gesureo ut lix naßajeb laj maacateo, ut chixjunil li tzûl Hermón ut chixjunil li naßajej Basán. Nacuulac toj saß li tenamit Salca.%E< Joßcan ajcuiß lix tenamit laj Sehón lix reyeb laj amorreo, li quicuan chokß rey aran Hesbón, li quicuulac toj saß li nubâl re lix naßajeb laj Amón.hK< Li chßochß li queßxcßul eb aßan naticla chak saß li tenamit Aroer li cuan chire li nimaß Arnón joß ajcuiß li tenamit li cuan saß li ru takßa ut chixjunil li ru takßa Medeba. Nacuulac toj saß li tenamit Dibón.X+< Eb li ralal xcßajol laj Rubén ut eb li ralal xcßajol laj Gad ac xeßxcßul lix chßochßeb joß eb ajcuiß li yijach chic li ralal xcßajol laj Manasés queßxcßul lix chßochßeb nak laj Moisés quixjeqßui lix chßochßeb joß quixye li Kâcuaß. Li naßajej li queßxcßul, aßan cuan jun pacßal li nimaß Jordán saß li este.< Li chßochß aßin tâjeqßui reheb li belêb xtêpaleb laj Israel ut li yijach lix têpal li ralal xcßajol laj Manasés.—0[< Lâin texintenkßa chirisinquileb chi junaj cua saß li naßajej Sidón. Têsach ruheb chixjunileb li cuanqueb saß li naßajej tzûl ru toj saß li naßajej Líbano ut toj saß li naßajej Misrefot-maim. Abanan tento nak tâjeqßui riqßuin bûlic li naßajej reheb laj Israel joß xinye âcue.H < ut lix naßajeb laj giblita, ut chixjunil li naßajej Líbano li cuan saß li este li nacuulac toj saß li tenamit Baal-gad li cuan saß li tzûl Hermón saß li oquebâl re li tenamit Hamat.U%< chixjunil li naßajej li cuan saß li sur lix naßajeb laj cananeo, joß ajcuiß li naßajej Mehara lix naßajeb laj Sidón li nacuulac toj saß li tenamit Afec saß li nubâl re lix naßajeb laj amorreo;< Li naßajej aßan naticla chak saß li nimaß Sihor saß li este re li tenamit Egipto li nacuulac toj saß li nubâl re li tenamit Ecrón li cuan saß li norte li nequeßxye nak reheb laj cananeo. Saß li naßajej aßan cuanqueb ôb li rey. Ut aßaneb li nequeßtaklan saß xbêneb laj filisteo li cuanqueb saß eb li tenamit Gaza, Asdod, Ascalón, Gat ut Ecrón, joß ajcuiß eb laj aveo;k Q< Li naßajej li mâjiß nequerêchani, aßan lix naßajeb laj filisteo ut lix naßajeb laj gesureo.  5< Nak ac tîx chic chi us laj Josué, li Kâcuaß quixye re: —Lâat yôcat chi tîxc chi us ut toj cuan nabal li naßajej toj mâjiß nequerêchani.t c< ut li rey re li tenamit Tirsa. Junlaju xcaßcßâl chixjunileb li rey li queßsacheß ru xbaneb laj Israel.4 c< li rey re Dor, ut li rey re li tenamit Goim li cuan aran Gilgal,ut li rey re li tenamit Tirsa. Junlaju xcaßcßâl chixjunileb li rey li queßsacheß ru xbaneb laj Israel.L < li rey re Cedes, ut li rey re Jocneam li cuan saß xcuênt Carmelo,/[< li rey re Taanac, ut li rey re Meguido,4e< li rey re Simron-merón, ut li rey re Acsaf,-W< li rey re Madón, ut li rey re Hazor,,U< li rey re Afec, ut li rey re Sarón,-W< li rey re Tapúa, ut li rey re Hefer,.Y< li rey re Maceda, ut li rey re Bet-el,,U< li rey re Libna ut li rey re Adulam,+S< li rey re Horma, ut li rey re Arad,,U< li rey re Debir, ut li rey re Geder,-W< li rey re Eglón, ut li rey re Gezer,.~Y< li rey re Jarmut, ut li rey re Laquis,3}c< ut li rey re Jerusalén, li rey re Hebrón,|< Lix cßabaßeb li rey li queßsacheß ruheb, aßaneb aßin: li rey re Jericó, li rey re Hai li cuan nachß riqßuin Bet-el,U{%< Li naßajej li quixjeqßui, aßaneb aßin: li tzûl ru ut li ru takßa re li nimaß Jordán, ut li chaki chßochß joß ajcuiß li cuan jun pacßal, joß ajcuiß li naßajej Neguev. Chixjunil li naßajej aßin, aßan li queßcuan cuiß eb laj heteo, eb laj amorreo, eb laj cananeo, eb laj ferezeo, ut eb laj heveo ut eb laj jebuseo.Dz< Aßaneb aßin li rey li queßsacheß ruheb xban laj Josué rochbeneb lix soldados. Eb li naßajej aßan cuanqueb jun pacßal li nimaß saß li oeste li na-oc cuiß li sakße. Naticla chak cuan cuiß li tenamit Baal-gad saß li ru takßa Líbano. Nacuulac cuan cuiß li tzûl Halac ut nacuulac cuan cuiß li naßajej Seir. Ut li chßochß li queßrêchani laj Josué quixjeqßui reheb chixjunjûnkaleb lix têpaleb li ralal xcßajol laj Israel.>>s==E<;;L:(99?877l6)55h5433+2<11x10./.--+,i*))V((&%p$# ! w| 0 fs e 0  *efA}@B{<Li Kâcuaß lê Dios tâtenkßânk êre chirisinquileb chi junaj cua li cuanqueb saß li naßajej aßan re nak têrêchaniheb lix naßajeb joß quixyechißi êre li Kâcuaß lê Dios.sAa<Lâin xinye êre bar cuan li naßajej li textzßak usta toj mâjiß nakêchani chixjunil. Mâcuaß caßaj cuiß li naßajej li ac xkêchani xinjeqßui êre riqßuin bûlic. Xinjeqßui aj ban cuiß êre chixjunil li naßajej li toj mâjiß nakêchani, li naticla chak cuan cuiß li nimaß Jordán ut nacuulac toj saß li palau Mediterráneo li cuan saß li oeste.*@O<Ac xeril chixjunil li quixbânu li Kâcuaß lê Dios reheb li tenamit aßin saß êcßabaß lâex. Li Kâcuaß lê Dios, aßan li quitenkßan êre saß li plêt.{?q<Joßcan nak laj Josué quixtakla xbokbaleb laj Israel ut eb li nequeßcßamoc be chiruheb, ut eb li nequeßtaklan saß xbêneb, joß eb ajcuiß laj rakol âtin ut li cuanqueb xcuanquil. Ut quixye reheb: —Lâin xintîx. Incßaß chic nincuy.A> <Li Kâcuaß quixqßueheb laj Israel chixnumsinquil nabal chihab chi saheb saß xchßôleb chi mâcßaß chic plêt riqßuineb li xicß nequeßiloc reheb. Laj Josué ac tîx chic chi us.e=E<"Ut eb li ralal xcßajol laj Rubén ut eb li ralal xcßajol laj Gad queßxqßue “Ed” chokß xcßabaß li artal ut queßxye: —Li artal aßin, aßan retalil chokß ke nak li Kâcuaß, aßan li tzßakal Dios, chanqueb.u<e<!Eb laj Israel queßxcßul xchßôl li cßaßru queßxye chak. Joßcan nak eb laj Israel queßxlokßoni li Dios ut incßaß chic queßxcßoxla xic chi pletic riqßuineb li ralal xcßajol laj Rubén, ut li ralal xcßajol laj Gad chixsachbal ru li naßajej li cuanqueb cuiß.Ut eb li ralal xcßajol laj Rubén ut eb li ralal xcßajol laj Gad queßxqßue “Ed” chokß xcßabaß li artal ut queßxye: —Li artal aßin, aßan retalil chokß ke nak li Kâcuaß, aßan li tzßakal Dios, chanqueb.; < Chirix aßan laj Finees laj tij rochbeneb li queßcôeb chirix queßel riqßuineb li ralal xcßajol laj Rubén ut laj Gad saß li naßajej Galaad. Queßsukßi Canaán saß lix naßajeb ut queßxye reheb chixjunileb laj Israel li cßaßru quiyeheß reheb.:%<Ut laj Finees li ralal laj Eleazar laj tij quixye reheb:—Anakcuan nakanau nak li Kâcuaß Dios cuan kiqßuin. Lâex incßaß xekßet xchakßrab li Dios nak xeyîb li artal aßin. Anakcuan nakanau nak li Dios incßaß tixqßue raylal saß kabên lâo aj Israel, chan.19]<Laj Finees laj tij ut eb li nequeßcßamoc be, joß ajcuiß li nequeßtaklan saß xbêneb li junjûnk chßûtal queßrabi li cßaßru queßxye li ralal xcßajol laj Rubén, ut eb li ralal xcßajol laj Gad, ut li yijach li ralal xcßajol laj Manasés. Ut queßxcßul xchßôl li cßaßru queßxye.[81<Incßaß taxak chicßulmânk chi joßcan. Incßaß taxak takakßetkßeti kib chiru li Kâcuaß chi moco takatzßektâna riqßuin xyîbanquil li artal re li cßatbil mayej, chi moco re qßuehoc mayej, chi moco re li cßatbil xul, xban nak mâcßaß chic junak artal chiru lix artal li Kâcuaß Dios li cuan chiru li tabernáculo, chanqueb.F7<Lâo xkacßoxla nak cui ani tâyehok reheb li kalal kacßajol chi joßcan, eb aßan teßxye, “Qßuehomak retal. Eb li kaxeßtônil yucuaß queßxyîb li artal aßin chokß re li Kâcuaß. Mâcuaß re qßuehoc mayej chi moco re xcßatbal li xul. Re ban nak tâcßanjelak chokß retalil chiku lâo ut chêru lâex.”6y<Xkayîb ban joß retalil chokß ke ut chokß êre lâex ut reheb ajcuiß li kalal kacßajol li teßcuânk mokon. Xkayîb re xcßutbal nak lâo naru ajcuiß nakalokßoni li Kâcuaß Dios ut naru ajcuiß toxic saß li tabernáculo re xqßuebal li kamayej ut li cßatbil mayej re xtzßâmanquil xcuybal li kamâc ut re ajcuiß xcßambal kib saß usilal riqßuin li Dios. Chi joßcan eb lê ralal êcßajol incßaß naru teßxye reheb li kalal kacßajol nak incßaß naru teßxic chixlokßoninquil li Dios.r5_<Joßcan nak xkacßûb ru nak takayîb junak li artal. Mâcuaß re qßuehoc mayej chi moco re cßatoc xul.<4s<Ut mâre teßxye: “Li Kâcuaß Dios quixqßue li nimaß Jordán chokß nubâl re li kanaßaj. Ut aßan najachoc re li kanaßaj riqßuin lê re lâex li ralal xcßajol laj Rubén, ut li ralal xcßajol laj Gad,” mâre chaßkeb reheb li kalal kacßajol. Ut mâre teßxcanab xxucuanquil ru li Kâcuaß Dios.M3<Lâo xkayîb li artal aßin xban nak xkacßoxla nak mokon eb lê ralal êcßajol mâre teßxye ke: “Lâex incßaß naru nequexchal arin chixlokßoninquil li Kâcuaß li kaDios lâo aj Israel.”X2+<Aß ta li Kâcuaß chiqßuehok ke chixtojbal li kamâc cui lâo xkayîb li artal aßin re xtzßektânanquil li Dios malaj ut re li mayej re xcßambal kib saß usilal, malaj ut re xqßuebal li cßatbil mayej.#1A<—Li Kâcuaß li nimajcual Dios, aßan naxnau chixjunil. Aßan naxnau cßaßru aj e nak xkayîb li artal aßin. Ut aßan tâcßutuk re lix yâlal chêru. Cui lâo xkayîb li artal aßin re takakßetkßeti kib chiru, malaj ut re xtzßektânanquil li Dios, choxqßuehak ta chi câmc.H0 <Eb li ralal xcßajol laj Rubén ut eb li ralal xcßajol laj Gad, joß eb ajcuiß yijach li ralal xcßajol laj Manasés queßchakßoc ut queßxye reheb laj cßamol be saß xyânkeb laj Israel:B/<Chijulticokß êre nak laj Acán li ralal laj Zera quimâcob riqßuin xchapbal li tâcßanjelak chiru li Dios ut riqßuin xchapbal li ac kßaxtesinbil re sachecß. Xban li mâc li quixbânu, li Kâcuaß quijoskßoß saß kabên chikajunilo ut moco caßaj cuiß ta aßan quicam xban li mâc li quixbânu, chanqueb.Z./<Cui lâex nequecßoxla nak lê naßaj muxbil ru naru nequexnumeß saß kayânk ut naru nequexcuan saß li naßajej cuan cuiß lix tabernáculo li Kâcuaß Dios. Lâo incßaß nakaj nak têkßetkßeti êrib chiru li Kâcuaß, chi moco têkßetkßeti êrib chiku lâo riqßuin xyîbanquil jalan chic artal chiru lix artal li Kâcuaß Dios.4-c<Ut lâex yôquex chixcanabanquil li Kâcuaß Dios ut yôquex chixkßetkßetinquil êrib chiru. Cui joßcan yôquex, tâchâlk xjoskßil li Dios saß kabên lâo aj Israel.d,C<¿Ma incßaß ta biß nabal li mâc xkabânu nak xkalokßoni li yîbanbil dios saß li naßajej Peor? Li mâc aßan toj cuan ajcuiß saß kabên chalen anakcuan. Xban li mâc aßan, nabaleb lix tenamit li Dios queßcam.!+=<Ut queßxye reheb: —Lâo xochal chi âtinac êriqßuin saß xcßabaßeb laj Israel, lê rech tenamitil. ¿Cßaßut nak xebânu li mâc aßin chiru li kaDios? ¿Cßaßut nak xex-oc chixyîbanquil li artal aßin? ¿Cßaßut nak yôquex chixkßetbal lix chakßrab li Kâcuaß Dios?3*a<Eb aßan queßtaklâc saß li naßajej Galaad chi âtinac riqßuineb li ralal xcßajol laj Rubén, li ralal xcßajol laj Gad, ut li yijach li ralal xcßajol laj Manasés.&)G<Queßxtakla ajcuiß lajêb li nequeßcßamoc be saß xyânkeb li junjûnk têp. Queßcôeb saß xcßabaß li junjûnk chßûtal li ralal xcßajol laj Israel.U(%< Eb laj Israel queßxtaklaheb saß li naßajej Galaad laj Finees li ralal laj Eleazar laj tij riqßuineb li ralal xcßajol laj Rubén, li ralal xcßajol laj Gad ut li yijach li ralal xcßajol laj Manasés.p'[< Queßxchßutub ribeb chixjunileb laj Israel li cuanqueb saß li oeste re teßxic chi pletic riqßuineb.&< Ut eb laj Israel queßrabi resil nak eb li ralal xcßajol laj Rubén ut eb li ralal xcßajol laj Gad, joß ajcuiß li yijach li ralal xcßajol laj Manasés queßxyîb jun li artal saß li nubâl re lix chßochßeb laj Israel chire li nimaß Jordán.q%]< Nak queßcuulac saß li nubâl cuan cuiß li nimaß Jordán, queßxyîb jun nimla artal saß li naßajej Canaán eb li ralal xcßajol laj Rubén ut eb li ralal xcßajol laj Gad, joß ajcuiß li yijach li ralal xcßajol laj Manasés.k$Q< Joßcaßin nak queßxjach ribeb li ralal xcßajol laj Rubén ut eb li ralal xcßajol laj Gad, joß ajcuiß li yijach li ralal xcßajol laj Manasés riqßuineb li jun chßol chic laj Israel. Queßxjach ribeb aran Silo saß li naßajej Canaán ut queßcôeb saß li naßajej Galaad, li naßajej li quiqßueheß reheb joß quixye li Kâcuaß re laj Moisés.#9<Ut quixye ajcuiß reheb: —Ayukex saß lê muhebâl ut yalomak xsahil li biomal li xerêchani riqßuineb li xicß nequeßiloc ke. Nabaleb li quetômk, li plata, li oro, ut li bronce ut nabal li akßej re têjeqßui chêrix lâex, joß ajcuiß chirixeb lê rech tenamitil, chan.a"=<Yijach li ralal xcßajol laj Manasés quiqßueheß xnaßajeb aran Basán saß li este xban laj Moisés. Ut li yijach chic li ralal xcßajol laj Manasés quiqßueheß xnaßajeb xban laj Josué saß xyânkeb laj Israel, li xeßcana chi cuânc aran jun pacßal li nimaß Jordán saß li oeste. Ut eb li yijach li ralal xcßajol laj Manasés, li quiqßueheß xnaßajeb saß li este, laj Josué quixtaklaheb saß rochocheb nak acak xtzßâma rosobtesinquileb chiru li Kâcuaß.!y<Ut chirix aßan laj Josué quixtzßâma chiru li Dios nak târosobtesiheb, tojoßnak quixtaklaheb saß lix muhebâleb. <Caßaj cuiß li cßaßru nintzßâma chêru, aßan nak têbânu chi anchal êchßôl li cßaßru naxye saß lix chakßrab li Kâcuaß li quixqßue êre laj Moisés laj cßanjel chiru. Lâin nacuaj nak têra li Kâcuaß li kaDios. Ut texcuânk joß naraj aßan. Chexocak saß lê chßôl lix chakßrab. Chexpâbânk ut chexcßanjelak chiru chi anchal êchßôl, chan laj Josué.-<Anakcuan ac xqßue ke li Kâcuaß li cßaßru quixyechißi ut eb lê rech tenamitil cuanqueb saß xyâlal. Anakcuan tintzßâma chêru nak texsukßîk saß lê naßaj aran jun pacßal li nimaß Jordán, li quiqßueheß êre xban laj Moisés laj cßanjel chiru li Kâcuaß.?y<Chalen chak junxil ut toj chalen anakcuan mâ jun sut xecanabeb xjuneseb laj Israel lê rech tenamitil. Xebânu ban chi tzßakal re ru lê chakßrabinquil xban li Kâcuaß li kaDios.}u<Ut quixye reheb: —Lâex xex-abin chiru laj Moisés laj cßanjel chiru li Dios ut xebânu li cßaßru quinye lâin. #<Laj Josué quixbokeb li ralal xcßajol laj Rubén ut eb li ralal xcßajol laj Gad joß eb ajcuiß li yijach li ralal xcßajol laj Manasés.:o<-Chixjunil li us li quixyechißi reheb laj Israel, li Kâcuaß quixqßue. Mâ jun li cßaßak re ru li quixyechißi quicana ta yal chi joßcan. Quixbânu ban chixjunil li quixye.:o<,Ut li Kâcuaß quixbânu li cßaßru quixyechißi reheb. Quixqßueheb chi cuânc saß usilal saß lix tenamiteb. Ut mâ jun reheb li xicß nequeßiloc reheb queßru chi pletic riqßuineb xban nak li Kâcuaß naxqßueheb laj Israel chi numtâc saß xbêneb.Chixjunil li us li quixyechißi reheb laj Israel, li Kâcuaß quixqßue. Mâ jun li cßaßak re ru li quixyechißi quicana ta yal chi joßcan. Quixbânu ban chixjunil li quixye.>w<+Joßcaßin nak li Kâcuaß quixqßueheb lix chßochß laj Israel, joß quixyechißi chak reheb lix xeßtônil yucuaß riqßuin juramento. Queßxcßul chokß reheb ut queßcuan aran.!=<*Eb li tenamit aßin xjunes cuanqueb ut cuan lix naßajeb lix quetômk chi xjun sutam. Joßcaßin nak quiqßueheß xnaßajeb li ralal xcßajol laj Leví.{<)Cuakxakib roxcßâl chixjunileb li tenamit li quiqßueheß reheb li ralal xcßajol laj Leví. Li tenamit li quiqßueheß reheb, aßan cuan saß lix naßajeb laj Israel. Ut quiqßueheß ajcuiß xnaßajeb lix quetômkeb chi xjun sutam lix tenamiteb.Q<(Aßaneb aßin chixjunileb li tenamit li queßxcßul li ralal xcßajol laj Merari, li ralal laj Leví, li toj mâjiß queßxcßul xnaßajeb. Cablaju chixjunil li tenamit li queßxcßul riqßuin bûlic.}<'Ut queßxcßul ajcuiß eb li tenamit aßin: Hesbón, ut Jazer. Câhib chi tenamit rochbeneb lix naßajeb lix quetômkeb.mU<&Ut eb li tenamit li queßxcßul riqßuineb li ralal xcßajol laj Gad, aßaneb aßin: Mahanaim ut Ramot li cuan Galaad, li quisiqßueß ru re teßxcol cuiß rib li nequeßxcamsi ras rîtzßin chi incßaß yal nequeßraj xchßôl.V'<%Cademot, ut Mefaat. Câhib chi tenamit rochbeneb lix naßajeb lix quetômkeb.kQ<$Ut queßxcßul ajcuiß eb li tenamit aßin riqßuineb li ralal xcßajol laj Rubén: Beser, Jahaza,S!<#Dimna ut Naalal. Câhib chi tenamit rochbeneb lix naßajeb lix quetômkeb.kQ<"Eb li ralal xcßajol laj Merari, li ralal laj Leví, li toj mâjiß nequeßxcßul reheb, eb aßan queßqßueheß xtenamiteb xbaneb li ralal xcßajol laj Zabulón. Aßaneb aßin li tenamit li quiqßueheß reheb: Jocneam, Carta,<!Oxlaju chixjunileb li tenamit li quiqßueheß reheb li ralal xcßajol laj Gersón, rochbeneb lix naßajeb lix quetômkeb.ym< Ut riqßuineb li ralal xcßajol laj Neftalí queßxcßuleb li tenamit aßin: Hamot-dor, Cartán ut Cedes li cuan Galilea. Aßan ajcuiß li quisiqßueß ru re teßxcol cuiß rib li nequeßxcamsi ras rîtzßin chi incßaß yal naraj xchßôl.S !<Helcat ut Rehob. Câhib chi tenamit rochbeneb lix naßajeb lix quetômkeb.a =<Ut riqßuineb li ralal xcßajol laj Aser queßxcßuleb li tenamit aßin: Miseal, Abdón,V '<Jarmut ut En-ganim. Câhib chi tenamit rochbeneb lix naßajeb lix quetômkeb.e E<Ut riqßuineb li ralal xcßajol laj Isacar queßxcßul eb li tenamit aßin: Cisón, Daberat,? y<Ut eb li ralal xcßajol laj Gersón, li ralal laj Leví, queßxcßul eb li tenamit aßin riqßuineb yijach li ralal xcßajol laj Manasés: li tenamit Beestera, joß ajcuiß li tenamit Golán li cuan Basán, li quisiqßueß ru re teßxcol cuiß rib li teßxcamsi ras rîtzßin chi incßaß yal teßraj xchßôl.y<Lajêb chixjunileb li tenamit li quiqßueheß reheb li ralal xcßajol laj Coat, rochbeneb lix naßajeb lix quetômkeb.M<Ut li queßxcßul riqßuineb li yijach li ralal xcßajol laj Manasés, aßaneb aßin: eb li tenamit Taanac, ut Gat-rimón. Cuib chi tenamit quiqßueheß reheb rochbeneb lix naßajeb li quetômkeb.}u<eb li tenamit Ajalón ut Gat-rimón. Câhib chi tenamit li quiqßueheß reheb rochbeneb lix naßajeb lix quetômkeb.vg<Ut li naßajej li queßxqßue eb li ralal xcßajol laj Dan, aßaneb aßin: eb li tenamit Elteque ut Gibetón,mU<Kibsaim ut Bet-horón. Câhib chi tenamit li quiqßueheß reheb rochbeneb lix naßajeb lix quetômk. ;<Quiqßueheß reheb li tenamit Siquem li tzûl ru, li cuan saß lix naßajeb li ralal xcßajol laj Efraín. Aßan li tenamit li quisiqßueß ru re teßxcol cuiß rib eb li nequeßxcamsi ras rîtzßin chi incßaß yal naraj xchßôl. Ut quiqßueheß ajcuiß reheb li tenamit Gezer,<Eb li jun chßol chic li ralal xcßajol laj Coat, li ralal laj Leví, queßxcßul lix tenamiteb riqßuineb li ralal xcßajol laj Efraín.!=<Oxlaju chixjunileb li tenamit rochbeneb li naßajej li teßxqßuiresi cuiß lix quetômkeb, li quiqßueheß reheb li ralal xcßajol laj Aarón, laj tij.:o<Anatot ut Almón. Aßaneb aßin li câhib chi tenamit rochbeneb li naßajej li teßxqßuiresi cuiß lix quetômkeb, li quiqßueheß reheb xbaneb li ralal xcßajol laj Benjamín.kQ<Ut eb li naßajej li queßxqßue eb li ralal xcßajol laj Benjamín, aßaneb aßin: Gabaón, Geba,<~s<Aín, Juta, Bet-semes. Belêb chixjunileb li tenamit joß ajcuiß li cocß cßalebâl li quiqßueheß reheb xbaneb li ralal xcßajol laj Judá ut eb li ralal xcßajol laj Simeón.})<Holón, Debir,|+<Jatir, Estemoa,{+< Li naßajej li quiqßueheß reheb li ralal xcßajol laj Aarón laj tij, aßan li tenamit Hebrón. Aßan ajcuiß li tenamit li quisiqßueß ru re teßxcol cuiß rib li ani naxcamsi ras rîtzßin chi incßaß yal naraj xchßôl. Ut quiqßueheß ajcuiß eb li tenamit Libna,z'< Abanan li cßalebâl re li tenamit aßan, joß ajcuiß li cocß cßalebâl, aßan quiqßueheß chokß xnaßaj laj Caleb, li ralal laj Jefone.#yA< Aß li tenamit Quiriat-arba quiqßueheß reheb. Saß li naßajej aßan quicuan li mamaß cuînk laj Anac. Hebrón nequeßxye ajcuiß re li tenamit aßan li cuan saß li tzûl ru saß lix naßajeb laj Judá. Ut quiqßueheß ajcuiß reheb li xnaßajeb lix quetômk li cuan chi nachß.zxo< Nak queßbûlic, li ani quiqßueheß xnaßajeb xbên cua, aßaneb li ralal xcßajol laj Coat li ralal laj Aarón..wW< Aßaneb aßin lix cßabaßeb li tenamit li quiqßueheß reheb li ralal xcßajol laj Leví xbaneb li ralal xcßajol laj Judá ut xbaneb li ralal xcßajol laj Simeón.Nv<Eb laj Israel queßxjeqßui eb li tenamit aßin reheb li ralal xcßajol laj Leví riqßuin bûlic. Ut quiqßueheß ajcuiß li cßalebâl reheb lix quetômkeb joß quixye li Kâcuaß re laj Moisés.yum<Joßcan ajcuiß eb li ralal xcßajol laj Merari queßxcßul ajcuiß lix tenamiteb riqßuineb li ralal xcßajol laj Rubén, laj Gad, ut laj Zabulón. Cablaju chixjunil li tenamit li queßxcßul, aß yal chanru xqßuial li junjûnk chßûtal.t<Ut queßxcßul ajcuiß lix tenamiteb li ralal xcßajol laj Gersón riqßuineb li ralal xcßajol laj Isacar, laj Aser, laj Neftalí ut li yijach chic li ralal xcßajol laj Manasés, li queßcuan saß li este. Oxlaju chixjunileb li tenamit li queßxcßul aran Basán.Ps<Ut eb li jun chßol chic li ralal xcßajol laj Coat queßxcßul lajêb li tenamit riqßuineb li ralal xcßajol laj Efraín, laj Dan ut yijach li ralal xcßajol laj Manasés li cuanqueb saß li oeste.|rs<Ut nak queßbûlic chirix li naßajej li teßxcßul eb laj levita, li xbên li queßtzßak, aßaneb li ralal xcßajol aj Coat li ralal laj Aarón laj tij. Oxlaju li tenamit li quiqßueheß reheb xbaneb laj Judá, laj Simeón, ut laj Benjamín."q?<Eb laj Israel queßxqßue eb lix tenamiteb chokß reheb li ralal xcßajol laj Leví, joß quixye li Kâcuaß. Ut queßxqßue ajcuiß li cßalebâl reheb.xpk<Queßâtinac riqßuineb aran Silo saß li naßajej Canaán ut queßxye reheb: —Li Kâcuaß Dios quixye re laj Moisés nak têqßue ke eb li tenamit re tocuânk cuiß joß ajcuiß li cßalebâl re teßcuânk cuiß li kaquetômk, chanqueb.ao ?<Eb li nequeßcßamoc be saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Leví queßcôeb riqßuin laj Eleazar laj tij ut riqßuin laj Josué li ralal laj Nun, joß ajcuiß riqßuineb li nequeßcßamoc be saß xyânkeb laj Israel.Mn< Aßaneb aßin li tenamit li quisiqßueß ruheb xbaneb laj Israel re teßxcol ribeb ut re ajcuiß nak teßxcol ribeb li jalaneb xtenamit li naxcamsi ras rîtzßin chi incßaß yal naraj xchßôl. Teßxcol rib saß li tenamit aßan re nak incßaß teßcamsîk xbaneb li rechßalal li camenak toj târakekß âtin saß xbêneb.am=<Ut queßxsicß ajcuiß ruheb li tenamit aßin jun pacßal li nimaß Jordán li nacana saß li este re li tenamit Jericó: Beser li cuan saß li ru takßa saß li chaki chßochß saß lix chßochßeb li ralal xcßajol laj Rubén, joß ajcuiß li tenamit Ramot aran Galaad saß lix chßochßeb li ralal xcßajol laj Gad, ut li tenamit Golán aran Basán saß lix chßochßeb li ralal xcßajol laj Manasés.Aßaneb aßin li tenamit li quisiqßueß ruheb xbaneb laj Israel re teßxcol ribeb ut re ajcuiß nak teßxcol ribeb li jalaneb xtenamit li naxcamsi ras rîtzßin chi incßaß yal naraj xchßôl. Teßxcol rib saß li tenamit aßan re nak incßaß teßcamsîk xbaneb li rechßalal li camenak toj târakekß âtin saß xbêneb.l<Ut eb laj Israel queßxsicß ruheb li tenamit aßin: Cedes li cuan aran Galilea saß li tzûl ru saß lix naßajeb li ralal xcßajol laj Neftalí: li tenamit Siquem li tzûl ru li cuan saß lix naßajeb li ralal xcßajol laj Efraín: ut li tenamit Quiriat-arba li nequeßxye ajcuiß Hebrón re. Li tenamit aßan cuan saß li naßajej tzûl ru saß lix naßajeb li ralal xcßajol laj Judá.k3<Li cuînk aßan tâcanâk saß li tenamit aßan toj târakekß âtin chirix xbaneb li tenamit ut toj tâcâmk lix yucuaßil laj tij li cuânk saß eb li cutan aßan. Chirix aßan naru tâxic cuißchic saß li rochoch ut saß li tenamit li qui-el cuiß chak, chan li Kâcuaß.+jQ<Cui li rechßalal li camenak tâxic chixsicßbal saß li tenamit aßan, eb li nequeßtaklan saß li tenamit incßaß naru teßxkßaxtesi saß rukßeb li cuînk li quixcamsi li ras rîtzßin chi incßaß yal xraj xchßôl xban nak eb li cuînk aßan moco quicuan ta xplêteb chi ribileb rib.i!<Li ani tâxic chixcolbal rib saß junak reheb li tenamit aßan, tento nak tâxic saß li oquebâl re li tenamit ut tixye reheb li nequeßcßamoc be saß li tenamit aßan cßaßru xmâc re nak teßxcßul saß lix tenamiteb ut teßxqßue xnaßaj re nak tâcuânk aran.nhW<Saß li tenamit aßan teßxcol chak rib li ani naxcamsi ras rîtzßin chi incßaß yal naraj xchßôl nak tixcamsi. Saß li tenamit li teßxsicß ru, aran teßxcol chak ribeb chiru li rechßalal li camenak li yôk chi sicßoc re.|gs<—Tâye reheb laj Israel nak teßxsicß ruheb li tenamit li teßxcol cuiß chak ribeb, joß quinye re laj Moisés.Ef <Li Kâcuaß Dios quiâtinac riqßuin laj Josué ut quixye re:`e;<3Aßaneb aßin li naßajej li queßxjeqßui laj Eleazar laj tij, ut laj Josué li ralal laj Nun, rochbeneb li nequeßcßamoc be saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Israel. Queßxbûli rix li naßajej chiru li Dios chiru li oquebâl re li tabernáculo nak cuanqueb aran Silo. Joßcaßin nak queßxchoy xjeqßuinquil li naßajej reheb laj Israel.Nd<2Quiqßueheß li naßajej li quixtzßâma laj Josué, joß quixye li Kâcuaß. Quiqßueheß re li tenamit Timnat-sera li cuan saß li naßajej tzûl ru re laj Efraín. Ut laj Josué quixyîb cuißchic li tenamit ut aran quicana chi cuânc.Aßaneb aßin li naßajej li queßxjeqßui laj Eleazar laj tij, ut laj Josué li ralal laj Nun, rochbeneb li nequeßcßamoc be saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Israel. Queßxbûli rix li naßajej chiru li Dios chiru li oquebâl re li tabernáculo nak cuanqueb aran Silo. Joßcaßin nak queßxchoy xjeqßuinquil li naßajej reheb laj Israel.'cI<1Nak ac xeßxchoy xjeqßuinquil li naßajej reheb laj Israel, quiqßueheß ajcuiß xnaßaj laj Josué, li ralal laj Nun, saß xyânkeb lix naßajeb laj Israel.1b]<0Aßaneb aßin li naßajej rochbeneb li tenamit ut eb li cocß cßalebâl li quiqßueheß reheb li ralal xcßajol laj Dan, aß yal chanru xqßuial li junjûnk chßûtal.maU</Eb li ralal xcßajol laj Dan incßaß quitzßakloc lix naßajeb. Joßcan nak queßcôeb chi pletic saß li tenamit Lesem. Queßxcamsiheb chi chßîchß li cristian ut queßrêchani li naßajej ut aran queßcana chi cuânc. Li tenamit aßan Lesem xcßabaß, abanan eb aßan queßxqßue Dan chokß xcßabaß xban nak aßan xcßabaß lix xeßtônil yucuaßeb.``;<.Mejarcón ut Racón, rochbeneb li tenamit li cuanqueb saß xcaßyabâl li tenamit Jope.'_K<-Jehúd, Bene-berac, Gat-rimón,"^A<,Elteque, Gibetón, Baalat,]9<+Elón, Timnat, Ecrón,"\A<*Saalabín, Ajalón, Jetla,P[<)Aßaneb aßin li tenamit li quiqßueheß reheb: Zora, Estaol, Ir-semes,Z<(Li xcuuk li queßxbûli rix, aßan li naßajej li queßtzßak li ralal xcßajol laj Dan, aß yal chanru xqßuial li junjûnk chßûtal.6Yg<'Aßaneb aßin li naßajej rochbeneb li tenamit ut eb li cocß cßalebâl li quiqßueheß reheb li ralal xcßajol laj Neftalí, aß yal chanru xqßuial li junjûnk chßûtal.xXk<&Irón, Migdal-el, Horem, Bet-anat ut Bet-semes. Belêlaju chixjunileb li tenamit rochbeneb li cocß cßalebâl.W;<%Cedes, Edrei, En-hazor,V5<$Adama, Ramá, Hazor,U<#Aßaneb aßin li tenamit li sutsu saß tzßac li quiqßueheß reheb li ralal xcßajol laj Neftalí: Sidim, Zer, Hamat, Racat, Cineret,T<"Li nubâl naxic saß li naßajej Aznot-tabor saß li oeste. Chirix aßan naxic toj saß li naßajej Hucoc ut naxcßul rib saß li sur riqßuin lix naßajeb li ralal xcßajol laj Zabulón. Ut naxcßul ajcuiß rib saß li oeste riqßuin lix naßajeb li ralal xcßajol laj Aser, joß ajcuiß riqßuin lix naßajeb li ralal xcßajol laj Judá cuan cuiß li nimaß Jordán saß li este.QS<!Li nubâl re li naßajej li queßxcßul nacuulac toj saß eb li tenamit Helef, Alón-saananim, Adami-neceb ut Jabneel. Nacuulac cuan cuiß li naßajej Lacum ut nocox-êlk cuan cuiß li nimaß Jordán.R%< Li xcuak li queßxbûli rix, aßan li naßajej li queßtzßak li ralal xcßajol laj Neftalí, aß yal chanru xqßuial li junjûnk chßûtal.2Q_<Aßaneb aßin li naßajej rochbeneb li tenamit ut eb li cocß cßalebâl li quiqßueheß reheb li ralal xcßajol laj Aser, aß yal chanru xqßuial li junjûnk chßûtal.P<Ut nacuulac ajcuiß toj saß eb li tenamit Uma, Afec, ut Rehob. Cuib xcaßcßâl chixjunileb li tenamit rochbeneb li cocß cßalebâl.qO]<Li nubâl naxqßue chak vuêlt toj saß li naßajej Ramá ut nacuulac cuan cuiß li tenamit Tiro, li sutsu saß tzßac. Ut naxic cuan cuiß li naßajej Hosa ut nocox-êlk saß lix naßaj laj Aczib, cuan cuiß li palau Mediterráneo.zNo<Nacuulac toj saß eb li tenamit Hebrón, Rehob, Hamón ut Caná. Nacuulac toj cuan cuiß li nimla tenamit Sidón.3Ma<Chirix aßan naxqßue chak vuêlt ut naxic saß li este toj saß li naßajej Bet-dagón ut naxcßul rib riqßuin lix naßajeb laj Zabulón li cuan saß li ru takßa re Jefte-el, li cuan saß li norte riqßuineb li naßajej Bet-emec ut Neiel. Nocox-êlk saß li naßajej Cabul li cuan saß li norte.L<Alamelec, Amad ut Miseal. Nacuulac cuan cuiß li tzûl Carmelo li cuan saß li oeste ut nacuulac cuan cuiß li naßajej Sihor-libnat.XK+<Li naßajej li quiqßueheß reheb, aßaneb aßin: Helcat, Halí, Betén, Acsaf,J<Li roß li queßxbûli rix, aßan li naßajej li queßtzßak li ralal xcßajol laj Aser, aß yal chanru xqßuial li junjûnk chßûtal.2I_<Aßan aßin li naßajej rochbeneb li tenamit ut eb li cocß cßalebâl li quiqßueheß reheb li ralal xcßajol laj Isacar, aß yal chanru xqßuial li junjûnk chßûtal.UH%<Li nubâl re li naßajej aßin, aßan nacuulac saß eb li tenamit Tabor, Sahazima, ut Bet-semes ut nocoxrakekß cuan cuiß li nimaß Jordán. Cuaklaju chixjunileb li tenamit rochbeneb li cocß cßalebâl..GY<Remet, En-ganim, En-hada ut Bet-pases.F9<Rabit, Quisión, Abez,#EC<Hafaraim, Sihón, Anaharat,TD#<Li naßajej li quiqßueheß reheb, aßaneb aßin: Jezreel, Quesulot, Sunem,C<Li xcâ li queßxbûli rix, aßan li naßajej li queßtzßak li ralal xcßajol laj Isacar aß yal chanru xqßuial li junjûnk chßûtal.6Bg<Aßaneb aßin li naßajej rochbeneb li tenamit ut eb li cocß cßalebâl li quiqßueheß reheb li ralal xcßajol laj Zabulón, aß yal chanru xqßuial li junjûnk chßûtal.PA<Li nubâl nanumeß ajcuiß saß eb li tenamit Catat, Naalal, Simrón, Idala ut Belén. Cablaju chixjunil li tenamit li quiqßueheß reheb li ralal xcßajol laj Zabulón rochbeneb li cocß cßalebâl.\@3<Ut saß li norte li nubâl naxic Hanatón ut nocox-êlk saß li ru takßa Jefte-el.@?{< Nocoxnumekß saß li este cuan cuiß li naßajej Gat-hefer ut cuan cuiß li naßajej Ita-cazín. Nocox-êlk cuan cuiß li naßajej Rimón ut naxqßue chak vuêlt saß li naßajej Nea.E>< Ut aran Sarid naxqßue chak vuêlt saß li este li na-el cuiß li sakße. Ut nacuulac toj saß li naßajej Quislot-tabor. Nocox-êlk saß li naßajej Daberat ut naxic saß li tzûl Jafía.==u< Ut naxic toj saß li oeste ut nacuulac toj saß li naßajej Marala. Chirix aßan naxic toj Dabeset ut nocoxrakekß cuan cuiß li nimaß li cuan saß xcaßyabâl li tenamit Jocneam.J<< Li rox li queßxbûli rix, aßan li naßajej li queßtzßak li ralal xcßajol laj Zabulón. Li naßajej li quiqßueheß reheb li ralal xcßajol laj Zabulón quicuulac toj saß li tenamit Sarid.v;g< Li ralal xcßajol laj Simeón queßqßueheß xnaßajeb saß xyânk lix naßajeb li ralal xcßajol laj Judá xban nak kßaxal cuißchic nabal lix chßochßeb. Joßcan nak queßqßueheß xnaßajeb saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Judá.:)<Ut quiqßueheß ajcuiß reheb eb li cßalebâl li cuanqueb toj saß li naßajej Baalat-beer, li cuan saß xcuênt li tenamit Ramat, li cuan Neguev. Aßan aßin li naßajej li quiqßueheß reheb li ralal xcßajol laj Simeón aß yal chanru xqßuial li junjûnk chßûtal.{9q<Ut quiqßueheß reheb eb li tenamit Aín, Rimón, Eter ut Asán. Câhib chi tenamit rochbeneb li cocß cßalebâl.h8K<Bet-lebaot ut Saruhén. Oxlaju chi tenamit li quiqßueheß reheb rochbeneb li cocß cßalebâl.)7O<Siclag, Bet-marcabot, Hazar-susa,69<Eltolad, Betul, Horma,5;<Hazar-sual, Bala, Ezem,S4!<Ut aßaneb aßin li tenamit li quiqßueheß reheb: Beerseba, Seba, Molada,e3 G<Li xcab li queßxbûli rix, aßan li naßajej li queßtzßak li ralal xcßajol laj Simeón. Li naßajej li quiqßueheß reheb li ralal xcßajol laj Simeón, aßan cuan saß xyânk lix naßajeb li ralal xcßajol laj Judá.2<Zela, Elef, Jebús li nequeßxye ajcuiß Jerusalén re, Gabaa ut Quiriat. Câlaju chixjunileb li tenamit rochbeneb li cocß cßalebâl. Aßan aßin li naßajej li quiqßueheß reheb li ralal xcßajol laj Benjamín, aß yal chanru xqßuial li junjûnk chßûtal.%1E<Requem, Irpeel, Tarala,Zela, Elef, Jebús li nequeßxye ajcuiß Jerusalén re, Gabaa ut Quiriat. Câlaju chixjunileb li tenamit rochbeneb li cocß cßalebâl. Aßan aßin li naßajej li quiqßueheß reheb li ralal xcßajol laj Benjamín, aß yal chanru xqßuial li junjûnk chßûtal.07<Mizpa, Cafira, Mozah,F/<Quiqßueheß ajcuiß reheb li tenamit Gabaón, Ramá, Beerot,d.C<Quefar-haamoni, Ofni ut Geba. Cablaju chixjunileb li tenamit rochbeneb li cocß cßalebâl.-1<Avim, Pará, Ofra,%,G<Bet-arabá, Zemaraim, Bet-el,+<Eb li tenamit li quiqßueheß reheb li ralal xcßajol laj Benjamín, aßaneb aßin: Jericó, Bet-hogla, li ru takßa Casis,7*i<Li nimaß Jordán, aßan li nubâl saß li este. Aßan aßin li naßajej li quijeqßuîc reheb li ralal xcßajol laj Benjamín, aß yal chanru xqßuial li junjûnk chßûtal.;)q<Nacuulac Bet-hogla saß li norte ut nocoxrakekß saß li naßajej li nocox-ocak cuiß rok li nimaß Jordán saß li palau Mar Muerto xcßabaß. Aßan aßin li nubâl saß li sur.(!<Nocoxnumekß cuan cuiß li tzûl li cuan saß xcaßyabâl li naßajej Arabá, li cuan saß li norte. Ut naxic toj saß li naßajej Arabá.U'%<Naxqßue chak vuêlt saß li naßajej En-semes ut naxic toj Gelilot li cuan saß xcaßyabâl li tzûl Adumín ut nacuulac toj cuan cuiß li sakônac li cuan saß lix naßaj laj Bohán li ralal laj Rubén."&?<Li nubâl naticla chak cuan cuiß li tzûl li cuan saß xcaßyabâl li ru takßa Ben-hinom, li cuan saß li norte riqßuin li ru takßa re Refaim. Naxic saß li ru takßa re Hinom li cuan saß li sur cuanqueb cuiß laj jebuseo ut chirix aßan naxic cuan cuiß li yußam haß Rogel.%<Li nubâl li cuan saß li sur naticla saß li tenamit Quiriat-jearim ut naxic cuan cuiß li yußam haß Neftoa li cuan saß li oeste.5$e<Li nubâl naxqßue chak vuêlt saß li oeste saß xjayal li tenamit Bet-horón li cuan saß xcaßyabâl li palau Mediterráneo ut nacuulac saß li tenamit Quiriat-baal li nequeßxye ajcuiß Quiriat-jearim re. Li naßajej aßan reheb li ralal xcßajol laj Judá. Aßan li nubâl li cuan saß li oeste.o#Y< Li nubâl naxic toj cuan cuiß li naßajej Luz li nequeßxye ajcuiß Bet-el re ut naxic saß li sur. Ut nacuulac saß li tenamit Atarot-adar li cuan cuiß li tzûl li cuan saß li sur riqßuin li tenamit Bet-horón li cuan takßa.{"q< Li naßajej li queßtzßak eb aßan naticla cuan cuiß li nimaß Jordán saß li norte. Ut nacuulac cuan cuiß li tenamit Jericó saß li norte. Naxic cuan cuiß li tzûl li cuan saß li oeste. Ut nocox-êlk saß li chaki chßochß Bet-avén. p~=}}%|h|{]yExFutsrqppoNnll-kzj!igfsdcba`p__#^<]\[[YeXX.WVbTS1RQPOONhMLTKJJrII H FEeDACBAA@@?1>,=p;;:`9u88K7K65Y43p211s00w/K.-,,z+5*)7(0'j&e% #""F `SYPlz QS T  =;\RpL7FSaß eb li cutan aßan yô chi cßamoc be saß xyânkeb laj Israel jun li ixk, xDébora xcßabaß. Aßan rixakil laj Lapidot ut xprofeta li Kâcuaß.FUt laj Aod quixchßic lix tzße ukß rubel li rakß ut quirisi saß rochoch lix chßîchß ut quixchßic chi cau saß xsaß laj Eglón.z=oFNak cßojcßo xjunes li rey saß xcaß tasal li rochoch li naxnumsi cuiß li sakßehil, laj Aod quinachßoc riqßuin ut quixye re: —Li Kâcuaß Dios quinixtakla chixyebal âcue li âtin aßin, chan. Ut li rey Eglón quicuacli chirabinquil.?<yFNak quicuulac nachß riqßuin li naßajej Gilgal bar cuanqueb cuiß li jalam ûch, laj Aod quisukßi riqßuin li rey Eglón ut quixye re: —At rey, cuan cßaßru nacuaj xyebal âcue âjunes, chan. Tojoßnak li rey Eglón quixye reheb li cuanqueb rochben nak teßxcanab xjunes. Ut eb aßan queßel chixjunileb.; FNak ac xqßue lix mâtan laj Eglón, laj Aod quixtaklaheb cuißchic saß rochocheb li cuînk li queßcßamoc chak re li mâtan.W:)FTojoßnak cô chixkßaxtesinquil lix mâtan laj Eglón, li kßaxal nim xtibel.9)FLaj Aod quixyîb jun lix chßîchß caß pacßal xkßesnal. Mero vara tana li rok. Quixchßic saß xcßâmal xsaß saß li rakß saß lix nim.8+FUt eb laj Israel queßxyâba cuißchic xcßabaß li Kâcuaß Dios. Ut li Kâcuaß quixsicß ru jun li cuînk re tâcolok reheb chiruheb laj Moab. Li cuînk li quisiqßueß ru, aßan laj Aod li ralal laj Gera ut xcomoneb li ralal xcßajol laj Benjamín. Laj Aod nacßanjelac riqßuin lix tzße ukß. Eb laj Israel queßxtakla laj Aod riqßuin laj Eglón lix reyeb laj Moab re tixqßue jun lix mâtan.d7CFChiru cuakxaklaju chihab eb laj Israel queßcuan rubel xtakl laj Eglón lix reyeb laj Moab.s6aF Eb laj Eglón queßxjunaji ribeb riqßuineb li ralal xcßajol laj Amón ut riqßuineb li ralal xcßajol laj Amalec. Queßcuulac chi pletic riqßuineb laj Israel ut queßrêchani li tenamit Jericó li cuan cuiß nabal li cheß palmera.g5IF Queßmâcob cuißchic chiru li Kâcuaß eb laj Israel. Joßcan nak li Kâcuaß quixqßue xmetzßêu laj Eglón chi numtâc saß xbêneb. Laj Eglón, aßan lix reyeb laj Moab. Kßaxal cau rib laj Eglón chiruheb laj Israel.o4YF Incßaß chic quicuan li pletic chiru caßcßâl chihab nak toj yoßyo laj Otoniel li ralal laj Cenaz.`3;F Lix musikß li Kâcuaß cuan riqßuin laj Otoniel ut aßan chic laj cßamol be chiruheb laj Israel. Laj Otoniel quipletic riqßuin laj Cusan-risataim. Ut li Kâcuaß quixtenkßa laj Otoniel chi numtâc saß xbêneb.2F Tojoßnak eb laj Israel queßxyâba xcßabaß li Kâcuaß. Ut li Kâcuaß quixsicß ru jun li cuînk re tâcolok reheb chiruheb li xicß nequeßiloc reheb. Li cuînk aßan, aßan laj Otoniel, li ralal laj Cenaz. Laj Cenaz, aßan li rîtzßin laj Caleb.v1gFXban li mâusilal queßxbânu, cßajoß nak quijoskßoß li Dios saß xbêneb ut quixcanabeb saß rukßeb laj Cusan-risataim, lix reyeb laj Mesopotamia. Joßcan nak eb laj Israel queßcuan rubel xtakl li rey aßan chiru cuakxakib chihab.F0FEb laj Israel queßxbânu li mâusilal chiru li Kâcuaß. Queßxcanab xlokßoninquil li Kâcuaß lix Dioseb. Aß chic eb li yîbanbil dios Baal ut eb li yîbanbil dios Asera queßxlokßoni.H/ FUt eb laj Israel queßxsumubeb li ralal xcßajol riqßuineb li ralal xcßajoleb li tenamit li queßcana aran. Ut queßxcßam ribeb saß usilal riqßuineb ut queßxlokßoni ajcuiß lix dioseb..%FJoßcan nak eb laj Israel queßcuan saß xyânkeb laj cananeo, eb laj hiteo, eb laj amorreo, eb laj ferezeo, eb laj heveo ut eb laj jebuseo.Z-/FEb aßan queßcanabâc aran re xyalbal rixeb laj Israel ut re rilbal ma teßxbânu na li cßaßru tzßîbanbil saß li chakßrab li quiqßueheß re laj Moisés xban li Kâcuaß reheb lix xeßtônil xyucuaßeb.,,SFAßaneb aßin li tenamit li queßcanabâc saß li naßajej Canaán: eb li ôb chi rey li queßtaklan saß xbêneb laj filisteo, chixjunileb laj cananeo, eb laj Sidón, ut eb laj heveo li queßcuan saß eb li tzûl re Líbano, li naticla saß li tzûl Baal-hermón toj saß li naßajej Hamat.+ FQuixbânu chi joßcan yal re nak teßxtzol rib chi pletic eb laj Israel, li mâjiß nequeßyoßla nak quicuan li plêt junxil.g* KFLi Kâcuaß quixcanabeb lix xicß nequeßiloc reheb saß lix naßajeb laj Israel re xyalbal rixeb li ralal xcßajol eb laj Israel li toj teßyoßlâk mokon xban nak incßaß queßpletic chirêchaninquil li naßajej Canaán.I) FJoßcan nak li Kâcuaß quixcanabeb li tenamit chi cuânc saß li naßajej aßan. Incßaß quirisiheb saß junpât li tenamit li incßaß quixkßaxtesiheb saß rukß laj Josué nak toj yoßyo.o(YFTinbânu chi joßcaßin re xyalbal rixeb laj Israel ma teßxbânu na li cßaßru ninye joß queßxbânu lix xeßtônil xyucuaßeb malaj ut incßaß, chan li Kâcuaß.Joßcan nak li Kâcuaß quixcanabeb li tenamit chi cuânc saß li naßajej aßan. Incßaß quirisiheb saß junpât li tenamit li incßaß quixkßaxtesiheb saß rukß laj Josué nak toj yoßyo.}'uFJoßcan nak incßaß teßcuisi saß lix naßajeb li tenamit li incßaß quirisiheb laj Josué nak toj mâjiß nacam.l&SFCßajoß nak quijoskßoß li Kâcuaß saß xbêneb laj Israel. Ut quixye: —Eb li tenamit aßin xeßxkßet li contrato li quinbânu riqßuineb lix xeßtônil xyucuaßeb. Incßaß nequeßraj xbânunquil li cßaßru ninye reheb.Q%FUt nak nacam laj rakol âtin, nequeßoc cuißchic xbânunquil li mâusilal eb laj Israel ut kßaxal cuißchic yibru li nequeßxbânu chiru li queßxbânu chak lix naß xyucuaßeb. Nequeßxlokßoni li jalanil dios ut nequeßcßanjelac chiruheb. Ut incßaß nequeßxcanab xbânunquil li mâusilal xban nak kßaxal cauheb xchßôl.V$'FNak li Kâcuaß naxxakab junak aj rakol âtin, aßan ajcuiß natenkßan re. Ut aßan ajcuiß nacoloc reheb laj Israel saß rukßeb li xicß nequeßiloc reheb joß najtil yoßyo laj rakol âtin. Li Kâcuaß quiril xtokßobâl ruheb nak yôqueb chi yâbac xban li raylal li yôqueb chixcßulbal saß rukßeb li xicß nequeßiloc reheb.#}FAbanan eb laj Israel incßaß ajcuiß queßabin chiruheb laj rakol âtin. Toj yôqueb ajcuiß chixlokßoninquil li jalanil dios. Eb aßan incßaß queßxbânu li naxye lix chakßrab li Kâcuaß joß queßxbânu chak lix xeßtônil yucuaßeb najter.B"FUsta yô xjoskßil li Kâcuaß saß xbêneb, abanan quixxakabeb laj rakol âtin chixtenkßanquileb laj Israel re nak teßxcol ribeb chiruheb li yôqueb chi makßoc re li cßaßru reheb.!FNak nequeßxic chi pletic yalak bar, li Kâcuaß incßaß chic naxtenkßaheb. Incßaß chic naxcoleb chiruheb li xicß nequeßiloc reheb. Quixcanabeb ban chi rahobtesîc joß quixye reheb. Kßaxal ra queßxcßul joß quiyeheß reheb xban li Kâcuaß.q ]FCßajoß nak quichal xjoskßil li Dios saß xbêneb laj Israel. Joßcan nak quixkßaxtesiheb saß rukßeb laj êlkß ut qui-elkßâc chixjunil li cßaßru cuan reheb. Quixkßaxtesiheb saß rukßeb li xicß nequeßiloc reheb, li cuanqueb chi nachß riqßuineb ut eb aßan chic queßnumta saß xbêneb. Ut eb laj Israel incßaß queßxcuy xcolbaleb rib chiruheb.F Queßxtzßektâna li tzßakal Dios ut queßxlokßoniheb li yîbanbil dios Baal, ut eb li yîbanbil dios Astarot xcßabaßeb.A}F Queßxtzßektâna li Kâcuaß, lix Dioseb lix xeßtônil yucuaß, li qui-isin chak reheb saß li naßajej Egipto. Ut queßxtiquib xlokßoninquileb li yîbanbil dios li nequeßxlokßoni li tenamit li cuanqueb chi nachß riqßuineb. Ut riqßuin xlokßoninquil li yîbanbil dios, queßxchikß xjoskßil li Kâcuaß.mUF Ut queßxbânu li incßaß us chiru li Kâcuaß. Queßoc chixlokßoninquileb li yîbanbil dios Baal.{qF Ut queßcam ajcuiß chixjunileb laj Israel li cuanqueb nak toj yoßyo laj Josué. Ut eb li ralal xcßajol li queßyoßla mokon incßaß chic queßxpâb li Kâcuaß, chi moco queßxnau chixjunil li usilal li quixbânu li Dios reheb laj Israel.JF Ut queßxmuk aran Timnat-sera saß li naßajej li quirêchani aßan. Li naßajej aßan cuan jun pacßal li tzûl Gaas saß li norte saß lix naßajeb li ralal xcßajol laj Efraín, li tzûl ru.FOßcßâl chihab riqßuin lajêb chihab cuan re laj Josué, laj cßanjel chiru li Dios, nak quicam. Laj Josué, aßan li ralal laj Nun.(KFEb li tenamit queßcßanjelac chiru li Kâcuaß joß najtil quicuan laj Josué saß xyânkeb. Ut nak ac xcam laj Josué, queßxlokßoni ajcuiß li Dios joß najtil yoßyôqueb li queßcßamoc be chiruheb, li queßril riqßuin xnakßeb ru li quixbânu li Kâcuaß re xcolbaleb laj Israel.FUt laj Josué quixchakßrabiheb laj Israel ut queßcôeb chi xjunjûnkaleb chi cuânc saß lix naßajeb li queßrêchani.saFJoßcan nak queßxqßue Boquim chokß xcßabaß li naßajej aßan. Ut aran queßmayejac chiru li Kâcuaß.^7FNak queßrabi li cßaßru quixye li ángel, eb laj Israel queßoc chi yâbac chi cau.@{FJoßcan nak lâin ninye êre nak incßaß tincuisiheb li tenamit chêru saß li naßajej aßin. Xicß tex-ilekß xbaneb ut texqßuehekß chi mâcobc xbaneb lix dioseb, chan li ángel.T#FAbanan tento nak lâex incßaß têbânu junak contrato riqßuineb li cuanqueb saß li naßajej aßin. Têjuqßui ban lix artaleb.” Abanan lâex incßaß xebânu li quinye êre. Xekßet ban li cuâtin.L FQui-el ut lix ángel li Kâcuaß saß li tenamit Gilgal ut cô toj Boquim. Quixye reheb laj Israel: —Lâin quin-isin chak êre Egipto ut lâin xexincßam chak saß li naßajej aßin li xinyechißi reheb lê xeßtônil yucuaß riqßuin juramento. Quinye êre, “Lâin mâ jaruj tinkßet li contrato li xinbânu êriqßuin. 'F$Li nubâl re lix naßajeb laj amorreo naticla cuan cuiß li tzûl Acrabim xcßabaß. Nacuulac toj saß li tenamit Sela li cuan saß li norte.] 7F#Eb laj amorreo queßcana chi cuânc saß li tzûl Heres, ut saß eb li tenamit Ajalón ut Saalbim. Nak queßcacuu xmetzßêuheb li ralal xcßajol laj José queßxpuersiheb chixtojbal rix lix naßajeb.Li nubâl re lix naßajeb laj amorreo naticla cuan cuiß li tzûl Acrabim xcßabaß. Nacuulac toj saß li tenamit Sela li cuan saß li norte.  F"Eb laj amorreo incßaß queßxcanabeb li ralal xcßajol laj Dan chi oc saß li ru takßa. Queßcana ban saß li naßajej li tzûl ru.| uF!Eb li ralal xcßajol laj Neftalí incßaß ajcuiß queßrisiheb li cuanqueb saß eb li tenamit Bet-semes ut Bet-anat. Queßcuan ban saß xyânkeb. Abanan eb li ralal xcßajol laj Neftalí queßxpuersiheb laj Canaán chixtojbal rix lix naßajeb.  F Joßcan nak eb li ralal xcßajol laj Aser queßcuan saß xyânkeb laj cananeo xban nak incßaß queßrisiheb saß li naßajej aßan.  )FChi moco eb li ralal xcßajol laj Aser queßrisiheb li cuanqueb saß eb li tenamit Aco, Sidón, Alab, Aczib, Helba ut Afec joß ajcuiß Rehob.g  KFEb li ralal xcßajol laj Zabulón incßaß queßrisiheb laj cananeo saß eb li tenamit Quitrón ut Naalal. Queßcana ban chi cuânc aran. Abanan eb li ralal xcßajol laj Zabulón queßxpuersiheb chixtojbal rix lix naßajeb.8  mFJoßcan ajcuiß eb li ralal xcßajol laj Efraín incßaß queßrisiheb laj cananeo saß li naßajej Gezer. Queßcana ban chi cuânc saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Efraín.  -FNak quicacuu xmetzßêuheb laj Israel, queßxpuersiheb laj cananeo chixtojbal rix lix naßajeb. Ut incßaß queßrisiheb saß li naßajej aßan.4  eFEb li ralal xcßajol laj Manasés incßaß queßru risinquileb li cuanqueb saß eb li tenamit Bet-seán ut Taanac, joß ajcuiß li tenamit Dor. Chi moco queßrisiheb saß li cocß cßalebâl li cuanqueb chi xjun sutam. Ut incßaß queßrisiheb saß eb li tenamit Ibleam ut Meguido, chi moco queßrisiheb saß li cocß cßalebâl li cuanqueb chi xjun sutam. Joßcan nak eb laj cananeo queßcana chi cuânc saß li naßajej aßan.8 mFLi cuînk aßan cô chi cuânc saß lix naßajeb laj heteo. Quixyîb jun li tenamit aran ut quixqßue Luz chokß xcßabaß. Toj chalen anakcuan Luz nayeman re li tenamit aßan. FJoßcan nak li cuînk quixcßut chiruheb chanru nak teßoc saß li tenamit. Ut nak queßoc, queßxcamsi chixjunileb li cuanqueb aran. Caßaj cuiß li cuînk aßan rochbeneb li ralal xcßajol ut li rixakil queßxcanab chi êlc saß li naßajej aßan.^ 9FQueßril jun li cuînk eb laj qßuehol etal nak yô chi êlc saß li tenamit ut queßxye re: —Tâcßut chiku chanru naru to-oc saß li tenamit ut takuxtâna âcuu nak tonumtâk saß xbên li tenamit, chanqueb re. FEb li ralal xcßajol laj José queßxtaklaheb laj qßuehol etal saß li tenamit Bet-el, li quiyeman ajcuiß Luz re junxil.{ sFEb li ralal xcßajol laj José queßcôeb chi pletic riqßuineb li cuanqueb Bet-el. Ut li Kâcuaß cuan riqßuineb.J FAbanan eb li ralal xcßajol laj Benjamín incßaß queßrisiheb laj jebuseo saß li tenamit Jerusalén. Toj chalen anakcuan eb laj jebuseo cuanqueb saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Benjamín.* QFLi tenamit Hebrón quiqßueheß re laj Caleb joß quixye laj Moisés. Ut laj Caleb quirisiheb saß li naßajej aßan li oxib chßûtal li ralal xcßajol laj Anac. /FLi Kâcuaß cuan riqßuineb li ralal xcßajol laj Judá ut queßnumta saß xbêneb li cuanqueb saß li naßajej li tzûl ru. Abanan incßaß queßru queßnumta saß xbêneb li cuanqueb saß li ru takßa xban nak eb aßan cuanqueb lix carruaje yîbanbil riqßuin chßîchß.  FEb li ralal xcßajol laj Judá queßrêchaniheb li tenamit Gaza, Ascalón ut Ecrón rochbeneb li naßajej li cuanqueb chi xjun sutam.  =FUt eb li ralal xcßajol laj Judá queßcôeb rochbeneb li ralal xcßajol laj Simeón chi pletic riqßuineb laj cananeo li cuanqueb saß li tenamit Sefat ut queßnumta saß xbêneb. Xban nak queßxsach ru li tenamit, joßcan nak queßxqßue Horma chokß xcßabaß li tenamit aßan.~ FEb li ralal xcßajol lix yucuaß li rixakil laj Moisés, aßaneb laj Ceneo. Eb aßan queßrochbeni li ralal xcßajol laj Judá nak queßel saß li tenamit Jericó bar cuanqueb cuiß nabal chi cheß palmera. Queßcôeb saß li chaki chßochß li cuan nachß riqßuin li tenamit Arad saß xcuênt Neguev. Ut aran queßcana chi cuânc saß xyânkeb li cuanqueb saß li naßajej aßan..} YFUt lix Acsa quixye re: —Nintzßâma junak usilal châcuu. Ac xaqßue cue li chßochß li cuan saß xcuênt Neguev. Tâqßueheb ajcuiß li yußam haß cue, chan. Ut laj Caleb quixqßue re eb li yußam haß li cuanqueb saß li ru takßa joß eb ajcuiß li cuanqueb saß li naßajej li tzûl ru.h| MFNak ac xiqueb re saß rochocheb, laj Otoniel quixye re lix Acsa nak tixtzßâma chiru lix yucuaß nak tixqßue xchßochß re âuc. Ut lix Acsa quicube chirix lix bûr ut laj Caleb quixye re: —¿Cßaß raj ru tâcuaj? chan.B{ F Ut laj Otoniel li ralal laj Cenaz, aßan li qui-êchanin chak re li tenamit. Joßcan nak laj Caleb quixqßue lix Acsa chokß rixakil laj Otoniel. Laj Cenaz, aßan li rîtzßin laj Caleb.z 5F Ut laj Caleb quixye: —Li ani tâxic chirêchaninquil li tenamit Quiriat-sefer, lâin tinqßue lin rabin, lix Acsa xcßabaß, chokß rixakil, chan.fy IF Chirix aßan queßcôeb chi pletic saß li tenamit Debir, li queßxye Quiriat-sefer re junxil.Yx /F Ut queßcôeb ajcuiß chi pletic riqßuineb laj cananeo li cuanqueb saß li tenamit Hebrón li nequeßxye ajcuiß Quiriat-arba re junxil. Ut queßnumta saß xbêneb laj Sesai, eb laj Ahimán, ut eb laj Talmai.w -F Chirix aßan queßcôeb chi pletic riqßuineb laj Canaán li cuanqueb saß li tzûl ru ut saß li ru takßa, joß eb ajcuiß li cuanqueb Neguev.)v OFEb li ralal xcßajol laj Judá queßpletic riqßuineb li cuanqueb Jerusalén ut queßnumta saß xbêneb. Queßxcamsiheb li cristian ut queßxcßat lix tenamiteb.cu CFUt laj Adoni-bezec quixye: —Junxil lâin xintakla xyocßbal xmamaßil li rußuj rokeb ut lix mamaßil li rußuj rukßeb lajêb xcâcßâl chi rey ut nequeßxxoc lix cßaj li cua li natßaneß rubel lin mêx re nak teßcuaßak. Anakcuan li Dios xbânu cue joß xinbânu reheb aßan, chan. Ut laj Adoni-bezec quicßameß Jerusalén ut aran quicam.+t SFLaj Adoni-bezec quiêlelic chiruheb laj Israel. Abanan queßxtâke toj retal queßxchap ut queßrisiheb lix mamaßil li rußuj rok ut lix mamaßil li rußuj rukß.s  FAran Bezec queßxtau laj Adoni-bezec lix reyeb ut queßpletic riqßuin. Queßnumta saß xbêneb laj cananeo ut eb laj ferezeo.^r 9FJoßcan nak eb li ralal xcßajol laj Judá queßcôeb chi pletic. Ut li Kâcuaß Dios quixtenkßaheb chi numtâc saß xbêneb laj cananeo ut laj ferezeo. Queßxcamsiheb lajêb mil chi cuînk saß li naßajej Bezec.jq QFEb li ralal xcßajol laj Judá queßâtinac riqßuineb li ralal xcßajol laj Simeón ut queßxye reheb: —Choêtenkßa chi pletic riqßuineb laj Canaán re nak takêchani li naßajej. Ut lâo toxic ajcuiß chêtenkßanquil chi pletic chirix li naßajej li textzßak lâex, chanqueb. Ut eb li ralal xcßajol laj Simeón queßxsume xic chixtenkßanquileb.p %FQuichakßoc li Kâcuaß ut quixye reheb: —Aßaneb laj Judá li teßxic xbên cua. Lâin tinkßaxtesi li naßajej saß rukßeb aßan, chan.$o GFNak ac xcam laj Josué, eb laj Israel queßtijoc chiru li Kâcuaß ut queßxye re: —¿Ani ke xbên cua teßxic chi pletic riqßuineb laj Canaán? chanqueb.hnK<!Nak quicam laj Eleazar li ralal laj Aarón quimukeß aran saß jun li chßina tzûl li cuan saß li naßajej li quiqßueheß re laj Finees, li ralal laj Eleazar. Li naßajej aßan cuan saß xyânkeb li tzûl re laj Efraín.Am}< Eb laj Israel queßxcßam chak lix bakel laj José nak queßel chak Egipto ut queßxmuk aran Siquem saß li chßochß li quixlokß laj Jacob junxil riqßuineb li ralal laj Hamor. Laj Hamor, aßan lix yucuaß laj Siquem. Jun ciento chi tumin plata quixtoj cuiß laj Jacob ut li naßajej aßan quicana chokß xnaßajeb li ralal xcßajol laj José.Nak quicam laj Eleazar li ralal laj Aarón quimukeß aran saß jun li chßina tzûl li cuan saß li naßajej li quiqßueheß re laj Finees, li ralal laj Eleazar. Li naßajej aßan cuan saß xyânkeb li tzûl re laj Efraín.l-<Ut eb laj Israel queßcßanjelac chiru li Kâcuaß nak toj yoßyo laj Josué. Joßcan ajcuiß queßxbânu chiruheb laj cßamol be li toj queßcana nak quicam laj Josué xban nak eb aßan queßxnau chixjunil li joß qßuial li usilal quixbânu li Kâcuaß reheb laj Israel.+kQ<Quimukeß saß li tenamit Timnat-sera li quiqßueheß re, li cuan saß eb li tzûl Efraín. Li naßajej aßan cuan jun pacßal li tzûl Gaas saß xjayal li norte.Jj<Nak ac xcßulman chixjunil li cßaßak re ru aßin, quicam laj Josué, laj cßanjel chiru li Dios. Laj Josué aßan li ralal laj Nun. Oßcßâl chihab riqßuin lajêb chihab cuan re nak quicam.fiG<Chirix aßan laj Josué quixtaklaheb chixjunjûnkaleb saß li naßajej li quiqßueheß reheb.h9<Ut quixye reheb laj Israel: —Li pec aßin tâcßanjelak êre chokß retalil nak lâex xesume xbânunquil chixjunil li joß qßuial xye ke li Kâcuaß Dios. Nak têril li pec aßin, tâjulticokß êre li cßaßru xeye cui incßaß yôquex chixbânunquil li cßaßru quesume xbânunquil. Li pec aßin tâcßanjelak re nak incßaß texcanâk chokß aj ticßtiß chiru li Kâcuaß li kaDios, chan laj Josué.Zg/<Ut laj Josué quixtzßîba retalil li queßxbânu saß li hu li tzßîbanbil cuiß lix chakßrab li Dios. Ut quixchap jun li nimla pec ut quixxakab rubel jun tôn li ji li cuan aran chixcßatk li tabernáculo.9fm<Saß ajcuiß li cutan aßan saß li naßajej Siquem, laj Josué quixbânu jun li contrato riqßuineb laj Israel. Quixqßue li chakßrab reheb ut quixye reheb chanru teßxbânu.veg<Ut queßxye re: —Lâo tocßanjelak chiru li Kâcuaß li kaDios ut takabânu li cßaßru tixye ke, chanqueb.d3<Ut laj Josué quixye reheb: —Cui yâl nak têraj cßanjelac chiru li Kâcuaß, tento têrisiheb chi junaj cua chixjunileb li jalanil dios li cuanqueb saß êyânk. Ut chi anchal lê chßôl têkßaxtesi êrib chi cßanjelac chiru li Kâcuaß li kaDios lâo aj Israel, chan.ccA<Ut laj Josué quixye ajcuiß reheb: —Anakcuan xeye nak texcßanjelak chiru li Kâcuaß. Lâex ajcuiß xexyehoc re. Cheqßuehak retal lê râtin, chan. Queßchakßoc ut queßxye: —Yâl nak lâo xoyehoc re, chanqueb. b<Ut eb li tenamit queßchakßoc ut queßxye: —Incßaß tâcßulmânk chi joßcan. Lâo tocßanjelak chiru li Kâcuaß, chanqueb.;aq<Cui lâex têtzßektâna li Kâcuaß ut têlokßoni li yîbanbil dios, li Kâcuaß tâqßuehok êre chixtojbal rix lê mâc ut tixsach êru usta ac xexrosobtesi, chan laj Josué.1`]<Ut laj Josué quixye reheb: —Lâex incßaß texrûk chi cßanjelac chiru li Kâcuaß xban nak aßan jun Dios Santo. Aßan incßaß tixcuy êmâc cui yôkex chixlokßoninquil li yîbanbil dios. Aßan incßaß tixcuy êmâc riqßuin lê kßetkßetil chi moco tixcuy êmâc riqßuin lê mâusilal. _ <Li Kâcuaß quikßaxtesin saß kukß chixjunileb li tenamit ut quixkßaxtesiheb ajcuiß laj amorreo li queßcuan saß li chßochß aßin. Joßcan nak lâo tocßanjelak ajcuiß chiru li Kâcuaß joß nacatcßanjelac lâat xban nak aßan li kaDios, chanqueb.'^I<Li Kâcuaß li kaDios, aßan li qui-isin chak reheb li kaxeßtônil yucuaß joß ajcuiß lâo saß li naßajej Egipto bar cocuan cuiß chak chokß rahobtesinbil môs. Aßan quixbânu qßuila milagro chiku ut aßan ajcuiß li qui-iloc ke nak quilajonumeß chak saß eb li naßajej aßan.J]<Ut eb li tenamit queßchakßoc ut queßxye: —Incßaß taxak takacanab li Kâcuaß li kaDios. Lâo incßaß naru takacanab xlokßoninquil li Kâcuaß yal xban xlokßoninquil li yîbanbil dios.D\<Cui lâex nequecßoxla nak incßaß us cßanjelac chiru li Kâcuaß Dios, sicßomak ani têcßanjela ru. ¿Ma texcßanjelak chiruheb li yîbanbil dios li queßxcßanjela chak ru lê naß êyucuaß nak queßcuan jun pacßal li nimaß Eufrates, malaj ut texcßanjelak chiruheb lix dioseb laj amorreo li cuanqueb arin saß li naßajej aßin? Abanan, lâin joßqueb ajcuiß li cualal incßajol tocßanjelak chiru li Kâcuaß Dios, chan laj Josué.}[u<Laj Josué quixye ajcuiß reheb laj Israel: —Anakcuan ut chexucua ru li Kâcuaß ut chexcßanjelak chiru chi anchal lê chßôl ut chi tzßakal re ru. Isihomakeb saß êyânk li yîbanbil dios li queßxlokßoni lê xeßtônil yucuaß nak cuanqueb aran jun pacßal li nimaß Eufrates ut nak cuanqueb aran Egipto. Chexcßanjelak ban chiru li Kâcuaß chi anchal êchßôl.$ZC< Lâin xinqßue li chßochß êre ac cßanjelanbil, ac aubil xsaß. Li tenamit li cuanquex cuiß anakcuan, moco toj xeyîb ta. Ac cuan ban nak xexcuulac. Ac aubil li uvas ut li cheß olivos nak xexcuulac. Moco toj xerau ta li yôquex chixtzacanquil anakcuan”, chan li Kâcuaß êre.Y}< Nak yôquex chi xic, lâin quinsach lix naßlebeb re nak târûk têrisiheb li cuib chi rey li nequeßtaklan saß xbêneb laj amorreo. Mâcuaß lâex li quexbânun re riqßuin lê tzimaj, chi moco riqßuin lê chßîchß. Lâin ban quin-isin reheb.UX%< Joßcan nak quexnumeß jun pacßal li nimaß Jordán ut quexcuulac saß li tenamit Jericó. Ut eb li cuanqueb aran queßpletic êriqßuin. Ut queßpletic ajcuiß êriqßuin eb laj amorreo, eb laj ferezeo, eb laj cananeo, eb laj heteo, eb laj gergeseo, eb laj heveo, ut eb laj jebuseo. Ut lâin xexintenkßa chi numtâc saß xbêneb./WY< Abanan lâin incßaß quinsume li cßaßru quixtzßâma chicuu laj Balaam. Joßcan nak nabal sut quixtzßâma êrosobtesinquil ut lâin xincoloc êre chiru laj Balac./VY< Ut lix reyeb laj Moab, laj Balac li ralal laj Zipor, quipletic êriqßuin. Ut quixtakla xbokbal laj Balaam li ralal laj Beor re nak tixtzßâma mâusilal saß êbên.*UO<Chirix aßan quexincßam saß lix naßajeb laj amorreo li queßcuan jun pacßal li nimaß Jordán saß li este bar na-el chak li sakße. Eb aßan queßpletic êriqßuin, abanan lâin quexintenkßa chi numtâc saß xbêneb. Lâin quexintenkßa chixsachbal ruheb ut querêchani lix naßajeb..=j<;:s9F8@66<544321F0/|.A-}+m*)('&% $v#F"!d M(n3SD  2 N`faN}FUt aran queßxchap jun li sâj al aj Sucot ut queßxpatzß re ani xcßabaßeb li nequeßtaklan aran Sucot. Li al quixtzßîba xcßabaßeb li cuuklaju xcâcßâl chi cuînk li nequeßtaklan joß eb ajcuiß li nequeßcßamoc be saß li tenamit aßan.M{F Nak laj Gedeón li ralal laj Joás queßsukßi chak chi pletic, queßnumeß saß li be li naxic saß li naßajej Heres.gLIF Laj Zeba ut laj Zalmuna li cuib chi xreyeb laj Madián, queßoc chi êlelic chiruheb, abanan eb laj Gedeón queßrâlinaheb toj retal queßxchap laj Zeba ut laj Zalmuna. Ut eb lix soldado queßsach xchßôleb xban xxiuheb.K9F Laj Gedeón rochbeneb lix soldado yôqueb chi xic saß li be li cuan saß xnubâl li chaki chßochß li cuan saß xjayal li oriente riqßuineb li tenamit Noba ut Jogbeha. Nak mâcßaß saß xchßôleb laj Madián, laj Gedeón rochbeneb lix soldado queßoc chi pletic riqßuineb.XJ+F Laj Zeba ut laj Zalmuna cuanqueb saß li naßajej Carcor rochbeneb oßlaju mil lix soldado. Caßaj cuiß eb aßan li toj yoßyôqueb. Li jun ciento mil riqßuin junmay mil chic ac queßcamsîc saß li plêt.1I]F Joßcan nak laj Gedeón quixye reheb: —Nak acak xonumta saß xbêneb li xicß nequeßiloc ke, lâo tosukßîk arin, ut takatßan li ochoch aßin li najt xteram, chan.SH!FUt laj Gedeón rochbeneb lix soldado queßcôeb Peniel. Ut quixtzßâma cuißchic usilal chiruheb joß quixbânu aran Sucot. Ut eb li cuanqueb Peniel queßxye re joß li queßxye li cuanqueb aran Sucot.jGOFLaj Gedeón quixye reheb: —Nak li Kâcuaß acak xkßaxtesiheb saß kukß laj Zeba ut laj Zalmuna, lâin tinsukßîk êriqßuin ut tinqßue êlôb ut texinrahobtesi riqßuin li qßuix li nacuan saß li chaki chßochß, chan.(FKFAbanan eb li nequeßtaklan aran Sucot queßxye re: —¿Cßaßut nak takaqßue xcuaheb lâ soldado? ¿Ma ac xechapeb ta biß laj Zeba ut laj Zalmuna? chanqueb.4EcFNak queßcuulac saß li tenamit Sucot, laj Gedeón quixye reheb li cuanqueb aran: —Nintzßâma chêru nak têbânu li usilal. Têqßue xtzacaêmkeb li cuînk li cuanqueb cuochben xban nak tacuajenakeb. Lâo yôco chirâlinanquileb re takachapeb laj Zeba ut laj Zalmuna lix reyeb laj Madián, chan.^D7FLaj Gedeón rochbeneb li oxib ciento chi cuînk queßcuulac chire li nimaß Jordán ut queßnumeß jun pacßal. Lublûqueb ut tacuajenakeb, abanan toj queßxqßue xchßôl chixchapbaleb li xicß nequeßiloc reheb.fCGFLi Dios quixkßaxtesi saß êrukß lâex laj Oreb ut laj Zeeb, li cuib li nequeßtaklan saß xbêneb laj Madián. Lâex nabal xebânu chiru li xkabânu lâo, chan. Riqßuin li quixye laj Gedeón, quinumeß lix joskßileb.7BiFUt laj Gedeón quixye reheb: —¿Cßaßru xinbânu lâin? ¿Ma mâcuaß ta biß lâex nabal xebânu chiku lâo? Lâo caßchßin ajcuiß xkabânu. Abanan lâex nabal xebânu.pA ]FEb li ralal xcßajol laj Efraín queßjoskßoß ut queßxcuechßi laj Gedeón ut queßxye re: —¿Cßaßut nak xabânu chi joßcan? ¿Cßaßut nak incßaß xatakla kabokbal nak xcôex chi pletic riqßuineb laj Madián? chanqueb re.@!FUt queßxchap cuibeb li nequeßtaklan saß xyânkeb laj Madián. Aßaneb laj Oreb ut laj Zeeb. Laj Oreb queßxcamsi saß li sakônac Oreb xcßabaß. Ut queßxcamsi laj Zeeb saß li naßajej li naxyatzß cuiß lix uvas laj Zeeb. Nak queßsukßi chak chirâlinanquileb laj Madián, queßxcßam chak lix jolomeb laj Oreb ut laj Zeeb ut queßxkßaxtesi re laj Gedeón jun pacßal li nimaß Jordán. ?FUt laj Gedeón quixtakla lix takl saß lix naßaj laj Efraín, li tzûl ru, ut quixye reheb: —Cauresihomak êrib chixcßulbaleb laj Madián. Texxic saß eb li naßajej Bet-bara bar incßaß cham chi us li haß, ut têram xbeheb laj Madián re nak incßaß teßnumekß jun pacßal li nimaß Jordán, chan. Ut eb li ralal xcßajol laj Efraín queßxbânu joß quiyeheß reheb.Ut queßxchap cuibeb li nequeßtaklan saß xyânkeb laj Madián. Aßaneb laj Oreb ut laj Zeeb. Laj Oreb queßxcamsi saß li sakônac Oreb xcßabaß. Ut queßxcamsi laj Zeeb saß li naßajej li naxyatzß cuiß lix uvas laj Zeeb. Nak queßsukßi chak chirâlinanquileb laj Madián, queßxcßam chak lix jolomeb laj Oreb ut laj Zeeb ut queßxkßaxtesi re laj Gedeón jun pacßal li nimaß Jordán.\>3FLaj Gedeón quixtakla xbokbaleb laj Israel. Aßan eb li ralal xcßajol laj Neftalí, joßqueb ajcuiß li ralal xcßajol laj Aser ut eb li ralal xcßajol laj Manasés. Ut côeb chirixeb laj Madián chixchapbaleb.p=[FUt eb li oxib ciento chi soldado yôqueb chixyâbasinquil lix trompeta. Ut li Kâcuaß quixsach xnaßlebeb li soldado aj Madián ut chi ribileb rib queßxcamsi ribeb. Joß qßuial li incßaß queßxcamsi ribeb queßêlelic ut queßcôeb toj Bet-sita saß xjayal li naßajej Zerera ut queßcuulac toj saß li naßajej Abel-mehola li cuan nachß riqßuin Tabat.C<FUt chixjunileb lix soldado laj Gedeón queßcana saß xnaßajeb chi xjun sutam lix muhebâleb laj Madián. Ut eb li soldado aj Madián japjôqueb re xban xxiuheb nak yôqueb chi êlelic.3;aFUt li oxib chßûtal chi soldado quilajeßxyâbasi lix trompeta ut quilajeßxjor lix cuqueb. Saß lix nim ukßeb cuan lix trompeta ut saß lix tzße ukßeb cuan lix xameb. Ut queßxjap reheb chixyebal: —Saß xcßabaß li Dios ut saß xcßabaß ajcuiß laj Gedeón tonumtâk saß êbên, chanqueb.:yFUt queßcuulac jun pacßal lix muhebâleb laj Madián laj Gedeón rochbeneb li jun ciento chi soldado li queßcôeb chirix. Tuktu kßojyîn queßcuulac laj Gedeón. Tojeß ajcuiß teßxjal ribeb li soldado aj Madián li nequeßcßacßalen re li naßajej aßan. Queßxyâbasi lix trompeta laj Gedeón ut eb li rochben ut queßxjor li cuc li yôqueb chixcßambal saß rukßeb.!9=FNak tinyâbsi li trompeta lâin cuochbeneb li cuanqueb cuochben, têyâbasi ajcuiß lê re lâex li cuanquex chi xjun sutam lix muhebâleb laj Madián. Ut têjap êre chixyebal: “Saß xcßabaß li Dios ut saß xcßabaß ajcuiß laj Gedeón tonumtâk saß êbên,” chaßkex.—89FUt quixye reheb: —Têqßue retal li cßaßru tinbânu lâin. Nak acak xocuulac cuan cuiß lix muhebâleb, lâex têbânu li cßaßru tinbânu lâin.O7FLaj Gedeón quixchßutubeb li oxib ciento chi soldado. Oxib chßûtal quirisiheb. Ut quixqßueheb junjûnk xtrompeta saß rukßeb chixjunileb ut quixqßue ajcuiß junjûnk xcuqueb cuan xam chi saß. 6FNak laj Gedeón quirabi lix matcß li cuînk ut lix yâlal, quixlokßoni li Dios. Quisukßi cuanqueb cuiß lix muhebâleb laj Israel. Quixye reheb: —Cuaclinkex chi junpât. Li Kâcuaß Dios toxtenkßa chi numtâc saß xbêneb lix soldado laj Madián, chan.?5yFUt li rochben quixye re: —Aßan retalil lix chßîchß laj Gedeón, li ralal laj Joás laj Israel. Li Kâcuaß Dios toxkßaxtesi chikajunilo lâo aj Madián saß rukß aßan, chan.o4YF Nak quicuulac aran, laj Gedeón quirabi nak jun li cuînk yô chixserakßinquil lix matcß re li jun chic. Quixye re: —Joßcaßin xinmatqßue. Saß lin matcß xcuil nak jun li caxlan cua yîbanbil riqßuin cebada yô chak chi tolcßoc chiru tzûl. Quichal arin saß li kanaßaj. Quixtochß jun li kamuhebâl ut li muhebâl quitßaneß saß chßochß, chan.c3AF Eb laj Madián ut eb laj Amalec ut eb li queßchal saß li oriente chanchaneb jun tûb chi aj sâcß saß li ru takßa xban nak kßaxal nabaleb. Nabaleb lix camellos. Chanchan xqßuial li samaib li cuan chire li palau.|2sF Tâcuabi nak yôkeb chi âtinac eb laj Madián. Nak tâcuabi li cßaßru yôkeb chixyebal, tâcacuûk âchßôl chi pletic riqßuineb, chan li Dios. Ut laj Gedeón rochben laj Fura lix môs queßcôeb cuanqueb cuiß lix muhebâleb laj Madián.r1_F Abanan cui nacatxucuac chi pletic riqßuineb, ayu âcuochben laj Fura lâ môs cuan cuiß lix muhebâleb.+0QF Saß ajcuiß li kßojyîn aßan li Dios quixye re laj Gedeón: —Ayu cuan cuiß lix muhebâleb laj Madián xban nak anakcuan tinkßaxtesiheb aßan saß âcuukß.//YFJoßcan nak laj Gedeón quixtaklaheb chixjunileb saß lix muhebâleb. Caßaj chic li oxib ciento queßcana rochben. Ut quicana rochbeneb li cßaßru tâcßanjelak chiruheb joßqueb ajcuiß li trompeta. Lix muhebâleb laj Israel cuan takecß ut lix muhebâleb laj Madián cuan saß li ru takßa.,.SFLi Kâcuaß quixye re laj Gedeón: —Eb li oxib ciento chi cuînk li queßxrekß li haß, aßan eb li teßxic châcuix chi pletic riqßuineb laj Madián. Ut eb li jun chßol chic, taklaheb saß rochocheb. Lâin tincolok êre chiruheb laj Madián ut tinkßaxtesiheb saß êrukß lâex, chan.-FOxib ciento ajcuiß chi cuînk li queßxlec li haß chi rukßeb ut queßxrekß. Ut eb li jun chßol chic queßxcuikßib ribeb chi ucßac.u,eFLaj Gedeón quixcßameb chire li haß. Ut li Kâcuaß Dios quixye re: —Chixjunileb li nequeßxlec chi rukßeb li haß ut nequeßxrekß joß nequeßxbânu li tzßiß tâcuisiheb saß xyânkeb li nequeßxcuikßib ribeb chi ucßac, chan. +FUt li Kâcuaß quixye cuißchic re laj Gedeón: —Toj nabaleb li soldado li cuanqueb âcuochben. Cßameb chire li nimaß chi ucßac. Ut aran tinyal rixeb. Lâin tinye âcue bar cuan li teßxic châcuix ut bar cuan li incßaß teßxic châcuix, chan li Dios.*'FTâye reheb chi joßcaßin: “Li joß qßuialex li yô êxiu texsukßîk saß lê rochoch. Ut eb li ani incßaß yôqueb xxiu teßcanâk arin saß li tzûl Galaad cuochben lâin, chaßkat reheb,” chan li Dios. Ut laj Gedeón quixbânu joß quiyeheß re xban li Dios. Joßcan nak queßsukßi saß rochocheb li cuib xcaßcßâl mil chi cuînk. Ut li lajêb mil chic queßcana rochben laj Gedeón.) FUt li Kâcuaß Dios quixye re laj Gedeón: —Kßaxal nabaleb li soldado cuanqueb âcuochben. Cui tincanabeb chi numtâc saß xbêneb laj Madián, teßxye nak xjuneseb xeßxbânu ut teßxqßue xlokßal xjuneseb rib ut incßaß teßxqßue inlokßal lâin.( FQuicuacli toj ekßela laj Gedeón, li nequeßxye ajcuiß Jerobaal re. Ut chixjunileb li queßcôeb chirix queßxchßutub ribeb cuan cuiß li yußam haß Harod. Lix muhebâleb laj Madián cuan saß li norte jun pacßal li tzûl More saß li ru takßa.*'OF(Ut saß li kßojyîn aßan li Dios quixbânu joß quixtzßâma laj Gedeón. Li rix li xul incßaß quitßaka. Caßaj cuiß li chßochß chi xjun sutam quitßaka. &F'Ut laj Gedeón quixye cuißchic re li Dios: —Chacuy inmâc, at inDios. Incßaß taxak tatjoskßok cuiqßuin. Tintzßâma châcuu nak tâcßut jun chic li retalil chicuu. Tinqßue cuißchic li rix li carner. Ut anakcuan nacuaj nak incßaß tâtßakâk li rix li carner. Caßaj cuiß chi xjun sutam tâtßakresi li chßochß, chan laj Gedeón re li Dios.Ut saß li kßojyîn aßan li Dios quixbânu joß quixtzßâma laj Gedeón. Li rix li xul incßaß quitßaka. Caßaj cuiß li chßochß chi xjun sutam quitßaka.@%{F&Ut li Dios quixbânu joß quixtzßâma laj Gedeón. Nak quisakêu, laj Gedeón quixtau li rix li xul chi tßaktßak. Quixyatzß li rix li xul ut jun secß li haß quirisi saß li rix.7$iF%Lâin tinqßue jun rix li carner saß li naßajej bar nequeßxpuxi cuiß ru li trigo. Cui tßaktßakak rix li xul nak tâsakêuk ut incßaß tâtßakâk li chßochß chi xjun sutam li rix li xul, aßanak li retalil chicuu nak lâat tattenkßânk cue chixcolbaleb laj Israel joß xaye, chan laj Gedeón.# F$Laj Gedeón quixye re li Dios: —Cui yâl nak lâat tattenkßânk cue chixcolbaleb laj Israel, cßut chicuu junak li retalil.;"qF#Ut quixtakla xbokbaleb chixjunileb li ralal xcßajol laj Manasés. Queßchal ut queßxchßutub ribeb riqßuin laj Gedeón. Ut quixtakla ajcuiß xbokbaleb li ralal xcßajol laj Aser, eb li ralal xcßajol laj Zabulón ut eb li ralal xcßajol laj Neftalí. Eb aßan queßchal ut queßxchßutub ribeb riqßuin.L!F"Ut lix musikß li Kâcuaß quichal riqßuin laj Gedeón ut quixcßut chiru cßaßru tixbânu. Joßcan nak laj Gedeón quixyâbasi lix xucub re xbokbaleb chixjunileb li ralal xcßajol laj Abiezer.w iF!Queßxjunaji ribeb li ralal xcßajol laj Madián ut eb li ralal xcßajol laj Amalec, joß eb ajcuiß chixjunileb li cuanqueb saß li oriente ut coleßxyîb lix muhebâleb saß li ru takßa re Jezreel li cuan jun pacßal li nimaß Jordán.|sF Chalen saß li cutan aßan “Jerobaal” quiyeheß re laj Gedeón xban nak saß li âtinobâl hebreo, aßan naraj naxye: “Laj Baal, aßan li tixyal xcolbal rib”. Queßxye chi joßcan xban nak laj Gedeón, aßan li quijucßuc re lix artal.9FLaj Joás quixye reheb li cuînk li yôqueb chi sutuc re: —¿Ma tex-oquênk chirix laj Baal? ¿Ma têyal xcolbal rix? Li ani tixyal xcolbal rix camenak chic nak tâsakêuk cuulaj. Cui yâl nak Dios laj Baal, chixcolak rib chiruheb li queßjucßuc re lix artal, chan laj Joás.FUt eb li cuînk li cuanqueb saß li tenamit aßan queßxye re laj Joás: —Cßam chak lâ cualal kiqßuin. Takacamsi xban nak aßan quixjucß lix artal li dios Baal ut quixyocß ajcuiß li cheß re li dios Asera li cuan chixcßatk li artal, chanqueb..WFQueßxye chiribileb rib: —¿Ani xbânun re aßin? chanqueb. Queßtziloc âtin chirix toj retal queßxnau nak laj Gedeón li ralal laj Joás, aßan li quibânun re.NFNak quisakêu, eb li cuanqueb saß li tenamit queßcuacli ut queßril nak jucßbil chic lix artal laj Baal. Ut queßxqßue retal nak yocßbil li cheß li queßxlokßoni cuiß li yîbanbil dios xAsera. Ut queßxqßue ajcuiß retal nak quicßateß li toro li cuukub chihab cuan re saß xbên li artal li tojeß quiyîbâc aran.FUt laj Gedeón, rochbeneb lajêb lix môs, queßxbânu joß quixye li Kâcuaß. Abanan incßaß quixbânu chi cutan. Chiru kßojyîn ban quixbânu xban nak quixucuac chiruheb lix comon ut chiruheb ajcuiß li cuînk li cuanqueb saß li tenamit aßan.)MFUt tâyîb chi châbil jun chic li artal saß xbên li bol aßin re inlokßoninquil lâin li Kâcuaß lâ Dios. Ut saß li artal li tâyîb, tâcßat li toro chokß âmayej. Lix cheßel li dios Asera li xayocß, aßan li tâcßanjelak chokß âsiß re xcßatbal li toro, chan li Kâcuaß.]5FSaß ajcuiß li kßojyîn aßan, li Kâcuaß quixye re laj Gedeón: —Cßam lix toro lâ yucuaß, li xcab toro li cuan cuukub chihab re. Tâjucß li artal li quixyîb lâ yucuaß re xlokßoninquil li yîbanbil dios Baal. Ut tâyocß ajcuiß li cheß li nequeßxlokßoni cuiß lix Asera lix dioseb li cuan chixcßatk li yîbanbil dios Baal. FLaj Gedeón quixyîb jun li artal saß li naßajej aßan re xlokßoninquil li Kâcuaß ut Jehová-salom quixqßue chokß xcßabaß. Chalen anakcuan toj cuan ajcuiß li artal aßan saß li naßajej Ofra li cuan saß lix naßajeb li ralal xcßajol laj Abiezer.FUt li Kâcuaß quixye re: —Matxucuac xban nak incßaß tatcâmk. Chicuânk taxak âcuiqßuin li tuktûquil usilal, chan.@{FLaj Gedeón quixqßue retal nak relic chi yâl aßan lix ángel li Kâcuaß Dios ut cßajoß nak quixucuac. Quixye: —At nimajcual Dios, lâin xcuil ru chi tzßakal lâ ángel, chan.cAFUt li ángel quixchßeß li tib ut li caxlan cua riqßuin li rußuj li xukß li cuan saß rukß. Ut quiloch xxamlel li pec ut quixcßat li tib ut li caxlan cua. Ut incßaß chic qui-ileß ru li ángel xban laj Gedeón.7iFUt lix ángel li Kâcuaß quixye re: —Qßue li tib ut li caxlan cua saß xbên li pec aßin ut tâhoy li caldo saß xbên, chan. Ut laj Gedeón quixbânu joß quiyeheß re.;qFUt laj Gedeón cô saß rochoch ut quixcamsi jun li chibât toj sâj ut quixchik. Riqßuin junmay litro li harina quixyîb li caxlan cua mâcßaß xchßamal. Quixqßue li tib saß jun li chacach ut quixqßue li caldo saß jun li ucßal. Quixcßam chixjunil aran rubel li cheß ji ut quixqßue re li ángel.9mFBânu usilal. Chinâcuoybeni junpâtak. Toj xic cue chixcßambal lin mayej re tinqßue âcue, chan laj Gedeón. Ut li Kâcuaß quixye: —Arin cuânkin châcuoybeninquil, chan.EFQuichakßoc laj Gedeón ut quixye: —At Kâcuaß, cui sa âchßôl cuiqßuin, qßue junak retalil re nak lâin tinnau nak relic chi yâl lâat li Kâcuaß li yôcat chi âtinac cuiqßuin.,SFUt li Kâcuaß quixye re: —Lâin cuânkin âcuiqßuin. Lâat tatnumtâk saß xbêneb laj Madián. Chanchanakeb jun chi cuînk nak tâsacheb ru, chan li Kâcuaß.4cFQuichakßoc laj Gedeón ut quixye: —Chacuy inmâc, at Kâcuaß. ¿Chan ta cuiß ru nak tincoleb li tenamit Israel? Lin naß inyucuaß, aßaneb li kßaxal nebaßeb saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Manasés. Ut lâin caßchßin incuanquil saß xyânkeb li cuanqueb saß rochoch lin yucuaß, chan.A }FUt li Kâcuaß quiril laj Gedeón ut quixye re: —Ayu ut tâcoleb laj Israel riqßuin lâ metzßêu chiruheb laj Madián. ¿Ma mâcuaß ta biß lâin yôquin chi taklânc âcue? chan.q ]F Quichakßoc laj Gedeón ut quixye re: —At Kâcuaß, cui li Dios cuan kiqßuin, ¿cßaßut nak yôco chixcßulbal li raylal aßin? ¿Bar cuan li milagros queßxserakßi ke li kanaß kayucuaß nak queßxye: “¿Ma incßaß ta biß xorisi chak li Kâcuaß Egipto?” chanqueb. Anakcuan li Kâcuaß xoxtzßektâna ut xoxkßaxtesi saß rukßeb laj Madián, chan.& GF Quixcßutbesi rib lix ángel li Kâcuaß chiru laj Gedeón ut quixye re: —At cuînk, li Kâcuaß cuan âcuiqßuin. Lâat cau âchßôl ut cau âcuib, chan.N F Ut quichal lix ángel li Kâcuaß ut quicßojla rubel jun tôn li ji cuan saß li tenamit Ofra. Li naßajej aßan re laj Joás xcomoneb li ralal xcßajol laj Abiezer. Laj Gedeón, li ralal laj Joás, yô chixpuxinquil ru li trigo saß li naßajej bar nequeßxyatzß cuiß li uvas re nak incßaß tâilekß xbaneb laj Madián. {F Ut quinye ajcuiß êre nak lâin li Kâcuaß lê Dios. Quinye êre nak incßaß têlokßoni lix dioseb laj amorreo li cuanqueb saß li naßajej li xex-oc cuiß chi cuânc. Abanan lâex incßaß quebânu li cßaßru quinye êre,” chan li Dios.—<sF Lâin quexincol chiruheb laj Egipto ut quexincol ajcuiß chiruheb li queßrahobtesin êre. Lâin quin-isin reheb saß li naßajej li cuanquex cuiß ut quinqßue êre lix naßajeb.yFJoßcan nak li Kâcuaß quixtakla jun li profeta riqßuineb. Li profeta quixye reheb: —Joßcaßin xye êre li Kâcuaß lix Dioseb laj Israel, “Lâin quin-isin chak êre aran Egipto saß li naßajej li quexcuan cuiß chokß rahobtesinbil môs.ymFQueßxyâba xcßabaß li Kâcuaß eb laj Israel xban li raylal li yôqueb chixcßulbal saß rukßeb laj Madián.!FEb laj Israel nequeßcanabâc saß nebaßil xbaneb laj Madián. Joßcan nak queßxtzßâma cuißchic xtenkßanquil chiru li Kâcuaß Dios. ;FNak nequeßxic eb laj Madián chixsachbal chixjunil li cßaßru cuan reheb laj Israel, queßxcßam chirixeb lix quetômk ut eb lix muhebâl. Chanchaneb laj sâcß nak queßchal xban nak kßaxal cuißchic nabaleb. Incßaß naru rajlanquileb chi moco naru rajlanquileb lix camello. FNequeßxyîb lix muhebâleb ut nequeßcuan aran. Nequeßxsach ru chixjunil li racuîmkeb laj Israel nacuulac toj saß li naßajej Gaza. Ut nequeßcßameß eb lix carner, eb lix bûr, ut eb lix cuacaxeb laj Israel. Ut nequeßcanabâc chi mâcßaß xtzacaêmkeb.>wFRajlal nak eb laj Israel yôqueb chi âuc, eb laj Madián, ut eb laj Amalec rochbeneb li cuanqueb saß li oriente queßxjunaji ribeb, ut queßcôeb chi pletic riqßuineb laj Israel.gIFEb laj Madián cßajoß nak queßxrahobtesiheb laj Israel. Joßcan nak eb laj Israel queßxmuk ribeb saß eb li ochoch pec ut saß eb li tzûl. Queßxyîb lix muhebâleb saß eb li naßajej bar incßaß teßtaßekß cuiß.% GFUt eb laj Israel queßxbânu cuißchic li mâusilal chiru li Kâcuaß. Joßcan nak li Kâcuaß quixkßaxtesiheb saß rukßeb laj Madián chiru cuukub chihab.*OFJoßcaßin taxak nak cheßosokß chixjunileb li xicß nequeßiloc âcue, at Kâcuaß. Ut eb li nequeßrahoc âcue, chanchanakeb taxak li sakße nak nalemtzßun cuaßleb, chanqueb saß lix bich. Nak ac xnumeß li plêt aßin, li tenamit Israel queßcuan saß usilal chiru caßcßâl chihab.~1FQueßxye re, “¿Ma incßaß ta biß yôqueb chixjeqßuinquil chi ribileb rib li queßrêchani saß li plêt? Jun malaj cuib chi ixk li teßxcßul li junjûnk chi soldado. Laj Sísara tixcßul li châbil tßicr li cuan xsahob ru li nabal xbonol. Teßxcßul li tßicr li yîbanbil chi us saß xcaß pacßalil eb li queßtaklan saß xbêneb li soldados saß li plêt.”Joßcaßin taxak nak cheßosokß chixjunileb li xicß nequeßiloc âcue, at Kâcuaß. Ut eb li nequeßrahoc âcue, chanchanakeb taxak li sakße nak nalemtzßun cuaßleb, chanqueb saß lix bich. Nak ac xnumeß li plêt aßin, li tenamit Israel queßcuan saß usilal chiru caßcßâl chihab.}FUt eb li ixk li kßaxal cuanqueb xnaßleb li nequeßochbenin re queßxsume li quixye. Ut junaj ru lix cßaßux li naßbej riqßuineb.|FYô chi iloc saß ventana lix naß laj Sísara. Aran saß lix ventana yô chi iloc ut yô chixyebal, “¿Cßaßut nak xbay chak laj Sísara? ¿Cßaßut nak incßaß nequeßxsêba chak ribeb li cacuây li yôqueb chi quelônc re lix carruaje?” chan.v{gFLaj Sísara yô chixtolcßosinquil rib chi rok lix Jael ut aran quicam. Quicana chi tßantßo saß chßochß.uzeFUt quixchap jun li cheß kßes rußuj li naxxakab cuiß li muhebâl. Ut riqßuin li rukß jun quixchap li martillo. Quixten li cheß chi cau riqßuin li martillo toj retal quinumeß saß xjolom laj Sísara ut quijoreß lix bakel xjolom.yFLaj Sísara quixtzßâma li haß re târucß ut lix Jael quixqßue leche re târucß. Châbil lech quixqßue re saß jun châbil secß.&xGFUs xak re lix Jael li rixakil laj Heber laj Ceneo. Qßuebil taxak xlokßal saß xyânkeb li ixk li nequeßcuan saß eb li muhebâl yîbanbil riqßuin tßicr. w FLix ángel li Kâcuaß quixye, “Chetzßektânaheb li cuanqueb saß li tenamit Meroz xban nak incßaß queßcôeb chi pletic. Chetzßektânaheb xban nak incßaß queßxtenkßaheb lix soldado li Kâcuaß nak queßpletic riqßuineb li cuanqueb xcuanquil.”lvSFKßaxal cau xyâb rokeb li cacuây nak queßâlinac chi cau. Nequeßtßilicbac nak yôqueb chi xic.u7FQuilajeßcßameß xban haß nak quibutßir li nimaß Cisón, li junelic cau rok. Lâin tinpletik. Incßaß tâchßinânk inchßôl, chan lix Débora.|tsFEb li chahim li cuanqueb saß choxa queßpletic. Nak queßxbeni ribeb chiru choxa queßpletic riqßuin laj Sísara.s1FQueßchal eb li rey aj Canaán chi pletic saß li tenamit Taanac, li cuan nachß riqßuin li haß li cuan Meguido. Abanan mâcßaß queßrêchani.rFAbanan eb li ralal xcßajol laj Zabulón ut eb li ralal xcßajol laj Neftalí incßaß queßxra lix yußameb. Queßcôeb ban chi pletic./qYFIncßaß queßcôeb li ralal xcßajol laj Galaad li cuanqueb jun pacßal li nimaß Jordán saß li este. Ut incßaß queßcôeb li ralal xcßajol laj Dan li nequeßcßanjelac saß li nînki jucub. Chi moco queßcôeb li ralal xcßajol laj Aser li cuanqueb saß li naßajej chire li nimla palau.QpF¿Cßaßut nak incßaß queßcôeb li ralal xcßajol laj Rubén? ¿Cßaßut nak queßcana chirabinquil lix carner nak nequeßyâbac? Eb li ralal xcßajol laj Rubén cauheb raj rib. Abanan queßxucuac.Go FEb li nequeßcßamoc be saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Isacar queßcôeb rochben lix Débora. Queßcôeb laj Isacar joß nak cô laj Barac. Eb li ralal xcßajol laj Isacar queßxtâke laj Barac toj saß li ru takßa. Abanan eb li ralal xcßajol laj Rubén queßchßinan xchßôleb. Incßaß queßcôeb chi pletic.DnFEb li ralal xcßajol laj Efraín li cuanqueb saß li naßajej li queßcuan cuiß laj Amalec, queßcôeb saß li ru takßa. Queßcôeb ajcuiß li ralal xcßajol laj Benjamín. Ut queßcôeb li nequeßtaklan saß xyânkeb laj Maquir, joß eb ajcuiß li cuanqueb xcuanquil saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Zabulón. m F Eb laj Israel queßcôeb chi pletic. Eb laj Israel, lix tenamit li Dios, queßcôeb chi pletic riqßuineb li cuanqueb xcuanquil.,lSF Chacuabi, at Débora. Chacuabi. Bicha junak li bich. Ut lâat, at Barac, ralal laj Abinoam, ayu. Cßameb chixjunileb li tenamit li queßchapeß chak saß li plêt.Ik F Chicuulak ta xyâb lix bicheb toj saß eb li naßajej li cuan cuiß li haß. Najt riqßuineb li nequeßpletic, cheßxbicha resil li usilal quilajxbânu li Kâcuaß reheb laj Israel. Cheßxbicha resil chanru nak quixtenkßaheb laj Israel chixcolbal ribeb. Ut lix tenamit li Dios queßcôeb saß li oquebâl re li tenamit.*jOF Cheyehak resilal chêjunilex lâex li nequexxic chirixeb li bûr li sak rixeb ut lâex li nequexrakoc âtin. Cheyehak ajcuiß resilal lâex li nequexxic chêrok.eiEF Junelic ninqßue inchßôl chixtenkßanquileb li nequeßcßamoc be saß xyânkeb laj Israel, li xoleßxqßue rib chi anchaleb xchßôl saß xyânkeb li queßpletic re xcolbaleb laj Israel. Chinimâk taxak ru li Kâcuaß.yhmFNak nequeßoc chixlokßoninquil li jalanil dios, naticla cuißchic li plêt. Ut mâ jun saß xyânkeb li caßcßâl mil chi cuînk quicuan xchßîchß malaj xlâns re teßxcol cuiß ribeb nak queßchal chi pletic li xicß nequeßiloc reheb.gyFEb li queßcuan saß li cocß tenamit li cuanqueb saß xcuênt Israel quilajeßel. Eb li naßajej queßcana chi mâ ani cuan aran toj nak lâin lix Débora xin-oc chixtenkßanquileb. Chanchanin lix naßeb laj Israel nak xin-oc chixtenkßanquileb.@f{FSaß eb li cutan nak queßcuan laj Samgar, li ralal laj Anat, ut lix Jael, eb laj cßay incßaß chic queßnumeß saß li nim be ut eb laj viaje junes jalbe aj chic queßnumeß cuiß.3eaFAt Kâcuaß, xban nak nim âcuanquil, eb li tzûl quilajeßecßan saß xnaßaj. Li tzûl Sinaí qui-ecßan saß xnaßaj xban lâ cuanquil lâat, at kaDios lâo aj Israel."d?FAt Kâcuaß, nak cat-el saß li naßajej Seir, qui-ecßan li ruchichßochß saß xnaßaj. Ut nak cat-el saß li naßajej Edom, cßajoß li hab quixqßue.zcoFChinêrabihak lâex rey. Chinêrabihak lâex li nequextaklan saß xbêneb li tenamit. Cheqßuehak retal xban nak lâin oc cue chi bichânc re xqßuebal xlokßal li Kâcuaß. Tinbicha xlokßal li nimajcual Dios li nakalokßoni lâo aj Israel.Zb/F—Cheqßuehak taxak xlokßal li Kâcuaß chêjunilex lâex xban nak saß li tenamit Israel toj cuanqueb cuînk cauheb xchßôl chi pletic ut xban ajcuiß nak toj cuanqueb cuînk teßraj oquênc saß li plêt.ra aFSaß li cutan aßan, lix Débora ut laj Barac li ralal laj Abinoam queßbichan ut queßxye chi joßcaßin:~`wFUt chalen aßan, eb laj Israel yôqueb chi pletic riqßuin laj Jabín lix rey eb laj Canaán toj retal queßxsach ru.^_7FJoßcaßin nak li Dios quixcubsi xcuanquil laj Jabín lix reyeb laj Canaán chiruheb laj Israel.Ut chalen aßan, eb laj Israel yôqueb chi pletic riqßuin laj Jabín lix rey eb laj Canaán toj retal queßxsach ru.W^)FLaj Barac toj yô chixsicßbal laj Sísara. Nak quicuulac aran, qui-el lix Jael chixcßulbal ut quixye re: —Quim arin, cholâcuil li cuînk li yôcat chixsicßbal, chan. Ut laj Barac qui-oc toj saß lix muhebâl lix Jael ut aran quixtau laj Sísara jiljo saß chßochß. Ac camenak chic ut toj laplo ajcuiß li cheß saß lix jolom.q]]FUt laj Sísara quicube xcuara xban nak kßaxal lublu. Lix Jael quixchap chak jun li cheß kßes rußuj xcomon li nequeßxtßoj saß chßochß re xchapbal li muhebâl. Ut quixchap lix martillo ut quijiloc riqßuin laj Sísara chi timil timil ut quixnumsi li kßesnal cheß saß xjolom toj retal qui-oc li cheß saß chßochß. Joßcaßin nak quicam laj Sísara.6\gFUt laj Sísara quixye re lix Jael: —Cuânkat aran chire li oquebâl. Cui ani nachal ut tixye âcue: “¿Ma mâ ani xol-ocak âcuiqßuin?” lâat tâye nak mâ ani, chan. [FLaj Sísara quixye re lix Jael: —Bânu usilal, si bayak inhaß. Tâchakik cue, chan. Lix Jael quixcßam chak li bôls tzßûm cuan cuiß li leche ut quixqßue li leche chirucß. Ut nak ac xrucß lix leche, lix Jael quixqßue cuißchic li tßicr saß xbên.|ZsFLix Jael qui-el chak saß lix muhebâl chixcßulbal laj Sísara ut quixye re: —Ocan chak, kâcuaß. Arin tat-oc chak. Matxucuac, chan re. Ut laj Sísara qui-oc saß lix muhebâl lix Jael, ut quiqßueheß jun li tßicr saß xbên xban li ixk.?YyFLaj Heber aj Ceneo ut laj Jabín lix reyeb laj Hazor cuanqueb saß usilal chi ribileb rib. Joßcan nak laj Sísara cô chixcolbal rib saß lix muhebâl lix Jael li rixakil laj Heber.pX[FUt laj Barac quirâlinaheb li soldado ut li carruaje toj saß li naßajej Haroset-goim ut quixsach ruheb chixjunileb li soldado. Mâ jun chic lix soldado laj Sísara quicana chi yoßyo. Chixjunileb queßcamsîc riqßuin chßîchß.}WuFNak queßoc chi pletic riqßuin chßîchß laj Barac, li Dios quixsach xnaßleb laj Sísara joßqueb ajcuiß lix soldado ut eb li yôqueb chi beresînc reheb li carruaje. Laj Sísara quicube saß lix carruaje ut chi rok chic cô nak quiêlelic.V%FUt lix Débora quixye re laj Barac: —Anakcuan xcuulac xkßehil. Ayukex chi pletic xban nak li Kâcuaß ac xkßaxtesi saß âcuukß laj Sísara. Li Kâcuaß yô chi tenkßânc êre, chan. Ut queßcube saß li tzûl Tabor laj Barac rochbeneb li lajêb mil chi soldado.2U_F Ut quixchßutubeb belêb ciento lix carruaje re pletic ut quixchßutubeb ajcuiß chixjunileb lix soldado. Queßel aran Haroset-goim ut côeb cuan cuiß li nimaß Cisón.eTEF Laj Sísara quirabi resil nak laj Barac li ralal laj Abinoam ac xcuulac saß li tzûl Tabor.p>-<<;H:S9]877065573g2?1y0p//'.}-,+**%(("&&&=%#"N!w pN]+?;N3"q M O OY,<@g{F Saß li naßajej Zora quicuan jun li cuînk aj Manoa xcßabaß. Li cuînk aßan xcomoneb li ralal xcßajol laj Dan. Mâ jun xcocßal quicuan xban nak li rixakil incßaß naqßuiresin.,f UF Eb laj Israel queßxbânu cuißchic li mâusilal chiru li Kâcuaß. Joßcan nak li Kâcuaß quixkßaxtesiheb rubel xcuanquileb laj filisteo chiru caßcßâl chihab.e'F Nak quicam, laj Abdón ralal laj Hilel quimukeß saß li tenamit Piratón saß xcuênteb laj Efraín saß lix naßaj laj Amalec, li tzûl ru.RdF Laj Abdón quicuan caßcßâl li ralal ut lajêb xcaßcßâl li ri. Eb li ralal xcßajol junes chirix bûr nequeßbêc. Laj Abdón quitaklan saß xbêneb laj Israel chiru cuakxakib chihab.Nak quicam, laj Abdón ralal laj Hilel quimukeß saß li tenamit Piratón saß xcuênteb laj Efraín saß lix naßaj laj Amalec, li tzûl ru.~cwF Nak ac xcam laj Elón, aß chic laj Abdón, li ralal laj Hilel, quitaklan saß xbêneb laj Israel. Piratón xtenamit.cbAF Nak quicam laj Elón, quimukeß saß li tenamit Ajalón li cuan saß li naßajej Zabulón.F Nak eb laj Israel queßel chak Egipto, queßnumeß saß li chaki chßochß toj cuan cuiß li Caki Palau ut queßcuulac aran Cades.s=aF —Eb laj Israel incßaß queßxchap lix naßajeb laj Moab, chi moco queßxchap lê naßaj lâex aj Amón.I< F Ut laj Jefté quixtakla cuißchic xyebal re lix reyeb laj Amón:;9F Lix reyeb laj Amón quixye reheb lix takl laj Jefté: —Nak queßel chak Egipto, eb laj Israel queßrelkßa lin chßochß. Naticla saß li nimaß Arnón. Nacuulac toj saß li nimaß Jaboc ut toj saß li nimaß Jordán. Nintzßâma chêru nak têkßaxtesi ke saß xyâlal, chan.G: F Chirix aßan laj Jefté quixtaklaheb lix takl riqßuin lix reyeb laj Amón chixyebal re: —¿Cßaßut nak xicß nocoêril? ¿Cßaßut nak têraj châlc chi pletic kiqßuin? chan laj Jefté.49cF Ut laj Jefté cô chirixeb laj cßamol be saß xyânkeb laj Galaad. Ut eb li tenamit queßxxakab aßan re nak aßan chic tâtaklânk saß xbêneb li tenamit ut aßan ajcuiß tâcßamok be chiruheb li soldados. Ut aran Mizpa laj Jefté quixye cuißchic chiru li Kâcuaß chixjunil li âtin li ac xye.x8kF Eb aßan queßchakßoc ut queßxye re: —Li Kâcuaß nanaßoc re nak takabânu li cßaßru nacacuaj, chanqueb.b7?F Quichakßoc laj Jefté ut quixye reheb: —Cui lâex têraj nak tinxic chi pletic riqßuineb li ralal xcßajol laj Amón, ut cui li Kâcuaß tixkßaxtesiheb saß cuukß, ¿ma tinêqßue chi taklânc saß êbên? chan.6#F Ut queßchakßoc li nequeßcßamoc be saß xyânkeb laj Galaad ut queßxye re: —Aßan aj e nak xochal châsicßbal. Lâo takaj nak tatxic chikix re tatpletik riqßuineb laj Amón. Ut lâakat chic aj cßamol be saß kayânk chikajunilo li cuanco Galaad, chanqueb re.L5F Ut laj Jefté quichakßoc ut quixye reheb li nequeßcßamoc be saß li tenamit Galaad: —¿Cßaßut nak xexchal chinsicßbal? ¿Ma mâcuaß ta biß lâex xicß xex-iloc cue? ¿Ma mâcuaß ta biß lâex xex-isin chak cue saß rochoch lin yucuaß? ¿Cßaßut nak xexchal chinsicßbal anakcuan nak cuanquex saß raylal? chan. 4F Ut queßxye re laj Jefté: —Lâo aj Galaad takaj nak lâat tatcßamok be chiku nak topletik riqßuineb laj amonita, chanqueb re.&3GF Nak ac yôqueb chi pletic riqßuineb laj Israel saß li tenamit Galaad, eb laj cßamol be queßxtakla xcßambal laj Jefté li cuan chak saß li naßajej Tob.`2;F Mokon chic eb li ralal xcßajol laj Amón queßcuulac chi pletic riqßuineb laj Israel.b1?F Joßcan nak quiêlelic laj Jefté chiruheb li rîtzßin. Cô chi cuânc saß li naßajej Tob. Ut queßxchßutub ribeb riqßuin jun chßûtal li cuînk li nequeßcuulac chiru pletic ut aßan chic nataklan saß xbêneb.0F Laj Galaad quicuan xcocßal riqßuin li rixakil. Ut nak queßnînkan li cocßal queßpoß saß xbên laj Jefté ut queßrâlina ut queßxye re: —Lâat incßaß tattzßak li cßaßru re li kayucuaß xban nak lâat jalan ânaß, chanqueb re laj Jefté.B/ F Laj Jefté, aßan jun cuînk aj Galaad. Cau rib ut cau xchßôl chi pletic. Lix naß li cuînk aßan, aßan jun li ixk xcomoneb li nequeßxcßayi rib. Ut lix yucuaß aj Galaad xcßabaß.$.CF Ut eb laj Israel li cuanqueb Galaad ut eb li nequeßcßamoc be chiruheb queßxye chi ribileb rib: —¿Ani tâcßamok be chiku nak topletik riqßuineb li ralal xcßajol laj Amón? Li ani tâcßamok be chiku, aßan li tâtaklânk saß xbêneb chixjunileb li cuanqueb Galaad, chanqueb.L-F Queßxchßutub ribeb laj Amón ut queßxyîb lix muhebâleb aran Galaad. Ut joßcan ajcuiß eb laj Israel. Queßxchßutub ribeb ut queßxyîb lix muhebâleb aran Mizpa.Ut eb laj Israel li cuanqueb Galaad ut eb li nequeßcßamoc be chiruheb queßxye chi ribileb rib: —¿Ani tâcßamok be chiku nak topletik riqßuineb li ralal xcßajol laj Amón? Li ani tâcßamok be chiku, aßan li tâtaklânk saß xbêneb chixjunileb li cuanqueb Galaad, chanqueb.,/F Ut queßrisi eb li jalanil dios saß xyânkeb ut queßxlokßoni li Kâcuaß. Ut li Dios quirahoß xchßôl chirilbal li raylal li cuanqueb cuiß.++QF Eb laj Israel queßxye re li Dios: —Lâo xomâcob châcuu. Bânu li cßaßru tâcuaj kiqßuin. Caßaj cuiß nakatzßâma châcuu nak toâcol anakcuan, chanqueb.(*KF Ayukex ut yâbahomak xcßabaßeb li jalanil dios li xesicß ruheb. Mâre eb aßan chic teßcolok êre chiru li raylal li cuanquex cuiß anakcuan, chan li Dios.)/F Abanan, lâex xinêtzßektâna ut xelokßoniheb li jalanil dios. Joßcan nak lâin incßaß chic texincol saß rukßeb li xicß nequeßiloc êre.H( F Ut, ¿ma incßaß ta biß quexrahobtesîc xbaneb laj Sidón ut eb laj Amalec, joßqueb ajcuiß laj Madián? ¿Ma incßaß ta biß xexincol saß rukßeb nak xetzßâma chicuu nak texintenkßa??'yF Li Kâcuaß quixye reheb: —¿Ma incßaß ta biß quexrahobtesîc xbaneb laj Egipto ut eb laj amorreo? ¿Ma incßaß ta biß quexrahobtesîc xbaneb laj Amón ut xbaneb laj filisteo?r&_F Joßcan nak eb laj Israel queßxyâba cuißchic xcßabaß li Kâcuaß ut queßxye: —At Kâcuaß, at kaDios, lâo xomâcob châcuu xban nak xatkatzßektâna. Xomâcob châcuu xban nak xkalokßoniheb li yîbanbil dios Baal, chanqueb.q%]F Ut eb laj Amón queßnumeß jun pacßal li nimaß Jordán chi pletic riqßuineb li ralal xcßajol laj Judá, ut eb li ralal xcßajol laj Benjamín, joß ajcuiß li ralal xcßajol laj Efraín. Ut kßaxal ra queßxcßul eb laj Israel.6$gF Eb laj filisteo ut eb laj Amón queßnumta saß xbêneb. Cuakxaklaju chihab queßrahobtesîc laj Israel aran Galaad jun pacßal li nimaß Jordán saß xnaßajeb laj amorreo.##F Ut li Kâcuaß Dios quijoskßoß saß xbêneb laj Israel. Joßcan nak quixkßaxtesiheb saß rukßeb laj filisteo ut saß rukßeb laj Amón."F Ut eb laj Israel queßxbânu cuißchic li mâusilal chiru li Kâcuaß Dios. Queßxlokßoniheb li yîbanbil dios Baal ut Astarot. Ut queßxlokßoniheb ajcuiß lix dioseb laj Siria, ut lix dioseb laj Sidón, joß ajcuiß lix dioseb laj Moab. Ut queßxlokßoniheb lix dioseb laj Amón ut eb laj filisteo. Eb laj Israel queßxtzßektâna li Kâcuaß Dios ut incßaß chic queßcßanjelac chiru.@!}F Ut quicam laj Jair, ut quimukeß saß li tenamit Camón.} uF Ut queßcuan lajêb xcaßcßâl li ralal laj Jair. Junes chirix bûr nequeßbêc. Queßtaklan saß xbêneb lajêb xcaßcßâl chi tenamit saß li naßajej Galaad. Toj chalen anakcuan nequeßxye “Lix tenamit laj Jair” reheb li tenamit aßan.(KF Nak ac xcam laj Tola, laj Jair Galaad xtenamit qui-oc chi taklânc saß xbêneb laj Israel. Ut aßan quitaklan saß xbêneb li tenamit cuib xcaßcßâl chihab.F Laj Tola quitaklan saß xbêneb laj Israel chiru oxib xcaßcßâl chihab toj nak quicam ut quimukeß saß li tenamit Samir.L F Nak ac xcam laj Abimelec, jun li cuînk xcomoneb li ralal xcßajol laj Isacar qui-oc chi tenkßânc reheb laj Israel. Li cuînk aßan aj Tola xcßabaß. Cuan saß li tenamit Samir li nacana saß lix naßajeb li ralal xcßajol laj Efraín, li tzûl ru. Laj Tola, aßan li ralal laj Fúa. Ut laj Fúa, aßan li ralal laj Dodo./F 9Ut li Dios quixqßueheb ajcuiß chixtojbal rix lix mâqueb li cuînk li cuanqueb Siquem. Queßxcßul joß quixye laj Jotam li ralal laj Jerobaal.FF 8Joßcaßin nak quiqßueheß laj Abimelec xban li Dios chixtojbal rix li mâc quixbânu chiru lix naß xyucuaß nak quixcamsiheb li lajêb xcâcßâl li ras ut li rîtzßin.Ut li Dios quixqßueheb ajcuiß chixtojbal rix lix mâqueb li cuînk li cuanqueb Siquem. Queßxcßul joß quixye laj Jotam li ralal laj Jerobaal.lSF 7Nak queßxqßue retal laj Israel nak ac xcam laj Abimelec, queßsukßi cuißchic saß li rochocheb.'F 6Laj Abimelec quixbok saß junpât li cuînk li nacßamoc re lix chßîchß ut quixye re: —Isi chak lâ chßîchß ut tinâcamsi re nak mâ ani tâyehok re nak ixk xcamsin cue, chan. Ut li cuînk quixnumsi lix chßîchß saß xsaß. Joßcaßin nak quicam laj Abimelec.F 5Abanan jun li ixk quixcut jun tokol li pec re li molino. Li pec aßan quinak saß xjolom laj Abimelec ut quijoreß lix jolom.MF 4Laj Abimelec cô cuan cuiß li oquebâl re li cab aßan re tixcßat.-UF 3Saß li tenamit aßan cuan jun li nimla cab najt xteram re teßxcol cuiß ribeb. Chixjunileb li cuanqueb saß li tenamit queßcôeb aran, joß cuînk, joß ixk. Ut queßcôeb ajcuiß eb li nequeßtaklan saß li tenamit aßan. Queßxqßue saß lau lix puertil ut queßtakeß saß xbên li cab. F 2Chirix chic aßan laj Abimelec queßcôeb toj saß li tenamit Tebes ut queßxtiquib pletic toj retal queßrêchani li tenamit.zoF 1Ut chixjunileb queßxyocß li rukß cheß ut queßxpako saß xbên xteleb ut queßcôeb chirix laj Abimelec saß li cab li chßutchßûqueb cuiß laj Siquem. Queßxqßue li rukß cheß chirix li cab ut queßxloch xxamlel ut queßcßateß li cuanqueb chi saß. Joßcan nak queßcam li cristian li cuanqueb Siquem. Numenak tana jun mil li queßcam, joß cuînk, joß ixk.kQF 0Cô rochbeneb lix soldado saß li tzûl Salmón. Quixchap lix mâl laj Abimelec ut quixyocß jun li rukß cheß ut quixqßue saß xbên xtel. Quixye reheb li rochben: —Chebânu joß xinbânu lâin. Ut sêbahomak êrib, chan.@}F /Ut laj Abimelec quirabi resil nak chßutchßûqueb aran.<sF .Nak eb li cuanqueb saß li cab li najt xteram queßrabi li cßaßru yô chi cßulmânc, queßcube ut queßcôeb chixcolbal ribeb saß li cab cuan cuiß laj Baal-berit, lix dioseb.BF -Chiru chixjunil li cutan yôqueb chi pletic toj retal nak laj Abimelec quinumta saß xbêneb laj Siquem. Quixcamsiheb ut quixjucß li tenamit ut quixpaji atzßam saß li naßajej aßan.EF ,Nak eb laj Abimelec ut eb li soldado li cuanqueb rochben yôqueb chi oc chi pletic saß li tenamit, li cuib chßûtal chic chi soldado yôqueb chixcamsinquileb li cuanqueb saß cßalebâl.}uF +Joßcan nak quixjachi lix soldado chi oxib chßûtal ut quixtaklaheb chixmukbal ribeb saß li cßalebâl roybeninquil nak teßêlk saß li tenamit Siquem. Nak queßel saß li tenamit, eb laj Abimelec queßel saß lix naßajeb ut queßxcamsiheb._ 9F *Cuulajak chic laj Abimelec quirabi resil nak eb laj Siquem teßxic saß li cßalebâl.A }F )Ut laj Abimelec quicana chi cuânc saß li tenamit Aruma. Ut laj Zebul quirisi laj Gaal saß li tenamit Siquem rochbeneb li ras ut eb li rîtzßin re nak incßaß chic teßcuânk aran.t cF (Laj Abimelec quirâlinaheb laj Gaal ut nabaleb queßcam nak yôqueb chi xic saß li oquebâl re li tenamit.r _F 'Ut laj Gaal quicßamoc be chiruheb li cuînk aj Siquem nak queßcôeb chi pletic riqßuineb laj Abimelec.r _F &Laj Zebul quixye re: —¿Ma incßaß ta biß cau âcuib? ¿Ma incßaß ta biß yôcat chixhobbal laj Abimelec nak xaye, “¿Cßaßru aj e nak tocßanjelak chiru aßan?” chancat. Ayu chi pletic riqßuineb anakcuan, chan laj Zebul.;qF %Laj Gaal quixye cuißchic: —Yâl nak cuînk yôqueb chak chi cubec saß li tzûl. Ut yôqueb ajcuiß chi châlc saß li be cuan cuiß li ji li nequeßcuan cuiß laj kße, chan.QF $Laj Gaal quirileb ut quixye re laj Zebul: —¡Il! Cuanqueb cuînk yôqueb chak chi cubec saß li tzûl, chan. Ut laj Zebul quixye: —Mâcuaßeb cuînk nacacuil. Yal mu nacßutun saß li tzûl, chan.5F #Nak laj Gaal qui-el ut quixakli chire li oquebâl re li tenamit, laj Abimelec ut eb li soldado queßel chak saß eb li naßajej li mukmûqueb cuiß.@{F "Joßcan nak chiru kßojyîn laj Abimelec rochbeneb lix soldado queßcôeb chire li tenamit Siquem ut queßxmuk ribeb chirix li tenamit. Câhib chßûtal queßel nak queßxjachi ribeb./YF !Nak tâsakêuk cuulaj texcuaclîk ut tex-oc chi pletic saß li tenamit. Nak teßêlk laj Gaal rochbeneb lix soldado, lâat tâcuil cßaßru tâbânu riqßuineb, chan.xkF Joßcan nak chiru li kßojyîn aßin lâat âcuochbeneb li soldados texchâlk ut têmuk êrib chire li tenamit.q]F Saß mukmu quixtakla resil riqßuin laj Abimelec ut quixye re: —Laj Gaal, ralal laj Ebed, rochbeneb li ras ut eb li rîtzßin cuanqueb arin Siquem ut yôqueb chixtacchißinquileb li tenamit re nak incßaß chic teßabînk châcuu.'F Nak quirabi resil li cßaßru quixye laj Gaal, ralal laj Ebed, cßajoß nak quijoskßoß laj Zebul li nataklan saß xbêneb li tenamit aßan.,SF Cui ta lâin nintaklan saß êbên, ac xkasach raj ru laj Abimelec. Ac raj xinye re nak tixcauresiheb lix soldado re teßchâlk chi pletic kiqßuin, chan laj Gaal.G F Ut laj Gaal, ralal laj Ebed, quixye: —¿Ani laj Abimelec ut aniho lâo nak takaqßue kib rubel xtakl? ¿Ma mâcuaß ta biß laj Abimelec ralal laj Jerobaal? Ut laj Zebul cuan rubel xtakl. ¿Cßaßut nak tocßanjelak chiru aßan? Tocßanjelak ban chiruheb li ralal xcßajol laj Hamor li quiyîban re li tenamit aßan.c~AF Queßcôeb chixsicßbal ru li uvas ut queßxyatzß re risinquil lix yaßal. Chirix aßan queßxbânu jun li ninkße saß rochoch lix dioseb. Nak yôqueb chi cuaßac ut chi ucßac, yôqueb chixmajecuanquil laj Abimelec.'}IF Laj Gaal, li ralal laj Ebed, cô chi cuânc Siquem rochbeneb li ras ut eb li rîtzßin. Ut eb laj Siquem queßxserakßi re li cßaßru yôqueb chixbânunquil.d|CF Eb laj Siquem queßxxakabeb li cuînk re nak teßxmuk ribeb saß eb li tzûl. Ut queßrelkßa chixjunil li cßaßru cuan reheb li nequeßnumeß aran. Abanan laj Abimelec quirabi resil li cßaßru yôqueb chixbânunquil.<{sF Li Dios quixbânu chi joßcan re nak laj Abimelec rochbeneb li cuînk aj Siquem teßxtoj rix li mâc li queßxbânu nak queßxcamsiheb li lajêb xcâcßâl chi ralal laj Jerobaal.JzF Ut li Dios quixtakla jun chßaßajquilal saß xbêneb laj Abimelec ut eb laj Siquem re nak xicß chic teßril ribeb chi ribileb rib. Ut eb laj Siquem queßxkßetkßeti ribeb chiru laj Abimelec.Iy F Oxib chihab queßcuan laj Israel rubel xcuanquilal laj Abimelec.x F Ut xban nak laj Jotam quixucuac chiru laj Abimelec li ras, joßcan nak quiêlelic chiru ut cô chi cuânc saß li tenamit Beer.wF Cui ut incßaß xexcuan saß xyâlal, chiêlk ta xam riqßuin laj Abimelec ut cheßcßatk ta chixjunileb li cuînk aj Siquem ut eb laj Bet-milo. Ut chiêlk ta xam riqßuineb laj Siquem ut eb laj Bet-milo ut chicßatk ta laj Abimelec, chan laj Jotam.cvAF Cui xexcuan saß xyâlal riqßuin laj Gedeón ut riqßuineb li ralal xcßajol chiru li cutan aßin, naru texcuânk chi sa saß êchßôl riqßuin laj Abimelec. Ut laj Abimelec chicuânk chi sa saß xchßôl êriqßuin. uF Abanan anakcuan lâex xebânu mâusilal reheb li ralal lin yucuaß. Chiru jun chi pec xecamsiheb li lajêb xcâcßâl chi ralal laj Gedeón. Ut xexakab laj Abimelec chokß êrey, xban nak aßan êrechßalal. Aßan ralal laj Gedeón riqßuin jun lix môs ixk.xtkF Laj Gedeón lin yucuaß incßaß quixra lix yußam nak cô chi pletic riqßuineb laj Madián re êcolbal lâex.hsKF Ut laj Jotam quixpatzß reheb: —¿Ma chi anchal êchßôl ut ma saß xyâlal xexakab laj Abimelec chokß rey? ¿Ma xebânu usilal re laj Gedeón ut reheb li ralal xcßajol joß nak laj Gedeón quixbânu usilal êre lâex? rF Ut li tun qßuix quixye reheb: —Cui yâl nak lâex têraj nak lâin tin-oc chokß êrey, quimkex biß anakcuan. Qßuehomak êrib chi rubel lin mu. Cui ut incßaß nequeraj chi joßcan, chiêlk li xam cuiqßuin ut chixcßatak li chacalteß re Líbano, chan.eqEF Tojoßnak eb li cheß queßxye re li tun qßuix: —Lâat tatkaxakab chokß karey, chanqueb.PpF Aßut lix cheßel li uvas quixye reheb: —¿Cßaßut? ¿Ma naru ta biß tincanab xqßuebal li vino li nasahoß cuiß xchßôl li Kâcuaß ut eb li cuînk yal re nak tincßanjelak chokß êrey? chan.doCF Ut eb li cheß queßxye re lix cheßel li uvas: —Lâat tatkaxakab chokß karey, chanqueb.*nOF Ut li cheß higo quixye reheb: —Lâin incßaß naru nincanab rûchininquil li quißil kßên kßaxal châbil yal re nak tincßanjelak chokß êrey lâex, chan.imMF Ut eb li cheß queßxye re li cheß higo: —Tatkaxakab lâat chokß karey, chanqueb re li higo. lF Quichakßoc li cheß olivo ut quixye: ¿Ma tincanab ta biß xqßuebal li aceite li na-el saß lin cheßel yal re nak tinxic chi cßanjelac chokß êrey? Li aceite li ninqßue lâin, aßan nacßanjelac chiru li Dios ut chiruheb li cuînk, chan li cheß olivo./kYF Saß jun li cutan queßxchßutub ribeb li cheß re nak teßxxakab junak lix reyeb, ut queßxye re li cheß olivo, “Tatkaxakab chi taklânc saß kabên”, chanqueb.|jsF Nak laj Jotam quirabi resil li queßxbânu, quitakeß saß xbên li tzûl Gerizim. Ut toj aran quixjap chak re chixyebal: —Ex cuînk aj Siquem, cherabihak li cßaßru oc cue chixyebal ut chirabihak ta ajcuiß li Dios li cßaßru têye lâex.liSF Chirix chic aßan, chixjunileb li cuanqueb Siquem queßxjunaji ribeb riqßuineb li cuanqueb Bet-milo ut queßcôeb bar cuan cuiß li cheß ji ut li pec li quixakabâc aran Siquem. Ut aran queßxxakab laj Abimelec chokß xreyeb.hF Queßcôeb aran Ofra saß li rochoch laj Jerobaal lix yucuaß. Ut aran chiru jun chi pec queßxcamsiheb li lajêb xcâcßâl chi ralal laj Jerobaal, rîtzßineb rib riqßuin laj Abimelec. Caßaj cuiß laj Jotam li îtzßinbej quixmuk rib. Joßcan nak quicoleß.g+F Queßrisi lajêb xcâcßâl chi tumin plata saß li rochoch li yîbanbil dios Baal-berit ut queßxsi re laj Abimelec. Laj Abimelec quixsiqßueb li cuînk li incßaß useb xnaßleb, li junes subuc cutan nequeßxbânu, ut riqßuin li tumin aßan quixtojeb chixtenkßanquil.Hf F Eb li ras lix naß laj Abimelec queßxserakßi chixjunil aßin reheb li cuanqueb Siquem. Ut queßxcßul xchßôleb nak laj Abimelec tâtaklânk saß xbêneb xban nak aßan xcomoneb, chanqueb./eYF —Nintzßâma chêru nak têpatzß reheb chixjunileb li cuanqueb Siquem cßaßru li kßaxal us chokß reheb. ¿Ma us nak li lajêb xcâcßâl chi ralal laj Jerobaal teßtaklânk saß xbêneb? ¿Malaj ut us nak jun ajcuiß tâtaklânk saß xbêneb? Chijulticokß êre nak lâin lê comon, chan.>d yF Laj Abimelec, li ralal laj Jerobaal, quicuulac Siquem chi âtinac riqßuineb li ras lix naß ut riqßuineb chixjunileb li cuanqueb saß rochoch lix yucuaß lix naß. Ut quixye reheb:ocYF#Chi moco queßxbantioxi chiruheb li ralal xcßajol laj Gedeón chixjunil li usilal li quixbânu reheb.bF"Ut eb laj Israel incßaß chic quijulticoß reheb li Kâcuaß Dios li quicoloc reheb chiruheb li xicß nequeßiloc reheb, li cuanqueb chi xjun sutam lix naßajeb.Chi moco queßxbantioxi chiruheb li ralal xcßajol laj Gedeón chixjunil li usilal li quixbânu reheb.CaF!Nak ac xcam laj Gedeón, eb laj Israel queßoc cuißchic chixbânunquil li mâusilal. Queßxlokßoniheb li yîbanbil dios Baal. Ut queßxsicß ru chokß xdioseb laj Baal-berit xcßabaß.i`MF Laj Gedeón, li ralal laj Joás, ac tîx chic chi us nak quicam. Quimukeß saß li naßajej li quimukeß cuiß laj Joás lix yucuaß. Li muklebâl aßan cuan saß li tenamit Ofra, lix tenamiteb li ralal xcßajol laj Abiezer.&_GFQuicuan jun li ralal riqßuin jun reheb li ixk li nequeßcuan riqßuin. Li ixk aßan cuan aran Siquem. Aj Abimelec quixqßue chokß xcßabaß li ralal aßan.M^FUt queßcuan lajêb xcâcßâl li ralal xban nak nabaleb li rixakil.]}FLaj Gedeón li ralal laj Joás, li nequeßxye ajcuiß Jerobaal re, quisukßi saß li rochoch ut aran quicana chi cuânc.R\FEb laj Israel queßnumta saß xbêneb laj Madián. Ut incßaß chic queßpletic riqßuineb laj Israel. Chiru caßcßâl chihab eb laj Israel queßcuan saß tuktûquil usilal nak toj yoßyo laj Gedeón.N[FUt riqßuin li caßxic li quikßaxtesîc re, laj Gedeón quixyîb jun li efod oro ut quixqßue aran Ofra saß lix tenamit. Ut chixjunileb laj Israel queßxcanab xlokßoninquil li Kâcuaß lix Dioseb. Aß chic li efod queßxqßue xlokßal. Joßcan nak laj Gedeón quixbalakßi rib ut quixbalakßiheb ajcuiß li ralal xcßajol.dZCFAßan aßin xqßuial li râlal li caßxic oro: Numenak caßcßâl libra xbisbal li caßxic aßan. Incßaß queßxqßue li jun chßol chic joß li kßol ut li tertôquil pec, chi moco li châbil akßej yîbanbil riqßuin li tßicr púrpura li nequeßrocsi lix reyeb laj Madián. Chi moco queßxqßue li kßol li nequeßrocsi saß xcuxeb li camello.FYFEb laj Israel queßxye re chi saheb saß xchßôl: —Takaqßue âcue li caßxic, chanqueb. Ut queßxhel saß chßochß jun li tßicr ut aran queßxqßue li caßxic li quexoc chixjûnkaleb.*XOFLaj Gedeón quixye ajcuiß reheb: —Jun ajcuiß li nintzßâma chêru. Li junjûnk êre têkßaxtesi cue li caß xic li xexoc riqßuineb laj Madián li ralal xcßajoleb laj Ismael, chan. (Eb li queßcuan saß li chaki chßochß cßaynakeb chirocsinquil li caßxic yîbanbil riqßuin oro.)W-FLaj Gedeón quixye reheb: —Chi moco lâin, chi moco li cualal tâtaklânk saß êbên. Aß ban li Kâcuaß Dios tâtaklânk saß êbên, chan.MVFChirix chic aßan, eb laj Israel queßxye re laj Gedeón: —Lâat chic tattaklânk saß kabên joßqueb ajcuiß lâ cualal âcßajol xban nak lâat xatcoloc ke saß rukßeb laj Madián, chanqueb.xUkFTojoßnak laj Zeba ut laj Zalmuna queßxye re: —Choâcamsi lâat. ¿Ma mâcuaß ta biß lâat li cuînk cau âcuib? chanqueb. Joßcan nak laj Gedeón quixcamsiheb ut quixcßam chokß re li xsahob ruheb lix camellos li nacuan saß xcuxeb.>TwFUt laj Gedeón quixye re laj Jeter li xbên ralal: —Camsiheb anakcuan, chan. Abanan laj Jeter incßaß quirisi lix chßîchß. Quixucuac ban chixcamsinquileb xban nak toj sâj al.+SQFLaj Gedeón quixye reheb: —Aßaneb li cuas. Junaj li kanaß. Saß xcßabaß li Dios ninye êre, cui ta incßaß quecamsiheb incßaß raj texincamsi lâex, chan.?RyFLaj Gedeón quixpatzß reheb laj Zeba ut laj Zalmuna: ¿Chanruheb li cuînk li quecamsiheb aran Tabor? chan. Queßxye re: —Chanchaneb ajcuiß lâat. Chanchaneb ralal rey, chanqueb.Q{FUt queßxjucß ajcuiß li cab li najt xteram aran Peniel ut queßxcamsiheb li cuînk li cuanqueb saß li tenamit aßan. PFLaj Gedeón quixchap li qßuix li nacuan saß li chaki chßochß. Ut riqßuin aßan quixrahobtesiheb li nequeßtaklan aran Sucot.$OCFUt laj Gedeón rochbeneb lix soldado queßcôeb Sucot. Laj Gedeón quixye reheb li cuanqueb aran: —¿Ma jultic êre chanru nak xinêhob saß xcßabaß laj Zeba ut laj Zalmuna? ¿Ma toj cuan saß êchßôl nak incßaß xeqßue xcuaheb lin soldado, usta tacuajenakeb, nak xinpatzß êre? “¿Ma ac xexnumta ta biß saß xbêneb laj Zeba ut laj Zalmuna?” chanquex ke. Arin cuanqueb anakcuan, chan laj Gedeón. %~l}m| zy}xww>vv-utusgrr;qSp|ooNnlkkBji ggeemdoc]bb4a_^]\*[1YWWqVaUUTTFSFQQNPPOMMLQKJIIZH_FF]EDCUBA[@??/==@<;6928:7L65x32100/g.X-:,+r*B)S&%%'#"! <ue6pG5Cx` ] * "<=q%Hm FQueßxcßam li cßaßru re laj Micaía. Queßxcßameb li dios li quixyîb ut queßxcßam ajcuiß laj tij. Queßcôeb saß li naßajej Lais. Eb li cuanqueb aran cuanqueb saß xyâlal ut mâcßaß nequeßxcßoxla. Abanan eb li ralal xcßajol laj Dan queßxcamsiheb chi chßîchß li cristian ut queßxcßat lix tenamiteb.Hl FLaj Micaía quixqßue retal nak nabaleb li ralal xcßajol laj Dan ut incßaß quiraj pletic riqßuineb. Tîc quisukßi saß rochoch. Ut eb li ralal xcßajol laj Dan queßoc cuißchic chi xic.{kqFEb li ralal xcßajol laj Dan queßxye re: —Matchokin chic. Cuanqueb cuînk arin kßaxal joskßeb. Mâchikß xjoskßileb. Naru teßxtiquib pletic êriqßuin. Naru tatcamsîk lâat ut teßcamsîk ajcuiß chixjunileb lâ cuechßalal, chanqueb.bj?FLaj Micaía quixye reheb: —¿Ma incßaß ta biß xecßam lin dios li xinyîb lâin? ¿Ma incßaß ta biß xecßam chêrix laj tij li yô chi cßanjelac chicuu? ¿Cßaßut nak nequepatzß cue cßaßru nincßul? chan.PiFQueßxtauheb ut queßxjap reheb chixbokbaleb. Ut eb li ralal xcßajol laj Dan queßxsukßisi ribeb ut queßxye re laj Micaía: —¿Cßaßru nequecßul? ¿Cßaßut nak nequejap êre chikix? chanqueb.hFNajt ac xeßbêc nak laj Micaía quixbokeb li rech cabal re teßxic rochben chi pletic riqßuineb li ralal xcßajol laj Dan.kgQFQueßxqßue chi ubej eb li cocßal, li quetômk ut chixjunil li cßaßru cuan reheb ut queßcôeb.OfFLi cßaßru queßxye eb aßan quicuulac chiru laj tij. Joßcan nak quixchapeb li yîbanbil dios ut li efod joß ajcuiß li dios li queßxtakla xyîbanquil. Ut cô chirixeb li ralal xcßajol laj Dan.OeFUt eb aßan queßxye re: —Matchokin. Yoßo chikix. Lâo takaj nak tatcßanjelak chokß aj tij kiqßuin. Chanchanakat kayucuaß nak tatcuânk. ¿Ma incßaß ta biß us nak tatcßanjelak chokß aj tij chiruheb li jun chßûtal chi ralal xcßajol laj Israel chiru nak yôkat chi cßanjelac chiru jun cabal ajcuiß? chanqueb re.NdFNak laj tij quiril nak li ôb chi cuînk queßoc saß li rochoch laj Micaía ut yôqueb chixcßambal chixjunileb li yîbanbil dios ut li efod, quixye reheb: ¿Cßaßru yôquex chixbânunquil? chan.Ac}FUt eb li ôb chi aj qßuehol etal queßoc saß li rochoch laj Micaía ut queßxcßam lix efod ut queßxcßam ajcuiß lix dios yîbanbil riqßuin cheß joß ajcuiß li dios yîbanbil riqßuin plata. Queßxcßam chixjunil li yîbanbil dios. Ut laj tij xakxo saß li oquebâl rochbeneb li cuakib ciento chi soldado.$bCFNak yô chi cßulmânc aßin, eb li cuakib ciento chi soldado xcomoneb li ralal xcßajol laj Dan cuanqueb saß li oquebâl. Ac cauresinbileb re teßpletik.a FJoßcan nak queßoc saß li rochoch laj Micaía chi âtinac riqßuin li sâj cuînk aj levita. Ut queßxpatzß re chanru cuan.m`UFLi ôbeb chi cuînk li queßcôeb chi qßuehoc etal saß li naßajej Lais queßxye reheb lix comon: —Cßoxlahomak cßaßru têbânu xban nak saß li rochoch li cuînk aßan cuan jun li efod ut cuanqueb li yîbanbil dios. Ut cuan lix dios yîbanbil riqßuin cheß ut li ru yîbanbil riqßuin plata. ¿Cßaßru nequecßoxla? ¿Cßaßru takabânu? chanqueb._F Nak queßel aran queßcôeb saß lix naßajeb li ralal xcßajol laj Efraín, li tzûl ru. Ut queßcuulac saß li rochoch laj Micaía.^#F Queßcôeb ut eb li ralal xcßajol laj Dan ut queßxyîb lix muhebâleb nachß riqßuin li naßajej Quiriat-jearim li cuan saß xcuênt Judá saß xjayal li na-oc cuiß li sakße. Li naßajej aßan nequeßxye re: “Xnaßaj xmuhebâleb laj Dan” toj chalen anakcuan.G] F Joßcan nak queßcôeb li cuakib ciento chi cuînk xcomoneb li ralal xcßajol laj Dan. Queßel saß eb li tenamit Zora ut Estaol. Cuanqueb lix chßîchß re pletic riqßuineb nak queßcôeb.n\WF Tocuulak chi pletic riqßuineb chi mâcßaß saß xchßôleb li cuanqueb aran. Toxkatau jun nimla naßajej. Saß li naßajej aßan mâcßaß pâlt. Cuan ban chixjunil. Li Dios ac xkßaxtesi li naßajej aßan saß kukß, chanqueb.[F Eb li ôb chi cuînk queßxye: —Yoßkeb chi pletic riqßuineb li cuanqueb Lais. Xkaqßue retal chi us li naßajej. Aßan châbil naßajej. ¿Cßaßut nak tocanâk chi mâcßaß takabânu? Sêbahomak êrib. Yoßkeb chirêchaninquil li naßajej aßan, chanqueb.ZFLi ôb chi cuînk queßsukßi saß eb li tenamit Zora ut Estaol. Ut eb lix comon queßxpatzß reheb: —¿Cßaßru xeril chak? chanqueb.YFUt eb li ôb chi cuînk queßel aran ut queßcôeb saß li tenamit Lais. Nak queßcuulac aran, queßxqßue retal nak eb li tenamit cßojcßôqueb xchßôl. Chanchaneb laj Sidón. Cuanqueb saß xyâlal ut mâ ani nachßißchßißin reheb. Cuan chixjunil li cßaßruheb re. Najt xyânkeb riqßuineb laj Sidón. Ut incßaß nequeßlokßoc chi moco nequeßcßayin riqßuineb li jalaneb xtenamit.X9FLaj tij quichakßoc ut quixye reheb: —Naru nequexxic chi mâcßaß êcßaßux. Li Kâcuaß tâtenkßânk êre saß lê viaje yalak bar texxic, chan.vWgFUt eb li cuînk queßxye re: —Patzß re li Dios ma us tâêlk chiku li yôco chixbânunquil arin, chanqueb.uVeFLi sâj cuînk quixye: —Laj Micaía quixye cue nak tincßanjelak chiru chokß aj tij ut niquinixtoj, chan..UWFNak yôqueb chi nachßoc riqßuin li rochoch laj Micaía, queßrabi nak yô chi âtinac li sâj cuînk. Queßxqßue retal nak aßan aj Leví xban li râtinobâl. Nak queßcuulac queßxye re: —¿Cßaßru yôcat arin? ¿Ani xcßamoc chak âcue arin? ¿Cßaßru aj e nak cuancat arin? chanqueb.)TMFJoßcan nak eb li ralal xcßajol laj Dan queßxsicß ruheb ôb chi cuînk cauheb xchßôl saß xyânkeb ut queßxtaklaheb chixqßuebal retal chanru li naßajej. Queßxye reheb: —Ayukex ut qßuehomak chak retal chanru li naßajej, chanqueb. Queßel saß eb li tenamit Zora ut Estaol ut queßcôeb saß lix naßajeb li ralal xcßajol laj Efraín, li tzûl ru, ut queßxnumsi li kßojyîn saß li rochoch laj Micaía.oS [FSaß eb li cutan aßan toj mâcßaßak rey aran Israel. Eb li ralal xcßajol laj Dan yôqueb chixsicßbal lix naßajeb xban nak toj mâjiß nequeßxcßul lix naßajeb saß xyânkeb li cablaju xtêpaleb li ralal xcßajol laj Israel. RF Laj Micaía quixye: —Anakcuan li Kâcuaß tâosobtesînk cue xban nak jun aj levita yô chi cßanjelac chicuu joß aj tij, chan. QF Laj Micaía quixxakab li sâj cuînk chi cßanjelac chokß aj tij. Ut li sâj cuînk quicana chi cuânc saß rochoch laj Micaía.Laj Micaía quixye: —Anakcuan li Kâcuaß tâosobtesînk cue xban nak jun aj levita yô chi cßanjelac chicuu joß aj tij, chan.[P1F Quixcßul xchßôl laj levita ut quicana aran joß jun reheb li ralal laj Micaía.O{F Laj Micaía quixye re: —Canâkat cuiqßuin. Lâat tatcßanjelak chicuu chokß aj tij ut tâqßue innaßleb joß junak yucuaßbej. Tinqßue âcue lajêb chi tumin plata rajlal chihab ut tinqßue âcuakß ut tinqßue âtzacaêmk, chan laj Micaía.PNF Laj Micaía quixpatzß re: —¿Bar xatchal chak? chan. Li sâj cuînk quixye re: —Lâin laj levita. Xinchal chak Belén xcuênt Judá. Yôquin chixsicßbal junak innaßaj re tincuânk cuiß, chan.kMQFLi sâj cuînk aßan qui-el Belén ut yô chixsicßbal lix naßaj re tâcuânk cuiß. Nak yô chixsicßbal lix naßaj, quicuulac saß li rochoch laj Micaía li cuan saß lix naßajeb li ralal xcßajol laj Efraín, li tzûl ru.L7FSaß eb li cutan aßan jun li sâj cuînk aj levita cuan saß li tenamit Belén xcuênt Judá, usta aßan mâcuaß tzßakal ralal xcßajol laj Judá.KFSaß eb li cutan aßan li junjûnk queßxbânu li cßaßru queßraj xbânunquil xban nak mâcßaß junak rey chi taklânc saß xbêneb.bJ?FSaß li rochoch laj Micaía quicuan jun li naßajej re xlokßoninquil lix dioseb. Quixyîb jun li efod ut quixyîbeb ajcuiß lix dios. Ut quixxakab jun li ralal chi cßanjelac chokß aj tij chiruheb li yîbanbil dios.{IqFLaj Micaía quixqßue li tumin re lix naß. Ut lix naß quixqßue cuib ciento li tumin plata re jun aj tenol chßîchß re nak tixyîb lix dios cheß ut tixletz li plata chiru. Ut li yîbanbil dios aßan quiqßueheß saß rochoch laj Micaía. HFUt laj Micaía quixkßaxtesi li tumin re lix naß. Ut li naßbej quixye: —Relic chi yâl nak li tumin ac xinkßaxtesi re li Kâcuaß saß xcßabaß lin yum re xyîbanquil indios. Tinqßue chi yîbâc indios cheß ut li ru yîbanbilak riqßuin plata, chan.`G;FLaj Micaía quixye re lix naß: —Nak qui-elkßâc châcuu li jun mil riqßuin jun ciento chi tumin plata, lâat xatzßâma mâusilal saß xbên li ani qui-elkßan re. Lâin xin-elkßan re lâ tumin. Cueß li tumin cuan cuiqßuin. Anakcuan tinkßaxtesi âcue, chan. Ut li naßbej quixye: —Li Kâcuaß Dios taxak chi-osobtesînk âcue, chan.pF ]FQuicuan jun li cuînk aj Micaía xcßabaß saß lix naßajeb li ralal xcßajol laj Efraín, li tzûl ru.E7FEb li rîtzßin ut eb li rechßalal laj Sansón queßxcßam li camenak ut queßxmuk saß li naßajej li mukbil cuiß laj Manoa lix yucuaß. Li muklebâl aßan nacana saß xyi li cuib chi tenamit Zora ut Estaol. Laj Sansón quicßamoc be chiruheb laj Israel chiru junmay chihab.D!FUt laj Sansón quixjap re chi cau ut quixye: —Anakcuan chincâmk cuochbeneb laj filisteo, chan. Quixtiquisi chi kßaxal cau li cab ut quitßaneß saß xbêneb li nequeßtaklan saß xbêneb laj filisteo, joß ajcuiß saß xbêneb chixjunileb li tenamit li cuanqueb aran. Saß xcamic laj Sansón kßaxal nabaleb li cristian quixcamsi chiruheb li quixcamsi nak toj yoßyôk.Eb li rîtzßin ut eb li rechßalal laj Sansón queßxcßam li camenak ut queßxmuk saß li naßajej li mukbil cuiß laj Manoa lix yucuaß. Li muklebâl aßan nacana saß xyi li cuib chi tenamit Zora ut Estaol. Laj Sansón quicßamoc be chiruheb laj Israel chiru junmay chihab.kCQFUt laj Sansón quixtiquisi chi cau li cuib chi okech li cuan saß xyi li cab. Eb li okech aßan, aßaneb li nequeßcûtun re li cab. Riqßuin lix nim ukß quixtiquisi jun li okech ut riqßuin lix tzße quixtiquisi li jun chic.,BSFLaj Sansón quitijoc ut quixye re li Kâcuaß: —At nimajcual Dios, chacuil taxak xtokßobâl cuu ut chinâtenkßa taxak. Chaqßue taxak inmetzßêu usta yal jun sut raj chic re nak tinqßue rêkaj chi junaj cua reheb laj filisteo li raylal xeßxbânu cue nak queßrisi li xnakß cuu, chan.A7FNabaleb li cristian cuanqueb chi saß li cab, joß cuînk, joß ixk. Cuanqueb ajcuiß chixjunileb li nequeßtaklan saß xbêneb laj filisteo. Numenak tana oxib mil chi cristian cuanqueb saß xcab tasal li cab yôqueb chirilbal li cßaßru yôqueb chixbânunquil re laj Sansón."@?FUt laj Sansón quixye re li al li yô chi chßilônc re: —Qßue li cuukß chiruheb li rokechal li cab li nacûtun re. Nacuaj tinhilânk chiruheb, chan.?/FCßajoß nak queßsahoß saß xchßôleb li tenamit ut queßxye: —Cßamomak chak laj Sansón. Aßan tixqßue xsahil kachßôl, chanqueb. Ut queßrisi laj Sansón saß tzßalam ut queßoc chixseßenquil ut chixhobbal. Ut queßxxakab saß xyi cuib li rokechal li nimla cab. >FNak queßril ru laj Sansón, eb li tenamit queßxlokßoni laj Dagón lix dioseb, ut queßxye: —Li kadios xkßaxtesi saß kukß laj Sansón, li xicß na-iloc ke. Aßan li quicamsin reheb nabal li kacomon ut aßan ajcuiß quisachoc re li katenamit, chanqueb.=)FQueßxchßutub ribeb chi ninkßeîc chixjunileb li nequeßtaklan saß xyânkeb laj filisteo. Queßmayejac chiru laj Dagón lix dioseb ut queßsahoß saß xchßôleb. Ut queßxye: —Laj Dagón li kadios quixkßaxtesi saß kukß laj Sansón li xicß na-iloc ke, chanqueb.i<MFUsta ac besbil li rismal, abanan nak cuan saß tzßalam quixtiquib cuißchic chamocß li rismal.m;UFEb laj filisteo queßxchap laj Sansón. Queßrisi li xnakß ru ut queßxcßam aran Gaza ut queßxqßue saß tzßalam. Queßxbacß riqßuin cadena ut queßxqßue aßan chi trabajic chi cau saß li molino li cuan saß li tzßalam.f:GFUt quixye re: —At Sansón, xeßchal laj filisteo châchapbal, chan. Nak qui-aj ru laj Sansón quixye: —Tinêlelik chiruheb joß ninbânu rajlal, chan. Abanan incßaß quixqßue retal nak ac xcanabâc xban li Kâcuaß.|9sFUt li ixk quixqßue chi cuârc laj Sansón chi ruch raß. Ut quixbok jun li cuînk re tixbes li rismal. Quixset li rismal li tzßulbil chi cuukub jôb. Ut mâcßaß chic xmetzßêu quicana laj Sansón. Lix Dalila qui-oc chixhobbal laj Sansón.+8QFLix Dalila quixqßue retal nak laj Sansón quixye lix yâlal re. Joßcan nak quixtakla xbokbaleb li nequeßtaklan saß xyânkeb laj filisteo ut quixye reheb: —Châlkex anakcuan xban nak laj Sansón ac xchßolob chicuu chixjunil lix yâlal. Anakcuan ninnau cßaßut nak kßaxal cau rib, chan. Ut eb li nequeßtaklan saß xyânkeb laj filisteo queßcôeb riqßuin lix Dalila. Queßxcßam li tumin li queßxyechißi re.7FUt quixye lix yâlal re: —Lâin mâ jun sut quibeseß injolom xban nak lâin aj nazareo. Ac kßaxtesinbilin re li Dios nak toj mâjiß ninyoßla. Cui tâbesekß li cuismal, mâcßaß chic inmetzßêu tincanâk. Chanchanakin chic joß chixjunileb li cuînk, chan.;6qFLix Dalila rajlal yô chixchßißchßißinquil laj Sansón ut yô chixpatzßbal re nak tixye re chanru nak cuan xmetzßêu toj retal quititzß rabinquil ut incßaß chic quixcuy.j5OFUt lix Dalila quixye re laj Sansón: —¿Cßaßut nak nacaye cue nak niquinâra? Lâat moco lâin ta niquinâcßoxla xban nak ac xinâbalakßi oxib sut ut toj mâjiß ajcuiß nacaye cue cßaßut nak kßaxal cau âcuib, chan.t4cFNak yô chi cuârc, quixchap chi us riqßuin lix cheßel lix quemleb. Ut quixjap re: —At Sansón, xeßchal laj filisteo châchapbal, chan. Ut laj Sansón qui-aj ru, ut quixmichß li cheß li chapcho cuiß li rismal rochben li tßicr.3{F Lix Dalila quixye re: —Toj yôcat ajcuiß chinbalakßinquil ut yôcat chi ticßtißic. Ye cue lix yâlal. ¿Chanru naru tatinbacß? chan. Laj Sansón quixye re: —Cui lâat tâquem li cuukub jôb li cuismal saß li tßicr ut tâchßic chi cau saß chßochß riqßuin lix cheßel lâ quemleb, mâcßaßak chic inmetzßêu. Chanchanakin chic joß chixjunileb li cuînk, chan. Joßcan nak lix Dalila quixcuartesi laj Sansón. Quixchap li cuukub jôb li rismal laj Sansón ut quixquem rochben lix tßicr.F2F Ut lix Dalila quixsicß li laso toj acß ut quixbacß laj Sansón. Tojoßnak quixye: —At Sansón, xeßchal laj filisteo châchapbal, chan. Ac cuanqueb aj filisteo mukmûqueb chak saß li rochoch lix Dalila roybeninquil nak teßxchap laj Sansón. Abanan laj Sansón quixtßupi li laso. Chanchan nokß nak quixtßupi.<1sF Laj Sansón quixye re: —Cui tineßxbacß riqßuin li laso li toj acß, li toj mâjiß ocsinbil, mâcßaßak chic inmetzßêu. Chanchanakin chic joß chixjunileb li cuînk, chan.0+F Lix Dalila quixye re laj Sansón: —Yôcat chinbalakßinquil. Ticßtiß li xaye cue. Bânu usilal, ye cue chanru nak târûk âbacßbal, chan.O/F Ac cuanqueb cuînk mukmûqueb saß rochoch lix Dalila nak quixbacß laj Sansón. Quixjap re chixyebal: —At Sansón, xeßchal laj filisteo châchapbal, chan. Abanan laj Sansón quixtßupi lix cßâmal li tzimaj. Chanchan cßatbil cßâm nak queßtßupeß. Ut incßaß ajcuiß queßxnau chanru nak kßaxal cau rib laj Sansón.3.aFUt eb li nequeßtaklan saß xbêneb laj filisteo queßxcßam cuukub chi xcßâmal li tzimaj li toj mâjiß chaki ut queßxqßue re lix Dalila re nak tixbacß laj Sansón.$-CFLaj Sansón quixye: —Cui tineßxbacß riqßuin cuukub chi xcßâmal li tzimaj li toj mâjiß chaki, lâin mâcßaßak chic inmetzßêu, chan laj Sansón.I, FJoßcan nak lix Dalila quixye re laj Sansón: —Bânu usilal, ye cue cßaßut nak kßaxal cau âcuib. Cui cuan anihak târaj âbacßbal re tânumtâk saß âbên, ¿chanru nak tixbânu? chan.n+WFEb li nequeßtaklan saß xbêneb laj filisteo queßxye re lix Dalila: —Balakßi laj Sansón re nak tixye âcue cßaßut nak kßaxal cuan xmetzßêu ut chanru nak târûk tonumtâk saß xbên re nak takachap ut takabacß. Cui tâye ke, lâo takaqßue âtumin. Jun mil riqßuin jun ciento chi tumin plata takaqßue âcue chikajûnkal, chanqueb laj filisteo.*FUt mokon chic cô xchßôl laj Sansón chirix jun li ixk cuan saß li ru takßa aran Sorec. Li ixk aßan xDalila xcßabaß.L)FAbanan laj Sansón incßaß quicuar chixjunil li kßojyîn. Quicuacli ban saß tuktu kßojyîn. Nak qui-el aran quixnumeßcßam lix puertil li oquebâl re li tenamit, rech xiquic li rokechal ut li chßîchß li natzßapoc re. Quixqßue saß xbên xtel ut quixcßam saß li tzûl li cuan saß xcaßyabâl li tenamit Hebrón."(?FEb li cuanqueb Gaza queßrabi resil nak laj Sansón cuan saß li tenamit aßan. Queßxsut li naßajej li cuan cuiß ut chixjunil li cutan yôqueb chixcßacßalenquil li oquebâl re li tenamit. Chiru li kßojyîn queßoc chi hilânc. Queßxcßoxla nak toj tâsakêuk nak teßxcamsi.' FSaß jun li cutan cô laj Sansón saß li tenamit Gaza. Quiril jun li ixk xcomoneb li nequeßxcßayi ribeb ut cô chi cuârc riqßuin.&FUt laj Sansón yô chi taklânc saß xbêneb laj Israel chiru junmay chihab nak cuanqueb rubel xcuanquil eb laj filisteo.x%kFTojoßnak li Dios quixqßue chi êlc haß saß li jul li cuan aran Lehi. Qui-ucßac laj Sansón ut quicßojla xchßôl. Xban aßan, En-hacore quiqßueheß chokß xcßabaß li yußam haß aßan. Toj cuan ajcuiß li yußam haß aßan aran anakcuan.Ut laj Sansón yô chi taklânc saß xbêneb laj Israel chiru junmay chihab nak cuanqueb rubel xcuanquil eb laj filisteo.w$iFCßajoß nak tâchakik re laj Sansón nak quixye re li Kâcuaß: —Xinâtenkßa chi numtâc saß xbêneb laj filisteo. Ut anakcuan, ¿ma tinâcanab chi câmc xban chaki el ut tineßxcßam eb laj filisteo, li incßaß nacateßxpâb? chan.w#iFChirix aßan quixtzßek xbakel xcâlam re li bûr. Ut quixqßue chokß xcßabaß li naßajej aßan Ramat-lehi.."WFLaj Sansón quibichan ut quixye: —Riqßuin xbakel xcâlam re bûr quincamsi jun mil chi cuînk. Riqßuin xbakel xcâlam re jun li bûr xincanabeb chi tûbtu, chan.!!FLaj Sansón quixtau jun xbakel xcâlam re bûr toj rax bak. Quixchap ut chiru aßan quixcamsiheb jun mil chi cuînk xcomoneb laj filisteo.0 [FNak queßxcßam aran Lehi, eb laj filisteo japjôqueb re nak queßcôeb chixcßulbal laj Sansón. Abanan lix musikß li Kâcuaß quichal riqßuin laj Sansón ut quixqßue xmetzßêu. Joßcan nak laj Sansón quixtßupi li laso li bacßbo cuiß li rukß. Chanchan cßatbil li cßam nak quixtßupi.>wF Queßxye re: —Incßaß tatkacamsi. Caßaj cuiß tatkabacß ut tatkakßaxtesi saß rukßeb, chanqueb. Ut queßxbacß riqßuin cuib li laso toj acß ut queßrisi saß li ochoch pec.-UF Xeßxye re: —Xochal châchapbal re nak tatkakßaxtesi reheb laj filisteo, chanqueb. Laj Sansón quixye reheb: —¿Ma tzßakal yâl nak incßaß tinêcamsi? chan.PF Oxib mil li cuînk xcomoneb laj Judá queßcôeb saß li ochoch pec aran Etam chi âtinac riqßuin laj Sansón. Queßxye re: —¿Ma incßaß nacanau nak eb laj filisteo nequeßtaklan saß kabên? ¿Cßaßut nak xabok raylal saß kabên? chanqueb. Ut laj Sansón quixye: —Lâin xinbânu reheb joß xeßxbânu cue lâin, chan.ueF Eb laj Judá li cuanqueb Lehi queßxpatzß reheb: —¿Cßaßut nak xexchal chi pletic kiqßuin? chanqueb reheb. Ut eb laj filisteo queßxye: —Xochal chixchapbal laj Sansón re nak takaqßue chixtoj li incßaß us xbânu ke, chanqueb. F Ut eb laj filisteo queßcôeb Judá. Aran queßxyîb lix muhebâleb ut queßxjeqßui ribeb ut queßcuulac toj saß li naßajej Lehi.(KFQui-oc chi pletic riqßuineb ut quixcamsi nabaleb. Chirix aßan, laj Sansón cô chi cuânc saß jun li ochoch pec saß li sakônac cuan saß li naßajej Etam.9FLaj Sansón quixye reheb: —Xban nak xebânu aßan, relic chi yâl ninye êre nak lâin incßaß tâsahokß inchßôl toj tinqßue rêkaj êre, chan.QFEb laj filisteo queßxpatzßi ani xbânun re aßan. Ut quiyeheß reheb nak aßan laj Sansón lix hiß li cuînk laj Timnat xtenamit. Quixcßat li racuîmkeb xban nak quiqßueheß li rixakil re li ramîg xban li yucuaßbej. Ut eb laj filisteo queßcôeb ut queßxcßat li yucuaßbej ut queßxcßat ajcuiß li rixakil laj Sansón.|sFQuixloch xxamlel li chaj ut quirachßabeb li yac saß li naßajej li aubil cuiß lix trigo eb laj filisteo. Ut quixcßat li trigo li ac sicßbil, joß ajcuiß li toj mâjiß sicßbil. Ut quicßat ajcuiß li uvas joß eb ajcuiß li cheß olivo.!FUt laj Sansón cô ut quixchap oxib ciento li yac. Quixbacß saß caßcab riqßuin xyeheb ut quixbaqßueb ajcuiß li chaj chiru lix yeheb.ueFLaj Sansón quixye re: —Lâin mâcßaß inmâc cui cßaßru incßaß us tinbânu reheb laj filisteo, chan. FQuixye re laj Sansón: —Saß inchßôl lâin nak incßaß chic nacacuaj ru lâ cuixakil. Joßcan nak xinqßue re lâ cuamîg. Abanan cuan li rîtzßin naru tâcßam chokß rêkaj. ¿Ma incßaß ta biß kßaxal chßinaßus li rîtzßin chiru aßan? chan.  FMokon chic saß xkßehil li sicßoc trigo, cô laj Sansón chirilbal li rixakil. Quixcßam jun li chßina chibât re tixsi re. Quixye re lix yucuaß li rixakil: —Tincuaj xic saß cab riqßuin li cuixakil, chan. Abanan li yucuaßbej incßaß quixcanab chi oc.lSFUt li rixakil laj Sansón quiqßueheß re li cuînk li quixcßoxla laj Sansón nak tzßakal ramîg.r_FUt lix musikß li Kâcuaß quichal riqßuin laj Sansón ut quixqßue xmetzßêu. Cô saß li tenamit Ascalón. Aran quixcamsi lajêb xcaßcßâl chi cuînk ut quixcßam li châbil akß li cuan chirixeb. Ut coxqßue li rakß reheb li cuînk li queßyehoc cßaßru lix yâlal li serakß li quixye. Chirix aßan cô cuißchic saß rochoch ut cßajoß lix joskßil xban li cßaßru quicßulman.Ut li rixakil laj Sansón quiqßueheß re li cuînk li quixcßoxla laj Sansón nak tzßakal ramîg.W)FSaß xcuuk li cutan nak toj mâjiß na-oc li kßojyîn, eb li cuînk queßxye re laj Sansón: —¿Cßaßru kßaxal quiß chiru li xyaßal cab? ¿Cßaßru mas cau rib chiru li cakcoj? chanqueb. Laj Sansón quixye reheb: —Cui ta incßaß xeqßue chi cßanjelac lin tukß ix bâc, incßaß raj xenau xsumenquil li serakß aßan, chan.ueFChiru cuukub cutan yô chi yâbac li ixakilbej nak yô li ninkße toj retal nak saß xcuuk li cutan laj Sansón quixye re cßaßru xyâlal xban nak incßaß naxcanab xpatzßbal. Nak ac xnau, li ixk coxye xyâlal reheb li rech tenamitil.ymFJoßcan nak li rixakil laj Sansón tâyâbak nak cô riqßuin lix bêlom ut quixye re: —Incßaß niquinâra. Xicß ban niquinâcuil. Xaye jun li serakß chßaßaj xtaubal ru reheb li cuech tenamitil ut incßaß xaye cue cßaßru xyâlal, chan. Laj Sansón quixye re: —Chi moco lin naß inyucuaß xinye lix yâlal reheb. ¿Ma tojaß ta chic lâat tinye âcue? chan.G  FSaß xcâ li cutan queßcôeb riqßuin li rixakil laj Sansón ut queßxye re: —Ye re lâ bêlom nak tixye âcue cßaßru xyâlal li serakß aßan ut tâye ke lâo. Cui incßaß naxbânu, takacßat li rochoch lâ yucuaß ut tatkacßat ajcuiß lâat. ¿Ma xoêbok arin re xmakßbal chiku li cßaßru cuan ke? chanqueb.x kFLaj Sansón quixye reheb: —Saß xsaß li nacuaßac quichal li nacuaßeß. Ut saß xsaß li kßaxal cau rib quichal li quiß, chan. Ac xnumeß oxib cutan ut eb li sâj cuînk aßin mâjiß nequeßxtau ru cßaßru xyâlal li serakß aßan.& GF Cui lâex incßaß têye cue cßaßru xyâlal li tinye êre, tento nak lâex têqßue cue lajêb xcaßcßâl li châbil akßej ut lajêb xcaßcßâl li châbil tßicr lino, chan laj Sansón. Ut queßxye re: —Ye ke li serakß aßan, li chßaßaj xtaubal ru. Nakaj rabinquil, chanqueb. +F Laj Sansón quixye reheb: —Lâin tinye êre jun li serakß chßaßaj xtaubal ru. Cui lâex têye cue cßaßru lix yâlal chiru li cuukub cutan nak yôco chi ninkßeîc, lâin tinqßue junjûnk lê rakß lino, ut tinqßue ajcuiß junjûnk lê châbil akß re li ninkße. F Nak eb laj filisteo queßxqßue retal li ninkße, queßxtakla lajêb xcaßcßâl li sâj cuînk riqßuineb saß li ninkße.5F Lix yucuaß cô saß rochoch li ixk ut laj Sansón quixbânu jun li ninkße aran joß cßaynakeb xbânunquil li sâj cuînk li oqueb re chi sumlâc.F Quirisi li xyaßal cab riqßuin rukß ut yô chixloubal nak yô chi xic. Nak quixtauheb lix naß xyucuaß, quixqßue li xyaßal cab reheb aßan. Ut queßxlou ajcuiß eb aßan, abanan laj Sansón incßaß quixye reheb nak xrisi saß xsaß li cakcoj li quixcamsi.zoFNak quinumeß cuib oxib cutan, laj Sansón cô chi sumlâc riqßuin li ixk. Nak yô chi xic, quinumeßril li cakcoj camenak. Nak quicuulac aran, quixqßue retal nak saß xsaß li cakcoj camenak cuan xsoc li cßap ut cuan ajcuiß xyaßal cab.hKFChirix aßan laj Sansón cô chi âtinac riqßuin li ixk ut li ixk quicuulac chiru laj Sansón.3aFLix musikß li Kâcuaß quichal riqßuin laj Sansón ut quixqßue xmetzßêu. Joßcan nak laj Sansón quixchap li cakcoj ut quixpedasi riqßuin rukß. Chanchan jun li chßina chibât chiru. Ut laj Sansón cô cuißchic riqßuin lix naß xyucuaß, abanan incßaß quixye reheb li cßaßru quixbânu._9FJoßcan nak laj Sansón cô Timnat rochbeneb lix naß xyucuaß. Nak yôqueb chi numecß saß xnaßaj li acuîmk uvas, laj Sansón quirabi jun li cakcoj sâj yô chixjapbal re ut yô chi châlc riqßuin laj Sansón.#FLix naß xyucuaß incßaß nequeßxnau nak li Kâcuaß yô chixcßutbal li ixk aßan chiru laj Sansón. Saß eb li cutan aßan eb laj filisteo yôqueb chi taklânc saß xbêneb laj Israel ut li Kâcuaß yô chixsicßbal chanru nak eb laj Israel teßpletik riqßuineb.saFUt lix naß xyucuaß queßxye re: —¿Cßaßut nak tatxic xsicßbal lâ cuixakil saß xyânkeb li incßaß nequeßxpâb li Dios? ¿Ma mâcßaß ta biß ixk saß kayânk lâo? ¿Ma mâcßaß ta biß ixk saß li katenamit? chanqueb. Abanan laj Sansón quixye cuißchic reheb: —Aß li ixk aßan, aßan li nacuulac chicuu. Têtzßâma aßan chokß cuixakil, chan.=uFCô cuißchic saß rochoch ut quixye re lix naß ut lix yucuaß: —Xcuil ru jun li sâj ixk aj filisteo aran Timnat. Nintzßâma chêru nak têtzßâma chak chokß cuixakil, chan.w kFSaß jun li cutan laj Sansón cô saß li tenamit Timnat. Ut aran quiril jun li sâj ixk xcomoneb laj filisteo.f~GF Ut lix musikß li Kâcuaß li Dios qui-oc chirecßasinquil xchßôl laj Sansón nak cuan saß li naßajej li cuanqueb cuiß lix muhebâleb li ralal xcßajol laj Dan, li cuan saß xyiheb li cuib chi tenamit Zora ut Estaol.q}]F Ut li ixk quicuan jun lix cßulaßal têlom. Aj Sansón quixqßue chokß xcßabaß. Li cßulaßal quiniman ut li Kâcuaß qui-osobtesin re.Ut lix musikß li Kâcuaß li Dios qui-oc chirecßasinquil xchßôl laj Sansón nak cuan saß li naßajej li cuanqueb cuiß lix muhebâleb li ralal xcßajol laj Dan, li cuan saß xyiheb li cuib chi tenamit Zora ut Estaol./|YF Abanan li rixakil quixye re: —Incßaß tocâmk. Cui ta li Dios kacamsinquil târaj, incßaß raj xcßul li kacßatbil mayej chi moco quixcßul raj li mayej li xkaqßue. Ut incßaß raj xcßutbesi chiku chixjunil li cßaßak re ru aßin, ut incßaß raj xye ke li cßaßru tâcßulmânk, chan.f{GF Laj Manoa quixye re li rixakil: —Relic chi yâl nak tocâmk xban nak xkil ru li Dios, chan.Az}F Laj Manoa quixqßue retal nak aßan x-ángel li Kâcuaß. Chalen aßan lix ángel li Dios incßaß chic quixcßutbesi rib chiruheb, chi moco chiru li cuînk, chi moco chiru li rixakil.Sy!F Nak yô chi cßatc li mayej saß li artal, laj Manoa ut li rixakil queßril lix ángel li Dios yô chi takecß saß choxa saß xxamlel li mayej. Laj Manoa ut li rixakil queßxhupub ribeb saß chßochß.dxCF Joßcan nak laj Manoa quixcßam li chibât ut quixcßam ajcuiß li ru li racuîmk ut quixmayeja saß xbên jun li pec chiru li Kâcuaß Dios. Ut li Kâcuaß quixcßutbesi jun li milagro chiruheb laj Manoa ut li rixakil.'wIF Lix ángel li Kâcuaß quixye re: —¿Cßaßut nak tâcuaj tânau ani incßabaß? Lâat incßaß naru tânau xban nak lin cßabaß lâin kßaxal lokß, chan.~vwF Quixye laj Manoa re: —Ye ke ani âcßabaß re nak takabantioxi châcuu nak tâcßulmânk li cßaßru xaye ke, chan. uF Abanan li ángel quixye re: —Usta tincanâk êriqßuin junpâtak, incßaß tintzaca li cßaßru nacayîb. Abanan cui nacacuaj xbânunquil, tâmayeja li xul aßan chiru li Kâcuaß, chan. Laj Manoa incßaß quixnau nak li cuînk aßan x-ángel li Kâcuaß.t9F Ut laj Manoa quixye re lix ángel li Kâcuaß: —Matxic cuan. Oybeni cuan junpâtak re nak takachik junak li chibât ut takaqßue xtibel âcua, chan.sF Incßaß naru tixtzaca li cßaßru yîbanbil riqßuin li ru li uvas. Incßaß naru târucß li vino chi moco târucß li haß li nacaltesin. Chi moco tixtzaca li naxye saß li chakßrab nak incßaß naru xtzacanquil. Tixbânu chixjunil li xinye re, chan li ángel.sraF Lix ángel li Dios quixye re: —Tento nak lâ cuixakil tixbânu chi tzßakal re ru chixjunil li xinye re.q)F Laj Manoa quixye re: —Nak tâcuulak xkßehil xyoßlajic li cßulaßal li xaye, ¿chanru nak takaqßuiresi? Ut, ¿chanru nak tâcuânk? chan.8pkF Laj Manoa cô chirix li rixakil chirilbal li cuînk. Ut quixye re: —¿Ma lâat li cat-âtinac riqßuin li cuixakil? chan. Ut lix ángel li Kâcuaß Dios quixye: —Lâin.—%oEF Cô saß junpât li ixakilbej chixbokbal lix bêlom. Quixye re: —Quim. Xcßulun cuißchic li cuînk li quiâtinac cuiqßuin saß li cutan quinumeß, chan.Vn'F Ut li Dios quixsume lix tij laj Manoa. Saß jun li cutan nak li ixakilbej cuan saß cßalebâl xjunes, lix ángel li Kâcuaß quixcßutbesi cuißchic rib chiru. Abanan laj Manoa lix bêlom mâ ani rochben.mF Ut laj Manoa quitijoc ut quixye re li Kâcuaß: —At Kâcuaß, at inDios, nintzßâma châcuu nak tâtakla cuißchic li cuînk aßan. Chicßulûnk taxak kiqßuin re nak tixchßolob chiku chanru takabânu riqßuin li cßulaßal li tâyoßlâk, chan.l-F Aßan quixye cue nak tâcuânk jun incßulaßal chßina têlom. Quixye ajcuiß cue nak chalen anakcuan incßaß tin-ucßak vino chi moco tincuucß li cßaßru nacaltesin ut incßaß tintzaca li cßaßak re ru incßaß naru xtzacanquil joß quixye li Dios, xban nak li cßulaßal li tâyoßlâk aj nazareo. Kßaxtesinbilak re li Kâcuaß chalen saß xyoßlajic ut toj chalen nak tâcâmk, chan li ixk.Ik F Ut li ixk quixserakßi re lix bêlom li cßaßru quiyeheß re xban li ángel. Quixye re: —Jun li cuînk taklanbil xban li Dios xcuulac cuiqßuin. Cßajoß nak x-oc incßaßux xban. Joß li aßan x-ángel li Kâcuaß nak xcuil, ut lâin incßaß xinpatzß re bar xchal chak ut ani, chi moco aßan xye cue ani xcßabaß.{jqF Tâcuânk jun lâ cßulaßal têlom. Incßaß tâbesmânk rismal, xban nak chalen saß xyoßlajic li cßulaßal aßan aj nazareo. Ac kßaxtesinbil re li Dios ut aßan tâoc chi coloc reheb laj Israel saß rukßeb laj filisteo, chan li ángel.i9F Incßaß tat-ucßak vino chi moco li cßaßak re ru nacaltesin ut incßaß tâtzaca li cßaßak re ru li quixye li Dios nak incßaß naru xtzacanquil.mhUF Jun x-ángel li Kâcuaß quixcßutbesi rib chiru li ixk ut quixye re: —Lâat mâ jun âcocßal cuanjenak xban nak incßaß nacatqßuiresin. Abanan anakcuan tatcanâk chi yaj aj ixk ut tâcuânk jun âcßulaßal chßina têlom. c~}|{zcyxwvv8utsrr8qqpronmll k8jimhgffheecpbaa`._i^^.]]9\[[7ZYXWWVQUTSS.R~QIPPONFLtLKgJSIYHRG_FkELDCBBA@@??N>=f<;/:9f887F6I543322H1140l/~..-S,s+8*S)-'^&2%$#a"a!! !&<aWMh Ay 3  K -<A\cyPUt lix Noemí quixpatzß re: —¿Bar xatcuulac chixsicßbal lâ cebada anakcuan? Kßaxal nabal xacßam chak. Osobtesinbil taxak li ani x-iloc chak xtokßobâl âcuu, chan. Ut lix Rut quixserakßi re lix Noemí ani aj iqßuin quicuulac chixsicßbal lix cebada. Quixye re: —Laj êchal re li chßochß li xincuulac cuiß chixsicßbal incebada, aßan aj Booz xcßabaß, chan.BPQuixcßam li joß qßuial quixxoc ut cô saß rochoch lix Noemí. Lix Noemí quixqßue retal li joß qßuial quixxoc. Ut lix Rut quixqßue ajcuiß re li relaß lix tzacaêmk li quixxoc.,SPAc ecuu chic chi us nak quixcanab xxocbal lix cebada lix Rut. Tojoßnak quixten ru li joß qßuial quixxoc. Ut numenak na caßcßâl libra li ru li cebada quixxoc._~9PChecanabak jûnk jôbak aran re nak aßan tixxoc ut mâcßaß têye re, chan laj Booz.w}iPUt chirix aßan qui-oc cuißchic lix Rut chixxocbal xcebada. Ut laj Booz quixye reheb lix môs: —Canabomak li ixk aßan chixxocbal caßchßinak re saß xyânkeb li ac bacßbo chi jôb ut mâcßaß têye re, re nak incßaß tâxutânâk.|PNak quicuulac x-ôril li cuaßac, laj Booz quixbok lix Rut ut quixye re: —Quim arin chi cuaßac, chan re. Cueß li cua. Cuaßin. Tzßa lâ cua saß li vinagre li cuan saß li secß aßin, chan. Ut lix Rut quichunla chixcßatkeb laj sicßol cebada ut laj Booz quixqßue lix tzacaêmk. Lix Rut quicuaßac toj retal quicßojla xchßôl ut toj cuan relaß lix tzacaêmk li quicana.w{iP Lix Rut quichakßoc ut quixye re: —Kßaxal châbilat, at Kâcuaß. Saß xyâlal xat-âtinac cuiqßuin ut xacßojob inchßôl. Xacuil xtokßobâl cuu usta lâin moco incßulub ta xban nak lâin mâcuaßin jun xcomoneb lâ môs ixk, chan.mzUP Aß taxak li Kâcuaß chi-osobtesînk âcue. Aß taxak li Kâcuaß, lix Dioseb laj Israel, chikßajcâmûnk âcue riqßuin li yôcat chixbânunquil. Rubel rok rukß aßan xakßaxtesi âcuib ut xacßojob âchßôl riqßuin, chan.y/P Quichakßoc laj Booz ut quixye re: —Ac cuabiom resil nak kßaxal châbilat riqßuin lix Noemí chalen nak xcam lâ bêlom. Xacanabeb chak lâ naß âyucuaß ut xacanab chak lâ tenamit ut xatchal arin chi cuânc saß xyânkeb li tenamit li incßaß ânauhom ruheb junxil.5xeP Lix Rut quixxulub lix jolom ut quixcuikßib rib chiru ut quixye re: —Kâcuaß, lâin mâcuaßin aj arin. Jalan lin tenamit. ¿Cßaßut nak nacacuil xtokßobâl cuu? chan.+wQP Chaqßue retal li naßajej bar ac xeßsicßoc cuiß. Aran tatxic lâat chixsicßbal âcue. Ac xinye reheb lin môs nak incßaß tateßxchßißchßißi. Ut cui nachakic âcue, tatxic bar cuanqueb cuiß li cuc ut chacuucß âcue li haß li ac xeßrisi chak lin môs, chan laj Booz re lix Rut.7viPUt laj Booz quixye re lix Rut: —At Kanaß, abi li cßaßru tinye âcue. Mâ bar chic tatxic chixsicßbal âcebada; caßaj cuiß arin. Arin tatcuânk rochbeneb lin môs ixk.Yu-PAßan xtzßâma chicuu nak tincanab re tixxoc caßchßinak xcebada chirixeb laj sicßol cebada. Cau yô chi cßanjelac chalen nak xtiquib ekßela toj chalen anakcuan. Junpât ajcuiß xhilan, chan re laj Booz.*tOPLi môs li na-iloc re li cßanjel quichakßoc ut quixye re: —Li ixk aßan aj Moab. Aßan li quichal chirix lix Noemí nak quisukßi chak saß li naßajej Moab.Ws)PLaj Booz quixpatzß re li na-iloc re li cßanjel: —¿Ani li ixk aßan? chan.r)PSaß li hônal aßan laj Booz quicßulun chak Belén ut quixqßue xsahil xchßôleb laj sicßol cebada ut quixye reheb: —Li Kâcuaß taxak chicuânk êriqßuin, chan. Ut eb aßan queßchakßoc ut queßxye re: —Li Kâcuaß taxak chi-osobtesînk âcue lâat, chanqueb.9qmPUt lix Rut cô saß li naßajej yôqueb cuiß chi sicßoc cebada. Incßaß naxnau nak laj êchal re li chßochß, aßan laj Booz li rechßalal laj Elimelec li quicam aran Moab.p+PSaß jun li cutan lix Rut quixye re lix Noemí: —Tincuaj raj xic chixxocbal caßchßinak li cebada li natßaneß chiruheb laj xocol cebada. Lâin tinxocok chirixeb li ani teßcßuluk cue saß xyâlal, chan. Ut lix Noemí quichakßoc ut quixye: —Us. Ayu, at incoß.—wo kPCuan jun li cuînk rechßalal lix bêlom lix Noemí. Li cuînk aßan biom ut cuan xcuanquil. Aj Booz xcßabaß.Gn  PQuisukßi ut lix Noemí saß lix tenamit rochben li ralib li quixcßam chak aran Moab. Queßel saß li tenamit Moab ut queßcuulac aran Belén saß xkßehil xtiquibanquil xsicßbal li cebada.Am PNak xin-el arin, numtajenak xsaylal saß inchßôl. Aßut nak xinsukßi chak, mâcßaß chic cuan cue xban nak joßcan quiraj li Dios. ¿Cßaßut nak têye Noemí cue? Li Kâcuaß xqßue jun raylal saß inbên. Li nimajcual Dios xinixrahobtesi, chan.Quisukßi ut lix Noemí saß lix tenamit rochben li ralib li quixcßam chak aran Moab. Queßel saß li tenamit Moab ut queßcuulac aran Belén saß xkßehil xtiquibanquil xsicßbal li cebada.l #PUt lix Noemí quixye reheb: —Mêye chic xNoemí cue; xMara chic têye cue xban nak li nimajcual Dios xqßue jun nimla raylal saß inbên.ak ?PQueßcôeb chixcabichaleb toj queßcuulac Belén. Nak queßoc saß li tenamit, chixjunileb queßsach xchßôl chi rilbal ut queßoc chi âtinac chi ribileb rib ut queßxye: —¿Ma aßan ta cuiß lix Noemí? chanqueb._j ;PUt nak quixqßue retal lix Noemí nak kßaxal târaj xic chirix, mâcßaß chic quixye.bi APBar tatcâmk lâat, aran ajcuiß tincâmk lâin ut aran ajcuiß tinmukekß. Joßcan taxak chixbânu cue li Kâcuaß ut joßcan taxak chixqßue cue nak caßaj cuiß li câmc tâjachok ke nak takacanab kib, chan lix Rut."h APAbanan lix Rut quichakßoc ut quixye re: —Mâye cue chi joßcan. Lâin incßaß tatincanab. Bar tatxic lâat, aran ajcuiß tinxic lâin. Bar tatcuânk lâat, aran ajcuiß tincuânk lâin. Lâ tenamit, aßanak ajcuiß lin tenamit lâin. Ut lâ Dios, aßanak ajcuiß lin Dios lâin.g -PUt lix Noemí quixye re lix Rut: —Lâ cuech alibejil xsukßi saß lix tenamit. Xsukßi riqßuineb lix dios. Ayu chirix aßan, chan lix Noemí. f =PUt eb li ralib queßoc cuißchic chi yâbac chi cau. Ut lix Orfa quirutzß ru lix Noemí ut quixchakßrabi ut quisukßi. Abanan lix Rut quicana rochben.be AP ¿ma târûk ta biß toj têroybeni nak teßcuînkilokß? ¿Ma toj texcanâk chi joßcan chi incßaß texsumlâk roybeninquil eb aßan? Incßaß, ex incoß. Mâ jokße târûk. Kßaxal nim li raylal xqßue saß inbên li Kâcuaß. Ut kßaxal cuißchic târahokß saß inchßôl chirilbal nak yôkex chixcßulbal li raylal lâex inban lâin, chan.d 1P Sukßinkex, ex incoß. Lâin ac tîxin chic re tâcuânk inbêlom. Ut usta toj naru ninsumla chiru li cutan aßin, ut cui ta teßcuânk incocßal,Mc P Abanan lix Noemí quixpuersi ruheb ut quixye reheb: —Ex incoß, sukßinkex. ¿Cßaßut nak têraj xic chicuix? ¿Ma toj teßcuânk ta biß chic incocßal lâin re texsumlâk cuißchic riqßuineb?ib OP Ut eb aßan queßxye: —Lâo incßaß tosukßîk. Toxic ban châcuix saß lâ tenamit, chanqueb.fa IP Ut aß taxak li Dios chiqßuehok êre nak texsumlâk cuißchic ut chexcuânk taxak chi sa saß êchßôl saß lê rochoch, chan lix Noemí reheb. Ut quixchakßrabiheb ut quirutzß ruheb. Ut eb li alibej queßoc chi yâbac.w` kPUt lix Noemí quixye reheb li ralib: —Ayukex chêcabichalex. Sukßinkex saß rochoch lê naß. Ut aß taxak li Kâcuaß chi-ilok xtokßobâl êru lâex joß xebânu nak quexcuan riqßuineb lin yum ut joß ajcuiß xebânu cuiqßuin lâin.\_ 5PQueßel Moab lix Noemí rochbeneb li ralib ut yôqueb chi xic saß li tenamit Judá.~^ yPSaß jun li cutan lix Noemí quirabi resil aran Moab nak li Kâcuaß quirosobtesi cuißchic lix tenamit ut cuanqueb chic xcua aran Judá. Joßcan nak lix Noemí quixcauresi rib chi êlc saß li naßajej cuan cuiß re tâsukßîk saß lix tenamit.] %PUt queßcam ajcuiß laj Mahlón ut laj Quelión. Ut lix Noemí quicana xjunes chi mâcßaß chic xbêlom ut chi mâcßaß chic lix yum cuib.=\ wPMokon chic queßsumla li cuib chi al. Ut li cuib chi ixk li queßsumla cuiß, aßaneb aj Moab. Li jun xOrfa xcßabaß ut li jun chic xRut xcßabaß. Lajêb chihab na queßcuan aran.[ PAc cuanqueb chic aran, nak quicam laj Elimelec xbêlom lix Noemí. Ut lix Noemí quicana xjunes rochbeneb li cocßal cuib.|Z uPLi cuînk aßan aj Elimelec xcßabaß ut li rixakil, aßan lix Noemí. Jun li ralal aj Mahlón xcßabaß ut li jun chic aj Quelión. Aßaneb laj efrateo li cuanqueb aran Belén xcuênt Judá. Queßcuulac saß li naßajej Moab ut aran queßcana.,Y WPSaß eb li cutan nak cuanqueb laj rakol âtin chi taklânc saß xbêneb li tenamit Israel, quicuan jun li cueßej saß chixjunil li naßajej aßan. Ut cuan jun li cuînk aj Belén xcuênt Judá cô chi cuânc saß li tenamit Moab rochben li rixakil. Ut xcaßbichaleb li ralal quixcßam chirix.XyFSaß eb li cutan aßan mâcßaß xreyeb laj Israel. Chixjunileb queßxbânu li cßaßru queßraj xbânunquil xjuneseb.W1FUt chixjunileb li ralal xcßajol laj Israel queßsukßi saß lix naßajeb, li quiqßueheß reheb junxil bar cuan cuiß li rochocheb ut eb li ralal xcßajol.Saß eb li cutan aßan mâcßaß xreyeb laj Israel. Chixjunileb queßxbânu li cßaßru queßraj xbânunquil xjuneseb.(VKFUt eb li ralal xcßajol laj Benjamín queßxbânu joß quiyeheß reheb. Queßrelkßa li xkaßal re teßxcßam chokß rixakileb nak yôqueb chi xajoc li tukß ix. Queßsukßi saß li naßajej li quiqßueheß reheb junxil ut queßxyîb cuißchic lix tenamiteb ut aran queßcana chi cuânc.KUFUt cui teßcuulak lix yucuaßeb malaj ut li raseb chixyebal ke cßaßut nak xcßulman chi joßcaßin, lâo takaye reheb, “Nakatzßâma chêru nak têbânu usilal reheb, ut têcanabeb li xkaßal chokß rixakileb. Lâo xocuulac saß li plêt ut incßaß xoru chixtaubal tzßakal li ixk re takaqßue chokß rixakileb. Moco xekßet ta li contrato li xebânu, xban nak moco lâex ta xexqßuehoc reheb. Yal elkßanbil ban xeßxbânu,” chaßko reheb.—"T?FKßesak êru chi iloc. Nak yôkeb chi ninkßeîk, eb li xkaßal teßêlk chi chßûtal re teßxajok. Chêjunilex lâex tex-êlk saß li naßajej li mukmûkex cuiß. Ut chi jûnkal têchap jûnkak lê rixakil saß xyânkeb li yôkeb chi xajoc ut texxic chi junpât saß lê tenamit.aS=FEb li nequeßtaklan saß xbêneb li tenamit queßxtakla resil riqßuineb li ralal xcßajol laj Benjamín ut queßxye reheb: —Ayukex aran Silo ut mukumak êrib saß xyânk li acuîmk uvas. Aran yôkex chi oybenînc.7RiFRajlal chihab nacuan jun li ninkße aran Silo re xlokßoninquil li Kâcuaß, chanqueb. Li tenamit Silo cuan saß xyiheb li cuib chi tenamit Bet-el ut Lebona. Bet-el nacana saß li sur. Lebona nacana saß li norte. Ut nachß riqßuin li tenamit Silo, saß li oriente, nanumeß li be li naxic toj Siquem.\Q3FQueßxye ajcuiß: —Lâo incßaß naru takaqßueheb li karabin reheb xban nak xkabânu li juramento ut xkaye nak tzßektânanbilakeb li ani teßxqßueheb xrabin chokß rixakileb li ralal xcßajol laj Benjamín..PWFTento nak tâcuânk ralal xcßajoleb li ralal laj Benjamín re nak incßaß teßêlk saß xyânkeb laj Israel li xtêpaleb li ralal xcßajol laj Benjamín, chanqueb.IO FUt eb li nequeßtaklan saß xyânkeb queßxye: —¿Cßaßru takabânu riqßuineb li ralal xcßajol laj Benjamín li mâcßaß rixakileb xban nak quilajeßcamsîc chixjunileb li ixk? chanqueb.(NKFUt eb laj Israel queßrahoß xchßôleb chirixeb li ralal xcßajol laj Benjamín xban nak jun têp li ralal xcßajoleb laj Israel incßaß chic tzßakal ruheb.jMOFJoßcan nak eb li ralal xcßajol laj Benjamín queßsukßi cuißchic ut eb li tukß ix li incßaß queßcamsîc aran Jabes-galaad queßqßueheß reheb chokß rixakileb. Abanan incßaß quitzßakloc xban nak nabaleb li cuînk.DLF Ut eb li chßutchßûqueb queßxtakla resil riqßuineb li ralal xcßajol laj Benjamín li cuanqueb saß li sakônac aran Rimón. Queßxbokeb re nak teßxcßam cuißchic ribeb saß usilal.!K=F Câhib ciento li tukß ix li mâjiß cuanjenakeb riqßuin cuînk li queßxtau aran. Ut queßxcßameb saß li muhebâl li cuan aran Silo xcuênt Canaán.lJSF Têcamsiheb ajcuiß chixjunileb li cuînk ut eb li ixk li ac cuanjenakeb riqßuin cuînk, chanqueb.fIGF Ut eb li chßutchßûqueb aran queßxsiqßueb ru cablaju mil lix soldado li kßaxal cauheb rib chi pletic ut queßxye reheb: —Texxic aran Jabes-galaad ut têcamsiheb chixjunileb li cuanqueb aran, joß ixk, joß cocßal.HF Queßxnau nak mâ aniheb xban nak queßpatzßeß xcßabaßeb ut mâ jun re li tenamit Jabes-galaad queßchakßoc xban nak mâ aniheb.GFUt queßxye chi ribileb rib: —¿Ma cuanqueb saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Israel li incßaß queßxchßutub ribeb chiru li Kâcuaß arin Mizpa? chanqueb. Ut queßxqßue retal nak eb li cuanqueb Jabes-galaad incßaß queßcuan aran nak queßxchßutub ribeb.CFF¿Cßaßru takabânu re nak teßcuânk rixakileb li ralal xcßajol laj Benjamín li toj yoßyôqueb? Lâo ac xkabânu li juramento nak incßaß takasumub li karabin riqßuineb, chanqueb.%EEFUt queßyotßeß xchßôleb xban li cßaßru queßxcßul eb li ralal xcßajol laj Benjamín ut queßxye: —Anakcuan teßosokß li jun xtêpaleb laj Israel.yDmFQueßxye chi ribileb rib: —¿Ma cuanqueb kacomon incßaß queßcuulac nak kachßutub kib aran Mizpa re xlokßoninquil li Kâcuaß? Lâo kabânu li juramento nak teßcamsîk li incßaß queßcuulac chixchßutubanquil ribeb Mizpa, chanqueb.ECFCuulajak chic eb laj Israel queßcuacli ekßela ut queßxyîb jun li artal. Queßxqßue lix cßatbil mayej ut queßmayejac re nak teßxcßam cuißchic rib saß usilal riqßuin li Kâcuaß./BYF—At Kâcuaß, lâat li kaDios lâo aj Israel. ¿Cßaßut nak xkacßul chi joßcaßin? ¿Cßaßut nak teßosokß chi junaj cua li jun xtêpaleb laj Israel? chanqueb. A;FUt chixjunileb laj Israel queßxchßutub ribeb aran Bet-el. Queßxnumsi li cutan aßan chiru li Kâcuaß toj qui-ecuu. Queßyâbac chi cau ut queßxye:0@ ]FEb li ralal xcßajol laj Israel queßxbânu jun li juramento aran Mizpa ut queßxye nak mâ jun reheb teßxsumub lix rabineb riqßuineb li ralal xcßajol laj Benjamín.?F0Ut eb li ralal xcßajol laj Israel queßcôeb saß chixjunileb li tenamit li cuanqueb cuiß eb li ralal xcßajol laj Benjamín. Queßxcamsi chi chßîchß chixjunil li queßxtau, joß cristian, joßqueb ajcuiß li xul. Ut quilajeßxcßat chixjunileb lix tenamiteb. >F/Abanan cuakib ciento chi cuînk queßêlelic ut queßxmuk ribeb saß li sakônac li cuan Rimón ut aran queßcuan câhib po.Ut eb li ralal xcßajol laj Israel queßcôeb saß chixjunileb li tenamit li cuanqueb cuiß eb li ralal xcßajol laj Benjamín. Queßxcamsi chi chßîchß chixjunil li queßxtau, joß cristian, joßqueb ajcuiß li xul. Ut quilajeßxcßat chixjunileb lix tenamiteb."=?F.Chixjunileb li soldado reheb laj Benjamín li queßcamsîc saß li cutan aßan cuanqueb ôb xcaßcßâl mil chi cuînk, li kßaxal cauheb rib chi pletic.I< F-Eb li jun chßol chic li ralal xcßajol laj Benjamín queßsukßi chirixeb ut queßoc chi êlelic saß li sakônac re Rimón li cuan saß li chaki chßochß. Ôb mil chic li queßcamsîc saß xyânkeb saß eb li be. Eb li ralal xcßajol laj Israel queßrâlinaheb toj saß li naßajej Gidom ut queßxcamsi cuib mil chic.;)F,Cuakxaklaju mil chi xsoldado xcomoneb li ralal xcßajol laj Benjamín queßcamsîc. Chixjunileb li queßcamsîc kßaxal cauheb rib chi pletic.m:UF+Eb li ralal xcßajol laj Israel queßxsut eb li ralal xcßajol laj Benjamín. Ut quilajeßxcamsiheb. Naticla chak cuan cuiß li tenamit Menúha ut nacuulac saß xcaßyabâl li tenamit Gabaa li cuan saß li na-el cuiß li sakße.}9uF*Ut queßxtiquib êlelic chiruheb li ralal xcßajol laj Israel. Queßcôeb saß xjayal li chaki chßochß. Abanan incßaß queßru chi êlelic. Eb laj Israel li yôqueb chi êlc saß li tenamit quilajeßxcamsiheb li ralal xcßajol laj Benjamín.O8F)Ut eb li ralal xcßajol laj Israel queßxsukßisi ribeb ut queßxtiquib cuißchic pletic riqßuineb. Qui-oc xxiuheb li ralal xcßajol laj Benjamín xban nak queßxqßue retal nak teßsachekß ruheb.+7QF(Tojoßnak queßiloc chirixeb ut queßril li sib li yô chi takecß saß xbên li tenamit Gabaa. Cßajoß nak queßsach xchßôleb li ralal xcßajol laj Benjamín. 6F'Eb laj Israel queßxbânu ribeb nak yôqueb chi êlelic chiruheb laj Benjamín. Eb li ralal xcßajol laj Benjamín ac queßxcamsiheb li lajêb xcaßcßâl chi cuînk aj Israel. Joßcan nak queßxye: —Ac xonumta saß xbêneb joß xkabânu xbên cua, chanqueb.=5uF&Ac queßxcßûb riqßuineb li queßxmuk rib nak teßril li sib yô chi takecß saß li tenamit, teßsukßîk chirix re teßoc chi pletic riqßuineb li ralal xcßajol laj Benjamín.44cF%Eb li cuînk mukmûqueb, queßcôeb chi junpât. Queßxjeqßui ribeb saß li tenamit Gabaa ut quilajeßxcamsi chi chßîchß chixjunileb li cuanqueb saß li tenamit Gabaa.31F$Ut eb li ralal xcßajol laj Benjamín queßxqßue retal nak incßaß queßnumta saß xbêneb laj Israel. Lix qßuialeb li ralal xcßajol laj Israel queßâlinac chiruheb laj Benjamín xban nak cßojcßôqueb xchßôl riqßuineb li mukmûqueb chi xjun sutam li tenamit Gabaa.p2[F#Li Kâcuaß quixtenkßaheb li ralal xcßajol laj Israel chi numtâc saß xbêneb li ralal xcßajol laj Benjamín. Ôb xcaßcßâl mil riqßuin jun ciento lix soldado li ralal xcßajol laj Benjamín queßcamsîc saß li cutan aßan.o1YF"Lajêb mil chi soldado, li sicßbileb ru saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Israel, queßxtiquib pletic saß li tenamit Gabaa ut cau queßpletic. Mâcßaß saß xchßôleb li ralal xcßajol laj Benjamín nak oc re xsachbal ruheb.0F!Nak mâcßaß saß xchßôleb li ralal xcßajol laj Benjamín, eb li ralal xcßajol laj Israel queßxtus ribeb re teßpletik aran Baal-tamar. Ut eb laj Israel li mukmûqueb chi xjun sutam li tenamit Gabaa queßel chak saß li pim li mukmûqueb cuiß.v/gF Eb li ralal xcßajol laj Benjamín queßxye: —Xonumta saß xbêneb joß junxil, chanqueb. Abanan eb li ralal xcßajol laj Israel ac cuan saß xchßôleb nak teßêlelik chiruheb re nak teßêlk saß li tenamit ut teßxic saß eb li be..FUt eb li ralal xcßajol laj Benjamín queßel saß li tenamit chixcßulbaleb. Najt caßchßin riqßuin li tenamit queßxtiquib xcamsinquileb laj Israel. Saß eb li be li nequeßxic Bet-el ut Gabaa queßxcamsiheb lajêb xcaßcßâl chi soldado xcomoneb laj Israel.3-aFUt eb li ralal xcßajol laj Israel queßcôeb ut queßxtus ribeb re nak teßxtiquib cuißchic pletic riqßuineb laj Benjamín joß nak queßxbânu xbên sut ut xcaß sut.S,!FCuanqueb cuînk aj Israel queßxmuk ribeb chi xjun sutam li tenamit Gabaa.N+FUt laj Finees, aßan laj tij saß eb li cutan aßan. Laj Finees, aßan li ralal laj Eleazar. Ut laj Eleazar, aßan li ralal laj Aarón. Eb laj Israel queßxye re li Dios: —¿Ma us nak toxic cuißchic cuulaj chi pletic riqßuineb li ralal xcßajol laj Benjamín, li kech aj Israelil, malaj ut incßaß chic toxic? chanqueb. Ut li Kâcuaß quixye reheb: —Texxic cuißchic chi pletic riqßuineb xban nak cuulaj lâin tinkßaxtesiheb saß êrukß, chan.S*!FUt eb li ralal xcßajol laj Israel queßtijoc chiru li Kâcuaß ut queßxpatzß re cßaßru us teßxbânu. (Saß eb li cutan aßan li Lokßlaj Câx xocxo cuiß li lajêb chi chakßrab cuan aran Bet-el.)s)aFUt chixjunileb laj Israel queßcôeb Bet-el. Queßxchßutub ribeb chiru li Kâcuaß. Queßtijoc ut queßayunic toj qui-ecuu. Queßxmayeja li cßatbil xul ut queßxqßue ajcuiß li mayej re xcßambaleb rib saß usilal riqßuin li Dios.;(qFUt joßcan cuißchic queßxcßul. Eb li ralal xcßajol laj Benjamín queßel saß li tenamit Gabaa ut queßxcamsiheb cuakxaklaju mil chic li soldado li nequeßxnau pletic chi us.s'aFJoßcan nak queßcôeb cuißchic chi pletic riqßuineb li ralal xcßajol laj Benjamín saß xcab li cutan.1&]FEb laj Israel queßcôeb saß li rochoch li Dios. Chalen ekßela toj retal qui-ecuu queßyâbac. Queßtijoc ut queßxye re li Kâcuaß Dios: —¿Ma toxic cuißchic chi pletic riqßuineb li ralal xcßajol laj Benjamín, li kech aj Israelil? chanqueb. Ut li Kâcuaß quixye reheb: —Texxic, chan.,%SFEb li ralal xcßajol laj Israel queßxcacuubresi cuißchic xchßôleb re nak teßxic cuißchic chi pletic saß li naßajej li queßcôeb cuiß saß li xbên cutan.$7FUt eb li ralal xcßajol laj Benjamín queßel saß li tenamit Gabaa ut queßxcamsiheb cuib xcaßcßâl mil chi soldado aj Israel saß li cutan aßan.A#}FQueßcôeb li ralal xcßajol laj Israel chi pletic riqßuineb li ralal xcßajol laj Benjamín. Ut queßcana nachß riqßuin li tenamit Gabaa. Queßxtus ribeb re nak teßxtiquib pletic.n"WFCuulajak chic eb laj Israel queßcôeb ut queßxyîb lix muhebâleb nachß riqßuin li tenamit Gabaa.G! FEb laj Israel queßcôeb Bet-el saß li rochoch li Dios chi tijoc. Queßxye re li Dios: —At Kâcuaß, bânu usilal, cßut chiku aniheb li teßxic xbên cua chi pletic riqßuineb li ralal xcßajol laj Benjamín, chanqueb. Ut li Dios quixye reheb: —Eb li ralal xcßajol laj Judá, aßaneb li teßxic xbên cua, chan.C FUt eb li cuînk aj Israel li queßcôeb chi pletic riqßuineb laj Benjamín, cuanqueb câhib ciento mil li cuînk li cuanqueb xchßîchß. Chixjunileb li cuînk aßan nequeßxnau pletic.V'FSaß xyânkeb chixjunileb li cuînk cuanqueb cuukub ciento li nequeßcutuc chi rantßin riqßuin lix tzße ukß. Kßaxal tîc rukßeb. Usta jun chi chßina ismal teßxcut, hôn nequeßxtau riqßuin li pec.wiFChixjunileb li cuînk li queßxchßutub rib saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Benjamín cuanqueb cuakib xcaßcßâl mil chi cuînk cuanqueb xchßîchß. Ut cuanqueb ajcuiß cuukub ciento li cuînk li sicßbileb ru saß li tenamit Gabaa.#FChixjunileb li ralal xcßajol laj Benjamín queßchal yalak bar. Queßxchßutub ribeb aran Gabaa chi pletic riqßuineb li rech aj Israelil.#F Kßaxtesihomakeb saß kukß eb li cuînk aj Gabaa, li xeßxbânu li mâusilal. Takacamsiheb re nak tâêlk li mâusilal saß li katenamit Israel, chanqueb. Abanan eb li ralal xcßajol laj Benjamín incßaß queßraj rabinquil li cßaßru queßxye li rech aj Israelil.'F Ut queßxtakla resil saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Benjamín ut queßxye: —¿Cßaßut nak xeßxbânu li mâusilal aßin saß êyânk?tcF Ut junajeb xchßôl chixjunileb li cuînk aj Israel nak queßcôeb chi pletic riqßuineb li cuanqueb Gabaa.1F Lajêtk chi cuînk takisi saß xyânkeb li jûnk ciento chi cuînk re nak teßxic chixsicßbal li tzacaêmk. Ut li jun chßol chic teßxic saß li tenamit Gabaa chi pletic toj retal teßxqßueheb laj Gabaa chixtojbal li mâusilal xeßxbânu saß li tenamit Israel, chanqueb.iMF Li cßaßru tento takabânu, aßan bûlic chirix li ani teßxic chi pletic riqßuineb laj Gabaa. FUt chixjunileb laj Israel chi junajeb xchßôl queßxye: —Mâ jun ke tâsukßîk saß rochoch. Mâ ani tâxic saß xmuhebâl.fGFChêjunilex li cuanquex arin, lâex aj Israel. Lâex têye cßaßru takabânu anakcuan, chan. FJoßcan nak lâin xinseti li camenak ut xintakla saß lê tenamit re nak tênau nak arin Israel xcuan camsînc ut xcuan mâusilal.(KFChiru li kßojyîn aßan, eb laj Gabaa queßxsut li cab li cuanco cuiß. Queßraj raj incamsinquil. Ut queßxbânu raylal re li cuixakil toj retal queßxcamsi.A}FUt li cuînk laj levita li quicamsîc rixakil quixye reheb: —Lâin cuochben li cuixakil xo-oc chi cuârc saß li tenamit Gabaa li cuan saß xnaßajeb li ralal xcßajol laj Benjamín.lSFQuicuulac resil riqßuineb li ralal xcßajol laj Benjamín nak eb li jun chßol chic aj Israel queßxchßutub ribeb aran Mizpa. Ut eb laj Israel queßxpatzß re laj levita: —¿Chanru nak xcuan li mâusilal aßin? chanqueb re.4cFQueßxchßutub ajcuiß ribeb chixjunileb li nequeßcßamoc be saß xyânkeb laj Israel. Ut cuanqueb ajcuiß câhib ciento mil chi soldado xcomoneb li nequeßxic chi rokeb.\ 5FQuilajeßxchßutub ribeb chixjunileb li cuînk aj Israel saß li naßajej cuan cuiß li tabernáculo aran Mizpa. Eb aßan queßchal chak saß eb li naßajej li naticla chak Dan ut nacuulac Beerseba ut toj Galaad.6gFChixjunileb li queßiloc re aßan queßxye: —Mâ jun cua kilom aßin chalen kelic chak Egipto. ¿Cßaßru xcßulman? Tento takacßoxla chi us cßaßru takabânu, chanqueb.(KFNak quicuulac saß rochoch quixchap jun lix chßîchß ut quixseti li camenak ut cablaju jachal qui-el. Quixtakla lix tibel li camenak saß lix tenamiteb laj Israel. Jun jachal quixtakla riqßuineb li junjûnk xtêpaleb laj Israel re teßril.Chixjunileb li queßiloc re aßan queßxye: —Mâ jun cua kilom aßin chalen kelic chak Egipto. ¿Cßaßru xcßulman? Tento takacßoxla chi us cßaßru takabânu, chanqueb.6 gFLi cuînk quixye re: —Cuaclin, yoßo, chan. Abanan li ixk incßaß quichakßoc xban nak ac camenak chic. Li cuînk quixqßue li camenak chirix li bûr ut cô saß rochoch. FNak quicuacli laj levita, quixte li puerta re tâxic. Quiril li ixk tßantßo aran chire li puerta. Yô raj xyalbal xtebal li puerta. FLi ixk cô cuißchic saß rochoch li cuînk ut quitßaneß chire xpuertil li cab li cuan cuiß laj levita. Aran cuan nak quicutanoß.e EFAbanan eb li cuînk incßaß queßrabi li cßaßru quixye li chêquel cuînk. Joßcan nak laj levita quirisi chirix cab li ixk. Queßxbatzßune ut queßxbânu li cßaßru queßraj re chixjunil li kßojyîn toj quisakêu.e EFCuan jun li ixk riqßuin ut cuan ajcuiß lin rabin mâjiß cuanjenak riqßuin cuînk. Lâin tinkßaxtesiheb saß êrukß ut naru têbânu li cßaßru têraj riqßuineb. Abanan mêbânu mâusilal re li cuînk aßin, chan.5FLi chêquel cuînk qui-el chirix cab ut quixye reheb: —Ex cuas cuîtzßin, mêbânu li mâc aßan. Li cuînk aßin cuulaß. Mêbânu mâusilal re."?FNak sa saß xchßôleb, queßcuulac jun chßûtal li cuînk li incßaß useb xnaßleb. Queßxsut li cab ut yôqueb chixtßochbal li puerta ut queßxye re li chêquel cuînk, laj êchal re li cab: —Isi chak li cuînk li xacßul saß lâ cuochoch. Takaj mâcobc riqßuin, chanqueb.!=FUt quixcßameb saß li rochoch ut quixqßue richaj lix bûreb. Li cuînk ut eb li cuanqueb rochben queßxchßaj li rokeb ut queßcuaßac ut queßucßac.OFLi chêquel cuînk quixye reheb: —Cßulbilex saß li cuochoch. Naru nequexxic chi cuârc saß li cuochoch. Incßaß naru nequexincanab arin. Lâin tinqßue êre chixjunil li cßaßru têraj, chan.1FCuan kacaxlan cua ut cuan vino chokß cue lâin ut reheb ajcuiß li cuixakil ut lin môs. Ut cuan ajcuiß richaj li kabûr. Mâcßaß pâlt ke.—8kFLaj levita quixye re: —Yal numecß yôco arin. Belén xochal chak, li cuan xcuênt Judá. Xic ke saß kochoch. Najt cuanco chak toj saß xnaßajeb li ralal xcßajol laj Efraín, li tzûl ru. Xincuulac chak Belén ut anakcuan xic ke saß rochoch li Dios. Mâ ani nayechißin kanaßaj re tocuârk cuiß.1FLi chêquel cuînk quiril li cuînk li yal numecß yô chunchu saß xyi li tenamit. Quixpatzß re: —¿Bar xatchal? Ut, ¿bar xic âcue? chan re.A}FQuinumeß jun li chêquel cuînk quisukßi chak saß cßalebâl chi cßanjelac. Yô chi xic saß rochoch. Li cuînk aßan cuan Gabaa, aban chalenak chak saß lix naßajeb li ralal xcßajol laj Efraín, li tzûl ru. Eb li cristian li cuanqueb saß li tenamit Gabaa, aßan xcomoneb li ralal xcßajol laj Benjamín.$CFQueßoc saß li tenamit Gabaa re teßxnumsi li kßojyîn aran. Queßcßojla saß xyi li tenamit, abanan mâ ani quiyechißin xnaßajeb re teßcuârk cuiß.(KFUt queßnumeß saß li tenamit Jebús ut queßcôeb. Ac x-ecuu chi us nak queßcuulac Gabaa, li cuan saß xcuênt lix naßajeb li ralal xcßajol laj Benjamín.~F Quixye ajcuiß re lix môs: —Kayalak kakße chi xic toj Gabaa malaj ut toj Ramá re nak aran tocanâk chi cuârc, chan.}F Abanan li cuînk quixye re: —Incßaß tocanâk chi cuârc saß junak tenamit mâcuaß xcomoneb laj Israel. Toxic ban toj Gabaa, chan./|YF lix môs quixye re laj levita: —¿Ma incßaß raj us nak toxic saß li tenamit Jebús? Takanumsi li kßojyîn saß li tenamit aßan saß xyânkeb laj jebuseo, chan.Y{-F Abanan li cuînk incßaß quixcßul xchßôl nak teßcanâk jun kßojyînak chic. Quixcßam li ixk ut lix môs ut li cuib chi bûr. Nak ac nachß cuanqueb riqßuin li tenamit Jebús, li nayeman Jerusalén re,~zwF Ut li cuînk rochben li ixk queßoc cuißchic chi xic saß lix viaje rochben lix môs. Abanan li yucuaßbej quixye reheb: —Qßuehomak retal. Ac yô chi ecuûc. Chenumsi li kßojyîn arin ut cuulaj ekßela naru nequexxic saß lê rochoch, chan.Sy!FSaß roß li cutan quicuacli ekßela re tâxic. Abanan lix yucuaß li ixk quixye: —Bânu usilal, cuaßin cuan tojoßnak tatxic, chan. Ut chi xcaßbichaleb queßoc chi cuaßac toj retal quicuaßleboß.x!FCuulajak chic quicuacli laj levita re tâxic. Abanan li yucuaßbej quixpuersi chi canâc. Ut li cuînk quixsume canâc jun kßojyîn chic.?wyFUt queßchunla chi xcaßbichaleb ut queßcuaßac ut queßucßac. Ut li yucuaßbej quixye re li cuînk: —Bânu usilal, chanumsi li kßojyîn arin ut chisahokß saß âchßôl, chan.hvKFSaß li xcâ li cutan nak quisakêu, queßcuacli toj ekßela ut laj levita quixcauresi rib re tâxic saß xtenamit. Abanan lix yucuaß li ixk quixye re: —Cuaßin cuan, tojoßnak tatxic re nak cauhak âcuib chi bêc, chan.^u7FLi yucuaßbej quixqßue xsahil xchßôl ut quixye re nak tâcanâk riqßuineb. Ut li cuînk aj levita quicana aran oxib cutan. Quiqßueheß xcua ut quiqßueheß rucßa ut quiqßueheß ajcuiß xnaßaj re tâcuârk.}tuFNak ac cuan aran câhib po, cô li cuînk aj levita chi âtinac riqßuin chixtzßâmanquil chiru nak tâxic cuißchic riqßuin. Quixcßam jun lix môs chirix ut quixcßam ajcuiß cuib li bûr. Li ixk quirocsi li cuînk saß rochoch lix yucuaß.s%FAbanan li ixk aßan incßaß us xnaßleb. Quixcanab li cuînk, ut quisukßi Belén saß rochoch lix yucuaß ut aran quicuan chiru câhib po.!r ?FSaß eb li cutan nak eb laj Israel toj mâcßaß xreyeb quicuan jun li cuînk xcomoneb li ralal xcßajol laj Leví saß lix naßajeb li ralal xcßajol laj Efraín, li tzûl ru. Li cuînk aßan quixsicß jun li ixk re tâcuânk riqßuin. Li ixk aßan, Belén xtenamit xcuênt Judá.qFUt li yîbanbil dios, li quixyîb laj Micaía, quicuan saß xyânkeb laj Dan joß najtil quicuan li rochoch li Kâcuaß Dios aran Silo.Ap}FUt eb li ralal xcßajol laj Dan queßxxakab li yîbanbil dios re teßxlokßoni. Ut laj Jonatán, li ralal laj Gersón, rochben li ralal xcßajol queßcßanjelac chokß aj tij chiruheb li ralal xcßajol laj Dan chalen toj nak queßchapeß ut queßcßameß chi najt. Laj Gersón, aßan li ralal laj Moisés.Ut li yîbanbil dios, li quixyîb laj Micaía, quicuan saß xyânkeb laj Dan joß najtil quicuan li rochoch li Kâcuaß Dios aran Silo.Xo+FQueßxjal xcßabaß li tenamit aßan. Incßaß chic queßxye “Lais” re. “Dan” chic queßxqßue chokß xcßabaß xban nak aj Dan xcßabaß lix xeßtônil xyucuaßeb. Laj Dan, aßan li ralal laj Jacob.?nyFMâ ani quicoloc reheb li cuanqueb Lais xban nak najt cuan li tenamit Sidón riqßuineb ut xban ajcuiß nak mâ ani aj iqßuin nequeßxcßam ribeb. Li tenamit Lais cuan saß li ru takßa chixcßatk li tenamit Bet-rehob. Eb li ralal xcßajol laj Dan queßxyîb cuißchic li tenamit ut aran queßcana chi cuânc. C~~7|{{RzyxxswvvQu^t>ssqnpto_nlljj4ingof{eXdcbi`_O^]]G\H[ZZZ7YYXWlVUUTSSRQdPOONRMMALKJII'HjG|FEEE8DCXBAo@??1=<;:T9877Y65|4j3 2i11"//X.2--++^*R('t&%S$v#" _p{p' 4wP{ a U 4bTL.CgIZUt li cuînk quixye re: —Eb laj filisteo xeßnumta saß xbêneb laj Israel. Nabaleb li kech soldâdil xeßcam. Ut xeßcamsîc lâ cualal cuib, laj Ofni ut laj Finees. Ut eb laj filisteo xeßxcßam li Lokßlaj Câx, chan.*OZLi cuînk quixye re: —Lâin xinêlelic chiruheb laj filisteo anakcuan ut xinchal saß ânil, chan. Laj Elí quixye re li cuînk: —¿Cßaßru xcßulman? chan.mUZLaj Elí ac tîx chic chi us. Cuakxaklaju roßcßâl chihab cuan re. Ut incßaß chic na-iloc li ru.A}ZLaj Elí quirabi li chokînc ut quixye: —¿Cßaßut nak yôqueb chixjapbal reheb li tenamit? chan. Ut li cuînk cô saß ânil riqßuin laj Elí re nak tixye re cßaßru quicßulman.QZ Nak quicuulac Silo, laj Elí chunchu chire li be. Yô xcßaßux chirix li Lokßlaj Câx. Li cuînk quixye reheb li tenamit cßaßru quicßulman. Cßajoß nak queßxucuac ut queßxjap reheb li tenamit.lSZ Jun li cuînk xcomoneb li ralal xcßajol laj Benjamín quiêlelic chiruheb laj filisteo. Cô saß ânil ut saß ajcuiß li cutan aßan quicuulac Silo. Ac xpej li rakß ut xqßue li poks saß xjolom retalil nak ra saß xchßôl.{ qZ Ut eb laj filisteo queßxcßam li Lokßlaj Câx ut queßxcamsi laj Ofni ut laj Finees, li cuib chi ralal laj Elí.3 aZ Joßcan nak eb laj filisteo queßpletic chi cau ut queßnumta saß xbêneb laj Israel. Eb laj Israel queßêlelic chiruheb ut queßcôeb saß lix muhebâleb. Abanan kßaxal cuißchic nabaleb li queßcamsîc. Lajêb xcaßcßâl mil eb laj Israel li nequeßxic chi rokeb queßcam saß li cutan aßan.S !Z Cauhak taxak kachßôl lâo aj filisteo. Cau taxak topletik riqßuineb re nak incßaß teßnumtâk saß kabên. Mâre anchal tocanâk rubel xcuanquileb joß nak xeßcuan rubel kacuanquil lâo, chanqueb.N Z¿Ani târûk tâcolok ke chiruheb lix dioseb li nînkeb xcuanquil? Eb li dios aßan, aßan eb li queßtaklan re nabal li raylal saß xbêneb laj Egipto saß li chaki chßochß ut queßxsach ruheb. ZCßajoß nak queßxucuac ut queßxye: —Li Dios cuan saß xyânkeb. Mâ jun sut quicßulman joß aßin. Anakcuan xo-osoß.fGZEb laj filisteo queßrabi nak yôqueb chixjapbal reheb ut queßxye: —¿Cßaßut nak yôqueb chixjapbal reheb laj Israel? chanqueb. Ut queßrabi resil nak ac xeßxcßam chak li Lokßlaj Câx saß lix naßajeb laj Israel.+QZCßajoß nak queßsahoß saß xchßôleb laj Israel nak quicuulac li Lokßlaj Câx riqßuineb. Qui-ecßan li chßochß nak queßxjap reheb xban xsahil xchßôleb. ZJoßcan nak queßxtaklaheb li cuînk aran Silo re nak teßxcßam chak lix Lokßlaj Câx li nimajcual Dios, li cuan li cuib chi querubines saß xbên. Ut eb laj Ofni ut laj Finees, li cuib chi ralal laj Elí, yôqueb chi châlc chixcßatk li Lokßlaj Câx.a=ZEb laj Israel li incßaß queßcamsîc queßsukßi saß lix muhebâleb. Eb li nequeßcßamoc be saß xyânkeb laj Israel queßxye: —¿Cßaßut nak li Kâcuaß xoxkßaxtesi saß rukßeb laj filisteo? Toxic Silo ut takacßam chak arin li Lokßlaj Câx re nak cuânk saß kayânk ut li Kâcuaß toxcol chiruheb li xicß nequeßiloc ke, chanqueb.1]ZEb laj filisteo queßxtiquib pletic. Cau queßpletic toj retal queßnumta saß xbêneb laj Israel. Câhib mil na chi soldado aj Israel queßcamsîc saß li plêt aßan.I ZLaj Samuel quixye reheb laj Israel li cßaßru quiyeheß re xban li Kâcuaß. Saß eb li cutan aßan eb laj filisteo queßxchßutub ribeb re nak teßxic chi pletic riqßuineb laj Israel. Eb laj Israel queßxyîb lix muhebâleb saß li naßajej Eben-ezer ut eb laj filisteo queßxyîb lix muhebâleb saß li naßajej Afec.ZUt li Kâcuaß quixcßutbesi cuißchic rib chiru laj Samuel saß li naßajej Silo bar naâtinac cuiß li Kâcuaß riqßuin.#AZUt chixjunileb laj Israel li cuanqueb saß li naßajej Dan toj saß li naßajej Beerseba queßxqßue retal nak laj Samuel, aßan tzßakal xprofeta li Kâcuaß.Ut li Kâcuaß quixcßutbesi cuißchic rib chiru laj Samuel saß li naßajej Silo bar naâtinac cuiß li Kâcuaß riqßuin. ZLaj Samuel quiniman ut li Kâcuaß cuan riqßuin ut aßan yô chi tenkßânc re. Ut quicßulman chixjunil joß quixye laj Samuel.a=ZJoßcan nak laj Samuel quixye re chixjunil li quixye li Kâcuaß. Mâcßaß quixmuk chiru. Ut laj Elí quixye: —Li Kâcuaß, aßan li nimajcual Dios. Chixbânu taxak li cßaßru naxcßoxla nak us xbânunquil, chan.J~ZLaj Elí quixye: —¿Cßaßru xye âcue li Kâcuaß? Mâmuk chicuu li cßaßru quixye. Li Dios taxak tâqßuehok âcue chixtojbal âmâc cui incßaß tâye cue chixjunil li quixye âcue, chan.y}mZJoßcan nak laj Elí quixbok laj Samuel ut quixye re: —At Samuel.— Ut laj Samuel quixye: —Cueßquin, chan.U|%ZLaj Samuel quicana saß xcuarib toj quisakêu. Tojoßnak quicuacli ut quixte li oquebâl re li tabernáculo. Abanan quixucuac ut incßaß quixye re laj Elí cßaßru quicßutbesîc chiru xban li Kâcuaß.T{#ZJoßcan nak ac xinye nak tinrakok âtin saß xbêneb li ralal xcßajol laj Elí. Lix mâusilal mâ jokße târûk xcuybal xsachbal riqßuin li mayejac xul chi moco riqßuin lix mayejeb, chan li Kâcuaß.Sz!Z Ac xinye nak tinrakok âtin saß xbêneb li ralal xcßajol laj Elí. Tinsach ruheb chi junaj cua xban lix mâusilaleb. Laj Elí naxnau nak ac xnumta xyibal ru xnaßlebeb li ralal ut incßaß naxkßuseb.hyKZ Saß li cutan aßan lâin tinbânu riqßuineb li ralal xcßajol laj Elí chixjunil li xinye re.,xSZ Li Kâcuaß quixye re laj Samuel: —Lâin tinbânu jun li naßleb reheb laj Israel. Ut târahokß saß xxiqueb li teßabînk re xban nak nimla raylal li tinbânu.w Z Quicuulac li Kâcuaß riqßuin laj Samuel ut quixbok cuißchic joß quixbânu xbên sut ut quixye re: —At Samuel, at Samuel, chan li Kâcuaß. Laj Samuel quichakßoc ut quixye re: —Lâin aj cßanjel châcuu, at Kâcuaß. Ye cue cßaßru tâcuaj, chan.svaZ Joßcan nak quixye re: —Ayu cuißchic saß lâ cuarib ut cui tatbokekß cuißchic tâye re, “Âtinan, at Kâcuaß. Lâin aj cßanjel châcuu. Tincuabi li cßaßru tâye,” chaßkat re.— Ut laj Samuel cô cuißchic saß xcuarib. u ZUt laj Samuel quiâtinâc cuißchic xban li Kâcuaß saß rox sut. Quicuacli ut cô riqßuin laj Elí ut quixye re: —Xcuabi nak xinâbok. Cueßquin. ¿Cßaßru tâcuaj tinbânu? chan. Ut laj Elí quixqßue retal nak aß li Kâcuaß, aßan li quibokoc re.tZLaj Samuel toj mâjiß naxnau nak li Kâcuaß Dios yô chi bokoc re xban nak li Kâcuaß toj mâ jun sut naâtinac riqßuin.s ZUt li Kâcuaß quixye: —At Samuel.— Ut laj Samuel quicuacli ut cô cuißchic riqßuin laj Elí ut quixye re: —Cueßquin, kâcuaß. Xcuabi nak xinâbok, chan. Laj Elí quixye re: —At Samuel, lâin incßaß xatinbok. Ayu cuißchic chi cuârc, chan.qr]ZUt cô saß junpât cuan cuiß laj Elí ut quixye: —Cueßquin, kâcuaß. ¿Cßaßru tâcuaj tinbânu? chan. Ut laj Elí quixye re: —Lâin incßaß xatinbok. Ayu cuißchic chi cuârc, chan. Ut laj Samuel cô cuißchic chi yoclac.hqKZLi Kâcuaß Dios quixye: —At Samuel.— Quichakßoc laj Samuel ut quixye: —Cueßquin, chan.p{ZUt laj Samuel yô chi cuârc saß li tabernáculo bar cuan cuiß li Lokßlaj Câx. Lix lámpara li Kâcuaß toj lochlo.ooYZLaj Elí ac tîx chic ut ac yô chi mutzßocß li xnakß ru. Saß jun li kßojyîn yocyo saß xcuarib.mn WZLaj Samuel yô chi cßanjelac chiru li Dios saß xsâjilal ut laj Elí naxcßut chiru chanru tixbânu. Saß eb li cutan aßan li Kâcuaß incßaß quirâtinaheb li tenamit rajlal, ut moco junelic ta quixcßut li visión chiruheb.mZ$Ut eb lâ cuechßalal li incßaß teßcâmk teßxic riqßuin laj tij li tinsicß ru ut teßxtzßâma xtzacaêmkeb ut xtumineb re. Ut teßxtzßâma chiru nak tixcanabeb chi cßanjelac saß xyânkeb laj tij re nak teßtzacânk,” chan li Kâcuaß.— lZ#Lâin tinsicß ru jun chic li tâcßanjelak chicuu chokß aj tij. Aßan tixbânu lix cßanjel chi châbil joß nacuaj lâin. Lâin tinqßue ralal xcßajol re nak junelic teßcßanjelak chokß aj tij ut re ajcuiß nak teßcßanjelak chiru li rey li tinsicß ru lâin.Ut eb lâ cuechßalal li incßaß teßcâmk teßxic riqßuin laj tij li tinsicß ru ut teßxtzßâma xtzacaêmkeb ut xtumineb re. Ut teßxtzßâma chiru nak tixcanabeb chi cßanjelac saß xyânkeb laj tij re nak teßtzacânk,” chan li Kâcuaß.—KkZ"Aßan aßin li retalil li tinqßue âcue re nak tânau nak tzßakal yâl li yôquin chixyebal âcue. Saß ajcuiß li cutan nak tâcâmk lâ cualal aj Ofni, tâcâmk ajcuiß lâ cualal aj Finees.KjZ!Jun reheb lâ cuechßalal, li incßaß tincamsi, tixqßue nabal xrahil âchßôl. Incßaß chic sa tat-ilok xban li yâbac tâbânu. Ut chixjunileb lâ cualal âcßajol teßcâmk nak toj sâjeb.Yi-Z Raylal tâchâlk saß âbên. Ut târahokß âchßôl nak tâcuil nak yôquin chirosobtesinquileb laj Israel, ut chixjunileb li cuînk saß xyânkeb lâ cualal âcßajol teßcâmk nak toj mâjiß nequeßtîx. _ZUt laj Elí quixye re lix Ana: —Ayu chi cßojcßo âchßôl. Ut aß taxak li Dios li nequeßxlokßoni laj Israel chi qßuehoc âcue li cßaßru xatzßâma chiru, chan.= 5ZMâcßoxla nak lâin jun ixk incßaß us innaßleb. Lâin yôquin chi tijoc chiru li Dios xban nak cßajoß li raylal li yôquin chixcßulbal, chan.:< qZUt lix Ana quixye re: —Lâin incßaß yôquin chi ucßac, at Kâcuaß. Incßaß nincala. Yôquin ban xyotßbal inchßôl chiru li Kâcuaß xban nak cßajoß li raylal nincßul.P; ZUt quixye re: —¿Jokße tâcanab calâc? Mâcuucß chic li vino, chan.1: _Z Nak lix Ana yô chi tijoc, caßaj cuiß lix tzßûmal re na-ecßan ut laj Elí incßaß narabi li cßaßru yô chixyebal. Joßcan nak laj Elí quixcßoxla nak tâcalâk.|9 uZ Najt quitijoc chiru li nimajcual Dios ut laj Elí yô chixqßuebal retal lix tzßûmal re lix Ana nak yô chi tijoc.u8 gZ Quitijoc chiru li Dios ut quixye: —At nimajcual Dios, chacuil taxak xtokßobâl cuu xban nak cßajoß xrahil saß inchßôl. Chinjulticokß taxak âcue ut incßaß taxak tâsachk saß âchßôl. Tâqßue taxak junak incßulaßal têlom ut lâin tinkßaxtesi ajcuiß âcue chalen nak tâyoßlâk toj chirix lix camic ut incßaß tâbesmânk li rismal xjolom, chan.b7 AZ Lix Ana qui-oc chi tijoc chiru li Kâcuaß chi ra saß xchßôl ut cßajoß nak quiyâbac.6 -Z Nak cuan lix Ana aran Silo, cô saß rochoch li Dios nak ac xrakeß chi tzacânc. Ut laj Elí laj tij chunchu chire li oquebâl saß jun li tem.5 {ZUt laj Elcana lix bêlom lix Ana quixye re: —¿Cßaßut nak nacatyâbac? Ut, ¿cßaßut nak incßaß chic nacatcuaßac? ¿Cßaßut nak junelic ra âchßôl? ¿Ma incßaß ta biß kßaxal us nak cuanquin lâin chiru lajêbak chi cocßal? chan re.T4 %ZRajlal chihab nak nequeßxic chi lokßonînc saß li rochoch li Dios, lix Penina rajlal naxqßue chi rahocß xchßôl lix Ana. Joßcan nak lix Ana nayâbac ut incßaß chic nacuaßac xban xrahil xchßôl."3 AZJoßcan nak lix Penina li xcab rixakil naxchßißchßißi lix Ana ut naxqßue xrahil xchßôl rajlal xban nak li Dios incßaß quixqßue chi qßuirisînc.2 ZNaxqßue ajcuiß re lix Ana, abanan sicßbil ru li naxqßue re xban nak kßaxal naxra, usta li Dios incßaß quixqßue chi qßuirisînc.A1 ZNak nacuulac xkßehil laj Elcana naxqßue lix mayej chiru li Dios. Ut naxqßue ajcuiß re lix Penina li rixakil li joß qßuial li natzßak. Ut naxqßue ajcuiß reheb li ralal xcßajol.i0 OZLaj Elcana rajlal chihab naxic Silo chi lokßonînc ut chixqßuebal lix mayej chiru li nimajcual Dios. Aran Silo cuan laj Elí laj tij rochbeneb li cuib chi ralal, laj Ofni ut laj Finees. Aßan aj tijeb ajcuiß chiru li Dios.!/ ?ZLaj Elcana quicuan cuib li rixakil. Li jun, xAna xcßabaß ut li jun chic xPenina xcßabaß. Lix Penina cuan xcocßal, abanan lix Ana mâcßaß xcocßal.N. ZQuicuan jun li cuînk aj Elcana xcßabaß saß li tenamit Ramá, li cuan saß xnaßajeb li ralal xcßajol laj Efraín, li tzûl ru. Laj Elcana, aßan li ralal laj Jeroham. Lix yucuaß laj Jeroham, aßan laj Eliú. Ut laj Eliú, aßan li ralal laj Tohu ut laj Tohu, aßan li ralal laj Zuf xcomoneb li ralal xcßajol laj Efraín.]-5PLaj Obed, aßan lix yucuaß laj Isaí; ut laj Isaí, aßan lix yucuaß li rey David..,WPLaj Salmón, aßan lix yucuaß laj Booz. Ut laj Booz, aßan lix yucuaß laj Obed.Laj Obed, aßan lix yucuaß laj Isaí; ut laj Isaí, aßan lix yucuaß li rey David.d+CPLaj Aminadab, aßan lix yucuaß laj Naasón; ut laj Naasón, aßan lix yucuaß laj Salmón.\*3PLaj Hezrón, aßan lix yucuaß laj Ram; ut laj Ram, aßan lix yucuaß laj Aminadab._)9PAßaneb aßin li ralal xcßajoleb laj Fares: Laj Fares, aßan lix yucuaß laj Hezrón.r(_PUt eb li rech cabal queßril aßan ut queßxye: —Xyoßla jun xcßulaßal lix Noemí, chanqueb. Ut aj Obed queßxqßue chokß xcßabaß li cßulaßal. Laj Obed, aßan lix yucuaß laj Isaí. Ut laj Isaí, aßan lix yucuaß laj David.W')PUt lix Noemí quixcßul li cßulaßal ut quixkßalu ut aßan quiqßuiresin re.{&qPUt aßan taxak tâcßojobânk âchßôl ut tixqßue xcacuil âchßôl saß âtîxilal. Lâ cualib, li kßaxal narahoc âcue, xqßuehoc âcue lâ cui. Lâ cualib, aßan li kßaxal lokß châcuu chiru cuukub chi cocßal, chanqueb re lix Noemí.!%=PUt eb li ixk queßxye re lix Noemí: —Lokßoninbil taxak li Kâcuaß li xqßuehoc âcue jun âcui. Naßnôk taxak ru lâ cui saß li katenamit Israel.$#P Laj Booz quixcßam lix Rut chokß rixakil. Li Dios qui-osobtesin re ut quicana chi yaj aj ixk. Quicuan jun lix cßulaßaleb chßina têlom.G# P Aß taxak li Kâcuaß chiqßuehok nabalak êralal êcßajol. Kßaxal taxak nabalakeb joß li ralal xcßajol laj Fares, li ralal laj Judá li quicuan riqßuin lix Tamar, chanqueb re laj Booz."P Eb laj cßamol be ut chixjunileb li cuanqueb aran queßxye: —Lâo xkil ut xkanau. Ut aß taxak li Kâcuaß chiqßuehok re li ixk aßan chi cuânc saß lâ cuochoch chi châbil. Chicuânk taxak joß nak queßcuan chak lix Raquel ut lix Lea, li kaxeß katônal chikajunilo lâo aj Israel. Ut lâatak taxak jun cuînk kßaxal nim âcuanquil ut kßaxal naßnôk taxak âcuu arin Belén Efrata.!P Ut xban nak tinlokß li chßochß, tinsumlâk ajcuiß riqßuin lix Rut laj Moab li quicuan chokß rixakil laj Mahlón re nak tâcuânk ralal xcßajol saß xcßabaß li camenak. Ut lix cßabaßeb li camenak incßaß tâsachk saß xchßôleb lix comon chi moco tâsachk saß xchßôleb li cuanqueb saß li tenamit aßin. Lâex xerabi ut xeril li xkabânu anakcuan, chan laj Booz. !P Ut laj Booz quixye reheb laj cßamol be saß li tenamit joßqueb ajcuiß chixjunileb li chßutchßûqueb aran: —Lâex xerabi ut xeril anakcuan nak lâin tinlokßok re chiru lix Noemí chixjunil li cßaßru reheb laj Elimelec, laj Quelión joß ajcuiß laj Mahlón.PJoßcan nak li cuînk quirisi lix xâb ut quixqßue re laj Booz ut quixye re: —Lokß lâat li chßochß. Lâin incßaß tinlokß, chan.>wPSaß eb li cutan aßan, eb laj Israel cßaynakeb chixbânunquil li contrato chi joßcaßin: Li ani incßaß târaj xlokßbal junak cßaßak re ru tenebanbil saß xbên xlokßbal, tento nak li jun aßan târisi lix xâb ut tixqßue re li ani tâlokßok re. Aßan retalil nak incßaß chic naru tixpatzß mokon.9PNak quirabi aßan li rechßalal quichakßoc ut quixye re: —Lâin incßaß naru tinlokß li chßochß aßan. Lâin incßaß nacuaj tâcuânk chßaßajquilal mokon riqßuineb li cualal incßajol. Cui lâat tâcuaj xlokßbal, lokß xban nak lâin incßaß târûk tinlokß, chan.p[PUt laj Booz quixye cuißchic re: —Cui tâlokß li chßochß chiru lix Noemí, tento ajcuiß nak tatsumlâk riqßuin lix Rut li xmâlcaßan aj Moab re nak cuânk ajcuiß saß xcßabaß li camenak li chßochß aßan, chan laj Booz.{qPLâin xincßoxla nak tento tinye âcue. Cui tâcuaj xlokßbal li chßochß aßan, tâye cue chiruheb chixjunileb li cßojcßôqueb arin ut chiruheb li nequeßcßamoc be saß li tenamit. Cui lâat tâcuaj tâlokß li chßochß, lokß. Cui ut incßaß nacacuaj xlokßbal, tâye cue, re nak tinnau, xban nak caßaj cuiß lâat ut lâin li rechßalal li camenak. Caßaj cuiß lâo li târûk tolokßok re li chßochß aßan, chan. Ut li rechßalal quixye re: —Lâin tinlokß li chßochß aßan, chan.BPUt nak ac chunchûqueb chixjunileb, laj Booz quixye re li rechßalal: —Lix Noemí li quisukßi chak Moab târaj tixcßayi lix chßochß laj Elimelec li kechßalal li quicam chak Moab.)MPTojoßnak laj Booz quixbokeb chak lajêb li nequeßcßamoc be saß li tenamit ut quixtzßâma ajcuiß chiruheb nak teßcßojlâk aran. Ut eb aßan queßcßojla.0 ]PUt laj Booz cô ut quicßojla saß li oquebâl re li tenamit bar cßaynakeb cuiß chixchßutubanquil ribeb li cristian. Saß ajcuiß li hônal aßan quinumeß li rechßalal, ut laj Booz quixbok riqßuin ut quixye re: —Quim arin. Chunlan chincßatk, chan. Ut li rechßalal quicßojla chixcßatk.]5PUt lix Noemí quixye re: —Anakcuan, at incoß, koybenihak cßaß na ru tâcßulmânk. Lâin ninnau nak laj Booz incßaß tixcanab chi joßcan. Toj retal tixyîb ru chiru ajcuiß li cutan aßin, chan lix Noemí.'PUt quixye ajcuiß re lix Noemí: —Xqßue cue li cuakib bisoc chi cebada aßin. Xye cue nak incßaß us cui tinsukßîk cuißchic âcuiqßuin chi mâcßaß tincßam chak, chan lix Rut.Ut lix Noemí quixye re: —Anakcuan, at incoß, koybenihak cßaß na ru tâcßulmânk. Lâin ninnau nak laj Booz incßaß tixcanab chi joßcan. Toj retal tixyîb ru chiru ajcuiß li cutan aßin, chan lix Noemí.KPNak quicuulac cuißchic saß li rochoch, lix Noemí quixpatzß re: —¿Cßaßru xatcana cuiß, at incoß? ¿Ma us x-el li xabânu? chan. Ut lix Rut quixserakßi re chixjunil li quixye laj Booz.PUt laj Booz quixye re lix Rut: —Cßam chak lâ tßicr ut hel ru, chan. Nak lix Rut quixhel lix tßicr chiru, laj Booz quixqßue li cebada saß li tßicr. Numenak na cuakib bisoc li quixqßue re. Tojoßnak quixtaksi saß xbên xtel ut lix Rut cô saß li tenamit.vgPUt lix Rut quixnumsi li kßojyîn aran chi rok laj Booz. Ut cuulajak chic nak toj mâjiß nacutanoß quicuacli lix Rut. Laj Booz incßaß quiraj nak tânaßekß nak quicuar jun li ixk saß li naßajej bar nequeßrisi cuiß rix li cebada.!P Numsi li kßojyîn arin. Cuulaj tinâtinak riqßuin li cuînk aßan. Cui aßan târaj tixbânu li tenebanbil saß xbên xbânunquil, chixbânuhak. Cui ut aßan incßaß naraj, relic chi yâl ninye âcue chiru li Dios, lâin tinbânu li cßaßru nacacuaj. Tintoj li joß qßuial tento xtojbal ut tinsumlâk âcuiqßuin re nak lâin chic tin-ilok âcue. Anakcuan cuarin arin toj tâsakêuk, chan.|sP Yâl nak lâin rechßalal lâ bêlom camenak. Abanan cuan jun chic cuînk tzßakal ajcuiß rechßalal chicuu lâin.6gP At Kanaß, matcßoxlac chirix li yôcat chixtzßâmanquil. Chixjunileb li tenamit nequeßxnau nak tîc âchßôl. Lâin tinbânu li cßaßru yôcat chixtzßâmanquil chicuu.3P Laj Booz quichakßoc ut quixye re: —Li Kâcuaß Dios taxak chi-osobtesînk âcue xban nak kßaxal nabal cuißchic li usilal yôcat chixbânunquil riqßuin aßin. Xru raj xasicß junak cuînk toj sâj chicuu lâin, usta biom usta nebaß. Abanan incßaß xabânu chi joßcan.oYP Laj Booz quixpatzß re: —¿Anihat lâat? chan. Lix Rut quichakßoc ut quixye re: —At Kâcuaß, lâin lix Rut laj cßanjel châcuu. Lâat kechßalal ut tento nak lâat tat-ilok cue. Lâin tincuaj nak tatsumlâk cuiqßuin, chan.  PTuktu kßojyîn qui-aj ru laj Booz. Quixsukßisi rib ut quisach xchßôl nak quixqßue retal nak cuan jun li ixk yocyo chi rok.x kPUt nak ac xrakeß chi cuaßac ut chi ucßac, quicßojla xchßôl laj Booz. Tojoßnak quixyocob rib aran chixcßatk jun tûb li cebada ut quicuar. Mokon lix Rut quicuulac. Incßaß na-ecßan nak quirisi li ris chi rok ut quixyocob rib aran. 'PUt lix Rut cô saß li naßajej li bar yôqueb cuiß chirisinquil saß rix li cebada. Ut quixbânu chixjunil li quiyeheß re xban lix Noemí.Y -PLix Rut quichakßoc ut quixye: —Tinbânu chixjunil li cßaßru xaye cue, chan.[ 1PTâqßue retal chi us bar tixyocob rib chi cuârc. Nak ac yôk chi cuârc, tatxic aran. Tâcuisi li ris chi rok ut tatyoclâk aran chi rok. Chirix aßan, laj Booz tixye âcue cßaßru tâbânu, chan lix Noemí.U%PBânu li cßaßru tinye âcue. Tat-atînk ut tâqßue âsununquil ban. Tâtikib âcuib chi châbil ut tatxic aran. Abanan mâcßut âcuib chiru laj Booz nak toj mâjiß narakeß chi cuaßac ut chi ucßac.G PCßoxla. ¿Ma mâcuaß ta biß kechßalal laj Booz, lix patroneb li ixk li xatxococ cuiß chak cebada? Aßan tâxic saß xcßalebâl chiru a kßojyîn aßin re risinquil saß rix lix cebada." APSaß jun li cutan lix Noemí quixye re lix Rut: —At incoß, lâin tincuaj xsicßbal junak âbêlom re tatcuânk saß âjun cablal chi sa saß âchßôl.6gPJoßcan nak lix Rut quixxoc lix cebada saß xyânkeb lix môs ixk laj Booz toj retal quirakeß xxocbal ru li trigo ut li cebada. Ut lix Rut aran quicuan riqßuin lix Noemí.}PUt lix Noemí quixye re li ralib: —Us ajcuiß, at incoß, cui tatxic aran chixxocbal lâ cebada rochbeneb lix môs ixk. Incßaß tatxic saß jalan naßajej re nak incßaß tateßxchßißchßißi, chan.Joßcan nak lix Rut quixxoc lix cebada saß xyânkeb lix môs ixk laj Booz toj retal quirakeß xxocbal ru li trigo ut li cebada. Ut lix Rut aran quicuan riqßuin lix Noemí.8kPUt quixye ajcuiß lix Rut re lix Noemí: —Li cuînk aßan xye cue nak toj târûk tinxoc incebada aran saß xyânkeb lix môs ixk toj tâosokß xsicßbal ru li cebada, chan.  PLix Noemí quixye re li ralib: —Aß taxak li Kâcuaß chi-osobtesînk re li cuînk aßan. Li Kâcuaß quiruxtâna ku joß quixbânu junxil riqßuineb li queßcam. Tento saß xbên li cuînk aßan katenkßanquil xban nak aßan kechßalal, chan lix Noemí. ~}|{{zzyBwvutsrqonnmXlCjiih=gAeddIcbuaL__D^O\[ZfYXjWVFUUSRR6QP@ONMLL-JIIHH#GF|FEDCCCB @?>>G==!ZLaj Samuel quixye reheb: —Chêjunilex lâex aj Israel, chßutubomak êrib aran Mizpa ut lâin tintijok chêrix chiru li Kâcuaß, chan.=7ZJoßcan nak eb li ralal xcßajol laj Israel queßxtzßektânaheb li yîbanbil dios laj Baal ut lix Astarot ut caßaj chic li Kâcuaß queßxlokßoni.<ZUt laj Samuel quixye reheb laj Israel: —Cui lâex texsukßîk cuißchic riqßuin li Kâcuaß chi anchal êchßôl, tento nak têtzßektâna chi junaj cua chixjunileb li jalanil dios li cuanqueb saß êyânk joß ajcuiß li yîbanbil dios xAstarot ut kßaxtesihomak êrib re li Kâcuaß. Junes aßan chic têlokßoni. Ut li Kâcuaß tâcolok êre saß rukßeb laj filisteo, chan.;)ZLix Lokßlaj Câx li Kâcuaß quicuan aran Quiriat-jearim junmay chihab. Ut chixjunileb laj Israel teßraj raj nak teßtenkßâk xban li Dios.: 3ZJoßcan nak eb li cuanqueb Quiriat-jearim queßcuulac Bet-semes ut queßxcßam lix Lokßlaj Câx li Kâcuaß ut queßxqßue saß rochoch laj Abinadab li cuan saß xbên bol. Ut queßxkßaxtesi saß rukß li Dios laj Eleazar li ralal, re nak aßan tâilok re li Lokßlaj Câx.Y9-ZUt queßxtaklaheb lix takl aran Quiriat-jearim re nak teßxye reheb: —Eb laj filisteo queßxcanab arin li Lokßlaj Câx. Joßcan nak châlkex arin re nak têcßam li Lokßlaj Câx aran êriqßuin, chanqueb.8ZUt eb li cuanqueb Bet-semes queßxye: —¿Ani târûk tixcol rib chiru li Kâcuaß, li Dios santo? Ut, ¿ani aj iqßuin takatakla lix Lokßlaj Câx li Kâcuaß? chanqueb.Ut queßxtaklaheb lix takl aran Quiriat-jearim re nak teßxye reheb: —Eb laj filisteo queßxcanab arin li Lokßlaj Câx. Joßcan nak châlkex arin re nak têcßam li Lokßlaj Câx aran êriqßuin, chanqueb.M7ZUt li Kâcuaß quixqßue chi câmc lajêb xcâcßâl li cuînk li cuanqueb Bet-semes xban nak queßiloc chi saß li Lokßlaj Câx. Ut eb li tenamit queßyâbac xban nak li Kâcuaß quixsach ruheb. 6ZQuitaklâc ajcuiß li chßo yîbanbil riqßuin oro aß yal chanru xqßuialeb lix tenamiteb laj filisteo li cuanqueb rubel xcuanquil li ôb chi rey, ut eb li tenamit li sutsu riqßuin tzßac, joß ajcuiß li cocß tenamit li mâcuaß sutsu riqßuin tzßac. Li nimla pec li queßxqßue cuiß li Lokßlaj Câx toj cuan ajcuiß anakcuan saß lix naßaj li racuîmk laj Josué aran Bet-semes.q5]ZLi ôb chi retalil li tumor yîbanbil riqßuin oro quitaklâc xbaneb laj filisteo saß xcßabaß li ôb chi tenamit Asdod, Gaza, Ascalón, Gat ut Ecrón. Quitaklâc re xtojbal rix lix mâqueb chiru li Kâcuaß lix Dioseb laj Israel."4?ZNak ac xeßril li queßxbânu eb laj Israel, li ôb chi cuînk li nequeßtaklan saß xbêneb laj filisteo queßsukßi Ecrón saß ajcuiß li cutan aßan.^37ZNak toj mâjiß queßxjor li carrêt, eb li ralal xcßajol laj Leví queßxcubsi li Lokßlaj Câx joß ajcuiß li caxon li cuan cuiß li retalil yîbanbil riqßuin oro. Ut queßxqßueheb saß xbên li pec. Saß li cutan aßan eb laj Israel li cuanqueb Bet-semes queßxmayeja li cßatbil xul chiru li Kâcuaß ut queßxqßue ajcuiß xmayejeb.%2EZLi carrêt quicuulac saß lix naßaj li racuîmk laj Josué li cuan saß li tenamit Bet-semes ut eb li bâc queßxakli aran cuan cuiß jun li nimla pec. Eb laj Israel queßxjor li carrêt ut queßxyîb jun li xam. Queßxcamsiheb li bâc ut queßxcßat chokß xmayej chiru li Kâcuaß.$1CZ Eb li cuanqueb Bet-semes yôqueb chi sicßoc trigo saß li ru takßa. Nak queßril li Lokßlaj Câx yô chi châlc, cßajoß nak quisahoß saß xchßôleb.(0KZ Ut eb li bâc tîc queßcôeb saß li tenamit Bet-semes. Yôqueb chi yâbac nak yôqueb chi xic. Incßaß queßxjal xbeheb saß li nim chi moco saß li tzße. Tîc ban queßcôeb. Eb li nequeßtaklan saß xbêneb laj filisteo queßcôeb chirix toj saß li nubâl re li tenamit Bet-semes.-/UZ Queßxqßue li Lokßlaj Câx saß li carrêt. Ut chixcßatk aßan queßxqßue ajcuiß li caxon li cuan cuiß li retalil li tumor ut li chßo yîbanbil riqßuin oro.;.qZ Ut eb li cuînk queßxbânu joß quiyeheß reheb. Queßxcßam cuib li bâc ut queßxqßue li yugo chirix xcuxeb re teßxquelo li carrêt. Ut queßxtzßapeb li ral saß xnaßajeb.-Z Têqßue retal cui eb li bâc teßoc chi xic saß li be li naxic saß li tenamit Bet-semes, lix naßajeb laj Israel. Cui aran teßxic, tênau nak lix Dioseb laj Israel, aßan li quiqßuehoc chak re li raylal aßin saß kabên. Cui ut incßaß teßxic aran, riqßuin aßan têqßue retal nak moco aßan ta li quiqßuehoc re li raylal aßin saß kabên. Yal xkacßul ban, chanqueb.x,kZTêqßue li Lokßlaj Câx saß li carrêt. Saß jun li caxon chixcßatk li Lokßlaj Câx têqßue li mâtan li têtakla re lix Dioseb re xtojbal rix lê mâc. Têqßue li bâc chixquelonquil li carrêt xjuneseb. Mâ ani tâberesînk reheb.G+ ZCauresihomak jun li carrêt toj acß. Sicßomak cuib li bâc cuan ral, li mâ jun sut qßuebil yugo chirîkaheb. Têqßueheb chixquelonquil li carrêt ut incßaß têtakla li raleb chirixeb.^*7Z¿Cßaßut nak têcacuubresi lê chßôl joß queßxbânu laj Egipto ut laj faraón? Eb aßan nabal li raylal quiqßueheß saß xbêneb xban li Dios, tojoßnak queßxcanabeb laj Israel chi êlc saß lix tenamiteb.)ZTêyîb li retalil li tumor li cuan chêrix ut li retalil li chßo li yôqueb chi sachoc re lê racuîmk. Qßuehomak xlokßal lix Dioseb laj Israel. Chi joßcan mâre tixcanab xqßuebal li raylal saß êbên ut saß xbêneb lê dios ut lê racuîmk.O(ZLi tenamit queßxye reheb: —¿Cßaßru takatakla re xtojbal rix li kamâc? chanqueb. Eb laj tij ut laj kße queßxye: —Têtakla ôb retalil li tumor yîbanbil riqßuin oro ut ôb li chßo yîbanbil riqßuin oro. Jun reheb li junjûnk lê rey xban nak juntakßêt li raylal li xqßue saß êbên lâex joß ajcuiß lê rey.'ZEb laj tij ut eb laj kße queßxye reheb: —Cui têtakla lix Lokßlaj Câx lix Dioseb laj Israel, tento têtakla jun xmâtan re xtojbal rix li mâc xebânu. Cui têbânu aßan, texqßuirâk ut tênau cßaßut nak xqßue chak li raylal aßin saß êbên, chanqueb.0&[ZEb laj filisteo queßxbokeb laj tij li nequeßcßanjelac chiru laj Dagón ut queßxbokeb ajcuiß laj kße ut queßxye reheb: —¿Cßaßru takabânu riqßuin lix Lokßlaj Câx li Dios, li nequeßxlokßoni laj Israel? Yehomak ke chanru takabânu nak takatakla cuißchic saß lix naßaj, chanqueb.X% -ZCuukub po quicuan lix Lokßlaj Câx li Kâcuaß saß lix tenamiteb laj filisteo.@${Z Ut eb li incßaß queßcam, ra cuanqueb xbaneb li tumor li queßel saß xtibeleb. Yôqueb chixjapbal reheb xban li raylal yôqueb chixcßulbal. Ut quicuulac toj saß choxa lix yâbeb.&#GZ Joßcan nak queßxtakla xchßutubanquileb chixjunileb li nequeßtaklan saß xbêneb laj filisteo ut queßxye reheb: —Taklahomak saß xnaßaj lix Lokßlaj Câx lix Dios eb laj Israel. Incßaß nakaj nak toxcamsi lâo ut li katenamit, chanqueb. Cßajoß nak yôqueb chi xucuac xban nak yalak bar yôqueb chi câmc xban nak yô xjoskßil li Dios saß xbêneb.Ut eb li incßaß queßcam, ra cuanqueb xbaneb li tumor li queßel saß xtibeleb. Yôqueb chixjapbal reheb xban li raylal yôqueb chixcßulbal. Ut quicuulac toj saß choxa lix yâbeb.w"iZ Joßcan nak queßxtakla li Lokßlaj Câx saß li tenamit Ecrón. Eb li cuanqueb aran queßxucuac. Japjôqueb re chixyebal: —Xeßxtakla chak arin lix Lokßlaj Câx lix Dios eb laj Israel re kacamsinquil lâo ut eb li katenamit, chanqueb.Q!Z Nak ac cuan chic aran li Lokßlaj Câx, li Dios quixqßue jun nimla raylal saß xbêneb li cuanqueb saß li tenamit Gat. Ut nabal li tumor queßel saß lix tibeleb li cristian, joß nînk, joß cocß.1 ]ZQueßxtakla resil riqßuineb li nequeßtaklan saß xbêneb laj filisteo ut queßxpatzß reheb: —¿Cßaßru takabânu riqßuin lix Lokßlaj Câx lix Dioseb laj Israel? chanqueb. Eb aßan queßchakßoc ut queßxye: —Cßamomak saß li tenamit Gat, chanqueb. Ut queßxcßam li Lokßlaj Câx aran.saZUt eb li cuanqueb saß li tenamit Asdod queßxye: —Incßaß naru tâcanâk arin lix Lokßlaj Câx lix Dioseb laj Israel. Kßaxal cau li raylal xqßue saß kabên lix Dioseb aßan ut saß xbên ajcuiß laj Dagón li kadios, chanqueb.p[ZUt li Kâcuaß quixqßueheb chixtojbal lix mâqueb li cuanqueb Asdod. Quixtakla chak jun li yajel saß xbêneb. Ut nabal li tumor qui-el saß lix tibeleb. Ut qui-el ajcuiß saß xtibeleb li cuanqueb chi xjun sutam li tenamit Asdod.-UZXban nak quijoreß laj Dagón, chalen toj anakcuan aran saß li tenamit Asdod nequeßoc chi piscßonbil saß li oquebâl re li rochoch laj Dagón eb laj tij ut eb li nequeßlokßonin re li yîbanbil dios aßan. Incßaß nequeßraj nequeßxyekß li bar quinak cuiß nak quitßaneß lix dioseb.H ZSaß li cutan jun chic eb laj Asdod queßcuulac cuißchic aran ut queßxtau cuißchic laj Dagón tßantßo saß chßochß chiru lix Lokßlaj Câx li Kâcuaß. Tokol lix cux ut tokoleb ajcuiß li rukß chi xcaßbichal ut cuanqueb aran chiru li oquebâl re li ochoch. Caßaj chic lix nimal quicana chi incßaß quijoreß.KZJoß cuulajak chic eb li cuanqueb Asdod queßcuulac aran ut queßxtau lix dioseb tßantßo saß chßochß chiru li Lokßlaj Câx. Queßxcuaclesi laj Dagón ut queßxxakab cuißchic saß xnaßaj.q]ZQueßxcßam li Lokßlaj Câx saß li rochoch laj Dagón lix dioseb ut queßxqßue chixcßatk lix dioseb.| uZNak queßrêchani li Lokßlaj Câx eb laj filisteo, queßel aran Eben-ezer ut queßxcßam toj saß li tenamit Asdod.xkZQuixye nak qui-el xlokßal eb laj Israel xban nak quicßameß lix Lokßlaj Câx li Kâcuaß xban jalan tenamit.q]ZUt quixqßue aj Icabod chokß xcßabaß li cßulaßal ut quixye: “Lix lokßal li Dios qui-el saß xyânkeb laj Israel”. Quixye chi joßcan xban nak quicßameß li Lokßlaj Câx xban jalan tenamit, ut queßcam lix bêlom ut laj Elí, lix yucuaß.Quixye nak qui-el xlokßal eb laj Israel xban nak quicßameß lix Lokßlaj Câx li Kâcuaß xban jalan tenamit.W)ZEb li ixk li yôqueb chi iloc re queßxqßue retal nak câmc re li naßbej ut queßxye re: —Matxucuac. Xyoßla jun âcßulaßal têlom, chanqueb. Abanan li naßbej incßaß quichakßoc. Quixsach xnaßleb. ZLi ralib laj Elí, li rixakil laj Finees, aßan yaj aj ixk ut ac cuulac re xkßehil nak tâqßuirâk. Nak quirabi resil nak quicßameß li Lokßlaj Câx ut nak queßcam lix bêlom ut laj Elí, quiticla lix raylal saß junpât ut quiyoßla lix cßulaßal."?ZNak laj Elí quirabi nak quicßameß li Lokßlaj Câx xbaneb laj filisteo, quitßaneß saß li tem li chunchu cuiß chire li oquebâl. Nak quitßaneß chirix, quitokeß lix cux ut quicam xban nak ac tîx chic ut nim xtibel. Caßcßâl chihab quirakoc âtin saß xbêneb laj Israel. 8 ~||F{yxx6wnuut)svrqVonmllkjjihgg=<<;:T99N8V7z66B543210"/P.-,+K*))#'T&%]$##!! Ed/_J r ;([< ^ 2 ot:[&-8q/]ZNak tatcuulak Belén, tâye re laj Isaí nak tâxic châcuix nak tâqßue li mayej. Lâin tincßut châcuu cßaßru tâbânu. Li ani tinye âcue lâin, tâqßue li aceite saß xjolom retalil nak aßan tâoc chokß rey, chan li Dios.u.eZLaj Samuel quixye: —At Kâcuaß, lâin incßaß naru ninbânu aßan. Cui laj Saúl târabi resil, tinixcamsi, chan. Li Dios quixye re: —Tâcßam jun li chßina bâc nak tatxic. Ut tâye re laj Saúl nak xic âcue chi mayejac chicuu.1- _ZLi Kâcuaß quixye re laj Samuel: —¿Joß najtil chic rahak âchßôl chirix laj Saúl? Lâin incßaß chic nacuaj tâcuânk chokß rey. Tâqßue li aceite saß li xucub ut tatxic aran Belén riqßuin laj Isaí xban nak lâin xinsicß ru jun reheb li ralal re tâoc chokß rey, chan li Kâcuaß.[,1Z#Ut laj Samuel incßaß chic cô chirilbal laj Saúl chalen toj nak quicam. Abanan cßajoß nak quirahoß xchßôl xban. Ut li Kâcuaß Dios quiyotßeß xchßôl nak quixxakab laj Saúl chokß xreyeb laj Israel.6+gZ"Chirix aßan laj Samuel cô Ramá ut laj Saúl cô saß rochoch aran Gabaa saß lix naßaj.Ut laj Samuel incßaß chic cô chirilbal laj Saúl chalen toj nak quicam. Abanan cßajoß nak quirahoß xchßôl xban. Ut li Kâcuaß Dios quiyotßeß xchßôl nak quixxakab laj Saúl chokß xreyeb laj Israel.*5Z!Laj Samuel quixye re: —Riqßuin lâ chßîchß xacamsiheb li tenamit ut eb li naßbej queßcana chi mâcßaßeb chic xcocßal. Joßcan ajcuiß lâ naß tâcanâk chi mâcßaß chic xcocßal, chan. Ut laj Samuel quixcamsi ut quixpedasi laj Agag chiru li Kâcuaß aran Gilgal.V)'Z Ut laj Samuel quixye: —Cßamomak chak arin laj Agag, lix rey eb laj Amalec, chan. Quichal riqßuin laj Samuel laj Agag chi sa saß xchßôl ut quixye saß xchßôl, “Incßaß chic tineßxcamsi” chan.[(1ZJoßcan nak laj Samuel cô chirix laj Saúl ut laj Saúl quixlokßoni li Kâcuaß. 'ZLaj Saúl quixye re: —Lâin xinmâcob. Abanan nintzßâma châcuu nak tâqßue inlokßal chiruheb li nequeßcßamoc be chiruheb lin tenamit Israel ut chiruheb ajcuiß chixjunileb li tenamit. Tatsukßîk cuochben re nak tinlokßoni li Kâcuaß lâ Dios, chan.5&eZLi Kâcuaß Dios, aßan lix lokßaleb laj Israel. Aßan incßaß naticßtißic, chi moco naxjal xcßaßux. Li Dios, aßan mâcuaß yal cuînk re nak tixjal xcßaßux, chan.%)ZLaj Samuel quixye re laj Saúl: —Li Kâcuaß quixmakß châcuu lâ cuanquil anakcuan ut quixqßue re jun chic kßaxal châbil châcuu lâat.]$5ZNak laj Samuel quixsukßisi rib re tâxic, laj Saúl quixchap li rakß ut quipejeß.H# ZLaj Samuel quixye re: —Incßaß tinxic châcuix xban nak xatzßektâna li râtin li Dios. Ut li Kâcuaß xatxtzßektâna lâat re nak incßaß chic tatcuânk chokß xreyeb laj Israel, chan.`";ZBânu usilal, yoßo chicuix re nak tinlokßoni li Kâcuaß aran Gilgal, chan laj Saúl.w!iZTojoßnak laj Saúl quixye re laj Samuel: —Lâin xinmâcob. Xinkßet li râtin li Dios ut xinkßet ajcuiß lâ cuâtin lâat. Xban nak xinxucuac chiruheb li tenamit, joßcan nak xinbânu li cßaßru xeßxye. Bânu usilal, chacuy inmâc.| sZLi xkßetbal xchakßrab li Dios, aßan nimla mâc joß li kßehînc. Ut li xtzßektânanquil li râtin li Dios, aßan nimla mâc ajcuiß joß li xlokßoninquil li yîbanbil dios. Joß nak lâat xatzßektâna li râtin li Kâcuaß, joßcan ajcuiß nak li Kâcuaß xatxtzßektâna lâat ut xatrisi saß lâ cuanquil. Incßaß chic tatcßanjelak chokß rey, chan laj Samuel.1ZLaj Samuel quixye re: —¿Cßaßru li kßaxal lokß chiru li Kâcuaß? ¿Ma li mayejac malaj ut li abînc? Chiru li Kâcuaß li abînc, aßan li kßaxal lokß chiru li mayejac. Li xbânunquil li cßaßru naxye li Dios, aßan kßaxal lokß chiru xcßatbal xxêbul li carner.I ZAbanan eb lin soldados queßxchapeb li châbil carner ut li châbil cuacax li ac kßaxtesinbil re sachecß ut queßxcßameb chak re teßxmayejaheb chiru li Kâcuaß lâ Dios aran Gilgal, chan.EZLaj Saúl quixye: —Lâin xinbânu li xye cue li Kâcuaß. Xinbânu lin taklanquil xqßue cue. Xinchap ut xincßam laj Agag lix reyeb laj Amalec ut xkasacheb ruheb chixjunileb laj Amalec.7iZ¿Cßaßut nak xakßet li cßaßru quixye âcue li Kâcuaß? ¿Cßaßut nak xexoc li cßaßru reheb? ¿Cßaßut nak xabânu li incßaß us chiru li Kâcuaß? chan laj Samuel. ZUt li Kâcuaß catxtakla chi pletic riqßuineb laj Amalec. Ut quixye âcue nak tento tâsacheb ru chixjunileb xban nak aj mâqueb.MZQuixye laj Samuel: —Usta lâat xaye nak mâcßaß âcuanquil, abanan lâat xatqßueheß chi taklânc saß xbêneb laj Israel. Li Kâcuaß quisicßoc âcuu re nak tat-oc chokß xreyeb laj Israel."?ZQuixye laj Samuel re laj Saúl: —Canab âtinac. Abi li cßaßru quixye cue li Kâcuaß ecuêr chi kßek, chan. Ut laj Saúl quixye re: —Us. Ye, chan.ZQuichakßoc laj Saúl ut quixye: —Riqßuineb laj Amalec xkacßameb chak. Eb li soldados incßaß queßxcamsi li châbil saß xyânkeb li carner ut li cuacax. Queßxsicß ruheb re takamayeja chiru li Kâcuaß lâ Dios. Ut li jun chßol chic xkasach ruheb, chan.)MZLaj Samuel quixye re: —Cui xabânu li cßaßru xye âcue li Kâcuaß, ¿cßaßut nak yôquin chirabinquil li carner ut li cuacax nak yôqueb chi yâbac? chan.'IZ Laj Samuel cô cuan cuiß laj Saúl ut laj Saúl quixye re: —Osobtesinbilat taxak xban li Kâcuaß. Lâin xinbânu li cßaßru quixye cue li Kâcuaß, chan.kQZ Cuulajak chic nak toj ekßela, laj Samuel cô chixsicßbal laj Saúl. Quirabi resil nak cô aran Carmel laj Saúl ut nak quixxakab jun li retalil najt xteram re nak tâqßuehekß xlokßal. Ut chirix aßan laj Saúl cô Gilgal.wiZ —Incßaß sa saß inchßôl riqßuin laj Saúl. Incßaß raj xinqßue chokß xreyeb laj Israel. Quinixtzßektâna ut quixkßet lin chakßrab, chan. Qui-oc xcßaßux laj Samuel ut quixnumsi li kßojyîn aßan chi tijoc chiru li Kâcuaß.@}Z Ut li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Samuel ut quixye:Z Laj Saúl ut eb lix soldado incßaß queßxcamsi laj Agag, chi moco queßxcamsiheb li carner li châbil, chi moco li cuacax li nînkeb xtibel. Ut incßaß queßxsach ru li cßaßru terto xtzßak. Caßaj cuiß li cßaßru mâcßaß na-oc cuiß, aßan li queßxsach.wiZQueßxchap chi yoßyo laj Agag lix reyeb laj Amalec. Abanan chixjunileb li tenamit queßxcamsi chi chßîchß.BZUt laj Saúl quipletic riqßuineb laj Amalec ut queßrâlinaheb saß li tenamit Havila toj saß li tenamit Shur li cuan saß xnubâl li naßajej Egipto. Laj Saúl quinumta saß xbêneb.ZQuixtakla xyebal reheb laj Ceneo: —Elenkex saß xyânkeb laj Amalec re nak incßaß texsachekß rochbeneb aßan. Incßaß texsachekß xban nak lâex xeril xtokßobâl ruheb laj Israel nak queßel Egipto, chan. Ut eb laj Ceneo queßel saß xyânkeb laj Amalec.{qZChirix aßan laj Saúl queßcôeb saß lix tenamiteb laj Amalec ut aran queßcana chi oybenînc saß li ru takßa.U %ZLaj Saúl quixtakla xchßutubanquileb li tenamit saß li naßajej Telaim ut aran quirajlaheb. Cuanqueb cuib oßcßâl mil chi soldado re Israel li nequeßxic chi rokeb ut lajêb mil chi soldados re Judá.X +ZTexxic anakcuan chi pletic riqßuineb laj Amalec. Têsach ruheb chixjunil li cßaßruheb re. Mêril xtokßobâl ruheb. Têcamsiheb chixjunileb joß cuînk, joß ixk, joßqueb ajcuiß li cocßal ut eb li toj cßulaßaleb. Têcamsiheb ajcuiß lix cuacax, ut eb lix carner, eb lix camelleb joß eb ajcuiß lix bûreb”, chan li Kâcuaß.] 5ZAßan aßin li naxye li nimajcual Dios; “Lâin tinqßueheb chixtojbal xmâqueb li ralal xcßajol laj Amalec xban nak incßaß queßxcanabeb laj Israel chi numecß saß lix naßajeb nak queßel chak aran Egipto.Q  ZSaß jun li cutan laj Samuel quixye re laj Saúl: —Li Kâcuaß quinixtakla re nak tatinxakab chokß xreyeb laj Israel lix tenamit. Joßcan ut nak anakcuan chacuabi li cßaßru naxye li Kâcuaß Dios.9 mZ4Joß najtil quiyoßyo, laj Saúl cau quipletic riqßuineb laj filisteo. Joßcan nak quixqßue saß xyânkeb lix soldados chixjunileb li cuînk li cauheb xchßôl ut cauheb rib.7iZ3Lix yucuaß laj Saúl, aßan laj Cis. Ut laj Ner, aßan lix yucuaß laj Abner. Laj Cis ut laj Ner, aßaneb li ralal laj Abiel.Joß najtil quiyoßyo, laj Saúl cau quipletic riqßuineb laj filisteo. Joßcan nak quixqßue saß xyânkeb lix soldados chixjunileb li cuînk li cauheb xchßôl ut cauheb rib.5eZ2Li rixakil laj Saúl, aßan lix Ahinoam, lix rabin laj Ahimaas. Ut li nataklan saß xbêneb lix soldados, aßan laj Abner, li ralal laj Ner. Laj Ner, aßan rican laj Saúl.I Z1Cuanqueb oxibeb li ralal laj Saúl. Aßaneb laj Jonatán, laj Isúi, ut laj Malquisúa. Ut cuanqueb ajcuiß cuib xrabin. Li asbej, aßan lix Merab xcßabaß ut li îtzßinbej, aßan lix Mical.A}Z0Cau xchßôl chi pletic laj Saúl. Quixchßutubeb lix soldados ut quinumta saß xbêneb laj Amalec. Ut quixcoleb laj Israel chiruheb chixjunileb li nequeßelkßan re li cßaßru reheb.ymZ/Nak ac x-oc laj Saúl chokß xreyeb laj Israel, quipletic riqßuineb chixjunileb li xicß nequeßiloc reheb. Quipletic riqßuineb laj Moab, ut eb laj Amón, ut eb laj Edom. Ut quipletic ajcuiß riqßuineb lix reyeb laj Soba, joß eb ajcuiß laj filisteo. Saß chixjunil li tenamit li queßpletic cuiß, eb laj Israel queßnumta saß xbêneb li xicß nequeßiloc reheb.wiZ.Ut laj Saúl quixcanab pletic riqßuineb laj filisteo ut eb laj filisteo queßsukßi cuißchic saß xnaßajeb.KZ-Abanan eb li soldados queßxye re laj Saúl: —¿Ma târûk ta biß tâcâmk laj Jonatán? Incßaß, xban nak aßan xcoloc ke lâo aj Israel chiruheb laj filisteo. Incßaß târûk tâcamsîk. Saß xcßabaß li yoßyôquil Dios nakaye nak chi moco jun li rismal xjolom tâisîk xban nak li cßaßru quixbânu anakcuan, quixbânu xban nak li Kâcuaß quitenkßan re, chanqueb. Joßcan nak eb li soldados queßxcol laj Jonatán ut incßaß quicamsîc. Z,Laj Saúl quixye re laj Jonatán: —At Jonatán, li Dios tinixqßue chixtojbal inmâc cui incßaß tatcâmk lâat anakcuan, chan.]5Z+Laj Saúl quixye re laj Jonatán: —Ye cue cßaßru li mâc xabânu, chan. Laj Jonatán quixye re: —Lâin xinlou caßchßin li xyaßal cab li xcana chi rußuj lin xukß. ¿Ma yal xban aßan nak tincâmk? chan.4cZ*Ut laj Saúl quixye reheb: —Texbûlik re rilbal ma lâin cuan inmâc, malaj ut laj Jonatán cuan xmâc, chan. Ut nak queßbûlic, quicßutun nak laj Jonatán cuan xmâc.~Z)Laj Saúl quitijoc ut quixye re li Kâcuaß: —At Kâcuaß, at kaDios lâo aj Israel, ¿cßaßut nak incßaß xasume lin tij anakcuan? Cui lâin ut laj Jonatán cuan kamâc, nak tobûlik, tâêlk li Urim. Cui ut eb li soldados cuanqueb xmâqueb, tâêlk li Tumin, chan. Ut nak queßbûlic, quicßutun nak laj Saúl ut laj Jonatán cuanqueb xmâc. Mâcuaßeb li soldados li cuanqueb xmâc.W})Z(Ut laj Saúl quixye reheb: —Lâex texxaklîk aran ut lâin tinxaklîk arin cuochben laj Jonatán li cualal, chan. Ut eb li soldados queßxye: —Bânu li cßaßru nacacßoxla nak us xbânunquil, chanqueb.Y|-Z'Saß xcßabaß li yoßyôquil Dios li nacoloc ke lâo aj Israel, lâin ninye êre nak tâcamsîk li ani cuan xmâc, usta aßan laj Jonatán li cualal, chan laj Saúl. Abanan mâ jun saß xyânkeb quichakßoc.7{iZ&Joßcan nak laj Saúl quixbokeb li nequeßcßamoc be saß xyânkeb li soldados ut quixye reheb: —Quimkex arin. Takatzßil âtin re xnaubal ani xmâcob chiru li cutan aßin.NzZ%Ut laj Saúl quitijoc ut quixye re li Dios: —¿Ma us toxic chi pletic riqßuineb laj filisteo? ¿Ma tâkßaxtesiheb saß kukß? chan. Abanan li Dios incßaß quixsume lix tij saß li cutan aßan.{yqZ$Laj Saúl quixye reheb lix soldado: —Yoßkeb chi pletic riqßuineb laj filisteo chiru li kßojyîn aßin. Topletik riqßuineb toj tâsakêuk re nak mâ jun chic reheb tâcanâk chi yoßyo, chan. Eb li soldados queßxye: —Lâo takabânu joß tâye, chanqueb. Abanan laj tij quixye: —Kapatzßak xbên cua re li Dios ma us toxic chi pletic malaj ut incßaß us, chan.kxQZ#Ut laj Saúl quixyîb jun li artal re li Kâcuaß. Aßan li xbên artal li quixyîb chiru li Dios.zwoZ"Ut quixye ajcuiß reheb: —Yehomak reheb li tenamit nak chi xjunjûnkaleb teßxcßam chak eb lix cuacax ut eb lix carner. Teßxcamsiheb arin ut teßxtiu re nak incßaß teßmâcobk chiru li Dios riqßuin xtiubal lix quiqßuel li xul, chan. Saß li kßojyîn aßan chixjûnkaleb queßxcßam lix cuacax ut lix carner ut queßxcamsiheb saß li naßajej aßan re teßxtiu.vZ!Quiyeheß resil re laj Saúl nak eb laj Israel yôqueb chi mâcobc chiru li Dios xban nak yôqueb chixtzacanquil li tib li toj cuan xquiqßuel. Laj Saúl quixye reheb: —Lâex xekßet li râtin li Dios. Ayukex ut cßamomak chak junak li nimla pec arin, chan reheb.euEZ Queßcôeb saß junpât bar cuan cuiß li cßaßak re ru li xeßrêchani saß li plêt. Ut aran queßxcamsiheb li cuacax ut li cocß ral. Ut queßxcamsiheb ajcuiß li carner ut queßxtiu li tib rech xiquic lix quiqßuel.2t_ZSaß li cutan aßan eb laj Israel queßnumta saß xbêneb laj filisteo chalen saß li tenamit Micmas toj saß li tenamit Ajalón. Abanan kßaxal tacuajenakeb li tenamit.(sKZUs raj cui ta eb li kasoldados queßxtzaca li tzacaêmk li queßrêchani riqßuineb laj filisteo. Kßaxal raj cuißchic nabaleb laj filisteo xeßkacamsi, chan.r ZLaj Jonatán quixye re: —Incßaß us xbânu lin yucuaß. Qßue retal. Lâin xcßulun inchßôl xban li xyaßal cab li xinlou.Xq+ZJun li soldado quixye re laj Jonatán: —Lâ yucuaß quixbânu jun li juramento riqßuineb li soldados ut quixye nak tzßektânanbilak li ani tâtzacânk chiru li cutan aßin. Joßcan nak tacuajenako, chan.tpcZAbanan laj Jonatán incßaß quirabi li cßaßru quixye laj Saúl reheb li soldado. Joßcan nak quixchßic lix xukß saß li xyaßal cab ut quixlou li xyaßal cab li cuan chiru lix xukß. Nak quixlou li xyaßal cab quicßulun xchßôl.o ZNabal li xyaßal cab. Yô chi bêc rok. Abanan mâ ani quixchap re xban nak queßxucuac xban li juramento li quixye laj Saúl.xnkZEb li soldado aj Israel queßcuulac saß jun li qßuicheß. Ut aran queßxtau li xyaßal cab saß li chßochß.0m[ZSaß li cutan aßan tacuajenakeb li soldado aj Israel xban nak laj Saúl ac xbânu li juramento ut quixye: —Tzßektânanbilak li ani tâcuaßak nak toj mâjiß na-oc li kßojyîn cui toj mâjiß nequeßkêchaniheb laj filisteo, chan. Joßcan nak incßaß queßcuaßac eb li soldados aj Israel.lZQueßpletic toj retal queßcuulac saß li tenamit Bet-avén. Ut li Kâcuaß Dios quixcoleb laj Israel saß li cutan aßan.fkGZJoßcan ajcuiß eb laj Israel li queßxmuk ribeb saß lix naßajeb li ralal xcßajol laj Efraín, li tzûl ru. Queßril nak yôqueb chi êlelic laj filisteo. Queßcôeb ajcuiß eb aßan chi pletic riqßuineb laj filisteo.DjZCuanqueb xcomoneb laj Israel queßcôeb saß xyânkeb laj filisteo junxil. Queßxjal xcßaßuxeb ut queßoquen cuißchic chirixeb laj Israel li cuanqueb rochben laj Saúl ut laj Jonatán.liSZUt queßxchßutub ribeb chixjunileb lix soldados li cuanqueb rochben laj Saúl ut queßcôeb chi pletic riqßuineb laj filisteo. Eb laj filisteo yôqueb chixcamsinquil ribeb chi ribileb rib xban nak sachsôqueb chic xnaßlebeb.}huZToj yô ajcuiß chi âtinac laj Saúl riqßuin laj tij nak quiril nak eb laj filisteo yôqueb chixpokokinquil ribeb ut incßaß chic nequeßxtau cßaßru teßxbânu. Ut laj Saúl quixye re laj Ahías: —Mâcßam chak li efod. Canab cuan, chan.1g]ZLaj Saúl quixye re laj Ahías laj tij: —Cßam chak arin lix efod li Kâcuaß, chan. (Saß eb li cutan aßan laj Ahías yô chixcßambal li efod chiruheb laj Israel.) f ZLaj Saúl quixye reheb li cuanqueb rochben: —Chßutubomak chixjunileb li soldado ut têril ani li mâ aniheb saß kayânk, chan. Nak queßxchßutubeb chixjunileb li soldados queßxqßue retal nak mâ ani laj Jonatán, chi moco li cuînk li natenkßan re.JeZUt eb lix soldado laj Saúl li yôqueb chi cßacßalênc aran Gabaa saß xnaßajeb li ralal xcßajol laj Benjamín queßril nak yôqueb chi xucuac laj filisteo ut yôqueb chi êlelic yalak bar. dZChixjunileb laj filisteo li cuanqueb saß lix muhebâleb queßxucuac joß eb ajcuiß li soldados li yôqueb chi cßacßalênc. Ut queßxucuac ajcuiß li nequeßxic chi elkßac. Nequeßsicsot xban xxiuheb. Qui-ecßan li chßochß ut li Dios quixsach xnaßlebeb. cZSaß li xbên plêt aßan junmay tana li soldado li queßxcamsiheb laj Jonatán ut li natenkßan re saß li chßina naßajej aßan.Ib Z Ut laj Jonatán quitakeß saß li naßajej cuanqueb cuiß laj filisteo. Ut li natenkßan re yô chi xic chirix. Laj Jonatán naxtolcßosiheb chak eb laj filisteo ut laj tênkß re naxcamsiheb.aZ Ut queßxjap reheb chixyebal re laj Jonatán ut li natenkßan re: —Quimkex arin. Cuan cßaßru takaye êre, chanqueb. Laj Jonatán quixye re laj tênkß re: —Yoßo riqßuineb xban nak li Kâcuaß ac xkßaxtesiheb laj filisteo saß kukß lâo aj Israel, chan.M`Z Joßcan nak queßcôeb ut queßxcßut ribeb chiruheb laj filisteo. Ut eb laj filisteo queßxye: —¡Ilomakeb! Eb laj Israel yôqueb chi êlc saß li ochoch pec li queßxmuk cuiß ribeb, chanqueb._5Z Cui ut eb aßan teßxye nak toxic riqßuineb, lâo toxic xban nak aßan retalil chiku nak li Kâcuaß tixkßaxtesiheb saß kukß, chan laj Jonatán.^Z Cui eb aßan teßxye ke “Choêroybeni aran. Lâo toxic cuanquex cuiß”, chaßkeb, lâo takoybeniheb ut incßaß toxic cuanqueb cuiß.S]!ZLaj Jonatán quixye re: —Yoßo cuanqueb cuiß ut takacßut kib chiruheb.s\aZUt li cuînk li natenkßan re quixye: —Bânu li cßaßru nacacuaj xbânunquil. Lâin tatintenkßa, chan.-[UZLaj Jonatán quixye re li natenkßan re: —Numeko jun pacßal bar cuanqueb cuiß laj filisteo li incßaß nequeßxpâb li Dios. Mâre chan nak li Kâcuaß toxtenkßa xban nak chiru aßan mâcßaß chßaßaj. Li Dios toxtenkßa chi numtâc saß xbêneb, usta nabalo, usta cuibo ajcuiß, chan.ZZLi sakônac jun cuan saß li norte saß xcaßyabâl li tenamit Micmas. Li jun chic cuan saß li sur saß xcßayabâl li tenamit Gabaa.tYcZSaß xcaß pacßalil li be re Micmas cuan li nînki sakônac. Li jun Boses xcßabaß ut li jun chic Sene xcßabaß. Laj Jonatán tento tânumekß aran re tâxic saß li naßajej cuanqueb cuiß li jun chßûtal chi soldados aj filisteo.FXZ(Laj tij li cuan lix efod chirix, aßan laj Ahías li ralal laj Ahitob. Laj Ahitob, aßan li rîtzßin laj Icabod. Ut laj Icabod, aßan li ralal laj Finees. Laj Finees, aßan li ralal laj Elí laj tij li nacßanjelac chiru li Dios aran Silo.) Mâ ani quinaßoc re nak laj Jonatán cô bar cuanqueb cuiß laj filisteo.-WUZLaj Saúl cuan lix muhebâl chire li tenamit Gabaa rubel jun li nimla cheß granado li cuan saß li naßajej Migrón. Cuakib ciento na li soldados cuanqueb rochben.CV ZSaß jun li cutan laj Jonatán quixye re lix môs li nacßamoc re lix chßîchß li napletic cuiß: —Yoßo. Numeko jun pacßal li nimaß re topletik riqßuineb lix soldâdeb aj filisteo li yôqueb chi cßacßalênc saß li naßajej aßan, chan. Ut laj Jonatán incßaß quixye re laj Saúl lix yucuaß nak tâxic.eUEZ Jun chßûtal chi soldados aj filisteo yôqueb chi cßacßalênc saß li be li naxic Micmas.T!Z Xban aßan nak quicuulac xkßehil li pletic mâ jun li soldado aj Israel cuan xchßîchß re pletic. Caßaj cuiß laj Saúl ut laj Jonatán cuanqueb xchßîchß saß rukßeb.Jun chßûtal chi soldados aj filisteo yôqueb chi cßacßalênc saß li be li naxic Micmas.NSZ Queßxtoj cuib chi tumin plata re nak tâqßuehekß xkßesnal lix chßîchßeb re becoc chßochß ut li asaron. Ut queßxtoj jun chi tumin plata re tâqßuehekß xkßesnal li mâl ut li chßîchß.VR'Z Tento nak eb laj Israel nequeßxic riqßuineb laj filisteo re nak eb aßan teßxqßue xkßesnal lix chßîchßeb, lix mâleb, lix asaroneb, joß eb ajcuiß li chßîchß li nequeßxbec cuiß lix chßochß.#QAZ Mâ jun aj tenol chßîchß cuan saß xyânkeb laj Israel xban nak eb laj filisteo incßaß queßraj nak eb laj Israel teßxyîb lix chßîchß re pletic.P3Z Li xcab chßûtal queßcôeb Bet-horón ut li rox chßûtal queßcôeb saß li nubâl re li ru takßa re laj Zeboim saß xjayal li chaki chßochß.6OgZ Oxib chßûtaleb lix soldado laj filisteo queßcôeb chixmakßbal li cßaßru reheb laj Israel. Li xbên chßûtal queßcôeb saß li be li naxic Ofra saß li naßajej Sual.ZN/Z Laj Saúl ut laj Jonatán li ralal joßqueb ajcuiß li soldado li cuanqueb rochbeneb queßcana aran Gabaa saß xnaßajeb li ralal xcßajol laj Benjamín. Ut eb laj filisteo cuanqueb lix muhebâleb aran Micmas.LMZ Laj Samuel qui-el Gilgal ut cô Gabaa saß xnaßajeb li ralal xcßajol laj Benjamín. Laj Saúl quirajla lix soldados li cuanqueb rochben ut cuakib ciento aj chic li soldados li cuanqueb rochben.L+Z Abanan anakcuan incßaß chic tâcuânk âcuanquil chi junelic xban nak xakßet xchakßrab li Dios. Li Kâcuaß ac xsicß ru jun chic li cuînk li tixbânu joß naraj li Dios. Ut aßan chic tâtaklânk saß xbêneb laj Israel xban nak xakßet li râtin li Kâcuaß, chan.Z Abanan cui yal yôkex chixbânunquil li incßaß us, tâsachekß êru ut tâsachekß ajcuiß ru lê rey, chan laj Samuel.=!Z Qßuehomak êchßôl chi cßanjelac chiru li Kâcuaß ut chexucua ru. Cheqßuehak retal li sachba chßôlej ut li xnînkal usilal quixbânu êre.Abanan cui yal yôkex chixbânunquil li incßaß us, tâsachekß êru ut tâsachekß ajcuiß ru lê rey, chan laj Samuel.k<QZ Lâin incßaß nacuaj mâcobc chiru li Kâcuaß Dios riqßuin xcanabanquil tijoc chêrix. Nacuaj xqßuebal ênaßleb ut nacuaj ajcuiß xcßutbal chêru cßaßru li us xbânunquil re nak châbilakex ut texcuânk saß tîquilal.w;iZ Saß xcßabaß lix lokßal, li Kâcuaß incßaß textzßektâna, xban nak aßan naraj nak lâexak lix tenamit.:#Z Mêlokßoni chic li jalanil dios. Eb aßan incßaß naru nequextenkßa chi moco naru nequexcol xban nak eb aßan mâcßaß nequeßoc cuiß."9?Z Laj Samuel quixye reheb: —Mexxucuac. Yâl nak xexmâcob. Abanan mêtzßektâna chic li Kâcuaß. Chexcßanjelak ban chiru chi anchal lê chßôl, chan.>8wZ Ut queßxye re laj Samuel: —Chattijok chikix lâo aj cßanjel châcuu. Tzßâma chiru li Dios nak incßaß toxcanab chi câmc xban nak mâc xkabânu nak xkapatzß karey, chanqueb.X7+Z Ut laj Samuel quixtzßâma chiru li Dios nak tixtakla li hab. Ut saß ajcuiß li hônal aßan li Dios quixtakla li câk ut li hab. Ut cßajoß nak queßxxucua ru li Dios ut queßxxucua ajcuiß ru laj Samuel. 6;Z Qßuehomak retal. ¿Ma mâcuaß ta biß anakcuan xkßehil li sicßoc trigo? Anakcuan mâcuaß xkßehil li hab. Abanan lâin tintzßâma chiru li Dios nak tixqßue chak li câk ut li hab re nak têqßue retal nak mâc xebânu chiru li Dios nak xetzßâma lê rey, chan laj Samuel.T5#Z Oybenihomak cuan toj têril li sachba chßôlej li tixbânu li Dios chêru.A4}Z Abanan cui incßaß têbânu li cßaßru naxye, ut cui têkßet li chakßrab li quixqßue êre, li Dios texqßue chixtojbal rix lê mâc joß quixbânu riqßuin lê xeßtônil yucuaß.Z3/Z Cui lâex têxucua ru li Kâcuaß ut texcßanjelak chiru ut cui lâex joß ajcuiß lê rey, têbânu li cßaßru naraj li Dios ut incßaß têkßetkßeti êrib chiru, us tex-êlk riqßuin li cßaßru têbânu.X2+Z Anakcuan cueß lê rey li xesicß ru. Li Kâcuaß xqßue lê rey li xetzßâma.h1KZ Nak queqßue retal nak laj Nahas lix reyeb laj Amón oc re chi pletic êriqßuin, lâex xetzßektâna li Kâcuaß Dios ut aßan raj li tzßakal lê rey. Ut xeye, “Takaj junak karey re tâtaklânk saß kabên,” chanquex.D0Z Ut li Kâcuaß quixtaklaheb laj Jerobaal, laj Barac, laj Jefté, ut laj Samuel chêtenkßanquil re texcolekß chiruheb li xicß nequeßiloc êre ut quexcuan chi mâcßaß chic êcßaßux.'/IZ Nak ac cuanqueb chic saß raylal, queßxtzßâma xtenkßanquileb chiru li Dios ut queßxye, “Lâo xomâcob xban nak xatkatzßektâna ut xkalokßoniheb li yîbanbil dios Baal ut Astarot. At Kâcuaß, choâcol taxak chiruheb li xicß nequeßiloc ke ut tocßanjelak châcuu,” chanqueb.z.oZ Abanan eb lê xeßtônil yucuaß queßxtzßektâna li Kâcuaß lix Dioseb. Joßcan nak li Dios quixkßaxtesiheb saß rukß laj Sísara li nataklan saß xbêneb lix soldado laj Jabín lix reyeb laj Hazor. Quixcanabeb ajcuiß rubel xcuanquileb laj filisteo ut rubel xcuanquileb lix reyeb laj Moab. Queßpletic riqßuineb lê xeßtônil yucuaß ut queßnumta saß xbêneb.n-WZ Nak queßcôeb Egipto laj Jacob ut eb li ralal xcßajol, queßrahobtesîc. Eb lê xeßtônil yucuaß queßxyâba xcßabaß li Kâcuaß. Ut aßan quixtaklaheb laj Moisés ut laj Aarón chixtenkßanquileb. Eb aßan queßcßamoc be chiruheb lê xeßtônil yucuaß nak queßel chak Egipto ut aßaneb li queßcßamoc chak reheb chi cuânc saß li naßajej aßin.*,OZ Qßuehomak retal. Lâin tinjultica êre chiru li Kâcuaß chixjunil li usilal li quixbânu chak êre lâex ut reheb ajcuiß lê xeßtônil yucuaß nak quixcoleb./+YZ Laj Samuel quixye reheb li tenamit: —Li Kâcuaß, aßan li quixakaban reheb laj Moisés ut laj Aarón chirisinquileb lê xeßtônil yucuaß saß li naßajej Egipto.m*UZ Laj Samuel quixye reheb: —Li Kâcuaß xrabi li cßaßru xeye. Ut li rey li sicßbil ru xban li Dios xrabi ajcuiß. Mâcßaß li incßaß us xinbânu êre, chan. Ut eb li tenamit queßxye: —Yâl. Li Kâcuaß naxnau, chanqueb.) Z Ut eb li tenamit queßxye re: —Incßaß xabânu li incßaß us. Incßaß xat-elkßac chiku chi moco xoârahobtesi, chanqueb.E(Z Xakxôquin chêru anakcuan. Yehomak cue lix yâlal chiru li Kâcuaß Dios ut chiru ajcuiß li rey li quixsicß ru chi cßamoc be chêru. ¿Ma cuan junak xinmakß xbôyx? ¿Ma cuan junak xinmakß xbûr? ¿Ma cuan junak xincuelkßa cßaßru re? ¿Ma cuan junak xinrahobtesi? ¿Ma xinqßue cuib chi tuminâc re nak incßaß tinye li yâl? Cui cuan li incßaß us xinbânu, yehomak cue anakcuan re nak naru tinyîb ru li incßaß us xinbânu, chan.D'Z Anakcuan cuan lê rey chi cßamoc be chêru. Lâin ac tîxin chic. Sak chic injolom. Eb li cualal cuanqueb arin êriqßuin. Lâin xincßamoc be chêru chalen saß insâjilal toj anakcuan.& Z Tojoßnak laj Samuel quixye reheb li tenamit: —Qßuehomak retal. Lâin xinbânu chixjunil li xeye cue. Ut xinxakab lê rey.+%QZ Chixjunileb li tenamit queßcôeb Gilgal ut queßxxakab laj Saúl chokß rey chiru li Kâcuaß. Ut aran queßmayejac ut queßxqßue xmayejeb re xcßambaleb rib saß usilal riqßuin li Kâcuaß. Quisahoß saß xchßôl laj Saúl ut queßsahoß ajcuiß saß xchßôleb chixjunileb li tenamit.7$iZ Chirix chic aßan, laj Samuel quixye reheb li tenamit: —Quimkex. Yoßkeb Gilgal re nak takaxakab chi junaj cua laj Saúl chokß rey, chan.Chixjunileb li tenamit queßcôeb Gilgal ut queßxxakab laj Saúl chokß rey chiru li Kâcuaß. Ut aran queßmayejac ut queßxqßue xmayejeb re xcßambaleb rib saß usilal riqßuin li Kâcuaß. Quisahoß saß xchßôl laj Saúl ut queßsahoß ajcuiß saß xchßôleb chixjunileb li tenamit.#-Z Ut laj Saúl quixye reheb: —Mâ jun reheb laj Israel tâcamsîk anakcuan xban nak saß li cutan aßin li Kâcuaß coxcol lâo aj Israel, chan.3"aZ Eb laj Israel queßxye re laj Samuel: —¿Aniheb li cuînk li queßxye nak laj Saúl incßaß tâtaklânk saß kabên? Kßaxtesiheb saß kukß re takacamsiheb, chanqueb.! Z Cuulajak chic nak toj ekßela, laj Saúl quixjachi lix soldado saß oxib jachal. Nak quisakêu, queßcôeb saß junpât saß li naßajej li cuanqueb cuiß lix muhebâleb laj Amón ut queßoc chi pletic riqßuineb. Nak quicuaßleboß ac xeßxcamsiheb laj Amón ut li incßaß queßcamsîc queßxjeqßui ribeb ut queßêlelic chi xjunjûnkaleb. Mâ jun reheb quicana chi cuan rochben. {Z Queßxye reheb laj Amón: —Cuulaj takakßaxtesi kib saß êrukß ut têbânu li cßaßru nequeraj kiqßuin, chanqueb.p[Z Quixye reheb li takl li queßchal chak Jabes re Galaad: —Saß cuaßleb texkacol, chan. Ut eb li takl queßcôeb cuißchic ut queßxye reheb li cuanqueb Jabes li cßaßru quixye laj Saúl. Cßajoß nak queßsahoß saß xchßôleb. ~~}=|{^zz2yxvvhutssrEqepomll9kjj4ihggffe7dqccaba``c_^]\\b[CZ YXQWWNVVUZTSS9R;QP5ONNwMMKJIIHGFEE1DCCbB>AA@m?>=[Z Laj Jonatán quixye re: —Yoßo saß cßalebâl, chan. Ut queßcôeb xcaßbichaleb saß li cßalebâl.^=7Z Laj David quixye: —¿Ani tâyehok cue nak lâ yucuaß tatxsume saß joskßil? chan.<-Z Laj Jonatán quixye re: —Matcßoxlac. Cui lâin tinnau nak lin yucuaß ac xcßoxla xbânunquil mâusilal âcue, lâin tinye resil âcue, chan. ;ZBânu usilal cue saß xcßabaß li juramento li kabânu chi kibil kib. Chinâtenkßa lâin aj cßanjel châcuu. Cui ut lâin cuan inmâc, chinâcamsi lâat anakcuan. Incßaß tento nak tinâcßam riqßuin lâ yucuaß re nak aßan tinixcamsi, chan laj David.:'ZCui lâ yucuaß tixye nak us nak xcôin, tâcßojlâk inchßôl. Abanan cui najoskßoß, aßan retalil châcuu nak aßan târaj incamsinquil.<9sZCui lâ yucuaß tinixpatzß, lâat tâye re nak xintzßâma châcuu nak tinâcanab chi xic saß lin tenamit Belén xban nak eb li cuechßalal nequeßninkßeîc aran rajlal chihab.{8qZLaj David quixye re: —Cuulaj nequeßxninkßei li xyoßlajic li po ut lâin cßaynakin chi cßojlâc saß li mêx cuochben lâ yucuaß. Abanan tâqßue inlesêns re nak lâin tinmuk cuib saß li cßalebâl toj saß li ecuu saß rox li cutan.`7;ZLaj Jonatán quixye re: —¿Cßaßru tâcuaj tinbânu? Ye cue ut lâin tinbânu. chan. 6 ZLaj David quixye re: —Lâ yucuaß naxnau nak rarôquin âban. Incßaß naraj xqßuebal xrahil âchßôl. Joßcan nak incßaß naxye âcue. Saß xcßabaß li nimajcual Dios ut saß âcßabaß ajcuiß lâat, lâin ninye âcue nak târaj incamsinquil, chan.5 ZQuixye laj Jonatán: —Moco yâl ta. Lâat incßaß tatxcamsi. Lin yucuaß mâcßaß naxbânu chi incßaß ta tixye cue lâin. Yalak cßaßru naxbânu, naxye cue. Mâ jokße tixmuk chicuu li cßaßru tixbânu. Aßan incßaß tatxcamsi, chan laj Jonatán.\4 5ZChirix aßan laj David quiêlelic Naiot xcuênt Ramá ut cô riqßuin laj Jonatán. Quixye re: —¿Cßaßru li incßaß us xinbânu? ¿Cßaßru inmâc chiru lâ yucuaß? ¿Cßaßut nak târaj incamsinquil? chan.#3AZUt laj Saúl quirisi lix tßicr li cuan saß xbên li rakß joß ajcuiß lix chßîchß re pletic. Ut qui-oc chi xajoc ut chixjapbal re chiru laj Samuel. Ut joßcan quixnumsi li cutan ut li kßojyîn. Chalen aßan quiticla xyebal: “¿Ma xcomoneb li profeta laj Saúl?” chanqueb. 2ZLaj Saúl cô aran Naiot xcuênt Ramá. Ut lix musikß li Dios quichal riqßuin. Riqßuin xcuanquil lix musikß li Dios, laj Saúl qui-oc chi xajoc ut chixjapbal re chixlokßoninquil li Dios toj retal quicuulac Naiot xcuênt Ramá.Ut laj Saúl quirisi lix tßicr li cuan saß xbên li rakß joß ajcuiß lix chßîchß re pletic. Ut qui-oc chi xajoc ut chixjapbal re chiru laj Samuel. Ut joßcan quixnumsi li cutan ut li kßojyîn. Chalen aßan quiticla xyebal: “¿Ma xcomoneb li profeta laj Saúl?” chanqueb.y1mZChirix chic aßan, laj Saúl cô Ramá. Nak quicuulac cuan cuiß li nimla jul haß aran Secú, quixye reheb li tenamit: —¿Bar cuanqueb laj Samuel ut laj David? chan. Ut jun li cuan aran quixye: —Cuanqueb aran Naiot xcuênt Ramá, chan.0ZLaj Saúl quirabi resil li cßaßru yôqueb ut quixtakla jalan chic lix takl. Ut eb aßan queßxtiquib ajcuiß xajoc ut chixjapbal reheb chixlokßoninquil li Dios. Ut laj Saúl quixtaklaheb cuißchic rox sut lix takl. Ut joßcan cuißchic queßxcßul.S/!ZJoßcan nak quixtaklaheb li cuînk re teßxchap ut teßxcßam riqßuin. Queßril nak eb li profeta yôqueb chixlokßoninquil li Dios ut laj Samuel yô chi cßamoc be chiruheb. Ut lix musikß li Kâcuaß quichal riqßuineb li takl li quixtakla laj Saúl. Ut eb aßan quisach xchßôleb ut queßoc ajcuiß chixlokßoninquil li Dios.R.ZQuiyeheß resil re laj Saúl nak laj David cuan aran Naiot xcuênt Ramá.g-IZJoßcan nak laj David quiêlelic chiru laj Saúl ut cô riqßuin laj Samuel aran Ramá. Ut quixserakßi re laj Samuel chixjunil li qui-ux re xban laj Saúl. Ut laj David rochben laj Samuel queßcôeb chi cuânc aran Naiot.y,mZLaj Saúl quixye re lix Mical: —¿Cßaßut nak xinâbalakßi chi joßcaßin? ¿Cßaßut nak xacanab chi êlelic li xicß na-iloc cue? chan. Ut lix Mical quixye re: —Aßan xye cue nak tinixcamsi cui incßaß tintenkßa chi êlelic, chan.+}ZNak eb li takl queßoc saß li rochoch, queßxtau li yîbanbil dios saß lix cuarib. Ut cuan li rix chibât saß xjolom.*}ZLaj Saúl quixtaklaheb cuißchic lix takl ut quixye reheb: —Cßamomak chak laj David, usta yaj, re nak tincamsi, chan.t)cZNak laj Saúl quixtaklaheb lix takl re teßxchap laj David, lix Mical quixye reheb: —Laj David yaj, chan.(-Z Lix Mical quixchap jun li yîbanbil dios ut quixyocob saß li cuarib. Quixqßue li rix jun li chibât saß xjolom ut quixtzßap riqßuin tßicr.b'?Z Ut lix Mical quixcubsi laj David saß li ventana. Laj David quiêlelic re nak tixcol rib.&&GZ Saß ajcuiß li kßojyîn aßan laj Saúl quixtaklaheb li cuînk chixcßacßalenquil li rochoch laj David re teßxcamsi nak tâsakêuk. Abanan, lix Mical li rixakil quixye re laj David: —Cui incßaß tatêlelik ut tâcol âcuib chiru li kßojyîn aßin, cuulaj tateßxcamsi, chan re.A%}Z Laj Saúl quixcut lix lâns re tixcamsi laj David. Abanan laj David quixcol rib chiru ut lix lâns quixlap rib saß li tzßac. Joßcan nak laj David quiêlelic saß li kßojyîn aßan.=$uZ Saß jun li cutan li Dios quixtakla cuißchic li mâus aj musikßej riqßuin laj Saúl nak chunchu saß rochoch ut cuan lix lâns saß rukß. Laj David yô chixchßeßbal lix arpa.4#cZEb laj filisteo queßoc cuißchic chi pletic riqßuineb laj Israel. Laj David cau quipletic ut queßnumta saß xbêneb toj retal nak eb laj filisteo queßêlelic chiruheb.4"cZJoßcan nak laj Jonatán quixbok laj David ut quixye re chixjunil li quixye laj Saúl. Quixcßam cuißchic riqßuin laj Saúl ut laj David quicßanjelac chiru joß junxil.,!SZQuixcßul xchßôl li cßaßru quixye laj Jonatán ut quixbânu li juramento ut quixye: —Saß xcßabaß li yoßyôquil Dios, incßaß tâcamsîk laj David, chan. ZQuixkßaxtesi rib chi câmc nak quixcamsi laj Goliat. Ut li Kâcuaß quixcoleb laj Israel. Lâat xacuil nak xcamsi laj Goliat ut quisahoß saß âchßôl. ¿Cßaßut nak tatmâcobk anakcuan riqßuin xcamsinquil laj David? Aßan mâcßaß xmâc châcuu, chan.5ZUt laj Jonatán quiâtinac riqßuin lix yucuaß. Us li quixye chirix laj David. Quixye re: —At inyucuaß, matmâcob riqßuin xbânunquil li incßaß us re laj David laj cßanjel châcuu. Aßan mâcßaß xbânu incßaß ta us. Us ban chixjunil li quixbânu re âtenkßanquil.+QZLâin tinxic cuochben lin yucuaß saß li cßalebâl nachß cuancat cuiß. Tinâtinak châcuix. Cßaß na ru tixye lin yucuaß, lâin tinye cuißchic âcue, chan.5eZJoßcan nak laj Jonatán quixye re laj David: —Lin yucuaß târaj âcamsinquil. Joßcan nak cuulaj tâbânu cuênt. Muk âcuib saß junak naßajej bar incßaß tateßril.# CZLaj Saúl quixye re laj Jonatán ut reheb ajcuiß chixjunileb lix môs nak teßxcamsi laj David. Abanan laj Jonatán, li ralal laj Saúl, quixra laj David.ymZRajlal nak nequeßchal eb laj filisteo chi pletic riqßuineb laj Israel, laj David, aßan li kßaxal us na-el chiruheb li jun chßol chic li nequeßcßanjelac chiru laj Saúl. Joßcan nak chixjunileb queßxqßue saß xnakß ruheb laj David.xkZCßajoß nak quixucuac laj Saúl xban laj David. Ut chalen saß li cutan aßan, xicß chic quiril laj David joß najtil yoßyo.Rajlal nak nequeßchal eb laj filisteo chi pletic riqßuineb laj Israel, laj David, aßan li kßaxal us na-el chiruheb li jun chßol chic li nequeßcßanjelac chiru laj Saúl. Joßcan nak chixjunileb queßxqßue saß xnakß ruheb laj David.ZLaj Saúl quixqßue retal nak li Kâcuaß natenkßan re laj David. Ut quixqßue ajcuiß retal nak lix Mical lix rabin naxra laj David._9ZMâjiß ajcuiß nacuulac xkßehil xbânunquil li quixtakla laj Saúl nak laj David rochbeneb lix soldados queßcôeb ut queßxcamsiheb cuib ciento laj filisteo. Ut quixcßameb chak li rußuj lix tzßejcualeb re tixkßaxtesi re li rey re nak naru tâoc chokß xhiß. Joßcan nak laj Saúl quixsume xqßuebal lix Mical chokß rixakil laj David.ZNak laj David quirabi li cßaßru quitaklâc xyebal re xban li rey, quixcßul xchßôl laj David nak aßan tâoc chokß xhiß li rey.zoZUt laj Saúl quixye reheb nak teßxye re laj David li âtin aßin: —Li rey incßaß naraj tâtoj rix lix rabin. Caßaj cuiß naraj nak tâkßaxtesi re jun ciento li rußuj xtzßejcualeb laj filisteo. Chi joßcan tixqßue rêkaj li incßaß us xeßxbânu li xicß nequeßiloc re, chan. Laj Saúl quixcßoxla nak riqßuin aßin tâcamsîk laj David xbaneb laj filisteo.QZUt eb li môs côeb chixyebal re laj Saúl li cßaßru quixye laj David.p[ZQueßxye re laj David joß quiyeheß reheb xban laj Saúl. Ut laj David quixye reheb: —¿Ma nequecßoxla lâex nak kßaxal us chokß re junak cuînk joß lâin oc chokß xhiß li rey? Lâin mâcßaß incuanquil ut nebaßin, chan.ZLaj Saúl quixtaklaheb lix môs ut quixye reheb nak teßâtinak riqßuin laj David chi mâ ani tâabînk re ut teßxye re chi joßcaßin: —Laj Saúl nacatxra ut chikajunilo lâo lix môs nacatkara ajcuiß. Us tâsume oc chokß xhiß li rey, chanqueb.cAZLaj Saúl quixye saß xchßôl: —Lâin tinsumub lix Mical riqßuin laj David yal re tixbalakßi ut tâcamsîk xbaneb laj filisteo, chan. Joßcan nak quixye cuißchic re laj David: —Lâat tat-oc chokß inhiß, chan.%EZUt lix Mical, lix rabin jun chic, quixra laj David. Quiyeheß resil re laj Saúl nak lix Mical naxra laj David. Ut quixcßul xchßôl laj Saúl nak quirabi.{qZAbanan nak quicuulac xkßehil nak teßsumlâk, laj Saúl quixsumub lix rabin riqßuin laj Adriel, Mehola xtenamit.5eZLaj David quixye: —¿Ma cuan ta biß incuanquil lâin nak tin-oc chokß âhiß, at rey? Ut, ¿ma cuanqueb ta biß xcuanquil lin yucuaß ut eb lix comon arin Israel? chan.dCZSaß jun li cutan laj Saúl quixye re laj David: —Lâin tinqßue lix Merab, li xbên inrabin, chokß âcuixakil. Caßaj cuiß li nacuaj lâin nak cauhak âchßôl chi pletic saß xcßabaß li Kâcuaß, chan. Laj Saúl quixye saß xchßôl: —Mâcuaß lâin tincamsînk re laj David. Aßaneb ban laj filisteo teßcamsînk re, chan saß xchßôl. 5ZChixjunileb laj Israel ut eb laj Judá queßxra laj David xban nak nacßamoc be chi us chiruheb nak nequeßxic chi pletic ut nak nequeßsukßi chak.} uZLaj David naxnau xcßoxlanquil chi us li cßaßru naxbânu. Joßcan nak laj Saúl kßaxal cuißchic quixucuac chiru.k QZLi Kâcuaß cuan riqßuin laj David. Joßcan nak us na-el riqßuin chixjunil li cßaßru naxbânu.^ 7Z Joßcan nak laj Saúl quirisi laj David saß li rochoch. Ut quixxakab chi taklânc saß xbên jun mil chi soldados. Laj David nacßamoc be chiruheb nak nequeßxic chi pletic. Nequeßxic ut nequeßsukßi cuißchic. Z Laj Saúl qui-oc xxiu xban laj David xban nak li Dios cuan riqßuin laj David ut incßaß chic nacuan riqßuin laj Saúl.+QZ Laj Saúl quixye saß xchßôl: —Tinnumsi li lâns saß xsaß laj David chiru li tzßac, chan. Ut quixcut lix lâns. Aßut laj David caß sut quixcol rib chiru.saZ Saß li cutan jun chic li Dios quixtakla li mâus aj musikßej chixchßißchßißinquil laj Saúl saß rochoch. Chanchan li lôc ru laj Saúl. Cuan xlâns saß rukß. Ut laj David yô chixchßeßbal li arpa chiru joß naxbânu rajlal.lSZ Joßcan nak chalen saß li cutan aßan, laj Saúl incßaß chic sa naril laj David. Quixcakali ban.\3ZCßajoß nak quijoskßoß laj Saúl nak quirabi li yôqueb chixyebal. Quixye: —Yôqueb chixyebal nak laj David quixcamsi lajêb mil ut lâin jun mil ajcuiß. Caßchßin chic mâ nequeßxxakab chokß rey, chan.%EZNak yôqueb chi xajoc ut yôqueb chi bichânc, queßxye: —Laj Saúl quixcamsiheb jun mil chi cristian. Abanan laj David quixcamsiheb lajêb mil, chanqueb.3aZNak laj David ac xcamsi laj Goliat, eb li soldados queßsukßi chak saß li plêt. Eb li ixk saß chixjunileb li tenamit Israel queßel chixcßulbal li rey Saúl. Cuanqueb xpanderos saß rukß. Yôqueb chi xajoc ut yôqueb chi bichânc xban xsahileb xchßôl. Ut yôqueb chixchßeßbal lix cuajbeb.G ZJoß qßuial li quitaklâc xbânunquil laj David xban laj Saúl, us qui-el xban nak naxcßoxla chi us cßaßru tixbânu. Joßcan nak laj Saúl quixqßue xcuanquil chi taklânc saß xbêneb lix soldado. Ut queßsahoß saß xchßôleb li tenamit riqßuin laj David, joßqueb ajcuiß li nequeßcßanjelac chiru laj Saúl.7iZLaj Jonatán quirisi chirix lix tßicr li naxqßue saß xbên li rakß ut quixsi re laj David ut quixsi ajcuiß re lix tzimaj, lix cßâmal xsaß joß ajcuiß lix chßîchß.]5ZLaj Jonatán ut laj David queßxbânu li juramento chi ribileb rib, ut queßxye nak junelic teßxcßam rib saß usilal ut incßaß teßxchßeß rib xban nak laj Jonatán quixra laj David joß nak naxra rib aßan.7ZChalen saß li cutan aßan laj Saúl incßaß quixcanab laj David chi sukßîc saß rochoch lix yucuaß. Quicana ban riqßuin re tâcßanjelak chiru.~ !ZNak quirakeß chi âtinac laj David riqßuin laj Saúl, laj Jonatán quixcßam rib saß amiguil riqßuin laj David ut cßajoß nak quixra.}%Z:Laj Saúl quixye re: —¿Ani lâ yucuaß? chan. Laj David quixye re: —Lâin ralal laj Isaí, laj cßanjel châcuu. Belén xtenamit, chan. |;Z9Nak quisukßi chak laj David saß li plêt, cuan chak saß rukß lix jolom laj Goliat. Ut laj Abner quixcßam laj David riqßuin laj Saúl.Laj Saúl quixye re: —¿Ani lâ yucuaß? chan. Laj David quixye re: —Lâin ralal laj Isaí, laj cßanjel châcuu. Belén xtenamit, chan.}{uZ8—Relic chi yâl, at rey, lâin incßaß ninnau, chan. Ut laj Saúl quixye re: —Patzßi ani lix yucuaß, chan re.Gz Z7Nak laj David cô chi pletic riqßuin laj Goliat, laj Saúl quixpatzß re laj Abner li nataklan saß xbêneb li soldados: —¿Ani aj alal li al aßan? chan. Quichakßoc laj Abner ut quixye:y{Z6Ut laj David quixcßam aran Jerusalén lix jolom laj Goliat. Abanan lix chßîchß re pletic quixxoc saß lix muhebâl.gxIZ5Ut eb laj Israel queßsukßi saß xmuhebâleb laj filisteo ut quilajeßxxoc li cßaßru reheb.iwMZ4Ut eb li soldados aj Israel ut eb aj Judá queßxjap re ut queßrâlinaheb laj filisteo toj saß li oquebâl reheb li tenamit Gat ut Ecrón. Ut yalak bar saß eb li be re Saaraim ut Gat ut Ecrón nequeßtßanaxin li camenak.~vwZ3Chirix aßan, laj David cô saß ânil riqßuin laj Goliat. Quixakli saß xbên. Quixbotzß lix chßîchß laj Goliat ut riqßuin aßan quixset xcux. Ut eb laj filisteo queßxqßue retal nak camenak chic li nacßamoc be chiruheb ut queßêlelic.uZ2Joßcaßin nak quixcamsi laj Goliat laj David, usta mâcßaß xchßîchß riqßuin. Quixcamsi ban riqßuin rantßin ut pec.t{Z1Quixchßic li rukß saß lix bôls, quirisi jun li pec ut quixqßue saß lix rantßin ut quixcut chi cau riqßuin lix rantßin. Li pec quinak saß xpêquem ut quicana chi tßiltßo saß xpêquem. Ut laj Goliat quitßaneß chi huphu saß chßochß.tscZ0Laj filisteo qui-oc chi nachßoc riqßuin laj David. Ut laj David cô saß junpât cuan cuiß laj filisteo.rZ/Chixjunileb li chßutchßûqueb arin teßxqßue retal nak li chßîchß ut li lâns mâcßaß na-oc cuiß chiru li Dios. Aß li Kâcuaß, aßan li tâêchanînk re li plêt aßin ut aßan tâkßaxtesînk êre saß kukß lâo aj Israel, chan laj David.Vq'Z.Anakcuan ajcuiß tatxkßaxtesi saß cuukß li Kâcuaß. Lâin tinnumtâk saß âbên ut tinset lâ cux. Ut tinqßue lix tibeleb li soldados aj filisteo chixtiuheb li xul li nequeßrupupic, joß ajcuiß li joskß aj xul. Ut chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß teßxqßue retal nak lix Dios eb laj Israel kßaxal nim xcuanquil.)pMZ-Laj David quixye re laj Goliat: —Lâat xatchal chi pletic cuiqßuin riqßuin chßîchß, lâns ut kßesnal cheß. Abanan lâin xinchal chi pletic âcuiqßuin saß xcßabaß li Kâcuaß, li nimajcual Dios, li nequeßxlokßoni lix soldâdeb laj Israel li yôcat chixchikßbal xjoskßileb.o7Z,Quim arin, chan, ut tinqßue lâ tibel reheb li xul li nequeßrupupic li nequeßtißoc tib ut reheb ajcuiß li xul li cuanqueb saß qßuicheß, chan.5neZ+Quixye re laj David: —¿Ma lâin ta biß tzßiß nak tatchâlk chi pletic cuiqßuin riqßuin cheß? chan. Ut quixmajecua laj David saß xcßabaß lix dioseb laj filisteo.smaZ*Laj filisteo quiril nak chßinaßus na-iloc laj David. Xban nak toj sâj al, incßaß quixqßue xcuanquil.l)Z)Ut laj filisteo yô chi nachßoc riqßuin laj David. Li cuînk li nacßamoc re li chßîchß li naxram cuiß li re xchßôl yô chi xic chiru.)kMZ(Quixchap lix xukß. Quixxoc saß li nimaß ôb li cocß pec tîc ru ut quixqßueheb saß lix bôls. Cuan li rantßin saß rukß. Ut cô cuan cuiß laj filisteo.vjgZ'Ut quixqßue lix kßesnal chßîchß saß xcßâmal xsaß saß xbên li rakß. Ut laj David qui-oc chi bêc, abanan incßaß quiru chi bêc xban nak toj mâjiß cßaynak chi bêc riqßuin rakß soldado. Laj David quixye re laj Saúl: —Lâin incßaß ninru chi bêc riqßuin li akßej aßin xban nak moco cßaynakin ta, chan. Ut quirisi chirix li rakß chßîchß.i Z&Laj Saúl quixqßue li rakß chßîchß chirix laj David. Saß xjolom quixqßue lix punit chßîchß yîbanbil riqßuin bronce.zhoZ%Ut quixye cuißchic laj David: —Li Kâcuaß quicoloc cue chiruheb li cakcoj ut li oso. Ut aßan ajcuiß tâcolok cue chiru li cuînk aßin aj filisteo, chan. Ut laj Saúl quixye re: —Ayu, ut li Kâcuaß Dios taxak chitenkßânk âcue.—dwZ!Abanan laj Saúl quixye re: —Incßaß. Lâat incßaß naru tatxic chi pletic riqßuin aßan. Lâat toj sâjat. Ut li cuînk aßan chalen saß xchßajomal cau rib chi pletic, chan.-cUZ Laj David quixye re laj Saúl: —At rey, mâ ani taxak chichßinânk xchßôl xban laj filisteo. Lâin aj cßanjel châcuu. Lâin tinxic chi pletic riqßuin, chan.~bwZCuanqueb li queßabin re li quixye laj David. Coxeßxye resil re laj Saúl. Ut laj Saúl quixtakla xbokbal laj David.aZLaj David qui-el riqßuin li ras ut quipatzßoc riqßuin jun chic. Ut quiyeheß cuißchic re joß quiyeheß re xbên cua.z`oZLaj David quixye re: —¿Cßaßru li incßaß us xinbânu anakcuan? ¿Ma incßaß ta biß naru tinâtinak? chan.L_ZLaj Eliab li asbej quirabi li yô chixyebal laj David ut quijoskßoß riqßuin. Quixye re: —¿Cßaßut nak xatchal arin? ¿Ani yô chi iloc reheb li cuib oxibeb li carner li nacacßacßale saß li chaki chßochß? Ninnau nak lâat kßetkßetat ut incßaß us nacacßoxla. ¿Ma caßaj cuiß rilbal li pletic xatchal? chan.g^IZEb li cuînk queßxye re laj David cßaßru tâqßuehekß re li ani tâcamsînk re laj Goliat.4]cZLaj David quiâtinac riqßuineb li cuanqueb chixcßatk. Quixye reheb: —¿Cßaßru tâqßuehekß re li ani tâcamsînk re li cuînk li incßaß naxpâb li Dios? ¿Ani tâisînk re li xutân li xqßue saß xbêneb laj Israel? ¿Cßaßru xcuanquil nak naxhobeb lix soldados li yoßyôquil Dios? chan.\1ZUt queßxye chi ribileb rib: —¿Ma xeqßue retal li cuînk aßan li nachal rajlal chikahobbal? Li ani tâcamsînk re li cuînk aßan, li rey tixqßue nabal xbiomal. Ut tixqßue ajcuiß lix rabin chokß rixakil. Ut incßaß chic teßpatzßekß xtoj li rechßalal, chanqueb.V['ZNak eb laj Israel queßril laj Goliat, quichal xxiuheb ut queßêlelic chiru.Z#ZToj yô ajcuiß chi âtinac riqßuineb nak laj Goliat, li nimla cuînk li quichal saß li tenamit Gat, quixxakab rib saß xyiheb laj Israel ut eb laj filisteo. Qui-oc cuißchic chixhobbaleb laj Israel joß naxbânu rajlal cutan. Ut laj David quirabi li yô chixyebal.0Y[ZLaj David quixcanab li rîk riqßuin laj ilol re li cßaßak re ru reheb li soldados. Cô saß ânil bar chßutchßûqueb cuiß li soldados re târil chanruheb li ras.XZLix soldâdeb laj Israel joß eb ajcuiß lix soldâdeb laj filisteo queßxtzolob ribeb re teßpletik. Ut yôqueb chixcaßyanquil ribeb.DWZCuulajak chic nak toj ekßela laj David quicuacli ut quixcanabeb li carner saß rukß jalan chic re nak aßan chic tâilok reheb. Quixcßam li tzacaêmk ut cô joß quiyeheß re xban laj Isaí lix yucuaß. Nak quicuulac cuanqueb cuiß lix muhebâleb li soldados, ac xiqueb re chi pletic ut yôqueb chixjapbal reheb.V ZLi rey Saúl ut chixjunileb li soldado aj Israel cuanqueb saß li ru takßa re Ela. Yôqueb chi pletic riqßuineb laj filisteo.gUIZUt tâcßam ajcuiß li lajêb chi queso aßin re li nataklan saß xbêneb li jun mil chi soldado. Tâcuil ma cauheb lâ cuas. Ut teßxtakla chak junak retalil châcuix re nak tinnau nak saheb saß xchßôl, chan laj Isaí.zToZSaß jun li cutan laj Isaí quixye re laj David; —Tâcßam li jun chacach chi trigo aßin li qßuilinbil ut li lajêb chi caxlan cua. Tatxic chi junpât saß lix muhebâleb li soldados. Ut tâqßue li trigo ut li caxlan cua reheb lâ cuas.SZRajlal ekßela ut rajlal ecuu naxic laj Goliat chixchikßbal xjoskßileb laj Israel. Caßcßâl cutan quixbânu chi joßcan.~RwZLaj David rajlal nacuulac riqßuin laj Saúl ut nasukßi cuißchic Belén chixcßacßalenquil lix carner lix yucuaß. QZLaj David, aßan li îtzßinbej saß xyânkeb li cuakxakib chi ralal. Eb li oxib chi asbej queßcôeb chirix laj Saúl chi pletic.BPZ Oxibeb li ralal laj Isaí ac cuanqueb saß xyânkeb lix soldado laj Saúl re teßxic chi pletic. Li xbên ralal, aßan laj Eliab; li xcab, aßan laj Abinadab; ut li rox, aßan laj Sama.EOZ Laj David, aßan jun reheb li cuakxakib chi ralal laj Isaí. Lix tenamit laj Isaí, aßan Belén Efrata li cuan saß xcuênt Judá. Ac tîx chic laj Isaí nak laj Saúl quicuan chokß rey.NZ Cßajoß nak quixucuac laj Saúl joßqueb ajcuiß lix soldados nak queßrabi li cßaßru quixye laj Goliat. Nequeßsicsot xbaneb xxiu.M Z Anakcuan yôquin chixyebal êre lâex, lix soldado laj Israel, nak têtakla chak junak li cuînk re tâpletik cuiqßuin, chan.%LEZ Cui li cuînk aßan tinixcamsi, lâo aj filisteo tocanâk chokß êmôs. Ut cui lâin tincamsi li cuînk li têsicß ru, lâex texcanâk chokß kamôs lâo.,KSZLaj Goliat quixakli aran ut quixjap re chixyebal reheb laj Israel: —¿Cßaßut nak xechßutub êrib arin chi pletic kiqßuin? ¿Ma mâcuaß ta biß lâin aj filisteo? Ut, ¿ma mâcuaß ta biß lâex xmôsex laj Saúl? Sicßomak ru junak li cuînk saß êyânk re tâpletik cuiqßuin, chan.GJ ZLix lâns, aßan jun cacuil cheß ut chßîchß li rußuj. Ut numenak cablaju libra li râlal. Li cuînk li nacßamoc re li perpôquil chßîchß re xrambal li re xchßôl yô chi xic chiru.oIYZRamro lix tzelec riqßuin chßîchß bronce. Ut cuan ajcuiß jun xkßesnal chßîchß saß xbên xtel.2H_ZCuan xpunit chßîchß saß xjolom yîbanbil riqßuin bronce. Ut li rakß cuan chirix yîbanbil ajcuiß riqßuin bronce. Li rakß jun quintal riqßuin jun arroba râlal.#GAZQui-el chak saß xyânkeb laj filisteo jun li cuînk cau rib chi pletic. Numenak oxib vara xnajtil rok. Li cuînk aßan aj Goliat xcßabaß. Gat xtenamit.$FCZEb laj filisteo cuanqueb saß xbên jun li tzûl ut eb laj Israel cuanqueb saß xbên jun chic li tzûl. Ut li ru takßa nacana saß xyi li cuib chi tzûl.@E{ZUt laj Saúl ut eb lix soldado laj Israel queßxchßutub ajcuiß ribeb ut queßxyîb lix muhebâleb saß li ru takßa Ela. Ut queßxtzolob ribeb re teßpletik riqßuineb laj filisteo.yD oZEb laj filisteo queßxchßutub ruheb lix soldados re teßxic chi pletic. Queßxchßutub ribeb aran Soco, li cuan saß xcuênt Judá. Ut queßxyîb lix muhebâleb saß li naßajej Efes-damim li cuan saß xyi li cuib chi tenamit Soco ut Azeca.C)ZJoßcan nak laj David quicana riqßuin laj Saúl. Nak li Dios naxtakla chak li mâus aj musikßej chixchßißchßißinquil, laj David naxchap lix arpa ut naxchßeß chiru. Ut li mâus aj musikßej naxcanab xchßißchßißinquil ut nacßojla cuißchic xchßôl laj Saúl.!B=ZLaj Saúl quixtakla xyebal re laj Isaí: —Bânu usilal cue. Canâk laj David cuiqßuin xban nak aßan naqßuehoc xsahil inchßôl, chan.Joßcan nak laj David quicana riqßuin laj Saúl. Nak li Dios naxtakla chak li mâus aj musikßej chixchßißchßißinquil, laj David naxchap lix arpa ut naxchßeß chiru. Ut li mâus aj musikßej naxcanab xchßißchßißinquil ut nacßojla cuißchic xchßôl laj Saúl.'AIZUt laj David cô riqßuin laj Saúl ut quicana chi cßanjelac chiru. Laj Saúl quixra laj David ut quixye nak aßan li tâcßamok re lix chßîchß re pletic.\@3ZUt laj Isaí quixtakla laj David riqßuin laj Saúl. Ut quixtakla ajcuiß nabal li caxlan cua, li vino ut jun li chibât toj sâj chokß re laj Saúl. Ut quixtakla ajcuiß jun li bûr li tâîkânk re chixjunil.I? ZJoßcan nak laj Saúl quixtaklaheb lix takl riqßuin laj Isaí ut queßxye re: —Li rey Saúl naraj nak tâtakla chak riqßuin laj David lâ cualal li nacßacßalen reheb li carner, chanqueb.c>AZJun reheb lix môs quixye re: —Laj Isaí li cuan aran Belén cuan jun li ralal naxnau xchßeßbal li arpa. Li al aßan cau rib ut naxnau pletic ut naxnau âtinac. Cßajoß chakßal ru. Ut li Dios cuan riqßuin, chan."=?ZJoßcan nak laj Saúl quixye reheb: —Ayukex biß ut têsicß chak junak li cuînk naxnau chi us xchßeßbal li arpa. Ut cßamomak chak cuiqßuin, chan.:<oZLâat naru nacaye ke lâo aj cßanjel châcuu nak takasicß junak li cuînk naxnau xchßeßbal li arpa. Nak tâchâlk li mâus aj musikßej châchßißchßißinquil, li cuînk aßan tixchßeß li arpa, ut li mâus aj musikßej tixcanab âchßißchßißinquil ut tâcßojlâk cuißchic âchßôl, chanqueb.; ZEb lix môs queßxye re laj Saúl: —Qßue retal, at rey. Li Dios quixqßue jun li mâus aj musikßej re tatxchßißchßißi.:ZUt incßaß chic quicuan lix musikß li Dios riqßuin laj Saúl. Li Dios quixtakla jun li mâus aj musikßej chixchßißchßißinquil.97Z Ut laj Samuel quixchap li xucub ut quixqßue li aceite saß xjolom chiruheb chixjunileb li ras. Li al aßan aj David xcßabaß. Chalen saß li hônal aßan lix musikß li Kâcuaß quicuan riqßuin laj David. Ut chirix aßan laj Samuel quisukßi cuißchic saß li tenamit Ramá.o8YZ Ut laj Isaí quixtakla xbokbal li îtzßinbej. Li al aßan cßajoß xchakßal ru ut cau rib. Chßinaßus na-iloc. Ut li Kâcuaß quixye re laj Samuel: —Qßue li aceite saß xjolom xban nak aßan aßin li sicßbil ru inban, chan.77Z Ut quixye re: —¿Ma caßaj eb cuiß aßin lâ cualal? chan. Laj Isaí quixye: —Cuan chic jun li îtzßinbej. Aßan li yô chak chi iloc reheb li carner, chan. Ut laj Samuel quixye re: —Takla xbokbal chi junpât xban nak incßaß tocuaßak cui toj mâjiß nacßulun, chan.6'Z Ut laj Isaí quixcßuteb cuukub li ralal chiru laj Samuel. Abanan laj Samuel quixye re nak mâ jun reheb aßan li sicßbileb ru xban li Dios.5Z Ut laj Isaí quixbok laj Sama li ralal jun chic. Ut laj Samuel quixye cuißchic: —Chi moco aßin li sicßbil ru xban li Dios, chan.&4GZUt laj Isaí quixbok laj Abinadab li ralal jun chic ut quixxakab chiru laj Samuel. Ut laj Samuel quixye: —Chi moco aßin li sicßbil ru xban li Dios, chan.13]ZUt li Dios quixye re: —Mâcuaß li rilobâl tâqßue retal, chi moco lix najtil rok. Aßan mâcuaß li sicßbil ru inban. Lâin mâcuaß riqßuin li rilobâl ninsicß ruheb joß nequeßxbânu li cuînk. Li cuînk naril chanru na-iloc junak. Abanan lâin nacuil chanru lix naßleb, chan li Dios.D2ZNak queßcuulac saß li naßajej li cuan cuiß laj Samuel, laj Samuel quiril laj Eliab ut quixye saß xchßôl: —Relic chi yâl li cuînk aßin, aßan li sicßbil ru xban li Dios, chan.o1YZLaj Samuel quixye: —Saß usilal xinchal. Lâin tinmayejak chiru li Kâcuaß. Santobresihomak êrib ut texxic chicuix, chan. Ut laj Samuel quixsantobresi laj Isaí ut eb li ralal ut quixye reheb nak teßxic chirix nak tâmayejak.0ZUt laj Samuel quixbânu joß quiyeheß re xban li Kâcuaß. Quicuulac saß li tenamit Belén. Ut eb li nequeßcßamoc be saß li tenamit queßel chixcßulbal chi yôqueb xxiu ut queßxpatzß re: —¿Ma saß usilal xatchal saß li katenamit? chanqueb. ~7}|z{_zeyyBxCwwvivuu"sqq!pfoonmDlTknj ihegg:f3edcbb>aL`:^]\\&[gZYXWWTVUET>SS,QQ P;OKNhMRLKKJuII7H5G5F8E}DD!COBAA$@@ >>3=0;;f:<9938o7R5544.3]210//.@-{,,+**@(r'k&%$$##(", ^Y#8}ET)u? a n E T e,@X$kTc %ZEb li cuînk li cuanqueb saß li tenamit Zif queßcôeb cuißchic riqßuin laj Saúl ut queßxye re nak laj David mukmu saß li tzûl Haquila saß li chaki chßochß li cuan saß li na-el cuiß li sakße.5beZ,Lix Mical lix rabin laj Saúl quicuan chokß rixakil laj David. Abanan laj Saúl quixqßue lix Mical chokß rixakil laj Palti li ralal laj Lais. Galim lix tenamit laj Lais.0a[Z+Laj David ac quisumla riqßuin lix Ahinoam ut quisumla cuißchic riqßuin lix Abigail. Cabichaleb queßcuan chokß rixakil.Lix Mical lix rabin laj Saúl quicuan chokß rixakil laj David. Abanan laj Saúl quixqßue lix Mical chokß rixakil laj Palti li ralal laj Lais. Galim lix tenamit laj Lais.d`CZ*Lix Abigail quixcauresi rib re tâxic chirixeb lix môs laj David. Quitakeß chirix lix bûr ut quixcßameb ajcuiß ôb lix môs ixk ut queßcôeb chirixeb lix môs laj David. Ut lix Abigail quisumla riqßuin laj David./_YZ)Lix Abigail quixcuikßib rib chiruheb ut quixye reheb: —Lâin aj cßanjel chiru laj David. Lâin tinchßaj li rokeb lix môs cui joßcan naraj aßan tinbânu, chan.I^ Z(Eb lix môs laj David queßcôeb Carmel riqßuin lix Abigail ut queßxye re: —Laj David xoxtakla chak âcuiqßuin. Aßan târaj nak tatxic chikix. Târaj âcßambal chokß rixakil, chanqueb.h]KZ'Nak laj David quirabi resil nak quicam laj Nabal, quixye: —Lokßoninbil taxak li Kâcuaß xban nak aßan xqßuehoc rêkaj re laj Nabal li incßaß us xbânu cue. Quinixtenkßa re nak incßaß quinbânu li incßaß us. Li Kâcuaß xqßue chixtojbal xmâc laj Nabal, chan. Ut laj David quixtakla resil riqßuin lix Abigail nak târaj sumlâc riqßuin.[\1Z&Nak ac xnumeß lajêb cutan chic, li Kâcuaß quixrak xyußam laj Nabal ut quicam.W[)Z%Cuulajak chic nak ac xnumeß xcalajic laj Nabal, li rixakil quixserakßi re li cßaßru quicßulman. Cßajoß nak qui-oc xcßaßux laj Nabal chirabinquil aßan. Quisach xnaßleb ut incßaß chic qui-ecßan.kZQZ$Lix Abigail cô cuißchic saß rochoch. Ut laj Nabal yô chi ninkßeîc chi sa saß xchßôl nak quicuulac joß nak nequeßninkßeîc li rey ut tâcalâk. Joßcan nak lix Abigail mâcßaß quixye re toj saß li cutan jun chic.mYUZ#Chirix aßan laj David quixcßul chixjunil li mâtan li quixcßam lix Abigail ut quixye re: —Ayu saß lâ cuochoch chi mâcßaß âcßaßux. Lâin xcuabi li cßaßru xaye cue ut tinbânu joß xatzßâma chicuu, chan laj David.%XEZ"Li Kâcuaß Dios xinixtenkßa anakcuan. Joßcan nak incßaß xinbânu raylal âcue. Cui ta incßaß xatchal chi junpât cuiqßuin, ninye âcue saß xcßabaß li Kâcuaß nak cuulaj mâ jun raj chic li nequeßtenkßan re laj Nabal quicana chi yoßyo. Xincamsiheb raj chixjunileb, chan.oWYZ!Ut osobtesinbilat taxak xban li Dios xban nak xanau xcßoxlanquil chanru tâbânu. Xaram chicuu re nak incßaß tincamsiheb li cristian chi mâcßaß rajbal ut re ajcuiß nak incßaß tinqßue rêkaj li mâusilal joß xcuaj lâin.VZ Laj David quixye re: —Lokßoninbil taxak li Kâcuaß, lix Dioseb laj Israel, xban nak xatxtakla chak anakcuan re nak tinâcßul arin.FUZlâat incßaß târahokß âchßôl xban nak mâ ani xacamsi chi mâcßaß rajbal. Incßaß tâyotßekß âchßôl xban nak incßaß xaqßue rêkaj li mâusilal joß xacuaj lâat. Joßcan ut mâbânu junak mâusilal. Ut nak acak xatxqßue li Kâcuaß saß lâ cuanquilal, chinjulticokß taxak âcue, chan lix Abigail.jTOZNak acak xacßul li quixye chak châcuix li Kâcuaß ut nak acak xat-oc chokß xreyeb laj Israel,PSZUsta cuan li ani nasicßoc âcue re âcamsinquil, li Kâcuaß lâ Dios tâcolok âcue. Ut tixtzßektânaheb li xicß nequeßiloc âcue joß li pec li nequeßcuteß riqßuin rantßin xbaneb li cuînk.qR]ZChacuy taxak inmâc cui xinpaltoß châcuu. Li Kâcuaß Dios tatxxakab chokß rey, joß eb ajcuiß lâ cualal âcßajol xban nak lâat yôcat chi pletic saß xcßabaß li Kâcuaß. Toj chalen anakcuan mâ jun li mâusilal nacabânu.}QuZLi cßaßak re ru aßin li xincßam chak, at kâcuaß David, chijeqßuîk reheb lâ soldados li cuanqueb âcuochben.0P[ZLi Kâcuaß xtenkßan âcue. Joßcan nak incßaß xacamsiheb chixjunileb li cristian aßin. Incßaß xaqßue rêkaj li incßaß us xbânu cue joß xacßoxla xbânunquil. Cheßxcßulak taxak joß li tixcßul laj Nabal chixjunileb li xicß nequeßiloc âcue ut li teßraj xbânunquil raylal âcue.'OIZNintzßâma châcuu nak incßaß tâqßue saß âchßôl li cßaßru xye âcue li cuînk aßan, li incßaß us xnaßleb. Joßcan nak aj Nabal queßxqßue chokß xcßabaß xban nak mâcßaß xnaßleb. Lâin laj cßanjel châcuu, incßaß xcuileb ru li sâj cuînk li xataklaheb kiqßuin.mNUZQuixcut rib chi rok laj David ut quixye re: —At kâcuaß, chicanâk ta saß inbên li mâc li xbânu laj Nabal. Caßaj cuiß nintzßâma châcuu nak tinâcanab chi âtinac âcuiqßuin ut tâcuabi taxak li cßaßru tinye âcue.M-ZNak lix Abigail quiril laj David, quicube chirix lix bûr saß junpât ut quixcuikßib rib saß chßochß chiru laj David re xqßuebal xlokßal.L)ZAß taxak li Kâcuaß chiqßuehok cue chixtojbal inmâc cui toj yoßyôkeb li cuînk xcomoneb laj Nabal nak tâsakêuk cuulaj, chan laj David. KZLaj David yô chi cßoxlac ut quixye saß xchßôl: —Mâcßaß rajbal nak xincol rix li cßaßru cuan re li cuînk aßan saß li chaki chßochß. Mâ jun li cßaßru cuan re xkachßeß. Abanan aßan mâusilal xbânu ke chokß rêkaj li usilal xkabânu re.)JMZLix Abigail yô chi xic chi mukmu chirix lix bûr saß li cubsînc. Mâcßaß saß xchßôl nak quiril laj David rochbeneb lix soldados yôqueb chak chi châlc.~IwZUt quixye reheb lix môs: —Lâex ayukex chi ubej ut lâin tinxic mokon, chan. Abanan incßaß quixye re lix bêlom.&HGZLix Abigail saß junpât quixchßutub cuib ciento li caxlan cua, cuib bôls li vino, ôb li carner ac pombil, cuib nînki chacach li trigo ac qßuilinbil, jun ciento jôb li uvas, ut cuib ciento li caxlan cua yîbanbil riqßuin chaki higos. Quixqßue chixjunil aßin chirixeb lix bûr.fGGZBânu usilal, cßoxla rix chi us cßaßru tâbânu. Relic chi yâl tâchâlk raylal saß xbên li kapatrón ut saß xbên ajcuiß chixjunileb lix jun cablal. Xban nak kßaxal joskß, mâ ani naru naâtinac riqßuin, chan.SF!ZEb aßan coeßxcol chi kßek chi cutan ut queßxcol ajcuiß li kaquetômk.EZEb aßan châbileb kiqßuin nak cocuan chak riqßuineb saß cßalebâl. Mâcßaß queßxbânu ke chi moco queßxchßeß li cßaßru ke.lDSZJun lix môs laj Nabal quixye re lix Abigail: —¿Ma xacuabi nak laj David xtakla chak lix môs toj saß li chaki chßochß re xqßuebal xsahil xchßôl li kapatrón? Abanan aßan incßaß xcßuleb saß xyâlal. Quixhobeb ban.DCZ Tojoßnak laj David quixye reheb: —Chapomak lê chßîchß, chan. Ut chixjunileb queßxqßue xchßîchßeb saß xcßâmal xsaß. Ut laj David quixchap ajcuiß lix chßîchß ut quixcßam chirix câhib ciento li soldados nak cô riqßuin laj Nabal. Cuib ciento queßcana aran chixcßacßalenquil li cßaßruheb re.gBIZ Eb li sâj cuînk queßsukßi riqßuin laj David ut queßxye re chixjunil li quixye laj Nabal.A}Z ¿Ma tinqßue ta biß reheb lix cua rucßaheb li yôqueb chi besoc rix lin carner? ¿Ma tinqßue ta biß reheb li tib li ninyîb chokß reheb lin môs? ¿Ma ninnau ta biß bar xeßchal chak nak tinqßue xtzacaêmkeb li cuînk aßan? chan laj Nabal.9@mZ Laj Nabal quichakßoc ut quixye reheb: —¿Ani li cuînk aßan? ¿Ani laj David li ralal laj Isaí? Anakcuan cßajoßeb li lokßbil môs yôqueb chi êlelic chiru lix patrón.1?]Z Queßcôeb li sâj cuînk li queßtaklâc xban laj David ut queßxye re laj Nabal chixjunil li quiyeheß reheb xban laj David ut queßroybeni cßaßru teßsumêk cuiß.X>+ZNaru tâpatzß reheb lâ môs ut teßxye âcue nak yâl li yôquin chixyebal. Xintakla lin takl âcuiqßuin anakcuan saß li cutan nak sa saß âchßôl ut nintzßâma châcuu nak tâcßuleb saß xyâlal. Nintzßâma châcuu nak tâqßue li joß qßuial cuan châcuu reheb lin takl ut cue ajcuiß lâin, lâ cuamîg”, chan laj David.x=kZLâin xcuabi resil nak yôcat chixbesbal rix lâ carner. Joßcan nak xintakla xyebal âcue nak eb li nequeßiloc reheb lâ xul xeßcuan cuiqßuin ut mâcßaß xinbânu reheb. Mâcßaß xcuelkßa chiruheb nak xeßcuan cuiqßuin aran Carmel.8<kZUt têye re, “Aß taxak li tuktûquil usilal chicuânk âcuiqßuin ut riqßuineb ajcuiß chixjunileb lâ cuechßalal, joß eb ajcuiß li cßaßru cuan âcue, chan laj David.;/ZQuixbok riqßuin lajêb li sâj cuînk ut quixye reheb: —Texxic riqßuin laj Nabal aran Carmel. Têqßue xsahil xchßôl saß incßabaß lâin.o:YZNak laj David cuan saß li chaki chßochß, quirabi resil nak laj Nabal yô chixbesbal rix lix carner.49cZLaj Nabal, aßan xcomoneb li ralal xcßajol laj Caleb. Laj Nabal cau xchßôl ut joskß. Li rixakil xAbigail xcßabaß. Li ixk aßan, chßinaßus na-iloc ut cuan xnaßleb.T8#ZQuicuan jun li cuînk biom aj Nabal xcßabaß saß li naßajej Maón. Cuan xchßochß aran Carmel. Oxib mil lix carner ut jun mil lix chibât. Saß jun li cutan yô chixbesbal rix lix carner aran Carmel.c7 CZNak laj Samuel quicam, chixjunileb laj Israel queßxchßutub ribeb. Queßyâbac xban xrahil xchßôleb. Laj Samuel quimukeß saß lix chßochß aran Ramá. Chirix aßan laj David cô saß li chaki chßochß aran Parán.6ZUt laj David quixbânu li juramento ut quixye nak incßaß tixcamsiheb li ralal xcßajol laj Saúl. Chirix aßan laj Saúl quisukßi saß rochoch ut laj David ut eb li cuanqueb rochben queßcôeb cuißchic saß li naßajej li nequeßxmuk cuiß ribeb.J5ZCaßaj cuiß nintzßâma châcuu. Bânu li juramento ut ye cue nak incßaß tâcamsiheb li cualal incßajol. Incßaß taxak tâsachekß lin cßabaß chi moco lix cßabaß lin yucuaß, chan laj Saúl.Ut laj David quixbânu li juramento ut quixye nak incßaß tixcamsiheb li ralal xcßajol laj Saúl. Chirix aßan laj Saúl quisukßi saß rochoch ut laj David ut eb li cuanqueb rochben queßcôeb cuißchic saß li naßajej li nequeßxmuk cuiß ribeb.4ZAnakcuan ninnau chi tzßakal nak lâat tat-oc chokß xrey eb laj Israel ut saß âcßabaß lâat tâxaklîk xcuanquil li tenamit Israel.93mZCui junak cuînk naxchap li xicß na-iloc re, ¿ma tixcanab ta biß chi yoßyo chi incßaß tixcamsi? Li Kâcuaß Dios taxak chi qßuehoc rêkaj li usilal xabânu cue anakcuan. 2 ZAnakcuan xacßut chicuu nak cuancat saß usilal cuiqßuin. Li Kâcuaß xinixkßaxtesi saß âcuukß, abanan incßaß xinâcamsi.1#ZUt quixye ajcuiß re: —Yâl ajcuiß li nacaye. Lâin cuan inmâc. Saß xyâlal cuancat cuiqßuin. Ut lâin incßaß us li ninbânu âcue.@0{ZNak quirakeß chi âtinac laj David, laj Saúl quixye: —At David, at cualal, ¿ma lâat li yôcat chi âtinac? chan. Ut qui-oc chi yâbac laj Saúl nak quirabi xyâb xcux laj David.A/}ZLi Kâcuaß, aßan li târakok âtin saß kabên saß cuibal. Li Kâcuaß naril xtokßobâl cuu. Aßan li natenkßan cue ut aßan ajcuiß li tâcolok cue châcuu lâat, chan laj David.C.ZAt rey, ¿cßaßut nak yôcat chinsicßbal? ¿Cßaßut nak tâcuaj incamsinquil? Lâin mâcßaß nin-oc cuiß. Lâin chanchanin jun li tzßiß câmc re. Malaj ut chanchanin jun li cßak.<-sZ Cuan jun li naßleb queßxye li kaxeßtônil yucuaß. “Eb li incßaß useb xnaßleb, aßaneb li nequeßbânun mâusilal”, chanqueb. Joßcan nak lâin mâcßaß tinbânu âcue.R,Z Aß taxak li Kâcuaß chiyehok re ani cuan xmâc, ma lâin malaj ut lâat. Aßan taxak tâqßuehok âcue chixtojbal âmâc xban nak yôcat xbânunquil raylal cue. Abanan lâin mâcßaß tinbânu âcue.&+GZ At inrey, il li tßicr li cuan saß cuukß. Aßan jun pedâs lâ cuakß li xinset nak cuancat saß li ochoch pec re xcßutbal châcuu nak xru raj xatincamsi. Joßcan nak tâqßue retal nak lâin incßaß tinbânu raylal âcue. Chi moco tatintzßektâna. Lâat ban tâcuaj incamsinquil.~*wZ Qßue retal. Li Kâcuaß xatxkßaxtesi saß cuukß anakcuan arin saß li ochoch pec. Cuanqueb li xeßxye cue nak tatincamsi. Abanan xincuy âmâc ut xinye reheb nak mâcßaß tinbânu âcue, at rey, xban nak lâat li sicßbil âcuu xban li Dios.)Z Laj David quixye re: —¿Cßaßut nak nacapâb li cßaßru nequeßxye li cuînk li nequeßxye nak tincuaj xbânunquil mâusilal âcue?M(ZLaj David qui-el chak saß li ochoch pec ut quixjap re chixyebal re laj Saúl: —At rey, chan. Ut laj Saúl qui-iloc chirix ut laj David quixcuikßib rib chiru re xcßutbal nak naxqßue xlokßal.-'UZUt laj David quixkßuseb chi cau lix soldados re nak mâcßaß teßxbânu re laj Saúl. Joßcan nak laj Saúl qui-el saß li ochoch pec ut qui-oc cuißchic chi xic.A&}ZJoßcan nak quixye reheb lix soldado: —Li Kâcuaß taxak tâtenkßânk cue re nak incßaß tinbânu raylal re lin rey. Aßan cuan chokß rey xban nak li Kâcuaß quisicßoc ru, chan.O%ZAbanan quiyotßeß xchßôl nak quixset jun pedâs li rakß laj Saúl.X$+ZEb li rochben queßxye re laj David: —Li Kâcuaß quixye âcue nak tixkßaxtesi saß âcuukß li xicß na-iloc âcue ut tâbânu li cßaßru tâcuaj riqßuin. Anakcuan xcuulac xkßehil li cutan aßan, chanqueb. Timil timil laj David quinachßoc riqßuin laj Saúl ut quixset caßchßin li rakß ut laj Saúl incßaß quixqßue retal.#-ZYôqueb chi numecß saß jun li naßajej cuanqueb cuiß xcorral li carner. Cuan jun li ochoch pec aran. Laj Saúl qui-oc saß li ochoch pec chixtzßekbal rib. Ut saß li ochoch pec aßan mukmûqueb laj David ut eb li cuînk li cuanqueb rochben. Toj chi saß cuanqueb chak.@"{ZLaj Saúl quixsiqßueb ru oxib mil chi cuînk saß xyânkeb laj Israel ut queßcôeb chixsicßbal laj David ut eb li cuanqueb rochben saß xyânkeb li pec li nequeßcuan cuiß li yuc.! ZNak quirakeß chi pletic riqßuineb laj filisteo, quiyeheß resil re laj Saúl nak laj David cuan saß li chaki chßochß aran En-gadi.s aZUt laj David qui-el saß li naßajej aßan ut cô chi cuânc saß li naßajej En-gadi ut aran quixmuk rib.&GZJoßcan nak laj Saúl quixcanab xsicßbal laj David ut cô chi pletic riqßuineb laj filisteo. Xban aßan nak queßxqßue chokß xcßabaß li naßajej aßan “Sela-hama-lecot”.Ut laj David qui-el saß li naßajej aßan ut cô chi cuânc saß li naßajej En-gadi ut aran quixmuk rib.!ZQuicuulac jun li takl saß ânil ut quixye re laj Saúl: —Quimkex chi junpât. Eb laj filisteo xeßoc saß li kanaßaj chi pletic, chan./YZLaj Saúl ut eb lix soldados yôqueb chi xic jun pacßal li tzûl ut laj David ut li cuanqueb rochben yôqueb chi xic saß li pacßal jun chic. Laj David yô chi xic chi junpât re nak tâêlelik chiru laj Saúl. Laj Saúl ut eb li cuanqueb rochben yôqueb chi nachßoc riqßuineb re teßxchap.yZLaj Saúl rochbeneb lix soldados queßcôeb chixsicßbal laj David. Laj David quirabi resil nak yôqueb chi châlc, ut cô saß li chaki chßochß aran Maón, li tzûl ru ut quixmuk rib saß xyânk li pec. Ut laj Saúl cô chixsicßbal laj David.EZEb li cuanqueb saß li tenamit Zif queßel xbên cua chiru laj Saúl. Ut laj David ut eb li cuanqueb rochben cuanqueb saß li chaki chßochß aran Maón xcuênt Arabá li cuan saß li sur. ZQßuehomak retal chi us bar cuanqueb li naßajej li naxmuk cuiß rib. Texchâlk cuißchic chi junpât ut têye cue cßaßru xerabi. Ut lâin tinxic chêrix cui toj cuan aran ut tinsiqßui toj retal tintau usta tinsiqßui saß chixjunil li naßajej Judá, chan.%ZAyukex ut tzßilomak âtin chirix re tênau chi tzßakal bar cuan ut ani xeßiloc re. Xcuabi resil nak kßaxal cuan xnaßleb chixcolbal rib.{qZLaj Saúl quixye reheb: —Aß taxak li Kâcuaß chi-osobtesînk êre xban nak xeril xtokßobâl cuu nak xeye cue.yZAt rey, lâo nakanau nak tâcuaj xchapbal laj David. Yoßo saß li katenamit ut takakßaxtesi saß âcuukß, chanqueb.Z/ZEb li cristian li cuanqueb Zif queßcôeb aran Gabaa chirilbal laj Saúl. Queßxye re: —Laj David mukmu saß li kanaßaj aran Hores saß li tzûl Haquila li cuan saß li sur saß li chaki chßochß re Judá.G ZUt chi xcaßbichaleb queßxye cuißchic chiru li Kâcuaß nak junelic teßxra ribeb. Ut laj David quicana aran saß li naßajej Hores li cuan Zif. Ut laj Jonatán cô cuißchic saß rochoch.NZQuixye re: —Matxucuac, at David. Lin yucuaß, laj Saúl, incßaß tatxtau. Lâat tat-oc chokß xreyeb laj Israel. Ut lâinak li xcaßbil chi taklânc. Laj Saúl lin yucuaß ac naxnau aßan, chan.,SZSaß jun li cutan laj Jonatán, li ralal laj Saúl, cô chirilbal laj David aran Zif saß li naßajej Hores. Quixqßue xcacuil xchßôl saß xcßabaß li Kâcuaß.(KZLaj David quixqßue retal nak yô xsicßbal xban laj Saúl re xcamsinquil. Joßcan nak junes aj chic saß li naßajej Hores nacuan saß li chaki chßochß Zif.7iZLaj David quicana chi cuânc saß li chaki chßochß saß jun li tzûl aran Zif. Rajlal cutan laj Saúl quixsicß laj David. Abanan li Dios incßaß quixkßaxtesi saß rukß.ymZ Joßcan nak laj David ut eb li cuanqueb rochben queßel Keila ut queßxbeni ribeb yalak bar. Cuakib ciento ta na li cuanqueb rochben laj David. Nak laj Saúl quirabi nak ac x-el Keila laj David, quixjal xcßaßux ut incßaß chic cô Keila.|sZ Ut laj David quixye cuißchic: —Ut eb li cuanqueb Keila, ¿ma tineßxkßaxtesi saß rukß laj Saúl lâin joß eb ajcuiß li cuînk li cuanqueb cuochben? chan. Ut li Kâcuaß quixye re: —Eb aßan texkßaxtesiheb saß rukß laj Saúl, chan.~wZ ¿Ma tineßxkßaxtesi saß rukß laj Saúl eb li cuanqueb Keila? ¿Ma yâl nak tâchâlk laj Saúl? At Kâcuaß, at kaDios lâo aj Israel, nintzßâma châcuu nak tâsume taxak intij, chan. Ut li Kâcuaß quixye re: —Laj Saúl tâchâlk, chan./ YZ Laj David quitijoc ut quixye: —At Kâcuaß, lâat li kaDios lâo aj Israel. Xcuabi resil nak laj Saúl tâchâlk chixsachbal li tenamit Keila saß incßabaß lâin.  Z Nak laj David quirabi nak laj Saúl tâchâlk chi pletic riqßuin, quixye re laj Abiatar laj tij: —Cßam chak li efod, chan. )ZUt quixtakla xchßutubanquil lix soldados re teßxsut rix li tenamit Keila ut teßpletik riqßuin laj David ut riqßuineb li cuanqueb rochben.R ZLaj Saúl quirabi nak laj David cô Keila ut quixye: —Li Dios xkßaxtesi saß cuukß laj David xban nak x-oc saß jun tenamit sutsu saß tzßac. Ut li oquebâl re li tenamit tzßaptzßo chi us, chan.' IZNak laj Abiatar li ralal laj Ahimelec quiêlelic chiru laj Saúl, quixcßam li efod chirix. Ut quixcßam ajcuiß chirix nak cô riqßuin laj David aran Keila.=uZLaj David rochbeneb lix soldados queßcôeb Keila ut queßxcamsiheb nabal laj filisteo ut queßrêchani lix cuacax. Chi joßcaßin quixcoleb li tenamit Keila chiruheb laj filisteo.ZJoßcan nak laj David cô cuißchic chi tijoc chiru li Kâcuaß re xnaubal ma tâxic Keila chi pletic riqßuineb laj filisteo, malaj ut incßaß. Ut li Kâcuaß quixye re: —Ayu chi pletic riqßuineb laj filisteo xban nak lâin tinkßaxtesiheb saß âcuukß, chan._9ZAbanan eb li cuînk li cuanqueb rochben laj David queßxye re: —Lâo nocoxucuac nak cuanco arin Judá. ¿Ma tojaß ta chic incßaß toxucuak chiruheb laj filisteo cui toxic chixtenkßanquileb laj Keila? chanqueb.lSZLaj David quitijoc ut quixye re li Dios: —¿Ma tinxic chi pletic riqßuineb laj filisteo malaj ut incßaß? chan. Ut li Kâcuaß quixye re: —Ayu. Pletin chak riqßuineb laj filisteo ut tâcoleb li cuanqueb aran Keila, chan.N ZSaß jun li cutan laj David quirabi resil nak eb laj filisteo yôqueb chi pletic riqßuineb li cuanqueb saß li tenamit Keila. Ut yôqueb chixmakßbal chiruheb lix trigo li tojeß xeßrisi saß rix.+QZCanâkat arin cuiqßuin. Matxucuac. Li ani tâajok re âcamsinquil lâat târaj ajcuiß incamsinquil lâin. Lâat mâcßaß tâcßul cui cuânkat cuiqßuin, chan.lSZLaj David quixye re: —Saß li cutan nak quicuil ru laj Doeg laj Edom, ticto quincßoxla nak aßan tixye resil re laj Saúl. Lâin cuan cue nak xeßcamsîc chixjunileb lix comoneb lâ yucuaß.Canâkat arin cuiqßuin. Matxucuac. Li ani tâajok re âcamsinquil lâat târaj ajcuiß incamsinquil lâin. Lâat mâcßaß tâcßul cui cuânkat cuiqßuin, chan.vgZCoxixye re laj David chanru nak laj Saúl quixtakla xcamsinquileb laj tij li nequeßcßanjelac chiru li Dios.%ZAbanan laj Abiatar, jun reheb li ralal laj Ahimelec li ralal laj Ahitob, incßaß queßxcamsi xban nak quiêlelic ut cô riqßuin laj David.ZUt laj Saúl quixtakla ajcuiß xcamsinquil chixjunileb li cuanqueb saß li tenamit Nob, lix tenamiteb laj tij. Chixjunileb queßcamsîc, joß cuînk, joß ixk, joß cocßal, joß cßulaßal. Ut queßcamsîc ajcuiß lix bôyx, lix bûr, ut lix carner.J~ZLaj Saúl quixye re laj Doeg laj Edom: —Camsiheb lâat, chan. Ut laj Doeg quixcamsiheb chixjunileb laj tij. Ôb roßcßâleb laj tij, li nequeßrocsi li efod queßcamsîc saß li cutan aßan.=}uZUt quixye reheb lix soldado li cuanqueb chixcßatk: —Camsihomakeb laj tij li nequeßcßanjelac chiru li Kâcuaß xban nak queßxcßûb ru rochben laj David chanru nak tineßxcamsi. Usta nequeßxnau nak êlelic yô, incßaß queßxye cue, chan. Abanan eb li soldados incßaß queßraj xcamsinquileb laj tij.}|uZAbanan li rey quixye re: —At Ahimelec, relic chi yâl nak tatcamsîk lâat, joß eb ajcuiß lâ cuechßalal, chan.i{MZ¿Ma tojeß ta biß anakcuan tinpatzßok chiru li Dios chirix aßan? Mâcßoxla nak lâin yôquin chixcßûbanquil li incßaß us châcuix, chi moco eb li cuechßalal. Chi tîc mâcßaß ninnau chirix li naßleb aßan, chan.z{ZLaj Ahimelec quixye re: —¿Ma cuan ta biß junak reheb li nequeßcßanjelac châcuu kßaxal châbil chiru laj David? At rey, aßan âhiß ut aßan ajcuiß nataklan saß xbêneb lâ soldados. Xcßulub nak tâqßuehekß xlokßal saß lâ cuochoch.yZ Laj Saúl quixye re: —¿Cßaßut nak xacßûb ru li incßaß us chicuix âcuochben laj David? ¿Cßaßut nak xaqßue xtzacaêmk? Ut xaqßue ajcuiß xchßîchß re pletic. Ut xapatzß re li Dios cßaßru tixbânu. Ut anakcuan yô chinsicßbal re tinixcamsi, chan. x Z Laj Saúl quixye: —At Ahimelec, abi li tinye, chan. Laj Ahimelec quixye: —At rey, âtinan. Tincuabi li cßaßru tâye, chan.;wqZ Joßcan nak laj Saúl quixtakla xbokbal laj Ahimelec laj tij ut chixjunileb li rechßalal li nequeßcßanjelac chokß aj tij aran Nob. Ut chixjunileb queßcuulac riqßuin li rey.#vAZ Laj Ahimelec quixpatzß re li Dios cßaßru tixbânu laj David. Quixqßue xtzacaêmk ut quixqßue ajcuiß lix chßîchß laj Goliat laj filisteo re, chan.guIZ Cuan aran laj Doeg li nataklan saß xbêneb li nequeßiloc re lix quetômk laj Saúl. Edom xtenamit. Laj Doeg quixye re laj Saúl: —Xcuil nak xcuulac li ralal laj Isaí aran Nob riqßuin laj Ahimelec li ralal laj Ahitob.7tiZ¿Cßaßut nak chêjunilex lâex xecßûb ru xbânunquil raylal cue? Mâ jun chic êre narahoc cue. Mâ ani xyehoc cue nak li cualal xbânu li juramento riqßuin li ralal laj Isaí. Mâ jun êre xyehoc cue nak li ralal laj Isaí yô chinsicßbal re tinixcamsi. Ut li cualal yô chi tenkßânc re, chan.CsZLaj Saúl quixye reheb li cuanqueb rochben: —Ex ralal xcßajol laj Benjamín, abihomak li tinye. ¿Ma nequecßoxla lâex nak laj David li ralal laj Isaí tixqßue êchßochß chêjunilex lâex ut tixqßue lê racuîmk uvas? ¿Ma texqßue chêjunilex lâex chi taklânc saß xbêneb lix soldados nak nequecßoxla?rZSaß jun li cutan laj Saúl quirabi nak qui-ileß laj David ut eb li cuanqueb rochben. Laj Saúl cuan aran Gabaa saß jun li tzûl. Chunchu rubel jun li cheß tamarisco ut cuan xlâns saß rukß. Chßutchßûqueb riqßuin chixjunileb li nequeßcßanjelac chiru.nqWZLi profeta Gad quixye re laj David: —Incßaß naru tatcanâk saß li naßajej aßin. Ayu ban chi junpât saß lix naßajeb li ralal xcßajol laj Judá, chan. Joßcan nak laj David qui-el aran ut cô saß li qßuicheß re Haret.p5ZUt laj David quixcßam lix naß xyucuaß riqßuin lix reyeb laj Moab. Ut aran queßcana joß najtil yô chixmukbal rib laj David saß li ochoch pec.oZLaj David qui-el aran ut cô Mizpa, li cuan aran Moab, chi âtinac riqßuin li rey. Quixye re: —Nintzßâma usilal châcuu nak tâqßue inlesêns chixcanabanquil lin naß ut lin yucuaß âcuiqßuin toj tinnau cßaßru tixbânu cuiqßuin li Dios, chan.;nqZEb li rahobtesinbileb, li cuanqueb xcßas ut eb li cuanqueb saß raylal queßcôeb riqßuin. Câhib ciento na chi cuînk li cuanqueb rochben. Ut laj David quicßamoc be chiruheb.vm iZLaj David qui-el saß li tenamit Gat ut quixmuk rib saß li ochoch pec li cuan saß li tenamit Adulam. Nak eb lix naß xyucuaß, ut eb li ras, joß eb ajcuiß chixjunileb lix comoneb queßxnau nak laj David cuan aran, queßcôeb riqßuin. lZ¿Ma pâlt ta biß nequeßxbânu li lôc saß li naßajej aßin? ¿Cßaßut nak xecßam chak saß li cuochoch li cuînk aßin? chan.kZUt li rey Aquis quixye reheb li nequeßtenkßan re: —Li cuînk aßin lôc ru. ¿Cßaßut nak xecßam chak cuiqßuin?¿Ma pâlt ta biß nequeßxbânu li lôc saß li naßajej aßin? ¿Cßaßut nak xecßam chak saß li cuochoch li cuînk aßin? chan.-jUZ Nak cuan riqßuineb quixjal lix naßleb ut quixbânu rib nak lôc ru. Quitzßîbac chiru li oquebâl re li tenamit ut lix yaßal re yô chi tßanecß saß lix mach.wiiZ Laj David quixqßue retal li cßaßru queßxye ut cßajoß nak qui-oc xxiu chiru laj Aquis, lix reyeb laj Gat.2h_Z Eb lix môs laj Aquis queßxye re: —¿Ma mâcuaß ta biß aßin laj David li nacßanjelac chiru li rey Saúl? ¿Ma mâcuaß ta biß chirix aßan queßxye eb li ixk nak queßxajoc ut queßbichan: “Laj Saúl quixcamsiheb jun mil chi cuînk. Abanan laj David quixcamsiheb lajêb mil?” chanqueb.ogYZ Saß li cutan aßan laj David quiêlelic chiru laj Saúl ut cô riqßuin laj Aquis, lix reyeb laj Gat.]f5Z Laj tij quixye re: —Cuan arin lix chßîchß laj Goliat aj filisteo li camakß chiru nak cacamsi aran saß li ru takßa re Ela. Lanlo saß tßicr chirix li Efod. Naru tâcßam aßan cui tâcuaj. Arin mâcßaß chic jalan chßîchß re pletic, chan. Ut laj David quixye re: —Qßue cue. Mâcßaß chic chßîchß châbil joß aßan, chan.be?ZLaj David quixye re laj Ahimelec: —¿Ma cuan arin jun chßîchß malaj lâns? Li rey xinixtakla chi junpât. Joßcan nak incßaß xqßue rib chicuu xcßambal chak inlâns, chi moco eb lin chßîchß re pletic, chan.ldSZJun lix môs laj Saúl cuan aran saß li cutan aßan chixbânunquil jun lix taklanquil chiru li Dios. Li cuînk aßan aj Doeg xcßabaß. Edom xtenamit. Aßan li nataklan saß xbêneb li nequeßiloc reheb lix quetômk laj Saúl.Uc%ZUt laj tij quixqßue li mayejanbil caxlan cua re laj David xban nak mâcßaß chic cuan re. Caßaj cuiß li caxlan cua li qui-isîc saß li mêx nak quiqßueheß li caxlan cua li toj qui-el saß li horno.vbgZLaj David quixye re: —Chalen cabajer eb li cuînk incßaß xeßcuan riqßuin ixk. Junelic nequeßxra rib nak nequeßel chixbânunquil junak taklanquil. Kßaxal cuißchic teßxra rib nak yôqueb chixbânunquil li taklanquil aßin, chan.DaZLaj tij quixye re laj David: —Mâcßaß cßaßak re ru chi tzacaêmkil. Caßaj cuiß li mayejanbil caxlan cua. Naru tinqßue âcue cui eb li cuînk incßaß xeßcuan riqßuin ixk, chan.`ZYe cue cßaßru chi tzacaêmkil cuan âcuiqßuin. Qßue cue ôb li caxlan cua malaj ut li cßaßru cuan âcuiqßuin, chan.7_iZLaj David quixye re: —Li rey xqßue jun intaklanquil. Ut xye cue nak mâ ani aj iqßuin tinserakßi cßaßru lin taklanquil. Lâin xinye reheb lin soldado bar tineßxcßul.+^ SZLaj David cô aran Nob riqßuin laj Ahimelec laj tij. Laj Ahimelec quisach xchßôl chirilbal laj David ut quixye re: —¿Cßaßut nak xatchal arin âjunes? chan.-]UZ*Laj Jonatán quixye re laj David: —Ayu chi mâcßaß âcßaßux. Lâo ac xkabânu li juramento saß xcßabaß li Kâcuaß. Aßan tâtenkßânk ke re nak incßaß takakßet li kâtin, lâo joßqueb ajcuiß li kalal kacßajol, chan. Ut laj David cô ut laj Jonatán quisukßi saß li tenamit.\5Z)Nak ac xcô li al, laj David qui-el chak chirix li jun tûb chi pec. Quixcuikßib rib oxib sut saß chßochß. Queßrutzß ru chi ribileb rib. Ut cßajoß nak queßyâbac. Laj David kßaxal cuißchic quiyâbac toj retal quicßojla xchßôl.Laj Jonatán quixye re laj David: —Ayu chi mâcßaß âcßaßux. Lâo ac xkabânu li juramento saß xcßabaß li Kâcuaß. Aßan tâtenkßânk ke re nak incßaß takakßet li kâtin, lâo joßqueb ajcuiß li kalal kacßajol, chan. Ut laj David cô ut laj Jonatán quisukßi saß li tenamit.^[7Z(Ut laj Jonatán quixqßue lix tzimaj re li al ut quixtakla cuißchic saß li tenamit.Z{Z'Abanan incßaß quixnau cßaßru xyâlal li quixye laj Jonatán. Caßaj cuiß laj Jonatán ut laj David queßnaßoc re._Y9Z&Ayu saß junpât, chan. Ut li al quixxoc li tzimaj ut quixcßam riqßuin laj Jonatán.'XIZ%Nak li al quicuulac saß li naßajej li quixcut cuiß li tzimaj, laj Jonatán quixjap re chixyebal re li al: —Ayu jun pacßal li cuancat cuiß. Aran tâtau.W-Z$Quixye re li al: —Âlinan ut tâxoc chak li tzimaj li tincut, chan. Li al quiâlinac ut laj Jonatán quixcut lix tzimaj toj jun pacßal li al.VZ#Saß li cutan jun chic nak toj ekßela laj Jonatán cô saß cßalebâl joß quixye re laj David. Ut quixcßam jun li sâj al chirix.{UqZ"Mâ caßchßin xjoskßil laj Jonatán nak qui-el saß li mêx ut incßaß quicuaßac saß xcab li cutan nak yôqueb chixninkßeinquil li xyoßlajic li po. Cßajoß nak yô chi cßoxlac chirix laj David xban nak lix yucuaß târaj xcamsinquil.6TgZ!Xban xjoskßil laj Saúl quixcut lix lâns re tixcamsi laj Jonatán. Riqßuin aßan laj Jonatán quixqßue retal nak relic chi yâl lix yucuaß târaj xcamsinquil laj David.fSGZ Laj Jonatán quixye re: —¿Cßaßut nak tâcamsi laj David? ¿Cßaßru xmâc châcuu? chan.vRgZ¿Ma incßaß nacaqßue retal nak cui li ralal laj Isaí yoßyôk, incßaß naru tat-oc chokß rey lâat, chi moco eb lâ cualal âcßajol? Joßcan nak ayu. Sicß chak ut tâcßam chak cuiqßuin. Aßan tento nak tâcâmk, chan laj Saúl.Q)ZCßajoß nak quijoskßoß laj Saúl riqßuin laj Jonatán ut quixye re: —Lâat incßaß us ânaßleb. Ralalat jun ixk kßetkßet ut incßaß us xnaßleb. Anakcuan ninnau nak lâat tzßakal ramîg li ralal laj Isaí. Xutânal chokß âcue ut chokß re ajcuiß lâ naß.OPZQuixye cue, “Bânu usilal, tâqßue inlesêns chi xic xban nak li cuechßalal yôqueb chi mayejac saß li tenamit Belén. Li cuas xtakla inbokbal. Cui sa saß âchßôl cuiqßuin, tâqßue inlesêns chi xic chirilbaleb li cuechßalal,” chan. Joßcan nak incßaß xcßulun chi cuaßac âcuochben, at rey, chan laj Jonatán.gOIZLaj Jonatán quixye re: —Laj David quixtzßâma chicuu nak tinqßue xlesêns chi xic Belén.^N7ZJoß cuulajak chic saß xcab li cutan re li ninkße, laj Saúl quiril nak mâ ani laj David. Quixye re laj Jonatán: —Laj David incßaß xcßulun chi cuaßac chi moco ecuêr, chi moco anakcuan. ¿Cßaßut? chan.cMAZSaß xbên li cutan mâcßaß quixye laj Saúl. Saß xchßôl aßan nak laj David quixbânu cßaßak re ru incßaß us ut incßaß quixsantobresi rib re târûk tâcuaßak saß li ninkße. Joßcan nak mâcßaß quixye. p~~U}%|{'z==Y<;;F:C998l7664322[10/.-,,E+h***)([''&%$#"! ,1RofS53 / k)v?zydLaj Abner, li ralal laj Ner, aßan li nataklan saß xbêneb lix soldados laj Saúl. Laj Abner cô saß li naßajej Mahanaim. Quixcßam chirix laj Is-boset li ralal laj Saúl nak cô.y'dChecacuubresihak lê chßôl usta ac xcam li rey Saúl. Ut tinye ajcuiß êre nak lâin xineßxxakab chokß xreyeb laj Judá, chan laj David./xYdAß taxak li Kâcuaß chi-uxtânânk êru lâex ut aß taxak li usilal chicuânk êriqßuin. Joßcan ajcuiß lâin tinbânu usilal êre riqßuin li usilal li xebânu.Hw dUt laj David quixtaklaheb lix takl riqßuineb laj Jabes li cuan xcuênt Galaad ut quixye reheb: —Aß taxak li Dios chi-osobtesînk êre riqßuin li usilal xebânu re li rey Saúl nak xemuk.}vudChirix chic aßan queßcuulac li cuînk li nequeßcßamoc be saß xyânkeb laj Judá ut aran queßxxakab laj David chokß xreyeb laj Judá. Ut queßxye re nak eb li cuanqueb Jabes li cuan saß xcuênt Galaad, aßaneb li queßmukuc re laj Saúl.KudUt quixcßameb ajcuiß chirix li cuînk li nequeßtenkßan re joßqueb ajcuiß li rixakileb, ut eb li ralal xcßajol. Ut queßcana chi cuânc saß eb li tenamit li cuanqueb saß xcuênt Hebrón.@t{dUt laj David cô saß li tenamit aßan rochbeneb xcaßbichaleb li rixakil. Aßaneb lix Ahinoam, Jezreel xtenamit, ut lix Abigail, Carmel xtenamit, li quicuan chokß rixakil laj Nabal.^s 9dMokon chic laj David quixpatzß re li Kâcuaß cßaßru tixbânu ut quixye: —¿Ma us tinxic saß junak tenamit cuan xcuênt Judá? chan. Ut li Kâcuaß quichakßoc ut quixye re: —Us tatxic, chan. Ut laj David quixpatzß cuißchic re: —¿Cßaßru tenamitil tinxic cuiß?— Ut li Kâcuaß quixye re: —Ayu saß li tenamit Hebrón, chan.}r wdXeßosoß li cauheb rib chi pletic ut eb lix chßîchß mâcßaß chic nequeßoc cuiß, chan laj David saß lix bich.Iq dAt Jonatán, lâat chanchanat li cuas. Cßajoß xrahil inchßôl xban nak kßaxal rarôcat inban. Kßaxal lokß chokß cue nak xinâra. Kßaxal lokß nak xinraheß âban chiru nak xinraheß xbaneb li ixk.Xeßosoß li cauheb rib chi pletic ut eb lix chßîchß mâcßaß chic nequeßoc cuiß, chan laj David saß lix bich.tp edQßuehomak retal. Xeßcamsîc li cauheb rib chi pletic ut xcamsîc ajcuiß laj Jonatán saß xbên li tzûl.?o {dEx ixk aj Israel, chexyâbak chirix lix camic laj Saúl xban nak aßan natikiban êre riqßuin li châbil tßicr púrpura. Ut aßan ajcuiß naxqßue li oro chokß xsahob ru lê rakß.n  dLaj Saúl ut laj Jonatán kßaxal châbileb ut rarôqueb. Laj Saúl ut laj Jonatán incßaß queßxcanab ribeb nak toj yoßyôqueb. Chi moco nak queßcam queßxcanab ribeb. Kßaxal sêbeb joß li xul tßiu xcßabaß. Ut kßaxal cauheb rib joß li cakcoj.&m IdMâ jun sut queßsukßi saß li plêt laj Saúl ut laj Jonatán chi incßaß ta nequeßxcamsi chak nabaleb riqßuineb lix tzimaj ut riqßuin lix chßîchßeb. l dLâex li tzûl li cuanquex Gilboa, incßaß ta chic chitßanekß li hab saß êbên, chi moco li xchußque. Ut incßaß ta chic chiêlk li acuîmk chiru li chßochß xban nak saß êbên lâex xeßsacheß xcuanquileb lix chßîchßeb li cauheb rib chi pletic. Ut saß êbên ajcuiß lâex quisacheß xcuanquil lix chßîchß laj Saúl. Chanchan ta li incßaß sicßbil ru xban li Dios.~k ydMêye resil aran Gat, chi moco têye resil saß eb li be aran Ascalón, re nak incßaß teßsahokß saß xchßôleb lix rabineb laj filisteo. Mêye resil re nak incßaß teßpiscßok xban xsahileb xchßôl li ixk li incßaß nequeßxpâb li Dios.yj odQuisacheß ru lix lokßal li tenamit Israel saß xbêneb li tzûl. Li kßaxal cauheb rib chi pletic queßcamsîc.i 9dUt quixye nak chixjunileb li ralal xcßajol laj Judá teßxtzol. Li bich aßin tzßîbanbil saß li hu li quixtzßîba laj Jaser. Aßan aßin li bich:sh cdLaj David quixbicha jun li bich re rahil chßôlej chirix lix camiqueb laj Saúl ut laj Jonatán, li ralal.g /dUt laj David quixye re li cuînk aj Amalec: —Xmâc nak xaye nak xacamsi li rey li sicßbil ru xban li Dios, joßcan nak xatcamsîc lâat, chan. f dUt laj David quixbok jun li cuînk riqßuin ut quixye re: —Camsi li cuînk aßin, chan. Ut aßan quixcamsi li cuînk aj Amalec.e +dLaj David quixye ajcuiß re: —¿Ma incßaß xatxucuac chixcamsinquil li rey? ¿Cßaßut nak xacamsi li rey li sicßbil ru xban li Dios? chan.]d 7d Ut laj David quiâtinac riqßuin li cuînk li quiyehoc re nak quicamsîc laj Saúl. Quixye re: —¿Bar âtenamit? chan. Li cuînk quixye: —Lâin saß jalan tenamit xinchal chak. Lâin xcomoneb laj Amalec, chan._c ;d Queßyâbac xban xrahil xchßôleb ut queßxbânu x-ayûn toj qui-ecuu xban nak queßcamsîc laj Saúl ut laj Jonatán ut xban ajcuiß nak kßaxal nabaleb laj Israel, lix tenamit li Dios, queßcamsîc saß li plêt.zb qd Laj David, joß eb ajcuiß chixjunileb li cuînk li cuanqueb rochben, queßxpej li rakßeb xban xrahil xchßôleb.^a 9d Joßcan nak quinnachßoc riqßuin ut quincamsi xban nak quinqßue retal nak incßaß chic tâcuânk xyußam xban nak ac xtßaneß saß rukßeb li xicß nequeßiloc re. Chirix aßan quinxoc lix corona li cuan saß xjolom ut quinxoc ajcuiß li chßîchß li cuan saß xtel ut quincßam chak chokß âcue, at kâcuaß David, chan li sâj cuînk.` d Ut aßan quixye cue, “Hilon chak cuiqßuin ut chinâcamsi. Toj yoßyôquin, abanan kßaxal ra cuanquin,” chan laj Saúl.p_ ]dQuixye cue, “¿Anihat lâat?” chan. Ut lâin quinye re, “Lâin xcomoneb laj Amalec” chanquin re..^ YdQuixsukßisi rib laj Saúl chicuilbal ut quixye cue, “Quim arin.” Ut lâin côin riqßuin ut quinye re, “Cueßquin. ¿Cßaßru tâcuaj tinbânu?” chanquin re.] 5dLi cuînk quixye re: —Lâin yôquin chi numecß aran saß li tzûl Gilboa nak xcuil nak laj Saúl xakxo aran. Yô chixcûtunquil rib riqßuin lix lâns. Ut eb li soldados li xicß nequeßiloc re yôqueb chi châlc saß xcarruaje ut yôqueb ajcuiß chi châlc chirix cacuây.\ !dLaj David quixye re li sâj cuînk li quicßamoc re li esilal: —¿Chanru nak nacanau nak xeßcamsîc laj Saúl ut laj Jonatán? chan re.j[ QdLaj David quixye re: —Ye cue cßaßru xcßulman.— Li cuînk quixye re: —Eb li soldados aj Israel queßêlelic saß li plêt. Nabaleb li xeßcamsîc. Xeßxcamsi laj Saúl ut xeßxcamsi ajcuiß laj Jonatán li ralal, chan.Z dLaj David quixye re: —¿Bar xatchal chak? chan. Li cuînk quixye re: —Yal xinêlelic chak saß xyânkeb lix soldados laj Saúl, chan.Y dSaß rox li cutan quicuulac jun li sâj cuînk riqßuin laj David. Li cuînk aßan xcomoneb lix soldados laj Saúl. Pejel li rakß ut cuan li poks saß xjolom retalil lix rahil xchßôl. Quixcuikßib rib saß chßochß re xqßuebal xlokßal laj David.X }dChirix lix camic laj Saúl, laj David quisukßi Siclag nak ac xnumta saß xbêneb laj Amalec ut aran quicuan cuib cutan.qW]Z Queßxxoc lix bakel ut queßxmuk aran Jabes rubel jun li nimla cheß. Ut queßayunic chiru cuukub cutan.V%Z Queßxchßutub rib chixjunileb li cuînk li cauheb xchßôl chi pletic ut queßcôeb. Chixjunil li kßojyîn queßbêc. Nak queßcuulac aran Bet-sán, queßrisiheb li camenak chiru li tzßac, laj Saúl joß eb ajcuiß li oxib chi ralal. Queßxcßameb li camenak toj Jabes ut aran queßxcßat.Queßxxoc lix bakel ut queßxmuk aran Jabes rubel jun li nimla cheß. Ut queßayunic chiru cuukub cutan.lUSZ Eb li cuanqueb aran Jabes re Galaad queßrabi li cßaßru queßxbânu re laj Saúl eb laj filisteo.#TAZ Chirix chic aßan queßxqßue lix chßîchß laj Saúl saß li rochoch lix Astarot, lix dioseb. Ut queßxtßuyub li camenak chiru li tzßac aran Bet-sán.SZ Queßxset xcux laj Saúl ut queßxcßam lix jolom rochben lix chßîchß re pletic ut queßxtaklaheb laj takl saß chixjunil lix tenamiteb laj filisteo re nak teßrabi resil nak camenak chic laj Saúl. Queßxye ajcuiß resil saß rochocheb lix dioseb.!ZQueßrêchani cuißchic chixjunil li cßaßru quimakßeß chiruheb. Mâcßaß quisach chiruheb. Quixcoleb ajcuiß li ixk ut eb li cocßal.y=mZLaj David quixmakß chiruheb chixjunil li cßaßru queßrelkßa eb laj Amalec, joß ajcuiß li cuib chi rixakil.n<WZNak quisakêu, laj David ut li cuanqueb rochben queßpletic riqßuineb chalen ekßela toj retal qui-ecuu saß li cutan aßan. Quilajeßxcamsiheb chixjunileb. Caßaj cuiß câhib ciento chi sâj cuînk queßêlelic chirix camello.;ZUt li cuînk aßan quixcßameb laj David bar cuanqueb cuiß laj êlkß. Eb laj Amalec cuanqueb yalak bar saß li naßajej aßan. Yôqueb chi ninkßeîc. Yôqueb chi cuaßac ut yôqueb chi ucßac xban xsahil xchßôleb xban nak nabal li cßaßak re ru queßrelkßa.-:UZLaj David quixye re: —¿Ma târûk tinâcßam cuanqueb cuiß li jun chßûtal chi aj êlkß aßan? chan. Ut li cuînk quixye re: —Cui lâat tâye cue saß xcßabaß li Dios nak incßaß tinâcamsi, chi moco tinâkßaxtesi saß rukß lin patrón, lâin tatincßam bar cuanqueb cuiß, chan.;9qZLâo xocuulac aran Neguev bar cuanqueb cuiß eb laj cereteo. Ut xocuulac ajcuiß aran Judá ut aran Neguev saß lix naßaj laj Caleb. Ut xkacßat ajcuiß li tenamit Siclag, chan.b8?Z Laj David quixye re: —¿Ani âpatrón? ¿Bar xatchal chak? chan. Li cuînk quixye re: —Lâin aj Egipto. Lâin xmôs jun li cuînk xcomoneb laj Amalec. Oxib cutan incanabanquil arin xban lin patrón xban nak yajin.47cZ Queßxqßue ajcuiß li chaki higo ut cuib cût li chaki uvas. Ut quicßulun cuißchic xchßôl li cuînk xban nak ac cuan oxib cutan ut oxib kßojyîn incßaß naxyal cua.$6CZ Eb li cuînk li cuanqueb rochben laj David queßxtau jun li cuînk aj Egipto saß li cßalebâl ut queßxcßam riqßuin laj David. Queßxqßue xcua rucßa.5Z aran queßcana cuib ciento li cuînk xban nak queßlub chi numecß saß li nimaß. Ut li câhib ciento chic queßcôeb chirix laj David.4'Z Joßcan nak queßcôeb laj David rochbeneb li cuakib ciento chi cuînk chixsicßbaleb laj Amalec. Nak queßcuulac cuan cuiß li nimaß Besor,3yZLaj David quitijoc ut quixye re li Dios: —¿Ma us cui tinxic chirixeb chixchapbaleb laj Amalec? ¿Ma toj toxebintau saß be? chan. Li Kâcuaß quixye re: —Ayukex. Relic chi yâl tâtauheb ut tâcoleb li xeßxchap ut xeßxcßam chirixeb, chan.29ZLaj David quixye re laj Abiatar, laj tij, li ralal laj Ahimelec: —Bânu usilal, cßam chak li efod, chan. Ut laj Abiatar quixcßam li efod riqßuin.C1ZCßajoß lix cßaßux laj David xban nak eb li cuanqueb rochben queßxye nak teßxcut chi pec laj David xban xrahil xchßôleb. Abanan li Kâcuaß quixqßue xcacuilal xchßôl laj David.%0EZQueßcßameß ajcuiß li cuib chi rixakil laj David. Aßaneb lix Ahinoam, Jezreel xtenamit, ut lix Abigail, li quicuan chokß rixakil laj Nabal aran Carmel.t/cZLaj David ut eb li cuanqueb rochben queßxjap reheb chi yâbac. Ut incßaß queßxcanab toj retal queßlub.?.yZNak queßoc saß li tenamit, laj David ut li cuanqueb rochben queßxqßue retal nak cßatbil chic lix tenamiteb ut ac xeßcßameß li rixakileb, joßqueb ajcuiß li ralal xcßajoleb.x-kZMâ jun reheb queßxcamsi, abanan queßxchapeb li ixk ut queßxcßameb chirixeb nak queßcôeb saß xtenamiteb.s, cZSaß rox li cutan laj David ut eb li cuanqueb rochben queßcuulac saß lix tenamit Siclag. Queßxqßue retal nak eb laj Amalec ac xeßoc saß eb li naßajej Neguev ut Siclag. Queßxcßam li cßaßru cuan aran ut queßxcßat li tenamit.6+gZ Cuulajak chic nak toj ekßela, laj David ut eb li cuanqueb rochben, queßcuacli ut queßsukßi cuißchic saß xtenamiteb laj filisteo. Ut eb laj filisteo queßcôeb Jezreel.8*kZ Joßcan nak tatcuaclîk ekßela cuulaj ut tatsukßîk lâat âcuochbeneb chixjunileb li cuînk li xeßel riqßuin laj Saúl, chan.Cuulajak chic nak toj ekßela, laj David ut eb li cuanqueb rochben, queßcuacli ut queßsukßi cuißchic saß xtenamiteb laj filisteo. Ut eb laj filisteo queßcôeb Jezreel.5)eZ Laj Aquis quixye re: —Lâin ninnau nak lâat châbilat. Chanchanat jun x-ángel li Dios. Abanan eb li nequeßtaklan xeßxye nak incßaß naru texxic chikix saß li plêt.(/ZLaj David quixye re: —At rey, ¿cßaßru incßaß us xinbânu? ¿Cßaßru inmâc châcuu nak incßaß târûk tinxic châcuix chi pletic? chan.^'7ZJoßcan nak nintzßâma châcuu nak tatsukßîk cuißchic saß lâ naßaj saß usilal. Incßaß nacuaj nak eb li nequeßcßamoc be saß xyânkeb li soldado teßxic chi pletic chi incßaß sa saß xchßôleb, chan.[&1ZUt laj Aquis quixbok laj David riqßuin ut quixye re: —Saß xcßabaß li yoßyôquil Dios, lâin ninye âcue nak lâat tîc âchßôl. Mâcßaß âpaltil chicuu chalen nak xatcßulun cuiqßuin. Nacuaj raj nak tatxic chicuix saß li plêt aßin. Abanan eb li nequeßtaklan saß xbêneb li soldados incßaß nequeßraj nak tatxic kochben.K%ZCßoxla chi us. ¿Ma mâcuaß ta biß chirix aßan queßxajoc eb li ixk ut queßbichan nak queßxye, “Laj Saúl xcamsiheb jun mil li cuînk; abanan laj David xcamsiheb lajêb mil”? chanqueb.X$+ZEb laj filisteo queßjoskßoß riqßuin laj Aquis ut queßxye re: —Taklaheb cuißchic saß li naßajej li xaqßue reheb. Incßaß teßxic chi pletic kochben. Mâre anchal aßan chic teßsukßîk chak saß kabên nak yôko chi pletic. ¿Ma incßaß ta biß tâsahokß cuißchic xchßôl laj Saúl riqßuin cui toxcamsi lâo? chanqueb.Q#ZEb li nequeßtaklan saß xbêneb laj filisteo queßxye re laj Aquis: —¿Cßaßru yôqueb laj hebreo saß kayânk lâo? chanqueb. Laj Aquis quixye reheb: —Aßin laj David, jun li xtaklan saß xyânkeb lix soldados laj Saúl. Junxil na-oc cuiqßuin. Mâcßaß xpaltil chicuu chalen xchalic cuiqßuin toj chalen anakcuan, chan.""?ZYôqueb chi numecß chi ubej eb li nequeßcßamoc be saß xbêneb laj filisteo. Queßcôeb chi pletic chi chßûtal. Cuanqueb chßûtal jun mil lix soldâdeb. Ut cuanqueb ajcuiß jun ciento lix soldâdeb. Laj David rochbeneb lix soldados yôqueb chi xic chirixeb rochben laj Aquis.! }ZEb laj filisteo queßxchßutub lix soldâdeb aran Afec ut eb laj Israel cuanqueb aran Jezreel cuan cuiß li yußam haß. 1ZQuixqßue li tzacaêmk reheb laj Saúl ut eb li cuanqueb rochben ut queßxtzaca. Nak queßrakeß chi cuaßac, queßcôeb chiru li kßojyîn aßan.<sZLi ixk aßan cuan jun li cuacax toj sâj riqßuin ut nim xtibel. Quixcamsi ut quixcßub. Quixchap li cßaj ut quixyîb ajcuiß li caxlan cua mâcßaß xchßamal.Quixqßue li tzacaêmk reheb laj Saúl ut eb li cuanqueb rochben ut queßxtzaca. Nak queßrakeß chi cuaßac, queßcôeb chiru li kßojyîn aßan.-ZLaj Saúl incßaß raj quiraj cuaßac. Abanan eb li rochben queßxye re nak tento tâcuaßak. Joßcan nak quicuacli ut quichunla saß li cuarib.!=ZJoßcan nak nintzßâma châcuu nak tâbânu li cßaßru tinye âcue. Tinqßue caßchßinak âtzacaêmk re nak tâcuânk âmetzßêu chi sukßîc, chan.-UZLi ixk quinachßoc riqßuin ut quiril nak mâcßaß chic xmetzßêu xban xxiu. Quixye re: —At rey, lâin xinbânu li cßaßru xaye cue, usta naru tincamsîk xban._9ZUsta kßaxal nim, abanan quixucuac laj Saúl nak quirabi li cßaßru quixye laj Samuel. Quitßaneß saß chßochß. Mâcßaß chic xmetzßêu xban nak incßaß quicuaßac chiru li cutan aßan ut chiru li kßojyîn.]5ZLi Kâcuaß tatxkßaxtesi lâat ut eb laj Israel saß rukßeb laj filisteo. Cuulaj lâat ut eb lâ cualal cuânkex arin cuiqßuin. Ut li Kâcuaß tixcanabeb li soldados laj Israel saß rukßeb laj filisteo, chan.&GZLâat incßaß xabânu li quixye âcue nak yô xjoskßil saß xbêneb laj Amalec. Xakßet ban li râtin. Joßcan nak li Kâcuaß xrisi lâ cuanquil anakcuan.3aZLi Kâcuaß yô chixbânunquil li cßaßru quixye nak tixbânu joß xinye âcue lâin. Li Kâcuaß xrisi lâ cuanquil ut xqßue re laj David li quicuan chokß âcuochben. ZLaj Samuel quixye re: —¿Cßaßut nak nacapatzß cue cßaßru tâbânu? Li Kâcuaß ac xatxcanab âjunes ut xicß chic nacatril.%EZLaj Samuel quixye re laj Saúl: —¿Cßaßut nak yôcat chinchßißchßißinquil? ¿Cßaßut nak xinâbok arin? chan. Laj Saúl quixye: —Cßajoß li raylal yôquin chixcßulbal. Eb laj filisteo yôqueb chi pletic cuiqßuin. Ut li Dios xinixtzßektâna. Incßaß chic naxsume lin tij, chi moco saß inmatcß, chi moco xbaneb li profetas. Joßcan nak xatinbok re nak tâye cue cßaßru tinbânu, chan laj Saúl.ymZLaj Saúl quixye: —¿Chanru na-iloc? chan. Li ixk quixye: —Aßan jun tîxil cuînk. Cuan jun xtßicr najt rok chirix, chan. Ut laj Saúl saß junpât quixnau nak aßan laj Samuel ut quixcuikßib rib saß chßochß re xqßuebal xlokßal.\3Z —¿Cßaßut nak xinâbalakßi? Lâat li rey Saúl, chan. Laj Saúl quixye re: —Matxucuac. Ye cue cßaßru yôcat chirilbal, chan. Li ixk quixye: —Nacuil jun chanchan dios yô chi êlc saß chßochß, chan.FZ Nak li ixk quiril laj Samuel, quixjap re xban xxiu ut quixye: Z Li ixk quixye re: —¿Ani tâcuaj tinbok xmusikß? chan. Laj Saúl quixye re: —Nacuaj nak tâbok xmusikß laj Samuel, chan.1]Z Laj Saúl quixye re: —Saß xcßabaß li nimajcual Dios, lâin ninye âcue nak mâ jun raylal tâchâlk saß âbên cui tâbânu li cßaßru nintzßâma châcuu, chan.tcZ Li ixk quixye re: —Lâat nacanau nak li rey Saúl quirisiheb chixjunileb laj kße saß li naßajej aßin. ¿Cßaßru yôcat chixbânunquil? ¿Cßaßut nak yôcat chinqßuebal saß chßaßajquilal? ¿Ma tâcuaj nak tineßxcamsi? chan.?yZLaj Saúl jalan li rakß li quixqßue chirix. Aßan quiraj nak incßaß tânaßekß ru. Ut quixcßam chirix cuib li cuînk nak cô chi kßek chirilbal li ixk. Quixye re: —Nacuaj nak tatâtinak riqßuineb li musikßej re nak tâye cue cßaßru tâcßulmânk. Tâbok lix musikß li cuînk li tinye âcue, chan.ZLaj Saúl quixbokeb li nequeßtaklan saß xbêneb lix soldados. Quixye reheb: —Sicßomak chak junak li ixk aj kße ut lâin tinxic chi âtinac riqßuin aßan, chan. Eb li cuînk queßxye re: —Cuan jun li ixk aj kße aran Endor li naxnau kßehînc, chanqueb.0 [ZLaj Saúl quixpatzß re li Dios cßaßru tixbânu. Abanan li Dios incßaß chic quixsume chi moco saß xmatcß, chi moco riqßuin li Urim, chi moco xbaneb li profetas.f GZNak laj Saúl quiril lix muhebâleb laj filisteo, cßajoß nak quixucuac ut qui-oc xcßaßux.4 cZNak queßxchßutub ribeb laj filisteo, queßcôeb ut queßxyîb lix muhebâleb aran Sunem. Ut laj Saúl quixchßutubeb laj Israel ut queßxyîb lix muhebâleb aran Gilboa.E ZLaj Samuel ac quicam ut eb laj Israel queßrahoß xchßôleb ut queßyâbac chirix. Aran Ramá queßxmuk saß lix tenamit. Ut laj Saúl ac xrisiheb aran Judá eb laj kße ut eb laj ilonel.N ZLaj David quixye: —Matcßoxlac. Lâo aj cßanjel châcuu. Lâat tâcuil cßaßru takabânu, chan. Laj Aquis quixye re: —Tatinxakab chokß aj cßamol be chiruheb li nequeßcßacßalen cue, chan.^ 9ZSaß jun li cutan eb lix soldâdeb laj filisteo queßxchßutub ribeb re teßxic chi pletic riqßuineb laj Israel. Laj Aquis quixye re laj David: —Tento nak lâat ut eb lâ soldados texxic chikix chi pletic, chan.}Z Laj Aquis cßojcßo xchßôl riqßuin laj David. Quixye saß xchßôl: —Laj David tâcßanjelak chicuu joß najtil yoßyôk xban nak kßaxal xicß chic tâilekß xbaneb laj Israel, li rech tenamitil, riqßuin li cßaßru yô chixbânunquil, chan.nWZ Mâ jun chic reheb li cristian naxcanabeb chi yoßyo xban nak incßaß quiraj nak teßxic aran Gat chixyebal resil li cßaßru yô chixbânunquil laj David. Joßcan quixbânu laj David joß najtil quicuan aran saß xyânkeb laj filisteo.Laj Aquis cßojcßo xchßôl riqßuin laj David. Quixye saß xchßôl: —Laj David tâcßanjelak chicuu joß najtil yoßyôk xban nak kßaxal xicß chic tâilekß xbaneb laj Israel, li rech tenamitil, riqßuin li cßaßru yô chixbânunquil, chan.Z Ut laj Aquis naxye reheb: —¿Bar xexcuulac chi pletic anakcuan?— Ut laj David naxye re: —Xocuulac Judá saß li sur.— Malaj ut naxye: —Xocuulac Jerameel saß li sur.— Malaj ut naxye: —Xocuulac saß li sur cuanqueb cuiß eb laj Ceneo, chan.^7Z Naxcamsiheb li cuînk ut eb li ixk. Mâ jun chic naxcanabeb chi yoßyo. Ut naxcßameb li quetômk, eb li carner, eb li bûr, ut eb li camello, joß ajcuiß li akßej. Ut nequeßsukßi cuißchic riqßuin laj Aquis.H ZSaß eb li cutan aßan laj David ut eb li soldado li cuanqueb rochben, rajlal nequeßxic chi pletic riqßuineb laj Gesur, eb laj Gezer ut eb laj Amalec re teßxcßam li cßaßru reheb. Eb li naßajej li queßcuan cuiß li cristian aßan naticla chak Telaim li nacana saß xjayal li naßajej Shur ut nacuulac toj Egipto.Y-ZJun chihab riqßuin câhib po quicuan laj David saß lix tenamiteb laj filisteo.ZJoßcan nak laj Aquis quixqßue re li tenamit Siclag. Ut chalen toj anakcuan li tenamit Siclag quicana chokß reheb lix reyeb laj Judá.p[ZLaj David quixye re laj Aquis: —At rey, cui lâat sa âchßôl cuiqßuin, nintzßâma châcuu nak tâqßue innaßaj saß jun li chßina tenamit re nak aran tocanâk. Moco incßulub ta nak tincuânk saß lâ tenamit, at rey, chan.r_ZLaj Saúl quirabi resil nak laj David cô saß li tenamit Gat. Joßcan nak quixcanab xsicßbal laj David.|~sZLaj David ut eb lix soldados queßcuan riqßuin laj Aquis aran Gat rochbeneb li rixakileb ut eb lix cocßal. Cuib li rixakil laj David cuan rochben. Aßaneb lix Ahinoam re Jezreel ut lix Abigail li quicuan chokß rixakil laj Nabal aran Carmel.}3ZJoßcan nak laj David rochbeneb li cuakib ciento lix soldados queßcôeb riqßuin laj Aquis, lix reyeb laj Gat. Laj Aquis, aßan li ralal laj Maoc.c| CZLaj David quixye saß xchßôl: —Tâcuulak xkßehil nak laj Saúl tinixcamsi. Kßaxal us cui tinêlk saß xyânkeb laj Israel ut tinxic chi cuânc saß xyânkeb laj filisteo re nak laj Saúl tixcanab insicßbal, chan.Y{-ZLaj Saúl quixye re: —At David, osobtesinbilat taxak xban li Dios. Lâin ninnau nak us tat-êlk riqßuin li cßaßru tâbânu, chan. Chirix aßan laj Saúl quisukßi saß rochoch ut laj David cô cuißchic.0z[ZJoß nak lâin xcuil xtokßobâl âcuu lâat ut incßaß xatincamsi anakcuan, joßcan ajcuiß nak li Kâcuaß taxak târil xtokßobâl cuu lâin ut tinixcol taxak ajcuiß chiru li raylal li nachal saß inbên, chan.Laj Saúl quixye re: —At David, osobtesinbilat taxak xban li Dios. Lâin ninnau nak us tat-êlk riqßuin li cßaßru tâbânu, chan. Chirix aßan laj Saúl quisukßi saß rochoch ut laj David cô cuißchic.fyGZLi Kâcuaß naxkßajcâmu li junjûnk riqßuin li tîquilal ut li usilal li naxbânu. Anakcuan li Kâcuaß xatxkßaxtesi saß cuukß, abanan lâin incßaß xcuaj âcamsinquil xban nak lâat li sicßbil âcuu xban li Dios.jxOZLaj David quixye re: —At rey, cueß lâ lâns. Naru nacatakla chak junak lâ soldado re tixxoc.NwZUt laj Saúl quixye re: —At David, at cualal, sukßin chak cuiqßuin. Mâcßaß tinbânu âcue xban nak incßaß xinâcamsi anakcuan. Mâcßaß innaßleb. Incßaß us li xinbânu, chan laj Saúl.)vMZLâin incßaß nacuaj câmc saß jalan naßajej bar incßaß nequeßxlokßoni cuiß li tzßakal Dios. At rey, ¿cßaßut nak yôcat chinsicßbal joß nak nasiqßueß junak li cßak? Ut, ¿cßaßut nak yôcat chinsicßbal joß nak nequeßxsicß li xul li nequeßrupupic saß qßuicheß?—DuZAt rey, chacuabi taxak li cßaßru tinye, lâin aj cßanjel châcuu. Cui li Kâcuaß quixye âcue nak xicß chic tinâcuil, us raj tixcßûluban ta junak mayej re nak tixjal xcßaßux. Abanan, cui ut yal cuînk li yôqueb chi yehoc âcue nak tâbânu raylal cue, aß taxak li Kâcuaß chimajecuânk reheb xban nak xineßrisi saß lin tenamit bar nequeßxlokßoni cuiß li Kâcuaß. Ut yôqueb chintaklanquil re nak tinlokßoni li jalanil dios.$tCZUt quixye ajcuiß re: —At rey, ¿cßaßut nak toj yôcat chinsicßbal re tinâcamsi? ¿Cßaßru inmâc châcuu? ¿Cßaßru li incßaß us xinbânu âcue?osYZLaj Saúl quirabi nak yô chi âtinac laj David ut quixnau nak aßan xyâb xcux. Quixye: —¿Ma mâcuaßat ta biß lâat, at David, li yôcat chi âtinac? chan. Laj David quixye re: —At rey, yâl li xaye. Lâin laj David, chan.NrZIncßaß us li xabânu. Saß xcßabaß li Dios ninye êre nak êcßulub câmc, lâat joßqueb ajcuiß lâ soldados xban nak incßaß yôquex chixcolbal rix li rey li sicßbil ru xban li Dios. Qßuehomak retal. ¿Bar cuan lix lâns li rey ut lix naßaj lix haß li cuan saß xjolom li rey? Sicßomak ut têril ma têtau, chan. qZLaj David quixye re: —At Abner, ¿ma mâcuaß ta biß lâat li kßaxal cau âcuib chi pletic saß xyânkeb chixjunileb li cuînk aj Israel? ¿Cßaßut nak incßaß yôcat chixcolbal rix li rey? Cuanqueb li xeßoc saß lix muhebâl re raj teßxcamsi li rey.QpZUt quixjap re ut quixye reheb lix soldado laj Saúl: —At Abner, ¿ma nacacuabi li yôquin chixyebal êre? chan. Ut laj Abner quixye: —¿Anihat lâat nak nacajap chak âcue saß xbên li rey? chan.`o;Z Laj David cô jun pacßal li ru takßa toj saß xbên li tzûl najt riqßuin laj Saúl.]n5Z Laj David ut laj Abisai queßxcßam lix lâns ut queßxcßam ajcuiß xnaßaj lix haß ut queßcôeb. Mâ ani qui-iloc reheb. Ut mâ ani qui-abin reheb. Mâ ani qui-aj ru xban nak li Kâcuaß Dios quixcuartesiheb.lmSZ Li Kâcuaß Dios taxak chitenkßânk cue re nak incßaß tinbânu raylal re li sicßbil ru xban li Dios. Anakcuan takacßam chikix lix lâns li cuan saß xjolom ut takacßam ajcuiß lix su li cuan haß chi saß, chan laj David.^l7Z Ut quixye ajcuiß laj David: —Saß xcßabaß li yoßyôquil Dios lâin ninye nak li Kâcuaß tâqßuehok re chi câmc. Nak tâcuulak xkßehil, laj Saúl tâcâmk. Mâre xban yajel malaj ut tâcamsîk saß plêt.!k=Z Abanan laj David quixye re: —Mâcamsi aßan. ¿Cßaßut nak tâcamsi li rey li quisiqßueß ru xban li Kâcuaß? Cuan âmâc cui tâcamsi aßan, chan.gjIZLaj Abisai quixye re laj David: —Anakcuan li Dios xkßaxtesi saß âcuukß li xicß na-iloc âcue. Anakcuan chinâcanab chixcamsinquil riqßuin lix lâns. Jun sut ajcuiß tincut li lâns ut tinxekß saß chßochß, chan.liSZChiru li kßojyîn aßan laj David ut laj Abisai queßcôeb saß lix muhebâl laj Saúl. Laj Saúl yô chi cuârc ut lix lâns xakxo saß chßochß chixcßatk xjolom. Laj Abner ut lix soldados yôqueb chi cuârc chi xjun sutam. hZRochbeneb laj David cuanqueb laj Ahimelec aj heteo ut laj Abisai, lix yum lix Sarvia. Laj Abisai, aßan li rîtzßin laj Joab. Laj David quixye reheb: —¿Ani êre tâxic chicuix saß lix muhebâl laj Saúl? chan. —Lâin tinxic châcuix, chan laj Abisai.,gSZLaj David cô saß li naßajej li cuanqueb cuiß lix muhebâleb laj Saúl ut quixsiqßui bar yô chi cuârc laj Saúl ut laj Abner li ralal laj Ner. Laj Abner, aßan li nataklan saß xbêneb li soldados. Laj Saúl yô chi cuârc saß xyi ut eb lix soldados yôqueb chi cuârc chi xjun sutam.dfCZLaj David quixtaklaheb aj qßuehol etal ut queßril nak relic chi yâl laj Saúl cuan aran.0e[ZQueßxyîb lix muhebâleb chire be saß li tzûl Haquila chire li chaki chßochß. Ut laj David quixqßue retal nak laj Saúl yô chixsicßbal saß li chaki chßochß. dZLaj Saúl quixsicß ruheb oxib mil lix soldados ut queßcôeb saß junpât chixsicßbal laj David saß li chaki chßochß aran Zif. h~~ }|{{4z|yYxx"ww_vutssFr5qZpoo9mmlNkjjJihgfedCcbba`__L^R]i\[ZqYY XyWVnUT5SRRQWPONNL2KJ^HH/FEEDBA@>><<$;J:3987:6r433251S00//..@-C,!+w+*.(('&%%$}#""E! O(:\3  .  bn9 h!=dAt Kâcuaß Dios, chabânu taxak joß xayechißi cue. Tâxakab taxak lin cuanquil chi junelic joß ajcuiß lix cuanquileb li cualal incßajol joß xaye. ydLâat catsicßoc ruheb laj Israel re nak aßanakeb lâ tenamit chi junelic. Ut lâat, at Kâcuaß, lâatak lix Dioseb.& GdMâ jun chic tenamit cuan saß ruchichßochß joß lâ tenamit Israel. Caßaj cuiß aßan. At Kâcuaß, lâat xatcoloc reheb re nak teßoc chokß âtenamit. Xabânu li milagros, li sachba chßôlej ut li xnînkal ru naßleb re xcolbaleb, re nak naßnôk ruheb lâ tenamit. Lâat cat-isin chak reheb saß xyânkeb li jalanil tenamit ut lix dioseb nak cacuisiheb chak Egipto. Cabânu chixjunil aßan xban xrâbaleb. ;dAt nimajcual Dios, kßaxal nim lâ cuanquilal. Mâ jun chic nim xcuanquil joß lâat. Mâ jun chic Dios cuan. Caßaj cuiß lâat, joß ac kabiom resil. dLâat xabânu chixjunil li xnînkal ru naßleb aßin joß xaye ut joß xacuaj lâat. Ut anakcuan lâat xaye cue re nak lâin tinnau. yd¿Cßaß chic ru naru tinye âcue? Lâat nacanau chanru lin naßleb lâin aj cßanjel châcuu, at Kâcuaß, at inDios.sadAt Kâcuaß Dios, châcuu lâat toj mâjiß tzßakal li xaye xban nak xaye ajcuiß nak junelic xakxôk xcuanquileb li cualal incßajol li teßcuânk mokon. Mâ jun cuînk nabânun re li nacabânu lâat, at Kâcuaß, at nimajcual Dios._9dUt laj David qui-oc saß li muhebâl li cuan cuiß lix Lokßlaj Câx li Kâcuaß. Quitijoc ut quixye: —At Kâcuaß, at nimajcual Dios, ¿anihin lâin ut aniheb li cualal incßajol nak xaqßue li usilal aßin cue?#dLi profeta Natán quixye re laj David chixjunil li cßaßru quiyeheß re ut li cßaßru quicßutbesîc chiru saß visión xban li Kâcuaß.4cdJunelic teßcuânk âcualal âcßajol, ut aßaneb li teßoc chokß rey mokon chi junelic kße cutan. Ut lâ cuanquil xakxôk saß xnaßaj chi junelic,” chan li Kâcuaß.7dAbanan incßaß tincanab ruxtânanquil ru joß nak quincanab ruxtânanquil ru laj Saúl. Quicuisi saß xcuanquil re nak lâat chic tat-oc chokß rey.G dLâinak lix yucuaß ut aßanak li cualal. Nak tixbânu li incßaß us, lâin tinkßusuk re, ut tinqßue chixtojbal xmâc, joß nak naxkßus ut naxqßue chi tzßûm li ralal junak yucuaßbej.d Aßan li tâyîbânk re li templo li tineßxlokßoni cuiß li tenamit. Ut lâin tinxakabânk re saß xnaßaj lix cuanquil chi junelic.Ed Nak tâcuulak xkßehil nak tatcâmk, tatxic chi hilânc saß xyânkeb lâ xeßtônil yucuaß. Lâin tinqßue chokß âcuêkaj jun reheb lâ cualal. Ut tinxakab saß xnaßaj lix cuanquilal.G d Chalen nak xebinxakab chak laj rakol âtin chi taklânc saß xbêneb lin tenamit Israel, nabal li raylal xeßxcßul xbaneb li xicß nequeßiloc reheb. Anakcuan lâin tatinqßue chi hilânc riqßuin li raylal aßin. Incßaß chic texchßißchßißîk xbaneb li xicß nequeßiloc êre. Ut tinqßueheb âcualal âcßajol.b?d Lâin xinqßue xnaßajeb lin tenamit Israel ut xinqßueheb chi cuânc aran chi sa saß xchßôleb. Mâ ani târûk tâisînk reheb. Chi moco eb li incßaß useb xnaßleb teßxrahobtesiheb joß queßxbânu chak junxil.p~[d Lâin xintenkßan âcue saß chixjunil li naßajej xatcuulac cuiß ut xinkßaxtesi saß âcuukß chixjunileb li xicß nequeßiloc âcue. Xinqßue âcuanquil joß lix cuanquileb li xnînkal ru cuînk li cuanqueb saß ruchichßochß.}}dLi Dios quixye re laj Natán: —Tâye re laj David laj cßanjel chicuu, “Joßcaßin xye âcue li Kâcuaß li nimajcual Dios: Lâin quinsicßoc âcuu nak yôcat chak chi iloc carner saß cßalebâl, ut catinxakab chokß xreyeb lin tenamit Israel.D|dChalen nak xeßcuochbeni chak li ralal xcßajol laj Israel incßaß xinye reheb li yôqueb chi cßamoc be chiruheb nak teßxyîb junak li templo riqßuin chacalteß re tincuânk cuiß.”d{CdRelic chi yâl nak lâin incßaß xincuan saß junak châbil cab chalen saß li cutan nak quicuisiheb lin tenamit aran Egipto toj chalen anakcuan. Nincuan ban saß li tabernáculo, li muhebâl yîbanbil riqßuin tßicr.>zwd—Tatxic riqßuin laj David laj cßanjel chicuu ut tâye re chi joßcaßin, “Joßcaßin xye li Kâcuaß. At David, mâcuaß lâat li tatyîbânk re lin templo re tincuânk cuiß.gyIdAbanan, chiru li kßojyîn aßan li Kâcuaß Dios quiâtinac riqßuin laj Natán ut quixye re:x1dUt laj Natán quixye re: —At rey, bânu chixjunil li cßaßru cuan saß âchßôl xbânunquil, xban nak li Kâcuaß Dios cuan âcuiqßuin, chan.twcdLaj David quixye re li profeta Natán: —¡Qßue retal! Lâin cuanquin saß châbil cab yîbanbil riqßuin li cheß chacalteß. Abanan li muhebâl li cuan cuiß lix Lokßlaj Câx li Kâcuaß, aßan yal riqßuin tßicr yîbanbil, chan./v [dLaj David ac cuan chic saß rochoch. Ut li Kâcuaß Dios quixqßueheb chi cuânc saß usilal riqßuin laj David eb li xicß nequeßiloc re, li cuanqueb chi xjun sutam.Vu'dLix Mical lix rabin laj Saúl, mâ jun lix cocßal quicuan chalen nak quicam.~twdKßaxal cuißchic tincubsi cuib anakcuan chiru xbên cua. Châcuu lâat mâcßaßak inlokßal. Abanan qßuebilak inlokßal xbaneb li môs ixk li yôcat chixyebal, chan.Lix Mical lix rabin laj Saúl, mâ jun lix cocßal quicuan chalen nak quicam.(sKdLaj David quixye re: —Lâin xinxajoc re xqßuebal xlokßal li Kâcuaß li quisicßoc cuu chokß rêkaj lâ yucuaß ut eb li ralal xcßajol. Li Kâcuaß xinixxakab chi taklânc saß xbêneb laj Israel, lix tenamit. Joßcan nak lâin tinxajok cuißchic re xqßuebal xlokßal li Kâcuaß.r7dUt laj David cô saß rochoch chixtzßâmanquil chiru li Dios nak târosobtesiheb li cuanqueb saß li rochoch. Lix Mical qui-el chixcßulbal ut quixhob ut quixye re: —Anakcuan qßuebil chic âlokßal, at rey, riqßuin li cßaßru xabânu chiruheb li ixk, lix môseb li nequeßcßanjelac châcuu. Riqßuin li cßaßru xabânu, xacßutbesi âcuib joß nequeßxbânu li incßaß nequeßxnau xutânac, chan.Zq/dUt laj David quixjeqßui li tzacaêmk reheb li tenamit. Quixqßue li caxlan cua, li pombil tib ut li chaki uvas reheb li junjûnk chi aj Israel, joß ixk, joß cuînk. Ut chixjunileb queßcôeb saß rochocheb.Sp!dNak laj David ac xrakeß chixqßuebal li cßatbil mayej ut li mayej re xcßambal ribeb saß usilal riqßuin li Kâcuaß, quixtzßâma chiru li Kâcuaß li nimajcual Dios nak târosobtesiheb lix tenamit.~owdQueßxcßam lix Lokßlaj Câx li Kâcuaß ut queßxqßue saß xnaßaj saß xyi li muhebâl li quixyîb laj David. Ut laj David quixcßat li mayejanbil xul chiru li Kâcuaß ut quixqßue xmayej re xcßambal ribeb saß usilal riqßuin li Kâcuaß.ndNak yôqueb chirocsinquil li Lokßlaj Câx Jerusalén, saß lix tenamit laj David, lix Mical lix rabin laj Saúl yô chi iloc saß li ventana. Nak quiril nak laj David yô chi xajoc ut yô chi piscßoc re xqßuebal xlokßal li Kâcuaß, xicß quirecßa.EmdChi joßcaßin laj David ut chixjunileb li ralal xcßajol laj Israel queßxcßam li Lokßlaj Câx. Yôqueb chixjapbal reheb xban xsahil xchßôleb ut yôqueb chixyâbasinquil lix trompeta.l+dLaj David cuan chirix jun li efod yîbanbil riqßuin li châbil tßicr lino ut yô chi xajoc chi anchal xchßôl re xqßuebal xlokßal li Dios."k?d Nak ac xeßxqßue cuakib yoc li yôqueb chi cßamoc re li Lokßlaj Câx, laj David quixmayeja chiru li Kâcuaß jun li bôyx ut jun li carner nim xtibel.#jAd Quiyeheß resil re li rey David chanru nak li Kâcuaß quirosobtesi laj Obed-edom joß ajcuiß chixjunil li cßaßru cuan re saß xcßabaß li Lokßlaj Câx. Joßcan nak cô chirisinquil li Lokßlaj Câx saß rochoch laj Obed-edom re tixcßam Jerusalén ut kßaxal sa saß xchßôl.id Li Lokßlaj Câx quicuan aran oxib po. Ut li Kâcuaß quirosobtesi laj Obed-edom joß eb ajcuiß chixjunileb li cuanqueb saß li rochoch.*hOd Ut incßaß chic quixcßam li Lokßlaj Câx toj Jerusalén saß lix tenamit laj David. Quixtakla ban xcanabanquil saß rochoch laj Obed-edom saß li tenamit Gat..gWd Laj David qui-oc xxiu saß li cutan aßan xban li cßaßru quixbânu li Kâcuaß ut quixye: —Mâmin târûk tincßam cuiqßuin lix Lokßlaj Câx li Kâcuaß, chan./fYdCßajoß nak quirahoß xchßôl laj David xban nak li Kâcuaß quixrak xyußam laj Uza. Li naßajej aßan Pérez-uza queßxqßue chokß xcßabaß toj chalen anakcuan.@e{dCßajoß nak quijoskßoß li Dios riqßuin laj Uza, ut quixcamsi xban nak quixchßeß li Lokßlaj Câx riqßuin rukß. Ut aran chixcßatk li Lokßlaj Câx quicana chi camenak laj Uza.=dudNak queßcuulac saß li naßajej li narisi cuiß rix lix trigo laj Nacón, eb li bôyx queßxtich rokeb. Ut laj Uza quixchap lix Lokßlaj Câx li Dios re nak incßaß tâtßanekß.,cSdLaj David ut chixjunileb laj Israel yôqueb chi xajoc ut yôqueb chi bichânc chi anchaleb xchßôl re xqßuebal xlokßal li Kâcuaß ut yôqueb chi cuajbac. Cuanqueb x-arpa, cuanqueb xsalterios, cuanqueb xtambor, ut cuanqueb xxôlb ut yôqueb ajcuiß chixtßochbal li sursûquil chßîchß.LbdUt laj Ahío cßamol be chiru li Lokßlaj Câx nak yôqueb chi xic.aa=dQueßrisi li Lokßlaj Câx saß rochoch laj Abinadab li cuan saß xbên bol ut queßxqßue saß xbên jun li carrêt toj acß. Laj Uza ut laj Ahío, eb li ralal laj Abinadab, yôqueb chi beresînc re li acß carrêt.E`dUt quixcßameb aran Baala li cuan saß xcuênt Judá re nak teßxcßam lix Lokßlaj Câx li Dios, li nequeßxyâba cuiß xcßabaß li nimajcual Dios li nahilan saß xyânkeb li querubines.k_ SdLaj David quixchßutubeb cuißchic lajêb xcaßcßâl mil chi soldados aj Israel, li sicßbileb ru.^7dUt laj David quixbânu joß quixye li Kâcuaß. Quixcamsiheb laj filisteo. Naticla saß li tenamit Geba ut quicuulac toj cuan cuiß li tenamit Gezer.p][dNak tâcuabi li ecßânc saß rukßeb li cheß chanchan yôqueb chi bêc li soldados, tatxic chi pletic riqßuineb xban nak lâin tinxic chi ubej ut tinsach xcuanquileb lix soldâdeb laj filisteo, chan li Dios.Ut laj David quixbânu joß quixye li Kâcuaß. Quixcamsiheb laj filisteo. Naticla saß li tenamit Geba ut quicuulac toj cuan cuiß li tenamit Gezer.`\;dUt laj David quitijoc cuißchic ut quixpatzß re li Dios cßaßru us tixbânu. Ut li Kâcuaß quixye re: —Incßaß tat-oc chi ubej. Têsut rix lix naßajeb ut texpletik riqßuineb cuanqueb cuiß li cheß bálsamo.b[?dChirix chic aßan, eb laj filisteo queßcôeb cuißchic aran saß li ru takßa re Refaim.&ZGdEb laj filisteo queßêlelic chiru laj David ut queßxcanab lix yîbanbil dios nak queßcôeb. Ut laj David ut eb li cuanqueb rochben queßxcßat lix dioseb.Y7dJoßcan nak laj David cô saß li naßajej Baal-perazim ut quinumta saß xbêneb laj filisteo ut quixye: —Li Kâcuaß quixsach ruheb li xicß nequeßiloc cue. Chanchan nak xeßcßameß xban butß, chan. Joßcan nak queßxqßue Baal-perazim chokß xcßabaß li naßajej aßan.yXmdLaj David quitijoc ut quixye re li Dios: —¿Ma tinxic chi pletic riqßuineb laj filisteo? ¿Ma tinâtenkßa chi numtâc saß xbêneb? chan. Ut li Kâcuaß quixye re: —Ayu chi pletic riqßuineb. Lâin tinkßaxtesiheb saß âcuukß, chan.>WydEb laj filisteo queßcana saß li ru takßa re Refaim.V3dEb laj filisteo queßrabi resil nak laj David quixakabâc chokß xreyeb laj Israel. Joßcan nak queßcôeb chi pletic riqßuin. Laj David quirabi resil nak eb laj filisteo ac yôqueb chi châlc chi pletic riqßuin. Joßcan nak cô saß li naßajej li nequeßxcol cuiß ribeb.1U_dlaj Elisama, laj Eliada, ut laj Elifelet.6Tidlaj Ibhar, laj Elisúa, laj Nefeg, laj Jafía,zSodAßaneb aßin lix cßabaßeb li ralal li queßyoßla Jerusalén: laj Samúa, laj Sobab, laj Natán, laj Salomón,DRd Nak qui-el Hebrón, laj David cô Jerusalén ut quixcßam nabal li ixk li yal queßcuan riqßuin chi joßcan. Ut quixcßameb ajcuiß li rixakil. Ut quicuan chic ralal xcßajol riqßuineb.^Q7d Ut laj David quixtau ru nak li Dios, aßan li quisicßoc ru chokß rey ut chi taklânc saß xyânkeb laj Israel. Ut quixtau ajcuiß xyâlal nak li Dios quixnimobresi xcuanquil xban nak naxraheb lix tenamit Israel.]P5d Laj Hiram, li rey re li tenamit Tiro, quixtaklaheb lix takl riqßuin laj David. Quixtakla ajcuiß li châbil cheß chacalteß ut quixtaklaheb laj pechß ut laj tzßac. Queßxyîb chi châbil li rochoch laj David.#OAd Us yô chi êlc chiru laj David li cßaßru naxbânu ut yô chi nimânc xcuanquil xban nak li nimajcual Dios cuan riqßuin ut aßan yô chi tenkßânc re.-NUd Ut nak ac xrêchani lix nimal ru tenamit, laj David quicana chi cuânc aran Sión ut quixqßue chokß xcßabaß “Xtenamit laj David”. Ut quixyîb li tzßac chi xjun sutam lix tenamit. Naticla chak li tzßac cuan cuiß jun li cab najt xteram Milo xcßabaß ut nacuulac toj saß li tenamit.M{dSaß li cutan aßan laj David quixye: —Li ani târaj tânumtâk saß xbêneb laj jebuseo, tento tâoc chak cuan cuiß li rok li haß ut tixcamsiheb laj jebuseo, li chanchaneb mutzß ut chanchan yêk rokeb, li kßaxal xicß nequeßcuil, chan laj David. (Chalen aßan cuan jun li âtin naxye, “Chi moco li mutzß chi moco li yêk rok teßoc saß lix templo li Kâcuaß.”)DLdUsta ac cauresinbil chi us li tenamit, abanan laj David quinumta saß xbêneb ut qui-oc saß li naßajej Sión. Toj chalen anakcuan “Xtenamit laj David” nayeheß re li naßajej aßan.8KkdCô ut li rey David aran Jerusalén rochbeneb li cuînk li nequeßtenkßan re. Côeb chi pletic riqßuineb laj jebuseo li cuanqueb aran. Eb laj jebuseo queßxye re laj David: —Lâat incßaß tatrûk chi oc arin xban nak lâat incßaß tâcuy usta yal riqßuineb li mutzß ut eb li yêk rok tatpletik, chanqueb. Queßxye chi joßcan re xhobbal xban nak queßxcßoxla nak laj David incßaß tixcuy pletic riqßuin li tenamit aßan.BJdCuukub chihab riqßuin cuakib po quicuan Hebrón chokß xreyeb laj Judá. Ut oxlaju xcaßcßâl chihab quicuan Jerusalén chokß xreyeb chixjunileb laj Israel joß eb ajcuiß laj Judá.tIcdLajêb xcaßcßâl chihab cuan re laj David nak qui-oc chokß rey. Ut caßcßâl chihab quicuan chokß rey.H!dJoßcan nak chixjunileb li nequeßtaklan saß xyânkeb laj Israel queßcuulac riqßuin li rey David aran Hebrón. Laj David quixbânu jun li contrato riqßuineb saß xcßabaß li Kâcuaß. Ut queßxqßue li aceite saß xjolom ut queßxxakab chokß xreyeb laj Israel.VG'dChalen nak toj cuânk laj Saúl chokß karey, lâat catcßamoc be chiruheb li soldados aj Israel saß eb li plêt. Ut li Kâcuaß quixye nak lâat tat-ilok reheb lix tenamit ut lâatak lix reyeb, chanqueb.EF dQueßcôeb Hebrón chixjunileb li xtêpaleb laj Israel re nak teßâtinak riqßuin laj David. Ut queßxye re: —Lâat moco jalanat ta kiqßuin. Lâo kechßalal kib chi kibil kib, chanqueb.MEd Ut laj David quixye reheb li queßcßanjelac chiru nak teßxcamsiheb laj Recab ut laj Baana. Queßxcamsiheb ut queßrisi li rokeb ut li rukßeb ut queßxtßuyub chixcßatk li haß li cuan aran Hebrón. Chirix aßan, queßxcßam lix jolom laj Is-boset ut queßxmuk saß li muklebâl li quimukeß cuiß laj Abner aran Hebrón.rD_d Joßcan ajcuiß tinbânu êre lâex xban nak kßaxal cuißchic yibru xebânu nak xex-oc saß li rochoch li cuînk aßin ut xecamsi nak yô chi cuârc. Lâin texinqßue chixtojbal êmâc joß êcßulub xcßulbal xban nak xecamsi li cuînk aßin chi mâcßaß xmâc. Tintakla êcamsinquil, chan.Ut laj David quixye reheb li queßcßanjelac chiru nak teßxcamsiheb laj Recab ut laj Baana. Queßxcamsiheb ut queßrisi li rokeb ut li rukßeb ut queßxtßuyub chixcßatk li haß li cuan aran Hebrón. Chirix aßan, queßxcßam lix jolom laj Is-boset ut queßxmuk saß li muklebâl li quimukeß cuiß laj Abner aran Hebrón.DCd —Nak cuanco aran Siclag, quicuulac cuiqßuin li cuînk chixyebal cue nak quicam laj Saúl. Saß xchßôl aßan nak châbil esil li tixye cue. Saß xchßôl aßan nak tâsahokß inchßôl chirabinquil nak camenak chic laj Saúl. Abanan lâin xintakla xchapbal ut xcamsinquil re xtojbal rix li esilal li quixye cue.B!d Laj David quichakßoc ut quixye reheb: —Saß xcßabaß li Kâcuaß li nimajcual Dios, li quicoloc cue chiru li raylal, lâin ninye êre:nAWdQueßxcßam lix jolom li camenak re teßxkßaxtesi re li rey David aran Hebrón. Queßxye re laj David: —At rey, xkacßam chak chokß âcue lix jolom laj Is-boset li ralal laj Saúl, li xicß qui-iloc âcue li quixyal âcamsinquil. Abanan saß li cutan aßin li Dios quixqßue chixtojbal rix lix mâc laj Saúl joß eb ajcuiß li ralal xcßajol, chanqueb.@ dNak queßoc saß li cab, laj Is-boset yô chi cuârc saß xcuarib. Queßoc saß li naßajej li yô cuiß chi cuârc ut queßxcamsi. Queßxset lix cux ut queßxcßam lix jolom chirixeb nak côeb. Queßbêc chixjunil li kßojyîn saß li be li naxic Arabá.K?dJoßcan ajcuiß li ixk, li nacßacßalen re li oquebâl, quicube xcuara nak yô chi tzßiloc trigo. Joßcan nak laj Recab ut laj Baana li rîtzßin queßoc saß li cab ut mâ ani qui-iloc reheb.L>dLaj Recab ut laj Baana, li cuib chi ralal laj Rimón, Beerot xtenamit, queßcôeb saß rochoch laj Is-boset. Queßcuulac saß li hônal nak kßaxal tik li sakße nak laj Is-boset yô chi hilânc.{=qdQuicuan jun li ralal laj Jonatán, li ralal laj Saúl. Aßan laj Mefi-boset xcßabaß. Ôb chihab cuan re nak eb li cuanqueb Jezreel queßxtakla resil nak queßcamsîc laj Jonatán ut laj Saúl. Li ixk li na-iloc re laj Mefi-boset quixkßalu ut quiêlelic. Abanan xban nak yô chixsêbanquil rib, quitßaneß li chßina al saß rukß ut quicana chi incßaß chic nabêc.p<[d(Eb li queßcuan Beerot junxil queßêlelic ut queßcôeb Gitaim ut aran cuanqueb toj chalen anakcuan.)8;kdLaj Is-boset li ralal laj Saúl cuanqueb cuib li cuînk nequeßcßanjelac chiru. Aßaneb li queßtaklan saß xbêneb li soldados li nequeßxic chi pletic re teßrêchani li cßaßak re ru. Li jun aj Baana xcßabaß ut li jun chic aj Recab xcßabaß. Ralaleb laj Rimón li quicuan Beerot. Aßan eb xcomoneb li ralal xcßajoleb laj Benjamín xban nak Beerot, aßan cuan saß xcuênt li cuanqueb cuiß li ralal xcßajol laj Benjamín./: [dCßajoß nak quixucuac laj Is-boset, li ralal laj Saúl, nak quirabi nak quicamsîc laj Abner aran Hebrón. Ut queßxucuac ajcuiß chixjunileb li cuanqueb aran Israel.95d'Usta lâin li rey li sicßbil cuu xban li Dios, abanan nacuecßa nak mâcßaß incuanquil. Eb li cuînk aßin, lix yum lix Sarvia, kßaxal cauheb rib chicuu lâin. Li Kâcuaß chiqßuehok reheb chixtojbal xmâqueb joß xcßulubeb xban li mâusilal queßxbânu, chan laj David.]85d&Ut li rey David quixye reheb li nequeßcßanjelac chiru: —¿Ma incßaß nequeqßue retal nak li cuînk li quicamsîc, aßan jun li nataklan ut nim xcuanquil saß xyânkeb li cuanqueb Israel?Usta lâin li rey li sicßbil cuu xban li Dios, abanan nacuecßa nak mâcßaß incuanquil. Eb li cuînk aßin, lix yum lix Sarvia, kßaxal cauheb rib chicuu lâin. Li Kâcuaß chiqßuehok reheb chixtojbal xmâqueb joß xcßulubeb xban li mâusilal queßxbânu, chan laj David.Z7/d%Riqßuin aßin chixjunileb li tenamit li queßoquen chirix laj David, joßqueb ajcuiß li cuanqueb aran Israel queßxqßue retal nak laj David incßaß qui-oquen riqßuin lix camic laj Abner, li ralal laj Ner.#6Ad$Chixjunileb li tenamit queßxqßue retal li quixbânu li rey David ut queßsahoß saß xchßôleb. Chixjunil li quixbânu li rey David quicuulac chiruheb.f5Gd#Queßxye re laj David nak tento nak tâcuaßak. Abanan laj David incßaß quicuaßac ut quixye: —Li Dios taxak chiqßuehok cue chixtojbal inmâc cui tintzaca yalak cßaßru chi tzacaêmkil nak toj mâjiß na-ecuu, chan.Q4d"¿Ma bacßbôqueb ta biß lâ cuukß ut ma bacßbôqueb ta biß lâ cuok riqßuin cadena? Lâat xatcamsîc xbaneb li incßaß useb xnaßleb, chan saß lix bich. Ut chixjunileb li cristian queßyâbac.,3Sd!Li rey David quixbicha li bich aßin re rahil chßôlej chirix lix camic laj Abner: —¿Cßaßut nak xatcam, at Abner? ¿Cßaßut nak xatcam chi mâcßaß rajbal?2d Queßxmuk li camenak aran Hebrón. Laj David cau quiyâbac chixcßatk li muklebâl ut queßyâbac ajcuiß eb li cristian.1'dLaj David quixye reheb laj Joab ut eb li cuanqueb rochben nak tento nak teßxpej li rakß ut teßxqßue li rakß li kßes ru chirixeb ut chirahokß xchßôleb xban xcamic laj Abner. Nak yôqueb chi xic re teßxmuk li camenak, li rey David yô chi xic chirix li camenak. 0dLaj Joab ut laj Abisai queßxcamsi laj Abner xban nak aßan li quicamsin re laj Asael, li rîtzßineb saß li plêt aran Gabaón.I/ dChicanâk ta li mâc aßin saß xbên laj Joab ut saß xbêneb li ralal xcßajol. Saß xyânkeb li ralal xcßajol junelic tâcuânk li raylal. Tâcuânk li xox li naxyaßali rib, ut li saklep rix. Tâcuânk li yêk rok. Tâcuânk li teßcamsîk saß plêt, malaj ut incßaß tâtzßaklok lix tzacaêmkeb, chan laj David.h.KdMokon chic laj David quirabi resil li cßaßru quixbânu laj Joab. Quixye: —Li Kâcuaß naxnau nak lâin mâcßaß inmâc. Chi moco eb li cuanqueb rubel incuanquil cuanqueb xmâc nak quicamsîc laj Abner li ralal laj Ner. -dNak laj Abner quicuulac Hebrón, laj Joab quixcßam chi mukmu saß li oquebâl re tââtinak riqßuin xjunes. Ut quixcuj lix chßîchß saß xcßatk xsaß ut quixcamsi. Quixcamsi re tixtoj rix li mâc li quixbânu nak quixcamsi laj Asael li rîtzßin laj Joab.v,gdNak laj Joab qui-el riqßuin laj David, quixtaklaheb lix takl chixsicßbal laj Abner re teßxcßam riqßuin. Queßxtau cuan cuiß li jul haß aran Sira ut queßxcßam riqßuin laj Joab. Abanan laj David incßaß quixnau cßaßru yôqueb. +d¿Ma incßaß ta biß nacanau nak re âbalakßinquil nak xcßulun arin? Aßan yal xqßuebal retal cßaßru nacabânu xcßulun, chan.#*AdLaj Joab cô riqßuin laj David ut quixye re: —¿Cßaßru xabânu? Laj Abner xcßulun âcuiqßuin. ¿Cßaßut nak xacanab chi xic chi sa saß âchßôl?<)sdNak quicuulac laj Joab ut li rochben, queßrabi resil nak laj Abner li ralal laj Ner quicuulac chirilbal laj David. Quicßuleß saß xyâlal ut cô cuißchic chi sa saß xchßôl.(-dChirix chic aßan laj Joab rochbeneb lix soldados laj David queßsukßi chi pletic. Queßxcßam chak nabal li cßaßak re ru queßrêchani saß li plêt. Laj Abner mâ ani chic riqßuin laj David aran Hebrón. Ac quichakßrabîc xban laj David ut cô chi sa saß xchßôl.+'QdLaj Abner quixye re laj David: —Lâin tinxic chixchßutubanquileb chixjunileb li cuanqueb aran Israel re nak teßxbânu junak li contrato âcuiqßuin. Ut lâatak chic xreyeb joß nacacßoxla nak us xbânunquil, chan. Nak quichakßrabîc xban laj David, laj Abner cô chi sa saß xchßôl.(&KdLaj Abner quicuulac aran Hebrón riqßuin laj David rochbeneb junmay chi cuînk. Ut laj David quixbânu jun li ninkße re xcßulbal laj Abner ut eb li rochben.e%EdUt quiâtinac ajcuiß riqßuineb li ralal xcßajol laj Benjamín ut cô Hebrón chixyebal re laj David li cßaßru queßxcßoxla nak us reheb li ralal xcßajol laj Israel ut reheb ajcuiß li ralal xcßajol laj Benjamín.v$gdAnakcuan naru têxakab chokß êrey xban nak li Kâcuaß quixye re laj David chi joßcaßin, “Lâin tatintenkßa chixcolbaleb lin tenamit Israel chiruheb laj filisteo ut chiruheb ajcuiß chixjunileb li xicß nequeßiloc reheb,” chan.##AdMokon chic laj Abner cô chi âtinac riqßuineb li nequeßcßamoc be aran Israel. Quixye: —Junxil nequex-oc chi xyebal nak laj David tâoc chokß êrey.#"AdLaj Paltiel quixtâke lix Mical toj Bahurim ut yô chi yâbac. Abanan laj Abner quixye re laj Paltiel nak tâsukßîk saß rochoch. Joßcan nak quisukßi.v!gdJoßcan nak laj Is-boset quixtakla xmakßbal lix Mical chiru laj Paltiel lix bêlom. Aßan li ralal laj Lais.y mdUt laj David quixtaklaheb lix takl riqßuin laj Is-boset, li ralal laj Saúl re teßxye re: —Kßaxtesi cuißchic cue lix Mical, li cuixakil xban nak lâin ac xintoj rix riqßuin jun ciento rußuj xtzßejcualeb li cuînk aj filisteo, chan.iMd Laj David quixye re: —Us. Lâin tinbânu li contrato âcuiqßuin. Abanan, tento nak tâcßam chak cuiqßuin lix Mical lix rabin laj Saúl. Incßaß tatchâlk chicuilbal cui incßaß nacacßam chak lix Mical châcuix, chan.p[d Ut laj Abner quixtakla resil riqßuin laj David ut quixye re: —¿Ma jalan ta biß aj e li naßajej aßin? Bânu junak contrato cuiqßuin ut lâin tatintenkßa re nak chixjunileb li cuanqueb arin Israel teßoquênk châcuix, chan.Od Mâ jun li âtin quisumen cuiß laj Is-boset xban nak quixucuac chiru.Dd Li Kâcuaß quixye nak târisi xcuanquileb li ralal xcßajol laj Saúl ut tixqßue re laj David. Laj David tâoc chokß xreyeb li cuanqueb saß li naßajej Israel, joß ajcuiß chokß xreyeb li cuanqueb saß li naßajej Judá. Tâtaklânk saß chixjunil li naßajej li naticla aran Dan toj Beerseba, chan laj Abner.d Aß taxak li Kâcuaß chiqßuehok cue chixtojbal inmâc cui incßaß tintenkßa laj David joß quixyechißi li Kâcuaß re.9dCßajoß nak quijoskßoß laj Abner nak quirabi li quixye. Ut quixye re laj Is-boset: —¿Ma lâin ta biß tzßiß? ¿Ma yôquin ta biß chi cßanjelac chiruheb li ralal xcßajol laj Judá? Lâin tîc inchßôl chi cßanjelac chiru laj Saúl lâ yucuaß ut eb li rechßalal ut eb li ramîg. Incßaß xatinkßaxtesi saß rukß laj David. ¿Cßaßut nak nacaye nak yôquin chi mâcobc riqßuin li ixk aßin?oYdQuicuan jun li ixk riqßuin laj Saúl, xRizpa xcßabaß. Aßan lix rabin laj Aja. Saß jun li cutan laj Is-boset quixye re laj Abner: —¿Cßaßut nak xachßic âcuib riqßuin li ixk li quicuan riqßuin lin yucuaß camenak? chan.kQdNak yôqueb chi pletic li soldados li nequeßoquen chirix li ralal laj Saúl riqßuineb li soldados li nequeßoquen chirix laj David, yô chi nimânc xcuanquil laj Abner saß xyânkeb li nequeßoquen chirix li ralal laj Saúl..WdLi xcuak li ralal laj David, aßan laj Itream. Lix naß, aßan lix Egla, jun chic li rixakil laj David. Aßaneb aßin li ralal laj David li queßyoßla aran Hebrón.~wdLi xcâ, aßan laj Adonías. Lix naß, aßan lix Haguit. Ut li roß, aßan laj Sefatías. Lix naß, aßan lix Abital.^7dLi xcab, aßan laj Quileab. Lix naß, aßan lix Abigail li quicuan chokß rixakil laj Nabal aran Carmel. Li rox, aßan laj Absalón. Lix naß, aßan lix Maaca lix rabin laj Talmai li quicuan chokß rey aran Gesur.5dAßaneb aßin li ralal laj David li queßyoßla nak cuan Hebrón: li xbên ralal, aßan laj Amnón. Lix naß, aßan lix Ahinoam li chalenak Jezreel.6 idNajt queßpletic lix soldados laj Saúl riqßuineb lix soldados laj David. Yôqueb chi cacuûc ribeb lix soldados laj David ut incßaß chic cau ribeb lix soldados laj Saúl.Od Laj Joab queßxxoc li camenak Asael ut queßxmuk aran Belén saß li naßajej li quimukeß cuiß lix yucuaß. Chirix chic aßan queßbêc chiru li kßojyîn. Yô chi sakêuc nak queßcuulac Hebrón.Z/dUt eb lix soldados laj David queßxcamsiheb oxib ciento riqßuin oxcßâl lix soldados laj Abner, xcomoneb li ralal xcßajol laj Benjamín.Laj Joab queßxxoc li camenak Asael ut queßxmuk aran Belén saß li naßajej li quimukeß cuiß lix yucuaß. Chirix chic aßan queßbêc chiru li kßojyîn. Yô chi sakêuc nak queßcuulac Hebrón.4cdLaj Joab quixcanab râlinanquileb. Quixchßutub chixjunileb lix soldados ut quixqßue retal nak queßcamsîc belêlaju lix soldados. Joßcan ajcuiß laj Asael queßxcamsi.NdLaj Abner rochbeneb lix soldados, queßbêc saß li ru takßa Arabá chixjunil li kßojyîn. Queßnumeß jun pacßal li nimaß Jordán ut queßnumeß ajcuiß Bitrón toj retal queßcuulac Mahanaim.!dUt laj Joab quixyâbasi lix trompeta re xyebal reheb lix soldados nak teßxcanab râlinanquileb laj Abner. Joßcan nak queßxcanab pletic.W )dLaj Joab quixye re: —Saß xcßabaß li yoßyôquil Dios, lâin ninye âcue, cui ta incßaß xat-âtinac chak, eb lin soldados incßaß raj xeßxcanab êrâlinanquil toj chalen nak tâsakêuk cuulaj, chan. dLaj Abner quixjap re chixyebal re laj Joab: —¿Ma tento nak junelic yôko chixcamsinquil kib? ¿Ma incßaß nacanau nak junes raylal tixqßue saß kabên? Lâo kacomon kib chikajunilo. ¿Ma incßaß tâye reheb lâ soldados nak teßxcanab kâlinanquil? chan. dEb li ralal xcßajol laj Benjamín queßxchßutub ribeb riqßuin laj Abner re nak teßpletik rochben. Ut queßxakli saß xbên li tzûl.L dUt laj Joab ut laj Abisai queßrâlina laj Abner. Ac ecuu chic nak queßcuulac saß li tzûl Amma, li cuan chiru li tenamit Gía chire li be li naxic saß li chaki chßochß li cuan aran Gabaón.7 idAbanan laj Asael incßaß quixcanab râlinanquil. Joßcan nak laj Abner quixcuj lix lâns saß xcßatk xsaß laj Asael ut li lâns qui-el jun pacßal. Ut laj Asael quitßaneß saß chßochß ut quicam. Chixjunileb li yôqueb chi numecß saß li naßajej li cuan cuiß li camenak nequeßxakli chirilbal.5edUt laj Abner quixye cuißchic re: —Canab cuâlinanquil. ¿Ma tinâpuersi châcamsinquil? ¿Chanru nak tinrûk chi âtinac riqßuin laj Joab lâ cuas cui tatincamsi? chan.<sdLaj Abner quixye re: —Canab cuâlinanquil. Chap junak reheb lin soldados ut cßam chokß âcue li cßaßru cuan riqßuin, chan. Abanan laj Asael incßaß quixcanab râlinanquil.tcdLaj Abner qui-iloc chirix ut quixye: —¿Ma lâat laj Asael? chan. Ut laj Asael quixye re: —Lâin, chan.I dLaj Asael quirâlina laj Abner. Incßaß quixcanab râlinanquil.(KdCuanqueb saß li plêt aßan laj Joab, laj Abisai ut laj Asael, li oxib chi xyum lix Sarvia. Laj Asael cau naâlinac. Chanchan li quej li cuan saß qßuicheß. dChirix chic aßan queßoc chi pletic chi cau. Ut eb lix soldados laj David queßnumta saß xbên laj Abner ut eb lix soldados.9dUt queßxchap xjolomeb chi ribileb rib ut queßxcuj chi chßîchß saß xcßatk xsaßeb chi ribileb rib. Ut jun xiquic nak queßcam saß li hônal aßan. Joßcan nak xeßxqßue chokß xcßabaß li naßajej aßan “Helcat-hazurim”. Li naßajej aßan cuan saß xcuênt Gabaón.4cdJoßcan nak queßnumeß chi ubej cablaju xcomoneb laj Is-boset ut li ralal xcßajol laj Benjamín. Ut queßnumeß ajcuiß chi ubej cablaju xcomoneb lix soldados laj David.!=dLaj Abner quixye re laj Joab: —Cheßpletik li sâj cuînk re teßkil ani na cauheb rib chi pletic, chan. Ut laj Joab quixye: —Us. Cheßpletik, chan. d Laj Joab, lix yum lix Sarvia, rochbeneb li nequeßcßanjelac chiru laj David queßcôeb ut queßxcßul ribeb aran Gabaón cuan cuiß li haß. Li jun chßûtal queßxakli saß junpacßal li haß ut li jun chßûtal chic queßxakli saß li jun pacßal chic.*~Od Laj Abner, li ralal laj Ner, qui-el saß li tenamit Mahanaim ut cô saß li tenamit Gabaón rochbeneb li nequeßcßanjelac chiru laj Is-boset li ralal laj Saúl.s}ad Cuukub chihab riqßuin cuakib po quicuan laj David chokß xreyeb li ralal xcßajol laj Judá aran Hebrón.;|qd Caßcßâl chihab cuan re laj Is-boset nak qui-oc chokß rey aran Israel. Cuib chihab quicuan chokß rey. Caßaj cuiß eb li ralal xcßajol laj Judá queßoquen chirix laj David.4{cd Ut quixxakab laj Is-boset chokß xreyeb li cuanqueb Galaad, ut eb li cuanqueb Gesuri, joß eb ajcuiß li cuanqueb Jezreel. Ut quixxakab ajcuiß chokß xreyeb li ralal xcßajol laj Efraín ut eb li ralal xcßajol laj Benjamín. Quixxakab chokß xreyeb chixjunileb li cuanqueb saß li naßajej Israel. l}|{zyxwvuutsrrqLp}o{nnDmlnkkjiwhgff*ejd3c\b6aa_^Z]\[kZYXXdW{VVTTTSfRdONNLL KJJ)IHHGLFDCBBcAA.@6??>=+<<;I:N876654i322 0//--),++ *)(`'}&%%$#3""!< >&Zf S + F _ vg" w lm!Ud #Laj Jonadab quixye re laj David: —Aßaneb lâ cualal li yôqueb chi châlc joß xinye âcue, chan.1 ]d "Nak laj Absalón yô chi êlelic, jun li soldado li yô chi cßacßalênc quixqßue retal nak nabaleb yôqueb chak chi cubec saß li tzûl saß li be li naxic Horonaim.d !Mâpâb li cßaßru queßxye âcue. Moco xeßcamsîc ta chixjunileb lâ cualal. Caßaj cuiß laj Amnón quicamsîc, chan.d Abanan, laj Jonadab li ralal li ras laj David quixye re: —At rey, incßaß xcamsiheb chixjunileb. Caßaj cuiß laj Amnón xcamsi. Laj Absalón ac cuan saß xchßôl nak tixcamsi laj Amnón chalen nak laj Amnón quixchap chi puêrs lix Tamar li ranab."?d Laj David quicuacli ut quixpej li rakß ut quixcut rib saß chßochß xban xrahil xchßôl. Eb lix môs li cuanqueb rochben queßxpej ajcuiß li rakßeb.-Ud Nak toj mâjiß nequeßcuulac li ralal, quicuulac resil riqßuin laj David nak queßcamsîc chixjunileb li ralal xban laj Absalón. Mâ jun chic quicana chi yoßyo.%Ed Eb lix môs queßxbânu joß quiyeheß reheb xban laj Absalón. Queßxcamsi laj Amnón. Ut eb li ralal li rey queßtakeß chirixeb lix mûl ut queßêlelic.~wd Laj Absalón quixye reheb lix môs: —Qßuehomak retal nak tâcalâk chi us laj Amnón. Nak tinye êre, têcamsi. Mexcßoxlac chixcamsinquil xban nak lâin yôquin chi taklânc êre. Cacuubresihomak êchßôl chixbânunquil li ninye êre, chan.d Laj Absalón quirelaji ru li rey nak tâxic laj Amnón toj retal nak li rey quixtaklaheb laj Amnón ut chixjunileb li ralal.8kd Ut laj Absalón quixye re: —Cui incßaß târûk tatxic lâat, chixicak laj Amnón li cuas, chan. Ut li rey quixye re: —¿Cßaßut nak tâcuaj nak tâxic laj Amnón? chan. d Li rey quixye: —At cualal, incßaß toxic chikajunilo xban nak kßaxal nabalo. Kßaxal terto tâêlk chokß âcue, chan. Usta laj Absalón quixpuersi ru re tâxic, abanan li rey incßaß cô. Abanan quixtzßâma chiru li Dios nak târosobtesi laj Absalón.eEd Cô riqßuin li rey David ut quixye: —At rey, yôqueb chixbesbal rixeb lin carner. Nintzßâma châcuu nak lâat, âcuochbeneb li nequeßcßanjelac châcuu, texxic cuiqßuin re tâsahokß saß êchßôl cuochben, chan.cAd Nak ac xnumeß chic cuib chihab, yôqueb chixbesbal rix lix carner laj Absalón aran Baal-hazor, nachß riqßuin li tenamit Efraín. Laj Absalón quixbok chixjunileb li ralal li rey re nak teßxic chi cuaßac riqßuin.  d Laj Absalón xicß chic quiril laj Amnón xban nak quixchap chi puêrs lix Tamar, li ranab. Abanan chi tîc mâcßaß quixye re.U%d Nak quirabi li cßaßru quicßulman li rey David, cßajoß nak quijoskßoß.$Cd Nak laj Absalón quiril lix Tamar, quixye re: —¿Ma xatxchap chi puêrs laj Amnón? Matyâbac, at cuanab. Laj Amnón, aßan lâ cuas. Mâ ani aj iqßuin tâserakßi li cßaßru xbânu âcue, chan. Joßcan nak lix Tamar quicana saß rochoch laj Absalón ut kßaxal ra saß xchßôl.{d Lix Tamar quixqßue li cha saß xjolom. Quixpej li rakß. Quixtzßap li ru riqßuin li rukß ut yô chi yâbac nak cô.Fd Li môs quirisi chirix cab ut quixtzßap chi us li puerta. Lix Tamar cuan jun lix châbil akß chirix xcomon li nequeßrocsi eb lix rabin li rey, li toj mâjiß cuanjenakeb cuînk riqßuin.]5d Quixbok lix môs ut quixye re: —Isi li ixk arin, ut tzßap chi us li puerta, chan.:od Ut lix Tamar quixye re: —Incßaß. Cui tinâcuâlina anakcuan, aßan kßaxal cuißchic yibru chiru li xabânu cue, chan. Abanan laj Amnón incßaß quirabi li cßaßru quixye.# Ad Laj Amnón xbên cua quixra lix Tamar. Abanan nak ac xchap lix Tamar chi puêrs, kßaxal cuißchic xicß quiril. Quixye re: —Cuaclin ut elen arin, chan. d Abanan laj Amnón incßaß qui-abin chiru. Aßan kßaxal cau rib chiru lix Tamar. Quixchap chi puêrs ut quicuan riqßuin.~ wd Cui tinbânu li mâc aßin, ¿chanru tincanâk lâin? Xutânal tinêlk lâin. Ut lâat tatcanâk joß jun cuînk incßaß us xnaßleb arin Israel. Nintzßâma châcuu nak tat-âtinak riqßuin li rey. Aßan tinixkßaxtesi chokß âcuixakil, chan. !d Lix Tamar quixye re: —At cuas, incßaß. Minâpuersi chixbânunquil li incßaß us aßin. Lâo aj Israel incßaß nakabânu chi joßcan. d Lix Tamar quixqßue li tzacaêmk re, abanan laj Amnón quixchap lix Tamar ut quixye re: —At cuanab, yoclan cuiqßuin, chan.Md Ut laj Amnón quixye re lix Tamar: —Cßam chak li tzacaêmk arin saß incuarib ut tâqßue cue re tincuaß.— Ut lix Tamar quixchap li caxlan cua ut cô cuan cuiß lix cuarib laj Amnón li ras.=ud Quixcßam li xartin ut quixqßue li caxlan cua re. Abanan laj Amnón incßaß quixcuaß. Quixye re: —Tâye reheb chixjunileb nak teßêlk arin, chan. Ut chixjunileb queßel aran.4cd Joßcan nak lix Tamar cô saß rochoch laj Amnón ut quiril nak cuan saß xcuarib. Quixcßam li cßaj ut quixyîb li caxlan cua chiru laj Amnón ut quixqßue chi chakßac.ued Ut laj David quixye re lix Tamar: —Tatxic saß rochoch laj Amnón lâ cuas ut tâyîb lix tzacaêmk, chan.{qd Joßcan nak laj Amnón quiyocla ut quixbânu rib joß nak yaj. Li rey David cô chirilbal ut laj Amnón quixye re: —Nintzßâma châcuu nak tâtakla lix Tamar arin re nak tixyîb chicuu cuibak incaxlan cua ut tixqßue cue re tintzaca, chan.Qd Laj Jonadab quixye re: —Yoclan saß âcuarib ut bânu âcuib joß nak yajat. Nak tâchâlk lâ yucuaß châcuilbal, tâye re, “Bânu usilal, takla lix Tamar li cuîtzßin chixqßuebal lin tzacaêmk. Lâin nacuaj nak tâchâlk arin re tixyîb intzacaêmk chicuu ut tixqßue cue re tintzaca,” chaßakat re, chan laj Jonadab.lSd Laj Jonadab quixye re laj Amnón: —Lâat ralalat li rey David. Ye cue cßaßut nak rajlal cutan yôcat chi bakocß, chan. Ut laj Amnón quixye re: —Lâin xcô inchßôl chirix lix Tamar, li ranab laj Absalón li cuas, chan.8kd Cuan jun li ramîg laj Amnón. Li ramîg, aßan laj Jonadab, li ralal laj Simea. Ut laj Simea, aßan li ras laj David. Laj Jonadab sêb xchßôl chixbânunquil li incßaß us.[1d Cßajoß nak quixra ru lix Tamar toj retal quiyajer xban xcßoxlanquil ut incßaß naru târil ru. Xban nak lix Tamar mâjiß cuanjenak riqßuin cuînk, laj Amnón quixcßoxla nak mâcßaß târûk tixbânu re.T %d Laj Absalón, li ralal laj David, quicuan jun li ranab, xTamar xcßabaß. Cßajoß xchßinaßusal li xkaßal aßan. Laj Amnón, aßan jun chic li ralal laj David. Laj Amnón cô xchßôl chirix lix Tamar.1~]d Li joß qßuial chic li tenamit li queßcana quirisiheb aran ut quixqßueheb chi jachoc cheß ut chi picßoc chßochß, ut chi yocßoc cheß riqßuin mâl. Quixqßueheb ajcuiß chixyîbanquil li xan ut chixcßatbaleb saß li horno. Joßcan ajcuiß quixbânu riqßuineb chixjunileb li tenamit li cuanqueb cuiß eb li ralal xcßajol laj Amón. Chirix aßan, laj David rochbeneb chixjunileb lix soldados queßsukßi Jerusalén.Q}d Laj David quirisi li corona saß xjolom lix reyeb ut quiqßueheß saß xjolom li rey David. Li corona aßan yîbanbil riqßuin oro ut qßuebil chokß xsahob ru li tertôquil pec. Oxib arroba na râlal li corona. Nabal chic li cßaßak re ru li quirêchani laj David saß li tenamit aßan.Li joß qßuial chic li tenamit li queßcana quirisiheb aran ut quixqßueheb chi jachoc cheß ut chi picßoc chßochß, ut chi yocßoc cheß riqßuin mâl. Quixqßueheb ajcuiß chixyîbanquil li xan ut chixcßatbaleb saß li horno. Joßcan ajcuiß quixbânu riqßuineb chixjunileb li tenamit li cuanqueb cuiß eb li ralal xcßajol laj Amón. Chirix aßan, laj David rochbeneb chixjunileb lix soldados queßsukßi Jerusalén.|d Joßcan nak laj David quixchßutubeb lix soldados ut queßcôeb Rabá. Queßpletic riqßuineb ut queßrêchani li tenamit.{7d Tâchßutubeb li jun chßol chic lâ soldados ut tatpletik lâat. Lâin incßaß nacuaj nak tincuêchani li tenamit ut teßxqßue saß incßabaß.—Ezd Quixtaklaheb lix takl riqßuin laj David ut quixye re: —Yôquin chi pletic riqßuineb li cuanqueb saß li tenamit Rabá ut xcuêchani li naßajej li nequeßxcßam cuiß lix haßeb, chan.yd Laj Joab yô chak chi pletic riqßuineb li ralal xcßajol laj Amón re târêchani li tenamit Rabá, li nacuan cuiß li rey.!x=d Li Kâcuaß quixye re li profeta Natán nak tixqßue aj Jedidías chokß xcßabaß xban nak li cßabaßej aßan naraj naxye “Raro xban li Kâcuaß”.Mwd Laj David quixcßojob xchßôl lix Betsabé li rixakil ut quicuan cuißchic riqßuin. Quicuan jun chic lix cßulaßal. Aj Salomón queßxqßue chokß xcßabaß. Ut li Kâcuaß quixra laj Salomón.xvkd Anakcuan mâcßaß chic aj e nak tin-ayunik xban nak ac xcam li cualal. Lâin moco naru ta chic tincuaclesi cuißchic chi yoßyo. Aßan incßaß chic naru tâchâlk cuiqßuin. Abanan saß jun cutan lâin toxintau li cualal, chan laj David./uYd Laj David quixye reheb: —Yâl nak xin-ayunic ut xinyâbac nak toj mâjiß nacam. Xincßoxla nak mâre li Kâcuaß târil xtokßobâl cuu ut tixqßuirtesi li cualal.otYd Ut eb li nequeßcßanjelac chiru li rey David queßxye re: —Incßaß nakatau ru cßaßru yôcat. Nak toj mâjiß nacam lâ cualal, yôcat chi ayunic ut yôcat chi yâbac. Anakcuan, nak ac xcam, xatcuacli ut xatcuaßac, chanqueb.Ss!d Laj David quicuacli. Qui-atin ut quixqßue li sununquil ban ut quixjal li rakß. Cô saß li rochoch li Dios ut quixlokßoni. Chirix aßan, quisukßi saß rochoch. Quixtzßâma xtzacaêmk ut quicuaßac._r9d Laj David quixqßue retal nak saß has yôqueb chi âtinac chi ribileb rib. Joßcan nak quixnau nak ac xcam li cßulaßal. Quixye reheb: —¿Ma xcam li cßulaßal? chan. Ut eb aßan queßxye re: —Xcam, chanqueb.\q3d Nak quinumeß cuukub cutan quicam li cßulaßal. Cßajoß nak queßoc xcßaßuxeb li nequeßcßanjelac chiru laj David. Queßxye: —Nak toj mâjiß nacam li cßulaßal, xoâtinac riqßuin laj David. Abanan incßaß quirabi li cßaßru kaye. ¿Chanru nak takaye re nak xcam li ralal? Mâre cßaßru tixbânu xban xrahil xchßôl, chanqueb.?pyd Ut eb li nequeßcßanjelac chiru saß li rochoch li rey David queßcuulac riqßuin ut queßxye re nak tâcuaclîk. Abanan laj David incßaß quicuacli, chi moco quicuaßac rochbeneb.o-d Ut laj David quixtzßâma chiru li Dios nak tâqßuirâk li chßina al. Quixbânu x-ayûn. Ut naxnumsi li kßojyîn chi yocyo saß li chßochß.An}d Laj Natán cô saß rochoch nak quirakeß chixyebal li âtin aßin. Ut li Dios quixtakla jun nimla yajel saß xbên lix cßulaßal laj David, li quicuan riqßuin li rixakil laj Urías.m/d Abanan xban li mâc xabânu, xaqßue li Dios chi hobecß xbaneb li xicß nequeßiloc re. Joßcan nak lâ cualal li tojeß xyoßla tâcâmk, chan."l?d Ut laj David quixye: —Yâl nak lâin xinmâcob chiru li Kâcuaß, chan. Laj Natán quixye re: —Li Kâcuaß quixcuy lâ mâc. Incßaß tatcâmk lâat.:kod Lâat xabânu lâ mâc chi mukmu. Abanan lâin incßaß tinbânu aßin chi mukmu. Chiruheb ban chixjunileb laj Israel tinbânu aßin,” chan li Kâcuaß âcue, chan laj Natán.1j]d Lâin li Kâcuaß ninye âcue nak tintakla li raylal saß âbên. Ut eb lâ cuechßalal, aßaneb chic li teßxbânu li raylal âcue. Yôkat chirilbal nak lâin tinmakßeb lâ cuixakil châcuu ut tinqßueheb re jalan cuînk re teßcuânk riqßuin. Aßin tâuxmânk chiruheb chixjunileb laj Israel.id Chalen anakcuan junelic cuânk li camsînc saß xyânkeb lâ cualal âcßajol xban nak xinâtzßektâna ut xamakß li rixakil laj Urías.rh_d ¿Cßaßut nak xatzßektâna li chakßrab li xinqßue âcue? ¿Cßaßut nak xabânu li mâusilal aßin? Xatakla laj Urías laj heteo chi camsîc. ¿Cßaßut nak xaqßue chi camsîc xbaneb laj Amón ut xacßam chokß âcue li rixakil?]g5d Xinqßue âcuanquil joß nak quinqßue xcuanquil aßan. Ut xinkßaxtesiheb âcue chixjunileb li ixk li queßcuan riqßuin laj Saúl. Ut xinqßue âcuanquil saß xbêneb li ralal xcßajol laj Israel ut saß xbêneb ajcuiß li ralal xcßajol laj Judá. Toj raj xinqßue xtzßakob âcue cui ta xaye cue nak incßaß tzßakal li xinqßue âcue.Hf d Ut laj Natán quixye re: —At David, lâat li cuînk aßan. Joßcaßin xye âcue li Kâcuaß, lix Dioseb laj Israel, “Lâin xatinxakab chokß xreyeb laj Israel ut xatincol chiru laj Saúl.2e_d Tento nak tixtoj câhib sut xqßuial xtzßak li carner li quixcamsi. Kßaxal yibru li quixbânu xban nak incßaß quiril xtokßobâl ru li cuînk nebaß, chan laj David.Zd/d Nak quirabi li cßaßru quixye laj Natán, cßajoß nak quijoskßoß laj David xban li cßaßru quixbânu li biom. Quixye: —Saß xcßabaß li yoßyôquil Dios, lâin ninye nak xcßulub câmc li cuînk aßan.c'd Saß jun li cutan quicuulac jun rulaß li cuînk biom. Li cuînk aßan incßaß quiraj xcamsinquil junak reheb lix quetômk re tixyîb xtibel xcua li rulaß. Joßcan nak cô ut quixchap lix carner li nebaß ut quixcamsi re tixyîb xtzacaêmk li rulaß, chan laj Natán.b)d Ut li nebaß jun ajcuiß lix chßina carner quixlokß. Quixchßolani chi us lix chßina carner ut quixqßuiresi saß li rochoch rochbeneb lix cocßal. Rochben nak nacuaßac ut saß xsecß na-ucßac ut riqßuin nacuar. Li chßina carner chanchan lix rabin nak cuan chiru.Cad Li biom nabal lix carner ut nabal ajcuiß lix cuacax cuan.L` d Li Kâcuaß quixtakla li profeta Natán riqßuin laj David. Nak quicuulac riqßuin, laj Natán quixye re: —Queßcuan cuib li cuînk saß jun li tenamit. Jun li cuînk biom ut li jun chic nebaß._d Nak quinumeß lix rahil xchßôl, laj David quixtakla xcßambal lix Betsabé saß rochoch. Ut lix Betsabé quicana chokß rixakil laj David. Quiyoßla jun lix cßulaßal chßina têlom. Abanan incßaß quicuulac chiru li Kâcuaß li cßaßru quixbânu laj David.^d Nak lix Betsabé quirabi resil nak quicamsîc lix bêlom saß li plêt, quirahoß saß xchßôl ut quiyâbac chirix.Nak quinumeß lix rahil xchßôl, laj David quixtakla xcßambal lix Betsabé saß rochoch. Ut lix Betsabé quicana chokß rixakil laj David. Quiyoßla jun lix cßulaßal chßina têlom. Abanan incßaß quicuulac chiru li Kâcuaß li cßaßru quixbânu laj David.w]id Laj David quixye re li takl: —Ye re laj Joab chi joßcaßin, “Matcßoxlac chirix aßin xban nak joßcaßin nacßulman saß li plêt. Cacuubresi âchßôl. Tatpletik cuißchic riqßuin chi cau toj retal têrêchani li tenamit,” chan.B\d Ut queßxcut chak eb lix tzimaj toj saß xbên li tzßac. Cuanqueb li nequeßcßanjelac châcuu li queßcamsîc. Ut quicamsîc ajcuiß laj Urías, laj heteo, laj cßanjel châcuu, chan.;[qd Quixye re: —Kßaxal cauheb rib chiku lâo li xicß nequeßiloc ke. Queßel chak li tenamit chi pletic kiqßuin toj saß li cßalebâl. Abanan queßkâlina toj saß li oquebâl.ZZ/d Cô li takl ut quixserakßi re laj David chixjunil li quiyeheß re xban laj Joab.Y#d ¿Ma incßaß jultic êre chanru nak quicamsîc laj Abimelec li ralal laj Jerobaal? ¿Ma incßaß jultic êre chanru nak li ixk quixcut jun tokol li pec re li molino saß xbên laj Abimelec ut quixcamsi aran Tebes? ¿Cßaßut nak xexnachßoc riqßuin li tzßac?” mâre chaßak. Ut lâat tâye re, “Quicamsîc ajcuiß laj Urías laj heteo, laj cßanjel châcuu,” chaßkat re, chan laj Joab.BXd mâre li rey tâjoskßok ut tixye âcue, “¿Cßaßut nak xexnachßoc saß li tenamit chi pletic? ¿Ma incßaß ta biß nequenau nak naru teßxcut chak lix tzimaj saß xbên li tzßac?dWCd Quixtakla lix takl ut quixye re: —Nak acak xatrakeß chixyebal re li rey chirix li plêt,CVd Laj Joab quixtakla resil re laj David chanru yô li plêt.tUcd Saß ajcuiß li hônal aßan queßel chak li soldados li cuanqueb saß li tenamit chi pletic riqßuineb. Cuanqueb li nequeßtaklan saß xbêneb lix soldados laj David li queßcamsîc. Ut saß xyânkeb aßan quicam laj Urías laj heteo.Td Joßcan nak laj Joab nak queßxsut rix li tenamit quixqßue chi ubej laj Urías bar cuanqueb cuiß li soldados li cauheb rib chi pletic.S3d Saß li hu quixye re laj Joab: —Tâqßue laj Urías chi ubej nak yôk chi cau li pletic ut tâcanab xjunes re nak tâcamsîk saß li plêt, chan.}Rud Cuulajak chic laj David quixtzßîba jun li hu re tixtakla re laj Joab. Ut laj Urías, aßan li quicßamoc re li hu.zQod Laj David quixbok laj Urías chi cuaßac riqßuin ut quixcaltesi. Abanan laj Urías incßaß cô chi cuârc saß li rochoch. Quicana ban chi cuârc saß li naßajej li nequeßcuar cuiß li soldados li nequeßcßacßalen re li rochoch li rey.IP d Ut laj David quixye re: —Canâkat arin anakcuan. Cuulaj tatintakla cuißchic riqßuineb li soldados, chan. Joßcan nak laj Urías quicana Jerusalén saß li cutan aßan ut li cutan jun chic.UO%d Laj Urías quixye re: —Eb li soldados aj Israel ut eb laj Judá najt cuanqueb chak saß li plêt. Li Lokßlaj Câx cuan rochbeneb. Laj Joab li nataklan saß inbên joß eb ajcuiß li nequeßtaklan saß xbêneb li soldados yôqueb chi cuârc yal saß muhebâl yîbanbil riqßuin rukß cheß. ¿Cßaßut nak tinxic lâin saß cuochoch chi cuaßac ut chi cuânc riqßuin li cuixakil? Saß âcßabaß lâat, at rey, lâin ninye nak incßaß tinbânu aßan, chan.AN}d Nak laj David quirabi resil nak laj Urías incßaß cô saß rochoch, quixye re: —Lâat tojeß xatsukßi chak saß li plêt. ¿Cßaßut nak incßaß xatcôat saß lâ cuochoch? chan.5Med Abanan laj Urías incßaß cô saß rochoch. Quicana ban chi cuârc saß li oquebâl re li rochoch li rey bar nequeßcuar cuiß li soldados li nequeßcßacßalen re li rey.LLd Chirix aßan laj David quixye re: —Tatxic saß lâ cuochoch ut tathilânk caßchßinak, chan. Nak ac xcô laj Urías, laj David quixtakla li tzacaêmk saß li rochoch xcomon li naxtzaca li rey.3Kad Nak laj Urías quicuulac, laj David quixye re: —¿Ma sa saß xchßôl laj Joab? ¿Ma saheb saß xchßôl li soldados? ¿Chanru yô li plêt? ¿Ma us yô chi êlc? chan.J-d Laj David quixtakla xyebal re laj Joab: —Takla chak cuiqßuin laj Urías laj heteo, chan. Ut laj Joab quixtakla laj Urías riqßuin laj David.SI!d Lix Betsabé quicana chi yaj aj ixk ut quixtakla resil riqßuin laj David.Hd Laj David quixtakla xbokbal li ixk aßan. Nak quicuulac lix Betsabé, laj David quicuan riqßuin. Ut lix Betsabé quisukßi saß rochoch. (Tojeß quirakeß chixsantobresinquil rib li ixk aßan riqßuin lix yajel re li po, joß cßaynakeb xbânunquil.)G%d Laj David quixtakla xpatzßbal ani li ixk aßan. Queßxye re: —Aßan lix Betsabé, lix rabin laj Eliam ut rixakil laj Urías laj heteo.—BFd Saß jun li ecuu nak quicuacli chak laj David saß lix chßât, cô saß xbên li rochoch. Nak yô chi bêc aran, quiril jun li ixk yô chi atînc. Cßajoß xchßinaßusal li ixk aßan.dE Ed Saß li chihab jun chic saß li sakßehil nak eb li rey nequeßxic chi pletic, laj David quixtaklaheb chi pletic laj Joab rochbeneb li nequeßtaklan saß xbêneb li soldados joßqueb ajcuiß chixjunileb li soldados aj Israel. Queßxsach ruheb li ralal xcßajol laj Amón. Ut queßxsut rix li tenamit Rabá. Abanan laj David quicana aran Jerusalén.MDd Eb li rey li cuanqueb rubel xcuanquil laj Hadad-ezer queßril nak eb laj Israel queßnumta saß xbêneb. Joßcan nak queßxqßue ribeb rubel xcuanquileb laj Israel. Ut queßxcßam cuißchic ribeb saß usilal riqßuineb. Ut eb laj Siria incßaß chic queßraj xtenkßanquileb li ralal xcßajol laj Amón xban nak queßxucuac.AC}d Abanan eb laj Siria queßêlelic cuißchic chiruheb laj Israel. Ut laj David ut eb lix soldados queßxcamsiheb cuukub ciento li soldados li nequeßxic saß li carruajes ut queßxcamsiheb ajcuiß caßcßâl mil chi soldado li nequeßbêc chirix cacuây. Ut queßxcamsi laj Sobac li nataklan saß xbêneb li soldâdeb laj Siria. Quicam saß li naßajej li queßpletic cuiß.Eb li rey li cuanqueb rubel xcuanquil laj Hadad-ezer queßril nak eb laj Israel queßnumta saß xbêneb. Joßcan nak queßxqßue ribeb rubel xcuanquileb laj Israel. Ut queßxcßam cuißchic ribeb saß usilal riqßuineb. Ut eb laj Siria incßaß chic queßraj xtenkßanquileb li ralal xcßajol laj Amón xban nak queßxucuac.~Bwd Nak li rey David quirabi resil, quixchßutub chixjunileb li soldâdeb laj Israel. Queßcôeb jun pacßal li nimaß Jordán toj saß li naßajej Helam. Ut eb li soldados re Siria queßxtzolob ribeb re teßpletik riqßuineb lix soldados laj David.jAOd Li rey Hadad-ezer quixbokeb li soldados aj Siria li cuanqueb jun pacßal li nimaß Eufrates. Queßcôeb saß li naßajej Helam. Laj Sobac, li nataklan saß xbêneb lix soldados laj Hadad-ezer, aßan li yô chi cßamoc xbeheb.@%d Eb li soldados re Siria queßxqßue retal nak eb laj Israel queßnumta saß xbêneb. Joßcan nak queßxchßutub cuißchic ribeb chixjunileb.?#d Ut eb li ralal xcßajol laj Amón queßril nak queßêlelic eb li soldados laj Siria. Joßcan nak queßêlelic ajcuiß eb aßan chiruheb laj Abisai. Queßoc saß lix tenamit re teßxcol ribeb. Ut laj Joab quixcanab pletic riqßuineb ut quisukßi cuißchic Jerusalén.*>Od Laj Joab ut eb li soldados li cuanqueb rochben queßnachßoc riqßuineb li soldados aj Siria re teßpletik riqßuineb. Abanan eb laj Siria queßêlelic chiruheb.D=d Cauhak taxak âchßôl. Chikacacuubresi kachßôl chi pletic. Chikacolak rix li katenamit lâo aj Israel, lix tenamit li Dios. Ut li Kâcuaß taxak tixbânu li cßaßru naraj aßan, chan.e<Ed Quixye re laj Abisai: —Cui tâcuil nak eb li soldâdeb laj Siria yôkeb chi numtâc saß inbên, lâat tattenkßânk cue. Ut cui eb li ralal xcßajol laj Amón yôkeb chi numtâc saß âbên, lâin tintenkßânk âcue.;d Ut quixcanabeb li jun chßûtal chi soldados rubel xtakl laj Abisai li rîtzßin re teßpletik riqßuineb li ralal xcßajol laj Amón.n:Wd Laj Joab quiril nak teßchâlk chiru ut chirix chi pletic. Joßcan nak quixsicß ruheb lix soldados li kßaxal cauheb rib chi pletic saß xyânkeb laj Israel ut quixqßueheb chi ubej re teßpletik riqßuineb li soldados aj Siria. 9 d Eb li ralal xcßajol laj Amón queßcôeb chi pletic ut queßxxakab ribeb saß li oquebâl re li tenamit. Ut eb li soldados aj Siria li queßcuan saß eb li tenamit Soba ut Rehob rochbeneb lix soldados laj Maaca ut eb li re Is-tob cuanqueb saß cßalebâl.r8_d Laj David quirabi resil ut quixtakla laj Joab rochbeneb chixjunileb li soldados li cauheb rib chi pletic.K7d Eb li ralal xcßajol laj Amón queßxqßue retal nak xicß chic teßilekß xban laj David. Joßcan nak queßxtoj junmay mil chi soldados re Siria li queßcuan saß li cuib chi tenamit Bet-rehob ut Soba. Queßxtoj ajcuiß lix reyeb laj Maaca rochben jun mil chi soldados. Joßcan ajcuiß cablaju mil chi soldados re Is-tob.U6%d Nak laj David quirabi resil li cßaßru queßxcßul lix takl, quixtakla xcßulbaleb xban nak cßajoß nak yô xxutâneb. Quixtakla xyebal reheb nak teßcanâk Jericó toj tâchamokß cuißchic lix macheb.C5d Joßcan nak laj Hanún quixchapeb li cuînk ut quixtakla xjobal yijach lix macheb ut queßxset li rakßeb toj chiru li raßeb. Quixchakßrabiheb ut quixtaklaheb cuißchic saß xnaßajeb.Y4-d eb li nequeßtaklan saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Amón queßxye re laj Hanún: —¿Ma nacapâb lâat nak li rey David xtaklaheb chak lix takl arin caßaj cuiß re xqßuebal xlokßal lâ yucuaß ut re xcßojobanquil âchßôl? ¿Ma incßaß ta biß xtaklaheb chak arin yal re xqßuebal retal li katenamit re tixsach ru? chanqueb.d3Cd Li rey David quixye: —Lâin tincuânk saß usilal riqßuin laj Hanún joß nak quicuan saß usilal cuiqßuin laj Nahas lix yucuaß, chan. Joßcan nak quixtaklaheb lix takl riqßuin laj Hanún re teßxye re nak ra saß xchßôl xban nak quicam laj Nahas, lix yucuaß. Nak queßcuulac lix takl laj David saß xnaßajeb li ralal xcßajol laj Amón,2 d Mokon chic quicam laj Nahas, lix reyeb li ralal xcßajol laj Amón. Ut aß chic laj Hanún li ralal qui-oc chokß xreyeb.1d Laj Mefi-boset incßaß nequeßbêc chixcabichaleb li rok. Aßan quicuan Jerusalén ut junelic quicuaßac saß lix mêx li rey David."0?d Laj Mefi-boset cuan jun li ralal toj caßchßin, aj Micaía xcßabaß. Chixjunileb li ralal xcßajol laj Siba queßcuan chokß xmôs laj Mefi-boset.Laj Mefi-boset incßaß nequeßbêc chixcabichaleb li rok. Aßan quicuan Jerusalén ut junelic quicuaßac saß lix mêx li rey David.S/!d Quichakßoc laj Siba ut quixye: —At rey, lâin tinbânu chixjunil li xaye. Lâin aj cßanjel châcuu, chan. Ut laj Mefi-boset junelic quicuaßac saß lix mêx li rey joß jun reheb li ralal laj David.3.ad Lâat ut eb lâ cualal, joß eb ajcuiß li nequeßcßanjelac châcuu teßxcßanjela ru lix chßochß laj Saúl ut têqßue li ru li racuîmk reheb li ralal xcßajol. Abanan laj Mefi-boset, li ri laj Saúl, tâcuaßak saß lin mêx cuochben.— Laj Siba cuanqueb oßlaju li ralal ut junmay lix môs.<-sd Ut laj David quixbok laj Siba lix môs laj Saúl ut quixye re: —Chixjunil li quicuan re laj Saúl lâ patrón ut reheb li ralal xcßajol lâin xinqßue re laj Mefi-boset, li ri.*,Od Ut laj Mefi-boset quixcuikßib cuißchic rib ut quixye re: —¿Anihin ta biß lâin nak tâcuil xtokßobâl cuu? Lâin chanchanin jun li tzßiß câmc re, chan.+d Laj David quixye re: —Matxucuac xban nak lâin tinbânu usilal âcue saß xcßabaß laj Jonatán lâ yucuaß. Tinkßaxtesi âcue chixjunil li chßochß li quicuan re laj Saúl lâ yucuaßchin. Ut lâat junelic tatcuaßak cuochben saß lin mêx, chan.*d Laj Mefi-boset, li ralal laj Jonatán quicuulac riqßuin laj David. Laj Mefi-boset, aßan li ri laj Saúl. Quixcuikßib rib chiru laj David re xqßuebal xlokßal. Laj David quixye re: —At Mefi-boset, chan. Ut aßan quixye re: —Lâin aj cßanjel châcuu, chan.)yd Ut laj David quixtakla xcßambal chak laj Mefi-boset saß rochoch laj Maquir, li ralal laj Amiel li cuan aran Lodebar.(5d Li rey David quixye: —¿Bar cuan li cuînk aßan?— Laj Siba quixye re: —Cuan aran Lodebar saß li rochoch laj Maquir li ralal laj Amiel, chan.s'ad Li rey David quixye re: —¿Ma toj yoßyo junak ralal xcßajol laj Saúl? Lâin nacuaj tinbânu usilal re joß xinye re li Dios tinbânu, chan. Laj Siba quixye re: —Toj yoßyo jun li ralal laj Jonatán. Aßan incßaß nabêc, chan.>&wd Quicuan jun xmôs laj Saúl aj Siba xcßabaß. Quibokeß riqßuin laj David. Li rey David quixye re: —¿Ma lâat laj Siba?— Ut li cuînk quixye: —At rey, lâin laj Siba, chan.% /d Saß jun li cutan li rey David quixye: —¿Ma toj yoßyo junak ralal xcßajol laj Saúl re tinbânu usilal re saß xcßabaß laj Jonatán? chan.,$SdLaj Benaía, li ralal laj Joiada, aßan li quitaklan saß xbêneb laj cereteo ut eb laj peleteo. Eb li ralal laj David, aßaneb li nînkeb xcuanquil saß xyânkeb."#?dLaj Sadoc, ralal laj Ahitob, ut laj Ahimelec, ralal laj Abiatar, aßan eb laj tij. Ut laj Seraías, aßan laj tzßîb.Laj Benaía, li ralal laj Joiada, aßan li quitaklan saß xbêneb laj cereteo ut eb laj peleteo. Eb li ralal laj David, aßaneb li nînkeb xcuanquil saß xyânkeb.""?dLi nataklan saß xbêneb li soldado, aßan laj Joab, xyum lix Sarvia. Ut laj Josafat, ralal laj Ahilud, aßan li quitzßîban re li cßaßru quicßulman. !dLaj David quicuan chokß xreyeb laj Israel ut junelic quitaklan saß xyâlal ut saß tîquilal saß xbêneb chixjunileb lix tenamit.~ wdLi rey David quixyîb lix naßajeb lix soldados saß chixjunil li naßajej Edom. Ut eb li cuanqueb aran queßcana rubel xcuanquil laj David. Li Kâcuaß quitenkßan re laj David chi numtâc saß xbêneb chixjunileb li quicuulac cuiß chi pletic.Kd Kßaxal cuißchic naßno ru laj David yalak bar nak quisukßi chixcamsinquileb laj Siria xban nak quixcamsiheb ajcuiß cuakxaklaju mil chi cuînk aj Edom saß li ru takßa cuan cuiß li atzßam.Od nak quipletic riqßuineb laj Siria, eb laj Moab, eb laj Amón, eb laj filisteo, eb laj Amalec, joß ajcuiß nak quipletic riqßuin laj Hadad-ezer li ralal laj Rehob, li quicuan chokß rey aran Soba.sad Li rey David quixkßaxtesiheb li mâtan aßan chiru li Kâcuaß, rochben li oro ut li plata li quirêchaniLd Joßcan nak laj Toi quixtakla laj Joram li ralal re nak tixqßue xsahil xchßôl laj David ut tââtinak riqßuin saß xyâlal. Laj Toi quipletic nabal sut riqßuin laj Hadad-ezer. Joßcan nak quisahoß xchßôl nak laj David quinumta saß xbêneb. Ut quixtakla lix mâtan laj David yîbanbil riqßuin oro, plata ut bronce.3d Ut laj Toi, lix reyeb li cuanqueb saß li tenamit Hamat, quirabi resil nak laj David quinumta saß xbêneb chixjunileb lix soldados laj Hadad-ezer.'dUt saß li cuib chi tenamit Beta ut Berotai, li queßcuan rubel xcuanquil li rey Hadad-ezer, li rey David quixxoc nabal li chßîchß bronce."?dLaj David quixxoc li chßîchß oro li nequeßxcol cuiß re xchßôleb li queßtaklan saß xbêneb lix soldados laj Hadad-ezer ut quixcßameb Jerusalén. dChirix aßan laj David quixyîb xnaßajeb li soldados re teßcßacßalênk saß li tenamit Damasco. Ut eb laj Siria queßcana rubel xcuanquil ut queßxtoj rix lix naßajeb. Yalak bar cô chi pletic laj David, li Kâcuaß quitenkßan re, re nak us qui-el.EdEb laj Siria li cuanqueb Damasco queßchal chixtenkßanquil laj Hadad-ezer li rey re Soba. Abanan laj David quinumta saß xbêneb laj Siria ut quixcamsiheb cuib xcaßcßâl mil chi cuînk.OdLaj David quixchapeb jun mil riqßuin cuukub ciento lix soldâdeb li nequeßxic chirix cacuây. Ut quixchapeb ajcuiß junmay mil chi cuînk li nequeßxic chi rokeb. Quixtok li rokeb chixjunileb lix cacuâyeb. Abanan incßaß quixtok rokeb li cacuây li joß qßuial li teßcßanjelak re xquelonquil li jun ciento chi carruaje.KdLaj Hadad-ezer, li ralal laj Rehob, aßan lix reyeb laj Soba. Nak yô raj chi xic laj Hadad-ezer chirêchaninquil cuißchic li naßajej chire li nimaß Eufrates, laj David quinumta saß xbêneb.;qdChirix chic aßan laj David quinumta saß xbêneb laj Moab. Quixtusubeb chi yocyo saß chßochß ut quixbiseb riqßuin cßam. Li caßcab tusul quixcamsiheb ut li cuanqueb saß li rox tusul incßaß quixcamsiheb. Eb li incßaß queßcamsîc queßcana rubel xcuanquil laj David ut queßxtoj rix lix naßajeb.0 ]dMokon chic li rey David quipletic cuißchic riqßuineb laj filisteo ut quinumta saß xbêneb. Joßcan nak queßsach xcuanquileb laj filisteo saß li naßajej Meteg-ama.V'dLâin nintzßâma châcuu nak tâcuosobtesiheb li cualal incßajol. Junelic xakxôk taxak saß xnaßaj lix cuanquileb. Osobtesinbilakeb âban chi junelic xban nak xaye nak tâcuosobtesiheb, chan laj David.\3dAt Kâcuaß, lâat li nimajcual Dios. Ut lâ cuâtin tzßakal yâl. Lâat xatyechißin li usilal aßin cue lâin laj cßanjel châcuu.Lâin nintzßâma châcuu nak tâcuosobtesiheb li cualal incßajol. Junelic xakxôk taxak saß xnaßaj lix cuanquileb. Osobtesinbilakeb âban chi junelic xban nak xaye nak tâcuosobtesiheb, chan laj David.*OdAt nimajcual Dios, lâat li kaDios lâo aj Israel. Lâat xacßutbesi chicuu nak xakxôk saß xnaßaj lin cuanquil chi junelic. Lâat xaye cue nak eb li cualal incßajol teßoc chokß rey chi junelic. Joßcan nak lâin aj cßanjel châcuu, yôquin chixtzßâmanquil châcuu li usilal aßin.fGdChinimâk taxak xlokßal lâ cßabaß chi junelic ut chixjunileb taxak teßyehok re nak lâat, li nimajcual Dios, lâat lix Dioseb laj Israel. Ut tâxakab taxak saß xnaßaj lix cuanquileb li cualal incßajol chi junelic. =~}}d} {kzzFyy&wwKvqutRsrqqpHoJnml!kjjihagvgfeddSa``?^^q]]\x[[ ZYYWW:UUkTT\SORdQCPmONtMmLqLKJ_IHGG%FEEsDNCB:A@?">l==M<;!:88%7Y66B544 35210..M-,,"+**[)\('&%%#"! hD38 v-[t#O` l G  Gu_#QT4#dTojoßnak laj Joab quixye re jun li soldado Etiopía xtenamit: —Lâat tatxic ut tâye re li rey cßaßru xacuil, chan. Ut li cuînk quixxulub rib chiru laj Joab re xqßuebal xlokßal ut cô saß ânil.$3CdLaj Joab quixye re: —Mâcuaß lâat tatxic chixyebal li esilal aßin anakcuan xban nak xcam li ralal li rey. Mâre saß jun chic cutan naru tatxic, chan.N2dLaj Ahimaas, li ralal laj Sadoc, quixye re laj Joab: —Nintzßâma châcuu nak tinâcanab chi xic saß ânil chixyebal re li rey nak li Kâcuaß quixcol saß rukßeb li xicß nequeßiloc re, chan.i1MdNak toj yoßyo laj Absalón quixtus li pec chi najt xteram saß li ru takßa re li rey, re nak eb li tenamit teßxqßue xlokßal laj Absalón. Quixye: —Mâ jun cualal cuan re nak tâjulticâk incßabaß, chan. Joßcan nak quixqßue “Absalón” chokß xcßabaß li tusbil pec aßan. Ut chalen anakcuan li tusbil pec aßan “Absalón” nayeman re.K0dQueßxcßam laj Absalón ut queßxcut saß jun chamal jul saß li qßuicheß ut queßxtûb jun mamaß tûb li pec saß xbên. Ut chixjunileb laj Israel queßêlelic ut queßcôeb saß rochocheb./5dLaj Joab quixtakla xyâbasinquil li trompeta re teßxcanab pletic. Ut chixjunileb lix soldados queßxcanab râlinanquileb lix soldados laj Absalón.r._dChirix aßan, lajêb lix soldados laj Joab queßnachßoc riqßuin laj Absalón ut queßxchoy xcamsinquil.N-dLaj Joab quixye re: —Lâin incßaß tinsach intiêmp chi âtinac âcuiqßuin, chan. Ut quixchap oxib lix lâns ut quixcut chire xchßôl laj Absalón nak toj cuan chi yoßyo saß rußuj li cheß.7,id Cui ta lâin xincamsi laj Absalón, lâin ajcuiß raj xinqßue cuib saß chßaßajquilal xban nak mâcßaß naru xmukbal chiru li rey. Ut lâat xatpoß raj saß inbên, chan.~+wd Abanan li cuînk quixye re laj Joab: —Usta tâqßue cue jun mil chi tumin plata, abanan mâcßaß tinbânu re li ralal li rey. Lâo xkabi nak li rey quixye âcue ut reheb laj Abisai ut laj Itai nak têril nak mâcßaß tixcßul li ralal, chan.6*gd Laj Joab quixye re li cuînk: —Cui xacuil, ¿cßaßut nak incßaß xacamsi chi junaj cua? Lâin xinqßue raj âcue lajêb chi tumin plata ut jun li xcßâmal âsaß, chan.)d Jun lix soldado laj David quiril ut quixye re laj Joab: —Lâin xcuil laj Absalón tßuytßu saß rußuj jun tôn li ji.—!(=d Laj Absalón yô chi xic chirix lix mûl nak quixcßuleb lix soldados laj David. Lix mûl quinumeß rubel jun tôn li nimla ji ut li rismal xjolom quixbaqßui rib saß xyânkeb li rukß li cheß. Li mûl quiâlinac ut laj Absalón quicanabâc chi tßuytßu saß li rukß li cheß.'dQueßpletic yalak bar saß li cßalebâl aßan, ut kßaxal nabal queßcam saß li qßuicheß chiru li queßcamsîc riqßuin chßîchß.'&IdEb lix soldados laj David queßnumta saß xbêneb ut kßaxal ra queßxcßul lix soldados laj Absalón. Junmay mil chi cuînk queßcamsîc saß li cutan aßan.1%]dEb lix soldados laj David queßcôeb saß li cßalebâl ut queßpletic riqßuineb laj Israel saß li qßuicheß li cuan saß lix naßajeb li ralal xcßajol laj Efraín.k$QdLaj David quixye reheb laj Joab, laj Abisai ut laj Itai: —Saß incßabaß lâin mêbânu raylal re laj Absalón, li sâj cuînk, chan. Ut chixjunileb li soldados queßrabi li cßaßru quixye li rey David chirix laj Absalón.P#dUt li rey David quixye reheb: —Lâin tinbânu li cßaßru nequecßoxla nak us xbânunquil, chan. Ut quixakli jun pacßal li oquebâl nak queßcôeb lix soldados chi chßûtal chi ciento ut chi mil.M"dAbanan eb li cuînk queßxye re: —Incßaß tatxic lâat. Cui lâo toêlelik chiruheb incßaß toeßrâlina. Usta yijach li kasoldados teßcâmk, eb aßan mâcßaß nequeßraj re. Lâat li kßaxal lokß chiru lajêb mil saß kayânk. Kßaxal us nak tatcanâk arin saß li tenamit aßin ut tâtakla katenkßanquil, chanqueb.s!adQuixtaklaheb saß oxib chßûtal. Laj Joab yô chi taklânc saß xbên li jun chßûtal. Laj Abisai, lix yum lix Sarvia, yô chi taklânc saß xbên li xcaß chßûtal. Laj Abisai, aßan li rîtzßin laj Joab. Ut laj Itai li chalenak Gat, aßan li yô chi taklânc saß xbên li rox chßûtal. Ut li rey David quixye reheb: —Tinxic ajcuiß lâin chêrix, chan.+  SdLaj David quixchßutubeb lix soldados li cuanqueb rochben. Quixxakabeb li teßtaklânk saß xbêneb li junjûnk chßûtal. Cuanqueb chi mil ut cuanqueb chi ciento.=udUt queßxcßam ajcuiß xyaßal cab, mantêc, carner, ut queso re nak teßcuaßak xban nak queßxnau nak laj David ut eb li rochben tacuajenakeb ut teßtzßocâk ut tâchakik reheb.NdQueßxcßam li cßaßru teßxsi re laj David ut reheb li cuanqueb rochben. Queßxcßam eb li cuarib, li chßochß ucßal, ut li cuc. Ut queßxcßam ajcuiß li trigo ut li cebada, li cßaj ut li ru li trigo qßuilinbil. Ut queßxcßam ajcuiß cuib pây ru li quênkß reheb.Ut queßxcßam ajcuiß xyaßal cab, mantêc, carner, ut queso re nak teßcuaßak xban nak queßxnau nak laj David ut eb li rochben tacuajenakeb ut teßtzßocâk ut tâchakik reheb.EdNak quicuulac laj David Mahanaim, laj Sobi, laj Maquir ut laj Barzilai queßcuulac riqßuin. Laj Sobi, aßan li ralal laj Nahas. Rabá xtenamit, li cuan saß xcuênteb li ralal xcßajol laj Amón. Laj Maquir, aßan li ralal laj Amiel. Lodebar xtenamit. Ut laj Barzilai, Rogelim xtenamit, li cuan saß xcuênt Galaad.jOdLaj Absalón ut eb li cuînk aj Israel li cuanqueb rochben queßxyîb lix muhebâleb aran Galaad.9mdLaj Absalón quixxakab laj Amasa chi taklânc saß xbêneb li soldados chokß rêkaj laj Joab. Laj Amasa, aßan ralal laj Itra, xcomoneb li ralal xcßajol laj Ismael. Laj Itra, aßan lix bêlom lix Abigail lix rabin laj Nahas. Lix Abigail, aßan li ras lix Sarvia. Ut lix Sarvia, aßan lix naß laj Joab.:odNak laj David ut eb li rochben yôqueb chi cuulac saß li tenamit Mahanaim, laj Absalón rochbeneb chixjunileb lix soldados aj Israel yôqueb chi numecß saß li nimaß Jordán.V'dLaj Ahitofel quixqßue retal nak incßaß queßxbânu li cßaßru quixye reheb. Joßcan nak quixyîb rix lix bûr ut quitakeß chirix ut quisukßi saß xtenamit. Quixyîb ru li cßaßru re saß li rochoch. Ut chirix aßan quixyatzß rib. Joßcaßin nak quicam laj Ahitofel. Quimukeß saß li muklebâl li quimukeß cuiß lix yucuaß.9dJoßcan nak laj David ut chixjunileb li cuanqueb rochben queßcôeb jun pacßal li nimaß. Nak quisakêu, ac xeßxkßax li nimaß Jordán chixjunileb.T#dNak ac xeßcôeb li cuînk, laj Ahimaas ut laj Jonatán queßel saß li becbil haß ut queßcôeb riqßuin laj David chixyebal re li cßaßru queßrabi. Queßxye re: —Sêbahomak êrib. Texxic jun pacßal li nimaß xban nak laj Ahitofel ac xye reheb nak chiru ajcuiß li kßojyîn aßin teßchâlk chi pletic êriqßuin, chanqueb.KdEb li nequeßcßanjelac chiru laj Absalón queßcuulac saß li cab aßan ut queßxpatzß re li ixk: —¿Bar cuanqueb laj Ahimaas ut laj Jonatán? chanqueb. Li ixk quixye reheb: —Ac xeßnumeß arin. Xeßcôeb saß li nimaß, chan. Queßxsiqßui abanan incßaß queßxtauheb. Joßcan nak queßsukßi cuißchic Jerusalén.>wdLi rixakil li cuînk quixtzßap li becbil haß riqßuin jun li tßicr ut quixhel li ru li trigo saß xbên. Ut mâ ani quinaßoc re nak mukmûqueb li cuînk chi saß li becbil haß. ;dAbanan queßileß xban jun li sâj al. Li sâj al cô chixyebal resil re laj Absalón. Laj Jonatán ut laj Ahimaas queßcôeb chi junpât. Queßcuulac saß rochoch jun li cuînk cuan Bahurim. Cuan jun li becbil haß saß li nebâl ut aran queßxmuk ribeb chi saß li becbil haß./YdLaj Jonatán ut laj Ahimaas cuanqueb chire li haß Rogel. Incßaß naru teßoc Jerusalén xban nak naru nequeßileß. Joßcan nak jun li môs ixk naxic chixyebal reheb cßaßru yô chicßulmânk saß li tenamit. Ut chirix aßan, laj Jonatán ut laj Ahimaas nequeßxic chixyebal re li rey David.BdUt quixye ajcuiß reheb nak teßxtakla resil chi junpât riqßuin laj David re nak incßaß teßxnumsi li kßojyîn saß li chaki chßochß bar nequeßnumeß cuiß jun pacßal li nimaß. Teßxic ban jun pacßal li nimaß Jordán saß junpât re nak incßaß tâcamsîk li rey joßqueb ajcuiß li cuanqueb rochben.xkdUt laj Husai quixye reheb laj Sadoc ut laj Abiatar laj tij: —Aßan aßin li naßleb li xqßue laj Ahitofel re laj Absalón ut reheb ajcuiß li nequeßcßamoc be saß xyânkeb laj Israel. Ut aßan aßin li naßleb li xinqßue lâin, chan..WdLaj Absalón ut chixjunileb li cuanqueb rochben queßxye: —Kßaxal us li naßleb li xqßue laj Husai chiru li xqßue laj Ahitofel, chanqueb. Queßxye nak us xban nak ac cuan saß xchßôl li Dios nak tâpoßekß ru li naßleb li quixqßue laj Ahitofel ut nak laj Absalón tixcßul li raylal.@{d Ut cui naxic chixcolbal rib saß junak tenamit, chixjunileb laj Israel teßxcßam xlâseb ut takaquelo li tenamit toj saß li nimaß. Mâ jun chic li pec tâcanâk saß xnaßaj, chan.<sd Lâo topletik riqßuin lâ yucuaß aß yal bar takatau ut aß yal bar cuan. Chi mâcßaßeb saß xchßôl tocuulak. Chi moco aßan, chi moco eb lix soldados teßcanâk chi yoßyo. d Lâin ninye âcue nak kßaxal us nak tâchßutubeb ru chixjunileb laj Israel, li cuanqueb saß li tenamit Dan toj saß li tenamit Beerseba. Eb aßan kßaxal nabaleb. Chanchaneb li cocß ru li samaib chire li palau. Ut lâat tatcßamok xbeheb nak texxic chi pletic.` ;d Usta eb lâ soldados cauheb rib joß xcacuil rib li cakcoj, teßxucuak xban nak chixjunileb laj Israel nequeßxnau nak lâ yucuaß kßaxal cau rib chi pletic. Ut eb li cuanqueb rochben cauheb ajcuiß rib chi pletic.L d Mâre ac xmuk rib saß junak ochoch pec malaj ut saß junak chic naßajej. Nak acak xeßoc chi pletic laj David riqßuineb lâ soldados, eb li tenamit teßxye nak laj David xeßrêchani li plêt.{ qdLâat nacanau nak lâ yucuaß ut eb lix soldados cauheb rib chi pletic. Yôqueb xjoskßil anakcuan. Chanchaneb li oso li namakßeß li ral chiru. Lâ yucuaß naxnau pletic chi us. Aßan incßaß tixnumsi li kßojyîn saß xyânkeb li tenamit.X +dLaj Husai quixye re: —Li naßleb li xqßue laj Ahitofel anakcuan incßaß us.ymdNak quicuulac laj Husai, laj Absalón quixserakßi re li cßaßru quiyeheß re xban laj Ahitofel. Quixye: —Aßin li naßleb li xqßue laj Ahitofel. ¿Ma us xbânunquil li cßaßru naxye malaj ut incßaß us? ¿Cßaßru nacaye lâat? chan.lSdLaj Absalón quixye re: —Bok chak laj Husai laj arquita, re takabi li cßaßru tixye aßan, chan.~wdLaj Absalón quixcßul xchßôl li cßaßru quixye ut queßxcßul ajcuiß xchßôleb laj Israel li nequeßcßamoc be. dTinye reheb chixjunileb li cristian li yôqueb chi oquênc chirix laj David nak teßsukßîk âcuiqßuin. Eb aßan incßaß teßcamsîk. Lâat caßaj cuiß li rey tâcuaj tâcâmk. Nak acak xeßsukßi saß li tenamit, incßaß chic tâcuânk plêt, chan.1dTinpletik riqßuin nak lublûqueb ut mâcßaß xmetzßêuheb. Teßxucuak chiku ut chixjunileb li cuînk teßêlelik. Caßaj cuiß li rey tincamsi.- WdMokon chic laj Ahitofel quixye re laj Absalón: —Anakcuan tinsicß ruheb cablaju mil chi soldados ut chiru ajcuiß li kßojyîn aßin toxic chixsicßbal laj David.dSaß eb li cutan aßan, li naßleb li quixqßue laj Ahitofel quicßuleß xbaneb chixjunileb joß nak aßan râtin li Dios. Ut joß nak laj David quixbânu li cßaßru quixye laj Ahitofel, joßcan ajcuiß nak laj Absalón quixbânu li cßaßru quixye.9mdUt queßxqßue jun lix muhebâl laj Absalón saß xbên li rochoch laj David. Ut chiruheb chixjunileb laj Absalón cô chi cuânc riqßuineb li ixk li queßcuan riqßuin lix yucuaß.Saß eb li cutan aßan, li naßleb li quixqßue laj Ahitofel quicßuleß xbaneb chixjunileb joß nak aßan râtin li Dios. Ut joß nak laj David quixbânu li cßaßru quixye laj Ahitofel, joßcan ajcuiß nak laj Absalón quixbânu li cßaßru quixye.dLaj Ahitofel quixye re: —Tatcuânk riqßuineb li ixk li xeßcuan riqßuin lâ yucuaß, li xeßcanabâc arin chi iloc cab. Cui tâbânu chi joßcan, chixjunileb teßxnau nak lâat xicß chic nacat-ileß xban lâ yucuaß ut teßcacuûk xchßôleb, chan.fGdLaj Absalón quixye re laj Ahitofel: —Qßue kanaßleb. ¿Cßaßru takabânu anakcuan? chan.Q~d¿Ani chi aj u tincßanjelak? ¿Ma mâcuaß ta biß chiru li ralal laj David tincßanjelak? Chanru nak xincßanjelac chiru lâ yucuaß, joßcan ajcuiß nak tincßanjelak châcuu lâat, chan laj Husai.I} dLaj Husai quixye re laj Absalón: —Li jun li sicßbil ru xban li Dios, ut xbaneb li tenamit aßin ut xbaneb chixjunileb laj Israel, aßan li tincßanjelak chiru. Lâin tincanâk âcuiqßuin.2|_dLaj Absalón quixye re laj Husai: —¿Ma mâcuaß ta biß lâat li tzßakal ramîg laj David? Cui lâat li tzßakal ramîg, ¿cßaßut nak incßaß xcôat chirix? chan.1{]dNak laj Husai, li ramîg laj David, quixcßul laj Absalón, quixjap re ut quixye: —¡Najt taxak chicuânk xyußam li rey! ¡Najt taxak chicuânk xyußam li rey! chan.}zudUt laj Absalón ut chixjunileb li cuanqueb rochben, queßoc saß li tenamit Jerusalén. Laj Ahitofel cuan rochbeneb.y!dTacuajenakeb li rey ut eb li cuanqueb rochben nak queßcuulac saß jun li naßajej chire li nimaß Jordán. Ut aran queßcana chi hilânc.Hx d Ut nak laj David yô chi xic saß li be rochbeneb li cuînk, laj Simei yô ajcuiß chi xic chiru li tzûl. Yô chixhobbaleb ut yô chixcutbaleb chi pec ut yô chixcutbal li poks saß xbêneb.8wkd Mâre li Kâcuaß Dios târil li raylal li yôquin chixcßulbal ut mâre târil xtokßobâl cuu ut tinrosobtesi chokß rêkaj li raylal li yôquin chixcßulbal anakcuan, chan.,vSd Ut laj David quixye re laj Abisai ut reheb ajcuiß li nequeßcßanjelac chiru: —Cui li tzßakal cualal târaj incamsinquil, ¿ma tojaß ta chic li cuînk aßin, li xcomoneb li ralal xcßajol laj Benjamín? Canabomak chinmajecuanquil xban nak li Kâcuaß xyehoc re nak tixbânu chi joßcan. ud Abanan li rey quixye re: —Mêye cue chi joßcan, lâex lix yum lix Sarvia. Cui aßan yô chinmajecuanquil, naxbânu xban nak li Kâcuaß xyehoc re nak tixbânu chi joßcan. ¿Ani ta biß târûk tâyehok re cßaßut nak yô chixbânunquil chi joßcan? chan.mtUd Ut laj Abisai, lix yum lix Sarvia, quixye re laj David: —At rey, ¿cßaßut nak yô châmajecuanquil li cuînk aßin, li chanchan tzßiß câmc re? Nintzßâma châcuu nak tâqßue inlesêns re tinxic chixsetbal lix cux, chan.7sidLi Kâcuaß Dios xqßuehoc âcue chixtojbal âmâc xban nak xacamsiheb nabal li ralal xcßajol laj Saúl ut lâat chic xat-oc saß lix naßaj. Li Kâcuaß xatrisi saß lâ cuanquil ut aß chic lâ cualal laj Absalón xqßue saß lâ naßaj. Xat-isîc saß lâ cuanquil xban nak lâat aj camsinel, chan.r dLaj Simei yô chixmajecuanquil laj David ut quixye re: —Elen arin. Lâat aj camsinel. Lâat jun cuînk incßaß us ânaßleb.qdLaj Simei qui-oc chixcutinquil chi pec laj David ut eb laj cßanjel chiru, usta sutsûqueb xbaneb li soldado li nequeßcßacßalen re.2p_dLi rey David quicuulac Bahurim. Aran cuan jun li cuînk aj Simei xcßabaß. Aßan ralal laj Gera xcomoneb li ralal xcßajol laj Saúl. Qui-oc chixmajecuanquil laj David.bo?dLi rey David quixye re: —Chixjunil li cßaßru cuan re laj Mefi-boset, tâcanâk chokß âcue, chan. Laj Siba quixye re laj David: —At rey, lâin aj cßanjel châcuu. Junelic taxak sahak âchßôl cuiqßuin, chan.wnidLi rey quixye re: —¿Bar cuan laj Mefi-boset, li ri laj Saúl lâ patrón? chan. Laj Siba quixye re: —Xcana chak Jerusalén xban nak naxcßoxla nak eb laj Israel teßxxakab saß xcuanquil chokß rêkaj laj Saúl lix yucuaßchin, chan.3madLi rey David quixye re: —¿Cßaßut nak yôcat chixcßambal chak chixjunil aßin? chan. Laj Siba quixye re: —At rey, lâat ut eb lâ cualal âcßajol teßxic chirix li bûr. Chixjunileb li cuînk teßxcuaß li tzacaêmk. Ut li vino, aßan re teßrucß li teßlubk saß li chaki chßochß, chan.tl edNak laj David yô chi cubec jun pacßal li tzûl, quixcßul laj Siba lix môs laj Mefi-boset. Laj Siba yô chi châlc chixcßulbal laj David. Quixcßameb chak cuib li bûr cuan rîkeb. Li bûr yôqueb chak chirîkanquil cuib ciento li caxlan cua, jun ciento cût li chaki uvas ut jun ciento li caxlan cua yîbanbil riqßuin chaki higo ut jun bôls tzßûm li vino.k+d%Joßcan nak laj Husai, li ramîg laj David, quicuulac saß li tenamit Jerusalén. Saß li hônal aßan yô chi oc saß li tenamit laj Absalón.!j=d$Laj Ahimaas ut laj Jonatán li ralaleb cuanqueb rochbeneb. Naru nacatakla chak resil li cßaßru tâcuabi chirixeb aßan, chan laj David.Joßcan nak laj Husai, li ramîg laj David, quicuulac saß li tenamit Jerusalén. Saß li hônal aßan yô chi oc saß li tenamit laj Absalón.i{d#Aran cuanqueb laj Sadoc ut laj Abiatar, eb laj tij. Chixjunil li cßaßru tâcuabi saß li rochoch li rey, tâye reheb.^h7d"Abanan cui tatxic cuißchic Jerusalén ut tâye re laj Absalón nak tatcßanjelak chiru joß nak xatcßanjelac chicuu lâin, chi joßcan naru niquinâtenkßa chixpoßbal ru li yô chixcßûbanquil ru laj Ahitofel.Ig d!Laj David quixye re: —Chßaßaj chokß cue cui tatxic chicuix.,fSd Nak laj David quicuulac saß xbên li tzûl li nequeßxlokßoni cuiß li Dios, quichal laj Husai laj arquita chixcßulbal. Pejel li rakß ut cuan poks saß xjolom. e dLaj David quiyeheß resil re nak laj Ahitofel, aßan xcomoneb li nequeßoquen chirix laj Absalón. Joßcan nak laj David quitijoc ut quixye: —At Kâcuaß, tâpoß taxak ru lix cßaßux laj Ahitofel re nak incßaß us tâêlk li naßleb li tixqßue, chan.sdadNak laj David yô chi taksînc saß li tzûl Olivos, yô chi yâbac. Tzßaptzßo xjolom ut mâcßaß xxâb chi rok xban xrahil xchßôl. Ut chixjunileb li yôqueb chi tâkênc re queßxtzßap lix jolomeb ut yôqueb ajcuiß chi yâbac.cdJoßcan nak laj Sadoc ut laj Abiatar queßxcßam li Lokßlaj Câx Jerusalén ut aran queßroybeni cßaßru tâcßulmânk.#bAdLâin tincanâk saß li naßajej bar nequeßnumeß cuiß junpacßal li nimaß saß li chaki chßochß toj tâtakla junak esilal cuiqßuin, chan laj David.}audUt li rey David quixye ajcuiß re laj Sadoc laj tij: —¿Ma mâcuaß ta biß lâat aj kße? Sukßin anakcuan saß li tenamit chi mâcßaß âcßaßux ut tâcßameb châcuix laj Ahimaas lâ cualal joß ajcuiß laj Jonatán li ralal laj Abiatar.g`IdAbanan cui incßaß sa saß xchßôl cuiqßuin, chixbânuhak cuiqßuin joß naraj aßan, chan.x_kdLi rey quixye re laj Sadoc: —Cßam cuißchic li Lokßlaj Câx saß li tenamit. Cui li Kâcuaß Dios sahak xchßôl cuiqßuin, aßan tâqßuehok cuißchic cue chi sukßîc re nak târûk tincuil cuißchic li Lokßlaj Câx saß lix naßaj.^dLaj Sadoc laj tij cuan rochben, joßqueb ajcuiß laj levita li yôqueb chi pakônc re lix Lokßlaj Câx li Kâcuaß. Queßxqßue saß chßochß li Lokßlaj Câx cuan cuiß laj Abiatar laj tij toj retal queßel chixjunileb li cristian saß li tenamit.3]adChixjunileb li tenamit li yôqueb chi iloc re queßyâbac chi cau nak cô li rey David rochbeneb li cristian li yôqueb chi ochbenînc re. Chixjunileb queßnumeß junpacßal li haß Cedrón, ut li rey quinumeß ajcuiß. Eb li tenamit queßcôeb chi ubej nak yôqueb chi xic saß li chaki chßochß.>\wdJoßcan nak laj David quixye re: —Us. Mâcßaß naxye. Tatxic chicuix, chan. Ut laj Itai laj geteo quinumeß chiru laj David rochbeneb li rech tenamitil ut eb li ralal xcßajoleb.R[dAbanan laj Itai quixye re laj David: —At rey, saß xcßabaß li Kâcuaß, ut saß âcßabaß ajcuiß lâat, lâin ninye âcue nak tinxic châcuix yalak bar, usta yoßyôkin malaj ut tincamsîk, chan.Z5dTojeß ajcuiß xatcßulun arin. ¿Ma tento ta biß nak tâbeni âcuib chikix? Lâin naru ninxic yalak bar, abanan kßaxal us chokß âcue nak tatsukßîk ut tâcßam châcuix eb lâ cuech tenamitil. Aß taxak li Kâcuaß Dios chi-osobtesînk âcue chi junelic, chan laj David.gYIdLi rey David quixye re laj Itai laj Gat: —¿Cßaßut nak xatchal chikix? Us raj nak tatsukßîk Jerusalén saß lâ naßaj, ut tatcanâk riqßuin li rey li toj x-oc. Lâat jalan lâ tenamit ut isinbilat saß lâ tenamit. X dChixjunileb li nequeßtaklan saß xbêneb lix soldados, queßxakli chixcßatk li rey. Eb laj cereteo ut eb laj peleteo li nequeßcßacßalen re li rey saß li plêt queßnumeß chiru. Ut queßnumeß ajcuiß eb li cuakib ciento li soldados li queßchal Gat.YW-dNajt ac xeßbêc nak coxeßxaklîk laj David ut chixjunileb li cuanqueb rochben./VYdJoßcan nak li rey David qui-el aran rochbeneb chixjunileb li cuanqueb saß li rochoch. Quixcanab lajêb li ixk li nequeßcuan riqßuin re teßxcßacßale li rochoch.zUodEb li nequeßcßanjelac chiru queßxye re: —At rey, lâo takabânu chixjunil li cßaßru tâye lâat, chanqueb.NTdUt laj David quixye reheb chixjunileb li nequeßcßanjelac chiru aran Jerusalén: —Choêlelik chiru laj Absalón. Sêbahomak êrib. Cui incßaß takasêba kib, incßaß târûk takacol kib chiru laj Absalón. Mâre anchal teßchâlk ut teßnumtâk saß kabên ut teßxcamsiheb chixjunileb li cuanqueb saß li tenamit, chan. Sd Jun li takl quichal riqßuin laj David ut quixye re: —Chixjunileb laj Israel queßxqßue xchßôl chi oquênc chirix laj Absalón.3Rad Nak laj Absalón yô chi mayejac, quixtakla ajcuiß xbokbal laj Ahitofel saß li tenamit Gilo. Laj Ahitofel, aßan xcomoneb li nequeßqßuehoc xnaßleb li rey David. Chi joßcan yôqueb chi tâmc li nequeßtâken re laj Absalón ut yôqueb chi cacuûc xchßôleb riqßuin li yôqueb chixbânunquil.Q7d Laj Absalón quixbokeb cuib ciento chi cuînk re Jerusalén. Eb aßan queßcôeb chi incßaß nequeßxnau cßaßru oc re chixbânunquil laj Absalón.nPWd Abanan, saß ajcuiß li cutan aßan laj Absalón quixtakla xyebal reheb chixjunileb li cuanqueb Israel: —Nak têrabi xyâb li trompetas, têjap êre chixyebal “Laj Absalón quixakabâc chokß rey aran Hebrón,” chaßkex.—qO]d Ut li rey quixye re: —Naru nacatxic chi sa saß âchßôl, chan. Joßcan nak laj Absalón cô Hebrón.N1dNak toj cuanquin aran Siria saß li tenamit Gesur, lâin quinye re li Kâcuaß nak lâin tinlokßoni ru cui tinixcßam cuißchic Jerusalén, chan.KMdNak ac xnumeß câhib chihab, laj Absalón quixye re li rey David: —At rey, nintzßâma châcuu nak tâqßue inlesêns chi xic Hebrón re nak tinqßue lin mayej li quinyechißi re li Kâcuaß.L)dLaj Absalón quixbânu chi joßcan riqßuineb chixjunileb laj Israel li queßcuulac chirilbal li rey. Joßcan nak quixkßunbesiheb laj Israel.zKodNak queßcuulac riqßuin laj Absalón re nak teßxcuikßib rib chiru, laj Absalón naxkßaluheb ut narutzßeb ru.]J5dUt quixye ajcuiß reheb: —Us raj cui lâin ta jun aj rakol âtin. Cui ta lâin rey, chixjunileb raj li cuanqueb xchßaßajquil teßchâlk cuiqßuin ut lâin tinrakok raj âtin saß xbêneb saß tîquilal, chan.I dlaj Absalón naxye reheb: —Kßaxal us lâ cuâtin ut tîc, abanan mâ ani junak tââtinak châcuix chiru li rey, chan reheb.>HwdRajlal cutan nacuacli ekßela laj Absalón ut naxakli chire be bar cuan cuiß li oquebâl re li tenamit. Nak nequeßcuulac aran li tenamit re nak tâyîbâk lix chßaßajquilaleb xban li rey, laj Absalón naxbokeb riqßuin ut naxpatzß reheb bar xeßchal chak. Cui eb aßan teßxye re nak xcomoneb laj Israel,G )dMokon chic laj Absalón quicuan jun lix carruaje quelonbil xbaneb lix cacuây. Ut cuanqueb ajcuiß mero ciento li cuînk li queßoquen chirix.xFkd!Joßcan nak laj Joab cô chi âtinac riqßuin li rey David ut quixye re li cßaßru quixye laj Absalón. Li rey quixtakla xbokbal laj Absalón. Cô laj Absalón riqßuin ut quixcuikßib rib saß chßochß. Li rey quixcßul ut quirutzß ru.zEod Laj Absalón quixye re: —Xeßxcßat xban nak xintakla âbokbal ut incßaß xatcßulun chicuilbal. Xcuaj raj nak tatxic chi âtinac riqßuin li rey saß incßabaß lâin. Xatintakla raj chixyebal re, “¿Cßaßru aj e nak xatakla incßambal arin? Us raj chokß cue cui ta xincana aran Gesur”. Lâin tincuaj rilbal ru li rey. Cui cuan inmâc chiru, chinixcamsihak, chan laj Absalón.Joßcan nak laj Joab cô chi âtinac riqßuin li rey David ut quixye re li cßaßru quixye laj Absalón. Li rey quixtakla xbokbal laj Absalón. Cô laj Absalón riqßuin ut quixcuikßib rib saß chßochß. Li rey quixcßul ut quirutzß ru.~DwdUt laj Joab cô saß li rochoch laj Absalón ut quixye re: —¿Cßaßut nak xeßxcßat lin cebada eb lâ môs? chan.cCAdJoßcan nak laj Absalón quixye reheb lix môs: —Qßuehomak retal. Lix naßaj lix cebada laj Joab cuan chixcßatk li cue. Texxic ut têcßat lix cebada laj Joab, chan. Ut eb lix môs queßxbânu joß quiyeheß reheb.yBmdQuixtakla xbokbal laj Joab re nak tâxic chi âtinac riqßuin li rey saß xcßabaß laj Absalón. Abanan laj Joab incßaß quiraj xic riqßuin laj Absalón. Quixtakla cuißchic xbokbal xcaß sut, abanan laj Joab incßaß ajcuiß quiraj xic.SA!dLaj Absalón quicuan Jerusalén cuib chihab chi incßaß quiril ru li rey.e@EdQueßcuan oxib li ralal laj Absalón ut jun lix rabin kßaxal chßinaßus, xTamar xcßabaß.g?IdRajlal, nak ac rakecß re li chihab, naxqßue chi besecß lix jolom xban nak kßaxal nabal li rismal ut nachßißchßißîc xban. Li rismal li nabeseß numenak ôb libras râlal joß nequeßbisoc cuiß saß rochoch li rey.,>SdMâ jun chic cuînk cuan Israel joß laj Absalón. Tzßakal re ru lix tibel. Mâcßaß xpaltil. Xban nak cßajoß xchakßal ru, chixjunileb nequeßxqßue xlokßal.~=wdAbanan li rey David quixye re nak laj Absalón tîc tâxic saß rochoch. Incßaß tâcßamekß saß rochoch laj David xban nak incßaß quiraj rilbal ru. Joßcan nak laj Absalón quicuan saß rochoch ut incßaß quicuulac saß rochoch laj David.n<WdLaj Joab quicuacli ut cô Gesur. Ut quixcßam cuißchic chak laj Absalón saß li tenamit Jerusalén.x;kdLaj Joab quixcuikßib rib saß chßochß re xqßuebal xlokßal laj David ut quixye: —Aß taxak li Dios chi-osobtesînk âcue, at rey. Anakcuan ninnau nak xsahoß âchßôl cuiqßuin xban nak xabânu li cßaßru xintzßâma châcuu, chan.:5dUt li rey David quixye re laj Joab: —Ac xinyîb ru li chßaßajquil. Lâin tinbânu li xatzßâma chicuu. Ayu ut tâcßam chak laj Absalón, chan.j9OdLaj Joab xbânu chixjunil aßin re âtenkßanquil. Aßan naraj nak tâyîbâk ru li chßaßajquilal aßin. At rey, lâat cuan ânaßleb joß jun x-ángel li Dios. Lâat nacanau chixjunil li na-uxman saß ruchichßochß, chan.r8_dLi rey David quixye re: —¿Ma mâcuaß laj Joab li xtaklan chak âcue chi âtinac cuiqßuin? chan. Ut li ixk quixye re: —At rey, saß âcßabaß lâat tinsume li cßaßru xapatzß cue ut tinye lix yâlal âcue. Laj Joab, li nacßanjelac châcuu, aßan li xyehoc cue nak tinchâlk âcuiqßuin chi âtinac. Ut aßan ajcuiß xyehoc cue li cßaßru xinye âcue.A7}dLi rey David quixye re li ixk: —Nacuaj patzßoc âcue ut nacuaj nak tâsume chi tzßakal li cßaßru tinpatzß âcue, chan. Ut li ixk quixye: —Us. Patzß li cßaßru tâcuaj, chan.z6odLâin ninnau nak li cßaßru tinâsume cuiß tixcßojob inchßôl. Lâat chanchanat lix ángel li Kâcuaß. Nacanau xqßuebal retal cßaßru li us ut cßaßru li incßaß us. Aß taxak li Kâcuaß lâ Dios chicuânk âcuiqßuin, chan li ixk.65gdAt rey, cui lâat tâcuabi li cßaßru yôquin chixtzßâmanquil châcuu, lâat târûk toâcol re nak incßaß teßxsach ku saß li naßajej aßin li xqßue ke li Kâcuaß.J4dLâin xinchal chi âtinac âcuiqßuin xban nak xinxucuac xban li cßaßru xeßxye cue li tenamit. Lâin xinye nak tinâtinak âcuiqßuin xban nak mâre tâbânu li cßaßru tintzßâma châcuu.a3=dChikajunilo tocâmk. Chanchano li haß hoybil saß chßochß. Incßaß chic naru xxocbal. Li Kâcuaß Dios mâ ani narisi xyußam. Naxsicß ban xyâlal chanru nak tâsukßîk cuißchic riqßuin li najt cuan riqßuin.2d Li ixk quixye re: —At rey, ¿Cßaßut nak xabânu li incßaß us aßin reheb lix tenamit li Dios? Riqßuin li cßaßru xaye, nacßutun nak cuan âmâc. ¿Cßaßut nak incßaß nacaqßue xlesêns re tâchâlk cuißchic arin laj Absalón lâ cualal?1!d Ut li ixk quixye re: —At rey, chinâcanab chi âtinac junpâtak chic âcuiqßuin, chan. Ut li rey David quixye re: —Us. Âtinan, chan.z0od Li ixk quixye cuißchic re laj David: —At rey, bânu usilal, tâtzßâma chiru li Kâcuaß lâ Dios nak li cuechßalal li târaj tixqßue rêkaj xcamic li jun, incßaß tixcamsi re nak incßaß tixnimobresi ru li raylal, chan. Li rey David quixye re: —Saß xcßabaß li Kâcuaß Dios, lâin ninye âcue nak lâ yum mâcßaß tixcßul. Mâ ani tâchßeßok re, chan./5d Li rey quixye re: —Cui ani tâchßißchßißînk âcue, cßam chak cuiqßuin. Lâin ninye âcue nak aßan incßaß chic tatxchßißchßißi, chan.V.'d Li ixk quixye re: —At rey, li mâc aßin chicanâk saß inbên lâin ut saß xbêneb li ralal xcßajol lin yucuaß. Incßaß chicanâk saß âbên lâat, at rey, chi moco saß xbên lâ cuanquilal, chan.- dLi rey David quixye re: —Ayu saß lâ cuochoch. Matcßoxlac xban nak lâin tinqßue junak chakßrab re âtenkßanquil, chan.L,dAnakcuan chixjunileb li cuechßalal xeßjoskßoß saß inbên. Teßraj nak tinkßaxtesi saß rukßeb lin yum re teßxcamsi xban nak aßan quicamsin re li ras. Cui teßxcamsi lin yum, mâcßaßak chic inyoßon ut mâcßaßak chic li ralal xcßajol lin bêlom mokon. Tâsachekß lix cßabaß saß ruchichßochß, chan li ixk.+dAt rey, cuanqueb cuib inyum. Abanan xeßpletic saß cßalebâl. Ut mâ ani xeßjachoc reheb chi pletic. Li jun quixcamsi li jun chic. *dLaj David quixye re: —¿Cßaßru tâcuaj tinbânu? chan. Li ixk quixye re: —Lâin jun xmâlcaßan nebaßin. Camenak inbêlom.)3dLi ixk cô riqßuin li rey David ut quixcuikßib rib saß chßochß re xqßuebal xlokßal, ut quixye: —At rey, bânu usilal. Chinâtenkßa, chan.(}dTatxic riqßuin li rey David ut tâye re li cßaßru tinye âcue, chan. Ut laj Joab quixye re chanru tixye re laj David.'1dQuixtakla xcßambal jun li ixk cuan aran Tecoa. Li ixk aßan cuan xnaßleb chixbânunquil cßaßak re ru chi naßlebil. Nak li ixk quicuulac riqßuin, quixye re: —Bânu âcuib joß nak ra saß âchßôl chirix xcamic jun lâ cuechßalal. Qßue châcuix li tßicr li naxcßut nak ra saß âchßôl. Mâqßue li sununquil ban. Bânu chi joßcan re nak tâcßutûnk nak ac junxil na-oc xrahil âchßôl.W& +dLaj Joab quixnau nak kßaxal ra saß xchßôl li rey David chirix laj Absalón.u%ed 'Nak ac xnumeß xrahil xchßôl laj David chirix li ralal li quicam, quiraj cuißchic rilbal ru laj Absalón.=$ud &Nak quiêlelic laj Absalón, cô aran Gesur ut aran quicuan oxib chihab.Nak ac xnumeß xrahil xchßôl laj David chirix li ralal li quicam, quiraj cuißchic rilbal ru laj Absalón.#3d %Laj Absalón quiêlelic ut cô Gesur riqßuin li rey Talmai li ralal laj Amiud. Ut laj David rajlal cutan nayâbac xban xcamic laj Amnón li ralal.?"yd $Tojeß ajcuiß târakekß chi âtinac laj Jonadab nak queßcuulac li ralal laj David ut japjôqueb re chi yâbac. Cßajoß nak queßyâbac laj David ut eb li nequeßcßanjelac chiru. ~~}|G{Kz[yixnww tssXrrqpoPmlkxji5hggf-e^dcTb>ad`_^^]].\p[ZZQYXX3WW#UUVTS=RRQPN8LKdJ.HHAGFcE\DJCBXA@@1?B>k=<~;::Y87`655Q532 1*//^.9-,B+m))(J'&Z%$#h"! iq^EM1){nu+Y   0 * N:ubN?d3Riqßuin xnimal xcuanquil li Kâcuaß xinixcol xban nak lâin li quinixxakab chokß rey. Ut aßan tâuxtânânk cuu, lâin li sicßbil cuu. Ut târuxtâna ajcuiß ruheb li cualal incßajol chi junelic, chan laj David.QMd2Joßcan nak lâin tinye resilal saß xyânkeb li xnînkal ru tenamit. Ut tinbicha lix lokßal li Kâcuaß Dios.Riqßuin xnimal xcuanquil li Kâcuaß xinixcol xban nak lâin li quinixxakab chokß rey. Ut aßan tâuxtânânk cuu, lâin li sicßbil cuu. Ut târuxtâna ajcuiß ruheb li cualal incßajol chi junelic, chan laj David.eLEd1Li Kâcuaß, aßan li nacoloc cue chiruheb li xicß nequeßiloc cue. Ut aßan naqßuehoc incuanquil chi numtâc saß xbêneb li nequeßraj pletic cuiqßuin. Ut aßan ajcuiß nacoloc cue chiruheb li nequeßrahobtesin cue.{Kqd0Li Dios xtenkßan cue chi numtâc saß xbêneb li xicß nequeßiloc cue. Ut xqßueheb li tenamit rubel incuanquil.~Jwd/Yoßyo li Kâcuaß Dios li nacoloc cue. Ut lokßoninbil taxak ru. Chinimâk taxak xlokßal li Kâcuaß laj Colol cue.Id.Li jalaneb xtenamit nequeßchßinan xchßôleb ut nequeßsicsot xban xxiuheb nak nequeßel saß li naßajej li nequeßxmuk cuiß ribeb.hHKd-Eb li jalaneb xtenamit nequeßxcuikßib ribeb chicuu, ut nequeßxbânu li cßaßru ninye reheb.;Gqd,Lâat xatcoloc cue chiruheb li yôqueb chi pletic cuiqßuin. Ut xinâqßue chi taklânc saß xbêneb li xnînkal ru tenamit. Nequeßcßanjelac chicuu li toj mâjiß ninnau ruheb.Fd+Chanchaneb li poks li nacßameß xban ikß nak xinsach ruheb. Chanchan yekßinbileb joß li sulul saß be xinbânu reheb.2E_d*Xeßxjap reheb chixtzßâmanquil xtenkßanquil, abanan mâ ani quicoloc reheb. Queßxtzßâma xtenkßanquileb âcue, at Kâcuaß. Abanan lâat incßaß casume lix tijeb.[D1d)Lâat xakßaxtesiheb saß cuukß li xicß nequeßiloc cue toj retal xinsach ruheb.tCcd(Lâat xatqßuehoc inmetzßêu re tinpletik. Lâat xakßaxtesiheb li xicß nequeßiloc cue rubel incuanquil.bB?d'Lâin xinchoy xcamsinquileb re nak incßaß chic teßcuaclîk. Xeßtßaneß ban chi cuok.A{d&Xincuâlinaheb li xicß nequeßiloc cue toj retal xinnumta saß xbêneb. Incßaß xincanabeb toj xinnumta saß xbêneb.@yd%Junelic niquinâtenkßa saß lin yußam. Chanchan nak xanimobresi ru li be chicuu re nak incßaß tâjolcßok li cuok.Z?/d$At Kâcuaß, lâat nacatcoloc cue, ut xban xnimal lâ cuusilal xniman incuanquil.>d#Li Kâcuaß natzoloc cue re nak tinnau pletic ut naxqßue inmetzßêu chi cutuc riqßuin li tzimaj yîbanbil riqßuin bronce.=d"Aßan na-iloc cue yalak bar ninnumeß re nak mâcßaß nincßul. Chanchanin li quej li naâlinac yalak bar saß qßuicheß.b<?d!Li Kâcuaß Dios, aßan li naqßuehoc incacuilal. Ut aßan li nacßutuc re lin be chicuu.};ud ¿Ma cuan ta biß chic junak Dios joß li kaDios lâo? ¿Ma incßaß ta biß caßaj cuiß li kaDios naru nacoloc ke?Q:dChixjunil li cßaßru naxbânu li Kâcuaß, aßan châbil ut tzßakal re ru. Ut li cßaßru naxyechißi ke, nakanau chi tzßakal nak tixqßue ke. Li Dios naxtenkßaheb li ani cauheb xchßôl riqßuin.:9odLâat nacatqßuehoc xcacuilal inchßôl chi pletic riqßuineb li xicß nequeßiloc cue. Ut lâat nacatqßuehoc incacuilal chi numecß saß xbêneb li tzßac li sutsûqueb cuiß.8{dAt Kâcuaß Dios, lâat li nacatcutanobresin re lin cßaßux. Niquinâcuisi saß kßojyîn ut niquinâqßue saß cutan. 7dLâat nacatcoloc reheb li tenamit li nequeßxcubsi ribeb châcuu. Abanan nacacubsiheb xcuanquil li nequeßxnimobresi ribeb châcuu.m6UdLâat nacacuosobtesiheb li tîqueb xchßôl châcuu. Aban li incßaß useb xnaßleb cau nacakßuseb.z5odAt Kâcuaß, lâat nacacuuxtâna ru li ani na-uxtânan u. Ut kßaxal châbilat riqßuineb li nequeßxbânu li us.'4IdJoßcan nak li Kâcuaß naxqßue inkßajcâmunquil aß yal chanru xtîquilal inchßôl. Naxqßue inkßajcâmunquil xban nak naxnau nak mâcßaß inmâc chiru.W3)dLâin incßaß xinmâcob chiru li Kâcuaß. Ut incßaß xinbânu li mâusilal.f2GdLâin ninbânu chixjunil lix chakßrab li Kâcuaß. Ut incßaß ninkßet lin taklanquil xban.e1EdLâin xinbânu li cßaßru naxye saß lix chakßrab. Ut incßaß xintzßektâna li Kâcuaß.0dLi Kâcuaß xqßue inkßajcâmunquil xban nak tîc inchßôl chiru. Li Kâcuaß x-osobtesin cue xban nak mâcßaß inmâc.t/cdQuinixtenkßa re nak mâ ani chic tâchßißchßißînk cue. Quinixcol xban nak sa saß xchßôl cuiqßuin..ydNak cuanquin saß raylal queßchal chi pletic cuiqßuin eb li xicß nequeßiloc cue. Abanan li Kâcuaß quinixtenkßa. -dQuinixcol chiruheb li xicß nequeßiloc cue, li kßaxal cauheb rib. Quinixcol chiruheb, usta kßaxal cau xmetzßêuheb chicuu lâin.y,mdToj takecß quixqßue chak li rukß cue ut quinrisi saß li raylal. Chanchan nak quinrisi saß xchamal li palau.*+OdNak li Kâcuaß quikßusuc, quicßutun li chßochß rubel li palau. Ut quicana chi cutanquil li nacûtun re li ruchichßochß. Chanchan yal apunbil quixbânu re.*dChanchan nak narepoc li câk nak quixcut lix tzimaj. Quixsach xnaßlebeb li xicß nequeßiloc cue ut quixchaßchaßi ruheb.})udChanchan nak namok li câk nak quiâtinac li Kâcuaß chi cau xyâb xcux. Ut qui-abîc xyâb xcux li nimajcual Dios.N(d Xban nak nalemtzßun lix lokßal, chanchan nak narepoc li rakß câk.e'Ed Quixmuk rib saß li kßeki chok. Sutsu xban li kßeki chok, li chok li naqßuehoc re li hab.`&;d Cô saß junpât chirix jun li querubín. Quichal saß li ikß li chanchan cuan xxicß.l%Sd Chanchan nak quixte li choxa ut quicube saß ruchichßochß. Ut cuan chak li kßeki chok rubel rok.$d Chanchan nak qui-el li sib saß rußuj. Chanchan nak quißel chak xam saß re, re sachoc. Chanchan li ru xam lochlo xxamlel.#dLi ruchichßochß qui-ecßan saß xnaßaj. Ut qui-ecßan ajcuiß saß xnaßaj li nacûtun re li choxa xban nak yô xjoskßil li Kâcuaß.6"gdNak kßaxal ra cuanquin, quinyâba xcßabaß li Kâcuaß. Ut li Kâcuaß quirabi lin tij toj saß lix templo. Quirabi nak quinjap cue chixtzßâmanquil intenkßanquil chiru.|!sdChanchan nak li câmc yô chi numtâc saß inbên. Ut chanchan nak xeßxqßue li raßal chokß cue re tineßxcamsi. 'dChanchan ac câmc cue xban li mâusilal queßxbânu cue. Chanchan lix cacuil rok li palau li mâusilal nak xchal saß inbên ut xqßue inxiu.,SdTinqßue xlokßal li Kâcuaß xban nak xcßulub nak tâqßuehekß xlokßal. Tinyâba xcßabaß li Kâcuaß ut aßan tâcolok cue chiruheb li xicß nequeßiloc cue.dLi Kâcuaß, aßan lin Dios. Aßan li nacoloc cue. Cau inchßôl riqßuin. Chanchan li chßîchß li nincol cuiß cuib. Aßan nacoloc cue riqßuin xnimal xcuanquil. Chanchan jun naßajej najt xteram bar ninmuk cuiß cuib. Aßan li nacoloc cue chiru li ra xîcß.nWdLi Kâcuaß, aßan li na-iloc cue. Aßan li nacoloc cue. Chanchan jun sakônac bar nincol cuiß cuib.4 edAßan aßin li bich li quixbicha laj David re xlokßoninquil li Kâcuaß xban nak li Kâcuaß quixcol aßan chiru laj Saúl ut chiruheb chixjunileb li xicß nequeßiloc re:KdEb li câhib chi nînki cuînk aßin Gat xtenamiteb. Xcomoneb li ralal xcßajol laj Refa, li nimla cuînk. Li câhib chi cuînk aßin queßcamsîc xban laj David ut xbaneb li nequeßtenkßan re.MdLi cuînk aßan quixhobeb laj Israel. Joßcan nak quicamsîc xban laj Jonatán li ralal laj Simea. Laj Simea, aßan ras laj David.Eb li câhib chi nînki cuînk aßin Gat xtenamiteb. Xcomoneb li ralal xcßajol laj Refa, li nimla cuînk. Li câhib chi cuînk aßin queßcamsîc xban laj David ut xbaneb li nequeßtenkßan re.cAdToj quicuan jun chic plêt aran Gat. Saß li plêt aßan quicuan jun chic li cuînk kßaxal najt rok. Li cuînk aßan cablaju li rußuj rukß ut cablaju li rußuj rok. Li cuînk aßan xcomoneb ajcuiß li nînki cuînk.~wdQuicuan jun chic li plêt aran Gob riqßuineb laj filisteo. Saß li plêt aßan, laj Elhanán li ralal laj Jaare-oregim, Belén xtenamit, quixcamsi laj Goliat laj geteo. Lix cheßel lix lâns laj Goliat kßaxal pim. Chanchan xcheßel li quemleb.A}dChirix chic aßan, quicuan cuißchic li plêt aran Gob riqßuineb laj filisteo. Ut laj Sibecai laj husatita quixcamsi li cuînk aj Saf xcßabaß, xcomoneb li cuînk li kßaxal nînkeb.q]dAbanan laj Abisai, lix yum lix Sarvia, quicuulac chixcolbal laj David ut quixcamsi li nimla cuînk. Chirix aßan, eb li soldados aj Israel queßxbânu li juramento ut queßxye re laj David: —Chalen anakcuan lâat incßaß chic tatxic chikix chi pletic. Mâre anchal tatcamsîk. Lâat chanchanat li kasaken lâo aj Israel xban nak lâat li kayoßon, chanqueb.>wdQuicuan jun li nimla cuînk aj Isbi-benob xcßabaß. Lix lâns numenak oxcßâl libra li râlal, ut toj acß lix chßîchß re pletic. Li cuînk aßan quixyal xcamsinquil laj David.7idMokon chic eb laj filisteo queßoc cuißchic chi pletic riqßuineb laj Israel. Laj David cô rochbeneb lix soldados chi pletic riqßuineb. Abanan laj David quilub chi pletic._9dUt queßxmuk lix bakeleb laj Saúl ut laj Jonatán saß li muklebâl li quimukeß cuiß laj Sis lix yucuaß. Li muklebâl aßan cuan aran Zela saß lix chßochßeb li ralal xcßajol laj Benjamín. Queßxbânu chixjunil li quiyeheß reheb xban li rey David. Ut chirix aßan, li Dios quirosobtesi cuißchic li tenamit joß queßxtzßâma chiru.  d Li rey David quixtakla xcßambal lix bakeleb laj Saúl ut laj Jonatán, joß eb ajcuiß li cuukub chi camenak li queßyatzßeß.>wd Joßcan nak cô riqßuineb li cuînk li cuanqueb Jabes, li cuan saß xcuênt Galaad, re tixcßam lix bakeleb laj Saúl ut laj Jonatán. (Eb li cuînk aßan queßrelkßa li camenak aran Bet-sán saß li naßajej li queßtßuyubâc cuiß xbaneb laj filisteo saß li cutan nak queßcamsîc saß li tzûl Gilboa.)gId Laj David quirabi resil li cßaßru quixbânu lix Rizpa, li ixk li quicuan riqßuin laj Saúl.sad Ut lix Rizpa, lix rabin laj Aja, quixcßam jun li kßes ru tßicr ut quixyîb jun lix muhebâl saß li pec li cuanqueb cuiß li camenak. Aran quicana lix Rizpa chalen saß xticlajic li xsicßbal ru li cebada toj nak quiticla li habalkße. Aran quicana re nak eb li soßsol incßaß teßxchßeß li camenak chi cutan, chi moco li joskß aj xul chiru li kßojyîn.Qd Laj David quixkßaxtesiheb saß rukßeb laj Gabaón. Ut queßyatzßeß xbaneb laj Gabaón saß li tzûl chiru li Kâcuaß. Cuotz queßcamsîc li cuukub saß xkßehil nak xticla xsicßbal ru li cebada.9 mdAbanan li rey David quixtakla xchapbaleb laj Armoni ut laj Mefi-boset, li cuib chi ralal laj Saúl riqßuin lix Rizpa lix rabin laj Aja. Ut quixtakla ajcuiß xchapbaleb li ôb chi ralal laj Adriel, li quixqßuiresi lix Micael lix rabin laj Saúl. Laj Adriel, aßan li ralal laj Barzilai, Mehola xtenamit.6 gdLi rey David quiril xtokßobâl ru laj Mefi-boset li ralal laj Jonatán li ralal laj Saúl xban li juramento li queßxbânu laj David ut laj Jonatán saß xcßabaß li Dios.! =dLâo nakaj nak tâkßaxtesi saß kukß cuukubeb li cuînk xcomoneb li ralal xcßajol laj Saúl. Lâo takayatzßeb chiru li Kâcuaß aran Gabaa, lix tenamit laj Saúl, li sicßbil ru xban li Kâcuaß, chanqueb. Ut li rey David quixye reheb: —Us. Lâin tinkßaxtesiheb êre, chan. )dEb aßan queßxye re li rey: —Laj Saúl quiraj kasachbal chi junaj cua. Quixcßûb ru nak mâ jun chic ke teßcanâk chi yoßyo arin Israel.- UdUt eb laj Gabaón queßxye re: —Li kachßaßajquilal riqßuin laj Saúl ut eb li ralal xcßajol incßaß naru xyîbanquil ru riqßuin tumin, chi moco riqßuin xcamsinquil junak saß êyânk lâex aj Israel, chan. Laj David quixye reheb: —¿Cßaßru têraj takabânu êre chi joßcanan?—_9dLaj David quixye reheb: —¿Chanru naru tinbânu usilal êre re xtojbal rix li incßaß us quixbânu laj Saúl? Lâin nacuaj nak têtzßâma chiru li Dios nak torosobtesi cuißchic, lâo lix tenamit li Dios, chan.-dLaj David quixbokeb li cuanqueb Gabaón re tââtinak riqßuineb. (Eb li cuanqueb Gabaón mâcuaß xcomoneb li ralal xcßajol laj Israel. Xcomoneb ban laj amorreo. Ut eb laj Israel queßxye junxil saß juramento nak incßaß teßxcamsiheb. Abanan laj Saúl quixsicß xyâlal chanru nak tixcamsiheb xban nak quiraj li us chokß reheb li ralal xcßajol laj Israel ut reheb li ralal xcßajol laj Judá.)S #dNak laj David cuan chokß rey quicuan jun li cueßej. Chiru oxib chihab mâcßaß xtzacaêmkeb. Laj David quitijoc ut quixpatzß re li Dios cßaßut nak yô li cueßej. Li Kâcuaß Dios quixye re: —Yô li cueßej aßin xban li mâusilal li quixbânu laj Saúl ut eb li ralal xcßajol nak queßxcamsiheb li cuanqueb Gabaón, chan.MdLaj Ira, Jair xtenamit, aßan laj tij li quicuan riqßuin laj David.)dLaj Seva, aßan laj tzßîb. Ut laj Sadoc ut laj Abiatar, aßaneb laj tij.Laj Ira, Jair xtenamit, aßan laj tij li quicuan riqßuin laj David.1]dLaj Adoram quitaklan saß xbêneb li queßpuersîc ruheb chi trabajic. Ut laj Josafat, li ralal laj Ahilud, aßan li quitzßîban re li retalil li cßaßru quicßulman.;qdLaj Joab quicana chi taklânc saß xbêneb chixjunileb lix soldados aj Israel. Ut laj Benaía li ralal laj Joiada quicana chi taklânc saß xbêneb laj cereteo ut eb laj peleteo.uedUt li ixk quixserakßi reheb li cuanqueb saß li tenamit cßaßru us xbânunquil. Queßxcamsi laj Seba li ralal laj Bicri ut queßxcut lix jolom jun pacßal li tzßac cuan cuiß laj Joab. Ut laj Joab quixyâbasi lix trompeta re nak teßxcanab pletic ut chixjunileb li cuanqueb rochben queßcôeb saß li rochocheb. Ut laj Joab cô Jerusalén riqßuin li rey David.|sdMâcuaß aßan li nakaj lâo. Jun li cuînk aj Seba xcßabaß xchal chak saß lix naßajeb li ralal xcßajol laj Efraín, li tzûl ru. Li cuînk aßan târaj pletic riqßuin li rey David. Cui têkßaxtesi ke li cuînk aßan, lâo toxic ut incßaß to-oc saß lê tenamit, chan laj Joab. Li ixk quixye re: —Lâo takacamsi ut takacut lix jolom junpacßal li tzßac, chan.ymdLaj Joab quixye re: —Lâo incßaß takasach lâ tenamit chi moco xkacßoxla xpoßbal ru li cßaßru cuan êre.N~dLi katenamit nacuan saß tuktûquil usilal ut nacuan saß xyâlal arin Israel. Aßin jun tenamit kßaxal nim xcuanquil. ¿Cßaßut nak tâcuaj xsachbal katenamit? Li tenamit aßin re li Dios, chan.S}!dLi ixk quixye re: —Najter eb li tenamit queßxye, “cui ani naraj tâqßuehekß xnaßleb tâxic chixpatzßbal xnaßleb aran Abel” chanqueb. Joßcaßin nak queßxyîb ru li chßaßajquilal junjûnk.&|GdLaj Joab quinachßoc riqßuin ut li ixk quixye re: —¿Ma lâat laj Joab?— Ut aßan quixye re: —Lâin laj Joab.— Li ixk quixye re: —Lâin aj cßanjel châcuu. Bânu usilal, chacuabi li cßaßru tinye, chan. Ut laj Joab quixye re: —Lâin tincuabi. Ye cue cßaßru tâcuaj.—?{ydJun li ixk cuan xnaßleb quixjap re toj saß xbên li tzßac ut quixye: —Bânuhomak usilal. Yehomak re laj Joab nak tânachßok chak cuiqßuin. Lâin nacuaj âtinac riqßuin, chan.Sz!dNak eb lix soldados laj Joab queßcuulac Abel-bet-maaca, queßxtûb li chßochß chirix li tzßac li sutsu cuiß li tenamit re târûk teßpletik riqßuineb. Ut queßxtiquib ajcuiß xtßanbal li tzßac.kyQdLaj Seba quinumeß riqßuineb chixjunileb lix têpaleb li ralal xcßajol laj Israel toj quicuulac aran Abel-bet-maaca. Ut chixjunileb li ralal xcßajol laj Bicri queßxchßutub ribeb ut queßoc saß li tenamit chirix laj Seba.}xud Nak ac xrisi li camenak saß li be, chixjunileb queßcôeb chirix laj Joab chixsicßbal laj Seba li ralal laj Bicri.cwAd Laj Amasa tßantßo saß xyi be saß lix quiqßuel. Lix soldado laj Joab quiril nak chixjunileb yôqueb chi xaklîc cuan cuiß li camenak. Joßcan nak quixquelo li camenak chire li be ut quixtzßap riqßuin jun tßicr.?dSaß ajcuiß li hônal aßan quicuulac li cuînk laj Etiopía ut quixye re li rey: —At rey, xincßam chak châbil esilal chokß âcue. Anakcuan li Kâcuaß xcoloc âcue saß rukßeb li xicß nequeßiloc âcue, chan.|=sdLi rey quixye re: —Xaklin arin jun pacßal, chan. Ut laj Ahimaas quinumeß jun pacßal ut aran quicana chi xakxo.w<idLi rey David quixye re: —¿Ma mâcßaß xcßul laj Absalón li sâj cuînk? chan. Ut laj Ahimaas quixye re: —At rey, nak laj Joab xinixtakla arin, xcuil nak yôqueb chixmululinquil ribeb. Abanan incßaß xinnau cßaßru yôqueb, chan.n;WdLaj Ahimaas quixqßue xsahil xchßôl li rey. Quixcut rib saß chßochß ut quixye re: —Lokßoninbil taxak li Kâcuaß lâ Dios, at rey, xban nak xatxtenkßa chi numtâc saß xbêneb li cuînk xeßraj numtâc saß âbên, chan.l:SdLi soldado, li yô chi cßacßalênc, quixye: —Joß li aßan anchal laj Ahimaas li ralal laj Sadoc li yô chak chi âlinac, chan. Li rey quixye: —Li cuînk aßan châbil xnaßleb. Yô chak chixcßambal châbil esilal, chan.x9kdli soldado li yô chi cßacßalênc quiril nak yô chi châlc saß ânil jun chic. Ut quixye re li na-iloc re li oquebâl: —Yô chi châlc jun chic saß ânil xjunes, chan. Laj David quixye: —Châbil esilal yô chak chixcßambal, chan.N8dLi soldado li yô chi cßacßalênc quixjap re chixyebal re laj David. Laj David quixye: —Cui xjunes yô chi châlc, châbil li esilal yô chak chixcßambal, chan. Nak yô chi nachßoc li cuînk,y7mdLi rey David chunchu saß xyi li cuib chi oquebâl re li tenamit. Li soldado li yô chi cßacßalênc re li tenamit cô saß xbên li tzßac cuan cuiß li oquebâl ut yô chi iloc. Quiril jun li cuînk yô chak chi châlc saß ânil xjunes.R6dLaj Ahimaas quixye: —Lâin mâcßaß nacuaj re aßan. Lâin nacuaj xic, chan. Ut laj Joab quixye re: —Ayu. Âlinan, chan. Ut laj Ahimaas cô saß junpât saß li ru takßa ut coxkßax laj Etiopía.5dLaj Ahimaas quixye cuißchic re laj Joab: —Mâcßaß nacuaj re cßaßru tincßul. Tinxic ajcuiß lâin saß ânil chirix li cuînk Etiopía xtenamit, chan. Laj Joab quixye re: —¿Cßaßut nak tento nak tatxic? Li rey incßaß tixqßue âkßajcâmunquil, chan. ~~g}z|{{zFxwvutt$srqpBoKnzlkk5jQiihihhggvg+fff eezddkdc=a``_P^^]^\[ZZ^YWVUT^S RQPONsMKJJGIhHHGFEDCYBAAO@W??H>==<< ;;/:9877665433210p/.-#,p+**d)((Z&&%\$#"0! l0g(*db2h  *NG(-g!n$Chirix aßan li rey quixtakla xbokbal laj Simei ut quixye re: —Tâyîb lâ cuochoch arin Jerusalén. Tatcanâk arin ut mâ bar tat-êlk.Lfn#Ut li rey Salomón quixqßue laj Benaía li ralal laj Joiada chi taklânc saß xbêneb li soldados chokß rêkaj laj Joab. Ut quixqßue laj Sadoc laj tij chi cßanjelac chokß rêkaj laj Abiatar.en"Joßcan nak laj Benaía cô saß li artal. Quixcamsi laj Joab ut quixtakla xmukbal saß lix naßaj saß li chaki chßochß.7din!Lix tojbal rix li mâc aßan tâtßanekß saß xbên laj Joab ut saß xbêneb li ralal xcßajol. Abanan li Kâcuaß târosobtesiheb li ralal xcßajol laj David lin yucuaß. Ut xakxôk saß xnaßaj junelic lix cuanquilal li ralal xcßajol laj David li teßoc chokß xreyeb laj Israel, chan laj Salomón.dcCn Li Dios tâqßuehok re chi câmc laj Joab xban nak laj Joab quixcamsiheb li cuib chi cuînk li kßaxal tîc xchßôleb ut châbileb xnaßleb chiru laj Joab. Quixcamsiheb chi incßaß quixnau laj David lin yucuaß. Aßaneb laj Abner, li quitaklan saß xbêneb lix soldados laj Israel, ut laj Amasa, li quitaklan saß xbêneb lix soldados laj Judá.b1nUt li rey Salomón quixye re laj Benaía: —Camsi aran joß xye âcue ut tâmuk re nak tâêlk saß inbên li mâc li quixbânu laj Joab nak quixcamsiheb li cuînk chi mâcßaßeb xmâc. Ut tâêlk ajcuiß li mâc aßin saß xbêneb li ralal xcßajol laj David lin yucuaß.anLaj Benaía cô cuan cuiß li artal ut quixye re laj Joab: —Li rey Salomón quixye nak tat-êlk arin, chan. Abanan laj Joab quixye: —Incßaß tinêlk. Arin tincâmk, chan. Ut laj Benaía cô cuißchic chixyebal re li rey cßaßru quixye laj Joab.X`+nLi rey Salomón quirabi resil nak laj Joab quiêlelic ut cô saß li artal chixcolbal rib. Joßcan nak laj Salomón quixbok laj Benaía li ralal laj Joiada ut quixye re: —Tatxic ut tâcamsi laj Joab, chan.W_)nNak laj Joab quirabi resil quiêlelic saß junpât ut cô saß li artal ut quixchap li xucub li cuan saß xxuc. Quixucuac xban nak qui-oquen chirix laj Adonías, usta incßaß qui-oquen chirix laj Absalón.!^=nJoßcan nak li rey Salomón quirisi laj Abiatar chokß aj tij. Arin quitzßakloc ru li quixye li Kâcuaß aran Silo chirixeb li ralal xcßajol laj Elí.3]anUt li rey Salomón quixye re laj Abiatar laj tij: —Ayu Anatot saß lâ tenamit. Âcßulub raj li câmc, abanan incßaß tatincamsi xban nak lâat catcßamoc re li Lokßlaj Câx nak laj David lin yucuaß quicuan chokß rey. Ut xattzßakon ajcuiß riqßuin li raylal li quixcßul lin yucuaß, chan.\7nJoßcan nak li rey Salomón quixtakla laj Benaía li ralal laj Joiada chixcamsinquil laj Adonías. Ut laj Benaía quixbânu li cßaßru quiyeheß re.[ nSaß xcßabaß li yoßyôquil Dios li quixxakaban cue chokß rey chokß rêkaj lin yucuaß, li Dios li quiqßuehoc re li cuanquil saß inbên ut saß xbêneb li cualal incßajol, lâin ninye nak laj Adonías tâcamsîk chiru ajcuiß li cutan aßin, chan.VZ'nUt li rey Salomón quixbânu li juramento saß xcßabaß li Dios ut quixye: —Aß taxak li Dios tinixqßue chixtojbal inmâc cui incßaß tinqßue chi câmc laj Adonías xban li cßaßru xtzßâma chicuu.Y7nLi rey Salomón quixye: —¿Cßaßut nak tâcuaj lix Abisag chokß rixakil laj Adonías? Mâre yôcat ajcuiß xcßoxlanquil xpatzßbal cue nak tinqßue lin cuanquil re yal xban nak aßan li cuas. Ut laj Abiatar laj tij ut laj Joab lix yum lix Sarvia nequeßoquen chirix, chan.X}nLix Betsabé quixye re: —Nacuaj raj nak tâqßue lix Abisag, Sunem xtenamit, chok rixakil laj Adonías lâ cuas, chan.YW-nLix Betsabé quixye re: —Nacuaj xtzßâmanquil junak usilal châcuu. Usan cui tâbânu li cßaßru tintzßâma châcuu, chan. Li rey quixye re: —At innaß, ye cue cßaßru tâcuaj ut lâin tinbânu, chan.BVnJoßcan nak lix Betsabé cô chi âtinac riqßuin li rey Salomón saß xcßabaß laj Adonías. Li rey quixakli chixcßulbal lix naß ut quixxulub rib chiru. Chirix aßan quicßojla cuißchic saß lix cßojaribâl ut quixtakla xcßambal jun tem re nak lix naß tâchunlâk. Ut lix naß quichunla saß lix nim ukß.UnUt lix Betsabé quixye re: —Us. Tinbânu li cßaßru xaye. Lâin tinâtinak riqßuin li rey saß âcßabaß lâat, chan.bT?nUt laj Adonías quixye re: —Nintzßâma châcuu nak tat-âtinak riqßuin li rey Salomón xban nak aßan tixbânu li cßaßru tâtzßâma lâat. Tâye re nak tixqßue chokß cuixakil lix Abisag, Sunem xtenamit, chan.?SynLi cßaßru nacuaj xtzßâmanquil châcuu, aßan aßin. Usan cui tâbânu li cßaßru tintzßâma châcuu, chan. Ut lix Betsabé quixye re: —Ye cue cßaßru tâcuaj tinbânu, chan.~RwnLaj Adonías quixye re: —Lâat nacanau nak lâin raj xin-oc chokß rey. Chixjunileb li tenamit Israel xeßraj raj nak lâin xin-oc chokß rey. Abanan aß chic li cuîtzßin quixakabâc chokß rey xban nak joßcan quiraj li Kâcuaß saß xbên.Q#nUt laj Adonías quixye ajcuiß re: —Cuan cßaßru nacuaj xyebal âcue, chan. Lix Betsabé quixye re: —Ye cßaßru tâcuaj xyebal, chan.iPMn Laj Adonías lix yum lix Haguit cô chirilbal lix Betsabé lix naß laj Salomón. Lix Betsabé quixye re: —¿Ma saß usilal xatchal chicuilbâl? chan. Ut laj Adonías quixye re: —Saß usilal xinchal châcuilbal, chan re.On Chirix aßan, laj Salomón quicuan chokß rey chokß rêkaj laj David lix yucuaß. Xakxo saß xnaßaj lix cuanquil ut quiniman xcuanquil.'NIn Laj David quicuan chokß rey caßcßâl chihab. Cuukub chihab quicuan chokß rey aran Hebrón ut oxlaju xcaßcßâl chihab quicuan chokß rey aran Jerusalén.jMOn Laj David quicam ut coxixtauheb lix xeßtônil yucuaß. Ut quimukeß Jerusalén saß lix tenamit. Ln Abanan, lâat incßaß tâcuy xmâc. Lâat cuan ânaßleb, ut tânau chanru tâbânu re nak camsinbil nak tâosokß, chan laj David.;KqnCuan âcuiqßuin laj Simei li ralal laj Gera. Aßan xcomoneb li ralal xcßajol laj Benjamín, Bahurim xtenamit. Laj Simei, aßan cßajoß nak quinixmajecua saß li cutan nak côin Mahanaim. Mokon chic cô chincßulbal saß li nimaß Jordán. Lâin xinye re saß xcßabaß li Kâcuaß nak incßaß tincamsi.EJnAbanan tâbânu usilal reheb li ralal xcßajol laj Barzilai, Galaad xtenamit. Chaqßueheb chi cuaßac saß lâ mêx. Aßaneb li xeßtenkßan cue nak xinêlelic chiru laj Absalón lâ cuas.qI]nLâat cuan ânaßleb ut tânau cßaßru us tâbânu. Abanan, tento nak camsinbil laj Joab nak tâosokß.DHnLâat nacanau cßaßru quixbânu cue laj Joab lix yum lix Sarvia. Nacanau nak quixcamsiheb li cuib li queßtaklan saß xbêneb li soldados aj Israel. Quixcamsi laj Abner li ralal laj Ner ut quixcamsi ajcuiß laj Amasa li ralal laj Jeter. Incßaß yô li plêt nak quixcamsiheb re xqßuebal rêkaj li camsînc queßxbânu nak yô li plêt. Ut riqßuin li camsînc li quixbânu, quixqßue saß inbên lâin li mâc, usta aßan raj li cuan xmâc.VG'nCui tatcuânk saß tîquilal chiru li Dios, li Dios tixbânu chixjunil li cßaßru quixyechißi cue. Aßan quixye cue, “Cui eb lâ cualal âcßajol teßcuânk saß tîquilal chicuu ut cui teßxbânu li cßaßru ninye chi anchaleb xchßôl ut chi anchaleb li râm, junelic eb lâ cualal âcßajol teßoc chokß xreyeb laj Israel.”5FenChabânu lâ taklanquil li xqßue li Kâcuaß lâ Dios. Tâbânu taxak li cßaßru naxye âcue. Bânu li cßaßru naraj aßan joß tzßîbanbil saß li chakßrab li quiqßueheß re laj Moisés. Tâbânu li cßaßru naraj li Kâcuaß re nak us tat-êlk riqßuin chixjunil li tâbânu yalak bar tatxic. E;n—Lâin câmc cue joß nak nequeßcam chixjunileb li cristian saß ruchichßochß. Cauhak taxak âchßôl ut tâyal taxak âkße chixbânunquil li us.kD SnNak ac câmc re laj David, quixbok laj Salomón riqßuin ut quixchakßrabi riqßuin li âtin aßin:C 3n5Ut li rey Salomón quixtaklaheb li cuînk re teßxcßam laj Adonías riqßuin. Queßcôeb li cuînk cuan cuiß li artal ut queßxcßam laj Adonías riqßuin li rey. Laj Adonías quixcuikßib rib chiru li rey Salomón ut laj Salomón quixye re: —Ayu saß lâ cuochoch, chan. B =n4Laj Salomón quixye reheb: —Cui châbil tixbânu laj Adonías, mâcßaß tixcßul. Abanan cui incßaß us tixbânu, tâcâmk, chan.Ut li rey Salomón quixtaklaheb li cuînk re teßxcßam laj Adonías riqßuin. Queßcôeb li cuînk cuan cuiß li artal ut queßxcßam laj Adonías riqßuin li rey. Laj Adonías quixcuikßib rib chiru li rey Salomón ut laj Salomón quixye re: —Ayu saß lâ cuochoch, chan.A n3Queßcôeb chixyebal re li rey Salomón: —At rey, laj Adonías yô xxiu châcuu. Cô saß li artal ut quixchap li xucub li cuan saß xxuc ut quixye, “Tixbânu taxak li juramento li rey Salomón ut tixye taxak nak incßaß tinixcamsi,” chanqueb.@ {n2Quixucuac ajcuiß laj Adonías xban laj Salomón. Joßcan nak cô saß li artal ut quixchap li xucub li cuan saß xxuc.8? mn1Nak queßrabi nak ac x-oc chokß rey laj Salomón, cßajoß nak queßxucuac li bokbileb xban laj Adonías. Nequeßsicsot xbaneb xxiu. Ut yalak bar quilajeßcôeb chixjûnkaleb.P> n0Li rey David quixye, “Lokßoninbil taxak li Kâcuaß lix Dioseb laj Israel. Anakcuan lâin xcuil nak li Kâcuaß xxakab chokß rey jun reheb li cualal incßajol chokß cuêkaj,” chan laj Jonatán.j= Qn/Ut eb li nequeßtenkßan re li rey David queßcôeb riqßuin laj David chixqßuebal xsahil xchßôl ut queßxye re, “Aß taxak li Kâcuaß lâ Dios chi-osobtesînk re laj Salomón ut naßnôk taxak ru yalak bar. Kßaxal nimak taxak lix cuanquil chiru lâ cuanquil lâat,” chanqueb. Ut li rey quixxulub rib saß lix cuarib ut quixlokßoni li Kâcuaß..< [n.Ut laj Salomón ac x-oc saß xcuanquil.v; in-Laj Sadoc laj tij ut li profeta Natán queßxqßue li aceite saß xjolom laj Salomón ut queßxxakab chokß rey aran cuan cuiß li yußam haß Gihón. Ut queßsukßi chi sa saß xchßôleb. Aßan aßin li chokînc li yôquex chirabinquil.[: 3n,Ut quixtakla laj Sadoc laj tij ut li profeta Natán chirochbeninquil joß eb ajcuiß laj Benaía li ralal laj Joiada ut eb laj cereteo ut eb laj peleteo. Ut queßxqßue laj Salomón chirix lix mûl li rey David.j9 Qn+Laj Jonatán quixye re laj Adonías: —Li rey David xxakab laj Salomón chokß rey chokß rêkaj.D8 n*Toj yô ajcuiß chi âtinac nak laj Jonatán li ralal laj Abiatar laj tij quicuulac. Laj Adonías quixye re: —Ocan. Lâat châbilat. Ninnau nak châbil esilal xatchal chixyebal ke, chan.S7 #n)Nak yôqueb chi rakecß chi cuaßac laj Adonías ut eb li cuanqueb rochben queßrabi li chokînc. Laj Joab quirabi xyâb li trompeta ut quixye: —¿Cßaßut nak yôqueb chi chokînc eb li tenamit? chan./6 [n(Ut chixjunileb li tenamit queßcôeb chirix. Yôqueb chixyâbasinquil lix xôlb. Ut li chßochß qui-ecßan saß xnaßaj xban nak japjôqueb re xban xsahil xchßôleb.z5 qn'Nak queßcuulac aran laj Sadoc laj tij quixchap li xucub li cuan aceite chi saß li cuan saß li tabernáculo. Quixqßue li aceite saß xjolom laj Salomón, ut quixkßaxtesi saß rukß li Dios re tâoc chokß rey. Chirix aßan queßxyâbasi lix xucub li carner. Ut chixjunileb li tenamit queßxjap reheb chixyebal: —Chicuânk taxak xyußam li karey Salomón, chanqueb.4 /n&Queßcôeb laj Sadoc laj tij rochbeneb li profeta Natán ut laj Benaía li ralal laj Joiada, joßqueb ajcuiß laj cereteo ut eb laj peleteo. Queßxqßue laj Salomón chirix li mûl li nabêc cuiß li rey David. Queßxcßam saß li naßajej cuan cuiß li yußam haß Gihón..3 Yn%Joß nak quicuan âcuiqßuin, at rey, joßcan taxak nak chicuânk riqßuin laj Salomón. Ut kßaxal taxak nimak xcuanquil laj Salomón chiru lâ cuanquil lâat, chan.2 ;n$Laj Benaía li ralal laj Joiada quixye: —¡Joßcan taxak! Ut aß taxak li Kâcuaß, li nacalokßoni lâat at rey, chixakabânk xcuanquil lâ cuâtin.|1 un#Nak acak xexakab chokß rey, texchâlk chirix laj Salomón nak tâchâlk cuißchic arin chi cßojlâc saß lin cßojaribâl ut aßan chic tâoc chokß rey xban nak aßan li sicßbil ru inban tâoc chokß xreyeb laj Israel ut eb laj Judá, chan.x0 mn"Nak ac cuânkex aran, li profeta Natán ut laj Sadoc laj tij teßxqßue li aceite saß xjolom laj Salomón ut teßxxakab chokß xreyeb laj Israel. Têyâbasi li trompeta ut têye, “¡Chicuânk taxak xyußam li karey Salomón!” chaßkex.F/  n!Ut li rey David quixye reheb: —Cßamomakeb chêrix eb li nequeßcßanjelac chicuu. Ut qßuehomak laj Salomón chirix lin mûl. Texxic toj saß li naßajej cuan cuiß li yußam haß Gihón.9. on Li rey David quixye reheb: —Bokomakeb chak laj Sadoc laj tij, ut li profeta Natán joß ajcuiß laj Benaía li ralal laj Joiada, chan. Ut eb aßan queßcuulac riqßuin li rey.- {nUt lix Betsabé quixcuikßib rib saß chßochß ut quixye: —Chicuânk taxak âyußam chi junelic, at rey David, chan., nlâin ninye âcue nak tinbânu joß xinye âcue saß xcßabaß li kaDios lâo aj Israel. Laj Salomón lâ yum tâoc chokß rey chokß cuêkaj lâin ut aßan chic tâcßojlâk saß lin cßojaribâl chi taklânc. Anakcuan ajcuiß tinbânu aßin, chan.i+ OnUt li rey David quixye re: —Saß xcßabaß li yoßyôquil Dios li quicoloc cue chiru li raylal, * nUt li rey David quixye: —Bok chak cuißchic lix Betsabé, chan. Ut lix Betsabé qui-oc cuißchic riqßuin li rey ut quixakli chiru.;) snAt rey, ¿ma xaye nak teßxbânu aßin ut incßaß xaye ke lâo li nococßanjelac châcuu? ¿Ma incßaß xaye ke ani tâcßojlâk saß lâ cßojaribâl chok âcuêkaj lâat? chan.4( enAbanan laj Adonías incßaß xinixbok lâin. Ut incßaß xbok laj Sadoc laj tij, chi moco laj Benaía li ralal laj Joiada. Ut incßaß ajcuiß xbok laj Salomón lâ cualal.`' =nAnakcuan laj Adonías xcô ut xmayeja nabaleb li bôyx, li carner ut li cuacax toj sâj, li nînkeb xtibeleb. Xbokeb lâ cualal, ut laj Joab li nataklan saß xbêneb li soldados, ut laj Abiatar laj tij. Anakcuan yôqueb chi ninkßeîc rochben ut yôqueb chixjapbal reheb chixyebal, “Chicuânk taxak xyußam laj Adonías li karey,” chanqueb.& nUt quixye re: —At rey, ¿ma lâat xatyehoc re nak tâoc laj Adonías chokß rey? ¿Ma aßan chic li tâcßojlâk saß lâ cßojaribâl?!% ?nQueßxye re li rey: —Li profeta Natán xchal chi âtinac âcuiqßuin, chanqueb. Nak qui-oc cuan cuiß li rey, laj Natán quixcuikßib rib chiru li rey.a$ ?nToj yô ajcuiß chi âtinac lix Betsabé nak quicuulac li profeta Natán riqßuin li rey.s# cnCui lâat incßaß tâye ani tâoc chokß rey, teßxcamsi laj Salomón ut tineßxcamsi ajcuiß lâin, chan.u" gnAt rey, chixjunileb laj Israel yôqueb chiroybeninquil nak lâat tâye ani tâoc chokß rey chokß âcuêkaj.! nXcamsiheb nabaleb li bôyx ut li carner, ut li cuacax li toj sâjeb li nînkeb xtibel. Quixbokeb lâ cualal saß lix ninkße. Ut quixbokeb ajcuiß laj Abiatar laj tij ut laj Joab li nataklan saß xbêneb li soldados. Abanan incßaß quixbok lâ cualal laj Salomón.L  nAbanan laj Adonías ac x-oc chokß rey chi incßaß nacanau, at rey.X -nLix Betsabé quixye re: —At rey, xabânu li juramento saß xcßabaß li Kâcuaß ut xaye cue nak lin yum laj Salomón tâoc chokß rey chokß âcuêkaj. Ut xaye nak aßan tâcßojlâk saß lâ cßojaribâl. nLix Betsabé quixcuikßib rib re xqßuebal xlokßal li rey. Ut li rey David quixye re: —¿Cßaß raj ru tâcuaj? chan re.  nJoßcan nak lix Betsabé qui-oc saß xcuaribâl li rey. Ac tîx chic li rey ut lix Abisag, Sunam xtenamit, aßan li yô chi iloc re.| unUt nak toj yôkat chi âtinac riqßuin li rey, lâin tin-oc ut tinye re nak yâl li cßaßru yôcat chixyebal, chan.t en Tatxic anakcuan riqßuin li rey David ut tâye re, “At inrey, ¿ma incßaß xabânu li juramento ut xaye nak lin yum laj Salomón tâoc chokß rey chokß âcuêkaj? ¿Cßaßut nak laj Adonías x-oc chokß rey anakcuan?” chaßkat re. }n Anakcuan bânu li cßaßru tinye âcue re nak tâcol âcuib lâat ut tâcol ajcuiß rix lix yußam lâ yum laj Salomón.F  n Laj Natán quiâtinac riqßuin lix Betsabé lix naß laj Salomón ut quixye re: —¿Ma xacuabi nak laj Adonías lix yum lix Haguit quixxakab rib chokß rey chi incßaß naxnau li rey David?8 mn Abanan incßaß quixbok li profeta Natán, chi moco laj Benaía. Ut incßaß quixbokeb lix soldados laj David, li kßaxal châbileb. Chi moco quixbok laj Salomón li rîtzßin.  n Saß jun li cutan laj Adonías quixbânu jun li ninkße. Quixcamsi eb li bôyx, li carner, ut eb li cuacax li toj sâjeb li nînkeb xtibeleb. Quixcamsiheb nachß riqßuin li nimla pec Zohelet xcßabaß li cuan nachß riqßuin li haß Rogel. Quixbokeb chixjunileb li ralal li rey re teßxic saß lix ninkße. Ut quixbokeb ajcuiß li nequeßcßanjelac chiru li rey li chalenakeb Judá.t enAbanan laj Sadoc laj tij ut laj Benaía li ralal laj Joiada incßaß queßoquen chirix laj Adonías. Ut li profeta Natán ut laj Simei ut laj Rei incßaß queßoquen chirix. Joßcaneb ajcuiß lix soldado laj David, li kßaxal châbileb. ;nLaj Adonías quixcßûb ru chiribileb rib riqßuin laj Joab lix yum lix Sarvia ut riqßuin ajcuiß laj Abiatar laj tij nak eb aßan teßoquênk chirix. %nLix yucuaß mâ jun sut quixye re nak incßaß us naxbânu. Laj Adonías cßajoß xchakßal ru. Aßan quiyoßla nak ac xyoßla laj Absalón. nLaj Adonías, li ralal li rey li quicuan riqßuin lix Haguit, quixkßetkßeti rib ut quixye: —Lâin tin-oc chokß rey, chan. Joßcan nak quixcauresiheb lix carruaje ut lix cacuây ut quixsicß ruheb lajêb roxcßâl li cuînk re teßoquênk chirix.  nLi xkaßal aßan cßajoß xchßinaßusal. Aßan qui-iloc re li rey ut quicßanjelac chiru. Abanan li rey incßaß quicuan riqßuin.8 mnJoßcan nak queßxsicß saß chixjunil li naßajej Israel jun li xkaßal chßinaßus toj retal queßxtau lix Abisag saß li tenamit Sunem. Ut queßxcßam riqßuin li rey David.[ 3nJoßcan nak eb li nequeßcßanjelac chiru queßxye re: —At rey, tento takasicß junak xkaßal mâjiß cuanjenak riqßuin cuînk. Li xkaßal aßan tâilok âcue ut tâcuârk châcßatk ut tatxkßixna, chanqueb.j SnAc tîx chic li rey David. Usta nequeßxqßue nabal li ris saß xbên, abanan incßaß nakßixnoß.dQuixyîb lix artal laj David saß li naßajej aßan. Quixqßue lix cßatbil mayej. Ut quixqßue lix mayej re xcßambaleb rib saß usilal riqßuin li Kâcuaß. Li Kâcuaß quirabi li cßaßru queßxtzßâma chiru ut quirisi li caki yajel saß xbêneb laj Israel./ YdLi rey David quixye re: —Incßaß tincßul yal chi joßcan. Incßaß naru tinmayeja chiru li Kâcuaß li incßaß xintoj rix lâin, chan. Joßcan nak quixlokß li naßajej li narisi cuiß rix lix trigo laj Arauna, joß eb ajcuiß lix bôyx. Lajêb roxcßâl chi tumin plata quixqßue re.Quixyîb lix artal laj David saß li naßajej aßan. Quixqßue lix cßatbil mayej. Ut quixqßue lix mayej re xcßambaleb rib saß usilal riqßuin li Kâcuaß. Li Kâcuaß quirabi li cßaßru queßxtzßâma chiru ut quirisi li caki yajel saß xbêneb laj Israel.w idLaj Arauna quixqßue chixjunil re li rey David ut quixye re: —Chixcßulak taxak li Kâcuaß lâ mayej, chan.6 gdLaj Arauna quixye re: —At rey, bânu joß nacacßoxla nak us xbânunquil. Qßue lâ mayej chiru li Kâcuaß lâ Dios. Naru tâcamsi li cuib chi bôyx aßin chokß re lâ cßatbil mayej. Ut li cheß li naqßueman saß xcuxeb tâcßanjelak re lâ siß joß ajcuiß lix cheßel li naßajej aßin, chan.: odLaj Arauna quixye: —At rey, ¿cßaß raj ru tâcuaj nak xatchal chicuilbal lâin aj cßanjel châcuu? chan. Laj David quixye re: —Lâin tincuaj xlokßbal lâ naßaj li nacacuisi cuiß rix lâ trigo. Tinyîb jun li artal arin re xlokßoninquil li Kâcuaß Dios re nak teßxcanab câmc li tenamit, chan.' IdLaj Arauna quiril nak li rey David ut eb li nequeßtenkßan re yôqueb chak chi châlc riqßuin. Qui-el ut quixcuikßib rib saß chßochß chiru li rey David.dJoßcan nak li rey David cô chixbânunquil li cßaßru quiyeheß re xban laj Gad, joß quitaklâc cuiß xban li Kâcuaß.jOdSaß ajcuiß li cutan aßan laj Gad quicuulac riqßuin laj David ut quixye re: —Tatxic saß li naßajej li narisi cuiß rix lix trigo laj Arauna laj jebuseo. Ut aran tâyîb jun li artal re xlokßoninquil li Kâcuaß, chan.OdLaj David quiril li ángel li yô chi camsînc reheb li cristian ut quixye re li Dios: —At Kâcuaß, lâin xinbânun re li mâusilal aßin. Lâin cuan inmâc. Eb li cristian aßin mâcßaßeb xmâc. Chanchaneb li carner. Nintzßâma châcuu nak tâqßue li raylal saß inbên lâin ut saß xbêneb li cualal incßajol, chan.{qdOc raj re chixsachbal ru li tenamit Jerusalén lix ángel li Dios, abanan quiyotßeß xchßôl li Dios chirilbal li raylal yôqueb chixcßulbal. Ut li Dios quixye re li ángel li yô chi camsînc reheb: —Tzßakal li xabânu. Mârahobtesiheb chic, chan. Saß li hônal aßan lix ángel li Dios cuan chire li naßajej li narisi cuiß rix li trigo laj Arauna laj jebuseo.dJoßcan nak li Kâcuaß quixtakla li caki yajel saß xbêneb laj Israel saß li ekßela aßan toj quicuulac li hônal li quixye li Kâcuaß. Queßcam lajêb xcâcßâl mil chi cuînk. Quixtiquib chak saß li tenamit Dan ut quicuulac toj saß li tenamit Beerseba.sadLaj David quixye: —Kßaxal ra saß inchßôl ut incßaß nintau cßaßru tinbânu. Abanan takacanab kib saß rukß li Dios xban nak nim li rusilal. Incßaß nakaj nak totßanekß saß rukßeb li xicß nequeßiloc ke, chan laj David. ;d Laj Gad cô riqßuin laj David ut quixye re: —¿Cßaßru tâcuaj tixbânu li Kâcuaß? ¿Ma tâcuaj nak tâcuânk cuukub chihab li cueßej saß lâ tenamit? ¿Malaj ut tâcuaj nak tatêlelik oxibak po chiruheb li xicß nequeßiloc âcue? ¿Malaj ut tâcuaj nak teßcâmk li tenamit xban li caki yajel chiru oxib cutan? Cßoxla chi us cßaßru tâcuaj ut ye cue cßaßru tinye re li Kâcuaß, chan laj Gad.Od Quixye re: —Tatxic riqßuin laj David ut tâye re, “Joßcaßin xye li Kâcuaß. Tinye âcue oxib pây ru li raylal naru tinbânu. Tâsicß ru li bar cuan tâcuaj lâat tinbânu”, chan li Dios.d Cuulajak chic, nak ac xcuacli laj David, li Kâcuaß quiâtinac riqßuin li profeta Gad, li naqßuehoc xnaßleb laj David.d Nak ac queßajlâc chixjunileb laj Israel, quiyotßeß xchßôl laj David. Quitijoc ut quixye re li Dios: —At Kâcuaß, nimla mâc li xinbânu lâin. Nintzßâma châcuu nak tâcuy tâsach taxak lin mâc. Xmâcßaßil innaßleb xinbânu cuiß, chan.4~cd Ut laj Joab quixye re li rey David jarubeb li cristian. Cuakxakib ciento mil chi cuînk cuanqueb Israel cauheb rib chi pletic. Ut ôb ciento mil chi cuînk cuanqueb Judá.5}edNak ac xeßnumeß rajlanquil chixjunileb li tenamit, queßsukßi cuißchic Jerusalén. Belêb po riqßuin junmay cutan queßxnumsi chixbeninquil xsaß chixjunil li tenamit.||sdMokon chic, queßcôeb saß li tenamit Tiro, li kßaxal cau rib chi pletic. Ut queßcôeb saß chixjunileb lix tenamiteb laj heveo ut eb laj cananeo. Ut queßcôeb saß li tenamit Beerseba, li cuan saß xcuênt Judá ut queßcuulac toj Neguev.n{WdChirix aßan queßcôeb saß eb li tenamit Galaad ut Hodsi saß lix naßajeb laj hititas. Nak queßel aran queßcôeb saß li tenamit Dan-jaán. Ut chirix aßan queßcôeb Sidón ut saß eb li naßajej li cuanqueb chi xjun sutam.Iz dQueßnumeß junpacßal li nimaß Jordán ut queßxyîb lix muhebâleb saß li sur re li tenamit Aroer. Li tenamit aßan cuan saß xyi li ru takßa saß xjayal li cuib chi tenamit Gad ut Jazer.DydAbanan li rey quixpuersi laj Joab ut eb li nequeßtaklan saß xbêneb li soldados chixbânunquil. Joßcan nak queßel riqßuin li rey ut queßcôeb chirajlanquileb chixjunileb laj Israel.lxSdLaj Joab quixye re: —At rey, aß taxak li Dios chiqßuehok re chi tâmc chi nabal eb laj Israel. Ut tâcuileb taxak chixjunileb. Abanan nacuaj xpatzßbal âcue cßaßut nak nasahoß âchßôl chirajlanquileb laj Israel, chan.dwCdJoßcan nak li rey David quixye re laj Joab li kßaxal nim xcuanquil saß xbêneb li soldados: —Tatxic âcuochbeneb chixjunileb li nequeßtaklan saß xbêneb li soldados. Têrajla chixjunileb li cuanqueb saß li naßajej Israel. Naticla chak saß li tenamit Dan ut nacuulac toj saß li tenamit Beerseba. Nacuaj xnaubal jarubeb li cristian, chan.Tv %dQuichal cuißchic xjoskßil li Kâcuaß Dios saß xbêneb laj Israel. Joßcan nak quixqßue xjoskßil laj David saß xbêneb. Quiyeheß re laj David nak târajlaheb chixjunileb laj Israel ut eb laj Judá.Su!d'ut laj Urías, laj heteo. Chixjunileb aßin cuanqueb cuuklaju xcaßcßâl.td&laj Ira, Itra xtenamit; laj Gareb, Itra xtenamit;ut laj Urías, laj heteo. Chixjunileb aßin cuanqueb cuuklaju xcaßcßâl.sd%laj Selec, Amón xtenamit; laj Naharai, Beerot xtenamit, aßan li nacßamoc re lix chßîchß laj Joab lix yum lix Sarvia;Mrd$laj Igal li ralal laj Natán, Soba xtenamit; laj Bani, Gad xtenamit;?q{d#laj Hezrai, Carmel xtenamit; laj Paarai, Arba xtenamit;qp]d"laj Elifelet li ralal laj Ahasbai, li ralal laj Maaca; laj Eliam li ralal laj Ahitofel, Gilón xtenamit;Xo+d!li ralal laj Sama, Arar xtenamit; laj Ahíam li ralal laj Sarar, Arar xtenamit;Mnd laj Eliaba, Saalbón xtenamit; eb li ralal laj Jasén; laj Jonatán,Hm dlaj Abi-albón, Arabá xtenamit; laj Azmavet, Bahurim xtenamit;glIdlaj Benaía, Piratón xtenamit; laj Hidai, aßan chalenak cuan cuiß li rok haß li cuan Gaas;'kIdlaj Heleb, li ralal laj Baana, Netofa xtenamit; laj Itai li ralal laj Ribai, Gabaa xtenamit li cuan saß xcuênt lix naßajeb li ralal xcßajol laj Benjamín;Ajdlaj Salmón, Ahoh xtenamit; laj Maharai, Netofa xtenamit;Cidlaj Abiezer, Anatot xtenamit; laj Mebunai, Husah xtenamit;Phdlaj Heles, Paltit xtenamit, laj Ira li ralal laj Iques, Tecoa xtenamit;== <;;~:: 9v87M6]5A433y210/].--,,&++*R)((i'@&%%$N##T"+!!E X!1$Z%w] ; {  @ G!<snUt eb li perpôquil chßîchß bronce qßuebileb xsahob ru joß li cakcoj, li bôyx, ut li querubín. Ut yîbanbil ajcuiß xsahob ru riqßuin utzßußuj, joß takecß joß takßa.~wnJoßcaßin nak yîbanbileb li cßochlebâl: tzßaptzßo ru chi perpôquil chßîchß. Ac xnaßaj xnaßaj li junjûnk.q]nUt quixyîb ajcuiß lajêb li cßochlebâl riqßuin li chßîchß bronce. Jun metro riqßuin caßcßâl centímetro xnînkal rok li junjûnk. Ut joßcan ajcuiß xnimal ru ut jun metro riqßuin oßlaju xcaßcßâl centímetro xteram.5enCuakxakib centímetros xpimal li tzßac re li pila. Lix sahob ru re li pila chanchan li utzßußuj azucena. Câhib roxcßâl mil litro li haß na-oc chi saß li pila aßan.tcnLi pila aßin queßxtochob saß xbêneb cablaju chi bôyx yîbanbileb riqßuin bronce. Oxib li bôyx nequeßiloc saß li norte. Li oxib chic nequeßiloc saß li occidente. Ut li oxib chic nequeßiloc saß li sur. Ut li oxib chic nequeßiloc saß li oriente. Li pila queßxchunub saß xbêneb li bôyx ut li rokeb li bôyx li cuan chirixeb queßcana rubel li pila..WnUt chire li pila queßxyîb cuib tzol li granado. Ôb roxcßâl centímetro xyânk li lajêtk chi granado. Jun cuacaj queßxyîb lix sahob ru nak queßxyîb li pila.~nUt laj Hiram quixyîb ajcuiß jun li nimla pila sursu riqßuin bronce. Aßan tâcßanjelak re xnaßaj li haß. Câhib metro riqßuin media xnimal li re. Cuib metro riqßuin ôb xcaßcßâl centímetro xteram. Oxlaju metro riqßuin media xnimal xsaß."}?nLi xyîbanquil li chßîchß li quixqßue saß xjolomeb li okech, aßan chanchaneb li utzßußuj azucena. Joßcaßin nak quixchoy xyîbanquileb li okech.c|AnLaj Hiram quixxakabeb li cuib chi okech saß li oquebâl re li templo. Li okech li quicana saß lix nim quixqßue Jaquín chokß xcßabaß. Ut li okech jun chic li quicana saß li tzße quixqßue Boaz chokß xcßabaß./{YnChi xjun sutam li chßîchß li cuan saß xjolomeb li cuib chi okech cuanqueb cuib ciento chi granado. Cuib tzol ru nak cuanqueb chi xjun sutam li junjûnk chi okech.CznLi xyîbanquileb li chßîchß li quixqßue saß xjolomeb li okech li cuan saß xmu li cab, aßan chanchaneb li utzßußuj azucena. Caßchßin chic mâ cuib metro xnînkaleb li junjûnk.Uy%nQuixyîb ajcuiß cuib tzol li granadas chokß xsahob ru re xtzßapbal ruheb li chßîchß li quixqßue saß xjolomeb li okech. Chanru quixbânu re li jun, joßcan cuißchic quixbânu re li okech jun chic.x)nUt cuanqueb ajcuiß cßam quixyîb riqßuin chßîchß tzulbil ru chanchan li cadena re xqßuebal saß xbên li okech. Cuukutk re li junjûnk.nLaj Salomón quixxakabeb lajêb xcâcßâl mil chi cuînk re teßîkânk ut câcßâl mil chi cuînk re teßisînk pec saß eb li tzûl._=9nLajêb mil nequeßxic chi cßanjelac jun po aran Líbano. Chirix aßan nequeßsukßi saß rochocheb chi cßanjelac cuib po. Rajlal po nequeßxjal ribeb. Laj Adoniram, aßan li quixakabâc chi taklânc saß xbêneb. <n Saß chixjunil li naßajej Israel laj Salomón quixchßutub ruheb lajêb xcaßcßâl mil chi cuînk ut quixtaklaheb chi cßanjelac.9;mn Li Kâcuaß Dios quixqßue xnaßleb laj Salomón joß quixyechißi re. Li rey Salomón ut li rey Hiram queßxcßam ribeb saß usilal ut queßxbânu li contrato chi ribileb rib.K:n Ut li rey Salomón quixtakla lix tzacaêmkeb li cuanqueb saß li rochoch laj Hiram. Rajlal chihab quixtakla junmay mil bis li trigo ut cuukub mil riqßuin câhib ciento litros li châbil aceite.9n Joßcan nak laj Hiram quixtakla chixjunil li cheß li quiraj laj Salomón. Quixtakla li cheß chacalteß ut li cheß ciprés.c8An Eb li nequeßcßanjelac chicuu teßxyocß li cheß aran Líbano ut teßxcßam toj saß li palau. Aran teßxyîb li poyteß ut teßxtakla toj saß junak li naßajej li tâye lâat nak us. Aran teßxhit li poyteß ut tâtakla xxocbal li cheß. Caßaj cuiß nintzßâma châcuu nak tâtakla xtzacaêmkeb li cuanqueb saß li cuochoch, chan laj Hiram.S7!nUt laj Hiram quixtakla xyebal re laj Salomón: —Xoleßxye cue li cßaßru xatakla chak xyebal cue. Lâin tinbânu li cßaßru xatzßâma chicuu. Tintakla âcue li cheß chacalteß ut li cheß ciprés.6nCßajoß nak quisahoß saß xchßôl laj Hiram nak quirabi li cßaßru quixye laj Salomón ut quixye: —¡Lokßoninbil taxak li Kâcuaß xban nak quixqßue jun ralal li rey David cuan xnaßleb ut aßan li xxakabâc chi taklânc saß li nimla tenamit aßin! chan.5nJoßcan nak nintzßâma châcuu nak tâtaklaheb aran Líbano li nequeßcßanjelac châcuu re nak teßxyocß li nînki cheß chacalteß. Lâin tintojeb lâ môs li joß nimal tâcuaj lâat. Eb li nequeßcßanjelac chicuu incßaß nequeßxnau xcßanjelanquil chi châbil li cheß, abanan teßxtenkßaheb li cuanqueb Sidón, li nequeßxnau xcßanjelanquil chi us li chacalteß.—4nJoßcan nak lâin tinyîb li templo li tâlokßonîk cuiß li Kâcuaß lin Dios xban nak li Dios quixye re laj David lin yucuaß, “Lâ cualal, li tinxakab chokß rey chokß âcuêkaj, aßan li tâyîbânk re li templo re tinlokßonîk cuiß,” chan.S3!nAbanan anakcuan li Kâcuaß lin Dios quinixtenkßa. Cuanco saß tuktûquil usilal chikajunilo joß eb ajcuiß li tenamit li cuanqueb yalak bar. Mâ ani xicß nequeßiloc ke ut mâcßaß chßaßajquilal.h2Kn—Lâat nacanau nak laj David lin yucuaß incßaß quiru xyîbanquil lix templo li Kâcuaß lix Dios xban nak junelic yô chi pletic riqßuineb li xicß nequeßiloc re toj retal nak li Kâcuaß quixkßaxtesiheb saß rukß.?1{nJoßcan nak laj Salomón quixtakla xyebal re laj Hiram:K0 nLaj Hiram lix reyeb laj Tiro quirabi resil nak laj Salomón quixakabâc chokß rey chokß rêkaj laj David lix yucuaß. Joßcan nak quixtakla lix takl riqßuin. Laj Hiram junelic naxra laj David.N/n"Eb li rey li cuanqueb yalak bar queßrabi resil nak laj Salomón cuan xnaßleb ut queßcuulac li tenamit chirabinquil li naßleb li naxqßue. Joßcan ajcuiß eb li tenamit queßcuulac chirabinquil.l.Sn!Quiâtinac chirixeb chixjunil li pim ut li cheß li cuan saß ruchichßochß, joß li cocß, joß li nînk. Quiâtinac chirix li hisopo li nayoßla chiru li tzßac ut quiâtinac chirixeb li nînki cheß chacalteß li cuan Líbano. Ut quiâtinac ajcuiß chirixeb chixjunileb li xul. Quiâtinac ajcuiß chirixeb li xul li nequeßrupupic, ut chirixeb li nequeßxjucuqui rib saß chßochß, ut chirixeb ajcuiß li car.Eb li rey li cuanqueb yalak bar queßrabi resil nak laj Salomón cuan xnaßleb ut queßcuulac li tenamit chirabinquil li naßleb li naxqßue. Joßcan ajcuiß eb li tenamit queßcuulac chirabinquil.y-mn Laj Salomón quixye oxib mil li châbil âtin proverbios xcßabaß. Ut jun mil riqßuin ôb li bich li quixyîb.,nLaj Salomón, aßan li kßaxal nabal xnaßleb chiruheb li cuanqueb xnaßlebeb, joß laj Etán aj ezraíta, ut laj Hemán ut laj Calcol ut laj Darda, eb li ralal laj Mahol. Naßno ru laj Salomón saß chixjunileb li naßajej li cuanqueb chi xjun sutam.+ynKßaxal cuißchic cuan xnaßleb laj Salomón chiruheb li cuanqueb Egipto ut chiruheb ajcuiß li cuanqueb saß li este.;*qnKßaxal nabal lix naßleb laj Salomón quiqßueheß re xban li Dios. Chanchan xqßuial li samaib chire li palau. Naxnau xcßoxlanquil li cßaßru naxbânu ut chixjunil naxtau ru.E)nUt queßxcßam ajcuiß li cebada ut li qßuim li tâcßanjelak reheb li cacuây ut eb li xul li nequeßîkan. Ac chßolchßo cßaßru chi pohil teßchâlk li junjûnk chixchßolaninquileb.D(nLi cablaju li queßxakabâc chi taklânc queßxcßam li cßaßak re ru li tâcßanjelak re xtzacaêmk li rey Salomón ut xtzacaêmkeb li nequeßcuaßac rochben. Ac chßolchßo cßaßru chi pohil tâchâlk li junjûnk chi cuînk riqßuin li cßaßru tâcßanjelak chiru laj Salomón re nak mâcßaß tâpaltok chiru.@'{nLaj Salomón cuan caßcßâl mil lix cacuây saß lix naßajeb. Aßaneb li nequeßquelon re lix carruajes. Ut cuanqueb ajcuiß cablaju mil li cuînk li nequeßcßamoc re li carruajes.f&GnNak cuan chokß rey laj Salomón chixjunileb li cuanqueb saß eb li naßajej Israel ut Judá saheb saß xchßôl chalen saß li tenamit Dan toj saß li tenamit Beerseba. Li junjûnk cabal cuan li racuîmkeb uvas ut higos.b%?nLaj Salomón quicuan xcuanquil saß xbên chixjunil li naßajej li cuan saß li oeste. Naticla cuan cuiß li nimaß Eufrates. Naticla saß li naßajej Tifsa ut nacuulac toj Gaza. Chixjunileb li rey li cuanqueb saß eb li naßajej aßin cuanqueb rubel xcuanquil laj Salomón. Quicuan saß usilal riqßuineb chixjunileb li cuanqueb chi xjun sutam.F$nlajêb li cuacax li nînk xtibeleb, junmay li cuacax li junes ichaj queßxcuaß, ut jun ciento li carner. Mâcßaßeb saß ajl li quej, li yuc, ut li acßach ut li caxlan li nînk xtibeleb.O#nAßan aßin xqßuial li cßaßak re ru li nacßanjelac chiru li rey Salomón rajlal cutan: numenak oxlaju xcaßcßâl quintal li châbil cßaj, numenak belêlaju roxcßâl quintal li cßaj re trigo,I" nLaj Salomón cuan xcuanquil saß chixjunil li naßajej li naticla cuan cuiß li nimaß Eufrates ut nacuulac toj cuanqueb cuiß laj filisteo ut nacuulac toj saß li nubâl re li tenamit Egipto. Eb aßan cuanqueb rubel xcuanquil li rey Salomón ut nequeßxtoj chiru li rey li joß qßuial tento xtojbal joß najtil yoßyo."!?nEb laj Israel ut eb laj Judá kßaxal nabaleb joß xqßuial li cocß ru li samaib chire li palau. Nequeßcuaßac ut nequeßucßac chi sa saß xchßôleb.| snLaj Geber li ralal laj Uri quicßanjelac saß li naßajej Galaad, saß lix tenamit li rey Sehón, lix reyeb laj amorreo, ut saß li naßajej Basán li quicuan cuiß chokß rey laj Og. Caßaj cuiß laj Geber quitaklan saß eb li naßajej aßin.dCnLaj Simei li ralal laj Ela quicßanjelac saß lix naßajeb li ralal xcßajol laj Benjamín.fGnLaj Josafat li ralal laj Parúa quicßanjelac saß lix naßajeb li ralal xcßajol laj Isacar.T#nLaj Baana li ralal laj Husai quicßanjelac saß eb li tenamit Aser ut Alot.#nLaj Ahimaas quicßanjelac saß lix naßajeb li ralal xcßajol laj Neftalí. Aßan li quisumla riqßuin lix Basemat, lix rabin laj Salomón.DnLaj Ahinadab li ralal laj Iddo quicßanjelac aran Mahanaim.oYn Laj Ben-geber quicßanjelac aran Ramot, li cuan saß xcuênt Galaad. Quicßanjelac ajcuiß saß eb li cßalebâl re laj Jair li ralal laj Manasés li cuanqueb saß xcuênt Galaad. Quicßanjelac ajcuiß saß li naßajej Argob li cuan Basán. Aran cuanqueb oxcßâl li nînki tenamit, li sutsûqueb saß tzßac ut cuan li chßîchß bronce saß eb li oquebâl.'In Laj Baana li ralal laj Ahilud quicßanjelac saß eb li tenamit Taanac, ut Meguido, ut saß chixjunil li naßajej Bet-seán li cuan chixcßatk li naßajej Saretán, li cuan saß li sur re li tenamit Jezreel. Naticla Bet-seán ut nacuulac toj Abel-mehola ut naxic toj jun pacßal Jocmeam.|sn Laj Ben-abinadab quicßanjelac saß chixjunil li naßajej Dor. Li rixakil, aßan lix Tafat, lix rabin laj Salomón.lSn Laj Ben-hesed quicßanjelac aran Arubot joß ajcuiß aran Soco ut saß chixjunil li naßajej Hefer.zon Laj Ben-decar quicßanjelac aran Maaca, joß ajcuiß saß eb li tenamit Saalbim, Bet-semes, Elón, ut Bet-hanán.-UnAßaneb aßin lix cßabaßeb li cuînk ut li naßajej li queßcßanjelac cuiß: Laj Ben-hur quicßanjelac saß xnaßajeb li ralal xcßajol laj Efraín, li tzûl ru.~wnLi rey Salomón quixxakabeb cablaju li cuînk re teßtaklânk saß li junjûnk chi tenamit aran Israel. Li junjûnk chi tenamit queßqßuehoc re lix tzacaêmk li rey ut eb li cuanqueb saß li rochoch. Jun po saß li chihab quitzßak li junjûnk.winLaj Ahisar, aßan li qui-iloc re li rochoch li rey; ut laj Adoniram li ralal laj Abda, aßan laj titzßol toj.PnLaj Azarías li ralal laj Natán, aßan li kßaxal nim xcuanquil saß xbêneb li nequeßtaklan. Ut laj Zabud, aßan jun chic ralal laj Natán, aßan li quiqßuehoc xnaßleb li rey ut tzßakal ramîg.}nLaj Benaía li ralal laj Joiada, aßan li quitaklan saß xbêneb li soldados; laj Sadoc ut laj Abiatar, aßaneb laj tij.FnLaj Elihoref ut laj Ahías, eb li ralal laj Sisa, aßan eb li queßtzßîban re li cßaßru quicßulman; ut laj Josafat li ralal laj Ahilud, aßan laj tzßîb li quicßanjelac chiru li rey.^7nUt aßaneb aßin li queßtenkßan re: Laj Azarías, aßan li ralal laj Sadoc laj tij.I nLaj Salomón, aßan li cuan chokß xreyeb chixjunileb laj Israel.P nNak eb laj Israel queßrabi resil li cßaßru quixbânu li rey, chixjunileb queßxqßue saß xnakß ruheb. Queßxqßue retal nak li Kâcuaß quiqßuehoc xnaßleb re nak târakok âtin saß tîquilal.k QnUt li rey Salomón quixye re li cuînk: —Mâcamsi li cßulaßal. Qßue re li ixk li incßaß naraj nak tâcamsîk xban nak aßan li tzßakal xnaß, chan.Nak eb laj Israel queßrabi resil li cßaßru quixbânu li rey, chixjunileb queßxqßue saß xnakß ruheb. Queßxqßue retal nak li Kâcuaß quiqßuehoc xnaßleb re nak târakok âtin saß tîquilal.H  nAbanan li tzßakal naßbej cßajoß nak quirahoß xchßôl xban nak quixra lix cßulaßal. Quixye: —At rey, nintzßâma châcuu nak incßaß tâcamsi li cßulaßal. Qßue re li ixk aßan, chan. Abanan li ixk jun chic quixye re: —Incßaß. Mâqßue cue, chi moco tâqßue re aßan. Jach saß xyi li cßulaßal, chan. %nUt li rey quixye: —Jach saß xyi li cßulaßal. Jun jachal tâqßue re li ixk jun ut li jun jachal chic tâqßue re li ixk jun chic, chan. 'nUt li rey quixye reheb li nequeßtenkßan re: —Cßamomak chak junak li chßîchß, chan. Ut queßxcßam chak li chßîchß riqßuin li rey.G nLi rey Salomón quixye: —Li jun naxye nak li cßulaßal yoßyo re aßan ut li camenak, aßan re li jun chic. Ut li jun chic ixk naxye nak li yoßyo re aßan, ut li camenak re li jun, chan.\3nUt li ixk jun chic quixye: —Moco yâl ta li cßaßru nacaye. Li cßulaßal li yoßyo cue lâin. Aß li camenak, aßan lâ cßulaßal lâat, chan. Ut li ixk jun chic quixye: —Incßaß. Moco yâl ta li nacaye. Li cßulaßal yoßyo, aßan li cue lâin. Li camenak, aßan âcue lâat, chan. Ut yôqueb chixcuechßinquil ribeb chiru li rey.%EnAc sakêuc re nak quincuacli chixqßuebal xtuß lin cßulaßal. Quinqßue retal nak camenak. Nak ac cutan chic quicuil nak mâcuaß cue li cßulaßal, chan.;qnTuktu na kßojyîn nak quicuacli chirisinquil lin cßulaßal chincßatk. Quixqßue chixcßatk aßan ut li cßulaßal li camenak quixqßue chincßatk lâin nak yôquin chi cuârc.xknSaß jun li kßojyîn lix cßulaßal li ixk aßin quicam xban nak aßan quiyocla saß xbên nak yô chi cuârc.'nAc xnumeß oxib cutan xyoßlajic lin cßulaßal lâin nak quiyoßla lix cßulaßal aßan. Kajunes cuanco saß li cab. Mâ ani chic cuan aran.!=nJun li ixk quixye re: —At rey, li ixk aßin ut lâin cuanco saß jun chi cab. Quiyoßla jun incßulaßal chßina têlom ut li ixk aßin cuan cuochben.kQnSaß jun li cutan queßcuulac riqßuin li rey Salomón cuib li ixk xcomoneb li nequeßxcßayi rib.oYnNak qui-aj ru laj Salomón quixqßue retal nak li Kâcuaß quixcßutbesi rib chiru saß xmatcß. Cô Jerusalén ut quixakli chiru lix Lokßlaj Câx li Kâcuaß ut quixmayeja lix cßatbil mayej. Quixqßue ajcuiß lix mayej re xcßambaleb rib saß usilal riqßuin li Kâcuaß. Chirix aßan quixbânu jun li ninkße reheb chixjunileb li nequeßcßanjelac chiru.0[nLâin tinnajtobresi rok lâ yußam cui tâbânu li cßaßru tinye âcue ut cui tâbânu li cßaßru naxye saß li chakßrab joß quixbânu laj David lâ yucuaß, chan.#~An Tinqßue âlokßal ut tinqßue âbiomal usta incßaß xatzßâma chicuu. Mâ jun chic rey tâcuânk joß lâat joß najtil yoßyôkat saß ruchichßochß.[}1n Joßcan nak lâin tinqßue âcue li cßaßru xatzßâma. Kßaxal nabal lâ naßleb tinqßue. Mâ ani junak tâcuânk xnaßleb joß lâ naßleb lâat. Chi moco anakcuan chi moco mokon tâcuânk junak joß lâat.|3n Quixye re: —Lâat incßaß xatzßâma nak tinnajtobresi rok lâ yußam, chi moco xatzßâma âbiomal, chi moco xatzßâma chicuu nak teßcâmk li xicß nequeßiloc âcue. Xatzßâma ban chicuu nak tinqßue ânaßleb re nak tattaklânk saß xyâlal saß xbêneb lin tenamit.K{n Li Kâcuaß quicuulac chiru li cßaßru quixtzßâma laj Salomón.9zmn Nintzßâma châcuu nak tâqßue taxak innaßleb re nak tinnau taklânc saß xbêneb lâ tenamit saß tîquilal. Tinnau taxak xqßuebal retal bar cuan li us ut bar cuan li incßaß us. Cui incßaß tinâtenkßa, ¿chan ta cuiß ru nak târûk tintaklânk saß xbêneb li tenamit aßin? chan laj Salomón.~ywnAbanan quinâxakab chokß xreyeb li nimla tenamit li sicßbileb ru âban. Incßaß naru rajlanquileb xban xqßuialeb.3xanAt Kâcuaß, at inDios, lâat catxakaban cue chokß rey chokß rêkaj laj David lin yucuaß. Abanan lâin toj sâjin. Toj mâcßaß innaßleb re tincßanjelak chokß rey.w5nLaj Salomón quixye re: —Junelic cacuuxtâna ru laj David lin yucuaß, laj cßanjel châcuu xban nak junelic quixqßue xchßôl chi cuânc saß xyâlal châcuu. Aßan tîc xchßôl ut quixbânu li us. Joßcan nak catenkßa ut caqßue li ralal chokß rey chokß rêkaj aßan.MvnSaß jun li kßojyîn li Kâcuaß Dios quixcßutbesi rib chiru laj Salomón saß li naßajej Gabaón nak yô chi cuârc ut quixye re: —Tzßâma li cßaßru tâcuaj ut lâin tinqßue âcue, chan.'uInCô Gabaón chixqßuebal lix cßatbil mayej xban nak li naßajej aßan najt xteram ut kßaxal lokß chiruheb. Ut aran quixmayeja jun mil li xul saß li artal.otYnLaj Salomón quixra li Kâcuaß Dios ut quixbânu li cßaßru naxye saß li chakßrab li xakabanbil xcuanquil xban laj David lix yucuaß. Abanan naxmayeja li xul ut naxcßat li incienso saß eb li artal li yîbanbil saß li tzûl.!s=nEb li cristian yôqueb chixqßuebal lix mayej saß eb li tzûl li najt xteram xban nak toj mâjiß quiyîbâc lix templo li Dios saß eb li cutan aßan.>=<Ut chirix chic aßan, li rey joß eb ajcuiß li tenamit Israel queßxcamsi li xul re teßxmayeja chiru li Kâcuaß.EWn=Joßcan nak cheqßuehak êchßôl chicuânk saß tîquilal chiru li Kâcuaß li kaDios. Chexcuânk saß xyâlal ut chebânuhak li cßaßru naxye saß li chakßrab joß yôquex anakcuan.—*VOnn$Lâat, at Kâcuaß, toj saß choxa tâcuabi lix tijeb ut tâcuyeb xmâqueb laj Israel li nequeßcßanjelac châcuu. Tâcßut chiruheb chanru nak teßcuânk saß xyâlal ut tâtakla cuißchic li hab saß xbên li chßochß li caqßue reheb lâ tenamit.u=en#Ut cui incßaß chic tixqßue li hab xban li mâc li teßxbânu châcuu, ut cui teßxjal xcßaßuxeb ut teßxyâba lâ cßabaß ut teßtijok châcuu, xban li raylal xaqßue saß xbêneb, tâcuabi taxak li cßaßru teßxtzßâma châcuu.\<3n"lâat toj saß choxa tâcuabi li cßaßru teßxtzßâma châcuu ut tâcuyeb xmâc lâ tenamit Israel. Ut tâqßueheb cuißchic chi sukßîc saß li naßajej li caqßue reheb lix xeßtônil xyucuaßeb laj Israel.m;Un!Nak eb laj Israel teßnumtâk li xicß nequeßiloc reheb saß xbêneb xban li mâc li teßxbânu châcuu, ut cui eb aßan teßsukßîk cuißchic âcuiqßuin ut teßxyâba lâ cßabaß ut teßtijok châcuu saß li naßajej aßin,[:1n lâat tâcuabi toj saß choxa li cßaßru teßxtzßâma châcuu. Tatrakok âtin saß xbêneb ut tâqßueheb chixtojbal xmâc li cuanqueb xmâqueb. Tâcoleb rix li mâcßaßeb xmâc saß xcßabaß lâ tîquilal. 9nCui cuan junak tâmâcobk chiru li ras rîtzßin ut tixpuersi ru chixbânunquil li juramento chiru li artal saß li templo aßin,}8unChacuabihak taxak lin tij. Ut chacuabihak taxak lix tijeb laj Israel nak teßtijok saß li naßajej aßin. Chacuabihak taxak li katij saß li naßajej aßin li tatcuânk cuiß. Toj saß choxa taxak tâcuabi li katij ut tâcuy tâsach li kamâc.'7InJunelic taxak chacuilak li naßajej aßin. Chi kßek chi cutan tâcuil li templo aßin li tatcuânk cuiß. Chacuabi taxak lin tij, lâin laj cßanjel châcuu.6+nJoßcan ut, at Kâcuaß at inDios, chacuabi taxak lin tij. Chacuabi taxak li cßaßru nintzßâma châcuu anakcuan. Lâin laj cßanjel châcuu.P5n¿Ma naru ta biß nacatcuan saß ruchichßochß? Li choxa kßaxal nim, abanan aßan incßaß tzßakal chokß ânaßaj, at Kâcuaß. ¿Ma tojaß ta chic li cab li xinyîb tâtzßaklok chokß ânaßaj?4 nJoßcan ut at Kâcuaß, at kaDios lâo aj Israel, chabânu taxak li cßaßru cayechißi chak re laj David laj cßanjel châcuu.<3snJoßcan ut at Kâcuaß, at kaDios lâo aj Israel, chabânu taxak li cßaßru cayechißi chak re laj David lin yucuaß nak caye chi joßcaßin, “Junelic tâcuânk junak reheb lâ cualal âcßajol li teßoc saß li cuanquilal. Abanan tento nak teßcuânk saß xyâlal chicuu ut teßcuânk saß tîquilal.”2nAnakcuan xabânu li cßaßru cayechißi chak re laj David lin yucuaß. Lâat caye nak tâqßue ut anakcuan xabânu chiru li cutan aßin..1WnQuixye: —At Kâcuaß, at kaDios lâo aj Israel, mâcßaß junak chic Dios joß lâat, chi moco saß choxa, chi moco saß ruchichßochß. Lâat nacabânu li cßaßru nacayechißi. Ut nacacuuxtâna ruheb li nequeßcßanjelac châcuu chi anchaleb xchßôl ut nequeßcuan saß tîquilal châcuu.)0MnChirix aßan laj Salomón quixxakab rib chiru lix artal li Kâcuaß chiruheb chixjunileb laj Israel li cuanqueb aran. Quixtaksi li rukß saß choxa ut quitijoc.W/)nUt xinyîb ajcuiß saß li templo lix naßaj li Lokßlaj Câx li xocxo cuiß lix contrato li Kâcuaß li quixbânu chak riqßuineb li kaxeßtônil yucuaß nak quirisiheb chak aran Egipto, chan laj Salomón..5nUt anakcuan xtzßakloc ru li quixye chak li Kâcuaß xban nak lâin xin-oc chokß rêkaj lin yucuaß. Ut xkßaxtesîc saß cuukß li cuanquilal re tintaklânk saß xbêneb li tenamit. Anakcuan lâin xinyîb li templo re takalokßoni cuiß li Kâcuaß li kaDios lâo aj Israel. -nAbanan mâcuaß lâat tatyîbânk re li cab aßan. Lâ cualal ban tâyîbânk re li cab re tineßxlokßoni cuiß,” chan li Dios. ,nUt li Kâcuaß quixye re laj David lin yucuaß, “Us nak x-ala saß âchßôl xyîbanquil junak li cab re tineßxlokßoni cuiß.,+SnUt laj Salomón quixye ajcuiß: —Laj David lin yucuaß qui-ala saß xchßôl xyîbanquil jun li templo re teßxlokßoni cuiß li Kâcuaß lix Dios eb laj Israel.H* nnak quixye re, “Chalen nak quicuisiheb chak lin tenamit Israel aran Egipto lâin incßaß quinsicß ru saß xyânkeb lix têpaleb li ralal xcßajol laj Israel junak li tenamit li teßxyîb cuiß li cuochoch bar tineßxlokßoni cuiß, usta ac xinsicß ru laj David chokß xreyeb lin tenamit Israel,” chan li Dios.—)nUt quixye: —Lokßoninbil taxak li Kâcuaß, lix Dioseb laj Israel, xban nak xbânu li cßaßru quixyechißi re laj David lin yucuaß,}(unUt li rey Salomón quixsukßisi rib ut quixtzßâma chiru li Dios nak târosobtesiheb laj Israel li xakxôqueb aran.T'#n Abanan lâin xinyîb jun lâ cuochoch re tatcuânk cuiß chi junelic, chan.p&[n Ut laj Salomón quitijoc ut quixye: —At Kâcuaß, lâat caye nak nacatcuan saß li chok kßojyîn ru.v%gn Ut eb laj tij incßaß queßru xbânunquil lix cßanjel xban nak lix lokßal li Dios quixnujobresi li Templo.$3n Nak ac xeßel laj tij saß li Lokßlaj Santil Naßajej, saß junpât quinujac li templo riqßuin xlokßal li Dios. Chanchan li chok nak quicßutun.-#Un Mâcßaß cuan chi saß li Lokßlaj Câx aßan. Caßaj cuiß li cuib perêl chi pec li tzßîbanbil cuiß li chakßrab. Laj Moisés quixqßueheb saß li Lokßlaj Câx aran Horeb nak li Dios quixbânu li contrato riqßuineb li ralal xcßajol laj Israel nak queßel chak saß li tenamit Egipto.X"+nCaßaj cuiß li rußuj li cheß li nequeßxpako cuiß li Lokßlaj Câx nacßutun chak toj saß li Santil Naßajej. Abanan incßaß nacßutun chak toj chirix cab. Ut joßcan nak queßcana toj chalen anakcuan. ! nEb li cuib chi querubines aßin helhôqueb lix xiqßueb saß xbên li Lokßlaj Câx joß ajcuiß li cheß li nequeßxpako cuiß. nEb laj tij queßrocsi li Lokßlaj Câx saß li templo ut queßxcanab saß li Lokßlaj Santil Naßajej rubel lix xiqßueb li querubines.>wnLi rey Salomón ut eb laj Israel queßxchßutub ribeb chiru li Lokßlaj Câx ut queßxmayeja li carner ut li bôyx. Incßaß quiru rajlanquil li xul li queßxmayeja xban xqßuialeb.U%nEb li ralal xcßajol laj Leví ut eb laj tij queßxcßam li tabernáculo li nequeßxchßutub cuiß ribeb joß ajcuiß chixjunil li cßaßru nacßanjelac saß li tabernáculo ut queßxcßam saß li templo.<snNak ac chßutchßûqueb chixjunileb laj cßamol be saß xyânkeb laj Israel, eb laj tij queßrisi saß li tabernáculo li Lokßlaj Câx ut queßxcßam saß lix templo li Kâcuaß.5nEb li cuînk aj Israel queßxchßutub ribeb riqßuin laj Salomón saß xcutanquil li ninkße saß xcuuk li po re li chihab aßan, saß li po Etanim.] 7nMokon chic laj Salomón quixchßutubeb aran Jerusalén eb laj cßamol be saß xyânkeb laj Israel, joß eb ajcuiß li nequeßtaklan saß xbên xtêpaleb li ralal xcßajol laj Israel. Quixchßutubeb re nak teßxcßam chak saß li templo lix Lokßlaj Câx li Kâcuaß, li xocxo cuiß lix contrato li Dios saß lix tenamit laj David aran Sión.Pn3Joßcaßin nak quixchoy xyîbanquil li cßaßru quicßanjelac saß lix templo li Dios li quixtakla xyîbanquil li rey Salomón. Ut quixcßameb ajcuiß li secß ut li plata ut li oro li ac kßaxtesinbil re li Dios xban laj David lix yucuaß. Quixkßaxtesiheb saß li naßajej li nequeßxxoc cuiß li nacßanjelac saß li templo.)n2Quixyîb li secß ut li ucßal, ut li chßîchß re xchupbal lix xamlel li candil joß eb ajcuiß li chßîchß re xchapbal li ru xam. Ut quixyîb ajcuiß li sansar re xcßatbal li pom. Joßcaneb ajcuiß li bisagras re lix puertil li Lokßlaj Santil Naßajej ut eb li bisagras re lix puertil li templo yîbanbileb riqßuin oro.Joßcaßin nak quixchoy xyîbanquil li cßaßru quicßanjelac saß lix templo li Dios li quixtakla xyîbanquil li rey Salomón. Ut quixcßameb ajcuiß li secß ut li plata ut li oro li ac kßaxtesinbil re li Dios xban laj David lix yucuaß. Quixkßaxtesiheb saß li naßajej li nequeßxxoc cuiß li nacßanjelac saß li templo.;qn1Quixyîb ajcuiß riqßuin tzßakal oro lajêb xnaßajeb li candil. Ôb quixqßue saß lix nim ut ôb quixqßue saß lix tzße chiru li Lokßlaj Santil Naßajej. Ut quixqßue ajcuiß xsahob ru riqßuin utzßußuj. Ut quixyîb ajcuiß riqßuin oro li candil, joß ajcuiß li chßîchß re xchapbal li ru xam.p[n0Li rey Salomón quixtakla xyîbanquileb riqßuin oro chixjunil li quicßanjelac saß lix templo li Kâcuaß. Quixyîb jun li artal riqßuin oro, ut jun li mêx yîbanbil riqßuin oro li nequeßxqßue cuiß li mayejanbil caxlan cua.}un/Li rey Salomón incßaß quixbis joß qßuial li bronce li qui-oc saß eb li secß xban nak kßaxal cuißchic nabal.n.Chixjunil aßin quixtakla xyîbanquil li rey saß li ru takßa re Jordán saß xyi li cuib chi tenamit Sucot ut Saretán.(Kn-Ut quixyîb ajcuiß li ucßal ut li nînki secß joß eb ajcuiß li chßîchß re xchapbal li ru xam. Aßan aßin chixjunil li cßanjelebâl li quiqßueheß chixyîb laj Hiram xban li rey Salomón re teßcßanjelak saß lix templo li Dios. Chixjunil yîbanbil riqßuin li châbil bronce.eEn,Quixyîb jun li nimla pila ut li cablaju chi bôyx bronce li yôqueb chi îkânc re li pila.}un+Ut quixyîb ajcuiß lajêb li cßochlebâl ut lajêb li pilas re teßxqßue saß xbêneb li lajêb chi cßochlebâl.4cn*Ut quixyîb ajcuiß riqßuin bronce câhib ciento li granadas re teßxqßue chokß xsahob ru li chßîchß li queßxqßue saß jolomeb li okech. Cuib tzol nak queßxqßue.)Mn)Cuib li okech, ut li cuib li sursûquil chßîchß li queßxqßue saß xjolomeb ut li chßîchß li tzulbil ru chanchan cadena re xqßuebal saß xbên li okech.~wn(Laj Hiram quixyîbeb ajcuiß li ucßal, ut li chßîchß li nequeßxchap cuiß li ru xam, ut li nînki secß. Joßcaßin nak quixchoy li cßanjel quiqßueheß chixyîb xban laj Salomón. Aßaneb aßin li quixyîb laj Hiram re lix templo li Dios:eEn'Eb li pila aßin rochbeneb lix cßochlebâleb queßqßueheß chixcßatk li templo. Ôb queßcana saß lix nim ut li ôb chic queßqßueheß saß li tzße. Ut li nimla pila queßxqßue saß xxuc li templo saß li sureste.? yn&Ut quixyîb ajcuiß riqßuin bronce lajêb li pila. Li junjûnk chi pila jûnk metro riqßuin câcßâl centímetros xnînkal. Ut li haß li na-oc chi saß eb li pila aßan, cuan cuakxakib ciento riqßuin câcßâl litro chi haß. Eb li lajêb chi pila aßan quixqßueheb saß xbên li lajêb chi cßochlebâl.  n%Joßcaßin nak quixyîb li lajêb chi cßochlebâl, juntakßêt xbisbaleb, juntakßêt xnînkaleb ut juntakßêt xyîbanquileb.S !n$Chiruheb li perpôquil chßîchß laj Hiram quixyîb li retalil li querubines, joß ajcuiß li cakcoj ut li cheß palmera, aß yâl chanru lix naßaj naraj. Ut quilajxyîb ajcuiß retalil li utzßußuj.) Mn#Chire li cßochlebâl cuan jun li sursûquil chßîchß, cuib xcaßcßâl centímetro riqßuin media xnajtil xteram. Junaj xyîbanquil riqßuin li cßochlebâl.f Gn"Li câhib chi chßîchß li nacûtun re li ruedas junaj xyîbanquil riqßuin li cßochlebâl.]5n!Li ruedas juntakßêteb riqßuin lix ruedil li carruajes. Li chßîchß li nachapoc re li ruedas, ut li cocß chßîchß li cuan saß li ruedas, joß eb ajcuiß li sursûquil chßîchß yîbanbil riqßuin bronce.4cn Rubel li perpôquil chßîchß cuanqueb li câhib chi ruedas joß eb ajcuiß li chßîchß li nequeßchapoc reheb. Cuakxakib xcâcßâl centímetros xnînkaleb lix ruedil.Y-nLi cßochlebâl re li pila, aßan sursu. Ôb xcaßcßâl centímetros xnajtil xteram ut lix nimal xsaß, aßan oxcßâl centímetros. Câ xucût li re li cßochlebâl. Moco sursu ta ut yîbanbil lix sahob ru.vgnLi junjûnk chi cßochlebâl cuan câ câ xruedil yîbanbileb riqßuin bronce. Joßcan ajcuiß li chßîchß li nequeßchapoc reheb. Saß li xuc xcâ pacßalil cuanqueb li chßîchß li nahilan saß xbên li chßîchß li nequeßchapoc re li ruedas. Ut saß xbên li câhib chi chßîchß aßin nacßochla li pila. Li chßîchß aßin yîbanbileb ajcuiß xsahob ru. @%}'{zy.x@wMvutss@rqq:pobn`mmJlXkkji#hVgfLeGdzc{bb%a_^A]\j[dZYlXXWHV UATTSSRRQ;PlONMLL%KJlINGG|F|FECCLBkA@V?>= <<1;c9M8s76$5:432k110P/..0-,,j++D*@))F(''&L%T$7##"}! 2JPtLl%lk&C{  ` 4 Obw @# nYô cuakxaklaju chihab roquic chokß xreyeb laj Israel laj Jeroboam li ralal laj Nabat, nak laj Abiam qui-oc chokß rey aran Jerusalén.{"qnLaj Roboam quicam ut quimukeß saß li naßajej li queßmukeß cuiß lix xeßtônil xyucuaß saß lix tenamit laj David. Lix naß laj Roboam, aßan lix Naama. Amón xtenamit. Ut aß chic laj Abiam li ralal qui-oc saß xcuanquil chokß rêkaj.5!enRajlal queßxpleti ribeb laj Roboam riqßuin laj Jeroboam.Laj Roboam quicam ut quimukeß saß li naßajej li queßmukeß cuiß lix xeßtônil xyucuaß saß lix tenamit laj David. Lix naß laj Roboam, aßan lix Naama. Amón xtenamit. Ut aß chic laj Abiam li ralal qui-oc saß xcuanquil chokß rêkaj. -nChixjunil li quilajxbânu li rey Roboam tzßîbanbil retalil saß li hu Crónicas, li tzßîbanbil cuiß li quilajeßxbânu lix reyeb laj Judá.JnRajlal nak naxic saß lix templo li Dios li rey, eb li soldados li nequeßcßacßalen re nequeßxcßam li chßîchß aßan ut mokon queßxxoc cuißchic saß li naßajej li nequeßxoqueß cuiß.gInUt li rey Roboam quixyîb riqßuin bronce rêkajeb li chßîchß li nequeßxram cuiß re xchßôleb ut quixkßaxtesi reheb li nequeßtaklan saß xbêneb li soldado li nequeßcßacßalen re li oquebâl re li rochoch li rey.iMnUt quixcßam chokß re chixjunil li terto xtzßak li xocxo saß li palacio, joß ajcuiß li xocxo saß li templo. Ut quixcßam eb ajcuiß li chßîchß li nequeßxram cuiß re xchßôl, li quixyîb riqßuin oro laj Salomón.nNak yô roß chihab roquic chokß rey laj Roboam, laj Sisac lix reyeb laj Egipto quichal Jerusalén chi pletic riqßuineb.(KnEb li ixk ut eb li cuînk kßaxal cuißchic yibru queßxbânu chiribileb rib re xqßuebal xlokßal lix dioseb li queßxyîb. Queßxbânu joß queßxbânu li jalan xtenamiteb li incßaß nequeßxpâb li Dios, li queßisîc xban li Kâcuaß saß li naßajej li queßoc cuiß eb laj Israel.eEnQueßxyîb li naßajej najt xteram re teßxlokßoniheb li jalanil dios. Ut queßxyîb riqßuin pec ut cheß li yîbanbil dios Asera ut queßxlokßoni saß chixjunil li tzûl ut rubel chixjunileb li cheß li nînk xmuheb.CnEb li cuanqueb Judá queßmâcob chiru li Kâcuaß. Kßaxal cuißchic yibru li queßxbânu chiru li queßxbânu lix xeßtônil xyucuaßeb. Riqßuin aßin, queßxchikß xjoskßil li Dios.~wnJun roxcßâl chihab cuan re laj Roboam, li ralal laj Salomón, nak qui-oc chokß rey aran Judá. Cuuklaju chihab quicuan saß xcuanquil aran Jerusalén, li tenamit li sicßbil ru xban li Dios saß xyânkeb lix têpaleb li ralal xcßajol laj Israel. Li Dios quixsicß ru li tenamit Jerusalén re nak aran tâlokßonîk. Lix naß laj Roboam, aßan lix Naama. Amón xtenamit.U%nLaj Jeroboam quicuan chokß rey cuib xcaßcßâl chihab. Quicam ut quimukeß saß li naßajej li queßmukeß cuiß lix xeßtônil xyucuaß. Aß chic laj Nadab li ralal qui-oc saß xcuanquil chokß rêkaj.H nChixjunil li quilajxbânu li rey Jeroboam, joß ajcuiß li plêt quixbânu, tzßîbanbil retalil saß li hu Crónicas, li tzßîbanbil cuiß chixjunil li quilajeßxbânu lix reyeb laj Israel.nQueßxmuk li camenak ut chixjunileb laj Israel queßyâbac joß quixye li Dios re li profeta Ahías li nacßanjelac chiru.)MnNak quirabi li cßaßru quixye laj Ahías, li rixakil laj Jeroboam quicuacli ut cô saß li tenamit Tirsa. Nak yô chi oc saß li rochoch, li chßina al quicam.|snLi Kâcuaß tixkßaxtesiheb laj Israel saß rukßeb li jalaneb xtenamiteb xban nak quimâcob laj Jeroboam ut xban ajcuiß nak laj Jeroboam, aßan li quicßamoc be chiruheb laj Israel re nak teßmâcobk ajcuiß eb aßan, chan li profeta Ahías.jOnLi Kâcuaß tixqßueheb chi rahobtesîc laj Israel. Chanchan nak na-ecßasîc li caxlan ajl xban li haß nak teßisîk saß li châbil naßajej li quixqßue li Dios reheb lix xeßtônil xyucuaßeb. Tixchaßchaßi ruheb ut tixtaklaheb jun pacßal li nimaß Eufrates xban nak queßxchikß xjoskßil li Dios nak queßxyîb lix dios Asera ut queßxlokßoni.DnLi Kâcuaß tixxakab jun chic li cuînk chokß xreyeb laj Israel. Li rey aßan tixsach ruheb chi junaj cua li ralal xcßajol laj Jeroboam saß ajcuiß li cutan nak tâxakabâk chokß rey._9n Chixjunileb laj Israel teßyâbak chirix nak teßxmuk. Caßaj cuiß aßan li tâmukekß saß xyâlal xban nak li Dios xqßue retal nak caßaj cuiß aßan li us xchßôl saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Jeroboam.san Ut lâat, at ixk, ayu saß lâ cuochoch. Ut nak yôkat chi cuulac saß li tenamit, tâcâmk li chßina al.Kn Eb li ralal xcßajol laj Jeroboam li teßcâmk saß tenamit teßtißekß xbaneb li tzßiß. Ut eb li teßcâmk saß cßalebâl teßtißekß xbaneb li soßsol xban nak joßcan xye li Kâcuaß.”} un Joßcan nak anakcuan lâin tinqßue li raylal saß xbêneb li ralal xcßajol laj Jeroboam. Tinsach ruheb chixjunileb li ralal, joß cocß joß nînk. Tinsach ruheb chi junaj cua joß nak namesuman li mul saß junak cab. Mâ jun chic tebincanab.5 en Lâat kßaxal cuißchic yibru xabânu chiruheb li queßcuan junxil. Xachikß injoskßil nak xayîb âjalanil dios. Xayîb âjalam ûch chßîchß ut xinâtzßektâna lâin.z onLâin xcuisiheb li tenamit aßin rubel xcuanquil li ralal xcßajol laj David ut xinkßaxtesi rubel âcuanquil lâat. Abanan lâat incßaß yôcat chi taklânc saß tîquilal saß xbêneb joß quixbânu laj David laj cßanjel chicuu. Aßan quixbânu joß naxye saß lin chakßrab ut quicuan saß xyâlal chicuu. Junelic quicuan saß tîquilal chicuu chi anchal xchßôl.E nAyu ut ye re laj Jeroboam: —Joßcaßin xye li Kâcuaß lix Dioseb laj Israel, “Lâin xinsicßoc âcuu saß xyânkeb li tenamit ut xatinxakab chi taklânc saß xbên lin tenamit Israel.\ 3nLaj Ahías quirabi li rok li ixk nak yô chak chi oc saß li oquebâl ut quixye re: —Ocan chak, at rixakil laj Jeroboam. ¿Cßaßut nak nacaqßue âcuib chi jalan? Li Dios xtakla jun esilal âcue ra rabinquil.nWnAbanan li Kâcuaß Dios quiâtinac riqßuin laj Ahías ut quixye re nak li rixakil laj Jeroboam tâcuulak riqßuin chixpatzßbal re cßaßru tixbânu riqßuin li chßina al yaj. Li Dios quixye ajcuiß re nak li ixk aßan tâcuulak chi jalan xtikibanquil re nak incßaß teßxnau nak aßan li rixakil laj Jeroboam. Ut quixye re cßaßru tixsume cuiß li ixk.2_nUt li rixakil laj Jeroboam quixbânu li cßaßru quiyeheß re. Cô aran Silo saß rochoch laj Ahías. Laj Ahías, aßan incßaß chic saken na-iloc xban nak tîx chi us.X+nUt tâcßam lajêb li caxlan cua joß ajcuiß li caxlan cua corech rix ut jun chßina cuc li yaßal cab. Tâqßue re, re nak aßan tixye âcue cßaßru tâcanâk cuiß li chßina al aßin, chan laj Jeroboam.vgnLaj Jeroboam quixye re li rixakil: —Tikib âcuib chi jalan re nak incßaß teßxnau nak lâat li cuixakil. Ut tatxic aran Silo riqßuin li profeta Ahías xban nak aßan li quiyehoc cue nak lâin tin-oc chokß rey saß li tenamit aßin.P nSaß eb li cutan aßan quiticla xyajel laj Abías li ralal laj Jeroboam.n "Aßan aßin li mâc li quixbânu laj Jeroboam. Joßcan nak qui-isîc chokß rey chi junaj cua ut queßcam chixjunileb li ralal xcßajol.G n !Usta ac xqßue retal chixjunil li cßaßru quicßulman li rey Jeroboam, incßaß quixcanab xbânunquil li incßaß us. Quixxakabeb ban chic saß xyânkeb li tenamit aj tij re teßcßanjelak saß eb li naßajej li najt xteram li nequeßxlokßoni cuiß li jalanil dios. Li ani naraj aßan naxxakab chokß aj tij.Aßan aßin li mâc li quixbânu laj Jeroboam. Joßcan nak qui-isîc chokß rey chi junaj cua ut queßcam chixjunileb li ralal xcßajol.mUn Li profeta quixye li cßaßru quiyeheß re xban li Dios. Chßolchßo nak tâcßulmânk li cßaßru quixye chirix li artal li cuan arin Bet-el ut chirixeb li naßajej re lokßonînc li najt xteram li yîbanbil aran Samaria, chan.mUn Ut nak ac xeßxmuk li camenak, li profeta quixye reheb li ralal: —Nak tincâmk lâin, chinêmuk saß li muklebâl li x-oc cuiß lix profeta li Dios. Saß li muklebâl li x-oc cuiß aßan tincuaj nak tâmukekß lin tibel, chan./n Quixmuk li camenak saß lix muklebâl aßan ut queßyâbac chirix ut queßxye: —Tokßob xak âcuu, at cuech aj cßanjelil. Xat-osoß, chanqueb.~{n Li profeta quixxoc li camenak ut quixqßue chirix li bûr ut quixcßam saß lix tenamit re nak teßxyoßle ut teßxmuk.?}yn Cô ut li profeta ut coxtau li camenak tßantßo saß be rochben lix bûr. Ut li cakcoj cuan chixcßatk. Li cakcoj incßaß quixtiu lix tibel li camenak chi moco quixchßeß li bûr.p|[n Li profeta quixye reheb li ralal: —Yîbomak rix li bûr, chan. Ut eb li ralal queßxyîb rix li bûr.{-n Nak quirabi li profeta li cuan Bet-el li cßaßru quixcßul li profeta li quicuaßac rochben saß rochoch, quixye: —Aßan li profeta li xkßet râtin li Dios. Li Kâcuaß xkßaxtesin re li cakcoj. Li cakcoj quixchap ut quixcamsi joß quiyeheß re xban li Kâcuaß, chan.tzcn Cuanqueb cuib oxib li cuînk queßnumeß aran ut queßril li camenak tßantßo aran. Ut li cakcoj cuan chixcßatk li camenak. Eb li cuînk queßcuulac saß li tenamit Bet-el cuan cuiß li profeta ut queßxye resil li cßaßru queßril.6ygn Nak yô chi xic quixcßul jun li cakcoj saß li be ut quicamsîc xban. Ut lix tibel quicana chi tßantßo saß li be. Ut li bûr ut li cakcoj cuanqueb chixcßatk li camenak. xn Ut nak queßrakeß chi cuaßac chi ucßac, li profeta li quisukßisin re quixyîb rix lix bûr re tâxic ut lix profeta li Dios cô.uwen Lâat xatsukßi ut xatcuaßac xat-ucßac saß li naßajej li quixye âcue nak incßaß tatcuaßak tat-ucßak. Xban nak xabânu aßan, tatcamsîk ut incßaß tatmukekß saß li muklebâl li queßmukeß cuiß lâ xeßtônil yucuaß, chan.2v_n Quirâtina chi cau ut quixye re: —Li Kâcuaß Dios xye nak xakßet li cßaßru quixye âcue ut incßaß xabânu chixjunil li cßaßru xatxtakla cuiß li Kâcuaß Dios. un Ut nak chunchûqueb saß li mêx li Kâcuaß quiâtinac riqßuin li profeta li quisukßisin re lix profeta li Dios li quichal Judá.ftGn Joßcan nak lix profeta li Dios cô chirix saß li rochoch ut quicuaßac qui-ucßac riqßuin.s{n Abanan li profeta jun chic quixticßtißi ut quixye re: —Lâin profetin ajcuiß joß lâat. Ut jun lix ángel li Kâcuaß x-âtinac cuiqßuin ut xye cue, “Li Kâcuaß xye, Cßam saß lâ cuochoch li profeta re tâcuaßak ut tâucßak”, chan.%rEn xban nak li Kâcuaß quixye cue nak incßaß tincuaßak, chi moco tin-ucßak saß li naßajej aßin, chi moco tinsukßîk saß li be li xinchal cuiß, chan.zqon Lix profeta li Dios quixye re: —Incßaß naru ninxic châcuix, chi moco naru tincuaßak tin-ucßak âcuiqßuin,Opn Aßan quixye re: —Yoßo saß cuochoch ut tatcuaßak cuiqßuin, chan.Lon Ut cô chirix lix profeta li Dios. Coxixtau saß be chunchu rubel jun tôn li ji ut quixye re: —¿Ma lâat lix profeta li Dios li xatchal chak Judá? chan. Ut li profeta quixye: —Lâin, chan. n;n Li yucuaßbej quixye reheb li ralal: —Yîbomak rix li bûr, chan reheb. Ut eb aßan queßxyîb rix li bûr ut lix yucuaßeb quitakeß chirix li bûr.2m_n Ut lix yucuaßeb quixye reheb: —¿Cßaßru behil xcô cuiß? chan. Ut eb li ralal queßxcßut chiru li be li quisukßi cuiß lix profeta li Dios li quichal chak Judá.klQn Saß li tenamit Bet-el cuan jun profeta ac chêc. Queßcßulun li ralal riqßuin ut queßxserakßi re li cßaßru quixbânu lix profeta li Dios aran Bet-el saß li cutan aßan. Ut queßxye ajcuiß re li cßaßru quixye li rey.xkkn Joßcan nak li profeta quisukßi saß jalan chic be. Incßaß cô saß li be li quinumeß cuiß nak cô Bet-el.?jyn xban nak joßcan taklanbilin cuiß xban li Kâcuaß. Aßan quixye cue nak incßaß tincuaßak, chi moco tin-ucßak, chi moco tinsukßîk saß li be li xinchal cuiß, chan li profeta.Kin Ut lix profeta li Dios quixye re li rey: —Usta tâqßue cue yi jachak li cßaßru âcue, lâin incßaß tinxic âcuiqßuin, chi moco tincuaßak chi moco tin-ucßak haß saß li naßajej aßin,hn Li rey quixye re lix profeta li Dios: —Yoßo chicuix saß cuochoch. Tatcuaßak cuiqßuin ut tinqßue junak âmâtan, chan."g?n Li rey Jeroboam quixye re lix profeta li Dios: —Nintzßâma châcuu nak tattijok chiru li Kâcuaß lâ Dios ut tâtzßâma chiru nak tixqßuirtesi li cuukß, chan. Ut lix profeta li Dios quitijoc chiru li Kâcuaß ut li rukß li rey quiqßuira ut quicana joß nak quicuan junxil.f n Saß ajcuiß li hônal aßan li artal quijacheß ut li cha cuan saß xbên quipajeß joß quiyeheß re li profeta xban li Dios.e-n Nak li rey quirabi li cßaßru quixye lix profeta li Dios chirix li artal li cuan Bet-el, quichal xjoskßil. Quixcßut li profeta riqßuin li rukß ut quixye: —¡Chapomak li cuînk aßan! chan. Ut li rukß quicana chi telto. Incßaß chic quiru quirecßasi saß xnaßaj.fdGn Ut saß ajcuiß li cutan aßan li profeta quixqßue jun li retalil ut quixye: —Aßan aßin li retalil nak li Kâcuaß, aßan li xyehoc re aßin. Li artal aßin tâjorekß ut lix chahil li cuan chi saß tâpajekß, chan.0c[n Li profeta quiâtinac chi cau xyâb xcux ut quixye cßaßru tixcßul li artal joß quiyeheß re xban li Kâcuaß. Quixye: —At artal, joßcaßin xye li Kâcuaß Dios: Saß xyânkeb li ralal xcßajol li rey David tâyoßlâk jun li cßulaßal aj Josías xcßabaß. Ut aßan tâcamsînk reheb laj tij li nequeßcßatoc incienso saß âbên re xlokßoninquil li jalanil dios. Ut saß âbên tixcßateb aßan, chan li profeta.b +n Nak laj Jeroboam yô chixcßatbal lix incienso saß li artal li quixyîb aran Bet-el, jun li profeta quichal chak Judá taklanbil xban li Dios.Va'n !Joßcan ut nak laj Jeroboam quixbânu li ninkße reheb laj Israel saß li oßlaju xbe lix cuakxak li po joß quixcßoxla xjunes. Cô aran Bet-el ut quimayejac saß li artal li quixyîb ut quixcßat li pom.`n Ut quixye nak saß li oßlaju xbe li cuakxak li po teßxbânu jun li nimla ninkße. Chanchan li ninkße li nequeßxbânu aran Judá. Ut quimayejac chiru li artal aran Bet-el chiru li cuacax oro li quixqßue chi yîbâc. Ut quixxakab eb ajcuiß aj tij re teßcßanjelak saß eb li naßajej li najt xteram li quixyîb.Joßcan ut nak laj Jeroboam quixbânu li ninkße reheb laj Israel saß li oßlaju xbe lix cuakxak li po joß quixcßoxla xjunes. Cô aran Bet-el ut quimayejac saß li artal li quixyîb ut quixcßat li pom.J_n Laj Jeroboam quixyîb rochocheb li yîbanbil dios saß eb li naßajej najt xteram. Ut saß xyânkeb li tenamit quixsiqßueb ru li quixxakab chokß aj tij li mâcuaßeb ralal xcßajol laj Leví.q^]n Ut riqßuin aßan eb laj Israel queßmâcob xban nak queßcôeb aran Bet-el ut aran Dan chi lokßonînc.a]=n Quixyîb xnaßaj jun li cuacax oro aran Bet-el ut li jun chic quixyîb xnaßaj aran Dan.\-n Joßcan nak laj Jeroboam quixpatzß xnaßleb riqßuin laj qßuehol naßleb ut quixbânu joß queßxye. Quixqßue chi yîbâc cuib li cuacax oro ut quixye reheb li tenamit: —Lâex aj Israel, nabal sut ac xexcuulac chak Jerusalén chi lokßonînc. Joßcan nak anakcuan arin chic texlokßonînk. Arin cuan lê dios. Aßaneb aßin li xeßisin chak êre saß li naßajej Egipto, chan laj Jeroboam reheb."[?n Cui yôkeb chi xic chi mayejac chiru li Kâcuaß saß li templo aran Jerusalén, mâre teßxcßam cuißchic ribeb saß usilal riqßuin laj Roboam li cuan chokß rey aran Judá. Ut tineßxcamsi lâin ut teßxxakab cuißchic laj Roboam chokß xreyeb, chan saß xchßôl laj Jeroboam.Zn Quixye saß xchßôl laj Jeroboam: —Anakcuan mâre li tenamit teßraj sukßîc rubel xcuanquil li ralal xcßajol laj David.>Ywn Ut laj Jeroboam quixtakla xyîbanquil chi châbil li tenamit Siquem li cuan saß li tzûl aran Efraín ut quicana chi cuânc aran. Ut quixyîb ajcuiß chi châbil li tenamit Penuel.OXn Tâye reheb, “Joßcaßin xye li Kâcuaß. Mexxic chi pletic riqßuineb laj Israel lê rech tenamitil. Sukßinkex ban saß lê rochoch chêjunilex xban nak lâin xinbânun re li cßaßru quicßulman,” chan li Dios. Ut eb aßan queßxbânu li quixye li Kâcuaß. Queßsukßi saß rochocheb joß quiyeheß reheb xban li Dios.]W5n —Tat-âtinak riqßuin laj Roboam li ralal laj Salomón, li cuan chokß rey aran Judá, ut riqßuineb li ralal xcßajol laj Judá ut eb li ralal xcßajol laj Benjamín ut chixjunileb li tenamit li cuanqueb aran.ZV/n Abanan li Dios quiâtinac riqßuin laj Semaías laj cßanjel chiru, ut quixye re:iUMn Nak laj Roboam quicuulac Jerusalén quixchßutubeb chixjunileb laj Judá joß eb ajcuiß li ralal xcßajol laj Benjamín. Cuanqueb jun ciento mil riqßuin câcßâl mil chi cuînk li quixchßutubeb re teßxic chi pletic riqßuineb laj Israel, li rech tenamitil. Ut re ajcuiß nak teßsukßîk cuißchic rubel xcuanquil laj Roboam li ralal laj Salomón.lTSn Nak eb laj Israel queßrabi nak quisukßi chak laj Jeroboam, queßxchßutub ribeb. Queßxbok riqßuineb laj Jeroboam ut queßxxakab chokß xreyeb. Caßaj cuiß eb laj Judá queßcana rubel xcuanquil laj Roboam, li ri laj David.sSan Joßcaßin nak queßrisi ribeb laj Israel rubel xcuanquil li ralal xcßajol laj David toj chalen anakcuan.|Rsn Li rey Roboam quixtakla laj Adoram, li xakabanbil chi taklânc saß xbêneb li qßuebileb chi cßanjelac chi cau. Abanan laj Adoram quicamsîc chi pec xbaneb laj Israel. Tojoßnak laj Roboam quiêlelic. Qui-oc saß xcarruaje ut cô Jerusalén.YQ-n Joßcan nak laj Roboam quitaklan saß xbêneb laj Israel li cuanqueb aran Judá.rP_n Eb li tenamit queßril nak incßaß quirabi li rey li queßxtzßâma chiru. Eb aßan queßxye re: —¿Cßaßru takara lâo riqßuineb li ralal xcßajol laj David? Lâo mâcßaß junak cßaßak re ru teßxqßue ke. Joßcan nak lâo takil kib kajunes. Ut lâat taklan saß xbêneb li ralal xcßajol laj David, chanqueb. Ut eb aßan queßsukßi saß lix naßajeb.O/n Li rey incßaß quixbânu li queßxtzßâma li tenamit xban nak ac joßcan chak saß xchßôl li Dios. Ut re ajcuiß nak tâtzßaklok ru li cßaßru quiyeheß re laj Jeroboam, li ralal laj Nabat xban li profeta Ahías Silo xtenamit nak quixye re li cßaßru quixye li Dios.5Nen Li rey quixye reheb li tenamit li cßaßru queßxye li sâj cuînk. Quixye reheb: —Lin yucuaß cau quitaklan saß êbên. Ut lâin kßaxal cuißchic cau tintaklânk saß êbên. Aßan riqßuin tzßûm quexrahobtesi. Abanan lâin riqßuin li tzßûm cuan chßîchß saß rußuj texinrahobtesi, chan.}Mun Li rey Roboam cau quirâtinaheb li tenamit ut incßaß quixbânu li cßaßru quiyeheß re xbaneb li chêquel cuînk. Ln Saß rox li cutan eb li tenamit rochben laj Jeroboam queßchal riqßuin li rey Roboam xban nak joßcan quiyeheß reheb xban li rey.qK]n Cui lin yucuaß xqßue li cacuil trabaj saß êbên, lâin kßaxal cuißchic cau li trabaj tinqßue. Lin yucuaß xexsacß chi tzßûm, abanan lâin texinsacß riqßuin li tzßûm li cuan chßîchß saß rußuj,” chaßkat reheb.—6Jgn Eb li sâj cuînk li queßqßui rochben queßxye re laj Roboam: —Joßcaßin tâsumeheb cuiß li tenamit li yôqueb chixtzßâmanquil châcuu nak incßaß cau tattaklânk saß xbêneb. Lâat tâye reheb, “Cui lin yucuaß cau xtaklan saß êbên, lâin kßaxal cuißchic cau tintaklânk saß êbên.KIn Ut quixye reheb: —¿Cßaßru nequeye lâex? ¿Chanru nak tebinsume li tenamit aßin, li yôqueb chixyebal cue nak tincuisi li cacuil trabaj li quiqßueheß saß xbêneb xban lin yucuaß? chan.5Hen Abanan laj Roboam incßaß quixbânu li cßaßru quiyeheß re xbaneb li chêquel cuînk. Cô ban riqßuineb li sâj cuînk li xeßqßui rochben, li nequeßcßanjelac chiru.KGn Ut eb li chêquel cuînk queßxye: —Cui lâat tattaklânk saß xbêneb li tenamit saß xyâlal, ut cui tâcuâtinaheb riqßuin kßunil âtin, eb aßan junelic teßcßanjelak châcuu, chanqueb.IF n Ut li rey Roboam quixpatzß xnaßleb riqßuineb li chêquel cuînk li queßcßanjelac riqßuin lix yucuaß nak toj yoßyo. Quixpatzß reheb: —¿Cßaßru us tinsumeheb cuiß li tenamit? chan.E3n Ut laj Roboam quixye reheb li tenamit: —Sukßinkex anakcuan ut chiru oxib cutan texchâlk cuißchic cuiqßuin, chan. Ut eb li tenamit queßcôeb.D5n —Lâ yucuaß kßaxal cau xtaklan saß kabên. Abanan lâat naru tattaklânk chi kßun caßchßinak saß kabên re nak târûk tohilânk caßchßinak riqßuin li cacuil cßanjel quixqßue saß kabên lâ yucuaß. Cui tâbânu chi joßcan, lâo tocßanjelak châcuu, chanqueb.Cn Queßxtakla xbokbal laj Jeroboam. Ut aßan quichal ut chixjunileb laj Israel queßâtinac riqßuin laj Roboam ut queßxye re:Bn Laj Jeroboam, li ralal laj Nabat, cuan chak Egipto nak quirabi resil xban nak aran cô nak quiêlelic chiru li rey Salomón.bA An Cô laj Roboam Siquem xban nak aran côeb chixjunileb laj Israel re teßxxakab chokß rey.F@n +Laj Salomón quicam ut quimukeß saß lix tenamit laj David lix yucuaß, li queßmukeß cuiß lix xeßtônil yucuaß. Ut laj Roboam, li ralal, aßan chic li qui-oc chokß rey chokß rêkaj.9?mn *Laj Salomón quicuan chokß rey caßcßâl chihab aran Jerusalén ut quitaklan saß xbêneb chixjunileb laj Israel.Laj Salomón quicam ut quimukeß saß lix tenamit laj David lix yucuaß, li queßmukeß cuiß lix xeßtônil yucuaß. Ut laj Roboam, li ralal, aßan chic li qui-oc chokß rey chokß rêkaj.F>n )Chixjunil li cßaßru quixbânu li rey Salomón, joß ajcuiß lix naßleb, tzßîbanbil saß li hu Crónicas, li tzßîbanbil cuiß retalil li quilajxbânu laj Salomón nak cuan chokß rey./=Yn (Joßcan nak laj Salomón quiraj xcamsinquil laj Jeroboam. Abanan laj Jeroboam quiêlelic ut cô Egipto riqßuin li rey Sisac. Ut aran quicana toj quicam laj Salomón.#<An 'Lâin tebinqßue chi cßuluc raylal li ralal xcßajol laj David xban li mâc quixbânu laj Salomón. Abanan moco chi junaj cua ta,” chan li Kâcuaß.—X;+n &Cui lâat tâbânu li cßaßru tatintakla cuiß, ut cui tatcuânk saß tîquilal chicuu, ut cui tâbânu li cßaßru naxye lin chakßrab joß quixbânu laj David laj cßanjel chicuu, lâin cuânkin âcuiqßuin. Ut tinxakab saß xnaßaj lâ cuanquilal, lâat joß eb ajcuiß lâ cualal âcßajol, joß nak quinxakab xcuanquil laj David.:+n %At Jeroboam, anakcuan lâat tatinxakab chi taklânc saß xbêneb laj Israel. Ut lâat naru nacattaklan saß xbên chixjunil joß tâcuaj lâat.9n $Li ralal laj Salomón tinxakab chi taklânc saß xbên jun têp li ralal xcßajol laj Israel re nak junelic cuânk junak reheb li ralal xcßajol laj David li tâoc chokß rey aran Jerusalén, li tenamit li sicßbil ru inban li tineßxlokßoni cuiß. 8;n #Tinmakß chiru li ralal laj Salomón lix cuanquilal, ut lâat chic tatinqßue chi taklânc saß xbêneb li lajêb xtêpal li ralal xcßajol laj Israel./7Yn "Abanan, lâin incßaß tinmakß chiru laj Salomón lix cuanquil. Tâcuânk ban xcuanquil joß najtil yoßyôk. Tinbânu chi joßcan saß xcßabaß laj David laj cßanjel chicuu, li quinsicß ru lâin. Aßan junelic quixbânu li cßaßru quinye saß lin contrato joß ajcuiß saß lin chakßrab.56en !Tinjach ruheb lin tenamit xban nak eb laj Israel quineßxtzßektâna ut queßxlokßoniheb li jalanil dios, lix Astoret lix dioseb laj Sidón, laj Quemos lix dioseb laj Moab, ut laj Moloc lix dioseb laj Amón. Incßaß queßxbânu li cßaßru quinye reheb chi moco queßcuan saß tîquilal chicuu. Incßaß queßxbânu li cßaßru quinye saß lin contrato ut saß lin chakßrab, joß quixbânu laj David lix yucuaß laj Salomón. 5n Jun têpeb ajcuiß li ralal xcßajol laj Israel tincanab rubel xcuanquil. Tinbânu chi joßcaßin xban nak ninra laj David laj cßanjel chicuu ut xban nak ninra li tenamit Jerusalén li sicßbil ru inban saß xyânkeb chixjunil li tenamit, chan li Kâcuaß.4-n Ut quixye re laj Jeroboam: —Xoc chokß âcue li lajêb pedâs xban nak li Kâcuaß, lix Dioseb laj Israel, naxye âcue, “Lâin tinmakß chiru laj Salomón lix cuanquilal ut lâat chic tatinqßue chi taklânc saß xbêneb li lajêb xtêpal li ralal xcßajol laj Israel.s3an Li profeta Ahías quirisi li aqßuil tßicr li lanlo cuiß ut quixpej. Cablaju pedâs quirisi nak quixpej.\23n Saß jun cutan laj Jeroboam qui-el chak Jerusalén ut quicßuleß saß be xban li profeta Ahías, Silo xtenamit. Laj Ahías lanlo chak saß jun li tßicr toj acß. Xjuneseb nak queßxcßul ribeb saß cßalebâl.{1qn Li rey Salomón quixqßue retal nak laj Jeroboam, aßan jun sâj cuînk cuan xnaßleb ut cau natrabajic. Joßcan nak quixxakab laj Jeroboam chi taklânc saß xbêneb li môs li yôqueb chi cßanjelac saß xyânkeb li ralal xcßajol laj José.I0 n Aßan aßin lix yâlal nak quijoskßoß saß xbên li rey l aj Jeroboam: Li rey Salomón yô chixyîbanquil li cab Milo joß ajcuiß li tzßac li sutsu cuiß lix tenamit laj David lix yucuaß./}n Joßcan ajcuiß laj Jeroboam, li ralal laj Nebat, quixkßetkßeti rib chiru li rey Salomón nak yô chi cßanjelac chiru. Laj Jeroboam, aßan xcomoneb li ralal xcßajol laj Efraín. Sereda lix tenamit. Lix naß, aßan xmâlcaßan, Zerúa xcßabaß.J.n Laj Rezón quicuan ajcuiß chokß xreyeb laj Siria. Ut xicß quirileb laj Israel joß najtil quicuan chokß rey laj Salomón. Laj Hadad, aßan jun chic li cuînk xicß na-iloc reheb laj Israel.8-kn Laj Rezón, aßan li nacßamoc be chiruheb jun chßûtal li cuînk incßaß useb xnaßleb. (Aßin quicßulman junxil nak laj David ac xsach ruheb li tenamit Soba.) Laj Rezón ut eb li rochben queßcôeb chi cuânc aran Damasco. Ut laj Rezón qui-oc chokß xreyeb laj Damasco, li cuan saß xcuênt Siria.I, n Li Dios quixbânu nak laj Rezón, li ralal laj Eliada, quijoskßoß riqßuin laj Salomón ut xicß chic tâilekß xban. Laj Rezón, aßan li quiêlelic chiru laj Hadad-ezer lix reyeb laj Soba.]+5n Quixye laj faraón: —¿Cßaßut nak tâcuaj xic? ¿Ma pâlt cßaßru âcue cuiqßuin? chan. Laj Hadad quixye re: —Mâcßaß napaltoß chicuu. Caßaj cuiß nacuaj nak tinâcanab chi xic saß lin tenamit, chan.*yn Nak cuan Egipto, laj Hadad quirabi resil nak ac camenak chic li rey David, joß ajcuiß laj Joab li nataklan saß xbêneb lix soldado. Joßcan nak laj Hadad quixye re laj faraón: —Qßue inlesêns re nak naru tinsukßîk saß lin tenamit, chan.H) n Li rîtzßin li reina Tahpenes quicuan jun lix cßulaßal riqßuin laj Hadad. Aj Genubat xcßabaß li cßulaßal. Ut lix Tahpenes quixqßuiresi saß li palacio rochbeneb li ralal laj faraón.(}n Laj faraón quisahoß xchßôl riqßuin laj Hadad. Joßcan nak quixsumub riqßuin li rîtzßin lix Tahpenes, li rixakil.n'Wn Queßel saß li naßajej Madián ut queßcôeb Parán. Aran queßxjunaji ribeb riqßuineb li cuanqueb Parán ut queßcôeb Egipto. Laj faraón quixqßue lix chßochß laj Hadad. Ut quixqßue ajcuiß li rochoch ut lix tzacaêmkeb.&n Abanan laj Hadad, li sâj al, quiêlelic ut cô Egipto rochbeneb cuib oxib laj Edom li queßcßanjelac chiru lix yucuaß. %n Quicana aran cuakib po laj Joab rochbeneb chixjunileb laj Israel toj retal queßxsach ruheb chixjunileb li cuînk li cuanqueb Edom.~$wn Xicß quiril laj Salomón xban nak junxil laj David quinumta saß xbêneb laj Edom. Ut laj Joab, li nataklan saß xbêneb lix soldados, queßcôeb chixmukbaleb li camenak. Nak cuanqueb aran quilajeßxcamsi chixjunileb li cuînk li cuanqueb Edom.#3n Li Dios quixqßue jun li cuînk re nak xicß târil laj Salomón. Li cuînk aßan aj Hadad xcßabaß xcomoneb li ralal xcßajol lix reyeb laj Edom.4"cn Lâ cualal incßaß chic tâtaklânk saß xbêneb chixjunileb li tenamit. Jun têpeb ajcuiß li ralal xcßajol laj Israel li tincanab rubel xcuanquil. Tinbânu chi joßcaßin xban nak ninra laj David laj cßanjel chicuu ut xban nak ninra li tenamit Jerusalén li sicßbil ru inban, chan li Kâcuaß.!!=n Abanan saß xcßabaß laj David lâ yucuaß incßaß tinmakß châcuu lâ cuanquil nak toj yoßyôkat. Tinbânu ban nak lâ cualal tâoc saß xcuanquil.h Kn Li Kâcuaß Dios quixye re laj Salomón: —Xban nak incßaß xabânu li cßaßru xinye âcue saß lin contrato ut xakßet lin chakßrab, joßcan nak lâin tincuisi lâ cuanquil ut tinqßue re li yô chi cßanjelac châcuu.r_n Li Dios quixye re nak incßaß tixlokßoni jalanil dios. Abanan laj Salomón quixkßet li râtin li Dios.:on Cßajoß nak quijoskßoß li Kâcuaß Dios saß xbên laj Salomón xban nak quixcanab xlokßoninquil li Dios li nequeßxlokßoni laj Israel, li quixcßutbesi rib chiru caß sut.(Kn Joßcan quixbânu laj Salomón reheb chixjunileb li rixakil, li jalan xtenamiteb. Quixyîb li naßajej re teßxcßat li pom ut teßmayejak chiruheb lix dioseb.6gn Ut laj Salomón quixtakla xyîbanquil lix naßajeb li jalanil dios Quemos ut Moloc saß li tzûl li cuan jun pacßal li tenamit Jerusalén bar na-el cuiß li sakße. Laj Quemos, aßan lix dioseb laj Moab. Ut laj Moloc aßan lix dioseb laj Amón, li kßaxal yibru nequeßxbânu nak nequeßxlokßoniheb.!=n Laj Salomón quixbânu li incßaß us chiru li Kâcuaß xban nak incßaß quixpâb li Kâcuaß chi anchal xchßôl joß quixbânu laj David lix yucuaß.@{n Laj Salomón quixlokßoni lix dioseb laj Sidón, lix Astoret xcßabaß. Ut quixlokßoni ajcuiß laj Milcom lix dioseb laj Amón, ut kßaxal yibru queßxbânu nak queßxlokßoni aßan.oYn Nak ac tîx chic laj Salomón quijala xcßaßux xbaneb li rixakil ut qui-oc chixlokßoninquil li jalanil dios. Ut incßaß yô chixbânunquil li tîquilal chi anchal xchßôl chiru li Kâcuaß joß quixbânu laj David lix yucuaß.jOn Laj Salomón quisumla riqßuin cuukub ciento li ixk xrabineb rey. Ut quicuan ajcuiß riqßuin oxib ciento chic li ixk mâcuaß tzßakal rixakil. Ut saß xcßabaßeb li ixk aßan, laj Salomón quixcanab xlokßoninquil li Dios.}un Aßan eb li tenamit li quixye li Dios reheb laj Israel nak incßaß târûk teßxcßam chokß rixakileb xban nak eb li tenamit aßan nequeßxlokßoni li jalanil dios. Quixye li Dios chi joßcan xban nak ac naxnau nak cui teßxcßam chokß rixakileb eb li ixk aßan, teßoc chixlokßoninquil lix dioseb aßan. Abanan laj Salomón quixcßameb chokß rixakil eb li ixk aßan. 7n Usta ac cuan lix rabin laj faraón chokß rixakil laj Salomón, abanan toj cuanqueb cuißchic nabaleb li ixk jalaneb xtenamit quixraheb. Ut quixcßameb chokß rixakil. Eb li ixk aßan, jalan jalânk xtenamiteb. Aßaneb laj Moab, laj Amón, laj Edom, laj Sidón ut eb laj hetea.S!n Nequeßchal nequeßxic aran Egipto chi lokßoc. Nequeßxlokß li carruaje aran Egipto chi cuakib ciento chi tumin plata. Ut li cacuây nequeßxlokß chi jun ciento riqßuin mero ciento. Joßcan nequeßxlokß cuiß eb aßan. Ut eb lix reyeb laj heteo, ut eb li rey re Siria nequeßxlokß li cacuây ut li carruaje riqßuineb aßan.zon Li cacuây li naxlokß li rey Salomón nequeßchal chak aran Egipto. Li jun chßûtaleb lix môs laj Salomón nequeßxic saß li tenamit aßan chixlokßbal li cacuây.Nequeßchal nequeßxic aran Egipto chi lokßoc. Nequeßxlokß li carruaje aran Egipto chi cuakib ciento chi tumin plata. Ut li cacuây nequeßxlokß chi jun ciento riqßuin mero ciento. Joßcan nequeßxlokß cuiß eb aßan. Ut eb lix reyeb laj heteo, ut eb li rey re Siria nequeßxlokß li cacuây ut li carruaje riqßuineb aßan.W)n Nak cuan chokß rey laj Salomón aran Jerusalén, quixchßutub nabal li plata. Chanchan xqßuial li pec. Joßcan ajcuiß li cheß chacalteß. Nabal cuan. Chanchan xqßuial li cheß higo li cuan aran Sefela. ~}||{zz_yyqxwwwvduu srppnmdlkkJj9ihgg2feAddbbaM``^]\[[CZYY+X9W)VUUT;SnRRPPO*NYMM0L-K JHFEEE DXCC5BB=BA#@?h=<;;:j:9W8766c44/3y32e1p0G/..a-,,+`*3)((e'&%~$#"! ~ `70c *  LW16]n Laj Elías quichakßoc ut quixye: —Lâin narahoß saß inchßôl xban nak xinqßue inchßôl chi cßanjelac châcuu, at nimajcual Dios. Eb li ralal xcßajol laj Israel xeßxcanab xbânunquil li naxye saß li contrato li xabânu riqßuineb. Ut xelajeßxpoß lâ artal ut xelajeßxcamsi chi chßîchß eb lâ profetas. Caßaj chic lâin xincana injunes ut yôqueb ajcuiß chinsicßbal lâin re tineßxcamsi, chan laj Elías.t5cn Nak quicuulac laj Elías cuan cuiß li tzûl Horeb, qui-oc saß li ochoch pec saß li tzûl aßan ut aran quixnumsi li kßojyîn. Ut nak ac cuan aran quiâtinac li Dios riqßuin ut quixye re: —At Elías, ¿cßaßru yôcat arin? chan.m4UnQuicuacli laj Elías, quicuaßac ut qui-ucßac. Riqßuin lix tzacaêmk li quixtzaca, cau chic rib re tâbêk chiru caßcßâl cutan ut caßcßâl kßojyîn toj tâcuulak saß li tzûl Horeb li nequeßxlokßoni cuiß li Kâcuaß.33nUt quicuulac cuißchic xcaß sut lix ángel li Dios riqßuin laj Elías ut quixye re: —Ajsi âcuu. Cuaclin ut cuaßin xban nak najt tatxic, chan.,2SnUt laj Elías quiril nak cuan cuiß lix jolom cuan jun li caxlan cua pombil saß ru xam, ut jun xar li haß. Quicuacli, quicuaßac qui-ucßac ut quicuar cuißchic.K1nLaj Elías quixyocob rib rubel li cheß ut quicube xcuara. Nak yô chi cuârc, quicuulac jun x-ángel li Dios riqßuin ut quixtochßtochßi ut quixye re: —Ajsi âcuu. Cuaclin ut cuaßin, chan.r0_nUt laj Elías cô xjunes saß li chaki chßochß. Jun cutan quibêc. Nak yô chi ecuûc, qui-oc chi hilânc rubel jun tôn li cheß enebro xcßabaß. Quiraj raj câmc ut xban xrahil xchßôl quixye re li Dios: —At Kâcuaß, tzßakal li raylal ac xincßul. Us raj cui tinâqßue chi câmc. Lâin moco kßaxal châbilin ta chiruheb lin xeßtônil yucuaß, chan.G/ nLaj Elías quixqßue retal li chßaßajquilal cuan cuiß. Qui-oc xcßaßux ut qui-el saß li naßajej aßan re xcolbal rib. Cô toj Beerseba li cuan xcuênt Judá ut aran quixcanab lix môs..nUt lix Jezabel quixtakla jun lix takl riqßuin li profeta Elías chixyebal re nak tixcamsi chi chßîchß joß quixbânu reheb lix profeta lix Jezabel. Quixye: —Chineßxcamsihak lin dios cui toj mâjiß nacatcam saß li hônal aßin cuulaj, chan re laj Elías.0- ]nLi rey Acab quixye re lix Jezabel, li rixakil, chixjunil li quixbânu li profeta Elías. Quixye re chanru nak quixcamsi chi chßîchß chixjunileb lix profeta laj Baal.M,n.Li Kâcuaß quixqßue xmetzßêu li profeta Elías. Quixbacß chi us li rakß riqßuin lix cßâmal xsaß ut quiâlinac chi cau ut aßan xbên cua quicuulac chiru laj Acab saß li tenamit Jezreel.e+En-Ut quikßojyînoß ru li choxa. Quixqßue li cacuil ikß. Ut quichal li cacuil hab. Li rey Acab qui-oc saß lix carruaje ut cô saß li tenamit Jezreel.Li Kâcuaß quixqßue xmetzßêu li profeta Elías. Quixbacß chi us li rakß riqßuin lix cßâmal xsaß ut quiâlinac chi cau ut aßan xbên cua quicuulac chiru laj Acab saß li tenamit Jezreel.'*In,Saß xcuuk sut nak quisukßi, li môs quixye re laj Elías: —Xcuil jun li chßina chok joß na xnimal junak ukßej. Li chok aßan yô chi êlc chak saß li palau, chan. Ut laj Elías quixye re lix môs: —Tatxic riqßuin li rey Acab ut ye re nak tixyîb lix carruaje ut xicak saß rochoch chi junpât nak toj mâjiß nachal li cacuil hab. Cui tâbâyk, moco târûk ta chic chi xic xban li hab, chan laj Elías.s)an+Ut quixye re lix môs li cuan rochben: —Tatxic ut tat-ilok toj cuan cuiß li palau, chan. Ut lix môs cô ut quisukßi cuißchic riqßuin laj Elías ut quixye re: —Mâcßaß nacßutun, chan. Cuukub sut quixtakla lix môs chi iloc.%(En*Nak li rey Acab cô chi cuaßac chi ucßac, li profeta Elías quitakeß saß xbên li tzûl Carmelo. Quicßojla aran ut quixxulub lix jolom saß xyânk rok.5'en)Chirix chic aßan laj Elías quixye re li rey Acab: —Ayu chi cuaßac chi ucßac anakcuan xban nak lâin ac yôquin chirabinquil li xyâb li hab yô chak chi châlc, chan.~&wn(Laj Elías quixye reheb: —Chapomakeb lix profeta laj Baal. Mâ jun reheb têcanab chi êlelic, chan. Ut queßxchap eb li profeta aj balakß. Ut laj Elías quixye reheb nak teßxcßameb saß li nimaß Cisón ut aran quixcamsiheb chi chßîchß.O%n'Chixjunileb li tenamit li cuanqueb aran queßril li quicßulman. Queßxhupub ribeb saß chßochß ut queßxye: —Li Kâcuaß, aßan li tzßakal Dios. Li Kâcuaß, aßan li nimajcual Dios, chanqueb.R$n&Saß li hônal aßan li Kâcuaß quixtakla chak li xam. Quixcßat li mayej, ut quixcßat li siß ut li pec joß ajcuiß li poks ut li haß li cuan saß li rok haß, li quixyîb chi xjun sutam li artal.# n%At nimajcual Dios, chacuabi taxak li cßaßru nintzßâma châcuu. Chinâsume taxak re nak eb li tenamit aßin teßxqßue retal nak lâat li tzßakal Dios. Chacßut taxak chiruheb nak lâat tâcuaj nak teßsukßîk cuißchic âcuiqßuin, chan laj Elías.Z"/n$Nak quicuulac x-ôril xcßatbal li mayej, li profeta Elías quixye: —At nimajcual Dios, lâat lix Dios laj Abraham, laj Isaac ut laj Israel. Chicßutûnk taxak chiruheb anakcuan nak lâat li tzßakal Dios arin Israel ut nak lâin laj cßanjel châcuu. Ut li cßaßru yôquin chixbânunquil anakcuan, lâat xattaklan cue chixbânunquil.!n#Queßxqßue li haß saß xbên li artal toj retal quibêc rok ut quinujac ajcuiß li rok haß li quixyîb chi xjun sutam.} un"Ut quixye reheb: —Nujtesihomak câhib cuc chi haß ut hoyomak saß xbên li mayej ut saß xbên li siß, chan. Ut queßxhoy li haß saß xbên li artal. Ut quixye cuißchic reheb: —Qßuehomak cuißchic li haß saß xbên li artal xcaß sut, chan. Ut queßxqßue cuißchic li haß. Ut oxib sut queßxhoy li haß saß xbên li artal joß quiyeheß reheb xban laj Elías.lSn!Quixtus li siß saß xbên li artal. Quixcamsi li cuacax, quixseti ut quixqßue saß xbên li siß.6gn Ut riqßuin li pec aßan quixyîb li artal re xlokßoninquil li Kâcuaß. Ut chi xjun sutam quixbec jun li rok haß tzßakal tâoc cuibak nînki cuc li ru li trigo chi saß.)MnLaj Elías quixchap cablaju li pec. Aßan retalil li cablaju xtêpaleb li ralal xcßajol laj Jacob, li quiqßueheß aj Israel chokß xcßabaß xban li Kâcuaß.W)nUt laj Elías quixye reheb li tenamit: —Jilonkex arin cuanquin cuiß, chan reheb. Ut chixjunileb li tenamit queßjiloc riqßuin laj Elías. Ut aßan qui-oc chixyîbanquil lix artal li Kâcuaß li poßbil.9mnQuinumeß li cuaßleb ut toj yôqueb ajcuiß chixjapbal reheb chixyâbanquil lix dioseb toj quicuulac x-ôril li mayejac ut mâ ani queßabin reheb ut mâ ani queßsumen reheb.U%nUt eb aßan kßaxal cuißchic cau yôqueb chixjapbal reheb chi tijoc ut yôqueb chixyocßbal ribeb riqßuin chßîchß joß cßaynakeb chixbânunquil toj retal queßxchßulaqui ribeb saß lix quiqßueleb./nNak ac xcuulac cuaßleb laj Elías qui-oc chixseßenquileb ut quixye reheb: —Japomak êre chi cau. ¿Ma mâcuaß ta biß aßan lê dios? Mâre yô chi cßoxlac malaj ut yô chi cßanjelac. Mâre xcô chi bêc malaj ut yô chi cuârc. Mâre tento nak têrajsi, chan reheb.9nUt eb aßan queßxchap li cuacax li quikßaxtesîc reheb ut queßxyîb. Ut queßxyâba xcßabaß laj Baal lix dioseb chalen ekßela toj cuaßleb. Yôqueb chi xajoc chiru li artal li queßxyîb ut yôqueb chixyebal: —At Baal, choâsume, chanqueb. Abanan mâ ani quisumen reheb.gInUt laj Elías quixye reheb lix profeta laj Baal: —Sicßomak ru li cuacax ut yîbomak lê re lâex xbên cua xban nak lâex nabalex. Abanan, incßaß têqßue xxamlel. Chirix aßan têyâba xcßabaß lê dios, chan reheb.+nNak ac xeyîb, têyâba xcßabaßeb lê dios. Ut joßcan ajcuiß tinbânu lâin. Tinyâba xcßabaß li nimajcual Dios. Ut li Dios li tixtakla chak li xam saß choxa, aßan li tzßakal Dios, chan laj Elías. Ut chixjunileb li tenamit queßxye: —Us chi joßcan, chanqueb.%EnTêcßam chak cuibak li cuacax. Ut eb aßan teßxsicß ru li bar cuan teßraj. Teßxcamsi, teßxseti, ut teßxqßue saß xbên li siß. Abanan incßaß teßxqßue xxamlel. Joßcan ajcuiß tinbânu lâin riqßuin li cuacax jun. Tinqßue saß xbên li siß ut incßaß tinqßue xxamlel.4cnUt quixye ajcuiß reheb li tenamit: —Caßaj cuiß lâin lix profeta li Kâcuaß quincana. Abanan lix profeta laj Baal, aßan cuanqueb câhib ciento riqßuin mero ciento.BnUt laj Elías quijiloc cuanqueb cuiß chixjunil li tenamit ut quixye reheb: —¿Joß najtil chic texcuânk chi cuib ru lê cßaßux? Cui li Kâcuaß, aßan li tzßakal Dios, ¿cßaßut nak incßaß têpâb? Ut cui laj Baal, aßan li tzßakal Dios, tâkehomak aßan, chan. Ut eb li tenamit mâ jun âtin queßxye. nJoßcan nak li rey Acab quixtakla xchßutubanquileb laj Israel ut quixchßutubeb ajcuiß lix profeta laj Baal saß li tzûl Carmelo.&GnUt quixye ajcuiß re li rey Acab nak tixchßutubeb li câhib ciento riqßuin mero ciento li profeta li nequeßcßanjelac chiru laj Baal ut tixchßutubeb ajcuiß li câhib ciento chi profeta li nequeßcßanjelac chiru lix Asera, li nequeßtzacan riqßuin lix Jezabel, li rixakil li rey./nLaj Elías quixye re: —Mâcuaß lâin li yôquin chi qßuehoc raylal saß xbên li tenamit Israel. Lâat ban li yôcat chi qßuehoc raylal âcuochben lâ yucuaß xban nak xetzßektâna lix chakßrab li Kâcuaß ut yôquex chixlokßoninquileb li yîbanbil dios Baal, chan.1nNak laj Acab quiril ru laj Elías quixye re: —Arin peß cuancat lâat li yôcat chi qßuehoc raylal saß xbên li tenamit Israel, chan laj Acab.  nJoßcan nak laj Abdías cô riqßuin li rey Acab ut quixye re nak laj Elías cuan aran. Ut li rey Acab cô chi âtinac riqßuin.6 gnLaj Elías quixye re: —Saß xcßabaß li nimajcual Dios li nincßanjela ru, lâin ninye âcue nak saß ajcuiß li cutan aßin, lâin tinâtinak riqßuin li rey Acab, chan. n¿Cßaßut nak tinâtakla chixyebal re li rey Acab nak cuancat arin? Li rey tinixcamsi cui tinye re nak xcuil âcuu, chan.) Mn At kâcuaß Elías, ¿ma incßaß cacuabi resil nak lâin xinmuk jun ciento lix profeta li Dios nak lix Jezabel yô chixcamsinquileb? Xinmukeb saß li ochoch pec. Lajêb roxcßâl xinmuk saß jun li ochoch pec ut lajêb roxcßâl saß li jun chic ut xinqßueheb ajcuiß lix cua rucßaheb., Sn Mâre lix musikß li Kâcuaß tatxcßam saß jalan chic naßajej nak ac xin-el arin. Cui lâin ninye re li rey Acab nak cuancat arin ut cui mâ anihakat nak tâchâlk châsicßbal, relic chi yâl tinixtakla chi camsîc. Lâat nacanau nak chalen saß insâjilal lâin ninxucua ru li Kâcuaß.] 5n Abanan lâat yôcat chixyebal nak lâin tinxic chixyebal re li rey nak cuancat arin.n Saß xcßabaß li Kâcuaß lâ Dios lâin ninye âcue nak mâcßaß junak tenamit chi moco junak naßajej incßaß ta quixtakla cuiß âsicßbal li rey. Nak xeßxye nak mâ anihat, li rey quixpuersiheb chixbânunquil li juramento re nak teßxye li yâl.dCn Laj Abdías quixye: —¿Ma cuan junak mâc xinbânu lâin nak tinâqßue chixcamsi li rey?nLaj Elías quixye re: —Yâl. Lâin laj Elías. Anakcuan lâat tatxic riqßuin li rey ut tâye re nak cuanquin arin, chan.<snLaj Abdías quixcßul saß be laj Elías nak yô chi xic riqßuin li rey. Laj Abdías quixnau ru. Quixcuikßib rib chiru ut quixye: —Joß li lâat biß li kâcuaß Elías, chan./nJoßcan nak queßxjach ribeb ut queßcôeb chixsicßbal richajeb li xul. Li rey Acab cô saß li jun pacßal ut laj Abdías cô saß li jun chic.%EnLaj Acab quixye re laj Abdías: —Yoßo takasuti li tenamit chirilbaleb li yußam haß ut li nimaß. Mâre anchal takatau caßchßinak richajeb li cacuây ut li mûl. Cui incßaß nakatau xcuaheb, teßcâmk ut tocanâk chi mâcßaß chic kacacuây ut chi mâcßaß chic kamûl, chan.q]nJunxil nak lix Jezabel yô chixcamsinquileb lix profeta li Kâcuaß, laj Abdías quixcßam jun ciento li profeta ut quixmukeb saß li ochoch pec. Lajêb roxcßâl quixmuk saß li junjûnk chi ochoch pec. Ut quixqßueheb xcua rucßa.3anLi rey Acab quixbok riqßuin laj Abdías, li na-iloc re li cßaßru cuan re saß li palacio. Laj Abdías, aßan cßajoß nak naxxucua ru li Kâcuaß ut naxqßue xlokßal.Z/nJoßcan nak laj Elías cô riqßuin laj Acab. Yô chi us li cueßej aran Samaria.2 anMokon chic nak yô rox chihab li cueßej li Kâcuaß quixye re laj Elías: —Tatxic cuißchic riqßuin li rey Acab ut tâye re nak lâin tintakla cuißchic li hab, chan.1~]nUt li xmâlcaßan quixye re: —Riqßuin aßin ninqßue retal nak lâat xprofeta li Dios ut chixjunil li nacaye, aßan yâl xban nak li Kâcuaß naxcßut châcuu, chan.{}qnLaj Elías quixkßalu cuißchic li chßina al ut quixcßam cuißchic takßa saß li naßajej li cuan cuiß lix naß. Quixkßaxtesi re li naßbej ut quixye re: —Cueß lâ chßina yum yoßyo chic, chan.Ut li xmâlcaßan quixye re: —Riqßuin aßin ninqßue retal nak lâat xprofeta li Dios ut chixjunil li nacaye, aßan yâl xban nak li Kâcuaß naxcßut châcuu, chan.p|[nLi Kâcuaß quirabi lix tij li profeta Elías ut quixqßue cuißchic lix yußam ut quiyoßla cuißchic.>{wnQuixhupub rib saß xbên li chßina al oxib sut ut quixyâba xcßabaß li Kâcuaß. Quixye re: —At Kâcuaß, at inDios, chaqßue ta cuißchic lix yußam li chßina al aßin, chan.pz[nQuitijoc chiru li Kâcuaß ut quixye re: —At Kâcuaß, at inDios, ¿cßaßut nak xaqßue li raylal saß xbên li xmâlcaßan aßin li yô chi qßuehoc innaßaj saß rochoch? ¿Cßaßut nak xaqßue chi câmc lix chßina yum? chan.Gy nLaj Elías quixye re: —Qßue cue lâ chßina yum, chan. Quixcßul li chßina al chiru ut quixcßam takekß saß xcaß tasalil li cab cuan cuiß lix cuaribâl ut quixyocob chiru lix cuarib.6xgnLi naßbej quixye re laj Elías: —¿Cßaßru inmâc châcuu, at xprofeta li Dios? ¿Ma xatchal cuiqßuin chixjulticanquil lin mâc ut chixcamsinquil lin chßina yum? chan.Vw'nMokon chic quiyajer lix yum li xmâlcaßan. Quiniman xyajel toj retal quicam.!v=nUt quicßulman joß quixye li Kâcuaß re laj Elías. Li cßaj li cuan saß li ucßal incßaß qui-osoß chi moco li aceite li cuan saß li chßina cuc.unLi ixk quixbânu joß quiyeheß re xban laj Elías. Ut quicuan xtzacaêmkeb laj Elías, li ixk ut lix yum re nabal cutan.tnBânu chi joßcan xban nak joßcaßin quixye li Kâcuaß Dios li nakalokßoni lâo aj Israel: Incßaß tâlajk li cßaj li cuan saß li ucßal chi moco tâosokß li aceite li cuan saß cuc toj tixqßue chak li hab saß ruchichßochß li Kâcuaß, chan laj Elías.Us%n Laj Elías quixye re: —Matcßoxlac. Ayu saß lâ cuochoch. Bânu joß xaye. Abanan xbên cua tâyîb jun chßina caxlan cua ut tâcßam chak chokß cue. Chirix aßan tâyîb re lâ yum ut lâ cue lâat.br?n Li ixk quichakßoc ut quixye re laj Elías: —Mâcßaß caxlan cua cuiqßuin ac yîbanbil. Li Kâcuaß lâ Dios naxnau nak yâl li yôquin chixyebal. Caßchßin ajcuiß li cßaj cuan saß jun li ucßal ut caßchßin ajcuiß li aceite cuan saß lin chßina cuc. Ut anakcuan xinchal xxocbal coßxibak insiß re nak tinyîb li caxlan cua chokß re lin yum ut chokß cue ajcuiß lâin. Nak takachoy aßan, mâre tocâmk xban katzßocajic xban nak mâcßaß chic cuan ke, chan.q1n Ac yô chi xic li ixk nak laj Elías quixbok cuißchic ut quixye re: —Tâbânu usilal, tâcßam ajcuiß chak caßchßinak incaxlan cua, chan re.p+n Joßcan nak laj Elías qui-el saß li naßajej aßan ut cô saß li tenamit Sarepta. Nak quicuulac saß li oquebâl re li tenamit, quiril jun li xmâlcaßan yô chixxocbal xsiß. Quixbok li ixk ut quixye re: —Bânu usilal, cßam chak bayak inhaß re tincuucß, chan re.goIn —Tat-êlk saß li naßajej aßin ut tatxic saß li tenamit Sarepta li cuan saß xcuênt Sidón ut aran tatcuânk. Saß li naßajej aßan cuan jun li xmâlcaßan. Ac xinye re nak aßan tâchßolanînk âcue, chan li Dios.,nUnUt li Kâcuaß quixye re laj Elías:Ym-nAbanan mokon chic li rok haß quichakic xban nak incßaß chic quixqßue li hab.l+nUt eb li tzßok nequeßxcßam lix cua ut lix tib rajlal ekßela ut rajlal ecuu. Ut laj Elías quirucß li haß li cuan saß li rok haß Querit.%kEnUt laj Elías quixbânu li cßaßru quiyeheß re xban li Kâcuaß. Cô chi cuânc aran cuan cuiß li rok haß Querit, li cuan jun pacßal li nimaß Jordán.wjinLâin tintakla li tzßok chixqßuebal lâ cua nak cuânkat aran. Ut saß li rok haß tat-ucßak, chan li Dios.1i]n—Tat-êlk saß li naßajej aßin. Tatxic saß li este, li na-el cuiß li sakße ut tâmuk âcuib nachß riqßuin li haß Querit li cuan jun pacßal li nimaß Jordán.5hgnJoßcan nak li Kâcuaß quixye re laj Elías::g qnQuicuan jun li profeta aj Elías xcßabaß. Lix tenamit, aßan Tisbe li cuan saß xcuênt Galaad. Laj Elías quixye re li rey Acab: —Saß xcßabaß li Kâcuaß, lix Dioseb laj Israel li nincßanjelac chiru, lâin ninye âcue nak chiru cuib oxib chihab incßaß chic tixqßue li hab toj tinye lâin, chan.fn"Chiruheb li cutan aßan jun li cuînk Bet-el xtenamit, aj Hiel xcßabaß, quixyîb cuißchic li tenamit Jericó. Ut nak quixqßue lix cimiento, quicam laj Abiram li xbên ralal. Ut nak queßxqßue saß xnaßajeb lix puertil li tzßac, quicam laj Segub li îtzßinbej. Joßcaßin nak quitzßakloc ru li quixye laj Josué li ralal laj Nun nak quixye li cßaßru quiyeheß re xban li Kâcuaß.e-n!Ut quixqßue ajcuiß chi yîbâc jun li jalam ûch Asera xcßabaß. Ut kßaxal cuißchic quixtaksi xjoskßil li Dios xban nak kßaxal cuißchic yibru quixbânu chiru li queßxbânu li rey li queßcuan junxil aran Israel nak toj mâjiß na-oc laj Acab saß xcuanquil.Chiruheb li cutan aßan jun li cuînk Bet-el xtenamit, aj Hiel xcßabaß, quixyîb cuißchic li tenamit Jericó. Ut nak quixqßue lix cimiento, quicam laj Abiram li xbên ralal. Ut nak queßxqßue saß xnaßajeb lix puertil li tzßac, quicam laj Segub li îtzßinbej. Joßcaßin nak quitzßakloc ru li quixye laj Josué li ralal laj Nun nak quixye li cßaßru quiyeheß re xban li Kâcuaß.jdOn Quixqßue chi yîbâc jun li artal ut jun li templo aran Samaria re teßxlokßoni cuiß laj Baal. c nIncßaß quicßoxlac chixbânunquil li mâc li quixbânu laj Jeroboam li ralal laj Nabat. Ut kßaxal cuißchic yibru quixbânu nak quixcßam chok rixakil lix Jezabel lix rabin laj Et-baal lix reyeb laj Sidón. Ut laj Acab quixlokßoni li jalanil dios Baal.bynCuib xcaßcßâl chihab quicuan saß xcuanquil saß li tenamit Samaria. Quimâcob chiru li Kâcuaß ut kßaxal cuißchic numtajenak li mâusilal li quixbânu chiru li queßxbânu li queßcuan chokß rey nak toj mâjiß na-oc saß xcuanquil aßan.a5nAc yô cuakxaklaju xcaßcßâl chihab roquic chokß rey laj Asa saß li naßajej Judá nak laj Acab li ralal laj Omri qui-oc chokß rey aran Israel.`nLi rey Omri quicam ut quimukeß saß li tenamit Samaria. Ut aß chic laj Acab li ralal qui-oc saß xcuanquil chokß rêkaj.M_nChixjunil li quixbânu li rey Omri, joß ajcuiß li quixbânu riqßuin xcacuilal xchßôl, tzßîbanbil retalil saß li hu Crónicas, li tzßîbanbil cuiß li quilajeßxbânu lix reyeb laj Israel.f^GnQuixbânu li mâusilal joß quixbânu laj Jeroboam. Quixchikß xjoskßil li Kâcuaß xban li mâc quixbânu ut xban ajcuiß nak quixcßam xbeheb laj Israel chi mâcobc chiru li Kâcuaß nak queßxlokßoni li jalanil dios.]nLaj Omri quixbânu li mâusilal chiru li Kâcuaß. Kßaxal cuißchic yibru quixbânu chiru li queßxbânu eb li rey li quilajeßcuan.X\+nLaj Omri quixlokß riqßuin laj Semer li tzûl li cuan Samaria. Quixlokß chi jun ciento riqßuin ôb roxcßâl libras li plata. Ut saß li naßajej aßan quixyîb jun li tenamit chi châbil. Samaria quixqßue chokß xcßabaß li tenamit aßan. Quixqßue li xcßabaß aßan xban nak aj Semer xcßabaß laj êchal re li naßajej junxil.V['nNak yô junlaju xcaßcßâl chihab roquic chokß xreyeb laj Judá laj Asa, laj Omri qui-oc chokß xreyeb laj Israel. Cablaju chihab quicuan chokß rey. Li xbên cuakib chihab quicuan saß li tenamit Tirsa.ZnEb li yôqueb chi oquênc chirix laj Omri queßnumta saß xbêneb li jun jachal chic. Laj Tibni quicam ut laj Omri qui-oc chokß rey.IY nUt eb li ralal xcßajol laj Israel queßxjach ribeb. Yi jach queßajoc re nak laj Tibni li ralal laj Ginat tâoc chokß rey ut queßoquen chirix. Ut li yi jach chic queßoquen chirix laj Omri.TX#nChixjunil li quixbânu li rey Zimri tzßîbanbil retalil saß li hu Crónicas, li tzßîbanbil cuiß li quilajeßxbânu lix reyeb laj Israel. Tzßîbanbil ajcuiß retalil chanru nak quixcamsi li rey Ela.OWnQuicam xban li mâc quixbânu. Quixbânu li mâusilal chiru li Kâcuaß, joß quixbânu laj Jeroboam. Quixchikß xjoskßil li Dios xban nak quixcßam xbeheb laj Israel chi mâcobc chiru li Kâcuaß.+VQnLaj Zimri quixqßue retal nak queßoc chi pletic saß li tenamit. Joßcan nak cô saß li palacio ut quixloch xxamlel. Ut aran quicßat laj Zimri saß li palacio.UnChirix aßan laj Omri rochbeneb chixjunileb laj Israel queßel saß li tenamit Gibetón ut queßcôeb chi pletic saß li tenamit Tirsa. TnEb li soldados aj Israel queßrabi resil nak laj Zimri quixcamsi li rey Ela. Saß junpât queßxxakab laj Omri chokß xreyeb laj Israel saß li naßajej li cuanqueb cuiß. Laj Omri, aßan li quitaklan saß xbêneb li soldados nak toj mâjiß na-oc chokß rey.nSWnNak yô cuukub xcaßcßâl chihab roquic chokß xreyeb laj Judá laj Asa, laj Zimri qui-oc saß xcuanquil. Cuukub cutan quicuan chokß rey aran Tirsa. Eb lix soldados laj Israel cuanqueb Gibetón, saß lix tenamiteb laj filisteo.R#nChixjunil li quixbânu li rey Ela tzßîbanbil retalil saß li hu Crónicas, li tzßîbanbil cuiß li quilajeßxbânu lix reyeb laj Israel.mQUn Queßcamsîc laj Baasa ut laj Ela li ralal xban li mâc queßxbânu ut xban ajcuiß nak queßxcßam xbeheb laj Israel chi mâcobc nak queßxlokßoni li jalanil dios li mâcßaß nequeßoc cuiß ut queßxchikß xjoskßil li Dios. Pn Quicßulman joß quixye li Dios re li profeta Jehú chirix laj Baasa. Laj Zimri quixcamsi chixjunileb li ralal xcßajol laj Baasa.%OEn Nak laj Zimri qui-oc saß xcuanquil quixcamsiheb chixjunileb li ralal xcßajol laj Baasa. Chixjunileb li cuînk, joß rechßalal, joß ramîg, queßcamsîc.cNAn Laj Zimri qui-oc cuan cuiß laj Ela ut quixcamsi. Chirix aßan laj Zimri qui-oc chokß xreyeb laj Judá chokß rêkaj laj Ela. Aßin quicßulman nak yô cuukub xcaßcßâl chihab roquic chokß xreyeb laj Judá laj Asa.M n Laj Zimri, li nacßanjelac chiru laj Ela, quixcßûb ru chanru nak tixcamsi. Laj Zimri, aßan li nataklan saß xbêneb yi jach lix carruaje laj Ela. Saß jun li cutan laj Ela cuan saß rochoch laj Arsa, li na-iloc re lix jun cablal. Qui-ucßac ut quicala.?LynNak yô cuakib xcaßcßâl chihab roquic chokß xreyeb laj Judá laj Asa, laj Ela, li ralal laj Baasa, qui-oc chokß xreyeb laj Israel. Cuib chihab quicuan saß xcuanquil aran Tirsa.sKanLi profeta Jehú, li ralal laj Hanani, quixye li cßaßru quiyeheß re xban li Kâcuaß chirix laj Baasa ut chirixeb ajcuiß li ralal xcßajol xban li mâusilal li quixbânu chiru li Kâcuaß. Laj Baasa quixbânu joß quixbânu laj Jeroboam ut quixchikß xjoskßil li Dios xban li mâc quixbânu ut xban ajcuiß nak quixsach ruheb li ralal xcßajol laj Jeroboam.qJ]nLaj Baasa quicam ut quimukeß Tirsa. Ut aß chic laj Ela, li ralal, qui-oc saß xcuanquil chokß rêkaj.9nLaj Nadab quicamsîc nak ac yô rox chihab roquic laj Asa chokß xreyeb laj Judá. Laj Baasa qui-oc chokß xrey eb laj Israel chokß rêkaj laj Nadab. =nLaj Baasa, li ralal laj Ahías, aßan xcomoneb li ralal xcßajol laj Isacar. Quixcßûb ru chanru nak tixcamsi li rey Nadab. Quixcamsi nak laj Nadab ut lix soldados queßoc chi pletic saß li tenamit Gibetón. Li tenamit Gibetón, aßan xnaßajeb laj filisteo.<1nLaj Nadab quixbânu li mâusilal chiru li Kâcuaß joß quixbânu lix yucuaß nak quicßamoc be chiruheb laj Israel chi mâcobc chiru li Kâcuaß.);MnNak yô xcab chihab roquic laj Asa chokß xreyeb laj Judá, laj Nadab li ralal laj Jeroboam qui-oc chokß xreyeb laj Israel. Cuib chihab quicuan saß xcuanquil.J:nUt laj Asa quicam ut quimukeß saß lix tenamit laj David saß li muklebâl li queßmukeß cuiß lix xeßtônil xyucuaß. Ut aß chic laj Josafat, li ralal, qui-oc saß xcuanquil chokß rêkaj.(9KnChixjunil li quilajxbânu li rey Asa, ut chanru nak quicuan saß xcuanquil, tzßîbanbil retalil saß li hu Crónicas, li tzßîbanbil cuiß li quilajeßxbânu lix reyeb laj Judá. Ut tzßîbanbil ajcuiß retalileb li tenamit li quixyîb. Nak ac tîx chic, quiyajer nak quirahoß li rok.{8qnLi rey Asa quixtakla xbokbaleb chixjunileb li cuanqueb Judá ut quixye reheb nak mâ jun tâpaltok. Ut quixtaklaheb aran Ramá chixxocbal li pec ut li cheß li yô chi cßanjelac chiru laj Baasa re xyîbanquil chi châbil li tenamit Ramá. Ut riqßuin aßan li rey Asa quixyîb chi châbil li cuib chi tenamit Mizpa ut Geba, lix naßajeb li ralal xcßajol laj Benjamín.7nNak li rey Baasa quirabi resil li cßaßru quicßulman, quixcanab xyîbanquil li tenamit Ramá ut quisukßi cuißchic Tirsa.x6knLi rey Ben-adad quixcßul xchßôl li quixye laj Asa. Joßcan nak quixtaklaheb lix soldado joßqueb ajcuiß li nequeßtaklan saß xbêneb re nak teßpletik aran Israel. Ut queßnumta saß xbêneb li tenamit Ijón, Dan, Abel-bet-maaca, ut quinumta ajcuiß saß xbêneb chixjunileb li naßajej Cineret joß ajcuiß chixjunil lix naßajeb li ralal xcßajol laj Neftalí.n5WnLaj Asa quixtakla xyebal re laj Ben-adad: —Kabânuhak junak li contrato chi kibil kib joß queßxbânu lin yucuaß riqßuin lâ yucuaß. Xintakla li oro ut li plata chokß âcue. Nintzßâma châcuu nak incßaß chic tâqßue xcuanquil li contrato li xabânu riqßuin laj Baasa, lix reyeb laj Israel, re nak incßaß chic toxchßißchßißi, chan laj Asa.4}nJoßcan nak li rey Asa quixchap li oro, li plata ut chixjunil li terto xtzßak li xocxo saß lix templo li Kâcuaß, ut quixcßam ajcuiß li cuan saß li palacio. Ut quixtakla chirixeb li nequeßcßanjelac chiru re teßxcßam aran Damasco ut teßxsi re laj Ben-adad lix reyeb laj Siria. Laj Ben-adad, aßan li ralal laj Tabrimón. Ut laj Tabrimón, aßan li ralal laj Hezión.D3nLaj Baasa, lix reyeb laj Israel, cô Judá chi pletic. Quixyîb chi châbil li tenamit Ramá re nak mâ ani târûk tâoc ut mâ ani târûk tâêlk riqßuin laj Asa, lix reyeb laj Judá. 2nLaj Asa, lix reyeb laj Judá, ut laj Baasa, lix reyeb laj Israel, junelic queßxpleti ribeb chi ribileb rib toj chalen nak queßcam.71inUt quixqßue cuißchic saß lix templo li Dios li cßaßru terto xtzßak, li oro ut li plata li quixkßaxtesi lix yucuaß re li Kâcuaß, joß ajcuiß li quixkßaxtesi aßan.00[nUsta incßaß quixpoß chixjunileb li naßajej li queßxlokßoni cuiß li jalanil dios, abanan laj Asa junelic cuan saß tîquilal chiru li Dios toj chalen nak quicam. /;n Ut quirisi xcuanquil chokß reina lix Maaca lix naß xban nak quixyîb jun lix dios Asera. Laj Asa quixjor lix dios ut quixcßat chire li haß Cedrón.v.gn Quirisi saß li tenamit eb li ixk ut eb li cuînk li kßaxal yibru queßxbânu chi ribileb rib re xqßuebal xlokßal lix dioseb li queßxyîb. Ut quirisiheb ajcuiß chixjunil li yîbanbil dios li quilajeßxyîb lix xeßtônil xyucuaßeb.g-In Laj Asa quicuan saß tîquilal chiru li Dios joß quixbânu laj David lix xeßtônil xyucuaß.,{n Laj Asa quicuan saß xcuanquil aran Jerusalén jun roxcßâl chihab. Lix naß, aßan lix Maaca, lix rabin laj Abisalom.t+cn Nak yô junmay chihab roquic chokß xreyeb laj Israel laj Jeroboam, laj Asa qui-oc chokß xreyeb laj Judá.O*nLaj Abiam quicam ut quimukeß saß lix tenamit laj David saß li muklebâl li queßmukeß cuiß lix xeßtônil xyucuaß. Ut aß chic laj Asa, li ralal, qui-oc saß xcuanquil chokß rêkaj laj Abiam.T)#nUt queßxpleti ajcuiß ribeb laj Abiam ut laj Jeroboam. Chixjunil li quilajxbânu laj Abiam tzßîbanbil retalil saß li hu Crónicas li tzßîbanbil cuiß retalil li quilajeßxbânu lix reyeb laj Judá.i(MnJunelic queßpletic chi ribileb rib laj Roboam ut laj Jeroboam toj chalen nak quicam laj Roboam.V''nLi Kâcuaß quixbânu chi joßcan xban nak laj David quicuan saß tîquilal chiru. Junelic quixbânu li cßaßru quixye li Kâcuaß toj chalen nak quicam. Caßaj cuiß quimâcob chiru laj Urías laj heteo.}&unLi Kâcuaß Dios incßaß quirisi lix cuanquileb li ralal xcßajol laj David. Quixqßue ban jun li ralal laj Abiam chi oc chokß rey chokß rêkaj re nak tixcol li tenamit Jerusalén. Quixbânu aßan xban nak naxra laj David laj cßanjel chiru.8%knLaj Abiam quixbânu li mâusilal joß quixbânu laj Roboam lix yucuaß. Incßaß quixlokßoni li Kâcuaß chi anchal xchßôl joß quixbânu laj David lix xeßtônil xyucuaß.y$mnOxib chihab quicuan saß xcuanquil aran Jerusalén. Lix naß laj Abiam, aßan lix Maaca, lix rabin laj Abisalom. x~}x|zyxx.wv\srqq pvonmlFkjSiShgf}dccbNaa__X^U]V\[ZY WVU^TSRQONMMELK9JSIHsHGUFGEDQCBAA@?>>p=M<<;;-:976544=3W210//-.-,,A**|)-('&%$$B""w! dLwW />d X b ax1A _xAbanan jun x-ángel li Dios quiâtinac riqßuin li profeta Elías, Tisbe xtenamit, ut quixye re: —Ayu chixcßulbaleb lix takl li rey ut tâye reheb chi joßcaßin, “¿Cßaßut nak texxic chi patzßoc riqßuin laj Baal-zebub lix dioseb laj Ecrón? ¿Ma mâcßaß ta biß li Dios arin Israel?”@ xLi rey Ocozías quitßaneß saß li ventana saß xcaß tasalil li rochoch li cuan Samaria ut quixtochß rib. Nak nim xyajel quixye reheb lix takl: —Ayukex riqßuin laj Baal-zebub lix dioseb laj Ecrón. Patzßomak chak re ma tinqßuirâk malaj ut incßaß, chan.V? +xNak ac camenak chic li rey Acab, eb laj Moab queßpoß saß xbêneb laj Israel.H> n5Laj Ocozías quixlokßoniheb li yîbanbil dios Baal ut quicßanjelac chiru joß quixbânu lix yucuaß. Riqßuin li mâusilal quixbânu quixchikß xjoskßil li Kâcuaß, lix Dioseb laj Israel.h=Kn4Li rey Ocozías quixbânu li mâusilal chiru li Kâcuaß joß queßxbânu laj Acab lix yucuaß ut lix Jezabel lix naß. Ut quixbânu ajcuiß joß quixbânu laj Jeroboam, li quicßamoc xbeheb laj Israel chixbânunquil li mâusilal chiru li Kâcuaß. Laj Jeroboam, aßan li ralal laj Nabat.Laj Ocozías quixlokßoniheb li yîbanbil dios Baal ut quicßanjelac chiru joß quixbânu lix yucuaß. Riqßuin li mâusilal quixbânu quixchikß xjoskßil li Kâcuaß, lix Dioseb laj Israel.><wn3Nak yô cuuklaju chihab roquic chokß xreyeb laj Judá laj Josafat, laj Ocozías li ralal laj Acab, qui-oc chokß xreyeb laj Israel. Cuib chihab quicuan saß xcuanquil aran Samaria.J;n2Laj Josafat quicam ut quimukeß saß li muklebâl li queßmukeß cuiß lix xeßtônil xyucuaß saß lix tenamit li rey David. Ut aß chic laj Joram li ralal qui-oc saß xcuanquil chokß rêkaj.6:gn1Li rey Ocozías li ralal laj Acab, quixye re laj Josafat nak tixtaklaheb lix soldado saß lix jucub, abanan laj Josafat incßaß quiraj xcßambaleb lix soldado laj Ocozías.\93n0Li rey Josafat quixqßue chi yîbâc li nînki jucub joß li cuan Tarsis re teßxic chiru li palau toj Ofir chixcßambal chak li oro. Abanan incßaß queßcuulac xban nak queßjacheß li jucub aran Ezión-geber.8!n/Saß eb li cutan aßan mâcßaß xreyeb li cuanqueb Edom. Lix reyeb laj Judá quixxakab jun li cuînk chi taklânc saß li naßajej aßan.L7n.Laj Josafat qui-isin reheb li cuînk ut li ixk li queßxcßayi ribeb chiruheb li artal re xlokßonin quil li jalanil dios li cuanqueb saß eb li cutan nak quicuan chokß rey laj Asa, lix yucuaß.r6_n-Chixjunil li quixbânu li rey Josafat, joß ajcuiß li quixbânu riqßuin xcacuilal xchßôl, ut li pletic li quixbânu, tzßîbanbil retalil saß li hu Crónicas, li tzßîbanbil cuiß retalil li quilajeßxbânu lix reyeb laj Judá.P5n,Li rey Josafat quixcßam rib saß usilal riqßuin lix reyeb laj Israel.f4Gn+Laj Josafat quixbânu li us chiru li Kâcuaß joß quixbânu laj Asa lix yucuaß. Incßaß quixcanab xbânunquil. Junelic ban cuan saß tîquilal. Abanan incßaß quirisiheb li artal li najt xteram li queßxlokßoniheb cuiß li yîbanbil dios. Ut eb li tenamit queßmayejac chiruheb li artal aßan ut queßxcßat li pom re xlokßoninquil lix dioseb.I3 n*Oßlaju xcaßcßâl chihab cuan re laj Josafat nak qui-oc chokß rey. Ôb xcaßcßâl chihab quicuan saß xcuanquil aran Jerusalén. Lix naß laj Josafat, aßan lix Azuba, lix rabin laj Silhi.2yn)Nak yô xcâ chihab roquic chokß rey laj Acab aran Israel, laj Josafat li ralal laj Asa qui-oc chokß rey aran Judá.`1;n(Laj Acab quicam, ut aß chic laj Ocozías li ralal qui-oc saß xcuanquil chokß rêkaj.03n'Chixjunil li quixbânu li rey Acab tzßîbanbil retalil saß li hu Crónicas, li tzßîbanbil cuiß retalil li quilajeßxbânu lix reyeb laj Israel. Ut tzßîbanbil ajcuiß retalil li palacio li quixyîb riqßuin marfil. Tzßîbanbil ajcuiß retalileb li tenamit li quixyîb.c/An&Aran Samaria cuan jun li haß li nequeßatin cuiß li ixk li nequeßxcßayi ribeb. Saß li haß aßan queßxcßam chi chßajecß lix carruaje li rey Acab. Ut eb li tzßiß queßxrekß lix quiqßuel joß quixye li Dios.D.n%Nak quicam laj Acab, queßxcßam Samaria ut aran queßxmuk.-yn$Nak qui-ecuu quiyeheß resil reheb laj Israel nak tento teßsukßîk saß xtenamiteb ut saß rochocheb chi xjûnkaleb.{,qn#Cau yôqueb chi pletic saß li cutan aßan. Nak yôqueb chi pletic, queßxxakab li rey Acab saß lix carruaje ut yô chi iloc cuanqueb cuiß li soldado aj Siria. Yô chi hoyecß lix quiqßuel saß li carruaje. Nak qui-ecuu li rey Acab quicam.:+on"Abanan jun li soldado laj Siria quixcut lix tzimaj chi incßaß quixcßoxla nak toxixtau li rey. Ut li tzimaj aßan quixtau li rey Acab ut qui-oc saß xcßulbal rib lix chßîchß li naxcol cuiß rib. Laj Acab quixjap re ut quixye: —Câmc cue. Sukßisi li carruaje aßin. Tinâcuisi saß li plêt, chan.g*In!Nak queßxqßue retal nak mâcuaß laj Acab, lix reyeb laj Israel, queßxcanab râlinanquileb.)n Nak queßril li rey Josafat, queßxcßoxla nak aßan laj Acab. Ut queßcôeb chixcamsinquil. Abanan laj Josafat quixjap re.r(_nLix reyeb laj Siria ac quixye reheb li cablaju xcaßcßâl li nequeßtaklan saß xbêneb li nequeßxic saß li carruaje nak incßaß teßpletik riqßuineb lix soldado laj Israel. Caßaj cuiß riqßuin lix reyeb laj Israel teßpletik.\'3nUt lix reyeb laj Israel quixye re laj Josafat: —Lâin tinjal li cuakß re nak incßaß teßxnau cuu. Ut lâat tâqßue lâ cuakß li nacacuocsi junelic, chan. Ut li rey Acab quixjal li rakß ut cô chi pletic.&nQueßcôeb ut lix reyeb laj Israel, ut laj Josafat, lix reyeb laj Judá, chi pletic saß li tenamit Ramot li cuan saß xcuênt Galaad.Y%-nUt laj Micaías quixye re: —Cui lâat tatsukßîk chak chi sa saß âchßôl, mâcuaß li Kâcuaß xyehoc cue li xinye, chan. Ut quixye reheb li tenamit —Chêjunilex lâex qßuehomak retal li xinye, chan.$1nYehomak reheb nak teßxqßue saß tzßalam ut junes caxlan cua ut haß teßxqßue re toj retal tinsukßîk chak lâin chi sa saß inchßôl, chan.(#KnChirix aßan li rey Acab quixye: —Chapomak laj Micaías ut têcßam riqßuin laj Amón li nataklan saß li tenamit. Ut têcßam riqßuin laj Joás li cualal."!nUt laj Micaías quixye re: —Nak yôkat chixmukbal âcuib saß eb li cab, tojoßnak tâqßue retal ma yâl na li yôquin chixyebal, chan.d!CnUt li profeta Sedequías, li ralal laj Quenaana, quinachßoc riqßuin laj Micaías ut quixtzßaj chi rukß saß xnakß ru ut quixye re: —¿Ma x-el ta biß cuiqßuin lix musikß li Dios re tââtinak âcuiqßuin? chan.| snUt laj Micaías quixye ajcuiß re: —Aßan aßin li quicßulman. Li Kâcuaß quixtakla jun li musikßej riqßuineb lâ profeta re nak teßxye ticßtiß âcue, xban nak ac tenebanbil chak raylal saß âbên xban li Kâcuaß, chan laj Micaías.Z/nLi musikßej quixye, “Lâin tin-oc riqßuineb chixjunileb li profeta re nak teßxye ticßtiß re laj Acab,” chan. Ut li Kâcuaß quixye re, “Us. Ayu ut balakßi laj Acab. Tâuxmânk joß xaye” chan.—?ynUt jun li musikßej quichal chi ubej ut quixye, “Lâin tinxic chixbalakßinquil laj Acab” chan. Ut li Kâcuaß quixye: “¿Chanru tâbânu nak tatxic chixbalakßinquil?” chan.QnLi Kâcuaß quixye, “Cuan ta junak tâxic chixbalakßinquil laj Acab re nak tâxic Ramot xcuênt Galaad re tâcamsîk”, chan. Cuanqueb li ángel queßxye jun naßleb ut cuanqueb li queßxye jalan.#nLi profeta Micaías quixye ajcuiß: —Qßuehomak retal li cßaßru quixcßutbesi chicuu li Kâcuaß. Xcuil li Kâcuaß cßojcßo saß lix cßojaribâl saß choxa. Ut chixjunileb lix ángel xakxôqueb chixcßatk. Cuanqueb saß lix nim ukß ut cuanqueb saß lix tzße.)MnUt li rey Acab quixye re laj Josafat: —¿Ma incßaß ta biß xinye âcue nak li cuînk aßin junes mâusilal naxye cue? Mâ jun sut naxye li us chicuix, chan.b?nUt li profeta Micaías quixye re: —Lâin xcuil nak chixjunileb li soldado aj Israel yôqueb chixchaßchaßinquil ribeb chiru li tzûl. Chanchaneb li carner li mâcßaß aj ilol reheb. Ut li Kâcuaß quixye cue, “Eb li cristian aßin mâcßaß aj ilol reheb. Cheßsukßîk saß li rochocheb chixjûnkaleb chi cßojcßo xchßôleb,” chan.—nLi rey quixye re: —¿Jarub sut tinye âcue nak tat-âtinak saß xcßabaß li Kâcuaß Dios junelic tâye li yâl? chan.A}nChirix aßan laj Micaías cô ut quixakli chiru li rey, ut li rey quixye re: —At Micaías, ¿ma us cui topletik riqßuineb laj Ramot li cuan xcuênt Galaad malaj ut incßaß toxic? chan. Ut laj Micaías quixye re: —Texxic chi pletic. Têrêchani li plêt xban nak li Kâcuaß tixkßaxtesi saß êrukß, chan.nAbanan laj Micaías quixye: —Saß xcßabaß li yoßyôquil Dios, lâin tinye reheb li cßaßru tixye cue li Kâcuaß, chan.a=n Nak yô chi cßulmânc aßin, li cuînk li quitaklâc xban li rey chixcßambal chak laj Micaías quixye re: —Chixjunileb li profeta yôqueb chixyebal nak teßrêchani li plêt. Joßcan ajcuiß tâye lâat, chan re.r_n Juntakßêt li yôqueb chixyebal chixjunileb li profeta. Queßxye: —Ayukex chi pletic riqßuineb laj Ramot li cuan saß xcuênt Galaad. Texnumtâk saß xbêneb xban nak li Kâcuaß tixkßaxtesiheb saß êrukß, chanqueb li profeta.{qn Li profeta Sedequías, li ralal laj Quenaana, quixyîb li xucub riqßuin chßîchß ut yô chixjapbal re chixyebal: —Joßcaßin xye li Kâcuaß, “Riqßuineb li xucub aßin tâxekßeb laj Siria toj retal tâsach ruheb chixjunileb”, chan.fGn Li cuib chi rey chunchûqueb saß lix cßojaribâl chire li oquebâl re li tenamit Samaria. Tikibanbileb riqßuin li châbil akß li nequeßrocsi li rey. Chixjunileb li profeta yôqueb chixyebal li cßaßru tâcßulmânk.-n Chirix aßan lix reyeb laj Israel quixbok jun li natenkßan re ut quixye re: —¡Cßam chak saß junpât laj Micaías, li ralal laj Imla! chan.KnUt lix reyeb laj Israel quixye re laj Josafat: —Cuan jun chic naru naxye ke cßaßru naraj li Dios. Li jun aßan, aßan laj Micaías, li ralal laj Imla. Abanan xicß nacuil xban nak mâ jun sut naxye cue châbil esilal. Junes incßaß us naxye cue, chan. Abanan laj Josafat quixye re: —At rey, mâye chi joßcan, chan.winAbanan laj Josafat quixpatzß: —¿Ma mâcßaß junak chic xprofeta li Dios arin naru topatzßok cuiß? chan.G nUt lix reyeb laj Israel quixchßutubeb li profeta. Cuanqueb na câhib ciento chi profeta. Ut li rey quixpatzß reheb: —¿Ma us nak toxic chi pletic aran Ramot xcuênt Galaad? chan. Ut eb li profeta queßxye re: —Us texxic chi pletic xban nak li Kâcuaß tixkßaxtesi li tenamit Ramot saß âcuukß lâat, chanqueb.iMnAbanan, nintzßâma châcuu nak tâpatzß re li Dios ma târaj aßan nak toxic chi pletic, chan.} unQuixpatzß re laj Josafat: —¿Ma tinâtenkßa chi pletic riqßuineb li cuanqueb Ramot, xcuênt Galaad? chan. Ut laj Josafat quixye re: —Lâin ut eb lin soldado texkatenkßa. Lin soldado ut eb lin cacuây teßxic chêtenkßanquil chi pletic. nLix reyeb laj Israel quixye reheb li nequeßtenkßan re: —¿Ma incßaß nequenau nak li tenamit Ramot, li cuan saß xcuênt Galaad, ke lâo? Cui ke lâo, ¿cßaßut nak mâcßaß yôco? ¿Cßaßut nak incßaß nakisi rubel xcuanquil lix reyeb laj Siria? chan.j OnSaß li rox chihab laj Josafat lix reyeb laj Judá cô chi âtinac riqßuin lix reyeb laj Israel.]  7nEb laj Israel ut eb laj Siria incßaß queßpletic chi ribileb rib chiru oxib chihab. n—¿Ma xaqßue retal nak laj Acab xcubsi rib chicuu? Xban nak xcubsi rib, lâin incßaß tintakla li raylal saß xbêneb li ralal xcßajol nak toj yoßyôk. Abanan tinqßue li raylal saß xbêneb li ralal xcßajol nak ac cuan chic li ralal chokß rey, chan.?ynUt li Kâcuaß quixye re laj Elías, Tisbe xtenamit:—¿Ma xaqßue retal nak laj Acab xcubsi rib chicuu? Xban nak xcubsi rib, lâin incßaß tintakla li raylal saß xbêneb li ralal xcßajol nak toj yoßyôk. Abanan tinqßue li raylal saß xbêneb li ralal xcßajol nak ac cuan chic li ralal chokß rey, chan.@{nNak laj Acab quirabi li quixye li Dios, quixpej li rakß. Ut quixqßue chirix li kßes ru tßicr ut quixbânu lix ayûn. Quicuar chirix li kßes ru tßicr ut kßaxal ra saß xchßôl.0[nKßaxal yibru li quixbânu laj Acab nak quixlokßoniheb li yîbanbil dios joß queßxbânu eb laj amorreo li queßisîc xban li Kâcuaß saß lix tenamiteb laj Israel.b?nKßaxal quinumta li mâusilal quixbânu laj Acab chiru li Dios. Mâ ani junak reheb li rey quixbânu mâusilal joß quixbânu aßan. Ut lix Jezabel li rixakil, aßan li quicßamoc be chiru chixbânunquil li mâusilal.0[nUt eb lâ cualal âcßajol li teßcâmk saß tenamit teßcßuxekß xbaneb li tzßiß. Ut eb li teßcâmk saß cßalebâl teßcßuxekß xbaneb li soßsol, chan li Dios.:onLi Dios x-âtinac ajcuiß chirix li tixcßul lix Jezabel. Quixye: —Lix tibel lix Jezabel tâcßuxekß xbaneb li tzßiß cuan cuiß li tzßac li sutsu cuiß li tenamit Jezreel. nTinsach ruheb lâ cualal âcßajol joß quinbânu reheb li ralal xcßajol li rey Jeroboam li ralal laj Nabat. Teßxcßul joß quixcßul laj Baasa li ralal laj Ahías xban nak xachikß injoskßil nak xacßameb xbe laj Israel chi mâcobc chicuu”, chan li Dios.!nJoßcan nak li Kâcuaß xye âcue chi joßcaßin: “Lâin tinqßue raylal saß âbên. Tinsach ruheb chixjunileb lâ cualal âcßajol li cuanqueb Israel ut tinsach ruheb chixjunileb li cuînk li cuanqueb saß lâ cuochoch, joß môs joß ajcuiß li mâcuaßeb môs.(KnNak laj Elías quicuulac aran, laj Acab quixye re: —At Elías, lâat li xicß nacat-iloc cue. Xinâtau chixbânunquil li incßaß us, chan. Ut laj Elías quixye re: —Yâl. Xatintau chixbânunquil li incßaß us xban nak lâat cßaynakat chixbânunquil li mâusilal chiru li Kâcuaß.{nTâye re, “Joßcaßin xye li Kâcuaß: ¿Ma mâcuaß ta biß lâat li xatcamsin re laj Nabot? Ut anakcuan yôcat chixchapbal lix naßaj li racuîmk chokß âcue”. Ut tâye ajcuiß re, “Joßcaßin xye li Kâcuaß. Saß li naßajej li xeßxrekß cuiß lix quiqßuel laj Nabot eb li tzßiß, aran ajcuiß teßxrekß lâ quiqßuel lâat, at rey,” chaßkat re laj Acab.—"~?n—Tatxic chixtaubal laj Acab lix reyeb laj Israel, li cuan Samaria. Anakcuan cuan saß lix naßaj lix uvas laj Nabot xban nak cô chixchapbal chokß re.\}3nUt li Kâcuaß quiâtinac riqßuin li profeta Elías, Tisbe xtenamit, ut quixye re:r|_nNak laj Acab quirabi resil nak xcam laj Nabot, cô chixchapbal lix naßaj lix uvas re tixcßam chokß re.I{ nNak quirabi resil lix camic, lix Jezabel quixye re laj Acab: —Ayu ut chap chokß âcue lix naßaj lix uvas laj Nabot li incßaß quixcßayi âcue xban nak laj Nabot mâ ani chic. Xcam, chan.|zsnChirix chic aßan queßxtakla resil riqßuin lix Jezabel ut queßxye re nak queßxcuti chi pec laj Nabot ut quicam.y9n Ut queßcuulac li cuînk li incßaß useb xnaßleb. Queßchunla chiru laj Nabot ut queßxye li ticßtiß chiruheb li tenamit. Queßxye nak laj Nabot quixmajecua li Dios ut quixmajecua ajcuiß li rey. Ut queßxcßam laj Nabot chire tenamit ut queßxcuti chi pec toj retal quicam.]x5n Queßxye resil nak teßxbânu x-ayûn li tenamit ut queßxchunub laj Nabot chiruheb.=wun Eb li nequeßcßamoc be ut eb li nequeßtaklan saß lix tenamit laj Nabot queßxbânu joß queßtaklâc cuiß xban lix Jezabel joß quixtzßîba saß li hu li quixtakla riqßuineb.vn Têsicß cuibakeb li cuînk li incßaß useb xnaßleb. Têcßam chak chiru laj Nabot re teßxye nak xmajecua li Dios ut xmajecua ajcuiß li rey Acab. Chirix aßan têcßam laj Nabot chire tenamit ut têcuti chi pec toj retal tâcâmk, chan saß li hu.vugn Saß eb li hu aßan quixye: —Yehomak resil nak tâcuânk li ayûn. Têchunub laj Nabot chiruheb li tenamit.\t3nUt lix Jezabel quixtzßîba li hu saß xcßabaß li rey Acab ut quixqßue li retalil lix matkßab chiru. Quixtakla li hu aßan riqßuineb laj cßamol be ut riqßuineb li nequeßtaklan saß lix tenamit laj Nabot.esEnUt lix Jezabel li rixakil quixye re: —Lâat li rey. Lâat nacattaklan arin Israel. Cuaclin ut cuaßin. Cßojob âchßôl. Lâin tinsicß xyâlal chanru tinbânu re nak aßan tixqßue âcue lix naßaj li racuîmk, chan.Tr#nLaj Acab quixye re: —Xinâtinac riqßuin laj Nabot, Jezreel xtenamit. Xinye re nak tixcßayi chokß cue lix naßaj lix uvas, malaj ut tinjal chiru. Abanan aßan xye cue nak incßaß tixqßue cue, chan.q/nUt lix Jezabel, li rixakil, quicuulac riqßuin ut quixye re: —¿Cßaßut nak ra saß âchßôl? ¿Cßaßut nak incßaß nacacuaj cuaßac? chan.3panLaj Acab cô saß xpalacio chi ra saß xchßôl ut chi yô xjoskßil xban nak laj Nabot quixye re nak incßaß tixqßue re li naßajej li quirêchani riqßuin lix xeßtônil xyucuaß. Nak quicuulac saß rochoch, quixyocob rib saß xcuarib ut yô chi iloc chiru li tzßac ut incßaß quiraj cuaßac.;oqnAbanan laj Nabot quixye re: —Incßaß taxak chixqßue inlesêns li Dios chixcßayinquil âcue li naßajej aßin xban nak lâin xcuêchani riqßuin lin xeßtônil yucuaß, chan. nnSaß jun li cutan li rey Acab quixye re laj Nabot: —Qßue cue lix naßaj lâ cuacuîmk uvas. Nachß cuan riqßuin lin palacio. Lâin nacuaj raubal li cuacuîmk aran. Tinqßue jun chic li naßajej chokß rêkaj malaj ut tintoj châcuu riqßuin tumin, chan.9m onAran Samaria cuan jun li cuînk aj Nabot xcßabaß. Jezreel xtenamit. Li cuînk aßan cuan jun xsir li racuîmk uvas nachß riqßuin lix palacio laj Acab, lix reyeb laj Samaria.^l7n+Ut li rey cô saß li palacio aran Samaria chi ra saß xchßôl ut chi yô xjoskßil.Sk!n*Ut li profeta quixye re li rey: —Joßcaßin xye li Kâcuaß: “Lâat xacuachßab li cuînk li xinye nak tâcâmk. Joßcan nak lâat tatcâmk chokß rêkaj, ut lâ tenamit teßsachekß ruheb chokß rêkaj lix tenamit aßan”, chan li Dios.—Ut li rey cô saß li palacio aran Samaria chi ra saß xchßôl ut chi yô xjoskßil.jn)Abanan li profeta saß junpât quirisi li tßicr saß xnakß ru ut li rey quixqßue retal nak aßan jun lix profeta li Dios.bi?n(Abanan nak lâin yôquin chi pletic, li cuînk quiêlelic, chan li profeta. Ut li rey quixye re: —Lâat ajcuiß xatyehoc re nak tenebanbil saß âbên xtojbal rix. Ut joßcan ajcuiß tâcßul joß xaye, chan li rey.Qhn'Nak yô chi numecß li rey, li profeta quixye re: —At rey, lâin yôquin chi pletic nak xcuulac jun li soldado cuiqßuin ut quixye cue, “Il chi us li cuînk aßin re nak incßaß tâêlelik. Cui tâêlelik châcuu, tâtoj rix riqßuin lâ yußam malaj ut tâtoj rix riqßuin oßlaju libra chi tumin plata” chan li profeta.3gan&Ut li profeta li Dios quixlan li ru riqßuin jun tßicr re nak incßaß tânaßekß ru. Cô ut quixakli chire li be roybeninquil nak tânumekß aran lix reyeb laj Israel.f n%Ut lix profeta li Dios cô riqßuin jun chic li cuînk ut quixye re: —Chinâyocß, chan. Ut li cuînk quixsacß ut quixyocß.en$Ut lix profeta li Dios quixye re: —Xban nak xakßet râtin li Dios ut incßaß xinâyocß, joßcan nak tatcamsîk xban jun li cakcoj nak tat-êlk cuiqßuin, chan. Ut joßcan quicßulman. Nak qui-el riqßuin, quixcßul jun li cakcoj ut quicamsîc xban.=dun#Jun lix profeta li Dios quixye re jun li rech profetil joß quixye li Dios re: —Chinâyocß riqßuin lâ chßîchß, chan. Abanan li profeta jun chic incßaß quiraj xbânunquil.pc[n"Laj Ben-adad quixye re: —Tinkßaxtesi cuißchic âcue li tenamit li quixmakß lin yucuaß chiru lâ yucuaß, chan. Ut quixye ajcuiß re: —Ut naru ajcuiß tâyîb lâ cßayibâl saß li tenamit Damasco joß quixbânu lin yucuaß saß li tenamit Samaria, chan. Ut laj Acab quixye re: —Lâin tinqßue âlesêns chi xic xban li contrato li xabânu cuiqßuin, chan. Joßcaßin nak queßxbânu li contrato chi ribileb rib ut laj Acab quixcanab chi xic laj Ben-adad ut incßaß quixcamsi.^b7n!Eb li nequeßtenkßan re laj Ben-adad queßsahoß saß xchßôleb nak queßrabi nak quixye chi joßcan. Saß junpât queßxye: —Toj yoßyo laj Ben-adad, li chanchan lâ cuas châcuu, chanqueb. Ut laj Acab quixye reheb: —¡Cßamomak chak cuiqßuin! chan. Nak laj Ben-adad quicuulac, laj Acab quixye re nak tâoc saß lix carruaje rochben.]a5n Queßxqßue li kßes ru tßicr chirixeb ut queßxbacß li cßam chixcuxeb. Queßcôeb riqßuin lix reyeb laj Israel ut queßxye re: —Laj Ben-adad, laj cßanjel châcuu, naxtzßâma châcuu nak tâcuy xmâc ut incßaß tâcamsi, chanqueb. Ut laj Acab quixye reheb: —¿Ma toj yoßyo laj Ben-adad? Chanchan li cuas chicuu nak nacuil, chan.` nEb li nequeßtenkßan re li rey queßxye: —Kabiom resil nak eb lix reyeb laj Israel nequeßuxtânan u. Kabacßak li cßam saß li kacux ut kaqßuehak kßes ru tßicr chikix ut toxic riqßuin laj Acab. Mâre tixcuy kamâc ut incßaß toxcamsi, chanqueb.-_UnEb li incßaß queßcamsîc queßêlelic ut queßcôeb saß li tenamit Afec re teßxcol raj ribeb. Abanan li tzßac li sutsu cuiß li tenamit quitßaneß saß xbêneb ut queßcamsîc cuukub xcaßcßâl mil chic li soldado aj Siria. Abanan li rey Ben-adad quixcol rib saß eb li cab cuan aran.z^onChiru cuukub cutan eb laj Siria ut eb laj Israel cuanqueb saß lix muhebâleb ut yôqueb chirilbal ribeb. Saß xcuuk li cutan queßxtiquib pletic ut eb laj Israel queßxcamsiheb jun ciento mil lix soldâdeb laj Siria li nequeßxic chi rokeb.z]onJun xprofeta li Kâcuaß Dios quicuulac riqßuin li rey Acab ut quixye re: —Joßcaßin xye li Kâcuaß. “Xban nak eb laj Siria xeßxye nak caßaj cuiß saß eb li tzûl cuan incuanquil ut xeßxye nak mâcßaß incuanquil saß li ru takßa, joßcan nak lâin tinkßaxtesiheb laj Siria saß âcuukß, usta kßaxal nabaleb. Lâat tânau nak lâin li Kâcuaß,” chan.r\_nEb li soldados aj Israel queßchßutubâc ajcuiß ruheb. Queßxcßam li cßaßru tâcßanjelak chiruheb ut queßcôeb chi pletic. Queßxyîb lix muhebâleb saß xcaßyabâl lix muhebâleb laj Siria. Eb laj Israel chanchaneb cuib chßûtal chi chibât xban nak moco qßuiheb ta. Abanan eb laj Siria kßaxal nabaleb ut queßxhel ribeb saß chixjunil li ru takßa.[-nNak ac xnumeß jun chihab laj Ben-adad quixchßutubeb lix soldado ut cô rochbeneb toj saß li tenamit Afec re teßpletik riqßuineb laj Israel.ZnNaru tâchßutubeb cuißchic ruheb nabalak lâ soldados joß xqßuialeb li xeßsach châcuu. Juntakßêtak xqßuialeb li cacuây ut li carruajes. Topletik cuißchic riqßuineb laj Israel saß li ru takßa. Toj aran teßril ma incßaß tana tonumtâk saß xbêneb saß li plêt aßin, chanqueb. Quixcßul xchßôl laj Ben-adad li cßaßru queßxye ut quixbânu joß queßxye re..YWnTâcuisiheb li cablaju xcaßcßâl chi rey li xaqßueheb chi taklânc saß xbêneb li soldado ut tâqßue jalan saß xnaßajeb xcomoneb li nequeßxnau pletic chi us.{XqnEb li nequeßtenkßan re li rey Ben-adad queßxye re: —Eb lix dioseb laj Israel cuanqueb xcuanquileb saß eb li tzûl. Joßcan nak eb laj Israel xeßnumta saß kabên. Abanan cui topletik saß li ru takßa, lâo chic tonumtâk saß xbêneb.WynChirix aßan lix profeta li Dios quicuulac cuißchic riqßuin li rey Acab ut quixye re: —Sukßin saß lâ tenamit ut tâcauresiheb chi us lâ soldado xban nak saß jun chihab tâchâlk cuißchic lix reyeb laj Siria chi pletic âcuiqßuin, chan.!V=nLi rey Acab quirâlinaheb toj retal quixchapeb li cacuây ut li carruaje ut quinumta saß xbêneb li soldados aj Siria. Kßaxal nabaleb li queßcamsîc.U-nLi junjûnk chi soldado aj Israel queßxcamsiheb li nequeßchal chi pletic riqßuineb. Eb laj Siria yôqueb chi êlelic ut eb laj Israel yôqueb chirâlinanquileb. Aban li rey Ben-adad quiêlelic chirix cacuây rochbeneb cuib oxib lix soldado li nequeßxic chirix cacuây.:TonQueßel saß li tenamit li sâj cuînk li nequeßtenkßan reheb li nequeßtaklan saß li junjûnk chi naßajej. Ut chirixeb aßan yôqueb chi xic li soldados li jun chßol chic.sSanLaj Ben-adad quixye: —Usta saß xyâlal xeßchal, usta chi pletic xeßchal, chapomakeb chi yoßyo, chan.=RunEb li sâj cuînk yôqueb chi xic chi ubej. Eb laj qßuehol etal li taklanbileb xban laj Ben-adad queßril nak yôqueb chi châlc. Queßcôeb riqßuin laj Ben-adad chixyebal resil.0Q[nCuaßleb re cutan queßcôeb laj Acab chi pletic nak yôqueb chi calâc saß lix muhebâleb laj Ben-adad rochbeneb li cablaju xcaßcßâl chi rey li queßoquen chirix.!P=nJoßcan nak li rey Acab quixtakla xbokbaleb li soldado li toj sâjeb li nequeßtenkßan saß li junjûnk chi naßajej. Cuanqueb cuib ciento riqßuin cablaju xcaßcßâl chi cuînk. Ut chirix aßan quixtakla xchßutubanquileb chixjunileb li soldado. Cuanqueb cuukub mil chi cuînk.OnLaj Acab quixye re: —¿Ani saß aj ukß tixkßaxtesiheb laj Siria? chan. Ut li profeta quixye re: —Li Kâcuaß xye nak tixkßaxtesiheb saß rukßeb li toj sâjeb li nequeßtenkßan reheb li nequeßtaklan saß li junjûnk chi naßajej, chan. Ut li rey Acab quixye re: —¿Ani tâtiquibânk re li plêt? chan. Ut lix profeta li Kâcuaß quixye re: —Lâat tattiquibânk re li plêt, chan.Nn Ut li Kâcuaß quixtakla jun lix profeta riqßuin laj Acab chixyebal re: —Matxucuac chi rilbaleb lix soldado laj Ben-adad usta nabaleb, xban nak li Dios textenkßa chi numtâc saß xbêneb re nak tânau nak li Kâcuaß, aßan li tzßakal Dios, chan.Myn Laj Ben-adad yô chi ucßac saß lix muhebâl rochbeneb li rey li queßoquen chirix nak quirabi resil li quixtakla xyebal laj Acab. Laj Ben-adad quixtaklaheb lix soldados chixcauresinquil ribeb chi xic chi pletic. Ut eb aßan queßxcauresi ribeb.GL n Ut lix reyeb laj Israel quixtakla cuißchic xyebal re laj Ben-adad: —At rey, mânimobresi âcuib chixyebal nak tâsach ru lin tenamit. Nak acak xacuêchani naru nacanimobresi âcuib, chan.|Ksn Laj Ben-adad quixtakla cuißchic xyebal re laj Acab: —Tinsach ru lâ tenamit Samaria. Chinixcamsihak ta lin Dios cui incßaß tinsach ru. Mâcßaß tâcanâk chi moco lix poksil tâtzßaklok re nak lin soldados teßxcßam saß rukßeb, chan.GJ n Joßcan nak li rey Acab quixye reheb lix takl laj Ben-adad: —Têye re li rey Ben-adad nak tinqßue li cßaßru xtakla xpatzßbal xbên cua. Abanan li cßaßru xtakla xpatzßbal anakcuan incßaß naru ninbânu, chan. Ut eb li takl queßcôeb cuißchic riqßuin laj Ben-adad ut queßxye re li cßaßru quixye laj Acab.$ICnEb li tenamit ut eb li nequeßcßamoc be chiruheb queßxye re: —Mâbânu li cßaßru naxye. Ut mâsume xqßuebal li cßaßru yô chixpatzßbal, chanqueb.|HsnLi rey Acab quixbok riqßuin chixjunileb li cuînk li nequeßcßamoc be ut quixye reheb: —Qßuehomak retal nak li cuînk aßin târaj tixmakß chiku chixjunil li cßaßru cuan ke. Nak quixtakla xpatzßbaleb li cuixakil ut lin cocßal, joß ajcuiß lin oro ut lin plata, lâin incßaß xinkßetkßeti cuib chixqßuebal re li cßaßru quixtakla chak xpatzßbal cue, chan.&GGnAbanan anakcuan yôquin chixtaklanquil xyebal âcue nak joßcaßin hônal cuulaj teßcuulak li nequeßcßanjelac chicuu chixsiqßuinquil saß lâ cuochoch ut saß rochocheb li nequeßcßanjelac châcuu. Teßxxoc ut teßxcßam chixjunil li cßaßru terto xtzßak li teßxtau aran, chan.iFMnLaj Ben-adad quixtaklaheb cuißchic lix takl riqßuin laj Acab ut queßxye re: —Joßcaßin xye chak âcue li rey: Xinye âcue nak tâqßue cue lâ oro ut lâ plata ut tâqßueheb ajcuiß cue lâ cuixakil ut eb lâ cocßal.E%nLaj Acab, lix reyeb laj Israel, quixye: —Yehomak re li rey nak tâuxmânk joß quixye. Lâin ut chixjunil li cuan cue re chic aßan, chan.DnTâqßue chokß cue lâ oro ut lâ plata. Ut tâqßueheb ajcuiß chokß cue lâ cuixakil ut lâ cocßal li cßajoß xchakßaleb ru, chan.(CKnQuixtaklaheb lix takl saß li tenamit chi âtinac riqßuin laj Acab, lix reyeb laj Israel. Queßxye re: —Joßcaßin xtakla chak xyebal âcue li rey Ben-adad.pB ]nLaj Ben-adad, lix reyeb laj Siria, quixchßutub chixjunileb lix soldados. Ut quixchßutubeb ajcuiß cablaju xcaßcßâl chic li rey rochbeneb lix cacuây ut eb lix carruaje. Ut rochbeneb aßan cô chi pletic saß li tenamit Samaria.?AynLaj Eliseo quisukßi cuan cuiß lix bôyx. Quixcamsiheb li bôyx cuib ut quixchik lix tibeleb. Li cheß li naqßueman saß xcux li bôyx quicßanjelac chokß xsißil. Nak ac xchakßac li tib, laj Eliseo quixqßue chixtiu eb li tenamit. Chirix chic aßan laj Eliseo cô chirix laj Elías ut quicßanjelac chiru.i@MnSaß junpât quixcanab lix bôyx laj Eliseo ut quiâlinac chirix laj Elías ut quixye re: —Inchakßrabihakeb cuan chak lin naß inyucuaß xbên cua ut chirix aßan tinxic châcuix, chan. Ut laj Elías quixye re: —Us biß. Abanan, chicuânk taxak saß âchßôl li cßaßru xinbânu âcue, chan.Laj Eliseo quisukßi cuan cuiß lix bôyx. Quixcamsiheb li bôyx cuib ut quixchik lix tibeleb. Li cheß li naqßueman saß xcux li bôyx quicßanjelac chokß xsißil. Nak ac xchakßac li tib, laj Eliseo quixqßue chixtiu eb li tenamit. Chirix chic aßan laj Eliseo cô chirix laj Elías ut quicßanjelac chiru.-?UnJoßcan nak laj Elías qui-el saß li naßajej aßan. Coxixtau laj Eliseo li ralal laj Safat. Yô chi becoc chßochß riqßuin cablaju sumal li bôyx. Laj Eliseo yô chi beresînc re li cuan chak chi ixbej. Laj Elías quirisi li tßicr cuan saß xbên li rakß ut quixqßue chirix laj Eliseo.>5nTincanabeb chi yoßyo li cuukub mil laj Israel li incßaß queßxcuikßib rib chixlokßoninquil laj Baal, chi moco queßrutzß ru, chan li Kâcuaß.@={nChi joßcaßin li joß qßuial incßaß teßcamsîk xban laj Hazael, aßan teßcamsîk xban laj Jehú. Ut eb li incßaß teßcamsîk xban laj Jehú, aßan teßcamsîk xban laj Eliseo.<nTâqßue li aceite saß xjolom laj Jehú ralal laj Nimsi re tâxakab chokß rey aran Israel. Ut joßcan ajcuiß laj Eliseo li ralal laj Safat li cuan aran Abel-mehola. Tâqßue li aceite saß xjolom re tâxakab chokß profeta chokß âcuêkaj lâat.t;cnUt li Kâcuaß Dios quixye re laj Elías: —Sukßin saß li be li xatchal cuiß ut tatxic saß li chaki chßochß li cuan xcuênt Damasco. Nak tatcuulak aran tâqßue li aceite saß xjolom laj Hazael ut tâxakab chokß rey aran Siria.1:]nLaj Elías quichakßoc ut quixye: —Lâin narahoß saß inchßôl xban nak xinqßue inchßôl chi cßanjelac châcuu, at nimajcual Dios. Eb li ralal xcßajol laj Israel xeßxcanab xbânunquil li naxye saß li contrato li xabânu riqßuineb. Ut xelajeßxpoß lâ artal ut xelajeßxcamsi chi chßîchß eb lâ profetas. Caßaj chic lâin xincana injunes ut yôqueb ajcuiß chinsicßbal lâin re tineßxcamsi, chan laj Elías.O9n Laj Elías quixtzßap li xnakß ru riqßuin li rakß. Qui-el saß li ochoch pec ut quixakli saß li oquebâl. Quirabi xyâb xcux li Dios nak quiyeheß re: —At Elías, ¿cßaßru yôcat arin? chan.87n Nak ac xnumeß li hîc, quinumeß li xam, abanan li Dios toj mâjiß naâtinac riqßuin. Ut nak ac xnumeß li xam, quirabi jun li ecßânc chi timil.b7?n Ut li Kâcuaß quixye re: —Elen saß li ochoch pec ut xaklin saß xbên li tzûl arin chicuu, chan. Saß ajcuiß li hônal aßan quinumeß li Kâcuaß ut quinumeß ajcuiß jun cacuil ikß re xcßutbesinquil lix cuanquil. Kßaxal cau quinumeß li ikß toj retal quilajjacheß li tzûl ut eb li pec quilajeßjoreß. Abanan li Dios toj mâjiß naâtinac riqßuin laj Elías. Nak ac xnumeß li ikß, quixqßue hîc, abanan toj mâjiß naâtinac li Kâcuaß riqßuin laj Elas. M~}P||5zyxwmuttrppoSn"mkjifhgf`endZc%ba`_k^^]\v[ZYXPWW&VO=Y<;;:8776155W322n100//.@-,,+&*])%('&%%$#"".! Z Nt H E ~bw;H)IMxChirix aßan laj Giezi cô cuißchic riqßuin lix patrón ut lix patrón quixye re: —¿Bar xatcuulac chak? chan. Laj Giezi quixye: —Mâ bar nincuulac, chan.EHxNak queßcuulac saß xbên li bol, laj Giezi quixchap li cuib bôls chi tumin joß ajcuiß li tßicr ut quixcßam saß rochoch chi mukmu. Ut quixsukßisiheb cuißchic lix môs laj Naamán.&GGxLaj Naamán quixye re: —Cßul cuakib mil chi tumin plata, chan. Ut quixpuersi laj Giezi chixcßulbal. Quixqßue li plata saß cuib li bôls ut quixqßue ajcuiß cuib sumal li châbil tßicr. Ut laj Naamán quixtakla cuib lix môs chixcanabanquil. Queßcôeb chi ubej chiru laj Giezi.8FkxLaj Giezi quixye re: —Mâcßaß nakacßul. Lin patrón xinixtakla chixyebal âcue nak xeßcuulac riqßuin cuibeb li profeta sâjeb. Xeßchal chak saß lix naßajeb li ralal xcßajol laj Efraín, li tzûl ru. Naxtzßâma châcuu nak tâqßue reheb oxib mil li tumin plata ut cuib sumal li tßicr, chan.gEIxJoßcan nak laj Giezi quiâlinac chirix laj Naamán. Laj Naamán quiril nak yô chi âlinac chirix. Quixxakab lix carruaje ut quicube saß chßochß chixcßulbal ut quixye re: —¿Cßaßru xecßul? ¿Ma us cuanquex? chan.D+xnak laj Giezi lix môs li profeta Eliseo quixye saß xchßôl: —Lin patrón xcanab chi xic laj Naamán laj Siria chi mâcßaß xcßul. Incßaß xcßul li cßaßru xcßam chak re tixsi re. Saß xcßabaß li Kâcuaß Dios, tinxic chi junpât re nak tixsi bayak cue, chan.C#xLi profeta Eliseo quixye re: —Naru tatxic chi cßojcßo âchßôl, chan. Ut laj Naamán qui-el riqßuin. Toj mâjiß ajcuiß najt nabêc,lBSxChixcuyak taxak inmâc li Kâcuaß Dios nak tinxic chirix lin rey nak tâxic chi lokßonînc saß lix templo laj Rimón lix Dios. Aß taxak li Dios chicuyuk inmâc cui tincuikßib cuib nak yôquin chixtenkßanquil li rey, chan.;AqxUt laj Naamán quixye re: —Nintzßâma junak usilal châcuu. Si chokß cue cuib îk li chßochß aßin re teßxcßam lin bûr saß lin tenamit xban nak chalen anakcuan incßaß chic tinmayejak chiru jalanil dios chi moco tincßat inmayej chiru. Caßaj cuiß chiru li Kâcuaß li tzßakal Dios tinmayejak.@yxLaj Eliseo quixye re: —Saß xcßabaß li yoßyôquil Dios li nincßanjela ru, lâin ninye âcue nak incßaß tincßul li cßaßru yôcat chixyechißinquil cue, chan. Laj Naamán quixpuersi raj chixcßulbal, abanan laj Eliseo incßaß quixcßul.o?YxLaj Naamán qui-el saß li nimaß ut cô cuißchic saß rochoch li profeta Eliseo rochben chixjunileb lix môs. Ut laj Naamán quixye re laj Eliseo: —Anakcuan xinqßue retal nak mâcßaß chic junak Dios saß chixjunil li ruchichßochß. Caßaj cuiß arin Israel. Joßcan nak nintzßâma châcuu nak tâcßul junak lâ mâtan tinsi âcue, chan laj Naamán.X>+xJoßcan nak laj Naamán cô saß li nimaß Jordán ut quixsub rib cuukub sut saß li nimaß joß quiyeheß re xban lix profeta li Dios. Ut quiqßuira. Lix tibel kßun kßun quicana joß xtibel junak sâj al.F=x Abanan eb li môs queßjiloc riqßuin laj Naamán ut queßxye: —Chacuy li kamâc, kacuaß. Cui ta li profeta xye âcue nak tâbânu junak cßaßru chßaßaj xbânunquil, ¿ma incßaß raj xabânu? Aßan moco chßaßaj ta xbânunquil. ¿Cßaßut nak incßaß tâsub âcuib saß li haß re nak tatqßuirâk? chanqueb.t<cx ¿Ma mâcßaß ta biß nimaß aran Damasco? Cuanqueb li nimaß Abana ut Farfar. Eb li nimaß aßan kßaxal us chiru li nimaß arin Israel. Lâin xin-atin raj saß li nimaß aßan ut quinqßuira raj, chan. Ut cßajoß xjoskßil nak cô.w;ix Laj Naamán quisukßi chi yô xjoskßil. Ut quixye: —Saß inchßôl lâin nak laj Eliseo tâêlk chak chincßulbal. Xxakli raj chicuu ut quixyâba raj xcßabaß li Kâcuaß lix Dios. Xtochß raj riqßuin rukß lin tibel re tinqßuirâk.:3x Ut li profeta quixtakla jun lix takl re tixye re laj Naamán nak tâxic chi atînc cuukub sut saß li nimaß Jordán re nak tâqßuirâk lix tibel.v9gx Laj Naamán cô rochben lix carruaje ut eb lix cacuây ut quixakli saß li oquebâl re li rochoch laj Eliseo.%8ExLaj Eliseo, lix profeta li Dios, quirabi resil nak li rey quixpej li rakß xban li hu li quitaklâc riqßuin. Joßcan nak quixtakla xyebal re li rey: —¿Cßaßut nak xapej lâ cuakß? Takla laj Naamán cuiqßuin. Aßan tixqßue retal nak cuan jun xprofeta li Dios arin Israel, chan.75xNak lix reyeb laj Israel quiril xsaß li hu, quisach xchßôl ut quixpej li rakß xban xcßaßux ut quixye: —¿Ma lâin ta biß Dios nak tinqßuirtesi li cuînk aßin? ¿Cßaßut nak xtakla chak li cuînk aßin cuiqßuin re tinqßuirtesi? ¿Ma târûk ta biß tincuisi xyußam junak ut tinqßue cuißchic? Qßuehomak retal. Li cuînk aßan yô chixsicßbal xyâlal chanru nak tâpletik cuiqßuin, chan.q6]xUt quixcßam ajcuiß li hu re lix reyeb laj Israel. Saß li hu naxye chi joßcaßin: Nak tâcuil li hu aßin tânau nak laj Naamán, aßan jun li nacßanjelac chicuu ut nim xcuanquil. Nacuaj nak tâqßuirtesi li saklep chirix, chan.+5QxUt li rey quixye re: —Ayu riqßuin lix reyeb laj Israel. Lâin tintakla jun li hu châcuix re tâqßue re li rey aßan, chan. Joßcan ut nak cô laj Naamán. Quixcßam lajêb xcaßcßâl mil chi tumin plata ut cuakib mil chi tumin oro. Ut quixcßam ajcuiß lajêb sumal li châbil tßicr.p4[xLaj Naamán cô riqßuin li rey ut quixye re chixjunil li quixye li xkaßal li queßxcßam chak Israel.;3qxSaß jun li cutan li xkaßal quixye re lix patrón: —Us raj cui li kâcuaß Naamán tâxic riqßuin li profeta cuan Samaria. Li profeta aßan tixqßuirtesi raj lix yajel, chan.M2xJun sut nak queßcôeb chi pletic riqßuineb laj Israel, eb laj Siria queßxchap jun li chßina xkaßal ut queßxcßam saß xtenamiteb. Li xkaßal aßan qui-oc chokß xmôs li rixakil laj Naamán.x1 mxQuicuan jun li cuînk aj Naamán xcßabaß. Laj Naamán, aßan li nataklan saß xbêneb li soldado re li tenamit Siria. Lix reyeb laj Siria quixqßue xlokßal laj Naamán xban nak saß xcßabaß aßan li Kâcuaß quixqßueheb laj Siria chi numtâc saß xbêneb li xicß nequeßiloc reheb. Laj Naamán naxnau pletic chi us ut cau rib. Abanan cuan lix yajel. Saklep rix.!0=x,Joßcan nak li môs quixqßue li tzacaêmk reheb. Ut qui-uxman joß quixye li Kâcuaß. Chixjunileb li profetas queßcuaßac ut toj cuan li qui-elaßan.%/Ex+Lix môs quixye re: —¿Chanru nak tebinqßue chi cuaßac li jun ciento chi cuînk? ¿Ma tâtzßaklok ta biß aßin? chan. Abanan laj Eliseo quixye re: —Qßueheb chi cuaßac. Li Kâcuaß quixye cue nak teßcuaßak chixjunileb ut toj cuan tâelaßânk, chan.Joßcan nak li môs quixqßue li tzacaêmk reheb. Ut qui-uxman joß quixye li Kâcuaß. Chixjunileb li profetas queßcuaßac ut toj cuan li qui-elaßan.L.x*Saß jun chic li cutan jun li cuînk quicuulac riqßuin laj Eliseo. Chalenak chak saß li tenamit Baal-salisa. Quixcßam junmay li caxlan cua yîbanbil riqßuin li xbên ru li cebada ut quixcßam ajcuiß li xbên ru li trigo. Quixsi re laj Eliseo. Laj Eliseo quixye re lix môs nak tixqßue reheb li tenamit re teßcuaßak.-{x)Li profeta Eliseo quixye reheb: —Cßamomak chak caßchßinak li cßaj, chan. Nak queßxqßue re, quixcut saß li ucßal ut quixye re lix môs: —Qßue lix tzacaêmkeb, chan. Ut nak queßxyal queßxqßue retal nak mâcßaß rêcß. Châbil chic.C,x(Nak quiyâloß li tzacaêmk queßoc chi tzacânc. Nak queßxyal queßxjap re ut queßxye: —At xprofeta li Dios, li tzacaêmk aßin veneno xsaß, chanqueb. Ut incßaß chic queßxtzaca.+x'Jun reheb li profeta cô saß cßalebâl chixsicßbal li ichaj re tixchik. Quixtau jun tôn li pim cuan ru. Chanchan cßum. Quixsicß nabal li ru ut quixcßam saß lix tßicr. Quixseti ut quixqßue saß li ucßal, usta incßaß quixnau cßaßru aßan.r*_x&Chirix aßan laj Eliseo quisukßi Gilgal. Saß eb li cutan aßan yô li cueßej. Jun chßûtal chi profeta queßxchßutub ribeb riqßuin. Laj Eliseo quixye re lix môs: —Qßue li nimla ucßal saß xam ut yîb lix tzacaêmkeb, chan.j)Ox%Li naßbej quixcut rib chi rok laj Eliseo. Chirix aßan quixcßam lix chßina yum ut qui-el aran.;(qx$Laj Eliseo quixbok laj Giezi ut quixye re nak tixbok lix naß li chßina al. Ut laj Giezi quixbok li ixk. Nak qui-oc li ixk, laj Eliseo quixye re: —Cueß lâ chßina yum, chan.W')x#Laj Eliseo quicuacli ut yô chi bêc saß li naßajej li cuan cuiß li chßina al. Aßan quixhupub cuißchic rib saß xbên. Li chßina camenak qui-atßisimac cuukub sut ut chirix aßan quixte li xnakß ru.g&Ix"Chirix aßan laj Eliseo quixhupub rib saß xbên li camenak. Quixqßue lix tzßûmal re saß xtzßûmal re li chßina al, joß ajcuiß li xnakß ru ut eb li rukß. Nak huphu saß xbên, li chßina al qui-oc chi kßixnocß.h%Kx!Quixtzßap li puerta ut quicana xjunes riqßuin li camenak. Ut quitijoc chiru li Kâcuaß Dios.x$kx Nak quicuulac saß rochoch li ixk, li profeta Eliseo quixtau li chßina al jiljo saß lix cuarib. Camenak chic./#YxUt laj Eliseo cô rochben li ixk. Laj Giezi ac cô chi ubej. Nak quicuulac quixqßue lix xukß li profeta Eliseo saß xnakß ru li chßina al, abanan li chßina al incßaß quicßulun xchßôl. Joßcan nak laj Giezi cô chixcßulbal laj Eliseo ut quixye re nak li chßina al incßaß qui-aj ru.h"KxUt lix naß li chßina al quixye re laj Eliseo: —Saß xcßabaß li nimajcual Dios ut saß âcßabaß lâat lâin ninye âcue nak incßaß tinsukßîk saß cuochoch cui lâat incßaß tatxic chirilbal lin cßulaßal, chan.W!)xLaj Eliseo quixye re laj Giezi: —Yîb âcuib ut tatxic saß rochoch li ixk. Cßam lin xukß. Cui ani tââtinânk âcue, mâsume. Tîc ban tatxic. Ut tâqßue lin xukß saß xnakß ru li chßina al, chan. xLi ixk quixye re: —¿Ma xintzßâma ta biß incßulaßal âcue? ¿Ma incßaß ta biß xinye âcue nak incßaß tinâbalakßi? chan.4cxNak li ixk quicuulac saß li tzûl cuan cuiß li profeta Eliseo, quixcuikßib rib chiru, ut quixchap li rok. Laj Giezi quirisi raj, abanan li profeta quixye re: —Canab cuan. ¿Ma incßaß nacacuil nak kßaxal ra saß xchßôl? Ut li Kâcuaß toj mâjiß naxye cue cßaßru xcßul, chan li profeta.ExAyu. Cßul chak ut tâpatzß re ma sa saß xchßôl aßan ut ma sa saß xchßôl lix bêlom joß ajcuiß li chßina al, chan laj Eliseo. Li ixk quixye re laj Giezi nak saheb saß xchßôl.W)xCô ut li ixk riqßuin lix profeta li Dios saß li tzûl Carmelo. Toj cuan chak chi najt nak qui-ileß xban lix profeta li Dios. Laj Eliseo quixye re laj Giezi lix môs: —Cueß chak li ixk Sunem xtenamit./YxLi ixk quixtakla xyîbanquil rix li bûr ut quitakeß chirix. Quixye re li môs: —Lâat tatcßamok be chi junpât ut mâ bar tatxaklîk toj tinye âcue lâin, chan.QxLix bêlom quixpatzß re: —¿Cßaßut nak tatxic riqßuin li profeta anakcuan? Anakcuan moco toj xyoßla li po chi moco hilobâl cutan, chan. Li rixakil quixye re: —Matcßoxlac chirix aßan, chan.3axQuixbok lix bêlom ut quixye re: —Takla junak li môs chicuix ut junak li bûr re tinxic saß junpât riqßuin lix profeta li Dios. Chirix aßan tinsukßîk chak, chan.LxLi naßbej quixcßam li chßina camenak toj saß xcaß tasalil li cab saß li naßajej li queßxyîb chokß re li profeta ut quixyocob saß li cuarib. Chirix aßan qui-el ut quixtzßap li puerta.-UxUt li môs quixkßalu li chßina al ut quixcßam riqßuin lix naß. Lix naß quixkßalu li chßina al, ut quixchunub chi ruch raß toj quicuulac cuaßleb ut quicam.BxNak cuan rochben lix yucuaß saß junpât quixjap re ut quixye: —¡Ra injolom! ¡Ra injolom! chan. Ut li yucuaßbej quixye re lix môs: —Cßam li chßina al riqßuin lix naß, chan.tcxNak ac nim chic li chßina al cô saß cßalebâl riqßuin lix yucuaß bar yôqueb cuiß chi sicßoc trigo.}xAbanan quicßulman joß quixye li profeta Eliseo. Saß li chihab jun chic quiyoßla jun xcßulaßal têlom li ixk aßan.gIxUt laj Eliseo quixye re: —Joßcaßin saß jun chihab lâat ac cuan chic junak âcßulaßal têlom yôkat chixkßalunquil, chan. Ut li ixk quixye re: —Kâcuaß, lâat xprofeta li Dios. Bânu usilal, minâbalakßi, chan.r_xLi profeta Eliseo quixye re: —Bok chak li ixk, chan. Quicuulac ut li ixk ut quixakli chire li oquebâl.W)xUt li profeta Eliseo quixye cuißchic re laj Giezi: —¿Cßaßru târûk tinbânu re xtenkßanquil? chan. Laj Giezi quixye re: —Li ixk aßan mâ jun xcocßal cuan ut lix bêlom, aßan ac tîx chic, chan.%x Laj Eliseo quixye re laj Giezi: —Patzß re li ixk cßaßru târûk takabânu re takatenkßa chokß rêkaj li usilal naxbânu ke. ¿Ma tinâtinak riqßuin li rey malaj ut li nataklan saß xbêneb li soldado re nak teßxbânu usilal re? chan laj Eliseo. Laj Giezi quixbânu li quitaklâc cuiß xban laj Eliseo ut li ixk quixye re: —Lâin us cuanquin arin saß xyânkeb li cuech tenamitil, chan.[1x Quixye re laj Giezi lix môs nak tâxic chixbokbal li ixk. Ut li ixk cô riqßuin.ymx Quicuulac xkßehil nak quinumeß cuißchic aran laj Eliseo. Qui-oc saß li cab aßan ut aran quicana chi cuârc.gIx Lâin nintzßâma châcuu nak takayîb junak xnaßaj takekß saß xbên li cab. Ut takaqßue junak cuarib chi saß, ut junak mêx, junak silla ut junak lámpara. Ut aran tâhilânk li profeta nak tâcßulûnk, chan li ixk. /x Ut li ixk quixye re lix bêlom, —Lâin ninqßue retal nak li cuînk li nanumeß rajlal chi cuaßac kiqßuin, aßan jun xsantil profeta li Dios.) MxSaß jun li cutan li profeta Eliseo quinumeß saß li tenamit Sunem. Ut aran cuan jun li ixk nim xcuanquil. Li ixk aßan quirelaji ru laj Eliseo re tâxic chi cuaßac saß rochoch. Joßcan nak rajlal nak nanumeß saß li tenamit aßan, laj Eliseo naxic saß li rochoch li ixk chi cuaßac. -xUt li ixk cô cuißchic riqßuin li profeta Eliseo ut quixye re cßaßru quicßulman. Ut laj Eliseo quixye re: —Ayu. Cßayi li aceite ut toj lâ cßas chiru lix tzßak. Ut li joß qßuial chic li tâelaßânk tâcanâk chokß êre re xnumsinquil li cutan junjûnk, chan.x kxNak ac xnujtesiheb chixjunil li cuc, quixye re jun reheb lix cocßal: —Cßam chak junak chic li cuc, chan re. Ut li al quixye re: —Mâcßaß chic cuc, chan. Ut saß ajcuiß li hônal aßan quixcanab êlc li aceite saß lix chßina cuc._ 9xUt li ixk qui-el riqßuin laj Eliseo ut cô. Quixtzßap rib saß li rochoch rochbeneb lix cocßal. Ut qui-oc chixnujtesinquileb li cuc riqßuin li aceite. Ut lix cocßal yôqueb chixnumsinquil li cuc re tixnujtesi.zoxTat-oc saß lâ cuochoch ut tâtzßap âcuib aran âcuochbeneb lâ cocßal. Ut tânujobresiheb li cuc li xatoßoni riqßuin li aceite li cuan saß lâ chßina cuc. Ut nak ac xanujtesiheb li junjûnk, tâqßueheb jun pacßal, chan laj Eliseo.uexLaj Eliseo quixye re: —Ayu riqßuineb chixjunileb lâ cuechcabal ut tâtoßoni nabalak li cuc yamyo xsaß.r_xQuichakßoc laj Eliseo ut quixye re: —¿Cßaßru târûk tinbânu re nak tatintenkßa? ¿Cßaßru cuan âcue saß lâ cuochoch? chan. Ut li ixk quixye: —Mâcßaß cuan cue. Jun chßina cuc ajcuiß chi aceite cuan cuiqßuin, chan. }xCuan jun li ixk quicam xbêlom. Lix bêlom, aßan profeta nak quicuan. Li ixk quicuulac riqßuin li profeta Eliseo ut quixye re: —Kâcuaß, lin bêlom quicam. Lâat nacanau nak aßan quixxucua ru li Dios. Abanan cuan xcßas. Ut li cuînk li cuan cuiß lix cßas yô chixpatzßbal li kacßas. Aßan târaj xcßambaleb lin yum cuib chokß xmôs chokß rêkaj li kacßas, chan.wixJoßcan nak lix reyeb laj Moab quixchap li xbên ralal li tâoc raj chokß rey chokß rêkaj ut quixmayeja saß xbên li tzßac chokß xmayej re lix dioseb laj Moab. Ut queßjoskßoß laj Israel ut queßsukßi cuißchic saß lix naßajeb.cAxNak lix reyeb laj Moab quixqßue retal nak incßaß quirêchani li plêt, quixcßam chirix cuukub ciento li soldado li nequeßpletic riqßuin chßîchß re teßxic chi pletic riqßuin lix reyeb laj Edom. Abanan incßaß ajcuiß queßru.Joßcan nak lix reyeb laj Moab quixchap li xbên ralal li tâoc raj chokß rey chokß rêkaj ut quixmayeja saß xbên li tzßac chokß xmayej re lix dioseb laj Moab. Ut queßjoskßoß laj Israel ut queßsukßi cuißchic saß lix naßajeb.+QxUt queßxsach ruheb lix naßajeb. Nak queßnumeß cuan cuiß li racuîmkeb, eb laj Israel quilajeßxtûb li pec toj retal queßxpoßi chixjunil lix naßajeb li racuîmkeb. Ut queßxbutß eb li yußam haß. Ut quilajeßxtßan eb li châbil cheß. Caßaj cuiß li nimla tenamit Kir-hareset quicana. Eb li cuînk li nequeßcutuc riqßuin rantßin queßxsuti li tenamit aßan, ut queßxcut chi pec toj retal queßxsach ru.OxNak eb laj Moab queßcuulac cuan cuiß lix muhebâleb laj Israel, eb laj Israel queßxtiquib pletic riqßuineb toj retal queßêlelic laj Moab. Abanan eb laj Israel queßxtâkeheb ut queßxcamsiheb.CxSaß xchßôleb laj Moab nak tzßakal quicß. Queßxye chi ribileb rib: —Quicß aßan. Eb li oxib chi rey queßxcamsi ribeb. Yoßkeb anakcuan ut takêchani li cßaßru reheb, chanqueb.~wxCuulajak chic nak queßcuacli, yô chi iloc li sakße. Ut li haß cak cak quicßutun xban li sakße. Chanchan quicß.u~exEb laj Moab queßrabi resil nak eb li oxib chi rey queßchal chi pletic riqßuineb. Joßcan nak chixjunileb li cuînk, joß tîx joß cocß, li queßxcuy xcßambal lix chßîchß re pletic queßxchßutub ribeb saß li nubâl chi pletic.}xCuulajak chic saß x-ôril li mayejac, yô chak chi bêc rok li haß saß xjayal Edom ut quinujac chi haß li naßajej aßin.r|_xLâex tex-êchanînk re chixjunileb li tenamit li chßinaßus ut yîbanbil chi châbil. Talajêyocß chixjunil li châbil cheß. Têbutßeb li yußam haß. Ut telajêtûb li pec saß li châbil chßochß re xpoßbal, chan laj Eliseo.q{]xMoco chßaßaj ta chiru li Kâcuaß xbânunquil aßin. Ut tixkßaxtesiheb ajcuiß laj Moab saß êrukß.LzxUsta incßaß tixqßue hab ut usta incßaß tânumekß li ikß saß li naßajej aßin, abanan li rok haß teßnujak chi haß. Ut lâex tâcuânk chi tzßakal lê haß, joß ajcuiß reheb lê xul.y{xUt laj Eliseo quixye reheb: —Aßan aßin li naxye li Kâcuaß êre: Têbec nabal li rok haß saß li ru takßa aßin.>xwxAnakcuan cßamomak chak cuiqßuin junak cuînk nachßeßoc arpa, chan. Ut nak li cuînk yô chi cuajbac, li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Eliseo ut quixye re cßaßru teßxbânu.twcxLi profeta Eliseo quixye re: —Saß xcßabaß li yoßyôquil Dios li nincßanjela ru, lâin ninye êre cui ta incßaß ninqßue saß xnakß cuu li rey Josafat li cuan êrochben incßaß raj tinâtinak êriqßuin chi moco texintenkßa.wvix Abanan laj Eliseo quixye re lix reyeb laj Israel: —¿Cßaß aj e nak texintenkßa lâin? Ayukex. Patzßomak ênaßleb riqßuineb li profeta li queßcßanjelac chiru lê naß êyucuaß, chan. Li rey Joram quixye re: —Incßaß naru toxic riqßuineb aßan. Aß li Kâcuaß Dios, aßan xchßutuban ku lâo li oxib chi rey re toxkßaxtesi saß rukßeb laj Moab, chan.u3x Li rey Josafat quixye: —Laj Eliseo tixye ke cßaßru tixye li Dios, chan. Joßcan nak li oxib chi rey queßcôeb chi âtinac riqßuin li profeta.=tux Abanan li rey Josafat quixye: —¿Ma mâcßaß junak xprofeta li Dios arin re nak tixtzßâma chiru li Dios cßaßru us takabânu? chan. Jun li cuînk li nataklan saß xbêneb lix soldado laj Israel quixye: —Cuan arin laj Eliseo, li ralal laj Safat. Laj Eliseo quicßanjelac chiru li profeta Elías, chan.s'x Li rey Joram, lix reyeb laj Israel, quixye: —Lâo li oxibo chi rey to-osokß. Li Kâcuaß xoxkßaxtesi saß rukß lix reyeb laj Moab, chan.r#x Joßcan nak queßcôeb chi pletic li rey Joram rochbeneb lix reyeb laj Judá ut lix reyeb laj Edom. Xban nak toj saß li chaki chßochß queßxqßue chak kßôt, joßcan nak queßbay cuukub cutan aran. Ut qui-osoß rucßaheb li soldado, joß ajcuiß rucßaheb li xul.'qIx¿Bar cuan li be takacßam nak toxic chi pletic riqßuineb? chan. Ut laj Joram quixye: —Takacßam li be li nanumeß saß li chaki chßochß aran Edom, chan.6pgxQuixtakla resil riqßuin lix reyeb laj Judá. Quixye re: —Lix reyeb laj Moab quixkßetkßeti rib chicuu. ¿Ma tâcuaj tinâtenkßa chi pletic riqßuin? chan. Ut lix reyeb laj Judá quixye re: —Tatintenkßa chi pletic riqßuineb laj Moab. Eb lin soldado ut eb lin cacuây cuanqueb châtenkßanquil.woixJoßcan nak li rey Joram qui-el aran Samaria ut quixchßutubeb ru li soldados li cuanqueb saß xcuênt Israel.n+xAbanan nak quicam li rey Acab, laj Mesa lix reyeb laj Moab incßaß chic quiraj xqßuebal li carner li tento xqßuebal re lix reyeb laj Israel.jmOxLaj Mesa, lix reyeb laj Moab, aßan aj qßuiresihom carner. Ut rajlal chihab tento nak naxqßue jun ciento mil chi carner toj sâj re lix reyeb laj Israel. Ut naxqßue ajcuiß jun ciento mil li carner li mâjiß besbileb rix.Gl xAbanan laj Joram quixbânu li mâusilal joß quixbânu laj Jeroboam li ralal laj Nabat, li quicßamoc xbeheb laj Israel chi mâcobc. Ut laj Joram incßaß quixcanab xbânunquil li mâusilal.fkGxLaj Joram quixbânu li mâusilal chiru li Kâcuaß, abanan incßaß quinumta lix mâusilal joß lix mâusilal lix naß xyucuaß. Laj Joram quixjor li pec li nequeßxlokßoni cuiß laj Baal, li quixyîb lix yucuaß junxil.?j {xNak yô cuakxaklaju chihab roquic laj Josafat chokß xreyeb laj Judá, laj Joram li ralal laj Acab qui-oc chokß xreyeb laj Israel aran Samaria. Cablaju chihab quicuan saß xcuanquil.diCxUt li profeta Eliseo cô saß li tzûl Carmelo ut chirix aßan quisukßi cuißchic Samaria.hhKxLi profeta Eliseo quixsukßisi rib ut quirileb. Ut saß xcßabaß li Kâcuaß Dios quixtzßâma mâusilal saß xbêneb. Ut cuib li joskß aj xul oso xcßabaß queßel saß li qßuicheß ut queßxcamsiheb cuib roxcßâl li sâj al. Pedasinbil queßxbânu reheb.Ut li profeta Eliseo cô saß li tzûl Carmelo ut chirix aßan quisukßi cuißchic Samaria.}guxChirix aßan laj Eliseo qui-el Jericó ut cô toj Bet-el Ut nak yô chi xic, eb li sâj al queßel saß li tenamit ut queßxhob li profeta Eliseo ut queßxye: —Ayu lâat, at tßuruß saß âjolom, ayu lâat at tßuruß saß âjolom, chanqueb.Uf%xUt chalen anakcuan li haß aßan châbil chic joß quixye li profeta Eliseo.]e5xNak queßxqßue li secß re, laj Eliseo quixcßam cuan cuiß li yußam haß. Quixcut li atzßam saß li haß ut quixye: —Li Kâcuaß Dios quixye chi joßcaßin, “Lâin xinban li haß aßin. Mâcßaß chic xyajel. Incßaß chic teßcâmk li teßucßak re li haß aßin, ut eb li yaj aj ixk teßyoßlâk chic lix cßulaßaleb,” chan.—d5xLi profeta Eliseo quixye reheb: —Qßuehomak li atzßam saß junak secß toj acß ut cßamomak chak cue, chan. Ut queßxbânu joß quiyeheß reheb.mcUxEb li cuanqueb saß li tenamit Jericó queßxye re laj Eliseo: —At xprofeta li Dios, li katenamit châbil joß yôcat chirilbal. Caßaj cuiß li haß incßaß us. Ut incßaß na-el li acuîmk saß li chßochß aßin, chanqueb.bxEb aßan queßsukßi cuißchic Jericó riqßuin laj Eliseo. Ut laj Eliseo quixye reheb: —Lâin xinye êre nak incßaß texxic, chan.LaxQueßxpuersi laj Eliseo toj retal quixcanabeb chi xic chixsicßbal li profeta Elías. Eb li lajêb roxcßâl chi profeta queßcôeb chixsicßbal. Oxib cutan queßxsicß, abanan mâ bar queßxtau.;`qxQueßxye re: —Lâo cuanco lajêb roxcßâl ut cau kib. Lâo toxic chixsicßbal li profeta Elías, laj tzolol âcue. Mâre quicßameß xban lix musikß li Kâcuaß, ut mâre quitzßekeß toj saß junak tzûl malaj ut saß junak ru takßa, chanqueb. Abanan laj Eliseo quixye reheb: —Mâ ani tâxic, chan. _xNak qui-ileß xbaneb li profeta li cuanqueb jun pacßal li nimaß saß li tenamit Jericó, eb aßan queßxye: —Li cuanquilal li quiqßueheß re laj Elías xqßueheß re laj Eliseo, chanqueb. Queßcôeb chixcßulbal laj Eliseo ut queßxcuikßib ribeb chiru.s^axQuixsacß li haß riqßuin lix tßicr laj Elías ut quixye: —¿Bar cuan li Kâcuaß lix Dios laj Elías? chan. Nak ac xsacß li haß riqßuin lix tßicr laj Elías, li haß quixjach rib ut laj Eliseo quinumeß jun pacßal li nimaß.r]_x Chirix aßan quixxoc lix tßicr laj Elías li quitßaneß chiru ut cô cuißchic chire li nimaß Jordán.1\]x Laj Eliseo quiril li quicßulman ut quixjap re chi cau ut quixye: —At inyucuaß, at inyucuaß, at Elías, lâat chanchanat li kayucuaß, lâo aj Israel, chan. Ut incßaß chic quiril ru laj Elías. Xban xrahil xchßôl laj Eliseo quixchap li rakß li cuan chirix ut quixpej. Cuib jachal qui-el.[x Yôqueb chi xic ut yôqueb chi âtinac chi ribileb rib. Saß junpât quichal jun li carruaje chanchan xam ut quelonbil xbaneb li cacuây chanchaneb xam. Li carruaje quinumeß saß xyiheb ut laj Elías quicßameß saß choxa saß jun li ikß yô chixsutinquil rib.nZWx —Chßaßaj xsumenquil xqßuebal li cßaßru xatzßâma. Abanan cui lâat târûk tâcuil nak tincßamekß tâcßul li cßaßru xatzßâma. Cui ut incßaß târûk tâcuil, incßaß ajcuiß tâcßul li cßaßru xatzßâma, chan.WY)x Nak cuanqueb jun pacßal li nimaß Jordán, laj Elías quixye re laj Eliseo: —Ye cue cßaßru tâcuaj tinqßue âcue nak toj mâjiß nincßameß xban li Kâcuaß, chan. Ut laj Eliseo quixye re: —Chiqßuehekß taxak cue lâ cuanquilal. Nacuaj raj xcßulbal cuib sut li cuanquilal li cuan âcuiqßuin, chan. Ut laj Elías quixye re:fXGxUt laj Elías quirisi li tßicr li cuan chirix. Quixbas ru ut chiru aßan quixsacß li haß. Ut li nimaß quixjach rib. Laj Elías ut laj Eliseo queßnumeß junpacßal li nimaß ut chaki li chßochß li queßnumeß cuiß.=WuxLajêb roxcßâl li profeta queßcôeb chirixeb toj saß li nimaß Jordán. Laj Elías ut laj Eliseo queßxakli chire li nimaß ut eb li profeta queßxakli ajcuiß nachß chiruheb.YV-xMokon chic laj Elías quixye re laj Eliseo: —Anakcuan tatcanâk arin. Li Kâcuaß xinixtakla saß li nimaß Jordán, chan. Ut laj Eliseo quixye re: —Saß xcßabaß li Kâcuaß ut saß âcßabaß ajcuiß lâat, lâin ninye âcue nak incßaß tatincanab âjunes, chan. Ut queßcôeb cuißchic xcaßbichaleb toj saß li nimaß Jordán.U xEb li profeta li cuanqueb Jericó queßel chak chixcßulbal laj Eliseo ut queßxye re: —¿Ma nacanau nak chiru li cutan aßin li Kâcuaß târisi châcuu laj tzolol âcue? chanqueb. Ut laj Eliseo quixye reheb: —Ninnau, abanan canabomak âtinac, chan.LTxUt laj Elías quixye cuißchic re laj Eliseo: —Canâkat cuan arin. Lâin tento nak tinxic Jericó xban nak li Kâcuaß xinixtakla aran, chan. Laj Eliseo quixye re: —Saß xcßabaß li Kâcuaß ut saß âcßabaß ajcuiß lâat, lâin ninye âcue nak incßaß tatincanab âjunes, chan. Ut queßcôeb Jericó xcaßbichaleb.S{xEb li profeta li cuanqueb Bet-el queßcôeb chixcßulbal laj Eliseo ut queßxye re: —¿Ma nacanau nak anakcuan li Kâcuaß târisi châcuu laj Elías laj tzolol âcue? chanqueb. Laj Eliseo quixye reheb: —Ninnau. Abanan canabomak âtinac, chan.-RUxLaj Elías quixye re laj Eliseo: —Canâkat cuan arin lâat, xban nak li Kâcuaß Dios xinixtakla Bet-el, chan. Abanan laj Eliseo quixye: —Saß xcßabaß li Kâcuaß Dios ut saß âcßabaß lâat, lâin ninye âcue nak incßaß tatincanab âjunes, chan. Ut queßcôeb xcaßbichaleb Bet-el..Q YxQuicuulac xkßehil nak laj Elías tâcßamekß saß choxa xban li Dios saß li ikß li naxsuti rib. Laj Elías rochben laj Eliseo queßel chak saß li tenamit Gilgal.0P ]xChixjunil li quixbânu li rey Ocozías nak cuan saß xcuanquil tzßîbanbil retalil saß li hu Crónicas, li tzßîbanbil cuiß li quilajeßxbânu lix reyeb laj Israel.eO GxQuicam li rey Ocozías joß quixye li Kâcuaß re li profeta Elías. Ut aß chic laj Joram li rîtzßin qui-oc saß xcuanquil chokß rêkaj xban nak laj Ocozías mâ jun ralal quicuan. Laj Joram qui-oc chokß xreyeb laj Israel nak yô xcab chihab roquic chokß xreyeb laj Judá laj Joram li ralal laj Josafat.Chixjunil li quixbânu li rey Ocozías nak cuan saß xcuanquil tzßîbanbil retalil saß li hu Crónicas, li tzßîbanbil cuiß li quilajeßxbânu lix reyeb laj Israel.bN AxLaj Elías quixye re li rey: —Joßcaßin xye li Kâcuaß Dios, “¿Cßaßut nak xatakla xpatzßbal ânaßleb riqßuin laj Baal-zebub, lix dioseb laj Ecrón? ¿Ma incßaß ta biß cuan li tzßakal Dios arin Israel? Xapatzß raj re aßan. Xban nak xatakla xpatzßbal ânaßleb re laj Baal-zebub, incßaß chic tatqßuirâk. Tatcâmk,” chan.—,M UxUt lix ángel li Kâcuaß quixye re laj Elías: —Matxucuac. Cuben ut tatxic chirixeb, chan. Joßcan nak laj Elías quixtâkeheb li soldado ut cô riqßuin li rey.nL YxLi jun chßol chic li xeßcßulun âcuiqßuin queßcamsîc xban li xam li xchal chak saß choxa, eb li soldado joß eb ajcuiß li xeßtaklan saß xbêneb. At Elías, tâcuil taxak xtokßobâl ku. Incßaß taxak tocâmk lâo, chan.?K {x Ut li rey quixtakla rox sut lajêb roxcßâl chic li soldado rochben li nataklan saß xbêneb. Queßtakeß saß li tzûl. Li nataklan saß xbêneb li soldado quixcuikßib rib chiru laj Elías ut quixye re: —At xprofeta li Dios, chacuil taxak xtokßobâl cuu, lâin joß eb ajcuiß li soldado. Incßaß taxak tinâqßue chi câmc lâin ut incßaß taxak tâqßueheb chi câmc li lajêb roxcßâl chi soldado, li nequeßcßanjelac châcuu.0J ]x Laj Elías quixye re: —Cui yâl nak lâin tzßakal xprofeta li Dios, chichâlk ta xam saß choxa re tatxcßat lâat ut re ajcuiß nak tixcßateb lâ lajêb roxcßâl chi soldado, chan. Ut li xam quichal chak saß choxa ut queßcßat chixjunileb li soldado joß ajcuiß li nataklan saß xbêneb.I x Li rey quixtakla jun chic li cuînk li nataklan saß xbêneb lix soldado rochbeneb lajêb roxcßâl chic li soldado. Queßcôeb riqßuin laj Elías ut queßxye re: —At xprofeta li Dios, li rey xtakla xyebal âcue nak tatcubek chi junpât ut tatxic riqßuin, chan. H x Quixye laj Elías: —Cui lâin tzßakal xprofeta li Dios, chichâlk ta xam saß choxa re tatxcßat ut re ajcuiß nak tixcßateb li soldado cuanqueb âcuochben, chan. Saß junpât quichal li xam ut queßcßat li soldado joß ajcuiß li nataklan saß xbêneb.mG Wx Tojoßnak li rey quixtakla jun li nataklan saß xbêneb lix soldado rochbeneb lajêb roxcßâl chi soldado re teßxic chixcßambal chak laj Elías. Li nataklan saß xbêneb li soldado quixtau laj Elías chunchu saß xbên bol. Li cuînk quixye re: —At xprofeta li Dios, li rey xtakla xyebal âcue nak tatcubek saß li tzûl aßin ut tatxic riqßuin, chan.;F sxEb li takl queßxye: —Li rakß yîbanbil riqßuin rix li xul. Ut lix cßâmal xsaß yîbanbil riqßuin tzßûm, chanqueb. Li rey quixye reheb: —Aßan laj Elías nacuabi, chan.YE /xUt li rey quixye: —¿Chanru na-iloc li cuînk li xyehoc êre chi joßcan? chan.~D yxEb aßan queßxye: —Xkacßul jun li cuînk saß be. Aßan quixye ke nak tosukßîk chixyebal âcue chi joßcaßin, “¿Cßaßut nak tâtakla lâ takl chi âtinac riqßuin laj Baal-zebub, lix dioseb laj Ecrón? ¿Ma mâcßaß ta biß li Dios arin Israel? Xban nak xabanu aßan lâat tatcâmk ut incßaß chic tat-usâk,” chan. Aßan li naxye âcue li Kâcuaß, chanqueb.xC mxUt eb li takl queßsukßi chak ut li rey quixye reheb: —¿Cßaßut nak xexsukßi chak chi junpât? chan reheb./B [xTâye reheb nak teßxye re li rey nak tâcâmk ut incßaß chic tâusâk, chan li ángel. Ut laj Elías quixbânu joß quiyeheß re xban lix ángel li Kâcuaß ut cô. ~},|{{Lzyy xwwvu:tTsrqqonmQlEkjizhggfaeddcna`^]]\[aZ'YLWVuTT2RQNPO}N,ML=JJI/HGG#ED7CBAG@@S>==%<<;;#:q99766I544 3r1M0J/x.-u- +*)) (5'R&^%k$x#.!!1>6q'`&  ^ 0 @ !xfLGx Chenauhak nak li cßaßru quixye li Kâcuaß Dios chirixeb li ralal xcßajol laj Acab tâcßulmânk. Incßaß tâcanâk yal chi joßcan. Li Kâcuaß xbânu anakcuan li cßaßru quixye re li profeta Elías, chan laj Jehú.sKax Cuulajak chic laj Jehú cô saß li oquebâl re li tenamit. Quixakli chiruheb li tenamit ut quixye reheb: —Lâin xincßûb ru nak xincamsi li rey Joram. Lâex mâcßaß êmâc. Abanan, ¿aniheb li xeßcamsin reheb li ralal xcßajol?~Jwx Li takl quicuulac riqßuin laj Jehú ut quixye re: —Xeßcßulun li xeßcßamoc chak re lix jolomeb li ralal li rey Acab, chan. Laj Jehú quixye re: —Qßuehomak saß cuib tûb saß li oquebâl re li tenamit ut canabomak aran toj cuulaj, chan.cIAx Nak queßxcßul li hu li quixtakla laj Jehú, eb li nequeßcßamoc be aran Samaria queßxcamsiheb li lajêb xcâcßâl chi ralal laj Acab. Queßxqßue lix jolomeb saß chacach ut queßxtakla Jezreel riqßuin laj Jehú.%HEx Laj Jehú quitzßîba cuißchic xcaß sut riqßuineb ut quixye chi joßcaßin saß lix hu: —Cui yâl nak tex-oquênk chicuix ut têbânu li cßaßru ninye êre, têcßameb chak cuiqßuin lix jolomeb li ralal li rey Acab. Joßcaßin hônal cuulaj cuânkex arin Jezreel, chan. Li lajêb xcâcßâl chi ralal laj Acab cuanqueb rochbeneb li nequeßcßamoc be aran Samaria xban nak aßaneb li queßqßuirisin reheb.Gx Joßcan nak li nataklan saß li palacio ut li nataklan saß xbên li tenamit rochbeneb li nequeßcßamoc be ut li nequeßiloc reheb li ralal laj Acab queßxjunaji ribeb ut queßxtakla resil riqßuin laj Jehú. Queßxye chi joßcaßin: —Lâo aj cßanjel châcuu. Takabânu li cßaßru tâcuaj lâat. Mâ ani takaxakab chokß karey. Bânu li cßaßru nacacßoxla nak us xbânunquil, chanqueb.ZF/x Cßajoß nak queßxucuac eb li nequeßtaklan. Queßxye chi ribileb rib: —¿Ani ta cuiß tâcuyuk pletic riqßuin laj Jehú? Chi moco li rey Joram chi moco li rey Ocozías queßxcuy pletic riqßuin, chanqueb.(EKx têsicß ru saß xyânkeb li ralal li kßaxal tîc xchßôl ut châbil. Têxakab aßan chokß rey chokß rêkaj lix yucuaß. Ut texpletik re xcolbal rix, chan.lDSx —Lâex li nequextaklan saß xbêneb li ralal laj Acab. Lâex yal êre saß xbêneb li carruajes, li cacuây, li cßaßak re ru nacßanjelac re pletic, joß ajcuiß li tenamit li teßxcol cuiß ribeb. Nak têcßul li hu aßin,*C Qx Lajêb xcâcßâl li ralal laj Acab cuanqueb saß li tenamit Samaria. Laj Jehú quixtzßîbaheb li hu ut quixtakla reheb li nequeßtaklan saß li tenamit Jezreel ut reheb li nequeßcßamoc be. Quixtakla ajcuiß reheb li nequeßiloc reheb li ralal laj Acab. Saß li hu quixye chi joßcaßin:B1x %Lix tibel, aßan chanchanak li cßot saß li chßochß aran Jezreel re nak mâ ani tâyehok re, “Cueß lix tibel lix Jezabel”, chan laj Jehú. Ax $Nak li cuînk queßsukßi, queßxye re laj Jehú. Ut laj Jehú quixye: —Xcßulman joß quixye li Kâcuaß Dios re li profeta Elías, Tisbe xtenamit, nak quixye, “Eb li tzßiß teßxtiu lix tibel lix Jezabel saß li naßajej Jezreel.”Lix tibel, aßan chanchanak li cßot saß li chßochß aran Jezreel re nak mâ ani tâyehok re, “Cueß lix tibel lix Jezabel”, chan laj Jehú.@x #Abanan nak queßcuulac cuan cuiß li camenak re teßxmuk, incßaß chic queßxtau. Caßaj cuiß lix bakel lix jolom, li rok ut li rukß.O?x "Chirix aßan laj Jehú qui-oc saß li palacio ut quicuaßac ut qui-ucßac. Tojoßnak quixye reheb: —Anakcuan texxic chixmukbal li mâus aj ixk aßan. Têmuk xban nak aßan xrabin jun li rey, chan.{>qx !Laj Jehú quixye reheb: —Cutumak li ixk aßan takßa, chan. Ut queßxcut li ixk takßa. Quirachoc lix quiqßuel chiru li tzßac ut chirixeb ajcuiß li cacuây. Ut laj Jehú quixnumsiheb lix cacuây ut eb lix carruaje saß xbên lix Jezabel.&=Gx Laj Jehú qui-iloc saß li ventana ut quixjap re chixyebal: —¿Ani tâoquênk chicuix? chan. Cuib oxibeb li cuînk eunuco yôqueb chi iloc saß li ventana.<x Nak laj Jehú qui-oc saß li tenamit, lix Jezabel quixye re: —¿Ma saß usilal xatchal, at Zimri? Lâat li xacamsi lâ rey.';Ix Chirix chic aßan laj Jehú quisukßi Jezreel ut lix Jezabel quirabi resil. Quixbon li ru ut quixyîb chi us li rismal ut quixxakab rib chi iloc saß ventana. :x (Nak yô junlaju chihab roquic chokß xreyeb laj Israel laj Joram li ralal laj Acab, laj Ocozías qui-oc chokß xreyeb laj Judá.)C9x Ut eb li nequeßcßanjelac chiru laj Ocozías queßxcßam li camenak toj Jerusalén ut queßxmuk saß lix tenamit laj David saß li naßajej li queßmukeß cuiß lix xeßtônil xyucuaß.F8x Laj Ocozías lix reyeb laj Judá quiril li quicßulman. Joßcan nak quiêlelic toj Bet-hagan. Abanan laj Jehú quixtâke ut quixye reheb lix soldados nak teßxcamsi laj Ocozías. Queßxcut chi tzimaj saß lix carruaje saß li taksînc Gur li cuan chixcßatk Ibleam. Abanan laj Ocozías cô toj Meguido ut aran quicam.87kx Quixye, “Ecuêr quicuil nak queßcamsîc laj Nabot ut eb li ralal. Ninye âcue nak tatinqßue chixtojbal âmâc saß ajcuiß li naßajej aßin. Lâin li Kâcuaß ninyehoc re aßin,” chan. Joßcan nak cßam li camenak ut cut aßan saß lix chßochß laj Nabot joß quixye li Kâcuaß, chan laj Jehú."6?x Laj Jehú quixye re laj Bidcar li nataklan saß xbêneb lix soldado: —Cutumak li camenak saß lix chßochß laj Nabot aj Jezreel. ¿Ma jultic âcue nak cuotz yôco chi xic chirix laj Acab, lix yucuaß laj Joram, nak li Kâcuaß Dios quixteneb li raylal aßin saß xbên laj Acab?S5!x Abanan laj Jehú quixtîca laj Joram riqßuin lix tzimaj. Nak quixcut chi cau, lix tzimaj saß xyi rix laj Joram qui-oc ut quinumeß saß li râm. Ut laj Joram quitßaneß saß lix carruaje chi camenak.4 x Laj Joram quixsukßisi lix carruaje re tâêlelik ut quixjap re chixyebal re laj Ocozías: —¡At Ocozías, xoxbalakßi! chan.3x Nak li rey Joram quiril laj Jehú quixye re: —At Jehú, ¿ma saß usilal xatchal? chan. Laj Jehú quixye re: —¿Chanru nak tocuânk saß usilal nak lix Jezabel lâ naß toj yô chixlokßoninquileb li yîbanbil dios ut cßajoß li tûlac yô? chan.D2x Li rey Joram quixye: —Cauresihomak lin carruaje re tinxic lâin chixcßulbal, chan. Nak ac xyâloß li carruaje, laj Joram quitakeß saß lix carruaje ut li rey Ocozías quitakeß ajcuiß saß lix carruaje aßan. Ut queßcôeb chixcßulbal laj Jehú. Queßxcßul ribeb saß lix naßaj laj Nabot, Jezreel xtenamit.Q1x Li cuînk li yô chi cßacßalênc saß li tenamit quixye re li rey Joram: —Li takl xcuulac riqßuineb. Abanan chi moco aßan xsukßi chak. Li carruaje yô chi châlc saß junpât. Riqßuin aßan nacßutun nak mâre aßan laj Jehú li ralal laj Nimsi xban nak aßan naxberesi lix carruaje saß junpât. Chanchan li lôc, chan.R0x Ut li rey Joram quixtakla jun chic lix takl chirix cacuây re tixpatzß re laj Jehú ma saß usilal xchal. Cô ut li cuînk. Nak quicuulac riqßuin laj Jehú, quixye re: —Li rey Joram xtakla xpatzßbal âcue ma saß usilal xatchal, chan. Ut laj Jehú quixye re: —¿Cßaßru tâcuaj re aßan lâat? Qßue âcuib chicuix, chan./x Li cuînk li queßxtakla cô chixcßulbal laj Jehú ut quixye re: —Li rey târaj tixnau ma saß usilal xatchal, chan re. Ut laj Jehú quixye re: —¿Cßaßru tâcuaj re aßan lâat? Qßue âcuib chicuix, chan. Ut li cuînk quixtâke laj Jehú. Li cuînk li yô chi cßacßalênc re li tenamit quixye re li rey Joram: —Li takl xcuulac riqßuineb, abanan incßaß chic xsukßi chak, chan.U.%x Li cuînk li yô chixcßacßalenquil li tenamit Jezreel cuan saß li cab najt xteram. Quiril nak yôqueb chak chi châlc lix soldados laj Jehú. Quixjap re chixyebal: —Cueßqueb chak jun chßûtal li soldados, chan. Li rey Joram quixye re: —Takla junak li cuînk chirix cacuây chixpatzßbal reheb ma saß usilal xeßchal, chan.:-ox Chirix aßan, laj Jehú quitakeß saß lix carruaje ut cô saß li tenamit Jezreel xban nak aran cuan laj Joram. Toj yaj. Laj Ocozías lix reyeb laj Judá yô chirulaßaninquil.N,x Li rey Joram ac xsukßi saß li tenamit Jezreel re tâqßuirâk xban nak quitochßeß xbaneb laj Siria nak cô chi pletic riqßuineb li rey Hazael. Laj Jehú quixye reheb li soldado: —Cui junaj kacßaßux, chebânu cuênt nak mâ ani tâêlk saß li tenamit Ramot re teßxic chixyebal resil reheb li cuanqueb Jezreel, chan.F+x Joßcan nak laj Jehú quixcßûb ru chanru nak tixcamsi li rey Joram. Laj Jehú, aßan li ralal laj Josafat. Ut laj Josafat, aßan li ralal laj Nimsi. Laj Joram yô chixcolbal li tenamit Ramot cuan saß xcuênt Galaad chiru laj Hazael lix reyeb laj Siria. Chixjunileb li soldados aj Israel cuanqueb rochben laj Joram.o*Yx Saß junpât queßxcßam chak lix tßicreb li rech soldâdil ut queßxhel saß li gradas re nak laj Jehú tâxaklîk saß xbên ut queßxyâbasiheb lix trompeta ut queßxjap reheb chixyebal: —Laj Jehú, aßan li karey, chanqueb.o)Yx Queßxye re: —Moco yâl ta aßan. Lâo incßaß nakanau cßaßru naraj, chanqueb. Ut laj Jehú quixye reheb: —Li cuînk aßan xye cue: Joßcaßin xye li Kâcuaß Dios: Lâin xatinxakab chokß xreyeb laj Israel, chan laj Jehú.p([x Laj Jehú cô cuißchic riqßuineb li rochben ut queßxye re: —¿Cßaßru xraj âcuiqßuin li lôc aj cuînk aßan? chanqueb. Laj Jehú quixye reheb: —Lâex ac nequenau ru li cuînk aßan. Lâex nequenau chanru naâtinac, chan._'9x Ut lix Jezabel mâ ani tâmukuk re nak tâcâmk. Tzßiß tâcßuxuk re saß li ru takßa Jezreel”, chan.— Nak quirakeß chixyebal li profeta li cßaßru quixye li Kâcuaß, quixte li puerta ut cô saß junpât.S&!x Tinsach ruheb li ralal xcßajol laj Acab joß nak quinsach ruheb li ralal xcßajol laj Jeroboam li ralal laj Nabat. Tinsach ruheb joß nak quinsach ruheb li ralal xcßajol laj Baasa li ralal laj Ahías.6%gx Tâcamsiheb chixjunileb li ralal xcßajol laj Acab. Tâsacheb ru chixjunileb li cuînk li cuanqueb saß xyânkeb li ralal xcßajol. Mâ jun chic reheb teßcanâk chi yoßyo.V$'x Lâat tatsachok ruheb li ralal xcßajol laj Acab li nataklan saß âbên. Chi joßcaßin tâqßueheb chixtojbal rix lix camiqueb lin profetas li queßcßanjelac chicuu li quixtakla xcamsinquil lix Jezabel.s#ax Quicuacli ut laj Jehú ut queßoc saß cab xjuneseb. Ut li profeta quixqßue li aceite saß xjolom ut quixye re: —Joßcaßin xye li Kâcuaß li nequeßxlokßoni eb laj Israel, “Anakcuan xatinxakab chokß xreyeb lin tenamit Israel."x Nak quicuulac saß li tenamit aßan, chunchûqueb nak quixtauheb li nequeßtaklan saß xyânkeb li soldado. Quixye reheb: —Lâin nacuaj âtinac riqßuin li nataklan xban nak cuan cßaßru tinye re, chan. Ut laj Jehú quichakßoc ut quixye re: —¿Ani ke tâcuaj râtinanquil? chan re li profeta. Ut li profeta quixye re: —At Kâcuaß, âcuiqßuin lâat tincuaj âtinac, chan.R!x Cô ut li sâj profeta saß li tenamit Ramot li cuan saß xcuênt Galaad. x Nak ac cuânk xjunes tâqßue li aceite saß xjolom ut tâye re, “Joßcaßin xye li Kâcuaß: Anakcuan xatinxakab chokß xreyeb laj Israel,” chan. Nak acak xaqßue li aceite saß xjolom, tâte li puerta ut tat-êlk saß junpât. Matbay aran, chan laj Eliseo.lSx Nak tatcuulak saß li tenamit aßan, tâsicß laj Jehú li ralal laj Josafat. Laj Jehú, aßan ri laj Nimsi. Nak tâtau, tat-oc aran cuan cuiß. Tâcuisi saß xyânkeb li cuanqueb rochben ut tâcßam xjunes saß jalan naßajej.N x Li profeta Eliseo quixbok jun li sâj cuînk xcomoneb li profeta li cuanqueb aran, ut quixye re: —Yîb âcuib re tatxic saß li naßajej Ramot li cuan saß xcuênt Galaad ut cßam li aceite aßin.yxLaj Joram quisukßi Jezreel re tixban rib xban nak quitochßeß chak nak quicuulac chi pletic aran Ramot riqßuin laj Hazael lix reyeb laj Siria. Xban nak yaj laj Joram, joßcan nak laj Ocozías cô Jezreel chirilbal laj Joram, li ralal laj Acab.!=xLaj Ocozías lix reyeb aj Judá quixjunaji rib riqßuin lix reyeb laj Israel re teßxic chi pletic riqßuin laj Hazael lix reyeb laj Siria. Lix reyeb laj Israel, aßan laj Horam li ralal laj Acab. Queßpletic aran Ramot li cuan saß xcuênt Galaad. Eb laj Siria queßrocsi xyajel laj Joram.Laj Joram quisukßi Jezreel re tixban rib xban nak quitochßeß chak nak quicuulac chi pletic aran Ramot riqßuin laj Hazael lix reyeb laj Siria. Xban nak yaj laj Joram, joßcan nak laj Ocozías cô Jezreel chirilbal laj Joram, li ralal laj Acab.)xLaj Ocozías quixbânu li mâusilal chiru li Kâcuaß joß queßxbânu eb li ralal xcßajol laj Acab xban nak laj Joram, aßan xhiß laj Acab.PxCuib xcaßcßâl chihab cuan re laj Ocozías nak qui-oc chokß rey. Jun chihab quicuan saß xcuanquil aran Jerusalén. Lix naß, aßan lix Atalía li ri laj Omri, li quicuan chokß xreyeb laj Israel.5xYô cablaju chihab roquic chokß xreyeb laj Israel laj Joram, li ralal laj Acab, nak laj Ocozías li ralal laj Joram qui-oc chokß xreyeb laj Judá.CxLi rey Joram quicam ut quimukeß saß lix tenamit li rey David bar queßmukeß cuiß lix xeßtônil xyucuaß. Ut aß chic laj Ocozías li ralal qui-oc chokß rey chokß rêkaj laj Joram.-UxLix comon li cßaßak re ru li quixbânu li rey Joram tzßîbanbil retal saß li hu Crónicas, li tzßîbanbil cuiß retalil li quilajeßxbânu lix reyeb laj Judá.ymxEb laj Edom queßrisi ribeb rubel xcuanquileb laj Judá. Toj chalen anakcuan nequeßxtakla ribeb xjuneseb. Joßcan ajcuiß li tenamit Libna. Saß eb ajcuiß li cutan aßan queßpletic riqßuineb laj Judá ut queßrisi ribeb rubel xcuanquil. xLaj Joram cô Zair rochbeneb chixjunileb lix carruaje. Eb laj Edom queßxsut li tenamit. Abanan chiru li kßojyîn laj Joram ut eb li nequeßchßeßoc reheb lix carruaje queßru chi êlelic. Ut eb li soldados queßxjeqßui ribeb ut queßcôeb saß rochocheb.1xNak laj Joram cuan saß xcuanquil aran Judá, eb laj Edom queßpletic riqßuin. Eb laj Edom queßrisi ribeb rubel xcuanquil ut queßxxakab xreyeb.H xAbanan li Kâcuaß incßaß quixsach ruheb li ralal xcßajol laj Judá xban nak quixyechißi re laj David laj cßanjel chiru nak junelic cuânk junak reheb li ralal xcßajol tâoc chokß rey..WxLi rixakil, aßan lix rabin laj Acab. Laj Joram quixbânu li mâusilal joß queßxbânu chixjunileb lix reyeb laj Israel. Quixbânu li incßaß us chiru li Kâcuaß.{qxCablaju xcaßcßâl chihab cuan re nak qui-oc chokß rey. Cuakxakib chihab quicuan saß xcuanquil aran Jerusalén.)xYô roß chihab roquic chokß xreyeb laj Israel laj Joram li ralal laj Acab nak laj Joram li ralal laj Josafat qui-oc chokß xreyeb laj Judá.eExAbanan, saß li cutan jun chic laj Hazael quixchap jun li pimil tßicr. Quixtzßa saß haß ut quixqßue saß xnakß ru li rey re tâtzßap xmusikß toj retal quixcamsi. Ut laj Hazael qui-oc saß xcuanquil chokß rêkaj.:oxUt laj Hazael quisukßi riqßuin li rey Ben-adad. Nak li rey quixpatzß re cßaßru quixye li profeta Eliseo, laj Hazael quixye re: —Li profeta xye cue nak tatqßuirâk, chan.c Ax Laj Hazael quixye re: —¿Chanru nak tinbânu chi joßcan? Lâin mâcßaß nin-oc cuiß. Chanchanin tzßiß, chan. Laj Eliseo quixye re: —Li Kâcuaß xcßutbesi chicuu nak lâat tat-oc chokß xreyeb laj Siria, chan. x Laj Hazael quixye re: —At profeta Eliseo, ¿cßaßut nak yôcat chi yâbac? chan. Ut li profeta quixye re: —Yôquin chi yâbac xban nak ninnau nak lâat tatrahobtesînk reheb laj Israel. Lâat tâcßat li rochocheb li teßxcol cuiß ribeb. Tâcamsiheb li sâj cuînk ut tâsaqßueb chiru pec li cocßal nak tâcamsiheb. Ut tâset chi chßîchß lix saßeb li yaj aj ixk, chan.| sx Li profeta Eliseo quixlema saß ru laj Hazael ut laj Hazael chßißchßiß quirecßa. Laj Eliseo qui-oc chi yâbac.r _x Li profeta Eliseo quixye re: —Ye re nak tâqßuirâk usta li Kâcuaß xcßut chicuu nak tâcâmk, chan.z ox Laj Hazael cô riqßuin laj Eliseo. Quixcßam chirix caßcßâl chi camello li yôqueb chirîkanquil li cßaßak re ru châbil li na-el Damasco re tixsi re li profeta. Laj Hazael quicuulac cuan cuiß laj Eliseo ut quixye re: —Li rey Ben-adad li nacatxra joß jun yucuaßbej, xinixtakla chixpatzßbal âcue ma tânumekß li yajel li cuan cuiß malaj ut incßaß, chan.CxLi rey quixye re laj Hazael: —Ayu riqßuin lix profeta li Dios ut tâcßam junak xmâtan. Tâye re nak tâtijok ut tixpatzß re lix Dios ma tânumekß li yajel li cuanquin cuiß, chan.'IxChirix aßan li profeta Eliseo cô saß li tenamit Damasco. Laj Ben-adad, lix reyeb laj Siria yaj. Quiyeheß resil re nak cuan li profeta Eliseo aran Damasco.{qxLi rey quixye re li ixk nak tixserakßi re chixjunil li quicßulman. Li ixk quixbânu joß quixye li rey. Chirix aßan li rey quixye re jun li cuînk li natenkßan re nak tixtenkßa li ixk. Quixye re: —Tâkßaxtesi re li ixk chixjunil li quicuan re junxil ut tâqßue ajcuiß re lix tzßak li acuîmk li qui-el saß lix naßaj chiru li cuukub chihab nak mâ ani, chan.iMxLaj Giezi yô chixyebal re nak li profeta quixqßue cuißchic xyußam jun li camenak nak li ixk quicuulac riqßuin chixtzßâmanquil chiru nak tâqßuehekß cuißchic re li rochoch ut lix chßochß. Laj Giezi quixye: —At rey, aßan aßin li ixk li quiqßueheß cuißchic xyußam lix yum xban li profeta. Ut aßan aßin li al li quiyoßobtesîc, chan.CxLi rey yô chi âtinac riqßuin laj Giezi, lix môs li profeta Eliseo. Li rey quixye re laj Giezi nak tixserakßi re chixjunil li sachba chßôlej ut li milagros li quixbânu li profeta..WxNak quinumeß li cuukub chihab, li ixk quisukßi cuißchic Israel. Cô riqßuin li rey chixtzßâmanquil chiru nak tixqßue cuißchic re li rochoch ut lix chßochß.xLi ixk quixbânu joß quiyeheß re. Cô rochbeneb li rechßalal chi cuânc saß lix naßajeb laj filisteo. Cuukub chihab quicuan aran.a ?xLi profeta Eliseo quiâtinac riqßuin li ixk li quiqßuirtesîc lix yum ut quixye re nak li Kâcuaß tixtakla li cueßej saß li naßajej aßan chiru cuukub chihab. Quixye re nak tâxic chi cuânc saß jalan naßajej.  xUt li cuînk quixcßul joß quiyeheß re xban nak eb li tenamit queßnumeß saß xbên saß li oquebâl re li tenamit ut quicam.+xLi cuînk li natenkßan re li rey quixye: —Usta li Kâcuaß Dios naxtakla chak saß choxa li cebada chi nabal, mâ jaruj tâcßulmânk joß xaye, chan. Ut laj Eliseo quixye re: —Lâat tâcuil nak tâcßulmânk, abanan lâat incßaß tâtzaca li tzacaêmk aßan, chan.Ut li cuînk quixcßul joß quiyeheß re xban nak eb li tenamit queßnumeß saß xbên saß li oquebâl re li tenamit ut quicam.]~5xUt quicßulman ajcuiß li cßaßru quixye li profeta nak quixye: Saß ajcuiß li hônal aßin cuulaj cuukub litro li châbil trigo tâcßayîk yal riqßuin jun li tumin plata joß ajcuiß oßlaju litro li cebada. }xLix reyeb laj Israel quixqßue li soldado li natenkßan re chi cßacßalênc saß li oquebâl re li tenamit. Eb li tenamit queßnumeß saß xbên ut queßxpitzß xsaß ut quicam. Quicßulman joß quixye lix profeta li Kâcuaß nak quicuulac li rey riqßuin.M|xJoßcan nak eb laj Israel queßel saß li tenamit ut queßcôeb saß lix muhebâleb laj Siria chixxocbal chixjunil li cßaßru cuan reheb. Quicßulman joß quixye li Kâcuaß. Queßxcßayi cuukub litro li cßaj yal riqßuin jun li tumin plata, ut queßxcßayi ajcuiß oßlaju litro li cebada yal riqßuin jun li tumin plata. {xQueßcôeb ut queßcuulac toj saß li nimaß Jordán. Ut queßxqßue retal nak yalak bar natßanaxin li rakßeb ut li cßaßru reheb laj Siria li queßxtzßek nak yôqueb chi êlelic. Queßsukßi cuißchic riqßuin li rey ut queßxye re cßaßru queßril chak.gwx¿Cßaßru xacßul? chan li rey. Li ixk quixye re: —At rey, li ixk aßin quixye cue, “Kacamsihak lâ cßulaßal re takatiu. Ut cuulaj takacamsi lin cßulaßal lâin” chan cue.f9xLi rey quixye re: —Cui li Kâcuaß Dios incßaß nacatxtenkßa, ¿chanru nak tatintenkßa lâin? ¿Ma cuan ta biß intrigo ut invino re tinsi âcue?*eOxSaß jun li cutan lix reyeb laj Israel yô chi numecß saß xbên li tzßac li sutsu cuiß li tenamit. Jun li ixk quixjap re ut quixye: —At rey, chinâtenkßa.d)xUt xban nak sutsu li tenamit qui-osoß lix tzacaêmkeb saß chixjunil li tenamit. Queßxterkßusi xtzßak chixjunil toj retal queßxcßayi xjolom li bûr chi câcßâl chi tumin plata. Ut ôb chi tumin plata xtzßak li mero libra li pim, li “xcßot mucuy” xcßabaß.)cMxMokon chic laj Ben-adad, lix reyeb laj Siria, quixchßutubeb chixjunileb lix soldados. Queßcôeb chixsutbal li tenamit Samaria re teßoc chi pletic riqßuineb.;bqxJoßcan nak lix reyeb laj Israel quixtakla xyîbanquil li châbil tzacaêmk chokß reheb. Queßcuaßac ut queßucßac. Chirix chic aßan li rey quixtaklaheb cuißchic riqßuin li rey aran Siria. Ut li rey aßan incßaß chic quixtaklaheb lix soldado chixchßißchßißinquileb laj Israel saß lix naßajeb.a xQuichakßoc li profeta ut quixye: —Incßaß tâcamsiheb. ¿Ma nacacamsiheb ta biß li nequeßchapeß chak nak nequexxic chi pletic riqßuin lê chßîchß ut lê tzimaj? Chaqßueheb ban xcua rucßaheb ut tâcanabeb chi sukßîc riqßuin lix reyeb, chan.}`uxUt lix reyeb laj Israel quirileb laj Siria. Quixye re laj Eliseo: —At Kâcuaß, ¿ma tintakla xcamsinquileb? chan._ xNak acak xeßoc saß li tenamit Samaria, laj Eliseo quixye re li Dios: —At Kâcuaß, cheßilok ta cuißchic lix nakß ru eb li cuînk aßin, chan. Ut li Kâcuaß quixqßueheb cuißchic chi iloc. Ut queßxqßue retal nak cuanqueb saß li tenamit Samaria.A^}xNak incßaß chic queßiloc, li profeta cô riqßuineb ut quixye: —Mâcuaß aßin li be li yôquex chi xic cuiß, chi moco aßin li tenamit li yôquex chixsicßbal. Chinêtâke. Lâin tincßamok be chêru re nak têtau li cuînk li yôquex chixsicßbal, chan. Ut li profeta quixcßameb saß li tenamit Samaria.]5xNak ac oqueb re laj Siria chi pletic saß li tenamit Dotán, li profeta quitijoc ut quixye: —At Kâcuaß, at inDios, cheßmutzßokß ta li xnakß ruheb laj Siria, chan. Ut li Kâcuaß quixsume lix tij ut quixqßueheb chi mutzßocß lix nakßeb ru ut incßaß chic queßiloc.L\xChirix aßan li profeta quitijoc ut quixye: —At Kâcuaß, at inDios, chaqßue taxak chiril lâ cuanquilal, chan. Ut li Dios quixsume lix tij. Nak qui-iloc saß li tzûl li môs, quiril nabaleb li cuanqueb chirix cacuây re xam. Ut quiril ajcuiß nabaleb li carruaje re xam. Sutsu li naßajej cuan cuiß laj Eliseo xbaneb. [xLix profeta li Dios quixye re: —Matxucuac. Kßaxal nabal li teßoquênk chikix lâo chiru li teßoquênk chirix eb aßan, chan.$ZCxCuulajak chic nak toj ekßela, lix môs lix profeta li Dios quicuacli ut cô chirix cab. Quixqßue retal nak sutsu li tenamit xbaneb li soldado aj Siria. Quirileb lix cacuâyeb ut lix carruaje. Cô saß cab ut quixye re laj Eliseo: —At Kâcuaß, ¿cßaßru takabânu? Osocß ke.—eYExJoßcan nak lix reyeb laj Siria quixtaklaheb lix soldado li nequeßxic chirix cacuây, joß eb ajcuiß li nequeßxic saß carruaje ut eb li nequeßxic chi rokeb. Queßcôeb chiru kßojyîn ut queßxsut li tenamit Dotán.*XOx Lix reyeb laj Siria quixye reheb: —Patzßomak bar cuan li profeta aßan re nak târûk tintakla xchapbal, chan. Ut queßxye re nak li profeta cuan aran Dotán.bW?x Jun saß xyânkeb quixye re: —At rey, mâ jun ke yô chi oquênc chirix li rey aßan. Aran cuan li profeta Eliseo ut aßan naxye re li rey chixjunil li nacacßûb ru, usta nayeman chi mukmu saß lâ cuaribâl, chan.]V5x Cßajoß nak qui-oc xcßaßux lix reyeb laj Siria. Ut quixbokeb riqßuin chixjunil li nequeßtaklan saß xbêneb lix soldado ut quixye reheb: —¿Ani êre lâex yô chi oquênc chirix lix reyeb laj Israel? chan.gUIx Li rey re Israel quixtaklaheb lix takl saß li naßajej li quixye li profeta li cuanqueb cuiß chi ramoc laj Siria. Quixye reheb nak teßxbânu cuênt. Joßcaßin nak queßxcol ribeb nabal sut chiruheb li soldado aj Siria.ST!x Abanan lix profeta li Dios quixtakla xyebal re lix reyeb laj Israel nak incßaß teßnumekß saß li naßajej aßan xban nak yôqueb chi xic aran li soldado aj Siria re teßpletik riqßuineb laj Israel.9SmxLix reyeb laj Siria yô chi pletic riqßuineb laj Israel. Quixchßutub ruheb lix soldados ut quixye reheb li nequeßtaklan saß xbêneb bar teßxyîb lix muhebâleb li soldado.mRUxUt laj Eliseo quixye re li cuînk: —Chap chak lâ mâl, chan. Ut li cuînk quixchap chak lix mâl.oQYxLi profeta Eliseo quixye re: —¿Bar xtßaneß châcuu? chan. Li cuînk quixcßut chiru bar quitßaneß cuiß li mâl. Li profeta quixyocß jun li rukß cheß, ut quixcut saß li nimaß. Ut li mâl quitakeß chak saß xbên haß.FPxNak yô chixtßanbal jun li cheß jun li cuînk, quitobeß lix mâl ut quitßaneß saß li haß. Li cuînk quixjap re ut quixye: —At tzolonel, li mâl aßan xintoßoni. Moco cue ta, chan.O}xJoßcan nak li profeta Eliseo cô chirixeb. Nak queßcuulac cuan cuiß li nimaß Jordán, queßoc chixyocßbal li cheß.eNExJun reheb quixtzßâma chiru nak tâxic rochbeneb. Quixcßul xchßôl laj Eliseo nak tâxic.SM!xQßue kalesêns chi xic cuan cuiß li nimaß Jordán re nak chikajûnkal takatßan jûnkak kacheß ut takayîb jun li naßajej re tocuânk cuiß, chanqueb. Ut laj Eliseo quixye: —Naru nequexxic, chan.L 7xSaß jun li cutan li jun chßûtal chi profeta queßxye re laj Eliseo: —¡Qßue retal! Li naßajej li cuanco cuiß âcuochben caßchßin ut latzß._K9xAnakcuan tâletz châcuix lix yajel laj Naamán. Chalen anakcuan saklep chic âcuix joß eb ajcuiß lâ cualal âcßajol saklep chic rixeb, chan. Ut nak cô laj Giezi, saklep chic rix. Sak sak joß li ratzßam que.mJUxLaj Eliseo quixye re: —¿Ma incßaß ta biß ninnau nak laj Naamán x-el saß lix carruaje châcßulbal? Anakcuan mâcuaß xkßehil xcßulbal li tumin ut li châbil tßicr, chi moco lix naßaj li acuîmk uva ut olivo, chi moco li carner ut li cuacax, chi moco li môs.Anakcuan tâletz châcuix lix yajel laj Naamán. Chalen anakcuan saklep chic âcuix joß eb ajcuiß lâ cualal âcßajol saklep chic rixeb, chan. Ut nak cô laj Giezi, saklep chic rix. Sak sak joß li ratzßam que. y~~o}J{zy]xhwyuusscrq8ooknnnm]lHk7jhhDgVffKdd&bxaa`r_^]\[ ZPXWWVTSR2QQPONMMXLK=II'HXGFWEE0DCAAW?q>$=<5;g:987V655432e1w00.+-,v+*v)('&&;%o$##! M&B51qg  [ - W(y+TQxLaj Manahem li ralal laj Gadi qui-el Tirsa ut cô Samaria chixcamsinquil laj Salum li ralal laj Jabes. Quixcamsi ut qui-oc chokß xreyeb laj Israel chokß rêkaj.=Sux Yô belêlaju xcaßcßâl chihab roquic chokß xreyeb laj Judá laj Uzías nak laj Salum li ralal laj Jabes qui-oc chokß xreyeb laj Israel. Jun po quicuan chokß rey aran Samaria.MRx Joßcaßin nak quitzßakloc ru li quixye li Kâcuaß re laj Jehú nak quixye: —Jun reheb lâ cualal âcßajol teßoc chokß xreyeb laj Israel toj saß li xcâ tasalil.— Ut joßcan quicßulman.Q-x Chixjunil li quixbânu li rey Zacarías tzßîbanbil retalil saß li hu Crónicas li tzßîbanbil cuiß li quilajeßxbânu lix reyeb laj Israel.=Pux Laj Salum li ralal laj Jabes quixcßûb ru chanru nak tixcamsi li rey Zacarías. Quipletic riqßuin aran Ibleam ut quixcamsi chiruheb li tenamit ut qui-oc chokß rey chokß rêkaj.pO[x Laj Zacarías quixbânu li incßaß us chiru li Kâcuaß joß queßxbânu lix xeßtônil yucuaß. Incßaß quixcanab xbânunquil li mâusilal li quixbânu laj Jeroboam li ralal laj Nabat li quicßamoc xbeheb laj Israel chi mâcobc.KNxYô cuakxaklaju xcaßcßâl chihab roquic chokß xreyeb laj Judá laj Azarías nak laj Zacarías li ralal laj Jeroboam qui-oc chokß xreyeb laj Israel. Cuakib po quicuan chokß rey aran Samaria.+MQxLi rey Azarías quicam ut coxtau lix xeßtônil yucuaß. Quimukeß saß lix tenamit laj David. Ut aß chic laj Jotam qui-oc chokß xreyeb laj Judá chokß rêkaj.L9xChixjunil li quixbânu li rey Azarías tzßîbanbil retalil saß li hu Crónicas li tzßîbanbil cuiß retalil li quilajeßxbânu lix reyeb laj Judá.bK?xLi Kâcuaß Dios quixqßue jun li yajel saklep chirix li rey Azarías. Joßcan nak quicuan xjunes saß rochoch toj chalen nak quicam. Ut laj Jotam li ralal quicuan saß li palacio ut quitaklan saß xbêneb li tenamit.aJ=xAbanan incßaß quixjuqßueb li naßajej najt xteram li queßlokßonîc cuiß li jalanil dios. Ut eb li tenamit toj yôqueb chixqßuebal lix cßatbil mayej ut yôqueb chixcßatbal lix incienso saß eb li artal aßan.`I;xLaj Azarías quixbânu li us chiru li Kâcuaß joß quixbânu laj Amasías lix yucuaß.2H_xCuuklaju chihab cuan re nak qui-oc chokß rey. Cablaju roxcßâl chihab quicuan saß xcuanquil aran Jerusalén. Lix naß, aßan xJecolías xcßabaß Jerusalén xtenamit.G -xYô cuukub xcaßcßâl chihab roquic chokß xreyeb laj Israel laj Jeroboam nak qui-oc laj Azarías, li ralal laj Amasías chok xreyeb laj Judá.VF'xLaj Jeroboam quicam ut coxtau lix xeßtônil yucuaß. Quimukeß saß li naßajej li queßmukeß cuiß lix reyeb laj Israel. Ut aß chic laj Zacarías li ralal qui-oc chokß xreyeb laj Israel chokß rêkaj.?EyxChixjunil li quixbânu laj Jeroboam, ut li pletic li quixbânu xban xcacuilal xchßôl tzßîbanbil retalil saß li hu Crónicas li tzßîbanbil cuiß retalil li quilajeßxbânu lix reyeb laj Israel. Ut tzßîbanbil ajcuiß retalil chanru nak quirêchani cuißchic chokß reheb laj Israel eb li tenamit Damasco ut Hamat li queßcuan rubel xcuanquileb laj Judá.Laj Jeroboam quicam ut coxtau lix xeßtônil yucuaß. Quimukeß saß li naßajej li queßmukeß cuiß lix reyeb laj Israel. Ut aß chic laj Zacarías li ralal qui-oc chokß xreyeb laj Israel chokß rêkaj.D-xLi Kâcuaß incßaß quixye nak teßsachekß ruheb laj Israel chi junaj cua. Joßcan nak quixtakla laj Jeroboam li ralal laj Joás chixcolbaleb..CWxLi Kâcuaß quixqßue retal nak kßaxal ra yôqueb chixcßulbal eb laj Israel ut mâ jun reheb naru natenkßan reheb xban nak chixjunileb yôqueb chi cßuluc raylal.TB#xLaj Jeroboam quixyîb cuißchic lix nubâl lix chßochßeb laj Israel joß nak quicuan junxil. Naticla saß li oquebâl re Hamat saß li norte ut nacuulac toj saß li palau li cuan Arabá. Quixbânu joß quixye li Kâcuaß lix Dioseb laj Israel re li profeta Jonás li ralal laj Amitai, li chalenak chak saß li naßajej Gat-hefer.xChirix chic aßan, eb li tenamit queßxxakab laj Azarías chokß xreyeb laj Judá chokß rêkaj laj Amasías lix yucuaß. Cuaklaju chihab cuan re laj Azarías nak quixakabâc chokß rey.=+xNak ac xeßxcamsi, queßxcßam Jerusalén chirix cacuây ut quimukeß saß lix tenamit laj David, li queßmukeß cuiß lix xeßtônil xyucuaß.?<yxEb li tenamit queßxcßûb ru chanru nak teßxcamsi laj Amasías aran Jerusalén. Laj Amasías quiêlelic chiruheb. Abanan queßxtâke toj saß li tenamit Laquis ut aran queßxcamsi.;9xChixjunil li quixbânu li rey Amasías tzßîbanbil retalil saß li hu Crónicas li tzßîbanbil cuiß retalil li quilajeßxbânu lix reyeb laj Judá.;:qxUt laj Amasías, li ralal laj Joás, lix reyeb laj Judá, oßlaju chihab chic quicuan chi yoßyo nak ac xcam laj Joás li ralal laj Joacaz. Laj Joás, aßan lix reyeb laj Israel.V9'xLaj Joás lix reyeb laj Israel quicam ut coxtau lix xeßtônil yucuaß. Quimukeß aran Samaria bar queßmukeß cuiß lix reyeb laj Israel. Ut aß chic laj Jeroboam li ralal qui-oc chokß rey chokß rêkaj.n8WxChixjunil li quixbânu li rey Joás, joß ajcuiß li pletic li quixbânu riqßuin laj Amasías lix reyeb laj Judá, tzßîbanbil retalil saß li hu Crónicas, li tzßîbanbil cuiß retalil li quilajeßxbânu lix reyeb laj Israel.7#xLi rey Joás quixcßam chixjunil li oro ut li plata joß eb ajcuiß chixjunil li secß li quixtau saß li templo. Quixcßam ajcuiß chixjunil li terto xtzßak li cuan saß rochoch li rey. Ut quixcßameb chi prêxil nabaleb li cristian nak quisukßi cuißchic Samaria.%6Ex Laj Joás lix reyeb laj Israel quixchap laj Amasías lix reyeb laj Judá saß li tenamit Bet-semes. Laj Amasías, aßan li ralal laj Joás ut ri laj Ocozías. Chirix aßan laj Joás lix reyeb laj Israel cô Jerusalén. Queßxjucß jun ciento metro riqßuin câcßâl metro li tzßac li sutsu cuiß li tenamit Jerusalén. Naticla cuan cuiß li oquebâl Efraín ut nacuulac cuan cuiß li oquebâl li cuan saß xuc.D5x Eb lix soldado laj Joás, lix reyeb laj Israel, queßnumta saß xbêneb lix soldado laj Amasías, lix reyeb laj Judá. Ut eb li soldado aj Judá queßêlelic ut queßcôeb saß rochocheb.24_x Abanan li rey Amasías incßaß qui-abin chiru. Joßcan nak laj Joás lix reyeb laj Israel cô chi pletic riqßuineb laj Judá aran Bet-semes li cuan saß xcuênt Judá.C3x At rey Amasías, lâin ninnau nak xatnumta saß xbêneb laj Edom. Joßcan nak yôcat chixnimobresinquil âcuib. Mâcßaß nacuaj re nak tânimobresi âcuib. Canâkat saß lâ tenamit. ¿Cßaßru aj e nak tâchßic âcuib saß chßaßajquilal lâat ut tâchßiqueb laj Judá saß chßaßajquilal? chan li rey Joás.g2Ix Abanan laj Joás lix reyeb laj Israel quixtakla xyebal re laj Amasías lix reyeb laj Judá chi joßcaßin: —Saß jun li cutan jun li tôn qßuix cuan aran Líbano quixtakla xyebal re li cheß cedro li âtin aßin, “Qßue lâ rabin chokß rixakil li cualal,” chan. Ut jun li joskß aj xul quinumeß ut quixyekßi saß rok li jun tôn chi qßuix.$1CxLi rey Amasías quixtakla xyebal re laj Joás lix reyeb laj Israel nak tâchâlk chi pletic riqßuin. Laj Joás, aßan li ralal laj Joacaz ut ri laj Jehú.U0%xLaj Amasías quixcamsiheb lajêb mil chi soldado aj Edom saß li ru takßa cuan cuiß li atzßam. Saß li plêt aßan quirêchani li tenamit Sela ut Jocteel quixqßue chokß xcßabaß toj chalen anakcuan.//xAbanan incßaß quixcamsiheb li ralal xcßajoleb. Quixbânu ban li quixye li Kâcuaß joß tzßîbanbil saß li chakßrab li quiqßueheß re laj Moisés nak li Kâcuaß quixye: —Eb li naßbej yucuaßbej incßaß teßcamsîk xban li mâc li queßxbânu li alal cßajolbej, chi moco li alalbej cßajolbej teßcamsîk xban lix mâqueb lix naß xyucuaßeb. Li junjûnk tâcâmk xban li mâc tixbânu.—!.=xNak ac xakxo saß xnaßaj lix cuanquil li rey Amasías quixcamsiheb li queßcamsin re lix yucuaß nak cuan chokß rey. Aßaneb li queßcßanjelac chiru.\-3xIncßaß quirisi li naßajej li najt xteram li queßlokßonîc cuiß li yîbanbil dios. Ut eb li tenamit toj yôqueb chixqßuebal lix cßatbil mayej ut yôqueb chixcßatbal li incienso saß eb li naßajej aßan.H, xLaj Amasías quixbânu li us chiru li Kâcuaß. Abanan incßaß quicuan saß xyâlal chi tzßakal joß li rey David lix xeßtônil yucuaß. Quixbânu ban joß quixbânu laj Joás lix yucuaß.H+ xb xcaßcßâl chihab cuan re laj Amasías nak qui-oc chokß rey. Belêb xcaßcßâl chihab quicuan saß xcuanquil saß li tenamit Jerusalén. Lix naß xJoadán xcßabaß. Jerusalén xtenamit.* 3xYô xcab chihab roquic chokß xreyeb laj Israel laj Joás, li ralal laj Joacaz, nak qui-oc laj Amasías li ralal laj Joás chokß xreyeb laj Judá.S)!x Ut laj Joás li ralal laj Hazael, quixmakß chiru laj Ben-adad chixjunil li tenamit li quixmakß laj Ben-adad chiru laj Hazael lix yucuaß laj Joás. Oxib sut quinumta laj Joás saß xbên laj Ben-adad.<(sx Quicam laj Hazael lix reyeb laj Siria. Ut aß chic laj Ben-adad li ralal qui-oc chokß rey chokß rêkaj.Ut laj Joás li ralal laj Hazael, quixmakß chiru laj Ben-adad chixjunil li tenamit li quixmakß laj Ben-adad chiru laj Hazael lix yucuaß laj Joás. Oxib sut quinumta laj Joás saß xbên laj Ben-adad.'{x Abanan li Kâcuaß Dios quiruxtânaheb ru laj Israel ut quiril xtokßobâleb ru. Incßaß quixcanabeb chi sachecß ruheb xban li contrato li quixbânu riqßuineb laj Abraham, laj Isaac ut laj Jacob. Incßaß quixtzßektânaheb toj chalen anakcuan.~&wx Laj Hazael, lix reyeb laj Siria, quixrahobtesiheb laj Israel joß najtil quicuan laj Joacaz chokß xreyeb laj Israel.]%5x Saß jun li cutan eb laj Israel yôqueb chixmukbal jun li camenak. Queßril nak yôqueb chak chi châlc laj Moab. Cuanqueb chak xchßîchß saß rukßeb. Eb laj Israel queßxcut li camenak saß li muklebâl li mukbil cuiß laj Eliseo. Nak li camenak quinak saß xbên lix bakel li profeta Eliseo, li camenak quiyoßla cuißchic ut quixakli.$1x Ut li profeta Eliseo quicam ut quimukeß. Saß eb li cutan aßan rajlal chihab nequeßchal laj moabitas chi elkßâc saß lix naßajeb laj Israel.*#Ox Quichal xjoskßil li profeta Eliseo saß xbên li rey ut quixye re: —Cui ta xatochß ôbak sut malaj ut cuakibak sut li chßochß, lâat raj tatnumtâk saß xbêneb laj Siria toj retal tâsach ruheb chi junaj cua. Abanan anakcuan oxib sut ajcuiß tatnumtâk saß xbêneb laj Siria, chan."x Ut laj Eliseo quixye re li rey nak tixtochß li chßochß riqßuin lix tzimaj. Ut li rey quixtochß li chßochß oxib sut.U!%x Laj Eliseo quixye re li rey: —Te li ventana li cuan saß li este, chan. Nak quixte li ventana, laj Eliseo quixye re: —Cutun riqßuin lâ tzimaj, chan. Ut li rey quicutuc riqßuin lix tzimaj. Ut li profeta quixye re: —Li tzimaj aßin, aßan retalil nak li Kâcuaß tâcolok êre. Li tzimaj aßin, aßan retalil nak lâex aj Israel texnumtâk saß xbêneb laj Siria. Lâex texpletik riqßuineb laj Siria saß li naßajej Afec toj retal têsach ruheb, chan.G  x Li profeta Eliseo quixye re li rey nak tixqßue li rukß saß xbên li tzimaj. Ut li rey quixqßue li rukß saß xbên li tzimaj. Ut laj Eliseo quixqßue li rukß saß xbên li rukß li rey.$Cx Laj Eliseo quixye re: —Chap lâ tzimaj ut chap cuib oxib li jutzßjûquil cheß re tâcut, chan. Ut li rey quixchap lix tzimaj ut li jutzßjûquil cheß.jOx Saß eb li cutan aßan li profeta Eliseo nim xyajel ut câmc re. Laj Joás lix reyeb laj Israel quicuulac riqßuin. Tâyâbak nak quixye re: —At Eliseo, lâat chanchanat lin yucuaß. Lâat nacatcoloc reheb laj Israel, chan.4cx Quicam laj Joás ut coxtau lix xeßtônil yucuaß ut quimukeß Samaria li queßmukeß cuiß lix reyeb laj Israel. Ut aß chic laj Jeroboam qui-oc chokß rey chokß rêkaj.uex Chixjunil li quixbânu li rey Joás ut chanru nak quixqßue xchßôl chi pletic riqßuin laj Amasías lix reyeb laj Judá, tzßîbanbil retalil saß li hu Crónicas, li tzßîbanbil cuiß retalil li quilajeßxbânu lix reyeb laj Israel.hKx Laj Joás li ralal laj Joacaz quixbânu li mâusilal chiru li Kâcuaß. Incßaß quixcanab xbânunquil li mâc li quixbânu li rey Jeroboam, li ralal laj Nabat, li quicßamoc xbeheb laj Israel chi mâcobc chiru li Kâcuaß._9x Nak yô cuuklaju xcaßcßâl chihab roquic chokß rey aran Judá laj Joás li ralal laj Ocozías, laj Joás li ralal laj Joacaz qui-oc chokß xrey eb laj Israel. Cuaklaju chihab quicuan saß xcuanquil aran Samaria.'x Laj Joacaz quicam ut coxtau lix xeßtônil yucuaß ut quimukeß aran Samaria. Ut aß chic laj Joás li ralal qui-oc chokß rey chokß rêkaj.S!x Chixjunil li quixbânu laj Joacaz, joß ajcuiß li quixbânu riqßuin xcacuilal xchßôl tzßîbanbil retalil saß li hu Crónicas, li tzßîbanbil cuiß retalil li quilajeßxbânu lix reyeb laj Israel.Px Mâcßaß chic xsoldado laj Joacaz queßcana. Mero ciento aj chic lix soldado li nequeßxic chirix cacuây, lajêb aj chic lix carruaje ut lajêb mil aj chic li soldado li nequeßxic chi rokeb. Ut eb li jun chßol chic queßsacheß ruheb xbaneb laj Asiria. Chanchan nak nayekßîc li poks saß chßochß nak queßsacheß ruheb.uex Abanan eb laj Israel incßaß queßxcanab xbânunquil li mâc li quicßameß cuiß xbeheb xbaneb li ralal xcßajol laj Jeroboam. Queßxbânu ban li mâusilal chiru li Kâcuaß ut incßaß queßrisi lix jalam ûch lix Asera aran Samaria.q]x Li Dios quixye nak tixqßue jun li cuînk re tâisînk reheb laj Israel rubel xcuanquileb laj Siria re nak naru teßcuânk cuißchic saß lix naßajeb saß xyâlal chi mâcßaß tâchßißchßißînk reheb joß nak queßcuan junxil.Kx Laj Joacaz quitijoc chiru li Kâcuaß ut quixtzßâma xtenkßanquileb. Ut li Kâcuaß quixsume lix tij xban nak quiril nak yôqueb chi rahobtesîc laj Israel xban laj Hazael lix reyeb laj Siria.Jx Xban li mâusilal li queßxbânu, quichal xjoskßil li Kâcuaß Dios saß xbêneb laj Israel. Najt quixcanabeb rubel xcuanquil laj Hazael lix reyeb laj Siria joß ajcuiß laj Ben-adad li ralal.fGx Laj Joacaz quixbânu li incßaß us chiru li Kâcuaß joß quixbânu laj Jeroboam, li ralal laj Nabat, li quicßamoc xbeheb laj Israel chixbânunquil li incßaß us. Laj Joacaz incßaß quixcanab xbânunquil li mâusilal. x Yô chic oxib xcaßcßâl chihab roquic chokß rey saß li tenamit Judá laj Joás li ralal laj Ocozías nak laj Joacaz li ralal laj Jehú qui-oc chokß xreyeb laj Israel. Ut cuuklaju chihab quicuan chi taklânc saß xbêneb laj Israel aran Samaria.I x Laj Josacar, li ralal laj Simeat ut laj Jozabad, li ralal laj Somer, li queßcßanjelac chiru laj Joás, aßaneb li queßcamsin re. Nak quicam, laj Joás quimukeß saß li naßajej li queßmukeß cuiß lix xeßtônil xyucuaß saß lix tenamit laj David. Ut aß chic laj Amasías li ralal qui-oc chokß rey chokß rêkaj.b?x Eb li nequeßcßanjelac chiru li rey Joás queßxcßûb ru chanru nak teßxcamsi. Ut queßxcamsi laj Joás saß li cab li cuan Milo nak yô chi xic Sila.Laj Josacar, li ralal laj Simeat ut laj Jozabad, li ralal laj Somer, li queßcßanjelac chiru laj Joás, aßaneb li queßcamsin re. Nak quicam, laj Joás quimukeß saß li naßajej li queßmukeß cuiß lix xeßtônil xyucuaß saß lix tenamit laj David. Ut aß chic laj Amasías li ralal qui-oc chokß rey chokß rêkaj.3x Chixjunil li quixbânu li rey Joás tzßîbanbil retalil saß li hu Crónicas li tzßîbanbil cuiß retalil li quilajeßxbânu lix reyeb laj Judá.R x Ut laj Joás lix reyeb laj Judá, quixchßutub chixjunil li mayej li ac kßaxtesinbil chi cßanjelac saß li templo xbaneb laj Josafat, laj Joram, ut laj Ocozías lix xeßtônil yucuaß, li queßcuan chok xreyeb laj Judá junxil. Ut laj Joás quixcßam li oro li cßûlanbil saß li templo ut saß li palacio. Quixcßam ajcuiß li quixxoc aßan. Ut quixqßue chixjunil re laj Hazael. Joßcan nak laj Hazael incßaß chic quipletic riqßuineb laj Jerusalén.5 ex Saß eb li cutan aßan laj Hazael lix reyeb laj Siria cô saß li tenamit Gat chi pletic ut quirêchani li tenamit. Ut quixye ajcuiß nak tâxic chi pletic aran Jerusalén.& Gx Ut li tumin li nequeßxqßue re xpatzßbal xcuybal xmâqueb, aßan incßaß nequeßxqßue saß li câx xban nak li tumin aßan nacßanjelac chiruheb laj tij. 9x Incßaß tento nak nequeßxbir rix li tumin li joß qßuial nequeßxsach xban nak eb li cuînk aßan queßcßanjelac saß xyâlal ut tîqueb xchßôl. {x Quikßaxtesîc ban reheb li nequeßjolomin re li cßanjel re nak chiru li tumin aßan teßxyîb lix templo li Kâcuaß.[1x Abanan li tumin aßan incßaß queßrocsi re xyîbanquil li secß plata, chi moco li ucßal, chi moco li trompeta. Incßaß quicßanjelac re xyîbanquil li chßîchß li nacßanjelac re xyîbanquil li lámparas, chi moco quicßanjelac re li cßaßak chic re ru yîbanbil riqßuin oro ut plata li tâcßanjelak saß lix templo li Kâcuaß.7x joßqueb ajcuiß laj tzßac ut eb li nequeßjoroc pec. Ut nequeßxqßue ajcuiß xtzßak li cheß ut li pec li tâcßanjelak re xyîbanquil li templo.Kx Nak ac xeßxtzßîba retalil li tumin, nequeßxkßaxtesi reheb li nequeßjolomin re li cßanjel saß lix templo li Kâcuaß. Ut aßan eb chic li nequeßtojoc reheb laj cablanel ut eb laj pechß,8kx Nak ac cuan nabal li tumin saß li câx li cuan saß li templo, naxic laj tzßîb li nacßanjelac chiru li rey rochben li xbênil aj tij. Nequeßrajla li tumin ut nequeßxxoc.V'x Ut laj Joiada lix bênil aj tij quixsicß jun li câx. Quixhop saß xbên lix tzßapbal re. Ut quixqßue li câx chixcßatk li artal saß li nim li nequeßoc cuiß saß lix templo li Kâcuaß. Ut eb laj tij li nequeßcßacßalen re li oquebâl re li templo queßxqßue chi saß li câx chixjunil li tumin li nequeßxqßue li tenamit.@{x Eb laj tij queßxcßul xchßôl nak incßaß chic teßxcßul li tumin. Ut queßxcßul ajcuiß xchßôleb nak mâcuaßeb aßan li teßjolomînk re li cßanjel re xyîbanquil li templo.S!x Joßcan nak laj Joás quixbok laj Joiada, lix yucuaßileb laj tij, ut quixbokeb ajcuiß li jun chßoleb chic aj tij. Quixpatzß reheb: —¿Cßaßut nak toj mâjiß nequeyîb li templo? Chalen anakcuan incßaß chic têcßul li tumin li nequeßxqßue li tenamit. Têkßaxtesi ban li tumin re nak tâyîbâk chi us li templo, chan.  x Nak ac yô chic oxib xcaßcßâl chihab roquic laj Joás chokß rey, toj mâjiß ajcuiß queßxyîb chi us li templo eb laj tij.1x Li junjûnk chi aj tij tâcßuluk re li tumin li naqßueman. Ut li tumin aßan tâcßanjelak re xyîbanquil chi us li templo bar yîbâc naraj.—}x Saß jun li cutan laj Joás quixye reheb laj tij: —Têxoc ut têchßutub ru chixjunil li tumin li naqßueman saß lix templo li Kâcuaß, joß ajcuiß li joß qßuial li tento teßxtoj li junjûnk joß ajcuiß li na-ala saß xchßôleb xqßuebal.~x Laj Joás us quixbânu, abanan incßaß quirisiheb li naßajej li najt xteram li nequeßlokßonîc cuiß li yîbanbil dios. Eb li tenamit toj yôqueb chixcßatbal lix mayej ut yôqueb chixcßatbal lix incienso saß xbêneb li artal li cuanqueb aran.s}ax Laj Joás quixbânu li us chiru li Kâcuaß xban nak laj Joiada laj tij junelic yô chixqßuebal xnaßleb.Z| 1x Nak yô xcuuk chihab roquic chokß rey laj Jehú aran Israel, laj Joás qui-oc chokß rey aran Judá. Caßcßâl chihab quicuan saß xcuanquil Jerusalén. Lix naß laj Joás, aßan lix Sibia, Beerseba xtenamit.L{x Cuukub chihab cuan re laj Joás nak qui-oc chokß xreyeb laj Judá.Ozx Chixjunileb li tenamit saheb saß xchßôl ut queßcuan saß xyâlal nak ac xcamsîc lix Atalía nachß riqßuin li rochoch li rey.Cuukub chihab cuan re laj Joás nak qui-oc chokß xreyeb laj Judá.(yKx Laj Joiada rochbeneb li capitán ut eb li nequeßtaklan saß xbêneb li soldado, joß eb ajcuiß li nequeßcßacßalen, queßel chak saß lix templo li Kâcuaß ut queßxcßam li rey Joás saß li templo. Ut chixjunileb li tenamit yôqueb chixtâkenquileb. Laj Joás qui-oc saß li palacio saß li oquebâl li nacßacßalêc cuiß li rochoch li rey. Quicßojla saß lix cßojaribâl li queßcßojla cuiß eb li rey.hxKx Chirix aßan eb li tenamit queßcôeb saß lix templo li dios Baal ut queßxtßan. Ut queßxjuqßui chixjunileb li artal ut queßxjucß ajcuiß chixjunileb li yîbanbil dios. Ut queßxcamsi chiru li artal laj Matán laj tij li quicßanjelac chiru laj Baal. Ut laj Joiada laj tij quixqßueheb li soldado chixcßacßalenquil lix templo li Kâcuaß Dios.ewEx Laj Joiada quixbânu li contrato riqßuin li Kâcuaß ut riqßuin li rey, joß eb ajcuiß li tenamit. Joßcan ajcuiß li rey quixbânu li contrato riqßuineb li tenamit ut queßxye nak aßanakeb chic lix tenamit li Dios.)vMx Eb li soldado queßxchap lix Atalía ut queßrisi saß li be li nequeßnumeß cuiß li nequeßxic chirix cacuây re teßoc saß li palacio. Ut aran queßxcamsi.ouYx Laj Joiada quixye reheb li nequeßtaklan saß xbêneb li soldado: —Isihomak lix Atalía saß lix nebâl li templo ut camsihomak li ani natâken re, chan. Quixye chi joßcan xban nak incßaß quiraj nak tâcamsîk saß li templo.&tGx Quiril li rey xakxo chixcßatk li rokechal li templo li cuan saß li oquebâl joß cßaynakeb chixbânunquil li rey. Laj Joás sutsu xbaneb li nequeßtaklan saß xbêneb li soldado joß eb ajcuiß li nequeßxyâbasi li trompeta. Eb li tenamit yôqueb chixjapbal reheb xban xsahil xchßôleb ut yôqueb chixyâbasinquil li trompeta. Lix Atalía quixpej li rakß ut quixjap re chixyebal: —¡Xineßxbalakßi! chan.6sgx Lix Atalía quirabi nak yôqueb chixjapbal reheb li yôqueb chi cßacßalênc joß eb ajcuiß li tenamit. Cô saß junpât saß li templo ut qui-oc saß xyânkeb li tenamit.r%x Nak cuanqueb saß xnaßajeb li soldado, laj Joiada quirisi chak laj Joás li ralal li rey Ocozías. Quixqßue li corona saß xjolom retalil nak xeßxxakab chokß rey. Ut quixqßue saß rukß li hu li tzßîbanbil cuiß li chakßrab. Quixqßue li aceite saß xjolom ut queßxxakab chokß xreyeb. Queßxpokßpokßi li rukßeb ut queßxjap re chixyebal: —¡Najt taxak chicuânk li karey! chanqueb.qx Eb li soldado queßxtau xnaßajeb saß li templo. Jun tzol queßxqßue rib saß li nim ut jun tzol chic queßxqßue rib saß li tzße chi xjun sutam li artal. Chixjunjûnkaleb cuan lix chßîchßeb saß rukßeb ut yôqueb chixcßacßalenquil li rey.gpIx Laj tij quixkßaxtesi reheb li nequeßtaklan saß xbêneb li soldado li lanza ut li chßîchß li nequeßxcol cuiß re xchßôleb. Li chßîchß aßan, aßan li queßcßanjelac re li rey David ut xocxôqueb saß li templo.ox Ut eb li nequeßtaklan saß xbêneb li soldado queßxbânu joß quixye laj Joiada laj tij. Queßxcßam riqßuin chixjunileb li soldado li nequeßcßacßalen saß li hilobâl cutan, joß eb ajcuiß li incßaß nequeßcßacßalen saß li hilobâl cutan.Rnx Sutsûk êban li naßajej li cuan cuiß li rey. Cuânk saß lê rukß lê chßîchß nak yôkex chixcßacßalenquil. Texxic chirix yalak bar tâxic. Li ani târaj numecß saß êyânk tâcamsîk, chan.(mKx Ut li cuib chßûtal li incßaß nequeßcßanjelac saß li hilobâl cutan, eb aßan teßcßacßalênk saß lix templo li Dios chixcßacßalenquil li rey Joás.(lKx Li jun chßûtal chic têqßueheb saß li oquebâl re li templo Shur xcßabaß. Ut li rox chßûtal têqßueheb saß li oquebâl li cuan chak chirix li templo.*kOx Ut quixye reheb: —Têcauresi oxib chßûtal chi soldados li teßcßanjelak saß li hilobâl cutan. Jun chßûtal têqßueheb saß li palacio chi cßacßalênc.*jOx Nak yô chic xcuuk chihab laj Joiada laj tij quixtakla xbokbaleb li nequeßtaklan saß xbêneb li soldado ut eb li capitán joß eb ajcuiß li soldado li nequeßcßacßalen. Nak queßcuulac, quirocsiheb saß lix templo li Kâcuaß. Nak cuanqueb aran queßxcßûb ru cßaßru teßxbânu ut queßxbânu li juramento saß xcßabaß li Kâcuaß. Tojoßnak laj Joiada quixcßut chiruheb laj Joás li ralal li rey Ocozías.i5x Lix Josaba quixmuk laj Joás saß lix templo li Kâcuaß ut aßan qui-iloc re chiru cuakib chihab nak lix Atalía cuan chokß reina saß li tenamit.h{x Abanan lix Josaba lix rabin li rey Joram quixcol laj Joás li ralal laj Ocozías. Quirisi saß xyânkeb li ralal laj Ocozías li oqueb re chi camsîc. Quixcßam laj Joás rochben li ixk li na-iloc re ut quixmukeb saß jun li cuaribâl re nak incßaß teßtaßekß xban lix Atalía. Joßcaßin nak lix Josaba li ranab laj Ocozías quixcol laj Joás re nak incßaß tâcamsîk.&g Ix Nak lix Atalía lix naß laj Ocozías quirabi resil nak quicamsîc laj Ocozías, quixtakla xcamsinquil chixjunileb li ralal xcßajol li rey Ocozías, lix yum.^f7x $Cuakxakib xcaßcßâl chihab quicuan laj Jehú chokß xreyeb laj Israel aran Samaria.jeOx #Li rey Jehú quicam ut coxtau lix xeßtônil xyucuaß ut quimukeß Samaria. Ut aß chic laj Joacaz li ralal qui-oc chokß rey chokß rêkaj.Cuakxakib xcaßcßâl chihab quicuan laj Jehú chokß xreyeb laj Israel aran Samaria.)dMx "Li quixbânu li rey Jehú riqßuin xcacuilal xchßôl, tzßîbanbil retalil saß li hu Crónicas, li tzßîbanbil cuiß li quilajeßxbânu lix reyeb laj Israel.c'x !Laj Hazael, lix reyeb laj Siria quixchap chokß reheb li naßajej jun pacßal li nimaß Jordán saß xcaßyabâl li na-el cuiß chak li sakße. Queßxchap lix naßajeb li ralal xcßajol laj Gad, ut eb li ralal xcßajol laj Rubén ut queßxchap ajcuiß lix naßajeb yi jach li ralal xcßajol laj Manasés. Naticla saß li tenamit Aroer cuan cuiß li nimaß Arnón. Ut nacuulac toj Galaad ut Basán.(bKx Saß eb li cutan aßan li Kâcuaß quixtiquib xcßosbal lix naßajeb laj Israel. Laj Hazael quinumta saß xbêneb laj Israel saß eb li nubâl re lix naßajeb. ax Abanan laj Jehú incßaß quixbânu chi anchal xchßôl li cßaßru naxye saß lix chakßrab li Kâcuaß lix Dioseb laj Israel. Incßaß quixcanab xbânunquil li mâusilal li quixbânu laj Jeroboam li quicßamoc xbeheb laj Israel chi mâcobc chiru li Kâcuaß.`x Ut li Kâcuaß quixye re laj Jehú: —Lâat xabânu li us chicuu xban nak xasach ruheb li ralal xcßajol laj Acab joß xcuaj lâin. Joßcan nak lâin ninye âcue nak jun reheb lâ cualal âcßajol teßoc chokß rey toj saß li xcâ tasalileb lâ cualal âcßajol. _x Usta quixbânu aßin laj Jehú, abanan incßaß quixcanab xbânunquil li mâusilal li quixbânu li rey Jeroboam, li ralal laj Nabat, li quicßamoc xbeheb laj Israel chi mâcobc. Laj Jehú incßaß quirisiheb li cuacax oro, li queßxlokßoni aran Bet-el ut Dan.Q^x Joßcaßin nak laj Jehú quixsach ru li yîbanbil dios Baal aran Israel.%]Ex Queßxpoß li artal ut queßxjucß lix templo laj Baal ut queßxqßue chokß xnaßaj li cumum ut chalen anakcuan, aßan chic lix cßanjel li naßajej aßan.D\x Ut queßrisiheb chak li yîbanbil dios Baal ut queßxcßat.[x Nak queßrakeß chixqßuebal lix cßatbil mayej, laj Jehú quixye reheb li câcßâl chi cuînk: —Ocankex chi saß ut camsihomakeb chixjunileb. Mâ jun reheb têcanab chi yoßyo, chan. Ut eb li cuînk queßxbânu joß quixye laj Jehú. Queßoc ut queßxcamsi riqßuin chßîchß chixjunileb ut queßxqueloheb chirix cab. Chirix aßan queßoc toj chi saß lix templo laj Baal._Z9x Nak eb aßan queßoc chixqßuebaleb lix cßatbil mayej, laj Jehú quixxakab câcßâl li cuînk chirix li templo ut quixye reheb: —Cui naêlelic junak li cuînk aßin chêru, lâex texcamsîk chokß rêkaj, chan.DYx Tojoßnak laj Jehú qui-oc saß lix templo laj Baal rochben laj Jonadab li ralal laj Recab. Laj Jehú quixye reheb li nequeßcßanjelac chiru laj Baal: —Qßuehomak retal nak incßaß teßoc chak li nequeßlokßonin re li tzßakal Dios. Caßaj cuiß lâex li nequexlokßonin re laj Baal naru nequexcuan arin, chan.X!x Laj Jehú quixye re li naxococ re li tßicr nak tixjeqßui reheb chixjunil li tßicr li nequeßrocsi nak nequeßcßanjelac chiru laj Baal.W3x Ut quixtaklaheb ajcuiß lix takl chixyebal resil saß chixjunil li naßajej Israel. Ut chixjunileb li nequeßlokßonin re laj Baal queßcôeb. Mâ jun reheb incßaß quicuulac. Queßoc saß li templo li nequeßxlokßoni cuiß laj Baal ut quinujac li naßajej xban xqßuialeb.Vx Laj Jehú quixtaklaheb xtakl xyebal resil nak tâcuânk jun xnimal ninkße re xlokßoninquil laj Baal. Ut joßcan qui-uxman.RUx Joßcan nak taklahomak xbokbaleb chixjunileb lix profeta laj Baal ut chixjunileb li nequeßcßanjelac chiru, joß eb ajcuiß laj tij. Mâ jun êre tâpaltok chi châlc xban nak lâin xincauresi jun li châbil mayej re xqßuebal xlokßal laj Baal. Ut li ani incßaß tâcßulûnk tâcamsîk, chan. Abanan laj Jehú yô chixbalakßinquileb li tenamit. Quixbânu chi joßcan re nak târûk tixcamsiheb chixjunileb li nequeßlokßonin re li yîbanbil dios Baal.kTQx Chirix chic aßan, laj Jehú quixtakla xchßutubanquileb chixjunileb li tenamit ut quixye reheb: —Li rey Acab caßchßin ajcuiß quixlokßoni li yîbanbil dios aj Baal. Abanan lâin kßaxal cuißchic tinqßue xlokßal, chan.qS]x Nak queßcuulac Samaria, laj Jehú quixcamsiheb chixjunileb li ralal xcßajol laj Acab li joß qßuial chic incßaß queßcamsîc. Ut mâ jun chic reheb queßcana chi yoßyo. Quicßulman joß quixye li Kâcuaß re li profeta Elías.6Rgx Laj Jehú quixye re: —Yoßo chicuix ut tâcuil chanru nak xicß nacuil nak incßaß nequeßxqßue xlokßal li Kâcuaß, chan. Ut cuotz queßcôeb Samaria saß li carruaje.HQ x Laj Jehú qui-el saß li naßajej aßan ut cô. Nak yô chi xic, quixcßul laj Jonadab li ralal laj Recab. Laj Jehú quixqßue xsahil xchßôl ut quixye re: —¿Ma junaj lâ cßaßux cuiqßuin? ¿Ma tat-oquênk chicuix? chan. Laj Jonadab quixye: —Junaj. Tin-oquênk châcuix, chan. Laj Jehú quixye re: —Cui yâl nak joßcan, qßue lâ cuukß cue, chan. Laj Jonadab quixqßue li rukß re ut laj Jehú quixtenkßa chi takecß saß li carruaje.cPAx Laj Jehú quixye reheb li cuînk li yôqueb chi tâkênc re: —Chapomakeb chi yoßyo, chan. Joßcan nak queßchapeß chi yoßyo. Ut laj Jehú quixcamsiheb chi chßîchß chixcßatk li chamal jul cuan aran saß li naßajej li nequeßbeseß cuiß rix li carner. Cuib roxcßâl chi cuînk li queßcamsîc ut mâ jun chic reheb queßcana chi yoßyo.!O=x Aran quixcßul li ralal xcßajol laj Ocozías, li quicuan chokß xreyeb laj Judá. Laj Jehú quixye reheb: —¿Anihex lâex? chan. Queßxye re: —Lâo ralal xcßajol laj Ocozías. Xic ke Jezreel chirilbal lix cocßaleb li reina Jezabel, joßqueb ajcuiß li rechßalal, chanqueb.hNKx Laj Jehú qui-el Jezreel re tâxic Samaria. Quicuulac Bet-equed saß lix naßajeb laj ilol xul."M?x Joßcan nak laj Jehú quixtakla xcamsinquil chixjunileb li rechßalal laj Acab, li cuanqueb Jezreel. Queßcamsîc chixjunileb li nequeßtaklan, chixjunileb li rechßalal joß eb ajcuiß chixjunileb laj tij li queßcßanjelac chiru laj Acab. Mâ jun chic reheb queßcana chi yoßyo. O/~_}|{{ zqyyxXvv'u^tsFrKqppTonnll'kjizhhfedcbb a`_^]\][Z#YHXWW>UU_SSRPONN3LLJ;IHG'F-EZD'CBAA?>>>=<;;':m9<8N766h54a3k2210/.\-,E+ )('&%D$#" F55c=; ` n K 9 2Jt3O>^wxAbi, at Kâcuaß, li cßaßru nequeßxye. Ut chacuil taxak li cßaßru nequeßxbânu. Chacuabi li âtin li xtakla xyebal laj Senaquerib re âmajecuanquil, lâat li yoßyôquil Dios.]7xQuitijoc ut quixye: —At Kâcuaß, lâat li kaDios lâo aj Israel. Lâat li cuancat saß xyi li querubines. Caßaj cuiß lâat li Dios. Lâat cuan âcuanquil saß xbêneb li xnînkal ru tenamit li cuanqueb saß ruchichßochß. Lâat catyîban re li choxa ut li ruchichßochß.)\MxNak ac xcßul li hu riqßuineb lix takl lix reyeb laj Asiria, laj Ezequías quiril xsaß. Chirix aßan cô saß li templo ut quixhel ru li hu chiru li Kâcuaß.[x ¿Ma cuanqueb ta biß xcuanquil lix reyeb laj Hamat, lix reyeb laj Arfad, lix reyeb laj Sefarvaim, Hena ut Iva?” chan laj Senaquerib.RZx Eb lin xeßtônil yucuaß queßxsach ruheb li tenamit Gozán, Harán, Resef, joß eb ajcuiß li ralal xcßajol laj Edén li queßcuan Telasar. ¿Ma queßcoleß ta biß li tenamit aßan xban lix dioseb?@Y{x Nacanau cßaßru nequeßxbânu lix reyeb laj Asiria. Nequeßxsach ruheb chi junaj cua chixjunileb li tenamit li nequeßpletic riqßuin. ¿Ma texcolekß ta biß lâex saß rukß aßan?JXx —Joßcaßin têye re laj Ezequías lix reyeb laj Judá, “Li Dios li cßojcßo cuiß âchßôl quixye âcue nak incßaß textßanekß saß cuukß. Abanan mâqßue âcuib chi balakßîc xban.4Wcx Li rey Senaquerib quirabi resil nak laj Tirhaca lix reyeb laj Etiopía quichal chi pletic. Joßcan nak quixtakla cuißchic lix takl riqßuin laj Ezequías ut quixye reheb:V/xNak quisukßi saß xtenamit laj Rabsaces, quirabi resil nak li rey mâ ani Laquis. Cô ut quixtau li rey nak yô chi pletic riqßuineb laj Libna.8UkxLâin tintakla jun esilal. Nak lix reyeb laj Asiria târabi, tâxucuak ut tâxic cuißchic saß xtenamit. Nak ac cuânk chic aran, tâcamsîk chi chßîchß, chan li Kâcuaß.TxLaj Isaías quixtakla xyebal re laj Ezequías chi joßcaßin: —Li Kâcuaß naxye âcue nak incßaß tatxucuak xban li cßaßru nequeßxye êre. Matxucuac xban li cßaßru xeßxye re inmajecuanquil eb li nequeßcßanjelac chiru lix reyeb laj Asiria.ASxQueßxye re laj Isaías li cßaßru quixye laj Ezequías.RxLix reyeb laj Asiria quixtakla laj Rabsaces li nim xcuanquil chixhobbal li yoßyôquil Dios. Mâre xrabi ajcuiß li Kâcuaß lâ Dios li hoboc ut tixqßue taxak chixtojbal xmâc li ani xhoboc re. Chattijok chirixeb li katenamit li joß qßuial chic xeßcana.—Q9xQueßxye re laj Isaías: —Aßan aßin li naxye laj Ezequías. Chiru li cutan aßin yôco chi cßuluc raylal xban li mâc xkabânu. Yôqueb chikamajecuanquil li xicß nequeßiloc ke ut yôqueb chikahobbal. Chanchano jun li ixk oc re chi qßuirâc, ut mâcßaß chic xmetzßêu.nPWxUt quixtaklaheb laj Eliaquim li na-iloc re li palacio rochben laj Sebna laj tzßîb ut eb li nequeßcßamoc be saß xyânkeb laj tij riqßuin li profeta Isaías, li ralal laj Amoz. Cuan li kßes ru tßicr chirixeb nak queßcôeb.1O _xNak quirabi li cßaßru queßxye, li rey Ezequías quixpej li rakß ut quixqßue li kßes ru tßicr chirix retalil lix rahil xchßôl ut cô saß lix templo li Kâcuaß."N?x%Ut laj Eliaquim, li ralal laj Hilcías, li na-iloc re li palacio ut laj Sebna laj tzßîb joß ajcuiß laj Joa li ralal laj Asaf, li najolomin reheb li nequeßxococ re li hu, queßxpej li rakßeb ut queßcôeb riqßuin laj Ezequías ut queßxye re chixjunil li quixye laj Rabsaces.|Msx$Eb laj Judá mâ jun âtin queßxye xban nak li rey quixye reheb nak incßaß teßsumênk.Ut laj Eliaquim, li ralal laj Hilcías, li na-iloc re li palacio ut laj Sebna laj tzßîb joß ajcuiß laj Joa li ralal laj Asaf, li najolomin reheb li nequeßxococ re li hu, queßxpej li rakßeb ut queßcôeb riqßuin laj Ezequías ut queßxye re chixjunil li quixye laj Rabsaces.IL x#¿Ma cuan ta biß junak dios saß li naßajej aßin li quixcuy xcolbal lix tenamit saß cuukß lâin? ¿Chanru nak li Kâcuaß Dios tixcol li tenamit Jerusalén saß cuukß?” chan li rey.—1K]x"¿Bar cuan lix dioseb li tenamit Hamat ut Arfad? ¿Bar cuan lix dioseb li tenamit Sefarvaim ut Hena ut Iva? ¿Ma queßxcol ta biß li tenamit Samaria saß cuukß lâin?]J5x!¿Ma cuan ta biß junak dios quixcol ta lix tenamit saß rukß lix reyeb laj Asiria?BIx toj retal nak texincßam chi cuânc saß junak chic naßajej kßaxal châbil joß lê naßaj. Aran na-el nabal li uvas ut na-el nabal li trigo. Cuânk êvino ut cuânk êcaxlan cua. Cuânk nabal li olivos ut li aceite joß ajcuiß li xyaßal cab. Cui têbânu li cßaßru ninye lâin, sa chic texcuânk ut incßaß texcâmk. Mêpâb li cßaßru naxye laj Ezequías xban nak yô chêbalakßinquil nak naxye êre nak li Kâcuaß tâcolok êre.)HMxMêpâb li râtin laj Ezequías. Aßan aßin li naxye êre lix reyeb laj Asiria, “Cßamomak êrib saß usilal cuiqßuin. Cui têcßam êrib saß usilal cuiqßuin, chi jûnkal têtzaca li ru lê uvas ut têtzaca li ru lê higo ut naru ajcuiß têrucß li haß li na-el saß lê jul haß,}GuxMâre laj Ezequías tixye êre, “Cßojobomak êchßôl riqßuin li Kâcuaß. Relic chi yâl li Kâcuaß tâcolok ke. Aßan incßaß toxkßaxtesi saß rukß lix reyeb laj Asiria” chaßak êre. Mêpâb li cßaßru tixye êre nak texkßunbesi. F;xJoßcaßin xtakla chak xyebal êre li rey li nim xcuanquil: Mêqßue êrib chixbalakßi laj Ezequías. Aßan incßaß târûk texcol saß cuukß lâin.2E_xUt chirix aßan, quixakli ut quixjap re chixyebal saß li râtinobâleb laj Judá: —Abihomak chêjunilex li cßaßru naxye êre lix reyeb laj Asiria, li nim xcuanquil.FDxAbanan laj Rabsaces quixye reheb: —Lâin incßaß xintaklâc chak chi âtinac caßaj cuiß riqßuin lê rey, chi moco caßaj cuiß êriqßuin lâex. Xintaklâc ban chi âtinac riqßuineb li cuanqueb saß xbên li tzßac. Tâcuulak xkßehil nak eb aßan joß ajcuiß lâex têlou êcßot ut têrucß lê chuß, chan.qC]xTojoßnak laj Eliaquim li ralal laj Hilcías ut laj Sebna ut laj Joa queßxye re laj Rabsaces: —Nakatzßâma châcuu nak toâcuâtina saß li âtinobâl arameo xban nak lâo nakatau ru li âtin aßan. Moâcuâtina saß li râtinobâleb laj Judá xban nak chixjunileb li tenamit li cuanqueb saß xbên li tzßac yôqueb chirabinquil li yôcat chixyebal, chan.B+x¿Ma mâcuaß ta biß li Kâcuaß xtaklan chak cue saß li naßajej aßin chi pletic? ¿Ma xinchal ta biß chixsachbal ru yal injunes?” chan.LAxLâat incßaß tâcuy pletic riqßuin jun reheb lin soldado usta aßan incßaß cau rib. ¿Ma nequecßoxla nak laj faraón tixqßue êcarruaje ut tixqßueheb li soldado li teßxic chirix cacuây?0@[xJoßcan nak lâin nintzßâma chêru nak takacßûb ru junak li naßleb. Lâin tinqßue êre cuib mil li cacuây ut lâex têril ma têtau li ani têtaklaheb chirixeb.3?axMâre lâex têye cue nak cßojcßo êchßôl riqßuin li Kâcuaß lê Dios. ¿Ma incßaß ta biß isinbil saß êyânk chixjunileb li artal xban li rey Ezequías? ¿Ma mâcuaß ta biß aßan quiyehoc reheb laj Judá ut laj Jerusalén nak chiru jun ajcuiß li artal teßlokßonînk aran Jerusalén?>xLâo nakanau nak lâat cßojcßo âchßôl saß xbêneb laj Egipto. Eb laj Egipto moco cauheb ta rib. Chanchaneb li caxlan ajl. Cui tâchap chokß re âxukß, tixhop lâ cuukß. Li ani tixcßojob xchßôl saß xbên laj faraón, lix reyeb laj Egipto, ra tixcßul.D=xMâre nacacßoxla nak riqßuin âtinac naru tâcol âcuib chicuu. ¿Ma aßan tâqßuehok xcacuil âchßôl nak nacacßoxla? ¿Ani aj iqßuin cau âchßôl nak incßaß nacatxucuac chicuu?A<}xLaj Rabsaces quixye reheb: —Joßcaßin tâye re li rey Ezequías: “Aßan aßin li naxtakla xyebal âcue lix reyeb laj Asiria li nim xcuanquil: ¿Ani aj iqßuin cßojcßo âchßôl?p;[xEb li oxib chi cuînk li nînkeb xcuanquil queßxtakla xbokbal li rey Ezequías. Oxib li cuînk li nequeßtenkßan re laj Ezequías queßcôeb chi âtinac riqßuineb. Aßaneb aßin li oxib chi cuînk: laj Eliaquim, li ralal laj Hilcías, li na-iloc re li palacio; laj Sebna laj tzßîb; ut laj Joa, li ralal laj Asaf, li najolomin re li nequeßxococ re li hu.C:xLix reyeb laj Asiria quixtaklaheb oxibeb li cuînk nînkeb xcuanquil aran Jerusalén chi pletic riqßuin laj Ezequías. Aßaneb aßin: laj Tartán, laj Rabsaris ut laj Rabsaces. Ut quixtaklaheb ajcuiß jun chßûtal li soldado chirixeb. Nak queßcuulac Jerusalén, queßcana saß li be li nequeßcßanjelac cuiß eb laj puchßunel. Li naßajej aßan cuan chire li rok haß li nanumeß cuiß li haß li nachal saß li pila li cuan toj takecß.M9xUt quirisi ajcuiß li oro li quixletz chiruheb lix puertil lix templo li Kâcuaß joß ajcuiß li oro li quixletz chiru lix marquileb li puertas. Ut li oro aßan quixtakla re lix reyeb laj Asiria.8xUt li rey Ezequías quixtakla chixjunil li plata li cuan saß lix templo li Kâcuaß ut quixtakla ajcuiß li cuan saß li rochoch li rey.a7=xJoßcan nak laj Ezequías lix reyeb laj Judá quixtakla xyebal re lix reyeb laj Asiria li cuan saß li tenamit Laquis: —Incßaß us xinbânu lâin. Chex-êlk saß li katenamit ut lâin tintoj âcue joß nimal tâpatzß, chan. Ut lix reyeb laj Asiria quixye re laj Ezequías nak tixtakla cuib ciento quintal li plata ut jun may quintal li oro.65x Yô câlaju chihab roquic chokß xreyeb laj Judá laj Ezequías nak laj Senaquerib lix reyeb laj Asiria qui-oc chi pletic riqßuineb laj Judá saß eb li tenamit li cuanqueb cuiß li cab li nequeßxcol cuiß ribeb. Laj Senaquerib quirêchaniheb li tenamit aßan saß li plêt. 5x Joßcaßin queßxcßul laj Israel li cuanqueb Samaria xban nak incßaß queßxbânu li quixye li Kâcuaß Dios. Queßxkßet ban li contrato. Incßaß queßxpâb li cßaßru quixye laj Moisés laj cßanjel chiru li Dios, chi moco queßxbânu li cßaßru quixye.4x Ut eb laj Israel queßchapeß ut queßcßameß Asiria. Cuan li quixcanabeb saß li naßajej Halah ut cuan ajcuiß li quixcanabeb saß li naßajej Habor li cuan nachß riqßuin li nimaß Gozán. Ut cuan ajcuiß li quixcanabeb saß eb li tenamit li cuanqueb Medo.3/x Oxib chihab quixpleti rix li tenamit Samaria toj retal quirêchani. Yô chic xbele chihab roquic laj Oseas chokß xreyeb laj Israel nak laj Salmanasar quirêchani li tenamit Samaria. Aßin quicßulman nak ac yô chic xcuak chihab roquic laj Ezequías chokß rey aran Judá.62gx Ac yô chic xcuuk chihab roquic chokß xreyeb laj Israel laj Oseas li ralal laj Ela nak quicuulac chi pletic riqßuineb laj Salmanasar lix reyeb laj Asiria. Queßxsut li tenamit Samaria ut queßoc chi pletic riqßuineb. Aßin quicßulman nak yô xcâ chihab roquic chokß rey laj Ezequías aran Judá.F1xUt quinumta saß xbêneb laj filisteo ut quirêchani chixjunil lix naßajeb. Quirêchani li naßajej li naticla cuan cuiß li tenamit Gaza ut nacuulac toj saß lix nubâl li naßajej Judá li cuanqueb cuiß li cab li queßxyîb re xcolbaleb rib joß ajcuiß li cab najt xteram li queßxcßacßale cuiß lix tenamiteb.I0 xLi Kâcuaß cuan riqßuin ut quirosobtesi. Ut us qui-el chixjunil li quixbânu. Laj Ezequías incßaß quixqßue rib rubel xcuanquil lix reyeb laj Asiria chi moco quixbânu li cßaßru quixye.6/gxChi anchal xchßôl quixpâb li Dios ut mâ jun sut quixkßet li râtin. Quixbânu ban chixjunil li quixye saß li chakßrab li quiqßueheß re laj Moisés xban li Kâcuaß..xLaj Ezequías quixcßojob xchßôl riqßuin li Kâcuaß Dios li nequeßxlokßoni eb laj Israel. Saß xyânkeb chixjunileb li rey li queßcuan Judá mâ jun tîc xchßôl joß laj Ezequías, chi moco li queßcuan xbên cua chi moco li queßcuan mokon.- xLaj Ezequías quixjuqßui li naßajej najt xteram li nequeßxlokßoni cuiß li yîbanbil dios. Quixjori li nînki jalam ûch Asera xcßabaß. Ut quixpuqßui li yîbanbil dios. Ut quixjori ajcuiß li cßantiß yîbanbil riqßuin bronce li quixyîb laj Moisés xban nak eb laj Israel yôqueb chixcßatbal lix incienso chiru. Nehustán quiqßueheß chokß xcßabaß li cßantiß aßan.e,ExLaj Ezequías quixbânu li us chiru li Dios joß quixbânu laj David lix xeßtônil yucuaß.>+wxb xcaßcßâl chihab cuan re laj Ezequías nak qui-oc saß xcuanquil. Belêb xcaßcßâl chihab quicuan chokß rey aran Jerusalén. Lix naß, aßan lix Abi, lix rabin laj Zacarías.* 'xYô rox chihab roquic chokß xreyeb laj Israel laj Oseas li ralal laj Ela nak laj Ezequías li ralal laj Acaz qui-oc chokß xreyeb laj Judá.r)_x)Yôqueb chixlokßoninquil li Kâcuaß, abanan moco anchaleb ta xchßôl xban nak toj yôqueb chixlokßoninquileb li yîbanbil dios. Ut toj chalen anakcuan eb li ralal xcßajol nequeßxbânu joß queßxbânu lix xeßtônil xyucuaßeb.s(ax(Abanan eb li tenamit aßan incßaß queßxbânu joß quixye li Kâcuaß. Toj yôqueb ajcuiß chixbânunquil lix najter naßlebeb.Yôqueb chixlokßoninquil li Kâcuaß, abanan moco anchaleb ta xchßôl xban nak toj yôqueb chixlokßoninquileb li yîbanbil dios. Ut toj chalen anakcuan eb li ralal xcßajol nequeßxbânu joß queßxbânu lix xeßtônil xyucuaßeb. 'x'Chexucua ban cuu lâin li Kâcuaß, lê Dios. Lâin li Kâcuaß tincolok êre saß rukßeb li xicß nequeßiloc êre, chan li Dios.b&?x&Misach saß êchßôl li contrato li xinbânu êriqßuin. Ut mêlokßoni li jalanil dios..%Wx%Junelic têbânu li cßaßru xinye êre. Têbânu li chakßrab xinqßue êre. Têbânu chixjunil li nacuaj joß tzßîbanbil retalil. Ut mêlokßoni li jalanil dios.K$x$Lâin li Kâcuaß. Lâin quin-isin chak êre saß li naßajej Egipto riqßuin xnimal incuanquil ut riqßuin sachba chßôlej. Caßaj cuiß lâin têxucua cuu. Tinêlokßoni ut texmayejak chicuu.j#Ox#Nak li Kâcuaß quixbânu li contrato riqßuineb laj Israel quixchakßrabiheb ut quixye reheb: —Mêlokßoni li jalanil dios, chi moco têcuikßib êrib chiruheb. Incßaß texcßanjelak chiruheb chi moco texmayejak chiruheb.-"Ux"Toj chalen anakcuan nequeßxbânu joß queßxbânu chak najter. Incßaß nequeßxlokßoni li Kâcuaß chi moco nequeßxbânu li chakßrab ut li xtaklanquil, chi moco nequeßxbânu li cßaßru quixye li Kâcuaß reheb li ralal xcßajol laj Jacob, li quixqßue “aj Israel” chokß xcßabaß.6!gx!Yôqueb chixqßuebal xlokßal li Kâcuaß, abanan yôqueb ajcuiß chixqßuebal xlokßal lix dioseb joß cßaynakeb chixbânunquil saß eb li tenamit li queßchal cuiß chak.@ {x Queßxlokßoni li Kâcuaß, abanan moco anchaleb ta xchßôl. Queßxxakab yalak ani chi cßanjelac chokß aj tij saß eb li naßajej li najt xteram li queßxlokßoni cuiß lix dioseb.eExEb laj aveo queßxyîb xjalam ûch laj Nibhaz ut laj Tartac. Ut eb li queßchal Sefarvaim queßxcßat li ralal xcßajoleb chokß xmayejeb re xlokßoninquil laj Adramelec ut laj Anamelec li cuib chi xdioseb laj Sefarvaim.=uxEb li queßchal Babilonia queßxyîb xjalam ûch laj Sucot-benot. Eb li queßchal Cuta queßxyîb xjalam ûch laj Nergal. Ut eb li queßchal Hamat queßxyîb xjalam ûch laj Asima.%ExAbanan li junjûnk chi tenamit queßxyîb lix dioseb ut queßxqßue saß eb li cab li queßxyîb laj Israel saß eb li naßajej li najt xteram aran Samaria.9xJoßcan nak queßxtakla jun reheb laj tij li qui-isîc Samaria chi cuânc Bet-el re tixcßut chiruheb li tenamit chanru nak teßxlokßoni li Kâcuaß.jOxUt lix reyeb laj Asiria quixye: —Sicßomak chak junak aj tij li xecßam chak Samaria. Li jun aßan tâxic cuißchic Samaria. Tâcuânk aran ut tixcßut chiruheb chanru xlokßoninquil li Kâcuaß lix Dioseb laj Israel, chan.BxQuiyeheß re lix reyeb laj Asiria: —Eb li cristian li xataklaheb chi cuânc Samaria incßaß nequeßxnau xlokßoninquil li Dios li queßxlokßoniheb laj Israel li queßcuan Samaria. Xban nak incßaß yôqueb chixbânunquil li naraj li Kâcuaß lix Dioseb, joßcan nak quixtaklaheb li cakcoj chixcamsinquileb.—/xNak queßxtiquib cuânc aran eb li cristian incßaß queßxlokßoni li Kâcuaß. Joßcan nak li Kâcuaß quixtaklaheb li cakcoj chixcamsinquileb.yxLix reyeb laj Asiria quixcßameb laj Babilonia aran Israel. Quixcßameb laj Cuta, eb laj Ava ut eb laj Hamat, joß eb ajcuiß laj Sefarvaim. Quixqßueheb chi cuânc saß eb li tenamit li cuanqueb saß xcuênt Samaria saß lix naßajeb laj Israel.\3xtoj retal nak li Dios quixcanabeb re nak teßchapekß xbaneb jalan tenamit joß quiyeheß reheb xbaneb lix profeta li Dios. Joßcan nak queßchapeß ut queßcßameß Asiria. Ut aran cuanqueb toj chalen anakcuan. xEb li ralal xcßajol laj Israel queßxbânu li mâusilal li quixbânu li rey Jeroboam ut incßaß queßxcanab mâcobc chiru li Dios,/YxNak li Kâcuaß quirisiheb li ralal xcßajol laj Israel saß xyânkeb li ralal xcßajol laj David, eb laj Israel queßxxakab laj Jeroboam li ralal laj Nabat chokß xreyeb. Ut laj Jeroboam, aßan li quiqßuehoc reheb laj Israel chixtzßektânanquil li Kâcuaß ut kßaxal nimla mâc queßxbânu.OxJoßcan nak li Kâcuaß quixtzßektânaheb chixjunileb laj Israel. Quixtakla li raylal saß xbêneb ut quixcanabeb saß rukßeb li xicß nequeßiloc reheb toj retal nak queßisîc saß lix naßajeb.vgxAbanan chi moco eb li ralal xcßajol laj Judá queßxbânu li cßaßru naxye saß li chakßrab li quiqßueheß reheb xban li Kâcuaß lix Dioseb. Queßxqßue ban xcuanquil li chakßrab li quiqßueheß xbaneb li ralal xcßajol laj Israel.]5xCßajoß nak quichal xjoskßil li Dios saß xbêneb laj Israel xban li mâusilal queßxbânu. Joßcan nak quirisiheb saß lix naßajeb. Caßaj chic eb li ralal xcßajol laj Judá queßcana saß li naßajej aßan.|sxQueßxcßat li ralal xcßajoleb chokß xmayejeb chiru li yîbanbil dios. Queßcôeb chi patzßoc riqßuineb laj kße ut riqßuineb laj tûl. Ut junes li mâusilal queßxqßue xchßôl chixbânunquil. Joßcan nak queßxchikß xjoskßil li Dios./YxQueßxtzßektâna chixjunil li chakßrab li quiqßueheß reheb xban li Kâcuaß lix Dioseb. Ut queßxyîb riqßuin li chßîchß cuib xjalam ûch li cuacax ut queßxlokßoni. Queßxyîb lix jalam ûch lix Asera lix dioseb. Ut queßxlokßoni ajcuiß laj Baal ut eb li chahim, li sakße ut li po.I xQueßxtzßektâna ban li chakßrab li quixqßue li Dios ut queßxtzßektâna ajcuiß li contrato li quixbânu li Dios riqßuineb lix xeßtônil xyucuaßeb. Queßxkßet li râtin li Dios ut queßxlokßoniheb li yîbanbil dios li mâcßaß na-oc cuiß. Joßcan nak eb aßan queßcana chi mâcßaß nequeßoc cuiß xban nak queßxbânu joß nequeßxbânu li jalan tenamit li cuanqueb chi nachß riqßuineb, usta li Dios quixye nak incßaß teßxbânu.-UxAbanan eb aßan incßaß queßabin. Queßxcacuubresi ban lix chßôleb joß queßxbânu lix xeßtônil xyucuaßeb. Incßaß queßxcßojob xchßôl riqßuin li Dios.v gx Li Kâcuaß quixtaklaheb lix profeta ut eb lix takl riqßuineb laj Israel ut riqßuineb laj Judá. Queßxye chi joßcaßin: —Canabomak xbânunquil li mâusilal. Chebânuhak ban li cßaßru naxye li chakßrab li quixqßue li Dios reheb lê xeßtônil yucuaß. Chebânuhak chixjunil li cßaßru xextaklâc cuiß, chanqueb li profetas laj cßanjel chiru li Kâcuaß.i Mx Eb aßan queßxlokßoni li jalanil dios usta li Kâcuaß Dios quixye nak incßaß teßxlokßoni. x Ut queßxcßat li pom saß eb li naßajej li najt xteram li queßxyîb re xlokßoninquil li yîbanbil dios joß queßxbânu li tenamit li queßisîc saß li naßajej aßan xban li Kâcuaß Dios. Riqßuin li mâusilal queßxbânu, queßxchikß xjoskßil li Dios.h Kx Ut queßxyîb lix jalam ûch lix Asera lix dioseb ut queßxqßue saß eb li tzûl ut queßxqßue ajcuiß rubeleb li cheß li nînk xmuheb. Ut queßxxakab ajcuiß li okech yîbanbil riqßuin pec re xlokßoninquil lix dioseb.b ?x Eb laj Israel queßxbânu chi mukmu li incßaß quicuulac chiru li Kâcuaß lix Dioseb. Queßxyîb li naßajej re xlokßoninquileb li yîbanbil Dios saß chixjunileb li tenamit. Ut queßxyîb ajcuiß saß eb li cocß cab najt xteram li nequeßcuan cuiß li nequeßiloc re li tenamit, joß eb ajcuiß li tenamit li cauresinbileb re xcolbaleb rib.{xEb laj Israel queßxbânu li incßaß us joß queßxbânu li jalaneb xtenamit li queßisîc xban li Dios saß li naßajej li queßoc cuiß. Ut queßxbânu ajcuiß li incßaß us li queßcßameß cuiß xbeheb xbaneb li rey li queßcuan aran Israel.@{xQueßxcßul chi joßcan eb laj Israel xban nak queßmâcob chiru li Kâcuaß Dios li qui-isin chak reheb rubel xcuanquil laj faraón aran Egipto. Ut queßxlokßoniheb li jalanil dios.xYô chic xbele chihab roquic laj Oseas chokß xreyeb laj Israel nak lix reyeb laj Asiria quirêchani li tenamit Samaria ut quixcßameb chi prêxil laj Israel aran Asiria. Cuan li quixcanabeb saß li naßajej Halah. Cuan li quixcanabeb saß li naßajej Habor li cuan nachß riqßuin li nimaß Gozán. Ut cuan ajcuiß li quixcanabeb saß eb li tenamit li cuanqueb saß xcuênt li tenamit Medo.  xChirix aßan lix reyeb laj Asiria qui-oc chi pletic riqßuineb laj Israel. Oxib chihab quipletic riqßuineb li cuanqueb Samaria.NxSaß jun li cutan laj Salmanasar lix reyeb laj Asiria quixqßue retal nak laj Oseas yô chixbalakßinquil xban nak naxtaklaheb lix takl riqßuin laj So lix reyeb laj Egipto ut incßaß chic naxtakla lix toj rajlal chihab joß naxbânu. Joßcan nak lix reyeb laj Asiria quixtakla xchapbal laj Oseas ut quixqßue saß tzßalam.)MxLaj Salmanasar lix reyeb laj Asiria quipletic riqßuin laj Oseas ut quirêchani li plêt. Joßcan nak laj Oseas quicßanjelac chiru ut quixtoj rix lix naßajeb.$CxLaj Oseas quixbânu li incßaß us chiru li Kâcuaß. Abanan incßaß quinumta lix mâusilal joß xmâusilaleb lix reyeb laj Israel li queßcuan xbên cua.1 _xYô cablaju chihab roquic chokß xreyeb laj Judá laj Acaz nak laj Oseas li ralal laj Ela qui-oc chokß xreyeb laj Israel. Belêb chihab quicuan chokß rey aran Samaria.W)xLi rey Acaz quicam ut coxtau lix xeßtônil yucuaß. Quimukeß saß lix tenamit laj David saß li naßajej li queßmukeß cuiß eb li rey. Ut aß chic laj Ezequías li ralal qui-oc chokß rey chokß rêkaj.iMxChixjunil li quixbânu li rey Acaz tzßîbanbil retalil saß li hu Crónicas li tzßîbanbil cuiß retalil li quilajeßxbânu lix reyeb laj Judá.Li rey Acaz quicam ut coxtau lix xeßtônil yucuaß. Quimukeß saß lix tenamit laj David saß li naßajej li queßmukeß cuiß eb li rey. Ut aß chic laj Ezequías li ralal qui-oc chokß rey chokß rêkaj.I~ xUt quirisi ajcuiß lix naßaj lix cßojaribâl li rey ut quixtzßap li oquebâl re li templo li qui-oc cuiß li rey. Quixbânu chi joßcan re nak tâsahokß saß xchßôl lix reyeb laj Asiria.Y}-xLi rey Acaz quixjuqßueb li carrêt yîbanbil riqßuin bronce li queßcßanjelac saß li templo ut quirisiheb li pila li cuanqueb saß xbêneb li carrêt. Quirisi ajcuiß li nimal pila bronce li cuan saß xbêneb li cablaju chi cuacax yîbanbil riqßuin bronce. Quixqßue li nimla pila saß xbên jun li cimiento yîbanbil riqßuin pec.X|+xUt laj Urías laj tij quixbânu chixjunil li quitaklâc cuiß xban li rey Acaz.H{ xLi rey Acaz quixtakla xyebal re laj Urías laj tij: —Chiru li ekßela tâcßat li mayej saß xbên li nimla artal aßin, joß ajcuiß li mayej re ecuu. Tâcßat lin mayej lâin joß eb ajcuiß lix mayejeb li cristian ut têqßue ajcuiß lê mayej vino. Târach saß xbên li artal aßin chixjunil lix quiqßuel li xul li teßmayejâk. Abanan li artal yîbanbil riqßuin bronce, tâcßanjelak chicuu lâin re tinpatzß cßaßru us tinbânu, chan.}zuxQuirisi saß xnaßaj li artal li yîbanbil riqßuin bronce li cuan chiru lix templo li Kâcuaß ut quixqßue chixcßatk li artal li toj quixyîb laj Urías saß li norte. Li artal bronce quicana saß xyi li acß artal ut lix templo li Kâcuaß.:yox Quixmayeja lix cßatbil mayej, joß ajcuiß lix mayej re li ru li trigo ut li uvas. Ut quixrach lix quiqßuel li xul li quixmayeja chiru li artal re xcßambaleb rib saß usilal.}xux Nak quicuulac saß lix tenamit, li rey Acaz quiril li artal, quinachßoc riqßuin ut quixcßat lix mayej saß xbên.Hw x Joßcan nak laj Urías laj tij quixyîb jun li artal juntakßêt riqßuin li cuan Damasco joß li retalil li quitaklâc xban li rey Acaz. Nak quisukßi chak li rey Acaz, ac xyâloß li artal.v x Tojoßnak li rey Acaz cô Damasco chixtaubal li rey Tiglat-pileser lix reyeb laj Asiria. Nak quicuulac Damasco quiril li artal cuan aran. Quixtakla retalil lix yîbanquil riqßuin laj Urías laj tij re nak tixyîb jun li artal juntakßêt riqßuin aßan.wuix Lix reyeb laj Asiria quixbânu li cßaßru quiraj li rey Acaz. Quipletic riqßuineb laj Siria ut quirêchani li tenamit Damasco. Quixcamsi li rey Rezín ut quixchapeb li cuanqueb Damasco ut quixcßameb chi prêxil toj saß li tenamit Kir.(tKxUt li rey Acaz quixchap li oro ut li plata li cuan saß li templo, joß ajcuiß li terto xtzßak li cuan saß rochoch li rey ut quixsi re lix reyeb laj Asiria.QsxLaj Acaz lix reyeb laj Judá quixtaklaheb lix takl riqßuin laj Tiglat-pileser lix reyeb laj Asiria. Quixye re: —Lâin aj cßanjel châcuu. Chanchanin âcualal. Bânu usilal, châlkat chintenkßanquil chixcolbal cuib saß rukßeb lix reyeb laj Siria ut lix reyeb laj Israel xban nak eb aßan teßraj numtâc saß inbên, chan. r xSaß eb li cutan aßan laj Rezín lix reyeb laj Siria quirêchani li tenamit Elat ut quicana cuißchic saß xcuênt Edom. Quirisiheb saß li naßajej aßan chixjunileb laj Judá. Ut eb laj Edom queßcôeb chi cuânc Elat. Toj chalen anakcuan cuanqueb aran.Wq)xLaj Rezín lix reyeb laj Siria ut laj Peka lix reyeb laj Israel queßcôeb Jerusalén chi pletic riqßuin li rey Acaz. Abanan incßaß queßru chi numtâc saß xbên. Laj Peka, aßan li ralal laj Remalías.p1xQuixqßue lix cßatbil mayej ut quixcßat li incienso saß eb li naßajej li najt xteram ut saß eb li tzûl ut rubel eb li cheß li nînk xmuheb.&oGxQuixbânu ban li incßaß us joß queßxbânu lix reyeb laj Israel toj retal quixqßue chokß cßatbil mayej li ralal re xlokßoninquil li yîbanbil dios. Quixbânu li mâusilal joß queßxbânu li tenamit li queßisîc xban li Kâcuaß saß li naßajej li queßoc cuiß eb laj Israel.`n;xJunmay chihab cuan re laj Acaz nak qui-oc chokß rey. Cuaklaju chihab quicuan chokß rey aran Jerusalén. Laj Acaz incßaß quixbânu li us chiru li Kâcuaß lix Dios joß quixbânu laj David lix xeßtônil yucuaß.m 3xYô cuuklaju chihab roquic chokß xreyeb laj Israel laj Peka li ralal laj Remalías nak laj Acaz li ralal laj Jotam qui-oc chokß xreyeb laj Judá.#lAx&Li rey Jotam quicam ut coxtau lix xeßtônil yucuaß. Quimukeß saß lix tenamit laj David. Ut aß chic laj Acaz li ralal qui-oc chokß rey chokß rêkaj.Mkx%Nak toj cuan saß xcuanquil li rey Jotam, li Kâcuaß Dios quixqßueheb chi pletic riqßuineb laj Judá laj Rezín lix reyeb laj Siria ut laj Peka li ralal laj Remalías.Li rey Jotam quicam ut coxtau lix xeßtônil yucuaß. Quimukeß saß lix tenamit laj David. Ut aß chic laj Acaz li ralal qui-oc chokß rey chokß rêkaj.j3x$Chixjunil li quixbânu li rey Jotam tzßîbanbil retalil saß li hu Crónicas li tzßîbanbil cuiß retalil li quilajeßxbânu lix reyeb laj Judá./iYx#Abanan li rey Jotam incßaß quixjuqßueb li naßajej li najt xteram. Ut eb li cristian toj yôqueb chixqßuebal li cßatbil mayej ut yôqueb ajcuiß chixcßatbal lix incienso re xlokßoninquil li jalanil dios. Li rey Jotam quixyîb cuißchic li nimla oquebâl saß li rochoch li Kâcuaß Dios._h9x"Li rey Jotam quixbânu li us chiru li Kâcuaß, joß quixbânu laj Uzías lix yucuaß. g;x!b xcaßcßâl chihab cuan re nak qui-oc chokß rey. Cuaklaju chihab quicuan chokß rey aran Jerusalén. Lix naß, aßan lix Jerusa lix rabin laj Sadoc.f/x Yô xcab chihab roquic chokß xreyeb laj Israel laj Peka li ralal laj Remalías nak laj Jotam li ralal laj Uzías qui-oc chokß xreyeb laj Judá.1e]xChixjunil li quixbânu laj Peka nak cuan saß xcuanquil tzßîbanbil retalil saß li hu Crónicas li tzßîbanbil cuiß retalil li quilajeßxbânu lix reyeb laj Israel.wdixNak yô junmay chihab roquic chokß xreyeb laj Judá laj Jotam li ralal laj Uzías, laj Oseas li ralal laj Ela quixcßûb ru chanru nak tixcamsi laj Peka li ralal laj Remalías. Nak quixcamsi qui-oc chokß xreyeb laj Israel chokß rêkaj.kcQxSaß eb li cutan nak laj Peka cuan chokß rey aran Israel, laj Tiglat-pileser lix reyeb laj Asiria quichal chi pletic riqßuineb laj Israel. Quinumta saß xbêneb li tenamit Ijón, Abel-bet-maaca, Janoa, Cedes, Hazor, Galaad, Galilea ut chixjunil lix naßajeb li ralal xcßajol laj Neftalí. Quixchapeb li cristian ut quixcßameb chi prêxil aran Asiria.%bExQuixbânu li incßaß us chiru li Kâcuaß. Quixbânu li mâusilal li quixbânu laj Jeroboam li ralal laj Nabat li quicßamoc xbeheb laj Israel chi mâcobc.EaxYô cablaju roxcßâl chihab roquic chokß xreyeb laj Judá laj Azarías nak laj Peka li ralal laj Remalías qui-oc chokß xreyeb laj Israel. Junmay chihab quicuan chokß rey aran Samaria.,`SxChixjunil li quixbânu laj Pekaía nak cuan saß xcuanquil tzßîbanbil retalil saß li hu Crónicas li tzßîbanbil cuiß li quilajeßxbânu lix reyeb laj Israel.}_uxLaj Peka li ralal laj Remalías, aßan jun reheb li nataklan saß xbêneb lix soldado laj Pekaía. Laj Peka quixcßûb ru rochbeneb laj Argob ut laj Arie chanru nak teßxcamsi li rey Pekaía. Cuanqueb ajcuiß rochbeneb lajêb roxcßâl li cuînk aj Galaad. Queßxcamsi li rey saß li palacio aran Samaria ut aß chic laj Peka qui-oc chokß xreyeb laj Israel chokß rêkaj.4^cxLi rey Pekaía quixbânu li incßaß us chiru li Kâcuaß. Quixbânu li mâusilal li quixbânu laj Jeroboam li ralal laj Nabat li quicßamoc xbeheb laj Israel chi mâcobc.C]xYô lajêb roxcßâl chihab roquic chokß xreyeb laj Judá laj Azarías nak laj Pekaía li ralal laj Manahem qui-oc chokß xreyeb laj Israel. Cuib chihab quicuan chokß rey aran Samaria.\'xLaj Manahem quicam ut quimukeß bar queßmukeß cuiß lix xeßtônil xyucuaß. Aß chic laj Pekaía li ralal qui-oc chokß rey chokß rêkaj.[#xChixjunil li quixbânu laj Manahem tzßîbanbil retalil saß li hu Crónicas li tzßîbanbil cuiß li quilajeßxbânu lix reyeb laj Israel.XZ+xLi rey Manahem quixpuersiheb laj Israel li cuanqueb xtumin chixqßuebal numenak jun libra li plata re laj Pul lix reyeb laj Asiria. Joßcan nak laj Pul cô cuißchic saß xtenamit ut incßaß quicana Israel._Y9xQuicuulac laj Pul lix reyeb laj Asiria chi pletic riqßuineb laj Israel. Li rey Manahem quixqßue re cuakib ciento quintal riqßuin oxcßâl quintal li plata re nak tixtenkßa ut tixxakab saß xnaßaj lix cuanquil.GX xLaj Manahem quixbânu li incßaß us chiru li Kâcuaß. Incßaß quixcanab xbânunquil li mâusilal li quixbânu laj Jeroboam li ralal laj Nabat, li quicßamoc xbeheb laj Israel chi mâcobc.HW xYô belêlaju xcaßcßâl chihab roquic chokß xreyeb laj Judá laj Azarías, nak laj Manahem li ralal laj Gadi qui-oc chokß xreyeb laj Israel. Lajêb chihab quicuan chokß rey aran Samaria.LVxNak laj Manahem qui-el Tirsa, quixsach ru li tenamit Tifsa. Quixcamsiheb li cuanqueb aran. Ut quixset xsaßeb li yaj aj ixk. Quixbânu chi joßcan xban nak incßaß queßraj xcßulbal chokß rey.MUxChixjunil li quixbânu li rey Salum, ut chanru nak quixcßûb ru xcamsinquil laj Zacarías, tzßîbanbil retalil saß li hu Crónicas li tzßîbanbil cuiß li quilajeßxbânu lix reyeb laj Israel. ~}| {ZyyRx&wvult%srqq1pxomlzkTjjish:g fuedccb`_^s^*]D\[Z YXXV}UUMTkRQPP+O/N;M,LNKtJIIHTGGJFF>ED:CBA@@?@>r=<;;B::866]5k4 330/.-,*('&%=$#" >[hb#I\[ V  .7l k?cyxCuakxaklaju chihab cuan re laj Joaquín nak qui-oc chokß rey. Ut oxib po quicuan chokß rey aran Jerusalén. Lix naß, aßan lix Nehusta lix rabin laj Elnatán. Jerusalén xtenamit.ubexMâ bar chic quiraj xic chi pletic lix reyeb laj Egipto xban nak lix reyeb laj Babilonia ac quirêchani chixjunil li naßajej nak quipletic chak riqßuineb. Naticla cuan cuiß li nimaß re Egipto ut nacuulac toj saß li nimaß Eufrates. axLaj Joacim quicam ut coxtau lix xeßtônil yucuaß. Ut aß chic laj Joaquín li ralal qui-oc chokß xreyeb laj Judá chokß rêkaj.`5xChixjunil li quixbânu li rey Joacim tzßîbanbil retalil saß li hu Crónicas li tzßîbanbil cuiß retalil li quilajeßxbânu lix reyeb laj Judá.B_xUt xban ajcuiß nak nabaleb li mâcßaßeb xmâc quixcamsiheb laj Manasés. Chanchan nak quinujac li tenamit riqßuin lix quiqßueleb. Ut li Kâcuaß incßaß chic quiraj xcuybal xmâc.^'xRelic chi yâl li Kâcuaß quixbânu aßin re nak eb laj Israel teßisîk saß li naßajej Judá xban li mâusilal li quixbânu laj Manasés.G] xAbanan li Kâcuaß quixtaklaheb laj Babilonia, eb laj Siria, eb laj Moab, ut eb laj Amón chi pletic riqßuineb laj Judá re teßxsach ruheb joß quiyeheß reheb li profeta xban li Kâcuaß.s\ cxNak cuan chokß xreyeb laj Judá laj Joacim, laj Nabucodonosor lix reyeb laj Babilonia quipletic riqßuineb laj Judá. Oxib chihab quicuan laj Joacim rubel xcuanquil. Chirix aßan laj Joacim quixkßetkßeti rib chiru laj Nabucodonosor.[x%Ut li rey Joacim quixbânu li mâusilal chiru li Dios joß queßxbânu lix xeßtônil yucuaß li queßcuan chokß rey junxil.FZx$b xcaßcßâl chihab cuan re laj Joacim nak qui-oc chokß xreyeb laj Judá. Junlaju chihab quicuan chokß rey aran Jerusalén. Lix naß, aßan lix Zebuda lix rabin laj Pedaías. Ruma xtenamit.Ut li rey Joacim quixbânu li mâusilal chiru li Dios joß queßxbânu lix xeßtônil yucuaß li queßcuan chokß rey junxil.Yx#Laj Joacim quixtoj re li rey Necao li plata ut li oro li quixpatzß. Quixpuersiheb li tenamit chixtojbal aßan, aß yal joß qßuial lix naßajeb cuan. Li junjûnk queßxqßue li joß qßuial li queßyeheß re ut laj Joacim quixqßue li plata ut li oro re li rey.sXax"Ut li rey Necao quixxakab chokß xreyeb laj Judá laj Eliaquim chokß rêkaj laj Josías lix yucuaß. Quixjal xcßabaß laj Eliaquim. Aj Joacim chic quixqßue chokß xcßabaß. Laj Necao quixcßam toj Egipto laj Joacaz ut aran quicam.EWx!Li rey Necao quixchap laj Joacaz ut quixqßue chi prêxil aran Ribla li cuan saß xcuênt Hamat. Quixbânu chi joßcan re nak laj Joacaz incßaß chic tâtaklânk aran Jerusalén. Ut laj Necao quixpuersiheb laj Judá chi xtojbal numenak cuuklaju xcâcßâl quintal li plata ut caßchßin chic mâ oxib arroba li oro.Vx Laj Joacaz quixbânu li mâusilal chiru li Kâcuaß joß queßxbânu lix xeßtônil yucuaß li queßcuan chokß rey junxil.?UyxOxib xcaßcßâl chihab cuan re laj Joacaz nak qui-oc chokß rey. Oxib po quicuan saß xcuanquil aran Jerusalén. Lix naß, aßan lix Hamutal lix rabin laj Jeremías. Libna xtenamit.zToxEb li nequeßcßanjelac chiru li rey Josías queßxxoc li camenak ut queßxqßue saß jun carruaje re teßxcßam Jerusalén ut aran queßxmuk. Ut eb li tenamit queßxxakab laj Joacaz li ralal chokß rey chokß rêkaj laj Josías lix yucuaß. SxNak laj Josías cuan chokß xreyeb laj Judá laj Necao lix reyeb laj Egipto cô saß li nimaß Eufrates chi pletic riqßuin lix reyeb laj Asiria. Li rey Josías cô chi pletic riqßuin laj Necao. Nak laj Necao quiril laj Josías, ticto quixcamsi aran Meguido.(RKxChixjunil li quixbânu li rey Josías tzßîbanbil retalil saß li hu Crónicas, li tzßîbanbil cuiß retalil li cßaßru quilajeßxbânu lix reyeb laj Judá.}QuxJoßcan nak li Kâcuaß quixye: —Lâin tinsach ruheb laj Judá joß nak xinsach ruheb laj Israel. Tintzßektâna li tenamit Jerusalén li sicßbil ru inban. Tintzßektâna li templo usta xinye nak aran tinlokßonîk chi junelic, chan li Dios.P/xAbanan li Kâcuaß toj yô ajcuiß xjoskßil saß xbêneb laj Judá xban li mâusilal li quixbânu laj Manasés nak quixchikß xjoskßil li Dios.KOxMâ jun chic rey quicuan joß li rey Josías, chi moco junxil chi moco mokon. Mâ ani chic quixkßaxtesi rib chi tzßakal chiru li Dios joß quixbânu laj Josías. Chi anchal xchßôl, chi anchal râm, ut chi anchal xmetzßêu quicßanjelac chiru li Dios joß tzßîbanbil saß li chakßrab li quiqßueheß re laj Moisés.VN'xUt laj Josías quirisiheb ajcuiß laj tûl ut eb laj kße li cuanqueb Jerusalén ut saß chixjunil li naßajej Judá. Quirisiheb ajcuiß li yîbanbil dios saß eb li junjûnk chi cab, joß ajcuiß li jalam ûch ut chixjunil li cßaßak re ru li quicßanjelac re xlokßoninquil li jalanil dios. Quixbânu chi joßcan re nak tâtzßaklok ru xbânunquil chixjunil li chakßrab li tzßîbanbil saß li hu li quixtau laj Hilcías laj tij saß lix templo li Kâcuaß.!M=xAc yô chic xcuakxaklaju chihab roquic chokß rey laj Josías nak queßxninkßei cuißchic li Pascua aran Jerusalén re xlokßoninquil li Kâcuaß Dios.WL)xMâ jun sut queßxbânu li ninkße aßin chi tzßakal re ru toj saß eb li cutan aßin chalen nak eb laj rakol âtin queßcßamoc be chiruheb, chi moco queßxbânu nak queßcuan li rey aran Israel ut Judá.kKQxLi rey Josías quixye reheb li tenamit nak teßoc cuißchic chixninkßeinquil li reliqueb aran Egipto. Pascua nayeman re li ninkße aßan. Teßxninkßei re xlokßoninquil li Kâcuaß joß tzßîbanbil retalil saß li contrato.LJxQuixtakla xcamsinquileb laj tij li queßcßanjelac saß eb li naßajej li najt xteram. Ut queßxcßat xbakeleb li cristian saß xbêneb li artal. Chirix chic aßan quisukßi cuißchic Jerusalén.IxJoß quixbânu aran Bet-el, joßcan ajcuiß quixbânu saß chixjunileb li tenamit li cuanqueb Samaria. Quixtakla xjucßbal chixjunileb li artal saß eb li naßajej najt xteram li queßxyîb lix reyeb laj Israel li queßchikßoc re xjoskßil li Dios.oHYxUt li rey quixye reheb: —Mêchßeß li muklebâl aßan. Eb lix bakel li cuînk aßan incßaß teßchßeßekß, chan. Joßcan nak incßaß queßrisi xbakel li profeta aßan chi moco queßrisi xbakel li profeta li quichal Samaria.eGExUt li rey quixye: —¿Cßaßru chi muklebâlil li yôquin chirilbal? chan. Eb li cuînk queßxye re: —Saß li muklebâl aßan mukbil lix profeta li Dios li quichal chak Judá. Li cuînk aßan quixye resil chixjunil li cßaßru tixcßul li artal Bet-el. Ut aßan ajcuiß quiyehoc resil chixjunil li cßaßru yô chi cßulmânc anakcuan, chanqueb.GF xLi rey Josías qui-iloc chi xjun sutam li naßajej aßan. Quiril li muklebâl cuan saß li tzûl. Quixtakla risinquileb lix bakel li camenak. Queßrisiheb chak lix bakeleb ut queßxcßat saß xbên li artal aßan re xmuxbal ru, joß quiyeheß reheb xban lix profeta li Dios li quiyehoc resil li cßaßru tâcßulmânk.+EQxQuixtakla ajcuiß xpoßbal li artal li cuan Bet-el ut li naßajej li najt xteram li quixyîb laj Jeroboam li ralal laj Nabat. Laj Jeroboam, aßan li quicßamoc xbeheb laj Israel chi mâcobc. Queßxcßat li artal li najt xteram ut queßxcßat ajcuiß lix jalam ûch li yîbanbil dios xAsera.(DKxQuixtakla ajcuiß xpoßbal li pec ut li cheß li quicßanjelac re xlokßoninquil lix Asera. Ut quixcut xbakeleb li camenak saß li naßajej li queßcuan cuiß.C!x Ut quixtakla ajcuiß xpoßbal eb li artal li quixyîb laj Salomón lix reyeb laj Israel. Eb li artal aßan queßcuan saß li este re Jerusalén ut saß li sur re li tzûl Olivos. Eb li artal aßan queßyîbâc re xlokßoninquileb li jalanil dios li kßaxal yibeb ru. Aßaneb lix Astoret lix dioseb laj Sidón, laj Quemos lix dioseb laj Moab ut laj Milcom lix dioseb li ralal xcßajol laj Amón.Bx Ut quixjucß ajcuiß eb li artal li queßcuan saß xbên cab nachß riqßuin li naßajej li quicuan cuiß laj Acaz, li queßyîbâc xbaneb lix reyeb laj Judá. Ut quixtakla ajcuiß xjucßbal li cuib chi artal li queßyîbâc xban laj Manasés li queßcuan saß li cuib chi nebâl re lix templo li Kâcuaß. Queßrisi aran ut queßxjor ut li xcßaj quicuteß saß li nimaß Cedrón.wAix Ut quixtakla ajcuiß risinquileb li cacuây li queßxkßaxtesiheb lix reyeb laj Judá re xlokßoninquil li sakße. Eb li cacuây aßin queßcuan saß li nebâl re li templo nachß riqßuin li oquebâl ut nachß ajcuiß riqßuin lix naßaj laj Natán-melec li eunuco li nim xcuanquil. Ut quixcßateb ajcuiß li carruaje li queßcßanjelac re xlokßoninquil li sakße.y@mx Li rey Josías quixtakla xpoßbal li naßajej Tofet li cuan saß li ru takßa saß lix chßochß laj Ben-hinom. Quixpoß li naßajej aßan re nak mâ ani chic tixcßat li ralal malaj ut lix rabin chokß xmayej chiru li yîbanbil dios Moloc.6?gx Eb laj tij aßan incßaß queßru chi cßanjelac saß li templo, abanan queßxcuaß li caxlan cua li mâcßaß xchßamal rochbeneb laj tij li queßcßanjelac saß li templo.,>SxQuixtakla xcßambal Jerusalén chixjunileb laj tij li cuanqueb Judá ut quixtakla xpoßbaleb chixjunileb li naßajej najt xteram li queßxcßat cuiß li incienso eb laj tij. Naticla saß li naßajej Geba ut nacuulac toj saß li naßajej Beerseba. Quixtakla xjucßbal eb li artal li cuanqueb saß li oquebâl re laj Josué, li quitaklan saß li tenamit. Eb li artal aßan queßcuan saß xtzße li oquebâl re li tenamit.f=GxUt quixtakla ajcuiß xjucßbal saß li templo lix naßajeb li nequeßxcßayi ribeb re xlokßoninquil lix dioseb. Aßan lix naßajeb li nequeßquemoc re li tßicr li nacßanjelac re xlokßoninquil li yîbanbil dios xAsera.s<axQuixtakla ajcuiß risinquil saß lix templo li Kâcuaß lix jalam ûch lix Asera. Queßrisi Jerusalén ut queßxcßam toj saß li ru takßa re Cedrón ut aran queßxcßat. Ut lix chahil queßxcut saß xbêneb lix muklebâl li tenamit.F;xQuirisiheb laj tij li queßcßanjelac chiruheb li jalanil dios, li queßxakabâc xbaneb li rey junxil chixcßatbal li incienso saß eb li naßajej li najt xteram li cuanqueb Judá ut Jerusalén. Ut quirisiheb ajcuiß li queßcßatoc incienso re xlokßoninquileb laj Baal, li sakße ut li po joß eb ajcuiß li chahim.k:QxLi rey Josías quixtakla laj Hilcías li xbênil aj tij, joßqueb ajcuiß li xcaßbil aj tij ut eb li nequeßcßacßalen re li templo. Quixye reheb nak teßrisi saß lix templo li Kâcuaß chixjunil li quicßanjelac re xlokßoninquil laj Baal ut lix Asera. Teßrisi ajcuiß chixjunil li quicßanjelac re xlokßoninquil li sakße, li po ut eb li chahim. Ut li rey Josías quixcßat chixjunil chire li tenamit Jerusalén saß li cßalebâl Cedrón ut quixtakla lix chahil aran Bet-el. 9xQuixakli li rey chixcßatk li rokechal li templo ut quixbânu jun li contrato riqßuin li Kâcuaß. Quixye re li Kâcuaß nak tixbânu lix chakßrab ut chi anchal xchßôl tixbânu li naxtakla li Kâcuaß. Quixye nak chi anchal xchßôl tixqßue xcuanquil li contrato li tzßîbanbil saß li hu. Ut chixjunileb li tenamit queßxye nak teßxbânu li cßaßru tzßîbanbil saß li contrato.b8?xCô saß lix templo li Dios rochbeneb li cuînk aj Judá ut rochbeneb li cuînk li cuanqueb Jerusalén. Queßcôeb rochben eb laj tij ut eb li profeta. Queßcôeb ajcuiß chixjunileb li tenamit, joß nînk, joß cocß. Ut li rey quiril chiruheb chixjunil li tzßîbanbil saß li hu re li contrato, li hu li queßxtau saß lix templo li Kâcuaß. 7 xLi rey Josías quixtakla xbokbaleb riqßuin chixjunileb li nequeßcßamoc be saß xyânkeb laj Judá ut saß xyânkeb laj Jerusalén.C6xLâin incßaß tinqßueheb chixtojbal xmâqueb nak toj yoßyôkat. Lâat incßaß tâcuil li raylal li tintakla saß xbêneb. Tatcâmk ut toxâtauheb lâ xeßtônil yucuaß. Ut tatmukekß saß xyâlal,” chan li Dios.— Ut eb li takl queßsukßi riqßuin li rey Josías ut queßxye re li cßaßru quixye li Dios.Y5-xXyotßeß âchßôl ut xacubsi âcuib chicuu nak xacuabi nak tintakla raylal saß xbên Jerusalén joß eb ajcuiß li tenamit. Xacuabi nak xinye nak tinsach ruheb ut tinpoß lix naßajeb. Xapej lâ cuakß xban xrahil âchßôl ut xatyâbac chicuu. Lâin xcuabi li cßaßru xaye.Lâin incßaß tinqßueheb chixtojbal xmâqueb nak toj yoßyôkat. Lâat incßaß tâcuil li raylal li tintakla saß xbêneb. Tatcâmk ut toxâtauheb lâ xeßtônil yucuaß. Ut tatmukekß saß xyâlal,” chan li Dios.— Ut eb li takl queßsukßi riqßuin li rey Josías ut queßxye re li cßaßru quixye li Dios.S4!xJoßcaßin têye re lix reyeb laj Judá li xtaklan chak êre chixsicßbal cßaßru nacuaj. Aßan aßin li naxye li Kâcuaß lix Dios eb laj Israel, “Lâat xaqßue xcuanquil li tzßîbanbil saß li hu.]35xXinteneb li raylal aßin saß xbêneb xban nak xineßxtzßektâna ut xeßxcßat li incienso chiruheb li jalanil dios. Xeßxchikß injoskßil nak xeßxyîb riqßuin rukßeb li jalanil dios ut xeßxlokßoni. Yô injoskßil saß xbêneb laj Jerusalén. Incßaß tânumekß lin joskßil cui incßaß tinbânu li cßaßru xinye,” chan li Dios.n2WxJoßcaßin xye li Kâcuaß Dios. Lâin tintakla chak raylal saß xbên li tenamit Jerusalén ut saß xbêneb chixjunileb li cuanqueb aran. Tinbânu chixjunil li tzßîbanbil retalil saß li hu li quiril xsaß lix reyeb laj Judá.1yxLix Hulda quixye reheb li cuînk: —Joßcaßin xye li Kâcuaß lix Dioseb laj Israel. Ye re li ani xtaklan chak êre,E0xLaj Hilcías laj tij, rochbeneb laj Ahicam, laj Acbor, laj Safán ut laj Asaías queßcôeb riqßuin lix Hulda chi patzßoc. Lix Hulda, aßan jun xprofeta li Dios. Aßan rixakil laj Salum. Laj Salum, aßan li ralal laj Ticva. Laj Ticva, aßan li ralal laj Harhas. Laj Salum, aßan li na-iloc re li akßej li nacßanjelac saß li templo. Lix Hulda cuan rochoch Jerusalén saß li naßajej li quiyîbâc mokon. Eb li cuînk queßâtinac riqßuin.j/Ox Quixye reheb: —Ayukex ut patzßomak re li Kâcuaß chicuix lâin ut chirixeb li tenamit ut chirixeb laj Judá. Patzßomak cßaßru takabânu riqßuin li cßaßru tzßîbanbil saß li hu aßin. Li Kâcuaß yô xjoskßil saß kabên xban nak eb li kaxeßtônil yucuaß incßaß queßxbânu li cßaßru tzßîbanbil saß li hu aßin, chan li rey Josías.A.}x Ut quixtaklaheb laj Hilcías laj tij ut laj Ahicam li ralal laj Safán, ut laj Acbor li ralal laj Micaías ut laj Safán laj tzßîb joß ajcuiß laj Asaías laj cßanjel chiru li rey.d-Cx Nak li rey Josías quirabi li chakßrab li tzßîbanbil saß li hu aßan, quixpej li rakß.,)x Ut laj Safán quixye ajcuiß re li rey: —Laj Hilcías laj tij quixqßue cue li hu aßin, chan ut laj Safán quiril xsaß li hu chiru li rey.p+[x Chirix aßan laj Safán laj tzßîb quixcßam li hu ut cô riqßuin li rey Josías ut quixye re: —Eb laj cßanjel châcuu queßxchßutub li tumin li cuan saß li templo ut queßxqßue reheb li nequeßjolomin re li cßanjel, chan.{*qxSaß jun li cutan laj Hilcías li xbênil aj tij quixye re laj Safán: —Lâin xintau saß lix templo li Kâcuaß li hu li tzßîbanbil cuiß lix chakßrab li Dios, chan. Laj Hilcías quixqßue li hu re laj Safán ut laj Safán quiril xsaß.)7xEb li cuînk li yôqueb chi jolomînc re li cßanjel châbileb xnaßleb. Joßcan nak incßaß têbir rix li joß qßuial teßxsach, chan laj Josías.J(xTeßxqßue xtojbal eb laj pechß, ut eb laj tzßac ut eb li nequeßjolomin re li cßanjel. Ut chiru ajcuiß li tumin aßan teßxtoj li cheß ut li pec li tâcßanjelak re xyîbanquil li templo.?'yxTâye re laj Hilcías nak tixqßue li tumin reheb li cuînk li nequeßjolomin re li xyîbanquil li templo. Li tumin aßan tâcßanjelak chiruheb re xtojbal li yôqueb chi cßanjelac.;&qx—Ayu riqßuin laj Hilcías li xbênil aj tij. Tâye re nak tixchßutub chixjunil li tumin li nequeßxqßue li tenamit reheb li nequeßcßacßalen saß li oquebâl re li templo.w%ixYô cuakxaklaju chihab roquic chokß rey laj Josías nak quixtakla laj Safán laj tzßîb saß lix templo li Kâcuaß. Laj Safán, aßan li ralal laj Azalía ut laj Azalía, aßan li ralal laj Mesulam. Li rey Josías quixye re laj Safán:i$MxLaj Josías châbil xnaßleb nak quicuan chokß rey. Quixbânu li tîquilal chiru li Kâcuaß Dios. Quixbânu li us chi anchal xchßôl joß quixbânu laj David lix xeßtônil yucuaß ut incßaß quixcanab xbânunquil li us.[# 3xCuakxakib chihab cuan re laj Josías nak qui-oc chokß rey. Junlaju xcaßcßâl chihab quicuan saß xcuanquil aran Jerusalén. Lix naß xJedida xcßabaß. Ut lix Jedida, aßan xrabin laj Adaía. Boscat xtenamit.-"UxLaj Amón quicam ut quimukeß saß lix naßaj li utzßußuj re laj Uza nachß riqßuin li palacio. Ut aß chic laj Josías li ralal qui-oc chokß rey chokß rêkaj.Q!xChixjunil li quixbânu laj Amón nak cuan chokß rey tzßîbanbil retalil saß li hu Crónicas li tzßîbanbil cuiß retalil li quilajeßxbânu lix reyeb laj Judá.Laj Amón quicam ut quimukeß saß lix naßaj li utzßußuj re laj Uza nachß riqßuin li palacio. Ut aß chic laj Josías li ralal qui-oc chokß rey chokß rêkaj.+ QxChirix chic aßan eb laj Judá queßxcamsiheb li queßcßûban ru xcamsinquil li rey Amón. Ut aß chic laj Josías li ralal quixakabâc chokß rey chokß rêkaj.{qxEb li nequeßtenkßan re laj Amón queßxcßûb ru chanru nak teßxbânu ut queßxcamsi laj Amón saß li palacio. xQuixtzßektâna li Kâcuaß, lix Dioseb lix xeßtônil yucuaß. Ut quixkßet li chakßrab li quiqßueheß reheb xban li Kâcuaß.9xJoß quixbânu lix yucuaß, joßcan ajcuiß quixbânu laj Amón. Quixlokßoni li yîbanbil dios li quixlokßoni lix yucuaß ut quicßanjelac chiruheb.dCxLaj Amón quixbânu li mâusilal chiru li Kâcuaß joß quixbânu laj Manasés lix yucuaß.<sxCuib xcaßcßâl chihab cuan re laj Amón nak qui-oc chokß rey. Cuib chihab quicuan chokß rey aran Jerusalén. Lix naß, aßan lix Mesulemet lix rabin laj Haruz. Jotba xtenamit..WxLaj Manasés quicam ut quimukeß saß lix naßaj li utzßußuj re laj Uza nachß riqßuin li palacio. Ut aß chic laj Amón li ralal qui-oc chokß rey chokß rêkaj.X+xChixjunil li quilajxbânu laj Manasés nak cuan chokß rey joß ajcuiß li mâusilal quixbânu, tzßîbanbil retalil saß li hu Crónicas li tzßîbanbil cuiß retalil li quilajeßxbânu lix reyeb laj Judá.NxKßaxal cuißchic nabaleb li mâcßaßeb xmâc quixcamsi laj Manasés. Chanchan nak quinujac li tenamit Jerusalén chi quicß. Ut quixcßameb ajcuiß xbeheb laj Judá chi mâcobc chiru li Kâcuaß.V'xLâin tinqßue li raylal aßin saß xbêneb xban nak eb lin tenamit xeßmâcob chicuu. Queßxchikß injoskßil chalen nak queßel chak Egipto lix xeßtônil xyucuaßeb ut toj chalen anakcuan, chan li Dios.Z/xLâin tintzßektânaheb li tenamit li incßaß teßsachekß ruheb. Tincanabeb saß rukßeb li xicß nequeßiloc reheb. Teßnumtâk saß xbêneb ut teßxchap chokß reheb lix naßajeb ut li cßaßru cuan reheb. x Lâin tinqßueheb chixtojbal xmâqueb laj Jerusalén joß xinbânu reheb laj Samaria ut eb li ralal xcßajol laj Acab. Lâin tincuisi li mâusilal aran Jerusalén. Chanchan chßajbil tinbânu reheb joß nak nachßajeß junak li secß tzßaj ru ut nahupubâc.p[x Xban li mâusilal queßxbânu, lâin tintakla li raylal saß xbêneb laj Jerusalén ut saß xbêneb laj Judá. Târahokß saß xxiqueb chixjunileb li teßabînk re resil li raylal teßxcßul, chan li Kâcuaß lix Dioseb laj Israel.xkx Queßxye: —Cßajoß li mâusilal quixbânu li rey Manasés. Kßaxal yibru chiru li mâusilal queßxbânu eb laj amorreo li queßcuan saß li naßajej aßin junxil. Aßan xcßamoc be chiruheb laj Judá chixlokßoninquileb li jalanil dios.Z/x Joßcan nak eb li profetas queßxye li cßaßru quiyeheß reheb xban li Kâcuaß.(Kx Abanan eb aßan incßaß queßxbânu li cßaßru quixye li Kâcuaß. Laj Manasés quicßamoc be chiruheb chixbânunquil li mâusilal. Kßaxal cuißchic yibru queßxbânu chiru li queßxbânu eb li jalan tenamit li queßisîc saß eb li naßajej aßan xban li Dios nak queßoc laj Israel.'xUt incßaß chic tincanabeb laj Israel chi isîc saß li naßajej li xinqßue reheb lix xeßtônil yucuaßeb, cui teßxbânu chixjunil li xinye reheb ut cui teßxbânu li cßaßru naxye saß li chakßrab li xinqßue re laj Moisés laj cßanjel chicuu, chan li Kâcuaß.-xQuixqßue lix jalam ûch li yîbanbil dios xAsera saß lix templo li Kâcuaß. Li Dios quixye chi joßcaßin reheb laj David ut laj Salomón li ralal: —Lâin tinqßue lin cßabaß chi junelic saß li templo aran Jerusalén saß li naßajej li xinsicß ru saß xyânkeb chixjunil lix naßajeb li cablaju xtêpaleb li ralal xcßajol laj Israel. Saß li naßajej aßan lâin tinlokßonîk chi junelic.^7xQuixcßat li ralal chokß xmayej chiruheb li yîbanbil dios. Ut naxic riqßuineb laj kße ut riqßuineb laj tûl chixpatzßbal cßaßru tixbânu. Cßajoß nak quichal xjoskßil li Dios xban li mâusilal quixbânu.p [xUt saß li cuib chi nebâl re li templo laj Manasés quixyîbeb li artal re xlokßoninquileb li chahim.9 mxUt aran saß lix templo li Kâcuaß quixyîb li artal re xlokßoninquil li jalanil dios saß li naßajej li quixye li Dios nak caßaj cuiß aßan tâlokßonîk aran Jerusalén. +xLaj Manasés quilajxyîb cuißchic eb li naßajej najt xteram re xlokßoninquileb li jalanil dios. Aßan eb li naßajej li quilajxjuqßui laj Ezequías lix yucuaß. Quixxakab li artal re xlokßoninquil laj Baal li jalanil dios. Quixyîb ajcuiß lix jalam ûch lix Asera lix dioseb joß quixbânu laj Acab li quicuan chokß xreyeb laj Israel. Ut quixlokßoniheb ajcuiß li chahim, li po ut li sakße.1 ]xLaj Manasés quimâcob chiru li Dios xban nak quixbânu li mâusilal li queßxbânu li tenamit li queßisîc saß li naßajej aßan xban li Dios nak queßoc laj Israel.-  WxCablaju chihab cuan re laj Manasés nak qui-oc chokß rey. Ut oßlaju roxcßâl chihab quicuan chokß rey aran Jerusalén. Lix naß laj Manasés, xHepsiba xcßabaß. xUt laj Ezequías quicam ut coxtauheb lix xeßtônil yucuaß. Ut aß chic laj Manasés li ralal qui-oc chokß rey chokß rêkaj.4cxChixjunil li quixbânu laj Ezequías nak cuan saß xcuanquil chokß rey, tzßîbanbil retalil saß li hu Crónicas li tzßîbanbil cuiß retalil li quilajeßxbânu lix reyeb laj Judá. Tzßîbanbil ajcuiß retalil chanru nak quixyîb li pila ut li rok haß li quinumeß cuiß li haß saß li tenamit.Ut laj Ezequías quicam ut coxtauheb lix xeßtônil yucuaß. Ut aß chic laj Manasés li ralal qui-oc chokß rey chokß rêkaj.]5xLaj Ezequías quixye re laj Isaías: —Sa rabinquil li râtin li Dios li xaye cue, chan. Quixye chi joßcan xban nak quixcßoxla nak joß najtil toj yoßyôk tâcuânk li tuktûquil usilal ut mâcßaß tixcßul.3xUt teßcßamekß lâ cualal âcßajol aran Babilonia. Eb aßan teßcuânk chokß eunucos saß li rochoch lix reyeb laj Babilonia, chan li Kâcuaß.b?xTâcuulak xkßehil nak chixjunil li cuan saß lâ cuochoch tâcßamekß aran Babilonia. Chixjunil li cßaßak re ru li queßxxoc eb lâ xeßtônil yucuaß toj chalen anakcuan tâcßamekß. Mâcßaß chic tâcanâk.”FxUt laj Isaías quixye re: —Abi li cßaßru xye li Kâcuaß.1]xQuixye cuißchic laj Isaías: —¿Cßaßru xeßril saß li palacio?— Ut laj Ezequías quixye re: —Xeßril chixjunil li cßaßru cuan saß li cuochoch joß ajcuiß li cuan saß eb li naßajej li naxocman cuiß li cßaßak re ru. Mâcßaß cßaß re ru cue incßaß ta xincßut chiruheb, chan.wixLaj Isaías quicuulac riqßuin li rey Ezequías ut quixye re: —At rey, ¿bar xeßchal chak eb li cuînk aßan? Ut, ¿cßaßru xeßxye âcue? chan. Ut li rey Ezequías quixye re: —Toj Babilonia xeßchal chak saß xnajtil tenamit, chan.uex Laj Ezequías quixcßuleb saß xyâlal lix takl laj Merodac-baladán ut quixcßut chiruheb lix plata, lix oro, lix especias ut li sununquil ban. Quixcßut ajcuiß chiruheb lix chßîchß re pletic. Chixjunil li cßaßru cuan re saß lix naßaj quixcßut chiruheb. Mâcßaß cßaßru re li rey Ezequías incßaß ta quixcßut chiruheb lix takl laj Merodac-baladán.fGx Saß eb li cutan aßan laj Merodac-baladán lix reyeb laj Babilonia quirabi resil nak quiyajer laj Ezequías. Joßcan nak quixtakla xhu ut quixtakla ajcuiß lix mâtan. (Laj Merodac-baladán, aßan li ralal laj Baladán.)`~;x Ut li profeta Isaías quixtzßâma chiru li Dios nak tixqßue li retalil. Ut li Dios quixqßue li sakße chi sukßîc chirix ôb ôr joß naxcßut saß lix relôj laj Acaz, li naxbis cuiß li ôr riqßuin li sakße.}9x Ut laj Ezequías quixye: —Moco chßaßaj ta nak li sakße tâxic chi ubej ôbak ôr, abanan nak tâsukßîk chirix ôbak ôr, aßan chßaßaj, chan.z|ox Ut laj Isaías quixye re laj Ezequías: —Aßan aßin li retalil li tixqßue li Kâcuaß re nak tânau nak tixbânu li quixye: ¿Ma tâcuaj nak tânumekß chi ubej li sakße ôbak ôr malaj ut tâcuaj nak tâsukßîk chirix ôbak ôr? chan.f{GxUt laj Ezequías quixye re laj Isaías: —¿Cßaßru li retalil tâqßue re nak tinnau nak li Kâcuaß tinixqßuirtesi ut re ajcuiß nak tinnau nak saß oxib cutan naru tinxic cuißchic saß lix templo li Kâcuaß? chan.z#xUt laj Isaías quixye reheb: —Têyîb caßchßinak li higo, chan. Ut queßxyîb li higo ut queßxqßue chiru lix ra li rey ut quiqßuira.)yMxUt oßlaju chihab chic tatcuânk saß ruchichßochß. Lâin tincolok âcue lâat ut lâin ajcuiß tincolok reheb lin tenamit saß rukß lix reyeb laj Asiria. Tincoleb lin tenamit re xcolbal rix lin lokßal ut xban ajcuiß nak quinra laj David li quicßanjelac chicuu,” chan li Kâcuaß.5xex—Sukßin riqßuin laj Ezequías, li nacßamoc be chiruheb lin tenamit. Ut tâye re, “Joßcaßin xye li Kâcuaß, lix Dios laj David lâ xeßtônil yucuaß: Lâin xcuabi lâ tij ut xinqßue retal nak yôcat chi yâbac. Anakcuan tatinqßuirtesi. Ut saß oxib cutan naru chic tatxic saß lin templo.wxToj mâjiß ajcuiß na-el laj Isaías saß li nebâl re li rochoch li rey nak quiâtinac cuißchic li Kâcuaß riqßuin. Ut quixye re:av=x—Lâin nintzßâma châcuu, at Kâcuaß Dios, chijulticokß taxak âcue nak lâin xincßanjelac châcuu chi anchal inchßôl ut xinbânu li us joß nacuulac châcuu, chan. Ut quiyâbac chi kßaxal ra saß xchßôl.fuGxLaj Ezequías quixsukßisi rib saß lix chßât ut quitijoc chiru li Kâcuaß Dios ut quixye:"t AxSaß eb li cutan aßan quiyajer laj Ezequías. Nak nim xyajel quicuulac li profeta Isaías li ralal laj Amoz riqßuin ut quixye re: —Joßcaßin xye âcue li Kâcuaß. Tâyîb ru li cßaßru tento tâyîb ru saß lâ cuochoch xban nak câmc âcue. Incßaß chic tatqßuirâk, chan.Lsx%Saß jun li cutan laj Senaquerib yô chixlokßoninquil lix dios Nisroc xcßabaß saß lix templo. Queßcuulac laj Adramelec ut laj Sarezer, li cuib chi ralal. Queßxcamsi chi chßîchß ut queßêlelic. Queßcôeb saß li naßajej Ararat. Ut aß chic laj Esar-hadón li ralal qui-oc chokß rey chokß rêkaj laj Senaquerib.;rqx$Ut laj Senaquerib lix reyeb laj Asiria, quirisi lix muhebâleb. Quisukßi Nínive saß xnaßaj ut aran quicana.Saß jun li cutan laj Senaquerib yô chixlokßoninquil lix dios Nisroc xcßabaß saß lix templo. Queßcuulac laj Adramelec ut laj Sarezer, li cuib chi ralal. Queßxcamsi chi chßîchß ut queßêlelic. Queßcôeb saß li naßajej Ararat. Ut aß chic laj Esar-hadón li ralal qui-oc chokß rey chokß rêkaj laj Senaquerib.kqQx#Saß ajcuiß li kßojyîn aßan jun x-ángel li Dios quicuulac saß xmuhebâleb laj Asiria ut quixcamsi jun ciento riqßuin ôb roxcßâl mil chi soldado aj Asiria. Joß cuulajak chic nak quisakêu ac camenakeb chic chixjunil.5pex"Lâin tin-ilok re li tenamit ut lâin ajcuiß tincolok re. Tinbânu aßin saß incßabaß lâin ut saß xcßabaß laj David li quicßanjelac chicuu,” chan li Kâcuaß.—ox!Saß li be li xchal cuiß, aran cuißchic tâsukßîk. Incßaß tâoc saß li tenamit Jerusalén. Lâin li Kâcuaß ninyehoc re aßin.nx Li Kâcuaß Dios naxye chi joßcaßin chirix lix reyeb laj Asiria, “Li cuînk aßan incßaß tâoc saß li tenamit Jerusalén chi pletic chi moco riqßuin tzimaj, chi moco riqßuin chßîchß, chi moco tixyîb lix taklebâl re tâoc saß li tenamit.9mmxCuanqueb li ralal xcßajol laj Judá li teßcanâk aran Jerusalén. Saß li tzûl Sión teßcanâk. Joßcan tâcßulmânk xban nak joßcan naraj li Kâcuaß xban xnimal xrahom.l+xEb li ralal xcßajol laj Judá li incßaß teßcâmk teßtâmk cuißchic. Chanchanakeb li acuîmk li naxchap xxeß ut naxqßue li ru chi nabal.CkxUt laj Isaías quixye re laj Ezequías: —Aßan aßin li retalil li cßaßru tâcßulmânk. Saß li chihab aßin ut saß li chihab tâchâlk lâex têtzaca li ru li trigo li namok yal xjunes. Abanan saß li rox chihab lâex tex-âuk ut texkßolok re nak textzacânk. Têrau lê uvas ut têtzaca li ru li naxqßue.!j=xXban nak ninnau nak yô âjoskßil ut xakßetkßeti âcuib chicuu, joßcan nak lâin tinram lâ be. Chanchan nak tinqßue jun li chßîchß saß lâ cuußuj ut jun li chßîchß saß âcue ut tatinqßue cuißchic chi sukßîc saß li be li xatchal cuiß chak,” chan li Kâcuaß.i xLâin ninnau chanru nak cuancat. Ninnau chixjunil li cßaßru nacabânu. Ut ninnau ajcuiß nak cßajoß lâ joskßil cuiqßuin.hxEb li tenamit li cuanqueb aran mâcßaßeb xmetzßêu. Nequeßxucuac ut sachsôqueb xnaßleb. Chanchaneb chic li pim li cuan saß cßalebâl. Chanchaneb li raxi pim. Chanchaneb li pim li namok saß xbêneb li cab ut nachakic nak toj mâjiß nachêcoß.(gKx¿Ma incßaß ta biß nacanau nak lâin li Kâcuaß? Lâin quincßoxlan re chixjunil li tâuxmânk. Najter kße cutan lâin quincßûb chak ru chanru tâcßulmânk. Ut anakcuan lâin xatincanab chixsachbal ruheb li tenamit li cauheb rib chi pletic. Tûbtu aj chic xacanabeb nak xapoßeb.f7xXinbec xjulel li haß saß jalan tenamit ut xcuucß li haß x-el aran. Riqßuin li cuok xinqßueheb chi chakic li nimaß li cuanqueb Egipto, chancat.be?xXataklaheb lâ takl chixhobbal li Dios ut xaye: Riqßuin lin qßuila carruaje re pletic xintakeß saß eb li nînki tzûl. Toj saß xbêneb li tzûl re Líbano li najt xteram xintakeß. Xinyocß li nînki cheß chacalteß, li najt rok, ut xintßaneb ajcuiß li ciprés li raro xbaneb. Xincuulac toj saß li qßuicheß li cßajoß xchßinaßusal.-dUx¿Ani li xahob ut ani li xamajecua? ¿Ani li xataksi âcuâtin saß xbên ut xakßetkßeti âcuib chiru? ¿Ma mâcuaß ta biß chiru li Dios Santo reheb laj Israel?cxAßan aßin li quixye li Kâcuaß Dios chirix lix reyeb laj Asiria: Li tenamit Jerusalén chanchan jun li tukß ix yô châseßenquil ut yô châtzßektânanquil, at Senaquerib. Li tenamit Jerusalén narecßasi lix jolom châhobbal nak yôcat chi êlelic chiru.pb[xLi profeta Isaías, li ralal laj Amoz, quixtakla xyebal re laj Ezequías: —Aßan aßin li naxye âcue li Kâcuaß li kaDios lâo aj Israel. “Lâin xcuabi li cßaßru xatzßâma chicuu chirix laj Senaquerib lix reyeb laj Asiria.saaxAt Kâcuaß, at kaDios, choâcol taxak saß rukß lix reyeb laj Asiria re nak chixjunileb li xnînkal ru tenamit li cuanqueb saß ruchichßochß teßxqßue retal nak caßaj cuiß lâat li Kâcuaß li tzßakal Dios, chan laj Ezequías.`xQueßxcßat lix dioseb xban nak moco tzßakal dioseb ta. Yal pec ut cheß yîbanbil xbaneb li cuînk. Joßcan nak queßsacheß ruheb.c_AxAt Kâcuaß, yâl nak eb laj Asiria queßxsach ruheb li tenamit joß ajcuiß lix naßajeb. ~~}>{zayixiwvutsbsrrpp>onmll7kHjj3hgfedccbya`^]\[[MZkZYYXXWW7VVuUUtUTuT+SSSURRCQqQPPPGOOdNNNCMMMALpKKCJJ7IIYHHIGG:FwF EDDkCCBB4BAAX@@??>>K===><--,,/++**-)w(v''k&i$$#("h! 1ldE?<9GDPIN: ! =} &}S3!Queßcuan ajcuiß saß eb li cocß cßalebâl li queßcuan chi xjun sutam eb li tenamit aßin toj saß li naßajej Baal. Aßaneb li naßajej li queßcuan cuiß ut aßin li retalil eb li ralal xcßajol.i2K Queßcuan ajcuiß saß li ôb chi cocß cßalebâl aßin: Etam, Aín, Rimón, Toquén ut Asán.v1eBet-marcabot, Hazar-susim, Bet-birai ut Saaraim. Aßan eb lix tenamiteb toj nak qui-oc laj David chokß rey.09Betuel, Horma, Siclag,/3Bilha, Ezem, Tolad,e.CEb li ralal xcßajol laj Simeón queßcuan saß eb li tenamit Beerseba, Molada, Hazar-sual,e-CCuaklaju li ralal laj Simei ut cuakib lix rabin. Abanan moco qßuiheb ta li ralal xcßajol li ras ut li rîtzßin laj Simei. Incßaß queßtam li ralal xcßajol laj Simeón joß nak queßtam li ralal xcßajol laj Judá.},sLi ralal laj Misma, aßan laj Hamuel. Li ralal laj Hamuel, aßan laj Zacur. Ut li ralal laj Zacur, aßan laj Simei.z+mLi ralal laj Saúl, aßan laj Salum. Li ralal laj Salum, aßan laj Mibsam. Li ralal laj Mibsam, aßan laj Misma.n*UEb li ralal xcßajol laj Simeón, aßaneb laj Nemuel, laj Jamín, laj Jarib, laj Zera, ut laj Saúl.o)WEb aßan aj pacßonel ut queßcuan saß eb li tenamit Netaim ut Gedera. Queßcßanjelac chiru li rey.\(1ut laj Joacim, ut eb li queßcuan saß li tenamit Cozeba, laj Joás, ut laj Saraf. Laj Joás ut laj Saraf queßtaklan saß xbêneb laj Moab, ut queßsukßi Lehem joß nequeßxye laj tzßîb li queßcuan najter.Q'Eb li ralal laj Sela li ralal laj Judá, aßaneb aßin: laj Er lix yucuaß laj Leca, laj Laada lix yucuaß laj Maresa ut li ralal xcßajol li nequeßcßanjelac riqßuin li tßicr lino aran Bet-asbea,&#Eb li ralal laj Simón, aßaneb laj Amnón, laj Rina, laj Ben-hanán ut laj Tilón. Eb li ralal laj Isi, aßaneb laj Zohet ut laj Benzohet.%Eb li ralal laj Hodías li queßcuan riqßuin li ranab laj Naham, aßaneb lix yucuaß laj Keila aj garmita ut laj Estemoa aj maacateo.@$yLaj Mered quicuan ajcuiß li ralal riqßuin jun li ixk aj Judá. Aßaneb aßin: laj Jered lix yucuaß laj Gedor, laj Heber lix yucuaß laj Soco ut laj Jecutiel lix yucuaß laj Zanoa.*#MUt eb li ralal laj Esdras, aßaneb aßin: laj Jeter, laj Mered, laj Efer ut laj Jalón. Laj Mered quisumla riqßuin lix Bitia, lix rabin laj faraón. Eb li ralal laj Mered li queßcuan riqßuin lix Bitia, aßaneb laj María, laj Samai ut laj Isba. Laj Isba, aßan lix yucuaß laj Estemoa.["/Eb li ralal laj Jehalelel, aßaneb laj Zif, laj Zifa, laj Tirías ut laj Asareel.}!sEb li ralal laj Caleb li ralal laj Jefone, aßaneb laj Iru, laj Ela ut laj Naam. Li ralal laj Ela, aßan laj Cenaz.m Sut laj Meonotai. Laj Meonotai, aßan lix yucuaß laj Ofra. Ut laj Seraías, aßan lix yucuaß laj Joab. Ut laj Joab, aßan lix yucuaßeb li queßcuan saß li ru takßa re Carisim xban nak eb aßan nequeßxnau cßanjelac chi us.q[ Eb li ralal laj Cenaz, aßaneb laj Otoniel ut laj Seraías. Eb li ralal laj Otoniel, aßaneb laj Hatat,?w Laj Estón, aßan lix yucuaß laj Bet-rafa, laj Paseah, ut laj Tehina. Laj Tehina, aßan li quitiquiban re li tenamit Nahas. Aßaneb lix xeßtônil yucuaßeb li queßcuan aran Reca.nU Laj Quelub li ras laj Súa, aßan lix yucuaß laj Mehir. Ut laj Mehir, aßan lix yucuaß laj Estón.A{ Laj Jabes quitijoc chiru li Kâcuaß lix Dioseb laj Israel ut quixye: —At Kâcuaß, chinâcuosobtesi. Tâqßue taxak cue nabal li chßochß. Chatcuânk taxak cuiqßuin ut chinâcol chiru li mâusilal li tixbok chak raylal saß inbên, chan. Ut li Kâcuaß quirabi lix tij ut quixbânu joß quixtzßâma chiru.K Laj Jabes, aßan jun li cuînk kßaxal cuißchic naßno ru chiruheb li ras rîtzßin. Lix naß quixqßue aj Jabes chokß xcßabaß xban nak cßajoß li raylal quixcßul nak quiyoßla laj Jabes.Laj Cos, aßan lix yucuaß laj Anub ut laj Zobeba. Aßan ajcuiß lix xeßtônil yucuaß li ralal xcßajol laj Aharhel li ralal laj Harum.a;Aßaneb aßin li ralal laj Asur riqßuin lix Hela: laj Zeret, laj Jezoar ut laj Etnán./Laj Asur quicuan câhib li ralal riqßuin lix Naara. Aßaneb aßin: laj Ahuzam, laj Hefer, laj Temeni ut laj Ahastari. Aßaneb lix yum lix Naara.eCLaj Asur li quitiquiban re li tenamit Tecoa quicuan cuib li rixakil, lix Hela ut lix Naara.DLaj Penuel, aßan lix yucuaß laj Gedor. Ut laj Ezer, aßan lix yucuaß laj Husa. Aßaneb li ralal laj Hur, li xbên xyum lix Efrata. Laj Hur, aßan lix xeßtônil xyucuaßeb laj Belén.zmAßaneb aßin li ralal laj Etam: laj Jezreel, laj Isma ut laj Ibdas. Lix Haze-lelponi, aßan lix rabin laj Etam.+OLaj Reaía li ralal laj Sobal, aßan lix yucuaß laj Jahat. Laj Jahat, aßan lix yucuaß laj Ahumai ut laj Lahad. Aßaneb lix xeßtônil yucuaßeb laj zoratitas.g IEb li ralal laj Judá, aßaneb aßin: laj Fares, laj Hezrón, laj Carmi, laj Hur ut laj Sobal.#Cuukubeb li ralal laj Elioenai. Aßaneb aßin: laj Hodavías, laj Eliasib, laj Pelaías, laj Acub, laj Johanán, laj Dalaías ut laj Anani.nUOxibeb li ralal laj Nearías. Aßaneb aßin: laj Elioenai, laj Ezequías, ut laj Azricam.Cuukubeb li ralal laj Elioenai. Aßaneb aßin: laj Hodavías, laj Eliasib, laj Pelaías, laj Acub, laj Johanán, laj Dalaías ut laj Anani.6eLaj Secanías, aßan lix yucuaß laj Semaías. Eb li ralal laj Semaías, aßaneb aßin: laj Hatús, laj Igal, laj Barías, laj Nearías, ut laj Safat. Cuakibeb chixjunileb.Li cuib chi ralal laj Hananías, aßaneb laj Pelatías ut laj Jesaías. Laj Jesaías, aßan lix yucuaß laj Refaías. Laj Refaías, aßan lix yucuaß laj Arnán. Laj Arnán, aßan lix yucuaß laj Abdías. Ut laj Abdías, aßan lix yucuaß laj Secanías.  Laj Zorobabel quicuan ôb chic li ralal. Aßaneb aßin: laj Hasuba, laj Ohel, laj Berequías, laj Hasadías, ut laj Jusab-hesed., QEb li ralal laj Pedaías, aßaneb laj Zorobabel ut laj Simei. Ut eb li ralal laj Zorobabel, aßaneb laj Mesulam ut laj Hananías. Ut lix Selomit, aßan lix rabin._ 7laj Malquiram, laj Pedaías, laj Senazar, laj Jecamías, laj Hosama ut laj Nedabías.O Eb li ralal xcßajol laj Jeconías, aßaneb laj Asir ut laj Salatiel,L Cuib li ralal laj Joacim. Aßaneb laj Jeconías ut laj Sedequías.! ;Aßaneb aßin li ralal laj Josías: li xbên, aßan laj Johanán; li xcab, aßan laj Joacim; li rox, aßan laj Sedequías; ut li xcâ, aßan laj Salum.^5Laj Manasés, aßan lix yucuaß laj Amón. Laj Amón, aßan lix yucuaß laj Josías.   Laj Jotam, aßan lix yucuaß laj Acaz. Laj Acaz, aßan lix yucuaß laj Ezequías. Laj Ezequías, aßan lix yucuaß laj Manasés.  Laj Joás, aßan lix yucuaß laj Amasías. Laj Amasías, aßan lix yucuaß laj Azarías. Laj Azarías, aßan lix yucuaß laj Jotam.   Laj Josafat, aßan lix yucuaß laj Joram. Laj Joram, aßan lix yucuaß laj Ocozías. Laj Ocozías, aßan lix yucuaß laj Joás._7 Aßaneb aßin li ralal xcßajol laj Salomón: laj Salomón, aßan lix yucuaß laj Roboam. Laj Roboam, aßan lix yucuaß laj Abías. Laj Abías, aßan lix yucuaß laj Asa. Ut laj Asa, aßan lix yucuaß laj Josafat.! Chixjunileb aßin, aßaneb li ralal laj David. Ut queßcuan chic li ralal riqßuineb lix concubinas. Lix Tamar, aßan lix rabin laj David.2_laj Elisama, laj Eliada, ut laj Elifelet.)Mlaj Noga, laj Nefeg, laj Jafía,a;Li belêb chic li ralal laj David, aßaneb aßin: laj Ibhar, laj Elisama, laj Elifelet,5cEb li câhib chi ralal aßin queßyoßla aran Jerusalén: laj Simea, laj Sobab, laj Natán, ut laj Salomón. Lix naß laj Salomón, aßan lix Betsabé lix rabin laj Amiel.E~Eb li cuakib aßin queßyoßla aran Hebrón li quicuan cuiß chokß rey laj David cuukub chihab riqßuin cuakib po. Oxlaju xcaßcßâl chihab laj David quicuan chokß rey aran Jerusalén.1}[Li roß, aßan laj Sefatías. Lix naß laj Sefatías, aßan lix Abital. Li xcuak, aßan laj Itream. Lix naß laj Itream, aßan lix Egla, jun chic li rixakil laj David.<|qLi rox, aßan laj Absalón. Lix naß, aßan lix Maaca lix rabin laj Talmai li quicuan chokß rey aran Gesur. Li xcâ, aßan laj Adonías. Lix naß laj Adonías, aßan lix Haguit.Z{ /Aßaneb aßin li ralal laj David li queßyoßla aran Hebrón. Li xbên, aßan laj Amnón. Lix naß, aßan lix Ahinoam, Jezreel xtenamit. Li xcab, aßan laj Daniel. Lix naß, aßan lix Abigail, Carmel xtenamit.ezC7Laj Salma, aßan ajcuiß lix xeßtônil yucuaß eb laj tzßîb li queßcuan aran Jabes. Aßaneb laj tirateo, eb laj simeateo ut eb laj sucateo. Aßaneb laj quenitas li ralal xcßajol laj Hamat lix yucuaß laj Bet-recab.vye6Laj Salma, aßan lix xeßtônil yucuaßeb laj Belén, eb laj netofatitas, eb laj Atrot-bet-joab ut yi jacheb laj manahetitas ut eb laj zoraítas.Laj Salma, aßan ajcuiß lix xeßtônil yucuaß eb laj tzßîb li queßcuan aran Jabes. Aßaneb laj tirateo, eb laj simeateo ut eb laj sucateo. Aßaneb laj quenitas li ralal xcßajol laj Hamat lix yucuaß laj Bet-recab.~xu5Laj Sobal, aßan ajcuiß lix xeßtônil yucuaßeb li queßcuan Quiriat-jearim. Aßaneb laj itritas, eb laj futitas, eb laj sumatitas, ut eb laj misraítas. Eb laj misraítas, aßaneb lix xeßtônil yucuaß eb laj zoratitas ut eb laj estaolitas. w 4Laj Sobal li quitiquiban re li tenamit Quiriat-jearim, aßan lix xeßtônil yucuaß eb laj Haroe ut yi jach eb laj manahetitas.{vo3Laj Salma, aßan li quitiquiban re li tenamit Belén. Ut laj Haref, aßan li quitiquiban re li tenamit Bet-gader.}us2Aßaneb aßin li ralal xcßajol laj Caleb. Laj Hur, aßan li xbên li ralal laj Caleb li quicuan riqßuin lix Efrata. Eb li ralal laj Hur, aßaneb laj Sobal, laj Salma ut laj Haref. Laj Sobal, aßan li quitiquiban re li tenamit Quiriat-jearim.2t]1Lix Maaca, aßan ajcuiß lix naß laj Saaf lix yucuaß laj Madmana, ut xnaß ajcuiß laj Seva lix yucuaß laj Macbena ut laj Gibea. Lix Acsa, aßan lix rabin laj Caleb.tsa0Lix Maaca, li quicuan chokß xconcubina laj Caleb, quicuan cuib lix yum. Aßaneb laj Seber ut laj Tirhana.qr[/Eb li ralal laj Jahdai, aßaneb aßin: laj Regem, laj Jotam, laj Gesam, laj Pelet, laj Efa ut laj Saaf..qU.Lix Efa, li quicuan chokß xconcubina laj Caleb, quicuan oxib lix yum. Aßaneb laj Harán, laj Mosa, ut laj Gazez. Laj Harán, aßan lix yucuaß laj Gazez jun chic.bp=-Laj Maón, aßan li ralal laj Samai ut laj Maón, aßan ajcuiß lix yucuaß laj Bet-sur.o,Laj Sema, aßan lix yucuaß laj Raham. Laj Raham, aßan lix yucuaß laj Jorcoam. Ut laj Requem, aßan lix yucuaß laj Samai.an;+Eb li ralal laj Hebrón, aßaneb aßin: laj Coré, laj Tapúa, laj Requem, ut laj Sema.7mg*Eb li ralal laj Caleb li rîtzßin laj Jerameel, aßaneb aßin: Li xbên ralal, aßan laj Mesa lix yucuaß laj Zif; li xcab ralal, aßan laj Maresa, lix yucuaß laj Hebrón.cl?)Laj Salum, aßan lix yucuaß laj Jecamías. Laj Jecamías, aßan lix yucuaß laj Elisama.[k/(Laj Elasa, aßan lix yucuaß laj Sismai. Laj Sismai, aßan lix yucuaß laj Salum.\j1'Laj Azarías, aßan lix yucuaß laj Heles. Laj Heles, aßan lix yucuaß laj Elasa.[i/&Laj Obed, aßan lix yucuaß laj Jehú. Laj Jehú, aßan lix yucuaß laj Azarías.Xh)%Laj Zabad, aßan lix yucuaß laj Eflal. Laj Eflal, aßan lix yucuaß laj Obed.]g3$Laj Atai, aßan lix yucuaß laj Natán. Ut laj Natán, aßan lix yucuaß laj Zabad.lfQ#Laj Sesán quixqßue lix rabin chokß rixakil laj Jarha ut quicuan jun li ralal aj Atai xcßabaß.vee"Laj Sesán mâcßaß ralal. Cuan ban xrabin. Laj Sesán quicuan jun lix môs aj Egipto. Laj Jarha xcßabaß.}ds!Eb li ralal laj Jonatán, aßaneb laj Pelet ut laj Zaza. Chixjunileb aßan, aßaneb li ralal xcßajol laj Jerameel.c} Eb li ralal laj Jada li rîtzßin laj Samai, aßaneb laj Jeter ut laj Jonatán. Laj Jeter quicam chi mâcßaß xcocßal.ybkLaj Isi, aßan li ralal laj Apaim. Laj Sesán, aßan li ralal laj Isi. Ut laj Ahlai, aßan li ralal laj Sesán.jaMEb li ralal laj Nadab, aßaneb laj Seled ut laj Apaim. Laj Seled quicam chi mâ jun lix cocßal.U`#Li rixakil laj Abisur, aßan lix Abihail, lix naß laj Ahbán ut laj Molid.v_eEb li ralal laj Onam, aßaneb laj Samai ut laj Jada. Eb li ralal laj Samai, aßaneb laj Nadab ut laj Abisur.m^SEb li ralal laj Ram, li xbên ralal laj Jerameel, aßaneb aßin: laj Maaz, laj Jamín ut laj Equer.i]KQuicuan jun chic li rixakil laj Jerameel, xAtara xcßabaß. Lix Atara, aßan lix naß laj Onam.\Eb li ralal laj Jerameel li xbên ralal laj Hezrón, aßaneb aßin: laj Ram li xbên ralal, laj Buna, laj Orén, laj Ozem ut laj Ahías.i[KLaj Hezrón quicam aran Caleb li cuan saß xcuênt Efrata. Chirix lix camic laj Hezrón, quiyoßla jun li ralal riqßuin lix Abías li rixakil. Aj Asur xcßabaß li ralal. Laj Asur, aßan li quitiquiban re li tenamit Tecoa.iZKAbanan laj Gesur ut laj Aram quixchap chokß reheb li roxcßâl chi xtenamit laj Jair. Quixchap li tenamit Kenat rochben lix cocß cßalebâl. Chixjunileb aßin, aßaneb li ralal xcßajol laj Maquir, lix yucuaß laj Galaad.tYaLaj Segub, aßan lix yucuaß laj Jair, li quitaklan saß xbêneb oxib xcaßcßâl chi tenamit aran Galaad.MXOxcßâl chihab cuan re laj Hezrón nak quisumla riqßuin lix rabin laj Maquir lix yucuaß laj Galaad. Laj Hezrón quicuan jun li ralal riqßuin lix rabin laj Maquir. Aj Segub xcßabaß li ralal.YW+Laj Hur, aßan lix yucuaß laj Uri. Ut laj Uri, aßan lix yucuaß laj Bezaleel. V Nak lix Azuba quicam, laj Caleb quixcßam lix Efrata ut quicuan jun chic li ralal riqßuin. Aj Hur queßxqßue chokß xcßabaß.#U?Laj Caleb li ralal laj Hezrón, aßan lix yucuaß laj Jeriot. Lix Azuba, aßan lix naß. Ut laj Jeser, laj Sobab ut laj Ardón, aßaneb ajcuiß li ralal.[T/Lix Abigail aßan lix naß laj Amasa. Laj Jeter laj ismaelita, aßan lix yucuaß.1S[Lix Sarvia ut lix Abigail, aßaneb li ranab li cuukub chi ralal laj Isaí. Eb lix yum lix Sarvia, aßaneb laj Abisai, laj Joab ut laj Asael. Oxibeb lix yum lix Sarvia.=RuLi xcuak, aßan laj Ozem. Li xcuuk, aßan laj David.?QyLix câ, aßan laj Natanael. Li roß, aßan laj Radai.mPS Li xbên ralal laj Isaí, aßan laj Eliab. Ut li xcab, aßan laj Abinadab. Li rox, aßan laj Simea.YO+ Laj Booz, aßan lix yucuaß laj Obed. Ut laj Obed, aßan lix yucuaß laj Isaí.aN; Laj Naasón, aßan lix yucuaß laj Salmón. Ut laj Salmón, aßan lix yucuaß laj Booz.M! Laj Ram, aßan lix yucuaß laj Aminadab. Ut laj Aminadab aßan lix yucuaß laj Naasón, li nim xcuanquil saß xyânkeb li ralal laj Judá.QL Eb li ralal laj Hezrón, aßaneb laj Jerameel, laj Ram ut laj Quelubai.0K[Laj Azarías, aßan li ralal laj Etán.J}Li ralal laj Carmi, aßan laj Acán, li quixbok raylal saß xbêneb laj Israel xban nak quixxoc chokß re li re li Dios.~IuUt eb li ralal laj Zera, aßaneb aßin: laj Zimri, laj Etán, laj Hemán, laj Calcol ut laj Dara. Ôbeb chixjunileb.AH}Eb li ralal laj Fares, aßaneb laj Hezrón ut laj Hamul.vGeUt lix Tamar li ralib laj Judá, aßan lix naß laj Fares ut laj Zera. Ôbeb chixjunileb li ralal laj Judá.F}Aßaneb aßin li ralal laj Judá: laj Er, laj Onán ut laj Sela. Lix naß li oxibeb aßin, aßan lix rabin laj Súa, laj cananea. Laj Er, li xbên ralal laj Judá, aßan quixbânu li mâusilal chiru li Kâcuaß Dios ut xban aßan li Dios quixcamsi.OElaj Dan, laj José, laj Benjamín, laj Neftalí, laj Gad ut laj Aser.tD cAßaneb aßin li ralal laj Israel: laj Rubén, laj Simeón, laj Leví, laj Judá, laj Isacar, laj Zabulón,CC 6laj Magdiel ut laj Iram. Aßaneb li queßtaklan aran Edom.eB E5laj Cenaz, laj Temán, laj Mibzar,laj Magdiel ut laj Iram. Aßaneb li queßtaklan aran Edom.+A S4laj Aholibama, laj Ela, laj Pinón,}@ u3Nak quicam laj Hadad, eb li queßtaklan saß xbêneb li tenamit Edom, aßaneb aßin: laj Timna, laj Alva, laj Jetet,N? 2Nak quicam laj Baal-hanán, laj Hadad qui-oc chokß rey chokß rêkaj. Pai xcßabaß lix tenamit. Ut li rixakil, aßan lix Mehetabel, lix coß lix Matred. Ut lix Matred, aßan lix rabin laj Mezaab.b> ?1Nak quicam laj Saúl, laj Baal-hanán li ralal laj Acbor qui-oc chokß rey chokß rêkaj.}= u0Nak laj Samla quicam, laj Saúl qui-oc chokß rey chokß rêkaj. Rehobot xtenamit, li cuan chire li nimaß Eufrates.[< 1/Nak quicam laj Hadad, laj Samla qui-oc chokß rey chokß rêkaj. Masreca xtenamit.E; .Nak quicam laj Husam, laj Hadad li ralal laj Bedad qui-oc chokß rey chokß rêkaj. Laj Hadad, aßan li quinumta saß xbêneb laj Madián saß li naßajej Moab. Avit xcßabaß lix tenamit.u: e-Nak quicam laj Jobab, laj Husam qui-oc chokß rey chokß rêkaj. Lix tenamit, aßan xtenamiteb laj temanita.j9 O,Nak quicam laj Bela, laj Jobab li ralal laj Zera qui-oc chokß rey chokß rêkaj. Bosra xtenamit.?8 y+Aßaneb aßin li rey li queßcuan saß li naßajej Edom nak toj mâjiß queßcuan lix reyeb li ralal xcßajol laj Israel. Li xbên, aßan laj Bela li ralal laj Beor, Dinaba xtenamit.7 *Eb li ralal laj Ezer, aßaneb laj Bilhán, laj Zaaván, ut laj Jaacán. Eb li ralal laj Disán, aßaneb laj Uz ut laj Arán.6 )Laj Disón, aßan li ralal laj Aná. Ut eb li ralal laj Disón, aßaneb laj Amram, laj Esbán, laj Itrán ut laj Querán.5 5(Eb li ralal laj Sobal, aßaneb aßin: laj Alván, laj Manahat, laj Ebal, laj Sefo ut laj Onam. Eb li ralal laj Zibeón, aßaneb laj Aja ut laj Aná.l4 S'Eb li ralal laj Lotán, aßaneb aßin: laj Hori ut laj Homam. Lix Timna, aßan li ranab laj Lotán.3 y&Eb li ralal laj Seir, aßaneb aßin: laj Lotán, laj Sobal, laj Zibeón, laj Aná, laj Disón, laj Ezer ut laj Disán.Y2 -%Eb li ralal laj Reuel, aßaneb aßin: laj Nahat, laj Zera, laj Sama ut laj Miza.1 !$Eb li ralal laj Elifaz, aßaneb aßin: laj Temán, laj Omar, laj Zefo, laj Gatam, laj Cenaz, ut laj Amalec, li quicuan riqßuin lix Timna.r0 _#Eb li ralal xcßajol laj Esaú, aßaneb aßin: laj Elifaz, laj Reuel, laj Jeús, laj Jaalam ut laj Coré./ "Laj Abraham, aßan lix yucuaß laj Isaac. Ut laj Isaac, aßan lix yucuaßeb laj Esaú ut laj Israel, li nequeßxye ajcuiß aj Jacob re.. %!Eb li ralal laj Madián, aßaneb aßin: laj Efa, laj Efer, laj Hanoc, laj Abida ut laj Elda. Chixjunileb aßan li ralal xcßajol lix Cetura.M-  Aßaneb aßin lix yum lix Cetura, li quicuan riqßuin laj Abraham: laj Zimram, laj Jocsán, laj Medán, laj Madián, laj Isbac ut laj Súa. Eb li ralal laj Jocsán, aßaneb laj Seba ut laj Dedán.I,  laj Jetur, laj Nafis ut laj Cedema. Aßaneb li ralal laj Ismael.<+ ulaj Misma, laj Duma, laj Massa, laj Hadad, laj Tema,t* cAßaneb aßin li ralal xcßajol laj Ismael: laj Nebaiot, li xbên ralal; laj Cedar, laj Abdeel, laj Mibsam,A) Eb li ralal laj Abraham, aßaneb laj Isaac ut laj Ismael.U( %Ut laj Taré, aßan lix yucuaß laj Abram, li nequeßxye ajcuiß Abraham re.' }Laj Reu, aßan lix yucuaß laj Serug; laj Serug, aßan lix yucuaß laj Nacor; ut laj Nacor, aßan lix yucuaß laj Taré.& ut laj Sela, aßan lix yucuaß laj Heber; laj Heber, aßan lix yucuaß laj Peleg; ut laj Peleg, aßan lix yucuaß laj Reu.Y% -Laj Sem, aßan lix yucuaß laj Arfaxad. Laj Arfaxad, aßan lix yucuaß laj Sela,R$ laj Ofir, laj Havila ut laj Jobab. Chixjunileb aßan ralaleb laj Joctán.(# Mlaj Ebal, laj Abimael, laj Seba,F" Ut aßan ajcuiß lix yucuaß laj Adoram, laj Uzal, laj Dicla,^! 7Laj Joctán, aßan lix yucuaßeb laj Almodad, laj Selef, laj Hazar-mavet ut laj Jera.N  Cuib li ralal laj Heber. Li xbên ralal, aßan laj Peleg xcßabaß xban nak saß eb li cutan aßan queßjequîc chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß. Li jun chic, aßan aj Joctán xcßabaß.X +Laj Arfaxad, aßan lix yucuaß laj Sela. Laj Sela, aßan lix yucuaß laj Heber.3 aEb li ralal laj Sem, aßaneb aßin: laj Elam, laj Asur, laj Arfaxad, laj Lud ut laj Aram. Ut eb li ralal laj Aram, aßaneb aßin: laj Us, laj Hul, laj Geter ut laj Mesec.9 oeb laj arvadeo, eb laj zemareo ut eb laj hamateo.2 aeb laj heveo, eb laj araceo, eb laj sineo,b ?Laj Canaán, aßan lix xeßtônil yucuaßeb laj jebuseo, eb laj amorreo, eb laj gergeseo,G  Laj Canaán, aßan lix yucuaß laj Sidón li asbej ut laj Het.   eb laj Patrusim ut eb laj Casluhim. Laj Patrusim ut laj Casluhim, aßaneb lix xeßtônil yucuaßeb laj filisteo ut laj caftoreo.o Y Laj Mizraim, aßan lix xeßtônil yucuaßeb laj Ludim, eb laj Anamim, eb laj Lehabim, eb laj Naftuhim,\ 3 Laj Cus, aßan lix yucuaß laj Nimrod li quiniman xcuanquil saß li naßajej aßan. 7 Eb li ralal laj Cus, aßaneb aßin: laj Seba, laj Havila, laj Sabta, laj Raama ut laj Sabteca. Eb li ralal laj Raama, aßaneb laj Seba ut laj Dedán.[ 1Eb li ralal laj Cam, aßaneb aßin: Laj Cus, laj Mizraim, Laj Fut, ut laj Canaán.a =Eb li ralal laj Javán, aßaneb aßin: laj Elisa, laj Tarsis, laj Quitim ut laj Dodanim.V 'Eb li ralal laj Gomer, aßaneb aßin: laj Askenaz, laj Rifat, ut laj Togarma.~ wEb li ralal laj Jafet, aßaneb aßin: laj Gomer, laj Magog, laj Madai, laj Javán, laj Tubal, laj Mesec ut laj Tiras.l SLaj Lamec, aßan lix yucuaß laj Noé. Eb li ralal laj Noé, aßaneb laj Sem, laj Cam ut laj Jafet. Laj Jared, aßan lix yucuaß laj Enoc; ut laj Enoc, aßan lix yucuaß laj Matusalén; ut laj Matusalén, aßan lix yucuaß laj Lamec. laj Enós, aßan lix yucuaß laj Cainán; ut laj Cainán, aßan lix yucuaß laj Mahalaleel; laj Mahalaleel, aßan lix yucuaß laj Jared.V )Laj Adán, aßan lix yucuaß laj Set; ut laj Set, aßan lix yucuaß laj Enós;h KxRajlal quiqßueheß cßaßru re laj Joaquín xban li rey. Quichßolanîc toj chalen nak quicam.^ 7xLaj Joaquín quirisi li rakß li prêx chirix. Ut quicuaßac saß lix mêx li rey joß najtil chic quicuan chi yoßyo.Rajlal quiqßueheß cßaßru re laj Joaquín xban li rey. Quichßolanîc toj chalen nak quicam.{ qxQuixqßue xcuanquil ut kßaxal quixbânu usilal re chiruheb li jun chßol chic li rey li queßcuan aran Babilonia. /xNak yô cuuklaju xcaßcßâl chihab roquic chi prêxil aran Babilonia laj Joaquín lix reyeb laj Judá, laj Evil-merodac qui-oc chokß xreyeb laj Babilonia. Saß li cuukub xcaßcßâl xbe li cablaju po re li chihab aßan laj Evil-merodac quirisi laj Joaquín saß tzßalam.U %xChirix chic aßan, chixjunileb laj Judá, joß nînk joß cocß, rochbeneb li nequeßtaklan saß xbêneb li soldado aj Israel queßêlelic ut queßcôeb Egipto xban nak queßxucuac chiruheb laj Babilonia.9xLaj Ismael aßan li ralal laj Netanías li ralal laj Elisama xcomoneb lix reyeb laj Judá. Saß li xcuuk li po, laj Ismael rochben lajêb chi cuînk queßcuulac ut queßxcamsi laj Gedalías. Ut queßxcamsiheb ajcuiß laj Judá ut eb laj Babilonia li cuanqueb rochben aran Mizpa.)xUt laj Gedalías quixbânu jun li juramento riqßuineb ut quixye reheb: —Mexxucuac chi canâc joß aj cßanjel chiruheb laj Babilonia. Texcanâk saß li naßajej aßin ut cßanjelankex chiru li rey Nabucodonosor ut aßan tixbânu usilal êre, chan laj Gedalías reheb.xEb li cuanqueb xcuanquil saß xbêneb li soldado aj Israel queßrabi resil nak laj Gedalías, aßan chic li gobernador ut côeb Mizpa chi âtinac riqßuin. Aßaneb laj Ismael li ralal laj Netanías; laj Johanán li ralal laj Carea; laj Seraías li ralal laj Tanhumet, Netofa xtenamit; ut laj Jaazanías li ralal jun li cuînk Maaca xtenamit. Ut côeb ajcuiß li cuînk li cuanqueb rochbeneb.a=xLaj Nabucodonosor quixxakab chokß gobernador aran Judá laj Gedalías li ralal laj Ahicam. Lix yucuaß laj Ahicam, aßan laj Safán. Ut laj Gedalías, aßan chic li quicuan xcuanquil saß xbêneb li queßcana Judá. xAran saß li tenamit Ribla li rey quixtakla xcamsinquileb. Joßcaßin nak queßchapeß ut queßisîc laj Judá saß lix tenamiteb. xChixjunileb queßcßameß saß li tenamit Ribla li cuan saß li naßajej Hamat. Aran queßcßameß riqßuin li rey Nabucodonosor.,SxUt queßcßameß ôb li nequeßqßuehoc xnaßleb li rey li toj cuanqueb saß li tenamit. Ut quicßameß li cuînk li nataklan saß xbêneb li soldado aj Israel rochben li cuînk li natzßîban re lix cßabaßeb li tenamit. Ut queßcßameß oxcßâl li cuînk li toj cuanqueb saß li tenamit.saxUt laj Seraías li xbênil aj tij quichapeß ut quicßameß xbaneb lix soldado laj Nabuzaradán. Ut quicßameß ajcuiß laj Sofonías li xcab aj tij. Ut queßcßameß li oxib chi cuînk li queßcßacßalen re li oquebâl re li templo.{qxCuakxakib metro xnînkal rok li nînki okech bronce. Ut numenak cuib metro xteram li cuan saß xbên li okech. Ut lix sahob ru li cuan saß xbên yîbanbil ajcuiß riqßuin bronce chanchan ru li cheß granada. Juntakßêteb li cuib chi okech.-xLi cßaßak re ru yîbanbil riqßuin bronce xban li rey Salomón kßaxal nabal. Li cuib chi nînki okech, li pila joß eb ajcuiß li cablaju chi cuacax bronce li queßhilan cuiß li pila, mâ ani nanaßoc re joß qßuial tzßakal li râlal xban nak incßaß quiru xbisbal.`~;xLaj Nabuzaradán, li nataklan saß xbêneb li soldados li nequeßcßacßalen re li rey, quixcßam chixjunil li cßaßak re ru yîbanbil riqßuin oro ut plata joß li secß ut li ucßal li quicßanjelac re li ru xam.r}_xQueßxcßam ajcuiß li nînki ucßal. Ut queßxcßam ajcuiß li pala li queßcßanjelac saß li artal joßqueb ajcuiß lix naßajeb li cha ut li chßîchß li quicßanjelac re xyîbanquil li lámpara, joß ajcuiß li quicßateß cuiß li incienso. Chixjunil li cßaßak re ru yîbanbil riqßuin bronce li quicßanjelac saß li templo, quilajeßxcßam Babilonia.&|Gx Eb laj Babilonia queßxjori li okech yîbanbil riqßuin bronce ut lix naßaj li haß rochbeneb lix cßojlebâl. Ut queßxcßam Babilonia chixjunil li bronce.h{Kx Caßaj cuiß li nebaßeb quixcanabeb re nak teßxcßanjela li chßochß ut teßxrakßi li uvas.kzQx Ut laj Nabuzaradán quixchapeb li joß qßuialeb chic li tenamit li queßcana ut quixcßameb Babilonia joßqueb ajcuiß li nequeßcßanjelac saß li tenamit. Ut quixcßameb ajcuiß li queßoquen chirix lix reyeb laj Babilonia.yx Eb li soldado aj Babilonia li queßcôeb chirix laj Nabuzaradán queßxjuqßui chixjunil li tzßac li sutsu cuiß li tenamit Jerusalén.xxkx Nak quicuulac laj Nabuzaradán Jerusalén quixcßat lix templo li Kâcuaß ut quixcßat ajcuiß li rochoch li rey. Ut quixcßat ajcuiß li rochocheb chixjunileb li cuanqueb xcuanquil. Chixjunileb li cab li cuanqueb Jerusalén quilajxcßat.w)xYô chic belêlaju chihab roquic laj Nabucodonosor chokß xreyeb laj Babilonia. Cuukub cutan chic xticlajic li roß po re li chihab aßan nak laj Nabuzaradán quicuulac Jerusalén. Aßan li nataklan saß xbêneb li soldado li nequeßcßacßalen re li rey aran Babilonia.KvxUt chiru laj Sedequías queßxchßic chi chßîchß saß cuxeb li ralal. Chirix aßan queßrisi lix nakß ru xcaßbichal laj Sedequías, queßxbacß riqßuin cadena ut queßxcßam toj Babilonia.u xNak ac xeßxchap li rey Sedequías queßxcßam aran Ribla riqßuin lix reyeb laj Babilonia. Ut aran quirakeß âtin saß xbên.7tixAbanan eb li soldado aj Babilonia queßxtâke li rey Sedequías ut coxeßxchap saß li ru takßa re Jericó. Ut chixjunileb lix soldado laj Sedequías queßêlelic yalak bar.usexEb laj Jerusalén queßxhop li tzßac li sutsu cuiß li tenamit ut queßêlelic chi kßek chixjunileb li cuînk li cauheb rib chi pletic rochben li rey. Queßel saß li oquebâl li cuan saß xyi li cuib chi tzßac chixcßatk lix naßaj li rutzßußuj li rey, usta cuanqueb lix soldado laj Babilonia chi xjun sutam li tenamit. Queßcôeb saß li be li naxic Arabá. rxSaß li belêb xbe li xcâ po re li chihab quinumta li cueßej saß xbêneb li cuanqueb Jerusalén. Ut mâcßaß chic xtzacaêmkeb.]q5xLi tenamit sutsu xbaneb toj saß li junlaju chihab roquic chokß rey laj Sedequías.Yp /xYô chic belêb chihab roquic chokß xreyeb laj Judá laj Sedequías. Saß li lajêb xbe li xlaje li po re li chihab aßan nak cô laj Nabucodonosor lix reyeb laj Babilonia rochbeneb chixjunileb lix soldados chi pletic riqßuin li tenamit Jerusalén. Queßxyîb lix muhebâleb chire li tenamit ut queßxyîb lix taklebâl chi xjun sutam.doCxUt quichal xjoskßil li Kâcuaß saß xbêneb laj Jerusalén ut saß xbêneb laj Judá toj retal nak quixcanabeb chi cßamecß saß jalan tenamit. Mokon chic li rey Sedequías quipletic riqßuin lix reyeb laj Babilonia.9nmxLi rey Sedequías quixbânu li mâusilal chiru li Kâcuaß joß quixbânu laj Joacim.Ut quichal xjoskßil li Kâcuaß saß xbêneb laj Jerusalén ut saß xbêneb laj Judá toj retal nak quixcanabeb chi cßamecß saß jalan tenamit. Mokon chic li rey Sedequías quipletic riqßuin lix reyeb laj Babilonia.EmxJun xcaßcßâl chihab cuan re laj Sedequías nak qui-oc chokß rey. Junlaju chihab quicuan chokß rey aran Jerusalén. Lix naß, aßan lix Hamutal lix rabin laj Jeremías. Libna xtenamit.8lkxUt li rey Nabucodonosor quixxakab chokß rey chokß rêkaj laj Joaquín laj Matanías li rican. Quixjal xcßabaß laj Matanías. Aj Sedequías chic quixqßue chokß xcßabaß.|ksxQuixtaklaheb ajcuiß Babilonia chixjunileb lix soldados laj Judá. Cuukub mil chi soldado cauheb rib ut nequeßxnau pletic chi us. Ut quixtaklaheb ajcuiß jun mil li cuînk li nequeßxnau cßanjelac chi us joß eb ajcuiß laj tenol chßîchß.tjcxQuixcßam chi prêxil li rey Joaquín toj Babilonia joß ajcuiß lix naß ut eb li rixakil ut eb li cuînk li nequeßtenkßan re chi taklac. Ut quixcßameb ajcuiß chi prêxil li cuînk li cuanqueb xcuanquil saß li tenamit Jerusalén.oiYxLi rey Nabucodonosor quixcßameb chi prêxil chixjunileb li queßcuan Jerusalén. Quixcßameb li soldado joß eb ajcuiß li nequeßtaklan saß xbêneb. Quixcßam chixjunileb li nequeßxnau cßanjelac chi châbil, joß eb ajcuiß laj tenol chßîchß. Lajêb mil chixjunileb li cristian li quixcßam Babilonia. Caßaj chic eb li nebaßeb queßcana Jerusalén.fhGx Quicßulman joß quixye li Kâcuaß. Li rey Nabucodonosor quirisi saß lix templo li Kâcuaß chixjunil li terto xtzßak ut quixcßam chokß re. Ut quixcßam ajcuiß li terto xtzßak li cuan saß li rochoch li rey. Ut quixcßam ajcuiß chixjunil li nacßanjelac saß lix templo li Kâcuaß li quixyîb riqßuin oro laj Salomón lix reyeb laj Israel.fgGx Li rey Joaquín quixkßaxtesi rib rubel xcuanquil li rey Nabucodonosor rochben lix naß ut eb li ralal, joß eb ajcuiß li nequeßiloc re laj Joaquín ut eb li nequeßtenkßan re chi taklânc. Laj Nabucodonosor quixchapeb ut quixcßameb chi prêxil. Aßin quicßulman nak ac yô cuakxakib chihab roquic chokß xreyeb laj Babilonia laj Nabucodonosor.Tf#x Li rey Nabucodonosor cô ajcuiß Jerusalén nak ac sutsu li tenamit xbaneb.e5x Saß eb li cutan aßan eb li nequeßtenkßan re laj Nabucodonosor lix reyeb laj Babilonia queßcôeb chi pletic Jerusalén. Ut queßxsut li tenamit.]d5x Li rey Joaquín quixbânu li mâusilal chiru li Kâcuaß joß quixbânu lix yucuaß. j~~p}|{{-yxwvtupttOss rWqppoWnmll?kji1hgfee8dGa__y_^\]]]<\\x\[|[ZZTYY2XXXDWW VoUUBTT[SS-RR QPPONbMMLfKKSJJOIIVHGGFF\DD5CCWC BhAA}@]=<<;::j99C88766755`4322:1R00/4.R--B,++*v)((( 'm&%%V$$u#"V! LuWzS"EOA.~cowJJ Z & c ^ B %+-(":{m Cuanqueb li ralal xcßajol laj Judá, li ralal xcßajol laj Benjamín, li ralal xcßajol laj Efraín ut li ralal xcßajol laj Manasés li queßcôeb chi cuânc aran Jerusalén.z1 Eb li xbên li queßsukßi saß lix naßajeb, aßaneb laj Israel, eb laj tij, eb laj levita, ut eb li queßcßanjelac saß lix templo li Kâcuaß.y  Chixjunileb laj Israel tzßîbanbil xcßabaßeb saß li hu reheb lix reyeb laj Israel. Tzßîbanbil xcßabaßeb aß yal chanru li ralal xcßajoleb. Ut chixjunileb laj Judá queßcßameß aran Babilonia xban nak queßxkßetkßeti ribeb chiru li Dios.x{(Eb li ralal laj Ulam châbil soldado ut cauheb rib chi pletic. Queßxnau chi us cutuc riqßuin tzimaj. Nabaleb li ralal ut nabaleb li ri. Jun ciento riqßuin lajêb roxcßâl chixjunileb. Chixjunileb aßin, aßaneb li ralal xcßajol laj Benjamín.w3'Laj Esec li rîtzßin laj Azel, aßan lix yucuaß li oxibeb aßin: li xbên ralal, aßan laj Ulam; li xcab, aßan laj Jehús; ut li rox, aßan laj Elifelet.Eb li ralal laj Ulam châbil soldado ut cauheb rib chi pletic. Queßxnau chi us cutuc riqßuin tzimaj. Nabaleb li ralal ut nabaleb li ri. Jun ciento riqßuin lajêb roxcßâl chixjunileb. Chixjunileb aßin, aßaneb li ralal xcßajol laj Benjamín./vW&Cuakib li ralal laj Azel. Aßaneb aßin: laj Azricam, laj Bocru, laj Ismael, laj Searías, laj Obadías, ut laj Hanán. Chixjunileb aßin, aßaneb li ralal laj Azel.&uE%Laj Mosa, aßan lix yucuaß laj Bina. Laj Bina, aßan lix yucuaß laj Rafa. Laj Rafa, aßan lix yucuaß laj Elasa. Ut laj Elasa, aßan lix yucuaß laj Azel.t/$Laj Acaz, aßan lix yucuaß laj Joada. Laj Joada, aßan lix yucuaß laj Alemet, laj Azmavet, ut laj Zimri. Laj Zimri, aßan lix yucuaß laj Mosa.Xs)#Eb li ralal laj Micaía, aßaneb laj Pitón, laj Melec, laj Tarea ut laj Acaz.hrI"Laj Jonatán, aßan lix yucuaß laj Merib-baal. Laj Merib-baal, aßan lix yucuaß laj Micaía..qU!Laj Ner, aßan lix yucuaß laj Cis; laj Cis, aßan lix yucuaß laj Saúl; ut laj Saúl, aßan lix yucuaß laj Jonatán, laj Malquisúa, laj Abinadab ut laj Es-baal.}ps ut laj Miclot lix yucuaß laj Simea. Eb aßin queßcuan aran Jerusalén, chiruheb li jun chßol chic li rechßalal.,oSlaj Gedor, laj Ahío ut laj Zequer,jnMAßaneb aßin li ralal: li xbên ralal, aßan laj Abdón, laj Zur, laj Cis, laj Baal, laj Nadab,wmgSaß li tenamit Gabaón quicuan laj Abigabaón, li nequeßxye ajcuiß Jehiel re. Li rixakil, aßan lix Maaca.lAßaneb aßin li queßtaklan saß xbêneb li junjûnk xtêpaleb li ralal xcßajol laj Benjamín li queßcuan aran Jerusalén.0k[laj Jaresías, laj Elías ut laj Zicri.ejCEb li ralal xcßajol laj Jeroham, aßaneb aßin: laj Samserai, laj Seharías, laj Atalías,%iElaj Ifdaías, ut laj Peniel.1h]laj Hananías, laj Elam, laj Anatotías,+gQlaj Abdón, laj Zicri, laj Hanán,Zf-Eb li ralal xcßajol laj Sasac, aßaneb aßin: laj Ispán, laj Heber, laj Eliel,2e_laj Adaías, laj Beraías, ut laj Simrat.-dUlaj Elienai, laj Ziletai, laj Eliel,Zc-Eb li ralal xcßajol laj Simei, aßaneb aßin: laj Jaquim, laj Zicri, laj Zabdi,1b]laj Ismerai, laj Jezlías, ut laj Jobab.laQEb li ralal xcßajol laj Elpaal, aßaneb aßin: laj Zebadías, laj Mesulam, laj Hizqui, laj Heber,*`Olaj Micael, laj Ispa ut laj Joha.+_Qlaj Zebadías, laj Arad, laj Ader,\^1Eb li ralal xcßajol laj Bería, aßaneb aßin: laj Ahío, laj Sasac, laj Jeremot,R] Laj Bería ut laj Sema queßtaklan saß xbêneb li junjûnk xtêpaleb li ralal xcßajol laj Benjamín li queßcuan aran Ajalón. Aßaneb li queßisin reheb li tenamit li cuanqueb saß li naßajej Gat.\ Eb li ralal laj Elpaal, aßaneb laj Heber, laj Misam ut laj Semed li quitiquiban re li tenamit Ono ut Lod rochben lix cocß cßalebâl.[[/ Cuib chic li ralal laj Saharaim riqßuin lix Hodes. Aßaneb laj Abitob ut Elpaal.Z laj Jeúz, laj Saquías, ut laj Mirma. Eb li ralal aßin queßtaklan saß xbêneb li junjûnk xtêpaleb li ralal xcßajol laj Benjamín. Y  Li ralal li queßcuan riqßuin li rixakil jun chic, xHodes xcßabaß, aßaneb aßin: laj Jobab, laj Sibia, laj Mesa, laj Malcam, X Laj Saharaim quixjach rib riqßuin li cuib chi rixakil, lix Husim ut lix Baara. Mokon chic quicuan li ralal nak cuan aran Moab.,WQEb li ralal laj Aod, aßaneb aßin: laj Naamán, laj Ahías ut laj Gera. Laj Gera, aßan lix yucuaß laj Uza ut laj Ahiud. Laj Gera quicßamoc reheb aran Manahat.0VYEb li ralal laj Aod, aßaneb li queßtaklan saß xbêneb li junjûnk xtêpaleb li ralal xcßajol laj Benjamín. Queßcuan aran Geba, abanan queßcßameß toj Manahat.-UUlaj Gera, laj Sefufán ut laj Hiram.,TSlaj Abisúa, laj Naamán, laj Ahoa,VS%Eb li ralal xcßajol laj Bela, aßaneb aßin: laj Adar, laj Gera, laj Abiud,QLaj Efraín quiyâbac nabal li cutan xban xrahil xchßôl nak queßcamsîc laj Ezer ut laj Elad. Eb li rechßalal queßcuulac riqßuin chixcßojobanquil xchßôl.'=Gli ralal laj Tahat, aßan laj Zabad; li ralal laj Zabad, aßan laj Sutela jun chic. Cuib chic li ralal laj Efraín. Aßaneb laj Ezer ut laj Elad. Laj Ezer ut laj Elad queßcamsîc nak yôqueb chirelkßanquil lix quetômkeb li ralal xcßajol laj Gat li queßcuan saß li naßajej aßan.p<YAßaneb aßin li ralal xcßajol laj Efraín: li ralal, aßan laj Sutela; li ralal laj Sutela, aßan laj Bered; li ralal laj Bered, aßan laj Tahat; li ralal laj Tahat, aßan laj Elada; li ralal laj Elada, aßan laj Tahat jun chic;Y;+Eb li ralal laj Semida, aßaneb laj Ahián, laj Siquem, laj Likhi ut laj Aniam.:{Lix Hamolequet, aßan lix ranab laj Galaad. Oxibeb lix yum lix Hamolequet. Aßaneb laj Isod, laj Abiezer ut laj Mahala.9/Li ralal laj Ulam, aßan laj Bedán. Chixjunileb aßan ralal xcßajoleb laj Galaad, li ralal laj Maquir. Laj Maquir, aßan li ralal laj Manasés.-8SLix Maaca li rixakil laj Maquir quicuan cuib lix yum. Li xbên, aßan laj Peres ut li xcab, aßan laj Seres. Eb li ralal laj Seres, aßaneb laj Ulam ut laj Requem.C7Laj Maquir quisumla riqßuin jun li ixk rechßalal laj Hupim ut laj Supim. Li ranab laj Maquir, aßan lix Maaca xcßabaß. Li xcab ralal laj Maquir cuan xrabin, abanan mâ jun li ralal.6+Laj Manasés quicuan cuib li ralal riqßuin lix concubina aj Siria. Aßaneb laj Asriel ut laj Maquir. Laj Maquir, aßan lix yucuaß laj Galaad.5 Câhibeb li ralal laj Neftalí. Aßaneb laj Jahzeel, laj Guni, laj Jezer ut laj Salum. (Aßaneb ralal xcßajol laj Bilha.)e4C Eb li ralal laj Hir, aßaneb laj Supim ut laj Hupim. Ut li ralal laj Aher, aßan laj Husim.>3u Chixjunileb aßan queßtaklan saß xbêneb li junjûnk xtêpaleb li ralal xcßajol laj Jediael ut cauheb rib. Cuuklaju mil riqßuin cuib ciento chi cuînk li queßcôeb chi pletic.62e Li ralal laj Jediael, aßan laj Bilhán. Ut eb li ralal laj Bilhán, aßaneb aßin: laj Jeús, laj Benjamín, laj Aod, laj Quenaana, laj Zetán, laj Tarsis ut laj Ahisahar.15 Eb aßan li queßtaklan saß xbêneb li junjûnk xtêpaleb li ralal laj Bequer. Junmay mil riqßuin cuib ciento chi cuînk li cauheb rib chi pletic.#0?Belêb li ralal laj Bequer. Aßaneb aßin: laj Zemira, laj Joás, laj Eliezer, laj Elioenai, laj Omri, laj Jerimot, laj Abías, laj Anatot ut laj Alamet. /9beb li ralal laj Bela. Aßaneb aßin: laj Ezbón, laj Uzi, laj Uziel, laj Jerimot, ut laj Iri. Li ôb chi cuînk aßin queßtaklan saß xbêneb li junjûnk xtêpaleb li ralal xcßajol laj Bela. Cuib xcaßcßâl mil riqßuin câlaju xcaßcßâl chi soldado cauheb rib chi pletic.\.1Oxibeb li ralal laj Benjamín. Aßaneb aßin: laj Bela, laj Bequer ut laj Jediael.o-WSaß xyânkeb chixjunileb li ralal xcßajol laj Isacar ajlanbileb cuukub roßcßâl mil chi soldados.,-Nabaleb li rixakileb ut nabaleb li ralal xcßajol. Joßcan nak cuaklaju xcaßcßâl mil chi soldado li cuanqueb saß xyânkeb li ralal xcßajol.^+5Li ralal laj Uzi, aßan laj Israhías. Câhib li ralal laj Israhías. Aßaneb aßin: Laj Micael, laj Obadías, laj Joel ut laj Isías. Eb li ôbeb aßin queßtaklan saß xbêneb li junjûnk chßûtal chi tenamit.\*1Eb li ralal laj Tola, aßaneb aßin: laj Uzi, laj Refaías, laj Jeriel, laj Jahmai, laj Jibsam ut laj Semuel. Eb aßan li queßtaklan saß xbêneb li junjûnk xtêpaleb li ralal xcßajol laj Tola. Eb aßan châbil soldados. Ajlanbileb saß eb li cutan nak laj David cuan chokß rey. Cuib xcaßcßâl mil riqßuin cuakib ciento chi cuînk.c) ACâhibeb li ralal laj Isacar. Aßaneb aßin: laj Tola, laj Fúa, laj Jasub ut laj Simrón.U(#QHesbón rochben lix cocß cßalebâl ut Jazer rochben lix cocß cßalebâl.d'APEb li ralal xcßajol laj Gad queßxqßue Ramot li cuan saß xcuênt Galaad rochben lix cocß cßalebâl, Mahanaim rochben lix cocß cßalebâl,Hesbón rochben lix cocß cßalebâl ut Jazer rochben lix cocß cßalebâl.V&%OCademot rochben lix cocß cßalebâl ut Mefaat rochben lix cocß cßalebâl.*%MNEb li ralal xcßajol laj Rubén queßxqßue li naßajej li cuan jun pacßal li nimaß Jordán, li cuan chiru li tenamit Jericó saß li oriente riqßuin li nimaß Jordán. Queßxqßue Beser li cuan saß li chaki chßochß rochben lix cocß cßalebâl ut Jaza rochben lix cocß cßalebâl,O$MEb li ralal xcßajol laj Zabulón queßxqßue Rimón rochben lix cocß cßalebâl ut Tabor rochben lix cocß cßalebâl reheb li ralal xcßajol laj Merari li toj mâjiß queßxcßul li reheb aßan.H# LEb li ralal xcßajol laj Neftalí queßxqßue Cedes li cuan saß xcuênt Galilea rochben lix cocß cßalebâl, Hamón rochben lix cocß cßalebâl ut Quiriataim rochben lix cocß cßalebâl.S"KHucoc rochben lix cocß cßalebâl ut Rehob rochben lix cocß cßalebâl.~!uJEb li ralal xcßajol laj Aser queßxqßue Masal rochben lix cocß cßalebâl ut Abdón rochben lix cocß cßalebâl,U #Iut Ramot rochben lix cocß cßalebâl ut Anem rochben lix cocß cßalebâl. HEb li ralal xcßajol laj Isacar queßxqßue li tenamit Cedes rochben lix cocß cßalebâl ut Daberat rochben lix cocß cßalebâl,_7GYi jach li ralal xcßajol laj Manasés queßxqßue reheb li ralal xcßajol laj Gersón li tenamit Golán li cuan saß xcuênt Basán rochben lix cocß cßalebâl ut li tenamit Astarot rochben lix cocß cßalebâl._7FLi yi jach li ralal xcßajol laj Manasés queßxqßue li tenamit Aner rochben lix cocß cßalebâl ut Bileam rochben lix cocß cßalebâl reheb li ralal xcßajol laj Coat li toj mâjiß queßxcßul li reheb aßan.[/EAjalón rochben lix cocß cßalebâl, ut Gat-rimón rochben lix cocß cßalebâl.X)DJocmeam rochben lix cocß cßalebâl, Bet-horón rochben lix cocß cßalebâl,H CUt quiqßueheß reheb li tenamit Siquem li naru teßxcol cuiß ribeb li cuan saß li naßajej li tzûl ru re laj Efraín. Quiqßueheß ajcuiß reheb lix cocß cßalebâl ut li tenamit Gezer,pYBCuanqueb laj levitas li queßxcßul lix naßajeb li quiqßueheß xbaneb li ralal xcßajol laj Efraín.?wAUt eb li ralal xcßajol laj Judá, ut eb li ralal xcßajol laj Simeón, ut eb li ralal xcßajol laj Benjamín queßxqßue reheb laj levitas li tenamit li queßqßueheß xcßabaßeb.r]@Eb li ralal xcßajol laj Israel queßxqßue li tenamit reheb laj levitas rochbeneb lix cocß cßalebâl.;o?Ut cablaju chi tenamit queßqßueheß reheb li ralal xcßajol laj Merari xbaneb li ralal xcßajol laj Rubén, eb li ralal xcßajol laj Gad, ut eb li ralal xcßajol laj Zabulón.iK>Reheb li ralal xcßajol laj Gersón oxlaju chi tenamit li cuanqueb Basán queßqßueheß xbaneb li ralal xcßajol laj Isacar, li ralal xcßajol laj Aser, li ralal xcßajol laj Neftalí, ut eb li ralal xcßajol laj Manasés.)=Reheb li jun chßol chic li ralal xcßajol laj Coat quiqßueheß lajêb chi tenamit li queßcuan reheb yi jach li ralal xcßajol laj Manasés.,Q YAßaneb aßin li ralal xcßajol laj Rubén, li xbên ralal laj Israel: Xban nak laj Rubén quixchßic rib riqßuin li ixk li quicuan riqßuin lix yucuaß, nak incßaß quiqßueheß re li tento raj tixcßul joß xbên alalbej, aß chic li ralal laj José quicßuluc re li tento raj tixcßul laj Rubén. Incßaß chic quiqßueheß xcuanquil joß xbên alalbej.=!+Aran saß li tzûl Seir quilajeßxcamsiheb laj Amalec ut chalen anakcuan eb li ralal xcßajol laj Simeón cuanqueb saß li naßajej aßan._<7*b ciento chic li ralal xcßajol laj Simeón queßcôeb saß li tzûl Seir. Eb li yôqueb chi cßamoc be chiruheb, aßaneb laj Pelatías, laj Nearías, laj Refaías ut laj Uziel. Aßaneb li ralal laj Isi.Aran saß li tzûl Seir quilajeßxcamsiheb laj Amalec ut chalen anakcuan eb li ralal xcßajol laj Simeón cuanqueb saß li naßajej aßan.G;)Aßin quicßulman saß eb li cutan nak laj Ezequías cuan chokß xreyeb laj Judá. Eb li tzßîbanbil xcßabaß queßcôeb Gedor ut quilajeßxpoß lix muhebâleb ut li rochocheb li cuanqueb aran re nak eb aßan chic teßcuânk aran. Ut chalen anakcuan cuanqueb aran ut châbil li naßajej cuanqueb cuiß lix quetômk.>:u(Queßxtau nabal li châbil chßochß ut li châbil pim. Nim li naßajej. Mâcßaß nachßißchßißin reheb xban nak eb li ralal xcßajol laj Cam, aßaneb li queßcuan aran junxil.t9a'Xban nak nabaleb, incßaß chic quitzßakloc lix naßajeb. Joßcan nak queßcôeb toj saß li oquebâl re Gedor li cuan saß li este saß li ru takßa. Yôqueb chixsicßbal junak naßajej bar teßxtau cuiß nabal xcuaheb lix quetômk.68e&Aßaneb aßin lix cßabaßeb li queßcßamoc be saß xyânkeb li junjûnk chßûtal li rechßalaleb rib. Eb li ralal xcßajol li junjûnk cabal yôqueb chi tâmc chi nabal.K7%laj Ziza li ralal laj Sifi (laj Sifi, aßan li ralal laj Alón; ut laj Alón, aßan li ralal laj Jedaías; ut laj Jedaías, aßan li ralal laj Simri; ut laj Simri, aßan li ralal laj Semaías.)f6E$laj Elioenai; laj Jaacoba; laj Jesohaía; laj Asaías; laj Adiel; laj Jesimiel; laj Benaía; 5#laj Joel; laj Jehú; li ralal laj Josibías (laj Josibías, aßan li ralal laj Seraías ut laj Seraías, aßan li ralal laj Asiel);4"Aßaneb aßin li queßtaklan saß xbêneb li junjûnk xtêpaleb chi tenamit: Laj Mesobab; laj Jamlec; laj Josías li ralal laj Amasías; ~~}]|{{zyx>>==T<<Ow laj Sibecai, Husat xtenamit; laj Ilai, Ahoh xtenamit;SN laj Ira li ralal laj Iques, Tecoa xtenamit; laj Abiezer, Anatot xtenamit;?My laj Samot, Harod xtenamit; laj Heles, Pelón xtenamit;"L= Aßaneb aßin xcßabaßeb li soldado li kßaxal cauheb rib chi pletic: laj Asael li rîtzßin laj Joab; laj Elhanán li ralal laj Dodo, Belén xtenamit;lKQ Quiqßueheß xcuanquil saß xyânkeb li lajêb xcaßcßâl chi soldado. Abanan moco joß ta li oxibeb li kßaxal nînkeb xcuanquil. Laj David quixqßue laj Benaía chi taklânc saß xbêneb li soldado li nequeßcßacßalen re. J Aßan aßin li quixbânu laj Benaía li ralal laj Joiada. Ut riqßuin aßan naßno ru joß eb li oxibeb li cauheb rib chi pletic.FI Quixcamsi ajcuiß jun li cuînk aj Egipto. Li cuînk aßan kßaxal najt rok. Numenak cuib metro xteram ut cuan xlâns saß rukß chanchan xcheßel li quemleb. Laj Benaía quixchap jun li cheß ut qui-oc chi pletic riqßuin toj retal quixmakß lix lâns chiru. Ut riqßuin ajcuiß li lâns aßan quixcamsi laj Egipto.IH Joßcan ajcuiß laj Benaía naßno ru. Laj Benaía, aßan li ralal laj Joiada li chalenak saß li tenamit Cabseel. Nabal li cßaßru quixbânu xban xcacuilal xchßôl. Quixcamsi cuibeb li cuînk aj Moab. Saß jun li cutan nak yô chi tßanecß li nieve, laj Benaía cuan saß jun chamal jul nak quixcamsi jun li cakcoj.iGK Laj Abisai, aßan li kßaxal naßno ru saß xyânkeb li lajêb xcaßcßâl chi soldado ut aßan ajcuiß li quicßamoc be saß xyânkeb. Abanan lix cuanquil incßaß quixtau lix cuanquileb li oxibeb li cauheb rib chi pletic.zFm Laj Abisai, li rîtzßin laj Joab, aßan li quitaklan saß xbêneb li lajêb xcaßcßâl chi soldado. Laj Abisai quixcamsiheb oxib ciento chi cuînk riqßuin lix lâns. Joßcan nak quiniman xcuanquil joß li oxibeb li cauheb rib chi pletic.pEY Ut quixye: —Aß taxak li Dios tinixtenkßa re nak incßaß tincuucß li haß aßin. Chanchan raj nak tincuucß xquiqßueleb li cuînk aßin xban nak xeßxkßaxtesi raj lix yußameb chi câmc nak queßcôeb chixcßambal li haß aßin, chan. Ut laj David incßaß quirucß li haß. Aßan aßin li queßxbânu li oxib chi cuînk li cauheb xchßôl chi pletic.-DS Li oxib chi cuînk li cauheb rib chi pletic, queßnumeß saß lix naßajeb laj filisteo. Queßrisi li haß saß li becbil haß li cuan chire li oquebâl re Belén. Queßxcßam ut queßxqßue re laj David. Abanan laj David incßaß quirucß. Quixhoy ban li haß re xmayejanquil chiru li Dios.%CC Laj David quiraj ru ucßac. Quixye: —Us raj cuan ta junak tixcßam chak cuucßa saß li becbil haß li cuan chire li oquebâl re li tenamit Belén, chan.B Laj David cuan saß li naßajej li nequeßxcol cuiß ribeb. Jun chßûtal eb laj filisteo ac xeßoc saß li tenamit Belén.A Oxib xcomoneb li lajêb xcaßcßâl li nequeßtaklan saß xbêneb li soldados queßcôeb cuan cuiß li nimla pec li cuan nachß riqßuin li ochoch pec Adulam, xban nak aran cuan laj David. Ut eb laj filisteo cuan xmuhebâleb saß li ru takßa re Refaim.a@; Laj Eleazar rochbeneb lix soldado queßxxakab ribeb saß xyi li acuîmk ut queßpletic riqßuineb laj filisteo re teßxcol ribeb. Queßpletic toj retal queßnumta saß xbêneb xban nak li Kâcuaß quitenkßan reheb.M? Laj Eleazar cuan rochben laj David nak queßpletic riqßuineb laj filisteo aran Pasdamim. Saß li naßajej aßan cuan jun sîril li cebada aubil. Eb laj Israel queßêlelic chiruheb laj filisteo.1>[ Li xcab, aßan laj Eleazar li ralal laj Dodo. Aßan xcomoneb li ralal xcßajol laj Ahoha. Laj Eleazar, aßan jun saß xyânkeb li oxibeb li cauheb xchßôl chi pletic.N= Aßaneb aßin xcßabaßeb li cauheb rib chi pletic, li queßtenkßan re laj David: li xbên, aßan laj Jasobeam li ralal laj Hacmoni. Aßan li kßaxal nim xcuanquil saß xbêneb li lajêb xcaßcßâl chi soldado li cauheb rib chi pletic. Saß jun li plêt laj Jasobeam quixcamsiheb oxib ciento chi cuînk riqßuin lix lâns.{<o Aßaneb aßin lix cßabaßeb lix soldados laj David li nequeßtaklan saß xbêneb li kßaxal cauheb rib chi pletic. Aßaneb li queßtenkßan re laj David rochbeneb chixjunileb laj Israel nak queßxxakab chokß xreyeb joß quixye li Kâcuaß.Z;- Ut laj David yô chi nimânc xcuanquil xban nak li nimajcual Dios cuan riqßuin.M: Laj David quixyîb cuißchic li naßajej aßan joß tenamit. Quixtiquib saß li naßajej Milo ut quixyîb toj cuan cuiß li tzßac li sutsu cuiß li tenamit. Ut li yi jach chic quixyîb laj Joab.*9M Laj David cô chi cuânc saß li naßajej li nequeßcuan cuiß li soldados. Joßcan nak queßxqßue “Xtenamit laj David” chokß xcßabaß li naßajej aßan.8/ Laj David ac quixye: —Li ani tâoc xbên cua chi pletic riqßuineb laj jebuseo, aßan li tâxakabâk chi taklânc saß xbêneb li soldado, chan. Ut laj Joab lix yum lix Sarvia, aßan li xbên li qui-oc chi pletic. Joßcan nak laj Joab quiqßueheß xcuanquil chi taklânc.7# Eb laj jebuseo queßxye re laj David: —Lâat incßaß tatrûk chi oc arin, chanqueb. Abanan laj David qui-oc ut quinumta saß xbêneb ut quirêchani li naßajej Sión li ac cauresinbil chi us. Ut queßxqßue chokß xcßabaß li naßajej “Lix tenamit laj David”.6) Laj David rochbeneb chixjunileb laj Israel queßcôeb Jerusalén, li nequeßxye ajcuiß Jebús re. Cuanqueb laj jebuseo saß li tenamit aßan.!5; Ut chixjunileb li nequeßcßamoc be saß xyânkeb laj Israel queßcuulac riqßuin li rey David aran Hebrón. Laj David quixbânu jun li contrato riqßuineb chiru li Kâcuaß. Ut queßxqßue li aceite saß xjolom ut queßxxakab chokß xreyeb joß quixye li Kâcuaß re laj Samuel.4) Junxil nak laj Saúl toj cuan chokß karey, lâat xatcßamoc be chiruheb laj Israel chi pletic. Ut li Kâcuaß lâ Dios quixye âcue: “Lâat tatcßamok be chiruheb laj Israel lin tenamit ut lâat ajcuiß tat-oc chokß rey chi taklânc saß xbêneb,” chan li Dios.—3  Chixjunileb laj Israel queßxchßutub ribeb ut queßcôeb aran Hebrón riqßuin laj David. Queßxye re: —Lâo kacomon kib âcuiqßuin. 29 Incßaß quixtzßâma xnaßleb riqßuin li Dios. Xban aßan nak li Kâcuaß quixcamsi ut quixxakab laj David ralal laj Isaí chokß xreyeb laj Israel.91k Joßcaßin nak quicam laj Saúl xban nak quixtzßektâna li Kâcuaß. Quixkßet li râtin li Kâcuaß ut quixpatzß xnaßleb riqßuin jun li ixk aj kße.Incßaß quixtzßâma xnaßleb riqßuin li Dios. Xban aßan nak li Kâcuaß quixcamsi ut quixxakab laj David ralal laj Isaí chokß xreyeb laj Israel.$0A Joßcan nak queßxchßutub ribeb chixjunileb li cuînk aj Jabes li cauheb xchßôl chi pletic ut queßcôeb. Queßxchap li camenak Saúl joß eb ajcuiß li ralal oxib ut queßxcßameb toj Jabes. Aran queßxmukeb rubel jun tôn li cheß ji. Ut queßxbânu x-ayûn chiru cuukub cutan./w Ut chixjunileb li cuanqueb aran Jabes re Galaad queßrabi resil li cßaßru queßxbânu re laj Saúl eb laj filisteo.(.I Chirix chic aßan queßxqßue lix chßîchß laj Saúl saß lix templo lix dioseb ut queßxtßuyub lix jolom li camenak saß lix templo laj Dagón lix dioseb.-) Nak ac queßrisi li rakß re pletic, queßxcßam lix jolom laj Saúl ut queßxcßam lix chßîchß re pletic. Queßxtakla resil saß chixjunil lix tenamiteb laj filisteo re nak teßrabi resil nak camenak chic laj Saúl. Ut queßxye ajcuiß resil saß rochoch lix dioseb.=,s Saß li cutan jun chic eb laj filisteo queßcôeb chixxocbal li cßaßru reheb li camenak. Queßxtau laj Saúl ut eb li oxib chi ralal jiljôqueb chi camenak saß li tzûl Gilboa.n+U Eb laj Israel li cuanqueb saß li ru takßa queßxqßue retal nak laj Saúl ut li oxib chi ralal queßcam. Joßcan nak queßêlelic ut queßxcanab lix tenamiteb. Ut aß chic eb laj filisteo queßoc chi cuânc saß lix tenamiteb.z*m Joßcan nak quicam laj Saúl saß li cutan aßan rochbeneb li oxib chi ralal joßqueb ajcuiß li ralal xcßajol.r)] Nak li cuînk quiril nak camenak chic laj Saúl, quixchap lix chßîchß ut quixcamsi ajcuiß rib aßan.Z(- Laj Saúl quixye re li cuînk li nacßamoc re lix chßîchß re pletic: —Chap chak lâ chßîchß, ut tinâcamsi. Incßaß nacuaj nak eb li incßaß nequeßxnau ru li Dios tineßxseße nak tineßxcamsi, chan. Abanan li cuînk incßaß quiraj xban nak tâxucuak. Joßcan nak laj Saúl quixchap lix chßîchß ut quixcut rib saß xbên.~'u Chirix aßan queßpletic chi cau re xcamsinquil laj Saúl. Cau queßpletic toj retal queßxtau laj Saúl chi tzimaj.&1 Eb laj filisteo queßrâlina laj Saúl ut eb li ralal toj retal queßxcamsiheb laj Jonatán, laj Abinadab ut laj Malquisúa, li ralaleb laj Saúl.%  Eb laj filisteo queßpletic riqßuineb laj Israel. Ut laj Israel queßêlelic chiruheb. Nabaleb li queßcamsîc saß li tzûl re Gilboa.!$; ,Cuakib li ralal laj Azel. Aßaneb aßin: laj Azricam, laj Bocru, laj Ismael, laj Searías, laj Obadías ut laj Hanán. Aßaneb aßin li ralal laj Azel.;#o +Laj Mosa, aßan lix yucuaß laj Bina. Li ralal laj Bina, aßan li Refaías. Ut li ralal laj Refaías, aßan laj Elasa. Li ralal laj Elasa, aßan laj Azel.Cuakib li ralal laj Azel. Aßaneb aßin: laj Azricam, laj Bocru, laj Ismael, laj Searías, laj Obadías ut laj Hanán. Aßaneb aßin li ralal laj Azel."/ *Laj Acaz, aßan lix yucuaß laj Jara. Laj Jara, aßan lix yucuaß laj Alemet, laj Azmavet ut laj Zimri. Ut laj Zimri, aßan lix yucuaß laj Mosa._!7 )Eb li ralal laj Micaía, aßaneb aßin: laj Pitón, laj Melec, laj Tarea ut laj Acaz.e C (Li ralal laj Jonatán, aßan laj Merib-baal. Laj Merib-baal, aßan lix yucuaß laj Micaía..U 'Laj Ner, aßan lix yucuaß laj Cis. Laj Cis, aßan lix yucuaß laj Saúl. Ut laj Saúl, aßan lix yucuaß laj Jonatán, laj Malquisúa, laj Abinadab ut laj Es-baal. &Laj Miclot, aßan lix yucuaß laj Simeam. Chixjunileb queßcuan ajcuiß aran Jerusalén rochbeneb li ras ut li rîtzßin.;q %laj Gedor, laj Ahío, laj Zacarías ut laj Miclot.wg $Aßaneb aßin li ralal laj Jehiel: laj Abdón li xbên ralal, laj Zur, laj Cis, laj Baal, laj Ner, laj Nadab,gG #Laj Jehiel aßan li quitiquiban re li tenamit Gabaón. Li rixakil, aßan lix Maaca xcßabaß.7g "Aßaneb aßin li queßtaklan saß xbêneb li junjûnk xtêpaleb li tenamit aj levita, aß yal chanru li ralal xcßajoleb. Aßaneb aj cßamol be li queßcuan aran Jerusalén.q[ !Cuanqueb ajcuiß laj bichanel. Li queßtaklan saß xbên li junjûnk xtêpaleb li tenamit queßcuan saß li naßajej li cuan saß li templo. Mâcßaß chic lix cßanjeleb xban nak queßcßanjelac saß li templo chi kßek chi cutan.(I Cuanqueb li ralal laj Coat ut li ralaleb li rîtzßin, li queßyîban re li cablaju chi caxlan cua li quiqßueheß saß xbên li mêx saß li Santil Naßajej.{ Laj Matatías li xbên ralal laj Salum li coreíta, aßan aj levita. Aßan li qui-iloc re li caxlan cua li quimayejâc.r] Cuanqueb ajcuiß li ralal eb laj tij li queßyîban re li sununquil ban li quicßanjelac saß li templo.*M Cuanqueb chic li queßiloc reheb li cßaßak re ru li quicßanjelac saß li Lokßlaj Naßajej, ut li cßaj, li vino, li aceite, li incienso ut li sununquil ban.7g Cuanqueb li queßiloc reheb li cßaßak re ru li quicßanjelac saß li templo. Aßaneb li queßxococ reheb ut aßaneb ajcuiß li queßisin reheb nak oqueb re chi cßanjelac.4a Eb aßan cuanqueb xnaßaj saß xjun sutam lix templo li Dios, xban nak tento nak eb aßan teßcßacßalênk re li templo. Ut tento nak teßxte li oquebâl rajlal ekßela.-S Abanan li câhib chi cuînk li queßcßamoc be chi cßacßalênc re li oquebâl, aßaneb queßcuan junelic. Aßaneb ajcuiß li queßiloc reheb li cocß naßajej li cuan saß li templo, ut queßiloc ajcuiß reheb li naßajej li queßxoqueß cuiß li cßaßak re ru terto xtzßak re li templo.jM Eb li cuanqueb saß li cßalebâl queßchal rajlal cuukub cutan chixcßacßalenquil li oquebâl.wg Queßcuan saß li câhib pacßal. Queßcuan saß li oriente, saß li poniente, saß li sur, ut saß li norte.+ Joßcan nak eb aßan ut eb li ralal xcßajol nequeßxjal ribeb chixcßacßalenquil li oquebâl re lix templo li Kâcuaß ut re li tabernáculo.hI Cuib ciento riqßuin cablaju chixjunileb li queßcßacßalen re li oquebâl. Queßajlâc aß yal chanru li ralal xcßajol li junjûnk. Li rey David ut laj Samuel li profeta, aßaneb li queßxakaban reheb saß lix cßanjel.m S Laj Zacarías, li ralal laj Meselemías, aßan li quicßacßalen re li oquebâl re li tabernáculo.t a Junxil, laj Finees li ralal laj Eleazar, aßan li quitaklan saß xbêneb. Ut li Kâcuaß quicuan riqßuin.3 _ Laj Salum ut eb li rechßalal, aßan eb li queßcßacßalen re li oquebâl re li templo, joß nak queßxcßacßalen re li oquebâl re li tabernáculo lix xeßtônil yucuaß. Laj Salum, aßan li ralal laj Coré. Laj Coré, aßan li ralal laj Ebiasaf. Laj Ebiasaf, aßan li ralal laj Coré jun chic.p Y Chalen ut anakcuan queßcßacßalen re li oquebâl li quinumeß cuiß li rey, li quicuan saß li este.? w Eb li queßcßacßalen saß eb li oquebâl re li templo, aßaneb aßin: Laj Salum, laj Acub, laj Talmón, laj Ahimán ut eb li rîtzßin. Laj Salum, aßan li quicßamoc be chiruheb.7 Ut quicuan ajcuiß laj Obadías, li ralal laj Semaías. Laj Semaías, aßan li ralal laj Galal. Laj Galal, aßan li ralal laj Jedutún. Ut quicuan ajcuiß laj Berequías li ralal laj Asa. Laj Asa, aßan li ralal laj Elcana. Eb aßan queßcuan saß lix naßajeb laj netofatitas.1[ Ut queßcuan ajcuiß laj Bacbacar, laj Heres, laj Galal, laj Matanías li ralal laj Micaía. Laj Micaía, aßan li ralal laj Zicri. Laj Zicri, aßan li ralal laj Asaf.s_ Eb laj levita li queßcuan aran Jerusalén, aßaneb aßin: laj Semaías li ralal laj Hasub. Laj Hasub, aßan li ralal laj Azricam. Laj Azricam, aßan li ralal laj Hasabías. Laj Hasabías, aßan xcomoneb li ralal xcßajol laj Merari.R Eb laj tij li queßtaklan saß xbêneb li junjûnk xtêpaleb li tenamit, aßaneb jun mil riqßuin cuukub ciento riqßuin oxcßâl. Queßxnau xbânunquil chi us li cßanjel li qui-uxman saß li templo.]3 Ut quicuan ajcuiß laj Adaía, li ralal laj Jeroham. Laj Jeroham, aßan li ralal laj Pasur. Laj Pasur, aßan li ralal laj Malquías. Ut quicuan ajcuiß laj Masai, li ralal laj Adiel. Laj Adiel, aßan li ralal laj Jazera. Laj Jazera, aßan li ralal laj Mesulam. Laj Mesulam, aßan li ralal laj Mesilemit. Laj Mesilemit, aßan li ralal Imer.yk laj Azarías li ralal laj Hilcías. Laj Hilcías, aßan li ralal laj Mesulam. Laj Mesulam, aßan li ralal laj Sadoc. Laj Sadoc, aßan li ralal laj Meraiot. Laj Meraiot, aßan li ralal laj Ahitob, li najolomin re li cßanjel saß li templo.eC Aßaneb aßin laj tij li queßcuan aran Jerusalén: laj Jedaías; laj Joiarib; laj Jaquín;:m Belêb ciento riqßuin cuaklaju roxcßâl li ralal laj Benjamín li queßcuan Jerusalén. Chixjunileb li cuînk aßin queßtaklan saß xbêneb li junjûnk xtêpaleb li tenamit.N ut laj Ibneías li ralal laj Jeroham: laj Ela li ralal laj Uzi; laj Uzi, aßan li ralal laj Micri: ut laj Mesulam li ralal laj Sefatías, li ralal laj Reuel; laj Reuel, aßan li ralal laj Ibnías.G Aßaneb aßin li ralal xcßajol laj Benjamín li queßcuan Jerusalén: laj Salú, li ralal laj Mesulam; laj Mesulam, aßan li ralal laj Hodavías; laj Hodavías, aßan li ralal laj Asenúa:5~c Laj Jeuel, aßan li quicßamoc be chiruheb li ralal xcßajol laj Zera, li ralal laj Judá. Cuakib ciento riqßuin lajêb roxcßâl chixjunileb li ralal xcßajol laj Judá.,}Q Laj Asaías, aßan li quicßamoc be chiruheb li ralal xcßajol laj Sela, li ralal laj Judá. Laj Asaías, aßan nataklan saß xbêneb li jun xtêpaleb li tenamit.6|e Laj Utai, aßan li quicßamoc be chiruheb li ralal xcßajol laj Fares, li ralal laj Judá. Laj Utai, aßan li ralal laj Amiud. Laj Amiud, aßan li ralal laj Omri. Laj Omri, aßan li ralal laj Imri. Laj Imri, aßan li ralal laj Bani; ut laj Bani, aßan xcomoneb li ralal laj Fares, li ralal laj Judá. }}F||{CyyMxzwYvv>uttDssr|qpooGn{mlk?jiihh/fee-cb a`_C^]\X[[NZZ5YYDXXWVVeUUJTTWSS RR QIPOOTNMM2LjKK=J7IfHGFFEkCCBAh@@L?c>=<;:99K877A6~554532100/-,,+*)i('t&%$#e"!! uP| UyL - m&+H6 Li cuînk aßan quixhobeb laj Israel. Joßcan nak quicamsîc xban laj Jonatán li ralal laj Simea. Laj Simea, aßan ras laj David.Eb li cuînk aßin li kßaxal najt rokeb, aßaneb xcomoneb li ralal xcßajol laj Refa, li mamaß cuînk. Gat xtenamit. Eb aßan queßcamsîc xban laj David ut xbaneb li nequeßtenkßan re.w5gToj quicuan jun chic plêt aran Gat. Saß li plêt aßan quicuan jun li cuînk kßaxal najt rok. Li cuînk aßan cablaju li rußuj rukß ut cablaju li rußuj rok. Câhib xcaßcßâl chixjunil. Xcomoneb li ralal xcßajol li nînki cuînk.o4WQueßcôeb cuißchic chi pletic riqßuineb laj filisteo. Ut laj Elhanán li ralal laj Jair, quixcamsi laj Lahmi li rîtzßin laj Goliat laj geteo. Lix lâns laj Lahmi kßaxal nim. Chanchan xnimal lix cheßel jun li nimla quemleb.U3#Chirix chic aßan queßcôeb chi pletic riqßuineb laj filisteo li cuanqueb Gezer. Laj Sibecai, Husa xtenamit, quixcamsi laj Sipai xcomoneb li nînki cuînk. Joßcan nak quirisi xcuanquileb laj filisteo.w2gLi joß qßuial chic li tenamit li queßcana quirisiheb aran ut quixqßueheb chi jachoc cheß ut chi picßoc chßochß riqßuin chßîchß ut chi yocßoc cheß riqßuin mâl. Joßcan ajcuiß quixbânu riqßuineb chixjunileb li tenamit li cuanqueb cuiß eb li ralal xcßajol laj Amón. Chirix aßan laj David rochbeneb chixjunileb lix soldado queßsukßi Jerusalén.X1)Nak laj David quicuulac Rabá, quirisi li corona saß xjolom lix reyeb laj Rabá. Li corona aßan yîbanbil riqßuin oro ut qßuebil chokß xsahob ru li tertôquil pec. Oxib arroba na râlal li corona. Ut li corona quiqßueheß saß xjolom laj David. Ut toj nabal chic li cßaßak re ru li quirêchani laj David saß li tenamit aßan.*0 OSaß li chihab jun chic saß li sakßehil nak eb li rey nequeßxic chi pletic, laj Joab quixcßameb lix soldado chi pletic. Ut queßxsach ru lix tenamiteb laj Amón. Ut queßxsut ajcuiß rix li tenamit Rabá ut queßnumta saß xbêneb ut queßxsach ru. Abanan laj David quicana Jerusalén.2/]Eb li rey li cuanqueb rubel xcuanquil laj Hadad-ezer queßril nak eb laj Israel queßnumta saß xbêneb. Joßcan nak queßxqßue ribeb rubel xcuanquileb laj Israel. Ut queßxcßam cuißchic ribeb saß usilal riqßuin li rey David. Ut eb laj Siria incßaß chic queßraj xtenkßanquileb laj Amón.s._Ut eb laj Siria queßêlelic cuißchic chiruheb laj Israel. Abanan laj David ut eb lix soldado queßxcamsiheb cuukub mil xcomoneb li nequeßxic saß li carruaje. Ut queßxcamsiheb ajcuiß caßcßâl mil chi cuînk li nequeßxic chi rokeb. Ut queßxcamsi ajcuiß laj Sofac li nataklan saß xbêneb lix soldâdeb laj Siria.Eb li rey li cuanqueb rubel xcuanquil laj Hadad-ezer queßril nak eb laj Israel queßnumta saß xbêneb. Joßcan nak queßxqßue ribeb rubel xcuanquileb laj Israel. Ut queßxcßam cuißchic ribeb saß usilal riqßuin li rey David. Ut eb laj Siria incßaß chic queßraj xtenkßanquileb laj Amón.h-INak li rey David quirabi resil, queßxchßutub ribeb chixjunileb li soldâdeb laj Israel ut queßcôeb jun pacßal li nimaß Jordán. Ut queßxcauresi ribeb re teßpletik riqßuineb. Ut nak ac xtaklaheb queßoc chi pletic.,#Eb laj Siria queßxqßue retal nak queßnumta laj Israel saß xbêneb. Joßcan nak queßxtakla lix takleb riqßuineb laj Siria li cuanqueb jun pacßal li nimaß Eufrates. Laj Sofac, li nataklan saß xbêneb lix soldado laj Hadad-ezer, aßan li yô chi cßamoc xbeheb.r+]Eb li ralal xcßajol laj Amón queßril nak queßêlelic eb li soldado laj Siria. Joßcan nak queßêlelic ajcuiß eb aßan chiruheb laj Abisai. Queßoc saß lix tenamit re teßxcol ribeb. Ut laj Joab quisukßi cuißchic Jerusalén.)*KLaj Joab ut eb li soldado li cuanqueb rochben queßnachßoc riqßuineb li soldado aj Siria re teßpletik riqßuineb. Abanan eb laj Siria queßêlelic chiruheb.E) Cauhak taxak âchßôl. Chikacacuubresi kachßôl chi pletic. Chikacolak rix li katenamit lâo aj Israel, lix tenamit li Dios. Ut li Kâcuaß taxak tixbânu li cßaßru naraj aßan, chan.d(A Quixye re laj Abisai: —Cui tâcuil nak eb li soldado laj Siria yôkeb chi numtâc saß inbên, lâat tattenkßânk cue. Ut cui eb li ralal xcßajol laj Amón yôkeb chi numtâc saß âbên, lâin tintenkßânk âcue.'/ Ut quixcanabeb li jun chßûtal chic chi soldado rubel xtakl laj Abisai li rîtzßin ut quixye reheb nak teßxic chi pletic riqßuineb laj Amón.Y&+ Laj Joab quiril nak teßchâlk chiru ut chirix chi pletic. Joßcan nak quixsicß ruheb lix soldado li kßaxal cauheb rib saß xyânkeb laj Israel. Ut quixye reheb nak teßxic chi pletic riqßuineb laj Siria.X%) Eb li ralal xcßajol laj Amón queßcôeb chi pletic ut queßxxakab ribeb saß li oquebâl re lix tenamiteb. Ut eb li rey li queßchal chi pletic rochbeneb, jalan queßxqßue cuiß ribeb saß li cßalebâl.r$]Laj David quirabi resil ut quixtakla laj Joab rochbeneb chixjunileb li soldado li cauheb rib chi pletic.=#sQueßxtoj cablaju xcaßcßâl mil chi carruaje, joß eb ajcuiß li teßchßeßok reheb li carruajes. Ut queßxtoj ajcuiß li rey re Maaca. Eb aßan queßchal ut queßxyîb lix naßajeb saß xcaßyabâl li tenamit Medeba. Ut queßxchßutub ajcuiß ribeb laj Amón saß lix tenamiteb ut queßcôeb chi pletic."5Eb li ralal xcßajol laj Amón queßxqßue retal nak xicß chic teßilekß xban laj David. Joßcan nak laj Hanún ut eb li ralal xcßajol laj Amón queßxtakla cuakib ciento riqßuin oxcßâl quintal li plata re xtojbal li carruaje re pletic joß eb ajcuiß li teßchßeßok reheb re teßxic chi pletic riqßuin laj David. Eb aßan queßchal chak saß eb li naßajej Mesopotamia, ut Siria, Maaca ut Soba.}!sEb aßan queßcôeb. Nak laj David quirabi li cßaßru queßxcßul, quixtakla xcßulbaleb xban nak yô xxutâneb. Quixtakla xyebal reheb nak teßcanâk Jericó toj tâchamokß cuißchic lix macheb. Chirix aßan teßsukßîk saß lix tenamiteb.J  Joßcan nak laj Hanún quixchapeb lix takl laj David ut quixtakla xjobal lix macheb ut queßxjach saß xyi li rakßeb. Quicuulac toj chiru li raßeb. Quixtaklaheb cuißchic saß lix tenamiteb.Z-Abanan eb li cuanqueb xcuanquil saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Amón queßxye re laj Hanún: —¿Ma nacapâb lâat nak li rey David xtaklaheb chak lix takl arin yal re xqßuebal xlokßal lâ yucuaß ut re xcßojobanquil âchßôl? ¿Ma incßaß nacaqßue retal nak quixtaklaheb chak arin chixqßuebal retal li katenamit? chanqueb.r]Li rey David quixye: —Lâin tincuânk saß usilal riqßuin laj Hanún joß nak quicuan saß usilal cuiqßuin laj Nahas lix yucuaß, chan. Joßcan nak quixtaklaheb lix takl riqßuin laj Hanún chixcßojobanquil xchßôl xban xcamic lix yucuaß. Queßcuulac lix takl laj David saß xnaßajeb li ralal xcßajol laj Amón, chi xcßojobanquil xchßôl laj Hanún.& GMokon chic quicam laj Nahas, lix reyeb li ralal xcßajol laj Amón. Ut aß chic laj Hanún li ralal qui-oc chokß xreyeb laj Siria chokß rêkaj lix yucuaß.-SLaj Benaía, li ralal laj Joiada, aßan li quitaklan saß xbêneb laj cereteo ut eb laj peleteo. Eb li ralal laj David, aßaneb li nînkeb xcuanquil saß xyânkeb.7Laj Sadoc, ralal laj Ahitob, ut laj Abimelec, ralal laj Abiatar, aßaneb laj tij. Ut laj Savsa, aßan laj tzßîb.Laj Benaía, li ralal laj Joiada, aßan li quitaklan saß xbêneb laj cereteo ut eb laj peleteo. Eb li ralal laj David, aßaneb li nînkeb xcuanquil saß xyânkeb.#?Li nataklan saß xbêneb li soldado, aßan laj Joab, xyum lix Sarvia. Ut laj Josafat, ralal laj Ahilud, aßan li quitzßîban re li cßaßru quicßulman.Laj David quicuan chokß xreyeb laj Israel ut junelic quitaklan saß xyâlal ut saß tîquilal saß xbêneb chixjunileb lix tenamit.ta Li rey David quixyîb lix naßajeb lix soldado saß chixjunileb li naßajej Edom. Ut eb li cuanqueb aran queßcana rubel xcuanquil laj David. Li Kâcuaß quitenkßan re laj David chi numtâc saß xbêneb li quicuulac cuiß chi pletic.   Joßcan ajcuiß laj Abisai lix yum lix Sarvia. Quixcamsiheb cuakxaklaju mil laj Edom saß li ru takßa li cuan cuiß li atzßam.T! Li rey David quixkßaxtesiheb li mâtan aßan chiru li Kâcuaß rochben li oro ut li plata li quirêchani nak quipletic riqßuineb laj Edom, eb laj Moab, eb laj Amón, eb laj filisteo, ut eb laj Amalec.}s Joßcan nak quixtakla laj Adoram li ralal re nak tixqßue xsahil xchßôl laj David ut tixye re nak sa saß xchßôl laj Toi nak laj David quinumta saß xbêneb laj Hadad-ezer. Laj Toi quixtakla xmâtan laj David yîbanbil riqßuin bronce, oro, ut plata. Laj Toi ac quipletic riqßuin laj Hadad-ezer. Joßcan nak quisahoß saß xchßôl nak laj David quinumta saß xbên.0Y Ut laj Toi, lix reyeb li cuanqueb saß li tenamit Hamat, quirabi resil nak laj David quinumta saß xbêneb chixjunileb lix soldado laj Hadad-ezer, lix reyeb laj Soba./WUt saß li cuib chi tenamit Tibhat ut Cun, li queßcuan rubel xcuanquil laj Hadad-ezer li rey David quixxoc nabal li chßîchß bronce. Ut riqßuin li chßîchß aßan, laj Salomón quixyîb li nimla pila bronce, ut li okech joß eb ajcuiß li secß li queßcßanjelac saß lix templo li Dios.#?Laj David quixxoc li chßîchß oro li nequeßxcol cuiß re xchßôleb li queßtaklan saß xbêneb lix soldados laj Hadad-ezer ut quixcßameb Jerusalén.#?Chirix aßan laj David quixyîb xnaßajeb li soldados re teßcßacßalênk saß li tenamit Damasco li cuan saß xcuênt Siria. Ut eb laj Siria queßcana rubel xcuanquil ut queßxtoj rix lix naßajeb. Yalak bar cô chi pletic laj David, li Kâcuaß quitenkßan re, re nak us qui-el.J Eb laj Siria li cuanqueb Damasco queßchal chixtenkßanquil laj Hadad-ezer lix reyeb laj Soba. Abanan laj David quinumta saß xbêneb laj Siria ut quixcamsiheb cuib xcaßcßâl mil chi cuînk.fELaj David quixchapeb jun mil li carruaje ut quixchapeb ajcuiß cuukub mil lix soldâdeb li nequeßxic chirix cacuây. Ut quixchapeb ajcuiß junmay mil li soldado li nequeßxic chi rokeb. Quixtok li rokeb chixjunileb lix cacuâyeb. Abanan incßaß quixtok rokeb li cacuây li joß qßuial li teßcßanjelak re xquelonquil li jun ciento chi carruaje.FUt quinumta ajcuiß laj David saß xbêneb laj Hadad-ezer, lix reyeb laj Soba aran Hamat nak yô raj chi xic chixxakabanquil lix cuanquil saß li naßajej li cuan chire li nimaß Eufrates.w gUt quinumta ajcuiß saß xbêneb laj Moab. Queßcana rubel xcuanquil laj David ut queßxtoj rix lix naßajeb.\  3Mokon chic li rey David quipletic cuißchic riqßuineb laj filisteo ut quinumta saß xbêneb. Quirisi xcuanquileb ut quixmakß chiruheb li tenamit Gat joß eb ajcuiß li cocß cßalebâl cuanqueb chi xjun sutam.V %Ut anakcuan lâat xacuaj rosobtesinquil li cualal incßajol. Ut xaye nak xakxôk xcuanquileb chi junelic châcuu. Lâat, at Kâcuaß, xacuosobtesiheb ut osobtesinbilakeb âban chi junelic, chan laj David.> uAt Kâcuaß, lâat li nimajcual Dios. Lâat xatyechißin li usilal aßin cue lâin laj cßanjel châcuu.Ut anakcuan lâat xacuaj rosobtesinquil li cualal incßajol. Ut xaye nak xakxôk xcuanquileb chi junelic châcuu. Lâat, at Kâcuaß, xacuosobtesiheb ut osobtesinbilakeb âban chi junelic, chan laj David.~ uAt nimajcual Dios, lâat li kaDios lâo aj Israel. Lâat xacßutbesi chicuu nak xakxôk saß xnaßaj lin cuanquil chi junelic. Lâat xaye cue nak eb li cualal incßajol teßoc chokß rey chi junelic. Joßcan nak lâin yôquin chi tijoc châcuu.`9Chinimâk taxak xlokßal lâ cßabaß chi junelic ut chixjunileb taxak tixye nak lâat, li nimajcual Dios, lâat lix Dioseb laj Israel. Ut tâxakab taxak saß xnaßaj lix cuanquileb li cualal incßajol chi junelic.&EAnakcuan, at Kâcuaß, chi-uxmânk ta joß xaye chicuix ut chirixeb li cualal incßajol li teßcuânk. Ut xakxôk ta xcuanquil chi junelic li cßaßru xaye.xiLâat catqßuehoc reheb laj Israel chokß âtenamit chi junelic. Ut lâat, at Kâcuaß, lâat chic lix Dioseb.iKMâ jun chic tenamit cuan saß ruchichßochß joß lâ tenamit Israel. At Kâcuaß, lâat catcoloc reheb re nak teßoc chokß âtenamit. Lâat cabânu milagros ut sachba chßôlej nak cacuisiheb li jalanil tenamit saß lix naßajeb lâ tenamit li cacoleb nak cacuisiheb chak Egipto. Cabânu aßan re xcßutbesinquil nak lâat kßaxal nim lâ cuanquil.&EAt nimajcual Dios, mâcßaß chic junak Dios juntakßêt âcuiqßuin. Mâ jun chic Dios cuan. Caßaj cuiß lâat. Li cßaßru quilajâbânu ac kabiom resil.KAt Kâcuaß, xban nak niquinâra, saß âchßôl x-ala chak nak xabânu lix nînkal ru naßleb aßin cuiqßuin. Xabânu ajcuiß chi joßcan re nak tâcßutûnk li sachba chßôlej li nacabânu.  ¿Cßaß chic ru târûk tinye lâin chirix lin lokßal li xaqßue? Lâat nacanau chanru lin naßleb, lâin aj cßanjel châcuu.hIAt Kâcuaß, châcuu lâat toj mâjiß tzßakal li xaye xban nak xaye ajcuiß nak junelic xakxôk xcuanquileb li cualal incßajol li teßcuânk mokon. At Kâcuaß, at inDios, châcuu lâat lâin jun cuînk kßaxal châbil.?wTojoßnak li rey David qui-oc saß li muhebâl ut quitijoc ut quixye: —At Kâcuaß, at nimajcual Dios, ¿anihin lâin ut aniheb li cualal incßajol nak xaqßue li usilal aßin ke? Li profeta Natán quixye re laj David chixjunil li cßaßru quiyeheß re ut li cßaßru quicßutbesîc chiru xban li Kâcuaß.G~Lâin tinqßue xcuanquil saß xbêneb lin tenamit ut tinxakab chi junelic saß xnaßaj lix cuanquilal. Ut junelic cuânk jun reheb lâ cualal âcßajol li tâoc chokß rey”, chan li Dios./}W Lâinak lix yucuaß ut aßanak li cualal. Incßaß tincanab ruxtânanquil ru joß quinbânu riqßuin li quicuan chokß rey nak toj mâjiß nacat-oc chokß rey lâat.| Aßan li tâyîbânk re li templo li tineßxlokßoni cuiß li tenamit. Ut lâin tinxakabânk re saß xnaßaj lix cuanquil chi junelic.F{ Nak tâcuulak xkßehil nak tatcâmk, tatxic chi hilânc saß xyânkeb lâ xeßtônil yucuaß. Lâin tinqßue chokß âcuêkaj jun reheb lâ cualal. Ut tinxakab saß xnaßaj lix cuanquilal.xzi chalen nak quebinxakab chak eb laj rakol âtin chi taklânc saß xbêneb lin tenamit Israel. Anakcuan lâin tincuisi xcuanquileb chixjunileb li xicß nequeßiloc âcue. Ut nacuaj ajcuiß xyebal âcue nak lâin tinqßue âcualal âcßajol.}ys Lâin quinqßue xnaßajeb lin tenamit Israel joß quinye. Ut quinqßueheb chi cuânc aran chi sa saß xchßôleb. Mâ ani chic târûk tâisînk reheb, chi moco eb li incßaß useb xnaßleb teßchßißchßißînk reheb joß queßxbânu junxil,bx=Lâin xintenkßan âcue saß chixjunil li naßajej xatcuulac cuiß ut xinkßaxtesi saß âcuukß chixjunileb li xicß nequeßiloc âcue. Ut xinqßue âcuanquil joß xcuanquil li nînkeb xcuanquil saß ruchichßochß.wUt li Dios quixye re laj Natán: —Tâye re laj David laj cßanjel chicuu, “Joßcaßin xye âcue li Kâcuaß li nimajcual Dios: Lâin quinsicßoc âcuu nak yôcat chak chi iloc carner saß cßalebâl ut catinxakab chokß xreyeb lin tenamit Israel.KvChalen nak xeßcuochbeni chak li ralal xcßajol laj Israel incßaß xinye reheb li yôqueb chi cßamoc be chiruheb nak teßxyîb junak li templo riqßuin chacalteß re tincuânk cuiß,” chan.euCRelic chi yâl nak lâin incßaß xincuan saß junak châbil cab chalen saß li cutan nak quicuisiheb lin tenamit aran Egipto toj chalen anakcuan. Nincuan ban saß li tabernáculo, li muhebâl yîbanbil riqßuin tßicr..tU—Tatxic riqßuin laj David ut tâye re chi joßcaßin, “Joßcaßin xye âcue li Kâcuaß: At David, mâcuaß lâat tatyîbânk re lin templo re tincuânk cuiß.gsGAbanan chiru li kßojyîn aßan li Kâcuaß Dios quiâtinac riqßuin laj Natán ut quixye re:r%Ut laj Natán quixye re: —At rey, bânu chixjunil li cßaßru cuan saß âchßôl xbânunquil xban nak li Kâcuaß cuan âcuiqßuin, chan.q %Li rey David ac cuan chic saß rochoch nak quixye re li profeta Natán: —¡Qßue retal! Lâin cuanquin saß châbil cab yîbanbil riqßuin li cheß chacalteß. Abanan li muhebâl li cuan cuiß lix Lokßlaj Câx li Kâcuaß, aßan yal riqßuin tßicr yîbanbil, chan.4pa+Chirix chic aßan, chixjunileb li tenamit queßcôeb saß li rochocheb. Joßcan ajcuiß laj David quisukßi saß rochoch chixqßuebal xsahileb xchßôl li ralal xcßajol.o!*Eb li cuînk aßan queßxyâbasi li trompeta, ut queßxtochß li sursûquil chßîchß ut queßcuajbac ut queßbichan re xlokßoninquil li Kâcuaß. Ut eb li ralal laj Jedutún, aßaneb li queßcßacßalen reheb li oquebâl.Chirix chic aßan, chixjunileb li tenamit queßcôeb saß li rochocheb. Joßcan ajcuiß laj David quisukßi saß rochoch chixqßuebal xsahileb xchßôl li ralal xcßajol.#n?)Ut queßcanabâc ajcuiß laj Hemán ut laj Jedutún chixtenkßanquileb li queßsiqßueß ru chixlokßoninquil li Kâcuaß xban nak junelic na-uxtânan u.am;(Ut aßaneb li teßqßuehok chiru li Kâcuaß li cßatbil mayej rajlal ekßela ut rajlal ecuu. Teßlokßonînk chi tzßakal re ru joß tzßîbanbil retalil saß li chakßrab li quixqßue li Kâcuaß reheb laj Israel.Ut laj Quenanías xakabanbil chi cßamoc be saß xyânkeb li nequeßcuajbac xban nak aßan naxnau chi us li cuajbac ut li bichânc.7=gUt eb li queßxakabâc chixchßeßbal li xcab xcuxil li bich riqßuin li arpa, aßaneb laj Matatías, laj Elifelehu, laj Micnías, laj Obed-edom, laj Jeiel, ut laj Azazías.L<Ut eb li queßxakabâc chixchßeßbal li xbên xcuxil li bich riqßuin li salterios, aßaneb laj Zacarías, laj Aziel, laj Semiramot, laj Jehiel, laj Uni, laj Eliab, laj Maasías ut laj Benaía.;#Laj Hemán, laj Asaf ut laj Etán, aßaneb laj bichanel li queßxakabâc chixchßeßbal li sursûquil chßîchß yîbanbil riqßuin bronce.U:#Ut li queßxakabâc chi oquênc saß li xcab chßûtal, aßan xcomoneb ajcuiß. Aßaneb laj Zacarías, laj Jaaziel, laj Semiramot, laj Jehiel, laj Uni, laj Eliab, laj Benaía, laj Maasías, laj Matatías, laj Elifelehu, ut laj Micnías. Ut queßxxakabâc ajcuiß li nequeßcuan saß li oquebâl. Aßaneb laj Obed-edom ut laj Jeiel.p9YEb laj levita queßxxakab laj Hemán li ralal laj Joel. Ut queßxxakab ajcuiß laj Asaf li ralal laj Berequías. Aßan xcomoneb laj Hemán. Ut saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Merari queßxxakab laj Etán li ralal laj Cusaías.k8OUt laj David quixye reheb li nequeßcßamoc be saß xyânkeb laj levita nak teßxsicß ruheb saß xyânkeb li rechßalal li teßbichânk chi sa saß xchßôleb ut teßxchßeß li arpa, li salterio ut li sursûquil chßîchß.H7 Eb laj tij, li ralal xcßajol laj Leví, queßxcßam lix Lokßlaj Câx li Dios chi pakpo saß xbêneb xtel riqßuin li cheß li nequeßxpako cuiß joß quiyeheß re laj Moisés xban li Dios.6!Joßcan nak eb laj tij ut eb laj levita queßxsantobresi ribeb re nak naru teßxcßam lix Lokßlaj Câx li Kâcuaß lix Dioseb laj Israel.-5S Xban nak mâcuaß lâex li quexcßamoc re li Lokßlaj Câx xbên cua, joßcan nak cuan li quicamsîc xban li Kâcuaß. Incßaß kapatzß re chanru takabânu, chan.4 Quixye reheb: —Lâex laj cßamol be chiruheb laj levita. Santobresihomak êrib lâex ut santobresihomakeb ajcuiß laj levitas, lê rechßalal, re nak naru tênumsi lix Lokßlaj Câx li Kâcuaß li kaDios lâo aj Israel saß li naßajej li xinyîb.a3; Laj David quixtakla xbokbaleb riqßuin eb laj tij ut eb laj levita. Eb laj tij, aßaneb laj Sadoc ut laj Abiatar. Ut eb laj levita, aßaneb laj Uriel, laj Asaías, laj Joel, laj Semaías, laj Eliel, ut laj Aminadab.2 Saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Uziel, cuanqueb jun ciento riqßuin cablaju chi cuînk. Laj Aminadab, aßan li nataklan saß xbêneb.1 Saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Hebrón, cuanqueb câcßâl chi cuînk rechßalaleb rib. Laj Eliel, aßan li nataklan saß xbêneb.0)Saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Elizafán, cuanqueb cuib ciento chi cuînk rechßalaleb rib. Laj Semaías, aßan li nataklan saß xbêneb.-/SSaß xyânkeb li ralal xcßajol laj Gersón, cuanqueb jun ciento riqßuin lajêb xcaßcßâl chi cuînk rechßalaleb rib. Laj Joel, aßan li nataklan saß xbêneb.#.?Saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Merari cuanqueb cuib ciento riqßuin junmay chi cuînk rechßalaleb rib. Laj Asaías, aßan li nataklan saß xbêneb.-5Saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Coat cuanqueb jun ciento riqßuin junmay chi cuînk rechßalaleb rib. Laj Uriel, aßan li nataklan saß xbêneb.s,_Ut quixchßutubeb ajcuiß li ralal xcßajol laj Aarón ut eb laj levita. Aßaneb aßin li quixchßutubeb.!+;Laj David quixchßutubeb chixjunileb laj Israel aran Jerusalén re nak teßxcßam lix Lokßlaj Câx li Kâcuaß saß li naßajej li quixyîb laj David.*3Ut laj David quixye: —Lix Lokßlaj Câx li Kâcuaß incßaß naru nacßameß xban yalak ani. Caßaj eb cuiß laj levita naru nequeßcßamoc re xban nak aßaneb li queßsiqßueß ruheb xban li Kâcuaß chixcßambal li Lokßlaj Câx ut chi cßanjelac chiru chi junelic, chan.O) Laj David quixtakla xyîbanquileb li rochoch Jerusalén, li nequeßxye “Xtenamit laj David” re. Quixyîb ajcuiß li naßajej re tâcuânk cuiß lix Lokßlaj Câx li Dios ut quixyîb li muhebâl.&(EJoßcan nak qui-abîc resil yalak bar li cßaßru quixbânu laj David. Ut li Kâcuaß quixqßueheb xxiuheb chixjunileb li jalan tenamit nak queßrabi resil.H' Ut laj David quixbânu joß quixye li Dios. Quixcamsiheb lix soldâdeb laj filisteo. Naticla saß li tenamit Gabaón ut quicuulac toj cuan cuiß li tenamit Gezer.Joßcan nak qui-abîc resil yalak bar li cßaßru quixbânu laj David. Ut li Kâcuaß quixqßueheb xxiuheb chixjunileb li jalan tenamit nak queßrabi resil.<&qNak tâcuabi li chokînc saß rußujeb li cheß, lâat tatxic chi pletic riqßuineb xban nak lâin tinxic chi ubej ut tinsach xcuanquileb lix soldâdeb aj filisteo, chan li Dios.^%5Laj David quitijoc cuißchic ut quixpatzß re li Dios cßaßru us tixbânu. Ut li Kâcuaß quixye re: —Incßaß tat-oc chi ubej. Têsut rix lix naßajeb ut texpletik riqßuineb cuanqueb cuiß li cheß bálsamo.^$5 Chirix chic aßan, eb laj filisteo queßcôeb cuißchic saß li ru takßa re Refaim.j#M Eb laj filisteo queßxcanab lix dioseb aran nak queßêlelic ut laj David quixtakla xcßatbaleb.K" Joßcan nak laj David rochbeneb lix soldado queßcôeb saß li naßajej Baal-perazim ut aran queßnumta saß xbêneb laj filisteo ut laj David quixye: —Li Kâcuaß quixsach ruheb li xicß nequeßiloc cue. Chanchan nak xeßcßameß xban butß, chan. Joßcan nak quixqßue Baal-perazim chokß xcßabaß li naßajej aßan.z!m Laj David quitijoc ut quixye re li Dios: —¿Ma tinxic chi pletic riqßuineb laj filisteo? ¿Ma tinâtenkßa chi numtâc saß xbêneb? chan. Ut li Kâcuaß quixye re: —Ayu chi pletic riqßuineb. Lâin tinkßaxtesiheb saß âcuukß, chan. 6~}p|I{QzCyxx*wvvtssqp?nnmmlQkWji=hgg#fedScbba`J__O^]5\`[ZYXW-VVSVRQPOOPNMMMLsKK+JI4HHkH!GeGFtFEDDCOBAA)?M==;I:\9876J5!3v322~2;111Z100u0/..;.-,,,O++c+*('%$#P"Y!z RuK}NFr 8xN: U H9{r_/Aßaneb aßin li ralal xcßajol laj Eliezer, li rîtzßin laj Gersón. Li ralal laj Eliezer, aßan laj Rehabías; li ralal laj Rehabías, aßan laj Jesaías; li ralal laj Jesaías, aßan laj Joram; li ralal laj Joram, aßan laj Zicri; li ralal laj Zicri, aßan laj Selomit.^%Laj Sebuel, li ralal laj Gersón, aßan li quijolomin re rilbal li cßaßak re ru li terto xtzßak. Laj Gersón, aßan li ralal laj Moisés.L]Ut queßqßueheß ajcuiß xcßanjeleb li ralal xcßajol laj Amram, joß ajcuiß li ralal xcßajol laj Izhar, joß ajcuiß li ralal xcßajol laj Hebrón, joß ajcuiß li ralal xcßajol laj Uziel. \Eb li ralal laj Jehieli, aßaneb laj Zetam ut laj Joel. Aßaneb laj ilol re li terto xtzßak li cuan saß lix templo li Kâcuaß.V[%Eb li ralal xcßajol laj Laadán, aßaneb li queßtaklan saß xbêneb li junjûnk cabal. Laj Laadán, aßan li ralal laj Gersón. Laj Gersón, aßan lix xeßtônil xyucuaßeb li ralal xcßajol laj Jehiel.oZWLaj Ahías, aßan jun xcomoneb li ralal xcßajol laj Leví. Ut aßan li qui-iloc re li naßajej li xocxo cuiß li cßaßru re li templo li terto xtzßak, joß ajcuiß li naßajej li cuan cuiß li cßaßak re ru li santobresinbil.)YKJoßcaßin nak queßjachîc ruheb saß li cßanjel. Eb li ralal xcßajoleb laj Coré ut laj Merari, aßaneb li queßcßacßalen reheb li oquebâl re li templo.:XmUt saß li naßajej li xocxo cuiß li cßaßak re ru li nacßanjelac saß li templo, cuanqueb câhib chi cßacßalênc saß be saß li oeste ut cuib queßcuan saß li naßajej. WSaß li oquebâl li cuan saß li este cuanqueb cuakib laj levita li queßcßacßalen rajlal cutan. Saß li norte queßcuan câhib ut queßcuan ajcuiß câhib saß li sur. Ut caßcab queßcßacßalen re li oquebâl re li cab li xocxo cuiß li cßaßak re ru.4VaLaj Supim ut laj Hosa, aßaneb li nequeßcßacßalen re li oquebâl re Salequet, li cuan saß li taksînc saß li oeste. Ac chßolchßo jokße teßcßanjelak li junjûnk.XU)Ut laj Obed-edom, aßan li quitzßak cßacßalênc saß li oquebâl li cuan saß li sur. Ut eb li ralal queßtzßak cßanjelac saß li naßajej li naxocman cuiß li tzacaêmk li nacßanjelac saß li templo.jTMNak queßbûlic laj Selemías, aßan li quitzßak cßacßalênc saß li oquebâl li cuan saß li oriente li na-el cuiß li sakße. Ut laj Zacarías li ralal, li naxnau qßuehoc naßleb, aßan li quicßacßalen saß li norte.HS  Queßxbûli rix li cßanjel re rilbal ani tâtzßak cßacßalênc saß li junjûnk chi oquebâl, joß li ac chêc joß ajcuiß li toj sâjeb, aß yal joß qßuialeb saß li junjûnk cabaleb.;Ro Aßaneb aßin li queßtzßak cßacßalênc saß eb li oquebâl re lix templo li Kâcuaß. Eb li nequeßcßamoc be queßcßanjelac joß queßcßanjelac chixjunileb li rechßalal.%QC Li xcab, aßan laj Hilcías; li rox, aßan laj Tebalías; ut li xcâ, aßan laj Zacarías. Eb li ralal ut eb li rechßalal laj Hosa, oxlajuheb chixjunileb.NP Laj Hosa, aßan xcomoneb li ralal xcßajol laj Merari. Laj Simri, aßan li quicßamoc be chiruheb li ralal laj Hosa usta mâcuaß aßan li xbên alalbej. Quixakabâc chi taklânc xban lix yucuaß.gOG Ut eb li ralal ut eb li rechßalal laj Meselemías, aßan cuanqueb cuakxaklaju ut cauheb rib.DNChixjunileb aßin, aßaneb li ralal xcßajol laj Obed-edom. Cuib xcâcßâl chixjunileb rochbeneb li ralal ut eb li rechßalal. Cauheb rib ut cauheb xchßôl chixbânunquil lix cßanjel.MEb li ralal laj Semaías, aßaneb aßin: laj Otni, laj Rafael, laj Obed, laj Elzabad, laj Eliú, ut laj Samaquías. Aßaneb cauheb rib.3L_Joßcan ajcuiß laj Semaías, li ralal laj Obed-edom. Queßcuan nabal li ralal. Ut aßaneb chic li queßtaklan saß xbêneb li rechßalal. Cauheb xchßôl ut cauheb rib."K=li xcuak, aßan laj Amiel; li xcuuk, aßan laj Isacar; li xcuakxak, aßan laj Peultai. (Li Dios quirosobtesi laj Obed-edom ut quixqßue nabal li ralal.);JoEb li ralal laj Obed-edom, aßaneb aßin: li xbên, aßan laj Semaías; li xcab, aßan laj Jozabad; li rox, aßan laj Joa; li xcâ, aßan laj Sacar; li roß, aßan laj Natanael;aI;li roß, aßan laj Elam; li xcuak, aßan laj Johanán; ut li xcuuk, aßan laj Elioenai.(HIAßaneb aßin li ralal laj Meselemías: li xbên, aßan laj Zacarías; li xcab, aßan laj Jediael; li rox, aßan laj Zebadías; ut li xcâ, aßan laj Jatniel;1G ]Ut queßjachîc ajcuiß ruheb li queßqßueheß chi cßacßalênc saß eb li oquebâl. Laj Meselemías, aßan li ralal laj Coré. Ut laj Coré, aßan li ralal laj Asaf.sF_Li câhib xcaßcßâl, aßan laj Romanti-ezer. Li alalbej rochbeneb li rechßalal cablajuheb chixjunileb.VE%Li oxib xcaßcßâl, aßan laj Mahaziot. Li alalbej rochbeneb li rechßalal cablajuheb chixjunileb.Li câhib xcaßcßâl, aßan laj Romanti-ezer. Li alalbej rochbeneb li rechßalal cablajuheb chixjunileb.mDSLi xcuib xcaßcßâl, aßan laj Gidalti. Li alalbej rochbeneb li rechßalal cablajuheb chixjunileb.jCMLi xjun xcaßcßâl, aßan laj Hotir. Li alalbej rochbeneb li rechßalal cablajuheb chixjunileb.bB=Li xjunmay, aßan laj Eliata. Li alalbej rochbeneb li rechßalal cablajuheb chixjunileb.eACLi xbelêlaju, aßan laj Maloti. Li alalbej rochbeneb li rechßalal cablajuheb chixjunileb.g@GLi xcuakxaklaju, aßan laj Hanani. Li alalbej rochbeneb li rechßalal cablajuheb chixjunileb.g?GLi xcuuklaju, aßan laj Josbecasa. Li alalbej rochbeneb li rechßalal cablajuheb chixjunileb.g>GLi xcuaklaju, aßan laj Hananías. Li alalbej rochbeneb li rechßalal cablajuheb chixjunileb.d=ALi roßlaju, aßan laj Jeremot. Li alalbej rochbeneb li rechßalal cablajuheb chixjunileb.f<ELi xcâlaju, aßan laj Matatías. Li alalbej rochbeneb li rechßalal cablajuheb chixjunileb.b;=Li roxlaju, aßan laj Subael. Li alalbej rochbeneb li rechßalal cablajuheb chixjunileb.f:ELi xcablaju, aßan laj Hasabías. Li alalbej rochbeneb li rechßalal cablajuheb chixjunileb.d9ALi xjunlaju, aßan laj Azareel. Li alalbej rochbeneb li rechßalal cablajuheb chixjunileb._87Li xlaje, aßan laj Simei. Li alalbej rochbeneb li rechßalal cablajuheb chixjunileb.c7?Li xbele, aßan laj Matanías. Li alalbej rochbeneb li rechßalal cablajuheb chixjunileb.f6ELi xcuakxak, aßan laj Jesahías. Li alalbej rochbeneb li rechßalal cablajuheb chixjunileb.b5=Li xcuuk, aßan laj Jesarela. Li alalbej rochbeneb li rechßalal cablajuheb chixjunileb.b4= Li xcuak, aßan laj Buquías. Li alalbej rochbeneb li rechßalal cablajuheb chixjunileb.b3= Li roß, aßan laj Netanías. Li alalbej rochbeneb li rechßalal cablajuheb chixjunileb.]23 Li xcâ, aßan laj Izri. Li alalbej rochbeneb li rechßalal cablajuheb chixjunileb.^15 Li rox, aßan laj Zacur. Li alalbej rochbeneb li rechßalal, cablajuheb chixjunileb.T0! Nak ac xeßbûlic chirix li cßanjel, li xbên li quitzßak, aßan laj José xcomoneb li ralal xcßajol laj Asaf; li xcab, aßan laj Gedalías. Li alalbej rochbeneb li rechßalal cablajuheb chixjunileb.b/=Queßxbûli rix li cßanjel li teßtzßak li junjûnk. Jun xiquic queßxbânu joß eb li tîx, joß eb li toj sâj, joß eb li ac nequeßxnau cßanjelac, joß eb ajcuiß li toj yôqueb chixtzolbal rib chi cßanjelac.:.mCuib ciento riqßuin cuakxaklaju roßcßâl xqßuialeb chixjunileb li queßoquen riqßuin li bichânc ut li cuajbac re xlokßoninquil li Dios. Tzolbileb chi us ut xcomoneb rib.$-ALaj Asaf, laj Jedutún ut laj Hemán queßcßamoc be chiruheb li ralal xcßajol chi cuajbac re xlokßoninquil li Dios saß lix templo joß queßtaklâc cuiß xban li rey David. Chixjunileb li alalbej queßxlokßoni li Dios riqßuin li arpa, li salterio, ut li sursûquil chßîchß.[,/Chixjunileb aßin, aßaneb li ralal xcßajol laj Hemán li quicuan chok xprofeta li Dios chiru li rey David. Câlajuheb li ralal ut oxib lix rabin quiqßueheß re laj Hemán xban li Dios re xqßuebal xlokßal.s+_Ut eb li ralal xcßajol laj Hemán, aßan eb laj Buquías, laj Matanías, laj Uziel, laj Sebuel, laj Jeremot, laj Hananías, laj Hanani, laj Eliata, laj Gidalti, laj Romanti-ezer, laj Josbecasa, laj Maloti, laj Hotir ut laj Mahaziot.*%Ut eb li ralal xcßajol laj Jedutún, aßaneb laj Gedalías, laj Zeri, laj Jesaías, laj Hasabías, laj Matatías, ut laj Simei. Li cuakibeb aßan queßcßanjelac joß queßtaklâc cuiß xban laj Jedutún lix yucuaßeb. Nak yôqueb chixyebal resil li cßaßru quicßutbesîc chiru xban li Dios, cuanqueb li yôqueb chixchßeßbal li arpa re bantioxînc ut re xqßuebal xlokßal li nimajcual Dios.)Ut eb li ralal xcßajol laj Asaf, aßaneb laj Zacur, laj José, laj Netanías, ut laj Asarela. Laj Asaf, aßan li quicßamoc be chiruheb. Eb aßan queßxye resil li cßaßru quicßuteß chiruheb xban li Dios joß queßtaklâc cuiß xban li rey David.( )Laj David ut eb li nequeßcßamoc be saß xyânkeb laj Israel queßxsicß ruheb li ralal xcßajol laj Asaf ut laj Hemán joß eb ajcuiß li ralal xcßajol laj Jedutún re teßxye resil li cßaßru nacßutbesîc chiruheb xban li Dios. Nak yôqueb chixyebal resil, cuanqueb li yôqueb chixchßeßbal li arpa, li salterio ut li sursûquil chßîchß. Aßaneb aßin xcßabaßeb li queßsiqßueß ruheb.T'!Eb aßan queßbûlic ajcuiß chiru li rey David ut chiruheb ajcuiß laj Sadoc, laj Ahimelec ut eb li nequeßcßamoc be saß xyânkeb laj tij ut eb laj levita. Eb li ralal xcßajol li asbej, juntakßêt queßxbânu riqßuin li queßxbânu li ralal xcßajol li îtzßinbej. Queßxbânu joß queßxbânu li ralal xcßajol laj Aarón.|&qEb li ralal laj Musi, aßaneb laj Mahli, laj Edar ut laj Jerimot. Aßaneb aßin li ralal xcßajoleb laj levita, aß yal chanru xqßuialeb li ralal xcßajol lix yucuaß.Eb aßan queßbûlic ajcuiß chiru li rey David ut chiruheb ajcuiß laj Sadoc, laj Ahimelec ut eb li nequeßcßamoc be saß xyânkeb laj tij ut eb laj levita. Eb li ralal xcßajol li asbej, juntakßêt queßxbânu riqßuin li queßxbânu li ralal xcßajol li îtzßinbej. Queßxbânu joß queßxbânu li ralal xcßajol laj Aarón..%WLi ralal laj Cis, aßan laj Jerameel.J$ Li ralal laj Mahli, aßan laj Eleazar li incßaß quicuan ralal.|#qEb li ralal laj Jaazías, aßaneb laj Beno, laj Soham, laj Zacur ut laj Ibri. Laj Merari, aßan lix yucuaßchineb.j"MEb li ralal laj Merari, aßaneb laj Mahli ut laj Musi; ut li ralal laj Jaazías, aßan laj Beno.L!Li ralal laj Isías li rîtzßin laj Micaía, aßan laj Zacarías.W 'Li ralal laj Uziel, aßan laj Micaía; li ralal laj Micaía, aßan laj Samir.'GEb li ralal laj Hebrón, aßaneb aßin: li xbên, aßan laj Jerías; li xcab, aßan laj Amarías; li rox, aßan laj Jahaziel; ut li xcâ, aßan laj Jecamán.Z-laj Selomot, aßan li ralal laj Izhar; ut li ralal laj Selomot, aßan laj Jahat.8klaj Isías, aßan li xbên ralal laj Rehabías;-Aßaneb aßin li jun chßol chic li ralal xcßajol laj Leví. Laj Subael, aßan li ralal laj Amram; ut laj Jehedías, aßan li ralal laj Subael;]3Joßcaßin nak queßjachîc ruheb li cuînk aßin re teßcßanjelak ut re teßoc saß lix templo li Dios joß quixye laj Aarón lix xeßtônil xyucuaßeb joß quiyeheß re xban li Kâcuaß lix Dioseb laj Israel._7li oxib xcaßcßâl, aßan laj Delaía; ut li câhib xcaßcßâl, aßan laj Maazías.V%li jun xcaßcßâl, aßan laj Jaquín; li cuib xcaßcßâl, aßan laj Gamul;Mli xbelêlaju, aßan laj Petaías; li xjunmay, aßan laj Hezequiel;J li xcuuklaju, aßan laj Hezir; li xcuakxaklaju, aßan laj Afses;Eli roßlaju, aßan laj Bilga; li xcuaklaju, aßan laj Imer;F li roxlaju, aßan laj Hupa; li xcâlaju, aßan laj Jesebeab;K Li xjunlaju, aßan laj Eliasib; ut li xcablaju, aßan laj Jaquim;G li xbele, aßan laj Jesúa; ut li xlaje, aßan laj Secanías.@{ li xcuuk, aßan laj Cos; li xcuakxak, aßan laj Abías;E li roß, aßan laj Malquías; li xcuak, aßan laj Mijamín;<sli rox, aßan laj Harim; li xcâ, aßan laj Seorim;nUNak queßbûlic li xbên li quitzßak cßanjelac, aßan laj Joiarib; ut li xcab, aßan laj Jedaías;'GLaj Semaías li ralal laj Natanael xcomoneb laj levita, aßan li quitzßîban re lix cßabaßeb chiru li rey ut chiruheb ajcuiß li queßtenkßan re. Aßaneb aßin: laj Sadoc laj tij, laj Ahimelec li ralal laj Abiatar, ut eb li nequeßcßamoc be saß xyânkeb laj tij ut eb laj levita. Xbên cua queßbûlic chirixeb li ralal xcßajol laj Eleazar ut chirix aßan queßbûlic chirixeb li ralal xcßajol laj Itamar.% CQueßbûlic chirix li cßanjel re rilbal jokße teßtzßak cßanjelac li junjûnk xban nak saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Eleazar joß ajcuiß saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Itamar cuanqueb li teßtaklânk saß li templo ut cuanqueb ajcuiß li teßcßanjelak chokß aj tij.  Nabaleb li cuînk saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Eleazar li cuanqueb xcuanquil chiruheb li ralal xcßajol laj Itamar. Ut queßqßueheß chi chßûtal. Saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Eleazar cuanqueb cuaklaju chi cuînk li nequeßjolomin re li junjûnk cabal. Ut saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Itamar cuanqueb cuakxakib chi cuînk li nequeßjolomin re li junjûnk cabal.f ELaj Sadoc xcomoneb li ralal xcßajol laj Eleazar, ut laj Ahimelec xcomoneb li ralal xcßajol laj Itamar, aßaneb li queßtenkßan re laj David chixqßuebaleb chi chßûtal eb laj levita re nak teßqßuehekß xcßanjeleb.e CAbanan laj Nadab ut laj Abiú, aßaneb li queßcam xbên cua chiruheb lix yucuaßeb ut incßaß queßcuan li ralal xcßajoleb. Joßcan nak laj Eleazar ut laj Itamar, aßaneb chic li queßoc chi cßanjelac chokß aj tij.-  UEb li ralal xcßajol laj Aarón queßjachîc ut queßqßueheß chi chßûtal. Câhibeb li ralal laj Aarón. Aßaneb laj Nadab, laj Abiú, laj Eleazar ut laj Itamar.iK Eb li ralal xcßajol laj Leví, aßan eb li queßiloc re lix templo li Dios joß ajcuiß li Santil Naßajej. Nak yôqueb chi cßanjelac saß li templo, cuanqueb rubel xcuanquil li ralal xcßajol laj Aarón, li rechßalaleb.?wAßaneb li teßcßatok re li mayejanbil xul chiru li Kâcuaß saß eb li hilobâl cutan joß ajcuiß nak nequeßxninkßei lix yoßlajic li po, joß ajcuiß saß eb li ninkße li jun chßol chic. Ac chßolchßo jarubeb li teßxbânu li cßanjel ut jokße teßcßanjelak li junjûnk. Rajlal teßxbânu li cßanjel aßan chiru li Kâcuaß, chan.Eb li ralal xcßajol laj Leví, aßan eb li queßiloc re lix templo li Dios joß ajcuiß li Santil Naßajej. Nak yôqueb chi cßanjelac saß li templo, cuanqueb rubel xcuanquil li ralal xcßajol laj Aarón, li rechßalaleb.]3Rajlal ekßela ut rajlal ecuu teßlokßonînk ut teßbantioxînk chiru li Kâcuaß.]3Aßaneb li teßilok re li caxlan cua li naqßueheß saß li mêx ut li cßaj li nacßanjelac re li mayej re li ru li acuîmk. Aßaneb ajcuiß teßilok re li xyîbanquil li caxlan cua li mâcßaß xchßamal. Aßaneb li teßilok re li mayej li yîbanbil saß li xartin joß ajcuiß li xbisbal li mayej li tâmayejâk saß lix templo li Dios.X)Eb li ralal xcßajol laj Leví queßcanabâc saß xcuênteb li ralal xcßajol laj Aarón chi cßanjelac saß lix templo li Kâcuaß. Cuan queßcanabâc chi cßanjelac saß li nebâl ut cuanqueb ajcuiß li queßxakabâc chi cßanjelac saß eb li naßajej li cuan cuiß li cßaßak re ru li nacßanjelac saß li templo. Ut teßcßanjelak ajcuiß re xsantobresinquil li cßaßru nacßanjelac saß li templo. Teßxbânu chixjunil li cßanjel saß lix templo li Dios.?wUt qui-uxman joß quixye laj David nak quixrak lix cßanjel. Queßajlâc chixjunileb li ralal xcßajol laj Leví li cuanqueb junmay chihab re joß eb ajcuiß li ac numenakeb junmay.6eChi joßcan eb laj levita incßaß chic tento nak teßxcßam yalak bar lix tabernáculo li Kâcuaß, chi moco li cßaßru nacßanjelac saß li tabernáculo, chan laj David.%CLaj David quixye: —Li Kâcuaß li kaDios lâo aj Israel xoxqßue chi cuânc saß tuktûquil usilal. Ut aßan tâcuânk arin Jerusalén chi junelic, chan.7gAßaneb aßin li ralal xcßajol laj Leví aß yal chanru xqßuialeb li ralal xcßajol. Queßtzßîbâc xcßabaßeb nak queßajlâc. Aßaneb li queßcßamoc be. Eb aßan cuanqueb junmay chihab re joß ajcuiß li ac numenakeb junmay chihab. Chixjunileb aßin queßcßanjelac saß lix templo li Kâcuaß.OOxibeb li ralal laj Musi. Aßaneb laj Mahli, laj Edar ut laj Jeremot.(~ILaj Eleazar quicam. Ut mâ jun li ralal quicuan. Caßaj cuiß xrabin queßcuan. Ut eb li ralal laj Cis quixcßameb chokß rixakileb. Aßaneb rechßalaleb rib.w}gEb li ralal laj Merari, aßaneb laj Mahli ut laj Musi. Ut li ralal laj Mahli, aßaneb laj Eleazar ut laj Cis.o|WCuibeb li ralal laj Uziel. Li xbên, aßan laj Micaía li nacßamoc be. Ut li xcab, aßan laj Isías.#{?Aßaneb aßin li ralal laj Hebrón: li xbên, aßan laj Jerías; li xcab, aßan laj Amarías; li rox, aßan laj Jahaziel; ut li xcâ, aßan laj Jecamán.GzLi xbên ralal laj Izhar, aßan laj Selomit, li nacßamoc be.8yiUt li ralal laj Eliezer, aßan laj Rehabías li nacßamoc be. Laj Eliezer incßaß chic quicuan ralal xcßajol. Abanan laj Rehabías, aßan nabal li ralal xcßajol queßcuan.GxLi xbên ralal laj Gersón, aßan laj Sebuel li nacßamoc be.FwEb li ralal laj Moisés, aßaneb laj Gersón ut laj Eliezer.}vsEb li ralal xcßajol laj Moisés, laj cßanjel chiru li Dios, ajlanbileb saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Leví. u Eb li ralal laj Amram, aßan laj Aarón ut laj Moisés. Laj Aarón, joß eb ajcuiß li ralal xcßajol, aßaneb li queßsiqßueß ruheb chi cßanjelac chi junelic chiru li Dios chokß aj tij re xbânunquil li santil cßanjel li kßaxal lokß. Queßxakabâc chixcßatbal li incienso ut chi cßanjelac chiru li Kâcuaß ut chixtzßâmanquil chiru li Kâcuaß nak târosobtesiheb li tenamit.ct? Ut eb li ralal laj Coat câhibeb. Aßaneb laj Amram, laj Izhar, laj Hebrón ut laj Uziel.6se Laj Jahat, aßan li asbej. Laj Zina, aßan li xcab. Abanan laj Jeús ut laj Bería incßaß queßcuan nabal ralal xcßajoleb. Joßcan nak queßajlâc chi jun cabal ajcuiß. r  Câhibeb li ralal laj Simei. Aßaneb laj Jahat, laj Zina, laj Jeús, ut laj Bería. Aßaneb aßin li câhib chi ralal laj Simei.q' Oxibeb li ralal laj Simei. Aßaneb laj Selomit, laj Haziel, ut laj Harán. Aßaneb li queßtaklan saß xbêneb li ralal xcßajol laj Laadán.wpgOxibeb li ralal laj Laadán. Li xbên, aßan laj Jehiel; li xcab, aßan laj Zetam; ut li rox, aßan laj Joel.DoEb li ralal laj Gersón, aßaneb laj Laadán ut laj Simei.FnUt laj David quixjachi ruheb ut quixqßueheb chi chßûtal eb li ralal xcßajol laj Leví, aß yal jarub li ralal laj Leví. Li oxib chi ralal, aßaneb laj Gersón, laj Coat ut laj Merari.3m_Ut câhib mil teßcßacßalênk saß eb li oquebâl. Ut eb li câhib mil chic teßxlokßoni li Kâcuaß riqßuin xchßeßbal li cuajb li quixqßue chi yîbâc laj David.$lALi rey David quixye nak li câhib xcaßcßâl mil teßcßanjelak re xyîbanquil li templo ut li cuakib mil teßcßanjelak chi taklânc ut chi rakoc âtin.kkOQuixtakla rajlanquileb chixjunileb li ralal xcßajol laj Leví li cuanqueb lajêb xcaßcßâl chihab reheb, joß ajcuiß li numenakeb lajêb xcaßcßâl chihab. Nak queßajlâc cuanqueb cuakxaklaju xcaßcßâl mil chi cuînk.'jGLi rey David quixtakla xchßutubanquileb chixjunileb li nequeßcßamoc be saß xyânkeb laj Israel. Quixchßutubeb ajcuiß laj tij ut chixjunileb laj levita.ri _Ac tîx chic laj David. Joßcan nak quixxakab laj Salomón li ralal chokß xreyeb laj Israel chok rêkaj.KhAnakcuan ut qßuehomak êchßôl chixsicßbal li Kâcuaß. Yalomak êkße chixyîbanquil lix templo li Kâcuaß lê Dios re nak takacßam chak lix Lokßlaj Câx li Kâcuaß joß ajcuiß chixjunil li cßaßru nacßanjelac saß li templo. Ut takaqßueheb saß li templo li têyîb re xlokßoninquil li Dios, chan laj David.-gSQuixye reheb: —¿Ma incßaß ta biß cuan li Kâcuaß lê Dios êriqßuin? ¿Ma mâcuaß ta biß aßan xqßuehoc êre chi cuânc saß li tuktûquil usilal? ¿Ma mâcuaß ta biß aßan xkßaxtesin re saß cuukß chixjunileb li cuanqueb chi xjun sutam li kanaßaj? Li kanaßaj cuan rubel xcuanquil li Dios ut rubel ajcuiß lê cuanquil lâex lix tenamit.Anakcuan ut qßuehomak êchßôl chixsicßbal li Kâcuaß. Yalomak êkße chixyîbanquil lix templo li Kâcuaß lê Dios re nak takacßam chak lix Lokßlaj Câx li Kâcuaß joß ajcuiß chixjunil li cßaßru nacßanjelac saß li templo. Ut takaqßueheb saß li templo li têyîb re xlokßoninquil li Dios, chan laj David.}fsUt laj David quixtakla chixjunileb li nequeßtaklan saß xbêneb laj Israel chixtenkßanquil laj Salomón li ralal."e=Li oro, li plata, li bronce ut li hierro moco bisbil ta joß qßuial. Anakcuan tiquib cßanjelac ut li Dios taxak chicuânk âcuiqßuin, chan laj David.^d5Nabaleb laj cßanjel li teßtenkßânk âcue. Cuanqueb li teßtîcobresînk ru li pec; cuanqueb laj tzßac ut eb laj pechß. Ut nabaleb ajcuiß li nequeßxnau chi us xbânunquil li qßuila pây ru chi cßanjelil.c)Xinqßue inchßôl chixchßutubanquil li cßaßru tâcßanjelak re lix templo li Kâcuaß. Cuakib xcâcßâl mil quintal li oro xinxoc joß ajcuiß cuakib ciento riqßuin oxcßâl mil quintal li plata li tâcßanjelak re xyîbanquil li templo. Ut cuan ajcuiß nabal li hierro ut li bronce incßaß naru xbisbal xban xqßuial. Cuan ajcuiß li pec ut li cheß, abanan tento nak tâchßutub xtzßakob.$bA Us tat-êlk riqßuin li cßaßru tâbânu cui tâbânu chixjunil li naxye saß li chakßrab li quixqßue li Kâcuaß re laj Moisés chokß reheb laj Israel. Chabânu chixjunil li taklanbilat cuiß xban li Kâcuaß. Cauhak taxak âchßôl. Matxucuac chi moco tâchßinânk âchßôl.:am Li Kâcuaß taxak chitenkßânk âcue ut chixqßuehak taxak lâ naßleb re nak tâbânu chixjunil li naxye saß li chakßrab nak tatxqßue chi taklânc saß xbêneb laj Israel.K` Anakcuan ut, at cualal, aß taxak li Kâcuaß chicuânk âcuiqßuin. Ut us taxak tat-êlk riqßuin chixjunil li tâbânu nak tâyîb lix templo li Kâcuaß li kaDios, joß quixye chak châcuix.Q_ Aßan li tâyîbânk re lin templo li tinlokßonîk cuiß. Aßanak li cualal ut lâinak lix yucuaß. Lâin tinxakab saß xnaßaj lix cuanquil saß xbêneb laj Israel chi junelic,” chan li Kâcuaß.c^? Quixye ajcuiß cue, “Tâyoßlâk jun lâ cualal incßaß tâpletik. Tâcuânk ban saß tuktûquil usilal. Ut lâin tintenkßânk re ut eb li xicß nequeßiloc re incßaß teßpletik riqßuin. Aj Salomón tâqßuehekß chokß xcßabaß. Ut eb li xicß nequeßiloc êre lâex aj Israel incßaß teßpletik êriqßuin nak aßan cuânk chokß rey./]WAbanan li Kâcuaß quixye cue, “Nabal li plêt xabânu ut nabal li camsînc xabânu saß li plêt. Joßcan nak lâat incßaß naru tâyîb lin templo”, chan cue.d\AUt quixye re: —At cualal, lâin quicuaj raj xyîbanquil lix templo li Kâcuaß lin Dios.[Laj David quixtakla xbokbal laj Salomón li ralal ut quixye re nak aßan tâyîbânk re lix templo li Kâcuaß, lix Dioseb laj Israel.=ZsLaj David quixye: —Tento nak lix templo li Dios yîbanbilak chi châbil ut qßuebilak xlokßal xbaneb chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß. Laj Salomón li cualal toj sâj al. Joßcan nak lâin tincanab chixjunil yîbanbil chi us, chan. Joßcan nak nabal quixcauresi laj David nak toj yoßyo aßan. Y Eb li cuanqueb saß eb li tenamit Tiro ut Sidón queßxcßam nabal li châbil cheß chacalteß ut queßxkßaxtesi re laj David.UX#Ut quixtakla ajcuiß xyîbanquil nabal li chßîchß li tâcßanjelak chokß re li claux ut li chapleb chßîchß re li oquebâl. Quixyîb nabal li chßîchß bronce. Incßaß naru xbisbal xban xqßuial.4WaLaj David quixye nak teßxchßutub ribeb chixjunileb li jalaneb xtenamit li cuanqueb aran Israel re teßcßanjelak chixtîcobresinquil ru li pec re xyîbanquil li templo.&V GJoßcan nak laj David quixye: —Arin tâyîbâk lix templo li Dios. Ut arin ajcuiß tâcuânk li artal bar tâcßatmânk cuiß lix mayejeb laj Israel, chan.9UkAbanan laj David incßaß cô aran chi tzßâmânc chiru li Kâcuaß xban nak quixucuac. Quixcßoxla nak mâre lix ángel li Dios tâoc cuißchic chixcamsinquileb li cristian.oTWLix tabernáculo li Kâcuaß li quixyîb laj Moisés saß li chaki chßochß joß ajcuiß li artal li naqßueman cuiß li cßatbil mayej, toj cuan chak saß li tzûl li cuan Gabaón.Abanan laj David incßaß cô aran chi tzßâmânc chiru li Kâcuaß xban nak quixucuac. Quixcßoxla nak mâre lix ángel li Dios tâoc cuißchic chixcamsinquileb li cristian.S1Laj David quixqßue retal nak li Kâcuaß quixsume lix tij saß li naßajej li narisi cuiß rix lix trigo laj Ornán. Joßcan nak quimayejac aran.\R1Li Kâcuaß quixye re lix ángel nak tixxoc cuißchic saß xnaßaj lix chßîchß.GQLaj David quixyîb li artal saß li naßajej aßan re xlokßoninquil li Dios. Quixqßue lix mayej re xcßambal rib saß usilal riqßuin li Dios ut quixqßue lix cßatbil mayej. Ut quixyâba xcßabaß li Kâcuaß. Ut li Kâcuaß quirabi li cßaßru quixtzßâma chiru ut quixtakla chak li xam saß choxa saß li artal.mPSJoßcan nak laj David quixlokß li naßajej aßan chiru laj Ornán chi cuakib ciento chi tumin oro.[O/Laj David quixye re: —Incßaß tincßul yal chi joßcan. Lâin tintoj chi tzßakal lix tzßak. Incßaß naru tinmayeja chiru li Kâcuaß li incßaß xintoj rix. Incßaß tinmayeja chiru li moco cue ta, chan.7NgLaj Ornán quixye: —At rey, bânu joß nacacßoxla nak us xbânunquil. Tinqßue li naßajej âcue ut tinqßueheb li bôyx aßin chokß re lâ cßatbil mayej. Ut tinqßue ajcuiß chokß re lâ siß li cheß li nacßanjelac re risinquil li rix li trigo. Ut tinqßue li trigo chokß re lâ mayej, chan.vMeLaj David quixye re laj Ornán: —Lâin tincuaj xlokßbal lâ naßaj li nacacuisi cuiß rix lâ trigo. Tinyîb jun li artal arin re xlokßoninquil li Dios re nak teßxcanab câmc li tenamit. Lâin tintoj chi tzßakal li naßajej, chan.2L]Nak laj Ornán quiril nak yô chi châlc laj David, qui-el saß li naßajej li narisi cuiß rix lix trigo ut cô chixcßulbal. Ut quixcuikßib rib saß chßochß chiru.KLaj Ornán yô chirisinquil li rix lix trigo nak quiril lix ángel li Dios. Li câhib chi ralal li cuanqueb rochben queßxmuk ribeb.yJkJoßcan nak laj David cô chixbânunquil saß xcßabaß li Kâcuaß Dios li cßaßru quiyeheß re xban laj Gad.BI}Ut lix ángel li Dios quixtakla laj Gad chixyebal re laj David nak tixyîb jun li artal re xlokßoninquil li Dios saß li naßajej li narisi cuiß rix lix trigo laj Ornán laj jebuseo.`H9Ut laj David quixye: —At Kâcuaß, lâin xintaklan rajlanquileb li tenamit. Lâin xinbânun re li mâusilal aßin. Lâin cuan inmâc. Eb li tenamit aßin, li chanchaneb carner, mâcßaßeb xmâc. Nintzßâma châcuu nak tâqßue li raylal aßin saß inbên lâin ut saß xbêneb li cualal incßajol. Mâqßue saß xbêneb lâ tenamit, chan.GGLaj David qui-iloc takekß ut quiril lix ángel li Kâcuaß xakxo saß xyi li choxa ut li ruchichßochß. Ac cauresinbil lix chßîchß saß rukß re xsachbal ru li tenamit Jerusalén. Laj David ut eb li nequeßcßamoc be saß xyânkeb laj Israel queßxhupub ribeb saß chßochß. Ut cuan li kßes ru tßicr chirixeb.FUt li Dios quixtakla ajcuiß lix ángel chixsachbal li tenamit Jerusalén. Abanan nak yô chixsachbal ru li tenamit, quiyotßeß xchßôl li Kâcuaß chirilbal li raylal yôqueb chixcßulbal. Quixye re lix ángel: —Tzßakal li xabânu. Mârahobtesiheb chic, chan. Saß li hônal aßan lix ángel li Dios cuan chire li naßajej li narisi cuiß rix li trigo laj Ornán laj jebuseo.EwJoßcan nak li Kâcuaß quixtakla li caki yajel saß xbêneb laj Israel ut queßcam lajêb xcâcßâl mil chi cuînk.D) Laj David quixye: —Kßaxal ra saß inchßôl xban li chßaßajquilal cuanquin cuiß. Kßaxal us nak li Kâcuaß tixqßue chak li raylal saß inbên xban nak kßaxal nim li rusilal. Incßaß nacuaj nak tintßanekß saß rukßeb li xicß nequeßiloc cue, chan laj David.IC  Tâsicß ru li raylal li tâcuaj lâat. ¿Ma tâcuaj oxib chihab li cueßej saß lâ tenamit? ¿Malaj ut tâcuaj nak teßnumtâk saß âbên li xicß nequeßiloc âcue chiru oxib po? ¿Malaj ut tâcuaj nak tixqßue chak li caki yajel li Kâcuaß chiru oxib cutan nak lix ángel li Kâcuaß tolxcamsiheb li tenamit saß chixjunil li naßajej Israel? Cßoxla chi us cßaßru tâcuaj ut ye cue cßaßru tinye re li ani xtaklan chak cue, chan laj Gad.UB# Laj Gad cô riqßuin laj David ut quixye re: —Joßcaßin xye li Kâcuaß.`A9 —Tatxic riqßuin laj David ut tâye re, “Joßcaßin xye li Kâcuaß. Tinye âcue bar cuan li oxib chi raylal naru tinbânu. Tâsicß ru saß xyânkeb li oxib li bar cuan tâcuaj lâat tinbânu,” chan li Dios.k@O Ut li Kâcuaß quiâtinac riqßuin li profeta Gad, li naqßuehoc xnaßleb laj David ut quixye re:>?uLaj David quitijoc ut quixye re li Dios: —At Kâcuaß, nimla mâc li xinbânu. Nintzßâma châcuu nak tâcuy tâsach taxak lin mâc. Xmâcßaßil innaßleb xinbânu cuiß, chan.>Ut incßaß ajcuiß quicuulac chiru li Dios nak laj David quixtakla rajlanquileb laj Israel. Joßcan nak quixtakla raylal saß xbêneb.>=uAbanan laj Joab incßaß quirajlaheb li ralal xcßajol laj Leví chi moco eb li ralal xcßajol laj Benjamín xban nak incßaß quicuulac chiru nak laj David quixtakla rajlanquileb. < Saß chixjunil li naßajej Israel cuanqueb jun millón riqßuin jun ciento mil chi cuînk li naru teßpletik riqßuin chßîchß. Ut cuanqueb ajcuiß câhib ciento riqßuin lajêb xcâcßâl mil chi cuînk aran Judá li naru teßpletik riqßuin chßîchß.t;aAbanan li rey quixpuersi laj Joab chixbânunquil. Joßcan nak queßcôeb ut queßnumeß saß chixjunil li naßajej Israel. Tojoßnak queßsukßi cuißchic Jerusalén. Ut laj Joab quixye re li rey David jarubeb chixjunileb li cristian.#:?Ut laj Joab quixye re: —At rey, aß taxak li Dios chiqßuehok reheb chi tâmc chi nabal eb laj Israel. ¿Ma mâcuaß ta biß rubel âcuanquil cuanqueb chixjunileb? ¿Cßaßut nak nasahoß saß âchßôl chirajlanquileb? ¿Cßaßut nak tâqßueheb chi mâcobc eb laj Israel? chan.%9CJoßcan nak laj David quixtaklaheb laj Joab ut eb li nequeßtaklan saß xbêneb li tenamit. Quixye reheb: —Ayukex. Ajlahomakeb chak chixjunileb laj Israel. Naticla saß li tenamit Beerseba ut nacuulac toj saß li tenamit Dan. Ut tolêye cue jarubeb chixjunileb re nak tinnau, chan.8 -Laj tza quiraj xtaklanquil li raylal saß xbêneb laj Israel. Joßcan nak quixqßue saß xchßôl laj David rajlanquileb chixjunileb laj Israel.F7Eb li cuînk aßin li kßaxal najt rokeb, aßaneb xcomoneb li ralal xcßajol laj Refa, li mamaß cuînk. Gat xtenamit. Eb aßan queßcamsîc xban laj David ut xbaneb li nequeßtenkßan re. }~~ ||7zwv`u t7srqponn:mWlkjii gg-fbedcc b0a __C^]\[ZZXXEVTTRGQPPNM-LcK@JI2HHBGGAF E#BA?@"==. ]Ut laj Salomón rochbeneb chixjunileb li queßxchßutub ribeb queßcôeb Gabaón saß li naßajej li najt xteram xban nak aran cuan lix tabernáculo li Dios li quixyîb saß li chaki chßochß laj Moisés laj cßanjel chiru li Dios.!= =Laj Salomón quixtakla xchßutubanquileb chixjunileb laj Israel. Queßxchßutub ribeb li nequeßtaklan saß xbêneb li junjûnk chßûtal chi soldado, ut eb laj rakol âtin, joß eb ajcuiß li nequeßtaklan saß xbêneb laj Israel, ut eb li nequeßjolomin reheb li junjûnk cabal.%< GLix cuanquil laj Salomón, li ralal laj David, quixakabâc saß xnaßaj ut kßaxal cuißchic quiniman xucuanquil xban nak li Kâcuaß lix Dios cuan riqßuin.u;cTzßîbanbil retalil chanru nak quitaklan ut chanru lix cuanquil li rey David. Ut tzßîbanbil ajcuiß retalil li cßaßru quixcßul aßan joß eb ajcuiß laj Israel. Ut tzßîbanbil retalil li cßaßru queßxcßul eb li jalan tenamit.j:MChixjunil li quilajxbânu laj David, chalen saß xticlajic nak qui-oc chokß rey ut toj nak quixrak lix cßanjel tzßîbanbil retal saß lix hu li profeta Samuel ut tzßîbanbil ajcuiß retalil saß eb lix hu li profeta Natán ut li profeta Gad.Tzßîbanbil retalil chanru nak quitaklan ut chanru lix cuanquil li rey David. Ut tzßîbanbil ajcuiß retalil li cßaßru quixcßul aßan joß eb ajcuiß laj Israel. Ut tzßîbanbil retalil li cßaßru queßxcßul eb li jalan tenamit.I9 Ac tîx chic chi us laj David nak quicam. Najt rok lix yußam ut cuan xlokßal ut xbiomal. Ut aß chic laj Salomón li ralal, aßan li qui-oc chokß xreyeb laj Israel chokß rêkaj laj David.58cCaßcßâl chihab quicuan chokß xreyeb laj Israel. Cuukub chihab quicuan saß xcuanquil aran Hebrón. Ut oxlaju xcaßcßâl chihab quicuan saß xcuanquil aran Jerusalén.O7Laj David li ralal laj Isaí quicuan chokß xreyeb li tenamit Israel.R6Ut li Kâcuaß quixnimobresi xcuanquil laj Salomón chiruheb chixjunileb laj Israel. Mâ jun chic rey quicuan nak toj mâjiß na-oc saß xcuanquil laj Salomón quiqßueheß xlokßal joß laj Salomón.51Chixjunileb li cuanqueb xcuanquil joß eb ajcuiß li cauheb rib chi pletic ut chixjunileb li ralal laj David queßxqßue xlokßal li rey Salomón.^45Ut laj Salomón qui-oc chokß rey saß xbêneb lix tenamit li Dios chokß rêkaj laj David lix yucuaß. Us na-el chiru chixjunil li naxbânu. Ut chixjunileb laj Israel queßxbânu li cßaßru quixye laj Salomón.73gQueßcuaßac ut queßucßac chiru li Kâcuaß saß li cutan aßan chi kßaxal sa saß xchßôleb. Ut queßxxakab cuißchic xcaß sut laj Salomón li ralal laj David chokß xreyeb. Ut chiru li Kâcuaß queßxqßue li aceite saß xjolom re xxakabanquil chokß rey ut queßxxakab laj Sadoc chokß aj tij.2Cuulajak chic queßmayejac chiru li Kâcuaß ut queßxcßat lix mayejeb. Queßxmayeja jun mil li toro, jun mil li carner, ut jun mil li carner li toj sâjeb. Ut queßxmayeja ajcuiß li vino. Queßxmayeja nabal lix mayej saß xcßabaßeb chixjunileb laj Israel.)1KChirix aßan laj David quixye reheb chixjunileb li tenamit li chßutchßûqueb aran: —Lokßonihomak li Kâcuaß li kaDios, chan. Ut chixjunileb queßxlokßoni li Kâcuaß, lix Dioseb lix xeßtônil yucuaß. Queßxcuikßib ribeb saß chßochß chiru li Kâcuaß ut chiru ajcuiß li rey.05Nintzßâma châcuu nak tâtenkßa laj Salomón li cualal. Tîcak taxak xchßôl re nak tixbânu li cßaßru naxye saß lâ chakßrab. Tixbânu taxak chixjunil li cßanjel ut tixyîb taxak lâ templo li ac xincauresi chixjunil li cßaßak re ru re xyîbanquil, chan laj David.a/;At nimajcual Dios, lâat lix Dioseb laj Abraham, laj Isaac, ut laj Israel li kaxeßtônil yucuaß. Chatenkßaheb lâ tenamit re nak junelic taxak cuânk saß xchßôleb li naßleb aßin ut tîcakeb xchßôl châcuu.J. At inDios, lâin ninnau nak lâat nacanau li cßaßru nanumeß saß li kacßaßux. Nacuulac châcuu li tîquilal. Joßcan nak lâin chi anchal inchßôl xinqßue âcue chixjunil aßin. Ut anakcuan xinqßue retal nak chi saheb saß xchßôleb chixjunileb lâ tenamit li chßutchßûqueb arin xeßxqßue âcue lix mayejeb.,-QAt Kâcuaß, at kaDios, chixjunil li xkachßutub re takayîb lâ templo re xlokßoninquil lâ santil cßabaß, lâat xatqßuehoc ke. Lâat aj êchal re chixjunil.+,OLâo chanchano li jalaneb xtenamit châcuu xban nak lâo yal numelo joß eb li kaxeßtônil yucuaß. Li kayußam arin saß ruchichßochß saß junpât tâosokß._+7¿Chanru nak lâin tinqßue cßaßru âcue? Ut, ¿chanru nak eb lin tenamit teßxqßue li na-ala saß xchßôleb xqßuebal âcue? Lâo mâcßaß cuan ke. Chixjunil li nakaqßue âcue, lâat ajcuiß xatqßuehoc ke.o*W Joßcan ut nak lâo nakanima âcuu ut nakaqßue xlokßal lâ santil cßabaß, at Kâcuaß, at kaDios.S) Lâat nacatqßuehoc re li biomal ut li lokßal. Lâat yal âcue saß xbên chixjunil. Saß âcuukß cuan li cacuilal ut li cuanquilal. Lâat nacatqßuehoc re li junjûnk lix cacuilal ut lix cuanquilal.E( At Kâcuaß, âcue lâat li cuanquilal, li lokßal ut li lokßonîc. Âcßulub nak tâqßuehekß âlokßal ut tânimâk âcuu. Chixjunil li cßaßru cuan, âcue lâat, joß li cuan saß choxa, joß ajcuiß li cuan saß ruchichßochß. Âcue lâat li cuanquilal. Lâat li kßaxal nim âcuanquil saß xbên chixjunil.0'Y Joßcan ajcuiß li rey David. Cßajoß nak quisahoß saß xchßôl. Ut quixlokßoni li Kâcuaß Dios chiruheb chixjunileb li chßutchßûqueb aran ut quixye: —Lokßoninbilat taxak, at nimajcual Dios. Lâat lix Dios laj Israel li kaxeßtônil yucuaß chalen chak junxil ut toj chalen anakcuan.&1 Cßajoß nak queßsahoß xchßôleb li cristian xban nak chi anchaleb xchßôl queßxqßue re li Kâcuaß li joß qßuial qui-ala saß xchßôleb.U%#Ut eb li cuan tertôquil pec riqßuineb queßxqßue re tâqßuehekß saß li naßajej li naxocman cuiß li terto xtzßak re li templo. Laj Jehiel, ralal laj Gersón, aßan li na-iloc re li terto xtzßak.T$!Aßin xqßuial li queßxqßue re xyîbanquil li templo: Oxib mil riqßuin cuakxakib ciento quintal riqßuin lajêb roxcßâl quintal li oro, ut lajêb mil chi tumin oro. Queßxqßue ajcuiß cuukub mil quintal riqßuin cuib ciento riqßuin oxcßâl quintal li plata, ut oxlaju mil quintal riqßuin cuib ciento quintal li kßan chßîchß bronce, ut queßxqßue ajcuiß cablaju xcâcßâl mil quintal riqßuin cuakib ciento quintal li cauhil chßîchß hierro.z#mUt eb li nequeßcßamoc be saß xyânkeb li junjûnk xtêpaleb laj Israel, joß eb ajcuiß li nequeßtaklan saß xbêneb li soldado, ut eb li nequeßtaklan saß xbên li cßaßru re li rey, queßxqßue xmayejeb joß qui-ala saß xchßôleb._"7Li oro ut li plata, aßan tâcßanjelak chiruheb li teßcßanjelak riqßuin li oro ut li plata. ¿Ma cuan saß êyânk lâex na-ala saß xchßôl xqßuebal xmayej re xyîbanquil lix templo li Dios? chan laj David.\!1Tinqßue cuib mil riqßuin cuib ciento quintal li tzßakal oro ut ôb mil riqßuin oxcßâl quintal li tzßakal plata li ac isinbil xtzßajnil. Aßan li tâcßanjelak re xletzbal chiru li tzßac saß eb li cab.@ yUsta ac xchßutla chixjunil li cßaßak re ru aßin, lâin tinqßue lin oro ut lin plata li xocxo inban, xban nak kßaxal cuan jun inrahom saß xbên lix templo li Kâcuaß lin Dios.,QLâin xinyal inkße chixchßutubanquil chixjunil li tâcßanjelak re xyîbanquil lix templo li Dios. Xinchßutub li oro re li cßaßak re ru li tâyîbâk riqßuin oro, ut xinchßutub li plata re li tâyîbâk riqßuin plata ut li bronce re li tâyîbâk riqßuin bronce. Xinchßutub li hierro re li tâyîbâk riqßuin hierro ut li cheß re li tâyîbâk riqßuin cheß. Xinchßutub ajcuiß li châbil pec ónice ut li pec li terto xtzßak, joß ajcuiß li kßeki pec ut li pec jalan jalânk xbonol. Ut cuan ajcuiß nabal li châbil pec mármol. -Chirix aßan li rey David quiâtinac riqßuineb chixjunileb li chßutchßûqueb aran. Quixye reheb: —Laj Salomón li cualal, li sicßbil ru xban li Dios, aßan toj sâj ut li cßanjel kßaxal nim xban nak li templo li tixyîb moco re cuînk ta. Re ban li nimajcual Dios.r]Li junjûnk chßûtal chi aj tij ut eb li ralal xcßajol laj Leví ac cauresinbileb chi cßanjelac saß lix templo li Dios. Chixjunileb li cuînk li queßxtzol ribeb chi cßanjelac teßoquênk saß li cßanjel, eb li na-ala saß xchßôleb xbânunquil. Eb li cuanqueb saß xcuanquil ut chixjunileb li tenamit teßxbânu li cßaßru tâye lâat, chan laj David.jMCauhak taxak lâ chßôl ut yal âkße chixbânunquil li cßanjel. Matxucuac chi moco tâchßinânk lâ chßôl xban nak li Kâcuaß lin Dios cuânk âcuiqßuin. Aßan incßaß tatxcanab âjunes toj retal tâchoy xyîbanquil lix templo li Kâcuaß.Li junjûnk chßûtal chi aj tij ut eb li ralal xcßajol laj Leví ac cauresinbileb chi cßanjelac saß lix templo li Dios. Chixjunileb li cuînk li queßxtzol ribeb chi cßanjelac teßoquênk saß li cßanjel, eb li na-ala saß xchßôleb xbânunquil. Eb li cuanqueb saß xcuanquil ut chixjunileb li tenamit teßxbânu li cßaßru tâye lâat, chan laj David.b=Li rey David quixye re laj Salomón: —Chixjunil li xye cue li Dios chirix li templo li tâyîb, tzßîbanbil retalil re nak tinqßue âcue. Li Kâcuaß Dios, aßan li quicßutuc chicuu chanru nak tâyîb li templo.4aQuixqßue ajcuiß re li châbil oro li tâcßanjelak re xyîbanquil li artal li tâcßanjelak re xcßatbal li incienso, ut quixqßue ajcuiß re li oro li tâcßanjelak re xyîbanquil lix carrêt li querubines li teßxjel xxiqßueb saß xbên li Lokßlaj Câx, li xocxôk cuiß lix contrato li Dios.Quixqßue ajcuiß re li châbil oro ut li plata li tâcßanjelak re xyîbanquil li chapleb chßîchß, li secß ut li ucßal.s_joß eb ajcuiß li mêx yîbanbil riqßuin plata ut oro, li tâqßuemânk cuiß li mayejanbil caxlan cua.Rjoß li lámpara ut lix naßaj, joß ajcuiß li candelero ut lix naßaj,'Ut quixqßue ajcuiß re li oro ut li plata li joß qßuial li tâcßanjelak re xyîbanquil li cßaßak re ru li tâcßanjelak saß li templo,dA Quixqßue ajcuiß retalil chanru nak teßcßanjelak eb laj tij ut eb li ralal xcßajol laj Leví. Quixye re chanru nak teßcßanjelak saß li templo ut chanru nak teßril li cßaßak re ru tâcßanjelak saß li templo."= Quixqßue re li retalil chixjunil li quixcßoxla xyîbanquil. Quixqßue re li retalil li nebâl ut eb li naßajej li cuan chire li nebâl. Quixqßue ajcuiß li retalileb li naßajej li xocxôk cuiß li nacßanjelac saß lix templo li Dios, joß ajcuiß li mayej li santobresinbil.7 Laj David quixqßue re laj Salomón li ralal li retalil li templo li teßxyîb, ut li retalileb li ochoch, joß eb ajcuiß li naßajej li cuan takecß, joß eb ajcuiß li naßajej re xxocbal li cßaßak re ru, joß ajcuiß li Lokßlaj Santil Naßajej li nacuyeß cuiß li mâc.F Qßue retal. Li Kâcuaß Dios, aßan li xsicßoc âcuu re nak tâyîb lix templo li Kâcuaß re tâcuânk cuiß lix Lokßlaj Câx. Cauhak âchßôl ut bânu li cßanjel, chan li rey David.uc Ut lâat, at Salomón, at cualal, chapâb li Kâcuaß lix Dios lâ yucuaß ut chatcßanjelak chiru chi anchal âchßôl ut saß tîquilal. Li Kâcuaß, aßan naxnau cßaßru cuan saß xchßôl li junjûnk ut naxnau chanru lix naßleb. Cui lâat tâsicß li Dios, aßan tâtenkßânk âcue. Cui ut tâtzßektâna, aßan tatxtzßektâna ajcuiß lâat chi junaj cua.nUJoßcan ut anakcuan, ex cuas cuîtzßin, chiru li nimajcual Dios ut chiruheb chixjunileb laj Israel, lix tenamit li Dios, yôquin chixtzßâmanquil chêru nak têqßue êchßôl chixbânunquil chixjunil li chakßrab li quixqßue ke li Kâcuaß li kaDios re nak têcol rix li châbil naßajej aßin ut têcanab reheb lê ralal êcßajol li teßcuânk mokon.J Ut lâin tinxakab saß xnaßaj lix cuanquil chi junelic. Abanan tento nak aßan tixqßue xchßôl chixbânunquil li chakßrab li xinqßue joß yô chixbânunquil anakcuan,” chan cue li Dios.3_Ut li Dios quixye cue, “Laj Salomón lâ cualal, aßan li tâyîbânk re lin templo ut eb li nebâl. Lâin xinsicß ru re nak aßanak li cualal ut lâinak lix yucuaß.& ELi Dios xqßue cue nabaleb li cualal. Ut saß xyânkeb aßan quixsicß ru laj Salomón re nak aßan chic tâoc chokß xreyeb laj Israel lix tenamit li Dios.P Abanan li Kâcuaß li kaDios lâo aj Israel, aßan li quisicßoc cuu saß xyânkeb chixjunileb li ralal lin yucuaß re tin-oc chokß xreyeb laj Israel chi junelic. Quixsicß ru laj Judá re nak eb li ralal xcßajol aßan teßtaklânk saß xbêneb laj Israel. Ut saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Judá quixsicß ruheb li ralal xcßajol lin yucuaß. Ut saß xyânkeb li ralal xcßajol lin yucuaß, quixsicß cuu lâin re tin-oc chokß xreyeb laj Israel. 3Abanan li Dios quixye cue, “Mâcuaß lâat li tatyîbânk re lin templo xban nak lâat nabal li plêt xabânu ut nabaleb xacamsiheb,” chan cue.Y +Li rey David quixakli chiruheb ut quixye reheb: —Ex cuas cuîtzßin, lâex lin tenamit, cherabihak li tinye êre. X-ala saß inchßôl nak tinyîb lix templo li Kâcuaß bar takaqßue cuiß li Lokßlaj Câx li tâhilânk cuiß li Dios, bar xocxo cuiß li contrato li quixyîb. Ac xincauresi chixjunil li tâcßanjelak re xyîbanquil.(  KLaj David quixtakla xchßutubanquileb aran Jerusalén li cuanqueb xcuanquil. Quixtakla xchßutubanquileb chixjunileb li nequeßjolomin reheb lix têpaleb li ralal xcßajol laj Israel, joß eb ajcuiß chixjunileb li nequeßtaklan saß xbêneb li soldado li cuanqueb chi chßûtal. Queßxchßutub ajcuiß ribeb chixjunileb li nequeßtaklan saß xbêneb li nequeßiloc re chixjunil li cßaßru re li rey, joß ajcuiß reheb li ralal xcßajol. Ut queßxchßutub ajcuiß ribeb li nînkeb xcuanquil ut li cauheb rib ut li cauheb xchßôl chi pletic.(I"Laj Joiada li ralal laj Benaía ut laj Abiatar, aßaneb li queßoc chokß rêkaj laj Ahitofel. Ut laj Joab, aßan li nataklan saß xbêneb lix soldado li rey.)K!Laj Ahitofel, aßan li naxtenkßa li rey chi cßoxlac cßaßru tixbânu. Ut laj Husai aj arquita, aßan lix châbil amigo li rey.Laj Joiada li ralal laj Benaía ut laj Abiatar, aßaneb li queßoc chokß rêkaj laj Ahitofel. Ut laj Joab, aßan li nataklan saß xbêneb lix soldado li rey.E Laj Jonatán, li rican laj David, aßan li quiqßuehoc naßleb. Aßan tzolbil chi us ut châbil xnaßleb. Laj Jehiel li ralal laj Hacmoni, aßan li na-iloc reheb li ralal xcßajol li rey.CLaj Jaziz, li agareno, aßan li najolomin reheb li nequeßcßacßalen reheb li carner. Chixjunileb aßin, aßaneb li queßjolomin reheb li queßiloc re li cßaßru cuan re li rey David.hILaj Obil, xcomoneb li ralal xcßajol laj Ismael, aßan li najolomin reheb li nequeßcßacßalen reheb li camello. Laj Jehedías, Meronot xtenamit, aßan li najolomin reheb li nequeßcßacßalen reheb lix bûr li rey David.Laj Sitrai, Sarón xtenamit, aßan li najolomin reheb li nequeßcßacßalen reheb li quetômk li cuanqueb aran Sarón. Ut laj Safat li ralal laj Adlai, aßan li najolomin reheb li nequeßcßacßalen reheb li quetômk li cuanqueb saß eb li ru takßa._7Laj Baal-hanán, Gedera xtenamit, aßan li najolomin reheb li nequeßcßanjelan re li cheß olivo ut higo, li cuanqueb saß li ru takßa Sefela. Ut laj Joás, aßan li najolomin reheb li nequeßxococ re li aceite.:mLaj Simei, Ramat xtenamit, aßan li najolomin re li nequeßcßanjelac saß xnaßajeb li uvas. Ut laj Zabdi, Sefam xtenamit, aßan li najolomin reheb li nequeßxococ re li vino.fELaj Ezri li ralal laj Quelub, aßan li najolomin reheb li nequeßcßanjelan re li chßochß.[/Laj Azmavet li ralal laj Adiel, aßan li quicßacßalen re li cßaßru terto xtzßak re li rey. Ut laj Jonatán li ralal laj Uzías, aßan li quicßacßalen re li cßaßak re ru terto xtzßak reheb li cßalebâl, li tenamit ut eb li cocß naßajej li cuanqueb chi xjun sutam joß eb ajcuiß li cab najt xteram li nequeßxcol cuiß ribeb.!~;Laj Joab lix yum lix Sarvia quixtiquib rajlanquileb, abanan incßaß quixchoy. Quichal xjoskßil li Dios xban nak queßrajlaheb laj Israel. Joßcan nak incßaß quitzßîbâc retalil lix qßuialeb laj Israel saß li hu li quitzßîbâc cuiß retalil li quilajxbânu li rey David.V}%Laj David incßaß quirajlaheb li toj mâcßaß junmay chihab reheb xban nak li Kâcuaß quixye nak tixqßueheb chi qßuiânc chi nabal laj Israel. Chanchanakeb xqßuial li chahim li cuanqueb chiru choxa.C|Li nataklan saß xbêneb li ralal xcßajol laj Dan, aßan laj Azareel, li ralal laj Jeroham. Aßaneb aßin li queßtaklan saß xbêneb li cablaju xtêpaleb li ralal xcßajol laj Israel.j{MLi nataklan saß xbên li yi jach chic li ralal xcßajol laj Manasés li cuanqueb Galaad, aßan laj Iddo li ralal laj Zacarías. Li nataklan saß xbêneb li ralal xcßajol laj Benjamín, aßan laj Jaasiel li ralal laj Abner.PzLi nataklan saß xbêneb li ralal xcßajol laj Efraín, aßan laj Oseas li ralal laj Azazías; li nataklan saß xbên li yi jach li ralal xcßajol laj Manasés, aßan laj Joel li ralal laj Pedaías.KyLi nataklan saß xbêneb li ralal xcßajol laj Zabulón, aßan laj Ismaías li ralal laj Abdías; li nataklan saß xbêneb li ralal xcßajol laj Neftalí, aßan laj Jerimot li ralal laj Azriel.GxLi nataklan saß xbêneb li ralal xcßajol laj Judá, aßan laj Eliú, jun reheb li ras laj David; li nataklan saß xbêneb li ralal xcßajol laj Isacar, aßan laj Omri li ralal laj Micael.0wYLi nataklan saß xbêneb li ralal xcßajol laj Leví, aßan laj Hasabías li ralal laj Kemuel; li nataklan saß xbêneb li ralal xcßajol laj Aarón, aßan laj Sadoc.$vAAßaneb aßin li queßtaklan saß xbêneb li cablaju xtêpaleb li ralal xcßajol laj Israel. Li nataklan saß xbêneb li ralal xcßajol laj Rubén, aßan laj Eliezer li ralal laj Zicri; li nataklan saß xbêneb li ralal xcßajol laj Simeón, aßan laj Sefatías, li ralal laj Maaca.[u/Li quitaklan saß li xcablaju chßûtal saß li xcablaju po, aßan laj Heldai. Netofa xtenamit. Aßan xcomoneb li ralal xcßajol laj Otoniel. Câhib xcaßcßâl mil chi cuînk cuanqueb saß li chßûtal aßan.dtALi quitaklan saß xbên li xjunlaju chßûtal saß li xjunlaju po, aßan laj Benaía. Piratón xtenamit. Aßan xcomoneb li ralal xcßajol laj Efraín. Câhib xcaßcßâl mil chi cuînk cuanqueb saß li chßûtal aßan.Ss Li quitaklan saß li xlaje chßûtal saß li xlaje po, aßan laj Maharai. Netofa xtenamit. Aßan xcomoneb li ralal xcßajol laj Zera. Câhib xcaßcßâl mil chi cuînk cuanqueb saß li chßûtal aßan.Xr) Li quitaklan saß li xbele chßûtal saß li xbele po, aßan laj Abiezer. Anatot xtenamit. Aßan xcomoneb li ralal xcßajol laj Benjamín. Câhib xcaßcßâl mil chi cuînk cuanqueb saß li chßûtal aßan.Pq Li quitaklan saß li xcuakxak chßûtal saß li xcuakxak po, aßan laj Sibecai xcomoneb li ralal xcßajol laj Zera. Husa xtenamit. Câhib xcaßcßâl mil chi cuînk cuanqueb saß li chßûtal aßan._p7 Li quitaklan saß li xcuuk chßûtal saß li xcuuk po, aßan laj Heles. Pelón xtenamit. Laj Heles, aßan xcomoneb li ralal xcßajol laj Efraín. Câhib xcaßcßâl mil chi cuînk cuanqueb saß li chßûtal aßan.5oc Li quitaklan saß li xcuak chßûtal saß li cuak po, aßan laj Ira li ralal laj Iques. Tecoa xtenamit. Câhib xcaßcßâl mil chi cuînk cuanqueb saß li chßûtal aßan.MnUt li quitaklan saß xbêneb li roß chßûtal li queßcßacßalen re li tenamit saß li roß po, aßan laj Samhut aj izraíta. Câhib xcaßcßâl mil chi cuînk cuanqueb saß li chßûtal aßan.mLi quitaklan saß xbêneb li jun chßûtal li queßcßacßalen re li tenamit saß li xcâ po, aßan laj Asael li rîtzßin laj Joab. Chirix aßan aß laj Zebadías li ralal qui-oc chi taklânc. Câhib xcaßcßâl mil chi cuînk cuanqueb saß li chßûtal aßan._l7Laj Benaía, aßan li quicßamoc be saß xyânkeb li lajêb xcaßcßâl chi soldado li kßaxal cauheb rib chi pletic. Ut laj Amisabad li ralal, aßan li quitaklan saß xbêneb li câhib xcaßcßâl mil chi cuînk.ekCLaj Benaía li ralal laj Joiada li xbênil aj tij, aßan li quitaklan saß xbên li rox chßûtal li queßcßacßalen re li tenamit saß li rox po. Saß li jun chßûtal aßan cuanqueb câhib xcaßcßâl mil chi cuînk.pjYLaj Dodai laj Ahoh, aßan li quitaklan saß xbêneb li soldado li queßcßacßalen re li tenamit saß li xcab po. Laj Miclot, aßan li quicßamoc be chiruheb. Saß li jun chßûtal aßan cuanqueb câhib xcaßcßâl mil chi cuînk.i1Laj Jasobeam, xcomoneb li ralal xcßajol laj Fares, aßan li quitaklan saß xbêneb li soldado li queßcßacßalen re li tenamit saß li xbên po.NhLi xbên chßûtal li teßcßacßalênk tenamit saß li xbên po cuanqueb rubel xcuanquil laj Jasobeam li ralal laj Zabdiel. Saß li jun chßûtal aßan cuanqueb câhib xcaßcßâl mil chi cuînk.Sg !Aßaneb aßin lix cßabaßeb li nequeßjolomin re li junjûnk cabal. Aßaneb li queßtaklan saß xbêneb li junjûnk chßûtaleb laj cßanjel ut eb li soldados aj Israel li queßcßanjelac chiru li rey. Queßtzßak cßanjelac jun po chiru li jun chihab, ut cuanqueb câhib xcaßcßâl mil chi cuînk rubel xcuanquileb li junjûnk.f{ Laj David quixsiqßueb ru li cuib mil riqßuin cuukub ciento chi cuînk li cauheb rib ut aßaneb li nequeßjolomin re li junjûnk cabal. Quixqßueheb chi taklânc saß xbêneb li ralal xcßajol laj Rubén, ut saß xbêneb li ralal xcßajol laj Gad, joß ajcuiß li yi jach li ralal xcßajol laj Manasés. Queßcßanjelac chiru li Dios ut queßcßanjelac ajcuiß chiru li rey. eSaß xyânkeb li ralal xcßajol laj Hebrón, laj Jerías aßan li quitaklan saß xbêneb, aß yal chanru tzßîbanbil lix cßabaßeb li junjûnk chßûtal. Nak yô câcßâl chihab roquic laj David chokß xreyeb laj Israel, queßoc chirilbal aß yal chanru tzßîbanbil lix cßabaßeb ut queßxtau nak cuanqueb li cuînk cauheb rib saß xyânkeb li cuanqueb saß li tenamit Jazer xcuênt Galaad.Laj David quixsiqßueb ru li cuib mil riqßuin cuukub ciento chi cuînk li cauheb rib ut aßaneb li nequeßjolomin re li junjûnk cabal. Quixqßueheb chi taklânc saß xbêneb li ralal xcßajol laj Rubén, ut saß xbêneb li ralal xcßajol laj Gad, joß ajcuiß li yi jach li ralal xcßajol laj Manasés. Queßcßanjelac chiru li Dios ut queßcßanjelac ajcuiß chiru li rey.>duSaß xyânkeb li ralal xcßajol laj Hebrón, laj Hasabías rochbeneb li rechßalal queßtaklan saß xbêneb laj Israel li cuanqueb jun pacßal li nimaß Jordán saß li oeste. Cauheb rib. Queßcßanjelac chiru li Dios ut queßcßanjelac ajcuiß chiru li rey. Eb aßan cuanqueb jun mil riqßuin cuukub ciento. cSaß xyânkeb li ralal xcßajol laj Izhar, laj Quenanías ut eb li ralal queßtaklan saß xbêneb li tenamit ut queßrakoc âtin.Vb%Cuanqueb ajcuiß aran li cßaßak re ru li quikßaxtesîc chi cßanjelac chiru li Kâcuaß xbaneb li profeta Samuel, laj Saúl li ralal laj Cis, laj Abner li ralal laj Ner, ut laj Joab lix yum lix Sarvia. Chixjunil li cßaßak re ru li kßaxtesinbil chiru li Kâcuaß, aßaneb laj Selomit ut eb li rechßalal li queßcßacßalen re.aLi cßaßak re ru li queßrêchani chak saß eb li plêt, aßan li queßxkßaxtesi chi cßanjelac re xyîbanquil lix templo li Kâcuaß.F`Laj Selomit ut eb li rîtzßin, aßaneb li queßcßacßalen re li cßaßak re ru li queßxkßaxtesi chi cßanjelac chiru li Dios li rey David, joß eb ajcuiß li nequeßtaklan saß xbêneb li junjûnk cabal, ut eb li nînkeb xcuanquil, joß eb ajcuiß li nequeßtaklan saß xbêneb li junjûnk chßûtal chi soldado. ~.}S{{zzyExwwvlutssNrZqKoo,nm~lkajihhgg2fbeddd&c bya``^\[]YYkYXOWuVVUFTStQP/OOLNNEMLKKJjIHHGEDD BB@@A?}>==#;;987P6S54d32 10/.s- ,G+)) (Z'&&%G#{! MJI2_(oJ4 _ M EVDdChirix aßan, laj Salomón cô saß eb li tenamit Ezión-geber ut Elot saß lix naßajeb laj Edom li cuan chire li palau.Ut laj Hiram quixtaklaheb li jucub rochbeneb li nequeßcßanjelac chiru joß eb ajcuiß li nequeßxnau chi us xchßeßbal li jucub saß li palau. Eb aßan queßcôeb aran Ofir chirixeb li nequeßcßanjelac chiru laj Salomón. Queßxcßam chak oxib ciento riqßuin junmay quintal li oro ut queßxkßaxtesi re laj Salomón.mcSLi cßanjel li quixbânu li rey Salomón ac cßûbanbil chak ru chalen nak queßxqßue chak lix cimiento lix templo li Kâcuaß toj retal queßxchoy xyîbanquil. Joßcan nak quiyîbâc lix templo li Kâcuaß chi tzßakal re ru.QbEb laj tij ut eb laj levitas queßxbânu chi tzßakal re ru lix cßanjeleb joß queßchakßrabîc cuiß xban li rey. Ut queßril ajcuiß li naßajej li naxocman cuiß li cßaßak re ru terto xtzßak.&aELaj Salomón quixqßueheb chi cßanjelac eb laj tij joß quixye laj David. Joßcan eb ajcuiß laj levita. Queßxbânu lix cßanjeleb. Queßbichan re xlokßoninquil li Kâcuaß ut queßxtenkßaheb laj tij joß tento xbânunquil rajlal cutan. Quixqßueheb ajcuiß saß lix cßanjeleb li queßcanabâc chi cßacßalênc saß eb li oquebâl. Queßxbânu lix cßanjel joß quixye laj David laj cßanjel chiru li Dios.?`w Quixqßue li mayej aßin saß eb li cutan nak tento xqßuebal joß tzßîbanbil saß li chakßrab li quiqßueheß re laj Moisés. Quixqßue lix mayej saß eb li hilobâl cutan ut saß lix yoßlajic li po, ut saß li oxib chi ninkße li queßxbânu rajlal chihab. Li xbên li ninkße, aßan nak queßxcuaß li caxlan cua li mâcßaß xchßamal; li xcab, aßan li ninkße re li xamân; ut li rox, aßan nak queßxyîb lix cocß muhebâleb._w Laj Salomón quixqßue lix cßatbil mayej chiru li Kâcuaß saß li artal li quixyîb chiru li oquebâl re li templo.y^k Laj Salomón quirisi li rixakil saß lix tenamit laj David ut quixqßue chi cuânc saß li palacio li quixyîb chokß re. Li rixakil, aßan lix rabin laj faraón. Laj Salomón quixcßoxla nak li rixakil incßaß naru nacuan saß li rochoch laj David li quicuan chokß xreyeb laj Israel xban nak li naßajej aßan lokß xban nak aran quicuan lix Lokßlaj Câx li Dios.] Cuanqueb cuib ciento riqßuin mero ciento chi cuînk li cuanqueb xcuanquil. Aßaneb li nequeßtaklan saß xbêneb li tenamit.l\Q Abanan laj Salomón incßaß quixqßueheb laj Israel chi cacuil cßanjelac. Quixqßueheb ban chokß soldados. Cuan li quixqßueheb chi taklânc saß xbêneb li soldados. Ut cuan li quixqßueheb chi taklânc saß xbêneb li nequeßcßamoc re li carruaje re pletic, ut cuan li quixqßueheb chi taklânc saß xbêneb li soldado li nequeßxic chirix cacuây.[5Laj Salomón quixqßueheb chi cacuil cßanjelac eb li ralal xcßajoleb li queßcana saß lix tenamit, li incßaß queßsacheß ru xbaneb laj Israel.QZUt chixjunileb li tenamit li queßcana li incßaß queßsacheß ru xbaneb laj Israel, aßaneb laj heteo, eb laj amorreo, eb laj ferezeo, eb laj heveo ut eb laj jebuseo. Eb aßan mâcuaßeb aj Israel. Y Ut quixyîb ajcuiß li tenamit Baalat joß eb ajcuiß li tenamit li naxxoc cuiß li tzacaêmk li rey Salomón. Ut quixyîbeb ajcuiß chixjunil li tenamit li cuanqueb cuiß li carruaje joß eb ajcuiß li soldado li nequeßxic chirix cacuây. Laj Salomón quixbânu chixjunil li cßaßru quiraj xyîbanquil aran Jerusalén ut Líbano ut saß eb li naßajej li cuanqueb rubel xcuanquil.GXUt quixyîbeb ajcuiß li tenamit Bet-horón li cuan takekß joß ajcuiß li tenamit Bet-horón li cuan takßa. Eb li tenamit aßan sutsûqueb saß tzßac ut lix puertileb natßbileb chi us.:WmQuixyîb li tenamit Tadmor saß li chaki chßochß. Ut quixyîbeb ajcuiß chixjunileb li tenamit li nequeßxxoc cuiß li cßaßak re ru re tzacaêmk aran saß li tenamit Hamat.nVUChirix aßan laj Salomón cô saß li tenamit Hamat li cuan saß xcuênt Soba ut quixchap chokß re.0UYUt laj Salomón quixyîbeb cuißchic li tenamit li quikßaxtesîc rubel xcuanquil xban li rey Hiram ut quixqßueheb chi cuânc eb laj Israel saß eb li tenamit aßan.ZT /Junmay chihab quiyâloß cuiß lix templo li Dios ut lix palacio li rey Salomón.XS)Cuanqueb li teßxye, “Xeßxcßul chi joßcan xban nak queßxtzßektâna li Dios li queßxlokßoni chak lix xeßtônil yucuaßeb. Li Dios, aßan li qui-isin chak reheb saß li tenamit Egipto. Eb aßan queßxlokßoni li jalanil dios ut queßcßanjelac chiruheb. Joßcan nak li Dios xqßue li raylal aßin saß xbêneb,” chaßkeb.—3R_Li templo aßin, li cßajoß xchakßal ru anakcuan, chixjunileb li ani teßnumekß teßril ut teßxucuak xban ut teßxye, “¿Cßaßut nak xbânu li Kâcuaß chi joßcaßin re li tenamit aßin ut re li templo aßin?”Cuanqueb li teßxye, “Xeßxcßul chi joßcan xban nak queßxtzßektâna li Dios li queßxlokßoni chak lix xeßtônil yucuaßeb. Li Dios, aßan li qui-isin chak reheb saß li tenamit Egipto. Eb aßan queßxlokßoni li jalanil dios ut queßcßanjelac chiruheb. Joßcan nak li Dios xqßue li raylal aßin saß xbêneb,” chaßkeb.—OQlâin texcuisi saß li chßochß li xinqßue êre. Ut tintzßektâna li templo aßin li xinsantobresi chokß re inlokßoninquil ut tinqßue chi hobecß ut chi seßêc xbaneb chixjunileb li tenamit.PAbanan cui lâex têjal lê naßleb ut têcanab xbânunquil lê taklanquil li yôquin chixqßuebal êre, ut cui têcanab xbânunquil li cßaßru naxye saß lin chakßrab li xinqßue êre, ut cui lâex tex-oc chixlokßoninquil jalanil dios ut texcßanjelak chiruheb,DOlâin tinxakab saß xnaßaj lâ cuanquil joß quinyechißi re laj David lâ yucuaß nak quinye re nak junelic cuânk junak reheb li ralal xcßajol tâoc chokß xreyeb lin tenamit Israel.ZN-At Salomón, cui lâat tatcuânk saß tîquilal chicuu joß nak quicuan laj David lâ yucuaß, ut cui tâbânu chixjunil li cßaßru tinye âcue, ut tâbânu lâ taklanquil ut li cßaßru naxye lin chakßrab,M+Lâin xinsicß ru ut xinsantobresi li templo aßin re nak lâin tincuânk arin chi junelic. Lâin tin-ilok re ut junelic cuânk saß inchßôl.qL[Chalen anakcuan lâin tincuileb lin tenamit ut tincuabi lix tijeb nak teßtijok saß li naßajej aßin.FKCui teßxcubsi ribeb ut teßxjal xcßaßux teßyotßekß xchßôl ut teßxjal xcßaßux lin tenamit, li nequeßxcßabaßin incßabaß, ut cui teßxtzßâma xcuybal chicuu ut teßxcanab xbânunquil li mâusilal, lâin tincuabi lix tijeb toj saß choxa ut tincuy lix mâqueb ut tincuosobtesi cuißchic lix chßochßeb.Jw Cui eb lin tenamit nequeßmâcob, lâin tinbânu nak incßaß tixqßue li hab saß ruchichßochß. Malaj ut tintakla laj sâcß saß ruchichßochß re teßxsach ru chixjunil li pim. Malaj ut tinqßue junak li caki yajel saß xbêneb lin tenamit.JI  Ut saß jun li kßojyîn li Dios quixcßutbesi rib chiru laj Salomón ut quixye re: —Lâin xcuabi lâ tij. Lâin xinsicß ru li naßajej aßin chokß xnaßaj lin templo re teßmayejak cuiß.=Hs Li rey Salomón quixchoy xyîbanquil lix templo li Dios ut quixyîb ajcuiß li rochoch li tâcuânk cuiß. Quixbânu li joß qßuial li quixcßoxla xbânunquil ut us qui-el chiru.&GE Saß li oxib xcaßcßâl xbe li xcuuk li po, li rey Salomón quixchakßrabiheb li tenamit re teßxic saß rochocheb chi saheb saß xchßôl ut chi cßojcßôqueb xchßôl xban chixjunil li usilal li quixbânu li Dios reheb laj David ut laj Salomón, joß eb ajcuiß li tenamit Israel.gFG Saß li xcuakxak li cutan queßxbânu jun li ninkße riqßuineb chixjunileb li tenamit xban nak chiru li cuukub cutan aßan xeßxkßaxtesi li artal saß rukß li Dios. Chiru cuukub cutan chic queßxbânu li nimla ninkße.~EuSaß eb li cutan aßan laj Salomón quixbânu jun li ninkße chiru cuukub cutan rochbeneb chixjunileb laj Israel. Kßaxal nabaleb li chßutchßûqueb aran. Eb aßan queßchal chak saß eb li naßajej Hamat ut toj cuan cuiß li nimaß re Egipto.DLi rey Salomón quixkßaxtesi ajcuiß chiru li Dios li nebâl li cuan chiru li templo. Aran quixcßat chak li mayej ut lix xêbul li xul li queßxcßat chokß xmayejeb re xcßambaleb rib saß usilal riqßuin li Dios. Incßaß quixcßat saß li artal li quixyîb riqßuin bronce laj Salomón xban nak kßaxal nabaleb li cßatbil mayej, lix xêbul ut li jun chßôl chic li mayej.HC Eb laj tij ac saß xnaßaj cuanqueb. Joßcaneb ajcuiß laj levita riqßuin lix cuajb li quixqßue laj David, li kßaxtesinbil re xlokßoninquil li Dios. Yôqueb chixchßeßbal lix cuajbeb nak yôqueb chixbichanquil li bich li naxye: —Kßaxal nim li ruxtân li Kâcuaß saß kabên junelic.— Queßxbânu joß quicßuteß chiruheb xban laj David. Ut eb laj tij yôqueb chixyâbasinquil li trompeta chi ubej ut xakxôqueb chixjunileb laj Israel.MBUt li rey Salomón quixmayeja cuib xcaßcßâl mil li bôyx ut jun ciento mil riqßuin junmay mil li carner. Joßcaßin nak queßxkßaxtesi li templo chiru li Dios li rey ut eb li tenamit Israel.nAUUt chirix aßan li rey joß eb ajcuiß chixjunileb li tenamit Israel queßmayejac chiru li Kâcuaß.W@'Nak eb laj Israel queßril nak quicube chak saß choxa li xam ut lix lokßal li Dios quinujac saß li templo chixjunileb queßxcuikßib ribeb ut queßxxulub lix jolom saß chßochß ut queßxnima ru li Kâcuaß ut queßxqßue xlokßal. Queßxye: —Kßaxal châbil li Kâcuaß ut kßaxal nim li ruxtân saß kabên junelic, chanqueb.s?_Ut eb laj tij incßaß queßru chi oc saß lix templo li Kâcuaß xban nak quinujac riqßuin lix lokßal./> YNak quirakeß chi tijoc laj Salomón, quicube chak li xam saß choxa ut quixcßat li xul li queßxmayeja ut li templo quinujac riqßuin lix lokßal li nimajcual Dios.Y=+*At Kâcuaß, at kaDios, chasume taxak li cßaßru nintzßâma châcuu. Lâin li rey li sicßbil cuu âban. Ut chijulticokß taxak âcue lâ rahom saß xbên laj David laj cßanjel châcuu, chan laj Salomón.S<)At Kâcuaß, at kaDios, châlkat chi cuânc saß lâ naßaj li tathilânk cuiß âcuochben lâ Lokßlaj Câx li nahilan cuiß lâ cuanquil. Junelic ta cheßcuânk saß tîquilal laj tij, ut cheßsahokß ta saß xchßôleb li tîqueb xchßôl châcuu.At Kâcuaß, at kaDios, chasume taxak li cßaßru nintzßâma châcuu. Lâin li rey li sicßbil cuu âban. Ut chijulticokß taxak âcue lâ rahom saß xbên laj David laj cßanjel châcuu, chan laj Salomón.;}(Joßcan ut at Kâcuaß, at inDios, chaqßue taxak retal ut chacuabi taxak lix tijeb li teßtijok saß li naßajej aßin.@:y'Ut lâat toj saß choxa li cuancat cuiß tâcuabi lix tijeb nak tateßxyâba. Ut lâat tâtenkßaheb saß tîquilal. Lâat tâcuy tâsach xmâqueb lâ tenamit nak xeßmâcob châcuu.d9A&Ut cui eb aßan teßxjal xcßaßuxeb chi anchaleb xchßôl ut chi anchaleb li râm nak cuânkeb chak saß lix tenamit li xicß nequeßiloc reheb, teßtijok. Nak yôkeb chi tijoc, teßilok saß xjayal li chßochß li caqßue reheb lix xeßtônil yucuaß. Teßilok saß xjayal li tenamit li casicß ru li xinyîb cuiß li templo re âlokßoninquil.8%%Abanan nak chapchôkeb xbaneb li jalaneb xtenamit, mâre tâjulticokß reheb nak incßaß us xeßxbânu ut teßxjal xcßaßuxeb. Ut teßtijok chak saß li tenamit li cuânkeb cuiß chak ut teßxye, “Xomâcob. Incßaß us xkabânu. Xkabânu li mâusilal,” chaßkeb.7$Mâ ani incßaß ta namâcob. Nak eb lâ tenamit tâmâcobk châcuu, lâat tatjoskßok riqßuineb. Ut tâkßaxtesiheb saß rukßeb li xicß nequeßiloc reheb re nak teßchapekß ut teßcßamekß saß xtenamiteb li xicß nequeßiloc reheb, usta najt, usta nachß.m6S#Ut lâat toj saß choxa tâcuabi lix tijeb nak tateßxyâba. Ut lâat tâtenkßaheb saß tîquilal.t5a"Cui eb lâ tenamit teßxic chi pletic riqßuineb li xicß nequeßiloc reheb, yalak bar tâtaklaheb nak teßtijok, teßilok cuan cuiß li tenamit li sicßbil ru âban, ut cuan cuiß li templo aßin li xinyîb chokß re âlokßoninquil.s4_!Ut lâat, toj saß li choxa li cuancat cuiß, tâcuabi lix tijeb. Ut tâsume li cßaßru teßxtzßâma châcuu li jalaneb xtenamit re nak chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß teßxnau nak nim âcuanquil ut teßxxucua âcuu joß nakabânu lâo aj Israel. Ut re ajcuiß nak teßxqßue retal nak lâat li tâlokßonîk saß li templo aßin li xinyîb lâin.`39 Mâre cuanqueb jalan xtenamit mâcuaß xcomoneb lâ tenamit Israel teßchâlk saß najtil tenamit chixyâbanquil lâ cßabaß saß li templo aßin xban nak teßrabi nak kßaxal nim lâ cuanquil ut nim lâ cuuxtân.52cCui tâbânu chi joßcan riqßuineb, teßxxucua âcuu ut teßxbânu li cßaßru nacacuaj joß najtil teßcuânk saß li chßochß li caqßue reheb li kaxeßtônil yucuaß.21]Ut lâat tâcuabi lix tijeb toj saß li choxa li cuancat cuiß chak. Ut tâcuy xmâqueb. Lâat tatrakok âtin saß xbêneb aß yal chanru lix naßlebeb châcuu. Lâat nacanau cßaßru cuan saß li râmeb xban nak lâat nacanau cßaßru cuan saß lix cßaßuxeb li cuanqueb saß li ruchichßochß.y0kChacuabi taxak lix tijeb yalak ani li teßilok saß xjayal li naßajej aßin nak teßxyâba lâ cßabaß. Chacuabi taxak lâ tenamit Israel nak teßxtaksi li rukßeb chi tijoc châcuu nak teßrecßa xrahil li raylal li yôkeb chixcßulbal.m/SUt cui tâcuânk cueßej saß xyânkeb laj Israel, malaj ut li caki yajel, malaj ut li acuîmk tâchakik xban li tik, malaj ut tâchâlk jalan xyajel li acuîmk joß li moß, joß laj sâcß, ut li motzoß, malaj ut teßchâlk li xicß nequeßiloc ke chixsutbal li katenamit, malaj ut yajel malaj ut cßaßak chic re ru chi raylalil tâchâlk saß kabên..'Toj saß choxa tâcuabi li teßxtzßâma châcuu ut tâcuy tâsach lix mâqueb lâ tenamit Israel. Ut tâcßut ajcuiß chiruheb chanru nak teßcuânk saß tîquilal châcuu. Ut lâat tâqßue cuißchic li hab saß xbên li chßochß li caqßue chokß reheb lâ tenamit.%-CAt Kâcuaß, cui eb li tenamit teßmâcobk châcuu lâat incßaß chic tâqßue chak li hab. Abanan cui teßilok saß xjayal li naßajej aßin ut cui teßxyâba lâ cßabaß xban li raylal li xaqßue saß xbêneb, ut cui teßxcanab xbânunquil li mâusilal, lâat tâcuabi lix tijeb.8,ilâat toj saß choxa tâcuabi lix tijeb ut tâcuy xmâqueb lâ tenamit Israel. Ut tâqßueheb cuißchic chi sukßîc saß li naßajej li caqßue reheb lix xeßtônil yucuaß.^+5Cui lâ tenamit Israel teßxic chi pletic riqßuineb li xicß nequeßiloc re, ut cui eb li xicß nequeßiloc re teßnumtâk saß xbêneb xban nak xeßmâcob châcuu, abanan cui teßyotßekß xchßôl ut teßxjal xcßaßux ut cui teßxpatzß xcuybal xmâqueb châcuu ut teßchâlk arin saß li templo chixtzßâmanquil xtenkßanquil châcuu,O*lâat toj saß choxa tâcuabi lix tij ut tatrakok âtin saß xbêneb saß tîquilal. Tâqßue chixtojbal xmâc li incßaß us xnaßleb ut tâcol rix li mâcßaß xmâc saß xcßabaß lâ tîquilal. )Cui cuan junak tâmâcobk chiru li ras rîtzßin, ut tixpuersi ru chixbânunquil li juramento chiru li artal saß li templo aßin,s(_At Kâcuaß, chacuabi taxak li cßaßru nintzßâma châcuu. Ut chacuabi ta ajcuiß lix tijeb lâ tenamit Israel nak teßtijok saß li naßajej aßin. Toj saß choxa taxak li cuancat cuiß tâcuabi li katij ut chacuy taxak li kamâc.@'yLâat taxak tat-ilok re li templo aßin chi kßek chi cutan. Lâat caye nak junelic tatcuânk saß li templo aßin. Ut chinâcuabi taxak nak yôquin chi tijoc saß li naßajej aßin.&+Abanan, lâat at Kâcuaß at inDios, tâcuabi lin tij lâin li nincßanjelac châcuu. Ut chacuabi taxak nak ninyâba lâ cßabaß saß lin tij.5%cAt Kâcuaß, at kaDios, ¿ma naru ta biß nacatcuan saß kayânk lâo arin saß ruchichßochß? Xban nak kßaxal nim âcuanquil li choxa incßaß natzßakloc chokß ânaßaj. Cui li choxa incßaß tzßakal chokß ânaßaj, ¿ma tojaß ta chic li templo aßin li xinyîb tâtzßaklok chokß ânaßaj?$Joßcan nak anakcuan, at Kâcuaß at kaDios lâo aj Israel, chabânu taxak li cßaßru cayechißi chak re laj David laj cßanjel châcuu.W#'Joßcan ut at Kâcuaß, at kaDios lâo aj Israel, chabânu taxak li cßaßru cayechißi chak re laj David lin yucuaß nak caye chak re nak junelic tâcuânk jun reheb li ralal tâoc chokß xreyeb laj Israel cui teßcuânk saß tîquilal ut teßxbânu li cßaßru naxye saß lâ chakßrab joß yôcat chixbânunquil lâat, chancat re."#Lâat xabânu li cßaßru cayechißi re laj David lin yucuaß. Lâat catyechißin re ut saß li cutan aßin xabânu li cßaßru cayechißi.!1—At Kâcuaß, at kaDios lâo aj Israel, mâcßaß junak Dios juntakßêt âcuiqßuin lâat, chi moco saß choxa, chi moco saß ruchichßochß. Nacabânu li cßaßru nacayechißi ut nacacuuxtâna ruheb li tîqueb xchßôl li nequeßcßanjelac châcuu chi anchaleb xchßôl.C  Laj Salomón ac quixyîb riqßuin bronce jun li naßajej najt xteram bar tâxaklîk cuiß. Li naßajej aßan cuib metro riqßuin ôb xcaßcßâl centímetro xnimal rok ut cuib metro riqßuin ôb xcaßcßâl centímetro xnimal ru ut jun metro riqßuin oßlaju xcaßcßâl centímetro xteram. Li naßajej aßan quixyîb saß xyi li nebâl. Chirix aßan quixcuikßib rib chiruheb laj Israel ut quixtaksi li rukß saß choxa. Quitijoc ut quixye:  Laj Salomón quixqßue rib chiru lix artal li Kâcuaß chiruheb chixjunileb laj Israel li cuanqueb aran ut quixtaksi li rukß.- Ut saß li templo aßan xinqßue li Lokßlaj Câx lix xocxo cuiß li contrato li quixbânu li Kâcuaß riqßuineb laj Israel, chan laj Salomón. Li Kâcuaß xbânu li cßaßru quixyechißi chak. Lâin xin-oc chokß rey chokß rêkaj laj David lin yucuaß. Xin-oc chi taklânc saß xbêneb laj Israel joß quixye li Kâcuaß. Ut xinyîb li templo re takalokßoni cuiß li Kâcuaß li kaDios lâo aj Israel.!; Abanan mâcuaß lâat li tatyîbânk re li templo re tineßxlokßoni cuiß. Aßan lâ cualal li tâcuânk li tâyîbânk re li templo,” chan li Dios./WUt li Dios quixye re laj David lin yucuaß, “Us nak xacßoxla xyîbanquil junak li templo re tineßxlokßoni cuiß. Us xabânu nak xacßoxla xyîbanquil li templo.Laj David lin yucuaß qui-ala saß xchßôl xyîbanquil li templo re takalokßoni cuiß li Kâcuaß li kaDios lâo aj Israel.lQAbanan anakcuan xinsicß ru li tenamit Jerusalén re nak aran teßxyîb jun li templo re tineßxlokßoni cuiß. Ut xinsicß ru laj David re nak aßan tâtaklânk saß xbêneb lin tenamit Israel,” chan li Dios re lin yucuaß.Chalen nak queßcuisi chak lin tenamit aran Egipto mâ jun li tenamit quinsicß ru saß xyânk lix têpaleb laj Israel re tâyîbâk junak li templo bar tineßxlokßoni cuiß, chi moco quinsicß ru junak cuînk tâcßamok be saß lin tenamit Israel."=Ut quixye: —Lokßoninbil taxak li Kâcuaß, li kaDios lâo aj Israel, xban nak xbânu li cßaßru quixyechißi re laj David lin yucuaß nak quixye re, Chirix aßan li rey Salomón quixsukßisi rib ut quixtzßâma chiru li Dios nak târosobtesiheb laj Israel li xakxôqueb aran.xiAbanan lâin xinyîb jun li templo re tatcuânk cuiß. Aßan li naßajej li tatcuânk cuiß chi junelic, chan.d CUt laj Salomón quixye: —At Kâcuaß, lâat caye nak nacatcuan saß li chok kßojyîn ru.ykUt eb laj tij incßaß queßru xbânunquil lix cßanjeleb xban nak lix lokßal li Dios quixnujobresi li templo."= Yôqueb chixchßeßbal lix cuajbeb ut yôqueb chi bichânc chi junaj xyâb lix cuxeb re xqßuebal xlokßal li Kâcuaß. Queßxbicha xlokßal ut queßxye: Kßaxal châbil li Kâcuaß ut nim li ruxtân saß kabên junelic, chanqueb. Ut quinujac li templo riqßuin xlokßal li Dios. Chanchan li chok.Ut eb laj tij incßaß queßru xbânunquil lix cßanjeleb xban nak lix lokßal li Dios quixnujobresi li templo./ Ut chixjunileb laj levitas li nequeßbichan queßxakli chixcßatk li artal saß li este. Aßaneb laj Asaf, laj Hemán, ut laj Jedutún rochbeneb li ralal ut eb li rechßalal. Li rakßeb yîbanbil riqßuin li châbil tßicr lino. Cuanqueb saß rukßeb lix cuajbeb, li sursûquil chßîchß, li arpa, ut li salterio. Ut cuanqueb ajcuiß jun ciento riqßuin junmay laj tij li nequeßxyâbasi li trompeta.&E Eb laj tij queßel saß li Santil Naßajej. Ac santobresinbileb chixjunileb laj tij li cuanqueb aran, usta toj mâjiß nacuulac xkßehil nak teßcßanjelak.$A Mâcßaß cuan chi saß li Lokßlaj Câx. Caßaj cuiß li cuib chi perpôquil pec li quixqßue laj Moisés chi saß nak cuan chak saß li tzûl Horeb. Chiru li pec aßan tzßîbanbil li contrato li quixbânu li Kâcuaß riqßuineb laj Israel nak queßel chak saß li tenamit Egipto.O Li cheß li queßxpako cuiß li Lokßlaj Câx najt rok. Li rußuj quicßutun saß li Santil Naßajej. Abanan incßaß quicßutun toj chirix li Santil Naßajej. Ut aran cuanqueb toj chalen anakcuan. Helho lix xiqßueb saß xbên li Lokßlaj Câx ut queßxtzßap li Lokßlaj Câx joß eb ajcuiß li cheß li queßxpako cuiß.M Chirix aßan eb laj tij queßrocsi saß li templo li Lokßlaj Câx li xocxo cuiß li contrato. Queßxqßue saß xnaßaj saß li Lokßlaj Santil Naßajej rubel lix xicß eb li cuib chi querubines.V %Ut li rey ut chixjunileb laj Israel li cuanqueb rochben cuanqueb chi ubej. Yôqueb chixmayejanquil eb li carner ut eb li bôyx. Incßaß naru rajlanquileb li xul li queßmayejâc xban nak kßaxal nabaleb./ Wjoß ajcuiß li tabernáculo ut chixjunil li kßaxtesinbil re li Dios li nacßanjelac saß li tabernáculo. Eb laj tij ut eb laj levita, aßaneb li queßpakon reheb.f ENak queßcuulac chixjunileb li nequeßcßamoc be, eb laj levita queßxchap li Lokßlaj Câx,yUt chixjunileb li cuînk aj Israel queßxchßutub ribeb riqßuin li rey re nak teßxbânu li ninkße saß xcuuk li po.jMUt laj Salomón quixtakla xchßutubanquileb aran Jerusalén eb li nequeßtaklan saß xbêneb laj Israel, ut chixjunileb li nequeßjolomin reheb li junjûnk chi xtêpaleb, joß eb ajcuiß li nequeßtaklan saß li junjûnk cabal. Queßxchßutub ribeb re nak teßrisi Sión saß lix tenamit laj David li Lokßlaj Câx, li xocxo cuiß lix contrato li Dios.F Nak ac xchoy xyîbanquil lix templo li Dios laj Salomón, quixtakla rocsinquil saß li templo li secß oro ut li secß plata joß ajcuiß chixjunil li nacßanjelac aran, li quikßaxtesîc saß rukß li Dios xban laj David lix yucuaß. Ut quixxoqueb saß li naßajej li nequeßxcßûla cuiß li cßaßru terto xtzßak.eCQuixqßue ajcuiß chi yîbâc riqßuin châbil oro eb li chßîchß re xyîbanquil lix mechil li candil, eb li secß li quixoqueß cuiß li quicß, eb li lecleb joß eb ajcuiß li sansar. Ut quixqßue chi yîbâc riqßuin oro li oquebâl re li templo, eb li puertas re li Lokßlaj Santil Naßajej, joß eb ajcuiß li puertas re li Santil Naßajej. ut li retalil li utzßußuj qßuehbil chokß xsahob ru li candelero, joß eb ajcuiß li candil ut eb li chapleb chßîchß. Eb aßan yîbanbileb riqßuin châbil oro.Quixqßue ajcuiß chi yîbâc riqßuin châbil oro eb li chßîchß re xyîbanquil lix mechil li candil, eb li secß li quixoqueß cuiß li quicß, eb li lecleb joß eb ajcuiß li sansar. Ut quixqßue chi yîbâc riqßuin oro li oquebâl re li templo, eb li puertas re li Lokßlaj Santil Naßajej, joß eb ajcuiß li puertas re li Santil Naßajej.Neb li candelero joß eb ajcuiß li candil li nequeßxqßue saß xbên yîbanbil riqßuin châbil oro li queßqßueheß chiru li Lokßlaj Santil Naßajej ut queßxloch xxamlel joß quiyeheß reheb;kOLaj Salomón quixqßue chi yîbâc chixjunil li cßaßak re ru li quicßanjelac saß lix templo li Dios. Aßaneb aßin li quiyîbâc: li artal yîbanbil riqßuin oro, eb li mêx li quiqßueheß cuiß li mayejanbil caxlan cue,#Kßaxal cuißchic nabal li cßaßak re ru li quixqßue chi yîbâc riqßuin bronce li rey Salomón. Incßaß queßru xbisbal xban xqßuial.#?Li rey quixtakla xyîbanquileb saß li ru takßa re li nimaß Jordán saß li naßajej li sêb ru li cuan saß xyi li cuib chi tenamit Sucot ut Seredata.}Ut quixyîb ajcuiß eb li ucßal, li pala ut eb li chßîchß li queßxchap cuiß li tib. Chixjunil li cßaßak re ru li tâcßanjelak saß lix templo li Dios li quixyîb laj Hiram-abi re li rey Salomón, aßan yîbanbil riqßuin li châbil bronce.b~=Quixyîb li nimla pila ut eb li cablaju chi bôyx li quicßochobâc cuiß li nimla pila.g}GQuixyîb ajcuiß li cßochlebâl ut saß xbêneb aßan quixqßueheb li lajêb chi cocß pila.'|G Quixyîb li câhib ciento retalil li granada li queßqßueheß saß cuib tzol chiru li sursûquil chßîchß li quiqßueheß saß xjolomeb li cuib chi okech.>{u Aßan aßin li quixbânu. Quixyîb li cuib chi okech ut li cuib chi sursûquil chßîchß li queßqßueheß saß xjolomeb li cuib chi okech, joß ajcuiß li cadena li tzßulbil ru.Lz Laj Hiram quixyîbeb ajcuiß li ucßal ut eb li pala joß eb ajcuiß li nînki secß. Joßcan nak laj Hiram quixchoy li cßanjel li quixbânu re li rey Salomón chokß re lix templo li Kâcuaß.Xy) Ut quixqßue li nimla pila saß li nim re li templo li nacana saß li sureste. x Quixyîb ajcuiß li nebâl reheb laj tij ut li nimla nebâl joß eb ajcuiß lix puertas. Ut quixletz li bronce chiruheb li puertas.@wyQuixyîb ajcuiß lajêb li mêx ut quixqßueheb saß li templo. Ôb quixqßue saß li nim ut ôb quixqßue saß li tzße. Ut quixyîb ajcuiß jun ciento li nînki secß riqßuin oro.4vaQuixyîb ajcuiß lajêb li candelero joß li retalil li quiqßueheß re. Ut quixqßueheb saß li templo. Ôb quixqßue saß li nim ut li ôb chic quixqßue saß li tzße.uQuixyîb ajcuiß lajêb li cocß pila. Ôb quixqßue saß xnim li templo ut li ôb chic quixqßue saß xtzße. Saß eb li pila aßin queßxchßaj li tib li teßxcßat chokß xmayejeb. Abanan li nimla pila quicßanjelac reheb laj tij re teßchßajok.ouQuixqßue li okech chiru li templo. Li jun li quicana saß lix nim quixqßue Jaquín chokß xcßabaß Ut li okech jun chic li quicana saß li tzße quixqßue Boaz chokß xcßabaß.Yn+Ut quixyîb ajcuiß li cadena re xqßuebal saß xbên li okech. Ut quixyîb ajcuiß jun ciento li granadas riqßuin chßîchß ut quixletz chiru li cadena.Quixqßue li okech chiru li templo. Li jun li quicana saß lix nim quixqßue Jaquín chokß xcßabaß Ut li okech jun chic li quicana saß li tzße quixqßue Boaz chokß xcßabaß. mUt quixyîb ajcuiß cuib li nînki okech re tixqßue chiru li templo. Caßchßin mâ cuaklaju metro xnînkal rok. Ut li chßîchß li quixyîb re xchßicbal saß xjolomeb li cuib chi okech, aßan cuib metro riqßuin ôb xcaßcßâl centímetro xnînkal rok.plYUt quixyîb ajcuiß li nimla tßicr li târamok re lix Lokßlaj Santil Naßajej riqßuin li nokß azul, joß ajcuiß púrpura ut cak. Yîbanbil riqßuin li bakbil nokß lino. Chokß xsahob ru quixqßue retalil li querubines chiru.k- Eb li querubines aßin helho lix xiqßueb. Belêb metro oquenak chixjunil. Xakxôqueb li querubines ut yôqueb chi iloc saß li Santil Naßajej.|jq Joßcan ajcuiß li querubín jun chic. Jun lix xicß cuib metro riqßuin ôb xcaßcßâl centímetro xnimal ut nocoxtau li tzßac li cuan saß li jun pacßal chic. Ut lix xicß jun chic nocoxcßul rib riqßuin lix xicß li querubín jun chic.i Belêb metro xnimal ru lix xiqßueb li cuib chi querubines. Cuib metro riqßuin ôb xcaßcßâl centímetro xnînkal li junjûnk. Jun li xicß nocoxtau li tzßac jun pacßal. Ut li xicß jun chic nocoxcßul rib riqßuin lix xicß li querubín jun chic.sh_ Saß li Lokßlaj Santil Naßajej quixyîb cuib li querubines riqßuin cheß. Ut quixletz li oro chiruheb.*gM Li claux yîbanbil riqßuin oro ut numenak jun libra râlal li junjûnk. Quixletz ajcuiß li oro chiruheb li cocß cab li cuanqueb saß xcaß tasalil li templo.Uf#Ut quixyîb ajcuiß li Lokßlaj Santil Naßajej. Belêb metro xnimal rok. Ut lix nimal ru, aßan belêb metro joß xnimal ru li templo. Li châbil oro li quixletz chiru, aßan numenak ôb ciento quintal.Ue#Joßcaßin nak quixletz li oro saß li templo chiru li tzßamba, chiru lix marquil li puertas, ut chiruheb li tzßac, joß eb ajcuiß li puertas. Ut quixyîb li retalileb li querubín chiruheb li tzßac.vdeUt quixletz li tertôquil pec chiru li templo re xqßuebal xsahob ru. Li oro, aßan li quichal chak Parvaim.FcSaß li Santil Naßajej quixtzßap li tzßac chi saß riqßuin li cheß ciprés. Ut quixtzßap li ru riqßuin li tzßakal oro. Ut quixqßue xsahob ru retalil li cheß palmera ut li cadena.9bkLi naßajej li cuan saß li oquebâl, aßan belêb metro xnajtil rok, joß xnimal ru li templo. Ut lix najtil xteram, aßan belêb metro. Ut quixletz li tzßakal oro chi saß.1a[Aßan aßin xbisbal lix cimiento lix templo li Kâcuaß li quixyîb li rey Salomón: lix nimal rok, aßan cuukub xcaßcßâl metro ut lix nimal ru, aßan belêb metro.x`iLaj Salomón quixtiquib xyîbanquil li templo saß li cuib xbe li xcab po re li xcâ chihab roquic chokß rey.S_ !Laj Salomón quixtiquib xyîbanquil lix templo li Kâcuaß aran Jerusalén saß li tzûl Moriah saß li naßajej li quixcßutbesi cuiß rib li Kâcuaß chiru laj David lix yucuaß. Li naßajej aßan, aßan li naßajej li quirisi cuiß rix lix trigo laj Ornán aj jebuseo, li ac cauresinbil xban laj David re xyîbanquil li templo.W^'Quixye nak lajêb xcâcßâl mil chi cuînk teßîkânk, câcßâl mil chi cuînk teßisînk pec saß eb li tzûl, ut oxib mil riqßuin cuakib ciento chi cuînk teßtaklânk saß xbêneb li teßcßanjelak.N]Ut li rey Salomón quixtakla rajlanquileb chixjunileb li jalaneb xtenamit li cuanqueb Israel. Quixbânu joß quixbânu li rey David lix yucuaß. Oßcßâl riqßuin oxlaju roxcßâl mil riqßuin cuakib ciento li jalaneb xtenamit li cuanqueb Israel.Quixye nak lajêb xcâcßâl mil chi cuînk teßîkânk, câcßâl mil chi cuînk teßisînk pec saß eb li tzûl, ut oxib mil riqßuin cuakib ciento chi cuînk teßtaklânk saß xbêneb li teßcßanjelak. ~||{zylxrwvbuJtYrqqyponsmmlUk,j2ii h gf eEdcb^aa-`j_^^3]h\[[YXXMWVUtSSRQP8OO MM4LLLLKK=<<::!876554P22^0//J.-,++e*P)a'&% #""!U p2aBs|Z$l   W $l}`1q)Queßxbânu jun li juramento chiru li Kâcuaß chi cau xyâb xcuxeb ut chi saheb saß xchßôl ut queßxyâbasiheb li trompeta ut eb li xucub.p Ut li ani li incßaß tixsicß li Kâcuaß, lix Dioseb laj Israel, tâcamsîk, joß cocß, joß nînk, joß cuînk, joß ixk. o9 Ut queßxbânu jun li contrato ut queßxye nak teßxsicß li Kâcuaß lix Dioseb lix xeßtônil yucuaß chi anchaleb xchßôl ut chi anchaleb li râm.n Saß eb li cutan aßan queßxmayeja chiru li Kâcuaß cuukub ciento chi bôyx ut cuukub mil chi carner li queßrêchani saß eb li plêt.m} Queßxchßutub ribeb aran Jerusalén saß li rox po re li chihab aßan nak yô oßlaju chihab roquic chokß rey laj Asa.l' Chirix aßan quixchßutubeb li ralal xcßajol laj Judá ut eb li ralal xcßajol laj Benjamín. Ut quixchßutubeb ajcuiß li ralal xcßajol laj Efraín, ut eb li ralal xcßajol laj Simeón, joß eb ajcuiß li ralal xcßajol laj Manasés, li queßel saß li naßajej Israel ut queßcôeb chi cuânc Judá. Nabaleb li queßcôeb Judá xban nak queßxqßue retal nak li Kâcuaß cuan riqßuin laj Asa.>kuUt quicacuuc xchßôl li rey Asa nak quirabi li cßaßru quixye li profeta Azarías li ralal laj Obed. Quirisi chixjunileb li jalam ûch saß li naßajej Judá joß ajcuiß saß lix naßajeb li ralal xcßajol laj Benjamín, joß ajcuiß saß eb li tenamit li quirêchani saß li naßajej li tzûl ru li cuan saß lix naßajeb li ralal xcßajol laj Efraín. Ut quixyîb cuißchic li artal li cuan saß li nebâl chiru lix templo li Dios.jAnakcuan ut lâex, michßinan êchßôl. Cauhak ban êchßôl xban nak lê cßanjel, aßan cuan xkajcßâmunquil, chan laj Azarías.4iaEb li cristian yôqueb chixrahobtesinquil ribeb chi ribileb rib. Joßcaneb ajcuiß li tenamit xban nak li Dios yô chixrahobtesinquileb riqßuin nabal pây ru chi raylal.h3Saß eb li cutan aßan, mâ ani naru na-el saß junak tenamit chi moco na-oc yal chi joßcan xban nak eb li tenamit yalak bar cuanqueb saß raylal.gAbanan nak quichal li raylal saß xbêneb laj Israel, queßxsicß li Kâcuaß lix Dioseb, ut li Kâcuaß quixcßutbesi rib chiruheb.@fyNajt queßcuan laj Israel chi incßaß yôqueb chixlokßoninquil li tzßakal Dios. Mâcßaßeb laj tij chixcßutbal lix yâlal chiruheb ut mâcßaß lix chakßrab li Dios riqßuineb.e7Joßcan nak laj Azarías qui-el chixcßulbal laj Asa ut quixye re: —At rey Asa, chacuabi taxak li cßaßru tinye âcue. Ut cherabihak ajcuiß lâex li ralal xcßajol laj Judá ut lâex li ralal xcßajol laj Benjamín. Li Kâcuaß tâcuânk êriqßuin cui lâex cuânkex riqßuin aßan. Cui têsicß li Dios, aßan tixcßutbesi rib chêru. Abanan cui têtzßektâna, li Dios textzßektâna ajcuiß lâex.Td #Ut lix musikß li Kâcuaß quichal riqßuin laj Azarías li ralal laj Obed.?cwUt eb laj Judá queßpletic ajcuiß riqßuineb li cuanqueb xquetômk ut queßxchap chokß reheb nabaleb li carner ut eb li camello. Ut chirix aßan queßsukßi cuißchic Jerusalén.bEb laj Judá queßpletic riqßuineb chixjunil li tenamit li cuanqueb chi xjun sutam li tenamit Gerar xban nak li Kâcuaß quixqßueheb xxiu. Ut eb laj Judá queßxxoc li cßaßak re ru cuan saß lix tenamiteb.Ut eb laj Judá queßpletic ajcuiß riqßuineb li cuanqueb xquetômk ut queßxchap chokß reheb nabaleb li carner ut eb li camello. Ut chirix aßan queßsukßi cuißchic Jerusalén.*aM Laj Asa rochbeneb lix soldados queßrâlinaheb toj Gerar. Ut li incßaß queßcamsîc incßaß chic queßru chi pletic xban nak li Kâcuaß quixqßue xxiuheb. Queßsacheß ruheb xban li Dios ut xbaneb laj Judá. Kßaxal nabal li cßaßak re ru queßrêchani laj Judá saß li plêt aßan.` Ut li Dios quixtenkßaheb li rey Asa joß eb ajcuiß laj Judá chi numtâc saß xbêneb laj Etiopía toj retal queßêlelic. _9 Laj Asa quixyâba xcßabaß li Kâcuaß lix Dios ut quixye re: —At Kâcuaß, at inDios, lâat nacattenkßan reheb li cuanqueb xcuanquil joß eb ajcuiß li mâcßaßeb xcuanquil. Choâtenkßa, at Kâcuaß at kaDios, xban nak âcuiqßuin cau kachßôl. Xochal chi pletic riqßuineb li cuînk aßin saß âcßabaß lâat. At Kâcuaß, lâat li kaDios. Incßaß naru nanumta junak cuînk châcuu lâat, chan.^ Li rey Asa cô chixcßulbal ut queßxxakab ribeb chi pletic aran Sefata saß li ru takßa li cuan nachß riqßuin li tenamit Maresa.4]a Laj Zera lix reyeb laj Etiopía queßcôeb toj saß li tenamit Maresa chi pletic riqßuin laj Asa. Cuanqueb jun millón lix soldado ut oxib ciento lix carruaje re pletic.\Oxib ciento mil lix soldados laj Asa saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Judá. Cuanqueb xchßîchß re xcolbal re xchßôl ut cuanqueb ajcuiß xlâns. Cuanqueb ajcuiß cuib ciento riqßuin câcßâl mil chi soldados saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Benjamín. Cuanqueb xchßîchß re xcolbal re xchßôl ut cuanqueb xtzimaj. Chixjunileb li cuînk aßin cauheb rib chi pletic.][3Laj Asa quixye reheb laj Judá: —Takayîbeb chi us li tenamit aßin. Takasut saß tzßac ut takayîbeb li cab li najt xteram re cßacßalênc. Ut takaqßue li puertas joß ajcuiß lix natßbaleb. Li naßajej aßin ke lâo xban nak xkasicß li Kâcuaß li kaDios. Ut aßan xoxqßue chi cuânc saß xyâlal riqßuineb chixjunileb li cuanqueb chi xjun sutam li katenamit, chan. Joßcan nak queßxyîbeb chi us li tenamit ut us queßel riqßuin li cßaßru queßxbânu.sZ_Laj Asa quixyîbeb chi us li tenamit re teßxcol cuiß ribeb nak toj cuanqueb saß tuktûquil usilal. Mâ ani aj iqßuin yôqueb chi pletic chiruheb li chihab aßan xban nak li Kâcuaß quixqßueheb chi cuânc saß tuktûquil usilal.Y-Ut quirisiheb ajcuiß li naßajej li najt xteram li nequeßxlokßoni cuiß li jalanil dios ut quixpoß eb li artal li queßxcßat cuiß li incienso saß chixjunileb li tenamit li cuanqueb Judá. Ut chirix aßan quicuan tuktûquil usilal joß najtil quicuan saß xcuanquil.-XSQuixye ajcuiß reheb laj Judá nak teßxsicß li Kâcuaß lix dioseb lix xeßtônil yucuaß ut teßxbânu chi tzßakal lix taklanquileb li naxye saß li chakßrab.AW{Quirisiheb li artal li queßxlokßoni cuiß li jalanil dios ut quixpoß eb li naßajej li najt xteram. Quixjoreb lix jalam ûch lix dioseb ut quixjor ajcuiß lix jalam ûch lix Asera.WV'Laj Asa quicuan saß tîquilal ut quixbânu li us chiru li Kâcuaß lix Dios.U 5Laj Abías quicam ut quimukeß saß lix tenamit laj David saß li naßajej li queßmukeß cuiß lix xeßtônil yucuaß. Ut aß chic laj Asa li ralal qui-oc chokß rey chokß rêkaj. Ut li tenamit cuanqueb saß tuktûquil usilal chiru lajêb chihab nak cuan chokß rey laj Asa.T Chixjunil li quilajxbânu ut li cßaßru quixye nak cuan saß xcuanquil tzßîbanbil retalil saß li hu li quixtzßîba li profeta Iddo.S% Laj Abías quiniman xcuanquil. Quixcßam chokß rixakil câlaju li ixk ut queßcuan cuib xcaßcßâl li ralal ut cuaklaju lix rabin.Chixjunil li quilajxbânu ut li cßaßru quixye nak cuan saß xcuanquil tzßîbanbil retalil saß li hu li quixtzßîba li profeta Iddo. R9 Laj Jeroboam incßaß chic quicuan xcuanquil saß eb li cutan nak laj Abías quicuan chokß xreyeb laj Judá. Ut li Kâcuaß quiqßuehoc re chi câmc.9Qk Ut laj Abías quinumta saß xbên laj Jeroboam ut quirêchaniheb li tenamit Bet-el rochbeneb li cßalebâl, Jesana rochbeneb li cßalebâl, ut Efraín rochbeneb li cßalebâl.YP+ Joßcaßin nak quicubsîc xcuanquileb laj Israel saß eb li cutan aßan. Eb laj Judá queßrêchani li plêt xban nak queßxtzßâma xtenkßanquileb riqßuin li Kâcuaß, lix Dioseb lix xeßtônil yucuaßeb.wOg Eb laj Judá queßnumta saß xbêneb laj Israel ut queßxcamsiheb ôb ciento mil li soldado li sicßbileb ru.hNI Eb laj Israel queßoc chi êlelic, abanan li Kâcuaß ac xkßaxtesiheb saß rukßeb laj Judá.+MO Eb laj Judá queßxjap reheb chi cau ut queßoc chi pletic. Ut li Dios quixkßaxtesiheb laj Jeroboam ut eb laj Israel saß rukßeb li rey Abías ut eb laj Judá.]L3 Nak queßiloc chirixeb laj Judá queßril nak yôqueb chi châlc chirixeb ut yôqueb chi châlc chiruheb re teßpletik riqßuineb. Ut queßxyâba xcßabaß li Kâcuaß ut eb laj tij queßxyâbasi lix trompêteb.QK Abanan laj Jeroboam ac xtaklaheb lix soldado chirix li naßajej li cuanqueb cuiß eb laj Judá. Cuanqueb li soldados yôqueb chi châlc chiruheb ut cuanqueb li soldado li yôqueb chi châlc chirixeb.MJ Cheqßuehak retal. Li Dios cuan kiqßuin. Aßan yô chi cßamoc kabe. Ut eb laj tij oqueb re chixyâbasinquil lix trompêteb re takatiquib pletic êriqßuin. Joßcan ut, ex ralal xcßajol laj Israel, mexpletic riqßuin li Kâcuaß lix Dioseb lê xeßtônil yucuaß xban nak incßaß texnumtâk saß kabên, chan laj Abías.!I; Rajlal ekßela ut rajlal ecuu nequeßxqßue li cßatbil mayej chiru li Kâcuaß joß ajcuiß li incienso li sunûnc. Ut nequeßxqßue li caxlan cua chiru li mêx li kßaxtesinbil re li Dios. Ut nalochman rajlal ecuu li candil li cuan saß xbêneb li candelero li yîbanbil riqßuin oro. Lâo yôco chixbânunquil joß taklanbilo cuiß xban li Kâcuaß li kaDios. Abanan lâex xetzßektâna li Kâcuaß Dios.kHO Abanan, li kaDios lâo, aßan li Kâcuaß. Incßaß yôco chixtzßektânanquil. Eb laj tij li yôqueb chi cßanjelac chiru li Kâcuaß, aßaneb li ralal xcßajol laj Aarón ut eb li nequeßtenkßan reheb, aßaneb laj levitas.>Gu ¿Ma incßaß ta biß xerisiheb chak laj tij li ralal xcßajoleb laj Aarón ut eb laj levitas li nequeßcßanjelac chiru li Dios? ¿Ma incßaß ta biß xexakabeb jalaneb laj tij chi cßanjelac chiruheb lê dios joß nequeßxbânu li jalan tenamit? Chêru lâex yalak ani naru tâxakabâk chokß aj tij cui tixcßam junak toro toj sâj malaj ut cuukubak xcarner re nak tixkßaxtesi rib chokß aj tij chiruheb li mâcuaßeb tzßakal Dios.kFO Ut anakcuan lâex têraj pletic riqßuineb li ralal xcßajol laj David li sicßbileb ru xban li Dios re texcuânk saß li cuanquilal. Lâex nabalex ut cuan chak êriqßuin li cuacax oro li quixyîb chokß êdios laj Jeroboam.E Ut queßxchßutub ribeb nabaleb li cuînk li incßaß useb xnaßleb riqßuin laj Jeroboam. Ut eb aßan queßxkßetkßeti ribeb chiru laj Roboam xban nak laj Roboam toj sâj ut toj mâjiß cau xchßôl chi taklânc. Joßcan nak incßaß quiru xcolbal rib chiruheb. D Abanan laj Jeroboam li ralal laj Nabat, li quicßanjelac chiru laj Salomón li ralal laj David, quijoskßoß saß xbên lix rey.C ¿Ma incßaß nequenau lâex nak li Kâcuaß li kaDios lâo aj Israel quixqßue li cuanquil aßin re laj David? Quixye nak aßan ut eb li ralal teßtaklânk saß xbêneb laj Israel chi junelic. Li Dios quixbânu li contrato riqßuineb riqßuin atzßam.LB Laj Abías quixakli saß xbên li tzûl Zemaraim li cuan saß lix naßajeb li ralal xcßajol laj Efraín, li tzûl ru. Ut quixye reheb, —Chinâcuabi, at Jeroboam, joß ajcuiß lâex aj Israel.1A[ Laj Abías cuan câhib ciento mil li soldados sicßbileb ru ut cauheb rib. Joßcan ajcuiß laj Jeroboam quixsiqßueb ru cuakxakib ciento mil chi soldado ut cauheb rib.D@ Oxib chihab quicuan saß xcuanquil aran Jerusalén. Lix naß laj Abías, aßan lix Micaías lix rabin laj Uriel, Gabaón xtenamit. Laj Abías ut laj Jeroboam queßpletic chi ribileb rib.y? m Yô cuakxaklaju chihab roquic chokß xreyeb laj Israel laj Jeroboam nak laj Abías qui-oc chokß rey aran Judá.F> Laj Roboam quicam ut quimukeß saß li naßajej li queßmukeß cuiß lix xeßtônil yucuaß saß lix tenamit laj David. Ut aß chic laj Abías li ralal qui-oc saß xcuanquil chokß rêkaj.J= Chixjunil li quilajxbânu laj Roboam nak cuan saß xcuanquil tzßîbanbil retalil saß eb li hu li queßxtzßîba li profeta Semaías ut li profeta Iddo, li tzßîbanbil cuiß xcßabaßeb li junjûnk cabal. Laj Roboam ut laj Jeroboam junelic queßxpleti ribeb.Laj Roboam quicam ut quimukeß saß li naßajej li queßmukeß cuiß lix xeßtônil yucuaß saß lix tenamit laj David. Ut aß chic laj Abías li ralal qui-oc saß xcuanquil chokß rêkaj.<} Li rey Roboam quixbânu li incßaß us chiru li Kâcuaß xban nak incßaß quixqßue xchßôl chixlokßoninquil li Dios.h;I Quiniman xcuanquil laj Roboam nak cuan chokß rey aran Jerusalén. Jun roxcßâl chihab cuan re nak qui-oc chokß rey. Cuuklaju chihab quicuan saß xcuanquil aran Jerusalén saß li tenamit li quixsicß ru li Dios saß xyânkeb lix têpaleb li ralal xcßajol laj Israel re nak aran tâlokßonîk. Lix naß laj Roboam, aßan lix Naama, Amón xtenamit./:W Xban nak li rey Roboam quixcubsi rib, quinumeß xjoskßil li Dios ut incßaß quixsach ruheb chi junaj cua. Ut cuan ajcuiß li cßaßru us li quicßulman aran Judá.K9 Rajlal nak naxic saß lix templo li Dios li rey, eb li soldados li nequeßcßacßalen re nequeßxcßam li chßîchß aßan ut mokon queßxxoc cuißchic saß li naßajej li nequeßxoqueß cuiß.h8I Ut li rey Roboam quixyîb riqßuin bronce rêkajeb li chßîchß li nequeßxram cuiß re xchßôleb ut quixkßaxtesi reheb li nequeßtaklan saß xbêneb li soldado li nequeßcßacßalen re li oquebâl re li rochoch li rey.87i Laj Sisac lix reyeb laj Egipto quichal Jerusalén chi pletic riqßuineb. Ut quixcßam chokß re chixjunil li terto xtzßak li xocxo saß lix templo li Dios, joß ajcuiß li xocxo saß li palacio. Ut quixcßam ajcuiß li chßîchß li nequeßxram cuiß re xchßôl li quixyîb riqßuin oro laj Salomón.N6 Incßaß tebinsach ru, abanan tebinqßue chi cßanjelac chiru laj Sisac. Ut aran texqßue retal chanru li cßanjelac chicuu lâin ut chanru li cßanjelac chiruheb lix reyeb li jalaneb xtenamit.—Q5 Li Kâcuaß quixqßue retal nak queßxcubsi ribeb. Quiâtinac cuißchic riqßuin li profeta Semaías ut quixye re: —Eb aßan xeßxcubsi ribeb. Joßcan nak incßaß tinsach ruheb. Tebincol ban junpâtak. Incßaß tincuisi injoskßil saß xbêneb laj Israel li cuanqueb Jerusalén. Incßaß tincanab laj Sisac chixcamsinquileb.4 Ut li rey rochbeneb li nequeßtenkßan re queßxcubsi ribeb ut queßxye: —Li Kâcuaß naxbânu chixjunil saß tîquilal, chanqueb.O3 Li profeta Semaías quicuulac riqßuin li rey Roboam ut riqßuineb li nequeßtenkßan re aran Judá. Chßutchßûqueb aran xban nak laj Sisac yô chi numtâc saß xbêneb. Laj Semaías quixye reheb: —Joßcaßin xye li Kâcuaß. “Xban nak lâex xinêtzßektâna, joßcan nak lâin texincanab saß rukß laj Sisac”, chan.y2k Queßrêchaniheb li tenamit li cuanqueb aran Judá, li sutsûqueb saß tzßac toj retal queßcuulac Jerusalén.E1 Eb laj Egipto queßxcßam jun mil riqßuin cuib ciento li carruaje re pletic ut oxcßâl mil li cuînk li nequeßxic chirix cacuây. Nabaleb li tenamit li queßchal chi pletic chirixeb laj Egipto. Incßaß naru rajlanquileb xban xqßuialeb. Aßaneb li tenamit laj Libia, eb laj suquienos, ut eb li tenamit Etiopía.i0K Xban nak laj Roboam quixkßet lix chakßrab li Kâcuaß, joßcan nak laj Sisac, lix reyeb laj Egipto, quichal chi pletic riqßuineb laj Jerusalén. Aßin quicßulman nak ac yô chic roß chihab roquic chokß rey laj Roboam.Q/  Nak laj Roboam quirecßa nak xakxo chic saß xnaßaj lix cuanquil ut cau chic rib, quixcanab xbânunquil li naxye saß lix chakßrab li Kâcuaß. Ut joßcan ajcuiß queßxbânu chixjunileb laj Israel.E. Laj Roboam quixnau xcßoxlanquil cßaßru tixbânu. Quixtaklaheb li ralal xcßajol chi cuânc saß eb li tenamit li sutsûqueb saß tzßac li cuanqueb saß lix naßajeb li ralal xcßajol laj Judá ut saß lix naßajeb li ralal xcßajol laj Benjamín. Ut quixqßueheb nabal li cßaßru reheb ut nabaleb li rixakileb.p-Y Laj Roboam quixxakab laj Abías li ralal li quicuan riqßuin lix Maaca chi taklânc saß xbêneb li jun chßol chic li ralal xban nak quiraj nak aßan li tâoc chokß rey.Laj Roboam quixnau xcßoxlanquil cßaßru tixbânu. Quixtaklaheb li ralal xcßajol chi cuânc saß eb li tenamit li sutsûqueb saß tzßac li cuanqueb saß lix naßajeb li ralal xcßajol laj Judá ut saß lix naßajeb li ralal xcßajol laj Benjamín. Ut quixqßueheb nabal li cßaßru reheb ut nabaleb li rixakileb.7,g Laj Roboam kßaxal quixra lix Maaca chiruheb li jun chßol chic li rixakil joß eb ajcuiß li ixk li mâcuaß tzßakal rixakil. Queßcuan cuakxaklajuheb li tzßakal rixakil ut queßcuan oxcßâl eb li ixk li mâcuaß tzßakal rixakil. Ut queßcuan cuakxakib xcaßcßâl li ralal ut oxcßâl lix rabin.1+[ Ut quixcßam ajcuiß chokß rixakil lix Maaca lix rabin laj Absalón. Riqßuin aßan queßcuan li ralal. Aßaneb aßin: laj Abías, laj Atai, laj Ziza, ut laj Selomit.v*e Riqßuin lix Mahalat quicuan oxib li ralal laj Roboam. Aßaneb aßin: laj Jeús, laj Semarías ut laj Zaham.L) Ut laj Roboam quixcßam chokß rixakil lix Mahalat lix rabin laj Jerimot. Laj Jerimot aßan li ralal laj David riqßuin lix Abigail. Ut lix Abigail, aßan lix rabin laj Eliab li ralal laj Isaí. ( Ut chiru oxib chihab queßoquen chirix laj Roboam lix reyeb laj Judá ut xakxo saß xnaßaj lix cuanquil xban nak chiru li oxib chihab aßan laj Roboam li ralal laj Salomón quixbânu li us joß queßxbânu laj David ut laj Salomón nak queßcuan chokß rey.y'k Abanan eb laj Israel, li toj yôqueb chixqßuebal xchßôl chixlokßoninquil li Dios, queßchal saß chixjunil li naßajej Israel ut queßcôeb Jerusalén chixqßuebal lix cßatbil mayej chiru li Kâcuaß lix Dioseb lix xeßtônil yucuaß.L& Laj Jeroboam quixxakab jalaneb cuînk re teßcßanjelak chokß aj tij chiru lix dioseb li cuanqueb saß eb li naßajej li najt xteram re teßxlokßoni cuiß li mâus ut eb li cuacax li quixyîb.N% Eb laj levita queßxcanab lix naßajeb ut li cßaßru reheb ut queßcôeb Judá ut Jerusalén xban nak laj Jeroboam ut eb li ralal queßrisiheb saß li cßanjel li nequeßxbânu chiru li Kâcuaß. $ Eb laj tij ut eb laj levita queßchal chak yalak bar saß eb li naßajej xcuênt Israel ut queßxchßutub ribeb riqßuin li rey.x#i Saß chixjunileb li tenamit quixqßueheb xchßîchß re xcolbal re xchßôleb ut quixqßue ajcuiß xlânseb. Quixyîbeb chi us eb li tenamit. Ut eb li cuanqueb Judá ut eb li cuanqueb saß xnaßajeb laj Benjamín cuanqueb rubel xcuanquil.6"e Ut quixyîb ajcuiß eb li cab li nequeßxcol cuiß ribeb. Ut aran cuanqueb li nequeßtaklan saß xbêneb li soldados, ut cuan ajcuiß tzacaêmk, vino, ut aceite xocxo aran."!= Zora, Ajalón, ut Hebrón. Aßaneb aßin li tenamit li cauresinbil chi pletic ut sutsûqueb saß tzßac saß lix naßajeb laj Judá ut eb laj Benjamín. ; Adoraim, Laquis, Azeca,/ Gat, Maresa, Zif,9 Bet-sur, Soco, Adulam,3a Quixyîbeb li tenamit Belén, Etam, Tecoa,ta Ut laj Roboam quicuan aran Jerusalén ut quixsut saß tzßac nabal li tenamit re xcolbaleb rib aran Judá.\1 Tâye reheb, “Joßcaßin xye li Kâcuaß. Mexxic chi pletic riqßuineb laj Israel lê rech tenamitil. Sukßinkex ban saß lê rochoch chêjunilex xban nak lâin xinbânun re li cßaßru quicßulman,” chan li Dios. Ut eb aßan queßxbânu li quixye li Kâcuaß. Queßsukßi saß rochocheb ut incßaß queßpletic riqßuin laj Jeroboam.K —Tat-âtinak riqßuin laj Roboam li ralal laj Salomón li cuan chokß rey aran Judá ut riqßuineb chixjunileb laj Israel li cuanqueb saß xnaßajeb laj Judá ut saß xnaßajeb laj Benjamín.[/ Abanan li Dios quiâtinac riqßuin laj Semaías laj cßanjel chiru, ut quixye re:i M Nak laj Roboam quicuulac Jerusalén quixchßutubeb chixjunileb laj Judá joß eb ajcuiß li ralal xcßajol laj Benjamín. Cuanqueb jun ciento mil riqßuin câcßâl mil chi cuînk li quixchßutubeb re teßxic chi pletic riqßuineb laj Israel, li rech tenamitil. Ut re ajcuiß nak teßsukßîk cuißchic rubel xcuanquil laj Roboam li ralal laj Salomón.ta Joßcaßin nak queßrisi ribeb laj Israel rubel xcuanquil li ralal xcßajol laj David toj chalen anakcuan.gG Li rey Roboam quixtakla laj Adoram, li xakabanbil chi taklânc saß xbêneb li qßuebileb chi cßanjelac chi cua. Abanan laj Adoram quicamsîc chi pec xbaneb laj Israel. Tojoßnak laj Roboam quiêlelic. Qui-oc saß xcarruaje ut cô Jerusalén.Joßcaßin nak queßrisi ribeb laj Israel rubel xcuanquil li ralal xcßajol laj David toj chalen anakcuan.s_ Joßcan nak laj Roboam quitaklan caßaj cuiß saß xbêneb laj Israel li cuanqueb saß li naßajej Judá.s_ Eb laj Israel queßril nak incßaß quirabi li rey li queßxtzßâma chiru. Eb aßan queßxye re: —¿Cßaßru takara lâo riqßuineb li ralal xcßajol laj David? Lâo mâcßaß junak cßaßak re ru teßxqßue ke. Joßcan nak lâo takil kib kajunes. Ut lâat taklan saß xbêneb li ralal xcßajol laj David, chanqueb. Ut eb aßan queßsukßi saß lix naßajeb.- Li rey incßaß quixbânu li queßxtzßâma li tenamit xban nak ac joßcan chak saß xchßôl li Dios. Ut re ajcuiß nak tâtzßaklok ru li cßaßru quiyeheß re laj Jeroboam li ralal laj Nabat xban li profeta Ahías Silo xtenamit nak quixye re li cßaßru quixye li Dios.6e Li rey quixye reheb li tenamit li cßaßru queßxye li sâj cuînk. Quixye reheb: —Lin yucuaß cau quitaklan saß êbên. Ut lâin kßaxal cuißchic cau tintaklânk saß êbên. Aßan riqßuin tzßûm quexrahobtesi. Abanan lâin riqßuin li tzßûm cuan chßîchß saß rußuj texinrahobtesi, chan.~u Li rey Roboam cau quirâtinaheb li tenamit ut incßaß quixbânu li cßaßru quiyeheß re xbaneb li chêquel cuînk.  Saß rox li cutan eb li tenamit rochben laj Jeroboam queßchal riqßuin li rey Roboam xban nak joßcan quiyeheß reheb xban li rey.r] Cui lin yucuaß xqßue li cacuil trabaj saß êbên, lâin kßaxal cuißchic cau li trabaj tinqßue. Lin yucuaß xexsacß chi tzßûm, abanan lâin texinsacß riqßuin li tzßûm li cuan chßîchß saß rußuj,” chaßkat reheb.—7g Eb li sâj cuînk li queßqßui rochben queßxye re laj Roboam: —Joßcaßin tâsumeheb cuiß li tenamit li yôqueb chixtzßâmanquil châcuu nak incßaß cau tattaklânk saß xbêneb. Lâat tâye reheb, “Cui lin yucuaß cau xtaklan saß êbên, lâin kßaxal cuißchic cau tintaklânk saß êbên.L  Ut quixye reheb: —¿Cßaßru nequeye lâex? ¿Chanru nak tebinsume li tenamit aßin, li yôqueb chixyebal cue nak tincuisi li cacuil trabaj li quiqßueheß saß xbêneb xban lin yucuaß? chan.5 c Abanan laj Roboam quixtzßektâna li naßleb li quiyeheß re xbaneb li chêquel cuînk. Cô ban riqßuineb li sâj cuînk li xeßqßui rochben, li nequeßcßanjelac chiru.L  Ut eb li chêquel cuînk queßxye: —Cui lâat tattaklânk saß xbêneb li tenamit saß xyâlal, ut cui tâcuâtinaheb riqßuin kßunil âtin, eb aßan junelic teßcßanjelak châcuu, chanqueb.G  Ut li rey Roboam quixpatzß xnaßleb riqßuineb li chêquel cuînk li queßcßanjelac chiru lix yucuaß nak toj yoßyo. Quixpatzß reheb: —¿Cßaßru us tinsumeheb cuiß li tenamit? chan.  Ut laj Roboam quixye reheb li tenamit: —Chiru oxib cutan texchâlk cuißchic cuiqßuin, chan. Ut eb li tenamit queßcôeb.5 —Lâ yucuaß kßaxal cau xtaklan saß kabên. Abanan lâat naru tattaklânk chi kßun caßchßinak saß kabên re nak târûk tohilânk caßchßinak riqßuin li cacuil cßanjel quixqßue saß kabên lâ yucuaß. Cui tâbânu chi joßcan, lâo tocßanjelak châcuu, chanqueb. Queßxtakla xbokbal laj Jeroboam. Ut aßan quichal ut chixjunileb laj Israel queßâtinac riqßuin laj Roboam ut queßxye re:?w Laj Jeroboam, li ralal laj Nabat, cuan chak Egipto xban nak aran cô nak quiêlelic chiru li rey Salomón. Nak quirabi resil li cßaßru quicßulman, quisukßi cuißchic Jerusalén.c A Cô laj Roboam Siquem xban nak aran côeb chixjunileb laj Israel re teßxxakab chokß rey.G Laj Salomón quicam ut quimukeß saß lix tenamit laj David lix yucuaß, li queßmukeß cuiß lix xeßtônil yucuaß. Ut laj Roboam, li ralal, aßan chic li qui-oc chokß rey chokß rêkaj.:m Laj Salomón quicuan chokß rey caßcßâl chihab aran Jerusalén ut quitaklan saß xbêneb chixjunileb laj Israel.Laj Salomón quicam ut quimukeß saß lix tenamit laj David lix yucuaß, li queßmukeß cuiß lix xeßtônil yucuaß. Ut laj Roboam, li ralal, aßan chic li qui-oc chokß rey chokß rêkaj.1 Chixjunil li quixbânu li rey Salomón chalen saß xticlajic toj saß rosoßjic tzßîbanbil retalil saß eb li hu li queßxtzßîba li profeta Natán, li profeta Ahías Silón xtenamit, ut li profeta Iddo li quiyehoc re li cßaßru tixcßul laj Jeroboam li ralal laj Nabat. Eb lix cacuây li rey Salomón nequeßcßameß chak saß li tenamit Egipto joß ajcuiß saß eb li jun chßol chic tenamit.W' Nak cuan chokß rey laj Salomón aran Jerusalén quixchßutub nabal li plata. Chanchan xqßuial li pec. Joßcan ajcuiß li cheß chacalteß. Nabal cuan. Chanchan xqßuial li cheß higo li cuan aran Sefela.oW Li rey Salomón, aßan li nim xcuanquil saß xbêneb chixjunileb li rey li cuanqueb saß eb li tenamit cuan cuiß li nimaß Eufrates ut nacuulac toj saß lix naßajeb laj filisteo ut nacuulac ajcuiß toj saß li nubâl re Egipto.s~_ Câhib mil lix naßajeb lix cacuây ut lix carruaje li rey Salomón. Ut cablaju mil li cuînk li nequeßxic chirix cacuây. Cuanqueb li quixcanabeb saß li tenamit li naxocman cuiß lix carruaje ut cuanqueb li quixcanabeb Jerusalén.{}o Rajlal chihab li nequeßxic chirilbal laj Salomón nequeßxcßam nabal xmâtan. Nequeßxsi re li cßaßak re ru yîbanbil riqßuin oro ut plata, li rakßeb, li sununquil ban, li chßîchß re pletic, joß eb ajcuiß li cacuây ut eb li mûl.|1 Chixjunileb li rey li cuanqueb saß ruchichßochß queßraj xnaubal ru laj Salomón. Ut queßraj rabinquil li naßleb li qßuebil re xban li Dios.{ Li rey Salomón aßan li kßaxal cuan xnaßleb ut kßaxal biom chiruheb chixjunileb li rey li cuanqueb saß ruchichßochß.vze Rajlal oxib chihab lix jucub laj Salomón nequeßchal chak Tarsis rochbeneb li cuînk li nequeßcßanjelac chiru li rey Hiram ut nequeßxcßam chak li oro, li plata, ut li marfil. Ut nequeßxcßam ajcuiß chak li batzß ut li pavo real.%yC Chixjunil lix secß li rey Salomón, aßan junes châbil oro, joß eb ajcuiß chixjunil li secß li cuan saß li palacio “Qßuicheß re Líbano” xcßabaß. Mâcßaß li secß plata riqßuin xban nak saß eb li cutan nak quicuan laj Salomón chokß rey li plata mâcßaß xtzßak.@xy Ut saß xbêneb li taklebâl yîbanbileb retalil cablaju li cakcoj. Junjûnk saß xcaß pacßalil. Mâ jun reheb li tenamit queßxyîb jun li cßojaribâl joß li cßojaribâl aßan.Ww' Li cßojaribâl aßan cuan cuakib tasal lix taklebâl. Ut lix naßaj li rok, aßan yîbanbil riqßuin oro. Xcaß pacßalil cuan xnaßaj li rukß. Ut xcaß pacßalil xnaßaj li rukß cuan retalil li cakcoj.|vq Li rey quixtakla ajcuiß xyîbanquil jun li nimla cßojaribâl riqßuin marfil ut queßxletz li châbil oro chiru./uW Ut quixqßue ajcuiß chi yîbâc oxib ciento li cocß chßîchß li nequeßxcol cuiß reheb xchßôl. Numenak cuakib libra li châbil oro li tenbil li queßxyîb cuiß li junjûnk chi chßîchß. Chixjunileb li chßîchß aßin quixoqueß saß li palacio “Qßuicheß re Líbano” xcßabaß.dtA Riqßuin li oro aßan quixtakla xyîbanquil cuib ciento li chßîchß li nequeßxcol cuiß re xchßôleb li soldados. Numenak oxlaju libra li châbil oro li tenbil li queßxyîb cuiß li junjûnk chi nînki chßîchß.gsG Ut mâcßaß saß ajl li naxcßul riqßuineb laj yaconel ut eb laj cßay. Ut chixjunileb li rey re Arabia joß eb ajcuiß li nequeßtaklan saß li junjûnk chi tenamit queßxcßam li oro ut li plata riqßuin laj Salomón.Sr Numenak ôb ciento quintal li oro li naxcßul laj Salomón rajlal chihab.%qC Li rey Salomón quixsi re li reina re Sabá li joß qßuial li quiraj. Ut quixqßue ajcuiß re chixjunil li joß qßuial quixpatzß re. Kßaxal cuißchic nabal li quixcßam li reina chiru li quixsi re laj Salomón. Chirix aßan li reina quisukßi saß lix tenamit rochbeneb lix môs.]p3 Li châbil cheß sándalo quicßanjelac chiru laj Salomón re xyîbanquileb li gradas re li templo ut re ajcuiß li palacio. Ut quixyîbeb ajcuiß li arpa chiru joß ajcuiß li salterio re tâcßanjelak chiruheb li nequeßcuajbac. Mâ jun sut chic quicuulac li châbil cheß aran Israel ut mâ jun sut chic queßril ru toj chalen anakcuan.moS Eb li nequeßcßanjelac chiru li rey Hiram ut eb li nequeßcßanjelac chiru li rey Salomón, li queßcßamoc chak re li oro aran Ofir, queßxcßam ajcuiß chak li châbil cheß sándalo xcßabaß joß ajcuiß li tertôquil pec.n! Li reina re li tenamit Sabá quixsi re li rey Salomón caßchßin chic mâ jun ciento quintal li oro. Ut quixsi ajcuiß re nabal li sununquil ban joß ajcuiß li tertôquil pec. Mâ jun sut quisiheß nabal li sununquil ban re li rey Salomón joß li quixsi li reina.]m3 Lokßoninbil taxak ru li Kâcuaß lâ Dios xban nak xcßojob xchßôl saß âbên ut xatxxakab saß li cuanquilal saß xbêneb laj Israel. Li Kâcuaß junelic naxraheb laj Israel. Aßan naraj nak xakxôkeb saß xnaßajeb chi junelic. Joßcan nak xatxxakab chokß xreyeb re nak tattaklânk saß xbêneb saß xyâlal ut saß tîquilal, chan.+lO Us xak reheb chixjunileb li cuanqueb âcuiqßuin. Us xak reheb li nequeßcßanjelac châcuu xban nak junelic yôqueb chirabinquil li châbil naßleb âcuiqßuin.vke Lâin incßaß ninpâb toj xinchal arin ut riqßuin xnakß cuu xcuil chixjunil. Yâl nak kßaxal cuan ânaßleb. Yâl li cßaßru quicuabi resil châcuix. Riqßuin aßin ninqßue retal nak moco tzßakal ta yi jach li queßxserakßi cue.%jC Ut li reina quixye re li rey Salomón: —Tzßakal yâl li quicuabi resil saß lin tenamit nak nabal li cßaßru âcue ut kßaxal cuißchic cuan ânaßleb.niU Ut quixqßue ajcuiß retalil li tzacaêmk li queßxtzaca joß ajcuiß lix naßajeb li nequeßcßanjelac chiru laj Salomón. Quixqßue ajcuiß retal li rakßeb li nequeßtaklan, joß ajcuiß li rakßeb li nequeßcßanjelac. Ut quixqßue ajcuiß retal li cßatbil mayej li naxqßue saß lix templo li Kâcuaß. Riqßuin chixjunil li quiril, quisach xchßôl.}hs Li reina re Sabá quixqßue retal nak laj Salomón cuan xnaßleb ut quixqßue ajcuiß retal li palacio li quixyîb.zgm Li rey Salomón quixsume chixjunil li cßaßru quixpatzß li reina. Ut mâ jun li patzßoc incßaß ta quixsume.)f M Li reina li cuan aran Sabá quirabi resil nak kßaxal cuan xnaßleb laj Salomón. Joßcan nak cô aran Jerusalén chi patzßoc riqßuin re rilbal ma tixsume ta na li patzßoc li kßaxal chßaßaj xsumenquil. Cô Jerusalén riqßuin laj Salomón rochbeneb nabaleb aj cßanjel chiru. Ut nabaleb li camellos li yôqueb chi îkânc re li cßaßru quixcßam. Nabal li sununquil ban quixcßam ut nabal li oro. Ut quixcßam ajcuiß nabal li tertôquil pec. Nak quicuulac riqßuin laj Salomón quixye re li joß qßuial li cuan saß xchßôl nak tixye.KeUt laj Hiram quixtaklaheb li jucub rochbeneb li nequeßcßanjelac chiru joß eb ajcuiß li nequeßxnau chi us xchßeßbal li jucub saß li palau. Eb aßan queßcôeb aran Ofir chirixeb li nequeßcßanjelac chiru laj Salomón. Queßxcßam chak oxib ciento riqßuin junmay quintal li oro ut queßxkßaxtesi re laj Salomón. ?~}}0|{z}yx'vv\u>tsqqpAojmlkjjichgfe~ddbb$a``D_~^]x\\8ZYY$WWwV.UTSRQPOOOMM1LK+JpIHGGFnEDDLCVBqAnA>>=<;::*998G7+63t114//B.-,++)('&&+$#o"! 7&>?[?6^/rP e j?dxAUt tixqßue ajcuiß jun nimla yajel saß âbên lâat toj retal tâêlk lâ cßamcßot.”@wyJoßcan nak li Kâcuaß tixtakla li yajel saß âbên. Kßaxal ra teßxcßul lê tenamit, joß lâ cuixakil, joß lâ cualal âcßajol, joß ajcuiß chixjunil li cßaßru cuan âcue.Vv% Lâat xabânu joß queßxbânu eb li rey li queßcuan Israel. Lâat xatcßamoc be chiruheb laj Judá ut chiruheb laj Jerusalén chixtzßektânanquil li Kâcuaß ut chixlokßoninquil li jalanil dios joß queßxbânu li ralal xcßajol laj Acab. Ut xacamsiheb lâ cuîtzßin junaj raj êyucuaß. Aßaneb tîqueb xchßôl châcuu lâat.:um Laj Joram quixcßul li hu li quitaklâc re xban li profeta Elías. Quixye chi joßcaßin saß li hu: “Joßcaßin xye li Kâcuaß lix Dios laj David lâ yucuaß. Lâat incßaß xabânu li us joß xbânu laj Josafat lâ yucuaß, chi moco xabânu joß quixbânu laj Asa li quicuan chokß xreyeb laj Judá.dtA Ut quixyîb ajcuiß eb li naßajej li najt xteram saß eb li tzûl aran Judá. Ut quicßamoc be chiruheb li tenamit li cuanqueb Jerusalén ut Judá chixtzßektânanquil li Kâcuaß ut chixlokßoninquil li jalanil dios..sU Abanan eb laj Edom queßrisi ajcuiß ribeb rubel xcuanquileb laj Judá toj chalen anakcuan. Joßcan ajcuiß li tenamit Libna. Saß ajcuiß li cutan aßan queßrisi ribeb rubel xcuanquil. Quicßulman chi joßcan xban nak laj Joram quixtzßektâna li Kâcuaß lix Dioseb lix xeßtônil yucuaß.rw Joßcan nak laj Joram queßcôeb rochbeneb lix soldados ut chixjunileb lix carruaje re pletic. Eb laj Edom queßxsut lix soldâdeb laj Joram. Abanan chiru li kßojyîn laj Joram ut eb lix soldados queßcuacli ut queßnumta saß xbêneb laj Edom.#q?Saß eb li cutan nak laj Joram cuan saß xcuanquil aran Judá, eb laj Edom queßpletic riqßuineb. Queßrisi ribeb rubel xcuanquil ut queßxxakab xreyeb.Yp+Abanan li Kâcuaß incßaß quiraj xsachbal ruheb li ralal xcßajol laj David xban li contrato li quixbânu riqßuin laj David nak quixye re nak junelic cuânk junak reheb li ralal xcßajol tâoc chokß rey.>ouLaj Joram quixbânu li mâusilal joß queßxbânu eb li rey li queßcuan Israel xban nak quixcßam chokß rixakil lix rabin laj Acab. Ut quixbânu li incßaß us chiru li Kâcuaß.|nqCablaju xcaßcßâl chihab cuan re nak qui-oc chokß rey. Cuakxakib chihab quicuan saß xcuanquil aran Jerusalén.:mmNak ac xakxo saß xnaßaj lix cuanquil laj Joram quixcamsiheb chi chßîchß chixjunileb li rîtzßin. Ut cuanqueb ajcuiß li nequeßtaklan sa xyânkeb laj Israel quixcamsiheb.l5Lix yucuaßeb quixsi reheb nabal li oro, li plata ut cßaßak chic re ru li terto xtzßak. Ut quixqßue ajcuiß reheb li tenamit li ac cauresinbileb re teßxcol cuiß ribeb aran Judá. Abanan quixxakab laj Joram chi oc chokß rey chokß rêkaj xban nak aßan li xbên alalbej.Hk Eb li rîtzßin laj Joram, aßaneb laj Azarías, laj Jehiel, laj Zacarías, laj Azarías, laj Micael ut laj Sefatías. Chixjunileb aßan ralal laj Josafat li quicuan chokß xreyeb laj Judá.uLaj Josafat quixxakabeb laj rakol âtin saß eb li tenamit li cauresinbileb chixcolbal ribeb saß li naßajej Judá.&=ELaj Josafat quicuan aran Jerusalén. Abanan quilajxbeni chixjunileb li naßajej li cuan Beerseba toj saß li naßajej li tzûl ru li cuanqueb cuiß eb li ralal xcßajol laj Efraín. Ut quixye reheb nak teßxqßue xchßôl chixsicßbal li Kâcuaß, lix Dioseb lix xeßtônil yucuaßeb.-<SAbanan cuan li us xabânu. Xacuisiheb li yîbanbil dios Asera saß li naßajej aßin ut xaqßue âchßôl chixbânunquil li cßaßru naraj li Dios, chan laj Jehú.v;eLi profeta Jehú li ralal laj Hanani cô chixcßulbal li rey Josafat ut quixye re: —Nacatenkßaheb li incßaß useb xnaßleb. Nacaraheb li xicß nequeßiloc re li Kâcuaß Dios. Li Dios xjoskßoß saß âbên xban li cßaßru xabânu.}: uLaj Josafat lix reyeb laj Judá cô cuißchic saß li rochoch aran Jerusalén chi mâcßaß quixcßul saß li plêt.Z9-"Cau yôqueb chi pletic chiru chixjunil li cutan aßan. Nak yôqueb chi pletic, quixxakab rib li rey Acab saß lix carruaje ut yô chi iloc cuanqueb cuiß li soldado aj Siria. Nak qui-ecuu, li rey Acab quicam.#8?!Abanan jun li soldado laj Siria quixcut lix tzimaj chi incßaß quixcßoxla nak toxtau li rey. Ut li tzimaj aßan quixtau li rey Acab. Qui-oc saß xcßulbal rib li rakß chßîchß li naxcol cuiß rib. Laj Acab quixye re li ani nachßeßoc re li carruaje: —Câmc cue. Sukßisi li carruaje aßin. Tinâcuisi saß li plêt, chan.Cau yôqueb chi pletic chiru chixjunil li cutan aßan. Nak yôqueb chi pletic, quixxakab rib li rey Acab saß lix carruaje ut yô chi iloc cuanqueb cuiß li soldado aj Siria. Nak qui-ecuu, li rey Acab quicam.f7E Nak queßxqßue retal nak mâcuaß laj Acab, lix reyeb laj Israel, queßxcanab râlinanquil.6wNak queßril li rey Josafat, queßxcßoxla nak aßan laj Acab, lix reyeb laj Israel. Ut queßcôeb chixcamsinquil. Laj Josafat quixjap re ut li Kâcuaß quitenkßan re ut quixram xbeheb li soldado aj Siria re nak incßaß teßxcamsi laj Josafat.a5;Lix reyeb laj Siria ac quixye reheb li nequeßtaklan saß xbêneb li nequeßxic saß eb li carruaje nak incßaß teßpletik riqßuineb lix soldâdeb laj Israel. Caßaj cuiß riqßuin lix reyeb laj Israel teßpletik.r4]Ut lix reyeb laj Israel quixye re laj Josafat: —Lâin tinjal li cuakß nak tintiquib pletic re nak incßaß teßxnau cuu. Ut lâat tâqßue lâ cuakß li nacacuocsi junelic, chan. Ut li rey Acab quixjal li rakß ut cô chi pletic.3Queßcôeb ut lix reyeb laj Israel ut laj Josafat lix reyeb laj Judá chi pletic saß li tenamit Ramot, li cuan saß xcuênt Galaad.[2/Ut laj Micaías quixye re: —Cui lâat tatsukßîk chak chi sa saß âchßôl, mâcuaß li Kâcuaß xyehoc cue li xinye, chan. Ut quixye reheb li tenamit: —Chêjunilex lâex qßuehomak retal li xinye, chan.-1SUt têye reheb nak lâin xinye nak teßxqßue saß tzßalam ut junes caxlan cua ut haß teßxqßue re toj retal tinsukßîk chak lâin chi sa saß inchßôl, chan.)0KChirix aßan li rey Acab quixye: —Chapomak laj Micaías ut têcßam riqßuin laj Amón li nataklan saß li tenamit. Ut têcßam riqßuin laj Joás li cualal./!Ut laj Micaías quixye re: —Nak yôkat chixmukbal âcuib saß eb li cab, tojoßnak tâqßue retal ma yâl na li yôquin chixyebal, chan.l.QUt li profeta Sedequías, li ralal laj Quenaana, quinachßoc riqßuin laj Micaías ut quixsacß chi rukß saß xnakß ru ut quixye re: —¿Ma x-el ta biß cuiqßuin lix musikß li Dios re tâxic chi âtinac âcuiqßuin? chan.}-sUt laj Micaías quixye ajcuiß re: —Aßan aßin li quicßulman. Li Kâcuaß quixtakla jun li musikßej riqßuineb lâ profeta re nak teßxye ticßtiß âcue, xban nak ac tenebanbil chak raylal saß âbên xban li Kâcuaß, chan laj Micaías.H, Li musikßej quixye: Lâin tin-oc riqßuineb chixjunileb li profeta re nak teßxye ticßtiß re laj Acab, chan. Ut li Kâcuaß quixye re: Us. Ayu ut balakßi laj Acab. Bânu joß xaye, chan.7+gUt jun li musikßej quichal chi ubej ut quixye, “Lâin tinxic chixbalakßinquil laj Acab,” chan. Ut li Kâcuaß quixye re, “¿Chanru tâbânu nak tâbalakßi?” chan.j*MUt li Kâcuaß quixye, “Cuan ta junak tâxic chixbalakßinquil laj Acab lix reyeb laj Israel re nak tâxic Ramot xcuênt Galaad re tâcamsîk,” chan. Cuanqueb li ángel queßxye jun naßleb ut cuanqueb li queßxye jalan.)!Li profeta Micaías quixye ajcuiß: —Qßueomak retal li cßaßru quixcßutbesi chicuu li Kâcuaß. Xcuil li Kâcuaß cßojcßo saß lix cßojaribâl saß choxa. Ut chixjunileb lix ángel xakxôqueb chixcßatk. Cuanqueb saß lix nim ukß ut cuanqueb saß lix tzße.6(eUt laj Acab lix reyeb laj Israel quixye re laj Josafat: —¿Ma incßaß ta biß xinye âcue nak li cuînk aßin junes incßaß us naxye cue? Mâ jun sut naxye li us, chan.`'9Ut li profeta Micaías quixye re: —Lâin xcuil nak chixjunileb li soldado aj Israel yôqueb chixchaßchaßinquil ribeb chiru li tzûl. Chanchaneb li carner li mâcßaß aj ilol reheb. Ut li Kâcuaß quixye cue, “Eb li cristian aßin mâcßaß aj ilol reheb. Cheßsukßîk saß li rochocheb chixjûnkaleb chi cßojcßo xchßôleb,” chan.&Li rey quixye re: —¿Jarub sut tinye âcue nak tat-âtinak saß xcßabaß li Kâcuaß Dios junelic tâye li yâl? chan.%#Li rey Acab quixye re: —At Micaías, ¿ma us toxic chi pletic riqßuineb laj Ramot li cuan saß xcuênt Galaad malaj ut incßaß toxic? chan. Ut laj Micaías quixye re: —Texxic chi pletic. Têrêchani li plêt xban nak li Kâcuaß tixkßaxtesi saß êrukß, chan.($I Abanan laj Micaías quixye: —Saß xcßabaß li yoßyôquil Dios, lâin tinye reheb li cßaßru tixye cue li Kâcuaß lin Dios, chan. Ut cô riqßuin li rey.n#U Nak yô chi cßulmânc aßin, li cuînk li quitaklâc chixcßambal chak laj Micaías quixye re: —Chixjunileb li profeta yôqueb chixyebal nak teßrêchani li plêt. Nintzßâma châcuu nak joßcan ajcuiß tâye lâat, chan re.q"[ Juntakßêt li yôqueb chixyebal chixjunileb li profeta. Queßxye: —Ayukex chi pletic riqßuineb laj Ramot li cuan saß xcuênt Galaad. Texnumtâk saß xbêneb xban nak li Kâcuaß tixkßaxtesiheb saß âcuukß, at rey, chanqueb.{!o Li profeta Sedequías, li ralal laj Quenaana, quixyîb li xucub riqßuin chßîchß ut yô chixjapbal re chixyebal: —Joßcaßin xye li Kâcuaß. “Riqßuineb li xucub aßin tâxekßeb laj Siria toj retal tâsach ruheb chixjunileb” chan. # Lix reyeb laj Israel ut laj Josafat lix reyeb laj Judá chunchûqueb saß lix cßojaribâl chire li oquebâl re li tenamit Samaria. Tikibanbileb riqßuin li châbil akß li nequeßrocsi li rey. Chixjunileb li profeta yôqueb chixyebal reheb li cßaßru tâcßulmânk.Ut lix reyeb laj Israel quixbok jun li natenkßan re ut quixye re: —¡Cßam chak saß junpât laj Micaías, li ralal laj Imla! chan.EUt lix reyeb laj Israel quixye re laj Josafat: —Cuan jun chic profeta naru naxye ke cßaßru naraj li Dios. Aßan laj Micaías li ralal laj Imla. Abanan xicß nacuil xban nak mâ jun sut naxye châbil esilal cue. Junes incßaß us naxye cue, chan. Abanan laj Josafat quixye re: —At rey, mâye chi joßcan, chan.{oAbanan laj Josafat quixpatzß: —¿Ma mâcßaß ta biß junak xprofeta li Dios arin naru topatzßok cuiß? chan.+OJoßcan nak lix reyeb laj Israel quixchßutubeb câhib ciento li profetas ut quixye reheb: —¿Ma us nak toxic chi pletic aran Ramot xcuênt Galaad? chan. Ut eb li profetas queßxye: —Us texxic chi pletic xban nak li Kâcuaß tixkßaxtesi li tenamit Ramot saß âcuukß lâat, chanqueb.{oAbanan nintzßâma châcuu nak tâpatzß re li Dios ma târaj aßan nak toxic chi pletic malaj ut incßaß, chan.:mLaj Acab lix reyeb laj Israel quixye re laj Josafat lix reyeb laj Judá: —¿Ma tâcuaj xic chicuix chi pletic riqßuineb li tenamit Ramot li cuan saß xcuênt Galaad? chan. Ut laj Josafat quixye re: —Lâin, joß eb ajcuiß lin soldados cuanco re êtenkßanquil. Lâo toxic chi pletic êrochben, chan.T!Nak ac xnumeß cuib oxib chihab chic laj Josafat cô Samaria chirulaßaninquil li rey Acab. Laj Acab quixcamsi nabaleb li carner ut li bôyx re teßxninkßei lix cßulunic laj Josafat ut eb li cuanqueb rochben. Ut laj Acab quixkßunbesi laj Josafat re tâxic chirix chi pletic riqßuineb laj Ramot li cuanqueb saß xcuênt Galaad.  Nabal lix lokßal ut lix biomal li rey Josafat. Ut qui-oc chokß rechßalal li rey Acab xban nak queßsumla li ralal xcßajoleb./WAßaneb aßin li cuînk li queßcßanjelac chiru li rey. Mâcßaßeb saß ajl eb li soldados li quixqßueheb saß eb li tenamit li sutsûqueb saß tzßac aran Judá.5Ut laj Jozabad nataklan saß xbêneb jun ciento riqßuin câcßâl mil chi soldado ac cauresinbileb chi pletic.Aßaneb aßin li cuînk li queßcßanjelac chiru li rey. Mâcßaßeb saß ajl eb li soldados li quixqßueheb saß eb li tenamit li sutsûqueb saß tzßac aran Judá.`9Ut saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Benjamín, laj Eliada li cau xchßôl chi pletic, nataklan saß xbêneb cuib ciento mil chi soldado li cuanqueb xchßîchß re xcolbal re xchßôl ut cuanqueb ajcuiß xtzimaj.B}Ut laj Amasías li ralal laj Zicri nataklan saß xbêneb cuib ciento mil chi soldado. Laj Amasías, aßan li qui-ala saß xchßôl xkßaxtesinquil rib chi cßanjelac chiru li Kâcuaß.]3Laj Johanán nataklan saß xbêneb cuib ciento riqßuin câcßâl mil chi soldados.fEAßan aßin xqßuialeb li junjûnk chßûtal saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Judá. Li nataklan saß xbêneb li oxib ciento mil chi soldado, aßan laj Adnas. Chixjunileb li soldados aßin tzolbileb chi us chi pletic. Quicuan nabal cßaßru re saß eb li tenamit li cuanqueb Judá. Ut aran Jerusalén queßcuan nabaleb lix soldados cauheb rib chi pletic.4a Cßajoß nak quiniman xcuanquil laj Josafat. Quixyîbeb li cab li nequeßxcol cuiß ribeb aran Judá ut quixyîbeb ajcuiß li tenamit re teßxxoc cuiß li cßaßru reheb.8i Cuanqueb laj filisteo queßxqßue xmâtan laj Josafat ut queßxqßue ajcuiß li plata chokß xtojeb. Joßcaneb ajcuiß laj árabes. Queßxsi xquetômk laj Josafat. Queßxqßue cuukub mil riqßuin cuukub ciento li têlom carner ut queßxqßue ajcuiß cuukub mil riqßuin cuukub ciento li têlom chibât.+O Li Kâcuaß quixqßueheb xxiu chixjunileb li tenamit li cuanqueb chi xjun sutam li naßajej Judá. Joßcan nak incßaß chic queßpletic riqßuin li rey Josafat.3 _ Queßxcßam li hu li tzßîbanbil cuiß lix chakßrab li Dios. Ut queßxbeni saß chixjunileb li tenamit li cuanqueb Judá. Queßxchßolob xyâlal li naxye li chakßrab. Eb laj levita li queßtaklâc rochbeneb, aßaneb aßin: laj Semaías, laj Netanías, laj Zebadías, laj Asael, laj Semiramot, laj Jonatán, laj Adonías, laj Tobías ut laj Tobadonías. Ut eb laj tij li queßcôeb chirixeb, aßaneb laj Elisama ut laj Joram. #Yô rox chihab roquic chokß rey laj Josafat nak quixtaklaheb li nequeßcßanjelac chiru chixchßolobanquil xyâlal saß eb li tenamit li cuanqueb Judá. Aßaneb aßin li cuînk li queßtaklâc: laj Ben-hail, laj Abdías, laj Zacarías, laj Natanael, ut laj Micaías. Kßaxal cuißchic quixqßue xchßôl laj Josafat chixbânunquil li cßaßru naraj li Dios. Quilajxpoßi chixjunileb li naßajej li najt xteram li queßxlokßoni cuiß li yîbanbil dios xAsera ut quixpoßi lix jalam ûch lix Asera li cuanqueb aran Judá.. UJoßcan nak li Dios quixxakab saß xnaßaj lix cuanquil laj Josafat ut chixjunileb laj Judá queßxqßue xmâtan. Nabal lix biomal quicuan ut quiqßueheß xlokßal.)KQuicßanjelac ban chiru li Kâcuaß Dios li quixlokßoni lix yucuaß. Quixbânu li cßaßru naraj li Dios ut incßaß quixbânu joß queßxbânu eb laj Israel.CLi Kâcuaß cuan riqßuin laj Josafat xban nak saß xticlajic lix cuanquil quixbânu li us joß quixbânu laj David lix xeßtônil yucuaß. Incßaß quixlokßoni li yîbanbil dios Baal.5Quixqßueheb lix soldados saß eb li tenamit li cuanqueb cuiß li cab li nequeßxcol cuiß ribeb ut quixqßueheb ajcuiß li soldado saß chixjunileb li tenamit aran Judá ut saß eb li tenamit li cuanqueb cuiß li ralal xcßajol laj Efraín li quirêchani laj Asa lix yucuaß.H Nak quicam laj Asa, aß chic laj Josafat li ralal qui-oc chokß xreyeb laj Judá chokß rêkaj. Laj Josafat quixcauresiheb lix soldado re teßxcol ribeb chiruheb li ralal xcßajol laj Israel.7Quimukeß saß lix tenamit laj David saß li naßajej li quixcauresi laj Asa. Saß li naßajej li queßxmuk cuiß queßxqßue nabal pây ru li sununquil ban yîbanbil xbaneb li nequeßxnau yîbânc sununquil ban. Nak ac xeßxmuk, queßxloch jun nimla xam re xqßuebal xlokßal.~u Nak yô jun roxcßâl chihab roquic chokß rey laj Asa quicam ut coxtau lix xeßtônil yucuaß.Quimukeß saß lix tenamit laj David saß li naßajej li quixcauresi laj Asa. Saß li naßajej li queßxmuk cuiß queßxqßue nabal pây ru li sununquil ban yîbanbil xbaneb li nequeßxnau yîbânc sununquil ban. Nak ac xeßxmuk, queßxloch jun nimla xam re xqßuebal xlokßal.S Nak yô belêlaju xcaßcßâl chihab roquic chokß rey laj Asa quiyajer nak quirahoß li rok. Usta nim xyajel, abanan incßaß quixtzßâma xtenkßanquil chiru li Dios. Quixsiqßueb ban ru laj banonel.U# Chixjunil li quilajxbânu li rey Asa chalen saß xticlajic toj saß rosoßjic tzßîbanbil retalil saß li hu li tzßîbanbil cuiß retalil li quilajeßxbânu lix reyeb laj Judá ut lix reyeb laj Israel.- Cßajoß nak quijoskßoß li rey Asa. Quixtakla xqßuebal saß tzßalam li profeta Hanani. Ut cuan li quixrahobtesiheb saß xyânkeb li tenamit.L Li nimajcual Dios junelic yô chixqßuebal retal li cßaßru yôqueb chixcßulbal li cuanqueb saß ruchichßochß re nak tixqßue xcacuilal xchßôleb li ani tîqueb xchßôl chiru. Abanan anakcuan lâat incßaß us xabânu. Joßcan nak chalen anakcuan junelic tâcuânk li pletic saß lê tenamit, chan li profeta Hanani. ~ ¿Ma incßaß ta biß kßaxal cuißchic nabaleb li soldados aj Etiopía ut aj Libia? ¿Ma incßaß ta biß nabaleb lix cacuây ut lix carruaje re pletic? Abanan, xban nak xacßojob âchßôl riqßuin li Kâcuaß, joßcan nak quixkßaxtesiheb saß âcuukß.$}ASaß eb li cutan aßan, li profeta Hanani cô riqßuin laj Asa lix reyeb laj Judá, ut quixye re: —Lâat incßaß xacßojob âchßôl riqßuin li Kâcuaß lâ Dios. Xacßojob ban âchßôl riqßuin laj Ben-adad lix reyeb laj Siria. Riqßuin aßin xeßxcol ribeb laj Siria châcuu.|-Ut li rey Asa quixcßameb chixjunileb li cuînk li cuanqueb Judá ut queßcôeb Ramá chixxocbal li pec ut li cheß li yô chi cßanjelac chiru laj Baasa re xyîbanquil li tenamit Ramá. Queßxcßam chixjunil ut riqßuin aßan queßxyîb li cuib chi tenamit Geba ut Mizpa.{{Nak li rey Baasa quirabi resil li cßaßru quicßulman, quixcanab xyîbanquil li tenamit Ramá. Incßaß chic quixyîb.Bz}Li rey Ben-adad quixcßul xchßôl li quixye laj Asa. Joßcan nak quixtaklaheb lix soldado joßqueb ajcuiß li nequeßtaklan saß xbêneb re nak teßpletik aran Israel. Ut queßnumta saß xbêneb li tenamit Ijón, Dan, Abel-maim ut eb li tenamit li cuanqueb aran Neftalí, li nequeßxxoc cuiß li cßaßak re ru.xyiUt quixtakla xyebal re laj Ben-adad: —Kabânuhak junak contrato chi kibil kib joß queßxbânu lin yucuaß riqßuin lâ yucuaß. Yôquin chixtaklanquil li oro ut li plata chokß âcue. Nintzßâma châcuu nak incßaß chic tâqßue xcuanquil li contrato li xabânu riqßuin laj Baasa lix reyeb laj Israel re nak aßan tixcanab inchßißchßißinquil, chan laj Asa.Vx%Joßcan nak li rey Asa quixchap li oro ut li plata li xocxo saß lix templo li Kâcuaß. Quixcßam ajcuiß li xocxo saß li palacio ut quixtakla riqßuin laj Ben-adad lix reyeb laj Siria, li cuan Damasco.%w ENak yô cuaklaju xcaßcßâl chihab roquic laj Asa chokß xreyeb laj Judá, laj Baasa lix reyeb laj Israel cô chi pletic riqßuineb laj Judá. Ut laj Baasa quixyîb chi châbil li tenamit Ramá re nak mâ ani târûk tâoc ut mâ ani târûk tâêlk aran Judá cuan cuiß li rey Asa.kvOUt incßaß quicuan li plêt toj nak ac yô oßlaju xcaßcßâl chihab roquic chokß rey laj Asa.u)Ut quixqßue cuißchic saß lix templo li Dios li cßaßru terto xtzßak, li oro ut li plata li quixkßaxtesi re li Kâcuaß lix yucuaß joß ajcuiß li quixkßaxtesi aßan.Ut incßaß quicuan li plêt toj nak ac yô oßlaju xcaßcßâl chihab roquic chokß rey laj Asa.Ht Usta incßaß queßisîc chixjunileb li naßajej li queßxlokßoni cuiß li jalanil dios aran Israel, abanan laj Asa junelic cuan saß tîquilal chiru li Dios joß najtil quicuan chi yoßyo.PsLix Maaca lix naßchin laj Asa quixyîb jun lix dios Asera. Joßcan nak laj Asa quirisi xcuanquil chokß reina. Quixjor li yîbanbil dios li quixyîb lix naßchin ut quixcßat chire li haß Cedrón.,rQChixjunileb laj Judá queßsahoß xchßôleb xban li contrato li queßxbânu xban nak queßxbânu chi anchaleb xchßôl. Queßxsicß li Kâcuaß chi anchaleb xchßôl ut queßxtau. Joßcan nak li Kâcuaß quixqßueheb chi cuânc saß tuktûquil usilal riqßuineb li cuanqueb chi xjun sutam. | }}W{Oz7xx wjvnu3srrpkommlk!jhiehgfedc@b<`_]\\?[ZY&X~VrUU6TTWTRQQP`ONNWLKKIQHGG4F%E@CBA@y?=;n998864422100r/.-,+*u)d'&%$$u"!y ?h5isv& h 0 # ga-o: -tSb xcaßcßâl chihab cuan re nak qui-oc chokß rey. Ut cuaklaju chihab quicuan saß xcuanquil aran Jerusalén.Laj Jotam quicam ut quimukeß saß li naßajej li queßmukeß cuiß lix xeßtônil yucuaß saß lix tenamit laj David. Ut aß chic laj Acaz li ralal qui-oc chokß rey chokß rêkaj.PsChixjunil li quixbânu li rey Jotam, joß ajcuiß li plêt li quixbânu, tzßîbanbil retalil saß li hu li tzßîbanbil cuiß retalil li quilajeßxbânu lix reyeb laj Israel ut lix reyeb laj Judá.^r5Quiniman xcuanquil li rey Jotam xban nak quixbânu li us chiru li Kâcuaß lix Dios.0qYLaj Jotam quipletic riqßuin lix reyeb li ralal xcßajol laj Amón. Saß li chihab aßan eb laj Amón queßxtoj re laj Jotam numenak oxlaju xcâcßâl quintal li plata ut lajêb mil quintal li trigo ut lajêb mil quintal li cebada. Joßcan queßxbânu saß li xcab chihab ut saß li rox chihab.pQuixyîbeb li tenamit saß eb li tzûl aran Judá. Ut saß eb li qßuicheß quixyîb li cab li najt xteram re xcolbaleb rib.o3Li rey Jotam quixyîb cuißchic li nimla oquebâl saß lix templo li Kâcuaß ut quixqßue ajcuiß chi yîbâc li tzßac li sutsu cuiß li tenamit.Vn%Laj Jotam quixbânu li us chiru li Kâcuaß joß quixbânu laj Uzías lix yucuaß, abanan incßaß qui-oc saß lix templo li Kâcuaß. Ut eb li tenamit incßaß queßxcanab xlokßoninquil li jalanil dios.5m eb xcaßcßâl chihab cuan re laj Jotam nak qui-oc chokß rey. Cuaklaju chihab quicuan saß xcuanquil aran Jerusalén. Lix naß xJerusa xcßabaß. Aßan lix rabin laj Sadoc.l}Quicam laj Uzías ut quimukeß saß chßochß saß li naßajej li queßmukeß cuiß eb li rey, li queßmukeß cuiß lix xeßtônil yucuaß. Eb li tenamit queßxye nak aßan saklep rix. Ut aß chic laj Jotam li ralal qui-oc chokß rey chokß rêkaj.#k?Chixjunil li quilajxbânu laj Uzías nak cuan chokß rey chalen saß xticlajic toj saß rosoßjic tzßîbanbil retalil xban li profeta Isaías li ralal laj Amoz.Quicam laj Uzías ut quimukeß saß chßochß saß li naßajej li queßmukeß cuiß eb li rey, li queßmukeß cuiß lix xeßtônil yucuaß. Eb li tenamit queßxye nak aßan saklep rix. Ut aß chic laj Jotam li ralal qui-oc chokß rey chokß rêkaj.jUt li rey Uzías quicuan chi saklep rix toj retal quicam. Quicuan xjunes saß jun li cab joß eb chixjunileb li saklep rix. Incßaß chic quiru chi oc saß lix templo li Kâcuaß. Ut laj Jotam, li ralal, qui-oc chi taklânc saß xbêneb li tenamit chokß rûchil. i Laj Azarías li xbênil aj tij quiril nak saklep chic rix laj Uzías. Ut queßril ajcuiß chixjunileb laj tij. Joßcan nak queßrisi chi junpât saß li templo. Ut laj Uzías quiraj êlc xban nak quiril nak li Kâcuaß quixqßue li yajel aßin saß xbên.4haLi rey Uzías xakxo chiru li artal saß li templo. Cuan saß rukß jun li sansar, xnaßaj xcßatbal li pom. Cßajoß nak quijoskßoß riqßuineb laj tij. Ut saß ajcuiß li hônal aßan qui-el li xox saklep xcßabaß saß xpêquem. Ut eb laj tij li xakxôqueb chixcßatk li artal yôqueb chirilbal.gQueßxye re li rey nak incßaß us li yô chixbânunquil. Queßxye re: —At rey Uzías, mâcuaß âcue lâat xcßatbal li pom chiru li Kâcuaß. Eb li ralal laj Aarón, aßaneb laj tij. Aßaneb li sicßbil ruheb chixcßatbal li pom chiru li Kâcuaß. At rey, elen saß li santil naßajej aßin. Lâat xakßet li râtin li Dios. Ut incßaß tâqßuehekß âlokßal xban li Dios, chanqueb.fLaj Azarías laj tij qui-oc saß li templo chirix li rey Uzías. Câcßâl chic laj tij li cauheb xchßôl cuanqueb rochben laj Azarías.e-Abanan nak quiniman chi us lix cuanquil laj Uzías, quixnimobresi rib xjunes rib. Ut xban aßan quixqßue rib saß raylal. Quixkßet li râtin li Kâcuaß lix Dios ut qui-oc saß lix templo li Kâcuaß re nak tixcßat li pom saß xbên li artal li nacßatman cuiß li pom.sd_Quixqßueheb li cuînk li cuanqueb xnaßleb aran Jerusalén chixyîbanquil li cßanjelebâl re pletic. Eb li chßîchß aßin queßqßueheß saß eb li cab li najt xteram ut saß xbên li tzßac li sutsu cuiß li tenamit re xcutbal li nînki pec ut li tzimaj. Quiniman xcuanquil laj Uzías xban nak cßajoß nak quitenkßâc xban li Dios ut naßno ru yalak bar.Zc-Li rey Uzías quixtakla xyîbanquil xchßîchßeb li junjûnk chi soldado. Queßyîbâc lix chßîchß re xcolbal re xchßôl, lix lâns, lix punit chßîchß, li rakß chßîchß, lix tzimaj ut lix rantßin.^b5 Eb aßan queßtaklan saß xbêneb oxib ciento mil riqßuin cuukub mil riqßuin ôb ciento chi soldado tzolbileb chi pletic ut cauheb xchßôl chixtenkßanquil li rey chi pletic riqßuineb li xicß nequeßiloc re.,aQ Cuib mil riqßuin cuakib ciento chi cuînk li queßtaklan saß xbêneb li soldados. Aßaneb li queßjolomin reheb li junjûnk cabal ut cauheb xchßôl chi pletic.\`1 Nabaleb lix soldado laj Uzías. Eb aßan nequeßxic chi pletic chi chßûtal joß queßxcßûb ru laj Jeiel laj tzßîb, ut laj Maasías li nim xcuanquil, ut laj Hananías xcomoneb li nequeßtenkßan re li rey.z_m Quixyîbeb ajcuiß li cab li najt xteram saß li chaki chßochß. Ut quixbec nabal li haß xban nak cuan nabal lix quetômk saß li ru takßa ut saß li naßajej Sefela li tzûl ru. Ut cuanqueb ajcuiß lix môs li queßcßanjelac saß lix naßaj lix uvas joß saß li tzûl ut saß li ru takßa saß li châbil chßochß xban nak aßan quicuulac ajcuiß chiru li âuc.^3 Laj Uzías quixyîbeb li cab li najt xteram saß xbên li tzßac li sutsu cuiß li tenamit Jerusalén re teßxcol cuiß ribeb. Quixyîb jun chixcßatk li oquebâl li cuan saß xuc ut jun saß li oquebâl li na-iloc saß li ru takßa ut jun chic quixyîb saß li xuc jun chic.6]eEb laj amonita queßxsi xmâtan laj Uzías. Cßajoß nak quiniman xcuanquil laj Uzías ut nanoß chixjunil li quilajxbânu saß eb li naßajej toj saß li nubâl re Egipto. \9Li Dios quixtenkßa laj Uzías nak quipletic riqßuineb laj filisteo ut riqßuineb laj árabes li cuanqueb Gur-baal ut riqßuineb ajcuiß laj amonita.r[]Laj Uzías cô chi pletic riqßuineb laj filisteo ut quixjuqßueb li tzßac li sutsûqueb cuiß li tenamit Gat, Jabnia, ut Asdod. Ut quixyîbeb li tenamit li cuan saß xcuênt Asdod joß eb ajcuiß li cuanqueb cuiß eb laj filisteo.HZ Quixsicß li Dios saß eb li cutan nak laj Zacarías yô chixchßolobanquil lix yâlal li Dios chiru. Nak quixsicß li Dios, li Dios quirosobtesi ut us qui-el riqßuin li cßaßru quixbânu._Y7Laj Uzías quixbânu li us chiru li Kâcuaß joß quixbânu laj Amasías lix yucuaß.MXCuaklaju chihab cuan re laj Uzías nak qui-oc chokß rey. Cablaju roxcßâl chihab quicuan saß xcuanquil aran Jerusalén. Lix naß laj Uzías, aßan lix Jecolías xcßabaß. Jerusalén xtenamit.qW[Laj Uzías quixyîb cuißchic li tenamit Elot ut quixkßaxtesi reheb laj Judá nak ac xcam lix yucuaß.9V mChirix chic aßan eb li tenamit queßxxakab laj Uzías chokß xreyeb laj Judá chokß rêkaj laj Amasías lix yucuaß. Cuaklaju chihab cuan re laj Uzías nak qui-oc chokß rey."U=Nak ac queßxcamsi, queßxcßam cuißchic Jerusalén chirix cacuây ut queßxmuk saß lix tenamit laj David li queßmukeß cuiß lix xeßtônil yucuaß.TChalen nak laj Amasías quixcanab xlokßoninquil li Kâcuaß, eb li tenamit li cuanqueb Jerusalén queßxcßûb ru chanru nak teßxcamsi. Laj Amasías quiêlelic chiruheb ut cô toj Laquis. Abanan queßxtâke ut aran queßxcamsi.Nak ac queßxcamsi, queßxcßam cuißchic Jerusalén chirix cacuây ut queßxmuk saß lix tenamit laj David li queßmukeß cuiß lix xeßtônil yucuaß.SSChixjunil li quixbânu li rey Amasías saß xticlajic toj saß rosoßjic tzßîbanbil retalil saß li hu li tzßîbanbil cuiß retalil li quilajeßxbânu eb lix reyeb laj Judá ut lix reyeb laj Israel.TR!Laj Amasías, li ralal laj Joás lix reyeb laj Judá, toj quicuan oßlaju chihab chic nak ac xcam laj Joás lix reyeb laj Israel. Laj Joás aßan li ralal laj Joacaz li quicuan chokß xreyeb laj Israel.KQLi rey Joás quixcßam chixjunil li oro ut li plata joß eb ajcuiß chixjunil li secß li cuan saß lix templo li Dios li cuanqueb saß xcuênt laj Obed-edom. Quixcßam ajcuiß chixjunil li terto xtzßak li cuan saß rochoch li rey. Ut quixcßameb chi prêxil nabaleb li cuanqueb xcuanquil ut quisukßi cuißchic Samaria.)PKLaj Joás lix reyeb laj Israel quixchap laj Amasías lix reyeb laj Judá saß li tenamit Bet-semes. Laj Amasías, aßan li ralal laj Joás ut ri laj Joacaz. Chirix aßan laj Joás quixcßam laj Amasías Jerusalén. Ut queßxjucß jun ciento metro riqßuin câcßâl metro li tzßac li sutsu cuiß li tenamit Jerusalén. Naticla cuan cuiß li oquebâl Efraín ut nacuulac toj cuan cuiß li oquebâl li cuan saß xuc.OyEb lix soldado laj Judá queßtßaneß saß rukßeb laj Israel. Joßcan nak queßêlelic ut queßcôeb saß rochocheb.N)Joßcan nak laj Joás lix reyeb laj Israel cô aran Bet-semes li cuan saß xcuênt Judá chi pletic riqßuin laj Amasías lix reyeb laj Judá.tMaLaj Amasías incßaß qui-abin chiru xban nak ac cuan saß xchßôl li Dios nak tixkßaxtesi laj Amasías saß rukß li rey Joás. Quixbânu chi joßcan xban nak quixtiquib xlokßoninquil li jalanil dios li queßxlokßoni eb laj Edom.XL)At rey Amasías, lâat yôcat chixyebal nak xatnumta saß xbêneb laj Edom. Joßcan nak yôcat chixnimobresinquil âcuib ut tâcuaj nak tâqßuehekß âlokßal. Kßaxal us nak tatcanâk saß lâ tenamit. ¿Cßaßru aj e nak tâchßic âcuib lâat saß chßaßajquilal ut tâchßiqueb laj Judá saß chßaßajquilal? chan li rey Joás.wKgAbanan laj Joás lix reyeb laj Israel quixtakla xyebal li jaljôquil ru âtin aßin re laj Amasías lix reyeb laj Judá: —Sa jun li cutan jun tôn li qßuix quixtakla xyebal re li cheß chacalteß li cuan Líbano li âtin aßin, “Qßue lâ rabin chokß rixakil li cualal”, chan. Ut jun li joskß aj xul quinumeß ut quixyekßi saß rok li jun tôn chi qßuix. JUt li rey Amasías quiâtinac riqßuineb li nequeßqßuehoc xnaßleb ut queßxcßûb ru cßaßru tixbânu. Chirix aßan quixtakla xyebal re laj Joás lix reyeb laj Israel nak tâchâlk chi pletic riqßuin. Laj Joás, aßan li ralal laj Joacaz ut ri laj Jehú.rI]Toj yô ajcuiß chi âtinac nak li rey quixye re: —¿Ani xxakaban âcue chi qßuehoc innaßleb? Cui incßaß tâcanab âtinac, lâin tintakla âcamsinquil, chan. Ut li profeta quixcanab xqßuebal xnaßleb ut quixye re: —Lâin ninnau nak li Dios tixsach âcuu xban nak xabânu li incßaß us aßin ut incßaß xacßul li naßleb li xinqßue raj âcue, chan.wHgCßajoß nak quixchikß xjoskßil li Dios laj Amasías. Li Dios quixtakla lix profeta riqßuin ut li profeta quixye re: —¿Cßaßut nak nacalokßoniheb li yîbanbil dios aßin li incßaß queßru xcolbaleb laj Edom châcuu lâex? chan.JG Nak laj Amasías quisukßi chixcamsinquileb laj Edom, quixcßameb saß lix tenamit lix dioseb laj Seir ut qui-oc chixlokßoninquileb. Quixcuikßib rib chiruheb ut quixcßat lix mayej chiruheb.$FA Nak yô chi cßulmânc aßan, eb li soldado aj Israel li queßtaklâc saß rochocheb, queßoc saß eb li tenamit li cuanqueb Judá naticla chak Samaria ut nacuulac toj Bet-horón. Queßxcamsiheb oxib mil chi cristian ut nabal li cßaßak re ru queßrelkßa saß eb li tenamit aßan.TE! Eb li soldado aj Judá queßxchap ajcuiß lajêb mil chi cuînk chi yoßyôqueb. Ut queßxcßameb toj saß xbên jun li sakônac ut aran queßxtolcßosiheb ut pedasinbileb chic nak coxeßnak toj takßa.:Dm Ut li rey Amasías quixcacuubresi xchßôl ut quixcßameb lix soldados saß li ru takßa cuan cuiß li atzßam. Ut aran queßxcamsiheb lajêb mil li soldado re li tenamit Seir.:Cm Joßcan nak laj Amasías quixtaklaheb saß rochocheb lix soldâdeb laj Efraín. Mâ caßchßin nak quichal xjoskßileb saß xbêneb laj Judá nak queßsukßi saß li rochocheb.eBC Laj Amasías quixye re: —¿Cßaßru tâcanâk cuiß li oxlaju xcâcßâl quintal li plata li xinqßue reheb li soldado aßin? chan. Ut li profeta quixye re: —Li Dios naru tixqßue âcue nabal chic chiru aßan, chan.bA=Usta cau êchßôl nak yôkex chi pletic, abanan li Dios texkßaxtesi saß rukßeb li xicß nequeßiloc êre. Li Dios, aßan cuan xcuanquil chi tenkßânc ut cuan ajcuiß xcuanquil chêcanabanquil chi sachecß, chan. @Jun xprofeta li Dios quicuulac riqßuin laj Amasías ut quixye re: —At rey, eb li soldado aj Israel incßaß naru nequeßxic chi pletic châcuix xban nak moco cuan ta li Dios riqßuineb laj Israel, chi moco cuan ta riqßuineb li ralal xcßajol laj Efraín.x?iQuixbok ajcuiß jun ciento mil chi soldado aj Israel ut quixtojeb riqßuin oxlaju xcâcßâl quintal li plata.r>]Li rey Amasías quixchßutubeb chixjunileb li cuînk xcomoneb li ralal xcßajol laj Judá ut laj Benjamín. Quixqßueheb chi chßûtal aß yal aniheb li rechßalal. Quixxakabeb li teßtaklânk saß xbêneb li jûnk mil chi soldado joß ajcuiß saß xbêneb li jûnk ciento chi soldado. Li cuînk li queßajlâc ac xeßxbânu junmay chihab. Oxib ciento mil chixjunileb. Sicßbileb ru ut cauresinbileb re teßxic chi pletic riqßuin lâns ut riqßuin li chßîchß re xcolbal re xchßôleb.=%Abanan incßaß quixtakla xcamsinquil li ralal xcßajoleb. Quixbânu ban li quixye li Kâcuaß joß tzßîbanbil saß li chakßrab li quiqßueheß re laj Moisés nak li Kâcuaß quixye: —Eb li naßbej yucuaßbej incßaß teßcamsîk xban li mâc li queßxbânu li alal cßajolbej, chi moco li alal cßajolbej teßcamsîk xban lix mâqueb lix naß xyucuaßeb. Tixtoj ban xmâc li ani cuan xmâc.<'Nak ac xakxo saß xnaßaj lix cuanquil li rey Amasías quixtakla xcamsinquileb laj cßanjel chiru li queßcamsin re li rey Joás lix yucuaß.g;GLaj Amasías quixbânu li us chiru li Kâcuaß. Abanan moco anchal ta xchßôl nak quixbânu.O: b xcaßcßâl chihab cuan re laj Amasías nak qui-oc chokß rey. Belêb xcaßcßâl chihab quicuan saß xcuanquil saß li tenamit Jerusalén. Lix naß, aßan xJoadán xcßabaß. Jerusalén xtenamit.x9iUt eb li ralal laj Joás, aßan tzßîbanbil retalileb saß li hu li tzßîbanbil cuiß retalil li cßaßru quilajeßxbânu eb li rey. Ut tzßîbanbil ajcuiß retalil li cßaßru quixye li profeta chirix laj Joás joß ajcuiß chanru nak laj Joás quixqßue chi yîbâc cuißchic lix templo li Dios. Ut aß chic laj Amasías li ralal qui-oc chokß rey chokß rêkaj.8'Eb li queßcßûban re xcamsinquil li rey Joás, aßaneb aßin: laj Zabad lix yum lix Simeat, Amón xtenamit; ut laj Jozabad lix yum lix Simrit, Moab xtenamit.Ut eb li ralal laj Joás, aßan tzßîbanbil retalileb saß li hu li tzßîbanbil cuiß retalil li cßaßru quilajeßxbânu eb li rey. Ut tzßîbanbil ajcuiß retalil li cßaßru quixye li profeta chirix laj Joás joß ajcuiß chanru nak laj Joás quixqßue chi yîbâc cuißchic lix templo li Dios. Ut aß chic laj Amasías li ralal qui-oc chokß rey chokß rêkaj.7Nak queßcôeb laj Siria queßxcanab chi tßantßo chi câmc re li rey Joás. Eb li queßcßanjelac chiru queßxcßûb ru cßaßru teßxbânu re xqßuebal rêkaj nak quixqßue chi camsîc laj Zacarías li ralal laj Joiada laj tij. Queßxcamsi laj Joás nak cuan saß xchßât. Chirix aßan queßxmuk saß lix tenamit laj David, abanan mâcuaß saß li naßajej li queßmukeß cuiß eb li rey.V6%Moco nabaleb ta li soldado aj Siria li queßchal chi pletic. Abanan queßnumta saß xbêneb laj Judá usta kßaxal nabaleb. Li Kâcuaß quixkßaxtesiheb aßan saß rukßeb laj Siria xban nak eb aßan queßxtzßektâna li Kâcuaß lix Dioseb lix xeßtônil yucuaßeb. Joßcan nak li Kâcuaß quixtakla raylal saß xbên li rey Joás.-5SSaß li sakßehil eb li soldados aj Siria queßcôeb chi pletic riqßuin laj Joás. Queßcuulac Judá ut queßcuulac ajcuiß Jerusalén. Queßxcamsiheb chixjunileb li nequeßcßamoc be aran ut queßxcßam Damasco riqßuin lix reyeb chixjunil li cßaßak re ru li queßrêchani saß li plêt.'4GQuisach saß xchßôl li rey Joás li usilal li qui-ux re xban laj Joiada lix yucuaß laj Zacarías. Quixqßue ban chi camsîc laj Zacarías. Nak yô chi câmc, laj Zacarías quixye re: —Aß taxak li Dios chi-ilok re li cßaßru xabânu ut aßan taxak chiqßuehok rêkaj âcue, chan.I3 Abanan eb li tenamit queßxcßûb ru cßaßru teßxbânu re laj Zacarías. Ut li rey quixtaklaheb li tenamit chixcutbal chi pec toj retal queßxcamsi saß li nebâl re lix templo li Kâcuaß.2-Ut lix musikß li Dios quichal riqßuin laj Zacarías li ralal laj Joiada laj tij. Ut laj Zacarías quixakli saß jun li naßajej najt xteram ut quixye reheb li tenamit: —Joßcaßin xye êre li Kâcuaß. “¿Cßaßut nak incßaß nequebânu li cßaßru naxye lix chakßrab li Kâcuaß? Incßaß us tex-êlk. Xetzßektâna li Kâcuaß. Joßcan nak li Kâcuaß xextzßektâna ajcuiß lâex,” chan.a1;Li Kâcuaß quixtaklaheb lix profeta chi âtinac riqßuineb li tenamit ut chixyebal reheb nak teßsukßîk riqßuin li Kâcuaß. Queßxye reheb nak incßaß us yôqueb. Abanan li tenamit incßaß queßabin chiruheb. 0Queßxtzßektâna lix templo li Kâcuaß lix Dioseb lix xeßtônil yucuaß ut aß chic li yîbanbil dios xAsera ut eb li jalam ûch queßxlokßoni. Xban li mâc queßxbânu, cßajoß nak quichal xjoskßil li Dios saß xbêneb laj Judá ut eb laj Jerusalén.8/iNak camenak chic laj Joiada, eb li cuanqueb xcuanquil aran Judá queßcuulac riqßuin li rey ut queßxye re nak teßxqßue xcuanquil. Ut li rey quixpâb li cßaßru queßxye.].3Quimukeß saß lix tenamit laj David saß li naßajej li queßmukeß cuiß eb li rey xban nak quicuan saß tîquilal saß xyânkeb laj Israel ut chiru li Dios. Ut quixbânu ajcuiß li us saß lix templo li Dios.}-sAc tîx chic chi us laj Joiada nak quicam. Jun ciento chihab riqßuin lajêb xcaßcßâl chihab cuan re nak quicam..,UNak queßxchoy li cßanjel queßxcßam li tumin li qui-elaßan ut queßxkßaxtesi re li rey ut laj Joiada. Ut chiru li tumin aßan queßxyîb li cßaßak re ru li tâcßanjelak saß li templo, joß li cßanjelebâl re xqßuebal li cßatbil mayej ut eb li lecb ut li cßaßak re ru yîbanbil riqßuin oro ut plata. Joß najtil yoßyo laj Joiada junelic yôqueb chixqßuebal lix cßatbil mayej saß lix templo li Kâcuaß.;+o Eb li cuînk li nequeßjolomin re li cßanjel châbileb xnaßleb ut li cßanjel us qui-el chiruheb. Queßxyîb lix templo li Dios ut châbil queßxcanab joß nak quicuan junxil.6*e Li rey ut laj Joiada queßxqßue li tumin reheb li nequeßjolomin re li cßanjel saß lix templo li Kâcuaß. Ut eb aßan chic queßtojoc reheb laj cablanel ut eb laj pechß, joßqueb ajcuiß li nequeßcßanjelac riqßuin li chßîchß hierro ut bronce re nak teßxyîb chi us lix templo li Kâcuaß.W)' Ut eb laj levita queßxcßam li câx riqßuin laj tzßîb li nacßanjelac chiru li rey. Nak queßril nak nabal li tumin cuan chi saß, laj tzßîb ut li xbênil aj tij queßxcßul li câx ut queßrisi li tumin cuan chi saß. Tojoßnak queßxqßue cuißchic saß xnaßaj. Joßcan queßxbânu cuulaj cuulaj ut queßxxoc nabal li tumin.( Ut chixjunileb li cuanqueb xcuanquil ut chixjunileb li tenamit queßxqßue lix mayej chi saheb saß xchßôl toj retal quinujac li câx.u'c Ut queßxtakla resil reheb chixjunileb li cuanqueb Judá ut Jerusalén nak teßxcßam chak lix mayej ut teßxqßue re li Kâcuaß joß quixye laj Moisés laj cßanjel chiru li Dios reheb laj Israel nak cuanqueb saß li chaki chßochß.w&gLi rey quixqßue chi yîbâc jun li câx ut queßxqßue chirix lix templo li Kâcuaß chixcßatk li oquebâl.m%S(Junxil eb li queßoquen chirix lix Atalía li incßaß us xnaßleb queßoc saß lix templo li Kâcuaß ut queßxchap li cßaßak re ru li santobresinbil ut aßan quicßanjelac chiruheb re xlokßoninquil eb lix yîbanbil dios.)-$SJoßcan nak li rey Joás quixbok laj Joiada li xbênil aj tij ut quixye re: —¿Cßaßut nak incßaß xataklaheb laj levita chixxocbal chak li tumin riqßuineb laj Judá ut laj Jerusalén re xyîbanquil li tabernáculo li xocxo cuiß li contrato joß quixye laj Moisés reheb li tenamit?—~#uQuixbokeb laj tij ut eb laj levita riqßuin ut quixye reheb: —Texxic saß chixjunileb li tenamit li cuanqueb saß xcuênt Judá ut têxoc li tumin li naqßueman rajlal chihab xbaneb laj Israel. Li tumin aßan tâcßanjelak re xyîbanquil chi us lix templo li Kâcuaß li kaDios. Têbânu chi junpât, chan. Abanan eb laj levita incßaß queßxsêba ribeb chixbânunquil.P"Mokon chic laj Joás quixye nak tixyîb chi us lix templo li Kâcuaß.}!sLaj Joiada quixsicß ruheb cuib li rixakil laj Joás ut queßcuan li ralal ut eb lix rabin riqßuineb li ixk aßan.\ 1Laj Joás quixbânu li us chiru li Kâcuaß joß najtil yoßyo laj Joiada laj tij.> wCuukub chihab cuan re laj Joás nak qui-oc chokß xreyeb laj Judá. Caßcßâl chihab quicuan saß xcuanquil aran Jerusalén. Lix naß laj Joás, aßan lix Sibia. Beerseba xtenamit.wgChixjunileb li tenamit saheb saß xchßôleb ut queßcuan chic saß xyâlal xban nak ac xcamsîc lix Atalía. Chirix aßan laj Joiada quixcßam rochben eb li nequeßtaklan saß xbêneb li soldado, eb li cuanqueb xcuanquil ut eb li nequeßtaklan saß xbêneb li tenamit, joß eb ajcuiß chixjunileb li tenamit. Queßrisi li rey Joás saß lix templo li Kâcuaß. Ut queßxcßam saß li palacio. Queßoc saß li nimla oquebâl. Ut queßxcßojob li rey Joás saß li cßojaribâl li nequeßcßojla cuiß eb li rey.Chixjunileb li tenamit saheb saß xchßôleb ut queßcuan chic saß xyâlal xban nak ac xcamsîc lix Atalía.$AUt laj Joiada quixqßueheb ajcuiß li teßcßacßalênk saß eb li oquebâl re lix templo li Kâcuaß re nak incßaß teßoc li incßaß santobresinbileb.fEUt laj Joiada quixxakabeb laj tij ut eb laj levita chixjolominquil li cßanjel saß li templo. Eb aßan queßxbânu li cßanjel joß quixye li rey David junxil. Ut queßxcßat li mayej chiru li Kâcuaß joß tzßîbanbil retalil saß lix chakßrab laj Moisés. Ut queßbichan ajcuiß chi sa saß xchßôleb joß quiyeheß chak reheb xban laj David.veChixjunileb li tenamit queßcôeb saß lix templo li yîbanbil dios Baal ut queßxjucß. Queßxjucß ajcuiß chixjunileb li artal ut eb li yîbanbil dios. Ut queßxcamsi chiru li artal laj Matán laj tij li quicßanjelac chiru laj Baal.1[Ut laj Joiada quixbânu jun li contrato. Saß li contrato quixye nak aßan ut eb li tenamit joß ajcuiß li rey teßxqßue xchßôl chi cuânc chokß xtenamit li Dios.#Eb li soldados queßxchap lix Atalía ut queßxcßam saß li oquebâl re li palacio li nequeßnumeß cuiß li cacuây. Ut aran queßxcamsi.{Laj Joiada quixbokeb li nequeßtaklan saß xbêneb li soldados ut quixye reheb: —Isihomak lix Atalía saß lix nebâl li templo ut camsihomak li ani tâtâkênk re, chan. Quixye chi joßcan xban nak incßaß quiraj nak tâcamsîk saß li templo. Quiril li rey xakxo chixcßatk li rokechal li templo li cuan saß li oquebâl li nequeßxxakab cuiß ribeb li rey. Laj Joás sutsu xbaneb li nequeßtaklan saß xbêneb li soldados joß eb ajcuiß li nequeßxyâbasi li trompetas. Eb li tenamit yôqueb chixjapbal reheb xban xsahil xchßôleb ut yôqueb chixyâbasinquil li trompetas. Eb laj bichanel yôqueb chixchßeßbaleb lix cuajb ut yôqueb chi cßamoc be chixlokßoninquil li Dios. Lix Atalía quixpej li rakß ut quixjap re chixyebal: —¡Xineßxbalakßi! chan.R Nak lix Atalía quirabi nak li tenamit yôqueb chi âlinac ut yôqueb chixjapbal reheb re xqßuebal xlokßal li rey, cô saß junpât saß lix templo li Kâcuaß, li chßutchßûqueb cuiß li tenamit.q[ Nak cuanqueb saß xnaßajeb li soldado, laj Joiada ut eb li ralal queßrisi chak laj Joás li ralal laj Ocozías. Queßxqßue li corona saß xjolom. Ut queßxqßue saß rukß li hu li tzßîbanbil cuiß li chakßrab. Queßxqßue li aceite saß xjolom ut queßxxakab chokß xreyeb. Ut queßxjap reheb chixyebal: —¡Chicuânk taxak xyußam li karey! chanqueb.y Quixtzolobeb chixjunileb li soldado saß xnaßajeb saß li templo. Jun tzol quixqßueheb saß li nim ut jun tzol quixqßueheb saß li tzße. Ut cuan quixqßueheb chi xcßatk li artal. Li junjûnk cuan xchßîchßeb saß rukßeb re xcolbal li rey.C Chirix aßan laj Joiada quixqßue reheb li nequeßtaklan saß xbêneb li junjûnk chßûtal chi soldado eb lix lâns ut li chßîchß li nequeßxcol cuiß re xchßôleb, joß li nînki chßîchß, joß li cocß. Li chßîchß aßan, aßan li queßcßanjelac re li rey David, li xocxôqueb saß lix templo li Dios.CEb laj levita ut chixjunileb li cuînk aj Judá queßxbânu joß quiyeheß reheb xban laj Joiada laj tij. Queßxcßam chixjunileb li soldados li nequeßcßacßalen saß li hilobâl cutan joß eb ajcuiß li incßaß teßcßanjelak chiru li hilobâl cutan. Laj Joiada laj tij mâ jun quixqßue xlesêns chi hilânc.8iLi rey Joás sutsûk xbaneb laj levita nak tâêlk ut nak cuânk saß li templo. Ut cuânk xchßîchßeb re pletic saß rukßeb. Ut li ani tâoc saß li templo tâcamsîk.—  Mâ ani naru tâoc saß li templo. Caßaj eb cuiß laj tij ut eb laj levita li yôqueb chi cßanjelac. Eb aßan naru nequeßoc xban nak ac santobresinbileb chi cßanjelac. Chixjunileb li cuînk li jun chßol chic teßcßacßalênk joß quixye li Kâcuaß.eCLi xcab chßûtal teßcßacßalênk saß li rochoch li rey ut rox chßûtal teßcßacßalênk saß li oquebâl li cuan cuiß li cimiento. Ut chixjunileb li tenamit teßcuânk saß eb li nebâl re lix templo li Kâcuaß.a ;Anakcuan bânuhomak chi joßcaßin: Têcauresi oxib chßûtal chi cuînk. Li jun chßûtal lâex aj tij ut lâex aj levita lix texcßanjelak saß li hilobâl cutan. Texcßacßalênk saß eb li oquebâl re li templo. wchixjunileb li chßutchßûqueb aran queßxbânu jun li contrato riqßuin li rey saß lix templo li Kâcuaß. Laj Joiada quixye reheb: —Cueß li ralal li rey. Aßan tâoc chokß rey joß quixye li Kâcuaß chirixeb li ralal xcßajol laj David.5 cQueßcôeb saß eb li tenamit Judá ut queßxchßutubeb laj levita ut eb li nequeßjolomin reheb li junjûnk cabal saß chixjunileb li tenamit. Nak queßcuulac Jerusalén,=  uNak yô chic xcuuk chihab xmukbal laj Joás, laj Joiada laj tij quixtakla xbokbaleb li cuînk aßin li nequeßtaklan saß xbêneb li soldados: laj Azarías li ralal laj Jeroham, laj Ismael li ralal laj Johanán, laj Azarías li ralal laj Obed, laj Maasías li ralal laj Adaía ut laj Elisafat li ralal laj Zicri. Nak queßcuulac riqßuin laj Joiada queßxcßûb ru cßaßru teßxbânu ut queßxbânu li juramento saß xcßabaß li Dios.  Cuakib chihab quimukeß laj Joás saß lix templo li Dios xban lix Josabet. Ut lix Atalía cuan chokß reina saß li tenamit.E Abanan lix Josabet lix rabin li rey Joram quixcol laj Joás li ralal laj Ocozías. Quirisi saß xyânkeb li ralal laj Ocozías li oqueb re chixcamsinquileb. Quixcßam laj Joás rochben li ixk li na-iloc re ut quixmukeb saß jun li naßajej re cuârc re nak incßaß teßtaßekß xban lix Atalía. Lix Josabet lix rabin laj Joram ut rixakil laj Joiada laj tij, aßan li ranab laj Ocozías. Joßcan nak quixmuk laj Joás re nak incßaß tâcamsîk.Cuakib chihab quimukeß laj Joás saß lix templo li Dios xban lix Josabet. Ut lix Atalía cuan chokß reina saß li tenamit.1[ Nak lix Atalía lix naß laj Ocozías quirabi resil nak quicamsîc laj Ocozías, quixtakla xcamsinquil chixjunileb li ralal xcßajol laj Ocozías, lix reyeb laj Judá. Chirix chic aßan, cô chixsicßbal laj Ocozías li mukmu chak Samaria. Eb li nequeßoquen chirix laj Jehú queßxtau laj Ocozías ut queßxcßam riqßuin laj Jehú ut queßxcamsi. Ut queßxmuk xban nak queßxye: —Li cuînk aßin, aßan ralal laj Josafat li quixqßue xlokßal li Dios chi anchal xchßôl.— Ut mâ jun chic ralal xcßajol laj Ocozías quicana re târûk tâoc chokß rey.QNak laj Jehú yô chixcamsinquileb li ralal xcßajol laj Acab, quixcßuleb li nequeßtaklan aran Judá joß eb ajcuiß li ralal xcßajol laj Ocozías li nequeßtenkßan re. Ut laj Jehú quixcamsiheb.1Ac cuan saß xchßôl li Dios nak laj Ocozías tâcâmk nak tâxic chirilbal laj Joram. Tojeß ajcuiß tâcuulak nak qui-el rochben laj Joram chixcßulbal laj Jehú li ralal laj Nimsi, li ac sicßbil ru xban li Dios chixsachbaleb ru chi junaj cua li ralal xcßajol laj Acab.:mLaj Joram lix reyeb laj Israel quisukßi Jezreel re tixban rib xban nak quitochßeß chak nak quicuulac Ramot chi pletic riqßuin laj Hazael lix reyeb laj Siria. Xban nak yaj laj Joram li ralal laj Acab, laj Ocozías li ralal laj Joram li quicuan chokß xreyeb laj Judá, cô Jezreel chirilbal laj Joram.7gLi rey Ocozías junelic quixbânu li quiyeheß re xban li ralal xcßajol laj Acab. Joßcan nak cô rochben laj Joram lix reyeb laj Israel chi pletic riqßuin laj Hazael lix reyeb laj Siria. Queßpletic aran Ramot li cuan saß xcuênt Galaad bar cuiß queßxqßue jun xyocßolal laj Joram eb laj Siria.xiLaj Ocozías quixbânu li incßaß us chiru li Kâcuaß joß queßxbânu li ralal xcßajol laj Acab xban nak aßaneb chic queßqßuehoc xnaßleb chixbânunquil li incßaß us nak ac xcam lix yucuaß. Joßcan nak xjunes tixsach rib xjunes.7Laj Ocozías quixbânu li mâusilal joß queßxbânu eb li ralal xcßajol laj Acab xban nak lix naß naqßuehoc xnaßleb chixbânunquil li mâusilal.*MCuib roxcßâl chihab cuan re laj Ocozías nak qui-oc chokß rey. Jun chihab quicuan saß xcuanquil aran Jerusalén. Lix naß, aßan lix Atalía li ri laj Omri.x~ kEb li cuanqueb Jerusalén queßxxakab laj Ocozías li îtzßinbej chokß rey chokß rêkaj laj Joram lix yucuaß. Queßxbânu chi joßcan xban nak queßchal jun chßûtal laj êlkß rochbeneb laj árabe nak queßoc saß lix muhebâleb lix soldado aj Judá ut quilajeßxcamsiheb li ralal laj Joram. Joßcan nak laj Ocozías li rîtzßin qui-oc chokß xreyeb laj Judá.}!Cablaju xcaßcßâl chihab cuan re laj Joram nak qui-oc chokß rey. Cuakxakib chihab quicuan saß xcuanquil aran Jerusalén. Mâ ani quirahoß xchßôl nak quicam. Quimukeß saß lix tenamit laj David, abanan mâcuaß saß li naßajej li queßmukeß cuiß eb li rey.|Yô chic xcab chihab nak quiniman xyajel toj retal qui-el lix cßamcßot ut riqßuin aßan quicam. Kßaxal ra quixcßul. Eb li tenamit incßaß queßxloch li xam re xqßuebal xlokßal joß queßxbânu nak queßcam eb lix xeßtônil yucuaß.Cablaju xcaßcßâl chihab cuan re laj Joram nak qui-oc chokß rey. Cuakxakib chihab quicuan saß xcuanquil aran Jerusalén. Mâ ani quirahoß xchßôl nak quicam. Quimukeß saß lix tenamit laj David, abanan mâcuaß saß li naßajej li queßmukeß cuiß eb li rey.`{9Chirix aßan li Kâcuaß quixqßue jun xyajel lix saß li rey Joram. Mâcßaß xbanol.az;Ut queßcôeb chi pletic riqßuineb laj Judá. Queßoc saß lix tenamit ut queßxcßam chokß reheb chixjunil li terto xtzßak li queßxtau saß rochoch li rey. Ut queßxcßam ajcuiß chokß reheb eb li ralal ut eb li rixakil. Mâ jun chic li ralal laj Joram queßcana. Caßaj chic laj Joacaz li îtzßinbej, li nequeßxye ajcuiß Ocozías re.]y3Chirix aßan li Kâcuaß quixqßue saß xchßôleb laj filisteo nak teßjoskßok saß xbên laj Joram. Joßcan ajcuiß eb laj árabes li cuanqueb nachß riqßuineb laj Etiopía. Ut xicß chic queßril laj Joram. }=~Q}||H{zxx#vuu srBqoonlkksj,ihDgFf\dmc]bbara`_?^V]x\\A[[YYXyWVUrT0SVRPONML7K~JWIrHGEE DC"Aj@?Z>==G;:G9=8;65443210/.-6,+|*J)('&%k#]! pZ0UT@,fK V B5@%`)q ¿Ma incßaß ta biß nequenau nak eb lin xeßtônil yucuaß ut lâin quikêchani chixjunileb li tenamit li cuanqueb saß ruchichßochß? ¿Ma quiru ta biß queßcoleß xban lix Dioseb li tenamit aßan? ¿Ma quiru ta biß queßcoleß saß cuukß lâin?3p_ ¿Ma mâcuaß ta biß laj Ezequías li qui-isin reheb li artal saß li naßajej li najt xteram li nequelokßoni cuiß lê Dios? ¿Ma mâcuaß ta biß aßan li quiyehoc reheb laj Jerusalén ut eb laj Judá nak caßaj cuiß saß li artal li cuan Jerusalén teßlokßonînk ut teßxcßat li incienso?Ao{ Laj Ezequías yô chêbalakßinquil nak naxye êre nak li Kâcuaß lê Dios tâcolok êre saß cuukß lâin, lix reyeb laj Asiria. Lâin texincanab chi câmc xban cueßej ut chaki el.n' Eb li takl queßxye reheb: —Joßcaßin naxye êre laj Senaquerib lix reyeb laj Asiria, “¿Ani aj iqßuin cßojcßo êchßôl? ¿Cßaßut nak nequexcana saß lê tenamit Jerusalén chi mâcßaß êcßaßux? ¿Ma incßaß nequeqßue retal nak sutsu lê tenamit kaban?qm[ Nak laj Senaquerib lix reyeb laj Asiria yô chi pletic riqßuineb li tenamit Laquis, quixtaklaheb lix takl Jerusalén chi âtinac riqßuin laj Ezequías lix reyeb laj Judá, ut riqßuineb ajcuiß chixjunileb li cuanqueb Jerusalén. l Yal cuînkeb li cuanqueb rochben aßan. Abanan li Kâcuaß li kaDios cuan kiqßuin lâo chikatenkßanquil. Aßan tâtenkßânk ke chi pletic, chan. Ut eb li tenamit queßxcacuubresi xchßôleb riqßuin li cßaßru quixye laj Ezequías lix reyeb laj Judá.Ok Michßinan êchßôl. Cheqßuehak ban êchßôl ut cheyalak êkße. Mexxucuac chiru lix reyeb laj Asiria chi moco chiruheb li qßuila soldado li cuanqueb chak rochben xban nak lâo moco kajunes ta.Mj Quixxakabeb li teßtaklânk saß xbêneb li soldado ut quixchßutubeb chixjunileb cuan cuiß li oquebâl chire li tenamit re tââtinak riqßuineb. Quixqßue xcacuilal xchßôleb ut quixye reheb:Mi Ut laj Ezequías quixcacuubresi xchßôl. Quixqßue chi yîbâc chixjunil li tzßac li tßanenak. Ut quixyîbeb cuißchic li cab li najt xteram saß xbên li tzßac re teßxcol cuiß ribeb. Quixqßue ajcuiß chi yîbâc jun chic li nimla tzßac chirix li tenamit. Quixyîb chi us li cab li nequeßxcol cuiß ribeb, Milo xcßabaß, li cuan saß lix tenamit laj David. Ut quixqßue chi yîbâc nabal li chßîchß re pletic ut re xcolbal reheb xchßôl.%hC Nabaleb li cuînk queßxchßutub ribeb ut queßxbutß chixjunil li yußam haß joß ajcuiß li rok haß li nanumeß saß chixjunil li chßochß. Queßxye chi ribileb rib: —Takabutßeb li haß re nak incßaß teßxtau xhaßeb laj Asiria nak teßchâlk chi pletic kiqßuin, chanqueb.lgQ Quixtakla xbokbaleb li nequeßtenkßan re joß ajcuiß li nequeßtaklan saß xbêneb li soldado. Quixye reheb nak teßbutßmânk chixjunil li yußam haß li cuan chirix li tenamit. Ut eb aßan queßxcßul xchßôleb li quixye.f} Li rey Ezequías quixqßue retal nak queßcuulac laj Senaquerib ut quixnau nak teßraj pletic riqßuineb laj Jerusalén.e { Mokon chic nak ac xcßulman chixjunil li cßaßak re ru aßin nak eb laj Israel cuanqueb saß tîquilal chiru li Kâcuaß, quichal laj Senaquerib lix reyeb laj Asiria ut qui-oc saß xchßochßeb laj Judá. Quixqßue lix naßajeb nachß riqßuineb li tenamit li sutsûqueb saß tzßac re teßxcol cuiß ribeb. Li cuan saß lix cßaßux, aßan rêchaninquileb li tenamit aßan.^d5Quixqßue xchßôl chixbânunquil li cßanjel saß lix templo li Dios ut quixbânu li naxye saß li chakßrab. Xban nak quixsicß li Dios chi anchal xchßôl, joßcan nak us qui-el riqßuin li cßaßru quixbânu. cJoßcaßin quixbânu li rey Ezequías saß chixjunil li naßajej Judá. Quixbânu li us chiru li Kâcuaß. Quicuan saß tîquilal ut saß xyâlal chiru li Kâcuaß lix Dios.Quixqßue xchßôl chixbânunquil li cßanjel saß lix templo li Dios ut quixbânu li naxye saß li chakßrab. Xban nak quixsicß li Dios chi anchal xchßôl, joßcan nak us qui-el riqßuin li cßaßru quixbânu.b'Saß chixjunileb li tenamit cuanqueb cuînk xakabanbileb re teßxjeqßui li cßaßruheb re laj tij, li ralal xcßajol laj Aarón, li cuanqueb saß eb li tenamit malaj ut saß cßalebâl. Ut queßxjeqßui ajcuiß li cßaßru reheb laj levita li tzßîbanbil xcßabaßeb.Ba}Eb aßin tzßîbanbileb xcßabaß rochbeneb li rixakil ut eb li ralal ut eb lix rabin. Queßxcßul li cßaßru reheb xban nak eb aßan kßaxtesinbileb chi cßanjelac chiru li Kâcuaß.`Ut queßxjeqßui ajcuiß reheb laj tij li tzßîbanbil xcßabaßeb saß li hu li tzßîbanbil cuiß xcßabaßeb laj tij, ut reheb ajcuiß laj levita li ac xeßxbânu junmay chihab aß yal joß qßuialeb saß li jûnk chßûtal ut aß yal cßaßru lix cßanjeleb._Ut queßxjeqßui ajcuiß reheb li cocß têlom li ac xeßxbânu oxib chihab li tzßîbanbil xcßabaßeb saß li hu li tzßîbanbil cuiß xcßabaßeb li junjûnk. Aßaneb li teßoc saß lix templo li Kâcuaß chi cßanjelac aß yal cßaßru xcßanjel li junjûnk.h^ICuanqueb ajcuiß li queßtenkßan re laj Coré chixjeqßuinquil saß tîquilal li cßaßruheb re laj tij aß yal cßaßru lix cßanjeleb, joß tîx, joß toj sâjeb. Eb li cuînk aßin cuanqueb saß eb li tenamit li cuanqueb cuiß eb laj tij. Aßaneb aßin li cuînk: laj Edén, laj Miniamín, laj Jesúa, laj Semaías, laj Amarías ut laj Secanías.]5Laj Coré li ralal laj Imna laj levita, aßan li nacßacßalen saß li oquebâl li cuan saß li este, ut aßan ajcuiß li quixakabâc chixcßulbal li mayej li qui-ala saß xchßôleb xqßuebal re li Dios. Ut aßan ajcuiß li najeqßuin re li mayej li kßaxtesinbil re li Dios.o\W Ut queßxxakabeb ajcuiß eb li cuînk aßin chixtenkßanquileb: laj Jehiel, laj Azazías, laj Nahat, laj Asael, laj Jerimot, laj Jozabad, laj Eliel, laj Ismaquías, laj Mahat ut laj Benaía. Aßaneb aßin li queßxakabâc chixtenkßanquileb laj Conanías ut laj Simei li rîtzßin xbaneb li rey Ezequías ut laj Azarías li nataklan saß lix templo li Dios.2[] Ut saß eb li naßajej aßan queßxxoc li xbên ru li racuîmkeb li queßxqßue chokß xmayejeb ut li junjûnk saß xlajêtkil joß ajcuiß chixjunil li mayej li ac kßaxtesinbil chiru li Kâcuaß. Ut queßxxakab laj Conanías laj levita re nak aßan tâcßuluk re rochben laj Simei li rîtzßin.!Z; Laj Ezequías quixye reheb nak teßxyîb eb li naßajej saß li templo li tâxocmânk cuiß li mayej li nequeßxqßue li tenamit. Ut joßcan qui-uxman.&YE Laj Azarías li xbênil aj tij xcomoneb li ralal xcßajol laj Sadoc quixye: —Chalen nak eb li tenamit queßxtiquib xqßuebal lix mayej junelic cuan li katzacaêmk. Nocotzacan chi us xban nak li Kâcuaß quirosobtesiheb lix tenamit. Chixjunil li cuan arin, aßan li na-elaßan, chan.aX; Laj Ezequías quixpatzß reheb laj tij ut eb laj levita chirix li mayej li tûbtu aran..WUNak laj Ezequías ut eb li nequeßtenkßan re queßril chixjunil li mayej tûbtu aran, queßxlokßoni li Kâcuaß ut queßxbantioxi chiruheb laj Israel lix tenamit.eVCQueßxtiquib xchßutubanquil li mayej aßin saß li rox po ut queßrakeß saß li xcuuk po.UEb laj Israel ut eb laj Judá li cuanqueb saß eb li tenamit saß xcuênt Judá queßxqßue ajcuiß li junjûnk saß xlajêtkil reheb lix cuacax ut lix carner. Queßxqßue chixjunil li queßxyechißi re li Kâcuaß lix Dioseb. Ut queßxchßutub aran chiru li Dios.T)Nak queßrabi resil li esilal aßin, queßxqßue chi nabal li xbên ru li racuîmkeb laj Israel. Queßxqßue ajcuiß li vino, li aceite, li xyaßal cab, ut li xbên ru li racuîmkeb. Ut queßxqßue ajcuiß li junjûnk saß xlajêtkil re chixjunil li cßaßru cuan reheb.BS}Li rey quixye reheb li tenamit li cuanqueb Jerusalén nak teßxqßue li mayej li tento teßxcßul laj tij ut eb laj levita re nak teßxkßaxtesi ribeb chi cßanjelac chiru li Kâcuaß.R)Li rey quixqßue li mayej xul li nequeßxcßat rajlal ekßela ut rajlal ecuu joß ajcuiß li nequeßxcßat saß li hilobâl cutan. Quixqßue ajcuiß li nequeßxmayeja saß xyoßlajic li po, ut reheb li ninkße li queßxbânu joß tzßîbanbil saß lix chakßrab li Dios.mQSLi rey Ezequías quixqßueheb cuißchic chi chßûtal eb laj tij ut eb laj levita, aß yal cßaßru lix cßanjeleb li junjûnk. Queßxcßat li mayej ut queßmayejac re xcßambaleb rib li tenamit saß usilal riqßuin li Kâcuaß. Queßcßanjelac chiru li Dios ut queßbantioxin ut queßxbicha xlokßal li Kâcuaß saß eb li oquebâl re lix templo li Dios. P Nak queßrakeß chi ninkßeîc, eb laj Israel li cuanqueb Jerusalén queßcôeb saß eb li tenamit li cuanqueb saß xcuênt Judá. Queßxjuqßui li nînki pec li nequeßxlokßoni cuiß li yîbanbil dios ut queßxjori lix jalam ûch lix Asera. Queßxjuqßui li naßajej li najt xteram ut eb li artal li cuanqueb yalak bar saß lix naßajeb li ralal xcßajol laj Judá, laj Benjamín, laj Efraín ut laj Manasés. Nak queßxchoy xsachbal chixjunil, eb laj Israel quilajeßcôeb saß lix naßajeb saß lix tenamiteb..OUEb laj tij ut eb laj levita queßxakli chixtzßâmanquil chiru li Dios nak târosobtesiheb li tenamit. Ut li Dios quirabi lix tijeb toj saß choxa bar nacuan cuiß.mNSCßajoß li sahil chßôlejil quicuan aran Jerusalén. Mâ jun sut qui-uxman chi joßcan chalen saß eb li cutan nak quicuan laj Salomón li ralal laj David li quicuan chokß rey aran Israel.Eb laj tij ut eb laj levita queßxakli chixtzßâmanquil chiru li Dios nak târosobtesiheb li tenamit. Ut li Dios quirabi lix tijeb toj saß choxa bar nacuan cuiß.M+Chixjunileb laj Judá li chßutchßûqueb aran queßsahoß saß xchßôleb. Joßcan ajcuiß eb laj tij ut eb laj levita. Chixjunileb laj Israel li queßxchßutub ribeb aran ut eb li jalaneb xtenamit li queßchal Israel ut eb li cuanqueb Judá queßsahoß saß xchßôleb.eLCLi rey Ezequías quixsi reheb li tenamit jun mil li bôyx ut cuukub mil li carner re teßxmayeja. Ut eb li cuanqueb xcuanquil queßxsi jun mil li bôyx ut lajêb mil li carner. Ut nabaleb laj tij queßxsantobresi ribeb.2K]Chixjunileb li chßutchßûqueb aran queßxcßul xchßôl xninkßeinquil cuukub cutan chic. Joßcan nak queßxbânu li ninkße cuukub cutan chic chi sa saß xchßôleb..JULi rey Ezequías quixqßue xcacuilal xchßôleb laj levita li queßxbânu chi us lix cßanjel chiru li Kâcuaß. Cuukub cutan queßtzacan saß li ninkße ut queßxqßue xmayejeb re xcßambaleb rib saß usilal chiru li Kâcuaß. Ut queßxlokßoni li Kâcuaß lix Dioseb lix xeßtônil yucuaß.]I3Eb laj Israel li chßutchßûqueb aran Jerusalén queßninkßeîc ut queßxcuaß li caxlan cua mâcßaß xchßamal chiru cuukub cutan chi kßaxal sa saß xchßôleb. Eb laj levita ut eb laj tij yôqueb chixqßuebal xlokßal li Kâcuaß rajlal cutan. Yôqueb chi bichânc ut yôqueb chixchßeßbal lix cuajbeb re xqßuebal xlokßal li Dios.VH%Ut li Kâcuaß quirabi lix tij laj Ezequías ut quixcuy xmâqueb li tenamit.KGAt Kâcuaß, lâat lix Dioseb lix xeßtônil yucuaß. Chacuyeb xmâc usta toj mâjiß nequeßxsantobresi ribeb joß naraj li chakßrab chirix li santobresîc saß li templo, chan laj Ezequías.^F5Nabaleb li tenamit li queßchal chak saß lix naßajeb li ralal xcßajol laj Efraín, laj Manasés, laj Isacar ut laj Zabulón incßaß queßxsantobresi ribeb re teßcuaßak saß li nînkße Pascua. Abanan, queßcuaßac saß li ninkße Pascua, usta tzßîbanbil saß li chakßrab nak incßaß teßxbânu. Li rey Ezequías quitijoc chirixeb ut quixye: —At Kâcuaß, kßaxal nim lâ cuuxtân. Chacuy ta xmâqueb chixjunileb li nequeßsicßoc âcue chi anchaleb xchôl.gEGNabaleb li tenamit toj mâjiß nequeßxsantobresi ribeb. Joßcan nak eb laj levita queßxcamsiheb li mayej xul re li Pascua saß xcßabaßeb li toj mâjiß nequeßxsantobresi ribeb ut queßxkßaxtesiheb chiru li Kâcuaß.uDcQueßoc cuißchic chi cßanjelac saß li templo joß tzßîbanbil saß lix chakßrab laj Moisés laj cßanjel chiru li Dios. Ut eb laj levita queßxnumsi xquiqßuel li carner reheb laj tij. Ut eb laj tij queßxrachrachi chiru li artal.nCUSaß li câlaju xbe li xcab po queßxcamsi li carner re li ninkße Pascua. Cßajoß nak queßxutânac eb laj tij ut eb laj levita. Joßcan nak queßxsantobresi ribeb ut queßxcßam lix cßatbil mayej saß lix templo li Kâcuaß.BB}Ut queßrisiheb li artal li queßxlokßoni cuiß li jalanil dios aran Jerusalén ut queßrisi ajcuiß li artal li queßxcßat cuiß li pom ut quilajeßxcut saß li nimaß aran Cedrón.A Ut kßaxal nabaleb queßxchßutub ribeb Jerusalén saß li ninkße nak queßxcuaß li caxlan cua li mâcßaß xchßamal saß li xcab po.A@{ Ut li Kâcuaß quitenkßan reheb li cuanqueb Judá re nak junaj lix chßôleb chixbânunquil li cßaßru queßxye li rey ut eb li nequeßtenkßan re joß quixye li râtin li Kâcuaß.)?K Abanan cuanqueb ajcuiß li tenamit li queßxcubsi ribeb saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Aser, laj Manasés ut laj Zabulón. Eb aßan queßcôeb Jerusalén.=>s Eb li takl queßcôeb saß li junjûnk chi tenamit saß eb li naßajej li cuanqueb cuiß li ralal xcßajol laj Efraín ut laj Manasés. Queßcuulac toj saß li naßajej li cuanqueb cuiß li ralal xcßajol laj Zabulón. Eb li tenamit incßaß queßabin chiruheb. Yôqueb chixhobbal ut yôqueb chixseßenquil.k=O Cui texsukßîk riqßuin li Kâcuaß, teßuxtânâk ruheb lê rechßalal ut eb lê ralal êcßajol xbaneb li queßcßamoc reheb chi prêxil ut teßsukßik cuißchic saß li naßajej aßin xban nak li Kâcuaß lê Dios, aßan na-uxtânan u ut natokßoban u. Incßaß textzßektâna cui texsukßîk cuißchic riqßuin, chan li rey saß li hu li quixtakla.~<uMêcacuubresi lê chßôl chiru li Kâcuaß joß queßxbânu lê xeßtônil yucuaß. Cubsihomak ban êrib chiru li Kâcuaß. Quimkex saß lix templo li quixsantobresi chi junelic. Chelokßoni li Kâcuaß re nak tâêlk lix joskßil saß êbên.;Mêbânu joß queßxbânu eb lê xeßtônil yucuaß ut eb lê rechßalal li queßxkßetkßeti ribeb chiru li Kâcuaß lix Dioseb lê xeßtônil yucuaß. Li Dios quixkßaxtesiheb chi sachecß xban li cßaßru queßxbânu joß yôquex chirilbal anakcuan.x:iLi rey ut eb li nequeßtenkßan re queßxtaklaheb lix takl saß chixjunil li naßajej Israel ut Judá. Queßxcßam li hu li quixye chi joßcaßin: —Lâex aj Israel, sukßinkex riqßuin li Kâcuaß lix Dioseb laj Abraham, laj Isaac, ut laj Israel re nak li Dios tâsukßîk cuißchic êriqßuin lâex li joß qßuial chic quexcoleß saß rukß lix reyeb laj Asiria.9yJoßcan nak queßxcßûb ru nak teßxtakla resil saß chixjunil li naßajej Israel naticla chak saß li naßajej Beerseba nacuulac toj saß li naßajej Dan re nak teßchâlk Jerusalén chixninkßeinquil li Pascua re xlokßoninquil li Kâcuaß lix Dioseb laj Israel. Queßxbânu chi joßcan xban nak ac junxil chic incßaß queßxninkßei li Pascua joß tzßîbanbil retalil.|8qLi rey quixcßul xchßôl joß eb ajcuiß chixjunileb li tenamit li chßutchßûqueb aran xbânunquil li nînkße.^75xban nak incßaß queßru xbânunquil li ninkße saß xkßehil xban nak moco nabaleb ta laj tij li queßxsantobresi ribeb chiru li Kâcuaß ut chixjunileb li tenamit incßaß queßxchßutub ribeb aran Jerusalén..6ULi rey ac x-âtinac riqßuineb li nequeßtenkßan re ut riqßuineb li chßutchßûqueb aran Jerusalén ut queßxcßûb ru nak teßxbânu li ninkße saß li xcab po,e5 ELi rey Ezequías quixtakla li hu riqßuineb chixjunileb li ralal xcßajol laj Israel ut eb laj Judá ut quixtakla ajcuiß resil riqßuineb chixjunileb li ralal xcßajol laj Efraín ut laj Manasés. Quixbokeb chixjunileb Jerusalén saß lix templo li Kâcuaß re nak teßxbânu li nînkße Pascua re xlokßoninquil li Kâcuaß lix Dioseb laj Israel.#4?$Li rey Ezequías ut chixjunileb li tenamit queßsahoß saß xchßôleb xban nak li Kâcuaß quixtenkßaheb chixbânunquil li cßanjel aßin saß junpât.43a#Joßcan ut nak cuan nabal li mayej joß ajcuiß lix xêbul li cßatbil mayej re xcßambaleb rib saß usilal riqßuin li Dios. Ut cuan ajcuiß li vino li queßxqßue rochben li cßatbil mayej. Joßcaßin nak queßxtiquib cuißchic xlokßoninquil li Kâcuaß saß lix templo.Li rey Ezequías ut chixjunileb li tenamit queßsahoß saß xchßôleb xban nak li Kâcuaß quixtenkßaheb chixbânunquil li cßanjel aßin saß junpât.t2a"Eb laj tij incßaß qßuiheb ut incßaß queßtzßakloc chixcamsinquil chixjunileb li xul li queßxqßue chokß xcßatbil mayej. Joßcan nak eb laj levita queßxtenkßaheb toj retal queßxchoy li cßanjel ut toj nak chixjunileb laj tij queßxsantobresi ribeb. (Eb laj levita, aßaneb li kßaxal queßxqßue xchßôleb chixsantobresinquil ribeb chiruheb laj tij.)o1W!Aßan aßin xqßuial chixjunil li mayej li queßxqßue: cuakib ciento li bôyx ut oxib mil li carner.b0= Aßan aßin xqßuial li xul li queßxqßue li tenamit chokß xcßatbil mayej: lajêb xcâcßâl li bôyx, jun ciento li têlom carner, ut cuib ciento li cocß carner. Ut queßxcßat chokß xmayejeb chiru li Kâcuaß.$/AUt li rey Ezequías quixye reheb: —Lâex ac xesantobresi êrib chiru li Kâcuaß. Anakcuan naru têcßam saß li templo li xul re têmayeja joß ajcuiß li mayej re bantioxînc chiru li Kâcuaß, chan. Ut li qßuila tenamit li chßutchßûqueb aran queßxqßue li xul re teßxmayeja joß ajcuiß li mayej re bantioxînc chiru li Dios. Ut eb li qui-ala saß xchßôleb queßxcßat lix mayej chiru li Kâcuaß.>.uUt chirix aßan, li rey rochbeneb li cuanqueb xcuanquil queßxye reheb laj levita nak teßxqßue xlokßal li Kâcuaß riqßuin li bich li queßxyîb li rey David ut li profeta Asaf. Ut eb aßan queßxbicha xlokßal li Kâcuaß Dios chi saheb saß xchßôl. Queßxcuikßib ribeb ut queßxlokßoni li Kâcuaß.-Ut nak ac x-osoß xcßatic li mayej, li rey Ezequías ut chixjunileb li cuanqueb rochben queßxcuikßib ribeb chixlokßoninquil li Dios.a,;Chixjunileb li tenamit li cuanqueb aran yôqueb chixlokßoninquil li Dios. Eb laj bichanel yôqueb chi bichânc ut eb li cuanqueb xtrompeta yôqueb chixyâbasinquil li trompeta toj retal qui-osoß xcßatic li mayej.#+?Li rey Ezequías quixtakla xcßatbal li mayej saß xbên li artal. Ut saß ajcuiß li hônal aßan queßxtiquib xyâbasinquil li trompeta ut xchßeßbal li cuajb li quiqßueheß reheb xban laj David li quicuan chokß xreyeb laj Israel. Ut queßbichan re xqßuebal xlokßal li Dios.5*cEb laj levita xakxôqueb saß lix naßajeb ut cuanqueb lix cuajb riqßuineb li quiqßueheß reheb xban li rey David junxil. Ut eb laj tij cuanqueb lix trompeta riqßuineb.)+Ut li rey Ezequías quixqßueheb cuißchic laj levita saß lix templo li Dios re teßcuajbak riqßuin li sursûquil chßîchß, li salterio ut li arpa. Queßxbânu joß quicßuteß chiruheb xban li rey David ut xban laj Gad lix profeta li Dios li quicßanjelac chiru laj David, joß ajcuiß li profeta Natán. Queßxbânu chi joßcan xban nak li Dios quixye reheb lix profeta nak joßcan teßxbânu.z(mUt eb laj tij queßxcamsiheb li chibât ut queßxqßue lix quiqßuel saß li artal. Aßan li mayej re xtojbal rix lix mâqueb chixjunileb laj Israel xban nak li rey quixtaklaheb chixcßatbal li mayej saß xcßabaßeb chixjunileb laj Israel.`'9Chirix aßan queßxcßam li têlom chibât chiru li rey ut chiruheb li tenamit li chßutchßûqueb aran re nak teßxqßue li rukßeb saß xbêneb. Eb li xul aßan teßmayejâk re xtzßâmanquil xcuybal lix mâqueb.|&qEb laj tij queßxcamsiheb li toro ut queßxxoc lix quiqßueleb. Queßxrachrachi saß xbên li artal. Ut queßxcamsi ajcuiß eb li carner li chêqueb, joß ajcuiß li carner li toj sâjeb ut queßxrachrachi lix quiqßueleb saß xbên li artal.t%aQueßxcßam cuukub li bôyx toj sâjeb, cuukub li têlom carner, ut cuukub chic li têlom carner li toj sâjeb joß ajcuiß cuukub li têlom chibât. Queßxcßameb li xul aßin re teßxmayeja re xtzßâmanquil xcuybal xmâc li rey ut li ralal xcßajol joß eb ajcuiß li cuanqueb Judá. Ut re ajcuiß xsantobresinquil lix templo li Kâcuaß. Li rey quixye reheb laj tij nak aßaneb li teßcßatok re li xul saß xbên lix artal li Kâcuaß. Eb laj tij, aßaneb li ralal xcßajol laj Aarón.$$AJoß cuulajak chic nak toj ekßela li rey Ezequías quixchßutubeb chixjunileb li nequeßtaklan saß li tenamit ut queßcôeb saß lix templo li Kâcuaß.V#%Xkacauresi ut xkasantobresi chixjunil li cßanjelebâl li quirisi li rey Acaz saß li templo nak quixtzßektâna li Kâcuaß. Anakcuan eb li cßanjelebâl cuan chiru lix artal li nimajcual Dios, chanqueb.>"uChirix chic aßan queßcôeb riqßuin li rey Ezequías ut queßxye re: —Ac xkasabesi chixjunil lix templo li Kâcuaß. Xkasantobresi li artal li nacßatman cuiß li mayej joß ajcuiß li chßîchß li nacßanjelac, joß ajcuiß li mêx li naqßueman cuiß li kßaxtesinbil caxlan cua joß ajcuiß li secß.L!Queßxtiquib xsantobresinquil li templo saß li xbên cutan re li xbên po. Chiru cuakxakib cutan queßrakeß xsantobresinquil chixjunil toj saß li oquebâl re li templo. Ut chiru li cuakxakib cutan chic yôqueb chixcauresinquil li templo re teßlokßonînk cuiß. Queßxchoy li cßanjel saß li cuaklaju xbe li xbên po.v eEb laj tij queßoc saß li templo re teßxsabesi ut queßrisi saß li templo chixjunil li moco xcßulub ta cuânc aran. Queßxcßam saß li nebâl re li templo. Chirix aßan eb laj levita chic queßcßamoc re toj saß li nimaß Cedrón.9kEb laj levita aßin queßxchßutubeb lix comoneb. Queßxsantobresi ribeb ut chirix aßan queßoc chixsantobresinquil li templo joß quiyeheß reheb xban li Kâcuaß ut li rey.'Ut eb li ralal xcßajol laj Hemán, aßaneb laj Jehiel ut laj Simei; ut eb li ralal xcßajol laj Jedutún, aßaneb laj Semaías ut laj Uziel.<q Eb li queßoc chi cßanjelac saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Elizafán, aßaneb laj Simri ut laj Jeiel; eb li ralal xcßajol laj Asaf, aßaneb laj Zacarías ut laj Matanías. Eb laj levita li queßxtiquib cßanjelac chi ticto, aßaneb aßin: eb li ralal xcßajol laj Coat, aßaneb laj Mahat li ralal laj Amasai ut laj Joel li ralal laj Azarías; eb li ralal xcßajol laj Merari, aßaneb laj Cis li ralal laj Abdi, ut laj Azarías li ralal laj Jehalelel; eb li ralal xcßajol laj Gersón, aßaneb laj Joa li ralal laj Zima ut laj Edén li ralal laj Joa.b= Lâex aj levita, mêcanab cßanjelac chiru li Kâcuaß, xban nak li Kâcuaß, aßan li quisicßoc êru re nak junelic cuânkex riqßuin ut texcßanjelak chiru ut re nak têcßat li incienso chiru, chan laj Ezequías.! Joßcan nak anakcuan xinye nak tinbânu junak li contrato riqßuin li Kâcuaß lix Dioseb laj Israel re nak tâêlk xjoskßil saß kabên./ Eb li kayucuaß queßcamsîc chi chßîchß. Ut eb li kalal kacßajol ut eb li kixakil queßcßameß chi prêxil xban li incßaß us queßxbânu.Z-Joßcan nak quichal xjoskßil li Kâcuaß saß xbêneb laj Judá ut saß xbêneb laj Jerusalén. Quixqßueheb chi seßêc ut chi hobecß. Ut xiu xiu rilbaleb quixcanabeb joß yôquex chirilbal lâex anakcuan.eCQueßxtzßap li oquebâl re lix templo ut incßaß chic queßxqßue xxamleleb li candil. Incßaß chic queßxcßat li incienso chi moco queßxqßue lix cßatbil mayejeb saß lix templo li Kâcuaß lix Dioseb laj Israel.U#Eb li kaxeßtônil yucuaß queßxkßetkßeti ribeb chiru li Kâcuaß li kaDios ut queßxbânu li incßaß nacuulac chiru. Queßxcanab xlokßoninquil li Kâcuaß Dios saß lix templo ut queßxtzßektâna.dAUt quixye reheb: —Chinêrabihak lâex aj levita. Santobresihomak êrib lâex ut santobresihomak lix templo li Kâcuaß, lix Dioseb li kaxeßtônil yucuaß. Ut isihomak saß li templo chixjunil li cßaßru namuxuc ru.oWQuixtakla xbokbaleb laj tij ut eb laj levita ut quixchßutubeb saß li nebâl li nacana saß li este.-Saß li xbên po re li xbên chihab roquic chokß rey laj Ezequías quixte li oquebâl re lix templo li nimajcual Dios ut quixtakla xyîbanquil.ykLaj Ezequías quicuan saß tîquilal chiru li nimajcual Dios joß nak quicuan laj David lix xeßtônil yucuaß.M b xcaßcßâl chihab cuan re laj Ezequías nak qui-oc chokß xreyeb laj Judá. Belêb xcaßcßâl chihab quicuan saß xcuanquil aran Jerusalén. Lix naß, aßan lix Abías lix rabin laj Zacarías. Laj Acaz quicam ut quimukeß saß li tenamit Jerusalén li queßmukeß cuiß lix xeßtônil yucuaß. Abanan incßaß quimukeß saß li muklebâl li queßmukeß cuiß eb lix reyeb laj Israel. Ut aß chic laj Ezequías li ralal qui-oc chokß rey chokß rêkaj.kOChixjunil li quixbânu laj Acaz nak cuan chokß rey, chalen saß xticlajic toj saß rosoßjic, tzßîbanbil retalil saß li hu li tzßîbanbil cuiß retalil li quilajeßxbânu eb lix reyeb laj Judá ut lix reyeb laj Israel.Laj Acaz quicam ut quimukeß saß li tenamit Jerusalén li queßmukeß cuiß lix xeßtônil yucuaß. Abanan incßaß quimukeß saß li muklebâl li queßmukeß cuiß eb lix reyeb laj Israel. Ut aß chic laj Ezequías li ralal qui-oc chokß rey chokß rêkaj.fELi rey Acaz quixyîb li artal saß chixjunileb li naßajej li najt xteram aran Judá re nak tâcßatmânk li mayej chiruheb li jalanil dios. Joßcan nak quixchikß xjoskßil li Kâcuaß lix Dioseb lix xeßtônil yucuaß.z mMoco caßaj cuiß aßan ta li quixbânu li rey Acaz. Quirisiheb ban saß lix templo li Dios chixjunil li cßaßru nacßanjelac aran. Quixtzßapeb li oquebâl re li templo ut quixyîbeb li artal saß chixjunileb li be li cuanqueb Jerusalén. wQuixqßue xmayej chiruheb lix dioseb laj Damasco li queßnumta saß xbêneb laj Judá. Ut quixye: —Eb lix reyeb laj Siria queßtenkßâc xbaneb lix dioseb. Joßcan nak lâin tinmayejak chiruheb re nak tineßxtenkßa ajcuiß lâin, chan. Abanan xban li mâc aßan li quixbânu laj Acaz, joßcan nak qui-isîc xcuanquil ut qui-isîc ajcuiß xcuanquil chixjunileb laj Judá.b =Usta cuan saß raylal li rey Acaz, abanan kßaxal cuißchic quimâcob chiru li Kâcuaß.C Li rey Acaz quirisi saß lix templo li Kâcuaß li terto xtzßak ut quixsi re laj Tiglat-pileser. Quixsi ajcuiß re li terto xtzßak li quicuan saß li palacio ut li quicuan riqßuineb li cuanqueb xcuanquil. Usta chixjunil aßin quiqßueheß re laj Tiglat-pileser, abanan incßaß ajcuiß quixtenkßa li rey Acaz. Laj Tiglat-pileser, lix reyeb laj Asiria, quicuulac riqßuin laj Acaz. Abanan incßaß quixtenkßa. Raylal ban quixbânu re.1[Xban nak laj Acaz lix reyeb laj Judá quixtzßektâna li Kâcuaß ut quicßamoc be chiruheb laj Judá chi mâcobc, joßcan nak li Dios quixcubsi xcuanquileb laj Judá.J Ut eb laj filisteo queßpletic riqßuineb saß eb li tenamit li cuanqueb saß li ru takßa Sefela ut Neguev li cuan saß xcuênt Judá. Eb laj filisteo queßrêchaniheb li tenamit Bet-semes, Ajalón, Gederot, Soco rochbeneb li cocß cßalebâl li cuanqueb chi xjun sutam, Timna rochbeneb li cocß cßalebâl li cuanqueb chi xjun sutam, ut Gimzo rochbeneb li cocß cßalebâl li cuanqueb chi xjun sutam. Ut aran queßcana chi cuânc eb laj filisteo.!Quiraj xtenkßanquil xban nak eb laj Edom queßchal ut queßpletic riqßuineb laj Judá ut nabaleb li cristian li queßxcßam chi prêxil. Saß eb li cutan aßan li rey Acaz quixtaklaheb lix takl riqßuineb lix reyeb laj Asiria chixtzßâmanquil xtenkßanquil chiruheb.X)Eb li cuînk li nequeßcßamoc be queßxsicß li tßicr saß xyânk li cßaßru quicanabâc ut queßxqßue rakßeb laj Judá li tßustßûqueb. Queßxqßue ajcuiß lix xâbeb ut lix cua rucßaheb, joß ajcuiß lix ban. Eb li tacuajenakeb queßxqßue chirix li bûr ut queßxcßam saß li tenamit Jericó li cuan cuiß nabal li cheß palma ut queßxcanabeb riqßuineb li rechßalal. Ut chirix aßan queßsukßi cuißchic Samaria eb li cuînk li nequeßcßamoc be.:mJoßcan nak eb li soldado queßxcanabeb laj Judá joß ajcuiß li cßaßak re ru li queßxxoc chak saß li plêt chiruheb li nequeßtaklan ut chiruheb li chßutchßûqueb aran.dA Eb aßan queßxye: —Incßaß nakaj têrocsiheb chak li prêx aßan saß li katenamit. Cui têrocsiheb tânumtâk li kamâc chiru li Kâcuaß Dios. Li cßaßru yôquex lâex, aßan xqßuebal xtzßakob li mâc saß kabên. ¿Ma têraj têqßue xtzßakob li raylal yôco chixcßulbal? Ac cuan kamâc ut yô xjoskßil li Dios saß kabên, chanqueb._7 Câhib li nequeßcßamoc be saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Efraín incßaß queßxcßul xchßôl li cßaßru li yôqueb chixbânunquil li soldado laj Israel. Aßaneb aßin li câhib chi cuînk: Laj Azarías li ralal laj Johanán, laj Berequías li ralal laj Mesilemot, laj Ezequías li ralal laj Salum, ut laj Amasa li ralal laj Hadlai.L Joßcan nak anakcuan abihomak li cßaßru tinye êre. Canabomakeb chi sukßîc eb laj Judá lê rech tenamitil li xecßameb chak chi prêxil xban nak yô xjoskßil li Kâcuaß saß êbên, chan.+O Ut anakcuan lâex têraj têqßue chokß rahobtesinbil môs eb laj Judá ut eb laj Jerusalén. ¿Ma incßaß ta biß xexmâcob lâex chiru li Kâcuaß li kaDios?~ Saß li tenamit Samaria cuan jun lix profeta li Dios, aj Obed xcßabaß. Qui-el chixcßulbaleb li soldado aj Israel nak oqueb re saß li tenamit. Li profeta quixye reheb: —Li Kâcuaß lix Dioseb lê xeßtônil yucuaß quijoskßoß riqßuineb laj Judá. Joßcan nak quixkßaxtesiheb saß êrukß lâex. Abanan li Kâcuaß toj saß choxa quixqßue chak retal nak xecamsiheb chi yô êjoskßil.R}Eb laj Israel queßxcßam chi puêrs cuib ciento mil laj Judá, joß ixk ut joß cocßal, usta rech tenamitil. Ut nabal ajcuiß li cßaßak re ru li queßrêchani saß li plêt li queßxcßam Samaria.| Laj Zicri, aßan jun li cuînk nim xcuanquil saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Efraín. Laj Zicri quixcamsi laj Maasías li ralal li rey. Ut quixcamsi laj Azricam li na-iloc re lix jun cablal li rey ut quixcamsi ajcuiß laj Elcana li xcab chi taklânc. { Chiru jun cutan li rey Peka li ralal laj Remalías quixcamsiheb aran Judá jun ciento riqßuin junmay mil chi soldado cauheb xchßôl chi pletic. Quicßulman chi joßcan xban nak eb laj Judá queßxtzßektâna li Kâcuaß lix Dioseb lix xeßtônil yucuaß.1z[Joßcan nak li Kâcuaß Dios quixkßaxtesi li rey Acaz saß rukß lix reyeb laj Siria. Eb laj Siria queßnumta saß xbêneb laj Judá ut queßxchap nabaleb ut queßxcßam chi prêxil toj Damasco. Ut quitßaneß ajcuiß li rey Acaz saß rukß lix reyeb laj Israel ut nabaleb li queßcamsîc xban.)yKLi rey Acaz quixqßue ajcuiß li cßatbil mayej ut quixcßat li pom saß eb li naßajej li najt xteram ut saß eb li tzûl ut rubeleb li cheß li nînk xmuheb._x7Ut quixcßat li pom saß li ru takßa Hinom. Ut quixcßateb chokß xmayej lix cocßal joß queßxbânu li tenamit li queßisîc saß li naßajej aßan xban li Dios nak eb li ralal xcßajol laj Israel queßoc aran.vweQuixbânu ban joß queßxbânu lix reyeb laj Israel. Ut quixyîb lix jalanil dios chßîchß Baal xcßabaß.hv KJunmay chihab cuan re laj Acaz nak qui-oc chokß xreyeb laj Judá. Cuaklaju chihab quicuan chokß rey aran Jerusalén. Abanan incßaß quicuan saß tîquilal chiru li Dios joß nak quicuan laj David, lix xeßtônil yucuaß.?uw Laj Jotam quicam ut quimukeß saß li naßajej li queßmukeß cuiß lix xeßtônil yucuaß saß lix tenamit laj David. Ut aß chic laj Acaz li ralal qui-oc chokß rey chokß rêkaj. ~}}a|{HzyxywavYutsrr&qpomqlykkiiHhg6edccXbWa`_ ]\\OZXXOWWVPU@TT"S_QONN.MfLJJ5IXHMG$F6E]DDCeBB4@?>m=f?" Ut li rey quixye reheb li ralal xcßajol laj Benjamín ut reheb chixjunileb li cuanqueb Jerusalén nak teßxbânu li cßaßru naxye saß li contrato. Ut eb aßan queßxye nak teßxbânu li cßaßru tzßîbanbil saß li contrato li quixbânu li Dios riqßuineb lix xeßtônil yucuaß.Ut li rey Josías quixtakla xsachbal chixjunileb li jalanil dios li cuanqueb saß chixjunileb lix naßajeb laj Israel. Quixye reheb nak tento teßcßanjelak chiru li Dios chixjunileb laj Israel. Ut incßaß queßxcanab xlokßoninquil li Kâcuaß li queßxlokßoni lix xeßtônil yucuaß joß najtil yoßyo laj Josías.j=M"Li rey xakxo saß lix naßaj ut quixbânu li juramento chiru li Dios. Quixye nak tixpâb li râtin. Quixye nak chi anchal xchßôl tixbânu chixjunil li naxye saß li chakßrab ut saß li contrato li tzßîbanbil saß li hu.T<!"Li rey cô saß lix templo li Kâcuaß rochbeneb laj Judá joßqueb ajcuiß li cuanqueb Jerusalén. Queßcôeb ajcuiß eb laj tij ut eb laj levita, rochbeneb chixjunileb li tenamit, joß nînk joß cocß. Ut li rey quiril chiruheb chixjunil li tzßîbanbil saß li hu li tzßîbanbil cuiß li contrato li queßxtau saß li templo.;+"Ut li rey Josías quixtakla xchßutubanquil chixjunileb li cuînk li nequeßcßamoc be saß xyânkeb laj Judá ut saß xyânkeb laj Jerusalén.I: "Incßaß tintakla li raylal aßin saß xbêneb laj Jerusalén nak toj cuânkat lâat. Tatcâmk ut tatmukekß saß xyâlal saß li naßajej li xeßmukeß cuiß lâ xeßtônil yucuaß,” chan li Dios re li rey. Ut eb li cuînk queßsukßi cuißchic riqßuin li rey Josías ut queßxye re chixjunil li quixye li Kâcuaß.9y"xyotßeß âchßôl ut xacubsi âcuib chiru li Kâcuaß. Xapej lâ cuakß ut xatyâbac nak xacuabi li raylal li tixcßul li tenamit aßin ut eb li cristian li cuanqueb arin. Xban nak xabânu chi joßcan, lâin li Kâcuaß xcuabi li cßaßru xaye.Q8"Joßcaßin têye re lix reyeb laj Judá li xtaklan chak êre chi âtinac riqßuin li Kâcuaß: Aßan aßin xye li Kâcuaß lix Dioseb laj Israel: Xban nak xacuabi li cßaßru tzßîbanbil saß li hu,k7O"Eb aßan quineßxtzßektâna nak queßxcßat xmayejeb chiru li jalanil dios. Queßxchikß injoskßil riqßuin li incßaß us queßxbânu. Incßaß tincanabeb chi joßcan. Toj tincuisi injoskßil saß xbêneb li tenamit aßin.6"Tintakla raylal saß xbên li naßajej aßin ut saß xbêneb ajcuiß li cristian li cuanqueb arin. Tinqßueheb chixtojbal lix mâqueb. Tintakla saß xbêneb chixjunil li raylal li tzßîbanbil saß li hu li qui-ileß xsaß chiru lix reyeb laj Judá.5"Lix Hulda quixye reheb: —Joßcaßin xye li Kâcuaß Dios. Têye re li cuînk li xtaklan chak êre nak li Kâcuaß xye chi joßcaßin,4y"Laj Hilcías rochbeneb li queßtaklâc xban li rey queßcôeb chi âtinac riqßuin lix Hulda lix profeta li Dios. Lix Hulda, aßan rixakil laj Salum li ralal laj Ticva: Ut laj Ticva, aßan li ralal laj Harhas li naxococ re li rakßeb laj tij saß li templo. Li rochoch eb aßan cuan Jerusalén saß li acß naßajej. Ut queßxserakßi re li profeta chixjunil li quicßulman.*3M"Quixye reheb: —Ayukex. Patzßomak chak re li Dios cßaßru tinbânu lâin ut cßaßru teßxbânu li joß qßuial chic queßcana Israel ut Judá riqßuin li cßaßru tzßîbanbil saß li hu aßin, li xeßxtau saß li templo. Cßajoß xjoskßil li Dios saß kabên xban nak eb li kaxeßtônil yucuaß queßxkßet li râtin li Dios ut incßaß queßxbânu li cßaßru tzßîbanbil saß li hu aßin, chan li rey reheb.B2}"Quixtakla xyebal reheb laj Hilcías ut laj Ahicam li ralal laj Safán, laj Abdón li ralal laj Micaía, ut laj Safán laj tzßîb joß ajcuiß laj Asaías li nacßanjelac chiru li rey.h1I"Nak li rey quirabi li âtin li tzßîbanbil saß li hu, quixpej li rakß xban xrahil xchßôl.+0O"Ut quixye ajcuiß re: —Laj Hilcías li xbênil aj tij xqßue cue li hu li xtau saß li templo, chan. Ut laj Safán laj tzßîb quiril xsaß li hu chiru li rey. /"Queßxkßaxtesi li tumin li quixoqueß saß li templo reheb li nequeßjolomin re li cßanjel ut reheb ajcuiß laj cßanjel, chan.6.e"Laj Safán quixcßam li hu riqßuin li rey ut quixserakßi re chanru yôqueb chi cßanjelac. Quixye re: —Eb laj cßanjel châcuu yôqueb chixbânunquil chixjunil li xaye.U-#"Cô saß junpât riqßuin laj Safán laj tzßîb ut quixkßaxtesi li hu saß rukß ut quixye re: —Xintau saß lix templo li Kâcuaß li hu li tzßîbanbil cuiß li chakßrab li quixqßue li Dios, chan.j,M"Nak yôqueb chirisinquil li tumin saß li naßajej li quixoqueß cuiß saß lix templo li Dios, laj Hilcías li xbênil aj tij quixtau li hu li tzßîbanbil cuiß li chakßrab li quiqßueheß re laj Moisés xban li Kâcuaß.%+C" Ut cuanqueb ajcuiß aj levita queßcßamoc be chixcßambal li cßaßak re ru quicßanjelac chiruheb laj pechß ut eb laj tzßac. Saß xyânkeb laj levita cuanqueb li queßjolomin re li junjûnk chi cßanjel. Cuanqueb aj tzßîb ut cuanqueb ajcuiß li queßcßacßalen re li oquebâl.*" Eb laj cßanjel queßtrabajic saß xyâlal. Eb laj levita li queßjolomin re li cßanjel, aßaneb laj Jahat ut laj Abdías li ralaleb laj Merari, joß eb ajcuiß laj Zacarías ut laj Mesulam li ralaleb laj Coat. Eb laj levita nequeßxnau cuajbac chi us.Y)+" Ut queßxkßaxtesi ajcuiß li tumin reheb laj pechß ut eb laj tzßac re nak teßxlokß li pec ut li cheß li tâcßanjelak chiruheb re xyîbanquil li templo, li queßxcanab chi poßecß lix reyeb laj Judá.((I" Ut chirix aßan queßxkßaxtesi li tumin reheb li xakabanbileb chixjolominquil li cßanjel re xyîbanquil li templo re nak teßxtoj li yôqueb chi cßanjelac.6'e" Eb aßan queßcôeb riqßuin laj Hilcías li xbênil aj tij. Queßxkßaxtesi li tumin re li queßxchßutub laj levita saß li templo, li quixoqueß saß xyânkeb laj Manasés, ut eb laj Efraín ut eb li cuanqueb saß li norte, ut saß xyânkeb ajcuiß laj Judá ut laj Benjamín ut eb laj Jerusalén.G&"Ac yô chic cuakxaklaju chihab roquic chokß rey laj Josías nak ac xsabesiheb li tenamit ut li templo. Quiâtinac riqßuineb laj Safán li ralal laj Azalía, ut laj Maasías li nataklan saß li tenamit, ut laj Joa laj tzßîb, li ralal laj Joacaz, ut quixye reheb nak teßxyîb cuißchic lix templo li Kâcuaß Dios.D%"Nak queßrakeß chixpoßbaleb li artal joß eb ajcuiß lix yîbanbil dios Asera, ut nak ac queßxpuqßui chixjunil lix dioseb li yîbanbil riqßuin pec, laj Josías quisukßi Jerusalén.I$ "Joßcan ajcuiß quixbânu saß lix tenamiteb laj Manasés ut laj Efraín ut laj Simeón joß ajcuiß laj Neftalí. Ut joßcan ajcuiß quixbânu saß eb li naßajej li cuanqueb chi xjun sutam.A#{"Ut quixtakla ajcuiß xcßatbal saß xbên li artal lix bakeleb li queßcßanjelac chokß aj tij chiruheb li yîbanbil dios. Joßcaßin nak queßxsabesi li tenamit Judá ut Jerusalén.G""Ut quixtakla ajcuiß xpoßbal eb li artal li queßxlokßoni cuiß laj Baal lix dioseb. Queßxpoßi ajcuiß eb li yîbanbil dios li cuanqueb saß xbêneb li artal. Ut queßxpuqßui ajcuiß lix jalam ûch lix Asera, joß ajcuiß eb lix dios li yîbanbil riqßuin chßîchß ut pec. Cocß muchß queßcana. Ut lix cßaj eb li yîbanbil dios queßxchap ut queßxcut saß xbêneb li muklebâl li cuanqueb cuiß li queßlokßonin re li yîbanbil dios.P!"Ac yô chic cuakxakib chihab roquic chokß rey laj Josías ut toj sâj chi us nak qui-oc chixsicßbal li Dios li quixlokßoni li rey David lix xeßtônil yucuaß. Ut nak ac yô chic cablaju chihab roquic saß lix cuanquil, qui-oc chirisinquileb li yîbanbil dios saß li tenamit Judá ut Jerusalén, joß ajcuiß lix naßajeb li yîbanbil dios, ut eb lix jalam ûch lix Asera. Quirisiheb ajcuiß li jalanil dios li yîbanbileb riqßuin chßîchß ut pec.? w"Laj Josías quixbânu li us chiru li Kâcuaß Dios joß quixbânu laj David lix xeßtônil yucuaß. Châbil xnaßleb nak quicuan chokß rey. Ut incßaß quixcanab xbânunquil li us. "Cuakxakib chihab cuan re laj Josías nak qui-oc chokß rey. Junlaju xcaßcßâl chihab quicuan saß xcuanquil aran Jerusalén.!Ut eb laj Judá queßxcamsiheb li queßcamsin re li rey Amón. Ut aß chic laj Josías li ralal queßxxakab chokß rey chokß rêkaj. !Eb li nequeßtenkßan re laj Amón queßxcßûb ru chanru teßxbânu nak teßxcamsi laj Amón ut queßxcamsi saß li palacio.Ut eb laj Judá queßxcamsiheb li queßcamsin re li rey Amón. Ut aß chic laj Josías li ralal queßxxakab chokß rey chokß rêkaj.;o!Abanan incßaß quiyotßeß xchßôl joß nak quiyotßeß xchßôl laj Manasés lix yucuaß. Ut incßaß quixcubsi rib chiru li Kâcuaß. Quinumta ban li mâusilal li quixbânu.7g!Quixbânu li mâusilal chiru li Kâcuaß joß quixbânu laj Manasés lix yucuaß. Quixlokßoniheb chixjunileb li jalanil dios li quixyîb lix yucuaß ut quimayejac chiruheb.{!Cuib xcaßcßâl chihab cuan re laj Amón nak qui-oc chokß rey. Ut cuib chihab quicuan saß xcuanquil aran Jerusalén.!Quicam laj Manasés ut quimukeß saß li naßajej cuan cuiß li palacio. Ut aß chic laj Amón li ralal qui-oc chokß rey chokß rêkaj.r]!Ut tzßîbanbil retalil lix tij li rey Manasés ut chanru nak li Dios quixsume. Tzßîbanbil ajcuiß retalil li mâusilal li quixbânu nak toj mâjiß nayotßeß xchßôl ut najal xcßaßux. Tzßîbanbil retalil li incßaß us quixbânu ut tzßîbanbil retalil li naßajej li najt xteram li quilajxyîb re xlokßoninquil li jalanil dios, joß ajcuiß lix jalam ûch li yîbanbil dios xAsera. Chixjunil li cßaßak re ru aßin tzßîbanbil retalil saß li hu li quextzßîba eb li profeta.pY!Chixjunil li cßaßru quixbânu laj Manasés nak cuan chokß rey tzßîbanbil retalil saß li hu li tzßîbanbil cuiß retalil li quilajeßxbânu lix reyeb laj Israel. Tzßîbanbil retalil chanru nak quitijoc chiru li Kâcuaß ut cßaßru quiyeheß re laj Manasés xbaneb li profeta nak queßâtinac riqßuin saß xcßabaß li Kâcuaß lix Dioseb laj Israel.!Eb li tenamit toj yôqueb chi mayejac saß eb li naßajej li najt xteram, abanan re xlokßoninquil li Kâcuaß lix Dioseb.!Chirix aßan quixyîb cuißchic lix artal li Dios. Saß xbên li artal aßan quixqßue li cßatbil mayej re xcßambaleb rib saß usilal riqßuin li Dios ut re bantioxînc. Quixye reheb li cuanqueb Judá nak teßcßanjelak chiru li Kâcuaß lix Dioseb laj Israel.3!Laj Manasés quilajxpoßi eb li yîbanbil dios ut quirisi li jalam ûch li quixqßue saß lix templo li Kâcuaß. Quirisiheb ajcuiß li artal li quixqßue junxil saß li tzûl li cuan cuiß li templo joß eb ajcuiß li cuanqueb Jerusalén ut quixtzßek toj chirix li tenamit.Q!Chirix chic aßan, laj Manasés quixtakla xyîbanquil li tzßac li sutsu cuiß lix tenamit laj David. Naticla chak Gihón cuan cuiß li yußam haß. Ut nacuulac toj saß li oquebâl li nequeßnumeß cuiß laj cßay car. Quixsut saß tzßac li naßajej Ofel. Quixyîb li tzßac chi kßaxal najt xteram. Quixtaklaheb ajcuiß li soldados li nînkeb xcuanquil chi cuânc saß eb li tenamit Judá li cuanqueb cuiß li cab li nequeßxcol cuiß ribeb li tenamit.Q! Li Dios quirabi lix tij. Quiril xtokßobâl ru ut quixcßam cuißchic Jerusalén ut quixqßue cuißchic saß xcuanquil. Ut riqßuin aßan laj Manasés quixnau nak li Kâcuaß, aßan li tzßakal Dios.3! Nak ac cuan chic saß raylal, laj Manasés quitijoc chiru li Kâcuaß lix Dios. Quixcubsi rib chiru li Kâcuaß, lix Dioseb lix xeßtônil yucuaß.}s! Joßcan nak li Kâcuaß quixqßueheb li nequeßtaklan saß xbêneb lix soldados lix reyeb laj Asiria chi numtâc saß xbêneb laj Judá. Queßxchap laj Manasés. Queßxbacß riqßuin chßîchß li rukß ut li rok ut queßxcßam aran Babilonia.yk! Li Kâcuaß quixkßus laj Manasés ut quixkßuseb ajcuiß li tenamit. Abanan eb aßan incßaß queßabin chiru.!! Abanan, laj Manasés quixcßam xbeheb li cuanqueb Judá ut Jerusalén chixbânunquil li mâusilal. Kßaxal cuißchic numtajenak xyibal ru li mâc queßxbânu chiru li queßxbânu li tenamit li queßisîc xban li Dios nak eb laj Israel queßoc saß li naßajej aßan.k O!Ut incßaß tinqßueheb laj Israel chi isîc saß li naßajej aßin li quinqßue reheb lix xeßtônil yucuaßeb. Abanan tento nak teßxbânu chixjunil li chakßrab ut lix taklanquileb joß quinye re laj Moisés, chan li Dios.W '!Laj Manasés quixxakab saß lix templo li Kâcuaß li jalam ûch li quixyîb, usta naxnau nak li Dios quixye re li rey David ut laj Salomón li ralal chi joßcaßin: —Saß xyânkeb lix naßajeb li ralal xcßajol laj Israel, lâin xinsicß ru li tenamit Jerusalén re nak aran tâcuânk li templo li tinlokßonîk cuiß chi junelic.{ o!Quixcßateb li ralal chokß xmayej saß li ru takßa re Ben-hinom. Naxic riqßuineb laj kße chixpatzßbal cßaßru tâchâlk chiru mokon. Quixqßueheb xcuanquil laj kße ut eb laj tûl ut eb li nequeßxnau xbânunquil li magia ut quixpatzß xnaßleb riqßuineb li musikßej. Numtajenak li mâusilal li quixbânu toj retal nak quinumta xjoskßil li Kâcuaß saß xbên. !Ut quixyîbeb ajcuiß li artal saß li cuib chi nebâl re li templo re teßxlokßoni cuiß li chahim joß ajcuiß li po ut li sakße.% C!Ut quixyîbeb ajcuiß lix artal li yîbanbil dios saß lix templo li Kâcuaß, usta li Kâcuaß quixye nak aßan li tâqßuehekß xlokßal aran Jerusalén.'G!Quixyîb cuißchic li naßajej li najt xteram li quilajxpoßi laj Ezequías lix yucuaß. Quixyîb ajcuiß eb li artal li nequeßxlokßoni cuiß eb li yîbanbil dios Baal ut quixyîb cuißchic lix jalam ûch li dios xAsera. Ut quixlokßoniheb li chahim, joß ajcuiß li po ut li sakße.D!Laj Manasés quixbânu li incßaß us chiru li Kâcuaß. Quixbânu li mâusilal li queßxbânu li tenamit li queßisîc xban li Kâcuaß nak eb laj Israel queßoc saß li naßajej aßan. !Cablaju chihab cuan re laj Manasés nak qui-oc chokß xreyeb laj Judá. Oßlaju roxcßâl chihab quicuan saß xcuanquil aran Jerusalén.ta !Laj Ezequías quicam ut quimukeß saß lix tenamit laj David saß li muklebâl li najt xteram. Chixjunileb laj Judá ut laj Jerusalén queßxqßue xlokßal nak quicam. Ut aß chic laj Manasés li ralal qui-oc chokß rey chokß rêkaj. Chixjunil li cßaßak chic re ru li quixbânu laj Ezequías tzßîbanbil retalil xban li profeta Isaías li ralal laj Amoz saß li hu li tzßîbanbil cuiß retalil li quilajeßxbânu eb lix reyeb laj Judá ut lix reyeb laj Israel. Tzßîbanbil ajcuiß retalil chanru nak qui-uxtânan u.Laj Ezequías quicam ut quimukeß saß lix tenamit laj David saß li muklebâl li najt xteram. Chixjunileb laj Judá ut laj Jerusalén queßxqßue xlokßal nak quicam. Ut aß chic laj Manasés li ralal qui-oc chokß rey chokß rêkaj.  Nak eb li cuanqueb xcuanquil Babilonia queßxtaklaheb lix takl chixpatzßbal chirix li sachba chßôlej li quicßulman Judá, li Dios quixcanab xjunes laj Ezequías chixsumenquil yal re xyalbal rix laj Ezequías. Quiraj rilbal cßaßru cuan saß xchßôl.oW Laj Ezequías, aßan li quijaloc xbe li haß Gihón toj takecß saß lix yoßlebâl ut quixqßue chi bêc toj chi saß lix tenamit laj David saß xcaßyabâl li na-oc cuiß li sakße. Ut us qui-el riqßuin chixjunil li quixbânu./ Nabal li tenamit li quixyîb laj Ezequías ut nabaleb lix quetômk ut lix carner xban nak li Kâcuaß quirosobtesi ut quixqßue nabal lix biomal..U Quixyîbeb li naßajej li tâxocmânk cuiß ru li trigo, li vino ut li aceite. Quixyîb ajcuiß lix naßajeb li qßuila pây ru chi xul joß li cuacax ut li carner.iK Laj Ezequías nabal lix biomal quicuan ut lix lokßal. Quixchßutub nabal lix plata, lix oro, ut lix châbil pec li terto xtzßak, joß ajcuiß lix sununquil ban, lix chßîchß ut chixjunil li cßaßak re ru terto xtzßak.d~A Quiyotßeß xchßôl laj Ezequías ut quixcubsi rib chiru li Kâcuaß. Joßcan ajcuiß queßxbânu li cuanqueb Jerusalén. Joßcan nak li Kâcuaß incßaß quixqßueheb chixtojbal xmâqueb nak toj yoßyo laj Ezequías.a}; Abanan laj Ezequías incßaß quixqßue saß xchßôl li usilal qui-ux re xban li Dios. Quixkßetkßeti ban rib. Joßcan nak quijoskßoß li Dios saß xbên laj Ezequías ut saß xbêneb laj Judá ut laj Jerusalén.C| Saß eb li cutan aßan laj Ezequías quichapeß xban jun nimla yajel ut câmc re. Abanan quitijoc chiru li Kâcuaß ut li Kâcuaß quirabi lix tij ut quixcßutbesi jun li milagro chiru.{ Nabaleb queßxcßam lix mayej Jerusalén ut queßxqßue re li Kâcuaß. Ut queßxqßue ajcuiß xmâtan laj Ezequías lix reyeb laj Judá. Nak ac xcßulman chixjunil aßan, cßajoß nak quiniman xcuanquil laj Ezequías chiruheb chixjunileb li tenamit.z! Joßcan nak li Kâcuaß quixcol laj Ezequías ut eb li cuanqueb Jerusalén saß rukß laj Senaquerib lix reyeb laj Asiria. Quixcoleb chiruheb chixjunileb. Ut quixqßueheb chi cuânc saß tuktûquil usilal riqßuineb chixjunileb li tenamit li cuanqueb chi xjun sutam.fyE Ut li Kâcuaß Dios quixtakla jun li ángel re tixsach ruheb li cauheb rib chi pletic joß eb ajcuiß li nequeßcßamoc be saß xyânkeb ut li nequeßtaklan saß xbêneb lix soldado lix reyeb laj Asiria. Ut lix reyeb laj Asiria quisukßi saß lix tenamit chi yô xxutân. Nak qui-oc saß lix templo lix dios, eb li ralal queßxcamsi chi chßîchß.x- Joßcan nak li rey Ezequías ut li profeta Isaías li ralal laj Amoz queßtijoc ut queßxtzßâma xtenkßanquileb chiru li Dios cuan saß choxa.Cw Queßxhob li Kâcuaß lix Dioseb laj Jerusalén ut queßxjuntakßêta riqßuineb lix dioseb li tenamit li cuanqueb saß ruchichßochß, eb li dios yal yîbanbileb riqßuin rukß cuînk.Jv Queßxjap reheb chi cau chi âtinac riqßuineb li tenamit li cuanqueb saß xbên li tzßac saß hebreo li râtinobâleb laj Israel yal re xqßuebal xxiuheb re nak naru teßrêchani li tenamit.Gu Ut cuan ajcuiß li hu quixtzßîba laj Senaquerib. Saß li hu aßan quixmajecua li Kâcuaß lix Dioseb laj Israel ut quixye chi joßcaßin: —Cui lix dioseb li xnînkal ru tenamit incßaß queßxcol li tenamit saß cuukß, joßcan ajcuiß lix Dios laj Ezequías incßaß târûk tixcol lix tenamit saß cuukß, chan.ptY Toj cuan chic cßaßak re ru queßxye re xhobbal li Kâcuaß Dios ut laj Ezequías laj cßanjel chiru.&sE Joßcan nak mêcanab êrib chixbalakßi laj Ezequías. Mêpâb li cßaßru tixye xban nak mâ jun dios cuan saß eb li tenamit quiru xcolbaleb li tenamit saß cuukß ut saß rukßeb lin xeßtônil yucuaß. ¿Ma tojaß ta chic lê Dios lâex târûk tâcolok êre saß cuukß?” chan.~ru ¿Ma cuan ta biß junak dios saß xyânkeb li xnînkal ru tenamit li quiru raj quicoloc reheb li tenamit aßan saß rukßeb lin xeßtônil yucuaß nak queßsacheß ruheb? ¿Chanru nak nequecßoxla nak texcolekß saß cuukß xban lê Dios lâex? p~7|{zyVxQwvButsrqpp=oonnnCmmmFlll-kkxk"jjj?iiiKi hh/ggwg7ffof#eecddqdccnbbaa9a ````@`__x_4^^^-]]\\%[ZYY3XXWVV SRvQPrON;M_LKxIHGECBA@R? >u= 5Y321u170z/..2,l+*)(()'"&>%$$#"z!@ }:E T C y npveLaj Meraiot, aßan ralal laj Zeraías. Laj Zeraías, aßan ralal laj Uzi. Ut laj Uzi, aßan ralal laj Buqui.{Laj Ahitob, aßan ralal laj Amarías. Laj Amarías, aßan ralal laj Azarías. Ut laj Azarías, aßan ralal laj Meraiot.veLaj Hilcías, aßan ralal laj Salum. Laj Salum, aßan ralal laj Sadoc. Ut laj Sadoc, aßan ralal laj Ahitob.X +Nak quicuan laj Artajerjes chokß xreyeb laj Persia, quicuan jun li cuînk aj Esdras xcßabaß. Aßan ralal laj Seraías. Ut laj Seraías, aßan ralal laj Azarías. Ut laj Azarías, aßan ralal laj Hilcías.I Cuukub cutan queßninkßeîc chi sa saß xchßôleb ut queßxcuaß li caxlan cua li mâcßaß xchßamal, joß nequeßxcuaß saß li ninkße aßan. Cßajoß xsahil xchßôleb xban nak li Kâcuaß quixjal xcßaßux lix reyeb laj Persia ut aßan quixtenkßaheb chixyîbanquil lix templo li Kâcuaß, lix Dioseb laj Israel.  Queßcuaßac chixjunileb laj Israel, eb li queßchapeß ut queßcßameß saß jalan tenamit li queßsukßi cuißchic Jerusalén. Queßcuaßac ajcuiß chixjunileb li mâcuaßeb aj judío li queßxcanab xbânunquil li mâusilal ut queßoc saß xyânkeb laj judío ut queßxqßue xlokßal li Kâcuaß, lix Dioseb laj Israel.Cuukub cutan queßninkßeîc chi sa saß xchßôleb ut queßxcuaß li caxlan cua li mâcßaß xchßamal, joß nequeßxcuaß saß li ninkße aßan. Cßajoß xsahil xchßôleb xban nak li Kâcuaß quixjal xcßaßux lix reyeb laj Persia ut aßan quixtenkßaheb chixyîbanquil lix templo li Kâcuaß, lix Dioseb laj Israel.D Eb laj tij ut eb laj levita queßxcauresi ribeb re xbânunquil li ninkße Pascua, joß cßaynakeb xbânunquil. Eb laj levita queßxmayeja li carner saß xcßabaßeb chixjunileb li queßsukßi cuißchic Jerusalén. Queßxmayeja ajcuiß saß xcßabaßeb laj tij jun chßol chic, ut saß xcßabaßeb ajcuiß eb aßan. )Chixjunileb laj Israel li queßsukßi cuißchic Jerusalén queßxbânu ajcuiß li ninkße Pascua saß li câlaju xbe li xbên po re li chihab.s _Eb laj tij queßqßueheß saß xcßanjeleb chi xjunjûnkaleb. Joßcan ajcuiß laj levita. Ac xcßanjel xcßanjel li junjûnk queßqßueheß re teßcßanjelak chiru li Dios joß tzßîbanbil retalil saß li chakßrab xban laj Moisés._ 7Nak queßxninkßei ru lix templo li Dios, queßxmayeja jun ciento li toro, cuib ciento li carner, ut câhib ciento li carner li toj sâjeb. Ut queßxmayeja ajcuiß cablaju li têlom chibât re xtzßâmanquil xcuybal xmâqueb chixjunileb laj Israel. Queßxmayeja li cablaju chi chibât xban nak cablaju xtêpaleb li ralal xcßajol laj Israel.PChixjunileb laj Israel ut eb laj tij joß eb ajcuiß laj levita li queßsukßi cuißchic Jerusalén queßxkßaxtesi re li Dios li templo li queßxyîb. Queßxninkßei chi cßajoß xsahil xchßôleb.Oxib xbe li po Adar nak queßxchoy xyîbanquil lix templo li Dios. Ac yô chic xcuak chihab roquic chokß rey laj Darío aran Persia.nUUt eb laj cßamol be saß xyânkeb laj judío yôqueb chi cablac ut yô chi êlc chi us lix cßanjeleb joß quiyeheß reheb xbaneb li profeta Hageo ut li profeta Zacarías li ralal laj Iddo. Queßcablac ut queßxchoy lix cßanjeleb joß quixye li Kâcuaß lix Dioseb laj Israel ut joß queßxye lix reyeb laj Persia, laj Ciro, laj Darío ut laj Artajerjes.O Joßcan nak laj Tatnai li nataklan saß eb li tenamit li cuanqueb jun pacßal li nimaß Eufrates, ut laj Setar-boznai joßqueb ajcuiß li rochben queßxbânu chi tzßakal joß quixye li rey Darío.+O Aß taxak li Dios, li quisicßoc ru Jerusalén chokß xnaßaj, aßan taxak chisachok ruheb li rey malaj ut li tenamit li teßraj chßißchßißînc malaj ut teßraj xsachbal ru lix templo li Dios. Lâin, li rey Darío, xinqßue li chakßrab aßin. Ut chi-uxmânk chi junpât joß xinye.—\1 Lâin xinqßue li chakßrab aßin: Li ani tâkßetok re li chakßrab li xinqßue, tâisîk jun li tzßamba re li rochoch ut chiru ajcuiß li cheß aßan tâcamsîk. Ut li rochoch tâcanâk chi jun tûb chi mul.9k Tâqßuehekß reheb re nak târûk teßxqßue li mayej li tâcuulak chiru li Dios li cuan saß choxa ut teßtijok chicuix lâin li rey ut chirixeb ajcuiß li cualal incßajol.Z- Rajlal tâqßuemânk reheb laj tij li cuanqueb Jerusalén li cßaßru tâcßanjelak chiruheb joß li toro, li carner, ut li carner li toj sâjeb re xcßatbal chokß xmayej chiru li Kâcuaß Dios li cuan saß choxa, joß ajcuiß li trigo, li atzßam, li vino malaj li aceite. Tâqßuehekß reheb chi cuulaj cuulaj chi incßaß tâpaltok.]3Lâin xinqßuehoc re li chakßrab aßin chanru têbânu nak têtenkßaheb li nequeßcßamoc be saß xyânkeb laj judío re xyîbanquil lix templo li Dios. Li toj li nequeßxqßue chak aran jun pacßal li nimaß chokß re li rey, aßan li tâqßuemânk rajlal reheb li cuînk aßan re xtenkßanquileb re nak incßaß tâxaklîk li cßanjel.s_Canabomak li cuînk li nataklan saß xbêneb joßqueb ajcuiß li nequeßcßamoc be saß xyânkeb riqßuin li cßanjel li yôqueb chixbânunquil. Canabomakeb re nak teßxyîb lix templo li Dios saß lix naßaj li quicuan cuiß junxil.V~%Ut anakcuan, at Tatnai, lâat li nacattaklan saß xbêneb li tenamit li cuan jun pacßal li nimaß Eufrates, joß ajcuiß laj Setar-boznai ut eb lê rochben, lâin tinye êre nak tex-êlk aran Jerusalén.*}MUt li secß oro ut li secß plata li quirisi chak li rey Nabucodonosor saß lix templo li Kâcuaß aran Jerusalén li quixcßam Babilonia, aßan tâkßaxtesîk reheb laj judío. Tâcßamekß cuißchic Jerusalén ut tâqßuehekß saß lix naßajeb saß lix templo li Dios, chan saß li hu.|5Nak teßxyîb li tzßac teßxqßue oxib tzol li nînki pec ut jun tzol li cheß toj acß. Ut li rey, aßan li tâtojok re chixjunil li tâsachmânk. {—Yô xbên chihab roquic chokß rey laj Ciro nak quixqßue li chakßrab aßin chirix lix templo li Kâcuaß Dios li quicuan Jerusalén: Teßxqßue li cimiento re lix templo li Dios, ut teßxyîb cuißchic re nak teßmayejak aran. Cuukub xcaßcßâl metro xteram li tzßac teßxqßue nak teßxyîb ut cuukub xcaßcßâl metro li ru. Teßxyîb li tzßac chi châbil re nak cau tâcanâk. zQuitauman jun li botbil hu aran Acmeta saß li palacio li cuan Media. Aßan aßin li tzßîbanbil chiru li hu. Chijulticâk aßin:by ?Ut li rey Darío quixtakla xsicßbal saß li hu li xocbil saß li palacio aran Babilonia.cx?Joßcan nak cui nacacuaj xbânunquil aßin, at rey, nakatzßâma châcuu nak tâsicß saß li hu li cuan saß li palacio aran Babilonia. Tâtzßil âtin chirixeb re rilbal ma yâl nak li rey Ciro quiqßuehoc xlesênseb chixyîbanquil lix templo li Dios aran Jerusalén. Ut chabânu usilal, chatakla resil li cßaßru tâcuaj takabânu, chanqueb. w9Joßcan nak quicßulun laj Sesbasar ut quixqßue li cimiento re lix templo li Dios li cuan Jerusalén ut queßxtiquib xyîbanquil li templo. Ut chalen anakcuan toj mâjiß ajcuiß nayaloß.Joßcan nak cui nacacuaj xbânunquil aßin, at rey, nakatzßâma châcuu nak tâsicß saß li hu li cuan saß li palacio aran Babilonia. Tâtzßil âtin chirixeb re rilbal ma yâl nak li rey Ciro quiqßuehoc xlesênseb chixyîbanquil lix templo li Dios aran Jerusalén. Ut chabânu usilal, chatakla resil li cßaßru tâcuaj takabânu, chanqueb.4vaUt quixye re, “Cßam li secß aßin ut tatxic Jerusalén bar quicuan cuiß li templo. Ut têyîb cuißchic li templo saß lix naßaj li quicuan cuiß,” chan laj Ciro.u+Ut xeßxye ajcuiß nak li rey Ciro quirisi saß xnaßajeb lix dioseb laj Babilonia chixjunil li secß oro ut plata li quixxoc chak laj Nabucodonosor saß lix templo li Kâcuaß aran Jerusalén. Quixkßaxtesiheb li secß re laj Sesbasar li nataklan saß xbêneb laj Judá."t= Abanan yô chic xbên chihab roquic chokß rey aran Babilonia laj Ciro nak quixqßue cuißchic kalesêns chixyîbanquil lix templo li Dios,” chanqueb.6se Ut queßxye ajcuiß, “Eb li kaxeßtônil yucuaß queßxchikß xjoskßil li Dios li cuan saß choxa. Joßcan nak li Dios quixkßaxtesiheb saß rukß laj Nabucodonosor laj Caldea lix reyeb laj Babilonia. Li rey aßan quixjucß li templo ut quixchapeb ut quixcßameb Babilonia li kaxeßtônil yucuaß.r} Eb aßan queßxye ke chi joßcaßin, “Lâo aj cßanjel chiru li Dios li kßaxal nim xcuanquil joß saß choxa joß saß ruchichßochß. Yôco cuißchic chixyîbanquil li templo li quixakabâc najter xban jun lix nimal ru rey li quicuan Israel.”q Xkapatzß ajcuiß ani xcßabaßeb re nak totzßîbak âcuiqßuin, at rey, ut takaye âcue aniheb li yôqueb chi jolomînc re li cßanjel. p Xkapatzß reheb laj cßamol be li yôqueb chi jolomînc re li cßanjel ani xqßuehoc xlesênseb chixyîbanquil li cab ut li tzßac.0oYNakaj xyebal âcue nak xocuulac saß li naßajej Judá chirilbal lix templo li nimajcual Dios li yôqueb chixyîbanquil. Yôqueb chixyîbanquil li templo riqßuin nînki pec. Li cheß ac qßuebil saß xnaßaj saß li tzßac. Yôqueb chixsêbanquil ribeb ut li cßanjel us yô chi êlc chiruheb._n7Aßan aßin li tzßîbanbil saß li hu: —At rey Darío, nakatakla xsahil âchßôl.`m9Joßcaßin naxye li hu li queßxtakla riqßuin li rey Darío laj Tatnai ut laj Setar-boznai rochbeneb li nequeßtaklan saß li naßajej li cuan jun pacßal li nimaß Eufrates saß li oeste li na-oc cuiß li sakße.lAbanan li Kâcuaß Dios yô chi iloc reheb li yôqueb chi cßamoc be chiruheb laj judío ut incßaß quixakabâc li cßanjel. Quitaklâc jun li hu riqßuin li rey Darío re nak tixsume chak ut tixye reheb ma teßxcanab li cßanjel malaj ut incßaß.Vk%Ut queßxpatzß ajcuiß: —¿Ani xcßabaßeb li yôqueb chi yîbânc re?—Jj Saß eb li cutan aßan laj Tatnai li nataklan saß li tenamit li cuan jun pacßal li nimaß Eufrates quicuulac riqßuineb. Queßcuulac ajcuiß riqßuineb laj Setar-boznai joßqueb ajcuiß li rochben. Ut queßxye reheb: —¿Ani xqßuehoc êlesêns nak xex-oc cuißchic chixyîbanquil li cab aßin ut li tzßac? chanqueb.wigUt laj Zorobabel li ralal laj Salatiel rochben laj Jesúa li ralal laj Josadac, queßoc cuißchic chixyîbanquil lix templo li Kâcuaß aran Jerusalén. Ut eb lix profeta li Kâcuaß Dios cuanqueb rochbeneb ut yôqueb chixtenkßanquileb.ph [Li profeta Hageo ut li profeta Zacarías li ralal laj Iddo queßxye reheb laj judío li cuanqueb Judá joßqueb ajcuiß li cuanqueb Jerusalén li cßaßru quiyeheß reheb xban li Kâcuaß, lix Dioseb laj Israel li natenkßan reheb.)gKJoßcan nak queßxcanab xyîbanquil lix templo li Dios aran Jerusalén. Quicanabâc toj saß li xcab chihab roquic chokß rey laj Darío, lix reyeb laj Persia.Bf}Nak queßril xsaß li hu li quixtakla li rey Artajerjes, laj Rehum, ut laj Simsai laj tzßîb, joßqueb ajcuiß li rochben, saß junpât queßcôeb Jerusalén. Queßxye reheb laj judío chi puêrs ut chi yô xjoskßileb nak tento teßxcanab li cßanjel li queßxtiquib xbânunquil.Joßcan nak queßxcanab xyîbanquil lix templo li Dios aran Jerusalén. Quicanabâc toj saß li xcab chihab roquic chokß rey laj Darío, lix reyeb laj Persia.1e[Cheqßuehak retal nak têbânu chi us chixjunil. Incßaß takacanabeb chi qßuîc li tenamit aßan yal re teßnumtâk saß kabên lâo li cuanco saß kacuanquil, chan.5dcJoßcan ut anakcuan lâex têqßue jun li chakßrab re nak teßxcanab cßanjelac li cuînk aßan ut incßaß chic teßxyîb li tenamit toj tinye reheb nak naru teßxbânu.Vc%Eb li rey li queßcuan aran Jerusalén kßaxal nînkeb xcuanquil. Queßtaklan saß eb li naßajej li cuanqueb jun pacßal li nimaß. Ut queßxqßue xtojeb ut queßxtoj rix li cßaßak re ru tento xtojbal.9bkUt xinqßue li chakßrab nak teßxsicß saß li hu joß xeye. Xkatau nak najter li tenamit aßan aj kßetoleb âtin. Queßxkßet li râtineb li rey ut queßnumta saß xbêneb.;aqXeßril xsaß li hu chi us chicuu li xetakla chak.``9Ut li rey quixsume lix huheb ut quixye reheb: —Yôquin chixtzßîbanquil li hu aßin re laj Rehum li capitán ut re ajcuiß laj Simsai laj tzßîb, ut reheb ajcuiß li rochbeneb li cuanqueb Samaria. Reheb ajcuiß chixjunileb li cuanqueb aran jun pacßal li nimaß. Nintakla xsahil êchßôl. Chicuânk taxak êriqßuin li tuktûquil usilal.z_mNakaye âcue, at rey, cui li tenamit Jerusalén tâyîbâk cuißchic, ut cui li tzßac li sutsu cuiß li tenamit tâyîbâk cuißchic, li tenamit aßin li cuanqueb jun pacßal li nimaß incßaß chic teßcanâk rubel lâ cuanquil, chanqueb.~^uNaru tâsicß saß eb li hu li xocbil âban, li tzßîbanbil cuiß retalil li cßaßru quicßulman chiruheb lâ xeßtônil yucuaß. Tâcuil saß li hu aßan nak li tenamit Jerusalén, aßan jun tenamit aj kßetol âtin ut incßaß useb xnaßleb. Chßaßaj chokß âcue lâat ut chokß reheb li tenamit. Xban nak incßaß useb xnaßleb, joßcan nak quisacheß ruheb junxil.a];Xban nak lâo aj cßanjel châcuu ut tojbilo âban, incßaß naru nak yal takil nak teßxkßet li chakßrab li qßuebil âban. Joßcan nak xkatzßîba li hu aßin re xyebal âcue li cßaßru yô chi cßulmânc arin.t\a Chanauhak taxak at rey, cui teßxyîb cuißchic li tenamit aßan, ut cui teßxyîb cuißchic li tzßac, incßaß chic teßxqßue lix tojeb chi moco teßxtoj âcue li cßaßru tento teßxtoj châcuu, at rey, ut nabal li tumin tâsachk.[ Chanauhak taxak at rey, nak eb laj judío li queßel chak saß li tenamit cuancat cuiß, queßcßulun arin Jerusalén. Yôqueb cuißchic chixyîbanquil li tenamit aßin laj kßetol âtin li incßaß useb xnaßleb. Yôqueb chixyîbanquil li cimiento ut li tzßac.6Ze Joßcaßin naxye li hu li queßxtakla riqßuin li rey: —At rey Artajerjes, lâo laj cßanjel châcuu li cuanco jun pacßal li nimaß Eufrates, nakatakla xsahil âchßôl.nYU Ut rochbeneb ajcuiß li jalan chic tenamit li queßtaklâc chi cuânc saß li tenamit Samaria xban laj Asnapar li nim xcuanquil ut rochbeneb ajcuiß li queßtaklâc saß eb li naßajej li cuanqueb jun pacßal li nimaß Eufrates.`X9 Saß li cutan aßan queßtzßîbac laj Rehum ut laj Simsai laj tzßîb rochbeneb laj rakol âtin joßqueb ajcuiß li nequeßtaklan saß xbêneb laj Persia, eb laj Erec, eb laj Babilonia ut eb laj Susa, laj elamita.WLaj Rehum li capitán ut laj Simsai laj tzßîb queßtzßîbac riqßuin li rey Artajerjes chixjitbaleb laj judío li cuanqueb Jerusalén.VUt nak laj Artajerjes cuan chokß rey aran Persia, laj Bislam, laj Mitrídates, laj Tabeel joßqueb ajcuiß li rochben queßtzßîbac riqßuin li rey Artajerjes. Queßxtzßîba li hu saß li râtinobâleb laj arameo ut joß nequeßtzßîbac eb aßan.USaß eb li cutan nak laj Asuero qui-oc chokß rey, queßtzßîbac riqßuin re xjitbaleb li cuanqueb Judá ut li cuanqueb Jerusalén.fTEEb li xicß nequeßiloc reheb queßxtacchißi ut queßxtumina ruheb li cuanqueb xcuanquil saß li tenamit re nak eb li ralal xcßajol laj Judá incßaß teßqßuehekß xlesêns chixyîbanquil lix templo li Kâcuaß chalen saß eb li cutan nak laj Ciro cuan chokß xreyeb laj Persia toj saß eb li cutan nak laj Darío qui-oc chokß rey aran Persia.'SGJoßcan nak eb li tenamit li cuanqueb saß li naßajej aßan queßxseßbesi laj Israel re nak tâoc xxiuheb ut teßxcanab xyîbanquil lix templo li Kâcuaß..RUQueßchakßoc laj Zorobabel ut laj Jesúa joßqueb ajcuiß li nequeßjolomin reheb li junjûnk cabal ut queßxye: —Incßaß târûk toêtenkßa chixyîbanquil lix templo li kaDios. Lâo aj Israel takayîb kajunes lix templo li kaDios joß quixye ke laj Ciro, lix reyeb laj Persia, chanqueb.]Q3Queßcuulac riqßuin laj Zorobabel ut riqßuineb li nequeßjolomin re li junjûnk cabal ut queßxye reheb: —Cheqßue ta kalesêns re texkatenkßa chi cablac xban nak lâo nakaqßue ajcuiß xlokßal lê Dios ut nocomayejac chiru chalen saß eb li cutan nak laj Esar-hadón cuan chokß rey aran Asiria, li quitaklan chak ke arin, chanqueb.P 1Eb li xicß nequeßiloc reheb li ralal xcßajol laj Judá ut eb li ralal xcßajol laj Benjamín, queßrabi resil nak eb aßan, li queßchapeß ut queßcßameß chi najt, queßsukßi cuißchic Jerusalén ut yôqueb chixyîbanquil lix templo li Kâcuaß lix Dioseb laj Israel.3O_ Chi najt qui-abîc chak lix yâbeb, ut incßaß quicßutun chiruheb li tenamit aniheb li yôqueb chixjapbal reheb xban xsahil xchßôleb ut aniheb li yôqueb chi yâbac.{No Nabaleb laj levita xcomoneb laj tij, ut eb li ac tîxeb li nequeßjolomin reheb li junjûnk cabaleb, yôqueb chi yâbac chi cau xyâb xcuxeb nak queßril nak yô chi oc li cimiento re lix templo li Dios xban nak quinak saß xchßôleb li templo li quicuan junxil. Ut nabaleb chic yôqueb chixjapbal reheb xban xsahil xchßôleb.Chi najt qui-abîc chak lix yâbeb, ut incßaß quicßutun chiruheb li tenamit aniheb li yôqueb chixjapbal reheb xban xsahil xchßôleb ut aniheb li yôqueb chi yâbac.M Yôqueb chi bichânc ut yôqueb chi lokßonînc. Yôqueb chi bantioxînc chiru li Kâcuaß ut yôqueb chixyebal: —Kßaxal châbil li Kâcuaß. Junelic naruxtâna ruheb laj Israel, chanqueb. Ut chixjunileb li tenamit yôqueb chixjapbal reheb xban xsahil xchßôleb ut yôqueb chixlokßoninquil li Kâcuaß xban nak queßxqßue li cimiento li tâcûtûnk re li rochoch li Dios.*LM Ut nak eb laj tzßac yôqueb chixqßuebal li cimiento re lix templo li Kâcuaß, eb laj tij queßxqßue chirixeb li rakß li nequeßrocsi nak nequeßcßanjelac saß li templo ut cuanqueb xtrompeta saß rukßeb. Ut eb li ralal xcßajol laj Asaf laj levita cuanqueb saß rukß lix chßîchßeb címbalos xcßabaß. Yôqueb chixlokßoninquil li Kâcuaß joß quixye laj David li quicuan chokß xreyeb laj Israel junxil.3K_ Eb li queßcßamoc be chixyîbanquil li rochoch li Dios, aßaneb aßin: laj Jesúa rochbeneb li ralal xcßajol ut li rechßalal; ut laj Cadmiel, li ralal laj Hodavías, rochbeneb li ralal xcßajol; joß ajcuiß laj Henadad rochbeneb li ralal xcßajol ut li rechßalal. Chixjunileb aßan aj levita.JyAc yô chic xcab po xcab chihab xsukßijiqueb Jerusalén laj Israel li queßchapeß ut queßcßameß saß jalan tenamit, nak laj Zorobabel li ralal laj Salatiel ut laj Jesúa li ralal laj Josadac, queßoc chixyîbanquil lix templo li Kâcuaß Dios, rochbeneb laj tij ut eb laj levita. Eb laj levita li ac queßxbânu junmay chihab, aßaneb li queßcßamoc be chi cßanjelac."I=Queßtojeß laj tzßac ut eb laj pechß. Ut queßqßueheß ajcuiß xcua rucßa ut x-aceite eb laj Tiro ut eb laj Sidón re nak teßxcßam chak li châbil cheß chacalteß li cuan Líbano. Teßxcßam chak Jope chiru li palau joß quiyeheß reheb xban laj Ciro lix reyeb laj Persia.=HsSaß li xbên cutan re li xcuuk li po queßxtiquib xmayejanquil li cßatbil xul re xlokßoninquil li Kâcuaß, usta toj mâjiß nequeßxyîb li cimiento re lix templo li Kâcuaß.XG)Ut queßmayejac joß nequeßxbânu junelic ut queßmayejac saß xyoßlajic li po ut saß eb li cutan joß yebil chak reheb xban li Kâcuaß ut cuanqueb ajcuiß li qui-ala saß xchßôleb xqßuebal xmayejeb.AF{Tojoßnak queßxyîb li cocß muhebâl re nak teßxbânu li ninkße re xbantioxinquil chiru li Dios nak queßcoleß, joß tzßîbanbil saß li chakßrab li quiqßueheß re laj Moisés. Rajlal cutan queßxmayeja li cßatbil xul joß cßaynakeb xbânunquil ut saß xcutanquil quilajeßxbânu joß quiyeheß reheb.nEUUsta yô xxiuheb xbaneb li jalaneb xtenamit li cuanqueb Jerusalén, queßxyîb li artal chi châbil saß lix naßaj ut queßxmayeja li cßatbil xul saß xbên li artal rajlal ekßela ut rajlal ecuu re xlokßoninquil li Kâcuaß.BD}Ut laj Jesúa, li ralal laj Josadac, ut eb laj tij, lix comoneb, ut laj Zorobabel ralal laj Salatiel rochbeneb lix comoneb queßoc chixyîbanquil lix artal li Kâcuaß lix Dioseb laj Israel re teßxmayeja cuiß li xul joß tzßîbanbil saß li chakßrab li quiqßueheß re laj Moisés laj cßanjel chiru li Dios.:C oSaß xcuuk li po, ac cuanqueb li ralal xcßajol laj Israel saß eb li cocß tenamit li cuanqueb nachß riqßuin Jerusalén. Queßchßutla chixjunileb li tenamit aran Jerusalén.iBKFCuanqueb xcomoneb laj Israel queßcana chi cuânc saß li tenamit Jerusalén. Queßcana aran eb laj tij ut eb laj levita, eb laj bichanel, eb li queßcßacßalen chire xpuertil li templo joßqueb ajcuiß li nequeßcßanjelac saß li templo ut li joß qßuial chic laj Israel queßcana chi cuânc saß xtenamiteb. Ac re reheb li junjûnk lix tenamiteb.&AEEQueßxqßue aß yal joß qßuial li queßru xqßuebal. Queßxqßue jun mil riqßuin lajêb xcaßcßâl libras li oro ut ôb mil libra li plata. Ut jun ciento li rakßeb laj tij queßxqßue.Cuanqueb xcomoneb laj Israel queßcana chi cuânc saß li tenamit Jerusalén. Queßcana aran eb laj tij ut eb laj levita, eb laj bichanel, eb li queßcßacßalen chire xpuertil li templo joßqueb ajcuiß li nequeßcßanjelac saß li templo ut li joß qßuial chic laj Israel queßcana chi cuânc saß xtenamiteb. Ac re reheb li junjûnk lix tenamiteb.V@%DUt li junjûnk chi cuînk li nequeßjolomin re li junjûnk cabal, nak queßcuulac Jerusalén queßxkßaxtesi lix mayejeb re xyîbanquil cuißchic li templo saß ajcuiß lix naßaj li quicuan cuiß junxil.?+CUt eb lix camello câhib ciento riqßuin oßlaju xcaßcßâl. Ut cuanqueb ajcuiß cuakib mil riqßuin cuukub ciento riqßuin junmay lix bûreb.}>sBCuanqueb cuukub ciento riqßuin cuaklaju xcaßcßâl xcacuâyeb. Ut eb lix mûl cuib ciento riqßuin ôb roxcßâl.3=_ACuanqueb ajcuiß cuukub mil riqßuin oxib ciento riqßuin cuuklaju xcaßcßâl xmôseb, ixk ut cuînk. Ut cuanqueb ajcuiß cuib ciento aj bichanel, joß cuînk joß ixk.u<c@Lix qßuialeb chixjunileb lix comoneb rib, aßan cuib roxcßâl mil riqßuin oxib ciento riqßuin oxcßâl.*;M?Ut li gobernador quixye nak incßaß naru teßxtzaca li kßaxtesinbil tzacaêmk toj cuânk junak aj tij tâtzßilok âtin chirixeb riqßuin li Urim ut li Tumim.?:w>Queßxsicß xcßabaßeb lix xeßtônil yucuaß saß li hu li tzßîbanbil cuiß lix cßabaßeb laj tij ut incßaß queßxtau. Joßcan nak incßaß chic queßqßueheß chokß aj tij.]93=Eb li ralal xcßajol laj tij, aßaneb lix comoneb laj Habaía, laj Cos, laj Barzilai, li quisumla riqßuin jun li ixk xcomoneb lix rabin laj Barzilai aj Galaad. Quiqßueheß xcßabaß joß li xcßabaß eb aßan.81=\;:8^7<6$5;4%32e1G0/.B-,,)+E)('k&%%$$.##"h! `c,Y_3h_-\ E    t|^ 5 quincuacli chi kßek cuochbeneb cuib oxib li cuînk. Abanan mâ ani aj e quinye li cßaßru quixye cue li Dios tinbânu re xtenkßanquil li tenamit Jerusalén. Mâ ani chic quixcßam xcacuây. Caßaj cuiß lâin.;q Nak ac cuan chic oxib cutan incuulajic Jerusalén,1[ Laj Sanbalat, Horón xtenamit ut laj Tobías li nataklan saß li tenamit Amón, cßajoß nak queßjoskßoß nak queßrabi nak quincuulac chixtenkßanquileb laj Israel.B} Nak quincuulac jun pacßal li nimaß Eufrates côin riqßuineb li nequeßtaklan aran ut quinkßaxtesi li hu reheb li quixtzßîba li rey. Cuanqueb li nequeßcßamoc be saß xyânkeb li soldado li queßtaklâc chicuix xban li rey ut cuanqueb ajcuiß li soldado li nequeßbêc chirix cacuây li queßcôeb chicuix..UUt quinye ajcuiß re nak tixtzßîba junak li hu re laj Asaf li na-iloc re li qßuicheß bar narisi cuiß xcheß li rey. Tixye re nak tixqßue incheß re tinyîb cuißchic xpuertil li oquebâl re li tenamit joß ajcuiß li tzßac li sutsu cuiß li tenamit ut re nak tinyîb ajcuiß li cuochoch bar tincuânk cuiß lâin. Ut li rey quixqßue cue chixjunil li quintzßâma xban nak li Kâcuaß Dios yô chi tenkßânc cue.Ut quintzßâma ajcuiß chiru li rey nak cui aßan tixcßul xchßôl, tixtzßîba li hu reheb li nequeßtaklan saß li tenamit li cuanqueb jun pacßal li nimaß Eufrates re nak târûk tinnumekß aran toj tincuulak Judá chi mâcßaß chßaßajquilal.hILi rixakil chunchu chixcßatk nak li rey quixpatzß cue: —¿Joß najtil tatbâyk chak nak tatxic? Ut, ¿jokße tatsukßîk chak?— Lâin quinye re joß najtil tinbâyk chak ut quixcßul xchßôl li rey nak tinxic Judá.taUt quinye re li rey: —At rey, cui cßojcßo âchßôl cuiqßuin ut cui lâat tixcßul âchßôl, tâbânu raj li usilal cue. Lâin nacuaj raj xic Judá re nak tinyîb cuißchic li tenamit li mukbileb cuiß lin xeßtônil yucuaß.—+Ut li rey quixye cue: —¿Cßaßru tâcuaj tinbânu?— Ut saß li hônal aßan quinpatzß intenkßanquil riqßuin li Dios li cuan saß choxa.  Lâin quinchakßoc ut quinye re: —At rey, chicuânk taxak lâ yußam chi junelic. Lâin ra saß inchßôl xban nak li tenamit li mukbileb cuiß lin xeßtônil yucuaß juqßuinbil ut cßatbileb lix puertil. Aßan aßin lix yâlal nak ra saß inchßôl.—ykUt li rey quixye cue: —¿Cßaßut nak kßaxal ra saß âchßôl? Lâat moco yajat ta. ¿Cßaßru na-oc âcue? Mâre cuan junak chßaßajquilal yô cuiß âcßaßux, chan. Lâin cßajoß nak qui-oc inxiu nak quixye cue chi joßcan li rey.% EAßin quicßulman saß li po Nisán nak ac yô chic junmay chihab roquic chokß rey laj Artajerjes. Lâin quincßam li vino ut quinqßue re li rey. Nak quincuulac riqßuin li rey quixqßue retal nak lâin ra saß inchßôl. Lâin mâ jun sut quincuulac riqßuin chi ra saß inchßôl.x k Joßcan nak nintzßâma châcuu, at Kâcuaß, chasume taxak lin tij. Chacuabi taxak li cßaßru nequeßxtzßâma laj cßanjel châcuu. Lâo takaj xqßuebal âlokßal. Chinâtenkßa re nak us tâêlk chicuu li cßaßru tintzßâma chiru li rey. Chiruxtâna taxak cuu li rey, chanquin nak quintijoc. Saß eb li cutan aßan, lâin aj qßuehol rucßa li rey nak quincuan.! = Joßcan ut, at Kâcuaß, misach saß âchßôl xban nak lâo aj cßanjel châcuu. Lâo lâ cualal âcßajol li coâcol riqßuin lâ cuanquilal ut riqßuin lâ metzßêu.Joßcan nak nintzßâma châcuu, at Kâcuaß, chasume taxak lin tij. Chacuabi taxak li cßaßru nequeßxtzßâma laj cßanjel châcuu. Lâo takaj xqßuebal âlokßal. Chinâtenkßa re nak us tâêlk chicuu li cßaßru tintzßâma chiru li rey. Chiruxtâna taxak cuu li rey, chanquin nak quintijoc. Saß eb li cutan aßan, lâin aj qßuehol rucßa li rey nak quincuan.t c Abanan caye ajcuiß nak cui tosukßîk cuißchic âcuiqßuin ut cui takabânu li cßaßru caye saß lâ chakßrab, toâcßam cuißchic saß li tenamit li casicß ru chokß ânaßaj, usta ac chaßchaßinbil ku saß eb li najtil tenamit.5 eLâat jultic âcue li cßaßru caye chak chikix junxil nak caye chak re laj Moisés nak cui lâo tomâcobk châcuu, lâat tâchaßchaßi ku saß eb li junjûnk chi tenamit.A }Junes mâusilal yôco chixbânunquil châcuu. Incßaß yôco chixbânunquil li naxye lâ chakßrab. Yôco ban chixkßetbal lâ chakßrab li caqßue re laj Moisés laj cßanjel châcuu.d CNintzßâma châcuu nak tâcuabi taxak ut chaqßue taxak retal li cßaßru yôquin chixtzßâmanquil châcuu, lâin aj cßanjel châcuu. Chi kßek chi cutan yôquin chixtzßâmanquil xcuybaleb xmâc eb li ralal xcßajol laj Israel laj cßanjeleb châcuu. Yâl nak xomâcob châcuu, lâin joßqueb ajcuiß chixjunileb li ralal xcßajol lin yucuaß.e EUt quinye: —At Kâcuaß, at inDios, li cuancat saß choxa, kßaxal nim âcuanquil ut xiu xiu âcuu. Nintzßâman châcuu xban nak lâat junelic nacabânu li cßaßru cayechißi xbânunquil saß li contrato li cabânu riqßuineb lâ tenamit. Nacacuuxtâna ruheb li nequeßrahoc âcue ut eb li nequeßbânun re li cßaßru naxye saß lâ chakßrab.S  !Nak quicuabi resil cßaßru yôqueb chixcßulbal, cßajoß nak quirahoß inchßôl. Quinchunub cuib ut quin-oc chi yâbac. Quintijoc chiru lin Dios cuan saß choxa ut quinbânu in-ayûn cuib oxib cutan.f  GUt eb aßan queßxye cue nak eb laj judío li queßsukßi Jerusalén cuanqueb saß raylal ut xutânal yôqueb chixcßulbal. Juqßuinbil li tzßac li sutsu cuiß li tenamit joß ajcuiß li oquebâl ut cßatbil lix puertil.|  sQuicuulac cuiqßuin li cuas laj Hanani rochbeneb cuib oxib li cuînk aj Judá. Quinpatzß reheb chanru cuanqueb laj judío li queßcßameß Babilonia ut queßsukßi cuißchic Jerusalén. Ut quinpatzß ajcuiß chanru cuan li tenamit Jerusalén.p  ]Aßan aßin li âtin li quixtzßîba li profeta Nehemías, li ralal laj Hacalías. Ac yô chic junmay chihab roquic chokß rey laj Artajerjes saß li po Quisleu nak cuanquin saß li tenamit Susa bar nacuan cuiß chi taklânc li rey.z m ,Chixjunileb aßan queßxcßam rixakileb jalaneb xtenamit. Abanan queßxcanab li rixakileb rochbeneb lix cocßal. +Ut xcomoneb li ralal xcßajol laj Nebo, aßaneb aßin: laj Jeiel, laj Matatías, laj Zabad, laj Zebina, laj Jadau, laj Joel ut laj Benaía.Chixjunileb aßan queßxcßam rixakileb jalaneb xtenamit. Abanan queßxcanab li rixakileb rochbeneb lix cocßal./Y *laj Salum, laj Amarías, ut laj José.3a )laj Azareel, laj Selemías, laj Semarías,.W (laj Macnadebai, laj Sasai, laj Sarai,/Y 'laj Selemías, laj Natán, laj Adaía,)M &laj Bani, laj Binúi, laj Simei,0[ %laj Matanías, laj Matenai, laj Jaasai,/Y $laj Vanías, laj Meremot, laj Eliasib,0[ #laj Benaía, laj Bedías, laj Quelúhi,_7 "Xcomoneb li ralal xcßajol laj Bani, aßaneb aßin: laj Madai, laj Amram, ut laj Uel,~) !Xcomoneb li ralal xcßajol laj Hasum, aßaneb aßin: laj Matenai, laj Matata, laj Zabad, laj Elifelet, laj Jeremai, laj Manasés ut laj Simei.4}c laj Benjamín, laj Maluc, ut laj Semarías.|{ Xcomoneb li ralal xcßajol laj Harim, aßaneb aßin: laj Eliezer, laj Isías, laj Malquías, laj Semaías, laj Simeón,.{U Xcomoneb li ralal xcßajol laj Pahat-moab, aßaneb aßin: laj Adna, laj Quelal, laj Benaía, laj Maasías, laj Matanías, laj Bezaleel, laj Binúi, ut laj Manasés.z Xcomoneb li ralal xcßajol laj Bani, aßaneb aßin: laj Mesulam, laj Maluc, laj Adaía, laj Jasub, laj Seal ut laj Ramot.sy_ Xcomoneb li ralal xcßajol laj Bebai, aßaneb aßin: laj Johanán, laj Hananías, laj Zabai ut laj Atlai. x Xcomoneb li ralal xcßajol laj Zatu, aßaneb aßin: laj Elioenai, laj Eliasib, laj Matanías, laj Jeremot, laj Zabad, ut laj Aziza. w Xcomoneb li ralal xcßajol laj Elam, aßaneb aßin: laj Matanías, laj Zacarías, laj Jehiel, laj Abdi, laj Jeremot ut laj Elías.cv? Eb laj Israel (li incßaß queßcßanjelac saß li templo), aßaneb aßin: xcomoneb li ralal xcßajol laj Paros, aßaneb laj Ramía, laj Jezías, laj Malquías, laj Mijamín, laj Eleazar, laj Malquías ut laj Benaía.u- Xcomoneb laj bichanel, aßan laj Eliasib; xcomoneb li nequeßcßacßalen saß li oquebâl re li templo, aßaneb laj Salum, laj Telem ut laj Uri.t+ Xcomoneb li ralal xcßajol laj levitas, aßaneb laj Jozabad, laj Simei, laj Kelaía (aßan laj Kelita), laj Petaías, laj Judá ut laj Eliezer.s Xcomoneb li ralal xcßajol laj Pasur, aßaneb laj Elioenai, laj Maasías, laj Ismael, laj Natanael, laj Jozabad ut laj Elasa.zrm Xcomoneb li ralal xcßajol laj Harim, aßaneb laj Maasías, laj Elías, laj Semaías, laj Jehiel, ut laj Uzías.Sq Xcomoneb li ralal xcßajol laj Imer, aßaneb laj Hanani ut laj Zebadías.Wp' Ut queßxqßue li rukß chi ribileb rib re xcßutbal nak teßxbânu li cßaßru queßxye. Ut queßxye chi tzßakal nak teßxcanab li rixakil ut teßxmayeja jun li carner re xtzßâmanquil xcuybal xmâqueb.yok Aßaneb aßin li ralal xcßajoleb laj tij li queßxsicß rixakileb saß xyânkeb li jalaneb xtenamit: xcomoneb li ralal laj Jesúa, ralal laj Josadac, ut xcomoneb li rîtzßin, aßaneb laj Maasías, laj Eliezer, laj Jarib ut laj Gedalías.n Ut saß li xbên cutan re li xbên po queßrakeß chi tzßiloc âtin chirixeb chixjunileb li queßxcßam rixakileb jalaneb xtenamit.m/ Qui-uxman joß queßxye li tenamit. Laj Esdras, laj tij quixsiqßueb ru li cuînk li teßtenkßânk re. Aßaneb li nequeßjolomin re li junjûnk cabal. Quixbokeb xcßabaß chixjunjûnkaleb. Saß li xbên cutan re li xlaje po queßxtiquib tzßiloc âtin chirixeb li tenamit.l Laj Jonatán li ralal laj Asael ut laj Jahazías li ralal laj Ticva, ut cuib reheb laj levita, laj Mesulam ut laj Sabetai, incßaß queßxcßul xchßôleb li cßaßru queßxye li jun chßol chic. Caßaj cuiß eb aßan li incßaß queßxcßul xchßôleb.,kQ Naru teßcanâk li nequeßtaklan saß kabên chi âtinac chikix lâo li joß qßuialo cuanco arin. Ut li ani queßxcßam chokß rixakileb li ixk li jalan xtenamiteb naru nequeßchal jokße teßyehekß reheb nak teßchâlk. Teßchâlk li cuanqueb saß li junjûnk chi tenamit rochbeneb laj rakol âtin ut eb li nequeßtaklan saß xbêneb. Takabânu chi joßcaßin re nak tâêlk xjoskßil li Dios saß kabên, chanqueb.`j9 Abanan kßaxal nabal li tenamit ut cau li hab. Incßaß naru cuânko chirix cab chiru li hab chi moco târûk takacßûb ru chiru jun malaj cuib cutan xban nak nabalo li xomâcob riqßuin xbânunquil li mâc aßan.|iq Queßchakßoc chixjunileb li chßutchßûqueb aran ut queßxye chi cau xyâb xcuxeb: —Takabânu joß xaye lâat.Wh' Anakcuan ut qßuehomak xlokßal li Kâcuaß lix Dioseb lê naß êyucuaß. Chebânu joß naraj li Kâcuaß. Isihomak êrib saß xyânkeb li jalaneb xtenamit ut jachomak êrib riqßuineb li ixk aßan, chan.;go Qui-oc chi âtinac laj Esdras laj tij ut quixye reheb: —Lâex xexmâcob xban nak xecßam chokß êrixakil li ixk jalan xtenamiteb. Joßcan nak xnumta lê mâc lâex aj Israel.hfI Joßcan nak chiru li oxib cutan chixjunileb li cuînk xcomoneb laj Judá ut laj Benjamín queßxchßutub ribeb aran Jerusalén saß li junmay xbe li xbele po re li chihab aßan. Ut chixjunileb queßcßojla saß li nebâl re lix templo li Dios. Nequeßsicsot xbaneb xxiu riqßuin li tâcßulmânk ut xban ajcuiß li cacuil hab li quichal saß xbêneb.e% Eb li cuanqueb saß xcuanquil ut eb li nequeßcßamoc be saß xyânkeb laj judío queßxcßûb ru nak li ani incßaß tâcuulak chiru oxib cutan, tâisîk chiru chixjunil li cßaßru cuan re ut tâisîk ajcuiß aßan saß xyânkeb laj Israel li queßsukßi Jerusalén.|dq Quixtakla xchßutubanquileb aran Jerusalén chixjunileb li cuanqueb Judá joßqueb ajcuiß li cuanqueb Jerusalén.c- Laj Esdras qui-el chiru lix templo li Dios ut cô saß lix cuaribâl laj Johanán li ralal laj Eliasib. Nak cuan aran incßaß quicuaßac chi moco qui-ucßac xban nak cßajoß xrahil xchßôl xban li mâusilal li queßxbânu laj Israel li queßsukßi cuißchic Jerusalén.b% Joßcan nak laj Esdras quixakli ut quixye reheb li xbênil aj tij ut eb laj levita, joßqueb ajcuiß chixjunileb laj Israel nak riqßuin juramento teßxye ma teßxbânu joß queßxye. Ut eb aßan queßxbânu li juramento ut queßxsume xbânunquil li cßaßru queßxye."a= Xaklin, at Esdras, xban nak saß âbên tenebanbil xbânunquil aßin ut lâo tatkatenkßa. Cacuubresi âchßôl ut bânu li tento xbânunquil, chanqueb.` Anakcuan lâo takabânu jun li contrato riqßuin li Dios. Takacanabeb li ixk aßan rochbeneb li kacocßal li cuan riqßuineb. Takabânu joß tâcuaj lâat joßqueb ajcuiß li nequeßxxucua ru li naxye li Dios. Chi-uxmânk taxak joß tzßîbanbil saß li chakßrab.e_C Ut laj Secanías li ralal laj Jehiel xcomoneb laj Elam quiâtinac ut quixye re laj Esdras: —Lâo xomâcob chiru li kaDios xban nak xosumla riqßuineb li ixk li jalan xtenamiteb. Abanan toj naru teßcolekß laj Israel.^ # Nak yô chi tijoc laj Esdras, cuikßcuo chiru lix templo li Dios. Yô chi yâbac ut yô chixpatzßbal xcuybal xmâqueb li tenamit. Queßcuulac riqßuin jun chßûtaleb laj Israel, joß cuînk, joß ixk, joß cocßal. Yôqueb chi yâbac chi cßajoß xrahil xchßôleb.]5 At Kâcuaß, at kaDios, lâat li kaDios lâo aj Israel. Lâat tîc lâ chßôl. Joßcan nak toj yoßyôco lâo anakcuan, li joß qßuial chic xocoleß. Yâl nak cuan li kamâc châcuu. Joßcan nak incßaß naru nococuan chi sum âtin âcuiqßuin, chan laj Esdras nak quitijoc.W\' ¿Ma toj yôko ajcuiß chixkßetbal lâ chakßrab? Ut, ¿ma toj yôko ajcuiß chixjunajinquil kib riqßuineb li tenamit aßin li nequeßxbânu mâusilal? ¿Ma incßaß ta biß tatjoskßok saß kabên cui toj yôko chixbânunquil li mâc? Ut, ¿ma incßaß ta biß târûk raj tâsach ku chi junaj cua chikajunilo?At Kâcuaß, at kaDios, lâat li kaDios lâo aj Israel. Lâat tîc lâ chßôl. Joßcan nak toj yoßyôco lâo anakcuan, li joß qßuial chic xocoleß. Yâl nak cuan li kamâc châcuu. Joßcan nak incßaß naru nococuan chi sum âtin âcuiqßuin, chan laj Esdras nak quitijoc.][3 Li raylal li xkacßul, aßan xban li kamâusilal ut xban li kamâc. Abanan lâat incßaß xoâqßue chixtojbal rix li kamâc joß kacßulub raj xcßulbal. Xacuy ban li kamâc ut incßaß xasach ku chi junaj cua.>Zu Lâat caye nak incßaß takasumubeb li karabin riqßuineb li ralal eb aßan chi moco li kalal teßsumlâk riqßuineb lix rabin eb aßan. Ut caye ajcuiß ke nak incßaß tocuânk chi sum âtin riqßuineb chi moco takatenkßaheb re nak us teßêlk. Incßaß takatenkßaheb re nak cauhako ut takatzaca li châbil tzacaêmk li tâêlk saß li chßochß ut re ajcuiß nak li kalal kacßajol teßêchanînk re li naßajej aßin chi junaj cua.,YQ li caqßue reheb li profeta, li queßcßanjelac châcuu. Eb aßan queßxye ke cßaßru caye saß lâ chakßrab. Lâat caye reheb li kaxeßtônil yucuaß nak li naßajej li xiqueb cuiß re chi cuânc, numtajenak chi mâusilal xban li incßaß us li nequeßxbânu li tenamit li cuanqueb aran.X{ Abanan anakcuan, at Kâcuaß, at kaDios, ¿Cßaßru târûk takaye chirix chixjunil aßin? Lâo xkakßet lâ chakßrab,W Lâo cuanco rubel xtak lix reyeb laj Persia, abanan incßaß xoâcanab kajunes. Chiruheb li rey xacßut chiku lix nimal lâ cuusilal ut xaqßue li kayußam re nak târûk takayîb cuißchic lâ templo li quijuqßueß. Ut lâat xat-iloc ke arin Judá ut Jerusalén.V Abanan anakcuan, at Kâcuaß, at kaDios, lâat xacuil xtokßobâl ku ut xoâcol lâo lâ cualal âcßajol li joß qßuial chic xocana. Xaqßue kanaßaj saß li santil naßajej bar mâcßaß na-oc ke. Lâat nacacutanobresi li kabe ut xoâqßue chi hilânc junpât.U! Chalen nak toj cuanqueb li kaxeßtônil yucuaß toj anakcuan yôco chi mâcobc châcuu. Xban li kamâusilal, ut xban ajcuiß lix mâusilaleb li karey ut eb laj tij, lâo cokßaxtesîc saß rukßeb li rey li jalan xtenamiteb. Cochapeß ut cocßameß chi najt saß jalan tenamit. Cuan queßcamsîc riqßuin chßîchß. Queßrelkßa li cßaßru cuan ke ut quicßuteß kaxutân toj chalen anakcuan.uTc Ut quinye: —At Kâcuaß, at inDios, sachso innaßleb ut ninxutânac chixtaksinquil li cuilobâl châcuu xban nak kßaxal numtajenak li kamâusilal. At Kâcuaß, xban nak kßaxal nabal li kamâc chanchan nak ac xcuulac toj saß choxa.fSE Saß x-ôril li mayejac re li ecuu, quincuacli saß li naßajej bar quincßojla cuiß chi ra saß inchßôl. Ac xinpej li cuakß nak quincuikßib cuib. Quintaksi li cuukß ut quin-oc chi tijoc chiru li Kâcuaß lin Dios.R Ut queßxchßutub ribeb cuiqßuin chixjunileb li queßoc xxiu nak lix Dioseb laj Israel tixqßue raylal saß xbêneb xban lix mâqueb li rech tenamitil. Ut lâin cßajoß xrahil inchßôl ut quincana aran toj quicuulac x-ôril li mayejac re li ecuu. Q Nak quicuabi li âtin aßan, quinpej li cuakß ut quinmichß li cuismal ut lin mach. Ut quincßojla chi kßaxal ra saß inchßôl. P Yôqueb chi sumlâc riqßuineb ut yôqueb ajcuiß chixsumubanquil eb li ralal riqßuineb lix rabin li cuanqueb saß li tenamit aßan. Lix tenamit li Dios, li tîqueb raj xchßôl, queßxjunaji ribeb riqßuineb li jalaneb xtenamit. Ut eb li queßcßamoc xbe chixbânunquil li mâc aßan, aßaneb ajcuiß li cuanqueb saß xcuanquil ut eb li nequeßtaklan saß xbêneb li tenamit, chanqueb.[O 1 Ut chirix chic aßan, eb laj cßamol be saß xyânkeb laj Israel queßcuulac cuiqßuin ut queßxye cue: —Cuanqueb aj Israel yôqueb chixjunajinquil ribeb riqßuineb li jalaneb xtenamit. Saß xyânkeb aßan cuanqueb laj tij ut laj levita. Yôqueb chixjunajinquil ribeb riqßuineb laj cananeo, eb laj heteo, eb laj ferezeo, eb laj jebuseo, eb laj amonita, eb laj moabita, eb laj Egipto ut eb laj amorreo ut yôqueb chixbânunquil li mâusilal nequeßxbânu eb aßan. N9$Ut queßxkßaxtesi li chakßrab li quixqßue li rey reheb li cuanqueb saß xcuanquil ut reheb ajcuiß li nequeßtaklan saß eb li tenamit li cuanqueb jun pacßal li nimaß Eufrates. Ut eb aßan queßxtenkßaheb li tenamit ut queßoquen ajcuiß chixyîbanquil lix templo li Dios.NM#Chirix aßan, chixjunileb li queßsukßi Jerusalén queßxmayeja li cßatbil xul chiru li Kâcuaß, lix Dioseb laj Israel. Queßxmayeja cablaju li toro reheb li cablaju xtêpaleb laj Israel. Queßxmayeja ajcuiß cuaklaju roßcßâl li têlom carner ut cuuklaju xcâcßâl li cocß carner ut queßxmayeja ajcuiß cablaju li têlom chibât re xpatzßbal xcuybal xmâqueb. Chixjunil aßin queßxcßat chiru li Kcuaß chokß xmayejeb.Ut queßxkßaxtesi li chakßrab li quixqßue li rey reheb li cuanqueb saß xcuanquil ut reheb ajcuiß li nequeßtaklan saß eb li tenamit li cuanqueb jun pacßal li nimaß Eufrates. Ut eb aßan queßxtenkßaheb li tenamit ut queßoquen ajcuiß chixyîbanquil lix templo li Dios. L9"Chiru ajcuiß li cutan aßan quibiseß ut qui-ajlâc ut quikßaxtesîc ajcuiß li queßxcßam. Ut quitzßîbâc retalil joß qßuial qui-el chixjunil.7Kg!Ut saß xcâ li cutan kabis li oro, li plata ut li secß li kacßam saß rochoch li Dios ut kakßaxtesi re laj Meremot laj tij li ralal laj Urías. Rochben aßan cuan laj Eleazar ralal laj Finees, ut cuanqueb ajcuiß rochbeneb laj levita, laj Jozabad ralal laj Jesúa ut laj Noadías ralal laj Binúi.8Jk Cocuulac Jerusalén ut aran cohilan oxib cutan.vIeCablaju xbe li xbên po co-el aran cuan cuiß li nimaß Ahava ut côo Jerusalén. Li Kâcuaß cuan kiqßuin ut aßan quicoloc ke chiruheb li xicß nequeßiloc ke joßqueb ajcuiß chiruheb laj êlkß li cuanqueb saß li be li côo cuiß.&HEEb laj tij ut eb laj levita queßxcßul li plata ut li oro ut li secß li quibiseß chiruheb re teßxcßam Jerusalén saß lix templo li Kâcuaß li kaDios.8GiTêril ut têxoc chi us re nak mâcßaß teßxcßul chalen toj têbis chiruheb li nequeßtaklan saß xbêneb laj judío ut chiruheb laj tij. Ut têbis chiruheb laj levita ut chiruheb li nequeßjolomin re li junjûnk cabal li cuanqueb Jerusalén. Têbis aran saß lix templo li Kâcuaß, chanquin reheb.`F9Ut quinye reheb: —Lâex kßaxtesinbilex saß rukß li Kâcuaß. Joßcan ajcuiß li secß aßin ut li plata ut li oro. Qui-ala saß xchßôleb li kaxeßtônil yucuaß xqßuebal chokß xmayejeb re li Kâcuaß Dios.6EeUt quinkßaxtesi ajcuiß reheb junmay li secß oro, cuaklaju libra râlal, ut cuib li châbil secß bronce jißbil chi us ut nalemtzßun, kßaxal terto xtzßak joß li oro.\D1Aßan aßin xqßuial li quinbis ut quinkßaxtesi reheb: jun xcaßcßâl mil riqßuin câhib ciento riqßuin lajêb roxcßâl bis li plata, jun ciento li secß plata, ut oxib mil riqßuin oxib ciento bis li oro.rC]Ut quinbis chiruheb li plata, li oro ut li secß li queßxqßue chokß xmayej re li Kâcuaß li kaDios li rey, ut eb laj qßuehol naßleb li rey, ut eb li nequeßcßanjelac chiru li rey, joßqueb ajcuiß laj Israel li cuanqueb aran.tBaUt quinsicß ruheb cablaju laj tij. Aßaneb laj Serebías, ut laj Hasabías rochbeneb lajêb chic laj tij.hAIJoßcan nak co-ayunic ut katzßâma katenkßanquil chiru li Dios. Ut li Dios quirabi li katij.l@QQuinxutânac xtzßâmanquil chiru li rey nak tixtaklaheb lix soldado ut lix carruaje chikacolbal chiruheb li xicß nequeßiloc ke nak yôko chi xic. Ac xinye re li rey chi joßcaßin: —Li Kâcuaß li kaDios cuan riqßuineb li ani nequeßqßuehoc xlokßal ut aßan tâtenkßânk reheb. Abanan najoskßoß saß xbêneb li ani natzßektânan re, chanquin.?Aran chire li nimaß Ahava, lâin quinye reheb nak to-ayunîk ut takacubsi kib chiru li Kâcuaß. Takatzßâma chiru nak aßan tâtenkßânk ke ut tâilok ke re nak mâcßaß takacßul lâo, chi moco li kacocßal chi moco li cßaßru cuan ke nak yôko chi xic.)>KQueßchal ajcuiß cuib ciento riqßuin junmay chi cßanjelac saß li templo. Aßaneb li ralal xcßajol li queßxakabâc junxil xban laj David ut xbaneb li nequeßtaklan re nak eb aßan teßcßanjelak saß li templo chixtenkßanquileb laj levita. Ut quitzßîbâc xcßabaßeb li junjûnk.$=AUt queßchal ajcuiß laj Hasabías rochben laj Jesaías xcomoneb li ralal xcßajol laj Merari. Queßchal rochben li ralal ut li ras. Junmayeb chixjunileb.<yUt xban nak li Dios yô chi tenkßânc ke, queßxtau chak laj Serebías re tâxic chi cßanjelac. Aßan jun cuînk châbil xnaßleb xcomoneb li ralal xcßajol laj Mahli laj levita. Queßchal rochben li ralal ut li ras. Cuakxaklajuheb chixjunileb.7;gQuintaklaheb riqßuin laj Iddo, li nataklan saß li naßajej Casifia. Quinye reheb cßaßru teßxye re laj Iddo ut reheb ajcuiß li rochben li nequeßcßanjelac saß li templo li cuan saß li naßajej Casifia. Quintaklaheb aran re nak teßxsicß ani teßxic chi cßanjelac saß lix templo li Kâcuaß.:Joßcan nak quinbokeb laj Eliezer, laj Ariel, laj Semaías, laj Elnatán, laj Jarib, laj Elnatán jun chic, laj Natán, laj Zacarías ut laj Mesulam. Eb li cuînk aßin, aßaneb laj cßamol be. Ut quinbokeb ajcuiß laj Joiarib ut laj Elnatán. Aßaneb laj tzolonel..9UAran kachßutub kib chire li nimaß Ahava. Xocana aran oxib cutan cuochbeneb li xeßchal chicuix. Quin-oc xsiqßuinquil laj levita saß xyânkeb ut mâ jun quintau._87Laj Utai ut laj Zabud xcomoneb li ralal xcßajol laj Bigvai, aßan cuanqueb oxcßâl.7 Laj Elifelet, laj Jeiel ut laj Semaías, aßaneb li ralal xcßajol laj Adonicam, li queßcuan mokon. Aßan cuanqueb oxcßâl.~6u Laj Johanán li ralal laj Hacatán, xcomoneb li ralal xcßajol laj Azgad, aßan cuanqueb jun ciento riqßuin lajêb.v5e Laj Zacarías li ralal laj Bebai, xcomoneb li ralal xcßajol laj Bebai aßan cuanqueb cuakxakib xcaßcßâl.v4e Li ralal laj Josifías, xcomoneb li ralal xcßajol laj Selomit, aßan cuanqueb jun ciento riqßuin oxcßâl.3{ Laj Obadías li ralal laj Jehiel, xcomoneb li ralal xcßajol laj Joab, aßan cuanqueb cuib ciento riqßuin cuakxaklaju.o2WLaj Zebadías li ralal laj Micael xcomoneb li ralal xcßajol laj Sefatías, aßan cuanqueb câcßâl.s1_Laj Jesaías li ralal laj Atalías xcomoneb li ralal xcßajol laj Elam, aßan cuanqueb lajêb xcâcßâl.l0QLaj Ebed ralal laj Jonatán xcomoneb li ralal xcßajol laj Adín, aßan cuanqueb lajêb roxcßâl.f/ELi ralal laj Jahaziel, xcomoneb li ralal xcßajol laj Secanías, aßan cuanqueb oxib ciento.t.aLaj Elioenai, li ralal laj Zeraías xcomoneb li ralal xcßajol laj Pahat-moab, aßan cuanqueb cuib ciento.r-]laj Zacarías xcomoneb li ralal xcßajol laj Paros, aßan cuanqueb jun ciento riqßuin lajêb roxcßâl.D,Laj Gersón xcomoneb li ralal xcßajol laj Finees; laj Daniel, xcomoneb li ralal xcßajol laj Itamar; laj Hatús, xcomoneb li ralal xcßajol laj David ut li ralal xcßajol laj Secanías;b+ ?Laj Esdras quixye: —Aßan aßin lix cßabaßeb li queßjolomin reheb li junjûnk cabal ut li tzßîbanbileb xcßabaß. Aßaneb li queßel Babilonia cuochben lâin saß eb li cutan nak laj Artajerjes cuan chokß rey.m*SNimanbil taxak ru li Kâcuaß li qui-osobtesin cue chiru li rey, joß ajcuiß chiruheb laj qßuehol naßleb ut chiruheb ajcuiß chixjunileb li nequeßcßanjelac chiru li rey. Xban nak li Kâcuaß cuan cuiqßuin ut quixqßue xcacuil inchßôl, lâin quinsicß ruheb li teßcßamok be chiruheb laj Israel re nak teßxic Jerusalén cuochben, chan laj Esdras.i)KLaj Esdras quitijoc ut quixye chi joßcaßin: —Lokßoninbilak taxak li Kâcuaß lix Dioseb li kaxeßtônil yucuaß, xban nak aßan xcßutuc chiru li rey nak tixqßue xlokßal li templo, li cuan Jerusalén, li nakalokßoni cuiß li Kâcuaß li kaDios.Nimanbil taxak ru li Kâcuaß li qui-osobtesin cue chiru li rey, joß ajcuiß chiruheb laj qßuehol naßleb ut chiruheb ajcuiß chixjunileb li nequeßcßanjelac chiru li rey. Xban nak li Kâcuaß cuan cuiqßuin ut quixqßue xcacuil inchßôl, lâin quinsicß ruheb li teßcßamok be chiruheb laj Israel re nak teßxic Jerusalén cuochben, chan laj Esdras.|(qUt li ani incßaß tixbânu chi tzßakal li naxye saß lix chakßrab li Kâcuaß lâ Dios, ut li chakßrab li xinqßue lâin, chirakekß âtin saß xbên li jun aßan chi junpât. Ut chiqßuehekß chixtojbal rix lix mâc. Tâcamsîk, malaj tâisîk saß li naßajej cuan cuiß, malaj tixtoj rix lix mâc riqßuin tumin, malaj ut tâqßuehekß saß tzßalam, chan li rey.?'wLâat, Esdras, joß naxcßut châcuu li Kâcuaß lâ Dios, tâxakab aj rakol âtin ut tâxakab aj cßamol be re nak aßaneb chic teßtaklânk saß xbêneb chixjunileb li tenamit li cuanqueb jun pacßal li nimaß Eufrates. Tâcuânk xcuanquileb saß xbêneb chixjunileb li nequeßxnau li cßaßru naxye saß li chakßrab li quiqßueheß reheb xban li Kâcuaß lâ Dios. Ut eb li incßaß nequeßxnau li chakßrab, lâat tâcßut chiruheb. &Ut ninye ajcuiß âcue nak incßaß tâpatzß xtojeb laj tij chi moco eb laj levita, chi moco eb laj bichanel, chi moco eb li nequeßcßacßalen saß li oquebâl re li templo, chi moco riqßuineb li nequeßcßanjelac saß li templo. Incßaß tâpatzß xtojeb.N%Chixjunil li târaj li Dios, li cuan saß choxa re lix templo, tento xqßuebal re nak incßaß tâchâlk raylal saß xbêneb li cuanqueb rubel incuanquil chi moco saß xbêneb li cualal incßajol.$7Naru teßxqßue oxib mil riqßuin oxib ciento kilos li plata. Naru teßxqßue cuib xcaßcßâl mil bisoc li trigo, ut cuib mil riqßuin cuib ciento botella li vino. Naru teßxqßue cuib mil riqßuin cuib ciento botella li aceite ut li atzßam tâqßuehekß chi incßaß bisbil.=#sAnakcuan lâin, li rey Artajerjes, yôquin xqßuebal li chakßrab reheb chixjunileb laj xocol tumin li cuanqueb jun pacßal li nimaß Eufrates nak teßxqßue chi junpât chixjunil li cßaßru tâpatzß lâat, Esdras. Lâat aj tij ut nacanau chi us li chakßrab li qßuebil êre xban li Dios cuan saß choxa."Ut li cßaßak chic re ru li tâcßanjelak chêru aran saß lix templo lê Dios, naru tâlokß riqßuin lin tumin lâin, chan li rey.!Chixjunil li secß li quikßaxtesîc âcue re xcßanjel li Dios saß li templo aran Jerusalén, kßaxtesi re li Dios lâat. 9Lâat ut eb laj tij jun chßol chic têbânu li cßaßru têraj riqßuin li plata ut li oro li tâelaßânk. Têbânu joß naraj li Kâcuaß lê Dios.[/Chiru li tumin aßan tâlokß li toro, li carner ut li carner li toj sâjeb, joß ajcuiß li ru li acuîmk ut li vino re teßxmayeja chiru li artal li cuan saß lix templo li Kâcuaß lê Dios aran Jerusalén.3Tâcßam ajcuiß chixjunil li plata ut li oro li joß qßuial teßxchßutub li cuanqueb Babilonia. Ut tâcßam ajcuiß li mayej li x-ala saß xchßôleb xqßuebal eb laj tij ut eb laj Israel li cuanqueb saß li tenamit aßan re xyîbanquil lix templo li Dios aran Jerusalén..UTâcßam li oro ut li plata ut tâqßue re lix templo lix Dioseb laj Israel li cuan Jerusalén, li x-ala saß kachßôl xqßuebal, lâin ut eb laj qßuehol naßleb.W'Lâin li rey, yôquin chi taklânc âcue joßqueb ajcuiß li cuukub chi cuînk li nequeßqßuehoc naßleb. Tatxic chirilbal chanru cuanqueb aran Judá ut Jerusalén, ma yôqueb chixbânunquil li cßaßru naxye saß li chakßrab li qßuebil reheb xban li Kâcuaß lâ Dios. Lâat nacanau chi tzßakal cßaßru naxye saß li chakßrab.:m Lâin xinqßue jun li chakßrab nak chixjunileb laj Israel li cuanqueb rubel incuanquil, joß eb laj tij ut eb laj levita, cui teßraj xic Jerusalén, naru nequeßxic châcuix.  —Lâin li rey Artajerjes, li kßaxal nim incuanquil chiruheb li jun chßol chic rey. Li hu aßin re laj Esdras laj tij, laj cßutul re li chakßrab li quiqßueheß xban li Kâcuaß Dios li cuan saß choxa. Chicuânk taxak li tuktûquil usilal âcuiqßuin.  Aßan aj tij ut aj tzolonel ajcuiß. Quixtzol rib chi us riqßuin li chakßrab, li quiqßueheß reheb laj Israel xban li Kâcuaß lix Dioseb. Joßcaßin tzßîbanbil saß li hu li quixtzßîba li rey Artajerjes re laj Esdras nak toj mâjiß naxic Jerusalén.nU Laj Esdras quixqßue xchßôl chixtzolbal ut chixbânunquil li naxye saß li chakßrab li qßuebil xban li Kâcuaß. Ut quixqßue ajcuiß xchßôl chixchßolobanquil lix yâlal li tzßîbanbil saß li chakßrab reheb laj Israel.>u Laj Esdras qui-el Babilonia saß li xbên cutan re li xbên po. Ut quicuulac Jerusalén saß li xbên cutan re li roß po. Li Kâcuaß cuan riqßuin ut aßan yô chi tenkßânc re.a;b po xcuuk chihab roquic chokß rey laj Artajerjes nak laj Esdras quicuulac Jerusalén.NUt nabaleb laj Israel queßcôeb Jerusalén rochben nak ac yô chic xcuuk chihab roquic chokß rey laj Artajerjes. Saß xyânkeb li queßsukßi cuanqueb laj tij, cuanqueb laj levita, cuanqueb laj bichanel, cuanqueb li nequeßcßacßalen saß li oquebâl re li templo, ut cuanqueb ajcuiß li nequeßcßanjelac saß li templo.*MLaj Esdras aßan tzolbil chi us riqßuin li chakßrab li quiqßueheß re laj Moisés xban li Kâcuaß lix Dioseb laj Israel. Ut xban nak li Kâcuaß quitenkßan re laj Esdras, chixjunil li cßaßru quixtzßâma chiru li rey, quiqßueheß re. Laj Esdras qui-el Babilonia ut cô Jerusalén.0YLaj Buqui, aßan ralal laj Abisúa. Laj Abisúa, aßan ralal laj Finees. Ut laj Finees, aßan ralal laj Eleazar. Laj Eleazar, aßan ralal laj Aarón, li xbên aj tij. F~}}4|zywlv6utQsUqponmclkjihged;ba`_^^\[Z?XWVUkSQcPONM:KKJII8HGFEDC1B@??>'=o<:99887K55;4210/.s,+)('%[$##!!![^(kg i f B%xL9ky7F_#7Eb li cuînk li cuanqueb Ramá ut Geba, aßan cuakib ciento riqßuin jun xcaßcßâl. "Ut eb li cuînk li cuanqueb saß eb li naßajej Quiriat-jearim, ut Cafira ut Beerot, aßan cuukub ciento riqßuin oxib roxcßâl.G!Eb li cuînk li cuanqueb Bet-azmavet, aßaneb cuib roxcßâl.k OEb li cuînk li cuanqueb saß li naßajej Anatot, aßan jun ciento riqßuin cuakxakib xcâcßâl.Eb li cuînk li cuanqueb Belén ut eb li cuanqueb saß li naßajej Netofa, aßaneb jun ciento riqßuin cuakxakib roßcßâl.EEb li ralal xcßajol laj Gabaón, aßan oßlaju roßcßâl.LEb li ralal xcßajol laj Harif, aßan jun ciento riqßuin cablaju.X)Eb li ralal xcßajol laj Bezai, aßan oxib ciento riqßuin câhib xcaßcßâl.[/Eb li ralal xcßajol laj Hasum, aßan oxib ciento riqßuin cuakxakib xcaßcßâl.mSEb li ralal xcßajol laj Ater, ut eb li ralal xcßajol laj Ezequías, aßan cuakxaklaju roßcßâl.Y+Eb li ralal xcßajol laj Adín, aßan cuakib ciento riqßuin oßlaju roxcßâl.U#Eb li ralal xcßajol laj Bigvai, aßan cuib mil riqßuin cuukub xcâcßâl.\1Eb li ralal xcßajol laj Adonicam, aßan cuakib ciento riqßuin cuukub xcâcßâl.jMEb li ralal xcßajol laj Azgad, aßan cuib mil riqßuin cuakib ciento riqßuin cuib xcaßcßâl.]3Eb li ralal xcßajol laj Bebai, aßan cuakib ciento riqßuin cuakxakib xcaßcßâl.\1Eb li ralal xcßajol laj Binúi, aßan cuakib ciento riqßuin cuakxakib roxcßâl.PEb li ralal xcßajol laj Zacai, aßan cuukub ciento riqßuin oxcßâl.W' Eb li ralal xcßajol laj Zatu, aßan cuakxakib ciento riqßuin ôb roxcßâl.gG Eb li ralal xcßajol laj Elam, aßan jun mil riqßuin cuib ciento riqßuin câlaju roxcßâl./W Eb li ralal xcßajol laj Pahat-moab, eb li ralal xcßajol laj Jesúa ut eb li ralal xcßajol laj Joab, aßan cuib mil riqßuin cuakxakib ciento riqßuin cuakxaklaju.W' Eb li ralal xcßajol laj Ara, aßan cuakib ciento riqßuin cablaju roxcßâl.[/ Eb li ralal xcßajol laj Sefatías, aßan oxib ciento riqßuin cablaju roxcßâl.i KEb li ralal xcßajol laj Paros, aßan cuib mil riqßuin jun ciento riqßuin cablaju xcâcßâl.b =Aßaneb aßin lix cßabaßeb li queßcßamoc be chiruheb laj Israel li queßchal xbên cua: laj Zorobabel, laj Jesúa, laj Nehemías, laj Azarías, laj Raamías, laj Nahamani, laj Mardoqueo, laj Bilsán, laj Misperet, laj Bigvai, laj Nehum, ut laj Baana. Ut aßan aßin lix qßuialeb li cuînk aj Israel li queßsukßi rochbeneb laj cßamol be:J  Aßan aßin lix cßabaßeb laj Israel li queßchapeß ut queßcßameß Babilonia xban li rey Nabucodonosor ut queßsukßi cuißchic Jerusalén ut Judá. Ac saß xtenamit queßcana li junjûnk.: mLi Dios quixcßut chicuu nak tento tebinchßutub li nequeßtaklan saß li tenamit ut eb li nequeßcßamoc be joßqueb ajcuiß chixjunileb li tenamit re nak teßajlâk li junjûnk cabal. Quintau li hu li tzßîbanbil cuiß lix cßabaßeb li queßsukßi chak xbên cua. Tzßîbanbil retalil chi joßcaßin: Li tenamit nim chi us, abanan toj mâjiß qßuiheb li cristian xban nak toj mâjiß yîbanbileb chixjunileb li cab saß li tenamit.{oUt quinye reheb nak acak xcutanoß chi us nak teßxte li puerta re li oquebâl. Ut nak toj cuanqueb laj cßacßalenel, teßxtzßap cuißchic li puerta ut teßxnatß rix chi us. Ut quinye ajcuiß reheb nak teßxxakabeb laj cßacßalenel re li tenamit Jerusalén re chi kßek. Li cuanqueb rochocheb nachß riqßuin li tzßac, aßaneb teßcßacßalênk chiru li rochocheb.Quinxakab li cuîtzßin laj Hanani ut laj Hananías re nak eb aßan teßilok re li tenamit Jerusalén. Laj Hananías aßan li nataklan saß xbêneb li soldados. Quinxakab aßan xban nak aßan kßaxal tîc xchßôl chiruheb li jun chßol chic ut naxxucua ru li Dios.  Ut nak ac xyâloß li tzßac ut nak ac xeßqßueheß saß xnaßajeb li puerta re li oquebâl, queßxakabâc laj levita chi cßanjelac saß li templo. Cuan li queßqßueheß chi cßacßalênc saß eb li oquebâl, ut cuan li queßqßueheß chokß aj bichanel.s_Ut chicuu nequeßxye nak laj Tobías, aßan kßaxal us naxbânu. Ut li cßaßru ninye, nequeßxye cuißchic re laj Tobías. Ut riqßuin li cßaßru nayeheß re, laj Tobías naxtakla cuißchic nabal li hu cuiqßuin re inseßbesinquil.\1Nabaleb li cuanqueb aran Judá queßoquen chirix laj Tobías xban nak laj Tobías aßan lix hiß laj Secanías li ralal laj Ara ut xban ajcuiß nak laj Johanán quixcßam chokß rixakil lix rabin laj Mesulam, li ralal laj Berequías.Ut chicuu nequeßxye nak laj Tobías, aßan kßaxal us naxbânu. Ut li cßaßru ninye, nequeßxye cuißchic re laj Tobías. Ut riqßuin li cßaßru nayeheß re, laj Tobías naxtakla cuißchic nabal li hu cuiqßuin re inseßbesinquil.X)Saß eb li cutan aßan nak yôco chixyîbanquil li tzßac, cuanqueb li nequeßtaklan saß xbêneb laj Judá queßtzßîbac riqßuin laj Tobías. Joßcan nak laj Tobías naxtakla cuißchic lix hu aran Judá. Queßrabi nak ac xyâloß li cßanjel. Chixjunileb li xicß nequeßiloc ke queßxucuac, joßqueb ajcuiß li tenamit li cuanqueb chi nachß kiqßuin. Xutânal queßel xban nak queßxqßue retal nak li Kâcuaß, aßan li quitenkßan ke chixyîbanquil li tzßac.Kachoy xyîbanquil li tzßac li sutsu cuiß li tenamit saß li ôb xcaßcßâl xbe li po Elul. Cablaju roxcßâl cutan quiyâloß cuiß.y—At inDios, chaqßue taxak retal li raylal li yôqueb chixbânunquil cue laj Sanbalat ut laj Tobías. Ut misach taxak saß âchßôl li quixbânu lix Noadías li profeta ixk rochbeneb li jun chßol chic profetas li queßajoc xqßuebal inxiu.—9k Queßxtumina ru aßan yal re tineßxseßbesi ut re nak tinmâcobk. Ut riqßuin aßan tâêlk resil nak incßaß us yôquin ut incßaß chic tineßxqßue saß ruheb li tenamit.I~  Lâin quinqßue retal nak mâcuaß li Dios li quitaklan re chixyebal li cßaßru quixye cue. Quixye cue chi joßcan xban nak laj Sanbalat ut laj Tobías queßxtumina ru chixyebal chi joßcan. }  Ut lâin quinchakßoc ut quinye re: —Junak cuînk joß lâin, ¿ma naru ta biß tâxucuak chiruheb aßan? ¿Ma tinxic ta biß saß li templo chixmukbal cuib yal re xcolbal rix lin yußam? Lâin incßaß tin-oc saß li templo chixmukbal cuib, chanquin re.W|' Ut chirix aßan côin saß li rochoch laj Semaías li ralal laj Delaía. Laj Delaía, aßan ralal laj Mehetabel. Laj Semaías aßan tzßaptzßo saß li rochoch. Aßan quixye cue: —Anakcuan chiru li kßojyîn aßin teßchâlk châcamsinquil. Takachßutub kib saß lix templo li Dios. Ocako aran ut takatzßap kib toj chi saß, chan.={s Chixjunil li cßaßru xeßxbânu ke, aßan yal re kaseßbesinquil. Eb aßan xeßxcßoxla nak tâchßinânk kachßôl ut takacanab xbânunquil li cßanjel ut incßaß takachoy xyîbanquil li tzßac. Joßcan nak quintijoc ut quinye: —At kaDios, chaqßue taxak xcacuilal kachßôl re takachoy li cßanjel.—8ziUt lâin quintakla cuißchic xyebal re chi joßcaßin: —Chixjunil li cßaßru yôcat chixyebal, aßan moco yâl ta. Yal lâat nacatcßoxlan re chixjunil aßan, chanquin re.6yeUt x-el ajcuiß resil nak ac xaxakabeb li profeta re teßxye resil Jerusalén nak lâat chic tat-oc chokß rey aran Judá. Ut chixjunil aßan naru nacuulac resil riqßuin li rey Artajerjes. Joßcan nak yôquin chixyebal âcue nak tatchâlk cuiqßuin re nak takacßûb ru cßaßru takabânu, chan cue.xwJoßcaßin naxye saß li hu li quixtakla: —X-el resil saß eb li tenamit nak lâat ut eb lâ cuech tenamitil yôquex chixcßûbanquil chanru nak têrisi êrib rubel xcuanquil li rey. Xban aßan nak yôquex chixyîbanquil li tzßac li sutsu cuiß lê tenamit. Ut xkabi ajcuiß resil nak lâat tâcuaj oc chokß xreyeb. Ut laj Gesem xye nak yâl li cßaßru yôqueb xyebal.pwYSaß roß sut laj Sanbalat quixtakla cuißchic jun lix môs cuiqßuin ut quixcßam jun li hu chi teto.QvCâhib sut queßxtakla inbokbal, ut joßcan cuißchic quebinsume cuiß.#u?Joßcan nak lâin quintaklaheb lin takl riqßuineb chixyebal reheb nak incßaß târûk tinxic riqßuineb xban nak latzß cuu xbânunquil jun nimla cßanjel. —Incßaß naru nincanab xbânunquil li cßanjel yal re nak tinxic aran êriqßuin, chanquin reheb nak quintakla li resil.Mtlaj Sanbalat ut laj Gesem queßxtakla chak inbokbal ut queßxye cue: —Châlkat re takachßutub kib saß li cßalebâl Ono, chanqueb. Abanan eb aßan quineßxbok yal re teßxbânu mâusilal cue. s Nak queßrabi laj Sanbalat, laj Tobías ut laj Gesem laj árabe, ut eb lix comon li xicß nequeßiloc ke nak lâin xinyîb li tzßac li sutsu cuiß li tenamit ut mâ bar chic teto re, ut usta toj mâjiß ninqßue lix puertil li oquebâl saß li cutan aßan,sr_Chinjulticokß taxak âcue, at inDios, riqßuin li joß qßuial li us li xinbânu reheb li tenamit aßin.7qgChixjunil li nasachman rajlal cutan re li katzacaêmk, aßan aßin xqßuial: jun cuacax, cuakib châbil carner xcomoneb li sicßbil ruheb, ut queßxyîb ajcuiß caxlan. Rajlal lajêb cutan nequeßxcßam chak chi nabal li vino. Usta nabal li nasachman, abanan mâ jun sut xinpatzß reheb li tenamit li cßaßru tento raj xincßul lâin, joß li queßxcßul li queßcuan chi taklânc saß li tenamit nak kßaxal nabal li îk cuan saß xbêneb li tenamit.Chinjulticokß taxak âcue, at inDios, riqßuin li joß qßuial li us li xinbânu reheb li tenamit aßin.{poJun ciento riqßuin mero ciento laj judío li nequeßcuaßac saß li cuochoch. Saß xyânkeb aßan cuanqueb li nequeßcßamoc be saß li tenamit. Ut mâcßaßeb saß ajl li nequeßchal chak saß eb li tenamit li cuanqueb chi nachß kiqßuin.yokUt lâin quinqßue inchßôl chi cßanjelac riqßuin xyîbanquil li tzßac li sutsu cuiß li tenamit. Ut eb li nequeßtrabajic chicuu queßxqßue ajcuiß xchßôleb chi oquênc saß li cßanjel. Ut incßaß kacßoxla xlokßbal kachßochß.xniEb li queßcuan chi taklânc saß xbêneb li tenamit nak toj mâjiß nin-oc lâin, kßaxal cuißchic nabal li tumin queßxpatzß reheb li tenamit. Rajlal cutan numenak caßcßâl chi tumin plata queßxpatzß re xcuaheb ut xvino. Ut eb li nequeßcßanjelac chiruheb queßxrahobtesi li tenamit. Abanan lâin incßaß quinbânu chi joßcan xban nak ninxucua ru li Dios.iLi tzßac li cuan chixcßatk li quixyîb laj Baruc, aßan queßxyîb eb laj tij li cuanqueb saß li ru takßa.=)Li tzßac li cuan chixcßatk li quixyîb laj Baruc, aßan quixyîb laj Meremot li ralal laj Urías. Laj Urías, aßan li ralal laj Cos. Li tzßac li quixyîb laj Meremot quiticla saß li oquebâl re li rochoch laj Eliasib ut quicuulac toj bar coxrakeß cuiß li rochoch.<yLi tzßac li cuan chixcßatk li quixyîb laj Ezer, aßan quixyîb laj Baruc li ralal laj Zabai. Laj Baruc cau quicßanjelac. Li tzßac li quixyîb quiticla saß xuc ut quicuulac toj saß li oquebâl re li rochoch laj Eliasib li xyucuaßil aj tij.W;'Li tzßac li cuan chixcßatk li quixyîb laj Bavai, aßan quixyîb laj Ezer li ralal laj Jesúa li nataklan saß xbêneb li cuanqueb saß li tenamit Mizpa. Li tzßac li queßxyîb cuan saß xcaßyabâl li naßajej li nequeßxxoc cuiß chixjunil li chßîchß li nacßanjelac re pletic. Li tzßac li queßxyîb quicuulac toj saß xuc.W:'Li tzßac li cuan chixcßatk li quixyîb laj Hasabías, aßan quixyîb laj Bavai rochbeneb li rech tenamitil. Laj Bavai, aßan li ralal laj Henadad li nataklan saß xbêneb li yijach chic li tenamit Keila.`99Li tzßac li cuan chixcßatk li quixyîb laj Nehemías, aßan queßxyîb eb laj levita. Laj Rehum li ralal laj Bani, aßan li quicßamoc be chiruheb. Li tzßac li cuan chixcßatk aßan quixyîb laj Hasabías li nataklan saß xbêneb yijach li tenamit li cuanqueb saß li naßajej Keila. Li cßanjel aßan quixbânu saß xcßabaß lix tenamit.i8KLi tzßac li cuan chixcßatk li quixyîb laj Salum, aßan quixyîb laj Nehemías, li ralal laj Azbuc li nataklan saß xbêneb yijach li tenamit li cuanqueb Bet-sur. Li tzßac li quixyîb quicuulac toj saß xcaßyabâl li bar quimukeß cuiß laj David ut quicuulac cuan cuiß li pila li yîbanbil, ut toj cuan cuiß li xnaßajeb li soldado nak quicuan.7Li oquebâl li cuan cuiß li yußam haß, aßan quixyîb laj Salum li ralal laj Colhoze li nataklan saß li naßajej Mizpa. Quixqßue li cheß saß li tzßac quixyîb cuiß li puerta. Quixqßue li puerta ut quixqßue ajcuiß li chßîchß re tâtzßapônk chi us. Ut quixyîb ajcuiß li tzßac li cuan cuiß li pila Siloé li cuan nachß riqßuin li naßajej li nequeßrau cuiß li rutzßußuj li rey nak quicuan. Li tzßac li quixyîb quicuulac toj cuan cuiß li gradas re lix tenamit laj David nak quicuan.`69Li oquebâl li nequeßrisi cuiß li mul, aßan quixyîb laj Malquías li ralal laj Recab li nataklan saß li naßajej Bet-haquerem. Ut quixqßue li puerta ut quixqßue ajcuiß li chßîchß re tâtzßapônk chi us.L5 Li puerta li na-iloc saß li ru takßa, aßan queßxyîb laj Hanún rochbeneb li cuanqueb saß li naßajej Zanoa. Queßxqßue li puerta ut queßxqßue ajcuiß li chßîchß re tâtzßapônk chi us. Cuib ciento riqßuin mero ciento metro li tzßac li queßxyîb. Quicuulac toj saß li oquebâl bar nequeßrisi cuiß li mul.p4Y Ut li tzßac li cuan chixcßatk li queßxyîb laj Malquías ut laj Hasub, aßan quixyîb laj Salum li ralal laj Halohes li nataklan saß xbêneb li yijach chic li tenamit li cuanqueb Jerusalén. Ut queßtenkßan ajcuiß lix rabin.Y3+ Ut li tzßac li cuan chixcßatk li quixyîb laj Hatús, aßan queßxyîb laj Malquías li ralal laj Harim ut laj Hasub li ralal laj Pahat-moab. Ut queßxyîb ajcuiß li torre li cuan cuanqueb cuiß li horno.p2Y Ut li tzßac li cuan chixcßatk li quixyîb laj Refaías li cuan saß xcaßyabâl li rochoch laj Jedaías li ralal laj Harumaf, aßan quixyîb laj Jedaías. Ut li cuan chixcßatk aßan, quixyîb laj Hatús li ralal laj Hasabnías.41a Ut li tzßac li cuan chixcßatk li quixyîb laj Hananías, aßan quixyîb laj Refaías li ralal laj Hur li quicuan chi taklânc saß xbêneb yijach li tenamit Jerusalén.s0_Li tzßac li cuan chixcßatk li queßxyîb laj Joiada ut laj Mesulam, aßan quixyîb laj Uziel ralal laj Harhaía xcomoneb laj tenol plata. Ut li tzßac li cuan chixcßatk aßan, quixyîb laj Hananías ralal li cuînk li nayîban sununquil ban. Joßcaßin nak queßxyîb li tzßac li sutsu cuiß li tenamit Jerusalén. Quicuulac toj cuan cuiß li tzßac nim ru./!Li tzßac li cuan chixcßatk li queßxyîb laj Joiada ut laj Mesulam, aßan queßxyîb laj Melatías rochbeneb li cuînk aj Gabaón ut laj Jadón aj Meronot rochbeneb laj Mizpa. Lix tenamiteb aßan cuanqueb rubel xcuanquil li nataklan jun pacßal li nimaß Eufrates..Laj Joiada ralal laj Paseah rochben laj Mesulam ralal laj Besodías queßxyîb li najter oquebâl. Queßxqßue li cheß saß li tzßac queßxyîb cuiß li puerta. Queßxqßue li puerta ut queßxqßue ajcuiß li chßîchß re nak tâtzßapônk chi us.W-'Ut li tzßac li cuan chixcßatk li quixyîb laj Sadoc, aßan queßxyîb eb li cuanqueb Tecoa. Abanan eb li cuanqueb xcuanquil saß li naßajej aßan incßaß queßraj oquênc saß lix cßanjel li Kâcuaß.|,qUt li tzßac cuan chixcßatk, aßan quixyîb laj Meremot li ralal laj Urías. Laj Urías, aßan ralal laj Cos. Ut li tzßac li cuan chixcßatk li quixyîb laj Meremot, aßan quixyîb laj Mesulam, li ralal laj Berequías. Laj Berequías, aßan li ralal laj Mesezabeel. Ut li tzßac li cuan chixcßatk li quixyîb laj Mesulam, aßan quixyîb laj Sadoc, li ralal laj Baana.x+iEb li ralal xcßajol laj Senaa queßxyîb li oquebâl bar nequeßxcßayi cuiß li car. Queßxqßue li cheß saß li tzßac queßxyîb cuiß li puerta. Queßxqßue li puerta ut queßxqßue ajcuiß li chßîchß re nak tâtzßapônk chi us.0*YUt li tzßac cuan chixcßatk li queßxyîb laj tij, aßan queßxyîb eb li cuînk aj Jericó. Ut laj Zacur ralal laj Imri quixyîb li tzßac li cuan chixcßatk aßan.-) ULaj Eliasib li xyucuaßil aj tij rochbeneb li jun chßol chic laj tij queßoc chi cßanjelac. Queßxyîb cuißchic li oquebâl bar queßnumeß cuiß li carner. Queßxqßue li puerta ut queßxyîb li tzßac toj cuan cuiß li torre Hamea xcßabaß ut toj cuan cuiß li torre Hananeel xcßabaß.2(]Ut lâin quinchakßoc ut quinye reheb: —Li Dios li cuan saß choxa, aßan tâtenkßânk ke. Ut lâo li nococßanjelac chiru, takayîb cuißchic li tenamit Jerusalén. Ut lâex incßaß naru têchßic êrib kiqßuin xban nak mâcuaß lâex yal êre ut xban nak mâcßaß cuan êre Jerusalén.—''GNak queßrabi laj Sanbalat aj Horón ut laj Tobías li nataklan aran Amón, ut laj Gesem aj árabe, queßoc chikaseßenquil ut coeßxhob ut queßxye ke: —¿Cßaßru yôquex lâex? ¿Ma têkßet xchakßrab li rey saß êchßôl lâex? chanqueb.Ut lâin quinchakßoc ut quinye reheb: —Li Dios li cuan saß choxa, aßan tâtenkßânk ke. Ut lâo li nococßanjelac chiru, takayîb cuißchic li tenamit Jerusalén. Ut lâex incßaß naru têchßic êrib kiqßuin xban nak mâcuaß lâex yal êre ut xban nak mâcßaß cuan êre Jerusalén.—,&QUt lâin quinserakßi reheb chanru nak quinixtenkßa li Dios riqßuin xnimal rusilal. Ut quinserakßi ajcuiß reheb li cßaßru quixye cue li rey. Ut eb aßan queßxye: —Ocako chi cßanjelac. Takayîb cuißchic li katenamit, chanqueb. Ut queßxqßue xchßôl chi cßanjelac chixjûnkaleb.E%Lâin quinye reheb: —Lâex nequenau li raylal cuanco cuiß. Lâex nequenau nak li tenamit Jerusalén juqßuinbil ut eb lix puertil cßataleb. Joßcan nak quimkex ut qßuehomak êchßôl re nak takayîb cuißchic li tzßac li sutsu cuiß li tenamit re nak incßaß chic toxutânâk xban li katenamit Jerusalén.— $9Eb li nequeßtaklan saß li tenamit incßaß queßxnau bar côin chi moco queßxnau cßaßru quinbânu chak. Chi moco quinye reheb laj judío, chi moco laj tij, chi moco li cuanqueb saß xcuanquil. Chi moco eb li teßtenkßânk saß li cßanjel aßin queßxnau cßaßru yôquin.@#yToj kßojyîn ajcuiß nak quinnumeß saß li rok haß ut yôquin chirilbaleb li tzßac li jucßbileb. Chirix aßan quinsukßi cuißchic saß li oquebâl li na-iloc saß li ru takßa. "9Chirix aßan quinnumeß saß li puerta cuan cuiß li yußam haß ut côin quicuan cuiß lix pila li rey. Abanan mâ bar quiru chi numecß lin cacuây.`!9 Toj kßojyîn ajcuiß nak quin-el saß li puerta li na-iloc saß li ru takßa saß xjayal li yußam haß Dragón xcßabaß ut côin toj saß li puerta li nequeßrisi cuiß li mul. Nak yôquin chi xic yôquin chirilbal chanru li tzßac li juqßuinbil li sutsu cuiß li tenamit Jerusalén ut yôquin ajcuiß chirilbaleb li puerta li cßatbileb. E~~y~*}}:||4{{u{(ztzy8xxxmx@xwwwwVw&wvxv1uu$ts{rqq>poolnmlkj&hged(cEbA``=^]O\z[tZYXZVqTRQQOOMKKIHGwFiEDDCBt@?>\=u<;;#:8f7n64v32(1v/j.-,+('5&^&(%%%%c%1$$2###X#(""_"/"!!!u!C! S % v&Rg, F DjbWn9U Eb laj tij li queßcßanjelac saß li templo, aßan cuakxakib ciento riqßuin cuib xcaßcßâl. Laj Adaías, aßan li ralal laj Jeroham. Ut laj Jeroham, aßan li ralal laj Pelalías. Ut laj Pelalías, aßan li ralal laj Amsi. Ut laj Amsi, aßan li ralal laj Zacarías. Ut laj Zacarías, aßan li ralal laj Pasur. Ut laj Pasur, aßan li ralal laj Malquías.8 Ut laj Seraías li ralal laj Hilcías. Ut laj Hilcías, aßan li ralal laj Mesulam. Ut laj Mesulam, aßan li ralal laj Sadoc. Ut laj Sadoc, aßan li ralal laj Meraiot. Ut laj Meraiot, aßan li ralal laj Ahitob, li xbênil aj tij saß lix templo li Dios.Z7- Ut saß xyânkeb laj tij cuan laj Jedaías li ralal laj Joiarib, ut laj Jaquín.'6G Laj Joel li ralal laj Zicri, aßan li nataklan saß xbêneb li tenamit. Ut laj Judá, li ralal laj Senúa, aßan li quitenkßan re chi taklânc saß xbêneb.u5c Ut cuanqueb ajcuiß laj Gabai ut laj Salai. Belêb ciento riqßuin cuakxakib xcaßcßâl chixjunileb aßan.^45 Aßaneb aßin li ralal xcßajol laj Benjamín: Laj Salú, li ralal laj Mesulam. Ut laj Mesulam, aßan li ralal laj Joed. Ut laj Joed, aßan li ralal laj Pedaías. Ut laj Pedaías, aßan li ralal laj Colaías. Ut laj Colaías, aßan li ralal laj Maasías. Ut laj Maasías, aßan li ralal laj Itiel. Ut laj Itiel, aßan li ralal laj Jesaías.3/ Chixjunil li ralal xcßajol laj Fares li queßcana Jerusalén, aßan câhib ciento riqßuin cuakxaklaju xcâcßâl chi cuînk kßaxal cauheb rib.92k Ut laj Maasías, li ralal laj Baruc. Ut laj Baruc, aßan li ralal laj Colhoze. Ut laj Colhoze, aßan li ralal laj Hazaías. Ut laj Hazaías, aßan li ralal laj Adaías. Ut laj Adaías, aßan li ralal laj Joiarib. Ut laj Joiarib, aßan li ralal laj Zacarías. Ut laj Zacarías, aßan li ralal laj Siloni.G1 Saß xyânkeb li queßcana Jerusalén, cuanqueb li ralal xcßajol laj Judá ut eb li ralal xcßajol laj Benjamín. Eb li ralal xcßajol laj Judá, aßaneb aßin: laj Ataías li ralal laj Uzías. Ut laj Uzías, aßan li ralal laj Zacarías. Ut laj Zacarías, aßan li ralal laj Amarías. Ut laj Amarías, aßan li ralal laj Sefatías. Ut laj Sefatías, aßan li ralal laj Mahalaleel. Ut laj Mahalaleel, aßan xcomoneb li ralal xcßajol laj Fares.W0' Nabaleb laj Israel, joß eb laj tij, eb laj levita, eb li nequeßcßanjelac saß li templo ut eb li ralal xcßajol li queßcßanjelac chiru laj Salomón, queßcana chi cuânc saß eb li tenamit xcuênt Judá. Ac saß xnaßajeb queßcana li junjûnk. Ut eb laj Israel li queßtaklan, li queßcana chi cuânc Jerusalén, aßaneb aßin:s/_ Ut eb li tenamit queßxbantioxi chiruheb li junjûnk cabal li queßala saß xchßôleb canâc Jerusalén.l. S Eb li nequeßtaklan saß xyânkeb laj Israel queßcana chi cuânc saß li santil tenamit Jerusalén. Ut li joß qßuial chic queßbûlic re rilbal ani na reheb teßcanâk chi cuânc aran Jerusalén. Jûnk cabal saß xyânk li lajêtk cabal queßcana aran ut eb li belêtk cabal chic queßcôeb chi cuânc saß eb li tenamit li cuanqueb xcuênt Jerusalén.3-_ 'Chixjunileb laj Israel joßqueb ajcuiß laj levitas tento nak teßxcßam li trigo ut li vino ut li aceite saß li cab li xocxo cuiß li secß li nacßanjelac saß li templo. Saß ajcuiß li cab aßan cuanqueb xnaßajeb laj tij li nequeßcßanjelac saß li templo, joßqueb ajcuiß li nequeßcßacßalen re li oquebâl, ut eb laj bichanel. Ut kaye nak incßaß takacanab lix templo li kaDios. Junelic ban takachßolani chi us.2,] &Tento nak cuânk junak laj tij xcomoneb li ralal xcßajol laj Aarón rochbeneb laj levita nak teßxcßul li junjûnk saß xlajêtkil. Ut eb laj levita teßxcßam li junjûnk saß xlajêtkil saß li cab bar naxocman cuiß li cßaßru re lix templo li Dios.Chixjunileb laj Israel joßqueb ajcuiß laj levitas tento nak teßxcßam li trigo ut li vino ut li aceite saß li cab li xocxo cuiß li secß li nacßanjelac saß li templo. Saß ajcuiß li cab aßan cuanqueb xnaßajeb laj tij li nequeßcßanjelac saß li templo, joßqueb ajcuiß li nequeßcßacßalen re li oquebâl, ut eb laj bichanel. Ut kaye nak incßaß takacanab lix templo li kaDios. Junelic ban takachßolani chi us.J+ %Ut kaye ajcuiß nak rajlal takacßam saß li naßajej bar naxocman cuiß li nacßanjelac saß li templo ut takakßaxtesi reheb laj tij li kßem li yîbanbil riqßuin li xbên ru li trigo ut takacßam ajcuiß li vino ut li aceite joß ajcuiß chixjunil li xbên ru li cheß li naloßeß. Ut li junjûnk saß xlajêtkil li ru li kacuîmk takakßaxtesi reheb laj levita, xban nak eb aßan li nequeßxococ re li mayej aßan saß chixjunileb li tenamit.g*G $Ut takacßameb ajcuiß saß lix templo li Dios li xbên kalal joß ajcuiß li xbên ral li kacuacax ut eb li kacarner joß tzßîbanbil saß li chakßrab ut takakßaxtesi reheb laj tij li nequeßcßanjelac saß li templo. )9 #Ut kacßûb ajcuiß ru nak rajlal chihab takacßam li xbên ru li kacuîmk saß lix templo li Kâcuaß joß ajcuiß li xbên ru li cheß li naloßeß.,(Q "Ut kacßûb ajcuiß ru nak rajlal chihab eb laj tij, eb laj levitas ut chixjunileb li tenamit teßbûlik re rilbal chanru nak têtzßak qßuehoc siß li junjûnk cabal. Li siß aßan li nacßatman saß li artal saß xtemplo li Kâcuaß li kaDios joß tzßîbanbil retalil saß li chakßrab.L' !Li tumin aßan tâcßanjelak re li caxlan cua li naqßueman rajlal saß lix templo li Dios ut tâcßanjelak ajcuiß re xlokßbal li ru li trigo li namayeja rajlal cutan, ut re ajcuiß li mayej li nequeßxcßat. Ut tâcßanjelak ajcuiß re li mayej li naqßueman saß li hilobâl cutan, ut nak nequeßxninkßei lix yoßlajic li po ut re ajcuiß chixjunileb li ninkße li nequeßxbânu. Ut tâcßanjelak re li cßaßak re ru li kßaxal lokß ut re li mayej li nequeßxqßue re xpatzßbal xcuybal xmâqueb laj Israel ut re chixjunil li cßanjel li na-uxman saß lix templo li Dios.& Ut xkacßûb ajcuiß ru nak tento takaqßue junjûnk chi tumin plata rajlal chihab re tâcßanjelak saß lix templo li Kâcuaß Dios. % Ut xkaye ajcuiß nak incßaß tolokßok riqßuineb li jalaneb xtenamit cui teßchâlk chi cßayînc saß li hilobâl cutan. Incßaß takalokß li tzacaêmk chi moco li cßaßak re ru teßxcßam chak chi cßay saß li hilobâl cutan ut incßaß ajcuiß tolokßok saß eb li cutan li santobresinbil re xlokßoninquil li Kâcuaß. Ut saß li xcuuk li chihab incßaß toâuk. Takacanab ban chi hilânc li chßochß. Ut chiru ajcuiß li chihab aßan incßaß takapatzß rêkaj lix cßaseb li ani queßcßasoc kiqßuin.y$k Xkaye nak incßaß takaqßue li kalal kacßajol chi sumlâc riqßuineb li ralal xcßajoleb li jalaneb xtenamit.Z#- Ut chixjunileb chi junajeb xchßôl rochbeneb li nequeßcßamoc be saß xyânkeb queßxbânu li juramento ut queßxye nak teßxbânu joß naxye li chakßrab li quixqßue li Dios re laj Moisés laj cßanjel chiru. Queßxye nak teßxbânu chi tzßakal chixjunil li naxye saß li chakßrab li quiqßueheß reheb xban li Kâcuaß li kaDios./"W Chikajunilo lâo aj Israel xkaye nak takabânu joß tzßîbanbil saß li contrato li quikabânu. Eb laj tij, ut eb laj levitas, ut eb li nequeßcßacßalen re li oquebâl, ut eb li nequeßbichan, ut eb li nequeßcßanjelac saß li templo, joßqueb ajcuiß chixjunileb li queßrisi ribeb saß xyânkeb li jalaneb xtenamit re teßxbânu joß naxye saß li chakßrab li quiqßueheß reheb xban li Dios, rochbeneb li rixakil ut chixjunileb li ralal xcßajol li ac nequeßxnau cßoxlac, queßxcßul xchßôl xbânunquil li cßaßru kaye saß li contrato.+!Q laj Maluc, laj Harim ut laj Baana.+ Q laj Ahías, laj Hanán, laj Anán,.W laj Rehum, laj Hasabna, laj Maasías,+Q laj Halohes, laj Pilha, laj Sobec,-U laj Oseas, laj Hananías, laj Hasub,0[ laj Pelatías, laj Hanán, laj Anaías,/Y laj Mesezabeel, laj Sadoc, laj Jadúa,.W laj Magpías, laj Mesulam, laj Hezir,*O laj Harif, laj Anatot, laj Nebai,+Q laj Hodías, laj Hasum, laj Bezai,+Q laj Ater, laj Ezequías, laj Azur,-U laj Adonías, laj Bigvai, laj Adín,(K laj Buni, laj Azgad, laj Bebai,- Ut eb li nequeßcßamoc be saß li katenamit li queßxqßue xcßabaßeb, aßaneb aßin: laj Paros, laj Pahat-moab, laj Elam, laj Zatu, laj Bani,-U laj Hodías, laj Bani ut laj Beninu.1] laj Zacur, laj Serebías, laj Sebanías,/Y laj Micaía, laj Rehob, laj Hasabías,q[ joß eb ajcuiß li rech aj cßanjelil laj Sebanías, laj Hodías, laj Kelita, laj Pelaías, laj Hanán,)K Ut eb laj levita li queßxqßue xcßabaßeb, aßan eb aßin: laj Jesúa, li ralal laj Azanías, laj Binúi xcomoneb li ralal xcßajol laj Henadad, laj Cadmiel,O laj Maazías, laj Bilgai ut laj Semaías. Chixjunileb aßan aj tijeb./ Y laj Mesulam, laj Abías, laj Mijamín,- U laj Daniel, laj Ginetón, laj Baruc,. W laj Harim, laj Meremot, laj Obadías,. W laj Hatús, laj Sebanías, laj Maluc,0 [ laj Pasur, laj Amarías, laj Malquías,3a laj Seraías, laj Azarías, laj Jeremías,S ! Aßaneb aßin li queßxqßue xcßabaß saß li contrato li kayîb: Lâin laj Nehemías li gobernador. Lâin li ralal laj Hacalías. Ut eb laj tij li queßxqßue xcßabaß, aßaneb aßin: laj Sedequías,Z- &Ut riqßuin chixjunil aßin at Kâcuaß, at kaDios, anakcuan takabânu jun li contrato âcuiqßuin ut takaxakab xcuanquil li kâtin châcuu. Takatzßîba retalil ut teßxtzßîba xcßabaßeb chiru li hu li tzßîbanbil cuiß li contrato eb li nequeßcßamoc be saß kayânk, ut eb laj levita joßqueb ajcuiß laj tij, chan saß lix tij. %Kßaxal nabal cuißchic ru li acuîmk naxqßue saß li châbil chßochß aßin. Abanan chixjunil naxic chokß re li rey li xaqßue chi taklânc saß kabên xban nak xomâcob châcuu. Eb aßan nequeßxbânu li cßaßru nequeßraj ke lâo joß ajcuiß saß xbêneb li kaquetômk ut kßaxal ra cuanco.Ut riqßuin chixjunil aßin at Kâcuaß, at kaDios, anakcuan takabânu jun li contrato âcuiqßuin ut takaxakab xcuanquil li kâtin châcuu. Takatzßîba retalil ut teßxtzßîba xcßabaßeb chiru li hu li tzßîbanbil cuiß li contrato eb li nequeßcßamoc be saß kayânk, ut eb laj levita joßqueb ajcuiß laj tij, chan saß lix tij.gG $Ut anakcuan chaqßue taxak retal li raylal li yôco chixcßulbal. Anakcuan lâo chic môs saß li chßochß li caqßue reheb li kaxeßtônil yucuaß re nak teßcuânk chi sa saß xchßôleb ut teßxtzaca li ru li acuîmk.w #Lâat cacuosobtesiheb ut caqßueheb chi cuânc saß li naßajej li cayechißi reheb. Cuanqueb chic saß lix cuanquil ut cuan chic chixjunil li cßaßru reheb. Cuanqueb chic saß li nimla chßochß bar na-el cuiß chi nabal li acuîmk. Abanan usta xaqßue reheb chixjunil aßan, incßaß queßxbânu li cßaßru cacuaj lâat ut incßaß queßxcanab xbânunquil li mâusilal.) "Eb li karey, ut eb li nequeßtaklan saß kayânk, eb laj tij, ut eb li kanaß kayucuaß incßaß queßxbânu li cßaßru naxye saß li chakßrab li caqßue ke. Incßaß queßraj rabinquil li caye reheb ut incßaß queßxpâb lâ cuâtin li caqßue chokß re xkßusbaleb.A{ !Riqßuin chixjunil li raylal li yôco chixcßulbal nacßutun lâ tîquilal xban nak xabânu joß caye. Lâat saß tîquilal nacabânu chixjunil. Abanan lâo junes mâusilal nakabânu. Aßut anakcuan, at Kâcuaß, at kaDios, lâat li kßaxal nim âcuanquil. Kßaxal cau âcuib ut xiu xiu âcuu. Junelic nacabânu li cßaßru caye saß li contrato ut kßaxal nim lâ cuuxtân. Incßaß taxak tâcanâk yal chi joßcan li raylal li queßxcßul li karey, eb li nequeßcßamoc be chiku, eb laj tij, eb li kaprofeta, eb li kaxeßtônil yucuaß, joßqueb ajcuiß chixjunileb lâ cualal âcßajol. Chalen saß eb li cutan nak queßcuan lix reyeb laj Asiria ut toj anakcuan yôco chixcßulbal li raylal..U Lâat kßaxal nim lâ cuuxtân. Joßcan nak incßaß casach ruheb chi junaj cua, chi moco catzßektânaheb. Lâat kßaxal nim lâ rahom ut kßaxal nim lâ cuusilal.U~# Nabal chihab cacuyeb xmâqueb. Ut caqßue lâ Santil Musikß reheb lâ profeta re nak teßxchßolob lix yâlal chiruheb. Abanan incßaß queßabin. Joßcan nak cacanabeb saß rukßeb li jalan xtenamiteb.q}[ Lâat caye reheb nak teßxbânu joß naxye li chakßrab. Abanan eb aßan queßxkßetkßeti rib ut incßaß queßraj xbânunquil. Incßaß queßxbânu joß caye reheb. Queßxtzßektâna ban li chakßrab. Ut li chakßrab li caqßue reheb, aßan raj quiqßuehoc xyußameb. Queßxcacuubresi ban lix chßôleb ut incßaß queßraj rabinquil li cßaßru caye reheb.| Abanan nak ac sa chic saß xchßôleb nak cuanqueb, nequeßoc cuißchic chixbânunquil li mâusilal châcuu. Joßcan nak nacacanabeb cuißchic saß rukßeb li xicß nequeßiloc reheb. Ut eb aßan nequeßoc cuißchic xtzßâmanquil xtenkßanquil âcue. Ut lâat xban nak kßaxal nim lâ cuusilal, toj saß choxa nacacuabi lix tijeb ut nabal sut xacoleb chiruheb li xicß nequeßiloc reheb.b{= Joßcan nak cakßaxtesiheb saß rukßeb li xicß nequeßiloc reheb ut saß rukßeb aßan nabal li raylal queßxcßul. Nak ac cuanqueb chic saß raylal queßxtzßâma xtenkßanquileb âcue. Ut lâat toj saß choxa cacuabi chak lix tijeb. Xban nak kßaxal nim lâ cuuxtân caxakabeb li ani teßcolok reheb saß rukßeb li xicß nequeßiloc reheb.tza Abanan queßxchikß âjoskßil xban nak queßxkßet lâ cuâtin. Queßxtzßektâna li chakßrab li caqßue reheb. Queßxcamsiheb li profeta li queßyehoc reheb nak teßsukßîk cuißchic âcuiqßuin. Cßajoß li mâusilal queßxbânu.y5 Eb li tenamit li caqßue reheb ac sutsûqueb saß tzßac ut yîbanbil chi us. Châbil li chßochß li caqßue reheb. Ut eb li cab li queßoc cuiß ac yîbanbil chi us ut ac yîbanbileb lix becbil haß. Ac aubil li acuîmk uvas ut olivos saß li chßochß. Ut cuan ajcuiß nabal li cheß li naxqßue ru. Ut eb laj Israel queßcuaßac chi us ut queßnujac. Queßcßojla xchßôleb xban xnimal lâ cuusilal.x' Eb li ralal xcßajol laj Israel queßoc saß li naßajej Canaán ut caqßueheb chi numtâc saß xbêneb li cuanqueb aran. Queßnumta saß xbêneb laj cananeo, ut saß xbêneb ajcuiß lix reyeb. Cakßaxtesiheb saß rukßeb re nak eb aßan chic teßtaklânk saß xbêneb.,wQ Caqßueheb chi tâmc li ralal xcßajoleb joß xqßuial li chahim chiru choxa. Ut cacßameb chi cuânc saß li naßajej li cayechißi reheb lix xeßtônil yucuaß.Uv# Lâat cakßaxtesiheb li tenamit saß rukßeb rochbeneb lix reyeb. Queßrêchani chixjunil li naßajej Hesbón bar quicuan cuiß li rey Sehón, joß ajcuiß li naßajej Basán bar quicuan cuiß li rey Og.Eu Caßcßâl chihab cachßolaniheb nak yôqueb chak chi numecß saß li chaki chßochß ut mâcßaß quipaltoß reheb. Li rakßeb incßaß quikßeloß chi moco li rokeb quisîpoß chi bêc.ct? Caqßue chak lâ Santil Musikß reheb re xcßutbal lix yâlal chiruheb. Incßaß quipaltoß chiruheb lix cuaheb. Junelic catakla chak li maná re teßxcuaß. Joßcan ajcuiß li rucßaheb, incßaß quipaltoß chiruheb.Xs) Xban xnimal lâ cuusilal lâat incßaß catzßektânaheb nak yôqueb chak chi numecß saß li chaki chßochß. Lâat ban catcßamoc be chiruheb xban nak li chok incßaß quisach chiruheb nak yôqueb chi bêc chi cutan. Joßcan ajcuiß chiru kßojyîn, incßaß quisach li xam chiruheb li yô chi cßutuc lix beheb nak yôqueb chi xic.Tr! Ut queßxyîb jun li cuacax oro ut queßxqßue chokß xdioseb. Queßxye nak aßan lix dioseb li qui-isin chak reheb Egipto ut cßajoß li mâusilal queßxbânu. Chi moco riqßuin aßan catzßektânaheb.`q9 Incßaß queßraj xbânunquil li cßaßru caye reheb chi moco queßjulticoß reheb li xnînkal ru milagro cabânu chak reheb junxil. Queßxcacuubresi ban xchßôleb ut queßxkßetkßeti ribeb châcuu. Xban xcacuil xchßôleb queßoc xsicßbal junak re tâcßamok be chiruheb re teßsukßîk cuißchic Egipto. Abanan lâat, at Dios, kßaxal nim lâ cuyum. Incßaß nacatjoskßoß saß junpât. Kßaxal châbilat ut nacat-uxtânan u. Joßcan nak incßaß catzßektânaheb.!p; Abanan eb li kaxeßtônil yucuaß queßxkßet lâ cuâtin. Queßxcacuubresi lix chßôleb ut incßaß queßraj rabinquil li chakßrab li caqßue reheb.toa Ut nak queßtzßoca, saß choxa quichal chak li cua caqßue chixcuaßeb. Ut nak tâchakik reheb, cacuisi li haß saß li sakônac ut caqßue reheb. Caye ajcuiß reheb nak teßoc saß li naßajej li cayechißi reheb riqßuin juramento.An{ Ut caqßue ajcuiß reheb li chakßrab chirix li hilobâl cutan li kßaxal lokß châcuu. Li chakßrab aßin ac quicßuteß ajcuiß chak chiruheb xban laj Moisés laj cßanjel châcuu.Vm% Saß xbên li tzûl Sinaí cat-âtinac riqßuineb. Toj saß choxa cacuâtinaheb chak. Caqßue lâ chakßrab reheb re nak teßcuânk saß tîquilal. Tzßakal re ru ut châbil li chakßrab li caqßue reheb.5lc Lâat catcßamoc be chiruheb laj Israel chi cutan riqßuin jun li chok ut chi kßek catcßamoc be chiruheb riqßuin jun li xam re nak teßril lix beheb bar yôkeb chi xic. k Lâat cajach li palau chi ribil re nak chaki li chßochß teßnumekß cuiß laj Israel saß xyi li palau. Ut eb li yôqueb chitâkênc reheb re teßxchap, casach ruheb saß li haß. Chanchan nak nacuteß junak nimla pec saß xchamal li haß nak queßosoß.{jo Cabânu lix nînkal ru milagro sachba chßôlej rilbal re risinquil xcuanquil laj faraón, joßqueb ajcuiß li nequeßcßanjelac chiru, joßqueb ajcuiß chixjunileb laj Egipto xban nak lâat caqßue retal chanru nak queßrahobtesîc li kaxeßtônil yucuaß xbaneb. Joßcan nak chalen anakcuan naßno saß chixjunil li tenamit nak lâat nacabânu li xnînkal ru milagro.6ie Ut caqßue ajcuiß retal chanru nak yôqueb chi cßuluc raylal li kaxeßtônil yucuaß aran Egipto ut cacuabi nak queßxyâba lâ cßabaß nak cuanqueb chire li Caki Palau.ehC Lâat caqßue retal nak aßan tîc xchßôl châcuu. Joßcan nak cabânu li contrato riqßuin ut caye re nak tâqßue reheb li ralal xcßajol lix chßochßeb laj cananeo, eb laj heteo ut eb laj amorreo ut eb laj ferezeo, ut eb laj jebuseo ut eb laj gergeseo. Lâat caqßue reheb li cßaßru cayechißi re laj Abraham xban nak lâat tîc âchßôl.-gS At Kâcuaß Dios, lâat catsicßoc ru laj Abram ut lâat ajcuiß cat-isin chak re Ur, saß lix tenamiteb laj Caldea. Ut lâat catqßuehoc Abraham chokß xcßabaß.Df Ut laj Esdras quitijoc ut quixye: —At Kâcuaß, caßaj cuiß lâat li Dios. Mâ ani chic junak Dios. Caßaj cuiß lâat. Lâat catyîban re li choxa joß ajcuiß chixjunil li cuan chiru. Lâat catyîban re li ruchichßochß ut chixjunil li cuan chiru. Lâat catyîban re li palau joß ajcuiß chixjunil li cuan chi saß. Lâat nacaqßue xyußameb chixjunil li cßaßru cuan. Joßcan nak chixjunileb li cuanqueb saß choxa nacateßxlokßoni.keO Laj Jesúa, laj Cadmiel, laj Bani, laj Hasabnías, laj Serebías, laj Hodías, laj Sebanías, ut laj Petaías queßxye reheb li tenamit: —Cuaclinkex. Qßuehomak xlokßal li Kâcuaß li kaDios, li kßaxal nim xcuanquil. Qßuehomak xlokßal chi junelic. Chiqßuehekß taxak xlokßal lix lokßlaj cßabaß ut chinimâk taxak ru chi junelic kße cutan.—sd_ Ut chirix aßan queßnumeß chi ubej eb laj levita. Aßaneb aßin: laj Jesúa, laj Bani, laj Cadmiel, laj Sebanías, laj Buni, laj Serebías, laj Bani ut laj Quenani. Queßxyâba xcßabaß li Kâcuaß lix Dioseb chi cau xyâb xcuxeb.c% Ut nak ac xakxôqueb saß lix naßajeb chiru oxib ôr qui-ileß xsaß li hu li tzßîbanbil cuiß li chakßrab li quiqßueheß reheb xban li Kâcuaß lix Dioseb. Ut chiru li oxib ôr chic yôqueb chixpatzßbal xcuybal xmâqueb ut queßxlokßoni li Kâcuaß lix Dioseb./bW Queßrisi ribeb saß xyânkeb li mâcuaßeb aj Israel. Queßxxakab ribeb ut queßxye: —Xomâcob lâo ut queßmâcob ajcuiß chak li kaxeßtônil yucuaß, chanqueb.la S Queßxchßutub ribeb chixjunileb saß li câhib xcaßcßâl xbe li po aßan ut queßxbânu lix ayûn. Queßxqßue li kßesnal tßicr chirixeb ut queßxqßue li poks saß xjolomeb retalil nak ra saß xchßôleb xban lix mâqueb.H` Laj Esdras rajlal cutan quiril xsaß li hu li tzßîbanbil cuiß li chakßrab li quiqßueheß reheb xban li Dios. Saß li xbên cutan quixtiquib rilbal xsaß li hu chiruheb li tenamit toj quirakeß li ninkße. Ut saß lix cuakxak li cutan queßxchßutub ribeb re xlokßoninquil li Kâcuaß joß cßaynakeb xbânunquil.l_QChixjunileb li queßsukßi cuißchic Jerusalén queßxyîb lix cocß muhebâleb ut aran queßcuan chi saß nak yôqueb chi ninkßeîc. Chalen saß eb li cutan nak quicuan laj Josué li ralal laj Nun, mâ jun sut queßxbânu chi joßcan. Ut cßajoß nak queßsahoß saß xchßôleb laj Israel.Laj Esdras rajlal cutan quiril xsaß li hu li tzßîbanbil cuiß li chakßrab li quiqßueheß reheb xban li Dios. Saß li xbên cutan quixtiquib rilbal xsaß li hu chiruheb li tenamit toj quirakeß li ninkße. Ut saß lix cuakxak li cutan queßxchßutub ribeb re xlokßoninquil li Kâcuaß joß cßaynakeb xbânunquil.e^CJoßcan nak côeb chixjunileb li tenamit ut queßxsicß rukßeb li cheß re teßxyîb lix cocß muhebâleb. Cuan queßxyîb lix cocß muhebâleb saß li nebâl li cuan saß xbên li rochocheb. Ut cuan queßxyîb saß li nebâl re li rochocheb. Ut queßxyîb ajcuiß saß li nebâl re lix templo li Dios. Ut queßxyîb ajcuiß saß li nebâl li cuan cuiß li oquebâl bar nequeßnumeß cuiß li nequeßbelan haß ut queßxyîb ajcuiß cuan cuiß li oquebâl Efraín xcßabaß.Q]Ut queßxtakla resil saß eb li tenamit joß ajcuiß Jerusalén ut queßxye reheb: —Ayukex saß eb li tzûl ut têsicß chak rukßeb li cheß Olivo, li cheß mirto, li cheß palma ut li chaj joß ajcuiß chixjunileb li cheß li cuan xxak chi us re xyîbanquil lê cocß muhebâl joß tzßîbanbil saß li chakßrab, chanqueb.W\'Ut queßxtau retalil tzßîbanbil saß li chakßrab li quiqßueheß re laj Moisés xban li Kâcuaß nak eb laj Israel teßxyîb lix cocß muhebâleb re teßcuânk cuiß nak teßninkßeîk saß xcuuk li po.f[E Ut joß cuulajak chic queßxchßutub ribeb riqßuin laj Esdras laj tzßîb, eb laj levita ut eb laj tij joßqueb ajcuiß chixjunileb li nequeßjolomin re li junjûnk cabal re xtaubal ru chi us li naxye saß li chakßrab.Z} Ut chixjunileb li tenamit queßxninkßei ru li cutan. Queßcôeb chi cuaßac ut chi ucßac ut queßxqßue ajcuiß xcuaheb li mâcßaß cuan reheb. Ut cßajoß nak queßsahoß saß xchßôleb xban nak queßxtau ru li âtin li quiyeheß saß xxiqueb.QY Eb laj levita yôqueb ajcuiß xcßojobanquil xchßôleb li tenamit ut queßxye reheb: —Mirahoß chic lê chßôl. Canabomak yâbac xban nak li cutan aßin kßaxal lokß chiru li Kâcuaß, chanqueb. X Ut queßxye ajcuiß reheb: —Chenima ru li cutan aßin xban nak li cutan aßin kßaxal lokß chiru li Kâcuaß. Mirahoß êchßôl. Tzacahomak li châbil tzacaêmk ut ucßumak li châbil vino li quiß ut qßuehomak xtzacaêmk li mâcßaß cuan reheb yîbanbil. Ut chisahokß taxak saß êchßôl xban nak li sahil chßôlej li naxqßue li Kâcuaß, aßan naxqßue xcacuil kachßôl.—ZW- Nak queßrabi cßaßru naxye saß li chakßrab queßoc chi yâbac. Ut laj Nehemías li gobernador, ut laj Esdras laj tij, ut laj tzßîb, ut eb laj levita li yôqueb chixchßolobanquil lix yâlal reheb li tenamit, queßxye reheb: —Miyotßeß êchßôl ut mexyâbac xban nak li cutan aßin kßaxal lokß chiru li Kâcuaß li kaDios.—&VEEb aßan yôqueb chirilbal xsaß li hu li tzßîbanbil cuiß li chakßrab chi tzßakal re ru ut queßxchßolob xyâlal re nak li tenamit teßxtau ru chi us.VU%Ut eb laj levita yôqueb chixchßolobanquil xyâlal li chakßrab chiruheb li tenamit. Ut eb li tenamit queßxqßue xchßôl chirabinquil. Eb laj levita, aßaneb aßin: laj Jesúa, laj Bani, laj Serebías, laj Jamín, laj Acub, laj Sabetai, laj Hodías, laj Maasías, laj Kelita, laj Azarías, laj Jozabed, laj Hanán ut laj Pelaía.TyLaj Esdras quixlokßoni li Kâcuaß li nimajcual Dios ut chixjunileb li tenamit queßxtaksi li rukßeb ut queßxye: —¡Joßcan taxak! ¡Joßcan taxak!— Queßxcubsi ribeb chiru li Kâcuaß ut queßxxulub lix jolomeb, ut queßxlokßoni li Dios._S7Chixjunileb li tenamit li cuanqueb aran queßril nak laj Esdras quixte li hu li tzßîbanbil cuiß li chakßrab xban nak najt xteram li naßajej li xakxo cuiß. Nak quixte li hu, chixjunileb li tenamit queßxakli.#R?Laj Esdras, li nacßutuc re li chakßrab chiruheb li tenamit, xakxo saß xbên li tusbil cheß li queßxyîb re tâxaklîk cuiß. Ut eb li cuînk aßin xakxôqueb chixcßatk saß lix nim ukß laj Esdras: laj Matatías, laj Sema, laj Anías, laj Urías, laj Hilcías, ut laj Maasías. Ut saß lix tzße xakxôqueb laj Pedaías, laj Misael, laj Malquías, laj Hasum, laj Hasbadana, laj Zacarías ut laj Mesulam.DQUt laj Esdras quiril xsaß li hu chiruheb chixjunileb li cuanqueb saß li nebâl li cuan chiru li oquebâl bar nequeßnumeß cuiß li nequeßbelan haß. Quixtiquib rilbal saß li hu tzßîbanbil cuiß li chakßrab chalen ekßela toj quicuulac cuaßleb chiruheb chixjunileb li cuanqueb aran, joß cuînk, joß ixk, ut joß ajcuiß chiruheb li queßru xtaubal ru. Ut chixjunileb queßxcanab rib chirabinquil li cßaßru naxye saß li chakßrab.,PQSaß xbên li cutan re li xcuuk li po laj Esdras laj tij quixcßam chak li hu li tzßîbanbil cuiß li chakßrab re târil xsaß chiruheb chixjunileb li chßutchßûqueb aran, joß cuînk, joß ixk ut joß ajcuiß chixjunileb li teßrûk xtaubal ru lix yâlal li âtin li târil saß li hu.[O 1Saß xcuuk li po eb laj Israel queßxchßutub ribeb chixjunileb aran Jerusalén saß li nebâl li cuan chiru li oquebâl bar nequeßnumeß cuiß li nequeßbelan haß. Queßxtzßâma chiru laj Esdras laj tzßîb nak tixcßam chak li hu li tzßîbanbil cuiß li chakßrab li quiqßueheß re laj Moisés xban li Dios chokß reheb laj Israel.fNEIEb laj tij, ut eb laj levita joß eb ajcuiß li queßcßacßalen chire xpuertil li templo, eb li nequeßbichan, ut eb li nequeßcßanjelac saß li templo ut chixjunileb laj Israel ac saß xtenamiteb queßcana chi cuânc.@MyHChixjunil li mayej li queßxqßue li tenamit, aßan aßin: oxib ciento riqßuin cablaju roxcßâl libra li oro, ut cuib mil riqßuin câhib ciento riqßuin junmay libra li plata ut cuukub xcâcßâl li rakßeb laj tij.Eb laj tij, ut eb laj levita joß eb ajcuiß li queßcßacßalen chire xpuertil li templo, eb li nequeßbichan, ut eb li nequeßcßanjelac saß li templo ut chixjunileb laj Israel ac saß xtenamiteb queßcana chi cuânc.aL;GChixjunil li mayej li queßxqßue li nequeßjolomin re li junjûnk cabal, aßan aßin: oxib ciento riqßuin cablaju roxcßâl libra li oro, ut cuib mil riqßuin cuakib ciento riqßuin cuib xcâcßâl libra li plata.K!FUt cuanqueb junjûnk li nequeßjolomin re li junjûnk cabal queßxqßue xmayejeb re li cßanjel. Li gobernador quixqßue re laj xocol tumin numenak cuuklaju libra li oro, lajêb roxcßâl li nînki secß, ut ôb ciento riqßuin lajêb xcaßcßâl li rakßeb laj tij.J'EUt lix camelleb câhib ciento riqßuin oßlaju xcaßcßâl. Ut cuanqueb ajcuiß cuakib mil riqßuin cuukub ciento riqßuin junmay lix bûreb.|IqDCuanqueb cuukub ciento riqßuin cuaklaju xcaßcßâl xcacuâyeb. Ut lix mûleb cuib ciento riqßuin ôb roxcßâl.WH'CCuanqueb ajcuiß cuukub mil riqßuin oxib ciento riqßuin cuuklaju xcaßcßâl xmôseb, ixk ut cuînk. Ut saß xyânkeb aßan cuanqueb cuib ciento riqßuin ôb roxcßâl laj bichanel, joß ixk joß cuînk.uGcBLix qßuialeb chixjunileb lix comoneb rib, aßan cuib roxcßâl mil riqßuin oxib ciento riqßuin oxcßâl.%FCAUt li gobernador quixye nak incßaß naru teßxtzaca li kßaxtesinbil tzacaêmk toj cuânk junak aj tij tâtzßilok âtin chirix riqßuin li Urim ut Tumim.E7@Quisiqßueß xcßabaßeb saß li hu tzßîbanbil cuiß xcßabaßeb laj tij. Abanan incßaß quitaßeß. Joßcan nak queßisîc saß xyânkeb laj tij.mDS?Eb laj tij: aßaneb li ralal xcßajol laj Habaía, laj Cos ut laj Barzilai li quixsicß rixakil saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Barzilai jun chic, Galaad xtenamit. Li ixk aßan quiqßueheß xcßabaß joß xcßabaßeb aßan.C5>Eb li ralal xcßajol laj Delaía, eb li ralal xcßajol laj Tobías, ut eb li ralal xcßajol laj Necoda, aßan cuakib ciento riqßuin cuib roxcßâl.B=Aßaneb aßin li queßsukßi saß li tenamit Tel-mela, Tel-harsa, Querub, Adón ut Imer. Abanan eb aßan incßaß queßru xyebal ma aßaneb tzßakal laj Israel malaj ut incßaß xban nak incßaß queßru xyebal ani tzßakal lix xeßtônil yucuaßeb.)AK9Eb li ralal xcßajol li queßcßanjelac chiru laj Salomón, aßaneb li ralal xcßajol laj Sotai, laj Soferet ut laj Perida,"=?8laj Nezía ut laj Hatifa.-<U7laj Barcos, laj Sísara ut laj Tema,,;S6laj Bazlut, laj Mehída, laj Harsa,,:S5laj Bacbuc, laj Hacufa, laj Harhur,/9Y4laj Besai, laj Mehunim, laj Nefisesim,(8K3laj Gazam, laj Uza, laj Paseah,,7S2laj Reaía, laj Rezín, laj Necoda,*6O1laj Hanán, laj Gidel, laj Gahar,,5S0laj Lebana, laj Hagaba, laj Salmai,+4Q/laj Queros, laj Siaha, laj Padón,k3O.Eb li nequeßcßanjelac sa li templo, aßaneb li ralal xcßajol laj Ziha, laj Hasufa, laj Tabaot,D2-Eb li nequeßcßacßalen re li oquebâl, aßaneb li ralal xcßajol laj Salum, laj Ater, laj Talmón, laj Acub, laj Hatita ut laj Sobai. Aßan jun ciento riqßuin cuakxaklaju xcaßcßâl.q1[,Eb li nequeßbichan, aßaneb li ralal xcßajol laj Asaf. Aßan jun ciento riqßuin cuakxakib roxcßâl.00Y+Eb laj levitas: aßaneb li ralal xcßajol laj Jesúa. Laj Jesúa, aßan li ralal laj Cadmiel ut laj Cadmiel, aßan li ralal laj Hodavías. Aßan câlaju xcâcßâleb.J/ *Eb li ralal xcßajol laj Harim, aßan jun mil riqßuin cuuklaju.g.G)Eb li ralal xcßajol laj Pasur, aßan jun mil riqßuin cuib ciento riqßuin cuukub roxcßâl.R-(Eb li ralal xcßajol laj Imer, aßan jun mil riqßuin cablaju roxcßâl.,!'Eb laj tij: aßan ralal xcßajoleb laj Jedaía. Ut laj Jedaía, aßan li ralal laj Jesúa. Aßan belêb ciento riqßuin oxlaju xcâcßâl.k+O&Eb li ralal xcßajol laj Senaa, aßan oxib mil riqßuin belêb ciento riqßuin lajêb xcâcßâl.*!%Eb li ralal xcßajol laj Lod, eb li ralal xcßajol laj Hadid ut eb li ralal xcßajol laj Ono, aßan cuukub ciento riqßuin jun xcâcßâl.U)#$Eb li ralal xcßajol laj Jericó, aßan oxib ciento riqßuin ôb roxcßâl.L(#Eb li ralal xcßajol laj Harim, aßan oxib ciento riqßuin junmay.p'Y"Eb li ralal xcßajol laj Elam jun chic, aßan jun mil riqßuin cuib ciento riqßuin câlaju roxcßâl.V&%!Eb li cuînk re li tenamit jun chic Nebo xcßabaß, aßan cablaju roxcßâl.]%3 Eb li cuînk li cuanqueb Bet-el ut Hai, aßan jun ciento riqßuin oxib xcaßcßâl.X$)Eb li cuînk li cuanqueb Micmas, aßaneb jun ciento riqßuin cuib xcaßcßâl. ~~,}Z|{ zyxxiw vuttgssYrqpppTonnm@mllllKkjjii$hgjff4edd>ccblas`S^^D][ZYY3WWrW-VUsTRQOONBM-L IHF?DCBAA@?0==!<;:o988v6y543f21E//{.B,,C+r* (''&h$#"k"$ iJ4{PK>j6U  n  o .j?- Lix Ester incßaß quixye bar xtenamit chi moco quixye nak aßan xcomoneb laj Israel xban nak ac yebil re xban laj Mardoqueo nak incßaß tixye.@>y Laj Hegai quixqßue retal nak châbil lix Ester ut quisahoß xchßôl riqßuin. Joßcan nak junpât quixqßue chixjunil li cßaßru re, re nak tixtikib rib chi châbil ut quixqßue li châbil tzacaêmk re. Quixqßue cuukub li tukß ixk li kßaxal châbileb li cuanqueb saß li rochoch li rey re nak teßcßanjelak chiru lix Ester. Ut quixqßue jun xnaßaj lix Ester kßaxal châbil re nak tâcuânk aran rochbeneb li cuukub chi tukß ixk._=7Nak qui-el resil li chakßrab li quixqßue li rey, nabaleb li tukß ixk queßchßutubâc saß li tenamit Susa saß li rochoch li rey. Ut laj Hegai aßan li na-iloc reheb. Saß xyânkeb li tukß ixk cuan lix Ester.x<iQuicuan jun lix rabin li rican laj Mardoqueo. Nak quicam lix naß xyucuaß li xkaßal, laj Mardoqueo quixxoc ut quixqßuiresi joß jun tzßakal xrabin, xHadasa xcßabaß. Ester nayeman ajcuiß re. Cßajoß xchßinaßusal li xkaßal aßan.F;Eb aßan xcomoneb li qßuila tenamit li queßisîc Jerusalén xban laj Nabucodonosor, lix reyeb laj Babilonia. Rochbeneb laj Jeconías lix reyeb laj Judá nak queßcßameß aran Babilonia.X:)Aran Susa cuan jun li cuînk aj judío aj Mardoqueo xcßabaß. Aßan ralal laj Jair. Laj Jair, aßan li ralal laj Simei. Laj Simei, aßan li ralal laj Cis. Eb aßan xcomoneb li ralal xcßajol laj Benjamín.R9Ut li tukß ixk li kßaxal tâcuulak chiru li rey, aßan li tâqßuehekß chokß reina chokß rêkaj lix Vasti, chanqueb. Ut quixcßul xchßôl li rey li naßleb aßin. Ut quixbânu joß quiyeheß re.b8=Li rey tixxakabeb li teßxic saß chixjunileb li tenamit li cuanqueb rubel xcuanquil chixsicßbaleb li tukß ixk li cßajoß xchßinaßusaleb. Teßcßamekß chak Susa li tukß ixk saß li rochoch li rey ut teßqßuehekß chi cuânc saß li naßajej li nequeßcuan cuiß li ixk. Teßcanabâk saß xcuênt laj Hegai li na-iloc reheb li ixk. Aßan li eunuco li nacßanjelac chiru li rey. Ut aßan tâqßuehok reheb chixjunil li cßaßak re ru re teßxtikib ribeb chi châbil.%7CUt eb li nequeßcßanjelac chiru li rey queßxye: —Tento takasiqßueb li tukß ixk chßinaßuseb li mâjiß cuanjenakeb riqßuin cuînk chokß re li rey.I6 Mokon chic nak ac xnumeß xjoskßil li rey Asuero, quijulticoß re lix Vasti li quicuan chokß rixakil. Quijulticoß re li quixbânu ut quijulticoß ajcuiß re chanru nak quirisi chokß reina.5 Ut li rey quixtaklaheb li hu saß li junjûnk chi tenamit. Quixtzßîba saß li râtinobâleb ut quixtzßîba ajcuiß joß nequeßtzßîbac saß eb li junjûnk chi tenamit. Quixye reheb nak eb li cuînk, aßaneb li teßtaklânk saß li rochocheb. Ut quixye ajcuiß nak tâyehekß resil li chakßrab aßan reheb chixjunileb li tenamit saß li râtinobâleb li junjûnk chi tenamit.64 gLi cßaßru quixye laj Memucán quixcßul xchßôl li rey joßqueb ajcuiß li nînkeb xcuanquil li cuanqueb aran. Ut li rey Asuero quixbânu joß quiyeheß re xban laj Memucán.Ut li rey quixtaklaheb li hu saß li junjûnk chi tenamit. Quixtzßîba saß li râtinobâleb ut quixtzßîba ajcuiß joß nequeßtzßîbac saß eb li junjûnk chi tenamit. Quixye reheb nak eb li cuînk, aßaneb li teßtaklânk saß li rochocheb. Ut quixye ajcuiß nak tâyehekß resil li chakßrab aßan reheb chixjunileb li tenamit saß li râtinobâleb li junjûnk chi tenamit.Y3 -Nak tâêlk resil li chakßrab li tâqßue, at rey, teßrabi chixjunileb li cuanqueb rubel âcuanquil. Ut chixjunileb li ixk teßxqßue xlokßal lix bêlom, usta cuan xcuanquil usta mâcßaß xcuanquil, chan.i2 MCui lâat tixcßul âchßôl, at rey, tâqßue junak chakßrab ut tzßîbanbilak retalil saß li chakßrab re Persia ut re Media re nak mâ ani tâkßetok re. Li chakßrab aßan tixye nak li reina Vasti incßaß chic tixcßut rib chi junaj cua chiru li rey ut tâisîk chokß reina. Ut junak chic kßaxal châbil chiru aßan tâqßuehekß chokß reina.1 Ut anakcuan eb li rixakil li cuanqueb xcuanquil saß xyânkeb laj Media ut eb laj Persia cau chic teßrâtina lix bêlomeb xban nak teßrabi li cßaßru xbânu li reina Vasti. Teßjoskßok chiruheb lix bêlom ut tâcuânk chßaßajquilal chi joßcan.0 Li cßaßru xbânu li reina tâcuulak saß xxiqueb chixjunileb li ixk. Cui teßrabi aßan, eb li ixk incßaß chic teßxqßue saß ruheb lix bêlomeb. Eb aßan teßxye, “Li rey Asuero xtakla xbokbal li reina Vasti ut aßan incßaß qui-abin chiru,” chaßkeb.E/ Ut laj Memucán quichakßoc ut quixye re li rey ut reheb ajcuiß chixjunileb li cuanqueb xcuanquil saß eb li tenamit: —Moco caßaj cuiß ta chiru li rey xmâcob nak quixkßet li râtin. Xmâcob ajcuiß chiruheb li cuanqueb xcuanquil joß ajcuiß chiruheb chixjunileb li tenamit li cuanqueb rubel xcuanquil li rey.]. 5Li rey Asuero quixpatzß reheb: —¿Cßaßru naxye li chakßrab? ¿Cßaßru us takabânu riqßuin li reina Vasti? Xintaklaheb laj cßanjel chicuu chixbokbal. Abanan aßan incßaß xbânu li cßaßru xinye, chan.0- [Cuanqueb riqßuin li rey laj Carsena, laj Setar, laj Admata ut laj Tarsis. Ut cuanqueb ajcuiß laj Meres, laj Marsena ut laj Memucán. Aßaneb li cuukub chi xnînkal ru cuînk saß xyânkeb laj Persia ut laj Media. Junelic cuanqueb aran chixqßuebal xnaßleb li rey ut kßaxal nînkeb xcuanquil.P,  Xban nak yô xjoskßil li rey quipatzßoc reheb li cuanqueb xnaßleb cßaßru us xbânunquil. Saß eb li cutan aßan cßaynakeb li rey chixpatzßbal xnaßlebeb riqßuineb li nequeßxnau li chakßrab.X+ + Li cuukub chi cuînk queßcuulac riqßuin li reina Vasti ut queßxye re li cßaßru quixye li rey. Abanan lix Vasti incßaß quixbânu li cßaßru quiraj li rey. Joßcan nak cßajoß nak quijoskßoß li rey.-* U Li rey quixye reheb nak teßxbok chak li reina Vasti. Ut quixye reheb nak cuânk chak lix corona saß xjolom nak tâchâlk chiru li rey re xcßutbal lix chßinaßusal chiruheb li tenamit ut chiruheb ajcuiß li nequeßtaklan saß li junjûnk chi tenamit xban nak kßaxal chßinaßus lix Vasti.) } Saß xcuuk li cutan re li ninkße, cßajoß xsahil xchßôl li rey Asuero xban lix calajic. Quixtaklaheb li cuukub chi eunucos li nequeßcßanjelac chiru. Aßaneb laj Mehumán, laj Bizta, laj Harbona, laj Bigta, laj Abagta, laj Zetar ut laj Carcas.{( q Ut li reina Vasti, li rixakil li rey, quixbânu ajcuiß jun li ninkße reheb li ixk saß li rochoch li rey Asuero.)' MLi rey quixqßue jun li chakßrab reheb laj jecßol vino ut quixye reheb nak mâ ani teßxmin ruheb chi ucßac. Aß yal re li junjûnk cßaßru târaj rucßbal.5& eLi secß li queßucßac cuiß junes oro ut jalan jalânk xyîbanquil. Kßaxal nabal li vino xcomon li châbil li narucß li rey ut quiqßueheß chi nabal joß quiraj aßan.% Queßxyîb chi châbil li nebâl. Queßxqßue li châbil tßicr sak, rax ut azul ut queßxbacß chiru li nînki pilar yîbanbil riqßuin li châbil pec mármol. Li tßicr chapcho riqßuin cßâm lino morado. Li cßâm chapcho saß li junjûnk chi pilar riqßuin argollas yîbanbil riqßuin plata. Li cßojaribâl, li queßhilan cuiß li ulaß yîbanbil riqßuin oro ut plata. Li xan yîbanbil riqßuin li châbil pec pórfido ut mármol ut riqßuin li pec alabastro ut jacinto. Eb li pec aßan kßaxal tertôqueb xtzßak.$ 1Nak ac xeßnumeß li cutan aßan, quixbânu jun chic li ninkße chiru li nebâl re li rochoch li rey Asuero. Cuukub cutan chic quibay li ninkße aßan. Chixjunileb li cuanqueb Susa queßbokeß saß li ninkße, li cuanqueb xcuanquil joßqueb ajcuiß li mâcßaßeb xcuanquil.# Quixbokeb chixjunileb re xcßutbal chiruheb lix nimal ut lix lokßal lix cuanquilal ut lix biomal. Li ninkße aßan quicuan cuakib po.$" CYô rox chihab roquic chokß rey laj Asuero nak quixbânu jun li ninkße chokß reheb li nequeßcßanjelac chiru. Ut quixbokeb saß li ninkße li nequeßtaklan saß li junjûnk chi tenamit joßqueb ajcuiß li nequeßcßamoc be saß xyânkeb lix soldado eb laj Persia ut eb laj Media.D! Saß li tenamit Susa quicuan lix naßaj li quitaklan cuiß.F  Aßan aßin li quicßulman saß eb li cutan nak quicuan chokß rey laj Asuero. Aßan quitaklan saß xbên li tenamit La India. Ut aßan ajcuiß quitaklan saß xbêneb chixjunileb li tenamit quicuulac toj saß li tenamit Etiopía. Jun ciento riqßuin cuukub xcaßcßâl chi tenamit queßcuan rubel xcuanquil laj Asuero. Ut quinxakabeb ajcuiß li ani teßcßamok chak li siß saß xkßehil. Ut quinye reheb li tenamit nak teßxkßaxtesi li xbên ru li racuîmkeb saß xkßehil. —At inDios, chaqßue taxak retal chixjunil li us li xinbânu ut tâcuuxtâna taxak cuu.—(I Joßcan nak quicuisiheb saß xyânkeb laj tij chixjunileb li jalaneb xtenamit. Ut quinqßue xcßanjeleb laj tij ut eb laj levita. Ac xcßanjel xcßanjel li junjûnk.Ut quinxakabeb ajcuiß li ani teßcßamok chak li siß saß xkßehil. Ut quinye reheb li tenamit nak teßxkßaxtesi li xbên ru li racuîmkeb saß xkßehil. —At inDios, chaqßue taxak retal chixjunil li us li xinbânu ut tâcuuxtâna taxak cuu.—%C At inDios, chaqßue taxak retal eb laj tij li xeßxmux ru lix cßanjeleb ut queßxkßet li contrato li cabânu riqßuineb laj tij ut riqßuineb laj levita.P Laj Joiada, aßan li ralal laj Eliasib li xbênil aj tij. Jun li ralal laj Joiada quixcßam chokß rixakil lix rabin laj Sanbalat laj horonita. Joßcan nak quicuisi aßan saß li tenamit Jerusalén.%C Joßcan nak ¿ma yal takacuy ta biß nak yôkex chi mâcobc chiru li Dios riqßuin xsicßbal lê rixakil saß xyânkeb li jalaneb xtenamit? chanquin reheb.yk Lâin quinye ajcuiß reheb: —¿Ma mâcuaß ta biß aßan li quiqßuehoc re chi mâcobc laj Salomón li quicuan chokß xreyeb laj Israel junxil? Mâ ani chic rey quicuan xcuanquil joß aßan. Li Dios quirahoc re ut aßan ajcuiß li quixakaban re saß xbêneb chixjunileb laj Israel. Abanan, eb li ixk li jalaneb xtenamit queßqßuehoc re chi mâcobc li rey Salomón.c? Lâin quincuechßiheb ut quinbok raylal saß xbêneb. Cuan quinsaqßueb ut cuan quinmichßeb chi rismal ut quinpuersiheb nak teßxye riqßuin juramento nak incßaß chic teßxqßue li ralal xcßajoleb chi sumlâc riqßuineb li ralal xcßajoleb li jalaneb xtenamit, chi moco teßxcßam rixakileb saß xyânkeb li jalaneb xtenamit, chanquin reheb.M Ut cuanqueb li ralal xcßajoleb queßâtinac saß râtinobâleb laj Asdod ut incßaß queßxnau âtinac saß râtinobâleb laj Israel. Joßcan nak nequeßâtinac saß râtinobâleb jalan tenamit. Ut quinqßue ajcuiß retal nak cuanqueb laj Israel li queßsumla riqßuineb li ixk aj Asdod, ut aj amonita ut eb laj moabitas.oW Chirix aßan quinye ajcuiß reheb laj levita nak teßxsantobresi ribeb joß naxye saß li chakßrab. Ut quinye ajcuiß reheb nak teßxcßacßaleheb li oquebâl re li tenamit re nak mâ ani tâmuxuk re li hilobâl cutan. —At inDios, riqßuin aßin chijulticokß taxak âcue li joß qßuial li us ninbânu ut chacuy taxak inmâc xban xnimal lâ cuuxtân.—5c Ut lâin quebinkßus ut quinye reheb: —¿Cßaßut nak nequexcana chixnumsinquil li kßojyîn chirix li tzßac? Cui têbânu cuißchic aßan texinchap ut texinqßue saß tzßalam, chanquin reheb. Ut chalen nak quinye chi joßcan reheb incßaß chic queßcuulac chi cßayînc saß li hilobâl cutan.q[ Eb laj yaconel ut eb laj cßay cßaßak re ru queßxnumsi li kßojyîn chirix li tenamit cuib oxib sut.R Ut quinye ajcuiß reheb nak acak cuulac re xcutanquil li hilobâl cutan nak teßxtzßapeb li oquebâl re li tenamit nak toj mâjiß nakßojyînoß chi us. Ut incßaß teßxte toj tânumekß li hilobâl cutan. Ut quinxakabeb li môs saß eb li oquebâl ut quebinye re nak mâ jun teßrocsi riqßuineb rîk saß li hilobâl cutan.hI ¿Ma mâcuaß ta biß joßcan queßxbânu chak lê xeßtônil yucuaß junxil? Ut, ¿ma mâcuaß ta biß xmâc aßan nak li Dios quixqßue chak chixjunil li raylal aßin saß kabên lâo ut saß xbên li katenamit? ¿Ma toj têraj ajcuiß xchikßbal xjoskßil li Dios saß xbên li tenamit Israel riqßuin xmuxbal ru li hilobâl cutan? chanquin reheb.1[ Lâin quebinkßus li nequeßcßamoc be saß xyânkeb laj Judá ut quinye reheb: —Incßaß us yôquex chixbânunquil xban nak yôquex chixmuxbal ru li hilobâl cutan.-S Ut cuanqueb Jerusalén xcomoneb laj Tiro nequeßxcßam Jerusalén li car joß ajcuiß li cßaßak chic re ru re teßxcßayi reheb laj Judá saß li hilobâl cutan.%C Saß eb li cutan aßan quinqßue ajcuiß retal nak cuanqueb laj Judá yôqueb chi cßanjelac saß li hilobâl cutan. Cuan yôqueb chi yatzßoc uvas. Ut cuan yôqueb chixqßuebal chi îkânc lix bûreb. Nequeßxcßam Jerusalén lix trigo, lix vino, lix uvas, lix higo ut chixjunil li ru li racuîmkeb saß li hilobâl cutan. Ut lâin quebinkßus ut quinye reheb nak incßaß teßcßayînk saß li hilobâl cutan.5c —At inDios, chijulticokß taxak âcue li joß qßuial li us ninbânu. Ut misach taxak saß âchßôl chixjunil li us ninbânu chokß re lâ templo ut re lâ cßanjel.—y k Ut lâin quinxakabeb chokß mertôm laj Selemías laj tij, laj Sadoc laj tzßîb, ut laj Pedaías xcomoneb laj levita. Eb aßan teßilok reheb li cab li naxoqueß cuiß chixjunil li mayej. Ut quinxakab ajcuiß laj Hanán li ralal laj Zacur chixtenkßanquileb. Laj Zacur, aßan li ralal laj Matanías. Quinxakabeb li cuînk aßin xban nak tîqueb xchßôl. Ut aßaneb ajcuiß li teßjeqßuînk re li mayej reheb li rech aj cßanjelil re nak cuânk cßaßru reheb re xnumsinquil li cutan junjûnk.> u Ut chixjunileb laj Judá queßoc cuißchic xqßuebal li junjûnk saß xlajêtkil re li trigo, re li vino ut re li aceite. Ut coxeßxcanab saß li cab li nequeßxxoc cuiß li mayej.3 _ Ut lâin quinjoskßoß ut quinchßilaheb li nequeßtaklan saß xbêneb li tenamit ut quinye reheb: —¿Cßaßut nak yôquex chixtzßektânanquil lix templo li Dios? chanquin reheb. Ut quinchßutub ajcuiß ruheb laj tij ut eb laj levita ut quebinxakab cuißchic chi xjûnkaleb saß lix cßanjeleb.3 _ Ut queßxye ajcuiß cue nak eb laj levita incßaß queßxcßul li cßaßru eb re li tento raj queßqßueheß reheb re xnumsinquil li cutan junjûnk. Joßcan nak eb laj levita ut eb laj bichanel li nequeßbânun re li cßanjel, queßel Jerusalén ut queßcôeb chi xjûnkaleb saß lix cßalebâleb.X ) Ut lâin quintakla xsabesinquileb li cuartos li quicuan cuiß laj Tobías. Ut quinye ajcuiß reheb nak teßxqßue cuißchic saß xnaßaj li secß re lix templo li Dios, joß ajcuiß li mayej ut li incienso./ Cßajoß nak quirahoß saß inchßôl chirilbal li quixbânu laj Eliasib. Joßcan nak quinchap li cßaßru re laj Tobías ut quicuisi chirix cab.W' Ut nak quincuulac Jerusalén, quinqßue retal nak incßaß us li quixbânu laj Eliasib nak quixqßue li nimla cuarto li cuan saß lix templo li Dios chokß xnaßaj laj Tobías yal re xbânunquil usilal re.0Y Nak quicßulman chixjunil aßin, ac mâ anihin chic Jerusalén xban nak côin cuißchic Persia riqßuin li rey Artajerjes nak ac yô chic cablaju xcaßcßâl chihab roquic chokß rey. Abanan incßaß ajcuiß najt quincuan aran nak quixqßue cuißchic inlesêns li rey re tinsukßîk Jerusalén.*M Ut laj Eliasib quixqßue ajcuiß chokß xnaßaj laj Tobías li nimla cuarto li cuan saß li templo li nequeßxxoc cuiß li mayej, li incienso, li secß, li trigo li junjûnk saß xlajêtkil, joß ajcuiß li vino ut li aceite, li tento xqßuebal reheb laj levita, reheb laj bichanel, ut reheb li nequeßcßacßalen re li oquebâl. Ut nequeßxxoc ajcuiß saß li cuarto aßan li mayej li tento xqßuebal reheb laj tij.a; Junxil nak ac cuan chokß xyucuaßil aj tij laj Eliasib, li nataklan saß xbên li cab li naxocman cuiß li cßaßak re ru re lix templo li Kâcuaß, aßan qui-oc chokß rechßalal laj Tobías li mâcuaß aj Israel.{o Caßaj cuiß queßrabi li cßaßru quixye saß li chakßrab, queßoc risinquil saß xyânkeb li jalaneb xtenamit.xi Incßaß naru teßcuânk saß xyânkeb xban nak junxil eb laj amonita ut eb aj moabitas incßaß queßxcßul saß usilal li kaxeßtônil yucuaß nak queßnumeß saß lix tenamiteb ut incßaß queßxqßue xcua rucßaheb. Queßxtumina ban ru laj Balaam re nak tixbok mâusilal saß xbêneb. Abanan li Kâcuaß Dios quixsukßisi li mâusilal chokß usilal chokß reheb.u e Saß jun li cutan qui-ileß chiruheb li tenamit li hu li quixtzßîba laj Moisés. Ut saß li hu aßan tzßîbanbil retalil nak eb laj amonita ut eb laj moabitas incßaß târûk teßcuânk saß xyânkeb laj Israel, lix tenamit li Dios. /Saß eb li cutan nak queßcuan laj Zorobabel ut laj Nehemías, chixjunileb laj Israel queßxqßue li cßaßru reheb laj bichanel joßqueb ajcuiß li nequeßcßacßalen re li oquebâl re nak teßxnumsi li cutan junjûnk. Ut queßxqßue ajcuiß reheb laj levita li joß qßuial xcßulubeb xcßulbal. Ut eb laj levita queßxqßue ajcuiß reheb laj tij, li ralal xcßajol laj Aarón.`9 .Chalen najter nak quicuan chokß rey laj David ut nak quicuan laj Asaf chokß aj cßamol be reheb laj bichanel, ut toj anakcuan cuanqueb li ani nequeßcßamoc be chi bichânc re xlokßoninquil li Dios ut re bantioxînc.Saß eb li cutan nak queßcuan laj Zorobabel ut laj Nehemías, chixjunileb laj Israel queßxqßue li cßaßru reheb laj bichanel joßqueb ajcuiß li nequeßcßacßalen re li oquebâl re nak teßxnumsi li cutan junjûnk. Ut queßxqßue ajcuiß reheb laj levita li joß qßuial xcßulubeb xcßulbal. Ut eb laj levita queßxqßue ajcuiß reheb laj tij, li ralal xcßajol laj Aarón.V~% -Eb aßan queßxbânu chi tzßakal re ru lix cßanjel li Dios. Ut queßxbânu chixjunil li tento xbânunquil re nak târûk teßxpatzß xcuybal xmâqueb. Joßcan ajcuiß queßxbânu laj bichanel ut eb li queßcßacßalen re li oquebâl. Queßxbânu joß quiyeheß reheb junxil xban li rey David ut xban ajcuiß laj Salomón li ralal.} ,Saß eb li cutan aßan queßxakabâc laj ilol re li cab bar naxocman cuiß chixjunil li mayej li naqßueman re li templo, joß li tumin, joß li xbên ru li acuîmk, joß ajcuiß li junjûnk saß xlajêtkil. Queßxcßul chixjunil li joß qßuial queßxqßue saß eb li cßalebâl joß tzßîbanbil saß li chakßrab. Li joß qßuial li queßxcßul quiqßueheß reheb laj tij ut reheb laj levita. Eb li ralal xcßajol laj Judá saheb saß xchßôl riqßuineb laj tij ut eb laj levita li cuanqueb saß xcßanjel. |9 +Nabaleb li xul xkamayeja saß li cutan aßan. Cßajoß nak quisahoß saß kachßôl xban nak li Dios quixqßue jun sahil chßôlejil ke. Eb li ixk ut eb li cocßal queßsahoß ajcuiß saß xchßôleb. Ut toj chi najt qui-abîc chak nak cßajoß xsahil saß kachßôl Jerusalén.{ *Ut queßcuulac ajcuiß laj bichanel. Aßaneb aßin lix cßabaßeb: laj Maasías, laj Semaías, laj Eleazar, laj Uzi, laj Johanán, laj Malquías, laj Elam ut laj Ezer. Yôqueb chi bichânc chi cau xyâb xcuxeb. Laj Izrahías, aßan li yô chi cßamoc be chiruheb.Vz% )Ut queßcuulac ajcuiß eb laj tij. Aßaneb aßin lix cßabaßeb: Laj Eliacim, laj Maaseías, laj Miniamín, laj Micaías, laj Elioenai, laj Zacarías ut laj Hananías. Ut cuanqueb lix trompeta riqßuineb.5yc (Ut eb li cuib chßûtaleb laj bichanel queßcuulac saß lix templo li Dios. Ut quincuulac ajcuiß lâin cuochbeneb li yijach chic li nequeßtaklan saß xbêneb li tenamit.:xm 'Ut conumeß saß xbên li oquebâl Efraín xcßabaß ut conumeß ajcuiß saß xbên li najter oquebâl ut saß xbên li oquebâl li bar nequeßxcßayi cuiß li car, ut conumeß ajcuiß cuan cuiß li torre Hananeel xcßabaß ut conumeß ajcuiß cuan cuiß li torre Hamea xcßabaß. Ut conumeß ajcuiß saß xbên li oquebâl li nequeßnumeß cuiß li carner, ut coxoxaklîk cuan cuiß li oquebâl li cuan nachß riqßuin li tzßalam.w &Ut eb laj bichanel jun chßûtal chic yôqueb chi xic saß xbên li tzßac saß li tzße. Ut lâin yôquin chi xic chirixeb cuochbeneb li yijach chic li tenamit. Co-el cuan cuiß li torre li cuan nachß riqßuineb li horno ut côo cuan cuiß li tzßac li nim ru.mvS %Ut saß li oquebâl cuan cuiß li yußam haß queßtakeß saß xbên li tzßac li quicuan cuiß lix naßaj li rey David. Queßnumeß cuan cuiß li tzßac li najt xteram li cuan chiru li quicuan cuiß li rochoch li rey David, ut queßcuulac cuan cuiß li oquebâl bar nequeßnumeß cuiß li nequeßbelan haß, li cuan saß li este li na-el cuiß li sakße.Wu' $Ut eb li îtzßinbej yôqueb ajcuiß chi xic. Aßaneb laj Semaías, laj Azareel, laj Milalai, laj Gilalai, laj Maai, laj Natanael, laj Judá ut laj Hanani. Yôqueb chixcßambal lix cuajbeb saß rukßeb joß quiyeheß reheb junxilaj xban li rey David laj cßanjel chiru li Dios. Ut laj Esdras laj tzßîb, yô chi cßamoc be chiruheb._t7 #Ut cuanqueb ajcuiß laj tij li cuanqueb xtrompeta nak yôqueb chi xic. Aßaneb aßin: laj Zacarías li ralal laj Jonatán. Laj Jonatán, aßan li ralal laj Semaías. Ut laj Semaías, aßan li ralal laj Matanías. Ut laj Matanías, aßan li ralal laj Micaías. Ut laj Micaías, aßan li ralal laj Zacur. Ut laj Zacur, aßan li ralal laj Asaf.Ts! "joßqueb ajcuiß laj Judá, laj Benjamín, laj Semaías, ut laj Jeremías.Br !Joßcan ajcuiß laj Azarías, laj Esdras, ut laj Mesulam,pqY Ut chirixeb aßan yôqueb chi xic laj Osaías rochbeneb yijach li nequeßtaklan saß li tenamit Judá.Jp Ut quinye ajcuiß reheb li nequeßtaklan saß li tenamit Judá nak teßtakekß saß xbên li tzßac. Ut quincßûb ajcuiß ruheb cuib nînki chßûtaleb laj bichanel. Li jun chßûtal yôqueb chi xic chi tzoltzo saß xbên li tzßac li nacana saß li nim saß xjayal li oquebâl bar nequeßnumeß cuiß laj tzßekol mul.=os Ut eb laj tij ut eb laj levita queßxbânu joß naxye saß li chakßrab. Queßxsantobresi ribeb ut queßxsantobresiheb ajcuiß li tenamit joß ajcuiß li tzßac ut eb li oquebâl.bn= Ut cuanqueb ajcuiß li queßchal chak saß li tenamit Gilgal ut saß eb li cßalebâl xcuênt Geba ut Azmavet, bar queßxyîb cuiß li rochocheb laj bichanel. Eb li naßajej aßan cuanqueb nachß riqßuin Jerusalén.6me Ut queßxchßutub ribeb Jerusalén chixjunileb laj levita li nequeßbichan, eb li cuanqueb nachß riqßuin Jerusalén joß eb ajcuiß li cuanqueb saß li cßalebâl Netofa.zlm Nak quicuulac xkßehil nak teßxkßaxtesi saß rukß li Dios li tzßac li sutsu cuiß li tenamit Jerusalén, queßxtakla xbokbaleb chixjunileb laj levita li cuanqueb saß li junjûnk chi tenamit. Queßbokeß Jerusalén re xsulbal li tzßac re nak teßxqßue sahil chßôlej riqßuin li bichânc ut riqßuin xchßeßbal li cuajb, li arpa, li címbalos, ut li salterios..kU Eb aßan queßcuan chi cßanjelac saß eb li cutan nak quicuan chokß xbênil aj tij laj Joiacim, li ralal laj Jesúa. Laj Jesúa, aßan li ralal laj Josadac. Ut saß eb ajcuiß li cutan aßan laj Nehemías quicuan chokß gobernador ut laj Esdras laj tij, aßan li quicßutuc re li chakßrab.j+ Ut eb li queßcßacßalen reheb li oquebâl, aßaneb aßin: laj Matanías, laj Bacbuquías, laj Obadías, laj Mesulam, laj Talmón ut laj Acub.niU Eb li cuanqueb saß xcuanquil saß xyânkeb laj levita, aßaneb aßin: laj Hasabías, laj Serebías, ut laj Jesúa li ralal laj Cadmiel. Eb li rech aj cßanjelil cuanqueb chi ubej ut yôqueb chi lokßonînc ut chi bantioxînc. Nequeßxsume rib nak nequeßbichan laj bichanel joß queßchakßrabîc cuiß junxil xban li rey David laj cßanjel chiru li Dios.h1 Eb li ralal xcßajol laj Leví li queßjolomin reheb li junjûnk cabal, quitzßîbâc xcßabaßeb saß li hu li tzßîbanbil cuiß retalil chixjunil li cßaßru na-uxman saß li tenamit chalen toj saß eb li cutan nak quicuan chokß aj tij laj Johanán li ralal laj Eliasib.ugc Saß eb li cutan nak queßcuan laj Eliasib, laj Joiada, laj Johanán ut laj Jadúa toj chalen nak qui-oc laj Darío chokß xreyeb laj Persia, queßtzßîbâc xcßabaßeb laj levita ut eb laj tij li queßjolomin reheb li junjûnk cabal. f9 Ut laj Hasabías, aßan li quijolomin reheb li ralal xcßajol laj Hilcías. Ut laj Natanael, aßan li quijolomin reheb li ralal xcßajol laj Jedaías.e Ut laj Calai, aßan li quijolomin reheb li ralal xcßajol laj Salai. Ut laj Eber, aßan li quijolomin reheb li ralal xcßajol laj Amoc.d# Laj Matenai, aßan li quijolomin reheb li ralal xcßajol laj Joiarib. Ut laj Uzi, aßan li quijolomin reheb li ralal xcßajol laj Jedaías.c' Laj Samúa, aßan li quijolomin reheb li ralal xcßajol laj Bilga. Ut laj Jonatán, aßan li quijolomin reheb li ralal xcßajol laj Semaías.;bo Laj Zicri, aßan li quijolomin reheb li ralal xcßajol laj Abías. Ut laj Piltai, aßan li quijolomin reheb li ralal xcßajol laj Miniamín ut eb li ralal xcßajol laj Moadías.a) Laj Zacarías, aßan li quijolomin reheb li ralal xcßajol laj Iddo. Ut laj Mesulam, aßan li quijolomin reheb li ralal xcßajol laj Ginetón.` Laj Adna, aßan li quijolomin reheb li ralal xcßajol laj Harim. Ut laj Helcai, aßan li quijolomin reheb li ralal xcßajol laj Meraiot._1 Ut laj Jonatán, aßan li quijolomin reheb li ralal xcßajol laj Melicú. Ut laj José, aßan li quijolomin reheb li ralal xcßajol laj Sebanías.^+ Laj Mesulam, aßan li quijolomin reheb li ralal xcßajol laj Esdras. Ut laj Johanán, aßan li quijolomin reheb li ralal xcßajol laj Amarías.]+ Saß eb li cutan nak quicuan laj Joiacim chokß aj tij, eb laj tij li queßjolomin reheb li junjûnk cabal, aßaneb aßin: laj Meraías, aßan li quijolomin reheb li ralal xcßajol laj Seraías: ut laj Hananías, aßan li quijolomin reheb li ralal xcßajol laj Jeremías.d\A Laj Joiada, aßan lix yucuaß laj Jonatán. Ut laj Jonatán, aßan lix yucuaß laj Jadúa.[ Laj Jesúa aßan lix yucuaß laj Joacim. Ut laj Joacim, aßan lix yucuaß laj Eliasib. Ut laj Eliasib, aßan lix yucuaß laj Joiada.7Zg Ut eb laj Bacbuquías ut laj Uni li rech aj bichanelil cuanqueb chi ubej ut yôqueb chixtenkßanquileb riqßuin li bichânc. Nequeßxsume rib nak nequeßbichan laj bichanel.,YQ Aßaneb aßin laj levita: laj Jesúa, laj Binúi, laj Cadmiel, laj Serebías, laj Judá ut laj Matanías. Eb aßan li queßcßamoc be chi bichânc re lokßonînc.?Xw laj Salú, laj Amoc, laj Hilcías, ut laj Jedaías. Aßaneb aßin li queßcßamoc be saß xyânkeb chixjunileb laj tij saß eb li cutan nak quicuan chokß xbênil aj tij laj Jesúa.1W] laj Semaías, laj Joiarib, laj Jedaías,/VY laj Mijamín, laj Maadías, laj Bilga,*UO laj Iddo, laj Gineto, laj Abías,/TY laj Secanías, laj Rehum, laj Meremot,-SU laj Amarías, laj Maluc, laj Hatús,VR ' Aßaneb aßin laj tij ut eb laj levita li queßsukßi Jerusalén rochben laj Zorobabel li ralal laj Salatiel ut laj Jesúa li xbênil aj tij. Aßaneb aßin laj tij: laj Seraías, laj Jeremías, laj Esdras,3Q_ $Ut cuanqueb aj levita queßcôeb chi cuânc saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Judá ut cuanqueb li queßcôeb chi cuânc saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Benjamín.(PI #Ut cuanqueb ajcuiß li queßcana saß eb li tenamit Lod ut Ono saß li ru takßa cuanqueb cuiß laj tenol chßîchß.Ut cuanqueb aj levita queßcôeb chi cuânc saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Judá ut cuanqueb li queßcôeb chi cuânc saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Benjamín.TO! "Ut cuan ajcuiß li queßcana saß eb li tenamit Hadid, Seboim, ut Nebalat.QN !Ut cuan ajcuiß li queßcana saß eb li tenamit Hazor, Ramá ut Gitaim.RM Ut cuan ajcuiß li queßcana saß eb li tenamit Anatot, Nob ut Ananías.L+ Ut eb li ralal xcßajol laj Benjamín queßcana chi cuânc saß eb li tenamit Geba, Micmas, Aía, ut Bet-el joß ajcuiß saß eb li cßalebâl.TK! Ut cuanqueb ajcuiß li queßcôeb chi cuânc saß eb li tenamit Zanoa ut Adulam. Ut cuanqueb li queßcôeb saß li cßalebâl. Ut cuanqueb ajcuiß li queßcôeb Laquis ut Azeca. Ut cuanqueb ajcuiß li queßcôeb saß li cßalebâl. Queßcôeb laj Israel chi cuânc saß li tenamit Beerseba nacuulac toj saß li ru takßa re Hinom.dJA Ut cuanqueb ajcuiß li queßcôeb chi cuânc saß eb li tenamit En-rimón, Zora ut Jarmut.uIc Ut cuan cuißchic li queßcana saß li tenamit Siclag ut Mecona, ut cuanqueb li queßcôeb saß cßalebâl.H Ut cuanqueb ajcuiß li queßcôeb chi cuânc saß li tenamit Hazar-sual, ut Beerseba. Ut cuanqueb ajcuiß li queßcôeb saß cßalebâl.gGG Ut cuanqueb ajcuiß li queßcôeb chi cuânc saß eb li tenamit Jesúa, Molada, ut Bet-pelet.CF Aßaneb aßin li tenamit li queßcana cuiß li ralal xcßajol laj Judá: Quiriat-arba, Dibón ut Jecabseel. Cuan li queßcana saß tenamit ut cuan ajcuiß li queßcôeb saß cßalebâl.pEY Laj Petaías, aßan li ralal laj Mesezabeel, xcomoneb li ralal xcßajol laj Zera li ralal laj Judá. Laj Petaías aßan li xakabanbil xban li rey chokß rûchil chiruheb laj Israel riqßuin chixjunil li cßaßru nequeßxcßûb ru.{Do Ac yebil reheb xban li rey nak tâqßuehekß reheb li cßaßru tento teßxcßul re xnumsinquil li cutan junjûnk.[C/ Laj Uzi li ralal laj Bani, aßan li quitaklan saß xbêneb laj Levitas li queßcana Jerusalén. Laj Bani, aßan li ralal laj Hasabías. Ut laj Hasabías, aßan li ralal laj Matanías. Ut laj Matanías, aßan li ralal laj Micaía, xcomoneb li ralal xcßajol laj Asaf. Aßaneb li nequeßbichan nak nequeßlokßonin saß lix templo li Dios.B Eb li môs li queßcßanjelac saß li templo queßcana chi cuânc Ofel. Laj Ziha ut laj Gispa queßtaklan saß xbêneb aßan.RA Ut li joß qßuial chic laj Israel, li incßaß queßcana Jerusalén, joß eb laj tij ut eb laj levita, queßcôeb chi cuânc saß eb li tenamit xcuênt Judá. Ac saß xnaßajeb queßcana li junjûnk.H@ Ut eb li queßcßacßalen re li oquebâl, aßaneb aßin: laj Acub ut laj Talmón rochbeneb li rechßalal. Eb li queßcßacßalen re li oquebâl, aßan jun ciento riqßuin cablaju xcâcßâl.s?_ Chixjunileb laj levita li queßcana saß li santil tenamit, aßan cuib ciento riqßuin câhib roßcßâl.@>y Ut cuan ajcuiß laj Matanías li ralal laj Micaía. Ut laj Micaía, aßan li ralal laj Zabdi. Ut laj Zabdi, aßan li ralal laj Asaf. Laj Matanías, aßan li quicßamoc be chiruheb li nequeßbichan re xlokßoninquil ut re bantioxînc chiru li Dios. Ut cuan ajcuiß laj Bacbuquías li natenkßan re laj Matanías. Ut cuan ajcuiß laj Abda li ralal laj Samúa. Laj Samúa, aßan li ralal laj Galal. Ut laj Galal, aßan li ralal laj Jedutún.= Ut cuanqueb ajcuiß laj Sabetai ut laj Jozabad, li queßtaklan saß xbêneb laj levita, li queßcßanjelac chirix li templo.N< Ut saß xyânkeb laj levita, cuan laj Semaías li ralal laj Hasub. Ut laj Hasub aßan li ralal laj Azricam. Ut laj Azricam, aßan li ralal laj Hasabías. Ut laj Hasabías, aßan li ralal laj Buni.0;Y Ut eb li rechßalal, li junes cuînk li cauheb rib, aßan jun ciento riqßuin cuakxakib xcaßcßâl. Laj Zabdiel li ralal laj Gedolim, aßan li nataklan saß xbêneb.:1 Ut eb li rechßalal li nequeßjolomin re li junjûnk cabal, aßan cuib ciento riqßuin cuib roxcßâl. Aßaneb aßin: laj Amasai li ralal laj Azareel. Ut laj Azareel, aßan li ralal laj Azai. Ut laj Azai, aßan ralal laj Mesilemot. Ut laj Mesilemot, aßan li ralal laj Imer. }_A}}(|zz yxwvuVs[rqPp1on)mlk*ihggOecqax`:_P^]s\ [Z}YXWW%U_UTQS9RQPONNMEL\KxK!JIHZG-FgCAA%@3?9>=FdW<VS x  M >Ie_<} Abanan lix Ester quiâtinac riqßuin li rey. Ut li rey quixqßue li chakßrab nak chixjunil li raylal li quixcßoxla xbânunquil reheb laj judío tâtßanekß saß xbên laj Amán. Ut quixtakla xyatzßbal laj Amán joß ajcuiß li lajêb chi ralal.;3 Teßxninkßei rajlal re xjulticanquil chanru nak laj Amán li ralal laj Hamedata laj agagueo, li xicß qui-iloc reheb laj judío quixcßûb ru chanru nak xsacheb raj ru laj judío ut queßbûlic re xxakabanquil lix cutanquil. Li bûlic “Pur” xcßabaß saß râtinobâleb.}:s Ut eb laj judío queßcßay chixbânunquil joß queßyeheß reheb xban laj Mardoqueo saß li hu li quixtakla reheb.?9w Teßxninkßei ru li cutan aßan xban nak aßan li cutan queßcoleß cuiß chiruheb li xicß queßiloc reheb. Ut saß li po aßan quisukßi chokß sahil chßôlej li rahil chßôlej li cuanqueb cuiß. Teßxninkßei ruheb li cutan aßan ut teßxqßue xmâtaneb chi ribileb rib ut teßxqßue xmâtaneb li nebaß.8y Quixye reheb nak teßxninkßei ru li cutan li câlaju ut li oßlaju xbe li po Adar. Teßxninkßei rajlal chihab, chan.o7W Ut laj Mardoqueo quixtzßîba retalil li cßaßru quicßulman ut quixtakla li hu reheb laj judío li cuanqueb saß eb li tenamit li cuanqueb rubel xcuanquil li rey Asuero, li cuanqueb chi nachß joß ajcuiß li cuanqueb chi najt. 6 Joßcan nak eb laj judío li cuanqueb saß eb li cßalebâl li incßaß sutsu xnaßajeb saß tzßac, nequeßxninkßei li câlaju xbe li po Adar re xjulticanquil chanru nak queßcoleß. Nequeßsahoß saß xchßôleb ut nequeßxqßue xmâtaneb chi ribileb rib.T5! Aßut eb laj judío li cuanqueb Susa queßxchßutub ribeb re xcolbaleb rib saß li oxlaju ut saß li câlaju xbe li po. Ut saß li oßlaju xbe li po queßhilan ut queßninkßeîc xban xsahil xchßôleb.4 Aßin quicßulman saß li oxlaju xbe li po Adar. Ut saß li câlaju xbe li po Adar queßhilan ut queßninkßeîc xban xsahil xchßôleb. 3 Ut eb laj judío li cuanqueb saß eb li tenamit li cuanqueb rubel xcuanquil li rey queßxchßutub ribeb re xcolbaleb rib chiruheb li xicß nequeßiloc reheb. Queßxcamsi oßlaju xcâcßâl mil chi cuînk abanan incßaß queßxchßeß li cßaßru cuan reheb.F2 Eb laj judío li cuanqueb Susa queßxchßutub cuißchic rib saß li câlaju xbe li po Adar. Ut queßxcamsi oxib ciento chic li cuînk, abanan incßaß queßxchßeß li cßaßru cuan reheb.Q1 Li rey quixtakla xyebal nak tâuxmânk joß quixye lix Ester. Ut qui-el resil saß li tenamit Susa. Ut eb li lajêb chi ralal laj Amán, li queßcamsîc queßtßuyubâc aran Susa chiruheb li tenamit.0 Lix Ester quichakßoc ut quixye: —Eb laj judío xeßxbânu anakcuan joß tzßîbanbil saß li chakßrab li xaqßue reheb. Cui lâat tâcuaj, tâtakla xyebal reheb laj judío li cuanqueb arin Susa nak târûk teßxbânu ajcuiß cuulaj joß xeßxbânu anakcuan. Ut nacuaj ajcuiß nak teßtßuyubâk riqßuin cßâm chiruheb li tenamit li lajêb chi camenak li ralal laj Amán, chan./ Ut li rey quixye re lix Ester: —Arin Susa queßcamsîc ôb ciento li cuînk xbaneb laj judío. Ut queßcamsîc li lajêb chi ralal laj Amán. ¿Ani ta cuiß tânaßok re chanru xcßulman saß eb li junjûnk chi tenamit li cuanqueb rubel incuanquil? Ye cue cßaß chic ru tâcuaj anakcuan, ut lâin tinqßue âcue. Ye cue cßaßru tâcuaj, ut tâuxmânk joß tâcuaj, chan li rey. . Saß ajcuiß li cutan aßan quicuulac resil riqßuin li rey joß qßuial li queßcamsîc aran Susa, li tenamit cuan cuiß li rey.=-s Aßaneb li lajêb chi ralal laj Amán li ralal laj Hamedata, li xicß queßiloc reheb laj judío. Eb laj judío queßxcamsiheb, abanan incßaß queßxcßam li cßaßru cuan reheb.=,u laj Parmasta, laj Arisai, laj Aridai ut laj Vaizata.1+] laj Porata, laj Adalía, ut laj Aridata, * Ut queßcamsîc li lajêb chi cuînk ralaleb laj Amán. Aßaneb aßin lix cßabaßeb: laj Parsandata, laj Dalfón, ut laj Aspata,W)' Saß li tenamit Susa bar cuan cuiß li rey queßxcamsi ôb ciento chi cuînk.( Ut eb laj judío queßxcamsiheb chi chßîchß chixjunileb li xicß nequeßiloc reheb. Queßxbânu reheb li cßaßru queßraj.Z'- Queßxucuac xban nak laj Mardoqueo nim xcuanquil saß li rochoch li rey ut naßno ru yalak bar saß eb li tenamit li cuanqueb rubel xcuanquil li rey. Ut rajlal yô chi nimânc lix cuanquil li quiqßueheß re.W&' Chixjunileb li cuanqueb xcuanquil ut eb li nequeßtaklan saß eb li tenamit, joßqueb ajcuiß li nequeßtaklan saß xbêneb li soldado, queßxtenkßaheb laj judío xban nak queßxucuac chiru laj Mardoqueo.s%_ Ut saß eb li tenamit li cuanqueb rubel xcuanquil li rey Asuero, eb laj judío queßxchßutub ribeb chi pletic riqßuineb li queßajoc xsachbal ruheb. Ut mâ jun quiru xcolbal rib chiruheb laj judío xban nak qui-oc xxiuheb chiruheb.g$ I Li oxlaju xbe li cablaju po Adar, aßan li cutan xxakabanbil xban li rey nak teßsachekß ruheb laj judío, ut aßan ajcuiß li cutan li yôqueb chiroybeninquil li xicß nequeßiloc reheb laj judío re nak teßnumtâk saß xbêneb. Abanan incßaß queßnumta saß xbêneb laj judío. Laj judío ban queßnumta saß xbêneb li xicß nequeßiloc reheb.2#]Saß li junjûnk chi tenamit li quitaklâc cuiß li chakßrab li quixqßue li rey, cßajoß nak quisahoß saß xchßôleb laj judío ut queßninkßeîc xban nak aßan jun nimla cutan chokß reheb. Ut nabaleb li mâcuaßeb aj judío queßoc saß xyânkeb xban nak qui-oc xxiuheb xbaneb laj judío.s"_Ut eb laj judío queßsahoß xchßôl ut queßqßueheß xlokßal.Saß li junjûnk chi tenamit li quitaklâc cuiß li chakßrab li quixqßue li rey, cßajoß nak quisahoß saß xchßôleb laj judío ut queßninkßeîc xban nak aßan jun nimla cutan chokß reheb. Ut nabaleb li mâcuaßeb aj judío queßoc saß xyânkeb xban nak qui-oc xxiuheb xbaneb laj judío.\!1Nak laj Mardoqueo qui-el riqßuin li rey cuan chirix li châbil akß joß narocsi li rey, rax ut sak. Cuan saß xjolom jun nimla corona oro. Ut cuan li tßicr saß xbên li rakß. Li tßicr aßan yîbanbil riqßuin châbil tßicr lino morado. Nak queßril laj Mardoqueo, cßajoß nak queßsahoß xchßôl li cuanqueb saß li tenamit Susa.^ 5Eb lix takl li rey queßcôeb saß junpât chirixeb lix cacuây li rey, li kßaxal cau nequeßâlinac, joß quiyeheß reheb xban li rey. Ut qui-el ajcuiß resilal li hu saß li tenamit Susa bar cuan cuiß li rey.ta Ut li hu aßin li quixtakla li rey quicana joß chakßrab ut qui-el resilal saß chixjunileb li tenamit re nak ac cauresinbilakeb laj judío chi numtâc saß xbêneb li xicß nequeßiloc reheb nak tâcuulak xkßehil li ac yebil resil.wg Chixjunil aßin teßxbânu chiru jun cutan, saß li oxlaju xbe li po Adar. Aßan lix cablaju po re li chihab.+ Saß li hu li quixtakla li rey quiyeheß reheb laj judío nak teßxchßutub ribeb saß li junjûnk chi tenamit cuanqueb cuiß, ut teßpletik re xcolbaleb rib chiruheb li xicß nequeßiloc reheb. Târûk teßxcamsiheb ut teßxsach ruheb yalak ani li teßchâlk chi camsînc reheb aß yal bar xtenamiteb, usta cuînk, usta ixk, usta cocßal. Ut teßxxoc li cßaßru cuan reheb, chan li rey saß li hu.pY Laj Mardoqueo quixtzßîba li hu saß xcßabaß li rey ut quixqßue retalil lix matkßab li rey chiruheb li hu. Quixtaklaheb li cuînk chixcanabanquileb li hu. Queßcôeb chirixeb lix cacuây li rey, li kßaxal cau nequeßâlinac.2] Saß junpât queßbokeß laj tzßîb li nequeßcßanjelac chiru li rey saß li oxib xcaßcßâl xbe li rox po Siván xcßabaß. Ut queßxtzßîba chixjunil li quixye laj Mardoqueo. Li hu quicuulac saß li jun ciento riqßuin cuukub xcaßcßâl chi tenamit li cuanqueb rubel xcuanquil li rey saß li tenamit La India, toj saß li tenamit Etiopía. Li hu quicuulac riqßuineb laj judío ut riqßuineb li cuanqueb xcuanquil ut riqßuineb ajcuiß li nequeßtaklan saß xbêneb li soldado. Li hu quitzßîbâc saß li râtinobâleb ut joß nequeßtzßîbac saß li junjûnk chi tenamit. Ut quitzßîbâc ajcuiß li hu saß li râtinobâleb laj judío ut joß nequeßtzßîbac eb aßan.=sAnakcuan têtzßîba jun chic li hu saß incßabaß lâin ut têtzßîba li cßaßru têraj re xtenkßanquileb laj judío. Ut têqßue retalil lin matkßab chiru xban nak cui tzßîbanbil saß incßabaß, ut cui cuan retalil li matkßab chiru, incßaß naru xjalbal ru li cßaßru tzßîbanbil, chan li rey.ucLi rey Asuero quichakßoc ut quixye re li reina Ester ut re ajcuiß laj Mardoqueo laj judío: —Xban nak laj Amán quiraj xsachbaleb ru laj judío, lâin xintakla xyatzßbal ut xinqßue re lix Ester chixjunil li cßaßru re laj Amán.%C¿Chanru nak tincuy rilbal li raylal li teßraj xbânunquil reheb li cuech tenamitil? Lâin incßaß tincuy cui teßcamsîk li cuechßalal, chan lix Ester.fEUt quixye re: —At rey, cui lâat tâcuaj xbânunquil usilal cue, ut cui nacacßoxla nak us xbânunquil ut cui niquinâra, tâqßue taxak junak li chakßrab li tixsach xcuanquil li hu li quixtakla laj Amán li ralal laj Hamedata aj agagueo re xcamsinquil chixjunileb laj judío yalak bar cuanqueb saß eb li tenamit li cuanqueb rubel lâ cuanquil.^5Li rey quixtaksi lix xukß oro ut lix Ester quicuacli ut quixxakab rib chiru li rey.5Lix Ester quiâtinac cuißchic riqßuin li rey. Tâyâbak nak quixcut rib chi rok li rey ut quixye: —Tâsach taxak xcuanquil li chakßrab li quixqßue laj Amán xban xmâusilal. Incßaß taxak tâuxmânk li raylal li quixcßoxla xbânunquil reheb laj judío, chan lix Ester.jMUt li rey quirisi chi rußuj rukß lix matkßab li quixmakß chiru laj Amán ut quixqßue re laj Mardoqueo. Ut lix Ester quixxakab laj Mardoqueo re nak aßan chic tâilok re chixjunil li cßaßru quicuan chokß re laj Amán.b ?Saß ajcuiß li cutan aßan li rey quixkßaxtesi re lix Ester li rochoch laj Amán, li xicß qui-iloc reheb laj judío. Laj Mardoqueo quicuulac riqßuin li rey xban nak lix Ester quixye re li rey nak aßan rechßalal.%C Joßcan nak laj Amán quiyatzßeß saß li cßâm li quixqßue chi yîbâc re xyatzßbal laj Mardoqueo. Ut nak ac xcam laj Amán, quicube xjoskßil li rey.(I Ut laj Harbona, jun reheb li eunucos li nequeßcßanjelac chiru li rey quixye: —Saß rochoch laj Amán cuan li cheß cuib xcaßcßâl metro xteram li quixqßue chi yîbâc laj Amán. Ac cuan aran li cßâm li quixqßue re xyatzßbal laj Mardoqueo, li cuînk li quiyehoc re nak queßraj âcamsinquil, at rey, chan. Ut li rey quixye reheb: —Cßamomak laj Amán ut aran têyatzß, chan.Joßcan nak laj Amán quiyatzßeß saß li cßâm li quixqßue chi yîbâc re xyatzßbal laj Mardoqueo. Ut nak ac xcam laj Amán, quicube xjoskßil li rey.(IXban nak cßajoß lix xiu laj Amán, quitßaneß chi rok lix Ester. Nak quisukßi saß cab li rey, quiril nak laj Amán quitßaneß saß li cßojaribâl bar yô cuiß chi hilânc lix Ester. Li rey quixjap re ut quixye: —¿Ma yôcat ajcuiß xcßoxlanquil xbânunquil li incßaß us re li reina chicuu arin saß li cuochoch? chan. Toj yô ajcuiß xyebal aßan li rey nak queßxchap laj Amán ut queßxtzßap li ru.wCßajoß nak quijoskßoß li rey. Quicuacli saß junpât ut cô chirix cab bar aubil cuiß li utzßußuj. Laj Amán quicana aran chixtzßâmanquil chiru lix Ester nak incßaß tâcamsîk xban nak ac naxnau nak tâtaklâk xcamsinquil xban li rey.~uUt lix Ester quixye re: —Li xicß na-iloc ke li naraj xbânunquil raylal ke, aßan ajcuiß laj Amán li cuan arin, li incßaß us xnaßleb, chan. Nak quirabi li cßaßru quixye, cßajoß nak quixucuac laj Amán chiru li rey ut chiru li reina. {Ut li rey Asuero quixpatzß re: —¿Ani xcßoxlan re xbânunquil li mâusilal aßan? ¿Bar cuan li cuînk aßan? chan.2 ]—Lâin ut eb li cuech tenamitil, xokßaxtesîc re camsîc. Tâsachekß ku chi junaj cua. Cui ta xoxkßaxtesîc chokß cßayinbil môs, mâcßaß raj tinye. Incßaß raj xatinchßißchßißi. Aban cui lâo tocamsîk, tâchâlk jun nimla chßaßajquilal saß âbên lâat, at rey, chan lix Ester.X )Ut li reina Ester quixye re: —At rey, cui lâat tâcuaj xbânunquil usilal cue, caßaj cuiß tintzßâma châcuu nak incßaß taxak tincamsîk lâin ut incßaß taxak teßcamsîk li cuech tenamitil, chan.L Ut nak ac cuanqueb saß li ninkße yôqueb chi ucßac vino ut li rey quixye cuißchic re lix Ester: —Ye cue cßaßru tâcuaj ut lâin tinqßue âcue usta yijach lin biomal tâpatzß cue, chan.V  'Li rey Asuero rochben laj Amán côeb saß li ninkße li quixbânu lix Ester.=sMâjiß ajcuiß nequeßrakeß chi âtinac nak queßcuulac li eunucos li nequeßcßanjelac chiru li rey chixcßambal laj Amán saß junpât saß li ninkße li quixcßûb lix Ester. Nak quicuulac saß rochoch, quixserakßi chixjunil li quixcßul re lix Zeres li rixakil ut reheb ajcuiß li ramîg li nequeßqßuehoc xnaßleb. Ut eb aßan queßxye re: —Xatiquib xsachbal lâ cuanquil chiru laj Mardoqueo. Xban nak aßan aj judío lâat incßaß naru tatnumtâk saß xbên. Aßan ban tânumtâk saß âbên lâat, chanqueb.Mâjiß ajcuiß nequeßrakeß chi âtinac nak queßcuulac li eunucos li nequeßcßanjelac chiru li rey chixcßambal laj Amán saß junpât saß li ninkße li quixcßûb lix Ester.J  Nak quisukßi chak laj Mardoqueo chi bêc cô cuißchic saß li oquebâl re li rochoch li rey. Ut laj Amán quixxulub xjolom xban xxutân ut cô saß junpât saß rochoch chi ra saß xchßôl.J  Laj Amán quixcßam li rakß li rey riqßuin laj Mardoqueo ut quixcßam ajcuiß li cacuây. Quixqßue li rakß chirix laj Mardoqueo. Ut nak cuan chirix li cacuây laj Mardoqueo, laj Amán quixberesi li cacuây saß eb li be ut quixjap re chixyebal: —Joßcaßin naxbânu li rey re li ani naraj xqßuebal xlokßal, chan.ve Ut li rey quixye re laj Amán: —Sêba âcuib. Cßam li cuakß aßin ut cßam li cacuây ut bânu joß xaye. Bânu aßan re laj Mardoqueo laj judío li chunchu aran saß li oquebâl re li cuochoch. Bânu chixjunil li xaye, chan li rey.=s Ut tâkßaxtesi li rakß ut li corona re junak li nim xcuanquil li nacßanjelac châcuu. Ut aßan tâqßuehok re chirix li cuînk li tâqßue xlokßal. Ut laj cßanjel châcuu tixberesi li cacuây saß eb li be ut tixjap re chixyebal: —Joßcaßin naxbânu li rey re li ani târaj xqßuebal xlokßal, chan.lQtâcßamekß chak li châbil akß xcomon li nacaqßue châcuix, at rey. Ut tâcßamekß ajcuiß chak li cacuây li nacatbêc cuiß lâat ut tâqßuehekß lix corona li cacuây saß xjolom li narocsi nak nacatbêc chirix lâat.c?Joßcan nak laj Amán quixye re li rey: —Cui tâqßue xlokßal li cuînk aßan, at rey,*MUt laj Amán qui-oc cuan cuiß li rey ut li rey quixpatzß re: —¿Cßaßru us tinbânu re junak li cuînk li nacuaj xqßuebal xlokßal? chan. Saß xchßôl laj Amán nak aßan li tâqßuehekß xlokßal. Quixye saß xchßôl: —¿Ani ta chic tixqßue xlokßal? Caßaj cuiß lâin, chan.r]—Aßan laj Amán, chanqueb li nequeßcßanjelac chiru li rey. Ut li rey quixye: —Ocsimak chak, chan.%~CSaß ajcuiß li hônal aßan laj Amán qui-oc saß li nebâl cuan cuiß lix naßaj li rey. Quiraj xtzßâmanquil chiru li rey nak tixqßue chi yatzßecß laj Mardoqueo saß li naßajej li quixqßue chi yîbâc laj Amán. Li rey quixpatzß: —¿Ani yô chi bêc saß li nebâl? chan.v}eLi rey quixpatzß reheb li yôqueb chi cßanjelac chiru: —¿Cßaßru xkaqßue re laj Mardoqueo? ¿Ma xkaqßue xkßajcâmunquil li usilal xbânu cue? chan. Eb li nequeßcßanjelac chiru queßxye: —Mâcßaß quiqßueheß re, chanqueb.n|USaß li hu aßan queßxtau retalil chanru nak laj Mardoqueo quixye resil nak laj Bigtán ut laj Teres queßraj xcamsinquil li rey Asuero. Li cuib chi cuînk aßan xcomoneb li queßcßacßalen re li oquebâl re li rochoch li rey.O{ Saß li kßojyîn aßan nak incßaß quicube xcuara li rey, quixtakla xcßambal chak li hu li tzßîbanbil cuiß retalil chixjunil li ac quilajcßulman, ut queßoc chirilbal xsaß li hu aßan chiru.fzEUt lix Zeres li rixakil joßqueb ajcuiß li ramîg queßxye re: —Takla xyîbanquil junak li naßajej cuib xcaßcßâl metro xteram ut tâyîb li cßâm re xyatzßbal laj Mardoqueo. Ut ekßela cuulaj tâtzßâma chiru li rey nak tixtakla xyatzßbal laj Mardoqueo re nak naru tatxic saß li ninkße âcuochben li rey chi mâcßaß âcßaßux, chanqueb. Ut quisahoß xchßôl laj Amán riqßuin li naßleb aßan ut quixtakla xyîbanquil li naßajej re xyatzßbal laj Mardoqueo.y{ Abanan chixjunil aßan mâcßaß na-oc cuiß chicuu nak nacuil nak chunchu laj Mardoqueo laj judío chire li oquebâl re li rochoch li rey, chan laj Amán.Ut lix Zeres li rixakil joßqueb ajcuiß li ramîg queßxye re: —Takla xyîbanquil junak li naßajej cuib xcaßcßâl metro xteram ut tâyîb li cßâm re xyatzßbal laj Mardoqueo. Ut ekßela cuulaj tâtzßâma chiru li rey nak tixtakla xyatzßbal laj Mardoqueo re nak naru tatxic saß li ninkße âcuochben li rey chi mâcßaß âcßaßux, chanqueb. Ut quisahoß xchßôl laj Amán riqßuin li naßleb aßan ut quixtakla xyîbanquil li naßajej re xyatzßbal laj Mardoqueo.Bx} Ut quixye reheb: —Caßaj cuiß lâin xinixbok saß li ninkße li quixcßûb li reina chokß re li rey. Ut xinixbok ajcuiß chirochbeninquil li rey saß li ninkße li tixbânu cuulaj.)wK Laj Amán qui-oc chixserakßinquil reheb chixjunil lix biomal. Quixye reheb nak nabaleb li ralal xcßajol ut nak sicßbil ru xban li rey. Ut quixye chanru nak quiqßueheß xlokßal chiruheb chixjunileb ut quiqßueheß xcuanquil saß xbêneb chixjunileb li nequeßcßanjelac chiru li rey.'vG Laj Amán incßaß quixcßut lix joskßil chiru laj Mardoqueo. Nak quicuulac saß li rochoch quixtakla xbokbaleb li ramîg joß ajcuiß lix Zeres li rixakil.yuk Laj Amán qui-el saß li ninkße chi sa saß xchßôl. Abanan cßajoß nak quijoskßoß nak quiril laj Mardoqueo saß li oquebâl re li rochoch li rey xban nak incßaß quixcuikßib rib chiru chi moco qui-ecßan saß xnaßaj nak quinumeß.t/Cui lâat tâcuaj xbânunquil li cßaßru tintzßâma châcuu ut cui lâat tâcuaj xbânunquil usilal cue, tatchâlk raj cuißchic cuulaj âcuochben laj Amán saß li ninkße li tinbânu chokß êre. Ut cuulaj lâin tinsume li cßaßru xapatzß cue, at rey, chan lix Ester.Ts!Ut lix Ester quichakßoc ut quixye re: —Li cßaßru nacuaj, aßan aßin:`r9Nak yôqueb chi ucßac vino, li rey quixye re lix Ester: —Tzßâma chicuu li cßaßru tâcuaj. Lâin tinqßue âcue. Ye cue cßaßru tâcuaj. Usta yijach lin biomal tâtzßâma, lâin tinqßue âcue, chan li rey.eqCLi rey quixye reheb laj cßanjel chiru: —Bokomak chak saß junpât laj Amán ut takabânu li cßaßru naraj li reina Ester, chan. Joßcan nak li rey rochben laj Amán queßcôeb saß li ninkße li quixbânu lix Ester.:pmUt lix Ester quichakßoc ut quixye re: —Cui tixcßul âchßôl, at rey, nintzßâma châcuu nak tatxic hôn âcuochben laj Amán saß li ninkße li xincßûb chokß âcue.—@oyLi rey Asuero quixpatzß re: —¿Cßaßru xacßul, at reina Ester? Ye cue cßaßru tâcuaj ut lâin tinqßue âcue. Usta yijach lin biomal tâpatzß cue, lâin tinqßue âcue, chan.Bn}Li rey quisahoß xchßôl chirilbal li reina Ester xakxo aran chire li oquebâl ut quixtaksi lix xukß oro. Ut lix Ester quinachßoc riqßuin ut quixchßeß li rußuj lix xukß li rey.m /Nak ac xnumeß li oxib cutan, lix Ester quixtikib rib chi châbil joß xcßulub xban nak aßan li reina. Qui-oc saß li rochoch li rey ut quixakli saß li oquebâl re li naßajej chunchu cuiß li rey saß lix cßojaribâl. Lix cßojaribâl na-iloc bar cuan cuiß li puerta.Ul#Ut laj Mardoqueo cô ut quixbânu chixjunil li quiyeheß re xban lix Ester.gkG—Tatxic ut tâchßutubeb chixjunileb laj judío li cuanqueb Susa. Ye reheb nak teßayunik ut teßtijok chicuix. Incßaß teßucßak chi moco teßcuaßak chiru oxib cutan ut oxib kßojyîn. Ut joßcan ajcuiß tinbânu lâin cuochbeneb li ixk li nequeßcßanjelac chicuu. Chirix aßan lâin tinxic chi âtinac riqßuin li rey, usta tinkßet li chakßrab. Ut cui tincamsîk, chincamsîk, chan lix Ester.Ut laj Mardoqueo cô ut quixbânu chixjunil li quiyeheß re xban lix Ester.Hj Ut lix Ester quixtakla xyebal re laj Mardoqueo chi joßcaßin:i!Cui tîc mâcßaß nacabânu lâat anakcuan, lâin ninnau nak cuan jun li tâcolok reheb laj judío. Aßut lâat joßqueb ajcuiß li ralal xcßajol lâ yucuaß texcamsîk. Mâre anchal re xtenkßanquileb lâ tenamit nak xatqßueheß chokß reina, chan laj Mardoqueo.Ch Ut laj Mardoqueo quixtakla xyebal re lix Ester li âtin aßin: —Mâcßoxla nak tatcolekß lâat yal xban nak cuancat saß rochoch li rey. Cui tocamsîk lâo, tatcamsîk ajcuiß lâat.Dg Ut queßxye re laj Mardoqueo li cßaßru quixye lix Ester.Bf} —Chixjunileb li nequeßcßanjelac chiru li rey, joßqueb ajcuiß li tenamit li cuanqueb rubel xcuanquil, nequeßxnau nak li chakßrab naxye nak tâcamsîk li ani tâoc riqßuin li rey chi incßaß bokbil xban li rey, usta cuînk usta ixk. Caßaj cuiß nacoleß cui li rey tixtaksi li xukß oro saß xbên retalil nak incßaß tâcamsîk. Ac xnumeß lajêb xcaßcßâl cutan ut lâin toj mâjiß chic ninbokeß xban li rey, chan lix Ester.keO Ut lix Ester quixtakla cuißchic laj Hatac riqßuin laj Mardoqueo re nak tixye re li âtin aßin:qd[ Laj Hatac quisukßi riqßuin lix Ester ut quixserakßi re chixjunil li quiyeheß re xban laj Mardoqueo.c-Quixqßue jun li hu re, li tzßîbanbil cuiß li chakßrab li quixqßue li rey, li naxye nak teßcamsîk chixjunileb laj judío. Quixye re nak tixkßaxtesi li hu re lix Ester re tixnau cßaßru yôqueb chixcßulbal. Ut quixtakla ajcuiß xyebal re lix Ester nak tâxic chi âtinac riqßuin li rey, ut tixtzßâma chiru li rey nak târil taxak xtokßobâl ruheb laj judío, li rech tenamitil lix Ester.Tb!Laj Mardoqueo quixserakßi re chixjunil ut quixye ajcuiß re li joß qßuial li tumin li quixyechißi laj Amán re tixqßue saß lix naßaj lix tumin li rey cui tâsachekß ruheb chixjunileb laj judío.a{Laj Hatac cô chi âtinac riqßuin laj Mardoqueo. Aßan cuan saß li be li cuan chiru li oquebâl re li rochoch li rey.`Li reina Ester quixbok laj Hatac xcomoneb laj cßanjel chiru li rey li quiqßueheß re tâcßanjelak chiru xban li rey. Quixtakla aßan riqßuin laj Mardoqueo re nak tixpatzß re cßaßru yô chixcßulbal ut cßaßut nak yô chixbânunquil chi joßcan.c_?Eb li ixk ut eb li eunucos li nequeßcßanjelac chiru li reina Ester queßxye re li cßaßru yô laj Mardoqueo. Cßajoß nak quirahoß xchßôl lix Ester. Quixtakla li châbil akß re laj Mardoqueo re nak târisi li kßes ru tßicr li cuan chirix ut tixtikib rib chi châbil. Abanan laj Mardoqueo incßaß quiraj xcßulbal li quixtakla li reina.-^SSaß eb li tenamit li cuanqueb rubel xcuanquil li rey Asuero quicuulac resil li chakßrab li quixqßue. Quicuan jun nimla rahil chßôlej saß xyânkeb laj judío. Queßayunic ut queßyâbac. Queßxqßue li kßes ru tßicr chirixeb ut nabaleb queßxyocob rib saß cha xban xrahil xchßôleb.(]IQuicuulac saß li oquebâl re li rochoch li rey. Abanan incßaß qui-oc xban nak mâ ani naru na-oc saß li rochoch li rey cui cuan li kßes ru tßicr chirix.f\ GNak quirabi li cßaßru quicßulman, laj Mardoqueo quixpej li rakß xban xrahil xchßôl ut quixqßue li kßes ru tßicr chirix ut quixqßue li cha chirix. Ut cô saß li tenamit. Japjo re chi yâbac xban xrahil xchßôl.:[mEb li hu aßan queßtaklâc xbaneb lix takl li rey ut qui-el ajcuiß resil saß li tenamit Susa. Ut li rey Asuero rochben laj Amán queßcßojla ut queßoc chi ucßac chi saheb saß xchßôl. Abanan chixjunileb li cuanqueb saß li tenamit Susa, queßyotßeß xchßôleb ut sachsôqueb xchßôl queßcana.uZcLi chakßrab li quixqßue li rey quitaklâc saß li junjûnk chi tenamit. Ut qui-el resil yalak bar re nak tâcuulak xkßehil, ac cauresinbilakeb chixbânunquil li cßaßru quixye li rey.Eb li hu aßan queßtaklâc xbaneb lix takl li rey ut qui-el ajcuiß resil saß li tenamit Susa. Ut li rey Asuero rochben laj Amán queßcßojla ut queßoc chi ucßac chi saheb saß xchßôl. Abanan chixjunileb li cuanqueb saß li tenamit Susa, queßyotßeß xchßôleb ut sachsôqueb xchßôl queßcana. Y9 Chirix aßan eb li hu queßcßameß saß li junjûnk chi tenamit xbaneb lix takl li rey. Ut yalak bar queßrabi lix chakßrab li rey nak teßcamsîk chixjunileb laj judío saß li oxlaju xbe li cablaju po Adar xcßabaß. Jun xxiquic nak teßsachekß ruheb laj judío. Teßcamsîk li tîx joßqueb ajcuiß li sâjeb, ut eb li ixk joßqueb ajcuiß li cocßal. Ut tâxoquekß chixjunil li cßaßru cuan reheb.6Xe Joßcan nak saß li oxlaju xbe li xbên po re li chihab aßan, queßbokeß laj tzßîb li nequeßcßanjelac chiru li rey. Ut queßxtzßîba li chakßrab joß quixye laj Amán reheb. Li chakßrab aßan quitaklâc riqßuineb chixjunileb li nequeßtaklan saß li junjûnk chi tenamit li cuanqueb rubel xtakl li rey. Ut quitaklâc riqßuineb laj cßamol be. Queßtzßîbac saß râtinobâleb ut joß nequeßtzßîbac saß li junjûnk chi tenamit. Eb li hu aßan queßtzßîbâc saß xcßabaß li rey Asuero ut quiqßueheß retalil lix matkßab li rey chiruheb.W} Ut quixye re: —Xoc chokß âcue li tumin aßan. Ut bânu li cßaßru tâcuaj riqßuineb li tenamit aßan, chan li rey.'VG Ut quirisi lix matkßab li rey Asuero ut quixqßue re laj Amán. Aßan retalil nak quixcßul xchßôl li quixye laj Amán, li xicß na-iloc reheb laj judío.2U] Joßcan nak cui naxcßul âchßôl, at rey, tâqßue jun li chakßrab re nak teßsachekß ru chixjunileb laj judío. Ut lâin tincßam chak chokß âcue oxib ciento millón riqßuin lajêb xcaßcßâl mil kilo li tumin li takamakß chiruheb. Tinqßue aßan saß xnaßaj lâ tumin, chan laj Amán.pTYLaj Amán quixye re li rey Asuero: —Saß xyânkeb li tenamit li cuanqueb rubel lâ takl, cuan jun têp li tenamit xjuneseb nequeßxcßam ribeb. Incßaß nequeßxjunaji rib riqßuineb li jun chßol chic. Jalan lix chakßrabeb ut incßaß nequeßxbânu li cßaßru nacaye lâat. Mâcßaß aj e nak cuanqueb saß eb li naßajej li cuanqueb rubel lâ cuanquil.cS?Saß li xbên po Nisán xcßabaß nak yô cablaju chihab roquic chokß rey laj Asuero, queßbûlic chiru laj Amán re xnaubal jokße us xbânunquil li quixye laj Amán. Nak queßbûlic chirix li cutan ut chirix li po qui-el nak teßxbânu saß li oxlaju xbe lix cablaju po. Li po aßan Adar xcßabaß. Li bûlic nequeßxbânu, Pur nequeßxye re.pRYAc quirabi resil nak laj Mardoqueo aj judío. Incßaß quiraj xcamsinquil xjunes laj Mardoqueo. Quixcßoxla nak kßaxal us xcamsinquileb chixjunileb laj judío li cuanqueb saß eb li naßajej li cuanqueb rubel xtakl li rey Asuero. Q9Nak laj Amán quixqßue retal nak laj Mardoqueo incßaß naxcuikßib rib chiru, chi moco naxxulub xjolom nak nanumeß, cßajoß nak quichal xjoskßil.wPgJunelic yôqueb xpatzßbal re laj Mardoqueo cßaßut nak incßaß quixbânu li cßaßru quixye li rey. Abanan laj Mardoqueo incßaß qui-abin chiruheb. Joßcan nak queßcôeb riqßuin laj Amán ut queßxye re nak laj Mardoqueo incßaß naxcuikßib rib chiru xban nak quixye reheb nak aßan aj judío. Queßraj rilbal ma tixye na chiru laj Amán nak aßan aj judío. O Ut eb li nequeßcßanjelac chiru li rey queßxpatzß re laj Mardoqueo cßaßut nak incßaß naxbânu li cßaßru quixye li rey.N/Nak quinumeß laj Amán, chixjunileb li nequeßcßanjelac chiru li rey saß li rochoch queßxcuikßib ribeb chiru ut queßxxulub xjolomeb re xqßuebal xlokßal xban nak joßcan quixye li rey. Abanan laj Mardoqueo incßaß quixcuikßib rib chiru chi moco quixqßue xlokßal.FM Mokon chic li rey Asuero quixqßue xcuanquil laj Amán chi taklânc saß xbêneb chixjunileb li nequeßtaklan saß eb li tenamit. Laj Amán aßan li ralal laj Hamedata, xcomoneb aj agagueo.=LsQueßxtzßil âtin chirix li cßaßru quixye laj Mardoqueo. Nak queßxqßue retal nak yâl li quixye, queßxtakla xyatzßbaleb li cuib chi cuînk li queßajoc xcamsinquil li rey. Ut chixjunil aßin quitzßîbâc retalil saß li hu li tzßîbanbil cuiß retalil chixjunil li nacßulman saß li tenamit aßan.wKgNak quirabi nak teßraj teßxcamsi li rey, laj Mardoqueo quixye re lix Ester. Ut lix Ester quixye re li rey li cßaßru quirabi ut quixye ajcuiß nak laj Mardoqueo, aßan li quiyehoc re.Queßxtzßil âtin chirix li cßaßru quixye laj Mardoqueo. Nak queßxqßue retal nak yâl li quixye, queßxtakla xyatzßbaleb li cuib chi cuînk li queßajoc xcamsinquil li rey. Ut chixjunil aßin quitzßîbâc retalil saß li hu li tzßîbanbil cuiß retalil chixjunil li nacßulman saß li tenamit aßan.KJJMIIZHGFEEDDyCCzBAAA7@??n>>>9==<;:99j887v66_55(44g332B11100/N..S-,,i++*t)))f(''G&s%%g%$%#""!!! jyKR$=Npmgp; J  . W w Z36MKRzQs~_ —Lâin ninnau nak aßan yâl. Abanan, ¿ma naru ta biß tixtîcobresi xchßôl li cuînk chiru li Dios?&} I Quichakßoc laj Job ut quixye:| Aßut eb li xicß nequeßiloc âcue xutânal teßêlk. Ut li rochocheb li incßaß useb xnaßleb tâsachekß, chan laj Bildad.S{Aßan tatxqßue cuißchic chi seßec ut tâjap âcue xban xsahil âchßôl.Aßut eb li xicß nequeßiloc âcue xutânal teßêlk. Ut li rochocheb li incßaß useb xnaßleb tâsachekß, chan laj Bildad.rz]Li Dios incßaß naxtzßektâna li tîqueb xchßôl ut incßaß naxtenkßaheb li incßaß useb xnaßleb.yJoßcaßin nak nequeßosoß li incßaß useb xnaßleb. Chanchan nak namichßeß li pim ut jalan chic pim na-el saß xnaßaj.lxQAbanan cui teßmichßekß li pim aßan, mâ ani tânaßok re nak saß li naßajej aßan queßcuan.Yw+Li xeß naxic saß xyânkeb li pec ut nequeßxbaqßui rib saß xyânkeb li pec."v=Eb li incßaß useb xnaßleb chanchaneb li pim li rax rax ru, li naxcuy xtikcual li sakße. Naxhel rib saß xbên li naßajej aubil cuiß li utzßußuj.bu=Nak teßraj xchapbal ribeb riqßuin lix quem aj am, moco tixcuy ta xban nak moco cau ta.tyMâcßaß chic cßaßru nequeßxcßojob cuiß xchßôleb. Chanchan nak teßraj xchapbal ribeb riqßuin lix quem aj am.s Joßcan ajcuiß nequeßxcßul li incßaß nequeßxcßoxla li Dios ut li incßaß useb xnaßleb. Mâcßaß chic cßaßru nequeßroybeni.erC Usta rax rax ru, junpât nachakic chiruheb li jun chßol chic usta toj mâjiß nayoqßueß.q- ¿Ma tâqßuîk ta biß li caxlan aj bar mâcßaß cuiß li xsâb haß? Ut, ¿Ma tâqßuîk ta biß li aj chi mâcßaß li haß nachß riqßuin?p Abanan riqßuineb lâ xeßtônil yucuaß naru nacatau ânaßleb. Naru tâtzol âcuib riqßuineb li âtin aßin li queßxye:poY Lâo li cuanco anakcuan, mâcßaß nakanau. Li kayußam saß li ruchichßochß aßin junpât na-osoß.&nE¿Cßaßut nak incßaß tatcßoxlak chirix li cßaßru queßxye lê xeßtônil yucuaß? ¿Cßaßut nak incßaß tâtzol âcuib riqßuin lix naßlebeb aßan?nmUCui lâat tîc âchßôl, kßaxal cuißchic nabal âbiomal tixqßue li Dios chiru li quicuan junxil.llQCui lâat tîc âchßôl chiru, aßan tatxtenkßa ut tixqßue cuißchic chi cuânc cßaßru âcue.bk=Sicß li nimajcual Dios chi anchal âchßôl ut tzßâma chiru re nak târuxtâna âcuu.ojWMâre eb lâ cualal âcßajol xeßmâcob chiru li Dios. Joßcan nak xqßueheb chixtojbal lix mâqueb.|iq¿Ma incßaß ta biß saß tîquilal narakoc âtin li Dios? ¿Ma tixjal ta biß ru li tîquilal li nimajcual Dios?_h7—¿Jokße tâcanab âtinac chi joßcan? Li âtin li nacaye chanchan li cacuil ikß.8g mUt laj Bildad, Súa xtenamit, quixye re laj Job:mfS¿Ma incßaß naru tâcuy inmâc? ¿Ma incßaß tâcuy li mâusilal xinbânu? Chi sêb nincam ut tinsukßîk cuißchic chßochß. Tâcuaj raj chic rilbal cuu, abanan incßaß chic tâcuil cuu xban nak acak xincam, chan laj Job.-eSCui cuan inmâc, ¿cßaßru li mâc xinbânu châcuu lâat aj ilol reheb li cuînk? ¿Cßaßut nak lâin niquinâtîca riqßuin lâ tzimaj? ¿Ma yôquin ta biß châchßißchßißinquil lâin?¿Ma incßaß naru tâcuy inmâc? ¿Ma incßaß tâcuy li mâusilal xinbânu? Chi sêb nincam ut tinsukßîk cuißchic chßochß. Tâcuaj raj chic rilbal cuu, abanan incßaß chic tâcuil cuu xban nak acak xincam, chan laj Job.dy¿Cßaßut nak incßaß nacacanab xbânunquil raylal cue? ¿Cßaßut nak incßaß tinâcanab chixnukßbal xyaßal cue?{co¿Cßaßut nak nacaqßue âchßôl chirilbaleb rajlal cutan? Ut, ¿cßaßut nak nacayal rixeb chi cocß aj xsaß?vbeAt inDios, ¿cßaßru xcuanquileb li cuînk nak nacacßoxlaheb? ¿Cßaßut nak nacaqßue âchßôl chirixeb?aIncßaß chic nincuy. Incßaß chic nacuaj cuânc saß ruchichßochß. Canabin injunes. Lin yußam mâcßaß na-oc cuiß.|`qJoßcan nak kßaxal us raj nak tâtzßap inmusikß. Chokß cue lâin kßaxal us nak tincâmk chiru nak yoßyôkin._{Abanan incßaß ajcuiß ninhilan xban nak lâat niquinâqßue chixmatqßuenquil cßaßak re ru yibru li naxqßue inxiu.{^o Lâin nincßoxla nak tinyoclâk, tâcßojlâk inchßôl ut tinhilânk riqßuin li raylal li yôquin chixcßulbal._]7 ¿Ma lâin ta biß li joskß aj xul li cuan saß li palau nak tâxakabeb aj ilol cue?y\k Lâin yôquin chi âtinac chi joßcaßin xban xrahil inchßôl. Âcanin xban li raylal li yôquin chixcßulbal.f[E Incßaß chic tâsukßîk saß li rochoch chi moco târil chic li naßajej li quicuan cuiß.Z} Li yußam, aßan joß li chok yal nanumeß ut incßaß chic na-ilman. Nak nacam junak, mâ jokße chic tâsukßîk chak.wYgNak tincâmk, mâ ani chic tâilok cuu. Nak tâcuaj rilbal cuu, incßaß chic tinâcuil xban nak acak xincam.jXMAt Kâcuaß, at inDios, lin yußam yô chi osocß saß junpât. Mâcßaß chic xsahil inchßôl.WLin yußam yô chi osocß saß junpât xban li raylal. Chanchan nak nacuteß xcua li nokß. Mâcßaß cßaßru ninyoßoni.gVGLin tibel yô chi motzoßînc ut yô chi patênc. Lin tibel chu chic xban nak yô chi kßâc.:UmNak ninyocla, incßaß naru nincuar. Nacuecßa nak li kßojyîn kßaxal najt rok. Nintitzß chixqßuebal vuêlt saß incuarib. ¿Jokße tâsakêuk re nak tincuaclîk? chanquin.{ToLâin nabal po cuoquic chixcßulbal li chßaßajquilal aßin. Ut rajlal kßojyîn yôquin chixcßulbal li raylal.ySkChanchan jun li môs naxra ru cuânc saß mu. Ut chanchan jun li môs naraj ru nak tâecuûk re nak tâhilânk.zR oLix yußam li cuînk arin saß ruchichßochß kßaxal chßaßaj joß junak li cuînk naxnumsi cutan chi trabajic.bQ=¿Ma lâin ta biß aj ticßtiß? ¿Ma incßaß ta biß ninqßue retal li cßaßru ninye?EPCanabomak incuechßinquil. Mêbânu li incßaß us cue. Lâin mâcßaß inmâc. Tîc ban inchßôl.¿Ma lâin ta biß aj ticßtiß? ¿Ma incßaß ta biß ninqßue retal li cßaßru ninye?OOIlomak li xnakß cuu. Ut têye cue ma ticßtiß li yôquin chixyebal.N/Lâex têraj xbânunquil cue joß nequeßxbânu reheb li mâcßaß xnaß xyucuaß. Têraj inbalakßinquil joß nak nequeßxbalakßiheb li ramîg.M¿Cßaßut nak yôquex chixcuechßbal rix li cßaßru ninye? Yôquin chixyebal aßan xban nak incßaß chic nintau cßaßru tinbânu.L Lâin incßaß naru nintzßektâna li naßleb têqßue cui châbil. Abanan lâex yôquex chinkßabanquil chi mâcßaß rajbal.hKIYehomak cue cßaßru inmâc. Lâin mâcßaß tinye. Yehomak cue cßaßru incßaß us xinbânu.#J?¿Ma xinye ta biß êre nak tinêcol chiruheb li xicß nequeßiloc cue? Ut, ¿ma xinye ta biß êre nak tinêrisi saß rukßeb li incßaß useb xnaßleb?LI¿Ma yôquin ta biß xyebal êre nak têqßue intumin re tinêcol?H3Relic chi yâl nak lâex chanchanex li haß aßan xban nak incßaß niquinêtenkßa. Xucuac chic nequebânu xban li raylal li yôquin chixcßulbal.TG!Abanan sachsôqueb xchßôl queßcana xban nak incßaß queßxtau li haß.gFGQueßnumeß laj cßay li nequeßchal chak Temán. Queßxsicß li haß ut incßaß queßxtau. Ut queßnumeß ajcuiß laj cßay li nequeßchal chak Sabá. Queßxsicß xhaßeb ut incßaß queßxtau ut aßan raj lix yoßoneb.DEEb li nequeßnumeß aran nequeßxic saß jalan naßajej xsicßbal lix haßeb xban nak ac xchakic li rok haß. Nequeßxbeni rib saß li chaki chßochß toj retal nequeßcam xban chaki el.jDMNak natikcuoß ru li cutan, nahaßoß li hielo. Ut nak nachal li sakßehil, nachaki li rok haß.C{Chanchaneb li rok haß tzßaptzßo xbên xban li nieve. Ut chanchaneb li nimaß mukmu xban li hielo li cuan saß xbên.mBSAbanan eb li cuamîg lâin incßaß nequeßraj intenkßanquil. Chanchaneb li rok haß yal nanumeß.AJunak cristian yô chi cßuluc raylal, tento nak li ramîg tixcßojob xchßôl usta ac xtzßektâna li Dios usta incßaß.q@[ Mâcßaß chic inmetzßêu re tincol cuib chiru li raylal. Ut mâ ani aj iqßuin nintau intenkßanquil.?% ¿Ma chanchan ta biß xcacuil li pec lin tibel nak tixcuy xcßulbal li raylal aßin? Ut, ¿ma chanchan ta biß xcacuil li chßîchß bronce?>! Lâin nacuecßa nak mâcßaß chic inmetzßêu re xcßulbal li raylal. ¿Cßaß chic ru aj e nak yoßyôkin cui mâcßaß chic ninyoßoni?g=G Cui ta li Dios tixsach cuu, tincßojob raj inchßôl. Usta kßaxal ra yôquin chixcßulbal mâcßaß raj nacuaj re. Ninnau nak incßaß chic najt tincßul li raylal. Lâin junelic xinbânu li cßaßru naraj li Dios santo.T<! Us raj nak tixsach ta cuu li Dios chi junaj cua. Chi-osokß ta lin yußam.;wTârabi taxak li Dios nak yôquin chi tijoc chiru. Ut tixqßue taxak cue li cßaßru yôquin chixtzßâmanquil chiru.:Li raylal li incßaß raj nacuaj xcßulbal, aßan chic li yôquin chixcßulbal anakcuan. Chanchan junes aßan chic nintzaca.P9¿Ma cuan ta biß junak cristian tixtzaca li cßaßak re ru chi mâcßaß ratzßamil? ¿Ma sa ta biß xtzacanquil li cßaßak re ru chi mâcßaß xsahil? ¿Ma sa ta biß lix sakal li mol yal xjunes?}8s¿Ma tixjap ta biß re li bûr nak cuânk richaj chiru? Ut, ¿ma tixjap ta biß re li cuacax nak cuânk xcua chiru?y7kChanchan nak li Dios yô chincutbal riqßuin lix tzimaj nak yôquin chixcßulbal li raylal aßin. Ut chanchan nak lix may li tzimaj xjeqßui rib saß intibel. Li Dios yô chixqßuebal inxiu nak yô chixqßuebal li raylal aßin saß inbên.65kßaxal raj cuißchic âl chiru râlal li samaib li cuan chire li palau. Joßcan nak yôquin chixyebal li âtin aßin chi kßaxal ra saß inchßôl.Z5-—Cui ta tâbisekß saß junak bisleb chixjunil li raylal yôquin chixcßulbal,4 +Laj Job quixye:3Lâo ac nakanau nak joßcan nacßulman. Qßue retal ut cßojob âchßôl xban nak relic chi yâl nak joßcan nacßulman, chan laj Elifaz.2!Tîxakat chic chi us nak tatcâmk. Moco tatcâmk ta chi toj mâjiß nacuulac xkßehil joß nak li trigo nakßanoß saß xkßehil.Lâo ac nakanau nak joßcan nacßulman. Qßue retal ut cßojob âchßôl xban nak relic chi yâl nak joßcan nacßulman, chan laj Elifaz.`19Nabalakeb âcualal âcßajol teßcuânk. Chanchanakeb xqßuial li pim saß cßalebâl.w0gUt saß lâ cuochoch cuânk sahil chßôlej. Ut nak tatxic chirilbaleb lâ quetômk, tzßakalakeb nak tâtau./Eb li pec li cuanqueb saß xyânkeb lâ cuacuîmk incßaß tateßxchßißchßißi. Ut eb li joskß aj xul sahakeb xchßôl âcuiqßuin.:.mUsta tâchâlk li cueßej ut li chßaßajquilal saß âbên, incßaß tatxucuak xban nak incßaß tânumtâk saß âbên. Ut incßaß ajcuiß tatxucuak xbaneb li joskß aj xul.-Aßan tâcolok âcue re nak incßaß teßxye li incßaß us châcuix. Ut incßaß tatxucuak nak teßchâlk chixsachbal li cßaßru âcue. ,Nak yôk li cueßej, aßan tâcolok âcue chiru li câmc. Ut nak yôk li pletic, aßan tâcolok âcue re nak incßaß tateßxcamsi.g+GAßan junelic tatxcol chiru li raylal ut incßaß tixcanab chi numtâc saß âbên li raylal.=*sCui li Dios naxqßue junak raylal saß kabên, aßan ajcuiß tâtenkßânk ke chixcuybal. Cui aßan naqßuehoc ke chi cßuluc raylal, aßan ajcuiß tâcßojobânk re li kachßôl.)yUs xak re li cuînk li nakßuseß xban li Dios. Joßcan nak mâtzßektâna lâ kßusbal li naxqßue li nimajcual Dios.(-Riqßuin li Dios nequeßyoßonin li incßaß nequeßxcuy xcolbaleb rib xjuneseb. Ut eb li incßaß useb xnaßleb mâcßaß chic naru nequeßxye.'{Abanan li Dios naxcoleb li mâcßaßeb xcuanquil, li yôqueb chi cßuluc raylal saß rukßeb li incßaß useb xnaßleb.& Usta yôqueb chi bêc chi cutan, abanan chanchan saß kßojyîn yôqueb chi bêc chi incßaß nequeßxtau cßaßru teßxbânu.V%% Ut aßan ajcuiß naqßuehoc reheb chi tßanecß saß li mâusilal li nequeßxbânu eb li sêbeb xchßôl chixbânunquil li mâusilal. Ut incßaß us na-el chiruheb li cßaßru nequeßxcßoxla xbânunquil.S$ Aßan napoßoc ru li incßaß us nequeßxcßoxla xbânunquil li sêbeb xchßôl chixbânunquil li incßaß us. Mâcßaß nequeßxbânu xban nak aßan naxpoß ru li cßaßru nequeßxcßoxla xbânunquil.q#[ Ut naxqßueheb xcuanquil li mâcßaßeb xcuanquil. Ut eb li raheb xchßôl, naxqßue xsahil xchßôleb.?"y Aßan naqßuehoc re li hab ut naxtßakresi li acuîmk.|!q Aßan kßaxal nim xcuanquil chixbânunquil li sachba chßôlej. Ut mâ ani nataßoc ru li cßaßak re ru naxbânu.E Cui ta lâin yôquin chi cßuluc re li raylal li yôcat chixcßulbal lâat, ac raj xinkßaxtesi cuib saß rukß li Dios. Ut tincanab raj saß rukß aßan li raylal li yôkin chixcßulbal.kOAban li cuînk, aßan li naxbok raylal saß xbên xjunes rib joß nak napiscßoc ratzßum li xam.hILi mâusilal mâcuaß saß chßochß na-el chak. Chi moco saß chßochß na-el chak li raylal.(IUt li ru li racuîmkeb aß eb chic li teßtzßocâk nequeßtzacan re. Usta saß qßuix cuan, nequeßxsicß. Ut eb li teßchakik re, teßrêchani lix biomaleb.%Eb li ralal xcßajol mâ ani natenkßan reheb. Ut nak cuanqueb chiruheb laj rakol âtin, mâ ani na-oquen chirixeb ut mâ ani nacoloc reheb.,QLâin ninqßue retal nak eb li incßaß useb xnaßleb nequeßoc chi biomocß. Abanan saß junpât nequeßsacheß ruheb ut na-osoß ajcuiß li cßaßru cuan reheb.&ELâat nacanau nak li incßaß useb xnaßleb, aß ajcuiß lix joskßil nacamsin reheb. Ut li ani nacakalin, aßan ajcuiß lix cakal naqßuehoc re chi osocß. Ut quixye ajcuiß laj Elifaz re laj Job: —Jap âcue. Ani ta na tâsumênk âcue. Malaj ut tâpatzß âtenkßanquil re junak ángel.!¿Ma incßaß ta biß tâosokß lix chßinaßusal nak tâcâmk? Tâcâmk chi toj mâjiß naxtau xnaßleb”, chan li yô chak chi âtinac.$ALi cristian mâre yoßyôk chiru li ekßela ut chiru li ecuu mâ anihak chic. Ac x-osoß. Tâcâmk chi junaj cua ut mâ ani chic tâpatzßok re.¿Ma incßaß ta biß tâosokß lix chßinaßusal nak tâcâmk? Tâcâmk chi toj mâjiß naxtau xnaßleb”, chan li yô chak chi âtinac.A{¿Ma tojaß ta chic riqßuin li cuînk tixcßojob xchßôl li Dios? Li cuînk kßaxal kßun xchßôl xban nak chßochß oquenak ut teßosokß joß nak na-osoß li cab xban li cßâms.%Incßaß, xban nak li Dios incßaß naxcßojob xchßôl saß xbêneb li ángel li cuanqueb saß choxa, xban nak naxnau nak cuanqueb xpaltil.¿Ma kßaxal tîc ta biß xchßôl li cuînk chiru li Dios? ¿Ma kßaxal tzßakal ta biß re ru lix yußam chiru li Dios li quiyîban re?Quixakli jun chicuu, abanan incßaß quicuil ani. Mâcßaß na-ecßan. Junpât na chic nak quicuabi jun xyâb cux quixye,b=Quicuecßa nak quinumeß jun li ikß saß xnakß cuu, ut quixakli li cuismal xban inxiu.X)Quichal jun inxiu ut ninsicsot xincana. Nasicsot chixjunil intibel xban inxiu.r] Chi kßek nak ac yôqueb chi cuârc chixjunileb li cristian, quinmatqßue jun li matcß kßaxal xiu xiu.M Xcßulun jun li esilal cuiqßuin. Chanchan xoleßxhasba saß inxic.R Teßcâmk chi incßaß teßxbânu li cßaßru nequeßxcßoxla xbânunquil joß nak nequeßcam li cakcoj chi incßaß nequeßxchap lix tibeb. Ut eb li ralal xcßajoleb teßxchaßchaßi ribeb yalak bar. 7 Usta teßxjap re xbaneb xjoskßil, joß nak nequeßxjap re li cakcoj, li Dios târisi lix cuanquileb ut tixsacheb ru re nak teßxcanab xjapbal reheb.\ 1 Li Dios naxqßueheb chi sachc. Xban xjoskßil li Dios, naxsacheb ru chi junaj cua.Y +Lâin ninqßue retal nak li ani naxbânu mâusilal, mâusilal ajcuiß naxcßul. -Cßoxlan caßchßinak. ¿Ma cuan ta biß junak tîc xchßôl tâsachekß ru xban li raylal? Eb li tîqueb xchßôleb incßaß nequeßsacheß ru.f E¿Ma incßaß ta biß tîc âchßôl lâat chiru li Dios? Ut, ¿ma mâcuaßat ta biß aj cßanjel chiru? ¿Ma mâcuaßat ta biß jun cuînk châbil ânaßleb? ¿Cßaßut nak incßaß cßojcßo âchßôl riqßuin li Dios?~u¿Cßaßut nak incßaß nacacßojob âchßôl lâat nak xchal li raylal saß âbên? Ut, ¿cßaßut nak nacatxucuac?{oLâat caqßue xcacuil xchßôleb li ac tßaneqßueb re. Ut caqßue xnaßlebeb li yôqueb chi chßinânc xchßôl.q[Lâat catcßutuc lix yâlal chiruheb nabal ut caqßue xcacuilal xchßôleb li incßaß cauheb xchßôl.—Cui cßaßru takaye âcue, mâre incßaß tâcuulak châcuu. Abanan incßaß naru nak incßaß nakaye âcue li cßaßru nakacßoxla.7 kLaj Elifaz, Temán xtenamit, quixye re laj Job:H Incßaß sa cuanquin. Incßaß ninhilan chi moco nincßojob inchßôl. Incßaß chic naru nincuan saß tuktûquil usilal xban nak nabal li raylal yô chi tßanecß saß inbên, chan laj Job.b=Li raylal li yôquin chiroybeninquil, aßan ajcuiß li xincßul. Xban nak ninxucuac chixcßulbal li raylal, joßcan nak nabal li raylal xchal saß inbên.Incßaß sa cuanquin. Incßaß ninhilan chi moco nincßojob inchßôl. Incßaß chic naru nincuan saß tuktûquil usilal xban nak nabal li raylal yô chi tßanecß saß inbên, chan laj Job.Incßaß chic nincuaßac xban nak junes yâbac chic ninbânu. Incßaß chic nin-ucßac xban nak nin-ayaynac xban li raylal nincßul.V%¿Cßaßru aj e nak li Dios naxqßue xyußam li junjûnk cui incßaß naxcßut chiru cßaßru tixcßul mokon? ¿Cßaßut nak naxqßue xyußam li ani incßaß chic naxtau chanru tixcol rib chiru li raylal?V%Nak nacuulac xkßehil nak nequeßcam, cßajoß nak nasahoß saß xchßôleb.~%Eb aßan yôqueb chiroybeninquil li câmc ut incßaß ajcuiß nequeßcam, usta nequeßxsicß joß nak nasiqßueß li cßaßru terto xtzßak.*}M¿Cßaßut nak li Dios naxqßue xyußam li junjûnk yal re nak tixcßul raylal saß ruchichßochß? ¿Cßaßut nak naxqßue xyußam li junelic ra saß xchßôl?4|aNak ac camenakeb chic, juntakßêteb li cuanqueb xcuanquil riqßuineb li mâcßaßeb xcuanquil. Ut eb li lokßbil môs incßaß chic cuanqueb rubel xcuanquil lix patrón.{Joßcan ajcuiß eb li prêx. Nak nequeßcam, nequeßhilan xban nak incßaß chic nequeßrabi lix yâb xcux laj ilol tzßalam.z-Eb li yibeb ru xnaßleb nequeßxcanab xbânunquil li incßaß us nak nequeßcam. Ut eb li lublûqueb chi cßanjelac nequeßhilan nak nequeßcam.y)¿Cßaßut nak incßaß quincam chi toj mâjiß nacuulac xkßehil inyoßlajic, joß nequeßxcßul li cßulaßal li incßaß nequeßiloc cutan?uxcMalaj ut cuochbeneb raj li queßcuan saß xcuanquil li queßxchßutub li oro ut li plata saß li rochocheb.w#Cuochbeneb raj li rey li queßcuan saß ruchichßochß ut eb li nequeßqßuehoc naßleb, li queßxyîb xnînkal ru cab nak toj yoßyôqueb.tva Cui ta quincam, us raj. Mâ anihin raj saß ruchichßochß. Yôquin raj chi hilânc chi sa saß inchßôl.Zu- ¿Cßaßut nak quineßril nak quinyoßla? Ut, ¿cßaßut nak queßxqßue intuß?tta ¿Cßaßut nak incßaß quincam nak toj mâjiß ninyoßla? Us raj nak quincam ta nak yôquin chi yoßlâc./sW Tzßektânanbil ta chi junaj cua li kßojyîn aßan nak li Dios quinixqßue chi yoßlâc ut incßaß xinixcol chiru li raylal aßin li yôquin chixcßulbal anakcuan.?rw Us raj nak saß li cutan aßan incßaß chic tâlemtzßûnk li cak chahim. Us raj nak incßaß ta quicßutun li cutan aßan li yôqueb chiroybeninquil ut incßaß ta chic quisakêu.}qsUs raj nak teßxmajecua li cutan aßan li nequeßmajecuan, li cuanqueb xcuanquil saß xbên li nimla xul Leviatán.pUs raj nak junes rahil chßôlej quicuan saß li kßojyîn nak quinyoßla. Ut mâ ani raj quibichan xban xsahil xchßôl.MoChisachk ta chi junaj cua retalil li kßojyîn nak quiqßueheß inyußam. Chisachmânk ta chi junaj cua li retalil li cutan nak quinyoßla ut li chihab aßan. Ut incßaß ta chic chijulticamânk..nUUs raj nak xsukßi ta chokß kßojyîn li cutan nak quinyoßla. Us raj nak tâchâlk li kßeki chok re nak incßaß chic tâcßutûnk. Chiyibokß ru li cutan aßan.mUs raj quicana ta chi kßojyîn li hônal nak quinyoßla. Ut incßaß raj chic quisakêu. Us raj incßaß ta quinjulticoß re li Dios.ylk—Tzßektânanbil taxak li kßojyîn nak quiqßueheß inyußam. Tzßektânanbil taxak li cutan nak quinyoßla.k!Ut quixye:Yj -Quicuulac xkßehil nak laj Job quiâtinac ut quixmajecua li cutan nak quiyoßla.Ei Ut chirix aßan queßchunla saß chßochß chixcßatk chiru cuukub cutan ut cuukub kßojyîn. Ut mâ jun âtin queßxye xban nak queßxqßue retal nak kßaxal ra yô chixcßulbal laj Job.Th! Cuanqueb chak chi najt nak queßril laj Job ut incßaß queßxnau nak aßan. Nak queßxqßue retal nak aßan, queßoc chixjapbal re chi yâbac. Chi xjûnkaleb queßxpej li rakßeb ut queßxcut li poks saß ikß ut queßxqßue ajcuiß saß xjolomeb xban xrahil xchßôleb.Ut chirix aßan queßchunla saß chßochß chixcßatk chiru cuukub cutan ut cuukub kßojyîn. Ut mâ jun âtin queßxye xban nak queßxqßue retal nak kßaxal ra yô chixcßulbal laj Job./gW Cuanqueb oxib ramîg laj Job: laj Elifaz, Temán xtenamit; ut laj Bildad, Súa xtenamit; ut laj Zofar, Naamat xtenamit. Eb li oxib chi cuînk aßin queßrabi resil nak laj Job yô chixcßulbal raylal. Joßcan nak queßxcßûb rib chi xic chirilbal re nak teßxcßojob xchßôl ut teßxtenkßa.Jf  Laj Job quixye re li rixakil: —¿Cßaßut nak nacat-âtinac chi joßcan? Lâat tôntil naßleb nacaye. Cui nakacßul li us li naxqßue ke li Dios, ¿cßaßut nak incßaß takacßul li raylal li nachal saß kabên? chan re. Ut riqßuin chixjunil li raylal li quixcßul mâ jun âtin quixye re xtzßektânanquil li Dios.e Ut li rixakil quixye re: —¿Ma toj nacacuaj xbânunquil li us? ¿Cßaßut nak incßaß tâtzßektâna li Dios ut tatcâmk? chan re.dwUt laj Job cô chixchunubanquil rib saß li cha. Quixchap jun pedâs xcßaj ucßal ut riqßuin aßan quixjoch li rix.cUt laj tza qui-el riqßuin li Kâcuaß. Ut quixtakla jun li yajel yibru saß xbên laj Job ut quixoxoß chixjunil li rix.b/Joßcan nak li Kâcuaß Dios quixye re laj tza: —Us. Mâcßaß naxye. Bânu li cßaßru tâcuaj re, abanan incßaß tâcamsi, chan li Kâcuaß.`a9Qßue junak yajel saß lix tibel ut aran tâcuil ma incßaß na tatxtzßektâna, chan.9`kAbanan laj tza quixye re li Dios: —Cui mâcßaß naxcßul lix tibel li cuînk, mâcßaß naxye, usta naxqßue chi tzßekecß li cßaßru cuan re xban xcolbal rix lix yußam.+_OUt li Kâcuaß Dios quixye re laj tza: —¿Ma incßaß nacacuil laj Job laj cßanjel chicuu? Mâ ani chic junak cuînk joß aßan saß ruchichßochß. Aßan tzßakal re ru lix yußam ut tîc xchßôl. Aßan naxxucua cuu ut incßaß naxbânu mâusilal. Usta lâat xaye cue nak tincanab chixcßulbal li raylal re chi mâcßaß rajbal, abanan laj Job toj cuan saß tîquilal ut toj cau xchßôl cuiqßuin, chan li Dios.K^Ut li Kâcuaß Dios quixye re laj tza: —¿Bar xatchal chak? chan re. Ut laj tza quixye re li Dios: —Yôquin chak chixsutinquil li ruchichßochß. Yôquin chixbeninquil cuib yalak bar, chan. ] Quicuulac xkßehil nak queßxchßutub cuißchic rib chiru li Dios eb li ángel. Ut saß xyânkeb aßan quicuulac cuißchic laj tza.\ 3Riqßuin chixjunil li raylal li quixcßul laj Job, incßaß quimâcob chiru li Dios, chi moco quixqßue saß xbên li Dios li cßaßru quicßulman. [ ;Ut quixye: —Mâcßaß cuan cue saß li ruchichßochß aßin nak quinyoßla ut mâcßaß ajcuiß tincßam chicuix nak tincâmk. Li Kâcuaß xqßuehoc cue chixjunil li cßaßru cuan cue ut aßan x-isin re chicuu. Lokßoninbil taxak xcßabaß li Kâcuaß, chan.Riqßuin chixjunil li raylal li quixcßul laj Job, incßaß quimâcob chiru li Dios, chi moco quixqßue saß xbên li Dios li cßaßru quicßulman.-Z UNak quirabi aßan, laj Job quicuacli ut quixpej li rakß ut quixbes li rismal retalil lix rahil xchßôl ut quixcuikßib rib saß chßochß ut quixlokßoni li Dios. Y Saß junpât xchal chak jun li cacuil ikß saß li chaki chßochß. Ut quixsacß rib saß xcâ pacßalil li cab ut quitßaneß li cab saß xbêneb lâ cualal âcßajol. Ut xeßcam chixjunileb. Caßaj chic lâin xincoleß ut xinchal chixyebal resil âcue, chan.^X 7Toj mâjiß ajcuiß narakeß chi âtinac li cuînk aßan nak quicuulac jun chic li môs ut quixye re laj Job: —Eb lâ cualal ut eb lâ rabin yôqueb chi cuaßac ut chi ucßac vino saß rochoch li xbên âcualal.BW Toj yô ajcuiß chi âtinac li cuînk aßan nak quicuulac jun chic li môs. Quixye re laj Job: —Xeßcuulac oxib chßûtal laj Caldea chi mâcßaß saß kachßôl. Xeßrelkßaheb lâ camello ut xeßxcamsiheb chi chßîchß lâ môs. Lâin xinchal chixyebal resil âcue xban nak caßaj chic lâin xincoleß, chan.qV ]Toj yô ajcuiß chi âtinac li cuînk aßan nak quicuulac jun chic li môs. Quixye: —Xmok li câk ut xcamsiheb lâ carner ut xcamsiheb ajcuiß laj ilol reheb. Caßaj chic lâin xincoleß. Joßcan nak xinchal chixyebal âcue, chan.`U ;Mâcßaß saß kachßôl nak queßcuulac eb laj sabeo ut queßrelkßa li bôyx ut eb li bûr. Ut xeßxcamsi chi chßîchß eb lâ môs. Lâin xinchal chixyebal resil âcue xban nak caßaj chic lâin xincoleß, chan.DT Saß li hônal aßan quicuulac jun li takl riqßuin laj Job ut quixye re: —Eb lâ bôyx yôqueb chi picßoc chßochß riqßuin arado ut eb li bûr yôqueb chi cuaßac nachß riqßuineb. S  Saß jun li cutan eb li ralal ut eb lix rabin laj Job yôqueb chi cuaßac ut yôqueb chi ucßac vino saß rochoch li xbên alalbej.QR  Li Kâcuaß quixye re laj tza: —Us. Bânu chixjunil li cßaßru tâcuaj riqßuin li cßaßru cuan re. Abanan laj Job mâcßaß tâbânu re, chan. Ut chirix aßan qui-el laj tza riqßuin li Kâcuaß. Q  Cui lâat tâcuisi chixjunil li cßaßru cuan re chiru, aran tâcuil ma incßaß na tatxmajecua saß xnakß âcuu, chan laj tza.P { ¿Ma mâcuaß ta biß lâat yôcat chi coloc rix lix jun cablal ut chixjunil li cßaßru cuan re? Ut lâat ajcuiß yôcat chi osobtesînc re riqßuin chixjunil li cßaßru naxbânu. Joßcan nak yô chi qßuiânc li cßaßru re saß ruchichßochß.6O g Ut laj tza quichakßoc ut quixye re li Kâcuaß Dios: —¿Ma yâl naxxucua ta biß âcuu yal chi joßcan? ¿Ma mâcuaß ta biß xban li cßaßru cuan re nak naxxucua âcuu? N Ut li Kâcuaß Dios quixye re laj tza: —¿Ma incßaß nacacuil laj Job laj cßanjel chicuu? Mâ ani chic junak cuînk joß aßan saß ruchichßochß. Aßan tzßakal re ru lix yußam ut tîc xchßôl. Aßan naxxucua cuu ut incßaß naxbânu mâusilal, chan.MM Ut li Kâcuaß Dios quixye re laj tza: —¿Bar xatchal chak? chan re. Ut laj tza quixye re li Dios: —Yôquin chak chixsutinquil li ruchichßochß. Ut yôquin chixbeninquil cuib yalak bar, chan.xL kQuicuulac xkßehil nak queßxchßutub rib chiru li Dios eb li ángel. Ut saß xyânkeb aßan quicuulac laj tza.LK Nak nequeßrakeß chi ninkßeîc, laj Job naxqßue lix cßatbil mayej re xsantobresinquileb li ralal xcßajol. Nacuacli toj ekßela ut naxqßue lix mayej aß yal jarub li ralal xcßajol cuan. —Mâre eb li cualal incßajol queßmâcob ut queßxmajecua li Dios saß xchßôleb, chan laj Job. Ut rajlal naxbânu chi joßcan.9J mEb li ralal nequeßxbânu xninkßeheb rajlal saß li rochocheb chi xjunjûnkaleb nak nequeßxbânu xchihabeb. Ut nequeßxtakla xbokbaleb li ranab oxib re teßcuaßak rochbeneb.I yLaj Job kßaxal nabal cßaßru re cuan. Cuukub mil lix carner ut oxib mil lix camello, ôb ciento sumal lix bôyx ut ôb ciento lix bûr. Kßaxal nabaleb lix môs. Laj Job, aßan li kßaxal biom saß chixjunil li naßajej li cuan saß li oriente..H YQueßcuan cuukub ralal ut oxib xrabin.6G iQuicuan jun li cuînk aj Job xcßabaß saß li naßajej Uz. Li cuînk aßin tzßakal re ru lix yußam ut tîc xchßôl. Naxxucua ru li Dios ut incßaß naxbânu li mâusilal.=Fs Nim li cuanquil li quiqßueheß re laj Mardoqueo. Caßaj cuiß li rey Asuero nakßaxoc re lix cuanquil. Nim xcuanquil laj Mardoqueo saß xyânkeb laj judío. Quiqßueheß xlokßal xbaneb chixjunileb li rech tenamitil xban nak quixsicß li us chokß reheb ut quixtenkßaheb chi cuânc saß tuktûquil usilal.ZE- Tzßîbanbil retalil chixjunil li quixbânu li rey Asuero riqßuin xnimal xcuanquil. Ut tzßîbanbil ajcuiß retalil li cuanquil li quixqßue re laj Mardoqueo. Chixjunil aßin tzßîbanbil saß li hu natzßîbâc cuiß chixjunil li quilajeßxbânu lix reyeb laj Media ut eb laj Persia.Nim li cuanquil li quiqßueheß re laj Mardoqueo. Caßaj cuiß li rey Asuero nakßaxoc re lix cuanquil. Nim xcuanquil laj Mardoqueo saß xyânkeb laj judío. Quiqßueheß xlokßal xbaneb chixjunileb li rech tenamitil xban nak quixsicß li us chokß reheb ut quixtenkßaheb chi cuânc saß tuktûquil usilal.5D e Li rey Asuero quixtitzß xtojeb chixjunileb li cuanqueb rubel xcuanquil. Quixtitzß xtojeb li junjûnk chi tenamit joßqueb ajcuiß li naßajej li sutsûqueb xban li palau.wCg Li chakßrab li quixqßue lix Ester quixqßue xcuanquil li ninkße Purim ut quitzßîbâc retalil saß li hu.DB Ut queßxqßue li chakßrab nak rajlal teßxbânu li ninkße Purim. Teßxbânu joß quixye laj Mardoqueo laj judío, ut joß quixye li reina Ester. Eb laj judío ac queßxcßûb ru nak teßxbânu aßin ut nak teßxcßut chiruheb li ralal xcßajol li teßcuânk mokon re xjulticanquil chanru nak queßayunic nak queßxcßul li raylal.Li chakßrab li quixqßue lix Ester quixqßue xcuanquil li ninkße Purim ut quitzßîbâc retalil saß li hu.qA[ Ut queßxtakla li hu reheb chixjunileb laj judío li cuanqueb saß li jun ciento riqßuin cuukub xcaßcßâl chi tenamit li cuanqueb rubel xcuanquil li rey Asuero. Ut queßxtakla xsahil xchßôleb ut queßxqßue xcacuil xchßôleb.@ Ut li reina Ester, lix rabin laj Abihail, rochben laj Mardoqueo laj judío, queßxtzßîba jun chic li hu. Ut queßxye nak tento xbânunquil li ninkße Purim. Ut xban nak cuanqueb xcuanquil chi taklânc, tento nak tâuxmânk li cßaßru queßxtzßîba saß li hu.?+ Saß eb li tenamit li cuânkeb cuiß laj judío rajlal chihab teßxbânu li ninkße Purim joßqueb ajcuiß li ralal xcßajol li teßcuânk mokon. Incßaß teßxcanab xbânunquil li ninkße Purim re nak incßaß tâsachk saß xchßôleb laj judío li cßaßru quicßulman.R> chixjunileb laj judío queßxye nak teßxbânu li ninkße aßin rajlal chihab. Ut queßxcßaytesi ajcuiß li ralal xcßajoleb xninkßeinquil li cutan aßan. Ut queßxye nak li joß qßuialeb li queßoc saß xyânkeb laj judío teßxninkßei ajcuiß li cutan aßan. Junelic teßxninkßei ru li cuib chi cutan aßan rajlal chihab./=W Joßcan nak Purim nayeman reheb li cutan li nequeßxninkßei ru. Li cßabaßej aßan isinbil riqßuin li âtin “pur”. Li âtin “pur” naraj naxye “suerte”. Xban li cßaßru tzßîbanbil saß li hu ut xban li cßaßru quicßulman, li cßaßru queßril ut li cßaßru queßrabi resil, d~~}}0||{zzLzyZxx4wwvvuuztssvrrpqqzppgoonnnmmdll>d==}= !Li Dios xinixqßue chi tacuasîc. Ut xinixcanab chi mâ ani chic cuan cue.=Abanan lâin mâcßaß na-isin re lin raylal. Nak ninâtinac incßaß na-el lin raylal, chi moco nak incßaß ninâtinac."<=Abanan incßaß raj tinbânu chi joßcan. Tincßojob raj êchßôl riqßuin châbil âtin. Ut riqßuin li cßaßru tinye, tâquehokß raj ru lê raylal.;yCui ta lâex yôquex chi cßuluc re li raylal li yôquin chixcßulbal, lâin tinye raj ajcuiß êre joß yôquex chixyebal cue anakcuan. Tincuecßasi raj injolom ut texinseße. Ut nabal raj li cßaßak re ru tinye êre, re êchßißchßißinquil.:!¿Jokße têcanab xyebal li âtin li mâcßaß na-oc cuiß? ¿Ma lâin ta biß xinqßuehoc êjoskßil nak yôquex chi âtinac chi joßcan?!9;—Nabal sut ac cuabiom li cßaßru yôquex chixyebal. Lâex nequeye nak yôquex chixcßojobanquil inchßôl. Abanan inchßißchßißinquil nequebânu.&8 IQuichakßoc laj Job ut quixye:A7{#Eb aßan junes mâusilal nequeßxcßoxla. Ut moco caßaj cuiß ta nequeßxcßoxla. Nequeßxbânu ajcuiß li cßaßru nequeßxcßoxla. Junes balakßînc nequeßxbânu, chan laj Elifaz.H6 "Eb li incßaß useb xnaßleb incßaß teßcuânk ralal xcßajol. Tâcßatekß chixjunil li cßaßru cuan reheb xban nak yal elkßanbil.Eb aßan junes mâusilal nequeßxcßoxla. Ut moco caßaj cuiß ta nequeßxcßoxla. Nequeßxbânu ajcuiß li cßaßru nequeßxcßoxla. Junes balakßînc nequeßxbânu, chan laj Elifaz.|5q!Chanchanak li ru li uvas li incßaß nakßanoß. Malaj ut chanchanak li ratzßum li cheß olivo li yal natßaneß. 4  Tâosokß nak toj mâjißak nacuulac xkßehil lix camic. Chanchanak li rukß li cheß li nachakic ut incßaß chic naraxoß ru.3Li ani tixcßojob xchßôl riqßuin li cßaßru mâcßaß na-oc cuiß, mâcßaß ajcuiß na-oc cuiß lix kßajcâmunquil li tixcßul.2Incßaß tâcolekß chiru li câmc. Tâosokß joß nak nacßateß li pim xban li xam. Riqßuin xjoskßil li Dios tâosokß.Z1-Incßaß najt tâcuânk lix biomal ut incßaß chic tânabalokß li cßaßru re.&0Etâcuulak xkßehil nak li naßajej li tâcuânk cuiß mâcßaß chic tâcanâk. Ut eb li rochoch jucßbil chic teßcanâk. Chanchanakeb li jun tûb chi mul.R/Usta chanchan nim xtibel xban nak biom ut cuan chixjunil li cßaßru re,9.mXban xjoskßil naraj numtâc saß xbên li Dios.x-iJoßcan tixcßul li ani tixyal pletic riqßuin li Kâcuaß ut li ani tixnimobresi rib chiru li nimajcual Dios.,Aßan yô xxiu xban nak cuulac re xkßehil nak tixcßul li raylal. Tâchâlk li raylal saß xbên joß jun li rey xic re chi pletic.q+[Lix tibel tâcßanjelak re teßxtzaca li soßsol. Aßan naxnau nak tâosokß. Incßaß chic tâcolekß.g*GAßan naxnau nak incßaß chic tâcolekß xban nak yôqueb chiroybeninquil re nak teßxcamsi.)Yalak cßaßru narabi, naxucuac. Ut nak naxcßoxla nak sa saß xchßôl, nequeßcuulac laj êlkß chirelkßanquil li cßaßru reheb.p(YLi cristian li incßaß us xnaßleb junelic cuan saß chßaßajquilal ut incßaß najt rok lix yußam. ' Li naßleb li xeßxqßue lix xeßtônil yucuaß moco jalan ta xeßxtzol cuiß, xban nak moco xeßcuan ta jalaneb xtenamit aran.&7Li cuanqueb xnaßleb queßxcßut chicuu lix yâlal li xeßxtzol riqßuineb lix xeßtônil yucuaßeb. Incßaß queßxmuk lix yâlal. Queßxye ban cue.W%'Abi, at Job, li oc cue chixyebal âcue. Tinserakßi âcue li cßaßru ninnau.($I¿Ma tojaß ta chic saß xbên li cristian tixcßojob xchßôl? Eb aßan mâcßaßeb xnaßleb. Nequeßxbânu li mâusilal rajlal joß nak na-uqßueß li haß.#yChi moco riqßuineb li ángel li cuanqueb saß choxa naxcßojob xchßôl li Dios xban nak naxnau nak cuanqueb xpaltil.N"Mâ jun cristian tzßakal ta re ru lix yußam ut mâcßaß ta xmâc.T!! Nacatjoskßoß riqßuin li Dios ut nacaye li joß qßuial nacacuaj xyebal.j M ¿Cßaßut nak nachal âjoskßil? Ut, ¿cßaßut nak najalanoß lâ cuilobâl xban lâ joskßil? Lâat incßaß nacuulac châcuu nak naxcßojob âchßôl li Dios, chi moco nacuulac châcuu li kßunil âtin nakaye âcue.}s Lâo xkatzol kib riqßuineb li chêquel cristian li cuanqueb saß kayânk. Eb aßan mas chêqueb chiru lâ yucuaß./ ¿Ma cuan ta biß cßaßak re ru nacanau lâat ut lâo incßaß nakanau? ¿Cßaßru quicßuteß châcuu lâat ut incßaß quicßuteß chiku lâo?gG¿Ma nacanau ta biß cßaßru naxcßoxla li Dios? ¿Ma lâat ta biß aj êchal re li naßleb?{¿Ma lâat ta biß xbên cua catyoßla chiru laj Adán? Ut, ¿ma ac cuancat ta biß lâat nak queßyîbâc eb li tzûl?{oMoco tento ta nak lâin tinyehok nak cuan âmâc xban nak riqßuin ajcuiß lâ cuâtin nacßutun nak cuan âmâc.s_Riqßuin li cßaßru nacaye, nacßutun nak cuan âmâc. Nabal li âtin nacaye yal re xmukbal âmâusilal.Riqßuin li cßaßru nacaye incßaß chic yôcat chixxucuanquil ru li Dios ut yôcat ajcuiß chirisinquil xcuanquil li tijoc.  Li ani cuan xnaßleb incßaß naâtinac chi mâcßaß rajbal. Chi moco naxyal xcolbal rib riqßuin âtin mâcßaß na-oc cuiß.7—Li ani cuan xnaßleb incßaß naâtinac joß yôcat chi âtinac lâat. Mâcßaß na-oc cuiß li cßaßru nacaye. Chanchan li ikß li yal nanumeß.; sQuichakßoc laj Elifaz, Temán xtenamit, ut quixye:Y+Caßaj cuiß lix raylal lix tibel narecßa ut li rahil chßôlej, chan laj Job.KIncßaß naxnau ma naqßueheß xlokßaleb li ralal xcßajol malaj ut nacubsîc xcuanquileb. Aßan incßaß naxnau.Caßaj cuiß lix raylal lix tibel narecßa ut li rahil chßôlej, chan laj Job.X)Nacabânu raylal re ut nacaqßue chi câmc. Ut nak nacam najalanoß li rilbal.@yEb li pec nequeßjayoß xban li haß nanumeß saß xbêneb. Ut nak naxqßue li hab naxchßaj li chßochß. Joßcan ajcuiß nak yôcat chixsachbal ru li cßaßru naxyoßoni li cuînk.fEEb li tzûl nequeßosoß nak nequeßukßeß. Ut eb li sakônac nequeßecßan saß xnaßajeb.lQTâsachk saß âchßôl chixjunil li mâc ninbânu. Ut tâcuisi chixjunil li incßaß us ninbânu.taLâat yôcat chixqßuebal retal cßaßru ninbânu ut incßaß yôcat chixqßuebal retal cßaßru lin mâc.n ULâat tinâcuâtina ut lâin tatinsume. Sahak chic âchßôl cuiqßuin xban nak lâat xatyîban cue.3 _Nak nacam li cuînk, ¿ma tâyoßlâk cuißchic? Lâin yôquin chiroybeninquil joß najtil chic tincßul li raylal toj tâcuulak xkßehil nak tincolekß chiru li raylal.F  Us raj nak tinâmuk ta chak saß lix naßajeb li camenak. Mukmukin raj chak aran toj tânumekß lâ joskßil. Lâat raj tatyehok re joß najtil tincuânk chak aran nak tinjulticokß âcue., Q Joßcaneb ajcuiß li cristian li nequeßcam incßaß chic nequeßcuacli nak li choxa mâjiß na-osoß. Incßaß nequeßel chak saß li naßajej li cuanqueb cuiß.g G Li haß li cuan saß li palau naru nequeßsach ut eb li nimaß nequeßosoß ut nequeßchakic.pY Abanan eb li cristian nak nequeßcam, nequeßosoß chi junaj cua. Ut, ¿bar nequeßxic nak nequeßcam?yk abanan nak tixqßue li hab saß xbên târaxokß cuißchic ru. Chanchanak chic jun tôn li acuîmk toj x-auman.jMUsta ac yôk chi chakic lix xeß li cheß, ut usta ac yôk chi kßâc lix tônal saß chßochß, Nak nayoqßueß junak li cheß incßaß nacam chi junaj cua xban nak nacana lix tônal. Ut lix tônal aßan na-el cuißchic xtux.-SCui joßcan lix yußameb li cristian, canab xqßuebal raylal saß xbêneb re nak teßxyal caßchßinak xsahil li cßanjel nequeßxbânu nak toj mâjiß nequeßcam.'Ac chßolchßo châcuu joß najtil teßcuânk xyußam li cristian saß ruchichßochß. Ut li cßaßru nacaye lâat, mâ ani naru tâjalok re.Z-¿Ma naru ta biß nacuan li us riqßuineb li incßaß useb xnaßleb? Mâ jokße.kOLâin yal cuînkin. ¿Cßaßut nak tento tattzßilok âtin chicuix ut tatrakok âtin saß inbên?Lix yußameb aßan chanchan li utzßußuj napuqßueß ut junpât natzßumar. Saß junpât na-osoß ut incßaß chic nacuan.z oEb li cristian li nequeßyoßla saß ruchichßochß incßaß najt rok lix yußameb ut nabal raylal nequeßxcßul.~} Yôquin chi osocß. Chanchanin jun li cßaßru yô chi kßâc. Chanchanin li tßicr li yô chi cßuxecß xban lix xulel. } Chanchan nak bacßbôqueb li cuok riqßuin cadena. Mâcßaß naru ninbânu xban nak rajlal yôcat chixqßuebal retal cßaßru ninbânu.Yôquin chi osocß. Chanchanin jun li cßaßru yô chi kßâc. Chanchanin li tßicr li yô chi cßuxecß xban lix xulel.|7 ¿Cßaßut nak nacaqßue raylal saß inbên ut nacaye nak cuan inmâc? Ut toj yôcat chixqßuebal saß inbên li mâc quinbânu chak saß insâjilal.G{ ¿Cßaßut nak nacabânu raylal cue? Lâin chanchanin jun li xak cheß nacßameß xban ikß. ¿Cßaßut nak nacacuaj xsachbal cuu? Lâin chanchanin li chaki qßuim li mâcßaß na-oc cuiß.nzU ¿Cßaßut nak incßaß chic nacacuaj cuu? ¿Cßaßut nak niquinâcuil joß jun xicß na-iloc âcue?sy_ Ye cue cßaßru li mâc xinbânu châcuu. ¿Bar cuan li mâusilal xinbânu? Cßut chicuu cßaßru inmâc.nxU Tinâcuâtina, at Kâcuaß, ut lâin tatinsume. Malaj lâin xbên cua tinâtinak ut lâat tinâsume.Ew Canab xbânunquil raylal cue ut minâqßue chic chi xucuac.sv_ At inDios, cui lâat tâsume li cuib chi usilal li tintzßâma âcue, lâin incßaß tinmuk cuib châcuu.cu? ¿Ma cuan ta biß junak târûk tâjitok cue? Cui cuan, mâcßaß chic tinye ut tincâmk.Xt) Cau inchßôl chi âtinac re tincol cuib xban nak ninnau nak mâcßaß inmâc.dsA Cherabihak chi us li oc cue chixyebal re tincol cuib. Cheqßuehak retal li cßaßru tinye.)rK Mâre xban nak tinâtinak riqßuin tincolekß. ¿Ma târûk ta biß tââtinak riqßuin li Dios junak li incßaß us xnaßleb? ¿Ma incßaß ta biß tâxucuak?aq; Usta tinixcamsi, abanan cauhak inchßôl riqßuin. Tinâtinak riqßuin re xcolbal cuib._p7 Cui cßaßru nincßul, chincßulak. Abanan lâin oc cue chixyebal li cßaßru nacuaj.o Canabomak âtinac. Lâin oc cue chi âtinac anakcuan. Chichâlk li cßaßru tâchâlk saß inbên. Lâin incßaß tinxucuak.n3 Chixjunil li najter naßleb li yôquex chixyebal mâcßaß na-oc cuiß. Chanchan li poks. Chanchan nak têpacß li chßochß ut têcol êrib chiru.?my Cßajoß nak texxucuak nak têqßue retal lix lokßal.plY Li Dios texkßus chi cau cui têsicß ru li ani têtenkßa yal xban nak cuan li cßaßru nequeroybeni.k1 ¿Cßaß raj ru têcßul nak li Dios tixtzßil rix chanru lê naßleb? ¿Ma naru ta biß xbalakßinquil aßan joß nak nequebalakßi junak cuînk?j} Mâre yôquex chixcßoxlanquil nak yôquex chi oquênc chirix li Dios. Ut, ¿ma yôquex chixcolbal rix nak nequecßoxla?i- ¿Ma yôquex ta biß xcolbal rix li Dios riqßuin li ticßtiß nequeye? ¿Ma usilal ta biß yôquex chixbânunquil re nak yôquex chi balakßic?zhm Bânuhomak usilal. Cherabihak li cßaßru oc cue chixyebal. Cheqßuehak retal li âtin li tinye re xcolbal cuib.dgA Us raj nak chi tîc incßaß tex-âtinak re nak incßaß têcßut nak mâcßaß ênaßleb.f Xban nak lâex nequejal ru lix yâlal, ticßtiß nequeye. Mâ ani naru nequetenkßa. Chanchanex laj banonel incßaß naru chi banoc.e} Abanan lâin nacuaj xyîbanquil ru aßin riqßuin li nimajcual Dios. Lâin nacuaj xcßûbanquil ru riqßuin li Kâcuaß.ndU Li cßaßru nequenau lâex, ninnau ajcuiß lâin. Moco lâex ta kßaxal cuan ênaßleb chicuu lâin.ec E Chixjunil li cßaßru yôquex chixyebal ac ninnau. Cuilom riqßuin xnakß cuu ut ac cuabiom. b Chanchan nak yôqueb chi bêc saß kßojyîn chi incßaß nequeßxnau bar yôqueb chi xic. Nequeßtacloc chanchaneb li calajenak.naU Nak naraj, naxsach xnaßlebeb li nequeßcßamoc be saß junak tenamit. Ut naxqßueheb chi sachc. Chanchan nak yôqueb chixbeninquil ribeb yalak bar saß li chaki chßochß xban nak incßaß chic nequeßxtau cßaßru teßxbânu.Chanchan nak yôqueb chi bêc saß kßojyîn chi incßaß nequeßxnau bar yôqueb chi xic. Nequeßtacloc chanchaneb li calajenak. ` Jokße naraj, naxqßue xcuanquil junak tenamit. Ut nak naraj, naxsach ru. Naxchaßchaßi ruheb, ut naxchßutubeb cuißchic ruheb.}_s Aßan naxqßue chi naßecß li cßaßru incßaß nanauman. Li cßaßru cuan chi mukmu aßan naxqßue chi cutanquil.^! Li Dios naxbânu nak incßaß chic teßqßuehekß xlokßal li cuanqueb saß xcuanquil. Ut eb li cauheb rib mâcßaßak chic xmetzßêuheb.w]g Ut naxsach xnaßlebeb li nequeßqßuehoc naßleb. Joßcaneb ajcuiß li ac tîxeb. Incßaß chic jultic reheb.[\/ Li Dios naxcubsi xcuanquileb laj tij joßqueb ajcuiß li cuanqueb saß xcuanquil.[y Narisiheb saß xcuanquileb li rey ut aßan ajcuiß nabânun re nak teßcßamekß chi prêxil chi mâcßaß cuan reheb.mZS Li Dios na-isin re lix naßlebeb li nequeßqßuehoc naßleb. Ut naxpoß xnaßlebeb laj rakol âtin.+YO Kßaxal numtajenak lix cuanquil li Dios ut aßan yal re saß xbên chixjunil. Saß rukß aßan cuanqueb li nequeßbalakßîc joß eb ajcuiß li nequeßbalakßin.5Xc Cui aßan târaj nak incßaß tixqßue li hab, incßaß ajcuiß tixqßue. Chakihak chixjunil. Ut cui aßan târaj nak tâbutßînk li ruchichßochß, tâbutßînk ajcuiß.'WG Li cßaßru naxpoß ru li Dios, mâ ani chic naru nayîban re. Cui li Dios naraj tixbânu raylal re junak cristian, tixbânu. Mâ ani naru tâcolok re chiru.{Vo Abanan li Dios kßaxal numtajenak cuißchic lix naßleb ut lix cuanquil. Li cßaßru naraj xbânunquil, naxbânu.RU Eb li chêqueb cuanqueb xnaßleb. Xban nak ac tîxeb, cuanqueb xnaßleb.kTO Saß li ke nakecßa xsahil li châbil tzacaêmk. Joßcan ajcuiß li kaxic naxnau rabinquil li us.bS= Li Dios naqßuehoc re xyußameb chixjunileb li yoßyôqueb ut saß rukß aßan cuanqueb.eRC ¿Ma toj cuanqueb ta biß li incßaß nequeßxnau nak li Dios quiyîban re chixjunil aßin?8Qi Ut qßue ajcuiß retal li cßaßak re ru li cuan saß ruchichßochß ut eb li car li cuanqueb saß li palau. Naru nacaqßueheb retal aßan ut naru nacatzol âcuib riqßuineb.pPY Tzol âcuib riqßuineb li xul li cuanqueb saß qßuicheß. Ut qßueheb retal li xul li nequeßrupupic.9Ok Eb laj êlkß junelic saheb saß xchßôl saß li rochocheb. Ut eb li nequeßxtzßektâna li Dios, mâcßaß nequeßxcßul. Ut nequeßxcßoxla nak chixjunil cuan saß rukßeb.3N_ Li ani narecßa nak cau xchßôl naxtzßektâna li yô chi cßuluc raylal. Mâcßaß naraj re nak tixqßue xtzßakob li raylal saß xbên li yô chi chßinânc xchßôl.M Junxil nak nintijoc chiru li Dios, aßan narabi lin tij. Usta lâin tîc inchßôl ut mâcßaß inmâc, eb li cuamîg niquineßxseße..LU Abanan lâin cuan ajcuiß innaßleb. ¿Ma cubenak ta biß incuanquil lâin chêru lâex? ¿Ma cuan ta biß junak incßaß nanaßoc re li cßaßru yôquex chixyebal?8Ki —Lâin ninnau nak lâex xexchal saß xcßabaßeb li tenamit. Saß êchßôl lâex nak caßaj cuiß lâex cuan ênaßleb. Ut nak texcâmk lâex, mâcßaßak chic li naßleb.,J U Quichakßoc laj Job ut quixye reheb: I Abanan li incßaß useb xnaßleb teßosokß. Mâ bar teßxcol ribeb. Caßaj chic li câmc yôkeb chiroybeninquil, chan laj Zofar.H Mâcßaß tâseßbesînk âcue nak yôkat chi hilânc. Ut nabaleb teßchâlk chi sicßoc âcue re tâbânu usilal reheb.Abanan li incßaß useb xnaßleb teßosokß. Mâ bar teßxcol ribeb. Caßaj chic li câmc yôkeb chiroybeninquil, chan laj Zofar.G+ Cßojcßôk âchßôl nak cuânkat xban nak cuan cßaßru yôkat chiroybeninquil. Sa chic tatcuârk xban nak nakanau nak li Dios na-iloc âcue.aF; Sahak chic saß lâ chßôl nak cuânkat. Chanchanak xsahil xchßôl li sakße cuaßleb. Usta kßaxal ra li raylal li yôkat chixcßulbal, abanan tânumekß. Chanchan tâsakêuk nak tânumekß li raylal saß âbên.E# Tâsachk saß âchßôl chixjunil li raylal li yôcat chixcßulbal. Tânumekß xrahil âchßôl joß nak nanumeß li haß saß li rok haß.wDg Cui tâbânu chi joßcan, mâcßaß tatxutânak cuiß. Tatcuânk chi sa saß âchßôl chi mâcßaßak âxiu.]C3 Cui xabânu li mâc, canab xbânunquil. Mâqßue xnaßaj li mâc saß lâ cuochoch.`B9 Qßue âchßôl chixbânunquil li tîquilal ut tzßâma chiru li Dios nak tatxtenkßa.A1 Li ani incßaß naraj xtaubal xnaßleb, incßaß ajcuiß tixtau xnaßleb. Chanchan jun li bûr li tojeß xyoßla, li toj mâjiß natûlanobresîc.I@ Li Kâcuaß naxnau ani incßaß us xnaßleb. Ut naxnau ajcuiß li mâusilal li nequeßxbânu. ¿Ma nacacßoxla lâat nak li Dios incßaß naxqßue retal li cßaßru nequeßxbânu li junjûnk?k?O Cui li Dios târaj târakok âtin saß âbên, mâ ani târûk tâyehok re nak incßaß tixbânu. > Kßaxal numtajenak lix naßleb li Dios chiru xnimal li ruchichßochß. Ut kßaxal numtajenak cuißchic chiru xnimal ru li palau.d=A ¿Chanru nak tânau chanru lix naßleb li Dios? Aßan kßaxal chßaßaj xtaubal ru. Chanchan xnajtil li choxa. ¿Chanru nak tânau lix naßleb li Dios? Aßan chanchan xchamal li naßajej li nequeßxic cuiß li camenak.<# ¿Ma nacacßoxla nak tâtau ru lix naßleb li Dios li mukmu nak cuan? ¿Ma nacacßoxla nak tâtau lix tîquilal xchßôl li nimajcual Dios?&;E Tixcßut raj châcuu li naßleb li chßaßaj xtaubal ru re nak tâqßue retal nak incßaß xqßue nabal raylal saß âbên joß xcßulub li mâc li xabânu.M: Us raj nak li Dios tâsumênk âcue ut tixchßolob xyâlal châcuu.S9 Lâat nacaye nak lâ pâbâl châbil ut nak tîc âchßôl chiru li Dios.'8G ¿Ma xban ta biß li âtin li yôcat chixyebal nak incßaß tatkasume? ¿Ma incßaß ta biß tâcßutekß âxutân nak takasume li cßaßru yôcat chixyebal?K7 —¿Ma incßaß ta biß târûk xsumenquil chixjunil li âtin yôcat chixyebal? ¿Ma saß âchßôl ta biß lâat nak tâyehekß nak mâcßaß âmâc xban li qßuila âtin li yôcat chixyebal?F6  Laj Zofar, Naamat xtenamit, quichakßoc ut quixye re laj Job: 5 Xic cue saß jun li naßajej re rahil chßôlej bar mâcßaß cutan. Junes kßojyîn ban ru, li moco tuktu ta ru, chan laj Job.4' xban nak chi sêb nincam ut incßaß chic tinsukßîk saß li ruchichßochß. Xic cue saß jun li naßajej kßojyîn ru ut re rahil chßôlej.Xic cue saß jun li naßajej re rahil chßôlej bar mâcßaß cutan. Junes kßojyîn ban ru, li moco tuktu ta ru, chan laj Job.o3W ¿Ma incßaß ta biß osocß re lin yußam? Canabin injunes re nak tâsahokß caßchßinak inchßôl,z2m Kßaxal us raj nak quinmukeß chi toj mâjiß nin-iloc cutan. Incßaß raj xincuan saß li ruchichßochß aßin.{1o ¿Cßaßut nak xinâqßue chi yoßlâc? Us raj nak quincam ta nak toj mâjiß ninyoßla. Mâ ani raj xnaßoc cuu.H0 Junelic cuanqueb li nequeßyehoc re nak cuan inmâc. Ut lâat, kßaxal cuißchic nachal âjoskßil saß inbên. Chanchan jun chßûtal chi soldado nak nacacßutbesi lâ cuanquil saß inbên./) Cui ninnimobresi cuib, lâat ac yôcat chixqßuebal cuetal re insachbal. Chanchanat li cakcoj. Nacabânu li sachba chßôlej yal re insachbal.I. Cui cuan inmâc tokßobak cuu xban nak tinâqßue chixtojbal inmâc. Ut cui cuanquin saß xyâlal, incßaß ajcuiß nasahoß inchßôl xban nak cßajoß li raylal nincßul ut xutânal nin-el.\-1 Yôcat chixqßuebal cuetal ma tinmâcobk re nak naru tinâqßue chixtojbal inmâc.U,# Abanan lâin ninqßue retal nak cuan chak jun âcßaßux chicuix chi mukmu.z+m Lâat xatqßuehoc lin musikß ut xinâra. Ut caqßue âchßôl chicuilbal. Joßcan nak toj yoßyôquin anakcuan.d*A Lâat xayîb lin tibel ut xaqßue inbakel. Xaqßue intzßûmal joß ajcuiß li cuichßmul.b)= ¿Ma mâcuaß ta biß lâat xatyîban cue joß nak nayîbâc li queso riqßuin li leche?w(g Chijulticokß âcue nak riqßuin chßochß xinâyîb. ¿Cßaßut nak tâcuaj tinsukßîk cuißchic chßochß?B' Lâat xatyîban cue. ¿Cßaßut nak tâcuaj xsachbal cuu?r&] Lâat nacanau nak lâin mâcßaß inmâc. Ut nacanau ajcuiß nak mâ ani naru nacoloc cue saß âcuukß.%1 Cui lâat mâcuaßat joß eb li cuînk, ¿cßaßut nak yôcat chixpatzßinquil ma cuan inmâc? Ut, ¿cßaßut nak yôcat chixsicßbal inmâusilal?$ ¿Ma nacatcam ta biß lâat joß nak nequeßcam li cristian? ¿Ma na-osoß ta biß lâ yußam joß nak na-osoß xyußameb li cristian?Z#- ¿Ma juntakßêt ta biß lâ cßaßux lâat riqßuineb lix cßaßuxeb li cuînk?G" ¿Ma us nak yôcat chinrahobtesinquil? ¿Ma us nak xicß yôcat chicuilbal? Lâat xatyîban cue. ¿Cßaßut nak nacaye nak us yôqueb li incßaß useb xnaßleb ut niquinâtzßektâna lâin?_!7 At Kâcuaß, at inDios, minâqßue chixtojbal inmâc. Ye cue cßaßru inmâc châcuu.$  C Lâin xintitzß chi cuânc saß ruchichßochß. Oc cue chi jitoc chiru li Dios. Oc cue chixyebal li joß qßuial nacuaj xban nak kßaxal ra saß inchßôl.[/ #Ut naru raj chic tinâtinak chi incßaß tinxucuak ut tinye nak mâcßaß inmâc.9k "Ut tixye raj re li Dios nak tixcanab xqßuebal raylal saß inbên ut tixcanab xqßuebal inxiu.Ut naru raj chic tinâtinak chi incßaß tinxucuak ut tinye nak mâcßaß inmâc.iK !Us raj nak cuan ta junak aj rakol âtin cuan xcuanquil chi rakoc âtin saß kabên saß cuibal.oW Li Dios mâcuaß yal cuînk joß lâin re nak naru tinsume ut tincßam riqßuin junak aj rakol âtin.s_ Chanchan nak li Dios tinixcut saß li jul cuan tzßaj chi saß, ut li cuakß tâyibokß xban intzßajnil.+ Usta xinchßaj cuib chi us riqßuin xabôn, incßaß naru na-el lin mâc. Ut usta ninchßaj cuib riqßuin li lejía, toj cuan ajcuiß lin mâc.r] Cui aßan naxye nak lâin cuan inmâc, ¿cßaßru aj e nak tinyal inkße chixyebal nak mâcßaß inmâc?~u abanan chixjunil li raylal naxqßue cuißchic inxiu. Lâin ninnau nak li Dios incßaß tixpâb nak mâcßaß inmâc.yk Cui lâin tinye nak tincanab xcßoxlanquil li raylal li yôquin chixcßulbal ut tincßut nak sa saß inchßôl, Yô chi xic lin yußam joß nak nequeßxic li jucub saß junpât, malaj ut joß nak naxcut rib li cßuch saß xbên lix tib.oW Saß junpât yô chi numecß lin cutan. Yôquin chi osocß chi incßaß xincuan saß sahil chßôlej.{o Aßan naxkßaxtesi li ruchichßochß saß rukßeb li incßaß useb xnaßleb. Ut aßan ajcuiß nabânun re nak eb li nequeßrakoc âtin incßaß nequeßxbânu saß xyâlal. Cui mâcuaß aßan nabânun re, ¿ani chic nabânun re chi joßcanan? Cui junak cristian mâcßaß xmâc nacam chi mâcßaß saß xchßôl xban li raylal naxcßul, li Dios naxseße li raylal li naxcßul.y Lâin nincßoxla nak chixjunil juntakßêt. Li Dios naxsach ru li cuan xmâc ut naxsach ajcuiß ru li mâcßaß xmâc.uc Lâin mâcßaß inmâc. Abanan aßan mâcßaß nacuaj re. Xintitzß ajcuiß chi cuânc saß ruchichßochß.# Cui lâin tinye nak châbilin ut tîc inchßôl, aß ajcuiß li cßaßru tinye, aßan tâyehok re nak cuan inmâc ut incßaß us innaßleb.8i Cui toâtinak chirix ani nim xcuanquil, aßan li kßaxal nim xcuanquil. ¿Ma naru ta biß xcßambal aßan riqßuin laj rakol âtin? Aßan ban li narakoc âtin saß tîquilal.fE Junes rahil chßôlej yôquin chixcßulbal. Incßaß niquinixqßue chi hilânc caßchßinak.6 e Tixtakla chak nabal li raylal saß inbên. Chanchan nak nachal li câk-sut-ikß. Ut kßaxal raj cuißchic tânimânk li raylal li yôquin chixcßulbal chi mâcßaß inmâc.i K Usta ta li Dios târabi li cßaßru nintzßâma chiru, incßaß ninpâb nak tixsume ta lin tij.% C Usta lâin mâcßaß inmâc, incßaß naru tinsume. Aßan narakoc âtin saß inbên. Caßaj cuiß li cßaßru nintzßâma chiru, aßan nak târuxtâna cuu.F  ¿Ma naru ta biß tintau âtin re tincuechßi cuiß li Dios?  Nak li Dios najoskßoß moco nanumeß ta lix joskßil chi junpât. Ut eb li kßaxal kßetkßeteb nequeßxcubsi ribeb rubel xcuanquil.(I Cui li Dios narisi li cßaßak re ru chiru li junjûnk, ¿ma naru ta biß takaye nak incßaß? ¿Ma cuan ta biß junak târûk tixye nak incßaß us naxbânu? Li Kâcuaß naru nanumeß chicuu ut incßaß tincuil ru. Naru nanumeß nachß cuiqßuin ut lâin incßaß tinqßue retal.|q Aßan kßaxal nim xcuanquil chixbânunquil li sachba chßôlej. Ut mâ ani nataßoc ru li cßaßak re ru naxbânu./ Ut aßan ajcuiß quiyîban reheb li chahim, li Osa, li Orión ut Pléyades xcßabaßeb. Ut quixyîb ajcuiß eb li chahim li cuanqueb saß li sur.dA Mâ ani quitenkßan re nak quixyîb li choxa. Ut aßan ajcuiß yal re saß xbên li palau.xi Aßan nabânun re nak li sakße incßaß tâilok. Ut aßan nabânun re nak li chahim incßaß teßlemtzßûnk.jM Aßan narecßasi li ruchichßochß saß xnaßaj. Ut narecßasi li nacûtun re li ruchichßochß.} Nak yô xjoskßil li Dios, narecßasiheb li tzûl saß xnaßajeb. Nequeßukßeß ut mâ ani nanaßoc re ani nabânun re.\1 Li Dios cuan xnaßleb ut nim xcuanquil. Cau rib. Mâ ani târûk tânumtâk chiru.) Cui junak cuînk târaj xcuechßinquil li Dios mâmin târûk. Cui li Dios tixpatzß jun milak patzßoc re, li cuînk mâ jun târûk tixsume. dE~~=~}}H||q{zz^yywyxxwvvvv&uttHt s&rrqqGpp\ooennKmmkjjjii?hhgh g~ffLfeeWdddc{bbkb aa8``_^^W]] \\u\[[^ZZLYYOXXuXWVVeUTT(S RR QgPPP(OO_NN/MLLKJlJ.II?HHGuGFFEEDcCCBB/A@@H??>>== <Ut tâchâlk jun xxiuheb. Chanchan nak nachal li câk-sut-ikß chi kßek.=1Sahak saß xchßôleb nak teßyoclâk chi cuârc usta caßaj chic li kßojyîn aßan teßcuârk aran. Nak teßajk ru, mâcßaß chic cuânk reheb.<Moco châbil ta li rochocheb li teßxyîb li incßaß useb xnaßleb. Incßaß najt tixcuy. Chanchanak chic li chßina perpôquil cab.,;Qabanan, eb aßan incßaß teßxqßue li rakß chirixeb. Junak chic tîc xchßôl tâocsînk re li rakß. Ut junak chic châbil xnaßleb tâyalok xsahil lix tumin.m:SUsta li incßaß useb xnaßleb cuan chi nabal xtumineb joß li poks, ut usta cuan nabal li rakßeb,9/Ut eb li incßaß teßcâmk xban xtzßocajiqueb, caki yajel tâcamsînk reheb. Ut eb li xmâlcaßan incßaß teßyâbak xban xcamic lix bêlomeb.}8sUsta nabalakeb li ralal, eb aßan teßcâmk saß li plêt. Ut eb lix cocßal incßaß tâtzßaklok lix tzacaêmkeb.7  (Laj Zofar quixye:) —Li nimajcual Dios tixqßue li tojbal mâc saß xbêneb li incßaß useb xnaßleb, li nequeßrahobtesin.x6i Cui lâex ac xeril li cßaßru naxbânu, ¿cßaßut nak nequeye âtin mâcßaß nequeßoc cuiß? chan laj Job.q5[ Lâin tincßut chêru lix nimajcual cuanquilal li Dios. Ut incßaß tinmuk chêru li cßaßru naxbânu. 4 ¿Ma tâcßojlâk ta biß xchßôleb riqßuin li nimajcual Dios nak teßtijok? Ut, ¿ma rajlal ta biß nequeßtijoc chiru li Dios?i3K ¿Ma târabi ta biß li Dios nak teßtijok chiru nak tâchâlk li chßaßajquilal saß xbêneb?"2=¿Ma cuan ta biß cßaßru teßxyoßoni li incßaß nequeßxcßoxla li Dios? ¿Cßaß ta cuiß ru teßxcol cuiß ribeb nak li Dios târisi lix yußameb?1Cheßqßuehekß ta chixtojbal lix mâqueb chixjunileb li xicß nequeßiloc cue joß nak teßxtoj xmâqueb li incßaß useb xnaßleb.0Lâin incßaß tincanab xyebal nak tîc inchßôl xban nak mâcßaß junak mâusilal xinbânu chak tâxutânobresînk ta cue./Joß najtil chic yoßyôkin saß ruchichßochß incßaß tinye nak yâl li yôquex chixyebal. Lâin junelic tinye nak mâcßaß inmâc.L.lâin mâ jokße tinye ticßtiß. Ut incßaß tinyoßobânk âtin.4-cJoß najtil chic tixqßue inyußam li Dios,U,#—Saß xcßabaß li yoßyôquil Dios, li incßaß narakoc âtin saß tîquilal saß inbên, lâin ninye nak mâcßaß inmâc. Ninye aßin saß xcßabaß li nimajcual Dios li yô chi bânûnc raylal cue.7+ kLaj Job qui-oc cuißchic chi âtinac ut quixye: *Kßaxal nim xcuanquil li Dios. Li cßaßru quixbânu riqßuin lix cuanquil yôco chirilbal anakcuan. Abanan yal caßchßin ajcuiß naxcßut chiku. Toj cuan cuißchic nabal toj mâjiß naxcßutbesi chiku. Lâo mâ jokße takatau ru lix nimal lix cuanquilal.—&)E Yal riqßuin lix musikß quixyîb lix sahob ru li choxa. Ut riqßuin li rukß quixyîb li cßantiß li kßaxal sêb xchßôl chixbânunquil li mâusilal.Kßaxal nim xcuanquil li Dios. Li cßaßru quixbânu riqßuin lix cuanquil yôco chirilbal anakcuan. Abanan yal caßchßin ajcuiß naxcßut chiku. Toj cuan cuißchic nabal toj mâjiß naxcßutbesi chiku. Lâo mâ jokße takatau ru lix nimal lix cuanquilal.—(} Riqßuin lix cuanquil quixye re li palau nak tixcanab ecßânc. Xban nak cuan xnaßleb naxqßue chi tuklâc ru li palau.{'o Nak naâtinac li Kâcuaß, eb li tzûl li nacûtun re li choxa nequeßecßan saß lix naßajeb xbaneb xxiu chiru.j&M Aßan quixjach li haß riqßuin li chßochß ut quixjach ajcuiß li cutan riqßuin li kßojyîn.3%a Aßan naxtzßap ru li po riqßuin li chok.M$Aßan naxram li haß riqßuin li chok. Ut li chok naxcuy li râlal.#7Li Dios quixyîb li choxa saß xnaßaj chi mâcßaß nachapoc re. Joßcan ajcuiß li ruchichßochß. Quixyîb saß xnaßaj chi mâcßaß nacûtun re.d"ALix naßajeb li camenak moco mukmu ta nak cuan chiru li Dios. Chiru aßan mâcßaß mukmu. !(Laj Bildad quixye:) —Eb li camenak nequeßsicsot xban xxiuheb saß lix naßajeb li cuan rubel li haß rubel li ruchichßochß. /¿Ani yô chi tenkßânc âcue chixyebal li cßaßru yôcat chixyebal? Ut, ¿cßaßru chi musikßil yô chi yehoc âcue nak tâye chi joßcan?—QLâat xacßoxla nak nacanau xqßuebal xnaßleb li mâcßaßeb xnaßleb. —¿Ma joßcaßin nak nacatenkßaheb li incßaß chic nequeßxcuy? ¿Ma joßcaßin nak nacacoleb li mâcßaßeb chic xmetzßêu?) OQuichakßoc laj Job ut quixye re:?wCui eb aßan incßaß nequeßxtau xlokßal li Dios, ¿ma tojaß ta chic li cuînk tixtau xlokßal li Dios? Aßan saß ruchichßochß quiyoßla. Chanchan li motzoß, chan laj Bildad.3Li po nalemtzßun, joß eb ajcuiß li chahim. Abanan incßaß nequeßxtau lix lokßal li Dios.Cui eb aßan incßaß nequeßxtau xlokßal li Dios, ¿ma tojaß ta chic li cuînk tixtau xlokßal li Dios? Aßan saß ruchichßochß quiyoßla. Chanchan li motzoß, chan laj Bildad.6e¿Chanru nak tixtîcobresi xchßôl junak cuînk chiru aßan nak nequecßoxla lâex? Ut, ¿chanru nak tzßakalak re ru lix yußam li cuînk li nayoßla saß ruchichßochß?{oLix soldado, aßaneb li qßuila okßob chi ángel. Ut lix cutan saken, aßan li nacutanobresin reheb chixjunileb.!—Li nimajcual Dios, aßan li kßaxal nim xcuanquil ut xucuajel ru. Naxqßueheb chi cuânc saß tuktûquil usilal li cuanqueb saß choxa.? {Laj Bildad, Súa xtenamit, quichakßoc ut quixye reheb:2]¿Ma cuan ta biß junak târûk tâyehok cue nak incßaß yâl li yôquin chixyebal? Cui cuan junak tâyehok nak ticßtiß li yôquin chixyebal, xyehak cue anakcuan.—W'Eb li biom incßaß najt nacuan lix lokßaleb. Junpât nequeßosoß joß nak nequeßosoß li jun chßol chic. Tâsachekß ruheb joß nak nayoqßueß li rok li trigo.¿Ma cuan ta biß junak târûk tâyehok cue nak incßaß yâl li yôquin chixyebal? Cui cuan junak tâyehok nak ticßtiß li yôquin chixyebal, xyehak cue anakcuan.—{oLi Dios naxcanabeb chi cuânc chi mâcßaßeb xcßaßux. Abanan yô chixqßuebal retal li cßaßru nequeßxbânu. Abanan li Dios târisiheb lix cuanquileb li incßaß useb xnaßleb. Nak aßan nachal xjoskßil, mâ ani naru naxcol rib chiru.Eb li incßaß useb xnaßleb nequeßxrahobtesi li ixk li incßaß nequeßqßuiresin ut mâ jun sut nequeßxtenkßaheb li xmâlcaßan.Ut incßaß chic teßcßoxlâk xban lix naßeb. Teßmotzoßînk. Mâ ani chic tâpatzßok reheb. Teßosokß joß nak nakßa li cheß.eCEb laj mâc teßosokß saß junpât joß nak nahaßoß li hielo xban xtikcual li sakßehil.[/(Laj Zofar quixye:) —Eb li incßaß useb xnaßleb nequeßosoß. Chanchan nak nequeßcßameß xban li rok li haß. Ut eb lix chßochß tzßektânanbil ut mâ ani chic nequeßcßanjelan re lix naßaj lix uvas.I Eb aßan nequeßxucuac chi êlc chi cutan xban nak nequeßxcßoxla nak teßchapekß. Joßcan nak chiru kßojyîn nequeßel chi mâcßaßeb xxiu xban nak nequeßxnau nak mâ ani tâilok reheb. +Eb laj êlkß nequeßoc saß eb li cab chi elkßac chiru kßojyîn ut chi cutan nequeßxtzßap rib saß rochocheb. Mâ bar nequeßel chi cutan.I  Ut eb li nequeßmuxuc caxâr chi kßek nequeßxbânu li cßaßru nequeßraj. Nequeßxmuk ribeb re nak mâ ani tâilok reheb ut nequeßxye, “Cui takamuk kib, mâ ani tâilok ke,” chanqueb.( IEb li incßaß useb xnaßleb aj camsineleb. Nak toj mâjiß nasakêu, nequeßxic chixcamsinquileb li nebaß. Ut nak na-oc li kßojyîn, nequeßoc chi elkßac.  Eb li incßaß useb xnaßleb xicß nequeßril li cutan. Incßaß nequeßraj êlc chi cutan xban nak xicß nequeßril li us.# ? Saß li tenamit yôqueb chi âcanac li rahobtesinbileb. Yôqueb chixtzßâmanquil xtenkßanquil li câmqueb re. Abanan li Dios incßaß narabi lix tijeb.3 Yôqueb chixyatzßbal li aceite oliva saß li molino ut yôqueb chixyatzßbal li uvas. Teßchakik reheb, abanan mâ ani naqßuehoc bayak rucßaheb.  Eb li nebaß incßaß tzßakal li rakßeb ut teßtzßocâk nak yôqueb chixsicßbal ru li racuîmkeb li cuanqueb cuiß xcßas.  Eb li incßaß useb xnaßleb nequeßxmakß lix cßulaßaleb li xmâlcaßan ut nequeßxcßam chi prenda xban nak cuan xcßaseb. Nak nachal li hab saß eb li tzûl, nequeßtßaka ut nequeßxic chi muhênc rubel li nînki pec re nak teßxcol rib chiru li hab.Nak nequeßoc chi cuârc mâcßaß riseb re teßxtzßap cuiß ribeb. Mâcßaß cuan reheb re teßxcol ribeb chiru li que.#?Nequeßxic saß racuîmkeb jalan chixsicßbal li trigo re teßtzacânk. Ut nequeßxsicß lix uvas saß xnaßajeb li racuîmkeb li incßaß useb xnaßleb..UEb li nebaß cau nequeßtrabajic re xsicßbal xtzacaêmkeb li ralal xcßajol. Chanchaneb li bûr nak nequeßxsicß xtzacaêmkeb saß li naßajej bar mâcßaß cuan.5Incßaß nequeßxqßue saß ruheb li nebaß ut incßaß nequeßcuan saß tîquilal riqßuineb. Eb li nebaß nequeßxmuk ribeb chiruheb xban xxiuheb.{oNequeßxmakß lix bûreb li mâcßaßeb xnaß xyucuaßeb. Ut nequeßxcßam chi prenda lix bôyxeb li xmâlcaßan.Eb li incßaß useb xnaßleb nequeßxjal li nubâl reheb li chßochß ut nequeßrelkßa li carner re jalan re nak tâcuânk nabal reheb.v~ g¿Cßaßut nak li nimajcual Dios incßaß naxqßue retal li cßaßru nequeßxbânu li incßaß useb xnaßleb? ¿Cßaßut nak incßaß narakoc âtin chi junpât re nak li nequeßpâban re teßxqßue retal nak narakoc âtin saß tîquilal?}¿Cßaßut nak incßaß xinixqßue chi câmc li Kâcuaß? Cui ta xincam, incßaß raj yôquin chixcßulbal li raylal aßin.G|Li Kâcuaß xrocsi inxiu. Xiu xiu cuanquin xban li nimajcual Dios.¿Cßaßut nak incßaß xinixqßue chi câmc li Kâcuaß? Cui ta xincam, incßaß raj yôquin chixcßulbal li raylal aßin.m{SJoßcan nak lâin ninxucuac. Nak nincßoxlac chirix li cßaßru naxbânu, cßajoß nak na-oc inxiu.yzkAßan tixbânu cuiqßuin li cßaßru naraj. Ut cuan chic nabal cßaßak re ru tixbânu cui joßcan naraj aßan.Zy- Aßan naxbânu li cßaßru naraj. Mâ ani naru nayehoc re nak incßaß tixbânu.uxc Lâin incßaß xincanab xbânunquil li naxye saß lix chakßrab. Junelic ban xinbânu li kataklanquil xban.xwi Lâin junelic ninbânu li cßaßru naraj aßan. Ut incßaß xincanab xbânunquil li cßaßru quixcßut chicuu.'vG Abanan aßan naxnau chixjunil li cßaßru ninbânu. Nak naxyal rix lin pâbâl, naril nak mâcßaß inmâc. Chanchan li tzßakal oro li mâcßaß xtzßajnil.uw Nak ninxic saß li norte incßaß nintau. Ut nak ninxic saß li sur, incßaß ajcuiß nintau. Mâ bar nintau li Dios.Bt}Lâin ninxic saß li este li na-el cuiß chak li sakße chixsicßbal li Dios, abanan incßaß nintau aran. Ut ninxic saß li oeste li na-oc cuiß li sakße, ut incßaß ajcuiß nintau.isKNak tinâtinak riqßuin tixqßue retal nak mâcßaß inmâc ut tinrisi raj libre chi junaj cua.rLâin ninnau nak aßan kßaxal nim xcuanquil. Abanan moco xban ta nak nim xcuanquil nak incßaß târabi li cßaßru tintzßâma chiru.SqTinnau raj cßaßru tinixsume cuiß. Lâin nacuaj xnaubal cßaßru tixye.Zp-Tinye raj re nak mâcßaß inmâc xban nak cuan âtin re naru tincol cuiß cuib.Wo'Us raj ninnau ta bar tintau. Tinxic raj chi âtinac riqßuin saß lix naßaj.n—Anakcuan oc cuißchic cue chi âtinac chi ra saß inchßôl xban nak kßaxal cuißchic ra yô chixbânunquil cue li Kâcuaß Dios.&m IQuichakßoc laj Job ut quixye:{loAßan tâcolok âcue cui mâcßaß âmâc. Aßan tâtenkßânk âcue cui cuancat saß tîquilal, chan laj Elifaz.Zk-xban nak li Dios naxcubsi xcuanquil li ani naxnimobresi rib ut naxcoleb li cubenak xcuanquileb.Aßan tâcolok âcue cui mâcßaß âmâc. Aßan tâtenkßânk âcue cui cuancat saß tîquilal, chan laj Elifaz.ljQLi cßaßru tâcßûb ru, us tâêlk châcuu. Us tat-êlk riqßuin chixjunil li cßaßru tâbânu,hiIAßan tixqßue li cßaßru tâtzßâma chiru. Ut lâat tâqßue re li cßaßru tâyechißi re.Th!Aßan chic tâqßuehok xsahil âchßôl ut aßan tâcßojobânk âchßôl.gAß chic li nimajcual Dios tâcolok âcue. Aßanak chic li kßaxal lokß châcuu. Aßanak chic rêkaj lâ oro ut lâ plata.{foCanab xcßoxlanquil li oro li kßaxal chßinaßus. Chanchanak chic li chßochß ut li pec li cuan saß li nimaß.e1Cui tatsukßîk cuißchic riqßuin li nimajcual Dios, ut tâcubsi âcuib chiru, aßan tatrosobtesi ut târisi li rahil chßôlej li cuancat cuiß.idKCanab âcuib re nak li Dios tixcßut lix yâlal châcuu. Ut qßue saß âchßôl lix chakßrab.'cGCßam cuißchic âcuib saß usilal riqßuin li nimajcual Dios. Cui tâbânu chi joßcan tatrosobtesi cuißchic ut tatcuânk cuißchic saß sahil chßôlejil.}bsUt teßxye, “Anakcuan xeßsach ruheb li xicß nequeßiloc ke. X-osoß chixjunil li cßaßru reheb xban li xam.” aUt eb li tîqueb xchßôl, nak teßril li cßaßru teßxcßul, teßsahokß saß xchßôleb. Ut eb li mâcßaßeb xmâc teßxseße.4`a¿Cßaßut nak nequeßxye chi joßcan? ¿Ma mâcuaß ta biß li Dios xqßuehoc reheb chixjunil lix biomaleb? Lâin incßaß nintau ru cßaßut nak nequeßxye chi joßcan._/Ut nequeßxye re li Dios, “Canabo kajunes. ¿Cßaßru toâtenkßa cuiß lâat? Cuan chixjunil li cßaßru ke,” chanqueb re li nimajcual Dios.u^cEb aßan ticto queßcam chi toj mâjiß nacuulac xkßehil. Chanchan nimaß quicßamoc reheb nak queßosoß.d]A¿Ma toj tâcuaj xbânunquil li incßaß us li queßxbânu chak li incßaß useb xnaßleb?%\CLâat nacacßoxla nak li chok naramoc re chiru li Dios xnaubal li mâc li na-uxman. Abanan li Dios cuan yalak bar ut naxnau chixjunil li cßaßru na-uxman.([I ¿Chanru nak tâye lâat nak li Dios incßaß naxqßue retal li cßaßru na-uxman? Lâat nacacßoxla nak li Dios incßaß naril li mâc li na-uxman chi mukmu.-ZS ¿Ma mâcuaß ta biß li Dios li cuan saß choxa li kßaxal nim xcuanquil? Eb li chahim chiru choxa cuanqueb. Abanan aßan li kßaxal nim xcuanquil chiruheb aßan.Y! Chanchan chic saß kßojyîn cuancat xban li raylal. Ut chanchan nak yôcat chi subûnc saß li haß nak yôcat chi osocß xban li raylal.eXC Joßcan nak anakcuan yôcat chixcßulbal li raylal aßin. Ut cßajoß nak na-oc âxiu xban.wWg Eb li xmâlcaßan incßaß nacaqßueheb cßaßru reheb. Ut eb li mâcßaßeb xnaß xyucuaß nacarahobtesiheb.wVgLâat xâcßoxla nak cuan âlokßal ut kßaxal nim âcuanquil. Ut xacßoxla nak saß âcuukß cuan chixjunil.jUMLâat incßaß xaqßueheb rucßa li teßchakik re. Ut incßaß xaqßueheb xcua li teßtzßocâk.&TELâat nacapatzß li prenda reheb lâ cuas âcuîtzßin li xaqßueheb xtoß. Ut nacamakß lix tßicreb chiruheb ut nacacanabeb chi mâcßaß chic cuan reheb.uSc¿Ma mâcuaß ta biß xban nak xnumta li mâusilal xabânu? ¿Ma mâcuaß ta biß xban nak xnumta lâ mâc?$RA¿Ma xban ta biß nak nacaxucua ru li Dios nak xqßue li raylal aßin saß âbên? ¿Ma xban ta biß nak yôcat chi cßanjelac chiru nak yô châkßusbal?Q¿Ma sahak ta biß saß xchßôl li nimajcual Dios nak lâat tîcak lâ chßôl? ¿Cßaß ta biß ru tixra nak châbilak lâ naßleb?YP+—¿Ma tâcßanjelak ta biß chiru li Dios li cuînk li kßaxal cuan xnaßleb?;O sQuichakßoc laj Elifaz, Temán xtenamit, ut quixye:.NU"Xmâcßaßil lê naßleb nak nequexchal chixcßojobanquil inchßôl riqßuin li cßaßru nequeye xban nak chixjunil li cßaßru nequeye yal ticßtiß, chan laj Job.dMA!Nabaleb nequeßxic chi mukuc. Cuan nequeßxic chiru ut cuan nequeßxic chirix. Ut nequeßxcßacßale nak ac cuanqueb saß li muklebâl. Ut aran teßcanâk chi hilânc saß chßochß.Xmâcßaßil lê naßleb nak nequexchal chixcßojobanquil inchßôl riqßuin li cßaßru nequeye xban nak chixjunil li cßaßru nequeye yal ticßtiß, chan laj Job.XL) Ut nak nequeßcam nequeßyoßlêc ut chirix aßan nequeßcßameß chi mukecß.5Kc¿Ma cuan ta biß junak târûk tâyehok reheb nak incßaß us li yôqueb chixbânunquil? Ut, ¿ma cuan ta biß junak târûk tâqßuehok reheb chixtojbal rix lix mâqueb?JNak najoskßoß li Dios, naxqßue chak li raylal saß xbêneb li cristian. Abanan eb li incßaß useb xnaßleb mâcßaß nequeßxcßul.~Iu¿Ma incßaß nequexpatzßoc riqßuineb li cristian li nequeßviajic? ¿Ma incßaß êrabiom li cßaßru nequeßxye?+HONinnau nak nequeye chi ribil êrib, “¿Cßaßru xcßul li rochoch li cuînk aßan? Ut, ¿cßaßru xcßul li cuînk aßan, li incßaß us xnaßleb?” chanquex.qG[Lâin ninnau cßaßru nequecßoxla chicuix. Ninnau nak nequecßoxla cßaßak re ru incßaß us chicuix.RFAbanan nak ac camenakeb chic, nequeßmotzoßin. Juntakßêt nequeßcana.EAbanan cuanqueb ajcuiß junes rahil chßôlej nequeßxcßul. Ut nequeßcam chi incßaß nequeßxyal cuânc chi saheb saß xchßôleb.1D]Cuan chi nabal cßaßru reheb ut cauheb.uCcCuanqueb li saheb saß xchßôl riqßuin li cßaßru cuan reheb. Abanan chanchan toj sâjeb nak nequeßcam.!B;¿Ma cuan ta biß junak târûk tâyehok re li Dios li cßaßru tixbânu? ¿Ma mâcuaß ta biß aßan narakoc âtin saß xbêneb li cuanqueb xcuanquil?rA]¿Cßaß ta biß ru teßraj re li cßaßru teßxcßul li ralal xcßajol mokon nak acak xeßcam eb aßan?@Tento nak eb aßan teßcßuluk re lix tojbal rix lix mâqueb. Tento nak li nimajcual Dios tixcßutbesi lix joskßil chiruheb.?)¿Ma incßaß ta biß nequeßxye nak aßan eb li alal cßajolbej nequeßtojoc re li mâc li nequeßxbânu li naßbej yucuaßbej? Abanan lâin ninye nak incßaß. Li incßaß useb xnaßleb tento nak teßxtoj xmâqueb re nak teßrecßa xrahil li incßaß us nequeßxbânu.5>c¿Ma xeßchaßchaßîc ta biß jun sutak ruheb aßan joß nak nacßameß li qßuim xban li ikß malaj ut joß nak nacßameß lix mokoj li ixim xban li ikß li naxsuti rib?q=[Eb li incßaß useb xnaßleb, ¿ma xmakßeß ta biß jun sutak chiruheb lix biomal? ¿Ma ac xeßxcßul ta biß jun sutak li raylal joß yôquin chixcßulbal lâin? Ut, ¿ma ac xcßut ta biß jun sutak lix joskßil li Dios chiruheb? <Eb li incßaß useb xnaßleb nequeßxcßoxla nak saß rukßeb cuan chixjunil. Abanan lâin mâ jaruj naru tincßoxla chi joßcan.;¿Ani ta biß li nimajcual Dios nak tocßanjelak chiru? ¿Cßaß ta biß ru takara nak yôko chi tijoc chiru?” chanqueb.:Ut nequeßxye re li Dios, “Canabo kajunes. ¿Cßaßru tâcuaj kiqßuin lâat? Lâo incßaß nakaj xnaubal cßaßru naxye lâ chakßrab.{9o Nak cuanqueb saß ruchichßochß cuanqueb nabal cßaßru reheb. Ut nak nequeßcam incßaß nequeßcßuluc raylal.p8Y Nak yô chi ecßânc li tambor, li xôlb ut li arpa, cßajoß xsahil saß xchßôleb nak nequeßxajoc.7} Ut eb li ralal xcßajol nequeßpiscßoc chi batzßûnc xban xsahileb saß xchßôleb. Chanchaneb li cocß ral li carner.Q6 Eb lix quetômk nequeßcuan nabal li ral chi mâcßaß chßaßajquilal.5y Eb aßan sa cuanqueb. Mâcßaß naseßbesin reheb saß li rochocheb. Ut li Dios incßaß naxqßue raylal saß xbêneb.v4eToj nequeßril chi qßuîc li ralal xcßajoleb chi sa saß xchßôleb ut mâcßaß nachßißchßißin reheb.3¿Cßaßut nak eb li incßaß useb xnaßleb najt nequeßcuan saß ruchichßochß? ¿Cßaßut nak cuanqueb xcuanquil ut toj nequeßtîx?z2mCßajoß nak ninxucuac nak nin-oc chi cßoxlac chirix li cßaßru yôquin chixcßulbal. Nasicsot intibel nacana.K1Qßuehomak retal li oc cue chixyebal ut mem texcanâk xban êxiu._07Lâin moco riqßuin cuînk ta yôquin chi pletic. Cuan xyâlal nak ra saß inchßôl.d/AChecuyak rabinquil li cßaßru tinye. Ut chirix aßan chexseßek cui joßcan têraj lâex.i.K—Cherabihak li oc cue chixyebal. Cui lâex têrabi li cßaßru tinye, tâcßojlâk inchßôl.&- IQuichakßoc laj Job ut quixye:{,oLi Dios quixye nak joßcan teßxcßul li incßaß useb xnaßleb. Ac yebil nak joßcan teßxcßul, chan laj Zofar.K+Chixjunil lix biomal cuan tâosokß nak li Dios tixcßutbesi lix joskßil chiru.Li Dios quixye nak joßcan teßxcßul li incßaß useb xnaßleb. Ac yebil nak joßcan teßxcßul, chan laj Zofar.g*GChixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß teßjitok chirix ut li Dios tixye nak cuan xmâc.I) Chanchan saß kßojyîn tâcanâk xban nak mâcßaßak chic cuan re. Tâsachk ban chixjunil lix biomal. Riqßuin xam taklanbil xban li Dios tâcßatekß rochben chixjunil li cßaßru cuan re.w(gChanchan nak tânumekß li tzimaj saß lix tibel. Ut li rußuj toxi-êlk jun pacßal. Cßajoß nak tâxucuak.0'YUsta tixyal êlelic chiru li raylal jun, aß chic li raylal jun chic tâtaßok re. Chanchan nak tixyal êlelic chiru li chßîchß ut aß chic li tzimaj tâtaßok re.y&kNak ac cuan chic nabal li cßaßru re, li Dios tixcßutbesi lix joskßil chiru ut tixqßue chixtojbal lix mâc.%{Nak ac cuan cßaßru re chi nabal, tâchâlk li raylal saß xbên ut kßaxal ra tixcßul saß rukßeb li incßaß useb.I$ Mâ ani naxcol rib chiru. Ut moco najt ta tâcuânk lix biomal._#7Incßaß natzßakloc re li joß qßuial cuan re. Toj naraj cuißchic nabal xtzßakob. " Quixrahobtesiheb li nebaß ut quixmakß chiruheb li cßaßru cuan reheb. Quixmakß chiruheb li rochocheb incßaß quixcßanjela.!wChixjunil li quixtrabaji incßaß tixyal xsahil xban nak tento nak tixqßue rêkaj li cßaßru quixmakß chiru jalan. Nabal li cßaßru re cuan, abanan incßaß tixyal xsahil. Incßaß chic tixyal li sahil echej li tâêlk chi nabal saß lix chßochß.~uXjunes tixcamsi rib riqßuin li mâusilal tixbânu. Chanchan nak yô chirucßbal li veneno li naxqßue li cßantiß.Z-Nabal lix biomal quirelkßa chiru jalan. Abanan tâisîk chiru xban li Kâcuaß.gGAbanan nak nacuulac saß xsaß, nacßahoß. Chanchan chic li veneno li naxqßue li cßantiß.N Chanchan nak naxcanab caßchßinak saß re, re nak târecßa xsahil.kO Cßajoß nak nacuulac chiru xbânunquil li mâusilal. Chanchan nak narecßa xsahil lix tzacaêmk.3a Toj sâjak ut toj cauhak rib nak tâcâmk.+ Eb li ralal xcßajol teßxtzßâma xtenkßanquileb chiruheb li nebaß. Ut teßxkßaxtesi ajcuiß rêkaj li joß qßuial xrelkßa lix yucuaßeb. Li ani queßnaßoc ru incßaß chic teßril ru. Incßaß chic teßril ru chi junaj cua xban nak incßaß chic tâsukßîk saß rochoch. Tâosokß lix yußam joß jun li matcß. Tâsachk joß nak nasach saß xchßôleb junak li visión. Ut mâ ani chic tâtaßok re.W'Tâosokß joß nak na-osoß li tzßaj. Ut mâ ani chic tânaßok re bar cuan.taUsta kßaxal nimak xcuanquil li cuînk ut usta nacuulac toj saß choxa lix kßetkßetil, abanan tâosokß.^5lix sahil xchßôleb li incßaß useb xnaßleb moco najt ta nacuan? Junpât ajcuiß.ta¿Ma incßaß ta biß nacanau nak chalen nak quiqßueheß li cuînk saß ruchichßochß ac chßolchßo nakc?Riqßuin li cßaßru xaye nacuecßa nak xinâhob. Abanan ninnau cßaßru tatinsume cuiß.wg—At Job, li cßaßru nacaye naxqßue incßaßux. Joßcan nak anakcuan tinsume li cßaßru yôcat chixyebal.F Quichakßoc laj Zofar, Naamat xtenamit, ut quixye re laj Job:nUChexxucuak caßchßinak xban nak li Dios najoskßoß riqßuineb li nequeßmâcob. Ut naxqßue chixtojbal xmâc li ani cuan xmâc. Lâex têqßue retal nak li Dios, aßan li narakoc âtin ut naxbânu saß tîquilal, chan laj Job.FLâex li nequeye nak cuan inmâc. Lâex li nequesicß xyâlal chanru nak tinêrahobtesi.Chexxucuak caßchßinak xban nak li Dios najoskßoß riqßuineb li nequeßmâcob. Ut naxqßue chixtojbal xmâc li ani cuan xmâc. Lâex têqßue retal nak li Dios, aßan li narakoc âtin ut naxbânu saß tîquilal, chan laj Job. Lâin tincuil ru chi tzßakal riqßuin xnakß cuu. Lâin tzßakal tin-ilok re. Moco jalan ta chic usta mâcßaßak chic inmetzßêu. -Lâin ninnau nak aßan tâcolok cue nak tâosokß lin yußam. Usta lin tibel mâcßaßak chic, lâin ninnau nak tincuil ru li Dios chi tzßakal.~ uLâin ninnau nak li nacoloc cue yoßyo. Ut ninnau nak aßan tââtinak chicuix re incolbal arin saß ruchichßochß. #Us raj nak cuan ta junak tixjuch riqßuin chßîchß chiru junak pec li cuâtin re nak tâcanâk chi tzßîbanbil chiru li pec chi junelic.k OUs raj nak cuan ta junak tixtzßîba raj li cuâtin. Tixcanab raj chi tzßîbanbil saß junak hu.¿Cßaßut nak lâex yôquex ajcuiß chinrahobtesinquil joß yô li Dios cue? ¿Ma incßaß tzßakal li raylal xebânu cue?{oLâex li tzßakal cuamîg, ¿ma incßaß naru têril xtokßobâl cuu? Li Dios xqßuehoc re li raylal saß inbên.jMLin tzßûmal xletz rib chiru lin bakel xban nak xinbaker chi us. Ra sa aj chic nak yoßyôquin.  Chixjunileb li tzßakal cuamîg nak queßcuan niquineßxtzßektâna. Lâin nequebinra, abanan eb aßan xicß chic niquineßril.DEb li cocßal xicß chic niquineßril ut niquineßretzßu. Xban nak chuhin, li cuixakil incßaß chic naraj cuu. Joßcan ajcuiß eb li cualal incßajol incßaß chic nequeßraj cuilbal.|qNak ninbok lin môs cuînk, incßaß nachakßoc. Usta nintzßâma chiru nak tinixtenkßa, incßaß na-abin chicuu._7Eb li nequeßnaßoc cuu xinsach saß xchßôleb. Ut eb li cuanqueb saß li cuochoch xinsach saß xchßôleb. Eb li môs ixk chanchan nak jalanin chic nak niquineßril ut chanchan nak incßaß chic nequeßxnau cuu.<sEb lin comon ut eb li cuamîg xineßxcanab injunes.  Eb lin comon incßaß chic nequeßraj cuu. Ut eb li tzßakal cuamîg xineßxcanab injunes. Chanchan incßaß chic nequeßxnau cuu.,~Q Chanchan nak quixtakla chak lix qßuila soldado chi pletic cuiqßuin nak xqßue chixjunil li raylal saß inbên. Ut chanchan nak queßxsut li cuochoch li soldado.}- Xqßue li raylal aßin saß inbên li Dios xban nak yô xjoskßil cuiqßuin. Yô chixbânunquil cue joß naxbânu reheb li xicß nequeßiloc re.`|9 Xinixcanab chi mâcßaß chic cuan cue. Xrisi chicuu chixjunil li cßaßru ninyoßoni.Y{+ Li Dios xrisi chicuu chixjunil li cßaßru cuan cue ut xrisi ajcuiß inlokßal. zChanchan xram lin be chicuu re nak incßaß tinnumekß nak xqßue li raylal saß inbên. Ut chanchan nak xinixqßue saß kßojyîn.yJapjo cue xban li raylal yôquin chixcßulbal. Ut mâ ani nasumen cue. Nintzßâma intenkßanquil ut mâ ani natenkßan cue. x Lâin nacuaj tênau nak li Dios xqßuehoc re li raylal aßin saß inbên. Chanchan nak xinixqßue chi tßanecß saß li raßal. wLâex nequecßoxla nak nim êcuanquil chicuu lâin. Ut nequeye nak cuan inmâc. Joßcan nak yôquin chixcßulbal li raylal aßin.Xv)¿Cßaßru têraj re lâex cui cuan inmâc? Lâin tintojok re. Mâcuaß lâex.^u5Nabal sut ac xinêhob. ¿Ma incßaß nequexxutânac nak niquinêchßila chi joßcan?t}—¿Jokße têcanab inchßißchßißinquil? Ut, ¿jokße têcanab xqßuebal xrahil inchßôl riqßuin li âtin nequeye?,s UQuichakßoc laj Job ut quixye reheb:ryJoßcaßin nak na-osoß lix yußameb li incßaß useb xnaßleb, eb li nequeßtzßektânan re li Dios, chan laj Bildad.\q1Eb li cuanqueb saß li este li na-el cuiß chak li sakße, teßxucuak xban li cßaßru quixcßul li cuînk. Ut eb li cuanqueb saß li oeste, li na-oc cuiß li sakße, teßsachk xchßôleb chirilbal li cßaßru quixcßul.Joßcaßin nak na-osoß lix yußameb li incßaß useb xnaßleb, eb li nequeßtzßektânan re li Dios, chan laj Bildad.upcMâcßaß chic ralal xcßajol tâcanâk saß lix tenamit. Mâ jun chic reheb tâcanâk saß ruchichßochß.\o1Tâisîk saß cutan ut tâcutekß saß kßojyîn. Tâisîk saß li ruchichßochß.bn=Tâosokß ut mâ ani chic tâjulticânk re. Ut mâ ani chic tâpatzßok re lix cßabaß.QmChanchanak jun li cheß nachakic lix xeß ut nachakic ajcuiß li rukß.9lmTeßxqßue azufre saß li rochoch ut teßxcßat.3k_Chi mâcßaß saß xchßôl, x-isîc saß li rochoch. Ut aran raj cßojcßo xchßôl. Ut li xucuac yô chi numtâc saß xbên xban nak yô chi cuulac xkßehil lix camic.Nj Yô chi kßâc lix tibel xban li xox. Ut yô chi osocß xban li tik.xii Mâcßaß chic xmetzßêu xban nak incßaß chic nacuaßac. Yô chi osocß xban li raylal li yô chixcßulbal.=hu Yalak bar tâseßbesîk ut tâêlelik chi yôk xxiu. l,~}}(||6{{zz$yx{wwwvuu{ttsssIrrqZpp*oo1nn#m|mllkjPihhlggAffGee%ddmccFbbxaa}a`S__g_^]]=\[[[ZZYYXsXWW1VV!UU TwSSRR>QQ-PP"OlNNnN MyML|LKJJKIIcHHFGFEEODCBB @??_>>==<< ;j::'9988477[6655'444/333@22q211"00//N...:---x,,\++3**H))s)''K'&&;%%U$$#x#"$!!. ^ '7a7JFE2>]] C ^ 4 A PwrlP7$Eb aßan teßcâmk chi toj sâjeb. Xutânal teßxcßul nak teßosokß./6W$ Eb li incßaß nequeßxcßoxla li Dios, cßajoß nak nequeßjoskßoß. Usta yôqueb chi cßuluc raylal, abanan incßaß nequeßxtzßâma xtenkßanquil chiru li Dios.51$ Abanan, cui eb aßan incßaß nequeßxbânu li cßaßru naxye li Dios, teßosokß. Teßcâmk chi incßaß teßxqßue retal cßaßru naraj li Dios.43$ Cui teßrabi li cßaßru tixye li Dios, ut cui teßcßanjelak chiru, aßan târosobtesiheb ut sahakeb chic saß xchßôleb toj chirix lix camiqueb.]33$ Narâtinaheb re xkßusbaleb ut naxye reheb nak teßxcanab xbânunquil li mâusilal.2$ li Dios tixcßut chiruheb nak incßaß us yôqueb chixbânunquil. Ut naxcßut ajcuiß chiruheb nak yôqueb chixnimobresinquil ribeb.Z1-$Abanan cui cuanqueb li yôqueb chi cßuluc raylal xban li mâusilal queßxbânu,r0]$Junelic naxtenkßaheb li tîqueb xchßôl ut naxxakabeb saß xnaßajeb eb li rey ut qßuebileb xlokßal.j/M$Naxsach ruheb li incßaß useb xnaßleb. Ut narakoc âtin saß tîquilal saß xbêneb li nebaß.i.K$Li Dios kßaxal nim xcuanquil ut cuan xnaßleb. Incßaß naxtzßektânaheb li tîqueb xchßôl. - $Lâin tinye âcue lix yâlal. Incßaß ninticßtißic. Lâin cuan innaßleb. Joßcan nak yôquin chixyebal âcue chi joßcaßin.9,k$Lâin tinchßolob châcuu chi tzßakal lix yâlal xban nak cuan innaßleb re xcßutbal châcuu nak li Dios li quiyoßobtesin cue, cuan rajbal nak xqßue li raylal saß âbên.|+q$—Oybeni junpâtak ut lâin tinchßolob xyâlal châcuu. Toj cuan nabal âtin tinye âcue re xcolbal rix li Dios.$* E$Ut quixye ajcuiß laj Eliú:t)a#At Job, lâat yôcat chi âtinac chi mâcßaß rajbal. Nabal yôcat chixyebal xban xmâcßaßil ânaßleb.`(9#Lâat nacaye nak li Dios incßaß najoskßoß chi moco naxqßueheb chixtojbal xmâqueb li ani nequeßmâcob.At Job, lâat yôcat chi âtinac chi mâcßaß rajbal. Nabal yôcat chixyebal xban xmâcßaßil ânaßleb.'!#¿Ma tojaß ta chic lâat tatrabi? Lâat yôcat chixyebal nak incßaß nacatxtenkßa. Oybeni cuan. Ac naxnau cßaßru yôcat chixcßulbal.&# Relic chi yâl li nimajcual Dios incßaß narabi li cßaßru nequeßxtzßâma xban nak incßaß nequeßxtzßâma chi anchaleb xchßôl.%# Nequeßxtzßâma raj xtenkßanquileb, abanan li Dios incßaß naxsumeheb xban nak nequeßxnimobresi ribeb ut incßaß us lix naßlebeb.a$;# Incßaß nequeßxsicß li Dios li naqßuehoc kanaßleb. Ut aßan eb raj li cristian li queßqßueheß xnaßleb chi us chiruheb li xul li nequeßbêc saß ruchichßochß joß eb ajcuiß li nequeßrupupic chiru choxa.## Abanan moco nequeßxsicß ta li Dios li quiyoßobtesin reheb. Ut aßan raj li tâqßuehok xcacuil xchßôleb saß li raylal. "# Eb aßan japjôkeb re xban li raylal li yôkeb chixcßulbal. Yôkeb chixsicßbal ani tâcolok reheb chiruheb li nînkeb xcuanquil.>!u#Cui lâat châbilat, aßaneb ajcuiß lâ cuas âcuîtzßin li teßcßuluk re li usilal. Ut cui lâat tatmâcobk, aßan eb ajcuiß lâ cuas âcuîtzßin li teßcßuluk re li raylal.y k#Cui lâat tîc âchßôl, ¿cßaßru tixra li Dios? ¿Ma naru ta biß tâqßue cßaßak re ru re li Dios lâat?hI#¿Cßaßru tixra li Dios nak yôcat chi mâcobc? Ut, ¿cßaßru tixra nak incßaß tatmâcobk?T!#Ilon saß choxa ut tâqßue retal nak li chok najt cuanqueb châcuu lâat.:o#Lâin tatinsume ut tebinsume ajcuiß lâ cuamîg. 9#Lâat xaye re li Dios, “¿Cßaßru tâcuaj re lâat cui lâin yôquin chi mâcobc? ¿Ma chßaßaj ta biß naxbânu âcue cui tinmâcobk?” chancat. #—At Job, ¿ma nacacßoxla lâat nak us li yôcat chixyebal? ¿Ma us nak yôcat chixyebal nak mâcßaß âmâc chiru li Dios?F #Laj Eliú quixye cuißchic re laj Job li cßaßru naxcßoxla:)K"%Moco caßaj cuiß ta li mâc aßan naxbânu. Yô aj ban cuiß chixkßetkßetinquil rib chiru li Dios. Ut chiku yô chixhobbal ut yô ajcuiß chixcuechßinquil.%C"$Us cui tâtzßilekß âtin chi us chirix li cßaßru naxye xban nak li âtin li naxye nacßutun nak incßaß us lix naßleb.Moco caßaj cuiß ta li mâc aßan naxbânu. Yô aj ban cuiß chixkßetkßetinquil rib chiru li Dios. Ut chiku yô chixhobbal ut yô ajcuiß chixcuechßinquil.F"#Mâcßaß xnaßleb. Joßcan nak yô chi âtinac chi joßcan.-""Eb li cuînk li cuanqueb xnaßleb li yôqueb chi abînc cue, ut eb li sêbeb xchßôl, teßxye nak laj Job yô chi âtinac chi mâcßaß rajbal.Q"!¿Ma yôcat chixcßoxlanquil nak li Dios tixqßue âkßajcâmunquil joß nacacuaj lâat, usta ac xatzßektâna? Lâat nacanau cßaßru tâbânu. Mâcuaß lâin. Ye ke li cßaßru tâcuaj xbânunquil.1" ¿Ma xaye re nak tixcßut châcuu cßaßru li mâc li toj mâji nacaqßue retal? ¿Ma xaye re nak cui incßaß us xabânu, incßaß chic tâbânu?r]"At Job, ¿ma ac xaye ta biß re li Dios nak xacanab âcuib chi balakßic, abanan incßaß chic tâbânu? "re nak incßaß tâoc chi taklânc saß xbêneb li incßaß us xnaßleb ut re ajcuiß nak incßaß tixrahobtesiheb li tenamit.y"Cui li Dios incßaß tixqßueheb chixtojbal xmâqueb, ¿ani ta biß chic târûk tâbânûnk re? Ut cui incßaß târil li cßaßru yôqueb chixbânunquil, ¿ani ta biß chic tâilok re? Aßan na-iloc reheb li tenamit joß eb ajcuiß li cristian,"Queßxbânu raylal reheb li nebaß ut reheb li rahobtesinbileb. Ut li Dios quirabi nak yôqueb chi yâbac xban li raylal.c?"Eb aßan incßaß queßabin chiru li Dios. Queßxcanab ban xbânunquil li cßaßru naraj.iK"Xban nak incßaß useb xnaßleb, naxqßue raylal saß xbêneb chiruheb chixjunileb li cristian.o W"Aßan tixsach ruheb usta chi kßek. Tixbânu raylal reheb xban nak naxnau nak incßaß us xnaßlebeb. #"Aßan narisiheb saß xcuanquileb li nînkeb xcuanquil. Moco tento ta tixpatzß cßaßru xmâc. Ut jalan chic naxqßueheb saß lix naßajeb./ W"Li Dios incßaß tento tâtzßilok âtin saß xbêneb li cristian xban nak ac naxnau chanru lix naßlebeb. Ut tixqßueheb chixtojbal xmâc aß yal chanru xcßulubeb.u c"Chiru li Dios mâcßaß junak naßajej kßaxal kßojyîn re teßxmuk cuiß ribeb li incßaß useb xnaßleb.[ /"Li Dios yô chirilbal chixjunil li nequeßxbânu li cristian ut naxnau chixjunil.lQ"Cui li Dios naraj, eb li cristian saß junpât nequeßcam ut mâ aniheb chic saß ruchichßochß. Usta tuktu kßojyîn tixtakla chak li raylal saß xbêneb. Mâcuaß junak cuînk tâsachok re li nim xcuanquil. Aß ban li Dios.@y"Li Dios incßaß naxsicß ruheb li ani tixra. Juntakßêt ban narileb li rey ut eb li biom joß ajcuiß eb li nebaß. ¿Ma mâcuaß ta biß aßan li quiyoßobtesin reheb chixjunileb?]3"¿Ma mâcuaß ta biß caßaj cuiß li Dios naru nayehoc reheb li rey nak incßaß us xnaßlebeb? Ut, ¿ma mâcuaß ta biß li Dios naru nayehoc reheb li nequeßtaklan saß ruchichßochß nak incßaß us yôqueb?gG"¿Ma târûk ta biß tâtaklânk saß xbên li ruchichßochß li Dios cui xicß naril li tîquilal? ¿Cßaßut nak yôcat chixqßuebal li mâc aßin saß xbên li Dios? ¿Ma incßaß ta biß kßaxal tîc xchßôl li Dios?U#"At Job, cui lâat cuan ânaßleb, chacuabihak li oc cue chixyebal anakcuan.L"chixjunileb raj teßcâmk ut teßsukßîk raj cuißchic chßochß.:o"Cui li Dios târisiheb lix musikßeb li cristian," ¿Ma cuan ta biß junak quiqßuehoc xcuanquil li Dios? Ut, ¿ma cuan ta biß junak quixakaban re, re tâtaklânk saß ruchichßochß?iK" Relic chi yâl li nimajcual Dios incßaß naxbânu mâusilal. Saß tîquilal ban narakoc âtin." Li Dios naxqßue xkßajcâmunquil li junjûnk aß yal chanru lix yehom xbânuhom. Naxqßue xkßajcâmunquil joß xcßulubeb.[~/" Abanan lâex li sêb êchßôl chixtaubal lix yâlal, cherabihak li cßaßru tinye. Lâin ninnau nak incßaß têcßoxla nak li nimajcual Dios naxbânu li mâusilal. Aßan junelic narakoc âtin saß tîquilal.r}]" Laj Job quixye, “Mâcßaß naxra li cuînk nak yôk chixbânunquil li cßaßru naraj li Dios,” chan.|/"Nacuulac chiru xcßambal rib saß usilal riqßuineb li incßaß useb xnaßleb. Ut nacuulac chiru cuânc saß xyânkeb li nequeßbânun mâusilal.'{G"¿Ma cuan ta biß junak cuînk joß laj Job? Aßan incßaß naxqßue saß ru li Dios xban nak yô chixqßuebal saß xbên li Dios li raylal yô chixcßulbal.z"¿Ma târûk ta biß tinticßtißik? ¿Ma cuan ta biß inmâc? Kßaxal ra yôquin chixcßulbal chi mâcßaß inmâc,” chan laj Job.y"Laj Job yô chixyebal nak aßan tîc xchßôl ut yô ajcuiß chixyebal nak li Dios incßaß narakoc âtin saß tîquilal saß xbên.Qx"Chikasicßak ru bar cuan li us ut chikaqßuehak retal bar cuan li yâl.dwA"Li kaxic naxtau ru bar cuan li us, joß nak li rußuj kakß naxyal lix sahil li nakatzaca.yvk"—Cherabihak li cuâtin lâex li cuan lê naßleb. Ut lâex li xetzol êrib, cheqßue retal li cßaßru tinye.*u Q"Ut quixye ajcuiß laj Eliú reheb:t!!Abanan, cui mâcßaß cßaßru tâye, canab âcuib chirabinquil li cßaßru tinye. Lâin tinye âcue chanru naru tâcuânk ânaßleb.&sE! Cui cuan li cßaßru tâye re xcßutbal nak mâcßaß âmâc, âtinan chi mâcßaß âcßaßux. Lâin nacuaj nak teßxqßue retal nak mâcßaß âmâc.Abanan, cui mâcßaß cßaßru tâye, canab âcuib chirabinquil li cßaßru tinye. Lâin tinye âcue chanru naru tâcuânk ânaßleb.hrI!At Job, canab âcuib chirabinquil li cßaßru yôquin chixyebal âcue. Qßue retal li cuâtin.yqk!Joßcaßin nak naxcoleb chiru li câmc ut naxqßueheb chi cuânc saß ruchichßochß chi saheb saß xchßôleb.Vp%!Nabal sut naxbânu li Dios chi joßcaßin riqßuineb li cuînk re xcolbaleb.Zo-!Aban li Dios xcoloc cue chiru li câmc. Joßcan nak toj yoßyôquin”, chaßak. n !Tixye, “Lâin xinmâcob. Lâin xinbânu li incßaß us. Abanan li Dios incßaß xinixqßue chixtojbal lin mâc joß incßulub..mU!Tâtijok chiru li Dios ut li Dios târabi li cßaßru tixtzßâma. Chi sa saß xchßôl tixlokßoni cuißchic li Dios ut tâcuânk cuißchic chi sum âtin riqßuin.tla!Tâqßuirâk lix tibel li cuînk ut tâcuânk cuißchic xcacuilal joß nak quicuan chak saß lix sâjilal. k!Tixye raj re li cuînk, “Li Dios xril xtokßobâl âcuu. Aßan xcoloc âcue chiru li câmc. Ac xtau ani tâtojok rix lâ mâc.”j!Abanan cui cuan ta junak xtakl li Dios naxnau âtinac, tâchâlk raj ut tixchßolob raj chiru li cuînk cßaßru us tixbânu.0i[!Incßaß chic nequeßxcuy. Câmqueb re.?hy!Mâcßaß chic xtibeleb ut nacßutun chic lix bakeleb.Jg !Nequeßxcanab tzacânc usta châbil tzacaêmk naqßueheß reheb.Lf!Cuan nak naxkßuseb riqßuin yajel ut riqßuin xrahil lix tibeleb.Ee!Incßaß naxcanabeb chi sachc. Naxcoleb ban chiru li câmc.zdm!Naxye reheb nak teßxcanab xbânunquil li incßaß us. Ut naxye ajcuiß reheb nak incßaß teßxnimobresi ribeb.Ac}!Naxye reheb cßaßru teßxbânu ut naxqßueheb xnaßleb.~bu!Cuan nak li Dios narâtinaheb li cristian saß lix matqßueb malaj ut saß visión chi kßek nak yôqueb chi cuârc.a{!Nabal pây ru naxbânu li Dios nak narâtinaheb li cristian. Aban eb aßan incßaß nequeßxqßue retal lix kßusbaleb.`! ¿Cßaßut nak yôcat chixcuechßbal rix li Dios? ¿Cßaßut nak nacaye nak incßaß naxsume li cßaßru nacatzßâma chiru?\_1! Abanan li cßaßru xaye moco us ta xban nak li Dios nim xcuanquil chiru li cuînk. ^! Chanchan xbacß li cuok riqßuin cadena nak xqßue li raylal saß inbên ut yô chixqßuebal retal cßaßru ninbânu,” chancat.^]5! Abanan li Dios xqßue raylal saß inbên ut chanchanin chic jun li xicß na-iloc re.t\a! Lâin tîc inchßôl. Incßaß ninbânu li incßaß us. Mâcßaß inmâc ut mâ jun li mâusilal ninbânu.U[#!Lâin xcuabi chi tzßakal li cßaßru xaye. Xcuabi nak xaye chi joßcaßin,BZ!Matxucuac chicuu. Lâin mâcßaß incuanquil saß âbên.ZY-!Lâat ut lâin juntakßêto chiru li Dios. Lâin chßochß oquenakin joß lâat.JX !Chinâsume cui tatrûk. Cßoxla chi us cßaßru tinâsume cuiß.XW)!Li nimajcual Dios, aßan li quiyîban cue ut aßan ajcuiß xqßuehoc inyußam.OV!Chixjunil li tinye âcue tzßakal yâl ut tinye chi anchal inchßôl.HU !Anakcuan oc cue chixyebal li joß qßuial cuan saß inchßôl.oT Y!Joßcan ut, at Job, chacuabihak li oc cue chixyebal. Chaqßuehak retal chi us li cßaßru tinye âcue.S} Lâin incßaß cßaynakin chi kßunbesînc. Cui tinbânu chi joßcan, li Dios tinixqßue chixtojbal inmâc saß junpât.=Rs Mâ ani tinqßue xlokßal. Juntakßêt texcuil chêjunilex.Lâin incßaß cßaynakin chi kßunbesînc. Cui tinbânu chi joßcan, li Dios tinixqßue chixtojbal inmâc saß junpât.xQi Tento tinâtinak re tincuisi chixjunil li cuan saß inchßôl. Tento nak tinsume li cßaßru yôcat chixyebal.Py Tincuaj ru xyebal li cßaßru nacuaj. Chanchan puqßuecß cue joß li acß bôls tzßûm li nequeßxxoc cuiß li vino.RO Cuan nabal li cßaßru nacuaj xyebal. Incßaß chic nincuy roybeninquil.[N/ Joßcan nak anakcuan oc cue chi âtinac lâin ut tinye li cßaßru nacuaj xyebal.qM[ Lâin yôquin chiroybeninquil. Abanan mâ jun naâtinac xban nak mâcßaß râtineb re teßxsume cuiß.L At Job, eb li oxib chi cuînk aßin sachsôqueb xchßôl xban nak incßaß xeßru xsumenquil li cßaßru yôcat chixyebal.K# Lâin ninnau nak laj Job incßaß yô chi âtinac cuiqßuin. Chi moco lâin tinye nak tinsume li cßaßru yô chixyebal joß xebânu lâex..JU Lâex incßaß naru nequeye nak cuan lê naßleb xban nak incßaß xexru xsumenquil laj Job. Caßaj cuiß li Dios naru nasumen re li cßaßru yô chixyebal laj Job. I Xcuabi chi us li cßaßru xeye, ut xinqßue retal nak mâ jun êre xexru xsumenquil chi tzßakal li cßaßru yô chixyebal laj Job.H5 Lâin xcuoybeni nak texrakekß chixyebal li cßaßru nequecßoxla ut xcuabi chixjunil li cßaßru xeye lâex nak yôquex chixcuechßbal rix laj Job.Gw Joßcan nak tinye: Cherabihak li cßaßru tinye xban nak cuan innaßleb. Lâin tinye li cßaßru cuan saß inchßôl. F Mâcuaß caßaj cuiß li chêqueb cuanqueb xnaßleb. Chi moco xban ta nak tîxeb chic nak nequeßxtau ru bar cuan li tîquilal.|Eq Relic chi yâl nak chixjunileb li cuînk cuanqueb xnaßleb xban nak li nimajcual Dios quixqßue lix musikß reheb.vDe Lâin quinye saß inchßôl: Âtinakeb cuan li ac chêqueb. Eb aßan cuanqueb xnaßleb xban nak ac chêqueb.SC Quichakßoc laj Eliú, li ralal laj Baraquel, ut quixye reheb: —Lâin toj sâjin ut lâex ac chêquex chicuu. Joßcan nak xincßoxlac chi âtinac. Xinxucuac chixyebal li cßaßru cuan saß inchßôl.rB] Quixqßue retal nak incßaß chic queßxtau âtin re teßxsume cuiß laj Job. Cßajoß nak quijoskßoß. A Laj Eliú quiroybeni nak teßrakekß chi âtinac riqßuin laj Job li oxib chi cuînk xban nak aßan li toj sâj chiruheb aßan.`@9 Ut quijoskßoß ajcuiß saß xbêneb li oxib chi cuînk xban nak incßaß queßru xsumenquil li cßaßru quixye laj Job. Aßan incßaß naraj nak teßxqßue saß xbên li Dios li raylal li yô chixcßulbal laj Job.6?e Aran cuan jun li cuînk aj Eliú xcßabaß. Aßan ralal laj Baraquel, Buz xtenamit. Aßan xcomoneb li ralal xcßajol laj Ram. Li cuînk aßan cßajoß nak quijoskßoß saß xbên laj Job xban nak laj Job quixye nak mâcßaß xmâc ut yô chixqßuebal saß xbên li Dios li raylal li yô chixcßulbal.> { Eb li oxib chi cuînk queßxcanab âtinac nak queßxqßue retal nak laj Job cau xchßôl chixyebal nak mâcßaß xmâc.s=_(Cui ta xinbânu chi joßcan, us raj nak tâmok li qßuix saß lin chßochß. Ut incßaß chic tâmok li trigo. Chimok ta li yibru pim chiru ut incßaß chic tâmok li cebada.— Riqßuin li âtin aßin, quirakeß chi âtinac laj Job.\<1'Lâin incßaß xcuelkßa ru li racuîmk jalan, chi moco xincanabeb laj cßanjel chi mâcßaß cuan reheb.Cui ta xinbânu chi joßcan, us raj nak tâmok li qßuix saß lin chßochß. Ut incßaß chic tâmok li trigo. Chimok ta li yibru pim chiru ut incßaß chic tâmok li cebada.— Riqßuin li âtin aßin, quirakeß chi âtinac laj Job.g;G&Lâin mâ ani aj chßochß nacuelkßa. Ut junelic xintojeb li xeßcßanjelan re li cuacuîmk.:%Tinâtinak riqßuin li Dios ut tinye re chixjunil li ninbânu. Tinâtinak riqßuin chi mâcßaß inxutân. Ninnau nak mâcßaß inmâc.G9$Cui ta yâl li yôqueb chixyebal chicuix, lâin tincßûluban raj saß inbên li cßaßru teßxye chicuix. Incßaß raj tinxutânâk chixcßulbal. Chanchan nak cuan jun corona saß injolom.c8?#Us raj nak cuan ta ani tâabînk re li cßaßru yôquin chixyebal. Cßojcßo inchßôl riqßuin li nimajcual Dios. Ninnau nak aßan tixye nak mâcßaß inmâc, usta eb li xicß nequeßiloc cue teßxye nak cuan inmâc.,7Q"Lâin incßaß xinxucuac xban li cßaßru teßxye li cristian. Mâ jun sut xintzßap cuib saß cuochoch chi mâcßaß xinye yal xban inxiu nak tineßxtzßektâna.6!Lâin mâ jun sut xinmuk lin mâc joß nequeßxbânu li jun chßol chic. Mâ jun sut xincanab saß inchßôl re nak mâ ani tânaßok re.5} Eb li cristian li yôqueb chi viajic xinqßueheb rochochnal saß li cuochoch. Mâ jun sut xincanabeb chi cuârc saß be.n4UEb lin môs nequeßxnau chi tzßakal nak junelic ninqßueheb xcuaheb li nequeßcuulac saß cuochoch.t3aUt mâ jun sut quinmâcob riqßuin xtzßâmanquil mâusilal saß xbêneb, chi moco quinrahi nak teßcâmk./2WLâin mâ jun sut xsahoß saß inchßôl nak yôqueb chixcßulbal raylal li xicß nequeßiloc cue, chi moco xsahoß saß inchßôl nak cuanqueb saß chßaßajquilal.1Cui ta lâin xinbânu li mâc aßan, incßulub raj nak tincßul xtojbal lin mâc xban nak xintzßektâna raj li Dios cuan saß choxa.n0UAbanan lâin incßaß xinlokßoniheb chi mukmu, chi moco xincuutzß li cuukß re xqßuebal xlokßal.w/gLâin quinqßue retal nak li sakße nalemtzßun. Ut quinqßue ajcuiß retal xchßinaßusal li po chiru choxa..Lâin incßaß quisahoß inchßôl nak nabal lin biomal cuan. Chi moco quisahoß inchßôl nak nabal li cßaßru cue nintau.p-YLâin incßaß xinqßue inchßôl chirix li tumin. Ut incßaß xincßojob inchßôl saß xbên li oro.,Lâin incßaß tinbânu li mâusilal aßan xban nak lâin mâ jokße tincuaj xcßulbal li tojba mâc li tixqßue li Dios saß inbên._+7Cui lâin xinrahobtesiheb aßan, chitßanekß lin tel ut chitokßekß xbakel lin tel.*Mâ jun sut xinbânu raylal reheb li mâcßaßeb xnaß xyucuaß, usta ninnau nak naru nincol cuib chiruheb laj rakol âtin.r)]Usta incßaß queßxbantioxi chicuu, abanan lâin quinqßue rixeb lin carner reheb re teßxtzßap ribeb.2(]Nak ninqßue retal junak mâcßaß xtßicr re tixtzßap cuiß rib, lâin ninqßue re. Ut nak ninqßue retal nak li tacuajenakeb mâcßaß rakßeb, lâin ninqßue reheb.'1Chanchanin chic lix yucuaßeb li mâcßaßeb xnaß xyucuaß xban nak xebintenkßa chalen saß insâjilal. Ut junelic xintenkßaheb li xmâlcaßan.h&ILâin incßaß xincuaßac injunes. Junelic ban xinqßue xcuaheb li mâcßaßeb xnaß xyucuaß. %Lâin incßaß xincanab xtenkßanquil li nebaß li tenkßâc teßraj. Ut incßaß xincanabeb li xmâlcaßan chi mâcßaßeb xcua.$w¿Ma mâcuaß ta biß li Dios quiyoßobtesin cue lâin? Ut, ¿ma mâcuaß ta biß li Dios quiyoßobtesin reheb aßan?4#aCui ta incßaß xinbânu chi joßcan, ¿cßaß raj ru tinsume cuiß li Dios nak tixpatzß cue? Ut, ¿cßaß raj ru tincol cuiß cuib chiru nak târakok âtin saß inbên? "  Nak eb lin môs xeßxpatzß li cßaßru xeßraj cue, xincßûb riqßuineb saß xyâlal. Junelic xincuan saß xyâlal riqßuineb.x!i Chanchanak raj li xam nak tâchâlk chixsachbal li cßaßru cuan. Ut tixsach raj ru chixjunil li cßaßru cue.u c Cui ta lâin xinbânu li mâusilal aßan, incßulub raj nak tineßxqßue chixtojbal inmâc laj rakol âtin. cui joßcan yôquin, chicßamekß ta li cuixakil xban jalan cuînk. Ut aß ta chic li cuînk aßan chiqueßekß xcua xban li cuixakil.5 Cui lâin xincanab cuib chixbalakßi junak ixk, ut cui lâin yôquin chixcßacßalenquil rixakil junak li cuech cablal re nak tinbânu mâusilal re,q[cui joßcan lin naßleb, jalan chic chitzacânk re ru li cuacuîmk ut cheßxmichßak li cßaßru xcuau.7Cui lâin xincanab xbânunquil li tîquilal, ut cui lâin yôquin chixrabal ru li cßaßru re jalan, ut cui cuan cßaßak re ru cuiqßuin jalan aj e,jMChitzßilok taxak âtin li Dios saß tîquilal chicuix re nak tixqßue retal nak tîc inchßôl.c?Lâin mâ jun sut xinbânu li incßaß us chiru li Dios ut mâ jun sut xinbalakßi jalan.jM¿Ma incßaß ta biß naril li cßaßru ninbânu? ¿Ma incßaß ta biß yô chixqßuebal cuetal?lQ¿Ma mâcuaß ta biß raj reheb li incßaß useb xnaßleb li raylal li yôquin chixcßulbal lâin?5¿Cßaß ta biß ru lix kßajcâmunquil li junjûnk tixqßue li Dios saß choxa? ¿Cßaß ta biß ru lix mâtan li cristian li tixqßue li Kâcuaß?w iLaj Job quixye cuißchic reheb li cuînk: —Lâin xinbânu li juramento nak incßaß tinra ruheb li tukß ix.veJunxil nasahoß inchßôl chirabinquil li arpa ut li xôlb. Abanan anakcuan junes xrahil inchßôl naxqßue.6eYô chi kßekocß chixjunil li cuix. Ut cßajoß li tik chicuix.Junxil nasahoß inchßôl chirabinquil li arpa ut li xôlb. Abanan anakcuan junes xrahil inchßôl naxqßue.LChanchanin chic laj xoj. Ut chanchanin chic li nimla xul avestruz.Junes rahil chßôlejil nincßul ut mâ bar nintau xsahil inchßôl. Ninxakab cuib chiruheb chixjunileb chixtzßâmanquil intenkßanquil.H Cßajoß nak narahoß li cuâm xban nak junes raylal nincßul.*MNak yôquin chiroybeninquil li us, xchal li raylal saß inbên. Nak yôquin chiroybeninquil nak us tâêlk chicuu chixjunil li xinbânu, xsach chicuu chixjunil.)¿Ma incßaß ta biß xinyâbac chirixeb li rahobtesinbileb? Ut, ¿ma incßaß ta biß xrahoß inchßôl chirixeb li tacuajenakeb xban raylal?8i¿Ma incßaß ta biß târûk tintzßâma intenkßanquil lâin nak toj mâjiß nincam? ¿Ma târûk ta biß chic teßxtzßâma xtenkßanquil li ac xeßcam nak ac xasacheb ru? Lâin ninnau nak lâat tâcuaj tincâmk. Ninnau nak lâat tâcuaj nak tinxic saß li naßajej li teßxic cuiß chixjunileb li nequeßcam. yOsocß cue xban li raylal. Chanchan nak yô chincßambal li ikß. Chanchan nak yô chinchikßbenquil li câk-sut-ikß.P Yô âjoskßil saß inbên. Ut cßajoß nak yôcat chinrahobtesinquil. At inDios, yôquin chi tijoc châcuu, abanan incßaß niquinâcuabi. Nintzßâma intenkßanquil châcuu abanan incßaß niquinâsume.V %Chanchan xinixcut saß li sulul. Ut chanchanin chic li poks malaj ut li cha.1[Li Dios xqßue li raylal saß inbên. Chanchan yô chinchapbal chincux. Yô chinchikßlenquil riqßuin li raylal aßin. Chanchan yô chinquelonquil riqßuin li cuakß.r]Lix may li raylal yôquin chixcßulbal nacuulac toj saß inbakel. Ninnumsi li kßojyîn chi ra cuanquin.a;Incßaß chic nincuy cuânc saß ruchichßochß. Li raylal yô chi numtâc saß inbên.Lâin xiu xiu cuanquin. Mâcßaß chic inlokßal. Chanchan nak xcßameß xban ikß. Ut x-osoß lin biomal. Chanchan nak nanumeß li chok.KJun chaliqueb nak xeßchal chixjunileb chixbânunquil raylal cue.}s Nequeßxram lin be re nak incßaß tinêlelik. Ut mâ ani nakßusuc reheb re nak teßxcanab xbânunquil raylal cue.w Nequeßchal saß nabalil ut nequeßxye nak cuan inmâc. Nequeßraj xbânunquil raylal cue ut nequeßraj incamsinquil.!; Yôqueb chixbânunquil cue chi joßcan xban nak li Dios xcubsi incuanquil nak xqßue raylal saß inbên. Moco niquineßxqßue ta chic saß xnakßeb ru.b= Incßaß nequeßraj jiloc cuiqßuin. Niquineßxtzßektâna ut nequeßxchûba xnakß cuu.P Abanan anakcuan eb li ralal xcßajol niquineßxseße ut niquineßxhob. ~ Eb li cristian aßin mâcßaß nequeßoc cuiß. Incßaß useb xnaßleb ut moco xcßulubeb ta nak teßcuânk saß eb li tenamit.}Nequeßxchßutub ribeb rubel li nînki qßuix ut aran japjôqueb re chi yâbac. Chanchaneb li xul li incßaß nequeßxtau xtzacaêmkeb.j|MNequeßxic chi cuânc saß eb li ochoch pec. Ut nequeßxbec li jul saß eb li ûl re teßcuânk. { Nequeßisîc saß xyânkeb li cristian ut chixjunileb japjôqueb re chirixeb nak nequeßrâlinaheb. Chanchaneb chic laj êlkß.}zsNequeßxsicß chak li cßahil pim saß li chaki chßochß ut nequeßxsicß ajcuiß lix xeß li palma re teßxtzaca.'yGXban nak nebaßeb yôqueb chi bêc xjuneseb ut teßtzßocâk. Xjuneseb nequeßrisi ribeb ut nequeßxic chi cuânc saß li chaki chßochß bar mâcßaß cuan.dxA¿Cßaß ta raj ru x-oc cuiß cue nak cauheb ta rib eb aßan? Eb aßan moco cauheb ta rib.1w ]Abanan anakcuan eb li toj sâjeb chicuu niquineßxseße. Lix yucuaßeb aßan mâcuaß raj xcßulubeb nak xeßcuan saß xyânkeb lin tzßiß li xeßiloc re lin quetômk.DvLâin ninyehoc reheb cßaßru teßxbânu ut lâin nincßamoc be chiruheb. Chanchanin jun li rey nacßamoc be chiruheb lix soldado. Nak raheb saß xchßôl, lâin nincßojobeb xchßôleb.Bu}Nak raheb saß xchßôl lâin quinqßueheb xsahil xchßôleb ut xban nak sa saß inchßôl, quinqßueheb xcacuilal xchßôleb.Lâin ninyehoc reheb cßaßru teßxbânu ut lâin nincßamoc be chiruheb. Chanchanin jun li rey nacßamoc be chiruheb lix soldado. Nak raheb saß xchßôl, lâin nincßojobeb xchßôleb.ltQJunelic yôqueb chiroybeninquil nak tinâtinak. Chanchan nak na-oybenîc li hab saß li sakßehil..sUMâcßaß nequeßxye chirix li cßaßru ninye xban nak eb aßan nequeßxnau nak yâl li ninye. Chanchan nak narucß li haß li chßochß nak nequeßrabi li cuâtin.drAEb aßan nequeßxcanab ribeb chirabinquil li cßaßru ninye nak ninqßueheb lix naßlebeb.[q/Junelic châbil teßxye chicuix. Ut junelic cauhak cuib, chanquin saß inchßôl.#p?Cßajoßak xsahil saß inchßôl. Chanchanakin jun tôn li cheß aubil chire li nimaß. Ut li rukß natßakresîc xban li xchußque natßaneß chi kßek.o Lâin nincßoxla saß inchßôl ut ninye: Najt tincuânk saß ruchichßochß. Ut nak ac tîxin chic tincâmk saß li cuochoch.nwLâin nacuisi xcuanquileb li incßaß useb xnaßleb ut nincoleb li tacuasinbileb chiruheb li nequeßrahobtesin reheb.umcChanchanin chic lix yucuaßeb li nequeßraj tenkßâc. Ut lâin ajcuiß nincoloc reheb li jalaneb xtenamit.~luLâin junelic xintenkßaheb li mutzß ut eb li yêk rok. Chanchanin chic li xnakßeb ru ut chanchanin chic li rokeb.rk]Junelic xinbânu li tîquilal ut li châbilal. Chanchan aj chic li cuakß li tîquilal ninbânu junelic.7jg Lâin xintenkßaheb li cuanqueb saß raylal, ut eb aßan nequeßxtzßâma usilal saß inbên. Ut ninqßueheb ajcuiß xsahil xchßôleb li xmâlcaßan xban nak nintenkßaheb.0iY Queßxye chi joßcan xban nak lâin nintenkßaheb li nebaß li tenkßâc teßraj, ut nintenkßaheb ajcuiß li mâcßaßeb xnaß xyucuaß, li mâ ani natenkßan reheb.2h] Eb li cristian li nequeßabin re li cßaßru ninye, nequeßxye, “Us xak re”, chanqueb. Ut eb li ani nequeßiloc re li cßaßru ninbânu, châbil nequeßxye chicuix.g{ Eb li nequeßcßamoc be, usta nînkeb xcuanquil, nequeßxcanab âtinac nak nin-oc saß xyânkeb re xqßuebal inlokßal.f/ Ut eb li cuanqueb xcuanquil nequeßxcanab âtinac nak nequeßril cuu ut nequeßxcßut li rukßeb re nak incßaß chic teßecßânk li jun chßol.eEb li toj sâjeb nequeßel saß lin be nak ninnumeß re xqßuebal inlokßal. Ut eb li ac chêqueb nequeßxakli re incßulbal.Zd-Nak ninxic saß li tenamit, lâin ninchunla saß xyânkeb li nequeßrakoc âtin.'cGSaß eb li cutan aßan toj cuanqueb nabal li cuacax ut nabal li leche. Ut nabal li aceite na-el. Usta saß xyânkeb li pec, na-el chi châbil li cheß olivo.kbOnak li nimajcual Dios toj cuan cuiqßuin ut eb li cualal incßajol toj cuanqueb saß li cuochoch.'aGKßaxal us raj chokß cue nak tinsukßîk ta cuißchic saß insâjilal nak toj cuan chak nabal cßaßru cue, ut nak li Dios toj yô chirilbal lin jun cablal,`nak li Dios toj yô chixqßuebal innaßleb. Chanchan nak yô chixcutanobresinquil lin be nak yôquin chi bêc saß kßojyîn.j_M—Us raj tinsukßîk ta cuißchic saß eb li cutan xeßnumeß nak li Dios toj yô chi iloc cue,%^ GLaj Job quixye ajcuiß reheb:C]Ut quixye reheb li cristian, “Li ani cuan xnaßleb, aßan li nacßanjelac chicuu chi tzßakal. Ut li ani sêb xchßôl, aßan li naxcanab xbânunquil li mâusilal,” chan li Dios.—.\UQuixqßue retal nak li naßleb cuan xlokßal ut cuan xcßanjel. Aßan quixye nak us ut quixxakab xcuanquil.Ut quixye reheb li cristian, “Li ani cuan xnaßleb, aßan li nacßanjelac chicuu chi tzßakal. Ut li ani sêb xchßôl, aßan li naxcanab xbânunquil li mâusilal,” chan li Dios.—t[aUt aßan ajcuiß quixakaban re xcutanquil li habalkße. Ut quixye ajcuiß bar tânumekß li câk-sut-ikß.aZ;Aßan quibisoc re xcacuil li ikß. Ut aßan ajcuiß quibisoc re li xcacuil rok li haß.YAßan naril li cßaßru na-uxman saß chixjunil li ruchichßochß. Ut naxnau ajcuiß chixjunil li cßaßru cuan saß ruchichßochß.X%Li Dios naxnau nak caßaj cuiß riqßuin aßan naru xtaubal li naßleb. Ut caßaj cuiß riqßuin aßan naru nakatau lix sêbal li kachßôl.WwLix naßajeb li camenak ut eb li camenak rabiomeb resil nak cuan li naßleb abanan incßaß nequeßxnau bar natauman. V Li naßleb aßin mukmu chiruheb chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß ut mukmu ajcuiß chiruheb li xul li nequeßrupupic.bU=¿Bar takatau li naßleb aßin chi joßcanan? Ut, ¿bar takatau lix sêbal li kachßôl?T%Incßaß naru xjuntakßêtanquil riqßuin li châbil pec topacio li natauman aran Etiopía, chi moco naru xlokßbal riqßuin li châbil oro.FSLi châbil naßleb, aßan kßaxal terto xtzßak chiru li châbil pec coral ut chiru li tertôquil pec perla. Li châbil naßleb, aßan kßaxal châbil chiruheb chixjunil li tertôquil pec.R1Li châbil naßleb incßaß naru xjuntakßêtanquil riqßuin li tertôquil pec diamante. Incßaß naru xjalbal riqßuin li oro li kßaxal châbil.PQLi châbil naßleb kßaxal cuißchic terto xtzßak chiru li châbil oro li natauman saß li naßajej Ofir. Ut kßaxal cuißchic terto xtzßak chiru li châbil pec ónice ut li tertôquil pec zafiro. e~}}d|||{{)zz#yyy xxwkw vumtttEssrwqqqOqpp$o:nnYmmlzkkjjriEhhWggdffNee;dd{dcc*bbasa``>__J^^ ]]\\[[`ZZ{YY3XX5WWgVVUTTSSR|QQXPPTOO]NN%MLLKKKJIIBHHbGG7FoEEmDDCC_BBxAAAD@@e???H>>> ==^<<<&;;;>:F99 8876655_54S3342211x100I///O...--$,, ++5*))((l'i&&o%$#"^!  If3!v("q v 4  91UJEfLâat tatsachok reheb li nequeßticßtißic, ut xicß nacacuil li ani naxcamsi ras rîtzßin joß ajcuiß eb laj balakß.r]Lâat incßaß nacacuil xtokßobâl ruheb li kßetkßeteb. Xicß ban nacacuil li incßaß useb xnaßleb.gGAt inDios, lâat incßaß nacuulac châcuu li mâusilal. Lâat xicß nacacuil li incßaß us.At Kâcuaß, nak nasakêu nintijoc châcuu ut lâat niquinâcuabi. Nintijoc ekßela ut nacuoybeni nak lâat tâsume lin tij.xiChacuabihak taxak li yôquin chixtzßâmanquil châcuu, at Kâcuaß. Âcuiqßuin yôquin chi tijoc, at inDios.W )At inDios, chacuabi taxak li yôquin chixyebal. Chacuil taxak xtokßobâl cuu.-SSa saß inchßôl nak ninyocla ut nincuar chi mâcßaß incßaßux. Caßaj cuiß lâat, at Kâcuaß, nacatqßuehoc xcacuil inchßôl xban nak lâat nacat-iloc cue.)KNumtajenak li sahil chßôlej nacaqßue cue, at inDios. Moco joß ta xsahil xchßôleb li biom li numtajenak cßaßru reheb.Sa saß inchßôl nak ninyocla ut nincuar chi mâcßaß incßaßux. Caßaj cuiß lâat, at Kâcuaß, nacatqßuehoc xcacuil inchßôl xban nak lâat nacat-iloc cue.+OAt Kâcuaß, nabaleb nequeßyehoc re: ¿Ani ta cuiß tâbânûnk usilal ke? chanqueb. Aßut lâin tintzßâma châcuu, at Kâcuaß, chacuil taxak xtokßobâl ku.b=Chexmayejak chiru li Kâcuaß chi anchal êchßôl ut cauhak êchßôl riqßuin li Dios.7Chexucua ru li Dios ut canabomak li mâcobc. Nak yôkex chi hilânc ut nak mâcßaß chic chokînc cheqßuehak retal chanru lê yußam chiru li Dios.Chenauhak nak lâin sicßbil cuu xban li Dios xban nak tîc inchßôl. Ut chenauhak ajcuiß nak aßan narabi nak ninyâba lix cßabaß.gGEx cuînk, lâex li nequerecßa êrib nak nim êcuanquil, ¿jokße têcanab inhobbal xban lin lokßal qßuebil cue xban li Dios? ¿Jokße têcanab xrâbal ru li mâcßaß na-oc cuiß? Ut, ¿jokße têcanab li ticßtißic? Chaqßue taxak li cßaßru nintzßâma châcuu, at inDios. Caßaj cuiß âcuiqßuin nintau xtîquilal inchßôl. Nak cuanquin saß raylal, lâat nacattenkßan cue ut nacaqßue xsahil inchßôl. Chacuil taxak xtokßobâl cuu ut chacuabi taxak lin tij.RAt Kâcuaß, lâat laj Colol ke. Choâcuosobtesi taxak lâo lâ tenamit. /Chinâcuabi, at Kâcuaß, ut chinâtenkßa, at inDios. Lâat nacasach xcuanquileb li xicß nequeßiloc cue re nak mâcßaß teßxbânu cue. Riqßuin lâ cuanquilal teßosokß li incßaß useb xnaßleb.At Kâcuaß, lâat laj Colol ke. Choâcuosobtesi taxak lâo lâ tenamit.i KUsta sutsûquin xbaneb li qßuila tenamit, li xicß nequeßiloc cue, incßaß ninxucuac xbaneb.g GNak ninyocla, nincuar ut nincuacli chi sa saß inchßôl xban nak li Kâcuaß natenkßan cue.i KNinyâba xcßabaß li Kâcuaß. Ut aßan niquinixsume chak toj saß lix lokßlaj santil naßaj. Aban lâat, at Kâcuaß, at inDios, junelic niquinâcol chiru li raylal. Nacaqßue inlokßal ut nacaqßue xcacuil inchßôl.nUNabaleb li yôqueb chi âtinac chicuix ut nequeßxye: Li Dios incßaß tixcol aßan chiku, chanqueb.b ?At Kâcuaß, nabaleb li xicß nequeßiloc cue. Nabaleb li nequeßraj numtâc saß inbên.5c Cheqßuehak xlokßal li Cßajolbej re nak incßaß tâjoskßokß li Dios saß êbên. Cheqßuehak xlokßal re nak incßaß tâchâlk li câmc saß êbên saß xkßehil li rakba âtin xban nak aßan saß junpât nachal xjoskßil. Us xak reheb chixjunileb li nequeßxcßojob xchßôl riqßuin li Dios.wg Chexucua ru li Dios ut chexcßanjelak chiru chi sa saß êchßôl.Cheqßuehak xlokßal li Cßajolbej re nak incßaß tâjoskßokß li Dios saß êbên. Cheqßuehak xlokßal re nak incßaß tâchâlk li câmc saß êbên saß xkßehil li rakba âtin xban nak aßan saß junpât nachal xjoskßil. Us xak reheb chixjunileb li nequeßxcßojob xchßôl riqßuin li Dios. Anakcuan ut ex rey, checßoxla li cßaßru têbânu ut qßuehomak retal li naßleb aßin, lâex li cuan êcuanquil saß ruchichßochß.w Cau tattaklânk saß xbêneb li tenamit xban nak lâ cuanquil xinqßue chanchan jun xukß chßîchß. Joßcan nak tatrakok âtin saß xbêneb toj retal teßosokß. Chanchan nak najoreß junak li chßochß cuc nak teßosokß,” chan li Kâcuaß. Tzßâma cue ut tinqßue âcue re nak tâcuêchani chixjunil li tenamit. Ut tinkßaxtesi saß âcuukß chixjunil li ruchichßochß.Z-Joßcaßin quixye li Rey li xakabanbil xban li Dios: —Lâin tinye resilal yalak bar li cßaßru quixye cue li Kâcuaß nak quixye cue, “Lâat li tzßakal cualal. Anakcuan lâin xatinqßue saß âcuanquil.Li Dios quixye: —Xinxakab li Rey li xinsicß ru. Lâin xinxakaban re saß lin santil tenamit Sión.— (Jerusalén nayeman ajcuiß re.)ykUt li Dios tixkßuseb ajcuiß saß joskßil. Ut eb aßan teßxucuak xban nak cßajoß xjoskßil nak tââtinak.h~IAbanan li Kâcuaß Dios, toj saß choxa naseßec xban li cßaßru nequeßxcßoxla xbânunquil."}=Yôqueb chixyebal: —Aßan incßaß naru nataklan saß kabên. Incßaß takaqßue kib rubel xcuanquil aßan. Kisihak ban kib rubel xcuanquil, chanqueb.=|sEb li rey queßjoskßoß riqßuin li cßaßru quixbânu li Kâcuaß. Ut queßxchßutub rib chixcßûbanquil chanru nak teßrisi saß xcuanquil li Rey xakabanbil chak xban li Dios.'{ I¿Cßaßut nak yôqueb xjoskßileb li tenamit li incßaß nequeßxpâb li Dios? Ut, ¿cßaßut nak yôqueb xcßoxlanquil xbânunquil li mâcßaß na-oc cuiß?gz ILi Kâcuaß Dios na-iloc reheb li tîqueb xchßôl, ut li incßaß useb xnaßleb teßsachekß.0y [Li incßaß useb xnaßleb incßaß teßcolekß chiru li rakba âtin tâchâlk saß xbêneb. Teßqßuehekß ban chixtojbal rix lix mâqueb. Li Dios târisiheb laj mâc saß xyânkeb li tîqueb xchßôl.Li Kâcuaß Dios na-iloc reheb li tîqueb xchßôl, ut li incßaß useb xnaßleb teßsachekß.qx ]Moco joßcaneb ta li incßaß useb xnaßleb. Eb aßan chanchaneb lix mokoj ixim li nacßameß xban ikß./w YLi cuînk aßan chanchan jun li cheß aubil chire li rok haß. Li cheß aßan incßaß nachakic. Naûchin saß xkßehil ut lix xak incßaß nakßanoß ru. Ut li narûchin nachêcoß chi châbil. Joßcan nak li cuînk li naxcßoxla lix chakßrab li Dios, us na-el riqßuin chixjunil li naxbânu.v {Nasahoß ban xchßôl riqßuin lix chakßrab li Kâcuaß. Cuan lix chakßrab li Dios saß xchßôl chi kßek chi cutan.cu CUs xak re li cuînk li incßaß naxcßûluban xtacchiß li incßaß useb xnaßleb. Us xak re li cuînk li incßaß naxjunaji rib riqßuineb laj mâc chi moco naxjunaji rib riqßuineb li nequeßhoboc re li Kâcuaß Dios.0t[*Ac tîx chic chi us laj Job nak quicam.s-*Ut laj Job toj quicuan jun ciento riqßuin caßcßâl chihab chic ut quixnauheb ru li ri ut eb li rixmam.Ac tîx chic chi us laj Job nak quicam.#r?*Eb lix rabin laj Job, aßaneb li kßaxal chßinaßuseb saß chixjunil li ruchichßochß. Ut queßqßueheß lix herencia rochbeneb li ras ut li rîtzßin.|qq*Li xbên lix rabin, xJemima quixqßue chokß xcßabaß. Li xcab, aßan lix Cesia ut li rox, aßan lix Keren-hapuc.Bp* Ut queßcuan chic cuukub li ralal ut oxib chic lix rabin.o{* Cßajoß nak qui-osobtesîc laj Job xban li Dios. Kßaxal cuißchic nabal li quiqßueheß re xban li Dios chiru li quiqßueheß re junxil. Câlaju mil lix carner, cuakib mil lix camello, jun mil sumal lix bôyx ut jun mil lix bûr quiqßueheß re.onW* Chixjunileb li ras ut li rîtzßin, joß cuînk joß ixk, queßcuulac chirilbal laj Job. Ut queßcuulac ajcuiß chixjunileb li ramîg li queßcuan junxil ut queßninkßeîc saß li rochoch. Queßxcßojob xchßôl laj Job riqßuin chixjunil li raylal li quiqßueheß saß xbên xban li Kâcuaß. Chixjunileb queßxsi xtumin ut queßxsi ajcuiß xmatkßab oro.Um#* Nak ac xrakeß chi tijoc laj Job chirixeb li ramîg, li Kâcuaß quirisi li raylal saß xbên. Quixqßue cuißchic li cßaßru re. Caß sut chic xqßuial li cßaßru re quixqßue chiru li quicuan junxil.;lo* Ut laj Elifaz Temán xtenamit, laj Bildad Súa xtenamit, ut laj Zofar Naamat xtenamit, queßxbânu joß quiyeheß reheb xban li Kâcuaß. Ut li Kâcuaß quirabi lix tij laj Job.^k5*Anakcuan têcßam cuukub li toro ut cuukub li carner têlom ut texxic riqßuin laj Job, laj cßanjel chicuu re nak aßan tâmayejak saß êcßabaß lâex. Laj Job tâtijok chêrix ut lâin tincuabi lix tij. Mâcßaß tinbânu êre usta êcßulub xtojbal rix lê mâc xban nak incßaß xeye li yâl chicuix joß xbânu laj Job, chan li Dios.$jA*Nak li Dios quirakeß chi âtinac riqßuin laj Job, quiâtinac ajcuiß riqßuin laj Elifaz, Temán xtenamit, ut quixye re: —Yô injoskßil saß âbên lâat joß ajcuiß saß xbêneb lâ cuamîg cuib, xban nak incßaß xeye li yâl chicuix joß xbânu laj Job laj cßanjel chicuu.Di*Anakcuan lâin xinqßue retal nak incßaß us xinye. Joßcan nak narahoß inchßôl. Anakcuan tinjal incßaßux. Tinchunub cuib saß poks ut saß cha xban xrahil inchßôl, chan laj Job. h *Junxil xinnau caßaj cuiß li cßaßru quiyeheß cue châcuix. Abanan anakcuan ninqßue retal chi us. Chanchan nak xcuil âcuu.jgM*Xaye cue nak tinqßue retal li cßaßru tâye cue ut xaye nak tinsume li cßaßru tâpatzß cue.fw*¿Ma cuan ta biß incuanquil lâin nak tincuechßi rix li cßaßru nacabânu? Xinâtinac chi joßcan xban nak mâcßaß innaßleb. Xinâtinac chirix li cßaßru incßaß xintau ru. Ut xinâtinac chirix li sachba chßôlej li mâ jaruj tintau ru.heI*—At Kâcuaß, lâin ninnau nak lâat chixjunil nacatru xbânunquil. Mâcßaß mukmu châcuu.;d s*Tojoßnak laj Job quichakßoc ut quixye re li Dios:#c?)"Aßan li kßaxal nim xcuanquil saß xyânkeb chixjunileb li xul. Naxcßut xxutâneb chixjunileb xban nak aßan li kßaxal cau rib chiruheb, chan li Dios. b)!Mâcßaß chic junak xul saß ruchichßochß joß aßan. Kßaxal xucuajel rilbal ut mâ ani naxxucua ru.Aßan li kßaxal nim xcuanquil saß xyânkeb chixjunileb li xul. Naxcßut xxutâneb chixjunileb xban nak aßan li kßaxal cau rib chiruheb, chan li Dios.gaG) Nak ac xnumeß saß lix chamal li palau, sak sak ru lix cuokx li palau nacana ut nalemtzßun.\`1)Narecßasi ru li chamal palau. Chanchan nak nacuokxin li aceite saß junak ucßal.r_])Kßaxal kßes ru lix saß. Chanchan xkßesnal li jorol têx. Naxbec li chßochß nak naxquelo rib chiru.^3)Chixjunil li cßaßru tâcutîk cuiß, mâcßaß na-oc cuiß chiru. Chanchan li chaki kßên. Usta nacutîc riqßuin li tzimaj, mâcßaß naraj re.w]g)Usta tâcutîk riqßuin tzimaj, incßaß naxucuac chiru. Ut cui tâcutîk chi pec, li pec chanchan li qßuim.\)Mâcßaß na-oc cuiß li hierro chiru li xul Leviatán. Chanchan li qßuim. Ut li chßîchß bronce, aßan chanchan li kßumet aj cheß.\[1)Mâ jun li chßîchß na-oc saß lix tibel, chi moco li lanza, chi moco li tzimaj.|Zq)Chixjunileb li cuanqueb xmetzßêu nequeßxucuac chiru xban nak kßaxal cau rib. Nequeßêlelic chiru xbaneb xxiu.OY)Ut li râm kßaxal cau joß li pec. Kßaxal cau joß xcacuil li caß.bX=)Chixjunil lix tibel kßaxal cau. Mâ ani naru nahopoc re. Chanchan li cacuil chßîchß.@W{)Cau xmetzßêu lix cux. Chixjunileb nequeßxucuac xban.ZV-)Riqßuin lix musikß, naxqßue xxamlel li ru xam. Ut na-el li rakß xam saß re.WU')Saß li rußuj na-el li sib. Chanchan xsibel li ucßal nak yô chi cuokxînc.BT)Saß re na-el rakß xam ut na-el ajcuiß ratzßum li xam.tSa)Nak na-atßisimac chanchan nak namok li câk. Ut li xnakß ru nalemtzßun. Chanchan nak nasakêu li cutan.pRY)Letzbil chi us chi ribil rib ut natzololnac ut junaj ru. Ut mâ ani naru najachoc re li rix chi ribil.JQ )Naxcßuli rib chi us li rix. Ut incßaß na-oc ikß saß li rix.TP!)Li rix kßaxal cau. Chanchan xcacuil li chßîchß. Ut tzßaptzßo chi us. O)¿Ani ta biß târûk tâqßuehok li chßîchß saß re, re xtûlanobresinquil xban nak li ruch re natzololnac ut xiu xiu rilbal?N) Mâ ani naru na-isin re li rix. Ut mâ ani naru nachapoc re, re tixtûlanobresi riqßuin li chßîchß naqßueheß saß re.yMk) Incßaß tincanab âtinac chirix li xul aßan xban nak kßaxal cau rib. Tinye âcue chanru lix cacuilal li rok.L7) ¿Ani ta biß târûk tâcuechßok cuix lâin? Mâ ani naru nacuechßoc cuix lâin xban nak lâin aj êchal re chixjunil li cuan saß ruchichßochß.*KM) Nak nequeßxchikß xjoskßil li xul Leviatán, cßajoß nak najoskßoß. Mâ ani naru naxcol rib chiru. ¿Ma cuan ta biß junak târûk tixcol rib chicuu lâin?[J/) Caßaj cuiß riqßuin rilbal li nimla xul Leviatán, nequeßtßaneß xbaneb xxiu.I )Cui lâat tâchßeß li xul aßan, aßan tâpletik âcuiqßuin. Ut incßaß chic tâcuaj xchßeßbal xban nak tatxucuak chiru.H%)¿Ma naru ta biß tâset chi chßîchß li rix? Ut, ¿ma târûk ta biß tâhop lix jolom riqßuin li arpón li nequeßrocsi laj chapol car?mGS)¿Ma naru ta biß teßxcßayi eb laj car? Ut, ¿ma naru ta biß teßxseti lix tibel re teßxcßayi?6Fe)¿Ma târûk ta biß tâbatzßune joß nak nequeßbatzßunêc li cocß xul li nequeßrupupic? ¿Ma târûk ta biß tâbacß re nak sahakeb saß xchßôl lâ rabin riqßuin?aE;)¿Ma tixbânu ta biß xcontrato âcuiqßuin re nak tâcßanjelak chi junaj cua châcuu?xDi)¿Ma tixtzßâma ta biß châcuu nak tâcuil xtokßobâl ru? Ut, ¿ma tixtzßâma châcuu nak tâcuuxtâna ru?zCm)¿Ma naru ta biß tâqßue junak cßâm saß li rußuj malaj ut tâhop lix xcâlam re riqßuin junak chßîchß?6B g)¿Ma naru ta biß tâchap li nimla xul Leviatán xcßabaß riqßuin li chßîchß li nequeßchapoc cuiß car? Ut, ¿ma naru ta biß tâbacß li rußuj rakß riqßuin cßâm?~Au(¿Ma cuan ta biß junak târûk tâchapok re nak yô chi iloc? Ut, ¿ma cuan ta biß junak târûk tixhop li rußuj?t@a(Incßaß naxucuac xban li nimaß nak nachamoß. Usta nacuulac toj saß re xchamal li haß, abanan incßaß nacßoxlac.¿Ma cuan ta biß junak târûk tâchapok re nak yô chi iloc? Ut, ¿ma cuan ta biß junak târûk tixhop li rußuj?E?(Naxcol rib rubeleb li cheß ut saß xyânkeb li nînki pim.D>(Ut nahilan saß mu saß xyânkeb li aj saß lix sâb haß.V=%(Naxcuaß li pim li na-el saß cßalebâl li cuanqueb cuiß li joskß aj xul.o<W(Riqßuin li xul aßan nacßutun li cßaßru xinbânu. Ut caßaj cuiß lâin naru ninnumta saß xbên.b;=(Lix bakel kßaxal cau joß li chßîchß bronce ut li rok chanchan li cacuil chßîchß.^:5(Lix ye chanchan xcacuil li chacalteß nak na-ecßan. Ut cßajoß xmetzßêu li raß.*9O(Abanan cau rib ut cau xmetzßêu.8w(Qßue retal li xul behemot xcßabaß. Lâin xinyîban re aßan joß nak xatinyîb lâat. Pim naxcuaß joß li cuacax.v7e(Cui tâbânu aßan, lâin tinqßue âlokßal ut tinye nak lâat naru tâcol âcuib xban nak cuan âcuanquil.H6 ( Mukeb saß li chßochß ut taklaheb saß xnaßajeb li camenak.t5a( Cßut xxutâneb li nequeßxnimobresi ribeb ut sach ruheb li incßaß useb xnaßleb toj bar cuanqueb cuiß.M4( Cßutbesi lâ joskßil chiruheb li kßetkßeteb ut isi xcuanquileb.F3( Cui yâl nak joßcan, cßutbesi lâ cuanquil ut lâ lokßal.2y( ¿Ma kßaxal nim ta biß lâ cuanquil joß lâin? Ut, ¿ma chanchan ta biß nak namok li câk nak nacat-âtinac lâat?1}(¿Ma yôcat chixyebal nak moco tîc ta li cßaßru ninbânu? ¿Ma tâye nak lâin cuan inmâc ut lâat mâcßaß âmâc?V0%(—Cßutbesi lâ cuînkilal anakcuan ut tâsume li cßaßru tinpatzß âcue.V/%(Ut li Kâcuaß quiâtinac cuißchic chak saß li câk-sut-ikß ut quixye re:F.(Nabal xinye, abanan anakcuan incßaß chic tinâtinak, chan.-(—At Kâcuaß, xban xmâcßaßil innaßleb xinâtinac. Incßaß naru tatinsume anakcuan. Mâcßaß chic cuâtin re tatinsume cuiß.,1(Laj Job quixye re:E+(—At Job, ¿ma xban nak cuan ânaßleb nak yôcat chincuechßinquil lâin li nimajcual Dios? Li ani naxcuechß rix li cßaßru ninbânu, tento nak tixsume li cßaßru tinpatzß re, chan.0* ](Li Kâcuaß quixye cuißchic re laj Job:n)U'Eb li ral nequeßxtzßub lix quiqßueleb li xul li nequeßxchap ut eb aßan nequeßxtiu lix tibeleb.T(!'Ut toj aran yôqueb chak chi iloc. Toj chi najt yôqueb chak chixqßuebal retal ma teßxtau lix tibeb.Eb li ral nequeßxtzßub lix quiqßueleb li xul li nequeßxchap ut eb aßan nequeßxtiu lix tibeleb.''Eb aßan nequeßxyîb lix naßajeb saß li nînki sakônac ut aran takekß nequeßxcol ribeb saß eb li jul li cuanqueb saß li pec.t&a'¿Ma lâat ta biß nacattaklan reheb li tßiu nak teßxyîb lix soqueb saß eb li naßajej li najt xteram?%'¿Ma xban ta biß nak cuan ânaßleb nak li cßuch narupupic? Ut, ¿ma lâat ta biß nacatyehoc re jokße tâxic saß li sur?D$'Nak na-ecßan li trompeta nequeßxjap reheb. Nequeßrecßa nak tâcuânk plêt usta toj mâjiß nequeßxic. Nequeßrabi nak yôqueb chi taklânc li nequeßcßamoc be chiruheb li soldado.#'Nequeßxbec li chßochß xban xjoskßileb ut mâ ani naxakaban reheb. Mâcßaß nequeßraj re usta na-ecßan li trompeta. "9'Usta natzinloc xyâb li chßîchß saß xbêneb ut usta na-el ratzßum li xam chiru lix chßîchßeb nak naxtochß rib, abanan incßaß nequeßxucuac.!}'Eb li cacuây incßaß nequeßxnau xucuac. Incßaß nequeßxucuac chi xic chi pletic riqßuineb li cuanqueb xchßîchß.W ''Cauheb rib ut nequeßxbec li chßochß xban nak teßraj ru xic saß li plêt.(I'¿Ma târûk ta biß tâqßue chi xucuac li cacuây re nak tâpiscßok joß laj sâcß? Aßaneb ban li cuînk li nequeßxucuac chiru li cacuây nak naxjap re.1'At Job, ¿ma lâat ta biß li catqßuehoc re xcacuilal li cacuây? Ut, ¿ma lâat ta biß li catyîban chi chßinaßus li rismal cuan chirix xcux? 'Abanan nak naâlinac li avestruz naxcßut xxutâneb li cacuây ut li cuanqueb chirix xban nak aßan li cau naâlinac chiruheb.|q'Nequeßxbânu chi joßcan li xul aßan xban nak incßaß nequeßxnau xyâlal. Lâin incßaß quinqßue xnaßlebeb.c?'Incßaß naxraheb li ral. Chanchan mâcuaß ral. Mâcßaß naraj re cui incßaß teßmok.'Incßaß naxqßue retal nak tânumekß junak saß xbên naru najoreß lix mol, malaj ut tânumekß junak li xul saß xbêneb ut tixjoreb.U#'Li avestruz naxcanab lix mol saß chßochß re nak li chßochß tixkßixna.%C' ¿Ma lâat ta biß xatqßuehoc re lix xic li pavo real, li cßajoß xchßinaßusal? Ut, ¿ma lâat ta biß xaqßue lix xic li nimla xul avestruz xcßabaß?  ' ¿Ma tâcßojob ta biß âchßôl saß xbên re nak tixxoc li ru lâ cuacuîmk ut tixchßutub saß li naßajej li nacaxoc cuiß?' ¿Ma tâcßojob ta biß âchßôl saß xbên yal xban nak nim ut cau rib? Ut, ¿ma tâqßue ta biß chixbânu lâ cßanjel?+O' ¿Ma târûk ta biß tâbacß li yugo saß xbên ut tâmin ru chi becoc chßochß riqßuin arado? ¿Ma târûk ta biß tâcßam châcuix chi cßanjelac saß pim?' ¿Ma târûk ta biß tâcßanjelak châcuu li bôyx li cuan saß qßuicheß? Ut, ¿ma târaj ta biß cuânc saß xnaßajeb lâ cuacax?`9'Eb aßan nequeßxsicß lix cuaheb saß eb li tzûl. Ut nequeßxsicß li pim li rax ru.yk'Eb aßan incßaß nequeßcuulac chiruheb cuânc nachß riqßuin li tenamit. Chi moco naru xtûlanobresinquileb.'Lâin xinqßuehoc reheb chi cuânc saß li naßajej mâcßaß cuan ut saß eb li naßajej li incßaß na-el acuîmk chiru.}'¿Ani xqßuehoc reheb chi cuânc saß qßuicheß li bûr? Ut, ¿ani xcanabânc reheb chi bêc chi mâ ani na-iloc reheb?-'Nak nequeßqßui li raleb, nequeßcacuu nak nequeßxcuaß li pim. Ut chirix aßan nequeßxic ut incßaß chic nequeßsukßi riqßuin lix naßeb.'¿Ma nacanau lâat ma nequeßxbuchub ribeb nak nequeßyoßla li raleb? Ut, ¿ma nacanau ma ra nequeßxcßul nak nequeßyoßla li ral?v e'¿Ma nacanau jarub po nequeßyoßla cuiß li raleb? Ut, ¿ma nacanau jokße tzßakal xkßehil lix yoßlajic?  '¿Ma nacanau chanru nak nequeßcuan li raleb li chibât re li qßuicheß? Ut, ¿ma âcuilom jun sutak nak nequeßyoßla li ral li quej?5 c&)¿Ma lâat ta biß nacatqßuehoc xtzacaêmkeb li tzßok nak teßtzßocâk? Ut, ¿ma lâat ta biß nacatqßuehoc xcuaheb li cocß ral nak nequeßxtzßâma xtzacaêmkeb cue? &(nak cuanqueb saß lix juleb ut nak buchbûqueb chiroybeninquil nak teßxchap lix tibeb?¿Ma lâat ta biß nacatqßuehoc xtzacaêmkeb li tzßok nak teßtzßocâk? Ut, ¿ma lâat ta biß nacatqßuehoc xcuaheb li cocß ral nak nequeßxtzßâma xtzacaêmkeb cue? 3&'¿Ma lâat ta biß nacatqßuehoc xtzacaêmkeb li cakcoj? Ut, ¿ma âban ta biß lâat nak nequeßtzacan chi us li cocß ral toj retal nequeßnujac,H &&re nak li poks tâsukßîk sulul ut tixletz rib chi ribil rib?&%¿Ma cuan ta biß junak târûk tâajlânk re li chok? Ut, ¿ma cuan ta biß junak târûk tâyehok re li chok nak tixqßue chak li hab,`9&$¿Ani xqßuehoc xnaßlebeb li cristian? Ut, ¿ani xbânun reheb nak sêbak xchßôleb?hI&#¿Ma cuan ta biß âcuanquil chixtaklanquil li câk? Ut, ¿ma naru ta biß teßabînk châcuu?`9&"¿Ma naru ta biß tâye re li chok nak tixqßue chak nabal li hab saß ruchichßochß?'&!¿Ma nacanau ta biß chanru lix chakßrabeb li cuanqueb saß choxa? Ut, ¿ma lâat ta biß nacatqßuehoc re li chakßrab saß ruchichßochß?.U& ¿Ma lâat ta biß nacatqßuehoc chak re chi êlc saß x-ôril li Cak Chahim ekßela? Ut, ¿ma lâat ta biß nacatqßuehoc reheb chi bêc li chahim Osa xcßabaßeb?&¿Ma lâat ta biß catqßuehoc re saß xnaßajeb li chahim Pléyades? Ut, ¿ma naru ta biß tâcuisiheb saß xnaßajeb li chahim Orión?zm&¿Ani nasukßisin re li haß chokß hielo ut nacana joß li pec? ¿Ut, ani nasukßisin re li palau chokß hielo?eC&¿Ma cuan ta biß xnaß li hielo? Ut, ¿ma cuan ta biß ani xyîban re li que li nacßatoc?K~&¿Ma cuan xyucuaß li hab? Ut, ¿ma cuan ani xyîban re li sujeu?S}&¿Ani natßakresin re li chaki chßochß re nak tâêlk li rax pim chiru? |9&¿Ani nataklan chak re li hab saß xbên li chßochß bar mâcßaß cristian? Ut, ¿ani nataklan re li hab saß li chaki chßochß bar mâcßaß cuan?W{'&¿Ani quitaklan chak re li hab? Ut, ¿ani quiyehoc re li câk bar tânumekß?2z]&¿Ma nacanau bar nachal chak li cutan nak naxjeqßui rib saß ruchichßochß? Ut, ¿ma nacanau chanru nak naxjecß rib li ikß li nachal bar na-el cuiß chak li sakße?eyC&Aßan xocxo inban re tintakla saß xkßehil li raylal ut saß xkßehil nak nacuan li plêt.x'&¿Ma ac xatcuulac chak saß li naßajej li xocxo cuiß li nieve inban? Ut, ¿ma ac xatcuulac chak saß li naßajej li xocxo cuiß li sakbach? w&Cui nacanau chixjunil aßan, aßan naraj naxye nak ac xatyoßla nak quinyîb li ruchichßochß. Naraj naxye nak ac tîxat chi us.v&¿Ma nacanau ta biß toj bar nocoxrakekß li cutan riqßuin li kßojyîn? Ut, ¿ma târûk ta biß tâcßameb toj saß lix naßajeb?_u7&¿Ma nacanau bar nachal chak li cutan? Ut, ¿ma nacanau bar nachal chak li kßojyîn?Lt&¿Ma nacanau chanru xnimal li ruchichßochß? Cui nacanau, ye cue.rs]&¿Ma nacanau bar cuan lix puertil lix naßajeb li camenak? Ut, ¿ma ac xatcuulac chak saß lix naßajeb?nrU&¿Ma ac xatcuulac chak toj bar nayoßla cuiß chak li palau? Ut, ¿ma xatcuulac toj saß lix chamal? q &Eb li incßaß useb xnaßleb incßaß nacuulac chiruheb li cutan xban nak incßaß chic naru teßxbânu li mâusilal chi mukmu. p &Nak nasakêu, nacßutun lix chßinaßusal li ruchichßochß. Chanchan naxbon chi cak li ruchichßochß joß jun li caki tßicr.o+& ¿Ma xaqßue chi cutanocß saß chixjunil li ruchichßochß re nak eb li incßaß useb xnaßleb teßêlk saß lix naßajeb li mukmûqueb cuiß?vne& At Job, ¿ma xaqßue jun sutak chi sakêuc li cutan? ¿Ma xaqßue jun sutak chi cutanocß li ruchichßochß?pmY& Ut quinye re: Caßaj cuiß arin tatnumekß ut incßaß tânumekß jun pacßal lâ cau ok, chanquin re.bl=& Lâin quinyehoc re li palau bar tânumekß. Chanchan nak quinqßue saß lau lix puertil.bk=& Lâin xinqßuehoc re li chok chokß xrambal ru li palau re nak tâcanâk saß kßojyîn.Xj)&Ut, ¿ani quitzßapoc re li bar nanumeß cuiß li haß li na-el saß li palau?i&Saß li cutan aßan yôqueb chi lemtzßûnc li chahim chiru choxa nak toj ekßela. Ut eb li ángel queßbichan xban xsahil xchßôleb.|hq&Ye cue chanru nak xakabanbil li ruchichßochß saß xnaßaj. Ut, ¿ani quiqßuehoc re li nacûtun re saß xnaßaj?xgi&¿Ma nacanau ani xyehoc re chanru xnimal li ruchichßochß tâqßuehekß? Cui nacanau, ye cue ani quibisoc re.f'&¿Ma ac cuancat ta biß lâat nak quinyîb chak saß xnaßaj li ruchichßochß? Cui lâat mas nacanau chicuu lâin, cßut chicuu lâ naßleb.We'&Anakcuan cßutbesi lâ cuînkilal chicuu ut tâsume li âtin tinpatzß âcue.d#&—¿Anihat lâat nak yôcat chixcuechßinquil rix li cßaßru ninbânu? Lâat yôcat chi âtinac chi joßcan xban nak mâcßaß ânaßleb.]c 5&Tojoßnak li Dios qui-oc chi âtinac saß jun li câk-sut-ikß ut quixye re laj Job: b %Joßcan nak eb li cristian, tento nak teßxxucua ru. Chiru aßan mâcßaß nequeßoc cuiß li cuanqueb xnaßleb, chan laj Eliú.)aK%Lâo incßaß nakatau ru li cßaßru naxbânu li nimajcual Dios. Aßan kßaxal cau rib ut tîc xchßôl. Ut xban nak tîc xchßôl, mâ ani naxbânu raylal re.Joßcan nak eb li cristian, tento nak teßxxucua ru. Chiru aßan mâcßaß nequeßoc cuiß li cuanqueb xnaßleb, chan laj Eliú.`%Nak yô chak chi cßutûnc li cutan, li choxa saß li norte chanchan li châbil oro, ut nakaqßue retal lix lokßal li Dios._{%Nak li Dios naxtakla li ikß chirisinquil li chok chiru li sakße, cßajoß nak nalemtzßun. Mâ ani nacuyuc re rilbal.r^]%Lâin mâ jokße tincuaj âtinac chi tzßakal riqßuin li Dios xban nak cui tinbânu, mâre tixsach cuu.]y%Cui lâat nacanau, ye ke cßaßru takaye re li Dios xban nak lâo incßaß nakatau ru. Chanchan cuanco saß kßojyîn.\5%¿Ma xatenkßa ta biß li Dios chixyîbanquil li choxa? Ut, ¿ma xatenkßa ta biß chixyîbanquil chi chßinaßus joß li chßîchß li nalemtzßun?[ %¿Ma nacaqßue retal cßaßru xyâlal nak cßajoß li tik nacacuecßa nak li Dios naxtakla chak li ikß li nachal saß li sur?-ZS%¿Ma nacanau chanru nak naxqßue chi bêc li chok saß li ikß? ¿Ma mâcuaß ta biß aßin nacßutuc re li sachba chßôlej naxbânu li Dios riqßuin lix naßleb?Y%¿Ma nacanau chanru nak naxbânu chixjunil aßin li Dios? ¿Ma nacanau chanru nak naxqßue chi repoc li câk saß li chok?VX%%At Job, chacuabi, ¿ma nacaqßue retal li sachba chßôlej naxbânu li Dios?fWE% Cuan nak li Dios naxtakla chak li hab ut li ikß re xtßakresinquil li ruchichßochß ut re xbânunquil usilal reheb li cuanqueb saß ruchichßochß. Ut cuan nak naxtakla chak li hab ut li ikß re xkßusbaleb li tenamit.xVi% Eb aßan nequeßnumeß chiru choxa ut saß chixjunil li ruchichßochß joß nequeßtaklâc cuiß xban li Dios.nUU% Aßan nayîban re li chok re nak tixqßue li hab. Ut yal riqßuin râtin namok li câk saß li chok.g$Bânu cuênt. Mâbânu chic li mâusilal. Yôcat chi cßuluc raylal anakcuan re nak incßaß chic tatmâcobk.X=)$Mâra ru li câmc chi moco târa ru li cutan nak tâsachekß ruheb li tenamit.<$Usta nabal âbiomal, aßan incßaß tatxtenkßa saß li raylal li cuancat cuiß, usta tâjap âcue ut usta nim âcuanquil.k;O$Bânu cuênt. Mâqßue âcuib chixbalakßi li biomal ut mâqßue âcuib re nak teßxtumina âcuu.9:k$Anakcuan yôcat chixcßulbal xtojbal âmâc. Moco târûk ta tâye nak incßaß târakok âtin saß âbên, chi moco târûk ta tâye nak incßaß tatxqßue chixtojbal âmâc.R9$At Job, li Dios tatrisi raj saß li raylal li yôcat chixcßulbal. Tatxqßue raj saß jun naßajej châbil. Incßaß raj chic tâcßul li raylal. Ut tixqßue raj cuißchic li cßaßru âcue chi nabal.8'$Xban li raylal li nequeßxcßul, li Dios naxcßut chiruheb nak incßaß us yôqueb. Naxqßue raylal saß xbêneb yal re nak teßxtau xyâlal. !i~}} {Qz}zyyxx-wzvvXunttRssNsrkqqepoonmmKlkjj0ihhvggfffJeoedxdcc bDaaZ``@__^]]N\c[[.ZYYYXX8WkVVDUU2TT1SS4RQQPONMM^LL KNJIIFHHOGGFJEDDUCC@BA@@??W>==g;:q99T87655+443g22]11}0/6.1-,,7++3*j))) (''A%%?$#""[!! S-;l81Z/I{BU$B, T ( w\  b!{do At inDios, lâ chakßrab naxqßue innaßleb, lâin laj cßanjel châcuu, ut kßaxal lokß chokß cue xpâbanquil.?cw Lix chakßrab li Kâcuaß Dios, aßan kßaxal terto cuißchic xtzßak chiru li tzßakal oro. Kßaxal cuißchic châbil chiru li xyaßal cab li toj mâjiß isinbil chak saß xnaßaj.$bA Cßajoß xlokßal xxucuanquil ru li Kâcuaß ut xakxo xcuanquil chi junelic. Li Kâcuaß Dios, aßan junelic narakoc âtin saß tîquilal ut saß xyâlal.QaLix chakßrab li Kâcuaß Dios, aßan tzßakal tîc ut incßaß najala, ut naxqßue sahil chßôlej. Li chakßrab canabanbil xban li Kâcuaß Dios, aßan tzßakal yâl ut naxcutanobresi li kanaßleb.)`KLix chakßrab li Dios tzßakal re ru ut nax-acßobresi li kayußam. Li râtin li Kâcuaß Dios, aßan tzßakal yâl ut naxqßue xnaßleb li mâcßaß xnaßleb.z_mLi sakße na-el chak saß xtôn choxa ut naxsuti li ruchichßochß. Ut mâ ani incßaß ta narecßa lix tikcual.J^ Li sakße naxcßut xlokßal li Dios nak na-el chak ekßela chi cßajoß xchakßal ru. Chanchan jun li cuînk toj xsumla ut chanchan jun li cuînk naxyal xkße chi âlinac chi sa saß xchßôl.]{Saß chixjunil li ruchichßochß jun sut rubel choxa na-ilman xlokßal li Dios. Li Dios quixqßue li sakße saß choxa.k\OUsta incßaß nequeßâtinac li choxa, li chahim ut li po, abanan nequeßxcßut xlokßal li Dios.8[kChi kßek chi cutan nacßutun xlokßal li Dios.Z 5Li choxa naxcßut chiku nak kßaxal nim xlokßal li Dios. Ut chixjunil li cuan chiru li choxa naxcßut chiku nak kßaxal lokß li cßaßru quixyîb.MY2Li Kâcuaß quixqßue li rey chi numtâc saß xbêneb li xicß nequeßiloc re. Li Kâcuaß naruxtâna ru li rey David, li sicßbil ru xban. Junelic tixra aßan joßqueb ajcuiß li ralal xcßajol.CX1Joßcan nak lâin tinqßue âlokßal chiruheb chixjunileb li tenamit, at Kâcuaß, ut tinbicha lâ lokßal, at inDios.Li Kâcuaß quixqßue li rey chi numtâc saß xbêneb li xicß nequeßiloc re. Li Kâcuaß naruxtâna ru li rey David, li sicßbil ru xban. Junelic tixra aßan joßqueb ajcuiß li ralal xcßajol.NW0Li Kâcuaß, aßan li nacoloc cue chiruheb li xicß nequeßiloc cue. Aßan naxqßue incuanquil saß xbêneb li tenamit. At Kâcuaß, lâat xatcoloc cue chiruheb li cuînk li nequeßrahobtesin cue.V!/Li Kâcuaß, aßan li naqßuehoc chi numtâc saß xbêneb li xicß nequeßiloc cue. Aßan li naqßuehoc reheb li tenamit rubel incuanquil.-US.Yoßyo li Kâcuaß. Lokßoninbil taxak ru li Kâcuaß. Aßan chanchan jun nimla sakônac bar nincol cuiß cuib. Chinimâk taxak xlokßal li Kâcuaß laj Colol cue.xTi-Nachßinan xchßôleb ut nequeßsicsot xban xxiuheb nak nequeßel saß li naßajej li nequeßxcol cuiß ribeb.S1,Nak nequeßrabi chanru innaßleb, nequeßxbânu li cßaßru ninye. Eb li jalaneb xtenamit nequeßxcanab rib re nak lâin tintaklânk saß xbêneb.AR{+Lâat xatcoloc cue chiruheb li yôqueb chi pletic cuiqßuin. Lâat xinâxakab chi taklânc saß xbêneb chixjunileb li tenamit ut nequeßcßanjelac chicuu li toj mâjiß ninnau ruheb.pQY*Chanchaneb li poks li nacßameß xban ikß nak xinsach ruheb. Xintzßektânaheb joß li sulul saß be.3P_)Xeßxjap reheb chixtzßâmanquil xtenkßanquil, abanan mâ ani quicoloc reheb. Queßxtzßâma xtenkßanquileb âcue, at Kâcuaß. Abanan lâat incßaß casume lix tijeb.\O1(Lâat xakßaxtesiheb saß cuukß li xicß nequeßiloc cue toj retal xinsach ruheb.uNc'Lâat xatqßuehoc inmetzßêu re tinpletik. Lâat xakßaxtesiheb li xicß nequeßiloc cue rubel incuanquil.gMG&Lâin xinsach ruheb ut xeßcana rubel incuanquil. Incßaß chic queßru chi pletic cuiqßuin.sL_%Xintâkeheb li xicß nequeßiloc cue toj retal quebinchap. Incßaß xincanabeb toj xinnumta saß xbêneb.Ky$Junelic niquinâtenkßa saß lin yußam. Chanchan nak xanimobresi ru li be chicuu re nak incßaß tâjolcßok li cuok.!J;#At Kâcuaß, lâat nacat-iloc cue ut nacatcoloc cue. Lâat nacattenkßan cue riqßuin xnimal lâ cuanquilal. Yal xban lâ cuusilal nak cuan incuanquil.I"Li Dios naqßuehoc innaßleb re nak tinpletik joß soldado. Aßan naqßuehoc inmetzßêu re nak târûk tincut li tzimaj chßîchß.H!Aßan na-iloc cue yalak bar ninnumeß re nak mâcßaß nincßul. Chanchanin li quej li naâlinac yalak bar saß qßuicheß.aG; Li Dios, aßan li naqßuehoc incacuilal. Aßan li nacßamoc be chicuu yalak bar ninxic.jFM¿Ma cuan ta biß chic junak Dios? ¿Ma incßaß ta biß caßaj cuiß li kaDios naru nacoloc ke?NEChixjunil li cßaßru naxbânu li Dios, aßan châbil ut tzßakal re ru. Ut li cßaßru naxyechißi ke, nakanau chi tzßakal nak tixqßue ke. Li Dios naxtenkßaheb li ani cauheb xchßôl riqßuin.DLâat tattenkßânk cue re nak lâin chic tinnumtâk saß xbêneb li xicß nequeßiloc cue ut tincuêchani lix tenamiteb.pCYAt Kâcuaß, lâat nacacßutbesi chicuu cßaßru us tinbânu. At inDios, lâat nacacutanobresi lin be.ZB-Lâat nacacoleb li tûlaneb ut nacacubsi xcuanquileb li nequeßxnimobresi ribeb.nAULâat nacacuosobtesiheb li tîqueb xchßôl châcuu. Aban li incßaß useb xnaßleb cau nacakßuseb.c@?At Kâcuaß, nacacuuxtâna ru li ani na-uxtânan u. Ut châbilat riqßuineb li châbileb.}?sLi Kâcuaß xqßue inkßajcâmunquil xban nak tîc inchßôl chiru. Aßan na-osobtesin cue xban nak ninbânu li us.M>Tîc lin yußam chiru li Dios ut mâ jun cua xinbânu li mâusilal.i=KLâin cuan saß inchßôl chixjunil lix chakßrab li Dios. Ut mâ jun cua xincanab xbânunquil.l<QLâin yôquin chixbânunquil li cßaßru naraj li Kâcuaß. Ut mâ jun cua xintzßektâna li Dios.x;iLi Dios quixqßue inkßajcâmunquil xban nak tîc inchßôl. Li Dios na-osobtesin cue xban nak ninbânu li us.Y:+Quinixcol saß rukßeb li xicß nequeßiloc cue. Quinixcol xban nak niquinixra.i9KNak cuanquin saß raylal eb aßan queßchal chincamsinquil. Abanan li Kâcuaß quitenkßan cue.8'Li Dios quinixcol saß rukßeb li xicß nequeßiloc cue. Lâin incßaß ninru xcolbal cuib chiruheb xban nak kßaxal cauheb rib chicuu lâin.n7ULi Dios toj saß choxa quixqßue chak li rukß saß inbên ut quinixcol. Ut quinrisi saß li raylal.?6wNak quiâtinac chak li Kâcuaß chi yô xjoskßil, quicßutun xchamal li palau, ut qui-ecßan li ruchichßochß saß xnaßaj xban xjoskßil nak quixkßuseb li xicß nequeßiloc cue.(5IChanchan nak quixcut chak lix tzimaj li Kâcuaß nak quixtakla chak li câk. Ut eb li xicß nequeßiloc cue queßêlelic ut queßxchaßchaßi ribeb yalak bar.4 Ut qui-abîc xyâb xcux li nimajcual Dios saß choxa. Chanchan nak namok li câk. Ut quitßaneß li sakbach ut li ru xam chi lochlo. 3 Li Dios quixcßutbesi rib joß nak narepoc chak li rakß câk. Ut quixtakla li sakbach ut li ru xam chi lochlo saß ruchichßochß.R2 Li Kâcuaß quixmuk rib saß li kßeki chok li nacßamoc chak re li hab.1+ Chirix jun li querubín quicube chak saß ruchichßochß li Kâcuaß. Quichal chi junpât chintenkßanquil. Chanchan li ikß quicubsin chak re.0 Ut li Kâcuaß quixte li choxa ut quicube chak. Ut rubel li rok cuan li kßeki chok retalil li raylal xchal saß xbêneb.//Chanchan yô chi êlc li sib saß rußuj. Ut chanchan yô chi êlc ru xam lochlo saß re, re xcßatbaleb li yôqueb chi bânûnc re li mâusilal.6.eNak quixcßut lix joskßil li Dios quixqßue jun li hîc saß ruchichßochß. Li tzûl quilajeßecßan saß lix naßajeb. Li Dios quirecßasiheb li tzûl xban lix joskßil.%-CNak cuanquin saß raylal xinyâba xcßabaß li Kâcuaß. Quintzßâma re nak tinixtenkßa. Ut aßan toj saß choxa, quirabi li cßaßru quintzßâma chiru.!,;Chanchan nak bacßbôquin ut ac xchal li câmc saß inbên. Chanchan nak ac xintßaneß saß li raßal xban nak ac xeßxcßûb chanru nak tineßxcamsi.+Chanchan nak bacßbôquin ut ac oqueb re chincamsinquil. Xiu xiu cuanquin xban nak teßraj numtâc saß inbên li incßaß useb xnaßleb.*At Kâcuaß, nacatinlokßoni xban nak âcßulub li lokßonîc. Ninyâba lâ cßabaß ut niquinâcol chiruheb li xicß nequeßiloc cue.j)MLâat nacatcoloc cue. Caßaj cuiß âcuiqßuin naru nincol cuib chiruheb li xicß nequeßiloc cue. Lâat nacat-iloc cue, at inDios, re nak mâcßaß tincßul. Chanchanat jun li sakônac bar târûk tincol cuiß cuib. Lâat nacatcoloc cue joß jun li ramleb chßîchß li naxcol cuiß rib li soldado. Lâat niquinâcol riqßuin lix nimal lâ cuanquilal.H( At Kâcuaß, kßaxal nacatinra. Lâat nacatqßuehoc incacuilal.'Aban lâin xban nak tîc inchßôl, tincuil âcuu chi tzßakal. Ut tâsahokß inchßôl chi cuânc âcuiqßuin saß choxa.v&eRiqßuin lâ cuanquil chinâcol chiruheb li sa nequeßxnumsi li cutan junjûnk xban lix biomaleb arin saß ruchichßochß. Canabeb chixbânunquil li cßaßru nequeßraj toj retal teßosokß joßqueb ajcuiß li ralal xcßajol ut eb li ri xmam.Aban lâin xban nak tîc inchßôl, tincuil âcuu chi tzßakal. Ut tâsahokß inchßôl chi cuânc âcuiqßuin saß choxa.7%g Chinâcuabi taxak, at Kâcuaß, lâat taxak tatnumtâk saß xbêneb toj retal teßxcubsi ribeb châcuu. Ut chinâcol riqßuin lâ cuanquil chiruheb li xicß nequeßiloc cue. $ Chanchaneb li cakcoj nak teßraj inchapbal. Ut chanchaneb li ral li cakcoj li yôqueb chiroybeninquil lix tibeb saß lix naßajeb.|#q Yalak bar ninxic, aran cuanqueb li xicß nequeßiloc cue. Yôqueb chixsicßbal chanru nak teßnumtâk saß inbên.v"e Eb aßan incßaß nequeßtokßoban u. Kßetkßeteb ut nequeßxnimobresi rib riqßuin li cßaßru nequeßxye.s!_ Chinâcol taxak chiruheb li nequeßxbânu mâusilal. Eb aßan xicß niquineßril ut teßraj incamsinquil.m SChinâcol joß nak nacacol li kßaxal raro âban. Ut chinâtenkßa riqßuin lix nimal lâ cuanquil.EChacuuxtâna taxak cuu, at Kâcuaß, riqßuin xnimal lâ rahom. Lâin ninnau nak nacatenkßaheb li nequeßxtzßâma xtenkßanquil châcuu ut nacacoleb chiruheb li xicß nequeßiloc reheb.#?Nintijoc châcuu, at inDios, xban nak lâat nacacuabi nak ninyâba lâ cßabaß. Chacuabi taxak lin tij ut chasume taxak li cßaßru nintzßâma châcuu.Z-Lâin cau inchßôl chixbânunquil li nacacuaj ut incßaß nincanab xbânunquil.Lâin yôquin chixbânunquil joß naxye lâ chakßrab ut incßaß ninjunaji cuib saß xyânkeb li nequeßxbânu ra xîcß.iKLâat nacanau chanru lin cßaßux. Chi kßek chi cutan nacacuil chanru lin naßleb. Lâat xayal rix lin pâbâl ut nacanau nak mâcßaß mâusilal ninbânu. Ut lâat nacanau nak mâ jun yibru âtin na-el chi xtzßûmal cue.{Lâat tatcßutuk chiruheb li xicß nequeßiloc cue nak mâcßaß inmâc xban nak lâat nacatrakoc âtin saß tîquilal. }At Kâcuaß, chacuabi taxak li cßaßru yôquin chixtzßâmanquil âcue. Lâat nacanau nak cuanquin saß tîquilal châcuu. Chinâcuabi nak yôquin chixyâbanquil lâ cßabaß. Ut chasume taxak lin tij xban nak lâin incßaß yôquin chi balakßic.H  Lâin ninnau nak lâat nacatcßutuc chicuu chanru nak tintau li junelic yußam. Xban nak lâat cuancat cuiqßuin, junelic sa saß inchßôl. Caßaj cuiß âcuiqßuin cuan li sahil chßôlej.wg At inDios, lâin ninnau nak tinâcuaclesi cuißchic chi yoßyo saß xyânkeb li camenak. Ut ninnau ajcuiß nak incßaß tâcanab chi osocß chi junaj cua li sicßbil ru âban.Lâin ninnau nak lâat nacatcßutuc chicuu chanru nak tintau li junelic yußam. Xban nak lâat cuancat cuiqßuin, junelic sa saß inchßôl. Caßaj cuiß âcuiqßuin cuan li sahil chßôlej.dA Numtajenak li saylal cuan saß li cuâm xban nak cßojcßo inchßôl riqßuin li Kâcuaß.veLâin junelic nincßoxla li Dios ut aßan cuan cuiqßuin. Mâcßaß cßaßru tâisînk cue riqßuin li Dios.-Lâin ninlokßoni li Kâcuaß xban nak aßan naqßuehoc innaßleb. Ut nak nincßoxla li Dios chiru kßojyîn, naxcßut chicuu cßaßru tinbânu.iKKßaxal nim lâ cuusilal saß inbên, ut cßajoß xlokßal li mâtan li ninyoßoni âcuiqßuin.'At Kâcuaß, caßaj cuiß lâat nacattenkßan cue. Âcuiqßuin nachal chixjunil li cßaßru nacuaj. Caßaj cuiß lâat yal âcue saß inbên.3_Eb li nequeßlokßonin re li jalanil dios, raylal tâchâlk saß xbêneb. Lâin incßaß tinmayeja lix quiqßuel li xul chiruheb lix dioseb chi moco tinqßue xlokßaleb.oWNinqßueheb xlokßal li nequeßpâban re li Dios ut nasahoß saß inchßôl chi cuânc saß xyânkeb.r]Lâin ninye re li Kâcuaß Dios, lâat inDios. Mâ ani chic junak châbil cuiqßuin. Caßaj cuiß lâat.^ 7Chinâtenkßa taxak, at Kâcuaß, xban nak caßaj cuiß âcuiqßuin naru nincol cuib.| qNequeßxqßue lix tumineb chi toß ut incßaß nequeßxpatzß ral. Ut incßaß nequeßxsume ticßtißic chirixeb li ras rîtzßin usta nayechißîc xtumineb. Eb li nequeßxbânu li usilal aßin incßaß nachßinan xchßôleb riqßuin li Dios.6 eNequeßjoskßoß saß xbêneb li nequeßtzßektânan re li Dios ut nequeßx-oxlokßi li nequeßxxucua ru li Dios. Junelic nequeßxbânu li cßaßru nequeßxye, usta nequeßxcßul raylal.Nequeßxqßue lix tumineb chi toß ut incßaß nequeßxpatzß ral. Ut incßaß nequeßxsume ticßtißic chirixeb li ras rîtzßin usta nayechißîc xtumineb. Eb li nequeßxbânu li usilal aßin incßaß nachßinan xchßôleb riqßuin li Dios. #Eb aßan incßaß nequeßxbânu mâusilal reheb li ras rîtzßin chi moco nequeßxyoßob âtin chirixeb ut incßaß nequeßxsume xhobbaleb. 5Caßaj cuiß eb li nequeßxbânu li us ut li cuanqueb saß tîquilal ut li nequeßxye li yâl, aßaneb li teßcuânk chi sum âtin riqßuin li Dios.x  kAt Kâcuaß, ¿ani târûk tâcuânk saß lâ santil naßaj? ¿Ani târûk tâcuânk chi sum âtin âcuiqßuin?*MRiqßuin ta li Dios li cuan Sión chichâlk lix colbaleb laj Israel. Li Kâcuaß Dios taxak chicolok reheb li ralal xcßajol saß rukßeb li nequeßnumta saß xbêneb. Cheßsahokß taxak xchßôleb laj Israel, li ralal xcßajol laj Jacob, nak li Dios tixcßameb cuißchic saß xtenamiteb.DLi incßaß useb xnaßleb nequeßxseße li cßaßru nequeßxbânu li rahobtesinbileb. Aban li rahobtesinbileb nequeßxnau nak li Dios tâtenkßânk reheb.Riqßuin ta li Dios li cuan Sión chichâlk lix colbaleb laj Israel. Li Kâcuaß Dios taxak chicolok reheb li ralal xcßajol saß rukßeb li nequeßnumta saß xbêneb. Cheßsahokß taxak xchßôleb laj Israel, li ralal xcßajol laj Jacob, nak li Dios tixcßameb cuißchic saß xtenamiteb.ykEb aßan sicsotkeb xbaneb xxiu teßcanâk nak teßxqßue retal nak li Dios cuan riqßuineb li tîqueb xchßôl.jM¿Ma incßaß nequeßxtau xyâlal? chan li Kâcuaß. ¿Ma mâcßaß xnaßleb li nequeßxbânu li mâusilal? Nequeßxrahobtesi li cualal incßajol ut mâcßaß nequeßraj re chi moco niquineßxcßoxla lâin, chan li Kâcuaß.}Abanan chixjunileb queßxtzßektâna li Dios ut nequeßxbânu li mâusilal. Mâ ani naraj xbânunquil li us. Yal ta jun.'Li Kâcuaß toj saß choxa narileb chak li cuanqueb saß ruchichßochß ma cuan tana junak saß xyânkeb cuan xnaßleb re tixcßoxla li Dios.& GEb li jip nequeßxye saß xchßôleb nak mâcßaß li Dios. Kßaxal yibru xnaßlebeb. Junes mâusilal nequeßxbânu. Ut mâ jun naxbânu li us saß xyânkeb.V% Tinbicha lâ lokßal, at Kâcuaß, xban nak lâat junelic nacattenkßan cue.<q Lâin cßojcßo inchßôl xban nak lâat niquinâra. Nasahoß inchßôl xban nak lâat nacatcoloc cue.Tinbicha lâ lokßal, at Kâcuaß, xban nak lâat junelic nacattenkßan cue.eC Chinâtenkßa taxak, at Kâcuaß, re nak incßaß teßxye li xicß nequeßiloc cue nak eb aßan xeßnumta saß inbên. Li xicß nequeßiloc cue tâsahokß saß xchßôleb cui lâin incßaß tincuy xnumsinquil li raylal.~5 Chacuil taxak xtokßobâl cuu, at Kâcuaß, ut chinâcuabi taxak, at inDios. Chaqßue taxak xcacuilal inchßôl re nak tincuy xnumsinquil li raylal.*}M Ut, ¿joß najtil chic târahokß inchßôl xban li raylal yôquin xcßulbal cuulaj cuulaj? ¿Joß najtil chic teßnumtâk saß inbên li xicß nequeßiloc cue?d| C At Kâcuaß, ¿joß najtil tinsachk saß âchßôl? Ut, ¿joß najtil tâmuk âcuib chicuu?{ Li incßaß useb xnaßleb xeßtam saß li ruchichßochß. Ut li tenamit nequeßxqßue xlokßal li mâusilal li nequeßxbânu.nzU Lâat, at Kâcuaß, toâcol chiruheb li tenamit li incßaß useb xnaßleb, ut choâtenkßa chi junelic.Li incßaß useb xnaßleb xeßtam saß li ruchichßochß. Ut li tenamit nequeßxqßue xlokßal li mâusilal li nequeßxbânu.uyc Li râtin li Dios, aßan yâl ut tzßakal re ru. Chanchan li plata sakobresinbil ru cuukub sut saß li xam.Cx Abanan li Kâcuaß Dios quixye: —Anakcuan tebintenkßa li rahobtesinbileb xban nak yô chi yotßecß xchßôleb xban li raylal nequeßxcßul. Tebincol joß yôqueb chiroybeninquil.—w Chakßuseb li nequeßyehoc re chi joßcaßin: —Lâo nakanau âtinac kajunes. Lâo yal ke cßaßru takaye. Mâ ani naru nakßusuc ke.—#v? At Kâcuaß, chakßuseb re nak teßxcanab ticßtißic ut balakßînc. Chakßuseb re nak teßxcanab xnimobresinquil ribeb riqßuin li cßaßru nequeßxye.ru] Nequeßxticßtißi ribeb ut riqßuin châbil âtin nequeßkßunbesin re xbalakßinquil li ras rîtzßin.t y Choâcol taxak, at Kâcuaß, xban nak mâ jun chic châbil saß ruchichßochß ut mâ jun chic reheb tîqueb xchßôl.s{ Li Kâcuaß Dios tîc xchßôl ut naxra li tîquilal. Ut eb li tîqueb xchßôl teßcuânk riqßuin li Dios saß choxa.}rs Li Dios tixtakla nabal li raylal saß xbêneb li incßaß useb xnaßleb. Cßatbilakeb riqßuin xam ut azufre nak teßosokß.Li Kâcuaß Dios tîc xchßôl ut naxra li tîquilal. Ut eb li tîqueb xchßôl teßcuânk riqßuin li Dios saß choxa.qw Li Dios naxnau ani li tîc xchßôl ut ani incßaß tîc xchßôl. Ut xicß narileb li nequeßbânun re li ra xîcß.9pk Abanan lâin ninye âcue: Li Kâcuaß Dios cuan chak saß li Santil Naßajej ut kßaxal nim xcuanquil. Li Kâcuaß Dios naril chixjunileb. Aßan naxnau cßaßru nequeßxbânu.o% ¿Cßaßut nak nacaye nak incßaß chic târûk teßxcol rib li tîqueb xchßôl xban nak incßaß chic nequeßcuan saß xyâlal li tenamit?5nc Ut, ¿cßaßut nak nacaye nak tinêlelik chiruheb li incßaß useb xnaßleb, li yôqueb xyîbanquil lix tzimaj re nak teßoc saß mukmu chixcamsinquil li tîqueb xchßôl? m Lâin cau inchßôl riqßuin li Dios. ¿Cßaßut nak nacaye cue nak tinêlelik ut tincol chak cuib saß li tzûl joß junak xul?6le Lâat tâcuabi xtijeb li rahobtesinbileb ut li nebaß. Lâat tâcoleb re nak incßaß chic teßrahobtesîk xbaneb li incßaß useb xnaßleb li cuanqueb saß ruchichßochß.?kw At Kâcuaß, lâat nacacuabi lix tijeb li tûlaneb. Lâat nacacuabi li cßaßru nequeßxtzßâma châcuu ut nacaqßue xcacuil xchßôleb.Lâat tâcuabi xtijeb li rahobtesinbileb ut li nebaß. Lâat tâcoleb re nak incßaß chic teßrahobtesîk xbaneb li incßaß useb xnaßleb li cuanqueb saß ruchichßochß.j7 Caßaj cuiß lâat, at Kâcuaß, kßaxal nim âcuanquil. Lâat li Rey chi junelic. Eb li tenamit li incßaß nequeßpâban âcue, teßsachekß ruheb. i Isiheb lix cuanquil li incßaß useb xnaßleb ut qßueheb chixtojbal rix lix mâqueb re nak teßxcanab xbânunquil li mâusilal.Eh Lâat nacacuil li mâusilal nequeßxbânu ut lâat ajcuiß tatqßuehok reheb chixtojbaleb xmâc. Li nequeßcßuluc raylal nequeßxkßaxtesi rib saß âcuukß ut lâat nacattenkßan reheb.)gK At Kâcuaß, ¿cßaßut nak nacateßxtzßektâna li incßaß useb xnaßleb? ¿Cßaßut nak nequeßxcßoxla nak incßaß tatrakok âtin saß xbêneb, at inDios?!f; Chinâcuabi, at Kâcuaß. Chakßuseb li incßaß useb xnaßleb. Ut meßsach saß âchßôl li yôqueb chi cßuluc raylal. Chatenkßaheb ban, at inDios.e Li incßaß useb xnaßleb nequeßxye saß xchßôl: —Li Dios incßaß nocoril. Incßaß naxnau cßaßru yôco xbânunquil, chanqueb.fdE Li nequeßchapeß tîc nequeßxcanab rib saß rukßeb ut incßaß chic naru nequeßxcol rib._c7 Chanchaneb li cakcoj nak nequeßxmuk rib re roybeninquil ani teßxchap ut teßxcßam.b/ Nequeßxmuk rib chire li tenamit ut aran nequeßroybeni re nak teßxcamsi li mâcßaßeb xmâc. Nequeßxqßue retal ani incßaß naru naxcol rib.a{ Junes yibru âtin nequeßxye. Nequeßmajecuan ut nequeßbalakßic. Nequeßxyechißi xrahobtesinquil li ras rîtzßineb. ` Nequeßxye saß xchßôleb: Us tâêlk chicuu li cßaßru nacuaj xbânunquil. Mâ jokße tâchâlk raylal saß inbên chanqueb._' Junelic incßaß us nequeßxbânu. Incßaß nequeßxpâb nak li Dios târakok âtin saß xbêneb. Ut nequeßxtzßektâna li xicß nequeßril.^ Xban nak nequeßxnimobresi ribeb, li incßaß useb xnaßleb incßaß queßxsicß li Dios. Ut incßaß nequeßxcßoxla li Dios.I] Li incßaß useb xnaßleb nequeßxnimobresi ribeb riqßuin li cßaßru nequeßxrahi ru lix chßôleb. Ut nequeßxqßue xlokßal li naxrahi ru cßaßak re ru, aban nequeßxtzßektâna li Dios."\= Li incßaß useb xnaßleb kßetkßeteb ut nequeßxrahobtesi li nebaß. Aßaneb ta ajcuiß cheßtßanekß saß li raßal li nequeßxyîb chokß re jalan.x[ k At Kâcuaß, nacuecßa nak najt cuancat cuiqßuin. Chanchan nak nacamuk âcuib chicuu nak cuanquin saß raylal.vZe At Kâcuaß, chaqßueheb chi xucuac re nak teßxqßue retal nak mâcßaßeb xcuanquil xban nak yal cuînkeb.mYS At Kâcuaß, cßut lâ cuanquil. Mâqßueheb li tenamit chi numtâc saß âbên. Lâat ban tatrakok âtin saß xbêneb.At Kâcuaß, chaqßueheb chi xucuac re nak teßxqßue retal nak mâcßaßeb xcuanquil xban nak yal cuînkeb.hXI Tâcuulak xkßehil nak teßtenkßâk li nebaß, ut teßcßojobâk xchßôl li rahobtesinbileb.mWS Chixjunileb li incßaß useb xnaßleb teßtaklâk saß xbalba xban nak nequeßxtzßektâna li Dios.AV{ At Kâcuaß, xban nak nacatrakoc âtin saß xyâlal, nacacßutbesi lâ tîquilal. Aßut li incßaß useb xnaßleb xjunes nequeßxsicß xraylaleb riqßuin li incßaß us nequeßxbânu.gUG Li tenamit li incßaß nequeßpâban châcuu, xjuneseb queßxsicß xraylaleb. Chanchan nak queßxbec jun li jul ut aßaneb ajcuiß queßoc chi saß. Ut xeßxyîb jun li raßal ut aßaneb ajcuiß li queßtßaneß chi saß.T re nak tinye resil xnimal lâ cuusilal reheb li cuanqueb Jerusalén. Ut tâsahokß inchßôl xban nak lâat tatcolok cue.&SE At Kâcuaß, chacuuxtâna cuu. Chinâcuil taxak xban nak cuanquin saß raylal xbaneb li xicß nequeßiloc cue. Lâat, at Kâcuaß, chinâcol chiru li câmc,R{ Li Dios naril xtokßobâl ruheb li cuanqueb saß raylal. Ut naxqßue chixtojbal xmâqueb li ani naxcamsi ras rîtzßin.Q7 Bichahomak xlokßal li Kâcuaß Dios li cuan saß li santil naßajej Sión. Ut cheserakßihak resil saß eb li tenamit li cßaßru quixbânu li Dios.P# Li ac xeßpâban châcuu, cauheb xchßôl âcuiqßuin. Lâat, at Kâcuaß, incßaß nacatzßektâna li ani naxtzßâma xtenkßanquil âcue.O At Kâcuaß, caßaj cuiß âcuiqßuin teßxcol rib li rahobtesinbileb. Ut âcuiqßuin ajcuiß teßxcol rib jokße cuanqueb saß raylal.N{ Lâat saß xyâlal nacattaklan saß xbên li ruchichßochß ut saß tîquilal nacatrakoc âtin saß xbêneb li tenamit.fME Aban lâat, at Kâcuaß, cuan âcuanquilal chi junelic. Ut nim lâ cuanquil chi rakoc âtin.~Lu Xeßosoß chi junaj cua li xicß nequeßiloc ke ut xasach ajcuiß lix tenamiteb. Ut incßaß chic teßabîk resileb.DK Lâat xatkßusuc reheb li incßaß nequeßpâban châcuu. Lâat ajcuiß xatsachoc reheb aßan, xban nak incßaß useb xnaßleb. Xasacheb chi junaj cua ut incßaß chic teßabîk resileb. J Lâat saß xyâlal xatrakoc âtin saß inbên. Lâat xaye nak lâin mâcßaß inmâc. Ut xaye nak us li yôquin chixbânunquil.zIm Li xicß nequeßiloc cue nequeßxucuac châcuu ut nequeßêlelic. Ut teßosokß riqßuin lix nimal lâ cuanquil._H7 Numtajenak lix sahil inchßôl nacaqßue. Ut tinbicha lâ lokßal, at nimajcual Dios.G % At Kâcuaß, tatinlokßoni chi anchal inchßôl chi anchal li cuâm. Ut tinye resilal chixjunil li nacabânu riqßuin xnimal lâ cuanquilal.[F/ At Kâcuaß, at kaDios, kßaxal nim lâ lokßal saß chixjunil li ruchichßochß.WE'Joßcan ajcuiß li xul li nequeßrupupic chiru choxa joß ajcuiß eb li car ut chixjunileb li xul li cuanqueb saß li palau.At Kâcuaß, at kaDios, kßaxal nim lâ lokßal saß chixjunil li ruchichßochß.yDkXaqßue xcuanquil saß xbêneb chixjunileb li xul: li carner, li cuacax, ut li xul li cuanqueb saß qßuicheß.C1Ut xaqßueheb xcuanquil saß xbên lâ cßanjel li xabânu riqßuin lâ cuukß. Lâat xaqßue chixjunil li cßaßak re ru rubel xcuanquileb aßan.XB)Xacubsi caßchßin xcuanquileb chiruheb li ángel. Abanan xaqßueheb xlokßal.1A[lâin nincßoxla ut ninye, ¿cßaßut nak nacacßoxlaheb li cuînk? Mâcßaß xcuanquileb. ¿Cßaßut nak nacaqßue âchßôl chirixeb? Eb aßan mâcßaß xcuanquileb.W@'Nak nacuil li choxa, ut li po, ut li chahim, ut chixjunil li yîbanbil âban,8?iEb li cocßal ut eb li cßulaßal nequeßxqßue âlokßal. Nequeßxcßut lâ cuanquilal ut xbaneb aßan, teßcßutekß xxutâneb li xicß nequeßiloc âcue ut mem teßcanâk. > ;At Kâcuaß, at kaDios, numtajenak lâ lokßal saß chixjunil li ruchichßochß. Lokßoninbil lâ cßabaß saß choxa joß ajcuiß saß ruchichßochß.=3Aßut lâin ninbantioxi chiru li Kâcuaß Dios xban nak saß tîquilal narakoc âtin. Tinbichânk re xlokßoninquil lix cßabaß li nimajcual Dios.<Chixjunil li incßaß us ut li raylal nequeßxcßoxla xbânunquil re jalan, aßaneb ajcuiß li nequeßcßuluc re.Aßut lâin ninbantioxi chiru li Kâcuaß Dios xban nak saß tîquilal narakoc âtin. Tinbichânk re xlokßoninquil lix cßabaß li nimajcual Dios.;5Ut riqßuin li balakßic nequeßxbânu, chanchan nak nequeßxyîb jun li raßal chokß re jalan. Abanan aßaneb ajcuiß li nequeßtßaneß chi saß.B:}Qßuehomak retal li incßaß useb xnaßleb chanru nak na-ala saß xchßôleb xbânunquil li mâusilal. Nequeßxcßoxla chi us chanru teßxbânu toj retal nak nequeßoc chi balakßînc.y9k Li Dios ac xcauresi rib chi rakoc âtin saß xbêneb. Chanchan nak ac yô chixtîcanquileb riqßuin lix tzimaj.k8O Cui incßaß nequeßxyotß xchßôleb ut cui incßaß nequeßxjal xcßaßuxeb, li Dios tixteneb câmc saß xbêneb. Chanchan nak yô chixkßesnanquil lix chßîchß ut chanchan nak yô chixcauresinquil lix tzimaj re camsînc.]73 Li Dios narakoc âtin saß tîquilal. Ut junelic narakoc âtin saß xbên laj mâc.l6Q Li nimajcual Dios, aßan laj Colol reheb li tîqueb xchßôl ut aßan ajcuiß laj Colol cue lâin.5 At inDios, kßaxal tîc âchßôl. Lâat nacanau lix cßaßux li junjûnk ut nacanau li cßaßru nanumeß saß xchßôleb. Charam chiruheb li mâusilal li nequeßxbânu li incßaß useb xnaßleb. Ut chaqßue xcacuilal xchßôl li châbileb xnaßleb.U4#At inDios, lâat li nacatrakoc âtin saß xbêneb chixjunileb li tenamit. Lâat nacanau nak tîc inchßôl châcuu. Joßcan nak lâat tatrakok âtin saß inbên ut tâcßut chiruheb nak mâcßaß inmâc.g3GChßutubeb chixjunileb li tenamit châcuu. Ut chacßutbesi lix nimal lâ cuanquilal chiruheb.2)At Kâcuaß, chacßut lâ joskßil chiruheb li xicß nequeßiloc cue. At inDios, chinâtenkßa xban nak lâat saß tîquilal nacatrakoc âtin.+1Ocui joßcan innaßleb, chineßxsicßak li xicß nequeßiloc cue toj retal tineßxchap. Chineßxcutak saß chßochß ut chineßxcamsi ut cheßrisihak lin lokßal.10]ut cui xinbânu raylal reheb li cuamîg,Y/+At Kâcuaß, at inDios, cui incßaß us yôquin ut cui incßaß us lin naßleb,$.AIncßaß nacuaj nak tineßxtßupi joß nequeßxbânu li cakcoj nak nequeßxtßupi junak li xul. Incßaß nacuaj nak tineßxcamsi chi mâ ani tâcolok cue.y- mAt Kâcuaß, at inDios, âcuiqßuin cau inchßôl. Chinâtenkßa ut chinâcol chiruheb li xicß nequeßiloc cue.,1 Eb li xicß nequeßiloc cue xutânal teßxcßul ut sachsôqueb xchßôl teßcanâk. Xbaneb xxutân saß junpât teßxcanab inchßißchßißinquil.f+E Li Kâcuaß xrabi lin tij. Ut xrabi ajcuiß li cßaßru xintzßâma chiru.Eb li xicß nequeßiloc cue xutânal teßxcßul ut sachsôqueb xchßôl teßcanâk. Xbaneb xxutân saß junpât teßxcanab inchßißchßißinquil.|*qLâex aj bânuhom mâusilal, canabomak inchßißchßißinquil xban nak li Kâcuaß Dios xrabi nak xinyâbac chiru.)7Xsîpoß li xnakß cuu xban li yâbac. Incßaß chic sa nin-iloc. Chixjunil li raylal li yôquin chixcßulbal, aßan xbaneb li xicß nequeßiloc cue./(WTacuajenakin xban li raylal cuanquin cuiß. Ninlub chi yâbac. Rajlal kßojyîn yôquin chi yâbac saß incuaribâl. Ut natßaka lix soc injolom xban lix yaßal cuu.t'aLi ac camenakeb moco naru ta chic tateßxcßoxla, chi moco naru tateßxlokßoni saß xnaßajeb li camenak.h&IMinâcanab injunes, at Kâcuaß. Chinâtenkßa ban. Ut chinâcol riqßuin xnimal lâ cuuxtân.}%sJoßcan ajcuiß li cuâm. Kßaxal ra cuan xban li cßoxlac. At Kâcuaß, ¿joß najtil chic tatbâyk chinsumenquil?$}Chacuuxtâna taxak cuu, at Kâcuaß, xban nak yajin. Chinâqßuirtesi, at Kâcuaß, xban nak tacuajenakin xban li yajel.e# EAt Kâcuaß, minâkßus chi yô âjoskßil, ut minâqßue chixtojbal inmâc xban âjoskßil.P" Lâat, at Kâcuaß, tâcuosobtesiheb li tîqueb xchßôl. Ut riqßuin xnimal lâ cuusilal tâcoleb chiruheb li xicß nequeßiloc reheb, joß nak li soldado naxcol rib riqßuin lix ramleb chßîchß.5!c Ut eb li cauheb xchßôl âcuiqßuin cheßsahokß saß xchßôleb, at inDios. Ut cheßbichânk chi junelic xban xsahileb saß xchßôl xban nak lâat tatcolok reheb. Cheßsahokß saß xchßôleb âcuiqßuin li nequeßrahoc âcue.Lâat, at Kâcuaß, tâcuosobtesiheb li tîqueb xchßôl. Ut riqßuin xnimal lâ cuusilal tâcoleb chiruheb li xicß nequeßiloc reheb, joß nak li soldado naxcol rib riqßuin lix ramleb chßîchß.h I Chaqßueheb chixtojbal lix mâqueb, at inDios. Chitßanekß saß xbêneb li cßaßru incßaß us nequeßxbânu. Tâtzßektânaheb xban nak numtajenak lix mâqueb. Eb aßan xateßxtzßektâna. Joßcan nak tâtzßektânaheb.B} Eb aßan moco yâl ta nequeßâtinac. Cßajoß xyibal ru lix naßlebeb. Ut li cßaßru nequeßxye chanchan xchuhil li camenak. Sa nak nequeßkßunbesin, aban balakßînc nequeßxbânu.)KChinâtenkßa chixtaubal li tîquilal re nak incßaß tâcuibânk inchßôl xbaneb li xicß nequeßiloc cue. Chinâberesi re nak tinbânu li cßaßru nacacuaj.Abanan lâin, xban xnimal lâ cuusilal, tincuânk chi sum âtin âcuiqßuin. Tinqßue âcuanquil ut saß lâ santil ochoch tatinlokßoni. e}}a||:{{&z#y xFvv0uuFtt?sssrhqqqp!onnBmmtll-kkjNiiUhhKgfee|e>ddcbbba8`` _H^]\\[ZZHYW{VVUhTT SSRQPP+OObNNgMMQLLKKJJIxHHsGGFFuEEDDCCBBAA3@@P??>b==<{;e:99 877K6635G433:20100U/.u--<,,7++6*c))^(''>&&T%%r$$@##h""S @l)l&#E<ej / >3BlJ:1v-e!Toj saß lix nimal ru naßajej li cuan cuiß li Dios naril chak chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß.j,M! Li Kâcuaß toj saß choxa na-iloc chak. Ut narileb chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß.+)! Us xak re li tenamit li naqßuehoc xlokßal li Dios. Us xak re li tenamit aßan xban nak queßsiqßueß ru xban li Dios chokß ralal xcßajol.Z*-! Abanan li cßaßru naxbânu li Kâcuaß incßaß na-osoß. Cuan ban chi junelic./)W! Li Kâcuaß nasach ru li cßaßru nequeßxcßoxla xbânunquil li tenamit li incßaß nequeßpâban. Naxcanab chi mâcßaß na-oc cuiß li cßaßru nequeßxcßûb ru.~(u! Yal riqßuin râtin li Dios chixjunil quicana chi yîbanbil. Riqßuin li quixye li Kâcuaß quiyâloß ru chixjunil.'3!Chenimâk ru li Kâcuaß lâex li cuanquex saß ruchichßochß. Cheqßuehak xlokßal li Kâcuaß chêjunilex lâex li cuanquex jun sut rubel choxa.n&U!Li Dios quixchßutub ru li haß ut quixcanab saß xnaßajeb. Ut aran queßcana li xnînkal ru palau.b%=!Li choxa ut chixjunil li cßaßru cuan chiru yal riqßuin li râtin quilajxyîb li Dios. $ !Li Kâcuaß nacuulac chiru li tîquilal ut naxraheb li tîqueb xchßôl. Ut li rusilal nacuan saß chixjunil li ruchichßochß.a#;!Li râtin li Dios, aßan tzßakal yâl. Ut chixjunil li naxbânu, aßan tzßakal re ru."!Chebicha jun li acß bich re xlokßoninquil li Kâcuaß. Chechßeß li arpa chi tzßakal re ru ut chexbichânk chi sa saß êchßôl.u!c!Chexbichânk chiru li Kâcuaß riqßuin li arpa. Chebicha lix lokßal riqßuin li cuajb salterio xcßabaß..  W!Lâex li tîc êchßôl, chexbichânk chi sa saß êchßôl saß xcßabaß li Kâcuaß ut cheqßuehak xlokßal xban nak kßaxal lokß xqßuebal xlokßal li Kâcuaß.2] Chisahokß taxak saß êchßôl saß xcßabaß li Kâcuaß, lâex li tîc êchßôl. Chexbichânk xban xsahil êchßôl, lâex li cuanquex saß tîquilal chiru li Dios.L Li incßaß useb xnaßleb qßuila raylal cuan saß xbêneb. Aßut li cauheb xchßôl riqßuin li Kâcuaß, numtajenak li rusilal li Dios li nequeßxcßul.Chisahokß taxak saß êchßôl saß xcßabaß li Kâcuaß, lâex li tîc êchßôl. Chexbichânk xban xsahil êchßôl, lâex li cuanquex saß tîquilal chiru li Dios.c? Moco joßcakat ta li cacuây chi moco joßcakat ta li mula. Eb li xul aßan moco cuanqueb ta xnaßleb chi moco teßxbânu li cßaßru tâcuaj chi mâcßaß lix bacßbaleb ut li chßîchß saß reheb, chan li Kâcuaß.(I Li Kâcuaß quixye: —Lâin tin-ilok âcue. Lâin tincßutuk châcuu cßaßru tâbânu ut tinqßue ânaßleb re nak tâtau xyâlal. Lâin tinberesînk âcue."= Âcuiqßuin nincol cuib. Lâat nacattenkßan cue nak cuanquin saß raylal. Lâin tinbicha âlokßal xban nak lâat junelic cuancat cuiqßuin chincolbal.hI Li tîqueb xchßôl teßxtzßâma xtenkßanquil châcuu nak cuanqueb saß li raylal. Chanchan li butß nak nachal li raylal saß xbêneb. Abanan lâat tâtenkßaheb re nak incßaß teßchßinânk xchßôleb xban li raylal.'G Tinye lin mâc re li Kâcuaß, chanquin. Joßcan ut nak xinpatzß incuybal châcuu, at Kâcuaß, ut mâcßaß xinmuk châcuu. Ut lâat xacuy xasach lin mâc. 9 Chi kßek chi cutan xinâqßue chirecßanquil xrahil li mâc li xinbânu. Yô chi osocß lin metzßêu xban, joß nak nachakic li haß xban li sakße. Nak toj mâjiß ninpatzß incuybal chiru li Dios riqßuin li mâc li xinbânu, ninnumsi li cutan chi yâbac. Tacuajenakin xban li yâbac.a; Us xak re li ani incßaß nabalakßic, li nayeheß re xban li Dios nak mâcßaß xmâc.c A Us xak re li ani cuybil sachbil lix mâc. Incßaß chic nacßoxlâc lix mâc xban li Dios.nUMichßinan êchßôl. Cauhak ban êchßôl chêjunilex lâex li nequexyoßonin riqßuin li Kâcuaß.J Cherahak li Kâcuaß chêjunilex lâex li tîc êchßôl xban nak li Kâcuaß naxcoleb li tîqueb xchßôl ut kßaxal cuißchic ra teßxcßul li nequeßxnimobresi ribeb nak li Kâcuaß tixqßueheb chixtojbal lix mâqueb.Michßinan êchßôl. Cauhak ban êchßôl chêjunilex lâex li nequexyoßonin riqßuin li Kâcuaß.Xban inxiu, xincßoxla nak lâat xinâcanab injunes, at Kâcuaß. Abanan nak xinyâba âcßabaß, lâat xasume li xintzßâma châcuu. Lokßoninbil taxak li Kâcuaß xban nak quiril xtokßobâl cuu ut quiruxtâna cuu nak sutsûquin xbaneb li xicß nequeßiloc cue.c?Xban nak lâat cuancat riqßuineb, lâat nacatcoloc reheb chiruheb li nequeßcßoxlan xbânunquil mâusilal reheb. Ut xban nak lâat nacat-iloc reheb, lâat nacatcoloc reheb chiruheb li nequeßyoßoban âtin chirixeb.-SAt Kâcuaß, kßaxal nim lâ cuusilal saß xbêneb li nequeßlokßonin âcue. Nacßutun chiruheb chixjunileb nak châbilat riqßuineb li nequeßqßuehoc âlokßal.r]Chamemobresiheb li nequeßticßtißic. Eb aßan nequeßxhobeb li tîqueb xchßôl ut nequeßxmajecuaheb.m SAt Kâcuaß, ninyâba lâ cßabaß. Chasume taxak li cßaßru nintzßâma âcue re nak incßaß xutânal tincanâk. Aß taxak li incßaß useb xnaßleb xutânal teßcanâk. Chacanabeb chi câmc re nak incßaß chic teßâtinak.u cAt inDios, lâin aj cßanjel châcuu. Chacuil taxak xtokßobâl cuu ut chinâcol riqßuin xnimal lâ rahom. 1Saß âcuukß cuan lin yußam. Lâat yal âcue saß inbên. Chinâcol taxak chiruheb li xicß nequeßiloc cue ut chiruheb li teßraj incamsinquil.` 9Abanan lâin, at Kâcuaß, âcuiqßuin cau inchßôl. Lâin ninnau nak lâat lin Dios.* M Nequeßcuabi nak nequeßhashot chinhobbal. Yalak bar ninnumeß xiu xiu cuanquin. Nequeßxchßutub rib ut nequeßxcßûb chi ribileb rib chanru nak tineßxcamsi.! Incßaß chic niquineßxcßoxla. Chanchanin chic li camenak chiruheb. Chanchanin chic li jorol cuc li mâcßaß chic na-oc cuiß chiruheb.5 Niquineßxhob ut niquineßxseße li xicß nequeßiloc cue. Eb li cuechcabal xicß chic niquineßril. Li nequebincßul saß be nequeßêlelic chicuu.T! Yô chi osocß lin yußam xban li raylal li yôquin chixcßulbal. Nacuecßa nak yôquin chi tîxc xban li raylal. Yô chi osocß lin metzßêu xban li mâc. Chanchan puqßuinbil lin bakel nak nacuecßa.) Chacuuxtâna taxak cuu, at Kâcuaß, xban nak kßaxal ra cuanquin. Yô chi môyc li xnakß cuu xban li yâbac ut yô chi osocß lin metzßêu._7Incßaß xinâkßaxtesi saß rukßeb li xicß nequeßiloc cue. Xinâcol ban chiruheb.*MTâsahokß saß inchßôl xban nak niquinâra ut nacacuuxtâna cuu. Lâat nacacuil li raylal yôquin chixcßulbal. Lâat nacanau nak yôqueb chinrahobtesinquil.Lâin xicß nequeßcuil li nequeßxlokßoni li yîbanbil dios. Lâin caßaj cuiß âcuiqßuin cau inchßôl, at Kâcuaß.s_Saß âcuukß tinkßaxtesi lin yußam. Ninnau nak lâat niquinâcol, at Kâcuaß. Lâat li tzßakal Dios.%Chinâcol chiru li raßal li mukmu chokß re inchapbal xbaneb li xicß nequeßiloc cue. Caßaj cuiß lâat naru nacatcoloc cue, at Kâcuaß.*MAt Kâcuaß, lâat joß jun li sakônac li bar nincol cuiß cuib. Re nak tâqßuehekß xlokßal lâ cßabaß, chinâberesi ut chacßut chicuu cßaßru tinbânu.~Chacuabi taxak li nintzßâma châcuu ut chasêba taxak âcuib chincolbal. Lâat taxak joß jun li sakônac bar naru tincol cuiß cuib.P} At Kâcuaß, âcuiqßuin cau inchßôl. Chasume taxak li nintzßâma châcuu re nak incßaß tâcanâk yal chi joßcan li cßaßru nintzßâma châcuu. Xban nak lâat tîc âchßôl, chinâcol taxak.0|Y Joßcan nak tinbichânk re âlokßoninquil, at Kâcuaß Dios. Incßaß naru nincana chi incßaß tinqßue âlokßal. At Kâcuaß Dios, tinqßue âlokßal chi junelic.[{/ Lix rahil inchßôl xasukßisi chokß sahil chßôlejil. Ninxajoc xban xsahil inchßôl. Xacuisi lix rahil inchßôl ut kßaxal cuißchic li sahil chßôlejil xaqßue cue.Joßcan nak tinbichânk re âlokßoninquil, at Kâcuaß Dios. Incßaß naru nincana chi incßaß tinqßue âlokßal. At Kâcuaß Dios, tinqßue âlokßal chi junelic.[z/ At Kâcuaß, chinâcuabi ut chacuil taxak xtokßobâl cuu ut chinâtenkßa taxak.3y_ Ut xinye, ¿cßaßru aj e nak tincâmk? ¿Cßaßru aj e nak tinmukekß? ¿Ma teßxqßue ta biß âlokßal lix poksil li camenak? ¿Ma teßxchßolob ta biß lâ cuusilal?Tx!Xinyâba lâ cßabaß, at Kâcuaß, ut xintzßâma intenkßanquil châcuu.~wuNak yôcat xqßuebal lâ cuusilal cue, cau inchßôl. Abanan nak xacanab intenkßanquil, cßajoß nak quichal inxiu.Xv)Xcuecßa nak sa chic cuanquin, ut xinye saß inchßôl nak mâcßaß tincßul.SuAt Kâcuaß, junpât ajcuiß nacatjoskßoß. Abanan lâ châbilal nacuan chi junelic. Mâre tinyâbak chiru li kßojyîn xban xrahil saß inchßôl. Abanan joß cuulajak chic sahak chic saß inchßôl.twLâex li tîc êchßôl, chexbichânk re xlokßoninquil li Kâcuaß. Chexbantioxînk riqßuin li usilal li quixbânu.]s3Xinâcol chiru li câmc. Ac câmc raj cue, abanan lâat xaqßue cuißchic inyußam.^r5At Kâcuaß, at inDios, nak xintzßâma intenkßanquil âcue, lâat xinâqßuirtesi.q At Kâcuaß, nacatinlokßoni xban nak lâat xatcoloc cue ut incßaß xinâqßue chi seßêc xbaneb li xicß nequeßiloc cue.}ps Li Kâcuaß naxqßue xcacuilal xchßôleb li ralal xcßajol. Narosobtesiheb ut naxqßue li tuktûquil usilal reheb.moS Li Kâcuaß aßan li cuan xcuanquil saß xbên li butßi haß, ut aßan li tzßakal rey li nataklan chi junelic.Li Kâcuaß naxqßue xcacuilal xchßôleb li ralal xcßajol. Narosobtesiheb ut naxqßue li tuktûquil usilal reheb.+nO Nak naâtinac li Kâcuaß narecßasiheb li cheß ji. Ut naxteni li qßuicheß. Ut chixjunileb li chßutchßûqueb saß li rochoch li Dios nequeßxqßue xlokßal.m3Xban xnimal xcuanquil li Kâcuaß narecßasi li chaki chßochß nak naâtinac. Nak naâtinac, li Kâcuaß narecßasi li chaki chßochß aran Cades.al;Nak naâtinac li Kâcuaß, chanchan li câk nak narepoc xban nak kßaxal nim xcuanquil.OkXban xyâb xcux li Kâcuaß narecßasiheb li tzûl li cuanqueb aran Líbano ut Sirión. Chanchaneb li cocß cuacax ut li toro nak nequeßpiscßoc. Joßcan nak nequeßecßan li tzûl saß xnaßajeb."j=Naxxer li cheß chacalteß nak na-ecßan lix yâb xcux li Kâcuaß. Riqßuin lix nimal xcuanquil li Kâcuaß naxxer li nînki cheß li cuanqueb Líbano.Xi)Naâtinac li Kâcuaß riqßuin xnimal xlokßal ut riqßuin xnimal xcuanquilal.h!Li xyâb xcux li Kâcuaß na-ecßan saß xbên li palau retalil lix nimal xcuanquilal. Chanchan li câk nak na-ecßan saß xbên li palau.jgMChelokßoni li Kâcuaß xban nak kßaxal lokß lix cßabaß. Chelokßoni saß lix santil naßaj.f Lâex ángel li cuanquex saß li santil choxa, qßuehomak xlokßal li Kâcuaß. Chenima ru xban nak kßaxal nim xcuanquil..eU At Kâcuaß, chacoleb taxak lâ cualal âcßajol ut chacuosobtesiheb. Chacuileb joß jun li châbil pastor. Chaberesiheb ut chaqßue xcacuileb xchßôl chi junelic.d+Li Kâcuaß naxqßue xcacuil xchßôl lix tenamit ut aßan ajcuiß nacoloc cue lâin, li sicßbil cuu xban.At Kâcuaß, chacoleb taxak lâ cualal âcßajol ut chacuosobtesiheb. Chacuileb joß jun li châbil pastor. Chaberesiheb ut chaqßue xcacuileb xchßôl chi junelic.?cwLi Kâcuaß naqßuehoc inmetzßêu ut aßan nacoloc cue. Lâin cau inchßôl riqßuin. Aßan natenkßan cue. Kßaxal sa inchßôl ut tinbichânk re xbantioxinquil chiru li Kâcuaß.\b1Lokßoninbil taxak li Kâcuaß xban nak aßan xrabi li cßaßru xintzßâma chiru.Ja Eb aßan incßaß nequeßxqßue xcuanquil li cßaßru quixyîb li Kâcuaß chi moco li cßaßru naxbânu. Joßcan nak li Dios tixqßueheb chixtojbal rix lix mâqueb ut tixsacheb chi junaj cua.*`MQßueheb chixtojbal xmâqueb aß yal chanru li mâc li xeßxbânu. Qßueheb chixtojbal rix lix mâusilal xban nak aßan xcßulubeb nak teßxtoj rix lix mâqueb._Minâjuntakßêta riqßuineb li incßaß useb xnaßleb ut li nequeßbânun mâusilal re nak incßaß tincßul li teßxcßul eb aßan. Eb aßan nequeßxye nak nequeßraj cuânc saß usilal riqßuineb li rech cabal abanan li râmeb nujenak chi mâusilal.%^CChinâcuabi nak yôquin chixyâbanquil lâ cßabaß. Yôquin xtzßâmanquil intenkßanquil châcuu nak nintaksi li cuukß bar cuan cuiß lâ santil ochoch.M] At Kâcuaß, at aj Colol cue, yôquin xyâbanquil lâ cßabaß. Chinâcuabi ut chasume taxak li cßaßru nintzßâma châcuu re nak incßaß tincâmk joß nak nequeßcam li incßaß useb xnaßleb.\Chexyoßonînk riqßuin li Kâcuaß. Michßinan êchßôl. Cauhak ban êchßôl riqßuin. Caßaj cuiß riqßuin aßan chexyoßonînk.h[I Abanan lâin ninnau nak tincßul li rusilal li Dios nak toj cuânkin saß ruchichßochß.Chexyoßonînk riqßuin li Kâcuaß. Michßinan êchßôl. Cauhak ban êchßôl riqßuin. Caßaj cuiß riqßuin aßan chexyoßonînk. Z  Minâkßaxtesi saß rukßeb li xicß nequeßiloc cue. Eb aßan nequeßxyoßob ticßtiß chicuix ut nequeßraj inrahobtesinquil.Y Cßut chicuu cßaßru tinbânu, at Kâcuaß. Chinâberesi saß tîquilal re nak tincolekß chiruheb li xicß nequeßiloc cue._X7 Usta niquineßxtzßektâna innaß inyucuaß, ninnau nak li Kâcuaß Dios tâilok cue.xWi Joßcan nak mâmuk âcuib chicuu, at Kâcuaß. Matjoskßoß cuiqßuin ut minâtzßektâna xban nak caßaj cuiß lâat nacattenkßan cue. Minâcanab injunes. Chinâcol ban. Caßaj cuiß lâat lin Dios. Ut caßaj cuiß lâat nacatcoloc cue.aV;Lâin xcuecßa saß li cuâm nak tento tatinsicß. Joßcan nak xatinsicß, at Kâcuaß.U5At Kâcuaß, chinâcuabi taxak nak yôquin xtzßâmanquil intenkßanquil châcuu. Chacuuxtâna cuu ut chasume taxak li cßaßru nintzßâma châcuu.bT=Ut xban nak ac xinixcol li Kâcuaß lâin tinnumtâk saß xbêneb li xicß nequeßiloc cue, ut xban xsahil inchßôl tinmayejak saß rochoch li Dios ut tinbichânk chi sa saß inchßôl re xlokßoninquil li Kâcuaß.LSNak tâcuulak xkßehil nak tâchâlk li raylal saß inbên, li Kâcuaß tâcolok cue. Tinixcol saß li templo. Tinixqßue saß xbên junak sakônac ut tinixcol chiruheb li xicß nequeßiloc cue.RJun ajcuiß li nacuaj xtzßâmanquil chiru li Kâcuaß Dios. Li cßaßru nintzßâma chiru, aßan nak tincuânk saß li rochoch joß najtil tincuânk saß ruchichßochß re nak tinlokßoni ru saß li rochoch ut re nak tincßoxlak chirix li usilal li quixbânu cue.Q%Usta tineßxsut jun tûbak chi soldado, lâin incßaß tinxucuak. Usta teßoc chi pletic cuiqßuin, lâin cauhak inchßôl riqßuin li Dios.P7Li incßaß useb xnaßleb ut eb li xicß nequeßiloc cue nequeßxchßutub rib re incamsinquil. Abanan aßaneb ajcuiß li nequeßcßuluc re li raylal.&O GLi Kâcuaß, aßan nacutanobresin re lin cßaßux, ut aßan nacoloc cue. Mâ ani ninxucua ru. Li Kâcuaß, aßan na-iloc cue. Joßcan nak incßaß ninxucuac.N/ Lâin cau inchßôl âcuiqßuin ut ninnau nak mâcßaß tincßul. Bar nequeßxchßutub cuiß ribeb lâ cualal âcßajol, aran tinqßue âlokßal.mMS Abanan lâin junelic cuânkin saß xyâlal châcuu. Chacuuxtâna cuu ut chinâcol.Lâin cau inchßôl âcuiqßuin ut ninnau nak mâcßaß tincßul. Bar nequeßxchßutub cuiß ribeb lâ cualal âcßajol, aran tinqßue âlokßal.[L/ Eb aßan junelic nequeßxbânu li mâusilal ut nequeßraj nak teßtuminâk ruheb.jKM Minâsach rochbeneb laj mâc. Lâin incßaß nacuaj xcßulbal li teßxcßul eb li nequeßcamsin.sJ_At Kâcuaß, lâin ninra lâ cuochoch nacatcuan cuiß, li naßajej li nacuan cuiß lix nimal lâ lokßal.TI!Ninbichan re xbantioxinquil châcuu ut ninye resil li châbilal nacabânu.HLâin ninchßaj li cuukß. Aßan retalil nak mâcßaß inmâc. Ut ninxic saß lâ artal châlokßoninquil saß tîquilal. GXicß nacuileb li nequeßxchßutub rib chixbânunquil li mâusilal. Lâin incßaß nincuan saß xyânkeb li incßaß useb xnaßleb.qF[Lâin incßaß ninjunaji cuib riqßuineb laj balakß chi moco nincuan saß xyânkeb laj caß pacßal u.hEILâin ninnau nak junelic niquinâra. Lâin ninnau chic lix yâlal ut ninbânu li nacaye lâat. D At Kâcuaß, at inDios, chacuil taxak chanru lin yußam. Chacuil taxak chanru lin cßaßux ut chacuil taxak chanru lin naßleb.C -At Kâcuaß, lâat tattzßilok âtin chicuix ut tâye nak mâcßaß inmâc xban nak lâin cuanquin saß tîquilal. Ut cau inchßôl âcuiqßuin.XB)At inDios, chacoleb laj Israel chiru chixjunil li raylal yôqueb chixcßulbal.AA{At Kâcuaß, lâat tîc lâ chßôl ut châbilat. Chinâcol xban nak caßaj cuiß âcuiqßuin ninyoßoni.At inDios, chacoleb laj Israel chiru chixjunil li raylal yôqueb chixcßulbal.&@EChinâtenkßa, at Kâcuaß. Chinâcol chiruheb li xicß nequeßiloc cue. Mâcanabeb chi numtâc saß inbên xban nak caßaj cuiß âcuiqßuin cau inchßôl.?At Kâcuaß, nabaleb li xicß nequeßiloc cue. Chaqßue taxak retal nak niquineßxtzßektâna xban nak xicß niquineßril.>Chacuil xtokßobâl cuu nak yôquin chixcßulbal li raylal ut li chßaßajquilal. Ut chacuy taxak chixjunil li mâc xinbânu.l=QCßajoß incßaßux xban nak kßaxal ra cuanquin. Chinâcol ut chacuisi taxak lix rahil inchßôl.y<kChinâcuabi, at Kâcuaß. Chacuuxtâna cuu xban nak tacuajenakin ut kßaxal ra saß inchßôl xban nak injunes.g;GLâin cau inchßôl riqßuin li Kâcuaß. Ninnau nak aßan tâcolok cue nak xiu xiu cuanquin.:'Li Kâcuaß nacuan chi sum âtin riqßuineb li nequeßxxucua ru ut naxcßut chiruheb cßaßru lix yâlal li contrato li quixbânu riqßuineb. 9  Li ani nequeßxqßue xlokßal li Dios, sa teßcuânk ut li ralal xcßajol teßêchanînk re li chßochß li quiyechißîc reheb.8 Li Dios naxcßut lix yâlal chiruheb li ani nequeßxqßue xlokßal li Dios ut naxcßut chiruheb li cßaßru naraj teßxbânu.r7] Riqßuin taxak lix nimal lâ lokßal, at Kâcuaß, chinâcuy taxak xban nak nimla mâc xinbânu châcuu.6 Riqßuin châbilal ut riqßuin rahoc li Kâcuaß naxberesiheb li nequeßxbânu li cßaßru naxye saß li contrato ut saß lix chakßrab.y5k Naxberesiheb li tûlaneb ut naxcßut lix yâlal chiruheb. Aßan naxcßut chiruheb li cßaßru naraj teßxbânu.n4ULi Kâcuaß Dios, aßan châbil ut tîc xchßôl. Joßcan nak naxcßut lix yâlal chiruheb laj mâc.D3Incßaß taxak chinak saß âchßôl li mâc ut li mâusilal li quinbânu chak saß insâjilal. Chinjulticokß taxak âcue, at Kâcuaß, xban nak junelic nacatrahoc ut junelic châbilat.{2oAt Kâcuaß, chijulticokß taxak âcue nak junelic châbilat kiqßuin. Lâat nacacuuxtâna ku chalen chak junxil.1!Chinâberesi ut cßut chicuu lix yâlal lâ cuâtin xban nak lâat lin Dios ut lâat laj Colol cue. Cau inchßôl âcuiqßuin chi junelic.W0'At inDios, cßut chicuu lix yâlal ut cßut chicuu cßaßru tâcuaj tinbânu./3Li ani cauheb xchßôl riqßuin li Dios incßaß teßxutânobresîk. Abanan li ani incßaß nequeßxpâb li Dios, aßaneb li teßcßutekß xxutân..%At inDios, âcuiqßuin cau inchßôl. Incßaß taxak teßxcßut inxutân ut incßaß taxak teßnumtâk saß inbên li xicß nequeßiloc cue.,- UAt Kâcuaß, châcuu lâat nintijoc.,' ¿Ani li rey aßin, li kßaxal nim xcuanquil? Aßan lix Dioseb li qßuila okßob chi ángel. Aßan li Kâcuaß Dios li kßaxal nim xcuanquil.+# Tehomak êrib, ex puerta, li cuanquex chi junelic, ut canâkex chi teto re nak tâoc li tzßakal rey li kßaxal nim xcuanquil.¿Ani li rey aßin, li kßaxal nim xcuanquil? Aßan lix Dioseb li qßuila okßob chi ángel. Aßan li Kâcuaß Dios li kßaxal nim xcuanquil..*U¿Ani li rey aßin, li kßaxal nim xcuanquil? Aßan li Kâcuaß Dios li kßaxal cau rib ut nim xlokßal. Aßan li Kâcuaß Dios li kßaxal nim xcuanquil chi pletic. ) Tehomak êrib, ex puerta, li cuanquex chi junelic, ut canâkex chi teto re nak tâoc li tzßakal rey, li kßaxal nim xcuanquil.v(eAßaneb aßin li nequeßsicßoc re li Dios, eb li nequeßxyâba xcßabaß li Dios li quixlokßoni laj Jacob.s'_Eb aßan teßosobtesîk xban li Kâcuaß, ut teßtîcobresîk lix chßôleb xban li Dios laj Colol reheb.Y&+Caßajeb cuiß li tîqueb xchßôl ut li châbileb xyußam. Caßajeb cuiß li incßaß nequeßxra ru li cßaßak re ru mâcßaß rajbal, ut li incßaß nequeßxpatzß xcßabaß li Dios riqßuin xticßtißeb.{%o¿Ani târûk tâcuânk saß li tzûl Sión? Ut, ¿ani târûk tâcuânk riqßuin li Dios saß lix santil naßaj?$'Re li Kâcuaß li ruchichßochß xban nak aßan quiyîban re. Aßan quixakaban re saß xnaßaj saß xbên li palau ut saß xbêneb li nimaß.*# OLi Kâcuaß, aßan laj êchal re li ruchichßochß. Re li Kâcuaß chixjunil li na-el saß ruchichßochß joß ajcuiß chixjunil li cuanqueb saß ruchichßochß.F"Relic chi yâl nak li rusilal ut li ruxtân li Kâcuaß tâcuânk cuiqßuin chixjunil li cutan chalen toj saß lin camic. Ut saß rochoch li Kâcuaß Dios tincuânk chi junelic kße cutan.!!Niquinâqßue chi cuaßac chiruheb li xicß nequeßiloc cue. Nacaqßue li sununquil ban saß lin jolom. Kßaxal numtajenak xsahil inchßôl nacaqßue. Chanchan nak yô chi hoyecß lin secß xban xnujenakil.Relic chi yâl nak li rusilal ut li ruxtân li Kâcuaß tâcuânk cuiqßuin chixjunil li cutan chalen toj saß lin camic. Ut saß rochoch li Kâcuaß Dios tincuânk chi junelic kße cutan.1 [Usta chanchan nak yôquin chi numecß saß jun naßajej kßojyîn ut kßaxal xiu xiu xban li raylal li yôk chi châlc saß inbên, lâin incßaß tinxucuak xban nak lâat cuânkat cuiqßuin. Lâat tâqßue xcacuil inchßôl joß nak li pastor naxcoleb lix carner riqßuin lix bâr ut lix xukß.}sLi Kâcuaß Dios, aßan tixcßojob inchßôl. Tinixberesi saß li be re tîquil chßôlej saß xcßabaß lix rahom.ykAßan naxqßue chixjunil li cßaßru nacuaj joß jun li pastor naril chi us lix carner. Naxcßam lix carner saß li naßajej bar cuan cuiß li châbil pachßayaß ut naxqßueheb chi hilânc. Chire li tuktûquil haß naxqßueheb chi ucßac.O Li Kâcuaß Dios, aßan li nacßacßalen cue; mâcßaß tâpaltok cue.-Tâyehekß ajcuiß resil li Kâcuaß reheb li toj teßyoßlâk mokon ut tâyehekß resil chanru lix tîquilal ut chanru nak quixcol lix tenamit./Eb li cualal incßajol teßxlokßoni li Kâcuaß ut junelic teßxserakßi resil chiruheb li ralal xcßajoleb li teßcuânk mokon.Tâyehekß ajcuiß resil li Kâcuaß reheb li toj teßyoßlâk mokon ut tâyehekß resil chanru lix tîquilal ut chanru nak quixcol lix tenamit.`9Chixjunileb teßxcuikßib ribeb chiru li Kâcuaß ut teßxlokßoni ru. Teßxlokßoni li Kâcuaß chixjunileb li biomeb ut li rahobtesinbileb joßqueb ajcuiß li câmqueb re. Eb aßan mâcßaß xyußam xjuneseb rib. Li Kâcuaß Dios, aßan li tzßakal Rey ut aßan li kßaxal nim xcuanquil saß xbêneb chixjunileb li tenamit saß ruchichßochß.@yChixjunileb li tenamit jun sut rubel choxa teßjulticokß li Dios reheb ut teßxcuikßib ribeb chiru. Saß chixjunil li ruchichßochß aß yal bar xtenamit teßxlokßoni li Kâcuaß.Eb li mâcßaß cuan reheb teßcuaßak chi us ut teßnujak xsaßeb. Cheßxlokßonihak li Kâcuaß ut cheßcuânk xyußameb chi junelic.Chiruheb chixjunileb lâ cualal âcßajol tinqßue âlokßal. Ut chiruheb chixjunileb li nacateßxlokßoni tinqßue li xinyechißi âcue.KLi Kâcuaß incßaß naxtzßektâna li cuan saß raylal. Aßan naxnau nak kßaxal ra yô chixcßulbal. Incßaß naxcanab yal chi joßcan. Aßan junelic narabi li ani naxpatzß xtenkßanquil re.8iCheqßuehak xlokßal li Kâcuaß chêjunilex lâex li nequexucua ru li Dios. Chenima ru li Kâcuaß, lâex laj Israel, li ralal xcßajolex laj Jacob. Chexucua ru li Kâcuaß./Tinserakßi lâ cuesilal yalak bar reheb chixjunileb li cuech tenamitil. Tinqßue âlokßal chiruheb li nequeßxchßutub ribeb châlokßoninquil.(IChinâcol chiruheb li xicß nequeßiloc cue. Eb aßan chanchaneb li cakcoj. Chinâcol chiruheb aßan xban nak chanchaneb li joskß aj toro teßraj inxekßbal.7Chinâcol, at Kâcuaß, re nak incßaß tineßxcamsi riqßuin lix chßîchßeb. Chinâcol chiruheb xban nak eb aßan chanchaneb li joskß aj tzßiß.  Abanan lâat, at Kâcuaß, minâcanab injunes. Chinâtenkßa ban, at Kâcuaß, xban nak caßaj cuiß âcuiqßuin cau inchßôl.;qXeßxbûli rix li cuakß ut xeßxjeqßui chirixeb.kONaru rajlanquil lin bakel. Chixjunileb yôqueb chincaßyanquil ut incßaß nequeßxcanab cuilbal.0 YLi incßaß useb xnaßleb li yôqueb chixbânunquil raylal cue, chanchaneb jun chßûtal chi joskß aj tzßiß teßraj tißoc. Xeßxhop li cuok ut xeßxhop li cuukß.f EX-osoß lin metzßêu. Mâcßaß chic nin-oc cuiß. Chanchanin aj chic li xcßaj têx mâcßaß chic xcßanjel. Xletz rib li rußuj cuakß saß cue xban li chaki el. Lâat xinâcanab chi câmc ut xinâcanab chi poksocß.? wYô chi osocß lin metzßêu. Chanchan li haß li yô chi hoyecß. Chanchan nak mâcßaß chic saß xnaßaj lin bakel. Chanchan yô chi haßocß li cuâm joß nak nahaßoß li cera.d A Teßraj xbânunquil raylal cue. Chanchaneb li cakcoj nak nequeßxjap re ut teßraj tißoc. 7 Eb li xicß nequeßiloc cue, sutsûquin xbaneb. Chanchaneb li qßuila toro. Chanchaneb li joskß aj toro li nequeßchal chak saß li naßajej Basán.{o At inYucuaß, at inDios, minâcanab injunes, xban nak châlc re jun raylal saß inbên ut mâ ani natenkßan cue.xi Chalen saß inyoßlajic, cau inchßôl âcuiqßuin. Nak toj mâjiß ninyoßla, ac lâat ajcuiß chak lin Dios.0Y Abanan ninnau nak lâat nacattenkßan cue, at inDios, xban nak lâat xatqßuehoc cue chi yoßlâc ut xaqßue inyußam. Nak toj yôquin chi tußuc, lâat xat-iloc cue.4aUt nequeßxye: —Cui lâat cau âchßôl riqßuin lâ Dios, ¿cßaßut nak incßaß nacatxcol? Cui kßaxal nacatxra, ¿cßaßut nak incßaß nacatxtenkßa? chanqueb cue.pYChixjunileb nequeßxbitzß li reheb nak niquineßril. Niquineßretzßu ut nequeßrecßasi lix jolomeb.)Chiruheb li tenamit chanchan li mâcuaßin chic cristian. Chanchanin chic li motzoß chiruheb. Tzßektânanbilin xbaneb ut xicß niquineßril.'GQueßxtzßâma xtenkßanquil âcue ut lâat cacoleb. Cauheb xchßôl âcuiqßuin. Incßaß quichßinan xchßôleb xban nak lâat cabânu li cayechißi reheb.zmLi kaxeßtônil yucuaß queßxcßojob xchßôl âcuiqßuin. Queßxpâb nak lâat tâcoleb ut lâat catenkßaheb.NLâat santo. Nim lâ cuanquilal ut lokßoninbilat xbaneb laj Israel.#?At inDios, chi kßek chi cutan ninyâba lâ cßabaß ut incßaß niquinâcuabi. Incßaß ninhilan chi tzßâmânc châcuu ut lâat incßaß niquinâsume.&~ GAt inYucuaß, at inDios, ¿cßaßut nak xinâcanab injunes? Cuanquin saß jun rahil chßôlejil ut xintzßâma intenkßanquil châcuu. Ut incßaß xinâsume. }  Tatkalokßoni, at Kâcuaß, xban nak riqßuin xnimal lâ cuanquilal xoâcol. Tobichânk chi anchal kachßôl re âlokßoninquil.u|c Nak yô chixcutbaleb riqßuin lix tzimaj, teßxyal raj êlelic chiru li rey, abanan incßaß chic teßrûk.Tatkalokßoni, at Kâcuaß, xban nak riqßuin xnimal lâ cuanquilal xoâcol. Tobichânk chi anchal kachßôl re âlokßoninquil.o{W Usta eb aßan teßxcßûb ru chanru teßxbânu raylal re li rey, abanan mâcßaß naru teßxbânu re.ezC Mâ jun chic li ralal xcßajol teßcanâk chi yoßyo. Li rey tâcamsînk reheb chixjunileb.qy[ Lâat tâqßueheb saß xam nak tatchâlk chi rakoc âtin. Riqßuin lâ joskßil, tâsacheb ru saß xam.%xCRiqßuin lâ cuanquilal, at Kâcuaß, li rey tânumtâk saß xbêneb chixjunileb li xicß nequeßiloc re. Târêchaniheb ajcuiß li nequeßtzßektânan re.vweLi rey cau xchßôl âcuiqßuin, at Kâcuaß. Xban xnimal lâ cuusilal, mâ ani tâisînk re saß xcuanquil._v7Osobtesinbil âban chi junelic ut kßaxal sa saß xchßôl xban nak cuancat riqßuin.PuCuan xlokßal xban nak xacol. Xatenkßa aßan ut xaqßue lix cuanquil.ptYNak xtzßâma xyußam âcue, xaqßue lix yußam chi najt ru ut xaqßue ajcuiß lix yußam chi junelic.sNumtajenak li rosobtesinquil xaqßue. Chanchan nak xaqßue lix corona oro saß xjolom nak xaqßue xcuanquil chi cßanjelac chokß rey.nrUXasume chak li cßaßru xtzßâma châcuu. Mâcßaß cßaßru xtzßâma châcuu incßaß ta xaqßue.vq gAt Kâcuaß, li rey sa saß xchßôl xban nak xaqßue xcacuilal. Sa saß xchßôl xban nak lâat xatcoloc re.p1 At Kâcuaß, chatenkßa taxak li rey re nak aßan tânumtâk saß xbêneb li xicß nequeßiloc re. Chasume taxak li cßaßru nakatzßâma châcuu.ro]Eb li cauheb xchßôl riqßuin lix carruajeb ut lix cacuây, eb aßan teßcanâk chi mâcßaßeb chic xcuanquil ut teßosokß. Abanan lâo junelic cau kachßôl riqßuin li Dios ut incßaß tâchßinânk kachßôl.At Kâcuaß, chatenkßa taxak li rey re nak aßan tânumtâk saß xbêneb li xicß nequeßiloc re. Chasume taxak li cßaßru nakatzßâma châcuu.?nwCuanqueb li cauheb xchßôl riqßuin lix carruajeb re pletic ut cuanqueb ajcuiß li cauheb xchßôl riqßuin lix cacuâyeb. Abanan lâo cau kachßôl riqßuin li Kâcuaß li kaDios.m%Ninnau chi tzßakal nak li Kâcuaß Dios tâtenkßânk re li rey li sicßbil ru xban. Li Dios toj saß li santil choxa tixsume chak li cßaßru naxtzßâma chiru ut riqßuin lix nimal xcuanquilal tixtenkßa re nak aßan tânumtâk saß xbêneb li xicß nequeßiloc re.lwCßajoß nak tâsahokß saß kachßôl lâo nak tâcuêchani li cßaßru xatzßâma chiru li Dios. Tobichânk chi anchal kachßôl re xlokßoninquil li Dios riqßuin li usilal xbânu cue. ¡Chixsume taxak li Dios chixjunil li nacatzßâma chiru!k3Aß taxak li Dios chiqßuehok âcue chixjunil li nacacuaj ut tatxtenkßa taxak re nak tâêlk chi us chixjunil li cßaßru nacacßoxla xbânunquil.pjYCßulbil taxak xban li Dios chixjunil lâ mayej ut chicuulak taxak chiru lâ cßatbil mayej nacaqßue. iToj taxak riqßuin li Dios saß lix santil ochoch aran Sión chichâlk lâ tenkßanquil xban ut chixqßue taxak xcacuil âchßôl.h !Aß taxak li nimajcual Dios li quixlokßoni laj Jacob chitenkßânk âcue nak cuânkat saß ra xîcß. Ut aßan ta ajcuiß chicolok âcue.g-Chicuulak taxak châcuu chixjunil li ninye ut li nincßoxla. At Kâcuaß, at inDios, lâat nacaqßue xcacuilal inchßôl ut lâat laj Colol cue.bf= Nintzßâma châcuu nak micuan taxak li kßetkßetil saß li cuâm. Incßaß nacuaj nak tânumtâk li kßetkßetil saß inbên. Tîcak taxak lin chßôl châcuu re nak incßaß tinbânu li mâc aßan.Chicuulak taxak châcuu chixjunil li ninye ut li nincßoxla. At Kâcuaß, at inDios, lâat nacaqßue xcacuilal inchßôl ut lâat laj Colol cue.e' Cuan nak nocomâcob chi incßaß nakaqßue retal. Joßcan nak nintzßâma châcuu nak tâcuy li mâc li ninbânu chi incßaß ninqßue retal. ~~~1}}O||,{{DzzTyy(xx9wvvAuuXttBsrqqQpoo nn mll]kkGjiihh4gfeeddIccKbbbam`_^^(]\\n[[!YYBXmXW{VkUU:TSSS'RQQvPPDOO&NMMLLKK~JIIBHH@G(FF5EmDDDCBAAJ@@^?>>Z>=/<<;;::\:9z88+77D66)55g44v3322:1^0//P... -,+Y**p)z('&&%%3$#"!!z i\oY < e  K  wct?,Rajlal cutan takanima âcuu, at Kâcuaß, ut takaqßue xlokßal lâ cßabaß chi junelic.Vs%,Lâat ban catcoloc ke chiruheb li xicß nequeßiloc ke ut cacßuteb xxutân. r,Lâin incßaß cau inchßôl saß xbên lin tzimaj xban nak aßan incßaß tinixcol, chi moco lin chßîchß târûk tâcolok cue.q-,Lâat tattenkßânk ke chi numtâc saß xbêneb li nequeßrahobtesin ke. Saß âcßabaß lâat, lâo toêchanînk reheb li xicß nequeßiloc ke.Xp),At inDios, lâat lin Rey. Lâat catcoloc ke lâo, li ralal xcßajol laj Jacob.loQ,Eb li kaxeßtônil yucuaß incßaß queßrêchani li naßajej riqßuin li plêt queßxbânu chi moco xban xcuanquileb. Lâat ban cattenkßan reheb riqßuin lâ cuanquilal xban nak cacuil xtokßobâl ruheb ut cacuuxtâna ruheb.n#,Ac xkabi ut ac xkanau nak lâat cattaklan chak re li raylal saß xbêneb li tenamit li queßlokßonin jalanil dios. Ut lâat cat-isin reheb saß li naßajej yechißinbil reheb lâ cualal âcßajol. Ut caqßueheb lâ cualal âcßajol chi cuânc saß li naßajej aßan.m %,At kaDios, ac xkabi resil li joß qßuial cabânu chak najter. Eb li kanaß kayucuaß queßxserakßi ke chanru nak catenkßaheb chak najter.l!+¿Cßaßut nak târahok saß inchßôl? Ut, ¿cßaßut nak yôk incßaßux? ¿Ma incßaß ta biß âcuiqßuin ninyoßonin? ¿Ma incßaß ta biß târûk tatinlokßoni cuißchic, at Kâcuaß? Naru tatinlokßoni cuißchic xban nak lâat lin Dios ut lâat aj Colol cue.Bk}+Nak tincuulak saß lâ artal, at inDios, aran tattinlokßoni. At inDios, lâat nacatqßuehoc xsahil inchßôl. Tinbichânk riqßuin li arpa re xqßuebal âlokßal, at inDios.¿Cßaßut nak târahok saß inchßôl? Ut, ¿cßaßut nak yôk incßaßux? ¿Ma incßaß ta biß âcuiqßuin ninyoßonin? ¿Ma incßaß ta biß târûk tatinlokßoni cuißchic, at Kâcuaß? Naru tatinlokßoni cuißchic xban nak lâat lin Dios ut lâat aj Colol cue.Gj+Chacutanobresi taxak lin naßleb ut chacßut taxak lix yâlal chicuu re nak târûk tinâcßam cuißchic saß li tzûl Sión. Chinâcßam cuißchic saß lâ santil ochoch bar cuancat cuiß.Hi +Lâat inDios. Lâat nacatqßuehoc xcacuil inchßôl. ¿Cßaßut nak xinâcanab injunes? ¿Cßaßut nak junelic ra saß inchßôl xban nak yôqueb chinrahobtesinquil li xicß nequeßiloc cue?+h Q+At inDios, chaye taxak nak mâcßaß inmâc. Chinâcol chiruheb li incßaß useb xnaßleb. Chinâcol chiruheb li nequeßticßtißic ut li nequeßbânun mâusilal.g-* ¿Cßaßut nak târahok saß inchßôl? Ut, ¿cßaßut nak yôk incßaßux? ¿Ma incßaß ta biß âcuiqßuin ninyoßonin? ¿Ma incßaß ta biß târûk tattinlokßoni cuißchic, at Kâcuaß? Naru tattinlokßoni cuißchic, xban nak lâat lin Dios ut lâat aj Colol cue.—=fs* Toj saß inbakel nacuulac xrahil li cßaßru nequeßxye cue li xicß nequeßiloc cue. Rajlal yôqueb chinhobbal ut nequeßxye, “¿Bar cuan lâ Dios?” chanqueb.¿Cßaßut nak târahok saß inchßôl? Ut, ¿cßaßut nak yôk incßaßux? ¿Ma incßaß ta biß âcuiqßuin ninyoßonin? ¿Ma incßaß ta biß târûk tattinlokßoni cuißchic, at Kâcuaß? Naru tattinlokßoni cuißchic, xban nak lâat lin Dios ut lâat aj Colol cue.—Y' Chacuuxtâna taxak cuu ut chaqßue taxak caßchßinak chic xsahil inchßôl nak toj mâjiß nincam.—x=i' At Kâcuaß, chacuabi taxak lin tij. Chacuabi taxak nak yôquin chi yâbac xban li raylal ut chinâtenkßa nak yôquin chixyâbanquil lâ cßabaß. Châcuu lâat, yal aj numelin arin joßqueb ajcuiß lin xeßtônil yucuaß yal aj numeleb ajcuiß nak xeßcuan arin.Chacuuxtâna taxak cuu ut chaqßue taxak caßchßinak chic xsahil inchßôl nak toj mâjiß nincam.—a<;' Nak nacakßuseb li nequeßmâcob, nacaqßueheb chixtojbal rix lix mâqueb. Nak nacasach li cßaßru lokß chiruheb, chanchan nak nacßuxeß li tßicr xban lix xulel. Relic chi yâl li kayußam mâcßaß na-oc cuiß.c;?' Minâqßue chic chixtojbal rix lin mâc. Câmc cue xban li raylal li xaqßue saß inbên.f:E' Incßaß tinâtinak. Mâcßaß tinye xban nak lâat xinâcanab chixcßulbal li raylal aßin.g9G'Chacuy chasach chixjunil lin mâc. Ut mâcanabeb taxak re tineßxhob li mâcßaßeb xnaßleb.Z8-'¿Cßaß chic ru nacuoybeni, at Kâcuaß? Caßaj chic âcuiqßuin cau inchßôl.&7E'Incßaß najt nacuan xyußam junak ut mâcßaß na-oc cuiß chixjunil li naxbânu. Naxcßûla lix biomal ut incßaß naxnau ani chic tâêchanînk re mokon.16['Châcuu lâat caßchßin ajcuiß lin yußam arin saß ruchichßochß. Lin yußam chanchan li mâcßaß châcuu. Jun jikßoc ajcuiß. Moco nim ta cuan cuiß lin yußam.+5O'—At Kâcuaß, ¿joß najtil chic tincuânk arin saß ruchichßochß? ¿Jarub cutan chic lin yußam tâqßue cue? Nacuaj tinnau joß najtil chic tincuânk arin.X4)'Yô chi yotßecß li cuâm xban li raylal cuanquin cuiß. Nak nin-oc xcßoxlanquil lin raylal, kßaxal cuißchic naniman. Chanchan cuan saß xam li cuâm nak nacuecßa. Joßcan nak xinpatzß re li Kâcuaß:3'Xinbânu cuib joß li mem. Mâcßaß xinye. Usta raj us li xinye, abanan incßaß xinâtinac. Ut quiniman ajcuiß lin raylal.G2 'Lâin quinye: —Lâin tinqßue retal li cßaßru ninbânu re nak incßaß tinmâcobk riqßuin li cßaßru tinye. Incßaß tinâtinak xban nak toj cuanqueb arin li incßaß useb xnaßleb.—Q1&Lâat taxak tâcolok cue, at Kâcuaß. Chinâtenkßa taxak chi junpât.0&Minâtzßektâna, at Kâcuaß. Minâcanab injunes, at inDios.Lâat taxak tâcolok cue, at Kâcuaß. Chinâtenkßa taxak chi junpât./w&Lâin ninbânu usilal reheb. Abanan eb aßan mâusilal nequeßxbânu cue. Xicß niquineßril xban nak ninbânu li us.l.Q&Nabaleb li xicß nequeßiloc cue ut cauheb rib. Xicß niquineßril usta mâcßaß inmâc chiruheb.a-;&Tinxôto lin mâc châcuu xban nak kßaxal ra saß inchßôl xban li cßaßru xinbânu.[,/&Yô chi chßinânc inchßôl xban nak incßaß nanumeß li raylal cuanquin cuiß."+=&Chinâtenkßa taxak re nak incßaß tinpaltok. Incßaß nacuaj nak tineßxseße li xicß nequeßiloc cue ut incßaß nacuaj nak teßnumtâk saß inbên.r*]&Abanan, cau inchßôl âcuiqßuin, at Kâcuaß. At nimajcual Dios, lâat tâsume li nintzßâma châcuu.g)G&Lâin chanchanin jun li tzßap xic li incßaß na-abin ut incßaß naxsume ru li nayeheß re.z(m& Lâin ninbânu cuib joß li incßaß nacuabi li cßaßru nequeßxye. Joß li mem nincana ut incßaß ninâtinac.0'Y& Eb li xicß nequeßiloc cue yôqueb xcßûbanquil chanru nak tineßxcamsi. Rajlal cutan nequeßxcßûb chanru teßxbânu cue. Ut junelic nequeßxyoßob âtin chicuix.&'& Xban xyibal ru lin yajel incßaß chic nequeßraj jiloc chincßatk eb li cuamîg ut eb li cuechßalal. Incßaß chic nequeßraj niquineßril.%& Natentot li cuâm. Chanchan li êlc re saß xnaßaj nak nacuecßa. Mâcßaß chic inmetzßêu ut li xnakß cuu yô chi môyc.T$!& At Kâcuaß, lâat nacanau chanru cuanquin. Lâat nacanau cßaßru nacuaj.s#_&Tacuajenakin ut mâcßaß chic inmetzßêu. Âcanin xban li raylal cuanquin cuiß ut kßaxal ra li cuâm.F"&Numtajenak li tik chicuix ut lublu chixjunil lin tibel xban.k!O&Cßutzcßu aj chic nak ninbêc. Kßaxal ra cuanquin. Mâ jun cutan nincuan chi sa saß inchßôl. &Xmâcßaßil innaßleb nak yôquin chixcßulbal li raylal aßin. Lin tochßolal yô chi pojquênc ru ut yô chi chuhocß.#&Cßajoß nayotßeß inchßôl xban li mâc xinbânu. Nacuecßa nak mâcßaß chic inmetzßêu. Chanchan nak cuan jun nimla îk saß inbên.}&Kßaxal ra cuanquin xban nak yô âjoskßil saß inbên. Cßajoß xrahileb lin tibel ut lin bakel xban li mâc xinbânu.Q&Mâcßaß joß xrahil cuanquin cuiß. Yôquin chirecßanquil xrahil li mâc xinbânu. Chanchan nak xinâcut riqßuin li tzimaj ut chanchan nak yôquin chirecßanquil li râlal lâ cuukß saß inbên.S !&At Kâcuaß, minâkßus saß joskßil ut minâqßue chixtojbal rix inmâc. %(Aßan natenkßan reheb ut aßan nacoloc reheb. Naxcoleb chiruheb li incßaß useb xnaßleb xban nak riqßuin aßan cauheb xchßôl.  %'Li Kâcuaß aßan nacoloc reheb li tîqueb xchßôl ut aßan ajcuiß naqßuehoc xcacuilal xchßôleb saß xkßehil li raylal.Aßan natenkßan reheb ut aßan nacoloc reheb. Naxcoleb chiruheb li incßaß useb xnaßleb xban nak riqßuin aßan cauheb xchßôl.b=%&Abanan li incßaß useb xnaßleb teßsachekß ut teßsachekß ajcuiß li ralal xcßajol.%%Cheqßuehak retal li tîqueb xchßôl ut li châbileb xnaßleb. Li nacuan saß tuktûquil usilal tâcuânk ralal xcßajol.a;%$Abanan li jun aßan quisacheß. Nak quinnumeß aran, mâ ani chic xban nak ac xsacheß.+O%#Xinnau ru jun li cuînk kßaxal numtajenak xyibal ru xnaßleb. Chanchan jun li nimla caki cheß aran Líbano nak que-oc raj chi numtâc saß xbêneb chixjunileb.S%"Cauhak êchßôl riqßuin li Kâcuaß ut chexpâbânk chiru. Ut aßan tixqßue êlokßal nak tixqßue lê naßaj li yechißinbil êre xban. Ut têril ajcuiß nak teßsachekß li incßaß useb xnaßleb.E%!Abanan li Kâcuaß incßaß tixcanabeb li tîqueb xchßôl saß rukßeb li xicß nequeßiloc reheb chi moco tixcanabeb re teßrakekß âtin saß xbêneb xbaneb li xicß nequeßiloc reheb.s_% Li incßaß useb xnaßleb nequeßxqßue retal li tîqueb xchßôl ut nequeßxsicß chanru nak teßxcamsi.ta%Junelic cuan saß xchßôleb lix chakßrab li Dios ut incßaß nequeßxcanab xbânunquil li naraj li Dios.dA%Li tîqueb xchßôl junelic nequeßqßuehoc châbil naßleb ut junelic nequeßxye li yâl.}s%Li tîqueb xchßôl aßan eb li teßêchanînk re li naßajej li yechißinbil reheb ut aran teßcuânk chi junelic.D%Li Kâcuaß nacuulac chiru li tîquilal. Incßaß naxtzßektânaheb li ralal xcßajol. Naxcoleb ban chi junelic. Abanan li ralal xcßajoleb li incßaß useb xnaßleb, aßan teßsachekß.y%Canabomak xbânunquil li incßaß us. Chebânuhak ban li us. Ut tâcuânk jun ênaßaj re texcuânk cuiß chi junelic.l Q%Li Kâcuaß junelic na-uxtânan u ut junelic natenkßan. Ut li ralal xcßajol osobtesinbileb xban. !%Saß insâjilal ut chalen anakcuan saß intîxilal mâ jun sut cuilom ut mâ jun sut cuabiom nak li tîqueb xchßôl tzßektânanbileb ta xban li Kâcuaß. Ut mâ jun sut cuilom nak li ralal xcßajoleb li tîqueb xchßôl yôqueb ta xtzßâmanquil xcuaheb yalak bar. y%Nak teßtßanekß li tîqueb xchßôl incßaß teßcanâk chi tßantßo xban nak li Kâcuaß, aßan nacuaclesin reheb.{ o%Li Kâcuaß aßan naberesin reheb li tîqueb xchßôl ut naxtenkßaheb chixbânunquil li cßaßru nacuulac chiru.1 [%Li osobtesinbileb xban li Kâcuaß, aßaneb li teßêchanînk re li naßajej yechißinbil reheb. Abanan li tzßektânanbileb xban li Kâcuaß, aßaneb li teßsachekß.B}%Li incßaß useb xnaßleb nequeßtoßonin ut incßaß chic nequeßxqßue rêkaj li nequeßxtoßoni. Abanan li tîqueb xchßôl nequeßuxtânan u ut nequeßsihin chi sa saß xchßôleb.=s%Abanan li incßaß useb xnaßleb teßsachekß. Li xicß nequeßiloc re li Kâcuaß teßosokß joß nak na-osoß li chaki pim nak nacßateß. Chanchaneb li sib li nasach saß ikß.q[%Incßaß ra teßxcßul saß xkßehil li raylal ut saß xkßehil li cueßej junelic cuânk xtzacaêmkeb.%Li Kâcuaß naxnau joß najtil teßcuânk saß ruchichßochß li tîqueb xchßôl ut li cßaßru teßrêchani, aßan cuânk chi junelic.dA%Li Kâcuaß tixsach xcuanquileb li incßaß useb xnaßleb ut tixcoleb li tîqueb xchßôl.)%Usta caßchßin ajcuiß li cßaßru cuan reheb li tîqueb xchßôl, aßan kßaxal cuißchic us chiru lix biomaleb li incßaß useb xchßôleb.hI%Abanan eb aßan ajcuiß li teßcamsîk chiruheb lix chßîchß. Ut lix tzimaj telajeßtokekß./W%Eb li incßaß useb xnaßleb nequeßrisi lix chßîchßeb ut lix tzimaj re xcamsinquileb li tûlaneb ut li nebaßeb. Ut nequeßraj xcamsinquileb li tîqueb xchßôl.zm% Abanan li Kâcuaß naseßec xban li nequeßxbânu xban nak aßan naxnau nak cuulac re xkßehil nak teßsachekß.}% Li incßaß us xnaßleb xicß nequeßril li tîqueb xchßôl ut nequeßxcßûb ru chanru nak teßxbânu mâusilal reheb.~!% Abanan li tûlaneb, aßaneb li teßêchanînk re li naßajej li yechißinbil reheb, ut sahakeb xchßôl chi cuânc saß tuktûquil usilal.}% Chi sêb mâcßaßakeb chic li incßaß useb xnaßleb. Usta tatxic chixsicßbaleb saß lix naßajeb, incßaß chic tâtauheb.#|?% Li incßaß useb xnaßleb teßsachekß. Aßut li yôqueb chi oybenînc riqßuin li Kâcuaß, aßaneb li teßêchanînk re li naßajej yechißinbil reheb.\{1%Mexjoskßoß ut mêcßâhi êrib xban nak li joskßil naqßuehoc êre chi mâcobc.Jz %Checßojobak êchßôl riqßuin li Kâcuaß ut chex-oybenînk riqßuin aßan. Mexcßoxlac chirixeb li nequeßbiomoß. Mexpoß chirilbaleb li us nequeßel riqßuin li incßaß us nequeßxbânu.yy%Li Dios tixcßutbesi lix tîquilal êchßôl chiruheb chixjunileb joß nak nalemtzßun li sakße cuaßleb re li cutan.nxU%Junelic chekßaxtesi êrib re li Kâcuaß ut cauhak êchßôl riqßuin. Ut aßan tâtenkßânk êre.aw;%Chisahokß taxak êchßôl riqßuin li Kâcuaß ut aßan tixqßue êre cßaßru têraj.v%Cauhak taxak êchßôl riqßuin li Kâcuaß ut chebânuhak li us. Chexcuânk saß tîquilal saß li naßajej cuanquex cuiß.0uY%Mêcakaliheb xban nak eb aßan chi sêb teßosokß joß nak nayoqßueß li ichaj ut nachakic saß junpât. Teßosokß joß nak natzßumar li ichaj li toj kßun kßun.t )%Mixic êchßôl chixcßoxlanquil li cßaßru nequeßxbânu li incßaß useb xnaßleb ut incßaß têcakaliheb riqßuin li cßaßru cuan reheb.s$ Lâin ninnau chanru teßcanâk li incßaß useb xnaßlebeb. Sachenakeb ut osoßjenakeb chi junaj cua ut incßaß chic naru teßcuaclîk. r$ Mâqßueheb taxak chi numtâc saß inbên li kßetkßeteb. Chi moco chineßrisi saß lin naßaj li incßaß useb xnaßleb.Lâin ninnau chanru teßcanâk li incßaß useb xnaßlebeb. Sachenakeb ut osoßjenakeb chi junaj cua ut incßaß chic naru teßcuaclîk.q $ Chacuuxtâna taxak ruheb junelic lâ cualal âcßajol. Ut chaqßue taxak lâ tîquilal reheb li nequeßraj cuânc saß usilal.cp?$ Lâat nacatqßuehoc li kayußam chi junelic. Ut lâat nacatcutanobresin re li kacßaßux.Qo$Lâat nacatqßuehoc ke chi tzßakal li cßaßru nakaj xban nak lâat aj êchal re chixjunil li cßaßru cuan. Lix sahilal li kachßôl li nacaqßue lâat, chanchan jun li nimaß li incßaß nachakic."n=$At Kâcuaß, cßajoß xlokßal li karâbal âban. Caßaj cuiß âcuiqßuin nakacol kib joß nak nequeßxcol rib li cocß caxlan rubel xxicß lix naßeb.5mc$At Kâcuaß, lix tîquilal lâ chßôl cuan chi junelic joß eb li nînki tzûl cuanqueb chi junelic. Kßaxal numtajenak lâ naßleb chi rakoc âtin. Chanchan xchamal li nimla palau li incßaß naru xbisbal. At Kâcuaß, lâat nacat-iloc reheb li cristian saß ruchichßochß joß ajcuiß eb li xul.l$Abanan lâat, at Kâcuaß, kßaxal nim lâ rahom. Incßaß naru xbisbal. Kßaxal nim lâ cuuxtân saß xbêneb lâ cualal âcßajol.7kg$Nak yôqueb chi hilânc yôqueb ajcuiß xcßoxlanquil cßaßru chi mâusilalil teßxbânu. Mâcßaß usilal riqßuineb. Tîc incßaß nequeßxcanab xbânunquil li mâusilal.j$Junes saß yibru âtin nequeßâtinac ut aj ticßtißeb. Incßaß chic us lix naßlebeb. Junes mâusilal chic nequeßxbânu.8ii$Nequeßxnimobresi rib ut nequeßxcßoxla nak li Dios incßaß naxnau nak cuan xmâqueb. Ut nequeßxcßoxla ajcuiß nak li Dios incßaß tixqßueheb chixtojbal rixeb lix mâc.qh ]$Xban lix mâusilaleb li incßaß useb xnaßleb nequeßxtzßektâna li Dios ut incßaß nequeßxxucua ru.Xg)#Joßcan ajcuiß lâin tinye resil lâ tîquilal. Ut tatinlokßoni chi junelic.^f5#Abanan cheßxjap ta reheb xban xsahil xchßôl ut cheßsahokß taxak saß xchßôl li nequeßraj nak us tinêlk. Cheßxyehak taxak chijunelic nak kßaxal nim lâ cuanquil, at Kâcuaß, ut teßxye nak nasahoß saß âchßôl nak na-el chi us laj cßanjel châcuu.Joßcan ajcuiß lâin tinye resil lâ tîquilal. Ut tatinlokßoni chi junelic.Ue##Xutânal taxak cheßêlk li nequeßsahoß saß xchßôl riqßuin li raylal yôquin chixcßulbal. Chasacheb taxak lix naßlebeb. Xutânal taxak cheßcanâk chi junaj cua li nequeßraj numtâc saß inbên.+dO#Incßaß taxak teßxcßoxla ut teßxye: Aßan li xkaj nak tixcßul. Anakcuan lâo xonumta saß xbên. At Kâcuaß, lâin incßaß nacuaj teßxye cue chi joßcan.c#Chatrakok taxak âtin saß inbên, at Kâcuaß, riqßuin xtîquilal âchßôl. Ut incßaß taxak tineßxseße li xicß nequeßiloc cue.~bu#Chinâcuabi, at Kâcuaß, ut chinâcol chiruheb. Chat-oquênk chicuix ut chinâcol chiruheb, at Kâcuaß, at inDios.vae#Abanan lâat, at Kâcuaß, nacanau nacacuil nak mâcßaß inmâc. Mâcanabeb chi joßcan. Chinâtenkßa ban.L`#Nequeßxjap re chixyebal, anakcuan xkil cßaßru xbânu, chanqueb.~_u#Eb aßan incßaß nequeßraj cuânc saß usilal. Junes li incßaß us nequeßxcßoxla xbânunquil reheb li tûlaneb.z^m#Incßaß taxak tineßxseße li xicß nequeßiloc cue. Ut incßaß taxak tineßretzßu xban nak mâcßaß inmâc. ] #Lâin tinbantioxînk châcuu chiruheb chixjunileb li chßutchßûqueb. Tatinlokßoni chiruheb chixjunileb lâ cualal âcßajol.G\#At Kâcuaß, ¿joß najtil chic yal tâcuileb riqßuin li joß qßuial yôqueb xbânunquil? ¿Ma incßaß tinâcol chiruheb xban nak chanchaneb li joskß aj cakcoj nak teßraj incamsinquil?X[)#Cßajoß xineßxrahobtesi ut niquineßxseße ut cßajoß xicßal niquineßril.AZ{#Abanan nak cuanquin saß raylal, eb aßan queßsahoß saß xchßôleb. Incßaß quincßoxla nak tineßxtzßektâna. Queßxchßutub rib chinseßenquil ut incßaß queßxcanab inhobbal.JY #Chanchaneb cuamîg ut chanchaneb cuas nak xintijoc chirixeb. Quirahoß inchßôl xban li raylal yôqueb chixcßulbal ut xinyâbac chirixeb. Chanchan ta ac xcam lin naß nak xinyâbac chirixeb.!X;# Nak xeßyajer eb aßan, lâin xintikib cuib riqßuin li akßej li naxcßut nak ra saß inchßôl. Xin-ayunic ut chi anchal inchßôl xintijoc chirixeb.wWg# Lâin ninbânu usilal reheb, abanan eb aßan nequeßxbânu mâusilal cue. Cßajoß narahoß inchßôl xbaneb.]V3# Nabal nequeßkßaban cue ut nequeßxqßue saß inbên li mâc li incßaß xinbânu.hUI# Chi anchal inchßôl tinye âcue, Mâ ani chic joß lâat, at Kâcuaß. Lâat nacacoleb li rahobtesinbileb chiruheb li nequeßrahobtesin. Ut nacacoleb ajcuiß li nebaß chiruheb li nequeßmakßoc re li cßaßru cuan reheb.T# Tojoßnak tâsahokß saß inchßôl lâin xban li rusilal li Kâcuaß. Tâsahokß saß inchßôl xban nak aßan tâcolok cue.>Su#Chichâlk ta li sachecß saß xbêneb chi mâcßaßeb saß xchßôl. Aßaneb ta li cheßtßanekß saß lix raßaleb. Ut aßaneb ta ajcuiß cheßtßanekß saß li jul li queßxyîb.R)#Lâin mâcßaß inmâc, abanan queßxyîb jun li raßal re inchapbal. Usta mâcßaß inmâc queßxbec jun li jul re nak tintßanekß chi saß.wQg#Kßojyîn taxak ru lix beheb ut yolyôlak taxak ru li be nak yôk râlinanquileb xban lix ángel li Kâcuaß.nPU#Chanchanakeb lix mokoj ixim li nacßameß xban li ikß nak teßâlinâk xban lix ángel li Kâcuaß.SO#Lâat taxak chatnumtâk saß xbêneb re xcßutbal xxutâneb li teßajok incamsinquil. Cheßsukßîk taxak chi sachsôqueb xchßôl. Cheßêlelik taxak xbaneb xxutân li teßajok xbânunquil raylal cue.xNi#Cßuleb riqßuin lâ chßîchß ut lâ lâns li teßajok inchapbal. Ut chaye taxak cue nak lâat tatcolok cue.M}#Tikib âcuib riqßuin lâ cuakß chßîchß. Cauresi âcuib chi pletic re nak tinâcol chiruheb li teßraj incamsinquil.aL =#At Kâcuaß, sumeheb lâat li teßraj pletic cuiqßuin. Ut lâat taxak tatsumênk reheb.K7"Li Kâcuaß tâcolok reheb li nequeßcßanjelac chiru. Ut li cauheb xchßôl riqßuin li Kâcuaß incßaß teßqßuehekß chixtojbal rix lix mâqueb.JJ "Aban li incßaß useb xnaßleb, aß ajcuiß lix mâusilaleb tâcamsînk reheb. Ut teßqßuehekß chixtojbal rix lix mâqueb li xicß nequeßiloc reheb li tîqueb xchßôl.Li Kâcuaß tâcolok reheb li nequeßcßanjelac chiru. Ut li cauheb xchßôl riqßuin li Kâcuaß incßaß teßqßuehekß chixtojbal rix lix mâqueb.SI"Li Kâcuaß tâcolok re li tîc xchßôl ut mâ jun lix bakel tâtokekß.H%"Kßaxal nabal li raylal nequeßxcßul li tîqueb xchßôl. Abanan li Kâcuaß cuan chixtenkßanquileb re nak teßxcuy xnumsinquil li raylal.vGe"Li Kâcuaß junelic cuan chixtenkßanquileb li nequeßchßinan xchßôleb ut naxqßue xcacuileb xchßôl li nequeßchßinan xchßôleb. Ut naxqßue xcacuileb xchßôl li nequeßrecßa nak incßaß chic nequeßxcuy xnumsinquil li raylal. F9"Eb li tîqueb xchßôl nequeßxyâba xcßabaß li Kâcuaß ut aßan narabi li cßaßru nequeßxtzßâma chiru. Ut aßan nacoloc reheb chiru li raylal.5Ec"Cuan xjoskßil li Dios saß xbêneb li nequeßxbânu li incßaß us. Ut nak nequeßcam mâ ani chic najultican reheb saß ruchichßochß xban nak incßaß useb xnaßlebeb.D)"Li Kâcuaß aßan naril li cßaßru nequeßxcßul li tîqueb xchßôl ut naxtenkßaheb. Aßan narabi nak nequeßxtzßâma xtenkßanquil chiru.wCg"Mêbânu chic li mâusilal. Chebânuhak ban li us ut cheqßuehak êchßôl chi cuânc saß tuktûquil usilal.~Bu" Cui joßcan têraj, cheqßuehak retal li cßaßru têye. Mexâtinac chi yalak chaßak re ru chi moco texticßtißik.eAC" ¿Ma têraj nak najtak rok lê yußam saß ruchichßochß? Ut, ¿ma têraj nak sa cuânkex?@}" Quimkex, ex cualal incßajol, ut cherabihak li oc cue chixyebal êre. Tincßut chêru chanru xlokßoninquil li Kâcuaß.c??" Li nequeßxye nak cauheb rib xjuneseb chanchaneb li cakcoj. Eb aßan teßraj ru cuaßac xban nak teßtzßocâk. Abanan li nequeßxtzßâma xtenkßanquil chiru li Dios, aßan incßaß napaltoß li cßaßru us chiruheb.>" Cheqßuehak xlokßal li Kâcuaß lâex, li tîc êchßôl, xban nak li ani naxqßue xlokßal li Dios, mâcßaß napaltoß re.u=c"Yalomak rix li Kâcuaß re nak têqßue retal chanru lix châbilal. Us xak re li ani cau xchßôl riqßuin.t<a"Lix ángel li Kâcuaß cuan riqßuineb li nequeßxnima ru li Kâcuaß ut aßan nacoloc reheb chiru li xiu.;"Nak kßaxal ra cuanquin, quintzßâma intenkßanquil re li Kâcuaß, ut aßan quixsume li quintzßâma re ut quinixcol chiru li raylal.:"Li queßxtzßâma xtenkßanquil riqßuin li Kâcuaß, queßsahoß saß xchßôleb xban nak quiqßueheß reheb li cßaßru queßxtzßâma.|9q"Quintzßâma intenkßanquil re li Kâcuaß ut aßan quixsume li cßaßru quintzßâma re ut quilajrisiheb lin xiu.n8U"Chikalokßonihak li Kâcuaß saß comonil. Chikaqßuehak xlokßal lix cßabaß chi junaj kacßaßux.7}"Lâin tinqßue xlokßal riqßuin li usilal naxbânu. Cherabihak lâex, li tûlanex ut chisahokß taxak saß lê chßôl._6 9"Lâin tinlokßoni li Kâcuaß chi junelic. Ut incßaß tincanab xqßuebal lix lokßal.j5M!Aß taxak lâ cuusilal chi cuânk kiqßuin, at Kâcuaß, joß yôco chiroybeninquil âcuiqßuin.24]!Sa li kachßôl saß xcßabaß li Kâcuaß ut cau li kachßôl riqßuin.Aß taxak lâ cuusilal chi cuânk kiqßuin, at Kâcuaß, joß yôco chiroybeninquil âcuiqßuin.i3K!Lâo cau kachßôl riqßuin li Kâcuaß. Aßan li nacoloc ke ut aßan ajcuiß li natenkßan ke.s2_!Li Kâcuaß, aßan nacoloc reheb chiru li câmc, ut aßan ajcuiß nacoloc reheb saß xkßehil li cueßej.e1C!Abanan li Kâcuaß aßan na-iloc reheb li nequeßxxucua ru ut li nequeßroybeni li rusilal.Q0!Junak cacuây usta kßaxal cau rib, incßaß naru naxcol laj êchal re./5!Li acuabej re li ruchichßochß mâ jokße tâcolekß yal xbaneb lix soldados. Ut li cau rib incßaß tixcol rib yal riqßuin xmetzßêu xjunes rib.n.U!Aßan quiqßuehoc re lix cßaßux li junjûnk ut naxqßue retal chixjunil li cßaßru nequeßxbânu. 9e~~!}r}|_|{{4zzGyyyxawvvQutt,s>=<Ru2Li Dios tixye: —Chßutubomakeb ruheb li tîqueb xchßôl chicuu. Aßan eb li queßxbânu li contrato cuiqßuin ut queßxxakab xcuanquil riqßuin li cßatbil mayej, chaßak reheb.1Q[2Toj saß choxa tixbokeb li cuanqueb saß ruchichßochß joß ajcuiß li cuanqueb saß choxa re nak chixjunileb teßilok re nak târakok âtin saß xbêneb lix tenamit.CP2Tâcuulak xkßehil nak li Kâcuaß li kaDios tâchâlk chi rakoc âtin saß xbên chixjunil. Chanchan li xam ut li câk-sut-ikß nak tâchâlk chi rakoc âtin riqßuin xnimal xcuanquil.[O/2Nalemtzßun chak lix lokßal li Dios saß li naßajej Sión li bar nahilan cuiß.LN 2Li nimajcual Dios, li kßaxal nim xcuanquil chiru chixjunil, aßan li yô chi âtinac riqßuineb chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß. Naâtinac riqßuineb chixjunileb jun sut rubel choxa.,MQ1Li cuînk incßaß nacuan lix yußam chi junelic saß ruchichßochß usta nabal lix biomal ut lix cuanquilal. Nequeßcam li xul ut nequeßcam ajcuiß li cristian.7Lg1Abanan tâcuulak ajcuiß xkßehil nak tâcâmk joß nak queßcam lix xeßtônil yucuaßeb. Ut incßaß chic teßcuânk saß ruchichßochß.Li cuînk incßaß nacuan lix yußam chi junelic saß ruchichßochß usta nabal lix biomal ut lix cuanquilal. Nequeßcam li xul ut nequeßcam ajcuiß li cristian.K1Nak toj cuan saß ruchichßochß, quisahoß saß xchßôl xban nak cuan cßaßru re ut naqßueheß xlokßal xban nak biom.VJ%1Moco tixcßam ta chirix nak tâcâmk. Chi moco lix cuanquil tixcßam chirix.I}1Mexcßoxlac chi rilbal li ani yô chi biomocß ut naxyîb lix jun cablal chi kßaxal chßinaßus re xnimobresinquil rib.Hw1Abanan li Dios tixcol li cuâm. Incßaß tinixcanab saß xnaßajeb li camenak chi junaj cua. Tinixcßam ban riqßuin.G1Li câmc aßan tenebanbil saß xbêneb chixjunileb. Chanchaneb li carner re camsîc. Ut lix tibeleb tâkßâk saß li muklebâl. Ut li muklebâl aßanak chic li rochocheb. Ut saß jun cutan li tîqueb xchßôl, aßan eb chic li teßqßuehekß xlokßal.F51 Joßcaßin nequeßxcßul li nequeßxqßue xlokßal xjuneseb rib. Ut joßcaßin nak nequeßosoß li nequeßxcßojob xchßôl saß xbêneb lix biomal.3E_1 Abanan li cuînk incßaß nacuan lix yußam chi junelic saß ruchichßochß usta nabal lix biomal ut lix cuanquilal. Nequeßcam li xul ut nequeßcam ajcuiß li cristian.jDM1 Eb aßan cuan saß xchßôleb nak tâcuânk lix chßochßeb chi junelic ut nequeßxcßoxla nak li rochocheb teßcanâk reheb li ralal xcßajol li toj teßcuânk mokon xban nak saß xcßabaßeb cuan lix huhil lix chßochßeb.C11 Arin nakaqßue retal nak chikajunilo nococam, li cuanqueb xnaßleb joß ajcuiß li mâcßaßeb xnaßleb. Ut lix biomaleb jalan chic naêchanin re.sB_1 Incßaß naru nakalokß li kayußam re nak yoßyôko junelic saß ruchichßochß chi incßaß ta tocâmk.]A31Mâ jokße târûk xlokßbal lix colbal li kayußam xban nak kßaxal terto xtzßak.@-1Usta nabal cßaßru reheb, abanan mâ ani naru nacoleß riqßuin li cßaßru cuan re xban nak mâ ani naru naxlokß lix yußam riqßuin li Dios.~?u1Eb aßan cßojcßôqueb xchßôl saß xbên lix biomal. Ut nequeßxnimobresi rib xban nak cuan nabal cßaßruheb re.">=1¿Cßaßut nak tinxucuak nak yôqueb chixbânunquil raylal cue li incßaß useb xnaßleb? Usta nabal li raylal li nequeßxbânu cue, incßaß tinxucuak.=1Tinye êre lix yâlal jun li naßleb chßaßaj xtaubal ru. Tinbichânk riqßuin li arpa nak tinchßolob lix yâlal chêru.\<11Oc cue xqßuebal ênaßleb anakcuan ut tinchßolob lix yâlal chi tzßakal chêru. ;1Joßcan ajcuiß lâex li cuan êcuanquil joß ajcuiß lâex li mâcßaß êcuanquil. Cherabihak ajcuiß lâex biom ut lâex nebaß.t: c1Lâex tenamit, abihomak chi us li oc cue xyebal êre. Abihomak chêjunilex li cuanquex saß ruchichßochß.90Serakßihomak reheb lê ralal êcßajol nak li Kâcuaß, aßan li kaDios chi junelic kße cutan ut aßan li naberesin ke chi junelic.+8O0 Qßuehomak retal li tzßac li sutsu cuiß ut qßuehomak retal chanruheb li palacio re nak târûk têserakßi reheb lê ralal êcßajol li teßcuânk mokon.Serakßihomak reheb lê ralal êcßajol nak li Kâcuaß, aßan li kaDios chi junelic kße cutan ut aßan li naberesin ke chi junelic.70 Ex xtenamit li Dios, chesuti li naßajej Sión ut qßuehomak retal chanru cuan. Cherajla jarub lix torre cuan re xcolbal li tenamit.H6 0 Chisahokß taxak saß xchßôleb li cuanqueb saß li tzûl Sión. Ut cheßsahokß ta ajcuiß saß xchßôleb li cuanqueb saß eb li tenamit xcuênt Judá xban nak saß tîquilal nacattaklan.$5A0 At kaDios, lokßoninbilat xbaneb li tenamit yalak bar. Nimanbil lâ cßabaß saß chixjunil li ruchichßochß. Ut saß tîquilal nacattaklan saß xbêneb.4!0 At kaDios, nak cuanco saß lâ cuochoch, nanak saß kachßôl nak junelic nacacuuxtâna ku. Mâ jokße nasach saß kachßôl nak nocoâra.O30Lâo quikabi nak li Kâcuaß Dios li kßaxal nim xcuanquil, aßan li nacoloc re lix tenamit. Ut anakcuan xkil nak naxbânu li cßaßru quiyeheß ke. Li Kâcuaß tâcolok re lix tenamit chi junelic.32_0Queßxcßul joß queßxcßul li nînki jucub reheb laj Tarsis nak quilajeßsacheß xban li cacuil ikß li quichal chak saß releb sakße, li taklanbil chak xban li Dios.10Nequeßsicsot queßcana xban xxiuheb ut queßoc chirecßanquil jun li raylal. Chanchan xraylal junak ixk oc re chi qßuirâc.g0G0Abanan nak queßril li tenamit Jerusalén, queßsach xchßôleb. Queßxucuac ut queßêlelic./0Li cuanqueb xcuanquil saßeb li tenamit queßxchßutub ribeb ut queßchal chi pletic re nak teßrêchani li naßajej aßan.e.C0Li Dios cuan saß li tenamit Jerusalén ut naßno ru nak aßan nacoloc re li tenamit aßan.Q-0Cßajoß xchßinaßusal li tzûl aßin najt xteram li cuan saß li norte. Chixjunileb nequeßsahoß saß xchßôleb chi rilbal li tzûl Sión li cuan saß lix tenamit li Rey li kßaxal nim xcuanquil., +0Kßaxal nim lix cuanquil li Kâcuaß ut xcßulub nak teßxqßue lix lokßal saß lix tenamit li kaDios ut saß li santil tzûl Sión xcßabaß.z+m/ Eb li cuînk li cuanqueb xcuanquil saß eb li xnînkal ru tenamit queßxjunaji rib riqßuineb li ralal xcßajol li Dios, lix Dios laj Abraham. Re li Dios chixjunil li cuanquilal li cuan saß ruchichßochß. Ut aßan li kßaxal nim xlokßal.~*u/Li Dios, aßan cuan saß lix lokßlaj cßojaribâl ut riqßuin xnimal xcuanquil, aßan nataklan saß xbêneb li xnînkal ru tenamit.Eb li cuînk li cuanqueb xcuanquil saß eb li xnînkal ru tenamit queßxjunaji rib riqßuineb li ralal xcßajol li Dios, lix Dios laj Abraham. Re li Dios chixjunil li cuanquilal li cuan saß ruchichßochß. Ut aßan li kßaxal nim xlokßal.)3/Li Dios, aßan li tzßakal Rey saß chixjunil li ruchichßochß. Joßcan nak chikabicha xlokßal ut chikatauhak ru lix yâlal li yôco xbânunquil.k(O/Tobichânk re xlokßoninquil li Dios. Chikabicha xlokßal. Chobichânk re xnimanquil ru li kaRey.'//Queßxyâbasi li trompeta ut japjôqueb re xban xsahileb saß xchßôl re xqßuebal xlokßal li Kâcuaß nak quitakeß saß lix nimajcual naßaj.&}/Li Dios quisicßoc ru li naßajej li quixyechißi ke. Li naßajej aßan quicuulac chiru laj Jacob, li raro xban li Dios.]%3/Naxkßaxtesiheb saß kukß li xicß nequeßiloc ke ut naxqßueheb rubel kacuanquil. $ /Xucuanbilak ru li nimajcual Dios xban nak aßan li tzßakal rey ut kßaxal nim xcuanquil saß xbên chixjunil li ruchichßochß.# /Chêjunilex lâex tenamit, pokßpokßihomak lê rukß xban xsahil êchßôl. Japomak êre chixqßuebal xlokßal li Kâcuaß."}. Li Kâcuaß, li kßaxal nim xcuanquil, aßan li cuan kiqßuin. Aßan lix Dios laj Jacob. Ut aßan ajcuiß li nacoloc ke.V!%. Li Kâcuaß Dios quixye: —Canabomak li pletic. Qßuehomak retal nak lâin li Kâcuaß Dios. Tâqßuehekß inlokßal xbaneb li xnînkal ru tenamit ut tâqßuehekß incuanquil saß chixjunil li ruchichßochß.—Li Kâcuaß, li kßaxal nim xcuanquil, aßan li cuan kiqßuin. Aßan lix Dios laj Jacob. Ut aßan ajcuiß li nacoloc ke.B }. Li Kâcuaß Dios, aßan li narakoc re li plêt saß chixjunil li ruchichßochß. Naxtokeb li tzimaj ut naxtokiheb li chßîchß re camsînc ut naxcßateb ajcuiß li carruaje re pletic.r].Abihomak ut qßuehomak retal cßaßru quixbânu li Dios riqßuineb li xicß queßiloc reheb lix tenamit.|q.Li Dios li kßaxal nim xcuanquil, aßan li cuan kiqßuin. Aßan lix Dios laj Jacob ut aßan ajcuiß li nacoloc ke. .Yô xjoskßileb li tenamit ut cauheb rib nak nequeßxcßoxla. Abanan aß yal jokße tixye li Kâcuaß, li ruchichßochß tâosokß.oW.Li Dios cuan riqßuin lix tenamit junelic ut aßan tâcolok re. Li Dios tâtenkßânk re chi sakêuc.=s.Li rusilal li Dios cuan saß xbêneb li ralal xcßajol. Aßan chanchan li nimaß li naxqßue xsahil xchßôl lix santil tenamit li nimajcual Dios, li cuan cuiß lix santil naßaj.q[.Usta na-ecßan li tzûl nak naxsacß rib lix cau ok li palau nak nachal, abanan lâo incßaß toxucuak.%C.Joßcan nak usta na-ecßan li ruchichßochß saß xnaßaj, lâo incßaß toxucuak. Chi moco toxucuak usta talajeßtßanekß li tzûl saß xchamal li palau./ Y.Li Dios, aßan li naqßuehoc xcacuilal kachßôl. Caßaj cuiß riqßuin aßan naru nakacol kib: Aßan cuan kiqßuin junelic chikatenkßanquil saß xkßehil li raylal.hI-Riqßuin li bich aßin li yôquin xbichanquil, tâqßuehekß xlokßal lâ cßabaß chi junelic xbaneb li talajeßyoßlâk mokon. Joßcan nak chixjunileb teßxqßue lâ lokßal ut tatjulticokß reheb chi junelic kße cutan.C-At rey, eb lâ cualal âcßajol, aßaneb chic li teßtaklânk saß xbên li tenamit joß queßxbânu lâ xeßtônil yucuaß. Lâat tatqßuehok xcuanquileb re nak aßan chic teßtaklânk saß chixjunil li ruchichßochß.Riqßuin li bich aßin li yôquin xbichanquil, tâqßuehekß xlokßal lâ cßabaß chi junelic xbaneb li talajeßyoßlâk mokon. Joßcan nak chixjunileb teßxqßue lâ lokßal ut tatjulticokß reheb chi junelic kße cutan."=-Cßajoß xsahileb saß xchßôl nak yôqueb chi xic. Kßaxal cuißchic teßsahokß saß xchßôleb nak yôqueb chi oc saß li palacio cuan cuiß li rey.#-Cßajoß xchßinaßusal li rakß nak yô chi xic saß li palacio. Eb li sâj ixk yôqueb chi ochbenînc re nak yô chi xic riqßuin li rey.}- Cßajoß xchßinaßusal li reina li tâsumlâk riqßuin li rey. Xrabin jun chic li rey. Junes oro lix sahob ru li rakß.uc- Eb lix rabin laj Tiro teßchâlk chixqßuebal lâ mâtan. Ut eb li biom teßsahokß xchßôleb châcuilbal.r]- Li rey tatxra xban lâ chßinaßusal. Aßanak chic li tâtaklânk saß âbên ut lâat tat-abînk chiru.  - At inrabin, abi li oc cue xyebal âcue anakcuan. Mâcßoxlaheb chic lâ cuechßalal chi moco lâ cuochoch li xat-el cuiß chak.4a- Saß lâ palacio cuanqueb lix rabineb li reyes. Li reina cuan saß lâ nim ukß ut lix sahob ru li rakß, aßan li oro li tzßakal châbil li nachal saß li tenamit Ofir.xi-Lâ cuakß cßajoß xsununquil ru, joß xsununcal li cheß áloe ut joß li cheß canela ut joß ajcuiß xsununcal lix kßol li cheß mirra xcßabaß. Ut teßxqßue âlokßal riqßuin li arpa saß lâ palacio li yîbanbil riqßuin marfil.j M-Lâat nacara li tîquilal ut xicß nacacuil li mâusilal. Joßcan nak quisiqßueß âcuu xban li Kâcuaß lâ Dios. Ut kßaxal cuißchic nabal li sahil chßôlej li quixqßue âcue lâat chiruheb li quilajeßcuan chokß rey.  -At Kâcuaß, qßuebilat saß lâ cuanquilal xban li Dios. Lâ cuanquilal cuânk chi junelic. Lâat nacattaklan saß tîquilal.* M-Riqßuin lâ tzimaj, li kßaxal kßes rußuj, tâcamsiheb li xicß nequeßiloc âcue. Lâat tâcuêchaniheb li tenamit ut teßcanâk rubel lâ cuanquil, at rey.l Q-Taken chirix lâ cacuây ut tatxic chi pletic riqßuin lix nimal lâ cuanquilal. Tatpletik re xcolbal rix li yâl, li tûlanil ut li tîquilal. Riqßuin xnimal lâ cuanquilal tatnumtâk saß xbêneb li xicß nequeßiloc âcue. w-Qßue lâ chßîchß saß xcßâmal âsaß, lâat li kßaxal nim âcuanquil. Kßaxal nim âlokßal ut lâ cuanquilal.xi-Aßan aßin li bich li tinbicha chokß re li rey: At rey, cßajoß xchakßal âcuu. Kßaxal cuißchic chßinaßusat chiruheb chixjunileb li cuînk. Châbil nacat-âtinac ut tzßakal re ru nacaye. Lâat osobtesinbilat xban li Dios junelic.# A-Numtajenak xsahil inchßôl nak ninbicha li bich aßin chokß re li rey. Lix tzßûmal cue chanchan lix lápiz junak li cuînk li naxnau tzßîbac chi us.zm,Chacuabi taxak li yôco chixtzßâmanquil châcuu, ut choâtenkßa. Choâcol taxak riqßuin xnimal lâ cuuxtân.}s,Kßaxal ra cuanco ut incßaß chic nakacuy. Tacuajenako. Chanchan nak jiljôco saß chßochß ut incßaß chic nocoru chi cuaclîc.Chacuabi taxak li yôco chixtzßâmanquil châcuu, ut choâtenkßa. Choâcol taxak riqßuin xnimal lâ cuuxtân.,¿Cßaßut nak nacamuk âcuib chiku? ¿Cßaßut nak nocosach saß âchßôl? ¿Ma incßaß nacacuil li raylal li yôco chixcßulbal?7g,Chacuabi taxak, at Kâcuaß, li yôco chixtzßâmanquil âcue. Nakanau nak incßaß nacatcuar. Chacuabi taxak li yôco xtzßâmanquil âcue ut moâtzßektâna chi junaj cua.ta,Saß âcßabaß lâat nak junelic nequeßraj kacamsinquil. Chiruheb aßan, chanchano li carner re camsîc.\1,lâat xanau raj ajcuiß xban nak mâcßaß mukmu châcuu. Lâat nacanau chixjunil.R,Cui ta xatkatzßektâna, at Dios, ut cui ta xkalokßoni li jalanil dios,{,Abanan, lâat at Kâcuaß, xoâcanab chi sachecß xbaneb li xicß nequeßiloc ke ut kßaxal xiu xiu li xoâqßue cuiß.e~C,Lâo incßaß xatkatzßektâna ut incßaß xkacanab xbânunquil li cßaßru xoâtzol cuiß.z}m,Li raylal aßin xchal saß kabên usta incßaß xatkatzßektâna chi moco xkakßet li contrato xabânu kiqßuin.a|;,Ninxutânac chirabinquil nak niquineßxhob ut niquineßxseße li xicß nequeßiloc cue.G{,Incßaß na-el inxutân ut xban inxutân, tîc ninxulub cuib.$zA,Xoâqßue chi seßêc xbaneb li tenamit li nequeßlokßonin jalanil dios. Chanchano chic li batzßul chiruheb. Nequeßrecßasi lix jolomeb nak nocoeßril.hyI, Xacßut kaxutân chiruheb li jalanil tenamit. Nak nocoeßril, nocoeßxseße ut nocoeßretzßu.+xO, Xoâcanab saß rukßeb li xicß nequeßiloc ke. Chanchan nak xoâcßayi. Ut, ¿cßaß ta ru xara chikix nak xoâkßaxtesi saß rukßeb? Moco xacßul ta katzßak.5wc, Xoâkßaxtesi saß rukßeb li xicß nequeßiloc ke. Chanchano li carner re camsîc. Ut xoâchaßchaßi saß xyânkeb li jalaneb xtenamit, li nequeßlokßonin jalanil dios.v, Xoâqßue chi êlelic chiruheb li xicß nequeßiloc ke. Ut li cßaßru cuan ke, xeßxmakß chiku ut queßxcßam chokß reheb.u', Abanan anakcuan lâat xoâcanab kajunes ut xacßut kaxutân. Incßaß chic nocoâcuochbeni nak nocopletic riqßuineb li xicß nequeßiloc ke. *~~D}||Z{{0zz-yyxkww+uttBssrD At inDios, lâat xattaklan chak re nabal li hab saß li chaki chßochß ut xaqßue xcacuil xchßôleb lâ tenamit li tacuajenakeb.#=?DUt qui-ecßan li chßochß xban lâ cuanquil. Ut quixqßue li hab. Ut li tzûl Sinaí qui-ecßan xban xnimal lâ cuanquilal, lâat lix Dioseb laj Israel.p<YDAt inDios, lâat xatcßamoc chak be chiruheb lâ tenamit nak queßnumeß chak saß li chaki chßochß.T;!DLi Dios naxqßue xnaßajeb li mâ ani cuan reheb. Ut narisiheb saß tzßalam li chapchôqueb ut naxqßue xsahileb xchßôl. Abanan li kßetkßeteb naxqßueheb saß jun li naßajej mâcßaß na-el chiru.:7DLi Dios, aßan nacuan junelic saß lix santil ochoch. Aßan xyucuaßeb li mâcßaßeb xnaß xyucuaßeb ut aßan ajcuiß na-iloc reheb li xmâlcaßan.n9UDChexbichânk re xlokßoninquil li Dios. Chexbichânk re xqßuebal xlokßal lix cßabaß. Chenima ru li cuan saß li chok li yô chi cßamoc be. Nimajcual Dios lix cßabaß. Chisahokß taxak saß lê chßôl riqßuin li Kâcuaß.-8SDAbanan li tîqueb xchßôl junelic sahakeb xchßôl. Junelic teßsahokß saß xchßôl riqßuin li Dios. Kßaxal numtajenak li sahil chßôlejil li tixqßue reheb.Y7+DChanchan nak nasach li sib saß li ikß, joßcan nak teßsachekß ruheb li xicß nequeßiloc re. Ut chanchan nak nahaßoß li cera xban li xam, joßcan nak teßosokß li incßaß useb xnaßleb chiru li Dios.6 DNak naxcßutbesi lix cuanquil li Dios chiruheb li xicß nequeßiloc re, nequeßxchaßchaßi ribeb yalak bar nak nequeßêlelic chiru.y5kCLi Dios tâosobtesînk ke. Joßcan nak cheßxqßue taxak xlokßal li Kâcuaß chixjunileb li tenamit yalak bar.`49CLi Kâcuaß li kaDios tâosobtesînk ke ut kßaxal nabal li ru li kacuîmk tâêlk saß li kachßochß.Li Dios tâosobtesînk ke. Joßcan nak cheßxqßue taxak xlokßal li Kâcuaß chixjunileb li tenamit yalak bar.3CAt Kâcuaß Dios, chixjunileb taxak teßlokßonînk âcue. Chixjunileb taxak li cuanqueb saß ruchichßochß teßxqßue lâ lokßal.r2]CCheßsahokß ta saß xchßôleb chixjunileb li tenamit, ut cheßbichânk ta xban xsahileb saß xchßôl xban nak saß tîquilal nacatrakoc âtin saß xbêneb ut saß xyâlal nacaberesiheb chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß.1CAt Kâcuaß Dios, chixjunileb taxak teßlokßonînk âcue. Chixjunileb taxak li cuanqueb saß ruchichßochß teßxqßue lâ lokßal.0!CChixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß teßxnau taxak nak kßaxal nim lâ cuusilal. Ut cheßxnau ta ajcuiß nak lâat aj Colol reheb.b/ ?CAt Kâcuaß Dios, chacuuxtâna taxak ku ut choâcuosobtesi. Chacuil taxak xtokßobâl ku..{BLokßoninbil taxak li Kâcuaß xban nak incßaß xinixtzßektâna nak xintijoc chiru chi moco xcanab ruxtânanquil cuu.2-]BAbanan li Dios xinrabi. Xrabi nak xintijoc chiru.Lokßoninbil taxak li Kâcuaß xban nak incßaß xinixtzßektâna nak xintijoc chiru chi moco xcanab ruxtânanquil cuu.U,#BCui ta lâin xinxoc li mâc saß lin chßôl, incßaß raj xinrabi li Dios.\+1BXinyâba lix cßabaß ut xintzßâma chiru nak tinixtenkßa. Ut xinqßue xlokßal.*BCheqßuehak retal lâex li nequexucua ru li Dios. Cherabihak li cuâtin ut lâin tinserakßi êre li cßaßru quixbânu cue li Kâcuaß.5)cBTincßat saß xbên lâ artal li xul li nînkeb xtibel ut tâcuulak toj âcuiqßuin lix bôc. Tinmayeja li carner, li bôyx ut li chibât li têlom joß xinyechißi âcue.Q(BTinqßue âcue li cßaßru xinyechißi âcue, nak cuanquin saß raylal.r']B Lâin tinxic saß lâ cuochoch ut tincßat lin mayej châcuu. Tinqßue lin mayej joß xinyechißi âcue.G&B Xaqßueheb chi numtâc saß kabên li xicß nequeßiloc ke. Chanchan xonumeß saß xam ut chanchan xonumeß saß li butßi haß. Abanan xoâcol ut xoâqßue chi oc saß li châbil naßajej.%B Chanchan xoâqßue chi tßanecß saß li raßal nak xoâqßue saß li raylal ut chanchan jun nimla îk xaqßue saß kabên.$}B At inDios, lâat xatyaloc rix li kapâbâl. Xacuisi li kamâusilal joß nak na-isîc lix tzßajnil li plata saß li xam._#7B Aßan naqßuehoc kayußam. Ut aßan ajcuiß x-iloc ke. Joßcan nak incßaß xo-osoß.["/BEx tenamit, cheqßuehak xlokßal li kaDios ut junelic cheyehak resil lix lokßal.C!BRiqßuin xnimal lix cuanquilal nataklan chi junelic ut aßan naxnau li cßaßru yôqueb chixbânunquil li tenamit. Ut incßaß teßqßuehekß xcuanquil li nequeßkßetoc râtin li Dios.t aBQuixjach ru li haß saß li Caki Palau ut chaki li chßochß li queßnumeß cuiß. Ut quixram ru li haß saß li nimaß Jordán ut chaki li queßnumeß cuiß. Joßcan nak chisahokß li kachßôl riqßuin li cßaßru quixbânu li Dios.BCherabihak ut cheqßuehak retal li cßaßru quixbânu li Dios. Cheqßuehak retal li sachba chßôlej li quixbânu riqßuineb lix tenamit.BChixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß tateßxlokßoni ut teßbichânk re xnimanquil âcuu ut teßxqßue xlokßal lâ cßabaß.—/WBJoßcaßin têye re li Dios: —Sachba chßôlej rilbal li cßaßru nacabânu. Xban xnimal lâ cuanquilal, eb li xicß nequeßiloc âcue teßxcuikßib ribeb châcuu.8kBChebicha xlokßal lix cßabaß ut chenimâk ru.n WBCheqßuehak xlokßal li Dios chi sa saß êchßôl chêjunilex lâex li cuanquex saß ruchichßochß.PA Numtajenakeb li quetômk saß li naßajej bar cuan cuiß li pachßayaß ut cßajoß xchakßal ru li acuîmk saß li ru takßa. Joßcan nak chixjunileb nequeßsahoß saß xchßôleb ut nequeßbichan.kOA Naraxoß ru li pim saß li chaki chßochß ut nabaleb li quetômk cuanqueb aran. Cßajoß xchakßal ru li pim chiru li tzûl ut cßajoß xsahileb xchßôl.Numtajenakeb li quetômk saß li naßajej bar cuan cuiß li pachßayaß ut cßajoß xchakßal ru li acuîmk saß li ru takßa. Joßcan nak chixjunileb nequeßsahoß saß xchßôleb ut nequeßbichan.oWA Xban xnimal lâ cuusilal nabal li nakßolman. Yalak bar chßinaßus li acuîmk ut osobtesinbil âban. A Nacatßakresi li chßochß riqßuin li hab nacatakla chak. Nacatßakresi chi us li chßochß ut nacaqßue chi qßuîc li acuîmk./A Lâat nacat-iloc re li ruchichßochß. Lâat nacattaklan chak re li hab ut nacaqßue chi châbilocß li chßochß. Lâat nacatqßuehoc re li haß saß eb li nimaß ut lâat nacatbânun re nak tâêlk li acuîmk saß li chßochß. Joßcaßin nacabânu riqßuin li chßochß.>uAChixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß nequeßsach xchßôleb chirilbal li sachba chßôlej li nacabânu. Junelic nequeßxjap reheb xban xsahil xchßôleb chi kßek chi cutan.7ALâat nacattukuban ru lix cau ok li palau nak naxcutle rib. Ut lâat ajcuiß nacattukuban ruheb li tenamit nak nequeßchokoknac chixpletinquil ribeb.`9ALâat xatxakaban reheb li tzûl ut cuanqueb saß xnaßajeb xban xnimal lâ cuanquilal.'AAt kaDios, at aj Colol ke, riqßuin xnînkal ru usilal nacasume li cßaßru nakatzßâma âcue, ut nacaqßue ke saß tîquilal. Li cuanqueb saß chixjunil li ruchichßochß, junes âcuiqßuin nequeßyoßonin joßqueb ajcuiß li cuanqueb toj jun pacßal li nînki palau.hIAUs xak reheb li sicßbileb ru âban chokß âcualal âcßajol re teßcuânk âcuiqßuin saß lâ santil ochoch. Ut chisahokß taxak li kachßôl riqßuin li kosobtesinquil li tâqßue ke nak cuânko saß lâ santil ochoch.T!ACuan nak li mâc nanumta saß kabên, abanan lâat junelic nacacuy kamâc.'Axban nak nacasume li cßaßru nakatzßâma âcue. Chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß, âcuiqßuin teßxtzßâma li cßaßru teßraj.m UAAt inDios, âcue li lokßonîc arin Sión. Ut âcßulub nak takabânu li cßaßru xkayechißi âcue, +@ Ut teßsahokß xchßôl riqßuin li Kâcuaß chixjunileb li tîqueb xchßôl. Ut riqßuin aßan teßxcßojob xchßôleb ut teßxqßue xlokßal. @ Ut chixjunileb teßxucuak ut teßxqßue retal lix cuanquilal li Dios ut teßxye resil li cßaßru quixbânu.Ut teßsahokß xchßôl riqßuin li Kâcuaß chixjunileb li tîqueb xchßôl. Ut riqßuin aßan teßxcßojob xchßôleb ut teßxqßue xlokßal.c ?@Ut saß xbêneb ajcuiß tâsukßîk li râtineb. Ut teßseßêk xbaneb li teßilok reheb.} s@Li Dios tâqßuehok reheb chixtojbaleb xmâc. Chanchan tixcuteb chi tzimaj nak li Dios târakok âtin saß xbêneb.x i@Nequeßxcßoxla chi us chanru teßxbânu li mâusilal. Saß xchßôleb aßan nak mâ ani nanaßoc re cßaßru cuan saß xchßôleb. Ut yâl nak mâ ani nanaßoc re cßaßru cuan saß xchßôl li junjûnk. Caßaj cuiß li Dios nanaßoc re.fE@Nequeßxqßue xcacuil xchßôl chiribileb rib chixbânunquil li mâusilal. Nequeßxcßûb chanru nak teßxqßue li raßal re nak tintßanekß chi saß. Ut nequeßxye: ¿Ani ta cuiß tânaßok re cßaßru yôco? chanqueb.r]@Chi mukmu nequeßxyoßob ticßtiß chirixeb li mâcßaßeb xmâc, ut incßaß nequeßxucuac xbânunquil./W@Kßaxal kßes rußuj rakßeb chi âtinac. Chanchan li kßesnal chßîchß. Ut li âtin nequeßxye kßaxal ra nanak cuiß. Chanchan nanak cuiß li tzimaj li nacamsin.D@Chinâcol chiruheb li incßaß useb xnaßleb li yôqueb xcßûbanquil chi mukmu chanru teßxbânu cue. Chinâcol chiru li cßaßru nequeßxcßoxla saß inbên li nequeßbânun mâusilal.1 ]@At inDios, chinâcol taxak nak yôquin xyâbanquil lâ cßabaß xban li raylal cuanquin cuiß. Cßajoß inxiu xbaneb li xicß nequeßiloc cue. Chinâcol taxak chiruheb.\1? Abanan lâin li rey tâsahokß saß inchßôl riqßuin li Dios. Ut chixjunileb li cauheb xchßôl riqßuin li Dios teßqßuehekß xlokßal. Ut eb li nequeßticßtißic teßsachekß xcuanquil ut teßmemobresîk. 9? Talajeßcamsîk riqßuin chßîchß ut teßcßuxekß xbaneb laj xoj.Abanan lâin li rey tâsahokß saß inchßôl riqßuin li Dios. Ut chixjunileb li cauheb xchßôl riqßuin li Dios teßqßuehekß xlokßal. Ut eb li nequeßticßtißic teßsachekß xcuanquil ut teßmemobresîk.?y? Ut eb li teßajok incamsinquil, aßaneb li teßosokß.uc?Junelic nacatincßoxla, at inDios. Incßaß nacatsach saß inchßôl. Ut saß lâ nim ukß cuan lin yußam.ve?Caßaj cuiß lâat nacattenkßan cue. Joßcan nak cßajoß xsahil inchßôl chi cuânc rubel lâ cuanquilal.g~G?Nak ac yocyôquin saß incuarib, nacatjulticoß cue ut chixjunil li kßojyîn nacatincßoxla.}?Cßojcßôk inchßôl âcuiqßuin joß junak ac xrakeß chixcuaßbal li châbil tzacaêmk. Ut chi sa saß inchßôl tinqßue âlokßal.|?Joß najtil cuânkin saß ruchichßochß, lâin tatinlokßoni. Tintaksi li cuukß retalil nak chi anchal inchßôl tinqßue âlokßal.k{O?Lâ rahom, aßan kßaxal lokß chiru li yußam. Ut lâin chi anchal inchßôl tinqßue âlokßal.zzm?Nacuaj cuißchic rilbal lâ cuanquilal ut lâ lokßal joß nak quicuil chak junxil saß lâ santil tabernáculo.6y g?At Kâcuaß, lâat lin Dios. Chi anchal inchßôl nacuaj cuânc âcuiqßuin. Chanchanin li chaki chßochß târaj ru li haß. Tâchakik re li cuâm re âsicßbal, at inDios. x > At Kâcuaß, lâat li nacat-uxtânan u. Lâat li nacatqßuehoc xkßajcâmunquil li junjûnk aß yal chanru lix yehom xbânuhom.qw[> Moco yal jun sut ta ajcuiß quicuabi nak quixye li Dios nak caßaj cuiß aßan li kßaxal nim xcuanquil.At Kâcuaß, lâat li nacat-uxtânan u. Lâat li nacatqßuehoc xkßajcâmunquil li junjûnk aß yal chanru lix yehom xbânuhom.7vg> Mêcßojob êchßôl saß xbên li pletic. Ut mêcßoxla nak yal riqßuin elkßac têtau li tzßakal biomal. Usta cuan cßaßru êre, abanan mêcßojob êchßôl saß xbên.!u;> Li cristian mâcßaß nequeßoc cuiß. Usta cuanqueb xcuanquil, usta mâcßaßeb xcuanquil mâcßaß nequeßoc cuiß. Nak târakekß âtin saß xbêneb, aran tâcßutûnk nak chixjunileb juntakßêteb. Chanchan nak nabiseß junak cßaß re ru incßaß âl. Na-apûc xban li ikß.Tt!>Ex intenamit, cauhak taxak êchßôl riqßuin li Dios chi junelic. Ut chextijok chi anchal êchßôl chiru li Dios ut têye re chixjunil lê raylal xban nak caßaj cuiß riqßuin aßan naru nakacol kib.s!>Riqßuin li Dios nachal incolbal ut riqßuin ajcuiß aßan nachal inlokßal. Aßan na-iloc cue ut caßaj cuiß riqßuin aßan nincol cuib.r{>Caßaj cuiß aßan na-iloc cue ut aßan nacoloc cue. Incßaß tâchßinânk inchßôl xban nak aßan tâtenkßânk cue.Uq#>Caßaj cuiß riqßuin li Dios cau inchßôl. Ut riqßuin aßan ninyoßonin.[p/>Junes cuisinquil saß lin cuanquil nequecßoxla. Junes li ticßtiß nacuulac chêru lâex. Nequeqßue raj inlokßal nak nequeye êrib, abanan moco joßcan ta saß êchßôl. Saß êchßôl niquinêtzßektâna.doA>¿Jokße têcanab inpletinquil lâex? Lâex yôquex xyalbal intßanbal. Mâre nequecßoxla nak lâin chanchanin jun li tzßac tßanecß re malaj ut nequecßoxla nak chanchanin jun li corral tßanecß re saß chßochß.ny>Caßaj cuiß aßan na-iloc cue ut aßan nacoloc cue. Lâin tincuy xnumsinquil li raylal xban nak aßan cuan cuiqßuin.dm C>Caßaj cuiß riqßuin li Dios cßojcßo inchßôl ut riqßuin aßan nintau li tuktûquilal.bl==Junelic tinlokßoni lâ cßabaß ut rajlal cutan tinbânu li cßaßru xinyechißi âcue.kkO=Aß taxak lâ cuusilal chicuânk cuiqßuin chi junelic nak cuânkin chokß rey. Chinâcuil riqßuin xnimal lâ cuuxtân ut lâ tîquilal.Junelic tinlokßoni lâ cßabaß ut rajlal cutan tinbânu li cßaßru xinyechißi âcue.ujc=Lâin ninnau nak najt rok lin yußam tâqßue cue lâin li rey. Nabal chihab tincuânk saß ruchichßochß. i9=At inDios, lâat xacuabi ut nacanau li cßaßru xinyechißi âcue. Xaqßue ajcuiß cue lâin li cßaßru nacaqßue reheb li nequeßqßuehoc âlokßal.tha=Nacuaj cuânc âcuiqßuin junelic saß lâ cuochoch. Cuânkin rubel lâ cuanquil ut aran colbilakin âban.|gq=Lâat li nacatcoloc cue. Lâat joß jun li torre cau bar naru tincol cuiß cuib chiruheb li xicß nequeßiloc cue.Mf=Lâin ninyâba lâ cßabaß usta kßaxal najt cuanquin. Lâin ninyâba lâ cßabaß xban nak incßaß chic nincuy li raylal. Chinâcßam saß xbên junak nimla sakônac bar naru tincolekß cuiß.e =At inDios, chacuabi taxak nak yôquin chixyâbanquil lâ cßabaß ut chasume taxak li cßaßru yôquin chixtzßâmanquil saß lin tij.{do< Li Dios tâtenkßânk ke chi numtâc saß xbêneb li xicß nequeßiloc ke ut aßan ajcuiß tâisînk xcuanquileb.c< At Kâcuaß, caßaj cuiß lâat naru tattenkßânk ke chi numtâc saß xbêneb li xicß nequeßiloc ke. Li cuînk mâcßaß xcuanquil re katenkßanquil.Li Dios tâtenkßânk ke chi numtâc saß xbêneb li xicß nequeßiloc ke ut aßan ajcuiß tâisînk xcuanquileb.ibK< Choâtenkßa, at Kâcuaß, usta xoâcanab kajunes junxil. Toâtenkßa saß li plêt, at inDios.xai< At inDios, ¿Ani tâcßamok cue saß li tenamit cau rib chi pletic? ¿Ani tâcßamok cue saß li tenamit Edom?m`S<Moab tzßektânanbil inban. Chanchan jun li palangana re xchßajbal li cuukß. Tinqßue li cuok saß xbên Edom retalil nak lâin xinêchanin re. Tâsahokß saß inchßôl nak tinnumtâk saß xbêneb laj filisteo, chan li Dios._ <Galaad ut Manasés cue lâin. Efraín lokß chicuu. Chanchan xcolbal injolom. Judá chanchan lin xukß retalil lin cuanquilal.#^?<Li Dios quiâtinac chak saß lix santil naßaj ut quixye: —Cßajoß xsahil inchßôl nak tinjachi li Siquem ut tinjeqßui li ru takßa Sucot xcßabaß.u]c<Choâtenkßa re nak tocolekß lâo, li rarôco âban. Choâsume ut choâcol riqßuin xnimal lâ cuanquilal.v\e<Xaqßue jun ketalil lâo li nocorahoc âcue. Chanchan nak xaqßue jun li bandera re nak takacol rix li yâl.[+<Cßajoß li raylal xaqßue saß kabên. Chanchan nak xoâqßue chi ucßac vino. Chanchan tocalâk xocana xban li raylal li xaqßue saß kabên.0ZY<Kßaxal ra xkacßul. Chanchan nak xacuecßasi li chßochß ut chanchan nak x-itzßeß li chßochß nak yôco chixcßulbal li raylal. Anakcuan ut, at inDios, chayîb taxak ru li karaylal. Chanchan nak tâtzßap lix itzßilal li chßochß nak toâtenkßa saß li raylal re nak incßaß to-osokß.|Y s{:Incßaß. Lâex junes li incßaß us nequecßoxla xbânunquil. Lâex junes yoßobânc plêt nequebânu saß li tenamit.!= =:Lâex li cuanquex saß êcuanquil, ¿ma tzßakal yâl nak yôquex chi rakoc âtin saß tîquilal? ¿Ma saß xyâlal yôquex chixbânunquil lê cßanjel?}<s9 Nimanbilak taxak âcuu saß choxa, at Kâcuaß, ut chicßutûnk taxak lâ lokßal saß chixjunil li ruchichßochß.t;a9 Kßaxal nim lâ rahom saß kabên. Mâcßaß xbisbal. Kßaxal tîc lâ chßôl ut junelic nacabânu li cßaßru nacaye.Nimanbilak taxak âcuu saß choxa, at Kâcuaß, ut chicßutûnk taxak lâ lokßal saß chixjunil li ruchichßochß.o:W9 Tatinlokßoni chiruheb li tenamit, at Kâcuaß. Tinbicha lâ lokßal chiruheb chixjunileb li tenamit.y9k9Chi-ajk cuu toj ekßela re tinqßue xlokßal li Dios riqßuin lin cuajb. Tinlokßoni li Dios riqßuin lin arpa.g8G9Cau inchßôl âcuiqßuin, at inDios, ut cßojcßo inchßôl. Tinbichânk re âlokßoninquil.R79Nequeßxqßue inraßlenquil saß lin be re intßanbal. Nayotßeß inchßôl xbaneb. Chanchan nequeßxbec li jul saß lin be li nequeßraj tintßanekß. Abanan aßaneb ajcuiß li xeßtßaneß chi saß. ~}}|{{yy+xxwvkvuotttMssTrr;qqp|onnTmsm!llkrjjyii.h|gg?fee&d=cchcba`^_R^]]];\\4[[:ZZYY&XX)WW VV"U}TTUTSS>RR,QQ PnOiNNEM.L}KKoJJyII HHGFxE~DD0CBB*A@??(>==N4Abanan eb laj Israel quirisiheb Egipto ut quixcßameb saß li chaki chßochß. Quixberesiheb joß nequeßberesîc li carner.c=?N3Li Dios quixcanabeb chi camsîc li xbên ralaleb laj Egipto, li ralal xcßajoleb laj Cam.<N2Quixcßutbesi chi tzßakal lix joskßil chiruheb ut incßaß chic quixcuyeb lix mâqueb. Quixteneb ban câmc saß xbêneb.=;sN1Li Dios quixcßutbesi lix joskßil chiruheb nak quixtakla li rahil chßôlej saß xyânkeb. Xban xjoskßil li Dios quixtakla lix ángel chixcamsinquil li xbên ralaleb laj Egipto.s:_N0Quixsacheb ruheb lix cuacaxeb ut lix carnereb xban li sakbach ut li câk li quixtakla toj retal queßcam.`99N/Quixsach ru li uvas riqßuin li sakbach ut quixcßat riqßuin que li ru li cheß higo.O8N.Quixtakla laj sâcß chixchoybal chixjunil li racuîmkeb li queßrau.7N-Quixtakla li nînki raxyât re teßxcuaß chixjunil li cßaßru cuan ut quixtakla ajcuiß li amoch re teßxsach chixjunil._67N,Quixsukßisiheb li nimaß chokß quicß re nak mâcßaßak chic rucßaheb laj Egipto. 5N+Incßaß queßxqßue saß xchßôleb li milagros ut li sachba chßôlej li quixbânu li Dios aran Egipto saß li ru takßa Zoán.4N*Incßaß queßxqßue saß xchßôleb lix cuanquil li Dios, li quixcßutbesi chiruheb nak quixcoleb nak cuanqueb saß raylal.m3SN)Rajlal yôqueb chixyalbal rix lix Dioseb laj Israel toj retal queßxchikß xjoskßil li Dios santo.~2uN(Nabal sut queßxkßetkßeti ribeb chiru li Dios nak cuanqueb saß li chaki chßochß ut queßxqßue xrahil xchßôl.}1sN'Li Dios quixqßue retal nak eb aßan yal cristianeb. Junpât ajcuiß nacuan xyußameb joß li ikß li yal nanumeß.+0ON&Abanan junelic quixtokßoba ruheb. Quixcuy xmâqueb. Nabal sut quijoskßoß saß xbêneb; abanan quixcuy rib. Joßcan nak incßaß quixsach ruheb xban xjoskßil./N%Incßaß tîqueb xchßôl chiru li Dios ut incßaß nequeßxbânu li cßaßru queßxyechißi xbânunquil saß li contrato.r.]N$Abanan moco chi anchaleb ta xchßôl nequeßxyâba xcßabaß li Dios. Yal balakßînc ban nequeßxbânu.u-cN#Toj aran nequeßjulticoß reheb nak li nimajcual Dios, aßan li natenkßan reheb ut aßan li nacoloc reheb.",=N"Nequeßril nak li Dios naxcanabeb chi câmc, tojeß nak nequeßoc chixsicßbal li Dios. Nayotßeß xchßôleb ut nequeßxtzßâma xtenkßanquileb chiru.#+?N!Joßcan nak eb laj Israel qßuila chihab yôqueb chixnumsinquil lix yußameb saß li chaki chßochß chi mâcßaß rajbal ut nabal li raylal queßxcßul.i*KN Usta queßril li sachba chßôlej li quixbânu, abanan eb aßan incßaß queßxqßue xcuanquil.-)SNXban li numcuaßac queßxbânu, quichal xjoskßil li Dios saß xbêneb ut quixcanabeb chi câmc eb li cuînk li toj sâjeb, li cauheb rib saß xyânkeb laj Israel.`(9NKßaxal cuißchic quinumta queßxbânu. Abanan incßaß ajcuiß quicßojla xchßôleb.V'%NLi Dios quixqßue reheb li joß qßuial queßraj. Ut queßcuaßac chi nabal.n&UNQuixtaklaheb li xul nachß cuanqueb cuiß lix naßajeb. Quilajeßcube chi xjun sutam lix muhebâleb.%NKßaxal cuißchic nabal li xul li nequeßrupupic quiqßueheß re teßxtiu. Chanchan xqßuial ru li samaib chire li palau.`$9NQuixtakla chak jun li ikß. Quichal saß li na-el cuiß chak li sakße ut saß li sur.X#)NQuixtakla li choxahil cua reheb ut queßxcuaß chi nabal toj retal queßnujac.q"[NKßaxal cuißchic nabal li maná quixtakla chak re teßxcuaß. Choxahil cua quixtakla chak chixcuaßeb.x!iNUsta eb aßan incßaß queßpâban, abanan chanchan nak li Dios quixte li choxa nak quixtakla chak lix cuaheb.` 9NLi Dios quijoskßoß riqßuineb xban nak incßaß queßxpâb nak aßan tâcolok reheb.J NNak quirabi li nimajcual Dios li cßaßru yôqueb chixyebal, cßajoß nak quijoskßoß riqßuineb, Chanchan li xam nak quichal lix joskßil saß xbêneb laj Israel li ralal xcßajol laj Jacob.dANYâl nak xjor li sakônac ut x-el chak nabal li haß. Chanchan jun nimaß nak qui-el chak li haß. Abanan, ¿ma târûk ta biß tixqßue li kacua? ¿Ma târûk ta biß tixqßue katib re totzacânk? chanqueb li tenamit. NUt queßâtinac chirix li Dios ut queßxye: —¿Ma târûk ta biß tixqßue katzacaêmk nak cuanco arin saß li chaki chßochß?\1NQueßxyal rix li Dios xban nak queßxtzßâma lix cuaheb chanru queßraj eb aßan.*MNUsta queßril chixjunil li quilajxbânu li Dios reheb, abanan toj yôqueb ajcuiß chi mâcobc chiru li nimajcual Dios nak cuanqueb aran saß li chaki chßochß.nUNNak quixqßue chi êlc li haß saß li pec, chanchan jun nimaß nak yô chi êlc chak xban xqßuial.)KNNak yôqueb chi numecß saß li chaki chßochß, mâ bar nequeßxtau rucßaheb. Abanan li Dios quixjor li sakônac, ut aran qui-el nabal li haß re teßucßak.mSNQuixtakla li chok chi cßamoc be chiruheb chi cutan ut chi kßek jun li xam quicßamoc be chiruheb.N Quixjach ru li haß ut quixnumsiheb jun pacßal li Caki Palau. Chanchan jun li tzßac nak quixakli li haß ut chaki queßnumeß cuiß.N Eb li kaxeßtônil yucuaß queßril li sachba chßôlej li quixbânu li Dios chiruheb saß li naßajej Zoán li cuan Egipto.7N Incßaß queßxqßue saß xchßôleb li usilal li quixbânu li Dios reheb. Quisach ban saß xchßôleb li sachba chßôlej li quixcßutbesi chiruheb.{oN Incßaß queßxbânu li queßxyechißi re li Dios nak queßxbânu li contrato riqßuin. Ut queßxkßet li râtin.N Eb li ralal xcßajol laj Efraín cuanqueb xtzimaj re pletic ut cauheb raj xchßôl. Abanan eb aßan queßêlelic saß xkßehil li plêt.+NTeßxserakßi reheb li ralal xcßajol re nak incßaß teßxbânu joß queßxbânu li kaxeßtônil yucuaß. Eb aßan queßxbânu li cßaßru queßraj xjuneseb ut incßaß queßabin chiru li Dios. Moco cauheb ta xchßôl riqßuin li Dios. Joßcan nak queßxkßet li râtin.Z-NTeßxserakßi reheb re nak cauhakeb xchßôl riqßuin li Dios ut incßaß tâsachk saß xchßôleb li cßaßru quixbânu li Dios reheb ut re ajcuiß nak incßaß teßxkßet li chakßrab li quiqßueheß reheb.3NLi naßbej yucuaßbej teßxserakßi reheb li ralal xcßajol li teßcuânk. Ut eb aßan teßxserakßi reheb li ralal xcßajol li teßyoßlâk mokon.a;NQuixqßue jun li chakßrab re laj Jacob ut quixye cßaßru teßxbânu eb laj Israel. Ut quixye ajcuiß reheb li kaxeßtônil yucuaß nak teßxcßut chiruheb li ralal xcßajol li cßaßru quixye nak tento teßxbânu.ucNIncßaß naru takamuk chiruheb li kalal kacßajol lix nimal xcuanquil li Kâcuaß Dios ut li sachba chßôlej li quilajxbânu. Takachßolob ban xyâlal chiruheb li kalal kacßajol li teßcuânk mokon re nak teßxqßue xlokßal li Dios.l QNLi serakß aßin ac nakanau ajcuiß ut ac kabiom xban nak li kanaß kayucuaß ac xeßxserakßi ke.D NAnakcuan oc cue chixyebal êre lix yâlal li mukmu junxil.w  iNEx intenamit, cheqßuehak retal li tijleb li oc cue chixyebal êre ut canabomak êrib chirabinquil li cuâtin. MLâat caberesiheb lâ tenamit joß nak nequeßberesîc li carner. Ut caqßueheb laj Moisés ut laj Aarón chi cßamoc be chiruheb.| qMUsta kßaxal cham li palau, abanan lâat catnumeß aran nak cajach ru ut mâ ani qui-iloc re nak catnumeß aran.Lâat caberesiheb lâ tenamit joß nak nequeßberesîc li carner. Ut caqßueheb laj Moisés ut laj Aarón chi cßamoc be chiruheb.MLix yâb li câk qui-abîc saß li ikß. Quisakenoß li ruchichßochß xban li rakß li câk ut qui-ecßan saß xnaßaj xban li hîc. MNak caqßue lâ chakßrab saß junpât quichal li chok saß choxa ut quixqßue li hab. Natenloc li câk ut nareploc yalak bar.MAt Dios, nak lâat caye nak tixjach rib li palau, qui-abin châcuu. Usta kßaxal cham li palau, abanan qui-abin châcuu ut quixjach rib.hIMRiqßuin xnimal lâ cuanquil cacoleb lâ tenamit, eb li ralal xcßajol laj Jacob ut laj José.hIMLâat nacabânu li sachba chßôlej, at Dios, ut cacßutbesi lâ cuanquil chiruheb li tenamit. M At inDios, mâcßaß chic junak Dios joß lâat xban nak lâat santo. Ut chixjunil li cßaßru nacabânu, nacabânu saß tîquilal._7M At Kâcuaß, tincßoxlak chirix li cabânu chak junxil. Tinye resil li quilajâbânu.M Tâjulticokß cue li cßanjel quixbânu li Kâcuaß. Junelic cuânk saß inchßôl li sachba chßôlej li quixbânu junxil.CM Xban nak incßaß cau inchßôl, joßcan nak xincßoxla chi joßcan. Abanan chalen anakcuan tincßoxlak chirix li quixbânu chak kiqßuin junxil li nimajcual Dios riqßuin lix cuanquil.3_M ¿Ma xsach ta cuiß saß xchßôl li Dios nak târuxtâna ku? ¿Ma kßaxal cuißchic yô xjoskßil saß kabên nak incßaß chic naxtokßoba ku? chanquin saß inchßôl.Y~+M¿Ma incßaß chic nocoxra? ¿Ma incßaß chic toxtenkßa joß quixyechißi ke?_}7M¿Ma junelic yôk xjoskßil li Dios kiqßuin? ¿Ma incßaß târuxtâna cuißchic ku?w|gMNequeßjulticoß cue chiru li kßojyîn li bich li quinbicha chak junxil. Nincßoxla saß inchßôl ut ninye:l{QMNanak saß inchßôl li cßaßru kacßul chak saß eb li cutan ut eb li chihab li quilajeßnumeß.5zcMAt Kâcuaß, lâat incßaß quinâtenkßa. Joßcan nak incßaß quinru chi cuârc xban li raylal ut xban lin cßaßux. Quisach innaßleb. Incßaß chic quinru chi âtinac.$yAMNak nanak saß inchßôl li usilal li quixbânu cue li Dios, ninyâbac. Ut nak nincßoxla li raylal li cuanquin cuiß, nacuecßa nak incßaß chic nincuy.xMNak cuanquin saß raylal quintijoc chiru li Dios. Quinnumsi li kßojyîn chi tijoc ut incßaß ajcuiß nacßojla inchßôl.hw KMChi cau xyâb incux xinyâba xcßabaß li Dios. Xinyâba xcßabaß li Dios ut aßan xsumen cue.>vuL Qßuehomak xlokßal xban nak aßan li na-isin re xyußameb li cuanqueb saß xcuanquil. Eb li rey li cuanqueb saß ruchichßochß nequeßxucuac chiru xban nak kßaxal nim xcuanquil. u9L Yechißihomak re li Kâcuaß lê Dios li cßaßru têraj têyechißi re. Ut qßuehomak re li cßaßru têyechißi re. Ut chixjunilex li cuanquex chi jun sutam cßamomak chak lê mayej chiru li Kâcuaß li tento xxucuanquil ru.Qßuehomak xlokßal xban nak aßan li na-isin re xyußameb li cuanqueb saß xcuanquil. Eb li rey li cuanqueb saß ruchichßochß nequeßxucuac chiru xban nak kßaxal nim xcuanquil.RtL Relic chi yâl lix joskßil li cuînk tâsukßîk chokß re xqßuebal âlokßal. Li joß qßuialeb chic li incßaß teßcâmk saß li plêt teßxqßue retal nak nim âcuanquil ut teßxqßue âlokßal.sL At Kâcuaß Dios, joßcaßin quicßulman nak catchal chi rakoc âtin lâat ut cacoleb li yôqueb chi cßuluc raylal saß ruchichßochß.qr[LToj saß choxa catrakoc chak âtin. Ut eb li cuanqueb saß ruchichßochß queßxucuac ut mem queßcana.uqcLAt Kâcuaß Dios, lâat kßaxal xiu xiu âcuu. ¿Ani ta cuiß tixcuy xaklîc châcuu nak nachal âjoskßil?npULAt Kâcuaß Dios, lâat li Dios li quixlokßoni laj Jacob li kaxeßtônil yucuaß. Nak caye reheb nak tâsacheb ru, eb lix carruaje incßaß chic queßecßan saß xnaßaj, chi moco eb lix cacuây. Sachsôqueb xnaßleb queßcana.oyLEb li cauheb raj rib queßmakßeß chiruheb li cßaßru reheb. Quilajeßcam ut mâ jun reheb li cauheb rib queßsumen. n9LAt Kâcuaß, cßajoß lâ lokßal ut kßaxal nim lâ cuanquil nak catsukßi chak saß li tzûl aßan xban nak lâat cacuêchaniheb li catpletic cuiß.Tm!LAran Jerusalén li Dios quixtenkßaheb lix tenamit. Chanchan nak quilajxtoki chixjunil li chßîchß li nacßanjelac re pletic reheb li xicß nequeßiloc ke. Li Dios quixtoki li tzimaj li nequeßcutuc cuiß ut li chßîchß li caß pacßal xkßesnal joßqueb ajcuiß li chßîchß li nequeßxqßue chire xchßôl re xcolbal ribeb.xliLLi templo li nacuan cuiß li Dios, aßan cuan saß li tzûl Sión aran Salem. (Jerusalén nayeman ajcuiß re.)k 9LEb li cuanqueb saß li tenamit Judá nequeßxnau xyâlal chirix li Dios. Ut eb li cuanqueb saß li tenamit Israel nequeßxqßue xlokßal lix cßabaß.j#K Tinqßue xlokßal li Dios xban nak aßan târisiheb xcuanquil li incßaß useb xnaßleb. Abanan tixnimobresi xcuanquil li tîqueb xchßôl.}isK Abanan lâin tinbichânk ut tinqßue xlokßal li Dios li quixlokßoni laj Jacob li kaxeßtônil yucuaß.Tinqßue xlokßal li Dios xban nak aßan târisiheb xcuanquil li incßaß useb xnaßleb. Abanan tixnimobresi xcuanquil li tîqueb xchßôl.?hwKTâcuulak xkßehil nak li Dios târakok âtin saß xbêneb li incßaß useb xnaßleb. Chanchan nak cuan jun secß li cßahil vino saß rukß ut tixhoy ut teßrucß toj retal teßxchoy. Joßcan tixbânu li Dios nak târakok âtin saß xbêneb toj retal teßrecßa xrahil li tojba mâc li tixqßue saß xbêneb.gKCaßaj cuiß li Dios, aßan li narakoc âtin chi tzßakal. Li ani naraj naxqßue xcuanquil ut li ani naraj narisi xcuanquil.^f5KSaß chixjunil li ruchichßochß, mâ ani junak naru tixqßue xcuanquil li cristian.ce?KMênimobresi chic êcuanquil êjunes ut canabomak inhobbal, chanquin reheb, chan li Dios.dKUt ninye ajcuiß reheb li incßaß useb xnaßleb nak teßxcanab xnimobresinquil ribeb ut teßxcanab xkßetkßetinquil ribeb.`c9KNak na-ecßan li ruchichßochß saß xnaßaj ut nequeßsicsot li cristian xbaneb xxiu, lâin ninchapoc re li nacûtun re li ruchichßochß re nak mâcßaß nequeßxcßul xban nak lâin yal cue saß xbên chixjunil.b'KLi Dios quixye: —Lâin ninnau jokße tinrakok âtin saß xbêneb. Nak tâcuulak xkßehil, lâin tinrakok âtin saß xbêneb saß tîquilal."a ?KAt Kâcuaß Dios, nakaqßue âlokßal ut nakabantioxi âcue. Nakaye resil nak kßaxal nim âcuanquil. Ut nakaye resilal li sachba chßôlej li nacabânu.'`GJAbi chanru nak japjôqueb re li xicß nequeßiloc âcue. Mâcanab yal chi joßcan, at Kâcuaß, xban nak kßaxal cuißchic nanumta li yôqueb chixbânunquil._JAt Kâcuaß, col rix lâ lokßal. Ut qßue retal nak rajlal yôqueb châhobbal li incßaß useb xnaßleb.Abi chanru nak japjôqueb re li xicß nequeßiloc âcue. Mâcanab yal chi joßcan, at Kâcuaß, xban nak kßaxal cuißchic nanumta li yôqueb chixbânunquil.^7JIncßaß taxak xutânal toêlk lâo li yôco chi cßuluc raylal. Choâcol ban lâo li cuanco saß raylal ut saß nebaßil re nak takaqßue âlokßal.]1JChijulticokß taxak âcue li contrato li cabânu kiqßuin. Lâat nacacuil nak junes raylal ut ra xîcß yô xcßulbal saß chixjunil li katenamit.-\SJMoâcanab kajunes xban nak lâo kßun kachßôl. Chanchano li cocß mucuy. Moâkßaxtesi saß rukßeb li xicß nequeßiloc ke xban nak chanchaneb li joskß aj xul.5[cJAt Kâcuaß, misach taxak saß âchßôl nak li incßaß useb xnaßleb yôqueb châmajecuanquil. Eb aßan incßaß nacateßxqßue saß ruheb. Junes âhobbal nequeßxbânu.Z)JLâat catyîban re chixjunil li ruchichßochß. Lâat catqßuehoc re li sakehil ut li habalkße xban nak lâat yal âcue saß xbên chixjunil.pYYJLâat catqßuehoc re li cutan ut li kßojyîn. Ut lâat catxakaban re saß xnaßaj li sakße ut li po.WX'JNak mâcßaß rucßaheb laj Israel, lâat caqßue xhaßeb. Lâat caqßue li yußam haß re nak teßucßak. Ut lâat cajach chi ribil li nimaß re nak chaki teßnumekß cuiß usta kßaxal cau rok li nimaß.vWeJNak casach ruheb laj Egipto, chanchan nak capuqßui lix jolom li xul Leviatán xcßabaß, li nacuan saß li palau. Ut chanchan nak caqßueheb lix tibeleb chixtiuheb li xul li cuanqueb saß li chaki chßochß nak casach ruheb laj Egipto.V J Riqßuin xnimal lâ cuanquilal, cajach ru li Caki Palau re nak teßnumekß jun pacßal eb laj Israel. Ut casach ruheb laj Egipto li yôqueb chi tâkênc reheb re teßxchap. Chanchan nak cacamsiheb li nînki xul li cuanqueb saß li palau nak casach ruheb.UJ At inDios, lâat li kaRey chalen chak najter. Ut nabal sut coâcol chiruheb li xicß nequeßiloc ke arin saß ruchichßochß.mTSJ ¿Cßaßut nak yal nacacuileb? ¿Cßaßut nak incßaß tâqßueheb chixtojbal xmâqueb chi junpât?S3J At Kâcuaß, ¿joß najtil chic takacßul li raylal aßin saß rukßeb li xicß nequeßiloc ke? ¿Ma toj tâcanabeb re nak yôkeb châmajecuanquil?#R?J Mâcßaß chic junak retalil nacßutûc re chiku xban nak mâcßaß chic junak profeta. Ut mâ ani nayehoc ke joß najtil chic takacßul li raylal aßin..QUJUt queßxye saß xchßôleb: Kasachak ruheb chi junaj cua, chanqueb. Ut quilajeßxcßat ajcuiß chixjunileb li cab li nakachßutub cuiß kib chixqßuebal âlokßal.sP_JNak ac queßxpoß chixjunil, queßxcßat. Queßxmux ru lâ santil templo li quiqßueheß cuiß âlokßal.}OsJRiqßuin mâl ut tenleb chßîchß queßxjori chixjunil li châbil cheß li qßuebil chokß xsahob ru lâ cuochoch.kNOJChanchan yôqueb chi tßanoc cheß rubel qßuicheß nak queßxjuqßui lâ cuochoch riqßuin mâl.M1JCßajoß nak queßxjap reheb li xicß nequeßiloc âcue nak queßoc saß lâ templo chixpoßbal. Ut aran queßxxakab li retalil nak queßrêchani.-LSJChâlkat chi junpât chirilbal lâ santil naßaj. Qßue retal chanru nak queßxjuqßui li templo li xicß nequeßiloc âcue. Quilajeßxpoß chixjunil li cuan aran.KJChijulticokß âcue li kaxeßtônil yucuaß li xacoleb najter nak cuanqueb aran Egipto. Lâat xacoleb chiruheb li yôqueb chi rahobtesînc reheb re nak tâcßameb cuißchic saß li naßajej li xayechißi reheb. Chijulticokß âcue li tzûl Sión li nacatcuan cuiß.yJ mJAt inDios, ¿cßaßut nak xoâcanab kajunes? ¿Ma junelic yôk âjoskßil saß kabên lâo li sicßbil ku âban?$IAIAbanan chokß cue lâin kßaxal us li cuânc âcuiqßuin, at Kâcuaß. At nimajcual Dios, cauhak inchßôl âcuiqßuin re nak tinye resil li calajâbânu.H{IEb li nequeßxcanab âpâbanquil teßosokß. Lâat tâsacheb ru li nequeßtzßektânan âcue.Abanan chokß cue lâin kßaxal us li cuânc âcuiqßuin, at Kâcuaß. At nimajcual Dios, cauhak inchßôl âcuiqßuin re nak tinye resil li calajâbânu.G'ILin tibel ut li cuâm nalubeß. Abanan lâat, at inDios, lâat nacatcoloc cue. Caßaj cuiß lâat nacatqßuehoc xsahil inchßôl chi junelic.6FeICaßaj cuiß lâat nacattenkßan cue. Mâ ani chic naru tâtenkßânk cue, chi moco saß choxa, chi moco saß ruchichßochß. Caßaj cuiß âcuiqßuin nincßojob inchßôl.fEEILâat xaqßue innaßleb ut xatcßamoc be chicuu. Ut mokon tinâcßul âcuiqßuin saß choxa.+DOIUsta lâin incßaß xintau ru, abanan junelic cuanquin âcuiqßuin ut lâat xinâtenkßa. Chanchan nak xinâchap chiru lin nim ukß re nak incßaß tintßanekß.`C9IKßaxal cau inchßôl. Joßcan nak incßaß xintau xyâlal. Chanchanin li xul châcuu.RBICßajoß nak xyotßeß inchßôl. Chanchan naxekßoc chak saß li cuâm.zAmIChanchan jun li matcß li nanumeß saß junpât nak tatrakok âtin lâat saß xbêneb ut tâqßueheb chi osocß.B@ISaß junpât teßsachekß ruheb. Cßajoß nak teßxucuak.%?CIAt inDios, nak tatrakok âtin saß xbêneb, chanchan nak tâxakabeb saß jun li naßajej kßaxal yolyo ut tâtiquisiheb re nak teßtßanekß ut teßosokß.|>qIToj xin-oc saß lâ templo, at inDios, nak xintau ru cßaßru teßxcßul nak teßosokß li incßaß useb xnaßleb.!=;IXinqßue inchßôl chixtaubal ru cßaßut nak incßaß nequeßxcßul li raylal li incßaß useb xnaßleb. Abanan chßaßaj xtaubal ru chokß cue lâin.<IAt Kâcuaß, cui ta lâin xincßoxla xbânunquil joß nequeßxbânu eb aßan, lâin xinbalakßiheb raj lâ cualal âcßajol.[;/Ixban nak rajlal cutan nincßul li raylal. Junelic ninqßueheß chixtojbal inmâc.y:kI Cuan nak nincßoxla nak mâcßaß aj e nak tîc inchßôl. Mâcßaß rajbal nak incßaß ninbânu li mâusilal,97I Qßuehomak retal li incßaß useb xnaßleb. Cuan nabal li cßaßru reheb. Ut kßaxal cuißchic nabal nequeßxtau ut mâ ani nachßißchßißin reheb.8I Ut nequeßxye: —¿Ma naxnau ta cuiß li Dios li cßaßru yôqueb? ¿Ma naxqßue ta cuiß retal li Kâcuaß, li nim xcuanquil? chanqueb.c7?I Joßcan nak eb li tenamit nequeßxqßue xlokßal ut nequeßxcßoxla nak us nequeßxbânu.j6MI Aßaneb li nequeßraj taklânc saß xbêneb chixjunil, joß saß choxa joß saß ruchichßochß.5INequeßhoboc ut nequeßâtinac yibru aj âtin. Kßetkßeteb ut nequeßxcßûb ru chanru teßxrahobtesiheb li ras rîtzßin.4IKßaxal nînkeb xtibeleb xban nak cuan chixjunil reheb. Joßcan ajcuiß li mâusilal li cuan saß râmeb. Kßaxal numtajenak xqßuial.3ICßajoß xkßetkßetileb ut xmâusilaleb. Chanchan nak tiktôqueb riqßuin li kßetkßetil ut li ra xîcß li nequeßxbânu.z2mIIncßaß nequeßcßuluc raylal joß nequeßxcßul li jun chßôl chic. Ut mâ jun chßaßajquilal nequeßxcßul.z1mILi incßaß useb xnaßleb incßaß nequeßxcßoxla li câmc xban nak eb aßan cuanqueb xmetzßêu ut cauheb rib._07IXincakaliheb xban nak xinqßue retal nak us na-el chiruheb li cßaßru nequeßxbânu.!/;IAbanan caßchßin chic mâ xchßinan inchßôl saß lin pâbâl. Caßchßin chic mâ xincanab pâbânc xban nak xincakaliheb li incßaß useb xnaßleb.c. AIRelic chi yâl kßaxal nim li rusilal li Dios saß xbêneb laj Israel li tîqueb xchßôl.@-{HArin quirakeß chi tijoc laj David, li ralal laj Isaí.N,HLokßoninbil taxak xcßabaß chi junelic kße cutan. Ut chixjunileb taxak li cuanqueb saß ruchichßochß teßxqßue xlokßal. Joßcan taxak.Arin quirakeß chi tijoc laj David, li ralal laj Isaí.+)HLokßoninbil taxak li Kâcuaß, lix Dioseb laj Israel xban nak caßaj cuiß aßan li kßaxal nim xcuanquil chixbânunquil li sachba chßôlej.* HChicuânk ta xyußam li rey chi junelic ut naßnôk taxak ru chi junelic joß najtil tâcuânk li sakße saß xbên li ruchichßochß. Cheßosobtesîk taxak chixjunileb li tenamit xban aßan. Ut chixjunileb taxak li tenamit teßyehok re: Us xak re aßan.7)gHChiêlk taxak chi nabal li trigo saß li naßajej. Numtajenakak ta li acuîmk saß eb li tzûl. Incßaß ta chic tâcßutûnk li chßochß xban xqßuialil. Chiûchînk ta chi nabal li acuîmk joß xqßuial li cheß li cuan Líbano. Ut cheßqßuiânk ta li tenamit joß xqßuial li pim saß cßalebâl.w(gHChicuânk taxak xyußam chi junelic li rey ut chiqßuehekß ta lix oro xbaneb li cuanqueb saß li tenamit Sabá. Chixjunileb ta li tenamit cheßqßuehok xlokßal ut cheßxtzßâma ta chiru li Dios nak aßan tâtenkßânk re rajlal cutan.i'KHAßan tâcolok reheb chiru li raylal ut li mâusilal xban nak kßaxal lokß lix yußameb chiru.e&CH Aßan tâuxtânânk ruheb li nebaß ut li rahobtesinbileb. Ut aßan ajcuiß tâcolok reheb.i%KH Aßan tâcolok reheb li rahobtesinbileb joßqueb ajcuiß li nebaß li mâ ani natenkßan reheb.f$EH Chixjunileb li rey teßxcuikßib ribeb chiru ut teßcßanjelak chiru chixjunileb li tenamit.e#CH Eb li jalan chic rey teßxqßue xmâtan lix reyeb laj Israel. Teßxcßam chak xmâtaneb lix reyeb laj Tarsis ut li tenamit li cuanqueb chire li palau. Ut joßcan ajcuiß teßxbânu eb lix reyeb laj Sabá ut eb laj Seba."/H Li cuanqueb saß li chaki chßochß, li xicß nequeßiloc re teßxcuikßib rib chiru. Chanchan nak teßxrekß li poks nak teßxcubsi ribeb chiru.E!HChicuânk ta xcuanquil saß chixjunil li ruchichßochß. Naticla cuan cuiß li Caki Palau toj saß li Mar Mediterráneo ut saß li nimaß Eufrates ut toj saß chixjunil li ruchichßochß.- SHChinumtâk ta li tuktûquil usilal ut li tîquilal nak cuânk chi taklânc li rey saß xbêneb li tenamit joß najtil tâcuânk li po saß xbên li ruchichßochß.}HChitaklânk ta saß tîquilal saß xbêneb li tenamit. Chanchanak ta li hab li natßakresin re li chßochß ut li ichaj.3_HChixucuâk ta âcuu chi junelic kße cutan. Ut eb li ralal xcßajol li teßcuânk teßxxucua âcuu joß najtil tâcuânk li sakße ut li po saß xbên li ruchichßochß..UHAßan târakok âtin saß tîquilal saß xbêneb li rahobtesinbileb ut tixcoleb ajcuiß li ralal xcßajol li nebaß. Abanan tixsacheb ru li nequeßrahobtesin reheb.5cHLi châbil chßochß li cuan saß eb li tzûl tixqßue xsahil xchßôleb li tenamit xban nak tâêlk chi châbil li acuîmk chiru. Ut teßcuânk saß tîquilal li tenamit.HChirakok taxak âtin saß tîquilal saß xbêneb li tenamit. Ut chirakok taxak âtin saß tîquilal saß xbêneb li rahobtesinbileb.c AHAt Kâcuaß, chaqßue taxak xnaßleb li ralal li rey re nak târakok âtin saß tîquilal.GJunelic tinye resil lâ tîquilal xban nak xutânal xeßel li queßraj xbânunquil li mâusilal cue ut sachsôqueb xnaßleb xeßcana.veGTinbichânk xban xsahil inchßôl. Chi anchal inchßôl tinbicha âlokßal xban nak lâat xatcoloc cue.Junelic tinye resil lâ tîquilal xban nak xutânal xeßel li queßraj xbânunquil li mâusilal cue ut sachsôqueb xnaßleb xeßcana.1[GAt inDios, lâin tinqßue âlokßal riqßuin li salterio. Ut tinbichânk riqßuin arpa re xyebal resil lix tîquilal lâ chßôl. Lâat li Dios Santo reheb laj Israel.OGLâat tâqßue cuißchic inlokßal ut tâcßojob cuißchic inchßôl.]3GUsta xinâcanab chixcßulbal nabal li raylal ut li chßaßajquilal, abanan lâat tâqßue cuißchic incacuilal. Chanchan cuanquin saß li chamal jul nak yôquin chixcßulbal li raylal. Abanan lâat tatcolok cue.3GAt inDios, kßaxal numtajenak xtîquilal lâ chßôl. Incßaß naru xbisbal. Sachba chßôlej li nacabânu. Mâ ani chic cuan xcuanquil joß lâat.KGAt inDios, minâcanab injunes anakcuan nak ac tîxin chic ut sak chic injolom xban nak tento tinye resil lâ cuanquilal reheb li tenamit aßin ut reheb li alal cßajolbej li teßyoßlâk mokon.4aGAt inDios, chalen chak saß incaßchßinal lâat xacßut lix yâlal chicuu. Ut toj chalen anakcuan yôquin ajcuiß xyebal resil li nacabânu riqßuin xnimal lâ cuanquil.GTinye resil li usilal nacabânu, at Kâcuaß, riqßuin xnimal lâ cuanquil ut tinchßolob xyâlal nak caßaj cuiß lâat tîc âchßôl.)KGLâin rajlal cutan tinye resil nak lâat tîc lâ chßôl. Lâat nacatcoloc cue. Incßaß naru rajlanquil jarub sut xinâcol chiruheb li xicß nequeßiloc cue.ykGAbanan lâin caßaj cuiß âcuiqßuin ninyoßonin junelic ut kßaxal cuißchic tinqßue âlokßal rajlal cutan.?wG Chacßuteb taxak xxutân ut chasacheb taxak ruheb li nequeßraj incamsinquil. Xutânal taxak teßxcßul ut sachsôqueb ta xchßôleb teßcanâk li nequeßraj xbânunquil raylal cue.S G Joßcan nak minâcanab injunes, at inDios. Chinâtenkßa ban chi junpât. G Eb aßan nequeßxye: Katâkehak ut kachapak xban nak ac xcanabâc xban li Dios ut mâ ani chic naru nacoloc re, chanqueb.o WG Li xicß nequeßiloc cue incßaß us nequeßxye chicuix ut nequeßxcßûb ru chanru nak tineßxcamsi.g GG Minâtzßektâna nak ac tîxakin chic ut minâcanab injunes nak mâcßaßak chic inmetzßêu.B GRajlal cutan tinqßue âlokßal ut junelic tinnima âcuu.pYGNabaleb li nequeßsach xchßôl chicuilbal chanru nak niquinâcol chiru li qßuila raylal li nincßul.GAc lâat ajcuiß nacat-iloc cue nak toj mâjiß ninyoßla. Lâat xattenkßan cue chi yoßlâc. Joßcan nak junelic tinqßue âlokßal.eCGAt Kâcuaß Dios, caßaj cuiß âcuiqßuin cßojcßo inchßôl chalen chak saß insâjilal.GAt inDios, chinâcol taxak saß rukßeb li incßaß useb xnaßleb. Chinâcol chiruheb li nequeßbânun mâusilal ut li kßaxal joskßeb.GLâat taxak joß jun sakônac bar naru tincol cuiß cuib jokße cuânkin saß raylal. Lâat cayechißi nak tinâtenkßa nak cuanquin saß raylal. Lâat joß jun li sakônac bar naru tincol cuiß cuib xban nak caßaj cuiß lâat nacatqßuehoc xcacuilal inchßôl.taGXban nak tîc lâ chßôl, chinâtenkßa ut chinâcol. Chacuabi taxak li nintzßâma châcuu ut chinâcol. 1GAt Kâcuaß, caßaj cuiß âcuiqßuin târûk tincol cuib. Chinâtenkßa taxak re nak incßaß xutânal tinêlk chiruheb li xicß nequeßiloc cue.<qFRa cuanquin ut tokßobâl cuu. At inDios, chinâcol taxak chi junpât. Lâat nacattenkßan cue ut lâat nacatcoloc cue. Mâbay âcuib, at Kâcuaß. Chinâtenkßa ban chi junpât.)FChisahokß taxak xchßôleb chixjunileb li cauheb xchßôl âcuiqßuin. Ut chixjunileb taxak cheßbantioxînk châcuu xban nak lâat xatcoloc reheb. Ut junelic taxak teßxye: —Kßaxal nim xcuanquil li Kâcuaß Dios.—Ra cuanquin ut tokßobâl cuu. At inDios, chinâcol taxak chi junpât. Lâat nacattenkßan cue ut lâat nacatcoloc cue. Mâbay âcuib, at Kâcuaß. Chinâtenkßa ban chi junpât.b=FChacßut taxak xxutâneb ut cheßêlelik taxak li nequeßhoboc cue ut nequeßseßen cue.4~aFChacßut taxak xxutâneb ut chasacheb ta xnaßlebeb li nequeßajoc incamsinquil. Chacßut ta xxutâneb ut cheßêlelik ta eb li nequeßxcßoxla xbânunquil mâusilal cue.\} 3FAt inDios, chinâcol taxak anakcuan. At Kâcuaß, chinâtenkßa taxak saß junpât. | E$Li ralal xcßajoleb laj cßanjel chiru li Dios teßrêchani li naßajej. Chixjunileb li nequeßrahoc re li Dios teßcuânk aran.[{/E#Chilokßonîk taxak li Kâcuaß Dios xban nak aßan tâcolok re li tenamit Sión. Aßan tâyîbânk cuißchic reheb li tenamit li cuanqueb Judá. Ut li ralal xcßajol teßrêchani cuißchic ut teßcuânk aran.Li ralal xcßajoleb laj cßanjel chiru li Dios teßrêchani li naßajej. Chixjunileb li nequeßrahoc re li Dios teßcuânk aran.z1E"Cheßxqßuehak taxak xlokßal li Kâcuaß chixjunil li cßaßak re ru cuan, joß saß choxa, joß saß ruchichßochß, joß ajcuiß saß li palau.mySE!Li Kâcuaß narabi lix tijeb li nebaß ut aßan incßaß naxtzßektânaheb li cuanqueb chi prêxil. ~}Z||R{{zyZxwwtvvsuutttsrqpsonn4mmllkejiiwhgg+ffeMdcc"bcaa[``b_~^^]]\y[[ZYXXCWVVXU^TSS%RRQ}PPP OON\MM9LLNKKKIJoIIIH4GG;FyF2EEWD$C BB"AAl@@P??w>>== <2;::X99s88v877655j5&4|32P1y1'00b/M.-`,,C+++N*r*))(('')&&%%$##K"!!_ ~HI-9-,n V_g >  * qw{Z Lajêb xcâcßâl chihab ajcuiß nacuan li kayußam saß ruchichßochß. Li ani kßaxal cau rib naru nacuan xyußam saß ruchichßochß câcßâl chihab. Abanan junes raylal ut rahil chßôlej nakacßul. Saß junpât nanumeß li kayußam ut nococam.}Z Relic chi yâl lâat tâsach ru li kayußam xban âjoskßil. Chanchan jun li cßaßux yal nanumeß nak yôco chi osocß.ykZChixjunil li mâusilal li xkabânu, lâat nacanau. Chixjunil li mâc li xkabânu chi mukmu cutan saken châcuu.}sZXban nak yô âjoskßil saß kabên, nacasach ku; ut sachso kanaßleb nococana xban nak yô âjoskßil saß kabên.c?ZChiru li ekßela na-atzßumac ut rax rax ru. Abanan chiru li ecuu natzßumar ut nachakic.ZJoßcan ajcuiß li kayußam. Saß junpât nacacuisi chiku. Chanchan nak naxic li rok li haß. Chanchan li matqßuec. Ut chanchan li pim.-ZRelic chi yâl châcuu lâat jun mil chihab chanchan li jun cutan ajcuiß li ac xnumeß. Ut chanchan nak nanumeß cuib oxib ôr re li kßojyîn.ZNak nequeßcam li cristian, nequeßsukßi chßochß xban nak lâat caye: Chßochß oquenakex ut chßochß texsukßi cuiß.}sZChalen chak najter kße cutan nak toj mâjiß nacayîbeb li tzûl ut li ruchichßochß, ac lâat ajcuiß chak Dios.Q ZAt Kâcuaß, caßaj cuiß âcuiqßuin nakacol kib chalen saß xticlajic.X)Y4Lokßoninbil taxak ru li nimajcual Dios chi junelic kße cutan. Joßcan taxak.\1Y3At nimajcual Dios, eb li xicß nequeßiloc âcue yôqueb chixhobbal li rey li sicßbil ru âban. Yalak bar naxic yôqueb chixhobbal.Lokßoninbil taxak ru li nimajcual Dios chi junelic kße cutan. Joßcan taxak.RY2At Kâcuaß, chaqßue taxak retal nak eb li tenamit yôqueb chixhobbaleb laj cßanjel châcuu. Incßaß na-el saß inchßôl li raylal li yôqueb chixbânunquil ke li incßaß nequeßxqßue âlokßal.$AY1At Kâcuaß, ¿ma incßaß chic nacat-uxtânan u joß cabânu najter? ¿Ma incßaß jultic âcue li cayechißi re laj David riqßuin xtîquilal âchßôl?_7Y0Chikajunilo tocâmk. Mâ ani naru tâcolekß chiru li câmc. Tocâmk ban chikajunilo.Y/Chijulticokß taxak âcue nak lâo moco najt ta nococuan saß ruchichßochß xban nak yal cuînko. Ac joßcan nak coâyîb.r ]Y.At Kâcuaß, ¿joß najtil chic yôk âjoskßil saß xbên li rey? ¿Ma incßaß tâcuil xtokßobâl ru?V %Y-Chanchan nak ac tîx chic usta toj mâjiß natîx chi us ut xacßut xxutân.: oY,Xacuisi lix lokßal ut xacuisi saß lix cuanquil. Y+Incßaß xatenkßa saß li plêt. Chanchan xacuisi xkßesnal lix chßîchß. Joßcan nak eb li xicß nequeßiloc re xeßnumta saß xbên. Y*Xacanabeb li xicß nequeßiloc re chi numtâc saß xbên ut kßaxal sa saß xchßôleb xban nak xeßrêchani lix tenamit.4aY)Chixjunileb li tenamit li nequeßnumeß aran, nequeßrelkßa li cßaßru re. Ut chixjunileb li tenamit li cuanqueb chi nachß, nequeßxseße li cßaßru yô chixcßulbal.nUY(Xajuqßui li tzßac li sutsu cuiß lix tenamit ut xajuqßui ajcuiß li cab li queßxcol cuiß ribeb.3Y'Xasach xcuanquil li contrato li xabânu riqßuin laj cßanjel châcuu. Chanchan nak xacut chi chßochß lix corona nak xacuisi lix cuanquil li rey.ykY&Abanan, at Kâcuaß, lâat xatzßektâna li rey li xasicß ru. Xacanab xjunes xban nak yô âjoskßil riqßuin.dAY%Teßcuânk xcuanquil chi junelic joß najtil tâcuânk li po chiru li choxa, chan li Dios.Y$Junelic cuânk li ralal xcßajol ut junelic cuânkeb xcuanquil chokß rey joß najtil tâcuânk li sakße saß xbên li ruchichßochß. Y#Saß xcßabaß xtîquilal inchßôl quinyechißi re laj David ut lâin incßaß ninticßtißic. Tinbânu ban li cßaßru quinye re.}Y"Incßaß tinsach xcuanquil li contrato li quinbânu riqßuin. Chi moco tinjal incßaßux riqßuin li cßaßru quinye re.X)Y!Abanan junelic tinra laj David ut junelic tinbânu li cßaßru xinyechißi re.jMY Tinqßueheb chixtojbal xmâqueb ut tinqßue li raylal saß xbêneb xban li mâusilal teßxbânu.q~[YCui nequeßxkßet li cuâtin ut nequeßxmux ru lin chakßrab, lâin tinqßueheb chixcßulbal li raylal.<}qYAbanan cui eb li ralal xcßajol teßxcanab xbânunquil li xinye saß lin chakßrab, ut cui incßaß teßcuânk chi joß xinye reheb, lâin tinqßueheb chixtojbal rix lix mâqueb._|7YJunes eb li ralal xcßajol teßoc chokß rey chokß rûchil aßan junelic kße cutan.^{5YJunelic tinra aßan ut incßaß tâsachk xcuanquil li contrato li xinbânu riqßuin./zWYLâin tinqßue xlokßal aßan joß nak naqßueheß xlokßal junak xbên alalbej ut aßan nimak xcuanquil chiruheb chixjunileb li rey li cuanqueb saß ruchichßochß.~yuYUt aßan tixye cue: At Kâcuaß, lâat lin yucuaß. Lâat lin Dios. Lâat nacatcoloc cue ut lâat nacattenkßan cue.x YAßan chic nimak xcuanquil saß xbêneb li cuanqueb chire li palau Mediterráneo. Tâcuulak toj cuan cuiß li nimaß Eufrates.wYLâin tinra aßan ut tintenkßa. Aßan tânumtâk saß xbêneb li xicß nequeßiloc re riqßuin li cuanquilal li tinqßue re.zvmYLâin tinsach ruheb li xicß nequeßiloc re. Lâin tinqßueheb chixtojbal lix mâqueb li nequeßtzßektânan re.uYEb li xicß nequeßiloc re incßaß teßnumtâk saß xbên. Ut eb li incßaß useb xnaßleb incßaß teßxsach xcuanquil.At}YJunelic cuânkin riqßuin ut junelic tinqßue xcuanquil.s{YXinsicß ru laj David laj cßanjel chicuu ut xinqßue li aceite saß xjolom retalil nak lâin xinxakaban re chokß rey.:rmYLâat xacßutbesi jun li visión chiruheb lâ tenamit ut xaye reheb: —Lâin xinqßue xcuanquil jun li cuînk cau rib. Lâin xinxakaban re chi taklânc saß xbên lin tenamit.`q9YAt nimajcual Dios, lâat li nacatcoloc ke. Lâat li karey lâo aj Israel. Lâat santo.p-YRelic chi yâl lâat nacatqßuehoc xsahil li kachßôl ut lâat nacatqßuehoc kametzßêu. Tâcuânk kacuanquil xban nak joßcan nacacuaj lâat.ooWYSaß âcßabaß lâat junelic sahak saß xchßôleb. Numtajenak xsahil xchßôleb xban lâ tîquilal.n%YUs xak reheb li tenamit li nequeßxnau xqßuebal âlokßal. Us xak reheb li nequeßxbânu li cßaßru nacacßut chiruheb, at nimajcual Dios.wmgYLâat nacatrakoc âtin saß tîquilal. Nacacßutbesi lix yâlal ut lâ rahom riqßuin chixjunil li nacabânu.wlgY Kßaxal nim lâ cuanquil ut kßaxal cau âcuib. Lâat yal âcue saß xbên chixjunil xban nak nim âcuanquil.k+Y Lâat catyîban re chixjunil li cßaßru cuan chalen saß li norte toj saß li sur. Li tzûl Tabor ut li tzûl Hermón nequeßxqßue âlokßal.|jqY Lâat aj êchal re li choxa joß ajcuiß li ruchichßochß xban nak lâat catyîban re chixjunil li cßaßru cuan.iY Lâat xatnumta saß xbên li tenamit Egipto. Riqßuin xnimal lâ cuanquil xachaßchaßi ruheb li xicß nequeßiloc âcue.uhcY Lâat cuan âcuanquil saß xbên li palau ut lâat nacattukuban ru lix cau ok nak yô chi ecßânc chi cau. gYAt Kâcuaß, at nimajcual Dios, mâ ani chic junak joß lâat. Kßaxal nim lâ cuanquil, at Kâcuaß, ut numtajenak lâ châbilal."f=YChixjunileb li santil ángel nequeßxqßue âlokßal xban nak kßaxal nim lâ cuanquil. Lâat xucuanbil âcuu xbaneb chixjunileb li cuanqueb saß choxa.eyYMâcßaß chic junak dios châcuu lâat. ¿Ma cuan ta biß junak saß choxa naru xjuntakßêtanquil âcuiqßuin lâat?!d;YAt Kâcuaß, chixjunileb li cuanqueb saß choxa nacateßxlokßoni xban lâ châbilal. Nequeßxqßue âlokßal xban li sachba chßôlej li nalajâbânu.4caYChalen anakcuan eb lâ cualal âcßajol teßoc chokß rey chokß âcuûchil nak tat-êlk lâat. Chi junelic kße cutan, eb lâ cualal âcßajol chic teßoc chokß rey.— bYLâat caye: —Xinbânu jun li contrato riqßuin laj David, li sicßbil ru inban chi cßanjelac chicuu ut xinye re chi joßcaßin:?awYTinye resil nak lâ cuuxtân incßaß nalaj incßaß na-osoß. Cuan ban chi junelic. Joß nak li choxa cuan saß xnaßaj chi junelic, joßcan ajcuiß lâ châbilal cuan chi junelic.` %YAt Kâcuaß, junelic tinbichânk re xqßuebal âlokßal xban nak lâat nim lâ cuuxtân. Junelic tinye nak lâat kßaxal châbilat kiqßuin.t_aXUsta li tzßakal cuamîg xinixtzßektâna. Mâcßaß chic cuochben. Junes saß kßojyîn aj chic cuanquin.i^KXJunelic yô âjoskßil saß inbên. Chanchan nak sutsûquin xban li butß nak nachal chixjunil li raylal saß inbên.Usta li tzßakal cuamîg xinixtzßektâna. Mâcßaß chic cuochben. Junes saß kßojyîn aj chic cuanquin.N]XCßajoß âjoskßil saß inbên. Nacuecßa nak incßaß chic nincuy.\ XLâin tokßobâl cuu ut ra saß inchßôl chalen saß insâjilal. Nabal li raylal xaqßue saß inbên ut incßaß chic nincuy.[XAt Kâcuaß, ¿cßaßut nak niquinâtzßektâna? At inDios, ¿cßaßut nak incßaß nacasume li cßaßru nintzßâma châcuu?rZ]X Abanan lâin nintzßâma intenkßanquil âcuiqßuin, at nimajcual Dios. Rajlal ekßela nintijoc châcuu.Y+X ¿Ma târûk ta biß chic teßril li milagro li nacabânu nak ac camenakeb chic? Nak ac xcam junak, moco tâjulticokß ta chic re li tîquilal.aX;X ¿Ma târûk ta biß tâyehekß resil li yâl ut lâ cuusilal saß xyânkeb li camenak? W X ¿Ma tâbânu ta biß li sachba chßôlej reheb li camenak? ¿Ma târûk ta biß teßcuaclîk li camenak chixqßuebal âlokßal?UV#X Cßajoß li yâbac ninbânu xban li raylal li yôquin chixcßulbal. Joßcan nak yô chi mutzßocß li xnakß cuu. Aban rajlal cutan ninyâba lâ cßabaß, at Kâcuaß. Nintzßâma intenkßanquil châcuu.0UYXXinâqßue chi tzßektânâc xbaneb li cuamîg. Incßaß chic nequeßraj rilbal cuu ut xicß chic niquineßril. Chanchan cuanquin chi prêxil ut incßaß naru nin-el.~TuXCßajoß lâ joskßil saß inbên. Incßaß chic nincuy. Chanchan nak yô chi châlc lix cau ok li haß saß inbên.FSXChanchan nak xinâqßue saß jun chamal jul kßojyîn xsaß.XR)XChanchan nak tzßektzßôquin saß xyânkeb li camenak. Chanchanin jun xcomoneb li queßcamsîc chi chßîchß saß li plêt, li ac xeßmukeß. Incßaß chic cacoleb ut incßaß chic nequeßjulticoß âcue.LQXNaru nequeßxye nak ac xincam xban nak mâcßaß chic inmetzßêu.NPXCßajoß li raylal li yôquin chixcßulbal. Câmc cue nak nacuecßa.ROXChacuabi taxak lin tij ut chasume taxak li cßaßru nintzßâma châcuu.mN UXAt Kâcuaß, at inDios, lâat laj Colol cue. Chi kßek chi cutan nintzßâma intenkßanquil châcuu.)MKWChixjunileb li nequeßbichan ut eb li nequeßxtochß li cuajb, teßxye saß lix bicheb: —Aßin tzßakal intenamit xban nak arin xintau li rusilal li Dios.—L7WLi nimajcual Dios tixtzßîba saß lix hu lix cßabaßeb li tenamit li xeßxtau rusilal li Dios saß li tenamit Sión.Chixjunileb li nequeßbichan ut eb li nequeßxtochß li cuajb, teßxye saß lix bicheb: —Aßin tzßakal intenamit xban nak arin xintau li rusilal li Dios.—FKWUt tâyehekß chirix li katenamit Sión: Chixjunileb li tenamit aßan, saß li tenamit Sión queßxtau li rusilal li Dios. Ut li nimajcual Dios quixakaban re saß xnaßaj li tenamit Sión.JWNaxye: —Nak yôquin chixqßuebal xlokßal li tenamit Sión, nequeßjulticoß cue eb li tenamit Egipto, Babilonia, Filistea, Tiro ut Etiopía. Lin tenamit Sión chanchan jun naßbej chokß reheb li tenamit aßin xban nak aran queßxtau li cuusilal, chan li Dios.GIWCßajoß xchakßal ru naxye li Dios chirix lix tenamit Sión.xHiWLi nimajcual Dios kßaxal naxra li naßajej aßan chiruheb chixjunil lix naßajeb li ralal xcßajol laj Jacob.OG WLi Dios quixxakab lix tenamit saß xbên li tzûl li sicßbil ru xban.SFVChacßutbesi taxak junak li retalil lâ cuusilal, at Kâcuaß, re nak teßxqßue retal li xicß nequeßiloc cue. Xutânal teßêlk nak teßxqßue retal nak lâat xattenkßan cue ut xacßojob inchßôl.eECVChacuil taxak xtokßobâl cuu. Chaqßue taxak xcacuilal inchßôl ut chinâcol taxak xban nak lâin nincßanjelac châcuu joß quixbânu lin naß.Chacßutbesi taxak junak li retalil lâ cuusilal, at Kâcuaß, re nak teßxqßue retal li xicß nequeßiloc cue. Xutânal teßêlk nak teßxqßue retal nak lâat xattenkßan cue ut xacßojob inchßôl.?DwVAbanan lâat, at Kâcuaß, at inDios, nim lâ cuuxtân ut nim lâ cuyum. Lâat incßaß nacatjoskßoß saß junpât. Kßaxal nim ban lâ cuusilal. Lâat aj rahonel ut lâat li yâl.&CEVAt inDios, eb li kßetkßeteb teßraj numtâc saß inbên ut yôqueb chixcßûbanquil ru chanru nak tineßxcamsi. Eb aßan incßaß nequeßxqßue âlokßal.AB}V Junelic niquinâra. Joßcan nak xinâcol chiru li câmc.oAWV At Kâcuaß, at inDios, chi anchal inchßôl tatinlokßoni ut junelic tinqßue xlokßal lâ cßabaß.,@QV At nimajcual Dios, chacßut chicuu li cßaßru tâcuaj lâat tinbânu re nak tincuânk saß xyâlal. Ut chinâtenkßa chi cßanjelac châcuu chi anchal inchßôl.? V Teßxqßue âlokßal xban nak kßaxal nim âcuanquil ut sachba chßôlej li nalajâbânu. Caßaj cuiß lâat li tzßakal Dios.q>[V Chixjunileb li tenamit li quilajâyîb teßchâlk ut tateßxlokßoni. Teßxqßue xlokßal lâ cßabaß.={VAt Kâcuaß, mâcßaß chic junak Dios joß lâat. Mâcßaß chic junak Dios naru tixbânu li cßaßru nacabânu lâat.b<=VNak cuanquin saß raylal, nintzßâma intenkßanquil châcuu ut lâat nacattenkßan cue.];3VAt Kâcuaß, chacuabi taxak lin tij. Chasume taxak li cßaßru nintzßâma châcuu.:+VAt Kâcuaß, kßaxal châbilat ut nacatcuyuc mâc. Kßaxal nim lâ cuusilal saß xbêneb chixjunileb li nequeßxtzßâma xtenkßanquileb âcue.u9cVAt Kâcuaß, chaqßue taxak xsahil inchßôl lâin laj cßanjel châcuu xban nak châcuu yôquin chi tijoc.j8MVAt Kâcuaß, chacuuxtâna cuu xban nak junelic yôquin chixtzßâmanquil intenkßanquil châcuu.7+VChinâcol, at Kâcuaß, xban nak tîc inchßôl châcuu. Chinâcol, at inDios, xban nak lâin aj cßanjel châcuu ut cau inchßôl âcuiqßuin.N6 VAt Kâcuaß, chacuil taxak xtokßobâl cuu ut chinâcuabi taxak xban nak kßaxal ra cuanquin ut tokßobâl cuu. Chinâcuabi taxak ut chinâsume taxak xban nak kßaxal ra cuanquin ut tokßobâl cuu.h5IU Li tîquilal li naxbânu li Kâcuaß, aßan tixcßut chiku chanru nak tocuânk saß tîquilal.U4#U Li Kâcuaß toxtenkßa cuißchic chi biomocß. Ut numtajenakak li ru li kacuîmk li tâêlk saß li kanaßaj.Li tîquilal li naxbânu li Kâcuaß, aßan tixcßut chiku chanru nak tocuânk saß tîquilal.~3uU Eb li cuanqueb saß ruchichßochß teßcuânk saß xyâlal. Ut li Kâcuaß saß choxa tixqßue chak li tîquilal ke.r2]U Li yâl ut li uxtânânc u tâcuânk saß kayânk. Ut tâcuânk ajcuiß li tuktûquilal ut li tîquilal. 1U Relic chi yâl li Dios cuan kiqßuin chikacolbal lâo li nakaxucua ru. Ut lix lokßal li Dios tâcuânk kiqßuin saß li katenamit.a0;ULâin tincuabi li cßaßru tixye li Kâcuaß li nimajcual Dios. Aßan oc re chixyebal ke chanru nak tocuânk saß tuktûquil usilal lâo li sicßbil ku xban, re nak incßaß chic takabânu li joß mâjoßil naßleb.Y/+UAt nimajcual Dios, chacßut taxak chiku nak junelic nocoâra ut choâcol taxak.z.mU¿Ma incßaß tâqßue cuißchic xcacuilal kachßôl, lâo lâ tenamit, re nak tâsahokß kachßôl âcuiqßuin?-U¿Ma junelic ta biß yôk âjoskßil saß kabên? Ut, ¿ma yôk ajcuiß lâ joskßil saß xbêneb li kalal kacßajol li teßcuânk mokon?,{UChoâcßam cuißchic âcuiqßuin, at Kâcuaß, at aj Colol ke. Ut chiêlk taxak chi junaj cua lâ joskßil saß kabên.K+UIncßaß chic yô âjoskßil saß kabên. Xnumeß ban âjoskßil.e*CUIncßaß caqßue saß âchßôl li mâusilal kabânu. Cacuy ban li kamâc lâo lâ tenamit.) 3UAt Kâcuaß, lâat kßaxal châbilat kiqßuin lâo lâ tenamit. Joßcan nak xoâcßam cuißchic saß li kanaßaj, lâo li ralal xcßajol laj Jacob.[(/T At Kâcuaß, at nimajcual Dios, us xak re li ani naxcßojob xchßôl âcuiqßuin.'yT Li Kâcuaß Dios, aßan li nacutanobresin re li kacßaßux ut aßan li nacoloc ke. Ut incßaß narisi chiku li cßaßru us chokß ke lâo li nococuan saß tîquilal.At Kâcuaß, at nimajcual Dios, us xak re li ani naxcßojob xchßôl âcuiqßuin./&WT Kßaxal lokß li cuânc saß lâ templo usta jun cutan ajcuiß chiru li cuânc jun mil cutan saß jalan naßajej. Kßaxal us chokß cue lâin cuânc saß lâ cuochoch, usta caßaj cuiß rilbal li oquebâl tinbânu, chiru li cuânc saß jun châbil naßajej li nequeßxbânu cuiß li mâusilal.[%/T At Kâcuaß, lâat laj Colol ke. Chacuosobtesi taxak li rey li sicßbil ru âban.z$mTChacuabi taxak lin tij, at nimajcual Dios. Chinâsume taxak, at inDios. Lâat li Dios li catxlokßoni laj Jacob.D#TYôk chi cacuuc xmetzßêuheb ut teßril âcuu aran Sión.>"uTUsta nequeßxcßul raylal ut yâbac, lâat tâsukßisi li xyaßal ruheb chokß rosobtesinquileb. Tâcuosobtesiheb chi nabal joß nak nanujac li xnaßaj li haß nak naxqßue li hab.!TUs xak reheb li nequeßxtau xcacuilal xchßôl âcuiqßuin ut junelic nequeßxqßue xchßôl chixbânunquil li cßaßru nacacuaj lâat.a ;TUs xak reheb li nequeßcuan saß lâ cuochoch xban nak junelic nequeßxqßue âlokßal.MTAt nimajcual Dios, eb li xul nequeßxtau xnaßajeb nachß riqßuin lâ artal. At inrey, at inDios, li tzentzeyul naxtau xnaßaj lix soc ut li cuilix naxtau xnaßaj re tixqßue cuiß li cocß ral.TCßajoß nak nacuaj ru cuânc saß lâ cuochoch. Xban xsahil lin chßôl, chi anchal inchßôl, ninbicha âlokßal, at yoßyôquil Dios.D TAt Kâcuaß, at nimajcual Dios, kßaxal lokß lâ cuochoch.  Sre nak chixjunileb teßxnau nak caßaj cuiß lâat li nimajcual Dios li cuan âcuanquil saß xbên chixjunil li ruchichßochß.V%SChacßuteb ta xxutân chi junaj cua. Xutânal ta teßxcßul ut cheßcâmk ta,re nak chixjunileb teßxnau nak caßaj cuiß lâat li nimajcual Dios li cuan âcuanquil saß xbên chixjunil li ruchichßochß.X)SAt Kâcuaß, chacßuteb ta xxutân re nak teßxqßue retal nak nim âcuanquil.QSChacuâlinaheb riqßuin lâ joskßil ut seßbesiheb re nak teßêlelik.SSCheßosokß ta joß nak na-osoß li qßuicheß saß li tzûl xban li xam.}S At inDios, chasach ta ruheb li xicß nequeßiloc âcue. Chanchanakeb ta li chaki xak kßên nak teßcßamekß xban ikß.b=S Casach ruheb li queßyehoc re: Lâo toêchanînk reheb lix naßajeb lix tenamit li Dios.*MS Chasach ta ruheb laj cßamol be joß cabânu reheb laj Oreb ut laj Zeeb. Chasach ta ruheb chixjunileb laj cßamol be joß cabânu reheb laj Zeba ut laj Zalmuna.r]S Lâat casach ruheb saß li naßajej Endor ut aran queßkßa ut queßsukßi chokß xkßemal li chßochß.:mS At inDios, chasacheb ta ru li xicß nequeßiloc âcue joß nak casacheb ru li cuanqueb Madián ut joß nak casach ru laj Sísara ut laj Jabín aran cuan cuiß li nimaß Cisón.dASut eb li cuanqueb Asiria. Eb li ralal xcßajol laj Lot, aßaneb li yôqueb chi cßamoc be.Sjoßqueb ajcuiß laj Gebal, ut eb li ralal xcßajol laj Amón ut laj Amalec, joßqueb ajcuiß laj filisteo ut eb laj Tiro,|qSQueßxjunaji ribeb laj Edom riqßuineb li ralal xcßajol laj Ismael, ut eb laj Moab ut li ralal xcßajol lix Agar,OSJunaj xcßaßuxeb nak queßxcßûb ru chanru teßxbânu re kasachbal.7SNequeßxye: Quimkex ut kasachak ruheb. Takasach lix tenamiteb chi junaj cua re nak mâ ani chic tâjulticânk re lix cßabaßeb laj Israel, chanqueb. SLi xicß nequeßiloc âcue saß comonil yôqueb chixcßûbanquil ru chi mukmu chanru teßxbânu reheb lâ tenamit li sicßbil ru âban. SIl li cßaßru yôqueb chixbânunquil li xicß nequeßiloc âcue. Qßueheb retal xban nak nequeßraj numtâc saß âbên.  SAt Kâcuaß, choâcuabi taxak ut mâcanab ta yal chi joßcan li cßaßru yôco chixtzßâmanquil châcuu. Chasume ban li katij. RAt Kâcuaß Dios, chatrakok âtin saß xbêneb li cuanqueb saß ruchichßochß xban nak lâat aj êchal re chixjunileb li tenamit. 7RAbanan lâex texcâmk joß nak nequeßcam chixjunileb li cristian. Tex-osokß joß nak nequeßosoß chixjunileb, usta nim êcuanquil, chan li Dios.At Kâcuaß Dios, chatrakok âtin saß xbêneb li cuanqueb saß ruchichßochß xban nak lâat aj êchal re chixjunileb li tenamit.}RLâin xinye, Lâex diosex xban nak xinqßue êcuanquil chi rakoc âtin. Lâex cualal incßajol, lâin li nimajcual Dios.veRLâex incßaß nequetau xyâlal. Incßaß us yôquex. Chanchan cuanquex saß kßojyîn xban nak incßaß nequetau xyâlal. Chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß nequeßxucuac xban nak lâex incßaß nequexrakoc âtin saß xyâlal.wgRChatenkßaheb li raheb saß xchßôl ut li teßraj tenkßâc. Ut chacoleb chiruheb li incßaß useb xnaßleb.SRChecolak ban rixeb li incßaß nequeßru xcolbaleb rib xjuneseb joß ajcuiß eb li mâ ani cuan reheb. Ut chexrakok âtin saß xyâlal saß xbêneb li cuanqueb saß raylal ut li cuanqueb saß nebaßil.%RUt quixye reheb: —¿Joß najtil chic texrakok âtin chi joß nequeraj lâex? ¿Ma toj yôkex chixtenkßanquileb li incßaß useb xnaßleb? RLi Dios cuan saß lix naßaj saß xyânkeb laj rakol âtin li chßutchßûqueb re tixye reheb nak incßaß us yôqueb chi rakoc âtin.=sQAbanan li Dios tixqßue raj reheb lix tenamit chixjunil li cßaßru teßxtzaca. Tixqßue raj li châbil trigo reheb ut tixqßue raj reheb li xyaßal cab li nacuan saß qßuicheß.MQEb li xicß nequeßiloc re li Kâcuaß teßxcubsi raj rib chiru xban xxiuheb. Ut aßan tixqßueheb raj chixtojbal rix lix mâqueb chi junaj cua.Abanan li Dios tixqßue raj reheb lix tenamit chixjunil li cßaßru teßxtzaca. Tixqßue raj li châbil trigo reheb ut tixqßue raj reheb li xyaßal cab li nacuan saß qßuicheß.3Qlâin xincoleb raj chi junpât chiruheb li xicß nequeßiloc reheb. Xinnumta raj saß xbêneb chixjunileb li xicß nequeßiloc reheb, chan li Dios.X)Q Cui ta eb lin tenamit xeßabin chicuu, ut cui ta xeßxbânu li cßaßru xinye,~Q Joßcan nak quincanabeb xbânunquil li cßaßru queßraj eb aßan. Xban nak cauheb xchßôl, queßxbânu li cßaßru queßraj xjuneseb.}Q Joßcan quinye reheb lin tenamit, abanan incßaß queßraj rabinquil li cßaßru quinye reheb ut incßaß queßabin chicuu.3|_Q xban nak lâin li Kâcuaß lê Dios. Lâin xin-isin êre saß li naßajej Egipto. Chextzßâmânk cuiqßuin ut lâin tinqßue li cßaßru êre chi nabal, chanquin reheb.`{9Q Micuan jalanil dios êriqßuin chi moco têlokßoni ru lix dioseb li jalaneb xtenamit,zQEx intenamit, cherabihak taxak li oc cue chixyebal êre. Us raj nak têqßue saß êchßôl li cßaßru tinye êre, lâex aj Israel.LyQNak cuanquex saß raylal xetzßâma êtenkßanquil chicuu ut lâin xexincol. Lâin xinsume toj saß li chok li na-ecßan cuiß li câk. Ut aran cuan cuiß li haß Meriba quinyal rix lê pâbâl.`x9QQuicuabi jun xyâb cux mâ jun sut cuabiom. Quixye: —Xexcuisi chak saß li raylal aran Egipto. Chanchan nak xcuisi li îk saß êbên nak xexcuisi chak saß li cacuil trabaj li yôquex chixbânunquil aran Egipto.wyQLi chakßrab aßin quiqßueheß re laj José xban li Dios ut quixakabâc xcuanquil nak li Dios quirisiheb aran Egipto.rv]Qxban nak aßin jun li chakßrab li quiqßueheß reheb laj Israel xban li Dios li quixlokßoni laj Jacob.uQCheyâbasihak li trompeta saß xkßehil xyoßlajic li po joß ajcuiß nak naxoroc li po saß xkßehil li kaninkße li kßaxal lokß,st_QChexbichânk ut têtochß li pandero re xqßuebal xlokßal. Chexbichânk riqßuin li arpa ut li salterio.;s qQChexbichânk chi sa saß êchßôl re xlokßoninquil li Dios li naqßuehoc kacacuilal. Chejapak êre xban xsahil êchßôl ut cheqßue xlokßal li Dios li quixlokßoni laj Jacob.&rEPAt Kâcuaß, at nimajcual Dios, choâtenkßa cuißchic re nak tosukßîk cuißchic âcuiqßuin. Chisahokß ta cuißchic âchßôl kiqßuin re nak tocolekß. q PUt incßaß chic tatkatzßektâna. Qßue ban li kayußam ut caßaj cuiß lâat takaqßue âlokßal.At Kâcuaß, at nimajcual Dios, choâtenkßa cuißchic re nak tosukßîk cuißchic âcuiqßuin. Chisahokß ta cuißchic âchßôl kiqßuin re nak tocolekß.qp[PAbanan chatenkßa li jun li sicßbil ru âban. Ut chacol li ac xakabanbil âban chi cßanjelac châcuu.5ocPChanchan nak queßxyocß li jun tôn chi uva ut queßxcßat nak queßnumta saß kabên li xicß nequeßiloc ke. Chacßut taxak lâ joskßil chiruheb ut chasacheb taxak ru.!n;PChojulticokß taxak âcue lâo, lâ cualal âcßajol li coâqßue saß li kanaßaj, xban nak saß kayânk lâo tâyoßlâk li jun li sicßbil ru âban.}msPAt nimajcual Dios, choâcuil taxak toj saß choxa. Choâtenkßa ta cuißchic ut choâcol lâo lâ cualal âcßajol.Bl}P Chanchaneb li qßuicheß âk li cuan saß qßuicheß nak queßchal saß kabên chixbânunquil raylal ke li xicß nequeßiloc ke. Chanchaneb li joskß aj xul nak queßchal chikasachbal.SkP Chanchan nak cacuisi lix corralil li uvas ut chixjunileb li nequeßnumeß saß be nequeßxsicß li ru. Chanchan aßan cabânu ke nak caqßue xlesênseb chixbânunquil raylal ke li xicß nequeßiloc ke.+jOP Chanchan nak kßaxal cuißchic quiqßui li jun tôn chi uva toj retal quicuulac li rukß ut lix tux chire li palau Mediterráneo ut toj chire li nimaß Eufrates.{ioP Chanchan nak naxhel rib li jun tôn chi uvas ut naxqßue rib saß xbêneb li tzûl ut li nînki cheß chacalteß.0hYP Casabesi ru li chßochß aßan ut aran coâqßue chi cuânc chi junaj cua joß nak naxchap xxeß li uvas. Queßtam li kalal kacßajol toj retal quinujac li katenamit.8giPChanchano li jun tôn chi uvas nak coâcuisi chak aran Egipto lâo aj Israel. Cacuisiheb li jalaneb xtenamit saß li naßajej li coâcßam cuiß ut aran coâqßue chi cuânc.f1PAt nimajcual Dios, choâtenkßa cuißchic re nak tosukßîk cuißchic âcuiqßuin. Chi sahokß ta cuißchic lâ chßôl kiqßuin re nak tocolekß.ePXoâqßue chi seßêc xbaneb li tenamit li cuanqueb nachß kiqßuin. Ut cßajoß nak nocoeßxhob li xicß nequeßiloc ke.dPCßajoß li yâbac nakabânu xban nak incßaß nocoâsume. Incßaß chic nakacßoxla tzacânc. Aß chic li yâbac nakabânu.wcgPAt nimajcual Dios, ¿joß najtil chic yôk âjoskßil kiqßuin? ¿Ma chi tîc incßaß chic tâsume li katij? b9PAt Kâcuaß, at kaDios, choâtenkßa cuißchic re nak tosukßîk cuißchic âcuiqßuin. Chisahokß ta cuißchic lâ chßôl kiqßuin re nak tocolekß.aPCßutbesi taxak lâ cuanquilal chiruheb li ralal xcßajol laj Efraín, laj Benjamín ut laj Manasés. Châlkat ut choâcol.j` OPAt Kâcuaß, lâat laj ilol reheb laj Israel. Lâat nacatcßamoc be chiruheb li ralal xcßajol laj José joß jun châbil pastor naxberesiheb lix carner. Lâat li nacathilan saß xyiheb li querubines ut nacacßut lâ lokßal.D_O Ut lâo, lâ tenamit, chanchano li carner châcuu nak cuanco. Takabantioxi châcuu ut takaqßue lâ lokßal chi junelic kße cutan. Ut eb li kalal kacßajol teßxqßue ajcuiß âlokßal.j^MO At Kâcuaß, cuukub sut taxak xqßuial li rêkaj li tâqßue reheb li tenamit li xicß nequeßiloc ke xban nak yôqueb châhobbal ut incßaß nequeßxqßue âlokßal.Ut lâo, lâ tenamit, chanchano li carner châcuu nak cuanco. Takabantioxi châcuu ut takaqßue lâ lokßal chi junelic kße cutan. Ut eb li kalal kacßajol teßxqßue ajcuiß âlokßal.h]IO Chacuabi taxak nak yôqueb chi yâbac xban li raylal yôqueb chixcßulbal li chapchôqueb xbaneb li xicß nequeßiloc ke. Ut riqßuin taxak xnimal lâ cuanquilal tâcoleb chiru li câmc li ac tenebanbil câmc saß xbêneb.F\O Incßaß nakaj nak eb li jalan tenamit teßxye ke: ¿Ma mâcuaß ta biß lê Dios li natenkßan êre? Toj takil taxak nak tâqßue rêkaj reheb xban nak xeßxcamsiheb laj cßanjel châcuu.[O At Dios, lâat aj Colol ke. Choâtenkßa taxak ut choâcol. Chacuy chasach taxak li kamâc re nak tâqßuehekß âlokßal.8ZiOIncßaß taxak toâqßue chixtojbal rix li mâc li queßxbânu li kaxeßtônil yucuaß. Chacuuxtâna taxak ku xban nak kßaxal ra yôco chixcßulbal ut incßaß chic nakacuy.Y#OChacßut lâ joskßil chiruheb xban nak quilajeßxcamsi li ralal xcßajol laj Jacob. Ut quilajeßxjucß chixjunil li cuan saß lix tenamit.~XuOChacßutbesi ban lâ joskßil chiruheb li tenamit li incßaß nequeßxqßue âlokßal chi moco nequeßtijoc châcuu.{WoOAt Kâcuaß, ¿joß najtil chic yôk âjoskßil saß kabên? ¿Ma junelic yôkat chikaqßuebal chixtojbal kamâc?qV[OEb li cuanqueb chi nachß riqßuin li katenamit yôqueb chikaseßenquil. Nocoeßxhob ut nocoeßretzßu. U OJoß nak nahoyeß li haß nak quihoyeß lix quiqßueleb li queßxcamsi saß li katenamit Jerusalén. Ut mâ ani quimukuc reheb.{ToOQueßxcamsiheb li nequeßcßanjelac châcuu ut queßxqßue lix tibeleb chixtiuheb li soßsol ut li joskß aj xul.9S mOAt inDios, eb li tenamit li incßaß nequeßxqßue âlokßal, xeßoc chak saß li katenamit li caqßue ke ut xeßxmux ru lâ santil templo. Ut queßxpoß li tenamit Jerusalén.'RGNHUt laj David quicßamoc be saß tîquilal chiruheb lix tenamit li Dios. Quixqßue xchßôl chirilbaleb ut quiqßueheß xnaßleb re nak tixbânu saß xyâlal.[Q/NGIncßaß chic quicßanjelac chokß aj ilol xul. Quiqßueheß ban xban li Dios chi cßamoc be chiruheb lix tenamit. Aßan chic aj ilol reheb laj Israel, li ralal xcßajol laj Jacob.Ut laj David quicßamoc be saß tîquilal chiruheb lix tenamit li Dios. Quixqßue xchßôl chirilbaleb ut quiqßueheß xnaßleb re nak tixbânu saß xyâlal.\P1NFLi Dios quixsicß ru laj David, laj ilol carner, re nak aßan tâcßanjelak chiru.,OQNEQuixyîb lix templo chi châbil ut quixqßue xlokßal. Quixqßue saß xnaßaj joß nak quixqßue li ruchichßochß saß xnaßaj re nak tâcuânk aran chi junelic.NNDQuixsicß ban ruheb li ralal xcßajol laj Judá. Ut saß lix tenamiteb quixyîb lix templo saß li tzûl Sión li raro xban.MNCLi Dios quixtzßektânaheb li ralal xcßajol laj José ut laj Efraín ut incßaß chic quixqßue lix templo saß xtenamiteb.{LoNBLi Kâcuaß quinumta saß xbêneb li xicß nequeßiloc reheb ut quirâlinaheb. Quixcßut xxutâneb chi junaj cua.KKNAUt li Kâcuaß quixcanabeb li xicß nequeßiloc reheb lix tenamit chi numtâc saß xbêneb. Nak quixqßue retal nak yôqueb chi numtâc li xicß nequeßiloc reheb, quixtenkßa cuißchic lix tenamit. Chanchan nak yô chi cuârc li Kâcuaß ut qui-aj ru. Chanchan jun li cuînk cau rib chi pletic xban li vino li ac xrucß.pJYN@Eb laj tij queßcamsîc chi chßîchß ut eb li ixakilbej incßaß queßru xyoßlenquil lix camenakeb.tIaN?Queßcamsîc li sâj cuînk saß li plêt ut eb li tukß ixk queßcana chi mâ ani chic teßsumlâk cuiß.jHMN>Ut xban xjoskßil li Dios quixcanabeb lix tenamit chi camsîc xbaneb li xicß nequeßiloc reheb. #~~}|{zz7yxx4ww3vvIuuPtt[srrbqqqpmoonn~mm[lkkjjDihhXgPffevddccbka`__=^]]\\K[[[ZfZXX*WWVUUUTSSQQ/PP ONNMLLcKJJ+HHGWFFREERDD(CrBA@@?6>=<<|;;5988,77P66;5p5331221a0jwhNak nasakêu nequeßxic chi cuârc saß lix naßajeb.jiMhEb li cakcoj li toj sâjeb japjôqueb reheb nak yôqueb chixsicßbal lix tzacaêmk li nacaqßue.thahLâat caqßue li kßojyîn ut eb li xul li cuanqueb saß qßuicheß nequeßel chi bêc chiru li kßojyîn.hgIhCayîb li po re xberesinquil li cutan junjûnk ut li chihab. Li sakße ac naxnau jokße tâoc.efChEb li yuc nequeßcuan saß eb li nînki tzûl ut eb li imul nequeßcuan saß xyânk li pec.ehSaß eb li rukß li cheß aßan nequeßxyîb xsoqueb li xul li nequeßrupupic ut aran nequeßxyîb xsoc li nînki xicßanel xul cigueña.ydkhNacaqßue li hab chi nabal saß xbên li cheß li cuan Líbano. Nacatßakresiheb li chacalteß li cacuau lâat.chNacaqßue lix tzacaêmk re nak tâcuânk xmetzßêu li cuînk. Nacaqßue li vino ut nacaqßue li aceite re nak tâsahokß saß xchßôl.+bOhNacaqßue chi qßuîc li pim re nak tâcuânk xcuaheb li xul. Ut nacaqßue ajcuiß chi qßuîc li acuîmk re nak tâcßanjelak chiru li cuînk chokß xtzacaêmk./aWh Lâat nacatßakresi li chßochß riqßuin li hab li nacatakla chak saß choxa li cuancat cuiß. Nacatßakresi li chßochß toj retal nacßojla xchßôl li chßochß.`)h Saß eb li rukß li cheß li cuanqueb chire li nimaß eb li cocß xul li nequeßrupupic chiru choxa nequeßxqßue lix soqueb ut nequeßbichan.4_ah Aßan li haß nequeßrucß chixjunileb li xul ut eb li bûr li cuanqueb saß qßuicheß nak nequeßchakic reheb. Nequeßrucß li haß toj retal nequeßcßojla xchßôleb.q^[h Lâat catyîban reheb li cocß yußam haß ut li cocß nimaß li nalajeßnumeß saß xyânkeb li tzûl.v]eh Ut caqßue retalil bar tânumekß lix naßaj li haß re nak incßaß chic tixtzßap xbên li ruchichßochß.}\shLi haß quinumeß saß xbêneb li tzûl ut cô saß li ru takßa saß li naßajej li cayîb chokß xnaßaj li haß.[)hRiqßuin lâ cuanquil caye re li haß nak tixchßutub rib, ut saß junpât quixchßutub rib. Saß junpât qui-el nak quirabi lix yâb lâ cux.tZahKßaxal cham li palau ut incßaß nacßutun li chßochß. Nujenak li haß ut incßaß quicßutun li tzûl.HY hCayîb li ruchichßochß saß xnaßaj ut incßaß tâecßânk.YX+hCayîb li ikß chokß âtakl. Ut cayîb li rakß câk re tâcßanjelak châcuu. W hCayîb lâ naßaj takecß saß xbên li haß. Eb li chok nequeßcßanjelac châcuu joß lâ carruaje. Ut nacatbêc saß li ikß.oVWhNumtajenak lâ lokßal. Lâat li cutan saken. Lâat cayîb li choxa chanchan nak cahel jun li tßicr.,U ShTinqßue xlokßal li nimajcual Dios chi anchal lin chßôl. At Kâcuaß, at inDios, kßaxal nim lâ cuanquilal. Numtajenak lâ lokßal ut lâ nimajcual cuanquilal.fTEgCheqßuehak xlokßal li Kâcuaß chêjunilex lâex li quexyîbâc xban li Kâcuaß. Chelokßonihak li Kâcuaß saß chixjunileb li naßajej li cuanqueb rubel xcuanquil. Lâin tinlokßoni li Kâcuaß chi anchal inchßôl.}SsgChelokßonihak taxak li Kâcuaß chêjunilex lâex li qßuebil êcuanquil chi cßanjelac chiru saß choxa, lâex li nequebânu li cßaßru naraj aßan.Cheqßuehak xlokßal li Kâcuaß chêjunilex lâex li quexyîbâc xban li Kâcuaß. Chelokßonihak li Kâcuaß saß chixjunileb li naßajej li cuanqueb rubel xcuanquil. Lâin tinlokßoni li Kâcuaß chi anchal inchßôl.RgChelokßoni li Kâcuaß lâex ángeles, li cau êrib. Lâex li nequeqßue xlokßal li râtin li Kâcuaß ut nequebânu li cßaßru naxye.QgLi nimajcual Dios quixxakab lix cuanquilal saß choxa. Ut aßan cuan xcuanquil saß xbên chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß. P9gJunelic târosobtesiheb li nequeßxbânu li cßaßru queßxye saß li contrato. Târosobtesiheb li nequeßxbânu li cßaßru naxye saß lix chakßrab.2O]gAbanan lix rahom ut lix tîquilal li Kâcuaß junelic cuan saß xbêneb li nequeßxucuan ru li Kâcuaß joß ajcuiß saß xbêneb li ralal xcßajol li teßcuânk mokon.kNOgUt nacßameß xban li ikß ut incßaß chic na-ilman ru chi moco nacßutun chic li quicuan cuiß.M gLix yußam li cuînk junpât ajcuiß nacuan. Chanchan li ichaj cuan saß pim. Naxqßue rutzßußujil ut chirix aßan nachakic.LwgLi Kâcuaß naxnau nak yal cristiano ut saß junpât nachßinan kachßôl. Najulticoß re nak yal chßochß oquenako.zKmg Li Kâcuaß naxtokßoba ruheb li nequeßxucuan ru joß nak naxtokßoba ruheb li ralal xcßajol junak yucuaßbej.?Jwg Quirisi li kamâc. Chanchan nak quixtzßek chak chi najt. Joß xnajtil li na-el cuiß chak li sakße riqßuin li na-oc cuiß, chanchan joßcan xnajtil li quixtzßek cuiß li kamâc.)IKg Kßaxal nim lix rahom li Kâcuaß. Chanchan xnimal li choxa li cuan saß xbên li ruchichßochß. Joßcan lix nimal lix rahom saß xbêneb li nequeßxxucua ru.H g Moco xbânu ta ke joß chanru kacßulub xban li mâusilal xkabânu. Chi moco coxqßue chixtojbal rix li kamâc joß kacßulub.OGg Moco rajlal ta yô chi kßusuc chi moco najoskßoß ta chi junaj cua.|FqgLi Kâcuaß aßan châbil ut junelic na-uxtânan u. Incßaß najoskßoß saß junpât. Kßaxal nim ban li ruxtân.EgQuixcßut chiru laj Moisés li cßaßru quixcßoxla xbânunquil ut quixcßut ajcuiß chiruheb laj Israel li sachba chßôlej.[D/gLi Kâcuaß aßan narakoc âtin saß tîquilal ut naxcoleb li nequeßrahobtesîc."C=gAßan naxcßojob inchßôl ut naxqßue cue li cßaßru us chokß cue. Tixqßue inmetzßêu joß xmetzßêuheb li toj sâjeb ut joß xmetzßêu li tßiu.^B5gAßan nacoloc cue chiru li câmc. Aßan naruxtâna cuu ut naxqßue xsahil inchßôl.dAAgAßan naxcuy naxsach chixjunil lin mâc. Ut aßan li naqßuirtesin re chixjunil lin yajel.m@SgTinlokßoni ru li Kâcuaß ut incßaß tâsachk saß inchßôl nak aßan kßaxal châbil cuiqßuin.? {gTinqßue xlokßal li Kâcuaß chi anchal inchßôl. Chi anchal li cuâm tinqßue xlokßal. Tinnima lix santil cßabaß.<>qfJoßcan ajcuiß li kalal kacßajol lâo laj cßanjel châcuu. Teßcuânk junelic xban nak lâat tat-ilok reheb. Lâat tatcolok reheb ut tatcuânk riqßuineb, chanquin re li Dios.*=MfAbanan lâat ac lâat ajcuiß chak ut lâat junelic. Incßaß tat-osokß. Cuânkat ban chi junelic kße cutan.Joßcan ajcuiß li kalal kacßajol lâo laj cßanjel châcuu. Teßcuânk junelic xban nak lâat tat-ilok reheb. Lâat tatcolok reheb ut tatcuânk riqßuineb, chanquin re li Dios.B<}fLi ruchichßochß ut li choxa teßosokß. Abanan lâat tatcuânk chi junelic kße cutan. Lâat tâjal ruheb joß nak najaleß li tßicr nak nakßeloß. Ut jalbil chic ruheb teßcanâk.};sfNajter kße cutan lâat catyîban re li ruchichßochß. Ut lâat ajcuiß catyîban re li choxa riqßuin lâ cuukß.A:{fLâin quintijoc ut quinye re: —At Kâcuaß, minâcanab chi câmc saß insâjilal. Incßaß taxak tincâmk chi toj mâjiß nintîx. At Kâcuaß, lâat cuancat chi junelic kße cutan.^95fLi Kâcuaß quirisi lin metzßêu nak toj mâjiß nintîx ut quixcßos rok inyußam.8'fTeßxchßutub ribeb aran Jerusalén eb li jalaneb xtenamit rochbeneb lix rey ut junajakeb xchßôl nak teßxqßue xlokßal li nimajcual Dios.v7efUt tâyehekß resil lix châbilal li Kâcuaß aran Sión. Tâqßuehekß xlokßal saß li tenamit Jerusalén.'6GfQuirabi nak nequeßayaynac xban li raylal li yôqueb chixcßulbal nak chapchôqueb xbaneb li jalaneb xtenamit. Ut quixcoleb li tenebanbil câmc saß xbêneb.H5 fLi Kâcuaß toj saß choxa yô chak xqßuebal retal li raylal li yôqueb chixcßulbal lix tenamit. Toj saß lix santil naßaj naril chak li cßaßru yôqueb chixcßulbal saß ruchichßochß.K4fTâtzßîbamânk retalil chi junelic kße cutan nak li Dios quixsume lix tijeb laj Israel re nak teßxnau ajcuiß li ralal xcßajol li toj teßyoßlâk mokon ut teßxqßue xlokßal li Kâcuaß.B3}fLi Kâcuaß tixsume lix tijeb li yôqueb chi cßuluc raylal nak teßxtzßâma lix tenkßanquileb chiru. Incßaß tixcanab yal chi joßcan lix tijeb lix tenamit li mâcßaß cuan reheb.a2;fNak li Kâcuaß tixyîb cuißchic lix tenamit Sión, tixcßutbesi lix lokßal chiruheb.1fEb li jalaneb xtenamit teßxxucua ru li Kâcuaß. Eb li rey li cuanqueb saß ruchichßochß teßxqßue retal lix lokßal.0fEb li nequeßcßanjelac châcuu nequeßxra li tenamit Sión usta juqßuinbil chic. Nequeßril xtokßobâl ru usta poßinbil chixjunil. /f At Kâcuaß, lâat tâcuil xtokßobâl ku. Tâcuosobtesi cuißchic lâ tenamit Sión. Ac xcuulac xkßehil nak tâtenkßa cuißchic.t.af Abanan lâat cuânkat chi junelic, at Kâcuaß, ut tâyemânk âcuesilal yalak bar chi junelic kße cutan.-}f Yô chi osocß lin yußam. Chanchan nak na-ecuu chi junpât li cutan. Chanchanin aj chic li pim li nachakic chi junpât. , f Cßajoß li raylal xincßul xban nak yô âjoskßil saß inbên. Xbên cua xinâcuosobtesi, abanan anakcuan xacubsi incuanquil.)+Kf Cßajoß li raylal nincßul. Chanchan chic incua li cha xban nak aran nincuan. Li xyaßal cuu naxjunaji rib riqßuin li cuucßa xban nak junes yâbac ninbânu.j*MfEb li xicß nequeßiloc cue nequeßxyal numtâc saß inbên. Niquineßxhob ut niquineßxmajecua.Z)-fIncßaß nincuar. Chanchanin jun li tzentzeyul cßochcßo saß xbên cab xjunes.(fChanchanin li xul li narupupic saß li chaki chßochß bar mâcßaß cuan. Chanchanin jun li cuarom saß li juqßuinbil cab.;'qfNin-ayaynac xban li raylal ut yôquin chi bakêrc.t&afRa li cuâm ut yô chi yotßecß inchßôl. Chanchanin li pim li ac xchakic. Incßaß chic nacuaj cuaßac. % fYô chi osocß lin yußam. Chanchan li sib li na-osoß saß ikß. Chanchan nak yô chi cßatc lin bakel saß xam nak nacuecßa.$+fMinâcanab injunes nak cuanquin saß raylal. Chacuil taxak xtokßobâl cuu ut chinâsume taxak chi junpât nak yôquin chi tzßâmânc châcuu.q# ]fAt Kâcuaß, chacuabi taxak lin tij. Chasume taxak nak yôquin chixtzßâmanquil intenkßanquil châcuu."5eRajlal cutan tinsach ruheb li incßaß useb xnaßleb li cuanqueb saß li katenamit. Tincuisiheb saß lix tenamit li Dios li nequeßxbânu mâusilal.!%eLi ani nabalakßic incßaß naru tâcuânk saß li cuochoch chi moco eb li nequeßticßtißic naru teßcuânk cuiqßuin.Rajlal cutan tinsach ruheb li incßaß useb xnaßleb li cuanqueb saß li katenamit. Tincuisiheb saß lix tenamit li Dios li nequeßxbânu mâusilal.( IeTâsahokß saß inchßôl riqßuineb li tîqueb xchßôl ut tinqßueheb chi cuânc saß lin naßaj. Li ani naxbânu li tîquilal târûk tâcßanjelak chicuu.:meLâin tinye reheb nak teßxcanab âtinac li nequeßxyoßob âtin chirixeb li ras rîtzßin. Ut incßaß tincuy xmâqueb li nequeßxkßetkßeti ribeb ut nequeßxnimobresi ribeb.fEeIncßaß tincßoxla li incßaß us chi moco tinbânu li mâusilal li nequeßxbânu eb aßan.2]eLâin incßaß tinbânu li cßaßru nequeßxbânu li incßaß useb xnaßleb. Xicß nacuil li cßaßru nequeßxbânu eb aßan. Mâ jokße tincßam cuib riqßuineb aßan.,QeLâin nacuaj cuânc saß tîquilal. Chasume taxak li cßaßru nintzßâma châcuu ut chinâtenkßa. Ut lâin saß xyâlal tincuânk nak cuânkin saß li cuochoch.w ieAt nimajcual Dios, lâin tinbichânk re xqßuebal âlokßal xban nak lâat tîc âchßôl ut nacat-uxtânan u.}sdLi Kâcuaß kßaxal châbil. Junelic nocoxra ut lix tîquilal xchßôl mâcßaß rosoßjic. Cuânk ban chi junelic.!;dChex-oc saß lix templo li Dios re xbantioxinquil chiru. Chex-oc saß li rochoch li Dios ut chelokßoni riqßuin lê bich. Chebantioxi re li Kâcuaß ut chenima ru.Li Kâcuaß kßaxal châbil. Junelic nocoxra ut lix tîquilal xchßôl mâcßaß rosoßjic. Cuânk ban chi junelic.5cdChenauhak nak li Kâcuaß, aßan li tzßakal Dios. Lâo li ralal xcßajol. Aßan li quiyoßobtesin ke ut aßan ajcuiß li na-iloc ke joß jun li pastor narileb lix carner.{dChexcßanjelak chiru li Kâcuaß chi anchal êchßôl. Chi sa saß êchßôl chelokßoni li Kâcuaß riqßuin lê bich. dChexbichânk chi sa saß êchßôl re xqßuebal xlokßal li Kâcuaß. Chexbichânk chêjunilex lâex li cuanquex saß ruchichßochß.'c Chelokßonihak li Kâcuaß li kaDios. Cheqßuehak xlokßal saß li tzûl Sión lix santil naßaj xban nak li Kâcuaß li kaDios, aßan santo.@ycAt Kâcuaß, at kaDios, lâat caqßue reheb li cßaßru queßxtzßâma châcuu. Lâat xacanabeb chixcßulbal li raylal xban li mâc queßxbânu. Abanan cacuyeb xmâqueb.Chelokßonihak li Kâcuaß li kaDios. Cheqßuehak xlokßal saß li tzûl Sión lix santil naßaj xban nak li Kâcuaß li kaDios, aßan santo.]3cQuiâtinac chak riqßuineb saß li chok ut eb aßan queßxbânu li cßaßru quixye.GcLaj Moisés ut laj Aarón queßcßanjelac chiru li Kâcuaß chokß aj tij. Ut laj Samuel quitijoc chiru. Eb aßan queßxtzßâma xtenkßanquil chiru li Kâcuaß ut aßan quixsume lix tijeb.uccChenima ru li nimajcual Dios. Checuikßib êrib chiru li kaDios re xqßuebal xlokßal xban nak aßan santo.+cKßaxal nim xcuanquil li karey. Naxra li tîquilal. Quixxakab xcuanquil li tîquilal ut li châbilal saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Jacob._7cCheßxqßue taxak xlokßal lix cßabaß ut cheßxxucua taxak ru xban nak aßan santo.wgcKßaxal nim xcuanquil li Kâcuaß li cuan Sión ut kßaxal nim xcuanquil saß xbêneb chixjunileb li tenamit.)  McLi Kâcuaß, aßan li tzßakal rey. Aßan li nahilan saß xyiheb li querubines. Chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß teßxucuak nak teßril lix cuanquil.j Mb Chixjunil ta li cßaßru cuan saß ruchichßochß teßsahokß saß xchßôl nak tâchâlk li Kâcuaß chi rakoc âtin saß xbêneb li cuanqueb saß ruchichßochß xban nak aßan târakok âtin saß xyâlal ut saß tîquilal.j MbCheßecßânk ta ru li nimaß re xqßuebal xlokßal li Dios. Ut cheßecßânk ta li tzûl saß xnaßajeb xban xsahil xchßôleb.Chixjunil ta li cßaßru cuan saß ruchichßochß teßsahokß saß xchßôl nak tâchâlk li Kâcuaß chi rakoc âtin saß xbêneb li cuanqueb saß ruchichßochß xban nak aßan târakok âtin saß xyâlal ut saß tîquilal.& EbChi-ecßânk ta ru li palau ut chixjunil li cuan chi saß. Chi-ecßânk ta li ruchichßochß saß xnaßaj ut chixjunil li cuan chiru xban xsahil xchßôleb. +bYâbasihomak lê cuajb li apunbil. Cheyâbasi lê trompeta re xqßuebal xlokßal li Kâcuaß. Chelokßonihak li tzßakal rey li nimajcual Dios.s_bBichankex chiru li Kâcuaß riqßuin li arpa. Bichankex riqßuin lê cuajb re xlokßoninquil li Kâcuaß.2]bChisahokß saß lê chßôl ut chexbichânk chêjunilex lâex li cuanquex saß ruchichßochß, re xlokßoninquil li Kâcuaß. Chelokßoni li Kâcuaß riqßuin lê bich.oWbXban nak li Dios naxbânu li cßaßru naxye, quijulticoß re lix rahom saß xbêneb laj Israel. Chixjunileb li tenamit li cuanqueb jun sut rubel choxa queßril nak li Dios quixcoleb laj Israel chiruheb li xicß nequeßiloc reheb.'bLi Kâcuaß quixcßutbesi chiruheb li tenamit nak aßan nim xcuanquil chi coloc. Quixcßutbesi lix tîquilal chiruheb chixjunileb li tenamit.a =bBichahomak li acß bich re xlokßoninquil li Kâcuaß xban li sachba chßôlej naxbânu. Xban nak tîc xchßôl li Kâcuaß, aßan xnumta saß xbêneb chixjunileb li xicß nequeßiloc re riqßuin lix nimal xcuanquil.a Lâex li tîc êchßôl, chisahokß taxak saß êchßôl saß xcßabaß li nimajcual Dios. Qßuehomak xlokßal xban nak aßan santo.  a Li Dios naxcutanobresi lê naßleb, lâex li tîc êchßôl ut naxqßue xsahil êchßôl lâex, li nequexcuan saß xyâlal.Lâex li tîc êchßôl, chisahokß taxak saß êchßôl saß xcßabaß li nimajcual Dios. Qßuehomak xlokßal xban nak aßan santo.W'a Chêjunilex lâex li nequexrahoc re li Kâcuaß, chetzßektâna chi junaj cua li mâusilal xban nak li Kâcuaß tâilok êre lâex li tîc êchßôl. Aßan tâcolok êre chiruheb li incßaß useb xnaßleb.Y+a Nequeßsahoß saß xchßôleb xban nak lâat, at nimajcual Dios, nim âcuanquil saß xbêneb chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß. Ut kßaxal nim âcuanquil saß xbêneb chixjunileb li yîbanbil dios.2]aAt nimajcual Dios, nasahoß saß xchßôleb li cuanqueb Sión. Nequeßsahoß saß xchßôleb xban nak nacatrakoc âtin saß xbêneb li incßaß nequeßxqßue âlokßal.8~iaChixjunileb li nequeßxnimobresi ribeb riqßuin xlokßoninquil li yîbanbil dios, xutânal nequeßcana. Ut chixjunileb li jalanil dios teßcanâk rubel xcuanquil li Kâcuaß.k}OaLi choxa naxcßutbesi lix tîquilal li Kâcuaß ut chixjunileb li tenamit nequeßril lix lokßal.|}aEb li tzûl nequeßhaßoß chiru li Kâcuaß, laj êchal re chixjunil li ruchichßochß. Chanchan nak nahaßoß li cera.w{gaNak naxtakla li câk chi repoc, naxcutanobresi li ruchichßochß ut li ruchichßochß na-ecßan saß xnaßaj.yzkaLix joskßil li Kâcuaß chanchan xam yô chi xic chi ubej ut naxsacheb ru chixjunileb li xicß nequeßiloc re.yaLi Kâcuaß quixcßutbesi rib saß li chok kßojyîn ru. Li Kâcuaß narakoc âtin saß xyâlal ut nataklan saß tîquilal.%x EaLi nimajcual Dios, aßan li tzßakal rey. Joßcan nak chisahokß taxak saß xchßôl li ruchichßochß joß eb ajcuiß li chßochß li sutsûqueb saß haß.Gw` Chixjunileb ta teßsahokß saß xchßôl nak tâchâlk li Kâcuaß chi rakoc âtin saß xbêneb li cuanqueb saß ruchichßochß xban nak aßan târakok âtin saß xyâlal ut saß tîquilal.\v1` Chisahokß taxak saß xchßôl li ruchichßochß ut chixjunil li cuan chiru. Ut cheßsahokß ta saß xchßôleb chixjunileb li cheß saß qßuicheß.Chixjunileb ta teßsahokß saß xchßôl nak tâchâlk li Kâcuaß chi rakoc âtin saß xbêneb li cuanqueb saß ruchichßochß xban nak aßan târakok âtin saß xyâlal ut saß tîquilal.5uc` Chisahokß taxak saß xchßôl li choxa joß ajcuiß li ruchichßochß. Chi-ecßânk taxak ru li palau joß ajcuiß chixjunil li cuan chi saß xban xsahileb saß xchßôl.~tu` Yehomak resil saß chixjunileb li tenamit nak li nimajcual Dios, aßan li tzßakal Rey. Aßan li quiqßuehoc re li ruchichßochß saß xnaßaj ut incßaß tâecßânk saß xnaßaj. Aßan li târakok âtin saß xbêneb li tenamit saß tîquilal.zsm` Chelokßoni li Kâcuaß saß lix santil naßaj ut chexucua ru chêjunilex lâex li cuanquex saß ruchichßochß.zrm`Qßuehomak xlokßal li Kâcuaß xban nak xcßulub nak têqßue xlokßal. Ut cßamomak lê mayej saß lix templo.q5`Cheqßuehak xlokßal li nimajcual Dios chêjunilex lâex li cuanquex saß ruchichßochß. Cheqßuehak xcuanquil ut cheqßuehak xlokßal li Kâcuaß.p%`Cßajoß xlokßal li Kâcuaß ut kßaxal nim xcuanquil. Li ralal xcßajol nequeßxqßue xlokßal ut nequerecßa lix cuanquil saß li templo.-oS`Eb li dios li nequeßxlokßoni li jalanil tenamit yal yîbanbil. Moco tzßakal dios ta. Abanan li Kâcuaß, aßan li tzßakal Dios. Aßan li quiyîban re li choxa.@ny`Kßaxal nim xcuanquil li nimajcual Dios ut xcßulub nak takaqßue xlokßal. Aßan li tento tâxucuâk ru xban nak aßan li kßaxal nim xcuanquil chiruheb chixjunileb li jalanil dios.umc`Yehomak resil lix lokßal reheb chixjunileb li tenamit ut yehomak resil li sachba chßôlej li nalajxbânu.}ls`Bichahomak lix lokßal li Kâcuaß ut cheqßuehak xlokßal lix cßabaß. Rajlal cutan têye nak aßan laj Colol ke."k ?`Bichahomak junak acß bich re xlokßoninquil li Kâcuaß. Chêjunilex lâex li cuanquex saß ruchichßochß, bichankex re xqßuebal xlokßal li Kâcuaß.j-_ Lâin quinjoskßoß riqßuineb ut quinye reheb nak incßaß târûk teßoc saß li naßajej li quinqßue raj reheb re teßhilânk, chan li Dios.3i__ Caßcßâl chihab yô injoskßil saß xbêneb li tenamit aßan ut quinye, “Eb li tenamit aßin incßaß nequextau xyâlal chi moco queßraj xtaubal.”Lâin quinjoskßoß riqßuineb ut quinye reheb nak incßaß târûk teßoc saß li naßajej li quinqßue raj reheb re teßhilânk, chan li Dios.|hq_ Saß li cutan aßan eb lê xeßtônil yucuaß queßxyal cuix usta queßril li sachba chßôlej li quinbânu reheb.g!_Cherabi li cßaßru yô chixyebal êre li Kâcuaß: —Mêcacuubresi êchßôl joß queßxbânu lê xeßtônil yucuaß nak cuanqueb saß li naßajej Meriba. Mêbânu joß queßxbânu eb aßan saß li cutan nak cuanqueb saß li chaki chßochß saß li naßajej Masah.sf__Li Kâcuaß, aßan li kaDios ut lâo lix tenamit. Aßan na-iloc ke joß nak li pastor narileb lix carner.e_Châlkex ut kacuikßibak kib re xlokßoninquil li nimajcual Dios. Takacuikßib kib ut takalokßoni li Kâcuaß li quiyoßobtesin ke.Sd_Aßan laj êchal re li palau ut li chßochß xban nak aßan quiyîban re.c_Saß rukß li Kâcuaß cuan chixjunil ut aßan yal re saß xbên. Aßan laj êchal re li ochoch pec joß ajcuiß li tzûl li najt xteram.|bq_Li nimajcual Dios, aßan li tzßakal rey. Aßan li kßaxal nim xcuanquil saß xbêneb chixjunileb li jalanil dios.a{_Ut chobantioxînk chiru xban li usilal li naxbânu ke. Chobichânk chi sa saß kachßôl re xlokßoninquil li Kâcuaß.` _Châlkex ut kalokßonihak li nimajcual Dios. Chobichânk chi sa saß kachßôl re xqßuebal xlokßal li Dios li na-iloc ke ut nacoloc ke.4_a^Li Kâcuaß tixqßueheb chi sachecß ruheb li incßaß useb xnaßleb xban lix mâusilaleb. Li Kâcuaß li kaDios tixsukßisi saß xbêneb lix mâusilaleb ut tixsacheb ru.^3^Li nimajcual Dios, aßan li nacoloc cue. Li Dios, aßan chanchan jun sakônac bar naru nincol cuiß cuib.Li Kâcuaß tixqßueheb chi sachecß ruheb li incßaß useb xnaßleb xban lix mâusilaleb. Li Kâcuaß li kaDios tixsukßisi saß xbêneb lix mâusilaleb ut tixsacheb ru.`]9^Nequeßxye nak li tîqueb xchßôl cuanqueb xmâc ut nequeßxteneb câmc saß xbêneb.5\c^Lâat incßaß tâcßam âcuib saß usilal riqßuineb laj rakol âtin li incßaß nequeßrakoc âtin saß tîquilal xban nak lâat incßaß nacuulac châcuu lix naßlebeb.t[a^Nak incßaß chic nintau cßaßru tinbânu, lâat nacacßojob inchßôl. Lâat nacaqßue xsahil inchßôl.`Z9^Nak quinye: Incßaß chic nincuy, at Kâcuaß, lâat xinâtenkßa xban nak niquinâra.OY^Cui ta li Kâcuaß incßaß xinixtenkßa, ac raj xincam saß rukßeb.X^¿Ani ta cuiß târûk tâcolok cue chiruheb li incßaß useb xnaßleb? Ut, ¿ani tâoquênk chicuix chiruheb li nequeßbânun mâusilal?&WE^Tâcuulak xkßehil nak eb laj rakol âtin teßrakok cuißchic âtin saß tîquilal. Ut xban aßan teßsahokß saß xchßôleb chixjunil li tîqueb xchßôl.aV;^Li Kâcuaß incßaß tixtzßektânaheb li ralal xcßajol. Incßaß tixcanabeb xjuneseb.,UQ^ Lâat tâtenkßa eb aßan re nak teßxcuy xnumsinquil li raylal li tâchâlk saß xbêneb toj teßqßuehekß chixtojbal rix lix mâqueb li incßaß useb xnaßleb.T+^ At Kâcuaß, us xak reheb li nequeßxqßue saß xchßôleb lix kßusbal nacaqßue. Us xak reheb li nacacßut lix yâlal lâ chakßrab chiruheb.S!^ Li Dios naxnau cßaßru nequeßxcßoxla eb li cristian. Naxnau nak yal mâcßaß na-oc cuiß li nequeßxcßoxla li incßaß useb xnaßleb. R^ ¿Ma mâcuaß ta biß li Dios nakßusuc reheb li tenamit? ¿Ma incßaß ta biß tixqßue chixtojbal xmâqueb li incßaß useb xnaßleb? ¿Ma mâcuaß ta biß aßan naqßuehoc xnaßlebeb li cristian? ¿Ma incßaß ta biß tixnau chixjunil li cßaßru na-uxman? Q^ ¿Ma nequecßoxla lâex nak li Dios incßaß narabi li cßaßru nequeye? ¿Ma mâcuaß ta biß aßan quiyîban re li kaxic? ¿Ma nequecßoxla lâex nak li Dios incßaß naril li yôquex chixbânunquil? ¿Ma mâcuaß ta biß aßan li quiyîban re li xnakß ku?qP[^Cheqßuehak retal lâex li mâcßaß ênaßleb, li cuanquex saß li katenamit. ¿Jokße têtau xyâlal?O7^Ut nequeßxye: —Li Dios li nequeßxlokßoni li ralal xcßajol laj Jacob incßaß naril chi moco naxqßue retal li cßaßru yôco chixbânunquil.—N^Nequeßxcamsiheb li xmâlcaßan ut eb li mâ ani cuan reheb. Ut nequeßxcamsiheb ajcuiß li jalaneb xtenamiteb li cuanqueb saß kanaßaj.pMY^At nimajcual Dios, nequeßnumta saß xbêneb lâ tenamit ut nequeßxrahobtesiheb lâ cualal âcßajol.L'^¿Joß najtil chic teßxkßetkßeti ribeb li incßaß useb xnaßleb? ¿Joß najtil chic teßxnimobresi ribeb riqßuin li cßaßru nequeßxye??Kw^¿Joß najtil chic teßsahokß saß xchßôleb li incßaß useb xnaßleb? At nimajcual Dios, ¿Ma toj yôkeb chi sahokß saß xchßôleb riqßuin li cßaßru yôqueb chixbânunquil?J3^Cßutbesi taxak lâ cuanquil nak tatrakok âtin saß xbêneb li tenamit. Chaqßueheb taxak chixtojbal rix lix mâqueb li nequeßxkßetkßeti ribeb.I !^At nimajcual Dios, lâat li nacatqßuehoc rêkaj li mâusilal li nequeßxbânu li incßaß useb xnaßleb. Cßutbesi lâ joskßil chiruheb.H5]At nimajcual Dios, lâ chakßrab xakxôk xcuanquil chi junelic. Incßaß naru xjalbal. Ut li santilal cuânk saß lâ templo chi junelic kße cutan.G]Abanan lâat cuancat saß choxa ut kßaxal nim lâ cuanquil chiruheb lix cau ok li nimaß ut li palau.At nimajcual Dios, lâ chakßrab xakxôk xcuanquil chi junelic. Incßaß naru xjalbal. Ut li santilal cuânk saß lâ templo chi junelic kße cutan.kFO]At Kâcuaß, kßaxal cau nequeßecßan li nimaß. Cau na-ecßan li ru ut naxsacß rib lix cau ok.8Ei]At Kâcuaß, chalen chak saß xticlajic xakxo saß xnaßaj lâ cuanquilal xban nak lâat ac cuancat ajcuiß chak chalen najter kße cutan nak toj mâcßaß li ruchichßochß.>D w]Li nimajcual Dios, aßan li tzßakal rey. Cuan xcuanquil saß xbên chixjunil ut cßajoß lix lokßal. Quixqßue saß xnaßaj li ruchichßochß ut incßaß tâecßânk saß xnaßaj.C}\Ut teßxye resil nak li nimajcual Dios, aßan li nacoloc ke. Aßan kßaxal châbil ut naxbânu chixjunil saß tîquilal.BB}\Usta ac tîxeb chic, junelic yôkeb chi qßuîc ut cauhakeb rib.Ut teßxye resil nak li nimajcual Dios, aßan li nacoloc ke. Aßan kßaxal châbil ut naxbânu chixjunil saß tîquilal.aA;\ Chanchanakeb li cheß li aubil cuan cuiß lix templo li Dios, li yôqueb chi atzßumac.7@g\ Abanan li tîqueb xchßôleb us teßêlk riqßuin li cßaßru teßxbânu. Chanchanakeb li cheß palma. Teßqßuîk joß nak naqßui li cheß chacalteß li cuan aran Líbano.(?I\ Lâin tincuil nak tatnumtâk saß xbêneb li xicß nequeßiloc cue. Ut tincuabi nak yôqueb chi yâbac xban li raylal li teßxcßul li incßaß useb xnaßleb.>y\ Lâat tâqßue inmetzßêu joß xmetzßêu li toro ut tâqßue li sununquil ban saß injolom retalil xsahil inchßôl.=/\ At Kâcuaß, relic chi yâl nak teßsachekß ruheb li xicß nequeßiloc âcue. Ut teßchaßchaßîk ruheb chixjunileb li nequeßxbânu mâusilal.T<!\Abanan, lâat at Kâcuaß, tâqßuehekß âlokßal chi junelic kße cutan.:;m\Li incßaß useb xnaßleb nequeßtam joß li pachßayaß ut nequeßel chi us riqßuin li cßaßru nequeßxbânu. Abanan tâcuulak xkßehil nak teßsachekß ruheb chi junaj cua.H: \Li ani mâcßaß xnaßleb incßaß naxtau ru li naßleb aßin. 9\At nimajcual Dios, kßaxal nim lâ cuanquil ut kßaxal lokß li cßaßru nacabânu. Numtajenak lâ naßleb. Mâ ani tâtaßok ru.8\At Kâcuaß, nasahoß saß inchßôl riqßuin chixjunil li cßaßru nacabânu. Nasahoß saß inchßôl chirilbal li cßaßru nacabânu.~7u\Takaqßue âlokßal riqßuin li cuajb chi chßinaßus. Takaqßue âlokßal riqßuin li arpa ut riqßuin li salterio.a6;\Rajlal ekßela ut rajlal kßojyîn takaye resil nak châbilat ut kßaxal nim lâ rahom.x5 k\At Kâcuaß Dios, kßaxal us xqßuebal âlokßal. Takabicha li bich re xlokßoninquil âcuu, at nimajcual Dios.]43[Lâin tincuosobtesi ut tinqßue nabal chihab chic xyußam. Ut lâin tincolok re.—3{[Nak tixtzßâma xtenkßanquil cue, lâin tinsume li cßaßru tixtzßâma chicuu. Lâin tincuânk riqßuin ut lâin tincolok re chiru li raylal ut tinqßue xlokßal.Lâin tincuosobtesi ut tinqßue nabal chihab chic xyußam. Ut lâin tincolok re.—2[Li Kâcuaß tixye: —Lâin tincol aßan xban nak kßaxal ninxra. Lâin tinqßue xlokßal xban nak aßan naxnau nak lâin li Kâcuaß.1)[ Lâat tâyekß saß lâ cuok li cakcoj joß ajcuiß li cßantiß li nacamsin. Tâyekß saß lâ cuok li ral li cakcoj joß ajcuiß li dragón.V0%[ Eb aßan tateßxcßam saß rukßeb re nak incßaß tâtich âcuok chiru pec.]/3[ Li Dios tixtaklaheb li ángel châcolbal. Eb aßan teßilok âcue yalak bar tatxic..#[ Joßcan nak mâcßaß raylal tâchâlk saß âbên. Ut li cuanqueb saß lâ cuochoch incßaß teßxcßul li yajel li incßaß naru xbanbal.}-s[ Mâcßaß tâcßul xban nak lâat cau âchßôl riqßuin li nimajcual Dios. Lâat nacanau nak aßan tâcolok âcue.g,G[Yal tâcuil chanru nak teßqßuehekß chixtojbal rix lix mâusilal li incßaß useb xnaßleb.j+M[Usta teßcâmk jun mil nachß âcuiqßuin, malaj ut lajêb mil, abanan lâat mâcßaß tâcßul.*[Ut incßaß tatxucuak chiru li yajel li nachal chi mâcßaß saß âchßôl, chi moco tatxucuak chiru li raylal li nacutun nak nachal.){[Incßaß tatxucuak chiru li naseßbesin chiru kßojyîn, chi moco tatxucuak chiruheb li nequeßbânun raylal chi cutan.y(k[Aßan tâcolok âcue joß nak naxcoleb li ral li caxlan rubel lix xicß. Mâcßaß tâcßul. Xban nak aßan kßaxal châbil, tatril ut tatxcol. Riqßuin li râtin tâcol âcuib joß nak li soldado naxcol rib riqßuin lix ramleb chßîchß.~'u[Li Dios tâcolok âcue chiruheb li nequeßraj âchapbal. Ut aßan ajcuiß tâcolok âcue chiru li yajel li nacamsin.z&m[Tixye: —At Kâcuaß, âcuiqßuin nincol cuib. Lâat aj ilol cue. Lâat inDios ut cau inchßôl âcuiqßuin.—g% I[Li ani cuan rubel xcuanquil li nimajcual Dios, mâcßaß tixcßoxla xban nak aßan tâilok re.z$mZAß taxak li rusilal li Dios chicuânk kiqßuin. Aß taxak li Dios chi-osobtesînk ke re nak us toêlk riqßuin chixjunil li cßaßru takabânu. Yâl. Aßan taxak chi-osobtesînk ke re nak us toêlk riqßuin chixjunil li cßaßru takabânu.w#gZTâcßutbesi taxak lâ cuanquil chiku lâo laj cßanjel châcuu. Takil taxak lâ lokßal joßqueb ajcuiß li kalal kacßajol.Aß taxak li rusilal li Dios chicuânk kiqßuin. Aß taxak li Dios chi-osobtesînk ke re nak us toêlk riqßuin chixjunil li cßaßru takabânu. Yâl. Aßan taxak chi-osobtesînk ke re nak us toêlk riqßuin chixjunil li cßaßru takabânu.n"UZTâqßue ta nabalak chihab li sahil chßôlej ke joß nak xoâqßue chi cßuluc raylal nabal chihab.!ZTâcßut taxak chiku chi junpât nak nocoâra re nak tobichânk xban xsahil kachßôl joß najtil chic tocuânk saß ruchichßochß. Z At Kâcuaß, ¿joß najtil chic yôk âjoskßil saß kabên? ¿Ma incßaß tâcuil xtokßobâl ku lâo aj cßanjel châcuu?a;Z Cßut chiku chanru nak takara li kayußam re nak cuânk kanaßleb chixbânunquil li us.veZ ¿Ani ta cuiß tâcuyuk re xcßulbal lâ joskßil? Ut, ¿ani ta cuiß nanaßoc re chanru nak nacatjoskßoß? ~~ }m||.{{"zyyLxw-vvuu tss-rqqcppJooFnn#mm5ll.kjjliiihh ggCffxfeedccobbNaa)`_^^Y]]Q\[[JZKYYXX(WVVRUU0TT'SSR^QPPTOOoNN"MLLFKK$JnJII2HuGGJFF>Q==;<<';::`998|8977|7$655_44_33[2211]00&/v..--&,++C*)((u('''&& %$$#""!! f8U%  iYsrM C  b 3$Ur:A5pLi cuînk châbil xnaßleb naxbânu usilal reheb li ras rîtzßin. Naxqßue chi toß li cßaßru cuan re. Ut naxnau xsicßbal xtumin saß tîquilal.d@ApLi Dios naxcutanobresi lix naßlebeb li tîqueb xchßôl. Châbilakeb ut teßuxtânânk u.>?wpTâcuânk xbiomaleb ut tîcak xchßôleb chi junelic.t>apEb li ralal xcßajol li tîqueb xchßôl teßqßuehekß xcuanquil saß ruchichßochß ut osobtesinbilakeb.== upLokßoninbil taxak li Kâcuaß. Us xak reheb li ani nequeßxucuan ru li Kâcuaß. Us xak reheb li nequeßsahoß saß xchßôleb xbânunquil li cßaßru naxye lix chakßrab li Dios._<7o Li ani târaj tâcuânk xnaßleb, tento nak tixxucua ru li Dios. Li Kâcuaß naxqßue xnaßlebeb chixjunileb li nequeßxbânu li cßaßru naxye lix chakßrab. Lokßoninbil taxak li Kâcuaß chi junelic kße cutan.[;/o Quixcoleb li ralal xcßajol ut quixbânu li santil contrato riqßuineb. Li Kâcuaß Dios, aßan santo ut kßaxal xiu xiu ru.Li ani târaj tâcuânk xnaßleb, tento nak tixxucua ru li Dios. Li Kâcuaß naxqßue xnaßlebeb chixjunileb li nequeßxbânu li cßaßru naxye lix chakßrab. Lokßoninbil taxak li Kâcuaß chi junelic kße cutan.m:SoQuixxakab xcuanquil lix chakßrab chi junelic kße cutan. Quixbânu saß xyâlal ut saß tîquilal.y9koChixjunil li nalajxbânu li Kâcuaß, naxbânu saß xyâlal ut saß tîquilal. Ut tzßakal re ru lix chakßrab.l8QoQuixcßutbesi lix cuanquil chiruheb nak quixqßue chokß reheb lix naßajeb li jalaneb xtenamiteb.71oLi Kâcuaß naxqßue xtzacaêmkeb li nequeßxucuan ru. Ut mâ jokße tâsachk saß xchßôl li contrato li quixbânu riqßuineb li ralal xcßajol.6yoTâjulticamânk chi junelic li sachba chßôlej quilajxbânu li Kâcuaß. Li Kâcuaß, aßan châbil ut na-uxtânan u. 5oKßaxal lokß ut kßaxal châbil chixjunil li nalajxbânu li Kâcuaß ut lix tîquilal mâcßaß rosoßjic. Cuan ban chi junelic.41oKßaxal lokß chixjunil li naxbânu li Kâcuaß. Chixjunileb li nequeßrahoc re li Dios nequeßxqßue xchßôl chixtaubal ru li cßaßru naxbânu."3 ?o¡Lokßoninbil taxak li Kâcuaß! Tinqßue xlokßal li nimajcual Dios chi anchal inchßôl. Tinnima ru nak cuânko saß comonil lâo lix tenamit li Dios.32_nJunelic tâqßuehekß xcuanquil xban li Dios chi numtâc saß xbêneb li xicß nequeßiloc re. Chanchan jun li cuînk tâucßak saß jun li yußam haß li cuan chire be.1ynLi Kâcuaß târakok âtin saß xbêneb chixjunileb li tenamit. Nabaleb li teßcamsîk ut teßcanabâk aran. Ut tixsach ruheb li nequeßcßamoc be saß li xnînkal ru tenamit yalak bar saß ruchichßochß.Junelic tâqßuehekß xcuanquil xban li Dios chi numtâc saß xbêneb li xicß nequeßiloc re. Chanchan jun li cuînk tâucßak saß jun li yußam haß li cuan chire be.40anLi Kâcuaß cuânk saß lâ nim ukß châtenkßanquil. Nak tâcuulak xkßehil nak tixcßutbesi lix joskßil, li Dios tixsach ruheb li rey li cuanqueb saß ruchichßochß.%/CnLi Kâcuaß quixbânu li juramento ut incßaß tixjal xcßaßux. Quixye: —Lâat lix yucuaßil eb laj tij chi junelic joß nak quicuan laj Melquisedec.—.nNak lâat cuânkat saß lâ cuanquil, eb lâ tenamit teßxic saß lâ santil naßaj ut teßxyechißi ribeb chi cßanjelac châcuu. Li Dios tixqßue âmetzßêu rajlal joß nak natßaneß li xchußque rajlal ekßela. Ut chanchanakat jun li sâj cuînk.-1nLi nimajcual Dios tixqßue chak lâ cuanquil toj saß li santil naßajej Sión. Ut lâat chic tattaklânk saß xbêneb li xicß nequeßiloc âcue. , nLi Dios quixye re li Kâcuaß: —Tatcßojlâk saß innim ukß toj retal tincanabeb rubel lâ cuok li xicß nequeßiloc âcue, chan.+mTinqßue xlokßal li Kâcuaß xban nak riqßuin lix cuanquil naxcoleb li tenkßâc teßraj. Naxcoleb chiruheb li nequeßkßaban reheb. *mLâin tinlokßoni li nimajcual Dios chi anchal inchßôl. Tinye resil lix lokßal chiruheb li tenamit nak chßutchßûqueb.Tinqßue xlokßal li Kâcuaß xban nak riqßuin lix cuanquil naxcoleb li tenkßâc teßraj. Naxcoleb chiruheb li nequeßkßaban reheb.W)'mSachsôqueb ta xchßôl cheßcanâk. Xutânal taxak teßcanâk chi junaj cua.>(umUsta eb aßan niquineßxmajecua, abanan lâat nacat-osobtesin cue. Chacßut taxak xxutâneb li xicß nequeßiloc cue. Ut chaqßue taxak xsahil inchßôl lâin laj cßanjel châcuu.{'omChacßutbesi taxak chiruheb li xicß nequeßiloc cue nak lâat kßaxal nim âcuanquil ut lâat li nacatcoloc cue.U&#mAt Kâcuaß, at inDios, chinâcol taxak xban nak junelic nacacuuxtâna cuu.e%CmNak niquineßril li tenamit, niquineßxseße. Nequeßrecßasi lix jolomeb ut niquineßxhob.{$omIncßaß chic nincuy xaklîc xban nak incßaß chic nincuaßac. Cßajoß nak xinbaker. Incßaß chic nim intibel.#mYô chi osocß lin yußam. Chanchan nak nanumeß li kßojyîn saß junpât. Chanchanin chic laj sâcß li yalak bar nacßameß xban ikß.v"emKßaxal ra cuanquin ut tenkßâc tincuaj. Yô chi yotßecß inchßôl ut incßaß chic nincuy nak nacuecßa.o!WmAt Kâcuaß, at inDios, chinâtenkßa taxak joß xaye cue. Ut chinâcol riqßuin xnimal lâ cuuxtân.0 YmAt Kâcuaß, joßcaßin taxak nak tâqßueheb chixtojbal lix mâqueb li xicß nequeßiloc cue. Chaqßueheb taxak chixtojbal xmâqueb li nequeßyoßoban âtin chicuix.mAß ta li majecuânc li naxbânu chi cuânk riqßuin junelic joß nak junelic bacßbo lix saß riqßuin lix cßâmal xsaß.}mChanchan nak naxtikib rib riqßuin li majecuânc xban nak junes majecuânc naxbânu. Aß ta li majecuânc li naxbânu chi numtâk saß xbên. Ut chi oc ta saß chixjunil lix tibel joß nak narucß li haß ut joß nak na-oc li aceite saß lix bakel.?wmQuicuulac chiru xmajecuanquil li ras rîtzßin. Joßcan nak chimajecuâk ta aßan. Incßaß quiraj nak teßosobtesîk li ras rîtzßin. Joßcan nak incßaß ta chi-osobtesîk aßan.#?mLi cuînk aßan mâ jun sut quixcßoxla ruxtânanquil ruheb li nebaß ut li tûlaneb. Quixrahobtesiheb ban li raheb saß xchßôl toj retal quixcamsiheb.ymJunelic tâjulticâk re li Kâcuaß lix mâqueb ut incßaß ta chic cheßjulticâk lix cßabaßeb saß ruchichßochß.%mJunelic tâjulticâk re li nimajcual Dios li mâc li quixbânu lix yucuaß, ut incßaß ta tâsachk saß xchßôl li Dios lix mâc lix naß.b=m Cheßcâmk ta chixjunileb li ralal xcßajol ut chisachk ta lix cßabaßeb chi junaj cua./m Mâ ani ta chi-ilok xtokßobâl ru aßan. Ut mâ ani ta chi-ilok xtokßobâl ruheb li ralal xcßajol li teßcanâk chi mâcßaß chic xyucuaßeb.xim Aß ta li natoßoni tumin chicßamok re chixjunil li cßaßru cuan re. Ut jalan ta chiyalok xsahil lix trabaj..Um Cheßxbeni ta ribeb li ralal xcßajol chixtzßâmanquil li cßaßru reheb. Cheßxsicßak ta xtzacaêmkeb najt riqßuin lix naßajeb li mâcßaß chic cuan chi saß.{om Cheßcanâk ta chi mâcßaß chic xyucuaßeb li ralal xcßajol, ut li rixakil chicanâk ta chi mâcßaß xbêlom.`9mChicâmk ta chi junpât ut jalan ta chic chiqßuehekß chi cßanjelac saß lix naßaj.}smNak târakekß âtin saß xbên, teßxye ta nak cuan xmâc. Ut aß ta ajcuiß lix tij chicßutuk re nak cuan xmâc.7mChiqßuehekß ta junak cuînk incßaß us xnaßleb chi rakoc âtin saß xbên li xicß na-iloc cue. Ut aß ta ajcuiß li na-oquen chirix chijitok re.mLâin ninbânu usilal reheb, abanan eb aßan nequeßxbânu mâusilal cue. Lâin ninraheb, abanan eb aßan xicß niquineßril.?ymXicß niquineßril usta ninraheb ut nintijoc chirixeb.]3mXban nak xicß niquineßril, niquineßxhob ut niquineßxpleti chi mâcßaß inmâc.7mEb li incßaß useb xnaßleb yôqueb chinkßabanquil. Eb laj balakß ut eb laj ticßtiß yôqueb xqßuebal li mâc saß inbên, li incßaß xinbânu.f  GmAt inDios, lâin ninqßue âlokßal. Chinâsume taxak nak nintzßâma intenkßanquil châcuu.{ ol Li Dios tâtenkßânk ke chi numtâc saß xbêneb li xicß nequeßiloc ke ut aßan ajcuiß tâisînk xcuanquileb. l At Kâcuaß, caßaj cuiß lâat naru tattenkßânk ke chi numtâc saß xbêneb li xicß nequeßiloc ke. Li cuînk mâcßaß xcuanquil re katenkßanquil.Li Dios tâtenkßânk ke chi numtâc saß xbêneb li xicß nequeßiloc ke ut aßan ajcuiß tâisînk xcuanquileb.i Kl Choâtenkßa, at Kâcuaß, usta xoâcanab kajunes junxil. Toâtenkßa saß li plêt, at inDios.x il At inDios, ¿ani tâcßamok cue saß li tenamit cau rib chi pletic? ¿Ani tâcßamok cue saß li tenamit Edom?mSl Moab tzßektânanbil inban. Chanchan jun li palangana re xchßajbal li cuukß. Tinqßue li cuok saß xbên Edom retalil nak lâin xinêchanin re. Tâsahokß saß inchßôl nak tinnumtâk saß xbêneb laj filisteo, chan li Dios.lGalaad ut Manasés cue lâin. Efraín lokß chicuu. Chanchan xcolbal injolom. Judá chanchan lin xukß retalil lin cuanquil.#?lLi Dios quiâtinac chak saß lix santil naßaj ut quixye: —Nak tinnumtâk saß xbêneb li tenamit, tinjachi li Siquem ut tinjeqßui li ru takßa Sucot.r]lChoâtenkßa re nak tocolekß lâo li rarôco âban. Choâsume ut choâcol riqßuin xnimal lâ cuanquil.zmlAt inDios, nimanbilak taxak âcuu saß choxa ut chicßutûnk taxak lâ lokßal saß chixjunil li ruchichßochß.\1lKßaxal nim lâ cuuxtân saß kabên. Mâcßaß xbisbal. Kßaxal tîc lâ chßôl.oWlAt Kâcuaß, tatinlokßoni chiruheb li tenamit. Tinbicha lâ lokßal chiruheb chixjunileb li tenamit.~ulChi ajk ta cuu ekßela re tinqßue xlokßal li Dios riqßuin lin salterio. Tinlokßoni ta li Dios riqßuin lin arpa.  lAt nimajcual Dios, lâin cau inchßôl âcuiqßuin. Tinbicha lâ lokßal chi anchal inchßôl. Aßan li kßaxal lokß chicuu lâin. k+Li ani cuanqueb xnaßleb cheßxqßuehak retal li cßaßru naxbânu li Dios ut cheßxqßuehak retal nak kßaxal nim li ruxtân.-~Sk*Eb li tîqueb xchßôl nequeßsahoß saß xchßôleb nak nequeßril li cßaßru naxbânu li Kâcuaß. Ut eb li incßaß useb xnaßleb mâcßaß chic naru nequeßxye.Li ani cuanqueb xnaßleb cheßxqßuehak retal li cßaßru naxbânu li Dios ut cheßxqßuehak retal nak kßaxal nim li ruxtân.}k)Aban li Dios quixcoleb li cuanqueb saß raylal ut quixqßueheb chi nabalocß li ralal xcßajoleb joß nak nequeßnabaloß li carner.4|ak(Li Dios quichal xjoskßil saß xbêneb li yôqueb chi rahobtesînc reheb lix tenamit ut quixqßueheb chixbeninquil ribeb yalak bar ut incßaß nequeßxtau bar nequeßxic.{#k'Nak nequeßnumta li xicß nequeßiloc reheb saß xbêneb lix tenamit li Dios, incßaß chic qßui nequeßcana xban li raylal nequeßxcßul.|zqk&Li Dios quirosobtesiheb lix tenamit ut nabaleb li ralal xcßajol queßcuan. Ut queßnabaloß ajcuiß lix quetômk.qy[k%Queßrau li acuîmk saß li cßalebâl ut queßrau li uvas. Ut nabal li ruheb li racuîmk li queßxxoc.xk$Ut saß li naßajej aßan li Kâcuaß quixqßueheb chi cuânc li mâcßaß cuan reheb ut aran queßxyîb lix tenamit re teßcuânk cuiß.Bw}k#Li chaki ru chßochß naxsukßisi chokß châbil chßochß ut naxqßue li yußam haß aran. Ut li cau ru chßochß naxsukßisi chokß kßunil chßochß ut naxqßue li yußam haß aran.,vQk"Ut li chßochß li châbil na-el li acuîmk chiru, naxsukßisi chi mâcßaß chic na-el chiru. Naxbânu chi joßcan xban li mâusilal li nequeßxbânu li tenamit.uyk!Li Kâcuaß kßaxal nim xcuanquil saß xbên li ruchichßochß. Naxqßueheb chi chakic li nimaß ut eb li yußam haß./tWk Cheßxqßuehak xlokßal li Kâcuaß nak chßutchßûqueb saß comonil. Ut cheßxqßuehak xlokßal nak chßutchßûqueb li nequeßcßamoc be saß xyânkeb li tenamit.s!kCheßxlokßonihak taxak li nimajcual Dios xban nak nim li ruxtân, ut xban li sachba chßôlej li naxbânu re xcolbaleb li ralal xcßajol.r3kCßajoß nak queßsahoß saß xchßôleb li cuînk nak tuktu chic ru li palau. Ut li Kâcuaß quixcßameb chire li palau chi mâcßaß queßxcßul.@q{kLi Kâcuaß quixkßus li ikß ut quixtukub ru li palau.pwkXban li raylal li cuanqueb cuiß, queßxtzßâma xtenkßanquileb chiru li Dios. Ut li Dios quixcoleb chiru li raylal.okNequeßtacloc ut caßchßin chic mâ nequeßtßaneß. Chanchan teßcalâk ut incßaß chic queßxtau cßaßru teßxbânu.znmkQuixtaksi li jucub saß ikß ut quixcut cuißchic saß li haß ut cßajoß nak queßxucuac li cuanqueb chi saß.|mqkYal riqßuin li râtin li Dios quixtakla jun li cacuil ikß ut quirecßasi ru li palau ut quichal lix cau ok xban.~lukEb aßan queßril li cßaßru naxbânu li Kâcuaß ut queßxqßue retal nak aßan nim xcuanquil saß xbên li palau.ikKkCuanqueb li nequeßcßanjelac riqßuin li nînki jucub chiru li palau re xsicßbal lix tumineb.>jukCheßxqßuehak taxak lix mayejeb re xbantioxinquil chiru li Kâcuaß. Cheßbichânk taxak xban xsahil xchßôleb ut teßxye taxak resil li usilal li quilajxbânu li Kâcuaß reheb.ikCheßxlokßonihak taxak li nimajcual Dios xban nak nim li ruxtân ut xban li sachba chßôlej li naxbânu re xcolbaleb li ralal xcßajol.Uh#kYal riqßuin râtin, li Dios quixqßuirtesiheb ut quixcoleb chiru li câmc.gwkXban li raylal li cuanqueb cuiß, queßxtzßâma xtenkßanquileb chiru li Dios. Ut li Dios quixcoleb chiru li raylal.8fkkCâmqueb re xban nak incßaß queßraj cuaßac.@e{kQueßyajer xban li mâc ut li mâusilal li queßxbânu.d)kLi Kâcuaß aßan li quijoroc re li oquebâl yîbanbil riqßuin bronce ut hierro re xcolbaleb lix tenamit chiruheb li queßnumta saß xbêneb.ckCheßxlokßonihak taxak li nimajcual Dios xban nak nim li ruxtân ut xban li sachba chßôlej li naxbânu re xcolbaleb li ralal xcßajol.-bSkQuirisiheb rubel xcuanquil li jalaneb xtenamit. Chanchan nak quirisiheb saß li kßojyîn nak quirisiheb saß li raylal ut quirisi li cadena li bacßbôqueb cuiß.awk Xban li raylal li cuanqueb cuiß, queßxtzßâma xtenkßanquileb chiru li Dios. Ut li Dios quixcoleb chiru li raylal./`Wk Joßcan nak li Dios quixqßueheb chixtojbal xmâqueb riqßuin li cacuil trabaj li quiqßueheß reheb. Queßxtich rokeb ut queßtßaneß ut mâ ani quitenkßan reheb._k Joßcan yôqueb chixcßulbal xban nak queßxkßet li râtin li Dios. Incßaß queßxqßue xcuanquil lix chakßrab li nimajcual Dios.^k Chanchan nak cuanqueb saß kßojyîn xban li raylal li yôqueb chixcßulbal. Kßaxal ra cuanqueb xban nak bacßbôqueb riqßuin cadena.|]qk Li Kâcuaß naxqßueheb chi ucßac li tâchakik reheb. Ut naxqßueheb li châbil tzacaêmk reheb li teßtzßocâk.\kCheßxlokßonihak taxak li nimajcual Dios xban nak nim li ruxtân ut xban li sachba chßôlej li naxbânu re xcolbaleb li ralal xcßajol.|[qkAßan quicßamoc be chiruheb saß tîquilal re nak naru teßcuulak saß lix naßajeb bar târûk teßcuânk cuiß.ZwkXban li raylal li cuanqueb cuiß, queßxtzßâma xtenkßanquileb chiru li Dios. Ut li Dios quixcoleb chiru li raylal.>YwkOsoßqueb re xban xtzßocajiqueb ut xban xchaki eleb.zXmkEb aßan queßxbeni ribeb saß li chaki chßochß ut incßaß queßxtau junak tenamit bar naru teßcuânk cuiß.W!kAßan qui-isin chak reheb saß xyânkeb li jalaneb xtenamiteb, li cuanqueb saß li sur ut saß li norte, joß ajcuiß li este ut li oeste.V5kJoßcan taxak teßxye chixjunileb li ac xeßcoleß xban li nimajcual Dios. Li Dios, aßan li quicoloc reheb saß rukßeb li xicß nequeßiloc reheb.[U 1kChexbantioxînk chiru li Kâcuaß xban nak aßan châbil ut junelic naruxtâna ku.NTj0Chikaqßuehak taxak xlokßal li Kâcuaß li nimajcual Dios chi junelic kße cutan, li kaDios lâo aj Israel. Ut chixjunileb taxak li tenamit teßxye: Joßcan taxak. Lokßoninbil taxak li Kâcuaß.*SMj/At Kâcuaß, at nimajcual Dios, choâcol taxak. Ut choâcuisi taxak saß xyânkeb li jalaneb xtenamit. Choâcßam taxak saß li kanaßaj re nak naru tobantioxînk châcuu. Chikalokßoni taxak âcuu chi sa saß kachßôl.Chikaqßuehak taxak xlokßal li Kâcuaß li nimajcual Dios chi junelic kße cutan, li kaDios lâo aj Israel. Ut chixjunileb taxak li tenamit teßxye: Joßcan taxak. Lokßoninbil taxak li Kâcuaß.Rj.Li Dios quixjal lix cßaßuxeb li tenamit li queßnumta saß xbêneb laj Israel re nak incßaß chic teßxbânu raylal reheb.Qj-Quijulticoß re li contrato li quixbânu riqßuineb ut xban nak kßaxal nim li ruxtân, quixjal xcßaßux ut quixtenkßaheb cuißchic.1jJoßcan nak li Dios quixye reheb nak tixcanabeb chi câmc saß li chaki chßochß.=}jNak cuanqueb saß lix muhebâleb, queßxcuechßi rix li Kâcuaß Dios ut incßaß queßraj rabinquil li cßaßru quixye.< jXban nak incßaß queßxpâb li râtin li Dios, eb laj Israel queßxtzßektâna li châbil naßajej li quiqßueheß raj reheb.z;mjLi Dios quixye nak tixsach ruheb laj Israel lix tenamit. Abanan laj Moisés li sicßbil ru xban quiâtinac chirixeb re nak li Dios incßaß tixsach ruheb. Ut quinumeß caßchßin lix joskßil li Dios saß xbêneb ut incßaß quixsach ruheb.}:sjNabal li milagros quilajxbânu aran Egipto saß lix tenamit laj Cam. Sachba chßôlej quixbânu saß li Caki Palau.,9QjQueßsach saß xchßôleb li Dios li quicoloc reheb. Queßxcanab xlokßoninquil li Dios li quibânun re li sachba chßôlej re xcolbaleb nak cuanqueb aran Egipto. 8 jQueßxtzßektâna li tzßakal Dios li numtajenak xlokßal. Ut aß chic lix jalam ûch li cuacax li nacuaßac pim queßxlokßoni.7jNak cuanqueb saß li tzûl Horeb, eb laj Israel queßxyîb jun li cuacax oro ut queßxqßue chokß xdioseb ut queßxlokßoni.p6YjUt quiloch jun li xam saß lix naßajeb ut quixcßateb li incßaß useb xnaßleb li queßtâken reheb.5jUt li chßochß quijacheß ut queßtßaneß chi saß laj Datán joß ajcuiß laj Abiram rochbeneb li queßtâken re. Ut aran queßosoß.4)jUt nak cuanqueb saß li naßajej aßan, queßxcakali laj Moisés ut queßxcakali ajcuiß laj Aarón li sicßbil ru xban li Dios chokß aj tij.3}jLi Dios quixqßue reheb li cßaßru queßxtzßâma. Abanan quixtakla jun li yajel saß xbêneb ut nabaleb queßcam xban. 2 jNak cuanqueb aran saß li chaki chßochß bar mâcßaß cuan, queßxrahi ru li tibel cua. Joßcan nak queßxyal rix li Kâcuaß. 19j Abanan saß junpât queßsach saß xchßôl li usilal li quixbânu li Dios reheb. Incßaß queßxtzßâma chiru li Dios nak aßan tixqßue xnaßlebeb. 09j Toj queßril li milagro li quixbânu li Kâcuaß, tojoßnak laj Israel queßxpâb li cßaßru quixye li Kâcuaß ut queßbichan re xqßuebal xlokßal._/7j Eb li xicß queßiloc reheb quilajeßosoß saß li palau ut mâ jun chic queßcoleß.. j Joßcaßin nak quixcoleb lix tenamit saß rukßeb li xicß nequeßiloc reheb. Quixcoleb saß rukßeb li queßrahobtesin reheb.1-[j Li Dios quixye re li palau nak tixjach rib ut quixjach rib. Chaki li chßochß li queßnumeß cuiß lix tenamit. Joßcan nak li Dios quixnumsiheb jun pacßal li palau.},sjAbanan li Kâcuaß quicoloc reheb joß quixye reheb. Quixcßut chiruheb lix cuanquil re nak tâqßuehekß xlokßal.{+ojEb li kaxeßtônil yucuaß incßaß queßxqßue saß xchßôleb li sachba chßôlej li cabânu nak cuanqueb aran Egipto. Quisach saß xchßôleb nak cßajoß nak cacuuxtânaheb ru. Ut nak cuanqueb chire li Caki Palau queßxkßet lâ cuâtin.{*ojYâl nak xomâcob châcuu joß queßxbânu li kaxeßtônil yucuaß. Lâo xkabânu li mâusilal ut li incßaß us.)jLâin tincuaj nak tinâcuosobtesi nak tâcuosobtesiheb lâ tenamit li sicßbileb ru âban. Ut nacuaj ajcuiß nak tintzßakônk riqßuin li sahil chßôlej li tâqßue reheb lâ tenamit. Lâin tincuaj ajcuiß xcßulbal li lokßal li tâqßue reheb aßan.{(ojChinjulticokß taxak âcue, at Kâcuaß, nak tâcuosobtesiheb lâ tenamit, ut chinâcol taxak nak tâcoleb aßan.U'#jUs xak reheb li nequeßcuan saß tîquilal, li junelic nequeßxbânu li us.,&Qj¿Ani ta cuiß târûk tâyehok resil chixjunil li sachba chßôlej li nalajxbânu li Kâcuaß? Ut, ¿ani ta cuiß târûk tixlokßoni chi tzßakal re ru li Dios?% jLokßoninbil taxak ru li Kâcuaß li nimajcual Dios. Chexbantioxînk chiru xban nak aßan châbil ut junelic naruxtâna ku.)$Ki-Li Dios quixbânu chi joßcan re nak eb laj Israel teßxqßue xcuanquil lix chakßrab ut teßxbânu li cßaßru naxye. Lokßoninbil taxak ru li nimajcual Dios.#i,Quixqßue reheb laj Israel lix chßochßeb li jalaneb xtenamit ut quicana ajcuiß chokß reheb li acuîmk.Li Dios quixbânu chi joßcan re nak eb laj Israel teßxqßue xcuanquil lix chakßrab ut teßxbânu li cßaßru naxye. Lokßoninbil taxak ru li nimajcual Dios."yi+Quirisiheb laj Israel saß li tenamit Egipto chi sa saß xchßôleb. Japjôqueb re xban xsahil xchßôleb nak queßel.!i*Li Dios quixbânu chi joßcan riqßuineb laj Israel xban nak jultic re li contrato li quixbânu riqßuin laj Abraham laj cßanjel chiru. i)Li Dios quixjor li sakônac ut quißel chak li haß re teßrucß. Ut li haß quibêc rok saß li chaki chßochß joß jun nimaß.i(Nak queßxtzßâma xcuaheb, li Dios quixtaklaheb laj tônkß re tâcuânk xtibeb ut quixtakla ajcuiß li choxahil cua re teßcuaßak.  i'Li Dios quixqßue jun li chok re xmuheb laj Israel chi cutan ut quixqßue li xam re xcutanobresinquil lix beheb chiru kßojyîn.wgi&Eb laj Egipto queßsahoß saß xchßôleb nak queßel xban nak queßoc xxiu riqßuin li cßaßru queßxcßul.0Yi%Li Dios quirisiheb laj Israel saß li tenamit Egipto. Queßxcßam li plata ut li oro nak côeb. Ut chixjunileb laj Israel cauheb. Mâ jun yaj nak queßel aran Egipto.wgi$Ut li Dios quixqßueheb chi câmc li xbên ralaleb laj Egipto. Quixqßueheb chi câmc li kßaxal raro xbaneb.  i#Quilajeßxcuaß chixjunil li acuîmk saß lix naßajeb. Ut queßxchoy chixjunil li pim saß cßalebâl. Mâcßaß chic quicana.lQi"Yal riqßuin râtin, li Dios quixtaklaheb laj sâcß. Incßaß quiru rajlanquileb xban xqßuialeb.b=i!Quixsacheb lix uvas ut lix cheßel li higo. Quilajxtoki li cheß saß li naßajej aßan.J i Li Dios quixtakla li sakbach ut li câk saß xbêneb li tenamit.{oiYal riqßuin li râtin, li Dios quixtakla nabal li nînki raxyât ut li suk ut quinujac li tenamit xbaneb li xul.oWiQuinujac chi amoch chixjunil li tenamit toj retal queßoc saß li naßajej li nacuar cuiß lix reyeb.QiLi Dios quixsukßisi quicß li nimaß ut quilajeßcam chixjunil li car.iLi Dios quixtakla li kßojyîn saß chixjunil li naßajej Egipto. Abanan eb laj Egipto incßaß queßxbânu li cßaßru quixye li Dios.dAiSaß xcßabaß li Dios queßxbânu li sachba chßôlej ut li milagros chiruheb laj Egipto.wgiLi Dios quixtakla aran Egipto laj Moisés aj cßanjel chiru. Ut quixtakla ajcuiß laj Aarón li quixsicß ru.wgiJoßcan nak xicß chic queßileß xbaneb laj Egipto ut li Dios quixcanabeb laj Israel chi rahobtesîc xbaneb.pYiLi Dios quixqßueheb chi tâmc li ralal xcßajol laj Jacob. Ut kßaxal cauheb rib chiruheb laj Egipto.}siEb laj Israel, li ralal xcßajol laj Jacob, queßcôeb Egipto ut queßqßueheß chi cuânc saß lix naßaj laj Cam.$ AiEb li nequeßcßanjelac chiru li rey queßcanabâc rubel xcuanquil laj José. Ut eb laj qßuehol xnaßleb li rey queßqßueheß xnaßlebeb xban laj José. %iUt li rey quixqßue xcuanquil laj José re nak aßan chic tâtaklânk saß li rochoch joß ajcuiß saß xbên chixjunil li cßaßru cuan re.j MiLi rey li nataklan saß xbêneb li tenamit quixye nak tâachßabâk ut laj José qui-achßabâc. %iLi Dios quixyal rix laj José riqßuin li raylal li quixcßul toj quicuulac xkßehil nak quicßulman chixjunil li cßaßru quixye laj José. iQueßxrahobtesi nak queßxqßue saß tzßalam. Queßxbacß li rok riqßuin cadena ut queßxbacß jun li chßîchß saß xcux.`9iAbanan ac xtakla Egipto laj José, li sâj al li quicßayîc chi cßanjelac joß môs.uciLi Kâcuaß quixqßue jun li cueßej saß lix tenamiteb laj Israel ut queßcana chi mâcßaß chic xcuaheb.'GiQuixye reheb: —Mâcßaß têbânu reheb laj Israel li sicßbileb ru inban. Chi moco têbânu raylal reheb li nequeßcßanjelac chicuu chokß profeta, chan.%CiLi Dios qui-iloc reheb re nak mâ ani târahobtesînk reheb. Ut quixkßuseb li rey li cuanqueb saß xcuanquil re nak mâcßaß teßxbânu reheb laj Israel.X)i Queßxbeni ribeb yalak bar. Jalan jalânk li tenamit li quilajeßnumeß cuiß.i Moco nabaleb ta laj Israel nak quiyechißîc lix naßajeb xban li Dios. Ut yal aj numeleb saß li naßajej li cuanqueb cuiß.  i Quixye reheb chi joßcaßin: —Lâin tinqßue êre li naßajej Canaán. Ut lâex tex-êchanînk re chi junaj cua, chan li Dios.#i Li Kâcuaß quixbânu ajcuiß li contrato aßan riqßuin laj Jacob. Ut quixxakab xcuanquil li contrato chokß reheb laj Israel chi junelic.!i Junelic jultic re nak quixbânu li contrato riqßuin laj Abraham. Ut jultic ajcuiß re nak quixbânu li contrato aßan riqßuin laj Isaac.#iJunelic jultic re li contrato li quixbânu riqßuineb laj Israel. Usta tânumekß qßuila chihab, abanan mâ jokße tâsachk saß xchßôl.~wiAßan li Kâcuaß li nimajcual Dios. Aßan li nim xcuanquil saß xbêneb chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß.g}GiLâex li ralal xcßajolex laj Abraham chijulticokß êre li sachba chßôlej li quixbânu li Kâcuaß. Lâex li ralal xcßajolex laj Jacob li sicßbil ru xban li Dios, chijulticokß êre li cßaßru quixbânu li Kâcuaß.|}iChijulticokß êre li sachba chßôlej li quixbânu riqßuin lix cuanquil. Chijulticokß êre chanru nak quirakoc âtin.o{WiChetzßâmâk êtenkßanquil riqßuin li Kâcuaß. Junelic riqßuin aßan têtzßâma êtenkßanquil.{zoiCheqßue xlokßal lix santil cßabaß li Kâcuaß. Chisahokß taxak saß êchßôl lâex li nequecßoxla li Dios.yiChebichâk li bich re xqßuebal xlokßal li Kâcuaß. Ut yehomak resil li sachba chßôlej li naxbânu riqßuin lix cuanquil.x iCheqßuehak xlokßal li nimajcual Dios. Yehomak resil lix nimal xcuanquilal. Yehomak resil reheb li tenamit li cßaßru quilajxbânu.Tw!h#Cheßisîk ta saß ruchichßochß eb laj mâc ut cheßsachekß ta ruheb li incßaß useb xnaßleb. Aban lâin tinqßue xlokßal li Kâcuaß chi anchal inchßôl. Lokßoninbil taxak ru li nimajcual Dios.Cvh"Chicuulak ta chiru li Kâcuaß li cßaßru nincßoxla chirix. Li Kâcuaß aßan li naqßuehoc xsahil inchßôl.Cheßisîk ta saß ruchichßochß eb laj mâc ut cheßsachekß ta ruheb li incßaß useb xnaßleb. Aban lâin tinqßue xlokßal li Kâcuaß chi anchal inchßôl. Lokßoninbil taxak ru li nimajcual Dios.uh!Junelic tinbicha xlokßal li Kâcuaß joß najtil tincuânk saß ruchichßochß. Junelic tinqßue xlokßal li Dios toj chirix incamic. t9h Caßaj cuiß naril li ruchichßochß li Dios, ut li ruchichßochß na-ecßan saß xnaßaj. Caßaj cuiß naxtochß caßchßin li tzûl ut na-el xsibel.s-hLokßoninbil taxak ru li nimajcual Dios chi junelic kße cutan. Ut chisahokß taxak saß xchßôl li Kâcuaß riqßuin li cßaßru quilajxbânu.lrQhAbanan lâat tâqßueheb cuißchic chi yoßlâc rêkaj ut acßobresinbilak chic li ruchichßochß.q+hNak lâat incßaß chic tâqßue lix tzacaêmkeb, teßoc xxiu. Cui lâat tâcuisi lix musikßeb, teßcâmk ut teßsukßîk cuißchic chßochß.9pkhLâat nacaqßue reheb lix tzacaêmkeb ut eb aßan nequeßxcßul. Nacaqßue lix tzacaêmkeb ut nequeßcuaßac toj retal nacßojla xchßôleb riqßuin li cßaßru nequeßxtzaca.owhChixjunileb li xul aßin âcuiqßuin nequeßoybenin. Nequeßroybeni nak lâat tâqßue lix tzacaêmkeb saß xkßehil.n+hEb li nînki jucub nequeßbêc chiru li palau. Ut saß li palau cuan li nimla xul li cayîb Leviatán xcßabaß. Aran nabatzßun saß li palau.'mGhLix nînkal ru palau lâat catyîban re chi kßaxal nînk. Ut chi saß cuanqueb nabal li xul incßaß naru rajlanquil xban xqßuialeb, joß nînk joß cocß.Hl hAt Kâcuaß, cßajoß xlokßal li cßanjel li quilajâbânu. Chixjunil li cßanjel aßin quilajâbânu riqßuin lâ naßleb. Li ruchichßochß nujenak riqßuin chixjunil li us quilajâbânu.|kqhUt eb li cristian nequeßxic saß lix trabajeb nak nasakêu ut toj ecuu nequeßsukßi cuißchic saß li rochocheb. ~u}>|k{{wzz=yy+xwvvv(u|utts)rqqqFppoo,n^mmEll4kk jjihh,gffxf"eesddcc4bbcaay``_{^]]\\3[[ZZZuYYiXXlXW^VVUUMTTnTSS)RREQQyPPIOwNNNMM;LLLKJJXIIIAHHKGGCFFMEEkDDCC6BBAA@x??h>>L==P<MZ?R?6e m f p 8 f2VYh9V!89wNabaleb li xicß nequeßiloc cue ut nabaleb li nequeßrahobtesin cue. Abanan lâin incßaß nincanab xbânunquil li cßaßru naxye saß lâ chakßrab.71wAt nimajcual Dios, kßaxal nim lâ cuuxtân. Joßcan nak nintzßâma châcuu nak tâqßue taxak lin yußam joß nacayechißi cue saß lâ cuâtin.6wIncßaß teßcolekß li incßaß useb xnaßleb xban nak incßaß nequeßraj xnaubal li cßaßru naxye saß lâ chakßrab.X5'wChat-oquênk taxak chicuix ut chinâcol. Chinâcol taxak joß cayechißi cue./4UwAt Kâcuaß, chacuil taxak xtokßobâl cuu ut chinâcol taxak chiru li raylal li cuanquin cuiß xban nak lâin incßaß xincanab xbânunquil li naxye lâ chakßrab.y3iwChalen najter quintau xyâlal lâ chakßrab. Quintau ru nak xakabanbil xcuanquil âban chi junelic kße cutan.^23wAbanan lâat cuancat cuiqßuin, at nimajcual Dios. Ut tzßakal re ru lâ chakßrab. 1wEb li xicß nequeßiloc cue junes mâusilal nequeßxcßoxla xbânunquil. Chi tîc incßaß nequeßxqßue xcuanquil lâ chakßrab.0wChacuuxtâna taxak cuu ut chacuabi taxak li cßaßru nintzßâma châcuu. Chaqßue taxak inyußam joß nacayechißi cue saß lâ cuâtin.b/;wNak na-aj cuu chiru kßojyîn, nincßoxlac chirix li cßaßru naxye saß lâ chakßrab.w.ewNincuacli ekßela ut nintijoc ut nintzßâma intenkßanquil châcuu. Lâ cuâtin naxqßue xcacuil inchßôl._-5wNintijoc châcuu. Chinâcol taxak ut tinbânu taxak li cßaßru naxye lâ chakßrab.",;wAt nimajcual Dios, chi anchal inchßôl nintzßâma intenkßanquil châcuu. Chinâsume taxak ut junelic taxak tinbânu li cßaßru naxye lâ chakßrab. + wChixjunil li cßaßru naxye lâ chakßrab kßaxal tîc ut cuan chi junelic. Chaqßue taxak innaßleb re nak tâcuânk inyußam.|*owKßaxal nabal li raylal nincßul ut cßajoß incßaßux naxqßue. Abanan lâ chakßrab naxqßue xsahil inchßôl.P)wLâ tîquilal, aßan cuan chi junelic ut lâ chakßrab tzßakal yâl.u(awUsta mâcßaß incuanquil ut usta tzßektânanbilin, incßaß nincanab xbânunquil li naxye lâ chakßrab.B'}wLâin ninra lâ cuâtin xban nak tzßakal yâl li naxye.x&gwCßajoß nak nachal lin joskßil chirilbal nak eb li xicß nequeßiloc cue nequeßxtzßektâna lâ chakßrab.<%qwLi chakßrab li caqßue ke tzßakal re ru ut tîc.Y$)wAt nimajcual Dios, lâat kßaxal tîc âchßôl ut tîc ajcuiß lâ chakßrab.X#'wCßajoß nak ninyâbac xban nak incßaß nequeßxqßue xcuanquil lâ cuâtin."wAt Kâcuaß, chacuil taxak xtokßobâl cuu ut tâcßut taxak chicuu lix yâlal lâ chakßrab, lâin laj cßanjel châcuu.|!owChinâcol chiruheb li yôqueb xjoskßil saß inbên. Lâin tincuaj tinbânu li cßaßru naxye saß lâ chakßrab.| owChinâtenkßa taxak chi cuânc joß naxye saß lâ cuâtin ut incßaß taxak chinumtâk li mâusilal saß inbên.vcwChacuil taxak xtokßobâl cuu ut chacuuxtâna taxak cuu joß nak nacacuuxtâna ruheb li nequeßrahoc âcue.hGwCßajoß nak nacuaj xtzolbal cuib saß lâ chakßrab. Chi anchal inchßôl nacuaj xtaubal ru.c=wLâ cuâtin naxcutanobresi li kacßaßux ut naxqßue xnaßlebeb li mâcßaßeb xnaßleb.yiwAt Kâcuaß, cßajoß xlokßal lâ chakßrab. Joßcan nak ninqßue inchßôl chixbânunquil li cßaßru naxye.  wLâin xinqßue retal nak tzßakal re ru chixjunil li cßaßru naxye saß lâ chakßrab. Joßcan nak xicß nacuil li mâusilal.QwLâin ninra lâ chakßrab xban nak kßaxal lokß chiru li tzßakal oro.I w~Xcuulac xkßehil nak tâkßuseb li nequeßxkßet lâ chakßrab.pYw}Lâin laj cßanjel châcuu. Chaqßue taxak innaßleb re nak tintau ru chi us lix yâlal lâ chakßrab.pYw|Chacuuxtâna taxak cuu, lâin laj cßanjel châcuu, ut chacßut taxak chicuu lix yâlal lâ chakßrab.wgw{Lâin xinlub chiroybeninquil jokße tinâcol. Lâin yôquin chiroybeninquil nak tinâcol joß cayechißi cue.wzChat-oquênk chicuix ut tinâtenkßa lâin laj cßanjel châcuu. Minâqßue taxak chi rahobtesîc xbaneb li nequeßxnimobresi ribeb.wyJunelic nincuan saß xyâlal ut saß tîquilal. Joßcan nak minâcanab taxak injunes saß rukßeb li xicß nequeßiloc cue.q[wxCßajoß nak ninxucuac nak nincßoxla chanru nak tatrakok âtin saß xbêneb li incßaß useb xnaßleb.|qwwNacasacheb ru li incßaß useb xnaßleb xban nak chanchaneb li mul châcuu. Joßcan nak lâin ninra lâ chakßrab./WwvLâat nacatzßektânaheb li incßaß useb xnaßleb, li nequeßkßetoc lâ chakßrab xban nak chixjunil li cßaßru nequeßxcßoxla xbânunquil mâcßaß na-oc cuiß. wuChinâtenkßa ut chinâcol taxak. Ut junelic taxak tâsahokß saß inchßôl chixbânunquil li cßaßru naxye saß lâ chakßrab.+OwtAt Kâcuaß, chaqßue taxak incacuilal joß cayechißi cue re nak tâcuânk inyußam. Tâqßue taxak cue li cßaßru nacuoybeni re nak incßaß xutânal tinêlk.wsLâex li incßaß us ênaßleb, canabomak inchßißchßißinquil. Lâin tincuaj xbânunquil li cßaßru naxye lix chakßrab lin Dios.^ 5wrLâat nacattenkßan cue ut lâat nacatcoloc cue. Riqßuin lâ cuâtin cau inchßôl.L wqLâin ninra lâ chakßrab ut xicß nequeßcuil laj caß pacßal u.j MwpUt quinqßue inchßôl chixbânunquil li cßaßru naxye lâ chakßrab chalen toj chirix incamic.} swoLâin xincßul lâ chakßrab chi junaj cua xban nak aßan naxqßue xsahil inchßôl. Xincßul joß jun li herencia. !wnEb li incßaß useb xnaßleb xeßxcßûb ru chanru nak tineßxcamsi. Abanan incßaß xincanab xbânunquil li cßaßru naxye lâ chakßrab.Y+wmJunelic xiu xiu cuanquin. Abanan incßaß nincanab xcßoxlanquil lâ chakßrab.>uwlAt nimajcual Dios, tintzßâma châcuu nak tâcßul taxak li cuâtin li na-ala chak saß inchßôl xyebal re bantioxînc châcuu. Ut chacßut taxak chicuu lix yâlal lâ chakßrab.^5wkAt nimajcual Dios, kßaxal ra cuanquin. Chaqßue taxak inyußam joß cayechißi cue.{owjLâin xinbânu li juramento ut xinxakab xcuanquil. Ut xinye nak junelic tinbânu li cßaßru naxye lâ chakßrab.xiwiLâ cuâtin chanchan jun li lámpara xban nak naxcutanobresi lin naßleb ut naxcßut chicuu cßaßru tinbânu.V%whRiqßuin xtzolbal lâ cuâtin nintau innaßleb ut xicß nacuil li mâusilal.LwgCßajoß xsahil naxye lâ cuâtin. Chanchan xsahil li xyaßal cab.kOwfIncßaß nincanab xbânunquil li naxye lâ chakßrab xban nak lâat xatcßutuc chicuu lix yâlal.Y+weIncßaß xinbânu li mâusilal xban nak xcuaj xbânunquil li naxye lâ cuâtin.{owdLâin chic cuan innaßleb chi us chiruheb li tîxeb xban nak lâin ninbânu li cßaßru naxye saß lâ chakßrab.~{wcLâin chic cuan innaßleb chi us chiruheb li nequeßtzoloc cue xban nak junelic yôquin chixcßoxlanquil lâ chakßrab.}wbLâ chakßrab junelic naxqßue innaßleb. Joßcan nak lâin chic cuan innaßleb chi us chiruheb li xicß nequeßiloc cue.c|?waAt Kâcuaß, cßajoß nak ninra lâ cuâtin, ut junes aßan nincßoxla nanumeß li cutan.{yw`Xinqßue retal nak chixjunil li cßaßak re ru na-osoß. Abanan lâ cuâtin mâcßaß rosoßjic. Cuan ban chi junelic. z w_Eb li incßaß useb xnaßleb nequeßxcßûb ru chanru nak tineßxcamsi. Abanan lâin junelic cuan saß inchßôl lâ chakßrab.y+w^At Kâcuaß, lâat aj êchal cue. Joßcan nak chinâcol taxak xban nak lâin ninqßue inchßôl chixbânunquil li cßaßru naxye lâ chakßrab.[x/w]Mâ jokße tintzßektâna lâ chakßrab xban nak riqßuin aßan xaqßue inyußam.jwMw\Cui ta lâ chakßrab incßaß xqßue xsahil inchßôl, ac raj xincam xban li raylal li xincßul.6vew[Chixjunil li cßaßru cayîb toj cuanqueb anakcuan xban nak joßcan nacacuaj lâat. Ut lâat yal âcue saß xbên chixjunil. Ut chixjunileb aßan nequeßcßanjelac châcuu.uwZLâ châbilal cuan chi junelic kße cutan joß nak caxakab li ruchichßochß saß xnaßaj ut chalen anakcuan xakxo ajcuiß saß xnaßaj.qt[wYAt nimajcual Dios, lâ cuâtin cuan chi junelic ut xakxo xcuanquil joß nak cuan li choxa saß xnaßaj.#s?wXAt Kâcuaß Dios, chacuuxtâna taxak cuu ut chaqßue taxak inyußam joß nacacuaj lâat. Ut lâin tinbânu chixjunil li cßaßru xaye saß lâ chakßrab.drAwWUsta caßchßin chic mâ xineßxcamsi, abanan lâin incßaß xintzßektâna lâ chakßrab. qwVAt inDios, chinâtenkßa xban nak yôqueb chinrahobtesinquil chi mâcßaß inmâc. Lâin ninnau nak lâ chakßrab tzßakal re ru.p{wUEb li nequeßxnimobresi ribeb queßxcßûb ru chanru nak tineßxcamsi. Eb aßan incßaß nequeßxcßoxla lâ chakßrab.toawT¿Jokße tâqßueheb chixtojbal xmâqueb li xicß nequeßiloc cue? ¿Joß najtil chic tincuy roybeninquil? nwSUsta ac tîxin chic ut usta mâcßaß chic nin-oc cuiß ut tzßektânanbilin, abanan incßaß nasach saß inchßôl lâ chakßrab.3m_wRLâin xinlub chiroybeninquil li cßaßru cayechißi chak ke. Ninye saß inchßôl, “¿Jokße ta cuiß tixqßue li cßaßru quixyechißi re nak tixcßojob inchßôl?”l}wQAt Kâcuaß, tacuajenakin. Joßcan nak tincuaj raj ru nak tinâcol. Ninnau nak lâ cuâtin naxqßue xcacuilal inchßôl.#k?wPChinqßuehak taxak inchßôl chixbânunquil li cßaßru naxye lâ chakßrab. Ut tzßakalak taxak re ru li cuâm châcuu re nak incßaß xutânal tinêlk.j+wOCheßxcßam ta cuißchic ribeb saß usilal cuiqßuin chixjunileb li nequeßxucuan âcuu, li nequeßxqßue xchßôl chixtaubal ru lâ chakßrab.i-wNChacßut ta xxutâneb li kßetkßeteb li nequeßkßaban cue chi mâcßaß inmâc. Lâin junelic tincßoxla li cßaßru naxye saß lâ chakßrab.ehCwMChacuuxtâna taxak cuu ut chaqßue taxak inyußam. Lâ chakßrab naxqßue xsahil inchßôl.rg]wLRiqßuin lix nimal âcuuxtân, chacßojob taxak inchßôl joß cayechißi cue lâin aj cßanjel châcuu.~fuwKAt nimajcual Dios, lâin ninnau nak nacatrakoc âtin saß tîquilal. Ut xban nak châbilat cuiqßuin, niquinâkßus.}eswJEb li nequeßxucuan âcuu teßsahokß saß xchßôleb chicuilbal xban nak lâ cuâtin naxqßue xcacuilal inchßôl.dwIAt Kâcuaß, lâat catyîban cue ut lâat catqßuehoc inmusikß. Joßcan nak chaqßue taxak innaßleb re nak tintau ru lâ chakßrab.icKwHChokß cue lâin kßaxal lokß li chakßrab li xaqßue ke chiru nabal li oro ut nabal li plata. bwGKßaxal us chokß cue nak xincßul li raylal xban nak riqßuin li raylal li xincßul, xinqßue inchßôl chixtzolbal lâ chakßrab.a!wFEb li cuînk aßin cauheb xchßôl. Joßcan nak incßaß nequeßxtau xyâlal. Abanan lâin nasahoß saß inchßôl riqßuin lâ chakßrab.`'wENiquineßxkßaba chi mâcßaß inmâc li nequeßxnimobresi ribeb. Abanan chi anchal inchßôl lâin tinbânu li cßaßru naxye lâ chakßrab.z_mwDAt Kâcuaß, lâat châbilat, ut châbil chixjunil li nacabânu. Chacßut taxak chicuu lix yâlal lâ chakßrab.^'wCNak toj mâjiß nincßul li raylal, lâin quinbânu li cßaßru quicuaj injunes. Abanan anakcuan ninbânu chic li cßaßru naxye lâ cuâtin.p]YwBChaqßue taxak innaßleb re nak tinqßue retal bar cuan li us. Ninnau nak yâl li naxye lâ chakßrab.Z\-wAAt Kâcuaß, châbilat cuiqßuin lâin aj cßanjel châcuu, joß cayechißi cue.[}w@Yalak bar saß ruchichßochß nacutun nak lâat nacatrahoc. At Kâcuaß, chacßut taxak chicuu lix yâlal lâ chakßrab.dZAw?Lâin xcomoneb li nequeßxucuan âcuu ut li nequeßxbânu li cßaßru naxye lâ chakßrab.bY=w>Tuktu kßojyîn nincuacli chi bantioxînc châcuu xban nak tzßakal re ru lâ chakßrab.'XGw=Nabaleb li incßaß useb xnaßleb nequeßxsicß chanru nak tineßxqßue chi tßanecß. Abanan incßaß nasach saß inchßôl li cßaßru naxye lâ chakßrab.eWCwOw#Chinâtenkßa taxak chi cuânc joß naxye lâ chakßrab xban nak aßan naxqßue xsahil inchßôl.=w"Chaqßue taxak innaßleb re nak târûk tinbânu li cßaßru naxye lâ chakßrab. Chi anchal taxak inchßôl tinbânu li cßaßru naxye.<}w!At Kâcuaß, chacßut taxak chicuu lix yâlal lâ chakßrab re nak tinbânu li cßaßru naxye chalen toj chirix incamic.w;gw Tinqßue inchßôl chixbânunquil li cßaßru naxye lâ chakßrab xban nak lâat nacacßut chicuu lix yâlal.:wAt nimajcual Dios, lâin xinqßue inchßôl chixbânunquil li cßaßru xinâchakßrabi cuiß. Joßcan nak minâcanab chi xutânobresîc. 9wLâin tincuaj xbânunquil li naxye saß lâ chakßrab. Lâin tincuaj cuânc saß xyâlal ut saß tîquilal. Aßan li xinsicß ru. 8wChinâtenkßa taxak re nak incßaß tinbalakßik. Riqßuin taxak xnimal lâ cuuxtân, tâcßutbesi chicuu lix yâlal lâ chakßrab.~7uwChaqßue taxak xcacuil inchßôl joß cayechißi cue xban nak cßajoß nak yôquin chi yâbac xban xrahil inchßôl. 6wChaqßue taxak innaßleb re nak junelic tinbânu li naxye lâ chakßrab. Ut junelic tincßoxla li sachba chßôlej quilajâbânu. 5 wAc xinye âcue chanru lin naßleb ut lâat xasume li xintzßâma châcuu. Anakcuan cßut taxak chicuu cßaßru tâcuaj tinbânu.s4_wCâmc cue nak nacuecßa. Kßaxal ra cuanquin. Joßcan nak chinâcol taxak chiru li câmc joß cayechißi.j3MwCßajoß nak nasahoß saß inchßôl riqßuin lâ chakßrab xban nak aßan naqßuehoc innaßleb.?2wwEb li cuînk li cuanqueb xcuanquil nequeßxchßutub ribeb ut nequeßxcßûb ru cßaßru teßxbânu cue, abanan lâin incßaß xincanab xcßoxlanquil li cßaßru naxye lâ chakßrab. 1wLâin ninbânu li cßaßru naxye lâ chakßrab. Joßcan nak chinâcol chiruheb li nequeßhoboc cue ut li nequeßtzßektânan cue.v0ewLâat cakßuseb chi cau li nequeßxnimobresi ribeb. Nacatzßektânaheb xban nak nequeßxkßet lâ chakßrab.f/EwCßajoß nak nayotßeß inchßôl xban nak junelic ninra ru xtaubal ru li naxye lâ cuâtin.r.]wLâin yal aj numelin arin saß ruchichßochß. Joßcan nak chacßut taxak lix yâlal lâ cuâtin chicuu.~-uwAt Kâcuaß, chinâtenkßa taxak chixtaubal ru lâ cuâtin re nak tinqßue retal nak kßaxal lokß li cßaßru xaye. , wChacuil taxak xtokßobâl cuu ut chaqßue taxak inyußam lâin laj cßanjel châcuu. Ut chinbânu taxak li naxye lâ chakßrab.x+iwTâsahokß saß inchßôl riqßuin li chakßrab li xaqßue ut mâ jokße teßsachk saß inchßôl lâ cuâtin.w*gwTincßoxlak chi us chirix li cßaßru tzßîbanbil saß lâ chakßrab. Ut tinqßue saß inchßôl lix yâlal.y)kwCßajoß nak nasahoß saß inchßôl xbânunquil lâ chakßrab xban nak aßan li kßaxal lokß chiru li biomal.R(w Lâin tinchßolob xyâlal chixjunil lâ cuâtin li xoâchakßrabi cuiß.c'?w Lokßoninbil taxak âcuu, at nimajcual Dios. Ut chacßut chicuu lix yâlal lâ chakßrab.Y&+w Junelic ninqßue saß inchßôl lâ cuâtin re nak incßaß tinmâcobk châcuu.%w Chi anchal inchßôl xatinpâb, ut anakcuan chinâtenkßa re nak incßaß tincanab xbânunquil li cßaßru naxye saß lâ chakßrab..$Uw At inDios, ¿chanru nak târûk teßcuânk saß tîquilal châcuu li toj sâjeb? Naru nequeßcuan saß tîquilal riqßuin xbânunquil li cßaßru naxye lâ cuâtin.s#_wLâin tincuaj xbânunquil li cßaßru naxye saß lâ chakßrab, abanan incßaß taxak tinâcanab injunes.y"kwNak acak xintau ru chi tzßakal cßaßru naxye lâ chakßrab, tinqßue âlokßal riqßuin xtîquilal inchßôl.[!/wMâcßaß cßaßru tinxutâna cui lâin tinbânu li cßaßru naxye lâ chakßrab.L wTincuaj nak junelic tinbânu li cßaßru naxye saß lâ chakßrab.nUwAt Kâcuaß, lâat caye nak tento takabânu chi tzßakal re ru li cßaßru naxye saß lâ chakßrab.dAwEb aßan incßaß nequeßxbânu li mâusilal. Nequeßxbânu ban li cßaßru naraj li Dios.tawUs xak reheb li nequeßxpâb li Dios chi anchal xchßôleb ut nequeßxqßue saß xchßôleb lix chakßrab.q ]wUs xak reheb li nequeßcuan saß tîquilal ut nequeßxbânu li cßaßru naxye lix chakßrab li Kâcuaß.vevJunelic chexbantioxînk chiru li Kâcuaß, li nimajcual Dios, xban nak aßan châbil. Junelic na-uxtânan u.NvAt Kâcuaß, lâat lin Dios. Lâin tinqßue âlokßal xban nak kßaxal nim lâ cuanquil.Junelic chexbantioxînk chiru li Kâcuaß, li nimajcual Dios, xban nak aßan châbil. Junelic na-uxtânan u."=vLi Kâcuaß, aßan li nimajcual Dios. Ut aßan li nacutanobresin re li kacßaßux. Chikalokßonihak li Kâcuaß ut chikaqßue li kamayej saß lix artal.vOsobtesinbil taxak li jun li yô chak chi châlc saß xcßabaß li Kâcuaß. Takaqßue xlokßal saß lix templo li Kâcuaß.eCvAt nimajcual Dios, nintzßâma châcuu nak toâcol. Nintzßâma châcuu nak toâcuosobtesi.a;vChisahokß saß kachßôl saß li cutan aßin li kßaxal lokß li quixqßue ke li Dios.a;vLi Kâcuaß, aßan quixqßue xlokßal li pec. Ut aßan sachba chßôlej chokß ke lâo.}svLi pec li quitzßektânâc xbaneb laj cablanel, aßan li pec li kßaxal châbil li quiqßueheß chokß xxuc li cab.~uvAt Kâcuaß, lâin tinqßue âlokßal xban nak xinâcuabi nak xintzßâma intenkßanquil châcuu. Ut lâat xinâcol.gGvCaßaj cuiß li tîqueb xchßôl naru nequeßoc aran saß lix puertil lix templo li Kâcuaß.W'vTehomak xpuertil li templo re nak tin-oc chixlokßoninquil li nimajcual Dios.tavLi Kâcuaß xinixcanab chixcßulbal li raylal xban li mâc xinbânu. Abanan incßaß xinixcanab chi câmc.eCvToj mâjiß taxak tincâmk re nak tinye resil chixjunil li usilal li quixbânu li Kâcuaß. vKßaxal nim xcuanquil li Kâcuaß ut kßaxal lokß. Aßan xqßuehoc kacacuil chi numtâc saß xbêneb li xicß nequeßiloc ke.. UvSaß rochocheb li tîqueb xchßôl japjôqueb re xban xsahil xchßôleb. Nequeßxye: —Riqßuin xcuanquil li Dios, xonumta saß xbêneb li xicß nequeßiloc ke.—q [vLâin ninbichan re xlokßoninquil li nimajcual Dios. Aßan naqßuehoc inmetzßêu ut aßan nacoloc cue.\ 1v Oqueb raj re chi numtâc saß inbên. Abanan li Kâcuaß xinixtenkßa ut xinixcol.- Sv Xineßxsut joß nak nequeßxtububi ribeb li chßub. Abanan saß junpât queßosoß joß nak nacßateß li pim. Riqßuin xcuanquil li Kâcuaß, lâin xinsach ruheb.Z -v Ac sutsûquin xbaneb, abanan lâin xinsach ruheb riqßuin xcuanquil li Kâcuaß.xiv Sutsûquin xbaneb nabaleb li xicß nequeßiloc cue, abanan lâin xinsach ruheb riqßuin xcuanquil li Kâcuaß.wv Kßaxal us nak tincßojob inchßôl riqßuin li Dios chiru nak tincßojob inchßôl riqßuineb li cuanqueb xcuanquil.s_vKßaxal us nak tincßojob inchßôl riqßuin li Dios chiru nak tincßojob inchßôl riqßuineb li cuînk.vLi Kâcuaß cuan cuiqßuin. Aßan li natenkßan cue. Lâin toj tincuil nak li Kâcuaß tânumtâk saß xbêneb li xicß nequeßiloc cue.oWvLi Kâcuaß cuan cuiqßuin. Joßcan nak lâin incßaß ninxucua li cßaßru teßxbânu cue li cuînk.pYvNak cuanquin saß raylal xintzßâma intenkßanquil chiru li Kâcuaß. Ut aßan xinixsume ut xinixcol.xivCheßxyehak ta chixjunileb li nequeßxxucua ru li Dios: —Li ruxtân li Kâcuaß junelic cuan saß kabên.—[/vCheßxyehak ta eb laj tij: —Li ruxtân li Kâcuaß junelic cuan saß kabên.—^5vCheßxyehak ta eb laj Israel: —Li ruxtân li Kâcuaß junelic cuan saß kabên.— }vJunelic chexbantioxînk chiru li nimajcual Dios xban nak aßan châbil. Li ruxtân li Kâcuaß junelic cuan saß kabên.~)uxban nak kßaxal nim li ruxtân li Kâcuaß saß kabên. Li nimajcual Dios kßaxal châbil kiqßuin junelic. ¡Lokßoninbil taxak li Kâcuaß!.} WuChêjunilex lâex li cuanquex saß ruchichßochß cheqßuehak taxak xlokßal li Kâcuaß. Chêjunilex lâex tenamit chenima taxak ru li nimajcual Dios,xban nak kßaxal nim li ruxtân li Kâcuaß saß kabên. Li nimajcual Dios kßaxal châbil kiqßuin junelic. ¡Lokßoninbil taxak li Kâcuaß!|tAran Jerusalén chiru lix templo li nimajcual Dios, tinqßue li cßaßru xinyechißi re li Kâcuaß. ¡Lokßoninbil taxak li Kâcuaß!{ tLâin tinqßue re li Kâcuaß li cßaßru xinyechißi re. Tinbânu chiruheb lix tenamit li Kâcuaß nak chßutchßûkeb.Aran Jerusalén chiru lix templo li nimajcual Dios, tinqßue li cßaßru xinyechißi re li Kâcuaß. ¡Lokßoninbil taxak li Kâcuaß!^z5tLâin tinyâba lix cßabaß li nimajcual Dios ut tinmayejak re xbantioxinquil chiru. ytAt nimajcual Dios, relic chi yâl lâin aj cßanjel châcuu ut lin naß aj cßanjel ajcuiß châcuu. Lâat xinâcol chiru li câmc.ax;tChiru li Kâcuaß lokß lix yußameb li ralal xcßajol, ut ra narecßa nak nacam junak.w}tLâin tinqßue re li Kâcuaß li cßaßru xinyechißi re. Tinbânu chiruheb lix tenamit li Kâcuaß nak chßutchßûkeb.kvOt Lâin tinyâba lix cßabaß li Kâcuaß ut tinmayejak chiru re xbantioxinquil chiru nak xinixcol.`u9t ¿Cßaßru târûk tintoj cuiß chiru li Kâcuaß chixjunil li usilal li naxbânu cue?wtgt Xban nak incßaß chic nintau cßaßru tinbânu, joßcan nak quinye nak chixjunileb li cuînk aj ticßtißeb.isKt Usta kßaxal nim li raylal li cuanquin cuiß, lâin quinpâb nak li Kâcuaß tâtenkßânk cue. r9t Xban nak li Kâcuaß quinixtenkßa, lâin tincuânk chi sum âtin riqßuin nak toj cuânkin arin saß ruchichßochß saß xyânkeb li toj yoßyôqueb.1q[tLi Kâcuaß quinixcol chiru li câmc. Incßaß quinixcanab chi tßanecß saß rukßeb li xicß nequeßiloc cue. Quinixtenkßa ban. Joßcan nak incßaß chic ninyâbac.BptChicacuûk ta inchßôl xban nak li Dios quiruxtâna cuu.goGtLi Kâcuaß naxtenkßaheb li tenkßâc teßraj. Lâin quinixtenkßa nak cuanquin saß raylal.SntLi Kâcuaß, aßan tîc xchßôl ut kßaxal châbil. Aßan na-uxtânan u.pmYtAbanan quinyâba xcßabaß li Dios ut quinye: —At nimajcual Dios, chinâcol taxak chiru li câmc.—"l=tCßajoß inxiu ut kßaxal ra cuanquin. Câmc cue ut mâ bar naru nincol cuib. Chanchan nak ac xin-oc saß li jul xban li raylal li yôquin chixcßulbal.k'tXban nak li Kâcuaß naxsume li cßaßru nintzßâma chiru, lâin tintzßâma intenkßanquil chiru joß najtil tincuânk saß ruchichßochß.bj ?tLâin ninra li nimajcual Dios xban nak aßan narabi nak nintzßâma intenkßanquil chiru.i sAbanan lâo, li toj yoßyôco, nakaqßue xlokßal li Kâcuaß anakcuan ut chi junelic. ¡Lokßoninbil taxak li nimajcual Dios!ehCsLi ani ac xcam incßaß chic naru naxqßue xlokßal li Dios xban nak mâcßaß chic xmusikß.Abanan lâo, li toj yoßyôco, nakaqßue xlokßal li Kâcuaß anakcuan ut chi junelic. ¡Lokßoninbil taxak li nimajcual Dios!g%sLi choxa aßan xnaßaj li nimajcual Dios xban nak aran cuan. Abanan li ruchichßochß aßan quixqßue reheb li cristian re teßcuânk cuiß.ffEsAß ta li nimajcual Dios li quiyîban re li choxa ut li ruchichßochß chi-osobtesînk êre.esAß ta li Kâcuaß chiqßuehok nabal lê ralal êcßajol. Ut aßan ta ajcuiß chiqßuehok nabal li ralal xcßajol lê ralal êcßajol.ds Li Kâcuaß târosobtesiheb chixjunileb li nequeßxucuan ru. Târosobtesiheb li cuanqueb xcuanquil joß ajcuiß li mâcßaßeb xcuanquil.cs Li Kâcuaß junelic nocojultico re. Aßan tâosobtesînk ke lâo aj Israel. Ut aßan ajcuiß li tâosobtesînk reheb laj tij.b}s Ut lâex li nequexucua ru li Dios, cauhak êchßôl riqßuin xban nak aßan li natenkßan êre ut aßan li nacoloc êre.as Joßcan ajcuiß lâex aj tij. Cauhak êchßôl riqßuin li nimajcual Dios xban nak aßan li natenkßan êre ut aßan li nacoloc êre.`}s Lâex aj Israel, cauhak êchßôl riqßuin li nimajcual Dios xban nak aßan li nacoloc êre ut aßan li natenkßan êre.J_ sEb li queßyîban reheb li dios aßin, chanchaneb ajcuiß lix dios li queßxyîb. Ut eb li nequeßxcßojob xchßôl riqßuin li yîbanbil dios, chanchaneb ajcuiß lix dios li nequeßxlokßoni.^{sCuanqueb rukß, aban incßaß nequeßchßeßoc. Ut cuanqueb rok, aban incßaß nequeßbêc. Ut incßaß nequeßâtinac.f]EsCuanqueb xicß, aban incßaß nequeßabin. Ut cuanqueb rußuj, aban incßaß nequeßutzßuc.\sEb li dios aßan cuanqueb xtzßûmal re, aban incßaß nequeßâtinac. Ut cuanqueb xnakß ru, aban incßaß naru nequeßiloc.[3sAbanan li jalanil dios li nequeßxlokßoni li tenamit li incßaß nequeßxpâb li Dios, aßan yal yîbanbil xbaneb li cuînk riqßuin oro ut plata.OZsLi kaDios, aßan cuan saß choxa ut aßan naxbânu li cßaßru naraj.JY s¿Cßaßut nak li tenamit teßxye ke: —¿Bar cuan lê Dios?—BX sAt Kâcuaß, lâat taxak chiqßuehekß âlokßal. Mâcuaß taxak lâo. Lâat taxak chiqßuehekß âlokßal xban nak lâat li nacatcßutuc lix yâlal chiku ut lâat li nacat-uxtânan ku.{WorLi nimajcual Dios quixsukßisi li sakônac chokß yußam haß. Quixjor li sakônac ut nabal li haß quicana aran.lVQrLi nimajcual Dios li quixlokßoni laj Jacob kßaxal nim xcuanquil. Joßcan nak na-ecßan li ruchichßochß chiru.Li nimajcual Dios quixsukßisi li sakônac chokß yußam haß. Quixjor li sakônac ut nabal li haß quicana aran.pUYr¿Cßaßut nak queßecßan saß xnaßajeb li tzûl ut li cocß bol joß nak nequeßpiscßoc li carner?Tyr¿Cßaßut nak quixjach rib li Caki Palau? Ut, ¿cßaßut nak quixakli li nimaß Jordán ut incßaß chic quibêc rok?iSKrEb li tzûl ut eb li cocß bol nequeßecßan saß xnaßajeb joß nak nequeßpiscßoc li carner.(RIrNak queßcuulac laj Israel, li Caki Palau quixjach rib re nak teßnumekß, ut li nimaß Jordán incßaß chic quibêc rok re nak naru teßnumekß jun pacßal.zQmrchixjunileb laj Israel cuanqueb rubel xcuanquil li Dios. Abanan lix templo quixqßue saß lix tenamit laj Judá.VP 'rNak eb laj Israel li ralal xcßajol laj Jacob queßel saß li tenamit Egipto,O5q Naxqßueheb ralal xcßajol li ixk li incßaß nequeßqßuiresin. Ut naxqßueheb xsahil xchßôl saß li rochocheb. ¡Lokßoninbil taxak li Kâcuaß!'NGqNaxqßueheb chi cuânc saß xyânkeb li cuanqueb xcuanquil. Ut naxqßue xnaßajeb saß xyânkeb li nequeßtaklan saß xbêneb li tenamit.Naxqßueheb ralal xcßajol li ixk li incßaß nequeßqßuiresin. Ut naxqßueheb xsahil xchßôl saß li rochocheb. ¡Lokßoninbil taxak li Kâcuaß!]M3qNaxqßue xlokßal li cuanqueb saß raylal ut naxtenkßaheb li mâcßaß cuan reheb.LqAbanan naxcubsi xcuanquil re nak târil li cßaßru yô chi cßulmânc saß ruchichßochß ut naril ajcuiß li nacßulman saß choxa.|KqqMâ ani chic junak cuînk cuan xcuanquil joß lix cuanquil li Kâcuaß li kaDios. Aßan li rey li cuan saß choxa.{JoqNumtajenak lix lokßal li Kâcuaß saß choxa ut numtajenak ajcuiß lix lokßal saß chixjunil li ruchichßochß.8IiqChiqßuehekß ta xlokßal li nimajcual Dios xbaneb chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß. Cheßxqßue ta xlokßal bar na-el cuiß chak li sakße ut toj bar na-oc cuiß.RHqLokßoninbil taxak xcßabaß li Kâcuaß chalen anakcuan ut chi junelic.G 1qLokßoninbil taxak li nimajcual Dios. Cheqßuehak taxak xlokßal li nimajcual Dios, lâex li nequexcßanjelac chiru. Chenima taxak ru li Kâcuaß.OFp Eb li incßaß useb xnaßleb nequeßxqßue retal nak osobtesinbil li châbil xnaßleb. Nequeßjoskßoß xban. Xicß chic nequeßril ut nequeßraj xbânunquil mâusilal re. Abanan incßaß teßrûk.3E_p Naxtenkßaheb li nebaß ut junelic tîc xchßôl. Tâqßuehekß xcuanquil ut tâqßuehekß xlokßal.Eb li incßaß useb xnaßleb nequeßxqßue retal nak osobtesinbil li châbil xnaßleb. Nequeßjoskßoß xban. Xicß chic nequeßril ut nequeßraj xbânunquil mâusilal re. Abanan incßaß teßrûk.D/pIncßaß naxucuac xban nak cßojcßo xchßôl riqßuin li Dios. Naxnau nak tâcuulak xkßehil nak teßsachekß xcuanquil li xicß nequeßiloc re.CpIncßaß naxucuac chirabinquil junak esilal incßaß us xban nak cßojcßo xchßôl ut cau xchßôl riqßuin li Kâcuaß.bB=pIncßaß tixcanab xbânunquil li tîquilal. Junelic tâjulticâk xban nak tîc xchßôl. 6~~ }}:||H{{^zz yyxyxlxvuu3ttOss#rRqqvqpp5oodn_mmYmlukkYjjih}hgOf\eeedcccaa``H_z^^]],\\YYWWzV(UwUTSSyRPQQIPPOO NzMtLLqKKsKJIHHGFFEEvDDCC|CBBA@??D>>2=<##p""O!!/ ) +e"9%Qy ` & > oSgRiY6* KKßaxal sêbeb re chi âtinac. Chanchaneb li cßantiß li nacamsin saß junpât. Li cßaßru na-el chi xtzßûmal reheb chanchan xmay li cßantiß li nacamsin.r [Junelic yôqueb chixcßûbanquil chanru nak teßxbânu li raylal. Junes yoßobânc plêt nequeßxbânu.  At nimajcual Dios, chinâcol taxak chiruheb li incßaß useb xnaßleb. Chinâcol taxak chiruheb li nequeßxrahobtesi ras rîtzßin.|oChaqßue taxak retal ma cuan li mâusilal yôquin chixbânunquil. Chinâberesi re nak toxintau li junelic yußam.eAAt inDios, chacuil taxak chanru lin cßaßux châcuu. Chayal taxak cuix re nak tânau chanru lin naßleb.Chaqßue taxak retal ma cuan li mâusilal yôquin chixbânunquil. Chinâberesi re nak toxintau li junelic yußam.kMNintzßektâna eb li xicß nequeßiloc âcue. Lâin ninnau nak xicß ajcuiß niquineßril lâin.#=At nimajcual Dios, lâin xicß nequeßcuil li xicß nequeßiloc âcue. Cßajoß nak nachal injoskßil chi rilbaleb li nequeßxkßetkßeti ribeb châcuu.c=Eb li cuînk aßan nacateßxmajecua ut nequeßxpatzß lâ cßabaß chi mâcßaß rajbal.{At inDios, chasacheb taxak ruheb li incßaß useb xnaßleb, ut cheßxcanabak ta inchßißchßißinquil eb laj camsinel.7eIncßaß naru rajlanquil jarub sut nacaqßue âcßaßux chicuix, joß li cocß ru li samaib incßaß naru rajlanquil. Nak na-aj cuu toj yôcat ajcuiß chi cßoxlac chicuix.^3At inDios, cßajoß nak nacatcßoxlac chicuix ut kßaxal lokß nak niquinâcßoxla.-Chalen nak toj mâjiß ninyoßla, ac chßolchßo châcuu chanru lin yußam. Ac tzßîbanbil retalil âban jokße tinyoßlâk ut jokße tincâmk.!Lâat ac xanau nak cuanquin nak toj cuanquin riqßuin lin naß. Moco mukmûquin ta châcuu usta toj mâjiß ninyoßla saß ruchichßochß.~Tatinlokßoni riqßuin chixjunil li xabânu nak xinâyoßobtesi. Cßajoß xchakßal ru chixjunil li xabânu. Nasach inchßôl chirilbal.a}9 Lâat xinâyoßobtesi. Xaqßue inyußam nak toj mâjiß ninyoßla saß ruchichßochß.|w Châcuu lâat mâcßaß kßojyîn. Chixjunil cutan saken châcuu. Juntakßêt li kßojyîn ut li cutan châcuu lâat.{w Ut cui tinyal xmukbal cuib saß li kßojyîn, mâmin târûk. Tinâcuil ajcuiß xban nak mâcßaß kßojyîn châcuu.=zs Riqßuin lâ nim ukß tinâchßilo ut tinâtenkßa.sy] Cui ta târûk tinye raj re li ikß nak tinixcßam toj jun pacßal li palau, aran ajcuiß cuancat lâat.%xACui tinxic saß choxa, aran cuancat lâat. Ut cui tinxic saß xnaßajeb li camenak aran ajcuiß cuancat chak lâat. Yalak bar tinxic, lâat cuânkat aran.wAt Kâcuaß, ¿ma târûk ta biß tinxic chi najt chiru lâ Santil Musikß? ¿Ma târûk ta biß tinêlelik châcuu lâat?tv_Cßajoß lâ naßleb ut kßaxal lokß xcßoxlanquil. Mâ jokße tintau ru chixjunil li nacacßoxla lâat.muQLâat junelic cuancat cuiqßuin. Cuancat chicuix ut cuancat chicuu ut cuan lâ cuukß saß inbên.at9Toj mâjiß na-el chi xtzßûmal cue li cuâtin, ac xanau chixjunil li cßaßru tinye.qsYLâat nacanau jokße nincßanjelac ut jokße ninhilan. Nacaqßue retal chixjunil li cßaßru ninbânu.yriLâat nacacuil chixjunil li ninbânu. Usta najt cuanquin, lâat nacanau chixjunil li yôquin chixcßoxlanquil.Uq #At Kâcuaß, lâat xanau chanru innaßleb. Lâat xanau chanru lin cßaßux.Cp}At nimajcual Dios, lâat tâbânu li cßaßru cayechißi ke. Kßaxal nim lâ cuuxtân chi junelic saß kabên. Incßaß taxak tâcanab yal chi joßcan li cßaßru catiquib xbânunquil.Io Usta yôquin chixcßulbal li raylal, lâat nacaqßue inyußam. Ut riqßuin lâ cuanquil niquinâcol chiruheb li xicß nequeßiloc cue.At nimajcual Dios, lâat tâbânu li cßaßru cayechißi ke. Kßaxal nim lâ cuuxtân chi junelic saß kabên. Incßaß taxak tâcanab yal chi joßcan li cßaßru catiquib xbânunquil.5naUsta kßaxal nim lâ cuanquil, abanan junelic nacacuil xtokßobâl ruheb li mâcßaßeb xcuanquil ut nacaqßue retal li cßaßru nequeßxbânu li nequeßxnimobresi ribeb. mAt nimajcual Dios, teßbichânk re xqßuebal âlokßal xban li cßaßru xabânu ut teßxye: —Kßaxal lokß li nimajcual Dios.—luChixjunileb li rey li cuanqueb saß ruchichßochß teßxqßue âlokßal xban nak teßrabi li cßaßru xayechißi ke. kNak quintzßâma intenkßanquil châcuu, lâat casume li cßaßru quintzßâma châcuu. Caqßue incacuilal ut caqßue inmetzßêu..jSNak tincuikßib cuib châlokßoninquil, tin-ilok cuan cuiß lâ santil templo. Tinqßue âlokßal xban nak kßaxal châbilat ut kßaxal nim lâ cuuxtân. Tinqßue âlokßal xban nak kßaxal nim xcuanquil lâ cßabaß ut kßaxal nim xcuanquil lâ cuâtin chiruheb chixjunil li cßaßak re ru.Ji At nimajcual Dios, tinqßue âlokßal chi anchal inchßôl, ut tinbichânk re xqßuebal âlokßal. Lâin incßaß tinqßueheb xlokßal li yîbanbil dios. Caßaj cuiß lâat tinqßue âlokßal.Zh+ Us xak re li ani teßxsacß lê cocßal chiru pec xban li mâusilal xebânu ke.HgTâsachekß ru lê tenamit, lâex aj Babilonia. Us xak re li ani tixqßue rêkaj êre li raylal li xebânu ke.Us xak re li ani teßxsacß lê cocßal chiru pec xban li mâusilal xebânu ke. fAt nimajcual Dios, mâcanab ta yal chi joßcan li raylal li queßxbânu ke li ralal xcßajol laj Edom nak queßnumta li jalan tenamit saß kabên. Quisahoß saß xchßôleb ut queßxye: —Jucßumak li tenamit Jerusalén ut sachomak chi junaj cua, chanqueb.0eWCui incßaß chic tincßoxla li tenamit Jerusalén, ut cui incßaß chic tinqßue xcuanquil, chi letzk ta saß cue li rußuj cuakß re nak incßaß chic tinbichânk.d-Cui tâsachk saß inchßôl li tenamit Jerusalén, kßaxal us raj chokß cue nak tâchakik lin nim ukß re nak incßaß chic tinchßeß li arpa.`c7¿Chan ta cuiß ru nak takabicha xlokßal li Kâcuaß nak cuânko saß jalan tenamit?\b/Eb li queßcßamoc ke saß jalan tenamit, li queßnumta saß kabên, queßxye ke nak tobichânk re xqßuebal xsahileb xchßôl. Bichahomak li bich li nequebicha nak cuanquex saß li tenamit Sión, chanqueb ke.Ja Ut katßuyub li ka-arpa saß rukßeb li cheß li cuanqueb aran.v` eNak nakachunub kib chireheb li nimaß li cuanqueb Babilonia, nocoyâbac nak najulticoß ke li tenamit Sión._uCheqßuehak taxak xlokßal li nimajcual Dios li cuan saß choxa xban nak kßaxal nim li ruxtân saß kabên junelic.x^gAßan li naqßuehoc xtzacaêmkeb li cristian joßqueb ajcuiß li xul xban nak kßaxal nim li ruxtân saß kabên junelic.Cheqßuehak taxak xlokßal li nimajcual Dios li cuan saß choxa xban nak kßaxal nim li ruxtân saß kabên junelic.t]_Aßan li nacoloc ke chiruheb li xicß nequeßiloc ke xban nak kßaxal nim li ruxtân saß kabên junelic.m\QAßan li natenkßan ke nak cuanco saß raylal xban nak kßaxal nim li ruxtân saß kabên junelic.[!Aßan li quiqßuehoc re lix naßajeb chokß ke lâo aj Israel li nococßanjelac chiru xban nak kßaxal nim li ruxtân saß kabên junelic.oZUAßan li quiqßuehoc ke lâo lix naßajeb aßan xban nak kßaxal nim li ruxtân saß kabên junelic.YuAßan li quiqßuehoc re chi camsîc laj Og lix reyeb laj Basán xban nak kßaxal nim li ruxtân saß kabên junelic.XAßan li quiqßuehoc re chi camsîc laj Sehón lix reyeb laj amorreo xban nak kßaxal nim li ruxtân saß kabên junelic.WAßan li quiqßuehoc reheb chi camsîc eb li rey li kßaxal cauheb rib xban nak kßaxal nim li ruxtân saß kabên junelic.VAßan li quiqßuehoc reheb chi camsîc eb li rey li nînkeb xcuanquil xban nak kßaxal nim li ruxtân saß kabên junelic.UAßan li quiberesin ke lâo aj Israel nak yôco chi numecß saß li chaki chßochß xban nak kßaxal nim li ruxtân saß kabên junelic.!T9Aßan li quiqßuehoc reheb chi osocß saß li Caki Palau laj faraón joßqueb ajcuiß lix soldado xban nak kßaxal nim li ruxtân saß kabên junelic.ySiAßan li quinumsin ke lâo aj Israel jun pacßal li palau xban nak kßaxal nim li ruxtân saß kabên junelic.cR= Aßan li quijachoc ru li Caki Palau xban nak kßaxal nim li ruxtân saß kabên junelic.eQA Corisi chak riqßuin xnimal xcuanquil xban nak kßaxal nim li ruxtân saß kabên junelic.tP_ Aßan li qui-isin chak ke lâo aj Israel aran Egipto xban nak kßaxal nim li ruxtân saß kabên junelic.}Oq Aßan li quitaklan xcamsinquileb li xbên alalbej aran Egipto xban nak kßaxal nim li ruxtân saß kabên junelic. N Aßan li quiyîban re li po ut li chahim re teßxcutanobresi ru li kßojyîn xban nak kßaxal nim li ruxtân saß kabên junelic.|MoAßan li quiyîban re li sakße re tâlemtzßûnk chi cutan, xban nak kßaxal nim li ruxtân saß kabên junelic.hLGAßan li quiyîban re li sakße ut li po xban nak kßaxal nim li ruxtân saß kabên junelic.KAßan li quiyîban re li ruchichßochß saß xnaßaj saß xbên li haß xban nak kßaxal nim li ruxtân saß kabên junelic.sJ]Aßan li quiyîban re li choxa riqßuin lix naßleb xban nak kßaxal nim li ruxtân saß kabên junelic.qIYAßan li Kâcuaß li naxbânu li sachba chßôlej xban nak kßaxal nim li ruxtân saß kabên junelic./HUCheqßuehak taxak xlokßal li Kâcuaß li kßaxal nim xcuanquil saß xbêneb chixjunileb li cuanqueb xcuanquil, xban nak kßaxal nim li ruxtân saß kabên junelic."G;Cheqßuehak taxak xlokßal li nimajcual Dios, li kßaxal nim xcuanquil chiruheb li yîbanbil dios, xban nak kßaxal nim li ruxtân saß kabên junelic.|F qCheqßuehak taxak xlokßal li nimajcual Dios xban nak aßan châbil ut kßaxal nim li ruxtân saß kabên junelic.E1Cheqßuehak taxak xlokßal li Kâcuaß aran Sión. Cheqßuehak taxak xlokßal saß lix tenamit Jerusalén. ¡Lokßoninbil taxak li nimajcual Dios!2D[Cheqßuehak taxak xlokßal li nimajcual Dios lâex ralal xcßajol laj Leví. Cheqßuehak taxak xlokßal li Kâcuaß lâex li nequexxucuan ru li Dios.Cheqßuehak taxak xlokßal li Kâcuaß aran Sión. Cheqßuehak taxak xlokßal saß lix tenamit Jerusalén. ¡Lokßoninbil taxak li nimajcual Dios!CCheqßuehak taxak xlokßal li nimajcual Dios lâex laj Israel. Cheqßuehak taxak xlokßal li Kâcuaß lâex ralal xcßajol laj Aarón.SBEb li queßyîban reheb li jalanil dios aßin, chanchaneb ajcuiß lix dios li queßxyîb. Ut eb li nequeßxcßojob xchßôl riqßuin li yîbanbil dios, chanchaneb ajcuiß lix dios li nequeßxlokßoni.lAOCuanqueb xxic, aban incßaß nequeßabin. Incßaß nequeßmusikßac xban nak moco yoßyôqueb ta.o@UCuanqueb xtzßûmal re, aban incßaß nequeßâtinac. Cuanqueb xnakß ru, aban incßaß nequeßiloc.?Eb li dios li nequeßxlokßoni li jalaneb xtenamit, aßan yal yîbanbil riqßuin plata ut oro. Yîbanbil xbaneb li cuînk.>uLi nimajcual Dios târakok âtin saß tîquilal saß xbêneb lix tenamit. Li Kâcuaß târuxtâna ruheb lix tenamit.:=k At nimajcual Dios, junelic tâqßuehekß âlokßal xban nak lâat li tzßakal Dios. Chalen anakcuan ut chi junelic kße cutan tâjulticokß reheb li tenamit nak lâat li Dios.k<M Ut quixqßue lix naßajeb chokß reheb laj Israel. Eb aßan chic queßêchanin re lix tenamiteb.B;{ Quixqßue chi camsîc laj Sehón lix reyeb laj amorreo. Quixqßue chi camsîc laj Og lix reyeb laj Basán. Ut quixqßueheb ajcuiß chi camsîc chixjunileb li rey li queßcuan Canaán.s:] Quixsach xcuanquileb li xnînkal ru tenamit ut quixqßueheb chi camsîc eb li rey li kßaxal cauheb rib.9 Ut sachba chßôlej quilajxbânu aran Egipto re xqßuebal xxiuheb laj faraón joßqueb ajcuiß li nequeßcßanjelac chiru.j8KQuixtakla xcamsinquileb li xbên alalbej joßqueb ajcuiß li xbên ral li quetômk aran Egipto.r7[Li Kâcuaß naxtakla li chok saß chixjunil li ruchichßochß ut naxtakla li câk joß ajcuiß li ikß.>6sLi Kâcuaß, aßan yal re saß xbên chixjunil. Li Kâcuaß naxbânu li cßaßru naraj joß saß choxa, joß saß ruchichßochß, joß saß li palau, joß ajcuiß saß lix chamal. 5 Lâin ninnau nak kßaxal nim xcuanquil li nimajcual Dios. Aßan li kßaxal nim xcuanquil chiruheb chixjunileb li jalanil dios.34]Li Dios quixsicß ru laj Jacob re nak li ralal xcßajol aßan teßcanâk chokß xtenamit. Joßcan nak eb laj Israel, aßaneb lix tenamit li Kâcuaß, ut rarôqueb xban.3#Chelokßoni taxak li nimajcual Dios xban nak aßan châbil. Chexbichânk re xqßuebal xlokßal xban nak kßaxal nim li ruxtân li Kâcuaß.<2oCheqßuehak taxak xlokßal li nimajcual Dios lâex li cuanquex saß lix templo. Cheqßuehak taxak xlokßal li Kâcuaß lâex li cuanquex saß li nebâl li cuan chiru lix templo.+1 O¡Lokßoninbil taxak li nimajcual Dios! Chelokßoni taxak li nimajcual Dios lâex li nequexcßanjelac chiru. Cheqßuehak taxak xlokßal lix cßabaß li Kâcuaß.$0?Aß taxak li nimajcual Dios li cuan Sión chi-osobtesînk êre. Aß taxak li Kâcuaß li quiyîban re li choxa ut li ruchichßochß chi-osobtesînk êre.1/YChelokßonihak li Kâcuaß chi sa saß êchßôl saß lix templo. Taksihomak lê rukß retalil nak yôquex chixqßuebal xlokßal li Kâcuaß.Aß taxak li nimajcual Dios li cuan Sión chi-osobtesînk êre. Aß taxak li Kâcuaß li quiyîban re li choxa ut li ruchichßochß chi-osobtesînk êre.<. qChelokßonihak li nimajcual Dios chêjunilex lâex li nequexcßanjelac chiru. Cheqßue xlokßal li Kâcuaß chêjunilex lâex li nequexcßanjelac saß lix templo chiru kßojyîn.B-{Chanchan li xchußque li qßuebil xban li Dios, li nacube saß li tzûl Hermón ut saß li tzûl Sión. Aran quirosobtesi lix tenamit li Kâcuaß ut quixqßue li junelic yußam reheb.E,Chanchan li sununquil aceite li quiqßueheß saß xjolom laj Aarón. Nahoyeß chiru lix mach, ut natßaneß ajcuiß chiru li rakß.Chanchan li xchußque li qßuebil xban li Dios, li nacube saß li tzûl Hermón ut saß li tzûl Sión. Aran quirosobtesi lix tenamit li Kâcuaß ut quixqßue li junelic yußam reheb.+ Qßuehomak retal nak kßaxal lokß nak junaj xchßôleb li ralal xcßajol li Dios. Cßajoß xlokßal nak cuanqueb saß usilal.h*GEb li xicß nequeßiloc re xutânal teßxcßul. Abanan aßan cuânk xcuanquil chi junelic.— ) Saß xyânkeb li ralal xcßajol laj David tâyoßlâk jun nim xcuanquil. Aßan li sicßbil ru inban. Ut aßanak li cutan saken chokß reheb li tenamit chi junelic.Eb li xicß nequeßiloc re xutânal teßxcßul. Abanan aßan cuânk xcuanquil chi junelic.—p(WLâin tincolok reheb laj tij. Ut japjôkeb re xban xsahil xchßôleb lin tenamit li tîqueb xchßôl.'uLâin tincuosobtesi chi nabal li naßajej aßan ut tinqßue cßaßru reheb, re teßtzacânk li mâcßaß cuan reheb. &Quixye: —Aßan aßin li naßajej nacuaj chokß innaßaj. Aran tincuânk chi junelic xban nak nacuulac chicuu li naßajej aßan.d%? Li Kâcuaß quixsicß ru li naßajej Sión chokß xnaßaj. Aran naraj cuânc chi junelic.r$[ Cui eb lâ cualal âcßajol teßxbânu li contrato li xinbânu êriqßuin, ut cui teßxbânu li cßaßru tincßut chiruheb, li ralal xcßajol eb aßan teßoc ajcuiß junelic chokß rey mokon saß lâ naßaj lâat, chan li Kâcuaß.j#K Li Kâcuaß quixbânu jun li juramento riqßuin laj David ut incßaß tixjal lix cßaßux. Tixbânu ban li cßaßru quixyechißi re nak quixye: Eb lâ cualal âcßajol li teßcuânk mokon teßoc chokß rey chokß âcuêkaj." Saß xcßabaß li rey David laj cßanjel châcuu, chabânu taxak li cßaßru cayechißi re xban nak aßan sicßbil ru âban.r![ Junelic ta cheßcuânk saß tîquilal laj tij ut cheßxjap ta reheb lâ tenamit xban xsahil xchßôleb.  At Kâcuaß, anakcuan takacßam li Lokßlaj Câx li nahilan cuiß lâ cuanquilal. Ut tatxic chi cuânc saß li naßajej Sión.]1Yoßkeb saß lix tabernáculo li Kâcuaß. Takacuikßib kib chiru ut takalokßoni.lOQuikabi resil li Lokßlaj Câx nak cuanco Efrata ut toj saß li qßuicheß re Jaar coxkatau chak.1YIncßaß tinhilânk toj tintau xnaßaj li Lokßlaj Câx li nahilan cuiß li nimajcual Dios. Tento tâcuânk xnaßaj li nimajcual Dios li quixlokßoni laj Jacob, chan.ELâin incßaß tincuârk, chi moco tinmutzß bayak li cuu.  Nak quixbânu li juramento, quixye: Lâin incßaß tin-oc chi hilânc saß li cuochoch, chi moco tinyocob cuib saß lin cuarib.}qChijulticokß taxak âcue li juramento li quixbânu âcuiqßuin lâat li nimajcual Dios li quixlokßoni laj Jacob. At nimajcual Dios, chijulticokß taxak âcue li rey David. Ut cuânk taxak saß âchßôl chixjunil li raylal li quixcßul._5Lâex aj Israel, chex-oybenînk riqßuin li Kâcuaß chalen anakcuan ut chi junelic.qYRelic chi yâl lâin cuanquin saß xyâlal ut cßojcßo inchßôl. Chanchanin jun li cßulaßal toj xrakeß chi tußuc ut cßojcßo chic xchßôl.Lâex aj Israel, chex-oybenînk riqßuin li Kâcuaß chalen anakcuan ut chi junelic.7 gAt nimajcual Dios, lâin incßaß ninnimobresi cuib, chi moco ninkßetkßeti cuib, chi moco naxic inchßôl riqßuin xtzolbal li xnînkal ru naßleb li chßaßaj xtaubal ru.W%Li Kâcuaß, aßan li tâcolok reheb laj Israel chiru li mâc li xeßxbânu.J Ex aj Israel, chex-oybenînk riqßuin li nimajcual Dios xban nak aßan na-uxtânan u ut aßan nacoloc chi tzßakal.Li Kâcuaß, aßan li tâcolok reheb laj Israel chiru li mâc li xeßxbânu.]1Chi anchal inchßôl nacuaj nak tinixtenkßa li Kâcuaß. Joß nak nequeßyoßlec li ani nequeßiloc re li tenamit nequeßraj ru nak tâsakêuk, joßcan nak yôquin chiroybeninquil nak li Kâcuaß tinixtenkßa.uaChi anchal inchßôl nacuoybeni nak li Kâcuaß tâtenkßânk cue ut li râtin naxqßue xcacuil inchßôl.^3Abanan lâat nacacuy nacasach li kamâc. Joßcan nak tento nak takaqßue âlokßal.At Kâcuaß, cui ta lâat nacaqßue saß âchßôl li mâc li nakabânu, mâ ani raj târûk tâcolekß chiru li tojba mâc.pWChinâcuabi taxak nak ninyâba lâ cßabaß. Chinâsume taxak nak nintzßâma intenkßanquil châcuu.r ]At nimajcual Dios, nak ac yô chi yotßecß inchßôl xban lin mâc, nintzßâma intenkßanquil châcuu.  Li ani teßnumekß incßaß teßxtzßâma rusilal li Dios saß xbêneb chi moco teßxtzßâma nak li Dios tâosobtesînk reheb. {Chanchanakeb taxak li pim li mâcßaß na-oc cuiß chiru laj acuinel. Mâ ani na-ajoc re xban nak mâcßaß na-oc cuiß.Li ani teßnumekß incßaß teßxtzßâma rusilal li Dios saß xbêneb chi moco teßxtzßâma nak li Dios tâosobtesînk reheb. Cheßxcßul taxak joß naxcßul li pim li nayoßla saß xbên li cab. Junpât ajcuiß nacuan ut nachakic usta incßaß namichßeß.{ mXutânal taxak teßêlk chixjunileb li xicß nequeßiloc re li tenamit Sión. Ut teßsachekß taxak xcuanquileb.x gAbanan li nimajcual Dios, aßan tîc xchßôl. Aßan qui-isin ke rubel xcuanquileb li incßaß useb xnaßleb.*KCßajoß li raylal queßxbânu ke. Nak coeßxqßue chi tzßûm, quijacheß lix yi kix xban li tzßûm. Chanchan nak nequeßxbec li chßochß riqßuin li arado.Chalen nak xticla chak li katenamit, cßajoß nak corahobtesîc xbaneb li xicß nequeßiloc ke, abanan incßaß queßnumta saß kabên.  Cßajoß li raylal yô chixcßulbal li tenamit Israel chalen chak saß xticlajic. Lâex aj Israel, yehomak nak xecßul li raylal.uaUt toj tâcuileb ta nak teßcuânk lâ cui. Ut chicuânk taxak li tuktûquil usilal riqßuineb laj Israel.%AAß taxak li Kâcuaß li cuan Sión chi-osobtesînk âcue joß najtil tatcuânk saß ruchichßochß. Ut tâcuil taxak nak us yôk chi êlc chixjunil saß li tenamit Jerusalén.Ut toj tâcuileb ta nak teßcuânk lâ cui. Ut chicuânk taxak li tuktûquil usilal riqßuineb laj Israel.NJoßcaßin nak teßosobtesîk xban li Dios li ani nequeßxucuan ru.I Lâ cuixakil tâcuânk nabal xcocßal. Chanchan nak naûchin li uvas aubil chire lâ cuochoch. Eb lâ cualal âcßajol chanchanakeb li châbil cheß olivo li cuan saß xnaßaj lâ cuacuîmk.~sUs tat-êlk riqßuin li cßaßru tâbânu. Ut tâsahokß saß âchßôl xban nak osobtesinbilakat xban li Kâcuaß.\ 1Us xak reheb li nequeßxucuan ru li Dios ut nequeßxbânu li cßaßru naraj aßan.-SUs xak reheb li cuan nabal ralal xcßajoleb. Moco xutânal ta teßêlk nak teßxcßul li xicß nequeßiloc reheb xban nak li ralal xcßajoleb teßoquênk chirixeb.N~Eb li alal cßajolbej li nequeßyoßla saß xsâjilaleb lix naß xyucuaßeb, eb aßan chanchaneb li tzimaj li nacßanjelac chiru junak cuînk cau rib chi pletic.Us xak reheb li cuan nabal ralal xcßajoleb. Moco xutânal ta teßêlk nak teßxcßul li xicß nequeßiloc reheb xban nak li ralal xcßajoleb teßoquênk chirixeb.w}gEb li kacocßal, aßan jun kamâtan xban li nimajcual Dios. Aßan eb jun kosobtesinquil naxqßue li Kâcuaß.|5Mâcßaß rajbal nak junak cuînk tâcuaclîk ekßela ut tixnumsi li cutan chi trabajic cui mâcßaß li Dios riqßuin. Mâcßaß rajbal nak tixcamsi rib chi cßanjelac re xsicßbal lix tzacaêmk xban nak li Dios naxqßue reheb li ani naxra ut naxqßueheb ajcuiß chi hilânc.Z{ /Cui mâcßaß xcuanquil li Kâcuaß riqßuineb, mâcßaß aj e li cßanjel li teßxbânu laj cablanel. Cui li Kâcuaß incßaß târil lix tenamit, mâcßaß aj e nak cuan junak tâcßacßalênk re li tenamit.)zK~Usta teßyâbak nak yôkeb chixcßambal li iyaj, abanan sahakeb chic saß xchßôleb nak teßsukßîk chak xban nak ac cuânk chic li ru li acuîmk riqßuineb.{yo~Eb li yôqueb chi yâbac nak queßâu, tâsahokß saß xchßôleb nak teßkßolok.Usta teßyâbak nak yôkeb chixcßambal li iyaj, abanan sahakeb chic saß xchßôleb nak teßsukßîk chak xban nak ac cuânk chic li ru li acuîmk riqßuineb.xxi~At nimajcual Dios, choâcuosobtesi cuißchic saß li kanaßaj joß nak naxtßakresi li chaki chßochß li hab.jwM~Yâl nak sachba chßôlej li quixbânu ke li Kâcuaß. Joßcan nak cßajoß xsahil li kachßôl. v9~Coseßec ut cobichan xban xsahil li kachßôl. Ut eb li jalaneb xtenamit queßxye: Sachba chßôlej li xbânu li Kâcuaß reheb lix tenamit, chanqueb.u ~Cßajoß nak quisahoß li kachßôl nak li Kâcuaß coxqßue cuißchic chi sukßîc Jerusalén. Chanchan matqßuec yôco.(tI}Abanan eb li nequeßbânun mâusilal, lâat tâtzßektânaheb rochbeneb li incßaß useb xnaßleb. Chicuânk taxak li tuktûquil usilal riqßuineb laj Israel.s)}At nimajcual Dios, chabânu usilal reheb li nequeßxbânu li us. Chacuosobtesiheb li nequeßcuan saß tîquilal.Abanan eb li nequeßbânun mâusilal, lâat tâtzßektânaheb rochbeneb li incßaß useb xnaßleb. Chicuânk taxak li tuktûquil usilal riqßuineb laj Israel.Jr }Moco junelic ta cuânkeb xcuanquil li incßaß useb xnaßleb saß xbên lix naßajeb lin tenamit. Mâre anchal teßchßinânk xchßôleb li tîqueb xchßôl ut teßoc xbânunquil li mâusilal.!q;}Li Kâcuaß aßan na-iloc reheb lix tenamit chi junelic. Chanchan nak sutsûqueb xban li Kâcuaß joß nak sutsu li tenamit Jerusalén xbaneb li tzûl.p 5}Li cauheb xchßôl riqßuin li Kâcuaß cauheb rib. Chanchaneb li tzûl Sión li incßaß na-ecßan saß xnaßaj. Cuan ban saß xnaßaj chi junelic.co?|Li nimajcual Dios, li quiyîban re li choxa ut li ruchichßochß, aßan li natenkßan ke. n |Xocoleß chiruheb li xicß nequeßiloc ke. Chanchan nak naxcol rib li xul chiru li yô chi chapoc re. Quisach xcuanquileb li xicß nequeßiloc ke ut xocoleß chiruheb.Li nimajcual Dios, li quiyîban re li choxa ut li ruchichßochß, aßan li natenkßan ke.}ms|Lokßoninbil taxak ru li nimajcual Dios xban nak incßaß xoxcanab chi osocß saß rukßeb li xicß nequeßiloc ke.ylk|Xo-osoß raj saß rukßeb. Chanchan raj xoxcßam lix cacuil rok li haß cui ta incßaß xoxtenkßa li Kâcuaß.k+|Xeßnumta raj saß kabên. Chanchan raj xosubun saß li haß ut chanchan raj xocßameß xban li rok li haß cui ta incßaß xoxcol li Kâcuaß.tja|Xeßxsach raj ku chi junaj cua xbaneb xjoskßil. Chanchan raj xoeßxnukß chi yoßyo nak xeßxsach raj ku.i|¿Cßaß raj ru xkabânu nak xeßchal chi pletic kiqßuin eb li xicß nequeßiloc ke, cui ta li Kâcuaß incßaß xoxtenkßa?Zh /|Cßaß raj ru xkacßul lâo aj Israel cui ta incßaß x-oquen li Kâcuaß chikix._g7{Cßajoß nak nocoeßxhob li biomeb ut nocoeßxtzßektâna li nequeßxnimobresi ribeb.ofW{Chacuil taxak xtokßobâl ku, at nimajcual Dios. Chacuuxtâna ku xban nak incßaß chic nakacuy xnumsinquil li raylal li yôqueb xbânunquil ke.Cßajoß nak nocoeßxhob li biomeb ut nocoeßxtzßektâna li nequeßxnimobresi ribeb.;eo{At Kâcuaß, at kaDios, joß nak eb li môs nequeßxtzßâma xtenkßanquil chiruheb lix patrón, joßcan nak nakatzßâma katenkßanquil châcuu lâat toj retal tâcuuxtâna ku.ld S{At nimajcual Dios, châcuu lâat nintzßâma intenkßanquil. Lâat li cuancat saß li santil choxa.c}z Xban nak ninra li rochoch li Kâcuaß li kaDios, lâin nintzßâma li rusilal li Dios saß xbên lin tenamit Jerusalén. b zXban nak ninraheb lin tenamit Israel, nintzßâma châcuu, at Kâcuaß. Chicuânk taxak li tuktûquil usilal saß li tenamit Jerusalén.Xban nak ninra li rochoch li Kâcuaß li kaDios, lâin nintzßâma li rusilal li Dios saß xbên lin tenamit Jerusalén.a3zChicuânk taxak li tuktûquil usilal saß li tenamit Jerusalén. Ut mâcßaß taxak teßxcßul li cuanqueb saß li naßajej li nequeßtaklan cuiß.#`?zChextzßâmânk chiru li Dios re nak tâcuânk li tuktûquil usilal saß lê tenamit Jerusalén. Ut us taxak cheßêlk eb li nequeßrahoc re lê tenamit._zSaß li tenamit Jerusalén cuan li naßajej li nequeßcuan cuiß li ralal xcßajol laj David chi rakoc âtin saß xbêneb laj Israel.^zUt aran nequeßxic chixjunileb laj Israel chixbantioxinquil chiru li Kâcuaß joß quiyeheß reheb xban li Kâcuaß junxil.]#zJerusalén queßxyîb joß jun tzßakal tenamit yîbanbil chi us re nak chixjunileb teßxchßutub ribeb aran chixlokßoninquil li Kâcuaß.H\ zUt anakcuan cuanco chire li oquebâl re li tenamit Jerusalén.[[ 1zLâin quisahoß saß inchßôl nak queßxye cue: Yoßkeb saß rochoch li Kâcuaß.$ZAyLi Kâcuaß, aßan tâilok âcue yalak bar tatxic ut aßan ajcuiß tâilok âcue nak tatsukßîk chak. Aßan tâilok âcue chalen anakcuan ut chi junelic.Y{yLi nimajcual Dios, aßan tâcolok âcue nak xiu xiu cuânkat ut aßan tâcolok re lâ yußam.Li Kâcuaß, aßan tâilok âcue yalak bar tatxic ut aßan ajcuiß tâilok âcue nak tatsukßîk chak. Aßan tâilok âcue chalen anakcuan ut chi junelic.cX?yMâcßaß tâcßul chi cutan chi moco chiru kßojyîn xban nak li Kâcuaß tâilok âcue.hWIyLi Kâcuaß, aßan li na-iloc âcue. Aßan cuan âcuiqßuin junelic ut aßan natenkßan âcue.ZV-yAßan incßaß nacuar chi moco nachal xcuara. Aßan li nacoloc reheb laj Israel.qU[yAßan tâtenkßânk âcue re nak incßaß tattßanekß. Aßan incßaß nacuar. Junelic yô châcuilbal.mTSyLi nimajcual Dios, aßan li tâtenkßânk cue. Aßan li quiyîban re li choxa ut li ruchichßochß.ZS /yNak nacuil li tzûl, nincßoxla ut ninye saß inchßôl: ¿Ani tâtenkßânk cue?|RqxLâin nacuaj cuânc saß usilal. Abanan nak ninye reheb nak takacßam kib saß usilal, eb aßan pletic nequeßraj.MQxJunxil nin-oc chi cuânc saß xyânkeb li incßaß nequeßraj cuânc saß usilal.Lâin nacuaj cuânc saß usilal. Abanan nak ninye reheb nak takacßam kib saß usilal, eb aßan pletic nequeßraj.mPSxKßaxal ra chokß cue nak cuanquin saß li tenamit Mesec saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Cedar.8OixLi cßaßru têcßul, aßan li tojba mâc. Chanchan nak texcutekß riqßuin tzimaj ut chanchan nak tâqßuehekß ru xam saß êbên nak texqßuehekß chixtojbal rix lê mâc.dNAxLâex aj balakß, ¿cßaßru nequera nak nequexticßtißic? Ut, ¿cßaßru li us têcßul?zMmxAt nimajcual Dios, chinâcol taxak chiruheb li nequeßticßtißic. Chinâcol taxak chiruheb li nequeßbalakßic.L xNak cuanquin saß raylal quintzßâma intenkßanquil chiru li nimajcual Dios. Ut aßan quixsume li cßaßru quintzßâma chiru.hKGwYâl nak lâin xinpaltoß châcuu. Chanchanin jun li carner sachenak. Joßcan nak nintzßâma châcuu nak tinâtenkßa re nak tincuânk chi sum âtin âcuiqßuin. Lâin incßaß xintzßektâna chi junaj cua lâ chakßrab.YJ)wChaqßue taxak inyußam re nak tinqßue âlokßal. Ut aß taxak lâ chakßrab chiqßuehok re xcacuilal inchßôl.Yâl nak lâin xinpaltoß châcuu. Chanchanin jun li carner sachenak. Joßcan nak nintzßâma châcuu nak tinâtenkßa re nak tincuânk chi sum âtin âcuiqßuin. Lâin incßaß xintzßektâna chi junaj cua lâ chakßrab.aI9wAt nimajcual Dios, lâin nacuaj nak tinâcol. Lâ chakßrab naxqßue xsahil inchßôl.H3wAc yoßon taxak cuânkat chintenkßanquil. Lâin nacuaj xbânunquil li cßaßru naxye saß lâ chakßrab xban nak aßan li xinsicß ru re tinbânu.gGEwLâin tinbichânk re xqßuebal xlokßal lâ chakßrab xban nak aßan tîc ut tzßakal re ru._F5wJunelic tinqßue âlokßal xban nak lâat nacacßut chicuu lix yâlal lâ chakßrab.CEwChasume taxak lin tij ut chinâcol taxak joß cayechißi.D#wAt nimajcual Dios, chacuabi taxak nak yôquin chixtzßâmanquil intenkßanquil âcue. Chaqßue taxak innaßleb joß naxye saß lâ cuâtin. C7wLâin ninbânu li cßaßru naxye lâ chakßrab. Ut ninqßue inchßôl chixbânunquil li cßaßru naxye lâ cuâtin. Lâat nacanau chanru lin naßleb.kBMwChi anchal inchßôl ninra lâ chakßrab ut ninqßue inchßôl chixbânunquil li cßaßru naxye.yAiwLâin ninbânu li cßaßru naxye lâ chakßrab. Joßcan nak yôquin chiroybeninquil nak tinâcol, at Kâcuaß.@ywCuan li tuktûquilal riqßuineb li nequeßrahoc re lâ chakßrab ut mâcßaß cßaßru naqßuehoc reheb chi tßanecß.j?KwChiru li jun cutan nabal sut ninqßue âlokßal xban nak lâat nacatrakoc âtin saß tîquilal.N>wCßajoß nak ninra lâ chakßrab, abanan xicß nacuil li ticßtiß.{=mwLâ cuâtin naxqßue xsahil inchßôl joß nak nasahoß xchßôl li jun li naxcßul junak xmâtan kßaxal lokß.</wUsta eb li cuanqueb xcuanquil yôqueb xbânunquil raylal cue chi mâcßaß inmâc, abanan lâin incßaß xincanab xqßuebal xlokßal lâ cuâtin.s;]wChixjunil lâ cuâtin li tzßîbanbil saß lâ chakßrab, aßan tzßakal yâl, tîc ut cuan chi junelic.v:cwCßajoß nak ninra lâ chakßrab, at Kâcuaß. Chaqßue taxak lin yußam xban nak kßaxal nim lâ cuuxtân.e9AwXicß nacuil lix naßlebeb li incßaß useb xnaßleb xban nak nequeßxkßet lâ chakßrab. ^~~!}||{Mzyyxqww v$tt"ssrqeppzoo2njlkkBjiiihgg fedccbaU``b__^]] \`[ZYXXX9WVVUzUTxTSXRR3QQ;PPHOOINMM"LLKKJIIHtFF E|DDD'CC!BAAr@@n??<>>7==.<;s::9{88s77u6655433T11:0q//,..-,++*k))V(''@&%%F$$#""O!!M $Qs"'E7#5 ) E ' +  XuETU! Us xak reheb li nequeßxtau xnaßlebeb. Ut us xak re li ani sêb xchßôl.uTc Li Kâcuaß naxkßus li ani naxra. Chanchan jun li yucuaßbej naxkßus li ralal xcßajol xban nak naxraheb. S Ex cualal incßajol, mêtzßektâna lê kßusbal li naxqßue li Kâcuaß. Chi moco chextitzßk chirabinquil lê tijbal li naxqßue.R7 Cui têmayeja li xbên ru lê racuîmk, kßaxal cuißchic nabal li ru lê racuîmk têxoc ut kßaxal cuißchic nabalak lê vino toj retal tâhoyekß.Qy Cheqßuehak xlokßal li Kâcuaß riqßuin li cßaßru cuan êre. Têmayeja li xbên ru lê racuîmk chiru li Kâcuaß.!P;Cui têcanab xbânunquil li mâusilal, kßaxal us chokß êre. Chanchan nak yôkex chixcßulbal lê ban xban nak cuânk chic êmetzßêu ut êcacuilal.OMêcßoxla nak kßaxal cuan ênaßleb êjunes êrib. Chexucuâk ban ru li Kâcuaß ut canabomak xbânunquil li incßaß us.kNOJunelic julticak êre li Dios riqßuin chixjunil li cßaßru têbânu ut aßan tâberesînk êre.pMYCauhak êchßôl riqßuin li Kâcuaß. Mêcßojob êchßôl êjunes êrib yal xban nak cuan ênaßleb.lLQCui têbânu aßin, sahak xchßôl li Dios êriqßuin ut châbilak êresilal chiruheb li cristian.5KcMêcanab xpâbanquil li yâl. Junelic ban cuânk saß êchßôl. Mêcanab li uxtânânc u. Junelic ban cuânkex saß tîquilal re nak tâcßutûnk nak châbil lê naßleb.JCui têbânu li naxye lin chakßrab, tânajtokß ru lê yußam saß ruchichßochß. Ut tâcuânk li tuktûquilal êriqßuin.}I uEx cualal incßajol, misach saß êchßôl lin chakßrab. Chi anchal ban lê chßôl chepâbak lê taklanquil inban.dHAAbanan eb li nequeßxbânu li mâusilal teßsachekß ruheb ut teßisîk saß lix naßajeb.PGEb li tîqueb xchßôl teßcuânk saß li naßajej qßuebil reheb xban li Dios. Aran teßcuânk chi junelic.Abanan eb li nequeßxbânu li mâusilal teßsachekß ruheb ut teßisîk saß lix naßajeb.\F1Joßcan nak lâex chebânuhak li us joß nequeßxbânu li cuanqueb saß tîquilal. E Li ani nacuulac riqßuin li ixk aßan incßaß chic nequeßraj xbânunquil li us ut incßaß chic nequeßxtau li châbil yußam.iDKLi ani naxic saß li rochoch li ixk aßan, ac chßolchßo nak yô chi xic saß xbehil li câmc.CLi ixk aßan naxcanab lix bêlom li sumsu cuiß saß xsâjilal ut naxkßet li râtin li quixye nak quisumla chiru li Dios.BCui lâat cuan ânaßleb, tânau xcolbal âcuib chiruheb li ixk li incßaß useb xnaßleb li nequeßkßunbesin riqßuin châbil âtin.jAMEb aßan incßaß us lix naßlebeb xban nak nequeßxkßaxtesi rib chixbânunquil li incßaß us.r@]Nequeßsahoß xchßôl chixbânunquil li incßaß us. Nequeßxkßaxtesi rib chixbânunquil li mâusilal.~?u Eb li cuînk aßan nequeßxcanab xbânunquil li us xban nak nequeßcuulac chiru cuânc saß xkßojyînal ru li mâc.o>W Ut tânau chic xcolbal âcuib chiruheb li incßaß useb xnaßleb, li junes mâusilal nequeßxcßoxla.=y Xban nak sêb chic âchßôl tânau chic cßoxlac ut naru tâcol âcuib chiru li cßaßak re ru tâchâlk saß âbên.W<' Sêbak chic âchßôl xban nak cuânk chic ânaßleb ut sahak chic âchßôl.%;C Cui tâcuabi li cuâtin lâat, tânau chic bar cuan li us ut bar cuan li tîquilal. Ut cuânk chic ânaßleb chixtaubal ru chanru li cuânc saß châbilal.Z:-Aßan na-iloc reheb li ralal xcßajol li nequeßcuan saß tîquilal ut naxcoleb.y9kLi Kâcuaß naxqßue châbil naßleb reheb li tîqueb xchßôl ut naxcoleb li nequeßcuan saß tîquilal chiru.~8uLi Kâcuaß naqßuehoc kanaßleb ut li râtin naxcutanobresi li kacßaßux ut nocoxtenkßa chixtaubal ru lix yâlal.v7eCui têtau li naßleb aßin, tênau chic xxucuanquil ru li Kâcuaß. Ut tênau chic chanru xnaßleb li Dios.16[Qßuehomak êchßôl chixtaubal li châbil naßleb. Chesicßak toj retal têtau joß nak nasiqßueß li plata, malaj ut joß nak nasiqßueß li cßaßru terto xtzßak.l5QQßuehomak êchßôl chixsicßbal li châbil naßleb ut sêbak êchßôl chixtaubal ru lix yâlal.z4mQßuehomak êchßôl chirabinquil li châbil naßleb. Ut qßuehomak êchßôl chixtaubal ru li sêbal chßôlej.y3 mEx cualal incßajol, cheqßuehak êchßôl chixcßulbal li cuâtin ut checßulak saß lê chßôl lin chakßrab.2 !Abanan li ani naxqßue xchßôl chirabinquil li ninye lâin, aßan tâcuânk saß tuktûquil usilal ut incßaß tâxucuak xban li raylal.X1 + Eb li mâcßaßeb xnaßleb nequeßcam xban nak incßaß nequeßraj xcßulbal lix naßlebeb. Joßcaneb ajcuiß li jip xchßôleb. Nequeßcam xban nak nequeßxtzßektâna li naßleb naqßueheß reheb.Abanan li ani naxqßue xchßôl chirabinquil li ninye lâin, aßan tâcuânk saß tuktûquil usilal ut incßaß tâxucuak xban li raylal.,0 SJoßcan nak anakcuan cßulumak chixjunil li raylal xchal saß êbên xban li mâusilal xebânu toj retal textitzßk riqßuin li cßaßak re ru incßaß us xebânu.h/ KIncßaß xeraj xcßulbal lê naßleb xinqßue êre. Xetzßektâna ban lê kßusbal li xinqßue.r. _xban nak xetzßektâna lê naßleb xinqßue êre ut incßaß xeraj xqßuebal inlokßal lâin li Kâcuaß.- }Saß li cutan aßan tinêyâba raj chic. Abanan lâin incßaß texinsume. Tinêsicß raj chic, abanan incßaß tinêtau,n, WNak tâchâlk saß êbên li xiu ut li chßaßajquilal, incßaß chic têtau cßaßru têbânu xban li raylal li yôkex chixcßulbal. Chanchan nak nachal li ikß li naxsuti rib nak tâchâlk li raylal saß êbên ut tixsach êru.~+ wCuulac re xkßehil nak lâin texinseße xban li raylal tâchâlk saß êbên. Texinseße nak câmkak êre xban êxiu.]* 5Quetzßektâna ban lê naßleb li quinqßue. Incßaß queraj xcßulbal lê kßusbal.) {Lâin xexinbok ut xinye êre nak texchâlk cuiqßuin. Abanan lâex incßaß queßraj rabinquil li cßaßru quinye êre.( !Quixye li Kâcuaß: —Cheqßuehak retal lê kßusbal li ninqßue ut lâin tinqßuehok ênaßleb ut texintenkßa chixtaubal ru lix yâlal.N' Lâex, li mâcßaß ênaßleb, ¿jokße têcanab xbânunquil li tôntil naßleb li mâcßaß na-oc cuiß? Ut lâex li nequekßetkßeti êrib, ¿jokße têcanab xtzßektânanquil li châbil naßleb?& 9Yôqueb chi cuulac resil saß eb li naßajej bar nequeßchßûtla cuiß nabal li cristian. Ut yô ajcuiß chi abîc saß eb li oquebâl re li tenamit.h% KLi naßleb aßin yô chi abîc resilal yalak bar saß eb li be joß ajcuiß saß eb li cßayil.$ Joßcaßin nak nequeßosoß eb li cuînk li nequeßxrahi ru li jalan aj e. Nequeßxsach lix yußameb xban li cßaßru nequeßxrahi ru.C# Eb li cuînk aßan nequeßxyîb li raßal re tâtßanekß jalan. Abanan aßaneb ajcuiß nequeßtßaneß chi saß. Incßaß nequeßxqßue retal nak nequeßxqßue rib saß chßaßajquilal.n" W¿Cßaßru aj e nak teßxram saß xbeheb li cristian, cui li cristian nequeßxnau nak yôkeb xrambal?O! Eb aßan teßraj ru xbânunquil li incßaß us ut teßraj ru camsînc.|  sAbanan lâex, ex cualal incßajol, mexxic saß xyânkeb aßan ut mêbânu li incßaß us li nequeßxbânu eb aßan. }Ocankex saß kayânk. Mâre us toêlk êban lâex. Ut saß comonil takayal xsahil li takêchani,” mâre chaßkeb êre.j O Ut sa chic tocuânk. Tâcanâk chokß ke chixjunil li takelkßa chiruheb ut cuânk chic kabiomal.   Chanchan nukßbil takabânu nak takacamsiheb. Chanchan teßnukßekß xban li jul nak takacamsiheb chi mâcßaß saß xchßôleb." ? Usta teßxye êre, “Quimkex kiqßuin. Chex-oquênk saß kayânk. Toxic ut takaram saß xbe li mâcßaßeb xmâc ut takacamsiheb nak yôkeb chi numecß._ 9 Ex cualal incßajol, cui eb laj mâc teßraj êbalakßinquil, mêcanab êrib chiruheb. / Kßaxal lokß chokß êre nak tex-abînk chiru lê naß êyucuaß. Chanchan nak tâqßuehekß junak êkßol chêcux ut junak corona saß êjolom.  Ex cualal incßajol, cheqßuehak saß êchßôl lê kßusbal naxqßue lê yucuaß. Ut mêtzßektâna lê tijbal naxqßue lê naß.> wLi ani târaj tâcuânk xnaßleb, tento nak tixxucua ru li Kâcuaß. Eb li mâcßaßeb xnaßleb nequeßxtzßektâna li châbil naßleb ut nequeßxtzßektâna ajcuiß lix kßusbaleb.s aUt re ajcuiß nak tixtau ru li âtin li nequeßxye li cuanqueb xnaßleb, li âtin li chßaßaj xtaubal ru.u eLi ani cuan xnaßleb ut sêb xchßôl chixqßuehak retal li âtin aßin re nak tixtau xtzßakob lix naßleb./ YUt tixtenkßaheb ajcuiß chi cuânc xcßaßuxeb li incßaß nequeßxnau cßoxlac. Ut naxqßue xnaßlebeb li toj sâjeb re nak teßxcßoxla chi us cßaßru teßxbânu.2 _Eb li âtin aßin teßxtenkßaheb li cristian chixnaubal bar cuan li us ut bar cuan li incßaß us. Tixtenkßaheb chi cuânc saß tîquilal ut chi cuânc saß châbilal.E Cuan xyâlal li âtin li quixye re nak tixtenkßa jalan chic chixtaubal xnaßleb ut chixtaubal li us. Ut re ajcuiß xtenkßanquileb chixtaubal ru li âtin junjûnk li chßaßaj xtaubal ru.u gAßan aßin li âtin li quixye laj Salomón, li ralal laj David li quicuan chokß rey saß li tenamit Israel.weChixjunileb li cuanqueb xyußam cheßxqßuehak taxak xlokßal li Kâcuaß. ¡Lokßoninbil taxak li Kâcuaß!t_Chelokßoni taxak li Kâcuaß ut têtochß lê sursûquil chßîchß chi sa saß êchßôl re xqßuebal xlokßal li Kâcuaß.Chixjunileb li cuanqueb xyußam cheßxqßuehak taxak xlokßal li Kâcuaß. ¡Lokßoninbil taxak li Kâcuaß!1Têtochß lê pandero ut texxajok re xqßuebal xlokßal li Kâcuaß. Cheqßue taxak xlokßal li Kâcuaß riqßuin lê cuajb ut riqßuin lê xôlb.Cheqßuehak xlokßal riqßuin xyâbasinquil lê trompeta. Cheqßuehak xlokßal riqßuin xchßeßbal lê arpa ut lê salterio. }Chelokßonihak taxak li Kâcuaß xban chixjunil li quilajxbânu. Cheqßuehak xlokßal xban nak kßaxal nim lix cuanquil.+  O¡Lokßoninbil taxak li Kâcuaß! Cheqßuehak xlokßal li Kâcuaß saß lix templo. Ut chiqßuehekß ta xlokßal saß li choxa li quixyîb riqßuin lix cuanquil.> s Eb li ralal xcßajol li Dios teßrakok âtin saß xbêneb joß quixye li Kâcuaß. Aßan li lokßal li quixqßue li Dios reheb li ralal xcßajol. ¡Lokßoninbil taxak li Kâcuaß! Teßxbacß riqßuin cadena eb li rey joß ajcuiß eb li nequeßtenkßan reheb.Eb li ralal xcßajol li Dios teßrakok âtin saß xbêneb joß quixye li Kâcuaß. Aßan li lokßal li quixqßue li Dios reheb li ralal xcßajol. ¡Lokßoninbil taxak li Kâcuaß!# =re nak teßxqßueheb chixtojbaleb xmâc li incßaß nequeßpâban re li Kâcuaß ut re ajcuiß nak teßxqßueheb chixtojbaleb xmâc li jalaneb xtenamit.{Cheßxjapak reheb chixqßuebal xlokßal li Kâcuaß. Chicuânk taxak xchßîchßeb saß rukßeb caß pacßal xkßesnal,";Chisahokß taxak saß xchßôleb li ralal xcßajol xban nak li Kâcuaß quixqßueheb xlokßal. Cheßxqßuehak taxak xlokßal nak cuânkeb saß xcuarib.c=Li Kâcuaß sa saß xchßôl riqßuineb lix tenamit ut naxqßueheb xlokßal li tûlaneb.Cheßxqßuehak taxak xlokßal li Kâcuaß riqßuin lix arpa ut riqßuin lix pandero. Cheßxajok re xqßuebal xlokßal lix cßabaß.-QChisahokß taxak saß xchßôleb laj Israel, riqßuin li Kâcuaß li quiyoßobtesin reheb. Li cuanqueb Sión, chisahokß saß xchßôleb xban nak aßan lix reyeb.D ¡Lokßoninbil taxak li Kâcuaß! Chebichâk taxak junak li acß bich re xlokßoninquil li Kâcuaß. Cheqßuehak taxak xlokßal saß comonil nak chßutchßûquex lâex li ralal xcßajol./Li Kâcuaß quixnimobresi xcuanquileb laj Israel. Quixqßueheb xlokßal li ralal xcßajol, li sicßbil ru xban. ¡Lokßoninbil taxak li Kâcuaß!t_ Cheßxqßuehak taxak xlokßal lix santil cßabaß li nimajcual Dios xban nak caßaj cuiß aßan li kßaxal nim xcuanquil. Ut aßan li kßaxal lokß chiru chixjunil li cuan saß choxa joß ajcuiß saß ruchichßochß.Li Kâcuaß quixnimobresi xcuanquileb laj Israel. Quixqßueheb xlokßal li ralal xcßajol, li sicßbil ru xban. ¡Lokßoninbil taxak li Kâcuaß!  Cheßxnima taxak ru li Dios chixjunileb li sâj cuînk ut eb li sâj ixk, joßqueb ajcuiß li tîxil cristian ut eb li cocßal.C} Cheßxnima taxak ru li Kâcuaß eb li rey ut chixjunileb li tenamit. Cheßxqßuehak taxak xlokßal li Kâcuaß eb li nequeßtaklan saß ruchichßochß joßqueb ajcuiß laj rakol âtin.r~[ Cheßxqßuehak ta xlokßal li Kâcuaß chixjunileb li xul, li tûlaneb joß ajcuiß li joskßeb. Cheßxqßuehak ta xlokßal li Kâcuaß eb li xul li nequeßrupupic chiru choxa, joß ajcuiß li nequeßxjucuqui ribeb chiru chßochß.} Cheßxqßuehak ta xlokßal li Kâcuaß eb li nînki tzûl ut li cocß bol joßqueb ajcuiß li cheß li nequeßûchin ut li chacalteß.|%Cheßxqßuehak ta xlokßal li Kâcuaß li câk, li sakbach, li ratzßam que ut li xchußque, joß ajcuiß li câk-sut-ikß li na-abin chiru.!{9Chinimâk taxak ru li nimajcual Dios saß ruchichßochß. Chixjunileb li xul li cuanqueb saß xchamal li palau cheßxqßuehak ta xlokßal li Kâcuaß.z}Ut quixxakabeb saß xnaßajeb chi junaj cua. Aran teßcuânk chi junelic kße cutan xban nak joßcan yebil xban li Dios.ty_Cheßxqßuehak ta xlokßal li Kâcuaß xban nak yal riqßuin râtin, quixyîb chixjunil li cßaßru cuan.zxkChixjunil li cuan chiru choxa cheßxqßuehak ta xlokßal li Kâcuaß, joß ajcuiß li chok li cuan chiru choxa.wLi sakße ut li po cheßxqßuehak ta xlokßal li Dios. Cheßxqßuehak ta xlokßal chixjunileb li chahim li nequeßlemtzßun.v)Lâex ángeles, chelokßonihak taxak ru li Kâcuaß. Chenima taxak ru chêjunilex lâex, li qßuila okßob chi ángel li cuanquex rubel xtakl.&u E¡Lokßoninbil taxak li Kâcuaß! Chinimâk taxak ru li nimajcual Dios aran saß choxa. Lâex li cuanquex saß choxa cheqßuehak taxak xlokßal li Kâcuaß.-tQLi Kâcuaß incßaß quixqßue li râtin reheb li jalaneb xtenamit. Eb aßan incßaß nequeßxnau cßaßru naxye lix chakßrab. ¡Chikalokßoni taxak li Kâcuaß!(sGLi Kâcuaß quixqßue li râtin re laj Jacob. Quixqßue lix chakßrab reheb laj Israel ut quixye reheb cßaßru teßxbânu.Li Kâcuaß incßaß quixqßue li râtin reheb li jalaneb xtenamit. Eb aßan incßaß nequeßxnau cßaßru naxye lix chakßrab. ¡Chikalokßoni taxak li Kâcuaß! r Ut yal riqßuin li râtin nahaßoß cuißchic li haß li ac xpeca rib. Naxtakla li ikß ut na-oc cuißchic chi bêc rok li haß.bq;Naxtakla li sakbach saß ruchichßochß ut xban li que li naxtakla naxpeca rib li haß. p7Aßan naqßuehoc li ratzßam que saß ruchichßochß. Chanchan li saki lana. Napaji li ratzßam que saß ruchichßochß chanchan nak napajîc li cha.koMYal riqßuin li râtin, li Kâcuaß naxbânu saß junpât li cßaßru naraj saß ruchichßochß.nAßan tâqßuehok êre chi cuânc saß tuktûquil usilal saß lê tenamit. Ut aßan ajcuiß tâqßuehok êre chi nabal li cßaßru êre.#m= Li Kâcuaß, aßan naqßuehoc êcacuilal re nak têcol êrib chiruheb li xicß nequeßiloc êre ut aßan na-osobtesin êre lâex li cuanquex Jerusalén.l Lâex li cuanquex Jerusalén, chelokßoni taxak li nimajcual Dios. Lâex li cuanquex Sión cheqßuehak xlokßal li Kâcuaß.okU Nasahoß ban xchßôl riqßuin li ani naxucuan ru ut naroybeni nak tâuxtânâk ru xban li Kâcuaß.j Li Kâcuaß incßaß nasahoß xchßôl riqßuin lix metzßêu li cacuây, chi moco nasahoß xchßôl riqßuin li cuînk li cau rib.}iq Naxqßue xtzacaêmkeb li xul. Naxqßue xtzacaêmkeb li tzßok li toj sâj li japjôqueb re xtzßâmanquil xcuaheb./hULi Kâcuaß, aßan naqßuehoc re li chok chiru li choxa ut aßan li naqßuehoc re li hab re tixtßakresi li chßochß ut naxqßue chi qßuîc li pim chiru li tzûl.ygiChexbichânk chiru li Kâcuaß re xqßuebal xlokßal. Chexbichânk riqßuin li arpa re xlokßoninquil li Dios.f{Li Kâcuaß naxqßue xlokßal li mâcßaßeb xlokßal ut narisi chi junaj cua lix cuanquileb li incßaß useb xnaßleb.}eqKßaxal nim xcuanquil li Kâcuaß li kaDios ut kßaxal cau rib. Kßaxal numtajenak lix naßleb. Mâcßaß xbisbal.[d-Yal re li Kâcuaß jarub li chahim cuan ut aßan ajcuiß naqßuehoc xcßabaßeb.RcJunelic naxtenkßaheb li teßyotßekß xchßôl ut narisi lix raylaleb.b3Li Kâcuaß yô chixyîbanquil cuißchic lix tenamit Jerusalén, ut tixcßameb cuißchic aran laj Israel, li cuanqueb yalak bar saß jalan tenamit. a ¡Lokßoninbil taxak li nimajcual Dios xban nak kßaxal us xbichanquil xlokßal li kaDios ut xcßulub nak tâqßuehekß xlokßal!9`i Lâex li cuanquex Sión, li Kâcuaß lê Dios, aßan li kßaxal nim xcuanquil. Li nimajcual Dios tâcuânk xcuanquil chi junelic kße cutan. ¡Lokßoninbil taxak li Kâcuaß!(_G Li nimajcual Dios narileb li jalaneb xtenamit. Ut narileb ajcuiß li mâcßaß xnaß xyucuaßeb. Ut aßan ajcuiß na-iloc reheb li xmâlcaßan. Abanan li Dios naxsach ru li cßaßru nequeßxcßoxla xbânunquil eb li incßaß useb xnaßleb.Lâex li cuanquex Sión, li Kâcuaß lê Dios, aßan li kßaxal nim xcuanquil. Li nimajcual Dios tâcuânk xcuanquil chi junelic kße cutan. ¡Lokßoninbil taxak li Kâcuaß!%^ALi Kâcuaß naxqßueheb chi iloc li mutzß. Ut naxqßue xcacuilal xchßôleb li yôqueb chi chßinânc xchßôl. Li Kâcuaß naxraheb li tîqueb xchßôl.(]GLi Kâcuaß narakoc âtin saß tîquilal ut naxcoleb li nequeßrahobtesîc. Ut naxqßue xtzacaêmkeb li teßtzßocâk. Ut naxcoleb li cuanqueb saß tzßalam.4\_Li Kâcuaß, aßan li quiyîban re li choxa ut li ruchichßochß. Aßan li quiyîban re li palau ut chixjunil li cuan chi saß. Aßan junelic naxbânu li cßaßru naxye.}[qUs xak re li ani tenkßanbil xban li Dios li quixlokßoni laj Jacob. Us xak re li ani na-oybenin riqßuin li Dios.Z}Nak nequeßcam, nequeßsukßi chßochß ut saß ajcuiß li cutan aßan na-osoß li cßaßru nequeßxcßoxla xbânunquil.YMêcßojob êchßôl riqßuineb li nequeßtaklan chi moco riqßuineb li yal cuînk xban nak eb aßan incßaß târûk texcol lâex.X'Tinlokßoni li nimajcual Dios joß najtil tincuânk. Tinbichânk re xqßuebal xlokßal li Kâcuaß joß najtil tincuânk saß ruchichßochß.iW KLokßoninbil taxak li nimajcual Dios. Lâin tinqßue xlokßal li Kâcuaß chi anchal inchßôl.V!Junelic taxak tinye resil lix lokßal li nimajcual Dios. Chixjunileb taxak teßxqßue xlokßal lix santil cßabaß chi junelic kße cutan.yUiLi Kâcuaß naxcoleb chixjunileb li nequeßrahoc re. Abanan tixsach ruheb li incßaß useb xnaßleb.Junelic taxak tinye resil lix lokßal li nimajcual Dios. Chixjunileb taxak teßxqßue xlokßal lix santil cßabaß chi junelic kße cutan. TLi Kâcuaß naxqßue li cßaßru nequeßraj eb li nequeßxucuan ru. Narabi nak nequeßxtzßâma xtenkßanquileb chiru ut naxcoleb.S5Li Kâcuaß junelic cuan chixtenkßanquileb li nequeßxyâba xcßabaß. Naxtenkßaheb li nequeßxtzßâma xtenkßanquil chiru chi anchal xchßôleb.YR)Li nimajcual Dios naxbânu chixjunil saß tîquilal. Ut junelic na-uxtânan u.QQNacaqßue xtzacaêmk ut nequeßcuaßac toj retal nacßojla xchßôleb.P-Chixjunileb li cuanqueb xyußam saß ruchichßochß nequeßoybenin âcuiqßuin. Ac nequeßxnau nak lâat tâqßue lix tzacaêmkeb saß xkßehil.O+At nimajcual Dios, lâat nacaqßue xcacuil xchßôleb li yôqueb chi chßinânc xchßôl. Ut lâat nacattenkßan reheb li cuanqueb saß raylal.WN% Lâat cuan âcuanquil chi junelic kße cutan. Lâat nacattaklan chi junelic.M) Chixjunileb taxak cheßabînk re li joß qßuial cabânu riqßuin xnimal lâ cuanquil. Ut cheßxnauhak taxak nak kßaxal lokß lâ cuanquilal.L Cheßxyehak ta resil lix lokßal lâ cuanquilal ut cheßxyehak ta resil li cßaßru cabânu riqßuin xnimal lâ cuanquil.$K? At nimajcual Dios, chiqßuehekß taxak lâ lokßal xbaneb chixjunileb li cßaßru cayîb. Ut chiqßuehekß taxak lâ lokßal xbaneb lâ cualal âcßajol.uJa Li Kâcuaß, aßan châbil riqßuin chixjunil ut nim li ruxtân saß xbên chixjunil li cßaßru quixyîb.ILi nimajcual Dios, aßan châbil ut junelic na-uxtânan u. Incßaß najoskßoß saß junpât. Kßaxal nim ban li ruxtân.wHeEb li tenamit teßxye resil lix nimal lâ cuusilal ut teßbichânk re xyebal resil nak lâat tîc âchßôl.GEb li tenamit teßxye resil li cßaßru cabânu riqßuin lâ cuanquil. Ut lâin tinye resil nak kßaxal nim lâ cuanquilal.FEb li tenamit teßxye resil lâ lokßal ut lâ cuanquilal. Ut lâin tincßoxlak chirix chixjunil li sachba chßôlej cabânu.E'At nimajcual Dios, tâqßuehekß âlokßal chi junelic kße cutan xban li cßaßru calajâbânu. Eb li naßbej yucuaßbej teßxye reheb li ralal xcßajol li cßaßru cabânu riqßuin lâ cuanquil. Ut eb aßan teßxye resil reheb li ralal xcßajoleb li teßcuânk mokon. D Kßaxal nim xcuanquil li nimajcual Dios ut xcßulub nak takaqßue xlokßal. Ut mâ ani naru nataßoc ru lix nimal xcuanquilal.PCRajlal cutan tatinlokßoni ut tinqßue xlokßal lâ cßabaß junelic.QB At inDios, junelic tinqßue âlokßal. At inRey, junelic tinnima âcuu.8AgUs xak reheb li tenamit li teßcßuluk re li cßaßak re ru aßin. Us xak reheb li tenamit li nequeßxqßue chokß xDioseb li nimajcual Dios xban nak aßan li tzßakal Dios.R@Cauhakeb ta rib li kabôyx chi cßanjelac. Ut mâ ani ta chi-oc saß li katenamit chikachßißchßißinquil re nak mâ ani japjôk re saß be xban raylal.Us xak reheb li tenamit li teßcßuluk re li cßaßak re ru aßin. Us xak reheb li tenamit li nequeßxqßue chokß xDioseb li nimajcual Dios xban nak aßan li tzßakal Dios.? Nabal pây taxak ru li kacuîmk toj retal teßnujak li rochochil. Ut cheßtâmk ta chi kßaxal numtajenak xqßuialeb li kaquetômk.X>' Chaqßue taxak xcacuilaleb li kalal. Chanchanakeb taxak li châbil cheß li yô chi qßuîc chi us. Ut chaqßue taxak xchâbilaleb li karabin. Chanchanakeb taxak li rokechal li palacio li yîbanbil chi us.(=G Chinâtenkßa taxak ut chinâcol taxak chiruheb li jalaneb xtenamit xban nak junes ticßtißic nequeßxbânu ut mâcßaß na-oc cuiß li cßaßru nequeßxye.l<O Lâat nacattenkßan reheb li rey chi numtâc saß xbêneb li xicß nequeßiloc reheb. Lâat nacatcoloc cue re nak incßaß tineßxcamsi riqßuin lix chßîchßeb li xicß nequeßiloc cue. Lâin laj David laj cßanjel châcuu.;+ At nimajcual Dios, lâin tinbicha jun li acß bich re xqßuebal âlokßal. Tinchßeß li arpa ut li salterio ut tinbichânk re âlokßoninquil.w:eChinâcol chiruheb xban nak junes ticßtißic nequeßxbânu ut mâcßaß na-oc cuiß li cßaßru nequeßxye./9UChinâcuisi taxak saß li raylal li cuanquin cuiß ut chinâcol taxak. Toj saß choxa tâcßutbesi lâ cuanquil re tinâcol. Chinâcol chiruheb li jalaneb xtenamit.8%Chatakla chak li câk saß xbêneb li xicß nequeßiloc cue re nak teßxucuak. Chanchan nak tâcuteb riqßuin lâ tzimaj re nak teßêlelik.z7kAt nimajcual Dios, chatcubek chak saß choxa ut tâtochß riqßuin âcuukß eb li tzûl re nak teßêlk xsibel.s6]Li cuînk mâcßaß na-oc cuiß. Incßaß najt nacuan xyußam. Chanchan li ikß li nanumeß chi junpât.55aAt nimajcual Dios, ¿cßaßut nak nacacßoxlaheb li cuînk? Eb aßan mâcßaß xcuanquileb. ¿Cßaßut nak nacaqßue âchßôl chirixeb? Eb aßan mâcßaßeb xcuanquileb.q4YLi Kâcuaß, aßan li na-uxtânan cuu. Caßaj cuiß riqßuin aßan naru nincol cuib. Aßan li natenkßan cue ut aßan li na-iloc cue. Aßan li naqßuehoc xcacuil inchßôl. Ut aßan li naqßuehoc reheb li tenamit rubel incuanquil.D3 Lokßoninbil taxak li nimajcual Dios xban nak aßan chanchan jun sakônac bar naru nincol cuiß cuib. Aßan li natenkßan cue chi pletic ut naxcßut chicuu chanru tinbânu nak tinpletik.82g Xban taxak xnimal lâ cuuxtân saß inbên, tâsacheb ru li xicß nequeßiloc cue. Tâsach ta ruheb chixjunileb li xicß nequeßiloc cue xban nak lâin laj cßanjel châcuu.\1/ At nimajcual Dios, chacol taxak rix lin yußam re nak tâqßuehekß xlokßal lâ cßabaß. Ut xban tîc âchßôl tinâcuisi taxak saß li raylal li cuanquin cuiß.Xban taxak xnimal lâ cuuxtân saß inbên, tâsacheb ru li xicß nequeßiloc cue. Tâsach ta ruheb chixjunileb li xicß nequeßiloc cue xban nak lâin laj cßanjel châcuu.#0= Tâcßut taxak chicuu cßaßru tâcuaj lâat tinbânu xban nak lâat lin Dios. Aß taxak lâ santil musikß chitenkßânk cue chi cuânc saß tîquilal.|/o At nimajcual Dios, caßaj cuiß âcuiqßuin ninsicß incolbal. Chinâcol taxak chiruheb li xicß nequeßiloc cue.R.Rajlal taxak ekßela tâcßut chicuu nak nacacuuxtâna cuu xban nak lâin cßojcßo inchßôl âcuiqßuin. Chacßut taxak chicuu cßaßru tinbânu xban nak caßaj cuiß lâat nacatqßuehoc innaßleb.--QAt nimajcual Dios, chasume taxak chi junpât li cßaßru yôquin chixtzßâmanquil châcuu xban nak nacuecßa nak osocß cue. Cui incßaß tinâtenkßa, tincâmk.{,mYôquin chi tijoc châcuu xban nak tincuaj ru nak tinâtenkßa. Chanchanin li chaki chßochß târaj ru li haß.~+sNajulticoß cue chanru nak coâtenkßa chak junxil. Yôquin chi cßoxlac chirix chixjunil li cßaßru cabânu chak.\*/Yô chi yotßecß inchßôl xban li raylal ut incßaß chic nincuy nak nacuecßa.>)sEb li xicß nequeßiloc cue yôqueb chintâkenquil re tineßxchap. Chanchan nak ac xineßxyekß saß chßochß ut chanchan nak ac cuanquin saß kßojyîn saß xyânkeb li camenak. ( Incßaß taxak tatrakok âtin saß inbên lâin aj cßanjel châcuu xban nak mâ ani târûk tixye nak mâcßaß xmâc châcuu.' /At nimajcual Dios, chacuabi taxak nak yôquin chi tijoc châcuu. Chasume taxak li nintzßâma châcuu xban nak lâat châbilat ut tîc âchßôl.U&!Chanchan nak tzßaptzßôquin saß tzßalam xban li raylal cuanquin cuiß. Chinâcol re nak tinqßue âlokßal. Teßsahokß saß xchßôleb li tîqueb xchßôl nak teßrabi resil nak lâat xatcoloc cue.,%OChinâcuabi taxak nak yôquin chixtzßâmanquil intenkßanquil châcuu xban nak kßaxal ra cuanquin. Chinâcol taxak chiruheb li yôqueb chinsicßbal re tineßxchap xban nak eb aßan kßaxal cauheb rib chicuu lâin.Chanchan nak tzßaptzßôquin saß tzßalam xban li raylal cuanquin cuiß. Chinâcol re nak tinqßue âlokßal. Teßsahokß saß xchßôleb li tîqueb xchßôl nak teßrabi resil nak lâat xatcoloc cue.D$At nimajcual Dios, lâin yôquin chixtzßâmanquil intenkßanquil châcuu. At Kâcuaß, lâat aj Colol cue. Caßaj cuiß âcuiqßuin lâat nincßojob inchßôl arin saß ruchichßochß.o#UChaqßue taxak retal. Mâ ani cuan arin re tinixcol. Mâ ani natenkßan cue. Mâ ani nacßoxlan cue.R"At Kâcuaß, nacanau nak kßaxal ra saß inchßôl ut incßaß chic nincuy nak nacuecßa. Lâat nacanau chanru cuanquin. Lâat nacanau nak yalak bar ninnumeß nequeßxqßue li raßal re tineßxcamsi.x!gCaßaj cuiß re aßan ninye li raylal li yôquin chixcßulbal. Re aßan ninye chixjunil li cßaßru nincßul.m  SLâin ninyâba xcßabaß li Kâcuaß chi cau xyâb incux. Ut nintzßâma chiru nak târuxtâna cuu.+ Aßan eb ta ajcuiß cheßtßanekß saß li raßal li queßxqßue re inchapbal. Chinâtenkßa re nak tinnumekß chiruheb chi mâcßaß tincßul.  Chinâcol taxak chiruheb li xicß nequeßiloc cue. Mintßaneß taxak saß li raßal li queßxqßue re inchapbal.Aßan eb ta ajcuiß cheßtßanekß saß li raßal li queßxqßue re inchapbal. Chinâtenkßa re nak tinnumekß chiruheb chi mâcßaß tincßul.3]Lâin junelic cau inchßôl âcuiqßuin, at Kâcuaß. Lâat li nacatcoloc cue. Incßaß taxak tinâcanab injunes re nak incßaß tineßxcamsi li incßaß useb xnaßleb.W%Cheßsachekß ta ruheb chi junaj cua ut chicutekß ta lix bakeleb yalak bar.LEb li nequeßtaklan saß xbêneb li incßaß useb xnaßleb toj saß xbên li pec teßcutekß chak nak teßsachekß ruheb. Toj aran teßxqßue retal li tenamit nak yâl li cßaßru quinye reheb..SKßaxal us chokß cue nak junak tîc xchßôl tinixkßus. Chanchan tixqßue sununquil ban saß injolom. Usta tineßxkßus, lâin incßaß ra tincuecßa. Lâin junelic yôkin chi tijoc re nak incßaß tâcanâk yal chi joßcan li mâusilal li yôqueb chixbânunquil li incßaß useb xnaßleb.c=Chinâtenkßa re nak incßaß tâxic inchßôl chirix li incßaß us. Incßaß taxak tinbânu li mâusilal li nequeßxbânu li incßaß useb xnaßleb. Ut incßaß taxak tincuânk saß lix ninkßeheb li nequeßxbânu.!At nimajcual Dios, chinâtenkßa re nak incßaß tinye li incßaß us. Chinâtenkßa re nak incßaß tinpaltok riqßuin li cßaßru ninye.I Chicuulak taxak âcuiqßuin lin tij joß nak nacuulac âcuiqßuin xbôc li incienso. Lâin nintaksi li cuukß chi tijoc châcuu. Tâcßul taxak joß jun li mayej li naqßueman chiru li ecuu. At nimajcual Dios, châcuu lâat yôquin chixtzßâmanquil intenkßanquil. Chasume taxak chi junpât li cßaßru nintzßâma châcuu.u Relic chi yâl li tîqueb xchßôl teßxqßue âlokßal, at nimajcual Dios, ut teßcuânk chi sum âtin âcuiqßuin.! Lâin ninnau nak li nimajcual Dios incßaß naxcanab yal chi joßcan li raylal li nequeßxcßul li rahobtesinbileb. Naxcoleb ban li teßraj tenkßâc.Relic chi yâl li tîqueb xchßôl teßxqßue âlokßal, at nimajcual Dios, ut teßcuânk chi sum âtin âcuiqßuin.*K Incßaß ta najt teßcuânk saß ruchichßochß li nequeßyoßoban âtin. Aß ta li raylal li nequeßxbânu chisachok ruheb li nequeßxrahobtesi ras rîtzßin.D Chanchan ta ru xam yô xxamlel chitßanekß saß xbêneb nak teßqßuehekß chixtojbal rix lix mâqueb. Ut chanchan ta teßcutekß saß li chamal jul ut incßaß chic teßrûk chi êlc. Mâqßueheb chi numtâc saß inbên li incßaß useb xnaßleb. Chisukßîk taxak saß xbêneb li incßaß us li teßraj xbânunquil cue.t_At nimajcual Dios, incßaß taxak tâqßue xlesênseb li incßaß useb xnaßleb chixbânunquil li cßaßru nequeßraj. Incßaß taxak teßêlk chi us riqßuin li cßaßru yôqueb xcßûbanquil ru re nak incßaß teßxnimobresi ribeb.zkAt Kâcuaß, at inDios, lâat cau âcuib ut lâat laj Colol cue. Lâat xatcoloc cue nak cuanquin saß li plêt.}Lâin ninye re li Kâcuaß: —Lâat lin Dios. Joßcan nak tâcuabi taxak li cßaßru yôquin chixtzßâmanquil châcuu.2 [Eb li nequeßxnimobresi ribeb ac xeßxcßûb ru chanru nak tineßxcamsi. Nequeßxqßue lin raßlenquil chire li be re intßanbal. Nequeßxqßue li raßal re inchapbal. 3At nimajcual Dios, chinâcol taxak chiruheb li incßaß useb xnaßleb. Chinâcol taxak chiruheb li yôqueb xcßûbanquil ru chanru nak tineßxchap. E~~O}}Z||{{HzzyyYxxXwwzwvuuttssrqopplooncmmollZkk@jj6iihhSggg3ffJendcc-bb?aa;``c__c^^-]]"\\[fZZQYMXX WVVDUTT~TSRRQQQQPP;OOoNNNMMLZKK5JrJ II0HH.GGcFKEE'DuD CSBBWAA9@@V??g>>f>=q= <(u Eb li incßaß nequeßxnau cßoxlac nequeßxcßoxla nak li mâusilal nequeßxbânu, aßan re rajsinquil ruheb. Abanan li ani cuan xnaßleb nasahoß xchßôl xban nak cuan xnaßleb.f'E Li ani na-osobtesîc xban li Dios, aßan cuan xbiomal, ut incßaß naxqßue rahil chßôlej.&7 Li châbil âtin nequeßxye li tîqueb xchßôl naxtenkßa nabal. Abanan eb li mâcßaßeb xnaßleb nequeßcam xban nak incßaß nequeßxtau xyâlal.%%C Li cßaßru nequeßxye li tîqueb xchßôl cuan xlokßal. Chanchan li châbil plata. Abanan lix cßaßuxeb li incßaß useb xnaßleb mâcßaß na-oc cuiß. $9 Li ani nacuulac chiru âtinac chi nabal naru namâcob riqßuin li cßaßru naxye. Abanan li ani cuan xnaßleb incßaß naâtinac chi mâcßaß rajbal.#{ Li ani xicß na-iloc chi mukmu, aßan aj ticßtiß. Ut li ani nacuulac chiru moloc ticßtiß, aßan mâcßaß xnaßleb. " Li ani naxqßue saß xchßôl lix tijbal tixtau li châbil yußam. Ut li ani incßaß naxqßue saß xchßôl lix tijbal tâsachk.h!I Li tîc xchßôl naxmâtani lix yußam. Abanan li naxbânu mâusilal naxmâtani li tojba mâc.  Li biom naru naxcol rib riqßuin lix biomal. Abanan li nebaß mâcßaß naru naxcol cuiß rib xban nak mâcßaß cuan re. Li ani cuan xnaßleb naxqßue xlokßal li châbil naßleb. Ut nak nequeßâtinac li incßaß nequeßxtau xyâlal, nachal nabal li raylal.uc Li ani cuan xnaßleb naxnau âtinac saß xyâlal. Abanan li ani incßaß naxtau xnaßleb, naqßueheß xlob.[/ Li ani xicß na-iloc nayoßoban plêt. Abanan li ani narahoc, aßan nacuyuc mâc.A{ Li âtin li naxye li tîc xchßôl, aßan natenkßan re li junjûnk chixtaubal li châbil yußam. Abanan li incßaß useb xnaßleb mem teßcanâk nak tâchâlk li raylal saß xbêneb.:m Li ani naxmutzß li xnakß ru re xmukbal li mâusilal, nabal raylal tâchâlk saß xbên. Ut li ani naâtinac chi incßaß naxqßue retal li cßaßru naxye, xjunes naxsach rib.ve Li ani cuan saß tîquilal mâcßaß naxxucua. Ut li ani naxbânu li incßaß us, incßaß ajcuiß us na-el.yk Li ani cuan xnaßleb naxcßûluban lix tijbal. Ut li ani nacuulac chiru âtinac chi mâcßaß rajbal tâosokß.uc Li châbileb xnaßleb junelic teßjulticâk. Abanan li incßaß useb xnaßleb, mâ ani tâjulticânk reheb. Li ani tîc xchßôl na-osobtesîc xban li Dios. Ut eb li incßaß useb xnaßleb mem teßcanâk xban li raylal li tâchâlk saß xbêneb. Li ani cuan xnaßleb nakßoloc saß li sakßehil. Ut li ani incßaß nacßanjelac saß xkßehil li kßoloc, aßan xutânal naxcßul._7 Li ani cau nacßanjelac cuan xbiomal. Ut li ani incßaß nacßanjelac junelic nebaß.;o Li Kâcuaß incßaß tixcanab li tîc xchßôl chixcuybal xtzßocajic xban nebaßil. Abanan eb li incßaß useb xnaßleb mâcßaß tixqßue reheb re risinquil lix tzßocajiqueb. Li ani naxtau xbiomal riqßuin balakßic, mâcßaß na-oc cuiß lix biomal. Abanan li ani nacuan saß tîquilal naxcol rix lix yußam.^ 7 Aßaneb aßin li proverbios li quixye laj Salomón: Li alalbej li cuan xnaßleb naxqßue xsahil xchßôl lix naß xyucuaß. Abanan li alalbej li incßaß naxtau xnaßleb naxqßue xrahil xchßôl lix naß xyucuaß..U Ut eb aßan incßaß nequeßxnau nak li yôqueb cuiß chi bokecß aßan xnaßajeb li camenak. Incßaß nequeßxqßue retal nak yôqueb chi xic saß xbehil li câmc. —Us xyalbal xsahil li jalan aj e. Us xyalbal xsahil xbânunquil li cßaßak re ru chi mukmu, chan.Ut eb aßan incßaß nequeßxnau nak li yôqueb cuiß chi bokecß aßan xnaßajeb li camenak. Incßaß nequeßxqßue retal nak yôqueb chi xic saß xbehil li câmc.gG Naxbokeb riqßuin li mâcßaßeb xnaßleb ut li incßaß nequeßxtau xyâlal, ut naxye reheb:G Ut naxbokeb li yôqueb chi numecß aran, li tîqueb xchßôl.~ u Nacuulac chiru xchunubanquil rib chiru li rochoch malaj ut saß junak naßajej bar cuanqueb cuiß nabal li cristian.[ / Li ixk li mâcßaß xnaßleb incßaß naraj kßusecß ut incßaß naxtau xyâlal.x i Cui lâat cuan ânaßleb, âcue ajcuiß li us. Ut cui lâat aj hobonel, lâat ajcuiß tatcßuluk re li raylal.P  Cui châbil lâ naßleb tânajtokß ru lâ yußam saß ruchichßochß.u c Riqßuin xxucuanquil ru li Dios natauman li châbil naßleb. Li ani naxnau ru li Dios Santo naxtau xyâlal.%C Cui tâqßue xnaßleb junak li naxnau cßoxlac, aßan kßaxal cuißchic tixtau xnaßleb. Chßolob xyâlal chiru li ani châbil ut aßan tixtzol rib chi us.+O Mâqßue xnaßleb li ani naxhob ras rîtzßin xban xkßetkßetil xban nak aßan xicß chic tatril. Abanan cui tâqßue xnaßleb li naxnau cßoxlac, aßan tatxra.|q Cui tâkßus junak li kßetkßet li incßaß us xnaßleb, mâcßaß târaj re xban nak aßan tatxseße ut tatxhob.s_ Chetauhak lê naßleb ut chesicßak li us. Canabomak li tôntil naßleb re nak cuânk êyußam, chanquex.F Châlkex. Cuaßinkex cuiqßuin. Ucßumak li vino li xinyîb. Queßoc chixyebal reheb li toj sâjeb: —Quimkex lâex li mâcßaß ênaßleb. Lâex li incßaß nequetau xyâlal, châlkex.H Ut quixtaklaheb lix môs ixk chixyebal resil reheb li tenamit. Quixcamsiheb li xul nak quixbânu lix ninkße saß li rochoch. Quixyîb li châbil vino ut quixqßue xtzacaêmk saß mêx.k Q Li ixk li cuan xnaßleb quixyîb li rochoch ut quixyîb ajcuiß cuukub li rokechal li nacûtun re.7$Li ani natzßektânan re li châbil naßleb, raylal nachal saß xbên. Ut chixjunileb li xicß nequeßiloc re, aß li câmc nequeßxbok saß xbêneb.~##Li ani nasicßoc re li châbil naßleb naxtau li junelic yußam. Ut li ani nasicßoc re naxtau li rusilal li Kâcuaß.Li ani natzßektânan re li châbil naßleb, raylal nachal saß xbên. Ut chixjunileb li xicß nequeßiloc re, aß li câmc nequeßxbok saß xbêneb.}"Us xak reheb li nequeßabin re li châbil naßleb. Us xak reheb li nequeßoybenin riqßuin ut eb li nequeßsicßoc re rajlal.Y|+!Cheqßuehak retal li cßaßru ninye ut mêtzßektâna. Chicuânk ban ênaßleb.y{k Joßcan ut, ex cualal incßajol, cherabihak li cßaßru ninye êre. Us xak êre cui têbânu li cßaßru ninye.z#Nasahoß inchßôl chirilbal li ruchichßochß li quixyîb. Ut nasahoß ajcuiß saß inchßôl riqßuineb li cristian li quixyoßobtesiheb.4yaRiqßuin lix châbil naßleb li Kâcuaß quixyîb li ruchichßochß ut junelic sa saß xchßôl riqßuin. Li Kâcuaß quisahoß saß xchßôl riqßuin li châbil naßleb._x7Ac cuan ajcuiß chak li châbil naßleb nak li Dios quixye re li palau bar tânumekß ut quixye re lix cau ok nak incßaß tânumekß jun pacßal. Ac cuan ajcuiß chak nak quixxakab saß xnaßaj li ruchichßochß.ywkAc cuan ajcuiß chak nak quiyîbâc li chok saß choxa. Ut ac cuan ajcuiß chak nak quiyîbâc li chamal palau.vLi châbil naßleb ac cuan ajcuiß chak nak toj mâjiß queßyîbâc li choxa li cuan takekß saß xbên li ruchichßochß ut li palau.5ucToj mâjiß nayoßobtesîc chak li ruchichßochß, li châbil naßleb ac cuan ajcuiß chak. Nak toj mâcßaßakeb li cßalebâl chi moco li chßochß ac cuan ajcuiß chak.-tSNak toj mâjiß nequeßyîbâc chak li tzûl, ac cuan ajcuiß chak li châbil naßleb. Nak toj mâjiß queßqßueheß saß xnaßajeb li tzûl ac cuan ajcuiß chak.cwChixjunil li ninye tîc. Lâin incßaß ninbalakßic.ObLâin junelic yâl ninâtinac. Incßaß nacuulac chicuu li mâusilal.kaOAbihomak li oc cue chixyebal xban nak oc cue chi âtinac chirix li naßleb kßaxal lokß ut tîc.|`qLâex li incßaß nequetau ênaßleb, chetauhak ênaßleb. Ut lâex li incßaß nequetau xyâlal, chetzolak êrib.z_mLi Jun li cuan xnaßleb naxye: Chêjunilex lâex li cuanquex saß ruchichßochß, êriqßuin oc cue chi âtinac.K^Ut yô ajcuiß chi abîc resil saß eb li oquebâl re li tenamit.h]IYalak bar yô chi abîc resil saß eb li be, saß eb li xâla be, joß ajcuiß saß xbên bol.\ ¿Ma incßaß ta biß yô chi abîc resil li naßleb aßin yalak bar? Ut, ¿ma incßaß ta biß yô chi abîc resil li sêbal chßôlej? [ Li rochoch li ixk aßan, chanchan lix naßajeb li camenak. Cui lâex texxic aran, chanchan yôquex chi xic saß xbehil li câmc.hZINabaleb li ac xeßxsach xyußam xban li ixk aßan. Cauheb raj rib, abanan xqßueheb chi câmc.Li rochoch li ixk aßan, chanchan lix naßajeb li camenak. Cui lâex texxic aran, chanchan yôquex chi xic saß xbehil li câmc.cY?Mêjal êcßaßux ut mexxic riqßuin li ixk aßan. Mêtzßek êrib yal xban li ixk aßan.XyJoßcan ut, ex cualal incßajol, cherabihak li cßaßru tinye êre. Canabomak êrib chirabinquil lê naßleb tinqßue.;WoIncßaß naxnau nak yô chixsachbal lix yußam. Chanchan li xul narupupic. Naxic saß junpât chi tßanecß saß li raßal ut moco naxnau ta nak tâsachekß ru xban li naxbânu.)VKUt saß junpât cô li al saß rochoch li ixk. Chanchan li bôyx yô chi cßamecß re camsîc. Malaj ut chanchan li quej li oc re chi tßanecß saß li raßal.}UsLi ixk aßan quirêchani li al riqßuin li âtin quixkßunbesi cuiß. Quixpuersi toj retal quixqßue chi tßanecß.T{Nabal li tumin xcßam nak xcô. Toj mâjiß sukßîc chak re. Ac chßolchßo jokße tâcßulûnk, chan li ixk re li al.JS Lin bêlom mâ ani saß cab anakcuan. Xcô chi najt saß xviâj.hRIQuim. Kayalak xsahil li cuânc saß cuibal. Kanumsihak li kßojyîn saß cuibal ut takara kib.aQ;Ut xinqßue ajcuiß li sununquil ban chiru yîbanbil riqßuin mirra, áloes, ut canela. P Xinyîb lin cuarib chi châbil. Xinqßue jun li châbil tßicr lino saß lin cuarib. Chßinaßus xbonol ut chalenak chak Egipto.bO=Joßcan nak xin-el chak châcßulbal. Kßaxal tincuaj rilbal âcuu ut anakcuan xatintau.N—Lâin quinyechißi nak tinqßue inmayej re xcßambal cuib saß usilal riqßuin li Dios. Ut anakcuan xinqßue lin mayej xinyechißi.hMI Nak quiril ru li al li ixk aßin, quixkßalu ut quirutzß ru. Chi mâcßaß xxutân quixye re:nLU Nacuulac chiru cuânc saß eb li be ut saß eb li cßayil. Ut naxxakab rib saß xxâla be chi ramoc.yKk Li ixk incßaß us xnaßleb sêb xchßôl chixbânunquil li cßaßru naraj. Ut incßaß nacuan saß li rochoch.#J? Ut li ixk qui-el chak chixcßulbal li al. Li xtikibanquil joß nak nequeßxtikib ribeb li ixk li nequeßxcßayi ribeb. Ut sêb xchßôl chi kßunbesînc.7Ii Aßin quicßulman ecuu. Ac oc re li kßojyîn.xHiNak quicuulac saß xâla li be, cô saß li be li naxic cuan cuiß li rochoch jun li ixk incßaß us xnaßleb.G3Ut queßcuil jun chßûtaleb li sâj al incßaß nequeßxnau cßoxlac. Ut quinqßue retal saß xyânkeb jun li sâj al toj mâjiß naxtau xnaßleb.LFSaß jun li cutan yôquin chi iloc saß li ventana re li cuochoch.'EGCui cuan ênaßleb tênau xcolbal êrib chiruheb li ixk li nequeßmuxuc caxâr. Cui sêb êchßôl tênau xcolbal êrib chiruheb li ixk li nequeßkßunbesin.2D]Cheqßue xlokßal li châbil naßleb joß nak nequeqßue xlokßal lê ranab. Qßue saß âchßôl li sêbal chßôlej joß nak nacaqßue saß âchßôl lâ cuechßalal.gCGChebacß chiru lê rukß re nak junelic yôkex chirilbal. Ut junelic cuânk saß lê chßôl.-BSChecßûla saß lê chßôl lê chakßrabinquil li nequexintakla cuiß re nak us texcuânk saß lê yußam. Cherahak lin chakßrab joß nak nequera li xnakß êru.nA WEx cualal incßajol, checßûla taxak saß lê chßôl li cuâtin ut chebânu li naxye lin chakßrab.-@S#Incßaß tâcßojlâk xchßôl usta li cuînk li cuan xmâc târaj tixyîb ru li chßaßajquilal. Chi moco tâcßojlâk xchßôl cui tâsihîk nabalak cßaßru re.?"Li cuînk li yô xjoskßil xban xcakal xchßôl, mâ jokße târil xtokßobâl ru li tâmâcobk chiru.Incßaß tâcßojlâk xchßôl usta li cuînk li cuan xmâc târaj tixyîb ru li chßaßajquilal. Chi moco tâcßojlâk xchßôl cui tâsihîk nabalak cßaßru re.T>!!Kßaxal ra tixcßul. Mâ ani târahok re ut xutânal tixcßul chi junelic.o=W Li ani naxchßic rib riqßuin junak sumsu, aßan mâcßaß xnaßleb. Li jun aßan naxsach rib xjunes.3<_Abanan cui tâtaßekß chi elkßac tento nak tixkßaxtesi rêkaj. Cuukub sut chic xqßuial li rêkaj tixqßue, usta tento nak tixkßaxtesi chixjunil li cßaßru cuan re.F;Li ani na-elkßac xban xtzßocajic incßaß natzßektânâc.x:iJoßcan ajcuiß li cuînk li tixchßic rib riqßuin rixakil li ras rîtzßin. Ac chßolchßo nak tixtoj xmâc.Y9+¿Ma târûk ta biß tâbêk saß xbên li ru xam chi incßaß tixcßat li rok?e8C¿Ma târûk ta biß tixqßue xam chire xchßôl li cuînk chi incßaß tâcßatk li rakß?>7uLi cuînk li naxic chixsicßbaleb li ixk li nequeßxcßayi rib, naxsach chixjunil lix tumin xban. Ut li cuînk li naxchßic rib riqßuin junak li sumsûquil ixk naxsach lix yußam.z6mMêra ruheb li ixk aßan yal xban lix chßinaßusaleb. Ut mêqßue êrib chixbalakßiheb yal xban li rilobâleb."5=Cui nequeqßue saß êchßôl lê kßusbal, tênau xcolbal êrib chiruheb li ixk li incßaß useb xnaßleb, li nequeßkßunbesin riqßuin châbil âtin.)4KRelic chi yâl nak li kachakßrabinquil ut li katijbal aßan naxcutanobresi li kacßaßux. Li kakßusbal naxqßue kanaßleb re nak takanau chanru nak tocuânk.!3;Aßan tâberesînk êre nak yôkex chi bêc. Ut aßan tâcolok êre nak yôkex chi cuârc. Ut nak texcuaclîk, aßan tixcßut chêru cßaßru têbânu.T2!Junelic cuânk saß êchßôl lê chakßrabinquil ut mêcanab xbânunquil.1!Ex cualal incßajol, cheqßuehak saß êchßôl lê kßusbal li nequeßxqßue lê naß êyucuaß. Mêtzßektâna li naßleb nequeßxqßue.V0%li ani nakßaban ut li ani nayoßoban pletic saß xyânkeb li ras rîtzßin.r/]li ani naxcßoxla chanru nak tixbânu li mâusilal, ut li ani nacuulac chiru xbânunquil li incßaß us,p.Yli ani naxnimobresi rib ut li ani naticßtißic, ut li ani naxcamsi ras rîtzßin chi mâcßaß xmâc,T-!Cuan cuukub li naßleb li incßaß nacuulac chiru li Dios. Aßan eb aßin:,Joßcan nak tâchâlk raylal saß xbêneb chi mâcßaß saß xchßôleb. Ut saß junpât teßsachekß ruheb. Incßaß chic teßcolekß.|+qJunes mâusilal cuan saß xchßôleb. Junelic yôqueb xcßoxlanquil li mâusilal. Junes ticoc plêt nequeßxbânu.*# Nequeßxmutzß lix nakßeb ru re xyebal cßaßru nequeßraj. Ut nequeßrecßasi li rokeb ut li rukßeb re xcßutbal li cßaßru nequeßraj.b)= Eb li incßaß useb xnaßleb mâcßaß nequeßoc cuiß. Junes ticßtißic nequeßxbânu. ( Mâcßaß saß êchßôl nak tâchâlk li nebaßil saß êbên. Tâchâlk joß nak nachal laj êlkß cuan xchßîchß saß rukß.'+ Lâex nequeye: —Chocuârk cuan chic junpâtak, chanquex. Ut kßalkßo êrukß saß êrochoch ut yôquex chi hilânc chi mâcßaß êcßaßux.& Ut lâex li incßaß nequeraj cßanjelac, ¿jokße têcanab li cuârc? ¿Ma incßaß texcuaclîk? ¿Ma junelic yocyôkex?s%_Abanan chiru li sakßehil nequeßxsicß lix tzacaêmk nak yô li kßoloc ut nequeßxchßutub re teßxxoc.j$MEb li sânc mâ ani nataklan reheb chi moco cuan ta junak ani nayehoc reheb cßaßru teßxbânu.#Ilomakeb li sânc, lâex li incßaß nacuulac chêru cßanjelac. Qßuehomak retal li cßaßru nequeßxbânu ut tzolomak êrib riqßuineb.;"oChenauhak xcolbal êrib chiruheb li cristian aßin joß nak naxcol rib li quej chiruheb laj yô. Chenauhak xcolbal êrib joß nak li xul li naxicßan naxcol rib chiru li raßal.`!9Mêcanab êrib. Yîbomak ru lê chßaßajquilal. Mexcuar. Yîbomak ban ru chi junpât.q [Ex cualal incßajol, cui lâex xeqßue êrib saß chßaßajquilal, chenauhak xcolbal êrib chiruheb lê ras êrîtzßin li xesume oquênc chirix. Checubsihak êrib, ut yehomak re nak incßaß tixqßue saß êbên xtojbal lix cßas.iKyôquex chixbokbal raylal saß êbên. Êjunes yôquex chixqßuebal êrib saß chßaßajquilal.@ {Ex cualal incßajol, cui lâex xecßûluban saß êbên xtojbal lix cßas lê ras êrîtzßin cui aßan incßaß tixtoj, malaj ut têsume xtojbal lix cßas junak incßaß nequenau ru,ykXban nak mâcßaß xnaßleb naxqßue lix yußam chi sachc. Ut xban nak incßaß naxcuy rib, xjunes naxsach rib.wLi incßaß useb xnaßleb, aß ajcuiß li mâusilal li nequeßxbânu nasachoc reheb. Chanchan bacßbôqueb xban li mâc nequeßxbânu.Xban nak mâcßaß xnaßleb naxqßue lix yußam chi sachc. Ut xban nak incßaß naxcuy rib, xjunes naxsach rib.}sLi Kâcuaß yô chirilbal chanru lix naßleb li junjûnk. Ut junelic yô chixqßuebal retal cßaßru nequeßxbânu.¿Cßaßut nak tâxic âchßôl chirix junak ixk incßaß us xnaßleb? Ut, ¿cßaßut nak tâkßalu cui mâcuaß tzßakal âcuixakil?+OLâ cuixakil, aßan châbil ut chßinaßus. Chanchan xchßinaßusal li quej. Chisahokß taxak âchßôl riqßuin xban nak junelic tatxra ut tixcßojob âchßôl.#Kßaxal lokß nak cuânkeb lâ cualal âcßajol. Chisahokß taxak saß âchßôl riqßuin lâ cuixakil li xatsumlâk cuiß saß âsâjilal.nUEb lâ cualal âcßajol tzßakal âcueheb. ¿Cßaßut nak tâcanabeb re nak jalan chic teßxtenkßa?~u¿Cßaßru aj e nak teßcuânk âcualal âcßajol saß be? ¿Cßaßru aj e nak tâcanabeb chi tzßektzßo yalak bar?At cualal, chatcuânk saß tîquilal riqßuin lâ cuixakil ut caßaj cuiß riqßuin aßan teßcuânk lâ cualal âcßajol.  Caßchßin chic mâ quinsach cuib chi junaj cua saß li mâc. Xutânal xincßul chiruheb chixjunileb li tenamit, mâre chaßkat."= ¿Cßaßut nak incßaß quinqßue xcuanquil lin châbil naßleb li queßxqßue li queßtzoloc cue? Incßaß quicuaj rabinquil lin tijbal li queßxqßue. Ut têye: —¿Cßaßut nak incßaß xinqßue saß inchßôl li kßusbal li quiqßueheß cue? ¿Cßaßut nak xintzßektâna?q[ Mâre mokon texyâbak xban li raylal ut li xutânal têcßul nak yôkex chi osocß xban li yajel xetau.Y+ Incßaß us nak jalan chic teßyalok xsahil li cßaßru êre li ac xecßanjela.wg Mexxic riqßuineb re nak incßaß têmux êrib riqßuineb, chi moco têsach lê yußam chi cuânc riqßuineb.hIMêcßam êrib riqßuineb li ixk li incßaß useb xnaßleb, chi moco texxic saß li rochocheb. Anakcuan ut, ex cualal incßajol, cherabihak lix yâlal li yôquin chixchßolobanquil chêru. Junelic chebânuhak li cßaßru ninye êre.w gLi ixk aßan incßaß nacßoxlac chirix lix yußam. Chi moco naxqßue retal ma us naxbânu malaj ut incßaß.o WLi cßaßru naxbânu li ixk aßan, caßaj cuiß li câmc naxqßue. Ut aßan nacßamoc re saß xbalba.C Li ani tâtßanekß saß rukß li ixk aßan târecßa xcßahil li raylal li tixcßul mokon. Chanchan xcßahil li bakcheß. Ut chanchan xkßesnal li chßîchß li caß pacßal xkßesnal.X )Li ixk li incßaß us xnaßleb naxnau kßunbesînc riqßuin chßinaßusil âtin. Sa rabinquil. Chanchan xquißal li yaßal cab. Li râtin naxkßunobresi xchßôl li junjûnk, joß li aceite li nakßuntesin.'Cui têqßue saß êchßôl li cßaßru ninye êre, texcuânk saß xyâlal. Ut riqßuin li cßaßru têye, tâcßutûnk nak cuan lê naßleb.W )Ex cualal incßajol, cheqßuehak retal li naßleb li yôquin chixyebal êre. Ut chicanâk taxak saß êchßôl lix yâlal li yôquin chixcßutbal chêru xban nak ninnau chanru li cuânc saß ruchichßochß.KMêcanab xbânunquil li us. Junelic ban texcuânk saß tîquilal.#Cheqßuehak retal chi us chanru nak texcuânk ut chebânuhak li tîquilal.Mêcanab xbânunquil li us. Junelic ban texcuânk saß tîquilal.OJunelic chebânuhak li tîquilal ut cheqßuehak retal cßaßru li us.V%Moco yalak chakß ta re ru tex-âtinak. Ut incßaß texyoßobânk ticßtiß.oWCheqßuehak retal chi us li cßaßru têbânu xban nak riqßuin xbânunquil li us tâcuânk êyußam.eCXban nak li ani naxbânu li cßaßru ninye, aßan tâcuânk xyußam ut tâcuânk xcacuilal.NMêcanab xbânunquil li cßaßru ninye. Checanab ban saß êchßôl.ykEx cualal incßajol, cheqßuehak retal chi us li yôquin chixyebal êre ut qßuehomak êchßôl chixbânunquil.&~EAbanan eb li incßaß useb xnaßleb cuanqueb saß xkßojyînal ru li mâc xban li mâusilal nequeßxbânu. Moco teßxnau ta cßaßru tâchâlk saß xbêneb.9}kLix yußameb li tîqueb xchßôl, aßan cutan saken. Chanchan nak nasakêu li cutan ekßela. Rajlal cutan yôqueb chixtaubal xyâlal toj retal tâtzßaklok re ru lix yußameb.H| Li mâusilal li nequeßxbânu chanchan chic lix cua rucßaheb. {Eb aßan incßaß saheb xchßôl cui incßaß nequeßxbânu li mâusilal. Ut incßaß nequeßcuar chixcßoxlanquil li incßaß us.zMexxic bar cuanqueb cuiß li incßaß useb xnaßleb. Ut mêbânu li cßaßru nequeßxbânu eb aßan. Bânuhomak ban li us.mySMêbânu êre joß nequeßxbânu li incßaß useb xnaßleb. Mêtzol êre li cßaßru nequeßxbânu.x7 Cheqßuehak saß êchßôl lê naßleb li yôquin chixqßuebal. Ut mêcanab xbânunquil li us, xban nak riqßuin aßan nacuan lê yußam chi junelic.w Nak texbêk saß li châbil be incßaß têtich lê rok. Cui cuânkex saß xyâlal, mâcßaß tâchßißchßißînk êre.hvI Lâin yôquin chixyebal êre li châbil naßleb. Ut yôquin chixcßutbal li châbil be chêru.u- Ex cualal incßajol, cheqßuehak taxak saß êchßôl lê tijbal li yôquin chixyebal êre re nak tânajtokß ru lê yußam saß ruchichßochß.Qt Cui châbil ânaßleb, tâqßuehekß âlokßal lâat. Chanchan nak tâqßuehekß âkßol yîbanbil riqßuin utzßußuj, ut chanchan tâqßuehekß âcorona saß âjolom nak tâqßuehekß âlokßal.—sCui tâqßue xcuanquil li châbil naßleb, tâqßuehekß ajcuiß âcuanquil lâat. Ut cui châbil ânaßleb, tâqßuehekß âlokßal.r{Tento nak tâtau ânaßleb ut tâtau lix yâlal xban nak aßan li kßaxal lokß chiru chixjunil li cßaßru cuan âcue.yqkChaqßue taxak âchßôl chixtaubal li châbil naßleb. Incßaß tâcanab xbânunquil, ut aßan tâcolok âcue.pChatauhak taxak ânaßleb ut chatauhak taxak xyâlal. Ut incßaß taxak tâsachk saß âchßôl li cßaßru yôquin chixyebal âcue.zomUt lin yucuaß nak quixqßue chak innaßleb quixye cue chi joßcaßin: —Chicanâk taxak saß âchßôl lâ kßusbal li yôquin xqßuebal âcue. Ut chabânuhak taxak li cßaßru yôquin xyebal âcue re nak us tatcuânk saß ruchichßochß.(nILâin ajcuiß alalbej lâin. Ut quincßul ajcuiß chak inkßusbal saß incaßchßinal nak toj cuanquin chiru lin yucuaß. Rarôquin xbaneb lin naß inyucuaß.dmALâin yôquin chixcßutbal li châbil naßleb chêru. Incßaß taxak têcanab xbânunquil.l {Ex cualal incßajol, cherabihak lê tijbal li yôquin chixyebal êre. Cheqßuehak retal chi us re nak têtau ênaßleb.xki#Châbil tâyehekß chirixeb li cuanqueb xnaßleb. Abanan xutânal teßxcßul li incßaß nequeßxtau xnaßleb.Yj+"Li Kâcuaß naxseßeheb li nequeßxnimobresi rib. Abanan naruxtâna ruheb li nequeßxcubsi ribeb.Châbil tâyehekß chirixeb li cuanqueb xnaßleb. Abanan xutânal teßxcßul li incßaß nequeßxtau xnaßleb.i!Li Kâcuaß naxqßue raylal saß xbêneb lix jun cablal li nequeßxbânu mâusilal. Ut narosobtesiheb lix jun cablal li tîqueb xchßôl.h{ Li Kâcuaß xicß narileb li nequeßxbânu li incßaß us, ut cuan chi sum âtin riqßuineb li cuanqueb saß tîquilal.cg?Mêcakaliheb li nequeßxbânu mâusilal, chi moco chetzol êre li cßaßru nequeßxbânu.ifKIncßaß texpletik chi mâcßaß rajbal riqßuineb li incßaß yôqueb xbânunquil raylal êre.meSUt mêcßoxla xbânunquil raylal reheb lê rechcabal, xban nak mâre cßojcßo xchßôl êriqßuin.{doCui naru têqßue re li cßaßru têtenkßa cuiß, qßuehomak re saß li hônal aßan. Mêcanab chokß re cuulaj.~cuMêkßetkßeti êrib chixbânunquil usilal reheb li tenkßâc teßraj, cui cuan chêru li cßaßru têtenkßa cuiß.b'Incßaß texxucuak xban nak li Kâcuaß tixqßue xcacuilal lê chßôl ut aßan tâcolok êre re nak incßaß textßanekß saß junak raßal.3a_Incßaß texxucuak xban li raylal tâchâlk saß êbên chi mâcßaß saß êchßôl. Chi moco texxucuak xban li raylal li nachal saß xbêneb li incßaß useb xnaßleb.=`uNak texyoclâk, mâcßaßak lê xiu ut sa texcuârk.V_%Ut cauhak lê chßôl nak texxic yalak bar. Nequenau nak mâcßaß têcßul.]^3Cui têbânu chi joßcan, tâcuânk lê yußam chi junelic ut sahak saß êchßôl.p]YEx cualal incßajol, mêcanab xbânunquil li châbil naßleb. Junelic ban cuânk saß êchßôl li us.\Xban nak cuan xnaßleb quixjach li haß riqßuin li chßochß. Ut quixyîb ajcuiß li chok re nak tixqßue li hab saß ruchichßochß.#[?Xban nak cuan xnaßleb li Kâcuaß Dios quixqßue li ruchichßochß saß xnaßaj, ut quixyîb ajcuiß li choxa saß xnaßaj riqßuin lix sêbal xchßôl.ZwCui cuan ênaßleb, naru nacuan êyußam chi junelic. Us xak re li ani naxnau xxocbal saß xchßôl li naßleb aßin.nYUCui cuan ênaßleb, sahak saß êchßôl junelic. Ut naru ajcuiß nequexcuan saß tuktûquil usilal.xXiCui cuan ênaßleb najtak ru lê yußam saß ruchichßochß. Ut naru ajcuiß nacuan lê biomal ut lê lokßal.vWeLi naßleb kßaxal cuißchic terto xtzßak chiru li tertôquil pec. Mâcßaß naru xjuntakßêtanquil cuiß.6VeKßaxal us nak cuânk kanaßleb chiru nak cuânk kabiomal. Kßaxal cuißchic lokß nak cuânk kanaßleb chiru nak cuânk katumin xban nak kßaxal cuißchic nacßanjelac ke. 3~s}}V|{{vzzyyx_ww;v\uutssVrq*poobnn:mllmkkVjj iNhh+gfeevddcc bebad`r`_>^^]\\I[[ZZYYXdWWVUUXTSS4RR Q`P>OONMMLwKK\JIISHH-GFFcEE,DD(CCEBB9AA@@???>^=<*))Q((v'd&&E%$$_##."u!!] E4k;-X;'}'x  F  F 4:|0n WLi ani naxsicß li us chokß re xjunes rib, incßaß naxcßûluban li châbil naßleb naqßueheß re. Nequeßxye nak li incßaß naxtau xyâlal cuan xnaßleb cui incßaß naâtinac. Nequeßxye nak naxnau cßoxlac cui mâcßaß naxye. Eb li cuan xnaßlebeb incßaß nequeßcuulac chiruheb âtinac. Ut li ani naxnau cßoxlac incßaß najoskßoß saß junpât.Nequeßxye nak li incßaß naxtau xyâlal cuan xnaßleb cui incßaß naâtinac. Nequeßxye nak naxnau cßoxlac cui mâcßaß naxye.(IRelic chi yâl nak incßaß us nak teßxye nak cuan xmâc li mâcßaß xmâc. Ut incßaß ajcuiß us nak teßxqßue saß raylal li nequeßtaklan saß xyâlal.taLi alalbej li incßaß naxtau xnaßleb, aßan naxqßue xjoskßileb ut xrahil xchßôleb lix naß xyucuaß.0YLi cuan xnaßleb junelic yô chixcßoxlanquil chanru nak tixtau xtzßakob lix naßleb. Abanan li incßaß naxtau xnaßleb moco chßolchßo ta ru li cßaßru naxbânu.gGEb li incßaß useb xnaßleb nequeßtuminâc ru chi mukmu re xsachbal xcuanquil li tîquilal.H Junak cristian sa saß xchßôl, aßan naxqßue sahil chßôlej joß li châbil ban. Abanan junak cristian ra saß xchßôl, aßan naxqßue xrahil xchßôl li ras rîtzßin joß junak yajel.0YJunak cuînk cuan ralal mâcßaß xnaßleb junelic ra saß xchßôl. Mâcßaß sahil chßôlej chokß re junak li yucuaßbej cuan junak ralal incßaß naxtau xyâlal.~7Li incßaß useb xnaßleb mâ jokße teßxtau li us. Ut li ani nacuulac chiru balakßic riqßuin li cßaßru naxye naxbok chßaßajquilal saß xbên.o}WLi ani nacuulac chiru pletic naxra li mâc. Li ani naxnimobresi rib yô chixbokbal raylal saß xbên.|}Li ani mâcßaß xnaßleb saß junpât naxcßûluban saß xbên xtojbal xcßas li ramîg chi incßaß naxcßoxla chi us.|{qLi châbil amigo junelic narahoc, ut tixcßojob âchßôl nak yôkat chi cßuluc raylal joß junak tzßakal asbej. z¿Cßaßru aj e nak cuânk xtumin li mâcßaß xnaßleb? Mâcßaß aj e xban nak moco naru ta tixlokß xnaßleb riqßuin lix tumin.RyIncßaß us xyebal nak mâcßaßeb xmâc li nequeßxbânu li incßaß us. Ut incßaß ajcuiß us nak teßxye nak cuanqueb xmâc li mâcßaßeb xmâc. Li cuib chi naßleb aßin xicß naril li Kâcuaß.3x_Li xtiquibanquil jun li plêt chanchan xtebal jun rok li haß xban nak junpât naniman ru. Joßcan nak kßaxal us chokß êre nak incßaß têchßic êrib saß li plêt.mwS Junelic cuânk li mâusilal saß lix jun cablal li ani naxbânu mâusilal re li nabânun usilal re.=vs Kßaxal us nak tâcßul jun li oso yô xjoskßil li qui-elkßâc li ral, chiru nak tâchßic âcuib riqßuin jun li incßaß naxnau xyâlal xban nak kßaxal ra cuißchic tâcßul.wug Li incßaß useb xnaßleb junes sicßoc plêt nequeßxbânu. Kßaxal ra li tojba mâc tâchâlk saß xbêneb.t Li ani cuan xnaßleb naxqßue retal lix kßusbal. Aßut li mâcßaß xnaßleb usta tâqßue jun cientak lix lôb incßaß naxtau xyâlal.6se Li ani incßaß naâtinac chirix lix paltil li ramîg nacßutun nak naxra li ramîg. Ut li ani naâtinac chirix lix paltil naxqßue chßaßajquilal saß xyânkeb li ramîg.r3Li tuminânc u kßaxal terto xtzßak chiruheb li cßaynakeb chi tuminac u xban nak riqßuin aßan us nequeßel riqßuin chixjunil li nequeßxbânu.*qMIncßaß us chokß reheb li mâcßaß xnaßleb nak teßxnimobresi ribeb chi âtinac. Joßcan ajcuiß li cuînk li cuan xcuanquil, incßaß us cui naticßtißic.ypkLix lokßaleb li ac tîxeb, aßaneb li ri. Ut lix lokßaleb li alalbej cßajolbej, aßaneb lix naß xyucuaßeb.To!Li ani nequeßhoboc reheb li nebaß, aß li Dios li quiyîban reheb nequeßxhob. Ut li ani nasahoß saß xchßôl chirilbal li raylal nequeßxcßul, aßan incßaß tâcanâk chi incßaß teßxtoj xmâc.n3Eb li incßaß useb xnaßleb nequeßxpâb chixjunil li incßaß us nequeßrabi. Ut eb laj ticßtiß nequeßxpâb li moco yâl ta li nayeheß reheb.mLi oro ut li plata isinbil lix tzßajnil riqßuin xam. Abanan li Kâcuaß narisi li mâusilal saß xchßôleb li cristian.SlJunak môs cuan xnaßleb, aßan tâcuânk xcuanquil saß xbên li alalbej mâcßaß xnaßleb ut aßan tâtzßakônk riqßuin li cßaßru cuan re lix patrón saß xyânkeb li ralal xcßajol lix patrón.~k wKßaxal us li tzacânc saß nebaßil chi sa saß kachßôl chiru nak yôko chi ninkßeîc rajlal ut yôko chi pletic.|jq!Eb li cuînk nequeßxsicß cßaßru teßxbânu riqßuin bûlic. Abanan li Dios, aßan yal re saß xbên chixjunil.iy Kßaxal us nak cuânk âcuyum chiru nak cauhak âcuib. Ut kßaxal us nak tânau xcuybal âcuib chiru nak tâcuêchani junak tenamit.Eb li cuînk nequeßxsicß cßaßru teßxbânu riqßuin bûlic. Abanan li Dios, aßan yal re saß xbên chixjunil.dhALi ani natîx chi us, kßaxal lokß chokß re. Natîx chi us xban nak cuan saß tîquilal.8giEb li incßaß useb xnaßleb nequeßxmutzß li ru nak nequeßoc chixcßoxlanquil chanru nak teßxbânu li mâusilal. Ut nequeßxcßux li reheb nak nequeßxbânu li mâusilal.wfgLi ani najoskßoß saß junpât naxbalakßiheb li ras rîtzßin, ut naxcßameb chixbânunquil li incßaß us. e Li incßaß useb xnaßleb nequeßyoßoban plêt. Ut li ani namoloc âtin nequeßxqßueheb saß chßaßajquilal li ramîgueb rib.dyEb li incßaß useb xnaßleb junes mâusilal nequeßxcßoxla xbânunquil. Ra nanak cuiß li râtineb. Chanchan li xam.jcMLi ani natrabajic, natrabajic xban nak tzacânc naraj. Xban nak cuaßac naraj, cau nacßanjelac.*bMCuanqueb li cuînk nequeßxcßoxla nak us li nequeßxbânu xjuneseb. Abanan li cßaßru nequeßxbânu, aßan ajcuiß li nacßamoc chak re li câmc saß xbêneb.kaOLi châbil âtin, aßan chanchan li xyaßal cab. Sa xtzacanquil ut naxqßue xcacuilal li katibel.b`=Li ani cuan xnaßleb naxcßoxla chi us li cßaßru naxye. Ut li âtin li naxye na-abîc. _ Li ani cuan xnaßleb naxtau xyußam chi junelic. Ut xqßuebal xnaßlebeb li incßaß nequeßxtau xyâlal, aßan mâcßaß aj e.|^qLi ani naxnau cßoxlac, “cuan xnaßleb” chanqueb re. Ut nequeßabin chiru xban nak naxnau âtinac chi châbil.*]MLi ani naxqßue saß xchßôl li naßleb li naqßueheß re, us tâêlk riqßuin li cßaßru naxbânu. Us xak re li ani naxcßojob xchßôl riqßuin li Kâcuaß.}\sKßaxal us nak takacubsi kib saß xyânkeb li nebaß chiru nak takanimobresi kib saß xyânkeb li cuanqueb xbiomal._[7Li ani naxkßetkßeti rib tâosokß. Ut li ani naxnimobresi rib tâcubsîk xcuanquil.3Z_Li cßaßru nequeßxbânu li tîqueb xchßôl, aßan xcanabanquil li mâusilal. Ut nequeßxqßue retal chi us li cßaßru nequeßxbânu re nak teßxcol rix lix yußameb. YKßaxal us nak cuânk ânaßleb chiru nak cuânk nabal lâ biomal. Kßaxal us nak tâtau xyâlal chiru nak cuânk nabal lâ tumin. X Li rey naxbânu usilal reheb li nequeßxbânu li cßaßru naraj aßan. Chanchan li hab li naqßuehoc re li acuîmk chi kßanoc. W Li ani cuan xnaßleb incßaß tixchikß xjoskßil li rey xban nak cui teßxchikß xjoskßil, li rey naru naxtakla xcamsinquileb.~Vu Eb li rey nequeßxra li ani nequeßxye li yâl ut nequeßsahoß saß xchßôleb riqßuineb li cuanqueb saß xyâlal. U  Incßaß us chokß reheb li rey xbânunquil li incßaß us xban nak riqßuin xbânunquil li tîquilal xakxôqueb lix cuanquileb.T% Li ani nabisoc chi tzßakal re ru, aßan naxbânu joß naraj li Kâcuaß. Ut li Kâcuaß naraj nak li cristian teßbisok chi tzßakal re ru.ySk Li rey moco xjunes ta naâtinac. Li Dios ban nayehoc re cßaßru naxbânu. Ut aßan narakoc âtin saß xyâlal.~Ru Eb li cristian nequeßxcßoxla li cßaßru nequeßxbânu. Abanan li Kâcuaß yal re ma teßxbânu malaj ut incßaß.QKßaxal us nak cuânk cßaßru âcue saß tîquilal, usta caßchßin ajcuiß, chiru nak cuânk nabal cßaßru âcue riqßuin balakßic.4PaNak li Kâcuaß nacuulac chiru li cßaßru nequeßxbânu li cristian, aßan ajcuiß naqßuehoc reheb chixcßambaleb rib saß usilal riqßuineb li xicß nequeßiloc reheb.O)Riqßuin xbânunquil li yâl ut li châbilal naru nacuyeß li mâc. Ut riqßuin xqßuebal xlokßal li Kâcuaß naru xcanabanquil li mâusilal.NLi Kâcuaß xicß narileb li nequeßxkßetkßeti ribeb. Relic chi yâl nak incßaß teßcanâk chi incßaß teßxtoj rix lix mâqueb.M+Cuan xyâlal nak quixyîb li cßaßak re ru li Dios. Ut quixyîbeb ajcuiß li incßaß useb xnaßleb re nak teßroybeni lix tojbal lix mâqueb. L9Canab saß rukß li Dios chixjunil li cßaßru nacacßoxla xbânunquil. Ut aßan tâtenkßânk âcue re nak us tat-êlk riqßuin li cßaßru tâbânu.K5Eb li cristian nequeßxcßoxla nak us chixjunil li nequeßxbânu. Abanan, li Kâcuaß naxnau ma us malaj ut incßaß us li cuan saß lix cßaßuxeb.!J =Eb li cristian nequeßxcßûb ru cßaßru nequeßxbânu, abanan li Kâcuaß, aßan yal re ma teßxbânu li cßaßru nequeßxcßûb ru malaj ut incßaß.uIc!Li ani naxxucua ru li Kâcuaß naxtau xnaßleb. Ut li ani târaj tâqßuehekß xlokßal tento tixcubsi rib. H Li ani incßaß naxqßue saß xchßôl lix kßusbal, aßan xjunes naxtzßektâna rib. Abanan li ani naxqßue saß xchßôl lix kßusbal naxtau xnaßleb.Li ani naxxucua ru li Kâcuaß naxtau xnaßleb. Ut li ani târaj tâqßuehekß xlokßal tento tixcubsi rib.pGYLi ani narabi lix kßusbal châbil tâcuânk. Ut tâcuânk xnaßaj saß xyânkeb li cuanqueb xnaßleb.cF?Li ani seßse na-iloc naxqßue sahil chßôlej. Ut li châbil esilal naqßuehoc cacuilal.ELi Kâcuaß incßaß narabi lix tijeb li incßaß useb xnaßleb. Abanan eb li tîqueb xchßôl, li Kâcuaß narabi lix tijeb.@DyLi ani tîc xchßôl toj naxcßoxla chi us cßaßru tâsumênk cuiß. Abanan li incßaß useb xnaßleb yibru nequeßsumen cuiß xban nak incßaß nequeßxcßoxla cßaßru nequeßxye.C'Li ani naxrahi ru chixjunil naxqßue saß raylal lix jun cablal. Abanan li ani incßaß naxcßûluban nak tâtuminâk ru, aßan sa tâcuânk.B7Li Kâcuaß xicß naril li cßaßru nequeßxcßoxla li incßaß useb xnaßleb. Abanan nacuulac chiru li cßaßru nequeßxcßoxla li tîqueb xchßôl.ALi Kâcuaß naxsach ru lix jun cablaleb li nequeßxkßetkßeti ribeb. Ut naxcol rix li cßaßru cuan reheb li xmâlcaßan.}@sLi ani naxnau cßoxlac tâxic saß choxa xban nak cuan saß tîquilal. Ut tixcol rib chiru lix naßajeb li camenak.?Li ani naxnau xsumenquil junak li patzßoc nasahoß saß xchßôl. Ut kßaxal cuißchic us nak teßxye junak âtin nak tâajekß ru.>-Li ani incßaß naxpatzß xnaßleb incßaß us na-el riqßuin li cßaßru naxbânu. Abanan na-el chi us cui tâqßuehekß xnaßleb xbaneb nabal.#=?Li ani mâcßaß xnaßlebeb saheb saß xchßôl nak mâcßaßeb xnaßleb. Abanan li sêb xchßôleb nequeßxqßue retal chi us li cßaßru nequeßxbânu.</Li alalbej cuan xnaßleb naxqßue xsahil xchßôl lix naß xyucuaß. Abanan li alalbej incßaß naxtau xnaßleb naxtzßektâna lix naß xyucuaß.*;MChixjunil chßaßaj xbânunquil chiru li ani incßaß nacuulac chiru cßanjelac. Abanan chiru li ani nacuulac chiru cßanjelac, mâcßaß chßaßaj xbânunquil.!:;Li ani chßinpoß naxnimobresi ru li chßaßajquilal. Abanan li ani incßaß najoskßoß saß junpât, aßan naxyîb ru li chßaßajquilal saß usilal.9/Kßaxal us nak takatzaca li tzacaêmk li cubenak xtzßak ut takara kib chiru nak takatzaca li châbil tzacaêmk terto xtzßak ut xicß takil kib.h8IKßaxal us xxucuanquil ru li Dios, usta nebaßo, chiru nak cuânk kabiomal ut cuânk karaylal.7Li rahobtesinbileb, chixjunil incßaß na-el chi us chiruheb. Abanan eb li saheb saß xchßôl chixjunil us na-el chiruheb.6Li ani naxtau xyâlal naxsicß li châbil naßleb. Abanan li mâcßaßeb xnaßleb junes li tôntil naßleb nequeßxsicß.t5a Li sa saß xchßôl seßse na-iloc. Li ani ra saß xchßôl saß xnakß ru nacßutun nak ra saß xchßôl.4 Li incßaß naxtau xyâlal incßaß naxra li ani naqßuehoc naßleb, chi moco nacuulac chiru cuânc saß xyânkeb li cuanqueb xnaßleb.23] Li Kâcuaß naxnau chixjunil li cßaßru cuan saß lix naßajeb li camenak ut li xbalba. ¿Ma tojaß ta chic incßaß tixnau li cßaßru cuan saß xchßôl li junjûnk?q2[ Li nequeßxcanab xbânunquil li us tento xkßusbaleb chi cau. Li ani xicß naril lix kßusbal tâcâmk.1 Li Kâcuaß xicß naril li cßaßru nequeßxbânu li incßaß useb xnaßleb. Abanan naxraheb li nequeßxbânu li tîquilal.0)Li Kâcuaß xicß naril lix mayejeb li incßaß useb xnaßleb. Abanan lix tijeb li tîqueb xchßôl li Kâcuaß naxcßul chi sa saß xchßôl.~/uEb li cuanqueb xnaßleb nequeßxqßue xnaßlebeb nabal. Ut eb li mâcßaßeb xnaßleb moco joßcan ta nequeßxbânu..%Li ani tîc xchßôl cuan nabal cßaßru re saß rochoch. Abanan eb li incßaß useb xnaßleb incßaß nequeßxyal xsahil li cßaßruheb re.--Li ani mâcßaß xnaßleb naxtzßektâna lix kßusbal naqßueheß xban lix yucuaß. Abanan li sêb xchßôl naxqßue saß xchßôl lix kßusbal.b,=Li ani naâtinac saß tûlanil chanchan li cheß re junelic yußam xban nak naxtenkßa saß lix yußam li ani na-abin re. Abanan li incßaß us naâtinac naxqßue chi rahocß xchßôl li na-abin re li cßaßru naxye.+Li Kâcuaß cuan yalak bar ut yô chixqßuebal retal li cßaßru yôqueb li châbileb xnaßleb joß ajcuiß li incßaß useb xnaßleb.,*QLi âtin li naxye li cuan xnaßleb naxqßue xnaßleb li ani na-abin re. Abanan li âtin li nequeßxye li mâcßaßeb xnaßleb, aßan yal tôntil âtin nequeßxye.A) }Li ani nasumen riqßuin kßunil âtin naxcubsi xjoskßil li ani yô chi âtinac saß joskßil. Aßut li ani nasumen saß joskßil, kßaxal cuißchic naxnimobresi ru li chßaßajquilal.(#Junak li rey nasahoß xchßôl riqßuin li môs li châbil xnaßleb. Abanan najoskßoß riqßuin li môs li yibru xnaßleb.{'o"Junak li tenamit li cuan saß tîquilal cuan xlokßal. Ut li tenamit li incßaß nacuan saß tîquilal xutânal na-el.Junak li rey nasahoß xchßôl riqßuin li môs li châbil xnaßleb. Abanan najoskßoß riqßuin li môs li yibru xnaßleb.&!Li ani nequeßxnau cßoxlac cuan xnaßlebeb. Ut eb li incßaß nequeßxnau cßoxlac mâcßaß li châbil naßleb riqßuineb.:%m Li ani incßaß useb xnaßleb, aß ajcuiß lix mâusilaleb nasachoc reheb. Ut eb li tîc xchßôleb incßaß nequeßxxucua ru li câmc xban nak cuan li cßaßru nequeßroybeni.$1Li ani naxbânu raylal re li nebaß, xicß naril li Dios li quiyîban re. Abanan li ani natokßoban ru li nebaß, aßan naxqßue xlokßal li Dios./#WLi ani mâcßaß naxcßoxla sa cuan lix yußam ut cuan xcacuilal. Abanan li ani nacakalin incßaß nacuan chi sa saß xchßôl. Ut naxqßue ajcuiß xyajel lix tibel."yLi ani cuan xnaßleb incßaß najoskßoß chi junpât. Ut li ani incßaß nacuyuc naxcßutbesi nak mâcßaß xnaßleb.#!?Junak li rey li nataklan saß xbên nabal chi tenamit naqßueheß xlokßal. Abanan cui incßaß qßui li tenamit li nataklan cuiß moco nim ta xcuanquil.h ILi ani naxxucua ru li Dios naxtau xyußam chi junelic ut nacoleß chiru lix cuanquil li câmc.pYLi ani naxxucua ru li Kâcuaß Dios cau xchßôl ut eb li ralal xcßajol cuan cßaßru nequeßroybeni.Li ani châbil naxye li yâl chirixeb li ras rîtzßin ut naxcol rix lix yußameb. Abanan li ani nabalakßic incßaß naxye li yâl.}Lix lokßaleb li sêbeb xchßôl, aßan lix naßlebeb. Ut eb li mâcßaßeb xnaßleb, naßnôqueb ru xban lix tôntileb.oWLi ani nacßanjelac naru nacuan cßaßru re. Abanan li ani junes âtinac naxbânu cuan saß nebaßil.!Li ani junes li mâusilal naxcßoxla xbânunquil naxsach rib xjunes. Abanan eb li nequeßxbânu li us, teßrahekß ut teßuxtânâk ruheb.kOLi ani naxtzßektâna li ras rîtzßin namâcob. Us xak re li ani naril xtokßobâl ru li nebaß.pYEb li nebaß tzßektânanbileb xbaneb li ramîg, usta ramîgueb. Abanan eb li biom nabal li ramîgueb.xiEb li incßaß useb xnaßleb teßxcubsi ribeb chiruheb li châbileb xnaßleb ut teßxtzßâma usilal chiruheb.Eb li mâcßaßeb xnaßleb junelic mâcßaßakeb xnaßleb. Ut li nequeßxnau cßoxlac teßxcßul xtzßakob lix naßlebeb.  Li ani najoskßoß saß junpât incßaß naxcßoxla chi us li cßaßru naxbânu. Ut li ani incßaß us xnaßleb xicß tâilekß.#?Li ani cuan xnaßleb naxucuac. Joßcan nak incßaß naxbânu li mâusilal. Abanan li mâcßaß xnaßleb nabal li mâusilal naxbânu ut incßaß naxucuac. Li incßaß naxnau cßoxlac naxpâb chixjunil li nayeheß re. Abanan li naxnau cßoxlac naxqßue retal chi us li cßaßru naxbânu."=Li mâcßaßeb xnaßleb cßojcßôqueb xchßôl riqßuin li incßaß us nequeßxbânu. Ut li châbileb saheb saß xchßôl riqßuin li us nequeßxbânu.  Cuanqueb li nequeßseßec usta raheb saß xchßôleb. Ut cuan nak li sahil chßôlej nasukßi chokß rahil chßôlej chokß reheb.#? Cuanqueb li nequeßxcßoxla nak us li nequeßxbânu xjuneseb, abanan li cßaßru nequeßxbânu, aßan ajcuiß li nacßamoc chak re li câmc saß xbêneb.zm Eb li incßaß useb xnaßleb teßsachekß ru lix jun cablaleb. Abanan lix jun cablaleb li châbileb, us tâêlk. Li junjûnk naxnau li rahil chßôlej li cuan saß xchßôl. Ut mâ ani tâtzßakônk riqßuin xsahil xchßôl li ani sa saß xchßôl.7 Li mâcßaßeb xnaßleb mâcßaß nequeßraj re nak nequeßxbânu li mâusilal. Abanan eb li châbileb nasahoß saß xchßôleb chixbânunquil li us.J  Li ani sêb xchßôl cuan xnaßleb chixqßuebal retal chanru lix yußam. Abanan li mâcßaßeb xnaßleb incßaß nequeßxnau xqßuebal retal chanru lix yußameb. Xjuneseb nequeßxbalakßi rib.y kIsihomak êrib riqßuineb li mâcßaßeb xnaßleb xban nak riqßuineb aßan incßaß têtau li châbil naßleb. +Li ani incßaß naxtau xyâlal naxsicß lix naßleb, abanan incßaß naxtau. Li ani sêb xchßôl moco chßaßaj ta chokß re xtaubal xnaßleb.  Li ani châbil naxye li yâl chirix li ras rîtzßin. Abanan li incßaß châbil incßaß naxye li yâl. Naxye ban li ticßtiß.6 eCui mâcßaßeb li bôyx re teßcßanjelak mâcßaßak ajcuiß li acuîmk xban nak riqßuin lix metzßêuheb li bôyx nacßanjelaman li chßochß ut nabal li acuîmk na-el.NLi ani mâcßaß xnaßleb naxbok raylal saß xbên xban nak naxnimobresi rib riqßuin li cßaßru naxye. Abanan li cuan xnaßleb naxcol rix lix yußam xban nak naxcßoxla chi us li cßaßru naxye.zmLi ani tîc xyußam naxxucua ru li Kâcuaß. Ut eb li incßaß tîqueb xchßôl nequeßxtzßektâna li Kâcuaß.  Li ixk li cuan xnaßleb naxnau rilbal lix jun cablal. Ut li ixk li mâcßaß xnaßleb, aßan ajcuiß nasachoc re lix jun cablal.+ Eb li tîqueb xchßôl nequeßcuaßac toj nequeßcßojla xchßôleb. Abanan eb li incßaß useb xnaßleb toj teßtzßocâk ajcuiß nequeßcana.3 Li ani incßaß naxtij li ralal xcßajol incßaß naxraheb. Aßut li ani naxra li ralal xcßajol naxtijeb chalen saß xcaßchßinal.Eb li tîqueb xchßôl nequeßcuaßac toj nequeßcßojla xchßôleb. Abanan eb li incßaß useb xnaßleb toj teßtzßocâk ajcuiß nequeßcana.%C Junak li nebaß naru nacuan nabal cßaßru re cui tixcßanjela lix chßochß. Abanan naru tâmakßekß chiru xbaneb li incßaß nequeßxbânu li tîquilal.-S Li ani châbil xnaßleb naxcanab li cßaßru re chokß reheb li ralal xcßajol. Abanan laj mâc, aßaneb chic li tîqueb xchßôl teßêchanînk re li cßaßru re.ta Eb laj mâc tâchâlk raylal saß xbêneb. Abanan eb li tîqueb xchßôl teßkßajcâmûk riqßuin usilal.# Li ani naxcßam rib riqßuineb li cuanqueb xnaßleb tâcuânk xnaßleb. Ut li ani tixcßam rib riqßuineb li mâcßaßeb xnaßleb tâsachk.K Eb li us nequeßel riqßuin li cßaßru nequeßxcßoxla xbânunquil nasahoß saß xchßôleb. Abanan eb li mâcßaßeb xnaßleb incßaß nequeßxcuy cuânc chi incßaß teßxbânu li mâusilal.5~c Li ani incßaß naxqßue saß xchßôl lix kßusbal tixcßut xxutân ut tâcanâk saß nebaßil. Abanan li ani tixqßue saß xchßôl lix kßusbal, tâqßuehekß xlokßal. } Junak aj yehol esil incßaß us xnaßleb naxqßue chßaßajquilal. Abanan junak aj yehol esil châbil xnaßleb naxqßue usilal.3|_ Li ani cuan xnaßleb toj naxcßoxla chi us li cßaßru naxbânu. Abanan li mâcßaß xnaßleb naxbânu li cßaßru naraj xjunes ut naxcßut nak incßaß naxnau cßoxlac.s{_ Li ani naxnau cßoxlac tâqßuehekß xlokßal. Ut eb li nequeßxbânu li mâusilal incßaß us nequeßel.?zw Li ani cuan xnaßleb naxqßue châbil naßleb ut li âtin li naxye naxqßue xyußam li ani naqßueheß xnaßleb. Ut li ani naqßueheß xnaßleb nacoleß chiru lix cuanquil li câmc.y Li ani naxtzßektâna li chakßrab tâsachk. Abanan li ani naxqßue xcuanquil li chakßrab, aßan tixcßul xkßajcâmunquil.x/ Li ani incßaß naxcßul li cßaßru naroybeni narahoß xchßôl. Abanan eb li nequeßxcßul li cßaßru nequeßroybeni nasahoß saß xchßôleb.0wY Li ani cuan xbiomal chi incßaß xcßanjelac saß junpât tâosokß chiru. Abanan li ani cau nacßanjelac naxchßutub chi caßchßinkil lix tumin toj retal nabiomoß.v1 Eb li nequeßxnimobresi rib junes chßaßajquilal nachal saß xbêneb. Abanan eb li cuanqueb xnaßleb nequeßrabi li naßleb li naqßueheß reheb.@uy Li tîqueb xchßôl cuanqueb xyußam chi junelic. Chanchan li saken. Abanan eb li incßaß useb xnaßleb incßaß teßcuânk xyußam. Teßsachekß ban. Chanchan nak nachup lix xameb. t Cuanqueb li cristian naru nequeßxcol rix lix yußameb riqßuin lix biomal. Abanan eb li nebaß mâcßaß nachßißchßißin reheb.s Cuanqueb li cristian nacßutun nak biomeb, usta mâcßaß cuan reheb. Ut cuanqueb ajcuiß li cristian nacßutun nak nebaßeb usta biomeb.*rM Li châbileb xnaßleb nequeßcoleß xban nak tîqueb xchßôl. Abanan eb li incßaß useb xnaßleb, aß ajcuiß li mâc li nequeßxbânu, aßan tâsachok reheb.q Li ani tîc xchßôl xicß naril li ticßtiß. Ut eb li incßaß useb xnaßleb xicß chic nequeßileß ut xutânal nequeßel.p Li incßaß nacuulac chiru trabajic yal naxrahi ru li cßaßak re ru ut incßaß naxtau. Abanan li ani natrabajic nacuan cßaßru re.o Li ani naxbânu cuênt riqßuin li âtinac yô chixcolbal rix lix yußam. Ut li ani nacuulac chiru âtinac xjunes naxsach rib.n! Eb li châbileb xnaßleb usilal teßxcßul xban li us nequeßxye. Abanan eb li incßaß useb xnaßleb teßraj ru xbânunquil li mâusilal.Bm  Li alalbej li cuan xnaßleb naxqßue saß xchßôl lix kßusbal naqßueheß xban lix yucuaß. Abanan li alalbej li incßaß naraj kßusecß incßaß naxqßue saß xchßôl lix kßusbal.ilK Li ani nacuan saß tîquilal tâcuânk xyußam. Ut li ani incßaß us xnaßleb, aßan tâcâmk.mkS Li ani nacuulac chiru cßanjelac tâcuânk cßaßru re. Ut li ani incßaß nacuulac chiru cßanjelac incßaß tâcuânk cßaßru re.Li ani nacuan saß tîquilal tâcuânk xyußam. Ut li ani incßaß us xnaßleb, aßan tâcâmk.j5 Li ani tîc xchßôl naxtenkßa li ras rîtzßin chixtaubal li us. Abanan eb li incßaß useb xnaßleb nequeßxqßue li ras rîtzßin chi tßanecß.Zi- Li rahil chßôlej natacuasin, abanan li châbil âtin naxqßue sahil chßôlej."h= Li ani nacuulac chiru trabajic, aßan chic tâtaklânk. Abanan li ani incßaß nacuulac chiru trabajic, aßan tâcanâk rubel xcuanquil li ani nataklan.g+ Li ani cuan xnaßleb incßaß naxnimobresi rib xban nak cuan xnaßleb: Abanan li mâcßaßeb xnaßleb nequeßxcßutbesi nak mâcßaß xnaßleb.lfQ Li Kâcuaß xicß narileb li nequeßticßtißic. Abanan nasahoß riqßuineb li nequeßxye li yâl.e' Mâ jun chßaßajquilal teßxcßul li tîqueb xchßôl. Abanan li incßaß useb xnaßleb tâchâlk chixjunil li chßaßajquilal saß xbêneb.;do Eb li incßaß useb xnaßleb, junes balakßic nequeßxcßoxla. Abanan li châbileb xnaßleb junelic saheb saß xchßôl chixtenkßanquil li ras rîtzßin chi cuânc saß usilal.jcM Li ani naxye li yâl tâcuânk chi junelic. Abanan li ani naticßtißic incßaß najt tâcuânk.jbM Cuanqueb li nequeßâtinac chi incßaß nequeßxcßoxla li cßaßru nequeßxye. Ut li âtin li nequeßxye ra nanak cuiß. Abanan li âtin li nequeßxye li cuanqueb xnaßleb, aßan naxcßojob xchßôl li ani ra saß xchßôl.Ta! Li ani tîc xchßôl naxye li yâl nak naxic chi âtinac chirix li ras rîtzßin. Abanan eb li incßaß tîqueb xchßôl incßaß nequeßxye li yâl nak nequeßxic chi âtinac chirixeb li ras rîtzßin.{`o Li ani mâcßaß xnaßleb saß junpât najoskßoß. Abanan li ani cuan xnaßleb mâcßaß naraj re usta nahobeß._ Li ani mâcßaß xnaßleb naxcßoxla nak us yô chixbânunquil. Abanan li cuan xnaßleb naxqßue saß xchßôl li naßleb naqßueheß re.^ Li junjûnk tixcßul xkßajcâmunquil aß yal chanru lix yehom xbânuhom. Ut tixcßul lix tojbal aß yal chanru lix naßleb.6]e Eb li incßaß useb xnaßleb nequeßxbok raylal saß xbêneb riqßuin li ticßtißic nequeßxbânu. Abanan eb li tîqueb xchßôl nequeßxnau xcolbal ribeb chiru li raylal.!\; Li tîqueb xchßôl cßojcßôqueb xchßôl saß xbên li tîquilal. Abanan li incßaß useb xnaßleb junes li incßaß us nequeßxrahi ru xbânunquil."[= Li ani naxqßue xchßôl chi âuc tâcuânk nabal lix tzacaêmk. Abanan li ani nequeßxic xchßôl chirix li mâcßaß na-oc cuiß mâcßaßeb xnaßleb.Zy Li ani tîc xchßôl naxnau xrabaleb lix xul. Abanan eb li incßaß useb xnaßleb mâcßaß nequeßril xtokßobâl ru. Y Kßaxal us nak tocßanjelak re nak cuânk cßaßru ke usta totzßektânâk, chiru nak takanimobresi kib ut mâcßaßak katzacaêmk.kXO Li ani cuan xnaßleb naqßueheß xlokßal. Abanan li incßaß useb xnaßleb nequeßtzßektânâc.-WS Eb li incßaß useb xnaßleb teßsachekß ruheb ut teßosokß chi junaj cua. Abanan eb li tîqueb xchßôl cuânkeb chi junelic, joß eb ajcuiß li ralal xcßajol.'VG Li âtin li nequeßxye li incßaß useb xnaßleb, aßan chanchan jun li raßal re camsînc. Abanan li âtin li nequeßxye li tîqueb xchßôl, aßan nacoloc.Uw Eb li tîqueb xchßôl junes li us nequeßxcßoxla. Abanan li incßaß useb xnaßleb junes balakßic nequeßxcßoxla. T9 Junak li bêlomej naqßueheß xlokßal xban nak châbil xnaßleb li rixakil. Abanan li ixakilbej li incßaß us xnaßleb naxsach xcuanquil lix bêlom.S Mâ ani naru naxcßojob xchßôl saß xbên li mâusilal. Abanan li tîqueb xchßôl cßojcßôqueb xchßôl saß xbên li tîquilal."R= Li ani châbil xnaßleb na-uxtânâc ru xban li Dios. Ut li ani sêb xchßôl chixbânunquil li incßaß us tâqßuehekß chixtojbal xmâc xban li Dios.Q Li ani naxqßue saß xchßôl li xtijbal, aßan cuan xnaßleb. Ut li ani naxtzßektâna lix kßusbal, aßan mâcßaß xnaßleb.UP# Relic chi yâl nak li tîqueb xchßôl nequeßxcßul lix kßajcâmunquil arin saß ruchichßochß. ¿Ma tojaß ta chic eb laj mâc ut eb li incßaß useb xnaßleb incßaß teßxcßul xtojbal lix mâqueb?MO Li tîquilal naqßuehoc yußam. Li ani cuan xnaßleb naxchßolob xyâlal re nak jalaneb chic teßxtau li junelic yußam.Relic chi yâl nak li tîqueb xchßôl nequeßxcßul lix kßajcâmunquil arin saß ruchichßochß. ¿Ma tojaß ta chic eb laj mâc ut eb li incßaß useb xnaßleb incßaß teßxcßul xtojbal lix mâqueb? N Li ani incßaß naril lix jun cablal mâcßaß chic cuan re nacana. Ut li mâcßaß xnaßleb nacana chokß xmôs li cuan xnaßleb.?Mw Li ani naxcßojob xchßôl saß xbên lix biomal tâosokß joß nak na-osoß li chaki kßên. Abanan li tîqueb xchßôl châbil cuânkeb. Chanchanakeb jun tôn li cheß rax rax ru.pLY Li ani naxsicß li us, us ajcuiß naxcßul. Ut li ani naxsicß li incßaß us, aßan ajcuiß tixcßul..KU Li ani naxxoc nabal li trigo chokß re namajecuâc xbaneb li tenamit. Abanan eb li tenamit nequeßxtzßâma rusilal li Dios saß xbêneb li nequeßxcßayi li trigo.J Li ani nacuulac chiru sihînc, nabal chic tâqßuehekß re. Li ani naxtenkßa li ras rîtzßin, tâtenkßâk ajcuiß aßan.ZI- Cuanqueb cristian nequeßsihin ut kßaxal cuißchic nabal li nequeßxcßul. Ut cuanqueb ajcuiß li cristian caßchßin ajcuiß nequeßsihin ut nequeßcana saß nebaßil xban nak caßchßin ajcuiß nequeßxsi.H- Li tîqueb xchßôl junes li us nequeßraj xbânunquil. Abanan li cßaßru nequeßroybeni li incßaß useb xnaßleb, aßan lix joskßil li Dios.Gy Lix chßinaßusal li ixk li mâcßaß xnaßleb, aßan chanchan jun li argolla oro li qßuebil chi rußuj junak li âk.F7 Relic chi yâl nak eb li incßaß useb xnaßleb tento nak teßxcßul lix tojbal xmâc. Abanan eb li tîqueb xchßôl teßcolekß chiru li tojba mâc.xEi Li Kâcuaß Dios xicß narileb li incßaß useb xnaßleb. Aßut li nequeßxbânu li us sa xchßôl riqßuineb.D Li ani cuan saß tîquilal cuan xyußam chi junelic. Aßut eb li nequeßxbânu li mâusilal yôqueb chixbokbal li câmc saß xbêneb.'CG Li mâtan li nequeßxcßul li incßaß useb xnaßleb nalaj na-osoß. Abanan li mâtan li nequeßxcßul li cuanqueb saß tîquilal, aßan mâcßaß rosoßjic.2B] Li ani naxbânu usilal re li ras rîtzßin, chokß re ajcuiß aßan naxbânu li us. Ut li ani incßaß naxbânu usilal, chokß re ajcuiß aßan naxsicß li incßaß us.cA? Junak ixk châbil xnaßleb naqßueheß xlokßal. Ut junak cuînk sêb xchßôl nabiomoß.&@E Li ani naxsume xtojbal xcßas junak incßaß naxnau ru, incßaß us na-el. Aßut li incßaß naxsume tojoc cßas, aßan naru nacuan chi mâcßaß xcßaßux.I? Cui mâ ani naqßuehoc xnaßleb li cuanqueb saß xcuanquil, li tenamit incßaß us na-el. Li tenamit naru na-el chi us cui li cuanqueb saß xcuanquil cuan nabal li nequeßqßuehoc xnaßlebeb.>5 Li ani nacuulac chiru moloc âtin naxserakßi chixjunil li cßaßru mukmu. Abanan li ani cuan xnaßleb incßaß naâtinac chirix li cßaßru narabi.v=e Li ani mâcßaß xnaßleb naxhob li ras rîtzßin. Ut li ani cuan xnaßleb incßaß naxhob li ras rîtzßin.;<o Nak eb li tîqueb xchßôl nequeßosobtesîc, na-osobtesîc ajcuiß li tenamit. Abanan eb li incßaß useb xnaßleb naru nequeßxpoß li tenamit riqßuin li cßaßru nequeßxye.H; Nak eb li tîqueb xchßôl us nequeßel, eb li tenamit nequeßsahoß saß xchßôleb. Ut nak nequeßcam li incßaß useb xnaßleb, li tenamit kßaxal cuißchic nequeßsahoß saß xchßôleb. o~~y}}^||.{{;zz yxxww2vuutQsrrGqq!pqoovnmm_llkfjii[hh#gg f`eedd(cbbGa`q__^^ ]B\j[[[ZZJYYwXXeWWVVAUUTT'SSHRRQmQPOONvMM|LxKK?JJ.IHH,GG2FFIEyDD`CCPBBZAA:@@#??>(={<88E77i66544L33P22i11 0///A.--),,I++J**=))0(''{&&T&%%3$$U##R"!!u NJU$E>.1I}60F " ~ y < ` *<lH ub}Li cßaßru tâcuil riqßuin xnakß âcuu incßaß tatxic saß junpât chixyebal chiruheb laj rakol âtin xban nak mâre cuan junak chic tâxic chixyebal nak incßaß yâl li yôcat chixyebal ut mâre incßaß chic tâtau cßaßru tatsumênk cuiß.aKßaxal us nak toj teßxye âcue, “Numen chak arin chi ubej,” chiru nak teßxcßut âxutân chiruheb li xnînkaleb ru.i`KMênimobresi êrib chiru li rey ut incßaß têqßue êrib saß xnaßajeb li nînkeb xcuanquil.8_iJoßcan ajcuiß nak têrisiheb chi cßanjelac chiru li rey li incßaß useb xnaßleb re nak lix cuanquilal li rey tâcanâk chi xakxo saß xnaßaj xban li tîquilal naxbânu.h^ICui na-isîc lix tzßajnil li plata, laj tenol chßîchß naru naxyîb li châbil kßol chiru.]%Mâ ani nataßoc ru joß najtil cuan li choxa ut chanru lix chamal li chßochß. Joßcan ajcuiß lix cßaßuxeb li rey. Mâ ani nataßoc ru.\3Naqßueheß xlokßal li Dios nak cuan li cßaßak re ru tixcanab chi mukmu. Ut naqßueheß ajcuiß xlokßal li rey nak tixtau ru li cßaßru mukmu.'[ IJoßcan ajcuiß li âtin aßin. Yebil xban li rey Salomón. Queßtzîbâc retalil xbaneb li cuînk li queßcßanjelac chiru laj Ezequías lix reyeb laj Judá.tZa"aßan tâchâlk nebaßil saß xbên. Chanchan nak nachal chi elkßac laj êlkß, li cuan xpûb saß rukß.KY!Li ani junes cuârc naraj ut nacana saß rochoch chi kßalkßo li rukß chire xchßôl,aßan tâchâlk nebaßil saß xbên. Chanchan nak nachal chi elkßac laj êlkß, li cuan xpûb saß rukß.uXc Li cßaßru quicuil chak saß li naßajej aßan quicana saß inchßôl ut riqßuin aßan quintau innaßleb.qW[Ut li naßajej li quicuil chak nujenak chi pim ut chi qßuix. Ut li tzßac li sutsu cuiß ac poßbileb.2V]Xinnumeß chak cuan cuiß xnaßaj li racuîmk li cuînk li incßaß naraj trabajic. Ut xinnumeß ajcuiß saß li naßajej li aubil cuiß lix uvas li mâcßaß xnaßleb.{UoMêcßoxla xqßuebal rêkaj li raylal xbânu êre. Mêbânu reheb lê ras êrîtzßin joß xeßxbânu êre lâex.hTIMêye nak cuan xmâc lê ras êrîtzßin cui mâcßaß xmâc, chi moco têyoßob âtin chirix.lSQXbên cua têcßanjela ru lê chßochß li cuan saß cßalebâl. Chirix aßan têyîb lê rochoch.9RmKßaxal lokß li ani naxye chi tzßakal li yâl.pQYAbanan osobtesinbilakeb chi nabal li nequeßrakoc âtin saß tîquilal saß xbêneb li cuanqueb xmâc. PLi ani tixye re li cuan xmâc, “Lâat tîc âchßôl,” aßan tâtzßektânâk xbaneb li tenamit ut incßaß chic tâajekß ru.O7Joßcan ajcuiß eb li âtin aßin yebil xbaneb li cuanqueb xnaßleb. Incßaß us nak laj rakol âtin tixsicß ru ani tixcol rix saß li rakleb âtin.NEb aßan teßosokß saß junpât. Mâ ani nanaßoc re chanru li raylal li tâqßuehekß saß xbêneb xban li Kâcuaß ut xban li rey. MEx cualal incßajol, chexucua ru li Kâcuaß ut chexucua ajcuiß ru li rey. Mêcßam êrib riqßuineb li xicß nequeßiloc reheb.~LuLi incßaß useb xnaßleb moco us ta nak teßosokß. Eb li incßaß useb xnaßleb teßosokß joß nak nachup li xam.dKAMexjoskßoß xbaneb li incßaß useb xnaßleb ut mêrahi ru li mâusilal li nequeßxbânu.J1xban nak li Kâcuaß incßaß nacuulac chiru nak têbânu chi joßcan. Mâre anchal tixjal lix cßaßux li Dios ut târisi li raylal saß xbêneb.aI;Incßaß chisahokß êchßôl nak yôqueb chi cßuluc raylal li xicß nequeßiloc êre,EHUsta tâbânu cuukub sut raylal reheb li tîqueb xchßôl, abanan eb aßan teßxcuy ut incßaß tâchßinânk xchßôleb. Abanan eb li incßaß useb xnaßleb ra teßxcßul nak teßosokß.$GAMêcßûb junak naßleb incßaß us xbânunquil re têbânu raylal reheb li châbileb. Chi moco tex-oc saß li rochocheb chixpoßbal ru li cßaßruheb re.OFJoß xquißal li xyaßal cab, joßcan ajcuiß li châbil naßleb nak têcßul. Cui têtau ênaßleb us tex-êlk riqßuin li nequecßoxla xbânunquil ut têcßul li cßaßru yôquex chiroybeninquil.ZE- Ex cualal incßajol, chetzaca li xyaßal cab xban nak châbil ut sa xtzacanquil.RD Usta tâye nak mâcßaß nacanau, abanan li Dios naxnau cßaßru cuan saß âchßôl. Li Dios na-iloc âcue ut naxnau cßaßru yôcat. Aßan tâkßajcâmûnk âcue aß yal chanru lâ yehom âbânuhom.C Chetenkßaheb li mâcßaßeb xmâc re nak naru teßxcol rib li ac tenebanbil câmc saß xbêneb. Checoleb rix li ac oc re xcamsinquileb.yBk Cui nachßinan âchßôl nak cuancat saß chßaßajquilal, aßan naraj naxye nak mâcßaß xcacuilal âchßôl.gAG Lix cßaßux li mâcßaß xnaßleb, aßan mâc. Xicß na-ileß xbaneb li cristian li nahoboc.m@SLi ani junes li incßaß us naxcßoxla xbânunquil, “aßan incßaß us xnaßleb” tâyehekß re.?Li incßaß naxtau xyâlal incßaß naxnau cßaßru tixsume cuiß nak cuan chiru laj rakol âtin xban nak mâcßaß xnaßleb.C>Li ani naxic chi pletic toj naxcßûb ru chanru tixbânu. Cui cuan li cßaßru târêchani, aßan xban nak quixcßuluban li naßleb li quiqßueheß re xbaneb nabal laj qßuehol naßleb.D=Kßaxal us nak cuânk xnaßleb chiru nak cuânk xcuanquil.t<aXban nak cuan xnaßleb naxqßue nabal li cßaßak re ru chßinaßuseb ut li terto xtzßak saß li rochoch. ; Li ani cuan xnaßleb naxcßoxla chi us chanru nak tixyîb li rochoch. Xban nak sêb xchßôl naxxakab lix cimiento saß xnaßaj.b:=Xban nak eb aßan junes elkßac nequeßxcßoxla. Ut junes yibru aj âtin nequeßâtinac.n9 WMêra ru li mâusilal li nequeßxbânu li incßaß useb xnaßleb. Ut mêrahi ru cuânc saß xyânkeb.,8Q#Ut têye: —Xineßxsacß ut incßaß xcuecßa. Xineßxsacß ut incßaß xinqßue retal jokße xineßxsacß. Nak tâaj cuu, tinxic cuißchic chi ucßac, chaßkex.Q7"Têrecßa nak chanchan nak yocyôquex saß junak jucub saß xbên li palau. Malaj ut têrecßa nak chanchan nak cuanquex chak saß rußuj junak li cheß najt xteram.Ut têye: —Xineßxsacß ut incßaß xcuecßa. Xineßxsacß ut incßaß xinqßue retal jokße xineßxsacß. Nak tâaj cuu, tinxic cuißchic chi ucßac, chaßkex.6+!Nak ac xerucß li vino, texqßue chi rilbal cßaßak re ru incßaß us ut tex-oc chi âtinac yibru aj âtin xban nak incßaß chic jultic êre.X5) Cui têrucß li vino, aßan naqßuehoc raylal. Chanchan natißoc li cßantiß.4+Abanan lâex, ex cualal incßajol, mêqßue êrib chi âlêc xban li vino, usta cak cak ru nak na-oc saß li secß. Usta sa rucßbal, mêra ru.3!Aßan eb li junelic yôqueb chi calâc, li incßaß nequeßxcanab ucßac vino. Junelic yôqueb chixsicßbal jalan chic haß re teßcalâk.p2Y¿Aniheb li teßcßuluk re li raylal? ¿Aniheb li teßcßuluk re li chßaßajquilal? ¿Aniheb li nequeßpletic? Ut, ¿aniheb li nequeßyâbac? ¿Aniheb li nequeßtochßeß chi mâcßaß rajbal? Ut, ¿aniheb li cak cak nequeßiloc?(1IEb li ixk aßan chanchaneb laj êlkß yôqueb chixqßuebal retal jokße naru teßxqßue chi tßanecß li cuînk. Ut nabaleb li cuînk nequeßxqßue chi sachc.J0 Mêqßue êrib chixbalakßi li ixk li incßaß us xnaßleb. Ut mêqßue êrib chixbalakßi li ixk li naxcßayi rib xban nak eb li ixk aßan chanchaneb li chamal jul li naru textßanekß cuiß./Ex cualal incßajol, cheqßuehak êchßôl chirabinquil li cßaßru tinye êre. Ut chebânuhak li us joß ninbânu lâin.{.oCheqßuehak biß chi sahocß saß xchßôleb lê naß êyucuaß. Junelic cheßsahokß saß xchßôleb êriqßuin.#-?Cßajoß nak tâsahokß saß xchßôl junak yucuaßbej nak cuânk junak ralal châbil ut cuânk xnaßleb. Cuan cßaßut nak sahak saß xchßôl riqßuin.o,WLi naßleb ut lix yâlal ut li kßusecß kßaxal terto xtzßak. Mêcanab chi numecß yal chi joßcan.'+GChex-abînk chiru lê yucuaß xban nak cui ta mâcßaß aßan, mâcßaßex ajcuiß raj lâex. Mêtzßektâna lê naß nak ac xchecoß. Cheqßue ban xlokßal.9*kEb li nequeßcala ut eb li nequeßnum-ucßac nequeßnumcuaßac teßcanâk chi mâcßaß cuanqueb re. Ut eb li incßaß nequeßraj cßanjelac, teßcanâk chi mâcßaß rakßeb. )Incßaß têcßam êrib riqßuineb li nequeßcala. Ut mêbânu êre joß nequeßxbânu li nequeßnum-ucßac ut nequeßnumcuaßac.o(WAbihomak, ex cualal incßajol. Chicuânk ênaßleb ut qßuehomak êchßôl chi cuânc saß tîquilal.x'iCui têbânu aßan, us tex-êlk riqßuin li cßaßru têbânu ut têcßul li cßaßru yôquex chiroybeninquil.^&5Mêra ru li mâusilal li nequeßxbânu eb laj mâc. Junelic ban chexucua ru li Dios.d%ACßajoß nak tâsahokß saß inchßôl nak tincuabi nak yôkex chi âtinac saß tîquilal.d$AEx cualal incßajol, nak têtau lê naßleb, kßaxal cuißchic tâsahokß inchßôl lâin.M#Têqßue chi tzßûm. Chi joßcan yôkex chixcolbal chiru li sachc." Li xcablaju li naßleb, aßan aßin: Junelic têkßus li sâj al. Cui têqßue cuib oxibak lix tzßûm, aßan incßaß tâcâmk xban.! Li xjunlaju li naßleb, aßan aßin: Qßuehomak êchßôl chixqßuebal retal lê tijbal ut têrabi li naßleb li tâqßuehekß êre.` 9 xban nak eb aßan cuan Jun cau rib nacoloc reheb. Ut Aßan târakok âtin saß êbên.!; Li xlaje li naßleb, aßan aßin: Incßaß têjal xnaßaj li nubâl li ac qßuebil najter, chi moco têchap xchßochßeb li mâcßaßeb xnaß xyucuaß,&E Li xbele li naßleb, aßan aßin: Incßaß têqßue xnaßleb li incßaß nequeßxtau xyâlal, xban nak teßxseße li châbil naßleb li tâqßuehekß reheb.X)Têxaßcua li cßaßru xetzaca ut mâcßaß aj e nak xeye châbil âtin reheb.,QEb aßan nequeßxbok chi cuaßac ut nequeßxye êre “Ocankex, cuaßinkex”. Abanan moco yâl ta li nequeßxye. Incßaß nequenau cßaßru cuan saß xchßôleb. Li xcuakxak li naßleb, aßan aßin: Incßaß texxic chi cuaßac riqßuineb li pixeb, chi moco têra ru lix châbil tzacaêmk.|qLâex têqßue retal nak li biomal mâcßaß na-oc cuiß. Saß junpât na-osoß. Chanchan nak narupupic li cßuch. Li xcuuk li naßleb, aßan aßin: Mêtacuasi êrib chixsicßbal lê biomal chi moco chi xic êchßôl chirix li cßaßru cuan êre.iKMâra ru li châbil tzacaêmk cuan saß lix mêx, xban nak mâre re âbalakßinquil nak xqßue.8kMatcuaßac chi nabal usta kßaxal tattzßocâk. 9Li xcuak li naßleb, aßan aßin: Nak tatbokekß chi cuaßac riqßuin junak cuînk nim xcuanquil, tâcßoxla chi us ani aj iqßuin yôcat chi cuaßac.7Li roß li naßleb, aßan aßin: Li ani naxnau cßanjelac chi châbil, aßan tâcßanjelak riqßuineb li rey. Moco riqßuin ta yalak ani tâtrabajik.Li xcâ li naßleb, aßan aßin: Mêjal xnaßaj li nubâl li ac qßuebil xbaneb lê xeßtônil yucuaß.Li roß li naßleb, aßan aßin: Li ani naxnau cßanjelac chi châbil, aßan tâcßanjelak riqßuineb li rey. Moco riqßuin ta yalak ani tâtrabajik.eCCui lâex incßaß naru têtoj li cßas, naru nequeßxcßam lê cuarib re xtojbal li cßas.a;Li rox li naßleb, aßan aßin: Mêcßuluban saß êbên xtojbal xcßas jalan cristian.SMâre têtzol êre lix naßlebeb aßan ut incßaß chic usak lê naßleb.+Li xcab li naßleb, aßan aßin: Incßaß têcßam êrib saß amiguil riqßuineb laj plêt, chi moco têcßam êrib riqßuineb li chßinpoßeb.nULi Kâcuaß, aßan tâcolok reheb li nebaß ut tixrahobtesiheb li nequeßrahobtesin reheb li nebaß.RLi xbên naßleb, aßan aßin: Mêrelkßa li cßaßru reheb li nebaß yal xban nak nebaßeb. Chi moco têrahobtesiheb nak yôk chi rakecß âtin saß xbêneb yal xban nak incßaß naru teßxcol ribeb. yAßin yôquin chixyebal êre re nak tênau xyâlal ut re ajcuiß nak tênau xsumenquil li cßaßru tâpatzßekß êre.d ALâin xintzßîba lajêb xcaßcßâl chi naßleb re nak têtzol êrib ut têtau ênaßleb.{ oNacuaj xqßuebal ênaßleb anakcuan re nak tênau ut re ajcuiß nak têcacuubresi êchßôl riqßuin li Kâcuaß.| qKßaxal us nak tâcanâk saß lê chßôl li cßaßru têtzol. Chi joßcan naru têye re jalan li cßaßru xetzol.x iCheqßuehak retal li nequeßxye li cuanqueb xnaßleb. Ut cheqßuehak retal chi us li cßaßru nincßut chêru.3Tâcuulak xkßehil nak tânebaßokß li ani nabiomoß xban xrahobtesinquil li nebaß. Ut li ani naxqßue xtumin re li biom tâcanâk saß nebaßil. Eb li cocßal nequeßxbânu li incßaß us xban nak mâcßaßeb xnaßleb. Abanan cui teßqßuehekß chi tzßûm teßxtau xnaßleb.+Li cßaßru naxye li ixk incßaß us xnaßleb, aßan chanchan jun li jul cham ut aran nequeßtßaneß li nequeßtzßektânâc xban li Kâcuaß.?w Li ani incßaß naraj trabajic naxsicß xyâlal chanru nak incßaß nacßanjelac. Naxye nak incßaß naru naxic chi trabajic xban nak cuan jun li cakcoj saß be naru nacamsîc xban. Li Kâcuaß junelic na-iloc reheb li cuanqueb xnaßleb. Ut naxcßut nak moco yâl ta li nequeßxye li nequeßticßtißic.gG Li ani nacuan saß tîquilal ut châbil naâtinac, li rey tixcßam rib saß amiguil riqßuin.mS Isihomakeb saß êyânk li nequeßhoboc. Chi joßcan mâcßaßak chic pletic ut hoboc saß êyânk.eC Li ani natokßoban u tâosobtesîk xban nak tixqßueheb xtzacaêmk li mâcßaß cuan reheb. Li ani naxbânu mâusilal, mâusilal ajcuiß tixcßul. Ut tâcuulak xkßehil nak incßaß chic târûk tixcßutbesi lix joskßil.  Eb li biom nequeßnumta saß xbêneb li nebaß. Ut li ani natoßonin riqßuin li cuan xtumin, chanchan chic xmôs nacana cuiß.~Nak toj coqßueb li cocßal, us xcßutbal chiruheb chanru li cuânc saß tîquilal ut nak ac xeßnînkan incßaß teßxcanab xbânunquil.})Junes raylal nequeßxcßul li incßaß useb xnaßleb. Abanan li nequeßxbânu cuênt riqßuin lix yußameb incßaß nequeßxcßul chi joßcan.|Li ani naxcubsi rib ut naxxucua ru li Kâcuaß, aßan tixcßul chokß xkßajcâmunquil lix yußam, lix biomal ut lix lokßal.[{/Eb li cuanqueb xnaßleb nequeßxqßue retal li mâusilal ut nequeßxcol ribeb chiru. Abanan eb li mâcßaßeb xnaßleb nequeßxcßul li raylal nachal saß xbêneb xban nak incßaß nequeßxnau xqßuebal retal.NzLi biom ut li nebaß juntakßêteb xban nak li Dios quiyîban reheb.7y iKßaxal us nak tâabîk resil nak châbil xnaßleb junak chiru nak cuânk nabal lix biomal. Kßaxal us nak tâqßuehekß xlokßal chiru nak cuânk nabal lix oro ut lix plata.(xIEb li cuînk nequeßxcauresiheb lix cacuây re nak teßxic chi pletic. Abanan, aß li Kâcuaß, aßan li naqßuehoc reheb chi numtâc saß xbêneb li tenamit.pwYChiru li Kâcuaß mâcßaß na-oc cuiß li naßleb re li ruchichßochß.Eb li cuînk nequeßxcauresiheb lix cacuây re nak teßxic chi pletic. Abanan, aß li Kâcuaß, aßan li naqßuehoc reheb chi numtâc saß xbêneb li tenamit.vwEb li incßaß useb xnaßleb nequeßxye nak cauheb rib. Abanan li tîqueb xchßôl nequeßxnau cuânc saß tîquilal.uwLi ani naticßtißic chiru laj rakol âtin tâsachekß ru. Abanan li ani naxye li yâl, xakxo saß xnaßaj li râtin.t%Li Kâcuaß xicß naril lix mayejeb li incßaß useb xnaßleb. ¿Ma tojaß ta chic tixcßul nak teßxqßue chi incßaß useb lix cßaßuxeb?xsiNequeßxnumsi li cutan chixrabal ru li cßaßak re ru. Abanan li tîqueb xchßôl nequeßsihin. Moco pixeb ta.rLi ani incßaß nequeßcßanjelac nequeßcam. Xban nak incßaß nequeßcßanjelac, incßaß nequeßxtzaca li cßaßru nequeßxrahi ru.qKßetkßet ut aj hobonel nayeheß reheb li ani nequeßxnimobresi rib, li incßaß nequeßrâtina ras rîtzßin saß xyâlal.Tp!Li ani incßaß naâtinac nabal, aßan yô chixcolbal rib chiru li raylal.o+Li ani cuan xnaßleb narêchani jun li tenamit cau rib ut naxpoßi li tzßac li sutsu cuiß, li cßojcßôqueb cuiß raj xchßôleb li tenamit.`n9Li ani naraj cuânc saß tîquilal ut saß châbilal naxtau lix yußam ut lix lokßal.'mGLi ani cuan xnaßleb cuan xbiomal saß li rochoch ut cuan ajcuiß li sununquil ban. Abanan, li mâcßaß xnaßleb yal naxsach lix tumin chi mâcßaß rajbal.lKßaxal us li cuânc saß chaki chßochß bar mâcßaß cuan chiru li cuânc riqßuin junak ixakilbej junes pletic naxbânu. k Li tîqueb xchßôl incßaß teßqßuehekß chi cßuluc raylal. Eb li incßaß useb xnaßleb teßqßuehekß chi cßuluc raylal.KjLi ani nequeßxcßoxla chirix junes li naxqßue xsahil xchßôleb teßnebaßokß. Joßcan ajcuiß eb li nequeßcuulac chiru rucßbal li vino ut xqßuebal li sununquil ban incßaß teßbiomokß.Xi)Li ani naxcanab xbânunquil li châbil naßleb, tâchâlk li câmc saß xbên.h Li tîquilal naxqßue xsahil xchßôl li tîc xchßôl. Abanan eb li nequeßxbânu mâusilal, nachal li sachecß saß xbêneb.LgLi ani nasihin chi mukmu, aßan narisi xjoskßil li yô xjoskßil.%fC Li ani incßaß narabi nak yô chixtzßâmanquil xtenkßanquil li nebaß, joßcan ajcuiß tixcßul aßan. Incßaß tâsumêk nak tixtzßâma xtenkßanquil.e+ Li Dios, aßan tîc xchßôl ut naxnau cßaßru yô chi cßulmânc saß rochocheb li incßaß useb xnaßleb. Joßcan nak naxcanabeb chi osocß.Od Riqßuin lix kßusbal li incßaß useb xnaßleb nequeßxtzol ribeb li cubenak xcuanquil, usta mâcuaß aßan li yô xkßusbal. Joßcan ajcuiß li cuan xnaßleb. Naxqßue saß xchßôl lix kßusbal. c Li incßaß useb xnaßleb junes mâusilal nequeßxcßoxla xbânunquil. Ut incßaß nequeßril xtokßobâl ruheb li ras rîtzßin. b Kßaxal us li cuânc saß junak cab nebaß chiru li cuânc saß junak xnimal ru cab riqßuin junak ixakilbej junes pletic naxbânu.{aoLi incßaß useb xnaßleb junes mâusilal nequeßxbânu. Abanan li châbileb xnaßleb nequeßxbânu li tîquilal.`Li mâusilal nequeßxbânu li incßaß useb xnaßleb, aßan ajcuiß tâsachok reheb xban nak incßaß nequeßraj cuânc saß tîquilal._5Mâcßaß na-oc cuiß li biomal sicßbil riqßuin balakßic. Yal nanumeß. Xban li balakßic nequeßxbânu yôqueb chixbokbal li câmc saß xbêneb.^wLi ani nequeßxcßoxla chi us li cßaßru nequeßxbânu, us nequeßel riqßuin li cßaßru nequeßxbânu. Abanan li ani incßaß nequeßxcßoxla chi us li cßaßru nequeßxbânu, eb aßan incßaß us nequeßel riqßuin li cßaßru nequeßxbânu.v]eLi kßetkßetil ut li nimobresînc ib, aßan mâc. Joßcan ajcuiß lix cßaßuxeb li incßaß useb xnaßleb.|\qChexcuânk saß châbilal ut saß tîquilal xban nak aßan li kßaxal lokß chiru li Dios chiru li cßatbil mayej.[3Eb li cristian nequeßxcßoxla nak us chixjunil li nequeßxbânu. Abanan li Kâcuaß naxnau ma us malaj ut incßaß us li cuan saß lix cßaßuxeb.gZ IJoß nak li Kâcuaß naxberesi li nimaß, joßcan ajcuiß nak naxberesi lix cßaßuxeb li rey.|YqLi mâusilal naru xbanbal riqßuin xcßulbal li raylal. Ut riqßuin xcßulbal li tzßûm naru xjalbal li cßaßux.XwEb li toj sâjeb cuanqueb xlokßal xban nak cuan xmetzßêuheb. Abanan li ac chêqueb cuanqueb xlokßal xban nak cuanqueb xnaßleb.Li mâusilal naru xbanbal riqßuin xcßulbal li raylal. Ut riqßuin xcßulbal li tzßûm naru xjalbal li cßaßux.bW=Junak li rey xakxôk saß xnaßaj lix cuanquil cui narahoc ut cui nataklan saß xyâlal.VLi musikß li quiqßueheß reheb li cristian xban li Dios, aßan nacutanobresin re lix cßaßux li junjûnk. Chanchan jun li lámpara.}UsLi rey li cuan xnaßleb narakoc âtin saß xbêneb li incßaß useb xnaßleb ut naxqßueheb chixtojbal lix mâqueb.@TyXiu xiu chokß re junak cristian xyechißinquil li cßaßak re ru re li Dios cui incßaß tixcßoxla chi us xbên cua. Mâre mokon tixqßue retal nak incßaß târûk chixbânunquil.iSKLi Kâcuaß, aßan naberesin re li junjûnk. Ut mâ ani nanaßoc re cßaßru nachal saß xbên.nRULi bisleb incßaß tzßakal moco us ta. Li Kâcuaß xicß naril nak junak incßaß tzßakal nabisoc. Q Mâ jun sut têcßoxla xqßuebal rêkaj li raylal na-ux êre. Canabomak ban saß rukß li Kâcuaß ut aßan tâtenkßânk êre.cP?Li ani naxtau lix biomal saß junpât chi incßaß xraylal, mokon incßaß tâosobtesîk.~OuLi ani naxtzßektâna lix naß xyucuaß kßaxal ra tixcßul nak tâcâmk. Chanchan nak nachup li xam saß kßojyîn.N5Li ani nacuulac chiru moloc âtin naxye resil li cßaßru cuan chi mukmu. Joßcan nak mêjunaji êrib riqßuineb li nequeßcuulac chiru jaloc âtin.+MOLi cßaßru naxcßûb ru junak, us na-el xban nak naxqßue saß xchßôl li châbil naßleb qßuebil re. Joßcan nak têcßoxla chi us nak têtiquib junak plêt. LLi ani natzacan riqßuin balakßic, sa nak naxtzaca. Abanan mokon raylal tâchâlk saß xbên. Chanchan yô chi tzacânc chßochß.nKULi ani tixsume xtojbal xcßas junak incßaß naxnau ru, isihomak li rakß ut têqßue chokß prenda.lJQLi ani naxnau xqßuebal châbil naßleb kßaxal cuißchic lokß chiru li oro ut li tertôquil pec.yIkLaj lokßonel naxye: “Incßaß us lâ cßay.” Abanan nak ac x-el riqßuin laj cßay naxye nak us li xlokß.H Mênumsi li cutan chi cuârc xban nak naru texcanâk saß nebaßil. Aj-ajak ban êru chi cßanjelac re nak cuânk nabal lê tzacaêmk.kGO Li Kâcuaß quixqßue li kaxic re nak to-abînk ut quixqßue ajcuiß li xnakß ku re nak to-ilok.`F9 Usta toj sâj junak, abanan nacßutun chanru lix naßleb riqßuin lix yehom xbânuhom.IE  Li Dios xicß naril li ani nabisoc chi incßaß tzßakal re ru.vDe Mâ ani naru nayehoc re nak tzßakal re ru li râm. Incßaß naru naxye nak mâcßaß chic li mâc riqßuin.{CoNak junak li rey nachunla saß li raklebâl âtin, yal riqßuin rilbal li junjûnk naxqßue retal ani cuan xmâc.fBEUs xak reheb li alal cßajolbej li xeßcuan xnaß xyucuaß saß tîquilal ut saß châbilal.lAQNabaleb li cristian nequeßxye nak châbileb. Abanan junak li châbil cristian, chßaßaj xtaubal.S@Li châbil naßleb li cuan riqßuin junak cuînk incßaß nacßutun. Chanchan li haß cham cuan chßaßaj risinquil. Abanan li ani sêb xchßôl tixnau xqßuebal retal li châbil naßleb cuan riqßuin.E?Li ani incßaß nacuulac chiru cßanjelac incßaß na-au saß xkßehil li âuc. Abanan nak nacuulac xkßehil li kßoloc naxic chi kßoloc. Mâcßaß naxtau xban nak incßaß nacßanjelac.~>uLi ani incßaß napletic, aßan jun lokßal chokß re. Abanan li ani mâcßaß xnaßleb, junes ticoc plêt naxbânu.= Nak najoskßoß li rey, aßan chanchan nak najoskßoß li cakcoj. Li ani naxchikß xjoskßil li rey naxqßue xyußam saß xiu.'< ILi na-ucßac vino nayiboß ru lix naßleb. Ut li na-ucßac re li haß li nacaltesin nasach xnaßleb. Li ani nabânun re chi joßcan, aßan mâcßaß xnaßleb.%;CAc cauresinbil chak li rakba âtin chokß reheb li nequeßhoboc. Ut ac cauresinbil ajcuiß li tzßûm chokß reheb li incßaß nequeßraj xtaubal xnaßleb.V:%Li naxic chi yehoc ticßtiß chiru laj rakol âtin, aßan incßaß naxqßue xcuanquil li tîquilal. Ut li incßaß useb xnaßleb junes mâusilal nequeßcuulac chiru xbânunquil.Ac cauresinbil chak li rakba âtin chokß reheb li nequeßhoboc. Ut ac cauresinbil ajcuiß li tzßûm chokß reheb li incßaß nequeßraj xtaubal xnaßleb.w9gEx cualal incßajol, canabomak rabinquil li naßleb incßaß us, li na-isin êre riqßuin li châbil naßleb.|8qJunak li alalbej narelkßa cßaßru re lix yucuaß ut narâlina lix naß, aßan kßaxal yibru ut xutânal tâêlk.P7Riqßuin lix kßusbal li incßaß us xnaßleb, nequeßxtzol ribeb li cubenakeb xcuanquil, usta mâcuaß aßan li yô xkßusbal. Joßcan ajcuiß li cuan xnaßleb. Naxqßue saß xchßôl lix kßusbal.6Li incßaß nacuulac chiru cßanjelac naxchßic li rukß saß li plato. Abanan chi moco li tzacaêmk naraj xqßuebal saß re.5{Li ani naxxucua ru li Kâcuaß cuan xyußam. Junelic sa saß xchßôl ut incßaß nachal li chßaßajquilal saß xbên.m4SCuan xsahil xchßôleb li nequeßuxtânan u. Joßcan nak kßaxal us li nebaßil chiru li balakßic.3!Eb li cristian nabal li cßaßak re ru nequeßxcßûb ru. Abanan caßaj cuiß li Dios yal re ma tâuxmânk chixjunil li nequeßxcßûb ru.#2?Kßaxal us nak têcßûluban lê naßleb li tâqßuehekß êre ut têqßue saß êchßôl lê kßusbal. Chi joßcan cuânk ênaßleb toj saß êtîxilal.$1ALi ani kßaxal cuißchic najoskßoß, tento tixcßul li raylal naxbok saß xbên. Incßaß us xcolbal rix xban nak cui tâcol rix, tâcßâyk xbânunquil.0Nak toj naru xkßusbaleb li cocßal, us xkßusbaleb xban nak cui incßaß nacakßuseb naru nequeßxic saß xbehil li câmc. /Li ani naxbânu usilal reheb li nebaß, chanchan ajcuiß re li Kâcuaß yô chixbânunquil. Ut li Kâcuaß tâqßuehok rêkaj re../Li ani naxbânu li naxye saß lix chakßrab li Dios, aßan naxcol rix lix yußam. Ut li ani naxtzßektâna lix chakßrab li Dios, aßan tâcâmk.-Li ani incßaß nacuulac chiru trabajic, junes cuârc naraj. Ut li ani incßaß nacßanjelac, naxcuy xtzßocajic xban nak mâcßaß xcua.,7Riqßuineb li naßbej yucuaßbej naru nakacßul kajun cablal ut kabiomal. Abanan junak li châbil ixakilbej, caßaj cuiß li Dios naru naqßuehoc re.G+ Junak li alalbej incßaß naxtau xyâlal, aßan jun rahil chßôlej chokß re lix yucuaß. Ut junak li ixakilbej junes chßilânc naxbânu, aßan chanchan li oques li na-oc saß cab rajlal.*% Nak najoskßoß li rey, chanchan nak najoskßoß li cakcoj. Abanan nak naxbânu junak usil aßan chanchan li hab li naxtßakresi li acuîmk.0)Y Li ani naxnau cßoxlac, naxnau xcuybal rib ut incßaß najoskßoß saß junpât. Ut lix lokßal, aßan nak incßaß naxqßue saß xchßôl nak nabânûc mâusilal re.4(a Eb li mâcßaßeb xnaßleb moco xcßulubeb ta nak tâcuânk xbiomaleb. Joßcan ajcuiß eb li môs. Moco xcßulubeb ta nak teßtaklânk saß xbêneb li cuanqueb xcuanquil.' Li ani naxic chi yehoc ticßtiß chiru laj rakol âtin tixcßul xtojbal xmâc. Li ani naticßtißic, aß li câmc naroybeni.&Li ani naxtau xnaßleb naxbânu li us xban nak naxra rib. Li ani naxqßue xlokßal li naßleb li naxtzol, us na-el riqßuin li naxbânu.R%Eb li nebaß nequeßtzßektânâc xbaneb li rechßalal. ¿Ma tojaß ta chic li ramîg incßaß teßtzßektânânk reheb? Usta nequeßxtzßâma usilal chiruheb, abanan eb aßan mâcßaß nequeßraj re.$$ANabaleb nequeßraj nak teßuxk usilal reheb xbaneb li cuanqueb xcuanquil xban nak nasihin. Nabaleb nequeßxcßam rib saß amiguil riqßuin li ani nasihin.|#qLi ani naxic chi yehoc ticßtiß chiru laj rakol âtin tixcßul xtojbal xmâc. Ut mâcßaß naru tixcol cuiß rib.w"gLi ani cuan xbiomal cuan nabal li ramîg. Abanan li nebaß incßaß nacuan ramîg xban nak mâcßaß cuan re.+!OEb li cristian nequeßxtzßek rib xjuneseb rib xban li mâusilal nequeßxbânu. Abanan eb aßan nequeßxye nak aß li Kâcuaß cuan re nak joßcan nequeßxcßul. 1Junak cristian mâcßaß xnaßleb incßaß naxcßoxla chi us li cßaßru naxbânu. Xban nak naxbânu saß junpât aßan naqßuehoc re chi mâcobc. {Kßaxal us li cuânc saß tîquilal usta nebaßako chiru nak incßaß takatau kanaßleb ut tâcuulak chiku ticßtißic.-Cuan amigo incßaß chßaßaj nak nequeßxyôb junak chßaßajquilal. Abanan cuan li tzßakal amigo kßaxal cuißchic châbil chiru junak asbej.Li nebaß naâtinac riqßuin kßunil âtin re nak tâilekß xtokßobâl ru. Abanan li biom saß kßetkßetil nachakßoc.Cuan amigo incßaß chßaßaj nak nequeßxyôb junak chßaßajquilal. Abanan cuan li tzßakal amigo kßaxal cuißchic châbil chiru junak asbej.PLi ani naxtau rixakil naxtau li us. Ut naxtau ajcuiß rusilal li Dios.9kLi ani châbil naâtinac, cuânk xyußam. Ut li ani incßaß us tââtinak tixbok li câmc saß xbên. Li ani nequeßcuulac chiru âtinac chi nabal, teßxcßul lix tojbal rix.Li ani tââtinak châbil, châbil ajcuiß tixcßul. Li ani incßaß us tââtinak, incßaß ajcuiß us li cßaßru tixcßul.mSJunak asbej tâhobekß, aßan li kßaxal cuißchic tâjoskßok. Tâcacuûk xchßôl joß junak li tenamit cau rib. Mâ ani târûk tâtenkßânk re xban nak kßaxal cau lix chßôl joß li chßîchß li natzßapoc re li puerta. 9Riqßuin bûlic naru teßxyîb ru lix chßaßajquilal li yôqueb chi pletic. Aßan naru tixrak li plêt usta cuanqueb xcuanquil li yôqueb chi pletic.3_Li ani nacuulac xbên cua chixyebal nak mâcßaß xmâc, nacßutun nak mâcßaß xmâc toj nak nacuulac li jun chic li yô chi jitoc re. Aßan nayehoc re nak cuan xmâc. 9Riqßuin junak li mâtan li tâsi, naru naqßueheß âcue li cßaßru tâtzßâma. Ut naru nacat-oc chi âtinac riqßuineb li cuanqueb saß xcuanquil.hILi cuanqueb xnaßleb ut li sêbeb xchßôl nequeßxsicß xtzßakob lix naßleb ut nequeßxtau.'GLi ani yaj tixcacuubresi xchßôl. Aßan tâtenkßânk re chi cacuûc. Abanan junak li yaj incßaß cau xchßôl, ¿ani târûk tâtenkßânk re chi cacuûc?uc Xutânal na-el li mâcßaß xnaßleb nak naxsume li âtin chi toj mâjiß narabi li cßaßru tâyehekß re.b= Li ani naxnimobresi rib xjunes naxsach rib. Ut li ani naxcubsi rib naqßueheß xlokßal.0Y Eb li biom nequeßxcßoxla nak lix biomaleb naru nacoloc reheb. Nequeßxcßoxla nak lix biomaleb, aßan chanchan jun li tzßac li najt xteram re teßxcol cuiß ribeb.3 Kßaxal lokß xcßabaß li Kâcuaß ut kßaxal nim xcuanquil. Caßaj cuiß riqßuin aßan nequeßxic chixsicßbal lix colbaleb li tîqueb xchßôl.M Li incßaß naraj trabajic, aßan juntakßêt riqßuin li nasachoc.&ELi ticßtiß, aßan chanchan li cocß cab chiruheb li nequeßcuulac chiru ticßtißic chirix li ras rîtzßin. Abanan ra nanak cuiß li cßaßru nequeßxye. yLi âtin li naxye li mâcßaß xnaßleb, aßan li nasachoc re. Li âtin li naxye, aßan chanchan jun raßal chokß re. Li mâcßaß xnaßleb naxchßic rib saß raylal riqßuin li cßaßru naxye. Ut riqßuin li âtin li naxye naxtzßâma xlob. Incßaß us xyebal nak mâcßaßeb xmâc li incßaß useb xnaßleb. Incßaß us xqßuebal li mâc saß xbêneb li mâcßaß xmâc. {Li châbil âtin li naxye li cuînk li cuan xnaßleb, aßan chanchan li yußam haß li nabêc rok ut incßaß nachakic.l QLi ani naxbânu mâusilal naxcßut xxutân. Ut li ani naxnimobresi rib narisi xlokßal xjunes rib. Li mâcßaß xnaßleb incßaß naraj xtzolbal rib. Li cßaßru nacuulac chiru, aßan xserakßinquil li cßaßru naxcßoxla xjunes. y~~a}}F||{zzySxxwivv6uttsrqppponn^mllekjj1iihh=gg^ffeOdd7cb=ar```_{_^V]]n\[[==JmM@_a-.#  : G !`c(9|%/ E Chixjunil li cßaßak re ru ac xnumeß, ac xsach saß xchßôleb. Joßcan ajcuiß chixjunil li cßaßru talajchâlk mokon, tâsachk ajcuiß saß xchßôleb.8. k ¿Ma cuan ta biß junak naru tixye, “Aßin toj acß?” Incßaß naru naxye chi joßcan xban nak chixjunil li cßaßru cuan anakcuan, ac cuan ajcuiß chak junxil chiku lâo.j- O ¿Ma cuan ta biß cßaßak re ru toj acß saß ruchichßochß anakcuan? Mâcßaß. Chixjunil li cßaßru cuan anakcuan, ac cuan ajcuiß chak junxil. Mâcßaß cßaßru toj xyîbaman anakcuan xban nak ac yîbanbil chak junxil.S, !Nocolub riqßuin chixjunil li cßaßak re ru aßin, ut mâ ani nequeßru xyebal chanru nak nequeßtitzß xban. Usta nabal nequeßrabi ut usta nabal nequeßril, abanan incßaß nequeßcßojla xchßôleb.7+ iUt eb li nimaß nequeßbêc rok ut nequeßxic saß li palau. Abanan li palau incßaß nanujac xbaneb. Li bar nequeßnumeß cuiß rajlal, aran cuißchic nequeßnumeß li haß."* ?Joßcan ajcuiß li ikß. Nanumeß saß li sur ut nanumeß ajcuiß saß li norte. Li bar ac xnumeß cuiß, nanumeß cuißchic. Ut joßcan rajlal naxbânu.) Rajlal ekßela na-el li sakße ut rajlal ecuu na-oc cuißchic re nak naru tâêlk cuißchic cuulaj. Junelic joßcan naxbânu.n( WCuan li toj yôqueb chi yoßlâc ut cuan yôqueb chi câmc. Abanan li ruchichßochß incßaß najala.O' ¿Cßaßru tixra li cuînk nak tixcamsi rib chi trabajic rajlal cutan?S& !Aßin li quixye chirix li cßaßru cuan saß ruchichßochß: Chixjunil li cßaßak re ru cuan saß ruchichßochß, mâcßaß na-oc cuiß. Chixjunil li cßaßru nakacßoxla xbânunquil, mâcßaß rajbal.% Aßan aßin râtin jun li cuînk naxnau âtinac chi us. Li cuînk aßan, aßan li ralal laj David, li quicuan chokß rey aran Jerusalén.s$_Cheqßuehak xlokßal chiruheb li tenamit, ut cheqßuehak ajcuiß xlokßal chixjunil li cßaßru naxbânu.$#AEb li ixk li nequeßâtinac saß kßunil âtin naru nequeßbalakßînc ut lix chßinaßusaleb na-osoß. Abanan li ixk li naxxucua ru li Dios xcßulub nak tâqßuehekß xlokßal.Cheqßuehak xlokßal chiruheb li tenamit, ut cheqßuehak ajcuiß xlokßal chixjunil li cßaßru naxbânu."{Lix bêlom naxye re: —Nabaleb li ixk nequeßxbânu li us, abanan lâat li kßaxal châbil chiruheb chixjunileb, chan.x!iLi bêlomej naxqßue xlokßal li rixakil. Joßcan eb ajcuiß li ralal xcßajol nequeßxqßue ajcuiß xlokßal.s _Incßaß naxnumsi li cutan yal chi joßcan. Junelic ban naxqßue xchßôl xchßolaninquil lix jun cablal.kORiqßuin li cßaßru naxye nacßutun nak cuan xnaßleb. Ut riqßuin châbilal naqßuehoc naßleb.nULi ixk aßan cau rib ut cuan xlokßal. Incßaß nacßoxlac chirix li cßaßru tâchâlk chiru mokon.gGLi ixk aßan naxquem li tßicr lino ut naxquem li cßâmal saß ut naxcßayi reheb laj cßay.)Ut lix bêlom naßno ru xbaneb chixjunileb li cuanqueb saß li tenamit xban nak aßan jun reheb li nequeßcßamoc be saß xyânkeb li tenamit.jMRiqßuin rukß naxyîb li ris ut naxyîb ajcuiß li rakß aßan riqßuin li châbil tßicr lino.)Incßaß nacßoxlac chirixeb li ralal xcßajol nak natßaneß li ratzßam que xban nak ac cuan tzßakal li rakßeb re teßxtzßap cuiß ribeb.eCRajlal naxtenkßaheb li teßraj tenkßâc ut naxtenkßaheb ajcuiß li mâcßaß cuan reheb.%ENaxyîb li nokß ut naxquem.iKNaril chi us lix cßanjel re nak us tâêlk chiru ut incßaß nahilan chi cßanjelac chi kßek.0[Cau xchßôl ut cau rib chi cßanjelac.mSNaxsicß jun sîrak li chßochß, naxlokß ut narau li uvas chi saß riqßuin li tumin li naxsicß. Toj mâjiß nasakêu nak nacuacli. Naxqßueheb chi cuaßac li ralal xcßajol ut naxqßueheb ajcuiß chi tzacânc lix môs ixk.V%Li ixk aßan chanchan jun li jucub naxic chi najt chixcßambal li tzacaêmk.} Naxqßue xchßôl chixyîbanquil li tßicr riqßuin lana ut lino. Ut nasahoß saß xchßôl chixbânunquil lix cßanjel.{ Junelic us naxbânu re lix bêlom ut mâ jun sut naxbânu li incßaß us re joß najtil teßcuânk saß ruchichßochß.} Lix bêlom cßojcßo xchßôl saß xbên aßan ut mâcßaß napaltoß reheb xban nak naxnau xjolominquil lix jun cablal.  Junak ixakilbej châbil xnaßleb kßaxal chßaßaj xtaubal. Kßaxal lokß ut kßaxal terto xtzßak chiru li châbil pec perla. Chat-âtinak chirixeb ut chatrakok âtin saß xyâlal saß xbêneb. Chatenkßaheb li nebaß joß eb ajcuiß li tenkßâc teßraj.—] 3Chat-oquênk ban chirixeb li incßaß naru teßxcol rib xjuneseb ut chacolakeb rix.l QCheßrucßâk re nak tâsachk saß xchßôleb li raylal ut li rahobtesîc li yôqueb chixcßulbal.n UCanabomak li haß li nacaltesin chokß reheb li câmqueb re ut chokß reheb li cuanqueb saß raylal./ WCui yôkeb chi calâc mâre anchal tâsachk saß xchßôleb li naxye saß li chakßrab ut incßaß chic teßrakok âtin saß xyâlal saß xbêneb li rahobtesinbileb." =At Lemuel, moco xcßulubeb ta eb li rey nak teßucßak vino, chi moco xcßulubeb li cuanqueb xcuanquil chi taklânc nak teßrucß li haß li nacaltesin./Mâmux âcuib riqßuineb li ixk ut mâsach lâ yußam riqßuin xbânunquil li joß mâjoßil naßleb xban nak eb aßan narisi xcuanquileb li rey.ta—At inyum, lâin tzßakal lâ naß. Lâat qßuebilat chak cue xban li Dios xban nak xatintzßâma chiru.r _Li rey Lemuel quixye resil li naßleb li quicßuteß chiru xban lix naß nak quiyeheß re chi joßcaßin:Q!Relic chi yâl, cui tâjuyle xsaß li leche, tâsukßîk mantequilla. Ut cui tâtochß saß âcuußuj chi cau, tâêlk xquiqßuel. Joßcan ajcuiß cui ani tâchikß xjoskßil, plêt texrakekß cuiß.Q Xban nak mâcßaß ânaßleb, xanimobresi âcuib ut xat-oc chixcßûbanquil ru li incßaß us. Cßoxla chi us cßaßru tâbânu.Relic chi yâl, cui tâjuyle xsaß li leche, tâsukßîk mantequilla. Ut cui tâtochß saß âcuußuj chi cau, tâêlk xquiqßuel. Joßcan ajcuiß cui ani tâchikß xjoskßil, plêt texrakekß cuiß. 9Li xcab, aßan li tzoß xul li kßaxal kßetkßet, ut li rox, aßan li chibât. Ut li xcâ, aßan li rey li naxcßameb xbeheb lix soldados chi pletic.dALix bên, aßan li cakcoj li kßaxal cau rib saß xyânkeb li xul. Ut mâ ani naxxucua ru.kOCuan oxib pây ruheb li xul li chßinaßus rilbal nak nequeßbêc. Ut li xcâ nabêc chi châbil.iKEb li x-am naru nacachap riqßuin âcuukß. Ut naru ajcuiß nequeßcuan saß rochoch eb li rey.hIEb laj sâcß mâ ani nacßamoc be chiruheb. Abanan ac chi chßûtal cuanqueb nak nequeßbêc.~Joßcan eb ajcuiß li imul mâcßaßeb xmetzßêu. Abanan nequeßxnau xcolbal ribeb. Joßcan nak nequeßxyîb xsoc saß xyânk li pec.}Eb li sânc mâcßaßeb xmetzßêu. Abanan nequeßxcßûla lix tzacaêmkeb saß sakßehil re nak tâcuânk xtzacaêmkeb saß habalkße. | Cuanqueb câhib pây ru li xul saß ruchichßochß kßaxal coqßueb. Abanan kßaxal cuan xnaßlebeb chiruheb li jun chßol chic. {li rox, aßan li ixk li xicß na-ileß, li naxtau xbêlom; ut li xcâ, aßan jun li môs ixk li nacana chokß rêkaj li ixakilbej.yzkLi xbên, aßan jun li lokßbil môs li na-oc chokß rey; li xcab, aßan li mâcßaß xnaßleb li nanumcuaßac;yCuan câhib pây ru li cristian li incßaß useb xnaßleb li nequeßqßuehoc chßaßajquil saß li tenamit. Aßaneb aßin:pxYLi ixk li naxmux ru xsumlajic nacuaßac ut naxchßaj saß li re ut naxye nak moco mâc ta li naxbânu.)wKIncßaß nintau ru chanru nak narupupic li cßuch chiru choxa, chi moco nintau ru chanru nak naxquelo rib li cßantiß chiru li pec, chi moco nintau ru chanru nak nequeßbêc li nînki jucub chiru li palau. Ut incßaß nintau ru cßaßut nak naxic xchßôl junak cuînk chirix junak ixk.Wv'Cuan câhib chi naßleb nasach inchßôl xcßoxlanquil ut incßaß nintau ru.2u]Li ani tixhob lix yucuaß ut li ani tixtzßektâna lix naßleb li tâqßuehekß xban lix naß, aß ta eb li soßsol cheßisînk lix nakß ruheb ut teßxtiu lix tibeleb.ct?Li oxibeb, aßaneb aßin: li muklebâl, ut li ixk li incßaß nequeßqßuiresin, ut li chaki chßochß li târaj tßakresîc. Ut li xcâ li incßaß naxcßojob xchßôl riqßuin li joß qßuial naxcßul, aßan li xam. s9Cuanqueb cristian caßaj cuiß xtzßâmanquil cßaßru reheb nequeßcuulac chiruheb. Chanchaneb li xul li natzßubuc quicß. Cuanqueb oxib li incßaß natzßakloc re li joß qßuial nequeßxcßul. Ut cuan jun chic mâ jaruj naxcßojob xchßôl riqßuin li joß qßuial naxcßul.rCuanqueb li nequeßrahobtesin reheb li nebaß saß ruchichßochß toj retal nequeßxmakß chiruheb li cßaßru cuan reheb.eqC Cuanqueb li nequeßxnimobresi ribeb ut nequeßxkßetkßeti ribeb chiruheb li ras rîtzßin.upc Cuanqueb li nequeßxcßoxla nak tzßakal re ru lix yußameb, abanan toj mâjiß cuybil sachbil lix mâqueb.ioK Cuanqueb cristian nequeßxtzßektâna xyucuaßeb ut incßaß nequeßxqßue xlokßal lix naßeb./nW Incßaß tâjit junak li môs chiru lix patrón. Cui tâbânu aßan, mâre tixtzßâma mâusilal saß âbên. Mâre lâat chic tatqßuehekß chixtojbal rix lâ mâc.Jm  Cui nabal tâqßue cue, mâre tatintzßektâna ut mâre tinye nak incßaß ninnau âcuu. Ut cui incßaß tzßakal li cßaßru cuan cue, mâre tin-elkßak ut tincßut âxutân, at inDios, chan.3l_Chinâtenkßa re nak incßaß tinticßtißik. Incßaß tâqßue nabal inbiomal, chi moco tinâcanab saß nebaßil. Caßaj cuiß intzacaêmk re rajlal cutan tâqßue cue.qk[At Kâcuaß, cuib ajcuiß li naßleb li nintzßâma châcuu. Chaqßue taxak cue nak toj mâjiß nincam.}jsMâqßue xtzßakob li râtin li Dios xban nak cui tâbânu aßan, li Dios tatxkßus ut tatcanâk joß aj ticßtiß.iLi Kâcuaß nacoloc reheb li nequeßxcßojob xchßôl riqßuin. Chixjunil li naxye li Kâcuaß yâl ut tzßakal re ru.—.hU¿Ani li quitakeß toj saß choxa ut quicube cuißchic saß ruchichßochß? ¿Ani li quichapoc re li ikß saß rukß? ¿Ani li quilanoc re li haß saß lix tßicr? ¿Ani li quixakaban re li ruchichßochß saß xnaßaj? Cui nacanau ani aßan, ye cue. ¿Ani xcßabaß ut ani xcßabaß li ralal?^g5Incßaß xintau li xnînkal naßleb chi moco ninnau lix yâlal chirix li Dios Santo.rf]—Relic chi yâl lâin mâcßaß innaßleb. Incßaß ninnau cßoxlac joß nequeßcßoxlac eb li cuînk. e Li âtin aßin quixye laj Agur li ralal laj Jaqué. Laj Agur quiâtinac riqßuineb laj Itiel ut laj Ucal ut quixye chi joßcaßin: d Eb li tîqueb xchßôl xicß nequeßril li incßaß us. Abanan li incßaß useb xnaßleb xicß nequeßril li tîquil chßôlej.~cuNabaleb li teßraj tâuxk usilal reheb xban li acuabej. Abanan caßaj cuiß li Kâcuaß narakoc âtin saß tîquilal.Eb li tîqueb xchßôl xicß nequeßril li incßaß us. Abanan li incßaß useb xnaßleb xicß nequeßril li tîquil chßôlej. b Li xxucuanquil ru li cuînk, aßan chanchan jun li raßal. Abanan li ani cßojcßo xchßôl riqßuin li Dios, aßan tâcolekß.a5Li ani na-oquen chirix junak aj êlkß, aßan xicß naril rib xjunes rib. Usta nayeheß re nak tento tixye li yâl, abanan incßaß naxye xban xxiu.v`eLi ani naxnimobresi rib nacubsîc xcuanquil xban xkßetkßetil. Abanan li naxcubsi rib naqßueheß xlokßal.[_/Li ani chßinpoß naxyoßob ra xîcß. Ut li ani najoskßoß, nabal sut namâcob.v^eLi ani naxkßunbesi lix môs chalen saß xcaßchßinal, mokon lix môs chic tâêchanînk re lix jun cablal.]#Toj naru xqßuebal xnaßleb li incßaß nequeßxtau xyâlal chiruheb li nequeßâtinac chi incßaß nequeßxcßoxla li cßaßru nequeßxye.\ Incßaß naru xkßusbal junak môs yal riqßuin kßunil âtin. Usta naxtau ru li cßaßru nacaye re, abanan incßaß tixbânu.D[Cui incßaß nayeheß re li tenamit cßaßru naraj li Dios, incßaß nequeßcuan saß tuktûquilal. Us xak reheb li tenamit li nequeßxbânu li cßaßru naxye saß lix chakßrab li Dios. Z Chekßuseb lê ralal êcßajol saß xyâlal re nak naru têcßojob êchßôl saß xbêneb. Junelic teßxqßue xsahil êchßôl.#Y?Nak nequeßtam li incßaß useb xnaßleb, natam ajcuiß li mâusilal. Abanan li tîqueb xchßôl teßril nak tâsachekß ruheb li incßaß useb xnaßleb.X#Li alalbej li natijeß ut naqßueheß xtzßûm, aßan naxtau xnaßleb. Abanan li alalbej li nakßunbesîc, aßan naxcßut xxutân lix naß.nWULi rey li nataklan saß tîquilal saß xbêneb li nebaß, xakxôk saß xnaßaj lix cuanquil junelic.V/ Eb li nequeßrahobtesîc, ut eb li nequeßrahobtesin juntakßêt nequeßxcßul. Li Kâcuaß naxcutanobresi lix yâlal chiruheb chi xcaßbichaleb.wUg Cui junak acuabej naxqßue xcuanquil li ticßtiß, li jun aßan naxpoß xnaßlebeb li ani nequeßtenkßan re.sT_ Li ani mâcßaß xnaßleb saß junpât najoskßoß. Abanan li ani cuan xnaßleb naxnau xcuybal xjoskßil.0SY Eb laj camsinel ras rîtzßin xicß nequeßril li tîqueb xchßôl. Abanan eb li tîqueb xchßôl nequeßxsicß xyâlal chanru nak teßcuânk saß xyâlal riqßuineb.2R] Cui li ani cuan xnaßleb naxcßam saß rakleb âtin junak li mâcßaß xnaßleb, li ani mâcßaß xnaßleb junes hoboc naxbânu. Mâcßaß naru xyîbanquil ru riqßuin.*QMEb li nequeßcuulac chiru hoboc nequeßxtiquib chßaßajquilal saß junak tenamit. Abanan eb li cuanqueb xnaßleb nequeßxnau xyîbanquil ru li chßaßajquilal.0PYLi tîqueb xchßôl nequeßxqßue xchßôl chixtenkßanquileb li nebaß. Abanan li incßaß useb xnaßleb mâcßaß nequeßraj re li cßaßru nequeßxcßul li nebaß.'OGLi mâc li nequeßxbânu li incßaß useb xnaßleb, aßan ajcuiß li nasachoc reheb. Abanan li tîqueb xchßôl junelic nequeßbichan xban xsahileb xchßôl.NLi ani naxye châbil âtin re li ras rîtzßin chi incßaß yâl li naxye, aßan chanchan yô chixqßuebal jun li raßal re xtßanbal.MLi rey li nataklan saß tîquilal naxtenkßa lix tenamit. Abanan li rey li junes tumin naxcßoxla, naxpoß ru lix tenamit.L1Li ani naraj xtaubal xnaßleb naxqßue xsahil xchßôl lix yucuaß. Ut li ani nacuan riqßuineb li ixk li nequeßxcßayi ribeb naxsach lix biomal.YK+Nak li tîqueb xchßôl nequeßqßueheß saß xcuanquil, eb li tenamit nequeßsahoß saß xchßôleb. Abanan kßaxal narahoß saß xchßôleb nak eb li incßaß useb xnaßleb nequeßqßueheß saß xcuanquil.J Li ani incßaß naxqßue saß xchßôl lix kßusbal tâsachekß ru chi junpât ut mâ ani naru nacoloc re chiru li sachc.rI]Nak eb li incßaß useb xnaßleb nequeßoc saß xcuanquil, eb li cristian nequeßxmuk ribeb xbaneb xxiu. Abanan nak nequeßsacheß ruheb li incßaß useb xnaßleb, us nequeßel riqßuin li cßaßru nequeßxbânu li tîqueb xchßôl.HMâcßaß tâpaltok reheb li ani nequeßxtenkßa eb li nebaß. Abanan li ani incßaß nequeßxtokßoba ruheb li nebaß, tzßektânanbilakeb xbaneb chixjunileb.Nak eb li incßaß useb xnaßleb nequeßoc saß xcuanquil, eb li cristian nequeßxmuk ribeb xbaneb xxiu. Abanan nak nequeßsacheß ruheb li incßaß useb xnaßleb, us nequeßel riqßuin li cßaßru nequeßxbânu li tîqueb xchßôl.GLi ani naxcßojob xchßôl saß xbên li cßaßru naxbânu xjunes, aßan mâcßaß xnaßleb. Abanan li ani cuan xnaßleb tâcolekß.7FgLi ani naxrahi ru li cßaßak re ru yal re aßan xjunes, aßan nayoßoban plêt. Abanan li ani naxcßojob xchßôl riqßuin li Dios us tâêlk riqßuin li cßaßru naxbânu.E Li ani narelkßa li cßaßru cuan re lix naß xyucuaß ut naxye nak moco mâc ta li naxbânu, aßan xcomoneb li nequeßsachoc.8DiLi ani naxkßus ras rîtzßin saß xyâlal tâqßuehekß xlokßal. Abanan li ani incßaß naxye li yâl incßaß tâqßuehekß xlokßal, usta chanchan châbil li âtin naxye.CyLi ani naxra li biomal naraj ru xtaubal lix biomal. Ut incßaß naxqßue retal nak nebaßil yô chi châlc saß xbên. B Incßaß us nak takasicß ru ani takara. Abanan cuanqueb ajcuiß li nequeßxsicß ru ani nequeßxra yal xban xcßulbal xtumineb.A7Li ani nacuan saß tîquilal tâosobtesîk xban li Dios. Abanan li ani târaj ru xtaubal xbiomal incßaß tâcanâk chi incßaß tixtoj rix lix mâc.=@sLi ani naxtrabaji chi us lix chßochß tâcuânk xtzacaêmk chi nabal. Abanan li ani nacuulac chiru cuânc saß xyânkeb li incßaß nequeßtrabajic, aßan mâcßaß tâcuânk re.k?OLi ani nacuan saß tîquilal tâcolekß. Ut li ani incßaß nacuan saß tîquilal tâsachekß ru.>%Li ani tâmâcobk riqßuin xcamsinquil li ras rîtzßin, aßan tixtoj rix lix mâc chalen toj saß lix camic. Ut mâ ani naru natenkßan re.=Junak li acuabej mâcßaß xnaßleb naxrahobtesi li tenamit. Abanan li acuabej li incßaß naxra ru biomal, aßan najtak rok lix yußam.:<mNak junak li acuabej incßaß us xnaßleb tâoc chi taklânc saß xbêneb li tenamit nebaß, aßan chanchan li cakcoj xban nak joskß. Malaj ut chanchan li oso li tâtzßocâk. ;Us xak reheb li ani nequeßxxucua ru li Kâcuaß. Abanan eb li cauheb xchßôl ut li incßaß nequeßxtau xyâlal, ra teßxcßul.: Li ani naxmuk lix mâc, incßaß us tâêlk. Abanan li ani tixpatzß xcuybal xmâc ut tixcanab xbânunquil li mâusilal, tâuxtânâk ru.^95 Nak eb li tîqueb xchßôl nequeßxakabâc saß xcuanquil, chixjunileb nequeßsahoß saß xchßôleb. Abanan nak nequeßxakabâc saß xcuanquil li incßaß useb xnaßleb, li tenamit nequeßxmuk ribeb xbaneb xxiu.8 Eb li biom nequeßxcßoxla nak cuanqueb xnaßleb. Abanan junak li nebaß naxnau cßoxlac naxqßue retal chanru lix naßlebeb.D7 Li ani nequeßqßuehoc reheb li tîqueb xchßôl chi tßanecß, aßaneb ajcuiß teßtßanekß saß lix raßaleb. Abanan eb li tîqueb xchßôl, eb aßan teßxcßul lix kßajcâmunquileb.{6o Li ani incßaß naraj rabinquil lix chakßrab li Dios, li Dios naxtzßektâna ajcuiß lix tij aßan nak tâtijok.85iLi ani yô chixtûbanquil lix biomal riqßuin xpatzßbal nabal ral li tumin, li biomal li naxchßutub aßan tâcanâk chokß reheb li nequeßiloc xtokßobâl ruheb li nebaß.U4#Li alalbej li naxbânu li naxye lix chakßrab li Dios, aßan naxnau cßoxlac. Abanan li ani nacuulac chiru cuânc saß xyânkeb li nequeßnumcuaßac nequeßnum-ucßac, aßan naxcßut xxutân lix yucuaß.r3]Kßaxal us li cuânc saß tîquilal, usta nebaßo, chiru nak cuânk kabiomal ut incßaß usak kanaßleb.!2;Eb li incßaß useb xnaßleb incßaß nequeßxtau ru cßaßru li tîquilal. Abanan eb li nequeßxpâb li Kâcuaß nequeßxtau ru cßaßru li tîquilal.B1}Li nequeßxtzßektâna li chakßrab nequeßxqßue xlokßal li incßaß useb xnaßleb. Ut eb li nequeßxbânu li naxye li chakßrab, xicß nequeßril li cßaßru nequeßxbânu eb aßan. 09Nak nachal li cacuil hab saß xbên li acuîmk, nasach ruheb li acuîmk. Joßcan ajcuiß li incßaß useb xnaßleb nak nequeßxrahobtesiheb li nebaß.3/_Nak li tenamit incßaß sa saß xchßôl cocß aj xsaß nequeßxjal li acuabej. Abanan nak cuan junak acuabej châbil xnaßleb, li tenamit cau rib ut xakxo saß xnaßaj.C. Eb li incßaß useb xnaßleb nequeßêlelic usta mâ ani yô chi âlinânc reheb. Abanan eb li tîqueb xchßôl incßaß nequeßxucuac. Cßojcßôqueb ban xchßôl. Chanchaneb li cakcoj.9-kUt eb lâ chibât nabal li leche teßxqßue re tâchßolani âcuib lâat, joß ajcuiß lâ cualal âcßajol, joßqueb ajcuiß chixjunileb li nequeßtrabajic saß lâ cuochoch.d,AEb lâ cocß carner teßxqßue li lana re nak naru tâyîb lâ cuakß. Ut naru ajcuiß nacacßayi eb lâ cocß chibât re nak tâcuânk âtumin re xlokßbal lâ chßochß.Ut eb lâ chibât nabal li leche teßxqßue re tâchßolani âcuib lâat, joß ajcuiß lâ cualal âcßajol, joßqueb ajcuiß chixjunileb li nequeßtrabajic saß lâ cuochoch.]+3Tâêlk chi us li ichaj. Nak acak xayocß chak li ichaj, jalan chic rêkaj tâêlk.W*'xban nak li biomal ut li cuanquilal moco nacuan ta chi junelic. Na-osoß ban.[)/Chanauhak rilbaleb lâ carner. Ut chaqßuehak âchßôl chirilbaleb lâ quetômk,x(iUsta tâtenle junak li mâcßaß xnaßleb, abanan mâ jokße tixtau xyâlal. Junelic ban mâcßaßak xnaßleb.'!Li oro ut li plata isinbil lix tzßajnil riqßuin xam. Abanan eb li cristian nacßutun chanru lix naßlebeb nak nequeßqßueheß xlokßal.g&GLi xbalba ut li muklebâl mâ jokße nequeßnujac riqßuin li joß qßuial nequeßxcßul. Joßcaneb ajcuiß li cristian. Incßaß nequeßcßojla xchßôl riqßuin li joß qßuial cuan reheb. Toj nequeßxrahi ru xtzßakob.r%]Joß nak nakil li xnakß ku saß li haß, joßcan ajcuiß nak nakaqßue retal kacßaßux riqßuin jalan.$Li ani naxchßolani lix tônal lix higo tixtzaca li ru. Ut li ani naril chi us li cßaßru re lix patrón, aßan tâqßuehekß xlokßal.#yLi chßîchß riqßuin chßîchß ajcuiß nakßesnâc. Joßcan ajcuiß li cuînk. Cuînk ajcuiß tâqßuehok xnaßleb.>"uLi ikß incßaß naru xrambal, chi moco li aceite târûk tâcanâk saß âcuukß. Tâhoyekß ban. Joßcan ajcuiß li ixk li nacuulac chiru chßilânc. Incßaß naru xrambal chiru.x!iJunak li ixakilbej junes chßilânc naxbânu, aßan chanchan li oques li na-oc saß cab rajlal nak yô li hab. Li ani tâxic toj ekßela chixqßuebal xsahil xchßôl li ramîg chi japjôk re, aßan chanchan nak japjôk re chixhobbal.nU Li ani tixsume xtojbal xcßas junak incßaß naxnau ru, isihomak li rakß ut têqßue chokß prenda.Y+ Li ani cuanqueb xnaßleb nequeßxqßue retal li raylal ut nequeßxcol ribeb chiru. Abanan eb li mâcßaßeb xnaßleb nequeßxcßul li raylal nachal saß xbêneb xban nak incßaß nequeßxnau xqßuebal retal.  Ex cualal incßajol, chicuânk ênaßleb re nak sahak inchßôl êriqßuin. Chi joßcan tinnau xsumenquil li nequeßhoboc cue.! Mâtzßektânaheb lâ cuamîg chi moco tâtzßektânaheb li ramîg lâ yucuaß. Chi moco tatxic saß rochoch lâ cuas chixyebal li chßaßajquilal li cuancat cuiß. Kßaxal us nak tatxtenkßa lâ cuechcabal li nachß cuan chiru nak tatxtenkßa lâ cuas li najt cuan. Li sununquil ban naxqßue sahil chßôlej. Ut naxqßue ajcuiß xsahil xchßôl li châbil naßleb li nequeßxqßue li amigos.MLi ani naxcanab li rochoch, aßan chanchan li xul li naxcanab xsoc.Li ani nujenak xsaß incßaß chic sa narecßa li xyaßal cab. Abanan li tâtzßocâk, usta incßaß sa, tixtzaca xban nak tâtzßocâk.7gKßaxal us lâ cuamîg li nakßusuc âcue chi tzßakal re ru, usta ra tâcuecßa nak tatxkßus, chiru li jun li xicß na-iloc âcue, usta aßan naxye nak tzßakal âcuamîg.eCKßaxal us nak tatkßusuk chi tzßakal re ru chiru nak tatrahok chi yal xcab rix âchßôl.Li joskßil naqßuehoc chßaßajquilal. Li joskßil nasachoc. Abanan li cakalînc, aßan li kßaxal cuißchic ra naxbânu.Li pec ut li samaib kßaxal chßaßaj xcuybal li râlal. Abanan kßaxal cuißchic chßaßaj xcuybal lix joskßil li mâcßaß xnaßleb.X)Mêqßue êlokßal êjunes êrib. Kßaxal us nak jalan teßqßuehok êlokßal.x kMênimobresi êrib chixyebal cßaßru têbânu cuulaj xban nak incßaß nequenau cßaßru tâcßulmânk cuulaj.FLi ani naticßtißic xicß naril li nacßuluc raylal xban lix ticßtiß. Ut li âtinac riqßuin châbil âtin chi yal xcab rix xchßôl, aßan mâcßaß na-oc cuiß. Caßaj cuiß nasachoc.|qLi ani naxbec junak li jul re xtßanbal li ras rîtzßin, chi saß ajcuiß tâtßanekß. Ut li ani naxtolcßosi junak pec re xtßanbal ras rîtzßin, saß xbên ajcuiß tâtßanekß.Li ani naticßtißic xicß naril li nacßuluc raylal xban lix ticßtiß. Ut li âtinac riqßuin châbil âtin chi yal xcab rix xchßôl, aßan mâcßaß na-oc cuiß. Caßaj cuiß nasachoc.ucUsta tixmuk châcuu lix joskßil, abanan tâcuulak xkßehil nak chixjunileb teßxnau li mâusilal naxbânu.hINak tatrâtina riqßuin kßunil âtin mâpâb re, xban nak lix cßaßux nujenak chi mâusilal.'GLi ani xicß na-iloc incßaß nacßutun chiru lix joskßil nak yô chi âtinac. Abanan saß lix cßaßux yô chixcßoxlanquil chanru tixbânu li incßaß us.1 [Mâcßaß na-oc cuiß xqßuebal li plata chirix junak chßochß ucßal. Chanchan aßan li kßunil âtin li nequeßxye li incßaß useb xnaßleb. Mâcßaß na-oc cuiß.) KLi ticßtiß, aßan chanchan li cocß cab chiruheb li nequeßcuulac chiru ticßtißic chirix li ras rîtzßin. Abanan ra nanak cuiß li cßaßru li nequeßxye.& EMâcßaß ru xam cui mâcßaß li xam. Ut mâcßaß li xam cui mâcßaß li siß. Joßcan ajcuiß nak mâcßaß li plêt cui mâ ani nayoßoban re li plêt.g GChi mâcßaß xsißil li xam nachup. Ut nak mâcßaßeb aj molol âtin, mâcßaß chic plêt.p YJoßcan ajcuiß li naxbânu raylal re li ramîg ut naxye nak yal batzßûnc re nak xbânu chi joßcan.QJunak lôc na-oc chi cutuc riqßuin li tzimaj cuan xxamlel re camsînc.Li ani naxchßic rib chi pletic saß xyânkeb li yôqueb chi pletic, aßan chanchan yô chixchapbal lix xic junak tzßiß.Li incßaß naraj trabajic naxye nak aßan cuan xnaßleb chi us chiru cuukub chi cristian li nequeßxnau qßuehoc xnaßleb.Li incßaß nacuulac chiru cßanjelac naxchßic li rukß saß li plato. Abanan chi moco li tzacaêmk naraj xqßuebal saß re.CJunak puerta na-ecßan saß lix bisagras, abanan incßaß naxjal xnaßaj. Joßcan ajcuiß naxbânu li incßaß naraj trabajic. Naxqßue vuêlt saß lix cuarib, abanan incßaß nacuacli.?w Li ani incßaß naraj trabajic naxsicß xyâlal chanru nak incßaß nacßanjelac. Naxye nak incßaß naru naxic chi trabajic xban nak cuan jun li cakcoj saß be naru nacamsîc xban.#? Toj naru xqßuebal xnaßlebeb li incßaß nequeßxtau xyâlal chiruheb li nequeßxye nak cuanqueb xnaßleb. ¿Ma incßaß ta biß nequeqßue retal aßan? Eb li mâcßaßeb xnaßleb junelic yôqueb chixbânunquil li incßaß us. Chanchaneb li tzßiß li nequeßxlou xcaß sut lix xaßau.4a Li ani naxbok yalak ani chi trabajic chi incßaß naxnau ma us xnaßleb malaj ut incßaß, li jun aßan chanchan li ani yôk chixtîcanquil yalak ani riqßuin lix tzimaj.(I Junak li calajenak incßaß narecßa xrahil li qßuix nak na-oc chi rukß. Joßcan ajcuiß li mâcßaß xnaßleb. Mâcßaß aj e xyebal li châbil naßleb re.q~[Mâcßaß aj e xqßuebal xlokßal li mâcßaß xnaßleb. Chanchan xbacßbal junak pec saß li rantßin.4}aLi yêk rok mâcßaß aj e nak cuan li rok xban nak incßaß nacßanjelac chiru. Joßcan ajcuiß li incßaß naxtau xnaßleb. Mâcßaß aj e nak tixye li châbil naßleb.|}Li ani tixtakla junak mâcßaß xnaßleb chixbânunquil lix taklanquil, aßan yô chixqßuebal rib saß chßaßajquilal.q{[Tento nak tânau xsumenquil li mâcßaß xnaßleb re nak incßaß yôk xcßoxlanquil nak cuan xnaßleb.sz_Mâsume ru li cßaßru tixye li incßaß naxtau xyâlal, re nak incßaß tâjuntakßêta âcuib riqßuin.Zy-Li cacuây naqßueman xtzßûm re nak tixtau xyâlal. Ut li bûr naqßueman li chßîchß saß re, re xberesinquil. Joßcan ajcuiß li incßaß naxtau xyâlal. Tento xqßuebal xtzßûm re nak tixtau xnaßleb.Vx%Eb li tzßunun incßaß nequeßcuan saß jun chi naßajej. Ut eb li cuilix yal numecß nequeßxbânu. Joßcan ajcuiß nak li majecuâc incßaß nachal saß xbên junak yal chi joßcan chi mâcßaß xmâc.Ow Joß nak li ratzßam que incßaß natßaneß saß sakßehil, chi moco li hab naxqßue saß xkßehil li kßoloc, joßcan ajcuiß nak li mâcßaß xnaßleb moco xcßulub ta nak tâqßuehekß xlokßal.}vsLi ani incßaß naxnau xcuybal rib, aßan chanchan jun li tenamit xiu xiu cuan xban nak incßaß sutsu saß tzßac.`u9Incßaß us xtzacanquil li xyaßal cab chi nabal. Joßcan ajcuiß xsicßbal li lokßal incßaß us.Li ani incßaß naxnau xcuybal rib, aßan chanchan jun li tenamit xiu xiu cuan xban nak incßaß sutsu saß tzßac./tWLi tîc xchßôl li naxqßue rib saß rukßeb li incßaß useb xnaßleb, aßan chanchan jun li haß li naxrepuelti rib ru ut naxcuaclesi li tzßaj li cuan chi rubel. s Li châbil esilal li nachal chak saß najtil naßajej naxqßue xsahil chßôlej joß li châbil haß li narucß li tâchakik re. rKßaxal us li cuânc saß junak cab nebaß chiru li cuânc saß junak xnimal ru cab riqßuin junak ixakilbej junes pletic naxbânu.q1Li ikß li nachal saß li norte naxcßam chak li hab. Joßcan ajcuiß nak li ani naâtinac saß joskßil naxchikß xjoskßil li yô chi abînc re.(pICui tâbânu re chi joßcan kßaxal cuißchic xutânal tâêlk. Chanchan nak yôcat chixqßuebal li ru xam saß xjolom. Ut li Dios tixqßue âkßajcâmunquil.loQCui li xicß na-iloc âcue tâtzßocâk, qßue chi cuaßac. Ut cui tâchakik re, qßue chi ucßac.Hn Li ani naxic chi bichânc riqßuin junak ra saß xchßôl, aßan naxqßue xtzßakob xrahil xchßôl. Chanchan nak naxqßue vinagre saß lix yocßolal malaj ut narisi li rakß nak yô li que.,mQChanchan nak ra li ruch ke, malaj ut chanchan tokol junak li kok cui takacßojob kachßôl saß xbên junak incßaß us xnaßleb saß xkßehil li rahil chßôlej.Hl Li ani naxyoßob ticßtiß chirix li ramîg, aßan naxbânu raylal re. Chanchan junak li martillo, malaj junak li chßîchß caß pacßal xkßesnal, malaj ut chanchan li tzimaj kßes rußuj.1k[Joßcan ut nak tâcuulaßani junak lâ cuamîg, mâbânu chi cocß aj xsaß xban nak cui yôcat chi xic rajlal riqßuin naru natitzß châcuilbal ut xicß chic tatril. j Cui tâtau li xyaßal cab mâtzaca nabal. Caßaj cuiß tzßakal tâtzaca. Cui tâtzaca chi nabal, mâre tatxqßue chi xaßcuac.iLi ani nim xcuyum naxcubsi xjoskßil li cuan xcuanquil. Li kßunil âtin naxtenkßa xjalbal xcßaßux junak li kßaxal cau xchßôl.h+Li ani naxnimobresi rib chixyebal nak nabal naxqßue ut mâcßaß naxqßue, li jun aßan chanchan li ikß ut li chok li mâcßaß hab chi saß.g5 Kßaxal lokß li châbil takl chokß re li ani nataklan re. Naxqßue xsahil xchßôl lix patrón. Chanchan xquehal li sakbach chiru li cutan tik ru.tfa Kßaxal lokß li ani narabi lix kßusbal. Chanchan li matkßab ut li kßol yîbanbil riqßuin châbil oro.e Junak châbil âtin saß xkßehil, aßan chanchan jun li châbil manzana yîbanbil riqßuin oro ut qßuebil lix sahob ru riqßuin plata.}ds Mâre ani tâabînk âcue ut li cßaßru xabânu tânaßekß ut mâcßaß chic cßaßru tâbânu re xyîbanquil ru.c} Us nak tânau xcolbal âcuib chiruheb li ani teßjitok âcue. Abanan mâserakßi chiru jalan li cßaßru cuan chi mukmu. i~~}e|zzWyqxwwvvpuot&srrsqhpronnmlkjeihh"gcfdcfcblaa=`g__U^^=]\\[ZYYWWUU SeRUQ PvOO'NMMvKK+JIHHYGFED@C*B$ApA??==g Ut xban nak incßaß nequeßxcßul chi ticto xtojbal rix li mâusilal li nequeßxbânu, joßcan nak kßaxal cuißchic nequeßraj xbânunquil li mâusilal li jun chßol chic.= Ut ninqßue ajcuiß retal nak eb li incßaß useb xnaßleb nequeßqßueheß xlokßal nak nequeßmukeß. Abanan li nequeßxic rajlal saß li templo, mâ ani nacßoxlan re li tîquilal li queßxbânu saß li tenamit. Chixjunil aßin mâcßaß na-oc cuiß.j<M Chixjunil aßin quinqßue retal nak quin-oc chixtzßilbal rix li cßaßru nacßulman saß ruchichßochß. Quinqßue retal nak cuanqueb li cuînk cuanqueb xcuanquil saß xbêneb li ras rîtzßin ut nequeßxbânu raylal reheb.c;?Mâ ani junak nacuan xcuanquil saß xbên lix musikß li junjûnk. Moco târûk ta tixye nak toj tâcuânk lix yußam xban nak mâcuaß aßan yal re saß xbên lix yußam. Chi moco cuan junak cuan xcuanquil saß xbên li câmc xban nak mâ ani naru nacoleß chiru li câmc. Li incßaß us xnaßleb incßaß tâcolekß xban li mâusilal naxbânu.t:axban nak mâ ani naxnau cßaßru tixcßul, chi moco cuan ta junak naru tixye cßaßru tâcßulmânk mokon.B9}Cuan jun li hônal re xbânunquil chixjunil li cßaßak re ru ut cuan ajcuiß li naßleb re xcßoxlanquil chanru xbânunquil. Abanan cuan jun li chßaßajquilal saß xbên li junjûnk,85Li ani naxbânu li nataklâc cuiß xban li rey, mâcßaß tixcßul. Ut li ani cuan xnaßleb naxnau jokße ut chanru nak tixbânu li nataklâc cuiß.g7GLi râtin li rey, aßan cuan xcuanquil. Ut mâ ani naru tâyehok re nak incßaß us naxbânu.M6Nak tex-êlk chiru li rey, bânuhomak saß xyâlal. Incßaß tex-êlk saß junpât. Ut mex-oquen saß xyânkeb li nequeßxbânu li incßaß us xban nak aßan naru naxbânu êre li cßaßru naraj.g5GChebânuhak li cßaßru tixye êre li rey joß queye nak quebânu li juramento chiru li Dios.4 Mâ ani târûk tixjuntakßêta rib riqßuin li cuan xnaßleb. Li ani cuan xnaßleb naxnau cßaßut nak nacßulman li cßaßak re ru saß ruchichßochß. Lix naßleb naxqßue chi sahocß lix chßôl ut najala li rilobâl xban nak sa chic saß xchßôl.O3Nak yôquin xtzßilinquil rix li cßaßak re ru aßin, quinqßue retal nak li Dios quixyîb li cuînk chi châbil ut chi tzßakal re ru. Abanan, eb aßan aß chic li mâusilal queßraj xbânunquil.2)Nak toj mâjiß nintau li yôquin chixsicßbal, quintau jun li cuînk châbil xnaßleb saß xyânkeb li jun mil chic. Abanan mâ jun li ixk quintau châbil ta xnaßleb saß xyânkeb chixjunileb li ixk.Nak yôquin xtzßilinquil rix li cßaßak re ru aßin, quinqßue retal nak li Dios quixyîb li cuînk chi châbil ut chi tzßakal re ru. Abanan, eb aßan aß chic li mâusilal queßraj xbânunquil.|1qNak yôquin xtzßilbal rix li cßaßak re ru aßin, quintau li naßleb aßin, lâin li ninnau âtinac chi châbil.q0[Nak yôquin chixtzßilbal rix chixjunil li cßaßak re ru aßin, quintau jun li chßaßajquilal kßaxal ra chiru li câmc. Aßan li ixk li incßaß us xnaßleb. Naxkßunbesi li cuînk toj retal natßaneß saß rukß. Caßaj cuiß li cuînk li naxqßue xlokßal li Dios naru naxcol rib chiru li ixk aßan. Abanan, laj mâc tzßakal natßaneß saß rukß aßan.l/QJoßcan nak quin-oc xsicßbal xyâlal chanru nak tintau xtzßakob lin naßleb re nak tintau ru chixjunil li cßaßak re ru aßin. Quicuaj xtaubal ru cßaßut nak na-uxman li mâusilal ut li tôntil naßleb saß ruchichßochß..)Incßaß quinru xtzßilbal rix li cßaßak re ru aßin xban nak kßaxal chßaßaj xtaubal ru. Mâ ani naru xtaubal ru li cßaßak re ru aßin.-#Quin-oc xtzßilbal rix li cßaßak re ru aßin xban nak cuan innaßleb. Abanan quicuecßa nak incßaß tzßakal lin naßleb chixbânunquil.R,Xban nak lâat nacanau nak nabal sut ajcuiß xat-âtinac chirixeb jalan.+wMâpâb chixjunil li cßaßru nequeßxye li cristian re nak incßaß tâcuabi nak yôk chi âtinac châcuix lâ môs.q*[Relic chi yâl mâ jun cuan saß ruchichßochß li kßaxal ta tîc xchßôl chi incßaß ta tâmâcobk.)wLi ani cuan xnaßleb naqßueheß xcacuilal xban lix naßleb ut cau rib chiru lajêb chi cuînk li cuanqueb xcuanquil.?(wUs nak têbânu li cßaßru nequecßoxla xbânunquil, abanan incßaß chinumtâk li cßaßru têbânu xban nak li ani naxxucua ru li Dios, us na-el riqßuin li cßaßru li naxbânu.@'yCheqßuehak retal cßaßru têbânu re nak incßaß tânumtâk lê mâusilal saß êbên. Ut mêbânu tôntil naßleb. ¿Cßaßru aj e nak texcâmk chi toj mâjiß nacuulac xkßehil?(&IChâbilakex, abanan incßaß chinumtâk lê châbilal. Chicuânk ênaßleb, abanan incßaß chinumtâk lê naßleb. ¿Cßaßru aj e nak têsach êrib êjunes?k%OUsta mâcßaß na-oc cuiß lin yußam, abanan xinqßue retal li cuib chi naßleb aßin: Cuan nak eb li tîqueb xchßôl nequeßcam nak toj sâjeb. Ut cuan nak eb li incßaß useb xnaßleb najt nequeßcuan saß ruchichßochß.$Chisahokß saß êchßôl nak nequex-el chi us riqßuin li cßaßru nequebânu. Ut cui nachal li raylal saß êbên, cheqßuehak retal nak li Dios naqßuehoc sahil chßôlej ut naxqßue ajcuiß li rahil chßôlej. Mâ ani naxnau cßaßru tâchâlk chiru mokon.##? Cheqßuehak retal li cßaßru naxbânu li Dios. ¿Ma cuan ta biß junak naru tixtîcobresi rix junak li cßaßak re ru li ac xyîb li Dios chi yocos rix?") Li naßleb naxtenkßa li junjûnk. Joßcan ajcuiß li tumin naxtenkßa li junjûnk. Abanan li ani cuan xnaßleb naxnau xcolbal rix lix yußam. !  Li châbil naßleb kßaxal us chokß reheb chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß. Aßan joß jun li mâtan qßuebil reheb.U # Incßaß tâye: —¿Cßaßut nak eb li cutan li ac xeßnumeß kßaxal useb chiruheb li cutan anakcuan?— Incßaß tâye chi joßcan xban nak caßaj cuiß li mâcßaßeb xnaßleb nequeßxye chi joßcan.} Ut incßaß tatjoskßok saß junpât joß nequeßxbânu li mâcßaßeb xnaßleb. Eb aßan nequeßjoskßoß saß junpât.NKßaxal us nak tâchoy li cßanjel li ac xatiquib xbânunquil chiru nak tâtiquib xbânunquil jun chic cßanjel ut incßaß tâchoy xbânunquil. Ut kßaxal us li cuyuc ib chiru li nimobresînc ib.\1Cui cuan junak cuan xnaßleb tixrahobtesi li ras rîtzßin, li jun aßan yô chixbânunquil joß naxbânu li mâcßaß xnaßleb. Ut cui cuan junak naxqßue rib chi tuminâc ru, li jun aßan naxpoß lix naßleb.wLix sahil xchßôleb li mâcßaßeb xnaßleb yal nanumeß. Mâcßaß na-oc cuiß. Chanchan li chaj li yal naxhum rib.}Kßaxal us nak tokßusekß xbaneb li cuanqueb xnaßleb chiru nak tâqßuehekß kalokßal xbaneb li mâcßaßeb xnaßleb.~uLi ani cuan xnaßleb nacßoxlac chirix li câmc. Ut li ani mâcßaß xnaßleb caßaj cuiß li ninkßeîc naxcßoxla.gGKßaxal us li yâbac chiru li seßec xban nak li raylal naxtenkßa junak chixtaubal xnaßleb.9kKßaxal us nak toxic chi yoßlecß camenak chiru nak toxic chi ninkßeîc. Li ani toj yoßyo, tento nak cuânk saß xchßôl lix camic xban nak aßan li rosoßjic li junjûnk.. WKßaxal us nak châbil tâyehekß chirix li junjûnk xban nak châbil lix naßleb. Aßan kßaxal us chiru li sununquil ban. Ut kßaxal us li câmc chiru li yoßlâc.xi ¿Ma cuan ta biß junak nanaßoc re cßaßru li us chokß re li cuînk nak cuan arin saß ruchichßochß? Lix yußam nanumeß saß junpât chi mâcßaß rajbal. Ut, ¿ma cuan ta biß junak tâyehok re cßaßru tâcßulmânk nak acak xcam?}s Li ani nacuulac chiru cuechßînc, mâcßaß na-oc cuiß li naxbânu. Usta nabal li âtin naxye, mâcßaß naxra nak naâtinac nabal.¿Ma cuan ta biß junak nanaßoc re cßaßru li us chokß re li cuînk nak cuan arin saß ruchichßochß? Lix yußam nanumeß saß junpât chi mâcßaß rajbal. Ut, ¿ma cuan ta biß junak tâyehok re cßaßru tâcßulmânk nak acak xcam?5 Li cßaßru nacßulman anakcuan ac chßolchßo nak joßcan tâcßulmânk. Joßcan nak incßaß naru xcuechßinquil rix li cßaßru naxbânu li Dios.L Kßaxal us nak tixcßojob xchßôl riqßuin li joß qßuial cuan re chiru nak yôk chi cßoxlac chirix nabal xtzßakob li cßaßru re xban nak aßan mâcßaß na-oc cuiß. Junes raylal naxqßue.dA¿Ma kßaxal us ta biß cuanqueb li cristian li cuanqueb xnaßleb chiruheb li mâcßaßeb xnaßleb? Ut, ¿ma kßaxal us ta biß cuanqueb li nebaß xban nak xeßxnau cuânc saß xyânkeb li cuanqueb saß ruchichßochß?Li cuînk naxcamsi rib chi cßanjelac yal re tixtzaca. Abanan incßaß nacßojla xchßôl riqßuin chixjunil li naxsicß.b=Li cuînk aßin xru raj xcuan cuibak mil chihab saß ruchichßochß. Abanan cui incßaß xyal xsahil li cßaßru cuan re, mâcßaß na-oc cuiß. ¿Ma incßaß ta biß tâcâmk li cuînk joß nak quicam li cßulaßal?OLi cßulaßal aßan incßaß qui-iloc cutan chi moco quixnau ru li cuânc saß ruchichßochß. Abanan kßaxal us quixcßul li cßulaßal aßan chiru li quixcßul li cuînk xban nak cô chi hilânc.&EUsta li cßulaßal aßin li yal quinumeß incßaß quiyoßla saß xyâlal, quicana yal chi joßcan. Chanchan quicana saß kßojyîn chi mâcßaß xcßabaß.o WJunak cuînk naru nacuan jun cientak li ralal xcßajol. Ut naru ajcuiß nacuan nabalak chihab saß ruchichßochß. Usta kßaxal najt rok lix yußam saß ruchichßochß, mâcßaß na-oc cuiß cui incßaß naxyal xsahil li cßaßru cuan re chi moco namukeß saß xyâlal. Lâin nincßoxla nak kßaxal us junak li cßulaßal yal nanumeß chiru li cuînk aßan.= sCuanqueb li nequeßqßueheß xbiomal ut xlokßal xban li Dios. Chixjunil cuan reheb. Mâcßaß napaltoß chiruheb. Abanan li Dios incßaß naxqßueheb chixyalbal xsahil lix biomaleb. Jalan ban chic aj e nacana cuiß. Aßin mâcßaß na-oc cuiß. Aßan jun raylal ut chßaßajquilal chokß reheb li cristian.g  IUt cuan cuißchic jun li chßaßajquilal ninqßue retal nacßulman rajlal saß ruchichßochß. Li Dios naxqßue li sahil chßôlej re. Joßcan nak incßaß nacßoxlac chirix li cßaßru naxcßul saß lix yußam saß ruchichßochß.f ECui li Dios naxqßue xbiomal li junjûnk, naxqßue re nak târûk tâcuaßak ut tâucßak ut tixyal xsahil lix cßanjel ut tâsahokß saß xchßôl nak yô chi cßanjelac. Aßin aßan jun mâtan naxqßue li Dios.Li Dios naxqßue li sahil chßôlej re. Joßcan nak incßaß nacßoxlac chirix li cßaßru naxcßul saß lix yußam saß ruchichßochß.7Riqßuin chixjunil aßin lâin xinqßue retal nak li cßaßru us tixbânu li cuînk, aßan cuaßac ut ucßac ut xyalbal xsahil li quixcßanjela ru nak cuan arin saß ruchichßochß. Lix yußam quiqßueheß re xban li Dios. Tento tâcßanjelak xban nak ac tenebanbil saß xbên.!Li ani naxnumsi lix yußam chi mâcßaß rajbal chanchan saß kßojyîn cuan. Nabal li raylal xcßul ut nabal li chßaßajquilal ut yajel.\1Aßin chßaßaj xcßoxlanquil nak nayoßla li cristian mâcßaß cuan re. Joßcan ajcuiß nak nacam. Mâcßaß naxcßam chirix. Riqßuin aßin nakaqßue retal nak mâcßaß aj e nak naxcamsi rib chi cßanjelac.7gNak nayoßla li cristian, tßustßu. Mâcßaß cuan re. Joßcan ajcuiß nak tâcâmk. Mâcßaß naru tixcßam chirix. Incßaß naru naxcßam li cßaßru re li ac xcßanjela.!Cui incßaß teßxnau rilbal lix biomal, mâre tixsach chixjunil chi mâcßaß rajbal ut mâcßaß chic tâcanâk reheb li ralal xcßajol.1[ Cuan jun chic li chßaßajquilal ninqßue retal arin saß ruchichßochß kßaxal ra rilbal. Aßan li xxocbal nabal li biomal yal re nak tixcßul chßaßajquilal mokon. Li ani nacßanjelac, sa nacuar, usta natzacan chi us usta incßaß. Abanan li biom incßaß nacuar chixcßoxlanquil li cßaßru cuan re.5 Li ani cuan nabal cßaßru re, nabal ajcuiß naxsach. ¿Cßaßru naxra nak cuan nabal cßaßru re? Mâcßaß, xban nak yal naril nak na-osoß chiru.9k Li ani cuan xtumin, toj naraj nabal xtzßakob. Ut li ani cuan nabal lix biomal, incßaß natzßakloc re. Toj târaj cuißchic xtzßakob. Chixjunil aßin mâcßaß na-oc cuiß.2] ¿Ma incßaß ta biß nacßanjelac re chixjunileb chixjunil li acuîmk li na-el saß li chßochß? Li acuîmk li na-el saß li chßochß nacßanjelac ajcuiß re li rey.N~Misach êchßôl chirilbal nak saß junak tenamit yôk xbânunquil raylal reheb li nebaß. Nabal raylal nequeßxbânu ut incßaß nequeßrakoc âtin saß tîquilal xban nak li cuan saß xcuanquil taklanbil xban li nim xcuanquil chiru aßan. Ut li jun, li nim xcuanquil, taklanbil ajcuiß xban jun chic kßaxal nim xcuanquil.:}mJoßcan nak cui lâex junes matqßuec nequebânu ut junes âtinac nequebânu, aßan mâcßaß na-oc cuiß. Li cßaßru tento xbânunquil, aßan xxucuanquil ru li Kâcuaß Dios.2|]Cheqßuehak retal li cßaßru têbânu re nak incßaß texmâcobk xban li cßaßru têyechißi. Mâre mokon têye re laj cßanjel chiru li Dios nak xmâcßaßil ênaßleb xebânu cuiß. Li Dios naru nasach ru li ac xebânu. ¿Cßaßut nak têchikß xjoskßil li Dios riqßuin li cßaßru nequeye?[{/Kßaxal us nak mâcßaß têyechißi cui nequecßoxla nak incßaß naru têbânu./zWCui cßaßru têraj xyechißinquil re li Dios, chebânuhak chi junpât xban nak li Dios incßaß nacuulac chiru nak incßaß nequebânu li cßaßru nequeyechißi re.y{Incßaß us nak yôkex chi cßoxlac chirix li cßaßak re ru, xban nak cui yôkex chi cßoxlac, yalak cßaßru tixcßut rib chêru saß lê matcß. Ut cui junes âtinac nequebânu, yôquex chixbânunquil joß nequeßxbânu li mâcßaßeb xnaßleb.xMoco yalak cßaßru ta têye chi incßaß têcßoxla chi us. Incßaß tex-oc xyechißinquil re li Dios li cßaßru incßaß naru têqßue xban nak li Dios saß choxa cuan ut lâex saß ruchichßochß cuanquex. Chebânuhak cuênt re nak incßaß tex-âtinak nabal.sw aNak texxic saß lix templo li Dios cheqßuehak retal chi us chanru lê naßleb. Incßaß têqßue êchßôl xqßuebal li cßatbil mayej joß nequeßxbânu li mâcßaßeb xnaßleb. Eb aßan incßaß nequeßxqßue retal nak incßaß us yôqueb xban nak incßaß nequeßxtau ru lix yâlal li yôqueb chixbânunquil. Cheqßuehak ban êchßôl chixtzolbal lix yâlal.mvSKßaxal cuißchic nabaleb li tenamit li queßoquen chirix nak qui-oc chokß rey. Abanan li tenamit li teßcuânk mokon incßaß chic sahakeb xchßôl riqßuin. Joßcan ajcuiß aßin mâcßaß na-oc cuiß. Junes raylal naxqßue.@uyChixjunileb li tenamit teßoquênk chirix li sâj al li tâoc chokß rêkaj li rey.Kßaxal cuißchic nabaleb li tenamit li queßoquen chirix nak qui-oc chokß rey. Abanan li tenamit li teßcuânk mokon incßaß chic sahakeb xchßôl riqßuin. Joßcan ajcuiß aßin mâcßaß na-oc cuiß. Junes raylal naxqßue.ftEJunak sâj al naru tâoc chokß rey, usta saß tzßalam tâêlk chak malaj ut saß nebaßil.s' Kßaxal us junak al toj sâj cuan xnaßleb, usta nebaß, chiru junak rey ac chêc, mâcßaß xnaßleb ut incßaß naraj naqßueheß xnaßleb.Quinchßutub li plata ut li oro li queßxqßue cue li rey ut li jalan xtenamiteb. Nabaleb laj bichanel li nequeßqßuehoc xsahil inchßôl, joß cuînk joß ixk. Ut nabal pây ru li cuajb li nequeßxchßeß re xqßuebal xsahil inchßôl. Ut nabaleb ajcuiß li ixk queßcuan cuiqßuin re xqßuebal xsahil inchßôl.|=qNabaleb inlokßbil môs joß cuînk joß ixk, ut cuanqueb ajcuiß inmôs queßyoßla saß li cuochoch. Queßcuan nabal incuacax ut nabaleb lin carner. Lâin li nabal cßaßru cue chiruheb li rey li queßcuan Jerusalén xbên cua chicuu lâin._<7Ut quinyîb ajcuiß nabal xnaßajeb li haß re xtßakresinquil li acuîmk li quicuau..;UUt quinyîb ajcuiß xnaßajeb li cuacuîmk ut quicuau nabal pây ru li cheß li naûchin. Ut quinyîb ajcuiß xnaßaj li cuutzßußuj ut quicuau li utzßußuj aran.f:ENabal li cßanjel quinbânu. Nabaleb li cab quinyîb chokß cue. Ut quicuau ajcuiß li uvas.g9GXban nak junes xsicßbal innaßleb yôquin, quincßoxla nak tintau xsahil inchßôl riqßuin li calâc. Joßcan nak quin-oc chi ucßac re rilbal ma aßan li us tixbânu li cuînk joß najtil tâcuânk saß ruchichßochß.8Joßcan nak quinqßue retal nak li seßec, aßan yal tôntil naßleb. Ut li sahil chßôlej saß ruchichßochß mâcßaß na-oc cuiß.a7 =Ut quinye cuißchic saß inchßôl: —Tinyal xbânunquil li cßaßak re ru re tâsahokß saß inchßôl ut tincuânk chi mâcßaß tincßoxla, chanquin. Abanan xinqßue ajcuiß retal nak aßan mâcßaß na-oc cuiß.6 !Li ani naxsicß nabal lix naßleb nacuan nabal lix chßaßajquilal, xban nak li ani cuan nabal xnaßleb, nabal ajcuiß li raylal naxcßul.5 Quinkßaxtesi cuib chixtaubal nabal chic li naßleb li châbil. Ut quinqßue ajcuiß inchßôl chixtaubal li naßleb li incßaß us li mâcßaß na-oc cuiß. Abanan quinqßue retal nak chixjunil aßan mâcßaß na-oc cuiß. Junes rahil chßôlej naxqßue.Li ani naxsicß nabal lix naßleb nacuan nabal lix chßaßajquilal, xban nak li ani cuan nabal xnaßleb, nabal ajcuiß li raylal naxcßul.Z4 /Lâin quinye saß inchßôl nak kßaxal nim incuanquil ut kßaxal cuan innaßleb chiruheb li queßcuan chokß rey aran Jerusalén xbên cua chicuu lâin. Ut quinqßue inchßôl chixtaubal nabal chic innaßleb.13 ]Chanchan junak li cßaßru yocos rix incßaß naru xtîcobresinquil rix. Malaj ut joß junak li cßaßak re ru incßaß tzßakal re ru incßaß naru xqßuebal saß ajl. 2 Riqßuin aßin quinqßue retal nak chixjunil li na-uxman saß ruchichßochß, mâcßaß na-oc cuiß. Junes rahil chßôlej naxqßue.d1 C Xban nak cuan innaßleb lâin, quinqßue inchßôl chixtzolbal ut chixsiqßuinquil xyâlal chixjunil li cßaßru nacßulman saß ruchichßochß. Kßaxal cau li îk quixqßue li Dios saß xbêneb li cuînk re teßxbânu.f0 G Lâin li ninnau âtinac chi châbil. Lâin quincuan chokß xreyeb laj Israel aran Jerusalén. r}|{nzyy1xwvtsorr;q^puo/nnmjll4kk%jpiiOhegg>feeLdcc>a``j_^^]\C[ZYX%WVcU?T>=<;;::9p8887R6654d33?2{11H0p/..)-+*)((2'E&&h%%N$#""! f;OgS!Pj W Eum, re Saß lâ cue chanchan li vino li kßaxal châbil. Chanchan rucßbal li vino li sa rucßbal. Nequeßrecßa xsahil nak yôqueb chirucßbal.Bd}Lâin nacuaj takecß saß rußuj li cheß palmera re tinsicß chak chokß cue li ru. Lâ tuß chanchan li jûnk cût chi uvas. Ut sunûnc saß lâ cue. Chanchan xsununquil li mansanas.Wc'Nacatxakli chi tîc. Chanchanat li cheß palmera. Ut lâ tuß chanchan li ru.ibKCßajoß xchakßal âcuu. Ut cßajoß lâ kßunil, at xsum li cuâm. Nacßojla inchßôl âban.OaLâ jolom cßajoß xchßinaßusal. Chanchan li tzûl Carmelo. Ut li rismal âjolom chanchan li tßicr púrpura li cuan saß rochoch li rey. Naxic inchßôl châcuix xban xchßinaßusal lâ cuismal.)`KLâ cux chanchan jun li cab najt xteram yîbanbil riqßuin marfil. Ut lix nakß âcuu chanchaneb li xnaßaj li haß li cuan aran saß li tenamit Hesbón chire li oquebâl Bat-rabim xcßabaß. Ut lâ cuußuj chanchan li cab najt xteram li cuan aran Líbano saß xjayal li tenamit Damasco.A_}Ut eb lâ tuß chanchaneb li cuib chi quej lakßlôqueb.^Lâ chßup sursu chanchan jun li secß junelic cuan vino chi saß. Ut li ru lâ saß chanchan jun tûb li trigo sutsu xban utzßußuj.K] At cuixakil, cßajoß xchßinaßusal lâ cuok saß lâ xâb. Ut lâ cuaß chßinaßuseb. Chanchaneb li tertôquil pec yîbanbil chi châbil xbaneb li tzolbileb chixcßanjelanquil li châbil pec.C\ Sukßin chak, sukßin chak, at sulamita. Sukßin chak. Lâo takaj rilbal âcuu. ¿Cßaßut nak têraj rilbal cuu? Nakaj rilbal nak tatxajok joß nequeßxbânu saß xyânkeb li soldados.E[ Nak cuanquin chak saß xyânkeb li utzßußuj quin-oc chixcßoxlanquil lix sum cuâm. Ut quicuaj cuânc rochben saß lix carruaje.Sukßin chak, sukßin chak, at sulamita. Sukßin chak. Lâo takaj rilbal âcuu. ¿Cßaßut nak têraj rilbal cuu? Nakaj rilbal nak tatxajok joß nequeßxbânu saß xyânkeb li soldados.Z% Lâin côin chirilbal li cheß nogal ut li ru li cheß li cuan saß li ru takßa. Quicuaj rilbal li ratzßum li acuîmk uvas ut li granadas.jYM ¿Ani li ixk aßan li kßaxal chßinaßus? Aßan chanchan xchßinaßusal li sakße nak nasakêu. Ut chanchan xchßinaßusal li po. Aßan xrêchani li râm li rey. Chanchan nak eb li soldados nequeßrêchani junak li tenamit.X) Abanan jun ajcuiß li kßaxal ninra. Aßan xsum li cuâm. Aßan mâcßaß xpaltil. Chanchan jun li mucuy. Aßan jun ajcuiß chiru lix naß ut kßaxal naraheß xban. Ut eb li ixk li cuanqueb saß li cuochoch nequeßxye “us xak re” chanqueb, ut nequeßxqßue xlokßal.$WACuanqueb oxcßâl li ixk sumsûquin cuiß. Ut cuanqueb câcßâl li ixk li mâcuaßeb tzßakal cuixakil. Ut nabaleb li tukß ix cuanqueb saß li cuochoch.^V5Lix co âcue nalemtzßun. Chanchan li granada, usta tzßaptzßo riqßuin lâ tßicr.=UsCßajoß lix chßinaßusal li ruch âcue ut tzßakal re ru. Mâ jun isinbil. Chanchan xsakal li carner li nequeßtususnac chak chi êlc saß li naßajej li nequeßchßajeß cuiß.LTCanab cuilbal xban nak incßaß chic nincuy rilbal lix chßinaßusal li xnakß âcuu. Li rismal âjolom nalemtzßun. Chanchan jun chßûtal chi chibât li yôqueb chi cubec saß li tzûl Galaad.IS At ixk, nacatinra. Cßajoß lâ chßinaßusal joß xchßinaßusal li tenamit Tirsa ut li tenamit Jerusalén. Xacuêchani li cuâm. Chanchan nak eb li soldado nequeßrêchani junak li tenamit.RLi cuînk li ninra, aßan cue lâin ut lâin rehin aßan. Yô chixqßuebal xcuaheb lix quetômk saß xnaßajeb li utzßußuj.&QELi cuînk li ninra xcô saß xnaßaj li racuîmk. Xcô saß li naßajej li cßajoß xsununcal. Cô chirilbaleb lix quetômk ut chixsicßbaleb li utzßußuj.*P OAt ixk, li kßaxal chßinaßusat saß xyânkeb chixjunileb li ixk, ¿bar xcô li cuînk li nacara? ¿Bar xcßam nak xcô re nak naru toxic châcuix chixsicßbal?~OuKßaxal kßun naâtinac. Cßajoß xchâbilal li cuînk aßan. Aßan lin bêlom, li ninra, ex tukß ix aj Jerusalén.JN Li raß chanchan li okech yîbanbil riqßuin mármol xakabanbil saß châbil oro. Li cuînk li ninra, chßinaßus rilbal. Chanchan xchßinaßusal li naßajej Líbano. Sicßbil ru joß li cheß chacalteß.Kßaxal kßun naâtinac. Cßajoß xchâbilal li cuînk aßan. Aßan lin bêlom, li ninra, ex tukß ix aj Jerusalén.LMCßajoß xchßinaßusal li rukß. Chanchan li matkßab oro yîbanbil riqßuin li châbil pec topacio. Ut li ru xsaß chanchan li châbil marfil qßuebil xsahob ru riqßuin li châbil pec zafiro.>Lu Cßajoß xchßinaßusal lix co re. Chanchan xnaßaj li sununquil ban ut li utzßußuj. Lix tzßûmal re chanchaneb li utzßußuj azucena nak tßaktßak riqßuin li sununquil mirra.K+ Cßajoß xchßinaßusal saß li xnakß ru. Saß xnaßaj tzßakal cuanqueb. Chanchan li paloma chire li nimaß ut chanchan chßajbil saß leche.|Jq Lix jolom chanchan li châbil oro. Li rismal coloch ut nalemtzßun ut lix kßekal chanchan xkßekal rix li tzßok.I Li cuînk li ninra, aßan sak xtibel ut cßajoß xchakßal ru. Caßaj cuiß aßan li mas châbil saß xyânkeb lajêb mil chi cuînk.cH? Lâat li chßinaßusat saß xyânkeb chixjunileb li ixk. ¿Ma kßaxal châbil li cuînk li nacara chiruheb li jun chßôl chic? ¿Ma kßaxal châbil ta biß li cuînk li nacara lâat nak nacaye ke nak takabânu aßin? GEx tukß ix aj Jerusalén, nintzßâma jun usilal chêru. Cui têril ru li cuînk li ninra, yehomak re nak tincuaj ru râtinanquil.pFYEb li cuînk li yôqueb chi cßacßalênc re li tenamit quineßxtau. Quineßxsacß ut quineßxtacuasi. Eb li cuînk li yôqueb chi cßacßalênc re li oquebâl re li tenamit queßxmakß chicuu lin tßicr li nintzßap cuiß li cuu.REXinte li puerta re nak tincuocsi li cuînk li ninra. Abanan mâ ani chic. Ac xcô. Xyotßeß raj chic inchßôl chirix nak xinrâtina. Lâin quin-oc chixsicßbal. Quinbok, abanan incßaß quichakßoc. D Lâin quincuacli re nak tincuocsi li cuînk li ninra. Nak quicuisi lix tzßapbal li puerta, li mirra quitzukuc chiru li cuukß.C}Li cuînk li ninra quixchßic chak li rukß saß xhopolal li puerta re nak tixte. Ut cßajoß nak quiyotßeß inchßôl.B7Ut lâin quinye re: —Ac xcuisi li cuakß chicuix. ¿Cßaßut nak tincuocsi cuißchic? Ac xinchßaj li cuok. Incßaß naru tintzßajni cuißchic.—)AKUsta yôquin chi cuârc, abanan quicuabi nak li cuînk li ninra yô chixtßochbal li puerta. Quixye cue: —At, inrarôquil ixakil, te li puerta. At xsum cuâm, lâat chanchanat jun li mucuy xban nak mâcßaß âpaltil. Xtßaka li cuismal xban li xchußque ut yô chi tßuluc xyaßal.—8@ kAt xsum cuâm, lâin nacatinra. Lâin xin-oc saß lix naßaj li cuacuîmk. Yôquin chixsicßbal li mirra ut li sununquil ban. Yôquin chixloubal li xyaßal cab ut yôquin chirucßbal li vino ut li leche. Cuaßinkex, ex kas kîtzßin, ut ucßankex, lâex li nequexkara. Tzacahomak li joß qßuial têraj./?WChichâlk ta li ikß saß li norte. Chichâlk ta li ikß saß li sur. Ut chinumekß ta saß lix naßaj li acuîmk re nak tâêlk xbôc li sununquil ban saß li naßajej. Chichâlk ta saß li naßajej aßin li cuînk li ninra. Chixtzaca ta li châbil ru li cheß li kßaxal quiß ut sa xloubal.'>GLi yußam haß li cuan saß li naßajej aßan naxtßakresi li acuîmk. Na-el chak chi nabal saß eb li tzûl re Líbano.Chichâlk ta li ikß saß li norte. Chichâlk ta li ikß saß li sur. Ut chinumekß ta saß lix naßaj li acuîmk re nak tâêlk xbôc li sununquil ban saß li naßajej. Chichâlk ta saß li naßajej aßin li cuînk li ninra. Chixtzaca ta li châbil ru li cheß li kßaxal quiß ut sa xloubal.R=Ut na-el ajcuiß li azafrán ut li sununquil claux ut li canela. Na-el nabal pây ru li cheß li naxqßue li incienso ut li mirra ut li áloes. Chixjunil li sununquil ban na-el saß li naßajej aßan.<} Saß li naßajej aßan, cuan lix cheßel li granada ut châbil naûchin. Ut cuan ajcuiß li utzßußuj alheña ut nardo.4;a At cuixakil, at xsum li cuâm, lâat tzßakal cue injunes. Chanchanat jun lix châbil naßaj li acuîmk li tzßaptzßo saß tzßac. Chanchanat li yußam haß tzßaptzßo.g:G At cuixakil, cßajoß nak nacuulac chicuu nak nacacuutzß cuu. Chanchan xyaßal cab na-el saß xtzßûmal âcue. Ut chanchan leche cuan rubel rußuj âcuakß. Sunûnc ru lâ cuakß chanchan xsununquil li naßajej Líbano.i9K At cuixakil, cßajoß nak nasahoß saß inchßôl nak niquinâkßalu. At xsum li cuâm, lâ rahom kßaxal lokß chicuu chiru li châbil vino. Li sununquil ban li nacacuocsi kßaxal sunûnc chiruheb li châbil sununquil ban.'8G Xcô inchßôl châcuix, at cuixakil, at xsum li cuâm. Jun sut ajcuiß xinâcuil ut xcô inchßôl châcuix. Cßajoß xchßinaßusal lâ kßol cuan châcux.(7IQuim cuiqßuin, at cuixakil, ut toxic. Êlko saß li naßajej Líbano li cuanqueb cuiß eb li tzûl Amana, Senir ut Hermón, lix naßajeb li cakcoj ut li hix.i6KAt ixk, kßaxal nacatinra. Cßajoß lâ chßinaßusal ut kßaxal châbilat. Mâcßaß âpaltil.k5ONak toj na-icßnac li cutan, lâin tinxic saß eb li tzûl li cuan cuiß li mirra ut li incienso.j4MUt eb lâ tuß chanchaneb li cuib chi quej lakßlôqueb chi cuaßac saß xyânkeb li utzßußuj.h3ICßajoß xchßinaßusal lâ cux. Chanchan li cab li najt xteram li quixyîb laj David re tixcol cuiß rib. Lâ kßol nalemtzßun. Chanchan jun mil chi chßîchß li nequeßxram cuiß re xchßôleb li soldado li cauheb rib.=2sCak cak lix tzßûmal âcue. Chanchan li caki nokß. Ut cßajoß xchßinaßusal nacat-âtinac. Lix co âcue nalemtzßun. Chanchan li granada, usta tzßaptzßo riqßuin lâ tßicr.b1=Cßajoß xchßinaßusal li ruch âcue ut tzßakal re ru. Mâ jun isinbil. Chanchan xsakal li carner li nequeßtususnac chak chi êlc saß li naßajej li nequeßchßajeß cuiß. Ac cauresinbileb re teßbesekß li rix.0 /At ixk, lâat li kßaxal nacatinra. Cßajoß xchakßal âcuu. Li xnakß âcuu chßinaßus, usta mukmu riqßuin lâ tßicr. Chanchaneb li paloma xban xchßinaßusal. Li rismal âjolom nalemtzßun. Chanchan jun chßûtal chi chibât li yôqueb chi cubec saß li tzûl Galaad._/7 Ex tukß ix li cuanquex Sión, quimkex chirilbal li rey Salomón. Cuan saß xjolom li corona li quiqßueheß re xban lix naß saß li cutan nak quisumla. Quiqßueheß re saß li cutan nak kßaxal sa saß xchßôl.X.) Li rok li cßojaribâl letzbil plata chirix. Ut li nahilan cuiß li rix yîbanbil riqßuin oro. Li naßajej li nachunla cuiß yîbanbil riqßuin li châbil tßicr púrpura. Lix sahob ru yîbanbil xbaneb li tukß ix aj Jerusalén xban nak nequeßxra.Ex tukß ix li cuanquex Sión, quimkex chirilbal li rey Salomón. Cuan saß xjolom li corona li quiqßueheß re xban lix naß saß li cutan nak quisumla. Quiqßueheß re saß li cutan nak kßaxal sa saß xchßôl.j-M Li rey Salomón quixqßue chi yîbâc jun lix cßojaribâl riqßuin li châbil cheß re Líbano.&,EChixjunileb nequeßxnau pletic chi us. Ut chixjunileb cuanqueb xchßîchß saß xcßâmaleb xsaßeb re xcolbal li rey xban nak xiu xiu bêc chiru kßojyîn.I+ Aßan laj Salomón, chunchu chak saß lix cßojaribâl. Oxcßâl li soldados li cauheb rib yôqueb chi pakônc re. Aßaneb li kßaxal châbileb saß xyânkeb chixjunileb li soldado aj Israel.I* ¿Ani li yô chak chi châlc saß li chaki chßochß? Nak nachal cuiqßuin chanchan nak yô chi takecß li sib. Chanchan xsibel li mirra ut li incienso ut li qßuila pây ru li sununquil ban.S)Ex tukß ix aj Jerusalén, saß xcßabaßeb li quej ut li yuc li nequeßcuan saß li qßuicheß, nintzßâma chêru nak incßaß têrajsi ru li ixk li ninra. Checanab ban chi cuârc joß najtil târaj.#(?Tojeß ajcuiß tinêlk riqßuineb nak quintau li narahoc cue. Quinchap chi rukß ut incßaß chic quicuachßab toj retal quincßam saß rochoch lin naß.'Eb li nequeßcßacßalen re li tenamit quineßril ut quinye reheb: —¿Ma incßaß xeril ru li narahoc cue? chanquin reheb.?&wUt quinye: —Tincuaclîk ut tinxic chixsicßbal saß li tenamit. Tinsiqßui chak saß eb li be. Tinsiqßui yalak bar, chanquin. Ut xinsiqßui li narahoc cue, abanan mâ bar xintau.i% MNak cuanquin saß lin cuarib chi kßek, quinsicß li narahoc cue. Quinsicß ut incßaß quintau.3$_Nak yô chi numecß li kßojyîn ut nak yô chi sakêuc, tatchâlk cuiqßuin, lâat li rarôcat inban. Chanchanakat li quej ut li yuc li nequeßcuan saß li tzûl Beter.)#KLi cuînk li ninra, aßan cue lâin ut lâin rehin aßan. Aßan naxberesiheb lix quetômk saß xyânkeb li utzßußuj.Nak yô chi numecß li kßojyîn ut nak yô chi sakêuc, tatchâlk cuiqßuin, lâat li rarôcat inban. Chanchanakat li quej ut li yuc li nequeßcuan saß li tzûl Beter."7Mêqßueheb xlesêns li nequeßajoc xpoßbal ru li karahom. Eb aßan chanchaneb li cocß yac li nequeßxpoß li acuîmk uvas li yôqueb chi ûchînc.!'Lâat chanchanat jun li mucuy li naxmuk rib saß eb li sakônac ut saß eb li naßajej chßaßaj xtaubal. Chinâcanab chirilbal lâ cuu. Chinâcanab chirabinquil lix yâb lâ cux. Cßajoß xchßinaßusal lâ cuu. Ut cßajoß nak nacuulac chicuu rabinquil xyâb lâ cux.- S Ac xeßoc chi ûchînc li cheß higo. Ut cßajoß xsununquil li ratzßum li uvas. Cuaclin, at ixk. Kßaxal nacatinra ut cßajoß lâ chßinaßusal. Quim cuiqßuin.# Li utzßußuj xeßoc chi puqßuecß saß qßuicheß. Ac xcuulac xkßehil li bichânc. Yôqueb chi bichânc li mucuy xban xsahil xchßôleb.@{ Ac xnumeß li habalkße. Incßaß chic tixqßue li hab.   Li cuînk li ninra quiâtinac cuiqßuin ut quixye cue: —Cuaclin. Quim cuiqßuin. Kßaxal nacatinra. Cßajoß âchßinaßusal.%C Li cuînk li ninra, aßan chanchan jun li quej. Chanchan jun li yuc. Xakxo chiru li tzßac ut yô chak chi iloc saß li ventana. Yô chak chi chßûquînc.&ENacuabi xyâb xcux li cuînk li ninra. Yô chak chi châlc. Yô chak chi âlinac saß eb li tzûl ut saß xbên bol re nak tâchâlk cuiqßuin saß junpât.PEx tukß ix aj Jerusalén, saß xcßabaßeb li quej ut li yuc li nequeßcuan saß qßuicheß, nintzßâma chêru nak incßaß têrajsi ru li ixk li ninra. Checanab ban chi cuârc joß najtil târaj.]3Tixqßue taxak lix tzße ukß rubel lin jolom ut riqßuin lix nim ukß tinixkßalu.$AQßuehomak chak inchaki uvas. Qßuehomak chak inmansana re nak tâcßulûnk inchßôl. Nacuecßa nak câmc cue xban nak kßaxal nacuaj ru li cuînk aßin.s_Li cuînk quinixcßam saß lix ninkße. Ut quixqßue lix bandera saß inbên re xcßutbal nak niquinixra.r]Li cuînk li ninra, aßan li kßaxal lokß chiruheb chixjunileb li chßajom. Chanchan lix cheßel li manzano saß xyânkeb li qßuila pây ru chi cheß. Nacuulac chicuu hilânc saß xmu li rukß. Ut cßajoß xsahil nak ninlou li ru. Li ixk li ninra, aßan li kßaxal chßinaßus chiruheb chixjunileb li tukß ix. Chanchan jun li utzßußuj saß xyânkeb li qßuix.` ;Lâin chanchanin li rosa re Sarón. Ut chanchanin li azucena li cuan saß li ru takßa. Li châbil cheß chacalteß, aßan chanchan lix tzßambahil li kochoch. Ut li ciprés, aßan chanchan li xbên li kochoch. At cuînk, kßaxal nacatinra. Cßajoß xchakßal âcuu. Nasahoß inchßôl âcuiqßuin. Li kanaßaj bar tohilânk cuiß utzßußujinbil ru.Li châbil cheß chacalteß, aßan chanchan lix tzßambahil li kochoch. Ut li ciprés, aßan chanchan li xbên li kochoch. }At ixk, nacatinra. Cßajoß xchakßal âcuu. Kßaxal chßinaßus li xnakß âcuu. Chanchan xchßinaßusal cuib li mucuy. yLi cuînk li ninra, aßan chanchan xchßinaßusal li utzßußuj alheña, li cuan saß lix naßaj li uvas aran En-gadi.d C Li cuînk li ninra, aßan chanchan li xsununquil li mirra li ninqßue saß xyânk lin tuß.f G Lin rey chunchu chire li mêx. Ut li naßajej xnujâc riqßuin xbôc lin sununquil ban nardo.Z  / Takayîb lâ caßxic riqßuin tzßakal oro ut takaqßue xsahob ru riqßuin plata.   Cßajoß xchßinaßusal lix co âcue. Chßinaßus li caßxic nacacuocsi. Ut cßajoß xchßinaßusal lâ cux nacßutun riqßuin lâ kßol.   At ixk, cßajoß nak nacatinra. Nacatinjuntakßêta riqßuineb li châbil ixki cacuây li nequeßquelon re lix carruajeb laj faraón.  Lâat li kßaxal chßinaßusat saß xyânkeb chixjunileb li ixk. Cui incßaß nacanau li naßajej li nincßameb cuiß lin quetômk, tâqßue retal bar xeßnumeß cuiß li quetômk ut tâqßueheb lâ chibât nachß riqßuineb lix muhebâleb laj ilol quetômk.a  =At cuînk, lâin nacatinra. Ye cue bar nacacßam lâ quetômk re teßcuaßak. ¿Bar nacaqßueheb chi hilânc cuaßleb? ¿Cßaßut nak tento nak tinbeni cuib châsicßbal saß lix naßajeb lix quetômkeb laj ilol xul?Z /Mêqßue retal lin kßekal. Li sakße quicßatoc cue. Joßcan nak kßek nincßutun. Queßjoskßoß cuiqßuin li cuas ut quineßxqßue chi trabajic saß xnaßaj lix uvas. Joßcan nak incßaß xcuil cuib chi us.d CEx ixk aj Jerusalén, lâin kßek caßchßin intibel, abanan chßinaßusin. Lin kßekal chanchan xkßekal li muhebâl aran Cedar. Ut lin chßinaßusal chanchan xchßinaßusal li tßicr li cuan saß rochoch laj Salomón. yChinâcßam châcuix chi junpât. Lâatak lin rey. Chinâcßam saß lâ cuochoch. Chisahokß taxak kachßôl saß cuibal. Nacuaj nak tinâra. Aßan li kßaxal lokß chiru li vino. Xban nak kßaxal nim lâ rahom, joßcan nak cateßxra li tukß ix.  Kßaxal sa rutzßbal li sununquil ban nacacuocsi. Ut lâ cßabaß chanchan li sununquil ban. Joßcan nak eb li tukß ix nacateßxra.[ 1Tâcuutzß taxak cuu xban nak lâ rahom, aßan kßaxal lokß chicuu chiru li vino.E Aßan aßin li lokßlaj bich li quixtzßîba li rey Salomón.G Li Dios târakok âtin saß kabên riqßuin chixjunil li cßaßru nakabânu, usta chi mukmu nakabânu. Târakok âtin saß kabên riqßuin chixjunil li nakabânu, usta us, usta incßaß us.}s Riqßuin li âtin aßin tinrak li âtinac saß li hu aßin: nak chexucuâk ru li Dios ut chebânuhak li cßaßru naxye saß lix chakßrab xban nak aßin li kßaxal tento xbânunquil.Li Dios târakok âtin saß kabên riqßuin chixjunil li cßaßru nakabânu, usta chi mukmu nakabânu. Târakok âtin saß kabên riqßuin chixjunil li nakabânu, usta us, usta incßaß us.R Qßuehomak retal. Nabal li naßleb cuan saß ruchichßochß. Moco narakeß ta xtzßîbanquil. Abanan mâcßaß rajbal xtzolbal chixjunil li cßaßak re ru aßan. Li tzoloc chi nabal, aßan nalubtesin.1 Li naßleb li nequeßxye li cuanqueb xnaßleb nacßanjelac chiku joß nak nacßanjelac li kßes rußuj cheß re xberesinquil li bôyx. Li châbil naßleb qßuebil ke xban li tzßakal Pastor li na-iloc ke. Nacana saß kachßôl. Chanchan li claux li natßojeß saß li cheß.~ Quinqßue inchßôl chixsicßbal ruheb li âtin re nak tintzßîba li naßleb aßin chi tzßakal re ru riqßuin châbil âtin.q}[ Lâin ninnau âtinac chi châbil ut cuan innaßleb. Quintzol cuib chi us ut quintzßil rix li naßleb. Ut quinqßueheb ajcuiß xnaßleb li tenamit ut quinye saß xxiqueb re nak teßxtau xyâlal. Ut nabal li proverbios quintzßîba.| Lâin, li ninnau âtinac chi châbil, ninye nak lix naßleb li ruchichßochß mâcßaß na-oc cuiß. Chixjunil mâcßaß na-oc cuiß..{U Nak tatcâmk, tatsukßîk cuißchic chßochß xban nak chßochß oquenakat. Ut lâ musikß tâxic cuißchic riqßuin li Dios xban nak aßan quiqßuehoc lâ musikß.~zu Nak toj yoßyôcat saß ruchichßochß, chijulticokß âcue li Dios li quiyoßobtesin âcue xban nak tâcuulak xkßehil nak tatcâmk joß nak natßupeß junak cadena plata. Nak tatcâmk chanchan nak najoreß li ucßal oro. Ut chanchan nak najoreß li cuc chire li yußam haß ut chanchan nak natokeß li sursûquil cheß li naquelon chak re li haß chi saß li becbil jul."y= Tatxucuak chi cubec saß junak naßajej najt xteram. Yôk âxiu nak tatbêk ut sakak chic lâ cuismal, chanchanak xsakal li ratzßum li almendro. Incßaß chic tâcuy xban nak tîxakat chic chi us. Incßaß chic tatcuaßak ut mâcßaß chic târa ru. Chi sêb tatcâmk ut tatxic chi hilânc saß lâ naßaj chi junaj cua. Ut nak eb laj mukunel yôkeb chi xic châmukbal, yôkeb chi yâbac xban nak ac xatcam.~xu Nak ac tîxakat chic, incßaß chic tat-abînk ut incßaß chic tatrûk chi cuaßac xban nak mâcßaßak chic ruch âcue. Ut incßaß chic sa tatcuârk. Toj ekßela tatcuaclîk nak tâyâbak laj tzoß xul. Ut incßaß chic tatrûk chi bichânc.w7 Tâcuulak xkßehil nak chixjunileb sicsotkeb xbaneb xtîxil, ut eb li cuînk li cauheb rib, cßutzcßûkeb aj chic rixeb. Ut mâcßaßak chic ruch reheb xban nak ac tîxeb chic. Ut eb li nequeßiloc saß ventana incßaß chic teßrûk teßilok xban nak ac xmoy li xnakß ruheb.v1 Chabânuhak anakcuan nak toj nacßutun li sakße chi cutan, li po ut li chahim chiru kßojyîn, ut nak toj mâjiß namoy ru li cutan xban li chok.u 3 Nak toj cuancat saß lâ sâjilal, chijulticokß âcue li Dios li quiyoßobtesin âcue. Chijulticokß âcue li Dios nak toj mâjiß nacuulac li cutan nak cuan nabal li chßaßajquilal ut nak mâjiß nacuulac li chihab nak tâye: —Mâcßaß chic nasahoß cuiß inchßôl.—^t5 Checanabak xcßoxlanquil li cßaßak re ru nachßißchßißin êre joß ajcuiß li chßaßajquilal. Chenauhak nak incßaß najt texcuânk saß lê sâjilal. Joßcan nak mâcßaß na-oc cuiß li cßaßru têbânu.*sM Lâex, li toj sâjex, cheyalak xsahil lê sâjilal. Chebânuhak li cßaßru têra ru ut li cßaßru nacuulac chêru. Abanan, tento nak têqßue retal nak saß jun cutan târakok âtin li Dios saß êbên.Checanabak xcßoxlanquil li cßaßak re ru nachßißchßißin êre joß ajcuiß li chßaßajquilal. Chenauhak nak incßaß najt texcuânk saß lê sâjilal. Joßcan nak mâcßaß na-oc cuiß li cßaßru têbânu.r3 Abanan, usta nabal chihab tocuânk saß ruchichßochß ut yôko xyalbal xsahil li cßaßru ke, tento nak takaqßue retal nak tâcuulak xkßehil nak tocâmk chi junaj cua ut incßaß chic tocuânk saß ruchichßochß. Chixjunil li tâchâlk chiku mokon, mâcßaß na-oc cuiß.fqE Relic chi yâl nak kßaxal us nak yoßyôko saß ruchichßochß ut yôko chirilbal li cutan.Tp! Nak tat-âuk, tâcuau lâ cuiyaj ekßela ut tâcuau cuißchic ecuu xban nak incßaß nacanau bar cuan li tâêlk chi us, ma li tâcuau xbên cua, malaj ut li tâcuau mokon, malaj ut juntakßêt tâêlk.uoc Lâat incßaß nacanau bar naxic li ikß. Ut incßaß ajcuiß nacanau chanru nak naqßui li cßulaßal li toj mâjiß nayoßla. Joßcan ajcuiß nak incßaß nacanau cßaßru naxbânu li Dios li quiyîban re chixjunil li cßaßak re ru.}ns Li ani yôk xcßaßux chirix li ikß incßaß tââuk. Ut li ani yôk xcßaßux chirix li chok incßaß tâkßolok.m1 Lâo incßaß nakanau cßaßru tâcßulmânk. Cui nachal li chok rochben li hab saß ruchichßochß, naru nachal. Cui li cheß tâtßanekß saß li norte, naru natßaneß aran. Ut cui natßaneß saß li sur, tßanekß aran. Li naßajej li tâtßanekß cuiß, aran tâcanâk.-lS Tâjecß li cßaßru cuan âcue reheb li mâcßaß cuan reheb, xban nak incßaß nacanau jokße tâchâlk raylal saß âbên lâat nak cuancat saß ruchichßochß.Uk % Mâra li cßaßru âcue. Chatsihînk ban. Ut saß jun cutan tâcßul rêkaj.djA Mâcuechß rix li rey chi moco riqßuin lâ cßaßux. Ut incßaß tat-âtinak chirix li biom usta âjunes cuânkat saß lâ cuochoch, xban nak cuanqueb cocß xul nequeßrupupic. Mâre teßxye chak re li cßaßru tâye. i Li ninkße naqßuehoc sahil chßôlej. Ut li vino naxqßue ajcuiß xsahil xchßôleb li cuanqueb saß ruchichßochß. Abanan li tumin, aßan li naxbânu chixjunil aßin.Mâcuechß rix li rey chi moco riqßuin lâ cßaßux. Ut incßaß tat-âtinak chirix li biom usta âjunes cuânkat saß lâ cuochoch, xban nak cuanqueb cocß xul nequeßrupupic. Mâre teßxye chak re li cßaßru tâye.h! Li ani incßaß nacuulac chiru cßanjelac, natßaneß li rochoch saß xbên. Ut xban nak incßaß naraj cßanjelac, na-oquesin li rochoch.Rg Abanan us xak re li tenamit li cuan jun xrey cuan xnaßleb ut châbil. Ut eb li nequeßtenkßan re nequeßcuaßac saß x-ôril re xqßuebal rêkaj lix metzßêuheb. Ut mâcuaß calâc nequeßxcßoxla.f+ Tokßob ru li tenamit li cuan xrey toj sâj, xban nak toj mâcßaß xnaßleb. Ut li nequeßtenkßan re li rey junes ninkßeîc nequeßxcßoxla.weg Li ani mâcßaß xnaßleb naxcamsi rib chi cßanjelac chi mâcßaß aj e ut incßaß naxnau bar tâxic mokon.Yd+ Li mâcßaß xnaßleb cßajoß nacuulac chiru âtinac. Abanan ¿ma târûk ta biß tixye cßaßru tâcßulmânk? Incßaß, xban nak mâ ani nanaßoc re cßaßru tâcßulmânk mokon nak mâ anihak chic aßan.c! Li cuînk li mâcßaß xnaßleb naxtiquib âtinac riqßuin tôntil naßleb. Ut nak narakeß chi âtinac, kßaxal cuißchic yibru li naxye.b Li âtin li naxye li cuan xnaßleb nasukßi usilal chokß re. Abanan li cßaßru naxye li mâcßaß xnaßleb, aßan ajcuiß nasachoc re. a ¿Cßaß ta cuiß ru aj e nak junak tixnau xtûlanobresinquil li cßantiß cui tâtißekß xban, nak toj mâjiß naxtûlanobresi?e`C Cui li mâl na-el li xkßesnal re, ut cui incßaß tâqßue xkßesnal, tento nak tatyocßok chi cau. Joßcan nak kßaxal us nak cuânk ânaßleb chixcßoxlanquil chanru tâbânu re nak tâbânu chi us li cßaßak re ru.j_M Li ani najoroc pec naru naxtochß rib riqßuin li pec. Ut li ani najoroc siß naru naxyocß rib..^U Li ani naxbec junak jul re tâtßanekß jalan, aßan ajcuiß li tâtßanekß chi saß. Li ani tixjor li tzßac li sutsu cuiß li tenamit tâtißekß xban cßantiß.0]Y Ut quinqßue ajcuiß retal nak aß chic li lokßbil môs nequeßbêc chirix cacuây ut eb li cuanqueb xcuanquil nequeßbêc chi rok. Chanchaneb chic li lokßbil môs.\ Li mâcßaßeb xnaßleb nequeßqßueheß xcßanjel châbil ut li cuanqueb xnaßleb incßaß châbil li cßanjel nequeßqßueheß reheb.u[c Cuan jun li chßaßajquilal ninqßue retal saß ruchichßochß li nequeßxbânu li cuanqueb saß xcuanquil.Z Cui li cuan xcuanquil tâjoskßok châcuu, incßaß tâsume ru, xban nak naru nequeyîb ru li chßaßajquilal saß xyâlal.'YG Li ani mâcßaß xnaßleb riqßuin li cßaßru naxbânu nacßutun nak mâcßaß xnaßleb usta yôk chixyebal nak eb li jun chßôl chic mâcßaßeb xnaßleb.!X; Li ani cuan xnaßleb junelic nacuulac chiru xbânunquil li us. Abanan li ani mâcßaß xnaßleb caßaj cuiß li incßaß us nacuulac chiru xbânunquil.W  Li camenak raxyât naxpoß li sununquil ban ut nachuhoß. Joßcan ajcuiß li tôntil naßleb naru tixpoß ru li naßleb li kßaxal lokß.V Kßaxal us nak cuânk kanaßleb chiru nak cuânk kacßanjelebâl re pletic. Li ani incßaß us xnaßleb naxpoß ru li us.AU{ Kßaxal us rabinquil lix yâlal li naxye li cuan xnaßleb, usta timil naxye, chiru rabinquil li cßaßru naxye li nacßamoc be saß xyânkeb li mâcßaßeb xnaßleb usta tixjap re chixyebal.Kßaxal us nak cuânk kanaßleb chiru nak cuânk kacßanjelebâl re pletic. Li ani incßaß us xnaßleb naxpoß ru li us.dTA Nak ninqßue retal aßin lâin ninye nak kßaxal us nak cuânk kanaßleb chiru nak cauhak kib. Abanan eb aßan queßxtzßektâna lix naßleb li cuînk aßan yal xban nak nebaß ut incßaß queßrabi li cßaßru quixye.XS) Ut saß li tenamit aßan, cuan jun li cuînk cuan xnaßleb usta nebaß. Li cuînk aßan xru raj xcolbal li tenamit xban nak cuan xnaßleb. Abanan mâ ani quixcßoxla nak aßan cuan xnaßleb xban nak nebaß.=Rs Cuan jun li tenamit caßchßin. Incßaß qßuiheb li cristian cuanqueb aran. Ut nachal jun li rey kßaxal cau rib chi pletic riqßuineb. Naxsut rix li tenamit ut na-oc chi pletic.nQU Ut quinqßue ajcuiß retal jun li naßleb li na-uxman saß ruchichßochß, li na-oc incßaßux xban..W-,:+*)D(''B&:$#""@! N $^Y=Q1/OK ' H ak\||yq"Li esilal aßin quicuulac riqßuineb li ralal xcßajol laj David. Ut queßxye re li rey Acaz: —Eb laj Siria queßxjunaji ribeb riqßuineb li ralal xcßajol laj Efraín ut xeßchal chi pletic riqßuin lâ tenamit, chanqueb re. Ut eb aßan cßajoß nak queßxucuac. Nequeßsicsot xban xxiuheb. Chanchan nak nequeßecßasîc li cheß li cuan saß qßuicheß xban li ikß.Zx /"Laj Acaz, lix reyeb laj Judá, aßan li ralal laj Jotam. Laj Jotam, aßan li ralal laj Uzías. Saß eb li cutan nak cuan laj Acaz chokß xreyeb laj Judá, laj Rezín lix reyeb laj Siria ut laj Peka li ralal laj Remalías lix reyeb laj Israel queßcôeb chi pletic riqßuineb laj Jerusalén. Abanan incßaß quiru queßoc saß li tenamit. w " Cui toj teßcanâk coßxibak tebinsach ajcuiß ruheb aßan. Chanchan nak nayoqßueß li cheß ji ut caßaj chic lix tônal nacana, chan li Kâcuaß. Abanan lix tôn li cheß aßan tâtuxmekß cuißchic. Aßan retalil li tenamit li sicßbil ru xban li Dios.rv]" Toj tintaklaheb chi najt chixjunileb li cristian toj retal tâcanâk li tenamit chi mâcßaß chic cuan.Cui toj teßcanâk coßxibak tebinsach ajcuiß ruheb aßan. Chanchan nak nayoqßueß li cheß ji ut caßaj chic lix tônal nacana, chan li Kâcuaß. Abanan lix tôn li cheß aßan tâtuxmekß cuißchic. Aßan retalil li tenamit li sicßbil ru xban li Dios.uw" Ut lâin quinpatzß re, —¿Joß najtil teßxcßul chi joßcaßin, at Kâcuaß?— Li Dios quixye cue: —Toj retal teßsachekß chixjunileb li tenamit. Mâ jun chic tâcanâk saß rochocheb ut lix chßochßeb tâcanâk chi mâcßaß chic cuan.vte" Ut quixye cuißchic cue li Kâcuaß: —Âlobresi lix chßôleb li tenamit aßin re nak incßaß teßxtau xyâlal. Incßaß saken cheßabînk ut incßaß saken cheßilok re nak incßaß cheßilok riqßuin li ruheb ut incßaß saken cheßabînk riqßuin lix xiqßueb, chi moco lix chßôleb chixtau xyâlal, chi moco teßsukßîk cuiqßuin re tebinqßuirtesi, chan.bs=" Tojoßnak quixye cue: —Ayu ut toxâye reheb li tenamit chi joßcaßin: Yôkex chirabinquil, abanan moco têtau ta ru lix yâlal ut yôkex chirilbal, abanan incßaß têqßue retal cßaßru xyâlal, chaßakat reheb.Zr-"Ut quicuabi lix yâb xcux li Kâcuaß yô chak chixyebal: —¿Ani tintakla? ¿Ut ani tâxic chokß kûchil? chan li Kâcuaß. Ut lâin quinchakßoc ut quinye, —Cueßquin lâin. Taklahin lâin, chanquin re.Qq"Ut quixnumsi li ru xam chi xtzßûmal cue ut quixye: —Anakcuan xinnumsi chi xtzßûmal âcue li ru xam aßin, ut riqßuin aßin isinbil chic lâ mâusilal ut cuybil sachbil chic lâ mâc, chan cue.9pk"Ut quicuil nak quixicßan chak jun reheb li serafines. Coxchap chak li ru xam lochlo xxamlel saß li artal riqßuin jun li chapleb chßîchß ut quixcßam chak cuanquin cuiß. o"Tojoßnak quinye lâin: —Tokßob xak cuu. Lâin jun cuînk aj mâc ut incßaß us li na-el saß xtzßûmal cue. Ut saß xyânkeb li tenamit aj mâc cuanquin. Anakcuan tincâmk xban nak riqßuin xnakß cuu xcuil ru li Rey, li Kâcuaß li nimajcual Dios.—|nq"Ut xban xyâb xcuxeb, queßecßan saß xnaßajeb li rokechal xpuertil li templo ut quinujac li sib saß li templo.5mc"Ut queßxjap re chi ribileb rib chixyebal: —Santo, santo, santo li Kâcuaß li nimajcual Dios. Chixjunil li ruchichßochß nujenak riqßuin lix nimal xlokßal, chanqueb.Ul#"Ut saß xbên cuanqueb li serafines, chanchaneb li ángel. Cuakitk xxiqßueb li junjûnk; cuib lix xiqßueb nequeßxtzßap cuiß li ruheb, cuib nequeßxtzßap cuiß li rokeb ut cuib nequeßxicßan cuiß.k 1"Saß li chihab nak quicam li rey Uzías, chanchan matqßuenbil quinbânu nak quixcßutbesi rib li Kâcuaß chicuu. Quicuil nak cßojcßo saß xbên jun cßojaribâl saß jun naßajej najt xteram ut mâ cßajoß xchakßal ru. Ut quinujac li rochoch li Dios riqßuin li rakß.vje"Japjôk reheb li soldado nak teßoc chi pletic. Chanchan nak na-ecßan ru li palau. Li ani tâilok re li tenamit aßan tixqßue retal nak junes raylal ut rahil chßôlej cuan aran. Chanchan nak tâkßojyînokß ru li cutan xban li chok.i"Nak teßxjap reheb li soldado chanchan nak nequeßxjap re li cakcoj malaj ut li ral li cakcoj nak oc re chixchapbal lix tib ut mâ ani tâmakßok chiru.Japjôk reheb li soldado nak teßoc chi pletic. Chanchan nak na-ecßan ru li palau. Li ani tâilok re li tenamit aßan tixqßue retal nak junes raylal ut rahil chßôlej cuan aran. Chanchan nak tâkßojyînokß ru li cutan xban li chok.=hs"Lix tzimajeb kßesak rußuj ut cauresinbilakeb. Ut li rixißijeb lix cacuây cauhakeb joß li pec. Ut lix ruedil lix carruajes nak nequeßsuri rib chanchan li ikß li naxsuti rib.[g/"Mâ jun reheb lix soldado li tenamit aßan lublûkeb. Ut mâ jun reheb teßxtich rokeb, chi moco teßchâlk xcuara. Ut mâ jun reheb tâhitekß lix cßâmal xsaßeb, chi moco tâtßupekß xcßâmal lix xâbeb.}fs"Li Kâcuaß Dios chanchan nak tixtaksi lix bandera re xbokbaleb li jalan tenamit li cuanqueb chi najt. Chanchan nak xuxbanbil tixbânu reheb nak tixbokeb li tenamit li kßaxal najt cuanqueb chak. Ut eb li tenamit aßan saß junpât teßchâlk.e/"Joßcan nak li Kâcuaß Dios xjoskßoß saß êbên lâex lix tenamit ut xqßueheb chixtojbal lix mâqueb. Eb li tzûl xeßecßan saß xnaßajeb ut eb li camenak nequeßtßanaxin saß eb li be. Abanan li Kâcuaß toj mâjiß na-el xjoskßil. Toj yô xjoskßil saß xbêneb.`d9"Xban lê mâusilal, lâex tex-osokß joß na-osoß li qßuim ut li chaki pim nak nacßat xban xam. Joß nak nakßa lix xeß li acuîmk ut li rutzßußujil nachakic ut nasukßi poks, joßcan ajcuiß nak tex-osokß lâex xban nak nequetzßektâna lix chakßrab li nimajcual Dios. Nequetzßektâna li râtin li Dios santo, lix Dioseb laj Israel.c}"Nequecol rix li cuanqueb xmâc xban nak nequeßxtumina êru, ut aß chic li tîqueb xchßôl nequeye nak cuanqueb xmâc.b"Raylal tâchâlk saß êbên lâex li nequexnumta chi calâc ut lâex li cuan ênaßleb re xyîbanquil li haß li nacaltesin. a"Raylal tâchâlk saß êbên lâex li nequeye nak cuan ênaßleb êjunes êrib ut lâex li sêb êchßôl nak nequecßoxla êrib.`y"Raylal tâchâlk saß êbên lâex li nequexyehoc us re li incßaß us, ut li us, incßaß us nequeye re. Li cutan nequeqßue chokß kßojyîn, ut li kßojyîn nequeqßue chokß cutan. Li quiß nequeye cßa re, ut li cßa, aßan quiß nequeye re.A_{"Lâex li nequexyehoc re: —Chibânuhâk chi junpât li cßaßru naraj li Dios re takil. Kilak nak lix Santil Dioseb laj Israel tixbânu chi junpât li cßaßru naxye nak tixbânu.—`^9"Raylal tâchâlk saß êbên lâex li nequexcßamoc chak mâusilal riqßuin ticßtiß. Chanchan li bacßbo chêrix; joß ajcuiß lâex li nequexcßamoc chak re li mâc li chanchan li yôquex chixquelonquil chêrix.]"Eb li carner teßcuaßak saß li tenamit jucßbil. Ut eb li jalaneb xtenamit teßcuânk saß lix naßajeb li biom li ac juqßuinbil.-\S"Caßaj chic li nimajcual Dios tâqßuehekß xlokßal xban nak narakoc âtin saß tîquilal. Li Kâcuaß Dios tixcßutbesi lix santilal xban lix tîquilal xchßôl.r[]"Eb li cristian teßcubsîk xcuanquileb. Ut teßcubsîk ajcuiß xcuanquileb li nequeßxkßetkßeti ribeb.Z"Lix naßajeb li camenak ac cauresinbil ut yô chiroybeninquil li ani tâcâmk. Chanchan teto li re nak yô chiroybeninquil chixjunileb li teßcâmk. Ut eb li cuanqueb xcuanquil joß eb ajcuiß li mâcßaßeb xcuanquil telajeßxic saß li naßajej aßan.dYA" Joßcan nak eb li tenamit teßchapekß ut teßcßamekß saß jalan tenamit xban nak incßaß nequeßxtau xyâlal. Eb li cuanqueb xcuanquil teßcâmk xban xtzßocajiqueb ut eb li jun chßol chic teßcâmk xban chaki el.uXc" Ut saß li ninkße li nequebânu yô lê son. Nak nequeqßue lê son nequechßeß li arpa, li salterio, li tambor, ut li xôlb. Ut nequerucß li vino. Abanan incßaß nequecßoxla li Dios chi moco nequeqßue retal li cßaßru naxbânu.W " Raylal châlel saß êbên lâex li nequexcuacli toj ekßela ut nequexxic chi calâc toj retal nequex-oc kßojyîn chi calâc.*VM" Têrau lajêb cßam lê uvas, ut jun chßina barril ajcuiß lix yaßal tâêlk. Ut têrau lajêb coxtal li iyaj trigo, abanan jun coxtal ajcuiß li ru tixqßue.U" Li Kâcuaß li nimajcual Dios quixye cue nak relic chi yâl eb li xnînkal ru cab li xeyîb teßcanâk chi mâcßaß chic cuan chi saß. T9"Raylal châlel saß êbên lâex li junes xsicßbal xtzßakob lê rochoch nequebânu. Raylal châlel saß êbên xban nak junes xsicßbal xtzßakob lê chßochß nequebânu toj retal nequechap chixjunil chokß êre. ¿Ma caßaj cuiß ta biß lâex texcuânk saß ruchichßochß? S "Li xyâlal li bich, aßan aßin: Li racuîmk li Kâcuaß li nimajcual Dios, aßan li tenamit Israel. Li racuîmk, aßan li ralal xcßajol laj Judá. Aßaneb li sicßbileb ru xban li Kâcuaß. Aßan quiroybeni nak teßcuânk saß tîquilal. Abanan, aß chic li xcamsinquileb ribeb queßxbânu. Ut quiroybeni nak châbilakeb. Aß ban chic lix yâb xcßuxeb li nequeßxrahobtesi quirabi.R"Tintzßektâna li chßochß aßan. Tincanab chi pimocß ut tincanab chi tâmc li qßuix saß xyânk. Incßaß chic tinsabesi ru, chi moco kßunobresinbilak chic ru. Ut incßaß chic tintakla li chok re tixqßue li hab saß xbên, chan li raro inban.8Qi"Anakcuan chinêrabi. Tinye êre cßaßru tinbânu riqßuin li cuacuîmk. Tincuisi li corral li xinyîb re nak tâosokß. Tintßan li tzßac re nak tâyekßîk ut tâsachekß.%PC"¿Cßaß chic ru incßaß xinbânu re li cuacuîmk nak nequeye lâex? Nak quicuoybeni nak tixqßue li châbil uvas, aß chic li mâcuaß châbil li qui-el.O%"Ut li raro inban quixye: —Lâex aj Jerusalén ut lâex aj Judá, tzßilomak rix anakcuan ani cuan xmâc. ¿Ma lâin malaj ut li cuacuîmk?}Ns"Quixyîb lix corral. Quixbec ru li chßochß ut quilajrisi li pec chi saß. Quixsicß li châbil uvas ut quirau saß li chßochß. Ut saß xyi li acuîmk quixyîb jun li chßina cab najt xteram re xcßacßalenquil. Ut quixyîb jun li yatzßleb ut quiroybeni tâûchînk li acuîmk. Aban nak quiûchin, mâcuaß chic li châbil uva quirûchin. Aß ban chic li rare qui-el.PM "Tinbicha jun li bich saß xcßabaß li kßaxal raro inban. Tinbichânk chirix li racuîmk. Aßan aßin li bich: Li kßaxal raro inban cuan jun lix chßochß kßaxal châbil saß jun li chßina tzûl.L-"Aßin tâcßanjelak reheb chokß xmuheb re teßxcol ribeb chiru xtikcual li sakße ut re ajcuiß xcolbaleb rib chiru li hab ut li câk-sut-ikß.K{"Li Kâcuaß tixqßue li chok ut li sib chi cutan saß xbên li tzûl Sión ut saß xbêneb chixjunileb li cuanqueb aran Jerusalén ut tixqßue li xam chiru kßojyîn. Riqßuin aßin tixcßutbesi lix lokßal saß xbêneb laj Israel.Aßin tâcßanjelak reheb chokß xmuheb re teßxcol ribeb chiru xtikcual li sakße ut re ajcuiß xcolbaleb rib chiru li hab ut li câk-sut-ikß.J"Li Kâcuaß saß tîquilal târakok âtin ut târisiheb lix mâusilal li cuanqueb Sión. Tixcuy xmâqueb li queßcamsin aran Jerusalén.bI="Tâcuulak xkßehil nak li joß qßuialeb li tzßîbanbileb xcßabaß saß li tenamit Jerusalén, li incßaß queßsacheß ruheb, teßyehekß “Santil Tenamit” reheb. Sión nayeman ajcuiß re li tenamit Jerusalén.&HE"Tâcuulak xkßehil nak li Dios tixqßue chi yoßlâc jun li chßina al chanchan xtux jun li cheß. Cßajoßak xchakßal ru ut cßajoßak xlokßal. Ut kßaxal nabal li acuîmk tâêlk saß lix chßochßeb laj Israel li incßaß teßsachekß ru re xqßuebal xlokßaleb ut xcuanquilaleb.G -"Saß eb li cutan aßan teßxpleti rib cuukub chi ixk chirix jun chi cuînk. Teßraj nak teßcßamekß xban li jun chi cuînk ut teßxye re nak eb aßan teßxchßolani ribeb xjuneseb ut teßxtikib rib xjuneseb. Teßraj nak tâsumlâk riqßuineb re nak tâêlk lix xutâneb.F"Eb li cuanqueb saß li tenamit teßyâbak ut teßxqßue li kßes ru tßicr chirixeb. Li tenamit Jerusalén tzßektânanbil tâcanâk.aE;"Eb li cuînk teßcamsîk xban nak mâcßaßak chic xmetzßêuheb saß eb li plêt.Eb li cuanqueb saß li tenamit teßyâbak ut teßxqßue li kßes ru tßicr chirixeb. Li tenamit Jerusalén tzßektânanbil tâcanâk.FD"Chokß rêkaj li sununquil ban tâcuânk xchuhil li camenak. Chokß rêkaj lix cßâmal xsaß tâcuânk li cßam. Chokß rêkaj li rismal jolom yîbanbil chi châbil, tßurußak saß lix jolomeb. Chokß rêkaj li châbil akßej teßxqßue li kßes ru tßicr. Chokß rêkaj lix chßinaßusaleb, cßatalak lix tibeleb. C "Târisiheb ajcuiß li lem, li châbil tßicr lino, li jayil tßicr joß eb ajcuiß lix sahob ru li nequeßxqßue saß xjolomeb. B9"Ut târisiheb ajcuiß li châbil akßej ut eb li tßicr li nequeßxlan cuiß ribeb joß ajcuiß li tßicr li nequeßxqßue saß xjolom ut eb li bôls.hAI"Ut târisiheb ajcuiß lix matkßabeb joß ajcuiß lix sahob ru li nequeßxqßue saß rußujeb.@1"Târisiheb ajcuiß li tßicr li nequeßrocsi saß xjolomeb, ut li kßol li nequeßrocsi saß xcux rokeb. Târisiheb ajcuiß li nequeßxchap cuiß li rismaleb joß ajcuiß li sununquil ban li nequeßrocsi ut li kßol li nequeßxqßue re xcolbaleb rib chiru li cßaßak re ru.?)"Târisiheb ajcuiß li kßol li nequeßxqßue chi xcux joß eb ajcuiß li caßxic joß ajcuiß lix sahob ru li nequeßxqßue saß xcux rukßeb.B>}"Saß eb li cutan aßan li Kâcuaß târisiheb lix sahob ru li nequeßxqßue saß xcux rokeb. Târisiheb lix sahob ru li nequeßxqßue saß xjolomeb ut li nequeßxqßue saß xpêquemeb. =9"Re xqßuebal chixtojbaleb xmâc lâin tinqßueheb chi tßanecß li rismal. Tßuruß chic lix jolomeb tâcanâk re xcutbal xxutâneb, chan li Kâcuaß.<%"Li Kâcuaß quixye ajcuiß reheb: —Eb li ixk li cuanqueb Sión nequeßxnimobresi ribeb ut nequeßxtaksi li rilobâl nak nequeßbêc. Kßetkßet nequeßiloc. Chanchan yôqueb chi xajoc nak nequeßbêc. Ut nequeßrecßasi lix sahob ru li nequeßxqßue saß xcux rokeb. ;"¿Cßaßut nak nequerahobtesiheb lin tenamit? ¿Cßaßut nak nequetacuasiheb li nebaß? chan li Kâcuaß li kßaxal nim xcuanquil.l:Q"Târakok âtin saß xbêneb li nequeßcßamoc be ut saß xbêneb li nequeßtaklan saß xbêneb li tenamit. Ut tixye reheb: —Lâex xexsachoc re lin tenamit ut yôquex chixcßambal li cßaßru reheb li nebaß saß lê rochoch.W9'" Abanan li Kâcuaß ac xcauresi rib re târakok âtin saß xbêneb li tenamit.a8;" Eb li nequeßrahobtesin reheb lin tenamit toj sâjeb ut eb li ixk nequeßnumta saß xbêneb. Ex intenamit, eb li nequeßcßamoc be chêru yôqueb chêbalakßinquil ut chixcßambal êbe chixbânunquil li incßaß us.7" Abanan eb li incßaß useb xnaßleb ra teßxcßul xban nak eb aßan teßxcßul lix kßajcâmunquil aß yal chanru lix yehom xbânuhomeb.R6" Us xak re li tîc xchßôl xban nak us tâêlk. Tixtzaca ru li racuîmk.%5C" Saß xnakßeb ru nacßutun li cßaßru nequeßxbânu. Ut aßan ajcuiß nayehoc re nak cuanqueb xmâc. Incßaß nequeßxmuk lix mâqueb. Nequeßrisi ban resil yalak bar joß queßxbânu laj Sodoma. Ra tâchâlk saß xbêneb xban nak xjuneseb yôqueb chixbokbal li raylal saß xbêneb.r4]"Relic chi yâl nak li tenamit Jerusalén xsacheß ru ut li tenamit Judá jucßbil chic xban nak incßaß us lix yehom xbânuhomeb ut xban nak xeßxkßetkßeti ribeb chiru li Kâcuaß. Ut riqßuin aßan xeßxchikß xjoskßil li Dios. 3 "Abanan saß li cutan aßan li asbej tâchakßok ut tixye: —Lâin incßaß nacuaj oc chi taklânc saß xbên li tenamit xban nak saß cuochoch mâcßaß tzacaêmk chi moco cuan akßej. Incßaß naru tinêxakab chi taklânc saß xbên li tenamit aßin.—L2"Junak li al tixye re li ras saß rochoch lix yucuaß: —Lâat cuan lâ cuakß re tâqßue châcuix. Naru nacattaklan saß kabên. Ocan chi taklânc saß xbên li tenamit aßin li ac poßbil.—h1I"Ut lê tenamit teßxtiquib pletic chi ribileb rib. Cuan li teßpletik riqßuineb rech cabal. Ut eb li toj sâjeb teßpletik riqßuineb li ac chêqueb. Ut li incßaß useb xnaßleb teßpletik riqßuineb li tîqueb xchßôl.c0?"Ut tixqßueheb li toj sâjeb chi taklânc saß êbên. Ut aßaneb chic teßtaklânk êre./+"Târisiheb li nequeßtaklan saß xbêneb li mero ciento chi soldado. Târisiheb li cuînk li nînkeb xcuanquil joß eb ajcuiß laj qßuehol naßleb. Târisiheb li nequeßxnau xyîbanquil xsahob ru riqßuin chßîchß ut târisiheb ajcuiß li nequeßxnau chi us balakßic..%"Târisiheb li cuînk li cauheb rib joß ajcuiß eb li soldado ut eb laj rakol âtin. Târisiheb li profeta ut eb laj kße ut eb li chêqueb..- W"Qßuehomak retal. Li Kâcuaß li kßaxal nim xcuanquil târisi Jerusalén ut Judá li cßaßak re ru li nequecßojob cuiß êchßôl. Ut târisi lê cua ut lê haß.(,I"Mêcßojob êchßôl saß xbêneb li cristian xban nak eb aßan mâcßaß nequeßoc cuiß. Moco najt ta nequeßcuan. ¿Cßaßru aj e nak têqßueheb xlokßal? + "Nak tâchâlk chi rakoc âtin li Kâcuaß Dios saß ruchichßochß, eb li cristian teßxmuk ribeb saß eb li ochoch pec ut saß eb li jul xban nak incßaß teßxcuy rilbal lix joskßil, lix lokßal, ut lix cuanquilal li Dios.Mêcßojob êchßôl saß xbêneb li cristian xban nak eb aßan mâcßaß nequeßoc cuiß. Moco najt ta nequeßcuan. ¿Cßaßru aj e nak têqßueheb xlokßal?R*"Nak tâcßulmânk aßin, eb li cristian teßxcut chi najt lix dioseb yîbanbil riqßuin plata ut oro. Teßxcut chiruheb li chßo ut li tzßûm xicß lix dioseb li queßxyîb eb aßan re teßxlokßoni.j)M"Nak tâchâlk chi rakoc âtin li Kâcuaß Dios saß ruchichßochß, eb li cristian teßxmuk ribeb saß eb li ochoch pec ut saß eb li jul xban nak incßaß teßxcuy rilbal lix joskßil, lix lokßal ut lix cuanquilal li Dios.N("Ut târisiheb chixjunileb li yîbanbil dios. Mâ jun chic tâcanâk.,'Q"Eb li nequeßxnimobresi ribeb ut eb li nequeßxkßetkßeti ribeb tâcubsîk xcuanquileb. Saß eb li cutan aßan caßaj cuiß li Kâcuaß Dios tânimâk xcuanquil.K&"Târisiheb xcuanquil li nequeßrecßa nak cauheb rib joß eb li nînki jucub re Tarsis ut târisiheb ajcuiß xcuanquil li nequeßrecßa nak kßaxal lokßeb joß li cßaßak re ru terto xtzßak. % "Târisi xcuanquileb li nequeßrecßa nak cauheb rib joß eb li cab li najt xteram ut eb li tzßac li sutsu cuiß eb li tenamit.a$;"Târisi xcuanquileb li nequeßrecßa rib nak nînkeb xcuanquil joß eb li nînki tzûl.#" Târisi xcuanquileb li nequeßrecßa rib nak nînkeb xcuanquil joß li nînki cheß chacalteß li cuan Líbano ut li ji li cuan Basán.\"1" Saß eb li cutan aßan li Kâcuaß li kßaxal nim xcuanquil târakok âtin saß xbêneb li nequeßrecßa nak nînkeb xcuanquil. Târisi xcuanquileb li nequeßxnimobresi ribeb ut eb li nequeßxkßetkßeti ribeb./!W" Tâcubsîk xcuanquileb li nequeßxnimobresi ribeb. Ut teßcubsîk xcuanquileb li kßetkßeteb. Saß eb li cutan aßan caßaj cuiß li nimajcual Dios nimak xcuanquil. +" Mukumak chak êrib saß li ochoch pec. Mukumak chak êrib saß li nînki jul xban nak xiu xiu rilbal lix lokßal ut lix cuanquilal li Kâcuaß.7" Eb li cristian queßxcuikßib ribeb chixlokßoninquileb li jalanil dios. Joßcan nak tâcubsiheb xcuanquil ut incßaß tâcuyeb xmâqueb at Kâcuaß.^5"Lix tenamit laj Israel numtajenak chi yîbanbil dios. Li cuanqueb aran nequeßxlokßoni li jalanil dios, li yal yîbanbil riqßuin ukßej. Nequeßxcuikßib ribeb chiruheb li dios li nequeßxyîb riqßuin rukßeb.3_"Cßajoß li plata ut li oro cuan saß lix tenamiteb. Nabal li cßaßak re ru terto xtzßak cuan riqßuineb. Nabaleb lix cacuây ut kßaxal cuißchic nabal lix carruajeb.5"At Kâcuaß, lâat xacanabeb lâ tenamit, li ralal xcßajol laj Jacob xban nak eb aßan yôqueb chixqßuebal xcuanquil eb laj kße li cuanqueb saß li este. Nequeßtûlac joß nequeßxbânu eb laj filisteo ut nequeßxcßam rib saß usilal riqßuineb li incßaß nacateßxpâb.kO"Abihomak ex ralal xcßajol laj Jacob. Chocuânk saß xcutan xsaken li Kâcuaß li nimajcual Dios.nU"Li Kâcuaß târakok âtin saß xbêneb li xnînkal tenamit li yôqueb chi pletic ut aßan tâkßusuk reheb nabal chi tenamit. Ut eb aßan teßxqßue lix chßîchßeb chokß xchßîchßul arado. Ut teßxqßue lix lânseb chokß re sabesînc. Mâ ani chic tixrahobtesi jalan tenamit riqßuin chßîchß, chi moco teßxcauresi chic rib re teßxic chi pletic.mS"Ut eb li tenamit teßxye: —Quimkex ut takekßo saß xbên li tzûl cuan cuiß li rochoch li Dios. Toxic saß li rochoch lix Dios laj Jacob. Ut aßan tixcßut chiku li cßaßru naraj takabânu. Ut lâo takabânu li bar cuan tixye ke, xban nak saß li tzûl Sión tâêlk chak li chakßrab ut saß li tenamit Jerusalén tâchâlk li râtin li Kâcuaß.—#?"Saß rosoßjiqueb li cutan tâcuulak xkßehil nak tâcßulmânk chi joßcaßin: Li tzßakal rochoch li Kâcuaß li cuan saß li tzûl aßanak li kßaxal nim xcuanquil saß xbên chixjunileb ut aßan li tâjolomînk reheb. Ut nabaleb li cuânkeb saß ruchichßochß teßcuulak aran.o Y"Aßan aßin li quiril saß visión laj Isaías li ralal laj Amoz chirixeb laj Judá ut laj Jerusalén.D "Li cuînk li kßaxal cau xmetzßêu chanchanak chic li qßuim. Lix cßanjel li quixbânu chanchanak li rakß xam. Chi xcaßbichaleb teßosokß saß xam ut mâ ani tâchupuk lix xamlel.—A }"Chanchanakex chic li nînki ji li yô chi tßanecß lix xak. Chanchanakex lix naßaj li utzßußuj li incßaß tßakresinbil.Li cuînk li kßaxal cau xmetzßêu chanchanak chic li qßuim. Lix cßanjel li quixbânu chanchanak li rakß xam. Chi xcaßbichaleb teßosokß saß xam ut mâ ani tâchupuk lix xamlel.—  ;"Lâex texxutânâk xban nak xelokßoni li nînki cheß ji. Cßajoß nak texxutânâk nak têril lix naßaj li utzßußuj li quesicß ru re têlokßoni.z o"Abanan eb laj kßetol âtin ut eb laj mâc teßsachekß ruheb. Teßosokß chixjunileb li nequeßtzßektânan cue. "Xban intîquilal lâin tincoleb cuißchic li tenamit Sión. Lâin tincolok reheb li teßraj cuißchic sukßîc cuiqßuin.  "Tinxakabeb cuißchic laj rakol âtin joß li queßcuan junxil ut tinxakabeb ajcuiß laj qßuehol naßleb joß li queßcuan saß xticlajic. Chi joßcan teßxye cuißchic êre, “Aßan li tenamit li tîc xchßôl. Aßan li tenamit li châbil,” chaßakeb.w i"Lâin tinrakok âtin saß êbên. Ut tincuisi lê mâusilal joß nak na-isîc xtzßajnil li plata saß li xam.g I"Joßcan nak li Kâcuaß li nimajcual Dios, li cau rib saß xbêneb laj Israel, naxye chi joßcaßin: —Lâin tincuisi injoskßil saß êbên lâex li xicß nequex-iloc cue. Tinqßue rêkaj êre li cßaßru nequebânu cue. "Eb li nequeßcßamoc be chêru aj kßetoleb âtin ut nequeßxjunaji rib riqßuineb laj êlkß. Nequeßxra ru li tumin ut nequeßxqßue rib chi tuminâc. Incßaß nequeßxbânu usilal reheb li mâcßaßeb xnaß xyucuaß chi moco nequeßxtenkßaheb li xmâlcaßan.v  g"Junxil chanchanex li châbil plata nak xexcuan. Abanan xban nak incßaß us lê naßleb, chanchanex chic lix tzßajnil li plata. Chanchanex li châbil vino nak xexcuan, abanan anakcuan chanchanex chic li vino li junajinbil haß chi saß.N  "¿Chanru nak xejal ênaßleb, ex tenamit? Junxil xinêlokßoni ut xexcuan saß tîquilal. Abanan anakcuan xinêtzßektâna. Chanchanex chic li ixk li naxcßayi rib. Anakcuan lâex chic aj camsinel.1  ]"Abanan cui nequekßet li cuâtin li yôquin chixyebal êre, camsinbil nak tex-osokß. Mâcßaß chic xjalenquil. Lâin li Kâcuaß li xinyehoc êre aßin, chan li Dios.y  m"Cui tixcßul êchßôl xbânunquil li cßaßru ninye êre, têtzaca li ru li acuîmk li na-el saß li chßochß.Z  /"Joßcaßin quixye li Kâcuaß: —Quimkex. Abihomak ut chetauhak xyâlal li cßaßru tinye êre. Cui tzßaj ru lê râm xban li mâc, lâin tinsakobresi nak tincuy lê mâc. Sak chic tâcanâk joß xsakal li ratzßam que. Cui lê mâc joß li caki bon mâ jokße na-el, aban lâin tinsakobresi lê râm ut joß xsakal li nokß tâcanâk.2 _"Chetzol xbânunquil li us. Chesicß li tîquilal. Chekßuseb li nequeßxrahobtesi ras rîtzßin. Chebânuhak usilal reheb li nebaß. Ut chetokßoba ruheb li xmâlcaßan.o Y"Yîbomak lê yußam. Tîcobresihomak lê chßôl. Canabomak li mâcobc. Ut mêbânu chic li mâusilal.$ C"Incßaß chic nacuaj rilbal nak têtaksi lê rukß chi tijoc. Usta qßuila sut nequextijoc, abanan lâin incßaß chic tincuabi xban nak lâex aj camsinel.B "Xicß chic nacuil lê ninkße li nequebânu saß xyoßlajic li po ut xicß nacuil nak nequechßutub êrib chi ninkßeîc. Chßaßaj chokß cue xcuybal rilbal li joß qßuial nequebânu.  " Mêcßam chak chic lê mayej li mâcßaß na-oc cuiß. Incßaß chic nacuaj rutzßbal li pom. Xintitzß xban. Lâex nequeninkßei li xyoßlajic li po ut li hilobâl cutan. Abanan incßaß chic nacuaj rilbal lê ninkße xban nak junes mâusilal nequebânu. " ¿Ani xtaklan chak êre nak nequexchal chi mayejac saß li cuochoch? ¿Cßaßut nak nequexchal chixmuxbal ru li cuochoch? 9" Li Dios quixye: —Mâcßaß na-oc cuiß cue li qßuila mayej nequemayeja chicuu. Xintitzß xban lê cßatbil mayej. Xintitzß riqßuin li cßatbil carner ut lix xêbul li sâj cuacax nînkeb xtibel. Incßaß chic nacuulac chicuu lix quiqßuel li toro, li carner, ut li chibât.c A" Lâex li nequexcßamoc be saß li tenamit Jerusalén chanchanex laj Sodoma. Ut chanchanex laj Gomorra. Abihomak li yô chixyebal êre li Kâcuaß li kaDios. Qßuehomak retal lix yâlal li yô chixchßolobanquil chêru.% E" Cui ta incßaß quixcanab coßxibakeb kacomon nak quixsach ru li katenamit li nimajcual Dios, co-osoß raj joß nak queßosoß li tenamit Sodoma ut Gomorra.Q "Caßaj chic li tenamit Sión xcana sutsu xbaneb li xicß nequeßiloc re. Nacßutun chanchan li chßina cab li cuan saß xnaßaj li acuîmk uvas. Chanchan li chßina cab saß xnaßaj li acuîmk melón.~~ w"Queßsacheß ruheb lê tenamit ut queßcßateß. Yôquex chi iloc lâex nak eb li jalan xtenamit nequeßxtzaca li cßaßru xerau. Eb li jalan xtenamit queßxchap chixjunil li cßaßru êre ut lê chßochß xcana chi mâcßaß chic cuan chi saß.;} q"Mâcßaß chic rusil lê tibel. Naticla chak lê raylal saß lê rok ut toj saß lê jolom. Chixjunil lê tibel cuan xtochßolal ut cuan xyocßolal. Tetôqueb chic ru lê tochßolal. Ut mâ ani nabanoc re chi moco naru nequeßxlan ru. Ut mâ ani naqßuehoc li aceite chiru lê ra re risinquil lix rahil.—A| }"¿Ma toj têraj nak texinqßue chixtojbal rix lê mâc? ¿Cßaßut nak toj yôquex chixbânunquil lê mâusilal? Tochßol lê jolom ut tacuajenakex xban li raylal yôquex chixcßulbal. { "Ex tenamit, lâex aj mâc. Numtajenak lê mâusilal. Lâex ralal xcßajolex li incßaß useb xnaßleb. Kßaxal numtajenak lê joß mâjoßil naßleb. Xecanab inpâbanquil. Xechikß injoskßil lâin li Dios Santo, lê Dios lâex aj Israel ut xinêtzßektâna.;z q"Li bôyx naxnau ru laj êchal re ut li bûr naxnau bar qßuebil xnaßaj xban laj êchal re. Abanan lin tenamit Israel incßaß nequeßxnau cuu chi moco nequeßxtau ru lix yâlal.y "Cherabihak lâex li cuanquex saß choxa joß ajcuiß lâex li cuanquex saß ruchichßochß xban nak li Kâcuaß oc re chixyebal chi joßcaßin: —Quebinqßuiresi li cualal incßajol toj retal queßnînkan. Abanan eb aßan xeßxkßetkßeti ribeb chicuu.%x G"Aßan aßin li quicßutbesîc chiru laj Isaías li ralal laj Amoz xban li Dios. Li cßaßru quicßutbesîc chiru saß visión, aßan chirixeb laj Judá ut laj Jerusalén. Aßin quicßutbesîc chiru nak queßcuan chokß xreyeb laj Judá laj Uzías, laj Jotam, laj Acaz ut laj Ezequías.1w[Sêba âcuib, at cuînk li nacatinra. Quim cuiqßuin. Âlinan joß nak nequeßâlinac li quej li nequeßchal chak saß eb li tzûl saß li naßajej cßajoß xsununcal.\[Z5XWwWUTT*SARJQPPNO>NaML@K}JHGIFEDDC[BAA@P??&>9=<::W988f7Z655L44211\00//-,,+u*~)n)(/'&%$#"u!  dM_i?"%`x4 Z  % =$ *iK"Anakcuan eb li tenamit cuanqueb saß tuktûquil usilal ut nequeßbichan xban xsahil xchßôleb.^5"Li Dios quixsach xcuanquileb li queßtacuasin reheb li tenamit saß joskßil. Quixsach xcuanquileb li incßaß queßxcanab xrahobtesinquileb li tenamit. Rajlal queßxsicß xyâlal chanru nak teßxchßißchßißi. "Li Kâcuaß quixsach xcuanquileb li nequeßtaklan saß mâusilal. Ut quirisi xcuanquileb li nequeßnumta saß xbêneb li tenamit.| q"Saß eb li cutan aßan lâex têseße lix reyeb laj Babilonia ut têye: —Qßuehomak retal chanru nak qui-isîc xcuanquil li quirahobtesin ke. Qßuehomak retal chanru nak quisacheß xlokßal li tenamit li cßajoß xchßinaßusal nak quicuan. {"Ex aj Israel, li Kâcuaß texqßue chi hilânc chiru li cacuil cßanjel ut li xiu ut li raylal li yôquex chixcßulbal.8 i"Eb li jalaneb xtenamiteb teßxtenkßaheb laj Israel chi sukßîc saß lix naßajeb. Nak cuanqueb chic aran, eb li jalaneb xtenamiteb teßcßanjelak chiruheb laj Israel joß môs saß li naßajej li quiqßueheß reheb xban li Kâcuaß. Eb li queßnumta saß xbêneb laj Israel junxil, aßan eb chic li teßchapekß ut teßcßanjelak chiruheb laj Israel. Eb laj Israel chic teßtaklânk saß xbêneb li queßrahobtesin reheb junxil.\  3"Li Kâcuaß târil xtokßobâl ruheb laj Israel, li ralal xcßajol laj Jacob. Tixsicß cuißchic ruheb ut tixcßameb cuißchic saß lix naßajeb. Ut eb li jalaneb xtenamiteb teßchâlk chi cuânc aran rochbeneb.M " Eb li chßo hix ut laj xoj teßxjap reheb saß eb li palacio ut saß eb li cab li najt xteram li nequeßxcol cuiß ribeb li tenamit. Cuulac re xkßehil nak tâsachekß ru li tenamit Babilonia.—$A" Aran teßcuânk li xul li nequeßcuan saß li chaki chßochß. Eb li cuarom teßcuânk saß eb li ochoch ut teßcuânk ajcuiß aran li nînki xul avestruz xcßabaß. Ut eb li chibât re qßuicheß teßpiscßok aran.Eb li chßo hix ut laj xoj teßxjap reheb saß eb li palacio ut saß eb li cab li najt xteram li nequeßxcol cuiß ribeb li tenamit. Cuulac re xkßehil nak tâsachekß ru li tenamit Babilonia.—c?" Mâ ani chic teßcuânk aran. Chalen anakcuan incßaß chic tâcuânk tenamit saß li naßajej aßan. Eb laj árabe incßaß chic teßxyîb lix muhebâleb aran, chi moco eb laj ilol xul teßxqßue lix quetômkeb aran.pY" Li naßajej Babilonia kßaxal chßinaßus saß xyânkeb chixjunileb li tenamit. Chiruheb laj Caldea kßaxal lokß ut nim xcuanquil. Abanan lâin li Kâcuaß tinsach li tenamit aßan joß nak xinsacheb li tenamit Sodoma ut Gomorra.(I" Riqßuin lix tzimaj telajeßxcamsiheb li cuînk li toj sâjeb. Incßaß teßril xtokßobâl ruheb li cocßal chi moco teßril xtokßobâl ruheb li cßulaßal." Tinqßue saß xchßôleb laj Medo re nak teßxic chi pletic riqßuineb. Eb laj Medo incßaß nequeßxra ru li oro chi moco li plata.U#" Eb li cocßal sacßbileb chiru pec nak teßcamsîk chiruheb li naßbej yucuaßbej. Telajeßcßamekß chixjunil li cßaßru cuan reheb saß rochocheb. Ut eb li rixakileb telajeßchapekß xbaneb li cuînk.@{" Chixjunileb li teßchapekß teßcamsîk chi chßîchß.c?" Eb li jalaneb xtenamit teßêlelik re teßxic saß lix tenamiteb. Chanchanakeb li quej li nequeßêlelic chiruheb laj yo. Chanchanakeb li carner li nequeßxchaßchaßi ribeb yalak bar xban nak mâcßaß aj ilol reheb.@y" Lâin tincuecßasi li choxa ut tincuecßasi ajcuiß li ruchichßochß saß xnaßaj saß li cutan nak lâin li nimajcual Dios tincuisi lin joskßil saß xbêneb li cuanqueb Babilonia.'" Moco qßuiheb ta chic li cuînk li teßcanâk chi yoßyôqueb. Chanchanakeb li châbil oro li cuan aran Ofir xban nak moco nabalakeb ta chic.~!" Li Kâcuaß quixye: —Lâin tinqßueheb chixtojbal lix mâqueb li incßaß useb xnaßleb. Tinqßueheb chixtojbal lix mâqueb xban li mâusilal nequeßxbânu. Tincubsi xcuanquileb li nequeßxnimobresi ribeb ut tinqßueheb chixtojbal lix mâqueb li nequeßrahobtesin.=}s" Li chahim ut lix sahob ru li choxa incßaß chic teßlemtzßûnk. Tâkßojyînokß ru li sakße usta tojeß êlc yô chak. Ut li po incßaß chic tixcutanobresi li ruchichßochß. | " Cuulac re xkßehil nak li Kâcuaß târakok âtin saß xbêneb li tenamit. Cßajoß li raylal teßxcßul saß li cutan aßan nak li Dios tixcßutbesi lix joskßil chiruheb. Tixsach chixjunil li cuan Babilonia ut tixsach ajcuiß ruheb chixjunileb laj mâc.{" Nabal li raylal tâchâlk saß xbêneb ut yôkeb xxiu. Cßajoß li raylal li teßxcßul. Chanchanak li raylal li naxcßul li ixk li oc re chi qßuirâc. Teßxcaßya ribeb ut teßsach xchßôleb chi rilbal li cßaßru teßxcßul li jun chßôl chic ut teßxutânak.]z3" Tâchßinânk xchßôleb chixjunileb li cristian ut mâcßaßak chic xmetzßêuheb.{yo" Japomak êre chi yâbac xban li raylal li têcßul xban nak cuulac re xkßehil nak li Kâcuaß Dios tixsach êru.x+" Najt xeßchal chak li soldados. Li Kâcuaß yô chi châlc rochbeneb re tixsacheb ru li cuanqueb Babilonia xban nak yô xjoskßil saß xbêneb.Qw" Abihomak li chokînc saß xbên li tzûl. Aßaneb li qßuila soldado. Aßaneb li qßuila tenamit li queßxjunaji ribeb. Li Kâcuaß li nimajcual Dios yô chixcauresinquileb lix soldado re teßpletik.jvM" Li Kâcuaß quixsicß ruheb li châbil soldado li cauheb rib re nak teßxic chi pletic re xqßuebal chixtojbal xmâqueb li tenamit li yô xjoskßil saß xbêneb. Quixsicß ruheb li teßsahokß xchßôl chixqßuebal xlokßal.Qu" Taksihomak lê bandera saß xbên junak li tzûl mâcßaß cheß chiru. Japomak êre chixyebal reheb li soldado nak teßoc saß li oquebâl li cuanqueb cuiß li nequeßtaklan saß xbêneb li tenamit. t " Aßan aßin li quicßutbesîc chiru laj Isaías li ralal laj Amoz xban li Dios chirix li raylal li tixcßul li tenamit Babilonia.-sS" Chisahokß taxak saß êchßôl ut chexbichânk lâex li cuanquex Sión xban nak kßaxal nim xcuanquil li Dios Santo, lix Dioseb laj Israel, li cuan êriqßuin.—?rw" Bichahomak xlokßal li Kâcuaß xban li sachba chßôlej li nalajxbânu. Chi-abîk resil li cßaßru nalajxbânu saß chixjunil li ruchichßochß.Chisahokß taxak saß êchßôl ut chexbichânk lâex li cuanquex Sión xban nak kßaxal nim xcuanquil li Dios Santo, lix Dioseb laj Israel, li cuan êriqßuin.—iqK" Tâcuulak xkßehil nak eb li tenamit teßxye: —Bichahomak xlokßal li Kâcuaß. Cheqßuehak xlokßal lix cßabaß. Yehomak resilal reheb li tenamit li nalajxbânu li Kâcuaß. Yehomak resilal nak kßaxal nim lix cuanquil.p" Cßajoß nak tâsahokß xchßôleb riqßuin li colba-ib. Chanchan nak nacßojla xchßôl li tâchakik re nak narucß li haß.Ko" Li Kâcuaß, aßan li nacoloc cue. Cau inchßôl riqßuin. Joßcan nak incßaß tinxucuak. Li Kâcuaß, li nimajcual Dios, aßan naqßuehoc xcacuil inchßôl ut aßan li ninbicha ru, chaßakeb.6n g" Saß eb li cutan aßan eb laj Israel teßxye: —Tinbicha âlokßal, at Kâcuaß, xban nak usta xatjoskßoß kiqßuin, abanan xnumeß lâ joskßil ut xacßojob li kachßôl.$mA" Nak eb li joß qßuial chic li teßcolekß teßêlk Asiria teßnumekß saß jun li nimla be joß queßxbânu eb laj Israel nak queßel chak Egipto junxil.?lw" Li Kâcuaß Dios riqßuin lix nimal xcuanquil tixchakihobresi li palau li cuan Egipto. Ut tixtakla li tikcual ikß saß xbên li nimaß Eufrates. Tixjach ru li nimaß ut teßcanâk cuukub chi cocß nimaß re nak eb li tenamit teßnumekß jun pacßal chi incßaß teßrisi lix xâbeb.Nak eb li joß qßuial chic li teßcolekß teßêlk Asiria teßnumekß saß jun li nimla be joß queßxbânu eb laj Israel nak queßel chak Egipto junxil.~ku" Teßxjunaji ribeb ut teßxic chi pletic riqßuineb laj filisteo li cuanqueb saß li oeste ut teßnumtâk saß xbêneb li cuanqueb saß li este. Teßnumtâk saß xbêneb li cuanqueb Edom ut Moab. Ut eb li cuanqueb aran Amón teßabînk chiruheb.j1" Eb li ralal xcßajol laj Efraín incßaß chic teßxcakali li ralal xcßajol laj Judá. Ut eb laj Judá incßaß chic xicß teßrileb laj Efraín.%iC" Tixcuaclesi jun etalil chiruheb li jalan tenamit re xcßutbal chiruheb nak tixchßutubeb cuißchic lix tenamit. Tixchßutubeb chixjunileb li ralal xcßajol laj Judá ut eb li ralal xcßajol laj Israel li cuanqueb yalak bar saß ruchichßochß ut tixcßameb cuißchic saß xtenamiteb.Qh" Saß eb li cutan aßan li Kâcuaß riqßuin xcuanquil tixcol cuißchic eb laj Israel li joß qßuialeb li incßaß queßsacheß ruheb. Tixcßameb cuißchic Israel eb li cuanqueb Asiria, ut eb li cuanqueb Egipto, Patros, Etiopía, Elam, Sinar, ut Hamat, joß eb ajcuiß li cuanqueb saß eb li tenamit li cuanqueb chire li palau.dgA" Tâcuulak xkßehil nak saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Isaí tâcßulûnk jun li tâtaklânk. Ut aßanak jun etalil chiruheb li tenamit. Chixjunileb teßsicßok re. Ut li tenamit li tâcuânk cuiß kßaxal lokßak.hfI" Saß lin santil tzûl mâ ani chic tixchßeß rib ut incßaß chic teßxrahobtesi ribeb chi ribileb rib xban nak chixjunil li ruchichßochß nujenak riqßuin lix naßleb li Kâcuaß joß nak nanujac li palau riqßuin haß.Ve%" Ut junak cßulaßal toj natußuc târûk tâbatzßûnk chire xjul li xnaß cßantiß ut mâcßaß tixcßul. Li tojeß xcanab tußuc târûk tixqßue li rukß saß xsoc li cßambolay ut mâcßaß tixcßul.d" Li cuacax ut li osa cuotz teßichajibk. Ut cuotz ajcuiß teßhilânk li raleb. Ut li cakcoj teßcuaßak pim joß li bôyx.^c5" Ut laj xoj rochben li carner teßxcßam rib saß usilal ut li joskß aj hix tâbuchlâk rochben li ral li chibât. Ut li ral li cuacax ut li ral li hix cuotz teßcuaßak ut junak li chßina al tâberesînk reheb.Xb)" Ut aßan tâtaklânk saß xbêneb lix tenamit riqßuin tîquilal ut châbilal. a" Târakok ban âtin riqßuin tîquilal saß xbêneb li nebaß ut tâoquênk chirix li tenkßâc teßraj. Riqßuin li âtin na-el chi xtzßûmal re tixqßueheb chixtojbal xmâqueb li nequeßrahobtesin ut tixteneb câmc saß xbêneb li nequeßbânun mâusilal.r`]" Ut tâsahokß xchßôl chixbânunquil li cßaßru naraj li Kâcuaß. Junelic târakok âtin saß tîquilal. Incßaß târakok âtin yal riqßuin li cßaßru tâcßutûnk chiruheb li cuînk, chi moco yal riqßuin li cßaßru târabi._" Ut lix musikß li Kâcuaß tâcuânk riqßuin chi junelic. Aßan tâqßuehok xnaßleb ut xsêbal xchßôl. Ut aßan tâtenkßânk re chi qßuehoc naßleb ut chi taklânc. Aßan tâtenkßânk re chixnaubal ru lix yâlal ut chixxucuanquil ru li Kâcuaß.w^ i" Saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Isaí tâyoßlâk jun li tâtaklânk. Aßan chanchan lix tux jun li cheß.&]E" "Teßcubsîk xcuanquileb joß nak nequeßyoqßueß riqßuin mâl li nînki cheß saß qßuicheß. Chanchan nak nequeßtßaneß li châbil cheß aran Líbano.o\W" !Abanan li Kâcuaß Dios li kßaxal nim xcuanquil tixsach ruheb riqßuin xnimal xcuanquil. Chanchan nak nequeßxtßan li nînki cheß. Li cuanqueb xcuanquil teßcutekß xxutân ut teßisîk xcuanquileb.Teßcubsîk xcuanquileb joß nak nequeßyoqßueß riqßuin mâl li nînki cheß saß qßuicheß. Chanchan nak nequeßtßaneß li châbil cheß aran Líbano.[/" Saß li cutan aßan eb li xicß nequeßiloc êre teßxyîb lix muhebâleb aran Nob. Ut teßxic chi pletic saß li tzûl Sión li cuan Jerusalén.ZZ-" Eb li cuanqueb aran Madmena queßêlelic ut eb li cuanqueb Geba queßxmuk ribeb.Y{" Japomak êre, lâex li cuanquex Galim; japomak êre chi cau re nak tâabîk toj Lais. Tokßob ruheb li cuanqueb Anatot.9Xk" Queßnumeß saß li tzûl ut queßxyîb lix muhebâleb aran Geba. Cßajoß nak teßxucuak li cuanqueb Ramá. Ut li cuanqueb aran Gabaa saß lix tenamit laj Saúl queßêlelic.W" Eb li xicß nequeßiloc êre queßpletic riqßuin li tenamit Ajat. Queßnumeß aran Migrón. Queßxcanab li îk aran Micmas.~Vu" Saß eb li cutan aßan tex-isîk rubel xcuanquil eb laj Asiria. Incßaß chic texrahobtesîk xbaneb. Chanchan nak tâisîk li âlal îk li cuan saß êbên. Malaj ut chanchan nak tâisîk junak yugo saß êbên. Chanchan nak tâtokekß li yugo.U" Ut li nimajcual Dios tixqßueheb chixtojbal xmâqueb joß quixbânu reheb laj Madián nak quixcamsiheb saß li sakônac li cuan aran Oreb. Tixcßut lix cuanquil chiruheb laj Asiria joß nak quixcßut chiruheb laj Egipto nak queßoc chi numecß saß li Caki Palau.T" Chi sêb tânumekß lin joskßil saß êbên. Tojoßnak tincuisi injoskßil saß xbêneb laj Asiria ut tinsach ruheb, chan.=Ss" Li Kâcuaß li nimajcual Dios naxye reheb lix tenamit li cuanqueb Sión: —Ex intenamit, mexxucuac chiruheb laj Asiria usta teßxbânu raylal êre joß queßxbânu eb laj Egipto.iRK" Relic chi yâl li Kâcuaß li nimajcual Dios tixsach ru lix tenamiteb joß quixye nak tixbânu.Q-" Usta kßaxal nabaleb laj Israel, joß xqßuial li samaib li cuan chire li palau, abanan tâcuulak xkßehil nak incßaß chic qßuihakeb. Aßaneb li teßsukßîk riqßuin li Kâcuaß. Ac yebil nak târakekß âtin saß xbêneb laj Israel ut tâsachekß ruheb lix qßuialeb.~Pu" Eb laj Israel, li ralal xcßajol laj Jacob, li incßaß teßsachekß ruheb, teßsukßîk riqßuin li nimajcual Dios.O" Saß eb li cutan aßan eb laj Israel, li ralal xcßajol laj Jacob, li incßaß queßsach ruheb, incßaß chic teßxcßojob xchßôl riqßuineb li cuînk li queßsachoc ruheb. Teßyoßonînk ban riqßuin li Kâcuaß, li Dios Santo, lix Dioseb laj Israel.}Ns" Incßaß chic qßui li cheß li teßcanâk. Junak chßina al târûk tâajlânk reheb xban nak incßaß chic qßui.%MC" Tixsach ruheb li châbil chßochß ut li qßuicheß. Li naßajej tâcanâk chi mâcßaß cuan chi saß. Chanchan junak li yaj li mâcßaß chic xmetzßêu.AL{" Li Kâcuaß Dios li nacutanobresin re lix cßaßuxeb laj Israel tixsacheb ru. Li Dios Santo tixsacheb ru li tenamit aßan chiru jun cutan joß nak li xam naxcßat li qßuix ut li pim.K-" Joßcan nak li nimajcual Dios târisi lix lokßal eb li cauheb rib. Tixtakla jun li yajel saß xbêneb. Chanchan nak yôkeb chi cßatc xban xam.J%" ¿Ma naru ta biß tixnimobresi rib li mâl chiru li ani nachßeßoc re? ¿Ma naru ta biß tixkßetkßeti rib li seruch chiru li ani nachßeßoc re? ¿Ma naru ta biß tâcuaclesîk junak cuînk xban li xukß? Ut, ¿ma naru ta biß nak li cheß tixtakla junak li cuînk?I" Lâin xinchap lix biomaleb li tenamit ut mâ ani xchßeßoc cue. Chanchan nak xinxoqueb li mol li mâ ani naâtinac chirix ut laj xicßanel xul incßaß quirecßasi xxicß chinseßbesinquil, chi moco quixjap re chixcolbal, chan lix reyeb laj Asiria.H/" Lix reyeb laj Asiria naxye: —Chixjunil li xinbânu, xinbânu xban nak cuan innaßleb ut incuanquil. Xban nak ninnau cßoxlac, us xin-el riqßuin li xinbânu. Xinnumta saß xbêneb nabal li tenamit ut xincßam chokß cue lix biomaleb. Ut xinmakß lix cuanquileb lix reyeb.hGI" Abanan nak li Kâcuaß acak xrakeß chi rakoc âtin saß xbêneb li cuanqueb aran Jerusalén ut saß li tzûl Sión, tojoßnak tixqßue chixtojbal xmâc lix reyeb laj Asiria xban nak naxkßetkßeti rib ut naxnimobresi rib.F-" ¿Ma incßaß ta biß târûk tinbânu re li tenamit Jerusalén ut lix dioseb joß xinbânu re Samaria ut lix dioseb? chan lix reyeb laj Asiria.E" Lâin xinnumta saß xbêneb li tenamit li nabal xdioseb. Nequeßxkßax xqßuial lix dioseb li tenamit Jerusalén ut Samaria.GD" ¿Ma incßaß ta biß juntakßêteb li tenamit Calno ut Carquemis? ¿Ma incßaß ta biß juntakßêteb li tenamit Hamat ut Arfad? Ut, ¿ma incßaß ta biß juntakßêteb Samaria ut Damasco?fCE" Lix reyeb laj Asiria naxye: —Chixjunileb li cuanqueb chokß rey cuanqueb rubel incuanquil.B" Abanan mâcuaß aßan li naxcßoxla lix reyeb laj Asiria. Li cuan saß xcßaßux li rey, aßan xsachbal nabaleb li tenamit.FA" Lâin nintaklaheb laj Asiria chi pletic riqßuineb laj Israel xban nak incßaß useb xnaßleb. Nintaklaheb chi pletic riqßuineb li nequeßqßuehoc injoskßil re nak teßelkßâk li cßaßru reheb. Nintaklaheb chi numtâc saß xbêneb lin tenamit. Teßxyekßi saß rokeb. Chanchan nak nayekßîc li sulul saß be.—'@G" Li Kâcuaß quixye: —Eb laj Asiria nequeßcßanjelac chicuu joß jun li tzßûm re xqßuebaleb chixtojbal xmâqueb li tenamit li yô injoskßil saß xbên.g?G" Cui incßaß têcubsi êrib lâex texcamsîk saß li plêt, malaj ut texchapekß ut texcßamekß chi prêxil saß jalan tenamit. Abanan chi moco riqßuin aßan tânumekß xjoskßil li Dios. Toj texqßue chixtojbal êmâc.k>O" Ut lâex, ¿cßaßru têbânu nak tâchâlk li rakba âtin saß êbên? ¿Cßaßru têbânu nak junak tenamit tâchâlk chak chi najt chixsachbal êru? ¿Ani aj iqßuin têpatzß êtenkßanquil? Ut, ¿bar têcanab lê biomal?f=E" Xban li chakßrab li xeqßue incßaß nequexrakoc âtin saß xyâlal saß xbêneb li nebaß ut eb li rahobtesinbileb. Ut nequemakß li cßaßru reheb chiruheb li xmâlcaßan joß eb ajcuiß li mâcßaß xnaß xyucuaßeb.w< i" Raylal tâchâlk saß êbên lâex li nequeqßue li chakßrab li moco tîc ta re xrahobtesinquileb li tenamit.Q;" Eb li ralal xcßajol laj Manasés ut eb li ralal xcßajol laj Efraín teßxpleti ribeb chi ribileb rib. Ut teßxjunaji ribeb chi pletic riqßuineb li ralal xcßajol laj Judá. Usta teßxcßul chixjunil li raylal aßin, abanan toj mâjiß nanumeß xjoskßil li Kâcuaß saß xbêneb. Toj tixqßue chixtojbal xmâqueb li tenamit.t:a" Yalak bar teßxsicß xtzacaêmkeb li tenamit. Teßcuaßak ut incßaß tâcßojlâk xchßôleb. Junelic ban teßtzßocâk toj retal teßxtiu xtibeleb lix cocßaleb.Eb li ralal xcßajol laj Manasés ut eb li ralal xcßajol laj Efraín teßxpleti ribeb chi ribileb rib. Ut teßxjunaji ribeb chi pletic riqßuineb li ralal xcßajol laj Judá. Usta teßxcßul chixjunil li raylal aßin, abanan toj mâjiß nanumeß xjoskßil li Kâcuaß saß xbêneb. Toj tixqßue chixtojbal xmâqueb li tenamit.`99" Xban nak yô xjoskßil, li nimajcual Dios yô chixqßuebaleb li tenamit chixtojbal lix mâqueb. Eb li tenamit yôqueb chi sachc. Chanchan nak nacßat li pim. Ut mâ ani târil xtokßobâl ru li ras ut li rîtzßin.>8u" Lix mâusilaleb li tenamit chanchan jun li xam li nasachoc nak naxcßat li qßuix ut li pim. Chanchan jun li xam li naxcßat li qßuicheß ut li sib nabukuknac chi xic toj takecß.x7i" Joßcan nak incßaß quixtokßoba ruheb li sâj cuînk li Kâcuaß, chi moco quiril xtokßobâl ruheb li nebaß ut eb li xmâlcaßan. Chixjunileb li tenamit incßaß useb xnaßlebeb. Incßaß nequeßxqßue xcuanquil li Kâcuaß. Junes mâusilal nequeßxye. Joßcan nak li Dios toj mâjiß nanumeß xjoskßil saß xbêneb. Toj tixqßue chixtojbal xmâqueb li tenamit.67" Eb li nequeßcßamoc be, aßaneb li nequeßbalakßin reheb li tenamit. Ut eb li tenamit nequeßxpâb li cßaßru nequeßxye. Joßcan nak nequeßsach.X5)" Eb li nequeßcßamoc be ut eb li cuanqueb xcuanquil, aßaneb li queßjuntakßêtâc riqßuin lix jolom li xul. Ut eb li queßjuntakßêtâc riqßuin lix ye li xul, aßaneb lix profeta li nequeßticßtißic. 4" Li Kâcuaß tixqßueheb chixtojbal xmâqueb laj Israel, eb laj cßamol be joß eb ajcuiß li tenamit. Chanchan nak târisi xjolom ut xye junak li xul malaj ut chanchan nak tixsach li palmera joß nak tixsach li pim. Chixjunil aßin tixbânu chiru jun cutan.3" Abanan li tenamit incßaß queßxsicß li Kâcuaß li nimajcual Dios li yô chi qßuehoc reheb saß raylal chi moco queßsukßi riqßuin.P2" Eb laj Siria queßchal saß li este ut eb laj filisteo queßchal saß li oeste chixsachbaleb laj Israel. Abanan incßaß quinumeß xjoskßil li Kâcuaß. Toj tixqßue chixtojbal xmâqueb li tenamit. 1 " Li Kâcuaß quixchikß xjoskßileb li xicß nequeßiloc reheb. Queßxchßutub ribeb re teßxic chi pletic riqßuineb laj Israel.r0]" —Yâl nak xtßaneß li cab yîbanbil riqßuin xan. Abanan takayîb cuißchic riqßuin pec. Queßxyocß li tzßamba li yîbanbil riqßuin li cheß sicómoro, abanan takayîb cuißchic riqßuin li châbil cheß chacalteß, chanqueb.d/A" Chixjunileb laj Israel teßxnau nak li Kâcuaß, aßan li quibânun re aßan. Teßxnau chixjunileb li ralal xcßajol laj Efraín ut li tenamit Samaria, li nequeßxkßetkßeti ribeb ut nequeßxnimobresi ribeb chixyebal:~.u" Li Kâcuaß Dios quixtakla xyebal resil li raylal li tâchâlk saß xbêneb laj Israel, li ralal xcßajol laj Jacob. -9" Tânimâk lix nimajcual cuanquilal ut li tuktûquil usilal mâcßaßak rosoßjic. Tâcßojlâk saß xcßojaribâl laj David ut tixxakab lix cuanquil saß xyâlal ut saß tîquilal chalen anakcuan ut chi junelic. Li nimajcual Dios tixbânu chi joßcaßin xban nak joßcan quiraj.2,]" Jun li cßulaßal xyoßla chokß ke. Li Cßajolbej xqßueheß ke xban li Dios. Ut saß rukß aßan cuânk li cuanquilal. Ut aßan aßin li tixcßabaßin: aj bânuhom sachba chßôlej, aj qßuehol naßleb, li nimajcual Dios, li Acuabej Dios chi junelic kße cutan ut aj qßuehol tuktûquil usilal.k+O" Tâcßatekß lix xâbeb li soldados ut tâcßatekß ajcuiß li rakßeb li osoßjenak saß quicß.]*3" Xban li raylal yôqueb chixcßulbal laj Israel, chanchan cuan jun li yugo saß xbêneb ut yôqueb chi saqßuecß riqßuin cheß. Abanan xacuisiheb saß raylal. Chanchan xacuisi li yugo ut xatok li cheß. Xasach xcuanquileb li nequeßnumta saß xbêneb laj Israel. Xasacheb li nequeßrahobtesin reheb, joß cabânu reheb laj Madián junxil.W)'" At Kâcuaß, xaqßueheb cuißchic chi tâmc lâ tenamit ut xaqßue cuißchic xsahil xchßôleb. Ut kßaxal cuißchic teßsahokß xchßôleb âcuiqßuin. Chanchan nak nasahoß xchßôleb li yôqueb chi kßoloc ut chanchan nak nasahoß xchßôleb li soldados nak nequeßxjeqßui chirixeb li cßaßru nequeßrêchani chak saß li plêt._(7" Li tenamit chanchan saß kßojyîn cuanqueb xban li mâc ut xban nak incßaß nequeßxtau xyâlal. Abanan quicutanobresîc lix naßlebeb. Ac tenebanbil raj li câmc saß xbêneb, abanan quicßulun laj Colol reheb.l' S" Li Dios moco chi junaj cua ta quixcubsi xcuanquil lix tenamiteb laj Zabulón ut lix tenamiteb laj Neftalí. Tâcuulak ban xkßehil nak tâqßuehekß cuißchic xlokßal li tenamit aßin li cuan chire li nimaß Jordán li naxic cuan cuiß li palau. Tâqßuehekß cuißchic xlokßal saß li naßajej Galilea cuanqueb cuiß li tenamit li mâcuaßeb aj judío./&W"malaj ut takßa saß li chßochß. Abanan junes raylal chic teßril ut kßojyîn. Mâ ani tâcolok reheb chiru li rahil chßôlej. Aran teßosokß saß li kßojyîn.%"Eb li tenamit teßxbeni ribeb yalak bar chi ra saß xchßôleb ut teßtzßocâk. Xban nak teßtzßocâk tâchâlk xjoskßileb ut teßxmajecua lix reyeb ut teßxmajecua ajcuiß lix Dioseb. Teßilok takecß saß choxa,malaj ut takßa saß li chßochß. Abanan junes raylal chic teßril ut kßojyîn. Mâ ani tâcolok reheb chiru li rahil chßôlej. Aran teßosokß saß li kßojyîn.A${"Tzolomak li cßaßru naxye saß lix chakßrab li Dios. Cui incßaß nequeßxye êre chi tzßakal li cßaßru cuan saß li chakßrab, aßan xban nak toj mâjiß nequeßxtau lix yâlal.[#/"Cui eb li tenamit teßxye êre nak têpatzß ênaßleb riqßuineb laj kße ut eb laj tûl li nequeßhasbac ut nequeßâtinac yal chi joßcan, lâex texchakßok ut têye: —¿Ma incßaß ta biß târûk tixpatzß xnaßleb junak tenamit riqßuin lix Dios? ¿Ma târûk ta biß teßxpatzß xnaßleb li yoßyôqueb riqßuineb li camenak?—>"u"Lâin cuanquin arin cuochbeneb li cualal li quixqßue cue li Kâcuaß. Cotaklâc chak xban li nimajcual Dios li nacuan saß li tzûl Sión joß jun retalil chokß reheb laj Israel.! "Usta quixmuk rib li Kâcuaß chiruheb li ralal xcßajol laj Jacob, abanan lâin cau inchßôl ut cßojcßo inchßôl riqßuin. "Abanan, ex intzolom, chexoc saß êchßôl li âtin aßin ut chebânuhak li chakßrab aßin li quixqßue cue li Kâcuaß.wg"Nabalakeb li teßxtich li rokeb. Teßtßanekß ut teßosokß. Ut nabalakeb li teßchapekß saß li raßal.—'G"Xban nak santin, lâin tincolok reheb li nequeßxqßue inlokßal. Chiruheb laj Judá ut eb laj Israel chanchanakin jun li pec li teßxtich cuiß li rokeb. Chanchanakin jun li pec li natßanoc. Chiruheb li cuanqueb Jerusalén, chanchanakin jun li cßam malaj ut jun li raßal re chapoc.P" Chaqßue retal nak santin lâin li nimajcual Dios. Tâxucua cuu lâin.  " —Mâjunaji âcuib riqßuin li cßaßru nequeßxcßûb ru eb li tenamit, chi moco tâxucua li cßaßru nequeßxxucua eb aßan.&E" Riqßuin xnimal xcuanquil li Kâcuaß quiâtinac cuiqßuin ut quixye cue nak incßaß tinbânu li cßaßru yôqueb chixbânunquil eb li tenamit. Quixye cue:D" Usta têcßûb ru chi us li cßaßru têbânu, abanan incßaß us tex-êlk. Usta tex-âtinak chi nabal, abanan mâcßaßak aj e li cßaßru têye xban nak lâo cuan li Kâcuaß kiqßuin.4a" Lâex tenamit, usta têchßutub êrib, yôk ajcuiß êxiu. Abihomak lâex li cuanquex chi najt. Usta têcauresi êrib, abanan tâchßinânk êchßôl ut tâsachekß êru.8i"Teßnumtâk saß xbêneb chixjunileb laj Judá. Chanchanakeb li butß li nacuulac toj saß xcuxeb lix chamal ut naxtzßap chixjunil lâ tenamit, at Emanuel, chan li Kâcuaß.y"Joßcan nak lâin li Kâcuaß tintakla lix reyeb laj Asiria rochbeneb lix soldado chi numtâc saß xbêneb laj Jerusalén. Nak teßchâlk riqßuin lix cuanquileb laj Asiria chi pletic, chanchan nak nabutßun li nimaß Eufrates ut naxic yalak bar.-S"—Eb li tenamit aßin queßxtzßektâna li nimaß Siloé, li tuktu ru ut queßxcßojob xchßôleb riqßuin laj Rezín ut riqßuin laj Peka li ralal laj Remalías.F"Ut quiâtinac cuißchic cuiqßuin li Kâcuaß ut quixye cue:H "Toj mâjiß ajcuiß naxnau xyebal “at innaß at inyucuaß” li chßina al aßin nak lix biomaleb li tenamit Damasco ut Samaria tâchapekß ut tâcßamekß xban lix reyeb laj Asiria, chan.A{"Mokon chic xincuan riqßuin li cuixakil li profetisa ut aßan xcana chi yaj aj ixk. Nak quiyoßla li cualal, li Kâcuaß quixye cue “Maher-salal-hasbaz” tâqßue chokß xcßabaß. "Bok âcuiqßuin chokß châbil testigo laj Urías laj tij ut laj Zacarías li ralal laj Jeberequías nak tâtzßîba aßan, chan.  ;"Li Kâcuaß quixye cue: —Chap jun perêlak li tzßalam cheß nim ru ut chiru aßan tâtzßîba chi tzßakal re ru li âtin aßin: Maher-salal-hasbaz.A{"Incßaß chic tixtrabaji li chßochß riqßuin asaron joß queßxbânu junxil xban nak cßajoß li qßuix ut li pim li tâcuânk aran. Aran tâqßuemânk li cuacax ut li carner, chan.8i"Ut eb li teßxic aran teßxcßam lix tzimaj re yoßoc xban nak junes pim ut qßuix tâcuânk saß eb li naßajej aßan.Incßaß chic tixtrabaji li chßochß riqßuin asaron joß queßxbânu junxil xban nak cßajoß li qßuix ut li pim li tâcuânk aran. Aran tâqßuemânk li cuacax ut li carner, chan.T!"Ut tâcßulmânk ajcuiß saß eb li cutan aßan nak li naßajej li na-el cuiß nabal li uvas tâcanâk chokß xnaßaj li qßuix ut li pim. Ut aßan raj li naßajej li naqßuehoc jun mil chi tumin plata.? w"abanan tzßakalak ajcuiß li leche li tâxocmânk re nak tixtzaca li mantequilla. Relic chi yâl nak li joß qßuial chic li teßcolekß teßxtzaca li mantequilla ut li xyaßal cab.| q"Saß eb li cutan aßan, usta yal jun ajcuiß li cuacax ut cuib ajcuiß li chibât li tixqßuiresi junak li cuînk,g G"Ut saß eb li cutan aßan li Kâcuaß tixtakla lix reyeb laj Asiria, li cuan jun pacßal li nimaß Eufrates. Li cuînk aßan chanchan jun aj besonel xban nak tixtakla xbesbal lê jolom joß ajcuiß lê mach ut lê tzelec., Q"Chanchanakeb li raxyât ut li sak cßau nak teßxic yalak bar saß eb li ûl ut saß eb li ochoch pec. Ut telajeßxic saß eb li qßuix ut saß eb li pachßayaß.y k"Saß eb li cutan aßan li Kâcuaß tixbokeb laj Egipto ut eb laj Asiria. Eb laj Egipto chanchanakeb li raxyât xban xqßuialeb nak teßchâlk chi najt bar cuanqueb cuiß li nimaß. Ut eb laj Asiria chanchanakeb li sak cßau nak teßchâlk.D"Raylal tixqßue saß êbên li Kâcuaß ut saß xbêneb lê ralal êcßajol. Cßajoß li raylal teßxcßul chixjunileb li ralal xcßajoleb li rey. Mâ jun sut quicßulman chi joßcan chalen nak eb laj Efraín queßxjach ribeb riqßuineb laj Judá. Li Kâcuaß tixtakla chak lix reyeb laj Asiria chêrahobtesinquil.A{"Nak toj mâjiß naxnau xsicßbal ru li us ut xtzßektânanquil li incßaß us li chßina al, lix naßajeb li cuib chi rey li nequexucua ru tâcanâk chi mâcßaß chic cristian chiru. "Nak yôk chi qßuîc, li chßina al tixtzaca li xyaßal cab ut li mantequilla toj retal tixnau xsicßbal li us ut li incßaß us.uc"Joßcan ut nak li Kâcuaß tâqßuehok êre junak retalil. Aßan aßin li retalil li tâqßuehekß êre: Jun xkaßal toj mâjiß cuanjenak riqßuin cuînk tâcuânk xcßulaßal chßina têlom. Ut Emanuel tâqßuehekß chokß xcßabaß.dA" Tojoßnak laj Isaías quixye: —Abihomak lâex li ralal xcßajol laj David. ¿Ma incßaß ta biß tzßakal nak yôquex chixchßißchßißinquileb li profeta? ¿Ma toj têraj xchßißchßißinquil li Kâcuaß lin Dios?.U" Abanan laj Acaz quichakßoc ut quixye: —Incßaß tintzßâma châcuu nak tâcßutbesi junak retalil chicuu. Lâin incßaß tinyal âcuix lâat, at Kâcuaß, chan.1[" —Tzßâma chiru li Kâcuaß lâ Dios nak tixcßutbesi junak retalil châcuu. Naru tixtakla chak saß xchamal li ruchichßochß malaj ut takecß toj saß choxa, chan.F" Ut li Dios quiâtinac cuißchic riqßuin laj Acaz ut quixye:#" Li tenamit Samaria, aßan lix nimal ru tenamit saß xnaßajeb li ralal xcßajol laj Efraín. Ut laj Peka li ralal laj Remalías, aßan lix reyeb. Cui incßaß cau êchßôl saß lê pâbâl joßcan ajcuiß têcßul joß li teßxcßul li ralal xcßajol laj Efraín.—#?"Eb laj Siria cauheb xchßôl riqßuin li tenamit Damasco xban nak aßan lix nimal ru tenamit li cuan aran Siria. Ut laj Rezín, aßan lix reyeb laj Damasco. Chiru ôb xcâcßâl chihab eb laj Efraín yôkeb chi sachc xcuanquileb toj retal nak teßcanâk chi mâcßaß chic tenamit.~w"Abanan li nimajcual Dios quixye: —Mâ jokße tâcßulmânk chi joßcan. Incßaß tâuxmânk li cßaßru nequeßxye.!};"—Toxic chi pletic riqßuineb laj Judá. Takachap lix naßajeb ut takajeqßui chi kibil kib. Ut takaxakab li ralal laj Tabeel chokß xreyeb, chanqueb.|-"Lix reyeb laj Siria ut laj Efraín joß ajcuiß li ralal laj Remalías queßxcßûb ru chanru nak teßchâlk chi pletic âcuiqßuin ut queßxye:{{"Ut tâye re, “Michßinan âchßôl. Cacuubresi ban âchßôl. Matxucuac chiruheb laj Rezín lix reyeb laj Siria ut li ralal laj Remalías, li yô xjoskßileb saß êbên xban nak eb aßan chanchaneb li rußuj siß li yô xsibel,” chaßakat.—wzg"Abanan li Kâcuaß Dios quixye re laj Isaías: —Tatxic âcuochben laj Sear-jasub lâ cualal cuan cuiß lix naßaj li haß li cuan takecß. Têtau laj Acaz saß li be nanumeß cuiß li rok haß li cuan cuiß lix naßajeb laj puchßunel. %/~}|{zz$yxwwvu-t8sSrqq ppooEnmkjihgg.f0e}ecBba``_T^^]\[ZYXX?VUUTrS~RR!QPPONOM`LKII;HxG(FjEAD(B&@?>==7<<;;&::088765z4322&1M0-//.K,+}*)('%$#"L!Y iM`}X[&2)gz * N ##%yk"Teßxsicß xtenkßanquileb riqßuin toj tâcuulak xkßehil nak incßaß chic tixcuy. Chanchan nak tâtokekß li claux. Ut chixjunil li cßaßak re ru li tßuytßu chiru talejeßtßanekß.— Li Kâcuaß li nimajcual Dios quiyehoc re aßin.4a"Abanan kßaxal âl li îk tâcanâk saß xbên. Chixjunileb li rechßalal teßxsicß xtenkßanquil riqßuin. Chanchanakeb chic li ucßal ut li secß li nequeßtßuyubâc saß eb li claux.Teßxsicß xtenkßanquileb riqßuin toj tâcuulak xkßehil nak incßaß chic tixcuy. Chanchan nak tâtokekß li claux. Ut chixjunil li cßaßak re ru li tßuytßu chiru talejeßtßanekß.— Li Kâcuaß li nimajcual Dios quiyehoc re aßin.C"Chanchan jun li claux tojbil saß junak cheß xban nak li Kâcuaß tixxakab saß xnaßaj lix cuanquil. Saß xcßabaß li cuînk aßan, chixjunileb li rechßalal teßqßuehekß xlokßal.dA"Tinqßue li îk saß xbên re nak aßan chic tâilok re li rochocheb li ralal xcßajol li rey David. Li oquebâl li tixte aßan, mâ ani naru tâtzßapok re. Ut li oquebâl li tixtzßap aßan, mâ ani naru tâtehok re.s_"Tinqßue chirix laj Eliaquim lâ cuakß rochben lix cßâmal âsaß. Tinkßaxtesi li cuanquil re li quinqßue âcue junxil. Ut aßanak chic li tâcßamok be chiruheb li cuanqueb Jerusalén joß eb ajcuiß li ralal xcßajol laj Judá.+"Li Kâcuaß Dios quixye re laj Sebna: —Saß eb li cutan aßan lâin tinbok cuiqßuin laj Eliaquim laj cßanjel chicuu, li ralal laj Hilcías.oW"Li Kâcuaß tatrisi saß lâ cuanquil. Chanchan tiquisinbil tixbânu âcue nak tatrisi,” chaßakat.fE"Tatxqßue saß jalan tenamit kßaxal nim. Chanchan nak tixcut jun li pelota. Aran tatcâmk ut eb lâ carruaje li cßajoß xchßinaßusaleb teßcanâk aran. Riqßuin aßan tâcßutekß xxutân li ani nataklan saß âbên.\1"Li Kâcuaß târisi lâ cuanquil. Tatxqßue chi chapecß ut tatcßamekß chi najt.7g"¿Cßaßru âcuanquil lâat? ¿Ani quiqßuehoc âlesêns chixyîbanquil li muklebâl arin? ¿Ani xyehoc âcue nak tâyîb lâ hilobâl saß li sakônac aßin li najt xteram?,Q"Aßan aßin li quixye cue li Kâcuaß, li nimajcual Dios: —Tatxic riqßuin laj Sebna, li nataklan saß xbêneb li nequeßcßanjelac saß li palacio ut tâye re,W'"Ut li Kâcuaß li nimajcual Dios quiâtinac cuiqßuin ut quixye cue: —Li mâc aßin li xebânu lâex aj Jerusalén incßaß tincuy toj retal nak texcâmk. Lâin li nimajcual Dios xinyehoc re aßin, chan.\1" Abanan lâex sa saß êchßôl nak yôquex chi ninkßeîc. Xecamsiheb li carner ut li cuacax re têtiu. Xexcuaßac ut xex-ucßac vino. Xeye: —Cuaßako, ucßako xban nak mâre cuulaj caßbej nococam, chanquex.%C" Saß li cutan aßan li Kâcuaß li nimajcual Dios quixye êre nak texyâbak ut têyotß êchßôl. Têqßue li kßes ru tßicr chêrix ut têbes lê jolom.2]" Queyîb saß xyi li cuib chi tzßac li naßajej re xxocbal li haß li na-el chak saß xnaßaj li haß li yîbanbil junxil. Abanan incßaß quepatzß lê naßleb riqßuin li Dios li quiyîban re. Incßaß quesicß lê naßleb riqßuin li Dios li quicßûban ru chixjunil li cßaßru tâcßulmânk." Queqßue retalileb li cab li cuanqueb Jerusalén ut cuan li quejucß re xyîbanquil lix cacuub li tzßac li sutsu cuiß lê tenamit." Queqßue retal nak jucßbil li tzßac li sutsu cuiß lix tenamit laj David. Quexoc li haß saß lix naßaj li cuan takßa.^ 5"Quilajeßpoßeß chixjunil li cßaßak re ru li quecol cuiß raj êrib lâex aj Judá. Nak queril nak mâcßaß chic êcolbal, querisi chak lê chßîchß re pletic, li quexoc saß li cab li cuan saß qßuicheß.: m"Cßajoß li carruaje teßcuânk saß eb li ru takßa, li kßaxal chßinaßus nak xcuan. Ut eb li soldado li nequeßxic chirix cacuây xakxôkeb chiru li oquebâl re Jerusalén.K "Eb li soldados teßchâlk toj Elam chirix cacuây. Cuânk chak saß rukßeb lix tzimaj. Ut eb li soldados li teßchâlk toj Kir cuânk chak saß rukßeb lix chßîchß re xcolbal re xchßôleb.% C"Li Kâcuaß li nimajcual Dios ac quixye nak tâcuulak xkßehil nak chêjunilex texxucuak ut kßaxal ra têcßul. Telajeßxsach ênaßleb saß li ru takßa li nacßuteß cuiß li visión. Telajeßtßanekß li tzßac li sutsu cuiß li tenamit ut lê yâb tâabîk toj saß eb li tzûl.> u"Joßcan nak lâin ninye: —Canabomakin injunes. Oc cue chi yâbac xban xrahil inchßôl. Ut mâ ani tixbay rib chixcßojobanquil inchßôl xban nak lin tenamit teßsachekß ru.—=s"Chixjunileb li nequeßtaklan saß êyânk xeßêlelic chiruheb li tzimaj. Abanan xeßchapeß xbaneb li xicß nequeßiloc reheb. Queßchapeß usta najt queßcôeb nak queßêlelic."¿Ma mâcuaßex ta biß jun tenamit li junes chokînc nequebânu? ¿Ma mâcuaß ta biß lâex jun tenamit li junelic sa saß êchßôl? ¿Cßaßut nak eb lê comon moco xeßcamsîc ta chi chßîchß? ¿Cßaßut nak incßaß xeßcamsîc saß li plêt?o Y"Aßan aßin resil li cßaßru tâcßulmânk saß li ru takßa li quicßutbesîc cuiß li visión chicuu xban li Dios. ¿Cßaßru xecßul anakcuan? ¿Cßaßut nak chêjunilex yôquex chi takecß saß xbên lê rochoch xban lê xiu?J "Usta kßaxal cauheb xchßôl chi pletic eb li cuînk aj Cedar, li nequeßcutuc tzimaj, abanan moco qßui ta chic li teßcolekß. Lâin li Kâcuaß, lix Dioseb laj Israel, ninyehoc re aßin.—a;"Aßan aßin li quixye cue li Kâcuaß: —Joßcaßin saß jun chihab tâosokß chixjunil lix lokßaleb laj Cedar, joß nak nabiseß xcutan jun li môs.Usta kßaxal cauheb xchßôl chi pletic eb li cuînk aj Cedar, li nequeßcutuc tzimaj, abanan moco qßui ta chic li teßcolekß. Lâin li Kâcuaß, lix Dioseb laj Israel, ninyehoc re aßin.—!;"Yôqueb chi êlelic re nak incßaß teßcamsîk chi chßîchß chi moco riqßuin tzimaj. Yôqueb chi êlelic re nak incßaß teßcamsîk saß li plêt.S"Lâex li cuanquex Tema, qßuehomak xcua rucßaheb li yôqueb chi êlelic.#?" Aßan aßin li resil li cßaßru teßxcßul eb laj Arabia: —Lâex aj Dedán li yôquex chi numecß, tênumsi li kßojyîn saß li qßuicheß re Arabia.5" Ut li yô chi cßacßalênc quixye: —Cutanocß re, abanan aß que cuißchic na-oc li kßojyîn. Cui tâcuaj patzßoc, tatsukßîk cuißchic, chan.U#" Aßan aßin resil li cßaßru teßxcßul eb laj Edom: Eb aßan quineßrâtina chak toj Seir ut queßxye: —Lâat li yôcat chi cßacßalênc, ¿jokße cuanco? ¿Jokße tânumekß li kßojyîn? chanqueb.^~5" Ex intenamit Israel, kßaxal ra xecßul joß li ru li trigo li nayekßman re risinquil li rix. Yôquin chixyebal êre li cßaßru quixye cue li Kâcuaß li nimajcual Dios, lix Dioseb laj Israel, chan laj Isaías.h}I" Saß junpât queßchal li cuînk saß xcarruaje. Ut laj qßuehol etal quixye: —¡X-osoß li tenamit Babilonia! ¡Xsacheß ru li tenamit Babilonia! Chixjunileb lix dioseb jucßbileb ut tßantßôqueb saß chßochß, chan.|/"Ut laj qßuehol etal quixjap re joß nak naxjap re li cakcoj ut quixye: —At Kâcuaß, chi kßek chi cutan yôquin chi cßacßalênc arin, chan.y{k"Laj qßuehol etal târileb li cuînk li yôqueb chi châlc saß li carruaje quelonbil xban jun sumal chi cacuây, ut târileb li cuînk li yôqueb chi châlc chirix li bûr ut li camello. Tixqßue retal chi us li cßaßru teßxbânu, chan.zzm"Li Kâcuaß Dios quixye cue: —Ayu ut xakab junak aj qßuehol etal ut ye re nak tixye resil li cßaßru târil.1y["Saß li visión quicuil nak ac xeßxyîb li mêx. Ac xeßxhel li tßicr re teßcuaßak cuiß. Nequeßcuaßac ut nequeßucßac. Saß junpât na-abîc li xyâb xcux li nataklan nak naxye: —Cuaclinkex lâex li nequextaklan saß xbêneb li soldado. Cauresihomak lê chßîchß re xcolbal êrib.—5xc"Ninsicsot xban inxiu ut nachßinan inchßôl. Nak sa saß inchßôl ninsahoß nak na-oc li kßojyîn. Abanan anakcuan nak yô inxiu incßaß nacuaj nak tâoc li kßojyîn.nwU"Cßajoß lin xiu ut ra cuanquin xban li cßaßru quicuil saß li visión. Chanchan li raylal li naxcßul li ixk li oc re chi qßuirâc. Nayotßeß inchßôl xban li cßaßru quicuabi ut sachso innaßleb xban li cßaßru quicuil.Ev"Jun li visión kßaxal ra rilbal quicßutbesîc chicuu. Li quicuil saß li visión aßan nak yôqueb chi balakßînc ut yôqueb chi sachoc. Ayukex lâex aj Elam. Ayukex chi pletic riqßuineb laj Babilonia. Joßcan ajcuiß lâex aj Medo. Ayukex chi pletic re nak târakekß li raylal li queßxbânu eb laj Babilonia. u "Aßan aßin resil li raylal li tâchâlk saß xbêneb laj Babilonia, li cuanqueb saß li chaki chßochß li cuan chire li palau. Eb li xicß nequeßiloc reheb chanchanakeb li câk-sut-ikß nak teßchâlk saß li chaki chßochß, li naßajej li kßaxal yibru.-tS"Saß eb li cutan aßan eb laj Filistea li cuanqueb chire li palau teßxye, “Qßuehomak retal cßaßru queßxcßul eb li tenamit li xkacßojob kachßôl saß xbêneb. Saß kachßôl lâo nak eb aßan toeßxcol chiru lix reyeb laj Asiria. ¿Ani târûk tâcolok ke anakcuan?” chaßakeb.—[s/"Cßajoß nak teßsachk xchßôleb ut teßxutânâk eb li queßxcßojob xchßôleb saß xbêneb laj Etiopía. Joßcan ajcuiß teßxcßul eb li queßxqßue xlokßal laj Egipto.Saß eb li cutan aßan eb laj Filistea li cuanqueb chire li palau teßxye, “Qßuehomak retal cßaßru queßxcßul eb li tenamit li xkacßojob kachßôl saß xbêneb. Saß kachßôl lâo nak eb aßan toeßxcol chiru lix reyeb laj Asiria. ¿Ani târûk tâcolok ke anakcuan?” chaßakeb.—!r;"Lix reyeb laj Asiria tânumtâk saß xbêneb laj Egipto ut eb laj Etiopía. Tixchapeb li tenamit ut tixcßameb chi prêxil. Joß nînk joß cocß teßxic chi mâcßaß xâb chi rok ut chi mâcßaßeb rakß. Cßajoß nak teßxutânâk eb laj Egipto nak teßxic chi tßustßûqueb.rq]"Ut li Kâcuaß quixye ajcuiß: —Laj Isaías laj cßanjel chicuu quibêc chi mâcßaß xâb ut chi mâcßaß li kßes ru rakß chirix chiru oxib chihab. Aßan retalil li raylal tenebanbil saß xbêneb laj Egipto ut eb laj Etiopía.#p?"Saß eb li cutan aßan li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Isaías li ralal laj Amoz ut quixye re: —Isi li kßes ru tßicr li cuan châcuix ut li xâb li cuan châcuok, chan. Ut joßcan quixbânu laj Isaías. Quibêc chi mâcßaß xâb ut chi mâcßaß li kßes ru tßicr chirix.|o s"Laj Sargón lix reyeb laj Asiria quixtakla laj Tartán aran Asdod chi pletic. Ut laj Tartán quinumta saß xbêneb.n-"Ut osobtesinbilakeb xban li nimajcual Dios. Li Dios tixye reheb: —Osobtesinbilex inban, lâex aj Egipto, lin tenamit. Ut lâex aj Asiria, li yoßobtesinbilex inban, osobtesinbilex ajcuiß inban. Ut osobtesinbilex lâex aj Israel, li sicßbil êru inban, chaßak li Dios.*mM"Saß eb li cutan aßan junajak chic ruheb li oxib chi tenamit Israel, Egipto ut Asiria. Saß xcßabaßeb aßan osobtesinbilak li ruchichßochß.Ut osobtesinbilakeb xban li nimajcual Dios. Li Dios tixye reheb: —Osobtesinbilex inban, lâex aj Egipto, lin tenamit. Ut lâex aj Asiria, li yoßobtesinbilex inban, osobtesinbilex ajcuiß inban. Ut osobtesinbilex lâex aj Israel, li sicßbil êru inban, chaßak li Dios._l7"Saß eb li cutan aßan tâcuânk jun li nim be tâxic Egipto toj Asiria. Eb laj Asiria teßxic Egipto ut eb laj Egipto teßxic Asiria. Eb laj Egipto ut eb laj Asiria junajeb xchßôl nak teßxlokßoni li Kâcuaß.ykk"Li Kâcuaß tixqßueheb laj Egipto chixtojbal rix lix mâqueb. Abanan li Kâcuaß tixcuyeb xmâc ut tixtenkßaheb cuißchic ut târosobtesiheb. Eb laj Egipto teßxsicß li Kâcuaß ut li Kâcuaß târil xtokßobâleb ru ut târosobtesiheb.j/"Li Kâcuaß tixcßutbesi rib chiruheb laj Egipto re nak teßxqßue retal nak aßan li Kâcuaß ut teßxlokßoni. Teßxqßue chokß xmayej li ru li trigo ut teßmayejak chiru li Kâcuaß. Teßxye re li Kâcuaß cßaßru li teßxbânu ut teßxbânu li cßaßru teßxyechißi.Ti!"Aßaneb li retalil nak li Kâcuaß cuan aran Egipto. Nak li tenamit teßxyâba xcßabaß li Kâcuaß xban li raylal li yôkeb chixcßulbal, li Kâcuaß tixtakla junak li tâcolok reheb ut tixtenkßaheb.@hy"Saß eb li cutan aßan tâcuânk jun li artal re xlokßoninquil li Kâcuaß aran Egipto. Ut tâcuânk ajcuiß jun li pec najt xteram saß li nubâl re xqßuebal xlokßal li Kâcuaß.g"Saß eb li cutan aßan cuânkeb ôb li tenamit aran Egipto li teßâtinak saß li râtinobâleb laj Judá. Eb li cuanqueb aran teßxbânu li juramento nak teßxlokßoni li Kâcuaß. Jun reheb li tenamit aßan tâqßuehekß “Herez” chokß xcßabaß.Of"Cßajoß nak teßxucuak eb laj Egipto xbaneb laj Judá. Caßaj cuiß riqßuin rabinquil lix cßabaßeb laj Judá teßxucuak laj Egipto xban li cßaßru quixcßûb ru li nimajcual Dios saß xbêneb.+eO"Tâcuulak xkßehil nak chixjunileb laj Egipto chanchanakeb li ixk. Sicsotkeb xban xxiuheb nak teßxqßue retal nak li nimajcual Dios târakok âtin saß xbêneb.d/"Mâcßaß naru teßxbânu eb laj Egipto, chi moco li biom, chi moco li nebaß, chi moco li cuanqueb xcuanquil, chi moco li mâcßaßeb xcuanquil.fcE"Li Kâcuaß quixsach xnaßlebeb re nak incßaß us li naßleb li teßxqßue. Joßcan nak incßaß na-el chi us li tenamit Egipto riqßuin li cßaßru naxbânu. Chanchaneb li calajenak li nequeßtacloc saß lix xaßauheb.xbi" Kßaxal tônteb li nequeßtaklan aran Zoán ut eb li nequeßcßamoc be saß li tenamit Menfis. Xeßxqßue rib chi balakßîc ut xeßxqßue ajcuiß chi balakßîc eb laj Egipto. Ut aßaneb raj li tzßakal nequeßcßamoc be saß li tenamit.Da" At faraón, ¿bar cuanqueb li cuanqueb xnaßleb li nequeßqßuehoc ânaßleb? Châlkeb ut xyehakeb âcue cßaßru li raylal xtenebâc saß xbên li tenamit Egipto xban li nimajcual Dios.``9" Relic chi yâl nak eb li nequeßcßamoc be saß li tenamit Zoán mâcßaßeb xnaßleb. Eb li nequeßqßuehoc xnaßleb laj faraón moco châbil ta li naßleb li teßxqßue. ¿Chan ta cuiß ru nak teßxye re laj faraón nak aßaneb li ralal xcßajol li tzolbileb chi us malaj ut teßxye nak aßaneb li ralal xcßajol li rey li queßcuan junxil?\_1" Ut teßchßinânk xchßôleb li nequeßyîban tßicr joß eb ajcuiß laj cßanjel.^" Teßyotßekß ajcuiß xchßôleb chixjunileb li nequeßyîban châbil tßicr lino. Teßrahokß ajcuiß saß xchßôleb eb laj quemonel.I] "Eb laj car teßrahokß xchßôleb ut teßyâbak. Chixjunileb teßrahokß saß xchßôleb xban nak incßaß chic teßxqßue lix yoy chi moco lix chapleb car saß li nimaß xban nak ac xchakic.\!"Tâchakik ajcuiß li pim li cuan chire li nimaß. Teßchakik li acuîmk ut teßcßamekß xban ikß. Mâcßaßak chic li acuîmk tâcanâk.f[E"Li haß saß eb li rok haß teßchakik ut teßchuhokß. Teßchakik li caxlan aj ut li bayal.O w"Raylal tâchâlk saß xbêneb li cuanqueb saß li tenamit bar na-abiman cuiß xyâbeb li cocß xul. Raylal tâchâlk saß xbên li tenamit Etiopía li cuan jun pacßal eb li nimaß.=Ns"Saß li ecuu teßchâlk chikasachbal. Abanan nak tâsakêuk, ac mâ anihakeb chic. Joßcaßin nak nequeßosoß chixjunileb li nequeßraj xchapbal chokß reheb li cßaßru ke lâo.OM" Nak teßchâlk li tenamit chi pletic chanchanakeb lix cau ok li haß. Abanan nak li Dios tixkßuseb, teßêlelik ut teßxic chi najt yalak bar. Chanchanakeb lix mokoj ixim li nacßameß xban ikß saß eb li tzûl. Chanchanakeb li poks li nacßameß xban ikß li naxsuti rib.Saß li ecuu teßchâlk chikasachbal. Abanan nak tâsakêuk, ac mâ anihakeb chic. Joßcaßin nak nequeßosoß chixjunileb li nequeßraj xchapbal chokß reheb li cßaßru ke lâo.FL" Raylal tâchâlk saß xbêneb li xnînkal ru tenamit li nequeßchokin nak nequeßchal chi pletic. Chanchan li chokînc li naxbânu li palau, malaj ut joß nak na-ecßan lix cau ok li haß.?Kw" Nak nequex-au, nequeril chi us re nak nayoßla ut joß cuulaj nequeroybeni nak tixqßue li ratzßum. Abanan nak tâchâlk li raylal saß êbên chixjunil li cßaßru xerau tâsachk.jJM" Lâex aj Israel, xetzßektâna li Kâcuaß laj colol êre. Incßaß xepatzß êtenkßanquil re li Dios li chanchan li sakônac li xecol cuiß raj êrib. Xerau ban li acuîmk chßinaßus re xqßuebal xlokßal li jalanil dios..IU" Saß eb li cutan aßan, eb li tenamit li cauresinbileb chi us re xcolbaleb rib teßtzßektânâk joß eb li tenamit li queßsacheß nak xeßêlelic chiruheb laj Israel. Chanchanakeb chic li ru li cheß li xcanabâc toj saß rußuj. Eb li tenamit teßcanabâk chi mâcßaß chic cuan chi saß.IH "Incßaß chic teßxcßojob xchßôleb riqßuineb li artal li queßxyîb riqßuin rukßeb. Incßaß chic teßxlokßoni lix jalam ûch lix Asera li queßxyîb, chi moco teßxlokßoni li sakße.?Gw"Saß eb li cutan aßan eb li cristian teßxtzßâma xtenkßanquil riqßuin li Kâcuaß li quiyoßobtesin reheb. Teßsukßîk cuißchic riqßuin li Dios santo, lix Dioseb laj Israel.F "Incßaß chic qßui li cristian li teßcolekß Israel. Chanchan li cheß olivo nak nachikßeß. Natßaneß chixjunil li ru. Cuib oxib aj chic nacana saß li rußuj malaj ut saß eb li rukß. Lâin li Kâcuaß, lix Dioseb laj Israel, ninyehoc re aßin.—UE#"Li naßajej Israel nayamnac tâcanâk joß jun lix naßaj li acuîmk nak ac xsiqßueß li ru. Chanchanak li ru takßa re Refaim nak ac sicßbil chixjunil li ru li acuîmk li na-el saß li naßajej aßan.Dw"Saß eb li cutan aßan tâsachekß lix cuanquilaleb li ralal xcßajol laj Jacob. Ut tâsachekß ajcuiß lix biomaleb.oCW"Mâcßaßak chic lix tenamit li ralal xcßajol laj Efraín li queßxcauresi ribeb. Ut mâcßaßak chic xcuanquil Damasco. Eb laj Siria li incßaß queßsacheß ruheb xutânal teßcanâk joß eb laj Israel, chan li nimajcual Dios.'BG"Eb li tenamit li cuanqueb Aroer teßcanâk chi mâcßaß chic cristian. Eb li carner teßcuaßak aran ut mâ ani tâseßbesînk reheb saß li naßajej aßan.A '"Aßan aßin li quixye li profeta chirixeb laj Damasco: —Damasco incßaß chic tâcanâk joß tenamit. Tâpoßekß ut juqßuinbil tâcanâk.$@A"Abanan anakcuan li Kâcuaß xye: —Eb laj Moab oxib chihab aj chic teßcuânk. Bisbil aj chic lix cutaneb joß nak nabiseß rix lix cutan junak li môs. Tâisîk xcuanquileb laj Moab. Usta kßaxal nabaleb, abanan moco nabaleb ta chic li teßcolekß ut moco cauhak ta chic ribeb.—X?)" Joßcan quixye li Kâcuaß chirixeb laj Moab junxil.Abanan anakcuan li Kâcuaß xye: —Eb laj Moab oxib chihab aj chic teßcuânk. Bisbil aj chic lix cutaneb joß nak nabiseß rix lix cutan junak li môs. Tâisîk xcuanquileb laj Moab. Usta kßaxal nabaleb, abanan moco nabaleb ta chic li teßcolekß ut moco cauhak ta chic ribeb.—9>k" Nequeßxtacuasi ribeb laj Moab nak nequeßxic saß li naßajej li najt xteram chixlokßoninquileb li jalanil dios. Mâcßaß rajbal nak nequeßxic chi tijoc chiru lix artaleb.= " Narahoß inchßôl xban li raylal li queßxcßul laj Moab. Nayotßeß inchßôl xban li raylal li queßxcßul laj Kir-hareset.<}" Incßaß chic teßsahokß saß xchßôleb nak yôkeb chixsicßbal ru li racuîmkeb. Mâ ani chic tâbichânk saß xnaßajeb li uvas. Mâ ani chic tâyatzßok uvas saß li yatzßleb. Mâ ani chic na-ecßan xban nak lâin xcuisi lix sahil xchßôleb.;;o" Joßcan nak ninyâbac joß nequeßyâbac eb laj Jazer xban nak queßsacheß li racuîmk uvas. Ninyâbac chi kßaxal ra saß inchßôl chirixeb laj Hesbón ut eb laj Eleale. Incßaß chic teßxjap reheb xban xsahil xchßôleb nak teßxsicß ru li racuîmkeb. Aß chic li japoc e tâabîk nak yôk li plêt.t:a"Quichakic lix naßajeb li acuîmk uvas li cuanqueb Hesbón ut Sibma. Queßyekßîc xbaneb li jalan xtenamiteb. Junxil li acuîmk uvas queßcuulac toj saß li tenamit Jazer. Queßcuulac toj saß li chaki chßochß ut toj saß li palau.;9o"Eb laj Moab teßyâbak xban li raylal li teßxcßul. Chixjunileb teßyâbak nak tâjulticokß reheb lix tzacaêmkeb yîbanbil riqßuin chaki uvas li xeßxcuaß aran Kir-hareset.O8"Eb laj Judá nequeßxye: —Lâo nakabi resil nak kßaxal kßetkßeteb laj Moab. Nequeßxnimobresi ribeb ut nequeßxkßetkßeti ribeb. Abanan mâcßaß rajbal nak nequeßxnimobresi ribeb, chanqueb.q7["Saß eb li cutan aßan jun reheb li ralal xcßajol laj David tâoc chokß rey. Aßan tâtaklânk saß xbêneb li tenamit saß tîquilal ut tixraheb. Târakok âtin saß xyâlal ut tixtenkßaheb li tenamit chi cuânc saß tîquilal.*6M"Choêcanab chi cuânc êriqßuin. Choêcol chiruheb li nequeßraj kasachbal, chanqueb. Eb aßan teßsachekß ruheb ut mâ anihakeb chic li nequeßrahobtesin ke.n5U"Nequeßxye reheb laj Judá: —Yehomak ke cßaßru us takabânu. Qßuehomak kanaßleb. Choêcol joß jun li cheß naxqßue li mu nak yô xtikcual li sakße. Lâo yôco chi êlelic. Moêcanab saß rukßeb li xicß nequeßiloc ke.4"Eb laj Moab xeßisîc saß lix naßajeb chire li nimaß Arnón. Chanchaneb laj xicßanel xul li queßisîc saß eb lix soc.3 y"Lâex aj Moab, li cuanquex saß li chaki chßochß Sela, taklahomakeb li carner re li rey li cuan saß li tzûl Sión.:2m" Ut li nimaß li cuan Dibón tâcakokß xban li quicß. Abanan kßaxal cuißchic ra teßxcßul eb li cuanqueb Dibón xban nak lâin kßaxal cuißchic nim li raylal li tinqßue saß xbêneb. Chanchan teßcamsîk xban li cakcoj eb li tenamit li cuanqueb Moab ut eb li teßcanâk aran saß li naßajej aßan.A1{"Yalak bar saß li naßajej Moab tâabîk li yâbac. Tâabîk saß li tenamit Eglaim. Toj saß li tenamit Beer-elim tâabîk lix yâbeb.Ut li nimaß li cuan Dibón tâcakokß xban li quicß. Abanan kßaxal cuißchic ra teßxcßul eb li cuanqueb Dibón xban nak lâin kßaxal cuißchic nim li raylal li tinqßue saß xbêneb. Chanchan teßcamsîk xban li cakcoj eb li tenamit li cuanqueb Moab ut eb li teßcanâk aran saß li naßajej aßan.q0["Lix biomaleb li queßxtau li xocxo xbaneb teßxcßam chirixeb nak teßxic jun pacßal li nimaß Sauces../U"Tâchakik li haß li cuan saß li tenamit Nimrim. Tâchakik ajcuiß li pachßayaß ut chixjunil li acuîmk. Chakihak chic chixjunil li pim. Mâcßaßak chic rax ru.y.k"Lâin tincuil xtokßobâl ruheb laj Moab. Eb li cristian teßêlelik toj saß eb li tenamit Zoar, ut Eglat-selisiya. Yôkeb chi yâbac nak teßtakekß saß li tzûl Luhit ut japjôkeb re xban xrahil xchßôleb nak teßêlelik toj Horonaim.>-u"Eb li cuanqueb Hesbón ut Eleale teßxjap reheb. Ut tâabîk lix yâbeb toj saß li tenamit Jahaza. Joßcan nak teßxucuak li soldado li cuanqueb Moab ut teßchßinânk xchßôleb.$,A"Teßxqßue li kßes ru tßicr chirixeb nak teßxic saß be. Yôkeb chi yâbac saß eb li cßayil ut saß xbêneb li cab. Chixjunileb huyhutkeb chi yâbac.+"Eb li cuanqueb saß li tenamit Dibón teßxic chi yâbac saß li artal li cuan saß xbên bol. Eb li cuanqueb Moab rahak saß xchßôleb ut teßyâbak chirixeb li tenamit Nebo ut Medeba. Teßxbes lix jolomeb ut teßxjo lix macheb xban xrahil xchßôleb.* #"Aßan aßin li esilal li quiqßueheß chirix li naßajej Moab. Relic chi yâl li tenamit Ar li cuan aran Moab tâsachekß ru chiru jun kßojyîn. Ut li tenamit Kir li cuan aran Moab tâsachekß ru chiru jun kßojyîn. Mâcßaß chic tâecßânk saß li naßajej Moab.I) " ¿Cßaßru tâyehekß reheb laj filisteo li nequeßchal kiqßuin? Takaye reheb nak li Kâcuaß quixxakab saß xnaßaj li tenamit Sión ut eb lix tenamit, li rahobtesinbileb, teßcolekß aran.("Japomak êre chi yâbac chêjunilex lâex aj filisteo. Nabaleb li soldado xeßchal saß li norte chi pletic êriqßuin. Chanchan li sib. Ut mâ jun reheb tâêlk saß xyânkeb lix comon.¿Cßaßru tâyehekß reheb laj filisteo li nequeßchal kiqßuin? Takaye reheb nak li Kâcuaß quixxakab saß xnaßaj li tenamit Sión ut eb lix tenamit, li rahobtesinbileb, teßcolekß aran.g'G"Eb li nebaß teßxtau lix tzacaêmkeb usta kßaxal nebaßeb. Eb li mâcßaß cuan reheb teßhilânk chi tuktu xchßôleb. Aban li Kâcuaß tixtakla jun li cueßej saß êbên lâex aj filisteo ut telajexcâmk chêjunilex.?&w"Lâex aj filisteo, misahoß saß êchßôl nak xtokeß li cheß li xexsaqßueß cuiß. Nak nacam jun li cßantiß, nachal chokß rêkaj jun chic li cßantiß kßaxal yibru chiru li quicuan junxil. Nak tâmok lix mol li cßantiß, tâyoßlâk jun li cßantiß li napiscßoc. Li cßantiß aßan kßaxal xiu xiu.T%!"Saß li chihab nak quicam li rey Acaz, laj Isaías quixye li esilal aßin:N$"Li Kâcuaß li nimajcual Dios xteneban chak re aßin. ¿Ani ta biß târûk tâpoßok re li quixye? Cui li Kâcuaß quixye nak tixbânu chi joßcan, ¿ani ta biß târûk tâjalok re lix cßaßux?##"Aßan aßin li xincßûb ru xbânunquil saß li ruchichßochß. Aßan aßin xinteneb saß xbêneb li xnînkal ru tenamit, chan li Kâcuaß.]"3"Lâin tinsach ruheb laj Asiria li cuanqueb saß xnaßajeb laj Israel lin tenamit. Tinyekßiheb saß cuok aran saß eb lin tzûl. Tojoßnak tincuisi li âlal îk li xeßxqßue saß xbêneb laj Israel lin tenamit."!="Ac xye riqßuin juramento li nimajcual Dios li âtin aßin: —Relic chi yâl nak tâcßulmânk joß xincßûb ru lâin. Tâcßulmânk joß xinye lâin.; o"Lâin tinsukßisi li tenamit Babilonia chokß xnaßajeb li cuarom. Tinsukßisi chokß xsâb haß. Chanchan mesunbil tâcanâk li naßajej nak tinsach ru, chan li nimajcual Dios.`9"Li Kâcuaß li nimajcual Dios quixye: —Lâin tinsacheb ru. Tinsach li nimla tenamit Babilonia. Mâ ani chic tâcanâk chi yoßyo, chi moco li ralal xcßajol. Lâin li Kâcuaß li nimajcual Dios ninyehoc re aßin.pY"Ex tenamit, cauresihomak êrib ut têcamsiheb li ralal xcßajol li rey aßin xban li mâusilal li queßxbânu lix yucuaßeb. Eb aßan incßaß teßrêchani li naßajej chi moco teßxyîb li xnînkal ru tenamit saß ruchichßochß.\1"Lâat incßaß tatmukekß joß nak xeßmukeß li jun chßol chic rey xban nak xasach ru lâ tenamit ut xacamsiheb li cristian. Ut mâ ani chic tâjulticânk reheb lâ cualal âcßajol xban li mâusilal xabânu.pY"Abanan lâat incßaß catmukeß saß xyâlal. Xattzßekeß joß nak natzßekman li rukß cheß. Tzßektzßôcat saß xyânkeb li queßcamsîc chi chßîchß. Tatcutekß saß chamal jul rochbeneb joß eb li camenak li yekßinbileb."Chixjunileb lix reyeb li tenamit queßmukeß saß xyâlal ut aran yôqueb chi hilânc chi xjûnkaleb saß lix muklebâleb."¿Ma mâcuaß ta biß aßin li cuînk li quisachoc ruheb li xnînkal ru tenamit ut quixsukßisi li qßuicheß chokß chaki chßochß? ¿Ma mâcuaß ta biß aßin li cuînk li incßaß quirachßabeb li cristian li queßcßameß chi prêxil? chanqueb.+"Eb li tenamit yôkeb châcaßyanquil. Teßsach xchßôleb chirilbal cßaßru xacßul. Teßxye: —¿Ma mâcuaß ta biß aßin li cuînk li quiqßuehoc re li ruchichßochß chi ecßânc? ¿Ma mâcuaß ta biß xban li cuînk aßin nak nequeßsicsot xban xxiuheb li tenamit?nU"Abanan quicubsîc lâ cuanquil ut catcuteß toj takßa saß li chamal jul cuanqueb cuiß li camenak.^5"Tinxic toj takecß toj jun pacßal li chok. Chanchanakin li nimajcual Dios, chancat."=" Lâat cacßoxla nak kßaxal nim âcuanquil. Caye saß âchßôl: —Tintakekß toj saß choxa ut tinqßue lin cßojaribâl saß xbêneb li chahim li quixyîb li Dios. Tincßojlâk saß li tzûl li nacana saß li norte bar nequeßxchßutub cuiß ribeb chixlokßoninquil lix dioseb."=" Chanchanat laj Lucero li qui-isîc saß choxa. Lâat chanchanat raj li cak chahim li nalemtzßun ekßela xban nak cßajoß lâ lokßal junxil. Catnumta saß xbêneb li tenamit ut cacuêchaniheb. Abanan qui-isîc lâ cuanquil joß laj Lucero nak quicuteß chak saß ruchichßochß.(I" Junxil quiqßueheß âlokßal riqßuin arpa, abanan mâcßaß chic lâ lokßal. Xnujâc lâ tibel chi motzoß. Chanchan nak yocyôcat saß xbêneb li motzoß.#" Teßâtinak ut teßxye: —At xreyeb laj Babilonia, xsacheß lâ cuanquil joß nak xsach kacuanquil lâo. Juntakßêto anakcuan, chaßakeb." Chanchan nak queßsach xchßôleb li camenak nak queßril nak yô chi cuulac lix reyeb laj Babilonia saß xnaßajeb li camenak. Chanchan nak quilajeßcuacli saß li cßojaribâl li queßcuan chokß xreyeb li qßuila tenamit chixcßulbal lix reyeb laj Babilonia.L"Li cheß ciprés ut li chacalteß li cuan Líbano nequeßsahoß saß xchßôleb ut nequeßxye, “Chalen nak quisacheß ru lix reyeb laj Babilonia mâ ani chic nequeßtßanoc ke,” chanqueb.— C~b}||!{{yxxrwvqu ts@rLpnovnllVkkjiii?hhDgg"f1edcbaa`` ^]\\[hZZYVXWW1V"UT S_RRQVPPOONGM\L)K'J{IHHWGG:FEhDCDB!A@@9?>=<;:98754493'2U10V// .q--++l*n)d(A's&&9%$$u##*"") [z jCZTr^b U #cACv7e" Lâex cuan lê mâc. Chanchanex jun li tzßac najt xteram, jorol. Chi mâcßaß saß êchßôl tâtßanekß.G6" Joßcan nak li nimajcual Dios, li Dios santo li nakalokßoni lâo aj Israel, naxye chi joßcaßin: —Lâex xetzßektâna li cuâtin. Xecßojob êchßôl riqßuin li pletic ut li mâusilal.35_" Elenkex chiku. Canabomak xbânunquil li us li yôquex chixbânunquil. Incßaß chic nakaj rabinquil li cßaßru nequeye chirix li kaDios santo, lâo aj Israel, chanqueb.(4I" Nequeßxye reheb li profeta: —Micßuteß chic li visión chêru. Mêye chic ke cßaßru us takabânu. Ye ban ke li chßinaßus rabinquil, usta moco yâl ta.q3[" Li tenamit aßin kßetkßeteb ut nequeßbalakßin. Incßaß nequeßraj rabinquil lix chakßrab li Dios.,2Q"Li Kâcuaß quixye cue nak tintzßîba retalil saß jun li hu chanru lix naßlebeb laj Israel. Li hu aßan cuânk junelic ut aßanak retalil chanru lix naßlebeb.]13"Relic chi yâl nak mâcßaß na-oc cuiß li teßxbânu eb laj Egipto. Moco naru ta teßxtenkßaheb laj Israel. Joßcan nak ninye: —Eb laj Egipto nequeßxnimobresi ribeb, abanan mâcßaß naru nequeßxbânu.—R0"Aßan aßin li esilal chirixeb li xul li cuanqueb Neguev. Li Neguev, aßan jun li naßajej xiu xiu numecß cuiß xban nak aran cuanqueb li cakcoj ut li cßantiß li kßaxal sêb chi âlinac ut li cßantiß li napiscßoc chi junpât. Eb laj Israel yôqueb chi numecß aran re teßxic Egipto chixpatzßbal lix tenkßanquil. Yôqueb chixcßambal chirix bûr ut camello lix biomaleb re teßxqßue reheb laj Egipto. Abanan eb laj Egipto moco teßxtenkßaheb ta.h/I"abanan xutânal teßêlk xban nak incßaß teßtenkßâk xbaneb. Teßbalakßîk xban li tenamit li mâcßaß nequeßoc cuiß. Mâcßaß aj e nak xeßcôeb riqßuineb usta xeßxcßojob xchßôleb saß xbêneb laj Egipto.—e.C"Usta ac xeßxtakla laj cßamol be aran Zoán, ut usta ac xeßxtaklaheb lix takl aran Hanes,8-i"Abanan laj faraón mâcßaßak xcuanquil chixtenkßanquileb. Tâcßutekß xxutâneb nak tâcubsîk xcuanquileb xban nak queßxpatzß lix tenkßanquileb riqßuineb laj Egipto.e,C"Nequeßxic Egipto chixsicßbal xtenkßanquileb chi incßaß nequeßxpatzß cue ma us malaj ut incßaß us li nequeßxbânu. Nequeßraj nak li tenamit Egipto tâcolok reheb. Eb aßan cauheb xchßôl riqßuin laj faraón.}+ u"Li nimajcual Dios quixye: —Raylal tâchâlk saß xbêneb li nequeßtaklan saß xbêneb laj Judá xban nak xjuneseb nequeßxcßûb ru cßaßru teßxbânu ut incßaß nequeßxpatzß xnaßlebeb cue lâin. Joßcan nak yô chi numtâc lix mâqueb.*"Ut eb li incßaß nequeßxtau xyâlal teßxtau chic ru ut eb li junes cuechßînc nequeßxbânu teßxcßul lix kßusbaleb.A){"Nak teßril lê ralal êcßajol li cßaßru xinbânu lâin, teßxqßue retal nak lâin santin ut tineßxlokßoni lâin lix Dioseb laj Israel, li ralal xcßajol laj Jacob. Ut teßxxucua cuu.Ut eb li incßaß nequeßxtau xyâlal teßxtau chic ru ut eb li junes cuechßînc nequeßxbânu teßxcßul lix kßusbaleb.B(}"Joßcan nak li Kâcuaß li quicoloc re laj Abraham, naxye chi joßcaßin: —Ex ralal xcßajol laj Jacob, incßaß chic tâcßutekß lê xutân, chi moco texsakquirinokß xban lê xiu.w'g"Li Dios tixsach ruheb li nequeßkßaban ut tixsach ajcuiß ruheb li nequeßbalakßin re laj rakol âtin. Ut tixsach ajcuiß ruheb li nequeßxsicß xyâlal re nak incßaß târakekß âtin saß tîquilal saß xbêneb li mâcßaßeb xmâc.&"Eb li nequeßrahobtesin teßsachekß ruheb. Ut eb li nequeßhoboc teßosokß. Chixjunileb li nequeßxbânu mâusilal telajeßosokß."%="Ut eb li tûlaneb teßsahokß cuißchic xchßôl riqßuin li Kâcuaß. Eb li nebaß teßsahokß xchßôl riqßuin li Kâcuaß lix Dios Santo laj Israel.U$#"Saß eb li cutan aßan eb li chanchaneb tzßap xic teßrabi nak tâilekß xsaß li hu saß xxiqueb. Ut eb li chanchaneb mutzß teßxtau chic ru lix yâlal. Incßaß chic teßcuânk chi sachso xnaßlebeb.$#A"Chi sêb nacuulac xkßehil nak li qßuicheß re Líbano tâsukßisîk chokß xnaßaj li acuîmk. Ut li xnaßaj li acuîmk tâsukßisîk chokß qßuicheß.4"a"Kßaxal cuißchic nanumta lê mâusilal. Lâex incßaß nequeßtau xyâlal. ¿Ma naxkßax ta biß xlokßal laj pacßonel li cuc? Junak li cuc incßaß târûk tixye re laj pacßol re, “Mâcuaß lâat xatyîban cue”. Chi moco târûk tixye, “Incßaß nacanau cßaßru yôcat chixbânunquil”.!{"Raylal tâchâlk saß xbêneb li nequeßxcßoxla xbânunquil chi mukmu chiru li Kâcuaß li cßaßru nequeßxcßûb ru xbânunquil. Nequeßxcßoxla nak mâ ani na-iloc reheb. Saß xchßôleb aßan nak mâ ani nanaßoc re li cßaßru nequeßxbânu.d A"Joßcan nak lâin tinbânu jun li sachba chßôlej xiu xiu rilbal riqßuineb li tenamit aßin. Eb li cuanqueb xnaßleb mâcßaßak chic xnaßlebeb ut eb li sêbeb xchßôl incßaß chic sêbak xchßôleb, chan li Dios."=" Li Kâcuaß quixye: —Li tenamit aßin niquineßxlokßoni yal riqßuin xtzßûmal reheb. Moco nequeßxbânu ta chi anchal xchßôleb. Mâcßaß rajbal nak niquineßxlokßoni xban nak li cßaßru nequeßxbânu re inlokßoninquil, aßan yal jun chakßrab qßuebil xbaneb li cuînk.3" Ut cui ta têye re junak incßaß naxnau iloc ru hu: “Il xsaß li hu aßin”, aßan tixye êre: “Lâin incßaß ninnau iloc ru hu”, chaßak.w" Chêru lâex, li visión chanchan li âtin tzßîbanbil saß junak hu tzßaptzßo chi us. Cui têqßue li hu re junak naxnau iloc ru hu ut têye re nak târil xsaß chêru, li jun aßan tixye êre: “Incßaß naru xban nak tzßaptzßo li hu”.c?" Li Kâcuaß xsach lê naßleb. Chanchan yôquex chi cuârc. Eb li profeta, aßaneb raj li nequeßqßuehoc xnaßlebeb li tenamit. Abanan li Dios quixsach lix naßlebeb. Chanchan nak quixtzßap li ruheb riqßuin tßicr.?w" Lâex aj Jerusalén, canâkex saß lê tôntil naßleb. Chanchanakex li mutzß ut chanchanakex li calajenak usta incßaß tex-ucßak vino. Taclôkex usta incßaß yôkex chi calâc.#?"Chanchanakeb li tâtzßocâk ut naxmatqßue nak yô chi cuaßac. Abanan nak na-aj ru tâtzßocâk. Malaj ut chanchanakeb li tâchakik re. Naxmatqßue nak yô chi ucßac. Abanan nak na-aj ru, târaj ucßac. Joßcan teßxcßul li qßuila tenamit li nequeßpletic saß li tzûl Sión.V%"Ut chixjunileb li tenamit li yôqueb chi pletic riqßuineb laj Jerusalén joß eb li nequeßrahobtesin reheb telajeßosokß. Chanchanakeb li matcß malaj ut jun li visión chiru kßojyîn li yal nanumeß.hI"Chi mâcßaß saß xchßôleb aßan, li Kâcuaß li nimajcual Dios tixsacheb ru li xicß nequeßiloc reheb laj Israel. Tâcuânk li chokînc ut li câk ut li hîc. Ut tâcuânk ajcuiß li câk-sut-ikß ut li xam re sachoc.I "Abanan li Kâcuaß saß junpât tixqßue chixtojbal lix mâqueb li xicß nequeßiloc reheb laj Jerusalén. Chanchanakeb li poks malaj ut lix mokoj ixim li nacßameß chi junpât xban li ikß.-"Li tenamit Jerusalén tâcubsîk xcuanquil ut tßantßôkeb saß chßochß. Saß has teßâtinak saß li chßochß. Chanchanak jun li musikßej.0Y"Li Kâcuaß tixcanabeb li xicß nequeßiloc reheb chixsutbal li tenamit. Teßxyîb lix muhebâleb chi xjun sutam ut teßpletik riqßuineb li cuanqueb saß li tenamit.M"Chirix aßan li Dios tixqßue li raylal saß xbên li tenamit Jerusalén. Teßyotßekß xchßôleb ut teßyâbak ut chixjunil li tenamit chanchanak jun li artal li junelic cuan quicß saß xbên.6 g"Raylal tâchâlk saß xbên li tenamit Jerusalén, li nequeßxye ajcuiß Ariel re, li tenamit li quicuan cuiß laj David. Xbânuhakeb cuan cuib oxibak chihab lix ninkßeheb."Chixjunil li naßleb aßin qßuebil re xban li nimajcual Dios. Kßaxal châbil li naßleb li naxqßue li Dios ut chixjunil na-el chi us.2]"Nequeßxten li ru li trigo, abanan moco cau ta nequeßxten re nak incßaß tâpuqßuekß. Nequeßxnumsi ban li carrêt saß xbên chi timil re risinquil li rix.Chixjunil li naßleb aßin qßuebil re xban li nimajcual Dios. Kßaxal châbil li naßleb li naxqßue li Dios ut chixjunil na-el chi us./"Incßaß naru xtenbal li eneldo riqßuin nimla cheß, chi moco li comino joß nak natenman li trigo. Naxten ban riqßuin jun li cheß caßchßin.]3"Naxnau chi us li âuc xban nak li Kâcuaß lix Dios naxcßut chiru chanru tixbânu.1["Nak ac xcauresi li chßochß narau li riyajil li eneldo ut li comino. Narau li riyajil li trigo chi tzol joß ajcuiß li cebada ut narau ajcuiß li avena saß xnaßaj. "Cui junak aj acuinel naxcauresi lix chßochß re tââuk, ¿ma junelic ta biß yôk rakßinquil? ¿Ma junelic ta biß yôk chixbecbal?; q"Abihomak li yôquin chixyebal ut qßuehomak retal.V %"Joßcan ut nak canabomak li hoboc re nak incßaß tânimânk li raylal li têcßul. Lâin ac xcuabi nak li nimajcual Dios tixsach ru chixjunil lê tenamit. Ac tenebanbil saß êbên nak tâsachekß ruheb.% C"Li Kâcuaß tixbânu joß quixbânu saß li tzûl Perazim ut saß li ru takßa Gabaón. Tixbânu li incßaß quixbânu junxil. Tixbânu chi tzßakal re ru.  "Incßaß chic sa texcuânk. Chanchanakex jun li cuînk li naxyal cuârc saß jun li chßât caßchßin rok ut caßchßin li ris.&E"Qßuila sut têcßul li raylal. Cuulaj cuulaj tâchâlk saß êbên chi kßek chi cutan. Cßajoß nak texxucuak nak têtau ru li cßaßru yôquin chixyebal.I "Tâsachekß xcuanquil li contrato li quebânu riqßuin li câmc joß ajcuiß li contrato li quebânu riqßuin lix naßajeb li camenak. Kßaxal ra têcßul nak tâchâlk li raylal saß êbên.5"Li tîquilal tâcßanjelak cue joß li bisleb nak tinrakok âtin saß êbên. Ut li châbilal tâcßanjelak joß li plomo.— Chanchan li sakbach nak tixsach ru chixjunil li ticßtiß li nequecßojob cuiß êchßôl ut chanchan li butß nak tixsach ru li nequecol cuiß êrib."Joßcan nak li Kâcuaß Dios quixye chi joßcaßin: —Qßuehomak retal. Lâin xinsicß ru jun li pec kßaxal lokß ut xinqßue aran Sión chokß xxuc li cab re nak cau tâcanâk. Ut li ani tixcßojob xchßôl riqßuin incßaß tâchßinânk xchßôl.yk"Lâex nequeye: —Lâo xkabânu jun li contrato riqßuin li câmc ut riqßuin lix naßajeb li camenak. Lâo incßaß takacßul li raylal saß eb li cutan nak nachal. Xkacßojob kachßôl riqßuin li balakßînc ut li ticßtißic, chanquex. "Abihomak li cßaßru naxye li Kâcuaß êre lâex li nequextaklan saß li tenamit Jerusalén, lâex li nequekßetkßeti êrib.+" Joßcan nak li râtin li Kâcuaß tâcßutekß chiruheb joß nak nacßuteß chiruheb li cocßal. Joßcan nak junes taklâc teßxcßul ut nabal li chakßrab tâqßuehekß saß xbêneb xbânunquil. Kßaxal ra teßxcßul nak teßchapekß ut teßcßamekß saß jalan tenamit./" Li Dios quixye reheb: —Aßan aßin li naßajej li texhilânk cuiß. Arin tâsahokß êchßôl, chan. Abanan, eb aßan incßaß queßabin chiru.5c" Cui incßaß nacuulac chêru joß ninbânu lâin, li Kâcuaß tixtaklaheb li jalaneb xtenamit chixcßutbal lix yâlal chêru saß jalan âtinobâl li chßaßaj xtaubal ru.'" Junes li chakßrab naxye ke. Junes kataklanquil naxbânu. Naxcßut chiku li junjûnk chi âtin joß nequeßxbânu reheb li cocßal, chanqueb.b~=" Nequeßxcuechßi cuix ut nequeßxye: —¿Ani li cuînk aßan nak nachal chixqßuebal kanaßleb? ¿Ma cuan ta biß xcuanquil nak tâchâlk chikatijbal? ¿Ma cocßalo ta biß lâo? ¿Ma tojeß ta biß xkacanab tußuc?^}5"Chixjunileb li mêx tzßajeb ru xban lix xaßauheb. Mâ jun chic li naßajej sak ru.=|s"Eb li profeta ut eb laj tij yôqueb chi calâc ut nequeßtacloc. Cßajoß li vino ut li haß li nacaltesin queßrucß toj retal queßxsach xnaßleb. Eb li profeta incßaß chic nequeßxtau ru li visión li naxcßut chiruheb li Kâcuaß. Ut eb laj tij incßaß chic nequeßru xqßuebal xnaßlebeb li tenamit.8{i"Li Kâcuaß tixqßue xnaßlebeb laj rakol âtin re nak teßrakok âtin saß tîquilal. Ut tixqßue xcacuilal xchßôleb li nequeßpletic re xcolbal li oquebâl re li tenamit.Mz"Saß eb li cutan aßan li Kâcuaß li nimajcual Dios aßanak lix lokßaleb lix tenamit li incßaß teßsachekß ru. Chanchanak jun li corona cßajoß xchßinaßusal yîbanbil riqßuin utzßußuj. y"Tâsachekß ru lix lokßal li tenamit Samaria li cuan saß li ru takßa cuan cuiß li châbil chßochß. Tâsachekß ru joß nak nachakic li utzßußuj. Chanchan nak nasacheß li xbên ru li cheß higo nak nasiqßueß nak mâjiß nacuulac xkßehil li sicßoc.oxW"Li tenamit li nequeßxnimobresi ribeb ut nequeßcala tâsachekß ruheb ut tâyekßîk saß chßochß. w"Qßuehomak retal. Li Kâcuaß ac xcauresi jun li cuînk cuan xmetzßêu li tixcut saß chßochß li tenamit. Chanchan li cacuil hab sakbach xsaß. Chanchan li câk-sut-ikß li naxsach chixjunil. Malaj ut chanchan li butß li naxtzßap chixjunil li chßochß.[v 1"Raylal tâchâlk saß êbên lâex li ralal xcßajol laj Efraín. Xenimobresi êrib riqßuin li nimla tenamit Samaria li cuan saß li ru takßa li cuan cuiß li châbil chßochß. Ut cßajoß lê kßetkßetil. Yô chi sachc lix lokßal li tenamit Samaria xban nak junes calâc chic nequeßxbânu. Chanchan li utzßußuj li yô chi chakic.su_" Saß eb li cutan aßan tâyâbasîk chi cau li trompeta. Eb laj Israel li queßchapeß ut queßcßameß saß eb li tenamit Asiria ut Egipto teßxchßutub ribeb ut teßxic Jerusalén ut teßxlokßoni li Kâcuaß saß lix santil tzûl.Mt" Saß li cutan aßan li Kâcuaß tixchßutubeb lix tenamit. Naticla chak cuan cuiß li nimaß Eufrates. Nacuulac toj saß lix nubâleb laj Egipto. Li junjûnk chi aj Israel teßchßutubâk joß nak naxocman ru li trigo.Saß eb li cutan aßan tâyâbasîk chi cau li trompeta. Eb laj Israel li queßchapeß ut queßcßameß saß eb li tenamit Asiria ut Egipto teßxchßutub ribeb ut teßxic Jerusalén ut teßxlokßoni li Kâcuaß saß lix santil tzûl.s{" Eb li rukß li cheß queßchakic ut queßtokeß. Ut eb li ixk nequeßxsicß chokß xsißeb. Eb li tenamit incßaß nequeßxtau xyâlal. Joßcan nak li Kâcuaß, li quiyoßobtesin reheb incßaß quiril xtokßobâl ruheb. Incßaß quiruxtânaheb ru.Pr" Li tenamit li kßaxal cau rib nak quicuan quitzßektânâc. Mâcßaß chic cuan chi saß. Chanchan li chaki chßochß. Aran nequeßcuaßac li cuacax saß li pachßayaß ut aran ajcuiß nequeßhilan.pqY" Li Dios tixcuy xmâqueb laj Israel nak telajeßxjuqßui chixjunil li artal li nequeßlokßonîc cuiß li jalanil dios. Tixcuy xmâqueb nak mâcßaßak chic li yîbanbil dios xAsera, chi moco li naßajej li nacßatman cuiß li pom.py"Li Kâcuaß quixqßueheb laj Israel chixtojbal lix mâqueb nak quixcanabeb saß rukßeb li jalaneb xtenamit. Queßchapeß ut queßcßameß chi prêxil saß jalan tenamit. Chanchan nak queßcßameß xban li cacuil ikß li nachal saß releb sakße.Ro"Li Dios incßaß quixrahobtesiheb laj Israel joß quixbânu reheb li xicß nequeßiloc reheb laj Israel. Incßaß quixqßueheb chi camsîc laj Israel joß quixqßueheb chi camsîc li jalaneb xtenamit.~nu"Saß eb li cutan teßchâlk eb laj Israel li ralal xcßajol laj Jacob teßnabalokß saß ruchichßochß ut teßcuânk yalak bar. Us teßêlk riqßuin li cßaßru teßxbânu. Chanchanakeb li cheß li naxchap xxeß chi us ut nabal li ru naxqßue.m5"Cui eb li xicß nequeßiloc re lin tenamit teßraj nak tincoleb, teßchâlk raj cuiqßuin. Teßxcßam raj ribeb saß usilal cuiqßuin, chan li Dios.=ls"Incßaß chic yô injoskßil saß xbêneb lin tenamit. Cui ta cuan li teßraj xchßißchßißinquileb lâin saß junpât tebinsach ruheb joß nak nequeßcßat li qßuix ut li pim.8ki"Eb laj Israel, aßaneb lix naßaj lin uvas. Lâin li Kâcuaß nin-iloc reheb. Chanchan nintßakresi nak nacuileb. Nequeßcuil chi kßek chi cutan re nak mâcßaß teßxcßul.ejC"Saß li cutan aßan li Kâcuaß Dios tixye: —Bichankex chirix lix naßaj li châbil uvas.i 7"Saß eb li cutan aßan li Kâcuaß tixqßueheb chixtoj xmâqueb laj Leviatán li nimla xul li sêb xchßôl chixbânunquil li incßaß us, ut li nimla cßantiß li naxkßotkßoti rib, joß ajcuiß li dragón li cuan saß li palau. Riqßuin lix nimla chßîchß cau tixcamsiheb.Nh"Li Kâcuaß tâchâlk chak saß choxa chi rakoc âtin saß xbêneb li tenamit. Tâcßutbesîk li camsîc li qui-uxman chi mukmu saß ruchichßochß. Incßaß chic tâuxmânk li camsînc chi mukmu.Lg"Ex intenamit, ocankex saß lê rochoch ut tzßapomak li oquebâl. Mukumak caßchßinak êrib toj tânumekß xjoskßil li Dios.Li Kâcuaß tâchâlk chak saß choxa chi rakoc âtin saß xbêneb li tenamit. Tâcßutbesîk li camsîc li qui-uxman chi mukmu saß ruchichßochß. Incßaß chic tâuxmânk li camsînc chi mukmu.:fm"Abanan eb lâ tenamit li queßcam teßcuaclîk cuißchic chi yoßyo. Chixjunileb li cuanqueb saß li muklebâl teßcuaclîk cuißchic chi yoßyo ut teßxjap reheb xban xsahil xchßôleb. Li Kâcuaß tixcuaclesiheb cuißchic chi yoßyo li camenak joß nak li xchußque naxqßueheb chi yoßlâc li acuîmk.e"Lâo xkacßul li raylal joß li ixk. Abanan mâcßaß rajbal li raylal li xkacßul. Lâo mâcßaß xkabânu re xcolbal li katenamit.dy"Chanchano li yaj aj ixk li oc re chi qßuirâc. Japjo re xban li raylal. Joßcan yôco chixcßulbal lâo, at Kâcuaß.c"At Kâcuaß, lâat coâqßue chixtojbal li kamâc ut cotijoc châcuu. Nak yôco chixcßulbal li raylal, xkatzßâma katenkßanquil âcue.b#"At Kâcuaß, lâat xatqßuehoc re chi nimânc li katenamit ut âcßulub nak tâqßuehekß âlokßal. Ut xanimobresi lix nubâl li kanaßaj.a"Eb aßan camenakeb chic anakcuan. Incßaß chic teßcuaclîk chi yoßyôqueb. Incßaß chic târûk teßtaklânk saß kabên xban nak lâat xatqßuehoc reheb chixtojbal lix mâqueb. Lâat xatsachoc ruheb ut incßaß chic tâjulticâk lix cßabaßeb.~`u" At Kâcuaß, at kaDios, yâl nak cuanqueb li xeßtaklan chi cau saß kabên. Abanan junes lâat nakaqßue âlokßal.'_G" At Kâcuaß, lâat nacatqßuehoc ke chi cuânc saß tuktûquil usilal. Chixjunil li nakabânu, naru nakabânu xban nak lâat nacattenkßan ke chixbânunquil.}^s" At Kâcuaß, nequeßxnau nak tâqßueheb chixtojbal xmâqueb. Abanan incßaß nequeßraj xqßuebal retal. Chicßutekß taxak xxutâneb nak teßxqßue retal nak nacaraheb lâ tenamit. Chanchan cßatbil nak teßosokß li xicß nequeßiloc âcue..]U" Usta lâat tâcuil xtokßobâl ruheb li incßaß useb xnaßleb, eb aßan mâ jokße teßxtau ru. Incßaß teßraj cuânc saß tîquilal. Usta cuanqueb saß junak naßajej bar nacatlokßonîc cuiß, eb aßan junelic teßxbânu li mâusilal xban nak incßaß nequeßxqßue retal lâ cuanquilal.f\E" Chiru li kßojyîn cßajoß nak nacuaj rilbal âcuu. Chi anchal inchßôl tatinsicß toj ekßela joß najtil tâcuânk inyußam. Nak tatrakok âtin, li cuanqueb saß ruchichßochß teßxqßue retal cßaßru li tîquilal.7[g"At Kâcuaß, yôco chixbânunquil joß nacacuaj lâat re xqßuebal xlokßal lâ cßabaß. Li cßaßru nakaj, aßan oybenînc âcuiqßuin ut li kacßaßux cuânk âcuiqßuin.zZm"Tîc ru li be li nequeßnumeß cuiß li tîqueb xchßôl. At Kâcuaß, lâat nacattîcobresin re li be chiruheb.Yw"Eb li queßrahobtesîc junxil ut eb li nebaß, aßan eb chic li nequeßoc saß li tenamit ut nequeßxyekßi saß rok.5Xc"Li Kâcuaß quixcubsi xcuanquileb li nequeßxkßetkßeti ribeb. Quixsach ru li tenamit li queßcuan cuiß. Quilajxtßan li tzßac li najt xteram li sutsu cuiß li tenamit.W"Checßojobak êchßôl riqßuin li Kâcuaß xban nak aßan laj Colol êre chi junelic. Aßan chanchan jun li sakônac li incßaß najala.*VM"At Kâcuaß, lâat nacatqßuehoc reheb chi cuânc saß usilal li nequeßcßoxlan âcue. Mâcßaß nachßißchßißin reheb xban nak cauheb xchßôl âcuiqßuin.Uw"Tehomak li oquebâl re li tenamit re teßoc li tenamit li tîqueb xchßôl. Teßoc li tenamit li nequeßxbânu li us.RT "Saß eb li cutan aßan eb li cristian teßxbicha li bich aßin saß li naßajej Judá: Kßaxal cau rib li katenamit. Li Kâcuaß, aßan li quixakaban re li tzßac li sutsu cuiß li tenamit re kacolbal.+"Eb li incßaß teßsachekß teßbichânk xban xsahil xchßôleb ut eb li cuanqueb chire li palau teßxye nak kßaxal nim xcuanquil li Kâcuaß.l=Q" Joßcan tâcßulmânk saß chixjunileb li tenamit li cuanqueb yalak bar saß ruchichßochß. Chanchan nak nachikßchikßîc li cheß olivo re tâtßanekß li ru. Chanchan nak ac xeßrakeß chixsicßbal chixjunil li ru li uvas.i<K" Jucßbil chic chixjunil li cuan saß li tenamit ut jucßbil li puerta li cuan saß li oquebâl.0;Y" Japjôqueb re saß eb li be xban nak mâcßaß chic li vino. Li sahil chßôlejil quixsukßisi rib chokß rahil chßôlejil. Mâ bar chic natauman li sahil chßôlej.q:[" Poßbil chic chixjunil li tenamit. Ut tzßaptzßo li rochocheb. Mâ ani chic naru nequeßoc riqßuineb.9{" Incßaß chic nequeßbichan ut incßaß chic nequeßucßac vino. Incßaß chic sa nequeßrecßa li vino. Cßa ban chic.8'"Incßaß chic na-abîc xyâb li cuajb ut li tambor. Ut incßaß chic na-abîc li chokînc li nequeßxbânu li tenamit nak sa saß xchßôleb. 7 "Lix tônal li uvas xchakic. Mâcßaß chic li vino. Kßaxal ra saß xchßôleb li cristian li sa saß xchßôleb nak queßcuan..6U"Xban li mâusilal li queßxbânu quisacheß ru li ruchichßochß. Ut eb li cristian yôqueb chixtojbal rix li mâc queßxbânu. Moco qßuiheb ta chic li teßcanâk.5/"Eb li cristian queßxmux ru li ruchichßochß xban nak queßxkßet lix chakßrab li Dios. Queßxkßet li contrato li xakxo xcuanquil chi junelic.4#"Tâchakik li ruchichßochß ut tâosokß. Chixjunil li cuan saß ruchichßochß tâsachk. Ut tâsachekß ajcuiß ruheb li xnînkal tenamit.37"Tâsachekß ru chixjunil li cuan saß ruchichßochß. Mâcßaß chic cuan chiru tâcanâk. Li Kâcuaß li nimajcual Dios, aßan li quiyehoc re aßin.q2["Juntakßêt li raylal teßxcßul chixjunileb. Juntakßêt li raylal teßxcßul laj tij riqßuin li teßxcßul li tenamit. Juntakßêt li raylal teßxcßul li môs riqßuin li teßxcßul lix patrón. Juntakßêt li raylal li teßxcßul li nequeßcßayin riqßuin li teßxcßul li nequeßlokßoc. Ut juntakßêt li raylal li teßxcßul li nequeßqßuehoc toß tumin riqßuineb li nequeßcßuluc tumin chi toß. Ut juntakßêt li raylal li teßxcßul li nebaß riqßuin li texcßul li biom.1 }"Li Kâcuaß tixpoß ru li ruchichßochß. Tâcanâk chi mâcßaß cuan chiru. Ut tixchaßchaßiheb li tenamit yalak bar.s0_"Abanan li tumin li teßxcßul tâkßaxtesîk re li Kâcuaß. Incßaß chic teßxxoc chokß reheb laj Tiro. Tâcßanjelak ban chiruheb li nequeßlokßonin re li Kâcuaß re nak tâcuânk xcua rucßaheb ut tâcuânk ajcuiß li rakßeb.Y/+"Nak acak xnumeß li lajêb xcâcßâl chihab li Kâcuaß tixcanabeb cuißchic li tenamit Tiro chi cßayînc ut chi lokßoc riqßuineb chixjunileb li tenamit yalak bar saß ruchichßochß. Chanchanakeb li ixk li nequeßxcßayi rib.Abanan li tumin li teßxcßul tâkßaxtesîk re li Kâcuaß. Incßaß chic teßxxoc chokß reheb laj Tiro. Tâcßanjelak ban chiruheb li nequeßlokßonin re li Kâcuaß re nak tâcuânk xcua rucßaheb ut tâcuânk ajcuiß li rakßeb.o.W"Lâex aj Tiro, li incßaß chic nequexjulticâc, li chanchanex li ixk li nequeßxcßayi ribeb, têbeni xsaß li tenamit ut chßeßomak chi châbil lê cuajb ut bichahomak nabalak li bich. Mâre chi joßcan texjulticâk cuißchic.I- "Tâcuulak xkßehil nak li tenamit Tiro tâsachk saß xchßôleb li tenamit. Incßaß chic tâjulticokß reheb chiru lajêb xcâcßâl chihab, joß xnajtil rok xyußam junak li rey. Nak acak xnumeß lajêb xcâcßâl chihab, eb li cuanqueb Tiro teßbichânk cuißchic joß nak nequeßbichan li ixk li nequeßxcßayi rib. ,"Yâbankex lâex aj Tarsis li nequexcßanjelac saß eb li jucub, xban nak xsacheß ru li nimla tenamit li cßojcßo cuiß êchßôl.L+" Qßuehomak retal li cßaßru queßxbânu eb laj Babilonia. Quilajeßxpoßi li tenamit Tiro. Eb laj Asiria queßxyîb li naßajej chokß reheb li nequeßcuan saß li chaki chßochß. Queßxyîbeb li cab re xcolbaleb rib ut queßxyîb li palacio. Abanan anakcuan mâcßaß na-oc cuiß li tenamit xban nak xpoßeß chixjunil..*U" Li Dios quixye reheb li cuanqueb saß li tenamit Tiro, li quiyîbâc xbaneb laj Sidón: —Incßaß chic tâsahokß saß êchßôl. Junxil chanchanex jun li tukß ix. Abanan anakcuan rahobtesinbilex chic. Usta nequex-êlelic toj Quitim, abanan chi moco aran naru tâsahokß saß êchßôl.—I) " Li Kâcuaß quixyeß li rukß saß xbên li palau ut eb li cuanqueb xcuanquil nequeßsicsot xban xxiuheb. Quixye nak tâsachekß xcuanquileb li tenamit li nequeßxcol cuiß ribeb laj Canaán.~(u" Lâex aj Tarsis, texxic yalak bar joß nak nanumeß li nimaß yalak bar xban nak incßaß chic tâcuânk êcuanquil.h'I" Li Kâcuaß li nimajcual Dios, aßan li quicßûban ru xbânunquil li raylal re li tenamit Tiro re nak tâcubsîk xcuanquileb li kßetkßeteb. Tâisîk xlokßaleb li nequeßqßueheß xlokßal yalak bar saß ruchichßochß.&/"¿Ani xcßûban chak re xbânunquil li raylal aßin re li tenamit Tiro, li tenamit li kßaxal nim xcuanquil? ¿Ma mâcuaß ta biß aßan li tenamit li cuanqueb cuiß laj yaconel li nînkeb xcuanquil ut nequeßqßueheß xlokßal? Eb li cuînk aßan naßnôqueb ru yalak bar.>%u"¿Ma mâcuaß ta biß aßin li tenamit li junelic sa saß xchßôleb chalen chak najter? ¿Ma mâcuaß ta biß aßin li tenamit li xeßcôeb chi cuânc chi najt saß jalan tenamit?Y$+"Lâex aj Tiro, texxic aran Tarsis. Chexyâbak lâex li cuanquex chire li palau.k#O"Cßajoß nak târahokß xchßôleb laj Egipto nak teßrabi resil nak xsacheß ru li tenamit Tiro.+"O"Xutânal xex-el lâex aj Sidón, li nimla tenamit li cuan chire li palau. Tâcuulak xkßehil nak têye: —Chanchan mâ jun sut xcuecßa li raylal li nequeßxcßul li ixk li oqueb re chi qßuirâc. Chanchan nak mâ jun li cualal incßajol xinqßuiresi, chi moco têlom chi moco xkaßal.—!3"Xetaklaheb li cuînk chixlokßbal li ru li acuîmk li na-el Egipto xban li nimaß Nilo. Xexcßayin ut xexlokßoc riqßuineb chixjunileb li tenamit. 3"Mex-ecßan lâex li cuanquex chire li palau, lâex li cuanquex saß li tenamit Sidón. Xexbiomoß xbaneb laj cßay li nequeßchal saß eb li jucub.w i"Aßan aßin resil li cßaßru teßxcßul li tenamit Tiro. Chexyâbak lâex li cuanquex saß eb li jucub re Tarsis xban nak quisacheß ru li tenamit Tiro li texxic cuiß. Quilajeßtßaneß chixjunileb li ochoch. Toj Quitim qui-abîc resil. ^D~9}4|<{Gztyxxw\vv1ttrqpp8nkm\kkjhh(ggEeDdHcbbaa` _^]],\l[[YXXXWhVzUTTStRR:QPONN>MqLL@KJIXHGGEDDKBA@??u>t="% ¿Ma cuan ta biß xcuanquil lix reyeb laj Hamat, lix reyeb laj Arfad, lix reyeb laj Sefarvaim, Hena ut Iva?” chan laj Senaquerib.S="% Eb lin xeßtônil yucuaß queßxsach ruheb li tenamit Gozán, Harán, Resef, joß eb ajcuiß li ralal xcßajol laj Edén li queßcuan Telasar. ¿Ma queßcoleß ta biß li tenamit aßan xban lix dioseb?H< "% Lâat nacanau cßaßru nequeßxbânu lix reyeb laj Asiria. Nequeßxsach ruheb chi junaj cua chixjunileb li tenamit li nequeßpletic riqßuin. ¿Ma texcolekß ta biß lâex saß cuukß lâin?~;u"% Quixye reheb lix takl: —Joßcaßin têye re laj Ezequías lix reyeb laj Judá. “Mâqßue âcuib chixbalakßi li Dios li cßojcßo cuiß âchßôl nak tixye âcue nak Jerusalén incßaß tâkßaxtesîk saß cuukß lâin lix reyeb laj Asiria.0:Y"% Li rey Senaquerib quirabi resil nak laj Tirhaca lix reyeb laj Etiopía quichal chi pletic riqßuineb. Joßcan nak quixtakla cuißchic lix takl riqßuin laj Ezequías. 9"%Nak quisukßi Laquis, laj Rabsaces quirabi resil nak li rey mâ ani. Cô ut quixtau li rey nak yô chi pletic riqßuineb laj Libna.E8"%Lâin tintakla jun esilal. Nak lix reyeb laj Asiria târabi, tâxucuak ut tâxic cuißchic saß xtenamit. Nak ac cuânk chic saß xtenamit, tâcamsîk chi chßîchß,” chan li Kâcuaß. 7 "%Ut laj Isaías quixye reheb: —Joßcaßin têye re laj Ezequías. “Li Kâcuaß naxye âcue nak incßaß tatxucuak xban li cßaßru nequeßxye êre. Matxucuac xban li cßaßru xeßxye re inmajecuanquil eb li nequeßcßanjelac chiru lix reyeb laj Asiria.W6'"%Eb li nequeßcßanjelac chiru laj Ezequías queßcuulac riqßuin laj Isaías.u5c"%Lix reyeb laj Asiria quixtakla laj Rabsaces chixhobbal li yoßyôquil Dios. Mâre xrabi ajcuiß li Kâcuaß lâ Dios ut tixqßue taxak chixtojbal xmâc li ani xhoboc re. Chattijok chirixeb li katenamit li joß qßuial chic xeßcana.—94k"%Queßxye re laj Isaías: —Aßan aßin li naxye laj Ezequías. Chiru li cutan aßin yôco chi cßuluc raylal xban li mâc xkabânu. Yôqueb chikamajecuanquil li xicß nequeßiloc ke ut yôqueb chikahobbal. Yôco chi cßuluc raylal. Chanchano jun li ixk oc re chi qßuirâc ut mâcßaß chic xmetzßêu.y3k"%Ut quixtaklaheb riqßuin li profeta Isaías li ralal laj Amoz laj Eliaquim li na-iloc re li palacio rochben laj Sebna laj tzßîb, joß eb ajcuiß li nequeßcßamoc be saß xyânkeb laj tij. Cuan li kßes ru tßicr chirixeb nak queßcôeb.E2 "%Nak quirabi li cßaßru quixye lix reyeb laj Asiria, li rey Ezequías quixpej li rakß ut quixqßue li kßes ru tßicr chirix retalil lix rahil xchßôl ut cô saß lix templo li Kâcuaß.#1?"$Ut laj Eliaquim li ralal laj Hilcías, li na-iloc re li palacio, ut laj Sebna laj tzßîb, joß ajcuiß laj Joa li ralal laj Asaf li najolomin reheb li nequeßxococ re li hu, queßxpej li rakßeb ut queßcôeb riqßuin laj Ezequías ut queßxye re chixjunil li quixye laj Rabsaces.0"$Eb laj Judá mâ jun âtin queßxye xban nak li rey Ezequías quixye reheb nak incßaß teßxsume.Ut laj Eliaquim li ralal laj Hilcías, li na-iloc re li palacio, ut laj Sebna laj tzßîb, joß ajcuiß laj Joa li ralal laj Asaf li najolomin reheb li nequeßxococ re li hu, queßxpej li rakßeb ut queßcôeb riqßuin laj Ezequías ut queßxye re chixjunil li quixye laj Rabsaces.G/"$¿Ma cuan ta biß junak Dios saß eb li naßajej aßan li quixcuy xcolbal lix tenamit saß cuukß lâin? ¿Chanru nak li Kâcuaß Dios tixcol li tenamit Jerusalén saß cuukß? chan li rey.#.?"$¿Bar cuan lix dioseb li tenamit Hamat ut Arfad? ¿Bar cuan lix dioseb li tenamit Sefarvaim? ¿Ma queßxcol ta biß li tenamit Samaria saß cuukß lâin?S-"$Mêpâb li cßaßru naxye laj Ezequías xban nak yô chêbalakßinquil nak naxye êre nak li Kâcuaß tâcolok êre. ¿Ma cuan ta biß junak dios quixcol ta lix tenamit saß rukß lix reyeb laj Asiria??,w"$toj retal nak texincßam chi cuânc saß jalan chic naßajej kßaxal châbil joß lê naßaj. Aran na-el nabal li uvas ut na-el nabal li trigo. Cuânk êvino ut cuânk êcaxlan cua. +"$Mêpâb li cßaßru tixye êre laj Ezequías. Aßan aßin li naxye êre lix reyeb laj Asiria: Cui têcßam êrib saß usilal cuiqßuin, chêjûnkal têtzaca li ru lê uvas ut têtzaca li ru lê higo ut naru ajcuiß têrucß li haß li na-el saß lê jul haß,N*"$Mâre laj Ezequías tixye êre, “Cßojobomak êchßôl riqßuin li Kâcuaß. Relic chi yâl aßan tâcolok ke. Li Kâcuaß incßaß toxkßaxtesi saß rukß lix reyeb laj Asiria,” chaßak êre.)7"$Joßcaßin naxye êre lix reyeb laj Asiria, “Mêqßue êrib chixbalakßi laj Ezequías xban nak aßan incßaß târûk texcol saß cuukß lâin.”1(["$ Ut chirix aßan quixakli ut quixjap re chixyebal saß li râtinobâleb laj Judá: —Abihomak chêjunilex li cßaßru naxye êre lix reyeb laj Asiria li nim xcuanquil.0'Y"$ Abanan laj Rabsaces quixye reheb: —Lâin incßaß xintaklâc chi âtinac caßaj cuiß êriqßuin lâex ut riqßuin lê rey. Xintaklâc ban chi âtinac riqßuineb li cuanqueb saß li tzßac xban nak tâcuulak xkßehil nak eb aßan joß ajcuiß lâex têlou êcßot ut têrucß lê chuß, chan.e&C"$ Queßchakßoc laj Eliaquim, laj Sebna ut laj Joa ut queßxye re laj Rabsaces: —Nakatzßâma châcuu nak toâcuâtina saß li âtinobâl arameo xban nak lâo nakatau ru li âtin aßan. Moâcuâtina saß li râtinobâleb laj Judá xban nak chixjunileb li tenamit li cuanqueb saß xbên li tzßac yôqueb chirabinquil li yôcat chixyebal, chanqueb.%%"$ ¿Ma mâcuaß ta biß li Kâcuaß xtaklan chak cue saß li naßajej aßin chi pletic? ¿Ma xinchal ta biß chixsachbal ru yal injunes? chan.y$k"$ Lâex incßaß têcuy pletic riqßuin li nataklan saß xbêneb lix soldado lin rey usta aßan incßaß cau rib. ¿Ma tixqßue ta biß lê carruaje laj faraón? ¿Ma tixqßueheb ta biß li soldado li teßxic chirix cacuây nak nequecßoxla?G#"$Joßcan ut anakcuan lâin ninye êre nak takacßûb ru junak li naßleb. Lâin tinqßue êre cuib mil li cacuây ut lâex têril ma têtau cuib mil li cuînk li teßxic chirixeb li cacuây.4"a"$Ut cui lâex têye cue nak cßojcßo êchßôl riqßuin li Kâcuaß lê Dios, ¿ma incßaß ta biß isinbil saß êyânk chixjunileb li artal xban li rey Ezequías? ¿Ma mâcuaß ta biß aßan quiyehoc reheb laj Judá ut laj Jerusalén nak jun ajcuiß li artal texlokßonînk cuiß aran Jerusalén?%!C"$Lâat nacacßoxla nak eb laj Egipto teßtenkßânk âcue. Cui lâat tâcßojob âchßôl saß xbêneb laj Egipto chanchan nak tâqßue jun li caxlan aj chokß âxukß. Li caxlan aj tâtokekß ut tixhop lâ cuukß. Joßcan nak incßaß naru tâcßojob âchßôl saß xbêneb aßan.”5 c"$Mâre nacacßoxla nak riqßuin âtinac naru tâcol âcuib chicuu. ¿Ma aßan tâqßuehok xcacuil âchßôl? ¿Ani tâtenkßânk âcue chi pletic cuiqßuin nak nacacßoxla?c?"$Laj Rabsaces quixye reheb li oxib chi cuînk: —Têye resil aßin re laj Ezequías lê rey, “Lix reyeb laj Asiria li nim xcuanquil xye chi joßcaßin. ¿Ani aj iqßuin cau âchßôl nak incßaß nacatxucuac chicuu?q["$Oxib reheb laj Jerusalén li nequeßcßanjelac saß li palacio queßcôeb chi âtinac riqßuineb. Aßaneb aßin: laj Eliaquim li mertôm li ralal laj Hilcías; laj Sebna laj tzßîb; laj Joa laj ilol re li hu. Aßan ralal laj Asaf."$Tojoßnak lix reyeb laj Asiria quixtakla laj Rabsaces, li nim xcuanquil, chi âtinac riqßuin li rey Ezequías. Qui-el saß li tenamit Laquis ut cô Jerusalén rochbeneb lix qßuila soldados. Queßxyîb lix muhebâleb cuan cuiß li rok haß li nanumeß cuiß li haß li na-el saß li nimla pila li naxic saß li tenamit. Li pila aßan cuan chire li be li nequeßpuchßuc cuiß.U %"$Câlaju chihab roquic laj Ezequías chokß xreyeb laj Judá nak laj Senaquerib lix reyeb laj Asiria cô chi pletic riqßuineb laj Judá saß eb li tenamit li ac cauresinbileb chi pletic ut quirêchaniheb.]3"# Eb li colbileb xban li Kâcuaß sahak saß xchßôleb nak teßsukßîk Sión. Junelic sahak saß xchßôleb ut yôkeb chi bichânc. Incßaß chic teßrahokß saß xchßôleb chi moco teßyâbak chic xban raylal._7"# Aran mâcßaßak li joskß aj xul ut mâcßaßak li cakcoj. Eb li colbileb teßnumekß saß li be aßan chi mâcßaß xcßaßuxeb.Eb li colbileb xban li Kâcuaß sahak saß xchßôleb nak teßsukßîk Sión. Junelic sahak saß xchßôleb ut yôkeb chi bichânc. Incßaß chic teßrahokß saß xchßôleb chi moco teßyâbak chic xban raylal.<q"#Tâcuânk aran jun li châbil be. “Xbehil li Santilal” xcßabaß. Eb li incßaß useb xnaßleb incßaß teßoc saß li be aßan, chi moco teßoc aran li mâcßaßeb xnaßleb.b="#Li naßajej li chaki ru tâsukßisîk chokß xnaßaj haß. Tâêlk li yußam haß yalak bar. Ut saß li naßajej li queßcuan cuiß laj xoj tâcuânk chic li pachßayaß ut li caxlan aj ut tâcuânk ajcuiß li bayal.a;"#Ut eb li yêk rok chanchanakeb chic li quej nak teßpiscßok xban xsahileb xchßôl. Li mem teßâtinak chic ut teßxjap re xban xsahileb xchßôl. Ut saß li chaki chßochß tâcuânk li yußam haß chi numtajenak.]3"#Saß eb li cutan aßan eb li mutzß teßilok chic ut li tzßap xic teßabînk chic.U#"#Qßuehomak xcacuil xchßôleb li yôqueb chi luctâc. Yehomak reheb: —Cacuubresihomak êchßôl. Mexxucuac. Li Kâcuaß tâcolok êre ut tixqßueheb chixtojbal lix mâqueb li xicß nequeßiloc êre.—`9"#Cacuubresihomak li rukß li mâcßaßeb xmetzßêu. Joß ajcuiß li rok li nequeßsicsot xban xlubic. Qßuehomak xcacuilal xchßôleb li kßuneb xchßôl. Ut qßuehomak xcacuil xchßôl li nequeßchßinan xchßôl.^5"#Li chaki chßochß tâbichânk xban xsahil xchßôl. Cßajoßak xchßinaßusal. Chanchanak li tzûl li cuanqueb Líbano ut kßaxal châbilak chic li chßochß. Chanchanak li chßochß li cuan Carmelo ut chanchanak li chßochß li cuan Sarón. Ut chixjunileb teßril li quilajxbânu li Dios ut teßxqßue retal lix lokßal ut lix cuanquilal. "#Tâsahokß cuißchic saß xchßôl li chaki chßochß. Teßatzßumak cuißchic li utzßußuj saß li chßochß li mâcßaß na-el chiru.-""Aß li Kâcuaß, aßan li quiqßuehoc reheb saß xnaßajeb li junjûnk. Aßan quisicßoc re lix naßajeb. Ut aran teßcuânk junelic kße cutan.8i""Sicßomak saß li hu li tzßîbanbil cuiß li cßaßru quixye li Dios ut têril xsaß re nak têqßue retal ma cuan junak quipaltoß. Eb li xul aßin queßcuan saß li naßajej aßan joß quixye li Dios. Junjûnk tux ut junjûnk tzoß xban nak lix musikß, aßan li quichßutuban reheb.Aß li Kâcuaß, aßan li quiqßuehoc reheb saß xnaßajeb li junjûnk. Aßan quisicßoc re lix naßajeb. Ut aran teßcuânk junelic kße cutan.U#""Ut aran ajcuiß teßxyîb xsoqueb li cuarom ut teßmolbek ut teßxqßuiresi li raleb. Ut teßxchßutubeb re nak mâcßaß teßxcßul. Ut aran ajcuiß teßcuânk li cßuch, junjûnk tux ut junjûnk tzoß.y""Eb li joskß aj xul li nequeßcuan saß li chaki chßochß teßcuânk rochbeneb laj xoj. Ut eb li chibât re li qßuicheß teßxjap reheb chixbokbaleb lix comon. Ut teßcuânk ajcuiß li cuarom saß li naßajej aßan. Aran teßcuânk chi hilânc.c ?"" Junes qßuix chic tâcuânk saß eb lix palacio ut saß eb li cab li najt xteram li nequeßxcol cuiß ribeb. Li naßajej aßan tâcanâk chokß xnaßajeb laj xoj ut chokß xnaßajeb li nînki xul avestruces xcßabaß. "" Incßaß chic tâcuânk rey chi taklânc saß li naßajej aßan. Ut chixjunileb li cuanqueb xcuanquil mâcßaßakeb chic.7 g"" Ut aran teßxyîb lix naßajeb li soßsol, laj qßuix ûch, li tzßok joß eb ajcuiß li cuarom. Li naßajej Edom tâsukßîk chaki chßochß ut mâ ani chic tâcuânk aran.1 ["" Ut incßaß chic tâchupk lix xamlel. Yôk xxamlel chi kßek chi cutan. Junelic yôk xsibel. Tâcanâk chi mâcßaß chic na-oc cuiß. Ut mâ ani chic tânumekß aran. )"" Eb li nimaß li cuanqueb saß li naßajej Edom tâsukßîk xkßol cheß. Ut li poks tâsukßîk azufre. Chixjunil li tenamit tâlochk xxamlel.8i""xban nak aßan li cutan nak li Kâcuaß tixqßue rêkaj reheb laj Edom li raylal queßxbânu reheb laj Israel. Aßan li chihab nak teßxcßul rêkaj li mâusilal queßxbânu.)K""Eb li tenamit aßan teßcamsîk joß nak nequeßcamsîc li cuacax ut li toro. Lix quiqßueleb tixtßakresi li chßochß ut lix xêbuleb tâosokß saß li poks,C""Nak teßcamsîk chanchan nak lix chßîchß li Kâcuaß tâosokß saß lix quiqßueleb ut saß lix xêb. Chanchan nak nequeßcamsîc li cocß carner ut eb li chibât nak nequeßxqßue lix mayej. Chanchan nak li Kâcuaß oc re xqßuebal li cßatbil mayej aran Bosra. Mâ caßchßin li camsînc tâcuânk aran Edom.S""Li Kâcuaß yô chak xjoskßil saß choxa saß xbêneb laj Edom. Chanchan nak châlc re chixcamsinquileb chi chßîchß nak tixkßaxtesiheb chi camsîc. Ac tenebanbil câmc saß xbên li tenamit aßan.|q""Chixjunil li cßaßru cuan chiru li choxa telajeßosokß ut tâsachekß li choxa. Chanchanak chic li hu naxboti rib. Telajeßtßanekß chixjunileb li chahim joß nak natßaneß lix xak lix cheßel li uvas malaj ut lix xak lix cheßel li higo.yk""Eb li camenak telajeßcanâk chi tßantßo ut cßajoßak xchuhaleb. Ut tâosokß li tzûl saß lix quiqßueleb.=s""Xban nak li Kâcuaß Dios yô xjoskßil saß xbêneb li tenamit ut saß xbêneb ajcuiß lix soldado, tixkßaxtesiheb re nak teßcamsîk ut re nak teßsachekß ruheb chi junaj cua.  ""Quimkex lâex li cuanquex saß eb li xnînkal ru tenamit, ut chßutubomak êrib chirabinquil li oc cue chixyebal. Ex tenamit checanabak êrib chixqßuebal retal li tinye êre. Cherabihak chêjunilex lâex li cuanquex saß ruchichßochß ut cheqßuehak retal.<q"!Mâ ani chic tixye “yajin”. Ut li Kâcuaß tixcuy tixsach lix mâqueb li cuanqueb Jerusalén. Mâ ani chic tâyajêrk xban nak cuybil chic lix mâqueb li cuanqueb Jerusalén.A{"!Lix jucubeb li xicß nequeßiloc ke mâcßaß nequeßoc cuiß. Xplojoß lix cßâmal li cheß li nachapoc re li nimla tßicr ut incßaß chic naru xhelbal. Lâo takêchani li cßaßru reheb. Chikajunilo totzßakônk. Usta yêk rok junak tixcßul li cßaßru re.Mâ ani chic tixye “yajin”. Ut li Kâcuaß tixcuy tixsach lix mâqueb li cuanqueb Jerusalén. Mâ ani chic tâyajêrk xban nak cuybil chic lix mâqueb li cuanqueb Jerusalén. ~9"!Li Kâcuaß Dios, aßan li târakok âtin saß kabên. Aßan tâqßuehok ke li chakßrab. Li Kâcuaß, aßan li karey ut aßan ajcuiß li tâcolok ke.f}E"!Ut li Kâcuaß li kßaxal nim xcuanquil cuânk kiqßuin ut toxcol. Chanchanak jun li nimaß nim ru ut tuktu ru. Ut mâ jun li xicß na-iloc ke târûk tâxic saß li nimaß aßan saß lix jucub chikachßißchßißinquil.0|Y"!Ilomak li tenamit Sión li noconinkßeîc cuiß. Têril li tenamit Jerusalén. Tuktûk chic ru chixjunil. Chanchanak jun li nimla muhebâl tßicr li incßaß chic tâjalmânk xnaßaj. Incßaß chic tâisîk li cheß li nachapoc re saß chßochß, chi moco tâtßupekß li cßâm li nachapoc re./{W"!Incßaß chic texcuânk saß xyânkeb li tenamit li kßaxal kßetkßeteb. Incßaß chic têril ruheb li nequeßâtinac saß jalan âtinobâl li incßaß nequetau ru.~zu"!Tâjulticokß êre chanru nak xiu xiu quexcuan rubeleb xcuanquil li jalan tenamit. Ut têye: —¿Bar cuan laj tzßîb? ¿Bar cuan laj titzßol toj? Ut, ¿bar cuan li quitaklan saß eb li cab li nequeßxcol cuiß rib? ¿Cßaßru queßxcßul?— y"!Saß jun cutan tâoc cuißchic saß xcuanquil lê rey ut têril lix lokßal. Ut nimak chic lê tenamit. Najt tâcuulak lix nubâl.?xw"!Li ani naxbânu li us, aßan tâcolekß. Mâcßaß tixcßul. Chanchan nak cuan saß jun naßajej najt xteram li nequeßxcol cuiß ribeb li tenamit. Ut junelic tâcuânk xcua rucßa.uwc"!Naru texcolekß cui nequex-âtinac saß xyâlal ut nequebânu li tîquilal. Mêrelkßa li cßaßru reheb li nebaß ut mêqßue êrib chi tuminâc. Mêjunaji êrib riqßuineb li nequeßxcßûb ru xbânunquil li mâusilal ut li camsînc.%vC"!Eb li nequeßxbânu li mâusilal li cuanqueb Sión cßajoß nak nequeßxucuac. Nequeßsicsot xbaneb xiu ut nequeßxye: —¿Ani ta biß târûk tâcolekß chiru li xam li lochlo chi junelic? ¿Ani ta biß târûk tâcolekß chiru li Kâcuaß nak târakok âtin saß kabên? chanqueb.u'"! Lâex li cuanquex chi najt, cherabihak resil li cßaßru xinbânu. Lâex li cuanquex chi nachß cheqßuehak retal lin cuanquil, chan li Dios.t"! Eb li tenamit teßsachekß ru. Chanchanakeb li chun li nacßateß. Chanchanakeb li qßuix nak teßcßatekß. Junes cha chic tâcanâk.Hs "! Lâex nequeßcßûb ru li cßaßru nequebânu. Abanan mâcßaß rajbal li nequecßûb ru xbânunquil. Yal riqßuin lin musikß tinsach ruheb joß nak li qßuim ut li mul nacßateß xban xam.r"! Li Kâcuaß quixye reheb li xnînkal ru tenamit: —Anakcuan lâin tincßut lin cuanquil chêru ut tâqßuehekß inlokßal.%qC"! Mâcßaß chic li acuîmk saß lix chßochßeb. Kßaxal ra saß xchßôl li naßajej. Quicßuteß xxutân li tenamit Líbano. Ut li ru takßa Sarón quisukßisîc chaki chßochß. Mâcßaß chic xxak li cheß li cuan Basán, chi moco cuan xxak li cheß li cuan saß li tzûl Carmelo.Vp%"!Eb li be poßinbileb. Mâ ani chic nequeßbêc saß eb li be. Incßaß chic nequeßxbânu li cßaßru xeßxye saß eb li contrato. Nequeßxkßet ban li râtineb. Mâ ani chic na-oxlokßi li ras rîtzßin.5"Li Kâcuaß tixqßue li raylal saß êbên ut texrahobtesi. Abanan aßan ajcuiß tâcuânk êriqßuin chêtenkßanquil. Laj tzolol êre incßaß tixmuk rib chêru. Têril ban riqßuin xnakß êru laj tzolol êre.N="Relic chi yâl lâex texcuânk cuißchic aran Sión saß li tenamit Jerusalén. Incßaß chic texyâbak. Kßaxal nim li ruxtân li Kâcuaß. Nak têyâba lix cßabaß, li Kâcuaß târabi lê tij.p<Y"Abanan li Kâcuaß yô chiroybeninquil re târuxtâna êru. Naraj xcßutbesinquil chêru nak aßan naxtokßoba êru. Li Kâcuaß li nimajcual Dios aßan tîc xchßôl. Us xak reheb li nequeßxcßojob xchßôl riqßuin li Kâcuaß.s;_"Jun mil êre lâex tex-êlelik chiru jun li cuînk li xicß na-iloc êre. Ut chêjunilex tex-êlelik chiruheb ôb chi cuînk li xicß nequeßiloc êre. Moco nabalex ta chic texcanâk. Chanchanakex jun li bandera xakxo saß xbên bol.:y"Lâex xeye: —Lâo toêlelik chirixeb li cacuây, chanquex. Joßcan nak tex-êlelik. Xeye: —Lâo toxic chirix cacuây li kßaxal cau nequeßâlinac, chanquex. Abanan eb li yôkeb chêrâlinanquil kßaxal cuißchic cau teßâlinak chêru lâex.9"Ut quixye ajcuiß li Kâcuaß li Dios Santo li nequeßxlokßoni eb laj Israel: —Sukßinkex cuiqßuin. Cßojobomak lê chßôl cuiqßuin ut texcolekß. Cui lâex tex-oybenînk cuiqßuin, têtau lê cacuilal, chan li Dios. Abanan lâex incßaß queraj.78g"Lâex tex-osokß joß nak najoreß li cuc nak natßaneß ut lix cßaj incßaß chic nacßanjelac, chi moco re risinquil li ru xam chi moco re xlecbal li haß saß li jul.— S~}|{{_z@xxYwvuuAtJrq\p*onn`mTllkjii'hJgf{edd8cvba``X_d]\[GZZXWW=VcUU*TRR=QPOOMMcLKJJ]II4HuGyFF EDCBAQ@?T>=6;;L:P9987h654493210/.--,a+*))''G%$##"!! 7Yh|,Hj # i feWPSZ{"+Najter kße cutan lâin quexinqßue chi numecß saß li palau. Lâin quinramoc re li haß re nak incßaß chic tâbêk.sY_"+Lâin li Kâcuaß. Lâin lê Dios santo. Lâex aj Israel, lâin li quinyoßobtesin êre ut lâin lê rey.TX!"+Li Kâcuaß lix santil Dioseb laj Israel li nacoloc êre naxye chi joßcaßin: —Lâin tintaklaheb li xicß nequeßiloc reheb laj Babilonia chi pletic riqßuineb re êcolbal lâex. Lâin tinqßueheb chi numtâc saß xbêneb. Ut eb li tenamit teßchapekß ut teßcßamekß saß lix jucubeb li queßxkßetkßeti cuiß ribeb junxil.)WK"+ Chalen najter kße cutan ac lâin ajcuiß chak li Kâcuaß. Mâ ani târûk tixcol rib saß cuukß. Li cßaßru ninbânu lâin, mâ ani târûk tâjalok re.—9Vk"+ Lâin xinyehoc re li cßaßru tâcßulmânk ut lâin quincoloc êre. Mâcuaß junak jalanil dios xbânun re. Lâex têchßolob xyâlal nak lâin li Kâcuaß li nimajcual Dios.LU"+ Caßaj cuiß lâin li nimajcual Dios. Caßaj cuiß lâin nincoloc.MT"+ Lâin li Kâcuaß ninyehoc re chi joßcaßin: —Lâex aj Israel, lâexak li texchßolobânk li yâl nak lâin li tzßakal Dios. Lâex laj cßanjel chicuu. Lâin xinsicßoc êre re nak tênau cuu ut tinêpâb. Têtau ru nak lâin li Kâcuaß. Moco cuanjenak ta chak junak Dios junxil chicuu lâin, chi moco tâcuânk mokon.>Su"+ Chßutubomak li xnînkal ru tenamit. Chßutubomak chixjunileb li tenamit. ¿Ma cuan junak saß xyânkeb li quiyehoc re li cßaßru ac xcßulman? ¿Ma cuan junak saß xyânkeb li nanaßoc re li cßaßru toj tâcßulmânk? Cui cuan, chixcßamak li ani tââtinak chirix re xcßutbal nak yâl li cßaßru tixye.[R/"+Li Kâcuaß Dios quixye: —Cßamomakeb li tenamit li cuanqueb xnakß ru abanan chanchaneb li mutzß, ut eb li tenamit li cuanqueb xic, abanan chanchaneb li tzßap xic xban nak incßaß nequeßxtau lix yâlal.Q"+Aßaneb lin tenamit. Lâin quinyoßobtesin reheb ut quinqßue incßabaß reheb re nak teßxqßue inlokßal, chan li Kâcuaß.~Pu"+Lâin tinye reheb li cuanqueb saß li norte nak teßxcanabeb chi xic li cualal incßajol. Ut tinye reheb li cuanqueb saß li sur nak teßxcanabeb chi sukßîc saß xnaßajeb li cualal incßajol li cuanqueb chak saß chixjunil li ruchichßochß.5Oc"+Mexxucuac. Lâin cuânkin êriqßuin. Lâin tinqßueheb chi sukßîc saß lix naßajeb lê ralal êcßajol li cuanqueb chak saß li este ut li cuanqueb chak saß li oeste.N+"+Lâex rarôquex inban ut kßaxal lokßex chicuu. Lâex sicßbil êru inban. Joßcan nak lâin tinqßueheb li jalaneb xtenamit chokß êrûchil.SM"+Lâin li Kâcuaß lê Dios. Lâin lê santil Dios lâex aj Israel. Lâin laj Colol êre. Lâin xinkßaxtesiheb laj Egipto chokß êrûchil lâex ut xinqßueheb laj Etiopía ut laj Seba chokß êrêkaj.eLC"+Nak texnumekß saß li palau, lâin cuânkin êriqßuin re êcolbal. Nak texnumekß saß li nimaß, incßaß texcßam li rok li haß. Cui texnumekß saß li xam incßaß texcßatk, chi moco li rakß xam tâcßatok êre.bK ?"+Anakcuan ut joßcaßin naxye êre li nimajcual Dios, li quiyoßobtesin êre lâex aj Israel, li ralal xcßajolex laj Jacob: —Mexxucuac xban nak Lâin xincoloc êre ut lâin xinqßuehoc êcßabaß. Lâex cuehex chic.HJ "*Joßcan nak li Dios quirisi xjoskßil saß xbêneb ut xeßrahobtesîc riqßuin li pletic li xeßxbânu li xicß nequeßiloc reheb. Chanchan nak xeßcßateß saß xam. Abanan incßaß queßxqßue retal li yô chixcßutbal chiruheb li Kâcuaß. Queßrahobtesîc xban, abanan incßaß queßraj xqßuebal retal lix yâlal. I"*¿Ani li quiqßuehoc re chi elkßâc li cßaßru reheb li ralal xcßajol laj Jacob? Ut, ¿Ani li quikßaxtesin reheb laj Israel chi rahobtesîc? ¿Ma mâcuaß ta biß aßan li Kâcuaß li xeßmâcob chiru? Eb aßan incßaß xeßxbânu li cßaßru quiraj li Kâcuaß chi moco queßxbânu li cßaßru naxye saß lix chakßrab.Joßcan nak li Dios quirisi xjoskßil saß xbêneb ut xeßrahobtesîc riqßuin li pletic li xeßxbânu li xicß nequeßiloc reheb. Chanchan nak xeßcßateß saß xam. Abanan incßaß queßxqßue retal li yô chixcßutbal chiruheb li Kâcuaß. Queßrahobtesîc xban, abanan incßaß queßraj xqßuebal retal lix yâlal.H{"*¿Ma cuan junak saß êyânk lâex târaj rabinquil li cßaßru xcßulman? Ut, ¿ma cuan junak târaj tixjultica mokon?>Gu"*Lix tenamit li Dios queßchapeß ut queßrahobtesîc. Queßqßueheß saß tzßalam ut queßtzßapeß saß eb li ochoch pec. Quimakßeß li cßaßru reheb ut mâ ani quicoloc reheb.F%"*Li Kâcuaß nacuulac chiru xbânunquil chixjunil saß tîquilal. Joßcan nak quixqßue xcuanquil li chakßrab ut quixqßue ajcuiß xlokßal.2E]"*Lâex aj Israel, nabal li cßaßru xeril, abanan incßaß xetau ru li cßaßru xeril. Nequex-abin, abanan incßaß nequeqßue retal li cßaßru nequerabi, chan li Dios.1D["*¿Aniheb li chanchaneb mutzß? Aßaneb lin tenamit. Ut, ¿aniheb li chanchaneb tzßap xic? Aßaneb li sicßbileb ru inban li quebintakla chixchßolobanquil lix yâlal.cC?"*Lâex li chanchan tzßaptzßo êxic cherabihak. Ut lâex li chanchan mutzß êru, ilomak.B"*Abanan lâin tincßut xxutâneb li nequeßxcßojob xchßôleb riqßuineb li yîbanbil dios ut nequeßxye reheb, “Lâat lin dios.”+AO"*Abanan lâin tinberesiheb li mutzß saß eb li be li mâ jun sut xeßnumeß cuiß. Saß eb li be li incßaß xeßxnau lâin tinberesiheb. Tinsukßisi li kßojyîn chokß cutan chiruheb ut tintîcobresi li be chiruheb. Chixjunil li cßaßak re ru aßin tinbânu. Incßaß tintzßektânaheb.3@_"*Lâin tinsacheb ru li tzûl ut eb li cocß bol. Tinqßue chi chakic li racuîmkeb. Tinsukßisi li nimaß chokß chaki chßochß ut tinchakihobresiheb li xnaßaj li haß.g?G"*Li Kâcuaß quixye: —Lâin mâcßaß xinye. Najt xincuy cuib ut mâcßaß xinbânu. Abanan anakcuan tinjap cue joß nak naxjap re jun li ixk li oc re chi qßuirâc. Jun xxiquic nak tinsacheb ru li xicß nequeßiloc cue.l>Q"* Li Kâcuaß riqßuin xnimal xcuanquil tâpletik riqßuineb li xicß nequeßiloc re. Chanchanak jun li soldado ac cauresinbil chi pletic. Tixjap re, re xtiquibanquil li pletic ut tânumtâk saß xbêneb li xicß nequeßiloc re.=#"* Cheßxqßuehak taxak xlokßal li Kâcuaß ut cheßxyehak taxak reheb li cuanqueb saß najtil tenamit nak kßaxal nim xcuanquil li Kâcuaß."<="* Cheßbichânk chixjunileb li cuanqueb saß li chaki chßochß joß eb ajcuiß li cuanqueb saß eb li tenamit. Cheßsahokß taxak saß xchßôleb li cuanqueb Cedar. Cheßbichânk xban xsahil xchßôl li cuanqueb Sela. Cheßxjapak reheb xban xsahil xchßôleb saß xbêneb li tzûl.~;u"* Bichahomak junak acß bich re xlokßoninquil li Kâcuaß. Chêjunilex lâex li cuanquex saß ruchichßochß bichankex re xqßuebal xlokßal. Chêjunilex lâex li nequexxic chiru li palau saß lê jucub chelokßoni taxak li Kâcuaß. Chixjunil li cuan saß li palau cheßxlokßoni taxak. Chexbichânk re xqßuebal xlokßal li Kâcuaß lâex li cuanquex saß najtil tenamit.:#"* Li cßaßru quinye chak junxil qui-uxman. Anakcuan tinye êre cßaßru tâuxmânk. Tinye êre nak toj mâjiß nacßulman, chan li Kâcuaß.Q9"*Lâin li Kâcuaß. “Nimajcual Dios” incßabaß. Lâin incßaß nacuaj têqßue lin lokßal re jalan chic, chi moco naru têlokßoni li yîbanbil dios xban nak caßaj cuiß lâin li tzßakal Dios.;8o"*Lâat tatqßuehok reheb li mutzß chi iloc li chanchan cuanqueb saß kßojyîn. Ut lâat tatcutanobresînk re lix cßaßuxeb laj mâc li chanchan tzßaptzßôqueb saß tzßalam.57c"*Lâin li Kâcuaß li nimajcual Dios. Lâin xinsicßoc âcuu. Lâin xinqßuehoc re lâ cuanquilal re nak tâxakab li tîquilal saß ruchichßochß. Saß âcßabaß lâat lâin tinbânu li contrato riqßuineb li tenamit. Ut lâat tatcutanobresînk re lix cßaßuxeb li tenamit li mâcuaßeb aj judío.a6;"*Li Kâcuaß li quiyîban re li choxa ut quixhel ru, li quiyîban re li ruchichßochß ut chixjunil li cuan chiru, li quiyoßobtesin reheb li tenamit ut quixqßue xyußameb naxye chi joßcaßin re laj cßanjel chiru:/5W"*Aßan incßaß tâlûbk chi moco tâchßinânk xchßôl toj retal tixxakab li tîquilal saß ruchichßochß. Ut chixjunileb li tenamit riqßuin aßan teßyoßonînk.`49"*Incßaß tixrahobtesi li tacuajenakeb. Incßaß tixchoy xtokbal li caxlan aj li ac tokecß re, chi moco tixchoy xchupbal li ru xam li toj yô chi êlc xsibel. Tixxakab lix cuanquil ut târakok âtin saß tîquilal.`39"*Incßaß tâcuechßînk chi moco tixjap re ut incßaß tâabîk lix yâb xcux saß be.n2 W"*Quixye li Kâcuaß: —Aßan aßin laj cßanjel chicuu, li sicßbil ru inban. Lâin nintenkßan re ut sa saß inchßôl riqßuin. Tinqßue lin musikß re ut aßan târakok âtin saß tîquilal saß xbêneb li xnînkal ru tenamit.I1 ")Qßuehomak retal. Mâcßaß naru nequeßxbânu eb aßan. Mâcßaß nequeßoc cuiß. Ut eb li jalam ûch li nequeßxyîb mâcßaß nequeßoc cuiß. Chanchaneb li ikß li naxic yalak bar, chan.0'")Lâin xinsicß jun cuan xnaßleb saß xyânkeb li profeta li nequeßcßanjelac chiruheb li yîbanbil dios. Xinye re nak tixsume li cßaßru xinpatzß re. Mâ jun xintau re teßxsume. Tîc mâcßaß xeßxye.Qßuehomak retal. Mâcßaß naru nequeßxbânu eb aßan. Mâcßaß nequeßoc cuiß. Ut eb li jalam ûch li nequeßxyîb mâcßaß nequeßoc cuiß. Chanchaneb li ikß li naxic yalak bar, chan.2/]")Lâin li Kâcuaß. Lâin li xbên quincßutuc chiruheb laj Israel cßaßru tâcßulmânk. Lâin quintaklan re li takl chixyebal resilal li sahil chßôlej li tâchâlk..w")¿Ani quiyehoc chak ke resil aßin chalen saß xticlajic re takanau lix yâlal? ¿Ani quiyehoc ke li naßleb aßin re nak takaye, “Yâl li cßaßru naxye?” Mâ ani quiyehoc re. Mâ ani quiyehoc ke cßaßru tâcßulmânk. Mâ ani qui-abin re.o-W")Lâin xinsicß ru jun saß li este. Aßan tâchâlk saß li norte chi pletic. Aßan tixyâba lin cßabaß ut tânumtâk saß xbêneb li cuanqueb xcuanquil. Chanchanakeb li sulul chiru malaj ut joßakeb li seb chiru laj pacßonel.,")Lâex yîbanbil dios mâcßaß nequex-oc cuiß. Mâcßaß naru nequebânu. Ut chixjunileb li nequeßlokßonin êre tzßektânanbilakeb.q+[")Yehomak ke cßaßru tâcßulmânk re nak takanau nak lâex diosex. Bânuhomak junak cßaßak re ru re nak takanau nak diosex. Usta châbil, malaj ut incßaß us, bânuhomak junak naßleb re nak tâsachk kachßôl êban ut toxucuak.Z*-")Quimkex ut yehomak ke li cßaßru tâchâlk chiku mokon. Yehomak ke cßaßru quicßulman saß xticlajic ut lâo takaqßue kachßôl chixtaubal ru. Yehomak ke li cßaßru tâcßulmânk mokon re nak ac takanau.")=")Quimkex lâex li yîbanbil dios. Âtinankex re xcolbal êrib. Châlkex, ut cßutumak chicuu li cßaßru xebânu, chan li Kâcuaß lix Dioseb laj Israel.9(k")Tinbânu chixjunil aßin re nak eb li tenamit teßxqßue retal nak lâin li Kâcuaß xinbânun re aßan. Teßxnau nak li Kâcuaß lix Dioseb laj Israel quibânun re chixjunil.l'Q")Lâin tinqßueheb chi yoßlâc saß li chaki chßochß eb li cheß chacalteß, acacia, li arrayanes ut li olivo. Ut lâin tinqßueheb chi yoßlâc eb li cheß chaj, ciprés, ut bojes saß li chßochß li mâcßaß na-el chiru.Y&+")Lâin tinqßueheb chi bêc rok li nimaß saß eb li tzûl. Ut tinqßueheb li yußam haß saß li ru takßa. Li chaki chßochß tinsukßisi chokß xnaßaj haß. Saß li chaki chßochß tâêlk li yußam haß.l%Q")Eb li nebaß li mâcßaß cuan reheb nequeßxsicß li haß. Abanan mâ bar nequeßxtau. Chaki saß li reheb xban chaki el. Lâin li Kâcuaß. Tincuabi lix tijeb. Incßaß tincanabeb xjunes xban nak lâin lix Dioseb laj Israel.${")Têrâlinaheb chi najt. Chanchan nak têcuteb saß li ikß ut teßcßamekß ut telajeßjeqßuîk yalak bar. Ut lâex tâsahokß saß êchßôl riqßuin li Kâcuaß. Tâsahokß saß êchßôl riqßuin li Dios santo li nequelokßoni lâex aj Israel.%#C")Lâin tinqßue êcuanquil chi numtâc saß xbêneb li xicß nequeßiloc êre. Chanchanakex chic li cßanjelebâl re risinquil li rix li trigo, li kßes ut toj acß. Texnumtâk saß xbêneb li xicß nequeßiloc êre. Chanchan nak têpuqßui li tzûl re nak teßcßamekß xban li ikß.p"Y")Mexxucuac, lâex li ralal xcßajolex laj Jacob. Mexxucuac lâex aj Israel usta mâcßaß êcuanquil ut usta incßaß qßuihex. Lâin tintenkßânk êre, chan li Kâcuaß. Lâin aj Colol êre. Lâin lê santil Dios lâex aj Israel. ! ") Lâin li Kâcuaß lê Dios. Lâin nequexinchap riqßuin lê nim ukß. Lâin ninyehoc êre: Mexxucuac. Lâin tintenkßânk êre.  ") Usta nequesiqßueb li xicß nequeßiloc êre, abanan incßaß têtauheb xban nak mâcßaßakeb chic li nequeßpletic êriqßuin.N") Chixjunileb li nequeßjoskßoß êriqßuin teßcßutekß xxutân. Ut eb li nequeßxyal êtßanbal teßsachekß xcuanquil ut teßsachekß ruheb. Chanchan nak incßaß queßcuan saß ruchichßochß.mS") Joßcan nak mexxucuac xban nak lâin cuânkin êriqßuin. Mexcßoxlac. Lâin lê Dios. Lâin ninqßuehoc êmetzßêu ut lâin nintenkßan êre. Lâin tin-ilok êre chi junelic riqßuin xnimal incuanquil ut riqßuin intîquilal.V%") Lâin xin-isin chak êre saß li najtil tenamit. Xexinbok nak cuanquex chak saß xmaril li ruchichßochß. Ut xinye êre: —Lâex texcßanjelak chicuu. Lâin xinsicßoc êru ut incßaß xexintzßektâna.&E")Abanan lâex aj Israel, lâex li texcßanjelak chicuu. Lâex li ralalex xcßajol laj Jacob li sicßbil ru inban. Lâex ralalex cßajol laj Abraham li ninra.pY")Laj pechß quixqßue xcacuil xchßôl laj tenol plata. Ut li natîcobresin re li cheß naxye re laj yîbom chßîchß, “Us xebânu. Anakcuan têletz ut têchap riqßuin li claux re nak li yîbanbil dios incßaß tâtßanekß.”~u")Chixjunjûnkaleb queßxtenkßaheb li rech cabal ut queßxye reheb li ras rîtzßin, “Cacuubresihomak êchßôl.”A{")Eb li najtil tenamit queßril li cßaßru yô chi cßulmânc ut queßxucuac. Li cuanqueb saß chixjunil li ruchichßochß queßoc xxiuheb. Joßcan nak queßxchßutub ribeb chi châlc.wg")¿Ani li quibânun re chixjunil aßin? ¿Ani li yâl re saß xbên li ruchichßochß chalen saß xticlajic? Lâin li Kâcuaß. Ac cuanquin chak saß xticlajic ut cuânkin ajcuiß toj saß rosoßjic. Lâin li Dios quinbânun re chixjunil.}s")Narâlinaheb toj retal naxchapeb ut mâcßaß naxcßul usta naxic saß jun li naßajej mâ jun sut quinumeß cuiß.dA")¿Ani xqßuehoc re saß xchßôl li jun li cuan saß li este nak tâcßanjelak saß tîquilal? Ut, ¿ani xkßaxtesin saß rukß li xnînkal ru tenamit? ¿Ani xqßuehoc re chi numtâc saß xbêneb li rey? Naxsach ruheb riqßuin xchßîchß. Chanchaneb li poks chiru. Naxjeqßuiheb riqßuin lix tzimaj. Chanchaneb li qßuim li nacßameß xban ikß.Y -")Li Dios naxye: —Ex tenamit li cuanquex chire li palau, cherabihak li oc cue chixyebal. Cauresihomak êrib ut xaklinkex chicuu. Âtinankex re xcolbal êrib ut kacßûbak ru saß comonil saß li rakleb âtin.;o"(Aßut eb li nequeßyoßonin riqßuin li Kâcuaß teßqßuehekß lix metzßêu. Cuânkeb xmetzßêu joß xmetzßêu li tßiu li naxicßan chi najt ut incßaß nalub. Teßâlinak ut incßaß teßlubk; teßbêk ut incßaß teßtacuâk. Incßaß teßchßinânk xchßôl xban nak li Kâcuaß cuânk riqßuineb."(Usta toj sâjeb, nequeßlub. Ut li cauheb rib nalaj lix metzßêuheb ut nequeßtßaneß.Aßut eb li nequeßyoßonin riqßuin li Kâcuaß teßqßuehekß lix metzßêu. Cuânkeb xmetzßêu joß xmetzßêu li tßiu li naxicßan chi najt ut incßaß nalub. Teßâlinak ut incßaß teßlubk; teßbêk ut incßaß teßtacuâk. Incßaß teßchßinânk xchßôl xban nak li Kâcuaß cuânk riqßuineb.a;"(Aßan naxqßue xcacuilal li tacuajenak, ut naxqßue xmetzßêu li mâcßaß xmetzßêu.?w"(¿Ma incßaß ta biß nequenau nak li Kâcuaß ac aßan ajcuiß chalen chak najter kße cutan? Ut, ¿Ma incßaß ta biß êrabiom nak li Kâcuaß, aßan li quiyoßobtesin re li cßaßru cuan saß chixjunil li ruchichßochß? Aßan incßaß nalub chi moco nalaj lix metzßêu. Lix cßaßux mâ ani nataßoc re."(Ex aj Israel, ralal xcßajolex laj Jacob, ¿cßaßut nak nequecuechßi rix li Kâcuaß? ¿Cßaßut nak nequeye nak li Kâcuaß incßaß naxqßue retal li raylal li yôquex chixcßulbal? ¿Cßaßut nak nequeye nak li Dios incßaß naxqßue xchßôl chêtenkßanquil?~u"(Taksihomak lê rilobâl saß choxa ut têqßue retal. ¿Ani li quiyoßobtesin re li choxa ut lix sahob ru? Aßan li Kâcuaß li kßaxal nim xcuanquil. Aßan naxqßue li junjûnk saß xnaßaj ut naxqßue xcßabaß li junjûnk. Mâ jun tâpaltok.jM"(¿Cßaßru aj iqßuin tinêjuntakßêta? ¿Ani aj iqßuin tinêjuntakßêta? chan li Dios santo.} s"(Eb aßan teßosokß. Chanchan li mâ jun sut queßcuan saß ruchichßochß. Chanchaneb li acuîmk li tojeß xmok ut toj mâjiß xchap xxeß chi us. Nak li Kâcuaß naxtakla li ikß, nequeßchakic ut nequeßcßameß xban li ikß joß li qßuim. "(Naxcubsi xcuanquileb li nînkeb xcuanquil ut naxcanabeb chi mâcßaß nequeßoc cuiß li nequeßtaklan saß ruchichßochß.J  "(Li Dios cuan chak toj saß choxa. Ut eb li cristian saß ruchichßochß chanchaneb laj sâcß chiru li Dios. Li Dios naxhel ru li choxa. Chanchan jun li muhebâl nequeßcuan cuiß li cristian.w g"(¿Ma incßaß ta biß nequenau? ¿Ma incßaß ta biß querabi chak resil junxil? ¿Ma incßaß ta biß quiyeheß chak resil saß xticlajic? ¿Ma incßaß ta biß quicßuteß chak chêru lix yâlal chalen saß xticlajic li ruchichßochß?: m"(Li nebaß naxsicß li cheß li incßaß nakßumetoß ut naxsicß laj pechß li naxnau xcßanjelanquil li cheß re nak tixyîb lix jalam ûch li incßaß na-ecßan saß xnaßaj./W"(Laj yîbom chßîchß naxyîb li jalam ûch ut eb laj yîbom plata nequeßxletz li oro chirix ut nequeßxqßue lix sahob ru riqßuin cadena yîbanbil riqßuin plata.q["(¿Ani têjuntakßêta cuiß li Dios? ¿Ma târûk ta biß têjuntakßêta riqßuin junak li jalam ûch?q["(Chiru li Kâcuaß mâcßaß nequeßoc cuiß li xnînkal ru tenamit. Chi tîc mâcßaß nequeßoc cuiß.<q"(Chixjunileb li xul li cuanqueb saß li qßuicheß aran Líbano incßaß teßtzßaklok chokß xmayej li Kâcuaß. Chi moco tâtzßaklok li cheß chokß siß re xcßatbal li mayej.gG"(Chiru li Kâcuaß eb li xnînkal ru tenamit mâcßaß nequeßoc cuiß. Chanchaneb jun tzßukul chi haß malaj ut chanchan li poks li na-osoß. Mâcßaß na-oc cui. Ut eb li chßochß li sutsu saß haß naxqßue chi sachc._7"(¿Ma quixpatzß ta biß re anihak chanru tixbânu li Dios? ¿Ma cuan ta biß junak quicßutuc chiru chanru târakok âtin? Ut, ¿ma quixpatzß ta biß xnaßleb re anihak? ¿Ma quicßuteß ta biß lix yâlal chiru?zm"( ¿Ma cuan ta biß junak tâyehok re li Dios cßaßru tixbânu? Ut, ¿ma cuan ta biß junak tâqßuehok xnaßleb?3"( ¿Ma cuan ta biß junak quiru xbisbal li palau riqßuin li rukß? Ut, ¿ma cuan ta biß junak quiru xbisbal lix nimal ru li choxa riqßuin li rukß? ¿Ani ta biß quiru xbisbal chixjunil li ruchichßochß? ¿Ma cuan ta biß junak quiru xbisbaleb li tzûl riqßuin lix bisleb?Y+"( Li Kâcuaß târileb li ralal xcßajol chi châbil joß nak li pastor narileb lix carner. Tixchßutubeb lix cocß carner ut tixcßam saß xbên xtel. Ut saß tûlanil tixberesiheb lix naßeb li cocß carner.#?"( Li Kâcuaß Dios tâchâlk riqßuin xnimal xcuanquil ut aßan chic tâtaklânk saß xbên chixjunil. Ut tixcßam chak lix kßajcâmunquileb li ac xcoleb.$~A"( At aj yehol esil, taken saß li nimla tzûl re nak chi cau xyâb âcux tâye li châbil esil reheb li tenamit Sión. Tâye reheb laj Jerusalén chi mâcßaß âxiu. Chayehak resil reheb chixjunileb li tenamit li cuanqueb xcuênt Judá ut tâye, “châlc re li Kâcuaß lê Dios.”}"(Li ichaj nequeßchakic ut li utzßußuj nequeßosoß. Abanan li râtin li kaDios incßaß na-osoß. Cuan ban chi junelic.—5|c"(Li ichaj nachakic ut li utzßußuj nasach xchßinaßusal nak na-ecßasîc xban li ikß li naxqßue li Kâcuaß. Relic chi yâl chanchaneb aßan li cristian nak teßosokß. { "(Quicuabi jun xyâb cux. Joßcaßin quixye cue: —Jap âcue xyebal li âtin aßin, chan cue. Ut lâin quinchakßoc ut quinye, ¿Cßaßru tinye nak tinjap cue? ¿Cßaßru tinye nak tinjap cue? chanquin. Ut aßan quixye cue: —Ye resil nak eb li cristian, aßan yal tibelejeb. Chanchaneb li ichaj. Ut lix chßinaßusaleb chanchan xchßinaßusal li utzßußuj li nacuan saß cßalebâl.z7"(Ut tixcßutbesi lix lokßal li Kâcuaß. Ut chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß teßril lix lokßal. Li Kâcuaß, aßan li quiyehoc re aßin. y"(Têtßan li tzûl ut li cocß bol ut têhel li chßochß re têbutß ru li takßa. Têtîcobresi ru li be re nak tîc ru tâcanâk."x="(Quicuabi jun xyâb cux quixye cue chi joßcaßin: —Yîbomak ru li be saß li chaki chßochß chiru li Kâcuaß. Tîcobresihomak li be chiru li kaDios.Uw#"(Chex-âtinak riqßuineb lin tenamit Jerusalén saß kßunil. Cheye reheb nak tzßakal li raylal li ac xeßxcßul. Cuybil sachbil chic lix mâqueb. Nabal lix tojbal rix lix mâqueb xinqßue, chan li Dios.pv ["(Li Kâcuaß lê Dios quixye: —Checßojobakeb xchßôl lin tenamit. Ut cheqßuehak xcacuileb xchßôl.^u5"'Laj Ezequías quixye re laj Isaías: —Sa rabinquil li râtin li Dios li xaye cue, chan. Quixye chi joßcan xban nak quixcßoxla nak joß najtil yoßyôk cßojcßôk xchßôl ut tâcuânk saß tuktûquil usilal.jtM"'Ut cuanqueb ajcuiß lâ cualal âcßajol li teßcßamekß. Eb aßan teßcuânk chokß eunucos saß li rochoch lix reyeb laj Babilonia, chan.Laj Ezequías quixye re laj Isaías: —Sa rabinquil li râtin li Dios li xaye cue, chan. Quixye chi joßcan xban nak quixcßoxla nak joß najtil yoßyôk cßojcßôk xchßôl ut tâcuânk saß tuktûquil usilal.`s9"'Tâcuulak xkßehil nak chixjunil li cuan saß lâ cuochoch tâcßamekß aran Babilonia. Chixjunil li cßaßak re ru li queßxxoc eb lâ xeßtônil yucuaß toj chalen anakcuan tâcßamekß. Mâcßaß chic tâcanâk.[r/"'Ut laj Isaías quixye re: —Abi li cßaßru naxye li Kâcuaß li nimajcual Dios.jqM"'Quixye cuißchic laj Isaías: —¿Cßaßru xeßril saß li palacio?— Ut laj Ezequías quixye re: —Xeßril chixjunil li cßaßru cuan cue. Xincßut chiruheb li cßaßru cuan saß li cuochoch ut xincßut ajcuiß chiruheb li cuan saß eb li naßajej li naxocman cuiß li cßaßak re ru. Mâcßaß cßaß re ru cue incßaß ta xincßut chiruheb, chan.sp_"'Ut laj Isaías quicuulac riqßuin li rey Ezequías ut quixye re: —At rey, ¿bar xeßchal chak li cuînk aßin? ¿Cßaßru xeßxye âcue? chan. Ut li rey Ezequías quixye re: —Toj Babilonia xeßchal chak saß najtil tenamit, chan.1o["'Laj Ezequías quixcßuleb chi sa saß xchßôl lix takl laj Merodac-baladán ut quixcßut chiruheb chixjunil lix biomal. Quixcßut chiruheb lix plata, lix oro, ut li qßuila pây ru lix sununquil ban. Ut quixcßut ajcuiß chiruheb lix chßîchß re pletic. Chixjunil li cßaßru cuan re saß lix naßaj quixcßut chiruheb. Mâcßaß cßaßru re li rey Ezequías incßaß ta quixcßut chiruheb lix takl laj Merodac-baladán.on Y"'Saß eb li cutan aßan lix reyeb laj Babilonia, aßan laj Merodac-baladán li ralal laj Baladán. Laj Merodac-baladán quirabi resil nak quiyajer laj Ezequías ut quiqßuira. Joßcan nak quixtakla xhu ut quixtakla ajcuiß xmâtan.m"&Laj Ezequías quixpatzß: —¿Cßaßru li retalil tixcßutbesi chicuu nak lâin tinxic cuißchic saß lix templo li Kâcuaß? chan.lw"&Laj Isaías quixye: —Têyîb caßchßinak li higo ut têqßue chiru lix ra ut laj Ezequías tâqßuirâk, chan.Laj Ezequías quixpatzß: —¿Cßaßru li retalil tixcßutbesi chicuu nak lâin tinxic cuißchic saß lix templo li Kâcuaß? chan.,kQ"&At Kâcuaß, lâat tatcolok cue. Takachßeß li ka-arpa ut takabicha lâ lokßal. Takabicha lâ lokßal saß lâ templo joß najtil yoßyôko, chan laj Ezequías.Qj"&Caßaj cuiß li yoßyôqueb teßqßuehok âlokßal. Joß lâin yoßyôquin ut yôquin chixqßuebal âlokßal anakcuan. Eb li yucuaßbej nequeßxserakßi reheb li ralal xcßajol nak kßaxal châbilat.=is"&Eb li cuanqueb saß xnaßajeb li camenak incßaß naru tateßxlokßoni. Eb li camenak incßaß naru teßxqßue âlokßal. Eb aßan incßaß naru teßxcßojob xchßôl âcuiqßuin.$hA"&Lix rahil inchßôl xasukßisi chokß sahil chßôlej chokß cue. Xban nak xcuulac châcuu, joßcan nak xinâcol chiru li câmc. Ut xacuy xasach lin mâc.Ng"&At Kâcuaß, riqßuin li usilal li nacabânu eb li cristian teßcuânk xyußam. Ut riqßuin ajcuiß chixjunil li usilal nacaqßue cuânk inyußam lâin. Lâat tinâqßuirtesi ut tâqßue inyußam.Bf}"&¿Cßaß ta cuiß ru târûk tinye lâin? Li Kâcuaß, aßan li xqßuehoc re li raylal aßin saß inbên. Lâin tincuânk saß tûlanil chixjunil lin yußam xban li raylal li xincßul.e{"&Mâcßaß chic inmetzßêu ut moco cau ta chic lix yâb lin cux. Ninyâbac chanchan nak nequeßyâbac li cuilix malaj ut chanchan nak nequeßyâbac li mucuy. Nin-iloc saß choxa. At Kâcuaß, cßajoß li raylal yôquin chixcßulbal. Chinâtenkßa.Dd"& Quinnumsi li kßojyîn chi yâbac xban li raylal yôquin chixcßulbal. Incßaß quinru chi cuârc. Chanchan jun li cakcoj yô chixtokbal lin bakel. Saß inchßôl lâin nak ac xin-osoß.Xc)"& Saß inchßôl lâin nak li Dios xrisi lin yußam. Chanchan jun li muhebâl li na-isîc saß xnaßaj. Malaj ut chanchan jun li tßicr li na-isîc saß li quemleb. Quincßoxla nak li Dios ac xrak lin yußam.!b;"& Lâin quincßoxla nak incßaß chic tincuil lix lokßal li Kâcuaß arin saß ruchichßochß, chi moco teßcuil chic ru li cristian li toj yoßyôqueb.:am"& —Lâin quinye saß inchßôl nak li Dios târisi lin yußam nak toj sâjin. Saß inchßôl lâin nak tinxic saß xyânkeb li camenak ut incßaß tintîxk saß ruchichßochß.t`a"& Nak acak xqßuira laj Ezequías lix reyeb laj Judá quixtzßîba li âtin aßin re xlokßoninquil li Dios:_"&Li Dios tixsukßisi li sakße ôb ôr chirix ut tâcßutûnk saß lix relôj laj Acaz, li naxbis cuiß li ôr riqßuin li sakße, chan. Ut joßcan quicßulman. Li sakße quisukßi chirix ôb ôr ut quicßutun saß lix relôj laj Acaz nak li sakße quisukßi chirix.}^s"&Laj Isaías quixye: —Aßan aßin li retalil li tixqßue li Kâcuaß re nak tânau nak tixbânu li cßaßru naxye.2]]"&Lâin tincolok âcue lâat ut lâin ajcuiß tincolok reheb lin tenamit saß rukß lix reyeb laj Asiria. Lâin tintenkßânk reheb li tenamit aßin,” chan li Kâcuaß.\"&—Ayu riqßuin laj Ezequías ut tâye re, “Joßcaßin xye âcue li Kâcuaß lix Dios laj David, lâ xeßtônil yucuaß. Lâin xcuabi lâ tij ut xinqßue retal nak yôcat chi yâbac. Anakcuan tatinqßuirtesi ut tinqßue oßlaju chihab chic lâ yußam.M["&Li Kâcuaß quiâtinac cuißchic riqßuin laj Isaías ut quixye re:xZi"&—At Kâcuaß, at inDios, lâin nintzßâma châcuu, chijulticokß taxak âcue nak lâin xincßanjelac châcuu chi anchal inchßôl ut saß tîquilal. Xinbânu li us joß nacuulac châcuu, chan. Ut quiyâbac chi kßaxal ra saß xchßôl.xYi"&Laj Ezequías quixsukßisi rib saß lix chßât ut qui-iloc chiru li tzßac. Quitijoc chiru li Dios ut quixye:-X U"&Saß eb li cutan aßan quiyajer li rey Ezequías. Nak nim xyajel quicuulac li profeta Isaías li ralal laj Amoz riqßuin ut quixye re: —Joßcaßin xye âcue li Kâcuaß. Yîb ru chixjunil li cßaßru tento tâyîb ru saß lâ cuochoch xban nak câmc âcue. Incßaß chic tatqßuirâk, chan.EW"%&Saß jun li cutan laj Senaquerib yô chi lokßonînc saß lix templo laj Nisroc lix dios. Queßcuulac laj Adramelec ut laj Sarezer, li cuib chi ralal. Queßxcamsi chi chßîchß ut queßêlelic. Queßcôeb saß li naßajej Ararat. Ut aß chic laj Esar-hadón li ralal qui-oc chokß rey chokß rêkaj laj Senaquerib.V7"%%Ut laj Senaquerib lix reyeb laj Asiria quisukßi saß lix tenamit Nínive ut aran quicana.Saß jun li cutan laj Senaquerib yô chi lokßonînc saß lix templo laj Nisroc lix dios. Queßcuulac laj Adramelec ut laj Sarezer, li cuib chi ralal. Queßxcamsi chi chßîchß ut queßêlelic. Queßcôeb saß li naßajej Ararat. Ut aß chic laj Esar-hadón li ralal qui-oc chokß rey chokß rêkaj laj Senaquerib.rU]"%$Saß ajcuiß li kßojyîn aßan jun x-ángel li Dios quicuulac saß xmuhebâleb laj Asiria ut quixcamsiheb jun ciento riqßuin ôb roxcßâl mil chi soldado aj Asiria. Joß cuulajak chic nak quisakêu, ac camenakeb chic chixjunileb.5Tc"%#Lâin tin-ilok re li tenamit ut lâin ajcuiß tincolok re. Tinbânu aßin saß incßabaß lâin ut saß xcßabaß laj David li quicßanjelac chicuu” chan li Kâcuaß.—S"%"Saß li be li xchal cuiß, aran cuißchic tâsukßîk. Incßaß tâoc saß li tenamit Jerusalén. Lâin li Kâcuaß ninyehoc re aßin.R"%!Li Kâcuaß Dios naxye chi joßcaßin chirix lix reyeb laj Asiria, “Li cuînk aßan incßaß tâoc saß li tenamit Jerusalén chi pletic chi moco riqßuin tzimaj, chi moco riqßuin chßîchß, chi moco tixyîb lix taklebâl re tâoc saß li tenamit.:Qm"% Cuanqueb li ralal xcßajol laj Judá li teßcanâk aran Jerusalén. Saß li tzûl Sión teßcanâk. Joßcan tâcßulmânk xban nak joßcan naraj li Kâcuaß xban xnimal xrahom.P+"%Eb li ralal xcßajol laj Judá li incßaß teßcâmk teßtâmk cuißchic. Chanchanakeb li acuîmk li naxchap xxeß ut naxqßue li ru chi nabal.DO"%Ut laj Isaías quixye re laj Ezequías: —Aßan aßin li retalil li cßaßru tâcßulmânk. Saß li chihab aßin ut saß li chihab tâchâlk lâex têtzaca li ru li trigo li namok yal xjunes. Abanan saß li rox chihab lâex tex-âuk ut texkßolok re nak textzacânk. Têrau lê uvas ut têtzaca li ru li naxqßue.N-"%Xban nak ninnau nak yô âjoskßil ut xakßetkßeti âcuib chicuu, joßcan nak lâin tinram lê be. Chanchan nak tinqßue jun li chßîchß saß lâ cuußuj ut jun li chßîchß saß âcue. Ut tatinqßue cuißchic chi sukßîc saß li xatchal cuiß chak, chan li Kâcuaß. M "%Lâin ninnau chanru nak cuancat. Ninnau chixjunil li cßaßru nacabânu. Ut ninnau ajcuiß nak cßajoß lâ joskßil cuiqßuin.TL!"%Eb li tenamit li cuanqueb aran mâcßaßeb xmetzßêu. Nequeßxucuac ut sachsôqueb xnaßleb. Chanchaneb li raxi pim. Chanchaneb li pim li namok saß xbêneb cab, li nachakic nak toj mâjiß nachêcoß.(KI"%¿Ma incßaß ta biß nacanau nak lâin li Kâcuaß? Lâin quincßoxlan re chixjunil li tâcßulmânk. Najter kße cutan lâin quicßûb chak ru chanru tâuxmânk. Ut anakcuan lâin xatincanab chixsachbal ruheb li tenamit li cauheb rib chi pletic. Tûbtu aj chic xacanabeb nak xapoßeb."J="%Xinbec xjulel li haß saß jalan tenamit ut xcuucß li haß x-el aran. Riqßuin li cuok xinqßueheb chi chakic li nimaß li cuanqueb Egipto,” chancat.aI;"%Xataklaheb lâ takl chinhobbal, lâin li Dios, ut xaye: “Riqßuin lin qßuila carruaje re pletic xintakeß saß eb li nînki tzûl. Toj saß xbêneb li tzûl re Líbano li najt xteram xintakeß. Xinyocß li nînki cheß chacalteß. Ut xintßaneb ajcuiß li ciprés li raro xbaneb. Xincuulac toj saß li qßuicheß li cßajoß xchßinaßusal. ~~|||-{zeyyHxs$rqootnmlqkjiih^gfMe]dcb\a)`^]\\[KZYXX W*VU|TSR[PP5OOMLrKtJ(IwHGnFFEtDpCCB A@?>=<;:988766K43f2d1p0/-,+**)u(U'&&%$$6#"!!n XmFN>C=  ; |l f9"1Li Kâcuaß naxye: —Aßan aßin li tâcßulmânk. Eb li cuanqueb chi prêxil teßmakßekß chiruheb li soldado. Ut li cßaßru quirêchani li kßaxal joskß tâmakßekß chiru. Lâin tinpletik riqßuineb li nequeßpletic âcuiqßuin ut lâin tincolok reheb lâ tenamit.Lâin tinqßueheb chixcamsinquil ribeb chi ribileb rib li queßrahobtesin âcue. Chanchan nak teßcalâk xban li camsînc xeßxbânu. Ut chixjunileb li tenamit teßxnau nak lâin li Kâcuaß, li nacoloc âcue. Teßxnau nak lâin lix Dios laj Jacob ut cau cuib.—;eo"1¿Ma târûk ta biß tâmakßekß chiru junak cuînk cau rib li cßaßru târêchani saß li plêt? ¿Ma târûk ta biß tâcolekß li prêx chiru laj ilol re li kßaxal joskß?d7"1Eb li rey ut eb li reina chanchanakeb lix naß xyucuaßeb lâ tenamit. Eb li jalan tenamit teßxcubsi ribeb châcuu. Teßxcuikßib ribeb châcuu re xqßuebal âlokßal. Ut lâat tânau nak lâin li Kâcuaß ut eb li cauheb xchßôl cuiqßuin incßaß teßchßinânk xchßôleb.c%"1Aßan aßin li naxye li nimajcual Dios: —Lâin tinye reheb li xnînkal ru tenamit nak teßxqßueheb chi sukßîc cuißchic lê tenamit. Tinye reheb nak teßxtaklaheb lê ralal êcßajol. Chanchan pakonbil teßxbânu reheb nak teßxtakla cuißchic saß lix tenamiteb.%bC"1Ut lâat tâye saß âchßôl, “¿Bar xeßchal chak li tenamit aßin? Lâin ra saß inchßôl xban nak lin tenamit xcana chi mâcßaß chic cristian chi saß. Xintzßektânâc ut quincßameß saß jalan naßajej. Quincanabâc injunes. Ut ¿bar xeßchal chak eb li tenamit aßin?”Ea"1Ut eb li cocßal li xeßyoßla nak yôcat chixcßulbal li raylal teßxye âcue, “Incßaß tzßakal li naßajej aßin chokß ke. Qßue junak kanaßaj nim re tocuânk cuiß,” chaßakeb.X`)"1Usta xsacheß ru lâ tenamit ut xtzßektânâc lâ chßochß, abanan teßnabalokß cuißchic li tenamit ut incßaß chic tâtzßaklok li naßajej chokß reheb. Ut eb li xeßsachoc âcuu teßcuânk chi najt.s__"1Ilon châjun sutam. Qßue retal nak eb li tenamit yôqueb chi sukßîc cuißchic saß xtenamiteb. Relic chi yâl lâin li yoßyôquil Dios ninye âcue nak tâsahokß saß âchßôl chirilbal eb li tenamit nak teßxchßutub cuißchic ribeb saß lix tenamiteb. Aßan jun lokßal chokß âcue. Chanchan nak tâqßuehekß xsahob ru li tukß ix li oc re chi sumlâc.^%"1Eb li teßcuaclesînk cuißchic re lê tenamit saß junpât teßcßulûnk. Ut li queßsachoc êru ut queßpoßoc re lê tenamit teßêlelik.']G"1Junelic ban cuânkex saß inchßôl. Chanchan nak tzßîbanbil lê cßabaß saß li cuukß. Junelic cuan saß inchßôl li tzßac li sutsu cuiß lê tenamit.X\)"1Li Dios quixye: —¿Ma nasach ta biß saß xchßôl lix cßulaßal junak naßbej? ¿Ma tixcanab ta biß xrâbal? Usta li naßbej nasach saß xchßôl lix cßulaßal, lâin incßaß texsachk saß inchßôl.|[q"1Eb li cuanqueb Sión yôqueb chixyebal: —Li Kâcuaß xoxcanab kajunes. Li kaDios xosach saß xchßôl, chanqueb. Z"1 At choxa, jap âcue xban xsahil âchßôl. At ruchichßochß, chisahokß âchßôl. Ut lâex tzûl chisahokß saß êchßôl xban nak li Kâcuaß tixcßojob cuißchic xchßôleb lix tenamit ut târil cuißchic xtokßobâl ruheb nak yôqueb chi cßuluc raylal.Y"1 Cuan li teßchâlk chak saß najtil tenamit. Teßchâlk saß li norte ut saß li oeste ut teßchâlk ajcuiß saß li naßajej Sinim.X{"1 Lâin tintîcobresiheb li be saß eb li tzûl ut tinyîbeb li nînki be re teßnumekß cuiß lin tenamit, chan li Dios.XW)"1 Incßaß chic teßtzßocâk chi moco tâchakik reheb, ut lix tikcual li sakße incßaß tâchßißchßißînk reheb xban nak li Jun li na-uxtânan ruheb tixberesiheb ut tixcßameb cuan cuiß li yußam haß.qV["1 Tâcuachßabeb li chapchôqueb ut tâcutanobresi lix beheb li cuanqueb saß kßojyîn. Lâat tat-ilok reheb joß nak li pastor narileb lix carner nak naxqßueheb chi ichajibc chire li be ut saß li pachßayaß saß eb li cocß bol.RU"1Joßcaßin naxye li Kâcuaß li nimajcual Dios: —Saß xkßehil lâin tinsume lâ tij. Saß xkßehil li colba-ib lâin tintenkßânk âcue. Lâin tin-ilok âcue ut tatinqßue chixxakabanquil lin contrato riqßuineb lin tenamit. Tatinqßue cuißchic chi cuânc saß lâ naßaj ut tâcßameb cuißchic lin tenamit saß xnaßajeb.)TK"1Li Dios santo, laj Colol reheb laj Israel quixye re li jun li xicß qui-ileß xbaneb li xnînkal ru tenamit ut quitzßektânâc xbaneb usta quicßanjelac chiruheb: —Eb li rey tateßril ut teßxqßue âlokßal. Eb li cuanqueb saß xcuanquil teßxcuikßib ribeb châcuu. Teßxqßue âlokßal xban nak lâin xinsicßoc âcuu. Lâin tîc inchßôl ut ninbânu li cßaßru ninye. Lâin lix santil Dioseb laj Israel.—#S?"1Li Kâcuaß quixye cue: —Mâcuaß caßaj cuiß aßin li cßanjel tâbânu. Tinqßue ban chic jun li cßanjel âcue kßaxal lokß. Mâcuaß caßaj cuiß xtenkßanquileb li ralal xcßajol laj Jacob tâbânu re nak teßsukßîk cuißchic cuiqßuin. Tatinqßue aj ban cuiß chokß xcutan xsakeneb li mâcuaßeb aj Israel ut lâat tatyehok resil li colba-ib reheb li cuanqueb saß chixjunil li ruchichßochß.—vRe"1Li Kâcuaß quiqßuehoc cue chi yoßlâc riqßuin lin naß re nak tinsukßisiheb cuißchic riqßuin laj Israel, li ralal xcßajol laj Jacob. Chiru li Kâcuaß lin Dios lâin cuan inlokßal ut li Kâcuaß lin Dios naqßuehoc inmetzßêu. Q"1Abanan lâin quincßoxla nak yôquin chi cßanjelac chi mâcßaß rajbal. Saß inchßôl lâin nak yôquin chixchoybal inmetzßêu chi mâcßaß aj e. Abanan, li Dios naxnau ma us ma incßaß yôquin chixbânunquil. Aßan tâqßuehok re lin kßajcâmunquil.qP["1Li Dios quixye cue: —At Israel, lâat tatcßanjelak chicuu. Lâat tatcßutbesînk re inlokßal, chan.eOC"1Quixqßue innaßleb re tinnau âtinac chi châbil. Chanchanin jun li chßîchß kßes rußuj. Aßan qui-iloc cue re nak mâcßaß tincßul. Quinixcauresi chi us. Chanchanin li tzimaj li kßes rußuj cuan saß rochochil.aN ="1Abihomak lâex li cuanquex saß najtil tenamit. Qßuehomak retal li oc cue chixyebal. Nak toj mâjiß ninyoßla li Kâcuaß quixsicß chak cuu chi cßanjelac chiru. Nak toj mâjiß ninyoßla ac naxnau ani incßabaß.mMS"0—Abanan mâcßaß li tuktûquil usilal chokß reheb li nequeßxbânu mâusilal, chan li Kâcuaß.=Ls"0Incßaß queßxcuy xchaki el nak li Kâcuaß quixqßueheb chi numecß saß li chaki chßochß. Li Kâcuaß quixqßue chi êlc li haß saß li pec. Quixjor li pec ut aran qui-el chi nabal li haß re xeßrucß.—Abanan mâcßaß li tuktûquil usilal chokß reheb li nequeßxbânu mâusilal, chan li Kâcuaß.cK?"0Elenkex saß li naßajej Babilonia. Chex-êlelik chiruheb laj Caldea. Japomak êre xban xsahil êchßôl. Yehomak resil reheb chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß nak sukßîc êre saß lê naßaj. Yehomak resil chi joßcaßin, “Aß li Kâcuaß xcoloc ke lâo li ralal xcßajol laj Jacob, aj cßanjel chiru li Kâcuaß,” chaßakex.—RJ"0Kßaxal nabaleb raj lê ralal êcßajol. Lix qßuialeb chanchaneb raj li samaib chire li palau. Incßaß naru rajlanquileb. Ut incßaß raj xexintzßektâna chi moco xcßabaß lê tenamit raj xinsach.cI?"0Xebânu raj li xinye êre. Cui ta xebânu, cuanquex raj saß tuktûquil usilal. Li tuktûquil usilal chanchan raj jun nimaß incßaß nachakic. Ut lê tîquilal chanchan raj lix cau ok li palau li mâcßaß rosoßjic.fHE"0Li Dios Santo, lê Dios lâex aj Israel, laj Colol êre, quixye chi joßcaßin: —Lâin li Kâcuaß lê Dios. Lâin nincßutuc chêru li cßaßru têbânu re nak us tex-êlk. Lâin ninberesin êre re nak têbânu li us.G"0Châlkex cuiqßuin ut cherabihak li tinye êre. Chalen saß xticlajic incßaß xinâtinac êriqßuin riqßuin âtin chßaßaj xtaubal ru. Cuanquin êriqßuin nak yô chi cßulmânc chixjunil aßin. Li nimajcual Dios ut li Santil Musikßej queßtaklan chak cue.—vFe"0Lâin xinyehoc re ut lâin xinxakaban re ut lâin tintaklânk re. Ut li cßaßru tixbânu, us tâêlk chiru.xEi"0Chßutubomak êrib ut abihomak li cßaßru tinye. ¿Ani junak êre tâyehok re cßaßru tâcßulmânk mokon? Lâin xinsicß ru jun li cuînk. Aßan tâbânûnk re li cßaßru xincßoxla xbânunquil reheb laj Babilonia ut reheb laj Caldea.D%"0 Lâin quinyîban re li ruchichßochß ut lâin ajcuiß quinyîban re li choxa. Yal riqßuin li cuâtin queßcana saß xnaßajeb chixjunileb.1C["0 Lâex laj Israel, li ralal xcßajol laj Jacob, cherahihak li oc cue chixyebal. Lâin li Kâcuaß. Lâin cuanquin saß xticlajic ut cuânkin ajcuiß toj saß rosoßjic.(BI"0 Saß incßabaß lâin ut xban lin rahom nincuy cuib. Incßaß ninsach êru. Incßaß tinqßue cuib chi hobecß ut incßaß tinqßue lin lokßal re jalan chic.A5"0 Lâin xinyal êrix riqßuin li raylal li xinqßue saß êbên. Incßaß xexinnumsi saß xam joß nak nacßatman li plata re risinquil lix tzßajnil.@"0 Abanan xban xtîquilal inchßôl, lâin incßaß xincßut injoskßil. Xban lin lokßal xincuy cuib. Joßcan nak incßaß xinsach êru./?W"0Incßaß xerabi chi moco xetau ru. Chalen najter incßaß nequetau xyâlal. Lâin ninnau chanru lê naßleb. Lâin ninnau nak kßetkßetex chalen saß lê yoßlajic.4>a"0Anakcuan tinbânu. Mâcuaß li quinbânu najter. Incßaß xerabi resil toj anakcuan. Joßcan nak incßaß naru têye nak ac êrabiom junxil li cßaßru tinbânu anakcuan.H= "0Ac xerabi chixjunil li ac xcßulman. Cßoxlankex chi us. Tento nak têye nak yâl li cßaßru xinye êre. Chalen anakcuan jalan chic li tinye êre. Tinye êre li mâ jun sut êrabiom junxil.</"0Lâin quinye chak resil êre junxil li cßaßru tâcßulmânk. Nak toj mâjiß nacßulman quinye chak resil êre re nak incßaß têye nak aßaneb lê yîbanbil dios xbânun re li cßaßak re ru aßin. Incßaß têye nak lê dios cheß ut lê dios chßîchß xeßbânun re.;+"0Lâin xinbânu chi joßcan xban nak ninnau nak lâex incßaß nequetau xyâlal. Cau êchßôl. Chanchan xcacuil li chßîchß hierro ut bronce.5:c"0Li Kâcuaß Dios quixye reheb laj Israel: —Li cßaßru xcßulman, ac inyehom chak resilal junxil. Lâin quinyehoc chak re ut li cßaßru quinye quicßulman saß junpât.F9"0Abanan nequenimobresi êrib ut nequeye nak li Santil Tenamit, aßan lê tenamit lâex. Ut nequeye nak cau êchßôl riqßuin lix Dioseb laj Israel, li Kâcuaß li nimajcual Dios xcßabaß.Z8 /"0Cherabihak lâex li ralal xcßajol laj Jacob, li nequecßabaßin Israel. Lâex xcomonex li ralal xcßajol laj Judá. Lâex li nequebânu li juramento saß xcßabaß li Kâcuaß ut nequextijoc saß xcßabaß li Dios. Nequeyâba xcßabaß li Kâcuaß lix Dioseb laj Israel. Abanan incßaß nequebânu saß xyâlal, chi moco saß tîquilal.f7E"/Eb aßan incßaß textenkßa usta xesicß êtenkßanquil riqßuineb chalen saß êsâjilal. Eb aßan teßxic chixbânunquil li cßaßru nequeßraj ut texcanab êjunes. Mâ jun reheb aßan tâcolok êre, chan li Kâcuaß.6/"/Eb aßan teßsachekß ruheb. Incßaß naru teßxcol rixeb. Chanchanakeb li qßuim nak teßcßatekß riqßuin xam. Li xam aßan mâcuaß re teßxkßixna ribeb. Re ban xsachbal ruheb.Eb aßan incßaß textenkßa usta xesicß êtenkßanquil riqßuineb chalen saß êsâjilal. Eb aßan teßxic chixbânunquil li cßaßru nequeßraj ut texcanab êjunes. Mâ jun reheb aßan tâcolok êre, chan li Kâcuaß.5"/ Tacuajenakex chirabinquil li qßuila naßleb li nequeßxqßue aj qßuehol naßleb. Châlkeb li nequeßkßehin riqßuin li chahim, li nequeßyehoc re cßaßru tâcßulmânk saß li po junjûnk. Cheßxyal xkße chêcolbal chiru li cßaßru tâcßulmânk.^45"/ Kßehinkex ut tûlankex, joß yôquex chak chixbânunquil chalen saß êsâjilal. Têril cui cuan rajbal. Têril ma cauhak chic êrib chi numtâc saß xbêneb li tenamit xban li tûlac ut li kßehînc nequebânu.o3W"/ Tâchâlk li raylal saß êbên ut incßaß târûk têcol êrib chiru usta lâex aj kße. Chi mâcßaß saß êchßôl têcßul li raylal ut mâcßaß târûk têbânu re xcolbal êrib. Chi incßaß nequenau kßaxal ra têcßul.}2s"/ Xecßojob êchßôl riqßuin li mâusilal xebânu ut xeye, “Mâ ani na-iloc ke,” chanquex. Xebalakßi êrib xban nak xecßoxla nak cuan ênaßleb ut xeye, “Lâo kßaxal cuan kacuanquil. Mâ jun chic cuan xcuanquil joß lâo,” chanquex.*1M"/ Abanan kßaxal ra têcßul. Saß junpât tâchâlk li raylal saß êbên. Chiru jun cutan tâsachekß lê cuanquil. Chanchanakex chic junak li ixk li xcam xbêlom malaj ut joß junak li xcam ralal xcßajol. Usta lâex aj kße ut usta nequenau tûlac, abanan incßaß târûk têcol êrib.10["/Joßcan nak cherabihak li yôquin chixyebal êre, lâex li nequexcuan chi sa saß êchßôl. Lâex cßojcßo êchßôl ut nequecßoxla nak mâcßaß têcßul ut nequeye saß êchßôl: Lâo cuan kacuanquil. Mâ ani chic cuan xcuanquil joß li kacuanquil lâo, chanquex. Saß êchßôl lâex nak mâ jaruj têcßul li raylal joß nequeßxcßul li ixk li nequeßcam xbêlomeb malaj ut joß eb li nequeßcam li ralal xcßajol.*/M"/Lâex queye, “Junelic tâcuânk kacuanquil.” Abanan incßaß quecßoxla li cßaßru quebânu, chi moco quecßoxla li cßaßru yôquex chixcßulbal anakcuan.c.?"/Nak yô injoskßil saß xbên lin tenamit quinkßaxtesiheb saß êrukß lâex. Quinqßue lin tenamit chi cßutecß xxutân. Ut lâex incßaß xeril xtokßobâl ruheb. Usta ac tîxeb, xeqßueheb chi cßanjelac chi cau.-3"/—Lâex aj Babilonia, cßojlankex ut mex-ecßan chic. Canâkex saß kßojyîn xban nak mâcßaß chic êcuanquil saß xbêneb li xnînkal tenamit.V,%"/Laj Colol ke, aßan li nimajcual Dios, lix santil Dios eb laj Israel. Naxye:f+E"/Anakcuan tâcßutûnk chiruheb chixjunileb li cßaßak re ru xutânal xlajêbânu. Chicßutûnk nak muxbil chic êru. Lâin tinqßue rêkaj êre li rahobtesînc xebânu ut mâ ani târûk tâcolekß chicuu, chan li Dios.=*s"/Chapomak êcaß ut ocanquex chixqueßbal lê cßaj. Isihomak lê tßicr li nequetzßap cuiß lê ru. Ut taksihomak lê rakß re nak texnumekß saß li haß chi mâcßaß lê xâb.C) "/Li Kâcuaß quixye: —Ex aj Babilonia, cubsihomak êrib. Chunlankex saß chßochß chi mâcßaß chic êcuanquil. Junxil chanchanex jun li tukß ix xban nak lâex mâ jun sut xexchapeß xban jalan tenamit. Abanan anakcuan moco joßcanex ta chic. Lâex li rarôquex nak xexcuan texcanâk chokß rahobtesinbil môs.D(". Lâin chi sêb texincol. Cuulac re xkßehil nak texcolekß. Chi sêb tinnumtâk saß xbêneb li xicß nequeßiloc cue. Lâin tincolok re Sión ut lâin tinqßue xlokßaleb laj Israel.—*'M". Cherabihak li yôquin chixyebal lâex li cau êchßôl, lâex li nequecßoxla nak incßaß texcolekß.Lâin chi sêb texincol. Cuulac re xkßehil nak texcolekß. Chi sêb tinnumtâk saß xbêneb li xicß nequeßiloc cue. Lâin tincolok re Sión ut lâin tinqßue xlokßaleb laj Israel.—v&e". Lâin xinsicß ru jun li cuînk saß li oriente. Saß najtil tenamit tâchâlk. Chanchan jun li soßsol nak tixsach ruheb li xicß nequeßiloc êre. Li cßaßru xinye, aßan li tâcßulmânk. Li cßaßru xincßûb ru, aßan li tinbânu.%)". Lâin quinyehoc chak re cßaßru quicßulman chalen saß xticlajic toj saß rosoßjic. Chalen najter kße cutan lâin quinyehoc re cßaßru tâcßulmânk usta toj mâjiß nacßulman. Li cßaßru ninye, aßan li tâcßulmânk. Lâin ninbânu chixjunil li cßaßru nacuaj.#$?". Chijulticokß êre li cßaßru quicßulman najter kße cutan. Lâin li Dios. Mâ jun chic dios cuan. Caßaj cuiß lâin ut mâ ani juntakßêt cuiqßuin.q#[".Qßuehomak retal aßin, lâex aj mâc, ut chexxutânâk. Mêbalakßi êrib. Checßoxla chi us li xinye."/".Nequeßxpako saß xbên xtel ut nequeßxxakab saß xnaßaj. Incßaß naru tâêlk saß li naßajej aßan. Usta li cristian teßxjap reheb chixtzßâmanquil xtenkßanquil, abanan lix dios incßaß tixsume. Lix dioseb incßaß naru tixcoleb chiru li raylal li cuanqueb cuiß.u!c".Cuanqueb li nequeßrisi lix oro saß lix bôls ut nequeßxbis li plata saß li bisleb. Nequeßxqßue li oro ut li plata re laj tenol chßîchß re nak tixyîb jun lix dios. Chirix aßan nequeßxcuikßib ribeb chiru ut nequeßxlokßoni. !".¿Ani aj iqßuin tinêjuntakßêta? ¿Ma naru ta biß tinêjuntakßêta riqßuin junak chic? Mâ ani aj iqßuin naru niquinêjuntakßêta.8i".Lâin junelic tin-ilok êre toj saß êtîxilal. Texcuil nak sak chic lê jolom. Lâin quinyoßobtesin êre ut lâin tin-ilok êre. Lâin tintenkßânk êre ut tincolok êre.w".Li Dios quixye: —Lâex li ralal xcßajol laj Jacob, chinêrabihak. Chêjunilex lâex laj Israel, li incßaß xsacheß êru, cherabi li cßaßru tinye êre. Nak toj mâjiß nequeßxyoßla chak, lâin quin-iloc êre. Lâin quinberesin chak êre.!;".Queßcubsîc xcuanquileb ut queßsacheß ruheb li yîbanbil dios ut queßcßameß saß jalan tenamit rochbeneb li bûr. Incßaß queßru xcolbaleb rib.W )".Nequeßtßaneß li dios Bel ut li dios Nebo li nequeßxlokßoniheb laj Egipto. Eb li dios aßan îkanbileb xbaneb li bûr. Kßaxal âl chokß reheb li bûr rîkanquileb xban nak ac tacuajenakeb chi îkânc.ta"-Abanan li Kâcuaß tixye nak mâcßaß xmâqueb li ralal xcßajol laj Israel ut teßqßuehekß xlokßaleb.#?"-Teßxye nak relic chi yâl caßaj cuiß cuiqßuin cuan li tîquilal ut li cuanquilal. Chixjunileb teßchâlk cuiqßuin ut eb li xicß nequeßiloc cue teßcßutekß xxutân.—Abanan li Kâcuaß tixye nak mâcßaß xmâqueb li ralal xcßajol laj Israel ut teßqßuehekß xlokßaleb.\1"-Lâin xinye li cuâtin. Saß incßabaß lâin xinâtinac. Mâ ani tâjalok re li cßaßru xinye lâin saß tîquilal. Relic chi yâl chixjunileb teßxcuikßib ribeb chicuu ut teßxye nak lâin li Kâcuaß Dios.,Q"-Châlkex cuiqßuin re nak texcolekß chêjunilex li cuanquex saß ruchichßochß xban nak lâin li tzßakal Dios ut mâcßaß chic junak dios. Caßaj cuiß lâin.G"-Âtinankex re xcolbal rixeb lê yîbanbil dios. Chepatzßak saß comonil. ¿Ani li quiyehoc chak re najter kße cutan li cßaßru talajcßulmânk? ¿Ma mâcuaß ta biß lâin li Kâcuaß, li nimajcual Dios? Lâin li nincoloc reheb lin tenamit. Mâ jun chic Dios cuan chicuu lâin. Caßaj cuiß lâin li tzßakal Dios.yk"-Li Kâcuaß quixye: —Chßutubomak êrib ex tenamit. Quimkex chêjunilex li joß qßuialex incßaß xsacheß êru. Lâex nequepako li yîbanbil dios saß be. Mâcßaß ênaßleb. Nequextijoc chiru li dios cheß li incßaß naru nequexcol.)"-Lâin incßaß ninâtinac chi mukmu chi moco quinmuk chiruheb li cristian li cßaßru nacuaj. Chi moco quinye reheb li ralal xcßajol laj Jacob nak tineßxsicß bar incßaß târûk tineßxtau. Lâin li Kâcuaß. Saß tîquilal ninâtinac ut junelic ninye li yâl, chan.oW"-Li Kâcuaß li quiyîban re li choxa, aßan li Kâcuaß li tzßakal Dios. Aßan li quixakaban re li ruchichßochß saß xnaßaj. Aßan incßaß quixyîb li ruchichßochß re nak tâcuânk chi mâcßaß cuânk chi saß. Quixyîb ban re nak cuânk xnaßajeb li cristian. Aßan li quiyehoc re: —Lâin li Kâcuaß Dios. Mâcßaß chic junak dios chicuu lâin.}"-Abanan eb laj Israel teßcolekß xban li Kâcuaß. Junelic teßcolekß ut incßaß tâcßutekß xxutâneb,” chaßakeb.&E"-Abanan chixjunileb li nequeßyîban re li jalanil dios sachsôk xnaßleb teßcanâk ut teßxutânâk. Teßseßêk ut teßhobekß nak tâcßutekß xxutâneb.b="-Li Kâcuaß, lê Dios lâex aj Israel, aßan laj Colol êre. Aßan incßaß na-ilman ru.;o"-Aßan aßin li quixye li Kâcuaß reheb laj Israel: —Li cßaßru nequeßxyîb eb laj Egipto ut li cßaßru nequeßxcßayi eb laj Etiopía, lâex têrêchani. Ut eb li cuanqueb Sabá, li najt rokeb teßcanâk rubel lê cuanquil. Bacßbôkeb riqßuin cadena nak teßxic chêrix. Teßxcuikßib ribeb chêru ut teßxtzßâma usilal chêru. Teßxye, “Relic chi yâl li Dios cuan êriqßuin. Mâ jun chic Dios cuan. Caßaj cuiß aßan.\1"- Lâin xban xtîquilal inchßôl, quinqßue saß xchßôl laj Ciro nak târêchani li xnînkal ru tenamit. Lâin tintîcobresiheb li be chiru. Aßan tâyîbânk cuißchic reheb lin tenamit ut tixcoleb li cualal incßajol saß rukßeb li xicß nequeßiloc reheb. Abanan mâ ani quituminan ru chi moco queßxtoj re xbânunquil, chan li Dios._7"- Lâin quinyîban re li ruchichßochß ut lâin quinyoßobtesin reheb li cristian li cuanqueb saß ruchichßochß. Riqßuin lin cuanquil quinyîb li choxa. Lâin yal cue saß xbên li sakße, li po ut eb li chahim.W '"- Li Kâcuaß lix santil Dioseb laj Israel li quiyoßobtesin re chixjunil quixye: —¿Ma târûk ta biß têcuechß rixeb li cualal incßajol? ¿Ma târûk ta biß têcuechß rix li cßaßru ninbânu lâin? "- Raylal tâchâlk saß xbên junak cui tixye re lix naß xyucuaß, “¿Cßaßut nak xinêcßam chak saß li ruchichßochß aßin?” %"- Raylal tâchâlk saß xbên li ani naxcuechß rix li ani quiyîban re. Junak cuc incßaß naru naxye re laj pacßonel, “¿Cßaßut nak xinâyîb chi joßcaßin?” Chi moco naru tixye li seb re laj pacßonel, “¿Cßaßru yôcat? Lâat incßaß nacanau trabajic.”] 3"-Tâcuânk li tîquilal yalak bar. Chanchan nak nachal li hab saß choxa. Ut tâcuânk li colba-ib. Chanchan nak na-el li acuîmk saß chßochß. Tâcuânk li tîquilal xban nak lâin li Kâcuaß quinyehoc re.—O "-Lâin quinyîban re li cutan ut lâin ajcuiß quinyîban re li kßojyîn. Lâin ninqßuehoc tuktûquil usilal ut ninqßuehoc ajcuiß chßaßajquilal. Lâin li Kâcuaß ninbânun re chixjunil aßin.lQ"-Tatintenkßa re nak chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß teßxqßue retal nak lâin li Kâcuaß. Saß chixjunil li ruchichßochß teßxnau nak mâcßaß chic junak dios chicuu lâin. Caßaj cuiß lâin li tzßakal Dios.0Y"-Lâin li Kâcuaß. Mâ jun chic dios cuan. Caßaj cuiß lâin. Lâin tatincauresi re tatxic chixbânunquil li cßanjel xinteneb saß âbên usta incßaß nacanau cuu.@y"-Saß xcßabaß laj Jacob laj cßanjel chicuu, ut saß xcßabaßeb lin tenamit Israel, xinsicß âcuu re tâtenkßaheb lin tenamit. Xinqßue âlokßal usta lâat incßaß nacanau cuu.J "-Tinqßue âcue li terto xtzßak li xocxo chi mukmu. Tinkßaxtesi âcue re nak tânau nak lâin li Kâcuaß. Lâin lix Dioseb laj Israel. Lâin li xinsicßoc âcuu re tâtenkßaheb lin tenamit.~u"-—Lâin tincßamok be châcuu. Ut tintîcobresi li be. Tinjuqßueb li oquebâl yîbanbil riqßuin bronce ut hierro. {"-Li Kâcuaß quixsicß ru li rey Ciro chi numtâc saß xbêneb li xnînkal ru tenamit ut chixcubsinquil xcuanquileb li rey. Li Kâcuaß tixtenkßa ut tixte li oquebâl chiru. Mâ ani târamok chiru. Aßan aßin li quixye li Kâcuaß re li rey Ciro:uc",Nak lâin tinye re laj Ciro nak aßan tâcßanjelak chicuu, laj Ciro tixbânu li cßaßru nacuaj toj retal nak tixye nak li tenamit Jerusalén tâyîbâk cuißchic. Ut tixye ajcuiß nak li templo tâyîbâk cuißchic, chan li Kâcuaß.b=",Cui lâin tinye nak tâchakik li palau, tâchakik. Ut cui tinye nak teßchakik li nimaß, teßchakik ajcuiß.Nak lâin tinye re laj Ciro nak aßan tâcßanjelak chicuu, laj Ciro tixbânu li cßaßru nacuaj toj retal nak tixye nak li tenamit Jerusalén tâyîbâk cuißchic. Ut tixye ajcuiß nak li templo tâyîbâk cuißchic, chan li Kâcuaß."=",Abanan, lâin ninbânun re nak tâuxmânk li cßaßru nequeßxye laj cßanjel chicuu. Us tâêlk lix cßanjeleb li tintaklaheb. Lâin ninye nak teßcuânk cuißchic cristian saß li tenamit Jerusalén. Ut teßyîbâk cuißchic li tenamit li cuanqueb Judá, li queßsacheß junxil..U",Lâin nincßutbesi nak mâcßaß na-oc cuiß li cßaßru nequeßxye laj kße. Lâin ninbânun re nak incßaß na-uxman li cßaßru nequeßxye li nequeßbalakßin. Ut lâin ajcuiß nincßutbesin re nak mâcßaß xyâlal li cßaßru nequeßxye li nequeßxcßoxla nak cuanqueb xnaßleb xjuneseb.,~Q",Aßan aßin li quixye li Kâcuaß: —Lâin li Kâcuaß laj Colol êre. Lâin quinyoßobtesin êre nak toj mâjiß nequexyoßla. Lâin li Kâcuaß. Lâin quinyîban re chixjunil li cßaßru cuan. Lâin quinyîb li choxa ut quinhel ru. Mâ ani quitenkßan cue nak quinyîb li ruchichßochß.V}%",Chanchan nak tixjap re chi bichânc li choxa re xqßuebal xlokßal li Kâcuaß. Chanchan nak tixjap re li chamal li ruchichßochß, joß ajcuiß li tzûl ut chixjunil li cheß li cuan saß qßuicheß. Teßsahokß saß xchßôleb xban nak li Kâcuaß quixcßutbesi lix cuanquilal nak quixcoleb laj Israel li ralal xcßajol laj Jacob.q|[",Lâin xinsachoc re lê mâc joß nak nasach li chok. Sukßinkex cuiqßuin xban nak lâin xincoloc êre.k{O",Li Kâcuaß quixye: —Lâex aj Israel, lâex ralal xcßajol laj Jacob. Chijulticokß taxak êre li naßleb aßin. Lâex aj cßanjel chicuu. Lâin quinyoßobtesin êre. Lâex aj Israel, incßaß taxak tinsachk saß êchßôl.4za",Chanchan nak naxcuaß li cha. Naxqßue rib chi balakßîc. Incßaß naru tixcol rib chiru li ticßtiß. Incßaß naru tixye, “moco dios ta li cuan saß lin nim ukß.”Sy",Li cuînk li quiyîban re mâcßaß xnaßleb. Incßaß nacßoxlac chi moco naru tixye, “Jun jachal li cheß xincßat. Xinyîb lin tzacaêmk ut xinpom lin tib ut xincuaßac. ¿Ma tinyîb ta biß li dios cheß li mâcßaß na-oc cuiß riqßuin li jun jachal chic? ¿Ma naru ta biß tincuikßib cuib chiru jun tokolak li cheß?”-xS",Eb li nequeßyîban re li dios aßan incßaß nequeßxtau xyâlal xban nak chanchaneb li mutzß. Incßaß nequeßraj xtaubal xyâlal xban nak mâcßaßeb xnaßleb.Uw#",Riqßuin li jun jachal chic naxyîb jun li jalam ûch chokß xdios. Naxcuikßib rib chiru ut naxlokßoni. Natijoc ut natzßâman chiru ut naxye re li jalam ûch aßan: —Lâat lin dios. Chinâcol, chan.Sv",Jun jachal li cheß naxcßat chokß xsiß ut aran naxcßub lix tzacaêmk. Naxpom lix tib ut naxtiu toj nacßojla xchßôl. Nakßixin chiru li xam ut naxye: —Cßajoß xsahil li xam. Xinxkßixna, chan.vue",Li cuînk naxyocß li cheß chokß xsiß ut riqßuin aßan naxkßixna rib. Naxtzßab lix xam re tixyîb lix caxlan cua. Ut riqßuin ajcuiß li cheß aßan naxyîb lix dios re tixlokßoni. Naxyîb lix jalam ûch ut naxcuikßib rib chiru./tW",Naxtßan li cheß chacalteß malaj ut li ciprés ut li ji li naqßui saß qßuicheß saß xyânkeb li nînki cheß. Malaj ut narau li chaj ut li hab naqßuiresin re. s", Ut junak laj pechß naxbis riqßuin bisleb li cßaßru naraj xyîbanquil ut naxtzßîba retalil. Naxjiß ru lix cheß riqßuin chßîchß. Naxqßue retalil li jalam ûch ut naxyîb joß rilobâl li cuînk re nak chßinaßus tâêlk re tixqßue saß rochoch.}rs", Junak laj tenol chßîchß naxqßue lix chßîchß saß xam re tixyîb li cßaßru naraj. Riqßuin xmetzßêu naxten chi martillo. Abanan cui incßaß tâtzacânk, tâlajk lix metzßêu. Cui incßaß tâucßak, incßaß chic tixcuy cßanjelac.lqQ", Eb li nequeßyîban re li yîbanbil dios aßin xutânal teßêlk joß ajcuiß li nequeßlokßonin re xban nak yal cuînkeb li queßyîban re. Nak teßxchßutub ribeb saß rakleb âtin, sachsôkeb xchßôl ut xutânal teßêlk.gpG", Li ani naxyîb junak xdios riqßuin cheß malaj ut riqßuin chßîchß mâcßaß na-oc cuiß.o3", Eb li nequeßyîban re li yîbanbil dios mâcßaß nequeßoc cuiß. Ut lix dioseb li nequeßxyîb mâcßaß nequeßoc cuiß. Eb aßan nequeßxnau nak li cßaßru nequeßxbânu, aßan ajcuiß nabalakßin reheb xban nak lix dioseb incßaß nequeßiloc ut mâcßaß nequeßxnau.}ns",Ex intenamit, mexxucuac. Lâex nequenau nak chalen chak junxil lâin quinchßolob xyâlal cßaßru tâcßulmânk. ¿Ma cuan ta biß junak chic Dios chicuu lâin? Lâex nequenau nak mâcßaß chic junak dios chicuu lâin. Caßaj cuiß lâin.—m1",¿Ma cuan ta biß junak li quixye cßaßru tâcßulmânk chalen saß xticlajic ut li tâchâlk mokon? ¿Ma cuan ta biß junak li quiru xbânunquil li quinbânu lâin nak quinxakabeb lin tenamit saß xnaßajeb junxil? Cui cuan junak, xyehak chak cßaßru tâcßulmânk mokon.l#",Li Kâcuaß li nimajcual Dios, lix Reyeb laj Israel ut laj Colol reheb naxye chi joßcaßin: —Lâin ac cuanquin ajcuiß chak nak toj mâjiß nayîbâc li ruchichßochß. Ut cuânkin ajcuiß saß rosoßjic. Mâcßaß junak chic dios chicuu lâin. Caßaj cuiß lâin.rk]",Cuanqueb li teßxye, “Lâin rehin li Kâcuaß.” Ut cuanqueb cuißchic li teßxye, “Lâin rehin laj Jacob.” Ut cuanqueb li teßxtzßîba chiruheb xtel “Lâin rehin li Kâcuaß” ut teßxye nak aßan xcomoneb laj Israel.—j",Teßtâmk lê ralal êcßajol joß nak natam li pim saß li cßalebâl. Chanchanakeb li cheß li naqßui chire li nimaß.i%",Lâin tinqßue li haß saß li chaki chßochß ut tinqßueheb li nimaß. Tinqßue lin musikß reheb lê ralal êcßajol ut tincuosobtesiheb.cUbaa`^]\\G[ZYYYX0WYVXUTTSEQPPyONMLKKJ]IHEDCkBA@?>>"=r "7 Kßaxal cuißchic nabal lin naßleb lâin ut kßaxal châbil chiru lê naßleb lâex. Lin cßaßux lâin naxkßax ru lê cßaßux lâex. Chanchan xnajtil li choxa saß xbên li ruchichßochß.'=G"7Li Kâcuaß quixye: —Lin cßaßux lâin moco juntakßêt ta riqßuin lê cßaßux lâex; chi moco lê naßleb lâex juntakßêt riqßuin lin naßleb lâin.s<_"7Ut eb li incßaß useb xnaßleb cheßxcanabak xbânunquil li mâusilal. Cheßxjal lix cßaßuxeb ut cheßchâlk riqßuin li Kâcuaß ut tâuxtânâk ruheb xban. Cheßchâlk riqßuin li kaDios li kßaxal nim xcuyum chixcuybal li mâc.a;;"7Sicßomak li Kâcuaß nak toj naru xtaubal. Cheyâba lix cßabaß nak toj naru texrabi.s:_"7Chaqßuehak retal. Tâbokeb li tenamit li incßaß xanauheb chak ru. Ut eb li tenamit, li incßaß xeßxnau âcuu teßxic âcuiqßuin saß ânil saß incßabaß lâin, li Dios Santo, lix Dioseb laj Israel li ninqßuehoc âlokßal.—9 "7Lâin xinxakaban re aßan chi cßamoc be chiruheb ut chi taklânc saß xbêneb li tenamit ut chixcßutbal li cuâtin chiruheb.g8G"7Châlkex cuiqßuin. Cherabihak li cßaßru ninye. Chebânuhak li cßaßru ninye ut tâcuânk êyußam chi junelic. Lâin tinbânu jun li contrato êriqßuin. Texcuosobtesi chi junelic joß xinyechißi re laj David junxil.7"7¿Cßaßut nak têsach êtumin riqßuin li moco cua ta? ¿Cßaßut nak têsach lê tojbal riqßuin li cßaßru moco nacßojla ta êchßôl xban? Têrabi ut têbânu taxak li cßaßru ninye êre ut têtzaca li châbil tzacaêmk. Tâcßojlâk êchßôl. 6 "7Li Kâcuaß quixye: —Chêjunilex lâex li tâchakik êre, châlkex chi ucßac chire li haß. Lâex li mâcßaß êtumin, châlkex. Lokßonkex ut cuaßinkex. Châlkex lokßonkex chi mâcßaß êtumin. Lokßomak lê vino ut lê leche chi mâcßaß xtzßak.51"6Mâ jun li chßîchß li quiyîbâc re êpletinquil tixcuy. Lâex têcßut nak aj ticßtißeb li nequeßkßaban êre. Aßan aßin li mâtan li tinqßue êre lâex li nequexcßanjelac chicuu nak texinqßue chi numtâc saß xbêneb li xicß nequeßiloc êre, chan li Kâcuaß.?4w"6Lâin quinyîban re laj tenol chßîchß ut aßan naxloch lix xam ut naxyîb li chßîchß re pletic. Ut lâin ajcuiß quinyîban reheb li cuînk li nequeßcamsin.Mâ jun li chßîchß li quiyîbâc re êpletinquil tixcuy. Lâex têcßut nak aj ticßtißeb li nequeßkßaban êre. Aßan aßin li mâtan li tinqßue êre lâex li nequexcßanjelac chicuu nak texinqßue chi numtâc saß xbêneb li xicß nequeßiloc êre, chan li Kâcuaß.37"6Cui ani tâpletik êriqßuin mâcuaß xban nak lâin xinqßue xlesêns. Eb aßan incßaß teßnumtâk saß êbên. Lâex ban texnumtâk saß xbêneb.2"6Xban nak tîc êchßôl xakxôk êcuanquil saß xnaßaj. Incßaß texrahobtesîk chi moco texxucuak xbaneb li xicß nequeßiloc êre. 1 "6 Lâin tincßutuk re lix yâlal chiruheb chixjunileb lê ralal êcßajol. Tintenkßaheb re nak teßcuânk saß tuktûquil usilal.J0 "6 Eb li ventanas tinyîbeb riqßuin li châbil pec terto xtzßak ut eb li puerta tinyîbeb riqßuin li châbil pec carbunclo. Chixjunileb li tzßac tinyîb riqßuin li châbil pec terto xtzßak.u/c"6 Li Kâcuaß quixye: —Lâex aj Jerusalén, tokßob êru. Kßaxal ra xecßul ut mâ ani xcßojoban êchßôl. Lâin tinyîb cuißchic lê tenamit riqßuin li châbil pec carbunclo ut tinqßue li cimiento riqßuin li châbil pec zafiro.!.;"6 Usta na-ecßasîc li tzûl saß xnaßajeb ut usta nequeßtßaneß li tzûl, abanan lin rahom saß êbên mâ jokße tâjalâk. Junelic ban texinra. Tinbânu li xinye saß li contrato li xinbânu êriqßuin re nak junelic cuânko saß usilal, chan li Kâcuaß li na-uxtânan êru.$-A"6 —Saß eb li cutan nak toj yoßyo laj Noé lâin xinye riqßuin juramento nak incßaß chic tinsach li ruchichßochß riqßuin butßi haß. Joßcan ajcuiß anakcuan. Riqßuin juramento xinye êre nak incßaß chic tinjoskßokß êriqßuin. Incßaß chic texinqßue chi rahobtesîc.+,O"6Nak yô injoskßil xinmuk cuib chêru junpât. Abanan xban nak junelic nin-uxtânan u, lâin tincuil cuißchic xtokßobâl êru, chan li Kâcuaß laj Colol êre.k+O"6Junpât ajcuiß xexincanab êjunes. Anakcuan tincuuxtâna êru ut texincßam cuißchic cuiqßuin.o*W"6Lâex aj Israel, chanchanex jun li ixk li xsumla nak toj sâj ut ra saß xchßôl xban nak quicanabâc xban lix bêlom. Lâin li Kâcuaß texinbok cuißchic cuiqßuin joß li bêlomej li naxcßam cuißchic saß usilal li rixakil. )"6Lâin li Kâcuaß li quinyoßobtesin êre. Chanchanakin lê bêlom. “Nimajcual Dios” incßabaß. Lâin li Kâcuaß lix santil Dios laj Israel. Lâin tincolok êre. Lâin li kßaxal nim incuanquil saß xbêneb chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß. ( "6Mexxucuac xban nak incßaß texxutânâk. Incßaß tâcßutekß êxutân. Tâsachk saß êchßôl li xutân li xecßul saß êsâjilal. Incßaß chic tâjulticokß êre li raylal li xecßul nak xexcanabâc xban li Dios. Chanchan nak lâex chic xmâlcaßan.'"6Lâex tênimobresi lê nubâl saß lê nim ukß ut saß lê tzße. Eb lê ralal êcßajol teßrêchani cuißchic li naßajej li cuanqueb cuiß li jalan tenamit anakcuan. Eb lê ralal êcßajol teßcuânk saß eb li tenamit li mâcßaß cuiß cristian.8&i"6Chenimobresiheb lê muhebâl li nequexcuan cuiß. Nimak rok lê cßam li nachapoc re li muhebâl ut qßuehomakeb xcacuub li cheß li nequeßchapoc re li cßam saß chßochß.8% k"6Li Kâcuaß quixye: —Bichankex lâex aj Jerusalén. Junxil chanchanex li ixk li incßaß naqßuiresin. Abanan anakcuan naru têjap êre chi bichânc xban xsahil êchßôl. Anakcuan kßaxal cuißchic nabaleb lê ralal êcßajol chiruheb li queßcuan junxil. Chanchanex chic jun li ixk nabaleb xcocßal.R$"5 Joßcan ut nak saß xyânkeb li xnînkaleb ru li Dios tixqßue lix naßaj ut tixqßue lix lokßal xban nak aßan incßaß quixra lix yußam. Quixtoj rix lix mâqueb laj mâc nak quixqßue rib chi câmc saß xcßabaß laj mâc. Ut quicam joß nak nequeßcam laj mâc. Ut quitijoc ut quixtzßâma chiru li Dios nak tixcuyeb xmâc.#{"5 Nabal li raylal quixcßul nak toj yoßyo saß ruchichßochß. Abanan tâqßuehekß cuißchic lix sahil xchßôl ut tixnau nak cuan rajbal nak quixcßul li raylal. Laj cßanjel chiru li Dios tîc xchßôl ut aßan tixtoj rix lix mâqueb nabal ut saß xcßabaß aßan li Dios tixcuy tixsacheb lix mâqueb.Joßcan ut nak saß xyânkeb li xnînkaleb ru li Dios tixqßue lix naßaj ut tixqßue lix lokßal xban nak aßan incßaß quixra lix yußam. Quixtoj rix lix mâqueb laj mâc nak quixqßue rib chi câmc saß xcßabaß laj mâc. Ut quicam joß nak nequeßcam laj mâc. Ut quitijoc ut quixtzßâma chiru li Dios nak tixcuyeb xmâc."}"5 Li Dios ac cuan saß xchßôl nak târahobtesîk ut quixqßue chi cßuluc raylal. Quicam re xcuybal xsachbal li kamâc. Tânajtokß rok lix yußam ut târileb ru li ralal xcßajol. Ut saß xcßabaß aßan tâtzßaklok ru li cßaßru quiraj li Dios.L!"5 Quimukeß joß nak nequeßmukeß eb laj mâc. Ut li bar quimukeß cuiß, aßan xmuklebâleb li biom. Quixcßul chixjunil li raylal aßin usta mâ jun sut quimâcob ut mâ jun sut quiticßtißic., Q"5Quichapeß ut quirakeß âtin saß xbên ut quicßameß chi camsîc, usta mâcßaß xmâc. Ut mâ ani qui-iloc xtokßobâl ru. Quicamsîc yal xban li kamâc lâo.iK"5Kßaxal ra queßxbânu re, abanan quixcubsi rib chiruheb ut quixcuy chixjunil. Mâ jun âtin quixye reheb. Chanchan li chßina carner oc re chi camsîc. Chanchan li carner oqueb re chirisinquil li rix. Mâ jun âtin quixye.W'"5Lâo xkasach kib kajunes saß li mâc. Chanchano li carner li nequeßxchaßchaßi ribeb. Ac kabe kabe xkachap chikajûnkal. Abanan li xtojbal rix li kamâusilal li Kâcuaß Dios quixqßue saß xbên aßan.q["5Abanan mâcßaß xmâc aßan. Yâl xban li kamâc ban lâo nak quixcßul li raylal. Quisaqßueß xban li kamâusilal. Riqßuin li rahobtesîc li quixcßul, quixqßue ke li tuktûquil usilal ut riqßuin lix yocßolal, coxqßuirtesi.c?"5Relic chi yâl nak quixcuy li raylal li xkacßul raj lâo. Quixcßul li rahobtesîc li xkacßul raj lâo. Saß kachßôl lâo nak li Dios quitaklan chak re li raylal ut li rahobtesîc quixcßul re xtojbal rix li mâc.fE"5Xicß qui-ileß ut quitzßektânâc xbaneb li cuanqueb saß ruchichßochß. Junes rahil chßôlejil quixcßul ut quixcuy li rahobtesîc. Mâ ani quiraj iloc re. Quikatzßektâna ut mâcßaß na-oc cuiß chiku nak quikil.S"5Li Kâcuaß quiraj nak laj cßanjel chiru tâqßuîk joß jun xtux cheß li cuan xxeß saß li chaki chßochß. Moco chßinaßus ta na-iloc chi moco xchakßal ta ru. Takil ru abanan mâcßaß takaj re.p ["5¿Ani ta biß xpâban re li xkaye resil? Ut, ¿ani ta biß chi aj u quixcßutbesi lix cuanquil li Dios?[/"4Abanan nabaleb li tenamit teßsach xchßôleb xban ut li nequeßtaklan saß ruchichßochß mem teßcanâk nak teßril li mâ jun sut rilomeb ut nak teßxtau ru lix yâlal li mâ jun sut rabiomeb, chan li Dios.s_"4Nabaleb li cristian queßxucuac nak queßril. Incßaß queßxnau ru xban nak mâcuaß chic ru cristian li ru xban nak numtajenak li raylal li qui-ux re.Abanan nabaleb li tenamit teßsach xchßôleb xban ut li nequeßtaklan saß ruchichßochß mem teßcanâk nak teßril li mâ jun sut rilomeb ut nak teßxtau ru lix yâlal li mâ jun sut rabiomeb, chan li Dios.P"4 Li Kâcuaß Dios quixye chi joßcaßin: —Abihomak li oc cue chixyebal êre anakcuan. Laj cßanjel chicuu us tâêlk riqßuin li cßaßru tixbânu. Nimak xcuanquil ut tâqßuehekß xnimal xlokßal.1"4 Abanan moco saß ânil ta tex-êlk, chi moco tex-êlelik nak tex-êlk. Li Kâcuaß aßan li tâcßamok be chêru ut aßan ajcuiß li tâilok êre.dA"4 Joßcan nak elenkex chêjunilex lâex. Tex-êlk Babilonia. Ut mêchßeß li cßaßak re ru li cuan aran xban nak incßaß us. Ut mêmux êrib lâex li texcßamok re li cßaßru nacßanjelac saß lix templo li Kâcuaß./W"4 Li Kâcuaß tixcßutbesi lix cuanquil chiruheb li xnînkal tenamit. Ut chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß teßxqßue retal nak li Kâcuaß, aßan xcoloc ke.|q"4 Jap âcue xban xsahil âchßôl ut bichan re xlokßoninquil li Kâcuaß, lâat tenamit Jerusalén, li juqßuinbil âcuu. Sahak saß âchßôl xban nak li Kâcuaß tixcoleb lix tenamit ut tixcßojob xchßôleb. Tixcoleb lix tenamit Jerusalén.R"4¡Abihomak! Eb li nequeßcßacßalen re li tenamit yôqueb chi bichânc xban xsahil xchßôleb. Chixjunileb teßril riqßuin xnakß ruheb nak li Kâcuaß tixcßameb cuißchic saß lix tenamiteb Sión.$A"4Cßajoß xlokßal li rokeb li tenamit nak yôkeb chi xic saß eb li tzûl chixyebal resil li châbil esilal. Nequeßxye resil li tuktûquil usilal ut li châbilal. Ut nequeßxye ajcuiß resil li colba-ib. Nequeßxye reheb li cuanqueb Sión, “Li Kâcuaß lê Dios, aßan li Rey”.!"4Joßcan nak tâcuulak xkßehil nak eb lin tenamit teßxqßue retal ut teßxnau nak lâin li Kâcuaß li yôquin chi âtinac riqßuineb.—^5"4Ut, ¿anakcuan cßaßru tinbânu? chan li Kâcuaß. —Eb lin tenamit queßcßameß Babilonia chi mâcßaßeb xmâc. Ut eb li nequeßtaklan saß xbêneb nequeßxrahobtesiheb. Ut rajlal nequeßxmajecua incßabaß.I  "4Naxye ajcuiß chi joßcaßin li Kâcuaß li nimajcual Dios: —Xbên cua eb lin tenamit queßcôeb chi cuânc Egipto. Mokon chic eb laj Asiria queßxcßameb chi prêxil chi mâcßaßeb xmâc. 7"4Aßan aßin li naxye li Kâcuaß: —Moco quitojeß ta êrix nak quexcßameß chi prêxil. Joßcan ajcuiß lâin. Moco riqßuin ta tumin texincol.—/ W"4Cuaclinkex ut chikßomak li poks chêrix. Cßojlankex saß lê cßojaribâl lâex aj Jerusalén. Isihomakeb li cadena li chapchôquex cuiß, lâex li cuanquex Sión.v  g"4Chi-ajk êru lâex li cuanquex Sión. Cacuubresihomak êchßôl. Qßuehomak lê châbil akß chêrix xban nak eb li incßaß useb xnaßleb li mâjiß nequeßxcßul li circuncisión, incßaß chic teßoc saß li santil tenamit Jerusalén.d A"3Tintakla ban li raylal aßin saß xbêneb li nequeßrahobtesin êre, eb li xeßxye êre, “Yoclankex re nak tonumekß saß êbên”. Ut lâex xeyocob êrib re teßnumekß saß êbên. Chanchanex chic li chßochß.—$A"3Aßan aßin li naxye li Kâcuaß lê Dios, li Kâcuaß li nacoloc reheb lix tenamit: —Lâin xexcuisi saß li raylal li cuanquex cuiß. Xnumeß lin joskßil. Incßaß chic têcßul li raylal.Tintakla ban li raylal aßin saß xbêneb li nequeßrahobtesin êre, eb li xeßxye êre, “Yoclankex re nak tonumekß saß êbên”. Ut lâex xeyocob êrib re teßnumekß saß êbên. Chanchanex chic li chßochß.—wg"3Abihomak lâex li rahobtesinbilex. Qßuehomak retal lâex li chanchan texcalâk, abanan moco xban ta li vino.A{"3Xeßsach xnaßleb lê ralal êcßajol. Yalak bar tßantßôqueb saß be. Chanchaneb li quej li queßchapeß saß jun li raßal. Li Dios quirisi xjoskßil saß xbêneb nak quixkßuseb.ta"3Cuib li raylal xecßul. Xsacheß ru lê tenamit. Mâcßaß chic xeßcana. Cuan li xeßcamsîc ut cuan li teßtzßocâk. ¿Ma cuan ta biß junak li ra târecßa li cßaßru xecßul? Ut, ¿ma cuan ta biß junak tâcßojobânk êchßôl?"3Mâ jun cuan saß xyânkeb lê ralal êcßajol li tâberesînk êre. Mâ jun saß xyânkeb li xeqßuiresi naru tâcßamok be chêru.dA"3Chi-ajk êru lâex aj Jerusalén ut cheqßuehak retal. Lâex xecßul li raylal xban li mâc xebânu nak xeqßue xjoskßil li Dios. Chanchan nak xerucß xsaß li secß toj retal xechoy ut chanchan nak xexcaltesîc xban.kO"3Lâin xinqßue âcue li cuâtin, ut xatincol riqßuin lin cuanquil. Lâin quinyîban re li choxa joß ajcuiß li ruchichßochß ut quinqßue saß xnaßaj. Ut quinye reheb li cuanqueb Sión “Lâex intenamit”, chan li Dios.}"3Lâin li Kâcuaß lâ Dios. Lâin ninqßue chi ecßânc li palau re nak tâecßânk ru. “Nimajcual Dios” incßabaß.%C"3Eb li cuanqueb chi prêxil chi sêb teßachßabâk. Incßaß teßcâmk saß li naßajej li cuanqueb cuiß chi prêxil. Ut junelic tâcuânk xcua rucßaheb. "3 ¿Cßaßut nak ninsach saß âchßôl lâin li Kâcuaß li quinyoßobtesin âcue? Lâin li quinyîban re li choxa ut chixjunil li cuan chiru ut lâin ajcuiß li quinyîban re li ruchichßochß ut quinqßue saß xnaßaj. ¿Cßaßut nak junelic yô âxiu xbaneb li nequeßrahobtesin âcue? ¿Cßaßut nak nacaxucuaheb li nequeßraj âsachbal? Eb aßan mâcßaß naru teßxbânu âcue.,~Q"3 Li Kâcuaß quixye: —Lâin li Kâcuaß ninqßuehoc xcacuilal âchßôl. ¿Cßaßut nak nacaxucua ruheb li cuînk li nequeßcam? Eb aßan teßosokß joß li pim.}{"3 Eb li colbileb âban teßsukßîk cuißchic Sión chi sa saß xchßôleb. Yôkeb chi bichânc ut yôkeb chixjapbal reheb xban xsahileb xchßôl. Sahak saß xchßôleb chi junelic. Incßaß chic târahokß saß xchßôleb. Chi moco teßyâbak chic.j|M"3 Ut, ¿ma mâcuaß ta biß lâat catqßuehoc re chi chakic li palau re nak lâ tenamit teßbêk saß chaki chßochß nak queßnumeß jun pacßal? ¿Ma mâcuaß ta biß lâat catcoloc reheb chiruheb li xicß nequeßiloc reheb?r{]"3 Choâcuabi, at Kâcuaß, ut choâtenkßa. Riqßuin lix nimal âcuanquil choâcol joß nak cacoleb lâ tenamit najter. ¿Ma mâcuaß ta biß lâat catcamsin re li nimla xul Rahab xcßabaß li cuan saß li palau ut pedasinbil cacanab?=zs"3Mexcßoxlac xban nak eb aßan teßosokß lix tibeleb joß nak li xul nequeßxcux li tßicr. Ut li motzoß tixtiu lix tibeleb joß nak li cocß xul nequeßxcux li lana. Abanan lin tîquilal incßaß tâosokß. Tâcuânk ban chi junelic. Ut tâcuânk ajcuiß chi junelic li colba-ib li ninqßue, chan li Dios.Hy "3Cherabihak li cßaßru ninye, lâex li nequenau li us, lâex li nequecßûla lin chakßrab saß lê chßôl. Mexxucuac nak eb li tenamit nequexseße ut michßinan êchßôl nak nequexhobeß.8xi"3Ilonkex saß choxa ut ilonkex saß ruchichßochß. Li choxa tâsachk joß nak nasach li sib. Li ruchichßochß tâosokß joß nak na-osoß junak li tßicr. Ut eb li cristian telajeßcâmk. Abanan li colba-ib li ninqßue incßaß tâosokß. Tâcuânk ban chi junelic ut lin tîquilal incßaß tâpaltok.jwM"3Chi sêb tinbânu li cßaßru xinye. Chi sêb tincoleb lin tenamit. Lâin tinrakok âtin saß xbêneb li tenamit. Eb li xnînkal ru tenamit yôqueb chicuoybeninquil. Teßxqßue retal lin cuanquil ut cuiqßuin teßyoßonînk.:vm"3Chinêrabi, ex intenamit. Cheqßuehak retal li oc cue chixyebal. Lâin tinqßue lin chakßrab reheb li xnînkal ru tenamit. Ut lin tîquilal tâcutanobresînk reheb li tenamit.nuU"3Li Kâcuaß tixcßojob xchßôleb li tenamit Sión ut târil xtokßobâl ruheb xban nak poßbil chixjunil li tenamit. Tixsukßisi li chaki chßochß chokß châbil naßajej chanchan li Edén. Li chßochß li mâcßaß na-oc cuiß tixsukßisi chokß xnaßaj li acuîmk. Saß li naßajej aßan tâcuânk li sahil chßôlejil ut li bichânc ut li bantioxînc.jtM"3Chijulticokß êre lê xeßtônil yucuaß laj Abraham ut lix Sara. Saß xcßabaß aßan nak cuanquex lâex. Nak lâin xinsicß ru laj Abraham, aßan jun ajcuiß. Abanan lâin quicuosobtesi ut queßnabaloß li ralal xcßajol.js O"3Li Dios quixye: —Chinêrabi lâex li nequeqßue êchßôl chixbânunquil li tîquilal ut nequesicß li Kâcuaß. Cßoxlahomak aniheb lê xeßtônil yucuaß. Eb aßan chanchaneb li pec li isinbil chak saß junak li sakônac.grG"2 Abanan chêjunilex lâex li nequecßûb chanru nak têcamsiheb lê ras êrîtzßin texsachekß xban li cßaßru nequecßûb ru xbânunquil. Li Kâcuaß tâbânûnk re nak texsachekß ut xban li raylal têcßul tex-osokß.Iq "2 Abihomak lâex li nequexucua ru li Dios ut nequebânu li cßaßru naxye laj cßanjel chiru. Cui cuanquex saß kßojyîn ut mâcßaß êsaken, checacuubresihak êchßôl riqßuin li Kâcuaß ut chex-oybenînk riqßuin lê Dios.Abanan chêjunilex lâex li nequecßûb chanru nak têcamsiheb lê ras êrîtzßin texsachekß xban li cßaßru nequecßûb ru xbânunquil. Li Kâcuaß tâbânûnk re nak texsachekß ut xban li raylal têcßul tex-osokß.Ep"2 Li Kâcuaß Dios, aßan li natenkßan cue. ¿Ma cuan ta biß junak tâyehok re nak cuan inmâc? Chixjunileb li xicß nequeßiloc cue telajeßosokß joß nak na-osoß li tßicr li namaxen.*oM"2Laj Colol cue cuan cuiqßuin. ¿Ani târûk tâyehok re nak cuan inmâc? Toxic riqßuin laj rakol âtin. ¿Ani târûk tâjitok cue? Chichâlk ut chixyehak cue.In "2Li Kâcuaß Dios aßan li natenkßan cue. Joßcan nak incßaß ra nacuecßa nak niquineßxhob. Lâin xakxôquin chi cau joß jun li sakônac. Lâin ninnau nak incßaß xutânal tinêlk mokon.4ma"2Quinkßaxtesi ban lix yi cuix chi saqßuecß. Ut quincanab cuib re teßxmichß lin mach. Ut incßaß quinmuk li xnakß cuu chiruheb nak quineßxhob ut nak quineßxchûba.l{"2Li Kâcuaß Dios quiqßuehoc innaßleb ut lâin incßaß quincacuubresi inchßôl, chi moco quinkßetkßeti cuib chiru.Kk"2Li Kâcuaß Dios naqßuehoc innaßleb ut naxqßue cuâtin re nak tinnau xcßojobanquil xchßôleb li tacuajenakeb. Rajlal cutan nak nasakêu ninxqßue chirabinquil li râtin li naxcßut chicuu.!j;"2Lâin ninqßue chi kßojyînocß ru li choxa. Ut nacßutun nak ra saß xchßôl. Chanchan jun li naxqßue kßeki tßicr chirix xban xrahil xchßôl.—i/"2¿Cßaßut nak mâ ani xintau nak xincßulun? ¿Cßaßut nak incßaß xinêsume nak xexinbok? ¿Ma xecßoxla nak lâin incßaß xru xexintenkßa? ¿Ma xecßoxla nak lâin mâcßaß incuanquil re êcolbal? ¿Ma incßaß nequenau nak yal riqßuin li cuâtin ninchakihobresi li palau ut ninsukßisi li nimaß chokß chaki chßochß? Ut eb li car nequeßcam ut nequeßkßa xban nak mâcßaß chic li haß.;h q"2Aßan aßin li naxye li Kâcuaß: —Mâre lâex xecßoxla nak lâin xintzßektâna lin tenamit Israel joß nak naxtzßektâna rixakil junak li cuînk li naxjach rib. Cui joßcan xinbânu, ¿bar cuan li hu re jachoc ib? Malaj ut xecßoxla nak lâin xexincßayi xban xtojbal incßas. ¿Ma incßaß ta biß nequenau nak xban lê mâc nak xexcßameß chi najt? ¿Ma mâcuaß ta biß xban nak xekßetkßeti êrib nak xexcßameß chi najt?g"1Lâin tinqßueheb chixcamsinquil ribeb chi ribileb rib li queßrahobtesin âcue. Chanchan nak teßcalâk xban li camsînc xeßxbânu. Ut chixjunileb li tenamit teßxnau nak lâin li Kâcuaß, li nacoloc âcue. Teßxnau nak lâin lix Dios laj Jacob ut cau cuib.— 8~%}Bzyyx~ww v u tvsrqpp.ornmlkkigf/edd>cfba``+^]\\I[VZ'YRXIW V4UkTRRPPNAMLLCKAJOI|GGEE8DCBBA_@T?>=Ou"@ At Kâcuaß, incßaß taxak chinumtâk lâ joskßil saß kabên. Incßaß taxak chi cuânk saß âchßôl junelic li kamâc. Chacuil taxak xtokßobâl ku xban nak lâo lâ tenamit.FN"@Anakcuan ut, at Kâcuaß, lâat li kayucuaß. Lâat aj êchal ke. Lâo chanchano li seb ut lâat laj pacßonel. Lâat catyîban ke riqßuin lâ cuukß. Lâat catyîban chak ke chikajunilo.&ME"@Mâ ani chic nayâban lâ cßabaß ut mâ ani chic naxsicß xtenkßanquil âcuiqßuin. Joßcan nak xoâcanab kajunes. Xoâcanab chi sachecß xban li kamâc.pLY"@Chikajunilo xomâcob châcuu. Li katîquilal, aßan chanchan jun li tßicr tzßaj ru. To-osokß joß nak nachakic li xak kßên. Aß ajcuiß li mâusilal li nakabânu tâsachok ke joß nak nacßameß li chaki xak kßên xban ikß.K+"@Lâat nacattenkßan reheb li nequeßxbânu li us chi anchaleb xchßôl ut junelic cuan saß xchßôleb li cßaßru nacacuaj lâat. Abanan xban nak junelic yôco chi mâcobc châcuu, joßcan nak xatjoskßoß kiqßuin. ¿Ma naru ta biß nak tocolekß xban li mâc xkabânu?!J;"@Mâ jun sut qui-abîc chi moco qui-ileß junak chic Dios li natenkßan reheb li nequeßxcßojob xchßôl riqßuin. Caßaj cuiß lâat li tzßakal Dios.I%"@Nak mâcßaß saß kachßôl lâat cabânu li sachba chßôlej. Catcubeß chak saß choxa ut eb li tzûl queßecßan saß xnaßajeb châcuu.IH "@Cuben chak ut cßut lâ cuanquil chiruheb li xicß nequeßiloc âcue. Ut eb li xnînkal ru tenamit sicsotkeb teßcanâk châcuu. Chanchan nak naloch li xam ut nacuokxin li haß xban xtikcual.}G u"@Us raj cui tâte li choxa ut tatcubek chak cuanco cuiß. Us raj cui eb li tzûl teßecßânk saß xnaßajeb châcuu.yFk"?Chanchano jun li tenamit li mâ jun sut xataklan saß xbên. Chanchan li mâ jun sut xkacßabaßi lâ cßabaß.E}"?Moco najt ta xeßcuan lâ santil tenamit saß lix naßajeb. Anakcuan eb li xicß nequeßiloc ke xeßxyekßi saß rokeb lâ santil templo.Chanchano jun li tenamit li mâ jun sut xataklan saß xbên. Chanchan li mâ jun sut xkacßabaßi lâ cßabaß.FD"?At Kâcuaß, ¿cßaßut nak nocoâcanab chixbânunquil li incßaß us? ¿Cßaßut nak xacacuubresi kachßôl re nak incßaß chic takaqßue âlokßal? Tatsukßîk ta cuißchic kiqßuin, at Kâcuaß, xban nak nacaraheb li nequeßcßanjelac châcuu. Tatsukßîk taxak kiqßuin saß xcßabaßeb lix têpaleb laj Israel.%CC"?At Kâcuaß, lâat li kayucuaß usta laj Abraham ut laj Israel (Jacob) incßaß queßxnau ku. Lâat li kayucuaß. Ut lâat laj Colol ke chalen chak najter.?Bw"?At Kâcuaß, li cuancat saß li santil choxa, qßue chak retal li cßaßru yôco chixcßulbal toj saß li lokßlaj naßajej li cuancat cuiß. ¿Ma incßaß narahoß âchßôl chikilbal? ¿Cßaßut nak incßaß nacaqßue âchßôl chikatenkßanquil riqßuin lâ cuanquil? ¿Ma incßaß târûk tâcuuxtâna ku?KA"?Ut lix musikß li Dios qui-iloc reheb. Chanchaneb li quetômk li yôqueb chi ichajibc saß li ru takßa. Quixberesiheb lix tenamit chi joßcan re nak tâqßuehekß xlokßal lix santil cßabaß.A@{"? ¿Ma mâcuaß ta biß li Dios li quiberesin reheb saß xchamal li palau? Queßnumeß jun pacßal ut incßaß queßxtich li rokeb. Chanchaneb li cacuây nak nanumeß saß li ru takßa.}?s"? ¿Ma mâcuaß ta biß li Dios quitenkßan re laj Moisés chixbânunquil li sachba chßôlej riqßuin xnimal xcuanquil? ¿Ma mâcuaß ta biß li Dios li quijachoc ru li palau chiruheb li ralal xcßajol re nak tâqßuehekß xlokßal chi junelic?p>Y"? Ut eb li tenamit queßjulticoß re chanru nak queßcuan junxil nak laj Moisés laj cßanjel chiru li Dios quicßamoc be chiruheb. Ut queßxye: —¿Ma mâcuaß ta biß li Dios li quitenkßan reheb li tenamit chi numecß jun pacßal li palau rochbeneb li nacßamoc be chiruheb? ¿Ma mâcuaß ta biß li Dios quicßamoc be chiruheb riqßuin lix Santil Musikß?`=9"? Usta quirosobtesiheb, abanan eb laj Israel queßxtzßektâna toj retal nak quirahoß xchßôl lix Santil Musikß. Joßcan nak li Kâcuaß quijoskßoß ut xicß chic queßileß xban. Ut quixqßueheb chi rahobtesîc.}<s"? Quiyotßeß xchßôl li Kâcuaß xban li raylal li yôqueb chixcßulbal eb laj Israel. Ut lix takl, aßan li quicoloc reheb. Xban nak li Dios naxraheb ut naruxtâna ruheb, joßcan nak quixcoleb. Ut aßan qui-iloc chak reheb chalen chak najter.t;a"?Li Kâcuaß quixye: —Aßaneb li cualal incßajol. Incßaß tineßxbalakßi, chan. Joßcan nak quixcoleb.C:"?Lâin tinye resil li rusilal li Dios li nacuan chi junelic. Tinbicha lix lokßal xban li cßaßru naxbânu. Quirosobtesiheb laj Israel xban nak junelic na-uxtânan u ut junelic narahoc.9+"?Xban nak yô injoskßil, xinsacheb ru li tenamit, li xicß nequeßiloc cue. Xhoyeß lix quiqßueleb saß chßochß nak xeßosoß, chan li Dios.18["?Quicuil nak mâ ani natenkßan cue. Quisach inchßôl nak mâ jun xtenkßan cue. Xban nak yô injoskßil, xincacuubresi inchßôl ut yal injunes xinnumta saß xbêneb.57c"?Xcuulac xcutanquil nak tinqßue rêkaj li rahobtesînc li queßxbânu reheb lin tenamit. Xcuulac xkßehil nak tincoleb lin tenamit saß rukßeb li xicß nequeßiloc reheb.:6m"?Chanchan yatzßoc uvas yôquin xban nak xinyekßiheb saß cuok li xicß nequeßiloc cue ut mâ ani xtenkßan cue. Cßajoß lin joskßil. Joßcan nak xinyekßiheb saß cuok li xicß nequeßiloc cue toj retal xinsach ruheb. Ut lix quiqßueleb xnakß chiru li cuakß. X-osoß li cuakß saß lix quiqßueleb.`59"?¿Cßaßut nak cak lâ cuakß? Chanchan li ac xatyatzßoc chak uvas riqßuin lâ cuok.{4 q"?—¿Ani li cak rakß li yô chak chi châlc Bosra li cuan aran Edom? ¿Ani li cßajoß xchßinaßusal li rakß li yô chak chi châlc riqßuin xcuanquil ut xlokßal? Lâin li Kâcuaß li ninâtinac saß tîquilal ut nim incuanquil chi coloc.Y3+"> Santil Tenamit” tâyehekß reheb laj Israel ut tâyehekß ajcuiß reheb “Colbileb xban li Kâcuaß”. Ut li tenamit Jerusalén tixcßabaßi “Li tenamit li raro, li incßaß chic tzßektânanbil”.—25"> Li Kâcuaß quixye reheb chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß: —Yehomak reheb li cuanqueb Sión nak li Kâcuaß tâchâlk chixcolbaleb. Ut tixcßam chak lix kßajcâmunquileb li ac xcoleb.Santil Tenamit” tâyehekß reheb laj Israel ut tâyehekß ajcuiß reheb “Colbileb xban li Kâcuaß”. Ut li tenamit Jerusalén tixcßabaßi “Li tenamit li raro, li incßaß chic tzßektânanbil”.—E1"> Numenkex saß li oquebâl re li tenamit. Yîbomak li be. Tîcobresihomak ru lê be chiruheb lin tenamit. Isihomak li pec saß li be. Ut taksihomak li bandera re nak eb li tenamit teßril.E0"> Eb aßan ban teßsicßok re ut teßxtzaca ut teßxlokßoni li Kâcuaß. Eb li teßsicßok ru li uvas, aßaneb ajcuiß li teßucßak re li xyaßal saß li nebâl re lix templo li Kâcuaß./">Li Kâcuaß riqßuin lix cuanquil quixye riqßuin juramento nak incßaß chic tixqßue lix trigo lix tenamit chixtzacaheb li xicß nequeßiloc reheb. Chi moco eb li jalan tenamit tixqßueheb xlesêns chirucßbal li xyaßal li uvas li nequeßxcßanjela.1.[">Meßhilan chixtzßâmanquil chiru li Dios toj retal nak tixyîb cuißchic li tenamit Jerusalén re nak chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß teßxqßue xlokßal.<-q">Lâin xinxakaban aj cßacßalenel saß xbên li tzßac li sutsu cuiß li tenamit Jerusalén. Chi kßek chi cutan incßaß teßxcanab xtzßâmanquil xtenkßanquileb chiru li Dios.N,">Eb lê ralal êcßajol teßsahokß xchßôl riqßuin lix naßajeb, joß nak li bêlomej nasahoß xchßôl riqßuin li rixakil. Joßcan ajcuiß nak tâsahokß xchßôl li Dios riqßuin lix tenamit.<+q">Incßaß chic tâyehekß “tzßektânanbil” reheb, chi moco tâyehekß reheb nak sachbil ru lix naßajeb. Tâyehekß ban reheb “Hefzi-bá” ut tâyehekß “Beula” re lix chßochßeb xban nak li Kâcuaß quisahoß saß xchßôl riqßuineb ut aßan chanchanak jun li bêlomej li naxra lix chßochß.J* ">Cßajoßak xlokßaleb joß jun li corona saß rukß li Kâcuaß.:)m">Eb li xnînkal ru tenamit teßxqßue retal lix tîquilal xchßôleb ut eb li rey teßxqßue retal lix lokßaleb. Ut li Kâcuaß tixqßue jun acß cßabaßej chokß xcßabaßeb.( -">Xban nak ninra li tenamit Sión, joßcan nak lâin tinchßolob lix yâlal. Xban nak ninra li tenamit Jerusalén incßaß tincanab xchßolobanquil lix yâlal chiruheb toj retal tâcßutûnk lix tîquilaleb. Ut tâcßutûnk nak colbileb chic. Chanchanak jun li xam lochlôk./'W"= Joß nak li Kâcuaß naxqßue chi mokc ut chi qßuîc li iyaj, joßcan ajcuiß nak tixxakab xcuanquil li tîquilal ut li lokßonîc saß chixjunil li ruchichßochß..&U"= Cßajoß xsahil saß xchßôleb laj Jerusalén xban li cßaßru quixbânu li Kâcuaß. Xcoleb ut xqßueheb xtîquilal xchßôleb. Chanchan jun li cuînk xtikib rib chi us re tâsumlâk ut chanchan li ixk li naxtikib rib chi châbil nak tâxic chi sumlâc.Joß nak li Kâcuaß naxqßue chi mokc ut chi qßuîc li iyaj, joßcan ajcuiß nak tixxakab xcuanquil li tîquilal ut li lokßonîc saß chixjunil li ruchichßochß.N%"= Ut eb li ralal xcßajol lin tenamit naßnôkeb chic ruheb xbaneb li jalan tenamit. Chixjunileb li teßilok ruheb teßxnau nak aßaneb li cualal incßajol ut osobtesinbileb inban, chan li Kâcuaß.m$S"=Lâin li Kâcuaß Dios. Nacuulac chicuu li tîquilal ut xicß nacuil li elkßac ut li mâc. Xban xtîquilal inchßôl lâin tinqßue xrâbaleb lin tenamit. Tinbânu jun contrato riqßuineb ut xakabanbilak xcuanquil chi junelic.}#s"=Xban nak kßaxal cuißchic nabal li raylal ut li xutân xecßul, joßcan nak kßaxal nabal ajcuiß lê mâtan têcßul. Caß sut xqßuial lê lokßal têcßul nak cuânkex cuißchic saß lê naßaj. Ut tâcuânk chi junelic xsahilal êchßôl.)"K"=Eb li tenamit teßxye nak lâex aj tij ut aj cßanjel chiru li Kâcuaß. Lâex textzßakônk riqßuin lix biomaleb li jalan tenamit ut êre chic lix lokßaleb.!%"=Eb li jalan xtenamit teßcßanjelak chêru. Aßaneb teßilok reheb lê quetômk. Teßxtrabaji lê chßochß ut teßxcßacßale lê racuîmk.0 Y"=Teßxyîb cuißchic li tenamit li ac jucßbil junxil. Teßxcuaclesiheb li cab li queßpoßi najter. Ut teßxcuaclesi cuißchic li tenamit li quilajeßtßaneß najter.I "=Quinixtakla chixqßuebal li sahil chßôlejil reheb li teßyâbak aran Sión re nak incßaß chic rahak saß xchßôleb. Tinqßueheb xlokßal chokß rêkaj li cha. Tinqßue li sahil chßôlejil chokß rêkaj li rahil chßôlejil. Tebinqßue chi bichânc chokß rêkaj li yâbac. Chanchanakeb li cheß li kßaxal cau xban nak chßolaninbileb xban li Kâcuaß ut teßxbânu li tîquilal. Ut li Kâcuaß tâqßuehekß xlokßal riqßuin li teßxbânu.[/"=Quinixtakla chixyebal resil nak ac xcuulac xkßehil nak li Kâcuaß tixcoleb lix tenamit ut tixsach xcuanquileb li xicß nequeßiloc re. Quinixtakla ajcuiß chixcßojobanquil xchßôleb li raheb saß xchßôl.$ C"=Lix musikß li nimajcual Dios cuan cuiqßuin. Li Dios quixsicß cuu ut quinixtakla chixyebal li châbil esil reheb li rahobtesinbileb. Quinixtakla chixtenkßanquileb li cuanqueb saß raylal. Quinixtakla chixcolbaleb li cuanqueb chi prêxil joßqueb ajcuiß li cuanqueb saß tzßalam.Y+"<Usta incßaß qßuihex, abanan texnabalokß toj retal texcuulak jun nimla tenamit ut tâcuânk êcuanquil. Lâin li Kâcuaß. Lâin tinbânu chixjunil aßin saß junpât nak tâcuulak xkßehil, chan li Dios.D"<Chixjunileb li tenamit tîcakeb chic xchßôleb. Eb aßan teßrêchani chi junelic lix naßajeb li quinqßue reheb. Chanchanakeb jun li cheß aubil aran. Aßaneb li cualal incßajol li quebinyîb chak re nak teßxcßutbesi lin lokßal.Usta incßaß qßuihex, abanan texnabalokß toj retal texcuulak jun nimla tenamit ut tâcuânk êcuanquil. Lâin li Kâcuaß. Lâin tinbânu chixjunil aßin saß junpât nak tâcuulak xkßehil, chan li Dios.'G"<Li sakße incßaß chic tâoc chi moco li po chi kßek, xban nak lâin li Kâcuaß, lâinak lê cutan saken chi junelic. Ut mâcßaßak chic rahil chßôlej.D"<Incßaß chic tento nak li sakße tâcutanobresînk êre chi cutan chi moco li po chi kßek xban nak lâin li Kâcuaß tincutanobresînk êre junelic ut lâin li Dios tinqßue êlokßal.T!"<Incßaß chic tâcuânk li raylal saß lê naßaj, chi moco teßxpoß lê tenamit chi moco teßxsach ru. Ut li tzßac li sutsu cuiß lê tenamit tâcolok êre. Ut saß li oquebâl tâcuânk lokßonînc.7g"<Lâin tinqßue êre li oro chokß rûchil li bronce ut li plata chokß rûchil li hierro, ut li bronce chokß rûchil li cheß. Tinqßue êre li chßîchß hierro chokß rûchil li pec. Incßaß chic texrahobtesîk. Saß tuktûquil usilal ban chic teßtaklânk saß êbên ut texcuânk saß tîquilal."<Eb lix nînkal tenamit teßxqßue lê châbil tzacaêmk ut eb li rey teßxcßam chak lix biomaleb ut teßxqßue êre. Riqßuin aßin têqßue retal nak lâin li Kâcuaß xincoloc êre. Lâin lix Dios laj Jacob. Nim incuanquil. Lâin xintenkßan êre.P"<Usta tzßektânanbilex nak quexcuan ut usta xicß quex-ileß ut mâ ani quinumeß saß lê tenamit, abanan lâin tinqßue êlokßal ut chixjunileb teßsahokß saß xchßôleb êriqßuin chi junelic.*M"<Eb li ralal xcßajoleb li queßrahobtesin êre teßchâlk ut teßxcuikßib ribeb chêru. Chixjunileb li xicß queßiloc êre teßchâlk ut teßxcuikßib ribeb ut teßxye nak lâex “lix tenamit li Dios”, lâex li cuanquex Sión saß lix tzûl li Kâcuaß, lix santil Dioseb laj Israel.nU"< Li nînki cheß li cuanqueb Líbano, li cßajoß xchakßal ruheb, êrehak chic. Li chaj, li ciprés, ut li chacalteß tâcßanjelak chêru re xqßuebal xsahob ru lin templo. Ut lâin tinqßue xlokßal li templo li nincuan cuiß.ta"< Teßsachekß ruheb li tenamit ut eb lix rey li incßaß teßcßanjelak chêru. Teßsachekß chi junaj cua.eC"< Incßaß chic tâtzßapmânk li oquebâl re lê tenamit. Junelic tetôk chi kßek chi cutan, re nak eb li tenamit teßxcßam chak chokß êre lix biomaleb. Eb lix reyeb li jalan xtenamiteb teßcßamekß chak êriqßuin.6e"< Li Kâcuaß quixye reheb li cuanqueb Jerusalén: —Eb li jalaneb xtenamit teßxyîb cuißchic li tzßac li sutsu cuiß lê tenamit. Eb lix reyeb teßcßanjelak chêru. Nak yô injoskßil lâin quexinqßue chixtojbal êmâc. Abanan anakcuan xban nak xcuil xtokßobâl êre, xcuuxtâna cuißchic êru.@y"< Eb li nînki jucub yôqueb chi châlc chiru li palau. Li jucub re Tarsis, aßan eb li yôqueb chak chi cßamoc be. Yôqueb chixcßambaleb chak chi najt lê ralal êcßajol. Yôqueb chixcßambal chak li oro ut li plata re xqßuebal xlokßal li Kâcuaß lê Dios Santo lâex aj Israel, li naqßuehoc lê lokßal."<¿Aniheb li yôqueb chi xic saß junpât Jerusalén li chanchan chok? Chanchaneb li mucuy li yôqueb chi xic saß eb lix soc.x i"<Teßxchßutub chixjunileb li quetômk aran Cedar re teßxcßam êriqßuin. Teßxsi êre li carner re Nebaiot. Ut aßan tâcßanjelak re teßxmayeja saß li artal li nequeßxlokßoni cuiß. Ut li Kâcuaß tixqßue xlokßal saß lix templo.R "<Nabaleb li camello li teßcuânk saß lê naßaj. Toj Madián ut Efa teßchâlk chak. Ut teßchâlk ajcuiß li cuanqueb Sabá. Teßxcßam chak li oro ut li incienso ut teßxqßue xlokßal li Kâcuaß.V %"<Cßajoßak xsahil saß êchßôl nak têril nak yôkeb chi châlc nabal chi tenamit li cuanqueb chak jun pacßal li palau. Ut teßxcßam chak lix biomaleb li xnînkal ru tenamit nak teßchâlk êriqßuin.S "<Qßuehomak retal li cßaßru yô chi cßulmânc. Eb lê tenamit yôqueb chixchßutubanquileb rib re nak teßxic cuißchic saß xtenamiteb. Eb lê ralal êcßajol yôqueb chi châlc saß najtil tenamit.u c"<Eb li jalan tenamit ut eb li rey teßchâlk êriqßuin chixsicßbal li cutan saken. Ut teßril lê lokßal.V%"<Eb li jalan tenamit incßaß teßcutanobresîk lix cßaßuxeb. Chanchan nak cuanqueb saß kßojyîn. Abanan lâex xcutanobresîc lê cßaßux xban li Kâcuaß ut êriqßuin lâex tâcßutûnk lix lokßal. +"=(]'%{$F#w"q!z&%BPe7mlU  20j:z;!y;,Joßcan nak eb laj Jerusalén teßxcßul li raylal xbaneb li xicß nequeßiloc reheb. Li cakcoj li cuanqueb saß qßuicheß teßchâlk chixcamsinquileb. Laj xoj li cuanqueb saß li chaki chßochß teßxpedasiheb. Li hix tixbeni rib saß lix tenamiteb. Cui nequeßel saß be teßchapekß ut teßperasîk xbaneb li hix. Joßcan teßxcßul xban nak xnumta lix mâqueb. Qßuila sut xeßxtzßektâna li Kâcuaß.:xm,Joßcan nak lâin tinxic riqßuineb li cuanqueb xcuanquil ut tinâtinak riqßuineb. Eb aßan nequeßxnau cßaßru naraj li Dios. Eb aßan nequeßxnau cßaßru quixye li Dios nak tento teßxbânu, chanquin. Abanan chixjunileb aßan queßxtzßektâna li Kâcuaß ut incßaß queßxbânu li cßaßru quixye.;wo,Lâin quinye nak aßaneb li nebaß li incßaß queßxtzol ribeb. Incßaß nequeßxtau ru li cßaßru naraj li Dios, chi moco nequeßxnau nak tento teßxbânu li cßaßru quixye.+vO,At Kâcuaß, lâat nacara li tîquilal. Lâat xaqßue li raylal saß xbêneb, abanan incßaß xyotßeß xchßôleb. Xaqßueheb chixtojbal xmâqueb, abanan incßaß xeßraj xcßulbal lix kßusbaleb. Xeßxcacuubresi ban xchßôleb joß li pec ut incßaß xeßraj xpatzßbal xcuybal xmâqueb.Au{,Cuanqueb li nequeßxbânu li juramento saß incßabaß lâin li yoßyôquil Dios. Abanan moco yâl ta li nequeßxye xban nak moco nequeßxbânu ta chi anchaleb xchßôl, chan li Dios.}t u,Li Kâcuaß quixye: —Lâex aj Jerusalén, sicßomak saß eb li be ut saß eb li cßayil. Qßuehomak retal chanru lix naßlebeb li tenamit. Cui cuan junak li târaj cuânc saß xyâlal ut saß tîquilal, lâin tincuy xmâqueb li tenamit aßin.Ts!,Lâin xcuabi nak yôqueb chi yâbac laj Jerusalén. Chanchan nak naxjap re li ixk nak oc re chi qßuirâc riqßuin li xbên xcßulaßal. Incßaß chic nequeßxcuy musikßac. Nequeßxyeß li rukßeb nak yôqueb chixtzßâmanquil xtenkßanquileb. “Tokßob ku. Incßaß nakacuy saß rukßeb li nequeßraj kacamsinquil,” chanqueb.r,Lâex aj Jerusalén, raylal tâchâlk saß êbên. ¿Cßaßut nak nequetikib êrib riqßuin li caki akß? ¿Cßaßut nak nequerocsi li oro chokß xsahob êru? ¿Cßaßut nak nequebon li xnakß êru? Mâcßaß rajbal nak nequeyîb êrib chi chßinaßus. Eb li queßrahoc êre xextzßektâna ut teßraj êcamsinquil.Lâin xcuabi nak yôqueb chi yâbac laj Jerusalén. Chanchan nak naxjap re li ixk nak oc re chi qßuirâc riqßuin li xbên xcßulaßal. Incßaß chic nequeßxcuy musikßac. Nequeßxyeß li rukßeb nak yôqueb chixtzßâmanquil xtenkßanquileb. “Tokßob ku. Incßaß nakacuy saß rukßeb li nequeßraj kacamsinquil,” chanqueb.2q],Chixjunileb li cuanqueb saß eb li tenamit teßêlelik nak teßrabi xyâb rokeb li cacuây ut eb li soldado li nequeßcutuc riqßuin tzimaj. Cuanqueb li teßxic saß qßuicheß ut cuanqueb li teßtakekß saß xyânkeb li pec. Mâcßaßak chic cristian saß eb li tenamit. Mâ ani teßcanâk aran.%pC,Târahokß xchßôl li ruchichßochß ut tâkßojyînokß ru li choxa. Li Kâcuaß quixye nak tâcßulmânk chi joßcan ut aßan incßaß tixjal xcßaßux.ioK,Li Kâcuaß quixye nak tixsach ru lix chßochßeb. Abanan incßaß tixsach ruheb chi junaj cua.rn],Ut li châbil chßochß quisukßi chaki chßochß. Poßbileb chic li tenamit xban xjoskßil li Kâcuaß.m,Ut quicuil ajcuiß nak mâcßaß chic cristian saß ruchichßochß ut chixjunileb li xul li nequeßrupupic ac xelajeßcôeb.l,Quin-iloc saß eb li tzûl ut quinqßue retal nak yôqueb chi ecßânc saß xnaßajeb. Eb li cocß bol yôqueb chi tßanecß.k,Laj Jeremías quixye: —Nak quicuil li ruchichßochß, mâcßaß chic cuan chiru. Quicuil li choxa ut mâcßaß chic lix cutan saken.%jC,Li Kâcuaß quixye: —Mâcßaßeb xnaßleb lin tenamit. Incßaß nequeßxnau cuu. Chanchaneb li cocßal li mâcßaßeb xnaßleb. Chanchaneb li cocßal li incßaß nequeßxtau xyâlal. Cuanqueb xnaßleb chixbânunquil li mâusilal, abanan incßaß nequeßraj xbânunquil li us, chan.{io,¿Joß najtil chic tento nak tincuileb nak yôkeb chi pletic? ¿Joß najtil chic tincuabi li xyâbeb li trompeta?;ho,Tojeß ajcuiß xkacßul jun li raylal ut xchal jun chic saß kabên. Xsacheß ru chixjunil li kanaßaj. Saß junpât xeßsacheß ruheb li kamuhebâl. Ut eb li tßicr xeßpejeß.mgS,Kßaxal ra cuanquin. Incßaß chic nincuy. Cau na-ecßan li cuâm. Chanchan êlc re saß xnaßaj. Incßaß naru tincanâk chi incßaß tinâtinak xban nak yôquin chirabinquil xyâb li trompetas retalil nak ticlâc re li plêt..fU,Lâex aj Judá, yôquex chixcßulbal li raylal aßin xban li mâusilal xebânu. Xban lê mâc nak yôquex chixcßulbal li raylal aßin ut nayotßeß êchßôl xban.De,Ut teßxsut rix li tenamit Jerusalén. Chanchanakeb li cuînk li nequeßcßacßalen re lix naßajeb li racuîmk. Jerusalén tâsutekß xban nak queßxkßetkßeti ribeb chiru li Kâcuaß.fdE,Yehomak resil reheb li xnînkal ru tenamit ut reheb laj Jerusalén nak yôqueb chak chi châlc saß najtil tenamit eb li xicß nequeßiloc reheb. Teßxjap reheb nak teßoc chi pletic saß eb li tenamit li cuanqueb Judá.:cm,Yô chi cuulac resil li raylal li tâcßulmânk toj saß lix naßajeb li ralal xcßajol laj Dan ut toj saß lix naßajeb li ralal xcßajol laj Efraín, li naßajej li tzûl ru.b7,Lâex aj Jerusalén, canabomak xbânunquil li mâusilal re nak naru texcolekß. ¿Joß najtil chic toj yôkex xcßoxlanquil xbânunquil li mâusilal? a , Qßuehomak retal. Eb li xicß nequeßiloc re li tenamit chanchanakeb li chok nak teßchâlk. Eb li carruaje teßchâlk joß li câk-sut-ikß. Eb li cacuây kßaxal cau teßâlinak chiru li tßiu li narupupic chi junpât. Tokßob xak ku xban nak osocß ke.}`s, Chanchanak jun li cacuil ikß li nasachoc. Joßcan tixbânu li Kâcuaß nak târakok âtin saß xbêneb li tenamit.^_5, Tâcuulak xkßehil nak tâyehekß reheb li tenamit aßin ut reheb laj Jerusalén chi joßcaßin: Chanchan jun li tikcual ikß li tâchâlk saß li chaki chßochß. Mâcuaß li kßunil ikß li narisi rix li trigo.C^, Laj Jeremías quixye: —At Kâcuaß, at nimajcual Dios, relic chi yâl lâat xabalakßiheb li tenamit. Xaye nak tâcuânk li tuktûquil usilal, abanan câmc yô chi châlc saß kabên.8]i, Li Kâcuaß quixye: —Saß eb li cutan aßan eb li rey ut eb li nequeßtenkßan re chi taklânc sicsotkeb xbaneb xxiu. Eb laj tij ut eb li profeta tâsachk xchßôleb, chan.x\i,Qßuehomak kßes ru tßicr chêrix ut texyâbak chi cau xban nak yô xjoskßil li Dios saß xbêneb laj Judá.h[I,Yô chi châlc li tâsachok re lê tenamit. Chanchan jun li cakcoj ac x-el saß xnaßaj. Laj sachonel tâchâlk chixsachbal li naßajej Judá. Eb li tenamit teßsachekß ruheb ut mâcßaß chic cristian tâcanâk chi saß.BZ},Cßutumakeb li be li naxic Sión. Tex-êlelik chi junpât re têcol êrib xban nak saß li norte tâchâlk chak li raylal li tixqßue li Kâcuaß saß êbên. Tâsachekß ru chixjunil.lYQ,Laj Jeremías quixye: —Yâbasihomak li trompeta yalak bar saß li naßajej aßin. Japomak êre chi cau ut têye reheb li tenamit Judá ut Jerusalén nak teßxic saß eb li tenamit li ac cauresinbileb re teßxcol cuiß ribeb.*XM,Lâex aj Judá ut lâex aj Jerusalén, isihomak li yibru naßleb li cuan saß lê chßôl ut kßaxtesihomak êrib chi tzßakal saß cuukß lâin li Kâcuaß lê Dios. Chanchan nak na-uxman li circuncisión. Cui incßaß têbânu li cßaßru ninye, lâin tinjoskßokß êriqßuin xban li mâusilal li nequebânu. Ut incßaß tânumekß lin joskßil saß êbên. Chanchanak li xam li incßaß nachup, chan li Kâcuaß.rW],Li Kâcuaß quixye reheb laj Judá ut eb laj Jerusalén: —Checanabak chi oc li cuâtin saß lê cßaßux ut mêcacuubresi lê chßôl. Chanchan nak nayamtesîc li chßochß re nak li iyaj incßaß tâauhekß saß xyânk li qßuix.V{,Cui têtzßektânaheb li yîbanbil dios naru têbânu li juramento saß incßabaß lâin li yoßyôquil Dios. Têbânu saß xyâlal ut saß tîquilal. Ut saß incßabaß lâin chixjunileb li tenamit teßosobtesîk ut tineßxlokßoni, chan li Dios.JU ,Li Kâcuaß quixye reheb: —Lâex aj Israel, cui têraj sukßîc cuiqßuin tento têcanab xlokßoninquil li yîbanbil dios li cßajoß xyîbal ru. Ut incßaß chic têcßoxla incanabanquil.—0TY,Xban kaxutân sachso kachßôl xocana. Takacubsi kib xban nak xutânal xo-el. Lâo joß eb ajcuiß li kaxeßtônil yucuaß, xomâcob châcuu, at Kâcuaß at kaDios. Chalen saß kasâjilal toj anakcuan xkatzßektâna li chakßrab li xaqßue ke ut incßaß xkabânu li cßaßru caye ke, chanqueb.S},Chalen saß kasâjilal xkacßut kaxutân xban xlokßoninquil li yîbanbil dios. Ut xban aßan xsach chiku li cßaßru queßxcanab ke li kaxeßtônil yucuaß. Xkasach li kaquetômk ut xkasach li kalal kacßajol.Xban kaxutân sachso kachßôl xocana. Takacubsi kib xban nak xutânal xo-el. Lâo joß eb ajcuiß li kaxeßtônil yucuaß, xomâcob châcuu, at Kâcuaß at kaDios. Chalen saß kasâjilal toj anakcuan xkatzßektâna li chakßrab li xaqßue ke ut incßaß xkabânu li cßaßru caye ke, chanqueb.VR%,Relic chi yâl nak mâcßaß na-oc cuiß li cßaßru xkabânu chak saß eb li tzûl. Junes chokînc xkabânu. Relic chi yâl nak caßaj cuiß lâat li Kâcuaß li kaDios naru nacatcoloc ke lâo aj Israel.\Q1,Lâex cualal incßajol li xekßetkßeti êrib, jalomak êcßaßux. Lâin texinqßuirtesi, chan li Kâcuaß. Ut eb laj Israel queßxye: —Lâo tosukßîk âcuiqßuin xban nak lâat li Kâcuaß. Lâat li kaDios.ePC,Qui-abîc xyâb cux saß eb li tzûl. Aßan xyâb xcuxeb laj Israel nak yôqueb chi yâbac ut yôqueb chixtzßâmanquil xtenkßanquileb chicuu. Xeßxbânu li mâusilal ut xineßxtzßektâna lâin li Kâcuaß lix Dioseb.O{,Abanan lâex xinêtzßektâna. Chanchanex li ixk li xtzßektâna xbêlom. Lâin li Kâcuaß yôquin chi yehoc re aßin.N-,Lâex aj Israel, lâin xcuaj nak xexincßul chokß cualal incßajol. Xinqßue êre jun li châbil naßajej. Aßan li kßaxal châbil chiru chixjunil li naßajej li cuan saß ruchichßochß. Lâin xcuaj nak têye “At inyucuaß” cue. Incßaß xcuaj nak tinêtzßektâna.KM,Saß eb li cutan aßan, eb laj Judá teßxjunaji ribeb riqßuineb laj Israel saß li naßajej li cuan saß li norte. Ut cuotz teßxic saß li naßajej li quinqßue reheb lê xeßtônil yucuaß.@Ly,Saß eb li cutan aßan li tenamit Jerusalén “Xcßojaribâl li Kâcuaß” chic tixcßabaßin. Ut chixjunileb li xnînkal ru tenamit teßxchßutub ribeb aran chixqßuebal inlokßal lâin li Kâcuaß. Ut incßaß chic teßxcacuubresi xchßôleb chixbânunquil li mâusilal li queßxrahi ru xbânunquil junxil.]K3,Saß eb li cutan aßan nak acak xextam ut nak acak xeßtam lê ralal êcßajol incßaß chic tex-âtinak chirix lin Lokßlaj Câx, chi moco têcßoxla, chi moco tâcßanjelak chêru, chi moco têyîb jalan chic.J,Lâin tinxakabeb li ani teßilok êre. Eb aßan cuânkeb xnaßleb chi cßamoc be chêru joß li nacuaj lâin, chan li Dios.I},Jalomak êcßaßux, ex cualal incßajol, li xekßetkßeti êrib chicuu xban nak lâin lê Dios. Ut lâin tinsicß ru junak saß li junjûnk chi tenamit ut tinsicß ajcuiß ruheb cuibak saß li junjûnk xtêpaleb laj Israel re tincßameb aran Sión.qH[, Caßaj cuiß têqßue retal nak xexmâcob chicuu lâin li Kâcuaß lê Dios ut têpatzß êcuybal. Xekßet li cuâtin. Xelokßoniheb li jalanil dios rubeleb li nînki cheß. Ut incßaß xebânu li cßaßru xinye êre, chan li Dios.G3, Ayu ut tâye reheb li tenamit li cuanqueb saß li norte: Joßcaßin xye êre li Kâcuaß Dios. Sukßinkex cuiqßuin, lâex aj Israel, usta xinêtzßektâna. Incßaß chic tincßut lin joskßil chêru. Texincßul ban saß usilal xban nak lâin nin-uxtânan u ut nim lin cuyum.-FS, Li Kâcuaß quixye cue: —Usta kßaxal yibru queßxbânu eb laj Israel nak quineßxtzßektâna, abanan kßaxal cuißchic numtajenak li mâc queßxbânu laj Judá.=Es, Usta ac xeßxbânu li mâusilal aßin eb laj Judá, incßaß ajcuiß queßsukßi cuiqßuin chi anchal xchßôleb. Yal xcab rix xchßôleb nak niquineßxlokßoni, chan li Kâcuaß.D3, Xban nak eb laj Israel queßxlokßoni li jalanil dios, joßcan nak eb laj Judá incßaß queßxcßoxla nak mâc li yôqueb chixbânunquil. Queßxmux ru lix chßochßeb riqßuin li queßxbânu. Ut quineßxtzßektâna nak queßxlokßoni li dios yîbanbil riqßuin pec ut cheß.=Cs,Laj Judá queßxqßue retal nak lâin quintzßektânaheb laj Israel. Chanchan nak naxjach rib riqßuin li rixakil junak cuînk xban nak xtau xmâc chiru. Abanan incßaß queßoc xxiuheb laj Judá, usta queßril li cßaßru queßxcßul laj Israel. Queßxkßaxtesi ban ribeb chixlokßoninquil li jalanil dios.B ,Lâin quincßoxla nak mâre teßsukßîk cuißchic cuiqßuin, usta ac xeßxbânu li mâc aßan. Abanan incßaß queßsukßi cuiqßuin. Eb laj Judá li rech tenamitil queßril li yôqueb chixbânunquil ut queßoc ajcuiß chixbânunquil joß yôqueb aßan.jAM,Quixye laj Jeremías: —Nak toj cuan chokß rey laj Josías, li Kâcuaß quixye cue chi joßcaßin: ¿Ma yôcat chixqßuebal retal cßaßru yôqueb laj Israel? Eb aßan yôqueb chintzßektânanquil. Chanchaneb chic li ixk li nequeßxcßayi rib xban nak nequeßtakeß saß eb li tzûl. Ut rubeleb li cheß li nînk xmu nequeßxlokßoni li jalanil dios.j@M,¿Ma junelic ta biß yôk âjoskßil saß kabên? ¿Ma chi tîc incßaß tânumekß âjoskßil?” chanquex. Lâex aj Israel, joßcan yôquex chixyebal. Abanan toj yôquex chixbânunquil chixjunil li mâusilal, chan li Dios.y?k,Lâex yôquex chixbânunquil li mâusilal ut nequeye cue, “Lâat li kayucuaß. Xoâra chalen saß kasâjilal.\>1,Joßcan nak incßaß chic naxqßue li hab. Incßaß xtßaneß li hab saß xkßehil li âuc. Xban nak lâex yôquex chixlokßoninquil li jalanil dios, chanchanex li ixk li naxcßayi rib. Incßaß nequexxutânac.7=g,Ilomakeb li tzûl. ¿Ma cuan ta biß junak naßajej li incßaß xelokßoniheb cuiß li jalanil dios? Xecßojob êrib chire li be roybeninquileb li têlokßoniheb. Chanchanex laj árabe li naroybeni ani tixchap saß li chaki chßochß. Lâex xemux ru li naßajej xban nak xelokßoniheb li jalanil dios.< },Li Kâcuaß quixye: —Cui junak cuînk naxjach rib riqßuin li rixakil ut li ixk nasumla riqßuin jalan chic cuînk, ¿ma tâsukßîk cuißchic li xbên cuînk riqßuin li ixk? Aßan nimla mâc chiruheb li tenamit. Abanan lâex aj Israel, chanchanex li ixk li nequeßxcßayi ribeb xban nak xelokßoniheb li jalanil dios. Ut anakcuan têraj cuißchic sukßîc cuiqßuin, chan._;7,%Cßajoßak lê xutân nak tex-êlk chak riqßuineb laj Egipto xban nak incßaß textenkßa. Lâin li Kâcuaß xintzßektânaheb laj Egipto li nequecßojob cuiß êchßôl. Incßaß us tex-êlk riqßuineb aßan.—:,$¿Cßaßut nak xejal ênaßleb nak xepatzß êtenkßanquil riqßuineb li jalaneb xtenamit? Tâcßutekß êxutân xbaneb laj Egipto joß nak xcßuteß êxutân xbaneb laj Asiria.Cßajoßak lê xutân nak tex-êlk chak riqßuineb laj Egipto xban nak incßaß textenkßa. Lâin li Kâcuaß xintzßektânaheb laj Egipto li nequecßojob cuiß êchßôl. Incßaß us tex-êlk riqßuineb aßan.—N9,#Usta ac xebânu chixjunil aßin, aban lâex nequeye nak mâcßaß êmâc. “Moco yô ta xjoskßil li Dios saß kabên”, chanquex. Xban nak nequeye chi joßcan, lâin tinrakok âtin saß êbên./8W,"Chanchan nak osoßjenak lê rakß saß xquiqßueleb li nebaß ut eb li mâcßaßeb xmâc. Usta incßaß xetauheb chirelkßanquil li cßaßru êre, abanan xecamsiheb.*7M,!Lâex kßaxal cuan ênaßleb chixsicßbal li cßaßru nequera ru ut kßaxal cuißchic nabal li mâusilal naru nequeßxtzol êriqßuin li incßaß useb xnaßleb.T6!, ¿Ma naxtzßektâna ta biß lix kßol junak li sâj ixk? ¿Ma naxtzßektâna ta biß lix sahob ru junak li tukß ix li oc re chi sumlâc? Abanan, lâex lin tenamit junxil nequex-oc chintzßektânanquil.[5/,Lâex aj Israel, ¿cßaßut nak incßaß nequerabi li cßaßru ninye êre? ¿Ma lâin ta biß joß jun li naßajej chaki chêru? ¿Ma lâin joß jun li kßojyîn nak nequecßoxla? ¿Ma mâcßaß nin-oc cuiß chêru? ¿Cßaßut nak nequeye nak têbânu li cßaßru nequeraj? ¿Cßaßut nak nequeye nak incßaß chic texsukßîk cuiqßuin?A4{,Mâcßaß rajbal nak quebinkßus chi cau lê ralal êcßajol xban nak incßaß queßxqßue saß xchßôl lix tijbaleb. Lâex xecamsiheb li profeta joß nak li cakcoj naxcamsi lix tib.)3K,Ut quixye ajcuiß li Kâcuaß: —¿Cßaßut nak yôquex chixcuechßbal cuix? ¿Cßaßru inmâc chêru? ¿Ma mâcuaß ta biß lâex xekßetkßeti êrib chicuu?2),Lâex aj Judá, ¿ma incßaß ta biß xeyîb lê dios re textenkßa? ¿Ma incßaß ta biß târûk têtzßâma êtenkßanquil riqßuin aßan? Cui cuanqueb xcuanquil, chextenkßa nak cuânkex saß raylal. Kßaxal nabaleb lê jalanil dios. Chanchan xqßuialeb lê tenamit.U1#,Nequeye “At inyucuaß” re li yal cheß. Ut nequeye ajcuiß re li pec “Lâat nacatqßuehoc re inyußam”. Niquinêtzßektâna, abanan nak cuanquex saß raylal nequetzßâma chicuu nak texintenkßa.e0C,Lâex aj Israel, xecßut êxutân joß nak nacßuteß xxutân laj êlkß nak nataßli chi elkßac. Jun xiquic nak xecßut êxutân lâex ut eb lê rey, joß eb li cuanqueb saß xcuanquil ut eb laj tij ut eb li profetas.m/S,Lâex aj Israel, lâin xinye êre, “mêtacuasi êrib chixsicßbal li jalanil dios toj retal nak tâchakik êre”. Abanan lâex xeye, “Mâcßaß xjalenquil. Lâo nakara li jalanil dios ut aßan li takalokßoni”, chanquex.m.S,Chanchanex li bûr re qßuicheß li narutzß saß ikß li cßaßru naraj ru. Mâ ani naru târamok xbe nak târaj batzßûnc. Incßaß tento nak tixtacuasi rib li tâcuânk riqßuin, xban nak li ixki bûr tâxic chi sicßoc re."-=,¿Cßaßut nak nequeye nak incßaß xemux êrib? ¿Cßaßut nak nequeye nak incßaß xelokßoniheb li jalanil dios? Qßuehomak retal cßaßru xebânu saß li ru takßa. Cßoxlahomak li mâusilal xebânu. Chanchanex li camello li yôqueb chi âlinac yalak bar chixsicßbal lix sum.,,Usta têchßaj êrib riqßuin lejía, malaj ut riqßuin nabal li xabôn, abanan lê mâc junelic cuânk chicuu. Incßaß chic tâêlk.S+,Lâin xinsicß êru ut xexinqßue chi cuânc saß lê naßaj. Chanchan nak nasiqßueß ru li châbil iyaj ut na-aueß. ¿Chanru nak xejal ênaßleb? Chanchanex chic li acuîmk li mâcßaß na-oc cuiß.*,Li nimajcual Dios quixye: —Lâex aj Israel, ac junxil xerisi êrib rubel incuanquil ut queye nak incßaß chic texcßanjelak chicuu. Saß xbêneb li tzûl ut rubeleb li cheß li nînk xmu xelokßoni li jalanil dios. Chanchanex li ixk li nequeßxcßayi ribeb. )9,Xebok raylal saß êbên xban li mâusilal quebânu. Li incßaß us li quebânu texqßue chixtojbal lê mâc. Anakcuan têqßue retal li raylal quebok saß êbên nak quinêtzßektâna, ut quecanab xxucuanquil cuu, lâin li Kâcuaß lê Dios, chan li Kâcuaß li nimajcual Dios.g(G,¿Cßaßut nak têraj xic chixpatzßbal êtenkßanquil aran Egipto? ¿Ma textenkßa ta biß li nimaß Nilo? Ut, ¿cßaßut nak têraj xic xpatzßbal êtenkßanquil aran Asiria? ¿Ma naru ta biß texcol li nimaß Eufrates?'5,Lâin li Kâcuaß lê Dios li quincßamoc chak be chêru. ¿Ma mâcuaß ta biß xban nak quinêtzßektâna nak yôquex chixcßulbal li raylal aßin?Z&-,Eb laj Menfis ut eb laj Tafnes queßnumta saß êbên ut queßrisi lê cuanquil._%7,Chanchan nak nequeßxjap re li cakcoj xban xjoskßileb nak queßchal li jalan tenamit chixrahobtesinquileb laj Israel. Queßxsach ru li racuîmkeb ut queßxcßat lix tenamiteb. Quicana chi mâcßaß cuan chi saß.6$e,¿Ma cuanqueb ta biß chokß lokßbil môs eb laj Israel? ¿Ma re ta biß nak teßcuânk chokß rahobtesinbil môs nak queßyoßla? ¿Cßaßut nak rahobtesinbileb anakcuan?#, Cuib li mâc queßxbânu lin tenamit. Quineßxtzßektâna lâin li Dios, li chanchanin li yußam haß li incßaß na-osoß xban nak ninqßue xyußameb. Chanchan nak queßxbec xjulel li haß, li incßaß natßil haß chi saß, nak queßxlokßoni li jalanil dios. " , Lâat at choxa, chatxucuak chirilbal li cßaßru yô chi cßulmânc. Chat-ecßânk saß lâ naßaj xban âxiu, chan li Kâcuaß.+!O, ¿Ma xeßxjal ta biß lix dioseb li tenamit aßan? ¿Ma xeßxcanab ta biß xlokßoninquil lix dioseb usta mâcuaßeb tzßakal dios? Abanan, lâin xinêtzßektâna lâex lin tenamit, usta lâin li xinqßuehoc êlokßal. Aß chic li yîbanbil dios li mâcßaß nequeßoc cuiß nequelokßoni." =, Ayukex aran Quitim li cuan chire li nimla palau ut taklahomakeb li teßxic aran Cedar. Qßuehomak chak retal chi us. ¿Ma xeßxbânu joß yôquex lâex?kO, Joßcan nak lâin tinrakok âtin saß êbên lâex joß ajcuiß saß xbêneb lê ralal êcßajol.Y+,Eb laj tij incßaß queßxcßoxla insicßbal. Eb li nequeßxcßut li chakßrab chiruheb li tenamit incßaß queßxqßue inlokßal. Eb li nequeßtaklan saß xbêneb laj Israel queßxkßet li cuâtin. Ut eb li profetas queßâtinac saß xcßabaß li yîbanbil dios Baal, ut queßxlokßoniheb li jalanil dios li mâcßaß nequeßoc cuiß.xi,Lâin quincßamoc reheb saß li naßajej li na-el cuiß nabal li acuîmk re nak teßxtzaca li ru li cheß ut li ru li châbil acuîmk li na-el aran. Abanan eb aßan incßaß us queßxbânu. Queßxmux ban ru li naßajej li quinqßue reheb.ve,Incßaß chic queßxcßoxla insicßbal, usta lâin quin-isin chak reheb saß li naßajej Egipto ut usta lâin quincßamoc be chiruheb nak queßnumeß saß li naßajej bar mâcßaß cuan ut bar xiu xiu cuiß li cuânc. Lâin quincßamoc be chiruheb nak queßnumeß saß li naßajej bar mâcßaß haß, chi moco cuanqueb cristian, chi moco queßnumeß cristian aran.$A,Li Kâcuaß naxye chi joßcaßin: —¿Ma cuan ta biß cßaßak re ru incßaß us xinbânu nak xineßxtzßektâna lê xeßtônil yucuaß? Eb aßan queßxlokßoniheb li yîbanbil dios li mâcßaß nequeßoc cuiß. Joßcan nak mâcßaß ajcuiß nequeßoc cuiß lê xeßtônil yucuaß.nU,Lâex aj Israel, li ralal xcßajol laj Jacob, cherabihak li cßaßru yô chixyebal êre li Kâcuaß.w,Lâex aj Israel santil tenamit nak quexcuan chicuu. Chanchanex li xbên ru li acuîmk li kßaxal châbil nak cuanquex chicuu. Chixjunileb li nequeßxbânu raylal êre lâin quinqßue raylal saß xbêneb xban nak cuanqueb xmâc, chan li Kâcuaß.,—Ayu ut ye reheb laj Jerusalén chi cau xyâb âcux nak lâin li Kâcuaß ninye chi joßcaßin: Jultic cue chanru nak xinêra saß êsâjilal. Xinêra joß jun li ixakilbej naxra lix bêlom. Xinêtâke saß li chaki chßochß li incßaß na-el cuiß li acuîmk.= w,Quiâtinac cuiqßuin li nimajcual Dios ut quixye cue: ,Teßpletik âcuiqßuin, abanan incßaß teßnumtâk saß âbên xban nak lâin cuânkin âcuiqßuin châcolbal, chan li Dios.  ,Anakcuan tinqßue âcacuilal joß jun li tenamit cauresinbil chi pletic. Chanchanakat xcacuil li okech chßîchß malaj ut li tzßac chßîchß. Ut lâat tâye reheb chixjunileb li cuanqueb Judá nak incßaß us yôqueb. Tâye ajcuiß reheb li rey ut eb laj tij.Teßpletik âcuiqßuin, abanan incßaß teßnumtâk saß âbên xban nak lâin cuânkin âcuiqßuin châcolbal, chan li Dios.< s,Joßcan ut nak cauresi âcuib, at Jeremías, ut ayu chixyebal reheb li cßaßru xinye âcue. Matxucuac chiruheb. Cui tatxucuak anakcuan, naru ninqßue âxiu nak cuânkat chiruheb.z o,Aßan aßin li tojba mâc li tinqßue saß xbêneb lin tenamit xban li mâusilal queßxbânu. Quineßxtzßektâna ut queßxcßat lix pomeb re xlokßoninquileb li jalanil dios ut queßxlokßoniheb li jalam ûch li queßxyîb riqßuin rukßeb. y,Lâin tinbokeb chixjunileb li tenamit li cuanqueb saß li norte. Eb lix reyeb teßxxakab lix muhebâleb saß li oquebâl re li tenamit Jerusalén ut teßxsut rix li tenamit. Ut teßxsut ajcuiß rixeb li jun chßôl chic tenamit li cuanqueb Judá.  ,Ut li Kâcuaß quixye cue: —Saß li norte tâchâlk chak li raylal saß xbêneb chixjunileb li cuanqueb saß li naßajej aßin.X +, Ut quixye cuißchic cue li Kâcuaß: —Ut anakcuan, ¿cßaßru li yôcat chirilbal?— Ut lâin quinye re: —Yôquin chirilbal jun li ucßal saß li norte yô chi cuokxînc ut yô chi salkûc chak arin.—u e, Ut li Kâcuaß quixye cue: —Yâl nak aßan li xacuil. Ut yâl ajcuiß nak tâuxmânk li cßaßru xinye.—L , Ut li Kâcuaß quiâtinac cuißchic cuiqßuin ut quixye cue: —At Jeremías, ¿cßaßru li yôcat chirilbal?— Lâin quinchakßoc ut quinye re: —Yôquin chirilbal jun rukß cheß almendro.—`  ;, Abi li tinye âcue. Anakcuan xinqßue âcuanquil saß xbêneb li xnînkal ru tenamit ut saß xbêneb li cuanqueb xcuanquil. Cuânk âcuanquil chixpoßbaleb li tenamit ut chixsachbaleb, chirisinquileb ut chi numtâc saß xbêneb. Ut cuânk ajcuiß âcuanquil re xcuaclesinquileb cuißchic ut re xqßuebal xcacuilal xchßôleb, chan li Dios cue.  , Ut li Kâcuaß Dios quixqßue li rukß saß xtzßûmal cue ut quixye cue: —Anakcuan ac xinqßue li cuâtin saß xtzßûmal âcue.e  E,Matxucuac chiruheb li tenamit. Lâin cuânkin âcuiqßuin châcolbal, chan li Kâcuaß Dios.   ,Ut li Kâcuaß Dios quixye cue: —Mâye nak toj sâjat. Bar tatintakla lâat tatxic ut tâye chixjunil li cßaßru tinye âcue.   ,Ut lâin quinchakßoc ut quinye: —At inDios, ¿cßaßru tinbânu? Lâin incßaß ninnau âtinac xban nak toj sâjin, chanquin.^ 7,Nak toj mâjiß nacana chi yaj aj ixk lâ naß, lâin ac ninnau nak tatyoßlâk. Ut toj mâjiß nacatyoßla nak xatinsantobresi re tatcßanjelak chokß inprofeta saß xyânkeb chixjunileb li tenamit, chan li Dios.g I,Laj Jeremías quixye: —Nak quiâtinac li Kâcuaß cuiqßuin xbên sut joßcaßin quixye cue: ,Quiâtinac cuißchic li Kâcuaß riqßuin laj Jeremías nak laj Joacim ralal laj Josías quicuan chokß xreyeb laj Judá. Ut quiâtinac ajcuiß riqßuin nabal sut chalen toj saß li junlaju chihab roquic chokß xreyeb laj Judá laj Sedequías ralal laj Josías. Saß roß li po saß ajcuiß li chihab aßan, eb laj Jerusalén queßchapeß xbaneb laj Babilonia ut queßcßameß chi prêxil. 3,Yô oxlaju chihab roquic chi cßanjelac laj Josías ralal laj Amón chokß xreyeb laj Judá nak li Kâcuaß Dios quiâtinac riqßuin laj Jeremías.E ,Aßan aßin resil lix yehom xbânuhom laj Jeremías li ralal laj Hilcías. Laj Hilcías, aßan xcomoneb laj tij li queßcuan saß li naßajej Anatot saß xcuênt lix naßajeb laj Benjamín.7"BTeßêlk ut teßril lix tibeleb li cristian li xeßtzßektânan cue. Ac camenakeb chic. Eb li motzoß li nequeßcßuxuc re lix tibel incßaß teßcâmk, chi moco tâchupk li xam li nacßatoc reheb. Cßajoßak xyibaleb ru tâcßutûnk chiruheb li tenamit, chan li Kâcuaß Dios.7"BRajlal po teßchâlk chixjunileb li tenamit ut teßxcuikßib ribeb chicuu. Rajlal xamân saß li hilobâl cutan tineßxlokßoni.Teßêlk ut teßril lix tibeleb li cristian li xeßtzßektânan cue. Ac camenakeb chic. Eb li motzoß li nequeßcßuxuc re lix tibel incßaß teßcâmk, chi moco tâchupk li xam li nacßatoc reheb. Cßajoßak xyibaleb ru tâcßutûnk chiruheb li tenamit, chan li Kâcuaß Dios.V%"BJoß nak tâcuânk chi junelic li acß choxa ut li acß ruchichßochß li tinyîb, joßcan ajcuiß nak tâcuânk chi junelic lê ralal êcßajol. Ut incßaß tâsachk lê cßabaß. Cuânk ban chi junelic.jM"BUt cuanqueb saß xyânkeb li tinsicß ruheb re teßcßanjelak chokß aj tij ut chokß aj levita.1"BUt teßxcßam chak chixjunileb li ras rîtzßin li cuanqueb saß eb li najtil tenamit chokß inmayej. Teßxcßameb saß lin santil tzûl aran Jerusalén. Teßchâlk chirix cacuây, chirix bûr ut chirix camello. Ut teßchâlk ajcuiß saß carruaje ut saß carrêt. Teßxcßameb chak joß nak eb laj Israel nequeßxcßam saß lin templo lix mayej saß eb li secß li kßaxtesinbil chi cßanjelac chicuu. ~ "BLâin tebinqßue retalil. Cuanqueb li tebincanab chi êlelic. Ut tebintakla saß eb li xnînkal ru tenamit li incßaß queßrabi resil lin lokßal ut lin cuanquil. Tintaklaheb saß eb li tenamit Tarsis, Fut ut Lud cuanqueb cuiß li nequeßxnau xchßeßbal li tzimaj. Ut tintaklaheb Tubal ut Javán ut saß eb li najtil tenamit li cuanqueb chire li palau saß eb li naßajej li mâ jun sut queßrabi resil lin cuanquil ut lin lokßal. Ut teßxchßolob xyâlal inlokßal ut incuanquil chiruheb li jalan xtenamiteb.{}o"BLâin ninnau cßaßru nequeßxcßoxla. Lâin ninqßue retal cßaßru nequeßxbânu. Tâcuulak xkßehil nak lâin tinchßutubeb chixjunileb li xnînkal ru tenamit li jalan jalânk râtinobâleb. Nak teßcuulak Jerusalén, teßril lin lokßal.n|U"BLi Kâcuaß quixye: —Teßsachekß ruheb li tenamit li nequeßxsantobresi ribeb ut nequeßxkßaxtesi ribeb chixlokßoninquil li yîbanbil dios. Nequeßxic chi tzoltzo saß xnaßajeb li utzßußuj chi lokßonînc rochbeneb li nequeßxtiu lix tibel âk ut li chßo ut li cßaßak re ru chi xulil li moco tißecß ta naraj. Jun xiquic nak teßsachekß ruheb.{#"BLi Kâcuaß târakok âtin saß xbêneb riqßuin xam ut riqßuin chßîchß tixcamsiheb. Kßaxal nabalakeb li teßcamsîk xban li Kâcuaß.Hz "BQßuehomak retal. Li Kâcuaß tâchâlk riqßuin xam. Ut lix carruaje chanchanakeb li ikß li naxsuti rib. Saß junpât târisi xjoskßil riqßuin xam saß xbêneb li incßaß useb xnaßleb.zym"BNak têril Jerusalén lâex tâsahokß saß êchßôl. Tâcuânk êcacuilal. Chanchanakex li châbil pachßayaß. Ut lâex tênau nak li Kâcuaß naxtenkßaheb li nequeßcßanjelac chiru. Ut najoskßoß saß xbêneb li xicß nequeßiloc re.x-"B Lâin tincßojob êchßôl joß nak li naßbej naxcßojob xchßôleb li ralal xcßajol. Ut aran Jerusalén têtau xcßojobanquil lê chßôl.—w{"B Joßcaßin naxye li Kâcuaß: —Lâin tinqßue li tuktûquil usilal êre lâex aj Jerusalén. Chanchanak jun li nimaß incßaß nachakic. Lix biomaleb li xnînkal ru tenamit teßcßamekß chak Jerusalén chi nabal. Chanchan li nimaß nak yô chi butßûnc. Sa textzacânk. Chanchanakex li cßulaßal li nequeßtußuc ut nequeßkßalûc ut nequeßkßunbesîc xban lix naßeb.v'"B Tâsahokß saß êchßôl riqßuin li tenamit Jerusalén nak tâqßuehekß xlokßal. Saß lê tenamit tâêlk chi us li cßaßak ru têtzaca. Textzacânk toj retal tâcßojlâk êchßôl. Chanchan nak li naßbej naxchßolani lix cßulaßal toj retal nacßojla xchßôl.yuk"B Chisahokß taxak lê chßôl riqßuin li tenamit Jerusalén. Chisahokß taxak lê chßôl chêjunilex lâex li nequexrahoc re. Chinujak taxak lê chßôl riqßuin li sahil chßôlej lâex li quexyâbac saß xcßabaß li tenamit Jerusalén.Gt"B ¿Ma ninqßue ta biß junak chi qßuirâc ut incßaß ninqßue chi yoßlâc lix cßulaßal? Lâin quinye nak teßqßuîk li tenamit Sión. ¿Ma naru ta biß tinram chiruheb nak teßqßuîk? ~{}}z|s|"{szyxxTvvutwsrr4qjponmmul8kHj.ii]h}hfeedba``-_a^b]*\n[[ ZY!XWVVUTSRpQQPPO~NMMaLKKJUIHGGJF|EDDC BA\@?>==F,Joßcan nak tinbânu re lin templo joß quinbânu re li naßajej Silo. Tinbânu aßan re lin templo li cau cuiß êchßôl, li quinqßue re lê xeßtônil yucuaß ut êre ajcuiß lâex.a=;, Anakcuan ut cßajoß li mâusilal xebânu. Lâin qßuila sut xinye êre nak têjal êcßaßux, abanan lâex incßaß nequeraj rabinquil li cuâtin. Lâin xexinbok re nak texsukßîk cuiqßuin, abanan incßaß xeraj.:<m, Ayukex anakcuan Silo saß li naßajej li quinsicß chak ru junxil re tinlokßonîk cuiß. Qßuehomak retal cßaßru quinbânu re xban li mâc li queßxbânu lin tenamit Israel.C;, ¿Ma xsukßi ta biß lin templo li ninlokßonîc cuiß chokß xnaßajeb aj êlkß nak nequecßoxla lâex? ¿Ma incßaß ta biß ninnau cßaßru yôquex chixbânunquil? chan li Kâcuaß.?:w, Ut chirix aßan nequexcßulun saß li templo bar ninlokßonîc cuiß ut nequeye chi joßcaßin, “Cueßco, colbilo,” chanquex, ut toj yôquex ajcuiß chixbânunquil li mâusilal.s9_, Lâex nequex-elkßac, nequexcamsin, nequemux ru lê sumlajic, nequepatzß xcßabaß li Dios chi mâcßaß rajbal, nequecßat li pom chiru li yîbanbil dios Baal ut nequelokßoniheb li yîbanbil dios li incßaß quenau chak ru junxil.8,Cheqßue retal li yôquex chixbânunquil. Lâex nequecßojob êchßôl saß xbên li ticßtiß, li mâcßaß na-oc cuiß.7%,Cui têcanab xbânunquil li mâusilal, texincanab chi cuânc saß li naßajej aßin li quinqßue chi junaj cua reheb lê xeßtônil yucuaß.v6e,Incßaß têrahobtesi li jalan xtenamiteb, chi moco li mâcßaß xnaß xyucuaßeb ut li xmâlcaßan, chi moco têqßue chi camsîc li mâcßaß xmâqueb ut incßaß têbok raylal saß êbên riqßuin nak nequelokßoni li yîbanbil dios.5},Jalomak lê cßaßux ut canabomak xbânunquil li incßaß us, ut cuânkex saß tîquilal riqßuineb lê ras êrîtzßin. 4,Mêpâb li nequeßxye laj balakß. Eb aßan nequeßxye, “Mâcßaß takacßul xban nak arin cuan lix templo li Dios,” chanqueb.03Y,Joßcaßin xye êre li nimajcual Dios, lix Dioseb laj Israel: —Jalomak lê cßaßux ut jalomak lê naßleb re nak naru texincanab chi cuânc saß li naßajej aßin.i2K,—Xaklin chire lix puertil lin templo ut tâye li âtin aßin reheb li cristian: Abihomak li cßaßru xye li Dios êre chêjunilex lâex aj Judá. Abihomak chêjunilex lâex li nequex-oc chixlokßoninquil li Kâcuaß Dios.I1 ,Li Kâcuaß Dios quiâtinac riqßuin laj Jeremías ut quixye re:m0S,Lin tenamit chanchaneb li plata li tzßektânanbil xban nak ac xintzßektânaheb, chan li Kâcuaß.i/K,Usta kßaxal ra xeßxcßul, abanan incßaß nequeßraj xcanabanquil li mâusilal. Chanchaneb li chßîchß. Usta kßaxal tik li xam re risinquil lix tzßajnil li chßîchß, abanan mâcßaß rajbal li xam cui lix tzßajnil li chßîchß incßaß na-el.Lin tenamit chanchaneb li plata li tzßektânanbil xban nak ac xintzßektânaheb, chan li Kâcuaß.(.I,Kßaxal cauheb xchßôl. Chanchan xcauhil li chßîchß bronce ut hierro. Kßetkßeteb ut junes ticßtißic nequeßxbânu. Chixjunileb incßaß useb xnaßleb.y-k,At Jeremías, xatinxakab chirilbaleb lin tenamit re nak tâqßue retal chanru cuanqueb ut chanru lix naßlebeb.,{,Li Kâcuaß quixye reheb: —Ex intenamit, qßuehomak li kßes ru tßicr chêrix ut qßuehomak li cha chêrix. Texyâbak chi cau joß nak nayâbac junak li xcam ralal li jun ajcuiß chiru. Texyâbak xban nak ac châlqueb re li ani teßsachok êre.&+E,Mexxic saß be chi moco texxic saß xnaßaj lê racuîmk xban nak xiu xiu yalak bar. Eb li xicß nequeßiloc ke cuanqueb xchßîchß saß rukßeb, chanqueb.R*,Eb li cuanqueb Jerusalén nequeßxye: —Xkabi resil nak kßaxal ra nequeßxbânu li yôqueb chi châlc. Yô kaxiu ut mâcßaß chic kametzßêu. Kßaxal ra cuanco joß jun li ixk oc re chi qßuirâc.})s,Ac cuan chak lix chßîchßeb saß rukßeb ut lix tzimaj. Kßaxal joskßeb. Mâ ani nequeßril xtokßobâl ruheb. Yôqueb chi châlc chirix cacuây chi pletic riqßuineb laj Jerusalén. Nak nequeßxjap re chanchan nak na-ecßan ru li palau.— ( ,Li Kâcuaß quixye: —Cuan jun li nimla tenamit cau rib saß li norte ut yô chak chi cauresinquil rib re tâchâlk chi pletic.v'e,Joßcan nak lâin tintakla li raylal saß xbêneb. Tebinqßue chi tßanecß eb li naßbej yucuaßbej joßqueb ajcuiß li ralal xcßajol, joßqueb ajcuiß li rech cabal ut eb li ramîg. Junxiquic nak teßosokß chixjunileb, chan li Dios.i&K,¿Cßaßru aj e nak teßxcßam chak li pom toj saß li tenamit Sabá? ¿Cßaßru rajbal nak teßxic chi najt chixsicßbal li sununquil ban? Lâin incßaß nacuulac chicuu lix mayej chi moco tincßuleb ta lix cßatbil mayej.R%,Abihomak lâex li cuanquex saß ruchichßochß. Lâin tinqßue li raylal saß xbêneb lin tenamit xban li mâusilal queßxbânu. Incßaß queßabin chicuu, ut queßxkßet li chakßrab quinqßue reheb.$ ,Joßcan nak li Kâcuaß quixye: —Abihomak lâex li xnînkal tenamit, ut qßuehomak retal li cßaßru teßxcßul lin tenamit.7#g,Joßcan nak lâin quinxakabeb laj ilol êre ut quinye êre: —¡Qßuehomak retal nak tâyâbasîk li trompeta!— Abanan lâex queye: —Incßaß nakaj rabinquil, chanquex.3"_,Li Kâcuaß quixye reheb lix tenamit: —Xaklinkex saß xâla be ut qßuehomak retal. Patzßomak bar cuan li be re najter ut bar cuan li châbil be. Texxic saß li châbil be ut têtau li tuktûquil usilal, chan li Dios. Abanan eb aßan queßxye: —Incßaß nakaj xsicßbal li be aßan, chanqueb.z!m,¿Ma nequeßxutânâc ta biß xban li mâusilal li nequeßxbânu? Incßaß. Incßaß nequeßxnau xutânac. Joßcan nak lâin tinqßueheb chixtojbal lix mâqueb joß nak quinqßueheb chixtojbal xmâqueb li jun chßôl chic, chan li Kâcuaß.G ,Chiruheb aßan moco nim ta li raylal li yô chixcßulbal lin tenamit. Eb aßan nequeßxye nak mâcßaß raylal. Nequeßxye nak cuan li tuktûquil usilal. Abanan mâcßaß tuktûquil usilal., Chixjunileb nequeßxrahi ru li biomal, joß eb li toj sâjeb, joß ajcuiß li ac chêqueb. Eb li profeta ut eb laj tij aj balakßeb.U#, Eb li rochoch tâcanâk chokß reheb jalan chic, joß ajcuiß lix chßochßeb ut eb li rixakil. Joßcaßin teßxcßul xban nak lâin tinqßueheb chixtojbal lix mâqueb li cuanqueb saß li naßajej aßin._7, Cßajoß lin joskßil saß xbêneb joß lâ joskßil lâat, at Kâcuaß. Incßaß chic nincuy, chanquin re. Ut li Kâcuaß quixye cue: —Isi lâ joskßil saß xbêneb li cocßal li cuanqueb saß be ut saß xbêneb li sâj al li nequeßxchßutub ribeb. Eb li bêlomej teßcßamekß chi prêxil rochbeneb li rixakil joß eb ajcuiß li tîxeb.-, Lâin quinye re li Kâcuaß: —¿Aniheb li tincuâtinaheb? ¿Aniheb li tinqßueheb xnaßleb? ¿Ma teßraj ta biß rabinquil li cßaßru tinye reheb? Eb aßan chanchan tzßaptzßôqueb xxic. Incßaß nequeßraj rabinquil lâ cuâtin. Xutânal chokß reheb nak nequeßrabi.c?, Ut quixye cuißchic li Kâcuaß: —Tâsachekß ruheb chixjunileb laj Israel. Teßsiqßuekß chi us toj retal mâ jun chic tâcanâk joß nak laj êchal re li uvas naxsicß li ru xcaß sut. Mâcßaß chic naxcanab.—jM,Qßuehomak êchßôl chi cuânc saß tîquilal lâex aj Jerusalén re nak lâin incßaß texincanab êjunes, ut re ajcuiß nak incßaß tinsukßisi lê naßaj chokß chaki chßochß ut incßaß chic teßcuânk cristian aran.[/,Incßaß nequeßxcanab xbânunquil li mâusilal. Chanchaneb jun li jul haß li incßaß nachakic. Caßaj cuiß li rahobtesînc ut li elkßâc na-abîc resil. Junes raylal ut yajel nacuan saß li tenamit aßan.=s,Aßan aßin li naxye li Kâcuaß li nimajcual Dios reheb li teßchâlk chi pletic: —Yocßomak li cheß ut yîbomak jun li taklebâl re tex-oc chi pletic saß li tenamit Jerusalén. Tento nak li cuanqueb Jerusalén teßqßuehekß chixtojbal lix mâqueb xban nak li tenamit aßan junes raylal nequeßxbânu.c?,Joßcan nak toxic chi pletic chiru kßojyîn ut takasach ruheb lix palacios,” chaßkeb.[/,Teßxye chi ribileb rib, “Cauresihomak êrib chi pletic riqßuineb laj Jerusalén. Sêbahomak êrib xban nak cuaßleb raj xo-oc chi pletic saß li tenamit. Abanan anakcuan ac yô chi ecuûc. Oc re kßojyîn.,Eb li rey teßxyîb lix muhebâleb aran rochbeneb lix soldado chixjun sutam li tenamit Sión ut teßoc yalak bar teßraj.E,Lâin tinsach ru li tenamit Sión li cßajoß xchakßal ru. %,Lâex, li ralal xcßajol laj Benjamín, elenkex saß li tenamit Jerusalén re xcolbal êrib. Yâbasihomak lê trompeta aran Tecoa. Cßûbumak junak li xam saß li naßajej Bet-haquerem chokß retalil li nimla raylal ut li sachecß li yô chak chi châlc saß li norte.kO,Eb li profeta ticßtiß nequeßxye. Ut eb laj tij nequeßxbânu joß nequeßraj eb li profeta. Ut eb lin tenamit joßcan queßcuulac chiru. Abanan ¿cßaßru teßxbânu nak tâcuulak xkßehil li rakba âtin? chan li Kâcuaß.8i,Kßaxal xiu xiu ut kßaxal yibru li yô chi cßulmânc saß li tenamit aßin.Eb li profeta ticßtiß nequeßxye. Ut eb laj tij nequeßxbânu joß nequeßraj eb li profeta. Ut eb lin tenamit joßcan queßcuulac chiru. Abanan ¿cßaßru teßxbânu nak tâcuulak xkßehil li rakba âtin? chan li Kâcuaß.,¿Ma tincanab ta biß yâl chi joßcan li mâusilal nequeßxbânu? ¿Ma incßaß ta biß tinqßueheb chixtojbal xmâqueb?mS,Nînkeb xtibel xban nak sa nequeßtzacan. Kßaxal cuißchic numtajenak li mâusilal nequeßxbânu. Incßaß nequeßrakoc âtin saß tîquilal saß xbêneb li mâcßaß xnaß xyucuaßeb, chi moco nequeßoquen chirixeb li nebaß.~u,Nequeßxnujobresi li rochocheb riqßuin li cßaßru queßxmakß chiruheb li ras rîtzßin. Chanchaneb li cuînk li nequeßxchap li cocß xul li nequeßrupupic ut nequeßxtzßap saß junak naßajej. Joßcan nak xeßbiomoß ut cuanqueb xcuanquil.] 3,Saß xyânkeb lin tenamit cuanqueb li incßaß useb xnaßleb. Yôqueb chixsicßbal chanru nak teßxbânu mâusilal reheb li ras rîtzßin. Chanchaneb laj yo li nequeßxqßue li raßal re xchapbaleb li cocß xul. ,Xban lê mâusilal nak incßaß chic xqßue li hab ut mâcßaß chic lê kßolom. Xban li mâc xebânu nak incßaß chic xecßul li us.E ,Incßaß nequeßxye, “Chikaxucua ru li Kâcuaß li kaDios li naqßuehoc re li hab saß habalkße joß ajcuiß saß sakßehil ut naqßuehoc re ru li kacuîmk saß xkßehil li kßoloc.” {,Abanan eb li tenamit aßin cauheb xchßôl ut kßetkßeteb. Xineßxtzßektâna ut nequeßxbânu li cßaßru nequeßraj. ,¿Ma incßaß têxucua cuu? Ut, ¿ma incßaß sicsotkex xban êxiu chicuu? Lâin xinqßuehoc re li samaib re xrambal li palau chi junelic. Usta nasaqßueß xban li rok haß, abanan li haß incßaß tânumekß jun pacßal li samaib li quinqßue saß xnaßaj.(I,Abihomak lâex li mâcßaß ênaßleb, lâex li cau êchßôl. Lâex li cuan xnakß êru ut incßaß nequex-iloc, lâex li cuan êxic ut incßaß nequex-abin.7,Li Kâcuaß quixye ajcuiß cue: —Ye aßin reheb li ralal xcßajol laj Judá. Ye resil reheb li ralal xcßajol laj Jacob nak joßcaßin ninye reheb:kO,At Jeremías, nak eb li tenamit teßxpatzß cßaßut nak lâin li Kâcuaß xinbânu chi joßcaßin, lâat tâye reheb chi joßcaßin, “Joß nak lâex xetzßektâna li Kâcuaß ut xelokßoniheb li jalanil dios saß lê naßaj, joßcan ajcuiß nak li Kâcuaß texqßue chi cßanjelac chiruheb li jalaneb xtenamit saß jun li naßajej li moco êre ta.”R,Abanan saß eb li cutan aßan lâin incßaß tinsach êru chi junaj cua.nU,Aßaneb chic teßyalok xsahil ru lê racuîmk. Ut aßaneb chic li teßtzacânk re lê tzacaêmk. Teßxcamsiheb lê ralal êcßajol. Ut teßxcamsi lê carner re teßxtiu joß ajcuiß lê cuacax. Ut teßxtzaca li ru lê uvas joß ajcuiß li ru lê higo. Teßsachekß ruheb li tenamit li cauresinbil chi us re têcol cuiß êrib, li cßojcßo cuiß êchßôl.s_,Chixjunileb li soldado aßan kßaxal cauheb rib ut nequeßxcamsiheb li nequeßxcut riqßuineb lix tzimaj.,Li Kâcuaß quixye ajcuiß reheb: —Lâin tintaklaheb li najtil tenamit chi pletic êriqßuin lâex li ralal xcßajol laj Israel. Aßaneb kßaxal cauheb rib chalen najter. Lâex incßaß nequenau li râtinobâleb chi moco têtau ru li cßaßru teßxye.`9,Joßcan nak li Kâcuaß quixye chi joßcaßin: —Xban nak queßxye chi joßcan, joßcan nak lâin tinbânu re nak li tâye chanchanak li xam ut eb li tenamit aßin chanchanakeb li siß li tâcßatekß xban li xam.2], Eb li profeta junes âtinac nequeßxbânu. Chanchan nak na-ecßan li ikß. Mâcßaß râtin li Dios riqßuineb. Cheßxcßulak ta eb aßan li cßaßru xeßxye, chanqueb.*M, Eb aßan queßxye: —Moco yâl ta nak li Dios quixye aßan. Li Kâcuaß mâcßaß tixbânu ke. Lâo mâcßaß takacßul, chi moco li câmc chi moco li cueßej.M~, Eb laj Israel ut eb laj Judá xineßxtzßektâna, chan li Kâcuaß.}}, Châlkeb li xicß nequeßiloc re lin tenamit ut cheßxsachak ru lin tenamit li chanchan li acuîmk uvas. Abanan incßaß teßxsach ru chi junaj cua. Caßaj cuiß li incßaß useb xnaßleb teßrisiheb saß xyânkeb xban nak eb aßan mâcuaß cueheb.w|g, ¿Ma incßaß ta biß tinqßueheb chixtojbal lix mâqueb li tenamit aßin xban li mâusilal li nequeßxbânu?{{,Chanchaneb li cacuây li yôqueb ru ut yôqueb chixjapbal reheb. Teßraj ru xic chixchapbal rixakileb li ras rîtzßin.zy,Li Kâcuaß quixye: —¿Chanru nak tincuy tinsach lê mâc? Eb lê ralal êcßajol xineßxtzßektâna ut xeßxbânu li juramento saß xcßabaßeb li jalanil dios li moco dioseb ta. Lâin quinqßuehoc re li cßaßru queßraj. Abanan eb aßan xeßxlokßoniheb li jalanil dios. Chanchan nak queßxmux ru lix sumlajiqueb ut queßcôeb riqßuineb li ixk li nequeßxcßayi ribeb. }}0|r{XzkyxxvwwvuQt+srppponJllkAjpihYgfedcbaa"_^]\[ZYXW\UTT$SR~QPP NMMKzJJOIIHHiGFFFDCBA@?>==X<;::9@876144_3?21u10U/.-,c+*)(A' %$#""O{.N?- 1 7 M >yM1! , Nak tâye reheb li tenamit li cßaßru xinye, eb aßan teßxye âcue, “¿Cßaßut nak li Kâcuaß tixqßue chak li nimla raylal aßin saß kabên? ¿Cßaßru li incßaß us xkabânu lâo? ¿Ma cuan ta biß kamâc chiru li Kâcuaß li kaDios?” chaßakeb.F, Li Kâcuaß li nimajcual Dios, lix Dioseb laj Israel quixye: —Lâin tincuisi li sahil chßôlejil saß li tenamit aßin. Incßaß chic tâabîk xbicheb li tenamit nak saheb saß xchßôl. Mâcßaßak chic li ninkße saß eb li tenamit chi moco tâcuânk sumlâc. Eb li cuanqueb anakcuan teßril nak tinbânu aßin.eC,Mat-oc saß junak cab yô cuiß junak ninkße. Matcßojla chi cuaßac chi ucßac rochbeneb."=,Mâ ani tixtakla lix tzacaêmk ut li rucßaheb re xcßojobanquil xchßôleb li yôkeb chixyoßlenquil lix camenakeb, usta naßbej yucuaßbej li xeßcam.',Chixjunileb li cuanqueb saß li naßajej aßin teßcâmk, joß li cuanqueb xcuanquil, joß li mâcßaßeb xcuanquil. Mâ ani tâmukuk reheb, ut mâ ani târahokß xchßôl chirixeb. Incßaß teßxjo li rismal xjolomeb, chi moco teßxset xtibeleb xban xrahil xchßôleb.'G,Mat-oc saß li cab li yôkeb cuiß chi yoßlênc camenak, chi moco chi rahocß âchßôl chirixeb, chi moco chacßojobeb xchßôl xban nak lâin li Kâcuaß xcuisi li tuktûquil usilal saß xyânkeb li tenamit aßin. Incßaß chic tincuuxtâna ruheb chi moco tincuil xtokßobâl ruheb.) K,Jun li yajel kßaxal ra tâcamsînk reheb. Mâ ani tâyâbak chirixeb chi moco teßmukekß. Nequeßtßanaxin saß chßochß teßcanâk. Chanchanakeb li cßot. Teßcamsîk saß li plêt, malaj ut xban li cueßej. Ut eb li xul li nequeßrupupic ut eb li joskß aj xul teßxtiu lix tibeleb. ,Lâin li Kâcuaß tinye âcue cßaßru teßxcßul eb li teßyoßlâk saß li tenamit aßin, joß eb ajcuiß li naßbej ut li yucuaßbej.U #,—Matsumla chi moco cheßcuânk âcualal âcßajol saß li naßajej aßin.  ;,Li Kâcuaß quixye cue: ,Lâin tincolok âcue saß rukßeb li incßaß useb xnaßleb ut lâin tincolok âcue saß rukßeb li nequeßrahobtesin, chan li Dios.{o,Chiruheb li tenamit chanchanakat jun li tzßac cau rib yîbanbil riqßuin bronce. Eb aßan teßpletik âcuiqßuin, abanan incßaß teßnumtâk saß âbên xban nak lâin cuânkin âcuiqßuin. Lâin tincolok âcue ut lâin tin-ilok âcue.Lâin tincolok âcue saß rukßeb li incßaß useb xnaßleb ut lâin tincolok âcue saß rukßeb li nequeßrahobtesin, chan li Dios.eC,Ut li Kâcuaß quixye cue: —Cui tâyotßekß âchßôl ut tâjal âcßaßux, lâin tatincßul cuißchic ut lâat tatcßanjelak chicuu. Mat-âtinac yal chi mâcßaß rajbal. Cui lâat tat-âtinak saß incßabaß, lâatak lin profeta. Ut eb li tenamit aßin teßsukßîk âcuiqßuin. Incßaß tento nak lâat tâbânu li cßaßru teßraj eb aßan.uc,¿Cßaßut nak junelic ra cuanquin? ¿Cßaßut nak incßaß narakeß li raylal li yôquin chixcßulbal? ¿Ma chi tîc mâcßaß xbanol? ¿Ma incßaß târûk tinâtenkßa? Lâin ninnau nak lâat mâcuaßat joß jun li haß li na-osoß.Q,Lâin incßaß nacuochbeniheb li nequeßhoboc, chi moco nasahoß inchßôl riqßuineb. Chalen nak casicß cuu chokß âprofeta, lâin junelic injunes nincuan ut ninjoskßoß chirilbal li incßaß us.J ,Nak xaqßue lâ cuâtin cue, lâin xincßul joß nak naxcßul lix tzacaêmk li natzoca. Lâ cuâtin naxcßojob inchßôl ut naxqßue xsahil inchßôl. Lâin chic lâ cualal, at nimajcual Dios..U,Laj Jeremías quixye: —At Kâcuaß, lâat nacanau chixjunil. Chinjulticokß âcue ut chinâtenkßa. Mâcuy xmâqueb li nequeßxbânu raylal cue. Chaqßueheb ban chixtojbal xmâqueb re nak incßaß tineßxcamsi. Chaqßuehak retal nak xban ârabal lâat nak yôquin chixcuybal li rahobtesîc.M,Lâin texinqßue chi cßanjelac chiruheb li xicß nequeßiloc êre saß jalan tenamit li incßaß quenau. Lâin yô injoskßil saß êbên. Chanchan jun li xam li incßaß tâchupk, chan li Dios.B}, Ut li Kâcuaß quixye: —Xban li mâusilal xelajebânu saß eb li naßajej aßin, lâin tinkßaxtesi reheb li xicß nequeßiloc êre chixjunil lê biomal chi incßaß tâtojekß êre., ¿Ma cuan ta biß junak tânumtâk chiruheb li tenamit li cuan saß li norte, li chanchan li chßîchß hierro ut bronce?—mS, At Kâcuaß, chincßulak li cßaßru nequeßxye saß inbên, cui incßaß xin-oquen chirixeb li xicß nequeßiloc cue nak cuanqueb saß ra xîcß ut cui incßaß xintzßâma usilal châcuu saß xbêneb nak cuanqueb saß raylal.~/, Laj Jeremías quixye: —Tokßob xak cuu, at innaß. Incßaß ta cuan quinyoßla xban nak junes pletic nequeßraj cuiqßuin ut chixjunileb xicß nequeßiloc cue. Mâcßaß incßas riqßuineb chi moco eb aßan cuanqueb xcßas cuiqßuin. Abanan chixjunileb niquineßxmajecua.O}, Tâluctâk xchßôl li naßbej li quicuan cuukub xcocßal. Incßaß chic târûk tâmusikßak. Ut toj sâj nak tâcâmk. Sachso xchßôl ut tâxutânâk tâcanâk xban nak mâcßaß chic xcocßal. Ut cui cuanqueb li teßcolekß, eb li xicß nequeßiloc reheb teßxcamsiheb chi chßîchß. Lâin li Kâcuaß ninyehoc re aßan. |,Nabaleb li xmâlcaßan xeßcanâc saß li tenamit. Xeßxkßax xqßuial li samaib chire li palau. Xinqßueheb chi camsîc eb li sâj cuînk ut kßaxal ra saß xchßôleb li naßbej. Chi mâcßaß saß xchßôleb xchal li raylal aßin saß xbên lix tenamiteb.u{c,Lâin tinjeqßui ruheb laj Judá saß chixjunil li tenamit joß nak nacßameß li qßuim xban ikß, ut tebincanab chi mâcßaß chic ralal xcßajoleb, ut tinpoß lix tenamit, abanan incßaß ajcuiß teßxcanab xbânunquil li mâusilal.+zO,Lâex xinêcanab, chan li Kâcuaß. Ut junelic nequebânu li incßaß us. Joßcan nak lâin texinqßue chixtojbal êmâc. Incßaß chic tincuil xtokßobâl êru.[y/,Li Kâcuaß quixye: —¿Ani ta biß tâilok xtokßobâl êru lâex aj Jerusalén? ¿Ani ta biß târahokß xchßôl xban li raylal li yôquex chixcßulbal? ¿Ani ta biß tâpatzßok êre ma sa saß êchßôl?5, Saß eb li tzûl quilajeßchal li queßsachoc ru lin naßaj. Lâin quintaklaheb li xicß nequeßiloc reheb chi pletic riqßuineb ut chixsachbal ru chixjunil li naßajej. Mâ ani chic tâcuânk chi tuktu xchßôl.%=C, Mâcßaß chic na-oc cuiß queßxcanab li naßajej. Mâcßaß chic cuan chi saß. Chanchan li chaki chßochß quicana ut mâ ani na-oc xcßaßux chirilbal._<7, Nabaleb li jalan tenamit li cuanqueb xcuanquil xeßxsach ru lix naßaj li cuacuîmk. Xeßxyekßi saß rokeb li cuacuîmk. Ut xeßxsukßisi lin châbil naßaj joß chaki chßochß xban nak mâcßaß chic cuan aran.;, Li tenamit li sicßbil ru inban chanchaneb li xul li chßinaßus saß rix, li nequeßrupupic, li quisuteß xbaneb li cßuch li teßajok xcamsinquil. Bokomakeb chixjunileb li joskß aj xul li cuanqueb saß qßuicheß re teßchâlk chixtiubal lix tibeb.:', Eb li sicßbileb ru inban nequeßxcuechßi cuix. Chanchaneb li cakcoj nak yô chixjapbal re saß qßuicheß. Joßcan nak xicß chic nacuileb.'9G, Lâin xintzßektânaheb laj Israel. Xincanabeb xjunes li quinsicß ruheb junxil. Xinkßaxtesiheb li tenamit li ninra saß rukßeb li xicß nequeßiloc reheb.~8u, Eb lâ cuas ut eb lâ cuîtzßin yôqueb chabalakßinquil. Lâ cuechßalal xeßxjunaji ribeb riqßuineb li yôqueb chixcßûbanquil ru chanru nak teßxbânu raylal âcue. Mâcßojob âchßôl riqßuineb, usta châbil nequeßâtinac âcuiqßuin.7, Ut li Kâcuaß quixye: —At Jeremías, cui xatlub chixyalbal âkße chi âlinac riqßuineb li cuînk, ¿chanru nak tâcuy âlinac riqßuineb li cacuây? Cui xatichß âcouk saß li tîc ru, ¿chanru nak tatbêk saß li qßuicheß li cuan chire li nimaß Jordán? Cui xattitzß xban li raylal li yôcat chixcßulbal, ¿chanru nak tâcuy li nimla raylal li tâchâlk saß âbên?`69, ¿Joß najtil chic tâcuânk li kachßochß chi mâcßaß cuan chi saß? ¿Joß najtil chic tâcanâk li pachßayaß chi chaki? ¿Ma mâcuaß ta biß xban lix mâusilaleb li tenamit nak queßsacheß ru li xul li nequeßrupupic joß eb ajcuiß li quetômk? Eb aßan yôqueb chixyebal: —Li Dios incßaß târil chanru nak to-osokß, chanqueb.J5 , At Kâcuaß, lâat nacanau cuu. Nacanau chanru lin naßleb ut chanru lin cßaßux châcuu. Chacßameb li tenamit aßan joß nak nequeßcßameß li carner chi camsîc. Teneb câmc saß xbêneb. 4, Lâat xatsicßoc ruheb ut xacuosobtesiheb. Sa cuanqueb. Chanchaneb li cheß qui-aueß ut quixchap xxeß. Quiniman ut quixqßue ru. Abanan eb li tenamit aßin nequeßxqßue âlokßal yal riqßuin xtzßûmal reheb. Moco anchaleb ta xchßôl nak nequeßxbânu.I3 , Laj Jeremías quixye: —At Kâcuaß, lâat junelic tîc âchßôl ut incßaß raj nacuaj xcuechßbal rix li cßaßru nacabânu. Abanan nacuaj xpatzßbal âcue cßaßut nak nacßulman chi joßcaßin. ¿Cßaßut nak us nequeßel li nequeßxbânu li mâusilal? ¿Cßaßut nak junelic sa cuanqueb li incßaß useb xnaßleb?2!, Lâin xinxakab li cutan nak tâchâlk li raylal saß xbêneb laj Anatot. Nak tâcuulak xkßehil mâ jun chic tâcolekß, chan li Kâcuaß.^15, Joßcan nak li Dios quixye: —Lâin tinqßueheb chixtojbal lix mâqueb. Eb li sâj cuînk teßcamsîk chi chßîchß saß li plêt ut eb li ralal xcßajoleb li toj sâjeb teßcâmk xban xtzßocajiqueb.Lâin xinxakab li cutan nak tâchâlk li raylal saß xbêneb laj Anatot. Nak tâcuulak xkßehil mâ jun chic tâcolekß, chan li Kâcuaß.@0y, Aßut eb li cuânk li cuanqueb Anatot li queßraj incamsinquil, queßxye cue nak incßaß chic tinâtinak saß xcßabaß li Kâcuaß re nak incßaß tineßxcamsi, chan laj Jeremías./', Abanan lâat, at Kâcuaß at nimajcual Dios, lâat nacatrakoc âtin saß tîquilal. Lâat nacanau chanru xnaßleb li junjûnk ut cßaßru cuan saß xcßaßuxeb. Nacuaj nacuil nak tâqßue rêkaj reheb li mâusilal nequeßxbânu. Lâin nincanab cuib saß âcuukß lâat.R., Lâin chanchanin jun li carner li yô chi cßamecß chi camsîc. Mâcßaß saß inchßôl nak yôqueb chixcßûbanquil chanru nak tineßxcamsi. Yôqueb chixyebal, “Kacamsihak li cuînk aßin joß nak nayoqßueß li cheß li cuan ru. Kisihak chi jun aj cua saß ruchichßochß re nak mâ ani chic tâjulticânk re,” chanqueb.--, Laj Jeremías quixye: —Li Kâcuaß quixcßut chicuu nak eb li xicß nequeßiloc cue yôqueb chixcßûbanquil chanru nak teßxbânu raylal cue.},s, Lâin li nimajcual Dios. Lâin quinsicßoc ruheb ut lâin ajcuiß xinyehoc reheb nak teßxcßul li raylal aßin xban nak eb laj Judá ut eb laj Israel xeßxchikß injoskßil riqßuin xcßatbal li pom chiru li yîbanbil dios Baal, chan li Dios.a+;, Junxil lâin xebinjuntakßêta riqßuin jun li cheß olivo li naûchin chi nabal. Abanan xban nak incßaß useb xnaßleb lâin tinsach ruheb. Chanchan nak natokeß rukß li cheß xban li câk-sut-ikß ut nacßateß.5*c, Li Kâcuaß quixye ajcuiß: —¡Eb li tenamit li ninra yôqueb chixbânunquil li mâusilal! ¿Ma xcßulubeb ta biß aßan nak teßchâlk saß lin templo? ¿Ma târûk ta biß teßxcol ribeb chiru li tojba mâc xban li tib li nequeßxmayeja? ¿Ma naru ta biß teßxcßojob xchßôleb riqßuin aßan?")=, Mattijoc chirixeb li tenamit aßin chi moco tâtzßâma usilal saß xbêneb. Lâin incßaß tincuabi nak teßxyâba incßabaß nak cuanqueb saß raylal.(w, Lâex aj Judá, kßaxal nabaleb lê jalanil dios joß xqßuialeb lê tenamit. Ut lâex aj Jerusalén, kßaxal nabal li artal xeyîb joß xqßuial li be saß lê tenamit. Xeyîbeb li artal re xcßatbal li pom chiru li dios Baal, li kßaxal yibru.w'g, Eb li tenamit li cuanqueb Judá ut eb li cuanqueb Jerusalén teßxic riqßuineb li yîbanbil dios li nequeßxcßat pom chiru. Teßxtzßâma xtenkßanquil chiruheb, abanan incßaß teßtenkßâk xbaneb lix dioseb nak cuanqueb saß raylal.J& , Joßcan nak lâin tinqßue li raylal saß xbêneb ut incßaß chic târûk teßxcol ribeb chiru. Usta nequeßyâbac chixtzßâmanquil xtenkßanquileb, abanan lâin incßaß tincuabi lix tijeb.%, Queßxbânu li mâusilal joß queßxbânu lix xeßtônil yucuaßeb. Eb lix xeßtônil yucuaßeb incßaß queßraj abînc chicuu. Queßxlokßoniheb li jalanil dios. Joßcan ajcuiß yôqueb chixbânunquil eb laj Judá ut eb laj Israel. Nequeßxlokßoniheb li jalanil dios ut yôqueb chi cßanjelac chiruheb. Queßxkßet li contrato li quinbânu riqßuineb lix xeßtônil yucuaß. $ , Li Kâcuaß quixye: —Eb li cuanqueb Judá ut eb li cuanqueb Jerusalén yôqueb chixcßûbanquil chanru nak tineßxtzßektâna.L#, Abanan eb aßan incßaß queßrabi li cßaßru quinye. Queßxbânu ban li mâusilal li queßraj xbânunquil eb aßan. Joßcan nak tinqßue saß xbêneb li raylal li quinye chak saß li contrato.@"y, Chalen nak queßcuisi chak lê xeßtônil yucuaß Egipto ut toj chalen anakcuan lâin nabal sut quebinkßus. Chalen junxil yôquin chak chixyebal reheb: Cherabihak li cßaßru ninye.h!I, Ut li Kâcuaß quixye cue: —Tâye li âtin aßin saß eb li tenamit li cuanqueb Judá ut saß li tenamit Jerusalén. Tâye reheb chi joßcaßin: Abihomak li cßaßru naxye li contrato aßin ut têbânu li cßaßru naxye.R , Cui lâex têbânu li cßaßru tinye êre, lâin tinbânu li quinye reheb lê xeßtônil yucuaß riqßuin juramento. Quinye nak tinqßue reheb jun li châbil naßajej li na-el cuiß chi us li racuîmkeb. Aßan li naßajej li cuanquex cuiß anakcuan,” chan li Dios. Ut lâin quinye re li Dios: —Joßcan taxak, at Kâcuaß.—0Y, Aßan li contrato li quinbânu riqßuineb lê xeßtônil yucuaß nak quicuisiheb aran Egipto saß li naßajej li chanchan horno li lochlo xamlel. Lâin quinye reheb, “Chex-abînk chicuu ut têbânu chixjunil li cßaßru ninye êre. Cui têbânu aßan, lâexak lin tenamit ut lâinak lê Dios./, Tâye reheb: Joßcaßin xye li Kâcuaß lix Dioseb laj Israel. Tzßektânanbil li ani incßaß naxbânu li cßaßru naxye saß li contrato aßin., —Chacuabi chi us li cßaßru naxye saß li contrato ut tâye resil reheb li cuanqueb Judá ut reheb ajcuiß li cuanqueb Jerusalén., U, Li Kâcuaß quixye re laj Jeremías:-, Isi lâ joskßil saß xbêneb li xnînkal ru tenamit li incßaß nacateßxlokßoni. Isi lâ joskßil saß xbêneb li incßaß nequeßxyâba lâ cßabaß xban nak queßxsach ruheb li ralal xcßajol laj Jacob. Queßxsach ruheb chixjunileb ut queßxsach ajcuiß lix naßajeb.~u, At Kâcuaß, choâkßus taxak saß tîquilal. Moâkßus saß joskßil mâre anchal incßaß takacuy.Isi lâ joskßil saß xbêneb li xnînkal ru tenamit li incßaß nacateßxlokßoni. Isi lâ joskßil saß xbêneb li incßaß nequeßxyâba lâ cßabaß xban nak queßxsach ruheb li ralal xcßajol laj Jacob. Queßxsach ruheb chixjunileb ut queßxsach ajcuiß lix naßajeb.!;, Laj Jeremías quitijoc ut quixye: —At Kâcuaß, lâin ninnau nak li cuînk incßaß tixtakla rib xjunes. Moco aßan ta yal re saß xbên li tixbânu.!;, Abihomak. Qßuehomak retal li esilal li yô chak chi châlc. Cßajoß li chokînc saß li nimla tenamit li cuan saß li norte. Teßxsach ru chixjunileb li tenamit li cuanqueb Judá. Tâcanâk chi mâcßaß chic cuan chi saß. Tâcanâk chokß xnaßaj laj xoj, chan laj Jeremías.,Q, Mâcßaßeb xnaßleb li nequeßcßamoc be chiku. Incßaß nequeßxsicß xnaßleb riqßuin li Dios. Joßcan nak queßpaltoß. Xban aßan nak cojeqßuîc yalak bar.', Xeßpoßîc li katenamit. Chanchan nak xpoßeß li kamuhebâl. Ut queßtßupeß li laso li chapchôqueb cuiß. Eb li kalal kacßajol xoeßxcanab kajunes. Xeßsacheß ruheb. Mâ ani chic târûk tâxakabânk re li kamuhebâl. Mâ ani târûk tâyîbânk re li katenamit.)K, Laj Jeremías quixye ajcuiß: —Tokßob xak ku. Kßaxal ra yôco chixcßulbal. Mâcßaß xbanol li karaylal. Lâo xkaye nak tento takacuy xcßulbal li raylal.%C, Li Kâcuaß tâisînk êre saß li naßajej aßin. Tixtakla li raylal saß êbên nak textakla saß jalan tenamit. Texrahobtesi re nak têrecßa li raylal.R, Lâex li cuanquex rubel xtak li jalan tenamit, xocomak li cßaßru êre.kO, Abanan li Kâcuaß lix Dios laj Jacob mâcuaß joßcan tixcßul. Li Kâcuaß, aßan li quiyîban re chixjunil li cßaßru cuan. Ut aßan quisicßoc ruheb laj Israel chokß xtenamit. Li Kâcuaß “Nimajcual Dios” xcßabaß.*M, Mâcßaß nequeßoc cuiß li yîbanbil dios. Xcßulubeb nak teßtzßekekß. Tâcuulak xkßehil nak teßsachekß ruheb nak li Kâcuaß tâchâlk chi rakoc âtin.hI, Tônteb chixjunileb li cuînk ut mâcßaßeb xnaßleb. Chixjunileb laj tßenol chßîchß nacßuteß xxutâneb xban li dios li queßxyîb. Mâcßaß na-oc cuiß li jalanil dios li nequeßxyîb xban nak moco yoßyôqueb ta.#, Riqßuin li râtin naxqßue chi châlc chi cau li hab. Ut naxchßutub li haß saß xmaril li ruchichßochß ut naxqßue chi takecß li chok saß choxa. Naxtakla li hab ut li rakß câk ut narisi li ikß saß li naßajej li xocxo cuiß ut naxtakla saß ruchichßochß.9k, Li Kâcuaß Dios, aßan li quiyîban re li ruchichßochß riqßuin xnimal xcuanquil. Riqßuin lix naßleb quixyîb li ruchichßochß saß xnaßaj ut quixyîb ajcuiß li choxa.G , Lâex aj Israel, cheyehak reheb li xnînkal ru tenamit nak eb lix yîbanbil dios teßisîk saß ruchichßochß. Mâcuaßeb li yîbanbil dios li queßyîban re li choxa ut li ruchichßochß. , Abanan li Kâcuaß, aßan li tzßakal Dios. Aßan li yoßyôquil Dios ut li tzßakal Rey chi junelic kße cutan. Nak yô xjoskßil li Kâcuaß, li ruchichßochß na-ecßan saß xnaßaj. Ut eb li xnînkal ru tenamit incßaß teßxcuy rilbal lix joskßil.s _, Nequeßxcßam chak li plata toj Tarsis ut nequeßxcßam chak lix oro aran Ufaz. Ut eb li cuînk nequeßxletz chiru lix dioseb li queßxyîb. Ut nequeßxqßue rakßeb azul ut púrpura yîbanbil xbaneb li nequeßxnau cßanjelac chi us. ~}|{zyyAwvkuAtsOrq{proonmml_kkii6hygg(fed3cxbba_\[CZZZ"YY\XWW(VVTTSORQPPNMLKIHHGsFDoCRBAU@??b>=_<=98`7716243Y2h1h0/.?-+++7*))/''D&g%U$## "l %={cEo} " N ~&%={b=,Laj Jeremías quixye: —Laj Jeconías chanchan jun li cuc jorol, li mâcßaß na-oc cuiß ut mâ ani na-ajoc re. Joßcan nak queßcßameß aßan rochbeneb li ralal xcßajol saß jalan naßajej li incßaß queßxnau.fE,Incßaß chic tatsukßîk saß lâ tenamit, usta kßaxal tâcuaj raj sukßîc, chan li Dios.wg,Tatincanab chi cßamecß âcuochben lâ naß saß jalan tenamit li incßaß catyoßla cuiß ut aran tatcâmk.%,Tatinkßaxtesi saß rukßeb laj Babilonia li xicß nequeßiloc âcue, li nacaxucuaheb ru. Tatincanab saß rukß laj Nabucodonosor lix reyeb."=,Li Kâcuaß quixye re laj Jeconías li ralal laj Joacim lix reyeb laj Judá: —Saß incßabaß lâin li yoßyôquil Dios, lâin ninye âcue nak usta lâat kßaxal lokß chicuu joß jun li matkßab li cuan saß rußuj cuukß saß lin nim, tatcuisi saß cuukß ut tatintzßektâna.c?,Lâex li cuanquex saß lê rochoch li xeyîb riqßuin li chacalteß li xchal Líbano, cßajoß nak texyâbak xban li raylal têcßul. Li raylal li têcßul chanchan li raylal li naxcßul li ixk li oc re chi qßuirâc.|q,Teßcßamekß chêru chixjunileb li nequeßcßamoc be chêru. Chanchan nak teßcßamekß xban ikß. Teßcßamekß saß jalan naßajej chixjunileb li xeßxjunaji ribeb êriqßuin. Tâcubsîk êcuanquil ut xutânal texcanâk xban lê mâusilal.L,Lâin quinyal inkße chixqßuebal ênaßleb nak toj sa cuanquex. Abanan lâex incßaß queraj rabinquil li cßaßru quinye. Joßcan lê naßleb chalen saß êsâjilal. Incßaß quex-abin chicuu.b=,Lâex aj Jerusalén, ayukex Líbano ut japomak êre. Japomak êre saß eb li tzûl li cuanqueb Basán. Ut chi-abîk xyâb lê cux yalak bar xban nak xeßxsach xcuanquileb chixjunileb li queßxjunaji ribeb êriqßuin./,Teßxmuk joß nak namukeß li bûr. Quelonbil teßxbânu nak teßxcßam toj chirix li tenamit Jerusalén. Tâcutekß toj jun pacßal li oquebâl.K,Joßcaßin naxye li Kâcuaß chirix laj Joacim li ralal laj Josías lix reyeb laj Judá. “Mâ ani tâyâbak chirix lix camic, chi moco teßxye tokßob xak ru li karey. Xcanab lix cuanquil”.O,Abanan li cßaßru nacacßoxla lâat, caßaj cuiß xrâbal ru li cßaßak re ru ut li cßaßru nacacßul riqßuin balakßic. Nacarahobtesiheb li mâcßaßeb xmâc ut nacacamsiheb, chan li Kâcuaß.;o,Saß xyâlal quirakoc âtin saß xbêneb li nebaß ut saß xbêneb li rahobtesinbileb. Ut us qui-el riqßuin chixjunil li quixbânu. Joßcan tzßakal inpâbanquil, chan li Dios. ,At rey, ¿ma nacacßoxla nak lâat châbil rey yal xban nak cuânk lâ châbil palacio yîbanbil riqßuin li cheß chacalteß? Lâ yucuaß quixbânu li us ut quicuan saß tîquilal. Joßcan nak us qui-el riqßuin li quixbânu. Incßaß quipaltoß cßaßru re. ,Lâat xaye, “Lâin tinyîb junak cuochoch kßaxal châbil. Ut saß li xcaß tasalil nabal tasal xsaß tinqßue ut nînk xsaß. Tinyîb li nimla cab ut tinqßue xventanil. Tinyîb riqßuin li cheß chacalteß ut tinbon riqßuin caki bon,” chancat.i K, At rey, raylal tâchâlk saß âbên xban nak nacayîb lâ palacio ut incßaß nacabânu saß tîquilal. Nacanimobresi ban âcuib riqßuin balakßîc ut nacaqßueheb lâ cuas âcuîtzßin chi trabajic ut incßaß nacatojeb. , Tâcâmk saß li naßajej li tâcßamekß cuiß chi prêxil. Incßaß chic tâsukßîk saß li naßajej aßin,” chan li Kâcuaß.m S, Joßcaßin quixye li Kâcuaß chirix laj Salum li qui-oc chokß xreyeb laj Judá chokß rêkaj laj Josías lix yucuaß. “Laj Salum li nequeßxye ajcuiß Joacaz re, tâisîk saß li naßajej aßin ut incßaß chic tâsukßîk.Q , Mexyâbac xban nak quicam li rey Josías. Chexyâbak ban chirix li ralal li tâchapekß ut tâcßamekß saß jalan tenamit xban nak incßaß chic tâsukßîk chak saß lix tenamit li quiyoßla cuiß.P, Ut teßchakßok li tenamit ut teßxye, “Quixsach ru xban nak queßxkßet li contrato li quixbânu li Dios riqßuineb, ut queßxlokßoni li yîbanbil dios ut queßcßanjelac chiruheb,” chaßakeb.M,Ut nabal li cristian li teßchâlk chak saß jalan tenamit teßnumekß saß li naßajej aßin ut teßxye chi ribileb rib, ¿Cßaßut nak li Kâcuaß xsach ru li nimla tenamit aßin?” chaßakeb.%C,Lâin tintakla eb laj sachonel cuânkeb xchßîchß saß rukßeb. Telajeßxyoqßui li tzßamba yîbanbil riqßuin li cheß chacalteß ut teßxcut saß xam.ve,Chicuu lâin, lix palacio lix reyeb laj Judá kßaxal chßinaßus. Chanchan li naßajej Galaad ut chanchan li tzûl li cuan Líbano. Abanan lâin tinsach lix chßinaßusal ut tincanab chi mâcßaß chic cuan chi saß, chi moco cristian.M,Abanan cui incßaß têbânu joß ninye êre, tâsachekß ru li palacio aßin. Juqßuinbil chic tâcanâk. Saß incßabaß ajcuiß lâin xinbânu li juramento nak tâcßulmânk li cßaßru xinye.&E,Cui têbânu chi tzßakal li us li yôquin xyebal êre, junes lâex li ralal xcßajol laj David tex-oc chokß rey. Ut tex-oc saß li oquebâl re li palacio aßin êrochben li teßcßanjelak chêru joßqueb ajcuiß li tenamit. Cuan teßxic chirix cacuây ut cuan teßxic saß carruaje.}s,Lâin li Kâcuaß yôquin chi âtinac âcuiqßuin. Chebânuhak li us ut texcuânk saß tîquilal. Checoleb li rahobtesinbileb chiruheb li nequeßrahobtesin reheb. Mêbalakßiheb ut mêrelkßa cßaßru reheb li jalaneb xtenamit. Ut mêbânu raylal reheb li mâcßaßeb xnaß xyucuaß, chi moco reheb li xmâlcaßan. Mêcamsiheb saß li naßajej aßin li mâcßaßeb xmâc.r],At rey, lâat lix reyeb laj Judá. Lâat chunchûcat saß xcßojaribâl laj David. Chacuabihak li âtin aßin lâat, joß eb ajcuiß li nequeßcßanjelac châcuu ut chixjunileb lâ tenamit li nequeßnumeß saß eb li oquebâl aßin.p [,Li Dios quixye re laj Jeremías: —Tatxic saß rochoch lix reyeb laj Judá ut tâye li âtin aßin re,=s,Lâin texinqßue chixtojbal êmâc aß yal chanru lê yehom êbânuhom. Lâin tinsach êru. Chanchan nak tinloch xxamlel li qßuicheß ut tixsach chixjunil, chan li Kâcuaß Dios.c~?, Lâin yô injoskßil saß êbên lâex li cuanquex saß li helho ru saß xbên li tzûl. Lâex nequecßoxla nak cau êrib joß jun sakônac. Lâin tinsach êru lâex li nequeye, “¿Ani ta biß tâsachok ku? ¿Ani ta biß târûk tâoc saß katenamit li ac cauresinbil re takacol cuiß kib?”Lâin texinqßue chixtojbal êmâc aß yal chanru lê yehom êbânuhom. Lâin tinsach êru. Chanchan nak tinloch xxamlel li qßuicheß ut tixsach chixjunil, chan li Kâcuaß Dios.Y}+, —Lâex li nequex-oc chokß xreyeb laj Judá, abihomak li oc re chixyebal li Kâcuaß. Rajlal cutan textaklânk saß tîquilal. Checolak li ani yôqueb chi rahobtesîc xbaneb li incßaß useb xnaßleb. Cui incßaß têbânu li us tâchâlk injoskßil saß êbên. Chanchanak li xam li incßaß naru xchupbal xban li mâusilal xebânu.\|1, Li Kâcuaß quixye cue nak tinye reheb li ralal xcßajol laj David chi joßcaßin:o{W, Lâin incßaß chic tinbânu usilal re li tenamit aßin. Raylal ban tinqßue saß xbên. Ac xinye nak joßcan tinbânu reheb. Tinkßaxtesiheb saß rukß lix reyeb laj Babilonia ut eb aßan teßxcßat li tenamit, chan li Kâcuaß.z3, Li ani târaj canâc saß li tenamit aßin, aßan tâcamsîk chi chßîchß malaj ut xban cueßej malaj ut xban li caki yajel. Abanan li ani tixkßaxtesi rib rubel xcuanquileb laj Babilonia li yôqueb chi sutuc re lê tenamit, aßan incßaß tâcamsîk. Tâcanâk chi yoßyo.My,Ut tâye ajcuiß reheb li tenamit nak lâin li Kâcuaß ninye chi joßcaßin: Lâin texincanab re têsicß li cßaßru têraj xbânunquil. ¿Ma têraj câmc malaj ut toj têraj cuânc chi yoßyo?x1,Abanan lâat, at rey, ut eb li nequeßtenkßan âcue, texinkßaxtesi saß rukß laj Nabucodonosor. Joß qßuial chic li tenamit li incßaß teßcâmk xban li plêt malaj xban li caki yajel malaj xban li cueßej, tebinkßaxtesi ajcuiß saß rukßeb li xicß nequeßiloc êre li teßraj êcamsinquil. Eb aßan incßaß teßril xtokßobâl êru, chi moco teßxcuy êmâc. Texcamsîk ban chi chßîchß.”w+,Lâin tinsach êru chêjunilex li cuanquex saß li tenamit aßin, joß cristian joß xul. Tintakla jun nimla yajel saß êbên ut telajexcâmk.4va,Lâin tinpletik êriqßuin riqßuin lin cuanquil ut riqßuin lin metzßêu xban nak xeqßue injoskßil. Cau tinpletik êriqßuin xban nak xnumta lin joskßil saß êbên.2u],Li Kâcuaß lix Dioseb laj Israel xye chi joßcaßin, “Lâin tinqßueheb chi oc saß lê tenamit laj Babilonia li yôqueb chixsutbal lê tenamit. Li chßîchß li cuan saß êrukß re texpletik cuiß riqßuineb laj Babilonia mâcßaß tâoc cuiß chêru. Lâex incßaß texrûk chixsumenquileb.Wt',Ut laj Jeremías quixye reheb li takl: —Joßcaßin tâye re laj Sedequías: s,—Bânu usilal, tattijok chiru li Kâcuaß ut tâpatzß re cßaßru us takabânu xban nak laj Nabucodonosor lix reyeb laj Babilonia yô chi pletic kiqßuin. Mâre li Kâcuaß tixbânu junak milagro re nak laj Nabucodonosor tixcanab pletic kiqßuin, chanqueb.Xr +,Laj Sedequías lix reyeb laj Judá quixtakla laj Pasur li ralal laj Malquías riqßuin laj Jeremías. Ut quixtakla ajcuiß laj Sofonías laj tij ralal laj Maasías re teßxye re laj Jeremías chi joßcaßin:q3,¿Cßaßut nak quinyoßla? ¿Ma caßaj cuiß re trabajic ut cßuluc raylal? ¿Ma caßaj cuiß re cßuluc xutân nak quinyoßla? chan laj Jeremías.Dp,¿Cßaßut nak incßaß quinixqßue chi câmc li Kâcuaß chi toj mâjiß ninyoßla? Cui ta xincam nak toj mâjiß ninyoßla, xincana raj chi mukbil riqßuin lin naß.¿Cßaßut nak quinyoßla? ¿Ma caßaj cuiß re trabajic ut cßuluc raylal? ¿Ma caßaj cuiß re cßuluc xutân nak quinyoßla? chan laj Jeremías.>ou,Li cuînk aßan chanchanak ta li tenamit li queßsacheß ru xban li Kâcuaß chi incßaß quiril xtokßobâl ruheb. Junelic taxak li plêt ut li yâbac târabi chi kßek chi cutan.Cn,Tzßektânanbil taxak li cuînk li quixye resilal lin yoßlajic re lin yucuaß. Tzßektânanbil taxak li cuînk li quixqßue xsahil xchßôl nak quixye nak xyoßla jun li chßina ralal.ymk,Tzßektânanbil taxak li cutan nak quinyoßla. Tzßektânanbil taxak li cutan nak quinyoßla riqßuin lin naß.5lc, Bichahomak xlokßal li Kâcuaß ut chelokßoni xban nak aßan li natenkßan reheb li tenkßâc nequeßraj ut aßan li nacoloc reheb saß rukßeb li incßaß useb xnaßleb.5kc, At Kâcuaß, at nimajcual Dios, lâat nacayal rixeb li tîqueb xchßôl. Lâat nacanau chanru li râmeb ut lix cßaßuxeb li junjûnk. Joßcan nak tincuil taxak nak tâqßueheb chixtojbal lix mâqueb li nequeßxbânu raylal cue xban nak lâin xincanab saß âcuukß li cßaßru yôquin chixcßulbal.j, Abanan, lâat at inDios, lâat cuancat cuiqßuin. Lâat tatcolok cue riqßuin lâ cuanquil. Li teßraj xbânunquil raylal cue, incßaß taxak us teßêlk. Xutânal teßêlk nak teßril nak mâcßaß naru teßxbânu cue. Tâcubsi taxak xcuanquileb chi junaj cua.Gi, Nacuabi nak nequeßâtinac chicuix saß has. Kßaxal xiu xiu cuanquin nak ninxic yalak bar. Eb li cuamîg nak queßcuan chak, yôqueb chiroybeninquil nak tinbânu cßaßak re ru incßaß us châcuu. Nequeßxye, “Mâre tixbânu li incßaß us re nak naru takajit ut takaqßue rêkaj li yô chixyebal ke,” chanqueb.hw, Abanan nak ninye nak incßaß chic tatincßoxla, at inDios, ut incßaß chic tinâtinak saß âcßabaß, junelic cuan saß cuâm lâ cuâtin. Chanchan jun li xam nacßatoc chak toj saß inbakel. Nacuaj raj incßaß tinye, abanan incßaß nincuy.Tg!,Rajlal nak ninchßolob xyâlal ninjap cue chixyebal reheb nak tâchâlk raylal saß xbêneb ut ninye resil nak teßsachekß ruheb. Xban xyebal lâ cuâtin, niquineßxhob ut niquineßxseße rajlal cutan.{fo,Laj Jeremías quixye: —At Kâcuaß, lâat xinâbalakßi ut lâin xincanab cuib re tinâbalakßi. Lâat kßaxal cau âcuib chicuu lâin. Joßcan nak xatnumta saß inbên. Rajlal cutan niquineßxhob li tenamit ut chixjunileb niquineßxseße.leQ,At Pasur, lâat ut chixjunileb li cuanqueb saß lâ cuochoch texchapekß ut texcßamekß Babilonia. Texcâmk ut texmukekß aran, lâat ut chixjunileb li nequeßrahoc âcue, li xabalakßiheb riqßuin li ticßtiß li xaye reheb.Dd,Ut tinkßaxtesi saß rukß li rey aßan chixjunil lix biomal lê tenamit Jerusalén, joß ajcuiß lê racuîmk ut chixjunil li cßaßak re ru terto xtzßak, joß ajcuiß li cßaßru re li rey li terto xtzßak. Tinkßaxtesi saß rukßeb li xicß nequeßiloc êre. Ut eb aßan teßxcßam chixjunil aran Babilonia.” c,Li Kâcuaß quixye, “Xinbânu chi joßcan xban nak lâin tinbânu nak lâat ajcuiß tatxucuak chirilbal li cßaßru tâbânu ut teßxucuak ajcuiß eb lâ cuamîg. Eb aßan teßcamsîk chi chßîchß xbaneb li xicß nequeßiloc reheb. Chixjunileb laj Judá tebinkßaxtesi saß rukßeb lix reyeb laj Babilonia ut teßcßamekß chi prêxil Babilonia malaj ut teßcamsîk chi chßîchß.zbm,Cuulajak chic laj Pasur quirisi laj Jeremías saß li cheß li natßnoß cuiß li rok. Ut laj Jeremías quixye re: —Anakcuan li Kâcuaß xjal lâ cßabaß. Mâcuaß chic aj Pasur âcßabaß. Aj Magor-misabib chic xqßue chokß âcßabaß. a,quixtakla xsacßbal ut quixtakla xnatßbal li rok saß cheß cuan cuiß li oquebâl re laj Benjamín li cuan chixcßatk li templo.` -,Laj Pasur, li ralal laj Imer, aßan laj tij li nataklan saß lix templo li Kâcuaß. Nak quirabi li cßaßru yô chixyebal li profeta Jeremías,j_M,—Joßcaßin xye li nimajcual Dios, lix Dioseb laj Israel, “Lâin tinqßue chak li raylal saß xbên li tenamit Jerusalén, joß ajcuiß saß xbêneb li tenamit li cuanqueb chi xjun sutam. Li raylal aßin ac tenebanbil saß xbêneb inban lâin xban nak xeßxcacuubresi lix chßôleb ut incßaß queßraj rabinquil li cuâtin,” chan li Kâcuaß.—i^K,Chirix chic aßan laj Jeremías qui-el Tofet ut cô cuißchic Jerusalén, li quitaklâc cuiß xban li Kâcuaß chixyebal reheb li tenamit cßaßru tâcßulmânk. Laj Jeremías quixakli saß li nebâl re li templo ut quixye reheb li tenamit chi joßcaßin:—Joßcaßin xye li nimajcual Dios, lix Dioseb laj Israel, “Lâin tinqßue chak li raylal saß xbên li tenamit Jerusalén, joß ajcuiß saß xbêneb li tenamit li cuanqueb chi xjun sutam. Li raylal aßin ac tenebanbil saß xbêneb inban lâin xban nak xeßxcacuubresi lix chßôleb ut incßaß queßraj rabinquil li cuâtin,” chan li Kâcuaß.—]3, Joßcan ajcuiß li rochocheb laj Jerusalén ut eb li rochoch lix reyeb laj Judá muxbil chic ruheb. Chanchaneb li naßajej Tofet xban nak queßxcßat lix pomeb ut queßxmayeja li vino chiruheb li chahim ut chiruheb ajcuiß li yîbanbil dios,” chan li Dios re laj Jeremías.#\?, Joßcaßin tinbânu riqßuin li tenamit aßin joßqueb ajcuiß li cristian li cuanqueb arin. Chanchan li naßajej Tofet tâcanâk, chan li Kâcuaß Dios.V[%, Ut tâye reheb, “Joßcaßin xye cue li nimajcual Dios. Nak najoreß li cuc, incßaß chic naru xyîbanquil. Joß nak xjoreß li cuc aßin, joßcan ajcuiß tinbânu nak tinsach ru li tenamit Jerusalén ut li cristian li cuanqueb chi saß. Ut eb li camenak teßmukekß aran Tofet xban nak mâ bar chic cuânk xnaßajeb re xmukbaleb.NZ, Chirix aßan tâjor li cuc chiruheb li cuînk li xacßameb châcuix.|Yq, Eb li xicß nequeßiloc reheb teßxsut rix li tenamit. Xban li chßaßajquilal li yôkeb chixcßulbal tâcuânk nimla cueßej. Xban xtzßocajiqueb laj Israel teßxtiu xtibeleb li ralal xcßajol ut teßxtiu ribeb chi ribileb rib,” chaßakat.X/,Lâin tinsach ru li naßajej aßin. Xiu xiu rilbal tincanab. Li ani teßnumekß aran teßxsach xchßôl ut teßxhob xban nak poßinbil tâcanâk.BW},Saß li naßajej aßin lâin tinpoß ru li nequeßxcßûb ru xbânunquil eb laj Judá ut eb laj Jerusalén. Tincanabeb chi camsîc xbaneb li xicß nequeßiloc reheb li yôqueb chi sicßoc reheb. Ut lâin tinqßue lix tibeleb chixtiuheb li xul li nequeßrupupic ut eb li joskß aj xul li cuanqueb saß qßuicheß.1V[,Tâcuulak xkßehil nak incßaß chic teßxye ‘Tofet' re li naßajej aßin, chi moco teßxye ‘Li Ru Takßa re Ben-hinom'. Teßxye ban re: ‘Ru Takßa re Camsînc'.U),Queßxyîbeb li naßajej li najt xteram re teßxlokßoni cuiß li yîbanbil dios Baal ut aran queßxcßateb li ralal chokß xmayejeb. Lâin incßaß quintaklaheb chixbânunquil aßan, chi moco quebinye reheb nak teßxbânu. Mâ jokße quincßoxla nak joßcan teßxbânu.$TA,Tinbânu chi joßcan xban nak eb aßan xineßxtzßektâna ut xeßxsukßisi li naßajej aßin chokß xnaßajeb li jalanil dios. Xeßxcßat li incienso re xlokßoninquileb li jalanil dios li mâ jun sut queßxnau ru eb aßan chi moco queßxnau ru eb lix xeßtônil yucuaß, chi moco eb lix reyeb laj Judá. Ut queßxcamsiheb nabal li mâcßaßeb xmâc. Chanchan nak quinujac li naßajej riqßuin lix quiqßueleb.VS%,Tâye reheb, “Lâex lix reyeb laj Judá ut lâex li cuanquex Jerusalén, cherabi li cßaßru naxye li Kâcuaß. Li Kâcuaß li nimajcual Dios li nequeßxlokßoni eb laj Israel naxye chi joßcaßin: Qßuehomak retal. Lâin tinqßue jun li raylal saß li naßajej aßin. Ut târahokß saß xxiqueb chirabinquil li cßaßru tinbânu.$RA,Ut tatxic saß li ru takßa Ben-hinom. Tatxaklîk saß li oquebâl li cuanqueb cuiß laj pacßonel ut aran tâye reheb li tenamit li âtin li tinye âcue.QQ ,Joßcaßin xye cue li Kâcuaß: —Tatxic ut tâlokß jun li cuc riqßuineb laj pacßonel. Cßam châcuix cuib oxibak laj cßamol be saß xyânkeb li tenamit ut tâcßameb ajcuiß cuib oxibak laj tij.P},At Kâcuaß, lâat nacanau nak xeßxcßûb ru incamsinquil. Mâcuy xmâqueb ut misach taxak saß âchßôl li mâusilal xeßxbânu. Teßsachekß taxak ruheb. Chaqßueheb ta chixtojbal lix mâqueb nak yô âjoskßil saß xbêneb, chan laj Jeremías.QO,Chataklaheb li xicß nequeßiloc reheb chi pletic riqßuineb chi mâcßaß saß xchßôleb xban nak eb aßan xeßxbec li jul re intßanbal ut xeßxqßue li raßal re inchapbal. Japjôk ta reheb xban xxiuheb.At Kâcuaß, lâat nacanau nak xeßxcßûb ru incamsinquil. Mâcuy xmâqueb ut misach taxak saß âchßôl li mâusilal xeßxbânu. Teßsachekß taxak ruheb. Chaqßueheb ta chixtojbal lix mâqueb nak yô âjoskßil saß xbêneb, chan laj Jeremías."N=,Anakcuan tâtakla taxak li cueßej saß xbêneb li ralal xcßajoleb. Cheßcamsîk ta riqßuin chßîchß. Eb li ixakilbej cheßcanâk chi mâcßaßak chic lix cocßaleb ut chi mâcßaßak chic lix bêlomeb. Eb li bêlomej cheßcâmk ut eb li toj sâjeb cheßcamsîk saß li plêt.rM],¿Ma naru ta biß tâkßajcâmûk li us riqßuin li mâusilal? Eb aßan chanchan nak ac xeßxbec injulel. Jultic âcue nak xincol rixeb châcuu. Us xinâtinac chirixeb re nak incßaß tâqßueheb chixtojbal xmâqueb xban âjoskßil.L+,Laj Jeremías quixye: —At Kâcuaß, chacuabi lin tij. Chaqßue taxak retal li cßaßru yôqueb chixyebal chicuix eb li xicß nequeßiloc cue.qK[,Ut eb li tenamit queßxye: —Takacßûb ru cßaßru takabânu riqßuin laj Jeremías. Moco palta tixbânu chiku. Eb laj tij junelic teßxcßut chiku li cßaßru naxye li chakßrab. Eb li cuanqueb xnaßleb junelic teßxqßue kanaßleb ut eb li profeta junelic teßxye ke li râtin li Dios. Takajit laj Jeremías ut incßaß takabi li cßaßru tixye, chanqueb.QJ,Chanchan nak nachal li tikcual ikß nak tinjeqßuiheb laj Israel nak teßêlelik chiruheb li xicß nequeßiloc reheb. Tintzßektânaheb ut incßaß tintenkßaheb nak tâchâlk li raylal saß xbêneb.=Is,Joßcan nak lix naßajeb tâcanâk joß chaki chßochß. Junelic tâhobekß. Chixjunileb li tenamit li teßnumekß aran teßxsach xchßôleb chirilbal ut teßrecßasi lix jolomeb.H-,Li Kâcuaß quixye: —Abanan eb lin tenamit xineßxtzßektâna. Incßaß chic niquineßxlokßoni. Aß chic li jalanil dios nequeßxlokßoni ut nequeßxcßat li pom chiru. Queßxcanab xbânunquil li tîquilal li queßxbânu junxil. Junes chic li incßaß us nequeßxbânu.G,¿Ma naru ta biß napaltoß li nieve saß eb li tzûl li cuanqueb Líbano? ¿Ma naru ta biß nachakic li nimaß li nachal chak chi najt?JF , Joßcan nak li Kâcuaß naxye: —Patzßomak saß eb li xnînkal ru tenamit ma quicßulman na jun sutak chi joßcaßin. Abanan eb laj Israel queßxbânu chi joßcan. Kßaxal yibru queßxbânu.9Ek, Abanan eb aßan teßxye, “Mâcßaß na-oc cuiß li cßaßru yôcat chixyebal. Takabânu cßaßru nakaj lâo. Takabânu li mâusilal li nakacßoxla xbânunquil,” chaßakeb.2D], Joßcan nak tâye reheb li cuanqueb Judá ut reheb li cuanqueb Jerusalén nak joßcaßin naxye li Kâcuaß: Lâin oc cue chixqßuebal li raylal saß êbên. Yôquin chixcßûbanquil ru cßaßru tinbânu re êsachbal. Joßcan nak canabomak lê mâusilal. Jalomak êcßaßux ut yîbomak lê yußam.7Cg, Abanan, cui eb li tenamit aßan nequeßxkßet li cuâtin ut nequeßxbânu li mâusilal, incßaß chic tinbânu usilal reheb li xincßoxla xbânunquil, chan li Kâcuaß Dios.UB#, Lâin naru tincuaclesi saß junpât junak li tenamit ut tinqßue xcuanquil.GA,Abanan cui eb li tenamit aßin teßxjal xcßaßux ut teßxcanab xbânunquil li mâusilal, lâin tincuil xtokßobâl ruheb ut incßaß chic tinrahobtesiheb joß xincßoxla xbânunquil reheb.@+,Lâin naru ninsach ru junak li tenamit saß junpât joß ajcuiß li cuanqueb xcuanquil. Naru tincuisiheb saß xnaßajeb, tinjucß ut tinsacheb.E?,—¿Ma incßaß ta biß târûk tinbânu êre lâex ralal xcßajol laj Israel joß naxbânu laj pacßonel aßin? Lâex cuanquex saß cuukß joß nak li seb cuan saß rukß laj pacßonel.#>A,Ut li Kâcuaß quixye cue:=-,Ut li cuc yô chixyîbanquil qui-ukßeß saß rukß. Ut laj pacßonel quixyokßi cuißchic li seb ut quixyîb jun chic li cuc joß quiraj aßan.k<O,Joßcan nak côin saß rochoch laj pacßonel ut aßan yô chi pacßoc saß xbên lix pacßlebâl.f;E,—Anakcuan tatxic saß rochoch laj pacßonel ut aran tâcuabi li tinye âcue, chan li Dios.D: ,Li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Jeremías ut quixye re:h9I,Abanan cui lâex incßaß têbânu li cßaßru ninye ut cui incßaß nequeqßue xlokßal li hilobâl cutan, ut cui nequerocsi lê rîk saß li hilobâl cutan saß eb li oquebâl re Jerusalén, lâin tinsach ruheb li oquebâl ut eb li palacio li cuanqueb Jerusalén. Tincßateb ut mâ ani târûk tâchupuk re li xam li tinsach cuiß,” chan li Dios.08Y,Eb li cristian telajeßchâlk saß eb li tenamit li cuanqueb Judá ut saß eb li cocß cßalebâl li cuanqueb chi xjun sutam Jerusalén. Telajeßchâlk saß lix naßajeb li ralal xcßajol laj Benjamín ut aran Sefela li tzûl ru. Ut telajeßchâlk saß li naßajej Neguev. Teßxcßam chak lix mayej saß lin templo ut teßxcßat lix xuleb. Ut teßxmayeja chicuu li ru li racuîmkeb, ut teßxcßat li incienso, ut teßmayejak re bantioxînc saß lin templo.Abanan cui lâex incßaß têbânu li cßaßru ninye ut cui incßaß nequeqßue xlokßal li hilobâl cutan, ut cui nequerocsi lê rîk saß li hilobâl cutan saß eb li oquebâl re Jerusalén, lâin tinsach ruheb li oquebâl ut eb li palacio li cuanqueb Jerusalén. Tincßateb ut mâ ani târûk tâchupuk re li xam li tinsach cuiß,” chan li Dios.)7K,Cui têbânu li cßaßru ninye, eb li rey li ralal xcßajol laj David, ut eb li cuanqueb xcuanquil teßnumekß saß eb li oquebâl re Jerusalén saß eb lix carruaje ut chirix cacuây rochbeneb laj Judá ut rochbeneb laj Jerusalén. Ut junelic cuânk cristian saß li tenamit Jerusalén.|6q,Lâin li Kâcuaß ninye: Chebânuhak chi anchal êchßôl li cßaßru ninye êre. Incßaß tênumsi li cßaßak re ru saß eb li oquebâl re li tenamit chiru li hilobâl cutan ut incßaß texcßanjelak. Cheqßuehak xlokßal li hilobâl cutan.$5A,Abanan eb aßan incßaß queßraj rabinquil li cßaßru quinye reheb. Queßxcacuubresi ban xchßôleb ut incßaß queßxcßul lix kßusbaleb li quinqßue.64e,Chi moco têrisi li îk saß lê rochoch saß li hilobâl cutan. Ut incßaß texcßanjelak. Cheqßuehak xlokßal li hilobâl cutan joß quinye reheb lê xeßtônil yucuaß.63e,Aßan aßin li naxye li Kâcuaß: Cui nequera lê yußam, mex-îkan saß li hilobâl cutan chi moco têrocsi li cßaßak re ru saß eb li oquebâl re li tenamit Jerusalén.\21,Tâye reheb chi joßcaßin, “Cherabihak li cßaßru oc re chixyebal li Kâcuaß, chêjunilex lâex aj Judá ut eb lê rey, joß ajcuiß lâex li cuanquex Jerusalén, li nequexnumeß saß eb li oquebâl aßin.w1g,Li Kâcuaß quixye cue: —Ayu ut tâxakab âcuib saß li oquebâl re li tenamit Jerusalén, li nequeßnumeß cuiß li cristian joß eb ajcuiß lix reyeb laj Judá. Chirix aßan tatxic ut tatxaklîk chire li jun chßôl chic li oquebâl.0,Tâcßuteb taxak xxutâneb li yôqueb chinsicßbal re teßxbânu raylal cue. Ut incßaß taxak tâcßut inxutân lâin. Yôk ta xxiuheb teßcanâk. Abanan lâin incßaß tâqßue chi sachc inchßôl. Nabal taxak li raylal tâtakla saß xbêneb toj retal teßosokß. /,At Kâcuaß, minâcanab injunes re nak incßaß tinxucuak. Caßaj cuiß lâat nacattenkßan cue nak cuanquin saß chßaßajquilal.;.o,At Kâcuaß, lâin incßaß xintzßâma châcuu nak tâtakla li raylal saß xbêneb, chi moco nacuaj nak teßxcßul li raylal. Lâat nacanau. Lâat nacacuabi chixjunil li ninye.8-i,Qßue retal li cßaßru nequeßxye cue li tenamit, “¿Ma toj takacßul ta biß li cßaßru quixye âcue li Kâcuaß? Cui toj takacßul, chicßulmânk anakcuan,” chanqueb.,,At Kâcuaß, chinâqßuirtesi re nak tincacuûk. Ut chinâcol re nak tincolekß xban nak caßaj cuiß lâat nacatinlokßoni.M+, At Kâcuaß, lâat li kayoßon lâo aj Israel. Eb li nequeßtzßektânan âcue xutânal teßêlk. Joß nak nasach li cßabaßej tzßîbanbil saß li poks, joßcan ajcuiß nak teßsachekß ruheb li nequeßtzßektânan âcue. At Kâcuaß, lâat li nacatqßuehoc junelic yußam. Chanchanat li yußam haß li incßaß nachakic.w*g, Li katemplo kßaxal lokß. Chalen saß xticlajic qßuebil xlokßal. Chanchan jun li cßojaribâl najt xteram.L), Li ani naxtau xbiomal riqßuin balakßic, aßan chanchan li xul li naxhupub rib saß xbên li mol li mâcuaß re. Nak toj mâjiß tîx, tixsach lix biomal ut tâcßutûnk nak mâcßaß xnaßleb.3(_, Caßaj cuiß lâin li Kâcuaß li ninnaßoc re cßaßru cuan saß lix cßaßuxeb. Ut lâin ninqßue xkßajcâmunquil li junjûnk aß yal chanru lix yehom xbânuhomeb.—', Numtajenak li balakß saß xchßôleb li cristian ut numtajenak li mâusilal. ¿Ma cuan ta biß junak naru tânaßok re lix cßaßuxeb?m&S,Ut chanchanak jun li cheß aubil chire li haß. Lix xeß naxtau li haß ut incßaß nachakic saß sakßehil. Junelic rax ru lix xak. Li cheß aßan incßaß nachakic nak incßaß naxqßue li hab. Junelic naûchin saß xkßehil.r%],Abanan osobtesinbil li ani naxcßojob xchßôl riqßuin li Dios ut naxsicß xcacuilal xchßôl riqßuin.,$Q,Li jun aßan mâcßaß na-oc cuiß. Chanchanak li tun qßuix li cuan saß li chaki chßochß. Tâcuânk saß li naßajej li chaki ru bar mâcßaß cuiß cristian.'#G,Li Kâcuaß quixye: —Tzßektânanbil li ani naxcanab inlokßoninquil ut naxcßojob xchßôl saß xbên junak yal cuînk ut naxsicß xtenkßanquil riqßuin.",Têsach lê naßaj li quinqßue êre xban li mâc li xebânu. Texinqßue chi cßanjelac chiruheb li xicß nequeßiloc êre saß li naßajej li incßaß nequenau xban nak xechikß injoskßil. Anakcuan junelic yôk injoskßil saß êbên, chan li Dios.!5,Ut quelokßoniheb li yîbanbil dios saß eb li tzûl ut saß eb li cßalebâl. Lâin tincanab chi elkßâc lê biomal xbaneb li xicß nequeßiloc êre. Teßrelkßa li cßaßru êre xban li mâusilal xebânu saß eb li naßajej li najt xteram li cuan saß chixjunil lê naßaj., Q,Jultic reheb lê ralal êcßajol eb li artal ut li yîbanbil dios xAsera li quelokßoni rubeleb li cheß li nînk xmuheb ut saß eb li naßajej li nînkeb xteram., S,Li Kâcuaß quixye: —Lâex aj Judá, tzßîbanbil retalil lê mâc. Chanchan nak juchßbil riqßuin chßîchß. Chanchan nak tzßîbanbil retalil chiru lê râm riqßuin jun li tertôquil pec diamante. Ut chanchan nak tzßîbanbil ajcuiß retalil chiru li xucub li cuan saß xxuc li artal.<q,Li Dios quixye: —Joßcan nak lâin tincßutbesi lin cuanquil chiruheb ut teßxqßue retal nak nim incuanquil. Ut teßxqßue ajcuiß retal nak “Kâcuaß Dios” incßabaß.—%C,¿Ma naru ta biß teßxyîb lix dioseb li cristian? Naru nequeßxyîb, abanan moco tzßakal dioseb ta.”Li Dios quixye: —Joßcan nak lâin tincßutbesi lin cuanquil chiruheb ut teßxqßue retal nak nim incuanquil. Ut teßxqßue ajcuiß retal nak “Kâcuaß Dios” incßabaß.—Z-,Laj Jeremías quixye: —At Kâcuaß lâat nacatqßuehoc incacuilal ut lâat nacatqßuehoc inmetzßêu. Âcuiqßuin nincol cuib nak cuanquin saß raylal. Eb li najtil tenamit teßchâlk âcuiqßuin ut teßxye, “Relic chi yâl nak li yîbanbil dios li xeßxlokßoni chak li kaxeßtônil yucuaß moco yâl ta. Mâcßaß nequeßoc cuiß.r],Nak toj mâjiß nequeßsukßi saß lix naßajeb, lâin tinqßueheb chixtojbal lix mâusilaleb. Caß sut xqßuial li raylal li tinqßue saß xbêneb re xtojbal rix li mâc queßxbânu nak queßxmux ru lin naßaj riqßuin xlokßoninquil li yîbanbil dios. Saß chixjunil li naßajej li quinqßue reheb queßxqßue li yîbanbil dios li xicß nacuil, chan li Dios.{o,Lâin nacuil chixjunil li cßaßru nequeßxbânu. Mâcßaß mukmu chicuu. Incßaß naru teßxmuk lix mâusilaleb.ta,Li Kâcuaß quixye: —Lâin tintaklaheb li jalan tenamit chixchapbaleb laj Israel. Chanchanakeb laj chapol car ut chanchanakeb laj yô nak yôkeb chixsicßbaleb li xul saß eb li tzûl ut saß eb li ochoch pec ut saß eb li sakônac.,Teßxpatzß ban li naßajej li cuan saß li norte ut eb li naßajej li queßjeqßuîc cuiß ruheb nak teßxbânu li juramento saß incßabaß lâin. Relic chi yâl lâin tinqßueheb cuißchic chi sukßîc saß li naßajej li quinqßue reheb lix xeßtônil yucuaß.Q,Li Kâcuaß quixye: —Tâcuulak xkßehil nak eb laj Israel teßxbânu li juramento saß incßabaß lâin li yoßyôquil Dios, abanan incßaß chic teßxpatzß li naßajej Egipto li queßisîc cuiß..U, Joßcan nak li Dios texrisi saß li naßajej aßin. Texqßue chi cßamecß saß jalan chic naßajej li incßaß xenau chi moco lê xeßtônil yucuaß queßxnau. Nak cuânkex aran, lâex texcßanjelak chiruheb li jalanil dios chi kßek chi cutan ut li Dios incßaß târil xtokßobâl êru.”mS, Ut lâex kßaxal cuißchic yibru nequebânu chiru li queßxbânu lê xeßtônil yucuaß. Nequebânu li mâusilal li nequeraj xbânunquil yal êjunes ut incßaß us lê naßleb. Incßaß nequebânu li cßaßru naxye li Kâcuaß.0Y, Ut lâat tâye reheb, “Li Kâcuaß tixbânu êre chi joßcan xban nak eb lê xeßtônil yucuaß queßxcanab xlokßoninquil li Kâcuaß ut queßxlokßoniheb li jalanil dios ut queßcßanjelac chiruheb. Queßxtzßektâna li Kâcuaß ut incßaß queßxbânu li cßaßru naxye saß lix chakßrab. ~l}G|{ozz xx#wLvbut}=<;;<98D76-5443r2&1@0//.5-,,B+j*A)I(4'&N%$##D! {RS5o h z 9 [ 5nT(!,Ut laj Jeremías quiâtinac riqßuin laj Hananías chiruheb laj tij ut chiruheb ajcuiß chixjunileb li tenamit li cuanqueb saß li templo.'#,Lâin tinqßue chi sukßîc arin laj Jeconías li ralal laj Joacim, lix reyeb laj Judá. Tinqßueheb ajcuiß chi sukßîc chixjunileb laj Judá li queßchapeß, ut queßcßameß Babilonia xban nak lâin tincuisi xcuanquil lix reyeb laj Babilonia,” chan li Kâcuaß.B&},Joßcaßin saß cuib chihab lâin tinqßueheb chi sukßîc chixjunil li secß ut li chßîchß li quicßanjelac saß li templo aßin li quicßameß Babilonia xban li rey Nabucodonosor.{%o,Quixye re: —Joßcaßin xye li nimajcual Dios, lix Dioseb laj Israel, “Lâin tincuisi lix reyeb laj Babilonia.$ +,Quicuan jun li profeta aj Hananías xcßabaß. Aßan ralal laj Azur. Gabaón xtenamit. Saß li roß po re li xcâ chihab roquic chokß xreyeb laj Judá laj Sedequías, laj Hananías quiâtinac riqßuin laj Jeremías saß li templo chiruheb laj tij ut chiruheb li tenamit. # ,Chixjunil aßin tâcßamekß Babilonia ut aran tâcanâk toj saß li cutan nak lâin tinqßueheb cuißchic chi cßamecß saß xnaßajeb. Saß li cutan aßan lâin tinqßueheb cuißchic chi cuânc saß li naßajej aßin. Lâin li Kâcuaß ninyehoc re aßin.M",Joßcaßin quixye li Kâcuaß li nimajcual Dios, lix Dioseb laj Israel, chirixeb li chßîchß li queßcanabâc saß lix templo li Kâcuaß ut saß li rochoch lix reyeb laj Judá aran Jerusalén.Chixjunil aßin tâcßamekß Babilonia ut aran tâcanâk toj saß li cutan nak lâin tinqßueheb cuißchic chi cßamecß saß xnaßajeb. Saß li cutan aßan lâin tinqßueheb cuißchic chi cuânc saß li naßajej aßin. Lâin li Kâcuaß ninyehoc re aßin.r!],Laj Nabucodonosor lix reyeb laj Babilonia incßaß quixcßam li cßaßak re ru aßan nak quixcßam aran Babilonia laj Jeconías li ralal laj Joacim lix reyeb laj Judá rochbeneb chixjunileb li nequeßtaklan aran Jerusalén ut Judá.- S,Aßan aßin li quixye li Kâcuaß li nimajcual Dios chirixeb li okech, li nimla pila ut eb li cßochlebâl ut li cßaßak chic re ru li cuan saß li tenamit aßin./W,Cui relic chi yâl nak profeteb aßan, ut cui yâl nak li Kâcuaß quiâtinac riqßuineb, xeßxtzßâma raj chiru li nimajcual Dios nak incßaß tâisîk saß li templo li cßaßak re ru, chi moco tâisîk saß li rochoch li rey. Tâcanâk ban saß xnaßajeb li cßaßak re ru li nacßanjelac.%C,Mêpâb li cßaßru nequeßxye. Texcßanjelak chiru lix reyeb laj Babilonia re nak tâcuânk êyußam. ¿Cßaßru aj e nak tâsachekß ru li tenamit aßin?<q,Ut lâin quinye reheb laj tij ut reheb li tenamit: —Aßan aßin li naxye li Kâcuaß: Mêpâb li cßaßru nequeßxye li profetas nak nequeßxye êre nak chi sêb teßcßamekß cuißchic chak li cßaßru cuan aran Babilonia li nacßanjelac saß lix templo li Dios. Eb aßan yôqueb chi ticßtißic chêru.iK,Li Kâcuaß quixye nak incßaß quixtaklaheb. Yôqueb chi ticßtißic nak nequeßâtinac saß xcßabaß li Dios. Joßcan nak li Kâcuaß tâisînk êre saß lê naßaj rochbeneb lê profeta ut tâsachekß êru, chanquin re.5,Mex-abin chiruheb li profetas li nequeßxye êre nak incßaß texcßanjelak chiru lix reyeb laj Babilonia xban nak eb aßan yôqueb chi ticßtißic., ¿Cßaßru aj e nak tâqßue âcuib chi camsîc ut tâqßueheb ajcuiß lâ tenamit chi câmc saß li plêt malaj ut xban cueßej malaj ut xban caki yajel? Li Kâcuaß quixye nak joßcan têcßul cui incßaß texcßanjelak chiru lix reyeb laj Babilonia.U#, Lâin laj Jeremías quinye chixjunil aßin re laj Sedequías lix reyeb laj Judá. Quinye re: —Qßue âcuib rubel xcuanquil lix reyeb laj Babilonia ut tatcßanjelak chiruheb re nak tâcuânk lê yußam., Abanan lâin tincanabeb chi cuânc saß xnaßajeb li tenamit li nequeßxcubsi ribeb ut nequeßcßanjelac chiru lix reyeb laj Babilonia. Tincanabeb chi cuânc saß xnaßajeb re nak teßxtrabaji lix chßochßeb. Lâin li Kâcuaß ninyehoc re aßin, chan li Dios.1[, Eb aßan ticßtiß li nequeßxye êre. Moco yâl ta. Cui têpâb li cßaßru nequeßxye eb aßan, tex-isîk saß lê naßaj. Lâin tin-isînk êre ut tâsachekß êru._7, Joßcan nak mêpâb li cßaßru nequeßxye li profetas, chi moco laj kße, chi moco li naxye xyâlal li matcß, chi moco têrabi li cßaßru nequeßxye li nequeßâtinac chirix li cßaßru tâcßulmânk. Incßaß tex-abînk chiruheb li nequeßyehoc êre nak incßaß têcubsi êrib rubel xcuanquil laj Nabucodonosor, lix reyeb laj Babilonia.M,Cui cuan junak tenamit malaj ut junak rey incßaß teßxcubsi ribeb chi moco teßcßanjelak chiru li rey Nabucodonosor, lâin tinqßueheb chixtojbal lix mâqueb nak tintakla li plêt, li cueßej ut li caki yajel saß xbêneb toj retal teßxqßue ribeb rubel xcuanquil laj Nabucodonosor. Lâin li Kâcuaß ninyehoc re aßin.7g,Chixjunileb li tenamit saß ruchichßochß teßcßanjelak chiru aßan. Ut teßcßanjelak chiru li ralal joß ajcuiß chiru li ri toj tâcuulak xkßehil nak tâchapekß lix tenamiteb aßan xbaneb li xnînkal ru tenamit ut eb lix rey. Ut eb aßan chic teßcanâk rubel xcuanquil eb li nînkeb xcuanquil.Y+,Lâin xinqßuehoc re chixjunil li naßajej aßin rubel xcuanquil laj Nabucodonosor lix reyeb laj Babilonia, li tâcßanjelak chicuu. Ut tinqßueheb ajcuiß li xul li cuanqueb saß qßuicheß rubel xcuanquil.%,Riqßuin lix nimal lin cuanquil ut lin metzßêu lâin quinyîb li ruchichßochß ut eb li cristian joß eb ajcuiß li xul li cuanqueb saß ruchichßochß. Ut lâin yâl cue cßaßru tinbânu riqßuin. Lâin ninqßue li cßaßak re ru re li ani nacuaj xqßuebal cuiß. ,Ut tâye reheb nak teßxye reheb li nequeßtaklan saß xbêneb nak lâin li Kâcuaß, lix Dioseb laj Israel, ninye chi joßcaßin:+,Tâtakla resil chirixeb li takl li queßchal Jerusalén chi âtinac riqßuin laj Sedequías lix reyeb laj Judá. Takla resil riqßuineb lix reyeb laj Edom, lix reyeb laj Moab, lix reyeb li ralal xcßajol laj Amón, joß ajcuiß lix reyeb laj Tiro ut lix reyeb laj Sidón.fE,—Tâyîb jun li yugo riqßuin cheß ut tâyîb ajcuiß li cßâm ut tâbacß chirix âcux. ,Nak toj qui-oc chokß xreyeb laj Judá laj Sedequías li ralal laj Josías, li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Jeremías ut quixye re: ,Laj Ahicam li ralal laj Safán qui-oquen chirix laj Jeremías. Joßcan nak incßaß quikßaxtesîc saß rukßeb li tenamit re teßxcamsi. ,Eb aßan queßxchap laj Urías ut queßxcßam cuißchic Judá ut queßxkßaxtesi re li rey Joacim. Li rey Joacim quixtakla xcamsinquil riqßuin chßîchß ut queßxcut lix tzßejcual saß li muklebâl li nequeßcuteß cuiß li mâcßaßeb xcuanquil.Laj Ahicam li ralal laj Safán qui-oquen chirix laj Jeremías. Joßcan nak incßaß quikßaxtesîc saß rukßeb li tenamit re teßxcamsi. ,Li rey Joacim quixtakla Egipto laj Elnatán li ralal laj Acbor. Cuanqueb chic cuib oxib li cuînk li queßtaklâc rochben laj Elnatán.r ],Li rey Joacim quirabi li cßaßru quixye laj Urías. Queßrabi ajcuiß eb li nequeßtenkßan re ut eb li cuanqueb xcuanquil. Ut li rey quixcßûb ru nak tixcamsi laj Urías. Abanan laj Urías quixucuac ut quiêlelic. Cô toj Egipto. ,Quicuan chic jun profeta li quiâtinac saß xcßabaß li Kâcuaß. Aßan laj Urías li ralal laj Semaías. Quiriat-jearim xtenamit. Laj Urías quixye ajcuiß resil li raylal li tixcßul li tenamit aßin ut li naßajej aßin. Quixye li âtin li quixye laj Jeremías.{o,¿Ma quicamsîc ta biß laj Miqueas xban li rey? ¿Ma quicamsîc ta biß xbaneb laj Judá? Quixxucua ban ru li Kâcuaß laj Ezequías ut quixtzßâma chiru li Dios nak târuxtâna ruheb li tenamit. Ut li Kâcuaß quixjal xcßaßux ut incßaß quixtakla li raylal saß xbêneb. ¿Ma takabok ta biß raylal saß kabên lâo riqßuin xcamsinquil li cuînk aßin? chanqueb.7,Queßxye reheb: —Nak laj Ezequías cuan chokß xreyeb laj Judá, laj Miqueas re Moreset quiâtinac riqßuineb laj Judá ut quixye reheb chi joßcaßin: Li Kâcuaß li nimajcual Dios quixye nak li tenamit Sión tâsachekß ru. Li tenamit Jerusalén tâcanâk joß jun li chßochß becbil riqßuin li chßîchß arado. Ut li tzûl li cuan cuiß li templo tâsukßisîk chokß qßuicheß, chan laj Miqueas.oW,Cuanqueb saß xyânkeb li tenamit laj cßamol be li queßâtinac riqßuineb li chßutchßûqueb aran.iK,Tojoßnak eb li cuanqueb xcuanquil ut eb li tenamit queßxye reheb laj tij ut reheb li profeta: —Incßaß naru takateneb câmc saß xbên li cuînk aßin. Saß xcßabaß li Kâcuaß li kaDios x-âtinac kiqßuin, chanqueb.%C,Aban chenauhak chi tzßakal cui tinêcamsi têbok chak nabal li raylal saß êbên ut saß xbên li tenamit aßin ut saß xbêneb li cuanqueb arin xban nak lâin mâcßaß inmâc. Relic chi yâl nak li âtin li xinye êre li Kâcuaß quitaklan chak cue chixyebal, chan laj Jeremías.{o,Aßut lâin cuanquin saß êrukß anakcuan. Bânuhomak cuiqßuin li cßaßru nequecßoxla nak us xbânunquil cue./W, Mêbânu chic li mâusilal. Tîcobresihomak ban lê yußam. Bânuhomak li cßaßru naxye li Dios re nak incßaß tixtakla saß êbên li raylal li quixye chak resil.-S, Quiâtinac laj Jeremías riqßuineb chixjunileb li cuanqueb xcuanquil ut riqßuineb ajcuiß li tenamit ut quixye: —Aß li Kâcuaß xtaklan chak cue chixyebal resil li raylal li tâchâlk saß xbên li templo aßin joß ajcuiß saß xbêneb li tenamit aßin. Lâex xerabi li cßaßru xinye., Ut eb laj tij ut eb li profetas queßâtinac riqßuineb li tenamit joß eb ajcuiß li cuanqueb xcuanquil ut queßxye reheb: —Xcßulub câmc li cuînk aßin xban nak xye nak li katenamit tixcßul raylal. Lâex xerabi riqßuin êxic li cßaßru quixye, chanqueb.s_, Nak eb li cuanqueb xcuanquil saß xyânkeb laj Judá queßrabi li cßaßru quicßulman, queßel saß li palacio ut queßcôeb saß junpât saß li templo ut queßchunla saß xnaßajeb chiru li acß oquebâl re lix templo li Kâcuaß.$~A, ¿Cßaßut nak nacaye saß xcßabaß li Kâcuaß nak li cab aßin tâcanâk joß Silo? Ut, ¿cßaßut nak nacaye nak li tenamit aßin tâcanâk chi mâcßaß chic cuan chi saß? chanqueb. Ut chixjunileb li tenamit queßjoskßoß saß xbên laj Jeremías saß lix templo li Kâcuaß.S},Nak laj Jeremías quirakeß chixyebal li cßaßru quiyeheß re xban li Kâcuaß, eb laj tij ut eb li profeta rochbeneb chixjunileb li tenamit queßxchap laj Jeremías ut queßxye re: —Tento tatcâmk. |,Eb laj tij, eb li profeta ut chixjunileb li tenamit queßrabi nak laj Jeremías quixye li âtin aßin saß lix templo li Kâcuaß.9{k,lâin tinbânu re li templo aßin joß quinbânu re li tenamit Silo. Ut chixjunileb li xnînkal ru tenamit li cuanqueb saß ruchichßochß teßxmajecua li tenamit aßin, chan.z7,Cui incßaß têrabi li cßaßru nequeßxye li profetas li nequeßcßanjelac chicuu, li quintakla êriqßuin rajlal ut incßaß nequex-abin chiruheb,Iy ,Tâye reheb: Aßan aßin li naxye li Kâcuaß. Cui incßaß tex-abînk chicuu ut cui incßaß têbânu li cßaßru naxye lin chakßrab li quinqßue êre, lâin texinqßue chixtojbal lê mâc.2x],Mâre teßabînk châcuu ut teßxcanab xbânunquil li mâusilal. Cui teßxcanab xbânunquil, lâin incßaß tinqßue li raylal saß xbêneb li yôquin chixcßoxlanquil.nwU,Quixye re: —Xaklin saß li nebâl chiru li oquebâl re lin templo ut âtinan riqßuineb chixjunileb li nequeßchal chi lokßonînc. Ye reheb chixjunil li âtin li xinye âcue. Mâ jun li âtin li xinye incßaß ta tâye reheb.v ,Saß li xbên chihab nak cuan chokß xreyeb laj Judá laj Joacim li ralal laj Josías, li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Jeremías.au;,&Li Kâcuaß tixcßutbesi lix joskßil joß jun li cakcoj li na-el chak chixsicßbal lix tib. Lix naßajeb li tenamit tâsachekß ru xbaneb li xicß nequeßiloc reheb, xban nak yô xjoskßil li Kâcuaß saß xbêneb.Gt,%Li naßajej li cßajoß xchßinaßusal tâsachekß ru xban nak yô xjoskßil li Kâcuaß saß xbêneb.Li Kâcuaß tixcßutbesi lix joskßil joß jun li cakcoj li na-el chak chixsicßbal lix tib. Lix naßajeb li tenamit tâsachekß ru xbaneb li xicß nequeßiloc reheb, xban nak yô xjoskßil li Kâcuaß saß xbêneb.s3,$Tâabîk xyâb xcuxeb nak teßyâbak xban xrahil xchßôleb ut teßxjap reheb xban li raylal li teßxcßul nak li Kâcuaß tixsach ru lix naßajeb.zrm,#Incßaß naru teßêlelik li nequeßcßamoc be. Mâ bar târûk teßxcol ribeb li nequeßiloc reheb lin tenamit.lqQ,"Lâex li nequeßcßamoc be chiruheb lin tenamit chexyâbak. Chexyâbak ut chetolcßosi êrib saß li poks retalil li xrahil êchßôl xban nak cuulac re xkßehil nak texcamsîk. Chanchanakex chic li châbil secß li quijoreß.%pC,!Ut eb li xeßqßueheß chi camsîc xban li Kâcuaß tßanaxînkeb yalak bar saß chßochß joß li cßot. Mâ ani tâyâbak chirixeb, chi moco teßmukekß.eoC, Ut li Kâcuaß quixye ajcuiß nak tâchâlk raylal saß xbêneb li junjûnk chi xnînkal ru tenamit. Cßajoß li raylal li teßxcßul chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß. Chanchanak li câk-sut-ikß li nasachoc.(nI,Teßrabi chixjunileb toj saß xmaril li ruchichßochß nak li Kâcuaß li nimajcual Dios târakok âtin saß xbêneb li tenamit. Li Kâcuaß tixqßueheb chixjunileb chixtojbal lix mâqueb ut tixqßueheb chi camsîc riqßuin chßîchß li nequeßbânun re li mâusilal, chan li Kâcuaß. m ,At Jeremías, tâye reheb chixjunil li tinye âcue. Tâye reheb chi joßcaßin: Li Kâcuaß tââtinak chak saß choxa chi cau xyâb xcux. Toj saß lix santil naßaj tââtinak ut tixye resil li raylal châlc re saß xbên lix tenamit. Tixjap re joß nak nequeßxjap reheb li nequeßyatzßoc re li uvas. Chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß teßrabi nak tââtinak li Kâcuaß.dlA,Lâin oc cue chixtaklanquil li raylal saß êbên lâex li cuanquex Jerusalén, li nequeßxcßabaßin incßabaß. ¿Ma texcolekß ta biß lâex chiru li raylal li tintakla saß êbên? ¿Ma incßaß ta biß têtoj rix lê mâc? Lâin tintakla li raylal saß xbêneb chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß, chan li Kâcuaß li nimajcual Dios.k,Cui eb aßan incßaß teßraj xcßulbal li raylal tâye reheb, “Li Kâcuaß li nimajcual Dios xye nak tento têcßul.”!j;,Ut li Kâcuaß quixye cue: —Lâat tâye reheb: Joßcaßin quixye li Kâcuaß li nimajcual Dios, lix Dioseb laj Israel. Cßulumak li raylal. Chanchan nak tex-ucßak toj texcalâk ut texxaßcuak ut textßanekß. Ut incßaß chic texcuaclîk xban li plêt li tintakla saß êbên. i,joß eb ajcuiß chixjunileb li rey li cuanqueb saß li norte, ut eb li cuanqueb chi nachß joß ajcuiß li cuanqueb chi najt. Teßcßuluk raylal chixjunileb li naßajej li cuanqueb saß ruchichßochß. Ut mokon chic lix reyeb laj Babilonia tixcßul li raylal.|hq,Ut teßcßuluk ajcuiß raylal chixjunileb li rey li cuanqueb Zimri ut eb li cuanqueb Elam ut eb li cuanqueb Media,g,ut eb li rey li cuanqueb Arabia; joß eb ajcuiß lix reyeb li cuanqueb saß li chaki chßochß, li jalan jalânk xtenamiteb.f#,Teßcßuluk ajcuiß raylal chixjunileb li cuanqueb saß eb li tenamit Dedán, Tema ut Buz; joß eb ajcuiß li cuanqueb saß najtil tenamit; e,ut chixjunileb li rey li cuanqueb Tiro; ut chixjunileb li rey li cuanqueb Sidón; ut chixjunileb li rey li cuanqueb chire li palau.ddA,ut teßcßuluk ajcuiß raylal eb laj Edom; eb laj Moab; ut eb li ralal xcßajol laj Amón;}cs,Teßcßuluk ajcuiß raylal eb li jalaneb xtenamit li cuanqueb aran; chixjunileb lix reyeb laj Uz; chixjunileb lix reyeb laj Filistea li cuanqueb saß eb li tenamit Ascalón, Gaza, Ecrón ut li joß qßuial chic queßcana chi yoßyo aran Asdod;/bW,Ut teßcßuluk ajcuiß raylal laj faraón lix reyeb laj Egipto ut chixjunileb li nequeßtenkßan re, eb li cuanqueb xcuanquil joß eb ajcuiß chixjunileb li tenamit.oaW,Aßaneb aßin li tenamit li teßcßuluk raylal: eb li cuanqueb Jerusalén ut eb li cuanqueb saß eb li tenamit li cuanqueb Judá; joß eb ajcuiß lix reyeb ut eb li cuanqueb xcuanquil. Xinbânu chi joßcan re nak xucuajel rilbal teßcanâk ut re nak teßsachekß ruheb ut re ajcuiß nak teßseßêk ut teßhobekß joß yôqueb xcßulbal toj chalen anakcuan.1`[,Joßcan nak lâin quinchap li secß li quixqßue cue li Kâcuaß retalil lix joskßil. Ut quinqßue reheb li xnînkal ru tenamit li quintaklâc cuiß xban li Kâcuaß._w,Nak teßrucß li vino, sicsotkeb xbaneb xxiu ut teßlôcokß ru xban li plêt li tintakla saß xbêneb, chan li Dios.c^?,Joßcaßin quixye cue li Kâcuaß lix Dioseb laj Israel: —Chap li secß li tinqßue âcue li nujenak riqßuin vino retalil lin joskßil ut tâqßue chiruqßueb chixjunileb li xnînkal ru tenamit li tatintakla cuiß.P],Nabaleb li xnînkal ru tenamit ut eb li rey teßnumtâk saß xbêneb ut teßcanâk rubel xcuanquileb. Lâin tinqßueheb chixtojbal xmâqueb aß yal chanru lix yehom xbânuhomeb,” chan li Kâcuaß.H\ , Lâin tinqßueheb chixcßulbal chixjunil li raylal li xinye. Teßxcßul chixjunil li raylal li tzßîbanbil saß li hu aßin joß quixye li profeta Jeremías chirixeb chixjunileb li tenamit.i[K, Abanan nak acak xnumeß li lajêb xcâcßâl chihab, lâin tinqßue lix reyeb laj Babilonia chixtojbal lix mâc, joß eb ajcuiß li tenamit. Lâin tincanab lix naßajeb chi mâcßaß cuan chi saß chi junelic, chan li Dios.bZ=, Chixjunil li naßajej aßin tâosokß ut tâcanâk chi mâcßaß chic cuan chi saß. Xucuajel rilbal li cßaßru tixcßul. Ut eb li tenamit teßcßanjelak chiru lix reyeb laj Babilonia chiru lajêb xcâcßâl chihab.=Ys, Incßaß chic tâabimânk li bich re sahil chßôlej. Incßaß chic tâabimânk li bich re sumlâc, chi moco tâabîk chic xyâb li queßec, ut incßaß chic lochlôkeb li candil.X, Joßcan nak lâin tinbokeb chixjunileb li xnînkal ru tenamit li cuanqueb saß li norte. Tâchâlk ajcuiß rochbeneb laj Nabucodonosor lix reyeb laj Babilonia, li tâcßanjelak chicuu. Lâin tintaklaheb chi numtâc saß xbêneb li cuanqueb saß li naßajej aßin, joß eb ajcuiß li tenamit li cuanqueb chi xjun sutam re nak tinsach ruheb chi junelic. Xiu xiu rilbal teßcanâk ut teßseßêk.xWi,Joßcan nak li Kâcuaß li nimajcual Dios xye chi joßcaßin, “Lâex incßaß xerabi li cßaßru xinye êre.#V?,Abanan lâex incßaß xerabi li cßaßru xinye êre. Xechikß ban injoskßil riqßuin xyîbanquil lê jalanil dios. Joßcan nak xebok raylal saß êbên.rU],Mêlokßoniheb li jalanil dios chi moco texcßanjelak chiruheb, chi moco têtâkeheb. Mêchikß injoskßil riqßuin xlokßoninquil li cßaßru xeyîb riqßuin lê rukß re nak lâin incßaß tinqßue raylal saß êbên,” chanqueb.sT_,Eb li profetas queßxye êre, “Canabomak xbânunquil li mâusilal. Mêbânu chic li incßaß us re nak naru texcuânk saß li naßajej li quiqßueheß êre lâex ut reheb ajcuiß lê xeßtônil yucuaß chi junelic xban li Kâcuaß.2S],Li Kâcuaß xtakla êriqßuin nabal sut eb li profetas li nequeßcßanjelac chiru, abanan lâex incßaß queqßue retal li cßaßru queßxye chi moco xex-abin chiruheb.4Ra,Ut quixye reheb: —Chalen nak yô oxlaju chihab roquic chokß xreyeb laj Judá laj Josías li ralal laj Amón ut toj anakcuan li Kâcuaß yô chi âtinac cuiqßuin. Ut chiru oxib xcaßcßâl chihab lâin rajlal yôquin chixyebal êre li cßaßru quixye li Kâcuaß. Abanan lâex incßaß xex-abin.hQI,Ut laj Jeremías quiâtinac riqßuineb li cuanqueb Judá ut riqßuineb li cuanqueb Jerusalén. P ,Nak ac yô xcâ chihab roquic chokß xreyeb laj Judá laj Joacim li ralal laj Josías, li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Jeremías chirixeb chixjunileb laj Judá. Aßin quicßulman saß li xbên chihab nak laj Nabucodonosor cuan chokß xreyeb laj Babilonia.oOW, Tebinkßaxtesi saß rukßeb li xicß nequeßiloc reheb saß li plêt. Tintakla cueßej ut yajel saß xbêneb toj retal teßosokß saß li naßajej li xinqßue reheb aßan ut reheb ajcuiß lix xeßtônil yucuaß, chan li Kâcuaß.sN_, Chixjunileb aßan nimla raylal tintakla saß xbêneb. Cßajoß xutânalil teßxcßul chiruheb chixjunileb li tenamit saß ruchichßochß. Teßhobekß ut teßseßêk xbaneb chixjunileb li tenamit ut teßmajecuâk saß eb li naßajej li tebinjeqßui cuiß ruheb.Tebinkßaxtesi saß rukßeb li xicß nequeßiloc reheb saß li plêt. Tintakla cueßej ut yajel saß xbêneb toj retal teßosokß saß li naßajej li xinqßue reheb aßan ut reheb ajcuiß lix xeßtônil yucuaß, chan li Kâcuaß.xMi,Eb laj Judá li queßcana saß li naßajej aßin rochben li rey Sedequías joßqueb ajcuiß laj cßamol be saß xyânkeb, joß eb ajcuiß li cuanqueb Egipto, tinjuntakßêta riqßuin li higos li kßaxal yibru li incßaß naru xtzacanquil.:Lm,Tintenkßaheb re nak teßxnau nak lâin li Kâcuaß. Aßanakeb lin tenamit ut lâinak lix Dioseb xban nak teßsukßîk cuißchic cuiqßuin ut tineßxpâb chi anchaleb xchßôl.=Ks,Lâin tin-ilok reheb ut tincßameb cuißchic chak arin saß lix naßajeb. Tintenkßaheb ut incßaß tinsacheb. Tebinqßue cuißchic saß lix naßajeb ut incßaß chic tincuisiheb.;Jo,—Lâin li Kâcuaß, lix Dioseb laj Israel. Eb laj Judá li xeßisîc arin ut queßcßameß Babilonia, tinjuntakßêta riqßuin li châbil higo. Ut lâin tinbânu usilal reheb.-IU,Ut li Kâcuaß quixye cuißchic cue:Hy,Ut li Kâcuaß quixye cue: —At Jeremías, ¿cßaßru li yôcat chirilbal? chan. Ut lâin quinye re: —Yôquin rilbal li higos. Li higos châbil, aßan kßaxal châbil ut li incßaß us, incßaß naru xtzacanquil xban nak incßaß us, chanquin.MG,Jun chacach li higo quixcßut chicuu li Kâcuaß kßaxal châbil. Chanchan li xbên ru li acuîmk. Ut li jun chacach chic aßan incßaß châbil ut incßaß naru xtzacanquil xban nak incßaß us. F ,Li Kâcuaß quixcßut chicuu cuib li chacach nujenak chi higo cuan chiru li templo. Aßin quicßulman nak ac xcßameß aran Babilonia laj Jeconías ralal laj Joacim lix reyeb laj Judá. Quichapeß Jerusalén xban laj Nabucodonosor, lix reyeb laj Babilonia ut queßcßameß ajcuiß chixjunileb laj cßamol be saß xyânkeb laj Judá, joß eb ajcuiß laj tenol chßîchß ut eb laj pechß.E,(Tincubsi xcuanquileb chi junaj cua ut tincßut xxutâneb chi junelic. Ut mâ jokße tâsachk saß xchßôleb, chan li Dios.D),'lâat tâye reheb nak lâin tintzßektânaheb ut tintzßektâna ajcuiß li tenamit li xinqßue reheb aßan ut reheb ajcuiß lix xeßtônil yucuaß.Tincubsi xcuanquileb chi junaj cua ut tincßut xxutâneb chi junelic. Ut mâ jokße tâsachk saß xchßôleb, chan li Dios.UC#,&Cui nequeßxkßet li cuâtin ut nequeßxye nak aßan li râtin li Dios li yôqueb chixyebal, cui teßxye cuißchic “Aßin râtin li Kâcuaß” ut lâin ac xinye reheb nak incßaß teßxye chi joßcan,eBC,%At Jeremías, lâat tâpatzß reheb li profeta cßaßru quinye reheb ut chanru quinsumeheb. A,$Incßaß chic tâjulticokß reheb xyebal, “Aßin râtin li Kâcuaß” xban nak cui teßxbânu aßan, lâin tinsukßisi li cuâtin chokß raylal chokß reheb. Eb li tenamit queßxjal ru li cuâtin lâin lix Dioseb laj Israel. Nim incuanquil ut yoßyôquin.%@C,#Li junjûnk tixpatzß reheb li ras ut rîtzßin ut tixpatzß reheb li ramîg cßaßru quixye li Kâcuaß. ¿Cßaßru catxsume cuiß li Kâcuaß? chaßakeb.H? ,"Cui junak profeta malaj ut junak laj tij malaj ut eb li tenamit teßxye, “Joßcaßin xye li Kâcuaß” chaßakeb, lâin tinqßueheb chixtojbal xmâqueb, joß eb ajcuiß li ralal xcßajol.{>o,!At Jeremías, cui eb lin tenamit teßpatzßok âcue, malaj ut junak profeta malaj ut aj tij, ut teßxye âcue, “¿Cßaßru xye li Kâcuaß anakcuan?” tâye reheb, “Li cßaßru xye li Kâcuaß, aßan nak lâex tzßektânanbilex chic.”J= , Yô injoskßil saß xbêneb li nequeßâtinac joß profeta ut nequeßxye lix matqßueb li mâcßaß nequeßoc cuiß. Nequeßxqßue lin tenamit chi mâcobc riqßuin li ticßtiß nequeßxye. Mâcuaß lâin xinâtinac riqßuineb chi moco xinxakabeb chokß profeta. Incßaß nequeßxtenkßaheb lin tenamit, chan li Kâcuaß.}<s,Yô injoskßil saß xbêneb li nequeßâtinac chi nabal ut nequeßxye nak lâin xinyehoc re li cßaßru nequeßxye.;,Yô injoskßil saß xbêneb li profetas li nequeßâtinac chi ribileb rib ut nequeßxye nak lâin xinyehoc re li cßaßru nequeßxye.x:i,¿Ma mâcuaß ta biß chanchan li xam li cuâtin? Li cuâtin chanchan li martillo li naxjori li pec li naxten./9W,Li ani namatqßuec chixyehak cßaßru lix matcß. Ut li ani naxnau li cuâtin, chixyehak resil chi anchal xchßôl. ¿Ma kßaxal us ta biß li qßuim chiru li trigo?]83,¿Ma nequeßxcßoxla ta biß li profeta aßan nak tineßxtzßektâna lin tenamit riqßuin li cßaßru nequeßxye chi ribileb rib joß queßxbânu lix xeßtônil yucuaß nak queßxlokßoni li yîbanbil dios Baal?p7Y,¿Joß najtil chic teßxye li ticßtiß saß incßabaß, li ticßtiß li yal nequeßxcßoxla xjuneseb? 69,Lâin nacuabi li cßaßru nequeßxye li profetas aj balakß. Nequeßticßtißic saß incßabaß ut nequeßxye: “Joßcaßin xinmatqßue”, chanqueb.>5u,¿Ma naru ta biß nequeßxmuk rib li cristian chicuu? ¿Ma cuan ta biß junak naßajej li incßaß nacuil lâin? Lâin cuanquin yalak bar, joß saß choxa joß saß ruchichßochß.L4,Lâin li Kâcuaß Dios. Cuanquin yalak bar chi nachß ut chi najt.?3w,Cui ta queßxnau li cßaßru cuan saß inchßôl lâin, queßxye raj li cuâtin reheb lin tenamit. Ut eb aßan queßsukßi raj cuiqßuin ut queßxcanab raj xbânunquil li mâusilal.R2,Li Kâcuaß quixye: —Usta mâcuaß lâin quinxakaban reheb, abanan eb aßan queßxqßue rib chokß profeta. Lâin incßaß queßcuâtina, abanan eb aßan queßxqßue rib chi âtinac saß incßabaß.&1E,Lix joskßil li Kâcuaß incßaß tânumekß toj tixbânu li cßaßru quixcßoxla xbânunquil. Saß eb li cutan tâchâlk têtau ru lix yâlal chi tzßakal.C0,Lix joskßil li Kâcuaß chanchan li câk-sut-ikß. Nak li Kâcuaß târisi xjoskßil saß xbêneb li nequeßxbânu li mâusilal, chanchanak li câk-sut-ikß nak tâchâlk saß xbêneb.|/q,Abanan, ¿Ma cuan ta biß junak naxnau cßaßru cuan saß xchßôl li Kâcuaß? ¿Ma cuan ta biß junak quiril ut quirabi nak yô chi âtinac? ¿Ma queßraj ta biß rabinquil li râtin li Kâcuaß? ¿Ma queßxbânu ta biß li cßaßru quixye?".=,Rajlal nequeßxye reheb li xicß nequeßiloc cue, “Li Kâcuaß xye nak texcuânk saß tuktûquil usilal”. Ut nequeßxye ajcuiß reheb li nequeßxqßue xchßôl chixbânunquil li cßaßru nequeßraj xjuneseb, “Bânuhomak li cßaßru nequeraj. Mâcßaß têcßul”, chanqueb.Z--,Li Kâcuaß li nimajcual Dios quixye reheb li cuanqueb Jerusalén: —Mêrabi li cßaßru nequeßxye eb li profeta aßin. Junes ticßtiß nequeßxye. Yal cßoxlanbil xbaneb aßan. Mâcuaß lâin quinyehoc re.n,U,Aßan aßin li quixye li Kâcuaß li nimajcual Dios chirixeb li profeta: Xban li mâc queßxbânu li profetas aj Jerusalén, xnumta li mâc saß chixjunil li naßajej aßin. Xban li mâc queßxbânu, lâin tinqßue raylal saß xbêneb. Chanchan nak tinqßue li tzacaêmk cßa chixtzacaheb ut chanchan nak tinqßue li haß li banbil xsaß chiruqßueb, chan.W+',Joßcaneb ajcuiß li profetas li cuanqueb Jerusalén. Kßaxal cuißchic yibru nequeßxbânu. Nequeßxmux ru lix sumlajiqueb ut nequeßticßtißic. Eb aßan nequeßoquen chirixeb li incßaß useb xnaßleb. Ut incßaß nequeßxcanab xbânunquil li mâusilal. Chicuu lâin eb aßan juntakßêteb riqßuineb laj Sodoma ut eb laj Gomorra.>*u, Lâin ninnau cßaßru li mâc nequeßxbânu lix profeteb laj Samaria. Queßâtinac saß xcßabaß li yîbanbil dios Baal. Ut aßaneb li queßqßuehoc reheb lin tenamit chi mâcobc.Z)-, Tâcuulak xkßehil nak lâin tinqßue li raylal saß xbêneb. Tinqßueheb chixtojbal lix mâqueb. Chanchan nak tincanabeb saß kßojyîn saß jun be yolyo ru. Chanchan nak tiquisinbilakeb nak tebinsach ruheb."(=, Eb li profeta ut eb laj tij incßaß us xnaßlebeb. Eb aßan mâcßaß nequeßraj re. Usta saß lin templo nequeßxbânu li mâusilal, chan li Kâcuaß.C', Saß li naßajej aßin nabaleb li nequeßxmux ru xsumlajiqueb. Eb li tenamit yalyôqueb xkße chixbânunquil li mâusilal. Xban nak li cuanqueb saß xcuanquil nequeßxbânu li cßaßru nequeßraj xjuneseb, joßcan nak li Kâcuaß quixtzßektâna li chßochß. Chaki chic li chßochß ut chaki chic li pachßayaß.Y&+, Laj Jeremías quixye: —Xban li cßaßru nequeßxbânu li profetas, lâin nayotßeß inchßôl chiru li Kâcuaß. Ut xban lix santil âtin, ninsicsot. Chanchan tincalâk. Chanchan nak xcuucß nabal li vino.e%C,Teßxpatzß ban li naßajej li cuan saß li norte ut eb li naßajej li queßjeqßuîc cuiß ruheb nak teßxbânu li juramento saß incßabaß lâin. Ut eb laj Israel teßcuânk cuißchic saß lix naßajeb, chan li Dios.R$,Li Kâcuaß quixye: —Tâcuulak xkßehil nak eb laj Israel teßxbânu li juramento saß incßabaß lâin li yoßyôquil Dios, abanan incßaß chic teßxpatzß li naßajej Egipto, li queßisîc cuiß.U##,Nak cuânk saß xcuanquil, eb laj Judá teßcuânk chi mâcßaß chßaßajquilal. Eb laj Israel teßcuânk chi cßojcßo xchßôleb. Ut li rey aßan tixcßabaßin “Li Kâcuaß aj qßuehol tîquilal”.",Quixye li Kâcuaß: —Tâcuulak xkßehil nak lâin tinqßue chi yoßlâc jun li Rey tîc xchßôl. Aßan tâyoßlâk saß xyânkeb li ralal xcßajol laj David. Aßan tâcuânk xnaßleb chi taklânc. Ut târakok âtin saß tîquilal saß ruchichßochß.v!e,Ut lâin tinxakabeb cuißchic laj ilol reheb. Ut incßaß chic teßxucuak chi moco teßsachekß ruheb, chan.g G,Ut lâin tinchßutubeb cuißchic ruheb lin tenamit li joß qßuial xeßcoleß saß eb li naßajej li xinjeqßui cuiß ruheb. Tebincßam cuißchic saß lix naßajeb ut tâcuânk ralal xcßajoleb ut teßqßuiânk cuißchic.#?,Aßan aßin li naxye li Kâcuaß lix Dioseb laj Israel reheb laj cßamol be li sicßbileb ru chirilbal lix tenamit: —Lâex incßaß xerileb chi us lin tenamit. Xejeqßui ban ruheb ut xecanabeb chi êlelic. Joßcan nak lâin texinqßue chixtojbal êmâc xban li mâusilal xebânu.+ Q,Raylal tâchâlk saß xbêneb li nequeßcßamoc be saß xyânkeb lin tenamit xban nak xeßxcanab chi jeqßuîc ruheb lin tenamit ut xeßxcanab chi sachecß ruheb. 9,Aßan aßin li naxye, “Têtzßîba retalil joß jun li cuînk li mâcßaß ralal xcßajol. Li cuînk aßin incßaß us tâêlk riqßuin li cßaßru tixbânu. Ma jun reheb li ralal xcßajol tâoc chokß rey saß lix naßaj laj David. Incßaß teßoc chokß xreyeb laj Judá.”,Lâex aj Jerusalén, lâex aj Judá, lâex li cuanquex saß li chßochß aßin, abihomak li râtin li Kâcuaß.Aßan aßin li naxye, “Têtzßîba retalil joß jun li cuînk li mâcßaß ralal xcßajol. Li cuînk aßin incßaß us tâêlk riqßuin li cßaßru tixbânu. Ma jun reheb li ralal xcßajol tâoc chokß rey saß lix naßaj laj David. Incßaß teßoc chokß xreyeb laj Judá.” ~~c}||zzIyxw/v*utsrrqpponmlll>kVjjhhgfe,d7cba`` _R^^\i[5ZZ]Y\XXWVUU=SRR/QPONMLKKJIHHGFF EIDCBAF@A?O>=L_, Li Kâcuaß quixye ajcuiß: —Nak ac xnumeß li lajêb xcâcßâl chihab nak xexinqßue chi cuânc rubel xcuanquileb laj Babilonia, lâin tincuil xtokßobâl êru ut texinqßue chi sukßîc cuißchic saß lê naßaj joß xinye êre.`=9, Eb aßan nequeßxye ticßtiß saß incßabaß. Moco yâl ta nak lâin xintaklan reheb.^<5,Joßcaßin xye li Kâcuaß li nimajcual Dios, lix Dioseb laj Israel: Mêqßue êrib chixbalakßi eb li profeta ut eb laj kße li cuanqueb saß êyânk, chi moco têrabi li cßaßru nequeßxye li nequeßmatqßuec.M;,Chexcuânk saß xyâlal re nak us teßêlk li tenamit li xeßchapoc êre. Chetzßâma li rusilal li Dios saß xbên li naßajej aßin xban nak cui us na-el li naßajej, us ajcuiß tex-êlk lâex.L:,Chexsumlâk re teßcuânk êralal êcßajol. Sicßomak li rixakileb lê ralal ut qßuehomakeb lê rabin chi sumlâc re nak teßcuânk ajcuiß li ralal xcßajoleb. Chexnabalokß ut chexqßuiânk.Y9+,Têyîb lê rochoch re texcuânk cuiß ut tex-âuk re têtzaca ru lê racuîmk.8 ,Joßcaßin naxye li Kâcuaß lix Dioseb laj Israel êre lâex chêjunilex li quexchapeß Jerusalén ut quexcßameß Babilonia:/7W,Laj Sedequías, lix reyeb laj Judá, quixtaklaheb laj Elasa li ralal laj Safán ut laj Gemarías li ralal laj Hilcías chi âtinac riqßuin laj Nabucodonosor, lix reyeb laj Babilonia. Laj Jeremías quixtakla jun li hu chirixeb nak queßcôeb Babilonia. Li hu li quixtakla naxye chi joßcaßin:*6M,Quixtzßîba li hu aßan nak ac queßchapeß ut queßcßameß Babilonia li rey Jeconías ut lix naß, ut eb li nequeßcßanjelac saß li palacio, joß eb ajcuiß li cuanqueb xcuanquil aran Jerusalén ut Judá, rochbeneb laj pechß ut laj tßenol chßîchß li nequeßxnau trabajic chi us.k5 Q,Laj Jeremías quixtzßîba jun li hu nak cuan Jerusalén ut quixtakla Babilonia riqßuineb laj tij ut eb laj cßamol be, joß eb ajcuiß li profeta ut chixjunileb li tenamit li queßcßameß chi prêxil xban laj Nabucodonosor.F4,Ut saß li xcuuk po re li chihab aßan quicam laj Hananías.3y,Joßcan nak li Kâcuaß xye nak tatrisi saß ruchichßochß. Chiru ajcuiß li chihab aßin tatcâmk xban nak xacßam xbeheb li tenamit chixkßetkßetinquil ribeb chiru li Kâcuaß, chan.Ut saß li xcuuk po re li chihab aßan quicam laj Hananías.d2A,Ut li profeta Jeremías quixye re laj Hananías: —Abi li yôquin chixyebal âcue, at Hananías. Mâcuaß li Kâcuaß xyehoc âcue li cßaßru xaye, abanan lâat xabalakßiheb li tenamit riqßuin li ticßtiß li xaye.q1[,Lâin li Kâcuaß li nimajcual Dios, lix Dioseb laj Israel, ninye chi joßcaßin: Lâin tinqßueheb chixjunileb li tenamit chi cßanjelac chokß xmôs laj Nabucodonosor lix reyeb laj Babilonia. Chanchan nak xinqßue jun yugo chßîchß chirix xcuxeb. Chixjunileb li cristian joß eb ajcuiß li xul xinqßue rubel xcuanquil laj Nabucodonosor, chan li Kâcuaß.60e, Ut quixye re: —Ayu ut tâye re laj Hananías nak li Kâcuaß quixye chi joßcaßin: Lâat xatok li yugo cheß, abanan lâin tinqßue jun li yugo chßîchß chokß rêkaj.}/s, Nak laj Hananías ac xtok li yugo li cuan chirix xcux laj Jeremías, li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Jeremías.A.{, Ut chiruheb chixjunileb li tenamit laj Hananías quixye: —Joßcaßin quixye li Kâcuaß. Joß nak xtokeß li yugo aßin li xcuan chirix xcux laj Jeremías, joßcan ajcuiß nak lâin tincuisi xcuanquil laj Nabucodonosor lix reyeb laj Babilonia. Saß cuib chihab lâin tincuisi xcuanquil. Chanchan nak tincuisi li yugo chirix xcuxeb chixjunileb li tenamit ut tintok, chan. Nak quirakeß chi âtinac laj Hananías, li profeta Jeremías cô.f-E, Tojoßnak laj Hananías quirisi li yugo li cuan chirix xcux li profeta Jeremías ut quixtok.,,Q, Abanan cui junak li profeta naxye nak tâcuânk tuktûquil usilal, cui nacßulman li cßaßru naxye, tâcßutûnk nak relic chi yâl taklanbil xban li Dios, chan.3+_,Chalen najter nak toj mâjiß ninyoßla lâin ut lâat, eb li profeta queßxye resil nak saß nabal xnînkal ru tenamit tâcuânk li plêt ut li raylal ut li caki yajel.V*%,Abanan, chacuabi li yôquin chixyebal âcue chiruheb chixjunileb li tenamit.>)u,Quixye re: —Tixbânu taxak chi joßcan li Kâcuaß. Chi-uxmânk taxak joß xaye. Chixqßueheb ta chi sukßîc saß xnaßajeb chixjunil li secß ut li chßîchß li nacßanjelac saß li templo ut chixqßueheb ta ajcuiß chi sukßîc saß li naßajej aßin chixjunileb li cristian li queßcßameß Babilonia. K3|(yyMxwvv8uitt rqqnmllkVj~ii6hh@feedHa`j_ ^ ]+\["ZYXX:WyVVwUTSRQ3PONjLKK JJIvH3GFEDDbCBBA@X>><:99 7655}4a3l2100._-,,+L**;)(''\&s%%J$$#m"!| yo|G28`  NK~Cu,& Quixcßameb li cuînk laj Ebed-melec ut qui-oc saß rochoch li rey. Quinumeß rubel li naßajej li naxocman cuiß li cßaßru terto xtzßak. Ut quixxoc chak li kßel tßicr ut quixbacß riqßuin cßâm ut quixcubsi saß li jul re laj Jeremías.1B[,& Ut li rey quixye re laj Ebed-melec laj Etiopía: —Cßameb châcuix lajêb xcaßcßâl chi cuînk ut isi saß li jul li profeta Jeremías nak toj mâjiß nacam, chan.8Ai,& —At rey, yibru xeßxbânu eb li cuînk aßin nak xeßxcut li profeta Jeremías saß jul. Aran naru nacam xban xtzßocajic xban nak mâcßaß chic cua saß li tenamit, chan.Y@+,&laj Ebed-melec qui-el saß li palacio ut cô chi âtinac riqßuin ut quixye re:h?I,&Quicuan jun li cuînk aj Etiopía, aj Ebed-melec xcßabaß. Aßan li eunuco li nacßanjelac saß rochoch li rey. Quirabi resil nak laj Jeremías quiqßueheß saß jul. Nak li rey chunchu chire li oquebâl re laj Benjamín, >,&Joßcan nak queßxchap laj Jeremías ut riqßuin cßâm queßxcubsi saß xjulel lix haß laj Malquías li ralal laj Hamelec. Li jul aßan cuan saß li nebâl re li tzßalam. Mâcßaß haß chi saß. Junes sulul xsaß. Ut laj Jeremías quisubun saß li sulul.=,&Laj Sedequías quixye reheb: —Bânuhomak re laj Jeremías li cßaßru têraj xbânunquil. Lâin mâcßaß naru ninye, chan.m<S,&Ut eb li cuanqueb xcuanquil queßxye re li rey: —Tento tâcâmk li cuînk aßin xban li râtin naxye. Yô chi chßinânc xchßôleb li soldado li joß qßuial toj cuanqueb saß li tenamit. Ut yô ajcuiß chi chßinânc xchßôleb li tenamit xban. Li cuînk aßin incßaß naxsicß li us chokß re li tenamit. Naxsicß ban li incßaß us chokß reheb.—;,&Li Kâcuaß quixye nak lix reyeb laj Babilonia târêchani li tenamit aßin xban nak li Kâcuaß tixkßaxtesi saß rukß.—4:a,&Queßrabi nak laj Jeremías quixye reheb li tenamit: —Chixjunileb li teßcanâk saß li tenamit teßcâmk xban cueßej malaj ut saß li plêt, malaj ut xban li caki yajel. Abanan eb li teßêlk ut teßxkßaxtesi ribeb rubel xcuanquil laj Babilonia incßaß teßcamsîk. Teßcanâk ban chi yoßyo.v9 g,&Cuanqueb cuînk li queßrabi cßaßru yô chixyebal reheb li tenamit laj Jeremías. Aßaneb aßin: laj Sefatías li ralal laj Matán, laj Gedalías li ralal laj Pasur, laj Jucal li ralal laj Selemías ut laj Pasur li ralal laj Malquías.8-,%Ut li rey Sedequías quixtakla xqßuebal chi prêxil laj Jeremías saß li nebâl re li cab, li nequeßcuan cuiß li nequeßcßacßalen. Ut aran quicana. Rajlal cutan queßxqßue junjûnk xcaxlan cua li queßxyîb laj yîbom caxlan cua toj retal qui-osoß saß li tenamit.K7,%Anakcuan ut chinâcuabi, at rey. Chabânu taxak li tintzßâma châcuu. Minâtakla chic saß li rochoch laj Jonatán laj tzßîb. Mâre anchal tincâmk aran, chan laj Jeremías.Ut li rey Sedequías quixtakla xqßuebal chi prêxil laj Jeremías saß li nebâl re li cab, li nequeßcuan cuiß li nequeßcßacßalen. Ut aran quicana. Rajlal cutan queßxqßue junjûnk xcaxlan cua li queßxyîb laj yîbom caxlan cua toj retal qui-osoß saß li tenamit.6,%¿Bar cuanqueb li profeta li queßyehoc âcue nak lix reyeb laj Babilonia incßaß tâpletik âcuiqßuin chi moco riqßuineb lâ tenamit?S5,%Ut laj Jeremías quixye ajcuiß re laj Sedequías: —¿Cßaßru inmâc châcuu lâat, malaj ut chiruheb li nequeßtenkßan âcue, malaj ut chiruheb li tenamit? ¿Cßaßut nak xinêqßue saß tzßalam?O4,%Mokon chic li rey Sedequías quixtakla xcßambal. Nak quicßameß saß li palacio, li rey Sedequías quiâtinac riqßuin xjunes. Quixpatzß re: —¿Ma cuan junak esilal xtakla chak chokß cue li Kâcuaß? chan. Ut laj Jeremías quixye re: —Li Kâcuaß xye nak lâat tatkßaxtesîk saß rukß lix reyeb laj Babilonia, chan.X3),%Laj Jeremías quiqßueheß saß jun li jul saß tzßalam ut najt quicuan aran.82i,%Cßajoß nak queßjoskßoß saß xbên laj Jeremías. Queßxtakla xsacßbal ut queßxqßue chi prêxil saß li rochoch laj Jonatán laj tzßîb li queßxyîb chokß tzßalam.1,%Laj Jeremías quichakßoc ut quixye re: —Moco yâl ta li nacaye. Lâin incßaß tinkßaxtesi cuib saß xyânkeb laj Babilonia, chan. Abanan laj Irías incßaß quixpâb li quixye laj Jeremías. Quixchap ban ut quixcßam riqßuineb li nequeßtaklan.0/,% Abanan nak quicuulac saß li oquebâl re laj Benjamín, li nataklan saß xbêneb li soldados quixchap ut quixye re: —Lâat xic âcue chixkßaxtesinquil âcuib saß xyânkeb laj Babilonia, chan. Li cuînk aßan, aßan laj Irías li ralal laj Selemías ut ri laj Hananías.6/e,% Nak ac xeßcôeb laj Babilonia, laj Jeremías qui-el raj Jerusalén. Cô raj saß lix naßajeb li ralal xcßajol laj Benjamín, re nak târisi rib saß xyânkeb li tenamit.u.c,% Eb li soldado aj Babilonia queßel Jerusalén xban nak yôqueb chak chi châlc eb lix soldados laj faraón.:-m,% Usta lâex texnumtâk saß xbêneb ut junes li tochßoleb saß li plêt teßcanâk saß lix muhebâl, abanan eb aßan teßchâlk ut teßxqßue xxamlel li tenamit, chan li Dios.M,,% Lâin li Kâcuaß ninye êre nak incßaß têbalakßi êrib riqßuin xcßoxlanquil nak eb laj Babilonia incßaß chic teßsukßîk chi pletic êriqßuin. Eb aßan châlqueb re. Incßaß texcanab.+-,%Mêcßojob êchßôl xban nak eb laj Babilonia châlqueb cuißchic re saß li tenamit aßin chi pletic ut teßrêchani li tenamit ut teßxcßat.*,%—Aßan aßin li naxye li Kâcuaß lix Dioseb laj Israel. Ye re laj Sedequías lix reyeb laj Judá li xtaklan chak êre chi âtinac cuiqßuin, nak eb lix soldado laj Egipto yôqueb chi châlc chixtenkßanquil, aban teßsukßîk cuißchic Egipto saß xtenamiteb.H) ,%Ut li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Jeremías ut quixye re:d(A,%Eb lix soldado lix reyeb laj Babilonia ac queßxsut li tenamit Jerusalén. Abanan queßêlelic nak queßrabi resil nak eb lix soldado laj faraón queßel aran Egipto ut yôqueb chi xic Jerusalén chi pletic riqßuineb.}'s,%Saß li cutan aßan toj mâjiß nequeßxqßue saß tzßalam laj Jeremías. Toj naru naxic saß xyânkeb li tenamit.r&],%Li rey Sedequías quixtakla laj Jucal li ralal laj Selemías riqßuin li profeta Jeremías rochben laj Sofonías laj tij li ralal laj Maasías. Ut queßxye re laj Jeremías: —Chattijok chikix chiru li Kâcuaß li kaDios, chanqueb.F%,%Abanan chi moco laj Sedequías, chi moco eb li nequeßtenkßan re, chi moco eb li tenamit queßraj xbânunquil li cßaßru quixye li Kâcuaß, li quiyeheß reheb xban li profeta Jeremías.+$ Q,%Laj Nabucodonosor, lix reyeb laj Babilonia, quixxakab laj Sedequías li ralal laj Josías chokß xreyeb laj Judá chokß rêkaj laj Jeconías li ralal laj Joacim.l#Q,$ Ut laj Jeremías quixchap jun chic li botbil hu ut quixqßue re laj Baruc laj tzßîb, li ralal laj Nerías. Laj Baruc quixtzßîba saß li hu chixjunil li âtin li quiyeheß re xban laj Jeremías. Quixtzßîba chixjunil li quicuan saß li hu li quixcßat laj Joacim lix reyeb laj Judá. Ut toj cuan chic nabal xcomon li âtin li quixtzßîba saß li hu."!,$Texinqßue chixtojbal lê mâc chêjunilex, lâat ut eb lâ cualal âcßajol, joßqueb ajcuiß li nequeßcßanjelac châcuu. Teßtzßakônk ajcuiß laj Jerusalén ut eb laj Judá riqßuin li raylal li xinye nak têcßul xban nak incßaß xepâb li cßaßru xinye êre, chan li Dios re laj Joacim.Ut laj Jeremías quixchap jun chic li botbil hu ut quixqßue re laj Baruc laj tzßîb, li ralal laj Nerías. Laj Baruc quixtzßîba saß li hu chixjunil li âtin li quiyeheß re xban laj Jeremías. Quixtzßîba chixjunil li quicuan saß li hu li quixcßat laj Joacim lix reyeb laj Judá. Ut toj cuan chic nabal xcomon li âtin li quixtzßîba saß li hu.~!u,$Anakcuan tinye âcue, at rey Joacim, mâ jun reheb lâ cualal âcßajol teßcßanjelak chokß xreyeb li ralal xcßajol laj David. Ut nak tatcâmk, lâ tzßejcual tßantßo tâcanâk. Tixcßul li sakße chi cutan ut li xchußque chiru kßojyîn. -,$Ut tâye re laj Joacim lix reyeb laj Judá: Joßcaßin xye âcue li Kâcuaß Dios. Lâat xacßat li hu ut xaye: ¿cßaßut nak quixtzßîba nak relic chi yâl lix reyeb laj Babilonia tâchâlk ut tixsach li tenamit aßin ut tixcamsiheb li cristian joßqueb ajcuiß li xul?M,$Ut quixye re: —Tâchap jun chic li botbil hu ut tâtzßîba cuißchic li âtin chi saß, li tzßîbanbil saß li botbil hu li quetzßîba xbên cua, li quixcßat laj Joacim lix reyeb laj Judá.2],$Li Dios quiâtinac cuißchic riqßuin laj Jeremías, nak ac xcßat li hu li rey, li tzßîbanbil cuiß li âtin li quixye laj Jeremías li quitzßîbâc xban laj Baruc.!;,$Li rey quixtaklaheb laj Jerameel li ralal laj Hamelec, ut laj Seraías li ralal laj Azriel, ut laj Selemías li ralal laj Abdeel chixchapbaleb laj Baruc laj tzßîb ut li profeta Jeremías re nak teßxqßue chi prêxil. Abanan li Kâcuaß quixtenkßaheb re teßxmuk rib chiruheb."=,$Laj Elnatán, laj Delaía ut laj Gemarías queßxtzßâma chiru li rey nak incßaß tixcßat li hu. Abanan li rey incßaß quirabi li cßaßru queßxye.~u,$Eb li cuanqueb xcuanquil, ut li rey incßaß queßoc xxiu chi moco queßrahoß xchßôl riqßuin li âtin queßrabi.dA,$Nak yô chirilbal xsaß li hu laj Jehudí, li rey quixchap li ac xril ut quixset chi chßîchß ut quixcut saß xam. Quixbânu chi joßcan toj retal quixchoy xcßatbal chixjunil li hu nak ac xeßrabi li cßaßru naxye.yk,$Aßin quicßulman saß xbele li po nak li rey chunchu chire xam saß li rochoch li naxnumsi cuiß li habalkße.',$Ut li rey quixtakla laj Jehudí chixcßambal li botbil hu. Laj Jehudí quixxoc chak li botbil hu saß xnaßaj laj Elisama laj tzßîb. Quiril xsaß li hu laj Jehudí chiru li rey ut chiruheb ajcuiß chixjunileb li cuanqueb xcuanquil, li chßutchßûqueb rochben li rey. 9,$Eb li cuanqueb xcuanquil queßxcanab li hu saß lix naßaj laj Elisama laj tzßîb. Côeb saß li naßajej cuan cuiß li rey ut queßxye re chixjunil.1,$Ut eb aßan queßxye re laj Baruc: —Ayukex âcuochben laj Jeremías ut mukumak chak êrib re nak mâ ani tânaßok re bar cuanquex, chanqueb re.,$Laj Baruc quixye reheb: —Laj Jeremías quiyehoc cue chixjunil li âtin aßin ut lâin xintzßîba saß li hu riqßuin tinta, chan.zm,$Ut queßxye ajcuiß re laj Baruc: —¿Cßaßut nak xatzßîbaheb li âtin aßin li xye laj Jeremías? chanqueb.1[,$Nak queßrabi li cßaßru naxye saß li hu, cßajoß nak queßxucuac. Queßxcaßya ribeb ut queßxye re laj Baruc: —Tento takaye re li rey chixjunil aßin, chanqueb. ,$Nak quicuulac laj Baruc, queßxye re: —Cßojlan ut tâcuil xsaß li hu chiku, chanqueb. Ut laj Baruc quiril xsaß li hu chiruheb.M,$Eb li cuanqueb xcuanquil queßxbok laj Jehudí li ralal laj Netanías. Laj Netanías, aßan li ralal laj Selemías ut laj Selemías, aßan li ralal laj Cusi. Ut queßxtakla laj Jehudí chixyebal re laj Baruc nak tixcßam li botbil hu riqßuineb, li quiril xsaß chiruheb li tenamit. Ut laj Baruc quixcßam li hu riqßuineb.uc,$ Laj Micaías quixye reheb chixjunil li quirabi nak laj Baruc quiril xsaß li botbil hu chiruheb li tenamit.7,$ Nak quirabi li cßaßru quixye laj Baruc, laj Micaías cô saß rochoch li rey saß li naßajej li nequeßcuan cuiß laj tzßîb. Nabaleb li cuanqueb xcuanquil chßutchßûqueb aran. Cuanqueb laj Elisama laj tzßîb, laj Delaía li ralal laj Semaías, laj Elnatán li ralal laj Acbor, laj Gemarías li ralal laj Safán, laj Sedequías li ralal laj Ananías, ut cuanqueb chic nabaleb li cuanqueb xcuanquil."=,$ Ut laj Micaías li ralal laj Gemarías quirabi chixjunil li râtin li Kâcuaß li quiril saß li botbil hu laj Baruc. Laj Micaías, aßan ri laj Safán.m S,$ Laj Baruc cô saß xmu li templo cuan cuiß li puerta toj acß. Qui-oc saß lix naßaj laj Gemarías li ralal laj Safán laj tzßîb. Ut aran quiril chiruheb li tenamit li quixye laj Jeremías li tzßîbanbil saß li botbil hu. ),$ Yô xbele po re li roß chihab roquic chokß rey laj Joacim li ralal laj Josías lix reyeb laj Judá, nak queßxcßûb ru nak teßxbânu x-ayûn chiru li Kâcuaß chixjunileb li cuanqueb Jerusalén, joß ajcuiß li nequeßchal chak saß eb li naßajej li cuanqueb Judá.. U,$Laj Baruc, li ralal laj Nerías, quixbânu chixjunil li quiyeheß re xban li profeta Jeremías. Cô saß li templo re târil xsaß li botbil hu chiruheb li tenamit.p Y,$Mâre teßtijok chiru li Dios ut teßxtzßâma xcuybal xmâc chiru ut teßxcanab xbânunquil li mâusilal xban nak li Kâcuaß cßajoß lix joskßil saß xbêneb ut xye nak kßaxal ra tixbânu reheb li tenamit, chan laj Jeremías. ',$Ayu lâat saß li templo saß li cutan nak tex-ayunik ut tâcuil xsaß li hu aßin re nak chixjunileb li tenamit teßrabi li cßaßru quixye li Kâcuaß. Ut tâcuil ajcuiß xsaß chiruheb chixjunileb li cristian li nequeßchal chak saß eb li tenamit li cuanqueb Judá.gG,$Ut laj Jeremías quixye ajcuiß re laj Baruc: —Incßaß chic niquineßrocsi saß li templo.U#,$Ut laj Jeremías quixbok laj Baruc, li ralal laj Nerías ut quixye re chixjunil li quiyeheß re xban li Kâcuaß Dios. Ut laj Baruc quixtzßîba chixjunil saß li hu joß quiyeheß re xban laj Jeremías.,$Mâre teßxcanab xbânunquil li mâusilal eb laj Judá nak teßrabi nak tâchâlk raylal saß xbêneb, li nincßoxla xtaklanquil. Cui teßxjal xcßaßuxeb ut teßxcanab xbânunquil li mâusilal, lâin tincuy tinsach lix mâqueb ut lix mâusilal, chan li Kâcuaß./W,$—Sicß jun botolak li hu ut tâtzßîba chiru chixjunil li xinye âcue chirixeb laj Israel ut chirixeb laj Judá ut tzßîba ajcuiß li xinye chirixeb ajcuiß chixjunileb li tenamit jun chßol chic. Toj cuânk chokß rey laj Josías nak quintiquib âtinac âcuiqßuin ut toj chalen anakcuan.5 e,$Yô xcâ chihab roquic chokß xreyeb laj Judá laj Joacim li ralal laj Josías nak li Kâcuaß Dios quiâtinac cuißchic riqßuin laj Jeremías ut quixye re chi joßcaßin:P,#Joßcan nak lâin li Kâcuaß, lix Dioseb laj Israel, ninye êre nak junelic tâcuânk junak li cuînk saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Jonadab, li ralal laj Recab, li tâcßanjelak chicuu, chan.iK,#Ut li profeta Jeremías quixye reheb li ralal xcßajol laj Recab: —Li Kâcuaß lix Dioseb laj Israel naxye êre chi joßcaßin: Lâex xebânu li cßaßru quixye êre laj Jonadab lê xeßtônil yucuaß. Xebânu lê chakßrabinquil li quixqßue ut xebânu chixjunil li quixye êre.Joßcan nak lâin li Kâcuaß, lix Dioseb laj Israel, ninye êre nak junelic tâcuânk junak li cuînk saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Jonadab, li ralal laj Recab, li tâcßanjelak chicuu, chan.zm,#Joßcan nak lâin li Kâcuaß li nimajcual Dios, lix Dioseb laj Israel, ninye chi joßcaßin: Lâin tintakla li raylal saß xbêneb laj Judá ut chixjunileb li cuanqueb Jerusalén joß quinye reheb. Nabal li raylal tintakla saß xbêneb. Xinâtinac riqßuineb, abanan incßaß xeßabin chicuu. Xinbokeb chi châlc cuiqßuin ut incßaß queßraj châlc cuiqßuin, chan.5c,#Relic chi yâl nak eb li ralal xcßajol laj Recab queßxbânu joß queßyeheß reheb xbaneb lix xeßtônil yucuaß. Abanan eb li tenamit aßin incßaß nequeßabin chicuu.,#Nabal sut quintakla lin profetas êriqßuin. Queßxye êre nak chêjunilex têjal lê cßaßux ut têcanab xbânunquil li mâusilal. Queßxye êre nak incßaß têlokßoniheb li jalanil dios, chi moco texcßanjelak chiruheb. Cui têbânu chi joßcan texcuânk saß li naßajej li quinqßue reheb lê xeßtônil yucuaß ut êre ajcuiß lâex, chanqueb. Abanan, lâex incßaß xex-abin chicuu.X~),#Laj Jonadab li ralal laj Recab quixye reheb li ralal xcßajol nak incßaß teßrucß li vino ut queßxbânu joß quixye. Toj chalen anakcuan incßaß nequeßrucß li vino xban nak nequeßxbânu li cßaßru quixye lix xeßtônil yucuaßeb. Abanan lâin nabal sut yôquin chixyebal êre cßaßru têbânu ut incßaß nequex-abin chicuu.R},# —Ayu ut tâye reheb laj Judá ut reheb ajcuiß laj Jerusalén chi joßcaßin: ¿ma incßaß têtzol êrib chixbânunquil li cßaßru ninye? chan li Kâcuaß li nimajcual Dios, lix Dioseb laj Israel.0|[,# Ut li Kâcuaß quixye re laj Jeremías:{,# Ut nak laj Nabucodonosor, lix reyeb laj Babilonia, quichal chi pletic saß li katenamit, xkaye chi kibil kib, “Toxic Jerusalén re nak toêlelik chiruheb li soldados aj Babilonia ut aj Siria. Ut chalen toj anakcuan cuanco arin Jerusalén,” chanqueb.z,# Junelic nococuan saß eb li muhebâl yîbanbil riqßuin tßicr ut nakabânu chixjunil li quixye ke laj Jonadab li kaxeßtônil yucuaß.by=,# Lâo incßaß xocablac, chi moco xo-au uvas, chi moco cuan kachßochß xnaßaj kacuîmk.Bx},#Yôco xbânunquil chixjunil li quixye ke laj Jonadab li ralal laj Recab, li kaxeßtônil yucuaß. Lâo incßaß noco-ucßac vino, chi moco eb li kixakil chi moco eb li kalal kacßajol.5wc,#Ut quixye ajcuiß ke: —Incßaß texcablak, chi moco tex-âuk, chi moco têrau lê uvas, chi moco têxoc li cßaß re ru aßin. Junelic texcuânk saß eb li muhebâl yîbanbil riqßuin tßicr. Cui têbânu chi joßcan, najt texcuânk saß ruchichßochß saß li naßajej li cuanquex cuiß, chan ke.Rv,#Ut eb aßan queßxye cue: —Lâo incßaß noco-ucßac vino xban nak laj Jonadab li ralal laj Recab li kaxeßtônil yucuaß quixye ke nak mâ jun cua takucß li vino lâo, chi moco li kalal kacßajol.u,#Ut xinqßueheb li secß li nujenak riqßuin vino reheb li ralal laj Recab ut xinye reheb: —Ucßumak li vino aßin, chanquin reheb.>tu,#Xincßameb saß jun li naßajej li cuan chire li templo saß lix naßajeb li ralal laj Hanán, li ralal li profeta Igdalías. Li naßajej aßan cuan chixcßatk lix naßajeb li cuanqueb xcuanquil saß li templo ut cuan saß xbên lix naßaj laj Maasías, li ralal laj Salum, li nacßacßalen saß li oquebâl.Os,#Ut lâin côin chixcßambal chak laj Jaazanías li ralal laj Jeremías jun chic ut ri laj Habasinías, joß eb ajcuiß li ralal ut eb li ras. Ut quincßameb chixjunileb li ralal xcßajol laj Recab.;ro,#—Tatxic riqßuineb li ralal xcßajol laj Recab ut tâbokeb saß lin templo. Tâcuocsiheb saß junak li naßajej li cuan saß lin templo ut tâqßue li vino re teßrucß, chan.q ,#Junxil nak toj cuan chokß xreyeb laj Judá laj Joacim li ralal laj Josías, li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Jeremías ut quixye re:}ps,"Lâin tintaklaheb cuißchic laj Babilonia saß li tenamit aßin chi pletic êriqßuin. Teßnumtâk saß êbên ut teßxcßat li tenamit. Lâin tinsach ruheb li tenamit li cuanqueb Judá re nak mâ ani chic târûk tâcuânk aran, chan li Dios.Co,"Lâin tinkßaxtesi laj Sedequías lix reyeb laj Judá saß rukßeb lix soldado lix reyeb laj Babilonia li queßxcanab pletic êriqßuin. Tinkßaxtesiheb ajcuiß li nequeßtenkßan re laj Sedequías.Lâin tintaklaheb cuißchic laj Babilonia saß li tenamit aßin chi pletic êriqßuin. Teßnumtâk saß êbên ut teßxcßat li tenamit. Lâin tinsach ruheb li tenamit li cuanqueb Judá re nak mâ ani chic târûk tâcuânk aran, chan li Dios.n#,"Lâin tinkßaxtesiheb saß rukßeb li teßajok xcamsinquileb. Ut eb li soßsol ut eb li joskß aj xul saß qßuicheß teßxtiu lix tibeleb.m,"Eb li nequeßcßamoc be saß xyânkeb laj Judá ut saß xyânkeb laj Jerusalén, joß eb ajcuiß li cuanqueb xcuanquil ut eb laj tij ut chixjunileb li tenamit li queßnumeß saß xyânk li mayejanbil tib, tinkßaxtesiheb saß rukßeb li xicß nequeßiloc reheb.l%,"Eb li cuînk aßin queßxkßet li contrato li quinbânu riqßuineb. Incßaß queßxbânu joß naxye saß li contrato. Joßcan nak lâin tinbânu reheb joß queßxbânu re li chßina bâc li queßxjach saß xyi nak queßxbânu li contrato ut mokon queßnumeß saß xyi.sk_,"Joßcan nak lâin li Kâcuaß ninye êre chi joßcaßin: Lâex incßaß xex-abin chicuu. Incßaß xerachßab lê môs, lê rech tenamitil. Joßcan nak lâin texincanab êjunes re nak texcamsîk saß li plêt malaj ut texcâmk xban cueßej malaj ut xban caki yajel. Xicß chic tex-ilekß xbaneb chixjunileb li xnînkal ru tenamit li cuanqueb saß ruchichßochß.vje,"Abanan anakcuan xejal cuißchic lê naßleb ut xekßet li contrato li xebânu cuiqßuin. Xechap cuißchic lê lokßbil môs, joß ixk, joß cuînk, usta ac xerachßab junxil. Ut xepuersiheb cuißchic chi cßanjelac chokß lokßbil môs.Ti!,"Aßut lâex xejal lê cßaßux ut xebânu li cßaßru nacuulac chicuu nak xerachßab lê lokßbil môs aj hebreo lê rech tenamitil. Xebânu li contrato cuiqßuin saß lin templo li ninlokßonîc cuiß.h,"Saß xcuuk li chihab tento nak têrachab lê lokßbil môs aj hebreo. Cuakib chihab ajcuiß teßcßanjelak chêru. Ut saß li xcuuk chihab libre chic teßcanâk. Abanan lê xeßtônil yucuaß incßaß queßabin chicuu ut incßaß queßxbânu joß quinye reheb.`g9," —Lâin li Kâcuaß lix Dioseb laj Israel. Lâin quinbânu jun li contrato riqßuineb lê xeßtônil yucuaß nak quicuisiheb saß li naßajej Egipto li queßcuan cuiß chak chokß rahobtesinbil môs. Quinye reheb:Of," Ut li Kâcuaß quiâtinac cuißchic riqßuin laj Jeremías ut quixye:*eM," Abanan mokon chic queßxjal xcßaßux nak queßxbânu chi joßcan. Queßxchap cuißchic lix môseb ut queßxqßue cuißchic chi cßanjelac chokß lokßbil môs.Ru,!Ut teßcuânk ajcuiß eb li ralal xcßajol laj Leví li teßcßanjelak chicuu chokß aj tij. Rajlal teßmayejak chicuu ut teßxqßue lix cßatbil mayej joß ajcuiß li mayej cßaj.Qy,!Lâin li Kâcuaß ninyehoc re nak junelic cuânk jun reheb li ralal xcßajol laj David tâoc chokß xreyeb laj Israel.SP,!Saß eb li cutan aßan, eb laj Judá colbilakeb ut eb laj Jerusalén cacuakeb xchßôl riqßuin li Kâcuaß ut aßin li teßxqßue chokß xcßabaß: Li Kâcuaß, Aßan aj qßuehol tîquilal, chaßakeb.DO,!Saß eb li cutan aßan, lâin tinxakab jun li Rey. Li Rey aßan tâyoßlâk saß xyânkeb li ralal xcßajol laj David. Aßan tâcßamok xbe li tenamit saß tîquilal ut cuânk xcuanquil.N{,!Cuulac re xkßehil nak tinbânu li cßaßru quinyechißi reheb laj Israel joßqueb ajcuiß laj Judá, chan li Kâcuaß.TM!,! Eb laj ilol xul teßrajla cuißchic lix quetômkeb saß eb li tenamit li tzûl ru, ut saß eb li tenamit li cuanqueb Sefela, ut saß eb li tenamit li cuanqueb Neguev, joß ajcuiß saß lix naßajeb li ralal xcßajol laj Benjamín ut saß lix naßajeb li cuanqueb chi xjun sutam Jerusalén, ut saß eb li tenamit li cuanqueb Judá.mLS,! Li nimajcual Dios quixye: Saß chixjunil li naßajej aßin li mâcßaß nayoßla chi saß anakcuan, chi moco cristian chi moco xul, tâcuânk cuißchic li pachßayaß li teßxqßue cuiß chi cuaßac lix quetômkeb laj ilol xul.|Kq,! Tâabimânk cuißchic xyâb xcuxeb li yôqueb chixjapbal reheb xban xsahil xchßôleb. Tâabimânk nak yôkeb chi sahokß saß xchßôleb li yôqueb chi ninkßeîc saß li sumlâc. Tâabîk ajcuiß xyâb xcuxeb nak yôkeb chixlokßoninquil li Dios ut nequeßxye: Lokßoninbil taxak li Kâcuaß li nimajcual Dios xban nak aßan châbil ut kßaxal nim li ruxtân saß kabên junelic. Tâabîk ajcuiß xyâb xcuxeb nak yôkeb chixcßambal lix mayejeb re bantioxînc saß lix templo li Kâcuaß. Tebinqßue cuißchic chi sukßîc saß lix naßajeb eb li queßcßameß chi prêxil ut teßcuânk cuißchic joß nak queßcuan junxil.)JK,! Li Kâcuaß quixye: —Lâex nequeye nak li naßajej aßin mâcßaß cuan chi saß, chi moco li cristian, chi moco li xul. Abanan saß eb li tenamit li cuanqueb Judá ut saß eb li be li cuanqueb Jerusalén, usta mâcßaßeb cristian ut mâcßaßeb xul, tâabimânk cuißchic li japoc e.iIK,! Cßajoß nak tâsahokß saß inchßôl chirilbal li tenamit Jerusalén. Ut eb li jalan tenamit li cuanqueb saß ruchichßochß teßxqßue inlokßal ut teßxnima cuu. Nak teßrabi resil li us li yôquin chixbânunquil reheb, teßxucuak. Ut teßsach xchßôleb chirabinquil chanru nak xinqßueheb cuißchic chi cuânc saß tuktûquil usilal lin tenamit. H,!Lâin tincuisi lix mâusilaleb. Tincuy li mâc li queßxbânu chicuu ut tincuy ajcuiß xmâqueb nak queßxkßetkßeti ribeb chicuu.EG,!Tebinsukßisi cuißchic saß lix tenamiteb laj Judá li queßcßameß chi prêxil joß eb ajcuiß laj Israel. Tebinqßue cuißchic chi cuânc saß lix tenamiteb joß nak queßcuan junxil.JF ,!Abanan lâin tinqßuirtesiheb lin tenamit Jerusalén ut tinqßue xcacuilal xchßôleb. Ut tebinqßue cuißchic chi cuânc saß tuktûquil usilal. Ut mâcßaß chic tâchßißchßißînk reheb.@Ey,!Eb li ochoch teßnujak riqßuineb li camenak li tincanabeb chi camsîc xban nak yô injoskßil saß xbêneb. Lâin tincanabeb xjunes li tenamit aßin xban li mâusilal nequeßxbânu.vDe,!Aßan aßin li ninye lâin li Kâcuaß, lix Dioseb laj Israel chirixeb li ochoch li cuanqueb Jerusalén ut chirixeb li palacio li cuanqueb Judá li teßjuqßuekß ut teßsachekß ru nak eb laj Babilonia teßchâlk chi pletic riqßuineb.CC,!—Chatzßâma âtenkßanquil cue ut lâin tatinsume. Ut tincßutbesi châcuu li xnînkal ru naßleb li incßaß nacanau ut tinchßolob xyâlal châcuu li cßaßru chßaßaj xtaubal ru.B ,!Li Kâcuaß li quiyîban re li ruchichßochß ut quixxakab saß xnaßaj, li nimajcual Dios xcßabaß, quixye re laj Jeremías:A 9,!Nak toj cuan chi prêxil laj Jeremías saß li nebâl re li cab li nequeßcuan cuiß li nequeßcßacßalen, li Kâcuaß quiâtinac riqßuin xcaß sut.2@], ,Eb li chßochß teßlokßmânk riqßuin tumin ut tâyîbâk xhuhileb. Ut teßxqßue li sello chiru li hu. Ut cuânkeb li testigos. Aßin tâcßulmânk saß lix naßajeb li ralal xcßajol laj Benjamín li cuanqueb chi xjun sutam Jerusalén, joß ajcuiß saß eb li tenamit Judá ut saß eb li tenamit li cuanqueb saß eb li naßajej li tzûl ru ut saß eb li tenamit li cuanqueb Sefela ut saß eb li tenamit li cuanqueb Neguev. Tâuxmânk chi joßcan xban nak lâin tinsukßisiheb cuißchic saß xnaßajeb li queßcßameß chi prêxil, chan li Kâcuaß.?, +Teßxlokß cuißchic xchßochßeb saß li naßajej aßin, li xaye nak mâcßaß cuan chiru. Mâcßaß cuan chi saß, chi moco li cristian, chi moco li xul xban nak li chßochß quikßaxtesîc reheb laj Babilonia.Eb li chßochß teßlokßmânk riqßuin tumin ut tâyîbâk xhuhileb. Ut teßxqßue li sello chiru li hu. Ut cuânkeb li testigos. Aßin tâcßulmânk saß lix naßajeb li ralal xcßajol laj Benjamín li cuanqueb chi xjun sutam Jerusalén, joß ajcuiß saß eb li tenamit Judá ut saß eb li tenamit li cuanqueb saß eb li naßajej li tzûl ru ut saß eb li tenamit li cuanqueb Sefela ut saß eb li tenamit li cuanqueb Neguev. Tâuxmânk chi joßcan xban nak lâin tinsukßisiheb cuißchic saß xnaßajeb li queßcßameß chi prêxil, chan li Kâcuaß.H> , *Aßan aßin li naxye li Kâcuaß: Joß nak quinqßue li nimla raylal aßin saß xbêneb li tenamit, joßcan ajcuiß nak lâin tinbânu chixjunil li usilal aßin reheb joß xinyechißi reheb. ~}|{zPyxwwuttsrJponnIlkj@iihhg`ff7edcclbEa`u_B^]\[=ZlXWV)TSRR Q-NN-LKJJqIqHGFEDD CnBB*A@->=<;m:9948Y776L5F4w33S211I0j.. - +**);(u'&%\$$#"! &s 6@3Q m N d bpEMLH,,Lâex tênau nak xakxo xcuanquil li cuâtin nak xinye nak tinqßue raylal saß êbên. Lâin li Kâcuaß tinqßue junak li retalil chêru nak lâin texinqßue chixtojbal êmâc saß li naßajej aßin.Aßan aßin li retalil li tinqßue. Lâin tinkßaxtesi laj faraón Hofra xcßabaß, lix reyeb laj Egipto, saß rukßeb li xicß nequeßiloc re, li teßajok xcamsinquil. Tinbânu riqßuin laj Hofra joß quinbânu riqßuin laj Sedequías lix reyeb laj Judá nak quinkßaxtesi saß rukß laj Nabucodonosor lix reyeb laj Babilonia nak yô chixsicßbal re tixcamsi, chan li Kâcuaß.3G_,,Moco nabaleb ta li teßêlk Egipto li teßxic cuißchic chi cuânc Judá. Moco qßuiheb ta li incßaß teßcamsîk. Ut chixjunileb laj Judá li incßaß queßsacheß ru, li queßchal chak Egipto, teßxqßue retal li cßaßru tâcßulmânk, ma li xinye lâin, malaj ut li cßaßru xeßxye eb aßan.;Fo,,Lâin tinbânûnk re nak incßaß us tex-êlk. Tâsachekß êru. Eb laj judío li cuanqueb Egipto teßcâmk. Teßcamsîk riqßuin chßîchß saß li plêt malaj ut xban cueßej.&EE,,Abanan lâex aj judío li cuanquex arin Egipto, cherabi li cßaßru naxye li Kâcuaß. Li Kâcuaß naxye: —Lâin li yoßyôquil Dios riqßuin juramento ninye nak mâ jun aj judío li cuan Egipto tixpatzß incßabaß nak tâtijok, chi moco tixbânu chic li juramento saß incßabaß.AD{,,Li Kâcuaß li nimajcual Dios, lix Dioseb laj Israel, naxye: —Lâex cuînk ut lâex ixk, lâex nequeye, “Lâo takabânu li cßaßru xkaye. Takacßat li pom ut takamayeja li kavino chiru li kanaß po,” chanquex. Ut yôquex chixbânunquil li cßaßru xeye. Joßcan nak anakcuan, bânuhomak li cßaßru xeye.'CG,,Ut laj Jeremías quixye ajcuiß reheb li tenamit, joß eb ajcuiß li ixk: —Abihomak li cßaßru naxye li Kâcuaß, lâex aj Judá, li cuanquex arin Egipto.}Bs,,Li raylal aßin xtßaneß saß êbên xban nak quexmâcob chiru li Kâcuaß. Quecßat lê pom chiruheb li jalanil dios ut incßaß quebânu li cßaßru quixye li Kâcuaß. Quekßet li chakßrab ut incßaß quebânu li cßaßru quextakla cuiß.eAC,,Li Dios incßaß chic quixcuy rilbal li mâc ut li mâusilal xebânu. Incßaß chic quixcuy rilbal lix yibal ru lê naßleb. Joßcan nak quixsach ru lê naßaj. Mâcßaß chic cuan chi saß anakcuan ut majecuanbil chic.@-,,Quixye reheb: —¿Ma incßaß ta biß quixnau li Dios nak xecßat li pom saß eb li tenamit li cuanqueb Judá ut aran Jerusalén? ¿Ma incßaß ta biß quixqßue retal nak xecßat li pom lâex, ut eb lê yucuaß joß eb ajcuiß lê rey ut eb li nequeßtaklan saß êbên?{?o,,Laj Jeremías quiâtinac riqßuineb chixjunileb li tenamit, joß cuînk joß ixk li yôqueb chi âtinac riqßuin.m>S,,Ut eb li ixk queßxye: —¿Ma incßaß ta biß queßxnau li kabêlom nak xkacßat kapom chiru li kanaß po? Ut, ¿ma incßaß ta biß queßxnau nak xkamayeja li vino chiru ut xkayîb li caxlan cua joß retalil li po? chanqueb.\=1,,Chalen nak xkacanab xcßatbal kapom chiru li kanaß po ut chalen nak xkacanab xmayejanquil li kavino chiru, mâcßaß chic katzacaêmk ut yôqueb chi câmc eb li kacomon saß li plêt ut xban cueßej, chanqueb. <,,Lâo takabânu chixjunil li cßaßru xkaye. Takacßat kapom chiru li kanaß po, li nequeßxye “Reina del Cielo” re. Takamayeja li kavino chiru joß queßxbânu li kayucuaß ut eb li karey joß eb ajcuiß li xeßtaklan saß kabên saß eb li tenamit li cuanqueb Judá ut aran Jerusalén. Saß eb li cutan aßan sa saß kachßôl ut cuan nabal katzacaêmk. Mâ jun cua xkacßul raylal.P;,,—Lâo incßaß takabânu li cßaßru xaye ke saß xcßabaß li Dios.M:,,Chixjunileb li cuanqueb aran queßâtinac riqßuin laj Jeremías. Saß xyânkeb aßan cuanqueb li cuînk li queßxnau nak eb li rixakil queßmayejac chiruheb li jalanil dios. Cuanqueb nabaleb li ixk chßutchßûqueb aran, joß eb ajcuiß chixjunileb laj judío li cuanqueb Patros, xcuênt Egipto. Queßxye re laj Jeremías:U9#,,Mâ jun reheb laj Judá li queßcôeb chi cuânc Egipto teßcolekß. Mâ jun reheb tâsukßîk cuißchic Judá usta teßraj ru sukßîc. Caßaj chic li teßruhânk chi êlelic teßsukßîk, chan li Dios.38_,, Lâin tinqßueheb chixtojbal lix mâqueb li xeßcôeb chi cuânc Egipto. Tintakla li plêt, li cueßej ut li caki yajel saß xbêneb joß quinbânu reheb laj Jerusalén.%7C,, Lâin tinsacheb chixjunileb laj Judá li incßaß queßsacheß ruheb junxil. Tinsacheb chixjunileb li teßxqßue xchßôl chi xic chi cuânc Egipto. Jun xxiquic, joß li cuanqueb xcuanquil, joß eb li mâcßaßeb xcuanquil, telajeßcâmk aran Egipto. Cuan li teßcâmk saß li plêt ut cuan li teßcâmk xban cueßej. Xucuajel rilbal li teßxcßul. Teßhobekß ut teßmajecuâk xbaneb li tenamit ut teßseßêk.6,, Joßcan nak lâin li nimajcual Dios, lix Dioseb laj Israel, tinqßue li raylal aßin saß êbên lâex re xsachbal êru lâex aj Judá.S5,, Toj chalen anakcuan lâex incßaß quecubsi êrib chi moco niquinêlokßoni. Ut incßaß nequebânu li cßaßru naxye saß lin chakßrab li quinqßue êre lâex ut reheb ajcuiß lê xeßtônil yucuaß.w4g,, ¿Ma xsach saß êchßôl li mâusilal li queßxbânu lê xeßtônil yucuaß ut eb li rey ut eb li rixakileb saß li naßajej Judá? ¿Ma xsach saß êchßôl li mâusilal li xebânu lâex ut eb lê rixakil aran Judá ut aran Jerusalén?Q3,,¿Cßaßut nak nequechikß injoskßil riqßuin xlokßoninquileb li dios li xeyîb ut riqßuin xcßatbal lê pom chiruheb li dios li cuanqueb arin Egipto li bar xexchal cuiß chi cuânc? Lâex têsach êrib êjunes ut texhobekß ut xicß chic tex-ilekß xbaneb chixjunileb li xnînkal ru tenamit li cuanqueb saß ruchichßochß.H2 ,,Aßan aßin li naxye li Kâcuaß li nimajcual Dios, lix Dioseb laj Israel: ¿Cßaßut nak nequebânu li mâusilal aßin? Êjunes nequesach êrib. ¿Cßaßut nak nequeqßueheb chi câmc eb li cuînk ut eb li ixk joß eb ajcuiß li sâj cuînk ut eb lê cocßal toj retal nak mâ jun chic xcomoneb laj Judá nequeßcana?q1[,,Joßcan nak quinumta lin joskßil saß xbêneb ut quicuisi injoskßil saß xbêneb li tenamit li cuanqueb Judá ut saß eb li be li cuanqueb Jerusalén. Lâin quinsach ruheb ut mâcßaß cuan saß eb li tenamit toj chalen anakcuan.R0,,Abanan incßaß queßrabi chi moco queßxqßue retal li cßaßru queßxye li profetas. Incßaß queßxcanab xbânunquil li mâusilal, chi moco queßxcanab xcßatbal lix pomeb chiruheb li jalanil dios.7/g,,Nabal sut quintaklaheb li profeta, laj cßanjel chicuu, riqßuineb. Eb li profeta queßxye reheb nak incßaß teßxbânu li yibru naßleb aßin, li incßaß nacuulac chicuu.b.=,,Xinbânu chi joßcan reheb xban li mâusilal queßxbânu. Queßxqßue injoskßil nak queßxcßat xpomeb ut queßxlokßoni li jalanil dios li incßaß xeßxnau ru eb aßan, chi moco lâex, chi moco lê naß êyucuaß. - ,,Li nimajcual Dios, lix Dioseb laj Israel quixye chi joßcaßin: —Lâex xeqßue retal li raylal li xinqßue saß xbên li tenamit Jerusalén ut saß xbêneb li tenamit li cuanqueb Judá. Anakcuan jucßbileb chic ut mâcßaß cuan saß eb li tenamit aßan./, Y,,Li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Jeremías chirixeb chixjunileb laj judío li cuanqueb Egipto saß eb li tenamit Migdol, Tafnes, Menfis ut saß li naßajej Patros..+U,+ Ut lix reyeb laj Babilonia tixjuqßueb lix jalam ûch lix dioseb Bet-semes li cuanqueb aran Egipto. Ut tixcßateb li cab li nequeßxlokßoni cuiß lix dioseb, chan.*1,+ Tixloch xxamlel li rochocheb lix dioseb laj Egipto. Tixcßateb li dioseb malaj ut tixcßameb. Tixsabesi li tenamit Egipto joß nak naxsabesi li rakß junak aj ilol xul. Ut chirix aßan tâêlk saß li tenamit aßan chi mâcßaß tixcßul.Ut lix reyeb laj Babilonia tixjuqßueb lix jalam ûch lix dioseb Bet-semes li cuanqueb aran Egipto. Ut tixcßateb li cab li nequeßxlokßoni cuiß lix dioseb, chan.),+ Laj Nabucodonosor tâchâlk chi pletic riqßuineb laj Egipto. Ut li ac tenebanbil câmc saß xbêneb teßcâmk. Li ac tenebanbil saß xbêneb cßamecß chi prêxil, teßcßamekß. Li ac tenebanbil câmc saß xbêneb saß li plêt, saß li plêt ajcuiß teßcâmk. (,+ Ut tâye reheb: Joßcaßin xye li Kâcuaß li nimajcual Dios, lix Dioseb laj Israel. Lâin tincßam chak laj Nabucodonosor lix reyeb laj Babilonia, li nacßanjelac chicuu. Lâin tinxakab lix naßaj arin saß xbên li pec aßin ut aran tixqßue lix muhebâl.%'C,+ —Chap coßxibak li nînki pec ut chiruheb laj judío tâmukeb saß chßochß, li seb ru, li cuan chiru li oquebâl re li rochoch laj faraón aran Tafnes.Y&+,+Nak cuanqueb Tafnes li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Jeremías ut quixye re:d%A,+Joßcaßin nak queßxkßet râtin li Dios nak queßcôeb Egipto ut queßcuulac toj Tafnes.B$},+Queßxcßameb chixjunileb li cuînk, eb li ixk ut eb li cocßal, joß eb ajcuiß lix rabin li rey. Aßaneb li queßqßueheß rubel xcuanquil laj Gedalías li ralal laj Ahicam xban laj Nabuzaradán li nataklan saß xbêneb li soldado. Ut queßxcßam ajcuiß li profeta Jeremías ut laj Baruc li ralal laj Nerías.b#=,+Laj Johanán li ralal laj Carea ut eb li nequeßtaklan saß xbêneb li soldado, queßxcßam chirixeb laj Judá li incßaß quisacheß ruheb. Aßaneb li queßjeqßuîc yalak bar junxil ut queßsukßi chi cuânc Judá.f"E,+Joßcan nak laj Johanán li ralal laj Carea, ut chixjunileb li nequeßtaklan saß xbêneb li soldado, joß eb ajcuiß chixjunileb li tenamit queßxkßet li râtin li Kâcuaß ut incßaß queßcana saß li naßajej Judá.A!{,+Laj Baruc li ralal laj Nerías yô chi tacchißînc âcue re nak toâkßaxtesi saß rukßeb laj Babilonia re nak toeßxcamsi malaj ut toeßxcßam chi prêxil aran Babilonia, chanqueb.D ,+Nak ac xrakeß chi âtinac laj Jeremías, laj Azarías li ralal laj Osaías ut laj Johanán li ralal laj Carea, rochbeneb li cuînk li kßetkßeteb, queßxye re laj Jeremías: —Ticßtiß li nacaye. Li Kâcuaß li kaDios incßaß quixye aßan. Incßaß xatxtakla chixyebal ke nak incßaß toxic chi cuânc Egipto.d C,+Laj Jeremías quixye reheb laj Judá chixjunil li quiyeheß re xban li Kâcuaß lix Dioseb.U#,*Joßcan nak anakcuan chenauhak nak relic chi yâl lâex texcâmk saß li plêt malaj ut xban cueßej, malaj ut xban caki yajel. Texcâmk saß li naßajej li xic cuiß êre chi cuânc, chan laj Jeremías.A{,*Lâin xinye êre anakcuan, abanan lâex incßaß nequeraj xbânunquil li cßaßru xye li Kâcuaß li kaDios.Joßcan nak anakcuan chenauhak nak relic chi yâl lâex texcâmk saß li plêt malaj ut xban cueßej, malaj ut xban caki yajel. Texcâmk saß li naßajej li xic cuiß êre chi cuânc, chan laj Jeremías.yk,*Incßaß us xebânu nak xetzßâma chicuu nak tintijok chêrix chiru li Kâcuaß li kaDios. Xeye cue, “Chattijok chiru li Kâcuaß li kaDios chikix lâo ut tâye ke chixjunil li tixye âcue. Lâo takabânu li cßaßru tixye,” chanquex.+O,*Lâex aj Judá, li incßaß quisacheß êru, li Kâcuaß xye nak incßaß texxic Egipto. Lâin ninye xyâlal êre anakcuan. Checßoxlak chi us cßaßru têbânu.+O,*Ut li Kâcuaß li nimajcual Dios, lix Dioseb laj Israel, quixye ajcuiß: —Joß nak xincßutbesi lin joskßil chiruheb li cuanqueb Jerusalén nak xinqßueheb chixtojbal xmâc, joßcan ajcuiß nak texinqßue chixtojbal êmâc lâex cui texxic Egipto. Xucuajelak êrilbal. Texhobekß ut tâpatzßekß lê cßabaß nak eb li tenamit teßmajecuânk. Ut incßaß chic texsukßîk saß li naßajej aßin, chan li Kâcuaß.Z-,*Relic chi yâl chixjunileb li teßxic chi cuânc Egipto teßcamsîk saß li plêt, malaj ut xban cueßej malaj ut xban li caki yajel. Mâ jun tâcolekß chiru li raylal li tintakla saß xbêneb, chan li Dios.yk,*Usta lâex texxic toj aran, abanan li plêt ut li cueßej li kßaxal nequexucua ru toxeßxtau aran ut texcâmk.b=,*cui ut têye chi joßcan, cherabi li râtin li Kâcuaß, lâex aj Judá li incßaß quisacheß êru. Li Kâcuaß li nimajcual Dios, lix Dioseb laj Israel naxye chi joßcaßin: Lâex têraj xic chi canâc aran Egipto.!;,*Cui têye nak texxic chi cuânc Egipto bar nequecßoxla nak incßaß tâcuânk li pletic chi moco têrabi xyâb li trompeta, chi moco têcßul cueßej, ,* Cui lâex têye nak incßaß nequeraj cuânc saß li naßajej aßin, yôkex chixkßetbal li cßaßru xye êre li Kâcuaß lê Dios. ,* Lâin tincuuxtâna êru. Joßcan ajcuiß lix reyeb laj Babilonia târuxtâna êru ut texcanab cuißchic chi cuânc saß lê naßaj.J ,* Mexxucuac chiru lix reyeb laj Babilonia. Anakcuan nequexxucuac xban, abanan mexxucuac chic xban nak lâin tincuânk êriqßuin. Lâin tintenkßan êre ut tincolok êre saß rukß li rey aßan.{,* Cui texcanâk saß li naßajej aßin ut texcuânk saß xyâlal, lâin texintenkßa ut incßaß tinbânu raylal êre. Texincanab chi cuânc saß li naßajej aßin ut incßaß texinqßue chi isîc. Narahoß inchßôl xban li raylal li xinbânu êre.0Y,* Ut quixye reheb: —Lâex xinêtakla chixtzßâmanquil chiru li Kâcuaß li kaDios lâo aj Israel. Li Kâcuaß xsume li cßaßru xintzßâma ut quixye chi joßcaßin:ve,*Ut laj Jeremías quixbok laj Johanán li ralal laj Carea riqßuin. Ut quixbokeb ajcuiß li nequeßtaklan saß xbêneb li soldado ut eb li tenamit li cuanqueb rochben, joß li cuanqueb xcuanquil, joß eb ajcuiß li mâcßaßeb xcuanquil.Y+,*Ac xnumeß chic lajêb cutan nak li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Jeremías.V%,*Lâo takabânu li cßaßru tixye âcue li Kâcuaß, usta us chiku, usta incßaß. Lâo yôco chixtzßâmanquil châcuu nak tattijok chiru li Kâcuaß li kaDios. To-abînk chiru re nak us toêlk, chanqueb.> u,*Ut queßxye re laj Jeremías:—Aß taxak li Kâcuaß li kaDios târakok âtin saß kabên riqßuin xtîquilal cui incßaß takabânu li cßaßru tixye âcue li Kâcuaß li kaDios.o W,*Ut laj Jeremías quixye reheb: —Lâin xcuabi li cßaßru xeye. Tintijok chiru li Kâcuaß li kaDios joß xetzßâma chicuu. Ut lâin tinye êre li cßaßru tinixsume cuiß. Tinye êre chixjunil ut mâcßaß tinmuk chêru, chan.~ u,*Chatzßâma chiru li Dios nak aßan tixcßut chiku cßaßru takabânu ut tixcßut ajcuiß chiku bar toxic, chanqueb. %,*Queßxye re laj Jeremías: —Bânu usilal, chacuabi li cßaßru nakatzßâma châcuu. Chattijok chikix chiru li Kâcuaß lâ Dios. Tattijok chikix li joß qßuial chic incßaß xsacheß ku. Junxil nabalo, abanan anakcuan coßxib aj chic xocana, joß yôcat chirilbal.?  y,*Chixjunileb li nequeßtaklan saß xbêneb li soldado queßcûulac chi âtinac riqßuin laj Jeremías. Saß xyânkeb aßan cuanqueb laj Johanán li ralal laj Carea, ut laj Jezanías li ralal laj Osaías joß eb ajcuiß chixjunileb li tenamit, joß li cuanqueb xcuanquil joß eb ajcuiß li mâcßaßeb xcuanquil.xi,)Queßcôeb chi najt xban nak queßraj êlelic chiruheb laj Babilonia. Queßxucuac chiruheb xban nak laj Ismael li ralal laj Netanías quixcamsi laj Gedalías li quixakabâc xban lix reyeb laj Babilonia chi taklânc saß li naßajej Judá._7,)Queßcôeb toj retal queßcuulac Gerut-quimam li cuan nachß riqßuin Belén re nak teßxic toj Egipto.Queßcôeb chi najt xban nak queßraj êlelic chiruheb laj Babilonia. Queßxucuac chiruheb xban nak laj Ismael li ralal laj Netanías quixcamsi laj Gedalías li quixakabâc xban lix reyeb laj Babilonia chi taklânc saß li naßajej Judá.a;,)Chirix aßan laj Johanán, li ralal laj Carea, ut eb li nequeßtaklan saß xbêneb li soldado queßxcßameb chak chixjunil li quixcßameb chi prêxil laj Ismael li ralal laj Netanías nak acak xcamsi laj Gedalías li ralal laj Ahicam. Cuanqueb soldados, cuanqueb ixk, ut cuanqueb cocßal, joß eb ajcuiß li eunucos li quixtauheb chak Gabaón.,)Abanan laj Ismael li ralal laj Netanías quiêlelic chiru laj Johanán rochbeneb cuakxakib li cuînk ut queßcôeb riqßuineb laj Amón.y,)Chixjunileb li quixchapeb laj Ismael aran Mizpa queßxkßaxtesi ribeb rubel xcuanquil laj Johanán li ralal laj Carea.:m,) Cßajoß nak queßsahoß saß xchßôleb li cuanqueb rochben laj Ismael nak queßril nak yô chak chi châlc laj Johanán li ralal laj Carea ut chixjunileb li cuanqueb rochben.-S,) Queßxcßam chirixeb chixjunileb li cuînk ut queßcôeb chi pletic riqßuin laj Ismael li ralal laj Netanías. Coxeßxtau nachß riqßuin li haß li cuan Gabaón./W,) Laj Johanán li ralal laj Carea ut chixjunileb li cuanqueb xcuanquil saß xbêneb li soldado queßxnau li incßaß us li quixbânu laj Ismael li ralal laj Netanías.,) Ut laj Ismael quixtakla xchapbal chixjunileb li cristian li cuanqueb Mizpa, joß eb ajcuiß lix rabin li rey, li queßcanabâc saß rukß laj Gedalías re târileb. Laj Ismael quixchapeb ut quixqßueheb chi prêxil ut qui-oc xcßambaleb saß xtenamiteb laj Amón.~u,) Lix julel haß li quixcuteb cuiß li camenak laj Ismael, aßan li haß li quixtakla xbecbal li rey Asa nak yô chixcolbal rib chiru laj Baasa lix reyeb laj Israel. Usta nimla jul, abanan quinujac riqßuineb li cuînk li quixcamsiheb laj Ismael.~w,)Abanan lajêb li cuînk xcomoneb li câcßâl chi cuînk, queßxye re laj Ismael: —Moâcamsi lâo. Cuan li trigo, li cebada, li aceite ut li xyaßal cab mukmu kaban saß cßalebâl, chanqueb. Ut xban aßan nak laj Ismael incßaß quixcamsiheb.3}_,)Nak queßoc saß li tenamit, laj Ismael li ralal laj Netanías ut eb li cuînk li cuanqueb rochben queßxcamsiheb li cuînk ut queßxcuteb saß lix julel haß cuan aran.C|,)Laj Ismael li ralal laj Netanías qui-el Mizpa ut cô chixcßulbaleb. Yô chi yâbac nak cô. Nak quixcßuleb quixye reheb: —Quimkex chirilbal laj Gedalías li ralal laj Ahicam, chan.{{o,)queßcuulac Mizpa câcßâl chi cuînk li queßchal chak Siquem, Silo, ut Samaria. Jobil lix macheb ut pejel li rakßeb ut setinbil lix tibeleb retalil lix rahil xchßôleb. Queßxcßam li ru li trigo ut li pom re teßmayejak saß li templo.Tz!,)Joß cuulajak chic nak toj mâjiß na-abîc resil lix camic laj Gedalías,=ys,)Laj Ismael quixcamsiheb ajcuiß chixjunileb laj judío li cuanqueb riqßuin laj Gedalías aran Mizpa. Ut quixcamsiheb ajcuiß chixjunileb li soldado aj Babilonia li cuanqueb aran."x=,)Nak yôqueb chi cuaßac, laj Ismael ut li lajêb chi cuînk li cuanqueb rochben, queßcuacli ut queßxcamsi chi chßîchß laj Gedalías li ralal laj Ahicam, li ralal laj Safán. Laj Gedalías, aßan li quixakabâc xban lix reyeb laj Babilonia chi taklânc saß li naßajej Judá.vw g,)Laj Ismael, aßan li ralal laj Netanías. Ut laj Netanías, aßan li ralal laj Elisama. Laj Ismael, aßan xcomoneb li ralal xcßajol li rey ut xcomoneb ajcuiß li nequeßtenkßan re li rey. Saß li xcuuk po re li chihab aßan, laj Ismael cô Mizpa chi âtinac riqßuin laj Gedalías. Lajêb li cuînk quixcßameb chirix. Yôqueb chi cuaßac saß comonil aran Mizpa.;vo,(Abanan laj Gedalías li ralal laj Ahicam quixye re laj Johanán li ralal laj Carea: —Mâbânu aßan xban nak moco yâl ta li cßaßru yôcat chixyebal chirix laj Ismael, chan.;uo,(Ut laj Johanán quiâtinac riqßuin laj Gedalías nak xjunes. Ut quixye re: —Chinâcanab chixcamsinquil laj Ismael. Mâ ani tânaßok re ani xcamsin re. ¿Cßaßut nak takacanab laj Ismael re nak tatxcamsi lâat? Cui tatxcamsi, teßxjeqßui cuißchic ribeb chixjunileb laj judío li xachßutubeb châjun sutam ut teßosokß chixjunileb laj Judá li joß qßuial chic xeßcana, chan.Abanan laj Gedalías li ralal laj Ahicam quixye re laj Johanán li ralal laj Carea: —Mâbânu aßan xban nak moco yâl ta li cßaßru yôcat chixyebal chirix laj Ismael, chan.ntU,(Ut queßxye re: —¿Ma incßaß nacanau nak laj Baalis, lix reyeb li ralal xcßajol laj Amón, xtakla chak laj Ismael li ralal laj Netanías châcamsinquil? chanqueb. Abanan laj Gedalías incßaß quixpâb li cßaßru queßxye.>su,( Ut laj Johanán li ralal laj Carea rochbeneb chixjunileb li nequeßtaklan saß xbêneb li soldado li queßcana saß cßalebâl, queßcôeb Mizpa chi âtinac riqßuin laj Gedalías.cr?,( Joßcan nak queßsukßi chak Judá nabaleb laj judío li queßjeqßuîc yalak bar. Queßcuulac riqßuin laj Gedalías aran Mizpa chixpatzßbal lix naßajeb. Ut queßxxoc nabal li xyaßal li uva ut li ru li racuîmkeb.q,( Ut chixjunileb laj judío li cuanqueb Moab, Amón, Edom ut saß eb li jalaneb tenamit, queßrabi nak lix reyeb laj Babilonia quixqßue xlesênseb nak eb laj judío teßcanâk saß lix tenamiteb ut queßrabi nak laj Gedalías quixakabâc chi taklânc saß xbêneb.Cp,( Lâin tincanâk Mizpa ut tin-oquênk chêrix nak eb laj Babilonia teßchâlk chi âtinac kiqßuin. Lâex naru texcanâk arin chixsicßbal ru li uvas ut li ru li cheß li na-el saß sakßehil ut li aceite. Têxoc saß eb li cab li naxoqueß cuiß li cßaßak re ru. Canâkex saß eb li tenamit li xesicß ru, chan.co?,( Ut laj Gedalías li ralal laj Ahicam li ralal laj Safán quixbânu li juramento riqßuineb li soldados ut riqßuineb li nequeßtaklan saß xbêneb. Ut quixye reheb: —Mexxucuac chi cßanjelac chiruheb laj Babilonia. Canâkex saß li naßajej aßin ut cßanjelankex chiru lix reyeb laj Babilonia re nak us tex-êlk riqßuin li cßaßru têbânu.Mn,(Joßcan nak queßcôeb Mizpa chirilbal laj Gedalías. Aßaneb aßin li queßcôeb: laj Ismael li ralal laj Netanías; laj Johanán ut Jonatán, li cuib chi ralal laj Carea; laj Seraías li ralal laj Tanhumet; eb li ralal laj Efai li netofatita; ut Jezanías li ralal jun laj maacateo. Ut eb lix soldados cuanqueb rochbeneb.m,(Cuanqueb li nequeßtaklan saß xbêneb li soldados aj Judá li incßaß queßxkßaxtesi ribeb rubel xcuanquileb laj Babilonia. Queßrabi resil nak lix reyeb laj Babilonia quixxakab laj Gedalías chi taklânc saß li naßajej aßan ut quixcanabeb saß rukß chixjunileb li incßaß queßcßameß Babilonia joß cuînk, joß ixk, joß cocßal ut li nebaßeb saß li tenamit aßan.Ll,(Joßcan nak laj Jeremías cô Mizpa chi cuânc saß rochoch laj Gedalías li ralal laj Ahicam. Quicuan aran saß xyânkeb li rech tenamitil li joß qßuial chic queßcana saß li naßajej aßan.k,(Cui tâcuaj canâc saß li naßajej aßin, sukßin riqßuin laj Gedalías li ralal laj Ahicam. Laj Ahicam, aßan li ralal laj Safán. Lix reyeb laj Babilonia quixxakab laj Gedalías chi taklânc saß xbêneb li tenamit li cuanqueb Judá. Chatcuânk saß rochoch aßan saß xyânkeb lâ cuech tenamitil malaj ut tatxic bar tâcuaj, chan. Ut quixqßue xmâtan ut xtzacaêmk ut quixchakßrabi.j,(Anakcuan lâin xcuisi li cadena li bacßbo cuiß lâ cuukß. Cui tixcßul âchßôl, tatxic chicuix Babilonia ut lâin tin-ilok âcue. Cui ut incßaß tixcßul âchßôl, incßaß tatxic chicuix. Tatxic yalak bar, li bar cuiß tâcuulak châcuu xic.4ia,(Ut anakcuan xcßulman joß quixye li Kâcuaß. Chixjunil li raylal aßin xcßulman xban nak lâex xexmâcob chiru li Kâcuaß ut incßaß xebânu li cßaßru quixye êre.*hM,(Laj Nabuzaradán li nataklan saß xbêneb li soldado quixye re laj Jeremías: —Li Kâcuaß lâ Dios quixye nak li naßajej aßin tento nak tixcßul li raylal..g W,(Li Kâcuaß quiâtinac cuißchic riqßuin laj Jeremías nak ac x-achßabâc aran Ramá xban laj Nabuzaradán li nataklan saß xbêneb li soldado. Bacßbo riqßuin cadena nak queßxtau saß xyânkeb chixjunileb laj Jerusalén ut eb laj Judá li yôqueb chi cßamecß chi prêxil aran Babilonia.f3,'Lâin tincolok âcue re nak incßaß tatcamsîk saß li plêt. Lâat tatcanâk chi yoßyo xban nak cacßojob âchßôl cuiqßuin, chan li Kâcuaß.)eK,'Abanan lâin tincolok âcue saß li cutan aßan, chan li Kâcuaß. Lâat incßaß tatkßaxtesîk saß rukßeb li tenamit li nacaxucua ruheb.Lâin tincolok âcue re nak incßaß tatcamsîk saß li plêt. Lâat tatcanâk chi yoßyo xban nak cacßojob âchßôl cuiqßuin, chan li Kâcuaß."d=,'—Tatxic riqßuin laj Ebed-melec laj Etiopía ut tâye re nak li Kâcuaß li nimajcual Dios, lix Dioseb laj Israel, naxye chi joßcaßin: Lâin tinbânu re li tenamit aßin li cßaßru quinye. Raylal tinqßue saß xbên. Mâcuaß usilal. Ut lâat tâcuil nak tâcßulmânk aßin.|cq,'Nak laj Jeremías toj cuan chi prêxil saß li nebâl re li tzßalam li Kâcuaß quiâtinac riqßuin ut quixye re:kbO,'Queßxtakla risinquil laj Jeremías saß li nebâl re li tzßalam ut queßxkßaxtesi saß rukß laj Gedalías li ralal laj Ahicam ut ri laj Safán, re tixcßam saß rochoch. Joßcan nak laj Jeremías quicana saß lix tenamit.[a/,' Joßcan nak laj Nabuzaradán quixcßam chirix laj Nabusazbán ut laj Nergal-sarezer, li nînkeb xcuanquil saß li rakleb âtin. Ut quixcßameb ajcuiß chixjunileb li nequeßtenkßan re lix reyeb laj Babilonia.w`g,' —Cßam li profeta Jeremías ut tâcuil chi us. Mâbânu raylal re. Bânu ban li cßaßru naxye âcue, chan.n_U,' Li rey Nabucodonosor quixye re laj Nabuzaradán cßaßru tixbânu riqßuin laj Jeremías. Quixye re:2^],' Abanan, laj Nabuzaradán, li nataklan, quixcanab saß li naßajej Judá eb li nebaß, li mâcßaß cuan reheb. Ut quixqßue reheb lix chßochßeb ut li racuîmkeb uvas.],' Tojoßnak laj Nabuzaradán li nataklan saß xbêneb chixjunileb li soldado, quixchapeb ut quixcßameb chi prêxil aran Babilonia chixjunileb li cristian li queßcana saß li tenamit. Ut quixcßameb ajcuiß li queßxkßaxtesi ribeb rubeleb xcuanquil."\=,'Ut eb laj Babilonia queßxcßat li rochoch li rey joß eb ajcuiß li rochocheb li tenamit. Ut queßxjucß chixjunil li tzßac li sutsu cuiß Jerusalén.t[a,'Chirix aßan queßrisi li xnakß ru laj Sedequías ut queßxbacß riqßuin cadena re teßxcßam Babilonia.4Za,'Ut lix reyeb laj Babilonia quixcamsi li ralal laj Sedequías. Laj Sedequías yô chi rilbal nak queßcamsîc. Ut queßcamsîc ajcuiß eb li cuanqueb xcuanquil aran Judá.@Yy,'Abanan eb lix soldado laj Babilonia queßxtâkeheb toj retal coxeßxtauheb saß li ru takßa li cuan nachß riqßuin li tenamit Jericó. Queßxchap laj Sedequías ut queßxcßam riqßuin laj Nabucodonosor lix reyeb laj Babilonia saß li tenamit Ribla saß li naßajej Hamat. Ut aran queßxrak âtin saß xbên.%XC,'Nak laj Sedequías lix reyeb laj Judá ut eb lix soldados queßrileb lix soldados li xicß nequeßiloc reheb, queßêlelic chiruheb. Chiru kßojyîn queßel saß xnaßaj li racuîmk li rey saß li oquebâl li cuan saß xyi li cuib chi tzßac ut queßcôeb saß li be li naxic Arabá.W#,'Chixjunileb li nequeßtenkßan re lix reyeb laj Babilonia queßchal ut queßxyîb lix muhebâleb saß li oquebâl re li tenamit li cuan saß xyi. Saß xyânkeb aßan cuanqueb laj Nergal-sarezer, ut laj Samgar-nebo, laj Sarsequim li nim xcuanquil saß li rakleb âtin ut laj Nergal-sarezer jun chic, li nim xcuanquil. Ut cuanqueb ajcuiß chixjunileb li nequeßtenkßan re lix reyeb laj Babilonia.&VE,'Saß li belêb xbe li xcâ po nak yô junlaju chihab roquic chokß rey laj Sedequías, nak eb laj Babilonia queßxtßan li tzßac li sutsu cuiß Jerusalén.eU E,'Yô xlaje po re li xbele chihab roquic chokß xreyeb laj Judá laj Sedequías nak quichal laj Nabucodonosor lix reyeb laj Babilonia rochbeneb lix soldados chi pletic riqßuineb laj Jerusalén ut queßxsut rix li tenamit.T5,&Ut laj Jeremías quicana chi prêxil saß li nebâl re li tzßalam toj quicuulac xkßehil nak li tenamit Jerusalén quichapeß xbaneb laj Babilonia.DS,&Ut joßcan quicßulman. Eb li nequeßtenkßan re li rey Sedequías queßcuulac riqßuin laj Jeremías ut queßxpatzß re. Ut laj Jeremías quixsumeheb joß quiyeheß re xban li rey. Ut queßxcanab âtinac riqßuin xban nak mâ ani qui-abin re li cßaßru quixye laj Sedequías re laj Jeremías.Ut laj Jeremías quicana chi prêxil saß li nebâl re li tzßalam toj quicuulac xkßehil nak li tenamit Jerusalén quichapeß xbaneb laj Babilonia.DR,&Cui teßxye âcue chi joßcan, lâat tâye reheb nak yôcat chixtzßâmanquil chicuu nak incßaß chic tatintakla saß rochoch laj Jonatán re nak incßaß tatcamsîk aran, chaßakat.—Qy,&Cui eb li nequeßtenkßan cue teßxnau nak xinâtinac âcuiqßuin, mâre teßchâlk âcuiqßuin ut teßxye âcue, “Ye ke cßaßru xaye re li rey ut cßaßru xye âcue. Mâmuk lix yâlal chiku. Lâo incßaß tatkacamsi,” mâre chaßakeb âcue.xPi,&Laj Sedequías quixye re laj Jeremías: —Mâ ani aj e tâye li cßaßru xaye cue re nak incßaß tatcamsîk.sO_,&Chixjunileb lâ cuixakil ut eb lâ cocßal teßkßaxtesîk saß rukßeb laj Babilonia. Ut lâat incßaß tatrûk chi êlelic chiruheb. Tatchapekß ban xban lix reyeb laj Babilonia ut li tenamit aßin tâcßatekß, chan laj Jeremías. N ,&Chixjunileb li ixk li cuanqueb saß lâ cuochoch teßisîk saß li cab ut teßkßaxtesîk saß rukßeb li nequeßtenkßan re lix reyeb laj Babilonia. Ut eb li ixk teßxye âcue, “Xateßxbalakßi ut xeßnumta saß âbên li cacßojob âchßôl saß xbêneb. Anakcuan xachßic âcuib saß chßaßajquil. Chanchan nak xachßic lâ cuok saß sulul. Xateßxcanab âjunes lâ cuamîg.”M{,&Abanan cui incßaß tâkßaxtesi âcuib saß rukßeb, aßan aßin li tâcßul joß quicßuteß chicuu xban li Kâcuaß:aL;,&Laj Jeremías quixye re laj Sedequías: —Incßaß tateßxkßaxtesi saß rukßeb laj judío. Bânu li cßaßru xye li Kâcuaß. Cui tâbânu li cßaßru yôquin chixyebal âcue, us tat-êlk. Ut incßaß tatcamsîk.yKk,&Li rey Sedequías quixye re laj Jeremías: —Lâin yô inxiu xbaneb laj judío li xeßxkßaxtesi ribeb saß xyânkeb laj Babilonia. Mâre anchal eb laj Babilonia tineßxkßaxtesi saß rukßeb laj judío ut eb aßan tineßxrahobtesi, chan.GJ,&Abanan cui incßaß nacakßaxtesi âcuib saß rukßeb laj Babilonia, li tenamit aßin tâkßaxtesîk saß rukßeb ut teßxcßat li tenamit ut lâat moco tatcolekß ta saß rukßeb,” chan.\I1,&Ut laj Jeremías quixye re laj Sedequías: —Joßcaßin quixye li Kâcuaß li nimajcual Dios, lix Dioseb laj Israel. “Cui tâkßaxtesi âcuib saß rukßeb li nequeßtenkßan re lix reyeb laj Babilonia, lâat incßaß tatcamsîk, ut li tenamit aßin incßaß tâcßatekß. Lâat joß eb ajcuiß lâ cualal âcßajol incßaß texcamsîk.H,&Ut li rey Sedequías quixbânu li juramento saß mukmu riqßuin laj Jeremías, ut quixye re: —Saß xcßabaß li yoßyôquil Dios, li naqßuehoc kayußam, lâin incßaß tatincamsi, chi moco tatinkßaxtesi saß rukßeb li cuînk li teßajok âcamsinquil, chan.5Gc,&Ut laj Jeremías quixye re laj Sedequías: —Cui tinye lix yâlal âcue, lâat tâtakla incamsinquil. Ut cui tinqßue ânaßleb, moco tâcuabi ta li cßaßru tinye, chan.~Fu,&Chirix chic aßan li rey Sedequías quixtakla xcßambal li profeta Jeremías ut quirocsi saß li rox oquebâl re li templo. Ut quixye li rey re laj Jeremías: —Cuan cßaßru tinpatzß âcue. Ut nintzßâma châcuu nak tâye xyâlal cue, chan.E,& Ut riqßuin li cßâm queßxquelo laj Jeremías ut queßrisi saß li jul. Ut queßxcanab laj Jeremías saß li nebâl re li tzßalam.eDC,& Ut laj Ebed-melec laj Etiopía quixye re laj Jeremías: —Qßue chak li kßel tßicr aßan saß lâ tel re nak incßaß tatxtacuasi li cßâm nak tatkisi saß li jul, chan. Ut laj Jeremías quixbânu joß quiyeheß re. ~w}^}|Dzyypx-ww uutsrjppOoSnmm[lykjj/ihhg}g edbLa `q^^]\@ZYXWW{WV3UTTSRQQP6ONNMLLEKJJJ6IxIHYGGFrEENDBAAF@V?>==1e,1Elenkex chi junpât. Mukumak êrib saß eb li nînki ochoch pec lâex li cuanquex Hazor, xban nak li rey Nabucodonosor xcßûb ru chanru nak tixsach êru, chan li Kâcuaß.=+,1Teßchapekß ut teßcßamekß lix quetômkeb ut eb lix muhebâleb yîbanbil riqßuin tßicr. Tâcßamekß lix muhebâleb ut chixjunil li cßaßru cuan reheb, joß eb ajcuiß lix camello. Ut eb li cristian teßxjap re chixyebal: —Kßaxal ra yô chi cßulmânc yalak bar.C<,1Aßan aßin li quixye li Kâcuaß chirixeb li ralal xcßajol laj Cedar ut chirixeb li xnînkal ru tenamit li cuanqueb Hazor li teßêchanîk xban laj Nabucodonosor lix reyeb laj Babilonia. Li Kâcuaß quixye: —Ayukex chi pletic riqßuineb li cuanqueb Cedar ut sachomakeb ru li cristian li cuanqueb saß li este.;,1Lâin tincßateb li tzßac li sutsu cuiß li tenamit Damasco ut tâcßatekß lix palacio li rey Ben-adad, chan li Kâcuaß.+:O,1Relic chi yâl nak eb li sâj cuînk teßcanâk chi tßantßo saß eb li be. Ut eb li soldado teßcamsîk saß li plêt saß eb li cutan aßan, chan li Kâcuaß.93,1¿Cßaßut nak xcßul li tenamit aßin chi joßcaßin? Aßin li tenamit li qßuebil xlokßal junxil. Aßin li tenamit li quisahoß cuiß inchßôl.*8M,1Incßaß chic cauheb xchßôl laj Damasco. Yôqueb chi êlelic xban xxiuheb. Cßajoß li raylal yôqueb chixcßulbal. Chanchaneb jun li ixk oc re chi qßuirâc.7,1Joßcaßin quixye li Kâcuaß chirixeb laj Damasco: —Queßsach xchßôleb li cuanqueb aran Hamat ut eb li cuanqueb Arfad xban nak queßrabi resil li raylal li tâchâlk. Incßaß chic cßojcßo xchßôleb. Chanchaneb li palau li yô chi ecßânc ru.6,1Qßuehomak retal. Eb li xicß nequeßiloc reheb laj Bosra yôqueb chi châlc chixsachbal ruheb. Chanchaneb li tßiu nak naxic chixchapbal lix tib. Saß eb li cutan aßan eb li soldado aj Edom sicsotkeb. Chanchanakeb jun li ixk li yô chi cßuluc raylal.?5w,1Nak tâsachekß ru li tenamit aßan, chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß sicsotkeb xbaneb xxiu nak teßrabi li chokînc. Tâabîk lix yâbeb chi najt toj saß li Caki Palau.y4k,1Abihomak li cßaßru quixcßûb ru xbânunquil reheb laj Edom li Kâcuaß. Abihomak li cßaßru tixbânu reheb li cuanqueb Temán. Quelonbil nak teßisîk li mâcßaßeb chic xmetzßêu saß li tenamit aßan ut tâsachekß ru lix naßajeb.3%,1Lâin tincuisiheb laj Edom saß lix naßajeb chi junpât. Chanchanakin jun li cakcoj li na-el saß li qßuicheß chire li nimaß Jordán chixsicßbal xtzacaêmk. Lâin tinsicß ru junak ut aßan tinqßue chi cßanjelac saß li naßajej aßan. ¿Ma mâcuaß ta biß lâin yâl cue? ¿Ma cuan ta biß junak tânumtâk chicuu lâin? ¿Ma cuan ta biß junak târûk tixxakab rib chicuu? chan li Dios.r2],1Joß nak queßsacheß ru li tenamit Sodoma ut Gomorra rochbeneb li cocß tenamit li cuanqueb chi xjun sutam, joßcan ajcuiß teßxcßul eb laj Edom nak teßsachekß ruheb. Mâ ani chic teßcuânk saß li tenamit aßan, chan li Dios.1,1Xucuajel chic rilbaleb laj Edom teßcanâk. Chixjunileb li teßnumekß aran teßsach xchßôleb ut teßxhob xban li cßaßru teßxcßul.-0S,1Xeßxbalakßi ribeb nak xeßxqßue xxiuheb li tenamit. Xeßxbalakßi ribeb nak xeßxnimobresi ribeb. Eb aßan xeßxyîb lix naßajeb saß xyânkeb li sakônac saß eb li nînki tzûl joß naxbânu li tßiu. Abanan usta najt xteram teßxyîb chak lix naßajeb, lâin tebincubsi chak toj aran./,1Li Dios quixye: —Anakcuan lâin tincuisi lix cuanquileb saß xyânkeb li xnînkal ru tenamit ut tzßektânanbilakeb chic.W.',1Laj Jeremías quixye: —Li Kâcuaß quiâtinac cuiqßuin. Quixtaklaheb lix takl chixyebal reheb li xnînkal ru tenamit nak teßxchßutubeb lix soldado ut teßxcauresi ribeb chi pletic riqßuineb laj Edom.-,1 Saß incßabaß lâin xinbânu jun li juramento ut xinye nak li tenamit Bosra tâsachekß ru ut xucuajel chic rilbal tâcanâk. Tzßektânanbilak ut majecuanbilak. Chixjunileb li tenamit li cuanqueb chi xjun sutam teßsachekß ruheb chi junaj cua, chan li Dios.a,;,1 Li Kâcuaß quixye chi joßcaßin: —Cui eb li mâcßaßeb xmâc queßqßueheß chixcßulbal li raylal, ¿ma tojaß ta chic lâex incßaß texqßuehekß chixtojbal rix lê mâc? Tento nak lâex têtoj rix lê mâc.+,1 Canabomakeb li mâcßaß xnaß xyucuaßeb. Lâin tin-ilok reheb. Ut eb li xmâlcaßan naru teßxcßojob xchßôleb cuiqßuin.*,1 Abanan lâin tinmakß chiruheb li ralal xcßajol laj Esaú chixjunil li cßaßru cuan reheb. Tincanab chi cutanquil li naßajej li nequeßxmuk cuiß ribeb. Teßsachekß ruheb li ralal xcßajol, eb li rechßalal ut eb li rech cabal. Teßsachekß ruheb chi junaj cua.Z)-,1 Nak teßsicßok uvas, ¿ma incßaß ta biß teßxcanab caßchßinak li ru? Ut nak nequeßchal laj êlkß chiru kßojyîn, ¿ma incßaß ta biß teßxcßam caßaj cuiß li joß qßuial nequeßraj chokß reheb?Y(+,1Elenkex chi junpât ut mukumak chak êrib saß eb li ochoch pec lâex li cuanquex Dedán xban nak lâin tinqßue li raylal saß xbêneb li ralal xcßajol laj Esaú nak tinqßueheb chixtojbal rix lix mâqueb.k'O,1Joßcaßin quixye li Kâcuaß li nimajcual Dios chirixeb laj Edom: —¿Ma mâcßaß chic xnaßlebeb li cuanqueb Temán? ¿Ma incßaß chic naru teßxqßue xnaßlebeb li tenamit laj qßuehol naßleb? ¿Ma xsach lix naßlebeb?.&U,1Abanan, mokon chic lâin tinqßueheb cuißchic chi sukßîc saß lix naßajeb li ralal xcßajol laj Amón ut sa chic teßcuânk, chan li Kâcuaß li nimajcual Dios.>%u,1Lâin texinqßue chi xucuac xbaneb chixjunileb li cuanqueb chêjun sutam. Chêjunilex tex-isîk saß li naßajej li cuanquex cuiß. Ut mâ ani tâchßutubânk reheb li teßêlelik.P$,1¿Cßaßut nak nequenimobresi êrib xban li ru takßa li na-el cuiß chi us li acuîmk? Lâex li incßaß us ênaßleb, ¿ma incßaß nequeqßue retal nak tâsachekß ru li ru takßa? ¿Cßaßut nak nequecßojob êchßôl saß xbên lê biomal? Ut nequeye “¿Ani ta cuiß târûk chi châlc chi pletic kiqßuin?” chanquex.[#/,1Chexyâbak lâex li cuanquex Hesbón xban nak quisacheß ruheb li tenamit Hai. Japomak êre lâex li cuanquex Rabá. Qßuehomak li kßes ru tßicr chêrix ut chexyâbak. Texxic yalak bar chi saß li tzßac li sutsu cuiß li tenamit xban nak li yîbanbil dios Milcom tâcßamekß chi prêxil rochbeneb laj tij ut eb li cuanqueb xcuanquil.W"',1Tâcuulak xkßehil nak eb laj Amón li cuanqueb saß li tenamit Rabá teßrabi nak eb li tenamit teßxjap reheb chi pletic. Ut li tenamit juqßuinbil chic tâcanâk. Eb li tenamit li cuanqueb chi xjun sutam teßcßatekß. Ut eb laj Israel teßrêchani cuißchic li naßajej li quimakßeß chiruheb xbaneb laj Amón, chan li Kâcuaß.o! Y,1Joßcaßin quixye li Kâcuaß li nimajcual Dios chirixeb laj Amón: —¿Ma mâcßaß ta biß ralal xcßajoleb laj Israel? ¿Ma mâcßaßeb ta biß ralal xcßajoleb teßêchanînk re lix naßajeb? ¿Cßaßut nak eb laj Amón li nequeßlokßonin li yîbanbil dios Milcom queßxchap li naßajej Gat? ¿Cßaßut nak xeßcana chi cuânc saß eb li tenamit aßan?c ?,0/Abanan tâcuulak xkßehil nak lâin tinqßueheb cuißchic chi sukßîc saß lix naßajeb li ralal xcßajol laj Moab ut sa chic teßcuânk, chan li Kâcuaß. Aßan aßin li resilal li cßaßru tixcßul li tenamit Moab.  ,0.Raylal tâchâlk saß xbêneb laj Moab. Queßsacheß ruheb li tenamit li queßxlokßoni li dios Quemos. Queßchapeß ut queßcßameß chi prêxil eb li ralal xcßajol.Abanan tâcuulak xkßehil nak lâin tinqßueheb cuißchic chi sukßîc saß lix naßajeb li ralal xcßajol laj Moab ut sa chic teßcuânk, chan li Kâcuaß. Aßan aßin li resilal li cßaßru tixcßul li tenamit Moab.ve,0-Cuanqueb li teßxic chixcolbal ribeb aran Hesbón. Abanan mâcßaß naru teßxbânu. Quicßateß li tenamit Hesbón, lix tenamit li rey Sehón. Quicßateß li tzûl ut eb lix nubâl li tenamit aßin li incßaß nequeßcuan saß xyâlal.a;,0,Li ani tâêlelik xban xxiu tâtßanekß saß jul. Ut li ani tâêlk saß li jul tâchapekß saß li raßal, xban nak lâin tintakla li raylal saß xbêneb laj Moab re nak teßxtoj rix lix mâqueb, chan li Kâcuaß.:m,0+Lâex aj Moab, xiu xiu chic cuanquex. Junes raylal cuan saß êbên. Chanchanakex li xul li yô chi chapecß xban laj yo xban nak ac cauresinbil eb li raßal aßin chokß êre.b=,0*Li nimla tenamit Moab tâsachekß ru xban nak queßxkßetkßeti ribeb chiru li Kâcuaß.B},0)Eb li tenamit teßchapekß joß eb ajcuiß li cab li nequeßxcol cuiß ribeb. Saß eb li cutan aßan eb li soldado aj Moab sicsotkeb. Chanchanakeb jun li ixk li yô chi cßuluc raylal.<q,0(Joßcaßin naxye li Kâcuaß: —Qßuehomak retal. Eb li xicß nequeßiloc reheb laj Moab yôqueb chi châlc chixsachbal ruheb. Chanchaneb li tßiu nak naxic chixchapbal lix tib.8i,0'Chexyâbak chirixeb laj Moab. Xucuajel chic rilbaleb. Nequeßxjal li rilobâleb xban xxutâneb. Nequeßhobeß ut nequeßseßêc xbaneb chixjunileb li cuanqueb chi xjun sutam._7,0&Yalak bar yôqueb chi yâbac xban nak lâin xinsach ru li naßajej Moab. Yôqueb chi yâbac saß xbêneb li cab ut saß eb li cßayil. Li tenamit chanchan jun li cuc li xjoreß ut mâ ani na-ajoc re, chan li Dios.>u,0%Chixjunileb queßxbes li rismal xjolomeb ut queßrisi lix macheb. Chixjunileb queßxset li rukßeb ut queßrocsi li tßicr li kßes ru retalil li rahil chßôlej li cuanqueb cuiß.kO,0$Nayotßeß inchßôl chirixeb li cuanqueb Moab ut chirixeb li cuanqueb Kir-hares. Lix rahil inchßôl, aßan chanchan nak nachßeßman jun li bich saß li xôlb re rahil chßôlejil xban nak mâcßaß chic xbiomaleb laj Moab."=,0#Lâin tinsach ruheb li nequeßmayejac saß eb li naßajej li najt xteram li cuanqueb Moab ut nequeßxcßat li pom chiruheb lix dioseb, chan li Kâcuaß.S,0"Eb li cuanqueb Hesbón yôqueb chi yâbac ut lix yâbeb nacuulac toj Eleale ut Jahaza. Lix yâbeb na-abîc toj Zoar ut Horonaim ut Eglat-selisiya xban nak queßchakic li yußam haß li cuanqueb Nimrim.9k,0!Mâcßaßak chic li sahil chßôlej saß li xnaßaj li acuîmk ut saß li cßalebâl li cuanqueb Moab. Incßaß chic tâyatzßmânk ru li uvas. Mâ ani chic tixyatzß li uvas chi sa saß xchßôleb. Nequeßxjap reheb, abanan mâcuaß xban xsahil xchßôleb. Nequeßxjap ban reheb xban xrahileb xchßôl.F,0 Tinyâbak chêrix lâex li cuanquex Sibma joß nak quinyâbac chirixeb li cuanqueb Jazer. Kßaxal nim raj lê cuanquil nak xexcuan. Xcuulac toj cuan cuiß li palau li cuan nachß riqßuin li tenamit Jazer. Abanan xcßulun laj sachonel ut xrisi lê cuanquil. Chanchanex li uvas li naxhel rib chi us ut xsacheß li ru.3,0Joßcan nak lâin tinyâbak chirixeb laj Moab. Chirixeb chixjunileb tinyâbak. Nayotßeß inchßôl chirixeb li cuanqueb saß li tenamit Kir-hares.~u,0Lâin ninnau lix chßôleb. Moco us ta teßêlk nak nequeßxnimobresi ribeb. Mâcßaß na-oc cuiß li nequeßxbânu. ,0Lâo xkabi resil nak nequeßxnimobresi ribeb laj Moab. Kßetkßeteb ut joskßeb. Nequeßxkßetkßeti ribeb ut aj kßetoleb âtin.0 Y,0Canabomak lê tenamit ut texxic chi cuânc saß xyânkeb li pec, lâex li cuanquex Moab. Chanchanakex chic li mucuy li naxyîb xsoc saß li oquebâl re li ochoch pec. 3,0Lâex aj Moab, ¿ma incßaß ta biß xehobeb laj Israel? ¿Ma queßtaßeß ta biß laj Israel chi elkßâc? ¿Ma xban ta biß aßan nak nequehobeb?A {,0Qßuehomakeb laj Moab chi calâc xban nak xeßxnimobresi ribeb chiru li Kâcuaß. Qßuehomakeb laj Moab chixtolcßosinquil ribeb saß lix xaßauheb. Qßuehomakeb laj Moab chi hobecß.U #,0X-isîc xcuanquileb laj Moab. Mâcßaß chic xcuanquileb, chan li Kâcuaß.9 k,0Târakekß ajcuiß âtin saß xbêneb li cuanqueb Queriot, ut Bosra ut saß xbêneb ajcuiß chixjunileb li tenamit li cuanqueb saß li naßajej Moab, chi najt joß chi nachß.U#,0joß ajcuiß saß xbêneb li cuanqueb Quiriataim ut Bet-gamul ut Bet-meón.R,0Târakekß âtin saß xbêneb li cuanqueb Dibón, Nebo ut Bet-diblataim, 9,0Xcuulac xkßehil nak târakekß âtin saß xbêneb li cuanqueb saß li ru takßa. Târakekß âtin saß xbêneb li cuanqueb Holón, Jahaza, ut Mefaat.6e,0Teßchakßok ut teßxye, “Li naßajej Moab xsacheß ru. Texyâbak xban nak xutânal xcßul. Yehomak resil chire li nimaß Arnón nak xsacheß ru lix naßajeb laj Moab.”,0Ut lâex li cuanquex Aroer, xaklinkex chire li be chi oybenînc. Patzßomak reheb li yôqueb chi êlelic cßaßru xcßulman.fE,0Lâex li cuanquex saß li tenamit Dibón, cubsihomak êrib ut chunlankex saß li poks xban nak châlc re laj sachonel, li yô chak chi pletic riqßuineb laj Moab ut yô chixjuqßuinquil li cab li nequeßxcol cuiß ribeb.E,0Ilomak xtokßobâl ruheb laj Moab, lâex li cuanquex chixjun sutam, lâex li xenau chanru lix lokßal junxil. Yehomak, “Qui-isîc xcuanquilal. Xtokeß lix xukß retalil lix cuanquil.”ve,0Yô chak chi nachßoc li raylal li yô chi châlc saß xbêneb laj Moab. Chi sêb tâsachekß ru li tenamit.K,0Eb li tenamit Moab ut eb li cristian teßsachekß ruheb. Eb li sâj cuînk li sicßbileb ru camsinbilakeb chi chßîchß nak teßosokß, chan li tzßakal Rey, li “Nimajcual Dios” xcßabaß.c?,0Lâex aj Moab, ¿cßaßut nak nequeye nak lâex châbil soldados ut cau êrib chi pletic?d~A,0 Saß eb li cutan aßan eb laj Moab teßxutânâk xban nak queßxcßojob xchßôleb riqßuin laj Quemos lix dioseb joß nak eb laj Israel queßxutânâc xban lix dioseb li cuan Bet-el, li queßxcßojob cuiß xchßôleb.}/,0 Abanan cuulac re xkßehil nak eb laj Moab teßcßamekß chi prêxil saß jalan naßajej joß nak najaleß xnaßaj li vino ut najoreß lix naßaj.t|a,0 Li Kâcuaß quixye: —Junelic cßojcßo xchßôleb laj Moab. Incßaß queßchapeß ut incßaß queßcßameß saß najtil tenamit. Chanchaneb li vino li tuktu ru li incßaß quijaleß xnaßaj. Incßaß qui-el xsahil chi moco lix bôc.B{},0 (Tzßektânanbilakeb li incßaß nequeßxqßue xchßôl chixbânunquil lix cßanjel li Dios. Tzßektânanbilakeb li incßaß teßoquênk chi camsînc nak taklanbileb xban li Kâcuaß.) z ,0 Us raj cuan ta xxiqßueb laj Moab re nak târûk teßêlelik xban nak tâsachekß ru lix tenamiteb. Mâ ani chic tâcanâk aran.Yy+,0Eb li teßsachok êru teßchâlk saß li junjûnk chi tenamit. Ut mâ jun êre teßrûk chi êlelic. Tâpoßekß ru li ru takßa ut tâsachekß ru li chßochß li tîc ru xban nak joßcan quixye li Kâcuaß.Rx,0Lâex texchapekß ajcuiß xban nak nequecßojob êchßôl saß xbên lê biomal. Ut laj Quemos lê dios tâchapekß ut tâcßamekß chi prêxil rochbeneb laj tij joß eb ajcuiß li cuanqueb xcuanquil.lwQ,0¡Elenkex! ¡Colomak êrib, lâex aj Moab! Chanchanakex li qßuix li cuan saß li chaki chßochß.]v3,0Eb li yôkeb chi taksînc saß li tzûl Luhit yôkeb chi yâbac xban li raylal li yôkeb chixcßulbal. Ut eb li yôkeb chi cubsînc Horonaim, aßaneb li xicß nequeßiloc reheb ut teßrabi nak yôkeb chi yâbac.bu=,0Eb laj Moab yôkeb chi cßuluc raylal ut eb li cocßal yôkeb chi yâbac xban li raylal.etC,0Eb li cuanqueb Horonaim japjôkeb re xban nak junes raylal ut sachecß yôkeb chixcßulbal.s,0Eb laj Moab incßaß chic teßqßuehekß xlokßal. Eb li xicß nequeßiloc re li cuanqueb Hesbón nequeßxcßûb ru chanru nak teßrisi xcuanquil joß nimla tenamit. Eb li cuanqueb Madmena teßsachekß ruheb. Junelic teßsiqßuekß re xcamsinquileb. r ,0Joßcaßin naxye li Kâcuaß li nimajcual Dios, lix Dioseb laj Israel, chirixeb laj Moab: —Raylal tâchâlk saß xbêneb laj Nebo xban nak tâsachekß ruheb. Quiriataim tâchapekß ut tâcßutekß xxutân. Tâchapekß ut tâsachekß ru li tenamit Misgab.Eq,/Abanan, ¿chanru nak li Kâcuaß tixcanab pletic êriqßuin? Aßan ac xtaklaheb li soldado chi pletic êriqßuin lâex li cuanquex Ascalón ut êriqßuin lâex li cuanqueb chire li palau.wpg,/Lâex têjap êre chixyebal: —At Kâcuaß, ¿ma incßaß tâcanab kacamsinquil? ¿Ma incßaß târûk tâxoc lâ chßîchß saß rochoch? ¿Ma incßaß tathilânk caßchßinak?Abanan, ¿chanru nak li Kâcuaß tixcanab pletic êriqßuin? Aßan ac xtaklaheb li soldado chi pletic êriqßuin lâex li cuanquex Ascalón ut êriqßuin lâex li cuanqueb chire li palau.;oo,/Eb li cuanqueb Gaza teßxbes li rismal xjolomeb xban xrahil xchßôleb. Eb laj Ascalón incßaß chic teßecßânk. ¿Jokße têcanab xsetbal lê tibel retalil xrahil êchßôl?{no,/Xcuulac xkßehil nak tâsachekß ruheb laj filisteo. Teßsachekß ruheb li teßraj xtenkßanquileb laj Tiro ut laj Sidón. Li Kâcuaß oc re chixsachbal ruheb laj filisteo, li joß qßuial incßaß queßsacheß ru aran Caftor chire li palau.\m1,/Tâabîk xyâb li rokeb li cacuây. Tâabîk xyâb eb li carruajes nak yôkeb chi châlc li xicß nequeßiloc reheb. Eb li yucuaßbej incßaß chic teßrileb lix cocßal xban nak mâcßaßak chic xmetzßêuheb. l,/Li Kâcuaß quixye: —Qßuehomak retal. Yôkeb chak chi châlc saß li norte eb laj Babilonia chixsachbal ruheb laj filisteo. Chanchan nak nabutßin li nimaß nak yôkeb chi châlc. Chanchan nak li butß tânumekß saß eb li naßajej ut tixsach chixjunileb li tenamit joß eb ajcuiß li cuanqueb chi saß. Eb li cristian japjôkeb re chi yâbac xban li raylal tâchâlk saß xbêneb.k #,/Joßcaßin quixye li Kâcuaß re li profeta Jeremías chirixeb laj filisteo nak toj mâjiß quisacheß ru li tenamit Gaza xban laj faraón.=js,.Mexxucuac lâex li ralal xcßajol laj Jacob laj cßanjel chicuu. Lâin tincuânk êriqßuin. Lâin tinsach ruheb chixjunileb li xnînkal ru tenamit li texinjeqßui cuiß, abanan lâin incßaß texinsach chi junaj cua. Tento nak texinqßue chixtojbal êmâc, abanan saß tîquilal tinbânu, chan li Kâcuaß.fiE,.Lâex aj Israel, li ralal xcßajol laj Jacob, mexxucuac. Michßinan êchßôl. Lâin tincolok êre usta saß najtil tenamit cuanquex chak. Ut tinqßueheb cuißchic chi sukßîc eb lâ cualal âcßajol li cuanqueb chi prêxil. Texcuânk cuißchic saß tuktûquil usilal. Ut incßaß chic texxucuak.Mexxucuac lâex li ralal xcßajol laj Jacob laj cßanjel chicuu. Lâin tincuânk êriqßuin. Lâin tinsach ruheb chixjunileb li xnînkal ru tenamit li texinjeqßui cuiß, abanan lâin incßaß texinsach chi junaj cua. Tento nak texinqßue chixtojbal êmâc, abanan saß tîquilal tinbânu, chan li Kâcuaß.h{,.Lâin tinkßaxtesiheb saß rukßeb li nequeßraj xcamsinquileb. Tinkßaxtesiheb saß rukß laj Nabucodonosor ut eb li nequeßtenkßan re. Abanan mokon teßcuânk cuißchic saß lix tenamiteb aran Egipto joß nak queßcuan junxil, chan li Kâcuaß.Jg ,.Li Kâcuaß li nimajcual Dios, lix Dioseb laj Israel, naxye: —Lâin tinqßue chixtojbal xmâc laj Amón lix dioseb laj Tebas. Ut tinqßueheb chixtojbal xmâqueb laj faraón ut eb laj Egipto rochbeneb lix dioseb ut eb lix rey. Ut tinqßueheb ajcuiß chixtojbal xmâqueb li nequeßxcßojob xchßôl riqßuin laj faraón.mfS,.Eb laj Egipto teßcßutekß xxutân. Teßchapekß xbaneb li teßchâlk saß li norte, chan li Dios.e#,.Chanchanakeb li cuînk li nequeßtßanoc re li qßuicheß. Incßaß naru rajlanquileb xban xqßuialeb. Kßaxal nabaleb chiruheb laj sâcß.Bd},.Eb laj Egipto, teßêlelik joß nak naêlelic li cßantiß nak yôkeb chi nachßoc li xicß nequeßiloc reheb. Teßchâlk riqßuin mâl. Chanchanakeb li cuînk li nequeßtßanoc cheß.Ic ,.Ut eb li soldado, li tojbileb, chanchaneb li cocß cuacax li nînkeb xtibel. Incßaß teßxcuy pletic. Teßxsukßisi ban ribeb ut teßêlelik xban nak xcuulac xkßehil nak teßsachekß ruheb.bw,.Li naßajej Egipto chanchan jun li châbil tukß ix cuacax. Abanan tâsachekß ru xbaneb li teßchâlk saß li norte.a,.Lâex aj Egipto, cauresihomak êrib chi cßamecß chi prêxil. Li tenamit Menfis tâsachekß ru. Tâcanâk chi mâcßaß cuan chi saß.z`m,.Lâin li Kâcuaß li nimajcual Dios. Lâin li tzßakal rey. Lâin li yoßyôquil Dios. Li jun li tâchâlk chi pletic êriqßuin chanchan li tzûl Tabor li najt xteram saß xyânkeb li tzûl. Chanchan li tzûl Carmel li cuan chire li palau.0_Y,.Nak cuânkeb chic aran teßxye: —Laj faraón, lix reyeb laj Egipto, junes âtinac naxbânu. Ac xnumeß xkßehil nak tânumtâk saß xbêneb li xicß nequeßiloc re.]^3,.Talajeßxtich li rokeb li soldado ut teßtßanekß. Ut teßxye: Xaklîko. Toxic cuißchic riqßuineb li kech tenamitil. Toxic cuißchic saß li naßajej mâcßaßeb cuiß li nequeßcamsin ke riqßuin chßîchß.m]S,.¿Cßaßut nak xtßaneß lê dios li cau cuiß êchßôl? Xtßaneß xban nak li Kâcuaß quixtßan.w\g,.Yehomak resil saß eb li tenamit Egipto. Yehomak resil aran Migdol, Menfis, ut Tafnes. Yehomak reheb: Xaklinkex chi cau saß lê naßaj ut cauresihomak êrib chi pletic xban nak yôqueb chi osocß saß li plêt li cuanqueb chêjun sutam.[,. Aßan aßin li quixye li Kâcuaß re li profeta Jeremías chirix laj Nabucodonosor nak cô Egipto chixsachbal ru li tenamit.wZg,. Eb li xnînkal ru tenamit xerabi resil nak xcuteß êxutân. Chixjunileb xeßrabi nak yôquex chi yâbac xban li raylal li cuanquex cuiß. Eb li soldado li cauheb rib teßxtich li rokeb chi ribileb rib ut teßtßanekß, chan li Kâcuaß. Y ,. Lâex aj Egipto, usta texxic toj Galaad chixsicßbal lê ban, li ban mâcßaß chic tâoc cuiß. Lâex incßaß chic tex-usâk.X ,. Abanan li cutan aßan, aßan li cutan nak li Kâcuaß li nimajcual Dios tixqßueheb chixtojbal xmâqueb li xicß nequeßiloc re. Teßcamsîk riqßuin chßîchß toj retal tâcßojlâk xchßôl. Chanchan nak li chßîchß târecßa xsahil lix quiqßueleb. Saß li cutan aßan li camsînc li tâcuânk saß li norte chire li nimaß Eufrates, aßan joß jun li mayej chiru li Kâcuaß.FW,. Taklahomakeb li cacuây chi xic. Lâex li nequeßchßeßoc re li carruajes, texxic chi junpât. Ayukex, ex soldados lâex aj etiopia ut lâex li cuanquex saß li tenamit Put, li nequecßam lê chßîchß re xcolbal re lê chßôl, ut lâex li cuanquex saß li tenamit Lud li nequenau chi us cutuc riqßuin li tzimaj.jVM,.Aßaneb laj Egipto li yôqueb chi nimânc xcuanquil joß li nimaß Nilo nak nabutßin. Eb aßan nequeßxye: —Tânimânk kacuanquil. Tonumtâk saß xbêneb li tenamit li cuanqueb saß ruchichßochß ut takasach xcuanquileb.kUO,.¿Aniheb aßan li nequeßxye nak nînkeb xcuanquil joß nak naniman li nimaß Nilo nak nabutßin?&TE,.Eb li nequeßâlinac chi cau incßaß naru teßêlelik, chi moco li cauheb rib. Saß li norte chire li nimaß Eufrates xeßxtichß li rokeb ut xeßtßaneß.FS,.¿Cßaßru yôqueb chixcßulbal? Eb lix soldados laj Egipto yôqueb chi xucuac ut yôqueb chi sukßîc chirixeb. Eb lix soldados laj Babilonia yôqueb chi numtâc saß xbêneb. Yôqueb chi êlelic saß junpât chi incßaß nequeßiloc chirixeb. Ut yalak bar xucuajel rilbal li yôqueb chixcßulbal, chan li Kâcuaß.FR,.Cauresihomak lê cacuây ut takenkex chirixeb. Chapomak lê naßaj ut cuânk lê punit chßîchß saß êjolom. Cauresihomak lê lâns ut qßuehomak chêrix lê rakß chßîchß re pletic.UQ#,.Cauresihomak li chßîchß re xcolbal re lê chßôl, ut texxic chi pletic.>Pu,.Joßcaßin quixye li Kâcuaß chirix li tenamit Egipto ut chirixeb lix soldado laj faraón Necao lix reyeb laj Egipto. Laj Nabucodonosor, lix reyeb laj Babilonia, quinumta saß xbên aran Carquemis chire li nimaß Eufrates saß li xcâ chihab nak laj Joacim li ralal laj Josías cuan chokß xreyeb laj Judá.qO ],.Aßan aßin li quixye li Kâcuaß re laj Jeremías chirix li cßaßru teßxcßul eb li xnînkal tenamit.VN%,-Mâcßaß aj e nak tâsicß âcuanquil. Mâbânu aßan xban nak lâin tintakla li raylal saß xbêneb chixjunileb li cristian. Ut lâat, yalak bar tatxic lâin tatincol. Incßaß tatcamsîk, chan li Dios.Mw,-Li Kâcuaß quixye: —Ye re chi joßcaßin: Lâin tinjucß li cßaßru quinxakab ut tincuisiheb li cristian li quinqßueheb chi cuânc saß chixjunil li naßajej aßin.Mâcßaß aj e nak tâsicß âcuanquil. Mâbânu aßan xban nak lâin tintakla li raylal saß xbêneb chixjunileb li cristian. Ut lâat, yalak bar tatxic lâin tatincol. Incßaß tatcamsîk, chan li Dios.9Lk,-Lâat xaye, “Tokßob xak cuu. Li Kâcuaß xqßue xtzßakob li raylal li cuanquin cuiß. Tacuajenakin ut incßaß naru ninhilan riqßuin li raylal cuanquin cuiß,” chancat.XK),-—At Baruc, joßcaßin yô chixyebal âcue li Kâcuaß lix Dioseb laj Israel:J #,-Saß li xcâ chihab nak laj Joacim li ralal laj Josías cuan chokß xreyeb laj Judá, laj Baruc li ralal laj Nerías quixtzßîba saß li botbil hu li cßaßru quiyeheß re xban li profeta Jeremías. Laj Jeremías quiâtinac cuißchic riqßuin laj Baruc ut quixye re:I,,Aßan aßin li retalil li tinqßue. Lâin tinkßaxtesi laj faraón Hofra xcßabaß, lix reyeb laj Egipto, saß rukßeb li xicß nequeßiloc re, li teßajok xcamsinquil. Tinbânu riqßuin laj Hofra joß quinbânu riqßuin laj Sedequías lix reyeb laj Judá nak quinkßaxtesi saß rukß laj Nabucodonosor lix reyeb laj Babilonia nak yô chixsicßbal re tixcamsi, chan li Kâcuaß. s~~7}}|{5z6yKx`w}v?utts'r+qepooHnZmYlkjhgffedccSbsa``G_P^]\A[ZZ YX(WVVU]TSS$RDNCCDB@A@?>>=d<<;f; :V9{86554432}1t002/--;,+`*))6(|'_&&$$Y#]"6 v$R_p|" ` .5sDe 6Li Kâcuaß yô chak chixqßuebal retal li mâc li xkabânu. Chanchan nak quixchßutubeb li kamâc ut quixbacß chiru li kacux. Chanchan li yugo li kßaxal âl xcßambal. Yô chi osocß li kametzßêu. Li Kâcuaß coxkßaxtesi saß rukßeb li xicß nequeßiloc ke ut lâo incßaß chic nakacuy xcolbal kib chiruheb.md U6 Chanchan nak li Kâcuaß quixtakla chak jun li xam toj saß choxa. Nacuulac xtikcual toj saß kabakel. Chanchan nak quixqßue jun li raßal saß kabe re totßanekß cuiß. Ut chirix aßan coxcanab kajunes chixcßulbal li raylal. c ;6 Nequeßxye reheb li nequeßnumeß aran: —¿Ma incßaß nayotßeß êchßôl chirilbal li raylal li yôco chixcßulbal? ¿Ma cuanqueb ta biß queßcßuluc li raylal li yôco chixcßulbal lâo? Li Kâcuaß xoxqßue chixcßulbal li raylal aßin xban nak yô xjoskßil saß kabên.]b 56 Chixjunileb laj Israel yôqueb chi yâbac xban li raylal yôqueb chixcßulbal ut yôqueb chixsicßbal xtzacaêmkeb. Nequeßxcßayi li kßaxal lokß chiruheb re xlokßbal xtzacaêmkeb re nak incßaß teßcâmk xban xtzßocajiqueb. Nequeßtijoc ut nequeßxye: —At Kâcuaß, tâcuil taxak xtokßobâl ku xban nak kßaxal ra cuanco, chanqueb.ta c6 Eb li xicß nequeßiloc reheb laj Jerusalén queßxcßam chokß reheb chixjunil lix biomal li tenamit Jerusalén. Eb laj Jerusalén queßril nak queßoc saß li lokßlaj templo bar caye nak incßaß naru teßoc li mâcuaßeb aj judío.H`  6 Quicßutun chi tzßakal li mâusilal li queßxbânu, abanan incßaß quiyotßeß xchßôleb. Incßaß queßxqßue retal cßaßru teßxcßul mokon. Cßajoß li raylal queßxcßul nak qui-isîc xcuanquileb. Mâ ani nacßojoban xchßôleb. Nequeßtijoc ut nequeßxye re li Dios: —At Kâcuaß, chaqßue taxak retal li raylal li yôco chixcßulbal. Chaqßue taxak retal chanru nak eb li xicß nequeßiloc ke yôqueb chi numtâc saß kabên, chanqueb.`_ ;6Kßaxal cuißchic numtajenak li mâc queßxbânu eb laj Jerusalén. Xban li mâusilal queßxbânu incßaß chic nequeßqßueheß xlokßal. Eb li queßqßuehoc xlokßaleb laj Jerusalén junxil, anakcuan nequeßxtzßektâna xban nak xeßxqßue retal li mâusilal queßxbânu. Joßcan nak yôqueb chi yâbac ut nequeßxutânâc eb laj Jerusalén.r^ _6Nak cuanqueb saß raylal ut xjuneseb, nequeßjulticoß reheb laj Jerusalén chanru nak quicuan nabal xbiomaleb junxil. Najulticoß reheb chanru nak xeßtßaneß saß rukßeb li xicß nequeßiloc reheb ut mâ ani quitenkßan reheb. Eb li xicß nequeßiloc reheb queßsahoß saß xchßôleb ut yôqueb chixhobbal laj Jerusalén nak yôqueb chixcßulbal li raylal.o] Y6Anakcuan xsach lix lokßal li tenamit Jerusalén. Eb li nequeßcßamoc be chiruheb chanchaneb chic li quej li incßaß nequeßxtau xcuaheb. Mâcßaß chic xmetzßêuheb nak yôqueb chi êlelic chiruheb li yôqueb chi chapoc reheb.R\ 6Eb li xicß nequeßiloc reheb, aßaneb chic li nequeßtaklan saß xbêneb. Eb li xicß nequeßiloc reheb us nequeßel riqßuin li cßaßru nequeßxbânu. Li Kâcuaß quixqßueheb li ralal xcßajol laj Judá chixtojbal rix lix mâqueb. Eb li ralal xcßajol queßchapeß ut queßcßameß chi najt xbaneb li xicß nequeßiloc reheb.U[ %6Kßaxal ra saß xchßôleb li be li nequeßxic aran Sión xban nak mâ ani nanumeß aran re teßxic saß eb li ninkße. Mâ ani nacuan chiruheb li oquebâl re li tenamit ut eb laj tij yôqueb chixjikßbal xchßôleb xban li raylal yôqueb chixcßulbal. Kßaxal ra saß xchßôleb li tukß ix joßqueb ajcuiß chixjunileb li tenamit.Z +6Eb li ralal xcßajol laj Judá xeßchapeß ut xeßcßameß saß jalan tenamit xbaneb li xicß nequeßiloc reheb ut yôqueb chi rahobtesîc. Mâ bar chic naru nequeßhilan. Eb li xicß nequeßiloc reheb xeßnumta saß xbêneb ut incßaß chic naru nequeßêlelic chiruheb.%Y E6Cßajoß nak nequeßyâbac chiru kßojyîn li cuanqueb Jerusalén. Li xyaßal ruheb natßululnac saß xnakß ruheb. Saß xyânkeb chixjunileb li nequeßrahoc reheb, mâ ani naru nacßojoban re xchßôleb. Xeßtzßektânâc xbaneb li ramîgueb nak queßcuan ut xicß chic nequeßileß.5X g6Tokßob xak ru li tenamit Jerusalén. Mâcßaß chic cuan chi saß. Nimla tenamit nak quicuan, abanan anakcuan chanchan aj chic jun xmâlcaßan xcana. Junxil li tenamit Jerusalén kßaxal nim saß xyânkeb chixjunileb li tenamit ut aßan nataklan saß xbêneb. Abanan anakcuan aßan chic li nataklâc.oWW,4"Rajlal cutan quiqßueheß cßaßru re laj Joaquín xban li rey. Quichßolanîc toj chalen nak quicam.jVM,4!Laj Joaquín quirisi li rakß prêx li cuan chirix. Ut quicuaßac saß lix mêx li rey joß najtil chic quicuan chi yoßyo.Rajlal cutan quiqßueheß cßaßru re laj Joaquín xban li rey. Quichßolanîc toj chalen nak quicam.Uw,4 Quixbânu usilal re ut aßan li kßaxal quixra chiruheb li jun chßol chic li rey li cuanqueb rochben aran Babilonia.T+,4Nak yô cuuklaju xcaßcßâl chihab roquic chi prêxil aran Babilonia laj Joaquín lix reyeb laj Judá, laj Evil-merodac qui-oc chokß xreyeb laj Babilonia. Saß li ôb xcaßcßâl xbe lix cablaju po re li chihab aßan laj Evil-merodac quirisi laj Joaquín saß tzßalam.ySk,4Nak yô oxib xcaßcßâl chihab roquic chokß rey laj Nabucodonosor, laj Nabuzaradán quixcßameb chi prêxil cuukub ciento riqßuin ôb roxcßâl. Câhib mil riqßuin cuakib ciento chixjunileb li queßchapeß ut queßcßameß chi prêxil. R,4Nak yô cuakxaklaju chihab roquic chokß rey, quixcßam chi prêxil cuakxakib ciento riqßuin cablaju xcaßcßâl laj Jerusalén.?Qw,4Aßan aßin lix qßuialeb li tenamit li quixcßameb chi prêxil laj Nabucodonosor. Nak yô cuukub chihab roquic chokß rey quixcßam oxib mil riqßuin oxib xcaßcßâl eb laj Judá.MP,4Laj Nabucodonosor, lix reyeb laj Babilonia, quixtakla xcamsinquileb aran Ribla, li cuan saß xcuênt Hamat. Joßcaßin nak eb laj Judá queßisîc saß lix tenamiteb ut queßcßameß chi prêxil.tOa,4Laj Nabuzaradán quixcßameb chixjunileb toj Ribla ut quixkßaxtesiheb saß rukß lix reyeb laj Babilonia.`N9,4Saß xyânkeb li toj cuanqueb saß li tenamit, laj Nabuzaradán quixcßam li nataklan saß xbêneb lix soldado laj Israel. Ut quixcßameb ajcuiß li cuukub chi cuînk li nequeßqßuehoc xnaßleb li rey. Ut quixcßam li cuînk li natzßîban re lix cßabaßeb li tenamit. Ut quixcßameb oxcßâl chic li cuînk li toj cuanqueb saß li tenamit. M,4Laj Nabuzaradán li nataklan saß xbêneb li soldados li nequeßcßacßalen re li rey quixchap laj Seraías li xbênil aj tij. Ut quixchap ajcuiß laj Sofonías li xcab aj tij joß eb ajcuiß li oxib chi cuînk li queßcßacßalen re li oquebâl re li templo.L,4Cuaklaju roßcßâl li granadas li queßxyîb riqßuin bronce li queßxqßue chire. Ut oßcßâl li granadas li queßxqßue saß xbên.1K[,4Li cuib chi chßîchß bronce re teßxchßic saß xjolom li cuib chi okech cuib metro riqßuin ôb xcaßcßâl centímetro xnajtil rok. Chokß xsahob ru queßxqßue cuib tzol li granadas yîbanbil riqßuin bronce. Chanru queßxbânu re li jun, joßcan cuißchic queßxbânu re li okech jun chic.J,4Cuakxakib metro xnînkal rok li cuib chi okech ut ôb metro riqßuin media xnînkal xsaß. Li junjûnk câhib min xpimal ut hopho xsaß.a,4 Nak ac xeßxchap li rey Sedequías, queßxcßam aran Ribla li cuan saß xcuênt Hamat ut queßxcßam riqßuin lix reyeb laj Babilonia. Ut aran quirakeß âtin saß xbên.8=i,4Abanan eb li soldado aj Babilonia queßxtâke li rey Sedequías ut coxeßxchap saß li ru takßa re Jericó. Ut chixjunileb lix soldado laj Sedequías queßêlelic yalak bar.G<,4Queßxhop li tzßac li sutsu cuiß li tenamit ut queßêlelic chi kßek chixjunileb li soldado aj Israel. Queßel saß li oquebâl li cuan saß xyi li cuib chi tzßac chixcßatk lix naßaj li rutzßußuj li rey, usta cuanqueb lix soldado laj Babilonia chi xjun sutam li tenamit. Queßcôeb saß li be li naxic Arabá. ; ,4Saß li belêb xbe li xcâ po re li chihab aßan, quinumta li cueßej saß li tenamit Jerusalén ut mâcßaß chic xtzacaêmkeb.m:S,4Sutsu li tenamit Jerusalén xbaneb nak ac yô chic junlaju chihab roquic chokß rey laj Sedequías.T9!,4Yô xbele chihab roquic chokß xreyeb laj Israel laj Sedequías, saß li lajêb xbe li po re lix laje po re li chihab aßan, nak quichal laj Nabucodonosor rochbeneb chixjunileb lix soldado chi pletic riqßuineb li cuanqueb Jerusalén. Ut chi xjun sutam li tenamit queßxyîb li naßajej najt xteram re xcßacßalenquil li tenamit.(8I,4Xban nak quijoskßoß li Kâcuaß saß xbêneb laj Judá ut eb laj Jerusalén, joßcan nak queßxcßul chixjunil li raylal aßin toj retal nak li Kâcuaß quirisiheb saß lix naßajeb. Ut li rey Sedequías incßaß chic quixqßue rib chixtakla laj Nabucodonosor lix reyeb laj Babilonia.\71,4Laj Sedequías quixbânu li mâusilal chiru li Kâcuaß joß quixbânu laj Joacim.]6 5,4Jun xcaßcßâl chihab cuan re laj Sedequías nak qui-oc chokß xreyeb laj Judá. Junlaju chihab quicuan saß xcuanquil aran Jerusalén. Lix naß xHamutal xcßabaß. Aßan lix rabin laj Jeremías. Libna xtenamit.5,3@Ut tâye, “Joß nak xsubun li hu saß li haß, joßcan ajcuiß nak tâosokß li tenamit Babilonia ut incßaß chic tâusâk xban li raylal li quixqßue li Kâcuaß saß xbên,” chaßakat. Joßcaßin nak quirakeß chi âtinac li profeta Jeremías.l4Q,3?Nak tatrakekß chirilbal xsaß li hu aßin, tâbacß chiru jun li pec ut tâcut saß li nimaß Eufrates.Ut tâye, “Joß nak xsubun li hu saß li haß, joßcan ajcuiß nak tâosokß li tenamit Babilonia ut incßaß chic tâusâk xban li raylal li quixqßue li Kâcuaß saß xbên,” chaßakat. Joßcaßin nak quirakeß chi âtinac li profeta Jeremías.Q3,3>Ut tâye, “At Kâcuaß, lâat caye nak tâsach ru li naßajej aßin. Mâcßaß chic cristian tâcanâk saß li naßajej aßin, chi moco eb li xul. Tâcanâk chokß chaki chßochß chi junaj cua.”l2Q,3=Quixye re laj Seraías: —Nak tatcuulak Babilonia, tâcuil xsaß li hu aßin chi cau xyâb âcux.1,3
  • TTuTSS(RR;QQ>PPPOOTNNN5MM\LLLN=<;;:y988765N433<2y0..{.-x-%,,D++*|*&)(''o&&&_%%{$$#"]"!\i?bJ Q rm5i ]W'JEb li ralal xcßajol laj Israel incßaß teßraj rabinquil li cßaßru tâye xban nak incßaß nequeßraj rabinquil li cßaßru ninye lâin. Chixjunileb laj Israel, aßan cauheb xchßôl ut cauheb li râm.>uJIncßaß yôquin châtaklanquil saß eb li tenamit li chßaßaj xtaubal ru li râtinobâleb. Ut cui ta tatintakla saß eb li tenamit aßan, eb aßan teßrabi raj li cßaßru tâye.W'JLâin incßaß yôquin châtaklanquil saß junak tenamit chßaßaj xtaubal ru li râtinobâleb, chi moco saß junak tenamit incßaß tânau râtinanquileb. Yôquin ban châtaklanquil riqßuineb laj Israel.iKJUt quixye ajcuiß cue: —At ralal cuînk, ayu riqßuineb laj Israel ut tâye li cuâtin reheb.GJQuixye cue: —At ralal cuînk, tzaca li hu aßin li yôquin chixqßuebal âcue. Tâtzaca re nak naru tatnujak, chan. Lâin quintzaca li hu ut quiß saß li cue quicana joß li xyaßal cab.4cJQuinte li cue ut quixqßue chintzaca li hu.# AJQuixye cue li Dios: —At ralal cuînk, tzaca li hu aßin li yôquin chixqßuebal âcue. Ayu ut tâye li cuâtin reheb li ralal xcßajol laj Israel, chan.4aJ Quixte li hu chicuu ut tzßîbanbil ru li hu xcaß pacßalil. Saß li hu aßan tzßîbanbil retalil chixjunil li yâbac ut li raylal li tâchâlk saß xbêneb laj Israel.s_J Ut quicuil jun li ukßej yô chixqßuebal cue jun li botbil hu.Quixte li hu chicuu ut tzßîbanbil ru li hu xcaß pacßalil. Saß li hu aßan tzßîbanbil retalil chixjunil li yâbac ut li raylal li tâchâlk saß xbêneb laj Israel.<qJAbanan lâat, at ralal cuînk, abi li cßaßru yôquin chixyebal âcue. Mâkßetkßeti âcuib joß yôqueb li tenamit aßan. Te lâ cue ut tzaca li cßaßru tinqßue âcue, chan.lQJTâye li cuâtin reheb, usta teßrabi usta incßaß, xban nak li tenamit aßan aj kßetoleb âtin.veJUt lâat, ralal cuînk, matxucuac chiruheb chi moco tatxucuak xban li cßaßru teßxye âcue. Kßaxal ra tânak cuiß li cßaßru teßxye âcue. Chanchan li qßuix ut chanchan nak cuancat saß xyânkeb laj xôcß nak cuânkat saß xyânkeb. Abanan matxucuac xban li cßaßru teßxye âcue chi moco tatxucuak chiruheb xban nak li tenamit aßan kßaxal kßetkßeteb.Z-JMâre chan nak teßrabi. Cui ut incßaß, mâcßaß xjalenquil, xban nak aßaneb jun tenamit kßaxal kßetkßeteb. Abanan teßxnau nak quicuan jun profeta saß xyânkeb re xchßolobanquil lix yâlal chiruheb.JKßaxal joskßeb ut kßaxal cauheb xchßôl. Lâin yôquin châtaklanquil riqßuineb re nak tâye reheb: Joßcaßin xye li Kâcuaß Dios.5JUt li Kâcuaß quixye cue: —At ralal cuînk, yôquin châtaklanquil riqßuineb li ralal xcßajol laj Israel. Eb li tenamit aßan kßaxal kßetkßeteb ut queßxkßet li cuâtin. Eb aßan joß eb ajcuiß lix xeßtônil yucuaßeb yôqueb chi mâcobc chicuu toj chalen anakcuan.ykJUt nak quinrâtina li Kâcuaß, quichal cuiqßuin lix musikß ut quinixxakab ut lâin quicuabi nak quinrâtina.a =JLi Kâcuaß quixye cue: —At ralal cuînk, cuaclin. Lâin tinâtinak âcuiqßuin, chan.f  GJNalemtzßun lix lokßal li Dios nak quicuil. Chanchan li xôquikßab li naxqßue rib saß li chok nak yô li hab. Nak quicuil lix lokßal li Dios, quincut cuib saß chßochß ut quicuabi xyâb xcux nak qui-oc chi âtinac.  JUt quicuil ajcuiß li cuînk li chunchu saß li cßojaribâl chanchan li kßan chßîchß bronce li jun tokol naticla saß lix cßâmal xsaß toj takecß. Chanchan yô xxamlel. Ut li jun tokol chic li naticla saß lix cßâmal xsaß toj takßa chanchan xam. Cßajoß nak nalemtzßun chi xjun sutam.Nalemtzßun lix lokßal li Dios nak quicuil. Chanchan li xôquikßab li naxqßue rib saß li chok nak yô li hab. Nak quicuil lix lokßal li Dios, quincut cuib saß chßochß ut quicuabi xyâb xcux nak qui-oc chi âtinac._  9JUt saß xbên li chanchan choxa li cuan saß xbêneb li chanchaneb ángel, quicßutun jun li cßojaribâl yîbanbil riqßuin li châbil raxi pec safiro. Ut saß li cßojaribâl aßan chunchu jun li chanchan cuînk.+  QJNak nequeßxakli nequeßxcubsi lix xiqßueb, na-abiman jun xyâb cux na-el chak saß xbên li chanchan choxa, li cuan saß xbên lix jolomeb li chanchaneb ángel.*  OJUt quicuabi lix yâb lix xiqßueb nak yôqueb chi bêc chanchan nak na-ecßan xyâb rok li haß, malaj ut chanchan xyâb xcux li nimajcual Dios, malaj ut chanchan xyâbeb li qßuila tenamit, malaj ut chanchan xyâb li jun tûb chi soldados. Ut nak nequeßxakli, nequeßxcubsi lix xiqßueb. #JUt rubel li chanchan choxa helhôqueb lix xicß chi tîc ut nequeßxcßul ribeb. Ut riqßuin li cuib chic li xiqßueb nequeßxtzßap ribeb.g IJUt saß xbêneb li câhib li chanchaneb ángel cuan li chanchan choxa nalemtzßun joß li lem.v gJNak nequeßbêc li chanchaneb ángel, nequeßbêc ajcuiß li ruedas. Ut nak nequeßxakli, nequeßxakli ajcuiß li ruedas. Nak nequeßcuacli, nequeßcuacli li ruedas xban nak lix musikßeb li chanchaneb ángel na-ecßasin reheb li ruedas.- UJEb li chanchaneb ángel beresinbileb xban lix musikß ut nequeßxic bar nequeßcßameß cuiß. Ut eb li ruedas nequeßxic bar nequeßxic cuiß li chanchaneb ángel.5 eJNak nequeßbêc li câhibeb li chanchaneb ángel, nequeßbêc ajcuiß li ruedas rochbeneb. Ut nak eb li chanchaneb ángel nequeßcuacli, eb li ruedas nequeßcuacli ajcuiß.z oJUt li chßîchß li sursu li cuan chiru li rueda cuan nabal xnakßeb ru saß li câhib chi rueda. Xiu xiu rilbal.h KJSaß xcâ pacßalil nequeßxic li ruedas aßan. Nak nequeßxic incßaß nequeßxsukßisi ribeb.X +JLi câhib chi rueda juntakßêteb xyîbanquileb. Eb li rueda aßan nequeßlemtzßun chanchan li châbil pec crisólito. Ut eb li ruedas aßan quicuil chanchan nak cuan chic jun li rueda chi saß li jun chic.: oJNak yôquin chirilbaleb li câhib li chanchaneb ángel quicuil ajcuiß câhib li rueda saß ruchichßochß. Junjûnk li rueda cuan chixcßatkeb li junjûnk li chanchaneb ángel.h KJUt li câhib li chanchaneb ángel nequeßchal nequeßxic saß junpât joß nak narepoc li câk.Z~ /J Eb li câhib li yoßyôqueb li chanchaneb ángel aßan queßcßutun saß li visión joß li ru xam li yô xxamlel. Cuan li xam chanchan yô chi bêc saß xyânkeb ut nalemtzßun ut saß li xam narepoc li câk.4} cJ Nak nequeßbêc chi xjûnkaleb tîc chiruheb nequeßxic. Nequeßxic bar nequeßcßameß cuiß xban lix musikß. Incßaß tento nak toj teßxsukßisi ribeb nak nequeßbêc.| #J Ut helho ruheb lix xiqßueb saß xbêneb chi xjûnkaleb. Cuib lix xiqßueb nequeßxcßul ribeb ut riqßuin li cuib chic nequeßxtzßap rib.%{ EJ Joßcaßin nequeßiloc li câhib chi rilobâl li junjûnk chi ángel: Li cuan chiruheb, aßan chanchan na-iloc cuînk. Li cuan saß lix nimeb, aßan chanchan na-iloc cakcoj. Ut li cuan saß lix tzßeheb, aßan chanchan na-iloc bôyx. Ut li cuan chirixeb, aßan chanchan na-iloc tßiu.z J Nequeßxcßul ribeb lix xiqßueb chi ribileb rib. Ut nak nequeßbêc incßaß nequeßxic chirix. Tîc ban chiru nequeßxic.y 5JRubeleb lix xicß câhib cuan li rukßeb chanchan rukßeb cuînk. Chixjûnkaleb câ câ li rilobâleb ut câ câ lix xiqßueb saß xcâ pacßalileb.vx gJUt lix tzelequeb tîqueb ut li rokeb chanchan rokeb li cuacax ut nalemtzßun joß li kßan chßîchß bronce.Jw JChixjûnkaleb cuanqueb câhib li rilobâl ut câhib lix xiqßueb.jv OJUt saß li xam queßcßutun câhib li chanchaneb ángel yoßyôqueb. Chanchan nequeßiloc cuînk.8u kJQuicuil nak yô chak chi châlc saß li norte jun cacuil ikß. Li ikß aßan yô chak chixcßambal jun li chok sutsu riqßuin xam ut nalemtzßun. Chanchan yô chi repoc joß nak narepoc li câk. Ut saß li chok nacßutun jun li xam ut saß li xam cuan jun li nalemtzßun joß li kßan chßîchß bronce.t JSaß li chihab aßan, saß li roß xbe li xcâ po nak cuanquin saß xchßochßeb laj Babilonia chire li nimaß Quebar quicuabi nak li Kâcuaß quiâtinac cuiqßuin lâin li ralal laj Buzi. Chanchan nak quixqßue li rukß saß inbên nak quicuecßa lix cuanquil.?s {JAc ôb chihab xcßambal li rey Joaquín aran Babilonia.?r {JLâin laj Ezequiel laj tij. Lâin jun saß xyânkeb laj Israel li queßchapeß ut queßcßameß saß li naßajej Babilonia. Cocßameß chire li nimaß Quebar. Ôb cutan chic xticlajic xcâ li po re li lajêb xcaßcßâl chihab nak li Dios quixcßutbesiheb li visión chicuu. Quiteli li choxa chicuu nak quicuil.]q36¿Malaj ut toâtzßektâna chi junaj cua? ¿Ma junelic yôk âjoskßil saß kabên?qp[6At Kâcuaß, choâcßul cuißchic âcuiqßuin ut lâo chosukßîk ta cuißchic âcuiqßuin. Ut tâqßue taxak kalokßal joß nak cocuan chak junxil.¿Malaj ut toâtzßektâna chi junaj cua? ¿Ma junelic yôk âjoskßil saß kabên?ow6¿Cßaßut nak nocosach saß âchßôl chi junaj cua, at Kâcuaß? Ut, ¿cßaßut nak kßaxal najt xoâcanab kajunes?tna6Abanan, lâat at Kâcuaß, lâat li tzßakal rey chi junelic kße cutan. Ut lâ cuanquil cuan chi junelic.hmI6Chixjunil li cuan saß li tzûl Sión ac juqßuinbil. Juneseb aj chic li yac nequeßbêc aran.Xl)6Xban li raylal nakacßul, xrahoß kachßôl. Ut incßaß chic saken noco-iloc.@k{6Mâcßaß chic kalokßal. Tokßob ku xban nak xomâcob.ljQ6Incßaß chic nocoxajoc xban xsahil kachßôl. Lix sahil kachßôl xsukßi chokß rahil chßôlej.i 6Incßaß chic nequeßcßojla chire li oquebâl re li tenamit eb li ac chêqueb. Ut eb li toj sâj incßaß chic nequeßbichan.|hq6 Eb li sâj cuînk queßqßueheß chixqueßbal li ru li trigo. Ra sa nak nequeßru xqßuebal vuêlt re li nimla pec li nequeßxqueß cuiß li trigo. Ut joßcaneb ajcuiß li cocßal. Incßaß nequeßxcuy rîkanquil li siß xban nak kßaxal âl.g16 Eb li queßcßamoc be chiku queßbaqßueß li rukßeb ut riqßuin aßan queßtßuyubâc. Ut eb li ac tîxeb incßaß chic queßqßueheß xlokßal.f6 Queßxmux ruheb li kixakil nak queßxchßic rib riqßuineb aran Sión. Ut queßxmux ajcuiß ruheb li tukß ix aran Judá.Re6 Li katibel xkßekoß. Chanchan li horno. Ut yô katik xban katzßocajic.d-6 Eb laj camsinel cuanqueb yalak bar. Xiu xiu nak nocoxic chixsicßbal katzacaêmk xban nak incßaß nakanau ma tosukßîk chak malaj ut incßaß. c 6Eb li queßcuan chokß lokßbil môs junxil, aßaneb chic li nequeßtaklan saß kabên anakcuan. Ut mâ ani nacoloc ke chiruheb.b#6Queßmâcob li kaxeßtônil yucuaß ut anakcuan camenakeb chic. Abanan lâo yôco chixcßulbal li raylal xban li mâc queßxbânu eb aßan.qa[6Re nak tâcuânk li katzacaêmk, xkaqßue kib rubel xcuanquileb li tenamit Egipto ut li tenamit Asiria.h`I6Rahobtesinbilo xbaneb li xicß nequeßiloc ke ut tacuajenako. Abanan, incßaß naru nocohilan.O_6Li haß nakucß toj nakalokß. Ut joßcan ajcuiß li kasiß lokßbil.^6Xocana chi mâ ani chic na-iloc ke. Chanchan nak mâcßaß chic kayucuaß. Ut eb li kanaß chanchaneb chic li xmâlcaßan.v]e6Eb li jalaneb xtenamit queßxmakß chiku li kanaßaj li xkêchani junxil. Ut queßxmakß ajcuiß li kochoch.{\ q6At Kâcuaß, chijulticokß taxak âcue li cßaßru xkacßul. Chacuil taxak xtokßobâl ku xban nak xutânal xo-el.[76Anakcuan lâex li cuanquex Sión, oc êre chi hilânc riqßuin li raylal yôquex chixcßulbal. Li Kâcuaß incßaß chic texcanab chi cßamecß saß jalan tenamit. Abanan, lâex aj Edom, texqßuehekß chixtojbal rix lê mâc. Ut tâcßutûnk chiruheb chixjunileb lê mâusilal.VZ%6Chexseßek ut chisahokß saß lê chßôl lâex li cuanquex Edom ut lâex li cuanquex aran Uz. Chisahokß saß êchßôl anakcuan nak toj naru xbânunquil xban nak tâcuulak xkßehil nak têrecßa xcßahil li raylal têcßul lâex. Chanchan texcalâk ut chanchan tßustßu texcanâk nak tâcßutekß lê xutân.Anakcuan lâex li cuanquex Sión, oc êre chi hilânc riqßuin li raylal yôquex chixcßulbal. Li Kâcuaß incßaß chic texcanab chi cßamecß saß jalan tenamit. Abanan, lâex aj Edom, texqßuehekß chixtojbal rix lê mâc. Ut tâcßutûnk chiruheb chixjunileb lê mâusilal.>Yu6Queßxchap li karey, li sicßbil ru xban li Kâcuaß, li cßojcßo cuiß kachßôl. Saß kachßôl lâo nak cuânk li rey aßan, eb li jalan tenamit incßaß toeßxchßißchßißi.4Xa6Eb li xicß nequeßiloc ke kßaxal cau nequeßâlinac chiru li cßuch li narupupic chiru choxa. Coeßrâlina toj saß eb li tzûl ut coeßxram saß eb li chaki chßochß.W6Eb li xicß nequeßiloc ke yôqueb chixqßuebal ketal. Incßaß naru noco-el saß be. Xcuulac xkßehil li kacamic. Osocß ke.HV 6Xkasicß katenkßanquil toj retal nak incßaß chic xkacuy. Yôco chiroybeninquil nak teßchâlk chikatenkßanquil. Abanan li tenamit li yôco chiroybeninquil incßaß xru chikatenkßanquil.CU6Xban xjoskßil li Kâcuaß quixchaßchaßi ruheb ut incßaß chic quixcßoxlaheb. Incßaß queßqßueheß xlokßal eb laj tij chi moco queßileß xtokßobâl ruheb li nequeßcßamoc be.T6Nequeßxye reheb: —Elenkex chiku. Muxbil êru. Ayukex. Incßaß tojilok êriqßuin, chanqueb li tenamit reheb. Queßêlelic ut queßcôeb yalak bar saß jalan tenamit. Ut eb li tenamit aßan queßxye: —Mâ jokße naru teßcuânk saß kayânk.—mSS6Eb li profeta ut eb laj tij chanchaneb li mutzß nak nequeßxbeni ribeb saß eb li be. Ut xban nak queßxmux ribeb riqßuin xquiqßuel li ras rîtzßin, xicß nequeßileß. Joßcan nak mâ ani na-ajoc re xchßeßbal li rakßeb.-RS6 Aßin quicßulman xban lix mâqueb li profetas ut eb laj tij. Eb aßan queßmâcob nak queßxqßueheb chi camsîc aran Jerusalén li cristian li mâcßaßeb xmâc.mQS6 Eb lix reyeb li jalan xtenamiteb mâ jokße queßxcßoxla nak naru teßoc saß li tenamit Jerusalén li xicß nequeßiloc reheb. Chi moco eb li jalan tenamit queßxpâb nak naru teßoc saß li oquebâl re li tenamit Jerusalén.@Py6 Quirisi xjoskßil li Kâcuaß saß xbêneb li cuanqueb Jerusalén. Quixtakla xam saß li tenamit ut quilajeßsacheß chixjunil. Joß ajcuiß lix cimiento li cab, queßosoß xban xam.O76 Usta queßxra lix cocßaleb, cuanqueb li naßbej queßxchik lix cocßal re teßxtzaca saß eb li cutan nak queßsacheß ruheb li cuanqueb Jerusalén.0NY6 Kßaxal us chokß reheb li xeßcamsîc saß li plêt chiruheb li nequeßcam xban xtzßocajiqueb. Eb aßan timil timil nequeßcam xban nak mâcßaß chic xtzacaêmkeb.MM6Abanan, anakcuan chanchaneb chic li ru xam xban xkßekaleb. Mâ ani chic nanaßoc ruheb saß eb li be xban nak xeßbakoß. Lix tzßumal xletz rib chiru lix bakeleb. Chanchaneb chic li chaki siß.nLU6Eb li queßcßamoc be chiku kßaxal tîqueb xchßôl junxil. Chanchaneb xsakal li nieve ut li leche xban nak kßaxal tîqueb xchßôl. Kßaxal cauheb rib ut cßajoß xchakßal ruheb. Chanchaneb li tertôquil pec coral ut zafiro.2K]6Kßaxal cuißchic xnumta lix mâusilal lin tenamit chiru li mâusilal li queßxbânu eb laj Sodoma, li queßsacheß ruheb saß junpât chi mâ ani quipletic riqßuineb.>Ju6Eb li queßtzacan chak chi châbil junxil, anakcuan yôqueb chi câmc xban xtzßocajiqueb saß eb li be. Queßyoßla saß biomal. Abanan anakcuan nequeßxyocßob ribeb saß li mul.8Ii6Li rußuj rakß eb li cßulaßal li toj nequeßtußuc naxletz rib saß reheb xban li chaki el. Eb li cocßal nequeßxtzßâma xcua rucßaheb, abanan mâ ani naqßuehoc reheb.MH6Li ixki xoj naxqßueheb xtuß li cocß ral. Abanan eb lin tenamit moco joßcaneb ta. Kßaxal joskßeb ban. Chanchaneb li nimla joskß aj xul avestruz xcßabaß, li nacuan saß li chaki chßochß.0GY6Eb li cuanqueb Sión queßqßueheß xlokßaleb junxil. Kßaxal lokßeb chiru li oro. Abanan anakcuan chanchaneb aj chic li chßochß ucßal yîbanbil yal xban cuînk.)F M6Li ka-oro xeßkßekoß ru. Li châbil oro incßaß chic nequeßlemtzßun. Ut li tertôquil pec li xcuan saß li templo nequeßtßanaxin yalak bar saß eb li be.kEO6BChacßut lâ joskßil chiruheb ut chasach ruheb. Chacuisiheb saß li ruchichßochß, at Kâcuaß.9Dk6AChacacuubresi lix chßôleb re nak incßaß teßxtau xyâlal ut chamajecuaheb.Chacßut lâ joskßil chiruheb ut chasach ruheb. Chacuisiheb saß li ruchichßochß, at Kâcuaß.hCI6@Chaqßueheb chixtojbal rix lix mâqueb, at Kâcuaß. Chabânu reheb joß xcßulubeb xcßulbal.kBO6?Chaqßue retal li cßaßru nequeßxbânu. Chalen ekßela ut toj ecuu, junelic yôqueb chinhobbal.^A56>Nacanau cßaßru nequeßxye li xicß nequeßiloc cue. Rajlal chicuix nequeßâtinac.e@C6=Lâat xacuabi nak yôqueb chinhobbal. Nacanau chixjunil li cßaßru nequeßxcßûb chicuix.?6e6;At Kâcuaß, lâat caqßue retal li raylal yôquin chixcßulbal chi mâcßaß inmâc. Chacol rix lin yußam.;=q6:At Kâcuaß, lâat cat-oquen chicuix ut quinâcol.Y<+69Saß li cutan nak quintzßâma intenkßanquil âcue, lâat caye cue: Matxucuac.;68Cacuabi li cßaßru quinye nak quintzßâma châcuu nak tinâcol. Incßaß xacanab yal chi joßcan li cßaßru quintzßâma châcuu.Z:-67At Kâcuaß, lâin quinyâba lâ cßabaß nak cuanquin chak saß xchamal li jul.e9C66Saß inchßôl lâin nak oc cue chi subûnc saß haß. Ut quinye: —Anakcuan xin-osoß.—d8A65Xineßxcut chi yoßyo saß jun li chamal jul ut queßxtzßap li re riqßuin jun nimla pec.7)64Eb li xicß nequeßiloc cue xineßxchap chi mâcßaß inmâc. Chanchanin li xul li quitßaneß saß jun li raßal ut incßaß naru tâêlelik.j6M63Cßajoß nak nayotßeß inchßôl xban li raylal li xeßxcßul eb li ixk li cuanqueb Jerusalén.J5 62toj retal nak li Kâcuaß târil chak xtokßobâl ku saß choxa.L461Incßaß tincanab yâbac xban nak mâcßaß nacßojoban inchßôl,^3560Li xyaßal cuu natßululnac saß xnakß cuu xban nak queßsacheß ruheb lin tenamit.I2 6/Kßaxal ra xkacßul. Xsacheß ru li katenamit. Ut yô kaxiu.—91m6.Chixjunileb li xicß nequeßiloc ke nocoeßxhob.06-Xban li raylal xaqßue saß kabên, chanchano aj chic mul ut mâcßaß chic noco-oc cuiß chiruheb chixjunileb li tenamit.P/6,Chanchan nak xamuk âcuib saß chok re nak incßaß tâcuabi li katij..6+Cßajoß lâ joskßil. Joßcan nak xaqßue li raylal saß kabên. Xoâcanab chi camsîc ut incßaß xacuil xtokßobâl ku.[-/6*—Lâo xkakßet lâ cuâtin ut xomâcob châcuu. Ut lâat incßaß xacuy kamâc.E,6)Chikayâba xcßabaß li Kâcuaß cuan saß choxa ut takaye:t+a6(Chikaqßuehak retal chi us cßaßru takabânu. Chikajal li kacßaßux ut chosukßîk riqßuin li Kâcuaß.x*i6'¿Cßaßut nak târahokß xchßôl li cuînk xban li raylal li naxcßul, cui aßan ajcuiß li yô chi mâcobc?Y)+6&Nakacßul li us joß ajcuiß li incßaß us xban nak joßcan naraj li Kâcuaß.`(96%¿Ani ta biß târûk tixye cßaßru tixcßul junak cui moco joßcan ta naraj li Dios?Y'+6$Li Kâcuaß incßaß nacuulac chiru nak incßaß narakeß âtin saß tîquilal.Z&-6#Chi moco nacuulac chiru li Kâcuaß nak tâmakßekß chiruheb li cßaßru reheb.l%Q6"Li Kâcuaß incßaß nacuulac chiru nak teßrahobtesîk li cuanqueb rubel xcuanquil jalan tenamit.T$!6!Moco yal naraj ta xchßôl li Kâcuaß nak naxqßue li raylal saß kabên.k#O6 Usta naxqßue xrahil kachßôl, abanan naruxtâna ku xban nak kßaxal nim li ruxtân saß kabên.="u6Li Kâcuaß incßaß nocoxtzßektâna chi junaj cua.n!U6Chixqßuehak chi saqßuecß saß xnakß ru xbaneb li xicß nequeßiloc re usta tâcßutekß xxutân.a ;6Chixcubsihak ban rib rubel xcuanquil li Kâcuaß, xban nak toj cuan cßaßru naroybeni.6Kßaxal us nak junak tixcßojob xchßôl ut incßaß tâcuechßînk xban nak li Kâcuaß, aßan li quiqßuehoc re chixcßulbal li raylal._76Kßaxal us nak junak tixcanab rib chi taklâc xban li Kâcuaß chalen saß xsâjilal.6Kßaxal us nak junak târoybeni nak tâtenkßâk xban li Kâcuaß. Ut incßaß yôk chixcuechßinquil li cßaßru naxbânu.  6Li Kâcuaß junelic châbil riqßuineb li nequeßyoßonin riqßuin. Ut naruxtâna ruheb li nequeßxsicß xtenkßanquil riqßuin.G6Li Kâcuaß, aßan li natenkßan cue. Ut aßan li ninyoßoni.oW6Cuulaj cuulaj nocorosobtesi. Acß chic li kosobtesinquil xban nak kßaxal nim li rusilal saß kabên.r]6Xban nak junelic naruxtâna ku li Kâcuaß, joßcan nak incßaß xo-osoß. Junelic naril xtokßobâl ku.O6Abanan cuan jun li nacßojla cuiß inchßôl. Ut aßan li nacuoybeni.I 6Incßaß na-el saß inchßôl. Ut yô chi chßinânc inchßôl.  6Lâin nincßoxlac chirix chixjunil li raylal ut li rahil chßôlejil li nincßul. Nacuecßa tzßakal xmay li raylal li nincßul.gG6Mâcßaß chic inmetzßêu. Ut nincßoxla nak mâcßaß chic nacuoybeni riqßuin li Kâcuaß.]36Mâcßaß chic tuktûquil usilal cuiqßuin. Ut mâcßaß chic li sahil chßôlejil.ve6Chanchan nak quinixcut chiru chßochß ut xeßtokeß li ruch cue. Ut chanchan nak quinixtolcßosi saß poks.J 6Junes raylal nincßul. Chanchan nak junes cßa chic li nintzaca.\16Chixjunileb li cuech tenamitil niquineßxhob. Rajlal cutan yôqueb chinseßenquil.L6 Chanchan nak quinixcut riqßuin lix tzimaj ut kßaxal cham qui-oc.=u6 Chanchan nak yô chintîcanquil riqßuin lix tzimaj.gG6 Chanchan nak quinixchap ut quinixrahobtesi ut quinixcanab injunes chi mâ ani natenkßan cue.` 96 Li Kâcuaß chanchan jun li oso malaj ut jun li cakcoj mukmu roybeninquil ani tixchap.} s6 Chanchan nak eb li tzßac yîbanbil riqßuin pec nequeßramoc re lin be. Ut incßaß chic nintau cßaßru tinbânu.l Q6Usta xinjap cue chixtzßâmanquil intenkßanquil chiru, abanan li Kâcuaß incßaß xrabi lin tij.' G6Chanchan nak sutsûquin saß tzßac re nak incßaß tinêlelik. Chanchan nak bacßbôquin riqßuin cadena kßaxal âl xban li raylal li yôquin chixcßulbal.t a6Xban li raylal li nincßul, chanchan nak cuanquin saß kßojyîn, joß eb li camenak li ac xeßcam najter.N6Junes raylal ut chßaßajquilal nincßul. Sutsûquin xban li raylal.q[6Xban li raylal li yôquin chixcßulbal, chanchan nak tîxin chic chi us. Ut chanchan tokoleb lin bakel.,S6Rajlal cutan junes raylal nincßul.+6Cßajoß li raylal xqßue saß inbên. Incßaß chic us nin-el. Chanchan nak yôquin chi bêc saß kßojyîn ut incßaß naxcutanobresi lin be._ 96Lâin jun cuînk quincßul nabal li raylal xban nak yô xjoskßil li Dios saß inbên.-S6Xiu xiu cuanco. Yalak bar yôqueb chi châlc li nequeßbânun raylal ke. Chanchan li bokbileb saß junak ninkße. At Kâcuaß, mâ ani naru naxcol rib châcuu nak yô âjoskßil. Eb li xinqßuiresiheb quilajeßcamsîc; ut li xinchßolaniheb queßsacheß ruheb xbaneb li xicß nequeßiloc ke.6Eb li camenak nequeßtßanaxin saß eb li be, joß cocßal, joß tîxeb. Eb li sâj cuînk ut eb li tukß ix xelajeßcamsîc. Xban âjoskßil, at Kâcuaß, cacanabeb chi camsîc ut incßaß cacuil xtokßobâl ruheb.Xiu xiu cuanco. Yalak bar yôqueb chi châlc li nequeßbânun raylal ke. Chanchan li bokbileb saß junak ninkße. At Kâcuaß, mâ ani naru naxcol rib châcuu nak yô âjoskßil. Eb li xinqßuiresiheb quilajeßcamsîc; ut li xinchßolaniheb queßsacheß ruheb xbaneb li xicß nequeßiloc ke. 6At Kâcuaß, qßue retal. ¿Ma cuan ta biß anihak xabânu re joß yôcat chixbânunquil ke lâo? ¿Ma tento ta biß nak eb li naßbej teßxtiu xtibeleb lix cocßal li nequeßxra? ¿Ma tento ta biß nak teßcamsîk saß li templo eb laj tij ut eb li profeta?uc6Chexcuaclîk chiru kßojyîn nabal sut ut têyâba xcßabaß li Kâcuaß chi anchal êchßôl. Chetzßâma chiru li Dios re nak târil xtokßobâleb ru lê cocßal li yôqueb chi câmc saß be yalak bar xban nak mâcßaß xtzacaêmkeb.K6Lâex li cuanquex Jerusalén, cheyâba xcßabaß li Kâcuaß. Chi kßek chi cutan texyâbak. Tßululnak xyaßal êru. Chanchanak li nimaß. Mêcanab yâbac. Mêqßue chi hilânc li xnakß êru.o~W6Li Kâcuaß xbânu êre li cßaßru quixye chak junxil. Incßaß xril xtokßobâl êru. Xsach ban êru. Incßaß chic xcuy êmâc. Xqßueheb xcuanquil li xicß nequeßiloc êre re teßnumtâk saß êbên, ut xexqßue chi seßêc..}U6Chixjunileb li xicß nequeßiloc êre yôqueb chêhobbal. Nequeßrecßasi lix jolomeb ut nequeßseßec. Ut nequeßxye: —Chanchan xkanukßeb nak xkasach ruheb. Aßan aßin li cutan yôco chiroybeninquil nak teßsachekß ruheb laj Jerusalén. Toj xkil ajcuiß nak xeßsacheß ruheb, chanqueb.X|)6Chixjunileb li nequeßnumeß, nequeßxpokßpokßi li rukßeb nak nequexril. Nequeßseßec ut nequexhob lâex li cuanquex Jerusalén. Ut nequeßxye: —¿Ma aßin ta biß li tenamit li kßaxal chßinaßus nayeheß re? ¿Ma aßin ta biß li tenamit li tâqßuehekß xlokßal xbaneb chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß? chanqueb.{6Aßaneb ajcuiß lê profeta li queßbalakßin êre. Lâex yôquex chi mâcobc, abanan incßaß queßxye êre nak incßaß us yôquex. Incßaß queßxye êre nak têyotß êchßôl ut têjal êcßaßux re nak incßaß texchapekß. Ticßtiß ban li queßxye êre.z6 ¿Cßaß ta cuiß ru tinye chêrix lâex li cuanquex Jerusalén? ¿Cßaßru texinjuntakßêta cuiß? ¿Chan ta cuiß ru nak tincßojob êchßôl, lâex li cuanquex Sión? Kßaxal nim li raylal cuanquex cuiß. Chanchan xnimal li palau. ¿Ani târûk tâcolok êre?Ny6 Nequeßxye reheb lix naß: —Mâcßaß chic kacua kucßa, chanqueb. Ut nequeßtßaneß saß eb li be xban xtzßocajiqueb. Ut nequeßcam saß rukßeb lix naß xban nak mâcßaß chic xtzacaêmkeb.Ex6 Incßaß chic sa nin-iloc xban li yâbac ninbânu. Nayotßeß li cuâm xban xrahil inchßôl xban nak queßsacheß ruheb lin tenamit. Ut li cocßal nequeßcam saß be xban xtzßocajiqueb.'wG6 Eb li nequeßcßamoc be chiruheb li cuanqueb Sión, chunchûqueb chic saß chßochß. Incßaß nequeßâtinac. Queßxqßue li poks saß xjolomeb ut queßxqßue li kßes ru tßicr chirixeb retalil lix rahil xchßôleb. Ut eb li tukß ix nequeßxxulub lix jolomeb xban xrahil xchßôleb.Xv)6 Eb li oquebâl re li tenamit tßanenakeb chic saß chßochß. Jorbil chic li nînki cheß li queßtzßapoc re li oquebâl. Li rey joßqueb ajcuiß li queßtenkßan re queßchapeß ut queßcßameß chi najt saß jalan tenamit. Mâcßaß chic xchakßrab li Dios. Ut li Kâcuaß incßaß chic naxcßutbesi li visión chiruheb li profeta.ru]6Li Kâcuaß quixye nak tâsachekß ru li tzßac li sutsu cuiß Jerusalén ut incßaß quixjal xcßaßux. Quixqßue ban chi sachecß chixjunil. Li tzßac joß ajcuiß li cab najt xteram li nequeßxcol cuiß ribeb ac juqßuinbil chic.tta6Quixtzßektâna lix artal li Kâcuaß ut quixtzßektâna ajcuiß li templo. Quixcanabeb saß rukßeb li xicß nequeßiloc re, re nak teßxjuqßui li rochoch li rey. Ut japjôqueb re saß li templo. Chanchan nak yôqueb chi ninkßeîc.Ts!6Moco ra ta chiru nak quixqßue chi poßîc li templo. Ut quixsach ru li naßajej li nequeßlokßonin cuiß li tenamit. Incßaß chic nequeßlokßonin saß li hilobâl cutan, chi moco nequeßxbânu li ninkße joß queßxbânu junxil. Xban xjoskßil li Kâcuaß, quixtzßektânaheb chixjunileb, joß li rey, joß eb ajcuiß laj tij.9rk6Chanchan nak xicß chic narileb li tenamit Israel li Kâcuaß xban nak quixsach ru li tenamit Jerusalén. Quixcanabeb re nak tâjuqßuîk chixjunil li cab li bar nequeßxcol cuiß ribeb. Ut queßxjuqßui ajcuiß li rochocheb li rey. Cßajoß li raylal quixqßue saß xbêneb li ralal xcßajol laj Judá.]q36Chanchan nak li Kâcuaß yô chixtîcanquileb riqßuin lix tzimaj. Quixcanab chi sachecß chixjunil li chßinaßus rilbal. Cßajoß li raylal xeßxcßul arin Jerusalén. Chanchan nak yôqueb chi cßatc xban xam.p6Xban xjoskßil li Kâcuaß quixsach xcuanquileb laj Israel. Incßaß chic quixtenkßaheb laj Israel nak queßchal li xicß nequeßiloc reheb chi pletic riqßuineb. Quixcanab chixjunil chi sachecß. Chanchan queßcßateß xban xam nak queßsacheß ruheb.o!6Li Kâcuaß cßajoß lix joskßil. Mâ jun chic li rochocheb li ralal xcßajol laj Jacob quixcanab chi xakxo. Quilajxsach ajcuiß ruheb chixjunil li cab li nequeßxcol cuiß ribeb laj Judá. Quixcßut xxutân li rey joß eb ajcuiß chixjunileb li nequeßtenkßan re.6n g6Chanchan nak xoxqßue saß kßojyîn li Kâcuaß nak xqßue li raylal saß xbên li tenamit Jerusalén. Cßajoß nak quijoskßoß li Kâcuaß saß kabên nak quirisi lix lokßal li katenamit. Chanchan nak quixtzßek saß chßochß. Chi moco quiril xtokßobâl ru li lokßlaj templo, lix naßaj li rok.~m w6Chaqßue taxak retal li incßaß us nequeßxbânu li xicß nequeßiloc ke. Chabânu taxak riqßuineb aßan joß xabânu kiqßuin lâo xban li mâusilal xkabânu. Cßajoß nak nayotßeß kachßôl ut tacuajenako xban li raylal yôco chixcßulbal.7l i6Eb li tenamit queßrabi nak yôco chi yâbac xban li raylal, abanan mâ ani nacßojoban kachßôl. Nequeßsahoß saß xchßôleb li xicß nequeßiloc ke nak nequeßrabi resil li raylal li xaqßue saß kabên. Chicuulak taxak xkßehil li rakba âtin re nak teßxcßul ajcuiß eb aßan joß yôco chixcßulbal lâo.Chaqßue taxak retal li incßaß us nequeßxbânu li xicß nequeßiloc ke. Chabânu taxak riqßuineb aßan joß xabânu kiqßuin lâo xban li mâusilal xkabânu. Cßajoß nak nayotßeß kachßôl ut tacuajenako xban li raylal yôco chixcßulbal."k ?6At Kâcuaß, at kaDios, chaqßue taxak retal li raylal li yôco chixcßulbal. Tâqßue taxak retal lix rahil li kachßôl. Cßajoß nak nayotßeß li kachßôl xban li mâc xkabânu. Saß eb li be yôqueb chi camsîc li kalal kacßajol ut yôqueb ajcuiß chi câmc saß li kochoch.\j 36Kajap ke chixbokbaleb li nequeßrahoc ke, abanan xoeßxbalakßi. Eb laj tij ut eb li nequeßcßamoc be chiku yôqueb chi câmc saß li tenamit. Yôqueb raj chixsicßbal lix tzacaêmkeb re nak incßaß teßcâmk.vi g6Li Kâcuaß quirakoc âtin saß kabên saß tîquilal. Lâo xkakßet li râtin. Chêjunilex lâex, qßuehomak retal li raylal li yôco chixcßulbal. Chixjunileb li toj sâjeb queßchapeß ut queßcßameß chi najt, joß cuînk, joß ixk.h -6Eb li cuanqueb Sión yôqueb chixtzßâmanquil xtenkßanquil. Abanan mâ ani natenkßan reheb. Li Kâcuaß quixye nak eb li cuanqueb chi nachß xicß chic teßrileb li ralal xcßajol laj Jacob. Eb li cuanqueb Jerusalén tzßektânanbileb xbaneb li xicß nequeßiloc reheb.g )6Xban li raylal li yôco chixcßulbal, nocoyâbac. Natßuluc xyaßal ku. Mâ ani nacßojoban kachßôl ut mâ ani naru naqßuehoc xcacuil kachßôl. Ut eb li kalal kacßajol xeßcana chi mâcßaß chic cuan reheb xban nak eb li xicß nequeßiloc ke xeßnumta saß kabên.Qf 6Li Kâcuaß quirisi xmetzßêuheb li kasoldâd li cauheb raj rib chikacolbal. Ut quixtaklaheb jun chßûtal lix soldado li xicß nequeßiloc ke chixsachbal ruheb li sâj cuînk saß kayânk. Xban nak kßaxal yô xjoskßil, joßcan nak quixtakla raylal saß kabên. Chanchan nak nayatzßeß li ru li uvas re risinquil li xyaßal. ^~~}@|}{{zJyyCxw+vu&tssrpooAn1ml~kHjih~gg*ffe_d9ca``_^]]V\r[KZZ YX6WVJUzT]RQQYPONNkMHLL1J_IHGEODBAA@?>==5<2;,:X988 77J5443211c.-,+*)(''?&%$#""@! ?9F;c " + } :j/J Chixjûnkaleb cuanqueb câhib li rilobâleb ut câhib lix xiqßueb. Ut rubeleb lix xicß cuan rukßeb chanchan rukß cuînk.Li rilobâleb aßan, chanchaneb ajcuiß li rilobâleb li queßcuil chire li nimaß Quebar. Ut li junjûnk yô chi xic chi tîc chiruheb.C.J Ut lâin quinqßue retal nak aßaneb li chanchaneb ángel li queßcuil rubel lix cßojaribâl lix Dioseb laj Israel chire li nimaß Quebar. Ut quinqßue retal nak aßaneb li querubines.-/J Ut quicuil nak eb li querubines queßxhel lix xiqßueb ut queßtakeß ut queßcôeb. Ut eb li ruedas queßtakeß rochbeneb. Nak yôqueb chi xic queßxakli saß xbên li oquebâl re li templo li cuan saß releb sakße. Ut lix lokßal lix Dioseb laj Israel cuan saß xbêneb.r,]J Ut lix lokßal li Dios qui-el saß li oquebâl re li templo ut cô cuißchic saß xbêneb li querubines.R+J Nak nequeßxakli li querubines, nequeßxakli ajcuiß li ruedas. Ut nak nequeßcuacli li querubines, eb li ruedas nequeßcuacli ajcuiß xban nak lix musikßeb li querubines na-ecßasin reheb li ruedas.,*QJ Nak nequeßxic li querubines, nequeßxic ajcuiß li ruedas. Nak eb li querubines nequeßxhel lix xiqßueb re nak teßcuaclîk, eb li ruedas nequeßcuacli ajcuiß.j)MJ Aßaneb li querubines li quicuil chire li nimaß Quebar. Ut eb li querubines queßcôeb takecß.](3J Chixjûnkaleb li querubines câ câ li rilobâleb. Li xbên, aßan chanchan na-iloc bôyx. Li xcab, aßan chanchan na-iloc cuînk. Li rox, aßan chanchan na-iloc cakcoj, ut li xcâ, aßan chanchan na-iloc tßiu.^'5J Lâin quicuabi nak queßxjap re chixyebal reheb li rueda: —¡Qßuehomak vuêlt!—U&#J Nabal li xnakß ruheb li querubines. Cuan chiruheb ut cuan chirixeb. Cuan ajcuiß saß li rukßeb ut saß lix xiqßueb. Ut joßcan ajcuiß li câhib chi rueda. Nabal li xnakßeb ru cuan saß li junjûnk.P%J Saß xcâ pacßalil nequeßxic li rueda aßan. Nak nequeßxic incßaß nequeßxsukßisi ribeb. Eb li querubines nequeßxic saß xjayal li yô chi iloc cuiß ut incßaß nequeßsukßi nak nequeßxic.$J Li câhib chi rueda juntakßêt xyîbanquileb. Eb li rueda aßan li quicuil chanchan nak cuan chic jun li rueda chi saß li jun chic.)#KJ Ut quicuil ajcuiß câhib li ruedas. Jun cuan chixcßatk li junjûnk chi querubín. Li ruedas cßajoß nak nequeßlemtzßun chanchan li châbil pec crisólito.Z"-J Ut quicuil jun li ukßej chanchan rukß cuînk rubel lix xiqßueb li querubines.!!J Ut jun li querubín quixchap li ru xam li cuan saß xyiheb ut quixqßue saß rukß li cuînk li lino rakß. Li cuînk quixcßul ut qui-el.B }J Li Kâcuaß quixye re li cuînk li lino rakß nak tixxoc li ru xam li cuan saß xyânkeb li ruedas li cuanqueb cuiß li querubines. Ut li cuînk cô ut quixakli saß xyânkeb li rueda.3J Lix yâb lix xiqßueb li querubines qui-abîc toj saß li nebâl li cuan chak toj chirix li templo. Chanchan nak yô chi âtinac li nimajcual Dios.SJ Lix lokßal li Kâcuaß qui-el saß xbêneb li querubines ut cô saß li oquebâl re li templo. Ut li templo quinujac riqßuin li chok. Ut li nebâl cßajoß nak quilemtzßun xban xlokßal li Kâcuaß.3J Eb li querubines cuanqueb chiru li templo saß li sur nak li cuînk cô chi saß. Ut li nebâl li cuan chak toj chi saß quinujac riqßuin li chok.1[J Ut li Kâcuaß quixye re li cuînk li lino rakß: —Tat-oc saß xyânkeb li ruedas li cuanqueb rubeleb li querubines. Riqßuin lâ cuukß tâchap li ru xam li yô xxamlel. Ut tâpaji li ru xam saß xbên li tenamit, chan. Ut lâin yôquin chirilbal nak qui-oc li cuînk saß xyânkeb li ruedas.  ;J Ut quicuil nak saß xbên li chanchan choxa li cuan saß xbêneb li querubines quicßutun jun li cßojaribâl yîbanbil riqßuin li châbil pec zafiro.8iJ Ut li cuînk, li lino rakß, li cuan li tzßîblebâl saß xcßâmal xsaß quisukßi ut quixye re li Kâcuaß: —Lâin xinbânu chixjunil li cßaßru xinâtakla cuiß, chan.7gJ Joßcan nak lâin incßaß tincuil xtokßobâl ruheb. Anakcuan tinqßueheb chixtojbal chixjunil li mâusilal li queßxbânu.—Ut li cuînk, li lino rakß, li cuan li tzßîblebâl saß xcßâmal xsaß quisukßi ut quixye re li Kâcuaß: —Lâin xinbânu chixjunil li cßaßru xinâtakla cuiß, chan.#?J Li Kâcuaß quixye cue: —Kßaxal numtajenak lix mâqueb li ralal xcßajol laj Israel ut laj Judá. Saß chixjunil li naßajej queßxcamsi ras rîtzßin ut queßxbânu li mâusilal. Nequeßxye nak lâin xintzßektâna lix naßajeb ut incßaß nacuil li mâusilal li nequeßxbânu.+J Lâin quincana injunes nak yôqueb chi camsînc. Quinhupub cuib saß chßochß ut quinjap cue chixyebal: —At Kâcuaß, at nimajcual Dios, ¿ma tâchoy xsachbal ruheb laj Israel li joß qßuial chic xeßcana xban nak yô âjoskßil saß xbêneb laj Jerusalén? chanquin.?wJ Li Kâcuaß quixye reheb: —Ayukex saß lin templo ut muxumak ru. Ut têtûb li camenak saß li nebâl, chan. Ut queßcôeb ut queßoc chixcamsinquileb li cuanqueb saß li tenamit.3J Jun xiquic nak têcamsiheb li tîxil cuînk joß eb li chßajom, li xkaßal, li naßbej joß eb ajcuiß li cocßal. Abanan incßaß têchßeßeb li cuan retalileb saß xpêquemeb, chan. Ut eb aßan queßxtiquib xcamsinquileb li nequeßcßamoc be, li cuanqueb chiru li templo.[/J Ut quicuabi nak li Dios quixye reheb li cuakib chi cuînk: —Ayukex chirix li cuînk aßin nak tânumekß saß li tenamit ut camsihomakeb li cristian. Incßaß têcuyeb xmâc chi moco têril xtokßobâleb ru.kOJ Ut li Kâcuaß quixye re: —Ayu saß li tenamit Jerusalén. Tâsuti xsaß li tenamit ut tâqßue retalileb saß xpêquemeb li teßyotßekß xban xrahileb xchßôl xban li mâusilal li yôqueb chixbânunquil li tenamit, chan.a;J Ut lix lokßal lix Dioseb laj Israel qui-el saß xbêneb li querubines ut cô saß li oquebâl re li templo. Ut li Kâcuaß quiâtinac riqßuin li cuînk li lino rakß, li cuan li tzßîblebâl saß xcßâmal xsaß.J Ut quicuil nak queßchal cuakibeb li cuînk cuan chak lix chßîchßeb re camsînc saß rukßeb. Eb aßan queßoc saß li oquebâl li cuan saß li norte. Saß xyânkeb li cuakib chi cuînk quichal jun chic li cuînk lino li rakß. Saß xcßâmal xsaß quixcßam chak li cßaßru tâcßanjelak re tzßîbac. Ut nak ac xeßoc, coxeßxaklîk chiru li artal yîbanbil riqßuin bronce.n WJ Chanchan matqßuenbil quinbânu nak quicuabi li Kâcuaß nak quixye chi cau xyâb xcux: —Xeßchal li teßqßuehok re li tenamit chixtojbal rix lix mâqueb. Xeßchal chi cuan chak lix chßîchßeb re camsînc saß rukßeb, chan.{JXban nak cßajoß lin joskßil saß xbêneb, lâin tinqßueheb chixtojbal lix mâqueb. Lâin incßaß tintokßoba ruheb chi moco tincuuxtânaheb ru. Usta nequeßxjap reheb chixyâbanquil lin cßabaß, abanan lâin incßaß chic tincuabi lix tijeb.~uJUt li chanchan cuînk quixye cue: —At ralal cuînk, ¿ma xacuil chixjunil aßin? ¿Ma incßaß nacßojla xchßôleb laj Judá nak nequeßxbânu li mâusilal aßin? ¿Ma incßaß tzßakal nak nequeßrahobtesin yalak bar? Ut nequeßchal arin saß lin templo chixbânunquil li mâusilal re nak teßxqßue injoskßil. Niquineßxmajecua nak nequeßxqßue li rukß cheß saß rußujeb.Xban nak cßajoß lin joskßil saß xbêneb, lâin tinqßueheb chixtojbal lix mâqueb. Lâin incßaß tintokßoba ruheb chi moco tincuuxtânaheb ru. Usta nequeßxjap reheb chixyâbanquil lin cßabaß, abanan lâin incßaß chic tincuabi lix tijeb.} sJUt quinixcßam toj saß li oquebâl re li templo. Saß xyi lix mu cab ut li artal cuanqueb ôb xcaßcßâl li cuînk. Li rixeb nacana bar cuan cuiß lix templo li Dios. Yôqueb chi iloc saß releb sakße ut yôqueb chixlokßoninquil li sakße.? wJUt li chanchan cuînk quixye cue: —At ralal cuînk, ¿ma nacaqßue retal chixjunil li cßaßak re ru aßin? Toj cuan cuißchic kßaxal yibru li tâcuileb chiruheb aßin, chan cue.3 _JChirix aßan quinixcßam saß li oquebâl re li templo, li cuan saß li norte. Ut queßcuil li ixk chunchûqueb aran. Yôqueb chi yâbac chirix lix dios Tamuz xcßabaß.M J Abanan kßaxal cuißchic yibru li cßaßru tâcuil mokon, chan cue.^ 5J Li chanchan cuînk quixye cue: —At ralal cuînk, ¿ma xaqßue retal li cßaßru yôqueb chixbânunquil eb li nequeßcßamoc be saß xyânkeb laj Israel? Chixjunileb yôqueb chixlokßoninquileb li yîbanbil dios chi mukmu. Ut nequeßxye nak lâin incßaß nacuil li cßaßru nequeßxbânu. Nequeßxye nak lâin xintzßektâna lix naßajeb.taJ Ut aran xakxôqueb li lajêb xcâcßâl chi cuînk li nequeßcßamoc be saß xyânkeb laj Israel. Saß xyânkeb aßan cuan laj Jaazanías li ralal laj Safán. Saß rukß li junjûnk cuan lix sansar ut yô chi takecß lix sibel li pom.J Ut lâin quin-oc saß li naßajej aßan ut quicuil. Yîbanbil chiru li tzßac retalil li cßantiß ut li xul li nequeßxquelo ribeb chiru chßochß ut li xul li kßaxal yibeb ru. Ut quicuil ajcuiß li yîbanbil dios li nequeßxlokßoni eb laj Israel.J Ut quixye cue: —Ocan ut tâcuil li mâusilal ut li yibru naßleb yôqueb chixbânunquil saß li naßajej aßan, chan cue.:mJUt li chanchan cuînk quixye cue: —At ralal cuînk, nimobresi lix hopolal li tzßac aßan, chan. Ut lâin quinnimobresi lix hopolal li tzßac ut quicuil jun li oquebâl aran.q[JUt quinixcßam saß li oquebâl re li nebâl re li templo ut quicuil jun li hopol cuan chiru li tzßac.?wJUt li chanchan cuînk quixye cuißchic cue: —At ralal cuînk, ¿ma nacaqßue retal li cßaßru yôqueb chixbânunquil eb li ralal xcßajol laj Israel? Xban li mâusilal li nequeßxbânu yôqueb chicuisinquil saß lin templo. Ut toj cuan cuißchic li cßaßak re ru numtajenak xyibal ru li toj tâcuil, chan.r]JUt li yôquin chirilbal quixye cue: —At ralal cuînk, ilon saß li norte, chan cue. Ut lâin quin-iloc, ut saß li oquebâl li cuan saß li norte li cuan cuiß li artal quicuil li yîbanbil dios li xicß na-ileß xban li Kâcuaß.&EJUt aran quicuil cuißchic lix lokßal li Kâcuaß lix Dioseb laj Israel, joß li quicuil saß li visión li quixcßut chicuu nak cuanquin saß li ru takßa.DJLi chanchan cuînk quixyeß li rukß ut quinixchap chi rismal injolom. Ut lix musikß li Kâcuaß quinixtaksi saß ikß saß choxa. Ut saß visión li Kâcuaß quinixcßam toj Jerusalén saß li oquebâl re li tenamit li cuan saß li norte, li cuan cuiß li yîbanbil dios li naqßuehoc xjoskßil li tzßakal Dios.[/JUt quicuil jun li chanchan cuînk. Quicßutun chicuu nak naticla saß xcßâmal xsaß toj takßa saß li rok chanchan xam. Ut naticla saß xcßâmal xsaß toj saß lix jolom chanchan li chßîchß nalemtzßun.~ +Jb cutan chic xticlajic li xcuak li po re li xcuak chihab kacßambal Babilonia nak lâin chunchûquin saß cuochoch cuochbeneb li nequeßcßamoc be saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Judá. Ut lâin quicuecßa nak quixqßue cue lix cuanquil li Kâcuaß li nimajcual Dios.}'JLi rey târahokß xchßôl, ut li ralal tâchßinânk xchßôl ut eb li tenamit sicsotkeb xban xxiu. Lâin texinqßue chixtojbal rix lê mâc. Lâin tinrakok âtin saß êbên joß nak xexrakoc âtin saß xbêneb lê ras êrîtzßin. Ut tênau nak lâin li Kâcuaß.—b|=JTânumtâk li raylal saß êbên. Rajlal yôkex chirabinquil resil li raylal li tâchâlk saß êbên. Têtzßâma chiruheb li profeta nak teßxye êre li cßaßru tâcßulmânk, abanan incßaß teßxbânu. Eb laj tij mâcßaß chic cßaßru teßxcßut chêru, chi moco eb laj qßuehol naßleb târûk teßxchßolob xyâlal chêru.Li rey târahokß xchßôl, ut li ralal tâchßinânk xchßôl ut eb li tenamit sicsotkeb xban xxiu. Lâin texinqßue chixtojbal rix lê mâc. Lâin tinrakok âtin saß êbên joß nak xexrakoc âtin saß xbêneb lê ras êrîtzßin. Ut tênau nak lâin li Kâcuaß.—{{oJXucuajel li raylal li tâchâlk saß êbên. Têsicß raj chic bar tâcßojlâk êchßôl, abanan mâ bar têtau.}zsJTintaklaheb chak li tenamit li kßaxal yibru xnaßlebeb re nak aßaneb chic teßêchanînk re li rochocheb. Riqßuin aßin tincuisi lix kßetkßetileb li nînkeb xcuanquil. Ut li artal li nequeßxlokßoni cuiß lix dioseb tinqßue chi muxecß.,yQJTâcauresi junak li cadena retalil nak texchapekß xban nak li naßajej aßin numtajenak chi mâusilal ut camsînc. Li tenamit junes rahobtesînc nequeßxcßoxla.xJTeßchâlk laj êlkß ut teßoc saß lin templo ut teßxmux ru. Ut lâin mâcßaß tinbânu re xcolbal lin lokßlaj naßaj. wJJoßcan nak lâin tinkßaxtesi lix biomaleb saß rukßeb li jalan tenamit. Eb li incßaß useb xnaßleb teßrelkßa ut teßxmux ru.{voJKßaxal queßxqßue xlokßal li cßaßru reheb li kßaxal terto xtzßak. Riqßuin aßan queßxnimobresi ribeb nak queßxyîb li yîbanbil dios li kßaxal yibru. Joßcan nak lâin xinbânun re nak xicß chic teßril li cßaßru terto xtzßak.u!JTeßxcut lix oro ut lix plata saß be xban nak mâcßaß chic tâoc cuiß reheb. Chi moco li oro chi moco li plata târûk tâcolok reheb saß xkßehil nak li Kâcuaß tixcßut lix joskßil. Incßaß chic tâsahokß xchßôleb riqßuin lix oro ut lix plata chi moco tâcßojlâk xchßôleb xban nak mâcßaßak chic lix tzacaêmkeb. Lix oro ut lix plata, aßan li quiqßuehoc reheb chi mâcobc.at;JTeßxqßue kßes ru tßicr chirixeb ut yôkeb xxiu. Jobilak rismaleb ut yôkeb xxutân.Vs%JChixjunileb sicsotkeb xbaneb xxiu. Ut mâcßaßakeb xmetzßêu li rok rukß.0rYJCuanqueb li teßêlelik saß eb li tzûl re xcolbal ribeb joß li mucuy li nequeßcuan saß li ru takßa. Chixjunileb yôkeb chi yâbac xban li mâusilal queßxbânu.iqKJChirix lê tenamit cuânk li plêt ut saß li tenamit cuânk li caki yajel ut cueßej. Eb li cuânkeb chak saß cßalebâl teßcamsîk saß li plêt ut li cuânkeb saß li tenamit teßcâmk xban li caki yajel ut li cueßej.'pGJTeßxyâbasi li trompeta re teßxcauresi ribeb chi xic chi pletic. Abanan mâ jun reheb tâêlk chi pletic xban nak lin joskßil cuan saß xbên chixjunileb.OoJ Li ani tixcßayi lix chßochß incßaß chic tixcßul li cßaßru quixcßayi usta toj yoßyôk xban nak tenebanbil li raylal aßin saß xbêneb xban li mâusilal xeßxbânu. Chixjunileb teßosokß.n{J Xcuulac xkßehil ut xcuulac xcutanquil nak li ani tâlokßok incßaß tâsahokß xchßôl riqßuin li tixlokß. Ut li ani tâcßayînk incßaß târahokß xchßôl riqßuin li tixcßayi xban nak lin joskßil cuan saß xbên chixjunileb li tenamit.~muJ Xnumta li mâusilal ut xban nak cuan nabal li mâusilal xnumta li rahobtesînc. Mâ jun êre teßcolekß, usta cuanqueb xbiomal ut usta nînkeb xcuanquil. Telajeßosokß ban chixjunileb ut mâ ani chic tâyâbak xban nak chixjunileb teßosokß.#l?J Xcuulac xkßehil nak tex-osokß. Xcuulac xkßehil nak têtoj rix li mâusilal xebânu xban nak lê mâusilal xnumta yalak bar ut xnumta lê kßetkßetil.k1J Incßaß tincuy êmâc chi moco tincuil xtokßobâl êru. Texinqßue ban chixtojbal rix lê mâc. Ut li mâusilal nequebânu saß êbên ajcuiß lâex tâsukßîk. Ut lâex tênau nak lâin li Kâcuaß ut tênau ajcuiß nak lâin li tinqßuehok êre chixtojbal rix lê mâc.Wj'JChi sêb tincßut lin joskßil chêru. Lâex tênau nak kßaxal yô injoskßil saß êbên. Ut lâin tinrakok âtin saß êbên aß yal chanru lê yehom êbânuhom. Texinqßue chixtojbal rix lê mâusilal.Zi-JXchal lê rosoßjic lâex li cuanquex saß li naßajej aßin. Xcuulac xkßehil nak incßaß chic texninkßeîk saß eb li tzûl. Incßaß chic sahak saß êchßôl. Junes saß rahil chßôlejil chic cuânkex.Vh%JAnakcuan xex-osoß. Xchal lê rosoßjic. Ac xcuulac xkßehil nak tex-osokß.zgmJJoßcaßin xye li Kâcuaß: —Tâchâlk jun nimla raylal saß êbên toj retal tex-osokß. Kßaxal ra têcßul.lfQJUt incßaß tincuy êmâc chi moco tincuil xtokßobâl êru. Texinqßue chixtojbal rix li incßaß us nequebânu. Saß êbên ajcuiß lâex tâsukßîk li mâusilal nequebânu, re nak têqßue retal nak lâin li Kâcuaß Dios.7egJAnakcuan lâex tex-osokß xban nak lâin yô injoskßil saß êbên. Tinrakok âtin saß êbên aß yal chanru lê yehom êbânuhom. Texinqßue chixtojbal rix lê mâusilal.Id J—At ralal cuînk, lâin li Kâcuaß Dios. Aßan aßin li yôquin chixyebal reheb laj Israel. Cuulac re xkßehil rosoßjic chixjunil lê tenamit. Cuulac re xkßehil nak tâosokß lê naßaj.,c UJUt li Kâcuaß quixye cuißchic cue:bJLâin tinsach ru lix naßajeb li teßcuânk cuiß. Mâcßaß chic cuânk chi saß. Li naßajej chanchanak chic li chaki chßochß naticla chak saß li sur ut nacuulac cuan cuiß li naßajej Diblat re nak eb laj Israel teßxqßue retal nak lâin li Kâcuaß.—Va%J Ut teßxqßue retal nak lâin li Kâcuaß nak teßril lix camenakeb saß eb li naßajej li cuanqueb cuiß li yîbanbil dios ut chixjun sutam eb li artal, joß ajcuiß saß eb li naßajej najt xteram ut saß eb li tzûl, joß ajcuiß rubeleb li nînki cheß ji li queßxcßat cuiß lix sununquil ban re xlokßoninquil lix dioseb.Lâin tinsach ru lix naßajeb li teßcuânk cuiß. Mâcßaß chic cuânk chi saß. Li naßajej chanchanak chic li chaki chßochß naticla chak saß li sur ut nacuulac cuan cuiß li naßajej Diblat re nak eb laj Israel teßxqßue retal nak lâin li Kâcuaß.—a`;J Ut cuanqueb chak chi najt teßcâmk xban caki yajel ut eb li cuanqueb chi nachß teßcâmk saß li plêt. Ut li joß qßuial chic teßcanâk teßcâmk xban cueßej. Joßcaßin nak tincuisi lin joskßil saß xbêneb.4_aJ Ut li Kâcuaß quixye cue: —Yâban ut tenle lâ cuukß ut tenle lâ cuok saß chßochß xban li mâusilal li quilajeßxbânu eb laj Israel. Ut jap âcue xban xrahil âchßôl xban nak cuan laj Israel teßcâmk saß li plêt, cuan li teßcâmk xban cueßej ut cuan ajcuiß li teßcâmk xban yajel.^J Lâin xinqßue li raylal aßin saß xbêneb re nak teßxqßue retal nak lâin li Kâcuaß. Moco incßaß ta ninbânu li cßaßru ninye.M]J Ut li joß qßuial chic li incßaß teßcamsîk tinjulticokß reheb nak cuânkeb chi prêxil saß jalan tenamit. Tâjulticokß reheb nak quirahoß inchßôl chirixeb. Tâjulticokß reheb chanru nak xinqßueheb chi cßuluc raylal xban nak incßaß xeßcuan saß tîquilal chicuu ut xban ajcuiß nak xineßxtzßektâna xban xlokßoninquil li jalanil dios. Aßaneb ajcuiß teßecßânk re nak incßaß us xeßxbânu ut teßxutânâk xban lix mâusilaleb.*\MJAbanan incßaß tinsacheb ru chi junaj cua li tenamit Israel. Saß xyânkeb li jeqßuinbil ruheb saß jalan tenamit, cuan li incßaß teßcamsîk saß li plêt.d[AJCuanqueb li teßcamsîk saß êyânk. Riqßuin aßin têqßue retal nak lâin li Kâcuaß.Z5JSaß chixjunil li naßajej li texcuânk cuiß tâsachekß ruheb. Tâsachekß ruheb chi junaj cua lê artal li nequexlokßonin cuiß ut eb lê yîbanbil dios tâpuqßuîk. Li artal li nequecßat cuiß li incienso teßpoßîk. Chixjunil li quilajêyîb tâpoßîk chi junaj cua.pYYJTinqßueheb li camenak chiruheb lix yîbanbil dios. Ut lix bakeleb tincuteb chixjun sutam lix artaleb.(XIJTâsachekß ruheb li artal ut tâpuqßuîk lix jalam ûch li sakße li nequeßxqßue chokß xdioseb. Ut eb li tenamit teßcamsîk chiruheb lix yîbanbil dios.SWJJoßcaßin tâye reheb li tzûl li cuanqueb Israel: Cherabihak li râtin li Kâcuaß. Joßcaßin xye li Kâcuaß reheb li tzûl ut eb li bol joß ajcuiß eb li nimaß ut eb li ru takßa. Lâin tintakla chak saß êbên li raylal. Tinsach ruheb saß li plêt li naßajej li najteb xteram li nequeßxlokßoni cuiß li jalanil dios.qV[J—At ralal cuînk, ilon cuan cuiß li tzûl li cuanqueb Israel ut tâye reheb li raylal li teßxcßul.EU JUt li Kâcuaß quiâtinac cuißchic cuiqßuin ut quixye cue:^T5JTintakla cueßej saß êbên ut tintakla ajcuiß li joskß aj xul re teßsach êru. Ut tintakla li caki yajel ut li camsînc saß êbên ut tintakla ajcuiß li plêt. Lâin li Kâcuaß yôquin chi yehoc re aßin.SSJLâin tintakla li cueßej saß êbên. Chanchan nak yôquin chêcutbal riqßuin lin tzimaj. Riqßuin li cueßej li tintakla saß êbên, lâin tinsach êru. Kßaxal cuißchic li cueßej tintakla saß êbên. Tincuisi chi junaj cua lê tzacaêmk.Tintakla cueßej saß êbên ut tintakla ajcuiß li joskß aj xul re teßsach êru. Ut tintakla li caki yajel ut li camsînc saß êbên ut tintakla ajcuiß li plêt. Lâin li Kâcuaß yôquin chi yehoc re aßin.R)JTexseßêk ut texhobekß ut eb li xnînkal tenamit li cuanqueb chêjun sutam teßxucuak chirilbal li cßaßru têcßul nak tinrakok âtin saß êbên riqßuin lin joskßil. Texinkßus chi cau nak yôk injoskßil saß êbên. Lâin li Kâcuaß yôquin chi yehoc re aßin.KQJTinsach ru lê tenamit. Tincanab chi juqßuinbil. Tincßut êxutân chiruheb li jun chßôl chic tenamit li cuanqueb chi nachß. Ut chixjunileb li teßnumekß aran teßril li cßaßru têcßul.OPJ Nak acak xinbânu li cßaßru xinye, tâêlk lin joskßil ut tâcßojlâk inchßôl. Nak xcuisi lin joskßil saß êbên, têqßue retal nak lâin li Kâcuaß quinyehoc re aßin nak yô injoskßil.OJ Jun jachal lê tenamit teßcâmk xban caki yajel ut cueßej. Ut li jun jachal chic teßcamsîk chi chßîchß chirix lê tenamit. Ut li jun jachal chic tebinjeqßui ru saß jalan tenamit. Chanchan cutbileb saß ikß tinbânu reheb nak tincuâlinaheb chi chßîchß.UN#J Lâin li yoßyôquil Dios ninye riqßuin juramento nak lâin tinsach êru xban nak xemux ru lin templo xban chixjunil li mâusilal xebânu. Lâin incßaß tincuy êmâc chi moco tincuil xtokßobâl êru.wMgJ Eb li yucuaßbej teßxtiu li ralal xcßajoleb. Ut eb li alal cßajolbej teßxtiu lix yucuaßeb. Lâin tinrakok âtin saß êbên. Tinjeqßui ruheb saß jalan tenamit li joß qßuial teßcanâk. Chanchan cutbileb saß ikß tinbânu reheb.LJ Tinqßue junak nimla raylal saß êbên xban li mâusilal xebânu. Mâ jun sut quinbânu chi joßcan junxil chi moco tinbânu mokon.'KGJJoßcan nak lâin li Kâcuaß ninye êre: —Lâin yô injoskßil saß êbên lâex aj Jerusalén. Texinqßue chixtojbal êmâc chiruheb li xnînkal tenamit."J=JJoßcan nak li Kâcuaß quixye reheb: —Lâex li kßaxal xexkßetoc re lin chakßrab chiruheb li xnînkal tenamit li cuanqueb chêjun sutam. Ut incßaß xebânu li cßaßru xexintakla cuiß. Chi moco xebânu li cßaßru naxye lix chakßrabeb li tenamit li cuanqueb chêjun sutam._I7JAbanan eb li cuanqueb Jerusalén queßxkßet lin chakßrab ut incßaß queßxbânu li cßaßru quebintakla cuiß. Aßaneb chic li kßaxal xeßkßetoc re lin chakßrab chiruheb li tenamit li cuanqueb chixjun sutam."H=JJoßcaßin xye li Kâcuaß li nimajcual Dios: —Lâin xinxakaban re li nimla tenamit Jerusalén saß xyi li xnînkal tenamit li cuanqueb chixjun sutam.'GGJTâchap caßchßinak lâ cuismal li xabacß chire lâ cuakß ut tâcut saß xyi li xam. Li xam aßan, aßan li tâcßatok reheb li ralal xcßajol laj Israel.SFJUt tâchap ajcuiß caßchßinak lâ cuismal ut tâbacß chire lâ cuakß.E'JJun jachal lâ cuismal tâcßat saß xyi li tenamit nak ac xrakeß li plêt. Ut li jun jachal chic tâseti chi chßîchß chixjun sutam li tenamit. Ut li jun jachal chic tâcut saß ikß ut tâcßamekß yalak bar. Ut lâin tincuâlinaheb li tenamit riqßuin chßîchß.ZD /JUt quixye cuißchic cue li Kâcuaß: —At ralal cuînk, sicß junak âchßîchß kßes re, re tâjo li rismal âjolom ut lâ mach. Ut tâsicß ajcuiß junak lâ bisleb re tâcuisi chi oxib jachal lâ cuismal.%CCJMâcßaßak chic xcua rucßaheb. Ut yôkeb chixcaßyanquil ribeb ut yôkeb chi xucuac. Xjuneseb yôkeb chi osocß xban li mâusilal li nequeßxbânu, chan.lBQJUt li Dios quixye cuißchic cue: —At ralal cuînk, lâin incßaß chic tinqßue chi nabal lix tzacaêmkeb li cuanqueb Jerusalén. Bisbilak chic lix cua rucßaheb tinqßue. Ut eb li tenamit teßrahokß xchßôleb ut teßoc chi cßoxlac cßaßru teßxbânu. Ut teßxucuak xban nak yôk chi osocß lix tzacaêmkeb ut lix haßeb.Mâcßaßak chic xcua rucßaheb. Ut yôkeb chixcaßyanquil ribeb ut yôkeb chi xucuac. Xjuneseb yôkeb chi osocß xban li mâusilal li nequeßxbânu, chan.A5JUt li Kâcuaß quixye cue: —Tinqßue âlesêns chirocsinquil lix cßot cuacax chokß rêkaj lix cßot cristian re nak tâpom lâ caxlan cua, chan.!@;JUt lâin quinye: —At Kâcuaß, at inDios, lâin mâ jun sut quinmux cuib. Chalen saß incaßchßinal ut toj chalen anakcuan mâ jun cua xintzaca lix tibel li xul li yal quicam xjunes, chi moco li camsinbil xban joskß aj xul. Mâ jun cua xintzaca li tzacaêmk muxbil, chanquin.;?oJ Ut li Kâcuaß quixye ajcuiß: —Joßcaßin teßtzacânk eb laj Israel nak cuânkeb saß xyânkeb li jalan tenamit li xebintakla cuiß chi prêxil. Muxbilak lix tzacaêmkeb.—>'J Li caxlan cua li tâtzaca, aßan yîbanbil riqßuin cebada pombil saß xam. Chiruheb li tenamit tâpom saß xxamlel lix cßot cristian, chan.k=OJ Joßcan ajcuiß li haß li tâcuucß bisbilak. Cuib secß ajcuiß li haß tâcuucß rajlal cutan.e<CJ Bisbilak li joß qßuial tâtzaca chiru li jun cutan. Cuakxakib onza tâtzaca rajlal cutan.f;EJ Tâcßam li trigo, li cebada, li habas, li lentejas ut li millo ut li mox, ut tâqßue saß junak ucßal. Tâyîb lâ caxlan cua riqßuin aßan. Aßan tâtzaca chiru li oxib ciento cutan riqßuin lajêb roßcßâl cutan.: JNak yocyôcat saß lâ tzße ut saß lâ nim, lâin tatinbacß saß lâ naßaj re nak incßaß tâsukßisi âcuib. Joßcan tâbânu toj retal tâchoy li jarub cutan li xinye âcue nak tâcßul li raylal chokß retal nak tâchapekß li tenamit Jerusalén.9JIlon cuan cuiß li tenamit Jerusalén retalil nak tâchapekß li tenamit. Ut chi tßustßu lâ tel tâye resil li raylal teßxcßul.%8CJNak ac xrakeß li cutan nak yocyôcat saß xbên lâ tzße, tatyoclâk cuißchic saß xbên lâ nim chiru caßcßâl cutan. Li raylal li tâcßul, aßan retalil li raylal li teßxcßul eb laj Judá chiru caßcßâl chihab xban xmâusilaleb. Li jun cutan, aßan retalil li jun chihab.17[JRajlal cutan tatyoclâk saß lâ tzße chiru oxib ciento cutan riqßuin lajêb roßcßâl cutan. Li jun cutan, aßan retalil li jun chihab. Li raylal li tâcßul, aßan retalil li raylal li teßxcßul eb laj Israel chiru oxib ciento chihab riqßuin lajêb roßcßâl chihab xban lix mâusilaleb.6wJUt lâat tatyoclâk saß xbên lâ tzße. Jarub cutan yocyôkat, aßan retalil li raylal li teßxcßul eb laj Israel.+5OJUt tâxakab jun li perpôquil chßîchß châcuu, joß jun li tzßac yô chi ramoc re châcuu li xan li tzßîbanbil cuiß retalil li tenamit. Tâbânu âcuib nak oc âcue chi pletic riqßuin li tenamit. Aßin tâbânu chokß retalil li cßaßru teßxcßul eb li ralal xcßajol laj Israel. 4JChirix aßan, tâyîb jun retalil li tzßac li sutsu cuiß li tenamit ut tâyîb jun retalil li pletic. Tâyîb retalil li rok haß ut retalil lix naßajeb li soldados ut tâyîb ajcuiß retalil li nînki cheß li teßxtßan cuiß li oquebâl re li tenamit. 3 JLi Dios quixye: —At ralal cuînk, chap jun li xan ut tâqßue châcuu. Ut tâyîb chiru li xan jun retalil li tenamit Jerusalén.2JAbanan lâin tatinqßue cuißchic chi âtinac nak tinye âcue cßaßru tâye. Lâat tâye reheb: Joßcaßin xye li Kâcuaß Dios. Cui lâex nequeraj abînc, chex-abînk. Ut cui incßaß nequeraj abînc, mex-abin, xban nak lâex jun tenamit kßetkßetex./1WJLâin tinbânûnk re nak tixletz rib li rußuj âcuakß saß âcue ut incßaß chic tat-âtinak. Incßaß chic tatrûk chixkßusbaleb, xban nak kßetkßet aj tenamiteb.Abanan lâin tatinqßue cuißchic chi âtinac nak tinye âcue cßaßru tâye. Lâat tâye reheb: Joßcaßin xye li Kâcuaß Dios. Cui lâex nequeraj abînc, chex-abînk. Ut cui incßaß nequeraj abînc, mex-abin, xban nak lâex jun tenamit kßetkßetex.0 JUt lâat, at ralal cuînk, tateßxbacß riqßuin cßâm. Aßan retalil nak incßaß târûk tat-êlk saß xyânkeb li tenamit./7JUt quichal cuiqßuin lix musikß li Dios ut quinixxakab. Ut quiâtinac cuiqßuin ut quixye cue: —Tatxic saß lâ cuochoch ut tâtzßap âcuib aran.H. JUt lâin quincôin saß li cßalebâl. Ut nak quincuulac aran, quicuil cuißchic lix lokßal li Dios joß nak quixcßut chicuu chire li nimaß Quebar. Ut lâin quinhupub cuib saß chßochß.-JUt li Kâcuaß quixqßue xcacuilal inchßôl ut quixye cue: —Anakcuan tatxic saß li cßalebâl ut aran tinâtinak âcuiqßuin, chan.],3JAbanan cui lâat tâqßue xnaßleb li tîc xchßôl ut tâye re nak incßaß tâmâcobk, aßan incßaß tâmâcobk ut tâcuânk xyußam xban nak qßuebil xnaßleb. Lâat mâcßaß mâc saß âbên, chan li Dios.+5JCui cuan junak tîc xchßôl tâoc chixbânunquil li mâusilal ut lâin tincanab chi tßanecß, aßan tâcâmk cui lâat incßaß tâchßolob xyâlal chiru. Tâcâmk xban lix mâusilal ut incßaß tâjulticokß cue li us li quixbânu. Ut saß âbên lâat tâcanâk lix camic.i*KJAbanan cui lâat tâchßolob lix yâlal chiru li incßaß us xnaßleb ut cui aßan incßaß tixcanab xbânunquil li mâusilal ut incßaß tixjal xcßaßux, aßan tâcâmk xban lix mâusilal. Mâcuaß chic lâat cuan âmâc.%)CJNak lâin tinteneb câmc saß xbên li yô chixbânunquil mâusilal, lâat tento nak tâye re nak incßaß us yô re nak tixcanab li mâusilal ut incßaß tâcâmk. Ut cui lâat incßaß tâye re ut cui li jun aßan tâcâmk xban li mâusilal, âmâc lâat nak tâcâmk saß li mâc..(UJ—At ralal cuînk, lâin xatinxakab chi cßanjelac joß aj ilol reheb li tenamit Israel. Lâat tâcuabi li cßaßru tinye âcue ut tâchßolob lix yâlal chiruheb.P'JUt saß xcuuk li cutan li Kâcuaß quiâtinac cuiqßuin ut quixye cue:1&[JUt quincuulac riqßuineb laj Israel li cuanqueb chi prêxil aran Tel-abib, li cuan chire li nimaß Quebar. Ut quincuan cuukub cutan saß xyânkeb chi sachso inchßôl.!%;JQuinixcßam lix musikß li Dios. Ut lâin quincôin chi ra saß inchßôl ut chi yô injoskßil. Abanan li Kâcuaß yô chixqßuebal xcacuil inchßôl.R$J Ut quicuabi ajcuiß nak qui-ecßan nak queßxcßul rib lix xiqßueb li chanchaneb ángel. Ut queßecßan ajcuiß li rueda li cuanqueb chiruheb. Kßaxal cau queßecßan. Chanchan nak na-ecßan li câk.>#uJ Ut lix musikß li Dios quinixcuaclesi ut chicuix quicuabi jun xyâb cux chanchan nak na-ecßan li câk ut quixye: —Chinimâk ta lix lokßal li Kâcuaß toj saß lix naßaj, chan.;"oJ Ayu riqßuineb laj Israel lâ cuech tenamitil li cuanqueb chi prêxil. Tâye reheb: Joßcaßin xye li Kâcuaß Dios. Usta teßrabi usta incßaß, abanan lâat tâye reheb, chan. !J Ut li Dios quixye ajcuiß cue: —At ralal cuînk, chacuabi chi us chixjunil li tinye âcue ut chicanâk saß âchßôl li cuâtin.G J Nabal lâ cacuilal tinqßue. Chanchan xcacuilal li pec. Chanchan xcacuilal li tertôquil pec diamante xcßabaß. Incßaß tatxucuak chiruheb xban nak li tenamit aßan aj kßetoleb âtin.—3JJoßcan nak lâin tinqßue xcacuilal âchßôl. Tixkßax xcacuil xchßôleb aßan. Numtajenak lâ cacuilal tinqßue lâin chiru xcacuilal eb aßan. hi~"}r||C{Ezzyy%x|wvu~uFsrrqoppTonnjllRlk9j?iMhgffSee!dpcbb?a``w` ^]]\[[ZYXlWW\VUUeT6SHRQP#O_NNM6LdKKJ HGFECCBtB9Aa@?b>=bUJ#Joßcan ut lâat ixakilbej li nacamux ru lâ sumlajic, chacuabi li cßaßru naxye âcue li Kâcuaß.'=GJ"Lix jalanil li nacabânu lâat, aßan nak mâcuaßeb li cuînk nequeßsicßoc âcue. Lâat ban nacatsicßoc reheb ut nacatojeb. Ut lâat mâcßaß nacacßul.G<J!Junak li ixk li naxcßayi rib naxcßul xtojbal. Abanan lâat incßaß cabânu chi joßcan. Lâat ban chic nacatqßuehoc xmâtaneb li cuînk li nequeßchal yalak bar chi mâcobc âcuiqßuin.f;EJ Lâat jun ixk incßaß nacara lâ bêlom. Nacamux ban ru lâ sumlajic riqßuin jalan cuînk.":=JSaß chixjunileb li be cayîb li naßajej li najt xteram re tâlokßoni cuiß li jalanil dios. Cayîbeb li artal saß eb li naßajej li cuanqueb cuiß nabal li cristian re tâbânu li mâusilal. Abanan incßaß cacßul lâ tojbal joß nequeßxbânu li ixk li nequeßxcßayi ribeb.,9QJLâin li nimajcual Dios ninye: —Lâat moco tuktu ta âchßôl. Xabânu chixjunil li mâusilal aßin joß jun li ixk naxcßayi rib, ut incßaß nacanau xutânac. 8 JKßaxal cuißchic xnumta li mâusilal xabânu Canaán ut riqßuineb laj Babilonia. Abanan incßaß ajcuiß quicßojla âchßôl.47aJIncßaß quicßojla âchßôl riqßuin li mâusilal li ac xabânu toj retal côat Asiria chixmuxbal lâ sumlajic riqßuineb. Chi moco riqßuin aßan quicßojla âchßôl.6wJAnakcuan xintaksi li cuukß re nak tatinqßue chixtojbal lâ mâc. Xcuisi châcuu li cßaßru âcue. Xatinkßaxtesi saß rukßeb laj filisteo li xicß nequeßiloc âcue. Eb aßan nequeßsach xchßôleb xban li mâusilal li yôcat chixbânunquil.;5oJCabânu li mâusilal riqßuineb laj Egipto li junes cuânc riqßuin ixk nequeßxcßoxla. Kßaxal xnumta li mâusilal li xabânu riqßuineb ut riqßuin aßan cachikß injoskßil.L4JCayîbeb li naßajej li najt xteram saß eb li xâla be. Xban xbânunquil li kßaxal yibru lâat catzßek lâ chßinaßusal. Cayechißi âcuib reheb li joß qßuial li queßnumeß cuancat cuiß.w3gJYalak bar saß chixjunil li tenamit cayîbeb li naßajej li najt xteram re lokßonînc ut cayîbeb lâ artal.{2oJLi nimajcual Dios quixye: —Nabal li raylal tâchâlk saß âbên xban nak xabânu chixjunil li mâusilal aßin.1yJNak yôcat chixlokßoninquil li yîbanbil dios ut chixbânunquil li mâusilal, incßaß quinak saß âchßôl chanru nak catcuan chak saß âcaßchßinal. Incßaß quinak saß âchßôl nak tßustßûcat ut yôcat chi ecßânc saß lâ quiqßuel.0{J¿Ma incßaß ta biß cacamsiheb li cualal incßajol nak caqßueheb chokß âcßatbil mayej chiruheb li yîbanbil dios?#/?JUt camayejaheb chiruheb li yîbanbil dios lâ cualal âcßajol li quinqßue âcue. ¿Ma caßchßin ta biß li mâusilal li cabânu nak quinâtzßektâna?O.JUt li châbil tzacaêmk li quinqßue âcue joß li châbil cßaj, li aceite olivo ut li xyaßal cab camayeja chiruheb joß jun sununquil ban. Chixjunil li mâusilal aßin cabânu, chan li Kâcuaß.-JUt riqßuin lâ châbil akß li quinqßue âcue catikibeb lâ yîbanbil dios. Ut camayeja ajcuiß lin aceite ut lin incienso chiruheb.(,IJCachap ajcuiß li châbil oro ut plata li quinqßue chokß xsahob âcuu. Ut cayîbeb lâ dios cuînk ut calokßoniheb. Riqßuineb aßan camux ru lâ sumlajic.&+EJCaqßue lâ châbil akß saß li naßajej li najt xteram ut aran camux ru lâ sumlajic. Mâ jun sut qui-uxman li cßaßru cabânu chi moco tâuxmânk mokon.D*JAbanan cacßojob âchßôl saß xbên lâ chßinaßusal ut catsukßi joß jun ixk naxcßayi rib xban nak naßno âcuu. Cakßaxtesi âcuib reheb li joß qßuial queßnumeß cuancat cuiß.5)cJNaßno âcuu xbaneb li xnînkal ru tenamit xban lâ chßinaßusal. Xban nak lâin quinqßuehoc lâ chßinaßusal, tzßakal âcue âcuu, chan li Kâcuaß li nimajcual Dios.X()J Joßcaßin nak quinqßue xsahob âcuu riqßuin oro ut plata. Ut lâ cuakß yîbanbil riqßuin li châbil tßicr lino xcomon li tßicr terto xtzßak li cuan xsahob ru. Catzaca li caxlan cua yîbanbil riqßuin châbil cßaj, li xyaßal cab ut li aceite olivo. Cßajoß xchakßal âcuu. Quiniman âcuanquil toj retal cat-oc chokß reina.'-J Ut quinqßue li châbil matkßab saß lâ cuußuj ut quinqßue ajcuiß lâ caßxic. Cßajoß xchßinaßusal li corona li quinqßue saß âjolom.&1J Quinqßue chokß xsahob âcuu li châbil pec terto xtzßak. Quinqßue li matkßab saß xcux lâ cuukß ut quinqßue li châbil kßol saß lâ cux.S%J Lâin quinqßue lâ cuakß li qßuebil xsahob ru ut quinqßue lâ xâb châbil. Ut quinqßue jun xcßâmal âsaß yîbanbil riqßuin li tßicr lino. Catintikib riqßuin li châbil akßej terto xtzßak.G$J Lâin quinchßaj lâ quiqßuel ut quinyul li aceite châcuix. #JMokon chic lâin quinnumeß cuancat cuiß ut quinqßue retal nak xat-ixkiloß ut ac xcuulac xkßehil nak tâcuânk âbêlom. Joßcan nak catintzßap riqßuin lin tßicr xban nak tßustßûcat. Quinbânu li contrato nak quinsumla âcuiqßuin ut lâat chic cue.H" JLâin catinqßue chi qßuîc joß nak naqßui li acuîmk. Catqßui toj retal cat-ixkiloß. Ut cßajoß xchakßal âcuu. Queßnînkan lâ tuß ut quichamoß lâ cuismal. Abanan tßustßûcat.}!sJLâin quinnumeß aran ut quicuil nak yôcat chi ecßânc saß lâ quiqßuel. Ut lâin quinye nak incßaß tatcâmk.= sJMâ ani qui-iloc xtokßobâl âcuu. Mâ jun quibânun usilal âcue. Mâ ani quitenkßan âcue. Cateßxtzßek ban saß li cßalebâl xban nak chalen nak catyoßla, xicß cat-ileß.&EJSaß li cutan nak catyoßla, incßaß queßxset lâ chßup, chi moco cateßratesi, chi moco cateßxchßaj riqßuin atzßam, chi moco cateßxlan saß tßicr.2]JTâye reheb nak li nimajcual Dios naxye chi joßcaßin chirixeb laj Jerusalén. Lâat catyoßla aran Canaán. Lâ yucuaß, aßan aj amorreo ut lâ naß, aßan aj hetea.dAJ—At ralal cuînk, tâye reheb li cuanqueb Jerusalén nak kßaxal yibru li nequeßxbânu.A JLi Kâcuaß quiâtinac cuißchic cuiqßuin ut quixye cue:}JXban nak quineßxtzßektâna, joßcan nak lâin tincanab li naßajej chi mâcßaß cuan chi saß, chan li Kâcuaß Dios.RJLâin tinqßueheb chixtojbal rix lix mâqueb. Xeßcoleß jun sut chiru li xam. Abanan riqßuin xam ajcuiß teßosokß. Nak lâin tinqßueheb chixtojbal lix mâqueb, lâex têqßue retal nak lâin li Kâcuaß.Xban nak quineßxtzßektâna, joßcan nak lâin tincanab li naßajej chi mâcßaß cuan chi saß, chan li Kâcuaß Dios.QJJoßcaßin xye li Kâcuaß li nimajcual Dios: Chanru nak xinqßue chicßatk lix cheßel li uvas li cuan saß qßuicheß, joßcan ajcuiß tinbânu nak tinsach ruheb lin tenamit li cuanqueb Jerusalén.r]JCui mâcßaß xcßanjel nak toj tzßakal re ru, ¿ma tojaß ta chic tâcßanjelak nak ac cßataleb chic?}JYal re siß ban nacßanjelac cuiß. Cui xeßcßat li rußujeb ut cßatal saß xyi, ¿cßaß chic ru tâcßanjelak cuiß?9kJ¿Ma târûk ta biß xyîbanquil junak cßaßak re ru riqßuin lix cheßel li uvas? ¿Ma naru ta biß tâqßue chokß junak kßesnal cheß re xtßuyubanquil li cßaßak re ru?RJ—At ralal cuînk, ¿ma juntakßêt ta biß lix tônal li uvas riqßuin li cheß li cuan saß qßuicheß? ¿Ma juntakßêt ta biß li rukß li uvas riqßuin li rukß li cheß li cuan saß qßuicheß?A JLi Kâcuaß quiâtinac cuißchic cuiqßuin ut quixye cue:KJNak têril lix yibal ru lix yehom xbânuhomeb tâcßojlâk êchßôl xban nak têqßue retal nak xcßulubeb xcßulbal li tojba mâc li xinqßue saß xbêneb, chan li Kâcuaß li nimajcual Dios.SJAbanan cuanqueb lê ralal êcßajol li incßaß teßcamsîk. Teßcuulak êriqßuin ut lâex têqßue retal lix mâusilaleb nak têril li cßaßru teßxbânu. Ut riqßuin aßan têqßue retal nak moco yal xcuaj ta nak xinqßue li raylal saß xbêneb laj Jerusalén.Nak têril lix yibal ru lix yehom xbânuhomeb tâcßojlâk êchßôl xban nak têqßue retal nak xcßulubeb xcßulbal li tojba mâc li xinqßue saß xbêneb, chan li Kâcuaß li nimajcual Dios.1JAßan aßin li naxye li nimajcual Dios: Kßaxal ra cuißchic chokß reheb laj Jerusalén nak lâin tinrakok âtin saß xbêneb riqßuin li câhib chi raylal. Lâin tintakla li plêt, li cueßej, li joskß aj xul, ut li caki yajel re nak teßcamsîk li cristian ut eb li xul.JRelic chi yâl lâin li yoßyôquil Dios ninye nak usta cuanqueb raj li oxib chi cuînk, laj Noé, laj Daniel ut laj Job, eb aßan incßaß raj teßrûk chixcolbaleb li ralal xcßajoleb. Caßaj cuiß raj li oxib chi cuînk teßcolekß xban nak tîqueb xchßôl.JMalaj ut tintakla li caki yajel saß li tenamit aßan ut xban nak yô injoskßil saß xbêneb lâin tincamsiheb li cristian ut eb li xul.jMJRelic chi yâl lâin li yoßyôquil Dios ninye nak usta cuanqueb raj li oxibeb chi cuînk saß li tenamit aßan, eb aßan incßaß raj teßrûk chixcolbal li ralal xcßajoleb. Caßaj cuiß raj li oxib chi cuînk teßcolekß.m SJMalaj ut tintakla li plêt saß li tenamit aßan ut tinye nak teßcamsîk li cristian ut eb li xul. 3JRelic chi yâl lâin li yoßyôquil Dios ninye nak usta cuanqueb raj li oxib chi cuînk aßan saß li tenamit, eb aßan incßaß raj teßrûk chixcolbal li ralal xcßajoleb. Caßaj cuiß raj li oxib chi cuînk teßcolekß ut li naßajej tâcanâk chi mâcßaß cuan chi saß.F JMalaj ut tintakla li joskß aj xul saß li tenamit chixcamsinquileb li cristian, mâcßaßak chic cristian teßcanâk aran. Ut mâ ani chic târûk tânumekß aran xbaneb li joskß aj xul.G JCui ta cuanqueb saß li tenamit aßan laj Noé, laj Daniel, ut laj Job, caßaj cuiß raj li oxib chi cuînk aßan teßcolekß xban nak tîqueb xchßôl. Lâin li Kâcuaß xinyehoc re aßin. J —At ralal cuînk, cui li tenamit nequeßxkßetkßeti ribeb chicuu ut incßaß niquineßxlokßoni, lâin tinqßueheb chixtojbal lix mâqueb. Tincuisi chiruheb lix tzacaêmkeb ut tintakla li cueßej saß xbêneb. Teßcâmk li cristian ut teßcâmk ajcuiß li xul.=uJ Ut li Dios quiâtinac cuißchic cuiqßuin ut quixye:a;J Tinbânu chi joßcan re nak eb laj Israel incßaß chic tineßxtzßektâna, chi moco teßxmux chic ribeb riqßuin xbânunquil li mâc. Aßanakeb lin tenamit ut lâinak lix Dioseb, chan li Kâcuaß li nimajcual Dios.0YJ Li ani tixpatzß xnaßleb riqßuin li profeta aj balakß, juntakßêt lix tojbaleb xmâc li teßxcßul, joß li tixpatzß xnaßleb joß ajcuiß li profeta aj balakß.+J Junak profeta li tâbalakßîk tixye li moco yâl ta. Aßan xban nak lâin xincanab chi balakßîc. Ut lâin tincuisi saß xyânkeb laj Israel.taJLâin tinrakok âtin saß xbên ut tincßut xxutân chiruheb chixjunileb re nak teßxqßue retal nak incßaß us xbânu li jun aßan. Ut lâin tincuisi saß xyânkeb lin tenamit. Ut riqßuin aßan têqßue retal nak lâin li Kâcuaß.6eJCui junak aj Israel malaj ut junak li jalan xtenamit li cuan saß xyânkeb laj Israel tinixtzßektâna ut tixlokßoniheb li jalanil dios, ut incßaß naxcanab xbânunquil li mâc aßan, ut chirix aßan tâxic riqßuin junak li profeta chixpatzßbal cßaßru tixbânu, lâin li Kâcuaß tinsumênk re.@yJTâye reheb laj Israel li Kâcuaß xye chi joßcaßin: Chiyotßekß êchßôl ut jalomak êcßaßux. Canabomak xlokßoninquil li yîbanbil dios ut canabomak xbânunquil li mâusilal.5JTinbânu chi joßcan re nak teßsukßîk cuiqßuin eb laj Israel xban nak eb aßan xineßxtzßektâna nak yôqueb chixlokßoninquil li jalanil dios.W'JTat-âtinak riqßuineb ut tâye reheb joßcaßin naxye li nimajcual Dios: Cui junak aj Israel naxqßue xchßôl chixlokßoninquil li yîbanbil dios ut naxbânu li mâusilal, ut chirix aßan naxic chixsicßbal xnaßleb riqßuin junak profeta, lâin tinsume li jun aßan joß xcßulub xcßulbal xban nak naxlokßoniheb li jalanil dios.SJ—At ralal cuînk, eb li cuînk aßin nequeßxqßue xchßôl chixlokßoninquil li yîbanbil dios li naqßuehoc reheb chi mâcobc. ¿Ma târûk ta biß teßchâlk chixpatzßbal cue cßaßru teßxbânu?7~iJUt li Kâcuaß quiâtinac cuiqßuin ut quixye: } JQueßcuulac cuiqßuin cuib oxibeb laj cßamol be saß xyânkeb laj Israel re nak lâin tinpatzß re li Dios cßaßru teßxbânu.c|?J Joßcan nak lâex incßaß chic têril li visión li moco yâl ta, chi moco texkßehikß chic. Lâin tincoleb lin tenamit saß êrukß lâex. Ut riqßuin aßan lâex têqßue retal nak lâin li Kâcuaß, chan li Dios.c{?J Lâex xeqßue xrahil xchßôleb li tîqueb xchßôl riqßuin li ticßtiß xeye. Lâin incßaß nacuaj nak teßxcßul li raylal. Lâex xeqßueheb chi cacuûc xchßôleb li incßaß useb xnaßleb. Ut incßaß xeßxcanab xbânunquil li mâusilal êmâc lâex.Joßcan nak lâex incßaß chic têril li visión li moco yâl ta, chi moco texkßehikß chic. Lâin tincoleb lin tenamit saß êrukß lâex. Ut riqßuin aßan lâex têqßue retal nak lâin li Kâcuaß, chan li Dios.FzJ Lâin tinpej li tßicr li nequeqßue saß lix jolomeb. Tincoleb lin tenamit saß êrukß. Incßaß chic texincanab chixbalakßinquileb. Riqßuin aßan têqßue retal nak lâin li Kâcuaß.|yqJ Joßcan nak lâin li nimajcual Dios xicß nacuil li tßicr li nequeqßue saß xcux li rukßeb re xbalakßinquileb li tenamit. Tinsach lê tßicr ut tincoleb li tenamit saß êrukß. Libre chic teßcanâk joß nak nequeßachabâc li cocß xul.jxMJ Xinêmux nak xebânu li incßaß us ut riqßuin aßan xecßul li cebada ut li caxlan cua. Xecamsiheb li moco xcßulubeb ta câmc ut xecol rix li moco xcßulubeb ta cuânc chi yoßyo. Xebânu aßan riqßuin li ticßtiß xeye.wJ Ye reheb nak joßcaßin ninye lâin li nimajcual Dios: Raylal tâchâlk saß êbên lâex ixk li nequeboj li tßicr re kßehicß ut re tûlac li nequeßxqßue saß xcux rukßeb ut saß xjolomeb. Nequebânu chi joßcan xban nak têraj nak tâcuânk êcuanquil saß xbêneb lê rech tenamitil re têye ani tâcâmk ut ani incßaß. ¿Ma târûk têbânu aßan yal re xcolbal rix lê yußam?tvaJ Joßcan ut anakcuan, at ralal cuînk, tâye resil li raylal li tâchâlk saß xbêneb li ixk li nequeßbalakßin, li cuanqueb saß lâ tenamit. Tâye resil li raylal teßxcßul xban nak nequeßxye li cßaßru nequeßxcßoxla xjuneseb.2u]J Teßsachekß ruheb lix profeteb laj Israel li queßyehoc ticßtiß reheb laj Jerusalén nak queßxye nak tâcuânk tuktûquil usilal, abanan moco yâl ta, chan li Dios.tJ Li tzßac ut eb li queßbonoc rix teßrecßa lin joskßil. Ut lâin tinye êre: Xsacheß li tzßac joß eb ajcuiß li queßbonoc rix.MsJ Lâin tinsach li tzßac li xeßxbon rix. Tincuisi lix xeß li tzßac ut tintßan chi junaj cua. Ut nak tâtßanekß telajeßcamsîk xban. Ut riqßuin aßan teßxqßue retal nak lâin li Kâcuaß.Wr'J Joßcaßin xye li Kâcuaß li nimajcual Dios: —Xban nak cßajoß lin joskßil saß xbêneb, lâin tintakla li cacuil ikß ut li cacuil hab, joß ajcuiß li sakbach. Ut tâsachekß li tzßac li xeßxyîb.wqgJ Nak tâtßanekß li tzßac eb li tenamit teßxpatzß cßaßru aj e nak xebon li tzßac chi châbil, chaßkeb.MpJ Joßcan nak tâye reheb li xeßbonoc re li tzßac li incßaß cau nak châlc re li cacuil hab saß xbên ut châlc re li cacuil ikß. Ut tintakla li sakbach saß xbên. Ut li tzßac tâtßanekß.?owJ Eb li profeta queßxbalakßiheb lin tenamit nak queßxye nak tâcuânk tuktûquil usilal, abanan moco yâl ta. Chanchan nak queßxyîb jun li tzßac moco cau ta ut queßxbon li rix.LnJ Lâin tinsach ruheb li nequeßril li visión li moco yâl ta ut tinsach ruheb li nequeßticßtißic nak nequeßkßehin. Incßaß chic teßoquênk saß xyânkeb li nequeßcßûban re li cßaßru tâuxmânk saß lin tenamit chi moco tzßîbanbilak lix cßabaßeb saß li hu li tzßîbanbil cuiß xcßabaßeb laj Israel. Ut incßaß chic teßsukßîk saß lix naßajeb laj Israel. Riqßuin aßin teßxqßue retal nak lâin li Kâcuaß li nimajcual Dios.mJ Li nimajcual Dios quixye: —Xban li ticßtißic li nequeßxbânu ut xban li visión li moco yâl ta, lâin yô injoskßil saß xbêneb.8liJ ¿Ma mâcuaß ta biß ticßtiß li visión ut li kßehicß li incßaß cßutbil inban lâin? Usta nequeßxye nak lâin xincßutuc chiruheb, abanan moco yâl ta li nequeßxye.ikKJ Eb li visión li nequeßril moco yâl ta. Nak nequeßkßehin ticßtiß li nequeßxye. Nequeßxye nak lâin xinyehoc re, abanan moco lâin ta quintaklan reheb. Saß xchßôleb aßan nak lâin tinbânu li cßaßru nequeßxye.*jMJ Moco queßxyîb ta li tzßac li queßjuqßueß chi moco queßxyîb li tzßac sutsu cuiß li tenamit Israel re têcol cuiß êrib saß li plêt. Eb aßan incßaß queßxchßolob xyâlal chêru re nak târûk têcol êrib saß li cutan nak tâchâlk li Kâcuaß chi rakoc âtin saß êbên.{ioJ Ex aj Israel, eb lê profeta chanchaneb li yac li nequeßcuan saß li chaki chßochß. Mâcßaß nequeßoc cuiß.1h[J Joßcaßin xye li nimajcual Dios: Ra tâchâlk saß xbêneb li profeta li yal xjuneseb rib nequeßxcßoxla li cßaßru nequeßxye ut mâcßaß quicßutbesîc chiruheb.=gsJ —At ralal cuînk, tâkßuseb lix profeteb laj Israel li yôqueb chi balakßic riqßuin li cßaßru nequeßxye yal xjuneseb rib. Tâye reheb nak cheßrabihak li oc cue chixyebal.Ef J Ut li Kâcuaß quiâtinac cuißchic cuiqßuin ut quixye cue:Be}J Joßcan nak tâye reheb nak lâin li nimajcual Dios ninye chi joßcaßin: Incßaß tinbâyk chixbânunquil li cßaßru xinye. Li cßaßru xinye tâcßulmânk chi junpât, chan li Dios.edCJ —At ralal cuînk, eb laj Israel yôqueb chixyebal nak toj mâjiß tâcßulmânk li cßaßru xcßutbesîc châcuu saß visión. Toj mokon tâcßulmânk, chanqueb.Joßcan nak tâye reheb nak lâin li nimajcual Dios ninye chi joßcaßin: Incßaß tinbâyk chixbânunquil li cßaßru xinye. Li cßaßru xinye tâcßulmânk chi junpât, chan li Dios.+cQJ Ut li Kâcuaß quixye ajcuiß cue:b#J Lâin li Kâcuaß tinye li cßaßru nacuaj xyebal ut tâcßulmânk chi junpât li cßaßru ninye. Ut lâex li nequekßetkßeti êrib têril nak tinbânu li cßaßru ninye. Toj cuânkex ajcuiß lâex nak tinbânu li cßaßru ninye. Lâin li Kâcuaß ninyehoc re aßin.a%J Incßaß chic tâcßutbesîk chiruheb li visión li moco yâl ta, chi moco teßticßtißik chic riqßuin kßehicß saß xyânkeb laj Israel.`}J Tâye reheb nak lâin li nimajcual Dios ninye chi joßcaßin: Lâin tinsach xcuanquil li âtin li nequeßxye ut incßaß chic teßxye chi joßcan arin Israel. Tâye reheb nak cuulac re xkßehil nak tâtzßaklok ru chixjunil li queßxye li profetas.M_J —At ralal cuînk, ¿cßaßut nak eb laj Israel nequeßxye nak eb li cutan nequeßnumeß ut incßaß nacßulman li cßaßru nequeßxye li profetas li quicßuteß chiruheb saß visión? chanqueb.-^UJ Ut li Kâcuaß quixye cuißchic cue:I] J Eb li tenamit li cuanqueb cuiß li cristian tâcanâk chi mâcßaß cristian chi saß. Li cßalebâl tâcanâk joß chaki chßochß. Riqßuin aßan têqßue retal nak lâin li Kâcuaß, chan.v\eJ Tâye reheb li tenamit li cuanqueb saß li naßajej aßin: Aßan aßin li naxye li nimajcual Dios chirixeb li cuanqueb Jerusalén ut chirix li naßajej Israel. Teßtzacânk chi yôkeb xxiu. Ut chi yôkeb xcßaßux teßucßak xban nak tâisîk saß li naßajej chixjunil li cuan aran. Mâcßaß chic tâcanâk xban lix mâusilaleb li cuanqueb saß li tenamit aßan.f[EJ quixye cue: —At ralal cuînk, yôk âxiu nak tatcuaßak ut yôk âcßaßux nak tat-ucßak.,ZSJ Li Kâcuaß quiâtinac cuiqßuin ut%YCJ Abanan, incßaß tinqßueheb chi camsîc chixjunileb. Tebincol ban chiru li camsînc ut chiru li cueßej ut chiru li caki yajel re nak naru teßxserakßi saß eb li tenamit chixjunil li mâusilal li queßxbânu. Ut riqßuin aßan teßxqßue retal nak lâin li Kâcuaß, chan li Dios.jXMJ Nak acak xebinjeqßui ruheb saß jalan tenamit, toj aran teßxqßue retal nak lâin li Kâcuaß.)WKJ Lâin tinjeqßuiheb yalak bar chixjunileb li nequeßoquen chirix, joß eb ajcuiß li nequeßtenkßan re ut eb lix soldado. Lâin tincuâlinaheb chi chßîchß.7VgJ Lâin li Kâcuaß tinqßue lin raßal re nak tâchapekß. Lâin tincßam toj Babilonia saß lix naßajeb laj Caldea, abanan aßan incßaß târil li naßajej. Aran tâcâmk.BU}J Li nataklan saß xbêneb tixpako li cßaßru re. Nak oc re li kßojyîn, tâêlk saß lix hopolal li tzßac li teßxhop. Tixtzßap li ru re nak incßaß târil li naßajej nak tâêlk.,TQJ Tâye reheb nak lâat jun li retalil chokß reheb. Joß cabânu lâat, joßcan teßxcßul eb aßan. Teßchapekß ut teßcßamekß chi prêxil saß jalan naßajej.'SGJ Tâye reheb: Aßan aßin li quixye li nimajcual Dios. Li âtin aßin re li nataklan aran Jerusalén ut reheb ajcuiß chixjunileb laj Israel li cuanqueb aran.R{J Quixye cue: —At ralal cuînk, ¿ma incßaß queßxpatzß âcue cßaßru yôcat eb laj Israel li kßaxal kßetkßeteb?LQJ Saß li cutan jun chic li Kâcuaß quiâtinac cuißchic cuiqßuin.:PmJ Ut quinbânu joß quixye cue li Kâcuaß. Saß li cutan aßan quinyîb li cßaßru cue re tincßam joß naxbânu junak nak yô chi êlelic. Ut nak oc re li kßojyîn, lâin quinhop riqßuin cuukß li tzßac ut quin-el saß li tenamit. Ut chiruheb chixjunileb quinqßue li cuîk saß xbên intel ut côin.oOWJ Yôkeb châcuilbal nak tâpako li cßaßru âcue saß xbên âtel nak tatxic. Tat-êlk nak oc re li kßojyîn. Tâtzßap lâ cuu re nak incßaß tâcuil li naßajej xban nak lâin xatinxakab chokß retalil chiruheb laj Israel.—sN_J Nak yôkeb châcuilbal tâhop jun li jul saß li tzßac. Ut saß li hopol aßan tat-êlk saß li tenamit.mMSJ Chiru li cutan nak yôkeb châcuilbal, isi li cßaßru âcue ac cauresinbil re tatxic saß jalan naßajej. Ut nak ac x-ecuu, nak yôkeb châcuilbal, tat-êlk joß nak nequeßel li nequeßcßameß chi prêxil saß jalan tenamit.uLcJ Joßcan ut, at ralal cuînk, cauresi li cßaßru âcue re tatxic. Chi cutan ut chiruheb chixjunileb tat-êlk saß lâ naßaj li cuancat cuiß ut tatxic saß jalan naßajej. Mâre chi joßcan teßxtau xyâlal, usta kßaxal kßetkßeteb.YK+J —At ralal cuînk, lâat cuancat saß xyânkeb li tenamit kßaxal kßetkßeteb. Cuanqueb xnakß ru, abanan incßaß nequeßiloc. Cuanqueb xxic, abanan incßaß nequeßabin xban nak aßaneb aj kßetol âtin.7J kJ Li Kâcuaß quiâtinac cuiqßuin ut quixye cue:IJ Ut lâin quinye reheb laj Israel li cuanqueb chi prêxil Babilonia chixjunil li quicßutbesîc chicuu saß li visión xban li Kâcuaß.}HsJ Ut lix musikß li Dios quinixcuaclesi ut quinixcßam cuißchic Babilonia cuanqueb cuiß li queßcßameß chi prêxil. Aßan li quicuil saß li visión li quicßutbesîc chicuu xban li Kâcuaß. Ut incßaß chic quicuil li visión aßan.Ut lâin quinye reheb laj Israel li cuanqueb chi prêxil Babilonia chixjunil li quicßutbesîc chicuu saß li visión xban li Kâcuaß.GJ Ut lix lokßal li Dios qui-el saß li tenamit ut coxaklîk saß xbên li tzûl li cuan saß xjayal li na-el cuiß li sakße.F%J Ut li querubines queßxhel lix xiqßueb ut queßcôeb ut eb li ruedas cô rochbeneb. Ut lix lokßal lix Dioseb laj Israel cuan saß xbêneb.?EwJ Abanan eb li nequeßxic xchßôl chixbânunquil li yibru naßleb re xlokßoninquil li jalanil dios, lâin tinqßueheb chixtojbal lix mâqueb. Lâin li Kâcuaß ninyehoc re aßin.—DJ Eb aßan teßxbânu li cßaßru ninye ut teßxpâb lin chakßrab. Ut lâinak lix Dioseb ut aßanakeb li cualal incßajol.CJ Lâin tinacßobresi li râmeb ut tinjal lix cßaßuxeb. Tinkßunobresi li râmeb ut tincuisi li cacuil chßôlej li cuan riqßuineb.*BMJ Nak ac cuânkeb chic saß lix naßajeb, teßrisi li yîbanbil dios saß xyânkeb ut incßaß chic teßxbânu li yibru naßleb re xlokßoninquil li jalanil dios.SAJ Ye ajcuiß reheb laj Israel nak lâin tinchßutub cuißchic ruheb li jeqßuinbileb ru saß li jalanil tenamit ut tincßameb cuißchic saß lix tenamiteb. Ut tinqßue cuißchic reheb li naßajej Israel.@}J Joßcan nak tâye reheb laj Israel lâ cuech tenamitil li queßcßameß chi najt li cßaßru yôquin chixyebal. Lâin quintaklan reheb chi najt ut quinjeqßuiheb saß xyânkeb li jalanil tenamit. Abanan lâin tincuânk riqßuineb nak cuânkeb aran.D?J —At ralal cuînk, eb li cristian li cuanqueb Jerusalén yôqueb chi âtinac chirixeb laj Israel lâ cuech tenamitil li queßchapeß ut queßcßameß chi najt. Yôqueb chixyebal, “Najt cuanqueb riqßuin li Kâcuaß. Incßaß naru teßlokßonînk. Joßcan nak xcana chokß ke lâo li naßajej aßin,” chanqueb.4>cJ Li Dios quiâtinac cuiqßuin ut quixye cue::=mJ Ut nak lâin yôquin chixyebal resil li raylal li tâchâlk saß xbêneb, laj Pelatías li ralal laj Benaía quicam. Ut lâin quinhupub cuib saß chßochß ut quinjap cue ut quinye: —At nimajcual Dios, ¿ma tâsacheb ru chi junaj cua eb li ralal xcßajol laj Israel li joß qßuial chic queßcoleß?—q<[J Lâex têqßue retal nak lâin li Kâcuaß. Lâex incßaß xebânu li naxye saß lin chakßrab chi moco xebânu li cßaßru xinye êre. Xebânu ban joß nequeßxbânu li jalaneb xtenamit li cuanqueb chêjun sutam, chan li Kâcuaß.D;J Li tenamit aßan moco chanchanak ta li ucßal chokß êre, chi moco lâexak ta li tib li cuan chi saß. Lâin tinrakok âtin saß êbên naticla chak saß li nubâl re li tenamit Israel.$:AJ Texcamsîk chi chßîchß. Lâin tinrakok âtin saß êbên naticla chak saß li nubâl re li naßajej Israel re nak têqßue retal nak lâin li Kâcuaß.w9gJ Texcuisi saß lê tenamit ut texinkßaxtesi saß rukßeb li jalaneb xtenamit. Texinqßue chixtojbal lê mâc.k8OJ Lâex incßaß nequeraj pletic xban nak nequexxucuac. Abanan lâin tinqßue li plêt saß êbên.?7wJ Joßcan nak li Kâcuaß Dios naxye chi joßcaßin: Lâin texcuisi saß li tenamit. Aß chic li cristian li xecamsiheb teßcanâk saß li tenamit. Chanchanakeb li tib saß li ucßal.n6UJ Lâex xecamsi nabaleb li cristian saß li tenamit. Ut xecanabeb chi tûbtu li camenak saß eb li be.y5kJ Ut lix musikß li Kâcuaß quichal cuiqßuin ut quixye cue nak tinye chi joßcaßin: Aßan aßin li naxye li Kâcuaß. Lâex li ralal xcßajol laj Israel, nequeye li cßaßak re ru aßin, abanan lâin ninnau cßaßru cuan saß lê chßôl.g4GJ Joßcan nak lâat, at ralal cuînk, ye resil reheb li raylal li tâchâlk saß xbêneb, chan.?3wJ Nequeßxye, “Mâcßaß cßoxlac. Tzßakal tocablak. Saß li tenamit aßin takacol kib. Chanchanak jun li ucßal ut lâo chanchanako li tib li cuan chi saß li ucßal,” chanqueb.+2OJ Li Kâcuaß quixye cue: —At ralal cuînk, aßaneb aßin li cuînk li yôqueb chixcßûbanquil ru li mâusilal ut yôqueb chixtacchißinquileb li tenamit aßin.B1 J Ut lix musikß li Dios quinixcuaclesi ut quinixcßam saß li oquebâl re li templo li cuan saß li este. Saß li oquebâl aßan cuanqueb ôb xcaßcßâl li cuînk. Saß xyânkeb aßan cuan laj Jaazanías li ralal laj Azur ut laj Pelatías li ralal laj Benaía. Eb aßan nequeßcßamoc be saß xyânkeb li tenamit.0J Li rilobâleb aßan, chanchaneb ajcuiß li rilobâleb li queßcuil chire li nimaß Quebar. Ut li junjûnk yô chi xic chi tîc chiruheb. \F~}}#|r{zyaxxTwvvSutsrqppo{n_mplkiiDhggfXd#bbaa2``=_A^v]\\I[ZZYWX{WV{UTSERQPONNMjLKJIIHH%GG(FF E7DsCyBA@?>=={<5;:b9I8c7 6g65q43G21r0//.s-,++.*R)((&&@%s$U##&""!9 q-8]\-v8hm1~E 4 v NChUb\k{JLâin li nimajcual Dios ninye âcue: —Isi lâ corona li cuan saß âjolom, joß ajcuiß li tßicr li nacatzßap cuiß âjolom. Anakcuan tâjalâk chixjunil. Li mâcßaß xcuanquil tâqßuehekß xcuanquil, ut li cuan xcuanquil tâisîk xcuanquil..jUJLâat lix reyeb laj Israel, incßaß us lâ naßleb. Xamux âcuib xban li mâusilal xabânu. Xcuulac xkßehil nak tâtoj rix lâ mâc xban nak xnumta lâ mâusilal.GiJJoßcan nak lâin li nimajcual Dios ninye: —Chêru nacßutun nak cuan lê mâc. Riqßuin chixjunil li nequebânu nacßutun lê mâc. Xban nak xekßetkßeti êrib, joßcan nak texchapekß.hJEb li cuanqueb Jerusalén incßaß teßxpâb nak oqueb re chi pletic eb laj Babilonia xban nak queßxbânu li contrato riqßuineb. Abanan lix yâlal aßin, aßan re nak tâjulticokß reheb li mâc li queßxbânu ut re ajcuiß xcßutbal chiruheb nak teßchapekß.Zg-JNak tixkßehi tâcßutekß chiru nak tâxic Jerusalén li cuan saß lix nim ukß. Aran tixyîb lix naßajeb re teßxsut rix li tenamit. Ut teßxyîb ajcuiß lix cßanjelebâl ut lix taklebâl re teßoc cuiß saß li tenamit ut teßxchap. Li rey tixjap re, re nak eb li soldados teßoc chi pletic ut teßxtiquib xcamsinquileb li tenamit.fJLix reyeb laj Babilonia tixxakab rib saß xâla be ut incßaß tixnau bar cuan li be tâxic cuiß. Tixkßehi riqßuin lix tzimaj ut tâpatzßok riqßuineb lix dios. Ut tâkßehînk riqßuin lix sâseb li xul li quixmayeja re tixnau bar cuan li be tâxic cuiß.Ve%JJun li be tâxic saß li tenamit Rabá lix naßajeb li ralal xcßajol laj Amón. Ut li jun chic tâxic saß li tenamit Jerusalén li cauresinbil re pletic. Aßan lix tenamiteb li ralal xcßajol laj Judá.dJ—At ralal cuînk, tâqßue retalil cuib li be li teßnumekß cuiß lix reyeb laj Babilonia riqßuin lix chßîchß. Li cuib chi be teßticlâk saß jun chi naßajej. Tâqßue retalil saß li xâla be cßaßru tenamitil naxic cuiß li junjûnk chi be.8ckJLi Kâcuaß quiâtinac cuiqßuin ut quixye cue:nbUJLâin tinpokßpokßi li cuukß ut tâcubêk lin joskßil. Lâin li nimajcual Dios ninyehoc re aßin.4aaJLi chßîchß aßan li tâcamsînk reheb li cuanqueb saß li nim ut aßan ajcuiß tâcamsînk reheb li cuanqueb saß li tzße. Aßan tâcamsînk reheb yalak bar cuanqueb.<`qJCßajoß nak teßxucuak xban li chßîchß. Nabaleb li teßcamsîk xban. Saß chixjunileb li oquebâl teßril li chßîchß. Cßajoß nak nalemtzßun. Cauresinbil re tâcamsînk._1JAt ralal cuînk, tâye resil li cßaßru tâcßulmânk. Tâpokßpokßi lâ cuukß re nak laj camsinel tixtiquib camsînc. Chexcßulak cuibak oxibak sut li raylal aßin. Aßan aßin li chßîchß li tâcamsînk reheb chixjunileb yalak bar cuânkeb. Mâ jun reheb teßcolekß.^)J Lâin tinyal rixeb laj Judá. ¿Ma târûk ta biß teßxcuy li raylal? Relic chi yâl tâsachekß ru lix cuanquilaleb, chan li nimajcual Dios. ]J At ralal cuînk, chatyâbak chi cau xban nak eb lin tenamit, aßaneb li teßsachekß ruheb xban li chßîchß aßan. Chixjunileb li tenamit, joß eb ajcuiß li cuanqueb xcuanquil teßsachekß ruheb. Joßcan nak ten re lâ chßôl xban li raylal li châlc re.l\QJ Li chßîchß kßesnanbil re ut cauresinbil re tâkßaxtesîk saß rukß li ani tâcamsînk reheb.D[J Li chßîchß aßin ac cauresinbil re camsînc. Kßesnanbil ut nalemtzßun. Eb li cualal incßajol queßxtzßektâna lix kßusbaleb. ¿Ma tâsahokß ta biß xchßôleb riqßuin li xinye?.ZUJ —At ralal cuînk, tâye resil li cßaßru tâcßulmânk. Tâye: Joßcaßin xye li Kâcuaß li nimajcual Dios. Li chßîchß ac kßesnanbil. Ac cauresinbil chi us.8YkJLi Kâcuaß quiâtinac cuiqßuin ut quixye cue:{XoJNak teßxpatzß âcue cßaßut nak yôcat chi yâbac, lâat tâye reheb, “Yôquin chi yâbac xban resil li raylal li châlc re.” Nak têrabi resil lâex, cßajoß nak texxucuak. Mâcßaßak chic xmetzßêu lê rok êrukß. Sicsotkex aj chic xban êxiu ut chixjunilex tâchßinânk êchßôl. Cuulac re xkßehil. Relic chi yâl tâcßulmânk, chan li nimajcual Dios.wWgJJoßcan nak tatyâbak, at ralal cuînk, xban xrahil âchßôl chiruheb. Yâban chi kßaxal ra saß âchßôl. VJUt chixjunileb teßxqßue retal nak lâin li Kâcuaß xincuisi lin chßîchß saß li rochoch ut incßaß chic tinxoc saß xnaßaj.+UOJJoßcan nak lâin tinsach ruheb chixjunileb li tîqueb xchßôl joß eb ajcuiß li yibru xnaßlebeb. Tâticlâk chak saß li sur ut tâcuulâk toj saß li norte.[T/JTâye reheb chi joßcaßin: Aßan aßin li naxye li Kâcuaß: Lâin xicß chic nequexcuil. Lâin tincuisi lin chßîchß saß li rochoch ut tinsach ruheb li tîc xchßôleb joß eb ajcuiß li yibru xnaßlebeb.)SKJ—At ralal cuînk, ilon cuan cuiß li tenamit Jerusalén ut tâye resil reheb li raylal li tâchâlk saß xbên lin templo ut saß xbêneb ajcuiß laj Israel.:R qJUt li Kâcuaß quiâtinac cuiqßuin ut quixye cue:2Q]J1Ut lâin ra quicuecßa ut quinye re: —At nimajcual Dios, chixjunileb nequeßxye nak li cßaßru ninye, aßan jaljôquil ru âtin ut incßaß nequeßxtau ru, chanquin.*PMJ0Ut chixjunileb li cristian teßxqßue retal nak lâin li Kâcuaß quinlochßoc re ut mâ ani târûk tâchupuk re, chan.Ut lâin ra quicuecßa ut quinye re: —At nimajcual Dios, chixjunileb nequeßxye nak li cßaßru ninye, aßan jaljôquil ru âtin ut incßaß nequeßxtau ru, chanquin.cO?J/Tâye chi joßcaßin re li qßuicheß li cuan saß li sur: Abihomak li râtin li Dios. Li nimajcual Dios xye: Lâin oc cue chixlochbal li xam li tâcßatok re chixjunileb li cheß, li rax rax ru joß ajcuiß li chaki. Incßaß târûk xchupbal li xam. Tâticlâk saß li sur ut tâcuulak toj saß li norte. Ut chixjunileb teßrecßa lix tikcual.N!J.—At ralal cuînk, ilon saß li sur. Ut saß incßabaß lâin tâye resil li raylal li tâchâlk saß xbêneb li qßuicheß li cuan aran.8MkJ-Li Kâcuaß quiâtinac cuiqßuin ut quixye cue:}LsJ,Lâex aj Israel têqßue retal nak lâin li Kâcuaß ninbânu usilal êre. Mâcuaß xban nak châbilex nak ninbânu usilal êre. Xebânu ban li mâusilal. Ninbânu usilal êre re nak tâqßuehekß xlokßal lin cßabaß, chan li nimajcual Dios.K)J+Ut tânak saß êchßôl li mâusilal li quilajêbânu nak quemux êrib. Lâex ajcuiß xicß têril êrib riqßuin li mâusilal li nequebânu.VJ%J*Lâex têqßue retal nak lâin li Kâcuaß nak texincßam saß lê naßaj lâex aj Israel. Aßan li naßajej li quinyechißi reheb lê xeßtônil yucuaß nak quintaksi li cuukß ut quinbânu li juramento.9IkJ)Texincßul joß li sununquil ban nak texcuisi saß eb li jalan tenamit li quexinjeqßui cuiß. Ut lâin tincßutbesi lin santilal saß êyânk chiruheb li xnînkal ru tenamit.WH'J(Abanan mokon chêjunilex lâex aj Israel tinêlokßoni saß lin santil naßajej saß li tzûl Sión li cuan aran Israel. Tâsahokß inchßôl êriqßuin xban nak chêjunilex texcßanjelak chicuu. Lâin tinye êre nak têcßam lê mayej chicuu ut lâin tincßul. Têcßam chak cue li xbên ru lê racuîmk ut li cßaßru lokß chêru.?GwJ'Li Kâcuaß li nimajcual Dios naxye chi joßcaßin êre lâex aj Israel: Ayukex chêjunilex ut cßanjelankex chiruheb lê jalanil dios. Abanan tâcuulak xkßehil nak lâex têbânu li cßaßru tinye êre ut incßaß chic têmux ru lin santil cßabaß riqßuin lê mayej li nequeqßue chiruheb li jalanil dios.>FuJ&Lâin tincuisiheb saß êyânk li incßaß nequeßraj abînc chicuu, li nequeßxkßetkßeti ribeb ut nequeßxbânu li mâusilal. Tincuisiheb saß eb li naßajej li cuanqueb cuiß anakcuan. Abanan incßaß tincanabeb chi oc saß lê naßaj lâex aj Israel. Riqßuin aßan têqßue retal nak lâin li Kâcuaß.EyJ%Lâin texinqßue chi cuânc rubel incuanquil ut texinpuersi chixbânunquil li cßaßru xkaye nak xkabânu li contrato.GDJ$Lâin tinrakok âtin saß êbên joß nak quinrakoc âtin saß xbêneb lê xeßtônil yucuaß saß li chaki chßochß li cuan saß xcuênt Egipto. Lâin li nimajcual Dios ninyehoc re aßin.C}J#Lâin texincßam saß li chaki chßochß li cuan nachß riqßuineb li jalan tenamit. Ut aran tinrakok âtin saß êbên.B#J"Riqßuin xnimal incuanquil ut riqßuin lin joskßil lâin texcuisi saß eb li tenamit li quexinjeqßui cuiß ut tinchßutub cuißchic êru.AwJ!Lâin li yoßyôquil Dios ninye êre nak relic chi yâl lâin tintaklânk chi cau saß êbên lâex ut saß joskßil.'@GJ Lâex nequeye nak têraj cuânc joß eb li xnînkal ru tenamit li nequeßxlokßoni li cheß ut li pec. Abanan incßaß tâcßulmânk joß nequecßoxla lâex.?+JChalen anakcuan nequemux êrib riqßuin xlokßoninquileb li jalanil dios ut nequeqßue lê cocßal chokß cßatbil mayej. Ut chirix aßan nequexchal chixsicßbal ênaßleb cuiqßuin. Lâin li yoßyôquil Dios ninye êre nak lâin incßaß tinsume li cßaßru nequepatzß.H> JJoßcan nak tâye reheb laj Israel nak lâin li Kâcuaß Dios ninye: ¿Ma toj têmux êrib joß queßxbânu lê naß êyucuaß? ¿Ma têlokßoniheb li jalanil dios joß queßxbânu eb aßan?#=?JUt lâin quinye reheb: —¿Cßaß na-oc cuiß li naßajej li najt xteram li nequexxic cuiß?— Ut chalen anakcuan Bama nequeßxye re li naßajej aßan.1<[JLâin quincßameb saß li châbil naßajej li quinyechißi reheb. Nak queßril li tzûl li najt xteram ut eb li cheß li nînk xmu, queßxqßue xmayejeb aran. Queßxchikß injoskßil nak queßxqßue lix cßatbil mayej ut queßxqßue li vino chokß xmayej ut queßxqßue ajcuiß li sununquil pom.A;{JAt ralal cuînk, tâye reheb laj Israel nak lâin li Kâcuaß Dios ninye chi joßcaßin: Joßcan ajcuiß lê xeßtônil yucuaß quineßxtzßektâna nak queßxkßetkßeti ribeb chicuu.t:aJQuincanabeb chixmuxbal ribeb riqßuin li mayej queßxqßue reheb li jalanil dios. Queßxqßue li xbên ralaleb chokß xcßatbil mayej. Quincanabeb chixbânunquil chi joßcan re nak teßxucuak ut teßxqßue retal nak lâin li Kâcuaß.q9[JJoßcan nak lâin quincanabeb chixbânunquil li chakßrab li moco us ta, li incßaß naqßuehoc yußam.W8'JQuinye chi joßcan xban nak incßaß queßxbânu li cßaßru quinye reheb. Queßxkßet lin chakßrab ut queßxmux ru li hilobâl cutan. Ut queßxlokßoniheb li jalanil dios li queßxlokßoni lix yucuaßeb.73JJoßcan nak lâin quinbânu li juramento nak cuanqueb saß li chaki chßochß ut quinye nak tinjeqßuiheb yalak bar saß eb li xnînkal ru tenamit.86iJAbanan incßaß quinsach ruheb nak incßaß quicuaj nak tâisîk xlokßal lin cßabaß chiruheb li xnînkal ru tenamit li queßiloc re nak quicuisiheb chak laj Israel Egipto.N5JAbanan eb li ralal xcßajoleb queßxkßetkßeti ajcuiß ribeb chicuu. Queßxkßet lin chakßrab ut incßaß queßxbânu li cßaßru quinye, usta cuânk xyußam li ani naxbânu lin chakßrab. Queßxmux ru li hilobâl cutan. Joßcan nak lâin quinye nak tincuisi lin joskßil saß xbêneb nak cuanqueb saß li chaki chßochß.4JCheqßuehak xlokßal lin hilobâl cutan li quinsantobresi chokß retalil chokß cue ut chokß êre ajcuiß lâex nak lâin lê Dios.3JLâin li Kâcuaß lê Dios. Cheqßuehak saß êchßôl li naxye saß lin chakßrab. Chebânuhak chi tzßakal li cßaßru ninye êre.j2MJNak cuanqueb saß li chaki chßochß lâin quinye reheb li ralal xcßajoleb: —Mêbânu li cßaßru nequeßxye lê naß êyucuaß. Mêbânu joß nequextakla cuiß. Ut mêmux êrib riqßuin xlokßoninquileb lix jalanil dios.1+JUsta ac xeßxbânu chixjunil aßan, abanan lâin quincuyeb xmâc. Quicuil xtokßobâl ruheb ut incßaß quinsach ruheb saß li chaki chßochß.Z0-JQuinbânu li juramento aßan xban nak queßxtzßektâna lin chakßrab. Incßaß queßxbânu li cßaßru quinye. Queßxmux ban ru li hilobâl cutan. Ut queßxqßue xchßôleb chixlokßoninquil li jalanil dios./-JJoßcan nak lâin quinbânu li juramento saß li chaki chßochß ut quinye nak incßaß tebincanab chi oc saß li naßajej li quinyechißi reheb, li naßajej li kßaxal châbil li na-el cuiß chi us li sahil echej. Aßan li kßaxal chßinaßus chiru chixjunil li naßajej.1.[JAbanan incßaß quinsach ruheb xban nak incßaß quicuaj nak tâisîk lin lokßal xbaneb li xnînkal ru tenamit li queßiloc re nak quicuisiheb laj Israel aran Egipto.~-uJ Abanan eb laj Israel queßxkßetkßeti ribeb chicuu saß li chaki chßochß. Incßaß queßxbânu li cßaßru quinye reheb. Queßxtzßektâna lin chakßrab usta queßxnau nak riqßuin xbânunquil li cßaßru ninye cuânk xyußameb. Ut queßxmux ru li hilobâl cutan. Joßcan nak lâin quinye nak tincuisi lin joskßil saß xbêneb ut tinsach ruheb saß li chaki chßochß.",=J Lâin quinye reheb nak teßx-oxlokßi li hilobâl cutan chokß retalil li contrato li xkabânu chi kibil kib nak lâin li Kâcuaß ninsantobresin reheb.+J Lâin quinqßue lin chakßrab reheb ut quincßut chiruheb chanru teßxbânu xban nak li ani naxbânu li cßaßru ninye, cuânk xyußam.\*1J Joßcan nak lâin quincuisiheb chak Egipto ut quincßameb saß li chaki chßochß.!);J Abanan incßaß quinbânu xban nak chiruheb laj Egipto lâin quinye reheb laj Israel nak tincuisiheb Egipto. Incßaß quicuaj nak tâisîk lin lokßal.Q(JAbanan queßxkßetkßeti ribeb ut incßaß queßabin chicuu. Incßaß queßrisi saß xyânkeb li jalanil dios li queßcuulac chiruheb xlokßoninquil, chi moco queßxtzßektâna lix jalanil dioseb laj Egipto. Joßcan nak quinye nak tinqßueheb chixtojbal lix mâqueb aran Egipto toj retal nak tincuisi lin joskßil saß xbêneb.a';JLâin li Kâcuaß quinye reheb: —Chêjûnkalex têsach ruheb li yîbanbil dios li nequelokßoni. Kßaxal yibeb ru. Mêmux êrib riqßuineb lix jalanil dioseb laj Egipto. Lâin li Kâcuaß lê Dios, chanquin reheb.&!JSaß li cutan aßan lâin quinye reheb riqßuin juramento nak lâin teßcuisi saß li naßajej Egipto ut tincßameb saß jun châbil naßajej li quinsicß ru chokß reheb li na-el cuiß chi us li sahil echej. Aßan li kßaxal chßinaßus chiru chixjunil li naßajej.+%OJTâye reheb nak lâin li Kâcuaß quintaksi li cuukß ut quinbânu li juramento saß li cutan nak quinsicß ruheb chokß intenamit laj Israel li ralal xcßajol laj Jacob. Ut quincßutbesi cuib chiruheb nak cuanqueb Egipto. Quintaksi li cuukß ut quinye reheb: Lâinak li Kâcuaß lê Dios.$5JAt ralal cuînk, ¿ma tatrakok âtin saß xbêneb? Cui tatrakok âtin saß xbêneb tâye reheb li mâusilal li queßxbânu lix xeßtônil yucuaßeb.A#{J—At ralal cuînk, tat-âtinak riqßuineb li cuînk aßin li nequeßcßamoc be saß xyânkeb laj Israel ut tâye reheb: Aßan aßin li naxye li nimajcual Dios. ¿Ma xexchal chixpatzßbal ênaßleb cuiqßuin? Lâin li yoßyôquil Dios ninye êre nak lâin incßaß tinsume li cßaßru xexchal chixpatzßbal cue.;"qJUt li Kâcuaß quiâtinac cuiqßuin ut quixye cue:z! oJCuanqueb li nequeßcßamoc be saß xyânkeb laj Israel queßcuulac cuiqßuin nak yô li lajêb xbe li roß po re li xcuuk li chihab kacßambal Babilonia. Queßcuulac chixpatzßbal cßaßru naraj li Dios nak teßxbânu ut queßcßojla chicuu.k OJQuiloch xxamlel li xtônal ut quixcßat li rukß joß ajcuiß li ru. Incßaß chic tâcuânk li rukß châbil chokß xxukßeb li rey. Aßan aßin jun li bich re rahil chßôlej ut qßuila sut tâbichamânk re rahil chßôlej.:mJ Ut queßrau li xtônal li uva saß li chaki chßochß bar mâcßaß cuiß haß.Quiloch xxamlel li xtônal ut quixcßat li rukß joß ajcuiß li ru. Incßaß chic tâcuânk li rukß châbil chokß xxukßeb li rey. Aßan aßin jun li bich re rahil chßôlej ut qßuila sut tâbichamânk re rahil chßôlej.Y+J Abanan cuan li queßjoskßoß riqßuin ut queßxmichß lix xeß ut queßxcut saß chßochß. Ut li ru quichakic xban li tikcual ikß li xchal saß li este. Quitokeß li rukß ut queßchakic ut queßcßateß.CJ Cau li rukß ut us chokß xxukßeb li rey. Quiniman chi us li xtônal li uvas ut kßaxal najt rok quicuulac. Chixjunileb li tenamit queßxqßue retal lix najtil rok ut lix châbil ukß.fEJ Ut quixye reheb li nequeßtaklan aran Israel: Lê naß chanchan jun xtônal li uvas li queßrau chire li nimaß. Xban nak nachß cuan li haß riqßuin, chßinaßus nak quiqßui. Cßajoß li rukß ut nabal li ru naxqßue.ucJ Queßxbacß riqßuin cadena ut queßxtzßap saß jun nimla caxon re teßxcßam riqßuin lix reyeb laj Babilonia. Ut aran queßxqßue saß tzßalam. Joßcan nak incßaß chic queßrabi nak quixjap re saß eb li tzûl li cuanqueb Israel.?wJUt eb li xnînkal ru tenamit queßchal chixchapbal. Queßchal li cuanqueb chixjun sutam. Queßxyîbeb lix raßal re teßxchap toj retal nak li cakcoj quitßaneß chi saß li raßal.PJQuirelkßa li cßaßru cuan saß li palacio ut quixpoßi li tenamit ut li naßajej quicana chi mâcßaß chic cuan. Cßajoß nak queßxucuac li cuanqueb saß li tenamit nak queßrabi nak quixjap re.  JNak ac nim chic, li ral quicuan saß xyânkeb li jun chßol chic li cakcoj. Quixtzol xchapbal lix tib ut quixcamsiheb li cuînk. JLi naßbej quiril nak incßaß us qui-el riqßuin li xbên ral. Joßcan nak quixqßuiresi jun chic li ral toj quiniman chi us.}sJEb li xnînkal ru tenamit queßrabi resil ut queßxchap saß jun li raßal. Riqßuin cadena queßxcßam toj Egipto.xiJQuixqßuiresi jun li ral ut kßaxal cau rib nak quiniman. Quixtzol xchapbal lix tib ut quixcamsiheb li cuînk.zmJLâ naß chanchan jun li cakcoj li cuan saß xyânkeb li cakcoj. Quixqßuiresi li cocß ral saß xyânkeb aßan.r _JLi Dios quixye cue nak tinbicha li bich aßin re rahil chßôlejil chirixeb li nequeßtaklan aran Israel:wgJ Lâin mâ jun êre nacuaj tâcâmk. Jalomak ban lê cßaßux ut tâcuânk lê yußam, chan li nimajcual Dios.#?JCanabomak chixjunil lê kßetba âtin li xexmâcob cuiß. Jalomak êcßaßux ut acßak chic lê yußam. ¿Cßaßut nak têqßue êrib chi câmc xban lê mâc, ex aj Israel?Lâin mâ jun êre nacuaj tâcâmk. Jalomak ban lê cßaßux ut tâcuânk lê yußam, chan li nimajcual Dios.kOJEx aj Israel, lâin tinrakok âtin saß êbên chêjunjûnkalex, aß yal chanru lê yehom êbânuhom. Jalomak êcßaßux ut canabomak xbânunquil li mâusilal li yôquex chixbânunquil. Mêqßue êrib chi sachc xban lê mâc.veJUt cui lâex aj Israel têye nak moco tîc ta li cßaßru yôquin chixbânunquil, lâin li Kâcuaß tinye: ¿Ma yâl nak moco tîc ta li cßaßru yôquin chixbânunquil? ¿Ma mâcuaß ta biß lâex li incßaß nequexcuan saß tîquilal?>uJXban nak quixqßue retal nak moco us ta nak yô chi kßetoc âtin, joßcan nak quixcanab xbânunquil li mâusilal. Relic chi yâl li jun aßan tâcuânk xyußam. Incßaß tâcâmk. 'JCui junak yô chixbânunquil li mâusilal tixjal xcßaßux ut tixbânu li us ut tâcuânk saß tîquilal, li jun aßan tixcol rix lix yußam.D JCui li tîc xchßôl tixcanab cuânc saß tîquilal ut tixbânu li mâusilal, aßan tâcâmk saß xcßabaß li mâusilal li quixbânu. Xmâc li mâusilal li yôk chixbânunquil tâcâmk. JUt cui lâex têye nak moco tîc ta li cßaßru yôquin chixbânunquil, lâin li Kâcuaß tinye êre: Abihomak lâex aj Israel. ¿Ma yâl nak moco tîc ta li cßaßru yôquin chixbânunquil? ¿Ma mâcuaß ta biß lâex li incßaß nequexcuan saß tîquilal? +JAbanan cui junak tîc xchßôl tixjal xnaßleb ut tixbânu li mâusilal li nequeßxbânu li incßaß useb xnaßleb, li jun aßan tâcâmk. Ut incßaß tixcßul xkßajcâmunquil li us li quixbânu junxil. Tâcâmk xban li mâc li quixbânu ut xban nak quixkßetkßeti rib.o WJLi nimajcual Dios quixye: —¿Ma nasahoß ta biß inchßôl nak junak tâcâmk xban li mâusilal li quixbânu? Incßaß. Nasahoß ban saß inchßôl nak naxjal xcßaßux ut naxcanab xbânunquil li mâusilal ut tâcuânk xyußam./JChixjunil li mâc li quixbânu chak junxil incßaß tâjulticokß re li Dios ut incßaß tâcamsîk xban nak quixjal xnaßleb ut quixbânu li us./WJCui li cuînk li incßaß us xnaßleb tixcanab li mâcobc ut tixpâb lin chakßrab ut tixbânu li tîquilal ut li us, aßan incßaß tâcâmk. Tâcuânk ban xyußam.KJLi ani tâmâcobk, aßan tâcâmk. Li alalbej incßaß tixcßul li raylal saß xcßabaß li mâc li quixbânu lix yucuaß. Chi moco li yucuaßbej tixcßul li raylal saß xcßabaß li mâc li quixbânu li ralal. Li ani nacuan saß tîquilal tixcßul lix kßajcâmunquil ut li ani naxbânu li mâc tixcßul lix tojbal mâc.&EJMâre lâex têye, “¿Cßaßut nak li alalbej incßaß tâtzßakônk riqßuin li raylal li tixcßul li yucuaßbej?” Li alalbej incßaß tâcâmk xban nak quixbânu li us ut quicuan saß tîquilal ut quixbânu li cßaßru naxye saß lin chakßrab. Joßcan nak tâcuânk lix yußam.6eJLi yucuaßbej tâcâmk xban li mâc li quixbânu nak quixmakß chiru li ras rîtzßin li cßaßru cuan reheb ut qui-elkßâc. Quixbânu li mâusilal reheb li ras rîtzßin.&EJIncßaß naxcßûluban xchßôl xbânunquil li mâusilal ut incßaß naxpatzß ral li tumin li naxqßue chi toß. Naxbânu li cßaßru naxye saß lin chakßrab ut naxbânu li cßaßru ninye. Li alalbej aßan incßaß tâcâmk xban li mâc quixbânu lix yucuaß. Tâcuânk ban xyußam.PJIncßaß naxrahobtesiheb li ras rîtzßin ut naxkßaxtesi li cßaßru naqßueheß re chokß prenda. Incßaß na-elkßac. Naxqßue xcuaheb li nequeßtzßoca ut naxqßueheb rakß li mâcßaß rakßeb.W'JIncßaß naxcuaß li tzacaêmk mayejanbil saß eb li tzûl chiruheb li jalanil dios, chi moco tixlokßoniheb li jalanil dios li cuanqueb Israel. Ut incßaß tixchßic rib riqßuin rixakil li ras rîtzßin.5cJMâre li cuînk li incßaß us xnaßleb cuan junak li ralal naxqßue retal nak incßaß us naxbânu lix yucuaß. Ut li alalbej incßaß tixbânu joß naxbânu lix yucuaß.I J Naxpatzß nabal li ral li tumin li naxqßue chi toß. ¿Ma tâcanâk ta biß chi yoßyo li alalbej aßan? Incßaß. Aßan tâcamsîk xban li mâusilal li quixbânu ut xcßulub nak tâcamsîk.K~J Mâre naxrahobtesiheb li nebaß ut li tenkßâc teßraj ut na-elkßâc. Incßaß naxkßaxtesi li cßaßru quiqßueheß re chokß prenda. Naxlokßoniheb li jalanil dios ut naxbânu li mâusilal.}#J Ut mâre naxtzaca li tzacaêmk mayejanbil saß eb li tzûl chiruheb li jalanil dios, ut naxchßic rib riqßuin li rixakil li ras rîtzßin.|!J Mâre li cuînk li tîc xchßôl cuan junak li ralal aj êlkß nacamsin ut naxbânu li incßaß us li mâ jun sut quixbânu li yucuaßbej.{/J Li jun aßan naxpâb lin chakßrab ut naxqßue xchßôl chixbânunquil li ninye. Aßan tîc xchßôl ut tâcuânk xyußam, chan li Kâcuaß Dios.ozWJIncßaß naxpatzß ral lix tumin li naxqßue chi toß. Incßaß naxsicß xbiomal riqßuin xtoßoninquil tumin. Incßaß naxcßûluban xchßôl xbânunquil li mâusilal ut narakoc âtin saß xyâlal nak cuan junak chßaßajquilal.FyJMâ ani naxrahobtesi chi moco na-elkßac. Naxkßaxtesi li nequeßxcanab riqßuin chokß xprenda li ani natoßonin. Naxqßue xtzacaêmk li tâtzßocâk ut naxqßue rakß li mâcßaß rakß.wxgJIncßaß naxlokßoniheb li yîbanbil dios li cuanqueb Israel, chi moco naxcuaß li tzacaêmk mayejanbil saß li tzûl. Incßaß naxchßic rib riqßuin rixakil li ras rîtzßin, chi moco nacuan riqßuin li rixakil nak yô xyajel re li po.[w/JCui junak li cuînk tîc xchßôl, aßan nacuan saß tîquilal ut naxbânu li us.vJChixjunileb li cristian cueheb lâin joß li naßbej yucuaßbej joß eb ajcuiß li alal cßajolbej. Ut li ani namâcob, aßan tâcâmk. uJLâin li yoßyôquil Dios ninye êre nak chi yâl mâ jun cua chic tâyemânk li jaljôquil ru âtin aßin saß li naßajej Israel.Wt'J—¿Cßaßru nequecßoxla chirix li jaljôquil ru âtin aßin li yôqueb chixyebal chirixeb laj Israel? Li naßbej yucuaßbej nequeßxlou li uvas rare ut aß chic lix cocßaleb nequeßecßan lix rahil re.As JLi Kâcuaß quiâtinac cuißchic cuiqßuin ut quixye cue:9rkJChixjunileb li cheß li cuanqueb saß li qßuicheß teßxnau nak lâin nintßaneb li cheß li najt xteram ut ninqßue chi qßuîc li cocß rokeb. Lâin ninchakihobresiheb li cheß li rax ru ut ninqßueheb chi raxocß li chaki. Lâin li Kâcuaß quinyehoc re aßin ut lâin ninbânu li cßaßru ninye.—0qYJTincuau aran Israel saß li tzûl li kßaxal najt xteram. Châbilak li chacalteß aßan ut nabalak li rukß ut tâûchînk ajcuiß. Qßuila pây ru li xul li nequeßrupupic teßxyîb lix soqueb saß li rukß li cheß ut teßxcol ribeb saß lix mu.Chixjunileb li cheß li cuanqueb saß li qßuicheß teßxnau nak lâin nintßaneb li cheß li najt xteram ut ninqßue chi qßuîc li cocß rokeb. Lâin ninchakihobresiheb li cheß li rax ru ut ninqßueheb chi raxocß li chaki. Lâin li Kâcuaß quinyehoc re aßin ut lâin ninbânu li cßaßru ninye.—=psJAßan aßin li naxye li nimajcual Dios: —Lâin tinchap li rußuj jun li chacalteß najt xteram. Tinchßot lix kßunal saß rußuj ut tincuau saß xbên jun li tzûl najt xteram.SoJChixjunileb li yôkeb chi êlelic rochbeneb lix soldado teßcamsîk. Eb li incßaß teßcamsîk teßjeqßuîk ruheb yalak bar. Ut riqßuin aßan têqßue retal nak lâin li Kâcuaß quinyehoc re aßin.n+JLâin tinqßue chixtojbal lix mâc xban nak quinixtzßektâna. Chanchan nak tinchap aßan saß lin raßal nak tincanab chi cßamecß Babilonia./mWJLâin li yoßyôquil Dios ninye nak relic chi yâl lâin tinqßue chixtojbal lix mâc xban nak quixtzßektâna li contrato li quixbânu cuiqßuin riqßuin juramento.6leJLix reyeb laj Judá quixtzßektâna li juramento li quixbânu ut quixkßet li contrato nak quixbânu chixjunil li cßaßak re ru aßin. Joßcan nak moco naru ta tixcol rib.kyJLix reyeb laj Egipto mâcßaß tixbânu re xtenkßanquileb usta tixtakla nabal li soldado chi pletic. Incßaß teßxcuy nak eb laj Babilonia teßxyîb lix taklebâl chixjun sutam li tenamit re teßoc Jerusalén chixcamsinquileb nabaleb laj Judá.jJLâin li yoßyôquil Dios ninye nak relic chi yâl lix reyeb laj Judá tâcâmk aran Babilonia xban nak incßaß quixbânu li quixye saß li contrato. Quixtzßektâna li juramento li quixbânu riqßuin lix reyeb laj Babilonia li quiqßuehoc re saß lix cuanquil.RiJAbanan lix reyeb laj Judá quixkßetkßeti rib chiru lix reyeb laj Babilonia. Ut quixtaklaheb lix takl Egipto chixsicßbaleb li cacuây ut nabaleb li soldados. ¿Ma târûk ta biß tixbânu li cßaßru naxcßoxla xbânunquil lix reyeb laj Judá? ¿Ma târûk ta biß tixcol rib nak ac xkßet li cßaßru quixye saß li contrato?jhMJQueßxbânu chi joßcan re xcubsinquil xcuanquileb li ralal xcßajol laj Judá re nak incßaß chic teßcuânk joß jun tenamit. Caßaj cuiß riqßuin xbânunquil li cßaßru queßxyechißi saß li contrato naru nequeßcuan.g'J Ut quixcßam ajcuiß jun reheb li ralal li rey li cuan xcuanquil ut quixbânu li contrato riqßuin. Quixpuersi ru chixbânunquil li juramento nak tixbânu li cßaßru quixye saß li contrato. Ut quixcßameb ajcuiß chirix li cuînk li cauheb rib li cuanqueb Jerusalén.fJ —Patzß reheb laj Israel li kßaxal kßetkßeteb ma xeßxtau ru li jaljôquil ru âtin li xaye reheb. Ye reheb nak aßan aßin lix yâlal. Lix reyeb laj Babilonia quicuulac Jerusalén ut quixcßam toj Babilonia li rey rochbeneb li nequeßtenkßan re.FeJ Ut li Kâcuaß quiâtinac cuißchic cuiqßuin ut quixye cue:;doJ ¿Ma us ta biß tâêlk li acuîmk aßin? ¿Ma incßaß ta biß tâchakik chi junaj cua xban li tikcual ikß li tâchâlk saß li este? Usta rax raxak ru tâchakik saß xnaßaj.ac;J Li Kâcuaß quixye cue: —Tâye reheb nak joßcaßin xye li Kâcuaß: ¿Ma tixchap ta biß chic xxeß? ¿Ma incßaß ta biß tâmichßekß lix xeß xban li tßiu li xchal saß li este ut tâsachekß li ru ut tâchakik? Chixjunil lix xak li toj rax ru teßchakik. Ut eb li teßmichßok re moco nabalakeb ta, chi moco cauhakeb ta xmetzßêuheb.b7JLi jun tôn chi acuîmk aßan ac aubil saß châbil chßochß chire li nimaß re nak chßinaßus tâqßuîk ut tixhel rib li rukß ut tixqßue li ru.aJUt cuan jun chic li xul tßiu li xchal saß jun chic tenamit li cuan saß li sur. Cô Israel. Nabal lix xicß ut cau narupupic. Lix xeß li acuîmk joß ajcuiß li rukß queßxhel rib saß xjayal li cuan cuiß li tßiu jun chic re nak li tßiu aßan tixtßakresi.l`QJQuimok li iyaj. Incßaß najt xteram quicuulac, abanan nabal li rukß qui-el. Eb li rukß queßxhel rib saß xjayal li tenamit li cuan cuiß li tßiu. Ut lix xeß cô saß li chßochß. Nabal li rukß ut nabal ajcuiß lix xak.-_SJCô cuißchic Israel ut quixcßam ajcuiß li riyajil li cßam li cuan saß li tenamit Israel ut quirau saß li châbil chßochß chire li nimaß re nak tâqßuîk.^JQuixtok li rußuj li cheß ut quixcßam toj saß lix chßochßeb laj yaconel ut aran quirau saß lix tenamiteb laj Babilonia.]JTâye reheb chi joßcaßin: aßan aßin li naxye li nimajcual Dios. Quicuulac Líbano jun li nimla xul tßiu xcßabaß. Najt rok lix xicß ut nabal pây ru lix color. Kßaxal cau narupupic. Quixchap lix kßunal saß li rußuj jun li nimla chacalteß.h\IJ—At ralal cuînk, tâserakßi jun li jaljôquil ru âtin reheb li ralal xcßajol laj Israel.7[ kJLi Kâcuaß quiâtinac cuiqßuin ut quixye cue:MZJ?Lâin tincuy âmâc. Abanan cuânk saß âchßôl li mâusilal xabânu ut tatxutânâk xban. Incßaß chic tênimobresi êrib xban nak texxutânâk. Lâin li nimajcual Dios quinyehoc re aßin.—Y+J>Lâin tinxakab xcuanquil lin contrato ut lâat tânau nak lâin li Kâcuaß.Lâin tincuy âmâc. Abanan cuânk saß âchßôl li mâusilal xabânu ut tatxutânâk xban. Incßaß chic tênimobresi êrib xban nak texxutânâk. Lâin li nimajcual Dios quinyehoc re aßin.—DXJ=Tâjulticokß âcue li mâusilal xabânu ut tatxutânâk nak lâin tinkßaxtesi chokß âcoß li tenamit Samaria lâ cuas ut nak tinkßaxtesi chokß âcoß li tenamit Sodoma lâ cuîtzßin. Tinbânu chi joßcan usta incßaß tento tinbânu xban nak incßaß quinye âcue saß li contrato nak tinkßaxtesiheb âcue.%WCJgHeeDdc"a```@_r^o]]<\[[qZYXX>!=;::d988L76554x331210~0?/~.r--?,+*))'&[%%G$#"m! P%PHF9^E Z ' p QPMJ'  JKßaxal nim êcuanquil saß xbêneb li nequeßcßanjelac saß li palau. Chanchanex jun li nimla jucub yîbanbil chi chßinaßus.-SJLi tenamit Tiro cuan chire li palau. Eb li cuanqueb Tiro nequeßyacoc riqßuin nabal chi tenamit li cuanqueb chire li palau. Tâye reheb laj Tiro nak lâin li nimajcual Dios ninye chi joßcaßin: Lâex aj Tiro nequeye nak cßajoß lê chßinaßusal ut nequeye ajcuiß nak tzßakal êre êru.QJ—At ralal cuînk, bicha li bich re rahil chßôlej chirixeb laj Tiro. ;JLi Kâcuaß quixye cue:JXucuajel rilbal li cßaßru tinbânu êre. Incßaß chic tex-usâk. Texsiqßuekß aban incßaß textaßekß, chan li Dios.ucJLâin texintakla chi cuânc saß xchamal li ruchichßochß bar cuanqueb cuiß li queßcam najter. Texincanab chi cuânc saß xyânkeb li queßsacheß ruheb najter. Incßaß chic teßcuânk cristian saß lê tenamit, chi moco tâyîbâk chic.Xucuajel rilbal li cßaßru tinbânu êre. Incßaß chic tex-usâk. Texsiqßuekß aban incßaß textaßekß, chan li Dios.~uJAßan aßin li naxye li nimajcual Dios. —Lâin tincanabânk re li tenamit chi mâcßaßak chic cuânk chi saß joß eb li tenamit li queßsacheß ruheb ut mâ ani chic cuan aran. Lâin tinbânûnk re nak tâbutßûnk li palau saß li tenamit.0YJAnakcuan xsacheß ru li tenamit Tiro. Eb li cuanqueb saß eb li cocß tenamit li sutsûqueb xban li palau nequeßsicsot xban xxiuheb xban nak xsacheß ruheb laj Tiro.G~JUt teßxbicha li bich aßin re rahil chßôlejil chêrix lâex: Quisacheß ru li tenamit li kßaxal naßno ru nak quicuan. Aran queßcuan li nequeßxic saß eb li jucub. Junxil eb li cuanqueb saß li tenamit aßin queßtaklan saß xbêneb li nequeßxic saß li palau ut queßxqßue xxiuheb li cuanqueb chire li palau.1}[JUt chixjunileb li cuanqueb xcuanquil saß eb li tenamit li cuanqueb chire li palau teßêlk saß lix cßojaribâleb xbaneb xxiu ut teßrisi chirixeb li rakßeb li cuan xsahob ru. Sicsotkeb xbaneb xxiu nak teßchunlâk saß chßochß ut sachsôkeb xchßôl nak teßril li cßaßru têcßul lâex.d|AJLi nimajcual Dios naxye ajcuiß reheb laj Tiro: —Nak yôkeb chixsachbal lê tenamit li xicß nequeßiloc êre, cßajoß nak teßxucuak li tenamit li cuanqueb chire li palau nak teßrabi xyâbeb li yôkeb chi camsîc.2{]JLê tenamit chanchanak chic jun li pec mâcßaß cuan saß xbên. Ut eb laj car teßxhel lix yoy aran re teßchakik. Incßaß chic tâyîbâk lê tenamit, chan li Dios.dzAJ Lâin tinbânu nak incßaß chic tâabîk xyâb lê bich chi moco tâabîk xyâb lê arpa.FyJ Teßxmakß chêru lê biomal ut teßrelkßa li cßaßru êre. Teßxjuqßui li tzßac ut telajeßxtßan lê châbil ochoch. Telajeßxcuti saß li palau li pec, li cheß ut chixjunil li mul.2x]J Eb li cacuây teßnumekß saß chixjunileb li be saß lê tenamit. Eb li soldados teßxcamsiheb li tenamit riqßuin chßîchß ut teßxjuqßueb li okech li kßaxal cau./wWJ Nak eb laj Babilonia teßoc saß lê tenamit, teßxcuaclesi nabal li poks ut incßaß chic texcßutûnk. Ut li tzßac li sutsu cuiß lê tenamit tâecßânk saß xnaßaj xban xyâb rokeb lix cacuây ut eb lix carruaje nak teßoc saß lê tenamit joß nak nequeßoc saß jun tenamit ac poßbil.vJ Teßxjor li tzßac li sutsu cuiß lê tenamit riqßuin li jorleb pec. Teßxtßan ajcuiß li cab li najt xteram li nequecol cuiß êrib.au;JTeßxcamsiheb chi chßîchß li cuanqueb saß li cocß cßalebâl. Teßxyîb lix naßajeb re teßxcol cuiß ribeb. Teßxyîb lix taklebâl re teßoc saß lê tenamit ut cuânk xchßîchßeb re xcolbal re xchßôleb. t JLi nimajcual Dios naxye: —Lâin tintakla chi pletic saß lê tenamit laj Nabucodonosor, lix reyeb laj Babilonia, li kßaxal nim xcuanquil. Tâchâlk saß li norte chi pletic êriqßuin rochbeneb lix qßuila soldados, ut eb lix cacuây ut eb lix carruaje. s JEb li cuanqueb saß li cocß cßalebâl teßcamsîk chi chßîchß. Riqßuin aßan teßxqßue retal nak lâin li Kâcuaß Dios.Vr%JSaß xbên li pec li quicuan cuiß li tenamit teßxhel chi chakic lix yoyeb laj car. Eb li xnînkal ru tenamit teßrelkßa li cßaßru cuan saß li tenamit Tiro. Lâin li nimajcual Dios ninyehoc re aßin.q JTeßxtßan li tzßac li sutsu cuiß lê tenamit ut teßxjuqßui li cab li najt xteram li nequecol cuiß êrib. Lâin tincuisi chixjunil li cßaßak re ru cuan aran. Chanchan mesunbil tinbânu re. Junes pec aj chic tâcanâk chi mâcßaß cuan saß xbên.}psJJoßcan nak lâin li nimajcual Dios ninye reheb: Lâin xicß nequexcuil lâex li cuanquex Tiro. Lâin tintaklaheb nabal li xnînkal ru tenamit chi pletic êriqßuin. Chanchan nak nachal lix cau ok li palau nak teßchâlk chi pletic êriqßuin.oJ—At ralal cuînk, eb laj Tiro queßsahoß xchßôl ut queßxjap re chixyebal, “Us ajcuiß nak xsacheß ru li tenamit Jerusalén. Mâcßaß chic xcuanquil joß tenamit. Lâo chic tâcuânk nabal cßaßru ke xban nak eb aßan xeßsacheß ruheb.”n }JSaß li xbên cutan re li po nak yô junlaju chihab kacßambal Babilonia li Kâcuaß quiâtinac cuiqßuin ut quixye cue:QmJLâin tinqßueheb chixtojbal lix mâqueb ut tinqßue rêkaj reheb aßan li mâusilal queßxbânu. Eb aßan teßrecßa xrahil lin joskßil. Ut riqßuin aßan teßxqßue retal nak lâin li Kâcuaß.—tlaJJoßcan nak lâin ninye nak tinpletik riqßuineb laj filisteo ut tinsach ruheb. Tinsach ruheb laj cereteo joß eb ajcuiß li joß qßuial queßcana chire li palau.Lâin tinqßueheb chixtojbal lix mâqueb ut tinqßue rêkaj reheb aßan li mâusilal queßxbânu. Eb aßan teßrecßa xrahil lin joskßil. Ut riqßuin aßan teßxqßue retal nak lâin li Kâcuaß.—1k[JLi Kâcuaß li nimajcual Dios naxye: —Eb laj filisteo queßxbânu raylal reheb laj Judá, li xicß queßril chalen najter. Xban nak xicß queßril, queßxsach ruheb.rj]JSaß incßabaß lâin eb lin tenamit Israel teßxqßue rêkaj li mâusilal li queßxbânu laj Edom. Eb laj Edom teßrecßa xrahil lin joskßil ut teßxnau nak lâin xinqßuehoc rêkaj li mâusilal queßxbânu, chan li Kâcuaß Dios.7igJ Anakcuan lâin ninye nak tinqßueheb laj Edom chixtojbaleb lix mâqueb. Lâin tincamsiheb chixjunileb li cristian joß eb ajcuiß li xul. Mâcßaß chic tâcuânk aran naticla cuan cuiß li tenamit Temán ut tâcuulak toj saß li tenamit Dedán. Li naßajej tâcanâk chi mâcßaß chic cuan chi saß.;hoJ Li nimajcual Dios naxye: —Eb laj Edom queßxqßue rêkaj reheb laj Judá nak queßnumta saß xbêneb junxil. Xban li raylal queßxbânu reheb laj Judá numtajenak lix mâqueb.~guJ Lâin tinqßueheb laj Moab chixtojbal rix lix mâqueb ut riqßuin aßan teßxqßue retal nak lâin li Kâcuaß Dios..fUJ Lâin tincanabeb li tenamit li cuanqueb saß li este chi numtâc saß xbêneb laj Moab joß eb ajcuiß laj Amón ut incßaß chic teßcuânk xcuanquil joß tenamit. e J Joßcan nak lâin tincanabeb li tenamit li cuanqueb saß li nubâl re li tenamit Moab saß rukßeb li xicß nequeßiloc reheb. Teßpletik riqßuineb li tenamit li nequeßxqßue xlokßal eb laj Moab. Aßaneb li tenamit Bet-jesimot, Baal-meón ut Quiriataim.#d?JAßan aßin li naxye li nimajcual Dios: —Eb laj Moab ut eb laj Seir queßxye nak eb li tenamit Judá juntakßêt riqßuineb li jun chßol chic tenamit..cUJJoßcan nak lâin tintakla li raylal saß êbên ut texincanab saß rukßeb li xicß nequeßiloc êre. Eb aßan teßxmakß chêru li cßaßru êre. Lâin tinsach êcuanquil re nak incßaß chic târûk texcuânk joß tenamit. Ut riqßuin aßan lâex têqßue retal nak lâin li Kâcuaß Dios.b3JJoßcaßin naxye li nimajcual Dios: —Lâex xepokßpokßi lê rukß ut xexpiscßoc xban xsahil êchßôl xban li raylal li queßxcßul laj Israel.Ya+JLâin tinsukßisi lê naßaj Rabá chokß xnaßajeb li nînki xul camello. Ut tinsukßisi lix naßajeb laj Amón chokß xnaßajeb li carner. Ut riqßuin aßan lâex têqßue retal nak lâin li Kâcuaß Dios. `9JXban nak quisahoß saß êchßôl, joßcan nak lâin tincanabeb chi numtâc saß êbên eb li tenamit li cuanqueb saß li este. Teßxyîb lix muhebâleb saß lê naßaj ut aran teßcuânk. Aßaneb chic teßtzacânk re li ru lê racuîmk ut eb aßan chic teßucßak re lê leche.*_MJTâye reheb cheßrabihak li cßaßru ninye lâin li nimajcual Dios: Lâex quisahoß saß êchßôl chirilbal nak queßxmux ru lin templo. Quisahoß saß êchßôl nak lix naßajeb laj Israel quicana chi mâcßaß cuan chi saß ut eb laj Judá queßcßameß chi prêxil saß jalan tenamit.^{J—At ralal cuînk, ilon cuanqueb cuiß li ralal xcßajol laj Amón ut tâye resil li raylal li tâchâlk saß xbêneb.7] kJLi Kâcuaß quiâtinac cuiqßuin ut quixye cue:T\!JSaß li cutan aßan tat-oc chi âtinac. Moco lâatak ta chic mem. Tat-âtinak riqßuin li cuînk. Chi joßcan lâatak jun retalil chiruheb li tenamit. Ut teßxqßue retal nak lâin li nimajcual Dios.—d[AJSaß li cutan nak tinbânu aßan tâcuânk junak li tâêlelik. Li jun aßan tâcuulak âcuiqßuin ut tixserakßi âcue li cßaßru quicßulman.Saß li cutan aßan tat-oc chi âtinac. Moco lâatak ta chic mem. Tat-âtinak riqßuin li cuînk. Chi joßcan lâatak jun retalil chiruheb li tenamit. Ut teßxqßue retal nak lâin li nimajcual Dios.—;ZoJUt li Kâcuaß quixye cue: —At ralal cuînk, lâin tinmakß chiruheb lin templo li cßojcßôqueb cuiß xchßôleb ut nacuulac chiruheb rilbal. Tinmakß chiruheb li templo li nequeßxcacuubresi cuiß xchßôleb ut nasahoß cuiß xchßôleb. Kßaxal raro xbaneb. Ut tinmakß chiruheb li ralal xcßajoleb.^Y5JLi Kâcuaß Dios quixye: —Li cßaßru quixcßul laj Ezequiel, aßan retalil li cßaßru têcßul lâex. Nak acak xecßul li cßaßak re ru aßin, lâex têqßue retal nak lâin li Kâcuaß li nimajcual Dios.—_X7JIncßaß têrisi li tßicr li nequebacß cuiß lê jolom, chi moco têrisi lê xâb, chi moco texyâbak xban xrahil êchßôl. Têrecßa ban xrahil li mâusilal li xebânu ut têjikß êchßôl chi ribil êrib.—OWJNak têcßul aßan, lâex têbânu joß xinbânu lâin. Incßaß têtzßap êrib joß nequeßxbânu li raheb saß xchßôl, chi moco têtzaca li tzacaêmk li nequeßxtzaca li raheb saß xchßôleb.6VeJJoßcaßin naxye li Kâcuaß li nimajcual Dios êre lâex aj Israel: Lâin li Kâcuaß tincanab chi muxecß ru lin templo li kßaxal nequera, li cßojcßo cuiß êchßôl ut nacuulac chêru rilbal. Ut eb lê ralal êcßajol li toj cuanqueb Jerusalén teßcamsîk saß li plêt, chan li Kâcuaß êre.aU;JUt lâin xinye reheb: —Li Kâcuaß quiâtinac cuiqßuin ut quixye cue chi joßcaßin:~TuJUt eb li tenamit queßxpatzß cue: —¿Cßaßru xyâlal li yôcat chixbânunquil? Chßolob xyâlal chiku, chanqueb.,SQJChiru li ekßela quinâtinac riqßuineb li tenamit. Ut saß ajcuiß li ecuu aßan quicam li cuixakil. Ut joß cuulajak chic quinbânu joß quixye cue li Kâcuaß.RJIncßaß tâcßut nak ra saß âchßôl. Incßaß tâcuisi li tßicr li nacabacß saß âjolom, chi moco tâcuisi lâ xâb retalil xrahil âchßôl. Incßaß tâtzßap âjolom chi moco tâtzaca li tzacaêmk li nequeßxtzaca li raheb saß xchßôl, chan.HuJNabal li camsînc qui-uxman saß li tenamit ut lix quiqßueleb li queßcamsîc quihoyeß saß xbên li pec. Incßaß quihoyeß saß chßochß re nak incßaß tâsachk saß li poks.vGeJAßan aßin li naxye li nimajcual Dios: Raylal châlc re saß xbên lix tenamiteb laj camsinel. Li tenamit chanchaneb jun li ucßal moß xsaß. Tâisîk li tib li cuan chi saß chixjunjûnkaleb. Ut incßaß texbûlik chirix nak têrisi.*FMJTêsicß ru lix tibel li carner, li kßaxal châbil. Têtus li siß rubel li ucßal. Ut têcanab chi cuokxînc li haß. Têchik li tib ut li bak saß li ucßal.EJTêsicß li châbil tib joß xtzßejcual li raß ut li tzßej ut têqßue saß li ucßal. Ut têqßue ajcuiß li châbil bak.GDJTat-âtinak riqßuineb laj Israel laj kßetoleb âtin. Tâye reheb li jaljôquil ru âtin aßin. Joßcaßin xye li nimajcual Dios: Qßuehomak li ucßal saß xam ut qßuehomak haß chi saß.;CoJ—At ralal cuînk, tzßîba retalil li cutan aßin xban nak saß li cutan aßin lix reyeb laj Babilonia quixtakla xsutbal li tenamit Jerusalén re teßoc chi pletic riqßuineb.B yJLi Kâcuaß quiâtinac cuiqßuin saß li lajêb xbe li xlaje po re li xbele chihab kacßambal Babilonia ut quixye cue:jAMJ1Eb li cuib chi ixk aßan teßxcßul chi joßcan xban li mâusilal xeßxbânu. Teßxtoj rix li mâc xeßxbânu nak xeßxlokßoniheb li jalanil dios. Ut riqßuin aßin chêjunilex têqßue retal nak lâin li nimajcual Dios.—(@IJ0Lâin tinbânûnk re nak incßaß chic tâuxmânk li mâusilal aßin. Ut eb li ixk incßaß teßxtzol ribeb riqßuineb lix Ahola ut lix Aholiba xban nak teßxqßue retal cßaßru xeßxcßul.Eb li cuib chi ixk aßan teßxcßul chi joßcan xban li mâusilal xeßxbânu. Teßxtoj rix li mâc xeßxbânu nak xeßxlokßoniheb li jalanil dios. Ut riqßuin aßin chêjunilex têqßue retal nak lâin li nimajcual Dios.—?+J/Teßcutîk chi pec xbaneb li tenamit ut teßnumsîk chi chßîchß saß xsaßeb. Teßcamsîk li ralal xcßajoleb ut teßcßatekß li rochocheb.">=J.Aßan aßin li naxye li nimajcual Dios: —Lâin tinchßutubeb li tenamit ut tintaklaheb chixqßuebal xxiuheb ut chirelkßanquil li cßaßru cuan reheb. =J-Abanan, eb li cuînk li tîqueb xchßôl teßrakok âtin saß xbêneb joß nequeßxbânu riqßuineb li ixk li nequeßxmux ru xsumlajic ut eb li nequeßcamsin. Teßxbânu chi joßcan xban nak lix Ahola ut lix Aholiba queßxmux ru xsumlajiqueb ut queßcamsin.Z<-J,Eb li cuînk aßin queßchal riqßuineb lix Ahola ut lix Aholiba. Joß nak nequeßxic riqßuineb li ixk li nequeßxcßayi ribeb, joßcan queßxbânu riqßuineb li cuib chi ixk aßin li incßaß useb xnaßleb.5;cJ+Ut lâin quinye nak eb li ixk aßin li tacuajenakeb chi cuânc riqßuineb cuînk tebincanab saß rukßeb li cuînk xban nak eb aßan xcomoneb li ixk li nequeßxcßayi rib.s:_J*Qui-abîc xyâbeb li qßuila tenamit li yôqueb chi ninkßeînc. Cuanqueb li cuînk li queßcßameß saß li chaki chßochß, li mâcßaßeb xcuanquil. Queßxqßue lix sahob ru lix teleb li ixk ut queßxqßue li corona saß xjolomeb.?9wJ)Queßcßojla chire li mêx saß li naßajej li yîbanbil chi châbil. Cßajoß li sahil echej saß li mêx. Ut aran xeßxqßue li incienso ut li aceite li xeßxqßue raj chokß cue.T8!J(Queßxtakla xtakleb saß najtil tenamit chixbokbaleb li cuînk. Ut eb li cuib chi ixk, li rîtzßineb rib, queßatin ut queßxbon li xnakßeb ru. Queßxtikib rib chi châbil ut queßxqßue lix sahob ru.7{J'Saß eb li cutan nak queßxmayejaheb lix cocßaleb chiruheb lix yîbanbil dios queßoc saß lin templo ut queßxmux ru.x6iJ&Ut mâcuaß caßaj cuiß aßan queßxbânu. Queßxmux ru lin templo ut queßxmux ajcuiß ru li hilobâl cutan.}5sJ%Queßxmux lix sumlajiqueb xban nak xineßxtzßektâna ut xeßxlokßoniheb li jalanil dios. Osoßjenakeb li rukßeb saß quicß. Queßxmayejaheb lix cocßaleb nak queßxcßateb chiruheb li yîbanbil dios, usta aßaneb li cualal incßajol lâin.47J$Ut li Kâcuaß quixye cue: —At ralal cuînk, tatrakok âtin saß xbên lix Ahola ut lix Aholiba. Tâye reheb chixjunil li mâusilal li queßxbânu.73gJ#Joßcaßin naxye li nimajcual Dios: —Xban nak quinêtzßektâna ut incßaß chic niquinêcßoxla, joßcan nak texinqßue chixtojbal lê mâc ut li mâusilal li xebânu.—(2IJ"Lâex têcßul chixjunil li raylal li qßuebil saß êbên. Kßaxal ra têcßul. Têtenle re lê chßôl chêrukß. Lâin li nimajcual Dios xinyehoc re aßin.V1%J!Chanchan texcalâk xban li raylal li têcßul. Cßajoß nak târahokß lê chßôl xban nak mâcßaß chic cuânk saß lê tenamit. Tâsachekß êru lâex ut tex-osokß joß nak queßosoß eb laj Samaria.j0MJ Li nimajcual Dios quixye reheb laj Judá: —Lâex têcßul ajcuiß li raylal li xinqßue saß xbêneb aßan. Kßaxal nim li raylal tâchâlk saß êbên. Chixjunileb li tenamit texhob ut texseße xban li raylal li têcßul./{JLâex xebânu joß xeßxbânu eb laj Samaria. Joßcan nak lâin texinqßue chixtojbal êmâc joß xinbânu reheb aßan..JAnakcuan têcßul chi joßcan xban nak xejunaji êrib riqßuineb li jalan xtenamit ut xemux êrib nak xelokßoniheb lix jalanil dios.J- JXban nak xicß nequex-ileß xbaneb teßxbânu raylal êre. Teßxmakß chêru chixjunil li cßaßru êre, usta cau xecßanjela rix. Mâcßaß chic cuânk êre. Chanchan nak tßustßu texcanâk. Chanchanakex chic li ixk li nequeßxcßayi ribeb xban nak xinêtzßektâna ut xelokßoniheb li jalanil dios. Xutânal têcßul.4,aJAßan aßin li naxye li Kâcuaß li nimajcual Dios: Lâin oc cue chêkßaxtesinquil saß rukßeb li xicß nequerileb. Texincanab saß rukßeb li incßaß chic nequerajeb.4+aJLâin tinbânûnk re nak incßaß chic têbânu li mâusilal ut incßaß chic têraj têcßayi êrib chi moco tânak chic saß êchßôl li cßaßru quebânu chak Egipto.*{JTeßxmakß chêru lê châbil akß ut teßxmakß ajcuiß chêru li pec li terto xtzßak li nequeqßue chok xsahob êru.=)sJXban nak yô injoskßil saß êbên, lâin tincanabeb chixbânunquil li cßaßru teßraj eb aßan. Xban xjoskßileb, teßrisi lê rußuj ut eb lê xic. Ut cuan êre teßcamsîk riqßuin chßîchß. Teßcßamekß chi najt eb lê ralal êcßajol. Ut li joß qßuial chic teßcolekß teßsachekß riqßuin xam.({JTeßchâlk chi pletic êriqßuin ut teßchâlk nabaleb li soldado rochbeneb. Cuânk xcarruajeb ut cuânkeb xcßanjelebâl re pletic. Cuânkeb xchßîchß re xcolbal re xchßôleb ut cuânkeb xpunit chßîchß. Teßxsut lê tenamit. Xban nak yô injoskßil saß êbên, lâin texinkßaxtesi saß rukßeb ut eb aßan teßrakok âtin saß êbên joß naxye saß lix chakßrabeb.2']JTintaklaheb laj Babilonia, eb laj Caldea, eb laj Pecod, ut eb laj Soa ut eb laj Coa. Teßchâlk ajcuiß rochbeneb chixjunileb laj Asiria. Chixjunileb li teßchâlk aßaneb li cuanqueb xcuanquil ut eb li nequeßtaklan. Aßaneb li sâjeb ut naßnôqueb ruheb. Chixjunileb nequeßxic chirix cacuây.[&/JJoßcan ut at Aholiba, joßcaßin xye li nimajcual Dios âcue: —Usta xacanabeb li cuînk aßan, ut usta incßaß chic nacacuaj ruheb, abanan lâin tintaklaheb âcuiqßuin. Tateßxsut ut xicß chic tateßril.%JUt lix Aholiba quiraj cuânc joß nak quicuan aran Egipto saß xsâjilal nak quixqßue rib chi batzßunêc xbaneb li cuînk.,$QJQuixrahi ru cuânc riqßuineb li cuînk li kßaxal yibru xnaßlebeb. Chanchaneb li cacuây ut chanchaneb li bûr xban nak junes cuânc riqßuin ixk queßxcßoxla. #JAbanan kßaxal cuißchic yibru quixbânu lix Aholiba nak quinak saß xchßôl nak quixcßayi chak rib saß xsâjilal aran Egipto.8"iJChiruheb chixjunileb lix Aholiba quixmux rib ut quixtßusub rib. Joßcan nak lâin quinjoskßoß riqßuin joß nak quinjoskßoß riqßuin lix Ahola li ras ut quintzßektâna.!JUt eb laj Babilonia queßchal riqßuin. Ut lix Aholiba quicuan riqßuineb. Nak ac xmuxeß ru lix Aholiba incßaß chic quiraj ruheb.p YJNak quiril li retalileb, lix Aholiba quixra ruheb ut quixtaklaheb lix takl toj Babilonia chixbokbaleb.EJCuanqueb xcßâmal xsaßeb ut lix jolomeb batbil riqßuin tßicr qßuila pây ru xbonol. Eb aßan li nequeßtaklan. Chixjunileb chanchaneb laj Babilonia, li naßajej li queßyoßla cuiß.<qJAbanan kßaxal cuißchic numtajenak li mâusilal li quixbânu lix Aholiba nak quixmux rib. Quiril nak tzßîbanbil chiru tzßac retalileb laj Babilonia. Bonbil riqßuin caki bon.ykJ Lâin quinqßue retal nak lix Aholiba quixmux ru li xsumlajic joß quixbânu lix Ahola. Juntakßêt xnaßlebeb.ykJ Lix Aholiba quixcßayi rib reheb laj Asiria. Quixra ruheb li nequeßtaklan ut eb li cuanqueb xcuanquil. Aßaneb li soldado li sâjeb ut cßajoß xchakßal ruheb. Châbil li rakßeb ut châbil lix chßîchßeb. Ut nequeßxic chirix cacuây.OJ Usta lix Aholiba li rîtzßin quiril chixjunil li quixcßul lix Ahola, abanan kßaxal cuißchic yibru quixbânu chiru li quixbânu lix Ahola. Kßaxal cuißchic numtajenak li mâusilal li quixbânu.a;J Eb aßan queßxmux ru lix Ahola ut queßxmakß chiru li ralal xcßajol, ut lix Ahola queßxcamsi riqßuin chßîchß. Ut eb li ixk yalak bar queßrabi resil li cßaßru quixcßul. Riqßuin aßan quicßuteß xxutân.}J Joßcan nak lâin xinkßaxtesi saß rukßeb li cuînk laj Asiria li cuanqueb riqßuin xban nak quiraj cuânc riqßuineb.%CJIncßaß quixcanab xbânunquil li mâusilal li quixtiquib xbânunquil aran Egipto saß xsâjilal nak quixqßue rib chi batzßunêc xbaneb nabal chi cuînk.#JLix Ahola quixcßayi rib reheb chixjunileb laj Asiria li cuanqueb xcuanquil. Ut quixmux rib nak quixlokßoniheb lix dioseb li cuînk aßan.)JLi rakßeb, aßan púrpura. Aßaneb li nequeßtaklan ut nequeßcßamoc be. Cßajoß xchakßal ruheb. Ut chixjunileb nequeßxic chirix cacuây.JNak sumsu cuiqßuin, lix Ahola quixmux ru xsumlajic ut quicuan riqßuineb li soldado aj Asiria, li cuanqueb nachß riqßuin li tenamit.~uJLi asbej, aßan xAhola xcßabaß, ut li îtzßinbej, aßan xAholiba xcßabaß. Lâin xinsumla riqßuineb ut queßcuan cualal incßajol riqßuineb. Lix Ahola, aßan retalil li tenamit Samaria, ut lix Aholiba, aßan retalil li tenamit Jerusalén.I JChalen saß xcaßchßinaleb aßaneb xcomoneb li ixk li nequeßxcßayi ribeb. Saß xsâjilal queßxqßue rib chi batzßunêc aran Egipto ut riqßuin aßan queßxmux ribeb li cuib chi tukß ix.U#J—At ralal cuînk, cuanqueb cuib li ixk rîtzßineb rib. Junaj lix naßeb.7 kJLi Kâcuaß quiâtinac cuiqßuin ut quixye cue:J JJoßcan nak lâin tincuisi lin joskßil saß xbêneb. Chanchanakin li xam nak tinsach ruheb. Aßaneb ajcuiß teßtojok re li mâusilal xeßxbânu. Lâin li nimajcual Dios ninyehoc re aßin.—zmJLâin xinsicß jun saß xyânkeb re nak tixcoleb chicuu. Xinsicß jun naru tixchßolob lix yâlal chiruheb re nak incßaß tinsacheb lin tenamit. Abanan mâ jun châbil xintau.Joßcan nak lâin tincuisi lin joskßil saß xbêneb. Chanchanakin li xam nak tinsach ruheb. Aßaneb ajcuiß teßtojok re li mâusilal xeßxbânu. Lâin li nimajcual Dios ninyehoc re aßin.—pYJEb li tenamit junes rahobtesînc nequeßxcßoxla xbânunquil. Ut aj êlkßeb. Nequeßxbânu raylal reheb li nebaß ut reheb li tenkßâc teßraj. Nequeßxrahobtesiheb ajcuiß li jalan xtenamiteb li incßaß xcßulubeb rahobtesîc.( IJUt eb li profetas nequeßxmuk lix mâqueb. Chanchaneb li cuînk li nequeßxbon li tzßac re xmukbal li tzßaj cuan chiru. Aßaneb aj balakß ut nequeßbalakßic riqßuin xyebal nak li cßaßru nequeßxye, aßan cßutbil chiruheb inban lâin. Abanan lâin incßaß xinâtinac riqßuineb.$ AJEb li nequeßtaklan saß li tenamit chanchaneb chic laj xoj li yôqueb chixtßupbal lix tibeb. Nequeßxcamsiheb li ras rîtzßin xban xsicßbal xbiomaleb.V %JEb laj tij queßxkßet lin chakßrab ut queßxmux ru lin santil naßaj. Incßaß nequeßxqßue retal bar cuan li santobresinbil ut bar cuan li muxbil ru, chi moco nequeßxcßut chiru li tenamit li cßaßru santobresinbil ut li cßaßru muxbil ru, chi moco nequeßxqßue xlokßal li hilobâl cutan. Ut lâin tzßektânanbilin xbaneb.q [JEb li nequeßcßamoc be chanchaneb li cakcoj li yôqueb chixjapbal re saß xbên lix tib. Nequeßxcamsiheb li rech tenamitil ut nequeßxmakß chiruheb li cßaßru reheb. Nabaleb li xmâlcaßan xban nak queßcamsîc lix li bêlomeb.g GJ—At ralal cuînk, ye reheb laj Israel nak yô injoskßil saß xbêneb ut tebinqßue chixtojbal rix lix mâqueb. Chanchaneb li chßochß li incßaß akßinbil. Chanchaneb li chßochß li incßaß naxqßue hab saß xbên.8kJLi Kâcuaß quiâtinac cuiqßuin ut quixye cue:"=JLâex li cuanquex Jerusalén, târakekß âtin saß êbên re nak tâêlk li incßaß us saß êyânk, joß nak nahaßoß li plata saß li xam. Riqßuin aßin têqßue retal nak lâin li nimajcual Dios xinqßuehoc êre chixtojbal rix êmâc xban nak yô injoskßil saß êbên.—7JXban nak yô injoskßil saß êbên, lâin texinchßutub ut tinrakok âtin saß êbên. Chanchan nak texcuapu riqßuin tikcual xam re nak tex-osokß.JXban nak yô injoskßil saß êbên, joßcan nak lâin texinchßutub ut tinrakok âtin saß êbên. Chanchan nak nequeßxchßutub li plata, li cobre, li hierro ut li plomo joß ajcuiß li kßan chßîchß ut nequeßxqßue saß li tikcual xam re nak tâhaßokß.JJoßcan nak lâin li nimajcual Dios ninye: Xban nak mâcßaß chic nequex-oc cuiß, joßcan nak lâin texinchßutub aran Jerusalén.{oJ—At ralal cuînk, eb laj Israel mâcßaß nequeßoc cuiß chicuu lâin. Chanchaneb li chßîchß cobre. Ut chanchaneb li cacuil chßîchß hierro ut plomo li na-elaßan nak ac xcßateß saß xam li châbil plata re risinquil lix tzßajnil.8kJLi Kâcuaß quiâtinac cuiqßuin ut quixye cue:JXicß chic tex-ilekß ut textzßektânâk xbaneb li xnînkal ru tenamit. Riqßuin aßin têqßue retal nak lâin li Kâcuaß Dios.—  JLâin texinjeqßui yalak bar saß ruchichßochß saß xyânkeb li jalan tenamit. Ut incßaß chic târûk têbânu li mâusilal.ucJ¿Ma toj cauhak ta biß êchßôl ut ma toj cauhak ta biß êrib saß li cutan nak lâin texinqßue chixtojbal rix lê mâc? Lâin li Kâcuaß Dios xinyehoc re nak texinqßue chixtojbal rix lê mâc ut lâin tinbânu li cßaßru xinye.~'J Relic chi yâl nak lâex xechikß injoskßil xban nak xesicß lê biomal riqßuin xbânunquil li mâusilal ut xecamsiheb lê ras êrîtzßin.;}oJ Cuanqueb cuînk nequeßtuminâc ru re teßxcamsi ras rîtzßin. Cuanqueb li nequeßxpatzß nabal li ral li tumin li nequeßxqßue chi toß. Cuanqueb li nequeßxsicß lix biomaleb riqßuin xmakßbal xtumineb li ras rîtzßin. Incßaß chic niquineßxcßoxla lâin. Lâin li Kâcuaß Dios ninyehoc re aßin.Q|J Cuanqueb li cuînk nequeßxmakß rixakil li ras rîtzßin. Ut cuanqueb li cuînk nequeßxchßic rib riqßuineb li ralib. Ut cuanqueb ajcuiß li nequeßxchßic rib riqßuin lix rabin li xcab xyucuaß.0{YJ Cuanqueb li nequeßxchßic rib riqßuin li rixakil lix yucuaßeb, ut cuanqueb cuînk nequeßxchßic rib riqßuineb li ixk nak yôqueb chixcßulbal lix yajel re li po.hzIJ Saß êyânk cuanqueb li nequeßyôban ticßtiß chirixeb li ras rîtzßin re nak teßcamsîk. Cuanqueb li nequeßxcuaß li tzacaêmk li quimayejâc chiruheb li jalanil dios saß eb li tzûl. Ut nequeßxbânu li mâusilal.by=JXetzßektânaheb li naßajej li niquinêlokßoni cuiß ut nequemux ru li hilobâl cutan.>xuJEb aßan incßaß nequeßxra xnaß xyucuaßeb. Nequeßxrahobtesiheb li jalan xtenamiteb. Ut nequeßxbânu raylal reheb li mâcßaß xnaß xyucuaßeb joß eb ajcuiß li xmâlcaßan.5wcJEb li nequeßtaklan saß êyânk lâex aj Israel nequeßxbânu li cßaßru nequeßraj xjuneseb xban nak cuanqueb saß xcuanquil. Joßcan nak nequeßxcamsi ras rîtzßineb.Vv%JTexhobekß xban lê mâusilal xbaneb li tenamit li cuanqueb chi najt joß eb ajcuiß li cuanqueb chi nachß. Lâex li tenamit naßno êru xban li mâusilal nequebânu nak nequelokßoniheb li jalanil dios.uJXban nak lâex xecamsiheb lê ras êrîtzßin, joßcan nak tâsêbânk chi châlc li raylal saß êbên. Ut muxbil chic êru xban nak xeyîb lê jalanil dios. Xmâc aßan tex-osokß. Texhobekß ut texseßêk xbaneb chixjunileb li xnînkal ru tenamit.6teJTâye reheb: Joßcaßin naxye li nimajcual Dios. Cuulac re xkßehil nak têcßul li raylal xban nak xecamsiheb lê rech tenamitil ut xemux êrib nak xeyîb li jalanil dios.RsJ—At ralal cuînk, lâat tâteneb li raylal aßin saß xbêneb li tenamit aßin li junes camsînc nequeßxbânu. Tâye resil reheb li raylal li tâchâlk saß xbêneb xban li mâusilal nequeßxbânu.7r kJLi Kâcuaß quiâtinac cuiqßuin ut quixye cue:,qQJ Lâex tex-osokß saß li xam ut lê quiqßuel tâhoyekß saß lê naßaj. Ut mâ ani chic tâjulticânk êre xban nak lâin li Kâcuaß Dios ninyehoc re aßin.—zpmJLâex têqßue retal nak lâin tincuisi lin joskßil saß êbên. Chanchan jun li xam li yô chêcßatbal. Texinkßaxtesi saß rukßeb li cuînk li kßaxal joskßeb, li nequeßrahobtesin, ut teßxsach êru.Lâex tex-osokß saß li xam ut lê quiqßuel tâhoyekß saß lê naßaj. Ut mâ ani chic tâjulticânk êre xban nak lâin li Kâcuaß Dios ninyehoc re aßin.—,oQJXocomak lê chßîchß saß li rochoch, lâex aj Amón. Lâin tinrakok âtin saß êbên saß li naßajej li quexyoßla cuiß, saß li naßajej li cuanquex cuiß.an;JEb li visión li nequeril moco yâl ta ut li cßaßru nequekßehi ticßtiß. Numtajenak lê mâusilal ut incßaß us lê naßleb. Abanan cuulac re xkßehil nak têtoj rix lê mâusilal nak texcamsîk chi chßîchß.,mQJLâat, at ralal cuînk, tâye resil li cßaßru tâuxmânk. Tâye: Joßcaßin xye li nimajcual Dios chêrix lâex li ralal xcßajol laj Amón. Lâex li nequexhoboc reheb laj Israel. Li chßîchß ac isinbil chak saß li rochoch. Kßesnanbil re ut nalemtzßun. Ac cauresinbil re tâcamsînk.jlMJTâosokß chixjunil. Lâin tinpoß ru chixjunil. Ut incßaß chic tâyîbâk toj saß li cutan nak tâchâlk li jun li quinqßue xcuanquil chi rakoc âtin. Saß li cutan aßan lâin tinkßaxtesi saß rukß li cßanjel aßan. l-~C}<|q{zyxx2wvuut=s~s rRqq$p3onmnll=kjj?iwhgbffodd{ccIbaa|``+__]\\}[ZYYXXZWVZU>RQbPP ON1M@LKK1J1I4HGnFF$E:DC}B @?~>>d=<<;L:-9]877264432210o//a.--,*)O(()'0&_%$$c#R"|! J1%u';}  <  SQ\lkOJ Lix reyeb laj Mesec ut lix reyeb laj Tubal cuanqueb arin rochbeneb lix qßuila soldados. Chixjunileb aßan incßaß queßxpâb li Dios ut queßcamsîc saß li plêt xban nak queßxqßue xxiuheb li tenamit nak toj yoßyôqueb.]3J Saß xyânkeb li camenak quiqßueheß lix naßaj lix reyeb laj Elam rochbeneb li qßuila soldado. Ut chixjun sutam cuanqueb lix muklebâleb. Chixjunileb aßan incßaß queßxpâb li Dios ut queßcamsîc saß li plêt. Queßxqßue xxiuheb li tenamit nak toj yoßyôqueb. Abanan xutânal queßxcßul nak queßcôeb saß xnaßajeb li camenak.U#J Lix reyeb laj Elam cuan aran rochbeneb lix qßuila soldados. Li soldado cuanqueb chixjun sutam. Chixjunileb queßcamsîc saß li plêt. Aßaneb li queßqßuehoc xxiuheb chixjunileb nak toj yoßyôqueb, abanan anakcuan xutânal queßxcßul xban nak queßcôeb saß xnaßajeb li camenak cuanqueb cuiß li incßaß queßxpâb li Dios.,QJ Eb li soldados queßmukeß chixjun sutam lix muklebâl eb li rey li quilajeßcamsîc saß li plêt. Chixjunileb li tenamit queßxucuac xbaneb nak toj yoßyôqueb.J Lix reyeb laj Asiria cuan arin rochbeneb lix qßuila soldado. Sutsu xbaneb lix muklebâleb li queßcamsîc saß li plêt.}sJ Eb li cauheb rib li ac cuanqueb saß xnaßajeb li camenak teßâtinak chirixeb laj Egipto ut eb li queßtenkßan reheb ut teßxye, “Eb aßan xeßchal arin chi canâc rochbeneb li queßcamsîc saß li plêt, li incßaß queßxpâb li Dios.”&EJ Eb laj Egipto teßcamsîk saß li plêt. Ac cauresinbileb li chßîchß re xcamsinquileb. Teßxic saß xnaßaj li camenak li qßuila tenamit li teßcamsîk.PJ Tâye reheb: ¿Ma xban ta biß nak chßinaßusex nak incßaß texxic saß xnaßajeb li camenak? Lâin texintakla saß xnaßajeb li camenak ut texcanâk aran rochbeneb li incßaß queßxpâb li Dios..UJ —At ralal cuînk, chirahokß âchßôl xban xqßuialeb laj Egipto. Taklaheb saß xnaßajeb li camenak rochbeneb li ixk li cuanqueb saß eb li xnînkal ru tenamit.|qJ Nak yô cablaju chihab kacßambal Egipto li Kâcuaß quiâtinac cuiqßuin saß li oßlaju xbe li po ut quixye cue:q[J Aßan aßin li bich re rahil chßôlej li teßxbicha li ixk li cuanqueb saß eb li xnînkal ru tenamit. Teßxbicha li bich aßin xban xrahil xchßôleb chirix li tenamit Egipto ut chirixeb li queßcuan aran, chan li nimajcual Dios.3_J Lâin tinsach ru li cßaßru cuan Egipto. Mâcßaß chic cuânk chi saß tâcanâk. Nak tincamsiheb chixjunileb teßxqßue retal nak lâin li Kâcuaß li nimajcual Dios.J Tâsakokß cuißchic ru li haß ut tuktûk chic ru li nimaß nak teßbêk rok. Lâin li nimajcual Dios ninyehoc re aßin.QJ Lâin tincamsiheb li quetômk li nequeßcuan chire li nimaß li cuan saß lê tenamit. Incßaß chic tâtzßajnokß li haß xban nak incßaß chic teßbêk saß li nimaß li tenamit, chi moco li xul.s _J Li tenamit aßan, aßan li kßaxal joskßeb saß xyânkeb li xnînkal ru tenamit. Eb li soldado teßpletik âcuiqßuin ut teßxcamsiheb chixjunileb lâ tenamit li nacakßetkßeti cuiß âcuib. Teßsachekß ruheb usta kßaxal nabaleb.o WJ Li nimajcual Dios quixye re laj faraón: —Lix reyeb laj Babilonia tâchâlk chi pletic âcuiqßuin. J Nabal chi tenamit teßsachk xchßôleb nak teßrabi resil li cßaßru tâcßul. Eb li rey sicsotkeb xbaneb xxiu nak lâin tincßut lin chßîchß chiruheb saß li cutan aßan nak tatcamsîk. Xiu xiu cuânkeb ut teßxcßoxla nak mâre teßcamsîk ajcuiß eb aßan.# ?J Nabaleb li tenamit teßrahokß saß xchßôleb nak teßrabi resil nak texcßamekß chi prêxil saß eb li xnînkal ru tenamit li incßaß nequenau ruheb.2 ]J Tâkßojyînokß ru li choxa. Incßaß chic teßlemtzßûnk li chahim. Ut tâkßojyînokß ajcuiß saß chixjunil lâ naßaj. Lâin li nimajcual Dios ninyehoc re aßin.!J Nak lâin tinsach âcuu, lâin tinbânûnk re nak incßaß chic teßlemtzßûnk li chahim. Incßaß chic tâilok li sakße chi moco li po.'J Tintßakresi li chßochß riqßuin lâ quiqßuel. Chixjunil li naßajej tânujak riqßuin lâ tibel, joß saß eb li ûl ut saß eb li tzûl.J J Lâin tincut lâ tibel saß eb li tzûl ut saß eb li ru takßa.1J Ut tatincut saß chßochß ut aran tatincanab chi camenak re nak eb li soßsol ut eb li joskß aj xul teßxtiu lâ tibel re nak teßnujak xsaßeb.7gJ Li nimajcual Dios xye: —Chanchan nak tatinchap riqßuin lin yoy nak tintakla nabaleb li tenamit chi numtâc saß âbên. Chanchan nak eb aßan tateßxquelo saß chßochß.NJ —At ralal cuînk, tâbicha jun li bich re rahil chßôlej chirix laj faraón lix reyeb laj Egipto. Tâye: Chanchanat jun li cakcoj saß xyânkeb li xnînkal ru tenamit. Chanchanat jun li joskß aj xul dragón xcßabaß nacuan saß li palau. Nak narecßasi rib saß li haß natzßajnoß li haß ut nak nabêc nasululoß ru.  J Nak yô cablaju chihab kacßambal Babilonia, li Kâcuaß quiâtinac cuiqßuin saß li xbên cutan re lix cablaju po ut quixye cue:dAJ¿Ani aj iqßuin târûk tâjuntakßêtâk lâ lokßal ut lâ cuanquilal, at faraón? Chanchanat li cheß li cuan saß li naßajej Edén. Abanan tâsachekß âcuu joß nak queßtßaneß eb li cheß li queßcuan Edén ut tatxic rubel chßochß. Tatcuânk âcuochbeneb li incßaß nequeßxpâb li Dios saß xyânkeb li queßcamsîc saß li plêt. Joßcan tâcßul lâat, at faraón lix reyeb laj Egipto, âcuochbeneb chixjunileb li tenamit, chan li Kâcuaß li nimajcual Dios.JUt teßxic ajcuiß rochbeneb aßan saß xnaßajeb li camenak li xeßcamsîc saß li plêt, eb li xnînkal ru tenamit li queßtenkßan re ut eb li queßhilan rubel lix mu.¿Ani aj iqßuin târûk tâjuntakßêtâk lâ lokßal ut lâ cuanquilal, at faraón? Chanchanat li cheß li cuan saß li naßajej Edén. Abanan tâsachekß âcuu joß nak queßtßaneß eb li cheß li queßcuan Edén ut tatxic rubel chßochß. Tatcuânk âcuochbeneb li incßaß nequeßxpâb li Dios saß xyânkeb li queßcamsîc saß li plêt. Joßcan tâcßul lâat, at faraón lix reyeb laj Egipto, âcuochbeneb chixjunileb li tenamit, chan li Kâcuaß li nimajcual Dios.r]JNak tâtßanekß li nimla cheß aßin, eb li xnînkal ru tenamit sicsotkeb xbaneb xxiu. Chixjunileb li cheß li cuanqueb Edén li sicßbileb ru teßsahokß saß xchßôleb nak tâxic li cheß aßin saß xnaßajeb li camenak. Teßcßojlâk xchßôleb li châbil cheß li queßcuan Líbano, li queßtßakresîc chi us, li ac queßcôeb saß xnaßajeb li camenak.~3JJoßcaßin xye li nimajcual Dios: —Saß li cutan nak tintakla li cheß aßin saß xnaßajeb li camenak, lâin tinqßue li palau chi chakic xban xrahil xchßôl. Tinxakab li nimaß ut eb li rok haß re nak incßaß chic teßbêk rok. Xban nak qui-osoß li cheß aßan, lâin tinqßue xrahil xchßôleb chixjunileb li cuanqueb Líbano ut eb li cheß li cuanqueb saß qßuicheß telajeßsachk xchßôleb.J} JChalen anakcuan mâ jun chic li cheß tâcuulak xteram joß li cheß aßan, usta tßakresinbil chi us. Chixjunileb teßcâmk joß nak nequeßcam li cuînk ut teßxic saß xnaßajeb li camenak."|=J Eb li xul li nequeßrupupic teßhilânk saß eb li rukß li cheß li tßantßo saß chßochß. Ut eb li joskß aj xul teßcuânk saß xyânkeb li rukß. {9J Ut li kßaxal joskß saß xyânkeb li jalaneb xtenamit teßxtßan li cheß. Eb li rukß teßtßanekß saß eb li tzûl ut saß eb li ru takßa. Teßtokekß ut teßtßanekß saß eb li rok haß. Ut chixjunileb li tenamit li cuanqueb rubel lix mu teßêlelik ut teßxcanab xjunes.jzMJ Joßcan nak lâin tinkßaxtesi saß rukß li nataklan saß xbêneb li xnînkal ru tenamit. Ut aßan tâqßuehok re chixtojbal xmâc joß xcßulub xcßulbal xban nak incßaß us xbânu. Lâin ac xintzßektâna li cheß aßan.#y?J Joßcaßin xye li nimajcual Dios: —Xban nak kßaxal najt xteram xcuulac li cheß aßin ut xban nak kßaxal nim lix mu, joßcan nak quixkßetkßeti rib.QxJ Lâin li Kâcuaß quinyîb chi cßajoß xchßinaßusal ut quinqßue chi qßuîc nabal li rukß. Ut chixjunileb li cheß li cuanqueb saß li Edén saß xnaßaj li cuacuîmk queßxcakali, chan li Dios. wJMâ jun li cheß li cuan saß xnaßaj li cuacuîmk naru xjuntakßêtanquil riqßuin xban xchßinaßusal, chi moco li chacalteß, chi moco li ciprés, chi moco li jun chßol chic li cheß li cuan aran. Mâ jun li cheß cuan rukß joß li rukß li cheß aßan.vJCßajoß xchßinaßusal li cheß najt xteram xban nak xhel rib li rukß. Cham cuan lix xeß ut nachß riqßuin li nimaß.Ju JQßuila pây ru laj xicßanel xul queßxyîb lix soc saß eb li rukß. Saß li xmu li cheß aßan queßyoßla ral eb li joskß aj xul. Ut nabaleb li xnînkal ru tenamit queßhilan saß lix mu. t9JXban nak quitßakresîc chi us, kßaxal najt rok quicuulac chiruheb chixjunileb li cheß li cuanqueb saß li qßuicheß. Nabal li rukß ut najt rokeb.LsJQuitßakresîc xbaneb li yußam haß ut najt rok quicuulac. Eb li nimaß nequeßnumeß cuan cuiß li cheß aßan ut nequeßtßakresîc eb li cheß li cuanqueb saß qßuicheß xban li haß aßan.traJCßoxla li tenamit Asiria. Chanchan jun li chacalteß aran Líbano, li cßajoß xchßinaßusal li rukß. Nim xmu nak nequeßxhel rib saß xbên li qßuicheß. Kßaxal najt xteram. Chanchan nak li rußuj nacuulac toj takekß saß chok.q%J—At ralal cuînk, joßcaßin tâye reheb laj Egipto ut re laj faraón lix reyeb: ¿Cßaßru aj iqßuin tinjuntakßêta cuiß lê cuanquil?p JNak yô junlaju chihab kacßambal Babilonia, li Kâcuaß quiâtinac cuiqßuin saß li xbên cutan re li rox po ut quixye cue:?owJLâin tinjeqßuiheb laj Egipto saß xyânkeb li xnînkal ru tenamit. Yalak bar saß ruchichßochß tebinjeqßui ruheb. Riqßuin aßan teßxqßue retal nak lâin li Kâcuaß Dios.—{noJLâin tinqßue xcuanquil lix reyeb laj Babilonia, ut lix reyeb laj Egipto tâcanâk chi mâcßaß chic xcuanquil. Eb aßan teßxqßue retal nak lâin li Kâcuaß nak tinqßue xmetzßêu lix reyeb laj Babilonia chi pletic riqßuineb laj Egipto. Chanchan nak tinqßue lin chßîchß saß rukß lix reyeb laj Babilonia.Lâin tinjeqßuiheb laj Egipto saß xyânkeb li xnînkal ru tenamit. Yalak bar saß ruchichßochß tebinjeqßui ruheb. Riqßuin aßan teßxqßue retal nak lâin li Kâcuaß Dios.—}msJLâin tinqßue xcuanquil lix reyeb laj Babilonia. Chanchan nak tinqßue lix chßîchß saß rukß. Ut lâin tinsach xcuanquil lix reyeb laj Egipto. Tâyotßekß xchßôl chiruheb li xicß nequeßiloc re toj retal tâcâmk lix reyeb laj Egipto.lyJLâin tinjeqßuiheb laj Egipto saß xyânkeb li xnînkal ru tenamit. Yalak bar saß ruchichßochß tebinjeqßui ruheb.ikKJLâin li nimajcual Dios ninye: Yô injoskßil saß xbên laj faraón lix reyeb laj Egipto. Lâin tincuisi chi junaj cua lix cuanquil. Chanchan nak tintok li rukß xcaßbichal ut incßaß chic târûk tixchap lix chßîchß.Tj!J—At ralal cuînk, lâin xcuisi xcuanquil laj faraón lix reyeb laj Egipto. Chanchan nak xintok li rukß ut mâ ani xlanoc re, chi moco xeßxbacß re tâcacuûk re nak tixchap cuißchic lix chßîchß.i JNak yô junlaju chihab kacßambal Babilonia li Kâcuaß quiâtinac cuiqßuin saß li xcuuk cutan re li xbên po ut quixye cue:}hsJJoßcaßin nak tinrakok âtin saß xbêneb laj Egipto. Ut eb aßan teßxqßue retal nak lâin li nimajcual Dios.—g-JChanchan nak tâkßojyînokß ru li cutan aran Tafnes nak lâin tinsach lix cuanquileb laj Egipto. Tincuisi lix kßetkßetil nak tincubsi lix cuanquileb. Chanchan nak tâtzßapekß li tenamit xban li chok. Ut eb li cuanqueb saß li cocß tenamit teßcßamekß chi prêxil. f JEb li sâj cuînk li cuanqueb Avén ut eb li cuanqueb Pibeset teßcamsîk chi chßîchß ut eb li ixk teßcßamekß chi prêxil..eUJTincßat li nimla tenamit Egipto. Cßajoß li raylal li teßxcßul aran Sin. Tâsachekß ruheb li cuanqueb Tebas ut junelic cuânkeb saß raylal li cuanqueb Menfis.GdJLâin tincuisi lin joskßil saß xbêneb li cuanqueb Sin li cau cuiß xchßôleb laj Egipto xban nak li tenamit aßan cauresinbil chi pletic. Ut tinsach ruheb chixjunileb li cuanqueb Tebas.{coJTinsach ru li naßajej Patros ut tincßat li tenamit Zoán. Ut tinqßueheb chixtojbal xmâqueb li cuanqueb Tebas.NbJ Li nimajcual Dios xye: —Lâin tinpoßi li yîbanbil dios ut tinsach ru li jalam ûch li cuanqueb Menfis. Incßaß chic tâcuânk xreyeb laj Egipto. Lâin tinqßue xxiuheb chixjunileb li tenamit. aJ Lâin tinqßueheb chi chakic li nimaß li cuanqueb Egipto. Tinkßaxtesi lix chßochßeb saß rukßeb li incßaß useb xnaßleb. Tinqßue chi sachecß ru li naßajej ut chixjunil li cuan chi saß xbaneb li jalaneb xtenamit. Lâin li Kâcuaß ninyehoc re aßin.-`SJ Lix reyeb laj Babilonia rochbeneb lix soldados teßxic chi pletic riqßuin chßîchß riqßuineb laj Egipto. Laj Babilonia, aßaneb li tenamit li kßaxal joskßeb saß xyânkeb li xnînkal ru tenamit. Lâin tinqßueheb chi numtâc saß xbêneb laj Egipto ut teßxcamsi nabaleb saß li plêt.)_KJ Li nimajcual Dios xye: —Lâin tinqßue laj Nabucodonosor lix reyeb laj Babilonia chi numtâc saß xbêneb laj Egipto. Chi joßcaßin tinsach ru lix biomaleb.Q^J Nak tâcuulak xkßehil nak tinsach ruheb laj Egipto, lâin tintaklaheb lin takl saß eb li jucub re xqßuebal xxiuheb laj Etiopía li cßojcßôqueb xchßôl. Châlc re li cutan nak xiu xiu cuânkeb."]=JLâin tinqßue xxamlel li tenamit Egipto. Ut tinsach ruheb chixjunileb li teßraj oquênc chirix. Riqßuin aßan teßxqßue retal nak lâin li Kâcuaß.K\JLi naßajej Egipto tâsachekß ru joß queßxcßul li jun chßol chic tenamit. Tâcanâk chi mâcßaß chic cuan chi saß. Li tenamit poßbil chic tâcanâk joß queßxcßul li jun chßol chic.[-JUt quixye ajcuiß li Kâcuaß: —Teßosokß chixjunileb li nequeßtenkßan reheb laj Egipto. Tâisîk xcuanquileb laj Egipto li nequeßxnimobresi cuiß ribeb. Teßcamsîk saß li plêt naticlac chak saß li tenamit Migdol ut tâcuulâk toj Sevene, chan li nimajcual Dios.EZJChixjunileb li tenamit li teßoquênk chi pletic chirixeb laj Egipto teßcamsîk. Teßcamsîk chixjunileb laj Etiopía, eb laj Fut, eb laj Lud, ut eb laj Arabia joß eb ajcuiß laj Libia.GYJTâcuânk pletic saß li tenamit Egipto. Ut eb li cuanqueb Etiopía, cßajoß nak teßxucuak xban nak nabaleb laj Egipto teßcamsîk. Tâelkßâk lix biomaleb ut tâjuqßuîk lix tenamiteb.*XMJCuulac re xcutanquil nak li Kâcuaß târakok âtin. Cuulac re xkßehil li rahil chßôlejil nak li Kâcuaß târakok âtin saß xbêneb li xnînkal ru tenamit.NWJ—At ralal cuînk, tâye resil li cßaßru tâcßulmânk. Tâye: Joßcaßin xye li Kâcuaß li nimajcual Dios. Chexyâbak ut têye, “Cuulac re xcutanquil nak tâchâlk li raylal saß kabên.”7V kJLi Kâcuaß quiâtinac cuiqßuin ut quixye cue:ZU-JSaß eb li cutan aßan lâin tinqßue cuißchic xcuanquileb laj Israel. Ut lâat, at Ezequiel, tatinxakab re nak tâchßolob xyâlal chiruheb. Ut riqßuin aßan teßxqßue retal nak lâin li Kâcuaß Dios.—zTmJLâin tinkßaxtesi li tenamit Egipto saß rukß laj Nabucodonosor chokß xkßajcâmunquil xban nak aßan quicßanjelac chicuu nak quipletic riqßuineb laj Tiro.Saß eb li cutan aßan lâin tinqßue cuißchic xcuanquileb laj Israel. Ut lâat, at Ezequiel, tatinxakab re nak tâchßolob xyâlal chiruheb. Ut riqßuin aßan teßxqßue retal nak lâin li Kâcuaß Dios.—S JJoßcan nak lâin li nimajcual Dios ninye nak tinkßaxtesi li tenamit Egipto saß rukß laj Nabucodonosor lix reyeb laj Babilonia. Laj Nabucodonosor tixmakß chiruheb lix biomaleb ut tixcßam chokß re aßan ut reheb ajcuiß lix soldado chokß xtojbaleb.nRUJ—At ralal cuînk, laj Nabucodonosor lix reyeb laj Babilonia quicßamoc be chiruheb lix soldado nak queßpletic riqßuineb laj Tiro. Xban li cacuil trabaj li queßxbânu quitßaneß li rismaleb xjolom ut queßmichßeß li xbêneb xtel. Abanan chi moco li rey, chi moco eb lix soldado queßxcßul xkßajcâmunquil li pletic queßxbânu riqßuineb laj Tiro.Q!JNak yô cuukub xcaßcßâl chihab kacßambal Babilonia, saß li xbên cutan re li xbên po li Kâcuaß quiâtinac cuiqßuin ut quixye cue:P7JIncßaß chic teßxcßojob xchßôleb laj Israel riqßuin li tenamit Egipto. Nak eb laj Israel teßril li tenamit Egipto, tânak saß xchßôleb chanru nak queßmâcob nak queßxcßojob xchßôleb saß xbêneb. Ut riqßuin aßan teßxqßue retal nak lâin li nimajcual Dios.—eOCJAßanak jun tenamit kßaxal cubenak xcuanquil. Incßaß chic tâcuânk xcuanquil saß xbêneb li jun chßol chic tenamit. Lâin tincuisi lix cuanquil re nak incßaß chic tâtaklânk saß xbêneb li xnînkal ru tenamit.N7JUt tincßameb cuißchic Egipto saß li naßajej Patros li queßcuan cuiß lix xeßtônil yucuaßeb. Aran teßcanâk chi mâcßaßak chic xcuanquileb.!M;J Li nimajcual Dios quixye: Nak ac xnumeß li caßcßâl chihab, lâin tinchßutub cuißchic ruheb laj Egipto saß eb li tenamit li quinjeqßuiheb cuiß.LLJ Lâin tincanab li tenamit Egipto chi mâcßaßak chic cuânk chi saß. Tinsach ru chixjunil li tenamit. Aßanak li kßaxal poßbilak chiruheb chixjunileb li tenamit li queßjuqßueß. Chiru caßcßâl chihab mâcßaß cuânk saß eb li tenamit aßan. Eb laj Egipto tebinjeqßui ru yalak bar saß eb li jalan tenamit, chan.qK[J Mâ jun li cristian chi moco li xul teßnumekß aran. Chiru caßcßâl chihab mâcßaß tâcuânk aran.xJiJ Joßcan nak lâin yô injoskßil saß êbên ut saß xbêneb li nimaß. Lâin tinsach ru lê tenamit. Tâcanâk chi mâcßaß cuan chi saß tâticlâk chak aran Migdol ut tâcuulak toj Sevene ut toj saß li nubâl re li naßajej Etiopía.{IoJ Lâin tinsukßisi li naßajej Egipto chokß chaki chßochß. Mâcßaß chic cuânk chi saß. Ut eb li tenamit teßxqßue retal nak lâin li Kâcuaß li nimajcual Dios. Lâat caye, “Li nimaß Nilo cue lâin. Lâin quinyîban re,” chancat.HJJoßcan nak lâin li Kâcuaß ninye nak tintaklaheb li xicß nequeßiloc êre. Texcamsiheb chi chßîchß lâex joß eb ajcuiß lê xul.?GwJNak cateßxchap saß rukßeb, cattokeß ut cahop li xbêneb xtel. Eb aßan queßxcßojob xchßôleb saß âbên, abanan lâat incßaß catru xtenkßanquileb. Cacanabeb chi sachecß./FWJUt chixjunileb li cuanqueb Egipto teßxqßue retal nak lâin li nimajcual Dios. At faraón, lâat chanchanat jun xukß caxlan aj chokß reheb laj Israel lin tenamit.lEQJLâin tatincanab saß li chaki chßochß âcuochbeneb chixjunileb li car li cuanqueb saß eb li nimaß. Tatcanâk chi tßantßo saß chßochß ut incßaß tatmukekß. Ut eb li joskß aj xul ut eb li soßsol teßxtiu lê tibel.LDJAbanan lâin tinqßue li chßîchß saß lâ cue. Ut tinqßueheb li car li cuan saß eb li nimaß chi letzecß châcuix. Tatcuisi saß li nimaß nak toj cuânkeb li car chi letzlôqueb châcuix.C+JTâye reheb: joßcaßin xye li Kâcuaß li nimajcual Dios. Yô injoskßil saß âbên lâat, at faraón, lix reyeb laj Egipto. Lâat chanchanat jun li nimla xul dragón xcßabaß li nacuan saß nimaß. Nacaye, “Li nimaß Nilo cue lâin. Lâin quinyîban re,” chancat.3B_J—At ralal cuînk, ilon cuan cuiß li tenamit Egipto ut tâye reheb resil li raylal li tâchâlk saß xbên lix reyeb laj Egipto ut saß xbêneb chixjunileb li tenamit.A JNak yô lajêb chihab kacßambal Babilonia, saß li cablaju xbe lix laje po, li Kâcuaß quiâtinac cuiqßuin ut quixye cue:e@CJUt aran teßcuânk laj Israel chi mâcßaßak xcßaßuxeb. Teßcablak cuißchic ut teßrau lix uvas. Ut mâ ani chic tâchßißchßißînk reheb xban nak lâin tinqßueheb chixtojbal lix mâqueb chixjunileb li tenamit li cuanqueb chixjun sutam li queßrahobtesin reheb lin tenamit. Ut eb aßan teßxqßue retal nak lâin li Kâcuaß lix Dioseb.—m?SJLi Kâcuaß Dios quixye: —Lâin tinchßutub cuißchic ruheb laj Israel li quinjeqßui ruheb. Ut tincßut lin santilal chiruheb chixjunileb li xnînkal ru tenamit. Eb laj Israel teßcuânk cuißchic saß lix naßajeb li quinqßue re laj Jacob laj cßanjel chicuu.Ut aran teßcuânk laj Israel chi mâcßaßak xcßaßuxeb. Teßcablak cuißchic ut teßrau lix uvas. Ut mâ ani chic tâchßißchßißînk reheb xban nak lâin tinqßueheb chixtojbal lix mâqueb chixjunileb li tenamit li cuanqueb chixjun sutam li queßrahobtesin reheb lin tenamit. Ut eb aßan teßxqßue retal nak lâin li Kâcuaß lix Dioseb.—>'JIncßaß chic teßcßuluk raylal eb laj Israel xbaneb li cuanqueb chixjun sutam. Incßaß chic teßxcßul raylal xbaneb li tenamit aßan, li chanchaneb qßuix. Chi moco teßtzßektânâk chic xbaneb. Ut eb aßan teßxqßue retal nak lâin li Kâcuaß li nimajcual Dios.:=mJLâin tintakla caki yajel saß êbên. Yalak bar saß eb li be telajexcamsîk. Teßchâlk chêjun sutam eb li teßcamsînk êre. Ut teßxqßue retal nak lâin li Kâcuaß Dios.<<qJTâye reheb: Joßcaßin xye li Kâcuaß li nimajcual Dios. Lâin yô injoskßil saß êbên lâex aj Sidón. Riqßuin li tinbânu tâqßuehekß inlokßal. Lâin tinrakok âtin saß êbên lâex aj Sidón ut riqßuin aßan têqßue retal nak lâin li Kâcuaß li nimajcual Dios ut tâcßutûnk lin santilal.~;uJ—At ralal cuînk, ilon cuan cuiß li tenamit Sidón ut tâye resil li raylal li tâchâlk saß xbêneb laj Sidón.8:kJLi Kâcuaß quiâtinac cuiqßuin ut quixye cue:91JQueßsach xchßôleb chixjunileb li tenamit li queßxnau chanru nak catcuan junxil. Kßaxal ra cacßul. Quisacheß âcuu. Incßaß chic tatcuânk.8#JXban nak kßaxal quinumta li mâusilal cabânu ut xban nak incßaß catyacoc saß xyâlal, camux ruheb li naßajej li nequeßlokßonin cuiß. Joßcan nak lâin quinloch xxamlel lâ tenamit re nak tâsachekß ru chiruheb chixjunileb li tenamit. Junes cha chic quicana.A7{JCakßetkßeti âcuib xban lâ chßinaßusal ut capoß lâ naßleb xban lâ lokßal. Joßcan nak lâin catincut saß chßochß re nak chixjunileb li rey teßril li xutânal li xacßul._67JKßaxal latzß âcuu chi cßayînc ut chi lokßoc ut riqßuin aßan catiquib xbânunquil li mâusilal ut catmâcob chicuu. Joßcan nak lâin catcuisi saß lin santil tzûl saß xyânkeb li pec li nequeßlemtzßun.h5IJTzßakal re ru cabânu nak cat-oc saß lâ cuanquil. Abanan catiquib xbânunquil li mâusilal.!4;JLâin catinxakab chirilbaleb li tenamit joß jun li ángel. Chanchan nak cuancat saß lin santil tzûl. Ut catbêc saß xyânkeb li pec li nalemtzßun.q3[J Chanchan cuancat saß li naßajej Edén saß xnaßaj li racuîmk li Dios. Re xqßuebal âchßinaßusal cuan li tertôquil pec joß li cornerina, li topacio, li jaspe, li crisólito, li berilo, li ónice joß ajcuiß li safiro ut li carbunclo, li esmeralda, joß ajcuiß li oro. Ac cauresinbileb li pandero ut li xôlb re li cutan nak cat-oc saß lâ cuanquil.e2CJ —At ralal cuînk, bicha li bich aßin re rahil chßôlej chirix lix reyeb laj Tiro ut tâye: Li nimajcual Dios xye chi joßcaßin: Junxil lâat tzßakal âcue âcuu. Cßajoß lâ naßleb ut cßajoß lâ chßinaßusal.81kJ Li Kâcuaß quiâtinac cuiqßuin ut quixye cue:10[J Lâat tatcâmk saß rukßeb li jalaneb xtenamit joß nak nequeßcam li incßaß nequeßpâban cue lâin li tzßakal Dios. Lâin li nimajcual Dios ninyehoc re aßin.—/%J Nak teßchâlk châcamsinquil, ¿ma toj tâye ta biß nak lâat dios? Lâat moco diosat ta. Yal cuînkat saß rukßeb li teßcamsînk âcue.Y.+JLâat tatcâmk saß li palau. Kßaxal ra tâcßul nak tat-osokß saß li palau.Y-+JJoßcan nak lâin tintaklaheb li xnînkal ru tenamit li kßaxal joskßeb chi pletic âcuiqßuin. Teßchâlk riqßuin xchßîchßeb chixsachbal lâ biomal ut lâ chßinaßusal ut teßrisi ajcuiß lâ lokßal. ,JJoßcan nak lâin li nimajcual Dios ninye aßin: Lâat nacajuntakßêta âcuib cuiqßuin ut nacacßoxla nak cuan ânaßleb âjunes.+%JXban nak cuan ânaßleb nacanau lokßoc ut nacanau cßayînc. Joßcan nak kßaxal nabal lâ biomal. Ut xban lâ biomal xakßetkßeti âcuib.*JXban nak cuan ânaßleb ut nacatau ru lix yâlal xaxoc nabal lâ biomal. Cuan nabal lâ oro ut lâ plata saß xnaßaj li cßaßru âcue.r)]J¿Ma lâat ta biß kßaxal cuan ânaßleb chiru laj Daniel? ¿Ma mâcßaß cßaßak re ru mukmu châcuu?y(kJ—At ralal cuînk, tâye re lix reyeb laj Tiro nak lâin li nimajcual Dios ninye chi joßcaßin: Xban nak kßaxal nacanimobresi âcuib, nacaye saß âchßôl “Lâin diosin”. Nacaye nak lâat cßojcßôcat saß xcßojaribâl li Dios xban nak lâ tenamit sutsu xban li palau. Abanan lâat moco diosat ta. Yal cuînkat usta nacacßoxla nak cuan ânaßleb joß Dios.7' kJLi Kâcuaß quiâtinac cuiqßuin ut quixye cue:3&_J$Eb laj yaconel li cuânkeb saß li xnînkal ru tenamit teßsachk xchßôl ut teßxucuak chirilbal li cßaßru xeßxcßul. Tâsachekß êru ut incßaß chic texcuânk.—g%GJ#Chixjunileb li cuanqueb chire li palau teßsachk xnaßlebeb nak teßril li cßaßru têcßul. Eb li rey teßoc xxiu ut sicsotkeb teßcanâk. Chiruheb tâcßutûnk nak yôk xxiuheb.Eb laj yaconel li cuânkeb saß li xnînkal ru tenamit teßsachk xchßôl ut teßxucuak chirilbal li cßaßru xeßxcßul. Tâsachekß êru ut incßaß chic texcuânk.—$$AJ"Saß xkßehil nak tâsachekß êru saß li palau tâosokß chixjunil lê cßay saß li haß. Ut tâsachekß ruheb chixjunileb li nequeßcßanjelac chêru.C#J!Nequeßsahoß xchßôl nabaleb li xnînkal ru tenamit chixcßulbal lê cßay nak nequetakla yalak bar. Xban lê biomal, nequeßbiomoß ajcuiß eb li rey li cuanqueb saß ruchichßochß.9"kJ Nak yôkeb chi yâbac chêrix, teßxbicha li bich aßin re rahil chßôlejil ut teßxye: ¿Ani târûk xjuntakßêtanquil êriqßuin lâex aj Tiro, li xex-osoß saß li palau?(!IJTeßxjo li rismal xjolomeb xban xrahil xchßôleb ut teßxqßue li kßes ru tßicr chirixeb. Teßyâbak chi kßaxal ra saß xchßôleb xban nak xsacheß êru. JTeßxjap reheb chi yâbac chêrix chi kßaxal ra saß xchßôleb. Teßxqßue li poks saß xjolomeb ut teßxtolcßosi ribeb saß cha.oWJEb li yôkeb chi cßanjelac saß eb li jalan jucub teßêlk saß li palau ut teßxic chi chßochßel.9kJEb li tenamit li cuanqueb chire li palau sicsotkeb xbaneb xxiu nak teßrabi lix yâb xcuxeb chixjunileb li nequeßcßanjelac saß li jucub nak yôkeb chi osocß saß li palau.T!JSaß li cutan nak tex-osokß talajeßosokß chixjunil li cßaßru cuan êre. Tâsachekß saß li haß lê biomal ut lê cßay. Teßsachekß ruheb chixjunileb lê jucub ut eb laj chßeßol reheb joß eb ajcuiß li nequeßjaloc xbe li jucub ut eb li nequeßyîban re. Ut teßosokß ajcuiß eb li soldado joß eb ajcuiß laj yaconel.:mJTâsachekß êru. Chanchan nak tâcßamekß li jucub saß xyi li palau xbaneb laj chßeßol re. Ut li cacuil ikß li nachal saß li este tixjori li jucub saß xchamal li palau.(IJNequeßchal nequeßxic li nînki jucub re Tarsis chixcßambal li cßaßru êre. Cßajoß nak quexbiomoß. Chanchanex jun li nimla jucub kßaxal nabal li rîk.lQJQueßxjal li cßaßru êre riqßuin li tßicr azul cßajoß xchßinaßusal, li tßicr li qßuebil xsahob ru, li châbil nokß qßuila pây xbonol li tzulbil ut li caxon xnaßaj li tßicr yîbanbil riqßuin li cheß chacalteß.yJEb laj Harán, eb laj Cane, eb laj Edén, eb laj Sabá, eb laj Asiria ut eb laj Quilmad queßyacoc ajcuiß êriqßuin.$AJEb laj Sabá ut eb laj Raama queßyacoc ajcuiß êriqßuin. Queßxjal li cßaßru êre riqßuin li sununquil ban, li châbil pec terto xtzßak, ut li oro.3_JEb laj Arabia ut eb li cuanqueb xcuanquil aran Cedar queßyacoc êriqßuin. Queßxjal li cßaßru êre riqßuin li cocß carner ut li têlom carner ut li têlom chibât.pYJEb laj Dedán queßxjal li cßaßru êre riqßuin li châbil tßicr li nequeßxqßue saß li carruaje.:mJEb laj Dan ut eb laj Javán queßyacoc êriqßuin. Queßxjal li cßaßru êre riqßuin li cßaßru yîbanbil riqßuin hierro, ut riqßuin li sununquil ban, ut li châbil mirra.DJEb laj Damasco queßyacoc êriqßuin xban nak cuan nabal cßaßru êre ut biomex. Queßxjal li cßaßru êre riqßuin li vino li nachal chak Helbón ut li saki lana li nachal chak Zahar.hIJEb laj Judá ut eb laj Israel queßyacoc êriqßuin. Queßxjal li cßaßru êre riqßuin li trigo li nachal saß eb li tenamit Minit ut Panag. Queßxjal ajcuiß riqßuin li xyaßal cab, li aceite olivo ut li sununquil ban.{oJEb laj Edom queßyacoc ajcuiß êriqßuin xban nak cuan nabal cßaßru êre. Queßxjal li cßaßru êre riqßuin li tßicr púrpura, li châbil tßicr lino, li akßej cuan xsahob ru, ut li châbil pec perla, ut coral joß ajcuiß li rubíes.JEb laj Dedán ut eb li cuanqueb chire li palau queßyacoc êriqßuin. Queßxjal li cßaßru êre riqßuin li marfil ut li cheß ébano.$AJJoßcaneb ajcuiß laj Togarma queßyacoc êriqßuin. Ut queßxjal li cßaßru êre riqßuineb li cacuây re trabajic ut re pletic joß eb ajcuiß li mûl.*MJ Eb laj Javán, eb laj Tubal ut eb laj Mesec queßyacoc êriqßuin. Queßxjal li cßaßru êre riqßuineb li lokßbil môs ut li secß yîbanbil riqßuin bronce.MJ Eb laj Tarsis queßyacoc êriqßuin xban nak cuan nabal cßaßru êre. Queßxjal li cßaßru êre riqßuin li plata, ut li cacuil chßîchß hierro joß ajcuiß li kßunil chßîchß ut li plomo.# ?J Eb li cuînk re Arvad queßcßacßalen saß xbên li tzßac li sutsu cuiß li tenamit. Ut eb li cuînk re Gamad queßcßacßalen saß eb li cab li najt xteram. Ut queßxtßuyub chiru li tzßac lix chßîchßeb re xcolbal re xchßôleb. Ut xbaneb aßan quicßutun lê chßinaßusal.W 'J Eb li cuînk re Persia, Lud ut Fut queßcßanjelac saß xyânkeb lê soldado. Queßxtßuyub chiru li tzßac lix puniteb ut lix chßîchßeb re xcolbal re xchßôleb. Ut xbaneb aßan quiqßueheß êlokßal.5 cJ Cuanqueb saß li jucub li cuînk li queßchal chak Gebal re nak teßxyîb li jucub nak tâpoßekß. Ut eb li nequeßchal saß jalan jucub queßcuulac êriqßuin chi yacoc.F JEb li nequeßchßeßoc re li cheß li naberesin re li jucub queßchal chak saß eb li tenamit Sidón ut Arvad. Eb li cuînk aj Tiro li cuanqueb xnaßleb, aßaneb li nequeßjaloc re lix be. }JLi nimla tßicr li naberesin re yîbanbil riqßuin li châbil tßicr lino li cuan xsahob ru. Quicßameß chak Egipto. Li bandera yîbanbil riqßuin li châbil tßicr azul ut púrpura li quicßameß chak saß li tenamit Elisa li cuan chire li palau.eCJUt eb li cheß re xberesinquil li jucub queßyîbâc riqßuin li ji li quicßameß chak Basán. Ut li cheß li yîbanbil cuiß li tem, aßan chaj li quicßameß chak Quitim. Qßuebil lix sahob ru li tem riqßuin marfil.NJChixjunil li cheß li quicßanjelac nak quiyîbâc li jucub, aßan chaj li quicßameß chak saß li tzûl Senir. Li cheß li nachapoc re lix tßicrul, aßan chacalteß li quicßameß chak Líbano. O~l}|}{#yuxdx)wvluuHtLsurJqpoamllDk jzii=hgfeendTc[ba2`E_z^r]W\&[[RYYXWwVV6TTSZRQPOO=NMkLcKKVJJKII6HGFQEUDuCtBBBAB@??C>=<<.;:P97665M42100/A..&,++*))(''p&x%$##."!!Q $(gMybq 4 K d d:TJO73 kJ&Li Kâcuaß quiâtinac cuiqßuin ut quixye cue:;2oJ%Ut eb li xnînkal ru tenamit teßxqßue retal nak lâin li Kâcuaß quinsantobresiheb laj Israel nak quinqßue chi cuânc lin templo chi junelic saß xyânkeb, chan li Kâcuaß.1J%Ut lâin cuânkin riqßuineb. Lâinak lix Dioseb ut aßanakeb lin tenamit.Ut eb li xnînkal ru tenamit teßxqßue retal nak lâin li Kâcuaß quinsantobresiheb laj Israel nak quinqßue chi cuânc lin templo chi junelic saß xyânkeb, chan li Kâcuaß.a0;J%Lâin tinbânu jun li contrato riqßuineb chi junelic re nak teßcuânk saß tuktûquil usilal. Tinxakabeb saß xnaßajeb ut tebinqßue chi qßuiânc. Ut tinqßue lin templo chi cuânc saß lix naßajeb chi junelic.%/CJ%Teßcuânk saß li chßochß li quinqßue re laj Jacob laj cßanjel chicuu, li queßcuan cuiß lix xeßtônil yucuaßeb. Eb aßan ut chixjunileb li ralal xcßajol li teßcuânk mokon teßcuânk saß li naßajej aßan chi junelic. Ut li rey David tâtaklânk saß xbêneb chi junelic.+.OJ%Laj David laj cßanjel chicuu tâcuânk chokß xreyeb. Jun ajcuiß li tâilok reheb. Ut teßcuânk saß xyâlal. Teßxbânu li cßaßru naxye saß lin chakßrab.-J%Incßaß chic teßxmux ribeb xlokßoninquileb li jalanil dios, chi moco teßxkßetkßeti ribeb chicuu, chi moco teßxbânu chic li mâusilal. Lâin tincoleb chiru li mâusilal aßan ut tincuisi lix mâqueb. Aßanakeb lin tenamit ut lâinak lix Dioseb.5,cJ%Lâin tinchßutubeb ru lin tenamit saß eb li tzûl li cuanqueb Israel. Jun ajcuiß li rey li tâtaklânk saß xbêneb. Moco cuibakeb ta chic chi tenamit. Jun aj ban chic.G+J%Ut tâye reheb nak lâin li nimajcual Dios tincuisiheb chak chixjunileb laj Israel saß eb li jalan tenamit li cuanqueb cuiß chak. Tinchßutubeb ut tincßameb cuißchic saß lix tenamiteb.m*SJ%Ut li cuib chi cheß li xattzßîbac cuiß cuânkeb saß âcuukß chiruheb chixjunileb li cristian.J) J%Ut Lâat tâye reheb: Joßcaßin xye li nimajcual Dios: Lâin tinchap lix cheß laj José li cuan riqßuin laj Efraín. Li cheß aßan retalileb li ralal xcßajol laj Israel. Tinchap ajcuiß li cheß retalileb li ralal xcßajol laj Judá. Tinletz chi ribil rib li cheß. Ut junak aj chic chi cheß tâcanâk saß cuukß.r(]J%Teßxpatzß âcue lâ cuech tenamitil ut teßxye, “Chßolob xyâlal chiku li yôcat chixbânunquil.”m'SJ%Chirix aßan, tâletz li jun riqßuin li jun chic ut jun aj chic chi cheß tâcanâk saß âcuukß.G&J%—At ralal cuînk, tâchap jun li cheß ut tâtzßîba chiru li âtin aßin: “Re laj Judá ut reheb li ralal xcßajol”. Ut tâchap jun chic li cheß ut tâtzßîba chiru aßan: “Re laj José ut reheb li ralal xcßajol laj Efraín”. Li cuib chi cheß, aßan retalileb chixjunileb li ralal xcßajol laj Israel.0%[J%Ut li Kâcuaß Dios quixye ajcuiß cue:a$;J%Ut lâin tinqßue lin musikß êre re nak yoßyôkex. Texinqßue chi hilânc saß lê naßaj. Ut riqßuin aßan tênau nak lâin li Kâcuaß. Xinye nak tinbânu aßan ut tinbânu li cßaßru xinye, chan li Kâcuaß.#wJ% Ex intenamit, lâex têqßue retal nak lâin li Kâcuaß nak tinte li muklebâl li mukmûquex cuiß ut texincuaclesi.P"J% Joßcan ut nak tâye reheb: Joßcaßin xye li Kâcuaß li nimajcual Dios. Ex intenamit, lâin tinte li naßajej li mukmûquex cuiß ut texcuisi aran. Texincßam cuißchic toj saß lê naßaj Israel.x!iJ% Ut quixye cuißchic cue li Kâcuaß: —At ralal cuînk, eb li bak aßin, aßan retalileb chixjunileb li ralal xcßajol laj Israel. Eb aßan nequeßxye, “Xchakic li kabakel. Mâcßaß chic cßaßru nakayoßoni. Ac xo-osoß,” chanqueb.M J% Ut quinbânu joß quixye cue li Kâcuaß. Ut li musikßej qui-oc riqßuineb li camenak ut queßcuacli cuißchic chi yoßyo. Xban nak kßaxal nabaleb, chanchan jun tûb chi soldado nak queßxakli.)KJ% Ut li Kâcuaß quixye cue: —At ralal cuînk, ye li cßaßru xinye âcue. Âtina li musikßej. Tâye re: At musikßej, châlkat bar nachal cuiß li ikß saß xcâ pacßalil li ruchichßochß. Tolâcuapuheb li camenak aßin li queßcamsîc re nak teßcuaclîk cuißchic chi yoßyo, chan.'J%Ut nak quicuil, cuanqueb chic li richß muleb ut lix tibeleb ut ac cuan chic lix tzßûmaleb nak quicuil. Abanan toj mâcßaß lix musikßeb.J J%Ut lâin quinâtinac joß quixye cue li Kâcuaß Dios. Nak yôquin chi âtinac, quicuabi jun chokînc. Quixqßue jun li hîc ut eb li bak queßoc chixchßutubanquil ribeb ut queßxtauhi ribeb.lQJ%Lâin tinqßue cuißchic lê richß mul ut tinqßue cuißchic lê tibel ut lê tzßûmal. Ut tinqßue cuißchic lê musikß re nak texcuaclîk cuißchic chi yoßyo. Ut riqßuin aßan têqßue retal nak lâin li Kâcuaß, chan.{oJ%Joßcaßin xye li Kâcuaß: —Lâin tinqßue cuißchic lê musikß êre re nak texcuaclîk cuißchic chi yoßyo.8iJ%Tojoßnak li Kâcuaß quixye cue: —Âtinan riqßuineb a bak aßin saß incßabaß lâin. Tâye reheb: Ex chaki bak, abihomak li râtin li Kâcuaß li oc cue chixyebal êre.V%J%Ut li Kâcuaß quixye cue: —At ralal cuînk, ¿ma nacapâb nak teßyoßlâk cuißchic eb a bak aßin? chan. Ut lâin quinchakßoc ut quinye re: —At Kâcuaß Dios, caßaj cuiß lâat nacatnaßoc re.—zmJ%Quinixqßue chixsutinquil li ru takßa ut quinqßue retal nak kßaxal nabal li bak cuan aran ut chakiheb chi us.' IJ%Quicuecßa lix cuanquilal li Dios cuiqßuin nak quicuil jun li visión. Ut lix musikß li nimajcual Dios quicßamoc cue saß jun li ru takßa nujenak chi bak.  J$&Xban xqßuialeb chanchanakeb li carner li nequeßmayejâc Jerusalén saß xkßehil eb li ninkße. Kßaxal nabalakeb chic li cristian saß eb li tenamit li chanchan chaki chßochß nak quicuan. Ut riqßuin aßin teßxnau nak lâin li Kâcuaß, chan li Dios.%J$%Ut tincuabi li cßaßru teßxtzßâma chicuu eb li ralal xcßajol laj Israel. Tinqßueheb cuißchic chi qßuiânc joß xqßuial li quetômk.Xban xqßuialeb chanchanakeb li carner li nequeßmayejâc Jerusalén saß xkßehil eb li ninkße. Kßaxal nabalakeb chic li cristian saß eb li tenamit li chanchan chaki chßochß nak quicuan. Ut riqßuin aßin teßxnau nak lâin li Kâcuaß, chan li Dios.#J$$Ut chixjunileb li xnînkal ru tenamit li cuanqueb chixjun sutam teßxqßue retal nak lâin li Kâcuaß quinyîban reheb li tenamit li juqßuinbil. Quinqßue cuißchic chixjunil li cuan chi saß. Lâin li Kâcuaß ninyehoc re aßin ut lâin ninbânu li cßaßru ninye.%J$#Ut teßxye, “Li naßajej aßin poßbil nak queßcuan ut mâcßaß cuan chi saß. Abanan anakcuan châbil chic. Chanchan li naßajej Edén. Eb li tenamit poßbil nak queßcuan ut mâcßaß cristian. Abanan cauresinbil chic li tenamit ut nabal li cristian cuanqueb.”J$"Nak queßnumeß li cristian junxil queßxqßue retal nak mâcßaß cuan chi saß li naßajej. Abanan tâcßanjelak cuißchic li naßajej./WJ$!Li nimajcual Dios quixye: —Nak ac xcuisi chixjunil lê mâc, texinqßue cuißchic chi cuânc saß eb lê tenamit ut têyîb cuißchic li tenamit li queßjuqßuîc.gGJ$ Lâex aj Israel, chenauhak nak moco xban ta nak êcßulub nak yôquin chixbânunquil li usilal aßin. Chexxutânâk ban ut chisachk êchßôl xban li incßaß us xebânu. Lâin li Kâcuaß ninyehoc re aßin, chan li Dios.jMJ$Nak tâjulticokß êre li incßaß us xebânu, texxutânâk xban lê mâusilal ut xban lê mâc.wgJ$Ut tebinqßue chi ûchînc chi nabal eb li cheß ut tebinqßue ajcuiß chi ûchînc chi nabal li acuîmk saß li cßalebâl. Incßaß chic tinqßue li cueßej saß êbên re nak incßaß xutânal têcßul chiruheb li xnînkal ru tenamit. 'J$Lâin tintenkßânk êre re nak incßaß chic têbânu li mâusilal. Ut tinqßue chi cuânc nabal li trigo re nak incßaß tâcuânk cueßej. J$Texcuânk cuißchic saß li naßajej li quinqßue reheb lê xeßtônil yucuaß. Lâexak chic lin tenamit ut lâinak chic lê Dios. /J$Ut lâin tinqßue êre lin musikß. Texinqßue chixpâbanquil lin chakßrab ut têbânu li cßaßru ninye. Têbânu li cßaßru texintakla cuiß. /J$Lâin tinacßobresi lê râm ut tinjal lê cßaßux. Tinkßunobresi lê râm ut tincuisi li cacuil chßôlej li cuan êriqßuin, li chanchan pec. )J$Chanchan nak texinchßajobresi riqßuin sak ru haß nak tincuisi li mâusilal xebânu nak xemux êrib riqßuin xlokßoninquil li jalanil dios.J$Lâin texcuisi saß li xnînkal tenamit li cuanquex cuiß. Texcuisi saß chixjunileb li tenamit ut texincßam cuißchic saß lê naßaj.{J$Lâin tinsantobresi lin cßabaß li kßaxal nim xcuanquil li xemux ru chiruheb li xnînkal ru tenamit xban nak xerisi xcuanquil lin cßabaß nak cuanquex saß xyânkeb. Ut riqßuin li cßaßru tinbânu, teßxqßue retal nak lâin li Kâcuaß Dios.+J$Joßcan ut ye reheb li tenamit Israel: Joßcaßin ninye lâin li nimajcual Dios. Mâcuaß xban nak êcßulub lâex aj Israel nak tinbânu li us êre; re ban xqßuebal xcuanquil lin santil cßabaß xban nak xemux ru lin cßabaß chiruheb li tenamit bar xexcuan cuiß chak.  J$Ra quicuecßa nak queßxhob lin santil cßabaß. Eb laj Israel queßxcßut inxutân nak queßcôeb yalak bar saß jalan tenamit.s_J$Nak queßcuulac saß eb li tenamit yalak bar, chixjunileb li tenamit queßxye nak aßaneb lin tenamit lâin li Dios, ut queßisîc saß li naßajej li quiqßueheß reheb, chanqueb. Xmâc eb aßan nak quimuxeß ru lin santil cßabaß.J$Lâin quinjeqßuiheb ru saß eb li xnînkal ru tenamit. Quinrakoc âtin saß xbêneb aß yal chanru lix yehom xbânuhomeb.SJ$Xban nak yô injoskßil saß xbêneb, lâin quinqßueheb chixtojbal xmâqueb xban li camsînc li queßxbânu saß li naßajej ut xban nak queßxmux ru li naßajej nak queßxlokßoniheb li jalanil dios.DJ$—At ralal cuînk, nak eb laj Israel cuanqueb saß lix chßochßeb queßxmux ru li naßajej xban li mâusilal queßxbânu. Chanchaneb jun li ixk nak yô chixcßulbal lix yajel re li po.7iJ$Ut li Kâcuaß quiâtinac cuiqßuin ut quixye:?wJ$Incßaß chic tebinqßue chi hobecß xbaneb li xnînkal ru tenamit, chi moco teßnumtâk chic saß xbêneb, chi moco teßcâmk chic li ralal xcßajoleb laj Israel, chan li Kâcuaß.i~KJ$Abanan anakcuan incßaß chic teßxye chi joßcan xban nak teßnabalokß cuißchic li cristian.Y}+J$ Li nimajcual Dios naxye chi joßcaßin: Anakcuan li jalaneb xtenamit nequeßxhob laj Israel ut nequeßxye nak li chßochß naxtiuheb li ralal xcßajol ut naxcanab li naßajej chi mâcßaß cristian chi saß.s|_J$ Lâin tincßameb cuißchic laj Israel saß lix naßajeb. Aßaneb li teßêchanînk re li chßochß. Ut eb li ralal xcßajol junelic teßxtzaca ru li acuîmk li tâêlk saß li chßochß aßin. Ut incßaß chic teßcâmk xban cueßej.E{J$ Lâin tinqßue chi nabalocß li cristian joß eb ajcuiß li xul. Kßaxal cuißchic nabal teßqßuiânk ut teßtâmk. Tebinqßue chi cuânc saß lix naßajeb joß nak queßcuan junxil. Ut kßaxal cuißchic tintenkßaheb re nak tâcuânk nabal cßaßru reheb. Ut riqßuin aßin teßxqßue retal nak lâin li Kâcuaß.z1J$ Lâin tebinqßue cuißchic chi tâmc laj Israel. Tâtenamitokß cuißchic li naßajej. Ut teßxyîb cuißchic li tenamit li queßjuqßuîc junxil.vyeJ$ Lâin tincol rix lix naßajeb. Lâin tintenkßânk reheb chixcßanjelanquil li chßochß ut chiraubal xsaß.;xoJ$Ut teßtuxmek cuißchic li cheß li cuanqueb saß li tzûl Israel ut teßûchînk. Ut eb laj Israel teßxtzaca li ru xban nak chi sêb teßsukßîk cuißchic saß lix tenamiteb.w'J$Lâin li nimajcual Dios ninye riqßuin juramento nak relic chi yâl teßcßutekß xxutâneb li xnînkal ru tenamit li cuanqueb chêjun sutam.sv_J$Lâin quinâtinac chi yô injoskßil chirixeb laj Edom li xicß nequeßiloc êre xban nak eb aßan queßxcßut êxutân nak queßxchap chokß reheb lê naßaj. Queßxmakß chêru li tzûl, li nimaß, li ru takßa, ut eb li xbên bol. u J$Nak yô injoskßil lâin li nimajcual Dios quinâtinac chirix li tenamit Edom joß eb ajcuiß li jun chßol chic tenamit li cuanqueb chêjun sutam. Kßaxal sa saß xchßôleb nak queßrelkßa li cßaßru êre lâex lin tenamit ut queßxcßam chokß reheb.otWJ$Joßcan nak têrabi li cßaßru tinye lâin li nimajcual Dios chirixeb li tzûl ut eb li nimaß ut eb li ru takßa li mâcßaß chic cuan chi saß. Têrabi li cßaßru tinye chirixeb li tenamit li poßinbileb ru, li qui-elkßâc cßaßru reheb ut chirixeb li queßqßueheß chi hobecß ut chi seßêc xbaneb li xnînkal ru tenamit li cuanqueb chixjun sutam.1s[J$Tâye resil li cßaßru tâcßulmânk ut tâye chi joßcaßin: Aßan aßin li naxye li nimajcual Dios. Eb li xnînkal ru tenamit li cuanqueb chêjun sutam queßnumta saß êbên ut queßxsach êru ut xeßrelkßa li cßaßru êre. Joßcan nak quexhobeß ut quexseßêc xbaneb li jalan xtenamiteb.MrJ$Aßan aßin li ninye lâin li nimajcual Dios. Eb li xicß nequeßiloc êre queßsahoß saß xchßôleb ut queßxye, “Anakcuan eb li tzûl li queßyîbâc najter kße cutan ke lâo,” chanqueb.0q [J$Li Kâcuaß quixye cue: —At ralal cuînk, tat-âtinak riqßuineb li cuanqueb Israel saß li naßajej tzûl ru, ut tâye reheb nak cheßrabihak li râtin li Kâcuaß.pJ#Lâex quisahoß saß êchßôl nak li naßajej Israel xcana chi mâcßaß chic cuan chi saß. Joßcan nak tincanab li tzûl Seir chi mâcßaß chic cuan chi saß, joß ajcuiß chixjunil li naßajej Edom. Ut riqßuin aßan teßxqßue retal nak lâin li Kâcuaß.Wo'J#Lâin li nimajcual Dios ninye nak lâin tincanab lê naßaj chi mâcßaß chic cuan chi saß. Ut chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß teßsahokß saß xchßôl nak teßril li cßaßru têcßul.Lâex quisahoß saß êchßôl nak li naßajej Israel xcana chi mâcßaß chic cuan chi saß. Joßcan nak tincanab li tzûl Seir chi mâcßaß chic cuan chi saß, joß ajcuiß chixjunil li naßajej Edom. Ut riqßuin aßan teßxqßue retal nak lâin li Kâcuaß.nJ# Xekßetkßeti êrib chicuu nak xeye li incßaß us chicuix. Nabal xex-âtinac. Ut lâin xcuabi li cßaßru xeye nak xinêhob.2m]J# Ut lâex tênau nak lâin xcuabi li cßaßru xeye nak xetzßektânaheb li tzûl li cuanqueb Israel. Lâex xeye nak xeßsacheß ruheb ut lâex chic tex-êchanînk reheb."l=J# Joßcan nak lâin li yoßyôquil Dios ninye êre nak relic chi yâl lâin tinbânûnk êre aß yal chanru êcßulub xban nak xecakaliheb lin tenamit ut xicß querileb ut xecßut êjoskßil chiruheb. Riqßuin aßan teßxqßue retal nak lâin yôquin chêqßuebal chixtojbal êmâc.0kYJ# Lâex queye nak li cuib chi tenamit Judá ut Israel têrêchani joß ajcuiß chixjunil li naßajej. Tâcanâk chokß êre li naßajej chanquex, usta lâin lix Dioseb.Uj#J# Lâin tincanab chi junaj cua li naßajej chi mâcßaß chic cuan chi saß. Mâ ani chic teßcuânk saß eb lê tenamit, ut incßaß chic teßxyîb. Ut riqßuin aßan têqßue retal nak lâin li Kâcuaß.jiMJ#Saß eb li tzûl telajeßcanâk chi tßantßo li teßcamsîk saß li plêt, joß ajcuiß saß xbêneb li bol. Ut teßcanâk ajcuiß chi tßantßo saß eb li ru takßa ut saß eb li nimaß. Nujenak chi camenak telajeßcanâk.hJ#Lâin tinsukßisi li tzûl Seir chokß chaki chßochß. Mâcßaß chic tâêlk aran. Lâin tinsach ruheb li nequeßoc ut nequeßel aran..gUJ#Joßcan nak lâin li yoßyôquil Dios ninye êre nak relic chi yâl nak texcâmk. Incßaß naru têcol êrib. Lâex xexcamsin. Joßcan nak texcamsîk ajcuiß lâex.f!J#Lâex li junelic xicß xex-iloc reheb lin tenamit Israel ut xecanabeb chi camsîc nak yôqueb chi cßuluc raylal xban li mâc queßxbânu..eUJ#Mâcßaßak chic tâcuânk saß lê tenamit nak tinsach ruheb. Ut mâcßaß chic tâêlk saß lê chßochß. Ut riqßuin aßan têqßue retal nak lâin li Kâcuaß.OdJ#Ye reheb: Joßcaßin xye li Kâcuaß li nimajcual Dios. Lâin yô injoskßil saß êbên. Lâin tinrakok âtin saß êbên ut tinsukßisi chaki chßochß lê naßaj. Mâcßaß chic cuânk chi saß.c%J#—At ralal cuînk, ilon cuan cuiß li tzûl Seir ut tâye resil li raylal li tâchâlk saß xbêneb laj Edom xban li mâusilal queßxbânu.7b kJ#Li Kâcuaß quiâtinac cuiqßuin ut quixye cue:aJ"Lâex aj Israel, lâex lin carner. Lâin ninchßolanin êre. Lâex lin tenamit ut lâin lê Dios, chan li nimajcual Dios.|`qJ"Chixjunileb teßxqßue retal nak lâin li Kâcuaß lix Dioseb ut cuânkin riqßuineb. Eb laj Israel, aßaneb lin tenamit.Lâex aj Israel, lâex lin carner. Lâin ninchßolanin êre. Lâex lin tenamit ut lâin lê Dios, chan li nimajcual Dios.[_/J"Lâin tinqßue li châbil chßochß reheb re nak tâêlk li racuîmkeb chi châbil. Ut incßaß chic tâcuânk li cueßej saß lix tenamiteb. Ut incßaß chic tâcßutekß xxutâneb xbaneb li jalan xtenamiteb.w^gJ"Li xnînkal ru tenamit li incßaß nequeßxpâb li Dios incßaß chic teßxmakß chiruheb li cßaßru reheb, chi moco li joskß aj xul teßxcamsiheb chokß xtibeb. Teßcuânk ban chi saheb saß xchßôl ut mâcßaß tâseßbesînk reheb./]WJ"Eb li cheß teßûchînk ut li acuîmk saß li cßalebâl tâûchînk. Ut chixjunileb teßcuânk saß xnaßajeb chi mâcßaß tâchßißchßißînk reheb. Lâin tincoleb saß rukßeb li queßnumta saß xbêneb ut queßrahobtesin reheb. Ut riqßuin aßan teßxqßue retal nak lâin li Kâcuaß.\J"Lâin tincuosobtesiheb ut tebincanab chi cuânc chixjun sutam lin tzûl. Tincuosobtesiheb ut tintakla li hab saß xkßehil."[=J"Lâin tinbânu jun li contrato riqßuineb re nak teßxcßam ribeb saß usilal cuiqßuin. Tincuisi chixjunileb li joskß aj xul saß lix naßajeb re nak naru teßcuânk yalak bar saß eb li cßalebâl ut naru teßcuârk saß eb li qßuicheß chi mâcßaß nachßißchßißin reheb.ZJ"Lâin li Kâcuaß. Lâinak lix Dioseb ut laj David laj cßanjel chicuu tâtaklânk saß xbêneb. Lâin li Kâcuaß xinyehoc re aßin.}YsJ"Lâin tinqßue aj ilol reheb. Lâin tinqßue laj David laj cßanjel chicuu chi iloc reheb ut aßan tixchßolaniheb.wXgJ"Lâin tincoleb lin carner re nak incßaß chic teßrahobtesîk. Lâin tinrakok âtin saß xbêneb lin carner. WJ"Lâex nequetiquisiheb li mâcßaßeb xmetzßêu riqßuin lê tel ut nequexekßeb toj retal nequerâlinaheb ut nequejeqßui ruheb.VJ"Joßcan nak lâin ninye êre nak tinrakok âtin saß xbêneb li carner. Tincuisiheb li nînkeb xtibel saß xyânkeb li bakeb.}UsJ"Eb lin carner nequeßxtzaca li tzacaêmk li quiyekßîc saß êrok ut nequerucß li haß li nequetzßajni ru lâex.TJ"¿Ma incßaß ta biß tzßakal riqßuin nak nequetzaca li châbil tzacaêmk? ¿Ma toj tento ta biß nak têyekßi saß êrok li incßaß nequetzaca? Lâex nequerucß li haß li sak ru ut nequetzßajni ru riqßuin lê rok li joß qßuial chic nacana.S'J"Lâin li nimajcual Dios ninye aßin êre: Lâex lin quetômk. Lâin tinrakok âtin saß êbên. Tincuisi lin carner saß xyânkeb li chibât.1R[J"Lâin tinsiqßueb chak li sachenakeb li queßcôeb saß jalan be ut tinqßueheb chi sukßîc saß xyânkeb li quetômk. Lâin tinban lix yocßolal ut tinlan. Tinqßue xcacuilaleb li yajeb. Ut lâin tinsach ruheb li nînkeb xtibel ut li cauheb rib. Lâin tin-ilok reheb lin carner saß tîquilal.fQEJ"Ut lâin tincßacßalênk reheb lin carner. Lâin tinsicßok re lix naßajeb re teßhilânk.PwJ"Lâin tebinqßue chi ichajibc saß li châbil pachßayaß ut saß eb li tzûl li cuanqueb Israel tebinqßue chi hilânc. Aran teßcuârk saß li châbil naßajej. Ut tebinqßue chi cuaßac saß li kßunil pim saß eb li tzûl li cuanqueb Israel.qO[J" Lâin tincuisiheb chak lin carner saß eb li xnînkal ru tenamit ut tinchßutubeb ru ut tincßameb saß lix naßajeb. Lâin tinqßueheb chi cuânc saß eb li tzûl ut saß eb li ru takßa ut saß eb li châbil naßajej aran Israel.}NsJ" Joß nak laj ilol xul naxnau ru lix carner li jeqßuinbileb ru, joßcan ajcuiß nak tebinnau ru lin carner lâin ut tebincol saß eb li naßajej li cuanqueb cuiß chak li queßjeqßuîc cuiß ruheb saß li cutan li kßojyîn ru xban li raylal.2M]J" Joßcaßin quixye li nimajcual Dios: —Abihomak li tinye êre. Lâin tebinsicß lin carner toj retal tebintau ut lâin chic tin-ilok reheb xban nak lâin ninnauheb ru.CLJ" Joßcaßin naxye li nimajcual Dios: —Lâin yô injoskßil saß êbên lâex aj ilol xul ut tinqßue saß êbên li cßaßru nequeßxcßul lin carner. Tincoleb chêru. Mâcuaß chic lâex tex-ilok reheb. Lâin tincuisiheb chêru re nak incßaß chic yôkex chixtiubaleb. Incßaß chic têchßolani êrib êjunes.QKJ" Joßcan ut lâex aj ilol xul, cherabihak li cßaßru naxye li Kâcuaß.:JmJ"Lâin li yoßyôquil Dios. Relic chi yâl tinye êre nak mâcßaß eb aj ilol reheb lin carner. Xecanab chi elkßâc lin carner ut xecanab chi camsîc xbaneb li joskß aj xul li cuanqueb saß qßuicheß. Lâex incßaß nequesicß lin quetômk chi moco nequechßolaniheb. Junes lâex nequechßolani êrib.]I3J"Joßcan nak lâex aj ilol xul, cherabihak li cßaßru ninye lâin li Kâcuaß Dios.[H/J"Eb lin carner yôqueb chixbeninquil ribeb yalak bar saß eb li tzûl ut saß eb li xbên bol. Ut saß chixjunil li ruchichßochß queßjeqßuîc ruheb. Ut mâ ani quisicßoc reheb ut mâ ani quipatzßoc reheb.GJ"Joßcan nak queßxchaßchaßi ribeb yalak bar xban nak mâcßaß aj ilol reheb, ut quilajeßtißeß xbaneb li joskß aj xul.FyJ"Incßaß quetenkßaheb li incßaß cauheb rib, chi moco quebaneb li yaj, chi moco quelan ru lix tochßolaleb. Ut incßaß quesukßisiheb li queßel saß lix naßajeb chi moco quesicß li queßsacheß. Cau quextaklan saß xbêneb ut saß joskßil.6EeJ"Nequerucß li leche ut nequerocsi li akßej yîbanbil riqßuin rix li carner. Nequecamsi ut nequetiu xtibel li châbil carner. Abanan incßaß nequerileb chi us lê carner. DJ"—At ralal cuînk, ye reheb li nequeßiloc re li tenamit Israel nak tâchâlk raylal saß xbêneb. Ut tâye reheb: Joßcaßin xye li Kâcuaß li nimajcual Dios. Raylal tâchâlk saß êbên lâex li nequex-iloc reheb laj Israel xban nak incßaß nequeril chi tzßakal li tenamit. Junes chokß êre nequeraj li us. ¿Ma incßaß ta biß tento nak laj ilol xul târil chi us lix carner?7C kJ"Li Kâcuaß quiâtinac cuiqßuin ut quixye cue:B!J!!Abanan tâcßulmânk li cßaßru xinye. Ut nak ac xcßulman, aran teßxqßue retal nak lâat tzßakal profeta li xatcuan saß xyânkeb.—,AQJ! Chokß reheb aßan chanchanat jun aj bichanel joß jun li nabichan bich re rahoc chi chßinaßus. Teßrabi li cßaßru tâye abanan incßaß teßxbânu.Abanan tâcßulmânk li cßaßru xinye. Ut nak ac xcßulman, aran teßxqßue retal nak lâat tzßakal profeta li xatcuan saß xyânkeb.—@%J!Lin tenamit teßcuulak âcuiqßuin chirabinquil li cßaßru tâye joß cßaynakeb xbânunquil. Teßrabi li cßaßru tâye, abanan incßaß teßxbânu. Yal chi xtzßûmal reheb teßxye nak us lâ cuâtin, abanan saß xchßôleb caßaj cuiß li reheb aßan teßxcßoxla.?J!At ralal cuînk, eb lâ cuech tenamitil nequeßxxakab ribeb chiru li tzßac ut saß eb li oquebâl reheb li rochocheb ut nequeßâtinac châcuix. Nequeßxye chi ribileb rib, “Yoßkeb kabihak cßaßru li esilal li tixye ke li Kâcuaß,” chanqueb.F>J!Lâin tinsukßisi lix naßajeb chokß chaki chßochß. Mâcßaß chic cuan chi saß tâcanâk xban li mâusilal quilajeßxbânu. Riqßuin aßin teßxqßue retal nak lâin li Kâcuaß Dios.h=IJ!Lâin tinsach ru li naßajej ut mâcßaß chic tâcuânk chi saß. Tinsach lix cuanquileb li queßxkßetkßeti cuiß ribeb. Mâcßaß chic tincanab saß eb li tzûl li cuanqueb Israel toj retal nak mâ ani tânumekß aran.M<J!Tâye reheb nak lâin li yoßyôquil Dios ninye nak relic chi yâl telajeßcamsîk li cuanqueb saß eb li tenamit li poßbileb. Ut eb li cuanqueb saß li cßalebâl teßlajeßcamsîk xbaneb li joskß aj xul. Ut eb li cuanqueb saß eb li ochoch pec ut saß eb li cab li nequeßxcol cuiß ribeb telajeßcâmk xban caki yajel.R;J!Cau êchßôl saß xbên lê chßîchß ut nequebânu li mâusilal. Nequemux ru li rixakil lê ras êrîtzßin. Cui toj yôquex chixbânunquil li mâusilal, ¿chanru nak têrêchani li naßajej aßin?t:aJ!Tâye reheb nak lâin li nimajcual Dios ninye: Lâex nequetiu li tib rochben lix quiqßuel. Ut nequelokßoni li jalanil dios ut nequexcamsin. ¿Ma naru ta biß têrêchani li naßajej aßin cui toj yôquex chixbânunquil li mâusilal?9#J!—At ralal cuînk, eb laj Israel li cuanqueb saß lix tenamiteb, li jucßbil, yôqueb chixyebal chi joßcaßin: Laj Abraham jun ajcuiß chi cuînk, abanan chixjunil li naßajej quiqßueheß re. Lâo kßaxal nabalo. Joßcan nak li naßajej aßin xqßueheß chokß ke.88kJ!Li Kâcuaß quiâtinac cuiqßuin ut quixye cue:x7iJ!Saß li ecuu nak toj mâjiß nacuulac cuiqßuin li cuînk li quiêlelic chak Jerusalén, lâin quicuecßa xcuanquil li Kâcuaß. Ac xtehon lix tzßûmal cue ut quiru quinâtinac cuißchic saß li ekßela nak quicuulac cuiqßuin li cuînk.6{J!Nak yô cablaju chihab kacßambal chi prêxil aran Babilonia, saß li ôb xbe li xlaje po, quicuulac cuiqßuin jun li cuînk quiêlelic Jerusalén. Li cuînk aßan quixye cue nak li tenamit Jerusalén ac x-êchanîc xbaneb li xicß nequeßiloc re.\51J!Abanan lâex li ralal xcßajol laj Israel nequeye nak moco tîc ta li cßaßru ninbânu lâin. Lâin li nimajcual Dios tinrakok âtin saß êbên chêjûnkalex aß yal chanru lê yehom êbânuhom, chan li Dios.*4MJ!Ut cui junak li incßaß us xnaßleb tixcanab xbânunquil li mâusilal ut tixbânu li tîquilal ut li châbilal, aßan tâcuânk xyußam xban li us li tixbânu.37J!Nak junak li tîc xchßôl tixjal xcßaßux ut tixcanab xbânunquil li tîquilal ut tixbânu li incßaß us, aßan tâcâmk xban li mâc li tixbânu.2!J!Mâre lâ cuech tenamitil teßxye nak moco tîc ta li ninbânu lâin li Kâcuaß. Abanan li nequeßxbânu eb aßan, aßan li moco tîc ta. 1J!Incßaß tâqßuehekß saß xbên li mâc li quixbânu junxil. Quixbânu li us ut li tîquilal. Relic chi yâl tâcuânk xyußam.50cJ!Tâcuânk xyußam cui tixkßaxtesi li prenda li quixcßul nak quixqßue chi toß li tumin, ut cui tixkßaxtesi li cßaßru quirelkßa ut cui tixbânu li cßaßru naxye saß li chakßrab li naqßuehoc yußam. Cui tixcanab xbânunquil li mâusilal, relic chi yâl tâcuânk xyußam. Incßaß tâcâmk.&/EJ!Cui lâin tinye re junak li naxbânu li mâusilal nak tâcâmk, ut cui aßan tixcanab xbânunquil li incßaß us ut tixbânu li us, aßan incßaß tâcâmk..J! Lâin naru ninye re junak li tîc xchßôl nak cuânk xyußam. Abanan cui naxcßojob xchßôl riqßuin li tîquilal li quixbânu ut riqßuin aßan tâoc chi mâcobc, lâin incßaß tinjultica li us li quixbânu. Aßan tâcâmk xban li mâc li quixbânu.a-;J! At ralal cuînk, tâye reheb lâ cuech tenamitil nak lix tîquilal li tîc xchßôl incßaß tixcol aßan nak tâmâcobk, chi moco tâsachekß ru xban li mâusilal li quixbânu cui tixjal xcßaßux ut tixcanab xbânunquil li mâusilal. Cui junak tîc xchßôl tâoc chi mâcobc, aßan incßaß tâcolekß xban li tîquilal li quixbânu junxil.U,#J! Tâye reheb nak li Kâcuaß xye chi joßcaßin: Yoßyôquin lâin li nimajcual Dios. Lâin incßaß nacuaj nak texcâmk saß lê mâc. Nacuaj ban nak têjal ênaßleb ut têcanab xbânunquil li mâusilal ut tâcuânk êyußam. Ex aj Israel, canabomak xbânunquil li mâusilal. ¿Cßaßut nak têqßue êrib chi câmc xban lê mâc?h+IJ! At ralal cuînk, joßcaßin tâye reheb li ralal xcßajol laj Israel. Lâex nequeye, “Kßaxal ra cuanco xban li mâc ut li mâusilal nakabânu. Yôco chi osocß xban. ¿Chanru nak târûk tâcuânk kayußam?” chanquex.*3J! Abanan cui tâye re nak incßaß us yô, ut aßan incßaß na-abin châcuu, li jun aßan tâcâmk. Abanan lix camic incßaß tâcanâk saß âbên.&)EJ!Cui tinye âcue nak tâcâmk junak li incßaß us xnaßleb, tento nak lâat tâye re li jun aßan nak incßaß us yô, re nak tâyotßekß xchßôl ut tixjal xcßaßux. Cui incßaß tâchßolob xyâlal chiru, aßan tâcâmk xban lix mâc. Abanan saß âbên lâat tâcanâk lix camic.R(J!Li Kâcuaß quixye cue: —Anakcuan, at ralal cuînk, yôquin châxakabanquil chokß aj ilol reheb li ralal xcßajol laj Israel. Chaqßue retal chixjunil li cßaßru tinye âcue, ut tâye aßan reheb.w'gJ!Cui laj ilol re li tenamit târil nak yôkeb chi châlc li xicß nequeßiloc reheb ut incßaß tixyâbasi lix trompeta, eb li tenamit teßcamsîk xbaneb, ut laj ilol re li tenamit, aßan cuan xmâc xban nak mâcßaß xbânu re xcolbaleb. &J!Lix camic tâcanâk saß xbên aßan xban nak xrabi xyâb li trompeta, ut mâcßaß quixbânu. Aban li tâabînk tixcol lix yußam. %J!Cui ani târabi xyâb li trompeta ut mâcßaß tixbânu ut tâcamsîk xbaneb li xicß nequeßiloc re, aßan cuan re cui tâcamsîk.,$QJ!Nak laj ilol re li tenamit târil nak yôqueb chi châlc li xicß nequeßiloc reheb, tixyâbasi li trompeta re xyebal resil re li tenamit nak xeßchal chi pletic.#J!—At ralal cuînk, âtinan riqßuineb lâ cuech tenamitil ut tâye reheb: Joßcaßin xye li Kâcuaß. Nak lâin tinqßue jun tenamit chi pletic riqßuin jun chic tenamit, li tenamit aßan tixsicß junak saß xyânkeb aßan chokß aj ilol re li tenamit.7" kJ!Li Kâcuaß quiâtinac cuiqßuin ut quixye cue: !J Usta lâin quinqßue laj faraón chixqßuebal xxiuheb li tenamit nak toj yoßyo, abanan laj faraón ut eb lix tenamit teßcuânk saß xnaßajeb li camenak li cuanqueb cuiß li incßaß queßxpâb li Dios li queßcamsîc saß li plêt, chan li nimajcual Dios.) KJ Nak laj faraón lix reyeb laj Egipto târileb li cuanqueb saß xnaßajeb li camenak, tâcßojlâk xchßôl chirixeb lix soldado li teßcamsîk saß li plêt.Usta lâin quinqßue laj faraón chixqßuebal xxiuheb li tenamit nak toj yoßyo, abanan laj faraón ut eb lix tenamit teßcuânk saß xnaßajeb li camenak li cuanqueb cuiß li incßaß queßxpâb li Dios li queßcamsîc saß li plêt, chan li nimajcual Dios.U#J Cuanqueb aran chixjunileb li queßtaklan saß li norte. Ut cuanqueb ajcuiß chixjunileb laj Sidón. Eb aßan queßxqßue xxiuheb li tenamit nak toj yoßyôqueb. Usta cuanqueb xcuanquil xutânal queßxcßul nak queßcôeb saß xnaßajeb li camenak li incßaß queßxpâb li Dios, ut cuanqueb rochbeneb li queßcamsîc saß li plêt.1J Eb li rey li queßcuan Edom cuanqueb aran rochbeneb li queßtaklan saß xbêneb li tenamit. Usta queßcuan xcuanquil, abanan queßtaklâc saß xyânkeb li queßcamsîc saß li plêt. Aran teßcuânk saß xnaßajeb li camenak li cuanqueb cuiß li incßaß queßxpâb li Dios.I J Joßcan ajcuiß lâex aj Egipto. Tâsachekß êru ut texxic saß xnaßajeb li camenak saß xyânkeb li incßaß queßxpâb li Dios. Aran texcanâk saß xyânkeb li queßcamsîc saß li plêt.J Incßaß queßmukeß joß nak queßmukeß li cauheb rib li queßcam junxil, li incßaß queßxpâb li Dios. Eb aßan queßcôeb saß xnaßajeb li camenak chi cuanqueb xchßîchß re pletic rubel xjolom ut lix chßîchß re xcolbal re xchßôl quiqßueheb saß xbêneb. Lix mâqueb junelic cuânk saß xbêneb xban nak aßaneb queßqßuehoc xxiuheb li nînkeb xcuanquil nak toj yoßyôqueb. M~k} |I{{yxx&w7vFtss/qpponamkkSjJiihgfeeQd\c8aa/`__^]h\[ZZ YXbWVUTSRyQUP}ONoMLL KJJXIIH+GFEEDrCC2A@@%?X>o==<(;X:99'866Y5e4O3d210/<.-,+t*(('`&%{$#"V!p R,d/%- ) * caZgME#J*Quixbis li nubâl saß xcâ pacßalil. Cuib ciento metro riqßuin lajêb roxcßâl metro xnajtil rok. Ut cuib ciento metro riqßuin lajêb roxcßâl metro xnajtil ru. Li santil templo sutsu saß tzßac re xrambal li santobresinbil riqßuin li incßaß santobresinbil.D{J*Ut quixbis ajcuiß li nubâl li cuan saß li oeste. Aßan cuib ciento metro riqßuin lajêb roxcßâl metro.Quixbis li nubâl saß xcâ pacßalil. Cuib ciento metro riqßuin lajêb roxcßâl metro xnajtil rok. Ut cuib ciento metro riqßuin lajêb roxcßâl metro xnajtil ru. Li santil templo sutsu saß tzßac re xrambal li santobresinbil riqßuin li incßaß santobresinbil.iCKJ*Quixbis li nubâl li cuan saß li sur. Aßan cuib ciento metro riqßuin lajêb roxcßâl metro.sB_J*Quixbis ajcuiß li nubâl li cuan saß li norte. Aßan cuib ciento metro riqßuin lajêb roxcßâl metro. AJ*Quixbis chirix riqßuin lix bisleb cheß li nubâl li cuan saß li este. Aßan cuib ciento metro riqßuin lajêb roxcßâl metro.6@eJ*Nak quirakeß chixbisbal chi saß lix naßaj li templo, li cuînk quinrisi saß li oquebâl li cuan saß li este. Ut li cuînk quixbis li chßochß li cuan cuiß li templo. ? J*Nak eb laj tij teßoc saß li templo, incßaß naru teßxic saß li nebâl li cuan chirix cui incßaß teßrisi li rakß li cuan chirixeb nak teßcßanjelak chiru li Dios saß li Santil Naßajej. Teßxcanab li rakß saß li naßajej aßan xban nak li rakß aßan santobresinbil. Teßxqßue jalan rakßeb chirix nak teßxic saß li nebâl li cuanqueb cuiß li cristian, chan li cuînk.3>_J* Li cuînk quixye cue: —Eb li cocß naßajej li cuanqueb saß li norte joß ajcuiß li cuanqueb saß li sur chiru li nebâl, aßaneb lix naßajeb laj tij. Aran teßxcuaß li tib li teßxmayeja chiru li Kâcuaß. Aran teßxqßue li mayej li kßaxal lokß joß li mayej re li xbên ru li acuîmk, li mayej re xpatzßbal xcuybal xmâqueb ut li mayej re xtojbal rix lix mâqueb. Teßxqßue aran xban nak li naßajej aßan santo.B=}J* Eb li oquebâl juntakßêt riqßuineb li oquebâl li cuanqueb saß li norte. Cuan jun li oquebâl saß li tzßac li cuan saß li este, li nequeßoc cuiß saß li nebâl li cuan chirix.[</J* Chiruheb li cocß naßajej cuan li xmu cab. Chanchaneb li cocß naßajej li cuanqueb saß li norte. Juntakßêt xbisbaleb, joß li rok, joß li ru. Ut juntakßêt ajcuiß li oquebâleb reheb li naßajej aßan.};sJ* Cuanqueb ajcuiß li cocß naßajej saß li pacßal li cuan saß li sur chiru li tzßac re li nebâl li cuan chirix.:+J* Li oquebâl reheb li cocß naßajej li cuanqueb saß li xbên tasal, aßan cuan saß li este, li nequeßoc cuiß saß li nebâl li cuan chirix.@9yJ*Li tzßac li cuan chiruheb li cocß naßajej, aßan ôb xcaßcßâl metro xnimal rok ut li tzßac li cuan nachß riqßuin li Santil Naßajej, aßan lajêb roxcßâl metro xnimal rok. 8J*Li tzßac li cuan chiruheb li cocß naßajej aßin, li nacuulac toj saß li nebâl li cuan chirix, aßan ôb xcaßcßâl metro rok.(7IJ*Eb li naßajej li cuanqueb saß li xcab ut saß li rox tasal cocß chiruheb li cuanqueb saß li xbên tasal xban nak mâcßaß rokechaleb joß li cuan takßa..6UJ*Eb li cocß naßajej li cuanqueb saß li xcab ut li rox tasal cocß chiruheb li cuanqueb saß li xbên tasal xban nak saß li xcab ut li rox tasal cuan li belebâl.'5GJ*Chiruheb li cocß naßajej cuan jun li xmu cab. Li xmu cab aßan ôb metro ru ut lajêb roxcßâl metro li rok. Eb li oquebâl, aßan cuanqueb saß li norte.v4eJ*Li jun pacßal li cocß naßajej na-iloc cuan cuiß li nebâl li cuan chi saß, aßan lajêb metro xnimal ru, ut li jun pacßal chic na-iloc cuan cuiß li nebâl li cuan chirix, li tusbil xan chiru. Li cocß naßajej aßin oxib tasaleb.3+J*Lix nimal li cab, li cuan cuiß li puerta li na-iloc saß li norte, aßan lajêb roxcßâl metro xnimal rok ut ôb xcaßcßâl metro xnimal ru.2 +J*Chirix aßan li cuînk quinixcßam chirix li templo cuan cuiß li nebâl li mâcßaß xbên, li cuanqueb cuiß li cocß naßajej saß li norte.A1{J)Saß xcaß pacßalil li xmu cab cuanqueb li cocß ventanas. Juchßbil xsahob ru riqßuin li retalil li cheß palmera. Qßuebil ajcuiß lix sahob ru li cocß naßajej li cuanqueb aran.0J)Chiruheb li puerta qßuebil lix sahob ru. Aßaneb li retalileb li cheß palmera ut li retalileb li querubines joß li yîbanbil chi saß chiruheb li tzßac. Ut li xmu cab tzßaptzßo riqßuin tzßalam cheß.Saß xcaß pacßalil li xmu cab cuanqueb li cocß ventanas. Juchßbil xsahob ru riqßuin li retalil li cheß palmera. Qßuebil ajcuiß lix sahob ru li cocß naßajej li cuanqueb aran.s/_J)Li cuib chi puerta caßcab perêl ruheb. Li puerta nequeßrecßasi rib saß li chßîchß li nachapoc re..J)Cuan cuib li puerta re li templo. Li jun cuan saß li Santil Naßajej ut li jun chic cuan saß li Lokßlaj Santil Naßajej. -J)Li artal aßan yîbanbil riqßuin tzßalam cheß. Jun metro riqßuin media xteram. Li ru ut li rok, aßan jun metro. Lix xuc, li rok ut li ru yîbanbil riqßuin cheß. Ut li cuînk quixye cue: —Li artal aßin, aßan li mêx li cuan chiru li Kâcuaß, chan.z,mJ)Li rokechal li templo câ xucûteb. Chiru li oquebâl re li Lokßlaj Santil Naßajej cuan jun li chanchan artal.2+]J)Juchßbil retalileb li cheß palmera ut retalileb li querubines saß chixjunil li tzßac re li templo. Naticla chak saß chßochß ut nacuulac toj saß xbên li puerta.6*eJ)Jun li rilobâl chanchan na-iloc cuînk yô chi iloc cuan cuiß li retalil li cheß palmera saß li jun pacßal. Ut li rilobâl jun chic, aßan chanchan na-iloc cakcoj. Yô chi iloc cuan cuiß li retalil li cheß palmera li cuan saß li pacßal jun chic. Joßcaßin quixbânu chixjun sutam li templo.g)GJ)Lix sahob ru li tzßac li cuan saß li templo, aßan retalileb li cheß palmera ut retalileb li querubines. Nak queßxyîb, queßxqßue junjûnk querubín ut junjûnk palmera. Caßcab rilobâleb li junjûnk chi querubín.(1J)Quixbis chixjunil li cab. Quixbis saß xbên li puerta, chi saß ut chirix. Quixbis chixjunil li tzßac li cuan chixjun sutam, chi saß ut chirix.4'aJ)Tzßaptzßo riqßuin tzßalam cheß li ru li tzßac li cuan saß li Santil Naßajej ut li ru li tzßac li cuan saß li Lokßlaj Santil Naßajej, joß ajcuiß li xmu cab li cuan chiru li nebâl. Ut tzßaptzßo ajcuiß riqßuin tzßalam cheß li ru li oquebâl, li ventanas ut li cuan saß xbên li puerta. Tzßaptzßo riqßuin tzßalam cheß saß li oxib tasal naticla saß chßochß ut nacuulac toj cuanqueb cuiß li ventanas.u&cJ)Chirix aßan quixbis lix nimal rok li cab li cuan chirix li templo. Aßan li cuan chirix li Santil Naßajej li cuan saß li nebâl li mâcßaß xbên. Rochben li tzßac saß xcaß pacßalil lix bisbal, aßan lajêb roxcßâl metro rok.o%WJ)Li ru li nebâl li cuan saß li este rochben li ru li templo, aßan lajêb roxcßâl metro xnimal ru.)$KJ) Li cuînk quixbis li templo. Aßan lajêb roxcßâl metro xnimal rok. Li ru li nebâl li cuan xbên, rochben li cab ut li tzßac, aßan lajêb roxcßâl metro.V#%J) Saß li nebâl li cuan chirix saß li oeste cuan jun chic li cab. Li cab, aßan oßlaju xcaßcßâl metro xnimal ru ut ôb roxcßâl metro xnimal rok. Ut li tzßac, aßan cuib metro riqßuin media xpimal.V"%J) Li oquebâl re li cocß naßajej, aßan cuanqueb chiru li naßajej li yamyo. Aßan cuib metro riqßuin media ru. Eb li cocß naßajej cuan cuib lix puertil. Jun cuan saß li norte ut jun cuan saß li sur.B!J) Li xyânk, aßan lajêb metro ru chixjun sutam li templo. 9J) Li tzßac li cuan chirixeb li cocß naßajej, aßan cuib metro riqßuin media ru. Cuan xyânk li cocß naßajej aßan riqßuineb lix naßajeb laj tij.J J)Quinqßue retal nak saß xcâ pacßalil li naßajej li cuan cuiß li templo cuan li cimiento. Saß xbên li cimiento aßan queßyîbâc li cocß naßajej. Li cimiento, aßan oxib metro xteram.a;J)Li cuib chi naßajej li cuan saß xbên nînkeb chiru li xbên tasal. Quiyîbâc li taklebâl chiru li tzßac li cuan chirix re teßtakekß cuiß saß li xcaß ut saß li rox tasal. Li taklebâl aßin naxkßoti rib.J)Oxib tasal eb li naßajej aßan. Lajêb xcaßcßâl chi naßajej cuan saß li junjûnk tasal. Lix nimal li xcaß tasal naxkßax xnimal li xbên tasal. Ut lix nimal li rox tasal naxkßax xnimal li xcaß tasal. Joßcan nak li tzßamba li cuan saß li xcaß tasal nahilan saß xbên li xbên tasal. Ut li tzßamba li cuan saß li rox tasal nahilan saß xbên li xcaß tasal. Moco chapchôqueb ta.CJ)Chirix aßan li cuînk quixbis li tzßac li cuan chirix li templo. Aßan oxib metro xpimal. Ut chiru li tzßac aßan yîbanbileb li cocß naßajej cuib metro xnînkal xsaß li junjûnk.@yJ)Chirix aßan quixbis li Lokßlaj Santil Naßajej ut aßan lajêb metro rok ut lajêb metro ru. Ut li cuînk quixye cue: —Li naßajej aßin, aßan li Lokßlaj Santil Naßajej, chan.J)Chirix aßan cô saß li Lokßlaj Santil Naßajej li cuan toj chi saß ut quixbis li okech li cuan saß li oquebâl. Jûnk metro xnînkal xsaß. Oxib metro ru li oquebâl. Ut oxib metro riqßuin media xnajtil xyânk li rokechal li cuanqueb saß li cuib pacßal.LJ)Li puerta, aßan ôb metro xnimal ru. Ut lix naßaj li puerta, aßan cuib metro riqßuin media li junjûnk pacßal. Ut quixbis ajcuiß li Santil Naßajej. Aßan junmay metro rok ut lajêb metro.! =J)Chirix aßan li cuînk quinixcßam saß li templo ut quixbis xyânkeb li rokechal li Santil Naßajej. Lix bisbal, aßan oxib metro rok ut oxib metro ru.@yJ(1Li naßajej li cuan cuiß li oquebâl, aßan lajêb metro ru ut cuakib metro rok. Ut lajêb li gradas li nequeßtakeß cuiß. Cuan junjûnk li okech saß xcaß pacßalil li oquebâl.kOJ(0Ut li cuînk quinixcßam saß li naßajej li cuan cuiß li oquebâl re li templo. Quixbiseb li okech li cuan saß li oquebâl. Cuib metro riqßuin media xnînkal xsaß li junjûnk chi okech. Li oquebâl aßan cuukub metro ru. Ut li rokechal li puerta re li templo, aßan jun metro riqßuin media ru.Li naßajej li cuan cuiß li oquebâl, aßan lajêb metro ru ut cuakib metro rok. Ut lajêb li gradas li nequeßtakeß cuiß. Cuan junjûnk li okech saß xcaß pacßalil li oquebâl.4aJ(/Chirix aßan li cuînk quixbis li nebâl li cuan chi saß. Câ xucût li naßajej. Lajêb roxcßâl metro rok ut lajêb roxcßâl metro ru. Li artal cuan chiru li templo. J(.Ut li naßajej li na-iloc saß li norte, aßan lix naßajeb laj tij li nequeßcßanjelac saß li artal. Aßaneb li ralal xcßajol laj Sadoc. Saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Leví caßajeb cuiß aßan naru teßcßanjelak chiru li Kâcuaß saß lix artal.J(-Li cuînk quixye cue nak li naßajej li na-iloc saß li sur, aßan lix naßajeb laj tij li nequeßcßacßalen re li templo.|qJ(,Chirix chic aßan li cuînk quinrocsi saß li nebâl li cuan toj chi saß. Cuan cuib li naßajej li nequeßiloc saß li nebâl. Jun cuan chixcßatk li oquebâl li cuan saß li norte ut li jun chic cuan chixcßatk li oquebâl li cuan saß li sur. Li naßajej jun cuan saß xcaßyabâl li naßajej jun chic. Aßaneb lix naßajeb laj tij li nequeßcßanjelac chiru li Dios.(IJ(+Chiru li tzßac chixjun sutam li naßajej cuanqueb li chapleb chßîchß jun cßutub xnînkal rok. Ut saß xbêneb li mêx quiqßueheß li tib re tâmayejâk.7J(*Li câhib chi mêx li cuanqueb saß li naßajej li queßxcauresi cuiß li mayej li teßcßatekß yîbanbileb riqßuin li pec li tîcobresinbileb ru. Lix bisbal li mêx, aßan oßlaju xcâcßâl centímetro ru ut oßlaju xcâcßâl centímetro rok. Ut lajêb roxcßâl centímetro li xteram. Saß eb li mêx aßan quixoqueß chixjunil li chßîchß li quicßanjelac re xcamsinquileb li xul li teßmayejâk.\1J()Cuakxakibeb chixjunileb li mêx li queßcamsîc cuiß eb li xul li teßmayejâk. Câhib cuanqueb chi saß li naßajej li cuan nachß riqßuin li oquebâl li cuan saß li norte ut câhib cuanqueb saß li nebâl.W'J((Chirix li naßajej aßan cuanqueb câhib chic li mêx juntakßêteb riqßuineb li cuanqueb chi saß. Caßcab cuanqueb saß xcaß pacßalil li oquebâl li cuan saß li norte nachß cuanqueb cuiß li gradas.B }J('Saß xcaß pacßalil li naßajej aßan cuanqueb caßcab li mêx. Saß xbêneb li mêx aßan queßxcamsiheb li xul li teßcßatekß ut eb li teßmayejâk re xpatzßbal xcuybal xmâqueb.f EJ(&Ut cuan ajcuiß jun li naßajej nachß riqßuin li oquebâl li cuan saß li norte, li naxic saß li nebâl li cuan toj chi saß. Saß li naßajej aßan queßxchßaj xtibeleb li xul li nequeßxqßue chokß cßatbil mayej. J(%Li naßajej aßan qui-iloc cuan cuiß li nebâl li cuan chirix. Saß li oquebâl aßan cuanqueb cuakxakib li grada li naxic saß li oquebâl. Ut lix sahob ru juchßbil chiruheb li okech li cuanqueb saß xcaß pacßalil li oquebâl, aßan retalil li cheß palmera.o WJ($Cuanqueb li cocß naßajej ut eb li okech ut eb li ventana. Li oquebâl ut li xmu cab cuanqueb xventanil. Lix bisbal li naßajej li cuan cuiß li oquebâl, aßan ôb xcaßcßâl metro li rok ut cablaju metro riqßuin media li ru. J(#Chirix aßan li cuînk quinixcßam saß li oquebâl li cuan saß li norte ut quixbis. Juntakßêt xbisbal joß li jun chßol chic.%J("Li naßajej aßan qui-iloc cuan cuiß li nebâl li cuan chirix. Saß li oquebâl aßan cuanqueb cuakxakib li grada li naxic saß li oquebâl. Ut lix sahob ru li juchßbil chiruheb li okech li cuanqueb saß xcaß pacßalil li oquebâl, aßan retalileb li cheß palmera.3J(!Li cocß naßajej, ut eb li okech ut eb li ventana juntakßêt xbisbaleb riqßuineb li jun chßol chic. Li oquebâl ut li xmu cab cuanqueb xventanil. Lix bisbaleb li naßajej li cuan cuiß li oquebâl, aßan ôb xcaßcßâl metro li rok ut cablaju metro riqßuin media li ru.I J( Chirix aßan li cuînk quinixcßam saß li oquebâl li naxic saß li nebâl li cuan toj chi saß, li cuan saß li este. Quixbis li oquebâl. Juntakßêt xbisbal riqßuineb li jun chßol chic.fEJ(Li naßajej aßan qui-iloc cuan cuiß li nebâl li cuan chirix. Saß li oquebâl aßan cuanqueb cuakxakib li grada li naxic saß li oquebâl. Ut lix sahob ru juchßbil chiruheb li okech, aßan retalileb li cheß palmera.taJ(Li naßajej li cuan cuiß li oquebâl, aßan ôb xcaßcßâl metro rok ut cablaju metro riqßuin media ru.KJ(Li cocß naßajej, ut eb li okech ut eb li ventana juntakßêt xbisbaleb riqßuineb li jun chßol chic. Lix bisbal chixjunil, aßan ôb xcaßcßâl metro rok ut cablaju metro riqßuin media ru.a;J(Chirix aßan li cuînk quinixcßam saß li oquebâl li naxic saß li nebâl li cuan toj chi saß, saß li pacßal li cuan saß li sur. Quixbis li oquebâl. Juntakßêt xbisbal riqßuineb li oquebâl jun chßol chic.5J(Li cuînk quixbis xyânk li oquebâl li cuan saß li sur saß xjayal li xmu cab li cuan toj chi saß. Ut cuan lajêb roxcßâl metro xnajtil li rok.9kJ(Saß li oquebâl aßan cuanqueb cuukub li gradas li naxic saß li oquebâl. Ut lix sahob ru juchßbil chiruheb li okech saß xcaß pacßalil, aßan retalileb li cheß palmera.dAJ(Cuanqueb xventanil joß eb li ventana li cuanqueb saß li jun chßol chic li oquebâl. Lix nimal li naßajej li cuan cuiß li oquebâl, aßan ôb xcaßcßâl metro xnajtil rok ut cablaju metro riqßuin media xnimal ru.H~ J(Chirix chic aßan li cuînk quinixcßam saß li oquebâl re li nebâl li cuan saß li sur. Quixbis li oquebâl ut li okech ut li xmu cab ut juntakßêt xbisbal riqßuineb li jun chßol chic.'}GJ(Ut quixbis li xyânk li oquebâl li cuan saß li norte saß xjayal li oquebâl re li nebâl li cuan toj chi saß. Ut cuan lajêb roxcßâl metro xnajtil rok.|7J(Eb li ventana re li naßajej aßin juntakßêt riqßuineb li ventana li cuanqueb saß li oquebâl li cuan saß li este. Lix sahob ru li okech ut lix bisbal juntakßêt ajcuiß. Saß li oquebâl aßin cuan cuukub li gradas li nequeßtakeß cuiß. Ut chiru aßan cuan li xmu cab.8{iJ(Saß li oquebâl aßin cuanqueb ox ox li naßajej saß xcaß pacßalil. Juntakßêt xbisbaleb li okech ut li xmu cab riqßuineb li cuanqueb saß li naßajej li cuanqueb saß li oquebâl li cuan saß li este. Ôb xcaßcßâl metro xnajtil rok li naßajej aßan ut cablaju metro riqßuin media xnimal ru.sz_J(Li cuînk quixbis li oquebâl re li nebâl li cuan saß li norte li cuan chirix. Quixbis li rok ut li ru.DyJ(Li cuînk quixtiquib xbisbal xyânk li oquebâl li cuan chiru saß li este, quicuulac toj saß li oquebâl re li nebâl li cuan chi saß. Ut lix najtil rok, aßan lajêb roxcßâl metro.xJ(Li xan li tusbil chiruheb li oquebâl li cuan chirix, aßan cubenak caßchßin xteram chiru li xan li cuanqueb cuiß li cocß naßajej.Iw J(Chirix aßan li cuînk quinixcßam saß li nebâl li cuan chirix. Aran chiru li tzßac yîbanbil lajêb xcaßcßâl li cocß naßajej chixjun sutam li nebâl. Ut tusbil li xan saß li nebâl.v/J(Cuanqueb ventana cocß ru saß eb li junjûnk chi naßajej. Cuanqueb ajcuiß saß li xmu cab. Ut cuanqueb ajcuiß ventana saß li naßajej li nequeßnumeß cuiß nak nequeßxic saß li nebâl. Ut lix sahob ru juchßbileb chiruheb li okech, aßan retalileb li cheß palmera..uUJ(Quixtiquib chak xbisbal cuan cuiß li oquebâl li cuan chiru. Quicuulac cuan cuiß li oquebâl li cuan toj chi saß. Ut aßan cuan ôb xcaßcßâl metro xnimal rok.~tuJ(Quixbis ajcuiß li okech re li oquebâl li cuan saß xmu cab. Aßan lajêb metro xnînkal rok li junjûnk chi okech.Ts!J( Ut quixbis xyânk li cuib chi oquebâl. Quixtiquib cuan cuiß lix puertil jun li naßajej ut quicuulac cuan cuiß lix puertil li jun chic naßajej. Lix najtil xyânk, aßan cablaju metro riqßuin media.GrJ( Chiru li junjûnk chi naßajej cuan jun li chßina tzßac. Ut lix nimal ru, aßan media metro. Juntakßêt saß li cuib pacßal. Ut li junjûnk chi naßajej oxib metro ru ut oxib metro rok.qJ( Li cuînk quixbis li puerta re li oquebâl. Ôb metro ru. Ut lix nimal ru li oquebâl, aßan cuakib metro riqßuin media.p7J( Saß xcaß pacßalil li oquebâl cuan oxib li cocß naßajej. Juntakßêt xnînkaleb ut juntakßêt xnînkaleb li okech li cuan saß li cuib pacßal.1o[J( Ut quixbis li oquebâl li cuan saß xmu cab. Câhib metro ru. Ut cuanqueb cuib li okech jûnk metro xnînkal xsaß. Ut li oquebâl, aßan na-iloc cuan cuiß li templo.SnJ(Quixbis ajcuiß li oquebâl li cuan chi saß ut aßan oxib metro ajcuiß.jmMJ(Cuan oxib li cocß naßajej saß xcaß pacßalil. Oxib metro rok ut oxib metro ru li junjûnk. Cuib metro riqßuin media lix yânkeb li junjûnk chi naßajej. Oxib metro xyânk li cuib chi okech li cuanqueb saß li oquebâl. lJ(Chirix aßan, cô saß li oquebâl li na-iloc saß li este. Quitakeß saß li gradas ut quixbis li oquebâl. Aßan oxib metro ru.bk=J(Li quicßutbesîc chicuu aßan li tzßac li sutsu cuiß li templo. Li cuînk quixchap lix bisleb cheß oxib metro li rok ut riqßuin aßan quixbis li tzßac. Li tzßac, aßan oxib metro li xteram ut oxib metro li ru.4jaJ(Li cuînk quixye cue: —At ralal cuînk, il chi us li cßaßru tincßut châcuu, ut abi chi us li cßaßru tinye âcue. Tâqßue retal li cßaßru tincßut châcuu. Aßan aj e nak xatcßameß chak arin xban li Dios. Tâye reheb li ralal xcßajol laj Israel chixjunil li cßaßru tâcuil, chan cue.PiJ(Li Kâcuaß quinixcßam chi nachß ut quicuil jun li cuînk nalemtzßun joß li kßan chßîchß bronce. Xakxo chire li oquebâl. Cuan saß rukß jun li cheß re bisoc ut jun li cßam lino re bisoc.ShJ(Saß li visión li quixcßutbesi chicuu li Dios quinixcßam toj saß li naßajej Israel. Ut quinixxakab saß jun li tzûl kßaxal najt xteram. Nabal li cab cuan saß li sur. Chanchan jun nimla tenamit.g 9J(Nak yô ôb xcaßcßâl chihab kacßambal chi prêxil Babilonia saß li lajêb xbe li po re lix ticlajic li chihab lâin quicuecßa xcuanquil li Kâcuaß. Quincßameß saß visión saß jun li naßajej. Aßan quicßulman nak ac yô câlaju chihab xchapbal li tenamit Jerusalén. f J'Ut mâ jaruj chic tincanabeb xjuneseb xban nak tinqßue lin musikß reheb li ralal xcßajol laj Israel, chan li nimajcual Dios.Ze-J'Ut eb lin tenamit teßxqßue retal nak lâin li Kâcuaß lix Dioseb. Teßxqßue retal xban nak lâin quincanaban reheb chi cßamecß chi prêxil saß jalan tenamit. Abanan anakcuan tebinchßutub cuißchic ruheb ut tebinqßue cuißchic chi cuânc saß lix tenamiteb. Mâ jun reheb tâcanâk saß li naßajej li cuanqueb cuiß chi prêxil.Ut mâ jaruj chic tincanabeb xjuneseb xban nak tinqßue lin musikß reheb li ralal xcßajol laj Israel, chan li nimajcual Dios.odWJ'Lâin tincuisiheb lin tenamit saß lix naßajeb li xicß nequeßiloc reheb. Tincuisiheb saß eb li naßajej li cuanqueb cuiß anakcuan. Lâin tinbânu aßin re nak lix nînkal ru tenamit teßxqßue retal nak lâin jun Dios Santo.`c9J'Nak cuânkeb chic saß lix tenamiteb ut mâ ani chic yôk chi chßißchßißînc reheb tâjulticokß reheb li mâusilal queßxbânu. Ut teßxutânâk xban nak quineßxtzßektâna nak queßxkßetkßeti ribeb chicuu.wbgJ'Li nimajcual Dios quixye: —Abanan anakcuan lâin tincuuxtâna cuißchic ruheb laj Israel li ralal xcßajol laj Jacob, li joß qßuial incßaß queßcamsîc. Lâin teßcuisi chi prêxil re nak tâqßuehekß xlokßal lin santil cßabaß."a=J'Quinqßueheb chixcßulbal li raylal aß yal chanru xcßulubeb xban lix yibal ru xnaßlebeb ut xban lix mâusilaleb. Xban aßan nak quincanabeb xjuneseb.<`qJ'Ut eb li xnînkal ru tenamit teßxnau nak eb laj Israel queßcßameß chi prêxil saß jalan tenamit xban li mâusilal queßxbânu nak queßxkßetkßeti ribeb chicuu. Joßcan nak lâin xincanabeb xjuneseb. Xinkßaxtesiheb saß rukßeb li xicß nequeßiloc reheb ut eb laj Israel queßcamsîc saß li plêt.e_CJ'Chalen saß li cutan aßan eb laj Israel teßxqßue retal nak lâin li Kâcuaß lix Dioseb.U^#J'Lâin tincßutbesi lin lokßal chiruheb chixjunileb li xnînkal ru tenamit. Ut chixjunileb teßril lin cuanquil nak lâin tinrakok âtin saß xbêneb saß tîquilal ut tinqßueheb chixtojbal lix mâqueb.]}J'Teßcuaßak toj retal teßcßojlâk xchßôleb. Cuânk nabal li tzacaêmk chokß reheb. Cuânk xtibeleb li cacuây, ut lix tibeleb li nînkeb xcuanquil li nequeßxic chirixeb li cacuây, joß ajcuiß lix tibeleb li soldados, chan li nimajcual Dios."\=J'Saß li mayejac li yôquin chixcauresinquil teßxtzaca li xêbul toj retal teßnujak. Teßrucß li quicß toj retal teßnujak. Chanchan teßcalâk xban.O[J'Teßxtiu xtibeleb li nînkeb xcuanquil, ut teßrucß xquiqßueleb li queßtaklan saß ruchichßochß. Chanchanakeb li carner ut li toro ut li chibât, li queßqßuiresîc Basán, li nînkeb xtibel.>ZuJ'Li nimajcual Dios quixye cue; —At ralal cuînk, bokeb li joskß aj xul ut eb li qßuila pây ru li xul li nequeßrupupic re teßchâlk saß li mayejac li yôquin chixcauresinquil. Aßan jun nimla mayejac saß eb li tzûl li cuanqueb Israel. Tâcuânk li tib re teßxtiu ut tâcuânk li quicß re teßrucß.kYOJ'Chi joßcaßin teßxsabesi chi us li naßajej. Ut aran tâcuânk jun li tenamit Hamona xcßabaß.*XMJ'Telajeßnumekß yalak bar saß li naßajej ut teßxqßue retalil lix bakeleb li camenak li teßxtau re nak eb laj mukunel teßxmuk saß li ru takßa Hamón-gog.IW J'Nak acak xnumeß li cuukub po, teßxsicß ruheb li cuînk li teßxic chixbeninquil li naßajej chi rilbal ma toj cuanqueb li camenak li toj mâjiß mukbileb re teßxsabesi chi us li naßajej.VJ' Chixjunileb li tenamit Israel teßxmukeb li camenak. Ut li cutan aßan teßxninkßei nak tâqßuehekß inlokßal lâin, chan li Kâcuaß.`U9J' Eb laj Israel yôkeb chixmukbal li camenak chiru cuukub po re teßxsabesi li naßajej. T9J' Li Kâcuaß quixye: —Saß eb li cutan nak tâcßulmânk aßin, lâin tinqßue xnaßaj laj Gog re tâmukekß cuiß aran Israel saß li ru takßa li nequeßnumeß cuiß li nequeßxic saß li este jun pacßal li palau Mar Muerto. Aran tâmukekß laj Gog rochbeneb li qßuila soldado. Xban aßan incßaß chic târûk teßnumekß li tenamit. “Hamón-gog” tâqßuehekß chokß xcßabaß li naßajej aßan.S7J' Incßaß teßxic aj siß saß cßalebâl, chi moco teßxyocß xsißeb saß qßuicheß xban nak teßxcßat chokß xsißeb li cßaßru quicßanjelac re pletic. Ut teßxmakß chiruheb li xicß nequeßiloc reheb li cßaßru quimakßeß chiruheb laj Israel junxil, chan li Kâcuaß.pRYJ' Eb li tenamit li cuanqueb Israel teßêlk chi bêc saß cßalebâl. Teßxxoc re teßxcßat chokß xsiß li cheß re pletic ut eb li tzimaj ut li cßaßak chic re ru quicßanjelac re pletic. Chiru cuukub chihab yôkeb chixcßatbal.QJ'Relic chi yâl cuulac re xkßehil nak tâcßulmânk li cßaßru yôquin chixyebal êre, chan li Kâcuaß li nimajcual Dios.PJ'Riqßuin li cßaßru tinbânu tincßutbesi chiruheb lin tenamit Israel nak lin cßabaß, aßan Santo. Incßaß chic tinqßue chi muxecß lin santil cßabaß. Ut chixjunileb li xnînkal ru tenamit teßxqßue retal nak lâin li Kâcuaß lix santil Dioseb laj Israel.;OoJ'Lâin tintakla li xam saß xbêneb li cuanqueb Magog ut saß xbêneb ajcuiß li cuanqueb chi cßojcßo xchßôleb chire li palau. Ut eb aßan teßxqßue retal nak lâin li Dios.YN+J'Lâat tatcamsîk saß li cßalebâl. Lâin li nimajcual Dios ninyehoc re aßin.MwJ'Saß eb li tzûl li cuanqueb Israel tatcamsîk âcuochbeneb lâ soldado, joß eb ajcuiß li jun chßol chic tenamit li yôkeb chi tenkßânc âcue. Ut tincanabeb lê tibel chixtiuheb li soßsol ut eb li joskß aj xul li cuanqueb saß qßuicheß.L#J'Tincuisi lâ tzimaj li cuan saß lâ tzße ukß ut tincuisi ajcuiß saß lâ nim ukß li cheß li kßes rußuj li nacuteß riqßuin tzimaj.K)J'Lâin tatcuisi chak saß lâ naßaj li cuan saß li norte ut tatintakla chi pletic riqßuineb li cuanqueb saß eb li tzûl li cuanqueb Israel.J J'At ralal cuînk, tâye resil li raylal li tâchâlk saß xbên laj Gog. Ye re nak lâin li nimajcual Dios ninye chi joßcaßin. Lâin yô injoskßil saß âbên, at Gog. Lâat li kßaxal nim âcuanquil saß xbêneb laj Mesec ut saß xbêneb laj Tubal.$IAJ&Joßcaßin nak tincßut chiruheb li xnînkal ru tenamit nak kßaxal nim incuanquil ut santin. Riqßuin aßin teßxqßue retal nak lâin li nimajcual Dios.,HQJ&Tebinqßue chi camsîc ut tinqßue li caki yajel saß xbên laj Gog ut saß xbêneb lix qßuila soldado ut saß xbêneb chixjunileb li yôkeb chi oquênc chirix. Kßaxal cau li hab tâchâlk saß xbêneb. Tâtßanekß li sakbach saß xbêneb rochben xam ut azufre.Joßcaßin nak tincßut chiruheb li xnînkal ru tenamit nak kßaxal nim incuanquil ut santin. Riqßuin aßin teßxqßue retal nak lâin li nimajcual Dios./GWJ&Ut lâin tinqßue chi camsîc laj Gog rochbeneb lix soldado saß eb li tzûl li cuanqueb saß lin tenamit Israel. Ut eb lix soldado teßxcamsi ribeb chi ribileb rib.0FYJ&Nak tixqßue li hîc, eb li car, ut eb li xul li nequeßrupupic ut chixjunileb li joskß aj xul ut eb li nequeßxquelo rib saß chßochß, joß eb ajcuiß li cristian sicsotkeb xbaneb xxiu chicuu. Telajeßtßanekß li tzûl ut li ûl ut eb li tzßac teßjorekß ut teßtßanekß saß chßochß.E}J&Saß li cutan aßan kßaxal tânumtâk lin joskßil. Relic chi yâl tâcuânk jun li cacuil hîc saß li tenamit Israel. DJ&Saß eb li cutan nak laj Gog tâoc chi pletic saß li tenamit Israel, cßajoß nak teßxchikß injoskßil, chan li Kâcuaß Dios."C=J&Joßcaßin xye li nimajcual Dios re laj Gog: ¿Ma mâcuaß ta biß lâat quinâtinac chak châcuix junxilaj nak quinâtinac riqßuineb li profeta aj Israel li queßcßanjelac chicuu? Chiru nabal chihab eb aßan queßxye resil nak lâin tatintakla chi pletic riqßuineb laj Israel.VB%J&Chanchan nak li chok tixmuk li tenamit nak texxic chi pletic riqßuineb lin tenamit Israel. Saß eb li cutan teßchâlk tatintakla saß lin tenamit chi pletic re nak chixjunileb li xnînkal ru tenamit teßxqßue retal nak lâin li Kâcuaß nak tincßut lin santilal chiruheb nak tinqßue laj Gog chi numtâc saß xbêneb laj Israel.GAJ&Tatchâlk saß lâ naßaj li cuan saß li norte. Lâat yôkat chi cßamoc be chiruheb li qßuila soldado li teßchâlk châcuix. Chixjunileb aßan teßchâlk chirix cacuây ut cauhakeb rib.T@!J&Joßcan ut, at ralal cuînk, tat-âtinak riqßuin laj Gog ut tâye re: Joßcaßin xye li nimajcual Dios. Saß eb li cutan nak eb lin tenamit Israel cuânkeb saß tuktûquil usilal, lâex têqßue retal.m?SJ& Eb laj Sabá ut eb laj Dedán ut eb laj yaconel li cuanqueb Tarsis ut chixjunileb li cuanqueb xcuanquil teßxye âcue, “¿Ma xatchal chi elkßac ut chixchapbal chokß âcue li cßaßru cuan reheb? ¿Ma xachßutubeb lâ qßuila soldado chixmakßbal chiruheb li plata, li oro ut eb li quetômk ut chixjunil li cßaßak re ru cuan reheb?” chaßkeb âcue.l>QJ& Lâat tatxic ut tâcßam chokß âcue li cßaßru reheb li tenamit li queßisîc chak saß xyânkeb li xnînkal ru tenamit. Nabaleb lix quetômk ut nabal li cßaßru reheb. Lix naßajeb cuan saß xyiheb li xnînkal ru tenamit.j=MJ& Ut tâye, “Lâin tinxic chi pletic riqßuin jun li tenamit incßaß cau rib. Li tenamit aßan cuanqueb chi mâcßaß xcßaßuxeb ut cßojcßo xchßôleb. Moco sutsûqueb ta saß tzßac lix tenamit ut mâcßaß xpuertil.”$<AJ& Joßcaßin xye li nimajcual Dios âcue, at Gog: nak tâcuulak xkßehil nak tatxic chi pletic, tâcßoxla ut tâcßûb ru cßaßru li incßaß us tâbânu.-;SJ& Chanchan nak nachal li câk-sut-ikß ut chanchan nak tâmukûnk li tenamit saß li chok nak tatxic chi pletic riqßuineb li tenamit âcuochben lâ qßuila soldado.:J&Nak acak xnumeß nabal chihab lâat tattaklâk chi pletic saß jun li tenamit colbil chiru li plêt. Li tenamit isinbileb chak saß eb li xnînkal ru tenamit li queßjeqßuîc cuiß ru junxil. Li tenamit aßan juqßuinbil nak quicuan junxil. Abanan queßchßutubâc cuißchic ruheb aran Israel ut ac queßxyîb cuißchic lix tenamiteb. Ut cuanqueb saß lix tenamiteb chi mâcßaßeb xcßaßux.9J&Joßcan ut, at Gog, cauresi âcuib ut cauresiheb lâ soldado li joß qßuial teßoquênk châcuix. Ut lâat tattaklânk saß xbêneb.8'J&Ut cuânkeb ajcuiß âcuochbeneb lix soldado laj Gomer ut eb laj Togarma li cuanqueb saß li norte. Teßchâlk rochbeneb lix qßuila soldado.?7wJ&Eb li soldado aj Persia ut eb li soldado aj Cus, ut eb li soldado aj Fut cuânkeb âcuochben. Ut cuânkeb ajcuiß xchßîchß re xcolbal re xchßôleb ut cuânkeb xpunit chßîchß.Y6+J&Lâin tatinqßue chi sukßîc châcuix. Chanchan nak tinqßue chßîchß saß âcue. Chanchan quelonbilat nak tatsukßîk âcuochbeneb lâ qßuila soldado, eb li nequeßxic chi rokeb joß eb ajcuiß li nequeßxic chirix cacuây. Ac cauresinbileb riqßuin xchßîchß re xcolbal re xchßôleb ut cuan xchßîchß re pletic saß rukßeb.'5GJ&Tâye re: Joßcaßin xye li nimajcual Dios. Lâin yô injoskßil saß âbên, at Gog. Lâat li nim âcuanquil chi taklânc saß eb li tenamit Mesec ut Tubal.d4AJ&—At ralal cuînk, ilon cuan cuiß li tenamit Magog. Ut tâye resil li raylal li tâchâlk saß xbên laj Gog, li kßaxal nim xcuanquil chi taklânc saß li naßajej Magog, li cuanqueb cuiß li tenamit Mesec ut Tubal. ]~}}t||cz|yxswvuSt8sIrrq~ponmm$lkk#iZh+gff;ecdYcbba``Y_^]][[Z{YXXWVUTSQRRQcPnNN4M KJJIHFEDDqCC,BB@@j>q=<;;:[9654_211%0-/.X.,,c+))(7'&%$#"F!!- ZAfa[._x bf A K $n(C"]AT{J0 Ut lix naßajeb laj levita li cuan chixcßatk li nubâl re lix naßajeb laj tij, aßan cablaju kilómetro riqßuin media kilómetro xnimal rok ut ôb kilómetro xnimal ru. Chixjunil li naßajej reheb laj tij ut reheb laj levita, aßan cablaju kilómetro riqßuin media xnimal rok ut lajêb kilómetro xnimal ru.{SoJ0 Eb laj tij teßcuânk saß li lokßlaj naßajej li ac canabanbil chokß reheb chixcßatk lix naßajeb laj levita.R1J0 Li naßajej aßan reheb laj tij li ralal xcßajol laj Sadoc li santobresinbileb chi cßanjelac chiru li Dios. Junelic queßcuan saß tîquilal chiru. Incßaß queßxtzßektâna li Dios joß queßxbânu li ralal xcßajol laj Leví nak eb laj Israel queßxtzßektâna li Dios.AQ{J0 Ut saß li naßajej aßan tâcuânk lix naßajeb laj tij. Cablaju kilómetro riqßuin media kilómetro xnimal rok naticla saß li este ut nacuulac toj saß li oeste. Ôb kilómetro lix nimal ru li naticla saß li norte ut nacuulac toj saß li sur. Ut lix templo li Kâcuaß tâcuânk saß xyi li naßajej aßan.P-J0 Li naßajej li têxoc chokß re li nimajcual Dios, aßan cablaju kilómetro riqßuin medio kilómetro xnimal rok ut lajêb kilómetro xnimal ru.AO{J0Ut li naßajej li cuan chixcßatk lix chßochß laj Judá tâcanâk chokß xnaßaj li templo. Naticla saß li este ut nacuulac toj chire li palau. Cablaju kilómetro xnimal ru. Ut lix nimal rok, aßan juntakßêt riqßuin li teßxcßul lix têpaleb laj Israel. Ut li templo tâcuânk saß xyi li naßajej aßan. NJ0Ut saß li nubâl re lix chßochß laj Rubén tixcßul lix naßaj laj Judá. Naticla saß li este ut nacuulac toj chire li palau. MJ0Ut saß li nubâl re lix chßochß laj Efraín tixcßul lix naßaj laj Rubén. Naticla saß li este ut nacuulac toj chire li palau.LJ0Ut saß li nubâl re lix chßochß laj Manasés tixcßul lix naßaj laj Efraín. Naticla saß li este ut nacuulac toj chire li palau.KJ0Ut saß li nubâl re lix chßochß laj Neftalí tixcßul lix naßaj laj Manasés. Naticla saß li este ut nacuulac toj chire li palau. JJ0Ut saß li nubâl re lix chßochß laj Aser, tixcßul lix naßaj laj Neftalí. Naticla saß li este ut nacuulac toj chire li palau.IJ0Ut saß li nubâl re lix chßochß laj Dan tixcßul lix naßaj laj Aser. Naticla saß li este ut nacuulac toj chire li palau.eH EJ0Aßan aßin xcßabaßeb li junjûnk xtêpaleb laj Israel ut li chßochß li teßxcßul. Laj Dan tixcßul lix chßochß saß li norte. Naticla chak saß li naßajej Hetlón ut nacuulac toj saß li naßajej Hamat, ut nacuulac Hazar-enán xcuênt Damasco li cuan saß li norte. Lix nubâl lix naßaj naticla saß li este ut nacuulac toj saß li oeste.|GqJ/Teßxcßul xchßochßeb li jalaneb xtenamit saß lix têpaleb li yôqueb cuiß chi cuânc, chan li nimajcual Dios. F9J/Nak têbûli rix li chßochß re têjeqßui saß êyânk, têqßue ajcuiß reheb li jalaneb xtenamit li cuanqueb saß êyânk. Teßxcßul lix chßochßeb li cuanqueb ralal xcßajol li queßyoßla saß lê tenamit. Teßbûlik êrochben re nak teßtzßak chßochß saß êyânk lâex aj Israel.Teßxcßul xchßochßeb li jalaneb xtenamit saß lix têpaleb li yôqueb cuiß chi cuânc, chan li nimajcual Dios.NEJ/Tâjeqßui li naßajej reheb laj Israel aß yal chanru lix têpaleb.%DCJ/Li nubâl li cuan saß li oeste, aßan li palau Mediterráneo. Nacuulac saß li norte toj saß li oquebâl re Hamat. Aßan li nubâl li cuan saß li oeste.9CkJ/Li nubâl li cuan saß li sur naticla Tamar ut nacuulac toj cuan cuiß li haß li cuan Cades. Ut nacuulac toj saß li palau Mediterráneo. Aßan li nubâl li cuan saß li sur._B7J/Li nubâl li cuan saß li este nacuulac saß xyânkeb li naßajej Haurán ut Damasco ut saß xyânkeb li naßajej Galaad ut Israel. Li nimaß Jordán, aßan lix nubâl. Nacuulac toj cuan cuiß li palau Mar Muerto.5AcJ/Aßin li nubâl li cuan saß li norte naticla chak cuan cuiß li palau ut nacuulac toj saß li tenamit Hazar-enán. Eb li naßajej Damasco ut Hamat cuanqueb saß li norte.5@cJ/Hamat, Berota, ut Sibraim, li cuan saß li nubâl re li tenamit Damasco ut Hamat. Ut nacuulac saß li tenamit Hazar-haticón li cuan saß li nubâl re li naßajej Haurán.?/J/Li nubâl saß li norte tâticlâk cuan cuiß li palau Mediterráneo xcßabaß saß li be li naxic Hetlón ut tâcuulak saß eb li tenamit Zedad,t>aJ/Lâin quinye reheb lê xeßtônil yucuaß riqßuin juramento nak tinqßue reheb li naßajej aßin. Joßcan nak tâjeqßui reheb ut juntakßêt xnînkal li teßxcßul li junjûnk. Aßan aßin li chßochß li tinqßue chokß êherencia.\=1J/ Li nimajcual Dios quixye: —Aßaneb aßin lix nubâl li chßochß li tâjeqßuîk reheb li cablaju xtêpaleb li ralal xcßajol laj Israel. Cuib jachal li chßochß li teßxcßul eb li ralal xcßajol laj José.h<IJ/ Ut chire li nimaß saß xcaß pacßalil teßcuânk qßuila pây ru li cheß teßûchînk. Li cheß aßan incßaß teßtßanekß lix xak ut incßaß teßxcanab ûchînc. Rajlal teßûchînk saß xkßehil xban nak cuanqueb chire li nimaß li na-el saß li templo. Li cheß aßan teßûchînk ut li ru tâloßekß ut lix xak tâcßanjelak chokß ban.—;wJ/ Abanan li haß li yal tamto chire li palau ut lix sâb haß incßaß tâchâbilokß. Tâcanâk ban chokß re atzßam.G:J/ Ut chire li palau aßan cuânkeb laj car naticla chak saß li naßajej En-gadi nacuulac toj En-eglaim. Ut yalak bar chire li palau yôkeb chixchakobresinquil lix yoyeb laj car. Qßuila pây ru li car ut kßaxal nabalakeb li teßcuânk saß li palau aßan, joß li cuanqueb saß li nimla palau Mediterráneo xcßabaß._97J/ Chixjunil li xul li teßcuânk saß li nimaß aßan tâcuânk xyußameb. Nabaleb li car li teßcuânk saß li palau bar tâoc cuiß li nimaß. Tâcuânk xyußameb chixjunil li xul li teßcuânk saß li haß aßan.Q8J/Quixye cue li cuînk: —Li haß aßin yô chi xic saß li este. Nanumeß saß li ru takßa Arabá ut tox-ocak saß li palau Mar Muerto. Nak li haß aßin tâoc saß li palau, tâchâbilokß li haß.o7WJ/Nak cuanquin aran, quicuil nak cuanqueb nabaleb li nînki cheß chire li nimaß saß xcaß pacßalil.(6IJ/Ut li cuînk quixye cue: —At ralal cuînk, qßue retal chi us chixjunil li cßaßru xacuil, chan. Tojoßnak li cuînk quinixcßam cuißchic chire li nimaß.65eJ/Quixbis ôb ciento metro chic, ut ac cham chic chi us li nimaß. Incßaß chic quiru quinnumeß xban nak kßaxal cham chic. Mâ ani naru nanumeß cui incßaß nanau numxic.4+J/Nak quixbis ôb ciento metro chic, li haß quicuulac saß xbên cuok. Ôb ciento metro chic quixbis ut li haß quicuulac saß xcßâmal insaß.3yJ/Ut qui-el li cuînk ut yô chi xic saß li este. Cuan jun li cßâm re bisoc saß rukß. Quixbis ôb ciento metro ut quixye cue nak tinnumekß saß li nimaß saß li naßajej aßan. Ut lâin quintiquib numecß ut li haß quicuulac saß xcux cuok.V2%J/Li cuînk quinrisi chirix li templo. Co-el saß li oquebâl li cuan saß li norte ut quinixcßam saß li oquebâl li cuan saß li este. Ut aran quicuil li rok haß yô chi êlc saß li nim re li oquebâl.1 #J/Li cuînk quinixcßam cuißchic saß li oquebâl re li templo. Ut quicuil nak rubel li oquebâl yô chak chi êlc li haß ut yô chi xic saß li este bar na-iloc cuiß li templo. Li haß yô chi êlc rubel li templo saß li sur ut yô chi numecß chixcßatk li artal.90kJ.Ut li cuînk quixye cue: —Aßaneb aßin li naßajej li teßcßubânk cuiß li nequeßcßanjelac saß li templo. Arin teßxchik li mayej li nequeßxqßue eb li tenamit, chan./J.Li junjûnk chi nebâl sutsu saß tzßac. Ut cuanqueb xnaßajeb li xam chiru li tzßac.Ut li cuînk quixye cue: —Aßaneb aßin li naßajej li teßcßubânk cuiß li nequeßcßanjelac saß li templo. Arin teßxchik li mayej li nequeßxqßue eb li tenamit, chan.r.]J.Li junjûnk chi nebâl juntakßêt xnînkaleb. Junmay metro lix nimal rok ut oßlaju metro lix nimal ru.-5J.Chirix aßan quinrisi saß li nebâl li cuan chirix ut quinixcßam saß xcâ pacßalil li nebâl. Saß eb li câhib chi xuc cuan jun chic li nebâl.,yJ.Ut quixye cue: —Aßan aßin li naßajej li teßxcßub cuiß li cßaßak re ru li teßxmayeja. Teßxchik li tib li teßxmayeja re xpatzßbal xcuybal xmâqueb ut li mayej re xtojbal rix lix mâqueb. Aran teßxpom li mayej re li ru li racuîmk. Teßxbânu aran re nak incßaß teßxcßam li cßaßru santobresinbil saß li nebâl li cuanqueb cuiß li tenamit, chan li cuînk.+wJ.Chirix aßan, li cuînk quinrocsi saß li oquebâl ut quinixcßam saß li cocß naßajej li cuanqueb saß li norte. Aßaneb li naßajej li kßaxtesinbileb chokß reheb laj tij. Ut quixcßut chicuu jun li naßajej li cuan chi ixbej saß li oeste.S*J.Nak li rey tixqßue xchßochß li ralal xcßajol, tento nak tixqßue li re aßan re nak lin tenamit incßaß teßisîk saß lix naßajeb. Incßaß naru tixmakß lix chßochß lin tenamit, chan li Dios.$)AJ.Abanan cui li rey tixsi xchßochß li nacßanjelac chiru, li chßochß aßan re chic li rey nak tâcuulak li lajêb roxcßâl chihab nak teßxbânu li ninkße Jubileo xcßabaß, li chihab re sahil chßôlej. Ut li chßochß aßan tâcanâk chokß xherencia li ralal xcßajol li rey.1([J.Lâin li nimajcual Dios ninye: —Cui li rey tixsi xchßochß li ralal chokß xmâtan, li chßochß aßan rehak chic li ralal ut reheb ajcuiß ralal xcßajol eb aßan.,'QJ.Nak teßxqßue li têlom carner toj sâj chokß cßatbil mayej, teßxqßue ajcuiß li mayej cßaj ut aceite. Chi junelic teßxqßue li mayej aßin rajlal ekßela.Z&-J.Rajlal ekßela cuukub litro li cßaj tixmayeja chiru li Kâcuaß rochben jun litro li aceite li teßxqßue saß xbên li cßaj. Aßin jun chakßrab qßuebil saß xbêneb nak junelic teßxqßue li mayej aßin.%#J. Rajlal cutan chiru li ekßela tâmayeja jun li carner jun chihab cuan re ut tzßakalak re ru. Tâcßatmânk chokß mayej chiru li Kâcuaß.g$GJ. Nak li rey tâalâk saß xchßôl xqßuebal xcßatbil mayej malaj ut li mayej re xcßambal rib saß usilal riqßuin li Dios, tâtehekß li oquebâl li cuan saß li este. Ut tixqßue lix cßatbil mayej ut lix mayej re xcßambal rib saß usilal riqßuin li Dios joß naxbânu saß li hilobâl cutan. Ut li puerta tâtzßapekß cuißchic nak acak x-el.B#}J. Saß eb li jalan jalânk chi ninkße teßxmayeja junmay litro li cßaj rochben li junjûnk chi toro joß eb ajcuiß li carner. Ut teßxmayeja li joß qßuial na-ala saß xchßôleb rochbeneb li cocß têlom carner. Ut tixqßue ajcuiß oxib litro riqßuin media litro li aceite rochben li jûnkmay litro li cßaj.Q"J. Li rey tâoc nak eb li tenamit teßoc ut tâêlk nak teßêlk eb aßan.Q!J. Nak eb li tenamit teßoc saß li oquebâl li cuan saß li norte chixlokßoninquil li Kâcuaß, teßêlk saß li oquebâl li cuan saß li sur nak teßrakekß chi lokßonînc. Ut eb li teßoc saß li oquebâl li cuan saß li sur teßêlk saß li oquebâl li cuan saß li norte. Mâ ani teßêlk saß li oquebâl li queßoc cuiß.F J.Li rey tâoc saß li nimla oquebâl ut aran ajcuiß tâêlk.'GJ.Nak tixqßue li toro tixqßue ajcuiß junmay litro li cßaj. Ut tixqßue junmay litro rochben li carner têlom. Ut tixqßue li joß qßuial na-ala saß xchßôl rochbeneb li cocß carner. Ut tixqßue ajcuiß oxib litro riqßuin media litro li aceite rochben li jûnkmay litro li cßaj.$AJ.Nak teßxninkßei lix yoßlajic li po tixqßue jun li toro toj sâj, cuakib li carner toj sâjeb ut jun li carner têlom. Tzßakalakeb re ru li xul aßan.s_J.Ut rochben li carner têlom tixqßue junmay litro li cßaj. Ut rochbeneb li cocß carner tixqßue li joß qßuial tâalâk saß xchßôl. Ut tixqßue ajcuiß oxib litro riqßuin media litro li aceite rochben li junmay litro li cßaj.LJ.Saß li hilobâl cutan li rey tixcßam li xul li teßcßatekß chokß xmayej chiru li Kâcuaß. Tixqßue cuakib li carner têlom li toj sâjeb ut jun li carner têlom. Tzßakalakeb re ru li xul.$AJ.Chixjunileb li tenamit teßxlokßoni li Kâcuaß chiru li oquebâl li cuan saß li este rajlal hilobâl cutan ut nak nequeßxninkßei li xyoßlajic li po.;oJ.Li rey tâoc saß li nebâl li cuan saß li este ut tâxic saß li nimla naßajej li cuan nachß riqßuin li oquebâl. Aran tâxaklîk chixcßatk li okech re li oquebâl nak eb laj tij yôkeb chixmayejanquil li cßatbil mayej ut li mayej re xcßambaleb rib saß usilal riqßuin li Dios. Tixlokßoni li Kâcuaß chixcßatk li oquebâl ut chirix aßan tâêlk cuißchic saß li naßajej aßan. Toj saß li ecuu teßxtzßap li oquebâl.1 ]J.Li Kâcuaß li nimajcual Dios naxye chi joßcaßin: —Li oquebâl re li nebâl li cuan chi saß, saß li este tzßaptzßôk chiru li cuakib cutan nak eb li tenamit yôkeb chi cßanjelac. Abanan tâtemânk nak tâcuulak li hilobâl cutan ut saß xkßehil nak nequeßxninkßei li xyoßlajic li po.c?J-Ut tixqßue ajcuiß li mayej re li ninkße nak nequeßxyîb li cocß muhebâl. Li ninkße aßan naticla saß li oßlaju xbe li xcuuk po. Chiru cuukub cutan nak yôk li ninkße li rey tixqßue li mayej joß naxbânu rajlal re xtzßâmanquil xcuybal xmâqueb, ut tixqßue ajcuiß li mayej li nacßatman, joß ajcuiß li ru li acuîmk ut li aceite.1J-Ut tixmayeja ajcuiß ru li racuîmk riqßuin li cßatbil mayej. Tixmayeja junmay litro li ru li acuîmk trigo ut oxib litro riqßuin media litro li aceite rochbeneb li junjûnk chi xul.Ut tixqßue ajcuiß li mayej re li ninkße nak nequeßxyîb li cocß muhebâl. Li ninkße aßan naticla saß li oßlaju xbe li xcuuk po. Chiru cuukub cutan nak yôk li ninkße li rey tixqßue li mayej joß naxbânu rajlal re xtzßâmanquil xcuybal xmâqueb, ut tixqßue ajcuiß li mayej li nacßatman, joß ajcuiß li ru li acuîmk ut li aceite.8iJ-Rajlal cutan chiru li cuukub cutan nak yôk li ninkße, li rey tixqßue chokß cßatbil mayej chiru li Kâcuaß cuukub li toro, ut cuukub li carner têlom li mâcßaß rêqßueb. Ut rajlal cutan tixmayeja junjûnk li chibât têlom re xpatzßbal xcuybaleb xmâc. Tzßakalakeb re ru li xul li tixmayeja.6eJ-Saß li xbên cutan re li ninkße li rey tixqßue jun li toro li tâmayejâk re xtzßâmanquil xcuybal xmâc aßan ut re ajcuiß xtzßâmanquil xcuybal xmâqueb li tenamit.J-Saß li câlaju xbe li xbên po têtiquib xninkßeinquil li pascua. Chiru cuukub cutan têcuaß li caxlan cua li mâcßaß xchßamal.jMJ-Saß li xcuuk li cutan re li po tâqßue cuißchic li mayej re xtzßâmanquil xcuybal lix mâqueb li teßmâcobk chi incßaß xeßxqßue retal ut chi incßaß yal queßraj xchßôl. Riqßuin aßin santobresinbilak li templo. 9J-Laj tij tixcßam lix quiqßuel li xul li quimayejâc re xtzßâmanquil xcuybal lix mâqueb. Tixqßue li quicß saß li rokechal li templo. Tixqßue ajcuiß saß lix xuc li artal saß xcâ pacßalil. Ut tixqßue ajcuiß saß li okech re li oquebâl re li nebâl li cuan chi saß..UJ-Li Kâcuaß li nimajcual Dios quixye: —Saß li xbên cutan re li xbên po têmayeja jun li toro li tzßakalak re ru. Têbânu aßan re xsantobresinquil li templo.taJ-Tâcanâk saß xbên li rey xkßaxtesinquil li xul re li cßatbil mayej. Ut aßan ajcuiß tâkßaxtesînk re li ru li acuîmk ut li vino li nequeßxmayeja. Tixqßue li cßatbil mayej ut li mayej re xtzßâmanquil xcuybal lix mâqueb ut re xcßambaleb rib saß usilal riqßuin li Dios. Tixbânu aßan nak nequeßxninkßei lix yoßlajic li po ut nak nequeßxninkßei li hilobâl cutan ut nak nequeßxbânu li ninkße jun chßol chic. Li rey tâmayejak saß xcßabaßeb chixjunileb laj Israel.ucJ-Tento nak chixjunileb laj Israel teßxcßam lix mayej ut teßxkßaxtesi re li rey li nataklan saß xbêneb.5J-Li caßcab ciento lê carner têqßue junjûnk chokß êmayej. Têqßue li nînk xtibel li xeßqßuiresîc Israel. Têkßaxtesiheb chokß êcßatbil mayej ut re xcßambal êrib saß usilal riqßuin li Dios ut re ajcuiß xtzßâmanquil xcuybal lê mâc, chan li nimajcual Dios. J-Joßcan ajcuiß têbânu riqßuin lê aceite. Juntakßêt têrisi li jun ciento jachal. Jun jachal reheb aßan têqßue chokß êmayej. J- Nak têqßue lê mayej re li ru lê trigo ut lê cebada, oxcßâl jachal têrisi. Jun jachal reheb aßan têqßue chokß êmayej.j MJ- Junmay geras, aßan jun siclo. Jun siclo, aßan junlaju gramos. Oxcßâl siclos, aßan jun mina.R J- Li bisleb bato li nequebis cuiß li haß ut li bisleb efa li nequebis cuiß li chaki, juntakßêt nequeßbisoc. Eb aßan jun saß xlajêtkil li bisleb homer. Lâex texbisok riqßuineb li bisleb aßin.J  J- Nak texbisok, chexbisok chi tzßakal aß yal cßaßru li têbis.J- Li nimajcual Dios quixye: —Lâex li nequextaklan saß xbêneb lin tenamit Israel, tzßakal li rahobtesînc li xebânu. Canabomak xbânunquil li mâusilal. Chebânu ban li us ut chexcuânk saß tîquilal. Canabomak xmakßbal lix chßochßeb lin tenamit, chan.kOJ-Li chßochß aßin re li tâtaklânk saß xbêneb laj Israel re nak incßaß chic tixrahobtesiheb lin tenamit riqßuin xmakßbal lix naßajeb. Tixcanab ban lix chßochßeb lix têpaleb laj Israel aß yal chanru lix qßuialeb.V%J-Ut tâcanabâk ajcuiß jun li chßochß chokß re li rey chixcßatk lix naßaj li templo. Li naßajej aßan tâcuulak toj saß li nubâl saß li oeste ut tâcuulak toj saß li nubâl saß li este. Li naßajej aßan cuânk chixcßatk li tenamit Jerusalén. Lix nimal juntakßêt riqßuin xnimal li teßxcßul lix têpaleb laj Israel.oWJ-Chixcßatk lix naßaj li templo tâcanabâk jun chic li chßochß. Aßan cablaju kilómetro riqßuin media lix nimal rok ut cuib kilómetro riqßuin media lix nimal ru. Aßan tâcßanjelak chokß xnaßaj lix tenamiteb laj Israel.|qJ-Ut tâcanab ajcuiß jun chic li naßajej reheb laj levita li nequeßcßanjelac saß li templo. Li naßajej aßan cablaju kilómetro riqßuin media xnimal rok ut ôb kilómetro xnimal ru. Aran teßxyîb lix cocß tenamiteb re teßcuânk cuiß.Y+J-Li chßochß aßin kßaxtesinbil re li Dios. Ut aran teßxyîb lix naßajeb laj tij li nequeßcßanjelac chiru li Kâcuaß saß li templo. Ut tâcßanjelak ajcuiß li naßajej aßin chokß xnaßaj li templo.W'J-Saß li naßajej li kßaxtesinbil re li Kâcuaß tâcanab jun li naßajej cablaju kilómetro xnimal rok ut ôb kilómetro xnimal ru. Aßanak li naßajej li kßaxal lokß xban nak aran tâyîbâk li templo.9kJ-Saß li naßajej aßan tâxocmânk jun li naßajej câ xucût chokß xnaßaj li templo. Cuib ciento metro riqßuin lajêb roxcßâl metro xnimal ru, ut cuib ciento metro riqßuin lajêb roxcßâl metro xnimal rok. Chixjun sutam li naßajej aßan tâcuânk li pachßayaß ôb xcaßcßâl metro xnimal ru.% EJ-Nak tâjeqßui li chßochß riqßuin bûlic re xqßuebal reheb laj Israel li joß qßuial teßtzßak, jun jachal tâkßaxtesîk re li Kâcuaß. Lix bisbal, aßan cablaju kilómetro riqßuin media xnimal rok ut lajêb kilómetro xnimal ru. Chixjunil li naßajej aßin santobresinbilak.J,Eb laj tij incßaß teßxtiu xtibel li xul li narupupic malaj ut jalan xul, cui yal camsinbil xban xul malaj ut yal nacam xjunes, chan.~7J,Reheb laj tij li xbên ru li acuîmk ut reheb ajcuiß li kßaxal châbil li tâmayejâk chicuu. Nak eb li tenamit teßxyîb li kßem li yîbanbil riqßuin li xbên ru li trigo, teßxqßue reheb li xbên li tâêlk. Ut lâin tincuosobtesiheb li nequeßxqßue lix mayejeb.Eb laj tij incßaß teßxtiu xtibel li xul li narupupic malaj ut jalan xul, cui yal camsinbil xban xul malaj ut yal nacam xjunes, chan.p}YJ,Eb aßan teßxtzaca li ru li acuîmk li tâmayejâk, ut teßxtzaca li mayej re xtojbal rix lix mâqueb li tenamit, joß ajcuiß li mayej re xtzßâmanquil xcuybal lix mâqueb. Chixjunil li kßaxtesinbilak cue lâin, reheb laj tij.)|KJ,Eb laj tij incßaß teßqßuehekß xchßochßeb aran Israel. Caßaj cuiß lâin li tineßrêchani. Caßaj cuiß lâin tinqßuehok reheb li cßaßru nequeßraj.c{?J,Nak acak xnumeß cuukub cutan, tâoc saß li nebâl re li templo li cuan chi saß. Ut tâmayejak re xtzßâmanquil xcuybal lix mâc. Chirix aßan târûk tâcßanjelak cuißchic saß li templo, chan li nimajcual Dios.Tz!J,Nak ac xsantobresi rib, laj tij incßaß tâcßanjelak chiru cuukub cutan.PyJ,Eb laj tij incßaß teßxmux rib riqßuin xchßeßbal junak camenak. Abanan naru teßxchßeß cui li camenak aßan lix naß malaj ut lix yucuaß, malaj li ralal malaj ut lix rabin, malaj li ras cuînk malaj ut li rîtzßin malaj ut li ranab li mâjiß sumsu. Naru tixmux rib riqßuin xchßeßbal cui li camenak xcomon laj tij.xJ,Nak cuânk plêt, eb laj tij teßrakok âtin saß xbêneb li yôqueb chixpletinquil ribeb. Teßrakok âtin saß xbêneb aß yal chanru naxye lin chakßrab. Teßxbânu lin chakßrab ut chixjunil li cßaßru xebintakla cuiß. Ut teßx-oxlokßiheb li hilobâl cutan.>wuJ,Eb laj tij teßxcßut chiruheb lin tenamit cßaßru li santobresinbil ut cßaßru li incßaß santobresinbil. Teßxcßut chiruheb cßaßru li muxbil ut cßaßru li incßaß muxbil.v3J,Eb laj tij incßaß naru teßsumlâk riqßuin junak xmâlcaßan, chi moco naru teßsumlâk riqßuin junak ixk xjachom rib riqßuin lix bêlom. Naru teßsumlâk riqßuin junak tukß ix aj Israel li mâjiß cuanjenak riqßuin cuînk, malaj ut riqßuin junak xmâlcaßan aj tij._u7J,Eb laj tij incßaß teßrucß li vino nak teßoc saß li nebâl li cuan toj chi saß.{toJ,Eb laj tij incßaß teßxjo li rismal xjolomeb, chi moco teßxcanab chi chamocß. Caßaj cuiß tzßakal teßxbes.DsJ,Teßrisi li rakß li cuan chirixeb nak xeßcßanjelac saß li templo nak toj mâjiß nequeßxic saß li nebâl li cuanqueb cuiß li tenamit. Teßxcanab li rakß li teßrisi chi saß li templo saß eb li naßajej santo. Teßxqßue jalan rakßeb chirix re nak incßaß teßxsantobresi li tenamit riqßuin li rakßeb.*rMJ,Teßxbatß lix jolomeb riqßuin li tßicr lino. Ut lix ta li rakßeb, aßan yîbanbilak riqßuin lino. Incßaß teßrocsi li akßej li târûk teßtikobak xban.q{J,Incßaß naru teßcßanjelak saß li templo, chi moco saß li nebâl li cuan chi saß cui cuan chirixeb li rakß yîbanbil riqßuin rix li carner. Nak teßoc saß li puerta li naxic saß li nebâl li cuan chi saß, cuânk li rakßeb lino chirixeb.ypkJ,Caßaj cuiß eb aßan naru teßoc saß lin templo ut naru teßnachßok riqßuin lin mêx chi cßanjelac chicuu. oJ,Eb laj levita, li ralal xcßajol laj Sadoc, aßaneb li queßcßanjelac chicuu nak eb li jun chßol chic laj Israel quineßxtzßektâna. Aßaneb li teßcßanjelak chicuu chokß aj tij. Teßxmayeja chicuu li xêb ut lix quiqßuel li xul, chan li nimajcual Dios.n!J,Lâin tinxakabeb chixcßacßalenquil li templo ut teßxbânu ajcuiß li cßaßak re ru chi cßanjelil li tento xbânunquil saß li templo.rm]J, Incßaß naru teßcßanjelak chicuu chokß aj tij, chi moco naru teßnachßok riqßuin li cßaßak re ru santo, chi moco teßnachßok riqßuin li santil mayej. Junelic ban cuânk saß xbêneb li xutân xban li mâusilal queßxbânu.mlSJ, Xban nak queßcßanjelac chiruheb li jalanil dios ut queßcßamoc be chiruheb laj Israel chixbânunquil li mâusilal, joßcan nak lâin li nimajcual Dios ninye riqßuin juramento nak relic chi yâl nak teßxtoj rix lix mâqueb.Bk}J, Eb aßan naru teßcßanjelak saß lin templo joß môs. Teßxcßacßale li oquebâl. Teßxcamsiheb li xul li naqßueheß chokß xmayejeb li tenamit. Teßcßanjelak chiruheb li tenamit.j'J, Eb laj levita rochbeneb laj Israel li rech tenamitil li queßtzßektânan cue nak queßxlokßoniheb li jalanil dios teßxtoj rix lix mâqueb.PiJ, Lâin li nimajcual Dios ninye nak mâ jun li jalaneb xtenamit teßoc saß lin templo cui mâjiß xeßxcßul li circuncisión ut cui incßaß niquinixpâb, usta cuanqueb saß êyânk lâex aj Israel.hJ,Lâex aj Israel incßaß quexcßanjelac chicuu saß lin templo joß quexintakla cuiß. Quexakabeb ban li jalaneb xtenamit chixbânunquil.1g[J,Quemux ru lin templo nak xecanabeb chi oc saß lin templo li jalaneb xtenamit, li incßaß niquineßxpâb ut incßaß queßxcßul li circuncisión. Ut xemayeja li caxlan cua ut lix quiqßuel li xul ut lix xêbul. Xban li mâusilal quebânu, querisi xcuanquil li contrato li quinbânu êriqßuin.buJ,Ut li Kâcuaß quixye: —Li puerta aßin junelic tzßaptzßôk. Incßaß tâtehekß. Mâ ani târûk tânumekß aran xban nak lâin li Kâcuaß lix Dioseb laj Israel quin-oc aran.}a uJ,Li cuînk quinixcßam cuißchic saß li oquebâl li cuan chirix li templo saß li este. Li puerta aßan tzßaptzßo.*`MJ+Nak ac xeßnumeß li cutan aßin, saß li xcuakxak li cutan eb laj tij teßxtiquib xmayejanquil saß xbên li artal li xul li têqßue chokß cßatbil mayej. Ut têmayeja li xul re xcßambal êrib saß usilal cuiqßuin. Ut lâin tincßul lê mayej chi sa saß inchßôl, chan li Kâcuaß.D_J+Eb laj tij teßxmayeja li xul aßan re xsantobresinquil li artal. Chi joßcaßin tâkßaxtesîk li artal chi jun aj cua chi cßanjelac re inlokßoninquil.Nak ac xeßnumeß li cutan aßin, saß li xcuakxak li cutan eb laj tij teßxtiquib xmayejanquil saß xbên li artal li xul li têqßue chokß cßatbil mayej. Ut têmayeja li xul re xcßambal êrib saß usilal cuiqßuin. Ut lâin tincßul lê mayej chi sa saß inchßôl, chan li Kâcuaß.P^J+Rajlal cutan tâqßue jun li chibât têlom re xtzßâmanquil xcuybal li mâc ut tâqßue ajcuiß jun li toro ut jun li têlom carner li mâcßaß rêqßueb. Tâbânu chi joßcan chiru cuukub cutan.]5J+Tâmayejaheb li toro ut li carner chicuu lâin. Eb laj tij teßxqßue li atzßam saß xbên ut teßxcßat chokß cßatbil xmayej re inlokßoninquil.\J+Nak tatrakekß xsantobresinquil li artal, tâsicß ru jun li toro toj sâj ut jun li têlom carner li mâcßaß rêqßueb.I[ J+Cuulajak chic tatmayejak re xtzßâmanquil xcuybal li mâc. Tâmayeja jun têlom chibât toj sâj li mâcßaß recß. Ut eb laj tij teßxsantobresi li artal joß queßxbânu riqßuin li toro.2Z]J+Chirix aßan tâcßam li toro li quimayejâc re xtzßâmanquil xcuybal li mâc ut tâcßat chirix li templo saß li naßajej li nequeßcßatman cuiß li mayejanbil xul.YJ+Tâqßue caßchßinak li quicß chiruheb li câhib chi xucub li cuan saß eb lix xuc li artal. Tâqßue ajcuiß saß li xuc li cßochlebâl saß xcâ pacßalil li artal ut tâqßue chiru lix rambal li sutsu cuiß li artal. Joßcaßin nak tâsantobresi li artal.LXJ+Têqßue jun li toro toj sâj reheb laj tij re xtzßâmanquil xcuybal li mâc. Eb laj tij, aßaneb aj levita xcomoneb li ralal xcßajol laj Sadoc. Aßaneb li teßcßanjelak chicuu chokß aj tij.kWOJ+Ut li cuînk quixye cue: —At ralal cuînk, joßcaßin xye li nimajcual Dios: Aßan aßin lê chakßrabinquil nak acak xeyîb li artal. Nak têmayeja lê cßatbil mayej, têrachrachi lix quiqßuel li xul saß xbên li artal. VJ+Ut lix bisbal li cßochlebâl, aßan cuukub metro rok ut cuukub metro ru. Li rok haß li cuan chixjun sutam li artal, aßan media metro ru. Ut lix rambal li cuan chire, aßan ôb xcaßcßâl centímetro ru. Lix gradas li nequeßtakeß cuiß cuan saß li este.PUJ+Câ xucût li artal. Cuakib metro rok ut cuakib metro ru li rox tasal.aT;J+Li rox tasal, aßan cuib metro xteram. Ut saß eb lix xuc li artal xakxôqueb li xucub.jSMJ+Oxib tasal li artal. Lix cßochlebâl naticla cuan cuiß li rok haß ut jun metro xteram. Li cßochlebâl media metro nim ru chiru lix caß tasal li cuib metro xteram. Ut lix caß tasal media metro nim ru chiru li rox tasal.R%J+ Li bisleb li quixbis cuiß li templo, aßan ajcuiß li quixbis cuiß li artal. Aßan aßin lix bisbal li artal. Chixjun sutam li artal cuan jun li rok haß media metro xchamal ut media metro ru. Ut chire li rok haß cuan lix rambal ôb xcaßcßâl centímetros xteram.7QgJ+ Aßan aßin li chakßrab chirix lin templo: chixjunil li naßajej li cuan saß xbên li tzûl ut li cuan chixjun sutam, aßan santil naßajej ut kßaxal lokß, chan li Dios.EPJ+ Cui teßxutânâk xban li mâusilal li queßxbânu, lâat tâchßolob chiruheb li retalil li templo li xinqßue âcue. Tâchßolob chiruheb chanru xyîbanquil, li puertas li teßoc ut teßêlk cuiß, ut tâcßut chiruheb chanru lix nimal. Ut tâchßolob ajcuiß chiruheb chanru xtusbal li cßaßak re ru. Tâchßolob chiruheb li chakßrab. Tâtzßîba retalil chiruheb re teßril chi us re nak teßxbânu chi tzßakal re ru chixjunil li xinye.O#J+ At ralal cuînk, tâcßut chiruheb laj Israel retalil lin templo re nak teßxqßue retal ut teßxutânâk xban li mâusilal li queßxbânu.N+J+ Anakcuan teßxjucß chi jun aj cua lix jalam ûch lix reyeb. Incßaß chic teßxlokßoni. Ut lâin tincuânk riqßuineb chi junelic kße cutan.fMEJ+Eb li rey queßxyîb li rochocheb chixcßatk lin templo. Ut lix puertil cuan saß xcaßyabâl lix puertil lin templo. Jun tasal ajcuiß li tzßac naramoc re lin templo riqßuin li rochocheb aßan. Ut queßxmux ru lin santil cßabaß nak queßxbânu li mâusilal li xicß nacuil. Riqßuin aßan queßxchikß lin joskßil. Joßcan nak quinsach ruheb.bL=J+Quixye cue: —At ralal cuînk, aßan aßin lix naßaj lin cßojaribâl. Aßan aßin xnaßaj li cuok. Lâin tincuânk arin chi junelic saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Israel. Lâin tintaklânk saß xbêneb chi junelic kße cutan. Incßaß chic teßxmux ru lin cßabaß riqßuin xlokßoninquil li jalanil dios. Chi moco laj Israel chi moco lix reyeb teßxbânu li mâusilal aßan. Chi moco teßxyîb saß li naßajej li najt xteram lix jalam ûch lix reyeb li queßcam.gKGJ+Ut jun li cuînk xakxo chincßatk ut quicuabi nak li Kâcuaß quiâtinac chak saß li templo.!J;J+Lix musikß li Kâcuaß quinixcuaclesi ut quinixcßam saß li nebâl li cuan chi saß. Aran quicuil nak nujenak li templo riqßuin lix lokßal li Dios.]I3J+Ut lix lokßal li Dios qui-oc saß li templo saß li oquebâl li cuan saß li este._H7J+Li visión aßin chanchan li visión li quicuil nak quichal li Dios chixsachbal ru li tenamit Jerusalén. Ut chanchan li visión li quicuil nak cuanquin chire li nimaß Quebar. Lâin quinhupub cuib saß chßochß.]G3J+Ut quicuil lix lokßal li Kâcuaß lix Dioseb laj Israel li yô chak chi châlc saß li este. Quicuabi jun li chokînc chanchan nak na-ecßan li nimaß. Ut li ruchichßochß quisakenoß xban lix lokßal li Dios.aF =J+Ut li cuînk li quibisoc re li templo quinixcßam saß li oquebâl li cuan saß li este. (F}|{zzy1wvuuDttsrrq6pkonllkwj'igg+fedacbb9a`z`_\^]|\[ZyZY^XzWVV"UdTT@SQPqOOVNMM(LVKRJIHH FEDDC,A@??Y>>O=< ;:9d8u7665<4R220.M,,*e('&&'%$$Y#Y"! 3 }|H>m@T  h  -"Zl(?`wTAßan aßin lin matcß, chan li rey Nabucodonosor. —Lâat at Beltsasar tâye cue cßaßru naxye lin matcß xban nak mâ jun reheb li cuanqueb xnaßleb saß xyânkeb li cuanqueb rubel lin cuanquil xeßru xyebal cue cßaßru naxye. Abanan lâat tatrûk xban nak qßuebil ânaßleb xbaneb lâ dios santo, chan.]_3TAßan aßin li tenebanbil saß xbên xbaneb li santil ángel li nequeßcßacßalen, re nak chixjunileb teßxqßue retal nak li nimajcual Dios nim xcuanquil saß xbêneb li nequeßtaklan saß ruchichßochß. Aßan naqßuehoc xcuanquileb li ani naraj aßan, ut naxqßueheb xcuanquil li mâcßaßeb xcuanquil.” Joßcan quixye cue li ángel.-^STLi cheß aßan retalil jun li cuînk. Chiru cuukub chihab li cuînk aßin incßaß chic tâcßoxlak joß junak cuînk. Chanchanak chic xnaßleb li xul lix naßleb.}]sTAbanan tâcanab lix tônal ut lix xeß saß li chßochß ut tâbacß riqßuin cadena yîbanbil riqßuin chßichß hierro ut bronce. Ut tâcuânk saß li pim rochbeneb li xul ut li xchußque tâtßakresînk re. Ut pim tixtzaca rochbeneb li xul.S\TUt chi cau xyâb xcux li ángel quixye, “Yocß li cheß aßan. Yocß ajcuiß li rukß ut isi lix xak ut tzßek li ru. Yolesiheb li xul li cuanqueb rubel joßqueb ajcuiß li cuanqueb saß eb li rukß.[-T Ut quicuil ajcuiß saß lin matcß nak yô chak chi cubec saß choxa jun lix santil ángel li Kâcuaß xcomoneb li ángel li nequeßcßacßalen.$ZAT Cßajoß xchßinaßusal lix xak ut kßaxal nabal li ru. Tzßakal re teßtzacânk chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß. Eb li xul saß qßuicheß queßhilan saß lix mu ut eb li cocß xul li nequeßrupupic queßxyîb lix soc saß eb li rukß. Ut chixjunileb queßxtzaca li ru.xYiT Quiniman li cheß toj retal quicuulac saß choxa ut qui-ileß yalak bar saß ruchichßochß xbaneb li tenamit. X T Aßan aßin li quicuil saß lin matcß. Nak yôquin chi cuârc quicuil jun li cheß kßaxal najt rok saß xyi li ruchichßochß.VW%T Ut quinye re: —Lâat laj cßamol be saß xyânkeb laj kße. At Beltsasar, lâin ninnau nak qßuebil ânaßleb xbaneb lâ dios santo. Ninnau nak mâcßaß mukmu châcuu. Ye cue cßaßru naxye lin matcß.>VuTTojoßnak quintakla xbokbal laj Daniel. Laj Beltsasar nayeman re joß xcßabaß lin dios. Lâin ninnau nak aßan qßuebil xnaßleb xbaneb lix dios santo. Xinserakßi lin matcß re.UTUt queßcßameß chak cuiqßuin chixjunileb laj kße, ut eb laj tûl, joßqueb ajcuiß laj qßuehol naßleb ut eb li nequeßtzoloc chirix li chahim. Ut lâin xinye reheb cßaßru lin matcß. Abanan incßaß queßru xyebal cue cßaßru naxye lin matcß. TTJoßcan nak xintakla xbokbaleb chixjunileb laj qßuehol naßleb li cuanqueb Babilonia re nak teßxye cue cßaßru naxye lin matcß.(SITSaß jun li kßojyîn quinmatqßuec. Nak qui-aj cuu, cßajoß nak quinxucuac ut incßaß chic quincuar xcßoxlanquil li quicßutbesîc chicuu saß lin matcß.{RoTLâin laj Nabucodonosor, cuanquin saß li cuochoch chi sa saß inchßôl ut chixjunil yô chi êlc chi us chicuu.;QoTKßaxal nim li sachba chßôlej li naxbânu ut kßaxal lokß li milagro. Li Kâcuaß, aßan li tzßakal rey chi junelic ut aßan li kßaxal nim xcuanquil chi junelic kße cutan.P'TUt cherabihak li oc cue chixyebal. Nacuaj nak tênau li sachba chßôlej ut li milagro li quixcßutbesi chicuu li Kâcuaß li nimajcual Dios.O TAßan aßin li esil li quixtakla li rey Nabucodonosor reheb chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß, aß yal bar xtenamiteb ut aß yal chanru li râtinobâleb. Quixye chi joßcaßin: —Chinumtâk taxak li tuktûquil usilal saß êyânk chêjunilex.NTUt li rey kßaxal cuißchic quixqßueheb xcuanquil laj Sadrac, laj Mesac ut laj Abed-nego chi taklânc saß xbêneb li tenamit Babilonia.MTXban aßan, lâin ninye nak chixjunileb yalak bar xtenamiteb ut yalak chanru râtinobâl, cui nequeßxmajecua li Dios li nequeßxlokßoni laj Sadrac, laj Mesac ut laj Abed-nego, eb aßan teßcamsîk. Pedasinbil chi chßîchß nak teßosokß, ut li rochocheb tâjucßmânk ut teßcanâk chokß mul xban nak mâcßaß chic junak dios naru nacoloc joß xbânu li nimajcual Dios, chan.Ut li rey kßaxal cuißchic quixqßueheb xcuanquil laj Sadrac, laj Mesac ut laj Abed-nego chi taklânc saß xbêneb li tenamit Babilonia.LTTojoßnak li rey Nabucodonosor quixye: —Lokßoninbil taxak li Dios li nequeßxlokßoni laj Sadrac, laj Mesac ut laj Abed-nego xban nak aßan xtakla chak lix ángel chixcolbaleb li cuînk aßin li nequeßxlokßoni ut nequeßcßanjelac chiru. Incßaß queßxlokßoni li jalam ûch joß quintaklaheb. Xeßxkßaxtesi ribeb chi câmc chiru xcuikßibanquil ribeb chixlokßoninquil li jalanil dios.(KITUt chixjunileb li cuanqueb xcuanquil, li gobernador, ut chixjunileb li nequeßcßanjelac chiru li rey, queßxchßutub ribeb chirilbal li oxib chi cuînk li incßaß queßcßat saß li xam. Incßaß quicßat li rismaleb, chi moco quicßat li rakßeb, chi moco cuan xbôc li sib chirixeb.:JmTTojoßnak laj Nabucodonosor quinachßoc riqßuin lix puertil li horno li yô cuiß li xam ut quixye: —At Sadrac, at Mesac ut at Abed-nego, lâex nequexcßanjelac chiru li nimajcual Dios. Elenkex saß li xam. Quimkex arin, chan. Tojoßnak laj Sadrac, laj Mesac ut laj Abed-nego queßel chak saß li xam.eICTUt li rey Nabucodonosor quixye: —¿Cßaßut nak yôquin chirilbal câhib chi cuînk yôqueb chi bêc saß li xam? Moco bacßbôqueb ta. Ut mâcßaß xeßxcßul saß li xam. Ut li xcâ cuînk chanchan ralal junak dios.#H?TCßajoß nak quixucuac laj Nabucodonosor nak qui-iloc saß li horno. Quixakli saß junpât ut quixye reheb laj qßuehol naßleb: —¿Ma incßaß ta biß oxibeb li cuînk bacßbôqueb li xkacuteb saß li xam? chan. Ut eb aßan queßchakßoc ut queßxye: —Yâl nak oxib, chanqueb.|GqTUt bacßbôqueb chi us laj Sadrac, laj Mesac ut laj Abed-nego nak coxeßnak saß xyi li xam li cuan saß li horno.FTXban nak tento xbânunquil li cßaßru quixye li rey, joßcan nak queßxtikcuasi li xam chi kßaxal cuißchic tik. Ut xban nak kßaxal tik li xam, queßcßat ut queßcam li cuînk li queßcutuc reheb laj Sadrac, laj Mesac ut laj Abed-nego saß li xam. ETTojoßnak li oxib chi cuînk aßin queßbaqßueß ut queßcuteß saß li horno li yô xxamlel rech xiquic li rakßeb cuan chirixeb.D3TUt quixtaklaheb li soldado li kßaxal cauheb rib chixbacßbaleb laj Sadrac, laj Mesac ut laj Abed-nego re teßcutekß saß li horno li yô xxamlel.|CqTUt li rey cßajoß nak quipoß riqßuineb. Quicakoß li ru xban xjoskßil saß xbêneb laj Sadrac, laj Mesac ut laj Abed-nego. Ut quixtakla xtikcuasinquil li xam. Cuukub sut chic xtikcual li xam queßxqßue chiru li ac cßaynakeb xbânunquil.B5TUt cui incßaß toxcol, at rey, chanauhak nak incßaß ajcuiß takalokßoniheb lâ dios chi moco takalokßoni li jalam ûch oro li xayîb, chanqueb.yAkTLi kaDios li nakalokßoni naru toxcol chiru li xam li kßaxal tik ut naru ajcuiß nocoxcol saß âcuukß lâat.@TLaj Sadrac, laj Mesac ut laj Abed-nego queßchakßoc ut queßxye re: —At rey, mâcßaß aj e nak tatkasume riqßuin li naßleb aßan."?=T—Aßut anakcuan, ¿ma têbânu li xinye? ¿Ma têcuikßib êrib ut têlokßoni li jalam ûch li xinyîb nak têrabi li xyâb li trompeta, li xôlb, li tambor, li arpa, li salterio, li zampoña ut li cßaßak chic re ru chi cuajbil? Cui ut incßaß nequelokßoni, saß ajcuiß li hônal aßan texcutekß saß li horno li yô xam chi saß, ut ¿cßaß na ru chi diosil tâcolok êre saß cuukß? chan li rey.{>oTUt laj Nabucodonosor quiâtinac ut quixpatzß reheb: —At Sadrac, at Mesac, ut at Abed-nego, ¿ma yâl nak lâex incßaß nequelokßoni lin dios? ¿Ma yâl nak incßaß xecuikßib êrib chixlokßoninquil li jalam ûch oro li xinxakab? chan.G=T Nak quirabi aßan cßajoß nak quijoskßoß li rey Nabucodonosor ut quixtakla xcßambaleb laj Sadrac, laj Mesac ut laj Abed-nego. Ut saß ajcuiß li hônal aßan queßcßameß chiru li rey.<1T Eb laj judío li xaxakabeb chi taklânc saß kabên lâo aj Babilonia incßaß yôqueb chixqßuebal xcuanquil lâ cuâtin. Aßaneb laj Sadrac, laj Mesac, ut laj Abed-nego. Incßaß nequeßxqßue xlokßal lâ dios chi moco xeßxlokßoni li jalam ûch oro li xayîb, chanqueb. ;T Xaye nak li ani incßaß tixcuikßib rib chixlokßoninquil li jalam ûch oro, li jun aßan tâcutekß saß li horno li yô xxamlel.{:oT Lâat, at rey, xaqßue lâ chakßrab nak chixjunileb teßxcuikßib ribeb ut teßxlokßoni li jalam ûch yîbanbil riqßuin oro nak teßecßânk li trompeta, li xôlb, li tambor, li arpa, li salterio, ut chixjunil li jun chßol chic li cuajb.^95T Queßxye re li rey Nabucodonosor: —At rey, chicuânk taxak lâ yußam chi junelic.`89TSaß ajcuiß li cutan aßan cuanqueb laj Caldea queßoc chi jitoc chirixeb laj judío.7TJoßcan nak chixjunileb queßxcuikßib ribeb nak queßrabi xyâb li cuajb ut queßxlokßoni li yîbanbil dios oro li quixakabâc xban li rey Nabucodonosor. Chixjunileb queßxcuikßib rib chiru, aß yal bar xtenamiteb ut aß yal chanru râtinobâleb.=6sTUt li ani incßaß tixcuikßib rib chixlokßoninquil li jalam ûch, li jun aßan tâchapekß ut saß ajcuiß li hônal aßan tâcutekß saß li horno li kßaxal tik xxamlel, chan.}5sTNak têrabi nak teßoc chi ecßânc li trompeta, li xôlb, li tambor, li arpa, li salterio, li zampoña, joß ajcuiß chixjunileb li cuajb, lâex têcuikßib êrib ut têlokßoni li jalam ûch oro li quixqßue chi yîbâc li rey Nabucodonosor.@4yTUt jun laj yehol esil quixjap re chixyebal: —Lâex li xexchal chak yalak bar, jalan jalânk êtenamit ut jalan jalânk êrâtinobâl, aßan aßin lê chakßrabinquil xqßue li rey:03YTJoßcan nak queßchßutubâc chixjunileb li nequeßcßanjelac chiru li rey re nak cuânkeb aran nak tâxakabâk xcuanquil li jalam ûch li quixxakab li rey Nabucodonosor. Xakxôqueb aran chiru li jalam ûch chixjunileb li nînkeb xcuanquil, eb li gobernador, eb li capitán, eb li comisionado, eb laj xocol tumin, eb laj qßuehol naßleb ut eb laj rakol âtin joß eb ajcuiß chixjunileb li nequeßcßanjelac chiru li rey.32_TUt li rey quixtakla xchßutubanquil ruheb chixjunileb li nequeßcßanjelac chiru. Queßxchßutub ribeb li nînkeb xcuanquil, eb li gobernador, eb li capitán, eb li comisionado, ut eb laj xocol tumin, eb laj qßuehol naßleb, ut eb laj rakol âtin joß eb ajcuiß chixjunileb li cuanqueb xcuanquil saß eb li tenamit. Queßxchßutub ribeb re nak tâxakabâk xcuanquil li jalam ûch li quixqßue chi yîbâc laj Nabucodonosor.U1 %TLi rey Nabucodonosor quixtakla xyîbanquil riqßuin oro jun li nimla jalam ûch. Lajêb xcaßcßâl metro rok ut oxib metro ru. Li jalam ûch aßan quixakabâc saß li ru takßa re Dura xcuênt Babilonia.Q0T1Laj Daniel quixtzßâma chiru li rey nak teßqßuehekß chi cßanjelac saß li tenamit Babilonia laj Sadrac, laj Mesac, ut laj Abed-nego. Yal xban nak joßcan quixtzßâma laj Daniel, joßcan nak queßqßueheß saß xcuanquileb. Ut laj Daniel aßan li kßaxal nim xcuanquil saß xyânkeb li nequeßtaklan saß xbên li tenamit.B/}T0Ut li rey quixqßue lix châbil mâtan laj Daniel ut quixqßue xlokßal ut quixqßue ajcuiß xcuanquil re nak aßan chic tâtaklânk saß chixjunil li naßajej Babilonia. Ut aßan chic li najolomin reheb laj qßuehol naßleb saß li tenamit.Laj Daniel quixtzßâma chiru li rey nak teßqßuehekß chi cßanjelac saß li tenamit Babilonia laj Sadrac, laj Mesac, ut laj Abed-nego. Yal xban nak joßcan quixtzßâma laj Daniel, joßcan nak queßqßueheß saß xcuanquileb. Ut laj Daniel aßan li kßaxal nim xcuanquil saß xyânkeb li nequeßtaklan saß xbên li tenamit..T/Ut quixye re laj Daniel: —Relic chi yâl nak lâ Dios, aßan li tzßakal Dios ut aßan li kßaxal nim xcuanquil saß xbêneb chixjunileb li yîbanbil dios. Aßan li Kâcuaß ut aßan li nim xcuanquil saß xbêneb chixjunileb li rey. Aßan li nacßutbesin xyâlal li incßaß natauman ru. Ninnau nak yâl aßan xban nak lâat xaye cue cßaßru xyâlal lin matcß, chan li rey.*-MT.Nak quirabi li rey li cßaßru quixye laj Daniel, quixcuikßib rib chiru ut quixqßue xlokßal ut quixtakla xqßuebal lix mâtan ut xcßatbal li incienso chiru.,}T-Lâat xacuil chanru nak li pec qui-el saß li ûl chi mâ ani xcutuc re. Xacuil ajcuiß chanru nak quimuchßeß li jalam ûch yîbanbil riqßuin hierro, bronce, saklun, plata ut oro. At rey, li nimajcual Dios yô chixyebal âcue cßaßru tâcßulmânk saß eb li cutan châlel. Lâin xinye âcue cßaßru lâ matcß ut xinye ajcuiß âcue cßaßru lix yâlal, chan laj Daniel.e+CT,Ut saß eb li cutan aßan li Dios cuan saß choxa tixxakab jun chic li kßaxal nim xcuanquil ut mâ ani târûk tânumtâk saß xbên. Aßan tâsachok re chixjunileb li cuanqueb xcuanquil ut mâcßaßak rosoßjic aßan.T*!T+Xacuil nak li rußuj rok li jalam ûch yijach saklun ut yijach hierro. Aßan retalil nak teßxbânu li contrato re nak teßxcßam rib saß usilal. Abanan teßxkßet li cßaßru teßxye saß li contrato.!);T*Xacuil nak li rußuj rok li jalam ûch yijach saklun ut yijach hierro. Aßan retalil li xcâ xnimal ru tenamit. Yijach cauhakeb rib ut yijach incßaß.X()T)Ut xacuil ajcuiß nak yijach li rok li jalam ûch hierro ut yijach saklun. Aßan retalil nak li xcâ xnimal ru tenamit jachbilak ru lix cuanquilal joß xacuil nak li rok yîbanbil riqßuin hierro ut saklun.X')T(Ut li hierro, aßan retalil li xcâ xnimal ru tenamit li kßaxal nim xcuanquil. Chanchan ajcuiß li hierro xban nak kßaxal cauhak rib chiruheb ut aßan tâisînk xcuanquileb chixjunileb li jun chßol chic.j&MT'Li plata aßan retalil jun chic xnimal ru tenamit cuânk xcuanquil, abanan incßaß tixtau âcuanquil lâat. Ut li bronce, aßan retalil li rox xnimal ru tenamit li tâcuânk xcuanquil saß xbên chixjunil li ruchichßochß.@%yT&Ut quixqßue lâ cuanquil saß xbêneb chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß, joßqueb ajcuiß li xul saß ruchichßochß ut li xul li nequeßrupupic chiru choxa. Quixkßaxtesi chixjunil saß âcuukß lâat ut quixqßue âcuanquil saß xbên chixjunil. Lix jolom oro li jalam ûch li xacuil, aßan lâat.a$;T%—At rey, lâat li kßaxal nim lâ cuanquil saß xyânkeb chixjunileb li rey xban nak li Kâcuaß Dios li cuan saß choxa, aßan li quixakaban âcue ut aßan ajcuiß quiqßuehoc âcuanquil, âcacuilal ut âlokßal.v#eT$Aßan aßin li xacuil saß lâ matcß, at rey, ut anakcuan tinye âcue cßaßru lix yâlal, chan laj Daniel. "T#Ut quimuchßeß ajcuiß li hierro, li cßatbil saklun, li bronce, li plata ut li oro. Ut poks quicana chanchan xpoksil li trigo li nacana nak nayekßiman re risinquil saß rix. Ut lix poksil li chßîchß ut li cßatbil saklun quicßameß chi junaj cua xban ikß. Abanan li pec quicana ut quiniman toj retal quicuulac xnimal joß jun li tzûl ut quixtzßap chixjunil li ruchichßochß.1![T"Nak yôcat chirilbal li jalam ûch, jun li pec qui-el saß li ûl chi mâ ani quicutuc re. Ut li pec toj chiru li rok li jalam ûch coxnak ut quimuchßeß li rok xban.b =T!Lix tzelec yîbanbil riqßuin hierro, ut li rok yijach hierro ut yijach cßatbil saklun.7T Lix jolom li jalam ûch yîbanbil riqßuin oro, li re xchßôl ut lix tel yîbanbil riqßuin plata, li ru xsaß ut li raß yîbanbil riqßuin bronce.TAt rey, saß lâ matcß xacuil nak xakxo châcuu jun li jalam ûch kßaxal najt xteram. Nalembac na-iloc ut xiu xiu rilbal.TUt quicßutbesîc chicuu lâin. Mâcuaß xban nak kßaxal nabal innaßleb chiruheb lix naßlebeb li jun chßol chic. Quicßutbesîc ban chicuu re nak lâin tinye âcue, at rey, cßaßru naxye lâ matcß, ut re ajcuiß nak tâtau ru li cßaßru yô cuiß âcßaßux.ucTAt rey, nak cuancat saß lâ chßât yôcat chi cßoxlac chirix li cßaßru tâcßulmânk saß eb li cutan teßchâlk. Ut li Dios, li nacßutbesin re li cßaßru incßaß nanauman, aßan quixcßutbesi châcuu li cßaßru tâcßulmânk.2]TAbanan cuan jun Dios saß choxa. Aßan li nacßutbesin re li cßaßru incßaß nanauman ut aßan ajcuiß li tâcßutbesînk re châcuu, at rey Nabucodonosor, cßaßru tâcßulmânk saß eb li cutan châlel. Lâin tinye âcue cßaßru lâ matcß ut cßaßru li cacuil nak cuancat saß lâ chßât.lQTLaj Daniel quichakßoc ut quixye: —Li cßaßru nacacuaj xnaubal incßaß nanauman. Chi moco laj kße, chi moco li cuanqueb xnaßleb, chi moco li nequeßtzoloc chirix li chahim, chi moco laj tûl naru teßyehok âcue, at rey.#TLi rey quichakßoc ut quixye re laj Daniel li nayeman Beltsasar re: —¿Ma târûk tâye cue cßaßru xinmatqßue ut cßaßru naxye? chan.lQTUt laj Arioc saß junpât quixcßam laj Daniel riqßuin li rey ut quixye re: —Xintau chak jun li sâj cuînk xcomoneb laj Judá li queßchapeß ut queßcßameß chak arin ut aßan tixye âcue cßaßru naxye lâ matcß, chan.,QTTojoßnak laj Daniel cô riqßuin laj Arioc li quitaklâc xban li rey chixcamsinquileb laj qßuehol naßleb re Babilonia. Ut quixye re: —Mâcamsiheb cuan laj qßuehol naßleb re Babilonia. Oybeni caßchßinak. Chinâcßam riqßuin li rey ut lâin tinye re cßaßru naxye lix matcß, chan.-STAt inDios, lâat lix Dioseb lin xeßtônil yucuaß. Ninbantioxin châcuu ut nacatinlokßoni xban nak xaqßue innaßleb ut xaqßue incacuilal. Xacßutbesi chicuu li xintzßâma châcuu. Anakcuan xacßutbesi chicuu cßaßru lix matcß li rey ut cßaßru lix yâlal, chan laj Daniel re li Dios.8iTAßan naxcßutbesi chiku li incßaß nakatau ru ut li chßaßaj xtaubal ru. Aßan naxnau chixjunil li cßaßak re ru incßaß nakanau lâo. Chixjunil cutan saken chiru aßan.+OTLi Dios aßan yal re saß xbêneb li cutan. Aßan nataklan chak re li hab ut aßan nataklan re li sakßehil. Aßan naxakaban reheb li rey ut aßan ajcuiß na-isin reheb. Aßan li naqßuehoc re lix naßlebeb li cuanqueb xnaßleb ut naxqßueheb ajcuiß chixtaubal ru li incßaß natauman ru.#TUt quixye: —Lokßoninbil taxak li Kâcuaß Dios chi junelic kße cutan xban nak aßan li kßaxal nim xcuanquil ut aßan naxnau chixjunil.;oTUt saß ajcuiß li kßojyîn aßan, li Dios quixcßutbesi chiru laj Daniel cßaßru lix matcß li rey ut cßaßru lix yâlal. Ut laj Daniel quixlokßoni li Dios cuan saß choxa.wTQuixye reheb nak teßtijok ut teßtzßâmânk chiru li Dios cuan saß choxa re nak li Dios târuxtâna ruheb ut tixcßut chiru laj Daniel cßaßru xyâlal lix matcß li rey re nak incßaß teßcamsîk rochbeneb laj qßuehol naßleb re Babilonia.MTChirix chic aßan laj Daniel cô saß li rochoch cuanqueb cuiß laj Ananías, laj Misael ut laj Azarías, li nequeßochbenin re, ut quixserakßi reheb cßaßru quicßulman saß li rochoch li rey.1TUt laj Daniel cô riqßuin li rey ut quixtzßâma chiru nak târoybeni caßchßinak re nak aßan tixye re cßaßru lix matcß ut cßaßru xyâlal.>uTLaj Daniel quixpatzß re laj Arioc lix capitán li rey: —¿Cßaßru xyâlal nak li rey quixqßue li chakßrab aßin kßaxal ra? chan. Ut laj Arioc quixye re cßaßru quicßulman.E TLaj Daniel aßan cuan xnaßleb ut quixcßoxla chi us cßaßru tixye re laj Arioc li capitán reheb li soldado, li queßtaklâc chixcamsinquileb laj qßuehol naßleb li cuanqueb Babilonia. !T Nak ac xqßue li chakßrab li rey nak teßcamsîk laj qßuehol naßleb, queßsiqßueß ajcuiß laj Daniel ut eb li rochben re teßcamsîk.~ uT Ut cßajoß nak quijoskßoß li rey ut quixtakla xcamsinquil chixjunileb laj qßuehol naßleb li cuanqueb Babilonia. 3T Li cßaßru nacapatzß, at rey, kßaxal chßaßaj xsumenquil. Mâ ani naru tâyehok âcue li cßaßru nacacuaj xnaubal. Caßaj eb cuiß li kadios nequeßnaßoc re aßan; abanan mâ aniheb saß kayânk xban nak eb aßan incßaß nequeßcuan saß xyânkeb yal cuînk, chanqueb.z mT Eb laj Caldea queßchakßoc ut queßxye re: —Mâ ani junak saß ruchichßochß naru tixye âcue cßaßru naxye lâ matcß cui incßaß tâye re xbên cua cßaßru xamatqßue. Ut mâ jun rey, chi moco li kßaxal nînkeb xcuanquil, nequeßpatzßoc chi joßcan riqßuineb laj kße chi moco riqßuineb li nequeßtzoloc chirix li chahim, chi moco kiqßuin lâo aj Caldea.)KT Cui incßaß têye cue cßaßru lin matcß, juntakßêt li têcßul chêjunilex. Lâex ac xecßûb êrib chi ribil êrib nak texticßtißik chicuu yal re roybeninquil nak tânumekß li cutan. Yehomak biß cue cßaßru xinmatqßue re nak tinnau nak naru têye cue li cßaßru naxye, chan.TLi rey quixye reheb: —Lâin ninnau cßaßru yôquex. Yôquex chiroybeninquil xban nak nequenau nak incßaß jultic cue lin matcß. TUt queßxye cuißchic re: —At rey, lâo aj cßanjel châcuu. Ye ke cßaßru lâ matcß ut takaye âcue cßaßru naxye, chanqueb.9kTAbanan cui têye cue cßaßru naxye lin matcß, tinqßue êre nabal lê mâtan ut tinqßue êlokßal. Yehomak biß cue cßaßru lin matcß ut yehomak cue cßaßru naxye, chan.J TQuichakßoc li rey ut quixye reheb laj Caldea: —Xsach saß inchßôl lin matcß. Cui lâex incßaß têye cue cßaßru lin matcß ut cßaßru naxye, texpedasîk ut tâjucßmânk lê rochoch.xiTUt eb laj Caldea queßâtinac riqßuin li rey saß râtinobâleb laj arameo ut queßxye: —At rey, chicuânk taxak lâ yußam chi junelic. Lâo aj cßanjel châcuu. Ye ke cßaßru lâ matcß ut lâo takaye âcue cßaßru naxye, chanqueb.TUt li rey quixye reheb: —Cßajoß incßaßux xban li xinmatqßue. Nacuaj têye cue cßaßru xyâlal lin matcß, chan reheb._7TJoßcan nak quixbok chixjunileb laj kße ut eb laj qßuehol naßleb, joßqueb ajcuiß li nequeßtzoloc chirix li chahim ut eb laj Caldea re nak teßxye re cßaßru naxye lix matcß. Ut queßcuulac riqßuin li rey. 7TYô xcab chihab roquic chokß rey laj Nabucodonosor nak quimatqßuec ut cßajoß nak quixucuac xban lix matcß. Incßaß chic quicuar xban xcßaßux.t cTUt laj Daniel quicana chi cßanjelac saß li palacio toj saß li xbên chihab nak cuan chokß rey laj Ciro.v~ gTChixjunil li cßaßru queßpatzßeß reheb xban li rey, li câhib chi cuînk aßin kßaxal châbil queßxsume. Kßaxal cuißchic châbil queßxsume chiruheb chixjunileb li cuanqueb rubel xcuanquil li rey joß laj kße ut eb li nequeßtzoloc chirix li chahim.Ut laj Daniel quicana chi cßanjelac saß li palacio toj saß li xbên chihab nak cuan chokß rey laj Ciro.l} STUt li rey quiâtinac riqßuineb. Ut quisahoß xchßôl riqßuineb laj Daniel, laj Ananías, laj Misael ut laj Azarías ut mâ jun chic quixtau joß eb li câhib aßan. Joßcan nak queßcana saß li palacio chi cßanjelac chiru.| TNak ac xnumeß li oxib chihab li quixye li rey, laj Aspenaz li nataklan saß xbêneb li eunuco quixcßameb riqßuin li rey Nabucodonosor.{ 'TUt li Dios quixqßue xnaßlebeb li câhib chi sâj cuînk aßin ut kßaxal sêbeb xchßôl chixtaubal ru chixjunil li cßaßru quicuteß chiruheb. Ut kßaxal cuißchic li naßleb li quiqßueheß re laj Daniel xban li Dios re xtaubal ru li naxye li matcß ut li visión.@z {TUt chirix chic aßan laj Melsar incßaß quixqßue reheb li tzacaêmk ut li vino li quixye li rey. Quixqßue ban junes quißil kßên chixtzacaheb ut junes haß quixqßue chiruqßueb.-y UTUt nak ac xnumeß li lajêb cutan, laj Daniel ut eb li rochben kßaxal cau nequeßiloc ut cau ribeb chiruheb li jun chßol chic li nequeßtzacan joß quixye li rey.hx KTUt laj Melsar quixcßul xchßôl li quixye laj Daniel. Ut lajêb cutan queßxbânu chi joßcan. w T Riqßuin aßin tâcuil bar cuan li kßaxal cau, ma lâo malaj li nequeßtzacan re li tzacaêmk joß naxtzaca li rey. Ut chirix aßan naru nacabânu li cßaßru nacacuaj kiqßuin. Cui tâcuil nak incßaß cauho, tâqßue chikatzaca li cßaßru tâcuaj, chan.+v QT Quixye re: —Bânu usilal, kayalak lajêbak cutan li yôquin chixtzßâmanquil châcuu. Junes quißil kßên tâqßue chikatzaca ut junes haß tâqßue chikucß.#u AT Tojoßnak laj Daniel quiâtinac riqßuin laj Melsar, li quiqßueheß xban laj Aspenaz chi iloc reheb laj Daniel, laj Ananías, laj Misael ut laj Azarías.tt cT Ut laj Aspenaz li nataklan reheb quixye re laj Daniel: —Lâin ninxucuac xban nak li rey quixye cue cßaßru têtzaca. Cui sakquirin lê rilobâl ut cui bakex chiruheb li jun chßol chic, li rey naru naxtakla incamsinquil lâin, chan.s T Ut li Dios quixtenkßa laj Daniel. Lix naßleb laj Daniel quicuulac chiru laj Aspenaz li nataklan saß xbêneb li eunuco.:r oTUt laj Daniel quixye saß xchßôl nak incßaß tixmux ru lix pâbâl riqßuin xcuaßbal li tzacaêmk li quiqßueheß re xban li rey chi moco riqßuin rucßbal li vino xban nak eb laj Judá incßaß queßxbânu li tzacaêmk aßan. Quixtzßâma ban chiru laj Aspenaz nak incßaß tâminekß ru xbânunquil.yq mTUt li nataklan saß xbêneb li eunucos quixqßue xcßabaßeb. Laj Daniel quiqßueheß chokß aj Beltsasar. Laj Ananías quiqßueheß chokß aj Sadrac. Laj Misael quiqßueheß chokß aj Mesac ut laj Azarías quiqßueheß chokß aj Abed-nego.p  TSaß xyânkeb li sicßbileb ru cuanqueb laj Daniel, laj Ananías, laj Misael ut laj Azarías. Aßaneb ralal xcßajol laj Judá.Go  TLi rey quixye nak rajlal cutan teßqßuehekß xtzacaêmk joß naxtzaca aßan. Teßqßuehekß xvino joß narucß aßan. Teßchßolanîk oxib chihab ut chirix aßan teßcßamekß chiru li rey. n ;TEb li chßajom aßan tento nak cßajoßak xchakßaleb ru ut cuânkeb xnaßleb, tzolbilakeb ut sêbak xchßôleb, ut tzßakalak re ruheb re nak târûk teßcßanjelak saß li palacio. Ut laj Aspenaz tixcßut chiruheb li âtinac ut li tzßîbac saß li râtinobâleb laj Babilonia.m TLaj Aspenaz aßan li nataklan saß xbêneb li cuînk li eunuco, li nequeßtrabajic saß li palacio. Li rey quixye re laj Aspenaz nak tixsicß ruheb cuib oxib xcomoneb li ralal xcßajol li queßcuan chokß xreyeb laj Israel ut tixcßameb saß li palacio.Kl TUt li Dios quixcanab laj Joacim lix reyeb laj Judá saß rukßeb laj Babilonia. Ut cuan li secß li quicßanjelac saß rochoch li Dios li quicßameß saß li naßajej Sinar. Ut laj Nabucodonosor quixcßam saß rochoch lix dios ut quixqßue saß li naßajej bar naxocman cuiß li cßaßak re ru terto xtzßak re lix dioseb.k 1TYô rox chihab roquic laj Joacim chokß xreyeb laj Judá nak quicuulac Jerusalén laj Nabucodonosor lix reyeb laj Babilonia chi pletic riqßuineb.\j1J0#Chixjunil li tzßac li sutsûk cuiß li tenamit, aßan belêb kilómetro xnimal. Ut chalen saß li cutan aßan, lix cßabaß li tenamit aßan Jehová-sama. Chi jalbil ru naraj naxye “Li Kâcuaß cuan arin.”,iQJ0"Joßcan ajcuiß saß li oeste lix nimal ru li tzßac, aßan cuib kilómetro riqßuin cuib ciento metro riqßuin ôb xcaßcßâl metro. Cuanqueb oxib li oquebâl. Lix cßabaßeb, aßaneb Gad, Aser ut Neftalí.Chixjunil li tzßac li sutsûk cuiß li tenamit, aßan belêb kilómetro xnimal. Ut chalen saß li cutan aßan, lix cßabaß li tenamit aßan Jehová-sama. Chi jalbil ru naraj naxye “Li Kâcuaß cuan arin.”^h5J0!Joßcan ajcuiß saß li sur lix nimal ru li tzßac, aßan cuib kilómetro riqßuin cuib ciento metro riqßuin ôb xcaßcßâl metro. Cuanqueb oxib li oquebâl. Lix cßabaßeb, aßaneb Simeón, Isacar ut Zabulón.[g/J0 Joßcan ajcuiß saß li este lix nimal ru li tzßac, aßan cuib kilómetro riqßuin cuib ciento metro riqßuin ôb xcaßcßâl metro. Cuanqueb oxib li oquebâl. Lix cßabaßeb, aßaneb José, Benjamín ut Dan.FfJ0Ut tâqßue xcßabaßeb li oquebâl re li tenamit joß lix cßabaßeb li xtêpaleb laj Israel. Lix cßabaßeb li oxib li oquebâl li cuanqueb saß li norte, aßaneb Rubén, Judá ut Leví.Ze-J0Sutsûk saß tzßac li tenamit li cuan saß li naßajej li kßaxtesinbil re li Dios. Li tzßac li cuan saß li norte, aßan cuib kilómetro riqßuin cuib ciento metro riqßuin ôb xcaßcßâl metro xnimal ru.d#J0—Aßan aßin li naßajej li tâjeqßui reheb li cablaju xtêpaleb laj Israel. Joß xinye âcue, joßcan tâbânu, chan li nimajcual Dios.[c/J0Ut li nubâl re lix chßochß laj Gad li cuan saß li sur naticla Tamar ut nanumeß toj cuan cuiß li haß li cuan Cades ut nanumeß chire li nimaß li cuan Egipto. Ut nacuulac toj saß li palau Mediterráneo. bJ0Ut saß li nubâl re lix chßochß laj Zabulón tixcßul lix naßaj laj Gad. Naticla saß li este ut nacuulac toj chire li palau.aJ0Ut saß li nubâl re lix chßochß laj Isacar tixcßul lix naßaj laj Zabulón. Naticla saß li este ut nacuulac toj chire li palau. `J0Ut saß li nubâl re lix chßochß laj Simeón tixcßul lix naßaj laj Isacar. Naticla saß li este ut nacuulac toj chire li palau._J0Ut saß li nubâl re lix chßochß laj Benjamín tixcßul lix naßaj laj Simeón. Naticla saß li este ut nacuulac toj chire li palau.y^kJ0Eb li jun chßol chic laj Israel teßxcßul xnaßajeb saß li sur. Saß li nubâl re lix naßaj li rey ut li nubâl re lix naßaj li tenamit tixcßul xnaßaj laj Benjamín. Naticla saß li este ut nacuulac toj chire li palau saß li oeste.~]uJ0Li chßochß li cuan saß xcaß pacßalil lix naßajeb laj levita ut li tenamit, aßan xnaßaj li rey. Li naßajej aßin naxcßul rib riqßuin lix nubâl lix naßaj laj Judá ut naxcßul ajcuiß rib riqßuin lix nubâl lix naßaj laj Benjamín.R\J0Li chßochß li cuan saß xcaß pacßalil li naßajej li kßaxtesinbil re li Kâcuaß ut re li tenamit, aßan re li rey. Nacuulac saß li este toj saß li nubâl ut nacuulac saß li oeste toj saß li palau. Lix nimal ru, aßan cablaju kilómetro riqßuin media kilómetro. Saß xyi li naßajej aßan cuânk lix naßaj li templo.Y[+J0Câ xucût li naßajej li tâcanâk saß xyi. Cablaju kilómetro riqßuin media kilómetro xnimal rok ut aßan ajcuiß lix nimal ru. Chixjunil li naßajej aßin kßaxtesinbil re li Kâcuaß ut re li tenamit.Z!J0Li teßcßanjelak saß li tenamit, aßaneb li cuanqueb saß lix têpaleb laj Israel. Ut aßaneb li teßcßanjelânk re li chßochß aßin.DYJ0Chixjun sutam li tenamit tâcuânk li chßochß chixcßatk lix naßaj li Kâcuaß. Li naßajej aßan ôb kilómetro xnimal rok saß li este ut ôb kilómetro xnimal rok saß li oeste. Teßxtrabaji li chßochß aßin ut teßâuk. Ut li ru li acuîmk li tâêlk, aßan xtzacaêmkeb li teßcßanjelak saß li tenamit.#X?J0Chixjun sutam li tenamit tâcuânk lix naßajeb li quetômk. Li naßajej aßan jun ciento riqßuin ôb xcaßcßâl metro xnînkal ru saß xcâ pacßalil.;WoJ0Li naßajej li teßcuânk cuiß li tenamit, aßan câ xucût. Lix nimal rok aßan cuib kilómetro riqßuin cuib ciento metro riqßuin lajêb roxcßâl metro. Ut lix nimal ru, aßan cuib kilómetro riqßuin cuib ciento metro riqßuin lajêb roxcßâl metro. Juntakßêt xnimal rok ut juntakßêt xnimal ru.hVIJ0Li naßajej li nacana, aßan moco kßaxtesinbil ta re li Dios. Li chßochß aßan tâcßanjelak reheb laj Israel re teßcuânk cuiß. Li naßajej, aßan cablaju kilómetro riqßuin media kilómetro xnimal rok ut cuib kilómetro riqßuin media xnimal ru. Saß xyi li naßajej teßxyîb lix tenamit ut chixjun sutam tâcuânk lix naßajeb lix quetômk.5UcJ0Li chßochß aßin incßaß naru xcßayinquil, chi moco naru xjalbal ru, chi moco naru xqßuebal re jalan xban nak li naßajej aßin ac kßaxtesinbil re li nimajcual Dios. ~j}|{zII)HaFwE}ECC@?>=<;::x9y98(7S65311J0b//8.<-h,+A)(('H&%$$}##"j!Ma~X{[lszZ M Z  m QuZiaqScTXban nak naxnau chi us balakßînc, tixnimobresi rib. Tixsacheb nabal chi mâcßaßak saß xchßôleb ut tixyal ajcuiß numtâc saß xbên li tzßakal Rey li kßaxal nim xcuanquil saß xbêneb li nequeßtaklan. Abanan incßaß târûk xban nak tâsachekß ru. Mâcuaß yal cuînk tâsachok re. Li Kâcuaß, aßan li tâsachok re.kbOTTânimânk xcuanquil, abanan moco xcuanquil ta xjunes li rey; xcuanquil ban laj tza. Chixjunil li mâusilal tixbânu, us tâêlk chiru ut tixsacheb nabaleb li cuanqueb xcuanquil ut tixsacheb ajcuiß li ralal xcßajol li Dios.aTUt nak ac yôk chak chi nachßoc li rosoßjiqueb li cuanquilal aßan, kßaxal cuißchic tânumtâk li mâusilal. Nak acak xnumta chi us li mâusilal, tâoc jun li rey kßaxal cuißchic joskß ut cau xchßôl ut aßan tâbalakßînk reheb li tenamit.l`QTLi câhib chi xucub li queßel chokß rêkaj li nimla xucub li quitokeß, aßaneb li retalil li câhib chi rey li teßcuânk saß xcuanquilal saß li naßajej aßan, abanan mâ jun tâcuânk xcuanquil joß li xbên li quicuan._TUt li têlom chibât, aßan retalil lix reyeb laj Grecia ut li nimla xucub li cuan saß xbên li xnakß ru, aßan retalil li xbên rey.^yTLi carner cuib xxucub li xacuil, aßan retalileb li cuib chi cuînk li teßoc chokß xreyeb laj Medo ut eb laj Persia.W]'TUt quixye cue: —Anakcuan lâin tinye âcue li cßaßru tâcßulmânk saß rosoßjiqueb li cutan xban xjoskßil li Dios. Li visión li xacuil, aßan retalil li talajeßcßulmânk saß eb li cutan châlel.\%TNak yô chi âtinac cuiqßuin, quisach innaßleb ut quintßaneß chi huphu saß chßochß. Li ángel quinixchap ut quinixcuaclesi cuißchic.[TLaj Gabriel quijiloc ut quixakli chincßatk. Cßajoß nak quinxucuac ut quincut cuib saß chßochß. Ut quixye cue: —At ralal cuînk, chatauhak taxak ru xban nak li xacuil saß li visión, aßan talajeßcßulmânk saß rosoßjiqueb li cutan, chan.6ZeTUt quicuabi jun xyâb cux jun pacßal li nimaß Ulai chanchan xyâb xcux cuînk. Quixjap re chixyebal: —At Gabriel, ye re aßan cßaßru xyâlal li visión li xril, chan.9YkTLaj Daniel quixye: —Lâin yôquin chi cßoxlac chirix li quicuil re tintau ru cßaßru lix yâlal. Ut saß junpât xakâmil chicuu jun li ángel chanchan cuînk nak quicuil.XTLi ángel quichakßoc ut quixye: —Toj tânumekß li oxib chihab riqßuin media, tojoßnak tâsantobresîk cuißchic li templo, chan.SWT Ut quicuabi jun li santil ángel yô chi âtinac. Ut li jun chic quixpatzß re: —¿Joß najtil tâcßulmânk aßin li quicßutbesîc saß li visión? ¿Jarub cutan chic teßxbânu li mâusilal chokß rêkaj lix mayejeb saß li templo? ¿Joß najtil chic teßxyekßi lix templo li Kâcuaß joßqueb ajcuiß li ralal xcßajol?—nVUT Eb li tenamit incßaß chic queßmayejac saß li templo. Aß chic li mâusilal queßxbânu. Li chßina xucub quixtzßektâna li tzßakal yâl ut quixyekßi saß chßochß ut chixjunil li quixbânu li chßina xucub qui-el chi us.BU}T Ut quixnimobresi rib chiru li jun li kßaxal nim xcuanquil saß xbêneb li ralal xcßajol li Dios ut quixye reheb nak incßaß chic teßmayejak. Ut quixpoß ajcuiß lix templo li Dios.TT Ut kßaxal cuißchic quiniman xcuanquil toj retal quipletic riqßuineb li ralal xcßajol li Dios ut quixsacheb laj cßamol be chiruheb.WS'T Ut saß jun reheb lix xucub qui-el jun chic li xucub caßchßin ut quiniman chi us. Aßan na-iloc saß li sur ut saß li este (sudeste) saß xjayal li naßajej yechißinbil reheb li ralal xcßajol li Dios.ORTUt yô chi nimânc xcuanquil li chibât ut yô ajcuiß chixnimobresinquil rib. Nak ac xniman chi us lix cuanquilal, quitokeß lix nimla xucub ut aran queßel câhib chic lix xucub chokß rêkaj li jun li quitokeß. Saß xcâ pacßalil li ruchichßochß nequeßiloc li câhib chi xucub. Jun na-iloc saß li sur, jun na-iloc saß li norte, ut jun na-iloc saß li este li na-el cuiß li sakße ut li jun chic na-iloc saß li oeste li na-oc cuiß li sakße.Q/TNak quicuulac riqßuin xban xjoskßil qui-oc xxekßbal ut queßtokeß chi xcaßbichaleb lix xucub li carner. Li carner incßaß quixcuy xmetzßêu li chibât. Quixcut chi chßochß ut quixyekßi. Mâ ani quicoloc re li carner saß rukß li chibât xban nak kßaxal cau rib.P-TLi chibât cô riqßuin li carner li cuan cuib li xucub li quicuil chire li nimaß. Cßajoß lix joskßil nak cô saß ânil riqßuin li carner.UO#TToj yôquin ajcuiß chi cßoxlac chirix li ac xcuil nak quicuil jun li têlom chibât yô chak chi châlc saß li oeste li bar na-oc cuiß li sakße. Yô chi châlc saß junpât ut li rok incßaß quixyekß li chßochß. Ac xnumeß chak saß chixjunil li ruchichßochß. Ut jun ajcuiß lix nimla xucub cuan saß xbên li xnakß ru.2N]TQuicuil nak li têlom carner yô chi xekßoc riqßuin lix xucub saß li oeste li bar na-oc cuiß li sakße ut saß li norte ut saß li sur. Ut mâ jun li xul nacuyuc xmetzßêu, chi moco naru teßêlelik chiru lix cuanquil. Li carner quixbânu li cßaßru quiraj aßan ut quixnimobresi xcuanquil.=MsTUt nak yôquin chi iloc aran, quicuil jun têlom carner chire li nimaß. Cuan cuib li xucub najt rok. Li xucub li qui-el mokon, aßan kßaxal cuißchic najt rok chiru li jun chic.LTNak quicßutbesîc chicuu cuanquin aran Susa, lix nimal ru tenamit saß li naßajej Elam. Xakxôquin chire li nimaß Ulai nak quicuil.K TLaj Daniel quixye: —Yô rox chihab roquic saß xcuanquil li rey Belsasar nak quicßutbesîc jun chic li visión chicuu.JTCaßaj cuiß aßan li quicuil saß lin matcß. Lâin cßajoß nak quisach inchßôl ut qui-oc incßaßux. Sakquirin quincuulac xban inxiu abanan quincßûla saß inchßôl li quicuil saß lin matcß ut mâ ani aj e quinserakßi li cßaßru quicuil, chan laj Daniel.0IYTUt chixjunil li cuanquilal tâqßuehekß reheb li ralal xcßajol li Dios ut aßanakeb chic cuânkeb xcuanquil chi junelic saß xbêneb chixjunileb li cuanqueb xcuanquil jun sut rubel choxa. Ut li cuanqueb xcuanquil saß ruchichßochß teßcßanjelak ut teßpâbânk chiruheb, chan cue.Caßaj cuiß aßan li quicuil saß lin matcß. Lâin cßajoß nak quisach inchßôl ut qui-oc incßaßux. Sakquirin quincuulac xban inxiu abanan quincßûla saß inchßôl li quicuil saß lin matcß ut mâ ani aj e quinserakßi li cßaßru quicuil, chan laj Daniel.H{TAbanan li Tîxil Cuînk li cuan chi junelic târakok âtin saß xbên ut târisi lix cuanquil ut tixsach chi junaj cua.G/TAßan tixmajecua li nimajcual Dios ut tixrahobtesiheb ajcuiß li ralal xcßajol li Dios. Tixcßoxla xjalbal eb li chakßrab ut tixcßoxla xjalbal li cßaynakeb xbânunquil li tenamit. Ut oxib chihab riqßuin media teßcuânk li ralal xcßajol li Dios rubel xcuanquil aßan.XF)TLi lajêb chi xucub aßan retalil li lajêb chi cuînk teßcuânk chokß rey. Ut chirixeb aßan, tâcuânk jun chic li rey jalan chiruheb aßan. Ut aßan li tânumtâk saß xbêneb oxib li rey ut tixsacheb.!E;TQuixye cue: —Li xcâ xul li xacuil, aßan retalil li xcâ cuanquilal li tâcuânk saß ruchichßochß. Aßan jalan chiruheb chixjunileb li jun chßol chic. Tânumtâk saß xbêneb chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß. Tixrahobtesiheb li tenamit ut tixyekßiheb saß rok.^D5TUt quicuil ajcuiß nak quichal li Tîxil Cuînk li cuan chi junelic ut Aßan quirakoc âtin saß xbêneb chixjunileb ut quixcoleb li ralal xcßajol. Quicuulac xkßehil nak queßqßueheß xcuanquileb xban li Dios.uCcTUt li xucub aßin yô chixpletinquil li ralal xcßajol li Dios nak quicuil ut yô chi numtâc saß xbêneb.nBUTUt quinpatzß ajcuiß re cßaßru xyâlal li lajêb chi xucub li cuanqueb saß xjolom. Ut quinpatzß re chirix li xucub li caßchßin li qui-el chak mokon ut queßtßaneß li oxib chiru. Li xucub aßan cuan xnakß ru ut cuan xtzßûmal re ut yô chixnimobresinquil rib riqßuin li naxye. Nacßutun chiru nak aßan nim xcuanquil chiruheb li jun chßol chic.A)TUt lâin toj quicuaj xnaubal cßaßru xyâlal li xcâ xul, li kßaxal jalan chiruheb li oxib chic. Kßaxal xiu xiu rilbal. Cuan ruch re hierro ut li rixißij bronce. Ut quixtßupi li quixchap ut quixcßux ut li joß qßuial incßaß quixchoy xtiubal quixyekßi saß rok.*@MTAbanan tâcuulak xkßehil nak eb li ralal xcßajol li nimajcual Dios teßqßuehekß xcuanquil ut aßaneb chic teßcuânk xcuanquil chi junelic kße cutan, chan. ?TQuixye cue: —Li câhib chi xul li xacuil, aßaneb retalil li câhib chi rey li teßcuânk xcuanquil saß xbên li ruchichßochß.M>TUt lâin quinjiloc riqßuin li jun li xakxo chiru li cßojaribâl ut quinpatzß re cßaßru xyâlal chixjunil li quicuil. Ut aßan quichakßoc ut quixye cue cßaßru xyâlal li yôquin chirilbal.f=ETLaj Daniel quixye: —Lâin quisach inchßôl ut qui-oc incßaßux xban li cßaßru quicuil.<TQuiqßueheß xcuanquilal ut xlokßal ut quiqßueheß xcuanquil chi taklânc re nak chixjunileb li tenamit teßcßanjelak chiru aß yal chanru li râtinobâleb. Ut lix lokßal ut lix cuanquilal li jun aßan incßaß tâosokß. Cuânk ban chi junelic.3;_T Ut saß ajcuiß li kßojyîn aßan quicuil saß lin matcß nak yô chak chi châlc saß li chok li Cßajolbej. Ut quijiloc riqßuin li Tîxil Cuînk li cuan chi junelic.:1T Ut qui-isîc lix cuanquileb li oxib chic chi xul li quicuil xbên cua. Abanan queßcanabâc chi yoßyo usta yal ajlanbil cutan aj chic teßcuânk.;9oT Toj yôquin ajcuiß chi cßoxlac chirix li quixye li chßina xucub re xnimobresinquil rib, nak queßxcamsi li xcâ xul. Quipedasîc lix tibel, quicuteß saß li xam ut quicßat.j8MT Ut li xam chanchan jun li nimaß yô chi cßatc. Ut li qßuila okßob chi tenamit yôqueb chi cßanjelac chiru ut cuan chic li qßuila okßob chi tenamit xakxôqueb chiru. Ut laj rakol âtin quicßojla ut eb li hu queßteli.7}T Nak yôquin chirilbal aßin, queßxakabâc li cßojaribâl ut li Tîxil Cuînk li cuan chi junelic quicßojla. Li rakß aßan sak sak chanchan li nieve. Ut li rismal chanchan li saki nokß. Lix cßojaribâl cuan saß xbên li ruedas ut yô xxamlel.>6uTNak yôquin chirilbal lix xucub, aran quicuil jun chic li xucub chßina caßchßin. Yô chak chi êlc saß xyânkeb li lajêb chic. Ut qui-isîc oxib li xucub li quicuil xbên cua. Cuan xnakß ru li chßina xucub nak quicuil. Chanchan xnakß ru cuînk ut riqßuin lix tzßûmal re yô chixnimobresinquil rib.M5TUt chirix aßan, quicuil saß lin matcß li xcâ xul. Kßaxal yibru ut xiu xiu rilbal ut kßaxal cau rib. Ut riqßuin li ruch re hierro, quixtßupi li quixchap ut quixcßux ut li joß qßuial incßaß quixchoy xtiubal quixyekßi saß rok. Li xul aßin jalan chiru li quicuil xbên cua ut li jun aßin cuan lajêb lix xucub.P4TUt chirix aßan quicuil jun chic li xul chanchan jun li hix, abanan chirix cuan câhib li xicß. Chanchan laj xicßanel xul. Ut cuan câhib lix jolom. Ut quiqßueheß lix cuanquilal re, nak quicuil.O3TUt li xcab xul chanchan jun li oso, ac yô xcuaclesinquil jun li rukß. Ut cßaxcßo chak oxib li costilla saß re. Ut quicuabi jun li xyâb cux nak quixye, “Cuaßin ut tiu nabal li tib,” chan.w2gTLi xbên chanchan jun li cakcoj ut cuan xxicß chanchan xxicß li cßuch. Ut yôquin chirilbal nak qui-isîc lix xicß. Ut li xul quixakabâc saß li chßochß. Chanchan jun li cuînk xakxo. Ut quiqßueheß xnaßleb joß xnaßleb cuînk.U1#TUt câhib li nînki xul queßel saß li palau ut jalan jalânk li junjûnk.L0TLaj Daniel quixye: —Saß li kßojyîn aßan nak quicuil jun li visión, quicuil nak li ikß yô chak chi châlc saß xcâ pacßalil li ruchichßochß ut yô chirecßasinquil ru li nimla palau.c/ ATSaß li xbên chihab nak laj Belsasar quicuan chokß xreyeb laj Babilonia, laj Daniel yô chi cuârc saß lix chßât nak quiril jun li visión li quicutbesîc chiru saß lix matcß. Ut quixtzßîba li cßaßru quiril.+.OTUt kßaxal cuißchic quiqßueheß xcuanquil laj Daniel nak laj Darío cuan chokß rey ut quiqßueheß ajcuiß xcuanquil nak laj Ciro aj Persia qui-oc chokß rey.(-ITLi Kâcuaß Dios, aßan li na-achßaban ut aßan li nacoloc. Aßan li nabânun re li milagro ut li sachba chßôlej joß saß choxa joß ajcuiß saß ruchichßochß. Aßan li quicoloc re laj Daniel. Incßaß quixcanab chi camsîc xbaneb li cakcoj, chan.Ut kßaxal cuißchic quiqßueheß xcuanquil laj Daniel nak laj Darío cuan chokß rey ut quiqßueheß ajcuiß xcuanquil nak laj Ciro aj Persia qui-oc chokß rey.g,GTLâin yôquin chixqßuebal êre li chakßrab aßin yalak bar saß eb li naßajej li nintaklan cuiß. Chixjunileb teßxxucua ru ut teßxlokßoni li Kâcuaß Dios li naxlokßoni laj Daniel, xban nak aßan li yoßyôquil Dios li cuan chi junelic kße cutan. Aßan li nataklan chi junelic ut lix cuanquilal incßaß tâosokß. Tâcuânk ban chi junelic.m+STTojoßnak li rey Darío quitzßîbac riqßuineb chixjunileb li tenamit cuanqueb saß chixjunil li ruchichßochß ut riqßuineb li jalan jalânk râtinobâleb ut quixye reheb: —Chinumtâk taxak li tuktûquil usilal êriqßuin.I* TUt li rey quixtakla lix takl re nak teßcßamekß riqßuin chixjunileb li cuînk li queßjitoc re laj Daniel. Ut queßcuteß saß xyânkeb li cakcoj rech xiquic li rixakileb joßqueb ajcuiß lix cocßaleb. Ut toj mâjiß ajcuiß nequeßnak saß lix naßajeb li cakcoj nak queßchapeß xbaneb ut queßtokîc lix bakeleb.P)TCßajoß nak quisahoß xchßôl li rey xban nak quicoleß laj Daniel ut quixtakla risinquil saß xnaßajeb li cakcoj. Ut mâcßaß quixcßul laj Daniel xban nak cßojcßo xchßôl riqßuin lix Dios.g(GTLin Dios quixtakla chak lix ángel ut aßan quitzßapoc re lix tzßûmal reheb li cakcoj re nak incßaß tineßxcamsi xban nak chiru li Dios mâcßaß inmâc chi moco châcuu lâat xinbânu li incßaß us, chan re li rey.a';TLaj Daniel quichakßoc ut quixye re: —At rey, chicuânk taxak lâ yußam chi junelic.z&mTNak yô chi nachßoc aran, chi ra saß xchßôl, li rey quixbok laj Daniel ut quixye re: —At Daniel, lâat aj cßanjel chiru li yoßyôquil Dios. ¿Ma xatxcol lâ Dios li junelic nacacßanjela ru? ¿Ma xatxcol chiruheb li cakcoj? chan re.Z%-TSakêuc re nak quicuacli li rey ut cô saß junpât saß lix naßajeb li cakcoj.O$TTojoßnak li rey cô saß li palacio ut quixyocob rib saß xchßât chi incßaß quicuaßac, chi moco quichßeßeß li cuajb re xqßuebal xsahil xchßôl. Ut incßaß quicuar li rey xban xcßaßux.#TUt queßxcßam jun li nimla pec ut riqßuin aßan queßxtzßap li oquebâl re lix naßajeb li cakcoj. Ut li rey quixqßue li sello chiru li pec riqßuin lix matkßab ut riqßuin ajcuiß lix matkßab eb laj cßanjel chiru. Aßan li retalil nak mâ ani tâtehok re.z"mTJoßcan nak li rey quixtakla xcßambal chak laj Daniel ut quixye re: —Aß taxak li Kâcuaß lâ Dios li nacacßanjela ru junelic, aßan taxak chicolok âcue saß rukßeb li cakcoj, chan re. Ut queßxcut laj Daniel saß xyânkeb li cakcoj.!TEb li cuînk queßsukßi cuißchic riqßuin li rey ut queßxchßutub rib riqßuin ut queßxye re: —At rey, lâat nacanau nak lix chakßrab eb laj Medo ut eb laj Persia naxye nak mâ ani naru najaloc ru li chakßrab xakabanbil xcuanquil xban junak rey, chanqueb.X )TCßajoß nak quirahoß xchßôl li rey nak quirabi cßaßru queßxye eb aßan. Ut aßan quixcßoxla saß xchßôl nak tixcol laj Daniel. Ut quixyal xkße xsicßbal chanru nak tixcol toj chalen nak qui-ecuu. T Ut queßxye re li rey: —Laj Daniel li ralal xcßajoleb laj judío li queßchapeß ut queßcßameß chak arin, aßan incßaß naxqßue âcuanquil, at rey, chi moco naxpâb li chakßrab li xaqßue. Oxib sut chiru li cutan natzßâman chiru lix Dios, chanqueb.GT Ut queßcôeb saß junpât riqßuin li rey ut queßâtinac riqßuin chirix li chakßrab li quixqßue ut queßxye re: —¿Ma incßaß ta biß xaqßue li chakßrab nak chiru lajêb xcaßcßâl cutan mâ ani tâtzßâmânk chiru lix Dios, malaj ut chiru junak cuînk cui mâcuaß âcuiqßuin lâat, at rey? ¿Ma incßaß ta biß caye nak li ani tâtzßâmânk chiru lix Dios, li jun aßan tâcutekß saß xnaßajeb li cakcoj? chanqueb. Quichakßoc li rey ut quixye: —Yâl nak joßcan. Aßan lix chakßrabeb laj Medo ut eb laj Persia ut mâ ani naru tâjalok re aßan, chan.)KT Ut eb li xicß nequeßiloc re laj Daniel queßxchßutub ribeb chiru lix ventana ut queßril nak laj Daniel yô chi tijoc ut yô chi tzßâmânc chiru lix Dios.X)T Nak quixnau nak li rey quixqßue li chakßrab aßan, laj Daniel cô saß rochoch. Ut quixcanab chi teto lix ventanil lix cuaribâl li cuan saß xjayal li tenamit Jerusalén. Joß cßaynak xbânunquil laj Daniel, quixcuikßib rib aran ut oxib sut chiru li cutan quitijoc ut quibantioxin chiru li Kâcuaß lix Dios joß naxbânu rajlal.^5T Joßcan nak li rey Darío quixqßue li chakßrab ut quixtzßîba lix cßabaß chiru.ucTTâqßue li chakßrab aßin ut tâtzßîba lâ cßabaß chiru re nak tâxakabâk xcuanquil ut mâ ani târûk tâjalok ru. Aßanak lix chakßrabeb laj Medo ut eb laj Persia ut mâ ani târûk tâsachok re xcuanquil, chanqueb re li rey.eCTChikajunilo lâo li gobernador ut eb li capitán, eb li comisionado ut eb li nînk xcuanquileb, xkacßûb ru chi kibil kib nak lâat tâqßue jun li chakßrab ut tâxakab xcuanquil. Tâchakßrabiheb li tenamit nak chiru li lajêb xcaßcßâl cutan li tâchâlk mâ ani naru tâtzßâmânk chiru lix Dios chi moco chiru junak cuînk. Caßaj cuiß châcuu lâat târûk teßtzßâmânk. Ut cui cuan junak naxkßet lâ chakßrab, li jun aßan tâcutekß saß xyânkeb li cakcoj.CTUt eb li gobernador joßqueb ajcuiß li nequeßtaklan saß xbêneb li tenamit queßxchßutub ribeb chiru li rey ut queßxye re: —At rey Darío, chicuânk taxak lâ yußam chi junelic.9kTTojoßnak eb li cuînk aßan queßxye: —Mâcßaß târûk tojitok cuiß chirix laj Daniel cui incßaß takabânu saß xcßabaß lix pâbanquil xchakßrab lix Dios, chanqueb.RTUt eb li gobernador ut eb li nequeßtaklan saß li tenamit, queßoc chixcakalinquil laj Daniel. Queßoc chixsicßbal chanru nak tâpaltok re nak târûk teßjitok chirix chiru li rey. Abanan incßaß queßxtau chanru nak teßjitok chirix xban nak laj Daniel tîc xchßôl ut mâcßaß xmâc, chi moco quixbalakßiheb li tenamit..UTLaj Daniel kßaxal cuißchic us quixbânu chiruheb li cuib chic chi gobernador joßqueb ajcuiß chixjunileb li nequeßtaklan xban nak kßaxal cuißchic châbil xnaßleb chiruheb chixjunileb. Joßcan nak li rey quixcßoxla xqßuebal laj Daniel chi taklânc saß xbêneb chixjunileb li tenamit.[/TUt quixxakabeb oxibeb chic li cuînk re nak eb aßan teßtaklânk saß xbêneb li jun ciento riqßuin junmay chi cuînk li ac quixxakabeb. Laj Daniel aßan jun saß xyânkeb li oxib li queßxakabâc re nak teßril ma tzßakal re ru lix cßanjeleb li jun ciento riqßuin junmay ut re ajcuiß nak teßril chi us li cßaßru cuan re li rey.! =TQui-ala saß xchßôl li rey Darío xxakabanquil jun ciento riqßuin jun may chi cuînk re tixqßue xcuanquileb chi taklânc saß chixjunil li naßajej.xiTUt laj Darío aj Medo, aßan chic qui-oc saß xcuanquil. Cuib xcâcßâl chihab cuan re nak qui-oc chokß rey.I TUt saß ajcuiß li kßojyîn aßan, quicamsîc laj Belsasar lix reyeb laj Caldea.Ut laj Darío aj Medo, aßan chic qui-oc saß xcuanquil. Cuib xcâcßâl chihab cuan re nak qui-oc chokß rey.A{TTojoßnak li rey Belsasar quixtakla xtikibanquil laj Daniel riqßuin li caki akß ut quixqßue ajcuiß xkßol oro. Ut quixtakla resil nak laj Daniel, aßan chic li roxil chi taklânc.7TPeres malaj ut Uparsin: Li nînki tenamit nacattaklan cuiß ac xjacheß saß xyi ut ac xqßueman reheb laj Medo ut reheb laj Persia, chan laj Daniel.V%TTekel: Xatxbis riqßuin lix bisleb ut nacßutun nak incßaß us lâ naßleb. TLi xyâlal aßan, joßcaßin na-el: Mene: Li Dios xrajla joß najtil tatcuânk chokß rey ut anakcuan xrakeß lâ cuanquil.Z -TUt li tzßîbanbil chiru li tzßac joßcaßin naxye: Mene, mene, tekel, uparsin.^ 5TLi Dios quitaklan chak re li ukßej aßan li xacuil li quitzßîbac chiru li tzßac.] 3TXakßetkßeti ban âcuib chiru li Kâcuaß cuan saß choxa. Xatakla xcßambal li secß li quicßanjelac saß lix templo li Dios ut xerocsi saß lê ninkße. Lâat xat-ucßac vino chi saß chiruheb li nequeßcßanjelac châcuu, joßqueb ajcuiß lâ cuixakil ut eb lâ concubina. Ut xalokßoni ajcuiß li jalanil dios yîbanbil riqßuin plata, oro, bronce, hierro, cheß ut pec. Xaqßueheb xlokßal li yîbanbil dios li mâcßaßeb xnaßleb, li incßaß nequeßiloc chi moco nequeßabin. Ut incßaß xaqßue xlokßal li tzßakal Dios. Aßan li naqßuehoc lâ yußam ut aßan li yal re saß âbên. TUt lâat at Belsasar, lâat li ralal. Ac nacanau chixjunil li quixcßul lâ yucuaß abanan lâat incßaß xacubsi âcuib.TQui-isîc saß xyânkeb li tenamit ut lix naßleb chanchan chic xnaßleb li xul. Quicuan saß pim saß xyânkeb li bûr re li qßuicheß, ut quixcuaß li pim joßqueb li bôyx. Quitßakresîc xban li xchußque toj quixqßue retal nak li nimajcual Dios aßan li kßaxal nim xcuanquil saß xbêneb chixjunileb li cuanqueb xcuanquil xban nak aßan naxqßue xcuanquil li ani naraj.gGTAbanan qui-isîc saß xcuanquil xban nak quixkßetkßeti rib ut quixcacuubresi lix chßôl. Xban lix kßetkßetil kßaxal cuißchic quixnimobresi rib. Joßcan nak qui-isîc saß xcuanquil ut qui-isîc ajcuiß lix lokßal.xiTUt xban lix nimal xcuanquil li quiqßueheß re, chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß aß yal bar xtenamiteb ut aß yal cßaßru râtinobâleb, nequeßsicsot xbaneb xxiu chiru. Quixcamsi li ani quiraj xcamsinquil ut quixcol li ani quiraj xcolbal. Quixqßue xcuanquil li ani quiraj xqßuebal xcuanquil ut quixcubsi xcuanquil li ani quiraj xcubsinquil xcuanquil.7gTAt rey, li nimajcual Dios quixqßue chi cuânc chokß rey laj Nabucodonosor lâ yucuaß ut quixqßue xnimal xcuanquil ut xnimal xlokßal ut qui-oxlokßîc xbaneb li tenamit.TLaj Daniel quixye re li rey: —Li mâtan tâcuaj xsihinquil, canâk chokß âcue. Ut lin kßajcâmunquil tâcuaj xqßuebal, chaqßue re jalan chic. At rey, lâin tincuil li cßaßru tzßîbanbil chiru li tzßac ut tinye âcue li cßaßru naraj naxye.<qTCuabiom resil nak naru tâchßolob xyâlal li cßaßru chßaßaj xtaubal ru. Anakcuan cui târûk tâcuil li tzßîbanbil chiru li tzßac ut tâye cue cßaßru naxye, tattikibâk riqßuin caki akßej ut tâqßuemânk junak kßol oro châcux ut lâatak li rox chi taklânc saß xbên li tenamit aßin, chan.;oTEb laj kße ut eb laj qßuehol naßleb queßcßameß chak cuiqßuin re nak teßril li tzßîbanbil chiru li tzßac ut re teßxye raj cue cßaßru naxye. Abanan incßaß queßru.@yT—Lâin xcuabi resil nak qßuebil ânaßleb xbaneb lâ dios. Xcuabi resil nak cutan saken châcuu li cßaßak re ru ut cuan ânaßleb chixtaubal ru li cßaßru chßaßaj xtaubal ru.LT Joßcan nak laj Daniel quicßameß riqßuin li rey, ut li rey quixye re: —¿Ma lâat laj Daniel li ralal xcßajoleb laj Judá li queßcßameß chak arin xban inyucuaß laj Nabucodonosor? chan.lQT Li cuînk aßan cuan xnaßleb ut naxnau xyebal cßaßru xyâlal li matcß ut naxnau xsicßbal xyâlal li jaljôquil ru âtin ut naxtau ru li chßaßaj xtaubal ru. Aßan laj Daniel. Beltsasar quiqßueheß chokß xcßabaß xban li rey Nabucodonosor. Takla xbokbal laj Daniel re nak aßan tâyehok âcue cßaßru naxye li tzßîbanbil chiru li tzßac, chan.#~?T Rubel lâ cuanquil cuan jun li cuînk qßuebil xnaßleb xbaneb lix dios santo. Nak toj cuânk lâ yucuaß chokß rey quixqßue retal nak aßan cuan xnaßleb ut naxtau ru li incßaß natauman ru. Lix naßleb aßan chanchan lix naßlebeb li dios. Ut lâ yucuaß quixqßue xcuanquil saß xbêneb chixjunileb laj qßuehol naßleb ut eb laj kße ut eb laj Caldea joßqueb ajcuiß li nequeßtzoloc chirix li chahim. } T Ut li rixakil li rey quirabi nak yô chixjapbal re li rey joß eb ajcuiß li nequeßcßanjelac chiru. Joßcan nak qui-oc aran cuan cuiß li rey ut quixye re: —At rey, chicuânk taxak lâ yußam chi junelic. Matxucuac chi moco tatsakquirinokß xban âxiu.(|IT Ut kßaxal cuißchic quisakquirinoß li rilobâl li rey Belsasar ut qui-oc chi cßoxlac xban xxiu. Ut queßoc ajcuiß chi cßoxlac li nequeßcßanjelac chiru.B{}TUt queßchal chixjunileb laj qßuehol naßleb saß rochoch li rey. Abanan mâ jun quitaßoc ru li tzßîbanbil chiru li tzßac ut incßaß queßru xyebal re li rey cßaßru lix yâlal. z TLi rey quixjap re chi cau ut quixye nak teßcßamekß chak riqßuin chixjunileb laj qßuehol naßleb ut eb laj Caldea ut eb laj kße. Ut li rey quixye reheb: —Li ani târûk xtaubal ru li âtin aßin ut tixye cue cßaßru lix yâlal, lâin tinqßue li caki akß chirix retalil lix cuanquil. Tinqßue lix kßol oro chi xcux ut aßanak li rox chi taklânc saß xbên li tenamit, chan.yTUt quisakquirinoß li rilobâl li rey xban xxiu ut qui-oc xcßaßux ut nasicsot xban xxiu toj retal nequeßxtochß rib li xbên rak.pxYTUt saß ajcuiß li hônal aßan quicßutun aran li rußuj rukß jun li cuînk yô chi tzßîbac chiru li tzßac nachß cuan cuiß li candil li cuan saß li cab. Ut li rey yô chirilbal li ukßej nak yô chi tzßîbac chiru tzßac.xwiTQueßucßac vino ut queßxlokßoniheb li dios yîbanbil riqßuin oro, plata, bronce, chßîchß, cheß ut pec.ivKTJoßcan nak quicßameß chak li secß oro li queßcuan saß lix templo li Dios li quicuan Jerusalén. Ut queßoc chi ucßac li rey joß eb ajcuiß li nequeßcßanjelac chiru, joßqueb ajcuiß li rixakil ut eb lix concubina.Wu'TUt xban xcalajic, li rey Belsasar quixtakla risinquil li secß oro ut plata, li quixcßam chak laj Nabucodonosor lix yucuaß saß li templo aran Jerusalén. Quixtakla xcßambal chak li secß oro ut li secß plata re teßucßak cuiß li rey, joßqueb ajcuiß li nequeßcßanjelac chiru, joß eb ajcuiß li rixakil ut eb lix concubina.Gt TLi rey Belsasar quixcßub jun li ninkße re cuaßac ut quixbokeb jun mil chi cuînk li nequeßcßanjelac chiru. Ut qui-oc chi ucßac vino li rey chiruheb li jun mil chi cuînk cuanqueb aran. s T%Ut anakcuan lâin li rey Nabucodonosor ninlokßoni li tzßakal Rey li cuan saß choxa. Ninnima ru ut ninqßue xlokßal xban nak naxbânu chixjunil saß xyâlal ut saß tîquilal. Ut naxcubsi xcuanquil li ani naxnimobresi rib xjunes, chan laj Nabucodonosor.e<;; 98v7655943511 /..",,+0*D)(=&%E$'"! =,7ULy? 3 V\:.Y W^ Li ralal xcßajol laj Israel kßaxal cuißchic teßtâmk. Lix qßuialeb chanchan li ru li samaib li cuan chire li palau. Incßaß naru rajlanquil xban xqßuialeb. Saß li naßajej bar quiyeheß cuiß reheb xban li Dios, “Lâex mâcuaßex chic lin tenamit”, aran ajcuiß tâyehekß reheb: “Lâex cualal incßajol lâin li yoßyôquil Dios.”Saß eb li cutan aßan teßxjunaji ribeb li ralal xcßajol laj Judá riqßuineb li ralal xcßajol laj Israel. Teßjunajokß ru ut teßxsicß ru junak re tâtaklânk saß xbêneb. Tâcuânk cuißchic xcuanquil. Saß li ru takßa Jezreel, li quisacheß cuiß xcuanquileb laj Israel, aran ajcuiß tâqßuehekß cuißchic xcuanquileb.X  ^ Ut li Kâcuaß quixye re laj Oseas: —Qßue Lo-ammi chokß xcßabaß. (Li cßabaßej aßan naraj naxye nak mâcuaßeb chic intenamit.) Qßue aßan chokß xcßabaß xban nak lâex aj Israel mâcuaßex chic lin tenamit chi moco lâinak chic lê Dios, chan.^W 7^Ut nak ac xmakß xtuß lix cßulaßal, lix Gomer quicuan jun chic xcßulaßal têlom./V Y^Abanan eb li ralal xcßajol laj Judá tincuil xtokßobâl ruheb. Lâin li Kâcuaß lix Dioseb. Lâin tincolok reheb. Incßaß tebincol riqßuin tzimaj, chi moco riqßuin chßîchß, chi moco riqßuin pletic, chi moco riqßuineb cuînk li nequeßchal chirix cacuây chi pletic, chan li Kâcuaß.SU !^Ut lix Gomer quicuan jun chic lix cßulaßal, chßina xkaßal. Ut li Kâcuaß quixye re laj Oseas: —Qßue Lo-ruhama chokß xcßabaß. (Li cßabaßej aßan naraj naxye: Incßaß naraheß.) Qßue aßan chokß xcßabaß xban nak lâin incßaß chic teßcuil xtokßobâl ruheb laj Israel ut incßaß chic tebincßoxla chi junaj cua.jT O^Saß eb li cutan aßan tinsacheb xcuanquil laj Israel saß li ru takßa re Jezreel, chan li Dios.7S i^Ut li Kâcuaß quixye re laj Oseas: —Qßue aj Jezreel chokß xcßabaß li cßulaßal aßin xban nak chi sêb tinqßue chixtojbal xmâc li ralal xcßajol laj Jehú xban li camsînc queßxbânu aran Jezreel. Tinsacheb xcuanquileb li ralal xcßajol ut incßaß chic teßtaklânk saß xbêneb laj Israel.R 3^Ut laj Oseas quixbânu joß quiyeheß re xban li Dios. Quisumla riqßuin lix Gomer, xrabin laj Diblaim. Ut quicuan jun li ralal riqßuin lix Gomer.xQ k^Nak li Kâcuaß quixtiquib âtinac riqßuin laj Oseas, quixye chi joßcaßin: —Sumlan riqßuin junak ixk aj yumbêt. Ut lê cocßal li teßcuânk juntakßêtak xnaßlebeb riqßuin lix naßeb. Tâbânu aßan re xcßutbal chiruheb lin tenamit nak incßaß useb lix naßlebeb. Chanchaneb li ixk aßin li yô chi yumbêtac xban nak xineßxtzßektâna, chan li Kâcuaß.P 1^Li tzßîbanbil saß li hu aßin, aßan li quixye li Kâcuaß re laj Oseas, li ralal laj Beeri, saß eb li cutan nak queßcuan chokß xreyeb laj Judá laj Uzías, laj Jotam, laj Acaz ut laj Ezequías, ut nak quicuan chokß xreyeb laj Israel laj Jeroboam, li ralal laj Joás.ROT Ut lâat, at Daniel, tîcak taxak lâ yußam toj saß rosoßjic. Tatcâmk abanan tatcuaclîk cuißchic ut tâcßul lâ kßajcâmunquil saß rosoßjiqueb li cutan, chan cue li xakxo saß xbên li haß.eNCT Us xak reheb li tîqueb xchßôl li teßxcuy xnumsinquil li oxib chihab riqßuin cuukub po ut oßlaju cutan chi incßaß teßchßinânk xchßôleb.Ut lâat, at Daniel, tîcak taxak lâ yußam toj saß rosoßjic. Tatcâmk abanan tatcuaclîk cuißchic ut tâcßul lâ kßajcâmunquil saß rosoßjiqueb li cutan, chan cue li xakxo saß xbên li haß.,MQT Nak acak xnumeß oxib chihab riqßuin cuakib po xcanabanquil li mayejac saß li Templo, tojoßnak teßrocsi li kßaxal xiu xiu rilbal saß lix Templo li Kâcuaß.LT Nabaleb teßsantobresîk xban lix nînkal raylal teßxcßul. Abanan li incßaß useb xnaßlebeb yôkeb chixbânunquil li mâusilal ut mâ jun saß xyânkeb teßxtau ru li cßaßru yôk chi cßulmânc. Caßaj cuiß eb li cuanqueb xnaßleb teßxtau ru chixjunil.FKT Quichakßoc ut quixye cue: —Ayu, at Daniel, xban nak ac xinye âcue nak anakcuan incßaß tâtaumânk ru chixjunil li cßaßak re ru aßin. Toj saß rosoßjiqueb li cutan tâtaumânk ru.J/T Quicuabi chixjunil li cßaßru quixye abanan incßaß quintau ru. Joßcan nak quinye re: Kâcuaß, ¿jokße târakekß xcßulbal chixjunil aßin?`I9T Ut li jun li lino rakß, li cuan saß xbên li haß, quixtaksi li rukß xcaßbichal ut quicuabi nak quixpatzß xcßabaß li Dios li cuan chi junelic kße cutan ut quixye nak li sachba chßôlej aßin tâcßulmânk chiru oxib chihab riqßuin media. Nak acak xsacheß xcuanquileb lix tenamit li Dios, târakekß xcßulbal chixjunil aßin, chan.PHT Ut jun reheb li cuib li xakxôqueb chire li nimaß quiâtinac riqßuin li jun lino li rakß xakxo saß xbên li haß ut quixpatzß re jokße târakekß xcßulbal chixjunil li sachba chßôlej aßin.qG[T Ut lâin laj Daniel queßcuil cuib chic li chanchaneb cuînk xakxôqueb saß xcaß pacßalil li nimaß.YF+T Abanan lâat, Daniel, cßûla saß âchßôl li cßaßru xacuil saß li visión. Tâbot ru li hu li yôcat xtzßîbanquil ut tâqßue li sello chiru re nak mâ ani tâilok re toj tâcuulak xkßehil li rosoßjiqueb li cutan. Ut nabaleb li tenamit teßchâlk teßxic yalak bar re nak teßxtau xtzßakob lix naßlebeb, chan cue li ángel.BE}T Ut eb li cuanqueb xnaßleb, li queßcßutuc re li tîquilal chiruheb li tenamit, teßqßuehekß xlokßal chi junelic. Chanchanakeb li sakße ut li chahim li nalemtzßun chiru li choxa.0DYT Ut nabaleb li ac camenakeb teßcuaclîk cuißchic. Cuan li teßxcßul li yußam chi junelic ut cuan li xutânal teßxcßul nak teßxic saß li tojba mâc chi junelic.C T Ut quixye ajcuiß li ángel re laj Daniel: —Saß eb li cutan aßan tâchâlk li ángel Miguel li na-iloc reheb lâ tenamit Israel. Nabal li raylal tâcßulmânk saß eb li cutan aßan. Mâ jun cua quicßulman chi joßcan chalen chak saß xticlajic li ruchichßochß toj chalen anakcuan. Abanan lix tenamit li Dios teßcolekß, li joß qßuialeb tzßîbanbil xcßabaßeb saß li hu.]B3T -Tixyîb lix muhebâl saß xyânkeb li cuib chi palau nachß riqßuin li tzûl bar cuan cuiß lix Templo li Kâcuaß. Ut tâcuulak xkßehil nak tâosokß li rey. Ut aran tâcâmk ut mâ ani chic tâtenkßânk re.pAYT ,Ut chirix aßan tâcuulak esil riqßuin li rey li cuan saß li norte. Li esil aßan tâchâlk chak saß li este ut saß li norte. Nak târabi cßajoß nak tâoc xcßaßux xban. Ut cßajoß nak tâchâlk xjoskßil ut tâxic chixcamsinquil nabal li tenamit ut chixsachbaleb ru.Tixyîb lix muhebâl saß xyânkeb li cuib chi palau nachß riqßuin li tzûl bar cuan cuiß lix Templo li Kâcuaß. Ut tâcuulak xkßehil nak tâosokß li rey. Ut aran tâcâmk ut mâ ani chic tâtenkßânk re.i@KT +Ut eb li soldado li teßchâlk saß li norte teßxmakß chixjunil lix biomaleb laj Egipto, joß lix oro ut lix plata ut li cßaßak chic re ru terto xtzßak. Ut teßnumtâk ajcuiß saß xbêneb li tenamit Libia ut Etiopía.F?T *Nabaleb chic li tenamit teßoc cuiß chi pletic ut incßaß teßxcuy xcolbaleb rib chiruheb li soldado li teßchâlk saß li norte. Ut chi moco eb laj Egipto târûk teßxcol rib chiruheb.S>T )Nak yôkeb chi xic saß li sur, li soldado li teßchâlk saß li norte teßoc saß nabal chi tenamit chi pletic. Ut teßoc aran Israel saß li naßajej yechißinbil reheb lix tenamit li Dios. Ut teßxcamsi nabaleb laj Israel. Abanan eb li tenamit Edom ut Moab ut lix qßuialeb li ralal xcßajol laj Amón teßxcol ribeb chiruheb.+=OT (Nak acak cuulac re rosoßjic lix cuanquil li rey li cuan saß li norte, li rey li cuan saß li sur tâxic chi pletic riqßuin. Chanchan xmetzßêu li câk-sut-ikß nak eb li soldado li teßchâlk saß li norte teßoc chi pletic. Riqßuin xnimal xcuanquileb teßpletik riqßuin lix cacuây ut lix carruaje ut lix jucub. Chanchan li butß nak naxhel rib saß li chßochß nak teßnumtâk saß xbêneb nabal chi tenamit. <T 'Ut eb li nequeßxlokßoni li jalanil dios aßan, aßaneb li teßxakabâk xban li rey re nak teßxcol rix lix naßaj ut tixqßue xlokßaleb li nequeßxcanab rib rubel xcuanquil. Tixqßueheb xcuanquil ut tixjeqßui li chßochß reheb chokß xkßajcâmunquileb.$;AT &Aßan tixlokßoni jun li jalanil dios li mâ jun cua queßxlokßoni lix xeßtônil yucuaß xban nak aßan tixcßoxla nak li dios aßan tâqßuehok xmetzßêuheb saß li plêt. Tixmayeja chiru li dios aßan li oro, li plata, li tertôquil pec ut li cßaßak chic re ru terto xtzßak.:+T %Li rey li cuan saß li norte tixtzßektânaheb lix dioseb lix xeßtônil yucuaß ut tixtzßektâna ajcuiß li dios li nequeßxlokßoni li ixk. Mâ jun li dios tixqßue xcuanquil xban nak tixcßoxla nak caßaj cuiß aßan li kßaxal nim xcuanquil saß xbêneb chixjunileb.|9qT $Li rey li cuan saß li norte tixbânu li cßaßru târaj. Tixnimobresi rib ut tixye nak aßan kßaxal nim xcuanquil chiru yalak cßaßru chi diosil. Ut tixye ajcuiß nak aßan kßaxal nim xcuanquil chiru li tzßakal Dios. Ut chixjunil us tâêlk chiru toj tâcuulak xkßehil nak li Dios tixqßue chixtojbal rix lix mâc xban nak ac chßolchßo nak joßcan tâcßulmânk.r8]T #Ut cuanqueb ajcuiß saß xyânkeb li nequeßqßuehoc naßleb saß li tenamit teßcamsîk. Tâcßulmânk chi joßcan yal re xtenkßanquileb li jun chßol chic ut re ajcuiß nak tâcßutûnk li ani tzßakal tîc xchßôl saß xyânkeb re nak tzßakalakeb re ru nak tâcuulak xkßehil nak târakekß li raylal li yôqueb chixcßulbal joß yebil chak xban li Dios.V7%T "Nak yôkeb chixcßulbal li raylal, cuan junjûnk teßtenkßânk reheb ut cuânkeb ajcuiß nabal li teßxjunaji rib riqßuineb re xtenkßanquileb chi pletic yal xban nak cuan cßaßru teßraj teßrêchani.'6GT !Eb li cuanqueb xnaßleb saß xyânkeb laj Israel teßxchßolob lix yâlal chiruheb nabal. Abanan cuan teßcamsîk riqßuin chßîchß, cuan teßcßatekß, cuan teßelkßâk cßaßru reheb, ut cuan teßchapekß ut teßcßamekß saß jalan naßajej. Abanan incßaß najt teßrahobtesîk.g5GT Ut li rey li cuan saß li norte tixbalakßiheb laj Israel li ac queßxtzßektâna li santil contrato ut eb aßan teßoquênk chirix. Abanan li tzßakal xtenamit li Dios teßxcacuubresi ribeb chixcolbal ribeb chiru li rey.w4gT Ut eb li soldado teßxmux ru lix Templo li Dios joß ajcuiß li tzßac li sutsu cuiß. Ut tâqßuehekß aran saß li templo li kßaxal xiu xiu rilbal. Ut incßaß chic teßrûk teßmayejak saß li templo rajlal cutan lix tenamit li Dios.q3[T Moco joß ta nak queßpletic xbên cua xban nak nabaleb li soldado teßchâlk Quitim saß li nînki jucub re pletic ut teßxram xbeheb chiruheb. Ut mâcßajoß nak teßxucuak ut teßsukßîk cuißchic saß lix tenamiteb. Ut li rey kßaxal cuißchic xicß târileb laj Israel lix tenamit li Dios. Cuanqueb laj Israel teßxtzßektâna li santil contrato ut teßkßaxônk saß xyânkeb li cuanqueb saß li norte. Ut aßanakeb chic teßqßuehok xnaßleb li rey re xbânunquil li incßaß us.2T Nak tâcuulak xkßehil li ac yebil, tâxic cuißchic saß li sur chi pletic. Abanan saß li plêt aßan incßaß us tâêlk.91kT Ut li rey li cuan saß li norte tâsukßîk cuißchic saß lix tenamit ut tixcßam nabal li biomal riqßuin li tixmakß chiruheb li cuanqueb saß li sur. Ut xicß târil li contrato li quixbânu li Dios riqßuineb laj Israel. Ut tixbânu li joß qßuial târaj aßan nak yôk chi sukßîc saß xtenamit.0+T Li cuib chi rey teßcßojlâk chi cuaßac saß jun li mêx, abanan junes raylal teßxcßoxla xbânunquil chi ribileb rib. Junes ticßtiß teßxye chi ribileb rib. Ut mâ jun reheb târûk tixbânu li cßaßru tixcßoxla xbânunquil xban nak toj mâjiß nacuulac xkßehil.7/gT Aßaneb ajcuiß li nequeßcuaßac saß mêx rochben li rey li teßcßûbânk re chanru nak teßxsach ru lix cuanquil. Nabaleb lix soldado teßcamsîk ut nabaleb teßêlelik.k.OT Târecßa nak cauhak chic rib ut nimak chic xcuanquil li rey li cuan saß li norte. Tâxic chi pletic riqßuineb li cuanqueb saß li sur. Usta kßaxal nabaleb li soldado li cuanqueb saß li sur, abanan incßaß ajcuiß teßxcuy pletic xban nak cuanqueb saß li sur li teßxbalakßi lix reyeb ut teßxcßayi lix tenamiteb reheb li cuanqueb saß li norte.r-]T Chi mâcßaß saß xchßôleb li tenamit li cuanqueb saß xyâlal, li cuînk aßan tâoc saß eb li châbil naßajej. Ut tixbânu li mâ jun sut queßxbânu lix xeßtônil yucuaß saß eb li tenamit aßan. Tixchap lix biomal ut tixjeqßui saß xyânkeb li nequeßtâken re. Us tâêlk nak tixchap li nînki tenamit abanan incßaß najt tâcuânk saß cuanquil., T Nak acak xeßxbânu li contrato riqßuin, tixbalakßiheb. Kßaxal cuißchic tânimânk xcuanquil usta moco nim ta lix tenamit.8+iT Li ani teßxyal numtâc saß xbên, teßsachekß. Chanchan tâchâlk butß saß xbêneb nak tixsacheb. Li cuînk aßan tixsach ru li jun li quibânun re li contrato riqßuin.n*UT Li jun chic li tâoc chokß rey, aßan jun cuînk kßaxal yibru xnaßleb ut mâcuaß xcomoneb li nequeßoc chokß rey. Aßan tâoc chokß rey xban nak tixbalakßiheb li tenamit ut tixmuk chiruheb li cßaßru cuan saß xcßaßux.])3T Ut li jun li tâoc chokß rêkaj tixtaklaheb laj titzßol toj saß lix tenamiteb laj Israel re nak tâbiomokß. Ut incßaß najt tâcuânk saß xcuanquil xban nak tâcamsîk abanan moco saß plêt ta tâcamsîk.&(ET Ut li rey li cuan saß li norte tâêlelik chiru ut yôk raj chi sukßîc saß lix tenamit. Abanan tâcuânk xchßaßajquilal saß be ut incßaß tâcuulak.'+T Mokon chic li rey li cuan saß li norte tixyal xkße chi numtâc saß xbêneb li tenamit cuanqueb chire li nimla palau ut târêchani nabal. Abanan jun cuînk nim xcuanquil tixcuy pletic riqßuin ut tixcut xxutân li rey li cuan saß li norte nak tânumtâk saß xbêneb.p&YT Ut li rey li cuan saß li norte tixtiquib xcßûbanquil chanru nak tixchapeb li cuanqueb saß li sur. Joßcan nak tixbânu jun li contrato riqßuineb re tânumtâk saß xbêneb. Ut tixsumub jun lix rabin riqßuin li rey li cuan saß li sur, abanan incßaß us tâêlk chiru li tixcßoxla xbânunquil xban nak lix rabin incßaß tâoquênk chirix lix yucuaß._%7T Ut li rey li cuan saß li norte tixbânu li cßaßru naraj riqßuineb. Ut tâcanâk saß li châbil naßajej yechißinbil reheb laj Israel ut chixjunil tâcanâk saß rukß aßan ut mâ ani târûk tâcolok reheb.P$T Tojoßnak li rey li cuan saß li norte tixchap jun li tenamit cau rib chi pletic ut tixsut saß tzßac re xrambaleb. Ut incßaß chic teßxcuy pletic li soldado re li sur, usta kßaxal cauhak ribeb.#5T Ut nabaleb li tenamit teßxjunaji ribeb riqßuineb li cuanqueb saß li norte re nak teßnumtâk saß xbêneb li cuanqueb saß li sur. Ut cuânkeb ajcuiß li cuînk li incßaß useb xnaßleb saß xyânkeb laj Israel. Eb aßan teßxjunaji ribeb riqßuineb li cuanqueb saß li norte joß quicßutbesîc châcuu saß li visión. Abanan eb aßan incßaß ajcuiß teßxcuy saß rukßeb li cuanqueb saß li sur."!T Mokon chic li rey li cuan saß li norte tixchßutubeb ut tixcauresiheb lix soldado ut kßaxal cuißchic nabal chiru li queßpletic junxil. Nak tâcuulak xkßehil tâxic cuißchic saß li sur riqßuin lix qßuila soldado ut cuânk lix châbil cßanjelebâl re pletic.r!]T Ut kßaxal cuißchic tixnimobresi rib li rey li cuan saß li sur nak tânumtâk saß xbêneb li cuanqueb saß li norte xban nak târêchaniheb. Ut tixqßueheb nabal chi camsîc. Abanan incßaß chic najt tâcuânk saß lix cuanquil. {T Cßajoß nak tâjoskßok li rey li cuan saß li sur. Aßan tâêlk chak saß lix naßaj ut tâpletik riqßuineb li cuanqueb saß li norte. Ut chixjunileb li qßuila okßob chi soldado re li norte teßtßanekß saß rukßeb li cuanqueb saß li sur.b=T Abanan eb li ralal xcßajol lix reyeb li cuanqueb saß li norte, kßaxal cuißchic teßjoskßok ut teßxtiquib xcauresinquil ribeb re pletic. Teßxchßutub nabaleb lix soldado ut teßxic cuißchic chi pletic. Chanchanakeb jun li nimaß nak teßoc ut tâcuânk cuißchic jun nimla plêt nak teßxyal numtâc saß xbêneb li cuanqueb saß li sur.A{T Nak acak xnumeß cuib oxib chihab, li cuanqueb saß li norte teßxic saß li sur ut teßxyal numtâc saß xbêneb, abanan incßaß teßrûk. Teßsukßîk cuißchic saß lix tenamiteb.&ET Ut teßxcßam saß li sur chixjunil li cuan saß li norte. Teßcßamekß lix dioseb li yîbanbil riqßuin chßîchß ut teßcßamekß ajcuiß li cßaßak chic re ru yîbanbil riqßuin oro ut plata. Ut li cuanqueb saß li norte teßcuânk rubel xcuanquil laj Egipto chiru nabal chihab.U#T Abanan jun reheb li rechßalal li ixakilbej tâcuânk xcuanquil. Aßan tixcßameb chak lix soldado re teßpletik riqßuin li rey li cuan saß li norte. Teßoc saß li tenamit ut teßnumtâk saß xbêneb.5cT Nak acak xnumeß cuib oxib chihab teßxbânu jun li contrato. Lix rabin li rey li cuan saß li sur tâsumlâk riqßuin li rey li cuan saß li norte (Siria) yal re nak teßxcßam rib saß usilal li cuib chi tenamit. Abanan incßaß najt teßcuânk saß usilal. Li rey li cuan saß li norte tixkßet li contrato ut incßaß târabi râtin li rixakil xban nak li ixakilbej mâcßaßak xcuanquil chiru. Joßcan nak tâcamsîk li ixakilbej rochben lix yum ut rochbeneb ajcuiß li quixcßameb chirix nak cô aran saß li norte, ut tâcamsîk ajcuiß lix bêlom.I T Ut li rey li cuan saß li sur (Egipto), aßan kßaxal nimâk xcuanquil. Abanan jun reheb li nequeßcßanjelac chiru tânimânk xcuanquil ut aßan chic li kßaxal nimâk xcuanquil chiru aßan.(IT Abanan nak ac xakxôk chic chi tzßakal lix cuanquilal, tâsachekß lix cuanquil ut lix tenamit câhib jachal tâêlk. Ut incßaß teßoc chokß rey li ralal xcßajol chi moco teßcuânk xcuanquil joß xcuanquil aßan xban nak tâsachekß lix cuanquil ut jalaneb chic teßêchanînk re. T Ut aran Grecia tâcuânk jun li rey kßaxal cau rib. Aßan tâtaklânk riqßuin xnimal lix cuanquil ut tixbânu li cßaßru naraj."=T Ut anakcuan lâin ajcuiß tinyehok âcue lix yâlal li tâcßulmânk. Teßcuânk oxib lix reyeb laj Persia ut lix câ reyeb, aßan kßaxal nabal xbiomal tâcuânk chiruheb li oxib li teßcuânk. Tixcacuubresi rib riqßuin lix biomal ut tâoc chi pletic riqßuin li tenamit Grecia.' IT Saß xbên li chihab nak laj Darío cuan chokß xreyeb laj Medo, lâin quintaklâc chixtenkßanquil aßan. Lâin quinqßuehoc re lix cacuilal ut lix cuanquil.'GT Mâ ani natenkßan cue, caßaj cuiß li ángel Miguel li na-iloc reheb laj Israel. Lâin tincßutbesi châcuu li cßaßru tzßîbanbil saß li hu re li yâl.wT Ut aßan quixye cue: —¿Ma nacanau cßaßru aj e nak xinchal âcuiqßuin? Lâin xinchal chixcßutbesinquil châcuu li cßaßru tâcßulmânk. Anakcuan tento nak tinxic cuißchic aran Persia chi pletic riqßuin li jun li nataklan saß xbêneb. Nak acak xinrakeß chi pletic riqßuin aßan, tâchâlk li jun li nataklan saß xbêneb laj Grecia.Mâ ani natenkßan cue, caßaj cuiß li ángel Miguel li na-iloc reheb laj Israel. Lâin tincßutbesi châcuu li cßaßru tzßîbanbil saß li hu re li yâl.b=T Ut aßan quixye cue: —Li Dios nacatxra. Tuktûquil usilal chicuânk âcuiqßuin. Chacacuubresi lâ chßôl ut matxucuac, chan cue. Nak quixye cue aßan, quicuecßa nak cuan chic inmetzßêu. Usin chic. Ut lâin quinye re: —At Kâcuaß, anakcuan âtinan cuiqßuin. Us chic nacuecßa xban nak lâat xaqßue cuißchic inmetzßêu, chanquin re.xiT Ut li jun li chanchan cuînk quixqßue cuißchic li rukß saß inbên ut quicuecßa nak cuan chic inmetzßêu. T At Kâcuaß, ¿chan ta ru nak târûk tinâtinak âcuiqßuin? Lâin mâcßaß chic inmetzßêu ut incßaß chic naru ninmusikßac.ucT Ut xakâmil chicuu jun chanchan li cuînk. Aßan quixqßue li rukß chi xtzßûmal cue ut quinâtinac cuißchic. Ut lâin quinye re: —At Kâcuaß, kßaxal ra saß inchßôl xban li quicßutbesîc chicuu ut mâcßaß chic inmetzßêu.PT Nak quixye cue eb li âtin aßin, tîc quinxulub cuib ut mem quincana.:mT Lâin xinchal chixyebal âcue li cßaßru teßxcßul lâ tenamit saß eb li cutan li teßchâlk. Li visión aßin, aßan tâcßulmânk saß eb li cutan li teßchâlk, chan cue. T Abanan chiru jun xcaßcßâl cutan li nataklan saß xbêneb laj Persia quixyal numtâc saß inbên. Ut li ángel Miguel, jun saß xyânkeb li kßaxal nînkeb xcuanquil, quichal chintenkßanquil xban nak injunes cuanquin aran riqßuineb lix reyeb laj Persia. T Ut li cuînk quixye cue: —At Daniel, matxucuac xban nak chalen nak xaqßue âchßôl chixtaubal ru li yô chi cßulmânc ut xacubsi âcuib chiru lâ Dios, aßan quirabi lâ tij. Joßcan nak xinchal âcuiqßuin chixchßolobanquil lix yâlal châcuu.X )T Ut quixye cue: —At Daniel, lâat rarôcat xban li Dios. Qßue retal li oc cue chixyebal âcue ut xaklin xban nak taklanbilin chi âtinac âcuiqßuin, chan cue. Ut lâin ninsicsot xban inxiu nak quinxakli.q [T Ut jun li ukßej quichßeßoc cue ut quincuacli raj abanan cßachcßo quincana ut ninsicsot xban inxiu. T Quicuabi lix yâb xcux nak qui-oc chi âtinac ut quisach innaßleb ut quintßaneß chi huphu saß chßochß. Chanchan cuârc yôquin.:mT Quincana injunes ut quicuil li sachba chßôlej aßin li quicßutbesîc chicuu. Qui-osoß lin metzßêu nak quicuecßa. Quinsakquirinoß ut mâcßaß chic inmetzßêu quincana.H T Mâ ani chic qui-iloc re li visión aßin. Caßaj cuiß lâin laj Daniel. Eb li cuînk li cuanqueb cuochben incßaß queßril. Cßajoß nak qui-oc xxiuheb ut queßêlelic ut queßxmuk ribeb. T Lix tibel nalemtzßun joß jun li tertôquil pec ut li ru chanchan li rakß câk ut li xnakß ru chanchan li xam. Li rok rukß nalemtzßun joß li kßan chßîchß bronce ut nak quiâtinac, kßaxal cau lix yâb xcux chanchan qßuila tenamit nak quicuabi.9kT Nak quin-iloc takecß quicuil jun li cuînk. Li rakß yîbanbil riqßuin li châbil tßicr lino ut lix cßâmal xsaß yîbanbil riqßuin tzßakal oro li nachal chak aran Ufaz.iKT Ut saß li câhib xcaßcßâl xbe li xbên po cuanquin chire li nimla nimaß Hidekel xcßabaß.NT Chiru li oxib xamân aßan incßaß xintzaca li sahil echej chi moco xinyal li vino, chi moco li tib, ut incßaß quicuocsi li sununquil ban re xyîbanquil cuib toj quinumeß li oxib xamân aßan.q[T Laj Daniel quixye: —Nak quicßutbesîc chicuu li visión aßin, oxib xamân quirahoß inchßôl xban.W )T Yô rox chihab roquic laj Ciro chokß xreyeb laj Persia nak quicßutbesîc jun chic li visión chiru laj Daniel li nayeman Beltsasar re. Li cßaßru quicßutbesîc chiru, aßan tzßakal yâl ut kßaxal ra rabinquil. Abanan laj Daniel quiqßueheß xnaßleb xban li Dios chixtaubal ru lix yâlal li quicßutbesîc chiru saß li visión.8iT Li rey aßan tixbânu jun li contrato riqßuin nabaleb li tenamit re jun xamân. Abanan chirix oxib cutan riqßuin jun cuaßleb, li rey incßaß chic tixbânu li quixye saß li contrato ut tixye reheb laj Israel nak incßaß chic naru teßmayejak chiru li Kâcuaß. Ut li kßaxal xiu xiu rilbal tâqßuehekß saß lix templo li Kâcuaß. Ut aran tâcanâk toj tâcuulak xkßehil nak li Kâcuaß tixsach li rey aßan chi junaj cua.)T Ut nak acak xnumeß li cuib xcâcßâl xamân, tâcamsîk li Mesías chi mâcßaß xmâc. Ut jun chic li rey tâchâlk ut aßan tânumtâk saß xbên li tenamit Jerusalén ut tixjuqßui li templo ut tixsach li tenamit. Chanchan butß tâsachok reheb nak teßosokß. Ut toj saß li rosoßjic tâcuânk li plêt ut tâcßulmânk li ac yebil xban li Dios.Li rey aßan tixbânu jun li contrato riqßuin nabaleb li tenamit re jun xamân. Abanan chirix oxib cutan riqßuin jun cuaßleb, li rey incßaß chic tixbânu li quixye saß li contrato ut tixye reheb laj Israel nak incßaß chic naru teßmayejak chiru li Kâcuaß. Ut li kßaxal xiu xiu rilbal tâqßuehekß saß lix templo li Kâcuaß. Ut aran tâcanâk toj tâcuulak xkßehil nak li Kâcuaß tixsach li rey aßan chi junaj cua.~#T Abi li yôquin chixyebal âcue ut qßue retal lix yâlal. Chalen nak xqßueheß li chakßrab xban li Dios nak tâyîbâk cuißchic li tenamit Jerusalén, toj retal tâcßulûnk li Mesías, li tzßakal rey, tânumekß cuukub xamân ut cuib xcâcßâl xamân. Tâyîbâk cuißchic li tenamit Jerusalén joßqueb ajcuiß li tzßac usta kßaxal nabal li raylal yôk xcßulbal saß eb li cutan aßan.*}MT Lajêb xcâcßâl xamân teßxcßul li raylal li ac tenebanbil saß xbên lix santil tenamit li Dios, joß eb ajcuiß li ralal xcßajol re nak teßxtoj rix lix mâqueb ut teßxcanab xbânunquil li mâusilal ut re nak teßxcanab xbânunquil li mâc. Nak tâxakabâk xcuanquil li tîquilal, tâcßulmânk li cßaßru quicßutbesîc châcuu joß ajcuiß li queßxye li profeta ut li santil templo tâxakabâk cuißchic.1|[T Chalen nak xatiquib tzßâmânc chiru li Dios, aßan xrabi lâ tij ut tixbânu li cßaßru xatzßâma. Joßcan nak xinixtakla chak âcuiqßuin chixyebal âcue lix yâlal. Lâat rarôcat xban li Dios. Chacuabi li tinye âcue re nak tâtau ru lix yâlal li quicßutbesîc châcuu xban li Kâcuaß.{T Quixchßolob lix yâlal chicuu ut quixye cue: —At Daniel, lâin xinchal âcuiqßuin re xqßuebal ânaßleb re nak tâtau ru lix yâlal.\z1T Toj yôquin ajcuiß chi tijoc nak quicuil li ángel Gabriel li quixcßutbesi rib chicuu junxil saß li visión. Yô chak chi rupupic ut saß ânil quicuulac cuiqßuin saß x-ôril li mayejac li nabânuman ecuu.vyeT Toj yôquin ajcuiß chi tijoc chiru li Dios ut yôquin chixxôtonquil lin mâc chiru joß ajcuiß lix mâqueb lin tenamit Israel. Chi anchal inchßôl yôquin chixtzßâmanquil chiru li Kâcuaß nak tixxakab cuißchic lix santil templo.>xuT Choâcuabi, at Kâcuaß. Chacuy taxak li kamâc, at kaDios. At Kâcuaß, chasume taxak li katij. Matbay taxak chixsumenquil li cßaßru xkatzßâma âcue saß xcßabaß lix nimal lâ rahom. Lâo nakayâba lâ cßabaß saß xbên li tenamit aßin ut saß xbêneb lâ cualal âcßajol, chanquin re li Kâcuaß.aw;T Chacuabi taxak lin tij, at Kâcuaß Dios, ut chacuil taxak xtokßobâl ku, at inDios. Chacuil taxak li raylal li yôco chixcßulbal. Chacuil taxak lâ tenamit Jerusalén li sachbil ru. Nakayâba lâ cßabaß saß xbên li tenamit aßan. Moco xban ta nak tîc li kachßôl nak nocotijoc châcuu. Nocotijoc ban châcuu xban nak nim lâ cuuxtân.v1T Anakcuan ut at Kâcuaß, at kaDios, chacuabi taxak lin tij lâin laj cßanjel châcuu ut chasume taxak li yôquin chixtzßâmanquil châcuu. Chaxakab ta cuißchic lâ templo li jucßbil anakcuan. Chaxakab ta cuißchic re taxak nak chixjunileb teßxnau nak lâat li Kâcuaß.u{T At Kâcuaß, lâo nakanau nak lâat nacat-uxtânan u. Joßcan nak nakatzßâma châcuu nak incßaß ta chic tatjoskßok saß xbên lâ tenamit Jerusalén xban nak aßan lâ lokßlaj tenamit. Aßan lâ lokßlaj tzûl Sión. Xban li mâusilal nakabânu ut xban li mâc queßxbânu li kanaß kayucuaß, xutânal na-el ut seßenbil lâ tenamit Jerusalén xbaneb li jalan tenamit.ntUT At Kâcuaß, at kaDios, nakanau nak lâat cat-isin reheb lâ tenamit aran Egipto riqßuin xnimal lâ cuanquil. Riqßuin aßan nanauman nak nim lâ cuanquil toj chalen anakcuan. Lâo xomâcob ut incßaß us li kayehom kabânuhom.@syT At Kâcuaß, lâat xabânu joß xaye. Xatakla chak li raylal saß kabên, xban nak lâo incßaß xkabânu li cßaßru xaye ke. Lâat, at Kâcuaß, chixjunil nacabânu saß tîquilal.r#T Chixjunil li raylal aßin xaqßue saß kabên joß tzßîbanbil saß li chakßrab li caqßue re laj Moisés. Ut lâo incßaß ajcuiß xkatzßâma kacuybal châcuu, at Kâcuaß, at kaDios, chi moco xkacanab xbânunquil li mâusilal chi moco xkaj xtaubal ru lix yâlal./qWT Lâat xabânu joß caye chak chikix ut chirixeb li nequeßtaklan saß kabên. Xoâqßue chixtojbal li kamâc ut xaqßueheb ajcuiß chixtojbal lix mâqueb li nequeßtaklan saß kabên. Numtajenak li raylal xkacßul. Mâ jun sut quicßulman saß ruchichßochß joß xcßul li tenamit Jerusalén.p)T Chikajunilo lâo aj Israel, xkakßet li chakßrab li caqßue ke ut incßaß xkabânu li cßaßru caye. Joßcan nak xtßaneß saß kabên chixjunil li raylal li tzßîbanbil saß li chakßrab li caqßue re laj Moisés, laj cßanjel châcuu. Xomâcob châcuu, at Kâcuaß.1o[T Incßaß xkapâb lâ cuâtin, at Kâcuaß at kaDios. Incßaß xkabânu li chakßrab li xaqßue ke li queßxchßolob xyâlal chiku eb li profeta laj cßanjeleb châcuu.xniT At Kâcuaß, at kaDios, lâat nacat-uxtânan ku ut lâat nacatcuyuc re li kamâc usta ac xkakßet lâ cuâtin.4maT At Kâcuaß, kßaxal xutânal nakacßul lâo joßqueb ajcuiß li karey ut eb li nequeßtaklan saß kabên, joßqueb ajcuiß li kanaß kayucuaß xban nak xomâcob châcuu.8liT At Kâcuaß, lâat junelic nacabânu li tîquilal, abanan lâo xutânal noco-el riqßuin li mâusilal nakabânu. Chikajunilo lâo aj Israel xomâcob toj chalen anakcuan, li cuanqueb Judá joß ajcuiß li cuanqueb Jerusalén ut chixjunileb li tenamit Israel; li cuanqueb chi nachß joß ajcuiß li cuanqueb chi najt saß chixjunileb li naßajej bar xajeqßuiheb cuiß ruheb xban nak xeßxkßet li chakßrab li qßuebil reheb âban.kT Incßaß xo-abin chiruheb li profeta li queßcßanjelac châcuu. Eb aßan queßâtinac saß âcßabaß chiruheb li karey ut chiruheb li queßtaklan saß kabên, ut queßâtinac ajcuiß riqßuineb li kanaß kayucuaß ut chiruheb chixjunileb lâ tenamit.8jiT Lâo xomâcob châcuu ut xkabânu li mâusilal. Incßaß us li kayehom kabânuhom ut xkakßetkßeti kib châcuu. Xkacanab xbânunquil li chakßrab li qßuebil ke âban lâat.Ai{T Ut quintijoc chiru li Kâcuaß lin Dios ut quintzßâma xcuybal xmâqueb lin tenamit chiru. Quinye re: —At Kâcuaß, at nimajcual Dios, âcßulub nak tâxucuâk âcuu. Lâat nacabânu li cßaßru nacaye saß li contrato ut nacacuuxtâna ruheb li nequeßrahoc âcue ut nequeßbânun re li chakßrab li xaqßue.&hET Ut chi anchal inchßôl quintijoc chiru li Kâcuaß ut quintzßâman chiru. Quinbânu lin ayûn ut quicuocsi li kßes ru tßicr ut quinqßue li cha chicuix. g T saß ajcuiß li chihab aßan nak cuan chokß rey laj Darío, lâin aj Daniel quin-oc chirilbal saß li Santil Hu ut quicuil nak lajêb xcâcßâl chihab tâcuânk chi jucßbil ru li tenamit Jerusalén joß quiyeheß re laj Jeremías xban li nimajcual Dios.jf OT Saß li xbên chihab nak laj Darío aj Medo li ralal laj Asuero cuan chokß xreyeb laj Babilonia,eTUt lâin laj Daniel sachso inchßôl quincana ut quinyajer cuib oxib cutan. Ut nak ac usin chic, quin-oc cuißchic chi cßanjelac chiru li rey. Abanan toj yô ajcuiß incßaßux chirix li quicßutbesîc chicuu xban nak incßaß quintau ru lix yâlal.vdeTLix yâlal li xcßutbesîc châcuu chirix li cßaßru tâcßulmânk chiru li oxib chihab riqßuin media, aßan tzßakal yâl. Ut lâat tâcßûla saß âchßôl ut mâ ani aj e tâserakßi xban nak toj mokon tâcßulmânk, chan cue li ángel.Ut lâin laj Daniel sachso inchßôl quincana ut quinyajer cuib oxib cutan. Ut nak ac usin chic, quin-oc cuißchic chi cßanjelac chiru li rey. Abanan toj yô ajcuiß incßaßux chirix li quicßutbesîc chicuu xban nak incßaß quintau ru lix yâlal. ~}||{zz?yCxuwwv,uss5rKqqlonnWmkvih_ggdcZb0a8`_^]]%\[ZZ0Y&WUTTSxR0QP OLN!MGL;KJ}IHGG;FREBAA@?O><m^ Eb li ralal xcßajol laj Efraín queßxyîb nabal li artal ut caßaj cuiß re mâcobc quicßanjelac cuiß reheb.A={^ Lin tenamit teßxtumina ruheb laj Asiria. Ut lâin tebinchßutub ru ut tebinqßue chixcßulbal li raylal saß rukßeb lix reyeb laj Asiria joßqueb ajcuiß li nequeßcßanjelac chiru.<^ Li ralal xcßajol laj Efraín chanchaneb li bûr xban nak nequeßxbânu xjuneseb li cßaßru nequeßraj. Xeßcôeb xpatzßbal xtenkßanquileb riqßuineb laj Asiria ut queßxtoj re nak teßcolekß. Ut incßaß xeßxcßoxla nak lâin raj xincoloc reheb.=;s^Eb laj Israel teßsachekß xcuanquil. Mâcßaß chic teßoc cuiß chiruheb li jalan tenamit. Chanchanakeb aj chic jun li secß mâcßaß chic xcßanjel. Yal re tzßekecß aj chic.%:C^Li cßaßru yôqueb chixbânunquil mâcßaß na-oc cuiß. Ut li cßaßru teßxcßul, aßan li osocß. Chanchan nak xeßrau li ikß ut aß chic li câk-sut-ikß li xeßxkßol. Li trigo teßrau incßaß tâatzßumak chi moco tixqßue ru. Ut cui ta tixqßue, jalan chic teßtzacânk re.9^Aßan moco dios ta. Yal yîbanbil xban jun laj tenol chßîchß re Israel. Li cuacax oro li nequeßxlokßoni aran Samaria tâpuqßuîk.+8O^Lâin xicß nacuil li cuacax oro li nequeßxlokßoniheb laj Samaria. Cßajoß lin joskßil yô saß xbêneb. ¿Ma mâ jokße teßxcanab xbânunquil li mâusilal?#7?^Queßxxakab lix reyeb, abanan mâcuaß lâin xinsicßoc reheb. Queßxxakab li nequeßtaklan saß xbêneb, abanan yal xjuneseb queßxbânu xban nak incßaß queßxpatzß cue ani teßxxakab. Queßxyîb lix dioseb riqßuin oro ut plata ut aßan ajcuiß tâqßuehok reheb chi sachecß.z6m^Abanan eb laj Israel xeßxtzßektâna li us. Joßcan nak eb li xicß nequeßiloc reheb teßnumtâk saß xbêneb.R5^Nequeßxye: —At Kâcuaß, nakanau âcuu, lâo aj Israel, chanqueb cue.04 [^Yâbasi li trompeta xban nak yôqueb chi châlc chi pletic li xicß nequeßiloc reheb lin tenamit. Chanchaneb li cßuch nak yôqueb chi châlc. Xban nak lin tenamit xeßxtzßektâna li contrato quinbânu riqßuineb, joßcan nak teßxcßul li raylal. Xeßxtzßektâna li chakßrab xinqßue reheb.>3u^Niquineßxtzßektâna ut nequeßxic riqßuin li jalanil dios. Chanchaneb li yocos aj tzimaj mâcßaß na-oc cuiß. Joßcan nak teßcamsîk riqßuin chßîchß li nequeßcßamoc be saß xyânkeb yal xban nak nequeßxnimobresi ribeb riqßuin li cßaßru nequeßxye. Ut xban aßan teßseßêk xbaneb laj Egipto.G2^Usta lâin xincßutuc lix yâlal chiruheb ut xinqßue xcacuilal xchßôleb, abanan eb aßan aß chic li incßaß us xeßxcßoxla chicuix.Niquineßxtzßektâna ut nequeßxic riqßuin li jalanil dios. Chanchaneb li yocos aj tzimaj mâcßaß na-oc cuiß. Joßcan nak teßcamsîk riqßuin chßîchß li nequeßcßamoc be saß xyânkeb yal xban nak nequeßxnimobresi ribeb riqßuin li cßaßru nequeßxye. Ut xban aßan teßseßêk xbaneb laj Egipto.?1w^Incßaß xeßtzßâman chicuu chi anchaleb xchßôl nak japjôqueb re saß lix cuaribâl. Nak xeßxchßutub ribeb chixtzßâmanquil lix cua rucßaheb, xeßxkßetkßeti ribeb chicuu.p0Y^ Tokßob xak ruheb xban nak xineßxtzßektâna lâin. Raylal tâchâlk saß xbêneb xban nak xeßxkßetkßeti ribeb chicuu ut yal xcab rix xchßôleb nak xineßxlokßoni. Lâin xcuaj raj xcolbaleb, abanan eb aßan incßaß xeßraj.4/a^ Nak yôqueb chi xic yalak bar, lâin tebinchap joß nak nequeßchapeß li xul li nequeßxicßan chiru choxa. Lâin tebinqßue chixtojbal rix lix mâqueb joß yebil reheb.Z.-^ Eb li ralal xcßajol laj Efraín chanchaneb li mucuy mâcßaß xnaßleb. Incßaß naxnau cßoxlac. Xbên cua nequeßxpatzß xtenkßanquil riqßuineb laj Egipto ut nequeßxpatzß ajcuiß riqßuineb laj Asiria.`-9^ Eb laj Israel yôqueb chi cßuluc raylal abanan xban lix kßetkßetileb incßaß nequeßraj sukßîc cuiqßuin lâin li Kâcuaß lix Dioseb. Usta ra yôqueb chixcßulbal, abanan incßaß chic nequeßraj insicßbal._,7^ Yô xsachbal xcuanquileb xbaneb li jalaneb xtenamit ut eb aßan incßaß nequeßxqßue retal. Chanchan li yô chi sakocß xjolomeb nak yôqueb chi osocß xbaneb li jalaneb xtenamit ut incßaß nequeßxqßue retal.O+^Eb li ralal xcßajol laj Efraín queßxjunaji ribeb riqßuineb li jalaneb xtenamit li incßaß useb xnaßleb. Chanchaneb li cua li incßaß sukßisinbil. Chakß jun pacßal ut kßem ru jun pacßal.*}^Xban nak numtajenak lix mâusilaleb, quilajeßxcamsiheb li nequeßtaklan saß xbêneb. Ut mâ jun li rey quicuan saß xyâlal xbaneb. Quilajeßisîc saß xcuanquileb. Ut mâ jun saß xyânkeb quitzßâman chicuu nak tintenkßaheb, chan li Kâcuaß.J) ^Li râmeb chanchan jun li horno li yô xxamlel. Laj yîbom caxlan cua quixqßue li xam chi saß ut quicuar chiru li kßojyîn. Ut ekßela chic quixqßue chi us lix xamlel li horno. Joßcan ajcuiß li râmeb xbaneb lix mâusilaleb. Chanchan xxamlel li horno lix mâusilaleb nak yôqueb chixcßûbanquil chanru teßxbânu.,(Q^Saß lix ninkße, li rey quicaltesîc xbaneb li nequeßcßanjelac chiru. Ut li rey qui-oc chixbânunquil li yibru naßleb saß xyânkeb li incßaß useb xnaßleb.^'5^Ut chixjunileb nequeßyumbêtac nequeßcoßbêtac. Chanchaneb jun li horno li quiqßueheß xxam chi saß, abanan incßaß quiqßueheß xxamlel chi us toj nak ac xyokßîc ut ac xsîpoß lix kßemal li caxlan cua.&#^Nasahoß saß xchßôl li rey joßqueb ajcuiß li nequeßcßanjelac chiru riqßuin li mâusilal ut li balakßînc nequeßxbânu li tenamit.%^Incßaß nequeßxcßoxla nak lâin yôquin chixqßuebal retal lix mâusilaleb. Lâin nacuil nak li mâc yô chi numtâc saß xbêneb.v$ g^Nak xcuaj raj xcolbaleb laj Israel, xjulticoß cue lix mâqueb li ralal xcßajol laj Efraín joß ajcuiß lix mâqueb laj Samaria. Nequeßbalakßin, nequeßelkßac saß rochocheb li ras rîtzßin, ut nequeßelkßac ajcuiß saß eb li be. #^ Ac xinxakab li cutan nak texinqßue chixtojbal rix lê mâc lâex aj Judá. Abanan tâcuulak xkßehil nak texcuosobtesi cuißchic.M"^ Kßaxal yibru li quicuil saß xyânkeb lin tenamit Israel. Eb li ralal xcßajol laj Efraín queßxlokßoni li yîbanbil dios ut li mâusilal aßan quixbon rib riqßuineb chixjunileb laj Israel.Ac xinxakab li cutan nak texinqßue chixtojbal rix lê mâc lâex aj Judá. Abanan tâcuulak xkßehil nak texcuosobtesi cuißchic.R!^ Eb laj tij chanchaneb laj êlkß li nequeßxmuk ribeb saß li be li naxic saß li tenamit Siquem re nak teßxcamsi li cristian nak teßnumekß aran. Nacuulac chiruheb laj tij xbânunquil li mâusilal.~ u^Kßaxal nabaleb li cuînk yibru xnaßlebeb saß li tenamit Galaad ut nabaleb ajcuiß li nequeßxcamsi ras rîtzßin.}s^Joß quixbânu laj Adán nak quixkßet li cuâtin, joßcan ajcuiß queßxbânu lin tenamit nak quineßxtzßektâna.)K^Mâcßaß aj e nak nequexmayejac chicuu cui incßaß nequex-uxtânan u. Ut mâcßaß aj e nak nequexcßatoc xul cui incßaß niquinêpâb chi anchal êchßôl. ^Joßcan nak xintaklaheb lin profeta êriqßuin chixyebal resil li rakba âtin châlel saß êbên xban lê mâusilal. Ut riqßuin li âtin x-el chi xtzßûmal cue, tenebanbil li câmc saß êbên. Chanchan nak narepoc li câk nak tinrakok âtin saß êbên.H ^Abanan li Kâcuaß naxye: —¿Cßaßru tinbânu êriqßuin lâex ralal xcßajol laj Efraín? Ut, ¿cßaßru tinbânu êriqßuin lâex ralal xcßajol laj Judá? Lê châbilal chanchan li chok chiru li ekßela, li nacßameß saß junpât xban li ikß, ut chanchan li xchußque li nacuan ekßela, li nasach saß junpât.J ^Chikanauhak biß ru li Kâcuaß. Chikaqßuehak kachßôl chixnaubal ru chi tzßakal. Chßolchßo nak tâcßulûnk li Kâcuaß. Tâcßulûnk joß nak nachal li cutan rajlal. Tâcßulûnk joß nak nachal li hab re xtßakresinquil li chßochß saß xkßehil li âuc ut nachal ajcuiß mokon re xtßakresinquil li acuîmk.—mS^Usta ac xsach ku, abanan tixqßue cuißchic li kayußam chiru cuib oxib cutan ut tocuânk riqßuin.Q ^Eb li tenamit teßxye: —Kajalak kacßaßux ut sukßîko cuißchic riqßuin li Kâcuaß. Quixtakla chak li raylal saß kabên, abanan anakcuan toxtenkßa. Coxrahobtesi, abanan anakcuan toxqßuirtesi.]3^Tintzßektânaheb ut tincanabeb xjuneseb toj teßxqßue retal lix mâqueb ut teßoc chinsicßbal. Toj cuanqueb saß raylal, tojoßnak teßxqßue retal lix mâusilaleb ut teßsukßîk cuiqßuin, chan li Kâcuaß.N^Lâin tincßut lin joskßil chiruheb li ralal xcßajol laj Efraín. Chanchanakin li cakcoj nak tinrahobtesiheb. Chanchanakin li ral li cakcoj nak tinrahobtesiheb li ralal xcßajol laj Judá. Joß nak naxchap lix tib li cakcoj, joßcan ajcuiß tinbânu lâin riqßuineb. Lâin tinqßueheb saß raylal ut tincanabeb xjuneseb ut mâ ani târûk tâcolok reheb saß cuukß.Tintzßektânaheb ut tincanabeb xjuneseb toj teßxqßue retal lix mâqueb ut teßoc chinsicßbal. Toj cuanqueb saß raylal, tojoßnak teßxqßue retal lix mâusilaleb ut teßsukßîk cuiqßuin, chan li Kâcuaß.3_^ Eb li ralal xcßajol laj Efraín teßxqßue retal nak kßaxal ra cuanqueb cuiß. Eb li ralal xcßajol laj Judá teßxqßue retal nak cuanqueb saß chßaßajquilal. Joßcan nak teßxic riqßuin li rey Jareb aran Asiria chixtzßâmanquil xtenkßanquileb. Abanan aßan incßaß târûk tixtenkßaheb.dA^ Joßcan nak lâin tebinqßue chi sachecß li ralal xcßajol laj Efraín. Ut teßosokß ajcuiß eb li ralal xcßajol laj Judá. Chanchanakeb chic li cßaßak re ru li namaxen ut li nacßuxeß xban li cßâms teßcanâk.(I^ Eb li ralal xcßajol laj Efraín nequeßrahobtesîc xban nak nequeßxtzßektâna li tîquilal ut nequeßxqßue xchßôl chixlokßoninquileb li yîbanbil dios.yk^ Li Kâcuaß quixye: —Yô injoskßil xban nak eb laj cßamol be saß xyânkeb laj Judá queßcuulac êriqßuin lâex aj Israel ut queßxmakß chêru lê naßaj. Chanchan osoßqueb re saß li cacuil hab nak tinqßueheb chixtojbal xmâqueb.B}^ Eb li ralal xcßajol laj Efraín teßcanâk chi mâcßaß cuan reheb saß xkßehil li rakba âtin. Eb li ralal xcßajol laj Israel teßxnau nak relic chi yâl joßcaßin tâcßulmânk.K^Cheyâbasihak li trompeta aran Gabaa. Cheyâbasihak aran Ramá. Cheyehak resil aran Bet-avén xban nak ticlâc re li plêt. Cheqßuehak retal ut texxucuak lâex li ralal xcßajol laj Benjamín.~u^Nequeßxbânu rib nak niquineßxlokßoni, abanan mâcuaß lâin nequeßxlokßoni cuu. Aß ban chic li jalanil dios nequeßxlokßoni. Eb li ralal xcßajol mâcuaßeb chic intenamit. Joßcan nak chi sêb tebinsach ut tinsach ajcuiß lix naßajeb.6e^Eb laj Israel nequeßxcßam li cuacax joß ajcuiß lix carner re nak teßxmayeja chicuu. Abanan mâcßaß rajbal nak nequeßmayejac chicuu xban nak lâin xintzßektânaheb.^Xban lix kßetkßetileb laj Israel nacßutun nak cuanqueb xmâc. Ut xban lix kßetkßetileb, eb li ralal xcßajol laj Israel ut eb li ralal xcßajol laj Efraín teßosokß saß li mâc. Ut teßosokß ajcuiß saß lix mâqueb li ralal xcßajol laj Judá.U #^Xban lê mâusilal incßaß chic nequecßoxla sukßîc cuiqßuin lâin lê Dios. Nequeqßue ban êchßôl chixlokßoninquil li yîbanquil dios. Joßcan nak incßaß naru tênau cuu nak lâin li Kâcuaß.& E^Lâin ninnau chanru lê naßleb lâex ralal xcßajol laj Efraín. Incßaß naru têmuk êrib chicuu ex aj Israel. Li ralal xcßajol laj Efraín xineßxtzßektâna ut yôqueb chixlokßoninquil li jalanil dios. Ut lix mâusilaleb aßan xbon rib saß êyânk chêjunilex lâex aj Israel.9 k^Chanchan nak xebec jun li jul kßaxal cham chokß re li raßal xban lix qßuial li mâusilal nequebânu. Joßcan nak texinqßue chixtojbal rix lê mâusilal chêjunilex lâex.  ^Lâex laj tij, cherabihak li oc cue chixyebal. Lâex laj Israel, cheqßuehak retal li tinye. Ex ralal xcßajol li rey, abihomak li tinye anakcuan. Xexrakoc raj âtin saß xbêneb li tenamit saß tîquilal. Abanan incßaß xebânu. Joßcan nak târakekß âtin saß êbên lâex ut texinqßue chixtojbal rix lê mâc. Xeqßue êrib joß jun raßal reheb laj Mizpa joß ajcuiß reheb laj Tabor. ^Chanchan nak teßcßamekß yalak bar xban li ikß nak teßosokß. Tâcuulak xkßehil nak teßxutânobresîk xban lix mâusilaleb.C^Nak nequeßaj ru saß xcalajiqueb, nequeß-oc chi coßbêtac yumbêtac. Aß li naßleb li nacßutuc xxutân, aßan li nacuulac chiruheb xbânunquil ut li tîquilal nequeßxtzßektâna.Chanchan nak teßcßamekß yalak bar xban li ikß nak teßosokß. Tâcuulak xkßehil nak teßxutânobresîk xban lix mâusilaleb.+^Eb li ralal xcßajol laj Efraín xeßxkßaxtesi ribeb chixlokßoninquil li yîbanbil dios. Cheßcanabâk chixbânunquil li cßaßru nequeßraj.5c^Lâex laj Israel, kßaxal cau êchßôl. Chanchanex li joskß aj cuacax. ¿Chan ta cuiß ru nak texinberesi saß châbilal joß nak naxberesi lix carner li châbil pastor?q[^Usta niquinêtzßektâna lâex aj Israel, aban incßaß taxak tineßxtzßektâna eb laj Judá. Mexxic aran Gilgal chi lokßonînc, chi moco texxic Bet-avén, chi moco têbânu li juramento saß incßabaß lâin li yoßyôquil Dios.jM^Lâin incßaß tebinqßue chixtojbal rix xmâqueb lê rabin nak nequeßyumbêtac ut incßaß ajcuiß tebinqßue chixtojbal rix xmâqueb lê ralib nak nequeßxmux ru xsumlajiqueb. Incßaß tebinqßue chixtojbal rix xmâqueb xban nak lâex ajcuiß nequexcßamoc xbeheb nak nequexxic riqßuineb li ixk aj yumbêt ut nequexmayejac chiruheb li yîbanbil dios êrochbeneb li ixk li nequeßxkßaxtesi ribeb chi yumbêtac. Joßcan nak li tenamit li incßaß nequeßxtau xyâlal, teosokß.lQ^ Nequeßxic saß li tzûl chi mayejac ut aran nequeßxcßat lix pomeb rubeleb li nînki cheß ji, álamo ut olmo, xban nak naquênac cuânc rubel lix mu. Xban nak lâex nequexcßamoc be chiruheb lê ralal êcßajol chixlokßoninquil li jalanil dios, joßcan nak nequecanabeb lê rabin chi yumbêtac ut nequecanabeb lê ralib chixmuxbal ru lix sumlajiqueb.^ Lin tenamit yôqueb chixtzßâmanquil xnaßlebeb chiru li pechßbil dios cheß. ¿Ma tâqßuehekß ta biß xnaßlebeb xban li yal cheß? Lin tenamit chanchan li ixakilbej nayumbêtac xban nak xineßxtzßektâna ut yôqueb xsicßbal jalan chic xdioseb. 9^ Ut quixye ajcuiß li Kâcuaß: —Yô chi sachc xnaßlebeb lin tenamit xban li calâc ut li ucßac vino ut xban li coßbêtac yumbêtac nequeßxbânu.^ Têtzaca li nequeßxmayeja li tenamit, abanan incßaß tâcßojlâk êchßôl. Têlokßoni li jalanil dios, ut têtzßâma êcocßal chiru. Abanan incßaß chic teßcuânk lê ralal êcßajol. Incßaß chic textâmk xban nak niquinêtzßektâna lâin.&E^ Chanru lix naßlebeb li tenamit, joßcan ajcuiß ênaßleb lâex aj tij. Joßcan nak texinqßue chixtojbal rix lê mâc aß yal chanru lê yehom êbânuhom.~%^Nequetzaca li nequeßxmayeja lin tenamit re xtojbal rix lix mâqueb. Joßcan nak chokß êre lâex aj tij kßaxal us nak yôkeb chi mâcobc.}^Joß lê qßuial lâex aj tij, joßcan ajcuiß xqßuialeb lê mâc. Joßcan nak tincuisi lê lokßal ut tincßut êxutân.*|M^Teßsachekß lin tenamit saß êmâc lâex xban nak incßaß xecßut lix yâlal chiruheb. Xban nak lâex xetzßektâna lin chakßrab li xinqßue êre, joßcan ajcuiß nak texintzßektâna lâin ut texcuisi saß lê cßanjel. Incßaß chic teßcßanjelak chokß aj tij lê ralal êcßajol.,{Q^Chi kßek chi cutan nequebânu lê mâusilal ut joßcan ajcuiß nequeßxbânu li profeta li incßaß useb xnaßleb. Lâin tinsach ru lê tenamit, lâex aj Israel.~zu^Lâex laj tij, mâ jun êre nequexru xkßusbaleb li tenamit xban nak lâex juntakßêt lê naßleb riqßuineb aßan.#y?^Xban li mâusilal li nequeßxbânu, li chßochß tâchakik ut mâcßaß chic tâêlk chiru. Chixjunil li cuan chiru tâcâmk. Chixjunil li xul saß qßuicheß joßqueb ajcuiß li nequeßrupupic chiru choxa telajeßcâmk ut telajeßcâmk ajcuiß li car li nequeßcuan saß li palau.sx_^Nequeßxbânu li juramento ut incßaß nequeßxbânu li cßaßru nequeßxye. Nequeßticßtißic ut nequeßcamsin. Nequeßelkßac ut nequeßmuxuc caxâr. Yô chi numtâc lix mâusilaleb ut junes xcamsinquil ribeb nequeßxbânu rajlal.%w E^Abihomak râtin li Kâcuaß, ex ralal xcßajol laj Israel, xban nak yô xjoskßil saß êbên lâex li cuanquex saß li naßajej aßin. Joßcaßin yô chixyebal li Kâcuaß Dios: —Mâ ani tîc xchßôl ut mâ ani na-uxtânan u ut mâ ani naqßuehoc retal nak Lâin li Kâcuaß Dios.$vA^Abanan tâcuulak xkßehil nak eb laj Israel teßsukßîk cuißchic riqßuin li Kâcuaß lix Dioseb ut teßxsicß junak reheb li ralal xcßajol laj David chokß xreyeb. Ut saß rosoßjiqueb li cutan, teßxxucua ru li Kâcuaß ut teßxcßûluban cuißchic li usilal li tixbânu reheb.yuk^Joßcaßin xinbânu riqßuin re xcßutbal chiruheb laj Israel nak najt teßcuânk chi mâcßaß lix reyeb, chi moco teßcuânk aj cßamol be chiruheb. Incßaß chic teßmayejak chiruheb lix dioseb, chi moco tâcuânk lix dioseb pec, chi moco tâcuânk li cßaßak re ru re acuasînc, chi moco teßcuânk lix yîbanbil dios re tâcolok reheb.Abanan tâcuulak xkßehil nak eb laj Israel teßsukßîk cuißchic riqßuin li Kâcuaß lix Dioseb ut teßxsicß junak reheb li ralal xcßajol laj David chokß xreyeb. Ut saß rosoßjiqueb li cutan, teßxxucua ru li Kâcuaß ut teßxcßûluban cuißchic li usilal li tixbânu reheb.4ta^Xinye re: —Najt tatcuânk saß cuochoch ut incßaß chic tâmux ru lâ sumlajic, chi moco tâsicß jalan chic cuînk, chi moco lâin tincuânk âcuiqßuin, chanquin re. s9^Joßcan nak lâin xintojoc chirix li cuixakil. Oßlaju chi tumin plata ut cuukub nînki chacach li cebada xinqßue ut quincßam cuißchic li cuixakil.rr _^Ut li Kâcuaß quiâtinac cuißchic cuiqßuin ut quixye cue: —Chara cuißchic li ixk aßan, usta yô chixmuxbal ru lix sumlajic. Ra aßan joß nak ninraheb lin tenamit Israel lâin, usta yôqueb chixlokßoninquil li yîbanbil dios ut nacuulac chiruheb xcuaßbal li caxlan cua yîbanbil riqßuin chaki uvas, li mayejanbil chiruheb lix dioseb, chan li Kâcuaß.q/^Ut texinqßue chi cuânc saß li naßajej aßan ut lâin tin-osobtesînk êre ut tâcuânk cuißchic li cßaßru êre. Lâin texinra lâex, usta quinye nak incßaß chic nequexinra nak quinqßue êcßabaß chokß Lo-ruhama. Usta quinqßue êcßabaß chokß Lo-ammi nak quinye nak mâcuaßex intenamit, lâin tinye êre nak lâex chic li cualal incßajol. Ut lâex têye nak lâin li Kâcuaß lê Dios.7pg^Ut saß li chßochß tâêlk li trigo ut li uvas ut li olivo. Ut lâex têye: “Jezreel”. Chi jalbil ru naraj naxye “Li Kâcuaß, aßan li na-acuoc”.Ut texinqßue chi cuânc saß li naßajej aßan ut lâin tin-osobtesînk êre ut tâcuânk cuißchic li cßaßru êre. Lâin texinra lâex, usta quinye nak incßaß chic nequexinra nak quinqßue êcßabaß chokß Lo-ruhama. Usta quinqßue êcßabaß chokß Lo-ammi nak quinye nak mâcuaßex intenamit, lâin tinye êre nak lâex chic li cualal incßajol. Ut lâex têye nak lâin li Kâcuaß lê Dios. o9^Saß eb li cutan aßan lâin tinsume chak li cßaßru têpatzß cue lâex, li cualal incßajol. Lâin tintakla li hab re xtßakresinquil li chßochß.enC^Lâin texincßam cuißchic cuiqßuin saß châbilal. Ut lâex tênau nak lâin li Kâcuaß.\m1^Joßcaßin quixye li Kâcuaß reheb lix tenamit: —Lâex aj Israel, chanchanex li cuixakil. Texincßam chi jun aj cua cuiqßuin. Texincßam saß tîquilal ut saß xyâlal. Junelic texinra ut tincuuxtâna êru.Fl^Saß eb li cutan aßan lâin tinbânu jun li contrato riqßuineb li joskß aj xul li cuanqueb saß qßuicheß ut riqßuineb li xul li nequeßrupupic chiru choxa joß ajcuiß riqßuineb li xul li nequeßxjucuqui ribeb chiru chßochß. Tinbânu li contrato riqßuineb re nak incßaß chic teßxchßißchßißi li tenamit. Ut tincuisi saß ruchichßochß li tzimaj ut li chßîchß re pletic ut eb lin tenamit cuânkeb chic saß tuktûquil usilal.okW^Lâin tin-isînk re saß xchßôl lix cßabaßeb laj Baal. Ut mâ jun sut chic tixpatzß xcßabaßeb.hjI^Ut incßaß chic tixye: “At Baal, lâat laj êchal cue.” Tixye ban cue: “at inbêlom.”eiC^Tinqßue cuißchic re li acuîmk uvas. Ut tinqßue ajcuiß li ru takßa Acor chokß xnaßaj re nak cuan cßaßru tixyoßoni. Ut tixbicha inlokßal joß quixbânu saß xsâjilal nak quicuisi chak saß li naßajej Egipto.h+^Abanan lâin tincßam cuißchic saß li chaki chßochß bar cuiß mâcßaß cuan. Ut aran tinkßunbesi cuißchic ut tinye re nak kßaxal ninra.;go^ Lâin tinqßue chixtojbal xmâc a ixk aßin li quinixtzßektâna ut quixcßat li pom chiru laj Baal. Kßaxal chßinaßus nak quixtikib rib nak quixqßue li xcaß xic oro ut quixqßue lix matkßab ut lix kßol ut cô chirixeb li cuînk li nequeßrahoc re ut incßaß chic niquinixcßoxla lâin li Kâcuaß.f!^ Lâin tinsach li racuîmk uvas ut li cheß higo li quixye nak aßan lix tojbal li quiqßueheß re xbaneb li cuînk li nequeßrahoc re. Mâcßaß chic tâêlk saß xnaßaj li acuîmk uvas ut mâcßaßak chic li cheß li naûchin. Teßsachekß xbaneb li joskß aj xul.feE^ Lâin tincuisi li ninkßeîc chiru, li naqßuehoc xsahil xchßôl. Incßaß chic tâninkßeîk rajlal chihab, rajlal po chi moco saß li hilobâl cutan joß cßaynak xbânunquil. Incßaß chic tixninkßei ruheb lix dios.-dS^ Chiruheb chixjunileb li cuînk li naxra, lâin tinmakß chiru li cßaßru cuan re. Chanchan tßustßu tincanab chiruheb ut mâ ani târûk tâcolok re saß cuukß.'cG^ Joßcan nak saß xkßehil li kßoloc, lâin incßaß chic tinqßue re li trigo ut li vino. Tinmakß chiru li tßicr lana ut lino li xinqßue re, re li rakß.Ib ^Li ixk aßan incßaß quixqßue retal nak lâin xinqßuehoc re lix trigo, ut lix vino ut lix aceite olivo. Ut lâin xinqßuehoc re chi nabal lix oro ut lix plata li quixmayeja chiru laj Baal.wag^Tixyal xkße chixsicßbal ani târahok re. Abanan incßaß chic tixtau. Ut riqßuin aßan tâyotßekß xchßôl ut tixye: —Tinsukßîk cuißchic riqßuin lin bêlom. Kßaxal us nak xincuan riqßuin chiru nak cuanquin anakcuan, chaßak.f`E^Joßcan nak tinram lix be chiru. Tintzßap lix be riqßuin qßuix ut riqßuin corral tzßac.)_K^xban nak eb aßan ralal xcßajol li ixk li incßaß naxutânac xbânunquil li mâusilal. Li ixk aßan quixye: —Lâin tinxic riqßuineb li cuînk li nequeßqßuehoc cue lin cua cuucßa, li nequeßqßuehoc cue li châbil tßicr lana ut lino joß ajcuiß li vino ut li aceite olivo, chan.>^w^Incßaß tincuil xtokßobâl ruheb li ralal xcßajol,\]1^Cui incßaß tixcanab, lâin tinmakß chiru chixjunil li cßaßru cuan re. Chanchan tßustßu tincanab joß nak quiyoßla. Chanchanak chic jun li chaki chßochß mâcßaß na-el chiru ut tâcâmk xban chaki el.k\O^Ex cualal incßajol, chekßusak lê naß. Yehomak re xcanabak xbânunquil li yibru naßleb xban nak aßan mâcuaß chic cuixakil ut lâin mâcuaßin chic xbêlom. Xcanabak xcßayinquil rib ut xcanabak xmuxbal ru lix sumlajic.9[ m^Joßcan nak têye reheb laj Israel lê rech tenamitil “Ammi” ut têye ajcuiß reheb “Ruhama”. Chi jalbil ru naraj naxye: Lâex ralal xcßajol li Dios ut rarôquex xban.SZ !^ Saß eb li cutan aßan teßxjunaji ribeb li ralal xcßajol laj Judá riqßuineb li ralal xcßajol laj Israel. Teßjunajokß ru ut teßxsicß ru junak re tâtaklânk saß xbêneb. Tâcuânk cuißchic xcuanquil. Saß li ru takßa Jezreel, li quisacheß cuiß xcuanquileb laj Israel, aran ajcuiß tâqßuehekß cuißchic xcuanquileb. C4}|4{$yGxww-vmuutisraq!pInbm^lk6j+iAhhgfedcba`_^g]\Q[[ ZYQXXWxVUTQPPCO~N1M~LtKJGFF2EGDWC!BcAN@@&?n>><;::?9876c54331u10 //!.--2++b*#)(~']%$#"p!! 7e25|r z \u : Mw&C`` ;rJoßcaßin quixye li Kâcuaß: —Nabal sut ac xincuy xmâqueb laj Damasco. Anakcuan incßaß chic tincuyeb xmâc xban nak numtajenak cuißchic li mâusilal li yôqueb chixbânunquil. Queßxrahobtesiheb laj Israel li cuanqueb Galaad. Chanchan tenbileb riqßuin chßîchß joß nequeßxbânu riqßuin li trigo nak queßxrahobtesiheb laj Israel.s_ arQuixye: —Li nimajcual Dios tââtinak chak chi cau xyâb xcux toj Sión. Toj aran Jerusalén tââtinak chak li Kâcuaß. Ut nak tââtinak chak, talajeßchakik li pim. Ut talajeßchakik ajcuiß li pachßayaß saß li tzûl Carmelo.^ rQuicuan jun li cuînk aj Amós xcßabaß saß li naßajej Tecoa. Aßan jun reheb laj ilol xul. Quiâtinâc xban li Dios saß eb li cutan nak cuânk chokß rey aran Judá laj Uzías ut cuânk chokß rey aran Israel laj Jeroboam ralal laj Joás. Cuib chihab chic mâ nanumeß li hîc nak laj Amós quixtiquib xyebal resil li quicßutbesîc chiru xban li Dios chirixeb laj Israel.K]hLâin tinqßueheb chixtojbal lix mâqueb li queßcamsin reheb lin tenamit ut incßaß tincuyeb xmâc. Ut lâin tincuânk chi junelic aran Sión riqßuineb li cualal incßajol, chan li Kâcuaß.|\qhTânimânk cuißchic li tenamit Jerusalén ut tâcanâk chokß nimla tenamit chi junelic. Ut eb laj Judá teßcuânk cuißchic saß lix naßajeb ut mâ ani chic tâisînk reheb.Lâin tinqßueheb chixtojbal lix mâqueb li queßcamsin reheb lin tenamit ut incßaß tincuyeb xmâc. Ut lâin tincuânk chi junelic aran Sión riqßuineb li cualal incßajol, chan li Kâcuaß.Q[hUt li nimla tenamit Egipto tâsachekß ru ut li naßajej Edom tâcanâk chi mâcßaß chic cuan chiru xban li mâusilal li queßxbânu reheb laj Judá. Queßxcamsiheb laj Judá chi mâcßaßeb xmâc.wZghSaß eb li cutan aßan châbilak chic li chßochß. Tâêlk chi nabal li ru li racuîmkeb laj Judá. Lix qßuial lix vino ut lix leche chanchanak chic lix qßuial li haß li na-el saß eb li tzûl. Ut nabal li haß tâcuânk saß eb li rok haß saß li naßajej Judá. Saß lin santil templo tâêlk chak li yußam haß re tixtßakresi chixjunil li ru takßa Sitim.sY_hLâex tênau nak lâin li Kâcuaß lê Dios ut cuanquin saß lin santil naßaj saß xbên li tzûl Sión. Li tenamit Jerusalén tâsantobresîk ut incßaß chic teßchâlk li jalaneb xtenamit chi numtâc saß xbên li tenamit Israel.XhNak lâin tinâtinak chi cau xyâb incux saß li tzûl Sión aran Jerusalén, li choxa joß ajcuiß li ruchichßochß teßecßânk saß xnaßaj. Abanan eb laj Israel lin tenamit cauhakeb xchßôl cuiqßuin. Ut cuiqßuin teßyoßonînk xban nak lâin tincolok reheb.]W3hLi sakße ut li po teßkßojyînokß ru ut incßaß chic teßlemtzßûnk li chahim..VUhNumtajenak xqßuialeb li tenamit li cuanqueb saß li ru takßa. Aran târakekß âtin saß xbêneb xban nak cuulac re xkßehil nak lâin li Kâcuaß tinrakok âtin.[U/h Chanchan li trigo li ac xcuulac xkßehil xyocßbal ut chanchan li uvas li ac xcuulac xkßehil nak tâyatzßekß; joßcan nak ac xcuulac xkßehil nak tinsach ruheb xban nak ac xnumta li mâusilal li xeßxbânu.kTOh Ut li Kâcuaß quixye ajcuiß: —Cauresihomakeb li tenamit re teßxic saß li ru takßa re Josafat, xban nak aran tâcßojlâk li Kâcuaß chi rakoc âtin saß xbêneb chixjunil li tenamit li nachß cuanqueb riqßuin Israel.3S_h Quimkex, chßutubomak êrib saß junpât lâex tenamit li nachß cuanquex riqßuin Israel. At Kâcuaß, chataklaheb taxak lâ soldado chi pletic riqßuineb, chanquin re.bR=h Lê asaron têyîb chokß kßesnal chßîchß re pletic. Ut li cßoncßôquil chßîchß re xyocßbal lê racuîmk, têyîb chokß chßîchß re pletic. Ut li mâcßaß xmetzßêu chixyehak: Lâin cau cuib re pletic.)QKh Yehomak resil chi joßcaßin reheb chixjunileb li tenamit: Cauresihomak êrib chi pletic. Têbokeb li cauheb rib. Cheßchâlk chixjunileb li cuînk chi pletic.UP#hLâin tincßayi lê ralal êcßajol reheb laj Judá ut aßaneb chic teßcßayînk reheb riqßuineb laj sabeo ut teßcßamekß chi najt saß jalan tenamit. Lâin li nimajcual Dios xinyehoc re aßin, chan.OhAbanan lâin tincuisiheb saß li naßajej quecßayiheb cuiß ut tinsukßisi saß êbên lâex li incßaß us xebânu reheb lin tenamit.!N;hUt quecßayiheb laj Judá joßqueb ajcuiß laj Israel reheb laj Grecia chokß rahobtesinbil môs re nak teßcßamekß chi najt saß jalan chic tenamit.MhLâex querelkßa lin plata ut querelkßa lin oro. Li cßaßru kßaxal lokß chicuu, lâex quecßam ut queqßue saß xnaßajeb lê dios.1L[hLâex laj Tiro ut lâex laj Sidón ut chêjunilex lâex laj filisteo, ¿cßaßru têraj cuiqßuin? ¿Ma cuan ta biß cßaßru xinbânu êre lâin ut têraj têqßue rêkaj cue? Chi sêb tinsukßisi cuißchic saß êbên lâex li nequecßoxla xbânunquil. Êcßulub nak tinbânu êre chi joßcan.AK{hQueßbûlic chirixeb lin tenamit. Ut queßxcßayiheb li sâj al chokß xtojbaleb li ixk li nequeßxcßayi ribeb. Ut queßxcßayiheb li tukß ix chokß xtzßak li vino li nequeßrucß.LJhTinchßutubeb saß li ru takßa re Josafat chixjunileb li tenamit li xeßbânun raylal reheb laj Israel. Ut aran tinrakok âtin saß xbêneb xban li mâusilal queßxbânu reheb lin tenamit Israel nak queßxtaklaheb yalak bar saß ruchichßochß, ut queßxjeqßui chi ribileb rib li naßajej li quinqßue reheb lin tenamit.kI QhNak tâcuulak xkßehil, lâin tinqßue cuißchic li cßaßru reheb laj Judá ut eb laj Jerusalén.Hh Abanan chixjunileb li nequeßyâban re lix cßabaß li Kâcuaß teßcolekß. Saß li tzûl Sión aran Jerusalén tâcuânk li colba-ib joß yechißinbil xban li Kâcuaß. Ut li joß qßuialeb chic li ralal xcßajol laj Israel li queßcana teßcolekß.4GahTâkßojyînokß ru li sakße ut li po tâcakokß ru chanchan li quicß nak toj mâjiß nacuulac xkßehil li cutan, li kßaxal xiu xiu, nak lâin tinrakok âtin, chan li Dios.Abanan chixjunileb li nequeßyâban re lix cßabaß li Kâcuaß teßcolekß. Saß li tzûl Sión aran Jerusalén tâcuânk li colba-ib joß yechißinbil xban li Kâcuaß. Ut li joß qßuialeb chic li ralal xcßajol laj Israel li queßcana teßcolekß.F%hUt sachba chßôlej tincßutbesi chêru chiru choxa joß ajcuiß saß ruchichßochß ut têril li quicß, li xam ut li sib chanchan li chok.^E5hUt tinqßue ajcuiß lin musikß chi cuânc riqßuineb li môs cuînk ut li môs ixk..DUhUt nak ac xnumeß chixjunil li cßaßak re ru aßin, lâin tinqßue lin musikß chi cuânc riqßuineb chixjunileb li tenamit. Ut eb lê ralal êcßajol teßyehok râtin profeta. Ut tincßut lix yâlal chiruheb li tîxil cuînk saß xmatqßueb ut tincßuteb li visión chiruheb li sâj cuînk.MChUt tênau nak lâin cuânkin saß êyânk, lâex aj Israel. Ut tênau ajcuiß nak lâin li Kâcuaß lê Dios ut mâcßaß chic junak Dios. Ut incßaß chic texincanab chi hobecß lâex intenamit.HB hLâex textzacânk toj retal tâcßojlâk êchßôl. Ut têqßue xlokßal lin cßabaß, Lâin li nimajcual Dios. Sachba chßôlej xinbânu re êcolbal ut incßaß chic texinqßue chi hobecß.AhLi Kâcuaß tixye: —Lâin tinqßue rêkaj êre li quisach chêru saß eb li chihab nak queßxcuaß lê racuîmk laj sâcß, li torob, li motzoß ut li chiliß, li chanchaneb jun tûb chi soldado nak quebintakla êriqßuin re xsachbal lê racuîmk.S@hNak tixqßue ru li acuîmk, kßaxal cuißchic nabal tixqßue. Teßnujak li naßajej bar nequeßrisi cuiß li rix li trigo. Ut teßnujak ajcuiß li naßajej bar nequeßxyatzß cuiß li uvas ut li olivo.%?ChChisahokß taxak saß êchßôl lâex li cuanquex Sión. Chisahokß taxak saß êchßôl riqßuin li Kâcuaß, xban nak aßan tâqßuehok êre li cßaßru nequeraj. Aßan tixqßue li hab saß xkßehil. Tixqßue saß sakßehil ut tixqßue ajcuiß saß habalkße joß quixbânu junxil.]>3hEb li xul li cuanqueb saß qßuicheß incßaß chic teßyâbak xban xtzßocajiqueb xban nak tâcuânk cuißchic xcuaheb. Ut eb li cheß teßûchînk cuißchic. Ut tâcuânk cuißchic chi nabal li higo ut li uva.|=qhLâex aj Judá, mexxucuac. Chisahokß ban saß êchßôl, xban nak nabal li sachba chßôlej tixbânu li Kâcuaß.6<ehLâin tinyolesiheb laj sâcß li queßchal saß li norte. Cuan li tebintakla saß li chaki chßochß. Cuan li tebintakla saß li palau Mar Muerto ut cuan li tebintakla saß li palau Mediterráneo. Ut telajeßcâmk. Teßkßâk ut teßchuhokß. Sachba chßôlej tinbânu nak tincoleb lin tenamit, chan.N;hLi Dios tixye reheb lix tenamit: —Tinqßue cuißchic li cßaßru êre. Tinqßue lê trigo ut tinqßue lê uvas ut tinqßue lê aceite. Ut tâcuânk cuißchic chi nabal cßaßru êre. Ut tâsahokß saß êchßôl ut incßaß chic tinqßue raylal saß êbên re nak incßaß chic texhobekß xbaneb li incßaß nequeßpâban.:hUt li nimajcual Dios junelic cuan saß xchßôl lix tenamit. Tixcßutbesi chiruheb lix nimal xrahom ut tixcuy lix mâqueb.Q9hEb laj tij li nequeßcßanjelac chiru li nimajcual Dios, cheßxaklîk saß xyi li oquebâl re li templo ut li artal ut cheßyâbak. Nak teßtijok laj tij, teßxye chi joßcaßin: Mâqßue taxak li raylal saß xbêneb lâ tenamit, at Kâcuaß. Chacuyeb taxak xmâqueb. Mâqßueheb taxak chi numtâc saß xbêneb lâ tenamit li incßaß nequeßpâban. Incßaß taxak tâqßueheb chi seßêc lâ tenamit re nak incßaß teßyehekß re: ¿Bar cuan lix Dioseb?81hChßutubomak lix tenamit li Dios re nak teßxxôto xmâqueb ut teßsantobresîk. Cheßxchßutub ribeb li chêquel cristian ut eb li toj sâjeb joßqueb ajcuiß li toj nequeßtußuc. Ut teßêlk ajcuiß saß li rochocheb li toj xeßsumla re nak teßxchßutub rib chixjunileb.7hYâbasihomak li trompeta saß li tzûl Sión re têchßutub êrib. Yehomak resil reheb li tenamit nak teßxbânu x-ayûn.6)h¿Ani ta biß tânaßok re cßaßru tixbânu li Dios? Cui têyotß êchßôl, mâre tixjal xcßaßux ut incßaß chic tixqßue li raylal saß êbên. Mâre texrosobtesi ut tixqßue cuißchic êre lê trigo ut lê uvas. Ut texmayejak cuißchic chiru li Kâcuaß lê Dios.:5mh Cheyotß êchßôl chiru li Dios ut mêpej chic lê rakß. Jalomak ban êcßaßux ut patzßomak êcuybal chiru li Kâcuaß lê Dios xban nak aßan na-uxtânan u ut nequexra. Aßan incßaß najoskßoß saß junpât. Kßaxal nim ban xcuyum ut narahoß saß xchßôl nak naxqßue li tojbal mâc saß êbên.4)h —Anakcuan yotßomak êchßôl, chan li Kâcuaß. Chexyâbak ut chebânu ê-ayûn. Sukßinkex cuißchic cuiqßuin chi anchal êchßôl, chan..3Uh Joßcan ajcuiß tâcßulmânk nak li Kâcuaß tââtinak chi cau xyâb xcux riqßuineb lix soldado ut teßxbânu li cßaßru tixye. Kßaxal cuißchic nabaleb ut cauheb rib. Ut kßaxal xiu xiu nak tâcuulak li cutan aßan nak li Kâcuaß târakok âtin. ¿Ani ta biß târûk tixcol rib chiru?@2yh Tâecßânk li ruchichßochß joß ajcuiß li choxa nak yôkeb chi châlc. Tâkßojyînokß ru li sakße ut li po xban xqßuialeb laj sâcß ut incßaß chic teßcßutûnk li chahim.41ah Mululnakeb nak teßoc saß li tenamit Jerusalén ut teßâlinak chiru li tzßac. Teßtakekß saß xbêneb li cab ut chanchanakeb laj êlkß nak teßoc saß eb li ventana.m0ShIncßaß teßxtiquisi ribeb. Ac xbe xbe li junjûnk tixchap. Ut mâ ani târûk tâxakabânk reheb. /9hNak teßoc laj sâcß chanchanakeb li soldado li ac cauresinbileb chi pletic. Teßtakekß chiru li tzßac ut tîc teßxic ut incßaß teßxjal xbeheb.V.%hCßajoß nak yôkeb chi xucuac li tenamit xbaneb. Sakquirinakeb xbaneb xxiu.y-khChanchanakeb lix yâb li qßuila carruaje nak teßtakekß saß xbên li tzûl ut chanchanakeb lix yâb li xam li yô chi cßatoc re li chaki xak cheß. Ut chanchanakeb ajcuiß jun tûb chi soldado ac xeßxcauresi rib re teßxic chi pletic.S,hChanchanakeb li cacuây ut chanchanakeb li nequeßâlinac chirix cacuây.9+khNak teßchâlk laj sâcß, chanchan nak tânumekß li xam saß xbên li pim. Yal xban lix tikcual nachakic li pim usta toj mâjiß nanumeß li xam saß xbên. Joßcan ajcuiß teßxbânu laj sâcß. Nak mâjiß nequeßnumeß saß li naßajej aßan, chanchan xchßinaßusal li naßajej Edén. Ut nak ac xeßnumeß li xul, chanchan aj chic li chaki chßochß li mâcßaß na-el chiru teßxcanab. Ut mâcßaß chic tâcolekß chiruheb.[*/hNak teßchâlk laj sâcß, tâkßojyînokß ru li cutan xban xqßuialeb. Chanchanakeb li kßeki chok. Chanchanakeb li jun tûb chi soldado nak yôkeb chi châlc chi pletic kiqßuin. Teßchâlk joß nak nacßutun chak li cutan saß xbêneb li tzûl. Mâ jun sut quicßulman chi joßcan ut mâ jun sut chic tâcßulmânk mokon chi joßcan.) 3hYâbasihomak chak li trompeta saß li tzûl Sión. Yâbasihomak chak saß li tzûl cuan cuiß lix templo li Kâcuaß re xyebal resil nak cuanco saß raylal. Chexxucuak chêjunilex lâex li cuanquex Judá xban nak cuulac re xkßehil nak târakok âtin li Kâcuaß saß kabên.*( OhChixjunil li xul li cuanqueb saß qßuicheß yôqueb ajcuiß chi yâbac châcuu xban nak xchakic li nimaß ut li xam quixcßat chixjunil li pim li nequeßxcuaß.\' 3hAt Kâcuaß, âcuiqßuin yôquin chixtzßâmanquil katenkßanquil. Lâat nacanau nak li xam xcßat chixjunil li pim ut xeßcßat ajcuiß chixjunil li cheß saß eb li cßalebâl.Chixjunil li xul li cuanqueb saß qßuicheß yôqueb ajcuiß chi yâbac châcuu xban nak xchakic li nimaß ut li xam quixcßat chixjunil li pim li nequeßxcuaß.o& YhEb li xul yôqueb chi yâbac ut raheb saß xchßôl xban nak mâcßaßeb chic xcua. Yalak bar nequeßxic li cuacax chixsicßbaleb xcua ut mâ bar nequeßxtau. Ut yôqueb ajcuiß chi câmc li carner xban nak mâcßaß chic xcuaheb.q% ]hLi iyaj quikßa saß li chßochß ut incßaß quimok. Mâcßaß chic cuan saß eb li naßajej bar nequeßxxoc cuiß ru li acuîmk. Queßxjucß li naßajej li naxocman cuiß ru li acuîmk xban nak incßaß chic quixqßue ru li trigo. $ h¿Ma incßaß ta biß yôco rilbal nak xsacheß chiku li kacuîmk? Ut, ¿ma sahak ta biß chic kachßôl saß lix templo li kaDios?# 7hTokßob xak ku xban nak cuulac re xcutanquil nak li Kâcuaß li nimajcual Dios târakok âtin saß kabên. Aßan tâchâlk chixsachbal ru li tenamit.j" OhYehomak resil reheb li chêquel cristian joßqueb ajcuiß chixjunileb li tenamit nak teßxchßutub ribeb saß lix templo li Kâcuaß lê Dios re nak têbânu ê-ayûn. Ut têtzßâma êtenkßanquil riqßuin li nimajcual Dios.! 3h Lâex aj tij, li nequexcßanjelac chiru lix artal li Kâcuaß, chexyâbak ut cheqßuehak êrakß kßes ru chêrix re rahil chßôlej. Ut chenumsihak li kßojyîn chi ra saß lê chßôl xban nak mâcßaß chic li cßaßru têmayeja chiru li artal saß lix templo li Kâcuaß.  h Xchakic lix cheßel li uvas. Mâcßaß chic lix cheßel li higo. Xchakic lix cheßel li granado ut li calaß joßqueb ajcuiß lix cheßel li manzana. Chixjunileb li cheß xelajeßchakic saß li cßalebâl. Xban aßan nak li tenamit junelic ra saß xchßôl. 3h Chiyotßekß êchßôl lâex li nequex-au uvas ut trigo. Chexyâbak xban nak xsacheß lê racuîmk ut mâcßaß chic lê trigo chi moco lê cebada.G  h Ra saß xchßôl li chßochß xban nak mâcßaß chic cuan chiru. Xeßchakic li trigo ut xeßchakic lix cheßel li uvas, ut mâcßaß chic li aceite xban nak xeßchakic lix cheßel li olivo.3 ah Eb laj tij, li nequeßcßanjelac chiru li Dios, yôqueb chi yâbac, xban nak mâcßaß chic li ru li acuîmk, chi moco li vino re teßxmayeja saß lix templo li Kâcuaß.x khChexyâbak joß li sâj ixk li naxqßue rakß chirix re rahil chßôlejil ut nayâbac xban nak xcam lix bêlom.' IhXeßxsach ru chi junaj cua li ka-uva. Ut xeßxsach ajcuiß li kacheß higo. Quilajeßtßaneß li rukß. Michßbil chic rix queßxcanab ut mâcßaß chic xxak. hJoß nak queßchal laj sâcß chixsachbal li kacuîmk, joßcan nak queßchal chi pletic kiqßuin lix soldados li xnînkal ru tenamit. Xban nak cßajoß xjoskßileb chanchaneb li cakcoj li kßaxal kßes ruch reheb. Ut chanchaneb li ixki cakcoj li nînk xtzßiß e.9 mhAjsihomak êru lâex aj calajenak. Chiyotßekß êchßôl ut chexyâbak lâex li nequex-ucßac vino xban nak x-osoß li uvas xbaneb li xul. Incßaß chic naru têyîb lê vino.1 ]hTêye reheb chanru nak quicuaßeß lê racuîmk xbaneb li cocß xul. Queßchal li torob ut queßxcuaß lê racuîmk. Li incßaß queßxchoy li torob, queßxcuaß li chiliß. Ut li incßaß queßxchoy li chiliß, queßxcuaß li motzoß. Ut li incßaß queßxchoy li motzoß, queßxchoy laj sâcß.k QhCheserakßi reheb lê ralal êcßajol li raylal li yôquex chixcßulbal. Ut eb aßan teßxye reheb li ralal xcßajoleb aßan. Ut eb li ralal xcßajoleb aßan teßxye cuißchic reheb li ralal xcßajol li toj teßyoßlâk mokon.f GhCherabihak lâex li ac chêquex. Ut cherabihak chêjunilex lâex li cuanquex arin Judá. ¿Ma ac êcßulum ta biß jun sutak li raylal aßin? Ut, ¿ma ac xcßulumeb ta biß jun sutak lê xeßtônil yucuaß chi joßcaßin?T %hAßan aßin li âtin li quixye li Kâcuaß re laj Joel, li ralal laj Petuel.N^ Cui cuan junak saß êyânk cuan xnaßleb chixtaubal ru li tzßîbanbil arin, chixqßuehak retal lix yâlal. Li cßaßru naxbânu li Kâcuaß, aßan tîc ut châbil. Ut eb li tîqueb xchßôl nequeßxbânu li cßaßru naraj li Dios. Aßut li kßetkßeteb teßosokß xban nak incßaß nequeßxbânu li cßaßru naraj li Dios.$A^Eb li ralal xcßajol laj Efraín teßxye: —¿Cßaß chic ru teßoc cuiß ke li yîbanbil dios? Ut lâin tinsume ut tinye reheb: —Lâin yôquin chêrabinquil ut yôquin chêrilbal. Lâin chanchanin li cheß rax rax ru. Lâin tin-ilok êre ut lâin tin-osobtesînk êre re nak tâcuânk cuißchic nabal cßaßru êre, chaßak li Dios reheb.Cui cuan junak saß êyânk cuan xnaßleb chixtaubal ru li tzßîbanbil arin, chixqßuehak retal lix yâlal. Li cßaßru naxbânu li Kâcuaß, aßan tîc ut châbil. Ut eb li tîqueb xchßôl nequeßxbânu li cßaßru naraj li Dios. Aßut li kßetkßeteb teßosokß xban nak incßaß nequeßxbânu li cßaßru naraj li Dios.{o^Teßcuânk cuißchic saß lix naßajeb ut lâin tin-ilok reheb. Tebinqßue cuißchic chi tâmc. Chanchanakeb lix qßuial li ru li trigo ut chanchanakeb li ru li uvas. Ut yalak bar tâcuulak resileb joß li châbil vino li na-el aran Líbano.iK^Teßoc cuißchic chi tâmc laj Israel. Chanchanakeb li cheß li naxhel rib li rukß. Teßqßuehekß cuißchic xlokßal. Chanchanakeb li cheß olivo. Châbilakeb chic. Chanchanakeb chic xsununquil li chacalteß aran Líbano.^Joß nak li hab naxtßakresi li chaki chßochß, joßcan nak tinqßue cuißchic xsahil xchßôleb laj Israel. Teßchâbilokß cuißchic. Chanchanakeb li utzßußuj nak na-atzßumac. Chanchanakeb li cheß chacalteß aran Líbano li cham naxic lix xeß..U^Ut li Kâcuaß texsume ut tixye êre: —Lâin tincuisi chixjunil lê mâusilal. Ut yal xban li cuusilal, texinra xban nak incßaß chic yô injoskßil saß êbên.H ^Lâo xkaqßue retal nak eb laj Asiria incßaß naru toeßxcol, chi moco naru toeßxcol li cacuây re pletic. Chi moco takaye chic “at kadios” reheb li yal nakayîb riqßuin kukß. At Kâcuaß, caßaj cuiß âcuiqßuin cßojcßôk kachßôl xban nak lâat li nacat-uxtânan ruheb li nebaß, chaßkex re li Kâcuaß.@ y^Chexsukßîk cuißchic riqßuin li Kâcuaß ut joßcaßin têye re: —Chacuy chasach taxak li kamâc. Chasume taxak li katij. Li kamayej li takaqßue âcue, aßan lâ lokßoninquil.  ^Lâex aj Israel, sukßinkex cuißchic riqßuin li Kâcuaß lê Dios. Lâex yôquex chixcßulbal li raylal xban li mâc xebânu. ^ Lâin tebinqßue chixtojbal rix lix mâqueb laj Samaria xban nak xineßxtzßektâna. Tâchâlk li plêt saß xbêneb ut telajeßcamsîk riqßuin chßîchß. Tenbileb chiru pec li cocßal nak teßcamsîk. Ut eb li yaj aj ixk jachbileb chi chßîchß nak teßcamsîk. %^ Usta kßaxal nabal cßaßru reheb li ralal xcßajol laj Efraín chiruheb laj Israel li rech tenamitil, aban lâin tincuisi chiruheb chixjunil li cßaßru cuan reheb. Nak nachal li ikß saß releb sakße cuan cuiß li chaki chßochß, nachakic li yußam haß xban li ikß ut nachakic ajcuiß li acuîmk. Joßcan ajcuiß tinbânu lâin riqßuineb. Tinsach chixjunil li cßaßru cuan reheb.Lâin tebinqßue chixtojbal rix lix mâqueb laj Samaria xban nak xineßxtzßektâna. Tâchâlk li plêt saß xbêneb ut telajeßcamsîk riqßuin chßîchß. Tenbileb chiru pec li cocßal nak teßcamsîk. Ut eb li yaj aj ixk jachbileb chi chßîchß nak teßcamsîk. +^ ¿Ma tebincol ta biß chiru li câmc saß êchßôl? ¿Ma târûk ta biß tebincol chiru xcuanquil li câmc cui incßaß nequeßraj eb aßan? Lix cuanquil li câmc tenebanbil saß xbêneb. Lâin tinqßuehok li câmc saß xbêneb. Incßaß chic teßcuil xtokßobâl ruheb.-S^ Li raylal li teßxcßul chanchan li raylal naxcßul li ixk nak ac qßuirâc re. Chanchaneb jun li cßulaßal xcuulac xkßehil xyoßlajic abanan incßaß nayoßla saß xyâlal. Eb laj Efraín teßcolekß raj, abanan xban xmâcßaßileb xnaßleb, incßaß nequeßraj xcanabanquil li mâusilal. 9^ Chixjunil li mâusilal queßxbânu li ralal xcßajol laj Efraín cuan saß inchßôl. Ut mâ jokße tâêlk saß inchßôl lix mâqueb li queßxbânu.^ Usta yô injoskßil, abanan xinqßue lê rey li xetzßâma. Ut anakcuan xban injoskßil, tincuisi cuißchic lê rey chêru.[/^ ¿Bar cuan lê rey anakcuan re texcol lâex ut lê tenamit? Ut, ¿bar cuanqueb laj rakol âtin li xetzßektâna nak queye nak queraj junak lê rey joß ajcuiß eb li teßtenkßânk re chi taklânc saß êbên?kO^ Anakcuan xex-osoß, lâex aj Israel. Lâin raj tintenkßânk êre, abanan lâex xinêtzßektâna.8i^ Lâin tinjoskßokß joß nak najoskßoß li ixki oso li na-elkßâc ral chiru. Tinbânu joß naxbânu li oso nak naxchap ut naxtßupi li namakßoc re li ral chiru toj retal tixcamsi. Chanchanakin li cakcoj nak tinsacheb. Ut tinbânu joß naxbânu li joskß aj xul saß qßuicheß nak naxtßupi lix tib.zm^ Lâin chanchanakin li cakcoj nak texinsach. Chanchanakin li hix na-oybenin chire be re xchapbal li ani nanumeß.E^ Abanan nak xexcuulac saß li châbil chßochß, cuan chic cßaßru êre ut xextzacan chi us. Xban nak tzßakal chic li cßaßru êre cuan, xenimobresi êrib ut incßaß chic xinêcßoxla.wg^ Lâin xintenkßan chak êre nak cuanquex chak saß li tikcual chßochß bar incßaß natßaneß cuiß li hab.=s^ Li Kâcuaß quixye: —Lâin li Kâcuaß lê Dios li quin-isin chak êre Egipto. Mâcßaß chic junak Dios chicuu lâin chi moco cuan chic junak aj Colol êre. Caßaj cuiß lâin.O~^ Ut xban lix mâusilal teßosokß li tenamit aßin. Chanchanakeb li chok li yal nanumeß ekßela. Ut chanchanakeb li xchußque li yal natßaneß ut na-osoß saß junpât. Chanchanakeb lix mokoj li trigo li nacßameß xban cacuil ikß ut aran na-osoß. Ut chanchanakeb ajcuiß li sib li na-el saß relebâl sib ut yal na-osoß.K}^ Ut chalen ajcuiß anakcuan kßaxal cuißchic yôqueb chi mâcobc. Nequeßxyîb lix dioseb riqßuin plata re teßxlokßoni. Riqßuin rukßeb nequeßxyîb xdioseb chi chßinaßus aß yal chanru nequeßxnau xbânunquil. Ut nequeßxye chi ribileb rib: —Chomayejak chiruheb li kadios. Takutzß ru li kadios cuacax, chanqueb.Q| ^ Nak nequeßâtinac li ralal xcßajol laj Efraín chixjunileb nequeßxucuac xbaneb. Qßuebil xcuanquileb saß xyânkeb laj Israel. Abanan queßmâcob nak queßxlokßoni laj Baal. Joßcan nak teßcâmk.o{W^ Cßajoß lix joskßil li Kâcuaß queßxchikß chak eb li ralal xcßajol laj Efraín. Li mâusilal ut li camsînc queßxbânu tâsukßîk cuißchic saß xbêneb. Li Kâcuaß tixqßueheb chixtojbal rix li mâusilal li queßxbânu.Wz'^ Li Kâcuaß riqßuin profeta quirisiheb chak laj Israel aran Egipto. Ut riqßuin profeta, quixberesiheb.Cßajoß lix joskßil li Kâcuaß queßxchikß chak eb li ralal xcßajol laj Efraín. Li mâusilal ut li camsînc queßxbânu tâsukßîk cuißchic saß xbêneb. Li Kâcuaß tixqßueheb chixtojbal rix li mâusilal li queßxbânu.Hy ^ Laj Jacob lê xeßtônil yucuaß quiêlelic ut cô saß lix chßochßeb laj Aram. Aran quitrabajic re nak tâqßuehekß li rixakil. Xban nak rixakil quiraj, quicßanjelac chokß aj ilol xul.x^ —¿Ma incßaß ta biß numtajenak li mâc aran Galaad? Relic chi yâl nak numtajenak li mâc. Aran Gilgal nequeßxmayeja li cuacax. Abanan tâcuulak xkßehil nak mâcßaß chic teßoc cuiß lix artaleb. Chanchan li pec yal tûbtu teßcanâk saß lix naßajeb.aw;^ Lâin xebintakla li profeta êriqßuin ut qßuila sut xincßut chêru lix yâlal. Lâin xinâtinac riqßuineb li profeta riqßuin jaljôquil ru âtin ut eb li profeta queßxcßut chêru lix yâlal, chan li Kâcuaß.qv[^ Ut li Dios quixye reheb: —Lâin li Kâcuaß lê Dios, li qui-isin chak êre saß li naßajej Egipto. Lâin toj texinqßue cuißchic chi cuânc saß eb li muhebâl li yîbanbil riqßuin tßicr joß nequebânu nak nequexninkßeîc.bu=^ Eb li ralal xcßajol laj Efraín nequeßxye: —Chi yâl nak xobiomoß. Xkatau kabiomal chokß ke. Mâ ani tâyehok ke nak incßaß us xkabânu. Mâ ani tâyehok ke nak mâc xkabânu riqßuin li kacßanjel, chanqueb.t}^ Eb li ralal xcßajol laj Efraín chanchaneb laj cßay incßaß tzßakal nequeßbisoc. Junes balakßic nacuulac chiruheb.4sa^ Joßcan nak lâex ralal xcßajol laj Jacob, chexsukßîk riqßuin li Kâcuaß. Chexcuânk saß tîquilal ut chex-uxtânânk u. Ut cauhak taxak êchßôl riqßuin li Dios.|rq^ Li Kâcuaß lix Dioseb li qßuila okßob chi ángel, aßan li qui-osobtesin re laj Jacob. Kâcuaß Dios xcßabaß.eqC^ Saß li naßajej Bet-el quipletic riqßuin li ángel ut quinumta saß xbên. Laj Jacob quiyâbac ut quixtzßâma li rosobtesinquil toj retal nak li Dios quiâtinac riqßuin ut quirosobtesi ut co-osobtesîc ajcuiß lâo.p^ Toj mâjiß ajcuiß nequeßyoßla laj Jacob li kaxeßtônil yucuaß ut laj Esaú, ac yôqueb chixpletinquil ribeb. Chapcho lix cux rok laj Esaú xban laj Jacob nak queßyoßla. Ut mokon nak nim chic, laj Jacob quipletic riqßuin lix ángel li Kâcuaß._o7^ Li Kâcuaß yô xjoskßil saß xbêneb li ralal xcßajol laj Judá ut tixqßueheb chixtojbal xmâqueb li ralal xcßajol laj Jacob aß yal chanru xyehom xbânuhomeb. Tixqßueheb chixtojbal xmâqueb joß xcßulubeb.?n y^ Chanchan yal ikß nataklan reheb laj Efraín xban nak mâcßaß na-oc cuiß li nequeßxbânu. Chanchan li ikß nachal saß releb sakße bar cuanqueb cuiß laj Asiria. Nanumta li ticßtiß ut li mâusilal li nequeßxbânu. Nequeßxbânu li contrato riqßuineb laj Asiria ut nequeßxtakla lix aceite aran Egipto.mw^ —Eb li ralal xcßajol laj Efraín junes ticßtißic nequeßxbânu chicuu. Ut eb laj Israel junes balakßic nequeßxbânu. Ut eb laj Judá queßxkßetkßeti ribeb chicuu lâin li tzßakal Dios ut yôqueb chixqßuebal xlokßal li yîbanbil dios.bl=^ Chanchanakeb laj xicßanel xul nak teßchâlk cuiqßuin saß junpât joß nak queßel chak Egipto. Ut chanchanakeb li mucuy nak teßêlk chak Asiria. Ut lâin tebinqßue cuißchic chi cuânc saß lix naßajeb, chan li Kâcuaß.—Eb li ralal xcßajol laj Efraín junes ticßtißic nequeßxbânu chicuu. Ut eb laj Israel junes balakßic nequeßxbânu. Ut eb laj Judá queßxkßetkßeti ribeb chicuu lâin li tzßakal Dios ut yôqueb chixqßuebal xlokßal li yîbanbil dios.Sk^ Chanchanakin li cakcoj nak tinjap cue chiruheb li xicß nequeßiloc reheb li cualal incßajol. Sicsotkeb xbaneb xxiu li cualal incßajol nak teßchâlk cuiqßuin saß li oeste li na-oc cuiß li sakße.;jo^ Lâin incßaß tinbânu li cßaßru quincßoxla xbânunquil êriqßuin nak quechikß xxamlel injoskßil. Lâin incßaß chic texinsach chi junaj cua, lâex aj Efraín, xban nak lâin Diosin. Mâcuaßin yal cuînk. Lâin li Dios Santo li cuanquin saß êyânk. Incßaß tin-oc saß lê tenamit chêsachbal.Ci^ ¿Chanru nak texincanab êjunes, lâex ralal xcßajol laj Efraín? ¿Chanru nak texinkßaxtesi saß rukßeb li xicß nequeßiloc êre, lâex aj Israel? ¿Ma târûk ta biß texinsach joß xinbânu riqßuineb laj Adma ut riqßuineb laj Zeboim? Lâin cßajoß nak nequexinra. Joßcan nak nayotßeß inchßôl êban.;ho^ Lin tenamit niquineßxtzßektâna. Junes kßetkßetil chic cuan saß xchßôleb. Usta nequeßxye nak lâin li kßaxal nim incuanquil, abanan mâ jun reheb naqßuehoc incuanquil.'gG^ Tâcuânk li plêt saß lix tenamiteb. Talajeßosokß li tenamit xban li plêt. Eb lin tenamit teßosokß xban nak queßxbânu li cßaßru queßraj xjuneseb.+fO^ Abanan incßaß nequeßraj sukßîc cuiqßuin. Xban aßan eb laj Asiria teßnumtâk saß xbêneb ut aßanakeb chic lix reyeb. Chanchan nak queßcuan chak Egipto.#e?^ Saß kßunil ut riqßuin rahoc xebincßam cuiqßuin. Saß châbilal xebinberesi. Lâin xcuisi li îk saß xbêneb ut xebinqßue chi cuaßac saß xyâlal.;do^ Lâin xincßutuc bêc chiruheb li ralal xcßajol laj Efraín. Chanchan nak xinchßiloheb nak xincßut lix yâlal chiruheb. Ut incßaß xeßxqßue retal nak lâin nin-iloc reheb.Ic ^ Lâin xcuaj raj nak xeßchal cuiqßuin, abanan nak xinbokeb, kßaxal cuißchic xineßxtzßektâna. Chiruheb chic laj Baal nequeßmayejac ut chiruheb li yîbanbil dios nequeßxcßat lix pomeb.b ^ Nak toj sâjeb chak li ralal xcßajol laj Israel, lâin quinraheb. Ut nak cuanqueb chak Egipto, quinbokeb li cualal incßajol.;ao^ Joßcan ajcuiß têcßul lâex aj Israel li cuanquex Bet-el xban xqßuial lê mâusilal. Saß li ekßela nak tâticlâk li plêt, aßan ajcuiß li hônal nak tâcamsîk lê rey.X`)^ Tâchâlk li plêt saß êbên ut chixjunileb li xnînkal ru cab li nequecol cuiß êrib talajeßsachekß. Têcßul joß quicßulman saß eb li cutan nak li rey Salmán quixsach li tenamit Bet-arbel nak quicuan li plêt ut eb li naßbej joßqueb ajcuiß lix cocßaleb quilajeßcamsîc.Joßcan ajcuiß têcßul lâex aj Israel li cuanquex Bet-el xban xqßuial lê mâusilal. Saß li ekßela nak tâticlâk li plêt, aßan ajcuiß li hônal nak tâcamsîk lê rey. _^ Abanan lâex incßaß xexcuan saß tîquilal. Xebânu li mâusilal ut kßaxal ra têcßul xban li ticßtißic. Li cßaßru xerau, aßan ajcuiß li xekßol. Incßaß cßojcßo êchßôl cuiqßuin. Cßojcßo ban êchßôl xban nak kßaxal nabaleb lê soldado.W^'^ Lâin xinye êre: —Li cßaßru têrau, aßan ajcuiß li têkßol. Sicßomak li tîquilal ut texcuosobtesi xban nak niquinêlokßoni. Chanchan nak têtrabaji li chßochß ut tex-âuk ut châbil li cßaßru têkßol. Anakcuan xcuulac xkßehil nak texsukßîk cuiqßuin, ut lâin texincßul cuißchic ut tinqßue xtîquilal êchßôl.]7^ Eb laj Efraín chanchaneb li ral li cuacax li chßolaninbil chi us, li cßaynak chixyekßinquil li trigo re risinquil li ru saß rix. Usta cßajoß xchakßal ru li rix cux, abanan lâin tinqßue li yugo chirix ut tinqßue chi cßanjelac chi cau. Tinqßueheb li ralal xcßajol laj Judá chixquelonquil li arado ut tinqßueheb li ralal xcßajol laj Jacob chixnumsinquil li rastrillo saß xbên li chßochß.G\^ Abanan nak tâcuulak xkßehil lâin texinqßue chixtojbal rix lê mâc. Eb li jalaneb xtenamit teßxjunaji ribeb chi numtâc saß êbên. Ut kßaxal ra têcßul xban xqßuial lê mâusilal. ~}^||zz=xxw,uuTtXss%qqfonUmKlkjj5ihgrffDeedjcbb>a#`_D^L\\Z`YkXWcVUU:TQS-R6POPNXLaK JiI|HHGTEErD"CBB A#@{?P>b=k<;:: 9>8477"6m5h43}21W0X/..;,,E+/*|)a'&g%Z$N$"":! O F2 4 >_f7r Li Kâcuaß quixyîb lix naßaj saß choxa ut quixyîb ajcuiß lix sahob ru li choxa. Aßan li nachßutuban ru li haß li cuan saß li palau ut riqßuin aßan naxtßakresi li ruchichßochß. Kâcuaß lix cßabaß.re]r Li Kâcuaß, li nimajcual Dios, aßan li na-ecßasin re li ruchichßochß ut nahaßoß. Ut chixjunileb li tenamit teßyâbak xban xrahil xchßôleb. Nak teßsachekß chanchan nak nasachoc li nimaß Nilo li cuan Egipto nak nabutßin.8dir Ut cui ta teßchapekß ut teßcßamekß xbaneb li xicß nequeßiloc reheb, tintakla xcamsinquileb riqßuin chßîchß. Lâin tebinsach ut incßaß tincoleb, chan li Kâcuaß.Wc'r Ut cui ta teßxyal xmukbal ribeb saß xbên li tzûl Carmelo toxebinsicß aran ut tebinchap. Ut cui ta teßxyal xmukbal ribeb saß xchamal li palau, tintakla li nimla xul li cuan saß li haß chixtiubaleb.'bGr Usta teßxyal chak xmukbal ribeb toj saß xchamal li xbalba, toj aran toxebintau lâin. Ut usta teßxic toj saß choxa chixmukbal ribeb, lâin tebintau aran.Za /r Laj Amós quixye: —Chanchan matqßuenbil quinbânu nak quicuil li Kâcuaß xakxo chiru li artal. Quixye cue: —Tâjucß li templo. Tâcuecßasi li rokechal toj retal tâtßanekß saß xbêneb li tenamit. Ut eb li incßaß teßcâmk, lâin tinqßuehok reheb chi camsîc riqßuin chßîchß saß li plêt re nak mâ ani chic tâcolekß.D`rEb li nequeßxbânu xjuramento saß xcßabaß li yîbanbil dios li cuan Samaria, eb aßan teßosokß. Cuanqueb li teßxpatzß xcßabaß lix yîbanbil dios li cuanqueb saß li naßajej Dan ut teßxpatzß xcßabaßeb lix dioseb li cuanqueb aran Beerseba. Eb li tenamit aßan teßsachekß chi junaj cua, chan li Dios.;_or Saß eb li cutan aßan, eb li tukß ixk joßqueb ajcuiß li chßajom teßsachk xnaßleb ut teßtßanekß xban chaki el.Eb li nequeßxbânu xjuramento saß xcßabaß li yîbanbil dios li cuan Samaria, eb aßan teßosokß. Cuanqueb li teßxpatzß xcßabaß lix yîbanbil dios li cuanqueb saß li naßajej Dan ut teßxpatzß xcßabaßeb lix dioseb li cuanqueb aran Beerseba. Eb li tenamit aßan teßsachekß chi junaj cua, chan li Dios.^)r Nak eb li tenamit teßraj rabinquil li cuâtin, teßxbeni ribeb yalak bar chixsicßbal. Teßxic chire li palau Mar Muerto ut teßxsicß toj retal teßcuulak chire li palau Mediterráneo. Teßxic saß li norte ut teßxic saß li este, abanan incßaß teßxtau li cuâtin.{]or Ut quixye ajcuiß li Kâcuaß Dios: —Tâcuulak xkßehil nak lâin tintakla li cueßej saß lê tenamit. Textzßocâk ut tâchakik êre. Abanan mâcuaß lê cua lê rucßa li textzßocâk cuiß. Li cuâtin ban, aßan li têraj ru rabinquil.l\Qr Lê ninkße tinsukßisi chokß rahil chßôlej. Chanchan li ani xcam êre. Ut tinsukßisi ajcuiß lê bich chokß yâbac. Têrocsi li tßicr kßes ru ut jobil lê jolom teßcanâk nak têbes retalil li rahil chßôlejil. Nak texyâbak chanchanakex li yôqueb chi yâbac xban nak quicam li junaj chi ralal. Toj chalen nak tex-osokß junes raylal têcßul.5[cr Saß li cutan aßan, usta cuaßleb re li cutan, li sakße tâoc ut tâkßojyînokß ru li cutan inban lâin. Lâin tinsukßisi li cutan chokß kßojyîn, chan li Kâcuaß. Z r¿Ma incßaß ta biß tâecßânk li ruchichßochß riqßuin chixjunil aßin? Ut, ¿ma incßaß ta biß teßyâbak chixjunileb li tenamit xban li raylal li teßxcßul? Nak teßsachekß chanchan nak nasachoc li nimaß Nilo li cuan aran Egipto nak nabutßin.IY rLi Kâcuaß li qui-osobtesin re laj Jacob quixbânu li juramento saß xcßabaß ajcuiß aßan ut quixye: —Mâ jaruj tâsachk saß inchßôl chixjunil lix yehom xbânuhomeb li tenamit aßin.^X5rTeßcanâk chokß kalokßbil môs li nebaß xban nak incßaß naru teßxtoj lix cßaseb usta yal jun sumal chi xâb li teßxcßas kiqßuin. Ut takacßayi ajcuiß lix yibal ru li trigo chi terto xtzßak, chanquex.`W9rNequeye chiribil êrib: —¿Jokße tânumekß lix ninkßeinquil li acß po re nak târûk tocßayînk trigo? Ut, ¿jokße tânumekß li hilobâl cutan re nak takate li rochochil li trigo li xocxo cuiß ut takatiquib cuißchic cßayînc? Takaterkßusi xtzßak li trigo ut takajeb lix bisbal ut incßaß tzßakal li bisleb takaqßue, chanquex.%VCrAbihomak li oc cue xyebal êre lâex li nequexrahobtesin reheb li mâcßaß cuan reheb, lâex li nequexsachoc reheb li nebaß li cuanqueb saß lê tenamit.WU'rSaß li cutan aßan, li bichânc saß li palacio tâsukßisîk chokß yâbac. Nabaleb li teßcâmk yalak bar. Ut mem teßcanâk li tenamit chirilbal lix qßuialeb li camenak nak yôqueb chirisinquil, chan.KTrLi Kâcuaß quixpatzß cue: —¿Cßaßru yôcat chirilbal, at Amós?— Lâin quinchakßoc ut quinye re: —Yôquin chirilbal jun chacach quißil kßên kßan. Ut li Kâcuaß quixye cue: —Xcuulac xkßehil li rakba âtin saß xbêneb lin tenamit Israel. Ac nequeßxnau xyâlal. Joßcan nak incßaß chic tincuyeb xmâc.,S SrChanchan matqßuenbil quinbânu nak li Kâcuaß quixcßutbesi cuißchic chicuu jun li visión. Quicuil jun li chacach nujenak riqßuin quißil kßên ac xkßanoß.=RsrLâ cuixakil tâyumbêtak saß li tenamit ut eb lâ cualal âcßajol teßcamsîk saß li plêt. Lâ chßochß tâjeqßuîk reheb jalan. Ut lâat toxatcâmk saß jalan tenamit saß xyânkeb li incßaß nequeßxcßoxla li Dios. Ut lâex aj Israel texchapekß ut texcßamekß chi najt saß jalan tenamit, chan.QQrJoßcan nak chacuabi li râtin li Kâcuaß. Lâat incßaß nacacuaj tinye li raylal li xchal saß êbên lâex laj Israel, chi moco nacacuaj tinye li cßaßru xchal saß êbên lâex li ralal xcßajol laj Isaac. Joßcan ut nak tinye âcue li cßaßru xye châcuix li Kâcuaß.Lâ cuixakil tâyumbêtak saß li tenamit ut eb lâ cualal âcßajol teßcamsîk saß li plêt. Lâ chßochß tâjeqßuîk reheb jalan. Ut lâat toxatcâmk saß jalan tenamit saß xyânkeb li incßaß nequeßxcßoxla li Dios. Ut lâex aj Israel texchapekß ut texcßamekß chi najt saß jalan tenamit, chan.WP'rAbanan li Kâcuaß qui-isin chak cue saß li cßanjel aßan, ut quixye cue: —Ayu, toxâye chak li cßaßru tinye âcue. Saß incßabaß lâin toxâye chak li cßaßru teßxcßul lin tenamit Israel, chan.SOrUt quichakßoc laj Amós ut quixye re laj Amasías: —Lâin moco ac lâin ta chak profeta, chi moco ralalin ta chak profeta. Lâin ban aj ilol quetômk ut aj sicßol ru li cheß higo li moco aubil ta.#N?r Ut matchal chic arin Bet-el chixyebal râtin profeta xban nak li naßajej aßin, aßan li nalokßonin cuiß li rey ut arin ajcuiß cuan li rochoch, chan.3M_r Tojoßnak quixye laj Amasías re laj Amós: —At profeta, elen arin. Ayu cuißchic saß li tenamit Judá cui tâcuaj tâqßuehekß âcua riqßuin xyebal râtin profeta.L1r Joßcaßin yô chixyebal laj Amós: —Laj Jeroboam chi chßîchß tâcamsîk ut eb laj Israel teßchapekß ut teßisîk saß lix tenamiteb, chan.K7r Ut laj Amasías laj tij li nacuan aran Bet-el, quixtakla resil riqßuin laj Jeroboam lix reyeb laj Israel ut quixye re li rey Jeroboam chi joßcaßin: —Cßajoß yô chixyebal châcuix laj Amós reheb li tenamit Israel. Li tenamit incßaß chic nequeßxcuy rabinquil li naxye.?Jwr Eb li naßajej li cuanqueb saß li tzûl bar nequeßlokßonin cuiß li ralal xcßajol laj Isaac teßsachekß ut eb li cab bar nequeßlokßonin cuiß li ralal xcßajol laj Israel teßlajeßjuqßuekß. Ut tincanabeb chi sachecß riqßuin chßîchß li rey Jeroboam rochbeneb li ralal xcßajol, chan li Kâcuaß.cI?rUt li Kâcuaß quixye cue: —¿Cßaßru li yôcat chirilbal, at Amós?— Ut lâin quinye: —Yôquin chirilbal jun li plomo cuan saß âcuukß. Ut li Kâcuaß quixye cue: —Riqßuin li bisleb plomo, tâcßutûnk nak eb lin tenamit incßaß nequeßcuan saß tîquilal. Ut lâin incßaß chic tebincuy xmâc riqßuin li mâusilal nequeßxbânu.dHArUt quixcßutbesi chicuu jun chic li visión li Kâcuaß. Chanchan matqßuenbil quinbânu nak quicuil li Kâcuaß xakxo chiru jun li tzßac bisbil riqßuin plomo. Cuan saß rukß jun li plomo li nequeßrocsi laj tzßac.G#rUt quixjal cuißchic xcßaßux li Kâcuaß ut quixye chi joßcaßin: —Chi moco aßin tinbânu. Incßaß tinsacheb, chan li Kâcuaß Dios.$FArUt lâin quinye re: —Bânu usilal, at Kâcuaß Dios, mâbânu aßan. ¿Chanru nak târûk takacol kib xban nak incßaß qßuiho ut mâcßaß kacuanquil?E-rMokon chic chanchan matqßuenbil quinbânu nak li Kâcuaß quixcßutbesi chicuu jun chic li visión: Quixtakla chak li xam saß xbêneb re nak teßxtoj rix lix mâqueb li tenamit. Ut xban xtikcual li xam quichakic li nimla palau ut yô chi cßatc li chßochß nak quicuil.HD rUt li Kâcuaß quixjal xcßaßux. —Incßaß texinsach, chan.CrUt quicuil ajcuiß nak eb laj sâcß queßxchoy xcuaßbal li acuîmk ut quinye: —Kâcuaß Dios, chacuy taxak kamâc, lâo aj Israel, ralal xcßajolo laj Jacob. ¿Chanru nak târûk takacol kib xban nak lâo incßaß qßuiho ut mâcßaß kacuanquil?—B rQuixye laj Amós: —Chanchan matqßuenbil quinbânu nak li Kâcuaß Dios quixcßutbesi chicuu li visión aßin: Quicuil nak li Kâcuaß yô chixyoßobtesinquil nabal laj sâcß re teßxsach chixjunil li acuîmk li na-el mokon nak ac isinbil li re li rey.:AmrCheqßuehak retal lâex aj Israel. Li Kâcuaß, li nimajcual Dios, naxye chi joßcaßin: —Lâin tintakla jun li tenamit chi numtâc saß êbên. Eb aßan teßrahobtesînk êre lâex li cuanquex toj saß li naßajej Hamat li cuan saß li norte ut toj chire li haß li cuan saß li sur, chan li Kâcuaß.6@er Lâex nasahoß saß êchßôl riqßuin li mâcßaß na-oc cuiß ut nequeye: ¿Ma incßaß ta biß cau kib kajunes? chanquex.Cheqßuehak retal lâex aj Israel. Li Kâcuaß, li nimajcual Dios, naxye chi joßcaßin: —Lâin tintakla jun li tenamit chi numtâc saß êbên. Eb aßan teßrahobtesînk êre lâex li cuanquex toj saß li naßajej Hamat li cuan saß li norte ut toj chire li haß li cuan saß li sur, chan li Kâcuaß.?%r ¿Ma târûk ta biß teßâlinak li cacuây saß xbên nînki pec? ¿Ma naru ta biß xbecbal li palau riqßuin chßîchß joß nabecman li chßochß? ¿Cßaßut nak lâex xesukßisi li us chokß re camsînc? Ut, ¿cßaßut nak xesukßisi li tîquilal chokß mâusilal?.>Ur Quixye chi joßcan xban nak li Kâcuaß quixye nak teßosokß li nînkeb xcuanquil joßqueb ajcuiß li mâcßaßeb xcuanquil. Jun xiquic nak teßosokß chixjunileb.=r Ut nak tâoc junak li rechßalal chirisinquil li camenak saß li cab re tixcßat, tixye: ¿Ma toj cuan junak yoßyo xcana? Ut li jun li cuan chak toj saß cab tâchakßok ut tixye: Mâcßaß. Caßaj chic lâin xincana. Ut mâpatzß xcßabaß li Kâcuaß, chaßak.e<Cr Usta lajêb chi cuînk teßcanâk saß li jun chi cab, teßcâmk ajcuiß chixjunileb aßan.; rLi Kâcuaß Dios quixbânu li juramento saß xcßabaß ajcuiß aßan ut quixye: —Lâin li Kâcuaß li nimajcual Dios. Xicß nequeßcuil li ralal xcßajol laj Jacob xban nak nequeßxnimobresi ribeb. Nintzßektânaheb lix nînkal ru cab. Joßcan nak tincanabeb li xicß nequeßiloc reheb chi numtâc saß xbêneb lix tenamiteb laj Israel jun xiquic chixjunil li cßaßru cuan reheb.6:erJoßcan nak anakcuan lâex xbên cua texcßamekß nak teßnumtâk saß êbên li xicß nequeßiloc êre. Incßaß chic tâcuânk lê ninkße li naqßuehoc xsahil êchßôl.\91rNînki secß nequerucß cuiß lê vino. Ut nequerocsi li sununquil ban li kßaxal terto xtzßak. Abanan incßaß nayotßeß êchßôl xban li raylal li yôqueb chixcßulbal lê ras êrîtzßin lâex laj Israel.}8srNequexbichan nak nequerabi xyâb li xôlb. Nequeyîb lê cuajb re têyâbasi ut nequebânu êrib joß li rey David.z7mrNequexcuar saß lê châbil chßât yîbanbil riqßuin marfil ut nequexhilan saß lê châbil hilobâl nak nequexcuaßac. Nequetiu li ral li carner nequechap chak saß xyânkeb li quetômk joß ajcuiß li ral cuacax li cuanqueb saß corral.76grIncßaß nequecßoxla nak tâcuulak xkßehil li rakba âtin saß êbên ut riqßuin li mâusilal nequebânu kßaxal cuißchic nabal li raylal yôquex chixbokbal saß êbên.e5CrAyukex aran Calne ut ilomak chak li tenamit aßan. Tex-êlk aran ut texxic saß li nimla tenamit Hamat, tojoßnak texxic saß lix tenamiteb laj filisteo, Gat xcßabaß. Ilomak chak li tenamit aßan. ¿Ma kßaxal nim ta biß xcuanquileb li tenamit aßan chiru lê cuanquil lâex? ¿Ma kßaxal châbil ta biß lix tenamiteb aßan chiru lê re lâex?.4 WrRaylal tâchâlk saß xbêneb li sa cuanqueb aran Sión. Raylal tâchâlk saß xbêneb li cßojcßôqueb xchßôl chi cuânc saß li tzûl Samaria. Aßaneb li cuib chi tenamit li kßaxal nim xcuanquil saß xyânkeb chixjunileb. Ut junes riqßuineb aßan cauheb xchßôl chixjunileb laj Israel.33_rXban lê mâusilal, lâin texincanab chi chapecß ut têpako lê yîbanbil dios nak texcßamekß toj jun pacßal li tenamit Damasco, chan li Kâcuaß, li nimajcual Dios.2yr¿Ma mâcuaß ta biß lê yîbanbil dios Moloc ut Quiún li xeqßue xlokßal?Xban lê mâusilal, lâin texincanab chi chapecß ut têpako lê yîbanbil dios nak texcßamekß toj jun pacßal li tenamit Damasco, chan li Kâcuaß, li nimajcual Dios.01YrEx aj Israel, ¿ma xexmayejac ta biß cßatbil xul nak cuanquex chak saß li chaki chßochß caßcßâl chihab? ¿Ma xeqßue ta biß lê mayej re xqßuebal inlokßal?0rChebânuhak ban li tîquilal ut li châbilal chi mâcßaßak rosoßjic. Chanchanak li rok haß ut li yußam haß li incßaß nachakic.y/krCanabomak bichânc. Xintitzß rabinquil. Incßaß chic nacuaj rabinquil xyâb lê arpa nak yôquex xchßeßbal..rUsta nequemayeja li cßatbil xul re xqßuebal inlokßal ut nequemayeja li ru lê trigo, abanan incßaß nacuulac chicuu. Usta têmayeja li ral li cuacax, li nim xtibel re xcßambal cuißchic êrib saß usilal cuiqßuin, abanan lâin incßaß tincßul.F-rLi Kâcuaß quixye: —Xicß nacuil lê ninkße ut nintzßektâna chixjunil li cßaßru nequebânu nak nequexninkßeîc. Incßaß nacuulac chicuu nak nequechßutub êrib chinlokßoninquil.7,grNak târakok âtin li Kâcuaß, junes rahil chßôlej tâcuânk. Mâcßaßak sahil chßôlejil. Junes yâbac tâcuânk saß eb li cutan aßan ut mâcßaßak sahil chßôlej.f+ErChanchanakex li naêlelic chiru li cakcoj ut nak yô chi êlelic naxcßul li joskß aj xul oso xcßabaß. Chanchanakex li cuînk li nasukßi saß rochoch ut nak naxqßue li rukß chiru li tzßac natißeß xban cßantiß.*/rTokßob xak êru lâex li yôquex chiroybeninquil li cutan nak tâchâlk chi rakoc âtin li Kâcuaß. ¿Cßaßut nak yôquex chiroybeninquil li cutan aßan? ¿Ma incßaß ta biß nequenau cßaßru têcßul? Mâcuaß sahil chßôlejil têcßul. Rahil chßôlej ban têcßul.)%rUt saß chixjunil lix naßajeb li acuîmk uvas tâcuânk li yâbac xban nak tinnumekß lâin saß êyânk chi rakoc âtin, chan li Kâcuaß.r(]rJoßcaßin quixye li Kâcuaß, li nimajcual Dios: —Saß eb li be japjôk êre chi yâbac xban li raylal li yôkex chixcßulbal. Têbokeb li cuanqueb saß cßalebâl chi yâbac êriqßuin ut têbokeb ajcuiß li tojbileb chi yâbac.i'KrChetzßektâna li mâusilal ut chera li tîquilal. Ut qßuehomak êchßôl chi rakoc âtin saß xyâlal. Mâre chi joßcan li Kâcuaß, li nimajcual Dios târuxtâna êru lâex laj Israel, li joß qßuialex chic texcolekß.&&ErJoßcan nak qßuehomak êchßôl chixbânunquil li tîquilal ut mêbânu chic li mâusilal re nak tâcuânk êyußam chi tzßakal. Lâex nequeye nak li Kâcuaß cuan êriqßuin. Cui têbânu li tîquilal relic chi yâl li Kâcuaß, li nimajcual Dios tâcuânk êriqßuin joß nequeye.#%?r Joßcan nak li ani cuan xnaßleb, cui x-ux raylal re, incßaß tâxic chi jitoc xban nak saß eb li cutan aßin incßaß nequeßrakoc âtin saß xyâlal.b$=r Lâin ninnau nak nequekßetkßeti êrib. Ninnau nak numtajenak lê mâusilal. Nequerahobtesi li tîqueb xchßôl. Nacuulac chêru nak natuminâc êru ut incßaß nequexrakoc âtin chi tzßakal saß xbêneb li nebaß.n#Ur Querahobtesiheb li nebaß ut querelkßa li ruheb lix trigo. Joßcan nak incßaß texcuânk saß lê rochoch li xeyîb chi châbil riqßuin pec. Ut incßaß chic têrucß li vino yîbanbil riqßuin li ru li châbil uvas li xerau.")r Lâex aj Israel xicß nequeril li ani naxcol rix li tîquilal. Ut xicß nequeril li ani nayehoc re li yâl nak cuanqueb chiru laj rakol âtin.!r Aßan tixsach xcuanquil li nînkeb xcuanquil. Ut tâsachekß ajcuiß li rochocheb li teßxcol cuiß raj ribeb laj Israel.K rLi Kâcuaß, aßan li quiyîban re li qßuila chahim joß li chahim Pléyades ut li chahim Orión. Aßan naxsukßisi li kßojyîn chokß cutan ut naxsukßisi ajcuiß li cutan chokß kßojyîn. Aßan naxchßutub li haß li cuan saß eb li palau ut naxqßue li hab saß xbên li ruchichßochß. Aßan Kâcuaß lix cßabaß.ykrRaylal tâchâlk saß êbên lâex li nequesukßisi li tîquilal chokß mâusilal ut nequesach xcuanquil li us.`9r—Sicßomakin ban lâin, chan li Kâcuaß, ut tâcuânk lê yußam chi tzßakal, xban nak cui incßaß tinêsicß, tinrakok âtin saß êbên. Chanchan xam tintakla chak nak tinrakok âtin saß êbên lâex laj Israel. Chixjunileb teßcßatekß xban li xam ut mâ ani junak saß xyânkeb laj Bet-el târûk tâchupuk re li xam, chan li Dios.A{rMexxic chic aran Bet-el chi lokßonînc chi moco texxic chic Gilgal. Ut mexnumeß chic aran Beerseba xban nak eb laj Gilgal teßchapekß ut eb laj Bet-el teßosokß, chan li Kâcuaß.r]rUt quixye ajcuiß li Kâcuaß reheb laj Israel: —Sicßomakin lâin ut tâcuânk êyußam chi tzßakal.gGrLi Kâcuaß Dios quixye reheb laj Israel chi joßcaßin: —Cui junak tenamit tixtakla jun mil chi cuînk chi pletic, jun ciento aj chic li teßcolekß. Ut cui jun ciento teßtaklâk, lajêb aj chic li teßsukßîk, chan.hIrXeßtßaneß laj Israel li tîqueb xchßôl nak queßcuan xban nak queßxlokßoni li jalanil dios. Ut incßaß chic teßcuaclîk. Saß ajcuiß lix chßochßeb teßcanâk chi tßantßo. Ut mâ ani chic tâcuaclesînk reheb. 7rAbihomak li âtin aßin li oc cue xyebal anakcuan. Tinbicha jun li bich re rahil chßôlej xban li raylal li châlc re saß êbên, lâex laj Israel.Pr Li Kâcuaß, aßan li quiyîban re li tzûl ut aßan li quiyîban re li ikß. Aßan nacßutuc re chiruheb li cuînk cßaßru naxcßoxla xbânunquil. Aßan nasukßisin re li kßojyîn chokß cutan. Aßan nacuan yalak bar saß chixjunil li ruchichßochß. Lix cßabaß li Kâcuaß, aßan lix Dioseb li qßuila okßob chi ángel.r]r Joßcan nak lâin tinqßuehok êre chixtojbal rix lê mâusilal, lâex laj Israel. Cauresihomak êrib xban nak lâin tinrakok âtin saß êbên, chan li Kâcuaß.Li Kâcuaß, aßan li quiyîban re li tzûl ut aßan li quiyîban re li ikß. Aßan nacßutuc re chiruheb li cuînk cßaßru naxcßoxla xbânunquil. Aßan nasukßisin re li kßojyîn chokß cutan. Aßan nacuan yalak bar saß chixjunil li ruchichßochß. Lix cßabaß li Kâcuaß, aßan lix Dioseb li qßuila okßob chi ángel.s_r Lâin xinsachoc êre joß nak quinsacheb laj Sodoma ut eb laj Gomorra. Ut li joß qßuialex quexcoleß, chanchan li cheß li qui-isîc saß xam. Ut riqßuin chixjunil li raylal aßin, incßaß ajcuiß nequecßoxla sukßîc cuiqßuin.r Ut quixye ajcuiß: —Xintakla li raylal saß êbên joß quintakla saß xbêneb laj Egipto. Xebincanab chi camsîc saß li plêt lê ralal li toj sâjeb. Aß chic li xicß nequeßiloc êre queßêchanin re lê cacuây. Ut queßchuhoß lê camenak saß li naßajej queßpletic cuiß. Ut lâex querutzß lix chuhil. Abanan riqßuin chixjunil li raylal aßin incßaß xeraj sukßîc cuiqßuin.Kr Ut quixye ajcuiß: —Xintakla li tikcual ikß ut quichakic lê racuîmk xban. Ut xintaklaheb li motzoß chixsachbal ru lê racuîmk. Eb laj sâcß queßxcßux lê racuîmk ut queßxcßux ajcuiß xtônal lê uvas ut queßxcßux lix xak lê cheß higo ut olivo. Abanan mâ jaruj xeraj sukßîc cuiqßuin, chan li Kâcuaß.r]rLâex quexcôex chixsicßbal lê haß saß eb li tenamit quixqßue cuiß li hab, ut incßaß quitzßakloc êre re tixnumsi lê chaki el. Ut riqßuin chixjunil li raylal li xecßul incßaß xeraj sukßîc cuiqßuin, chan li Kâcuaß.7r—Lâin incßaß chic xinqßue li hab nak oxib po chic mâ nacuulac xkßehil li kßoloc. Xinqßue li hab saß jun li tenamit ut saß li jun chic incßaß xinqßue. Saß jun li cßalebâl xinqßue li hab ut saß li jun chic xchakic li acuîmk xban nak incßaß xinqßue li hab.dArXexinqßue chixcuybal lê saß yalak bar saß eb li tenamit. Ut eb li cuanqueb saß cßalebâl mâcßaß chic xtzacaêmkeb. Abanan riqßuin chixjunil li raylal aßin incßaß xeraj sukßîc cuiqßuin, chan li Kâcuaß.=srAyukex. Chemayeja lê caxlan cua li cuan xchßamal ut yehomak resil li joß qßuial xemayeja xban nak aßan li nacuulac chêru xbânunquil, lâex aj Israel, chan li Kâcuaß Dios.oWrAyukex aran Bet-el ut bânuhomak li cßaßru têraj xbânunquil. Ayukex Gilgal chixbânunquil lê mâusilal. Rajlal ekßela texmayejak chiru lê yîbanbil dios, ut rajlal oxib cutan têqßue lê mayej li junjûnk saß xlajêtkil.oWrTex-isîk saß lê palacio ut tzololnakex nak tex-êlk saß lix jachalal li tzßac, chan li Kâcuaß. )rLi Kâcuaß Dios quixbânu li juramento saß xcßabaß lix tîquilal xchßôl ut quixye chi joßcaßin: —Relic chi yâl tâcuulak xkßehil nak texchapekß lâex joß nak nequeßchapeß li car riqßuin li chapleb chßîchß. Ut teßchapekß ajcuiß lê ralal êcßajol.f  GrAbihomak ex ixk aj Samaria. Chanchanex li cuacax aran Basán, li nînkeb ut chßolaninbil chi us. Lâex nequerahobtesi li mâcßaßeb xcuanquil ut eb li nebaß. Ut nequetaklaheb lê bêlom chixcßambal êvino re têrucß.p YrLâin tinsach lix naßajeb bar nequeßcuan cuiß saß li sakßehil. Ut tinsach ajcuiß li nequeßcuan cuiß saß li habalkße. Teßosokß li rochocheb yîbanbil riqßuin marfil. Tinsacheb chixjunileb lix palacio, chan li Kâcuaß.5 crNak tâcuulak xkßehil lâin tebinqßue laj Israel chixtojbal rix lix mâqueb. Ut tinsacheb ajcuiß lix artal aran Bet-el. Tinjor lix xucub li cuanqueb saß li artal ut teßtßanekß chi chßochß.Lâin tinsach lix naßajeb bar nequeßcuan cuiß saß li sakßehil. Ut tinsach ajcuiß li nequeßcuan cuiß saß li habalkße. Teßosokß li rochocheb yîbanbil riqßuin marfil. Tinsacheb chixjunileb lix palacio, chan li Kâcuaß.3 _r Joßcaßin quixye li Kâcuaß lix Dioseb li qßuila okßob chi ángel: —Qßuehomak retal ut yehomak resil li raylal tâchâlk saß xbêneb li ralal xcßajol laj Jacob.ucr Ut quixye ajcuiß li Kâcuaß: —Nak junak laj ilol xul tixyal xmakßbal lix carner saß re li cakcoj, mâre caßaj cuiß li rok cuib tixcol malaj ut jun pedasak xxic. Joßcan ajcuiß têcßul lâex aj Israel. Moco qßuihex ta li texcolekß saß li naßajej Samaria. Anakcuan nequexhilan saß li châbil chßât aran Damasco. Abanan tâchâlk raylal saß êbên.s_r Joßcan nak li Kâcuaß quixye chi joßcaßin: —Eb li xicß nequeßiloc êre lâex aj Israel teßchâlk ut teßxsut lê tenamit. Teßxjucß li cab xeyîb re xcolbal êrib ut teßrelkßa li cßaßru êre cuan saß lê palacio, chan.Rr Joßcaßin quixye li Kâcuaß: —Incßaß nequeßxnau xbânunquil li tîquilal. Nujenak lix palacio riqßuin li cßaßak re ru nequeßrelkßa riqßuin pletic ut numtajenak li mâusilal nequeßxbânu.r Joßcaßin têye reheb li cuanqueb saß eb li palacio aran Asdod ut reheb ajcuiß li cuanqueb saß eb li palacio aran Egipto: —Chßutubomak êrib saß eb li tzûl aran Samaria. Ilomak li rahobtesînc ut li mâusilal li yôqueb chixbânunquil aran.%r¿Ani ta biß incßaß tâxucuak nak tixjap re li cakcoj? Cui nequeßxucuac xban li cakcoj nak naxjap re, ¿ma tojaß ta chic incßaß teßxucuak chiru li Dios? Cui junak tââtinâk xban li Kâcuaß, ¿ma incßaß ta biß tixye resil li cßaßru quicßutbesîc chiru?%rLi Kâcuaß incßaß tixqßue chak li raylal saß xbêneb li tenamit chi incßaß ta tixye xbên cua reheb lix profeta re nak teßxye resil.]3rCui tâecßânk li trompeta saß tenamit, ¿ma incßaß ta biß teßxucuak li tenamit chirabinquil? Ut, ¿ma tâchâlk ta biß li raylal saß xbên junak li tenamit cui li Dios incßaß tixcanabeb re teßxcßul?*Mr¿Ma naru ta biß tâchapekß li xul li narupupic, cui incßaß teßxqßue li raßal re teßxchap? Ut, ¿ma tâecßânk ta biß li raßal cui mâcßaß tixchap?+Or¿Ma tixjap ta biß re li cakcoj saß qßuicheß cui incßaß tixchap xtib? ¿Ma hôn ta biß nacßut xjoskßil li chßina cakcoj nak toj mâjiß naxtau lix tib?fEr¿Ma târûk ta biß teßcuânk chi sum âtin cuibak cui incßaß junajak ru lix cßaßuxeb?;~or—Saß xyânkeb chixjunileb li tenamit saß ruchichßochß, caßaj cuiß lâex sicßbil êru inban. Joßcan nak tento texinqßue chixtojbal rix lê mâusilal, chan li Kâcuaß.} )rLâex laj Israel, cherabihak li naxye li Kâcuaß chêrix chêjunilex lâex li quexrisi chak saß li tenamit Egipto nak quixye chi joßcaßin: |rSaß eb li cutan aßan li soldado li kßaxal cau rib tixcanab lix chßîchß re pletic re nak târûk tâêlelik, chan li Kâcuaß.9{krLi naxnau pletic riqßuin tzimaj incßaß târûk tixcol rib. Ut li naâlinac chi cau incßaß târûk tixcol rib, chi moco târûk tixcol rib li tâêlelik chirix cacuây.Saß eb li cutan aßan li soldado li kßaxal cau rib tixcanab lix chßîchß re pletic re nak târûk tâêlelik, chan li Kâcuaß.LzrMâ ani târûk tâêlelik chicuu. Li kßaxal cau naâlinac incßaß târûk tâêlelik chicuu. Li kßaxal cau rib tixsach lix cacuilal ut li cau xchßôl chi pletic incßaß târûk tixcol rib./yWr Joßcan nak lâin tintakla raylal saß êbên. Ayaynakex chic xban li raylal li tinqßue saß êbên. Chanchan xyâb li carrêt nak yô chirîkanquil li kßaxal âl.&xEr Ut quixye ajcuiß: —Abanan lâex quemin ruheb laj nazareo chi ucßac vino, ut quetacchißiheb li profeta nak incßaß teßxye li cuâtin reheb li tenamit.w r Saß xyânkeb lê ralal êcßajol lâex aj Israel xinsiqßueb ru li teßcuânk chokß profeta ut xinsiqßueb ru li toj sâjeb li queßxkßaxtesi rib chi cßanjelac chicuu chokß Nazareo. ¿Ma incßaß ta biß yâl nak joßcan quinbânu? chan li Kâcuaß.v1r Lâin xin-isin chak êre aran Egipto ut caßcßâl chihab xexinberesi saß li chaki chßochß. Ut lâin xinqßuehoc êre lix naßajeb laj amorreo.8uir Abanan re êcolbal lâex aj Israel xebinsach laj amorreo, usta kßaxal nînkeb rok, joß li caki cheß chacalteß. Usta kßaxal cau ribeb joß li ji, xebinsach chi junaj cua.trChixcßatkeb li artal nequeßxhel chokß xnaßajeb li tßicr li nacanabâc riqßuineb chokß prenda xbaneb laj toß tumin. Nequeßxlokß lix vino li nequeßrucß saß rochoch lix dioseb riqßuin li tumin li nequeßxmakß chiruheb li mâcßaßeb xmâc.Zs-rCßajoß nak nequeßxrahobtesi li tenamit. Chanchan nak nequeßxyekßi saß chßochß li nebaßeb ut chanchan nequeßxyocosi ru xbeheb li tûlaneb nak nequeßxram chiruheb li tîquilal. Li yucuaßbej ut li alalbej nequeßmâcob riqßuin li jun chi ixk. Ut riqßuin li mâusilal nequeßxbânu, nequeßxsach xcuanquil lin santil cßabaß.-rSrUt quixye cuißchic li Kâcuaß: —Nabal sut ac xincuy xmâqueb laj Israel. Anakcuan incßaß chic tincuyeb xmâc xban nak numtajenak cuißchic li mâusilal yôqueb chixbânunquil. Eb li tîqueb xchßôl nequeßqßueheß chokß rahobtesinbil môs nak incßaß nequeßru xtojbal lix cßaseb. Ut eb li nebaß, usta yal jun sumal chi xâb nequeßxcßas ut incßaß nequeßru xtojbal, nequeßcanabâc chokß lokßbil môs.^q5rTinqßue xxamlel li tenamit Judá ut tincßateb ajcuiß lix palacio aran Jerusalén.Xp)rUt quixye cuißchic li Kâcuaß: —Nabal sut ac xincuy xmâqueb laj Judá. Anakcuan incßaß chic tincuyeb xmâc xban nak numtajenak cuißchic li mâusilal yôqueb chixbânunquil. Queßxtzßektâna lin chakßrab ut incßaß nequeßxbânu li cßaßru ninye reheb. Queßxlokßoni li yîbanbil dios joß queßxbânu lix naß xyucuaßeb.toarTincuisi chiruheb li tenamit lix reyeb ut tincamsi rochbeneb li nequeßcßanjelac chiru, chan li Kâcuaß.6nerTinqßue xxamlel li tenamit Moab, ut tincßat ajcuiß eb lix palacio aran Queriot. Tâecßânk li trompeta ut japjôkeb re nak yôk li plêt ut talajeßcamsîk chixjunileb.wm irUt quixye ajcuiß li Kâcuaß: —Nabal sut ac xincuy xmâqueb laj Moab. Anakcuan incßaß chic tincuyeb xmâc xban nak numtajenak cuißchic li mâusilal yôqueb chixbânunquil. Queßxcßat lix bakel lix reyeb laj Edom toj retal quichair.al =rLi rey ut eb li nequeßcßanjelac chiru teßchapekß ut teßcßamekß chi prêxil, chan.nk WrJoßcan nak tinqßue xxamlel li tzßac sutsu cuiß li tenamit Rabá ut tâcßatk li palacio. Teßxjap re chi cau nak yôkeb chi numtâc saß xbêneb li tenamit Rabá. Chanchan nak nachal li câk-sut-ikß nak tintaklaheb li xicß nequeßiloc reheb chi pletic riqßuineb.Li rey ut eb li nequeßcßanjelac chiru teßchapekß ut teßcßamekß chi prêxil, chan.Rj r Ut quixye ajcuiß li Kâcuaß: —Nabal sut ac xincuy xmâqueb laj Amón. Anakcuan incßaß chic tincuyeb xmâc xban nak numtajenak cuißchic li mâusilal yôqueb chixbânunquil. Queßpletic riqßuineb laj Galaad re xmakßbal lix chßochßeb. Ut nak yôqueb chi pletic, jachbil queßxbânu reheb li yaj aj ixk nak queßxcamsiheb.Wi )r Tinqßue xxamlel li tenamit Temán ut tâcßatk ajcuiß li palacio aran Bosra.Zh /r Ut quixye ajcuiß li Kâcuaß: —Nabal sut ac xincuy xmâqueb laj Edom. Anakcuan incßaß chic tincuyeb xmâc xban nak numtajenak cuißchic li mâusilal yôqueb chixbânunquil. Eb laj Edom queßpletic riqßuineb laj Israel ut incßaß queßril xtokßobâl ruheb. Junelic ban yôqueb xjoskßileb saß xbêneb ut junelic xicß nequeßril.bg ?r Tinqßue xxamlel li tzßac li sutsu cuiß li tenamit Tiro ut tincßat ajcuiß li palacio.ff Gr Ut quixye ajcuiß li Kâcuaß: —Nabal sut ac xincuy xmâqueb laj Tiro. Anakcuan incßaß chic tincuyeb xmâc xban nak numtajenak cuißchic li mâusilal yôqueb chixbânunquil. Queßnumta saß xbêneb li tenamit ut queßxkßaxtesiheb saß rukßeb laj Edom. Ut incßaß chic quijulticoß reheb li contrato queßxbânu re xcßambaleb rib saß usilal.ee ErUt tinsacheb li cuanqueb saß li tenamit Asdod. Tinsacheb ajcuiß li nequeßtaklan saß li tenamit Ascalón, joß ajcuiß eb li cuanqueb saß li tenamit Ecrón. Chixjunileb laj filisteo teßosokß, chan li Kâcuaß Dios.bd ?rTinqßue xxamlel li tzßac li sutsu cuiß li tenamit Gaza ut tincßat ajcuiß li palacio.c 9rUt quixye ajcuiß li Kâcuaß: —Nabal sut ac xincuy xmâqueb laj Gaza. Anakcuan incßaß chic tincuyeb xmâc xban nak numtajenak cuißchic li mâusilal yôqueb chixbânunquil. Quilajeß-numta saß xbêneb li tenamit ut queßxcßayiheb chokß rahobtesinbil môs reheb laj Edom.b )rTintßaneb li oquebâl re li tzßac li sutsu cuiß li tenamit Damasco ut tinsacheb li cuanqueb saß li ru takßa Avén ut tinsacheb ajcuiß li nequeßtaklan aran Bet-edén. Ut li tenamit cuanqueb Siria teßcßamekß chi prêxil toj saß li tenamit Kir, chan li Kâcuaß.^a 7rTinqßue xxamlel li rochoch laj Hazael ut tâcßatk ajcuiß lix palacio laj Ben-adad. ~=~}}|F{>zKxw/vu|tsrqponmmkjXiWh:g9fedb`__^]][ZZYVXWWPV{UFT3SRPQoQPEOONM}LL}K+JJ5II*HG#F=E!D3BAAi??G>> <buUsta chixjunileb li tenamit yôkeb chixlokßoninquil lix yîbanbil dios, abanan lâo takalokßoni li Kâcuaß li kaDios ut takabânu li cßaßru naraj aßan chi junelic kße cutan.:amUt talajeßcßojlak chi xjûnkaleb rubel xtônal li uva ut rubel lix cheßel li higo ut mâ ani chic tâseßbesînk reheb xban nak joßcan quixye li Kâcuaß li nimajcual Dios.`-Li Kâcuaß târakok âtin saß xbêneb nabal chi tenamit ut tixtijeb li xnînkal tenamit cuanqueb chak chi najt. Ut talajeßxten chi martillo lix chßîchßeb nequeßpletic cuiß ut teßxsukßisi chokß asaron. Ut eb lix lânseb talajeßxsukßisi chokß cßoncßôquil chßîchß re xyocßbal li acuîmk. Ut eb li tenamit incßaß chic teßxpleti ribeb chi moco teßxcauresi ta chic ribeb re pletic.c_?Ut nabaleb li tenamit teßchâlk ut teßxye: —Yôkeb. Takekßo chiru li tzûl li cuan cuiß li templo. Toxic saß rochoch lix Dios laj Jacob ut aßan tâcßutuk chiku cßaßru târaj takabânu. Ut lâo takabânu li cßaßru naraj aßan xban nak aran Sión nayeman chak lix chakßrab li Kâcuaß. Aran Jerusalén nayeman chak li râtin li Dios.V^ 'Ut saß rosoßjiqueb li cutan li tzûl cuan cuiß lix Templo li Kâcuaß tânimâk xlokßal ut aßanak chic li kßaxal nim xcuanquil saß xyânkeb chixjunileb li tzûl ut aran talajeßxic nabal li tenamit. ] Joßcan utan xban li mâusilal li yôquex chixbânunquil, li naßajej Sión tâbecmânk chokß xnaßaj li acuîmk. Êmâc lâex nak tâjuqßuekß li nînki cab li cuanqueb Jerusalén. Ut li tzûl li cuan cuiß li templo tâcanâk joß li tzûl qßuicheß ru._\7 Eb laj rakol âtin nequeßtuminâc ruheb nak nequeßrakoc âtin. Ut eb laj tij tojbileb nak nequeßxcßut li chakßrab chiruheb li tenamit. Ut eb li profeta nequeßyehoc râtin profeta re nak teßxcßul lix tumineb. Ut chixjunileb nequeßxcßojob xchßôl chixyebal: —Li Kâcuaß cuan kiqßuin. Lâo mâcßaß raylal takacßul, chanqueb.Joßcan utan xban li mâusilal li yôquex chixbânunquil, li naßajej Sión tâbecmânk chokß xnaßaj li acuîmk. Êmâc lâex nak tâjuqßuekß li nînki cab li cuanqueb Jerusalén. Ut li tzûl li cuan cuiß li templo tâcanâk joß li tzûl qßuicheß ru.L[ Lâex nequeraj xtaksinquil xcuanquil li tenamit Sión riqßuin li camsînc nequebânu. Nequeraj xnimobresinquil xcuanquil li tenamit Jerusalén riqßuin xbânunquil li cßaßak re ru moco us ta.oZW Abihomak li oc cue xyebal êre lâex li nequexcßamoc be chiruheb laj Israel li ralal xcßajol laj Jacob. Abihomak lâex li cuan êcuanquil saß xyânkeb. Lâex xicß nequeril li tîquilal ut nequesukßisi li us chokß mâusilal.dYAAbanan lâin cuan lix musikß li Kâcuaß cuiqßuin. Ut aßan naqßuehoc incuanquil. Aßan nacßutuc chicuu cßaßru li tîquilal ut aßan li naqßuehoc xcacuil inchßôl re nak tinye reheb laj Israel li ralal xcßajol laj Jacob nak yôqueb chixtzßektânanquil li Dios. Ut naxqßue ajcuiß xcacuil inchßôl re nak tinye reheb nak cuan xmâqueb.jXMQuixye ajcuiß laj Miqueas: —Xutânal teßxcßul li teßoc raj xyebal li cßaßru tâcßulmânk. Ut talajeßsachk xnaßlebeb laj kße. Mâcßaß chic târûk teßxye xban nak incßaß chic teßsumêk xban li Kâcuaß Dios.nWUJoßcan ut naxye li Kâcuaß reheb li profeta: —Tâcuulak xkßehil nak incßaß chic târûk têye râtin profeta chi moco târûk chic texkßehînk. Tâcuulak xkßehil nak incßaß chic tincßutbesi chêru cßaßru tâcßulmânk. Tâkßojyînokß ru lê naßleb ut incßaß chic texyehok râtin profeta xban nak xebalakßi lin tenamit, chan li Kâcuaß. VJoßcaßin quixye li Kâcuaß chirixeb li profeta li nequeßqßuehoc reheb lin tenamit chi mâcobc: —Tuktûquil usilal nequeßxtzßâma saß xbêneb li nequeßqßuehoc xcuaheb. Ut raylal nequeßxtzßâma saß xbêneb li ani incßaß nequeßqßuehoc xcuaheb.@UyTêyâba raj chic xcßabaß li Kâcuaß, abanan aßan incßaß chic texsume. Xmukbal ban chic rib tixbânu chêru saß eb li cutan aßan, xban nak numtajenak li mâusilal ac xebânu.STChanchan nak nequetiu ajcuiß lix tibeleb lin tenamit nak nequerahobtesiheb. Nequerisi lix tzßûmaleb, nequejori lix bakeleb ut nequeseti lix tibeleb joß nak naseteß li tib re xqßuebal saß ucßal.fSELâex nequera li incßaß us ut nequetzßektâna li us. Lâex nequexrahobtesin reheb lin tenamit. Chanchan nak nequerisi lix tzßûmaleb chiru lix tibeleb ut nequerisi lix tibeleb chiru lix bakeleb nak nequerahobtesiheb.R 'Ut quixye laj Miqueas: —Abihomak anakcuan lâex li nequexcßamoc be saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Jacob. Abihomak lâex li cuan êcuanquil saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Israel. ¿Ma incßaß ta biß tento ajcuiß saß êbên lâex xtaubal ru li tîquilal?Qw Li Kâcuaß Dios tâcolok reheb chiruheb li tenamit li queßnumta saß xbêneb. Chanchan nak yô chixtebal li be chiruheb nak târisiheb saß xyânkeb li xicß nequeßiloc reheb. Ut li Kâcuaß, aßan tâcßamok be chiruheb ut aßanak lix reyeb.1P[ Chi yâl lâin texinxoc cuißchic lâex aj Israel ut tinchßutub cuißchic êru li joß qßuialex chic li xexcoleß. Chanchanakex li carner li cuanqueb aran Bosra nak texinqßue cuißchic saß li naßajej li quinqßue êre junxil. Ut texqßuiânk toj retal tânujak cuißchic li naßajej, chan li Kâcuaß.Li Kâcuaß Dios tâcolok reheb chiruheb li tenamit li queßnumta saß xbêneb. Chanchan nak yô chixtebal li be chiruheb nak târisiheb saß xyânkeb li xicß nequeßiloc reheb. Ut li Kâcuaß, aßan tâcßamok be chiruheb ut aßanak lix reyeb.lOQ Eb li tenamit aßin nequeßraj junak profeta aj balakß. Nequeßraj junak li profeta tâticßtißik ut tixye reheb: —Lâin tinyehok êre nak tâcuânk nabal li vino ut li trau chokß êre, chaßak. Aßan li têraj rabinquil.N Cuaclinkex ut ayukex xban nak li naßajej aßin incßaß chic tâusâk. Xban li mâusilal nequebânu, li naßajej aßin tâsachekß.UM# Eb li ixk li cuanqueb saß lin tenamit xerâlinaheb nak xerisiheb saß li rochocheb li cuanqueb cuiß chi sa saß xchßôleb. Ut xeram ajcuiß chiruheb lix cocßaleb re nak incßaß chic tineßxlokßoni.BL}Li Kâcuaß quixye reheb: —Junxil lâex intenamit, abanan anakcuan xicß chic niquinêril. Xemakß li rakßeb li yôqueb chi numecß saß xyâlal, li incßaß nequeßxcßoxla pletic.-KS¿Ma nacacßoxla nak li Dios toxtzßektâna lâo aj Israel? ¿Ma tixbânu ta biß chi joßcan li Kâcuaß? Aßan junelic naxtenkßaheb li ralal xcßajol, chanqueb.JyEb li tenamit nequeßxye cue: —Mat-âtinac chi joßcan. Mâye ke râtin profeta. Li Dios incßaß tixcßut kaxutân.]I3Laj Miqueas quiâtinac cuißchic riqßuineb laj Israel ut quixye reheb: —Tâcuulak xkßehil nak li Dios tixjeqßui cuißchic li chßochß, ut lâex mâcßaß textzßak xban li mâusilal yôquex chixbânunquil.H#Ut saß eb li cutan aßan, eb li xicß nequeßiloc êre texhob ut texretzßu ut teßxbicha li bich li nequebicha lâex yal re êhobbal: Lâo xo-osoß. Xkasach chixjunil. Li Kâcuaß quixmakß chiku li kachßochß ut quixjeqßui reheb li queßchapoc ke, chaßkeb êre.=GsJoßcan nak quixye li Kâcuaß: —Lâin tintakla li raylal saß êbên. Ut incßaß târûk têcol êrib chi moco tênimobresi chic êrib xban nak tintakla li raylal saß êbên.FNequeßxrahi ru li chßochß jalan aj e toj retal nequeßxmakß chiruheb. Ut nequeßxmakß li rochocheb ut nequeßxcßam chokß reheb. Nequeßxrahobtesi laj êchal re joßqueb ajcuiß li ralal xcßajol ut nequeßxcßam chixjunil li cßaßru cuan reheb.qE ]Raylal tâchâlk saß xbêneb li nequeßxcßoxla saß lix cuaribâl chanru teßxbânu li mâusilal. Nequeßxcßûb ru li xîqßuilal ut nak nasakêu, nequeßxbânu li cßaßru nequeßxcßoxla xbânunquil xban nak cuanqueb xcuanquil.xD kLâex li cuanquex Judá nak têbes lê rismal jobil têbânu. Tßuruß tâcanâk joß xjolom li tßiu. Têbânu aßan chokß retalil xrahil êchßôl xban nak lê cocßal li rarôqueb êban teßchapekß ut teßcßamekß saß jalan tenamit.:C oUt lâex li cuanquex Maresa, li Kâcuaß tâcanabânk êre chi chapecß xbaneb li xicß nequeßiloc êre. Ut eb li nequeßcßamoc be chêru teßêlelik ut teßxmuk ribeb saß li naßajej Adulam.Lâex li cuanquex Judá nak têbes lê rismal jobil têbânu. Tßuruß tâcanâk joß xjolom li tßiu. Têbânu aßan chokß retalil xrahil êchßôl xban nak lê cocßal li rarôqueb êban teßchapekß ut teßcßamekß saß jalan tenamit.B  Joßcan nak têchakßrabi li naßajej Moreset-gat, lâex li ralal xcßajol laj Judá, xban nak tâmakßekß chêru. Ut eb li cuanqueb saß li tenamit Aczib teßxbalakßiheb lix reyeb laj Israel ut incßaß teßxtenkßaheb joß queßxyechißi reheb junxil.9A m Lâex li cuanquex Laquis, qßuehomak lê cacuây li nequeßâlinac chi cau chixquelonquil li carruaje. Têyal êlelic re têcol êrib chiru li raylal châlc re saß êbên xban nak lâex quexcßamoc xbeheb laj Jerusalén chintzßektânanquil ut chixlokßoninquil jalanil dios joß queßxbânu laj Israel.W@ ) Eb li cuanqueb aran Marot nequeßraj raj nak tâcotzk li raylal li yôqueb chixcßulbal. Abanan canabanbileb xban li Kâcuaß chixcßulbal li raylal ut châlc ajcuiß re saß xbêneb li cuanqueb Jerusalén.?  Lâex li cuanquex aran Safir, tâcßutekß êxutân nak texchapekß ut texcßamekß chi tßustßûquex. Lâex li cuanquex Zaanán incßaß chic tex-êlk saß lê tenamit xban êxiu. Ut lâex li cuanquex Bet-esel, texyâbak xban nak mâ ani chic tâtenkßânk êre.> { Mêye resil aran Gat li raylal yôco chixcßulbal ut mexyâbac chic. Tolcßosimak ban êrib saß poks aran Bet-le-afra.`= ; Xban li mâusilal li yôqueb chixbânunquil laj Samaria, chanchan nak cuan jun xtochßolal yô chi kßâc. Mâcßaß xbanol. Ut xbon rib li mâusilal riqßuineb li ralal xcßajol laj Judá. Joßcan nak teßosokß ut teßosokß ajcuiß lin tenamit li cuanqueb Jerusalén. Mâcßaß xjalenquil. Châlc re li rakba âtin saß xbêneb chixjunileb.q< ]Ut quixye cuißchic laj Miqueas: —Cßajoß narahoß inchßôl xban li mâusilal yôqueb chixbânunquil laj Israel. Tinjap cue xban xrahil inchßôl ut tinyâbak. Re xcßutbal chiruheb li tenamit nak kßaxal ra saß inchßôl tincuisi lin xâb ut tincuisi li cuakß. Chanchan nak nacuußteßec laj xoj ut chanchan nak nayâbac li cuarom nak tinyâbak chi cau.(; KUt chixjunil lix yîbanbil dios tinpuqßuiheb. Ut tincßat chixjunil li qßuebil reheb li ixk aj yumbêt, li queßcßanjelac chiru lix dioseb. Tinsacheb ru chixjunileb lix yîbanbil dios. Jalan xtenamiteb quicßutuc chiruheb xlokßoninquil li jalanil dios ut anakcuan jalan chic xtenamiteb tâmakßok chiruheb lix dioseb joß ajcuiß lix biomaleb li ixk aj yumbêt li queßcßanjelac chiru lix dioseb, chan li Dios..: WJoßcan nak quixye li Kâcuaß: —Lâin tinsach ru chixjunil li cßaßru cuan reheb laj Samaria ut tincanab li naßajej aßan chokß xnaßaj li acuîmk uvas. Tinjucß li tzßac li sutsu cuiß li tenamit joßqueb ajcuiß li rochocheb ut li pec li tâêlk saß li cimiento tincuteb saß takßa.y9 mChixjunil aßin tâcßulmânk xban li mâc li yôqueb chixbânunquil laj Israel, li ralal xcßajol laj Jacob, ut xban nak queßxkßetkßeti ribeb chiru li Dios. ¿Ani cuan re nak queßxkßetkßeti ribeb laj Israel? ¿Ma mâcuaß ta biß li tenamit Samaria? Ut, ¿ani cuan re nak queßxlokßoni li yîbanbil dios aran Judá? ¿Ma mâcuaß ta biß li tenamit Jerusalén?O8 Ut nak tâbêk saß xbêneb li tzûl, telajeßhaßokß li tzûl xban. Chanchan nak nahaßoß li cera xban li xam. Nak teßhaßokß li tzûl, teßhoyekß. Chanchanak li haß li na-el chak saß tzûl.7 Li Kâcuaß tâêlk chak saß lix santil naßaj ut tâchâlk chi rakoc âtin saß êbên ut tâbêk saß xbêneb li tzûl.16 ]Ut nak qui-oc chixyebal li cßaßru quiyeheß re xban li Dios laj Miqueas quixye chi joßcaßin: —Cherabihak chêjunilex lâex li cuanquex saß ruchichßochß. Cheqßuehak retal li naxye li Kâcuaß. Li nimajcual Dios tââtinak chak saß lix santil naßaj ut aßan tâyehok re nak cuan êmâc.5 {Li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Miqueas aj Moreset ut quixcßutbesi chiru cßaßru teßxcßul eb li tenamit Samaria ut Jerusalén. Aßin quicßulman saß eb li cutan nak queßcuan chokß xreyeb laj Judá laj Jotam ut laj Acaz ut laj Ezequías.4% Cui ra xacuecßa nak xchakic li jun tôn chi cßum, ¿ma tojaß ta chic lâin incßaß tincuil xtokßobâl ruheb li tenamit Nínive? Saß li tenamit aßan cuan numenak cuakcßâl mil chi cristian ut eb aßan incßaß nequeßxnau xqßuebal retal bar cuan li us ut bar cuan li incßaß us. Ut cuanqueb ajcuiß nabal li xul. ¿Ma incßaß ta biß us xtokßobanquil ru li tenamit aßan? chan li Dios.s3_ Ut li Dios quixye re: —Lâat ra xacuecßa nak xchakic li jun tôn chi cßum li moco xatcßanjelac ta re raubal, chi moco lâat ta xatqßuehoc re chi mokc. Chiru jun kßojyîn quichamoß ut chiru jun kßojyîn quichakic.Cui ra xacuecßa nak xchakic li jun tôn chi cßum, ¿ma tojaß ta chic lâin incßaß tincuil xtokßobâl ruheb li tenamit Nínive? Saß li tenamit aßan cuan numenak cuakcßâl mil chi cristian ut eb aßan incßaß nequeßxnau xqßuebal retal bar cuan li us ut bar cuan li incßaß us. Ut cuanqueb ajcuiß nabal li xul. ¿Ma incßaß ta biß us xtokßobanquil ru li tenamit aßan? chan li Dios.2 Ut li Kâcuaß Dios quixye re: —¿Ma nacacßoxla nak us nacabânu nak nacatpoß xban nak xchakic li cßum? chan li Dios re. Ut laj Jonás quichakßoc ut quixye: —Yâl. Us ninbânu nak ninjoskßoß. Cuan xyâlal nak ninpoß toj retal nacuaj raj câmc, chan.31_Ut nak quitikcuoß li sakße, li Dios quixtakla chak jun li tikcual ikß yô chi châlc saß releb sakße. Ut laj Jonás quicßateß xban li sakße ut quichal xlubic. Qui-oc xtzßâmanquil xcamic ut quixye: —Kßaxal us raj chokß cue li câmc chiru nak yoßyôkin arin saß ruchichßochß, chan. 0 Joß cuulajak chic nak yô chi sakêuc quixtakla jun li motzoß li Dios re tixcßux lix tônal li cßum. Ut li cßum quichakic./Ut li Dios quixqßue chi qßuîc jun tôn li cßum. Quichamoß ut quixhel rib saß xbên xmuhebâl laj Jonás re nak tâhilânk saß mu ut re nak tânumekß lix chßißchßißil. Ut laj Jonás cßajoß nak quisahoß saß xchßôl riqßuin li jun tôn chi cßum.^.5Ut qui-el chak laj Jonás saß li tenamit Nínive ut quixyîb jun lix chßina muhebâl saß relebâl sakße chire li tenamit. Tojoßnak quicßojla saß lix muhebâl, roybeninquil cßaß na ru tixcßul li tenamit.V-%Ut li Dios quixye re: —¿Ma nacacßoxla nak us nacabânu nak nacatpoß?—&,EJoßcan nak nintzßâma châcuu, at Kâcuaß, chinâcuisi saß ruchichßochß xban nak kßaxal us chokß cue li câmc chiru nak yoßyôkin, chan laj Jonás.r+]Joßcan nak quitijoc chiru li Dios ut quixye re: —At Kâcuaß, ¿ma mâcuaß ta biß aßin quincßoxla nak toj cuanquin chak saß lin tenamit? Joßcan nak quinêlelic raj châcuu ut côin raj Tarsis. Ninnau nak lâat jun Dios nim âcuyum. Nacat-uxtânan u ut nacattokßoban u. Elajic nacatjoskßoß ut incßaß nacabânu li raylal li nacacßoxla xbânunquil.u* eIncßaß quicuulac chiru laj Jonás nak li Dios incßaß quixrahobtesiheb laj Nínive. Cßajoß nak quipoß._)7 Li Dios quiril nak queßxjal xcßaßuxeb ut queßxcanab xbânunquil li mâusilal li queßxbânu. Joßcan nak li Dios quixjal xcßaßux ut incßaß quixqßue li raylal saß xbêneb li quixcßoxla xbânunquil reheb.h(I Cui takabânu aßin, mâre anchal tixjal xcßaßux li Dios saß kabên. Mâre tânumekß xjoskßil ut incßaß chic tixsach ku, chanqueb.Li Dios quiril nak queßxjal xcßaßuxeb ut queßxcanab xbânunquil li mâusilal li queßxbânu. Joßcan nak li Dios quixjal xcßaßux ut incßaß quixqßue li raylal saß xbêneb li quixcßoxla xbânunquil reheb.i'KCheßxqßuehak ban li kßes ru tßicr chirixeb chixjunileb li cuanqueb Nínive, joßqueb ajcuiß li xul. Ut cau cheßxyâbâk li Dios. Xjalakeb xcßaßux ut xcanabakeb xbânunquil li yibru naßleb li yôqueb chixbânunquil.&'Chirix aßan li rey, rochbeneb li nequeßcßanjelac chiru, queßxqßue jun li chakßrab. Li chakßrab li queßxqßue, aßan nak li cristian incßaß teßcuaßak chi moco teßucßak. Chi moco li quetômk teßqßuehekß xcua rucßa, chi moco li bôyx, chi moco li carner.a%;Nak quicuulac resil riqßuin li rey li tâcßulmânk saß li tenamit Nínive, li rey quicuacli saß lix cßojaribâl. Quirisi li châbil akß chirix ut quixqßue li tßicr kßes ru chirix ut quixchunub rib saß cha.v$eUt eb li cuanqueb saß li tenamit Nínive queßxpâb li râtin li Dios li quixye laj Jonás. Queßxye nak teßxbânu x-ayûn chixjunileb, joß nînk joß cocß. Ut queßxqßue li kßes ru tßicr chirixeb retalil nak raheb saß xchßôl.#Nak qui-oc laj Jonás saß li tenamit quixtiquib xyebal li cßaßru quiyeheß re xban li Dios. Quixnumsi li jun cutan xbeninquil li tenamit ut yô chixyebal reheb: —Joßcaßin saß caßcßâl cutan li tenamit Nínive tâsachekß ru xban li Dios, chan.'"GUt laj Jonás cô saß li tenamit Nínive joß quiyeheß re xban li Dios. Li tenamit Nínive kßaxal nim. Oxib cutan naraj xbeninquil xsaß li tenamit aßan.[!/—Ayu aran saß li nimla tenamit Nínive ut toxajultica chiruheb li tinye âcue.N  Ut li Kâcuaß quiâtinac cuißchic riqßuin laj Jonás ut quixye re:7 Ut li Kâcuaß Dios quixtakla li car re nak tixcanab chak laj Jonás chi chßochßel. Joßcan nak li car quixxaßcua chak laj Jonás chi chßochßel.M Abanan lâin tinqßue âlokßal ut tinmayejak châcuu. Tinbânu li cßaßru quinyechißi âcue. Li colba-ib junes âcuiqßuin lâat nachal chak, at Kâcuaß, chan laj Jonás.Ut li Kâcuaß Dios quixtakla li car re nak tixcanab chak laj Jonás chi chßochßel. Joßcan nak li car quixxaßcua chak laj Jonás chi chßochßel.pYLi cauheb xchßôl riqßuin li jalanil dios, nequeßxtzßektâna lâ cuuxtân lâat, li tzßakal Dios.Quicuecßa nak osocß cue. Catjulticoß cue at Kâcuaß. Nak quintijoc châcuu, lin tij quicuulac toj saß lâ santil templo.wKßaxal cham cuißchic xincuulac. Chanchan xchamal cuan cuiß chak lix xeß li tzûl. Quincßoxla nak aran tincanâk chi junaj cua xban nak mâ bar chic naru nin-el chak. Abanan lâat, at Kâcuaß, quinâcol. Quinâcol chiru li câmc, at inDios.  Cuanquin saß xchamal li palau ut yôquin chi subûnc rubel li haß. Li pim li cuan saß li haß queßxbaqßui rib saß injolom..ULâin xincßoxla nak xinâtzßektâna. Ut xinye: —Usta xinâtzßektâna, abanan junelic tâjulticokß cue lâ santil templo ut tintzßâma intenkßanquil châcuu.~uXinâcut toj saß lix chamal li palau. Quinmukun saß li palau ut lix cau ok li catakla quilajeßnumeß saß inbên.MUt quixye: —Nak cuanquin saß raylal quinyâba lâ cßabaß, at inDios, ut lâat xinâcuabi. Nak cuanquin chak saß xnaßajeb li camenak, quintzßâma intenkßanquil châcuu ut lâat xinâsume.T #Toj saß xsaß li nimla car quitijoc laj Jonás chiru li Kâcuaß lix Dios.\ 3Ut li Dios quixcauresi jun li nimla car re tânukßuk re laj Jonás. Ut laj Jonás quinukßeß chi jun xban li car chi incßaß quicßuxeß. Ut quicuan oxib cutan ut oxib kßojyîn saß xsaß li nimla car aßan.c ANak queßril li cßaßru quixbânu li Dios, queßxxucua ru ut queßmayejac chiru ut queßxyechißi ajcuiß re nak teßcßanjelak chiru.Ut li Dios quixcauresi jun li nimla car re tânukßuk re laj Jonás. Ut laj Jonás quinukßeß chi jun xban li car chi incßaß quicßuxeß. Ut quicuan oxib cutan ut oxib kßojyîn saß xsaß li nimla car aßan.w iNak queßrakeß chi tijoc, queßxchap laj Jonás ut queßxcut saß li palau ut chßanamil ru li palau quicana. Tojoßnak queßtijoc ut queßxtzßâma xtenkßanquil chiru li Kâcuaß Dios ut queßxye: —At nimajcual Dios, moâqßue taxak chi câmc xmâc a cuînk aßin. Ut mâqßue taxak saß kabên lix camic xban nak lâat, at Dios, xabânu li cßaßru xacuaj, chanqueb.0 [ Abanan eb li cuînk li yôqueb chi cßamoc re li jucub incßaß queßxbânu li quixye laj Jonás. Queßxyal ban xkße xcßambal li jucub chire li palau chi chßochßel. Abanan incßaß queßru xban nak kßaxal cuißchic cau li câk-sut-ikß ut yô chixcutbal rib lix cau ok li haß saß xbêneb.P  Laj Jonás quixye reheb: —Cutumakin saß li palau ut li palau tâchßanâk ru. Ninnau nak inmâc lâin nak yôquex chixcßulbal li raylal aßin. Inmâc lâin nak xchal li câk-sut-ikß aßin, chan.! = Ut nak kßaxal cuißchic yô chi cacuûc lix cau ok li haß, queßxye re: —¿Cßaßru takabânu âcuiqßuin re nak tâchßanâk ru li palau? chanqueb.1 ] Ut laj Jonás quixye reheb nak yô chi êlelic chiru li Kâcuaß. Ut cßajoß nak queßxucuac li cuînk ut queßxye re: —¿Cßaßut nak xabânu chi joßcan? chanqueb.%  E Quichakßoc ut quixye reheb: —Lâin jun aj hebreo ut ninxucua ru li Kâcuaß Dios li cuan saß choxa, li quiyîban re li palau ut li ruchichßochß, chan.,  SUt queßxye re: —Ye ke anakcuan cßaßut nak yôco chixcßulbal li raylal aßin. ¿Cßaßru lâ cßanjel? ¿Bar âtenamit? Ye ke anihat ut bar xatchal, chanqueb.\  3Ut queßxye chi ribileb rib laj cßamol re li jucub: —Kabûlihak kix re takil ani cuan xmâc nak yôco chixcßulbal li raylal aßin, chanqueb. Ut queßxbûli rixeb ut li mâc quitßaneß saß xbên laj Jonás.{  qUt li nataklan saß li jucub cô cuan cuiß laj Jonás ut quixye re: —Ut lâat, ¿cßaßut nak yôcat chi cuârc? Cuaclin ut yâba xcßabaß lâ Dios. Mâre chan nak aßan târil xtokßobâl ku ut toxtenkßa re nak incßaß to-osokß, chan.  +Cßajoß nak queßxucuac eb laj cßamol re li jucub ut chi xjunjûnkaleb queßoc xyâbanquil xcßabaß lix dioseb. Queßrisi li îk ut queßxcut saß li palau re nak tâjebk li râlal li jucub. Abanan laj Jonás toj chi saß li nimla jucub cuan ut aran sa yô chi cuârc.) MAbanan li Kâcuaß quixtakla jun li câk-sut-ikß saß xbên li palau. Numtajenak cuißchic cau li câk-sut-ikß. Queßxcßoxla nak oc re chi jachecß li jucub.E Abanan laj Jonás incßaß qui-abin chiru li Kâcuaß. Quiêlelic ban chiru. Cô saß li tenamit Jope li cuan chire li palau. Aran quixtau jun li nimla jucub ac xic re Tarsis. Quixtoj re nak tâxic chi najt saß li tenamit Tarsis ut qui-oc saß li jucub. Saß xchßôl aßan nak yô chixmukbal rib chiru li Kâcuaß.# A—Ayu aran saß li nimla tenamit Nínive. Tâkßuseb ut ye reheb nak yôquin chixqßuebal retal li mâusilal li yôqueb chixbânunquil, chan li Kâcuaß.H Joßcaßin quixye li Kâcuaß re laj Jonás li ralal laj Amitai:l S|Ut eb laj Israel li queßnumta saß xbêneb laj Edom teßxic saß li tzûl Sión chi taklânc saß xbêneb li cuanqueb saß xyânkeb li tzûl saß lix chßochß laj Esaú. Ut li Kâcuaß, aßan tâcuânk xcuanquil saß xbêneb. |Eb laj Israel li queßchapeß ut queßcßameß chi najt, aßaneb li teßêchanînk re lix chßochßeb laj cananeo. Tâcuulak toj saß li tenamit Sarepta. Ut eb laj Jerusalén li queßchapeß, li cuanqueb aran Sefarad, aßaneb li teßêchanînk reheb li tenamit li cuanqueb Neguev.Ut eb laj Israel li queßnumta saß xbêneb laj Edom teßxic saß li tzûl Sión chi taklânc saß xbêneb li cuanqueb saß xyânkeb li tzûl saß lix chßochß laj Esaú. Ut li Kâcuaß, aßan tâcuânk xcuanquil saß xbêneb.  ;|Eb laj Israel li cuanqueb aran Neguev, aßaneb li teßêchanînk re li tzûl saß lix naßajeb laj Esaú. Ut eb laj Israel li cuanqueb saß li ru takßa Sefela, aßaneb li teßêchanînk re lix chßochßeb laj filisteo. Ut aßaneb ajcuiß li teßêchanînk re lix chßochßeb laj Efraín ut lix chßochßeb laj Samaria. Ut eb li ralal xcßajol laj Benjamín, aßaneb li teßêchanînk re li naßajej Galaad.M |Eb li ralal xcßajol laj Jacob chanchanakeb li xam. Eb li ralal xcßajol laj José chanchanakeb li rakß xam. Ut eb li ralal xcßajol laj Esaú chanchan nak nacßat li qßuim nak teßosokß. Teßsachekß ruheb chi junaj cua li ralal xcßajol laj Esaú. Mâ jun saß xyânkeb teßcolekß. Lâin li Kâcuaß xinyehoc re aßin. 1|Abanan eb li cuanqueb saß li tzûl Sión teßcolekß. Ut teßsantobresîk. Ut eb li ralal xcßajol laj Jacob teßrêchani cuißchic lix naßajeb.2 _|Joß nak xerecßa xcßahil li rahobtesîc lâex saß lin tzûl Sión, joßcan ajcuiß nak teßrecßa xcßahil li rahobtesîc chixjunileb li tenamit toj retal teßosokß.|~ s|Joß xebânu reheb laj Judá, joßcan ajcuiß têcßul lâex. Lâex têcßul lê kßajcâmunquil. Cuulac re xkßehil nak lâin li Kâcuaß tinrakok âtin saß xbêneb chixjunileb li jalanil tenamit. Ut tinrakok ajcuiß âtin saß êbên lâex.} +|Incßaß raj xexakab êrib saß xâla be chixrambaleb li yôqueb chi êlelic. Ut incßaß raj xecamsiheb. Incßaß raj xechapeb li queßcana ut incßaß raj xekßaxtesiheb cuißchic saß rukßeb li xicß nequeßiloc reheb saß li cutan nak yôqueb chixcßulbal li raylal.|| s| Incßaß raj xex-oc Jerusalén saß xtenamiteb li cualal incßajol saß eb li cutan nak yôqueb chixcßulbal li raylal. Incßaß raj xsahoß saß êchßôl nak queßsacheß. Ut incßaß raj xerelkßa li cßaßruheb re nak xeßxcßul li raylal..{ W| Incßaß raj xsahoß êchßôl saß li cutan nak li ralal xcßajol li rîtzßin lê xeßtônil yucuaß yôqueb chixcßulbal li raylal. Incßaß raj xsahoß saß êchßôl chirilbaleb laj Judá nak queßrahobtesîc. Ut incßaß raj xehobeb nak xeßnumta li xicß nequeßiloc reheb saß xbêneb.qz ]| Li queßchal saß jalan tenamit, li xicß nequeßiloc reheb, queßxtßan li oquebâl re li tenamit Jerusalén ut queßnumta saß xbêneb. Lâex cuanquex aran ut mâcßaß quebânu re xtenkßanquileb laj Judá. Chanchan ajcuiß lâex jun saß xyânkeb li xicß nequeßiloc reheb xban nak incßaß quetenkßaheb nak queßmakßeß chiruheb li cßaßru cuan reheb.Ly | Lâex aj Edom, ralal xcßajolex laj Esaú, tâcßutekß êxutân ut texsachekß chi junaj cua xban li mâusilal li quebânu reheb li ralal xcßajol laj Jacob, li rîtzßin lê xeßtônil yucuaß.>x w| Sicsotkeb xbaneb xxiu li cauheb rib chi pletic saß li tenamit Temán. Ut telajeßsachekß ruheb chixjunileb li cuanqueb saß li tzûl saß lix naßajeb li ralal xcßajol laj Esaú.}w u|Li Kâcuaß quixye: —Nak tebinqßue chixtojbal rix lix mâqueb laj Edom, tinsach ruheb li cuanqueb xnaßleb saß xyânkeb aßan. Lâin tinsach ruheb laj qßuehol naßleb li cuanqueb saß li tzûl saß lix naßajeb li ralal xcßajol laj Esaú.Ev |Eb li xnînkal ru tenamit li queßtenkßan êre junxil, xicß chic texril ut aßaneb ajcuiß teßisînk êre saß lê tenamit. Lê ramîg li nequeßcuaßac êriqßuin, xicß chic texril. Cßojcßo raj êchßôl riqßuineb, abanan aßaneb ajcuiß teßqßuehok li raßal re nak texchapekß chi incßaß têqßue retal.2u _|Chixjunil tâmakßekß chêru lâex li ralal xcßajol laj Esaú. Usta mukmûk raj êban li kßaxal lokß chêru, abanan teßxsicß toj retal teßxcßam chêru chixjunil.\t 3|Li Kâcuaß quixye: —Us raj chokß êre nak aj êlkß ta teßchâlk chiru kßojyîn chi elkßâc êriqßuin. Teßxcßam raj caßaj cuiß li joß qßuial teßraj. Ut cui teßxsicß li ru li uvas, ¿ma incßaß ta biß teßxcanab raj caßchßinak chic êre? Abanan, eb li xicß nequeßiloc êre, teßchâlk ut teßxsach êru chi junaj cua.Ys -|Usta nequeyîb lê naßaj toj takecß joß nak naxyîb xsoc li cßuch, abanan toj aran texintau chak. Ut usta têyîb lê naßaj toj saß xyânkeb li chahim, abanan toj aran texincubsi chak, chan li Kâcuaß.qr ]|Xebalakßi êrib êjunes xban lê kßetkßetil. Xeyîb lê naßaj toj saß xbên li tzûl saß xyânkeb li nînki pec ut nequeye saß êchßôl, ¿Ani ta biß târûk tâtaßok ke arin? Arin mâ ani tânumtâk saß kabên, chanquex.*q O|Li Kâcuaß Dios quixye reheb laj Edom li ralal xcßajol laj Esaú: —Lâin tincuisi lê cuanquil chiruheb li jalan tenamit. Ut tzßektânanbilakex chic xbaneb.p |Aßan aßin li quicßutbesîc chiru laj Abdías saß li visión xban li Dios chirixeb laj Edom: Xkabi resil li quixye li Kâcuaß. Jun li takl cô saß eb li jalan tenamit chixyebal reheb: —Cauresihomak êrib ut yôkeb chi pletic riqßuineb laj Edom.%oCr Lâin tinqßueheb cuißchic chi cuânc saß li naßajej li quinqßue reheb junxil ut mâ ani chic tâisînk reheb saß lix naßajeb, chan li Kâcuaß Dios.n)r Ut tincßameb cuißchic lin tenamit Israel saß lix naßajeb. Ut teßxyîb cuißchic lix tenamiteb li qui-osoß ut aran teßcuânk. Teßâuk cuißchic uvas ut teßrucß lix yaßal. Teßrau cuißchic li racuîmk ut teßxtzaca li ru li naxqßue.Lâin tinqßueheb cuißchic chi cuânc saß li naßajej li quinqßue reheb junxil ut mâ ani chic tâisînk reheb saß lix naßajeb, chan li Kâcuaß Dios.zmmr Li Kâcuaß naxye chi joßcaßin: —Tâcuulak xkßehil nak li acuîmk tixqßue chi nabal li ru. Mâjißak ajcuiß nequeßrakeß chi kßoloc nak teßoc cuißchic chi âuc. Ut toj mâjißak ajcuiß nequeßrakeß chixyatzßbal li ru li uvas nak teßoc cuißchic chi âuc. Ut li uvas li cuanqueb yalak bar saß eb li tzûl teßûchînk chi us ut nabal li xyaßal tâêlk.nlUr Ut eb lin tenamit Israel teßnumtâk cuißchic saß xbêneb laj Edom. Ut teßrêchani cuißchic li naßajej li ac qßuebil reheb junxil inban lâin, chan li Kâcuaß. Ut li Kâcuaß li quiyehoc re aßin, aßan li tâbânûnk re.kr Li Kâcuaß naxye: —Tâcuulak xkßehil nak lâin tincuaclesîk cuißchic lix tenamit laj David, li tßanenak anakcuan. Tinyîb cuißchic li tzßac li sutsu cuiß ut tinyîb cuißchic li juqßuinbil. Tinyîb chi chßinaßus joß nak quicuan junxil.Tj!r Teßcamsîk riqßuin chßîchß chixjunileb laj mâc saß xyânkeb lin tenamit Israel. Teßcamsîk li nequeßxye chi joßcaßin: Mâcßaß takacßul lâo, chi moco toloxtau li raylal toj arin, chanqueb.Ii r Tincanabeb laj Israel chi chapecß xbaneb li jalan xtenamit. Chanchan nak nachikßeß li ru li trigo saß li naßajej li natzßilman cuiß ut mâ jun li ru châbil natzßekeß saß chßochß.Dhr Lâin yôquin chirilbal li mâusilal li yôqueb chixbânunquil lin tenamit. Lâin tinsach ruheb saß li ruchichßochß. Abanan incßaß tinsacheb chixjunileb li ralal xcßajol laj Jacob.Egr Joßcaßin naxye li Kâcuaß reheb laj Israel: —Chicuu lâin, lâex juntakßêtex riqßuineb laj Etiopía. ¿Ma mâcuaß ta biß lâin quin-isin chak êre aran Egipto? Ut, ¿ma mâcuaß ta biß lâin quin-isin reheb laj filisteo saß li naßajej Creta ut eb laj arameo saß li naßajej Kir? chan li Kâcuaß Dios. }\~}|j{xvutsrcq pnm%ll1kkrjii hOgfPewd*c^b%a_^^]k\[YXkWnVUqTVSRQPONN LKJpII=HGF EIDCBA}@??>)=q<}Li nimajcual Dios quixye: —Lâin tinsach êru lâex aj Nínive. Chanchan tßustßu texincanab nak tinmakß chêru li cßaßru êre. Tincßut êxutân chiruheb li xnînkal ru tenamit.=Li tenamit Nínive yô chixcßulbal li raylal aßin xban nak xnumta li mâusilal xeßxbânu. Chanchaneb jun li ixk aj yumbêt. Xban xchßinaßusal naxbalakßiheb li tenamit. Aßan tzßakal aj tûl. Naxkßunbesiheb li tenamit toj retal narêchaniheb."<=Nak yôqueb chi châlc chi camsînc chirix lix cacuâyeb, cßajoß nak nalemtzßun lix lânseb ut lix chßîchßeb nak nequeßxtaksi. Numtajenak cuißchic nabal li tochßoleb ut kßaxal cuißchic nabaleb li camenak. Nequeßxtich li rokeb chiruheb li camenak li yôqueb chi pletic.;/Abihomak chanru nak yôqueb chi châlc li teßnumtâk saß êbên lâex aj Nínive. Yôqueb chixsacßbal lix cacuâyeb re nak teßchâlk chi junpât. Cau nequeßecßan chak li rok nak yôqueb chi châlc. Ut eb lix carruajeb nequeßpojloc ut nequeßpiscßoc chak chi châlc.3: aRa châlel saß xbên li tenamit Nínive xban nak aj camsineleb. Numtajenak aj ticßtißeb ut aj êlkßeb. Ut incßaß nequeßraj xcanabanquil li mâusilal nequeßxbânu.R9 Li nimajcual Dios quixye: —Lâin tinsach ruheb laj Nínive. Tincßat lix carruajeb re pletic. Chanchan nak na-osoß li sib saß ikß, joßcan nak teßosokß. Riqßuin chßîchß teßosokß chixjunileb re nak incßaß chic teßelkßak. Ut incßaß chic tâabîk li cßaßru teßxye li ani teßxtakla xban nak mâ anihakeb chic.i8K Junxil cauheb rib laj Nínive. Queßcamsin ut queßxbânu li joß qßuial queßraj. Chanchaneb li cakcoj li naxchap lix tib ut naxjeqßui re li ixki cakcoj ut reheb li cocß ral. Queßnujac lix naßajeb riqßuin li cßaßru queßxchap. Joßcan ajcuiß queßxbânu eb laj Nínive.Li nimajcual Dios quixye: —Lâin tinsach ruheb laj Nínive. Tincßat lix carruajeb re pletic. Chanchan nak na-osoß li sib saß ikß, joßcan nak teßosokß. Riqßuin chßîchß teßosokß chixjunileb re nak incßaß chic teßelkßak. Ut incßaß chic tâabîk li cßaßru teßxye li ani teßxtakla xban nak mâ anihakeb chic.g7G ¿Cßaßru xcßul li tenamit Nínive? Junxil chanchan xnaßajeb li cakcoj. X-osoß lix naßajeb. ¿Ma incßaß ta biß chanchaneb li cakcoj nak queßcuan? Eb aßan mâ ani queßxxucua ru ut mâ ani naru naseßbesin reheb.Z6- Mâcßaß chic cuan saß li tenamit. Xeßosoß. Xeßcana chi mâcßaß chic cuan reheb. Sachsôqueb xchßôleb li cristian ut mâcßaß chic nequeßxyoßoni. Nequeßsicsot xban xxiuheb ut sakquirineb aj chic.n5U Kacßamak li plata. Kacßamak li oro. Kßaxal cuißchic nabal lix biomaleb ut cßajoß xchakßal ru.F4Li tenamit Nínive najter chanchan jun li nimaß tzßaptzßo li rok. Ut nak napuqßueß naxic saß junpât li haß. Chanchan nak yô chi êlc li haß aßan, nak yôkeb chi êlelic saß lix tenamiteb laj Nínive. Usta teßyehekß reheb, “Xaklinkex, ut sukßinkex chak,” abanan mâ jun chic reheb teßraj sukßîc.F3Li rixakil li rey tâchapekß ut tâcßamekß joßqueb ajcuiß lix môseb. Chanchanakeb li paloma nak teßyâbak. Yôkeb xtenbal reheb xchßôl ut yôkeb chi yâbac xban xrahil xchßôleb.V2%Li puerta li nequeßramoc re li nimaß teßtelîk ut tâsachekß li palacio.U1#Lix reyeb laj Nínive tixtakla xbokbaleb li nequeßcßamoc be chiruheb lix soldado. Teßxic raj saß ânil saß xbên li tzßac re raj teßxcol li tenamit. Abanan teßxtich li rokeb ut telajeßtßanekß./0WEb li carruaje yôkeb chi xic saß ânil saß eb li be. Telajeßnumekß saß eb li cßayil. Yalak bar telajeßxic. Chanchanakeb li xam ut chanchanakeb li rakß câk.n/UCak li chßîchß li nequeßxcol cuiß rib li oqueb re chi pletic. Ut cak ajcuiß li rakßeb li tiktôqueb cuiß. Ac cauresinbileb re teßpletik. Lix carruajeb chanchan yô xxamlel, ut eb lix cacuâyeb teßraj ru xic chi pletic.(.ILi Kâcuaß tixqßue cuißchic xlokßaleb li ralal xcßajol laj Jacob. Tixqßue cuißchic xlokßaleb laj Israel. Teßqßuehekß cuißchic xlokßal ut xcuanquil li quimakßeß chiruheb xbaneb li queßnumta saß xbêneb. Tixqßue cuißchic li racuîmkeb laj Israel li quisacheß chiruheb.@- {Xeßchal saß êbên li teßsachok êre, lâex aj Nínive. Cauresihomak êrib. Qßuehomakeb laj ramonel saß eb li be. Qßuehomak lix cßâmal êsaß ut cauresihomak êrib chi pletic.r, _Yô chak chi châlc saß xbên li tzûl li taklanbil chak li yô chak chi cßamoc re li châbil esilal chirix li tuktûquil usilal. Anakcuan bânuhomak lê ninkße joß cßaynakex xbânunquil lâex aj Judá ut bânuhomak li cßaßru xeyechißi re li Dios xban nak incßaß chic teßnumtâk saß êbên li xicß nequeßiloc êre. Xeßsacheß ruheb chi junaj cua.R+ Joßcaßin quixye li Kâcuaß châcuix lâat lix reyeb li tenamit Nínive. Mâ jun âcualal âcßajol teßcanâk re teßoc chokß rey saß lâ naßaj. Tinsach ruheb chixjunileb lê yîbanbil dios ut lê pechßbil dios li cuanqueb saß li naßajej li bar nequelokßoniheb cuiß. Ut aran ajcuiß tatmukekß xban nak kßaxal yibru ânaßleb, chan li Dios.Yô chak chi châlc saß xbên li tzûl li taklanbil chak li yô chak chi cßamoc re li châbil esilal chirix li tuktûquil usilal. Anakcuan bânuhomak lê ninkße joß cßaynakex xbânunquil lâex aj Judá ut bânuhomak li cßaßru xeyechißi re li Dios xban nak incßaß chic teßnumtâk saß êbên li xicß nequeßiloc êre. Xeßsacheß ruheb chi junaj cua./* Y Nak cuanquex rubel xcuanquilal eb aßan chanchan nak cuan li yugo saß êbên. Abanan chanchan tintoki li yugo nak texcuisi rubel xcuanquileb aßan. Chanchan bacßbôquex riqßuin cadena nak cuanquex xbaneb. Abanan lâin tintßupi li cadena li bacßbôquex cuiß, chan li Dios reheb laj Israel.)   Joßcaßin quixye li Kâcuaß reheb laj Israel: —Usta kßaxal nabaleb laj Asiria ut cauheb rib, lâin tinsach ruheb chi junaj cua. Usta xexinqßue chi cßuluc nabal raylal saß rukßeb aßan, abanan anakcuan incßaß chic texincanab chi cßuluc raylal.(  Saß êyânk lâex cuan li quicßoxlan re xbânunquil li incßaß us re li Kâcuaß. Aßan jun aj tacchiß yibru xnaßleb.v' g Osoßjenakex chi calâc. Chanchanex li qßuix li naxbaqßui rib. Tex-osokß joß nak nacßat li chaki qßuim.3& a Lâex aj Nínive, ¿cßaßut nak nequecßoxla xbânunquil li incßaß us re li Kâcuaß? Aßan tixsach êru chi junaj cua. Jun sut ajcuiß tixsach êru. Moco caß sut ta.f% GNak târakok âtin saß xbêneb li xicß nequeßiloc re, chanchan nak tânumekß li butßi haß saß xbêneb nak tixsacheb ru. Chanchan tixtaklaheb saß li kßojyîn nak tixqßue li raylal saß xbêneb ut aran teßosokß.$ Li Kâcuaß Dios, aßan châbil. Naxqßue xcacuil xchßôleb li cuanqueb saß raylal. Ut aßan naxnau aniheb li cauheb xchßôl riqßuin.m# U¿Ani ta biß târûk tâcuyuk re lix joskßil li Dios? Ut, ¿ani ta biß târûk tixcol rib chiru li Dios nak tâjoskßok? Aßan chanchan li xam nak naxcßut lix joskßil. Ut nak najoskßoß li Dios nalajeßjacheß li sakônac.[" 1Riqßuin lix nimal xcuanquil, nequeßecßan li tzûl saß xnaßaj ut nequeßhaßoß xban lix cuanquil. Na-ecßan li ruchichßochß xban lix cuanquil ut chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß nequeßxucuac.! %Nak naxye aßan nak tâchakik li palau, nachakic ajcuiß. Ut naxqßueheb ajcuiß chi chakic li nimaß. Quixsach ru li châbil pim li cuan aran Basán ut quixsach ru li acuîmk li cuan saß li tzûl Carmelo. Ut quixsach ajcuiß ru li châbil cheß li cuan aran Líbano.y  mLi Kâcuaß kßaxal nim xcuanquil ut kßaxal nim xcuyum. Ut naxqßue chixtojbal xmâc li ani cuan xmâc. Li Kâcuaß kßaxal nim xcuanquil saß xbên li câk-sut-ikß ut li chok. Kßaxal nim xcuanquil chixbânunquil li cßaßru naraj aßan.s aLi Kâcuaß naraj nak caßaj cuiß aßan tâlokßonîk. Aßan naqßuehoc rêkaj reheb li xicß nequeßiloc re. Li Kâcuaß Dios najoskßoß saß xbêneb li xicß nequeßiloc re ut aßan naxqßue rêkaj reheb li cßaßru nequeßxbânu.7 kAßan aßin li hu quixtzßîba li profeta Nahum chirix li cßaßru teßxcßul saß li tenamit Nínive, joß quicßutbesîc chiru xban li Dios. Laj Nahum, aßan Elcos xtenamit.?wLâat toâcuosobtesi joß cayechißi re laj Jacob, li kaxeßtônil yucuaß. Lâat tâcuuxtâna cuißchic ku joß cayechißi re laj Abraham li kaxeßtônil yucuaß najter kße cutan.r]Lâat tâcuuxtâna cuißchic ku ut incßaß chic tânak saß âchßôl li kamâc. Chanchan cutbil saß xchßamal li palau tâbânu nak tâtzßektâna chi junaj cua li kamâusilal.Lâat toâcuosobtesi joß cayechißi re laj Jacob, li kaxeßtônil yucuaß. Lâat tâcuuxtâna cuißchic ku joß cayechißi re laj Abraham li kaxeßtônil yucuaß najter kße cutan.Mâ jun chic li Dios cuan. Caßaj cuiß lâat. Lâat nacatcuyuc mâc ut nasach saß âchßôl lix mâqueb lâ tenamit Israel, li joß qßuial chic li incßaß queßsacheß. Lâat incßaß nacatjoskßoß chi junaj cua. Nasahoß ban saß âchßôl chi uxtânânc u.5Chanchanakeb li cßantiß li naxquelo rib saß li poks nak tâcuisi lix cuanquileb. Sicsotkeb xbaneb xxiu teßcanâk châcuu, at Kâcuaß at kaDios.+OUt nak teßril lix nimal âcuanquilal saß xyânkeb laj Israel, sachsôkeb xchßôl teßcanâk li jalaneb xtenamit. Mâcßaß teßxye chi moco teßraj rabinquil.wUt chacßut ta ajcuiß chiku li sachba chßôlej joß cabânu chak junxil nak coâcuisi chak saß li naßajej Egipto.~uAt Kâcuaß, chacuil taxak lâ tenamit riqßuin lâ cuanquil, li ac sicßbileb ru âban. Ut chaqßue taxak li cßaßruheb re joß nak li châbil aj ilol xul narileb chi us lix carner ut naxqßueheb chi cuânc saß li tzûl cuan cuiß li châbil pachßayaß. Chaqßueheb cuißchic lâ cualal âcßajol chi cuânc saß li naßajej Basán ut Galaad joß nak queßcuan junxil. Ut xban li mâusilal li yôquex chixbânunquil lâex aj Israel, lê chßochß incßaß chic us tâcanâk. Mâcßaß chic tâêlk chiru. Saß eb li cutan aßan, nabaleb lê rech tenamitil teßsukßîk cuißchic saß lê tenamit. Cuan teßchâlk chak saß li naßajej Asiria li cuan saß releb sakße. Ut cuan teßchâlk chak Egipto li cuan saß li sur. Ut cuan cuißchic teßchâlk chak saß li norte cuan cuiß li nimaß Eufrates, cuan teßchâlk chak cuan cuiß li palau ut cuan ajcuiß teßchâlk chak cuanqueb cuiß li tzûl. Tâcuulak xkßehil nak tâyîbâk cuißchic li tzßac li sutsu cuiß lê tenamit ut tânimânk lê naßaj lâex li cuanquex Jerusalén. Ut eb li xicß nequeßiloc ke teßril nak li Dios cuan kiqßuin. Teßcßutekß xxutân li ani queßyehoc ke: ¿Bar cuan li Kâcuaß lê Dios? Lâo takil nak teßsachekß li xicß nequeßiloc ke. Takil nak teßyekßîk joß nayekßîc li sulul saß be.   Xban nak xomâcob chiru li Kâcuaß tento takacuy lix joskßil toj tixtzßil âtin chikix ut toj târakok âtin saß xbêneb li xicß nequeßiloc ke. Torisi saß kßojyîn ut toxqßue saß cutan ut riqßuin aßin takaqßue retal nak li Dios tîc xchßôl.Lâex, li xicß nequex-iloc ke, misahoß êchßôl chikilbal nak yôco chixcßulbal li raylal. Usta totßanekß, abanan lâo tocuaclîk cuißchic. Usta chanchan nak cuânko saß kßojyîn xban li mâc, abanan li Dios tixcutanobresi cuißchic li kabe.&EAbanan lâo, caßaj cuiß riqßuin li Dios toyoßonînk. Takacßojob kachßôl riqßuin li Kâcuaß laj Colol ke. Li kaDios târabi nak takayâba xcßabaß.yEb li alalbej nequeßxkßetkßeti ribeb chiru li yucuaßbej. Ut eb li coßbej nequeßxtzßektâna li naßbej ut eb li alibej incßaß nequeßxra lix naß lix bêlomeb. Ut li xicß nequeßiloc re junak, aßaneb ajcuiß li cuanqueb saß li rochoch.J Mâ ani aj iqßuin têcßojob êchßôl chi moco riqßuin lê ramîg, chi moco riqßuin li nataklan saß xbêneb li tenamit, chi moco riqßuin lê rixakil. Cheqßuehak retal li cßaßru têye. %Lix châbilaleb li tenamit aßan chanchan li qßuix. Ut lix tîquilal chanchan li corral yîbanbil riqßuin qßuix. Cuulac re xkßehil nak li Dios tixqßueheb chixtojbal rix lix mâqueb joß queßyeheß reheb xbaneb li profeta. Anakcuan sachsôkeb xchßôl teßcanâk.( ISêbeb xchßôl chixbânunquil li incßaß us. Li nataklan saß xbêneb li tenamit naraj nak tâqßuehekß xtumin. Ut laj rakol âtin natuminâc ru nak narakoc âtin. Li ani cuan xcuanquil naxye reheb cßaßru naraj ut chixjunileb nequeßxcßûb ru chanru nak teßxbânu li incßaß us.K Mâ jun chic li cuînk tîc xchßôl saß ruchichßochß ut mâ ani chic junak châbil. Chixjunileb nequeßcamsin ut li junjûnk nequeßxsicß chanru nak târûk teßxbalakßi li ras rîtzßin.x  kTokßob xak cuu. Chanchanin jun li cuînk li naxsicß li ru li acuîmk saß sakßehil abanan mâcßaß chic ru. Ac sicßbil. Xinsicß li ru li uva abanan ac sicßbil ajcuiß ut lâin aß raj lix xbên ru xcuaj, abanan incßaß chic xintau.l QLâex xebânu li cßaßru quixye lix chakßrab li rey Omri ut xebânu ajcuiß joß quixbânu li rey Acab. Xetzol êrib chixbânunquil li incßaß us li queßraj eb aßan. Xban li mâusilal nequebânu, lâin texincanab chi sachecß. Texhobekß lâex li cuanquex saß li tenamit Jerusalén ut têcßul li raylal xban nak xinêtzßektâna, chan li Kâcuaß.#Tex-âuk, abanan incßaß texkßolok. Têyatzß li ru lê cheß olivo, abanan incßaß têyul lix aceitil chêrix. Têyatzß lê uva abanan incßaß têrucß li xyaßal.Lâex xebânu li cßaßru quixye lix chakßrab li rey Omri ut xebânu ajcuiß joß quixbânu li rey Acab. Xetzol êrib chixbânunquil li incßaß us li queßraj eb aßan. Xban li mâusilal nequebânu, lâin texincanab chi sachecß. Texhobekß lâex li cuanquex saß li tenamit Jerusalén ut têcßul li raylal xban nak xinêtzßektâna, chan li Kâcuaß.jMTexcuaßak abanan incßaß tânumekß lê tzßocajic. Toj textzßocâk ajcuiß texcanâk. Têchßutub li cßaßru êre, abanan incßaß târûk têxoc. Ut li cßaßru têxoc lâin tinqßue chi makßecß chêru saß li plêt.{ Joßcan nak lâin xinqßue li raylal saß êbên. Xban li mâusilal nequebânu, lâin tinsach ru li cßaßru cuan êre.%C Eb li biom nequeßxrahobtesiheb li nebaß nak nequeßxmakß chiruheb li cßaßru cuan reheb. Ut li cuanqueb saß li tenamit aj balakßeb ut aj ticßtißeb.&E ¿Ma târûk ta biß tinye nak mâcßaß xmâc li ani incßaß tzßakal lix bisleb? ¿Ma yal tincuil ta biß nak yôkeb chi balakßic riqßuin lix bislebeb?)K ¿Ma incßaß ta biß toj cuan ajcuiß saß rochocheb li incßaß useb xnaßleb lix biomal li queßrêchani riqßuin xbalakßinquileb li tenamit? Ut, ¿ma incßaß ta biß toj cuan ajcuiß lix bisleb li incßaß tzßakal nequeßbisoc cuiß? Lâin xicß nacuil chixjunil li nequeßxbânu.1 Li Kâcuaß yô chi âtinac chi cau xyâb xcux êriqßuin lâex li cuanquex saß li tenamit Jerusalén. Ut cui cuan ênaßleb, têxucua ru li Dios. Aßan yô chixyebal êre chi joßcaßin: —Cheqßuehak retal li tojba mâc ut cheqßuehak ajcuiß retal li ani quixakaban re.Li Kâcuaß incßaß naraj aßan. Ac chßolchßo chiku li cßaßru us. Ac yebil ke cßaßru naraj li Kâcuaß. Li Kâcuaß naraj nak tocuânk saß tîquilal ut takaqßue kachßôl chi uxtânânc u, ut chikacubsi kib re nak tocuânk chi sum âtin riqßuin li Dios.4a¿Ma tâsahokß saß xchßôl li Kâcuaß cui takamayeja nabalak li carner chiru? ¿Ma tâsahokß xchßôl riqßuin cui takamayeja chiru nabalak li aceite? ¿Ma takaqßue chokß kamayej li xbên kalal re tixcuy kamâc nak xkakßet li râtin? ¿Ma takamayeja li xbên kalal re xtojbal rix li kamâc?G¿Cßaßru târûk takaqßue re li Kâcuaß ut chanru nak takaqßue xlokßal li nimajcual Dios? ¿Ma târûk takamayeja li cßatbil mayej chiru malaj junak li cuacax toj jun chihab cuan re?H~ Ex intenamit, chijulticokß êre li cßaßru quiraj xbânunquil êre laj Balac lix reyeb laj Moab ut julticok ajcuiß êre chanru nak quixsume laj Balaam, ralal laj Beor. Ut chijulticokß ajcuiß êre li cßaßru quicßulman aran Sitim toj Gilgal re nak têqßue retal nak junes usilal xinbânu êre, chan li Kâcuaß.T}!Lâin quin-isin chak êre saß li naßajej Egipto ut lâin quincoloc êre nak cuanquex chak chokß rahobtesinbil môs. Ut quintaklaheb chokß aj cßamol be chêru laj Moisés, laj Aarón, ut lix María.A|{Quixye li Kâcuaß: —Ex intenamit, ¿cßaßru xinbânu êre? Ut, ¿cßaßru xextitzß cuiß inban? ¿Ma yôquin ta biß chêchßißchßißinquil? Yehomak cue cßaßru inmâc chêru.4{aAbihomak lâex aj Israel. Li Kâcuaß oc re chi rakoc âtin saß êbên. Tâabîk resil yalak bar saß xyânkeb li tzûl li xakxôqueb chi cau saß xnaßajeb. Abihomak li yô chixyebal li Kâcuaß. Li Kâcuaß yô xjoskßil saß xbêneb lix tenamit. Oc re chixyebal cßaßru lix mâqueb laj Israel.6z gAbihomak anakcuan li cßaßru oc re chixyebal li Kâcuaß chêrix lâex aj Israel. Chi cau xyâb xcux tixye nak cuan êmâc. Ut lix yâb xcux tâcuulak toj saß eb li tzûl.yUt xban injoskßil lâin tinqßueheb chixtojbal rix lix mâqueb chixjunileb li tenamit li nequeßkßetoc re li cuâtin, chan li Kâcuaß.%xCUt lâin tinpuqßui chixjunileb li yîbanbil dios lix Asera xcßabaß li cuanqueb saß êyânk ut tinsacheb ajcuiß li tenamit bar cuanqueb cuiß.Ut xban injoskßil lâin tinqßueheb chixtojbal rix lix mâqueb chixjunileb li tenamit li nequeßkßetoc re li cuâtin, chan li Kâcuaß.!w; Tinjuqßueb ajcuiß lê yîbanbil dios joßqueb ajcuiß li jalam ûch li xeyîb. Ut incßaß chic têlokßoni lê dios li nequeyîb riqßuin lê rukß.=vu Ut tinsacheb laj kße ut tinsacheb ajcuiß laj tûl.zum Ut tinjucß chixjunileb li tenamit saß lê naßaj ut tinjucß ajcuiß chixjunil li cab li nequecol cuiß êrib.t Ut saß eb li cutan aßan, chan li Kâcuaß, lâin tintakla xcamsinquil chixjunil lê cacuây ut tinsach ruheb lê carruaje.esC Lâex aj Israel texnumtâk saß xbêneb li xicß nequeßiloc êre ut têsacheb chixjunileb.r'Ut eb laj Israel, li joß qßuial chic li incßaß teßosokß, aßanakeb li kßaxal cauhakeb rib saß xyânkeb chixjunileb li tenamit. Chanchanakeb li cakcoj li kßaxal cau rib saß xyânkeb chixjunileb li xul saß qßuicheß. Mâ ani târûk tixcol rib chiruheb laj Israel. Chanchanakeb li ral cakcoj nak na-oc saß xyânkeb li carner ut naxchap jun ut naxpedasi ut mâ ani naru nacoloc re chiru.;qoUt eb laj Israel li incßaß teßosokß saß li plêt teßxtenkßa nabal chi tenamit. Chanchanakeb li xchußque li naxqßue chak li Kâcuaß. Chanchanakeb li hab li natßakresin re li acuîmk. Incßaß teßyoßonînk chi moco cauhakeb xchßôl riqßuin cuînk. Riqßuin ban li Dios cßojcßôkeb xchßôl.pUt eb aßan teßnumtâk saß xbêneb laj Asiria nak teßpletik riqßuin chßîchß ut teßnumtâk ajcuiß saß xbên lix tenamit laj Nimrod. Ut li Kâcuaß, aßan tâcolok ke chiruheb laj Asiria nak teßxyal oc saß li katenamit chi pletic kiqßuin.Uo#Ut aßan tâcßamok chak re li tuktûquil usilal saß kayânk lâo li ralal xcßajol. Ut aßan tâcolok ke saß rukßeb laj Asiria nak teßraj oc saß li katenamit chixjucßbal li kapalacio. Ut lâo takaxakab cuukubak chi cuînk re teßilok ke ut takaxakab ajcuiß cuakxakibak chi cuînk cuânkeb xcuanquil re teßcßamok be chiku.^n5Ut li Acuabej li tâyoßlâk, aßan chic xakxôk xcuanquil saß xbên lix tenamit ut aßan ajcuiß tâilok reheb riqßuin lix nimajcual xcuanquilal li Dios. Aßan tâtaklânk saß xbêneb saß xcßabaß li nimajcual Dios. Ut li ralal xcßajol cauhakeb xchßôl riqßuin xban nak kßaxal nim xcuanquil saß xbên chixjunil li ruchichßochß.ymkJoßcan utan li Dios tixcanabeb xjuneseb lix tenamit toj tâcuulak xkßehil nak tâyoßlâk li Acuabej arin saß ruchichßochß. Ut tâcuulak xkßehil nak teßsukßîk cuißchic saß lix tenamiteb laj Israel li joß qßuial chic queßcana.lLâex aj Belén Efrata, lê tenamit kßaxal caßchßin chiruheb chixjunil li tenamit aran Judá. Abanan saß lê chßina tenamit tâyoßlâk li Acuabej li tâtaklânk saß xbên li tenamit Israel. Aßan li Acuabej li ac cuan chak chalen saß xticlajic.+k QEx aj Jerusalén, cauresihomak êrib xban nak xeßchal chi pletic kiqßuin. Ut riqßuin xukß teßxsacß lix nakß ru li narakoc âtin saß kabên lâo aj Israel.{jo Li Kâcuaß tixye reheb lix tenamit: —Lâex aj Jerusalén, ayukex. Lâex chic texnumtâk saß xbêneb li xicß nequeßiloc êre. Lâin tinqßuehok êcacuilal. Chanchanakex li joskß aj cuacax. Chanchan cuânk lê xucub hierro. Ut lê rok chanchanak bronce. Texnumtâk saß xbêneb nabal chi tenamit. Ut li cßaßru têrêchani têkßaxtesi cue. Lix biomaleb têmayeja chicuu. Lâin li Kâcuaß li kßaxal nim incuanquil saß xbêneb chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß, chan li Kâcuaß.i7 Abanan eb li tenamit aßin incßaß nequeßxtau ru lix cßaßux li Dios chi moco nequeßxtau ru li cßaßru naraj. Ut incßaß nequeßxqßue retal nak li Kâcuaß ac xchßutubeb ru re tixqßueheb chixtojbal rix lix mâqueb, joß nak nequeßxchßutub li trigo nak oqueb re chirisinquil li rix.Li Kâcuaß tixye reheb lix tenamit: —Lâex aj Jerusalén, ayukex. Lâex chic texnumtâk saß xbêneb li xicß nequeßiloc êre. Lâin tinqßuehok êcacuilal. Chanchanakex li joskß aj cuacax. Chanchan cuânk lê xucub hierro. Ut lê rok chanchanak bronce. Texnumtâk saß xbêneb nabal chi tenamit. Ut li cßaßru têrêchani têkßaxtesi cue. Lix biomaleb têmayeja chicuu. Lâin li Kâcuaß li kßaxal nim incuanquil saß xbêneb chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß, chan li Kâcuaß.Bh} Anakcuan nabal chi tenamit xeßxchßutub ribeb chi pletic êriqßuin. Nequeßxye: —Takasach li tenamit Jerusalén. Takaj takil nak tâosokß chi junaj cua li tenamit Sión, chanqueb._g7 Chexyâbak ut chirahokß saß êchßôl lâex li cuanquex Sión joß jun li ixk li oc re chi qßuirâc. Chiyotßekß êchßôl xban nak anakcuan tento nak tex-êlk saß lê tenamit ut texxic chi cuânc saß cßalebâl. Texcßamekß aran Babilonia, abanan texcolekß xban nak li Kâcuaß tâisînk êre saß rukßeb li xicß nequeßiloc êre.Qf ¿Cßaßut nak yôquex chixjapbal êre anakcuan, lâex aj Israel? ¿Ma xban nak xchapeß lê rey malaj ut xban nak xcamsîc laj qßuehol ênaßleb? Lê raylal chanchan xraylal li ixk li qßuirâc re.We'Ut li cuanqueb aran Jerusalén bar cuan cuiß li tzûl Sión aßanakeb chic li tenamit li kßaxal nim xcuanquil chi taklânc saß xyânkeb chixjunileb joß nak queßcuan junxil. Aran tâcuânk li Kâcuaß chixqßuebal xcacuil xchßôleb li ralal xcßajol joß nak laj ilol xul nacuan saß li cab najt xteram chirilbaleb lix quetômk. ~4}$|]{CzyywxxwvumtrqMpponnmQkkmjHirhggHf7ddkc a`=_G^ ]\z[`ZhYXWVUZTSR"QBPbOsMLKIHGFEDDB-AU@p??%;:A98765432z11//W.-g,x++*(w'o&#%u%$$""! K;@C&Y> T ~ =kd Ut anakcuan, ¿bar cuanqueb lê xeßtônil yucuaß? Ut, ¿bar cuanqueb lê profeta? ¿Ma yoßyôqueb ta biß chi junelic?Zc /Mêbânu joß queßxbânu lê xeßtônil yucuaß. Eb li profeta li queßcßanjelac chak junxil queßâtinac chak riqßuineb ut queßxye reheb, “Joßcaßin xye li Kâcuaß Dios. Jalomak êcßaßux ut canabomak xbânunquil li mâusilal,” chanqueb. Abanan eb aßan incßaß queßraj rabinquil li cßaßru quinye reheb, chan li Kâcuaß.:b oJoßcan nak tâye reheb lin tenamit nak teßxjal xcßaßux ut teßsukßîk cuiqßuin. Ut lâin chic tincuânk riqßuineb. Lâin li Kâcuaß li nim incuanquil. Xinyehoc re aßin.ba ?—Lâin li nimajcual Dios. Cßajoß nak quinjoskßoß riqßuineb lê xeßtônil yucuaß.f` ILi profeta Zacarías, aßan ralal laj Berequías. Laj Berequías, aßan ralal laj Iddo. Cuakxakib po xcab chihab roquic laj Darío chokß xreyeb laj Persia nak quiâtinac li Dios riqßuin li profeta Zacarías ut quixye re:_+Li Kâcuaß li kßaxal nim xcuanquil quixye re laj Zorobabel: —Saß li cutan aßan lâin tin-ilok âcue, at Zorobabel, ralalat laj Salatiel. Sicßbil âcuu inban, lâat laj cßanjel chicuu. Rarôcat inban joß lin matkßab re xbânunquil sellar, chan li nimajcual Dios.@^yLâin tincuisiheb saß lix naßajeb li rey ut tincuisi xcuanquileb li xnînkal ru tenamit ut tinsach ruheb. Tinsach ru lix carruajeb re pletic ut chixjunileb li nequeßxic chi saß. Ut tincamsiheb lix cacuây joßqueb ajcuiß li nequeßxic chirixeb. Ut xjuneseb teßxcamsi ribeb chi ribileb rib.Li Kâcuaß li kßaxal nim xcuanquil quixye re laj Zorobabel: —Saß li cutan aßan lâin tin-ilok âcue, at Zorobabel, ralalat laj Salatiel. Sicßbil âcuu inban, lâat laj cßanjel chicuu. Rarôcat inban joß lin matkßab re xbânunquil sellar, chan li nimajcual Dios. ]9—Tat-âtinak cuißchic riqßuin laj Zorobabel li gobernador re Judá, ut tâye re nak lâin tincuecßasi saß xnaßaj li choxa ut li ruchichßochß.\'Saß ajcuiß li cutan aßan, saß li câhib xcaßcßâl xbe li xbele po, quiâtinac cuißchic li Dios riqßuin li profeta Hageo ut quixye re:B[}Qßuehomak retal chi us. ¿Ma cuan ta biß ru lê racuîmk xocxo êban? ¿Ma cuan ta biß ru li uvas? ¿Ma cuan ta biß ru li xtônal li higo? Ut, ¿ma cuan ta biß ru li granado? Ut, ¿ma x-atzßumac ta biß li cheß olivo? Usta mâcßaß chixjunil aßan, abanan chalen anakcuan texcuosobtesi, chan li Kâcuaß. Z —Qßuehomak retal anakcuan. Câhib xcaßcßâl xbe li xbele po nak xechoy xqßuebal lix cimiento lin templo, chan li Kâcuaß.]Y3Lâin quinsach ru lê racuîmk nak quintakla li tikcual ikß ut quintakla ajcuiß li hab chi nabal toj retal quikßa lê racuîmk ut quintakla ajcuiß li sakbach toj retal qui-osoß lê racuîmk, ut quicana chi mâcßaß rajbal li trabaj quebânu. Abanan incßaß xejal êcßaßux ut incßaß ajcuiß xexsukßi cuiqßuin, chan li Kâcuaß. X Nak toj mâjiß xetiquib xyîbanquil li templo, saß êchßôl lâex nak junmay coxtal li ru lê trigo têxoc, abanan lajêb ajcuiß x-el. Ut nak oc êre xyatzßbal ru lê uvas, xecßoxla nak têcßul mero ciento cuc li xyaßal. Abanan junmay ajcuiß x-el.uWcChalen anakcuan cßoxlahomak chi us li cßaßru xecßul nak toj mâjiß nequetiquib xyîbanquil lin templo.WV'Quichakßoc laj Hageo ut quixye reheb: —Joßcan eb ajcuiß li tenamit aßin chicuu, chan li nimajcual Dios. —Chixjunil li cßaßru nequeßxbânu ut li cßaßru nequeßxmayeja chicuu ac muxbil ru, chan.:Um Tojoßnak laj Hageo quixpatzß cuißchic reheb ut quixye: —Cui cuan junak ac xmux rib riqßuin xchßeßbal junak li camenak ut cui tixchßeß li cßaß re ru chi tzacaêmk, ¿ma muxbil chic ru tâcanâk li tzacaêmk? chan. Ut eb laj tij queßchakßoc ut queßxye: —Muxbil chic ru tâcanâk, chanqueb.\T1 Cui junak aj tij tixcßam li mayejanbil tib saß lix tßicr ut cui lix tßicr tânak saß xbên li caxlan cua, malaj ut saß li vino, malaj ut saß li aceite, malaj ut saß xbên cßaß chic re ru chi tzacaêmk, ¿ma santobresinbilak chic tâcanâk li tzacaêmk li quinak cuiß? chan. Ut eb laj tij queßchakßoc ut queßxye nak incßaß.hSI Ut quixye re nak saß xcßabaß li nimajcual Dios tixpatzß reheb laj tij chirix li chakßrab.R5 Câhib xcaßcßâl xbe li xbele li po re li xcab chihab roquic chokß rey laj Darío nak li Kâcuaß quiâtinac cuißchic riqßuin li profeta Hageo.CQ Li templo li têyîb lâex aßanak li kßaxal lokß chiru li quicuan junxil. Ut tinqßueheb chi cuânc saß tuktûquil usilal li cuanqueb saß li naßajej aßin, chan li nimajcual Dios.ePCChixjunil li plata ut li oro li cuan saß ruchichßochß cue lâin, chan li nimajcual Dios.UO#Sicsotkeb xban xxiuheb chixjunileb li xnînkal ru tenamit ut teßxcßam chak arin saß lin templo lix biomaleb ut tânujak lin templo riqßuin lin lokßal, chan li Kâcuaß Dios li kßaxal nim xcuanquil.kNOCuulac re xkßehil nak lâin tincuecßasi saß xnaßaj li choxa ut li ruchichßochß ut li palau.MNak quex-el chak aran Egipto, lâin quinye êre nak cuânkin êriqßuin. Ut chalen anakcuan cuanquin êriqßuin. Joßcan nak mexxucuac.vLeAnakcuan, cacuubresi âchßôl, at Zorobabel. Cacuubresi ajcuiß âchßôl lâat at Josué li xbênil aj tij. Cacuubresihomak êchßôl chêjunilex li cuanquex arin ut chexcßanjelak ut lâin cuânkin êriqßuin, chan li nimajcual Dios.K¿Ma toj cuan saß êyânk qui-iloc re lin templo junxil? ¿Ma jultic êre nak cßajoß xchßinaßusal nak quicuan? ¿Ma nacuulac ta biß chêru lin templo chanru nak cuan anakcuan? ¿Ma incßaß ta biß nequeril nak mâcßaß chic xchßinaßusal joß junxil?”'JG—Tat-âtinak riqßuineb laj Zorobabel li ralal laj Salatiel, ut laj Josué li ralal laj Josadac, joßqueb ajcuiß li tenamit ut tâye reheb chi joßcaßin,I Jun xcaßcßâl xbe li xcuuk po re li chihab aßan nak quiâtinac cuißchic li Dios riqßuin li profeta Hageo ut quixye re:{H qQueßxtiquib cßanjelac saß li câhib xcaßcßâl xbe li xcuak po re li xcab chihab roquic chokß rey laj Darío.G 7Ut li Kâcuaß quixqßue xcacuil xchßôl laj Zorobabel, li ralal laj Salatiel, li gobernador re Judá, joß ajcuiß laj Josué lix bênil aj tij, li ralal laj Josadac. Ut quixqßue ajcuiß xcacuileb xchßôl li tenamit, ut queßoc chi cßanjelac re xyîbanquil lix templo li nimajcual Dios.Queßxtiquib cßanjelac saß li câhib xcaßcßâl xbe li xcuak po re li xcab chihab roquic chokß rey laj Darío. =Li nimajcual Dios quixye reheb: —Checßoxla chi us li cßaßru yôquex chixbânunquil.= —¿Ma xkßehil ta biß chokß êre lâex nak texcuânk saß châbil cab ut lix templo li Kâcuaß incßaß nequecßoxla xyîbanquil?^< 7Ut laj Hageo quixye reheb li tenamit li cßaßru quiyeheß re xban li Dios ut quixye:); MAßan aßin li quixye li nimajcual Dios re laj Hageo: —Li tenamit aßin nequeßxye nak toj mâjiß nacuulac xkßehil nak teßxyîb cuißchic lin templo, chan.G: Yô xcab chihab roquic chokß rey aran Persia laj Darío saß li xbên cutan re li xcuak po nak quiâtinac li Kâcuaß riqßuin li profeta Hageo. Li cßaßru quiyeheß re xban li Dios quixye re laj Zorobabel, li gobernador, li ralal laj Salatiel. Ut quixye ajcuiß re laj Josué li xbênil aj tij, li ralal laj Josadac.9Saß eb li cutan aßan, lâin texinchßutub ut texincßam cuißchic saß lê naßaj ut tinqßue cuißchic lê lokßal ut naßnôk chic êru yalak bar saß ruchichßochß. Ut tinqßue cuißchic li cßaßru êre ut sa chic texcuânk, chan li Kâcuaß.+8OSaß eb li cutan aßan lâin tinqßueheb chixtojbaleb xmâc li queßrahobtesin êre. Abanan lâex texincol ut texincßam cuißchic saß lê naßaj, lâex li quecßul raylal ut quex-isîc saß lê tenamit. Ut tâqßuehekß cuißchic lê lokßal ut naßnôk chic êru yalak bar saß ruchichßochß.Saß eb li cutan aßan, lâin texinchßutub ut texincßam cuißchic saß lê naßaj ut tinqßue cuißchic lê lokßal ut naßnôk chic êru yalak bar saß ruchichßochß. Ut tinqßue cuißchic li cßaßru êre ut sa chic texcuânk, chan li Kâcuaß.i7KLi Kâcuaß Dios quixye: —Texinchßutub lâex li najt quexrahobtesîc ut tincuisi lê xutân.c6?Li Kâcuaß lê Dios cuan êriqßuin. Aßan nim xcuanquil ut aßan tâcolok êre. Li Kâcuaß sahak xchßôl êriqßuin ut riqßuin xnimal xrahom tixqßue êre li acß yußam. Ut tâbichânk xban xsahil saß xchßôl.x5iSaß eb li cutan aßan tâyehekß reheb laj Jerusalén: Mexxucuac lâex li cuanquex Sión. Mêcuiba êchßôl.j4MLi Kâcuaß xrisi li raylal li xqßue saß êbên ut xrisiheb li xicß nequeßiloc êre. Li Kâcuaß aßanak chic lê rey, lâex aj Israel. Joßcan nak mâcßaß chic têxucua xban nak mâcßaßak chic li raylal saß êbên.%3CBichankex lâex li cuanquex Sión. Japomak êre xban xsahil êchßôl, lâex aj Israel. Ut chinumtâk taxak xsahil êchßôl, lâex li cuanquex Jerusalén.A2{ Li joß qßuialeb chic li ralal xcßajoleb laj Israel li teßcanâk, incßaß chic teßxbânu li mâusilal chi moco teßticßtißik chi moco teßbalakßînk. Teßxchßolani ribeb saß xyâlal. Cßojcßôkeb xchßôl nak teßcuârk xban nak mâ ani chic tâchßißchßißînk reheb ut mâcßaßakeb chic xxiuheb.1  Li joß qßuialeb li châbil xnaßlebeb ut li tûlaneb saß li tenamit, aßaneb li teßcanâk. Ut cauhakeb xchßôl cuiqßuin.0- Saß eb li cutan aßan incßaß chic texxutânobresîk xban li incßaß us xebânu nak xexmâcob ut xekßetkßeti êrib chicuu. Lâin tincuisiheb saß êyânk li kßetkßeteb ut li nequeßxnimobresi ribeb. Ut incßaß chic tâcuânk li kßetkßetil saß lin santil naßaj.(uEb laj cßamol be saß li tenamit chanchaneb li joskß aj cakcoj li teßtzßocâk. Ut eb li nequeßrakoc âtin saß xbêneb li tenamit, chanchaneb laj xoj li nequeßbêc chi kßek chixsicßbal li cßaßru teßxtiu ut nak nequeßxtau, nequeßxchoy chi junaj cua. Chi moco li bak nequeßxcanab bayak re cuulaj.0'YIncßaß queßrabi li cßaßru quixye li Dios chi moco queßxcßul lix kßusbaleb li quixqßue. Incßaß queßxcßojob xchßôl riqßuin li Dios chi moco queßxsicß.4& cRaylal tâchâlk saß xbên li tenamit Jerusalén xban nak xeßxkßetkßeti rib. Queßxbânu li incßaß us joß queßxbânu li jalan tenamit ut queßxrahobtesi li nebaß.4%aJoßcaßin xeßxcßul li tenamit li kßaxal sa saß xchßôleb nak queßcuan ut nequeßxcacuubresi ribeb xjuneseb rib. Queßxye saß xchßôleb: —Lâo nim kacuanquil. Mâ ani chic cuan xcuanquil chiku lâo, chanqueb. Ilomak chanru nak xeßosoß ut lix naßajeb xcana chokß xnaßajeb li joskß aj xul. Chixjunileb li teßnumekß aran, teßxseße ut teßrecßasi lix jolomeb nak teßril cßaßru queßxcßul li tenamit aßan.&$ELix naßajeb laj Asiria tâcanâk chokß xnaßajeb li xul xban nak juqßuinbil chic chixjunil li naßajej aßan. Tßantßôkeb aj chic chi cutanquil li chacalteß, lix cheßel li rochocheb. Teßcuânk cuacax aran joßqueb ajcuiß li xul li cuanqueb saß qßuicheß. Saß xbên li oquebâl teßcuârk li soßsol ut eb li cuarom. Ut tâabîk nak tixjap re saß li ventana.Joßcaßin xeßxcßul li tenamit li kßaxal sa saß xchßôleb nak queßcuan ut nequeßxcacuubresi ribeb xjuneseb rib. Queßxye saß xchßôleb: —Lâo nim kacuanquil. Mâ ani chic cuan xcuanquil chiku lâo, chanqueb. Ilomak chanru nak xeßosoß ut lix naßajeb xcana chokß xnaßajeb li joskß aj xul. Chixjunileb li teßnumekß aran, teßxseße ut teßrecßasi lix jolomeb nak teßril cßaßru queßxcßul li tenamit aßan.A#{ Li Kâcuaß tixqßueheb chixtojbal xmâqueb laj Asiria li cuanqueb saß li norte. Tâsachekß ru li nimla tenamit Nínive. Mâ ani chic tâcuânk aran. Joß chaki chßochß tâcanâk."y Li Kâcuaß quixye: —Joßcan ajcuiß têcßul lâex aj Etiopía. Tinsach ajcuiß êru riqßuin lin chßîchß, chan.`!9 Kßaxal ra tixbânu li Kâcuaß reheb. Tixsach ruheb chixjunileb li yîbanbil dios li cuanqueb saß ruchichßochß re nak aßan chic teßxlokßoni nak teßxcuikßib rib chiru saß ruchichßochß yalak bar cuânkeb.S  Chixjunil li raylal aßin tâchâlk saß xbêneb laj Moab joßqueb ajcuiß laj Amón xban nak xeßxnimobresi ribeb, ut queßxhob lix tenamit li Dios li kßaxal nim xcuanquil ut queßnumta saß xbêneb.]3 Lâin li yoßyôquil Dios. Lâin li nimajcual Dios, lix Dioseb laj Israel. Lâin ninye aßin: Relic chi yâl nak teßosokß eb laj Moab ut eb laj Amón joß nak queßosoß laj Sodoma ut laj Gomorra. Nak qui-osoß li naßajej aßan, junes qßuix chic quimok aran ut junes atzßam chic quicuan aran. Ut li joß qßuial chic lin tenamit queßcoleß, aßaneb chic teßcßamok re li cßaßru reheb laj Moab ut aßaneb chic teßêchanînk re lix naßajeb, chan li Kâcuaß.;oQuixye li Kâcuaß li kßaxal nim xcuanquil: —Lâin nacuabi nak eb laj Moab ut eb laj Amón nequeßxhob lin tenamit. Queßrisi xlokßal lin tenamit ut queßnumta saß xbêneb.#?Ut li joß qßuial chic li teßcolekß saß li naßajej Judá, aßaneb chic teßêchanînk re lix naßajeb laj Ascalón ut aran chic teßcuânk. Chiru li kßojyîn teßcuârk saß li rochocheb laj Ascalón xban nak li Kâcuaß lix Dioseb tixtenkßaheb ut târosobtesiheb cuißchic.;oLi tenamit li cuan chire li palau tâpimokß ut tâsukßîk chokß xnaßajeb xul. Aran teßxchßutub ribeb laj ilol xul ut aran teßxqßue xnaßajeb li carner, chan li Kâcuaß.(IRa châlc re saß êbên lâex aj Creta li cuanquex chire li palau. Li Kâcuaß xqßue ajcuiß jun li raylal saß êbên lâex aj filisteo nak quixye: —Lâex aj filisteo li cuanquex saß li naßajej Canaán, tinsach êru chi junaj cua. Mâ jun chi cristian tâcanâk saß lê tenamit.ykLi tenamit Gaza tâtzßektânâk ut li tenamit Ascalón tâsachekß ruheb. Ut li tenamit Asdod, chi cutan tâmakßekß chiruheb chixjunil li cßaßru cuan reheb. Ut li tenamit Ecrón chanchan michßbil teßuxk reheb nak teßsachekß ruheb.#Sicßomak li Kâcuaß chêjunilex lâex li tûlanex saß ruchichßochß. Sicßomak li Kâcuaß lâex li nequebânu li cßaßru naraj li Kâcuaß. Tîcak lê chßôl ut chebânu li châbilal. Mâre chan nak texcolekß chiru lix joskßil li Dios saß eb li cutan aßan.+Checßoxla rix li cßaßru têbânu nak toj mâjiß nequecßul li raylal li tenebanbil saß êbên xban nak saß junpât tânumekß li cutan joß nak nacßameß lix mokoj li trigo xban li ikß. Checßoxla rix li cßaßru têbânu nak toj mâjiß nachal lix joskßil li Dios saß êbên. Checßoxla rix cßaßru têbânu nak toj mâjiß nacuulac xkßehil nak li Dios tixcßutbesi lix joskßil chêru.f GChßutubomak êrib ut cßoxlahomak cßaßru têbânu, lâex li tenamit li mâcßaß êxutân.  Chi moco lix plata chi moco lix oro târûk tâcolok reheb chiru lix joskßil li Dios saß li cutan aßan. Lix joskßil li Dios chanchan li xam nak tixsach chixjunil li ruchichßochß. Chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß teßosokß chiru junpât.^ 7Quixye li Kâcuaß: —Tinqßueheb saß raylal chixjunileb laj Judá ut eb laj Jerusalén. Chanchanakeb li mutzß nak teßxyal raj xsicßbal bar teßxic chixcolbaleb rib, abanan incßaß teßrûk xban nak xeßmâcob chicuu. Lix quiqßueleb tâhoyekß ut aran tâosokß saß li poks ut lix tibeleb tâkßâk ut aran tâosokß, chan li Kâcuaß.Chi moco lix plata chi moco lix oro târûk tâcolok reheb chiru lix joskßil li Dios saß li cutan aßan. Lix joskßil li Dios chanchan li xam nak tixsach chixjunil li ruchichßochß. Chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß teßosokß chiru junpât.j OSaß li cutan aßan teßxyâbasi lix trompeta li teßchâlk chi pletic ut japjôkeb re, nak teßchâlk chi pletic riqßuineb li cauheb rib chi pletic xban nak sutsu saß tzßac lix tenamiteb ut cuanqueb lix torre najt xteram.[ 1Saß li cutan aßan li Dios tixcßutbesi lix joskßil chiruheb. Kßaxal nabal li raylal ut li rahil chßôlejil teßxcßul. Teßsachekß ruheb. Tâkßojyînokß ru li choxa xban li chok ut tâmôyk ru li cutan.[ 1Yô chi cuulac xkßehil nak târakok âtin li Kâcuaß. Ac yô chi nachßoc chak li cutan aßan. Kßaxal ra teßxcßul saß li cutan aßan. Usta kßaxal cauheb rib, abanan teßxjap ajcuiß re xbaneb xxiu chiru.] 5 Tâmakßekß chiruheb chixjunil li cßaßru cuan reheb. Ut li rochocheb teßsachekß chiruheb. Teßxyîb li rochocheb abanan incßaß teßcuânk chi saß. Teßâuk uvas, abanan incßaß teßxyal li xyaßal li ru. # Chanchan tinloch inxam ut tinsiqßuiheb saß li kßojyîn nak tinsiqßuiheb yalak bar saß li tenamit Jerusalén li incßaß useb xnaßleb. Tinsiqßuiheb toj retal tinsacheb ru. Tinqßueheb chixtojbal xmâqueb li cßojcßôqueb xchßôl, li chanchaneb li vino li tuktu ru. Eb aßan nequeßxye saß xchßôleb nak li Kâcuaß mâcßaß naxbânu, chi moco li us, chi moco li incßaß us, chanqueb.8 k Chexyâbak lâex li cuanquex nachß riqßuin li cßayil saß li naßajej Mactes xban nak teßcamsîk chixjunileb laj cßay ut teßcâmk ajcuiß chixjunileb laj jalol ru tumin.   Quixye ajcuiß li Kâcuaß: —Saß eb li cutan aßan japjôkeb re chixtzßâmanquil xtenkßanquileb laj Judá joßqueb ajcuiß li cuanqueb Jerusalén. Ut tâabimânk lix yâb lix cuxeb toj cuan cuiß li oquebâl li nequeßcßayin cuiß car. Tâabîk ajcuiß lix yâb xcuxeb toj saß lix cab oquebâl. Ut teßrabi nak yôkeb chak chi châlc saß li tzûl li xicß nequeßiloc reheb.d  C Saßeb li cutan aßan tinqßueheb ajcuiß chixtojbal xmâqueb li nequeßoc chi piscßonbil saß li rochocheb lix dioseb joß ajcuiß li nequeßxtûb saß rochocheb lix dioseb li nequeßrelkßa chak riqßuin balakßînc.)  MLi Kâcuaß quixye: —Saß eb li cutan aßan nak tinkßaxtesiheb lin tenamit, tinqßueheb chixtojbal xmâc li nequeßcßamoc be saß xyânkeb, joß eb ajcuiß li ralaleb li rey ut chixjunileb li nequeßxbânu joß nequeßxbânu li jalaneb xtenamit nak nequeßxlokßoni li yîbanbil dios.M  Chexucua ru li Kâcuaß Dios xban nak cuulac re xkßehil nak târakok âtin saß êbên. Chanchan mayejanbil tixbânu reheb lix tenamit nak tixkßaxtesiheb saß rukßeb li xicß nequeßiloc reheb.  #Eb li queßxcanab inlokßoninquil tinsacheb ru joßqueb ajcuiß li mâ jun cua niquineßxlokßoni chi moco niquineßxcßoxla, chan li Dios.s  aTinsacheb ru li nequeßtakeß saß xbên li rochocheb ut nequeßxlokßoni li sakße, ut li po, joßqueb ajcuiß li chahim. Nequeßxcuikßib rib ut nequeßxpatzß xcßabaß lix dioseb Milcom. Ut nequeßxpatzß ajcuiß incßabaß lâin. %Ut quixye ajcuiß li Kâcuaß: —Tinrakok âtin saß xbêneb laj Judá joßqueb ajcuiß li cuanqueb aran Jerusalén. Tinsacheb ru chi junaj cua laj Baal lix dioseb, joßqueb ajcuiß chixjunileb laj tij li nequeßcßanjelac chiru ut chixjunileb li nequeßlokßonin re." ?Tinsacheb ru chixjunileb li cristian ut tinsach ajcuiß ruheb chixjunileb li xul. Tinsach ruheb li xul li nequeßrupupic chiru choxa joßqueb ajcuiß li car li cuanqueb saß li nimaß. Tinsach ruheb li incßaß useb xnaßleb. Tinsacheb ru chixjunileb li cristian, chan li Kâcuaß.f GLi Kâcuaß quixye: —Tinsacheb ru chi junaj cua li cßaßak re ru cuan saß ruchichßochß.7 kAßan aßin li âtin li quixye li Kâcuaß re laj Sofonías saß eb li cutan nak laj Josías li ralal laj Amón cuan chokß rey aran Judá. Laj Sofonías aßan ralal laj Cusi. Ut laj Cusi, aßan ralal laj Gedalías. Ut laj Gedalías, aßan ralal laj Amarías. Ut laj Amarías, aßan ralal laj Ezequías.q[Li Kâcuaß, li nimajcual Dios, aßan li tâqßuehok xcacuilal inchßôl. Tixqßue chi sêbocß li cuok joß xsêbal li rokeb li quej li kßaxal cau nequeßâlinac. Ut tinixqßue chi cuânc saß jun naßajej bar mâcßaß tincßul.taUsta chixjunil li cßaßak re ru aßin mâcßaßak chic, abanan lâin tâsahokß saß inchßôl riqßuin li Kâcuaß laj Colol cue.Li Kâcuaß, li nimajcual Dios, aßan li tâqßuehok xcacuilal inchßôl. Tixqßue chi sêbocß li cuok joß xsêbal li rokeb li quej li kßaxal cau nequeßâlinac. Ut tinixqßue chi cuânc saß jun naßajej bar mâcßaß tincßul.PLâin sahak saß inchßôl riqßuin li Kâcuaß. Usta incßaß chic tâatzßumak lix tônal li higo ut incßaß chic tâûchînk li uvas, ut usta incßaß chic tâûchînk lix tônal li olivo, ut usta mâcßaßakeb chic li carner saß eb li corral ut mâcßaßakeb chic li cuacax saß eb lix naßaj, tâsahokß saß inchßôl.[/Nak quicuil li cßaßru talajcßulmânk, cßajoß nak quiyotßeß inchßôl. Incßaß chic quiru quinâtinac. Nequeßsicsot li cuok xban inxiu ut mâcßaß chic inmetzßêu quincana. Abanan tincuoybeni li cutan nak tâcßulmânk li raylal aßan. Mâcßaß incßaßux xban nak ninnau nak li Kâcuaß tixsach ruheb li xicß nequeßiloc ke.Quicuil nak yôcat chi numecß saß xbên li palau âcuochbeneb lâ cacuây ut li haß cßajoß nak quitakeß chak lix cuokx.;oRiqßuin ajcuiß lix tzimaj aßan, cacamsi laj cßamol be saß xyânkeb li soldado nak queßchal chi numtâc saß kabên. Chanchan nak nachal li câk-sut-ikß nak queßchal chikasachbal. Ut cßajoß xsahilal saß xchßôleb nak queßchal chi numtâc saß kabên lâo li incßaß naru nakacol kib chiruheb. ~ Lâat catchal chixcolbaleb lâ tenamit ut chixcolbaleb li ac sicßbil ruheb âban. Ut casach ru li nacßamoc be saß xyânkeb li incßaß useb xnaßleb. Ut casacheb ru chixjunileb li nequeßtâken re. Chanchan nak najuqßueß jun li cab nak casach chixjunil.s}_ Cßajoß lâ joskßil nak casuti li ruchichßochß ut cayekßiheb saß âcuok li tenamit xban âjoskßil.I|  Quicuil nak cuan chak lâ tzimaj ut lâ lâns saß lâ cuukß ut cßajoß nak nalemtzßun. Li po ut li sakße incßaß chic queßecßan saß lix naßajeb nak queßxqßue retal lâ cuanquilal.`{9 Ut quicuil ajcuiß nak xban lâ cuanquilal, li tzûl queßxucuac châcuu ut quilajeßecßan saß xnaßajeb. Quicuan li butß saß ruchichßochß ut cau yô chi ecßânc xyâb li haß nak yô xcutlenquil lix cau ok.Qz Xacßutbesi lâ cuanquilal chiruheb. Chanchan nak ac cauresinbil lâ tzimaj. Xaye riqßuin juramento nak tâcoleb lâ tenamit ut joßcan xabânu. Quilajeßjacheß li chßochß ut quilajeßel li haß. y9At nimajcual Dios, ¿ma yô ta biß âjoskßil saß xbên li nimaß nak xaxakab li haß? ¿Ma yô ta biß âjoskßil saß xbên li palau nak xajach ru? Lâat xabânu aßan re xcolbaleb lâ tenamit nak queßnumeß jun pacßal li haß chirixeb lix cacuây ut saß eb lix carruaje.x}Quicuil nak queßxcßul li raylal li cuanqueb saß li naßajej Cusán. Ut nequeßsicsot xbaneb xxiu li cuanqueb Madián.Xw)Quixakli li Kâcuaß ut quirakoc âtin saß xbêneb li cuanqueb saß ruchichßochß. Yal quirileb li tenamit ut nequeßsicsot queßcana. Eb li tzûl li cuanqueb chak chalen saß xticlajic li ruchichßochß quilajeßecßan. Quilajeßtßaneß li najter tzûl. Aban li cßaßru naxbânu li Kâcuaß incßaß najala. Cuan ban chi junelic./vWNak ac châlc re li Kâcuaß quixtakla chak jun li yajel ut nabal queßcam. Ut nak ac xnumeß li Kâcuaß, quichal jun chic li yajel ut nabaleb queßcam xban li tik.uXchal riqßuin xnimal xlokßal. Nalemtzßun lix saken. Chanchan nak narepoc li câk saß li rukß. Aßan retalil lix nimal xcuanquilal.t}—Aßan aßin li quicuil saß li visión, chan laj Habacuc. Quicuil nak li Dios yô chak chi châlc saß li naßajej Temán. Li Dios santo xchal saß li tzûl Parán. Lix lokßal nacßutun saß choxa, joß ajcuiß saß chixjunil li ruchichßochß.cs?At nimajcual Dios, nak quicuabi resil li joß qßuial xabânu, quinxucua âcuu. At Kâcuaß Dios, chacßutbesi ta cuißchic chiku anakcuan li cabânu chak junxil. Chacuuxtâna taxak ku usta yô âjoskßil saß kabên.ju ¿Ma mâcuaß ta biß li nimajcual Dios xyehoc re aßin? Li tenamit teßcßanjelak yal re tâcßatekß. Usta teßlubk riqßuin li cßaßru teßxbânu, abanan mâcßaß tâoc cuiß. i9 Ra xchal saß êbên lâex li nequexcamsin ut nequebânu li mâusilal. Ut riqßuin li cßaßru nequemakß chiruheb, nequeyîb chi châbil lê tenamit.~hu Cui ta nequeßâtinac li tzßamba ut li pec li yîbanbil cuiß li tzßac, teßxye ajcuiß raj nak lâex cuan êmâc.g) Riqßuin chixjunil li xebânu, xexutânobresi lê jun cablal. Nabaleb li tenamit xesacheb ut riqßuin aßan yôquex chixsachbal êrib êjunes.(fI Ra xchal saß êbên lâex li nequerahi ru ut nequemakß li biomal jalan aj e. Ut chiru li tumin aßan nequeyîb lê rochoch chi us re nak mâcßaß têcßul.e#Joß nak xemakß lâex li cßaßru eb re li nabal chi tenamit, joßcan ajcuiß nak teßxmakß chêru li cßaßru êre lâex, xban nak nabaleb li cristian xecamsi ut xban nak nabal li naßajej xerelkßa, joß eb li tenamit ut joß ajcuiß chixjunileb li cuanqueb aran.Bd}Mâcßaßak saß êchßôl lâex aj Caldea nak teßcuulak êriqßuin laj êchal reheb li prendas li xecßul. Sicsotkex xban êxiu nak teßxmakß chêru chixjunil li cßaßru cuan êre. cTâcuulak xkßehil nak teßseßêk laj Caldea xbaneb li tenamit li ac xeßrêchani. Teßbichânk ut teßxye: —Ra châlc re saß xbêneb li xeßbiomoß riqßuin li mâcuaß reheb. ¿Jokße teßxcanab biomocß riqßuin li prendas li nequeßxcßul? chaßkeb.GbEb laj Caldea kßaxal kßetkßeteb ut xban li calâc nequeßxbânu, nequeßxbalakßi rib xjuneseb. Nequeßxnimobresi ribeb, abanan eb aßan teßosokß. Incßaß cßojcßôqueb xchßôl riqßuin li joß qßuial nequeßxmakß chiruheb li tenamit. Chanchaneb lix julel camenak ac yô chiroybeninquil li camenak ut chanchaneb li câmc. Ac xeßrêchani nabal li tenamit ut toj incßaß ajcuiß natzßakloc reheb. Nabal cuißchic teßraj teßrêchani. [~]},{zyxww?vutssOrpnJmm#lkjjihgg@f?dd1cVb>a`__^h]\ [EZYYXWVUnTT.RRYQP:OpNN#LSKJrIpHH.GgF&EdDD;CC$BNA5@T??L>q=<;98`776)544E2221!0|/a-.++u*))*(('Y&%$~#"!o  E5|^ 7 4 1 u[k+ Joßcan nak mextzßâman reheb li yîbanbil dios xban nak aßan moco teßxqßue ta li cßaßru têtzßâma. Eb laj kße, aßan aj ticßtißeb. Moco yâl ta li cßaßru nequeßxye. Chanchan yal matqßuenbil nequeßxbânu li cßaßru nequeßxye. Moco yâl ta nak nequeßxcßojob êchßôl. Xban eb aßan nak queßxchaßchaßi ribeb li tenamit yalak bar. Ra queßxcßul xban nak mâ ani qui-iloc reheb.\j 3 Chetzßâmâk re li Kâcuaß re nak tixqßue li hab li naxqßue mokon xban nak aßan naqßuehoc re li câk ut aßan ajcuiß naqßuehoc re li hab chi nabal re nak tâêlk chi châbil li ichaj saß lê cßalebâl.9ik Cßajoß lix rahom ut li rusilal li Dios saß xbêneb lix tenamit. Nabalak li ru li trigo ut lix yaßal li uvas tâcuânk. Sahak saß xchßôleb li sâj cuînk ut li sâj ixk.Xh) Saß eb li cutan aßan li Kâcuaß Dios tixcoleb lix tenamit joß nak narileb lix quetômk junak laj ilol xul. Nak cuânkeb cuißchic saß li naßajej li tâqßuehekß reheb xban li Kâcuaß, teßqßuehekß xlokßal. Chanchanakeb chic li tertôquil pec li naqßueheß chiru junak corona.Cßajoß lix rahom ut li rusilal li Dios saß xbêneb lix tenamit. Nabalak li ru li trigo ut lix yaßal li uvas tâcuânk. Sahak saß xchßôleb li sâj cuînk ut li sâj ixk.mgS Li nimajcual Dios tixcoleb lix tenamit Israel. Ut aßaneb teßnumtâk saß xbêneb li xicß nequeßiloc reheb ut teßxyekßi saß rokeb li pec li teßcutekß cuiß. Teßsachekß chi junaj cua li xicß nequeßiloc reheb laj Israel joß nak nacamsîc li xul li nequeßxmayeja. Nequeßxxoc lix quiqßuel saß jun li secß ut nequeßxqßue saß xxuc li artal.nfU Li Kâcuaß tâcßamok be chiruheb lix tenamit nak teßxic chi pletic. Chanchanak rakß câk nak tixcut lix flecha. Li Kâcuaß Dios tixyâbasi lix trompeta. Chanchanak li cacuil ikß li nachal saß li sur nak tâxic chi pletic.Re Chanchanakex li tzimaj ac cauresinbil re pletic, lâex li ralal xcßajol laj Judá. Lâex li ralal xcßajol laj Efraín chanchanakex li flecha li nacutman. Ut lâex laj Sión, chanchanakex lix kßesnal chßîchß li cuînk cau rib chi pletic. Chêjunilex lâex texinqßue chi pletic riqßuin li tenamit Grecia, chan li Kâcuaß.~du Sukßinkex cuiqßuin lâex aj Israel, li toj yôquex chi yoßonînc cuiqßuin, usta rahobtesinbilex xbaneb li jalan tenamit. Lâin ninye êre nak usta nabal li raylal xecßul, abanan anakcuan kßaxal cuißchic nabal lê rosobtesinquil tinqßue.~cu Joßcaßin quixye li Kâcuaß: —Lâex aj Jerusalén, xeqßue xcuanquil li contrato riqßuin xquiqßuel li xul li xemayeja. Joßcaßin nak lâin texincol chiru li raylal. Chanchan nak texcuisi saß jun li chamal jul li mâcßaß haß chi saß.Ub# Chixjunil li nacßanjelac re pletic tixsach ru. Lix carruaje laj Efraín tixsach ruheb joß ajcuiß lix cacuâyeb laj Jerusalén. Ut tixtoki ajcuiß lix tzimajeb. Tixqßueheb li tenamit chi cuânc saß tuktûquil usilal. Ut aßan chic cuânk xcuanquil saß xbêneb chixjunileb li naßajej li naticla cuan cuiß li palau Mar Muerto ut nacuulac toj cuan cuiß li palau Mediterráneo xcßabaß. Ut aßan ajcuiß cuânk xcuanquil saß chixjunil li ruchichßochß.Ha  Chisahokß taxak saß lê chßôl lâex li cuanquex saß li tenamit Sión. Chexbichânk xban xsahil lê chßôl, lâex li cuanquex Jerusalén xban nak yô chak chi châlc lê rey. Aßan tîc xchßôl ut tûlan. Aßan laj Colonel. Cßojcßo chak chirix jun chßina bûr. Chirix jun chßina ral bûr yô chak chi châlc.8`i Lâin tincuânk riqßuineb laj Israel ut lâin tincolok reheb chiruheb li xicß nequeßiloc reheb. Ut mâ ani chic târahobtesînk reheb xban nak lâin yôkin chi iloc reheb.\_1 Lâin tinbânu re nak incßaß chic teßxtzaca li quicß ut incßaß chic teßxtzaca li tzacaêmk mayejanbil chiruheb li jalanil dios. Ut lâin chic tineßxlokßoni li joß qßuial chic teßcanâk. Aßanakeb chic laj cßamol be saß xyânkeb laj Judá. Ut eb laj Ecrón chanchanakeb chic laj jebuseo li queßcana rubel xtakl li rey David.h^I Jalan chic xtenamiteb teßcuânk aran Asdod. Riqßuin aßin tincubsi xcuanquileb laj filisteo.]/ Nak teßril li cßaßru xcßul li tenamit Tiro, eb li cuanqueb saß li tenamit Ascalón teßxucuak. Joßcan ajcuiß li cuanqueb Gaza. Cßajoß nak târahokß xchßôleb. Joßcan ajcuiß li cuanqueb Ecrón teßchßinânk xchßôleb riqßuin li cßaßru yôqueb chixcßoxlanquil xbânunquil. Ut eb li cuanqueb Gaza teßcanâk chi mâcßaß chic xreyeb. Ut mâ jun chic cristian teßcanâk aran Ascalón.(\I Abanan li Kâcuaß tixmakß chiruheb li biomal ut tixjucß li cab li xeßxyîb re xcolbaleb rib ut tixcut saß li palau. Ut cßatbil nak tâosokß li tenamit.W[' Li cuanqueb saß li tenamit Tiro queßxyîb xnaßajeb re xcolbaleb rib. Ut queßxtûb lix biomaleb. Li plata li queßxtûb chanchan chic li poks. Ut li oro queßxtûb, chanchan chic li sulul saß eb li be.aZ; Ut teßtzßakônk ajcuiß riqßuin li raylal li cuanqueb saß li tenamit Hamat li cuan saß li este li na-el cuiß chak li sakße. Joßcan ajcuiß li tenamit Tiro ut li tenamit Sidón usta kßaxal cuanqueb xnaßleb.iY M Li Kâcuaß quixye re laj Zacarías li raylal li teßxcßul li tenamit Hadrac ut li tenamit Damasco. Li Kâcuaß naxnau cßaßru nequeßxbânu chixjunileb laj Israel ut naxnau ajcuiß cßaßru nequeßxbânu li jalan tenamit.-XSSaß eb li cutan aßan, lajêb chi cuînk jalan jalânk xtenamiteb ut jalan jalânk râtinobâleb teßchâlk ut teßxchap chi rakß junak aj judío ut teßxye re: —Lâo takaj xic chêrix lâex aran Jerusalén xban nak nakanau nak li Kâcuaß Dios cuan êriqßuin lâex aj judío, chaßkeb.3W_Nabaleb teßchâlk saß eb li xnînkal ru tenamit chixsicßbal li Kâcuaß arin Jerusalén, ut teßxtzßâma chiru nak teßosobtesîk.Saß eb li cutan aßan, lajêb chi cuînk jalan jalânk xtenamiteb ut jalan jalânk râtinobâleb teßchâlk ut teßxchap chi rakß junak aj judío ut teßxye re: —Lâo takaj xic chêrix lâex aran Jerusalén xban nak nakanau nak li Kâcuaß Dios cuan êriqßuin lâex aj judío, chaßkeb.V3Li cuanqueb saß li junjûnk chi tenamit teßxye reheb li cuanqueb saß jalan tenamit: —Yôkeb. Toxic Jerusalén chixsicßbal li Kâcuaß. Aran takatzßâma chiru li nimajcual Dios nak torosobtesi.— Ut eb aßan teßchakßok ut teßxye: —Toxic Jerusalén lâo, chaßkeb.9 Lê xeßtônil yucuaß incßaß queßraj xbânunquil li cßaßru quinye reheb. Queßxkßetkßeti ban ribeb. Incßaß queßraj rabinquil li cuâtin.—_=7 Mêrahobtesiheb li xmâlcaßan chi moco li mâcßaß xnaß xyucuaß. Mêbânu raylal re li jalaneb xtenamit chi moco reheb li nebaß. Chi moco têcßoxla xbânunquil raylal reheb lê ras êrîtzßin, chan li Dios. < —Aßan aßin li ninye êre lâin: Tîcak êchßôl ut chexcuânk saß xyâlal. Châbilakex chi ribil êrib ut chex-uxtânânk u.R;Ut li Kâcuaß quiâtinac cuißchic riqßuin laj Zacarías ut quixye re:T:!¿Ma mâcuaß ta biß aßin li râtin li Kâcuaß yebil chak êre xbaneb li profeta li queßcuan chak junxil nak toj nabaleb li cristian cuanqueb Jerusalén ut sa cuanqueb? Nabaleb ajcuiß li tenamit li cuanqueb chi nachß riqßuin Jerusalén. Ut nabaleb li cuanqueb saß li naßajej Neguev ut saß li ru takßa, chan li Kâcuaß.W9'¿Ma mâcuaß ta biß chokß êre ajcuiß lâex nak xexcuaßac ut xex-ucßac?!8;—Ye reheb chixjunileb li tenamit ut reheb ajcuiß laj tij chi joßcaßin: Yâl nak lâex xebânu lê ayûn ut xexyâbac saß li roß po ut saß li xcuuk po. Xebânu aßan rajlal chihab chiru lajêb xcâcßâl chihab. ¿Ma re xqßuebal ta biß inlokßal lâin nak xebânu aßan?_77Ut quiâtinac cuißchic cuiqßuin li Kâcuaß li kßaxal nim xcuanquil ut quixye cue:p6YUt queßxye reheb li profeta ut reheb ajcuiß laj tij li nequeßcßanjelac saß lix templo li nimajcual Dios: —¿Ma toj yôko chi yâbac ut xbânunquil ka-ayûn joß cßaynako xbânunquil saß roß li po rajlal chihab? chanqueb.&5EEb li cuanqueb saß li tenamit Bet-el queßxtakla laj Sarezer ut laj Regem-melec rochbeneb nabaleb chic chixtzßâmanquil xtenkßanquileb chiru li Kâcuaß.4 Yô xcâ chihab roquic laj Darío chokß rey nak li Kâcuaß quiâtinac riqßuin laj Zacarías saß li câhib xbe li xbele li po Quisleu.<3qLi cuanqueb chak chi najt teßchâlk chi tenkßânc re xyîbanquil lix templo li Kâcuaß. Riqßuin aßin têqßue retal nak li Kâcuaß li nimajcual Dios, aßan li quitaklan chak cue saß êyânk. Ut chixjunil aßin talajcßulmânk nak lâex têrabi ut têbânu li cßaßru naxye li Kâcuaß li kaDios.—`29Li corona li tâyîb tâcanâk saß lix templo li Kâcuaß re xjulticanquileb laj Heldai Helem, laj Tobías, laj Jedaías ut laj Josías Hen li ralal laj Sofonías.Li cuanqueb chak chi najt teßchâlk chi tenkßânc re xyîbanquil lix templo li Kâcuaß. Riqßuin aßin têqßue retal nak li Kâcuaß li nimajcual Dios, aßan li quitaklan chak cue saß êyânk. Ut chixjunil aßin talajcßulmânk nak lâex têrabi ut têbânu li cßaßru naxye li Kâcuaß li kaDios.—X1) Aßan tâyîbânk re lix templo li Kâcuaß ut aßan tâqßuehekß xlokßal. Aßan tâcßojlâk saß lix cßojaribâl ut aßan chic tâtaklânk saß xbên li ruchichßochß. Aßanak li tzßakal Rey ut aßanak ajcuiß li tzßakal aj tij. Mâcßaßak chßaßajquilal saß li cuib chi cßanjel li tixbânu. Us tâêlk lix cßanjel chiru.q0[ Ut tâye re: Joßcaßin xye li Kâcuaß li nimajcual Dios: Li sâj cuînk li nequeßxye “Xtux Cheß” re, aßan chanchan jun xtux li cheß li na-el chak saß xyânk li xeß. Li cuînk aßan tâyîbânk re lix templo li Kâcuaß./ Tâcßam li oro ut li plata li ac xaxoc. Tâyîb li corona ut tâqßue saß xjolom laj Josué li xyucuaßil aj tij, li ralal laj Josadac.V.% —Tâxoc li oro ut li plata li xeßxcßam chak laj Heldai, laj Tobías ut laj Jedaías li xeßsukßi chak Babilonia. Saß ajcuiß li cutan aßan tatxic saß li rochoch laj Josías li ralal laj Sofonías.8-k Li Kâcuaß quiâtinac cuiqßuin ut quixye cue:G,Chirix aßan li ángel quixjap re ut quixye: —Il, li xeßcôeb saß li norte xeßxqßue li tenamit chixtojbal rix lix mâqueb. Ut xrisi xjoskßil li Kâcuaß saß xbêneb, chan li ángel.\+1Ut eb li cacuây teßraj ru xic chixsutinquil li ruchichßochß. Ut li ángel quixye reheb: —Ayukex ut têsuti chak li ruchichßochß, chan. Ut eb aßan queßxsuti chak li ruchichßochß joß quiyeheß reheb.*!Li carruaje li quelonbil xbaneb li cacuây kßek rixeb yôqueb chi xic saß li norte, ut li carruaje li quelonbil xbaneb li cacuây sak rixeb yôqueb chi xic saß li oeste li na-oc cuiß li sakße ut li quelonbil xbaneb li repex rixeb yôqueb chi xic saß li sur.—Q)Li ángel quichakßoc ut quixye cue: —Li câhib chi carruaje li yôcat chirilbal, aßaneb li retalil li câhib chi musikßej li nequeßcßanjelac chiru li Kâcuaß, laj êchal re li ruchichßochß.(Ut lâin quinpatzß cuißchic re li ángel: —At Kâcuaß, ¿cßaßru xyâlal li câhib chi carruaje li yôquin chirilbal? chanquin.'wUt li rox carruaje, aßan quelonbil xbaneb li cacuây sak rixeb; ut li xcâ, quelonbil xbaneb li cacuây repex rixeb.z&mLi xbên carruaje quelonbil xbaneb li cacuây cak rixeb; li xcab, aßan quelonbil xbaneb li cacuây kßek rixeb.&% GQuicßutbesîc jun chic li visión chicuu. Quicuil câhib li carruaje re pletic yôqueb chak chi êlc saß xyânk cuib li tzûl kßan chßîchß nak quicuil.=$s Quichakßoc li ángel ut quixye cue: —Yôqueb chixcßambal saß li naßajej Sinar. Aran teßxyîb jun li templo. Nak acak xyâloß li templo, aran teßxxakab saß xnaßaj, chan.<#q Ut quinpatzß cuißchic re li ángel li yô chi âtinac cuiqßuin: —¿Bar yôqueb chixcßambal li chacach aßan? chanquin re.Quichakßoc li ángel ut quixye cue: —Yôqueb chixcßambal saß li naßajej Sinar. Aran teßxyîb jun li templo. Nak acak xyâloß li templo, aran teßxxakab saß xnaßaj, chan.B"} Ut quicuil ajcuiß cuibeb li ixk cuanqueb xxicß. Yôqueb chi rupupic. Chanchaneb li nimla xul li narupupic cigueña xcßabaß. Quicuil nak yôqueb chixtaksinquil li chacach saß ikß.?!wUt li ángel quixye cue: —Li ixk aßin, aßan retalil li mâusilal, chan. Ut li ángel quixtiquisi li ixk chi saß li chacach ut quixtzßap cuißchic li re riqßuin li chßîchß.z mUt quicuaclesîc li chßîchß plomo li tzßaptzßo cuiß li chacach. Ut chi saß li chacach chunchu jun li ixk.}sUt lâin quinye: —¿Cßaßru aßan, at Kâcuaß?— Ut aßan quixye cue: —Li yôcat chirilbal, aßan jun nimla chacach re bisoc trigo. Li chacach aßin, aßan retalil lix mâqueb chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß, chan li ángel.Ut quichal cuißchic li ángel li ac x-âtinac cuiqßuin ut quixye cue: —Il aßin li oc re chixcßutbal châcuu li Kâcuaß, chan.I Li cuanqueb saß rochocheb li nequeßelkßac teßxcßul li tojba mâc joßqueb ajcuiß li cuanqueb saß rochocheb li nequeßxpatzß incßabaß chi mâcßaß rajbal. Aran tâcuânk li raylal toj retal teßosokß eb aßan ut teßosokß ajcuiß li rochocheb joß ajcuiß chixjunil li cßaßru cuan reheb, chan li Kâcuaß.KUt aßan quixye cue: —Li cßaßru tzßîbanbil chiru li hu aßin, aßan retalil nak ac xtenebâc li tojba mâc saß xbêneb chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß. Jun pacßal tzßîbanbil nak eb li nequeßelkßac teßxcßul li tojba mâc. Ut saß li jun pacßal chic tzßîbanbil nak eb li nequeßxpatzß xcßabaß li Dios chi mâcßaß rajbal teßxcßul ajcuiß li tojba mâc. Mâ jun reheb teßcanâk chi incßaß teßxcßul li tojba mâc.H Ut li ángel quixye cue: —¿Cßaßru yôcat chirilbal?— Lâin quinchakßoc ut quinye re: —Yôquin chirilbal jun li botbil hu yô chi xic saß ikß. Lajêb metro rok ut ôb metro ru.—| sQuicßutbesîc cuißchic chicuu jun li visión. Quicuil nak yô chi xic saß ikß jun li botbil hu tzßîbanbil ru.EUt li ángel quichakßoc ut quixye cue: —Li cuib chi rukß cheß olivo, aßaneb retalil li cuib li sicßbileb ru chi cßanjelac chiru li Kâcuaß, laj êchal re li ruchichßochß, chan.c? Ut li ángel quichakßoc ut quixye cue: —¿Ma incßaß nacanau cßaßru xyâlal li yôcat chirilbal?— Ut lâin quinye re: —Incßaß ninnau, Kâcuaß.—Ut li ángel quichakßoc ut quixye cue: —Li cuib chi rukß cheß olivo, aßaneb retalil li cuib li sicßbileb ru chi cßanjelac chiru li Kâcuaß, laj êchal re li ruchichßochß, chan.2] Ut quinpatzß ajcuiß re: —¿Cßaßru xyâlal li cuib chi rukß cheß olivo li na-el cuiß chak li aceite li nanumeß saß li cuib chi oro li naxic saß li candil?—   Ut lâin quinpatzß re li ángel: —¿Cßaßru xyâlal li cuib tôn chi olivo li cuanqueb chi xcaß pacßalil li candelero?—B} Li queßtzßektânan re li cßanjel saß xticlajic tâsahokß saß xchßôleb chirilbal nak yôk chi yâlocß li cßanjel xban laj Zorobabel.— Nak xrakeß xyebal aßan, li ángel quixye ajcuiß: —Li cuukub chi candil li xacuil, aßan retalil nak li Kâcuaß naril chixjunil li ruchichßochß, chan li ángel.G Laj Zorobabel quitiquiban re xyîbanquil li templo ut aßan ajcuiß tâchoyok re xyîbanquil. Ut riqßuin aßan, lâat tânau nak li Kâcuaß, li nimajcual Dios xtaklan chak cue êriqßuin.pYUt lix ángel li Kâcuaß quiâtinac cuißchic cuiqßuin ut quixye cue: —Joßcaßin xye li Kâcuaß:>uUsta joß xnimal jun li tzûl li chßaßajquilal li tâchâlk, abanan laj Zorobabel tixcuy xnumsinquil chixjunil li tâchâlk saß xbên toj tixchoy xyîbanquil li templo. Ut nak tâqßuemânk li pec re xchoybal li cßanjel chixjunileb teßxjap re chixyebal: ¡Cßajoß xlokßal! ¡Bantiox re li Kâcuaß!—"=Lix ángel li Kâcuaß quichakßoc ut quixye cue: —Aßan aßin li quixye li Kâcuaß re laj Zorobabel: Moco riqßuin ta êmetzßêu chi moco riqßuin ta êcuanquil têbânu li cßanjel aßin. Riqßuin ban lix cuanquil lin Santil Musikß li tinqßue êre, chan li nimajcual Dios.(IUt li ángel quichakßoc ut quixye cue: —¿Ma incßaß nacanau cßaßru xyâlal li yôcat chirilbal?— Ut lâin quinye re: —Incßaß ninnau, Kâcuaß.—~uQuinpatzß re li ángel li yô chi âtinac cuiqßuin: —Kâcuaß, ¿cßaßru xyâlal aßin li yôquin chirilbal?—-Ut chixcßatk cuan cuib xtônal li olivo. Jun tôn li olivo cuan chixcßatk li xnaßaj li aceite saß xnim ut li jun tôn chic cuan saß xtzße. !Ut quixye cue: —¿Cßaßru yôcat chirilbal?— Ut lâin quinchakßoc ut quinye re: —Yôquin chirilbal jun li candelero yîbanbil riqßuin oro. Ut saß xbên cuan xnaßaj li aceite ut cuan xnaßaj cuukub candil ut cuan ajcuiß cuukub li nanumeß cuiß li aceite.  }Ut li ángel li quiâtinac cuiqßuin quisukßi cuißchic chak ut quinrajsi. Chanchan nak na-ajsîc junak yô chi cuârc.C  Nak tâcuulak xkßehil aßan, sa chic texcuânk chi ribil êrib. Ut naru textzacânk saß comonil saß xmu li cheß olivos ut saß xmu li cheß higo, chan li Kâcuaß li nimajcual Dios.  Lâin xinqßue jun li pec chiru laj Josué. Li pec aßan cuan cuukub perêl ru. Lâin tintzßîba jun li retalil chiru. Ut chiru jun cutan tincuisi lix mâqueb li cuanqueb saß ruchichßochß.Nak tâcuulak xkßehil aßan, sa chic texcuânk chi ribil êrib. Ut naru textzacânk saß comonil saß xmu li cheß olivos ut saß xmu li cheß higo, chan li Kâcuaß li nimajcual Dios.N At Josué, lâat li xbênil laj tij. Chacuabihak lâat ut cheßrabihak ajcuiß eb laj tij li nequeßtenkßan âcue. Lâex retalil laj cßanjel chicuu li tintakla chak, li nequeßxye xtux cheß re.&E—Joßcaßin xye li Kâcuaß li nimajcual Dios: Cui tatcuânk joß nacuaj ut cui tâbânu li cßaßru ninye, lâat tat-ilok re li cuochoch ut lâat ajcuiß tat-ilok re chixjunil li nebâl li cuan chire li cuochoch. Cui tâbânu aßin tinqßue ânaßaj saß xyânkeb li cuanqueb arin.OUt lix ángel li Kâcuaß quixqßue xnaßleb laj Josué ut quixye re:MUt quixye reheb: —Bacßomak junak tßicr sak ru saß xjolom, chan. Ut queßxqßue jun li tßicr sak ru saß xjolom ut queßxqßue li châbil tßicr chirix. Ut lix ángel li Kâcuaß xakxo aran.7Ut li ángel quiâtinac riqßuineb li yôqueb chi tenkßânc re ut quixye reheb: —Isihomak li rakß li tzßaj ru.— Ut quixye re laj Josué: —Anakcuan xcuisi lâ cuakß li tzßaj ru ut xinqßue li châbil tßicr châcuix. Aßan retalil nak cuybil sachbil chic lâ mâc.—^5Laj Josué tzßaj ru li rakß li cuan chirix nak xakxo chiru lix ángel li Kâcuaß.Ut lix ángel li Kâcuaß quixye re laj tza: —Aß taxak li Kâcuaß Dios chikßusuk âcue. Aß taxak li Kâcuaß li quisicßoc ruheb laj Jerusalén chikßusuk âcue. ¿Ma incßaß ta biß xeßcoleß eb aßan joß nak xcoleß li rußuj siß isinbil saß li xam?—V 'Ut quixcßutbesi ajcuiß chicuu jun chic li visión ut quicuil nak laj Josué li xbênil laj tij xakxo chiru lix ángel li Kâcuaß. Ut xakxo ajcuiß laj tza saß xnim ukß li ángel re xjitbal laj Josué.>u Chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß cheßxxucua ta ru li Kâcuaß ut incßaß ta chic teßecßânk xban nak aßan tixcanab chak lix Santil Naßaj ut tâchâlk saß kayânk.F Ut li Kâcuaß tâcuânk cuißchic aran Judá saß li Santil Naßajej ut teßsiqßuekß cuißchic ruheb laj Jerusalén xban li Kâcuaß.Chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß cheßxxucua ta ru li Kâcuaß ut incßaß ta chic teßecßânk xban nak aßan tixcanab chak lix Santil Naßaj ut tâchâlk saß kayânk.|q Saß eb li cutan aßan nabalakeb li tenamit teßpâbânk re li Kâcuaß. Ut aßan tixye: —Aßanakeb ajcuiß lin tenamit. Ut lâin tincuânk riqßuineb, chaßak li Kâcuaß. Ut lâex tênau nak li nimajcual Dios, aßan li quitaklan chak cue.~w Li Kâcuaß quixye: —Bichankex chi sa saß êchßôl lâex aj Jerusalén xban nak lâin tincuânk êriqßuin, chan.?}w Joßcan nak tinqßueheb saß raylal. Ut lâex li cuanquex chokß xmôseb, texinqßue chi numtâc saß xbêneb aßan re nak tênau nak li nimajcual Dios, aßan li quitaklan chak cue.|Nak acak xqßue lin lokßal li Kâcuaß li nimajcual Dios quinixtakla xyebal êre cßaßru teßxcßul li xnînkal ru tenamit li queßrahobtesin êre ut queßnumta saß êbên. Li ani narahobtesin êre, chanchan ajcuiß nak lâin quineßxrahobtesi, chan.x{iLâex aj Jerusalén, li cuanquex Babilonia, elenkex ut sukßinkex cuißchic saß lê naßaj, chan li Kâcuaß.?zwLi Kâcuaß quixye reheb lix tenamit: —Abihomak lâex aj Israel. Lâin xinjeqßuin êru saß chixjunil li ruchichßochß. Anakcuan tex-êlk saß li naßajej li cuan saß li norte.6yeChanchan sutsûk riqßuin xam li tenamit Jerusalén nak cuânkin riqßuineb chixcolbaleb riqßuin lin cuanquil. Ut tincßutbesi lin lokßal saß xyânkeb, chan li Kâcuaß.x%Ut quixye re: —Ayu saß junpât chixtaubal li cuînk li xic re chi bisoc ut tâye re nak teßtâmk cuißchic li cristian saß li tenamit Jerusalén. Xban xqßuial li tenamit ut xban xqßuialeb lix quetômk incßaß chic tâcuânk li tzßac li sutsu cuiß li tenamit.vweQui-el li ángel li yô chi âtinac cuiqßuin. Nak yô chi xic, quicuil jun chic li ángel cô chixcßulbal."v=Ut quinpatzß re: —¿Bar xic âcue?— Ut aßan quixye cue: —Xic cue chixbisbal li tenamit Jerusalén. Tinbis joß nimal rok ut joß nimal ru, chan.|u sLi Kâcuaß quixcßutbesi chicuu jun chic li visión. Quicuil jun li cuînk cuan jun li cßâm re bisoc saß rukß.Bt Ut lâin quinpatzß re: —¿Cßaßru aj e nak xeßchal eb aßan?— Ut aßan quixye cue: —Li câhib chi xucub, aßaneb retalil li câhib chi xnînkal ru tenamit li queßrahobtesin reheb lin tenamit toj retal nak incßaß chic queßxcuy. Eb laj tenol chßîchß queßchal chixsachbal ruheb li câhib chi xnînkal ru tenamit. Sicsotkeb chic xban xxiuheb nak teßsachekß xban nak queßxchaßchaßi ruheb lin tenamit Judá, chan li Kâcuaß.~s wUt li Kâcuaß quixcßut chicuu câhib laj tenol chßîchß.Ut lâin quinpatzß re: —¿Cßaßru aj e nak xeßchal eb aßan?— Ut aßan quixye cue: —Li câhib chi xucub, aßaneb retalil li câhib chi xnînkal ru tenamit li queßrahobtesin reheb lin tenamit toj retal nak incßaß chic queßxcuy. Eb laj tenol chßîchß queßchal chixsachbal ruheb li câhib chi xnînkal ru tenamit. Sicsotkeb chic xban xxiuheb nak teßsachekß xban nak queßxchaßchaßi ruheb lin tenamit Judá, chan li Kâcuaß.6r gUt quinpatzß re li ángel cßaßru xyâlal li câhib chi xucub li yôquin chirilbal. Li ángel quichakßoc ut quixye cue: —Li câhib chi xucub aßin, aßan retalil li câhib chi xnînkal ru tenamit li queßnumta saß xbêneb ut queßxchaßchaßi ruheb lin tenamit Judá, Israel ut Jerusalén, chan.Yq -Ut quicßutbesîc cuißchic chicuu jun chic li visión. Quicuil câhib li xucub. p Ut quixye ajcuiß cue li ángel: —Tâye ajcuiß resil aßin: Joßcaßin xye li nimajcual Dios. Tinqßue cuißchic chi nabal li cßaßru reheb lin tenamit Jerusalén ut tebincuosobtesi. Chanchan nak toj xinsiqßueb ru chokß cualal incßajol, chan li Dios.Bo Joßcan nak li nimajcual Dios quixye: —Tincuuxtâna cuißchic ruheb laj Jerusalén. Tâyîbâk cuißchic li templo ut tâyîbâk ajcuiß chixjunil li tenamit Jerusalén, chan li Dios.|n sYô caßchßin injoskßil saß xbêneb lin tenamit. Abanan kßaxal cuißchic yô injoskßil saß xbêneb li tenamit li incßaß nequeßpâban ut cßojcßôqueb xchßôl xjuneseb xban nak kßaxal cuißchic ra xeßxbânu reheb lin tenamit, chan.7m iUt li ángel quixye cue nak tinye resil li quixye li Dios. Joßcaßin quixye li Dios li kßaxal nim xcuanquil. —Lâin kßaxal cuißchic ninra Jerusalén, lin tenamit Sión.&l G Ut li Kâcuaß Dios quichakßoc riqßuin châbil âtin ut li ángel li yô chi âtinac cuiqßuin quicßojla xchßôl chirabinquil li cßaßru quixye li Dios.~k w Ut lix ángel li Kâcuaß quixye: —At nimajcual Dios, lajêb xcâcßâl chihab yô âjoskßil saß xbêneb li tenamit Jerusalén ut Judá. ¿Joß najtil chic tâcuânk lâ joskßil saß xbêneb? Ut, ¿jokße tâcuuxtâna ruheb? chan li ángel.tj c Ut li cuanqueb chirixeb li cacuây queßxye re lix ángel li Kâcuaß li cuan rubeleb li cheß mirto: —Xkasuti chak chixjunil li ruchichßochß ut xkaqßue retal nak cuanqueb saß xyâlal ut cuanqueb saß tuktûquil usilal, chanqueb.ei E Ut li cuînk li cuan chirix li cacuây rubeleb li cheß mirto quiâtinac chak ut quixye cue: —Li cßaßru yôcat chirilbal, aßaneb li queßtaklâc chak xban li Kâcuaß re xsutinquil chixjunil li ruchichßochß, chan.jh O Ut quinpatzß re li ángel li yô chi âtinac cuiqßuin: —Kâcuaß, ¿cßaßru xyâlal aßin li yôquin chirilbal? chanquin. Ut li ángel quichakßoc ut quixye cue: —Lâin tinye âcue lix yâlal li yôcat chirilbal, chan.hg KQuixye laj Zacarías: —Saß jun li kßojyîn quicßutbesîc jun li visión chicuu xban li Dios. Saß li visión aßan quicuil jun li cuînk cuan chirix jun li cacuây cak rix saß jun li ru takßa. Xakxo rubeleb li cheß mirto. Ut chirix aßan cuanqueb chic nabaleb li cacuây. Cuanqueb cak rixeb. Cuanqueb repex rixeb ut cuanqueb ajcuiß sak rixeb.,f SLi profeta Zacarías, aßan li ralal laj Berequías. Laj Berequías, aßan li ralal laj Iddo. Yô junlaju po xcab chihab roquic chokß rey laj Darío saß li câhib xcaßcßâl xbe li po aßan (Sebat xcßabaß) nak li Kâcuaß quiâtinac cuißchic riqßuin laj Zacarías saß jun li visión.e 7Abanan li âtin li quinye quicßulman joß quinye. Quicßulman joß quinye reheb lin profeta re teßxye reheb li tenamit. Queßxcßul li raylal lê xeßtônil yucuaß joß quinye. Joßcan nak queßyotßeß xchßôl ut queßxjal xcßaßuxeb. Queßxye, “Xkacßul ajcuiß li cßaßru quixye chak saß kabên li Kâcuaß li nimajcual Dios joß kacßulub xcßulbal xban li kayehom kabânuhom,” chanqueb.— v~}x|\=m<<;:_9O6u543210s..,, *))&%%E$##v"! NEIEMa ~ KD#a?Abanan eb li nequeßxxucua ru li Kâcuaß queßxjultica chi ribileb rib li rusilal li Dios. Ut li Kâcuaß quirabi ut quixqßue retal li cßaßru queßxye. Ut chiru li Kâcuaß quitzßîbâc saß jun li hu lix cßabaßeb li nequeßxucuan ru ut nequeßqßuehoc xlokßal li Kâcuaß.V`%Ut nequeye ajcuiß, “Us xak reheb li incßaß useb xnaßleb. Eb li nequeßbânun mâusilal, us cuanqueb. Nequeßxbânu li mâusilal yal re xyalbal rix li Dios ut mâcßaß nequeßxcßul,” chanquex.—w_gLâex xeye, “Mâcßaß aj e nak yôco chi cßanjelac chiru li Kâcuaß. ¿Cßaßru takara nak yôko chixpâbanquil lix chakßrab? ¿Cßaßru takara nak yôko chi cßuluc raylal chixtâkenquil li Kâcuaß li nimajcual Dios?” chanquex.^' —Kßaxal ra nanak cuiß lê râtin xeye cue, chan li Kâcuaß. Ut toj nequeye, “¿Cßaßru xkaye? ¿Cßaßru xatkahob cuiß?” chanquex.]% Ut chixjunileb li xnînkal ru tenamit teßxye nak osobtesinbilex xban nak cßajoßak chic xchßinaßusal lê naßaj, chan li nimajcual Dios.\1 —Lâin incßaß tincanab chi sachecß lê racuîmk. Incßaß tincanabeb li xul chixsachbal ru lê racuîmk. Tâcuânk ban ru chi nabal lê uvas.>[u Joßcan ut nak cßamomak chak chêjunilex li junjûnk saß xlajêtkil saß xnaßaj li mayej re nak tâcuânk li cßaßru tâcßanjelak saß li cuochoch. Ut yalomakin anakcuan riqßuin aßin. ¿Ma incßaß tana tinte chak re li choxa ut tinqßue chak chi numtajenak lê rosobtesinquil? chan li nimajcual Dios.Z Tzßektânanbilex chêjunilex lâex, joß ajcuiß chixjunil li tenamit, xban nak yôquex chirelkßanquil li cßaßru cue.SYLâin li Kâcuaß Dios ninpatzß êre: ¿Ma târûk ta biß târelkßa li cßaßru cue junak li cuînk? Incßaß raj. Abanan lâex yôquex chi elkßac chicuu. Ut nequeye, “¿Cßaßru xkelkßa âcue?” chanquex. Lâex xex-elkßac chicuu xban nak incßaß nequeqßue li junjûnk saß xlajêtkil ut incßaß nequeqßue lê mayej.XX)Chalen nak toj cuânkeb chak lê naß êyucuaß, lâex quetzßektâna li chakßrab li quinqßue êre ut incßaß quebânu li cßaßru quinye. Sukßinkex cuiqßuin ut lâin texincßul cuißchic chokß cualal incßajol, chan li nimajcual Dios. Abanan lâex nequeye, “¿Cßaßru xopaltoß cuiß nak tosukßîk âcuiqßuin?” chanquex.zWm—Lâin li Kâcuaß. Incßaß ninjala. Joßcan nak toj mâjiß ninsach êru, lâex li ralal xcßajol laj Jacob.zVmLi Kâcuaß li nimajcual Dios quixye: —Lâin tinchâlk chi rakoc âtin saß êbên. Lâin tinyehok re nak cuan xmâqueb li nequeßtûlac, joßqueb ajcuiß li nequeßmuxuc caxâr, joßqueb ajcuiß li nequeßxpatzß lin cßabaß yal riqßuin ticßtiß. Ut lâin ajcuiß tinyehok re nak cuan ajcuiß xmâqueb li incßaß nequeßxtoj chi tzßakal laj cßanjel, joßqueb ajcuiß li nequeßrahobtesin reheb li xmâlcaßan ut eb li nequeßrahobtesin reheb li mâcßaß xnaß xyucuaß, joßqueb ajcuiß li nequeßxbânu raylal reheb li jalaneb xtenamit, chi moco nequeßxxucua cuu lâin, chan li Kâcuaß li kßaxal nim xcuanquil.nUUTâsahokß cuißchic saß xchßôl li Kâcuaß xcßulbal lix mayejeb laj Judá joß ajcuiß lix mayejeb laj Jerusalén joß nak quixcßul chak chi sa saß xchßôl lix mayejeb saß eb li chihab quilajeßnumeß najter kße cutan.lTQLi Kâcuaß târisiheb lix mâusilaleb laj tij. Chanchan nak naxchunub rib laj yîbom plata ut oro. Naxqßue saß xam li plata ut li oro re risinquil lix tzßajnil. Joßcan ajcuiß tixbânu li Kâcuaß nak târisi lix mâusilaleb. Nak ac isinbilak chic lix mâusilal li ralal xcßajol laj Leví, târûk chic teßmayejak chiru li Kâcuaß saß tîquilal.gSG¿Ani ta cuiß tixcuy rilbal lix cßulunic li Kâcuaß? Ut, ¿ani ta cuiß târûk tixxakab rib nak tâcßulûnk xban nak aßan joß jun li xam li na-isin xtzßajnil li oro, ut joß li xabôn li nasakobresin re li tßicr?vR gLi Dios quixye: —Lâin tintakla lin takl laj cßamol be chicuu. Aßan tâchßolobânk xyâlal chiruheb li tenamit re nak eb aßan yoßon cuânkeb chixcßulbal li Jun li tintakla. Chi sêb tâchâlk li Kâcuaß li yôquex chixsicßbal ut tâoc saß li templo. Li ani châlc re, aßan tâxakabânk re xcuanquil li contrato, li yôquex chiroybeninquil, chan li Dios.xQiLi Kâcuaß xtitzß chirabinquil li cßaßru nequeye. Ut toj nequeye, “¿Cßaßru xtitzß cuiß li Kâcuaß kaban?” Xtitzß êban xban nak lâex nequeye nak nasahoß xchßôl li Dios riqßuin li ani naxbânu mâusilal. Ut nequeye ajcuiß, “Cui ta yâl nak tîc xchßôl li Dios, ac xqßueheb raj chixtojbal xmâqueb li ani nequeßbânun mâusilal,” chanquex.XP)Li Kâcuaß lix Dioseb laj Israel quixye: —Lâin xicß nacuil li ani naxjach rib riqßuin li rixakil ut naxmux rib chixbânunquil li incßaß us, chan li Kâcuaß. Joßcan nak cherahak lê yußam ut mêmux ru lê sumlajic.Li Kâcuaß xtitzß chirabinquil li cßaßru nequeye. Ut toj nequeye, “¿Cßaßru xtitzß cuiß li Kâcuaß kaban?” Xtitzß êban xban nak lâex nequeye nak nasahoß xchßôl li Dios riqßuin li ani naxbânu mâusilal. Ut nequeye ajcuiß, “Cui ta yâl nak tîc xchßôl li Dios, ac xqßueheb raj chixtojbal xmâqueb li ani nequeßbânun mâusilal,” chanquex.UO#¿Ma mâcuaß ta biß li Kâcuaß xbânun re nak junajakeb chic ru li jun sumal chi cristian? ¿Cßaßut nak joßcan xbânu li Dios? ¿Ma mâcuaß ta biß re nak teßcuânk li ralal xcßajoleb ut tîcakeb xchßôl? Joßcan nak chenauhak xrâbal lê yußam ut canabomak xbalakßinquil lê rixakil li quexsumla cuiß saß êsâjilal.NUt lâex nequeye, “¿Cßaßut nak incßaß chic naxcßul li kamayej li Kâcuaß?” chanquex. Aßan incßaß naxcßul xban nak aßan naxnau nak lâex xekßet li âtin li quesume chak xbânunquil nak quexsumla saß êsâjilal. Ut lê rixakil, aßan raj li tzßakal êrochben ut lê sum âtin. Abanan anakcuan xekßet lê râtin li queye saß li contrato li quebânu riqßuineb lê rixakil.3M_ Incßaß us nequebânu lâex. Nequejap êre chi yâbac ut nequetßakresi li artal riqßuin xyaßal êru xban nak li Kâcuaß incßaß chic naxcßul li nequemayeja chiru.wLg Aß taxak li Kâcuaß tâisînk reheb saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Jacob li ani yô chixbânunquil li mâusilal aßin. Yalak ani tâbânûnk re li mâusilal aßin tâisîk, usta aj cßutul chakßrab, usta aj tzolonel, usta aj tij.K Eb li ralal xcßajol laj Judá yôqueb chixbânunquil li mâusilal aran Jerusalén joß ajcuiß saß chixjunil Israel. Queßxmux ru li templo li raro xban li Kâcuaß xban nak yôqueb chi sumlâc riqßuineb li ixk li nequeßxlokßoni li jalanil dios.J ¿Cßaßut nak toj nequesicß ru li junjûnk? ¿Ma incßaß ta biß jun ajcuiß li kaYucuaß? ¿Ma incßaß ta biß jun ajcuiß li Dios li quiyoßobtesin ke? ¿Cßaßut nak nequebânu chi joßcan riqßuineb lê ras êrîtzßin? ¿Cßaßut nak incßaß nequebânu chi tzßakal? ¿Cßaßut nak nequetzßektâna li contrato li quixbânu li Dios riqßuineb li kaxeßtônil yucuaß?I Joßcan nak lâin xincßut êxutân ut xicß chic nequex-ileß xbaneb chixjunileb li tenamit xban nak incßaß nequebânu li cßaßru nacuaj, ut xban ajcuiß nak toj nequesicß ru ani nequecßut lix yâlal chiru chi tzßakal, chan li nimajcual Dios.{Ho—Abanan lâex xecanab xbânunquil li us joß queßxbânu lê xeßtônil yucuaß. Ut êmâc lâex nak nabaleb xeßxcanab xbânunquil li naxye saß li chakßrab. Riqßuin aßan lâex xetzßektâna li contrato li quinbânu riqßuin laj Leví.gGGLix cßanjel eb laj tij, aßan xcßutbal lix yâlal chiruheb li tenamit. Riqßuineb aßan teßxic li cristian chi rabinquil lix chakßrabinquileb inban lâin xban nak eb laj tij, aßan eb lin takl, chan li nimajcual Dios.AF{Laj Leví quixchßolob lix yâlal chiruheb li tenamit ut incßaß quiticßtißic. Quicuan chi sum âtin cuiqßuin ut saß xcßabaß aßan nabaleb queßxcanab xbânunquil li mâusilal.|EqSaß li contrato li quinbânu riqßuin laj Leví quinyechißi reheb nak tâcuânk xyußameb ut teßcuânk saß tuktûquil usilal. Quinbânu li contrato riqßuineb re nak teßxxucua cuu. Ut eb aßan queßxxucua cuu ut queßxcubsi ribeb chicuu.`D9Ut riqßuin aßin têqßue retal nak lê chakßrabinquil li xinqßue êre, aßan re nak xakxôk xcuanquil li contrato li quinbânu riqßuin laj Leví. Lâin li Kâcuaß li nimajcual Dios yôquin chi yehoc re aßin.(CILâin tincuisi lê cuanquil ut tincut saß xnakß êru lix cßot li xul li nequemayeja. Ut texcuisi chirix cab êrech xxiquic lix cßot li xul li nequemayeja.B3Cui incßaß nequebânu li cßaßru ninye ut cui incßaß nequeqßue êchßôl chixqßuebal xlokßal lin cßabaß, texintzßektâna ut lê rosobtesinquil tinsukßisi chokß raylal. Ac xexintzßektâna xban nak incßaß xeqßue êchßôl chixbânunquil li cßaßru xinye êre.rA _Joßcaßin xye li Kâcuaß: —Lê chakßrabinquil li oc cue xqßuebal anakcuan, aßan êre lâex aj tij.@ 9Tzßektânanbilak li ani nabalakßin riqßuin xyechißinquil jun li châbil xul têlom chokß xmayej ut incßaß ajcuiß naxqßue. Naxmayeja ban li xul li yaj li incßaß us. Lâin li tzßakal Rey, chan li nimajcual Dios, ut xucuanbilak cuu saß xyânkeb li xnînkal ru tenamit. ? ; Lâex nequeye, “Xotitzß chi mayejac chiru li Kâcuaß.” Lâex niquinêtzßektâna. Nequecßam chak li xul li elkßanbil malaj ut li yêk rok, malaj ut li xul yaj ut nequemayeja saß lin artal. ¿Ma tincßul ta biß chi sa saß inchßôl li mayej aßan?Tzßektânanbilak li ani nabalakßin riqßuin xyechißinquil jun li châbil xul têlom chokß xmayej ut incßaß ajcuiß naxqßue. Naxmayeja ban li xul li yaj li incßaß us. Lâin li tzßakal Rey, chan li nimajcual Dios, ut xucuanbilak cuu saß xyânkeb li xnînkal ru tenamit.> % Abanan lâex nequemux cuu nak nequeye nak mâcßaß na-oc cuiß lin artal ut nequeye nak mâcßaß na-oc cuiß li mayej li naqßueheß aran.8= k Yalak bar saß ruchichßochß tâqßuehekß inlokßal xbaneb li cuanqueb saß li xnînkal ru tenamit. Ut yalak bar saß eb li naßajej teßxqßue xlokßal incßabaß riqßuin xcßatbal li sununquil ban chicuu ut riqßuin li châbil mayej li teßxmayeja. Nimanbilak lin cßabaß saß eb li jalan tenamit.)< M Li Kâcuaß li nimajcual Dios quixye: —Us raj cuan ta junak êre tixtzßap raj xpuertil lin templo re nak mâ ani chic tâoc aran chixtzßabbal li xam saß xbên lin artal chi mâcßaß rajbal. Lâin incßaß sa saß inchßôl êriqßuin ut incßaß chic tincßul li nequemayeja chicuu.T; # Ut anakcuan, tijonkex. Chextzßâmânk taxak chiru li Kâcuaß re nak aßan târuxtâna êru. Abanan cui incßaß nequecanab xbânunquil li incßaß us, ¿chanru nak târuxtâna êru li Dios chi joßcan?: 9Lâex nequecßoxla nak naru têmayeja chicuu li xul yaj, joß li mutzß ru, malaj li yêk rok. ¿Ma us ta biß aßan? Ayukex ut sihomak aßan re li acuabej saß lê tenamit. ¿Ma tâcuulak na chiru aßan? Ut, ¿ma tixcßul na chêru chi sa saß xchßôl? chan li nimajcual Dios.S9 !Lâex nequemayeja saß xbên lin artal li yibru tzacaêmk. Ut nequeye, “¿Cßaßru xkamux cuiß âcuu?” chanquex. Nequemux cuu nak nequetzßektâna lin artal riqßuin xqßuebal li mayej incßaß us.8 Joßcaßin quixye li nimajcual Dios reheb laj tij: —Junak alalbej naxqßue xlokßal lix yucuaß. Ut junak aj cßanjel naxqßue xlokßal lix patrón. Cui lâin lê Yucuaß, ¿cßaßut nak incßaß nequeqßue inlokßal? Ut cui lâin lê patrón, ¿cßaßut nak incßaß niquinêqßue saß xnakß êru? Lâex niquinêtzßektâna. Ut nequeye, “¿Cßaßru xatkatzßektâna cuiß?” chanquex.7 /Riqßuin ajcuiß xnakß êru têril li cßaßru tâcßulmânk. Ut têye, “Chinimâk taxak xlokßal li nimajcual Dios yalak bar,” chaßkex.—H6  Ut cui ta teßxye li ralal xcßajol laj Esaú li cuanqueb saß li tenamit Edom, “Xeßxsach ru li katenamit, abanan takacuaclesi cuißchic li katenamit,” chaßkeb. Abanan li Kâcuaß li kßaxal nim xcuanquil tixye: —Eb aßan teßxcuaclesi cuißchic lix tenamiteb ut lâin tinsach cuißchic ru. “Numtajenak chi mâusilal lix tenamiteb” chaßkeb re. Ut tâyehekß ajcuiß re, “Li tenamit aßan junelic yô xjoskßil li Dios saß xbên.”<5 s—Xintzßektâna laj Esaú. Ut xinsukßisi lix naßaj chokß chaki chßochß li châbil tzûl nak quicuan. Xincanab lix chßochß chokß xnaßajeb li joskß aj xul, chan li Dios.n4 W—Lâin junelic nequexinra, chan li Kâcuaß reheb laj Israel. —Abanan lâex nequeye, “¿Chanru nak takanau nak nocoâra?” chanquex. ¿Ma mâcuaß ta biß rîtzßin laj Esaú laj Jacob? Lâin xinra aßan, chan li Kâcuaß.x3 mAßan aßin li âtin li quixye li Kâcuaß re li profeta Malaquías chirix li cßaßru teßxcßul eb laj Israel.a2;Chixjunileb li ucßal li cuanqueb Jerusalén, joß ajcuiß li cuanqueb Judá, kßaxtesinbilakeb chi cßanjelac chiru li Kâcuaß li nimajcual Dios. Ut saß eb li ucßal aßan teßxchik li tib li teßxmayeja li teßchâlk chi mayejac. Ut saß eb li cutan aßan incßaß chic teßcuânk laj yaconel saß lix templo li Kâcuaß li nimajcual Dios.U1#Saß eb li cutan aßan chixjunil li cßaßak re ru kßaxtesinbilak saß rukß li Kâcuaß. Chiru li cocß campanas li naqßueman chixcux li cacuây tzßîbanbilak li âtin “Kßaxtesinbil saß rukß li Kâcuaß”. Ut juntakßêtak xlokßaleb li ucßal li nequeßcßanjelac saß lix templo li Kâcuaß Dios riqßuin xlokßaleb li secß li nequeßcßanjelac saß li artal.Chixjunileb li ucßal li cuanqueb Jerusalén, joß ajcuiß li cuanqueb Judá, kßaxtesinbilakeb chi cßanjelac chiru li Kâcuaß li nimajcual Dios. Ut saß eb li ucßal aßan teßxchik li tib li teßxmayeja li teßchâlk chi mayejac. Ut saß eb li cutan aßan incßaß chic teßcuânk laj yaconel saß lix templo li Kâcuaß li nimajcual Dios. 0Aßan aßin li tojba mâc li tixqßue li Kâcuaß Dios saß xbêneb laj Egipto joßqueb ajcuiß li xnînkal ru tenamit cui incßaß nequeßxic Jerusalén chixlokßoninquil li Kâcuaß Dios saß li ninkße li na-uxman rajlal chihab saß eb li cocß muhebâl./5Ut cui eb laj Egipto incßaß teßxic aran Jerusalén chi lokßonînc rajlal chihab saß li ninkße aßan, li Kâcuaß Dios tixqßue ajcuiß raylal saß xbêneb joß nak quixqßue raylal saß xbêneb li xnînkal ru tenamit ut incßaß tixqßue li hab saß xbên li racuîmkeb.5.cUt li joß qßuialeb li incßaß teßxic aran Jerusalén chixlokßoninquil li Kâcuaß Dios li tzßakal Rey, li Kâcuaß incßaß tixqßue li hab saß xbên li racuîmkeb.,-QUt li joß qßuial chic li teßcolekß nak teßpletik riqßuineb laj Jerusalén, rajlal chihab teßxic aran Jerusalén chixlokßoninquil li tzßakal Rey, li nimajcual Dios. Ut aran teßxyîb li cocß muhebâl re nak teßxbânu li ninkße re xbantioxinquil chiru li Kâcuaß nak queßcoleß.j,MLi raylal li teßxcßul li teßrahobtesînk re li tenamit Jerusalén, teßxcßul ajcuiß lix cacuâyeb, lix mûleb, ut lix camelleb, ut lix bûreb, joßqueb ajcuiß chixjunil li xul li queßcßanjelac chiruheb saß li plêt.+Eb laj Judá teßpletik ajcuiß aran Jerusalén riqßuineb li xicß nequeßiloc reheb. Ut teßxchßutub ru chixjunil li biomal li teßxmakß chiruheb li xnînkal ru tenamit. Kßaxal cuißchic nabal li oro, li plata, ut li châbil tßicr li teßxxoc.*- Ut li Kâcuaß tixqßue jun nimla xiu saß xbêneb ut incßaß chic teßxnau cßaßru teßxbânu. Teßxtiquib xpletinquil ribeb chi ribileb rib.r)] Abanan li Kâcuaß tixqßue jun nimla raylal saß xbêneb li tenamit li queßrahobtesin re Jerusalén. Usta toj yoßyôkeb abanan yôk chi kßâc lix tibeleb. Jocßjôk aj chic teßilok. Ut yôk ajcuiß chi kßâc li rußuj rakßeb.r(] Chi yâl kßaxal nabal cuißchic li cristian li teßcuânk aran Jerusalén. Incßaß chic tzßektânanbilak li tenamit aßan xban li Dios ut mâ ani chic tâsachok ru. Teßcuânk chi sa saß xchßôleb chi mâcßaßak chic cßoxlac.') Junaj ru tâcanâk li ru takßa. Tâticlâk chak Geba ut tâcuulak toj saß li tenamit Rimón li cuan jun pacßal Jerusalén saß li sur. Li tenamit Jerusalén cuânk saß li tzûl ut cuânk ajcuiß xlokßal. Kßaxal nabal cuißchic li cristian teßcuânk aran. Tâticlâk chak cuan cuiß li oquebâl re laj Benjamín ut tâcuulak toj cuan cuiß li xbên oquebâl, ut toj cuan cuiß li oquebâl li cuan saß xuc. Ut tâcuulak ajcuiß toj cuan cuiß li torre re laj Hananeel ut toj cuan cuiß li nayatzßeß cuiß x-uva li rey.f&E Ut li Kâcuaß, aßanak chic li tzßakal Rey saß chixjunil li ruchichßochß. Saß eb li cutan aßan, jun ajcuiß li Kâcuaß teßxlokßoni. Aßan li Kâcuaß Dios. Ut caßaj chic lix cßabaß aßan teßxqßue xlokßal.Q%Jun li yußam haß tâêlk aran Jerusalén. Yijach tâxic saß li nimla palau li cuan saß li este li na-el cuiß chak li sakße. Ut li yijach chic tâxic saß li palau li cuan saß li oeste li na-oc cuiß li sakße. Li yußam haß aßan incßaß tâchakik. Tâcuânk li haß saß habalkße ut tâcuânk ajcuiß saß sakßehil.Y$+Kßaxal jalanak li cutan aßan xban nak incßaß tâcuânk cutan chi moco tâcuânk kßojyîn. Moymôk ban ru li cutan. Caßaj cuiß li Dios nanaßoc re chanru tixbânu. Nak tâecuûk tâcutanokß cuißchic.P#Saß eb li cutan aßan tâcßulmânk nak li cutan kßojyînak chic ru."{Lâex tex-êlelik ut texxic saß li ru takßa li cuan saß xyânk li tzûl xban nak li ru takßa aßan kßaxal nimak ut tâcuulak toj saß li tenamit Azal. Lâex tex-êlelik joß nak queßêlelic lê xeßtônil yucuaß nak quixqßue li hîc najter nak toj cuânk laj Uzías chokß rey aran Judá. Ut nak tâchâlk li Kâcuaß li kaDios, rochbenak chak chixjunileb lix ángel.*!MSaß eb li cutan aßan li Kâcuaß tâxaklîk saß xbên li tzûl Olivos li cuan jun pacßal li tenamit Jerusalén saß releb sakße. Ut li tzûl Olivos tâjachekß saß xyi ut tixjecß rib. Tâticlâk saß releb sakße lix jachalal ut tâcuulak bar na-oc cuiß li sakße. Jun nimla ru takßa tâcanâk saß xyi li cuib jachal. Jun jachal li tzûl tâcanâk saß li norte ut li jun jachal chic tâcanâk saß li sur. !Nak acak xeßxcßul aßan li Kâcuaß chic tâxic chi pletic riqßuineb li xnînkal ru tenamit joß quixbânu nak queßpletic chak junxil. Li Kâcuaß tixchßutubeb ru chixjunileb li xnînkal ru tenamit ut teßxic chi pletic êriqßuin lâex li cuanquex Jerusalén. Teßnumtâk saß êbên ut tâcßamekß li cßaßru cuan êre. Eb li ixk telajeßchapekß xbaneb li cuînk li teßchâlk chi pletic. Yijach lê tenamit teßcßamekß saß jalan naßajej. Ut li joß qßuial chic teßcanâk incßaß teßisîk saß lê tenamit.  Cuulac re xkßehil nak li Kâcuaß târakok âtin. Ut chêru ajcuiß lâex tâjeqßuîk re jalan chixjunil li cßaßru cuan êre.6e Ut li joß qßuial chic teßcanâk, chanchan numsinbil saß xam tinbânu reheb nak tinyal rixeb, joß nak nanumsîc li plata ut li oro saß li xam. Eb aßan teßxyâba incßabaß ut lâin tinsumeheb ut tinye reheb: Lâex lin tenamit. Ut eb aßan teßxye, “Li Kâcuaß, aßan li kaDios,” chaßkeb.=s Joßcaßin tâcßulmânk saß li tenamit aßan: numenak yijach li tenamit teßosokß. Incßaß chic qßui teßcanâk, chan li Kâcuaß.Ut li joß qßuial chic teßcanâk, chanchan numsinbil saß xam tinbânu reheb nak tinyal rixeb, joß nak nanumsîc li plata ut li oro saß li xam. Eb aßan teßxyâba incßabaß ut lâin tinsumeheb ut tinye reheb: Lâex lin tenamit. Ut eb aßan teßxye, “Li Kâcuaß, aßan li kaDios,” chaßkeb.uc Li nimajcual Dios quixye: —Tincanab chi camsîc laj ilol reheb li carner. Tinkßaxtesi re câmc li natenkßan cue. Tâcamsîk laj ilol reheb li carner ut eb li carner teßxchaßchaßi ribeb. Ut tincßut injoskßil chiruheb li carner./W Cui ani tâpatzßok re, “¿Cßaßut nak tochßoleb saß lâ cuukß?” aßan tâchakßok ut tixye, “Aßaneb ajcuiß li cuech tenamitil xeßbânun re,” chaßak.s_ Eb aßan teßxye, “Lâin mâcuaßin profeta. Lâin aj cßalom chalen chak saß insâjilal,” chaßkeb.$A Ut eb li profeta aj balakß teßxutânâk xban li ticßtiß li ac xeßxye. Ut incßaß chic teßbalakßînk riqßuin rocsinquil li rakß profeta chirixeb.I  Ut cui toj cuan junak tâoc chokß profeta aj balakß, lix naß xyucuaß teßxye re, “Lâat tento tatcâmk xban nak xatticßtißic saß xcßabaß li Dios,” chaßkeb re. Lâin li Kâcuaß li yôquin chi yehoc re aßin. Cui ani tixqßue rib chokß junak profeta aj balakß, camsinbil tâuxk re xban lix naß xyucuaß.- Saß chixjunil li tenamit Israel, lâin tinsacheb ru li jalanil dios ut tinsacheb ajcuiß lix cßabaßeb re nak incßaß chic teßlokßonîk xbaneb li tenamit. Ut tincuisiheb ajcuiß li profeta li incßaß useb xnaßlebeb saß xyânkeb ut tincuisi ajcuiß lix mâusilaleb.D  Saß eb li cutan aßan, tâyoßlâk jun li Yußam Haß. Ut li Haß aßan tâchßajok re lix mâqueb ut lix mâusilaleb li ralal xcßajol laj David joßqueb ajcuiß li cuanqueb Jerusalén.3 Joßcan teßxbânu chixjunileb laj Israel. Li junjûnk xtêpaleb teßyâbak rochbeneb li ralal xcßajol ut joßcan ajcuiß teßxbânu li ixakilbej.O Ut joßcan ajcuiß teßxbânu li ralal xcßajol laj Leví, joßqueb ajcuiß li ixakilbej. Ut joßcan ajcuiß teßxbânu li ralal xcßajol laj Simei joßqueb ajcuiß li ixakilbej.Joßcan teßxbânu chixjunileb laj Israel. Li junjûnk xtêpaleb teßyâbak rochbeneb li ralal xcßajol ut joßcan ajcuiß teßxbânu li ixakilbej.U# Xban li raylal li teßxcßul teßyâbak li ralal xcßajol laj David ut teßyâbak ajcuiß li ixakilbej xjuneseb. Ut joßcan ajcuiß teßxbânu li ralal xcßajol laj Natán, joßqueb ajcuiß li ixakilbej.3_ Saß eb li cutan aßan tâcuânk jun nimla rahil chßôlej saß li tenamit Jerusalén, joß quicßulman saß li naßajej Hadad-rimón, li cuan saß li ru takßa Meguido.' —Ut lâin tinjal xnaßlebeb li ralal xcßajol laj David joßqueb ajcuiß chixjunileb li cuanqueb Jerusalén. Châbilakeb chic ut junelic teßtijok. Ut nak teßril nak queßxnumsi li chßîchß saß lin tibel, teßyotßek xchßôleb ut teßyâbak. Chanchanakeb li nequeßyâbac chirix xcamic li ralal li jun ajcuiß chiruheb. Malaj ut chanchanakeb li nequeßyâbac chirix xcamic li xbên alalbej.# Saß eb li cutan aßan lâin tinsach chixjunil li xnînkal ru tenamit li teßchâlk chi pletic riqßuineb laj Jerusalén, chan li Kâcuaß. Saß eb li cutan aßan li Kâcuaß tixcoleb li cuanqueb Jerusalén. Eb li mâcßaßeb xcuanquil saß xyânkeb, cauhakeb chic ribeb joß laj David. Eb li ralal xcßajol laj David chanchanakeb li Dios ut chanchanakeb lix ángel li Kâcuaß li nacßamoc be chiruheb.; o Abanan xbên cua tincoleb li ralal xcßajol laj Judá, re nak eb li ralal xcßajol laj David li cuanqueb saß li tenamit Jerusalén incßaß teßxnimobresi ribeb chiruheb aßan.9 k Saß eb li cutan aßan lâin tinqßueheb xcuanquil laj cßamol be saß xyânkeb li ralal xcßajol laj Judá re nak teßnumtâk saß xbêneb chixjunileb li cuanqueb chi xjun sutam. Eb laj Judá chanchanakeb li ru xam li nacßatoc re li siß. Chanchanakeb li xam li nanak saß xyânk li qßuim li nacßat saß junpât. Eb laj Judá teßxsach ruheb li cuanqueb chi xjun sutam ut teßcuânk cuißchic saß lix naßajeb aran Jerusalén.A { Ut eb li nequeßcßamoc be saß xyânkeb laj Judá teßxye saß xchßôleb: Li nimajcual Dios, aßan li kaDios lâo li cuanco Jerusalén. Ut aßan li naqßuehoc kametzßêu, chaßkeb.R  Lâin tinqßueheb xxiu lix cacuâyeb li teßchâlk chi pletic. Ut tinsach xnaßlebeb li cuanqueb chirix. Tinqßueheb chi mutzßocß li cacuây. Abanan li ralal xcßajol laj Judá lâin tincolok reheb.8 i Ut saßeb li cutan aßan lâin tinqßue cuißchic xcuanquileb laj Jerusalén. Chanchanakeb chic jun li pec kßaxal âl. Ut chixjunileb li xnînkal ru tenamit teßxjunaji ribeb ut teßxyal numtâc saß xbêneb laj Jerusalén. Abanan incßaß teßxcuy xmetzßêuheb laj Jerusalén. Kßaxal ra teßxcßul.  —Lâin tinqßue xcuanquileb laj Jerusalén. Ut eb li xicß nequeßiloc reheb teßxucuak nak teßchâlk chi pletic riqßuineb ut riqßuineb li jun chßol chic li tenamit li cuanqueb xcuênt Judá. Nak teßril li tenamit Jerusalén sicsotkeb xbaneb xxiu.M  Li Kâcuaß li kßaxal nim xcuanquil li quiyîban re li choxa ut quixakaban re li ruchichßochß saß xnaßaj, li quiqßuehoc xmusikß li cuînk, aßan li xyehoc re aßin chirix li tenamit Israel:+O Raylal châlel saß xbên laj ilol xul li mâcßaß na-oc cuiß xban nak quixtzßektâna lin carner. Chanchan nak tinyocß lix nim ukß ut tinsach lix nakß ru nak tincuisi lix cuanquil. Tâcanâk chi mâcßaß chic xcuanquil chi junaj cua ut chi mâcßaß chic xnaßleb, chan li Kâcuaß.-S Li cßaßru tâbânu, aßan retalil nak lâin tinqßue junak aj cßamol be reheb lin tenamit. Chanchanak laj ilol carner li incßaß tixqßue xchßôl chirilbal li carner li sachenakeb, chi moco tixsicß chak li sachenak, chi moco tixban li tochßol. Ut incßaß tixqßue xcua li mâcßaß chic xmetzßêu. Tixsicß ban ru li nînkeb xtibel ut tixtiu. Incßaß târil xtokßobâl ruheb.Raylal châlel saß xbên laj ilol xul li mâcßaß na-oc cuiß xban nak quixtzßektâna lin carner. Chanchan nak tinyocß lix nim ukß ut tinsach lix nakß ru nak tincuisi lix cuanquil. Tâcanâk chi mâcßaß chic xcuanquil chi junaj cua ut chi mâcßaß chic xnaßleb, chan li Kâcuaß.|q Li Kâcuaß quixye cue: —Tat-oc cuißchic chokß aj ilol reheb li carner. Abanan, anakcuan incßaß us tâbânu.kO Ut chirix aßan quintok ajcuiß li xcab xukß li quinqßue chokß xcßabaß “junajak xchßôleb”. Aßan retalil nak incßaß chic queßcuan chi junajeb xchßôl li ralal xcßajol laj Judá ut li ralal xcßajol laj Israel. Ut li Kâcuaß quixye cue: —Chap li tumin aßan li kßaxal terto xineßxlokß cuiß ut cut saß li câx li cuan aran saß li templo, chan. Ut lâin quincßam li lajêb xcaßcßâl chi tumin plata ut quincut aran saß li câx li cuan saß li templo.M Ut lâin quinye reheb: —Cui têraj tinêtoj, tojomakin. Cui ut incßaß nequeraj intojbal, minêtoj. Ut queßxbis li plata ut queßxqßue cue lajêb xcaßcßâl chi tumin plata chokß intojbal._7 Ut saß ajcuiß li cutan aßan quicana chi mâcßaß chic xcuanquil li contrato ut eb laj cßay carner li yôqueb chi iloc cue, queßxtau ru nak li cßaßru xinbânu, aßan retalil li cßaßru quixye chak li Dios.=s Ut quinchap li xukß li quinqßue “usilal” chokß xcßabaß ut quintok. Aßan retalil nak incßaß chic xakxo xcuanquil li contrato li quixbânu li Dios riqßuineb li tenamit.^~5 Ut lâin quinye reheb li carner: —Lâin incßaß chic texcuil. Cui cuan ani tâcâmk êre, chicâmk. Cui cuan ani tâsachk êre, chisachk. Ut li joß qßuial chic teßcanâk, cheßxtiuhak ribeb chi ribileb rib.}+ Ut chiru jun po quinsach ruheb oxib laj ilol reheb li carner. Incßaß chic quincuyeb xmâc xban nak eb aßan xicß ajcuiß niquineßril lâin.w|g Quin-oc ut chokß aj ilol reheb li carner re camsîc. Ut quinqßue inchßôl chirilbaleb li rahobtesinbileb. Quinsicß cuib inxukß. Li jun “usilal” lix cßabaß quinqßue. Ut li jun chic “junajak xchßôleb” xcßabaß quinqßue.%{C Joßcan ajcuiß lâin incßaß chic tincuil xtokßobâl ruheb lin tenamit, chan li Kâcuaß. —Tincanabeb ban re nak xicß teßril ribeb chi ribileb rib. Tinkßaxtesiheb saß rukßeb lix reyeb toj retal teßsachekß xbaneb. Ut lâin incßaß tincoleb saß rukßeb, chan li Kâcuaß.z Eb li nequeßlokßoc reheb li carner, nequeßxcamsi ut nequeßxcßoxla nak mâcßaßeb xmâc. Ut eb li nequeßcßayin reheb nequeßxye: —Bantiox xak re li Kâcuaß nak yôco chi biomocß. Chi moco laj ilol reheb nequeßril xtokßobâl ruheb li carner.Wy' Li Kâcuaß lin Dios quixye cue: —Tâcuileb li carner re camsîc, chan cue.ax; Eb laj ilol re li tenamit japjôqueb re chi yâbac xban nak xsacheß lix chßinaßusal lix tenamiteb. Chanchan nak nequeßyâbac li ral li cakcoj xban nak li qßuicheß li cuan chire li nimaß Jordán quisacheß ru.\w1 Chexyâbak xban xrahil êchßôl. Quitßaneß li cheß ciprés. X-osoß li nînki chacalteß li cßajoß xchakßal ru. Chexyâbak xban nak quisacheß li nînki ji aran Basán. Qui-osoß chixjunil li qßuicheß.)v M Canabomak êrib chixcßulbal li tojba mâc châlc re saß êbên, lâex aj Líbano. Lâex tex-osokß joß nak quicßateß li chacalteß li cuan saß qßuicheß.u Lâin tinqßue xcacuilal xchßôleb lin tenamit. Ut saß incßabaß lâin teßcuânk saß xyâlal. Lâin li Kâcuaß ninyehoc re aßin.ftE Lâin tintenkßaheb chixcuybal xnumsinquil li raylal joß nak quintenkßaheb chak nak queßnumeß chak saß li Caki Palau aran Egipto. Lâin quintenkßaheb nak quinqßue chi chakic li nimaß ut queßnumeß jun pacßal. Lâin tincuisi xcuanquileb laj Asiria re nak incßaß chic teßxnimobresi ribeb ut tinsach ajcuiß xcuanquileb laj Egipto.Lâin tinqßue xcacuilal xchßôleb lin tenamit. Ut saß incßabaß lâin teßcuânk saß xyâlal. Lâin li Kâcuaß ninyehoc re aßin.msS Tincuisiheb chak saß li tenamit Egipto joß ajcuiß saß li tenamit Asiria ut tebincßam saß lix tenamiteb Galaad ut Líbano. Aran teßcuânk ut incßaß chic tâtzßaklok li naßajej re teßcuânk xban nak kßaxal nabalakeb.[r/ Usta ac xinjeqßuiheb ru saß eb li tenamit, ut usta cuanqueb chak saß li najtil tenamit, toj aran tineßxcßoxla chak. Teßsukßîk chak ut teßcuânk cuißchic saß lix naßajeb rochbeneb li ralal xcßajol. q Lâin tebinbok cuiqßuin ut tinchßutub ruheb xban nak ac xebincol. Ut kßaxal cuißchic nabalakeb joß nak queßcuan chak junxil.6pe Cauhakeb rib chi pletic li ralal xcßajoleb laj Efraín. Tâsahokß saß xchßôleb joß nak nasahoß saß xchßôleb nak nequeßrucß li vino. Nak teßxqßue retal li usilal xinbânu reheb, tâsahokß ajcuiß saß xchßôleb li ralal xcßajol. Tâsahokß saß xchßôleb cuiqßuin lâin li Kâcuaß.Ho  Lâin tinqßue xcacuil xchßôleb li ralal xcßajol laj Judá. Ut tincoleb ajcuiß li ralal xcßajol laj José. Tebinqßue cuißchic chi sukßîc saß lix naßajeb. Lâin tincuuxtâna ruheb. Chanchan nak mâ jun sut xintzßektânaheb xban nak lâin li Kâcuaß lix Dioseb. Ut tincuabi li cßaßru teßxtzßâma chicuu.7ng Cauhakeb rib laj Israel chi pletic joß li soldado li nequeßxyekßi li xicß nequeßiloc reheb saß li sulul li cuan saß be. Teßnumtâk saß xbêneb li xicß nequeßiloc reheb xban nak lâin li Kâcuaß tincuânk riqßuineb. Teßxcßut xxutâneb li nequeßchal chirix cacuây chi pletic riqßuineb.#m? Saß xyânkeb li tenamit Judá tâêlk chak jun li kßaxal nim xcuanquil, joß li pec li naqßueheß saß xxuc li cab. Aßan chanchan li cheß li nacûtun re junak li muhebâl. Ut chanchan ajcuiß li tzimaj re pletic. Ut aßan li tâtaklânk saß xbên chixjunil li ruchichßochß.[l/ Li nimajcual Dios quixye: —Cßajoß injoskßil saß xbêneb li nequeßtaklan saß xbêneb lin tenamit. Lâin tinqßueheb chixtojbal xmâqueb xban nak incßaß xeßcßamoc be chiruheb saß tîquilal. Abanan lin tenamit Judá lâin tincuil xtokßobâleb ru. Tintenkßaheb ut cauhakeb chic rib joß eb li cacuây li nequeßxic saß plêt. ~-}K{zz/ywvvLuutssNrrJqq>poohnnfmlkkTjAii/hLg_ffNee dncbbqa``P_4^]6\[ZGYXXIWW+UU TTSRgQPPONN-MSL.KcJJ-IwH.GG)FFLEiDCCB1A@@@??3>X=J<9;*::R9E8754433N22o11]1 0z//n.`-,,C+^*)''<&%$$c#""" CH?v7A#oy&bJu P \   ! RaW'¿Ani êre lâex târûk tixtik ru lix yu'am usta naxic xch'ôl xc'oxlanquil? Cheq'uehak retal li xul li neque'rupupic chiru choxa. Eb a'an inc'a' neque'au, chi moco neque'k'oloc chi moco neque'xxoc xtzacaêmk sa' c'ûlebâl. Ut lê Yucua' cuan sa' choxa, a'an naq'uehoc xcuaheb. ¿Ma inc'a' ta bi' k'axal rarôquex lâex chiruheb a'an?n UJo'can ut nak ninye êre: Mixic êch'ôl chirix lê cua êruc'a chi moco chirix chanru têtikib êrib. ¿Ma inc'a' ta bi' k'axal lok' li kayu'am chiru li c'a'ru takatzaca? ¿Ma inc'a' ta bi' k'axal lok' li kayu'am chiru li kak'?t aMâ ani naru nac'anjelac chiru cuib chi patrón. Naru tixra li jun ut tixtz'ektâna li jun chic malaj ut xic' târil li jun ut tix-oxlok'i li jun chic. Jo'can nak mâ jok'e naru têc'oxla li Dios cui ca'aj cui' lê biomal nequec'oxla., QCui ut inc'a' saken na-iloc li xnak' êru, cuanquex sa' k'ojyîn. Ut jo'can ajcui' lê na'leb. Cui inc'a' châbil lê na'leb, cuanquex sa' xk'ojyînal ru li mâc., QLi xnak' êru chanchan jun li lámpara. Xban nak na-iloc li xnak' êru, cuanquex sa' cutan. Chanchan lê na'leb. Cui châbil lê na'leb, cuanquex sa' cutan saken.[/Jo'can nak chenauhak nak bar cuan cui' lê biomal, aran ajcui' cuânk lê c'a'ux. Q'uehomak ban êch'ôl chirix lê biomal cuan sa' choxa bar cui' inc'a' namaxen chi moco nak'olen ru ut bar cui' inc'a' tâelk'âk.Mêq'ue êch'ôl chixc'ûlanquil êbiomal sa' ruchich'och' bar cui' namaxen ut nak'olen ru ut bar cui' neque'oc laj êlk' chi elk'ac.[/re nak inc'a' tâc'utûnk chiruheb lê ras êrîtz'in nak yôquex chi ayunic. Chic'utûnk ban chiru lê Yucua' li inc'a' na-ilman ru. Ut lê Yucua' li naxnau chixjunil li nequebânu, a'an tâk'ajcâmûnk êre.U#A'ut lâex nak têbânu lê ayûn, têch'aj lê ru ut têyîb êrib chi us,}sUt nak têbânu lê ayûn, mêbânu jo' neque'xbânu laj ca' pac'al u. Eb a'an neque'xbânu rib nak raheb sa' xch'ôl yal re nak tâna'ek' nak yôqueb xbânunquil lix ayûn. Relic chi yâl tinye êre nak eb a'an ac xe'xc'ul lix k'ajcâmunquil.Cui inc'a' nequecuy xmâqueb lê ras êrîtz'in, jo'can ajcui' lâex inc'a' tâcuyek' êmâc xban lê Yucua' cuan sa' choxa.iKCui nequecuy xmâqueb lê ras êrîtz'in, tixcuy ajcui' êmâc lâex lê Yucua' cuan sa' choxa.$A Ut moâq'ue taxak chi âlêc. Choâcol ban chiru li inc'a' us. Âcue li nimajcual cuanquil, li lok'onîc ut li lok'al chi junelic k'e cutan. Jo'can taxak.W' Ut chacuy chasach ta li kamâc jo' nak nakacuyeb xmâc li neque'mâcob chiku.;~q Chaq'ue taxak ke li kacua kuc'a chi cuulaj cuulaj.s}_ Chichâlk ta lâ nimajcual cuanquilal. Chi-uxk ta li nacacuaj, jo' sa' choxa jo' ajcui' sa' ruchich'och'.y|k Ut lâex jo'ca'in nak textijok: At Kâcua', cuancat sa' li santil choxa, lok'oninbilak taxak lâ santil c'aba'.{ Mêjuntak'êta bi' êrib riq'uin eb a'an xban nak lê Yucua' naxnau c'a'ru nac'anjelac êre chi toj mâji' nequetz'âma chiru.:zmUt nak textijok, mêye q'uila âtin chi mâc'a' rajbal jo' neque'xbânu li inc'a' neque'xpâb li Dios. Eb a'an neque'xc'oxla nak riq'uin li q'uila âtin, te'abîk xban li Dios.Ty!Ut nak textijok lâex, ocankex sa' lê rochoch, tz'apomak re li cab, ut tijonkex chiru lê Yucua' li inc'a' na-ilman ru. Ut lê Yucua' li naril chixjunil li c'a'ru nequebânu, a'an tâk'ajcâmûnk êre.PxUt nak textijok moco jo'cakex ta eb laj ca' pac'al u. Eb a'an neque'xxakab chak ribeb chi tijoc sa' eb li cab li neque'xch'utub cui' ribeb laj judío ut neque'xxakab rib chi tijoc sa' xâla be yal re nak te'ilek'. Relic chi yâl tinye êre nak eb a'an ac xe'xc'ul lix k'ajcâmunquileb nak que'q'uehe' xlok'al xbaneb li cuînk.|wqChabânu ban chi mukmu ut lâ yucua' li naxnau chixjunil li c'a'ak re ru nacabânu, a'an li tâk'ajcâmûnk âcue.vLi c'a'ru tâsi re li mâc'a' cuan re, mâ ani aj e tâserak'i li c'a'ru xasi, chi moco tâserak'i re li tz'akal âcuamîg. u Ut nak tâsi li c'a'ak re ru re li ani târaj tenk'âc, mâbânu jo' neque'xbânu laj ca' pac'al u. Eb a'an neque'xic sa' li cab li neque'xch'utub cui' ribeb laj judío ut sa' eb li c'ayil chixyebal resil li usilal neque'xbânu re nak te'q'uehek' xlok'al xbaneb li cuînk. Relic chi yâl tinye êre nak eb a'an ac xe'xc'ul lix k'ajcâmunquil nak que'q'uehe' xlok'al xbaneb li cuînk.?t yCheq'uehak retal c'a'ru nequebânu. Cui lâex têbânu li usilal yal re nak tex-ilek' jo' neque'xbânu eb laj fariseo, mâc'a'ak lê k'ajcâmunquil riq'uin lê Yucua' cuan sa' choxa.Os0Tîcak bi' êch'ôl jo' lê Yucua' li cuan sa' li choxa tîc xch'ôl.qr[/Ut cui ca'aj cui' lê rech tenamitil nequeq'ue xsahil xch'ôleb, ¿c'a'ru rusil a'an? ¿Ma inc'a' ta bi' jo'can ajcui' neque'xbânu li inc'a' neque'xpâb li Dios?Tîcak bi' êch'ôl jo' lê Yucua' li cuan sa' li choxa tîc xch'ôl./qW.Cui ca'aj cui' li neque'rahoc êre nequera, ¿c'a'ru lê k'ajcâmunquil têc'ul? ¿Ma inc'a' ta bi' jo'can ajcui' neque'xbânu eb laj titz'ol toj, li neque'balak'in?p+-Cui têbânu chi jo'can, lâexak ralal xc'ajol lê Yucua' cuan sa' choxa. A'an naq'uehoc chak li sak'e sa' xbêneb li useb xna'leb jo' ajcui' li inc'a' useb xna'leb. Ut a'an ajcui' naq'uehoc chak li hab sa' xbêneb li tîqueb xch'ôl jo' ajcui' li inc'a' tîqueb xch'ôl.qo[,Abanan lâin tinye êre, cherahak li xic' na-iloc êre. Chetz'âma usilal sa' xbêneb li neque'hoboc êre. Chebânuhak li us reheb li xic' neque'iloc êre ut chextijok chirix li neque'bânun mâusilal êre ut neque'rahobtesin êre.Yn++rabiom resil nak têra li ani narahoc êre ut xic' têril li xic' na-iloc êre.xmi*Li ani tixtz'âma c'a'ru re âcue, q'ue re. Ut li ani tâajok to'onînc âcuiq'uin, mâk'etk'eti âcuib chiru.bl=)Cui ani tâminok âcuu chixc'ambal li rîk jun kilómetro, c'am cuibak kilómetro lâat.tka(Li ani târaj tatxc'am riq'uin laj rakol âtin ut târaj xmak'bal lâ camîs, q'ue ajcui' lâ chaquêt re.j#'Abanan lâin tinye êre: Mêsume mâusilal riq'uin mâusilal. Cui junak tixq'ue junak ruk' sa' âcuu, q'ue cui'chic chixsac' li jun pac'al.2i]&rabiom resil nak quiyehe' chi jo'ca'in najter: Cui ani târisi xnak' âcuu, tâisîk ajcui' li xnak' ru a'an. Cui ani târisi li ruch âcue, tâisîk ajcui' li re a'an.>hu%Jo'ca'in ban têbânu. Cui têye nak yâl, junes yâl têye. Ut cui têye nak inc'a', junes inc'a' têye. Cui têq'ue xtz'akob li âtin a'an, li na'leb a'an riq'uin laj tza nachal.g$Chi moco têbânu li juramento sa' xc'aba' lê jolom xban nak lâex inc'a' naru têsakobresi lê rismal chi moco naru têk'ekobresi..fU#Ut mêpatz' xc'aba' li ruchich'och' xban nak a'an xna'aj li rok. Ut mêpatz' xc'aba' li tenamit Jerusalén xban nak a'an xtenamit li nimajcual Dios, li tz'akal Rey.*eM"Abanan lâin tinye êre tento têbânu li c'a'ru têyechi'i ut mêbânu li juramento chi mâc'a' rajbal. Mêpatz' xc'aba' li choxa xban nak a'an xna'aj li Dios.d%!rabiom resil nak quiyehe' reheb lê xe'tônil yucua' chi jo'ca'in: Li c'a'ak re ru têyechi'i xbânunquil riq'uin juramento, tento têbânu."c= Abanan lâin ninye êre lix yâlal a'an. Li ani naxjach rib riq'uin li rixakil chi inc'a' xmux ru xsumlajic li ixakilbej, a' li bêlomej cuan xmâc nak li ixk a'an tixmux ru xsumlajic. Ut li ani tâc'amok re li ixk, li ac xcanabâc xban xbêlom, li cuînk a'an naxmux ru li sumsu.bUt yebil ajcui' chi jo'ca'in: Li ani tixjach rib riq'uin li rixakil, tento nak tixyîb li hu re xjachbal rib ut tixq'ue re.a-Cui lâ nim uk' naq'uehoc âcue chi mâcobc, us raj cui tâyoc' ut tâtz'ek. K'axal us nak tâsachk lâ cuuk' chiru nak tatxic lâat sa' xbalba.#`?Lê najter na'leb tento têcanab chi junaj cua. Li c'a'ak re ru tâq'uehok êre chi mâcobc, têtz'ektâna. Cui li xnak' lâ cuu li cuan sa' ânim naq'uehoc âcue chi mâcobc, us raj nak tâcuisi ut tâtz'ek. K'axal us nak tâsachk li xnak' âcuu chiru nak tatxic lâat sa' xbalba.|_qUt lâin tinye êre nak yalak ani tixca'ya junak ixk re xrahinquil ru, ac xmux ru lix sumlajic xban xrahinquil ru.;^qrabiom resil nak quiyeman najter: Matmuxuc caxâr.9]kUt inc'a' tat-êlk aran cui inc'a' tâtoj chixjunil li jo' q'uial te'xpatz' âcue. Relic chi yâl ninye âcue nak tento tâc'am âcuib sa' usilal riq'uin lâ cuas âcuîtz'in.W\'Cui cuan lâ ch'a'ajquilal riq'uin lâ cuas âcuîtz'in, yîb ru chi junpât. Cui inc'a' nacac'am âcuib sa' usilal chi junpât, mâre anchal tatxc'am riq'uin laj rakol âtin ut a'an tatxtakla sa' tz'alam.[canab aran lâ mayej, ut ayu, c'am chak âcuib sa' usilal riq'uin lâ cuas âcuîtz'in, tojo'nak toxâk'axtesi lâ mayej.Z%Jo'can nak cui sa' xq'uebal lâ mayej chiru li artal tâjulticok' âcue nak târec'a sa' xch'ôl lâ cuas âcuîtz'in nak cuan âmâc chiru,Y)Aban lâin tinye êre lix yâlal a'an. Li ani tâjosk'ok riq'uin li ras rîtz'in târakek' âtin sa' xbên. Ut li ani tixtz'ektâna li ras rîtz'in cuan xmâc chiru laj rakol âtin. Ut li ani tixye xyaj tiox re li ras rîtz'in, mâre anchal tâxic sa' xxamlel li xbalba.X!rabiom resil li chak'rab nak yebil reheb li kaxe' katôn: Mâcamsi âcuas âcuîtz'in. Li ani tâcamsînk, toj tixtoj rix sa' rakba âtin.7WgTinye ajcui' êre nak cui lix tîquilal lê ch'ôl inc'a' tixk'ax ru xtîquilal xch'ôleb laj tz'îb ut eb laj fariseo, inc'a' tex-oc rubel lix nimajcual cuanquilal li Dios.:VmLi ani naxk'et li chak'rab, usta nac'utun nak inc'a' nim xcuanquil chiru a'an, ut cui naxc'ut chiru li ras rîtz'in xbânunquil chi jo'can, li jun a'an k'axal ca'ch'in lix lok'al tâq'uehek' re sa' lix nimajcual cuanquilal li Dios. Abanan li ani naxbânu chi tz'akal li naxye li chak'rab, ut tixc'ut chiru li ras rîtz'in xbânunquil chi jo'can, li jun a'an k'axal nim lix lok'al tâq'uehek' re sa' lix nimajcual cuanquilal li Dios.HU Relic chi yâl tinye êre nak tâosok' li choxa, tâosok' li ruchich'och', ut yal ta jun xlêtril chi moco junak retalil li chak'rab tâsachk xcuanquil. Toj retal talaje'c'ulmânk chixjunil.UT#Mêc'oxla nak xinchal chixsachbal xcuanquil li chak'rab li quiq'uehe' re laj Moisés chi moco li ac xole'xye li profeta. Inc'a' xinchal chixsachbal xcuanquil a'an. Xinchal ban re nak tâtz'aklok ru a'an.`S9Jo'can ajcui' lâex. Lâex lix cutan saken li ruchich'och'. Chic'utûnk bi' lê châbilal chiruheb lê ras êrîtz'in re nak eb a'an te'xq'ue retal li us nequebânu ut te'xq'ue xlok'al lê Yucua' li cuan sa' choxa./RWChi moco nalochman junak candil re xq'uebal rubel junak chacach. Naq'ueman ban sa' xbên xna'aj candil re nak tixcutanobresi sa' li cab li cuanqueb cui' chixjunileb.QLâex aj pâbanel, lâex lix cutan saken li ruchich'och'. Junak tenamit cuan sa' xbên junak tzûl mâ jaruj naru xmukbal.[P/ Lâex aj pâbanel chanchanex li atz'am li nac'anjelac arin sa' ruchich'och'. Cui ta li atz'am tâsachk xqui'al, ¿c'a' ta raj chic ru tâoc cui'? Mâc'a' chic tâoc cui'. Yal re tz'ekec' aj chic ut re yek'îc. O  Miraho' êch'ôl. Chisahok' ban êch'ôl riq'uin li c'a'ru tâuxk êre xban nak k'axal nim lê k'ajcâmunquil tâq'uehek' êre sa' choxa. Moco ca'aj cui' ta lâex yôquex chi c'uluc re li raylal. Jo'can aj ban cui' que'xc'ul li profeta li que'cuan junxil.Ny Us xak êre nak texhobek' ut texrahobtesîk sa' inc'aba' ut tâyehek' êre c'a'ak re ru chi mâusilal chi yal tic'ti'.M} Us xak reheb li neque'rahobtesîc sa' xc'aba' li tîquilal, xban nak eb a'an cuânkeb chic rubel lix cuanquilal li Dios. L Us xak reheb li neque'xtenk'a ras rîtz'in chi cuânc sa' tuktûquil usilal xban nak eb a'an ralal xc'ajol li Dios te'yehek' reheb.MKUs xak reheb li tîqueb xch'ôl xban nak eb a'an te'ril ru li Dios.\J1Us xak reheb li neque'uxtânan u xban nak eb a'an te'uxtânâk ruheb xban li Dios.-ISUs xak reheb li te'raj ru xbânunquil li tîquilal. Chanchan li te'tz'ocâk ut te'chakik re. Us xak reheb xban nak li Dios tâtenk'ânk reheb chixbânunquil li us.rH]Us xak reheb li tûlaneb xban nak eb a'an te'êchanînk re li na'ajej li yechi'inbil reheb xban li Dios.eGCUs xak reheb li neque'yâbac xban xrahileb xch'ôl xban nak eb a'an tâc'ojobâk xch'ôleb.F-Us xak reheb li neque'rec'a nak cubenak xcuanquileb xban nak eb a'an cuânkeb chic rubel lix nimajcual cuanquilal li Dios.@E{Qui-oc chixch'olobanquil lix yâlal chiruheb ut quixye:D 9Ut nak quirileb li q'uila tenamit, li Jesús quitake' sa' xbên jun li tzûl. Ut nak quic'ojla, eb li yôqueb chixtâkenquil que'xch'utub rib riq'uin.XC)Ut quitâkêc xbaneb li q'uila tenamit. Cuan li que'chal chak Galilea. Cuan li que'chal chak Decápolis. Cuan li que'chal chak Jerusalén. Cuan li que'chal chak Judea jo' ajcui' jun pac'al li nima' Jordán.B)Quicuulac resil sa' chixjunil li na'ajej Siria li c'a'ru yô chixbânunquil li Jesús aran Galilea. Ut que'xc'am riq'uin chixjunileb li yaj. Q'uila pây ru lix yajeleb ut lix raylaleb. Cuan li toj nak'ehin xyajeleb. Ut cuan li cuanqueb mâus aj musik'ej riq'uineb ut cuanqueb ajcui' li sic. Ut li Jesús naxq'uirtesiheb.Ut quitâkêc xbaneb li q'uila tenamit. Cuan li que'chal chak Galilea. Cuan li que'chal chak Decápolis. Cuan li que'chal chak Jerusalén. Cuan li que'chal chak Judea jo' ajcui' jun pac'al li nima' Jordán."A=Ut li Jesús quixbeni chixjunil li na'ajej Galilea. Yô chixc'utbal lix yâlal sa' eb li cab li neque'xch'utub cui' ribeb laj judío. Quixch'olob xyâlal li châbil esilal chirix lix cuanquilal li Dios. Ut yô chixq'uirtesinquil chixjunil li q'uila pây ru chi yajel ut li raylal.`@9Ut sa' junpât que'xcanab lix yucua'eb ut que'xcanab li jucub ut que'xtâke li Jesús.? Junpât na chic quibêc li Jesús nak quixtauheb cui'chic cuibeb li cuînk rîtz'ineb rib. A'aneb laj Jacobo ut laj Juan. Cuanqueb sa' lix jucub rochben laj Zebedeo lix yucua'eb. Yôqueb chixxitinquil lix yoy. Ut li Jesús quixbokeb re nak te'xic chirix.D>Ut sa' junpât que'xcanab lix yoy ut que'xtâke li Jesús. =Li Jesús quixye reheb: -Chinêtâke. Mâcua' chic caribc têbânu. Êras êrîtz'in ban chic têsic' re te'pâbânk, chan reheb. < Sa' jun cutan nak coxnumek' li Jesús chire li palau cuan Galilea, quirileb cuib li cuînk rîtz'ineb rib. Li jun, a'an laj Simón. Aj Pedro nayeman re. Li jun chic aj Andrés xc'aba'. Yôqueb chixq'uebal lix yoy sa' li palau xban nak a'aneb aj chapol car. ;Chalen nak quicuulac aran, li Jesús yô chixch'olobanquil lix yâlal ut quixye: -Chiyot'ek' êch'ôl ut jalomak êc'a'ux xban nak cuulac re xk'ehil nak tinq'uehek' sa' incuanquil xban li Dios. Ut lâin chic cuânk incuanquil sa' xbêneb li cualal inc'ajol.- : li tenamit chanchan li cuanqueb sa' k'ojyîn xban nak inc'a' neque'xnau lix yâlal. Chanchan quicutano' nak que'ril nak que'xtau li colba-ib. Chanchan nak cuanqueb sa' jun na'ajej re câmc xban lix mâqueb nak quicuulac li cutan sa' xyânkeb. (Isa. 9:1-2)V9%Aran sa' xch'och' laj Zabulón ut sa' xch'och' laj Neftalí, li cuan chire li be li naxic sa' li palau, aran jun pac'al li nima' Jordán, sa' li na'ajej Galilea bar neque'cuan cui' li mâcua'eb aj judío,P8A'in quic'ulman jo' quixye li profeta Isaías nak quixye chi jo'ca'in:7 Qui-el Nazaret ut cô Capernaum. Ut aran quicana. Li tenamit a'an cuan chire li palau sa' xch'och'eb laj Zabulón ut eb aj Neftalí.a6; Nak li Jesús quirabi resil nak laj Juan cuan chi prêxil, cô Nazaret xcuênt Galilea.^55 Tojo'nak quicanabâc xban laj tza ut eb li ángel que'cuulac ut que'c'anjelac chiru.S4 Tojo'nak li Jesús quichak'oc ut quixye re: -Elen chicuu lâat aj tza, xban nak jo'ca'in tz'îbanbil sa' li Santil Hu: Li Kâcua' lâ Dios tâlok'oni ut ca'aj cui' chiru a'an tatc'anjelak. (Deut. 6:13)t3a Ut quixye re li Jesús: -Chixjunil a'in tinq'ue âcue cui lâat tâcuik'ib âcuib chicuu ut tinâlok'oni.-\21Ut quic'ame' cui'chic xban laj tza sa' xbên jun li tzûl k'axal najt xteram. Ut laj tza quixc'ut chak chiru li Jesús chixjunil li tenamit li cuan sa' ruchich'och' jo' ajcui' lix nimal lix lok'al cuan chi sa'./1WUt li Jesús quichak'oc ut quixye re: -Tz'îbanbil ajcui' sa' li Santil Hu chi jo'ca'in: Mâtz'âma xmilagro li Kâcua' lâ Dios yal chi mâc'a' rajbal. (Deut. 6:16)0'Ut laj tza quixye re: -Cui tz'akal yâl nak lâat ralal li Dios, cut âcuib tak'a. Mâc'a' tâc'ul xban nak jo'ca'in tz'îbanbil sa' li Santil Hu: Tixtaklaheb lix ángel châcuilbal ut riq'uin ruk'eb tate'xchap re nak inc'a' tâtoch' lâ cuok chiru pec. (Sal. 91:11-12)/}Tojo'nak quic'ame' xban laj tza sa' li santil tenamit Jerusalén; ut coxakabâk toj takec' sa' xbên li rochoch li Dios.^.5Quichak'oc li Jesús ut quixye: -Inc'a' tinbânu a'an xban nak tz'îbanbil retalil sa' li Santil Hu: Mâcua' ca'aj cui' riq'uin li naxtzaca yo'yo cui' li cuînk; riq'uin ban li âtin li naxye li Dios. (Deut. 8:3) - Ut laj tza quicuulac riq'uin ut quixye re: -Cui tz'akal yâl nak lâat ralal li Dios, suk'isiheb chok' caxlan cua li pec a'in.-K,Nak ac xbânu x-ayûn ca'c'âl cutan ca'c'âl k'ojyîn quitz'oca.x+ kTojo'nak li Jesús quic'ame' xban li Santil Musik'ej sa' li chaki ch'och' re tâyalek' râlenquil xban laj tza.*Ut qui-abîc xyâb xcux li Dios toj sa' choxa nak quixye: -A'an a'in li cualal raro inban. Nasaho' inch'ôl riq'uin, chan.D)Ut nak ac xcubsîc xha' li Jesús, qui-el chak sa' li ha'. Ut sa' junpât quiteli li choxa chiru ut quiril li Santil Musik'ej chanchan jun li paloma nak yô chak chi cubec sa' xbên li Jesús.Ut qui-abîc xyâb xcux li Dios toj sa' choxa nak quixye: -A'an a'in li cualal raro inban. Nasaho' inch'ôl riq'uin, chan.1([Ut li Jesús quichak'oc ut quixye re: -Us takabânu anakcuan xban nak tento tâuxmânk chixjunil li c'a'ru naxye li Dios, chan. Tojo'nak quixc'uluban xch'ôl laj Juan.'3Abanan laj Juan inc'a' raj quiraj xcubsinquil xha' ut quixye re: -Mâcua' raj lâin tincubsînk âha'. Lâat raj ban tatcubsînk inha' lâin, chan.& Ut quicuulac xk'ehil nak li Jesús quichal chak Galilea. Quicuulac riq'uin laj Juan re nak tâcubsîk xha' xban sa' li nima' Jordán.F% Ac cuan chak sa' ruk' lix c'anjelebâl. Ut târapu ru chi us li riyajil li trigo ut tixch'utub lix trigo sa' lix c'ûlebâl ut li rix tixc'at sa' li xam li mâ jaruj nachup, chan laj Juan. $9 Yâl nak lâin nincubsi êha' riq'uin ha' retalil nak xyot'e' êch'ôl ut xejal êc'a'ux. Abanan châlc re li k'axal nim xcuanquil. Xban nak k'axal nim xcuanquil chicuu lâin, moco inc'ulub ta nak tincuisi lix xâb. A'an tixcubsi êha' riq'uin li Santil Musik'ej ut riq'uin xam.U## Q'uehomak retal xban nak châlc re li rakba âtin sa' êbên jo' nak ac cauresinbil li mâl re xyoc'bal lix xe' li che'. Ut chixjunil li che' inc'a' châbil li ru naxq'ue, nayoc'man ut naq'ueman sa' xam.D" Mêc'oxla nak inc'a' têc'ul xjosk'il li Dios yal xban nak lâex ralal xc'ajol laj Abraham. Lâin tinye êre nak li Dios târûk tixyo'obtesi li pec a'in chok' ralal xc'ajol laj Abraham.!Chebânuhak ban li us re nak tâc'utûnk nak xyot'e' êch'ôl ut xejal êc'a'ux. Chanchanakex li che' châbil li ru naxq'ue. Nak quiril nabaleb xcomoneb laj fariseo ut xcomoneb laj saduceo yôqueb chi cuulac yal re nak te'cubsîk xha'eb, quixye reheb: -Lâex chanchanex li ral li c'ambolay. ¿Ani xyehoc êre lâex nak târûk têcol êrib chiru lix josk'il li Dios li tâchâlk sa' êbên?PQue'xxôto xmâqueb ut laj Juan naxcubsiheb xha' sa' li nima' Jordán.SYalak bar que'chal chak li que'cuulac chirabinquil li c'a'ru yô chixyebal laj Juan. Nabal que'chal Jerusalén. Nabal que'chal chak Judea ut nabal cui'chic que'chal chak nach' riq'uin li nima' Jordán.3Li rak' narocsi laj Juan, a'an yîbanbil riq'uin rix li xul camello ut lix c'âmal xsa' a'an yal tz'ûm. Aj sâc' naxtzaca riq'uin xya'al sak c'au.+OLi profeta Isaías quiâtinac chirix laj Juan nak quixye chi jo'ca'in: A'an tâch'olobânk xyâlal chi cau xyâb xcux sa' li chaki ch'och', ut tixye: Yîbomak lê yu'am ut yo'on cuânkex chixc'ulbal li Kâcua' jo' nak neque'xyîb li be re xc'ulbal junak li nim xcuanquil, chan. (Isa. 40:3)8i-Chiyot'ek' êch'ôl ut chejal êc'a'ux xban nak yô chak chi châlc li tâq'uehek' sa' xcuanquil xban li Dios. Ut a'an chic tâcuânk xcuanquil sa' xbêneb li ralal xc'ajol.4 cMokon chic quicuulac laj Juan laj Cubsihom Ha' sa' li chaki ch'och' cuan Judea. Yô chixch'olobanquil xyâlal chirix lix nimajcual cuanquilal li Dios. Quixye chi jo'ca'in:!;Que'chal ut que'cuan sa' jun li tenamit Nazaret xc'aba' xcuênt Galilea. A'in quic'ulman jo' que'xye li profeta nak que'xye nak aj Nazaret tixc'aba'in.s_Ut nak quirabi resil nak a' laj Arquelao chic li rey aran Judea rêkaj laj Herodes lix yucua', laj José quixucuac chi xic aran. Ut nak quic'utbesîc chiru sa' xmatc', que'côeb sa' jun na'ajej xcuênt Galilea.Que'chal ut que'cuan sa' jun li tenamit Nazaret xc'aba' xcuênt Galilea. A'in quic'ulman jo' que'xye li profeta nak que'xye nak aj Nazaret tixc'aba'in.iKUt laj José quicuacli, quixc'am li c'ula'al jo' cui' lix na' ut quichal sa' li tenamit Israel.,QUt quixye re: -Cuaclin. C'am li c'ula'al jo' cui' li na'bej ut texxic cui'chic sa' li tenamit Israel xban nak xe'cam li que'ajoc re xcamsinquil li c'ula'al, chan.ucUt nak quicam laj Herodes, jun x-ángel li Kâcua' quixc'utbesi rib chiru laj José sa' xmatc' aran Egipto.3Qui-abîc li yâbac sa' li tenamit Ramá xban li nimla rahil ch'ôlej, ut yot'ba ch'ôlej li que'xc'ul. A'an eb li ixk aj Israel nak yôqueb chi yâbac chirixeb lix coc'al. Ut inc'a' chic neque'raj xc'ojobanquil xch'ôleb xban nak ac camenakeb chic lix coc'aleb. (Jer. 31:15)_7Jo'can nak quitz'akloc ru li yebil xban li profeta Jeremías nak quixye chi jo'ca'in: A'ut laj Herodes nak quiril nak quibalak'îc xbaneb laj k'e, k'axal nak quichal xjosk'il. Ut quixtakla xcamsinquil chixjunileb li coc' têlom cuanqueb Belén, jo' cui' sa' eb li na'ajej cuanqueb chixc'atk. Que'camsîc chixjunileb li coc' têlom li toj c'ula'aleb jun xxiquic aj ca'cab chihab xban nak quixbir rix c'a'ru li cutan quiyo'la cui' li c'ula'al jo' quiyehe' re xbaneb laj k'e.OUt que'cuan aran Egipto toj quicam laj Herodes. A'an quic'ulman jo' quixtz'îba li profeta li quiyehe' re xban li Kâcua' nak quixye: Sa' li tenamit Egipto quinbok chak li cualal, chan. (Ose. 11:1)Ut laj José qui-aj ru, quicuacli ut quixc'am li c'ula'al jo' cui' lix na' ut sa' ajcui' li k'ojyîn a'an que'côeb Egipto.K Ut nak ac xcôeb laj k'e, jun x-ángel li Kâcua' quixc'ut rib chiru laj José sa' xmatc' ut quixye re: -Cuaclin, c'am li c'ula'al jo' cui' lix na'. Tex-êlk arin ut ayukex sa' li tenamit Egipto. Ut aran texcanâk toj lâin toxinyehok âcue. Tex-êlelik xban nak laj Herodes oc re chixsic'bal li c'ula'al re xcamsinquil.-)K Ut que'c'utbesîc chiruheb xban li Dios sa' xmatq'ueb nak inc'a' chic te'suk'îk riq'uin laj Herodes. Sa' jalan chic be que'xc'am nak que'suk'i sa' xtenamiteb. ' Ut nak que'oc sa' li cab, que'xtau li c'ula'al rochben lix María li na'bej. Ut que'xcuik'ib rib chiru li Jesús ut que'xlok'oni. Ut que'xte lix c'ûlebâleb ut que'xq'ue lix mâtan. Ut li mâtan li que'xq'ue, a'an li oro, li incienso ut li sununquil ban mirra xc'aba'.k O Ut c'ajo' nak que'saho' sa' xch'ôleb chirilbal li chahim nak quixakli sa' xbên li na'ajej a'an.K  Ut nak que'rabi li quixye li rey, eb laj k'e que'côeb. Ut li chahim li que'ril chak sa' releb sak'e yô chi xic c'amol be chiruheb tojo'nak quixakli sa' xbên li na'ajej cuan cui' li c'ula'al.] 3Ut nak quixtaklaheb Belén quixye reheb: -Ayukex aran Belén ut q'uehomak êch'ôl chixsic'bal toj retal têtau li c'ula'al. Ut nak têtau chak, tolêye cue re nak tinxic ajcui' lâin ut toxinlok'oni chak, chan.p YTojo'nak laj Herodes quixbokeb laj k'e sa' mukmu ut quixpatz' reheb jok'e tz'akal quic'utun li chahim.Jo'ca'in tz'îbanbil sa' li Santil Hu: Li tenamit Belén, xch'och'eb laj Judá, moco k'axal ca'ch'in ta lix cuanquil sa' xyânkeb li xnînkal ru tenamit re Judá xban nak aran tâêlk jun Acuabej ut a'an tâberesînk re lin tenamit Israel. (Miq. 5:2)|qUt eb a'an que'chak'oc ut que'xye re: -Aran Belén xcuênt Judea xban nak jo'can tz'îbanbil chak xban li profeta.'Ut laj Herodes quixch'utubeb chixjunil li xbênil aj tij jo' eb ajcui' laj tz'îb sa' li tenamit ut quixpatz' reheb bar tâyo'lâk li Cristo.~uUt nak quirabi a'an, li rey Herodes quisach xch'ôl ut qui-oc xc'a'ux jo' ajcui' chixjunileb li cuanqueb Jerusalén.=sQue'patz'oc ut que'xye: -¿Bar cuan lix reyeb laj judío xyo'la? Xochal xban nak xkil chak toj sa' releb sak'e li chahim retalil lix yo'lajic ut xochal chixlok'oninquil, chanqueb.  ;Nak cuânk chok' rey laj Herodes, li Jesús quiyo'la aran Belén xcuênt Judea. Cuanqueb aj k'e que'chal chak sa' releb sak'e ut que'cuulac Jerusalén.h KAbanan inc'a' quicuan riq'uin toj quiyo'la li xbên c'ula'al. Ut Jesús quixq'ue chok' xc'aba'.h KNak qui-aj ru laj José, quixbânu li c'a'ru quiyehe' re xban lix ángel li Kâcua' sa' xmatc'. Quixc'am lix María sa' rochoch.Abanan inc'a' quicuan riq'uin toj quiyo'la li xbên c'ula'al. Ut Jesús quixq'ue chok' xc'aba'.^ 7A'an a'in li quixye: Jun xka'al toj mâji' cuanjenak riq'uin cuînk tâcuânk lix c'ula'al ch'ina têlom. Ut Emanuel tâq'uehek' chok' xc'aba'. (Isa. 7:14) Chi jalbil ru Emanuel naraj naxye "Li Dios cuan kiq'uin".z oChixjunil a'an quic'ulman re nak tâtz'aklok ru li quixye li profeta Isaías jo' nak quiyehe' re xban li Kâcua'.~ Tâcuânk jun lix c'ula'al ch'ina têlom. Ut Jesús tâq'ue chok' xc'aba' xban nak a'an tâcolok re lix tenamit sa' lix mâqueb, chan.} Ut yô chixc'oxlanquil a'in laj José nak jun lix ángel li Kâcua' quixc'utbesi rib chiru sa' xmatc' ut quixye re: -At José, ralalat li rey David, matc'oxlac chixc'ambal lix María chok' âcuixakil. A'an xcana chi yaj aj ixk xban xcuanquil li Santil Musik'ej. | Ut xban nak tîc xch'ôl laj José, li ac xtz'âman re, inc'a' quiraj xc'utbal xxutân lix María. Xraj raj xcanabanquil chi mukmu._{ 9Ut lix yo'lajic li Jesucristo, jo'ca'in nak quicuan: Lix María lix na' li Jesús ac tz'âmanbil xban laj José. Toj mâji' neque'xlak'ab rib nak lix María quicana chi yaj aj ixk xban xcuanquil li Santil Musik'ej. z Câlaju têp li ralal xc'ajol laj Abraham quicuan toj nak quiyo'la laj David. Ac cuan câlaju têp li ralal xc'ajol laj David nak que'c'ame' aran Babilonia. Ut chirix chic a'an, quicuan cui'chic câlaju têp li ralal xc'ajol chalen toj nak quiyo'la li Cristo.y  Ut laj Jacob, a'an xyucua' laj José, xbêlom lix María. Ut lix María, a'an lix na' li Jesús. Ut li Jesús, A'an li Cristo.x {Ut laj Eliud, a'an xyucua' laj Eleazar. Ut laj Eleazar, a'an xyucua' laj Matán. Ut laj Matán, a'an xyucua' laj Jacob.yw mUt laj Azor, a'an xyucua' laj Sadoc. Ut laj Sadoc, a'an xyucua' laj Aquim. Ut laj Aquim, a'an xyucua' laj Eliud.v  Ut laj Zorobabel, a'an xyucua' laj Abiud. Ut laj Abiud, a'an xyucua' laj Eliaquim. Ut laj Eliaquim, a'an xyucua' laj Azor.u / Ut nak ac chapbileb chak xbaneb laj Babilonia, laj Jeconías quicuan li ralal. Ut a'an laj Salatiel. Ut laj Salatiel, a'an xyucua' laj Zorobabel.*t O Ut laj Josías, a'an xyucua' laj Jeconías jo' eb ajcui' li rîtz'in. Eb a'an que'cuan sa' eb li cutan nak eb laj Israel que'chape' ut que'c'ame' aran Babilonia.s  Ut laj Ezequías, a'an xyucua' laj Manasés. Ut laj Manasés, a'an xyucua' laj Amón. Ut laj Amón, a'an xyucua' laj Josías.}r u Ut laj Uzías, a'an xyucua' laj Jotam. Ut laj Jotam, a'an xyucua' laj Acaz. Ut laj Acaz, a'an xyucua' laj Ezequías.}q uUt laj Asa, a'an xyucua' laj Josafat. Ut laj Josafat, a'an xyucua' laj Joram. Ut laj Joram, a'an xyucua' laj Uzías.p yUt laj Salomón, a'an xyucua' laj Roboam. Ut laj Roboam, a'an xyucua' laj Abías. Ut laj Abías, a'an xyucua' laj Asa.o !Ut laj Isaí, a'an xyucua' li rey David. Ut li rey David, a'an lix yucua' laj Salomón riq'uin li ixk li quicuan chok' rixakil laj Urías.n 1Ut laj Salmón ut lix Rahab, a'aneb xna' xyucua' laj Booz. Laj Booz ut lix Rut, a'aneb xna' xyucua' laj Obed. Ut laj Obed, a'an xyucua' laj Isaí.m Ut laj Aram, a'an xyucua' laj Aminadab. Ut laj Aminadab, a'an xyucua' laj Naasón. Ut laj Naasón, a'an xyucua' laj Salmón.l +Ut laj Judá ut lix Tamar, a'aneb xna' xyucua'eb laj Fares ut laj Zara. Laj Fares, a'an xyucua' laj Esrom. Ut laj Esrom, a'an xyucua' laj Aram.k /Laj Abraham, a'an xyucua' laj Isaac. Laj Isaac, a'an xyucua' laj Jacob. Ut laj Jacob, a'an xyucua' laj Judá jo' eb ajcui' li ras ut li rîtz'in.$j ESa' li hu a'in tz'îbanbil retalil jo' q'uialeb lix xe' xtônal li Jesucristo. Li Jesucristo ralal xc'ajol li rey David ut ralal xc'ajol ajcui' laj Abraham.liQAßan tixtenkßaheb li yucuaßbej ut li alalbej re nak teßxcßam cuißchic rib saß usilal. Ut cui incßaß teßxcßam ribeb saß usilal, lâin tinsach ruheb ut tintzßektâna lix naßajeb, chan li Kâcuaß li nimajcual Dios.h-Relic chi yâl lâin tintakla li profeta Elías êriqßuin nak toj mâjiß nacuulac xkßehil nak tinrakok âtin. Li cutan aßan kßaxal lokß, abanan kßaxal xiu xiu ajcuiß.Aßan tixtenkßaheb li yucuaßbej ut li alalbej re nak teßxcßam cuißchic rib saß usilal. Ut cui incßaß teßxcßam ribeb saß usilal, lâin tinsach ruheb ut tintzßektâna lix naßajeb, chan li Kâcuaß li nimajcual Dios.%gCMisach saß êchßôl li chakßrab li quinqßue re laj Moisés laj cßanjel chicuu saß xbên li tzûl Horeb li quinqßue êre chêjunilex lâex aj Israel.f+Saß li cutan aßan, lâin tinqßueheb li incßaß useb xnaßleb rubel lê cuanquil lâex. Chanchanakeb chic li poks li nequeyekßi saß êrok.eAbanan chokß êre lâex li nequexucua cuu, lix cßulunic li tintakla chanchan nak yô chi êlc chak li sakße xban li tîquilal li tixcßam chak chokß êre. Texpiscßok xban xsahil lê chßôl joß nak nequeßpiscßoc li quetômk nak nequeßel saß lix corraleb.bd ?Li Kâcuaß Dios quixye: —Relic chi yâl cuulac re xkßehil nak lâin tinrakok âtin. Chanchan li xam li cuan saß li horno nak tinrakok âtin saß xbêneb li tenamit. Aran teßosokß li nequeßxnimobresi ribeb joßqueb ajcuiß li nequeßbânun mâusilal. Chanchanakeb li qßuim nak teßcßatk saß li cutan aßan. Ut mâ jun chic teßcolekß.]c3Toj aran têqßue retal li ani quixbânu li us ut li ani incßaß quixbânu li us. Têqßue retal lix jalanil riqßuineb li ani queßcßanjelac chicuu ut li ani incßaß queßcßanjelac chicuu, chan li Kâcuaß.NbLi nimajcual Dios quixye: —Saß li cutan nak tinchßutub ruheb lin tenamit, kßaxal lokßakeb chicuu. Joß jun yucuaßbej naril xtokßobâl ru li ralal li nacßanjelac chiru, joßcan ajcuiß nak tincuil xtokßobâl ruheb lin tenamit lâin.Toj aran têqßue retal li ani quixbânu li us ut li ani incßaß quixbânu li us. Têqßue retal lix jalanil riqßuineb li ani queßcßanjelac chicuu ut li ani incßaß queßcßanjelac chicuu, chan li Kâcuaß. K~}}|{zzyyKxxwOvvuuetss rqq'pp5oonmmlNkjj(ihh@gfeeSedcbaa `_I^^W]d\\7[ZZYY\XXKWdVUoTTFSRQ5PP,ONiMM3LRLKgJbIeHHFFDD!BAAx@@V?_>> =n= u Relic chi yâl tinye êre nak toj cubenak ca'ch'in lix tojbal xmâqueb li tenamit Sodoma ut li tenamit Gomorra chiru lix tojbal xmâqueb li tenamit a'an sa' xk'ehil li rakba âtin.eC Ut yalak ani inc'a' tâc'uluk êre chi moco târabi lê râtin, nak tex-êlk sa' li cab a'an, malaj ut sa' li tenamit, têchik'chik'i li poks cuan chêrok chok' retalil nak inc'a' chic texc'oxlak chirix li na'ajej a'an.M Ut cui texc'ulek' sa' usilal, tâcanâk riq'uineb li tuktûquil usilal. Ut cui inc'a' texc'ulek' sa' usilal, inc'a' ajcui' tâcanâk riq'uineb li tuktûquil usilal. Tâsuk'îk cui'chic êriq'uin. Ut nak tex-oc sa' li cab, q'uehomak xsahil xch'ôleb ut têtz'âma li tuktûquil usilal sa' xbêneb li cuanqueb sa' li cab.#? Ut yalak bar tenamitil ut c'alebâl toxex-ocak cui', patz'omak ani tâc'uluk êre chi sa sa' xch'ôl, ut aran texhilânk riq'uin toja' yâl jok'e texxic.xi Chi moco têc'am xna'aj li c'a'ak re ru tâc'anjelak êre sa' be, chi moco têc'am xjalbal lê rak', chi moco xjalbal êxâb, chi moco êxuk'. Mêc'am li c'a'ak re ru a'in xban nak laj c'anjel, a'an tento nak tâq'uehek' re lix tzacaêmk.r] Mâc'a' c'a'ru têc'am chêrix. Inc'a' têc'am li oro chi moco li plata, chi moco li coc' tumin k'an ru.Y+ Cheq'uirtesiheb li yaj, checuaclesiheb cui'chic chi yo'yo li camenak. Cheq'uirtesiheb li saklep rix ut cherisiheb li mâus aj musik'ej. Chi mâtan xec'ul lê cuanquil ut chi mâtan ajcui' têbânu li usilal.O Ut nak yôkex chi xic, yôkex chixch'olobanquil lix yâlal ut chixyebal, "cuulac re xk'ehil nak tâq'uehek' sa' xcuanquil xban li Dios li tâcuânk xcuanquil sa' xbêneb li ralal xc'ajol," cha'kex.r] Texxic ban riq'uineb laj judío. A'aneb li ralal xc'ajol laj Israel. Chanchaneb li carner li sachenakeb.A{ Nak quixtaklaheb li cablaju a'in chi c'anjelac, li Jesús quixchak'rabiheb ut quixye reheb: -Mexxic sa' lix tenamiteb li mâcua'eb aj judío chi moco tex-oc sa' xtenamiteb aj Samaria.z~m laj Simón aj Canaán, ut laj Judas Iscariote, a' li quik'axtesin re li Jesús sa' ruk'eb li xic' neque'iloc re.} laj Felipe ut laj Bartolomé; laj Tomás ut laj Mateo laj titz'ol toj; laj Jacobo li ralal laj Alfeo ut laj Lebeo aj Tadeo xcab xc'aba',`|9 A'an a'in lix c'aba'eb lix tzolom cablaju, li quixxakab chok' x-apóstol: li xbên, a'an laj Simón, Pedro nayeman re; ut laj Andrés li rîtz'in; laj Jacobo ut laj Juan li rîtz'in. Laj Zebedeo, a'an lix yucua'eb;a{ = Sa' jun li cutan li Jesús quixbokeb lix tzolom cablaju riq'uin ut quixq'ueheb xcuanquil chirisinquil li mâus aj musik'ej ut quixq'ueheb xcuanquil chixq'uirtesinquileb li yaj, a' yalak c'a'ru chi xyajelil ut raylal.z+ &Jo'can ut tinye êre nak têtz'âma chiru li Kâcua' re nak a'an tixtaklaheb laj c'anjel chixch'olobanquil lix yâlal chiruheb, chan li Jesús.[y/ %Tojo'nak quixye reheb lix tzolom, -Relic chi yâl nabaleb li inc'a' neque'xnau lix yâlal. Abanan moco q'uiheb ta li te'xye lix yâlal reheb. Chanchaneb li ru li acuîmk li mâc'a' aj sic'ol re.Jo'can ut tinye êre nak têtz'âma chiru li Kâcua' re nak a'an tixtaklaheb laj c'anjel chixch'olobanquil lix yâlal chiruheb, chan li Jesús.x+ $Ut nak quirileb li q'uila tenamit, quixtok'obaheb ru xban nak tacuajenakeb ut raheb sa' xch'ôl. Chanchaneb li carner li mâc'a' aj ilol reheb.uu !Li Jesús quirisi li mâus aj musik'ej riq'uin ut li cuînk qui-oc chi âtinac. C'ajo' nak que'sach xch'ôl li tenamit ut que'xye: -Mâ jun cua kilom a'in sa' li katenamit Israel.-~tu Toje' ajcui' te'êlk eb a'an nak quic'ame' chak riq'uin li Jesús jun li cuînk mem. Cuan mâus aj musik'ej riq'uin. s Ca'aj cui' tz'akal que'el aran nak que'oc chixserak'inquil resil sa' chixjunil li na'ajej a'an li c'a'ru quixbânu li Jesús reheb.!r; Ut que'iloc li xnak' ruheb. Ut li Jesús quixye reheb: -Cherabi chi us li c'a'ru tinye êre. Mâ ani aj iq'uin têserak'i li c'a'ru xec'ul, chan reheb.q{ Tojo'nak li Jesús quixch'e' li xnak' ruheb ut quixye: -Chanru nak xepâb, jo'can ajcui' nak chi-uxk li c'a'ru têraj.-[p/ Nak ac x-oc li Jesús sa' li cab, que'oc ajcui' li mutz' riq'uin ut li Jesús quixye: -¿Ma nequepâb nak cuan incuanquil chêq'uirtesinquil? chan reheb. Ut eb a'an que'chak'oc ut que'xye: -Nakapâb, Kâcua'.-!o; Ut nak qui-el aran li Jesús, cuib li mutz' yôqueb chi tâkênc re ut japjôqueb re chixyebal: -Chacuuxtâna taxak ku, at ralal xc'ajol li rey David.-Wn' Ut li c'a'ru quixbânu li Jesús, qui-el resil sa' chixjunil li na'ajej a'an.m) Ut nak ac xrisiheb li tenamit chirix cab, li Jesús qui-oc cuan cui' li xka'al ut quixchap chi ruk' ut li xka'al quicuacli cui'chic chi yo'yo. l  Ut quixye reheb: -Elenkex arin. Li xka'al a'in yal cuârc yô. Moco camenak ta, chan reheb. Ut li tenamit que'oc chixse'enquil.Ak{ Chirix chic a'an li Jesús cô sa' rochoch laj Jairo. Nak quicuulac sa' li rochoch, quirileb li yôqueb chixyâbasinquil li xôlb ut li japjôqueb re chi yâbac xban xcamic li xka'al.rj] Ut li Jesús quixakli ut qui-iloc chirix. Quiril li ixk ut quixye re: -Kana', cauhak taxak âch'ôl. Xban nak xapâb nak cuan incuanquil châq'uirtesinquil, jo'can nak xatq'uira, chan. Ut sa' ajcui' li hônal a'an, li ixk quiq'uira.Qi Usta ca'aj cui' li rak' tinch'e', tinq'uirâk, chan sa' xch'ôl li ixk.Hh  Ut cuan jun li ixk cablaju chihab xticlajic xyajel. Junelic yô lix yajel li ixk a'an ut inc'a' chic natz'ap lix quiq'uel. Quijiloc chixc'atk li Jesús nak yô chi xic, ut quixch'e' li rak'.@g{ Quicuacli li Jesús ut cô chirix rochbeneb lix tzolom.;fo Nak yô chixyebal li c'a'ak re ru a'in reheb, quicuulac riq'uin jun li cuînk xcomoneb li xbênil sa' li cab li neque'xch'utub cui' ribeb laj judío. Quixcuik'ib rib chiru li Jesús ut quixye re: -Lin rabin toje' tâcâmk. Tatxic taxak ut tâq'ue raj lâ cuuk' sa' xbên, ut tâyo'lâk raj cui'chic, chan. e9 Ut mâ ani naq'uehoc ac' vino sa' li k'el bôls tz'ûm. Cui tixq'ue li ac' vino sa' li k'el bôls tz'ûm, tâpuq'uek' li k'el tz'ûm, tâhoyek' li vino, ut tâosok' ajcui' li bôls tz'ûm. Li ac' vino sa' ac' bôls tz'ûm naq'ueman. Chi jo'can mâc'a' nasachman, chan li Jesús.,dQ Mâ ani naxxîti junak k'el t'icr riq'uin ac' t'icr. Cui ut naxxîti riq'uin ac' t'icr nak tixpuch', tâc'osk li ac' t'icr ut naxnimobresi xpejelal li k'el t'icr.)cK Ut li Jesús quichak'oc ut quixye reheb li tijleb a'in: -¿Ma naru ta bi' nak rahak sa' xch'ôleb li neque'boke' riq'uin sumlâc nak toj cuan li bêlomej sa' xyânkeb? Lâin jo' jun li bêlomej. Tâcuulak xk'ehil nak tin-isîk sa' xyânkeb tojo'nak te'xbânu x-ayûn eb lin tzolom, chan.Sb Ut que'cuulac lix tzolom laj Juan riq'uin li Jesús ut que'xye re: -Lâo nakabânu ka-ayûn rajlal ut eb laj fariseo neque'xbânu x-ayûn. ¿C'a'ut nak lâ tzolom inc'a' neque'xbânu x-ayûn? chanqueb.%aC Cheq'uehak bi' êch'ôl chixtaubal ru lix yâlal li âtin a'in: "li k'axal lok' chicuu, a'an li uxtânânc u ut mâcua' li mayejac xul". Lâin inc'a' xinchal chixsic'bal li tîqueb xch'ôl. Xinchal ban chixsic'baleb laj mâc re nak te'yot'ek' xch'ôl te'xjal xc'a'ux, chan li Jesús.&`E Nak quirabi li c'a'ru quipatz'e' reheb lix tzolom, li Jesús quixye: -Li cauheb mâc'a' na-oc cui' aj banonel reheb. Aban li yajeb, a'aneb li te'raj banec'.3__ Ut nak que'ril a'an, eb laj fariseo que'xye reheb lix tzolom li Jesús: -¿C'a'ut nak nacua'ac laj tzolol êre rochbeneb laj titz'ol toj ut rochbeneb laj mâc? chanqueb.x^i Ut chirix a'an li Jesús cô sa' li rochoch laj Mateo chi cua'ac. C'ojc'o sa' mêx rochbeneb lix tzolom nak que'cuulac nabaleb laj titz'ol toj rochbeneb nabaleb chic li rech aj mâquil. Ut que'c'ojla sa' mêx chi cua'ac rochben li Jesús.]y Ut li Jesús qui-el aran Capernaum ut quinume' sa' li na'ajej bar neque'c'uluc cui' toj. Quiril jun li cuînk aj Mateo xc'aba'. C'ojc'o aran xban nak a'an aj titz'ol toj. Ut li Jesús quixye re: -Chinâtâke.- Ut laj Mateo quicuacli ut quixtâke.)\K Nak li q'uila tenamit que'ril li quic'ulman, que'xucuac ut que'xq'ue xlok'al li Dios li quiq'uehoc chak xcuanquil li Jesús chi q'uirtesînc ut chi cuyuc mâc.9[m Tojo'nak quicuacli li cuînk ut cô sa' rochoch.\Z1 Lâin tinc'ut chêru nak lâin li Cristo li C'ajolbej ut cuan incuanquil sa' ruchich'och' chixcuybal xsachbal li mâc, chan. Jo'can nak quixye re li yaj: -Cuaclin, c'am lâ ch'ât ut ayu sa' lâ cuochoch, chan.(YI ¿Bar cuan li us tinye re li yaj re nak tâc'utûnk chêru nak cuan incuanquil? ¿Ma tinye re, "Cuybil sachbil lâ mâc" malaj ut tinye re, "Cuaclin ut bên"?X Li Jesús ac naxnau li c'a'ru yôqueb chixc'oxlanquil ut quixye reheb: -¿C'a'ut nak yôquex chixc'oxlanquil li inc'a' us?W# Ut cuanqueb junjûnk sa' xyânkeb laj tz'îb yôqueb chixyebal sa' xch'ôleb: -Li cuînk a'in naxjuntak'êta rib riq'uin li Dios, chanqueb.$VA Ut aran que'xc'am riq'uin li Jesús jun li cuînk sic li rok ut sic li ruk' yocyo chiru xcuarib. Ut li Jesús quixq'ue retal nak eb li cuînk a'an neque'xpâb nak naru tixq'uirtesi li yaj. Jo'can nak quixye re li yaj: -At cuînk cauhak taxak âch'ôl. Ac xcuyman xsachman lâ mâc.-uU e Ut li Jesús qui-oc cui'chic sa' jun li jucub ut quik'axon jun pac'al li palau ut quicuulac sa' lix tenamit. T"Ut chixjunileb li tenamit que'el chak chixc'ulbal li Jesús. Ut nak que'ril ru, que'xtz'âma chiru nak chiêlk sa' lix tenamiteb.`S9!Ut eb laj ilol âk que'xucuac ut que'côeb sa' ânil sa' li tenamit chixyebal resil chixjunil li c'a'ru quic'ulman. Ut que'xserak'i li c'a'ru quic'ulman riq'uineb li cuînk li cuanqueb mâus aj musik'ej riq'uineb.Ut chixjunileb li tenamit que'el chak chixc'ulbal li Jesús. Ut nak que'ril ru, que'xtz'âma chiru nak chiêlk sa' lix tenamiteb.gRG Ut li Jesús quichak'oc ut quixye reheb: -Ayukex. Ut eb a'an que'el ut côeb riq'uineb li jun tûb chi âk. Ut eb li âk que'oc chi âlinac ut que'xrum chak rib sa' xbên ûl ut toj sa' li palau coxe'nak ut aran que'oso'.;QoUt eb li mâus aj musik'ej que'xtz'âma chiru li Jesús ut que'xye re: -Cui toâcuisi riq'uineb li cuînk a'in, choâcanab chi oc riq'uineb li jun tûb chi âk li cuanqueb aran.UP#Ut najt ca'ch'in riq'uineb cuan chak jun tûb li âk, yôqueb chi ichajibc.KOUt eb a'an que'xjap re chixyebal: -¿C'a'ru tâcuaj kiq'uin, at Jesús? Lâat ralalat li nimajcual Dios. ¿Ma xatchal arin chikach'i'ch'i'inquil chi toj mâji' xk'ehil li rakba âtin? chanqueb.N+Ut nak ac xk'axon li Jesús jun pac'al li palau sa' xch'och'eb laj Gadara, cuib li cuînk que'chal chixc'ulbal. Que'chal chak sa' li na'ajej bar neque'muke' cui' li camenak. Cuan mâus aj musik'ej riq'uineb. K'axal xiu xiu rilbaleb ut mâ ani naru nanume' sa' li be a'an.RMUt c'ajo' nak que'sach xch'ôl lix tzolom nak que'ril li quixbânu ut que'xye chi ribileb rib: -¿Chanru nak cuan xcuanquil li cuînk a'in nak naxk'us li ik' ut li palau ut neque'abin chiru? chanqueb.bL=Ut li Jesús quichak'oc ut quixye: -Lâex inc'a' nequexpâban chi tz'akal. Jo'can nak nequexxucuac, chan reheb. Tojo'nak quicuacli, quixk'us li ik', ut li palau, ut sa' junpât quich'ana li ik' ut quitukla ru li ha'.oKWEb lix tzolom que'jiloc riq'uin, que'rajsi, ut que'xye re: -Kâcua', choâcol. Osoc' ke, chanqueb re.J+Nak ac cuanqueb chiru ha', sa' junpât quichal jun li nimla câk-sut-ik'. Ut yô chi oc lix cau ok li ha' sa' li jucub. Ut li Jesús sa xcuara.?IyUt li Jesús qui-oc sa' li jucub rochbeneb lix tzolom.uHcUt li Jesús quixye re: -Tâkehin, canabeb li toj camenakeb sa' li mâc xmukakeb cuan lix camenak, chan re.G{Ut jun reheb lix tzolom quixye re li Jesús: -Kâcua', chinâcuy. Inmukak cuan inyucua' tojo'nak tinxic châcuix, chan.zFmUt li Jesús quichak'oc ut quixye re: -C'oxla chi us ma tâcuy intâkenquil. Li yac cuanqueb xjul sa' pec, ut li xul li neque'rupupic chiru choxa cuanqueb xsoc, abanan lâin li C'ajolbej mâc'a' inna'aj bar târûk tinyocob cui' cuib, chan.E#Ut sa' li hônal a'an quicuulac riq'uin li Jesús jun aj tz'îb ut quixye re: -At tzolonel, tincuaj âtâkenquil yalak bar tatxic, chan re.DUt nak quiril li Jesús nak sutsu xbaneb li q'uila tenamit, quixye: -Tento toxic jun pac'al li palau, chan reheb lix tzolom.C3A'in quic'ulman jo' quixye li profeta Isaías, nak quixye chi jo'ca'in: A'an quic'amoc re li kayajel, ut a'an quic'uluc re li karaylal. (Isa. 53:4)nBUNak ac oc re li k'ojyîn, nabaleb li cristian que'c'ame' chak riq'uin li Jesús. Cuanqueb mâus aj musik'ej riq'uineb. Ut yal riq'uin râtin, li Jesús quirisi li mâus aj musik'ej riq'uineb, ut quixq'uirtesi chixjunileb li yaj.fAEUt li Jesús quixchap li ruk' ut quinume' lix tik. Ut a'an quicuacli, ut quic'anjelac chiru.@Ut quicuulac li Jesús sa' rochoch laj Pedro. Ut aran quixtau lix na' li rixakil laj Pedro yocyo sa' xch'ât ut yô xtik.O? Tojo'nak li Jesús quixye re li capitán: -Ayu sa' lâ cuochoch. Chanru nak xapâb, jo'can ajcui' nak chi-uxk li c'a'ru xatz'âma, chan. Ut sa' ajcui' li hônal a'an quiq'uira lix môs li capitán.j>M A'ut nabaleb laj judío li te'êchanînk raj re lix nimajcual cuanquilal li Dios, eb a'an chic li te'isîk ut te'q'uehek' sa' li k'ojyîn. Ut aran tâcuânk li yâbac ut li c'uxuxînc ruch e, chan li Jesús reheb li tenamit.U=# Ut lâin tinye êre nak nabaleb li mâcua'eb aj judío yalak bar sa' ruchich'och' te'pâbânk. Ut eb a'an te'êchanînk re lix nimajcual cuanquilal li Dios rochbeneb laj Abraham, laj Isaac, ut laj Jacob.|<q Ut nak li Jesús quirabi li quixye, quisach xch'ôl ut quixye reheb li yôqueb chi ochbenînc re: -Relic chi yâl tinye êre nak mâ jun intauhom chi moco sa' xyânkeb laj Israel tz'akal re ru xpâbâl jo' li jun a'in, usta mâcua' aj judío.; Lâin ninnau nak naru tâbânu a'an xban nak lâin cuan ani nataklan cue ut cuanqueb lin soldado rubel lin cuanquil. Ut ninye re li jun, "ayu" ut naxic. Ut ninye re li jun chic, "quim", ut nachal. Ut ninye re lin môs, "bânu a'in", ut naxbânu, chan li capitán.1:[Li capitán quixye re li Jesús: -Kâcua', moco inc'ulub ta nak tatxic sa' li cuochoch. Ca'aj cui' nacuaj nak tâye nak tâq'uirâk lin môs ut ninnau nak tâq'uirâk.N9Li Jesús quichak'oc ut quixye re: -Tinxic lâin ut toxinq'uirtesi.-J8 -Kâcua', lin môs t'ant'o sa' cab. Sic ut k'axal ra cuan, chan.7Ut nak quicuulac li Jesús aran Capernaum, quichal jun li capitán aj Roma riq'uin. Quixtz'âma usilal chiru ut quixye re:r6]Tojo'nak li Jesús quixye re: -Abi li tinye âcue. Mâ ani aj e tâserak'i li xac'ul. Ayu ban ut c'ut âcuib chiru laj tij. Ut tâq'ue li mayej jo' naxye sa' lix chak'rab laj Moisés re xc'utbal chiruheb nak xatq'uira.- (Lev. 13:49)'5GLi Jesús quixye' li ruk', quixch'e' li cuînk ut quixye re: -Nacuaj âq'uirtesinquil. Anakcuan tatinq'uirtesi, chan. Ut sa' junpât quiq'uira li saklep rix.<4qUt quichal jun li saklep rix ut quixcuik'ib rib chiru li Jesús ut quixye re: -Kâcua', lâin ninnau nak lâat naru tinâq'uirtesi. Cui tâbânu li usilal, chinâq'uirtesi, chan.X3 +Nak quicube chak li Jesús chiru li tzûl, quitâkêc xbaneb li q'uila tenamit.~2uQue'sach xch'ôleb xban nak quixc'ut chi tz'akal lix yâlal chiruheb riq'uin xcuanquil ut moco jo' ta eb laj tz'îb.1Ut nak quirake' li Jesús chixyebal li âtin a'in, sachsôqueb xch'ôl que'cana li q'uila tenamit chirabinquil li c'a'ru yô chixyebal.Que'sach xch'ôleb xban nak quixc'ut chi tz'akal lix yâlal chiruheb riq'uin xcuanquil ut moco jo' ta eb laj tz'îb. 0 Ut quichal li hab, quicuan li but'i ha' ut quichal li câk-sut-ik'. Coxsac' rib chiru ut li cab a'an quit'ane' ut aran qui-oso'.Z/-Ut yalak ani tâabînk re li cuâtin ut inc'a' tixbânu li c'a'ru xinye, li jun a'an tinjuntak'êta riq'uin li cuînk li mâc'a' xna'leb. Inc'a' quixyîb li rochoch chi châbil. Yal sa' xbên samaib quixq'ue.3._Ut quichal li hab ut quicuan li but'i ha', ut quichal li câk-sut-ik'. Coxsac' rib chiru li cab a'an, ut inc'a' quit'ane' li cab xban nak yîbanbil chi us sa' xbên pec.?-wJo'can nak yalak ani tâabînk reheb li cuâtin a'in ut cui tixbânu li c'a'ru xinye, li jun a'an tinjuntak'êta riq'uin li cuînk cuan xna'leb li quixyîb li rochoch sa' xbên pec.,Ut lâin tinye reheb, "Lâex mâcua'ex cualal inc'ajol. Lâin inc'a' ninnau êru. Elenkex chicuu, ex aj bânuhom mâusilal."+yNabaleb li te'yehok cue sa' xk'ehil li rakba âtin, "Kâcua', Kâcua', ¿ma mâcua' ta bi' sa' âc'aba' coâtinac jo' profeta? ¿Ma mâcua' ta bi' sa' âc'aba' co-isin mâus aj musik'ej? Lâo nabal li milagro quilajkabânu sa' âc'aba'", cha'keb.b*=Moco chixjunileb ta li neque'yehoc "Kâcua', Kâcua'" cue, te'oc sa' lix nimajcual cuanquilal li Dios. Aban li neque'bânun re li naraj lin Yucua' cuan sa' choxa, a'aneb li te'oc sa' lix nimajcual cuanquilal li Dios.I) Jo'can ut nak riq'uin lix na'lebeb li profeta tênau ru aniheb.[(/Chixjunil li che' li inc'a' châbil li ru naxq'ue nayoc'man ut naq'ueman sa' xam.n'ULi châbil che' inc'a' naru narûchin li inc'a' us, chi moco li che' inc'a' us narûchin li châbil.|&qJo'can nak li châbil che', châbil ajcui' li ru naxq'ue. Ut li che' li inc'a' us, inc'a' ajcui' us li ru naxq'ue.%#Yal riq'uin lix na'lebeb tênau ruheb. Lâex nequeq'ue retal nak li q'uix inc'a' narûchin li uva ut li tun q'uix inc'a' narûchin li higo.F$Chenauhak xcolbal êrib chiruheb li profeta aj balak'. Chanchan nak châbileb jo' li carner nak neque'c'utun. Abanan moco yâl ta. Chanchaneb li josk' aj xoj nak neque'chal chi balak'înc.y#kAbanan li oquebâl ut li be li naxic sa' li junelic yu'am, a'an ca'ch'in ru ut inc'a' q'uiheb li neque'oc aran."# Chex-oc sa' li oquebâl li ca'ch'in ru xban nak nim ru li oquebâl ut nim ru li be li naxic sa' li tojba mâc ut nabaleb li neque'xic aran.h!I Jo'can nak li c'a'ru nequeraj lâex nak te'xbânu raj lê ras êrîtz'in, chebânuhak lâex reheb a'an, xban nak a'an a'in xyâlal li chak'rab li quiq'uehe' re laj Moisés, ut a'an ajcui' lix yâlal lix yehomeb li profeta.P  Cui lâex li moco châbilex ta nequenau xq'uebal li c'a'ru châbil re lê ralal êc'ajol, ¿ma toja' ta chic lê Yucua' li cuan sa' choxa inc'a' tixq'ue li k'axal châbil re li ani tixtz'âma chiru?H  Ut nak tixpatz' junak xcar re, ¿ma c'anti' ta bi' tixq'ue re?jM ¿Ma cuan ta bi' junak yucua'bej sa' êyânk tixq'ue junak pec re li ralal nak tixpatz' xcua re?Chebânu a'an xban nak li ani natz'âman chiru li Dios naq'uehe' re. Li ani naxsic', naxtau. Ut li ani nabokoc, li puerta natehe' chiru.!Nak tâpaltok c'a'ru êre, chextz'âmânk chiru li Dios ut a'an tixq'ue êre; chesic'ak ut têtau, chebokak ut li puerta tâtehek' chêru.2]Mêq'ue reheb li tz'i' li c'a'ru k'axal lok' xban nak naru neque'chal sa' êbên ut textiu. Chi moco têq'ue li pec li k'axal terto xtz'ak chiruheb li âk re te'xyek'i./WAt aj ca' pac'al u, xbên cua isi li tz'amba cuan sa' li xnak' âcuu, tojo'nak tat-ilok chi tz'akal re risinquil li c'aj che' cuan sa' xnak' ru lâ cuas âcuîtz'in. ¿Chanru nak tâye re lâ cuas âcuîtz'in: "Cuisihak li c'aj che' sa' xnak' âcuu", ut toj cuan li tz'amba sa' xnak' âcuu lâat?¿C'a'ut nak nacaq'ue retal li c'aj che' cuan sa' xnak' ru lâ cuas âcuîtz'in ut inc'a' nacacuil li tz'amba cuan sa' xnak' âcuu lâat?"=Xban nak chanru nak nequextz'iloc âtin, jo'can ajcui' tâuxk êre lâex. Ut riq'uin li bisleb li nequexbisoc cui', riq'uin ajcui' a'an texbisek' lâex.U %Mâ ani têtz'il âtin chirix re nak inc'a' tâtz'ilek' âtin chêrix lâex.2]"Jo'can ut nak mexc'oxlac chirix li cutan re cuulaj xban nak a'an tâc'oxlamânk ajcui' cuulaj. Tz'akalak riq'uin li ch'a'ajquilal li naxc'am chak li junjûnk chi cutan.N!Li c'a'ru li têsic' xbên cua, a'an lix nimajcual cuanquilal li Dios ut lix tîquilal, ut chixjunil li c'a'ak re ru a'in talajq'uehek' êre chok' xtz'akob.Jo'can ut nak mexc'oxlac chirix li cutan re cuulaj xban nak a'an tâc'oxlamânk ajcui' cuulaj. Tz'akalak riq'uin li ch'a'ajquilal li naxc'am chak li junjûnk chi cutan. Li inc'a' neque'xpâb li Dios neque'xq'ue xch'ôl xc'oxlanquil a'an. Abanan lê Yucua' li cuan sa' choxa naxnau li c'a'ru nequeraj ru.ucJo'can ut nak moco yôkex ta chixyebal: ¿C'a'ru takatzaca anakcuan? chi moco, ¿c'a'ru takatikib cui' kib?<qLâex inc'a' nequexpâban chi tz'akal. Ut cui li Dios naxq'ue lix ch'ina'usal li pim li cuan junpât ajcui' ut cuulaj q'uebilak sa' xam, ¿ma toja' ta chic lâex inc'a' textikib?  A'ut lâin tinye êre, usta c'ajo' xchak'al ru lix tikibanquil laj Salomón, abanan inc'a' quixtau xchak'al ru li utz'u'uj a'in.0Y¿C'a'ut nak naxic êch'ôl chi c'oxlac chirix lê rak'? Q'uehomak retaleb li utz'u'uj sa' pim chanru nak neque'q'ui chi inc'a' neque'c'anjelac chi moco neque'quemoc. ~~(||t{{Yzyy xwdvuuVttSsrrqppp#oQnnmll.kxj7ihh@gzgfedbcbbmaa__"]\:[ZYpXX4WVVOUUT~TSQRRzQQAPOO=NML,KJJvIHH*FEEDZCCCBB3A<@s?>e=<;;~:99877*65y44Y33 2a10*/.--R,6++a*)h(( 'j&&`%%L$$3#/"t!!4 tj/rdxD<k  qX9  K % v Hp!1xmqSJo'can nak que'sach xch'ôleb li tenamit chirilbal nak li mem neque'âtinac chic ut li tokoleb ruk' que'q'uira ut li yêkeb rokeb neque'bêc chic ut eb li mutz' ruheb neque'iloc chic. Ut que'xnima xlok'al lix Dioseb laj Israel.>puUt que'cuulac li q'uila tenamit riq'uin. Cuanqueb nabal li yaj li que'c'ame' riq'uin. Cuanqueb li yêk rok, cuanqueb li mutz', cuanqueb li mem ut li tokol ruk'eb, ut cuanqueb ajcui' nabaleb li yaj rochbeneb. Ut cole'q'uehek' chiru li Jesús ut a' yal c'a'ru lix yajel li junjûnk, li Jesús quixq'uirtesiheb.%oCQui-el chak li Jesús aran, ut quinume' chire li palau Galilea sa' xna'ajeb li mâcua'eb aj judío. Tojo'nak quitake' chiru jun li tzûl ut aran quic'ojla.GnUt li Jesús quixye re: -Kana', lâat relic chi yâl xatau ru lix yâlal ut chi anchal âch'ôl xatpâban. Chi-uxk li c'a'ru xatz'âma, chan. Ut sa' ajcui' li hônal a'an quiq'uira lix co'.4maUt li ixk quichak'oc ut quixye re: -Yâl li nacaye, Kâcua', abanan eb li tz'i' neque'xxoc xc'aj xcuaheb li coc'al li nat'ane' rubel li mêx nak yôqueb chi cua'ac, chan.~luLi Jesús quichak'oc ut quixye re: -Inc'a' us xmak'bal xcuaheb li coc'al ut xq'uebal reheb li tz'i', chan li Jesús.jkMUt li ixk quixcuik'ib rib chiru li Jesús ut quixye cui'chic: -Kâcua', chacuuxtâna taxak cuu.-jLi Jesús quichak'oc ut quixye: -Mâ bar chic taklanbilin chak, ca'aj cui' riq'uineb laj Israel. Chanchaneb li carner sachenak, chan.6ieA'ut li Jesús mâ jun li âtin quixye re. Ut eb lix tzolom que'nach'oc riq'uin li Jesús ut que'xye re: -Kâcua', bânu li usilal re, re nak tixcanab xjapbal re, chanqueb.ShUt cuan jun li ixk aj Canaán quichal sa' li na'ajej a'an. Japjo re chixyebal: -Kâcua', Ralalat laj David, chacuuxtâna taxak cuu. Lin co' c'ajo' nak yô chi tacuasîc xban li mâus aj musik'ej, chan.[g/Ut qui-el aran li Jesús ut cô sa' eb li na'ajej xcuênt Tiro ut xcuênt Sidón.Jf Chixjunil li mâus aj na'leb a'in sa' xch'ôl junak nachal chak, ut a'an li namâco' cui' li junjûnk. Ut li cua'ac chi inc'a' ch'ajbil li uk'ej, mâcua' a'an li namâco' cui' li cuînk, chan.*eMSa' lix ch'ôl junak nachal chak li mâus aj na'leb, li camsînc ras rîtz'in, li muxuc caxâr, li co'bêtac yumbêtac, li elk'ac, li k'abânc ut li majecuânc.udcLi inc'a' us na-el sa' xtz'ûmal re li junjûnk, a'an sa' lix ch'ôl nachal. Ut a'an a'in li namâco' cui'.(cI¿Ma toj mâji' nequetau xyâlal nak chixjunil li c'a'ru naxtzaca junak, a'an moco sa' xch'ôl ta naxic? Tîc sa' xsa' naxic ut chirix a'an naxtz'ek cui'chic.Jb Ut li Jesús quixye re: -¿Ma toj mâc'a' ajcui' êna'leb lâex?taaA'ut laj Pedro quichak'oc ut quixye: -Bânu usilal, ch'olob chiku lix yâlal li jaljôquil ru âtin a'in.-`)Canabomakeb. A'aneb mutz'eb ut neque'xberesiheb li mutz'. Ut cui li mutz' neque'xberesi li rech mutz'il, chi xca'bichaleb te't'anek' sa' jul.-_ Quichak'oc li Jesús ut quixye reheb: -Chixjunil li acuîmk inc'a' aubil xban lin Yucua' cuan sa' choxa, a'an tâmich'mânk.^ Que'jiloc lix tzolom riq'uin li Jesús ut que'xye re: -¿Ma xaq'ue retal nak eb laj fariseo ra xe'rec'a nak xe'rabi li âtin li xaye?-] Mâcua' li c'a'ru naxtzaca li cuînk namâco' cui'; aban li c'a'ru inc'a' us naxc'oxla sa' xch'ôl, a'an li namâco' cui'.-\! Ut li Jesús quixbokeb li tenamit riq'uin ut quixye reheb: -Abihomak chêjunilex li c'a'ru tinye ut q'uehomak retal re nak têtau xyâlal.|[q Mâc'a' rajbal nak niquine'xlok'oni xban nak li tijleb li neque'xc'ut a'an yal xchak'rabeb li cuînk. (Isa. 29:13)yZkLi tenamit a'in niquine'xlok'oni ca'aj cui' riq'uin xtz'ûmal reheb. Moco neque'xbânu ta chi anchal xch'ôleb.Y%Lâex aj ca' pac'al u. Yâl ajcui' li quixye li profeta Isaías chêrix lâex nak quixtz'îba li c'a'ru quiyehe' re xban li Dios nak quixye:~XuJo'can nak lâex nequetz'ektâna xcuanquil li chak'rab q'uebil xban li Dios ut a' chic lê najter na'leb nequebânu.|WqA'ut lâex nequeye cui cuan junak inc'a' naraj xtenk'anquil lix na' xyucua', li jun a'an tixye re lix na' xyucua', "ac mayejanbil chiru li Dios li c'a'ru raj târûk tatintenk'a cui'." Ut inc'a' chic tento tixtenk'a lix na' xyucua', chanquex.V/Li Dios quixye: -Cha-oxlok'i lâ na' âyucua'. Ut quixye ajcui': -Ani tixhob xna' xyucua', li jun a'an camsinbil nak tâosok'. (Ex. 20:12; 21:17):UmLi Jesús quichak'oc ut quixye reheb: -Ut lâex, ¿c'a'ut nak nequek'et li chak'rab q'uebil êre xban li Dios riq'uin xbânunquil lê najter na'leb li c'aynakex chixbânunquil?LT-¿C'a'ut nak eb lâ tzolom neque'xk'et li chak'rab li canabanbil xbaneb li kaxe' katôn? ¿C'a'ut nak inc'a' neque'xch'aj li ruk'eb nak neque'cua'ac jo' tz'îbanbil sa' li kachak'rab? chanqueb.{S qJun ch'ol eb aj tz'îb rochbeneb laj fariseo que'chal chak Jerusalén. Que'cuulac riq'uin li Jesús ut que'xye re:R$Ut que'xtz'âma chiru nak tixcanabeb li yaj chixch'e'bal li rak'. Ut chixjunileb li que'ch'e'oc re li rak' quilaje'q'uira./QW#Eb li cuînk cuanqueb aran ticto que'xq'ue retal nak a'an li Jesús ut que'xye resil sa' chixjunil li na'ajej a'an. Ut quilaje'xc'am li yaj riq'uin re nak tixq'uirtesiheb.Ut que'xtz'âma chiru nak tixcanabeb li yaj chixch'e'bal li rak'. Ut chixjunileb li que'ch'e'oc re li rak' quilaje'q'uira.mPS"Nak quicuulac li Jesús rochbeneb lix tzolom jun pac'al li palau, coxe'el sa' li na'ajej Genesaret.!O;!Ut eb li cuanqueb sa' li jucub que'xcuik'ib rib chiru li Jesús ut que'xlok'oni ut que'xye re: -Relic chi yâl nak lâat li Ralal li Dios, chanqueb re.6Ng Ut nak que'oc sa' li jucub, quich'ana li ik'.M%Ut li Jesús sa' junpât quixye' li ruk', quixchap ut quixye re: -At cuînk, inc'a' nacatpâban chi tz'akal. ¿C'a'ut nak xacuiba âch'ôl?-L'Abanan nak quixq'ue retal li câk-sut-ik', quixucuac, ut qui-oc chi subec' sa' li ha' ut quixjap re ut quixye: -¡Kâcua', chinâcolak! chan. K Li Jesús quixye re: -Quim.- Ut laj Pedro qui-el chak sa' li jucub ut qui-oc chi bêc chiru li ha' re tâxic riq'uin li Jesús.sJ_Quichak'oc laj Pedro ut quixye: -Kâcua', cui lâat, ye nak tinxic ajcui' lâin âcuiq'uin chiru li ha'.- IA'ut li Jesús ticto quirâtinaheb ut quixye reheb: -Mexxucuac. Lâin li yôquex chicuilbal. Cacuubresihomak êch'ôl, chan reheb.xHiNak que'ril lix tzolom nak cuan jun yô chi bêc chiru ha', que'xucuac ut que'xjap re ut que'xye: -Anum a'an.-\G1Sakêuc re nak quicuulac li Jesús bar cuanqueb cui' ut yô chi bêc chiru li ha'.8FiUt li jucub li yôqueb chi xic cui' lix tzolom tâcuulak sa' xyi li palau, ut lix cau ok li palau cau nocoxquet rib chiru li jucub, xban nak chiru yô chak chi châlc li ik'.E}Ut nak ac xchak'rabiheb li tenamit, yô chi oc li k'ojyîn nak li Jesús cô chiru tzûl chi tijoc. Ut aran cuan xjunes./DWTojo'nak li Jesús quixtaklaheb lix tzolom chi oc sa' li jucub re nak a'aneb xbên cua te'xic jun pac'al li palau roybeninquil nak tixchak'rabiheb li q'uila tenamit.kCOEb li que'cua'ac cuanqueb ôb mil chi cuînk chi inc'a' q'uebileb sa' ajl li ixk ut eb li coc'al.B%Ut que'cua'ac chixjunileb toj retal que'c'ojla xch'ôleb. Ut que'xxoc li jo' q'uial qui-ela'an. Cablaju chacach nujenak li rela' qui-ela'an.AUt nak ac xtaklaheb li q'uila tenamit chi c'ojlâc sa' li pach'aya', quixchap li ôb chi caxlan cua ut li cuib chi car, qui-iloc takec' ut quixbantioxi chiru li Dios. Ut quixjachi ut quixq'ue li caxlan cua reheb lix tzolom ut que'xjeq'ui reheb li q'uila tenamit.:@oLi Jesús quixye reheb: -C'amomak chak cuiq'uin.-i?KUt eb a'an que'xye: -Mâc'a' cuan ke lâo arin, ca'aj cui' ôb chi caxlan cua ut cuib chi car.-^>5Li Jesús quixye reheb: -Moco tento ta nak te'xic eb a'an. Q'uehomak xcuaheb lâex.-Y=+Ut nak qui-ecuu, que'cuulac lix tzolom riq'uin li Jesús ut que'xye re: -Yô chi ecuûc ut mâc'a' cuan arin cuanco cui'. Jo'can nak tâtaklaheb li q'uila tenamit chixlok'bal lix cua sa' eb li coc' tenamit.-6<eUt li Jesús nak qui-el sa' li jucub, quiril li q'uila tenamit li ac que'cuulac xbên cua chiru a'an. Ut quixtok'oba ruheb ut quixq'uirtesiheb li yaj cuanqueb sa' xyânkeb.;w Nak quirabi resil li quic'ulman, li Jesús qui-el aran. Qui-oc sa' jun li jucub ut cô sa' jun na'ajej cuan xjunes. Ut nak que'xq'ue retal li tenamit nak cô, que'el chak sa' lix tenamiteb ut que'côeb chi rokeb sa' ânil bar cô cui' li Jesús.: Nak que'rabi resil lix camic laj Juan, eb lix tzolom que'cuulac chixc'ambal li camenak ut coxe'xmuk. Ut coxe'xye chak resil re li Jesús.}9s Ut que'xc'am chak lix jolom laj Juan sa' jun plato ut quik'axtesîc re li xka'al. Ut li xka'al quixq'ue re lix na'.<8s Quixtakla xch'otbal xcux laj Juan aran sa' tz'alam.O7 Mâ ca'ch'in nak quiraho' xch'ôl laj Herodes chirabinquil li quixye. Aban xban li juramento li ac quixye chiruheb li cuanqueb sa' mêx rochben, quixtakla xq'uebal re li xka'al li c'a'ru quixpatz'.6Ut li xka'al chi ac tacchi'inbil xban lix na', quixye re laj Herodes: -Q'ue cue arin sa' plato lix jolom laj Juan laj Cubsihom Ha', chan.n5UJo'can nak laj Herodes quixyechi'i re riq'uin juramento nak tixq'ue re chixjunil li c'a'ru tixpatz'.45Ut sa' xnink'einquil lix chihab laj Herodes, lix co' lix Herodías quixajoc chiruheb chixjunileb li ula'. Ut c'ajo' nak quicuulac chiru laj Herodes.3!Jo'can nak laj Herodes quiraj raj xcamsinquil, aban quixucuac chiruheb li q'uila tenamit xban nak laj Juan profeta nak cuan chiruheb a'an.=2sToj mâji' naq'uehe' sa' tz'alam laj Juan laj Cubsihom Ha' nak quixye re laj Herodes chi jo'ca'in: -Nimla mâc xabânu nak xac'am chok' âcuixakil lix Herodías, chan laj Juan re.#1?Ac junxil laj Herodes quixtakla xchapbal laj Juan. Que'xbac' riq'uin cadena ut que'xq'ue sa' tz'alam. Laj Herodes quixbânu chi jo'can yal xban nak jo'can quiraj lix Herodías. Lix Herodías a'an li rixakil laj Felipe li rîtz'in laj Herodes. Ut laj Herodes quixc'am chok' rixakil.L0Ut a'an quixye reheb laj c'anjel chiru: -A'an tana laj Juan laj Cubsihom Ha'. A'an xcuacli cui'chic chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak. Jo'can nak cuan xcuanquil chixbânunquil li milagros, chan.j/ OSa' eb li cutan a'an laj Herodes li acuabej quirabi resil li c'a'ru yô chixbânunquil li Jesús.c.? :Ut inc'a' q'ui li milagros li quixbânu aran xban nak inc'a' que'raj pâbânc li tenamit.-' 9Ut inc'a' que'raj rabinquil ut que'xtz'ektâna. A' ut li Jesús quixye reheb: -Junak profeta q'uebil xlok'al. Abanan sa' lix tenamit ut sa' li rochoch inc'a' q'uebil xlok'al, chan.Ut inc'a' q'ui li milagros li quixbânu aran xban nak inc'a' que'raj pâbânc li tenamit.s,_ 8Ut, ¿ma mâcua' ta bi' sa' kayânk cuanqueb li ranab? ¿Bar ta cui' xtau chixjunil lix na'leb? chanqueb.6+e 7¿Ma mâcua' ta bi' a'an li ralal laj pech'? ¿Ma mâcua' ta bi' lix María lix na'? Ut, ¿ma mâcua' ta bi' a'an li raseb laj Jacobo ut laj José, laj Simón ut laj Judas?5*c 6Ut nak quicuulac sa' lix tenamit Nazaret, quixtzoleb sa' li cab li neque'xch'utub cui' ribeb laj judío. Ut eb a'an que'sach xch'ôleb chirabinquil li quixye li Jesús, ut que'xye chi ribileb rib: -¿Bar naxtau lix na'leb li cuînk a'in? ¿Chanru nak naru xbânunquil li milagro a'in li nalajxbânu?h)I 5Ut nak quirake' xyebal li jaljôquil ru âtin a'in, li Jesús qui-el sa' li tenamit Capernaum.( 4Li Jesús quixye reheb: -Jo'can nak chixjunileb li neque'xnau c'a'ru naxye sa' li chak'rab ut neque'xtzol rib cuiq'uin, eb a'an chanchaneb laj êchal cab li narisi sa' lix c'ûlebâl li c'a'ru ac' jo' ajcui' li c'a'ru k'el, chan li Jesús. (Quixye chi jo'can xban nak cuan xlok'al li na'leb q'uebil najter xban li Dios ut cuan ajcui' xlok'al li ac' na'leb q'uebil xban li Jesús.)''G 3Li Jesús quixpatz' reheb: -¿Ma xetau xyâlal chixjunil li jaljôquil ru âtin a'in?- Eb a'an que'chak'oc ut que'xye re: -Kâcua', xkatau xyâlal, chanqueb.#&? 2Ut te'q'uehek' li inc'a' useb xna'leb sa' li horno li lochlo cui' li xam. Ut aran tâcuânk li yâbac ut li c'uxuxînc ruch e xban li raylal li te'xc'ul.)%K 1Jo'can ajcui' tâuxmânk sa' roso'jic li ruchich'och'. Te'châlk eb li ángel ut a'an tole'isînk reheb li inc'a' useb xna'leb sa' xyânkeb li tîqueb xch'ôl.$3 0Ut nak quinujac, que'risi chire li ha' ut que'oc chixsic'bal ru li car. Li châbil que'xxoc ut que'xq'ue sa' li chacach ut li inc'a' us que'xtz'ek.# /Jo'can ajcui' lix nimajcual cuanquilal li Dios, a'an chanchan li yoy li quiq'ueman sa' li palau ut q'uila pây chi car quirisi chak."  .Ut nak quixtau jun li perla k'axal châbil, quixc'ayi chixjunil li c'a'ru cuan re ut quixlok' li perla li k'axal terto xtz'ak.!  -Ut lix nimajcual cuanquilal li Dios, a'an chanchan ajcui' jun li cuînk aj yaconel li naxsic' li tertôquil pec perla xc'aba'. 7 ,Lix nimajcual cuanquilal li choxa, a'an chanchan li tumin mukbil sa' ch'och'. Quitauman xban jun li cuînk. Ut li cuînk a'an quixmuk cui'chic xca' sut li tumin. K'axal quisaho' sa' xch'ôl nak coxc'ayi chixjunil li c'a'ru cuan re ut quixlok' li ch'och' li mukmu cui' li tumin.G +Ut li tîqueb xch'ôl te'q'uehek' xlok'al. Chanchanakeb li sak'e sa' lix nimajcual cuanquilal li Dios lix Yucua'eb. Li ani na-abin re li yôquin chixyebal chixq'uehak retal chi us li ninye.  *Ut te'q'uehek' sa' li horno li lochlo cui' li xam. Ut aran tâcuânk li yâbac ut li c'uxuxînc ruch e xban li raylal li te'xc'ul.s_ )Lâin li C'ajolbej tintaklaheb chak lin ángel ut eb a'an tole'isînk reheb chixjunileb laj mâc sa' xyânkeb li cuanqueb rubel xnimajcual cuanquilal li Dios. Ut te'isîk ajcui' chixjunileb li neque'q'uehoc re chi mâcobc li tenamit.ve (Ut jo' ajcui' nak nach'utubâc ut nac'ate' sa' xam li pim, jo'can ajcui' nak toxrakek' li ruchich'och' a'in.F 'Ut li xic' na-iloc, a'an li qui-acuoc re li yibru pim. A'an laj tza. Ut lix k'ehil xsic'bal ru li acuîmk, a'an li roso'jic li ruchich'och'. Ut eb laj sic'ol re, a'aneb lix ángel li Dios.5c &Ut li ch'och', a'an li ruchich'och'. Ut li châbil iyaj, a'aneb li cuanqueb rubel xcuanquil li nimajcual Dios. Ut li yibru pim, a'aneb li cuanqueb rubel xcuanquil laj tza.iK %Quichak'oc li Jesús ut quixye reheb: -Li na-acuoc re li châbil iyaj, a'an lâin li C'ajolbej.dA $Ut nak quixchak'rabiheb li tenamit, li Jesús qui-oc sa' cab. Ut nak que'cuulac eb lix tzolom riq'uin, que'xye re: -Kâcua', ch'olob chiku lix yâlal li jaljôquil ru âtin chirix li yibru pim sa' li acuîmk, chanqueb.mS #Nak quixbânu chi jo'can quitz'akloc ru li quixye li profeta nak quixye chi jo'ca'in: Tinâtinak riq'uineb sa' jaljôquil ru âtin. Tinch'olob xyâlal li c'a'ak re ru mukmu chak chalen sa' xticlajic li ruchich'och'. (Sal. 78:2)- "Chixjunil a'in sa' jaljôquil ru âtin quixye li Jesús reheb li q'uila tenamit. Ut mâc'a' quixye reheb chi mâcua' ta sa' jaljôquil ru âtin.)K !Jun chic li jaljôquil ru âtin quixye: Jun li ixk quixq'ue ca'ch'in lix ch'amal caxlan cua sa' xyânk li oxib bisoc li c'aj ut quisîpo' li k'em xban, ut nabal chic li caxlan cua qui-el. Lix nimajcual cuanquilal li Dios chanchan ajcui' a'an. Nak neque'rabi resil, nabal neque'pâban re.[/ Li riyajil li mostaza coc' chiruheb chixjunil li iyaj cuan. Ut nak naq'ui, nînk chi us nacuulac. Naxk'ax xteram li acuîmk. Chanchan jun tôn li che' ut eb laj xic'anel xul neque'xyîb lix soc sa' eb li ruk'.D Li Jesús quixye jun chic li jaljôquil ru âtin reheb: Lix nimajcual cuanquilal li Dios, a'an chanchan li riyajil li nînki mostaza, li quixc'am jun li cuînk ut quirau sa' lix ch'och'.r] Canabomak chi q'uîc chi xca'bichaleb toj sa' xk'ehil xsic'bal ru li trigo. Ut sa' xk'ehil li xsic'bal, tinye reheb laj sic'ol re: -Xocomak junxil li pim ut bac'omak chi jôb re xc'atbal. A'ut li trigo c'ûlahomak sa' li rochochil.-r] Ut laj êchal re li ch'och' quixye: -Inc'a'. Mâre sa' xmich'bal li pim naru têmich' ajcui' li acuîmk.# Ut a'an quixye reheb: -Jun li cuînk xic' na-iloc cue xbânun re a'in, chan. Ut eb laj c'anjel que'xye: -¿Ma tâcuaj toxic ut toxkamich'?-7g Que'cuulac ut eb laj c'anjel riq'uin laj êchal re li ch'och' ut que'xye: -Kâcua', ¿ma mâcua' châbil iyaj li xacuau sa' li ch'och'? ¿Bar put xchal li pim cuan chi sa'?-W' Ut nak quimok chak li acuîmk ut quiûchin, tojo'nak quic'utun ajcui' li pim.: m Ut nak ac xe'cuar chixjunileb, quicuulac li xic' na-iloc re laj êchal re li ch'och' ut sa' xyânk li trigo coxrau chak li riyajil li yibru pim chanchan ajcui' li trigo ut cô.1 [ Ut quixye jun chic li jaljôquil ru âtin reheb li tenamit: Lix nimajcual cuanquilal li Dios chanchan jun li cuînk quirau li châbil riyajil li trigo sa' lix ch'och'.# ? Ut li iyaj li quinak sa' li châbil ch'och', a'aneb li neque'rabi ut neque'xpâb ut neque'xtau ru chi tz'akal li râtin li Dios. Neque'q'ui chi us sa' lix pâbâleb, jo' li acuîmk li narûchin lajêtk xca'takc'âl ut li naxq'ue oxtakc'âl, ut li naxq'ue o'takc'âl ru li junjûnk.. U Ut li iyaj li quinak sa' xyânk li q'uix, a'aneb li neque'abin re li râtin li Dios. Abanan ca'aj cui' li c'a'ak re ru cuan sa' ruchich'och' neque'xc'oxla, jo' li biomal ut xrâbal ru li c'a'ak chic re ru. Ut a'an li naramoc lix yâlal chiruheb. Mâc'a' na-oc cui' li râtin li Dios chiruheb.< q Abanan inc'a' nacana sa' xch'ôleb. Nak nachal junak raylal, malaj ch'a'ajquilal sa' xbêneb xban lix pâbâleb, inc'a' neque'xcuy xnumsinquil. Sa' junpât neque'ch'inan xch'ôl.#? Ut li iyaj li quinak sa' li pec ru li inc'a' quixchap xxe', a'aneb li neque'abin re li râtin li Dios ut sa' junpât neque'xpâb chi saheb sa' xch'ôleb.^5 Li ani na-abin re lix yâlal chirix lix nimajcual cuanquilal li Dios ut inc'a' naxtau ru, a'an chanchan li iyaj li quinak chire be. Ut laj tza nachal ut naxmak' chiru lix yâlal ut sa' junpât nasach sa' xch'ôl.M Abihomak lix yâlal li jaljôquil ru âtin a'in chirix laj acuinel.^5 Relic chi yâl tinye êre nak nabaleb li profeta ut nabaleb li tîqueb xch'ôl que'raj rilbal li c'a'ru yôquex chirilbal ut inc'a' que'ril. Ut que'raj rabinquil li c'a'ru yôquex chirabinquil ut inc'a' que'rabi.~u Us xak êre lâex xban nak nequex-iloc ut nequeq'ue retal li c'a'ru nequeril. Nequex-abin ut nequetau ru lix yâlal.c? Li tenamit a'in xe'âlo' lix ch'ôleb ut chanchan tz'aptz'o lix xiqueb ut chanchaneb li mutz'. Jo'can nak inc'a' neque'xnau lix yâlal. Cui ta mâcua' jo'can, te'ilok raj ut te'xq'ue raj retal li te'ril ut te'abînk raj ut te'xtau raj ru li neque'rabi ut te'yot'ek' raj xch'ôl ut te'xjal raj xc'a'uxeb ut lâin tebinq'uirtesi raj. (Isa. 6:9-10)hI Chi jo'can natz'akloc ru li quiyehe' xban li profeta Isaías nak quixye chi jo'ca'in: Cuulaj cuulajeb chirabinquil ut inc'a' neque'xtau xyâlal. Ut cuulaj cuulajeb chirilbal ut inc'a' neque'xq'ue retal li c'a'ru neque'ril.7g Jo'can nak ninâtinac riq'uineb sa' jaljôquil ru âtin xban nak usta yôqueb chi iloc, abanan inc'a' te'xq'ue retal. Usta yôqueb chi abînc, abanan inc'a' te'xtau xyâlal.3 A' li ani naxtau ru lix yâlal, k'axal cui'chic nabal tâq'uehek' chixnau; a'ut li ani ca'ch'in ajcui' naxnau, tâisîk chiru li jo' q'uial naxnau.T! Li Jesús quichak'oc ut quixye reheb: -Q'uebil êre lâex re nak tênau xyâlal li mukmûquil na'leb chirix lix nimajcual cuanquilal li Dios. Aban eb a'an inc'a' q'uebil reheb re te'xnau li na'leb a'an.~ Mokon chic que'cuulac lix tzolom riq'uin li Jesús, ut que'xye re: -¿C'a'ut nak nacacuâtinaheb sa' jaljôquil ru âtin?-d}A Tojo'nak li Jesús quixye reheb: -Li ani na-abin, chixq'uehak retal li c'a'ru ninye, chan.L| Ut cuan cui'chic li iyaj quinak sa' li châbil ch'och'. Quimok ut quiûchin. Cuan quixq'ue lajêtk xca'c'âl ru. Cuan quixq'ue oxtakc'âl ru, ut cuan cui'chic quixq'ue o'takc'âl ru li junjûnk.x{i Ut cuan cui'chic li iyaj quinak sa' xyânk li q'uix. Ut nak quichamo' li q'uix sa' xbên, quixnat' li acuîmk.Wz' Nak quichal li sak'e quichakic li acuîmk xban nak inc'a' cham naxic lix xe'.0yY Ut cuan ajcui' li iyaj quinak sa' li pec ru bar mâc'a' cui' mas li ch'och'. Sa' junpât quimok, abanan inc'a' quixchap xxe' xban nak jay li ch'och' sa' xbên li pec.txa Ut nak yô chixhirbal li iyaj, cuan quinak chire be. Que'chal li xul li neque'xic'an ut que'xcua' li iyaj.w Ut nabal c'a'ak re ru quixtzoleb cui' riq'uin jaljôquil ru âtin, ut quixye reheb: -Abihomak li tinye êre. Jun aj acuinel cô chi âuc.Wv' Ut que'cuulac li q'uila tenamit riq'uin chirabinquil. Xban xq'uialeb li tenamit, li Jesús qui-oc sa' jun li jucub cuan sa' li palau ut quic'ojla chi sa'. Ut chixjunileb li tenamit xakxôqueb chire li ha'.Yu - Ut sa' li cutan a'an, li Jesús qui-el sa' li cab ut coxc'ojlâk chire li palau. t 2Chixjunileb li te'bânûnk re li naraj lin Yucua' li cuan sa' choxa, a'aneb li cuîtz'in, a'aneb li cuanab ut a'aneb lin na', chan.ksO 1Ut quixye' li ruk' cuanqueb cui' lix tzolom ut quixye: -A'ineb lin na' ut a'ineb li cuîtz'in.Chixjunileb li te'bânûnk re li naraj lin Yucua' li cuan sa' choxa, a'aneb li cuîtz'in, a'aneb li cuanab ut a'aneb lin na', chan._r7 0Ut li Jesús quixye re: -¿Ani lin na' ut aniheb li cuîtz'in nak nequec'oxla lâex?-qw /Ut jun quiyehoc chak re li Jesús: -Kâcua', lâ na' ut eb lâ cuîtz'in cuanqueb chirix cab. Te'raj âcuâtinanquil.4pa .Ut toj yô ajcui' chi âtinac li Jesús riq'uineb li tenamit nak quicuulac aran lix na' rochbeneb li rîtz'in li Jesús. Cuanqueb chirix cab ut te'raj raj râtinanquileb.8oi -Ut li mâus aj musik'ej naxsic' cuukub chic chi mâus aj musik'ej k'axal cui'chic numtajenak xmâusilaleb chiru a'an. Neque'oc chi cuânc riq'uin li cuînk. Ut lix na'leb li cuînk a'an numtajenakak chic xyibal ru chiru nak xcuan chak junxil. Ut jo'can ajcui' têc'ul lâex li numtajenak lê mâusilal._n7 ,Tojo'nak naxye sa' xch'ôl: -Lâin tinsuk'îk cui'chic riq'uin li cuînk bar quin-el cui' chak, chan. Ut nak nocoxtau li cuînk, chanchan jun li cab mâc'a' chic cuan chi sa', mesunbil ut cauresinbil re oybenînc.$mA +Li mâus aj musik'ej nak ac x-el riq'uin junak cuînk, nalajnume' sa' li chaki na'ajej ut yô chixsic'bal bar tâoc chi hilânc. Ut mâ bar naxtau xna'aj.l *Li ixk li quicuan chok' reina sa' li tenamit li cuan sa' li sur tâcuaclîk chak sa' xk'ehil nak târakek' âtin sa' êbên ut tixye nak cuan êmâc xban nak inc'a' nequexpâban. A'an quichal chak toj sa' xmaril li ruchich'och' chirabinquil lix na'leb laj Salomón. Ut lâin k'axal cui'chic cuan inna'leb chiru laj Salomón ut cuanquin arin sa' êyânk. Abanan inc'a' nequepâb li cuâtin.Ok )Laj Jonás quixch'olob xyâlal chiruheb laj Nínive ut que'yot'e' xch'ôl que'xjal xc'a'ux. Ut lâin k'axal nim incuanquil chiru laj Jonás ut cuanquin arin sa' êyânk, abanan lâex inc'a' niquinêpâb. Jo'can nak eb laj Nínive te'cuaclîk chak sa' xk'ehil li rakba âtin êrochben ut texjiteb xban nak inc'a' nequexpâban.9jk (Jo' nak laj Jonás oxib cutan ut oxib k'ojyîn quicuan chak sa' xsa' li nimla car, jo'can ajcui' nak lâin li C'ajolbej tincuânk oxib cutan ut oxib k'ojyîn sa' li muklebâl.i7 'Ut li Jesús quichak'oc ut quixye reheb: -Li inc'a' useb xna'leb neque'raj nak tâc'utbesîk junak milagro chiruheb, aban mâ jun milagro tâc'utbesîk chiruheb. Ca'aj cui' li milagro li qui-ux re laj Jonás, li quic'utbesîc chiruheb junxil, a'an li tâc'utbesimânk chiruheb.9hk &Cuan xcomoneb laj tz'îb ut xcomoneb laj fariseo que'âtinac ut que'xye: -At tzolonel, bânu junak milagro chiku. C'ut chiku nak riq'uin li Dios nachal lâ cuanquil, chanqueb.&gE %Riq'uin lê râtin tâq'uehek' êretal. Riq'uin lê râtin tâc'utûnk nak mâc'a' lê mâc malaj riq'uin lê râtin tâtenebâk li tojbal mâc sa' êbên.- f $Lâin tinye êre nak sa' xk'ehil li rakba âtin li junjûnk tixk'axtesi xcuênt chirix chixjunil li jo' mâjo'il aj âtin quixye.5ec #Li châbil cuînk naâtinac chi châbil xban nak châbil li cuan sa' xch'ôl. Ut li cuînk li inc'a' us lix na'leb, yibru naâtinac xban nak inc'a' us li cuan sa' xch'ôl.&dE "¡Lâex chanchanex ral li c'ambolay! ¿Chan ta cui' ru nak tex-âtinak châbil âtin nak moco usex ta? Jo' chanru lix ch'ôl junak, jo'can ajcui' naâtinac.!c; !Jo'can ajcui' cui châbil junak che', châbil ajcui' li ru. Cui inc'a' us li che', li ru inc'a' ajcui' us. Ut riq'uin li narûchin, nana'li ru li che'. b Li ani tâhobok cue lâin, li C'ajolbej, tâcuyek' xmâc; abanan li ani tâhobok re li Santil Musik'ej inc'a' tâcuyek' xmâc chi moco sa' eb li cutan a'in, chi moco sa' eb li cutan châlel. Cuânk ban sa' xbên chi junelic lix tojbal rix li nimla mâc a'an.ca? Relic chi yâl ninye êre nak tâcuymânk tâsachmânk lix mâqueb li cristian ut tâcuymânk ajcui' xmâqueb li neque'majecuan. Abanan li ani tâmajecuânk re li Santil Musik'ej, inc'a' tâcuyek' tâsachek' lix mâc.u`c Li ani inc'a' na-oquen chicuix, a'an xic' niquinril. Ut ani inc'a' naxococ cuochben, a'an pajînc naxbânu.A_{ Ut chanru nak tâoc junak sa' rochoch jun cuînk cau rib chixmak'bal li c'a'ru cuan re cui inc'a' ta xbên cua tixbac' li cuînk cau rib, tojo'nak tâoc chixc'ambal li c'a'ru cuan re.-^S Cui ut riq'uin xcuanquil li Dios nacuisiheb li mâus aj musik'ej, riq'uin a'an nac'utun nak relic chi yâl ac xc'ulun sa' êyânk lix nimajcual cuanquilal li Dios.W]' Cui ut sa' xc'aba' laj tza nacuisiheb li mâus aj musik'ej, ¿ani sa' aj c'aba' neque'isin mâus aj musik'ej li neque'tâken êre? Jo'can nak a'aneb ajcui' te'yehok re nak inc'a' yâl li yôquex chixyebal.e\C Jo'can ajcui' laj tza cui te'xpleti rib chi ribileb rib, a'an tixsach xcuanquil xjunes rib.<[q Li Jesús quixnau li c'a'ru yôqueb chixc'oxlanquil ut quixye reheb: -Cui cuan jun têpak chi tenamit xic' te'ril rib chi ribileb rib, li jun têp chi tenamit a'an tixsach xcuanquil xjunes rib. Ut cui cuan ta jun cabalak xic' te'ril rib chi ribileb rib, li jun cabal a'an te'xsach xcuanquil lix jun cablal.1Z[ Ut eb laj fariseo nak que'rabi a'an, que'xye: -Li cuînk a'in na-isin mâus aj musik'ej riq'uin xcuanquil laj Beelzebú, lix yucua'ileb li mâus aj musik'ej, chanqueb. Y Ut chixjunileb li tenamit que'sach xch'ôl ut yôqueb chixyebal: -¿Malaj a'in ta ut ralal li rey David, li yôco chiroybeninquil?fXE Ut mokon chic quic'ame' chak riq'uin li Jesús jun li cuînk cuan mâus aj musik'ej riq'uin. Mutz' ut mem li cuînk a'an. Ut li Jesús quixq'uirtesi, ut li cuînk li mutz' ut mem nak quicuan, quiâtinac ut qui-iloc chic.WW' Ut chixjunileb li tenamit ca'aj cui' riq'uin a'an te'yo'onînk. (Isa. 42:2-4)dVA Inc'a' tixrahobtesiheb li tacuajenakeb. Inc'a' tixchoy xtokbal li caxlan aj li ac tokec' re, chi moco tixchoy xchupbal ru li xam li toj yô chi êlc xsibel toj nak tixxakab lix cuanquil ut târakok âtin sa' tîquilal._U7 Inc'a' tâcuech'înk chi moco tixjap re ut mâ ani tâabînk re lix yâb xcux sa' be.MT A'an a'in laj c'anjel chicuu, li sic'bil ru inban. A'an ninra ut riq'uin a'an nasaho' lin ch'ôl. Tinq'ue re lin musik', ut a'an tâyehok resil li rakba âtin li châlc re sa' xbêneb li tenamit.YS+ A'in quic'ulman jo' yebil chak xban li profeta Isaías nak quixye chi jo'ca'in:`R9 Ut li Jesús quixye reheb nak mâ ani aj e te'xye resil nak a'an li xq'uirtesin reheb.3Q_ Li Jesús quixnau nak yôqueb xc'ûbanquil chanru nak te'xcamsi ut qui-el sa' li na'ajej a'an. Ut nabaleb li tenamit que'tâken re ut naxq'uirtesiheb chixjunileb li yaj.aP; Ut eb laj fariseo que'el aran ut que'oc chixc'ûbanquil chanru nak te'xcamsi li Jesús.&OE Tojo'nak quixye re li cuînk li sic li ruk': -Ye' lâ cuuk', chan re. Ut li cuînk quixye' li ruk' ut sa' junpât quicana chi mâc'a' rêc' jo' li jun chic.ZN- ¿Ma inc'a' ta bi' numtajenak terto xtz'ak junak cuînk chiru junak carner? Cui us xcolbal li carner sa' li hilobâl cutan, ¿ma inc'a' ta bi' k'axal cui'chic us xtenk'anquil li cuînk sa' li hilobâl cutan?-CM Ut li Jesús quichak'oc ut quixye reheb: -Cui junak sa' êyânk cuan junak lix carner tât'anek' sa' junak jul sa' li hilobâl cutan, ¿ma inc'a' raj toxchap ut toxrisi chak sa' li jul?L1 Ut aran cuan jun li cuînk sic jun li ruk'. Ut eb laj fariseo que'xpatz' re li Jesús yal re xjitbal: -¿Ma us q'uirtesînc sa' li hilobâl cutan?^K5 Ut nak qui-el chak aran, quichal sa' li cab li neque'xch'utub cui' ribeb laj judío.J' Lâin li C'ajolbej. Lâin laj êchal re li hilobâl cutan. Cuan incuanquil chixyebal c'a'ru tâuxmânk sa' li hilobâl cutan, chan li Jesús.I Lâex inc'a' nequenau xyâlal li âtin a'in li tz'îbanbil sa' li Santil Hu: Li nacuulac chicuu lâin, a'an nak tex-uxtânânk u ut mâcua' nak texmayejak xul. (Ose. 6:6) Cui ta xetau ru li na'leb a'in, inc'a' raj xetz'ektânaheb li mâc'a'eb xmâc.fHE Lâin tinye êre nak cuanquin arin lâin, ut k'axal nim incuanquil chiru li rochoch li Dios.)GK Ut, ¿ma inc'a' êrilom sa' lix chak'rab laj Moisés nak eb laj tij mâc'a' xmâqueb nak neque'xk'et li hilobâl cutan nak neque'c'anjelac sa' rochoch li Dios? F  Qui-oc sa' li cab bar neque'xlok'oni cui' li Dios ut cuan aran li mayejanbil caxlan cua. Mâcua' raj re laj David xcua'bal li caxlan cua a'an, chi moco reheb li rochben. Juneseb laj tij naru neque'xcua' li mayejanbil caxlan cua. Abanan laj David quixcua'.E1 Li Jesús quichak'oc ut quixye reheb: -¿Ma inc'a' ta bi' xeril sa' li Santil Hu c'a'ru quixbânu laj David nak a'an ut eb li rochben te'tz'ocâk?HD  Ut nak que'ril eb laj fariseo, que'xye re li Jesús: -Ileb lâ tzolom. Yôqueb chixsic'bal ru li acuîmk. Yôqueb chixbânunquil li c'anjel moco uxc ta naraj sa' li hilobâl cutan, chanqueb.FC  Ut chirix chic a'an sa' jun hilobâl cutan, li Jesús yô chi bêc bar cui' aubil li acuîmk trigo. Ut eb lix tzolom te'tz'ocâk ut que'oc chixch'otbal ru li acuîmk ut yôqueb chixcua'bal.FB xban nak lin yugo k'un ut sêb li îk li tinq'ue sa' êbên.LA C'ulumak li yugo li tinq'ue sa' êbên ut tzolomak êrib cuiq'uin xban nak tûlanin ut k'un inch'ôl ut têtau xc'ojobanquil êch'ôl,xban nak lin yugo k'un ut sêb li îk li tinq'ue sa' êbên.r@] Jo'can ut châlkex cuiq'uin chêjunilex li lublûquex ut li tacuajenakex ut lâin texinq'ue chi hilânc.9?k Ut quixye reheb li tenamit: -Chixjunil li c'a'ak re ru xk'axtesi sa' cuuk' lin Yucua'. Mâ ani nana'oc cuu lâin li C'ajolbej, ca'aj cui' li Acuabej Dios. Mâ ani nana'oc ru li Acuabej Dios, ca'aj cui' lâin li C'ajolbej. Ut tâna'ek' ajcui' ru xbaneb li ani tinc'ut cui' lix yâlal, lâin li C'ajolbej.Z>- Xabânu chi jo'can xban nak jo'can xcuulac châcuu, chan li Jesús nak quitijoc.u=c Sa' eb li cutan a'an, li Jesús quitijoc ut quixye: -At inYucua', lâat laj êchal re li choxa jo' ajcui' li ruchich'och'. Ninbantioxi châcuu xban nak xamuk lix yâlal chirix lix nimal lâ cuanquilal chiruheb li cuanqueb xna'leb nak neque'xye rib, ut xamuk ajcui' chiruheb li tzolbileb. Ut xac'ut lix yâlal chiruheb li cubenakeb xcuanquil, li chanchaneb coc'al. ~~X}}p||{ zyy%xwvuuOtYssr;qpoozon7ml^kj~ihgg fKddLccba``r__^^]{\\W[[4ZYYBXWTVVZUTSQPP$OON|N MTL`KJIEHGG"FEDCBBA{@@$??->E==;;H::9R87766'5Z443r2100@/.-U,e++Q*o))a(''h&&)%%$#e!! T^dcgSZ A | F M5$g)ta Ut chirix chic a'an li Jesús qui-oc sa' li rochoch li Dios ut quixyolesiheb li yôqueb chi c'ayînc ut li yôqueb chi lok'oc. Quixbalk'usi lix mêxeb laj jalol ru tumin ut quixbalk'usi ajcui' lix temeb li yôqueb chi c'ayînc paloma.   Ut eb li tenamit li yôqueb chi xic chirix yôqueb chixyebal: -A'an a'in li Jesús li profeta, aj Nazaret re Galilea, chanqueb.) Ut nak cox-ocak li Jesús sa' li tenamit Jerusalén, que'xtububi rib chixjunil ut nabaleb li tenamit yôqueb chixyebal: -¿Ani a'in? chanqueb.9k Nak yô chi xic li Jesús cuan yôqueb chi xic chiru ut cuan yôqueb chi xic chirix. Japjôqueb re chixyebal: -Lok'oninbil taxak laj Colol ke, li ralal xc'ajol li rey David. Osobtesinbil taxak li yô chak chi châlc sa' xc'aba' li Kâcua' Dios. Aj Colol ke taxak li xchal chak riq'uin li Dios, chanqueb.8iUt li q'uila tenamit k'axal nabaleb. Cuan li yôqueb chixhelbal lix t'icr sa' be bar tânumek' cui' li Jesús. Ut cuan li que'xyoc' chak ruk' che' ut que'xq'ue li xak sa' be.yQue'xc'am chak li bûr rochben li ral ut que'xq'ue li rak'eb sa' xbêneb. Ut li Jesús quitake' chirix li ch'ina bûr.OUt côeb lix tzolom ut que'xbânu jo' que'yehe' reheb xban li Jesús.T!Ye reheb li tenamit aj Sión: -Cue' chak lê Rey xchal êriq'uin. Tûlan ut c'ojc'o chak chirix jun li bûr. Chirix jun ch'ina ral bûr xcomon li neque'îkan yô chak chi châlc.- (Zac. 9:9; Isa. 62:11)\1Ut chixjunil a'in quic'ulman jo' quiyehe' xban li profeta nak quixye chi jo'ca'in: Ut cui c'a'ru tâyehek' chak êre, têye re, "Li Kâcua' tâajok re li bûr ut a' que ajcui' tixtakla chak hôn", cha'akex re.-Ayukex sa' li ch'ina tenamit a'an. Ut nak texcuulak, têtau jun li bûr bac'bo aran cuan ral. Têhit ut têc'ameb chak cue.) MNak ac cuulaqueb re Jerusalén, que'cuulac chire li tenamit Betfagé bar cuan cui' li tzûl Olivos. Ut li Jesús quixtaklaheb cuibeb lix tzolom ut quixye reheb:}"Ut li Jesús quiril xtok'obâleb ru, quixch'e' li xnak' ruheb. Ut sa' junpât que'iloc li ruheb ut que'xtâke li Jesús.?w!Ut eb li mutz' que'xye: -Kâcua', takaj tâilok li xnak' ku.-Ut li Jesús quiril xtok'obâleb ru, quixch'e' li xnak' ruheb. Ut sa' junpât que'iloc li ruheb ut que'xtâke li Jesús.dA Quixakli li Jesús, quixbokeb ut quixye reheb: -¿C'a'ru têraj tinbânu êre? chan reheb.I Ut eb li tenamit que'xch'ilaheb ut que'xye reheb nak inc'a' te'chokînk. A'ut eb a'an k'axal cui'chic cau que'xjap re chixyebal: -¡Kâcua', ralalat xc'ajol laj David, chacuuxtâna taxak ku!-@yUt cuanqueb cuibeb li mutz' chunchûqueb chire li be. Nak que'rabi nak yô chi châlc li Jesús, que'xjap re chixyebal: -Kâcua', Ralalat xc'ajol laj David. ¡Chacuuxtâna taxak ku!-SNak yôqueb chi êlc Jericó, nabaleb li tenamit que'tâken re li Jesús.= sLâin li C'ajolbej. Abanan inc'a' xinchal re nak te'xc'anjela cuu. Xinchal ban re tinc'anjelak chiruheb chixjunil ut re xq'uebal lin yu'am re xtojbal rix lix mâqueb chixjunileb.-f EUt li ani naraj nimâk xcuanquil sa' êyânk, tento nak tixcubsi rib ut tâc'anjelak chêru.  Abanan mâcua' jo'can têbânu lâex. Li ani târaj cuânk xcuanquil sa' êyânk, tento nak tixcubsi rib ut tâc'anjelak chêru.C Ut li Jesús quixbokeb riq'uin ut quixye reheb: -Lâex nequenau nak li neque'taklan sa' li ruchich'och' neque'numta sa' xbêneb li tenamit. Li nînkeb xcuanquil, a'aneb li neque'taklan.z mUt nak que'rabi li lajêb chic lix tzolom li Jesús li c'a'ru que'xtz'âma li rîtz'ineb rib, que'po' riq'uineb.b=Ut li Jesús quixye reheb: -Yâl ajcui' nak lâex têc'ul li raylal jo' li tinc'ul lâin. Ut têcuy xnumsinquil li rahobtesîc jo' li tincuy xnumsinquil lâin. Abanan li na'ajej sa' lin nim ut sa' lin tz'e mâcua' lâin tinq'uehok re li na'ajej a'an xban nak ac ch'olch'o chiru lin yucua' ani aj e tixq'ue li na'ajej a'an, chan li Jesús reheb.ykUt li Jesús quixye re: -Inc'a' nequenau xyâlal li c'a'ru yôquex chixtz'âmanquil. ¿Ma têcuy xc'ulbal li raylal li oc cue chixc'ulbal lâin? ¿Ma têcuy xnumsinquil li rahobtesîc li tinc'ul lâin?- Eb a'an que'xye: -Takacuy, chanqueb.[/Li Jesús quixye re: -¿C'a'ru tâcuaj tinbânu âcue?- Ut li ixk quichak'oc ut quixye re: -Ye nak eb lin yum a'in te'c'ojlâk châc'atk sa' lâ nimajcual cuanquilal, jun sa' lâ nim ut jun sa' lâ tz'e, chan.>uLaj Jacobo ut laj Juan, a'aneb li ralal laj Zebedeo. Que'cuulac riq'uin li Jesús rochben lix na'eb. Ut li na'bej quixcuik'ib rib chiru li Jesús chixtz'âmanquil jun usilal chiru.[/Ut tine'xk'axtesi sa' ruk'eb li mâcua'eb aj judío. Ut eb a'an tine'xhob, tine'xsac', ut tine'xcamsi chiru cruz. Abanan sa' rox li cutan tincuaclîk cui'chic chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak, chan li Jesús.a;-Q'uehomak retal li c'a'ru tâc'ulmânk. Anakcuan yôco chi xic Jerusalén bar cui' tink'axtesîk lâin li C'ajolbej sa' ruk'eb li xbênil aj tij jo' ajcui' sa' ruk'eb laj tz'îb. Eb a'an te'xteneb câmc sa' inbên.hIUt nak yô chi xic Jerusalén, li Jesús quirisiheb xjunes lix tzolom cablaju ut quixye reheb:nUJo'can nak nabaleb li cuanqueb xcuanquil anakcuan te'canâk chi mâc'a'ak xcuanquil mokon. Ut li mâc'a'eb xcuanquileb anakcuan, te'q'uehek' xcuanquileb mokon. Nabaleb li bokbileb, abanan inc'a' q'uiheb li te'xtau ru lix yâlal.)¿Ma inc'a' ta bi' lâin yal cue sa' xbên li c'a'ru cue? ¿C'a'ut nak nacatcakalin? ¿Ma xban nak châbilin lâin riq'uineb? chan li patrón.mSC'am lâ tojbal ut ayu. Li jo' nimal xinq'ue âcue lâat, a'an ajcui' tinq'ue reheb li xe'oc mokon.5~c Ut quichak'oc li patrón ut quixye re jun reheb li que'oc xbên cua: -At cuamîg, lâin xatintoj chi tz'akal. ¿Ma inc'a' ta bi' xasume c'anjelac chi jun denario li cutan?}# Ut que'xye: -Eb a'in li xe'oc mokon jun ôr ajcui' xe'c'anjelac. Ut juntak'êt lix tojbaleb xaq'ue riq'uin li xkac'ul lâo. Ut lâo xoc'anjelac chiru chixjunil li cutan ut xkacuy xtikcual li sak'e ut juntak'êt xoâtoj riq'uineb li jun ch'ôl chic li toj xe'oc ecuu.-G| Ut nak ac xe'xc'ul li tumin, que'oc chixcuech'bal li patrón. {9 Ut que'toje' ajcui' li que'oc ek'ela. Sa' xch'ôleb a'an nak terto raj te'xc'ul chiru li que'oc ecuu. Abanan jun denario ajcui' que'xc'ul li junjûnk.fzE Ut nak que'chal, jun denario que'toje' cui' li junjûnk li que'oc chi c'anjelac sa' ôb ôr.QyUt nak qui-ecuu, li patrón quixye re lix mertôm: -Bokeb laj c'anjel ut tâtojeb. Li tâtojeb xbên cua, a'aneb li toje' xe'oc, ut nak ac xatrake' xtojbaleb a'an, tojo'nak tâtojeb li xe'oc ek'ela.-3x_Que'chak'oc li cuînk ut que'xye re: -Xban nak mâ ani naq'uehoc kac'anjel.- Ut li patrón quixye reheb: -¿Ma inc'a' xeraj c'anjelac lâex sa' li cuacuîmk? chan reheb.OwUt nak tânach'ok ôb ôr, cô cui'chic. Ut cuan cui'chic quixtauheb yôqueb chixbaybal rib. Ut quixye reheb: -¿C'a'ut nak yôquex chixnumsinquil lê cutan arin chi mâc'a' lê trabaj? chan reheb.dvACa' sut chic cô xsic'baleb xtz'akobeb lix môs. Cô cua'leb ut cô cui'chic sa' oxib ôr. uUt quixye reheb: -¿Ma inc'a' xeraj c'anjelac sa' li cuacuîmk ut texintoj chi tz'akal? chan reheb. Ut eb a'an côeb chi c'anjelac.utcUt nak qui-el cui'chic sa' belêb ôr, cuan cui'chic quixtauheb chak sa' c'ayil yal yôqueb chixbaybal rib.yskUt que'xsume c'anjelac chiru chi jun denario li cutan xtojbaleb. Ut quixtaklaheb sa' li racuîmk chi c'anjelac.*r OLix nimajcual cuanquilal li Dios chanchan jun li yucua'bej cuan sa' xjun cablal. Qui-el chak toj ek'ela chixsic'baleb aj c'anjel re te'c'anjelak sa' li racuîmk.DqUt nabaleb li neque'xsic' xcuanquil anakcuan, mokon mâc'a'ak chic xcuanquileb. Ut li ani inc'a' neque'xsic' xcuanquil anakcuan, a'aneb chic li te'cuânk xcuanquil mokon, chan li Jesús.p!Li ani naxcanab rochoch, ras rîtz'in, xna' xyucua', rixakil, ralal xc'ajol, malaj xch'och' sa' inc'aba' lâin, li jun a'an k'axal cui'chic nabal li tixc'ul chiru li quixcanab ut târêchani li junelic yu'am.Ut nabaleb li neque'xsic' xcuanquil anakcuan, mokon mâc'a'ak chic xcuanquileb. Ut li ani inc'a' neque'xsic' xcuanquil anakcuan, a'aneb chic li te'cuânk xcuanquil mokon, chan li Jesús. o9Ut li Jesús quixye reheb: -Relic chi yâl tinye êre nak lâin li C'ajolbej tinc'ojlâk sa' lin lok'laj c'ojaribâl sa' li ac' ruchich'och', lâex li xextâken cue, texc'ojlâk ajcui' sa' li cablaju chi c'ojaribâl re texrakok âtin sa' xbêneb li cablaju xtêpaleb laj Israel.n}Quichak'oc laj Pedro ut quixye re: -Lâo xkacanab chixjunil li c'a'ru cuan ke xban âtâkenquil. ¿C'a'ru tâcuânk ke?-mUt li Jesús quixca'yaheb ut quixye reheb: -Chiru junak yal cuînk a'an mâmin târûk, abanan chiru li Dios chixjunil naru xbânunquil.}lsUt eb lix tzolom nak que'rabi a'an, c'ajo' nak que'sach xch'ôl ut que'xye: -¿Ani put târûk tâcolek'? chanqueb.k5Tinye ajcui' êre nak inc'a' raj ch'a'aj nak tânumek' junak nimla xul camello sa' ru junak cûx chiru nak tâoc junak biom rubel xcuanquil li Dios.j'Tojo'nak quixye li Jesús reheb lix tzolom: -Relic chi yâl tinye êre, k'axal ch'a'aj chok' re junak biom nak tâoc rubel xcuanquil li Dios._i7Ut nak quirabi a'an, li cuînk cô chi ra sa' xch'ôl xban nak nabal lix biomal cuan.{hoQuixye li Jesús re: -Cui tâcuaj nak tz'akalak re ru lâ yu'am, ayu ut c'ayi li c'a'ru cuan âcue ut si lix tz'ak li tâc'ul reheb li neba'. Ut tâcuânk âbiomal sa' choxa. Ut nak ac xabânu a'an tatchâlk ut tinâtâke, chan li Jesús re.gUt li cuînk quichak'oc ut quixye: -At tzolonel, chixjunil a'in xinbânu chalen chak sa' inca'ch'inal. ¿C'a' chic ru mâji' ninbânu?-gfGCha-oxlok'i lâ na' âyucua' ut chara lâ cuas âcuîtz'in jo' nak nacara âcuib lâat, chan.e5Ut li cuînk quixye: -¿C'a'ru li chak'rab li nacaye?- Ut li Jesús quixye re: -Mâcamsi âcuas âcuîtz'in. Matmuxuc caxâr. Mat-elk'ac. Matk'aban.]d3Ut li Jesús quixye re: -¿C'a'ut nak nacaye châbil cue cui inc'a' nacanau anihin? Jun ajcui' li châbil cuan ut a'an li Dios. Cui tâcuaj nak tâcuânk lâ yu'am chi junelic bânu li c'a'ru naxye li chak'rab.- c9Ut quicuulac jun li cuînk riq'uin li Jesús ut quixye re: -At châbil tzolonel, ¿C'a' raj ru us tinbânu re nak tincuêchani li junelic yu'am? chan.kbOUt li Jesús quixq'ue li ruk' sa' xbêneb ut quitijoc. Ut chirix a'an qui-el sa' li na'ajej a'an.kaONak li Jesús quiril li yôqueb chixbânunquil, quixye reheb lix tzolom: -Canabomakeb chi châlc cuiq'uin li coc'al. Mêram chiruheb xban nak lix nimajcual cuanquilal li Dios, a'an reheb li k'uneb xch'ôl jo' li coc'al, chan.>`u Ut chirix chic a'an cuanqueb coc'al que'c'ame' chak riq'uin li Jesús re nak tixq'ue li ruk' sa' xbêneb ut tâtijok. Ut eb lix tzolom que'xk'us li que'c'amoc chak reheb li coc'al.y_k Cuanqueb cuînk chalen sa' xyo'lajiqueb ac reheb nak inc'a' te'cuânk rixakil, ut cuanqueb yal pok'bileb xbaneb li rech cuînkilal re inc'a' te'cuânk rixakileb, ut cuanqueb cui'chic yal inc'a' neque'xc'ul xch'ôleb nak te'xc'am rixakil xban nak neque'xk'axtesi rib chi c'anjelac chiru li Dios. Li ani târûk tixtau ru lix yâlal a'in, chixtauhak ru, chan li Jesús.%^C Ut li Jesús quixye reheb: -Moco chixjunileb ta neque'xc'ul xch'ôl li âtin a'in, ca'aj cui' li ani q'uebil re xban li Dios re xtaubal ru lix yâlal a'in.] Ut eb lix tzolom que'xye: -Cui yâl nak jo'can tâc'ulmânk, k'axal us raj nak inc'a' tixsic' rixakil li cuînk, chanqueb. \  Ut lâin tinye êre nak yalak ani tixcanab rixakil chi mâcua' xmâc yumbêtac, ut tixc'am jalan chic ixk, li jun a'an tixmux ru lix sumlajic. Ut li ani tixc'am chok' rixakil li ixk li canabanbil, li jun a'an tixmux ajcui' ru lix sumlajic, chan li Jesús.o[WLi Jesús quichak'oc ut quixye: -Xban nak k'axal cau êch'ôl, jo'can nak laj Moisés quixsume chêru nak târûk têjach êrib riq'uin lê rixakil. Aban moco jo'can ta chak sa' xticlajic nak li Dios quixyo'obtesiheb li cristian."Z=Ut que'xye cui'chic re li Jesús: -¿C'a'ut nak quixye laj Moisés nak târûk xyîbanquil junak li hu re nak tixjach rib li cuînk riq'uin li rixakil?-YJo'can nak moco cuibakeb ta chic. Junajakeb aj ban chic. Jo'can ut nak li ani naxlak'ab li Dios, mâ ani chic naru najachoc re, chan.XyJo'can nak li cuînk tixcanab xna' xyucua' ut tixlak'ab rib riq'uin li rixakil. Ut chi xca'bichaleb junajakeb aj chic.JW Quichak'oc li Jesús ut quixye reheb: -¿Ma inc'a' êrilom li tz'îbanbil sa' li Santil Hu nak li Dios quiyo'obtesin chak re li cristian sa' xticlajic, cuînk ut ixk nak quixyo'obtesiheb chak?HV Cuanqueb laj fariseo que'cuulac chi patz'oc riq'uin yal re xyalbal rix ut que'xye re: -¿C'a'ru nacaye lâat? ¿Ma târûk tixjach rib li cuînk riq'uin li rixakil yal riq'uin c'a'ak re ru?-YU+Ut quitâkêc xbaneb li q'uila tenamit ut nabaleb li yaj quixq'uirtesiheb aran.T Ut nak quirake' chixyebal li âtin a'in, li Jesús qui-el Galilea ut cô jun pac'al li nima' Jordán sa' eb li na'ajej xcuênt Judea..SU#Ut jo'ca'in ajcui' tixbânu êre lâex lin Yucua' cuan sa' choxa cui inc'a' têcuy xmâqueb lê ras êrîtz'in chi anchal êch'ôl chêjunjûnkalex, chan li Jesús.R)"C'ajo' nak quipo' li rey ut quixk'axtesi sa' ruk'eb laj ilol tz'alam toj retal quixtoj chixjunil lix c'as.Ut jo'ca'in ajcui' tixbânu êre lâex lin Yucua' cuan sa' choxa cui inc'a' têcuy xmâqueb lê ras êrîtz'in chi anchal êch'ôl chêjunjûnkalex, chan li Jesús.gQG!¿Ma inc'a' raj xru xatok'oba ru lâ cuech aj c'anjelil jo' nak xintok'oba âcuu lâin? chan.EP Tojo'nak quiboke' cui'chic laj c'anjel li quicuye' xmâc xban li rey. Ut li rey quixye re: -At tz'ekbêtal aj c'anjel, chixjunil lâ c'as xinsach retalil xban nak xapatz' âcuybal chicuu.+OONak eb li rech aj c'anjelil que'ril li c'a'ru quixbânu, c'ajo' nak que'raho' sa' xch'ôl. Ut que'chal cole'xch'olob chiru li rey chixjunil li c'a'ru quic'ulman.xNiAbanan li jun inc'a' quiraj xcuybal xmâc. Cô ban ut coxq'ue chak sa' tz'alam toj retal quixtoj rix lix c'as.,MQUt li rech aj c'anjelil quixcuik'ib rib chiru, quixpatz' xcuybal ut quixye re: -Chinâcuy cuan chic ca'ch'inak ut lâin tintoj ajcui' chixjunil lin c'as, chan re.L3Ut nak qui-el chak laj c'anjel riq'uin li rey, quixc'ul jun li rech aj c'anjelil cuan junmay chi tumin lix c'as riq'uin li cuînk a'an. Ut laj c'anjel, li quicuye' xmâc, quixchap chi xcux li jun li cuan xc'as riq'uin ut qui-oc chixyatz'bal ut quixye re: -Toj lâ c'as, chan.gKGUt li rey quiril xtok'obâl ru laj c'anjel chiru. Quirach'ab ut quixsach li retalil lix c'as.:JmUt laj c'anjel a'an quixcuik'ib rib chiru li rey ut quixpatz' xcuybal chiru ut quixye re: -Kâcua', chinâcuy cuan chic ca'ch'inak, ut lâin tintoj chixjunil lin c'as châcuu.-cI?Ut xban nak mâc'a' c'a'ru cuan re li cuînk a'an re tixtoj cui' lix c'as, jo'can nak li rey quixtakla xc'ayinquil a'an rech xxiquic li rixakil, ut li ralal xc'ajol ut chixjunil li c'a'ru cuan re, re xtojbal lix c'as.yHkNak quixtiquib xbirbal rix lix c'aseb, quic'ame' chak chiru li rey jun li cuînk lajêb mil chi tumin lix c'as.vGeLix nimajcual cuanquilal li Dios tinjuntak'êta riq'uin jun li rey quixbir rix lix c'aseb laj c'anjel chiru.*FMUt li Jesús quixye re: -Inc'a' ninye âcue nak ca'aj cui' cuukub sut tâcuy xmâc. Tinye ban âcue nak tâcuy xmâc cuukub sut chi lajêtk xcâc'âl sut, chan.#E?Ut laj Pedro quiâtinac ut quixye re li Jesús: -Kâcua', ¿jarub sut târûk tincuy xmâc li tâmâcobk chicuu? ¿Ma tento nak cuukub sut tincuy xmâc?-DyYalak bar cuânkeb cuib oxib ch'utch'ûkeb sa' inc'aba', aran ajcui' cuânkin lâin sa' xyânkeb a'an, chan li Jesús.>CuTinye êre cui cuan cuibak sa' êyânk te'xc'ûb ru sa' cuibal chirix c'a'ru te'tijok cui', ut te'xtz'âma chiru lin Yucua' cuan sa' choxa, li c'a'ru te'xtz'âma tâq'uehek' reheb.B!Relic chi yâl tinye êre nak chixjunil li c'a'ru têc'ûb ru sa' xyâlal sa' ruchich'och', li Dios tixc'ûb ajcui' ru sa' choxa. Li c'a'ru têye us arin sa' ruchich'och', li Dios tixye ajcui' nak us. Ut li c'a'ru têye inc'a' us, li Dios tixye ajcui' nak inc'a' us.A-Ut cui inc'a' naraj târabiheb a'an, tâye re li iglesia re nak li hermân te'xch'olob xyâlal chiru. Ut cui inc'a' ajcui' naraj abînc chiruheb a'an, a'an chic tâcuânk chêru jo' chanchan li mâcua'ak aj pâbanel ut chanchanak laj titz'ol toj li inc'a' us neque'xbânu.%@CCui ut inc'a' naraj nacatrabi, c'am jun malaj cuib li hermân âcuochben re nak riq'uin li râtin cuib oxib chi testigo, tâch'olâk ru chixjunil li âtin.v?eCui junak lâ cuech aj pâbanelil tâmâcobk châcuu, ayu riq'uin ut nak cuânkex êjunes, tâch'olob chiru lix mâc. Ut cui târabi li xna'leb li tâq'ue, lâat xatenk'a lâ cuech aj pâbanelil re nak tixc'am rib sa' usilal âcuiq'uin.~>uJo'can ajcui' lê Yucua' cuan sa' choxa inc'a' naraj nak tâsachk junak reheb li toj k'uneb xch'ôl sa' lix pâbâl.$=A Relic chi yâl tinye êre nak tixtau chak li sachenak, k'axal tâsahok' sa' xch'ôl riq'uin li jun a'an chiruheb li belêlaju ro'c'âl li inc'a' que'sach. < ¿C'a'ru nequec'oxla lâex chirix li na'leb a'in li oc cue xyebal êre? Cuan ta junak li cuînk cuan o'c'âlak xcarner ut cui tâsachk junak reheb, ¿ma inc'a' raj tixcanabeb li belêlaju ro'c'âl chic ut tâxic chiruheb li tzûl chixsic'bal li jun li xsach?e;C Lâin li C'ajolbej quinc'ulun arin sa' ruchich'och' chixcolbaleb li sachenakeb sa' li mâc.H:  Lâin ninye êre cheq'uehak retal mêtz'ektâna junak reheb li k'uneb xch'ôl sa' lix pâbâl xban nak eb a'an c'ac'alenbileb xbaneb li ángel, li cuanqueb riq'uin lin Yucua' cuan sa' choxa.9{ Cui li xnak' âcuu tâq'uehok âcue chixbânunquil li inc'a' us, us raj cui tâcuisi ut tâtz'ek. K'axal us nak tâcuânk lâ yu'am chi junelic riq'uin jun ajcui' li xnak' âcuu chiru nak tatxic riq'uin cuib li xnak' âcuu sa' li xam re li xbalba.C8Cui lâ cuok malaj ut lâ cuuk' tâq'uehok âcue chixbânunquil li c'a'ru inc'a' us, us raj cui tâyoc' ut tâtz'ek. K'axal us chok' âcue nak cuânk lâ yu'am chi junelic riq'uin jun ajcui' lâ cuok ut lâ cuuk' chiru nak tatxic chi cuib lâ cuok chi cuib lâ cuuk' sa' li xbalba bar cui' inc'a' tâchupk li xam.o7WTok'ob ruheb li cuanqueb sa' ruchich'och' xban nak cuan c'a' re ru napo'oc re lix ch'ôleb. Ac ch'olch'o nak cuan li c'a'ru napo'oc ch'ôlej. Abanan raylal châlel sa' xbên li ani tâyo'obânk re li c'a' re ru tâpo'ok ch'ôlej.46aUt li ani tâpo'ok xch'ôleb li toj k'uneb xch'ôl li neque'pâban cue, k'axal raj us chok' re a'an nak tâcutek' sa' xchamal li palau chi bac'bo junak nimla pec chixcux.k5OUt li ani tâc'uluk re junak ch'ina al jo' a'in sa' inc'aba' chanchan ajcui' nak lâin xinixc'ul.4Jo'can nak li ani narec'a nak mâc'a' xcuanquil jo' li ch'ina al a'in, a'an li k'axal nim xcuanquil sa' lix nimajcual cuanquilal li Dios.93kUt quixye reheb: -Relic chi yâl tinye êre cui inc'a' têjal êna'leb ut cui inc'a' k'unak êch'ôl jo' li ch'ina al a'in, inc'a' tex-oc sa' lix nimajcual cuanquilal li Dios.N2Ut li Jesús quixbok jun li ch'ina al riq'uin ut quixxakab chiruheb.1 )Sa' li cutan a'an que'cuulac lix tzolom riq'uin li Jesús ut que'xye re: -¿Ani li k'axal nim xcuanquil sa' lix nimajcual cuanquilal li Dios?-00YUsta inc'a' raj tento tintoj lâin, abanan re nak me'xpo' xch'ôleb kaban, lâin tintoj. Ayu sa' ânil ut cut lâ chapleb car sa' li palau. Ut li xbên li car li tâchap chak, tâte lix tz'ûmal re. Aran tâtau jun li tumin. Tâc'am ut riq'uin a'an tâtoj li cue ut tâtoj ajcui' lâ cue, chan.2/]Laj Pedro quixye re: -Reheb li jalaneb xtenamit.- Ut li Jesús quixye re: -Eb li ralal li acuabej inc'a' neque'tojoc chi jo'canan.Usta inc'a' raj tento tintoj lâin, abanan re nak me'xpo' xch'ôleb kaban, lâin tintoj. Ayu sa' ânil ut cut lâ chapleb car sa' li palau. Ut li xbên li car li tâchap chak, tâte lix tz'ûmal re. Aran tâtau jun li tumin. Tâc'am ut riq'uin a'an tâtoj li cue ut tâtoj ajcui' lâ cue, chan..+-¿C'a' nak inc'a'? Natojoc, chan laj Pedro. Ut nak cox-ocak a'an sa' cab, li Jesús xbên cua quiâtinac ut quixye: -¿C'a'ru nacaye at Simón, eb li acuabej sa' ruchich'och', aniheb aj e neque'xtitz' li toj? ¿Ma reheb li ralal malaj ut reheb li jalaneb xtenamit? chan.:-mUt nak que'cuulac Capernaum li Jesús rochbeneb lix tzolom, que'chal riq'uin laj Pedro li neque'titz'oc toj re li rochoch li Dios ut que'xye re: -¿Ma natojoc laj tzolol êre?-L,Tine'xcamsi, abanan lâin tincuaclîk cui'chic chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak sa' rox li cutan, chan. Ut c'ajo' nak que'raho' sa' xch'ôleb lix tzolom chirabinquil li c'a'ru quixye li Jesús.+Ut nak cuanqueb Galilea, li Jesús quixye reheb: -Lâin li C'ajolbej tink'axtesîk sa' ruk'eb li cuînk li te'camsînk cue.l*QCa'aj cui' riq'uin ayûn ut riq'uin tijoc naru risinquil li mâus aj musik'ej xcomoneb a'an, chan.B)}Ut li Jesús quixye reheb: -Inc'a' xexru xban nak inc'a' nequexpâban chi tz'akal. Relic chi yâl tinye êre nak cuan taxak ca'ch'inak lê pâbâl chanchan xnimal ru jun ch'ina riyajil mostaza, têye raj re li tzûl a'in, "Elen arin, k'axon le'" ut tâk'axônk raj. Ut mâc'a' raj c'a'ru inc'a' târûk têbânu."(=Ut que'cuulac riq'uin li Jesús lix tzolom nak cuan xjunes ut que'xpatz' re: -¿C'a'ut nak inc'a' xoru lâo chirisinquil li mâus aj musik'ej? chanqueb.}'sUt li Jesús quixch'ila li mâus aj musik'ej ut qui-el riq'uin li al. Ut sa' ajcui' li hônal a'an li al quiq'uira.~&uLi Jesús quixye: -Ex tenamit, tîc inc'a' nequexpâban ut inc'a' us lê na'leb. ¿Jo' najtil chic tincuânk êriq'uin re nak texpâbânk? ¿Jo' najtil chic texincuy nak nequec'oxla? C'am chak li al arin cuiq'uin, chan li Jesús nak quichak'oc.j%MUt xinc'am riq'uineb lâ tzolom re nak te'xq'uirtesi; abanan inc'a' xe'ru xq'uirtesinquil, chan. $9-Kâcua', chan, chacuuxtâna taxak ru li cualal. Rajlal nac'ul xyajel, ut k'axal ra naxc'ul. Nabal sut nat'ane' sa' xam ut nabal sut nat'ane' sa' ha'.z#mUt que'cuulac bar cuanqueb cui' nabal li tenamit. Ut jun li cuînk colxcuik'ib rib chiru li Jesús ut quixye re:f"E Ut eb lix tzolom que'xtau ru nak chirix laj Juan laj Cubsihom Ha' yô chi âtinac li Jesús.5!c Abanan lâin tinye êre nak laj Elías ac xc'ulun ut inc'a' que'xnau ru. C'ajo' li raylal xe'xbânu re ut jo'can ajcui' lâin li C'ajolbej nabal li raylal tinc'ul xbaneb.-  Ut nak quichak'oc li Jesús quixye reheb: -Yâl ajcui' nak laj Elías xbên cua tâchâlk chixc'ûbanquil ru chixjunil li c'a'ak re ru.!; Ut eb lix tzolom que'xpatz' re: -¿C'a'ut nak neque'xye laj tz'îb nak xbên cua tâc'ulûnk laj Elías chiru laj colonel li yechi'inbil xban li Dios?-U# Nak yôqueb chak chi cubec sa' li tzûl, quixye li Jesús reheb: -Mâ ani aj e têye li c'a'ru xeril. Toj mokon naru têye nak lâin li C'ajolbej ac xincuacli cui'chic chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak.-hIUt nak que'xtaksi li rilobâleb, mâ ani chic que'ril ru, ca'aj chic li Jesús quicana xjunes.q[Tojo'nak li Jesús quijiloc riq'uineb ut quixt'otz't'otz'iheb ut quixye reheb: -Cuaclinkex. Mexxucuac.-lQNak que'rabi a'an, k'axal nak que'xucuac lix tzolom ut que'xcut rib sa' ch'och' ut huphu que'cana.a;Toj yô ajcui' chi âtinac a'an nak quichal sa' xbêneb jun li chok nalemtz'un. Li Dios quiâtinac chak sa' li chok, ut quixye: -A'in li cualal raro inban. Riq'uin a'an nasaho' inch'ôl. Cherabihak li c'a'ru tixye.-MUt quiâtinac laj Pedro ut quixye re li Jesús: -Kâcua', c'ajo' xchak'al ru nak cuanco arin. Cui tâcuaj, takayîb oxibak muhebâl arin. Jun âcue, jun re laj Moisés ut jun re laj Elías, chan.pYUt xakâmileb laj Moisés ut laj Elías chiruheb nak que'ril ut yôqueb chi âtinac riq'uin li Jesús.#?Ut nak cuanqueb aran, quijalano' li rilobâl li Jesús chiruheb. Ut nalemtz'un li rilobâl jo' li sak'e ut li rak' saksakpotz'in quic'utun ut nalemtz'un. Cuakib cutan chic chirix a'an, li Jesús quixc'ameb laj Pedro, laj Jacobo ut laj Juan li rîtz'in sa' xbên jun li nimla tzûl xjuneseb.%CRelic chi yâl tinye êre nak cuanqueb arin sa' êyânk li inc'a' te'câmk toj tine'ril chi châlc lâin li C'ajolbej riq'uin incuanquilal, chan li Jesús.PLâin li C'ajolbej tinchâlk riq'uin xnimal xlok'al lin Yucua' cuochbeneb lix ángel. Tojo'nak tinq'ue lix k'ajcâmunquil chi xjunjûnkaleb jo' chanru lix yehom xbânuhom.Relic chi yâl tinye êre nak cuanqueb arin sa' êyânk li inc'a' te'câmk toj tine'ril chi châlc lâin li C'ajolbej riq'uin incuanquilal, chan li Jesús.:m¿C'a'ru tixra li cuînk cui târêchani chixjunil xbiomal li ruchich'och' ut tixsach li junelic yu'am xban li biomal? ¿Ma cuan ta bi' c'a'ru tixtoj cui' li yu'am chi junelic?;oLi ani naxra lix yu'am arin sa' ruchich'och', a'an tixsach li junelic yu'am. A'ut li ani naxsach lix yu'am arin sa' ruchich'och' sa' inc'aba', a'an târêchani li junelic yu'am.T!Ut li Jesús quixye reheb lix tzolom: -Li ani târaj inpâbanquil, tento nak tixtz'ektâna li c'a'ru naxrahi ru lix ch'ôl. Tixcuy xnumsinquil li raylal, usta tâcamsîk sa' inc'aba'. Ut chinixtâkehak.3_Ut li Jesús quixsuk'isi rib chirilbal laj Pedro ut quixye re: -Elen arin sa' xnak' cuu. Lâat chanchanat laj tza. Mich'inan inch'ôl âban chixbânunquil li c'a'ru tento tinbânu. Lâat inc'a' yôcat chixc'oxlanquil jo' naxc'oxla li Dios. Yôcat ban chixc'oxlanquil jo' naxc'oxla li cuînk, chan.5Ut laj Pedro quirisi xjunes li Jesús ut qui-oc chixk'usbal: -Kâcua', chan re, li Dios taxak chicolok âcue re nak inc'a' tâc'ul chi jo'can, chan.Y+Chalen sa' li cutan a'an li Jesús quixtiquib xch'olobanquil chiruheb lix tzolom nak tento tâxic Jerusalén chixc'ulbal nabal li raylal xbaneb li cuînk li xakabanbileb chi c'anjelac sa' li templo ut xbaneb li xbênil aj tij jo' eb ajcui' laj tz'îb. Quixye reheb nak tâcamsîk ut nak tâcuaclîk cui'chic chi yo'yo sa' rox li cutan.~ uTojo'nak quixye reheb lix tzolom nak mâ ani aj e te'xye nak li Jesús, a'an li Cristo, li yechi'inbil xban li Dios.9 kUt lâin tinq'ue âcuanquil sa' xbêneb li ani te'pâbânk cue. Ut chixjunil li c'a'ru tâc'ûb ru sa' xyâlal sa' ruchich'och', li Dios tixc'ûb ajcui' ru sa' choxa. Li c'a'ru tâye us arin sa' ruchich'och', li Dios tixye ajcui' nak us. Ut li c'a'ru tâye inc'a' us, li Dios tixye ajcui' nak inc'a' us. %Ut lâin ninye âcue nak lâat laj Pedro. Ut sa' xbên li sakônac a'in lâin tincabla lin iglesia ut laj tza mâc'a'ak xcuanquil sa' xbên.Z -Tojo'nak quichak'oc li Jesús ut quixye re: -Us xak âcue, at Simón, ralalat laj Jonás, xban nak moco cuînk ta xc'utbesin châcuu lix yâlal a'in. Lin Yucua' cuan sa' choxa, a'an ban li xc'utbesin châcuu.` 9Quichak'oc laj Simón Pedro ut quixye: -Lâat li Cristo, li Ralal li yo'yôquil Dios.-LUt li Jesús quixye reheb: -Ut lâex, ¿Anihin lâin nak nequeye?-  Eb a'an que'chak'oc ut que'xye: -Cuan neque'yehoc nak lâat laj Juan laj Cubsihom Ha'. Ut cuan neque'yehoc nak lâat li profeta Elías, ut cuan neque'yehoc nak lâat li profeta Jeremías. Ut cuan cui'chic neque'yehoc nak lâat junak chic reheb li profeta.;o Chirix chic a'an li Jesús cô rochbeneb lix tzolom sa' li na'ajej Cesarea re Filipo. Nak yôqueb chi xic, quixpatz' reheb lix tzolom: -¿Anihin lâin nak neque'xye li tenamit?-5 Tojo'nak que'xtau ru nak mâcua' chirix xch'amal lix caxlan cua yô chi âtinac. Chirix ban lix tijlebeb laj fariseo ut laj saduceo yô chi âtinac.H  ¿C'a'ut nak inc'a' nequetau xyâlal nak mâcua' chirix li caxlan cua yôquin chi âtinac nak xinye êre: Mêbon êrib riq'uin li xch'amal xcaxlan cua eb laj fariseo ut eb laj saduceo? chan.# -Ut, ¿ma inc'a' najultico' êre nak xinjachi li cuukub chi caxlan cua reheb li câhib mil chi cuînk? Ut, ¿jarub chacach li rela' quexoc?2] ¿Ma toj mâji' nequetau xyâlal? ¿Ma inc'a' najultico' êre nak xinjachi li ôb chi caxlan cua reheb li ôb mil chi cuînk? Ut, ¿jarub chacach li rela' quexoc? chan.q[Li Jesús quixnau li c'a'ru yôqueb chixyebal ut quixye reheb: -Lâex inc'a' nequexpâban chi tz'akal. ¿C'a'ut nak yôquex chi c'oxlac chirix li xinye êre? ¿C'a'ut nak yôquex chixyebal chiribil êrib nak mâc'a' lê caxlan cua?/Eb lix tzolom que'oc chi âtinac chi ribileb rib ut que'xye: -Xban nak inc'a' xkac'am chak li caxlan cua, jo'can nak yô chixyebal ke chi jo'can.&EUt li Jesús quixye reheb: -Cheq'uehak retal, mêbon êrib riq'uin xch'amal xcaxlan cua eb laj fariseo chi moco riq'uin xch'amal xcaxlan cua eb laj saduceo.j~MNak ac xe'nume' lix tzolom jun pac'al li palau, que'xq'ue retal nak inc'a' que'xc'am xtzacaêmk.}Lâex jun têp chi tenamit inc'a' us lê na'leb. Nequetz'ektâna li Dios ut nequeraj nak tâc'utbesîk chêru junak milagro. Abanan inc'a' tâc'utbesîk chêru, ca'aj cui' li milagro li qui-ux re laj Jonás, chan li Jesús. Tojo'nak quixcanabeb ut cô. |Ut ek'ela nequeye "hôn naxq'ue hab xban nak cak ru ut k'ojyîn ru li choxa." Lâex aj ca' pac'al u. Nequenau xq'uebal retal ru li choxa. Abanan, ca'aj cui' a'an nequenau rilbal. Inc'a' nequeq'ue retal c'a'ru xyâlal li yô chi c'ulmânc sa' eb li cutan a'in.}{sUt li Jesús quichak'oc ut quixye reheb: -Nak na-ecuu nequeye "châbilak li cutan cuulaj xban nak cak ru li choxa."Xz +Que'cuulac laj fariseo ut eb laj saduceo riq'uin li Jesús. Que'raj xyalbal rix ut que'oc chixtz'âmanquil chiru nak tixbânu junak milagro chiruheb re rilbal ma yâl nak riq'uin li Dios nachal lix cuanquil.y)'Nak ac quixchak'rabiheb li tenamit, li Jesús qui-oc cui'chic sa' li jucub ut cô cui'chic jun pac'al li palau sa' li na'ajej xcuênt Magdala.zxm&Ut eb li que'cua'ac, a'aneb câhib mil chi cuînk chi mâc'a'eb sa' ajl li ixk chi moco li coc'al.Nak ac quixchak'rabiheb li tenamit, li Jesús qui-oc cui'chic sa' li jucub ut cô cui'chic jun pac'al li palau sa' li na'ajej xcuênt Magdala.!w;%Que'cua'ac chixjunileb toj retal que'c'ojla xch'ôleb. Ut que'xc'ûla li qui-ela'an. Cuukub chacach nujenak li rela' xc'aj li caxlan cua li qui-ela'an.&vE$Ut quixchap li cuukub chi caxlan cua ut eb li car, quixbantioxi chiru li Dios ut quixjachi. Ut quixq'ue reheb lix tzolom re nak te'xjeq'ui reheb li tenamit.Ju #Ut li Jesús quixtaklaheb li tenamit chi c'ojlâc chiru ch'och'.t#"Ut li Jesús quixye reheb: -¿Jarub li caxlan cua cuan êriq'uin? chan. -Cuukub ajcui' li caxlan cua ut cuib oxib li coc' car, chanqueb re.s1!Ut eb lix tzolom que'xye re: -¿Bar takatau cua sa' li na'ajej a'in re takaq'ueheb chi cua'ac li q'uila tenamit a'in? Arin mâc'a' cuan, chanqueb.r} Ut li Jesús quixbokeb lix tzolom riq'uin ut quixye reheb: -Neque'cuil xtok'obâl ruheb li tenamit. Ac oxib cutan xchaliqueb chicuix ut mâc'a' xcuaheb. Ut inc'a' nacuaj xtaklanquileb sa' rochocheb chi inc'a' te'cua'ak. Naru neque'lub sa' be, chan. ~}f|({{izyxx0vuttsPrbqq"p nmll=v8Si Ut cuanqueb chak chixlok'bal lix ya'al lix candil nak col-êlk li bêlomej. Ut li ôb chic li cuanqueb xya'al lix candil que'oc rochben sa' li cab. Ut quitz'ape' li oquebâl.4Ra Aban li cuanqueb xna'leb que'xye: -Inc'a' naru. Inc'a' tâtz'aklok li xya'al li ke cui takaq'ue êre lâex. Ayukex riq'uineb laj c'ay. Lok'omak chak êre, chanqueb reheb. Q9Ut li ôb li mâc'a'eb xna'leb que'xye reheb li ôb chic li cuanqueb xna'leb: -Jec'omak bayak xya'al li kaxam xban nak chupc re li kacandil, chanqueb.NPUt li lajêb chi tuk' ix que'aj ru ut que'oc xyîbanquil lix candil.O#Ut sa' tuktu k'ojyîn, que'rabi nak yôqueb chixjapbal reheb li tenamit chixyebal: -Cue' chak li bêlomej. Ayukex, c'ulumak chak, chanqueb._N7Ut nak quibay chak li bêlomej, neque'xîkan chixjunileb toj retal quicube xcuaraheb.oMWUt li cuanqueb xna'lebeb que'xcauresi rib chi us, que'xc'am lix candil ut que'xc'am ajcui' lix ya'al.L Li ôbeb li mâc'a'eb xna'leb inc'a' que'xcauresi rib chi us. Que'xc'am lix candil, abanan inc'a' que'xc'am xya'al lix candil.=Kub cuanqueb xna'leb ut li ôb chic mâc'a' xna'lebeb.:J oLix nimajcual cuanquilal li Dios, a'an chanchan li quic'ulman sa' jun li sumlâc. Li lajêb chi tuk' ix que'xc'am lix candil ut côeb sa' jun li sumlâc chixc'ulbal li bêlomej.Iy3Ut tâc'ajtesîk ru ut tâq'uehek' sa' xyânkeb laj ca' pac'al u. Ut aran tâcuânk li yâbac ut li c'uxuxînc ruch e.2H]2Ut mâc'a'ak sa' xch'ôl nak tol-êlk lix patrón.Ut tâc'ajtesîk ru ut tâq'uehek' sa' xyânkeb laj ca' pac'al u. Ut aran tâcuânk li yâbac ut li c'uxuxînc ruch e.oGW1Ut tâoc chixsac'baleb li rech aj c'anjelil, ut tâoc chi cua'ac ut chi uc'ac rochbeneb li calajenak.vFe0Aban cui laj c'anjel a'an inc'a' us lix na'leb, tixye sa' xch'ôl, "Lin patrón tâbâyk chak chi c'ulûnc."bE=/Relic chi yâl tinye êre nak lix patrón tixk'axtesi sa' ruk', chixjunil lix juncablal.`D9.Us xak re laj c'anjel a'an li yôk chixbânunquil chi jo'can nak tol-êlk lix patrón.0CY-¿Ani ut laj c'anjel châbil ut cuan xna'leb? A'an li quiq'uehe' xcuanquil xban lix patrón sa' xbêneb li rech môsil ut a'an tâq'uehok re xtzacaêmkeb sa' x-ôril."B=,Jo'can ajcui' lâex yo'on cuânkex chi oybenînc xban nak inc'a' nequenau jok'e hônal tincuulak lâin li C'ajolbej. Tincuulak chi mâc'a' sa' êch'ôl.4Aa+Chenauhak a'in: nak cui ta naxnau li yucua'bej sa' li cab jok'e hônal re li k'ojyîn tol-êlk laj êlk', tâyo'lek raj ut inc'a' raj tixcanab chi elk'ac xsa' li rochoch.e@C*Jo'can nak yo'on cuânkex xban nak inc'a' nequenau jok'e hônal tolinêlk lâin li Kâcua'.X?))Ut cuib li ixk yôkeb chi que'ec sa' jun chi que'leb, jun aj pâbanel ut jun li mâcua' aj pâbanel. Ut laj pâbanel, a'an li tâc'amek' xban li Dios ut li jun chic li mâcua' aj pâbanel, a'an tâcanabâk.[>/(Sa' li cutan a'an cuib li cuînk cuânkeb sa' c'alebâl, jun aj pâbanel ut jun li mâcua' aj pâbanel. Ut laj pâbanel, a'an li tâc'amek' xban li Dios ut li jun chic li mâcua' aj pâbanel, a'an tâcanabâk.)=K'Ut inc'a' que'xtau xyâlal toj quichal li but'i ha' ut quilaje'c'ame' chixjunileb xban li but'. Chanchan ajcui' a'an nak tolinêlk cui'chic lâin li C'ajolbej.^<5&Sa' eb li cutan a'an nak toj mâji' quicuan li but'i ha', eb li tenamit yôqueb chak chi cua'ac ut yôqueb chi uc'ac, ut yôqueb chi sumlâc ut chi sumubânc toj sa' li cutan nak qui-oc laj Noé sa' li jucub cab.s;_%Jo' quic'ulman sa' xcutan laj Noé, jo'can ajcui' tâc'ulmânk nak tolinêlk cui'chic lâin li C'ajolbej._:7$Abanan mâ ani nana'oc re jok'e lix k'ehil ut lix hônal inc'ulunic. Eb li ángel sa' choxa inc'a' neque'xnau chi moco lâin li C'ajolbej ninna'oc re. Ca'aj cui' li Dios Acuabej nana'oc re jok'e tâc'ulmânk a'in.!9;#Li choxa ut li ruchich'och' talaje'osok'. Abanan li cuâtin inc'a' tâcanâk yal chi jo'can chi inc'a' ta tâc'ulmânk chixjunil li c'a'ak re ru xinye.8"Relic chi yâl tinye êre nak toj talaje'c'ulmânk chixjunil li c'a'ak re ru a'in chi toj mâji' neque'oso' li tenamit a'in.S7!Jo' nak li higo naxc'utbesi retalil li sak'ehil, jo'can ajcui' chixjunil li c'a'ak re ru a'an talaje'c'ulmânk, naxc'utbesi retalil nak yô chi cuulac xk'ehil nak tolinêlk cui'chic lâin li C'ajolbej.67 Cheq'uehak retal c'a'ru naxbânu li jun tôn chi higo. Nak nak'unk'ut chak li xak chi êlc, riq'uin a'an tênau nak yô chak chi nach'oc li sak'ehil.65eUt nak tâec'ânk chak chi cau li trompeta, tintaklaheb lin ángel. Ut te'xch'utub li sic'bileb ru inban li cuânkeb yalak bar jun sut rubel choxa jun sut sa' ruchich'och'.4wTojo'nak tâc'utûnk sa' choxa li cuetalil lâin li C'ajolbej. Ut te'yot'ek' ut te'yâbak chixjunileb li cuanqueb sa' ruchich'och'. Ut te'ril cuu lâin li C'ajolbej nak yôkin chak chi châlc sa' li chok riq'uin lix nimal incuanquil ut inlok'al.?3wUt sa' eb li cutan a'an nak acak xrake' li raylal a'an, tâk'ojyînok' ru li sak'e ut li po inc'a' chic tâcutanok' ru. Tâec'ânk chak ru li choxa ut li chahim talaje't'anek' chak.V2%Yâl li neque'xye nak bar cuânk junak camenak, aran te'xtûb rib li so'sol.1Lâin li C'ajolbej tinc'ulûnk sa' junpât. Chanchan lix repom li câk na-el chak sa' releb sak'e ut naxc'ut rib toj sa' roqueb sak'e.#0?Cui ut neque'xye êre, "Le' sa' li chaki ch'och' cuan li Cristo," mexxic chirilbal. Cui ut neque'xye êre, "Arin cuan sa' cab," mêpâb li c'a'ru te'xye.L/Abanan cheq'uehak retal. Ac xinye êre li c'a'ru talaje'c'ulmânk..}Nabaleb aj balak' te'c'ulûnk ut te'xye nak a'aneb li Cristo. Ut cuan te'xye nak a'aneb profeta. Nabal li c'a'ak re ru te'xc'utbesi ut sachba ch'ôlej telaje'xbânu re xyalbal xbalak'inquileb li tenamit, jo'queb ajcui' li sic'bileb ru xban li Dios.s-_Jo'can nak cui ani tâyehok êre, "Cue' li Cristo," malaj, "le' cuan li Cristo," mêpâb li c'a'ru tixye.X,)Cui ta mâc'a' sa' xch'ôl li Kâcua' xrakbal ruheb li cutan a'an, mâ ani raj tâcanâk chi yo'yo sa' ruchich'och'. Jo'can nak li Kâcua' tixsêba xrakbal ruheb li cutan a'an sa' xc'aba'eb li sic'bileb ru.?+wSa' eb li cutan a'an mâ ca'ch'in li raylal tâc'ulmânk. Mâ jun cua quic'ulman chi jo'can chalen chak sa' xticlajic li ruchich'och', chi moco tâc'ulmânk junak chic jo'can mokon.*Chextijok ut chetz'âma chiru li Dios re nak inc'a' tâc'ulmânk li raylal a'in sa' habalk'e chi moco sa' li hilobâl cutan.)Tok'obak ruheb li yaj aj ixk ut li yôqueb chi tu'resînk sa' eb li cutan a'an xban nak k'axal cui'chic ch'a'aj li êlelic chok' reheb.e(CUt li ani cuânk chak sa' xc'alebâl inc'a' chic chisuk'îk sa' rochoch chixxocbal li rak'.+'OLi ani cuânk chak sa' xbên li rochoch nak tâc'ulmânk a'an, chi cubec chak ut tîc tâêlelik ut inc'a' chic tâoc sa' rochoch chirisinquil li c'a'ru cuan re.h&INak têril a'an, lâex li cuanquex Judea, chex-êlelik sa' junpât ut texxic toj sa' li tzûl.A%{Chetzolak rix chi us li c'a'ru quixye li profeta Daniel re nak têtau ru li c'a'ru tâc'ulmânk. A'an quixye nak eb laj balak' te'rocsi sa' li rochoch li Dios bar mâcua' xc'ulub cui' cuânc li k'axal yibru ut xucuajel rilbal xban lix mâusilal, ut riq'uin a'an te'xmux ru lix templo li Dios. (Dan. 9:27; 12:11)D$Ut li resil lix nimajcual cuanquilal li Dios tâyemânk yalak bar jun sut rubel choxa re nak chixjunileb li tenamit te'rabi resil li colba-ib. Tojo'nak tâchâlk li roso'jiqueb li cutan.a#; Ut li ani tixcuy xnumsinquil li raylal a'in toj sa' roso'jic lix yu'am, a'an tâcolek'.["/ Ut xban nak tânumtâk li mâusilal, nabaleb te'xcanab xrâbaleb li ras rîtz'in.S! Ut nabaleb li profeta aj balak' te'châlk ut nabaleb te'balak'îk xbaneb. / Ut sa' eb li cutan a'an nabaleb te'xcanab lix pâbâleb. Ut a'anakeb chic li te'q'uehok reheb laj pâbanel sa' raylal. Ut xic' chic te'ril ribeb. Tojo'nak texk'axtesîk ut texrahobtesîk ut texcamsîk. Ut xic' tex-ilek' xbaneb chixjunileb li tenamit sa' inc'aba' lâin.EAbanan chixjunil a'an yal xticlajic li raylal li tâchâlk./WNabal li tenamit te'pletik chi ribileb rib. Ut eb li acuabej te'xpleti ribeb. Talajcuânk li cue'ej ut tâcuânk li yajel ut tâcuânk li hîc sa' nabal chi na'ajej.FNak têrabi nak yô li plêt ut nak têrabi resil nak ticlâc re li plêt yalak bar, mexxucuac xban nak tento nak tâc'ulmânk chi jo'can. Abanan moco ac a'an ta roso'jiqueb li cutan a'in.&ENabal te'châlk chi balak'înc, ut te'xye nak sa' inc'aba' xe'chal, abanan moco yâl ta. Tole'xye, "Lâin li Cristo", cha'keb. Ut nabal te'balak'îk xbaneb.dAQuichak'oc li Jesús ut quixye reheb: -Cheq'uehak retal re nak mâ ani chibalak'înk êre.'GUt chirix a'an, cô chiru li tzûl Olivos ut nak li Jesús quic'ojla aran xjunes, lix tzolom que'cuulac riq'uin ut que'xye re: -Ye ke jok'e tâc'ulmânk li yôcat chixyebal. ¿C'a'ru talajc'ulmânk nak tâcuulak xk'ehil lâ c'ulunic? Ut, ¿c'a'ru retalil li roso'jiqueb li cutan a'in?-OQuichak'oc li Jesús ut quixye reheb: -Us ajcui' nak têril chi us chixjunil a'in xban nak tâcuulak xk'ehil nak mâ jun chic reheb li pec a'an tâcanâk sa' xna'aj chi inc'a' ta tâjuq'uek', chan. Qui-el sa' li templo li Jesús, ut nak yô chi xic, que'cuulac lix tzolom riq'uin ut que'xc'ut chiru li nînki cab xcuênt li templo..U'Tinye ut êre chalen anakcuan inc'a' chic têril cuu toj nak têye, "Osobtesinbilak a'an li xchal sa' xc'aba' li Kâcua'". Toj aran chic têril cuu, chan li Jesús.w&Ut anakcuan lê tenamit jo' ajcui' li templo tâcanâk chi naq'uirnac aj chic ru.Tinye ut êre chalen anakcuan inc'a' chic têril cuu toj nak têye, "Osobtesinbilak a'an li xchal sa' xc'aba' li Kâcua'". Toj aran chic têril cuu, chan li Jesús.}s%Ex aj Jerusalén, ex aj Jerusalén, nequecamsiheb li tz'akal profeta ut nequecuti chi pec eb li neque'taklâc êriq'uin xban li Dios. Nabal sut raj xcuaj êcolbal jo' nak naxch'utubeb li ral li caxlan rubel lix xic'. Abanan lâex inc'a' xeraj.ta$Relic chi yâl tinye êre nak chixjunil li camsînc que'xbânu chak junxil, jo' ajcui' li yôquex chixbânunquil anakcuan, tât'anek' ajcui' sa' êbên lâex li cuanquex anakcuan xban nak yôquex chixbânunquil jo' que'xbânu eb a'an.  #Xban lê mâusilal a'an, tât'anek' sa' êbên lix camiqueb li châbileb xna'leb riq'uin xcamic laj Abel li tîc xch'ôl ut toj riq'uin xcamic li ralal laj Berequías laj Zacarías xc'aba' li quecamsi chiru nebâl chixc'atk li rochoch li Dios ut li artal.jM"Lâin tintaklaheb êriq'uin li profeta ut li cuanqueb xna'leb ut eb laj tzolonel. Abanan lâex inc'a' têrabi. Ut sa' xyânkeb a'an, cuan têcamsiheb, cuan têq'ueheb chiru cruz, ut cuan cui'chic li têrahobtesiheb sa' li cab li nequech'utub cui' êrib chixtzolbal râtin li Dios. Ut cuan cui'chic têtâkeheb sa' li junjûnk chi tenamit re xchapbaleb.zm!Chanchanex c'anti', chanchanex ralex c'ambolay, ¿chan ta cui' ru nak texcolek' chiru lix tojba mâc sa' xbalba?`9 Choyomak bi' xbânunquil li inc'a' us li que'xtiquib xbânunquil lê xe'tônil yucua'.#Abanan riq'uin li mâusilal li nequebânu lâex, nac'utun nak juntak'êtex riq'uineb lê xe'tônil yucua', li que'camsin reheb li profetas.; oUt lâex nequeye: -Cui ta lâo ac cuanco chak sa' li cutan nak xe'cuan li kaxe' katôn, inc'a' raj xkabânu jo' que'xbânu eb a'an. Inc'a' raj xkacamsiheb li profetas, chanquex.A {Ra châlel sa' êbên lâex aj tz'îb ut lâex aj fariseo, ex aj ca' pac'al u. Nequeyîb li que'muke' cui' li profetas ut nequerutz'u'uji chak ru li que'muke' cui' li tîqueb xch'ôl. 3Jo'can ajcui' lâex. Relic chi yâl nak châbil nequexc'utun chiruheb li tenamit. Abanan lê ch'ôl nujenak chi mâusilal ut lâex aj ca' pac'al u.` 9Ra châlel sa' êbên lâex aj tz'îb ut lâex aj fariseo, ex aj ca' pac'al u. Chanchanex li neque'muke' cui' li camenak. Bonbileb rix ut c'ajo' xchak'al eb ru, a'ut chi sa' nujenak chi tz'aj ut chi xbakel camenak.q [Ex mutz' aj fariseo, ch'ajomak xbên cua lix sa' lê sec' ut lê plato re nak ch'ajbilak ajcui' li rix.Z-Ra châlel sa' êbên lâex aj tz'îb ut aj fariseo, ex aj ca' pac'al u, xban nak a' chic li rix lê sec' ut lê plato nequech'aj, aban lix sa' numtajenak chi tz'aj xban lê mâusilal ut li elk'ac nequebânu.yEx mutz' aj c'amol be, nequeyal êk'e chixbânunquil li c'a'ak re ru li mâc'a' xcuanquil, abanan li nim xcuanquil inc'a' nequebânu. Chanchan nak nequetz'il ru lê ha' re nak inc'a' tênuk' li coc' suk ut a' chic li nînki xul camello nequenuk'.Ra châlel sa' êbên lâex aj tz'îb ut ex aj fariseo, ex aj ca' pac'al u. Nequemayeja lix lajêtkil li isqui'ij, li eneldo ut li comino. Ut nequetz'ektâna li k'axal cuan xcuanquil sa' li chak'rab. Inc'a' nequebânu li tîquilal. Inc'a' nequex-uxtânan u ut inc'a' nequexpâban. Us nak nequemayeja lix lajêtkil abanan inc'a' raj nequecanab xbânunquil li k'axal cuan xcuanquil.)KUt li ani naxbânu xjuramento sa' xc'aba' li choxa, naxbânu xjuramento sa' xc'aba' lix c'ojaribâl li Dios ut sa' xc'aba' ajcui' li Dios li c'ojc'o sa' xbên.#?Ut li ani naxbânu lix juramento sa' xc'aba' lix templo li Dios, naxbânu sa' xc'aba' lix templo li Dios ut sa' xc'aba' ajcui' li Dios li nacuan chi sa'.!;Jo'can nak li ani tixbânu xjuramento sa' xc'aba' li artal, naxye xjuramento sa' xc'aba' a'an ut sa' xc'aba' ajcui' chixjunil li c'a'ru cuan sa' xbên.)KMâc'a' êna'leb ut mutz'ex xban nak inc'a' nequetau xyâlal. ¿Bar cuan li k'axal nim xcuanquil? ¿Ma li mayej malaj a' li artal li nasantobresin re li mayej?Ut nequeye ajcui': -Li ani naxbânu xjuramento sa' xc'aba' li artal, li jun a'an inc'a' tento tixbânu li c'a'ru quixye. Abanan li ani naxbânu xjuramento sa' xc'aba' li mayej cuan sa' xbên li artal, tento nak tixbânu li c'a'ru quixye sa' lix juramento, chanquex.0YMâc'a' êna'leb ut mutz'ex xban nak inc'a' nequetau xyâlal. ¿Bar cuan li k'axal nim xcuanquil? ¿Ma li oro, malaj a' lix templo li Dios li nasantobresin re li oro?B}Ra châlel sa' êbên, lâex mutz' aj c'amol be. Lâex nequeye: -Li ani tixbânu xjuramento sa' xc'aba' lix templo li Dios, inc'a' tento tixbânu li quixye. Abanan li ani tixbânu xjuramento sa' xc'aba' li oro li cuan sa' lix templo li Dios, li jun a'an tento nak tixbânu li c'a'ru xye sa' xjuramento, chanquex.-~SRa châlel sa' êbên lâex aj tz'îb ut lâex aj fariseo, ex aj ca' pac'al u. Nequesuti li ruchich'och' jo' ajcui' li palau re xsic'bal ani tâpâbânk re lê tijleb. Ut nak ac xe'xk'axtesi rib sa' êyânk, k'axal cui'chic yibru xna'lebeb chêru lâex ut êmâc lâex nak te'xic sa' xbalba. } Ra châlel sa' êbên, lâex aj tz'îb ut lâex aj fariseo, ex aj ca' pac'al u. Nequemak' li rochocheb li xmâlca'an ut nequeyal xmukbal lê mâusilal riq'uin nak najt rok nequextijoc. Ut xban a'an k'axal cui'chic ra li tojbal mâc li tâchâlk sa' êbên.I|  Ra châlel sa' êbên, lâex aj tz'îb ut lâex aj fariseo, ex aj ca' pac'al u. Inc'a' nequec'ut lix yâlal chiruheb li tenamit ut nequeram chiruheb lix cuanquil li Dios. Lâex inc'a' nequeraj xk'axtesinquil êrib rubel xcuanquil li nimajcual Dios ut inc'a' ajcui' nequecanabeb chixk'axtesinquileb rib li ani neque'raj. { Li ani naxq'ue xcuanquil xjunes rib, li jun a'an tâcubsîk xcuanquil. Ut li ani naxcubsi rib, li jun a'an tâq'uehek' xcuanquil.Nz Li ani nac'anjelac chêru, a'an li k'axal nim xcuanquil sa' êyânk.gyG Chi moco chec'aba'in aj c'amol be, xban nak jun ajcui' laj c'amol êbe. A'an lâin li Cristo.xxi Ut mâ ani têq'ue chok' êkâcua' sa' ruchich'och', xban nak jun ajcui' li Kâcua' cuan. A'an cuan sa' choxa.MwAbanan lâex mêrahi ru nak li tenamit te'xq'ue êlok'al ut te'xye "tzolonel" êre xban nak jun ajcui' laj tzolol êre cuan. Lâin li Cristo laj tzolol êre ut chêjunilex lâex êrîtz'in êrib.vEb a'an neque'raj nak te'oxlok'îk ut te'q'uehek' xsahil xch'ôleb sa' eb li be. Ut neque'raj nak li tenamit te'xye "tzolonel" reheb.au;Ut nak neque'xic chi cua'ac sa' eb li nink'e neque'xsic' li châbil na'ajej bar te'q'uehek' xlok'al, ut neque'raj c'ojlâc sa' li na'ajej k'axal lok' nak cuanqueb sa' li cab bar neque'xch'utub cui' ribeb laj judío.t5Chixjunil li c'a'ak re ru neque'xbânu, a'an yal re nak te'ilek' xbaneb li cristian. Neque'xyîb chi nînk ru li coc' câx filacterias xc'aba' bar nacuan cui' li chak'rab ut neque'xbac' sa' xpêquemeb ut sa' xteleb. Ut nacuulac chiruheb li rak'eb chi nînk lix sahob ru chire.s/K'axal âl li îk neque'xq'ue sa' xbêneb li cristian ut k'axal ch'a'aj xc'ambal. A'ut eb a'an chi moco riq'uin ru'uj ruk'eb neque'raj xch'e'bal.Vr%Jo'can nak chixjunil li te'xye êre, chec'ûla sa' êch'ôl ut chebânu. Abanan mêbânu jo' neque'xbânu eb a'an xban nak yal riq'uin xtz'ûmal reheb neque'xye ut inc'a' neque'xbânu li c'a'ru neque'xye.q-Eb laj tz'îb ut eb laj fariseo, q'uebileb xcuanquil chixch'olobanquil xyâlal li chak'rab li quiq'uehe' re laj Moisés.xp kTojo'nak li Jesús quixch'olob lix yâlal chiruheb li q'uila tenamit jo'queb ajcui' lix tzolom ut quixye reheb:o.Ut mâ jun chic quiru chi sumênc re li Jesús. Ut chalen sa' li cutan a'an, mâ ani chic quixcacuu xch'ôl chi patz'oc re li Jesús.Vn%-Li rey David quixye "Kâcua'" re, usta a'an xcomoneb li ralal xc'ajol.-Ut mâ jun chic quiru chi sumênc re li Jesús. Ut chalen sa' li cutan a'an, mâ ani chic quixcacuu xch'ôl chi patz'oc re li Jesús.$mA,Li Kâcua' Dios quixye re li Kâcua' laj Colol cue, c'ojlan sa' lin nim uk' toj tinq'ueheb li xic' neque'iloc âcue rubel lâ cuanquil, chan. (Sal. 110:1)/lW+Li Jesús quixye reheb: -¿C'a'ut nak laj David quixye li c'a'ru quirec'a sa' xch'ôl xban li Santil Musik'ej nak quixye "Kâcua'" re li Cristo? Quixye chi jo'ca'in:!k;*-¿C'a'ru nequec'oxla chirix li Cristo, li yechi'inbil xban li Dios? ¿Ani aj alal aj c'ajol nak nequeye?- Ut que'xye re: -Ralal xc'ajol li rey David.-Kj)Ut nak toj ch'utch'ûqueb laj fariseo, li Jesús quixpatz' reheb:i%(Cui nacabânu li cuib chi chak'rab a'in ac xabânu li naxye sa' chixjunil li chak'rab jo' ajcui' li yebil xbaneb li profeta, chan li Jesús.ch?'Ut li xcab, chanchan ajcui' a'in: Târa lâ cuas âcuîtz'in jo' nak nacara âcuib lâat.Vg%&A'an a'in li xbên chak'rab, li k'axal nim xcuanquil sa' xyânkeb chixjunil.=fs%Li Jesús quichak'oc ut quixye re: -Li chak'rab li k'axal nim xcuanquil, a'an a'in: Târa li Kâcua' lâ Dios chi anchal âch'ôl ut chi anchal lâ cuâm ut chi anchal lâ c'a'ux.[e/$-At tzolonel, chan re li Jesús, ¿Bar cuan li chak'rab li k'axal nim xcuanquil?-Wd'#Ut jun reheb, aj tzolol chak'rab, quipatz'oc re li Jesús yal re xyalbal rix.'cG"Ut nak laj fariseo que'xq'ue retal nak inc'a' chic que'ru xsumenquil li Jesús laj saduceo, eb a'an chic que'xch'utub ribeb chixc'ûbanquil chanru te'xbânu.vbe!Ut li q'uila tenamit que'sach xch'ôleb chirabinquil lix yâlal li yô chixch'olobanquil li Jesús chiruheb.qa[ Lâin lix Dios laj Abraham, lix Dios aj Isaac, ut lix Dios laj Jacob. Li Dios, a'an mâcua' xDioseb li camenakeb; xDioseb ban li yo'yôqueb, chan li Jesús. (Jo'can nak li Dios quixc'ut nak cuan xcuaclijiqueb chi yo'yo li camenak.)9`kUt chirix lix cuaclijiqueb li camenak chi yo'yo, ¿ma inc'a' êrilom sa' li Santil Hu li quixye li Dios êre chirix lix cuaclijiqueb li camenak chi yo'yo? Quixye chi jo'ca'in:_#Nak te'cuaclîk cui'chic chi yo'yo li camenak, chanchanakeb chic li ángel sa' choxa xban nak inc'a' te'sumlâk chi moco te'sumubânk chic.?^wNak quichak'oc, li Jesús quixye reheb: -Lâex yôquex chixbalak'inquil êrib xban nak inc'a' nequetau ru li c'a'ru naxye sa' li Santil Hu chi moco nequetau ru lix cuanquil li Dios.F]Ut sa' xcuaclijiqueb li camenak chi yo'yo, nak te'cuaclîk eb a'an, ¿ani aj ixakil tâcanâk cui' li ixk a'an, xban nak li cuukub chi cuînk que'cuan chok' xbêlom? chanqueb re li Jesús.F\Ut nak ac xe'cam li cuukub chi cuînk, quicam ajcui' li ixk.3[_Ut li cuînk a'an quicam ajcui' ut mâ jun li ralal xc'ajol quicuan. Ut jo'can cui'chic quic'ulman toj retal nak que'cam chixjunileb li cuukub chi cuînk rîtz'ineb rib.lZQQue'cuan cuukub li cuînk rîtz'ineb rib sa' kayânk. Li asbej quisumla ut nak quicam mâ jun li ralal xc'ajol quicuan. Ut li rixakil quic'ame' xban li rîtz'in li camenak re nak tâcuânk ralal xc'ajol sa' xc'aba' li camenak."Y=Que'xye re li Jesús: -At tzolonel, laj Moisés quixtz'îba jun li chak'rab ut quixye chi jo'ca'in: Cui junak cuînk tâcâmk ut tixcanab li rixakil chi mâc'a' ralal xc'ajol, tâc'amek' li rixakil xban li rîtz'in li camenak re nak tâcuânk ralal xc'ajol sa' xc'aba' li camenak.X+Sa' li cutan a'an que'cuulac riq'uin li Jesús cuib oxib laj saduceo. Eb a'an inc'a' neque'xpâb nak te'cuaclîk cui'chic chi yo'yo li camenak.]W3Ut que'sach xch'ôl nak que'rabi li c'a'ru quixye ut que'xcanab li Jesús ut côeb.KVUt que'chak'oc ut que'xye re: -Re li Acuabej, chanqueb. Ut li Jesús quixye cui'chic reheb: -Tojomak bi' re li Acuabej li c'a'ru re li Acuabej, ut tojomak re li Dios li c'a'ru re li Dios, chan. UUt li Jesús quixpatz' reheb: -¿Ani aj e li jalam ûch cuan chiru li tumin a'in? Ut, ¿ani aj c'aba' li tz'îbanbil chiru? chan.dTAC'utumak chicuu li tumin li nequextojoc cui', chan reheb. Ut que'xc'ut chiru jun li tumin.9SkUt li Jesús quixnau nak moco anchaleb ta xch'ôl nak yôqueb chi patz'oc. Quixtau ru lix mâusilaleb ut quixye reheb: -Ex aj ca' pac'al u, ¿c'a'ut nak nequeraj xyalbal cuix?RYe bi' ke c'a'ru nacac'oxla chirix li na'leb a'in. ¿Ma us xq'uebal li toj re laj César li Acuabej malaj inc'a'? chanqueb.eQCQue'xtaklaheb lix tzolom rochbeneb li neque'oquen chirix laj Herodes re nak te'âtinak riq'uin li Jesús yal re xsic'bal c'a'ru tâpaltok cui' riq'uin li râtin. Ut que'xye re: -At tzolonel, nakanau nak nacara li yâl. Ut sa' xyâlal nacac'ut chiruheb li tenamit c'a'ru naraj li Dios ut mâ ani nacaxucua ru ut inc'a' nacasiq'ueb ru li ani nacara. P9Ut chirix a'an, côeb laj fariseo ut que'xc'ûb rib re rilbal chan ta na ru nak târûk nak te'xyal rix li Jesús riq'uin junak âtin re te'xjit cui'.KONabaleb li bokbileb aban inc'a' q'uiheb li te'xtau ru lix yâlal.N+ Ut li rey quixye reheb lix môs: -Bac'omak li rok ruk' ut cutumak sa' k'ojyîn chirix cab. Aran ut tâcuânk li yâbac ut li c'uxuxînc ruch e.0MY Li rey quixye re: -At cuamîg, ¿c'a'ut nak xat-oc chak arin chi inc'a' tiktôcat jo' neque'xtikib rib li neque'xic sa' sumlâc? chan. Ut li cuînk inc'a' quichak'oc.L Ut qui-oc li rey chirilbaleb li rula'. Nak qui-oc, quiril aran jun li cuînk moco tikto ta jo' nak tiktôqueb li cuanqueb sa' li sumlâc.DK Ut côeb lix môs sa' eb li be ut que'xc'ameb sa' li nink'e li jo' q'uial que'xtau, jun chaliqueb li châbil xna'leb jo' ajcui' li inc'a' useb xna'leb. Ut quinujac li cab xbaneb li ula'.Jw Anakcuan texxic sa' eb li be bar neque'nume' cui' li cristian. Ut têbokeb sa' li nink'e li ani têtauheb chak, chan.ITojo'nak quixye reheb lix môs: -Yâl nak li sumlâc ac cauresinbil. Abanan li bokbileb mâcua' ajcui' xc'ulubeb châlc sa' li sumlâc.'HGUt li rey nak quirabi a'an, c'ajo' nak quijosk'o'. Quixtaklaheb lix soldado chixcamsinquil li que'camsin reheb lix môs. Ut quixtakla xc'atbal lix tenamiteb.bG=Ut eb li jun ch'ol chic que'xchapeb lix môs li rey, que'xrahobtesiheb ut que'xcamsiheb.pFYUt eb a'an inc'a' que'raj que'rabi ut côeb. Cuan côeb sa' xc'alebâl ut cuan côeb sa' xc'ayibâleb.EQuixtakla cui'chic jalaneb chic lix môs ut quixye reheb: -Yehomak reheb li ac bokbileb, "Ac c'ubc'u li tzacaêmk, ac xe'camsiman eb li cuacax ut chixjunil li xul li nînk xtibeleb. Ac cauresinbil chixjunil. Châlkex sa' li sumlâc," cha'akex reheb.fDEQuixtaklaheb lix môs chixc'ambaleb chak li ac bokbileb. A'ut eb a'an inc'a' que'raj châlc.rC]Quixye reheb: Lix nimajcual cuanquilal li Dios chanchan jun li rey li quixnink'ei lix sumlajic li ralal.IB Li Jesús quiâtinac cui'chic riq'uineb sa' jaljôquil ru âtin.Aw.Ut que'xc'oxla raj xchapbal li Jesús, abanan que'xucuac xbaneb li q'uila tenamit xban nak profeta nak cuan chiruheb.@{-Ut eb lix bênil aj tij ut eb laj fariseo que'xtau ru nak chirixeb a'an yô chi âtinac nak quixyeheb li jaljôquil ru âtin a'in.Ut que'xc'oxla raj xchapbal li Jesús, abanan que'xucuac xbaneb li q'uila tenamit xban nak profeta nak cuan chiruheb.?,Li ani tât'anek' sa' xbên li pec a'in tixtoch'i rib. Ut cui ani sa' aj bên tât'anek' li pec a'in, xujinbil tâcanâk, chan li Jesús.3>_+Jo'can nak ninye êre nak lix nimajcual cuanquilal li Dios tâmak'ek' chêru ut tâq'uehek' re jalanil tenamit ut eb a'an chic li te'pâbânk ut te'cuânk sa' tîquilal. =9*Li Jesús quixpatz' reheb: -¿Ma inc'a' xeril sa' li Santil Hu li naxye chi jo'ca'in? Li pec li que'xtz'ektâna laj cablanel, a'an li k'axal lok', li quiq'ueman chok' xxuc li cab. Li Kâcua', a'an quixq'ue xlok'al li pec. Ut a'an xsachba ch'ôlej chok' ke lâo. (Sal. 118:22-23) < )Que'xye re: -Inc'a' târil xtok'obâl ruheb laj ilol re li racuîmk li inc'a' useb xna'leb. Tixcamsiheb. Jalan chic tixsiq'ueb re te'ilok re li racuîmk. Ut eb a'an, sa' xk'ehil li sic'oc, te'xk'axtesi chi tz'akal li jo' q'uial li tâtz'ak a'an, chanqueb.,;Q(Ut li Jesús quixpatz' reheb li xbênil aj tij: -Nak tâc'ulûnk laj êchal re li acuîmk, ¿c'a'ru tixbânu riq'uineb laj ilol re li racuîmk nak nequeye lâex?-I: 'Jo'can nak que'xchap. Ut que'risi sa' li na'ajej ut que'xcamsi.;9o&Ut nak que'ril li ralal, eb laj ilol re li acuîmk que'xye chi ribileb rib, "A'an li ralal li tâêchanînk re li na'ajej. Kachapak ut kacamsihak, ut lâo chic toêchanînk re."81%Ut inc'a' chic quixtakla lix môs. A' chic li ralal quixtakla. "Li cualal te'x-oxlok'i" chan sa' xch'ôl. Jo'can nak quixtakla li ralal riq'uineb.7'$Laj êchal re li acuîmk quixtakla cui'chic jun ch'ôleb lix môs, nabaleb chiru li quixtakla xbên cua. Ut jo'can cui'chic que'xbânu reheb. 6#Eb li môs que'chape' xbaneb laj ilol re li acuîmk. Quisaq'ue' li jun, li jun chic quicamsîc, ut li jun chic quicutîc chi pec.75g"Nak quicuulac xk'ehil xsic'bal ru li acuîmk, laj êchal re quixtaklaheb lix môs riq'uineb laj ilol re li acuîmk chixc'ulbal li jo' q'uial ru li racuîmk li tâtz'ak a'an.j4M!Abihomak jun chic li jaljôquil ru âtin li oc cue xyebal: Quicuan jun yucua'bej. Quirau jun sîr li racuîmk uvas ut quixsut sa' corral. Quixyîb jun xna'aj bar te'xyatz' cui' li uvas ut quixyîb ajcui' jun ch'ina cab najt xteram re li tâc'ac'alênk re li acuîmk. Quixsiq'ueb laj ilol re li racuîmk. Ut laj êchal re cô chi najt sa' jalan tenamit.3 Xban nak quic'ulun êriq'uin laj Juan laj Cubsihom Ha'. Quixc'ut chêru c'a'ru li tîquilal ut inc'a' quepâb. Ut eb laj titz'ol toj ut eb laj yumbêt que'xpâb. Ut lâex queril a'an ut inc'a' quiyot'e' lê ch'ôl chi moco quejal lê c'a'ux re xpâbanquil, chan.2¿Ani reheb li cuib a'an xbânun re li quiraj lix yucua'? chan. Eb a'an que'chak'oc ut que'xye: -Li xbên.- Ut li Jesús quixye reheb: -Relic chi yâl tinye êre nak eb laj titz'ol toj ut eb laj yumbêt te'oc xbên cua chêru sa' lix nimajcual cuanquilal li Dios.G1Ut li yucua'bej cô riq'uin li ralal jun chic ut quixtz'âma chiru a'an nak tâxic chi c'anjelac sa' li racuîmk. Ut li ralal quichak'oc ut quixye: -Cua', lâin tinxic, chan. Ut inc'a' cô.p0YQuichak'oc li alalbej ut quixye: -Inc'a' nacuaj xic, chan. Abanan mokon chic quiyot'e' xch'ôl ut cô.i/KLi Jesús quixye cui'chic reheb: ¿C'a'ru nequec'oxla chirix li oc cue chixyebal? Jun li cuînk cuan cuib li ralal. Ut quicuulac riq'uin li xbên ralal ut quixye: -At cualal, tatxic anakcuan chi c'anjelac sa' li cuacuîmk.-?.wUt eb a'an que'chak'oc ut que'xye re li Jesús: -Lâo inc'a' nakanau, chanqueb. Ut li Jesús quixye cui'chic reheb: -Chi moco lâin tinye êre ani xq'uehoc lin cuanquil, chan reheb.2-]Ut cui takaye nak cuînk xtaklan chak re, te'pok' li tenamit sa' kabên ut xiu xiu chic cuânko xban nak chixjunileb neque'yehoc re nak laj Juan, a'an tz'akal profeta.-*,M¿Ani quitaklan chak re laj Juan chi cubsînc ha'? ¿Ma li Dios malaj ut cuînk quitaklan re? chan reheb. Eb a'an que'xc'oxla ut que'xye chi ribileb rib: -¿C'a'ru takasume cui'? Cui takaye nak a' li Dios xtaklan chak re, a'an tixye ke c'a'ut nak inc'a' xkapâb li c'a'ru quixye laj Juan.F+Quichak'oc li Jesús ut quixye reheb: -Lâin tincuaj ajcui' patz'oc êre. Cui têsume li c'a'ru tinpatz' êre, lâin tinye êre ani xq'uehoc lin cuanquil chixbânunquil li c'a'ru ninbânu.f*EUt qui-oc cui'chic li Jesús sa' rochoch li Dios. Ut nak yô chixch'olobanquil lix yâlal chiruheb li tenamit, que'cuulac riq'uineb li xbênil aj tij ut que'cuulac ajcui' eb li xakabanbileb chi c'anjelac sa' li rochoch li Dios. Ut que'xye re: -¿Ani xtaklan chak âcue chixbânunquil li c'a'ru yôcat chixbânunquil? Ut, ¿ani xq'uehoc âcuanquil?-d)AUt chixjunil li c'a'ru têtz'âma nak textijok, cui têpâb nak têc'ul, tâq'uehek' êre.X()Quichak'oc li Jesús ut quixye: -Relic chi yâl tinye êre nak cui têpâb chi tz'akal nak li Dios tixbânu, ut inc'a' tâcuibânk êch'ôl, târûk ajcui' têbânu jo' xinbânu lâin re li che'. Ut moco ca'aj cui' ta raj a'an têbânu. Târûk ajcui' têye re li tzûl a'in, "Elen ut cut âcuib sa' li palau" ut tâuxk ajcui' chêru.'Ut nak que'ril a'an, lix tzolom que'sach xch'ôl ut que'xye: -¿Chanru nak xchakic sa' junpât lix tônal li higo? chanqueb.d&AUt quiril jun tôn li che' higo chire li be. Nak quicuulac cuan cui' li che' quiril nak mâc'a' ru. Junes xak cuan. Quixye re li jun tôn chi higo: -Mâ jun cua chic tatûchînk, chan. Ut sa' junpât quichakic li che'.V%%Ut ek'ela nak yô cui'chic chi xic Jerusalén, quichal xtz'ocajic li Jesús.a$;Ut li Jesús quixcanabeb ut qui-el sa' li tenamit ut cô toj Betania bar quihilan cui'.9#kUt que'xye re li Jesús: -¿Ma yôcat chirabinquil li yôqueb chixyebal li sâj al?- Ut li Jesús quixye reheb: -Yôquin chirabinquil. ¿Ma mâ jun cua êrilom li tz'îbanbil sa' li Santil Hu li naxye chi jo'ca'in: "Eb li coc'al ut li toj neque'tu'uc neque'xq'ue xlok'al li Dios chi tz'akal"? (Sal. 8:2)+"OUt eb lix bênil aj tij ut eb laj tz'îb que'ril li sachba ch'ôlej li yô chixbânunquil. Ut que'ril nak eb li sâj al japjôqueb re chixyebal sa' li rochoch li Dios: -Lok'oninbil taxak laj Colol ke, li ralal xc'ajol li rey David, chanqueb. Ut c'ajo' nak que'po' laj tij ut eb laj tz'îb.z!mUt que'c'ame' riq'uin li Jesús sa' rochoch li Dios li mutz' ut eb li yêk rok ut li Jesús quilajxq'uirtesiheb.g G Quixye reheb: -Jo'ca'in tz'îbanbil sa' li Santil Hu chirix li rochoch li Dios: Li cuochoch a'in re te'tijok cui' li tenamit nak cuan. Abanan lâex xeq'ue li rochoch li Dios chok' xna'ajeb laj êlk', chan li Jesús reheb. Z~~_}||_{{3zyx[wvuuDt}ssArqq!pGoo!nnm#llkejjiMh}==/<,;=::K:9;88765)43\211400*//.-,,l,+**))\(|''#&r%$r##""*!> I1X{1a&f*16 d = x $9(l"x>#?Ut que'xye cui'chic reheb li soldado li que'c'ac'alen re li muklebâl: -Cui târabi resil a'in li acuabej, lâo to-oquênk chêrix ut texkacol, chanqueb.  Ut que'xye reheb: -Jo'ca'in têye: "Eb lix tzolom que'cuulac chi k'ek ut que'relk'a li camenak nak yôco chi cuârc," cha'kex.(I Ut lix bênil aj tij que'xch'utub ribeb rochbeneb li neque'c'amoc be sa' xyânkeb laj judío ut que'xc'ûb ribeb nak te'xq'ue nabal li tumin reheb li soldado.%C Ut nak yôqueb chi xic li ixk, cuanqueb laj c'ac'alenel que'côeb sa' tenamit chixyebal resil reheb lix bênil aj tij chixjunil li c'a'ak re ru quic'ulman.  Li Jesús quixye reheb: -Mexxucuac. Ayukex ut yehomak resil reheb lin hermân re nak te'xic Galilea. Ut aran te'ril cuu, chan.8 i Yôqueb chi xic nak xakâmil li Jesús chiruheb ut quixq'ue xsahileb xch'ôl. Ut eb li ixk que'nach'oc riq'uin ut que'xcuik'ib ribeb chiru. Que'xk'alu li rok ut que'xlok'oni.7 gTe'xucuak li ixk nak que'el sa' li muklebâl. Abanan quisaho' ajcui' sa' xch'ôleb riq'uin li c'a'ru que'rabi. Ut côeb sa' ânil chixyebal resil reheb lix tzolom li Jesús.p YAyukex sa' junpât ut yehomak reheb lix tzolom nak ac xcuacli chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak. Ut anakcuan tâxic Galilea ut a'an xbên cua tâcuulak chêru lâex. Aran toxêril ru. Ca'aj cui' a'in li tinye êre, chan li ángel. yMâ ani chic arin. Ac xcuacli chi yo'yo jo' quixye êre. Quimkex arin. Ilomak lix na'aj bar que'xq'ue cui' li Kâcua'. Ut nak que'cuulac li ixk, li ángel quixye reheb: -Mexxucuac lâex. Lâin ninnau nak yôquex chixsic'bal li Jesús li quicam chiru cruz. Ut eb li yôqueb chi c'ac'alênc re li muklebâl neque'sicsot xban xxiuheb chirilbal li quic'ulman. Chanchan camenak que'cana.Z-Li rilobâl nalemtz'un chanchan rak' câk ut li rak' sak sak jo' li ratz'am que.%CToj mâji' ajcui' neque'cuulac nak quicuan jun nimla hîc. Ut jun x-ángel li Kâcua' quicube chak sa' choxa ut quixbalk'usi li pec ut quic'ojla sa' xbên.% ENak ac xnume' li hilobâl cutan, sakêuc re li xbên cutan re li xamân, quicuulac lix María aj Magdala rochben lix María jun chic chirilbal li muklebâl.BUt côeb ut que'xtz'ap chi us li muklebâl ut que'xq'ue retalil li pec ut que'xcanab li soldado aran chixc'ac'alenquil li muklebâl.-SAUt laj Pilato quixye reheb: -Cue'queb jun ch'ûtal chi soldado. Ayukex rochbeneb ut q'uehomak retal nak te'xbânu chi us. Lâex nequenau chanru têbânu, chan.Ut côeb ut que'xtz'ap chi us li muklebâl ut que'xq'ue retalil li pec ut que'xcanab li soldado aran chixc'ac'alenquil li muklebâl."=@Takla xq'uebal retal chi us li muklebâl toj tânumek' li oxib cutan. Mâre te'châlk lix tzolom chi k'ek chirelk'anquil li camenak ut te'xye reheb li tenamit, "Xcuacli cui'chic chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak." Ut k'axal cui'chic ch'a'aj toêlk lâo chiru li xkac'ul xbên cua.'?Ut que'xye re: -Kâcua', xjultico' ke li âtin quixye laj balak' nak toj yo'yôk. Quixye nak sa' rox li cutan tâcuaclîk cui'chic chi yo'yo.6e>Jo' cuulajak chic, nak ac xnume' lix cutanquil li cauresînc re li hilobâl cutan, que'xch'utub ribeb li xbênil aj tij rochbeneb laj fariseo. Que'côeb riq'uin laj Pilato.wg=Ut cuanqueb aran lix María aj Magdala ut lix María jun chic. C'ojc'ôqueb aran chi xca'yabâl li muklebâl."~=KGUt jun chic li ixk qui-iloc re nak yô chi êlc chire li cab. Ut quixye reheb li cuanqueb aran: -Li cuînk a'in, a'an jun qui-ochbenin re li Jesús aj Nazaret.j=MFLaj Pedro quitic'ti'ic chiruheb chixjunileb ut quixye: -Lâin inc'a' ninnau ru ani nacaye, chan.@<yELaj Pedro cuan chirix cab c'ojc'o chi ru'uj nebâl. Quicuulac jun li ixk, xmôs li xyucua'ileb laj tij. Quixye re laj Pedro: -Lâat jun reheb li xe'ochbenin re li Jesús aj Galilea.-G;DUt que'xye re: -At Cristo, ye ke ani xsac'oc âcue, chanqueb.g:GCTojo'nak cuan que'chûban re sa' ru. Ut cuan que'sac'oc re ut cuan que'pak'len re chi ruk'eb.9}B¿C'a'ru nequeye? ¿Ma cuan xmâc malaj inc'a'? chan. Ut que'chak'oc ut que'xye: -Cuan xmâc ut xc'ulub nak tâcamsîk.-j8MANak quirabi a'an, li xyucua'ileb laj tij quixpej li rak' xban xjosk'il ut quixye: -A'an xjuntak'êta rib riq'uin li Dios. ¿C'a' chic ru aj e nak toj te'xye ke c'a'ru lix mâc? Ac xerabi nak xjuntak'êta rib riq'uin li Dios.~7u@Ut li Jesús quixye re: -Yâl li xaye lâat. Ut tinye ajcui' êre nak chalen anakcuan tinêril lâin li C'ajolbej nak c'ojc'ôkin sa' xnim uk' li nimajcual Dios ut tinêril ajcui' nak yôkin chak chi châlc cui'chic sa' li chok sa' choxa, chan.-6S?Ut li Jesús mâ jun li âtin quixye. Ut li xyucua'ileb aj tij quixye cui'chic re: -Sa' xc'aba' li yo'yôquil Dios tâye ke cui lâat li Cristo, li Ralal li Dios.-5'>Ut quixakli lix yucua'ileb laj tij ut quixye re li Jesús: -¿C'a'ru nacaye lâat? ¿Ma mâc'a' nacaye chirix li yôqueb chixyebal châcuix?-4'=Li cuib a'an que'xye: -Jo'ca'in quixye li cuînk a'in, "Lâin târûk tinjuc' li rochoch li Dios ut chiru oxib cutan tinyîb cui'chic", chan.,3Q>F==+<<1;;\:99|877M66)5534q33C22[11"0W/..--i,,[+**})(''&%%_$$9#^">!p t{9 @v5( Gs(( . ! k 1{2_I7-Usta ca'aj cui' li rak' tinch'e', riq'uin a'an tinq'uirâk, chan li ixk sa' xch'ôl.?HwQuirabi resil nak li Jesús yô chixq'uirtesinquileb li yaj. Riq'uin a'an qui-oc chixtâkenquil li Jesús rochbeneb li q'uila tenamit. Ut quijiloc chixc'atk re nak tixch'e' li rak'.pGYQuixq'ue rib chi banec' riq'uin nabaleb aj banonel ut nabal li raylal quixc'ul. Abanan mâ jok'e que'xban. Ca'aj cui' quixsach chixjunil li c'a'ru cuan re, re xtojbaleb. Ut mâc'a' qui-oc cui'. Nimânc ban chic naxbânu lix yajel.FSa' xyânkeb cuan jun li ixk cablaju chihab xticlajic xyajel. Junelic yô lix yajel li ixk a'an ut inc'a' chic natz'ap lix quiq'uel.E Ut li Jesús cô chirix laj Jairo ut nabaleb li tenamit que'tâken re. Xban xq'uial li tenamit yôqueb chixtiquisinquil ribeb.DwUt chi anchal xch'ôl quixtz'âma chiru li Jesús ut quixye re: -At Kâcua', k'axal nim xyajel lin ch'ina rabin. Câmc re. Bânu usilal, tatxic sa' cuochoch. Toxâq'ue lâ cuuk' sa' xbên re nak tâq'uirâk ut inc'a' tâcâmk, chan re li Jesús.3C_Ut quichal jun li cuînk aj Jairo xc'aba'. A'an xcomoneb li neque'taklan sa' li cab li neque'xch'utub cui' ribeb laj judío. Nak quiril li Jesús, quixcuik'ib rib chiru.1B[Qui-oc cui'chic li Jesús sa' li jucub ut quisuk'i cui'chic jun pac'al li palau rochbeneb lix tzolom. Mâ ca'ch'in li tenamit coxe'xch'utub rib riq'uin chire li palau.`A9Jo'can nak cô li cuînk sa' eb li tenamit xcuênt Decápolis. Qui-oc chixyebal reheb chixjunil li nînki usilal quixbânu li Jesús re. Ut chixjunileb li tenamit quilaje'sach xch'ôl chirabinquil li c'a'ru quixye.]@3A'ut li Jesús inc'a' quiraj nak tâxic chirix. Quixye re li cuînk: -Ayu sa' lâ cuochoch ut tâserak'i reheb lâ cuech'alal li usilal xinbânu âcue. Tâye reheb chanru nak xcuuxtâna âcuu, chan re li cuînk.?)Ut nak qui-oc cui'chic li Jesús sa' li jucub, li cuînk li qui-isîc mâus aj musik'ej riq'uin quixtz'âma chiru li Jesús nak tâxic chirix.H> Ut que'xtz'âma chiru li Jesús nak tâêlk sa' lix tenamiteb.%=CUt eb li que'iloc re, que'xserak'i reheb li tenamit chanru qui-ux re li cuînk li quicuan mâus aj musik'ej riq'uin, jo' ajcui' li c'a'ru que'xc'ul li âk.[</Que'cuulac cuan cui' li Jesús ut que'ril li cuînk li qui-isîc nabal chi mâus aj musik'ej riq'uin. C'ojc'o aran nak coxe'xtau. Tikto chic ut tuktu chic xjolom. Riq'uin rilbal a'an que'oc xxiuheb li tenamit.1;[Eb laj ilol âk que'xucuac ut que'êlelic ut coxe'xye resil sa' li tenamit jo' ajcui' sa' li c'alebâl. Ut nabaleb li tenamit que'côeb chirilbal li c'a'ru quic'ulman.:  Ut li Jesús quixcanabeb chi xic. Que'el li mâus aj musik'ej riq'uin li cuînk. Coxe'ocak riq'uineb li âk. Ut li âk que'oc chi âlinac ut que'xrum chak rib sa' xbên ûl ut toj sa' li palau coxe'nak. Cuanqueb na cuib mil chi âk que'oso' sa' li palau.%9C Eb li mâus aj musik'ej que'xtz'âma chiru li Jesús nak tixtaklaheb riq'uineb li âk. -Choâtakla riq'uineb li âk. Choâcanab chi oc riq'uineb, chanqueb.L8 Aran cuanqueb jun tûb li âk yôqueb chi ichajibc chiru li tzûl.7y Ut nabal sut quixtz'âma chiru li Jesús nak inc'a' târisiheb li mâus aj musik'ej chi junaj cua sa' li na'ajej a'an.w6g Tojo'nak li Jesús quixpatz' re: -¿Ani âc'aba'?- -Cuakib mil inc'aba' xban nak nabalo, chan nak quichak'oc. 5Quixye chi jo'can xban nak ac yô li Jesús chixyebal re li mâus aj musik'ej: -Elen riq'uin li cuînk a'in, at mâus aj musik'ej.-44aQuixjap re chixyebal: -¿C'a'ru tâcuaj cuiq'uin, at Jesús? Lâat Ralalat li nimajcual Dios. Sa' xc'aba' li Kâcua' Dios, nintz'âma châcuu nak minârahobtesi, chan re.3Toj najt ajcui' cuan chak li Jesús nak qui-ile' xban li cuînk. Li cuînk cô sa' ânil ut coxcuik'ib rib chiru li Jesús.#2?Chi k'ek chi cutan naxbeni rib sa' xbêneb li tzûl ut sa' xyânkeb li muklebâl camenak. Junelic yô chixjapbal re ut naxyoq'ui rib riq'uin k'esnal pec.13Nabal sut neque'xyal xbac'bal li rok ruk' riq'uin cadena. Abanan sa' junpât naxt'upi li cadena. Ut mâ ani naru natûlanobresin re li cuînk a'an. 0 Junes sa' li na'ajej bar neque'muke' cui' li camenak nacuan. Mâ ani naru nabac'oc re chi moco riq'uin cadena naru neque'xbac'.L/Ut nak qui-el li Jesús sa' li jucub, sa' junpât quichal jun li cuînk chi c'uluc re. Quichal chak sa' li na'ajej bar neque'muke' cui' li camenak. Li cuînk a'an cuan mâus aj musik'ej riq'uin.b. ?Li Jesús ut eb lix tzolom que'cuulac aran jun pac'al li palau sa' xch'och'eb laj Gadara.;-o)Ut c'ajo' nak que'sach xch'ôl lix tzolom ut que'xye chi rilbileb rib: -¿Chanru nak cuan xcuanquil li cuînk a'in nak naxk'us li ik' ut li palau, ut neque'abin chiru? chanqueb.B,}(Ut li Jesús quixye reheb lix tzolom: -¿C'a'ut nak c'ajo' nak nequexxucuac? ¿Ma inc'a' nequepâb nak li Dios tâtenk'ânk êre? chan.Ut c'ajo' nak que'sach xch'ôl lix tzolom ut que'xye chi rilbileb rib: -¿Chanru nak cuan xcuanquil li cuînk a'in nak naxk'us li ik' ut li palau, ut neque'abin chiru? chanqueb.+7'Quicuacli li Jesús ut quixk'us li ik' ut quixye re li palau: -Matchokin. Canab ec'ânc, chan. Ut sa' junpât quich'ana li ik' ut quitukla ru li ha'.M*&Li Jesús cuan chi ixbej sa' li jucub ut yô chi cuârc sa' xbên jun lix soc xjolom. Eb lix tzolom que'rajsi ut que'xye re: -At tzolonel, ajsi âcuu. ¿Ma inc'a' nacacuil nak osoc' ke? chanqueb.)-%Ut nak ac cuanqueb sa' xyi li palau quichal jun li nimla ik'. Naxcut lix cau ok li ha' sa' li jucub ut qui-oc chi nujac li ha' chi sa' li jucub.($Ut li Jesús quixchak'rabiheb li q'uila tenamit ut quic'ame' sa' li jucub cuan cui'. Ut cuanqueb ajcui' coc' jucub que'côeb chirix.v'e#Nak qui-ecuu sa' li cutan a'an li Jesús quixye reheb lix tzolom: -K'axonko jun pac'al li palau, chan reheb..&U"Ut mâc'a' c'a'ru quixye li Jesús reheb li tenamit chi mâcua' ta sa' jaljôquil ru âtin. Abanan nak ac xjuneseb chic lix tzolom, quixch'olob lix yâlal chiruheb. % !Ut li Jesús quixch'olob xyâlal chiruheb li tenamit riq'uin nabal chic chi jaljôquil ru âtin a' yâl bar na cuan te'xtau ru.E$ Nak ac x-auman namok ut naq'ui. Ut nînk chi us nacuulac lix che'el. Naxk'ax xteram chixjunil li acuîmk. Neque'nînkan li ruk' ut eb laj xic'anel xul neque'xyîb lix soc sa' eb li ruk'.-#5Lix nimajcual cuanquilal li Dios, a'an chanchan riyajil li nînki mostaza. Li riyajil li mostaza coc' chiru chixjunil li iyaj cuan sa' ruchich'och'.?"w-¿C'a'ru tinjuntak'êta cui' lix nimajcual cuanquil li Dios? chan li Jesús. -Ut ¿c'a'ru chi jaljôquil ru âtin tinye, re xch'olobanquil xyâlal lix nimajcual cuanquilal li Dios?a!;Ut nak nachêco' li ru nasic'man sa' junpât xban nak ac xcuulac xk'ehil xxocbal li ru.w gLi ch'och' naq'uiresin re li acuîmk. Naq'ui ut nanînkan ut chirix a'an na-oc chi atz'umac ut naxq'ue li ru.-SLi cuînk nacuar, nacuacli ut eb li cutan neque'nume'. Ut li iyaj yal xjunes namok chak ut naq'ui ut li cuînk inc'a' naxnau chanru nak namok ut naq'ui li acuîmk.Ut li Jesús quixye cui'chic reheb: -Lix nimajcual cuanquilal li Dios, chanchan junak aj acuinel. Narau li iyaj sa' ch'och'.2]Li ani tixq'ue xch'ôl chixtzolbal li us, k'axal cui'chic li usilal tixc'ul. Li ani inc'a' tixq'ue xch'ôl chixtzolbal li us, tâsachk sa' xch'ôl li jo' q'uial naxnau.taQuixye ajcui' reheb: -Cheq'uehak retal li nequerabi ut têq'ue êch'ôl chixbânunquil li nequerabi xban nak li ani naxbânu li c'a'ru quixtzol cuiq'uin, mas cui'chic lix na'leb tâq'uehek' re xban li Dios re nak tixtau ru li cuâtin.<sLi ani naraj rabinquil, chixq'uehak retal li ninye.7gJo'can ajcui' li tijleb li ninch'olob xyâlal chêru. Mâc'a' tâcanâk chi mukmu chi inc'a' ta tâc'utbesîk mokon. Ut li inc'a' natauman ru anakcuan, tâtaumânk ru mokon.I Ut li Jesús quixye ajcui' reheb: -¿Ma naq'ueman ta bi' junak candil rubel junak chacach malaj ut rubel ch'ât? Inc'a' naru. Takec' ban naq'ueman sa' xna'aj re nak tixcutanobresi sa' li cab./Ut li iyaj li quit'ane' sa' châbil ch'och', a'an chanchaneb li neque'rabi ut neque'xpâb chi tz'akal li râtin li Dios. Neque'q'ui chi us sa' lix pâbâleb, jo' li acuîmk li narûchin lajêtk xca'takc'âl ut li naxq'ue oxtakc'âl ut li naxq'ue o'takc'âl ru li junjûnk.-V%Abanan ca'aj cui' li c'a'ak re ru cuan sa' ruchich'och' neque'xc'oxla, jo' li biomal ut xrâbal ru li c'a'ak chic re ru. Ut a'an li naramoc lix yâlal chiruheb. Mâc'a' na-oc cui' li râtin li Dios reheb.a;Ut li iyaj li quinak sa' xyânk li q'uix chanchaneb li neque'abin re li râtin li Dios.<qAbanan inc'a' nacana sa' xch'ôleb. Nak nachal junak raylal, malaj ch'a'ajquilal sa' xbêneb xbaneb lix pâbâl, inc'a' neque'xcuy xnumsinquil. Sa' junpât neque'ch'inan xch'ôl.Ut li iyaj li quinak sa' li pec ru, a'an chanchaneb li neque'abin re li râtin li Dios ut sa' junpât neque'xpâb chi saheb sa' xch'ôl.B}Ut li iyaj li quinak chire be, a'an chanchaneb li neque'abin re li râtin li Dios. Nak ac xe'rabi, sa' junpât nachal laj tza chirisinquil li âtin ut sa' junpât nasach sa' xch'ôleb.RA'an a'in lix yâlal. Laj acuinel a'an jo' jun laj yehol râtin li Dios.P Tojo'nak li Jesús quixpatz' reheb: -¿Ma inc'a' nequetau ru li jaljôquil ru âtin a'in? Cui inc'a' nequetau xyâlal a'in, ¿chanru nak têtau xyâlal chixjunil li jaljôquil ru âtin chi jo'canan?hI Usta yôqueb chi iloc, abanan inc'a' te'xq'ue retal. Usta yôqueb chi abînc, abanan inc'a' te'xtau xyâlal. Tâuxmânk chi jo'can re nak inc'a' te'xyot' xch'ôleb ut inc'a' te'xjal xc'a'uxeb ut inc'a' tâcuyek' xmâqueb.-eC Ut li Jesús quixye reheb: -Lâex q'uebil êre xnaubal xyâlal li mukmûquil na'leb chirix lix nimajcual xcuanquilal li Dios. A'ut li jun ch'ôl chic li inc'a' neque'pâban, riq'uin jaljôquil ru âtin tâyemânk reheb.9k Ut nak que'el lix q'uial li tenamit, li Jesús quicana rochbeneb lix tzolom cablaju. Eb a'an que'xpatz' re ut que'xye: -¿C'a'ru xyâlal li jaljôquil ru âtin a'in? chanqueb.d A Tojo'nak quixye li Jesús reheb: -Li ani na-abin, chixq'uehak retal li c'a'ru ninye, chan.` 9Ut cuan cui'chic li iyaj coxnak sa' li châbil ch'och'. Quimok ut quiq'ui ut quiûchin chi us. Cuan quixq'ue lajêtk xca'c'âl ru. Cuan li quixq'ue oxtakc'âl ru ut cuan cui'chic quixq'ue o'takc'âl ru li junjûnk. Ut cuan cui'chic li iyaj coxnak sa' xyânk li q'uix. Ut nak quichamo' li q'uix sa' xbên, quixnat' li acuîmk ut inc'a' quiûchin.U #Nak quichal li sak'e quichakic li acuîmk xban nak inc'a' cham cuan li xe'.0 YUt cuan ajcui' li iyaj quinak sa' li pec ru bar mâc'a' cui' mas li ch'och'. Sa' junpât quimok, abanan inc'a' quixchap xxe' xban nak jay li ch'och' sa' xbên li pec.taUt nak yô chixhirbal li iyaj, cuan quinak chire be. Que'chal li xul li neque'xic'an ut que'xcua' li iyaj.9m-Abihomak li tinye. Jun aj acuinel cô chi âuc.)Ut nabal c'a'ak re ru quixtzoleb cui' riq'uin jaljôquil ru âtin. Nak yô chixch'olobanquil lix yâlal chiruheb, quixye li serak' a'in reheb:" ?Ut qui-oc cui'chic li Jesús chixtzolbaleb li tenamit chire li palau Galilea. K'axal nabal que'xch'utub rib riq'uin chirabinquil. Xban xq'uialeb li tenamit, li Jesús qui-oc sa' jun li jucub cuan sa' li palau ut quic'ojla chi sa'. Ut chixjunileb li tenamit que'cana chire li palau.q[#Xban nak li ani nabânun re li naraj li Dios, a'an li cuîtz'in, a'an li cuanab, ut a'an lin na', chan.F"Quirileb li c'ojc'ôqueb chixc'atk ut quixye: -A'ineb lin na' ut a'ineb li cuîtz'in.Xban nak li ani nabânun re li naraj li Dios, a'an li cuîtz'in, a'an li cuanab, ut a'an lin na', chan.|q!Li Jesús quichak'oc ut quixye reheb: -¿Ani ta bi' lin na'? Ut, ¿ani ta bi' li cuîtz'in nak nequec'oxla lâex?-4a Ut nabaleb li tenamit c'ojc'ôqueb chixc'atk li Jesús. Que'xye re: -Kâcua', xc'ulun lâ na' rochbeneb lâ cuîtz'in. Cuanqueb chirix cab. Yôqueb châsic'bal, chanqueb.{Quicuulac aran lix na' li Jesús ut que'cuulac ajcui' li rîtz'in. Que'cana chirix cab ut que'xtakla xbokbal li Jesús.^5Li Jesús quixye a'in xban nak yôqueb chixyebal nak cuan mâus aj musik'ej riq'uin.~-Abanan li tâmajecuânk re li Santil Musik'ej, inc'a' tâcuyek' tâsachek' xmâc. Cuânk ban sa' xbên chi junelic lix tojbal rix li mâc a'an.- } Relic chi yâl ninye êre nak tâcuymânk tâsachmânk lix mâqueb li cristian ut tâcuymânk ajcui' li majecuânc neque'xbânu.=|sMâ ani naru tâoc sa' rochoch junak cuînk cau rib chixmak'bal li c'a'ru cuan re, cui inc'a' ta xbên cua tixbac' li cuînk cau rib, tojo'nak tâoc chixc'ambal li c'a'ru cuan re.e{CJo'can ajcui' laj tza cui te'xpleti rib chi ribileb rib, a'an tixsach xcuanquil xjunes rib.z Ut cui cuan ta jun cabalak xic' te'ril rib chi ribileb rib sa' rochocheb, li jun cabal a'an te'xsach xcuanquil lix jun cablal.y-Cui cuan jun têpak chi tenamit xic' te'ril rib chi ribileb rib, li jun têp chi tenamit a'an tixsach xcuanquil xjunes rib.x!Ut li Jesús quixbokeb ut quixpatz' reheb: -¿Chanru nak laj tza târisi li rech aj tzahil?- Ut quixye ajcui' li jaljôquil ru âtin a'in:*wMUt eb laj tz'îb li que'chal chak Jerusalén yôqueb chixyebal: -Laj tza cuan riq'uin li Jesús ut sa' xc'aba' laj tza narisiheb li mâus aj musik'ej, chanqueb.v7Ut nak que'rabi resil li c'a'ru yô chixbânunquil li Jesús, eb li rech'alal que'chal chixc'ambal. Que'xye nak moco tuktu ta chic xna'leb li Jesús.Wu'Ut nak ac xsiq'ueb ru lix tzolom li Jesús cô sa' jun li cab rochbeneb lix tzolom. Ut que'tubla cui'chic li q'uila tenamit; riq'uin a'an moco naxq'ue ta chic rib nacua'ac li Jesús chi moco eb lix tzolom.rt]Ut quixsic' ajcui' ru laj Judas Iscariote li quik'axtesin re li Jesús sa' ruk'eb li xic' neque'iloc re./sWQuixxakabeb ajcui' laj Andrés, laj Felipe, laj Bartolomé, laj Mateo, laj Tomás, laj Jacobo li ralal laj Alfeo, laj Tadeo ut laj Simón. A'an xcomoneb laj Canaán.1r[ut laj Jacobo ut laj Juan. Lix yucua'eb a'an, a'an laj Zebedeo. Aj Boanerges quiq'uehe' chok' xc'aba'eb xban li Jesús. Li c'aba'ej a'an naraj naxye "Ralaleb li Câk".iqKA'aneb a'in li cablaju li quixxakabeb li Jesús: laj Simón li quixq'ue aj Pedro chok' xc'aba',dpAUt quixq'ueheb xcuanquil chixq'uirtesinquileb li yaj ut chirisinquil li mâus aj musik'ej.oUt li Jesús quixsiq'ueb ru li cablaju chi cuînk re nak te'cuânk riq'uin ut re nak tixtaklaheb chixjulticanquil li râtin li Dios.cn? Tojo'nak li Jesús quitake' chiru tzûl. Quixbokeb li ani quiraj ut eb a'an côeb chirix.vme Ut li Jesús quixk'useb li mâus aj musik'ej ut quixye reheb nak inc'a' te'xye resil nak a'an Ralal li Dios.l1 Li cuan mâus aj musik'ej riq'uineb, nak que'ril li Jesús, que'xcuik'ib rib chiru ut que'xjap re chixyebal: -Lâat li Ralal li Dios, chanqueb re.k Xban nak nabal ac xq'uirtesi, jo'can nak li q'uila tenamit yôqueb chixtiquisinquil ribeb. Te'raj te'xch'e' li Jesús re nak te'q'uirâk.-jS Jo'can nak li Jesús quixye reheb lix tzolom nak te'xcauresi junak li jucub. Ac cuânk aran re tâcuânk chi sa' re nak inc'a' tânat'ek' xbaneb li q'uila tenamit.iNak que'rabi resil li xnînkal usilal yô chixbânunquil li Jesús, quilaje'chal chirilbal. Cuan li que'chal chak Jerusalén ut Idumea. Ut cuan ajcui' que'chal chak jun pac'al li nima' Jordán. Ut que'chal ajcui' chak Tiro ut Sidón chirilbal li Jesús.&hEUt chirix a'an li Jesús cô chire li palau Galilea rochbeneb lix tzolom. Ut li q'uila tenamit que'xtâke li Jesús. Que'chal chak Galilea jo' ajcui' Judea.)gKTojo'nak eb laj fariseo que'el riq'uin li Jesús. Que'côeb riq'uineb li neque'oquen chirix laj Herodes. Ut que'oc xc'ûbanquil chanru nak te'xcamsi li Jesús.wfgQuijosk'o' li Jesús sa' xbêneb, abanan quiril cui'chic xtok'obâl ruheb xban nak inc'a' que'raj xtaubal xyâlal. Ut li Jesús quixye re li cuînk li sic ruk': -Ye' lâ cuuk', chan. Ut li cuînk quixye' li ruk' ut sa' junpât quiq'uira.e7Tojo'nak li Jesús quixpatz' reheb laj fariseo: -¿C'a'ru us xbânunquil sa' li hilobâl cutan? ¿Ma naru xbânunquil li us malaj ut li inc'a' us? ¿Ma us xcolbal xyu'am junak malaj ut xsachbal? chan cui'chic reheb. Ut eb a'an mem que'cana. Inc'a' chic que'xtau c'a'ru que'xye.Xd)Li Jesús quixye re li cuînk li sic ruk': -Numen chak arin chi ubej, chan re."c=Eb laj fariseo yôqueb chixsic'bal chanru nak te'xjit li Jesús. Jo'can nak yôqueb chirilbal ma tixq'uirtesi tana li cuînk a'in sa' li hilobâl cutan.b Ut li Jesús cô cui'chic sa' li cab li neque'xch'utub cui' ribeb laj judío. Ut aran cuan jun li cuînk sic jun li ruk'.ayJo'can nak lâin li C'ajolbej cuan incuanquil chixyebal c'a'ru tâuxmânk sa' li hilobâl cutan, chan li Jesús reheb._`7Ut quixye ajcui' reheb: -A' li cuînk ut li ixk a'aneb li k'axal lok' chiru li hilobâl cutan. Toj mâc'a' li hilobâl cutan nak ac que'yo'obtesîc chak ut li hilobâl cutan quiq'uehe' re xtenk'anquileb li cuînk ut li ixk.Jo'can nak lâin li C'ajolbej cuan incuanquil chixyebal c'a'ru tâuxmânk sa' li hilobâl cutan, chan li Jesús reheb.C_Nak quicuan laj Abiatar chok' xyucua'ileb aj tij, laj David qui-oc sa' li rochoch li Dios. Cuan aran li mayejanbil caxlan cua. Juneseb laj tij naru neque'xcua' li caxlan cua a'an. Abanan laj David quixcua' li caxlan cua li quiq'uehe' re xban laj tij ut quixq'ue ajcui' reheb li rochben xban nak te'tz'ocâk, chan.^+Li Jesús quichak'oc ut quixye reheb: -¿Ma inc'a' ta bi' xeril sa' li Santil Hu c'a'ru quixbânu laj David nak a'an ut li rochben te'tz'ocâk?.]UTojo'nak eb laj fariseo que'xye re li Jesús: -Il c'a'ru yôqueb lâ tzolom. ¿C'a'ut nak neque'xbânu li c'anjel moco uxc ta naraj sa' li hilobâl cutan? chanqueb.P\Sa' jun li hilobâl cutan li Jesús rochbeneb lix tzolom yôqueb chi numec' bar cui' aubil li acuîmk trigo xc'aba'. Eb lix tzolom que'xch'ot ru li trigo nak yôqueb chi numec' xban nak te'tz'ocâk.[Ut mâ ani naq'uehoc ac' vino sa' li k'el bôls tz'ûm. Cui tixq'ue li ac' vino sa' li k'el bôls tz'ûm, tâpuq'uek' li k'el tz'ûm, tâhoyek' li vino, ut tâosok' ajcui' li bôls tz'ûm. Li ac' vino sa' li ac' bôls tz'ûm naq'ueman, chan li Jesús.,ZQMâ ani naxxîti junak k'el t'icr riq'uin ac' t'icr. Cui ut naxxîti riq'uin ac' t'icr, nak tixpuch' tâc'osk li ac' t'icr ut tixnimobresi xpejelal li k'el t'icr. Y Ut jo'can ajcui' lin tzolom. Tâcuulak xk'ehil nak tin-isîk sa' xyânkeb. Toj sa' li cutan a'an te'xbânu x-ayûn, chan reheb.uXcTojo'nak quichak'oc li Jesús ut quixye reheb, -Lâin jo' jun bêlomej nak cuanquin. ¿Ma naru te'ayunik li neque'xic riq'uin sumlâc nak cuan li bêlomej riq'uineb? Nak toj cuan li bêlomej riq'uineb, inc'a' naru neque'xbânu x-ayûn.3W_Sa' eb li cutan a'an eb lix tzolom laj Juan laj Cubsihom Ha' ut eb laj fariseo neque'xbânu x-ayûn. Li tenamit que'cuulac riq'uin li Jesús ut que'xye re: -Eb lix tzolom laj Juan neque'xbânu x-ayûn jo'queb ajcui' laj fariseo. ¿C'a'ut nak inc'a' neque'xbânu x-ayûn eb lâ tzolom? chanqueb re. VLi Jesús quirabi li que'xpatz' ut quixye reheb: -Li cauheb mâc'a' na-oc cui' aj banonel reheb. Aban li yajeb, a'aneb li neque'raj banec'. Jo'can nak lâin inc'a' xinchal chixsic'baleb li tîqueb xch'ôl. Xinchal ban chixsic'baleb laj mâc, chan li Jesús.UUt eb laj tz'îb ut eb laj fariseo que'ril nak cuan li Jesús sa' mêx rochbeneb laj titz'ol toj jo'queb ajcui' laj mâc. Ut que'xye reheb lix tzolom li Jesús: -¿C'a'ut nak laj tzolol êre nacua'ac sa' xyânkeb laj titz'ol toj ut sa' xyânkeb laj mâc? chanqueb.qT[Ut chirix a'an li Jesús cô sa' li rochoch laj Leví chi cua'ac. Nabaleb laj titz'ol toj ut nabaleb ajcui' laj mâc cuanqueb sa' li mêx bar cuan cui' li Jesús rochbeneb lix tzolom. Nabaleb xban nak nabal que'tâken re li Jesús._S7Nak yô chi numec' aran, li Jesús quiril laj Leví li ralal laj Alfeo. Laj Leví c'ojc'o sa' xna'aj ut yô chi titz'oc toj. Li Jesús quixye re: -Chinâtâke.- Tojo'nak laj Leví quicuacli ut quixtâke li Jesús.R1 Ut nak ac xq'uirtesi li cuînk sic, li Jesús cô chire li palau Galilea. Nabaleb li tenamit que'cuulac riq'uin ut li Jesús qui-oc chixtzolbaleb.qQ[ Ut li cuînk sic nak quicuan ac tâcuaclîk. Quixchap lix cuaribâl ut ac tâêlk chiruheb chixjunil li tenamit. Ut riq'uin a'in chixjunileb que'sach xch'ôl. Que'xq'ue xlok'al li Dios ut que'xye: -Mâ jun cua kilom a'in, chanqueb. P Tojo'nak li Jesús quixye re li cuînk: -At cuînk, lâin tinye âcue, cuaclin, c'am lâ cuaribâl ut ayu sa' lâ cuochoch, chan. O Lâin tinc'ut chêru nak lâin li Cristo li C'ajolbej, ut cuan incuanquil sa' ruchich'och' chixcuybal xsachbal li mâc, chan reheb.=Ns ¿Bar cuan li us tinye re li yaj re nak tâc'utûnk chêru nak cuan incuanquil? ¿Ma tinye re, "Cuybil sachbil lâ mâc", malaj ut tinye re, "Cuaclin, ayu, ut c'am lâ cuaribâl"?uMcTicto quixnau li Jesús c'a'ru yôqueb chixc'oxlanquil. Quixye reheb: -¿C'a'ut nak nequec'oxla chi jo'can?MLUt que'xye sa' xch'ôleb: -¿C'a'ut nak naâtinac chi jo'can li cuînk a'in? ¿Ma a'in ta bi' li Dios? Mâ ani naru nacuyuc nasachoc mâc. Ca'aj cui' li Dios naru nacuyuc nasachoc mâc, chanqueb.hKIUt chunchûqueb ajcui' aran laj tz'îb li neque'c'utuc xchak'rab li Dios. Yôqueb chi c'oxlac.-JSLi Jesús quixq'ue retal nak eb li cuînk a'an que'xpâb nak naru tixq'uirtesi li yaj. Jo'can nak quixye re li yaj: -At cuînk, cuybil sachbil chic lâ mâc, chan.rI]Abanan xban li q'uila tenamit, inc'a' naru te'rocsi li yaj cuan cui' li Jesús. Jo'can nak que'take' sa' xbên li cab ut que'xte ca'ch'in xbên li cab ut aran que'xcubsi li yaj yocyo chiru lix cuaribâl ut coxcanâc chiru li Jesús.vHeNak yô chi âtinac li Jesús, câhibeb li cuînk que'xc'am chak chi pakpo jun li cuînk sic. Inc'a' nabêc.mGSSa' junpât que'xch'utub rib li cristian sa' li cab cuan cui' li Jesús. Ut xban xq'uial li tenamit, mâ ani chic naru na-oc chire li cab xban nak mâc'a' chic li na'ajej. Ut li Jesús yô chixch'olobanquil lix yâlal chiruheb.2F _Nak ac xnume' cuib oxib cutan chic, li Jesús cô cui'chic sa' li tenamit Capernaum. Ut que'rabi resil nak li Jesús cuan sa' li tenamit sa' jun li cab bar nahilan cui'.NE -Cô li cuînk ut quilajxserak'i reheb chixjunil chanru nak quiq'uira. Riq'uin a'an inc'a' chic naxq'ue rib na-oc li Jesús sa' eb li tenamit xban nak li q'uila tenamit yôqueb chixsic'bal li Jesús. Quicana ban sa' jun li na'ajej bar mâc'a' cui' nabal li cristian ut aran quilaje'cuulac riq'uin li neque'chal chak yalak bar.JD ,-Abi li tinye âcue. Mâ ani aj e tâserak'i li xac'ul. Tîc tatxic riq'uin laj tij re nak a'an târil nak xatq'uira. Ut tâmayeja junak li xul jo' naxye sa' lix chak'rab laj Moisés. Chabânu a'an chok' retalil chiruheb li tenamit nak xatq'uira, chan.Cô li cuînk ut quilajxserak'i reheb chixjunil chanru nak quiq'uira. Riq'uin a'an inc'a' chic naxq'ue rib na-oc li Jesús sa' eb li tenamit xban nak li q'uila tenamit yôqueb chixsic'bal li Jesús. Quicana ban sa' jun li na'ajej bar mâc'a' cui' nabal li cristian ut aran quilaje'cuulac riq'uin li neque'chal chak yalak bar.4C e+Li Jesús quixchak'rabi chi us ut quixye re:ZB /*Ut sa' junpât qui-el li saklep chirix ut quiq'uira. Mâc'a' chic xyajel quicana.*A O)Li Jesús quiril xtok'obâl ru li cuînk, li saklep rix. Quixye' li ruk' ut quixch'e' li cuînk. Quixye: -Nacuaj âq'uirtesinquil. Anakcuan tatinq'uirtesi, chan.@@ {(Sa' jun li cutan jun li cuînk saklep rix quicuulac riq'uin li Jesús. Quixcuik'ib rib chiru ut quixtz'âma xtenk'anquil. Quixye re: -Lâin ninnau nak lâat naru tinâq'uirtesi, chan.j? O'Jo'can nak li Jesús quicuulac sa' eb li na'ajej cuan xcuênt Galilea. Yô chixjulticanquil lix yâlal chiruheb sa' li cab li neque'xch'utub cui' ribeb laj judío, ut quirisi li mâus aj musik'ej riq'uineb nabal chi cristian.J> &Aban li Jesús quichak'oc ut quixye reheb: -Tento nak toxic sa' eb li na'ajej li cuanqueb chi nach' re nak toxinch'olob ajcui' chak resil li colba-ib reheb xban nak a'an aj e nak xinchal, chan.X= +%Nak coxe'xtau que'xye re, -Nabal li tenamit yôqueb chi sic'oc âcue, chanqueb.S< !$A'ut laj Simón jo'queb ajcui' li rochben que'côeb chixsic'bal li Jesús.-; U#Cuulajak chic nak toj mâji' na-iq'ue' li cutan, li Jesús quicuacli ut qui-el sa' li tenamit. Ut cô xjunes chi tijoc sa' jun li na'ajej bar mâc'a' cui' cristian.: "Nabaleb li yaj que'q'uirtesîc xban li Jesús. Jalan jalânk xyajeleb li junjûnk. Ut li Jesús quirisiheb nabal chi mâus aj musik'ej riq'uineb. Li Jesús inc'a' quixcanabeb chi âtinac li mâus aj musik'ej xban nak eb a'an que'xnau nak a'an li Cristo.^9 7!Ut li q'uila tenamit que'chal ut que'xch'utub ribeb chire li cab cuan cui' li Jesús. 8 ; Sa' li ecuu a'an nak ac x-oc li sak'e, que'c'ame' chak riq'uin li Jesús nabaleb li yaj. Ut que'c'ame' ajcui' chak li cuan mâus aj musik'ej riq'uineb.7 %Tojo'nak li Jesús quijiloc riq'uin li yaj. Quixchap li ruk' ut quixcuaclesi. Sa' junpât quinume' lix tik ut qui-oc chi c'anjelac chiruheb.t6 cNak que'cuulac, ticto que'xye re li Jesús nak nim xyajel lix na' li rixakil laj Simón. Yocyo ut yô xtik.#5 ANak que'el sa' li cab li neque'xch'utub cui' ribeb laj judío, li Jesús rochbeneb laj Jacobo ut laj Juan que'côeb sa' rochoch laj Simón ut laj Andrés.j4 OSa' junpât que'rabi resil sa' chixjunileb li tenamit xcuênt Galilea c'a'ru quixbânu li Jesús.e3 EQuilaje'sach xch'ôl chixjunileb li tenamit ut que'xye chiribileb rib: -¿C'a'ru xyâlal a'in? ¿C'a'ru li ac' tijleb a'in? Li cuînk a'in cuan xcuanquil sa' xbêneb li mâus aj musik'ej ut li c'a'ru naxye, neque'xpâb.-o2 YUt li mâus aj musik'ej quixch'ikle chi cau li cuînk. Quixjap re chi cau ut qui-el riq'uin li cuînk.m1 ULi Jesús quixk'us li mâus aj musik'ej ut quixye re: -Matchokin. Elen riq'uin li cuînk a'in, chan.30 aLi cuînk a'an quixjap re ut quixye: -¿C'a'ru tâcuaj kiq'uin, at Jesús aj Nazaret? ¿Ma chikasachbal xatchal? Ninnau anihat lâat. Lâat lix Santil Alal li Dios, chan.Z/ /Sa' li cab ch'utch'ûqueb cui' cuan jun li cuînk cuan mâus aj musik'ej riq'uin.P. Neque'sach xch'ôleb li tenamit chirabinquil li c'a'ru naxye li Jesús xban nak quixc'ut xyâlal chiruheb chi cuan xcuanquil ut moco jo' ta que'xbânu laj tz'îb li neque'c'utuc lix chak'rab li Dios.B- Que'cuulac sa' li tenamit Capernaum. Sa' li hilobâl cutan, qui-oc li Jesús sa' li cab li neque'xch'utub cui' ribeb laj judío. Ut qui-oc chixch'olobanquil xyâlal chiruheb li tenamit.}, uLi Jesús quixbokeb ut que'xcanab laj Zebedeo lix yucua'eb sa' li jucub rochbeneb lix môs. Ut que'xtâke li Jesús.$+ CJunpât chic quibêc li Jesús nak coxtauheb li ralal laj Zebedeo. Laj Jacobo ut laj Juan xc'aba'eb. Cuanqueb sa' lix jucub. Yôqueb chixxitinquil lix yoy.C* Ut sa' junpât que'xcanab lix yoy ut que'xtâke li Jesús. ) Li Jesús quixye reheb, -Chinêtâke. Mâcua' chic caribc têbânu. Êras êrîtz'in ban chic têsic' re te'pâbânk, chan reheb.;( qUt nak coxnumek' li Jesús chire li palau cuan Galilea quixtau laj Simón rochben laj Andrés li rîtz'in. Yôqueb chixq'uebal lix yoy sa' li palau xban nak a'aneb aj chapol car.#' ALi Jesús quixye: -Xcuulac xk'ehil lix nimajcual xcuanquilal li Dios. Chiyot'ek' êch'ôl chejal êc'a'ux ut pâbomak li Santil Evangelio, chan li Jesús.& Ac cuan laj Juan laj Cubsihom Ha' sa' tz'alam nak cô li Jesús Galilea ut yô chixjulticanquil resil li colba-ib li naxq'ue li Dios.%   Ca'c'âl cutan quicuan chak xjunes sa' li na'ajej a'an sa' xyânkeb li josk' aj xul. Ut chiru li ca'c'âl cutan a'an, li Jesús quiyale' râlenquil xban laj tza, aban inc'a' quixq'ue rib chi âlêc. Ut eb lix ángel li Dios que'cuulac chi c'anjelac chiru.$  Ut chirix a'in, li Jesús qui-ec'asîc lix ch'ôl xban li Santil Musik'ej re nak tâxic sa' li chaki ch'och' bar mâc'a' cui' cristian.# 9 Ut qui-abîc xyâb xcux li Dios toj sa' choxa. Quixye chi jo'ca'in: -Lâat li cualal k'axal rarôcat inban. Nasaho' inch'ôl âcuiq'uin, chan li Dios.5" e Ut nak qui-el chak li Jesús sa' li ha', quiril nak quiteli li choxa, ut li Santil Musik'ej quicube chak sa' xbên li Jesús. Chanchan jun li paloma nak yô chak chi cubec.! 5 Sa' eb li cutan a'an li Jesús qui-el chak Nazaret xcuênt Galilea. Quicuulac riq'uin laj Juan ut laj Juan quixcubsi xha' aran sa' li nima' Jordán.[  1Lâin xincubsi êha' riq'uin ha'. Aban a'an tixq'ue êre li Santil Musik'ej, chan.\ 3Naxjultica li râtin li Dios reheb li tenamit ut naxye: -Châlc re jun chic li k'axal nim xcuanquil chicuu lâin. Xban nak k'axal nim xcuanquil, moco inc'ulub ta nak tinc'utzub cuib re xhitbal xc'âmal lix xâb. 3Li rak' narocsi laj Juan, a'an yîbanbil riq'uin rix li xul camello ut lix c'âmal xsa', a'an tz'ûm. Ut aj sâc' naxtzaca riq'uin xya'al sak c'au.Q Nabaleb laj Judea ut nabaleb ajcui' laj Jerusalén que'cuulac cuan cui' laj Juan chirabinquil li c'a'ru yô chixyebal. Que'xxôto xmâc chiru li Dios ut laj Juan quixcubsi xha'eb sa' li nima' Jordán. 'Jo'can nak cô laj Juan laj Cubsihom Ha' sa' li chaki ch'och' ut yô chi cubsînc ha' ut yô chixch'olobanquil lix yâlal chiruheb ut quixye: -Canabomak li mâcobc. Chi yot'ek' êch'ôl ut chejal êc'a'ux ut chec'ul li cubi ha' ut li Dios tixcuy tixsach lê mâc, chan.V 'A'an tixch'olob xyâlal sa' li chaki ch'och' chi cau xyâb xcux. Tixye: Yîbomak lê yu'am ut yo'on cuânkex chixc'ulbal li Kâcua' jo' nak neque'xyîb li be re xc'ulbal junak li nim xcuanquil. (Isa. 40:3)C Li profeta Isaías quixtz'îba li âtin li quixye li Dios re li Ralal: Xbên cua tintakla junak lin takl. A'an tâyehok resil lâ c'ulunic re nak te'xcauresi rib li tenamit re âc'ulbal.b AJo'ca'in nak quiticla chak resilal li colba-ib sa' xc'aba' li Jesucristo li Ralal li Dios.5cTêc'ut chiruheb xpâbanquil chixjunil li xinye chak êre. Chenauhak nak lâin cuânkin êriq'uin chixjunil li cutan chalen toj sa' roso'jic li ruchich'och'. Jo'can taxak.&EJo'can utan texxic sa' chixjunil li ruchich'och' ut têch'olob lix yâlal chiruheb chixjunileb li tenamit re nak te'pâbânk. Têcubsiheb xha' sa' xc'aba' li Dios Acuabej, sa' xc'aba' li Dios C'ajolbej ut sa' xc'aba' li Dios Santil Musik'ej.Têc'ut chiruheb xpâbanquil chixjunil li xinye chak êre. Chenauhak nak lâin cuânkin êriq'uin chixjunil li cutan chalen toj sa' roso'jic li ruchich'och'. Jo'can taxak.Li Jesús quinach'oc riq'uineb ut quixye reheb: -Chixjunil li cuanquil q'uebil cue xban li Dios, jo' sa' choxa jo' sa' ruchich'och'.}Ut nak que'ril ru li Jesús, que'xlok'oni. Abanan cuanqueb sa' xyânkeb lix tzolom li que'cuiban xch'ôl chixpâbanquil.c?Ut lix tzolom junlaju côeb Galilea sa' xbên li tzûl li que'yehe' reheb xban li Jesús.$AUt eb li soldado que'xc'ul li tumin ut que'xbânu jo' que'yehe' reheb. Ut li resil a'in quisutun sa' xyânkeb laj judío chalen toj sa' li cutan anakcuan. }~}}}+|v{{"zzyGxxwvuutcsJrqq4pponmvllIk5jj hhg\fne2dc`baa+``_^]]\[TZZ=YcXX WuVnV-UUiTT0SRRQGPPOjOLKiJJHIHxGgFhEE-DDC,BAAn@@@?>>O=<qu -Nabal sut nacute' sa' xam. Nabal sut nacute' sa' ha' xban li mâus aj musik'ej re xcamsinquil. Cui cuan c'a'ru naru tâbânu re, bânu usilal, il xtok'oba ku ut choâtenk'a, chan. p9 Ut li Jesús quixpatz' re lix yucua': -¿Jok'e xticla lix yajel li al a'in? chan. -Toj ca'ch'in nak quixtiquib xc'ulbal chi jo'ca'in, chan lix yucua'.&oE Que'xc'am li al riq'uin ut li mâus aj musik'ej nak quiril li Jesús quixch'ikle li al, quixcut sa' ch'och' ut quixtolc'osi ut qui-oc chi êlc cuokx sa' re.an; Nak li Jesús quichak'oc, quixye reheb: -Tîc inc'a' nequexpâban. ¿Jo' najtil chic tincuânk êriq'uin re nak texpâbânk? ¿Jo' najtil chic texincuy nak nequec'oxla? C'am chak li al arin cuiq'uin, chan li Jesús.cm? Yalak bar nacute' sa' ch'och' xban li mâus aj musik'ej. Na-el cuokx sa' re ut naxc'uxuxi li ruch re ut naxchec' rib. Xintz'âma chiruheb lâ tzolom nak te'risi li mâus aj musik'ej; abanan inc'a' xe'ru chirisinquil.-l- Quichak'oc jun sa' xyânkeb li q'uila tenamit ut quixye re: -At Kâcua', xinc'am chak jun li cualal arin. Mem ut cuan mâus aj musik'ej riq'uin.Mk Li Jesús quixpatz' reheb: -¿C'a'ru nequecuech'i cui' êrib? chan.j Ut eb li q'uila tenamit que'sach xch'ôl chirilbal li Jesús, ut que'côeb sa' ânil chixc'ulbal ut que'xq'ue xsahil xch'ôl.7ig Nak coxe'êlk cuanqueb cui' li belêb chic lix tzolom li Jesús, que'ril nak cuan nabal li tenamit riq'uineb. Ut eb laj tz'îb yôqueb chixcuech'inquil lix tzolom li Jesús.h Abanan tinye êre nak laj Elías ac xc'ulun ut c'ajo' li raylal que'xbânu re jo' tz'îbanbil sa' li Santil Hu chanru tâc'ulmânk.-g Ut nak quichak'oc li Jesús quixye reheb: -Yâl ajcui' tz'îbanbil retalil nak laj Elías xbên cua tâchâlk chixc'ûbanquil chixjunil li c'a'ak re ru. Ut tz'îbanbil ajcui' sa' li Santil Hu chicuix lâin li Alalbej nak nabal li raylal tinc'ul ut tine'xtz'ektâna.f Que'xpatz' re li Jesús: -¿C'a'ut nak neque'xye laj tz'îb nak xbên cua tâchâlk laj Elías tojo'nak tol-êlk li Cristo? chanqueb.Ae{ Eb a'an mâ ani aj e que'xye, ca'aj cui' chi ribileb rib que'âtinac. Que'xye: -¿C'a'ru xyâlal a'an nak li Jesús quixye nak tâcuaclîk cui'chic chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak?-9dk Nak yôqueb chak chi cubec sa' li tzûl quixye li Jesús reheb nak mâ ani aj e te'xye li c'a'ru que'ril toj tâcuaclîk cui'chic li Alalbej chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak.jcM Ut nak quiril ac mâ aniheb chic laj Elías ut laj Moisés. Ca'aj chic li Jesús quicana xjunes.b' Ut quichal jun nimla chok sa' xbêneb. Li Dios quiâtinac chak sa' li chok, ut quixye: -A'in li cualal, raro inban. Cherabi li c'a'ru tixye.-`a9 Quixye chi jo'can xban nak inc'a' chic naxnau c'a'ru tixye xban nak c'ajo' lix xiuheb. `9 Laj Pedro quixye: -Kâcua', c'ajo' xchak'al ru nak cuanco arin. Xkayîb ta oxibak muhebâl arin. Jun âcue, jun re laj Moisés, ut jun re laj Elías.-o_W Ac xakâmil laj Elías ut laj Moisés chiruheb nak que'ril. Ut yôqueb chi âtinac riq'uin li Jesús._^7 Ut li rak' quijalano' rilbal. Nalemtz'un chic li rak'. Saksakpotz'in nac'utun, chanchan li ratz'am que. Mâ jun aj puch'unel arin sa' ruchich'och' tixsakobresi junak t'icr jo' nak quisakobresîc li rak' li Jesús.M] Cuakib cutan chic xyebal a'an xban li Jesús nak quixc'ameb laj Pedro, laj Jacobo, ut laj Juan sa' xbên jun li nimla tzûl. Nak cuanqueb aran xjuneseb, quijalano' li rilobâl li Jesús chiruheb.;\ q Ut li Jesús quixye: -Relic chi yâl tinye êre nak cuanqueb arin sa' êyânk li inc'a' te'câmk toj te'ril lix nimajcual cuanquilal li Dios nak tâchâlk riq'uin lix xcuanquil.-^[5&Li ani tâxutânâk chiruheb li tenamit aj mâc inban lâin malaj ut xban li cuâtin, lâin li Alalbej tinxutânâk ajcui' xbaneb nak tinchâlk chak riq'uin xnimal xlok'al lin Yucua' cuochbeneb li santil ángel.-Z-%¿Ma cuan ta bi' li c'a'ru tixtoj cui' li yu'am chi junelic?Li ani tâxutânâk chiruheb li tenamit aj mâc inban lâin malaj ut xban li cuâtin, lâin li Alalbej tinxutânâk ajcui' xbaneb nak tinchâlk chak riq'uin xnimal xlok'al lin Yucua' cuochbeneb li santil ángel.- Y$¿C'a'ru tixra junak cuînk nak târêchani chixjunil lix biomal li ruchich'och' ut tixtz'ektâna li junelic yu'am xban li biomal?_X7#Li ani tâtz'ektânânk cue re xcolbal lix yu'am arin sa' ruchich'och', tixtz'ek li junelic yu'am. A'ut li naxsach lix yu'am sa' inc'aba' lâin malaj ut sa' xc'aba' li evangelio, a'an târêchani li junelic yu'am.W"Tojo'nak quixbokeb li q'uila tenamit rochbeneb lix tzolom ut quixye reheb: -Li ani târaj inpâbanquil, tento nak tixtz'ektâna li c'a'ru naxrahi ru lix ch'ôl. Tixcuy xnumsinquil li raylal li tixc'ul usta tâcamsîk sa' inc'aba'. Ut chinixtâkehak.V!Ut li Jesús quixsuk'isi rib. Quirileb lix tzolom ut quixk'us laj Pedro. Quixye re: -Elen arin sa' xnak' cuu. Lâat chanchanat aj tza. Lâat inc'a' yôcat chixc'oxlanquil jo' naxc'oxla li Dios. Lâat yôcat chixc'oxlanquil jo' naxc'oxla li cuînk, chan.#U? Quixye chi tz'akal li c'a'ru tixc'ul. Nak quirabi a'an laj Pedro quirisi xjunes li Jesús ut qui-oc chixk'usbal ut quixye re: -Mâye chi jo'can Kâcua'.-mTSLi Jesús quixch'olob xyâlal chiruheb nak a'an li Alalbej ut nak nabal li raylal châlc re sa' xbên. Quixye reheb nak tâtz'ektânâk xbaneb li xakabanbileb chi c'anjelac sa' li templo. Tâtz'ektânâk ajcui' xbaneb li xbênil aj tij. Jo' ajcui' xbaneb laj tz'îb ut quixye ajcui' reheb nak tâcamsîk ut tâcuaclîk cui'chic chi yo'yo sa' rox li cutan.LSLi Jesús quixye reheb nak mâ ani aj e te'xye nak a'an li Cristo.lRQ-Ut lâex ¿anihin lâin nak nequeye? chan cui'chic reheb. Ut laj Pedro quixye: -Lâat li Cristo.-zQmQue'xye re: -Cuan neque'yehoc re nak lâat laj Juan laj Cubsihom Ha' xcuacli cui'chic chi yo'yo. Ut cuan neque'yehoc re nak lâat li profeta Elías, li quicuan najter. Ut cuan cui'chic neque'yehoc re nak lâat jun chic li profeta, chanqueb.EPChirix a'an cô li Jesús rochbeneb lix tzolom sa' li coc' tenamit xcuênt Cesarea Filipo. Nak yôqueb chi xic, quixpatz' reheb lix tzolom: -¿Anihin lâin nak neque'xye li tenamit? chan. OLi Jesús quixtakla li cuînk sa' rochoch ut quixye re: -Matxic sa' li tenamit ut mâ ani aj e tâye nak xatinq'uirtesi, chan re.N+Tojo'nak li Jesús quixq'ue cui'chic li ruk' sa' li xnak' ru li mutz' ut quiq'uira li ru. Nak qui-iloc li cuînk, tz'akal chic naril chixjunil.wMgLi mutz' qui-iloc ut quixye: -Nin-iloc ca'ch'in. Nacuileb li cuînk chanchaneb li che' nak yôqueb chi bêc.-FLLi Jesús quixchap li ruk' li mutz' ut quixc'am chire li tenamit. Ut quixchûba sa' xnak' ru li mutz'. Quixq'ue li ruk' sa' xbên ut quixpatz' re: -¿Ma nacat-iloc bayak anakcuan? chan re.=KsQue'cuulac li Jesús rochbeneb lix tzolom aran Betsaida. Quic'ame' chak jun li cuînk riq'uin. Mutz' ru li cuînk. Que'xtz'âma chiru nak tixq'ue li ruk' sa' xbên re nak tâilok.\J1Ut li Jesús quixye reheb: -¿Ma toj mâji' ajcui' nequetau xyâlal chi jo'canan?-%IC-¿Ma inc'a' najultico' êre nak xinjachi li cuukub chi caxlan cua reheb li câhib mil. Ut jarub chacach qui-ela'an? chan reheb. -Cuukub chacach, chanqueb.%HC¿Ma inc'a' najultico' êre nak xinjachi li ôb chi caxlan cua reheb li ôb mil chi cuînk? Ut, ¿jarub chacach qui-ela'an? chan reheb. -Cablaju, chanqueb.kGOInc'a' nequetau xyâlal. Cuan xnak' êru ut inc'a' nequex-iloc. Cuan êxic ut inc'a' nequex-abin.4FaLi Jesús quixnau c'a'ru yôqueb chixyebal chi ribileb rib ut quixye reheb: -¿C'a'ut nak yôquex chixyebal nak mâc'a' êcua? ¿Ma inc'a' nequetau ru nak mâcua' chirix xch'amal li caxlan cua yôquin chi âtinac? Chirix ban xtijlebeb laj fariseo yôquin chi âtinac. Lâex c'ajo' xcacuil êch'ôl.+EOEb lix tzolom que'oc chi âtinac chi ribileb rib ut que'xye: -¿C'a'ru xyâlal a'in? ¿Ma xban nak mâc'a' li caxlan cua kiq'uin nak xye ke chi jo'can? chanqueb.D!Li Jesús quixye reheb: -Chebânu cuênt. Micuan xch'amal xcaxlan cuaheb laj fariseo êriq'uin chi moco xch'amal xcaxlan cua laj Herodes.-CUt quisach sa' xch'ôleb xc'ambal xcuaheb. Ac cuanqueb sa' li jucub nak que'xq'ue retal nak jun ajcui' li caxlan cua cuan riq'uineb.vBe Qui-el riq'uineb laj fariseo. Qui-oc sa' li jucub rochbeneb lix tzolom. Yôqueb chi xic jun pac'al li palau.HA  Quixjik' xch'ôl li Jesús xban nak quititz' xbaneb, ut quixye: -Ca'aj cui' milagro yôqueb chixpatz'bal eb li tenamit a'in. Relic chi yâl tinye êre nak mâ jun milagro tinbânu chiruheb.-H@  Que'cuulac laj fariseo riq'uin li Jesús. Que'oc chixcuech'inquil yal re xyalbal. Que'xye re nak tixbânu junak milagro chiruheb re rilbal ma yâl na nak riq'uin li Dios nachal lix cuanquil.z?m Ut sa' junpât qui-oc li Jesús sa' li jucub rochbeneb lix tzolom ut que'côeb sa' li na'ajej xcuênt Dalmanuta.e>C Cuanqueb na câhibak mil li que'cua'ac ut nak ac xe'cua'ac, que'chak'rabîc xban li Jesús.X=)Que'cua'ac chi us ut que'c'ojla xch'ôl. Ut cuukub chacach chic li qui-ela'an.x<iUt cuan cuib oxib li coc' car riq'uineb. Nak quirosobtesi quixye reheb nak te'xjeq'ui ajcui' reheb li tenamit.V;%Tojo'nak quixye reheb li tenamit nak te'chunlâk chiru ch'och'. Quixchap li cuukub chi caxlan cua. Quixbantioxi chiru li Dios ut quixjachi. Ut quixq'ue reheb lix tzolom re nak te'xjeq'ui reheb li tenamit.n:UUt li Jesús quixpatz' reheb: -¿Jarub li caxlan cua cuan êriq'uin? chan. -Cuukub ajcui', chanqueb.9wLix tzolom que'xye re: -¿Bar takatau cua sa' li na'ajej a'in re takaq'ueheb chi cua'ac? Arin mâc'a' cuan, chanqueb.t8aCui tebintakla sa' rochocheb chi inc'a' te'cua'ak, naru neque'lub sa' be xban nak cuan najt xe'chal chak.-r7]-Tok'obeb ru li q'uila tenamit a'in. Ac cuan oxib cutan roquiqueb arin cuiq'uin ut mâc'a' chic xcuaheb.6 Sa' jun chic li cutan que'xch'utub rib nabal li tenamit riq'uin li Jesús. Xban nak mâc'a' xcuaheb quixbokeb lix tzolom ut quixye reheb:&5E%C'ajo' nak que'sach xch'ôleb chirilbal ut que'xye: -Châbil chixjunil li naxbânu. Naxq'ue chi abînc li tz'ap xic ut naxq'ue chi âtinac li mem, chanqueb.b4=$Ut li Jesús quixye reheb li q'uila tenamit: -Mâ ani aj e têserak'i li c'a'ru yôquin chixbânunquil, chan. Quixk'useb chi us. Abanan eb a'an k'axal cui'chic nak que'oc chixserak'inquil.C'ajo' nak que'sach xch'ôleb chirilbal ut que'xye: -Châbil chixjunil li naxbânu. Naxq'ue chi abînc li tz'ap xic ut naxq'ue chi âtinac li mem, chanqueb.K3#Sa' junpât quiteli lix xic ut na-abin chic ut sa chic naâtinac.2"Qui-iloc sa' choxa, quixjik' xch'ôl ut quixye: -Efata.- Sa' li râtinobâl naraj naxye, "Chitelîk lâ xic ut chat-abînk."S1!Li Jesús quirisi li cuînk sa' xyânkeb li tenamit ut quixc'am xjunes. Quixch'ic li ru'uj ruk' sa' xxic li cuînk. Quixt'akresi li ru'uj ruk' riq'uin li xya'al re ut quixch'e' li ru'uj rak' li cuînk.0} Ut quic'ame' chak jun li cuînk riq'uin li Jesús tz'ap xic ut tat re. Que'xtz'âma chiru nak tixq'ue li ruk' sa' xbên.R/Nak qui-el li Jesús rochbeneb lix tzolom sa' li na'ajej xcuênt Tiro, que'nume' sa' li tenamit Sidón. Ut que'nume' ajcui' sa' li na'ajej xcuênt Decápolis, ut que'cuulac cuan cui' li palau Galilea.|.qCô li ixk sa' li rochoch ut coxtau lix co' chi yocyo chiru lix ch'ât. Mâc'a' chic li mâus aj musik'ej riq'uin.|-qLi Jesús quixye re li ixk: -Us li xaye. Ayu sa' lâ cuochoch. Ac x-el li mâus aj musik'ej riq'uin lâ co', chan.%,CUt li ixk quichak'oc ut quixye re: -Yâl li nacaye, Kâcua', abanan eb li tz'i' neque'xxoc xc'aj xcua li coc'al rubel li mêx nak yôqueb chi cua'ac, chan. + Ut li Jesús quixye re: -Cua'akeb cuan junxil li coc'al. Inc'a' us xmak'bal xcuaheb li coc'al ut xq'uebal reheb li tz'i', chan. *Li ixk a'an mâcua' aj judío, a'an aj Sirofenicia. Quixtz'âma chiru li Jesús nak târisi li mâus aj musik'ej riq'uin lix co'.1)[Sa' junpât qui-abîc resil xban jun li ixk nak cuan aran. Li ixk a'an cuan jun lix co' cuan mâus aj musik'ej riq'uin. Cô riq'uin li Jesús ut quixcuik'ib rib chiru.,(QLi Jesús cô sa' jalan na'ajej xcuênt Tiro ut xcuênt Sidón. Cox-oc sa' jun li cab. Inc'a' raj quiraj quinauhe' nak cuan aran. Abanan inc'a' quiru quixmuk rib.m'SChixjunil li mâus aj na'leb a'in sa' xc'a'ux junak nachal chak ut a'an namâcob cui' li junjûnk.-_&7Ut sa' xc'a'ux ajcui' nachal li elk'ac, lix rahinquil ru c'a'ru re ras rîtz'in, li mâusilal, li balak'înc, li xbânunquil li xutânalil na'leb, li cakalînc, li majecuânc, li k'etk'etil, ut lix majelil na'leb.%Sa' xc'a'ux junak nachal chak li mâus aj na'leb, li muxuc caxâr, li co'bêtac yumbêtac, ut li xcamsinquil ras rîtz'in.d$AUt quixye ajcui' li Jesús reheb: -Li inc'a' us naxc'oxla sa' xch'ôl, a'an namâcob cui'.D#Li c'a'ru naxtzaca junak, a'an moco sa' râm ta naxic. Tîc sa' xsa' naxic ut chirix a'an naxtz'ek cui'chic, chan. Jo'can nak quixye nak chixjunil li natzacaman moco mâc ta xtzacanquil."-Ut li Jesús quixye reheb: -¿Ma inc'a' ajcui' xetau ru lâex li xinye? ¿Ma inc'a' nequenau nak mâcua' li c'a'ru naxtzaca junak namâco' cui'?!Nak li Jesús qui-el sa' xyânkeb li q'uila tenamit, qui-oc sa' cab. Ut eb lix tzolom que'xpatz' re: -¿C'a'ru xyâlal li âtin xaye?-= uLi ani naraj rabinquil, chixq'uehak retal li ninye.-ucMâcua' li c'a'ru naxtzaca li cuînk namâco' cui'; aban li c'a'ru inc'a' us naxc'oxla, a'an namâco' cui'. Ut li Jesús quixbokeb li tenamit ut quixye reheb: -Abihomak chêjunilex li c'a'ru tinye ut q'uehomak retal re nak têtau xyâlal.B} Ut cuan nabal chic c'a'ak re ru chi na'lebil nalajêbânu. Riq'uin xbânunquil li najter na'leb canabanbil êre, yôquex chixtz'ektânanquil lix chak'rab li Dios, chan li Jesús reheb.b= Riq'uin xbânunquil a'an li cuînk inc'a' chic naru tixtenk'a lix na' xyucua', chanquex.kO A'ut lâex nequeye cui cuan junak li cuînk inc'a' naraj xtenk'anquil lix na' xyucua', a'an naru tixye, "Corbán", chirix li c'a'ak re ru tixtenk'a cui' raj lix na' xyucua'. Li âtin a'an naraj naxye "yechi'inbil re li Dios".fE Laj Moisés quixye, "Cha-oxlok'i lâ na' lâ yucua' ut ani tixhob xna' xyucua', tâcamsîk.""= Li Jesús quixye ajcui' reheb: -Lâex nequetz'ektâna lix chak'rab li Dios re nak têbânu li najter na'leb canabanbil êre xbaneb lê xe'tônil yucua'.7gLâex nequetz'ektâna lix chak'rab li Dios, ut a' chic lê najter na'leb nequebânu, jo' riq'uin xch'ajbal li sec' ut li xar ut li c'a'ak ru chi chak'rabil reheb li cuînk.-{oMâc'a' aj e nak niquine'xlok'oni xban nak li tijleb li neque'xc'ut a'an yal xchak'rab eb li cuînk. (Isa. 29:13)zmNak quichak'oc li Jesús quixye reheb: -Yâl ajcui' li quixye laj Isaías chêrix lâex aj ca' pac'al u nak quixye chi jo'ca'in: Li tenamit a'in niquine'x-oxlok'i ca'aj cui' riq'uin xtz'ûmaleb re. Moco neque'xbânu ta chi anchal xch'ôleb. Eb laj fariseo ut eb laj tz'îb que'xpatz' re li Jesús: -¿C'a'ut nak eb lâ tzolom inc'a' neque'xbânu li kachak'rabinquil canabanbil ke xbaneb li kaxe' katôn? Eb a'an neque'cua'ac chi inc'a' neque'xch'aj li ruk'eb jo' naxye li kachak'rabinquil, chanqueb.-Ut nak neque'suk'i chak sa' c'ayil inc'a' neque'cua'ac cui inc'a' neque'ch'ajoc jo' naxye lix chak'rabeb. Ut cuan cui'chic nabal li na'leb li neque'xbânu jo' canabanbil reheb xbaneb li xe'tônil yucua', jo' li xch'ajbal lix sec', lix xar, li uc'al ch'îch' ut lix ch'ât.,QEb laj fariseo ut chixjunileb laj judío inc'a' neque'cua'ac cui inc'a' te'xch'aj li ruk'eb jo' naxye li chak'rab li canabanbil reheb xbaneb lix xe'tônil yucua'.#?Ut eb a'an que'xq'ue retal nak cuan lix tzolom li Jesús que'cua'ac chi inc'a' que'xch'aj li ruk'eb chi tz'akal jo' c'aynakeb chixbânunquil laj fariseo.u eEb laj fariseo que'cuulac riq'uin li Jesús rochbeneb cuib oxib laj tz'îb li que'chal chak aran Jerusalén.ta8Yalak bar quinume' li Jesús quilaje'xc'am li yaj riq'uin, jo' sa' tenamit, jo' sa' c'alebâl. Que'xq'ueheb li yaj sa' li be bar cui' yô chi numec' li Jesús. Que'xtz'âma chiru: -Bânu usilal, q'ue chikach'e' lâ cuak', chanqueb re xban nak neque'xnau nak usta ca'aj cui' re li rak' te'xch'e', te'q'uirâk. Ut chixjunileb li que'ch'e'oc re li rak', que'q'uira.17Jo'can nak sa' junpât que'côeb sa' chixjunil li na'ajej chixc'ambaleb chak lix yaj chiruheb lix cuarib. Nak que'xnau bar cuan li Jesús, quilaje'xc'am li yaj riq'uin.Yalak bar quinume' li Jesús quilaje'xc'am li yaj riq'uin, jo' sa' tenamit, jo' sa' c'alebâl. Que'xq'ueheb li yaj sa' li be bar cui' yô chi numec' li Jesús. Que'xtz'âma chiru: -Bânu usilal, q'ue chikach'e' lâ cuak', chanqueb re xban nak neque'xnau nak usta ca'aj cui' re li rak' te'xch'e', te'q'uirâk. Ut chixjunileb li que'ch'e'oc re li rak', que'q'uira.c?6Nak yôqueb chi êlc sa' li jucub, eb li cuanqueb aran ticto que'xnau nak a'an li Jesús. 5Nak que'cuulac li Jesús rochbeneb lix tzolom jun pac'al li palau, coxe'êlk sa' li tenamit Genesaret. Que'xbac' li jucub chire li ha'.4 a4Que'sach xch'ôl xban nak toj mâji' neque'xtau xyâlal chirix li milagro quixbânu li Jesús riq'uin li caxlan cua. K'axal cauheb xch'ôl. Jo'can nak inc'a' que'xtau ru.  3Nak qui-oc sa' li jucub sa' xyânkeb, ch'anamil li ik'. Inc'a' chic qui-ec'an. Ut eb lix tzolom quilaje'sach xch'ôl chirilbal.9 k2Chixjunileb que'iloc re ut c'ajo' nak que'xucuac. Li Jesús ticto quirâtinaheb ut quixye reheb: -Mexxucuac. Lâin li yôquex chicuilbal. Cacuubresihomak êch'ôl, chan reheb.  1Nak que'ril lix tzolom nak cuan jun yô chi bêc chiru ha', que'xucuac ut que'xjap re. Que'xc'oxla nak anum yôqueb chirilbal.70Quiril nak lix tzolom cuanqueb sa' jun ch'a'ajquilal sa' li jucub. Yôqueb chixtacuasinquil ribeb chixberesinquil li jucub xban nak sa' xbe ik' yôqueb chixc'ambal. Sakêuc re nak quicuulac li Jesús bar cuanqueb cui' ut yô chi bêc chiru ha'. Quixbânu jo' li tîc tânumek'.ve/Te'cuulak lix tzolom sa' xyi li palau nak qui-oc li k'ojyîn, a'ut li Jesús toj cuan xjunes chire li palau.R.Ut nak ac xchak'rabiheb li tenamit, li Jesús cô chiru tzûl chi tijoc.^5-Ut chirix chic a'an, li Jesús quixtaklaheb lix tzolom sa' li jucub ut quixye reheb: -Xbên cua texxic jun pac'al li palau sa' li tenamit Betsaida. Lâin toj tincanâk chixchak'rabinquileb li tenamit, chan reheb.a;,Nabal chi tenamit que'cua'ac. Sa' xyânkeb li que'cua'ac cuanqueb ôb mil junes cuînk.[/+Ut qui-ela'an li caxlan cua. Jo'can ajcui' li car. Cablaju chacach li qui-ela'an.=u*Que'cua'ac chixjunileb toj retal que'c'ojla xch'ôl.})Tojo'nak li Jesús quixchap li ôb chi caxlan cua ut li cuib chi car ut qui-iloc sa' choxa. Quixbantioxi chiru li Dios. Ut quixjachi li caxlan cua ut quixq'ue reheb lix tzolom re nak te'xjeq'ui reheb li q'uila tenamit. Ut que'xjeq'ui ajcui' li car.&E(Ut que'c'ojla chi junjûnk ch'ûtal. Cuan que'c'ojla chi jun ciento sa' jûnk ch'ûtal ut cuan cui'chic que'c'ojla chi mero ciento sa' li junjûnk ch'ûtal.~u'Li Jesús quixtaklaheb lix tzolom chixyebal reheb li tenamit nak te'c'ojlâk sa' li pach'aya' chi junjûnk ch'ûtal.<~q&Li Jesús quixye: -¿Jarub li caxlan cua cuan êriq'uin? Ayukex, ilomak chak.- Que'côeb chi rilbal ut nak que'suk'i que'xye re: -Cuan ôb li caxlan cua ut cuib li car, chanqueb.U}#%Ut nak quichak'oc li Jesús quixye reheb: -Q'uehomakeb chi cua'ac lâex.- Ut eb a'an que'xye: -¿Ma toxic chixlok'bal cuibak ciento denarios chi caxlan cua chi jo'canan re te'kaq'ue chi cua'ac? chanqueb.| $Mâc'a' xcuaheb. Taklaheb chixlok'baleb lix cua sa' eb li c'alebâl ut sa' eb li coc' tenamit li cuanqueb chi nach', chanqueb.{#Nak que'ril nak yô chi ecuûc, que'côeb lix tzolom riq'uin li Jesús ut que'xye re: -Yô chi ecuûc ut arin mâc'a' cuan.=C;;::9P88766554n32Y1000/.e--P,,0+*)(( 'f&&%i$U#w"! F\R k ?Zn V o L '6Aty3k %Ut li c'a'ak re ru ninye êre lâin, a'an ajcui' ninye reheb chixjunileb re nak yo'on cuânkeb, chan li Jesús.W2' $Yo'on cuânkex re nak inc'a' tolexintau chi cuârc xban nak inc'a' nequenau jok'e tinc'ulûnk.Ut li c'a'ak re ru ninye êre lâin, a'an ajcui' ninye reheb chixjunileb re nak yo'on cuânkeb, chan li Jesús.H1  #Jo'can ajcui' lâex. Junelic yo'on cuânkex xban nak inc'a' nequenau jok'e hônal tinc'ulûnk. Mâre tinchâlk ecuu, malaj tuktu k'ojyîn, malaj ut nak nayâbac laj tzo' xul malaj ut ek'ela.I0  "Chanchan jun li cuînk najt cô sa' xviâj. Toj mâji' naxic nak quixq'ueheb xcuanquileb laj c'anjel chiru. Quixcanab xc'anjel li junjûnk. Ut quixye re laj ilol cab nak junelic yo'on cuânk.y/k !Jo'can nak yo'on cuânkex. Chexyo'lek ut chextijok xban nak inc'a' nequenau jok'e tâcuulak xk'ehil inc'ulunic..{ Abanan mâ ani nana'oc re jok'e tâcuulak xk'ehil li cutan a'an chi moco li hônal jok'e tâc'ulmânk. Eb li ángel sa' choxa inc'a' neque'xnau chi moco lâin li C'ajolbej ninna'oc re. Ca'aj cui' li Dios Acuabej nana'oc re jok'e tâc'ulmânk a'in.-7 Li choxa ut li ruchich'och' talaje'osok'. Abanan li c'a'ru ninye inc'a' tâcanâk yal chi jo'can. Talajc'ulmânk ban chixjunil li c'a'ak re ru xinye.,} Relic chi yâl tinye êre nak talaje'c'ulmânk chixjunil li c'a'ak re ru a'in nak toj mâji' neque'oso' li tenamit a'in.A+{ Jo' nak li higo naxc'utbesi retalil li sak'ehil, jo'can ajcui' nak li raylal talaje'c'ulmânk tixc'utbesi retalil nak yô chi cuulac xk'ehil nak tolinêlk cui'chic lâin li C'ajolbej.*7 Cheq'uehak retal c'a'ru naxbânu li jun tôn chi higo. Nak nak'unk'ut chak li xak chi êlc, riq'uin a'an tênau nak yô chak chi nach'oc li sak'ehil.) Tojo'nak tintaklaheb lin ángel ut te'xch'utub li sic'bileb ru inban li cuânkeb yalak bar sa' chixjunil li ruchich'och'.() Nak acak x-ec'an ru li choxa, te'ril cuu lâin li C'ajolbej nak yôkin chak chi châlc sa' li chok riq'uin lix nimal incuanquil ut lin lok'al.<'s Tâec'ânk ru li choxa ut li chahim telaje't'anek'.}&s Ut sa' eb li cutan a'an nak tâc'ulmânk li raylal, tâk'ojyînok' ru li sak'e ut li po inc'a' chic tâcutanok' ru.^%5 Abanan ac xinye êre li c'a'ru tâc'ulmânk. Jo'can nak mêq'ue êrib chi balak'îc.b$= Nabaleb aj balak' te'c'ulûnk ut te'xye nak a'aneb li Cristo. Ut cuan te'xye nak a'aneb li profeta. Nabal li c'a'ak re ru te'xc'utbesi ut sachba ch'ôlej telaje'xbânu re xbalak'inquileb li sic'bileb ru xban li Dios.p#Y Jo'can nak ani tâyehok êre, "Cue' li Cristo", malaj, "le' cuan li Cristo", mêpâb li c'a'ru te'xye.o"W Cui ta mâc'a' sa' xch'ôl li Kâcua' xrakbaleb li cutan a'an mâ ani raj tâcolek'. Abanan nim xrahom li Kâcua' sa' xbêneb li sic'bileb ru xban. Jo'can nak cuan sa' xch'ôl li Kâcua' xrakbal eb li cutan a'an re nak te'colek'.J!  Sa' eb li cutan a'an mâ ca'ch'in li raylal tâcuânk. Mâ jun cua quic'ulman chi jo'can chalen chak sa' xticlajic nak li Dios quixyîb li ruchich'och', chi moco tâc'ulmânk chi jo'can mokon.f E Chextijok ut chetz'âma chiru li Dios re nak inc'a' tâc'ulmânk a raylal a'in sa' habalk'e.s_ K'axal ra cui'chic li êlelic chok' reheb li yaj aj ixk ut li yôqueb chi tu'resînk sa' eb a cutan a'an.]3 Cui ani cuan chak sa' xc'alebâl inc'a' chic tâsuk'îk sa' cab chixxocbal li rak'.,Q Cui cuan chak junak sa' xbên li rochoch nak tâc'ulmânk a'an, chi cubec chak ut tîc tâêlelik ut inc'a' chic tâoc sa' rochoch chirisinquil li c'a'ru cuan re.y Chetzolak rix chi us li c'a'ru quixye li profeta Daniel re nak têtau ru li c'a'ru tâc'ulmânk. A'an quixye nak eb laj balak' te'châlk ut tole'xq'ue li k'axal yibru ut xucuajel rilbal sa' li rochoch li Dios li mâcua' xc'ulub cui' cuânc. Nak têril nak yôqueb chixmuxbal ru li rochoch li Dios, lâex li cuanquex Judea chex-êlelik sa' junpât ut texxic toj sa' li tzûl.#? Ut xic' tex-ilek' xbaneb chixjunileb sa' inc'aba' lâin. Ut li tixcuy xnumsinquil li raylal a'in toj sa' roso'jic lix yu'am, a'an tâcolek' xban li Dios.(I Eb li cuînk te'xk'axtesi chi camsîc li ras rîtz'in. Ut li yucua'bej tixk'axtesi li ralal. Ut li alalbej c'ajolbej te'xq'ue chi camsîc li na'bej yucua'bej.`9 Ut nak texchapek' ut texk'axtesîk chiruheb li acuabej, mexc'oxlac chirix li c'a'ru têye. Li c'a'ru têye sa' li hônal a'an mâcua' c'oxlanbil âtin li têye. Aban li tixye êre li Santil Musik'ej, a'an li têye. Tento nak xbên cua tâsutûnk xch'olobanquil resilal li colba-ib chiruheb chixjunil li tenamit nak toj mâji' na-oso' li ruchich'och'.'G A'ut lâex cheq'uehak retal li raylal tâchâlk sa' êbên. Texk'axtesîk chiruheb laj rakol âtin ut texsaq'uek' sa' li cab li neque'xch'utub cui' ribeb laj judío. Texc'amek' chiruheb li acuabej ut chiruheb li rey sa' inc'aba' lâin ut târûk têch'olob xyâlal li cuâtin chiruheb.M Nabal li tenamit te'pletik riq'uin jalan chic tenamit. Ut eb li acuabej te'xpleti ribeb. Talajcuânk hîc sa' nabal chi na'ajej ut tâcuânk cue'ej. Abanan a'an yal xticlajic li raylal tâchâlk.A{ Nak têrabi nak yô li plêt ut nak têrabi resil nak ticlâc re li plêt yalak bar, mexxucuac xban nak tento nak tâc'ulmânk chi jo'can. Abanan moco ac a'an ta roso'jiqueb li cutan.oW Nabal te'châlk chi balak'înc ut tole'xye, "Lâin li Cristo", cha'keb. Ut nabal te'balak'îk xbaneb.[/ Li Jesús quichak'oc ut quixye: -Cheq'ue retal re nak mâ ani tâbalak'înk êre.+ -Ye ke jok'e tâc'ulmânk li yôcat chixyebal chirix li rochoch li Dios ut ¿c'a'ru retalil tâcuânk nak talajc'ulmânk li c'a'ak re ru a'in?-;o Que'côeb sa' li tzûl Olivos sa' xca'yabâl li rochoch li Dios. Li Jesús quic'ojla aran ut nak cuan xjunes quipatz'e' re xbaneb laj Pedro, laj Jacobo, laj Juan ut laj Andrés.A{ Li Jesús quichak'oc ut quixye re: -Us ajcui' nak têril chi us xban nak tâcuulak xk'ehil nak mâ jun chic li pec a'an tâcanâk sa' xna'aj chi inc'a' ta tâjuq'uek', chan li Jesús.> w Nak qui-el chak li Jesús sa' rochoch li Dios, jun reheb lix tzolom quixye re: -At tzolonel, il, mâ c'ajo' xchak'al ru li cab a'in ut mâ c'ajo' xchak'al ru li pec yîbanbil cui'.-~u ,Chixjunileb a'an xe'xq'ue li na-ela'an chiruheb. A'ut li ixk a'in sa' neba'il xq'ue chixjunil li jo' nimal cuan re.- 3 +Tojo'nak li Jesús quixbokeb lix tzolom ut quixye reheb: -Relic chi yâl tinye êre nak li xmâlca'an neba' nabal xq'ue chiru li mayej li xe'xq'ue chixjunileb.Chixjunileb a'an xe'xq'ue li na-ela'an chiruheb. A'ut li ixk a'in sa' neba'il xq'ue chixjunil li jo' nimal cuan re.-b = *Quichal ajcui' jun xmâlca'an neba'. Ut quixq'ue cuib chi tumin jo' tana li jun centavo.e C )Sa' jun cutan quicuulac li Jesús sa' rochoch li Dios. Quic'ojla chixc'atk lix câxil li mayej. Yô chirilbal li tenamit nak yôqueb chixq'uebal li tumin sa' li câx. Nabaleb li biom nabal lix mayej yôqueb chixq'uebal.O  (Neque'xmak' li c'a'ru cuan reheb li xmâlca'an ut re xmukbal li mâusilal neque'xbânu, najt rok neque'tijoc chiruheb li tenamit. Ut xban a'an k'axal ra cui'chic te'xtoj cui' li mâc neque'xbânu.-O  'Ut nak cuanqueb sa' li cab li neque'xch'utub cui' ribeb laj judío, neque'raj c'ojlâc sa' li na'ajej k'axal lok' ut neque'raj cuânc chi xjolomil li mêx nak neque'xic chi cua'ac sa' junak nink'e.w &Nak yô chixch'olobanquil lix yâlal chiruheb, li Jesús quixye: -Mêtzol êrib riq'uineb laj tz'îb li neque'raj bêc chi najt rok li rak'eb re xc'utbal nak cuanqueb xcuanquil. Eb a'an neque'cuulac chiruheb nak te'q'uehek' xlok'al sa' eb li be.-S %Li rey David quixye "aj Colol cue" re li Kâcua' usta a'an xcomoneb li ralal xc'ajol, chan li Jesús. Ut li q'uila tenamit que'rabi li râtin chi sa sa' xch'ôleb.yk $Laj David quixye li c'a'ru quirec'a sa' xch'ôl xban li Santil Musik'ej ut quixye chi jo'ca'in: Li Kâcua' Dios quixye re laj Colol cue, C'ojlan sa' lin nim uk' toj retal tinq'ueheb li xic' neque'iloc âcue rubel lâ cuanquil. (Sal. 110:1)P #Mokon chic nak cuan sa' rochoch li Dios, li Jesús yô chixch'olobanquil lix yâlal chiruheb ut quixye: -¿C'a'ut nak eb laj tz'îb neque'xye nak li Cristo, a'an xcomoneb li ralal xc'ajol laj David?Y+ "Li Jesús quixq'ue retal nak li cuînk quixnau xsumenquil ut quixye re: -Yal ca'ch'in aj chic mâ nacak'axtesi âcuib rubel xcuanquil li Dios, chan. Ut mâ jun chic que'raj patz'oc xban nak qui-oc xc'a'uxeb. !Tento nak takara li Dios chi anchal li kach'ôl, chi anchal li kac'a'ux, chi anchal li kâm ut chi anchal li kametz'êu. Ut takara li kas kîtz'in jo' nak nakara kib lâo. A'an k'axal nim xcuanquil chiruheb chixjunil li c'atbil mayej ut li mayejanbil xul, chan. Laj tz'îb quichak'oc ut quixye re: -Us li xaye at tzolonel. Yâl li xaye nak jun ajcui' li Dios cuan ut mâc'a' chic junak chirix a'an.)K Ut li xcab chanchan ajcui' a'an: Târa lâ cuas âcuîtz'in jo' nak nacara âcuib lâat. Mâc'a' chic junak chak'rab nim xcuanquil chiruheb li cuib a'in, chan.3_ Târa li Kâcua' lâ Dios chi anchal âch'ôl ut chi anchal lâ cuâm ut chi anchal lâ c'a'ux ut chi anchal lâ metz'êu. A'an a'in li chak'rab li k'axal nim xcuanquil.7 Li Jesús quichak'oc ut quixye re: -Li xbên chak'rab, li k'axal nim xcuanquil, a'an a'in: Abihomak lâex aj Israel, li Kâcua' li kaDios jun ajcui'._~7 Quicuulac jun reheb laj tz'îb. Ut quirabi nak yôqueb chixcuech'inquil ribeb. Quixq'ue retal nak li Jesús quixchak'beheb chi us, ut quixpatz' re li Jesús: -¿Bar cuan reheb li chak'rab li k'axal nim xcuanquil?-X}) A'an retalil chok' ke nak toj yo'yôqueb chiru li Dios usta que'cam. Li Dios moco xDioseb ta li camenakeb; xDioseb ban li yo'yôqueb. Jo'can nak lâex chi tîc inc'a' nequetau xyâlal, chan li Jesús reheb.&|E Ut chirix lix cuaclijiqueb li camenak chi yo'yo, ¿ma inc'a' êrilom sa' lix hu laj Moisés li c'a'ru quiyehe' re xban li Dios nak quiâtinac chak sa' li q'uix li yô chi c'atc? Quixye chi jo'ca'in, "Lâin lix Dios laj Abraham, lix Dios laj Isaac ut lix Dios laj Jacob", chan li Dios.{ Nak te'cuaclîk chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak, inc'a' chic te'sumlâk chi moco te'sumubâk chic. Jo'keb ban chic li ángel sa' choxa.z3 Quichak'oc li Jesús ut quixye reheb: -Lâex inc'a' nequetau xyâlal xban nak inc'a' nequetau ru li Santil Hu chi moco lix nimal xcuanquil li Dios.#y? Sa' xcuaclijiqueb li camenak chi yo'yo, nak te'cuaclîk eb a'an, ¿ani aj ixakil tâcanâk cui' li ixk a'an xban nak cuukub lix bêlom quicuan? chanqueb.txa Li ixk a'an quic'ame' xbaneb li cuukub. Ut mâ jun reheb quixcanab ralal xc'ajol. Ut quicam ajcui' li ixk.w Ut quic'ame' li ixk xban li îtz'inbej. Ut quicam ajcui' a'an chi inc'a' quixcanab ralal xc'ajol. Ut jo'can cui'chic li rox îtz'inbej.{vo Que'cuan cuukub li cuînk rîtz'ineb rib. Li asbej quixc'am rixakil ut quicam chi inc'a' quixcanab ralal xc'ajol.u/ -At tzolonel, laj Moisés quixtz'îba jun kachak'rabinquil ut quixye chi jo'ca'in: Cui junak cuînk tâcâmk ut tixcanab li rixakil chi mâc'a' ralal xc'ajol, tento nak tâc'amek' li rixakil xban li rîtz'in li camenak re nak tâcuânk ralal xc'ajol sa' xc'aba' li camenak.&tE Tojo'nak que'cuulac riq'uin li Jesús cuib oxib laj saduceo. Eb a'an inc'a' neque'xpâb nak te'cuaclîk cui'chic chi yo'yo li camenak. Que'xye re li Jesús:6se Ut li Jesús quixye reheb: -Tojomak re li acuabej li c'a'ru re li acuabej ut tojomak re li Dios li c'a'ru re li Dios, chan. Ut c'ajo' nak que'sach xch'ôleb xban li râtin.Wr' Ut eb a'an que'xc'ut li tumin chiru. Ut li Jesús quixye reheb: -¿Ani aj e li jalam ûch li cuan chiru? Ut, ¿ani aj c'aba' li tz'îbanbil chiru?- Eb a'an que'chak'oc ut que'xye: -Re li acuabej, chanqueb. q Li Jesús naxnau nak aj ca'pac'aleb. Quixye reheb: -¿C'a'ut nak nequeraj xyalbal cuix? C'amomak chak li tumin. Cuilak, chan reheb.Ep Que'cuulac riq'uin li Jesús ut que'xye re: -At tzolonel, nakanau nak lâat yâl nacat-âtinac ut inc'a' nacaxucua ruheb li tenamit. Yalak ani aj e nacaye lix yâlal. Ut nacac'ut chiruheb li c'a'ru naraj li Dios. Ye ke, ¿ma us xq'uebal li toj re li acuabej malaj ut inc'a'? ¿Ma takaq'ue malaj ut inc'a'? chanqueb.Fo Mokon chic que'xtakla riq'uin li Jesús cuib oxibeb laj fariseo rochbeneb cuib oxibeb li neque'oquen chirix laj Herodes re xsic'bal c'a'ru tâpaltok cui' riq'uin li râtin re nak te'xchap.Qn Eb laj tij ut eb laj tz'îb ut eb li xakabanbileb chi c'anjelac sa' rochoch li Dios que'xc'oxla raj xchapbal li Jesús re te'xq'ue sa' tz'alam xban nak que'xtau ru nak chirixeb a'an yô chi âtinac nak quixye li jaljôquil ru âtin a'an. Abanan que'xucuac xbaneb li tenamit. Jo'can nak que'xcanab ut que'el sa' li na'ajej a'an.mmS Li Kâcua' a'an quixq'ue xlok'al li pec. Ut a'an xsachba ch'ôlej chok' ke lâo.- (Sal. 118:22, 23) l9 ¿Ma inc'a' xeril sa' li Santil Hu li naxye chi jo'ca'in? Li pec li que'xtz'ektâna laj cablanel, a'an li k'axal lok' li quiq'ueman chok' xxuc li cab.Jk  Ut li Jesús quixye reheb: -¿C'a'ru tixbânu laj êchal re li acuîmk nak nequec'oxla lâex? Tâchâlk ut tixcamsiheb laj ilol re li racuîmk, ut jalan chic aj e tixq'ue li jun sîr chi uvas.Vj% Jo'can nak que'xchap. Nak ac que'xcamsi que'xcut chak jun pac'al li ch'och'.8ii Nak quicuulac li ralal, eb laj ilol re li acuîmk que'xye chi ribileb rib, -A'an li ralal li tâêchanînk re li na'ajej. Kacamsihak, chanqueb, ut lâo chic toêchanînk re.- h Ca'aj chic li ralal quicana, li k'axal naxra. -Li cualal te'x-oxlok'i, chan sa' xch'ôl. Jo'can nak quixtakla li ralal riq'uineb.Hg  Ut laj êchal re quixtakla cui'chic jun lix môs ut li jun a'an que'xcamsi. Ut toj nabal cui'chic lix môs quixtakla riq'uineb laj ilol re li racuîmk. Cuan yal que'xsac' ut cuan que'xcamsi.~fu Laj êchal re li acuîmk quixtakla jun chic lix môs riq'uineb. Ut que'xjor xjolom chi pec. K'axal ra que'xbânu re.peY A'ut eb laj ilol re li acuîmk que'xchap li môs ut que'xsac'. Ut que'xtakla chi mâc'a' que'xq'ue re.-dS Nak quicuulac xk'ehil xsic'bal ru li acuîmk, laj êchal re quixtakla jun lix môs riq'uineb laj ilol re chixc'ulbal li ru li racuîmk li jo' q'uial tâtz'ak a'an.yc m Li Jesús qui-oc chixyebal li jaljôquil ru âtin reheb ut quixye chi jo'ca'in: Jun li cuînk quirau jun sîr li racuîmk uvas ut quixsut sa' corral. Quixyîb jun xna'aj bar te'xyatz' cui' li uvas ut quixyîb ajcui' jun ch'ina cab najt xteram re li tâc'ac'alênk re li acuîmk. Quixsiq'ueb laj ilol re li racuîmk. Ut laj êchal re li acuîmk cô sa' jalanil tenamit.I 1Nak quirabi a'an li Jesús quixakli ut quixtakla xbokbal li mutz'. Que'côeb chixc'ambal ut que'xye re: -Mâch'ina âch'ôl. Quim. Yô châbokbal li Kâcua'.-C= 0Ut nabaleb li tenamit que'k'usuc re ut que'xye re, -¡Matchokin! chanqueb re. Ut a'an k'axal cui'chic cau quixjap re ut quixye, -¡At ralalat xc'ajol laj David, chacuuxtâna taxak cuu!-$<A /Nak quirabi li mutz' nak yô chi châlc li Jesús aj Nazaret, quixjap re chixyebal: -¡At Jesús, ralalat xc'ajol laj David, chacuuxtâna taxak cuu! chan.f;E .Que'cuulac Jericó ut nak qui-el chak li Jesús sa' li tenamit a'an rochbeneb lix tzolom nabal li tenamit que'tâken re. Ut chunchu jun li mutz' chire be. Yô chi lemoxnic. Lix xc'aba', a'an aj Bartimeo, ralal laj Timeo.O: -Lâin li C'ajolbej. Abanan inc'a' xinchal re nak te'c'anjelak chicuu. Xinchal ban re nak tinc'anjelak chiruheb chixjunileb ut chixq'uebal lin yu'am re xtojbal rix lix mâqueb, chan li Jesús reheb.q9[ ,Li ani naraj nimâk xcuanquil sa' êyânk, tento tixcubsi rib ut tâc'anjelak chiruheb li ras rîtz'in.8} +Abanan mâcua' jo'can têbânu lâex. Li ani naraj xcuanquil sa' êyânk, tento nak tixcubsi rib ut tâc'anjelak chêru.>7u *Ut li Jesús quixbokeb riq'uin ut quixye reheb: -Lâex nequenau nak li neque'taklan sa' ruchich'och' neque'numta sa' xbên li tenamit. Li nînkeb xcuanquil, a'aneb li neque'taklan.s6_ )Ut nak que'rabi li c'a'ru que'xpatz' laj Jacobo ut laj Juan, li lajêb chic lix tzolom que'po' riq'uineb.85i (Abanan li na'ajej sa' lin nim ut sa' lin tz'e mâcua' lâin tinq'uehok re li na'ajej a'an, xban nak ac ch'olch'o chiru li Dios ani aj e li na'ajej a'an, chan li Jesús reheb.B4} '-¡Takacuy! chanqueb. Ut li Jesús quichak'oc ut quixye: -Yâl ajcui' nak lâex têc'ul li raylal jo' li tinc'ul lâin. Ut têcuy xnumsinquil li raylal jo' li tincuy xnumsinquil lâin.`39 &Ut li Jesús quixye reheb: -Lâex inc'a' nequenau xyâlal li yôquex chixtz'âmanquil chicuu. ¿Ma têcuy xc'ulbal li raylal li oc cue chixc'ulbal lâin? Ut, ¿ma têcuy xnumsinquil li raylal jo' li tinc'ul lâin?-@2y %Que'xye re: -Nak ac xat-oc sa' lâ lok'al, nakatz'âma châcuu nak jun ke tâcuânk sa' lâ nim ut jun tâcuânk sa' lâ tz'e.- Que'xye chi jo'can xban nak te'raj oc sa' xcuanquileb.Z1- $Ut li Jesús quixye reheb: -¿C'a'ru li usilal têraj tinbânu êre? chan reheb.,0Q #Laj Jacobo ut laj Juan, eb li ralal laj Zebedeo, que'jiloc chixc'atk li Jesús ut que'xye re: -Kâcua', lâo nakaj nak tâbânu li usilal li takatz'âma châcuu.-/ "Ut tine'xhob, tine'xsac', tine'xchûba ut tine'xcamsi. Aban sa' rox li cutan tincuaclîk cui'chic chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak.- .  !Quixye reheb: -Q'uehomak retal. Anakcuan yôco chi xic Jerusalén. Aran tink'axtesîk lâin li C'ajolbej sa' ruk'eb lix bênil aj tij jo' ajcui' sa' ruk'eb laj tz'îb. Eb a'an te'xteneb câmc sa' inbên ut tine'xk'axtesi sa' ruk'eb li mâcua'eb aj judío."-= Nak yôqueb chi xic Jerusalén c'amol be li Jesús chiruheb. Nak cuanqueb chiru be sachsôqueb xch'ôl lix tzolom ut li yôqueb chi tâkênc reheb te'xucuak ajcui'. Tojo'nak li Jesús quixc'ameb cui'chic lix cablaju chi tzolom xjuneseb ut qui-oc chixyebal reheb li c'a'ru tixc'ul.*,M Li cuanqueb xcuanquil anakcuan, mâc'a'ak chic xcuanquileb mokon. Ut li mâc'a'eb xcuanquil anakcuan, a'aneb chic li te'cuânk xcuanquil mokon,- chan li Jesús.+/ A'an tixc'ul o'takc'âl chic chok' rêkaj li c'a'ru re li tixcanab jo' rochoch, jo' li ras, jo' li rîtz'in, jo' li ralal xc'ajol, jo' xna' xyucua' ut jo' lix ch'och'. Usta naxc'ul ra xîc' arin sa' ruchich'och', abanan târêchani li junelic yu'am sa' eb li cutan châlel.d*A Li Jesús quixye: -Relic chi yâl tinye êre, li ani naxcanab c'a'ru re sa' inc'aba' lâin, tixc'ul rêkaj. Li ani naxcanab xna' xyucua', li ras ut li rîtz'in ut li ralal xc'ajol sa' inc'aba' lâin malaj ut sa' xc'aba' li evangelio, a'an tixc'ul rêkaj. Jo'can ajcui' li naxcanab xch'och' ut li rochoch sa' inc'aba' lâin, tixc'ul ajcui' rêkaj.g)G Laj Pedro quixye re li Jesús: -Lâo xkacanab chixjunil li c'a'ru cuan ke xban âtâkenquil.-(% Li Jesús quirileb ut quixye reheb: -Li cuînk inc'a' naru tixbânu a'an, aban li Dios mâc'a' ch'a'aj chiru. A'an naru tixbânu chixjunil.-m'S Eb lix tzolom c'ajo' nak que'sach xch'ôleb ut que'xye: -¿Ani put târûk tâcolek' chi jo'canan?-K& Mâmin târûk tânumek' junak nimla xul camello sa' ru junak cûx. Jo'can ajcui' eb li biom. Mâ jok'e târûk te'oc sa' xnimajcual cuanquilal li Dios cui ca'aj cui' lix biomal neque'xc'oxla.-]%3 Lix tzolom que'sach xch'ôleb nak que'rabi a'an. Aban li Jesús quixye cui'chic reheb: -Ex cualal inc'ajol, c'ajo' xch'a'ajquil nak te'oc sa' xnimajcual cuanquilal li Dios li neque'xic xch'ôl chirix lix biomal.$ Li Jesús quirileb lix tzolom ut quixye reheb: -C'ajo' xch'a'ajquil chok' re junak biom rêchaninquil lix nimajcual cuanquilal li Dios.-\#1 Nak quirabi a'an, li cuînk cô chi ra sa' xch'ôl xban nak nabal lix biomal cuan.6"e Li Jesús c'ajo' nak quixra li cuînk. Quixca'ya ut quixye re: -Jun chic toj mâji' nacabânu. Ayu, c'ayi chixjunil li c'a'ru cuan âcue ut tâsi lix tz'ak reheb li neba' re nak tâcuânk âbiomal sa' choxa. Nak ac xabânu a'an, tatchâlk cuiq'uin ut tinâtâke usta câmc tâc'ul sa' inc'aba', chan.y!k Nak quichak'oc li cuînk quixye: -At tzolonel, chixjunil a'in ac xinbânu ajcui' chak chalen sa' inca'ch'inal.-C  Lâat nacanau c'a'ru naxye li chak'rab: Matmuxuc caxâr. Mâcamsi âcuas âcuîtz'in. Mat-elk'ac. Matyo'oban âtin chirix âcuas âcuîtz'in. Matbalak'ic. Cha-oxlok'i lâ na' âyucua'.- Li Jesús quixye: -¿C'a'ut nak nacaye châbil cue cui inc'a' nacanau anihin lâin? Jun ajcui' li châbil ut a'an li Dios.Y+ Nak ac xic re li Jesús sa' jalan chic na'ajej, quichal jun li cuînk sa' ânil, colxcuik'ib rib chiru ut quixye re: -At châbil tzolonel, ¿c'a'ru târûk tinbânu re nak tincuêchani li yu'am chi junelic?-`9 Ut li Jesús quixk'aluheb li coc'al, quixq'ue li ruk' sa' xbêneb, ut quirosobtesiheb.   Relic chi yâl tinye êre li ani inc'a' napâban jo' li coc'al, a'an inc'a' târêchani lix nimajcual cuanquilal li Dios, chan. Nak li Jesús quixq'ue retal li yôqueb chixbânunquil, c'ajo' nak quipo' ut quixye reheb lix tzolom: -Canabomakeb li coc'al chi châlc cuiq'uin. Mêram chiruheb xban nak lix nimajcual cuanquilal li Dios, a'an reheb li neque'pâban jo' nak neque'pâban li coc'al.>u Sa' jun li cutan cuan li coc'al que'c'ame' chak riq'uin li Jesús re nak tixq'ue li ruk' sa' xbêneb ut târosobtesiheb. Ut lix tzolom que'xk'us li que'c'amoc chak reheb li coc'al.~u Ut cui junak ixk tixjach rib riq'uin lix bêlom, ut tâc'amek' xban jalan chic cuînk, a'an tixmux ru lix sumlajic.- Ut li Jesús quixye reheb: -Li ani tixjach rib riq'uin li rixakil ut tixc'am jalan chic ixk, a'an tixmux ru lix sumlajic.hI Ut nak ac cuanqueb sa' cab, lix tzolom li Jesús que'xpatz' cui'chic re chirix li na'leb a'in.R Li ani naxlak'ab li Dios, mâ ani chic naru najachoc re, chan li Jesús.A} Li ani te'xlak'ab rib junajeb chic. Moco cuibeb ta chic.Y+ Jo'can nak li cuînk tixcanab xna' xyucua' ut tixlak'ab rib riq'uin li rixakil.# Abanan mâcua' jo'can sa' xticlajic li ruchich'och'. Nak quixyîb li ruchich'och' li Dios, quixyo'obtesi li cuînk ut quixyo'obtesi li ixk.ta Li Jesús quichak'oc ut quixye: -Xban nak k'axal cau êch'ôl, jo'can nak quixq'ue li chak'rab chi jo'can.1 Eb a'an que'xye: -Laj Moisés quixye nak junak li cuînk târûk tixyîb lix hu re jachoc ib ut riq'uin a'an naru tixjach rib riq'uin li rixakil.-nU Ut nak quichak'oc li Jesús, quixye reheb: -¿C'a'ru lê chak'rabinquil quixcanab êre laj Moisés?-8i Ut que'cuulac laj fariseo riq'uin chi patz'oc yal re xyalbal rix ut que'xye re: -¿C'a'ru nacaye lâat? ¿Ma târûk tixjach rib junak cuînk riq'uin li rixakil? chanqueb re.   Ut qui-el li Jesús Capernaum. Que'côeb sa' jun li na'ajej cuan xcuênt Judea ut que'côeb ajcui' toj jun pac'al li nima' Jordán.& E 2Châbil li atz'am, abanan cui na-oso' lix qui'al mâc'a' chic na-oc cui'. Jo'can ajcui' lâex chi cuânk êchâbilal ut cuânkex sa' usilal chi ribil êrib.L  1Jo' nak naq'ueman li atz'am chiru li tib re nak inc'a' nachuho', jo'can ajcui' nak nayale' rix li kapâbâl. Chanchan riq'uin xam nayale' rix xban li raylal nakac'ul.Châbil li atz'am, abanan cui na-oso' lix qui'al mâc'a' chic na-oc cui'. Jo'can ajcui' lâex chi cuânk êchâbilal ut cuânkex sa' usilal chi ribil êrib.A } 0Aran inc'a' te'câmk li motzo' chi moco li xam tâchupk.W ' /Cui li xnak' âcuu tâq'uehok âcue chi mâcobc, us raj cui tâcuisi. Mas us nak tat-oc sa' xnimajcual cuanquilal li Dios riq'uin jun li xnak' âcuu chiru nak tatxic sa' li xbalba riq'uin cuib xnak' âcuu.A } .Aran inc'a' te'câmk li motzo' chi moco li xam tâchupk.\1 -Cui lâ cuok tâq'uehok âcue chi mâcobc, us raj cui tâyoc'. Mas us nak cuânk lâ yu'am chi junelic riq'uin jun lâ cuok chiru nak tatxic riq'uin cuib lâ cuok sa' li xbalba, bar cui' inc'a' tâchupk li xam.A} ,Aran inc'a' te'câmk li motzo' chi moco li xam tâchupk.fE +Cui lâ cuuk' tâq'uehok âcue chi mâcobc, us raj cui tâyoc'. Mas us nak cuânk lâ yu'am chi junelic riq'uin jun ajcui' lâ cuuk' chiru nak tatxic riq'uin cuib lâ cuuk' sa' li xbalba, bar cui' inc'a' tâchupk li xam.{o *Li ani tâpo'ok xch'ôleb li toj k'uneb xch'ôl, us raj xcutbal sa' li palau chi bac'bo junak nimla pec chi xcux.3 )Li ani tâq'uehok jun sec'ak ha' êre sa' inc'aba' lâin xban nak lâex cualal inc'ajol, relic chi yâl tinye êre nak tixc'ul lix k'ajcâmunquil.-=u (Li ani inc'a' xic' na-iloc ke, a'an na-oquen chikix. 'Ut li Jesús quixye reheb: -Mêk'us xban nak mâ ani tâbânûnk junak milagro sa' inc'aba' lâin ut mokon tâoc ta chintz'ektânanquil.B} &Laj Juan quixye re li Jesús: -At Kâcua', jun cuînk xkil chak le'. Yô chi isînc mâus aj musik'ej sa' âc'aba'. Ut lâo xkaye re nak inc'a' tixbânu a'an xban nak moco kacomon ta.-hI %-Li ani naxq'ue xlok'al li toj k'un xch'ôl jo' li ch'ina al a'in sa' inc'aba' lâin, naxq'ue ajcui' inlok'al lâin. Ut mâcua' ca'aj cui' lâin naxq'ue inlok'al. Naxq'ue aj ban cui' xlok'al li Dios li quitaklan chak cue.- ~y}|]{{Lzz8yy#xwvuuFtt4ss.rqqpGoo-nvnmll3kjj1iih=gbffeddcbXaaM``z__%^^V]],\b[[*ZYYXXHWxVV+UTSSARQONMoLLKKKJlIIxHH|GGFEEDDCCiBBAA@@^??~>>u==<;;M:j:)988B7755&433)2r11|10*/?..-,|++G*)((~''&%$$##p""'!> x rA_5N_j 6 H q ,r3%7Pz uUt eb lix tzolom que'côeb sa' chixjunil li na'ajej chixch'olobanquil xyâlal li colba-ib. Ut li Kâcua' yô chi tenk'ânc reheb. Ut q'uebil xcuanquil li râtineb xban li Dios riq'uin li milagro quilaje'xbânu chiruheb li tenamit. Jo'can taxak.=wNak ac xrâtinaheb lix tzolom li Kâcua' Jesucristo, quic'ame' sa' choxa xban li Dios, ut quic'ojla sa' xnim uk' li Acuabej Dios.Ut eb lix tzolom que'côeb sa' chixjunil li na'ajej chixch'olobanquil xyâlal li colba-ib. Ut li Kâcua' yô chi tenk'ânc reheb. Ut q'uebil xcuanquil li râtineb xban li Dios riq'uin li milagro quilaje'xbânu chiruheb li tenamit. Jo'can taxak.<<qCui te'xchap c'anti' chi ruk'eb, mâc'a' te'xc'ul ut cui te'ruc' li c'a'ak re ru nacamsin, mâc'a' te'xc'ul. Cui te'xq'ue li ruk' sa' xbêneb li yaj, te'q'uirâk, chan li Jesús.;A'an a'in li retalil li talaje'xbânu li te'pâbânk. Sa' inc'aba' lâin te'isînk mâus aj musik'ej ut te'âtinak sa' jalan âtinobâl.{:oLi ani tâpâbânk ut tâcubêk xha', a'an tâcolek'; a'ut li ani inc'a' tâpâbânk, a'an tâxic sa' tojba mâc.!9;Ut li Jesús quixye reheb: -Texxic sa' chixjunil li ruchich'och' ut têch'olob xyâlal li colba-ib chiruheb chixjunileb li tenamit jun sut rubel choxa.18[Mokon chic eb li junlaju chi xtzolom cuanqueb sa' mêx nak quixc'utbesi rib li Jesús chiruheb. Ut quixk'useb xban nak inc'a' que'pâban ut xban xcacuil lix ch'ôleb. Inc'a' que'xpâb li c'a'ru que'xye li que'iloc ru li Jesús xbên cua nak ac xcuacli cui'chic chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak.j7M Eb a'an que'côeb ut coxe'xye resil reheb li jun ch'ol chic. Ut chi moco li cuib a'an que'xpâb.*6M Ut chirix a'an, li Jesús quixc'utbesi cui'chic rib chiruheb cuib lix tzolom nak yôqueb chi xic sa' c'alebâl. Jalan chic rilbal nak quixc'utbesi rib chiruheb.5{ Ut lix María quixserak'i reheb nak yo'yo li Jesús ut nak quiril ru. Abanan eb a'an inc'a' que'xpâb li c'a'ru quixye.4 Li ixk a'an cô chixyebal reheb lix tzolom li Jesús. Nak quicuulac riq'uineb, coxtauheb chi yâbac xban xrahil xch'ôleb.3  Toj ek'ela sa' li xbên li cutan re li xamân quicuacli li Jesús chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak. Li xbên li quixc'utbesi cui' rib li Jesús, a'an lix María aj Magdala. A'an li ixk li qui-isîc li cuukub chi mâus aj musik'ej riq'uin xban li Jesús.2}Ut eb li ixk que'el aran ut que'côeb sa' ânil ut neque'sicsot xbaneb xxiu. Ut mâ ani aj e que'xye xban nak te'xucuak.!1;Ayukex, yehomak chak reheb lix tzolom, jo' ajcui' re laj Pedro, nak a'an xbên cua tâxic Galilea chêru lâex. Aran toxêril ru jo' quixye êre, chan.f0EUt li cuînk quixye reheb: -Mexxucuac. Lâin ninnau nak yôquex chixsic'bal li Jesús aj Nazaret li que'xcamsi chiru cruz. A'an mâ ani chic arin. Ac xcuacli cui'chic chi yo'yo. Ilomak lix na'aj li xcuan cui' li camenak.Y/+Ut nak que'oc sa' li muklebâl que'ril jun li sâj cuînk chunchu chak sa' li muklebâl sa' xnim uk'eb. Li sâj cuînk a'an tikto riq'uin jun saki t'icr nim xbas ut eb li ixk c'ajo' nak que'xucuac chirilbal.p.YUt nak que'cuulac cuan cui' li muklebâl, que'ril nak ac isinbil chic li nimla pec chire li muklebâl.p-YUt yôqueb chixyebal chi ribileb rib: -¿Ani tâisînk re li pec li cuan chire li muklebâl? chanqueb.~,uToj ek'ela que'côeb sa' li xbên li cutan re li xamân. Ac x-el chak li sak'e nak yôqueb chi xic sa' li muklebâl.2+ _Nak quinume' li hilobâl cutan, lix María aj Magdala ut lix Salomé ut lix María xna' laj Jacobo que'xlok' li sununquil ban re te'xic chixq'uebal sa' xbên li camenak.T*!/Ut lix María aj Magdala ut lix María xna' laj José que'ril bar quixmuk.6)e.Ut laj José quixlok' jun châbil t'icr lino. Quixcubsi chak li camenak chiru li cruz ut quixlan sa' li châbil t'icr. Ut quixq'ue sa' jun muklebâl yîbanbil sa' jun sakônac. Ut quixbalk'usi jun nimla pec chire li muklebâl.Ut lix María aj Magdala ut lix María xna' laj José que'ril bar quixmuk.f(E-Li capitán quixye re nak ac xcam. Tojo'nak laj Pilato quixye re laj José nak naru tixc'am.%'C,Laj Pilato quisach xch'ôl chirabinquil nak ac xcam li Jesús. Ut quixtakla xbokbal li capitán ut quixpatz' re: -¿Ma yâl nak ac xcam li Jesús? chan re..&U+Quicuan jun li cuînk aj José xc'aba' Arimatea xtenamit. A'an jun xnimal ru cuînk sa' xyânkeb li neque'tz'iloc âtin ut yô chixyo'oninquil lix nimal xcuanquil li Dios. Inc'a' quixucuac laj José nak quicuulac chixtz'âmanquil chiru laj Pilato nak a'an tâmukuk re lix tz'ejcual li Jesús.~%u*Nak ac oc re li k'ojyîn, ac nach'oc chak re li hilobâl cutan. Yôqueb chixcauresinquil ribeb re li hilobâl cutan.8$i)Eb li ixk a'in, a'an li que'tâken re li Jesús nak toj cuan chak Galilea ut que'c'anjelac chiru. Ut cuanqueb nabal chic li ixk cuotz que'cuulac Jerusalén rochben li Jesús..#U(Cuanqueb ajcui' ixk yôqueb chi iloc chi najt. Sa' xyânkeb a'an cuan lix María aj Magdala, lix Salomé ut lix María xna'eb laj José ut laj Jacobo li îtz'inbej.%"C'Jun li capitán aj Roma cuan aran xakxo chiru li Jesús. Nak quiril chanru nak quicam, li capitán quixye: -Yâl nak li cuînk a'in tz'akal Ralal li Dios.-!&Ut lix t'icrul li rochoch li Dios quik'iche', ut lix pejelal quiticla chak takec' ut toj tak'a coxrake'. Ca' jachal qui-el.= u%A'ut li Jesús quixjap re chi cau ut qui-el xch'ôl.^5$Ut jun sa' xyânkeb côo sa' ânil ut coxtz'a chak jun li esponja sa' vinagre ut quixtaksi sa' ru'uj jun che' re xq'uebal chi ruc' li Jesús ut quixye: -Kilak cuan ma tâchâlk na laj Elías chixcubsinquil, chan.{o#Nak li cuanqueb aran que'rabi li râtin, cuan li que'xye: -Abihomak, yô chixbokbal li profeta Elías,- chanqueb.8i"Ut sa' li ôr a'an li Jesús quiâtinac chi cau ut quixye: -Eloi, Eloi, ¿lama sabactani?- Chi jalbil ru naraj naxye, "At inDios, at inDios, ¿c'a'ut nak xinâcanab injunes?"s_!Tuktu li cua'leb nak quik'ojyîno' sa' chixjunil li ruchich'och' ut oxib ôr re ecuu quicutano' cui'chic.4a Chicubek chak chiru li cruz anakcuan li Cristo lix Reyeb laj judío re nak takil ut takapâb, chanqueb. Ut eb li que'q'uehe' chiru cruz rochben que'xhob ajcui' li Jesús.7gJo'can ajcui' que'xbânu eb li xbênil aj tij. Que'xhob li Jesús nak que'xye chi ribileb rib rochbeneb laj tz'îb: -Jalan chic xcoleb ut a'an inc'a' naru naxcol rib xjunes.DCol âcuib anakcuan ut cuben chak chiru li cruz, chanqueb.<qUt eb li tenamit nak que'nume' aran que'xhob li Jesús. Que'rec'asi xjolomeb ut que'xye: -Lâat pe' xatjuc'uc raj re rochoch li Dios, ut yal chiru oxib cutan raj xayîb cui'chic.zmJo'can nak quitz'akloc ru li naxye sa' li Santil Hu: A'an quiq'uehe' sa' ajl sa' xyânkeb laj mâc. (Isa. 53:12)^5Ut cuib laj êlk' que'q'uehe' chiru cruz rochben, jun sa' xnim uk' ut jun sa' xtz'e.q[Sa' xbên li cruz que'xq'ue jun retalil c'a'ut nak que'xcamsi ut naxye: A'an a'in lix reyeb laj judío.=uBelêb ôr re ek'ela que'xq'ue li Jesús chiru cruz.}Tojo'nak que'xq'ue chiru cruz. Ut eb li soldado que'bûlic chirix li rak' re rilbal ani na tâêchanînk re li junjûnk.veUt que'xq'ue vino re li Jesús yubil riq'uin c'ahil ban re xc'osbal li raylal aban li Jesús inc'a' quiruc'.wgQue'xc'am li Jesús sa' li na'ajej Gólgota xc'aba'. Chi jalbil ru naraj naxye: Xna'aj Xbakel Xjolom Camenak.T!Jun li cuînk aj Simón xc'aba' yô chi châlc sa' c'alebâl. Cirene lix tenamit. Li cuînk a'an xyucua' laj Alejandro ut laj Rufo. Eb li soldado que'xmin ru laj Simón chixpakonquil lix cruz li Jesús.Ut nak ac que'xtacuasi, que'risi li caki ak' chirix ut que'xq'ue cui'chic li rak' chirix. Tojo'nak que'xc'am re te'xq'ue chiru cruz.  Ut yôqueb chixsaq'uinquil sa' xjolom riq'uin che'. Cuan que'chûban re ut cuan ajcui' que'xcuik'ib ribeb chiru re retz'unquil.p YTojo'nak que'oc chixjapbal reheb chixyebal: -Sahak taxak sa' âch'ôl, at xReyeb laj judío, chanqueb. Que'xq'ue jun caki ak' chirix li Jesús jo' neque'rocsi li rey. Ut que'xq'ue ajcui' jun tz'ulbil corona q'uix sa' xjolom.j MUt eb li soldado que'xc'am li Jesús sa' li pôpol ut que'xch'utub ribeb chixjunileb li soldado.o WUt laj Pilato târaj nak sahakeb sa' xch'ôl li tenamit riq'uin. Jo'can nak quirach'ab laj Barrabás chiruheb. Tojo'nak quixtakla xsac'bal li Jesús riq'uin tz'ûm ut quixk'axtesi sa' ruk'eb li soldado re nak te'xq'ue chiru cruz., QA'ut laj Pilato quixpatz' cui'chic reheb: -¿C'a'ut? ¿C'a'ru tz'akal xmâc êre? chan. Ut eb a'an k'axal cui'chic cau que'xjap re chixyebal: -¡Q'ue chiru cruz!-_7 Ut eb li q'uila tenamit que'xjap cui'chic re chixyebal: -¡Q'ue chiru cruz! chanqueb.|q Ut laj Pilato quixpatz' cui'chic reheb: -¿C'a'ru nequeye? ¿C'a'ru têraj tinbânu riq'uin lix reyeb laj judío?-w Aban eb lix bênil aj tij que'xtacchi'i li q'uila tenamit re nak a' laj Barrabás li te'xtz'âma re nak tâach'abâk.uc Laj Pilato naxnau nak xban xcakaleb xch'ôl lix bênil aj tij nak que'xk'axtesi li Jesús sa' rakleb âtin.dA Laj Pilato quichak'oc ut quixye reheb: -¿Ma têraj nak tincuach'ab lix reyeb laj judío?-Ut que'chal li q'uila tenamit riq'uin laj Pilato chixtz'âmanquil chiru nak târach'ab junak prêx jo' c'aynakeb xbânunquil.'Jun li cuînk aj Barrabás xc'aba' cuan sa' tz'alam rochbeneb lix comon xban li camsînc que'xbânu nak yôqueb chi pletic chirix li acuabej.s_Rajlal chihab sa' li nink'e Pascua laj Pilato narach'ab jun li prêx, a' yâl bar cuan te'raj li tenamit.hIAban li Jesús mâ jun âtin quixye re xcolbal rib ut riq'uin a'an quisach xch'ôl laj Pilato.3Ut laj Pilato quixpatz' cui'chic re: -¿Ma inc'a' nacatchak'oc? ¿Ma inc'a' nacacuabi li jo' q'uial yôqueb chixyebal châcuix? chan laj Pilato re.P~Ut eb lix bênil aj tij nabal li c'a'ak re ru yôqueb cui' chixjitbal. } Laj Pilato quixye re li Jesús: -¿Ma lâat lix reyeb laj judío?- Li Jesús quichak'oc ut quixye re: -Yâl li xaye nak lâin.-| 3Nak quisakêu eb lix bênil aj tij que'xch'utub cui'chic rib riq'uineb laj c'amol be sa' rochoch li Dios, ut riq'uineb laj tz'îb ut riq'uin chixjunileb laj q'uehol na'leb ut que'xc'ûb chanru te'xbânu. Ut que'xc'am li Jesús chi bac'bo ut que'xk'axtesi sa' ruk' laj Pilato.A{{HTojo'nak quiyâbac cui'chic xca' sut li tzo' xul. Ut quinak sa' xch'ôl laj Pedro li âtin quiyehe' re xban li Jesús, "Nak toj mâji' nayâbac xca' sut li tzo' xul, lâat ac xaye oxib sut nak inc'a' nacanau cuu". Nak quijultico' re laj Pedro li âtin a'in, c'ajo' nak quiraho' sa' xch'ôl ut qui-oc chi yâbac.xziGUt laj Pedro qui-oc chi majecuânc ut quixye: -Cutan saken chiru li Dios nak inc'a' ninnau ru li cuînk li nequeye. Cui tic'ti' li yôquin chixyebal, chinixtz'ektânâk li Dios, chan.Tojo'nak quiyâbac cui'chic xca' sut li tzo' xul. Ut quinak sa' xch'ôl laj Pedro li âtin quiyehe' re xban li Jesús, "Nak toj mâji' nayâbac xca' sut li tzo' xul, lâat ac xaye oxib sut nak inc'a' nacanau cuu". Nak quijultico' re laj Pedro li âtin a'in, c'ajo' nak quiraho' sa' xch'ôl ut qui-oc chi yâbac.MyFUt laj Pedro quitic'ti'ic cui'chic. Ut ac junpât na chic nak eb li cuanqueb aran que'xye cui'chic re laj Pedro: -Yâl. Lâat xcomoneb xban nak lâ cuâtinobâl nac'utuc re nak lâat aj Galilea.-x'EUt li ixk nak quiril cui'chic laj Pedro, qui-oc chixyebal reheb li cuanqueb aran: -Li cuînk a'in, a'an jun reheb lix tzolom li Jesús, chan.4waDUt nak quichak'oc laj Pedro, quitic'ti'ic ut quixye: -¿Ani nacaye? Lâin inc'a' ninnau ru ani li nacaye.- Ut laj Pedro qui-el chire li oquebâl ut li tzo' xul quiyâbac.$vACUt li ixk a'an quiril laj Pedro nak yô chi k'ixînc chire li xam. Quixca'ya ut quixye re: -Lâat xat-ochbenin re li Jesús aj Nazaret, chan re laj Pedro.kuOBUt nak cuan laj Pedro tak'a chi ru'uj nebâl, quicuulac jun li ixk, xmôs li xyucua'il eb aj tij.t!ACuan li yôqueb chi chûbânc re ut cuan ajcui' que'tz'apoc re li ru li Jesús riq'uin t'icr re nak inc'a' tâilok, ut que'xsac' ut que'xye re: -Ye ke ani xsac'oc âcue, chanqueb. Tojo'nak que'xk'axtesi sa' ruk'eb laj c'ac'alenel prêx ut eb a'an que'xsac' cui'chic.$sA@Ac xerabi nak xjuntak'êta rib riq'uin li Dios. ¿C'a'ru nequeye? ¿Ma cuan xmâc malaj ut inc'a'? chan. Ut chixjunileb que'xye nak cuan xmâc re camsîc.r7?Nak quirabi li quixye li Jesús, li xyucua'il eb aj tij quixpej li rak' xban xjosk'il ut quixye: -¿C'a' chic ru aj e nak toj te'xye ke c'a'ru xmâc?Kq>Ut li Jesús quixye: -Lâin. Ut sa' jun cutan tinêril lâin li C'ajolbej nak c'ojc'ôkin sa' xnim uk' li nimajcual Dios ut têril ajcui' nak yôkin chak chi châlc sa' li chok sa' choxa, chan..pU=Ut li Jesús mâ jun âtin quixye. Ut li xyucua'ileb aj tij quixpatz' cui'chic re li Jesús ut quixye re: -¿Ma lâat li Cristo li Ralal li nimajcual Dios? chan re.o^u+Toj yô ajcui' chi âtinac li Jesús riq'uineb lix tzolom nak quicuulac laj Judas. A'an jun reheb li cablaju. Nabal que'chal rochben laj Judas taklanbileb chak xbaneb li xbênil aj tij ut xbaneb laj tz'îb. Taklanbileb ajcui' xbaneb laj c'amol be sa' li rochoch li Dios. Cuanqueb xch'îch' ut cuanqueb xche'.a];*Cuaclinkex anakcuan, ut yo'keb chixc'ulbal li yô chi châlc chi k'axtesînc cue, chan.g\G)Ut quisuk'i cui'chic sa' rox sut, coxtauheb cui'chic chi cuârc ut quixye reheb: -¿Ma toj yôquex ajcui' chi cuârc? Tz'akalak li hilânc xebânu. Ac xtau xk'ehil nak lâin li C'ajolbej tink'axtesîk sa' ruk'eb laj mâc.+[O(Ut nak quisuk'i cui'chic li Jesús quixtauheb cui'chic chi cuârc lix tzolom xban nak mâ ca'ch'in lix cuaraheb. Ut eb a'an inc'a' chic neque'xtau c'a'ru te'xye.sZ_'Ut li Jesús cô cui'chic chi tijoc ut quixtz'âma cui'chic sa' lix tij nak inc'a' raj tixc'ul li raylal.Y&Chexyo'lek ut chextijok re nak inc'a' têq'ue êrib chi âlêc. Lâex nequeraj raj xbânunquil li us, abanan êjunes inc'a' texrûk.-6Xe%Ut nak quisuk'i chak li Jesús, quixtauheb chi cuârc lix tzolom. Ut quixye re laj Pedro: -At Simón, ¿ma yôquex chi cuârc? ¿Ma inc'a' xru xexyo'lec jun ôrak cuochben?VW%$Ut quixye ajcui': -At inYucua', lâin ninnau nak chixjunil naru xbânunquil châcuu. Cui ta naru inc'a' raj tinc'ul li raylal a'in. Abanan chi-uxmânk li c'a'ru nacacuaj lâat ut mâcua' li nacuaj lâin.-EV#Ut li Jesús quibêc chic ca'ch'in ut quixcuik'ib rib sa' ch'och' ut qui-oc chi tijoc ut quixtz'âma re li Kâcua' Dios ut quixye: -Cui ta tixq'ue rib, inc'a' raj tinc'ul li raylal a'in.-U#"Quixye reheb lix tzolom: -Cuan jun raylal sa' inch'ôl yô chinyot'bal. Lâin nacuec'a nak inc'a' chic tincuy. Canâkex arin ut yo'lenkex.- T!Ut quixc'am oxib lix tzolom chirix. A'aneb laj Pedro, laj Jacobo ut laj Juan. Ut c'ajo' nak qui-oc chi yot'ec' xch'ôl li Jesús."S= Li Jesús quicuulac rochbeneb lix tzolom sa' li na'ajej Getsemaní xc'aba'. Li Jesús quixye reheb lix tzolom: -Canâkex arin. Xic cue chi tijoc lâin.-%RCUt laj Pedro quixye cui'chic chi cau: -Mâ jok'e tinye nak inc'a' ninnau âcuu usta tine'xcamsi âcuochben, chan. Ut jo'can que'xye chixjunileb lix tzolom.,QQUt li Jesús quichak'oc ut quixye re: -Relic chi yâl tinye âcue nak toj mâji' nayâbac xca' sut li tzo' xul nak lâat ac xaye oxib sut nak inc'a' nacanau cuu.-`P9Ut laj Pedro quixye re: -Usta chixjunileb tate'xcanab abanan lâin inc'a' tatincanab.-xOiUt nak acak xincuacli cui'chic chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak, lâin xbên cua tinxic chêru aran Galilea.-NUt li Jesús quixye reheb: -Chêjunilex lâex tâch'inâk lê ch'ôl ut tinêcanab injunes chiru a k'ojyîn a'in xban nak jo'ca'in tz'îbanbil retalil xbaneb li profeta: Tincanab chi camsîc laj ilol reheb li carner ut eb li carner te'xcha'cha'i ribeb.TM!Ut nak ac xe'rake' xbichanquil jun li bich, que'côeb sa' li tzûl Olivos.2L]Relic chi yâl tinye êre nak inc'a' chic tincuuc' lix ya'al ru li uva toj tâcuulak xk'ehil nak tincuuc' cui'chic sa' lix nimajcual cuanquilal li Dios, chan li Jesús.KUt li Jesús quixye reheb: -A'an a'in lin quiq'uel li tâhoyek' sa' xc'aba'eb chixjunileb ut a'an tâxakabânk xcuanquil li Ac' Contrato.~JuUt quixchap ajcui' li sec' re uc'ac ut quixbantioxi chiru li Dios, tojo'nak quixq'ue reheb ut chixjunileb que'uc'ac.HI Ut nak yôqueb chi cua'ac, li Jesús quixchap li caxlan cua. Quixbantioxi chiru li Dios, quixjachi, tojo'nak quixjeq'ui reheb lix tzolom. Ut quixye reheb: -Cua'inkex. A'an a'in intz'ejcual.-\H1Relic chi yâl lâin li C'ajolbej tinc'ul li c'a'ru tz'îbanbil chak retalil chicuix. Abanan raylal cuan sa' xbên li cuînk li tâk'axtesînk cue. K'axal us raj chok' re li cuînk a'an nak inc'a' ta quiyo'la.-G%Ut li Jesús quichak'oc ut quixye reheb: -Li tâk'axtesînk cue, a'an jun êre lâex li yô chixtz'abal lix caxlan cua cuochben sa' li sec'.F+Ut eb a'an que'raho' sa' xch'ôleb ut eb li junjûnk que'oc chixyebal re li Jesús: -¿Ma lâin ta bi' tink'axtesînk âcue, Kâcua'? chanqueb.=EsNak ac yôqueb chi cua'ac sa' li mêx, li Jesús quixye reheb lix tzolom, -Relic chi yâl tinye êre nak jun êre lâex tâk'axtesînk cue sa' ruk'eb li xic' neque'iloc cue, chan.@D{Nak qui-ecuu, quicuulac li Jesús rochbeneb lix tzolom.eCCQue'côeb sa' li tenamit ut qui-uxman jo' quixye li Jesús. Ut aran que'xcauresi li nink'e.$BAUt a'an tixc'ut chêru jun nimla na'ajej takec' sa' xca' tasalil li cab. Ac yîbanbil li na'ajej. Ut aran toxêcauresi li nink'e chok' ke, chan li Jesús..AUBar tâoc a'an aran ajcui' tex-oc lâex. Ut têye re laj êchal cab, "Chan laj tzolonel, ¿bar len cuan li na'ajej tâcua'ak cui' rochbeneb lix tzolom?" cha'kex re.@% Li Jesús quixye reheb cuib lix tzolom: -Ayukex sa' li tenamit. Aran têc'ul jun li cuînk yô chak chixc'ambal jun cuc xha'. Têtâke a'an.E? Sa' li xbên cutan re li nink'e nak neque'xcua' li caxlan cua chi mâc'a' xch'amal, neque'xmayeja jun li carner. Li nink'e a'an re xjulticanquil li reliqueb laj Israel sa' li tenamit Egipto. Eb lix tzolom que'xye re li Jesús: -¿Bar tâcuaj takacauresi chak li na'ajej re tâtzaca cui' li mayejanbil xul? chanqueb./>W Ut eb laj tij nak que'rabi a'an c'ajo' nak que'saho' sa' xch'ôleb ut que'xyechi'i xtumin. Ut laj Judas quixsic' xyâlal chanru nak tixk'axtesi li Jesús sa' ruk'eb. = Ut laj Judas Iscariote, xcomoneb li cablaju, cô riq'uineb lix bênil aj tij chixyebal reheb nak tixk'axtesi li Jesús sa' ruk'eb.!<; Relic chi yâl tinye êre nak tâyemânk resil li colba-ib yalak bar, tâyemânk ajcui' resil li c'a'ru xbânu li ixk a'in re xjulticanquil a'an, chan.k;OLi ixk a'in xbânu li jo' q'uial xru xbânunquil. Mâji' nincam abanan ac xinixban re lin mukbal.:yLi neba' junelic cuanqueb sa' êyânk. Yalak jok'e naru têtenk'aheb. Abanan lâin moco cuânkin ta junelic êriq'uin. 9 Ut li Jesús quixye reheb: -¿C'a'ut nak yôquex chixch'i'ch'i'inquil li ixk? Canabomak xcuech'inquil xban nak us li xbânu cue.8Xru raj xc'ayiman chi numenak oxib ciento denarios (Q150) ut xkajeq'ui raj reheb li neba', chanqueb. Ut que'oc chixcuech'inquil li ixk.w7gCuan li que'josk'o' ut que'xye chi ribileb rib: -¿C'a'ut nak xsach li sununquil ban a'an chi mâc'a' rajbal?|6qLi Jesús cuan aran Betania sa' rochoch laj Simón li saklep rix. Chunchu sa' mêx nak quichal jun li ixk. Cuan chak jun ch'ina botella sununquil ban riq'uin. Lix na'aj li ban a'an yîbanbil riq'uin châbil pec alabastro xc'aba' ut li sununquil ban a'an nardo xc'aba' ut k'axal terto xtz'ak. Li ixk quixtok xcux li ch'ina botella ut quixq'ue li ban sa' xjolom li Jesús.5%Ut que'xye chi ribileb rib: -Inc'a' takachap li Jesús nak yôk li nink'e xban nak te'pok' li tenamit kiq'uin ut te'oc chi pletic, chanqueb.4 Cuib cutan chic mâ nacuulac xk'ehil li nink'e re xjulticanquil li reliqueb laj Israel sa' li tenamit Egipto. Pascua nayeman re li nink'e a'an. A'an ajcui' xk'ehil li nink'e nak neque'xcua' li caxlan cua chi mâc'a' xch'amal. Sa' eb li cutan a'an eb lix bênil aj tij ut eb laj tz'îb yôqueb chixsic'bal chanru nak te'xyo'ob âtin chirix li Jesús re nak te'xq'ue chi camsîc. Z~~#}}|B{{zz>yyjy xx2wrwvut>ss r~qq9ppKoo,nmmNll,knjjj/ihhgNff(eEdccabbbTaaM`5_2^T]\\ [ZZ}YYXWWOVFUULT@SRXQPOtNNzMLBKYJJII.H*G}FODDKCZBBA2@?>>=<u)Ut nabaleb ajcui' li quirisi mâus aj musik'ej riq'uineb. Li mâus aj musik'ej nak neque'el riq'uineb, japjôqueb re chixyebal: -Lâat Ralal li Dios, chanqueb. Abanan li Jesús quixk'useb ut inc'a' quixcanabeb chi âtinac xban nak eb a'an que'xnau nak a'an li Cristo, laj Colonel li yechi'inbil xban li Dios.6e(Nak ac yô chi ecuûc, chixjunileb li cuanqueb xyaj, a' yal c'a'ru xyajeleb, quilaje'xc'am chak riq'uin li Jesús. Ut a'an quixq'ue li ruk' sa' xbêneb ut quixq'uirtesiheb. 'Li Jesús quijiloc riq'uin li yaj ut quixq'uirtesi. Ut sa' ajcui' li hônal a'an quicuacli li ixk ut qui-oc chi c'anjelac chiruheb.O&Nak qui-el sa' li cab li neque'xch'utub cui' ribeb laj judío, li Jesús cô sa' li rochoch laj Simón. Lix na' li rixakil laj Simón yocyo. Yô xtik. Que'xtz'âma chiru li Jesús nak tixq'uirtesi.b =%Ut que'rabi resil sa' chixjunileb li tenamit xcuênt Galilea c'a'ru quixbânu li Jesús. }$Chixjunileb li que'iloc re, c'ajo' nak que'xucuac ut yôqueb chixyebal chi ribileb rib: -¿C'a'ru xyâlal a'in? ¿C'a'ru li tijleb a'in? Li cuînk a'in cuan xcuanquil sa' xbêneb li mâus aj musik'ej ut li c'a'ru naxye, a'an neque'xbânu, chanqueb.} s#Abanan li Jesús quixk'us li mâus aj musik'ej ut quixye re: -Lâat mâus aj musik'ej, matchokin. Elen riq'uin li cuînk a'in, chan li Jesús. Ut li mâus aj musik'ej quixt'an li cuînk chiruheb a'an, ut qui-el riq'uin ut mâc'a' quixbânu re. /"-Canabo kajunes. ¿C'a'ru tâcuaj kiq'uin, at Jesús aj Nazaret? ¿Ma xatchal chikasachbal? Lâin ninnau nak lâat lix Santil Alal li Dios, chan.q [!Cuan jun li cuînk sa' xyânkeb cuan mâus aj musik'ej riq'uin. Qui-oc chixjapbal re chi cau ut quixye:S Naxc'ut lix yâlal chiruheb chi cuan xcuanquil. Ut chixjunileb li yôqueb chi abînc re que'sach xch'ôl chirabinquil li tijleb li yô chixyebal xban nak naxc'ut lix yâlal chiruheb chi cuan xcuanquil.OLi Jesús cô sa' li tenamit Capernaum li cuan sa' xcuênt Galilea. Yô chixch'olobanquil lix yâlal chiruheb li tenamit sa' eb li hilobâl cutan sa' li cab li neque'xch'utub cui' ribeb laj judío.7iAbanan li Jesús quinume' sa' xyânkeb ut cô.;oQuilaje'cuacli chixjunileb li cuanqueb aran ut que'risi li Jesús sa' li tenamit ut que'xc'am toj sa' xbên li tzûl li c'ojc'o cui' lix tenamiteb re nak te'xcut chak toj tak'a.`9Nak que'rabi li âtin a'in chixjunileb li ch'utch'ûqueb aran, c'ajo' nak que'josk'o'.Jo'can ajcui' sa' eb li cutan nak cuânk chok' profeta laj Eliseo, nabaleb li saklep rixeb aran Israel. Abanan mâ jun reheb laj judío quiq'uirtesîc. Ca'aj cui' jun li cuînk li mâcua' aj judío. Li cuînk a'an aj Naamán xc'aba'. Siria xtenamit, chan li Jesús.Usta ra que'xc'ul eb a'an, aban inc'a' quitaklâc li profeta Elías chixtenk'anquileb li xmâlca'an aj judío. Quitaklâc ban chixtenk'anquil jun li xmâlca'an li mâcua' aj judío cuan sa' li na'ajej Sarepta li cuan nach' riq'uin li tenamit Sidón.mSRelic chi yâl nak nabaleb li xmâlca'an sa' li tenamit Israel nak quicuan laj Elías chok' profeta. Sa' eb li cutan a'an inc'a' quixq'ue hab chiru oxib chihab riq'uin cuakib po. Ut c'ajo' li cue'ej quicuan sa' li tenamit a'an.pYUt quixye ajcui' reheb: -Chi yâl tinye âcue mâ jun profeta nac'ule' ta chi châbil sa' lix tenamit.zmUt li Jesús quixye reheb: -Mâre têye cue jun li âtin li naxye: "At aj banonel, ban âcuib âjunes. Lâo xkabi resil nak nabal li c'a'ak re ru xabânu Capernaum. ¿C'a'ut nak inc'a' tâbânu a'an arin sa' lâ tenamit?" mâre cha'kex cue.\~1Chixjunileb li cuanqueb aran châbil yôqueb chixyebal chirix li Jesús ut sachsôqueb xch'ôl chirabinquil li châbil âtin li yô chixyebal. Ut que'xye: -¿Ma mâcua' ta bi' a'in li ralal laj José? chanqueb.m}SQuixye reheb: -Anakcuan xtz'akloc ru chêru li c'a'ru tz'îbanbil chak sa' li Santil Hu a'in, chan. |9Nak quixbot li hu, quixk'axtesi re li nac'anjelac sa' li cab a'an ut quic'ojla chiruheb. Ut chixjunileb li cuanqueb aran que'cana chirilbal li Jesús.l{QQuinixtakla xyebal resil nak ac xcuulac xk'ehil nak li Kâcua' tixcoleb lix tenamit. (Isa. 61:1-2)Wz'Lix musik' li nimajcual Dios cuan cuiq'uin xban nak li Dios quixsic' cuu chixyebal li châbil esil reheb li cuanqueb sa' neba'il. Quinixtakla chixcolbaleb li cuanqueb sa' raylal ut chixyebal resil nak te'ach'abâk li cuanqueb chi prêxil ut re ajcui' nak tinq'ueheb chi iloc li mutz' ut te'cuisi ajcui' sa' raylal li rahobtesinbileb.yykQuiq'uehe' re li hu li quixtz'îba li profeta Isaías. Nak quixte, quixtau aran li âtin li naxye chi jo'ca'in:nxUSa' jun li cutan quicuulac li Jesús sa' li tenamit Nazaret li quiq'ui cui'. Sa' li hilobâl cutan cô sa' li cab li neque'xch'utub cui' ribeb laj judío jo' c'aynak xbânunquil. Ut quixakli chiruheb re târil xsa' li Santil Hu. wYô chixch'olobanquil lix yâlal sa' eb li cab li neque'xch'utub cui' ribeb laj judío. Ut chixjunileb yôqueb chixq'uebal xlok'al.8viUt quisuk'i li Jesús Galilea chi cuan xcuanquil li Santil Musik'ej riq'uin. Sa' chixjunil li na'ajej li cuanqueb chi xjun sutam li tenamit Galilea, que'rabi resil li Jesús.Su Quiril laj tza nak inc'a' quiru râlenquil li Jesús, toj quixcanab cuan.,tQ Li Jesús quichak'oc ut quixye re: -Tz'îbanbil ajcui' sa' li Santil Hu chi jo'ca'in: Mâtz'âma xmilagro li Kâcua' lâ Dios yal chi mâc'a' rajbal. (Deut. 6:16)gsG Ut riq'uin ruk'eb tate'xchap re nak inc'a' tâtoch' lâ cuok chiru pec, chan. (Sal. 91:11-12)mrS Mâc'a' tâc'ul xban nak jo'ca'in tz'îbanbil sa' li Santil Hu: Tixtaklaheb lix ángel châcuilbal.5qc Ut laj tza quixc'am li Jesús sa' li tenamit Jerusalén ut coxxakab toj takec' sa' xbên li templo. Quixye re: -Cui tz'akal yâl nak lâat Ralal li Dios, cut âcuib tak'a.OpQuichak'oc li Jesús ut quixye re: -Elen chicuu lâat aj tza xban nak jo'ca'in tz'îbanbil sa' li Santil Hu: Li Kâcua' lâ Dios tâlok'oni ut ca'aj cui' chiru a'an tatc'anjelak, chan. (Deut. 6:13)`o9Chixjunil a'an tinq'ue âcue cui lâat tâcuik'ib âcuib chicuu ut tinâlok'oni, chan.EnLaj tza quixye re li Jesús: -Tink'axtesi sa' âcuuk' li xnînkal ru tenamit a'an ut lix lok'al. Eb li tenamit a'an k'axtesinbileb sa' cuuk' lâin ut naru ninq'ue re li ani tincuaj lâin.:mmTojo'nak laj tza quixc'am li Jesús sa' jun li tzûl k'axal najt xteram ut sa' li hônal ajcui' a'an quixc'ut chiru chixjunileb li xnînkal ru tenamit li cuan sa' ruchich'och'.'lGLi Jesús quichak'oc ut quixye: -Tz'îbanbil sa' li Santil Hu chi jo'ca'in: Mâcua' ca'aj cui' riq'uin li naxtzaca yo'yôk cui' li cuînk, chan. (Deut. 8:3a)sk_Laj tza quixye re: -Cui tz'akal yâl nak lâat Ralal li Dios, suk'isi chok' caxlan cua li pec a'in, chan.KjUt aran quicuan ca'c'âl cutan. Ut laj tza quixyal râlenquil. Abanan inc'a' quixq'ue rib chi âlêc. Chiruheb li cutan a'an mâc'a' naxtzaca ut sa' xrakic li ca'c'âl cutan quichal xtz'ocajic.Gi Li Jesús nujenak chi Santil Musik'ej nak qui-el sa' li na'ajej cuan cui' li nima' Jordán. Li Santil Musik'ej quixc'ut chiru nak tento tâxic sa' li chaki ch'och' bar mâc'a' cui' cristian.!h;&Ut laj Cainán, a'an li ralal laj Enós. Ut laj Enós, a'an li ralal laj Set. Ut laj Set, a'an li ralal laj Adán. Ut laj Adán, a'an li ralal li Dios.wgg%Ut laj Lamec, a'an li ralal laj Matusalén. Ut laj Matusalén, a'an li ralal laj Enoc. Ut laj Enoc, a'an li ralal laj Jared. Ut laj Jared, a'an li ralal laj Mahalaleel. Ut laj Mahalaleel, a'an li ralal laj Cainán.Ut laj Cainán, a'an li ralal laj Enós. Ut laj Enós, a'an li ralal laj Set. Ut laj Set, a'an li ralal laj Adán. Ut laj Adán, a'an li ralal li Dios.Mf$Ut laj Sala, a'an li ralal laj Cainán. Ut laj Cainán, a'an li ralal laj Arfaxad. Ut laj Arfaxad, a'an li ralal laj Sem. Ut laj Sem, a'an li ralal laj Noé. Ut laj Noé, a'an li ralal laj Lamec.Ke#Ut laj Nacor, a'an li ralal laj Serug. Ut laj Serug, a'an li ralal laj Ragau. Ut laj Ragau, a'an li ralal laj Peleg. Ut laj Peleg, a'an li ralal laj Heber. Ut laj Heber, a'an li ralal laj Sala.Pd"Ut laj Judá, a'an li ralal laj Jacob. Ut laj Jacob, a'an li ralal laj Isaac. Ut laj Isaac, a'an li ralal laj Abraham. Ut laj Abraham, a'an li ralal laj Taré. Ut laj Taré, a'an li ralal laj Nacor.Rc!Ut laj Naasón, a'an li ralal laj Aminadab. Ut laj Aminadab, a'an li ralal laj Aram. Ut laj Aram, a'an li ralal laj Esrom. Ut laj Esrom, a'an li ralal laj Fares. Ut laj Fares, a'an li ralal laj Judá.vbe Ut laj Natán, a'an li ralal laj David. Ut laj David, a'an li ralal laj Isaí. Ut laj Isaí, a'an li ralal laj Obed. Ut laj Obed, a'an li ralal laj Booz. Ut laj Booz, a'an li ralal laj Salmón. Ut laj Salmón, a'an li ralal laj Naasón./aWUt laj Eliaquim, a'an li ralal laj Melea. Ut laj Melea, a'an li ralal laj Mainán. Ut laj Mainán, a'an li ralal laj Matata. Ut laj Matata, a'an li ralal laj Natán.|`qUt laj Matat, a'an li ralal laj Leví. Ut laj Leví, a'an li ralal laj Simeón. Ut laj Simeón, a'an li ralal laj Judá. Ut laj Judá, a'an li ralal laj José. Ut laj José, a'an li ralal laj Jonán. Ut laj Jonán, a'an li ralal laj Eliaquim.(_IUt laj Er, a'an li ralal laj Josué. Ut laj Josué, a'an li ralal laj Eliezer. Ut laj Eliezer, a'an li ralal laj Jorim. Ut laj Jorim, a'an li ralal laj Matat.J^ Ut laj Neri, a'an li ralal laj Melqui. Ut laj Melqui, a'an li ralal laj Adi. Ut laj Adi, a'an li ralal laj Cosam. Ut laj Cosam, a'an li ralal laj Elmodam. Ut laj Elmodam, a'an li ralal laj Er.T]!Laj Judá, a'an li ralal laj Joana. Ut laj Joana, a'an li ralal laj Resa. Ut laj Resa, a'an li ralal laj Zorobabel. Ut laj Zorobabel, a'an li ralal laj Salatiel. Ut laj Salatiel, a'an li ralal laj Neri.R\Ut laj Nagai, a'an li ralal laj Maat. Ut laj Maat, a'an li ralal laj Matatías. Ut laj Matatías, a'an li ralal laj Simei. Ut laj Simei, a'an li ralal laj José. Ut laj José, a'an li ralal laj Judá.O[Laj José, a'an li ralal laj Matatías. Ut laj Matatías, a'an li ralal laj Amós. Ut laj Amós, a'an li ralal laj Nahum. Ut laj Nahum, a'an li ralal laj Esli. Ut laj Esli, a'an li ralal laj Nagai.HZ Ut laj Elí, a'an li ralal laj Matat. Laj Matat, a'an li ralal laj Leví. Ut laj Leví, a'an li ralal laj Melqui. Ut laj Melqui, a'an li ralal laj Jana. Ut laj Jana, a'an li ralal laj José. Y9Ac cuan tana lajêb xca'c'âl chihab re li Jesús nak quixtiquib lix c'anjel. Chiruheb chixjunileb, li Jesús a'an ralal laj José, li ralal laj Elí.\X1Li Santil Musik'ej chanchan jun li paloma nak yô chak chi cubec sa' xbên li Jesús ut qui-abîc xyâb xcux li Dios toj sa' choxa nak quixye: -Lâat li cualal rarôcat inban. Nasaho' inch'ôl âcuiq'uin, chan.]W3Sa' jun li cutan nak toj mâji' quiq'uehe' sa' tz'alam laj Juan, yô chixcubsinquil xha'eb nabal li tenamit, ut quixcubsi ajcui' xha' li Jesús. Ut nak yô chi tijoc li Jesús, quiril nak quiteli li choxa chiru.aV;Ut k'axal cui'chic numtajenak li mâusilal quixbânu nak quixq'ue sa' tz'alam laj Juan.lUQUt laj Herodes, li nataklan sa' li tenamit Galilea, quik'use' chi cau xban laj Juan xban nak quixc'am chok' rixakil lix Herodías, li rixakil laj Felipe li rîtz'in. Ut quik'use' ajcui' riq'uin chixjunil li mâusilal naxbânu.TJo'can nak yô chixch'olobanquil xna'lebeb li tenamit. Naxsic' chanru nak naxch'olob chi tz'akal li châbil esilal chiruheb.tSaA'an chanchan jun aj acuinel ac cuan chak xc'anjelebâl sa' ruk'. Târapu chi us li ru li trigo ut tixxoc lix trigo sa' lix c'ûlebâl ut li rix tixc'at sa' li xam. Jo'can ajcui' nak li Dios târisiheb li inc'a' neque'pâban sa' xyânkeb li ralal xc'ajol ut tixtaklaheb sa' li xam li inc'a' nachup. Li ralal xc'ajol tâcuânk xyu'ameb chi junelic, chan laj Juan.)RKLaj Juan quichak'oc ut quixye reheb chixjunileb: -Yâl nak lâin nincubsin ha' riq'uin ha'. Abanan châlc re li k'axal nim xcuanquil. Xban nak k'axal nim xcuanquil chicuu lâin, moco inc'ulub ta nak tinhit xc'âmal lix xâb. A'an tixcubsi êha' riq'uin li Santil Musik'ej ut riq'uin xam.(QIChixjunileb li tenamit yôqueb chixc'oxlanquil ut que'xye sa' xch'ôleb: -¿Ma mâcua' ta cui' a'an li Cristo, laj Colonel li yôco chiroybeninquil? chanqueb.PwUt cuanqueb ajcui' soldado que'patz'oc ut que'xye re: -Ut lâo, ¿c'a'ru takabânu? chanqueb. Quixye reheb: -Mâ ani têmak' c'a'ru re ut mâ ani têk'aba chi mâc'a' rajbal. Chic'ojlâk ban êch'ôl riq'uin li jo' q'uial nequextoje' cui', chan.\O1 Ut a'an quixye reheb: -Mêpatz' xbên li toj li ac yebil reheb nak te'xq'ue, chan.N Cuanqueb ajcui' aj titz'ol toj que'chal re te'cubsîk xha' xban laj Juan ut que'xye re: -¿C'a'ru takabânu lâo? chanqueb.6Me Quichak'oc laj Juan ut quixye reheb: -Li ani cuan cuibak sumal rak' chixq'uehak jun sumalak re li mâc'a' re. Ut li ani cuan xtzacaêmk, chixq'uehak re li mâc'a' re, chan.L{ Ut eb li tenamit yôqueb chixpatz'bal re: -¿C'a'ru tento takabânu re nak inc'a' târakek' âtin sa' kabên? chanqueb.dKA Q'uehomak retal xban nak châlc re li rakba âtin sa' êbên jo' nak ac cauresinbil li mâl re xyoc'bal lix xe' li che'. Ut chixjunil li che' inc'a' châbil li ru naxq'ue, nayoc'man ut naq'ueman sa' xam, chan laj Juan.DJChebânuhak ban li us re nak tâc'utûnk nak xyot'e' êch'ôl ut xejal êc'a'ux. Chanchanakex li che' châbil li ru naxq'ue. Mêc'oxla nak inc'a' têc'ul xjosk'il li Dios yal xban nak lâex li ralal xc'ajol laj Abraham. Lâin tinye êre nak li Dios târûk tixyo'obtesi li pec a'in chok' ralal xc'ajol laj Abraham.jIMQuiril nak nabaleb li yôqueb chi cuulac yal re tâcubsîk xha'eb. Jo'can nak quixye reheb: -Lâex chanchanex li ral li c'ambolay. ¿Ani xyehoc êre nak târûk têcol êrib chiru lix josk'il li Dios li tâchâlk sa' êbên?qH[Ut chixjunileb li cuanqueb sa' ruchich'och' te'ril ru laj Colonel li xtakla chak li Dios. (Isa. 40:3-5)GyTe't'anek' li tzûl ut eb li coc' bol ut te'but'ek' eb li tak'a ruheb. Tâtîcobresîk li be re nak tîc ru tâcanâk.F#Li profeta Isaías quiâtinac chirix laj Juan nak quixye chi jo'ca'in: A'an tâch'olobânk xyâlal chi cau xyâb xcux sa' li chaki ch'och' ut tixye: Yîbomak lê yu'am ut yo'on cuânkex chixc'ulbal li Kâcua' jo' nak neque'xyîb li be re xc'ulbal junak nim xcuanquil. E Laj Juan cô sa' li na'ajej cuan cui' li nima' Jordán ut qui-oc chixch'olobanquil lix yâlal chiruheb li tenamit li cuanqueb aran. Quixye reheb nak tento te'yot'ek' xch'ôl te'xjal xc'a'ux ut te'xc'ul li cubi ha' re nak li Dios tixcuy tixsach lix mâqueb.6DeUt cuanqueb chok' xbênil aj tij laj Anás ut laj Caifás. Sa' eb li cutan a'an laj Juan li ralal laj Zacarías quiâtinâc xban li Dios nak cuan chak sa' li chaki ch'och'.^C 7Yô o'laju chihab roquic chok' acuabej laj Tiberio César, nak cuânk laj Poncio Pilato chi taklânc sa' li tenamit Judea. Laj Herodes a'an cuânk chi taklânc sa' li tenamit Galilea. Ut laj Felipe li rîtz'in cuânk chi taklânc sa' li tenamit Iturea ut sa' li na'ajej Traconite, ut laj Lisanias cuânk chi taklânc sa' li tenamit Abilinia.By4Li Jesús yô chi q'uîc ut yô ajcui' chixtaubal xna'leb. Quirahe' xban li Dios ut quirahe' ajcui' xbaneb li tenamit.A3Li Jesús quisuk'i Jerusalén rochbeneb lix na' xyucua' ut na-abin chiruheb. Ut lix na' quixc'ûla sa' xch'ôl chixjunil li quic'ulman.Li Jesús yô chi q'uîc ut yô ajcui' chixtaubal xna'leb. Quirahe' xban li Dios ut quirahe' ajcui' xbaneb li tenamit.K@2Ut eb a'an inc'a' que'xtau ru c'a'ut nak quixye reheb chi jo'can.&?E1Quichak'oc li Jesús ut quixye re: -¿C'a'ut nak yôquex chinsic'bal? ¿Ma inc'a' ta bi' nequenau nak tento tinbânu lix c'anjel lin Yucua'? chan li Jesús.>0Lix na' xyucua' sachsôqueb xch'ôl que'cana nak que'ril nak li Jesús yô chi âtinac riq'uineb. Ut lix na' quixye re: -At inyum, ¿c'a'ut nak xabânu ke chi jo'ca'in? C'ajo' kac'a'ux châcuix. Lâ yucua' ut lâin yôco châsic'bal, chan lix María.=%/Ut chixjunileb li yôqueb chi abînc re sachsôqueb xch'ôl neque'cana xban nak cuan xna'leb ut naxnau xsumenquil li c'a'ru neque'xpatz' re.W<'.Nak ac xnume' chic oxib cutan, que'xtau aran sa' li templo. C'ojc'o sa' xyânkeb li neque'xnau chi us li c'a'ru naxye sa' li chak'rab. Yô chirabinquil li yôqueb chixyebal ut yô ajcui' chi patz'oc reheb.Q;-Que'ril nak inc'a' que'xtau. Que'suk'i cui'chic Jerusalén chixsic'bal.G:,Sa' xch'ôleb a'an nak cuan sa' xyânkeb li rochben. Jun cutan ac xe'bêc nak que'xq'ue retal nak mâ ani. Ut que'oc chixsic'bal sa' xyânkeb li rech'alal ut sa' xyânkeb li neque'na'oc ru.9+Ut nak ac xrake' li nink'e que'suk'i sa' lix tenamiteb. Ut li Jesús quicana Jerusalén chi inc'a' naxnau laj José chi moco li na'bej.q8[*Nak ac cuan cablaju chihab re li Jesús, côeb aran Jerusalén sa' li nink'e jo' c'aynakeb xbânunquil. 7 )Rajlal chihab neque'xic lix na' xyucua' aran Jerusalén chixnink'einquil li reliqueb Egipto. Pascua neque'xye re li nink'e a'an.6(Ut li c'ula'al yô chi q'uîc ut yô chi cacuûc xch'ôl. Ut yô chixtaubal xna'leb. Ut li rusilal li Kâcua' cuan riq'uin.,5Q'Nak ac que'xbânu chixjunil li naxye sa' li chak'rab li quixq'ue li Kâcua', laj José ut lix María que'suk'i sa' li tenamit Nazaret li cuan sa' xcuênt Galilea.C4&Sa' li hônal a'an quicuulac cuan cui' li Jesús. Yô chixlok'oninquil li Dios ut qui-oc chi âtinac chirix li c'ula'al riq'uineb laj Jerusalén li yôqueb chiroybeninquil lix colbaleb.K3%Ac cuan chic câhib ro'c'âl chihab xcanajic xjunes. A'an cuan junelic sa' li templo. Yô chi c'anjelac chiru li Kâcua' chi k'ek chi cutan. Junelic yô chi tijoc ut yô chixbânunquil x-ayûn.Y2+$Ut cuan ajcui' jun li xmâlca'an aran profeta, xAna xc'aba'. A'an xrabin laj Fanuel xcomoneb li ralal xc'ajol laj Aser. Ac tîx chic. Toj sâj nak quisumla ut cuukub chihab ajcui' quicuan rochben lix bêlom.~1u#Riq'uin li raylal te'xbânu re, tâc'utûnk chi tz'akal li c'a'ru cuan sa' xch'ôleb li xic' neque'iloc re. Ut c'ajo' nak târahok' âch'ôl lâat xban li raylal te'xbânu re. Chanchan nak te'xnumsi jun ch'îch' sa' lâ cuâm, chan laj Simeón.0"Ut laj Simeón quixtz'âma rusilal li Dios sa' xbêneb ut quixye re lix María li na'bej: -Chacuabi li oc cue xyebal âcue. Sa' xc'aba' li c'ula'al a'in, nabaleb laj Israel te'colek' ut sa' xc'aba' ajcui' a'an nabaleb li te'sachk. Ut nabaleb li te'tz'ektânânk re.y/k!Laj José ut li na'bej sachsôqueb xch'ôl que'cana chirabinquil li yô chixyebal laj Simeón chirix li Jesús.. A'an li tâcutanobresînk re lix c'a'uxeb li mâcua'eb aj Israel ut a'an lix lok'aleb lâ tenamit Israel, chan laj Simeón.O-li xaq'ue chak re xcolbaleb chixjunileb li cuanqueb sa' ruchich'och'.K,xban nak riq'uin xnak' cuu xcuil li Colonel li yechi'inbil âban,g+G-At Kâcua', anakcuan xabânu jo' xayechi'i cue. Anakcuan naru tincâmk chi c'ojc'o inch'ôl,T*!Ut laj Simeón quixk'alu li Jesús, quixq'ue xlok'al li Kâcua' ut quixye:k)OLi Santil Musik'ej quixc'ut chiru laj Simeón nak tâxic sa' li templo xban nak sa' li hônal a'an quic'ame' li Jesús sa' li templo xban laj José ut lix María re nak te'xk'axtesi sa' ruk' li Dios jo' naxye sa' li chak'rab.('Li Santil Musik'ej quixc'utbesi chiru laj Simeón nak a'an inc'a' tâcâmk toj târil ru li Cristo li Colonel li quixyechi'i li Kâcua' Dios.^'5Aran Jerusalén cuan jun li cuînk aj Simeón xc'aba'. Li cuînk a'an tîc xch'ôl ut naxq'ue xlok'al li Dios. Yô chiroybeninquil nak li Dios târisiheb sa' raylal laj Israel. Ut cuan li Santil Musik'ej riq'uin.}&sUt te'xq'ue chok' xmayejeb jun sumalak li mucuy malaj ut cuibak li paloma li toj sâjeb, jo' naxye sa' li chak'rab. %9Que'xbânu chi jo'can xban nak sa' li chak'rab li quiq'uehe' reheb xban li Kâcua' naxye nak li xbên alalbej tento tâk'axtesîk sa' ruk' li Kâcua'.E$Lix María quixbânu jo' naxye sa' lix chak'rab laj Moisés. Nak ac xnume' ca'c'âl cutan, lix María rochben laj José que'xc'am li c'ula'al Jerusalén ut que'xk'axtesi chiru li Kâcua'.7#gCuakxakib cutan cuan re li c'ula'al nak quixc'ul li circuncisión ut Jesús que'xq'ue chok' xc'aba', jo' quiyehe' re lix María xban li ángel nak toj mâji' nacana chi yaj.i"KUt chirix chic a'an eb laj ilol xul que'suk'i sa' lix na'ajeb. Yôqueb chixlok'oninquil ut yôqueb chixnimanquil ru li Kâcua' riq'uin li c'a'ru que'rabi ut que'ril xban nak chixjunil li que'ril, a'an jo' li quiyehe' reheb.i!KUt lix María quixc'ûla sa' xch'ôl chixjunil li c'a'ru quic'ulman ut yô chixc'oxlanquil rix.e CUt chixjunileb li que'abin re li c'a'ru que'xye laj ilol xul, sachsôqueb xch'ôl que'cana.\1Ut nak ac xe'xtau, que'xserak'i reheb li c'a'ru quiyehe' reheb chirix li c'ula'al.r]Côeb sa' ânil ut que'xtau lix María rochben laj José ut li c'ula'al yocyo sa' xna'aj xcuaheb li xul.9kNak ac xcôeb li ángel sa' choxa, eb laj ilol xul que'oc chixyebal chi ribileb rib: -Yôkeb Belén ut takil chak li c'a'ru xc'ulman, li xtakla xyebal ke li Kâcua', chanqueb.1-Chinimâk taxak xlok'al li Kâcua' Dios li cuan sa' choxa ut chicuânk taxak li tuktûquilal sa' xyânkeb li cristian li rarôqueb xban li Dios.-}s Ut sa' junpât que'chal nabaleb chic li ángel sa' choxa. Yôqueb chixlok'oninquil li Kâcua' ut yôqueb chixyebal:)K Jo'ca'in nak têtau. Li c'ula'al lanbil sa' t'icr ut yocyo sa' xbên li q'uim sa' xna'aj xcuaheb li cuacax. A'in li retalil nak a'an li têtau, chan li ángel.y Anakcuan xyo'la jun laj Colol êre sa' lix tenamit laj David ut a'an li Cristo li Kâcua' li yechi'inbil xban li Dios.&E Abanan li ángel quixye reheb: -Mexxucuac xban nak lâin xinchal xyebal êre jun châbil esilal. A'in jun sahil ch'ôlej chok' reheb chixjunileb li tenamit.'G Mâc'a' sa' xch'ôleb nak xakâmil jun x-ángel li Kâcua' chiruheb. Ut quisakeno' chi xjun sutam li cuanqueb cui'. Ut eb laj ilol xul c'ajo' nak que'xucuac.oWNach' riq'uin li tenamit Belén cuanqueb aj ilol xul yôqueb chixc'ac'alenquil lix quetômk chi k'ek.Ut quiyo'la li xbên xc'ula'al, quixlan sa' t'icr ut quixyocob sa' xna'aj xcuaheb li cuacax xban nak mâc'a' xna'ajeb sa' eb li ochoch.T!Nak ac cuanqueb aran Belén quicuulac xk'ehil nak tâyo'lâk lix c'ula'al.r]Aran quixq'ue xc'aba' chi tz'îbâc rochben lix María li ac tz'âmanbil xban. Lix María ac yaj aj ixk.J Laj José qui-el sa' li tenamit Nazaret li cuan sa' xcuênt Galilea ut cô Belén li cuan xcuênt Judea. A'an xtenamit li rey David. Aran cô xban nak a'an xcomoneb li ralal xc'ajol laj David. Chixjunileb que'côeb xq'uebaleb xc'aba' chi tz'îbâc. Ac sa' xtenamiteb li junjûnk que'côeb chixtz'îbanquileb lix c'aba'. A'in li xbên sut nak que'xtz'îba xc'aba'eb li tenamit. A'an quic'ulman nak cuânk laj Cirenio chi taklânc sa' li na'ajej Siria. 5Sa' eb li cutan a'an li acuabej César Augusto quixq'ue jun li chak'rab re nak chixjunileb li tenamit te'ajlâk ut te'xq'ue xc'aba'eb chi tz'îbâc.Y -PUt li c'ula'al yô chi q'uîc ut yô chi cacuûc sa' xpâbâl. Ut quicuan sa' li chaki ch'och' bar inc'a' q'uiheb li tenamit toj quicuulac xk'ehil nak quixtiquib xch'olobanquil lix yâlal chiruheb laj Israel.~  wOUt tixcutanobresi xc'a'uxeb li cuanqueb sa' xk'ojyînal ru li mâc, li câmqueb re sa' li mâusilal. Ut a'an tâberesînk ke sa' li tuktûquilal, chan laj Zacarías.Ut li c'ula'al yô chi q'uîc ut yô chi cacuûc sa' xpâbâl. Ut quicuan sa' li chaki ch'och' bar inc'a' q'uiheb li tenamit toj quicuulac xk'ehil nak quixtiquib xch'olobanquil lix yâlal chiruheb laj Israel.m  UNXban nak k'axal nim ruxtân li Kâcua' Dios, xtakla chak li Jun li tâcutanobresînk re li kac'a'ux.^  7MTâc'ut chiruheb li tenamit chanru nak te'cuyek' te'sachek' lix mâqueb ut te'colek'.;  qLAt cualal, lâat xprofeta li nimajcual Dios. Lâat tatxic xbên cua chiru li Kâcua' ut tâch'olob lix yâlal chiruheb li tenamit re nak te'xcauresi ribeb chixc'ulbal li Kâcua'.W  )Kut re ajcui' nak junelic tocuânk sa' santilal ut sa' tîquilal chiru li Dios.y mJQuixye re nak a'an tâcolok ke chiruheb li xic' neque'iloc ke re nak toc'anjelak chiru a'an chi mâc'a'ak kaxiu,\ 3ILi Kâcua' riq'uin juramento quixyechi'i a'an re laj Abraham li kaxe'tônil yucua'.p [HQuixye nak târuxtâna ruheb li kaxe'tônil yucua' xban nak jultic re li quixye sa' li santil contrato.\ 3GQuixye reheb nak toxcol chiruheb li xic' neque'iloc ke ut torisi rubeleb xcuanquil.J FA'in quixyechi'i chak junxilaj jo' que'xye ke li santil profetas. yEXq'ue jun laj Colol ke k'axal nim xcuanquil. Quixsic' ru sa' xyânkeb li ralal xc'ajol li rey David laj c'anjel chiru.~ wD-Lok'oninbil taxak li Kâcua' Dios li neque'xlok'oni laj Israel xban nak xril xtok'obâl ruheb lix tenamit ut xcoleb., SCUt laj Zacarías lix yucua' laj Juan quinujac chi Santil Musik'ej. Qui-oc chi âtinac ut quixye li c'a'ru quic'utbesîc chiru xban li Dios. Ut quixye chi jo'ca'in:? yBUt chixjunileb li que'abin re que'xq'ue sa' xch'ôleb ut que'xye: -¿C'a'ru anchal tixc'anjela li c'ula'al a'in nak tânimânk? Nac'utun nak cuan xcuanquil li Dios riq'uin, chanqueb. 7AC'ajo' nak que'oc xxiuheb chixjunileb li rech cabal ut yalak bar sa' li na'ajej tzûl ru li cuan sa' xcuênt Judea qui-el resil li c'a'ru quic'ulman.v~ g@Ut sa' ajcui' li hônal a'an laj Zacarías quiru chic chi âtinac ut qui-oc chixlok'oninquil li Kâcua' Dios.6} g?Laj Zacarías quixpatz' jun xhu reheb re tixtz'îba li c'aba'ej chiru. Ut sa' li hu quixtz'îba "Juan lix c'aba' têq'ue". Nak que'ril li hu, que'sach xch'ôleb chixjunileb.x| k>Que'xc'ut li ruk'eb chiru laj Zacarías re xpatz'bal re c'a'ru c'aba'ej târaj xq'uebal chok' xc'aba' li ralal.!{ ==Que'chak'oc ut que'xye re: -¿C'a'ut nak tâcuaj xq'uebal aj Juan chok' xc'aba'? Mâ jun sa' xyânkeb lâ cuech'alal cuan ta xc'aba' jo' a'an, chanqueb. ~~1}m||S{zz8yxPwWvutssr9q2ponnmalkjjoiiLhhIgfeeMdccba`__^^]]\I[RZGXXuWoV#ULTTRQQDP!OO'M KKbJJIZHGFEEDCCBAA6@*?>>l=V<(::W98h765W433T2i100/l.Q-,++E*^)(''n&&C%H$#"! JP5l jI[7 nMuJc,Li ixk a'an quijiloc riq'uin li Jesús ut quixch'e' li rak'. Ut sa' ajcui' li hônal a'an quiq'uira li ixk.Iy+Sa' xyânkeb cuan jun li ixk cablaju chihab xticlajic xyajel. Junelic yô lix yajel li ixk a'an ut inc'a' chic natz'ap lix quiq'uel. Quixq'ue rib chi banec' riq'uin nabaleb aj banonel ut nabal li tumin quixsach. Abanan mâ jun quiru chi banoc re.H*Jun ajcui' lix rabin chiru. Cablaju chihab na cuan re. Ut eb li cristian yôqueb chixlatz'anquil li Jesús nak yô chi xic.G )Ut sa' li hônal a'an quicuulac jun li cuînk aran aj Jairo xc'aba'. A'an li nataklan sa' li cab li neque'xch'utub cui' ribeb laj judío. Nak quiril li Jesús, quixcuik'ib rib chiru ut quixtz'âma chiru nak tâxic sa' rochoch xban nak câmc re lix rabin.Fw(Nak li Jesús quinume' cui'chic jun pac'al li palau, li q'uila tenamit yôqueb chiroybeninquil chi saheb sa' xch'ôl.lEQ'Ayu sa' lâ cuochoch ut tâserak'i reheb chixjunileb chanru nak li Dios xruxtâna âcuu, chan li Jesús. Jo'can nak cô li cuînk ut quixserak'i reheb chixjunileb li cuanqueb sa' li tenamit chanru nak li Jesús quiruxtâna ru.D3&Ut li cuînk li qui-isîc mâus aj musik'ej riq'uin quixye re li Jesús: -Xicakin châcuix, chan re. Abanan li Jesús quixye re: -Inc'a'. Canâkat.C}%C'ajo' nak que'xucuac chixjunileb li tenamit li cuanqueb sa' eb li na'ajej li cuanqueb sa' xcuênt Gadara. Ut que'xtz'âma chiru li Jesús nak tâêlk sa' lix na'ajeb. Jo'can nak li Jesús qui-oc cui'chic sa' li jucub ut qui-el sa' li na'ajej a'an.B'$Ut eb li que'iloc re li c'a'ru quic'ulman, que'xserak'i reheb li tenamit chanru nak quiq'uira li cuînk li quicuan mâus aj musik'ej riq'uin.A1#Ut nabaleb li tenamit que'côeb chirilbal li c'a'ru quic'ulman. Que'cuulac cuan cui' li Jesús ut que'ril li cuînk li qui-isîc nabal chi mâus aj musik'ej riq'uin. Chunchu chiru li Jesús. Tikto chic ut tuktu chic xjolom. Riq'uin rilbal a'an que'sach xch'ôleb li tenamit.@'"Ut eb li yôqueb chi iloc reheb li âk que'côeb sa' ânil ut coxe'xye resil sa' li tenamit li c'a'ru quic'ulman jo' ajcui' sa' li c'alebâl.# Aran cuanqueb jun tûb li âk yôqueb chi ichajibc chiru li tzûl. Eb li mâus aj musik'ej que'xtz'âma chiru li Jesús nak tixtaklaheb chi oc riq'uineb li âk. Ut li Jesús quixcanabeb chi oc riq'uineb.d=AUt eb li mâus aj musik'ej que'xtz'âma chiru li Jesús nak inc'a' tixtaklaheb sa' xbalba.s<_Li Jesús quixye re: -¿Ani âc'aba'? chan re. -Cuakib mil inc'aba' xban nak nabalo, chan nak quichak'oc.G;Quixye chi jo'can xban nak li Jesús ac yô chixyebal re li mâus aj musik'ej nak tâêlk riq'uin li cuînk. Nabal sut narahobtesîc li cuînk xban li mâus aj musik'ej. Neque'xbac' riq'uin ch'îch' ut riq'uin cadena. Abanan naxt'upi li cadena ut nac'ame' xban li mâus aj musik'ej sa' eb li na'ajej bar mâc'a' cuan.P:Nak quiril li Jesús li cuînk quixcuik'ib rib chiru. Quixjap re chixyebal: -¿C'a'ru tâcuaj cuiq'uin, at Jesús? Lâat li Ralal li nimajcual Dios. Nintz'âma châcuu nak minâch'i'ch'i'i, chan re.97Toje' ajcui' te'cuulak li Jesús nak quichal jun li cuînk li cuan sa' li tenamit a'an chi c'uluc re. Li cuînk a'an ac junxil cuan mâus aj musik'ej riq'uin. Inc'a' chic nacuan sa' rochoch chi moco naxq'ue chic rak'. Junes sa' li na'ajej li neque'muke' cui' li camenak nacuan.j8MLi Jesús ut eb lix tzolom que'cuulac sa' li na'ajej Gadara li cuan jun pac'al li palau Galilea.77Ut li Jesús quixye reheb: -¿C'a'ru xec'ul? ¿Ma mâc'a' chic êpâbâl? chan. C'ajo' nak qui-oc xc'a'uxeb ut que'xsach xch'ôl. Que'xye chi ribileb rib, -¿Chanru nak neque'abin li ik' ut li palau chiru li cuînk a'in? Ut, ¿chanru nak cuan xcuanquil chixk'usbaleb? chanqueb.i6KEb lix tzolom côeb cuan cui' li Jesús ut que'rajsi. Ut que'xye re: -At tzolonel, at tzolonel, osoc' ke, chanqueb. Ut li Jesús qui-aj ru ut quixk'us li ik' ut quixk'us li palau ut ch'anamil quicana. Inc'a' chic qui-ec'an.B5}Nak ac yôqueb chi xic chiru li palau, li Jesús quicuar. Sa' li hônal a'an quichal jun li câk-sut-ik' ut qui-oc chi nujac li ha' sa' li jucub ut yôqueb re chi subûnc sa' li palau."4=Sa' jun li cutan li Jesús quixye reheb lix tzolom: -K'axonko jun pac'al li palau, chan reheb. Ut qui-oc sa' jun li jucub rochbeneb lix tzolom ut côeb..3UQuichak'oc li Jesús ut quixye reheb: -Li ani neque'abin re li râtin li Dios ut neque'xbânu li c'a'ru naxye, a'aneb lin na' ut li cuîtz'in, chan li Jesús reheb.{2oUt quiyehe' resil re li Jesús: -Lâ na' ut eb lâ cuîtz'in cuanqueb chirix cab ut te'raj âcuâtinanquil, chan.51cUt eb li rîtz'in li Jesús rochbeneb lix na' que'cuulac chi âtinac riq'uin. Abanan inc'a' que'ru chi oc cuan cui' li Jesús xban nak k'axal cui'chic nabaleb li cristian.i0KJo'can ut cheq'uehak retal li c'a'ru têrabi xban nak li ani naxq'ue xch'ôl chixtaubal ru lix yâlal, tâq'uehek' mas xna'leb. Abanan li inc'a' naxq'ue xch'ôl chixtaubal ru, tâmak'ek' chiru li naxc'oxla nak naxnau, chan./ Jo'can ajcui' mâc'a' cuan chi mukmu chi inc'a' ta tânaumânk mokon. Ut li inc'a' natauman ru anakcuan, tâtaumânk ru mokon.h.IUt li Jesús quixye ajcui' reheb: -Mâ ani tixloch junak candil ut tixq'ue ta rubel junak uc'al malaj ut tixq'ue ta rubel ch'ât. Tixq'ue ban sa' junak na'ajej najt xteram re nak cuânkeb sa' cutan li ani te'oc sa' li cab.B-}Ut li iyaj li quit'ane' sa' châbil ch'och', a'an retalileb li neque'abin re li râtin li Dios. Neque'xpâb li râtin chi anchaleb xch'ôl ut neque'q'ui sa' xpâbâleb, chan li Jesús.7,gUt li iyaj li quinak sa' xyânk li q'uix, a'an retalileb li neque'abin re li râtin li Dios. Neque'xpâb, abanan inc'a' neque'q'ui sa' xpâbâleb xban nak ca'aj cui' li c'a'ak re ru cuan sa' ruchich'och' neque'xc'oxla, li biomal ut xrâbal ru li c'a'ak chic re ru. A'an li naramoc lix yâlal chiruheb.+ Ut li iyaj li quinak sa' xyânk li pec, a'an retalileb li neque'abin re li râtin li Dios ut neque'xpâb chi saheb sa' xch'ôl. Abanan inc'a' nacana sa' xch'ôleb. Nak nayale' rix lix pâbâleb, inc'a' neque'xcuy xnumsinquil. Nach'inan ban xch'ôleb.d*A Ut li iyaj li quinak chire li be, a'an retalileb li neque'abin re li râtin li Dios. Nak ac xe'rabi li âtin, laj tza inc'a' naxcanabeb re te'xtau ru lix yâlal li râtin li Dios re nak inc'a' te'pâbânk ut te'colek'.h)I A'an a'in lix yâlal li jaljôquil ru âtin li xinye. Li iyaj, a'an retalil li râtin li Dios.[(/ Quichak'oc li Jesús ut quixye reheb: -Lâex q'uebil êre xnaubal xyâlal li mukmûquil na'leb chirix lix nimajcual cuanquilal li Dios. A'ut li jun ch'ol chic li inc'a' neque'pâban, riq'uin jaljôquil ru âtin tâyemânk reheb. Usta yôqueb chi iloc, abanan inc'a' te'xq'ue retal. Usta yôqueb chi abînc, abanan inc'a' te'xtau xyâlal.e'C Ut eb lix tzolom que'xpatz' re: -¿C'a'ru xyâlal li jaljôquil ru âtin li xaye? chanqueb.&%Ut cuan cui'chic li iyaj quinak sa' li châbil ch'och'. Quimok ut quiq'ui ut quiûchin chi us. Quixq'ue o'takc'âl ru li junjûnk chi rok. Ut quixye cui'chic li Jesús, -Li ani târaj rabinquil li c'a'ru yôquin chixyebal, chixq'uehak retal li yôquin chixyebal, chan.x%iUt cuan cui'chic li iyaj quinak sa' xyânk li q'uix. Ut nak quichamo' li q'uix sa' xbên, quixnat' li acuîmk.z$mUt cuan ajcui' li iyaj quinak sa' xyânk li pec. Quimok, abanan sa' junpât quichakic xban nak chaki li ch'och'.##?-Jun aj acuinel cô chi âuc. Ut nak yô chixhirbal li iyaj, cuan li quinak chire be ut quiyek'îc. Que'chal li xul li neque'xic'an ut que'xcua' li iyaj.1"[Nabaleb li tenamit que'ch'utla riq'uin li Jesús. Que'chal chak sa' eb li na'ajej yalak bar. Ut li Jesús qui-oc chixyebal jun li jaljôquil ru âtin reheb. Ut quixye:m!SCuan lix Susana sa' xyânkeb. Ut cuan ajcui' lix Juana li rixakil laj Chuza li quicuan chok' mertôm riq'uin laj Herodes. Ut cuanqueb ajcui' nabaleb chic li ixk rochbeneb. A'an eb li neque'tenk'an reheb riq'uin li c'a'ruheb re.2 ]Cuanqueb ajcui' ixk yôqueb chi ochbenînc reheb. Eb li ixk a'in, a'an eb li que'q'uirtesîc xyajeleb ut eb li que'isîc mâus aj musik'ej riq'uineb xban li Jesús. Sa' xyânkeb a'an cuan lix María. Lix Magdalena neque'xye ajcui' re. A'an li ixk li qui-isîc cuukub li mâus aj musik'ej riq'uin.k QLi Jesús cô sa' eb li tenamit chixyebal resil li châbil esilal. Ut quilaje'xbeni chixjunileb li tenamit ut li c'alebâl rochbeneb lix tzolom cablaju. Yô chixch'olobanquil lix yâlal chirix lix nimajcual cuanquilal li Dios.}2Ut li Jesús quixye cui'chic re li ixk: -Xban nak cuan âpâbâl, xatcole'. Jo'can nak ayu chi sa sa' âch'ôl, chan re.ve1Ut eb li cuanqueb rochbeneb sa' li mêx que'oc chixyebal: -¿Ani a cuînk a'in nak naxcuy naxsach li mâc? chanqueb.Ut li Jesús quixye cui'chic re li ixk: -Xban nak cuan âpâbâl, xatcole'. Jo'can nak ayu chi sa sa' âch'ôl, chan re.P0Ut li Jesús quixye re li ixk: -Ac cuybil sachbil chic lâ mâc, chan.R/Jo'can nak tinye âcue nak li ixk a'in k'axal nabal lix mâc. Abanan cuybil sachbil chic. Jo'can nak k'axal cui'chic xinixra. Ut li ani ca'ch'in ajcui' lix mâc nacuye', ca'ch'in ajcui' narahoc, chan..Lâat inc'a' xaq'ue li aceite sa' lin jolom jo' c'aynako xbânunquil, abanan li ixk a'in xyuli li cuok sa' sununquil ban.+-Lâat inc'a' xacuutz' li cuu nak xinc'ulun jo' c'aynako xbânunquil. Abanan li ixk a'in chalen xc'ulunic arin inc'a' naxcanab rutz'bal li cuok.,Ut li Jesús quiril li ixk ut quixye re laj Simón: -Il a ixk a'in. Nak xinc'ulun sa' lâ cuochoch, lâat inc'a' xaq'ue inha' re xch'ajbal li cuok jo' c'aynako xbânunquil. Ut li ixk a'in xch'aj li cuok riq'uin xya'al ru ut xmes riq'uin rismal xjolom.;o+Quichak'oc laj Simón ut quixye re li Jesús: -Lâin ninc'oxla nak li ani nabal xc'as, a'an li k'axal târahok re, chan. Ut li Jesús quixye cui'chic re: -Yâl nak jo'can, chan.b=*Ut xban nak inc'a' que'ru xq'uebal rêkaj li tumin que'xto'oni, laj êchal re li tumin quixcuyeb xmâc xca'bichaleb. Anakcuan ye cue, ¿ani reheb a cuib a'in k'axal târahok re laj êchal re li tumin? chan li Jesús. 9)Ut li Jesús quixye re: -Cuan jun li cuînk quixq'ue chi to' lix tumin reheb cuib chi cuînk. Li jun o'c'âl pês lix c'as ut li jun chic lajêb pês.'(Ut li Jesús quixye re laj fariseo: -At Simón, cuan c'a'ru nacuaj xyebal âcue, chan re. Ut laj Simón quixye re: -Us. Ye cue, at tzolonel.-xi'Nak quiril a'in laj fariseo li quibokoc re li Jesús chi cua'ac, quixye sa' xch'ôl: Cui ta tz'akal profeta li cuînk a'in tixnau raj chanru lix yu'am li ixk a'in li yô chi ch'e'oc re li rok. Tixnau raj nak li ixk a'in inc'a' us xna'leb.I &Li ixk quijiloc riq'uin li Jesús. Qui-oc chi yâbac sa' xbên li rok ut riq'uin lix ya'al ru quixch'aj. Ut quixmes riq'uin rismal xjolom. Quirutz' li rok ut quixyul riq'uin li sununquil ban.%%Cuan sa' li tenamit a'an jun li ixk xcomoneb li inc'a' useb xna'leb. Quirabi resil nak li Jesús cuan chi cua'ac sa' li rochoch laj fariseo. Cô aran ut quixc'am jun ch'ina botella li sununquil ban. Li ch'ina botella yîbanbil riq'uin li châbil pec alabastro xc'aba'.+O$Jun li cuînk aj Simón xc'aba' xcomoneb laj fariseo quixbok li Jesús chi cua'ac sa' rochoch. Ut li Jesús cô sa' rochoch li cuînk a'an ut quichunla sa' mêx.w#Nac'utun nak châbil li na'leb li naxq'ue li Dios xban li châbilal li neque'xbânu li ralal xc'ajol, chan li Jesús.ve"Ut nak xinc'ulun lâin li C'ajolbej inc'a' ajcui' xine'xc'ul sa' xyâlal usta nincua'ac ut nin-uc'ac. Que'xye ajcui' chicuix, "Li cuînk a'an junes cua'ac naxbânu ut uc'ac vino. A'an ramîgueb laj mâc ut eb laj titz'ol toj", chanqueb.J  !Nak quic'ulun laj Juan laj Cubsihom ha', cuan li tzacaêmk inc'a' quixtzaca ut cuan li inc'a' quiruc', ut eb li tenamit inc'a' que'xc'ul ut que'xye: "Mâus aj musik'ej cuan riq'uin", chanqueb.f E Chanchaneb li coc'al li neque'c'ojla chi batz'ûnc sa' eb li c'ayil ut neque'xjap re chixyebal reheb lix comon, "Xkayâbasi li kaxôlb ut inc'a' xexxajoc; xobichan chi ra sa' kach'ôl ut inc'a' xexyâbac xban", chanqueb. Ut quixye ajcui' li Jesús: -¿Ani aj iq'uin târûk tebinjuntak'êta li cuanqueb sa' ruchich'och' anakcuan? Mâc'a' nacuulac chiruheb./ WAbanan eb laj fariseo ut eb laj tzolol chak'rab que'xtz'ektâna li rusilal li Dios li quixc'oxla xbânunquil reheb. Ut inc'a' que'xc'ul li cubi ha' riq'uin laj Juan.4 aChixjunileb li tenamit ut eb laj titz'ol toj li que'abin re li c'a'ru quixye laj Juan, que'xq'ue retal nak tîc xch'ôl li Dios ut que'xc'ul li cubi ha' riq'uin laj Juan.pYRelic chi yâl tinye êre nak mâ jun reheb li neque'yo'la arin sa' ruchich'och' naxk'ax xcuanquil laj Juan laj Cubsihom Ha'. Aban li k'axal cubenak xcuanquil sa' lix nimajcual cuanquil li Dios, k'axal us chok' re a'an chiru laj Juan, chan li Jesús. (Quixye chi jo'can xban nak laj Juan inc'a' târil lix nimajcual cuanquilal li Dios arin sa' ruchich'och').lQChirix laj Juan tz'îbanbil sa' li Santil Hu li naxye chi jo'ca'in: A'ut lâin tintakla lin takl aj c'amol be châcuu. A'an tâch'olobânk xyâlal chiruheb li tenamit re nak eb a'an yo'on cuânkeb châc'ulbal lâat. (Mal. 3:1)&E¿C'a'ru queril chak? ¿Ma junak profeta queril chak? Yâl nak a'an jun profeta. Abanan lâin tinye êre nak li jun a'in naxk'ax ru xcuanquil junak profeta.0Y¿C'a'ru queril chak? ¿Ma junak cuînk châbil xtikibanquil queril chak? Li châbileb rak' ut li cuanqueb sa' sahil ch'ôlej, eb a'an sa' rochoch eb li rey cuanqueb.5cUt nak que'el lix takl laj Juan riq'uin, li Jesús qui-oc chi âtinac riq'uineb li tenamit chirix laj Juan ut quixye chi jo'ca'in: -¿C'a'ru queril chak sa' li chaki ch'och' nak côex chirilbal laj Juan? ¿Ma junak cuînk nacuiban xch'ôl chanchan li caxlan aj yô rec'asinquil xban ik' queril chak?eCUs xak reheb li ani inc'a' tâch'inânk xch'ôl chinpâbanquil, cha'kex re, chan li Jesús.c?Ut li Jesús quixye reheb: -Ayukex ut têserak'i re laj Juan li c'a'ru xeril ut li c'a'ru xerabi. Yehomak re nak eb li mutz' neque'iloc chic; eb li yêk rok neque'bêc chic; eb li saklep rix q'uirtesinbileb chic; eb li tz'ap xic neque'abin chic; eb li camenak xe'cuaclesîc cui'chic chi yo'yo ut eb li neba' yôqueb chirabinquil resil li usilal.)KUt sa' li hônal a'an li Jesús yô chixq'uirtesinquileb nabaleb li cristian li cuanqueb sa' raylal. Cuanqueb li yaj quixq'uirtesiheb. Ut cuanqueb li cuan mâus aj musik'ej riq'uin ut li Jesús quirisi li mâus aj musik'ej riq'uineb. Ut cuanqueb nabaleb li mutz' li quixq'ueheb chi iloc.Nak que'cuulac lix tzolom laj Juan riq'uin li Jesús, que'xye re: -Xoxtakla chak laj Juan laj Cubsihom Ha' âcuiq'uin chixpatz'bal âcue, "¿Ma lâat laj Colonel li yechi'inbil li yôco chiroybeninquil? ¿Malaj ut toj takoybeni junak chic?" chanqueb re li Jesús.mS-¿Ma lâat laj Colonel li yechi'inbil li yôco chiroybeninquil? ¿Malaj toj takoybeni junak chic?-1~[Lix tzolom laj Juan laj Cubsihom Ha' que'xserak'i re c'a'ru yô chi c'ulmânc. Nak ac xrabi a'an, laj Juan quixtakla cuib lix tzolom riq'uin li Jesús chixpatz'bal re:}Ut qui-abîc resil li c'a'ru quixbânu li Jesús sa' chixjunil li na'ajej Judea jo' ajcui' sa' eb li na'ajej li cuanqueb chi xjun sutam.|Nak que'ril li c'a'ru quic'ulman chixjunileb li cuanqueb aran, c'ajo' nak que'xucuac ut que'oc chixq'uebal xlok'al li Dios. Ut que'xye: -Jun xnimal ru profeta xc'ulun sa' kayânk.- Ut que'xye ajcui': -Li Dios xchal chixtenk'anquil lix tenamit, chanqueb.u{cUt li camenak quicuacli ut quichunla ut qui-oc chi âtinac riq'uineb. Ut li Jesús quixk'axtesi re lix na'.xziLi Jesús quinach'oc riq'uineb ut quixch'e' li tusbil che' li yôqueb chixpakonquil cui' li camenak. Ut eb li yôqueb chi c'amoc re li camenak que'xakli ut li Jesús quixye re li camenak: -At sâj cuînk, lâin tinye âcue, cuaclin, chan.oyW Nak li Kâcua' Jesús quiril li xna' li camenak, quiril xtok'obâl ru ut quixye re: -Matyâbac, chan.Px Nak yô chi cuulac cuan cui' li oquebâl re li tenamit quiril nak nabaleb li cristian yôqueb chi xic chixmukbal jun li camenak. Li camenak a'an xyum jun li xmâlca'an. Jun ajcui' chiru nak quicuan.1w[ Chirix a'in li Jesús qui-el Capernaum ut cô sa' jun chic li tenamit Naín xc'aba' rochbeneb lix tzolom. Ut cuanqueb ajcui' nabaleb li tenamit yôqueb chi xic chirix.Vv% Nak que'cuulac eb li takl sa' rochoch li capitán, ac xq'uira chic lix môs.puY Nak li Jesús quirabi a'in, quisach xch'ôl ut quixye reheb li cuanqueb rochben: -Relic chi yâl tinye êre nak mâ jun intauhom chi moco sa' xyânkeb laj Israel cuan tz'akal xpâbâl jo' li jun a'in, usta mâcua' aj judío, chan.at;Lâin cuan ani nataklan cue ut cuanqueb lin soldado rubel incuanquil. Nak ninye re li jun "ayu", naxic. Ut nak ninye re li jun chic "quim", nachal. Ut nak ninye re lin môs, "bânu a'in", naxbânu, chan li capitán.FsJo'can nak inc'a' xcôin lâin chi âtinac âcuiq'uin. Ninnau nak moco inc'ulub ta nak tincuulak âcuiq'uin. Ca'aj cui' nacuaj nak tâye nak tâq'uirâk lin môs ut ninnau nak tâq'uirâk.#r?Ut li Jesús cô chirixeb. Nak ac cuulaqueb re cuan cui' li rochoch, li capitán quixtaklaheb li ramîg chi âtinac riq'uin li Jesús ut que'xye re: -Jo'ca'in xye li capitán âcue: Mâch'i'ch'i'i âcuib chi châlc sa' cuochoch xban nak moco inc'ulub ta nak tatchâlk sa' cuochoch.qxban nak a'an nocoxra lâo aj judío ut a'an quitaklan re xyîbanquil li cab nakach'utub cui' kib, chanqueb re li Jesús./pWQue'cuulac riq'uin li Jesús ut que'xtz'âma chiru nak tixbânu li yô chixtz'âmanquil li capitán. Que'xye re li Jesús: -Us cui tâbânu li usilal re li capitán,loQLi capitán quirabi resil nak cuan li Jesús aran. Quixtaklaheb cuib oxib laj judío xcomoneb li neque'c'amoc be sa' li tenamit re nak te'xtz'âma chiru li Jesús nak tâxic sa' rochoch li capitán chixq'uirtesinquil lix môs._n7Ut aran cuan jun li capitán aj Roma cuan jun lix môs k'axal naxra. Yaj ut câmc re.]m 5Nak quirake' xch'olobanquil lix yâlal chiruheb li tenamit, li Jesús cô Capernaum.El1Ut li ani na-abin re li cuâtin ut inc'a' naxbânu li c'a'ru ninye, li jun a'an tinjuntak'êta riq'uin li cuînk li quixyîb li rochoch sa' xbên ch'och' ut inc'a' quixbec xna'aj lix cimiento. Nak quibut'ir li nima', li ha' coxsac' rib chiru li cab. Quit'ane' li cab ut quisach chi jun aj cua, chan li Jesús reheb.k#0Quixbec chi cham ut quixq'ue li cimiento sa' xbên li pec. Quichal li hab ut quibut'ir li nima'. Coxsac' rib li ha' chiru li cab ut inc'a' quirec'asi li cab sa' xna'aj xban nak yîbanbil chi us sa' xbên pec.Ut li ani na-abin re li cuâtin ut inc'a' naxbânu li c'a'ru ninye, li jun a'an tinjuntak'êta riq'uin li cuînk li quixyîb li rochoch sa' xbên ch'och' ut inc'a' quixbec xna'aj lix cimiento. Nak quibut'ir li nima', li ha' coxsac' rib chiru li cab. Quit'ane' li cab ut quisach chi jun aj cua, chan li Jesús reheb.j!/Jo'can nak li ani na-abin re li cuâtin ut naxbânu li c'a'ru ninye, li jun a'an tinjuntak'êta riq'uin jun li cuînk quixyîb li rochoch.]i3.¿C'a'ut nak nequeye, "Kâcua', Kâcua'" cue cui inc'a' nequebânu li c'a'ru ninye?h5-Jo'can ajcui' riq'uin li cristian. Li ani châbil, châbil ajcui' lix yehom xbânuhom xban nak cuan li châbilal riq'uin. Ut li ani inc'a' châbil, inc'a' châbil lix yehom xbânuhom xban nak mâc'a' li châbilal riq'uin. Riq'uin li râtin li junjûnk nac'utun chanru li râm.g,Ut riq'uin li ru narûchin nanauman ru li che'. Li tun q'uix inc'a' naru narûchin li higos chi moco li q'uix naru narûchin li uvas.f+Jo'can ajcui' riq'uin li che'. Cui châbil junak che', châbil ajcui' li ru narûchin. Ut cui inc'a' us li che', li ru li narûchin inc'a' ajcui' us. Li châbil che' inc'a' naru narûchin li inc'a' us, chi moco li che' inc'a' us naru narûchin li us.7eg*¿Chanru nak tâye re lâ cuas âcuîtz'in, "Cuisihak li c'aj che' sa' xnak' âcuu", nak toj cuan li tz'amba sa' xnak' âcuu lâat? At aj ca' pac'al u, xbên cua isi li tz'amba cuan sa' li xnak' âcuu lâat, re nak tat-ilok chi tz'akal re risinquil li c'aj che' cuan sa' xnak' ru lâ cuas âcuîtz'in.d+)¿C'a'ut nak nacaq'ue retal li c'aj che' cuan sa' xnak' ru lâ cuas âcuîtz'in ut inc'a' nacaq'ue retal li tz'amba cuan sa' xnak' âcuu lâat? c(Mâ jun aj tzolonel naxk'ax xcuanquil laj tzolol re. Abanan nak acak xtzol rib chi tz'akal, tixtau ajcui' xcuanquil laj tzolol re.Rb'Li Jesús quixye li jaljôquil ru âtin a'in reheb li tenamit ut quixye: -Junak mutz', ¿Ma naru ta bi' tixc'ut xbe junak chic mutz'? ¿Ma inc'a' ta bi' sa' cuibal te't'anek' sa' jul xban nak mutz'eb?Ga&Chesi c'a'ru re lê ras êrîtz'in ut li Dios tixq'ue rêkaj êre. Tixq'ue rêkaj êre chi nabal chiru li xeq'ue lâex. Tixq'ue chi nujenak li bisleb, chi yôk chi pajec' xban nak k'axal cui'chic nabal li tixq'ue êre. Riq'uin li bisleb li texbisok cui' lâex, a'an ajcui' li tâbisek' cui' li tâq'uehek' êre, chan.`{%Mextz'iloc âtin chirixeb lê ras êrîtz'in re nak li Dios inc'a' tâtz'ilok âtin chêrix lâex. Mêtz'ektâna lê ras êrîtz'in re nak li Dios inc'a' textz'ektâna lâex. Checuyak xmâqueb lê ras êrîtz'in re nak li Dios tixcuy êmâc lâex.Q_$Chex-uxtânânk bi' u xban nak lê yucua' cuan sa' choxa na-uxtânan u.x^i#Jo'can ut nak cherahakeb li ani xic' neque'iloc êre. Chebânuhak usilal reheb. Ut cheq'uehak chi to' re li c'a'ru tixpatz' êre chi inc'a' têroybeni rêkaj. Cui têbânu a'an, k'axal nim lê k'ajcâmunquil li tâq'uehek' êre ut lâexak li ralal xc'ajol li nimajcual Dios. A'an k'axal nim xcuyum sa' xbêneb li inc'a' useb xna'leb li inc'a' neque'xnau bantioxînc.]"Cui lâex nequeto'oni tumin ca'aj cui' reheb li nequenau nak te'xq'ue rêkaj, mâc'a' xjalanil li yôquex chixbânunquil riq'uin li neque'xbânu li toj mâji' neque'pâban xban nak neque'xto'oni tumin ca'aj cui' reheb li neque'xnau nak te'xq'ue rêkaj.r\]!Cui ca'aj cui' li neque'bânun usilal êre, nequebânu usilal reheb, mâc'a' xjalanil li yôquex chixbânunquil riq'uin li neque'xbânu li mâji' neque'pâban. Xban nak ca'aj cui' li ani nabânun usilal reheb neque'xbânu usilal re.D[ Cui ca'aj cui' li ani narahoc êre nequera, mâc'a' xjalanil li yôquex chixbânunquil, riq'uin li neque'xbânu li mâji' neque'pâban xban nak ca'aj cui' li ani narahoc reheb neque'xra.qZ[Cui lâex têraj nak châbilakeb lê ras êrîtz'in êriq'uin, châbilakex ajcui' lâex riq'uineb a'an.wYgLi ani tixtz'âma c'a'ru re âcue, q'ue re. Ut cui ani tixmak' c'a'ru âcue châcuu, mâpatz' chic rêkaj re. XCui ani tâsac'ok xnak' âcuu, q'ue li jun pac'al re, re tixsac'. Cui ani târaj xmak'bal lâ chaquêt, q'ue ajcui' lâ camîs re.}WsChetz'âmâk rusilal li Dios sa' xbêneb li neque'mâusilan êre. Ut chextijok ajcui' chirixeb li neque'hoboc êre.7Li Jesús quichak'oc ut quixye reheb: -¿Ma mâ jun cua êrilom sa' li Santil Hu li c'a'ru quixbânu laj David nak a'an ut eb li rochben te'tz'ocâk?=}Cuanqueb cuib oxib eb laj fariseo que'ril nak yôqueb chixsic'bal ru li trigo. Que'xye reheb: -¿C'a'ut nak yôquex chixsic'bal ru li trigo sa' li hilobâl cutan? ¿C'a'ut nak nequebânu li c'anjel moco uxc ta naraj sa' li hilobâl cutan? chanqueb.W< )Sa' jun li hilobâl cutan li Jesús yô chi numec' sa' jun sîr li acuîmk trigo rochbeneb lix tzolom. Eb lix tzolom que'xch'ot ru li trigo nak yôqueb chi numec' ut que'risi li rix sa' ruk'eb ut que'xcua'.+;O'Ut li ani ac xruc' li vino re junxil inc'a' chic târaj ruc'bal li ac' vino, xban nak neque'xc'oxla nak li vino re junxil, a'an li châbil, chan li Jesús reheb.:1&Jo'can nak li ac' vino sa' li ac' bôls tz'ûm naq'ueman re nak mâc'a' tixc'ul li vino chi moco li bôls tz'ûm.Ut li ani ac xruc' li vino re junxil inc'a' chic târaj ruc'bal li ac' vino, xban nak neque'xc'oxla nak li vino re junxil, a'an li châbil, chan li Jesús reheb._97%Ut mâ ani naq'uehoc ac' vino sa' junak k'el bôls tz'ûm. Cui tixq'ue li ac' vino sa' junak k'el bôls tz'ûm, tâpuq'uek' li k'el tz'ûm ut tâhoyek' li vino. Tâsachk li vino ut tâsachk ajcui' li bôls tz'ûm.z8m$Ut li Jesús quixye cui'chic reheb li jaljôquil ru âtin a'in: Mâ ani naxxîti junak k'el t'icr riq'uin ac' t'icr. Cui ut naxxîti riq'uin ac' t'icr, naxnimobresi xpejelal li k'el t'icr. Ut inc'a' naxc'am rib li ac' t'icr riq'uin li k'el. 7 #Ut jo'can ajcui' lin tzolom. Tâcuulak xk'ehil nak tin-isîk sa' xyânkeb. Toj sa' li cutan a'an te'xbânu x-ayûn, chan reheb.t6a"Tojo'nak quichak'oc li Jesús ut quixye reheb: -Lâin jo' jun bêlomej nak cuanquin. ¿Ma naru te'ayunik li neque'xic riq'uin sumlâc nak cuan li bêlomej riq'uineb? Nak toj cuan li bêlomej riq'uineb inc'a' naru neque'xbânu x-ayûn.25]!Ut que'xye cui'chic re li Jesús: -Eb lix tzolom laj Juan rajlal neque'xbânu x-ayûn ut rajlal neque'tijoc. Jo'can ajcui' neque'xbânu lix tzolomeb laj fariseo. Ut eb lâ tzolom lâat, ¿c'a'ut nak inc'a' neque'xbânu chi jo'can? Eb a'an neque'cua'ac neque'uc'ac chi mâc'a'eb xc'a'ux, chanqueb.,4Q Jo'can nak lâin inc'a' xinchal chixsic'bal li tîqueb xch'ôl. Xinchal ban chixsic'baleb laj mâc re nak te'yot'ek' xch'ôl ut te'xjal xc'a'uxeb, chan li Jesús.y3kLi Jesús quixye reheb: -Li cauheb mâc'a' na-oc cui' aj banonel reheb. Aban li yajeb, a'aneb li te'raj banec'.]23Eb laj fariseo ut eb laj tzolol chak'rab que'oc chixcuech'inquil rixeb lix tzolom li Jesús ut que'xye reheb: -¿C'a'ut nak nequexcua'ac ut nequex-uc'ac rochbeneb laj titz'ol toj ut rochbeneb laj mâc? chanqueb.71gQuixbânu jun li nimla nink'e laj Leví chok' re li Jesús. Cuanqueb nabaleb xcomoneb laj titz'ol toj ut cuanqueb ajcui' nabaleb jalan chic chi cua'ac sa' li mêx rochbeneb.J0 Quicuacli laj Leví. Quixcanab chixjunil ut quixtâke li Jesús.G/Nak qui-el sa' li tenamit a'an, li Jesús quixtau jun li cuînk aj titz'ol toj aj Leví xc'aba'. Chunchu cuan cui' li mêx li neque'c'uluc cui' toj. Li Jesús quixye re: -Chinâtâke, chan.?.wUt chixjunileb li cuanqueb aran sachsôqueb xch'ôl que'cana chirilbal li quic'ulman. Que'xlok'oni li Dios ut yô xc'a'uxeb nak que'xye: -Sachba ch'ôlej li xkil anakcuan, chanqueb.=-sUt sa' ajcui' li hônal a'an li cuînk li yaj nak quicuan quicuacli chiruheb chixjunileb li cuanqueb aran. Quixchap lix cuarib ut yô chixlok'oninquil li Dios nak cô sa' rochoch., Lâin tinc'ut chêru nak lâin li Cristo li C'ajolbej ut cuan incuanquil sa' ruchich'och' chixcuybal xsachbal li mâc, chan reheb. Tojo'nak li Jesús quixye re li yaj, -At cuînk, lâin tinye âcue, cuaclin, c'am lâ cuarib ut ayu sa' lâ cuochoch, chan. ~~||F{Pzzypyxwvv:uu tss r!q$p^ohn[m4lkkjj2iigg@fedcc]=<;;\::8[76p5`44Q3r3 211%0|/.--H,,+*)N('&&o%%$##*"v!!. iG68=@ > r , V2aH+nO 0Riq'uin li mâusilal nequebânu nac'utun nak juntak'êtex riq'uineb lê xe'tônil yucua'. Eb a'an que'camsin reheb li profeta ut lâex nequeyîb lix muklebâleb.2m] /Ra châlel sa' êbên lâex aj tzolol chak'rab xban nak lâex aj ca' pac'al u. Nequerutz'u'uji chak ru li que'muke' cui' li profetas li que'xcamsi lê xe'tônil yucua'.l! .Ut li Jesús quixye: -Ra ajcui' châlel sa' êbên lâex aj tzolol chak'rab. K'axal âl li îk nequeq'ue sa' xbêneb li cristian ut k'axal ch'a'aj xc'ambal. Lâex nequeye nak tento te'xbânu chixjunil li naxye li chak'rab. Abanan chi moco lâex nequexru xbânunquil.k7 -Quichak'oc jun reheb laj tzolol chak'rab ut quixye re li Jesús: -At tzolonel, riq'uin li c'a'ru yôcat chixyebal, yôcat chixc'utbal kaxutân lâo.-}js ,Ra châlel sa' êbên lâex aj tzolol chak'rab ut lâex aj fariseo xban nak inc'a' us lê na'leb. Lâex aj ca' pac'al u. Chanchanex li muklebâl li inc'a' nac'utun. Yalak ani nanume' sa' xbên xban nak inc'a' neque'xnau c'a'ru cuan aran, chan.Vi% +Ra châlel sa' êbên lâex aj fariseo li nacuulac chêru c'ojlâc sa' li na'ajej k'axal lok' nak nequexxic sa' li cab li nequech'utub cui' êrib. Ut nacuulac chêru nak tâq'uehek' êlok'al sa' eb li be.Kh *Ra châlel sa' êbên lâex aj fariseo. Nequemayeja li junjûnk sa' xlajêtkil li isqui'ij, li ruda ut li c'a'ak re ru chi ichajil li nati'e'. Abanan inc'a' nequera li Dios ut inc'a' nequebânu li tîquilal. Us xq'uebal li junjûnk sa' xlajêtkil, abanan k'axal cui'chic tento xrâbal li Dios ut xbânunquil li tîquilal.g' )Mêrahi ru li c'a'ru re jalan. Chesihak ban li c'a'ru cuan êre reheb li neba'. Cui têbânu chi jo'can châbilakex chic chiru li Dios, chan.f (Lâex mâc'a' êna'leb. ¿Ma inc'a' nequenau nak li ani quiyo'obtesin re li rix, a'an ajcui' li quiyo'obtesin re lix sa'?Qe 'Li Jesús quixye re: -Lâex aj fariseo nequech'aj li rix lê sec' ut lê plato; abanan tz'aj lix sa'. Lâex chanchanex li sec' li tz'aj xsa' xban nak numtajenak lê mâusilal ut li elk'ac nequebânu.xdi &Laj fariseo quisach xch'ôl chirilbal nak li Jesús inc'a' quich'ajoc jo' c'aynakeb xbânunquil eb laj judío.Ec %Ut nak li Jesús quirake' chi âtinac riq'uineb, jun reheb laj fariseo quixbok li Jesús chi cua'ac sa' rochoch. Qui-oc li Jesús sa' rochoch laj fariseo ut quichunla chi cua'ac sa' mêx.Gb $Jo'can ut cui cuanquex sa' cutan saken, moco cuanquex ta chic sa' k'ojyîn. Châbilak ban chic lê na'leb. Xban nak châbil lê na'leb, chanchanakex chic jun li xam li nacutanobresin, chan.a1 #Cui inc'a' us li kana'leb, cuanco sa' k'ojyîn. Chanchano jun li mutz' li inc'a' na-iloc. Chebânu cuênt re nak junelic cuânkex sa' cutan saken.`1 "Li xnak' êru chanchan jun li lámpara. Xban nak na-iloc li xnak' êru cuanquex sa' cutan. Cui ta mâc'a' li xnak' êru cuanquex raj sa' k'ojyîn.;_o !Mâ ani tixloch junak candil ut tixq'ue ta chi mukmu malaj ut tixq'ue rubel chacach. Naxq'ue ban sa' junak na'ajej najt xteram re nak cuânkeb sa' cutan li ani te'oc sa' li cab.Q^ Ut te'cuaclîk ajcui' eb li que'cuan sa' li tenamit Nínive sa' xk'ehil nak târakek' âtin sa' êbên lâex li cuanquex sa' eb li cutan a'in. Ut te'xye nak cuan êmâc xban nak eb a'an que'yot'e' xch'ôl que'xjal xc'a'ux ut que'pâban nak quicuulac laj Jonás chixyebal râtin li Dios reheb. Ut lâin cuanquin arin sa' êyânk ut k'axal nim incuanquil chiru xcuanquil laj Jonás ut lâex inc'a' nayot'e' êch'ôl inc'a' nequejal êc'a'ux, chan li Jesús.,]Q Li ixk li quicuan chok' reina sa' li tenamit li cuan sa' li sur, tâcuaclîk chak sa' xk'ehil nak târakek' âtin sa' êbên ut tixye nak cuan êmâc xban nak inc'a' xerabi li cuâtin. A'an quichal chak toj sa' xmaril li ruchich'och' chirabinquil li c'a'ru quixye laj Salomón xban nak cuan xna'leb. Ut lâin k'axal cui'chic inna'leb chiru laj Salomón ut cuanquin arin sa' êyânk. Abanan inc'a' nequepâb li cuâtin.&\E Li milagro li quixc'ul laj Jonás nak quicole', a'an retalil chiruheb li tenamit Nínive nak a'an taklanbil xban li Dios. Jo'can ajcui' lâin li C'ajolbej. Li milagro li tinc'ul lâin, a'an jun retalil chiruheb li tenamit sa' eb li cutan a'in nak lâin taklanbilin xban li Dios, chan.F[ Nak yôqueb chi ch'utlâc li q'uila tenamit riq'uin, li Jesús quixye reheb: -Li cristian li cuanqueb sa' eb li cutan a'in inc'a' useb xna'leb. Te'raj tâc'utbesîk junak milagro chiruheb. Abanan mâ jun milagro tâc'utbesîk chiruheb. Ca'aj cui' li milagro li qui-ux re laj Jonás, li quic'utbesîc chiruheb junxil. Z Li Jesús quichak'oc ut quixye: -K'axal cui'chic us chok' reheb li neque'abin re li râtin li Dios ut neque'xbânu li c'a'ru naxye.DY Ut nak yô chixyebal eb li âtin a'in li Jesús, jun li ixk quiâtinac chak chi cau sa' xyânkeb li q'uila tenamit, ut quixye: -Us xak re li ixk li x-alan âcue ut xtu'resin âcue, chan.wXg Ut li mâus aj musik'ej naxsic' cuukub chic chi mâus aj musik'ej k'axal cui'chic numtajenak xmâusilaleb chiru a'an. Neque'oc chi cuânc riq'uin li cuînk. Ut lix na'leb li cuînk a'an numtajenak chic xyibal ru chiru nak quicuan junxil.W7 Ut nak nacuulac riq'uin naxtau li cuînk chanchan jun li cab mâc'a' chic cuan chi sa'. Mesunbil ut ac cauresinbil roybeninquil li ani tâoc chi sa'.yVk Nak ac x-el riq'uin junak cuînk, li mâus aj musik'ej naxic sa' li na'ajej bar mâc'a' cuan chixsic'bal bar tâoc chi hilânc. Naril nak inc'a' naxtau xna'aj. Naxye: -Lâin tinsuk'îk cui'chic riq'uin li cuînk bar xin-el cui' chak, chan.U Li ani inc'a' na-oquen chicuix, a'an xic' ninril. Ut ani inc'a' natenk'an cue, narisi xcuanquil li c'a'ru ninbânu lâin, chan li Jesús.0TY Abanan cui tâchâlk junak k'axal cau rib chiru a'an, a'an chic tânumtâk sa' xbên ut tâmak'ek' chiru lix ch'îch' li cau cui' xch'ôl ut tâjeq'uîk li c'a'ru re.?Sw Laj tza chanchan jun li cuînk cau rib ut cuan sa' ruk' lix ch'îch' re xcolbal rib. Yôk chixc'ac'alenquil li rochoch. Mâc'a' tixc'ul li c'a'ru re xban nak yôk chixc'ac'alenquil.-RS Cui ut riq'uin xcuanquil li Dios nacuisiheb li mâus aj musik'ej, riq'uin a'an nac'utun nak relic chi yâl ac xc'ulun sa' êyânk lix nimajcual cuanquilal li Dios.qQ[ Cui lâin yôquin chirisinquil mâus aj musik'ej riq'uin xcuanquil laj tza, ¿ani aj cuanquil neque'isin cui' mâus aj musik'ej li neque'tâken êre lâex? Jo'can nak a'an eb ajcui' te'yehok re nak inc'a' yâl li yôquex chixyebal.@Py Jo'can ajcui' laj tza. Cui xic' neque'ril rib chi ribileb rib, ¿chan ta cui' ru nak xakxôk lix cuanquilal? Lâex nequeye nak riq'uin xcuanquil laj tza nacuisi li mâus aj musik'ej.>Ou Li Jesús quixnau li c'a'ru yôqueb chixc'oxlanquil ut quixye reheb: -Cui cuan jun têpak chi tenamit xic' te'ril rib chi ribileb rib, li jun têp chi tenamit a'an tixsach xcuanquil xjunes rib. Ut cui cuan ta jun cabalak xic' te'ril rib chi ribileb rib, li jun cabal a'an te'xsach xcuanquil lix jun cablaleb.nNU Ut cuanqueb ajcui' li que'xtz'âma chiru li Jesús nak tixbânu junak li milagro yal re xyalbal rix.*MM Abanan cuanqueb ajcui' li que'yehoc re: -Li cuînk a'in na-isin mâus aj musik'ej riq'uin xcuanquil laj Beelzebú lix yucua'ileb li mâus aj musik'ej, chanqueb.^L5 Li Jesús quirisi jun li mâus aj musik'ej riq'uin jun li cuînk mem. Nak qui-el li mâus aj musik'ej riq'uin, naâtinac chic li cuînk. Ut chixjunileb li cuanqueb aran que'sach xch'ôl xban li c'a'ru quic'ulman.dKA Cui lâex li moco châbilex ta nequenau xq'uebal li c'a'ru châbil re lê ralal êc'ajol, ¿ma toja' ta chic lê yucua' cuan sa' choxa inc'a' tixq'ue li Santil Musik'ej re li ani tixtz'âma chiru? chan li Jesús reheb.FJ Ut nak tixpatz' junak xmol, ¿ma aj xôc' ta bi' tixq'ue re?)IK ¿Ma cuan ta bi' junak yucua'bej sa' êyânk tixq'ue junak pec re li ralal nak tixpatz' xcua re? Ut nak tixpatz' junak xcar re, ¿ma c'anti' ta bi' tixq'ue re?H# Chebânu a'an xban nak li ani natz'âman chiru li Dios naq'uehe' re. Ut li ani naxsic', naxtau. Ut li ani nabokoc, li puerta natehe' chiru./GW Jo'can ut nak ninye êre: -Nak tâpaltok c'a'ru êre, chextz'âmânk chiru li Dios ut a'an tixq'ue êre. Chesic'ak ut têtau, chebokak ut li puerta tâtehek' chêru.%FC Moco xban ta nak ramîg nak tâcuaclîk chixq'uebal re li c'a'ru târaj ru. Tixq'ue ban re xban nak yôk chixpatz'bal ut re nak tixcanab xch'i'ch'i'inquil.RE Ut li jun li cuan chak sa' cab tâchak'ok chak ut tixye, "Minâch'i'ch'i'i. Tz'aptz'o chic li cab. Lâin ut eb lin coc'al yôco chi hilânc. Inc'a' naru nincuacli chixq'uebal âcue li c'a'ru tâcuaj."mDS Jun li cuamîg xchal chak chi najt ut xc'ulun cuiq'uin sa' cab. Ut mâc'a' cuan cue re tinq'ue re."9Ck Ut quixye ajcui' reheb li Jesús: -Kayehak nak lâex cuan ta junak lê ramîg. Ut texxic raj riq'uin tuktu k'ojyîn ut têye raj re, "At cuamîg, mâre tâto'oni oxibak incua.B Ut chacuy chasach ta li kamâc jo' nak nakacuyeb xmâc li neque'mâcob chiku. Ut moâq'ue chi âlêc. Choâcol ban chiru li inc'a' us.;Aq Chaq'ue taxak ke li kacua kuc'a chi cuulaj cuulaj.@y Ut li Kâcua' quixye reheb: -Nak textijok, têye chi jo'ca'in: Kâcua', cuancat sa' li santil choxa, lok'oninbil taxak lâ santil c'aba'. Chichâlk ta lâ nimajcual cuanquilal. Chi-uxk ta li nacacuaj jo' sa' choxa, jo' ta ajcui' sa' ruchich'och'.I?  Sa' jun li cutan yô chi tijoc li Jesús. Ut nak quirake' chi tijoc, jun reheb lix tzolom quixye re: -Kâcua', c'ut chiku li tijoc jo' nak laj Juan quixc'ut li tijoc chiruheb lix tzolom, chan.H>  *Abanan jun ajcui' li c'a'ru tento xbânunquil ut lix María xsic' ru a'an. Li k'axal us xbânunquil, a'an rabinquil li c'a'ru ninye. Ut mâ ani târamok re chiru xbânunquil, chan li Jesús.F= )Li Jesús quichak'oc ut quixye re: -Marta, lâat naxic âc'a'ux chirix lâ q'uila c'anjel xban nak ca'aj cui' a'an nacac'oxla.Abanan jun ajcui' li c'a'ru tento xbânunquil ut lix María xsic' ru a'an. Li k'axal us xbânunquil, a'an rabinquil li c'a'ru ninye. Ut mâ ani târamok re chiru xbânunquil, chan li Jesús.p<Y (Abanan lix Marta ca'aj cui' lix q'uila c'anjel yô xc'a'ux chirix. Quichal riq'uin li Jesús ut quixye re: -Kâcua', ¿ma inc'a' ch'a'aj nacacuec'a nak li cuîtz'in niquinixcanab chi c'anjelac injunes? Ye re nak tinixtenk'a, chan. ;  'Lix Marta cuan jun li rîtz'in xMaría xc'aba'. Lix María quixchunub rib chiru li Jesús chirabinquil li c'a'ru yô chixyebal. : &Ut nak yôqueb chi xic li Jesús, que'cuulac sa' jun ch'ina tenamit. Aran quihilan li Jesús sa' rochoch jun li ixk xMarta xc'aba'.9# %Laj tzolol chak'rab quichak'oc ut quixye: -A' li qui-uxtânan ru, chan. Ut li Jesús quixye re: -Ayu ut jo'can ajcui' chabânu lâat, chan. 8 $¿C'a'ru nacac'oxla lâat? ¿Bar cuan reheb li oxib li que'nume' li tz'akal ras rîtz'in li quit'ane' sa' ruk'eb laj êlk'? chan.n7U #Jo' cuulajak chic nak ac xic re li cuînk aj Samaria, quixq'ue cuib li tumin plata re laj êchal cab ut quixye re: -Chacuil chi us li cuînk a'in. Ut chixjunil li jo' q'uial chic tâsach, lâin tintoj âcue sa' insuk'ijic, chan.M6 "Quicuulac riq'uin. Quixban lix yoc'olal riq'uin vino ut aceite. Quixbati ru lix toch'olal. Quixq'ue chirix lix cacuây ut quixc'am sa' jun li cab ut aran quixq'ue chi hilânc ut a'an qui-iloc re.Z5- !Ut quinume' ajcui' jun chic li cuînk sa' li be a'an, Samaria xtenamit. Eb laj Samaria xic' neque'ril rib riq'uineb laj judío. Abanan nak yô chi numec' quiril li cuînk t'ant'o aran ut quiril xtok'obâl ru.$4A Ut jo'can ajcui' quixbânu jun laj levita xcomoneb li neque'tenk'an reheb laj tij. Quinume' chixc'atk li cuînk li t'ant'o aran, abanan quinume' chi tîc.d3A Ut sa' li be a'an quinume' jun laj tij. Quiril li cuînk t'ant'o aran, aban tîc quinume'.z2m Li Jesús quichak'oc ut quixye re: -Cuan jun li cuînk aj judío qui-el Jerusalén ut yô chi xic Jericó. Quic'ule' xbaneb laj êlk'. Que'xmak' chiru chixjunil li c'a'ru cuan re. Que'xtacuasi chi us ut côeb. Câmc re li cuînk que'xcanab.{1o A'an quiraj raj xtîcobresinquil xch'ôl xjunes rib. Quixye re li Jesús: -¿Ani tz'akal li cuas cuîtz'in? chan.c0? Ut li Jesús quixye re: -Yâl li xaye. Bânu a'in ut tâcuânk âyu'am chi junelic, chan.Z/- Ut a'an quichak'oc ut quixye: -Chara li Kâcua' lâ Dios chi anchal âch'ôl, chi anchal âcuâm, chi anchal âmetz'êu ut chi anchal âc'a'ux. Ut chara lâ cuas âcuîtz'in jo' nak nacara âcuib lâat, chan.o.W Quichak'oc li Jesús ut quixye re: -Lâat nacacuil sa' li Santil Hu. ¿C'a'ru naxye sa' li chak'rab?--' Jun aj tzolol chak'rab quixye re li Jesús yal re xyalbal rix: -At tzolonel: ¿C'a'ru us tinbânu re nak tincuêchani li junelic yu'am? chan. , Lâin tinye êre nak nabaleb li profeta ut nabaleb li rey que'raj raj rilbal li c'a'ru yôquex chirilbal lâex, abanan inc'a' que'ru rilbal. Ut que'raj raj rabinquil li c'a'ru yôquex chirabinquil lâex, abanan inc'a' que'ru rabinquil, chan li Jesús reheb.&+E Quixsuk'isi rib riq'uineb lix tzolom ut quixye reheb xjuneseb: -Us xak êre lâex xban nak riq'uin xnak' êru yôquex chirilbal li c'a'ru yô chi c'ulmânc.;*o Ut quixye reheb li cuanqueb aran: -Chixjunil li c'a'ak re ru xk'axtesi sa' cuuk' lin Yucua'. Mâ ani nana'oc cuu lâin li C'ajolbej, ca'aj cui' li Acuabej Dios. Mâ ani nana'oc ru li Acuabej Dios, ca'aj cui' lâin li C'ajolbej. Ut tâna'ek' ajcui' ru xbaneb li ani tinc'ut cui' lix yâlal, chan li Jesús..)U Sa' li hônal a'an li Jesús quirec'a xsahil xch'ôl xban li Santil Musik'ej. Quitijoc ut quixye: -At inYucua', lâat laj êchal re li choxa jo' ajcui' li ruchich'och'. Ninbantioxi châcuu xban nak xamuk lix yâlal chiruheb li tzolbileb ut li cuanqueb xna'leb. Ut xac'ut lix yâlal chiruheb li cubenakeb xcuanquil. Chanchaneb coc'al. Xabânu chi jo'can xban nak jo'can xcuulac châcuu lâat, chan li Jesús nak quitijoc.#(? Misaho' sa' êch'ôl xban nak cuan êcuanquil sa' xbêneb li mâus aj musik'ej. Chisahok' ban êch'ôl xban nak tz'îbanbilak lê c'aba' sa' choxa, chan.!'; Lâin xinq'ue êcuanquil. Usta têyek' li c'anti' ut laj xôc', mâc'a' têc'ul. Xinq'ue êcuanquil sa' xbên laj tza ut mâc'a' târûk tixbânu êre.i&K Li Jesús quixye reheb: -Lâin quicuil laj tza chanchan rak' câk nak quit'ane' chak sa' choxa.<%q Que'suk'i chak li lajêb xcâc'âl chi cuînk chi saheb sa' xch'ôl ut que'xye re li Jesús: -At Kâcua', sa' âc'aba' lâat neque'pâban chiku eb li mâus aj musik'ej, chanqueb.t$a Li ani tâabînk re lê râtin lâex, târabi ajcui' li cuâtin lâin. Ut li ani tâtz'ektânânk êre lâex, tinixtz'ektâna ajcui' lâin. Ut li ani natz'ektânan cue lâin, naxtz'ektâna ajcui' li quitaklan chak cue, chan li Jesús.U## Ut lâex li cuanquex sa' li tenamit Capernaum, c'ajo' nak nequenimobresi êrib. ¿Ma nequec'oxla nak tâtaksîk êcuanquil toj sa' choxa? Tâcubsîk ban êcuanquil nak textaklâk sa' xna'ajeb li camenak.#"? Jo'can ut tinye êre nak sa' xk'ehil li rakba âtin, k'axal cui'chic li raylal li têc'ul lâex chiru li raylal li te'xc'ul eb laj Tiro ut eb laj Sidón.z!m Raylal châlel sa' êbên lâex li cuanquex sa' li tenamit Corazín. Raylal châlel sa' êbên lâex li cuanquex sa' li tenamit Betsaida. Cui ta quinbânu aran Tiro li milagro a'in li xinbânu chêru ut cui ta quinbânu aran Sidón, ac najter raj que'xq'ue li k'es ru t'icr chirixeb ut que'xchunub raj rib sa' cha ut que'yot'e' raj xch'ôleb ut que'xjal raj xc'a'uxeb.( I Relic chi yâl tinye êre nak toj cubenak ca'ch'in lix tojbal xmâqueb li tenamit Sodoma chiru lix tojbal xmâqueb li tenamit a'in sa' xk'ehil li rakba âtin.\1 Lix poksil lê tenamit li xletz chi kok takachik'chik'i chok' retalil nak tâchâlk raylal sa' êbên. Julticak êre nak lix nimajcual cuanquilal li Dios xc'ulun êriq'uin, abanan inc'a' xec'ul", cha'kex reheb.ta Abanan cui texcuulak sa' junak tenamit ut inc'a' texc'ulek' sa' xyâlal, tex-êlk sa' be ut tex-oc xyebal, Têq'uirtesiheb li yaj li cuanqueb sa' li tenamit a'an ut têye ajcui' reheb nak yô chak chi nach'oc lix nimajcual cuanquilal li Dios.]3 Nak texc'ulek' sa' junak tenamit, chec'ulak ut chetzaca li c'a'ru tâq'uehek' êre./W Nak tex-oc sa' junak cab, aran texcanâk. Inc'a' yôkex chixbeninquil êrib. Ut chetzacahak li c'a'ru tâq'uehek' êre xban nak laj c'anjel tento tixc'ul lix tojbal.hI Cui châbileb li cuanqueb sa' li cab a'an, tâcuânk li tuktûquil usilal riq'uineb jo' xeye lâex. Cui ut inc'a' châbileb, inc'a' ajcui' tâcuânk li tuktûquil usilal riq'uineb. Ca'aj cui' êriq'uin ban lâex tâcanâk. Nak texcuulak sa' junak cab, têq'ue xsahileb xch'ôl ut têye, "A' taxak li tuktûquil usilal chi cuânk sa' li cab a'in," cha'kex.)K Inc'a' têc'am xna'aj li c'a'ak re ru tâc'anjelak êre sa' be, chi moco êtumin, chi moco xjalbal êxâb. Ut mâ ani aj iq'uin texxaklîk chi serak'ic sa' be.3 Ayukex bi' ut chenauhak nak lâin yôquin chi taklânc êre sa' xyânkeb li xic' neque'iloc êre. Chanchanakex li coc' carner sa' xyânkeb laj xoj.8i Ut quixye reheb, -Relic chi yâl nabaleb li inc'a' neque'xnau xyâlal. Abanan moco q'uiheb ta li te'xye lix yâlal reheb. Chanchaneb li ru li acuîmk li mâc'a' aj sic'ol re. Jo'can ut tinye êre nak têtz'âma chiru li Kâcua' re nak a'an tixtaklaheb laj c'anjel chixch'olobanquil lix yâlal chiruheb.U % Ut chirix chic a c'a'ak re ru a'in, li Kâcua' quixsiq'ueb ru lajêb xcâc'âleb chic chi cuînk ut quixtaklaheb chi ca'cabil sa' eb li junjûnk chi tenamit ut sa' eb li na'ajej li bar talaje'numek' cui'.U# >Ut li Jesús quixye re: -Li ani naxtiquib c'anjelac chiru li Dios ut cui toj yô chixc'oxlanquil li c'a'ru re, li jun a'an inc'a' us chok' aj c'anjel sa' lix nimajcual cuanquilal li Dios, chan li Jesús.P =Ut jun chic li cuînk quixye: -At Kâcua', tatintâke. Abanan inchak'rabihakeb cuan chak li cuanqueb sa' cuochoch, chan re.Ut li Jesús quixye re: -Li ani naxtiquib c'anjelac chiru li Dios ut cui toj yô chixc'oxlanquil li c'a'ru re, li jun a'an inc'a' us chok' aj c'anjel sa' lix nimajcual cuanquilal li Dios, chan li Jesús.$A
  • >=(`uxban nak eb a'an inc'a' târûk te'xq'ue rêkaj âcue. Abanan li Dios tatrosobtesi ut tixq'ue rêkaj âcue nak te'cuaclîk cui'chic chi yo'yo li tîqueb xch'ôl, chan li Jesús re.|_q Nak tâbânu junak li nink'e, tâbok ajcui' eb li neba' ut eb li tokol rok ruk', ut eb li yêk rok ut eb li mutz',^{ Ut quixye ajcui' li Jesús re laj êchal cab: -Nak tatq'uehok chi tzacânc, malaj ut tâbânu junak nink'e, moco ca'aj cui' ta lâ cuamîg tâbokeb, chi moco ca'aj cui' eb lâ cuas ut eb lâ cuîtz'in, chi moco ca'aj cui' lâ cuech'alal, chi moco ca'aj cui' lâ cuech cabal li biomeb, xban nak eb a'an naru te'xbânu ajcui' jun nink'e ut tate'xbok ut te'xq'ue rêkaj châcuu.(]I Jo'can nak chixjunileb li neque'xnimobresi ribeb, tâcubsîk xcuanquileb. Ut chixjunileb li neque'xcubsi ribeb, eb a'an te'q'uehek' xcuanquil, chan li Jesús.Q\ Jo'can nak ninye êre nak texbokek' sa' junak sumlâc, chexc'ojlâk sa' li na'ajej li neque'c'ojla cui' li mâc'a'eb xcuanquil. Ut li xbokoc êre, tâchâlk ut tixye êre, "Quimkex, c'ojlankex arin sa' li châbil na'ajej", cha'ak êre. Chi jo'can tâq'uehek' êlok'al chiruheb chixjunileb li c'ojc'ôqueb sa' li mêx êrochben.W[' Ut li xbokoc êre tâchâlk ut tixye êre, "Q'uehomak li na'ajej a'in re li cuînk a'in", cha'ak êre. Yôk chic êxutân nak texxic chi c'ojlâc sa' li na'ajej li neque'c'ojla cui' li mâc'a'eb xcuanquil.)ZK-Nak texbokek' sa' junak sumlâc, mexc'ojla sa' li na'ajej li naq'uehe' reheb li cuanqueb xcuanquil. Mâre tâcuulak junak chic mas nim xcuanquil chêru lâex.XY)Li Jesús quixq'ue retal nak li bokbileb chi cua'ac sa' li cab a'an yôqueb chixsic'bal ru li na'ajej li neque'q'uehe' cui' li cuanqueb xcuanquil. Jo'can nak quixye jun li jaljôquil ru âtin reheb. Quixye:8XkUt eb a'an chi tîc inc'a' que'xnau xsumenquil.kWONak quixsuk'isi rib li Jesús, quixye reheb li cuanqueb aran: -¿Ani junak êre lâex tât'anek' ta junak xbûr malaj ut xbôyx sa' xjulel ha', ma inc'a' ta bi' tâxic sa' junpât chirisinquil usta hilobâl cutan? chan reheb.VUt eb a'an tîc mâc'a' que'xye. Tojo'nak li Jesús quixchap li ruk' li cuînk ut quixq'uirtesi ut quixye re nak naru tâxic.O Ut li Kâcua' quichak'oc ut quixye re: -¡Ex aj ca' pac'al u! ¿Ma inc'a' ta bi' têhit êbôyx malaj ut êbûr sa' li hilobâl cutan re nak têc'ameb chi uc'ac?Y=+ C'ajo' nak quijosk'o' li nataklan sa' li cab li neque'xch'utub cui' ribeb laj judío xban nak li Jesús quixq'uirtesi li ixk sa' li hilobâl cutan. Ut quixye reheb li cuanqueb aran: -Cuakib cutan cuan re nak naru texc'anjelak. Chiruheb a cutan a'an naru nequexchal chi banec' ut inc'a' texchâlk chi banec' sa' li hilobâl cutan, chan. <  Ut quixq'ue li ruk' sa' xbên li ixk. Ut sa' ajcui' li hônal a'an li ixk quixakli chi tîc ut qui-oc chixlok'oninquil li Dios.l;Q Nak quiril li ixk li Jesús quixbok riq'uin ut quixye re: -At ixk, anakcuan q'uirtesinbilat chic.-&:E Ut aran cuan jun li ixk cuan mâus aj musik'ej riq'uin. Cuakxaklaju chihab roquic lix yajel. C'utzc'u rix li ixk nak nabêc ut inc'a' naru naxakli chi tîc.9 Sa' jun li hilobâl cutan, li Jesús yô chixc'utbal lix yâlal chiruheb sa' li cab li neque'xch'utub cui' ribeb laj judío.E8 Ut cui tâûchînk, us; ut cui inc'a', tâyoc' mokon, chan.!7; Ut li cuînk li na-iloc re li acuîmk quixye re: -Kâcua', canâk cuan chic jun chihabak. Ut tinbec li ch'och' sa' xtôn ut tinq'ue xk'emal li ch'och'.m6S Quixye re li cuînk li na-iloc re li acuîmk: -Oxib chihab cuoquic chiroybeninquil ma tâûchînk li che' a'in, ut inc'a' naûchin. Yoc' li che' a'in. ¿C'a'ru aj e nak yôk chixlatz'anquil li ch'och' chi inc'a' naûchin? chan.)5K Quixye ajcui' li jaljôquil ru âtin a'in reheb: Jun li cuînk cuan jun tôn xhigo aubil sa' lix ch'och'. Ut quichal chixsic'bal li ru, abanan mâc'a' quixtau.4 Lâin ninye êre nak inc'a'. Ut cui lâex inc'a' têyot' êch'ôl ut têjal êc'a'ux, tex-osok' ajcui' lâex, chan li Jesús.o3W ¿C'a'ru nequec'oxla chirixeb li cuakxaklaju chi cuînk li que'cam nak li torre li cuan Siloé quit'ane' sa' xbêneb? ¿Ma xban nak numtajenak lix mâqueb a'an chiruheb chixjunileb li cuanqueb Jerusalén nak que'xc'ul chi jo'can?z2m Tinye êre nak inc'a'. Cui lâex inc'a' têyot' êch'ôl ut têjal êc'a'ux, tex-osok' ajcui' lâex chêjunilex.S1 Ut li Jesús quixye reheb: -¿Ma nequec'oxla lâex nak eb li cuînk a'an k'axal cui'chic aj mâqueb chiruheb li rech tenamitil? ¿Ma xban a'an nak que'xc'ul a raylal a'an nak nequeye lâex? chan reheb.F0  Sa' li hônal a'an que'cuulac cuib oxibeb li cuînk riq'uin li Jesús ut que'xye re chanru nak laj Pilato quixtakla xcamsinquileb li cuînk aj Galilea nak yôqueb chi mayejac sa' li templo./w ;Lâin ninye âcue nak inc'a' tat-êlk aran cui inc'a' tâtoj chixjunil li jo' q'uial te'xpatz' âcue, chan li Jesús.g.G :Nak yôquex chi xic riq'uin laj rakol âtin, yîbomak ru lê ch'a'ajquil sa' junpât riq'uin li xic' na-iloc âcue nak toj mâji' nequexcuulac. Cui inc'a' nacac'am âcuib sa' usilal chi junpât, laj rakol âtin tatxtakla sa tz'alam.Lâin ninye âcue nak inc'a' tat-êlk aran cui inc'a' tâtoj chixjunil li jo' q'uial te'xpatz' âcue, chan li Jesús.D- 9¿C'a'ut nak inc'a' nequeq'ue retal c'a'ru li us têbânu?B,} 8Lâex aj ca' pac'al u. Nequenau xq'uebal retal ru li choxa ut li ruchich'och'. Abanan ca'aj cui' a'an nequenau rilbal. Inc'a' nequeq'ue retal li yô chi c'ulmânc sa' eb li cutan a'in.+ 7Ut jo'can ajcui' nak nachal li ik' sa' li sur. Nequeye, "Tik ru li cutan tixq'ue anakcuan," chanquex. Ut yâl ajcui' nak naxq'ue li tik.F* 6Li Jesús quixye ajcui' reheb li q'uila tenamit: -Nak nequeril nak yô chi châlc li chok bar na-oc cui' li sak'e, nequeye, "Hôn naxq'ue hab", chanquex. Ut yâl ajcui' nak naxq'ue li hab.a); 5Li yucua'bej xic' târil li ralal, ut li alalbej xic' târil lix yucua'. Li na'bej xic' târil lix co' ut li co'bej xic' târil lix na'. Ut li na'bej xic' târil li ralib ut li alibej xic' târil lix na' lix bêlom.r(] 4Chalen anakcuan inc'a' chic sa te'cuânk li jûnk cabal sa' rochocheb xban nak cuan li te'pâbânk cue ut cuan inc'a'. Mâre cuan ôb chi cristian sa' li jun cabal. Oxib xic' te'ril li cuib chic. Ut li cuib xic' te'ril li oxib chic. ' 3Mâre lâex nequec'oxla nak junes tuktûquil usilal xinc'am chak sa' ruchich'och'. Inc'a'. Tâcuânk ajcui' nabal li ch'a'ajquilal.O& 2Abanan tento tinc'ul jun li cubi ha' xbên cua. Ut li cubi ha', a'an li nimla raylal li tinc'ul. Ut yôkin chiroybeninquil li hônal a'an chi ra sa' inch'ôl toj tâcuulak xk'ehil nak tâc'ulmânk.G% 1Li Jesús quixye ajcui': -Chanchan li xinq'ue xam sa' ruchich'och' nak xinchal lâin xban nak sa' inc'aba' lâin nabal li ch'a'ajquilal tâcuânk. Nacuaj ta ac xnume' li ch'a'ajquilal a'in.$ 0Abanan li môs li inc'a' naxbânu li us xban nak inc'a' naxnau c'a'ru naraj lix patrón, li jun a'an tixc'ul ajcui' xtojbal xmâc. Abanan ca'ch'in ajcui' chiru li tixc'ul li naxnau li c'a'ru naraj lix patrón. Li ani naxnau xyâlal, mas cui'chic nabal li îk cuan sa' xbên. Ut li ani cuan xna'leb chi us, mas cui'chic li îk cuan sa' xbên chiru li jun li mâc'a' xna'leb, chan.s#_ /Li môs li naxnau c'a'ru naraj lix patrón ut chi tîc mâc'a' naxbânu, li jun a'an tâsaq'uek' chi cau."1 .Mâc'a'ak sa' xch'ôl nak tâc'ulûnk lix patrón. Ut lix patrón tixq'ue chixtojbal rix lix mâc ut tixtakla sa' xyânkeb li inc'a' useb xna'leb.V!% -Abanan cui li môs a'an inc'a' us lix na'leb, tixye sa' xch'ôl, "Lin patrón tâbâyk chi c'ulûnc". Ut tâoc chixsac'baleb li rech môsil jo' cuînk jo' ixk ut tâoc chi cua'ac, chi uc'ac ut chi calâc.f E ,Relic chi yâl tinye êre nak li patrón a'an, tixk'axtesi sa ruk' chixjunil lix jun cablal.gG +Us xak re li môs li yôk chixbânunquil lix c'anjel sa' xyâlal nak tâc'ulûnk lix patrón.D *Ut li Kâcua' quixye re: -Li môs li cuan xna'leb ut châbil, a'an li tâq'uehek' xcuanquil xban lix patrón sa' xbêneb li rech môsil. A'an chic tâq'uehok re xtzacaêmkeb sa' x-ôril.5 )Laj Pedro quixye re li Jesús: -At Kâcua', ¿ma ca'aj cui' ke lâo xaye li jaljôquil ru âtin a'an, malaj ut reheb ajcui' chixjunileb li tenamit?-2] (Jo'can ajcui' lâex yo'on cuânkex chi oybenînc xban nak inc'a' nequenau jok'e hônal tincuulak lâin li C'ajolbej. Tincuulak chi mâc'a' sa' êch'ôl, chan li Jesús.E 'Cheq'uehak retal a'in: Cui ta naxnau li yucua'bej sa' li cab jok'e hônal re li k'ojyîn tol-êlk laj êlk', tâyo'lek raj ut inc'a' raj tixcanab chi elk'ac li c'a'ru cuan sa' li rochoch.xi &Us xak reheb li môs li yôkeb chiroybeninquil lix patrón, usta tuktu k'ojyîn malaj ut sakêuc re tâcuulak.{ %Us xak reheb li môs li yôqueb chiroybeninquil lix patroneb. Nak tâcuulak li patronej, tixtauheb chi ajôqueb ru. Relic chi yâl ninye êre li patronej tixcauresi rib ut tixchunubeb lix môs sa' mêx ut a'an ajcui' tâq'uehok re lix tzacaêmkeb.7 $Chanchanakex li môs li yôqueb chiroybeninquil lix patroneb nak tâsuk'îk chak sa' junak sumlâc. Nak tixtoch' li puerta, sa' junpât te'xte chiru.   #Checauresihak êrib. Yôkex chiroybeninquil li Kâcua'. Chanchanakex li môs li lochlo xxam ut yô chiroybeninquil lix patrón.[/ "Jo'can nak chenauhak nak bar cuan cui' lê biomal, aran ajcui' cuânk lê c'a'ux.a; !C'ayihomak li c'a'ru cuan êre ut sihomak reheb li mâc'a' cuan reheb re nak cuânk êbiomal sa' choxa. Aran inc'a' na-oc laj êlk' chi elk'ac chi moco namaxen. Q'uehomak êch'ôl chirix li biomal li inc'a' na-oso'.) Mexxucuac ex cualal inc'ajol. Usta inc'a' q'uihex, abanan lê yucua' cuan sa' choxa c'ojc'o xch'ôl chixq'uebal êre lix nimajcual cuanquilal. Abanan lâex têsic' lix nimajcual cuanquilal li Dios ut chixjunil li c'a'ak re ru a'in talajq'uehek' êre chok' xtz'akob.  Lê yucua' li cuan sa' choxa naxnau li c'a'ru nequeraj ru. Li inc'a' neque'xpâb li Dios, ca'aj cui' lix tzacaêmkeb neque'xc'oxla.D Jo'can ut nak inc'a' yôk êc'a'ux chirix lê cua êruc'a.<q Ut cui li Dios naxq'ue lix ch'ina'usal li pim li cuan junpât ajcui' ut cuulaj q'uebilak sa' xam, ¿ma toja' ta chic lâex inc'a' textikib? Lâex inc'a' nequexpâban chi tz'akal.nU Q'uehomak retal li utz'u'uj chanru nak neque'q'ui chi inc'a' neque'c'anjelac chi moco neque'quemoc. A'ut lâin tinye êre, usta c'ajo' xchak'al ru lix tikibanquil laj Salomón, abanan inc'a' quixtau xchak'al ru li utz'u'uj a'in.pY Cui inc'a' nequexru xbânunquil li c'a'ak re ru a'in, ¿c'a'ut nak nequetacuasi êrib chixc'oxlanquil?X ) ¿Ani êre lâex târûk tixtik ru lix yu'am usta naxtacuasi rib xc'oxlanquil?  Cheq'uehak retal li xul li neque'rupupic chiru choxa. Eb a'an inc'a' neque'au, chi moco neque'k'oloc, chi moco neque'xxoc xcuaheb chi moco cuan xc'ulanquil xtzacaêmkeb. Abanan li Dios naxq'ue xtzacaêmkeb. ¿Ma toja' ta chic lâex inc'a' tixq'ue êtzacaêmk?k O Li kayu'am, a'an k'axal lok' chiru li katzacaêmk. Ut li katibel, a'an k'axal lok' chiru li kak'.B } Ut li Jesús quixye reheb lix tzolom: -Mixic êch'ôl chixc'oxlanquil chanru nak tênumsi li cutan junjûnk, chi moco riq'uin li c'a'ru têtzaca chi moco riq'uin lix tikibanquil êrib.  Lâin ninye êre: jo'ca'in naxc'ul li naxc'ûla xbiomal sa' ruchich'och' ut riq'uin li Dios mâc'a' xbiomal, chan li Jesús.! Abanan li Dios quixye re, "Abi, at jip aj cuînk. Chiru a k'ojyîn a'in tatcâmk. Ut chixjunil li xocxo âban, ¿ani aj e tâcanâk cui'?")K Ut tinye: "Us xak cue. Cuan nabal c'a'ru cue xocxo inban re tinnumsi nabal chihab. Anakcuan tinhilânk, tincua'ak, tin-uc'ak, ut tâsahok' sa' inch'ôl", chan.iK Ut quixye, "Ninnau c'a'ru tinbânu. Tinpo' li rochochil li ru li cuacuîmk li cuanqueb. Ut tinyîb chic jalan nînk chok' rêkaj. Ut chi sa' a'an tinxoc chixjunil li ru li cuacuîmk jo' ajcui' chixjunil li c'a'ru cuan cue."zm Qui-oc chixc'oxlanquil ut quixye sa' xch'ôl, "¿C'a'ru tinbânu? Mâc'a' chic xna'aj li ru li cuacuîmk", chan./ Ut quixye ajcui' jun li jaljôquil ru âtin reheb. Quixye: -Cuan jun li cuînk biom. Cuan jun xch'och' châbil ut nabal li acuîmk na-el chi sa'.?w Ut quixye ajcui' reheb chixjunileb li cuanqueb aran: -Q'uehomak retal li c'a'ru têbânu. Inc'a' yôkex chixrahinquil ru li biomal, xban nak moco riq'uin ta kabiomal yo'yôco, chan.+ A'ut li Jesús quixye re: -At cuînk, lâin inc'a' xakabanbilin chi rakoc âtin sa' êbên chi moco xakabanbilin chixjachinquil lê jun cablal.`9 Jun li cuînk quiâtinac chak sa' xyânkeb li q'uila tenamit ut quixye re li Jesús: -At tzolonel, ye re li cuas nak xjachak li jun cablal li quicanabâc chok' ke ut xq'uehak cue li jo' q'uial tintz'ak lâin, chan.s_ xban nak li Santil Musik'ej tixc'utbesi chêru sa' li hônal a'an chanru texsumênk cui', chan li Jesús.y Nak texc'amek' chiruheb li neque'taklan sa' li cab li neque'xch'utub cui' ribeb laj judío, malaj ut chiruheb laj rakol âtin ut chiruheb li cuanqueb sa' xcuanquil, inc'a' yôkex chixc'oxlanquil li c'a'ru texsumênk cui' malaj ut li c'a'ru têye,~+ Li ani tâhobok cue lâin li C'ajolbej, tâcuyek' xmâc xban li Dios. Abanan li ani tâmajecuânk re li Santil Musik'ej inc'a' tâcuyek' xmâc.z}m Ut li ani tâtz'ektânânk cue chiruheb li tenamit, lâin tintz'ektâna ajcui' a'an chiruheb lix ángel li Dios.| Lâin tinye êre nak li ani naxye chiruheb li tenamit nak niquinixpâb, lâin tinye chiruheb lix ángel li Dios nak a'an cualal inc'ajol.G{ Jo'can ajcui' li rismal lê jolom ajlanbileb chixjunil xban li Dios. Jo'can nak mexxucuac chiruheb li xic' neque'iloc êre xban nak lâex k'axal terto êtz'ak chiruheb nabal chi tzentzeyul.z) ¿Ma inc'a' ta bi' nac'ayîc ôb chi tzentzeyul chi cuib centavo? K'axal cubenak xtz'ak, abanan mâ jun reheb a'an nasach sa' xch'ôl li Dios.>yu Lâin tinye êre ani li tento têxucua ru. Chexucuâk ru li Dios li naru târisi xyu'am li junjûnk ut cuan xcuanquil chixtaklanquil li âmej sa' xbalba. A'an li tento têxucua ru. x Ex cuamîg, lâin ninye êre nak mexxucuac chiruheb li ani te'raj camsînc êre xban nak mâc'a' naru te'xbânu riq'uin lê râm.@wy Mâc'a' naru nayeman sa' cab chi mukmu chiru k'ojyîn chi inc'a' ta tâêlk resil chi cutanquil. Ut mâc'a' naru nayeman chi hasbanbil sa' cab chi inc'a' ta tâabîk resil yalak bar.tva Mâc'a' naru na-uxman chi mukmu chi inc'a' ta tâc'utûnk. Mâc'a' cuan chi mukmu chi inc'a' ta tâna'ek'.du C Nak yôqueb chi ch'utlâc li q'uila mil chi tenamit, yôqueb chixtiquisinquil ribeb. Li Jesús qui-oc chi âtinac riq'uineb lix tzolom xbên cua ut quixye: -Mêbânu jo' neque'xbânu laj fariseo. A'aneb aj ca' pac'al u.otW 6Yôqueb chi patz'oc re li Jesús yal re rilbal ma tixye junak âtin inc'a' us re nak târûk te'xjit.)sK 5Ut nak quirake' chixyebal eb li âtin a'in, c'ajo' nak que'josk'o' eb laj tzolol chak'rab ut eb laj fariseo. Que'oc chixch'i'ch'i'inquil ut nabal li c'a'ak re ru yôqueb chixpatz'bal re.Yôqueb chi patz'oc re li Jesús yal re rilbal ma tixye junak âtin inc'a' us re nak târûk te'xjit.`r9 4Ra châlel sa' êbên lâex, aj tzolol chak'rab, xban nak nequemuk lix yâlal chiruheb li tenamit. Lâex inc'a' nequepâb li Dios, chi moco nequecanabeb chi pâbânc li neque'raj raj pâbânc, chan li Jesús reheb.Aq{ 3Yâl nak lâex textojok rix lix camiqueb a'an. Tâticlâk riq'uin lix camic laj Abel ut toj riq'uin lix camic laj Zacarías li quicamsîc chiru nebâl chixc'atk li templo ut li artal.|pq 2Ut anakcuan lâex chic textojok rix lix camiqueb chixjunileb li profeta chalen chak sa' xticlajic li ruchich'och'.Bo} 1Li Dios, a'an cuan xna'leb. Jo'can nak quixye, "Lâin tintaklaheb li profeta ut eb li apóstol riq'uineb. Sa' xyânkeb a'an cuan têcamsiheb, ut cuan ajcui' têtâkeheb re xchapbaleb." z~{}}|{zjyxxUww6vv uss+rr q^onnPmll>-==4<<;;:: 88)77b66D554r3g221107/c..-O,,d++c*s))b((#''/&%%/$$F##]"!! si;unyQ#_7S [ =5#oJzW-#Abanan sa' eb li cutan tâchâlk, li xc'ulubeb cuaclîc cui'chic chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak, inc'a' chic te'sumlâk chi moco te'sumubâk.xVi"Quichak'oc li Jesús ut quixye reheb: -Eb li cuanqueb sa' ruchich'och' anakcuan neque'sumla ut neque'sumubâc.0UY!Sa' xcuaclijiqueb li camenak chi yo'yo, nak te'cuaclîk eb a'an, ¿ani aj ixakil tâcanâk cui' li ixk a'an xban nak cuukub lix bêlom quicuan? chanqueb re li Jesús.!T= Ut quicam ajcui' li ixk.S3Ut jo'can cui'chic li rox îtz'inbej. Li ixk quicuan chok' rixakil li cuukub chi cuînk ut mâ jun reheb quicuan ralal xc'ajol riq'uin li ixk a'an.RUt quic'ame' li ixk xban li rîtz'in li camenak ut quicam ajcui' li cuînk a'an ut chi moco a'an quicuan ralal xc'ajol riq'uin li ixk.yQkQue'cuan cuukub li cuînk rîtz'ineb rib. Li asbej quixc'am rixakil ut quicam chi inc'a' quicuan ralal xc'ajol. P-At tzolonel, laj Moisés quixtz'îba jun li chak'rab chok' ke. Naxye chi jo'ca'in: Cui junak cuînk tâcâmk ut mâ jun li ralal xc'ajol tâcuânk, tâsumlâk li rîtz'in li camenak riq'uin li xmâlca'an re nak tâcuânk ralal xc'ajol sa' xc'aba' li camenak.&OECuanqueb cuib oxib laj saduceo que'cuulac riq'uin li Jesús. Eb a'an inc'a' neque'xpâb nak te'cuaclîk cui'chic chi yo'yo li camenak. Que'xye re li Jesús:-NSUt mâ jun âtin que'xtau re târûk te'xye nak cuan xmâc. Ut que'sach xch'ôleb xban li âtin li que'sumêc cui' xban li Jesús. Jo'can nak mâc'a' chic que'xye.MUt li Jesús quixye reheb: -Tojomak re li acuabej li c'a'ru re li acuabej, ut tojomak re li Dios li c'a'ru re li Dios, chan.-LSC'ut junak li tumin chicuu. ¿Ani aj e li jalam ûch li cuan chiru? Ut, ¿ani aj c'aba' li tz'îbanbil chiru? chan. Eb a'an que'chak'oc ut que'xye: -Re li acuabej.jKMLi Jesús quixnau nak aj balak'eb. Jo'can nak quixye reheb: -¿C'a'ut nak nequeraj xyalbal cuix?zJmYe ke c'a'ru naxye li chak'rab. ¿Ma us takaq'ue li katoj re laj César li acuabej malaj ut inc'a'? chanqueb re.qI[Xban a'an nak que'xye re chi jo'ca'in: -At tzolonel, nakanau nak lâat yâl nacat-âtinac ut sa' xyâlal nacac'ut lix yâlal chiruheb li tenamit. Inc'a' nacasic' ru ani nacara. Sa' xyâlal nacac'ut chiruheb li c'a'ru naraj li Dios./HWEb laj tz'îb ut eb li xbênil aj tij yôqueb chixq'uebal retal jok'e tz'akal târûk te'xchap li Jesús. Ut que'xtaklaheb aj q'uehol etal riq'uin. Laj q'uehol etal que'xbânu ribeb nak tîqueb xch'ôl yal re rilbal cui tixye junak âtin re nak târûk te'xchap ut te'xc'am riq'uin li acuabej.WG'Eb laj tz'îb ut eb li xbênil aj tij que'xtau ru nak reheb a'an quixye li jaljôquil ru âtin a'in ut que'raj raj xchapbal sa' li hônal a'an. Abanan inc'a' que'ru xban nak que'xucuac chiruheb li tenamit.F#Li ani tât'anek' sa' xbên li pec a'in, tixtoch'i rib. Coc' puc' tâcanâk. Ut ani sa' aj bên tât'anek' li pec a'in, xujinbil tâcanâk.sE_Li Jesús quirileb ut quixye reheb: -¿C'a'ru naraj naxye a'in li tz'îbanbil sa' li Santil Hu, li que'xye li profeta chicuix? Li pec li que'xtz'ektâna laj cablanel, a'an li k'axal lok' li quiq'uehe' chok' xxuc li cab. (Sal. 118:22)_D7Tâchâlk ut tixcamsiheb laj ilol re li racuîmk ut jalan chic aj e tixq'ue li jun sîr chi uvas, chan li Jesús. Nak que'rabi li quixye li Jesús, eb a'an que'xye: -Inc'a' taxak chic'ulmânk chi jo'can, chanqueb.4CaQue'risi sa' li na'ajej a'an ut que'xcamsi. ¿C'a'ru nequeye lâex? ¿C'a'ru tixbânu laj êchal re li acuîmk riq'uineb li cuînk a'in? Lâin tinye êre c'a'ru tixbânu.(BIQue'ril nak yô chi cuulac li ralal, ut que'xye chi ribileb rib: -A'an li tâêchanînk re li na'ajej. Kacamsihak, chanqueb, re nak lâo chic toêchanînk re.=As Tojo'nak laj êchal re li ch'och' quixye: -¿C'a'ru tinbânu anakcuan? Tintakla li cualal li k'axal raro inban. Nak te'ril li cualal, mâre te'xc'ul sa' xyâlal, chan sa' xch'ôl.@ Ut laj êchal re li ch'och' quixtakla cui'chic jun lix môs. Ut eb li cuînk k'axal ra que'xbânu re ut que'xcut chirix li na'ajej a'an./?W Laj êchal re li acuîmk quixtakla jun chic lix môs riq'uineb. Ut jo'can ajcui' que'xbânu re a'an. Que'xhob ut que'xsac' ut quisuk'i a'an chi mâc'a' que'xq'ue re.> Nak quicuulac xk'ehil xsic'bal ru li acuîmk, laj êchal re quixtakla jun lix môs riq'uineb li cuînk chixc'ulbal li jo' q'uial ru li racuîmk li tâtz'ak a'an. Abanan eb li cuînk que'xchap li môs ut que'xsac'. Ut quisuk'i chi mâc'a' que'xq'ue re._=7 Ut li Jesús qui-oc chixyebal reheb li tenamit li jaljôquil ru âtin a'in: Jun li cuînk quirau jun sîr li racuîmk uvas. Quixq'ue chi to' riq'uineb li cuînk aj c'alom. Ut cô sa' jalan tenamit ut najt quisach.<Ut li Jesús quixye reheb: -Chi moco lâin tinye êre ani xq'uehoc incuanquil chixbânunquil li c'a'ru ninbânu, chan reheb.m;SJo'can nak que'chak'oc ut que'xye re li Jesús: -Lâo inc'a' nakanau ani xtaklan chak re, chanqueb.8:iUt cui takaye nak cuînk xtaklan chak re, chixjunileb li tenamit toe'xcamsi chi pec xban nak eb a'an neque'xpâb nak laj Juan, a'an tz'akal profeta, chanqueb chi ribileb rib.29]Ut que'oc chixyebal chi ribileb rib: -¿C'a'ru takasume cui'? Cui takaye nak li Dios xtaklan chak re, a'an tixye ke c'a'ut nak inc'a' xkapâb li c'a'ru quixye laj Juan.8}¿Ani quitaklan chak re laj Juan chi cubsînc ha'? ¿Ma li Dios malaj ut cuînk quitaklan chak re? chan li Jesús reheb._77Li Jesús quixye reheb: -Lâin tincuaj ajcui' patz'oc êre. Têsume li tinpatz' êre.6}Ut que'xye re: -¿Ani xtaklan âcue chixbânunquil li c'a'ru yôcat chixbânunquil? ¿Ani xq'uehoc âcuanquil? chanqueb.p5 [Sa' jun li cutan li Jesús yô chixch'olobanquil xyâlal li colba-ib chiruheb li tenamit li cuanqueb sa' li templo, nak que'cuulac riq'uineb li xbênil laj tij ut eb laj tz'îb rochbeneb li xakabanbileb chi c'anjelac sa' li templo.470Abanan inc'a' que'xtau chanru te'xbânu xban nak chixjunileb li tenamit yôqueb chixq'uebal xch'ôleb chirabinquil li c'a'ru yô chixyebal li Jesús.^35/Ut rajlal cutan yô chixch'olobanquil xyâlal sa' li templo. Eb li xbênil aj tij, ut eb laj tz'îb ut eb li neque'taklan sa' xyânkeb laj judío yôqueb chixc'ûbanquil chanru nak te'xcamsi.Abanan inc'a' que'xtau chanru te'xbânu xban nak chixjunileb li tenamit yôqueb chixq'uebal xch'ôleb chirabinquil li c'a'ru yô chixyebal li Jesús.A2{.Quixye reheb: -Tz'îbanbil retalil sa' li Santil Hu chi jo'ca'in: Li cuochoch a'in re te'tijok cui' li tenamit. Abanan lâex xeq'ue li templo chok' xna'ajeb laj êlk', chan li Jesús.1 -Nak qui-oc sa' li templo, li Jesús qui-oc chixyolesinquileb chirix cab li yôqueb chi c'ayînc ut li yôqueb chi lok'oc aran.t0a,Te'xjuq'ui lê tenamit ut te'xt'an, jo'queb ajcui' chixjunileb li cuanqueb aran. Mâ jun chic li pec tâcanâk sa' xna'aj. Têc'ul chi jo'can xban nak lâex inc'a' xeq'ue retal nak li Dios xc'ulun êriq'uin chêcolbal, chan li Jesús.I/ +Tâcuulak xk'ehil nak eb li xic' neque'iloc êre te'châlk chi pletic êriq'uin. Te'xsut rix lê tenamit. Te'xq'ue ribeb chi xjun sutam lê tenamit ut lâex mâ bar chic târûk têcol êrib.U.#*Ut quixye: -¡Cui ta lâex aj Jerusalén nequenau xq'uebal retal ani târûk tâq'uehok tuktûquil usilal sa' eb li cutan a'in, us raj! Aban anakcuan toj mukmu chêru. Jo'can nak inc'a' nequetau xyâlal.M-)Nak cuulac re Jerusalén, li Jesús quiyâbac chirilbal li tenamit.4,a(Li Jesús quichak'oc ut quixye reheb: -Lâin ninye êre nak cui eb lin tzolom te'xcanab xq'uebal inlok'al, a' chic li pec te'xjap re chixq'uebal inlok'al, chan li Jesús. +'Ut cuanqueb laj fariseo sa' xyânkeb li q'uila tenamit que'xye re: -At tzolonel k'useb lâ tzolom, ye reheb nak te'xcanab âtinac.-3*_&Que'xye: -Osobtesinbil taxak li rey li xchal sa' xc'aba' li Kâcua'. Ut cuânk taxak li tuktûquilal sa' choxa. Lok'oninbil taxak li Kâcua' li cuan sa' choxa, chanqueb.i)K%Cuulaqueb re Jerusalén. Yôqueb chak chi cubec sa' li tzûl Olivos ut chixjunileb li yôqueb chixtâkenquil li Jesús que'oc chixjapbal reheb xban xsahil xch'ôleb. Ut que'xlok'oni li Dios xbaneb li milagro li quilaje'ril.-(S$Nak yô chi xic li Jesús, nabaleb li cristian que'xhel lix t'icreb sa' be bar tânumek' cui' li Jesús jo' c'aynakeb xbânunquil nak nacuulac junak nim xcuanquil.~'u#Ut que'xc'am li ch'ina bûr riq'uin li Jesús. Que'xq'ue li t'icr chirix ut que'xtenk'a li Jesús chi takec' chirix.c&?"Eb lix tzolom li Jesús que'chak'oc ut que'xye: -Li Kâcua' tâajok ru li bûr, chanqueb. % !Nak yôqueb chixhitbal li ch'ina bûr, eb laj êchal re que'xpatz' reheb: -¿C'a'ut nak yôquex chixhitbal li kabûr? chanqueb.W$' Que'côeb lix tzolom li Jesús cuib ut que'xtau chixjunil jo' quiyehe' reheb.#Ut cui ani napatz'oc êre c'a'ut nak yôquex chixhitbal, têye re nak li Kâcua' tâajok ru li ch'ina bûr, cha'akex, chan li Jesús.L"Quixye reheb: -Ayukex sa' li ch'ina tenamit a'an li cuan chi nach'. Ut nak texcuulak têtau jun li ch'ina bûr bac'bo. Li ch'ina bûr a'an toj mâ ani nabêc chirix. Têhit ut têc'am chak arin.!%Cuulaqueb re sa' li cuib chi tenamit Betfagé ut Betania. Nach' cuanqueb riq'uin li tzûl Olivos nak li Jesús quixtaklaheb cuib lix tzolom._ 7Nak ac xye li jaljôquil ru âtin a'in, li Jesús qui-oc cui'chic chi xic Jerusalén. Ut c'amomakeb chak li xic' neque'iloc cue li inc'a' neque'raj nak tin-oc chok' xreyeb. Ut chicuu ajcui', têcamsiheb, chan li rey.H Li rey quixye reheb: -Lâin ninye êre nak li ani cuan nabal c'a'ru re, tâq'uehek' cui'chic nabal re; ut li ani ca'ch'in ajcui' c'a'ru re, tâisîk chiru, usta ca'ch'in ajcui' li c'a'ru re.nUEb a'an que'chak'oc ut que'xye: -At Kâcua', a'an ac cuan ajcui' lajêb chi tumin riq'uin, chanqueb.Ut li rey quixye reheb li cuanqueb aran: -Isihomak li tumin chiru ut q'uehomak re li ac cuan lajêb chi tumin riq'uin, chan.{¿C'a'ut nak inc'a' xaq'ue chi to' lin tumin? Ut lâin nak xinsuk'i, xinc'ul raj lin tumin rochben li ral, chan li rey.kOQuichak'oc li rey ut quixye: -Lâat mâc'a' nacat-oc cui'. Riq'uin ajcui' li c'a'ru xaye, tinrak âtin sa' âbên. Nacanau nak josk'in ut nacanau nak ninc'ul li tumin li inc'a' ninc'anjela ut nink'oloc bar cui' inc'a' nin-au.Xinxucuac âban xban nak ninnau nak josk'at. Nacac'ul li tumin li inc'a' nacac'anjela ut nacatk'oloc bar cui' inc'a' nacat-au, chan.jMUt quicuulac ajcui' li môs jun chic ut quixye: -Kâcua', cue' lâ tumin. Xinc'ûla sa' jun sut.ykUt li rey quixye re: -Jo'can ajcui' lâat. Châbil xabânu. Tinq'ue âcuanquil sa' xbên ôb chi tenamit, chan.jMUt quicuulac li môs jun chic ut quixye: -Kâcua', ôb chic xrala lâ tumin li xaq'ue cue, chan.ELi rey quixye re: -Lâat châbil aj c'anjel. Us xabânu. Xban nak tîc âch'ôl riq'uin li ca'ch'in xinq'ue âcue, jo'can nak tinq'ue âcuanquil sa' xbên lajêb chi tenamit, chan li rey.eCQuicuulac li xbên ut quixye re: -Kâcua', lajêb chic xrala lâ tumin li xaq'ue cue, chan.\1Abanan li cuînk quixakabâc chok' rey. Ut nak ac x-oc chok' rey, li cuînk a'an quisuk'i cui'chic sa' xtenamit ut quixtakla xbokbaleb lix môs li quixq'ueheb xtumin re xnaubal li jo' nimal ac xtau li junjûnk.OAban xic' na-ile' xbaneb lix tenamit ut nak ac xcô li cuînk, que'xtakla xtakl riq'uin li tâxakabânk re chok' rey chixyebal re: -Lâo inc'a' nakaj nak tâoc chok' karey li cuînk a'in, chanqueb.F Nak ac xic re li cuînk quixbokeb lajêb lix môs. Quixq'ue lajêb chi tumin re li junjûnk ut quixye reheb: -Yaconkex chiru li tumin a'in toja' yal jok'e tana tinsuk'îk chak lâin, chan.#? Li Jesús quixye reheb: Quicuan jun xnimal ru cuînk. Li cuînk a'an quiboke' sa' jun najtil tenamit re nak tâxakabâk chok' rey ut tâsuk'îk cui'chic.\1 Ut li Jesús quixye jun chic li jaljôquil ru âtin reheb li yôqueb chi abînc re, xban nak cuulaqueb re Jerusalén. Eb a'an que'xc'oxla nak li Jesús ac oc re chixxakabanquil lix nimajcual cuanquilal li Dios._7 Lâin li C'ajolbej xinc'ulun chixsic'bal ut chixcolbal li sachenakeb, chan li Jesús.u c Ut li Jesús quixye: -Li cuînk a'in ralal xc'ajol ajcui' laj Abraham. Anakcuan colbil chic li cuînk a'in. Nak yôqueb chi cua'ac, laj Zaqueo quixakli chiru li Jesús ut quixye re: -Kâcua', chalen anakcuan jalan chic tinbânu. Yijach lin jun cablal tinsi reheb li neba'. Ut cui cuan anihak xcuelk'a c'a'ru re, câhib cua chic xq'uial li rêkaj tinq'ue, chan.$ ANak li q'uila tenamit que'ril nak li Jesús qui-oc sa' rochoch laj Zaqueo, que'po' ut que'xye: -X-oc chi hilânc sa' rochoch jun cuînk aj mâc, chanqueb.a ;Ut laj Zaqueo quicube sa' junpât ut quixc'ul li Jesús sa' rochoch chi sa sa' xch'ôl.? wNak yô chi numec' aran, li Jesús qui-iloc takec'. Quiril laj Zaqueo ut quixye re: -At Zaqueo, cuben chak chi junpât xban nak tento nak tinhilânk sa' lâ cuochoch anakcuan, chan.)Jo'can nak cô sa' ânil chi ubej ut quitake' sa' ru'uj jun li che' sicómoro xc'aba' re nak târûk târil li Jesús xban nak aran toxnumek'.}sTâraj xnaubal ani li Jesús. Abanan xban nak k'axal nabaleb li tenamit, inc'a' quiru rilbal xban nak ca'ch'in rok.wgAran cuan jun li cuînk biom aj Zaqueo xc'aba'. Li cuînk a'an, a'an li nataklan sa' xbêneb laj titz'ol toj.H Nak quicuulac Jericó, li Jesús yô chi numec' sa' li tenamit.0Y+Ut sa' junpât qui-iloc li mutz' ut cô chirixeb. Yô chixlok'oninquil li Dios. Ut nak que'ril li c'a'ru quic'ulman, chixjunileb li tenamit que'xq'ue xlok'al li Dios.&E*Li Jesús quixye re: -Chi-ilok li xnak' âcuu. Xatq'uira xban nak xapâb nak cuan incuanquil châq'uirtesinquil, chan.Ut sa' junpât qui-iloc li mutz' ut cô chirixeb. Yô chixlok'oninquil li Dios. Ut nak que'ril li c'a'ru quic'ulman, chixjunileb li tenamit que'xq'ue xlok'al li Dios.#?)Nak quic'ame' riq'uin, li Jesús quixye re: -¿C'a'ru tâcuaj tinbânu âcue? chan. Ut li mutz' quixye: -Kâcua', tincuaj nak tâilok li xnak' cuu, chan.\1(Nak quirabi li quixye li mutz', li Jesús quixakli ut quixtakla xc'ambal li mutz'.\1'Ut eb li tenamit li yôqueb chi numec' que'oc chixk'usbal ut que'xye re: -Matchokin, chanqueb re. Abanan li mutz' k'axal cui'chic cau quixjap re ut quixye: -At ralalat xc'ajol laj David, chacuuxtâna cuu, chan.&Li mutz' quixjap re ut quixye: -¡At Jesús, ralalat xc'ajol laj David, lâat li yôco châcuoybeninquil. Chacuuxtâna taxak cuu! chan.<~s%Que'xye re nak li Jesús aj Nazaret yô chi numec'.h}I$Nak quirabi li q'uila tenamit yôqueb chi numec', li mutz' quixpatz' c'a'ru yô chi c'ulmânc.|y#Nak li Jesús yô chi cuulac Jericó, cuan jun li cuînk mutz' ru c'ojc'o chire li be. Yô chixtz'âmanquil c'a'ru re.p{Y"Ut eb lix tzolom chi tîc inc'a' que'xtau ru li quixye li Jesús xban nak ch'a'aj xtaubal ru chiruheb.z#!Ut nak acak xine'xsac' chi us, tine'xcamsi. Abanan sa' rox li cutan tincuaclîk cui'chic chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak, chan li Jesús.ay; Tink'axtesîk sa' ruk'eb li mâcua'eb aj judío. Tine'xhob, tine'xsac' ut tine'xchûba.LxTojo'nak li Jesús quixc'ameb xjuneseb lix tzolom cablaju ut quixye reheb: -Anakcuan toxic Jerusalén re nak tâtz'aklok ru chixjunil li tz'îbanbil xbaneb li profeta chicuix lâin li C'ajolbej. wK'axal nabal cui'chic li rêkaj tixc'ul sa' li ruchich'och' a'in, jo' ajcui' sa' li choxa tixc'ul li junelic yu'am, chan li Jesús.v+Li Jesús quixye: -Relic chi yâl tinye êre, li ani naxcanab li c'a'ru re sa' inc'aba' lâin, tixc'ul rêkaj. Li ani naxcanab li rochoch, lix na' xyucua', li ras rîtz'in, li rixakil, malaj ut lix coc'al sa' xc'aba' lix nimajcual cuanquilal li Dios, a'an tixc'ul rêkaj.guGLaj Pedro quixye re li Jesús: -Lâo xkacanab chixjunil li c'a'ru ke xban âtâkenquil, chan.t}Li Jesús quixye reheb: -Li c'a'ru ch'a'aj xbânunquil chiru li cuînk, chiru li Dios moco ch'a'aj ta xbânunquil, chan.swEb li que'abin re li quixye li Jesús, que'chak'oc ut que'xye: -¿Aniheb li târûk te'colek' chi jo'canan? chanqueb.SrMâmin târûk tânumek' junak nimla xul camello sa' ru junak cûx. Jo'can ajcui' li biom. Mâ jok'e târûk tâoc sa' xnimajcual cuanquilal li Dios cui ca'aj cui' lix biomal naxc'oxla, chan li Jesús.$qALi Jesús quixq'ue retal nak quiraho' sa' xch'ôl li cuînk ut quixye: -C'ajo' xch'a'ajquil chok' re junak biom oc rubel lix nimajcual cuanquilal li Dios.tpaNak quirabi li quixye li Jesús, c'ajo' nak quiraho' sa' xch'ôl li cuînk xban nak nabal lix biomal cuan.oNak quirabi li c'a'ru quixye li cuînk, li Jesús quixye re: -Jun chic toj mâji' nacabânu. C'ayi chixjunil li c'a'ru cuan âcue ut tâsi lix tz'ak reheb li neba' ut tâcuânk âbiomal sa' choxa. Nak ac xabânu a'an, tatchâlk ut tinâtâke, chan li Jesús re.~nuLi cuînk quichak'oc ut quixye: -Chixjunil a'in ac yôquin ajcui' chak chixbânunquil chalen sa' inca'ch'inal, chan.QmLâat ac nacanau c'a'ru naxye sa' li chak'rab: Matmuxuc caxâr. Mâcamsi âcuas âcuîtz'in. Mat-elk'ac. Matyo'oban tic'ti' chirix âcuas âcuîtz'in. Cha-oxlok'i lâ na' âyucua', chan li Jesús re.lLi Jesús quixye re: -¿C'a'ut nak nacaye châbil cue cui inc'a' nacanau anihin lâin? Jun ajcui' li châbil ut a'an li Dios.Hk Jun li cuînk nim xcuanquil sa' xyânkeb laj judío quiâtinac riq'uin li Jesús ut quixye re: -At châbil tzolonel, ¿c'a'ru târûk tinbânu re nak tincuêchani li yu'am chi junelic? chan.%jCRelic chi yâl tinye êre li ani inc'a' k'un xch'ôl chinpâbanquil jo'queb li coc'al a'in, a'an inc'a' tâoc rubel lix nimajcual cuanquilal li Dios, chan.6ieUt li Jesús quixbokeb lix tzolom riq'uin ut quixye reheb: -Canabomakeb li coc'al chi châlc cuiq'uin. Mêram chiruheb xban nak reheb a'an lix nimajcual cuanquilal li Dios.hSa' jun li cutan cuanqueb li que'xc'am chak lix coc'aleb riq'uin li Jesús re nak tixq'ue li ruk' sa' xbêneb ut târosobtesiheb. Ut eb lix tzolom li Jesús que'xq'ue retal nak que'c'ame' chak li coc'al riq'uin ut que'oc chixk'usbaleb lix na' xyucua'eb.g Lâin ninye êre nak laj titz'ol toj, a'an li quisuk'i sa' rochoch chi tîcobresinbil chic lix ch'ôl. Ut laj fariseo inc'a', xban nak li ani naxnimobresi rib, a'an tâcubsîk xcuanquil. Ut li ani naxcubsi rib, a'an tâq'uehek' xcuanquil, chan li Jesús.Mf Abanan laj titz'ol toj najt quixq'ue chak rib ut quixxulub lix jolom. Yô chixtenbal li re xch'ôl chi ruk' xban xrahil xch'ôl ut quixye: -At inDios, lâin aj mâc. Chacuuxtâna taxak cuu, chan.*eM Ca' sut ninbânu in-ayûn chiru li jun xamân. Ut rajlal ninq'ue li junjûnk sa' xlajêtkil re chixjunil li jo' q'uial li ninc'ul, chan laj fariseo sa' lix tij.d Laj fariseo quixxakab rib ut quitijoc chi cau xyâb xcux ut quixye: -At inDios, lâin ninbantioxi châcuu nak mâcua'in jo'queb li jun ch'ol chic. A'an eb aj êlk'eb, aj bânuhom mâusilal, ut aj muxuleb caxâr. Lâin mâcua'in jo' laj titz'ol toj a'an.ocW Cuib li cuînk côeb sa' li templo chi tijoc. Li jun, a'an aj fariseo. Ut li jun chic aj titz'ol toj.b/ Ut li Jesús quixye jun chic li jaljôquil ru âtin reheb li neque'xc'oxla nak châbileb ut neque'xtz'ektânaheb li jun ch'ol chic. Quixye reheb:qa[Lâin tinye êre nak li Dios tixcoleb chi junpât. Abanan lâin ninc'oxla, ¿jarub ta cui' li cauhakeb xch'ôl sa' lix pâbâl? Ut, ¿jarubeb ta cui' li yôkeb chi tijoc nak tinc'ulûnk cui'chic sa' ruchich'och' lâin li C'ajolbej?5`c¿Ma toja' ta chic li Dios inc'a' tixcoleb li sic'bileb ru xban? ¿Ma tâbâyk ta bi' chixsumenquil li c'a'ru te'xtz'âma li neque'yâban re lix c'aba' chi k'ek chi cutan?Y_+Ut li Kâcua' quixye reheb: -Q'uehomak retal c'a'ru quixye laj rakol âtin li inc'a' tîc xch'ôl. Usta inc'a' tîc xch'ôl, laj rakol âtin quixtenk'a li xmâlca'an re nak inc'a' chic tâch'i'ch'i'îk xban.1^[Abanan xban nak yôquin chi titz'c chirabinquil li ixk a'in, tinrak âtin sa' xbêneb li xic' neque'iloc re. Mâre yôk chinch'i'ch'i'inquil junelic, chan sa' xch'ôl.]5Ut laj rakol âtin inc'a' quiraj. Abanan mokon quixye sa' xch'ôl: -Lâin inc'a' ninxucua ru li Dios chi moco eb li cuînk ninq'ueheb sa' xnak' cuu.|\qUt quicuan ajcui' sa' li tenamit a'an jun li xmâlca'an cuan jun lix ch'a'ajquilal. Rajlal yô chi xic riq'uin laj rakol âtin chixtz'âmanquil lix tenk'anquil ut naxye re: -Bânu usilal, charak âtin sa' xbêneb li xic' neque'iloc cue, chan. [Quixye reheb: Sa' jun li tenamit quicuan jun aj rakol âtin inc'a' naxxucua ru li Dios, chi moco naxq'ue sa' xnak' ru li cristian.Z +Li Jesús quixye li jaljôquil ru âtin a'in reheb lix tzolom re xc'utbal chiruheb nak tento te'tijok junelic ut inc'a' tâch'inânk xch'ôleb.UY#%Eb lix tzolom que'xpatz' re: -¿Bar tâc'ulmânk li yôcat chixyebal? chanqueb. Ut li Jesús quixye reheb: -Lâex nequenau nak bar cuan cui' junak li camenak, aran ajcui' te'ch'utlâk eb li so'sol, chan.X3$Cuânkeb cuib chi cuînk sa' li c'alebâl, jun aj pâbanel ut li jun chic mâcua' aj pâbanel. Laj pâbanel tâc'amek' xban li Dios ut li jun chic, li mâcua' aj pâbanel, tâcanabâk, chan li Jesús.Eb lix tzolom que'xpatz' re: -¿Bar tâc'ulmânk li yôcat chixyebal? chanqueb. Ut li Jesús quixye reheb: -Lâex nequenau nak bar cuan cui' junak li camenak, aran ajcui' te'ch'utlâk eb li so'sol, chan.SW#Ut cuib li ixk yôkeb chi que'ec sa' jun li que'leb, jun aj pâbanel ut li jun chic mâcua' aj pâbanel. Ut laj pâbanel tâc'amek' xban li Dios ut li jun chic li mâcua' aj pâbanel, a'an tâcanabâk.uVc"Ut tinye ajcui' êre: Sa' li hônal a'an nak tinc'ulûnk, cuânkeb cuib yôkeb chi cuârc sa' jun chi cuarib. Jun aj pâbanel ut jun mâcua'. Laj pâbanel tâc'amek' xban li Dios ut li jun chic li mâcua' aj pâbanel, a'an tâcanabâk.U/!Li ani târaj xcolbal rix lix yu'am arin sa' ruchich'och', tâsachk chiru. Ut li ani tâsachk lix yu'am chiru, a'an tâcuânk xyu'am chi junelic.YT+ Chijulticok' êre li c'a'ru quixc'ul li rixakil laj Lot nak quiraj raj suk'îc.XS)Sa' li cutan nak tinc'ulûnk, li ani cuânk chak sa' xbên li rochoch ut li c'a'ru re cuânk sa' li cab, micube chak chixxocbal. Jo'can ajcui' li cuânk chak sa' c'alebâl, inc'a' tâsuk'îk sa' li rochoch.uRcJo'can ajcui' tâc'ulmânk nak tinc'ulûnk cui'chic lâin li C'ajolbej. Mâc'a'ak sa' xch'ôleb li tenamit.%QCAbanan sa' li cutan nak laj Lot qui-el sa' li tenamit Sodoma, nak mâc'a' sa' xch'ôleb, quichal chak sa' choxa xam ut azufre ut quilajxsacheb chixjunileb.iPKTâc'ulmânk jo' quic'ulman sa' eb li cutan nak laj Lot toj cuânk sa' ruchich'och'. Chixjunileb yôqueb chi tzacânc ut yôqueb chi uc'ac. Yôqueb chi lok'oc ut yôqueb chi c'ayînc. Yôqueb chi âuc ut yôqueb chi cablac.*OMSa' eb li cutan a'an li tenamit yôqueb chi cua'ac ut yôqueb chi uc'ac. Yôqueb chi sumlâc ut yôqueb chi sumubânc toj quicuulac xk'ehil nak laj Noé qui-oc sa' li jucub cab. Nak mâc'a' sa' xch'ôleb quichal li but'i ha' ut quilajxsacheb chixjunileb li inc'a' que'oc sa' li jucub cab.$NAJo' quic'ulman sa' eb li cutan nak toj cuânk laj Noé sa' ruchich'och', jo'can ajcui' tâc'ulmânk nak tâcuulak xk'ehil lin c'ulunic lâin li C'ajolbej. M Abanan tento nak lâin li C'ajolbej tinrahobtesîk ut tintz'ektânâk xbaneb li cuanqueb sa' ruchich'och' sa' eb li cutan a'in..LUSa' xk'ehil lin c'ulunic lâin li C'ajolbej chanchanakin li rak' câk nak narepoc chak ut naxcutanobresi chixjunil ru li choxa. Lâin moco chi mukmu ta tinc'ulûnk.lKQUt te'xye êre, "cue' arin" malaj ut "cuan toj le'". Abanan mexxic chirilbal chi moco têtâkeheb.J'Ut li Jesús quixye reheb lix tzolom: -Tâcuulak xk'ehil nak lâex têra ru rilbal lin c'ulunic lâin li C'ajolbej, abanan inc'a' têril cuu.IChi moco te'xye, "cuan arin" chi moco te'xye, "le' cuan", xban nak lix cuanquilal li Dios ac cuan sa' êyânk lâex, chan.aH;Eb laj fariseo que'xpatz' re li Jesús jok'e tâchâlk lix nimajcual cuanquilal li Dios. Li Jesús quichak'oc ut quixye reheb: -Lix cuanquilal li Dios moco cuânk ta retalil lix c'ulunic re nak tênau jok'e xk'ehil.^G5Tojo'nak quixye re li cuînk: -Xaklin ut tatxic. Xatq'uira xban nak xatpâban, chan.aF;¿Ma ca'aj cui' li jun a'in li mâcua' aj judío xsuk'i chixlok'oninquil li Dios? chan.rE]Quixye li Jesús: -¿Ma mâcua' ta bi' lajêb chi cuînk li xinq'uirtesi? ¿Bar cuanqueb li belêb chic?[D/Quixcuik'ib rib chiru li Jesús ut quixbantioxi chiru. Li cuînk a'an aj Samaria.C}Jun reheb li cuînk quiril nak quiq'uira, quisuk'i riq'uin li Jesús ut yô chixlok'oninquil li Dios chi cau xyâb xcux.B+Nak quirileb li Jesús quixye reheb: -Ayukex riq'uineb laj tij ut c'utumak chak êrib chiruheb, chan reheb. Ut nak yôqueb chi xic, que'q'uira.cA? Ut que'xjap reheb chixyebal: -At Jesús, at aj tzolonel, chacuuxtâna taxak ku, chanqueb.@ Nak yô chi cuulac sa' jun li c'alebâl, que'chal chixc'ulbal lajêb li cuînk saklep rixeb. Eb a'an najt que'xakli riq'uin li Jesús.~?u Nak yô chi xic Jerusalén, li Jesús quinume' sa' li na'ajej li neque'xc'ul cui' rib li tenamit Samaria ut Galilea.V>% Jo'can ajcui' lâex. Nak ac xebânu li xextaklâc cui', cheyehak: "Lâo aj c'anjel châcuu. Ca'aj cui' li jo' q'uial xoâtakla cui' xkabânu. Jo'can nak mâbantioxi chiku", cha'akex, chan li Jesús reheb.g=G ¿Ma tixbantioxi re lix môs nak quixbânu li quitaklâc xbânunquil? Lâin ninye nak inc'a'. <Inc'a'. Tâyehek' ban re: "Chac'ûb cuan intzacaêmk ut chatc'anjelak chicuu. Nak acak xinrake' chi cua'ac, naru tatcua'ak lâat."[;/Kayehak nak junak êre cuan xmôs yôk chak chi c'alec malaj ut chi iloc quetômk. Nak acak xchoy lix c'anjel lix môs, tâsuk'îk sa' cab. ¿Ma tâyehek' ta bi' re xban lix patrón, "Ocan, c'ojlan ut cua'in"?_:7Ut li Kâcua' quixye reheb: -Usta ca'ch'in ajcui' lê pâbâl cuan jo' li riyajil li mostaza, târûk raj têye re li che' a'in, "Mich' âcuib ut au âcuib sa' li palau" ut li che' tixbânu raj jo' têye re, chan.}9sEb li apóstol que'xye re li Kâcua': -At Kâcua', choâtenk'a taxak re nak cuânk kapâbâl chi tz'akal, chanqueb.38_Usta tâmâcobk châcuu cuukubak sut chiru li jun cutan ut cuukub sut tixpatz' xcuybal châcuu ut tixye nak inc'a' chic tixbânu, tento nak tâcuy xmâc, chan li Jesús."7=Cheq'uehak retal chanru lê na'leb. Cui tâmâcobk châcuu lâ cuas âcuîtz'in, chak'usak. Ut cui tâyot'ek' xch'ôl ut tixjal xc'a'ux, chacuyak xmâc.06YK'axal raj us chok' re a'an nak tâcutek' sa' xchamal li palau chi bac'bo junak nimla pec chi xcux chiru nak tixpo' xch'ôl junak li toj k'un xch'ôl sa' lix pâbâl.5 Li Jesús quixye reheb lix tzolom: -Junelic cuan li po'oc ch'ôl. Abanan raylal châlel sa' xbên li ani tixpo' xch'ôl li ras rîtz'in.S4A'ut laj Abraham quixye re: -Cui inc'a' neque'rabi li quixye laj Moisés ut eb li profeta, inc'a' ajcui' te'pâbânk usta tâcuaclîk cui'chic chi yo'yo junak sa' xyânkeb li camenak, chan laj Abraham.3/Quichak'oc li biom ut quixye: -Inc'a' tz'akal a'an, Kâcua' Abraham. Abanan cui junak camenak tâcuaclîk cui'chic chi yo'yo ut tâxic riq'uineb, te'yot'ek' raj xch'ôl ut te'xjal raj xc'a'uxeb, chan.A'ut laj Abraham quixye re: -Cui inc'a' neque'rabi li quixye laj Moisés ut eb li profeta, inc'a' ajcui' te'pâbânk usta tâcuaclîk cui'chic chi yo'yo junak sa' xyânkeb li camenak, chan laj Abraham.(2ILaj Abraham quixye re: -Cuan riq'uineb li hu li tz'îbanbil xban laj Moisés, ut eb li profeta. Che'xq'uehak retal li c'a'ru tz'îbanbil sa' li hu a'an, chan.17Aran cuanqueb ôb li cuîtz'in. Chatakla xch'olobanquil xyâlal chiruheb re nak eb a'an inc'a' te'châlk sa' li na'ajej a'in chi c'uluc raylal, chan.x0iTojo'nak li biom quixye re: -Tintz'âma châcuu, at Kâcua' Abraham, takla laj Lázaro sa' rochoch lin yucua'.G/Ut cuan jun nimla chamal jul naramoc re li na'ajej cuanco cui'. Ut mâ jun ke târûk tânumek' re tâxic êriq'uin, chi moco lâex târûk texnumek' chak arin, chan laj Abraham re li biom..Ut laj Abraham quixye re: -At cuas cuîtz'in, julticak âcue nak toj yo'yôcat sa' ruchich'och' nabal âbiomal ut k'axal sa nak xatcuan. Ut laj Lázaro c'ajo' li raylal quixc'ul. Anakcuan c'ojobanbil xch'ôl laj Lázaro arin ut lâat k'axal ra cuancat.-Quixjap re ut quixye: -Kâcua' Abraham, chacuil taxak xtok'obâl cuu. Chatakla laj Lázaro chintenk'anquil. Chixt'akresi chak li ru'uj ruk' sa' ha' ut tolxquehobresi li ru'uj cuak' xban nak c'ajo' li raylal yôquin chixc'ulbal sa' li xam a'in, chan.,Nak ac cuan sa' xbalba, yô chixc'ulbal li raylal aran. Qui-iloc takec' ut quiril laj Abraham ut laj Lázaro cuan chixc'atk.+1Quicuulac xk'ehil nak quicam li neba' ut quic'ame' xbaneb li ángel toj sa' choxa bar cuan cui' laj Abraham. Ut quicam ajcui' li biom ut quimuke'.*Naxra raj ru xtzacanquil xc'aj li cua li nat'ane' sa' xbên xmêx li biom. Eb li tz'i' neque'chal riq'uin ut neque'xrek' ru lix xox.)Quicuan ajcui' jun li cuînk neba' aj Lázaro xc'aba'. Xox rix. Rajlal naxchunub rib chire li oquebâl re li rochoch li biom.y(kQuicuan jun li cuînk biom. Naxtikib rib riq'uin châbil t'icr k'axal terto xtz'ak ut rajlal cutan nanink'eîc.['/Li ani tixjach rib riq'uin li rixakil ut tâsumlâk riq'uin jalan chic ixk, a'an tixmux ru lix sumlajic. Ut li cuînk li tâsumlâk riq'uin junak ixk li ac xjach rib riq'uin lix bêlom, tixmux ru lix sumlajic.3&_Li choxa ut li ruchich'och', a'an moco ch'a'aj ta nak tâosok'. Abanan mâ jun li âtin li tz'îbanbil sa' li chak'rab, târûk tâisîk xcuanquil, usta k'axal ca'ch'in.7%gChixjunil li tijleb li que'xc'ut eb li profeta junxil, jo' ajcui' lix chak'rab laj Moisés, quirake' xyebal nak laj Juan laj Cubsihom Ha' quic'ulun chixch'olobanquil resil nak châlc re lix nimajcual cuanquilal li Dios. Ut nabaleb yôqueb chixyalbal xk'e chi oc rubel lix nimajcual cuanquilal li Dios.g$GUt li Jesús quixye reheb: -Lâex nequetîcobresi êch'ôl êjunes chiruheb li tenamit. Abanan li Dios naxnau chanru lê na'leb. Li c'a'ru k'axal lok' chiruheb li cuînk sa' ruchich'och', a'an tz'ektânanbil xban li Dios.p#YNak eb laj fariseo que'rabi li quixye li Jesús, que'oc chixse'enquil xban nak neque'xra lix biomaleb.h"I Mâ ani târûk tâc'anjelak chiru cuib chi patrón. Mâre tixra li jun ut xic' târil li jun chic, malaj ut xic' târil li jun ut tixra li jun chic. Inc'a' naru texc'anjelak chiru li Dios cui junes lê biomal nequec'oxla.! Ut cui inc'a' nequenau xrâbal li c'a'ru re jalan, ¿chan ta cui' ru nak tâk'axtesîk êre lâex li c'a'ru tz'akal êre? / Cui lâex inc'a' nequenau xrâbal li biomal sa' ruchich'och', ¿chan ta cui' ru nak tixc'ojob xch'ôl li Dios chixq'uebal êre li tz'akal biomal?`9 Li ani tîc xch'ôl chixbânunquil li yal ca'ch'in, tîcak ajcui' xch'ôl chixbânunquil li nabal. Ut li ani inc'a' tîc xch'ôl chixbânunquil li yal ca'ch'in, inc'a' ajcui' tîcak xch'ôl chixbânunquil li nabal. ;R}}W|||7{{5zzawvv:uuLtsrrLqpSoo5n+mmalkkk[jjcizhgffezdd1cc.baag`|`_@^C]]K\\[[1ZYYdY'X}WW7VVmUU=TSSRQQPP!OvNMMaML6KJJGIHGFFYEEbDD=CCCBB AK@@H??[>s==&<< ;::4988^877>6X557433;21160//o.--L,,++ *H))V) ((''/&X%%C$w#"",!!; -- %`A_U 8 v &   5K;3Xban nak inc'a' xe'xtau li camenak, xe'suk'i sa' cab ut xe'xye ke nak cuib li ángel xe'xc'utbesi rib chiruheb ut xe'xye reheb nak yo'yo li Jesús.jMXsach kach'ôl chirabinquil li c'a'ru xe'xye ke li ixk li xe'cuulac sa' li muklebâl toj ek'ela.pYA'an raj li tâcolok re li katenamit Israel sa' kach'ôl. Abanan anakcuan ac oxib cutan xc'ulbal a'an.r]Eb li xbênil aj tij ut eb li neque'taklan sa' kabên que'xk'axtesi chi camsîc ut que'xq'ue chiru cruz.fEUt li Jesús quixye reheb: -¿C'a'ru anchal a'an? chan. Eb a'an que'xye re: -Chirix li Jesús aj Nazaret. A'an profeta nak quicuan. Nim xcuanquil. Châbil quixbânu ut châbil quixye chiru li Dios ut chiruheb li tenamit.RJun reheb a'an, aj Cleofas xc'aba', quichak'oc ut quixye: -Jo' li ca'aj cui' lâat li yôcat chi numec' sa' li tenamit Jerusalén li inc'a' nacatna'oc re li c'a'ru xc'ulman sa' eb li cutan a'in, chan.3Ut li Jesús quixye reheb: -¿C'a'ru chi aj ix yôquex chi serak'ic chi ribil êrib nak yôquex chi bêc? ¿C'a'ut nak ra sa' êch'ôl? chan reheb.oWUsta que'ril ru, abanan inc'a' que'xnau nak a'an li Jesús xban nak cuan c'a'ru quiramoc re chiruheb.%Nak yôqueb chi âtinac ut chixtz'ilbal rix chi ribileb rib li c'a'ru quic'ulman, li Jesús quijiloc riq'uineb ut qui-oc chi bêc rochbeneb.pYYôqueb chi âtinac chi rilbileb rib chirix chixjunil li c'a'ak re ru quic'ulman sa' eb li cutan a'an./W Sa' ajcui' li cutan a'an, cuibeb lix tzolom li Jesús yôqueb chi xic sa' li ch'ina tenamit Emaús. Li tenamit a'an junlaju kilómetro na xnajtil riq'uin Jerusalén.=s Abanan laj Pedro cô sa' ânil sa' li muklebâl. Qui-iloc chi sa' ut quiril nak ca'aj chic li t'icr lino cuan aran. Jo'can nak sachso xch'ôl chi c'oxlac nak quisuk'i sa' rochoch. Abanan eb li junlaju chi apóstol inc'a' que'xpâb li c'a'ru que'xye li ixk. Sa' xch'ôleb a'an nak moco yâl ta li yôqueb chixyebal.9k Eb li ixk li que'yehoc re li esilal a'in reheb li apóstol, a'an eb lix María Magdala xtenamit, lix Juana ut lix María lix na' laj Jacobo rochbeneb li jun ch'ol chic li ixk.  Que'el sa' li muklebâl ut côeb. Cole'xye resil chixjunil li c'a'ak re ru a'in reheb li junlaju ut reheb ajcui' li jun ch'ol chic.NRiq'uin a'an quinak sa' xch'ôleb li ixk li c'a'ru quixye li Jesús.a;Quixye nak tento tâk'axtesîk li C'ajolbej sa' ruk'eb li cuînk aj mâc. Tâq'uehek' chiru cruz ut tâcamsîk. Ut quixye ajcui' nak tâcuaclîk cui'chic chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak sa' rox li cutan, chanqueb.A'an mâ ani chic arin. Ac xcuacli cui'chic chi yo'yo. Chijulticok' êre li c'a'ru quixye chak nak toj cuânk chak Galilea. )C'ajo' nak que'xucuac li ixk. Que'xxulub li rilobâl. Ut eb li cuînk que'xye reheb: -¿C'a'ut nak nequesic' li yo'yo sa' xyânkeb li camenak?| qQue'sach xch'ôleb ut inc'a' que'xnau c'a'ru te'xbânu. Ut xakâmil chiruheb cuib li cuînk. Nalemtz'un li rak'eb.I  Ut nak que'oc chi sa' li muklebâl, inc'a' que'xtau li camenak.` 9Nak que'cuulac, que'ril nak ac isinbil chic li nimla pec li natz'apoc re li muklebâl.5  eSa' li xbên li cutan re li xamân, toj ek'ela chi us, côeb li ixk cuan cui' li muklebâl. Que'xc'am li sununquil ban li que'xyîb. Ut cuanqueb jalaneb chic ixk rochbeneb.-8Que'suk'i sa' rochocheb ut que'xcauresi li sununquil ban re xbanbal li camenak, ut que'hilan sa' li hilobâl cutan jo' naxye sa' lix chak'rabeb.N7Eb li ixk, li que'tâken chak re li Jesús toj Galilea, que'xtâke laj José ut que'ril li muklebâl li quimuke' cui' li camenak ut que'ril ajcui' chanru nak quiq'uehe' sa' li jul.Que'suk'i sa' rochocheb ut que'xcauresi li sununquil ban re xbanbal li camenak, ut que'hilan sa' li hilobâl cutan jo' naxye sa' lix chak'rabeb.  6Chixjunil a'in quic'ulman sa' li cutan nak neque'xcauresi li c'a'ru reheb re li hilobâl cutan xban nak ac cuulac re xcutanquil./W5Jo'can nak quixcubsi chak li camenak chiru cruz, quixlan sa' li châbil t'icr lino ut quixq'ue sa' jun muklebâl yîbanbil sa' jun sakônac. Toj mâ jun mukbil aran.gG4Cô riq'uin laj Pilato ut quixtz'âma chiru nak tixq'ue re lix tz'ejcual li Jesús re tixmuk.@y3Inc'a' quixc'ul xch'ôl li c'a'ru que'xc'ûb ru xbânunquil re li Jesús, chi moco quixc'ul xch'ôl nak que'xcamsi xban nak a'an yô chixyo'oninquil lix nimajcual cuanquilal li Dios.<q2Quicuan jun li cuînk aj José xc'aba'. Arimatea xtenamit li cuan sa' xcuênt Judea. Laj José, a'an jun xcomoneb li neque'taklan sa' xbêneb laj judío. Tîc xch'ôl ut châbil.:m1Ut chixjunileb li neque'na'oc ru li Jesús, jo' eb ajcui' li ixk li que'tâken chak re toj Galilea xakxôqueb chak chi najt ut yôqueb chirilbal chixjunil li c'a'ak re ru a'in.Z-0Chixjunileb li q'uila tenamit li cuanqueb aran chi iloc, que'xq'ue retal li c'a'ru quic'ulman. Que'suk'i sa' rochocheb ut yôqueb chixtenbal li re xch'ôl chi ruk'eb nak yôqueb chi xic xban xrahil xch'ôleb./Li capitán aj Roma quixq'ue retal li quic'ulman. Quixlok'oni li Dios ut quixye: -Relic chi yâl nak li cuînk a'in tîc xch'ôl, chan.~#.Quiâtinac li Jesús chi cau xyâb xcux ut quixye: -At inYucua', sa' âcuuk' tink'axtesi lin musik', chan. Nak quixye a'an, qui-el xch'ôl.R}-Nak quik'ojyîno' ru li sak'e, lix t'icrul li templo quik'iche' sa' xyi.t|a,Tuktu cua'leb quik'ojyîno' sa' chixjunil li ruchich'och' ut toj sa' oxib ôr re ecuu quicutano' cui'chic.y{k+Ut li Jesús quixye re: -Relic chi yâl tinye âcue nak hôn ajcui' cuânkat cuiq'uin sa' li paraíso, chan re. z*Ut li cuînk a'an quixye ajcui' re li Jesús: -At Kâcua', chinjulticok' taxak âcue nak tat-oc sa' lâ nimajcual cuanquilal, chan.y')Relic chi yâl nak lâo kac'ulub xc'ulbal li raylal a'in xban nak lâo cuan kamâc. Abanan li cuînk a'in mâc'a' junak mâc xbânu, chan re.$xA(Abanan li jun chic quichak'oc ut quixk'us ut quixye re: -Chi moco lâat nacaxucua ru li Dios, usta juntak'êt li raylal li yôco chixc'ulbal kochben a'an.-wS'Jun reheb laj mâc li que'q'uehe' chiru cruz rochben, quixhob ajcui' li Jesús ut quixye: -Cui lâat li Cristo, col âcuib lâat, ut choâcol ajcui' lâo, chan re. v9&Chiru li cruz que'xq'ue jun retalil tz'îbanbil sa' eb li âtinobâl griego, hebreo, ut latín, li naxye chi jo'ca'in: A'an a'in lix reyeb laj judío.`u9%Ut que'xye re: -Cui yâl nak lâat lix reyeb laj judío, col âcuib âjunes, chanqueb.etC$Ut eb li soldado yôqueb ajcui' chixhobbal. Que'jiloc chixc'atk ut que'xyechi'i vinagre re.wsg#Eb li tenamit xakxôqueb aran chi iloc. Ut eb li neque'taklan sa' xbêneb li tenamit yôqueb chixhobbal li Jesús ut que'xye: -Jalan chic quixcoleb. Cui yâl nak a'an li Cristo, li sic'bil ru xban li Dios, chixcolak rib xjunes, chanqueb.irK"Ut li Jesús quitijoc ut quixye: -At inYucua', cuy taxak xmâqueb li tenamit a'in xban nak inc'a' neque'xnau c'a'ru yôqueb chixbânunquil, chan. Ut eb li soldado que'bûlic chirix li rak' re rilbal ani na tâêchanînk re./qW!Ut que'cuulac sa' li na'ajej Gólgota xc'aba'. Chi jalbil ru naraj naxye: Xna'aj Xbakel Xjolom Camenak. Ut aran que'xq'ue chiru cruz li Jesús. Ut que'xq'ue ajcui' chiru cruz li cuib chi cuînk li cuanqueb xmâc. Jun li cruz que'xq'ue sa' xnim uk' li Jesús ut li jun chic que'xq'ue sa' xtz'e.ppY Que'xc'am ajcui' rochben li Jesús cuibeb li cuînk li cuanqueb xmâc re te'camsîk rochben li Jesús.*oMCui jo'ca'in te'xbânu cuiq'uin lâin li chanchanin jun tôn chi che' rax rax ru, ¿c'a'ru inc'a' te'xbânu êre lâex li chanchanex chaki che'? chan li Jesús.an;Ut te'xye ajcui' reheb li tzûl, "T'anekex chak sa' kabên ut choêmuk taxak", cha'keb.mTâcuulak xk'ehil nak eb li tenamit a'in te'xye, "Us xak reheb li ixk li inc'a' neque'q'uiresin ut li inc'a' neque'tu'resin."Laj Pedro qui-el chirix cab ut c'ajo' nak quiyâbac xban xrahil xch'ôl.\F1=Ut li Kâcua' quixsuk'isi rib ut quixca'ya laj Pedro. Ut quinak sa' xch'ôl laj Pedro li quiyehe' re xban li Kâcua', "Toj mâji' ajcui' nayâbac li tzo' xul, nak lâat ac xaye oxib sut nak inc'a' nacanau cuu."E-5Rajlal cutan cuanquin sa' êyânk chêtzolbal sa' li templo ut inc'a' quinêchap aran. Abanan anakcuan xcuulac xk'ehil nak têbânu li c'a'ru têraj lâex riq'uin xcuanquil laj tza, chan li Jesús.c=?4Ut quixye reheb li xbênil aj tij, ut eb li neque'taklan sa' li templo, jo'queb ajcui' li neque'c'amoc be, li que'chal chixchapbal: -¿Ma lâin ta bi' aj êlk' nak xexchal chinchapbal riq'uin che' ut riq'uin ch'îch'?|<q3Li Jesús quixye: -Canabomak xbânunquil a'an, chan. Ut quixch'e' riq'uin ruk' lix xic li cuînk ut quixq'uirtesi.i;K2Ut jun reheb quixyoc' lix xic lix môs li xyucua'il aj tij ut quirisi lix xic li cuan sa' xnim. : 1Ut li cuanqueb rochben que'ril li c'a'ru yô chixbânunquil ut que'xpatz' re: -Kâcua', ¿ma takaq'ueheb chi ch'îch'? chanqueb.p9Y0Ut li Jesús quixye re: -At Judas, ¿ma tâcuutz' cuu re ink'axtesinquil, lâin li C'ajolbej? chan re.P8/Toj yô ajcui' chi âtinac li Jesús nak que'cuulac li q'uila tenamit. Laj Judas, a'an yô chi c'amoc be chiruheb. A'an jun reheb lix tzolom cablaju. Quijiloc chixc'atk li Jesús re nak târutz' ru.7.Ut li Jesús quixye reheb: -¿C'a'ut nak yôquex chi cuârc? Cuaclinkex ut tijonkex re nak inc'a' têq'ue êrib chi âlêc, chan reheb.6 -Nak quirake' chi tijoc, quicuacli ut cô riq'uineb lix tzolom. Quiril nak yôqueb chi cuârc xban nak k'axal ra sa' xch'ôleb.(5I,Nak yô chi yot'ec' xch'ôl, quitijoc cui'chic li Jesús chi k'axal anchal xch'ôl ut lix tikob yô chi tz'ukuc sa' ch'och' chi nînki tz'ukul chanchan quic'.I4 +Ut quichal jun li ángel sa' choxa ut quixq'ue xcacuil xch'ôl.#3?*Quixye: -At inyucua', cui lâat tâcuaj, inc'a' raj tinc'ul li raylal a'in. Abanan chi-uxmânk li c'a'ru nacacuaj lâat ut mâcua' li nacuaj lâin, chan.y2k)Ut li Jesús quirisi rib sa' xyânkeb jo' na xnajtil nacute' cui' junak pec. Ut aran quixcuik'ib rib chi tijoc.~1u(Nak quicuulac sa' li na'ajej a'an, quixye reheb lix tzolom: -Chextijok re nak inc'a' têq'ue êrib chi âlêc, chan.q0['Li Jesús qui-el aran ut cô sa' li tzûl Olivos, jo' c'aynak xbânunquil. Ut eb lix tzolom que'xtâke./&Eb a'an que'xye: -Kâcua', cuan arin cuib li ch'îch', chanqueb. Ut li Jesús quixye: -Tz'akal li xeye. Mex-âtinac chic..w%Relic chi yâl ninye êre nak tento tâtz'aklok ru li c'a'ru tz'îbanbil chicuix sa' li Santil Hu, li naxye chi jo'ca'in: Quiq'uehe' sa' ajl sa' xyânkeb li inc'a' useb xna'leb. Tento nak tâc'ulmânk li c'a'ru tz'îbanbil retalil chicuix, chan.T-!$Quixye cui'chic li Jesús reheb: -Ut anakcuan li ani cuan xbôls, xc'amak chirix jo' ajcui' xna'aj lix tumin. Ut li ani mâc'a' xch'îch', tixc'ayi lix chaquêt ut xlok'ak xch'îch' chiru li tumin a'an.U,##Ut quixye cui'chic reheb lix tzolom: -Nak quexintakla chi mâc'a' êbôls, chi mâc'a' xna'aj êtumin, chi mâc'a' êxâb, ¿ma cuan ta bi' c'a'ru xpalto' êre? Ut eb a'an que'xye: -Mâc'a' quipalto' ke.*+M"Ut li Jesús quixye re: -At Pedro, lâin ninye âcue, anakcuan ajcui' nak toj mâji' nayâbac laj tzo' xul, lâat ac xaye oxib sut nak inc'a' nacanau cuu, chan.*!Ut laj Pedro quixye re: -At Kâcua', lâin cau inch'ôl châtâkenquil usta tine'xq'ue sa' tz'alam malaj ut tine'xcamsi âcuochben, chan.6)e Abanan lâin xintijoc châcuix re nak inc'a' tâcanab lâ pâbâl. Ut nak tatsuk'îk cui'chic cuiq'uin, tâq'ue xcacuilal xch'ôleb lâ cuech aj pâbanelil, chan li Jesús.('Ut quixye li Kâcua': -At Simón, laj tza ac xpatz' xlesêns re nak tixyal rix lê pâbâl jo' nak nachik'e' ru li trigo re risinquil li rix.J' Lâex texcua'ak ut tex-uc'ak sa' lin mêx nak cuânkin sa' lin cuanquil. Ut lâex texc'ojlâk sa' lê c'ojaribâl ut texrakok âtin sa' xbêneb li cablaju xtêpaleb laj Israel, chan li Jesús.X&)Jo'can nak tinq'ue êcuanquil lâex jo' nak xq'ue incuanquil lâin lin Yucua'.<%sLâex xecuy cuochbeninquil sa' li ra xîc' xinc'ul.r$]¿Ani li k'axal nim xcuanquil nak nequec'oxla lâex? ¿Ma li nac'ojla sa' mêx, malaj ut li nac'anjelac chiru? ¿Ma mâcua' ta bi' li ani nac'ojla sa' mêx? Lâin cuan incuanquil, aban cuanquin sa' êyânk jo' jun aj c'anjel chêru.Y#+Abanan lâex inc'a' têbânu chi jo'can. Li ani naraj xcuanquil sa' êyânk, tento nak tixcubsi rib ut tâc'anjelak chêru. Li ani târaj c'amoc be sa' êyânk, tento nak tixcubsi rib ut tâc'anjelak chêru.&"ELi Jesús quixye reheb: -Eb li rey li cuanqueb sa' ruchich'och' cuanqueb xcuanquil sa' xbêneb li tenamit. Eb a'an neque'raj nak châbil tâyehek' chirixeb.t!aEb lix tzolom li Jesús que'oc chixcuech'inquil rix chi ribileb rib ani tana sa' xyânkeb nimak xcuanquil.u cUt eb a'an que'oc chixpatz'inquil chi ribileb rib ut que'xye: -¿Ani anchal li tâk'axtesînk re? chanqueb.yTento nak tincamsîk lâin li C'ajolbej. Abanan raylal cuan sa' xbên li cuînk li tâk'axtesînk cue, chan li Jesús.~uUt quixye ajcui' li Jesús: -Nacuaj nak tênau nak li cuînk li tâk'axtesînk cue yô chi cua'ac sa' mêx cuochben.gGJo'can ajcui' quixbânu nak ac xrake' chi cua'ac. Quixchap li sec' re uc'ac ut quixye: -A'an a'in retalil li ac' contrato li tâxakabâk xcuanquil riq'uin lin quiq'uel li tâhoyek' nak tincamsîk sa' êc'aba' lâex, chan.oWUt quixchap li caxlan cua, quixbantioxi chiru li Dios, tojo'nak quixjachi ut quixq'ue reheb lix tzolom ut quixye: -A'an a'in lin tz'ejcual, k'axtesinbil re camsîc sa' êc'aba' lâex. Chebânuhak re xjulticanquil lin camic, chan.2]xban nak lâin tinye êre nak chalen anakcuan inc'a' chic tincuuc' xya'al li uva toj tâcuulak xk'ehil nak tincuuc' cui'chic sa' lix nimajcual cuanquilal li Dios, chan. Ut quixchap li sec' re uc'ac. Quixbantioxi chiru li Dios ut quixye: -C'ulumak a'in ut jeq'uihomak sa' êyânk li cuan chi sa',%CRelic chi yâl ninye êre nak inc'a' chic tinbânu li nink'e Pascua toj tâcuulak xk'ehil nak tinbânu cui'chic sa' lix nimajcual cuanquilal li Dios, chan.{Ut quixye reheb: -C'ajo' nak yôquin chixrahinquil ru nak tocua'ak cuochbenex sa' li nink'e a'in nak toj mâji' nincam.V%Nak quicuulac x-ôril, li Jesús quic'ojla sa' li mêx rochbeneb lix tzolom.lQ Que'côeb sa' li tenamit ut qui-uxman jo' quixye li Jesús. Ut aran que'xcauresi li nink'e Pascua."= Ut a'an tixc'ut chêru jun nimla na'ajej takec' sa' xca' tasalil li cab. Ac yîbanbil li na'ajej. Ut aran têcauresi li nink'e chok' ke, chan li Jesús.- Ut têye re laj êchal cab, "Chan laj tzolonel, ¿bar cuan li na'ajej li tâcua'ak cui' sa' li nink'e Pascua rochbeneb lix tzolom?" cha'akex re.%C Li Jesús quixye reheb: -Nak tex-oc sa' li tenamit, aran têtau jun li cuînk yô chixc'ambal jun cuc xha'. Têtâke a'an toj sa' li cab bar tox-ocak cui'.9m Que'xpatz' re: -¿Bar tâcuaj takacauresi chak?-Li Jesús quixye reheb laj Pedro ut laj Juan: -Ayukex ut cauresihomak chak li tzacaêmk re li pascua re totzacânk, chan.!Quicuulac xk'ehil li nink'e Pascua nak neque'xcua' li caxlan cua mâc'a' xch'amal. Sa' li nink'e a'an tento nak te'xcamsi junak li carner.'GUt quixc'ul xch'ôl laj Judas li quiyehe' re. Jo'can nak qui-oc xsic'bal jok'e târûk tixk'axtesi li Jesús sa' ruk'eb chi inc'a' te'xnau li q'uila tenamit.LQue'saho' xch'ôleb chirabinquil li quixye ut que'xyechi'i xtumin. Cô riq'uineb li xbênil aj tij ut riq'uineb li neque'c'ac'alen re li templo chixyebal reheb nak tixk'axtesi li Jesús sa' ruk'eb.u cLaj Judas Iscariote jun reheb lix cablaju chi xtzolom li Jesús. A'an quixq'ue rib chi âlêc xban laj tza.; oEb lix bênil aj tij ut eb laj tz'îb yôqueb chixsic'bal chanru nak târûk te'xcamsi li Jesús. Abanan yôqueb xc'a'ux xban nak inc'a' que'raj xchik'bal xjosk'ileb li tenamit.~  wYô chi cuulac xcutanquil li nink'e nak neque'xcua' li caxlan cua mâc'a' xch'amal. Pascua nayeman re li nink'e a'an.r ]&Ut chixjunileb li tenamit neque'xxic sa' li templo rajlal ek'ela chirabinquil li c'a'ru naxye li Jesús.xi%Rajlal cutan li Jesús naxch'olob xyâlal chiruheb sa' li templo ut nak na-ecuu, naxic sa' li tzûl Olivos chixnumsinquil li k'ojyîn.Ut chixjunileb li tenamit neque'xxic sa' li templo rajlal ek'ela chirabinquil li c'a'ru naxye li Jesús.Q$Jo'can ut yo'on cuânkex ut junelic chextijok re nak cauhak êch'ôl chixcuybal xnumsinquil li raylal li tâchâlk sa' êbên, ut re nak târûk texcuulak cuiq'uin lâin li C'ajolbej, chan li Jesús.b=#Tâchâlk chi mâc'a' sa' êch'ôl jo' nak naq'ueman junak ra'al chi mâ ani nana'oc re.fE"Chenauhak xcolbal êrib. Mêq'ue êrib chi âlêc riq'uin li numcua'ac ut li calâc, chi moco riq'uin xc'oxlanquil chanru tênumsi li cutan junjûnk. Mâre anchal tâcuulak xk'ehil li cutan a'an chi mâc'a' sa' êch'ôl.!Li choxa ut li ruchich'och' talaje'osok'. Abanan li cuâtin inc'a' tâcanâk yal chi jo'can chi inc'a' ta tâc'ulmânk li c'a'ru naxye.} Relic chi yâl ninye êre nak inc'a' tâosok' li tenamit a'in chi toj mâji'ak nac'ulman chixjunil li c'a'ak re ru a'in.%CJo'can ajcui' lâex nak têril nak yôk chi c'ulmânc chixjunil li c'a'ak re ru a'in, a'an retalil nak yô chak chi nach'oc lix nimajcual cuanquil li Dios.zmNak nak'unk'ut chak lix xak li che' chi êlc, riq'uin a'an nequeq'ue retal nak yô chak chi nach'oc li sak'ehil.yUt quixye jun chic li jaljôquil ru âtin reheb. Quixye: Cheq'uehak retal li jun tôn chi higo ut chixjunileb li che'.?wNak acak xticla xc'ulbal chixjunil li c'a'ak re ru a'in, cacuubresihomak êch'ôl ut yo'on cuânkex. Chisahok' sa' êch'ôl xban nak cuulac re xk'ehil nak texcolek', chan li Jesús.~yChirix a'an têril nak lâin li C'ajolbej yôkin chak chi châlc sa' choxa riq'uin lix nimal incuanquilal ut inlok'al.}Te'luctâk li cuînk xbaneb xxiu nak yôkeb chixc'oxlanquil li raylal li tâchâlk sa' ruchich'och'. Ut tâec'ânk sa' xna'aj li choxa..|UUt tâcuânk retalil chiru li sak'e, li po ut eb li chahim. Ut eb li cuanqueb sa' ruchich'och' te'yot'ek' ut te'sach xch'ôleb xban lix yâb ut lix cau ok li palau.&{ECuan li te'camsîk riq'uin ch'îch' ut cuan li te'chapek' ut te'c'amek' chi prêxil sa' eb li jalan tenamit. Ut li tenamit Jerusalén tâcanâk rubel xcuanquileb li mâcua'eb aj judío toj tâcuulak xk'ehil nak li Dios târisiheb lix cuanquileb li mâcua'eb aj judío, chan li Jesús.NzK'axal ra cui'chic chok' reheb li yaj aj ixk ut li yôqueb chi tu'resînk sa' eb li cutan a'an, xban nak mâ ca'ch'in li raylal te'xc'ul li tenamit a'an xban nak yôk xjosk'il li Dios sa' xbêneb.4yaUt sa' eb li cutan a'an, li Dios tixq'ueheb chixtojbal rix lix mâqueb li xic' neque'iloc re. Chi jo'can tâtz'aklok ru chixjunil li tz'îbanbil retalil sa' li Santil Hu.dxAUt eb li cuanqueb sa' li na'ajej Judea che'êlelik sa' junpât ut che'xicak sa' eb li tzûl. Eb li cuanqueb sa' li tenamit Jerusalén che'êlk aran ut eb li cuanqueb sa' c'alebâl inc'a' chic te'suk'îk sa' li tenamit.}wsNak têril li tenamit Jerusalén sutsûk xbaneb li q'uila soldado, lâex tênau nak ac xcuulac xk'ehil li roso'jic.sv_Cui inc'a' nach'inan êch'ôl sa' lê pâbâl usta yôkex chi c'uluc raylal têrêchani li junelic yu'am. u;Abanan mâc'a' têc'ul.MtUt xic' tex-ilek' xbaneb chixjunileb li tenamit sa' inc'aba' lâin.QsTexk'axtesîk sa' ruk'eb li xic' neque'iloc êre xbaneb lê na' êyucua' ut xbaneb lê ras ut lê rîtz'in ut eb lê rech'alal jo' eb ajcui' lê ramîg. Ut cuan li cuanqueb sa' êyânk li te'camsîk.6rexban nak lâin tinq'ue êna'leb ut tinc'ut chêru c'a'ru têye. Ut eb li xic' neque'iloc êre inc'a' te'rûk chixcuech'bal rix li c'a'ru têye, chi moco te'xnau xsumenquil.zqmQ'uehomak bi' sa' êch'ôl a'in, nak moco toj yôkex ta chixc'oxlanquil chanru texsumênk cui' re xcolbal êrib,Hp  Ut a'an tâc'anjelak êre re xch'olobanquil resil li colba-ib.o Abanan nak toj mâji' nac'ulman chixjunil li c'a'ak re ru a'in, texchapek' ut texrahobtesîk. Texc'amek' sa' li cab li neque'xch'utub cui' ribeb laj judío ut texc'amek' sa' tz'alam. Texc'amek' chiruheb li rey ut eb laj rakol âtin sa' inc'aba' lâin. n9 Talajcuânk hîc sa' nabal chi na'ajej ut tâcuânk cue'ej ut yajel. Tâcuânk nînki raylal ut xucuajel rilbal li retalil li talajc'utûnk sa' choxa.umc Ut quixye ajcui': -Nabal li tenamit te'pletik riq'uin jalan chic tenamit. Ut eb li acuabej te'xpleti ribeb.8li Nak têrabi nak yô li plêt ut li ch'a'ajquilal yalak bar, mexxucuac xban nak tento nak tâc'ulmânk chi jo'can. Abanan moco ac a'an ta roso'jiqueb li cutan, chan li Jesús.7kgLi Jesús quixye reheb: -Chebânu cuênt re nak inc'a' texbalak'îk xban nak nabal te'châlk chi balak'înc ut te'xye nak sa' inc'aba' lâin xe'chal. Te'xye, "Lâin li Cristo li yechi'inbil xban li Dios" cha'keb. Ut te'xye, "Anakcuan xcuulac xk'ehil." cha'keb. Abanan mêpâb li c'a'ru te'xye eb a'an.j5Que'xpatz' re: -At tzolonel, ¿jok'e tâc'ulmânk li yôcat chixyebal? ¿C'a'ru retalil tâcuânk nak talajc'ulmânk li c'a'ak re ru a'in? chanqueb.1i[-Tâcuulak xk'ehil nak tâsachek' ru chixjunil li yôquex chirilbal anakcuan. Mâ jun reheb li pec a'an tâcanâk sa' xna'aj chi inc'a' ta tâjuq'uîk, chan li Jesús.lhQCuanqueb li yôqueb chi âtinac chirix lix ch'ina'usal li templo. Yôqueb chixyebal: -C'ajo' xchak'al ru li pec li yîbanbil cui' li templo jo' ajcui' li mayej li que'xq'ue chok' xsahob ru, chanqueb. Ut li Jesús quixye reheb:1g[xban nak chixjunileb a'an xe'xq'ue li x-ela'an chiruheb. Abanan li ixk a'in, usta neba', xq'ue chixjunil li jo' nimal cuan re, li re raj xnumsinquil li cutan junjûnk.yfkUt li Jesús quixye: -Relic chi yâl ninye êre nak li xmâlca'an neba' nabal xq'ue chiru li que'xq'ue li biom,meSUt quiril ajcui' nak jun li xmâlca'an neba' quixq'ue sa' li câx cuib li tumin cobre chok' xmayej.|d sSa' jun li cutan li Jesús cuan sa' li templo ut quiril nak eb li biom yôqueb chixq'uebal lix mayejeb sa' li câx.qc[/Ut neque'xmak' li c'a'ru cuan reheb li xmâlca'an. Ut najt rok lix tijeb neque'xbânu nak neque'tijoc chiruheb li tenamit re xmukbal li mâusilal li neque'xbânu. Eb a'an k'axal ra te'xtoj cui' li mâc neque'xbânu, chan li Jesús.,bQ.-Mêtzol êrib riq'uineb laj tz'îb li neque'cuulac chiruheb xq'uebal li rak'eb chirixeb chi najt rok nak neque'bêc re xc'utbal nak cuanqueb xcuanquil. Eb a'an neque'cuulac chiru nak te'q'uehek' xlok'al sa' eb li be. Ut nak cuanqueb sa' li cab li neque'xch'utub cui' ribeb, neque'cuulac chiruheb c'ojlâc toj chi ubej. Ut nak neque'boke' sa' junak nink'e, neque'cuulac chiruheb chunlâc sa' li mêx li neque'chunla cui' li cuanqueb xcuanquil.Ut neque'xmak' li c'a'ru cuan reheb li xmâlca'an. Ut najt rok lix tijeb neque'xbânu nak neque'tijoc chiruheb li tenamit re xmukbal li mâusilal li neque'xbânu. Eb a'an k'axal ra te'xtoj cui' li mâc neque'xbânu, chan li Jesús.\a1-Chixjunileb li tenamit yôqueb chirabinquil nak li Jesús quixye reheb lix tzolom:p`Y,Li rey David quixye "aj Colol cue" re li Kâcua', usta a'an xcomoneb li ralal xc'ajol, chan li Jesús.R_+toj tinq'ueheb li xic' neque'iloc âcue rubel lâ cuanquil. (Sal. 110:1)'^G*Tz'îbanbil retalil sa' li Santil Hu sa' li Salmos li quixye li rey David. Quixye: Li Kâcua' Dios quixye re li Kâcua' laj Colol cue, c'ojlan sa' li nim uk's]_)Li Jesús quixye reheb: -Neque'xye nak li Cristo laj Colonel a'an xcomoneb li ralal xc'ajol li rey David.:\o(Ut mâ ani chic quiraj patz'oc riq'uin li Jesús.g[G'Cuanqueb laj tz'îb que'chak'oc ut que'xye re: -At tzolonel, tz'akal re ru li xaye, chanqueb.Z-&Li Dios, a'an moco xDioseb ta camenak; xDioseb ban li yo'yôqueb, xban nak toj yo'yôqueb chiru li Dios usta ac camenakeb, chan li Jesús reheb.WY'%Lâex nequeye nak inc'a' te'cuaclîk cui'chic chi yo'yo li camenak. Abanan laj Moisés quixc'utbesi ajcui' chak junxil nak eb li camenak te'cuaclîk cui'chic chi yo'yo. Tz'îbanbil retalil sa' li Santil Hu li quixye nak yô chi c'atc li q'uix. Quixye nak li Dios, a'an lix Dios laj Abraham, lix Dios laj Isaac, ut lix Dios laj Jacob.)XK$Jo'cakeb ban chic li ángel sa' choxa. Inc'a' chic te'câmk. Te'cuaclîk cui'chic chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak, xban nak a'an eb li ralal xc'ajol li Dios. ]~~&}A||{zzyyxBwwvuurtt@trrqpp\oo/nmmqllkkjjjiihRggefweddTccb/aa`_G^^A]\\)[/Z{YYWWVUUTSS?RlQQ)POO7NMM KZJIII2HH2GDFEDCBBNAAG@~?>>O=<=-Mâc'a' inbêlom, chan li ixk. Li Jesús quixye re: -Yâl li xaye nak mâc'a' âbêlom,e=CLi Jesús quixye re: -Ayu. Bok chak lâ bêlom ut tatchâlk cui'chic arin âcuochben, chan.<'Li ixk quixye re: -Kâcua', q'ue cue li ha' a'an re nak inc'a' chic tâchakik cue, chi moco tinchâlk chic toj arin chirisinquil inha', chan._;7A'ut li te'uc'ak re li ha' tinq'ue lâin, mâ jok'e chic tâchakik reheb. Li ha' li tinq'ue lâin jalan cui'. A'an li junelic yu'am. Chanchan jun li yu'am ha' li cuan chi junelic. Mâc'a' roso'jic, chan li Jesús.o:W Quichak'oc li Jesús ut quixye re: -Chixjunileb li te'uc'ak re li ha' a'in, tâchakik cui'chic reheb.`99 Laj Jacob li kaxe'tônil yucua' quixcanab chok' ke li becbil ha' a'in. Arin qui-uc'ac a'an ut arin ajcui' que'uc'ac li ralal xc'ajol ut lix quetômk. ¿Ma lâat ta bi' k'axal nim âcuanquil chiru a'an? chan li ixk.(8I Quichak'oc li ixk ut quixye re: -Kâcua', ¿C'a' ta cui' ru tâcuisi cui' li ha'? Cham cuan chak. Ut, ¿chan ta cui' ru nak tâq'ue li ha' li naq'uehoc yu'am? 7 Li Jesús quixye re: -Cui ta nacanau c'a'ru li mâtan li naxq'ue li Dios, ut cui ta nacanau anihin lâin li yôquin chixtz'âmanquil cuuc'a âcue, lâat tâtz'âma raj âcuuc'a cuiq'uin ut tinq'ue raj âcue li ha' li naq'uehoc junelic yu'am, chan li Jesús.f6E Quichak'oc li ixk ut quixye re: -Lâin aj Samaria ut lâat, lâat aj judío. ¿C'a'ut nak nacapatz' âcuuc'a cue? chan. Quixye re chi jo'can xban nak eb laj judío inc'a' neque'xc'am rib sa' usilal riq'uineb laj Samaria.W5'Ut eb lix tzolom li Jesús ac xcôeb sa' tenamit chixlok'bal lix tzacaêmkeb.l4QQuicuulac jun li ixk aj Samaria chirisinquil xha'. Ut li Jesús quixye re: -Si bayak cuuc'a, chan.=3sUt aran cuan jun li becbil ha' li quixtakla xbecbal laj Jacob najter. Cua'leb na chic quicuulac aran li Jesús. Quic'ojla chire li becbil ha' chi hilânc xban nak quilub chi bêc. 29Nak yô chi numec' Samaria, quicuulac sa' li tenamit Sicar. Li tenamit a'an nach' cuan riq'uin li na'ajej li quixq'ue laj Jacob re laj José li ralal.D1Nak yô chi xic Galilea, tento nak tânumek' aran Samaria.n0UNak quixnau li c'a'ru yôqueb chixyebal laj fariseo, li Jesús qui-el Judea ut cô cui'chic Galilea.n/UAbanan mâcua' li Jesús li yô chi cubsînc ha'. A'aneb ban lix tzolom li yôqueb chi cubsînc ha'.2. _Quicuulac resil riq'uineb laj fariseo nak k'axal nabaleb li yôqueb chi tâkênc re li Jesús chiruheb li yôqueb chi tâkênc re laj Juan ut yôqueb chi cubsîc xha'eb.B-}$Li ani napâban re li C'ajolbej cuan xyu'am chi junelic. Ut li ani inc'a' napâban re li C'ajolbej inc'a' tâcuânk xyu'am chi junelic. Cuan ban li tojba mâc sa' xbên, chan laj Juan.(,I#Li Acuabej Dios naxra li Ralal ut quixk'axtesi chixjunil sa' ruk' a'an, ut a'an chic yal re sa' xbên.Li ani napâban re li C'ajolbej cuan xyu'am chi junelic. Ut li ani inc'a' napâban re li C'ajolbej inc'a' tâcuânk xyu'am chi junelic. Cuan ban li tojba mâc sa' xbên, chan laj Juan.+-"Li Jesucristo, a'an taklanbil chak xban li Dios ut naxye li c'a'ru nayehe' re xban li Dios xban nak li Santil Musik'ej cuan riq'uin chi tz'akal.*y!Abanan li ani naxpâb li c'a'ru naxye, riq'uin a'an naxc'ut nak naxpâb nak tz'akal yâl li c'a'ru yebil xban li Dios.)y Ut li c'a'ru quiril ut quirabi, a'an li naxch'olob xyâlal. Abanan moco q'uiheb ta li neque'pâban re li c'a'ru naxye.;(oUt quixye ajcui' laj Juan: -A'an xchal chak sa' choxa ut k'axal nim xcuanquil sa' xbên chixjunil. Lâin quinyo'la sa' ruchich'och' ut rehin ajcui' li ruchich'och'. Ut ninâtinac chirix li c'a'ru nac'ulman sa' ruchich'och'. Li jun li xchal chak sa' choxa, a'an li k'axal nim xcuanquil sa' xbên chixjunil.['/Tento nak a'an tânimânk xcuanquil ut lâin tâcubêk incuanquil, chan laj Juan.A&{Junak cuînk xic re chi sumlâc cuan li ixakilbej riq'uin. Ut li ramîg cuan aran ut nasaho' sa' xch'ôl chirabinquil li naxye li bêlomej. Li Cristo, a'an jo' jun li bêlomej ut lâin yal jo' jun li ramîg. Lâin nasaho' sa' inch'ôl nak yôqueb chi xic li cristian riq'uin xban nak a'an li tz'akal aj Colonel.%'Lâex querabi ajcui' chak nak quinye nak moco lâin ta li Cristo. Yal taklanbilin ban chak xbên cua chiru a'an chixch'olobanquil li resilal.u$cQuichak'oc laj Juan ut quixye: -Junak cuînk mâc'a' c'a'ru tixbânu chi inc'a' ta q'uebil re xban li Dios. #Que'cuulac lix tzolom laj Juan riq'uin ut que'xye re: -At tzolonel, li cuînk li quicuulac âcuiq'uin aran jun pac'al li nima' Jordán, li cach'olob chak resil chiku, a'an yô chi cubsînc ha'. Ut chixjunileb li cristian yôqueb chi cuulac riq'uin, chanqueb."Que'oc chixcuech'inquil ribeb lix tzolom laj Juan riq'uineb laj judío. Que'xcuech'i ribeb chirix li cubi ha' li yôqueb chixbânunquil.I! A'in quic'ulman nak toj mâji' quiq'uehe' sa' tz'alam laj Juan.T !Laj Juan laj Cubsihom Ha' yô ajcui' chi cubsînc ha' sa' li na'ajej Enón li cuan nach' riq'uin li na'ajej Salim xban nak aran cuan nabal li ha'. Ut neque'cuulac li cristian riq'uin ut naxcubsi xha'eb. Chirix chic a'in, li Jesús cô sa' li na'ajej Judea rochbeneb lix tzolom. Aran que'cana cuib oxib cutan ut yô chi cubsînc ha'."=Abanan li ani cuanqueb sa' tîquilal, neque'cuulac chiru cuânc sa' xyâlal re nak tâc'utûnk nak neque'xbânu li c'a'ru naraj li Dios, chan li Jesús.3_Li ani neque'xbânu li mâusilal, xic' neque'ril lix yâlal. Inc'a' nacuulac chiruheb cuânc sa' xyâlal xban nak inc'a' neque'raj tâc'utûnk li mâusilal neque'xbânu.dAXban nak inc'a' neque'pâban, cuan li tojba mâc sa' xbêneb. Li C'ajolbej quic'ulun sa' ruchich'och' chixc'utbal lix yâlal chiruheb li cuanqueb sa' ruchich'och'. A'an chanchan li cutan. Abanan eb li cuanqueb sa' ruchich'och' k'axal que'raj cuânc sa' xk'ojyînal ru li mâc ut inc'a' que'raj cuânc sa' li cutan xban nak inc'a' us lix na'lebeb.<qLi ani napâban re, mâc'a' li tojba mâc sa' xbên. Abanan li ani inc'a' napâban re, ac cuan li tojba mâc sa' xbên xban nak inc'a' xpâb li Ralal li Dios, li junaj chi ribil.?wLi Dios inc'a' quixtakla chak li Ralal sa' ruchich'och' chixtenebanquil li tojba mâc sa' xbêneb li cuanqueb sa' ruchich'och'. Quixtakla ban chak re nak sa' xc'aba' a'an te'colek'.GLi Dios c'ajo' nak quixraheb li cuanqueb sa' ruchich'och' nak quixq'ue li Ralal junaj chi ribil re nak chixjunileb li ani te'pâbânk re inc'a' te'sachk. Tâcuânk ban xyu'ameb chi junelic.hIre nak chixjunileb li te'pâbânk cue lâin inc'a' te'sachk. Te'cuânk ban xyu'am chi junelic._7Nak toj cuanqueb laj judío sa' li chaki ch'och', laj Moisés quixtaksi chiru jun che' jun li c'anti' yîbanbil riq'uin li ch'îch' bronce. Jo'can ajcui' lâin li C'ajolbej. Tento nak tintaksîk chiru jun li che',c? Mâ ani quicuulac sa' choxa. Ca'aj cui' lâin li C'ajolbej. Lâin xinchal chak sa' choxa.!; Lâat inc'a' nacapâb li c'a'ru ninye âcue chirix li c'a'ru nac'ulman sa' ruchich'och'. ¿Ma toja' ta chic tâpâb nak tinye âcue li choxahil na'leb?7g Relic chi yâl ninye êre: Lâo nocoâtinac chirix li nakanau. Ut nakach'olob resil li c'a'ru nakil. Abanan lâex inc'a' nequec'ûluban li c'a'ru nakach'olob xyâlal chêru.kO Li Jesús quixye re: -Lâat aj tzolol reheb laj Israel ut inc'a' nacatau ru li yôquin chixyebal.eC Quichak'oc laj Nicodemo ut quixye re: -¿Chanru nak nac'ulman a'in? Inc'a' nintau ru, chan.=sLi ik' nanume' bar naraj chi inc'a' nacanau bar nachal chak chi moco nacanau bar yô chi xic. Inc'a' nacacuil ru. Ca'aj cui' lix yâb nacacuabi nak nanume'. Jo'can ajcui' lix yu'ameb li yo'lajenakeb riq'uin li Santil Musik'ej. Cuan xyu'ameb chi junelic chi inc'a' nacanau chi tz'akal chanru, chan li Jesús.V%Misach âch'ôl xban nak xinye âcue nak tento tatyo'lâk cui'chic xca' sut.5Li ani yo'lajenak riq'uin lix na' xyucua' cuan xyu'am sa' ruchich'och'. Abanan li ani yo'lajenak riq'uin li Santil Musik'ej cuan xyu'am chi junelic.J Quichak'oc li Jesús ut quixye re: -Relic chi yâl ninye âcue nak ani inc'a' tâyo'lâk riq'uin ha' ut riq'uin li Santil Musik'ej moco târûk ta tâoc rubel lix nimajcual cuanquilal li Dios.= sLaj Nicodemo quixye re: -¿Chan ta cui' ru nak tâyo'lâk cui'chic xca' sut junak cuînk? ¿Ma târûk ta bi' tâoc cui'chic riq'uin lix na' ut tâyo'lâk cui'chic xca' sut? chan.9 kQuichak'oc li Jesús ut quixye re: -Relic chi yâl ninye âcue, mâ ani naru tâoc rubel xnimajcual cuanquilal li Dios cui inc'a' tâyo'lâk cui'chic xca' sut, chan li Jesús.# ?Sa' jun li k'ojyîn laj Nicodemo quicuulac chi âtinac riq'uin li Jesús ut quixye re: -At tzolonel, lâo nakanau nak riq'uin li Dios chalenakat chak chok' aj tzolol ke xban nak mâ ani târûk tixbânu li milagros li nacabânu lâat cui ta mâcua' riq'uin xcuanquil li Dios, chan.u  eQuicuan jun li cuînk aj fariseo aj Nicodemo xc'aba'. A'an xcomoneb li neque'taklan sa' xyânkeb laj judío.t aInc'a' tento nak tâch'olobâk chiru chanru lix c'a'uxeb xban nak ac naxnau chanru lix na'leb li junjûnk.MAbanan li Jesús inc'a' quixc'ojob xch'ôl riq'uineb xban nak naxnau chanru lix c'a'uxeb.Inc'a' tento nak tâch'olobâk chiru chanru lix c'a'uxeb xban nak ac naxnau chanru lix na'leb li junjûnk.Nak li Jesús cuan aran Jerusalén chixnumsinquil li nink'e Pascua, nabaleb que'pâban re xban nak que'ril li milagro li quilajxbânu.-Jo'can nak ac xcuacli cui'chic chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak, que'nak sa' xch'ôleb lix tzolom li c'a'ru quixye li Jesús nak toj mâji' nacam. Ut que'xpâb li c'a'ru tz'îbanbil chak najter sa' li Santil Hu ut que'xpâb ajcui' li c'a'ru quiyehe' reheb xban li Jesús. Abanan li Jesús inc'a' yô chi âtinac chirix li templo. Yô ban chi âtinac chirix lix camic ut lix cuaclijic cui'chic chi yo'yo.SEb laj judío que'chak'oc ut que'xye re li Jesús: -Chiru cuakib roxc'âl chihab que'cablac re xyîbanquil li templo a'in. ¿Ma nacac'oxla lâat nak yal chiru oxib cutan tâcuaclesi cui'chic? chanqueb.Quichak'oc li Jesús ut quixye reheb: -Juc'umak li templo a'in ut chiru oxib cutan tincuaclesi cui'chic chi ac', chan reheb.5Ut eb laj judío que'xye re li Jesús: -¿C'a'ru retalil tâc'ut chiku re nak takanau nak cuan âcuanquil chirisinquileb sa' li templo? chanqueb re._7Tojo'nak quinak sa' xch'ôleb lix tzolom nak tz'îbanbil retalil sa' li Santil Hu li naxye chi jo'ca'in: Lâin ninra lâ cuochoch ut naraho' sa' inch'ôl nak neque'xbânu li inc'a' us sa' lâ cuochoch. (Sal. 69:9)#?Quixye reheb li yôqueb chi c'ayînc paloma: -Isihomak chixjunil a'in sa' li templo. Mêsuk'isi chok' c'ayil li rochoch lin Yucua', chan li Jesús reheb.DLi Jesús quixyîb jun lix tz'ûm riq'uin c'am ut quixyolesiheb. Quirisiheb chixjunileb chirix cab rochbeneb lix xul. Quixpaji lix tumin eb laj jalol ru tumin ut quixbalk'usi lix mêxeb.~Quicuulac sa' li templo ut aran quixtauheb li yôqueb chi c'ayînc bôyx, carner ut paloma. Chunchûqueb ajcui' aran laj jalol ru tumin.l}Q Nak ac yô chi cuulac xk'ehil li Pascua, lix nink'e eb laj judío, li Jesús quicuulac Jerusalén.| Chirix chic a'an cô Capernaum li Jesús rochben lix na' ut eb li rîtz'in. Que'côeb ajcui' lix tzolom ut que'cana aran cuib oxib cutan.l{Q A'an a'in li xbên milagro li quixbânu li Jesús nak quixsuk'isi li ha' chok' vino aran Caná re Galilea. Riq'uin li milagro a'in quixc'utbesi nak cuan xcuanquil ut eb lix tzolom que'xpâb nak li Jesús a'an li Ralal li Dios.fzE -Chixjunileb li neque'nink'eîc xbên cua neque'xjec' li châbil vino. Ut nak ac xe'uc'ac chi nabal li ula', neque'xjec' li inc'a' mas châbil. Abanan lâat xac'ûla li châbil vino ut toj anakcuan xacuisi chak, chan re.#y? Li ha' ac suk'isinbil chok' vino xban li Jesús nak que'xc'am riq'uin li najolomin re li nink'e. A'an inc'a' quixnau bar ta xchal li vino. Ca'aj cui' eb laj c'anjel li que'lecoc chak re que'xnau. Li najolomin re li nink'e quixyal li vino. Tojo'nak quixbok li bêlomej ut quixye re:+xOQuixye cui'chic li Jesús reheb: -Lecomak ca'ch'inak ut têc'am riq'uin li najolomin re li nink'e, chan. Ut eb a'an que'xbânu jo' quiyehe' reheb xban li Jesús.%wCLi Jesús quixye reheb li yôqueb chi c'anjelac aran nak te'xnujtesi li nînki cuc riq'uin ha'. Ut eb a'an que'xq'ue li ha' sa' li cuc toj retal que'nujac.ivKUt aran cuanqueb cuakib li nînki cuc yîbanbil riq'uin pec. A'an nac'anjelac chok' xna'aj xha'eb laj judío re xch'ajobresinquil ribeb jo' naxye sa' lix chak'rabeb. Li junjûnk chi cuc a'an naxc'am oxib nînki cuc chi ha'.kuOLix na' li Jesús quixye reheb li yôqueb chi c'anjelac: -Chebânuhak li c'a'ru tixye êre, chan. tUt li Jesús quixye re: -¿C'a'ut nak nacatchal xyebal cue a'an? Toj mâji' xk'ehil nak tinc'utbesi lin cuanquil, chan re lix na'.qs[Nak ac yô li nink'e, qui-oso' li vino. Ut lix na' li Jesús quixye re: -Mâc'a' chic li vino, chan re.DrUt quiboke' sa' li sumlâc li Jesús rochbeneb lix tzolom.q Yô chic rox cutan xc'ulbal a c'a'ak re ru a'in nak quicuan jun li sumlâc sa' li tenamit Caná re Galilea. Cuan lix na' li Jesús aran.Pp 3Ut quixye ajcui' reheb: -Relic chi yâl tinye êre nak têril li choxa chi teto. Ut eb lix ángel li Dios yôkeb chi takec' ut yôkeb chi cubec cuanquin cui' lâin li C'ajolbej, chan li Jesús reheb..o W2Li Jesús quixye re: -Xapâb nak lâin li Cristo xban nak xinye âcue nak xinnau chanru lâ na'leb nak cuancat rubel li jun tôn chi higo. Abanan toj cuan cui'chic xnînkal ru na'leb talajâcuil chiru a'in, chan li Jesús.Ut quixye ajcui' reheb: -Relic chi yâl tinye êre nak têril li choxa chi teto. Ut eb lix ángel li Dios yôkeb chi takec' ut yôkeb chi cubec cuanquin cui' lâin li C'ajolbej, chan li Jesús reheb.n 1Quichak'oc laj Natanael ut quixye re: -At tzolonel, lâat li Ralal li Dios. Lâat lix Reyeb laj Israel, chan re li Jesús.em E0Laj Natanael quixye re li Jesús: -¿Chanru nacanau nak châbil inna'leb? chan. Li Jesús quichak'oc ut quixye re: -Xinnau chanru âna'leb nak cuancat rubel li jun tôn chi higo nak toj mâji' nacatxbok laj Felipe, chan.3l a/Li Jesús quiril nak laj Natanael yô chak chi châlc riq'uin ut quixye: -Cue' chak jun cuînk tz'akal aj Israel. Châbil xna'leb. A'an inc'a' nabalak'ic, chan li Jesús.k /.Laj Natanael quixye re: -¿Ma cuan ta bi' junak châbil tâchâlk chak Nazaret? chan. Ut laj Felipe quixye re: -Yo'o rilbal re nak tâpâb, chan.mj U-Laj Felipe ticto cô chixsic'bal laj Natanael ut quixye re: -Xkatau li Mesías li tz'îbanbil chak retalil sa' li chak'rab xban laj Moisés ut xbaneb li profeta. A'an li Jesús ralal laj José. Nazaret xtenamit, chan laj Felipe.]i 5,Laj Felipe, a'an Betsaida xtenamit. A'an ajcui' xtenamiteb laj Andrés ut laj Pedro.{h q+Jo' cuulajak chic li Jesús quiraj xic sa li na'ajej Galilea. Quixtau laj Felipe ut quixye re: -Chinâtâke, chan.?g y*Ut quixc'am laj Simón riq'uin li Jesús. Li Jesús quiril a'an ut quixye re: -Lâat laj Simón li ralal laj Jonás. Anakcuan Pedro chic âc'aba'.- (Chi jalbil ru naraj naxye "Pec".)Nf )Nak ac x-âtinac riq'uin li Jesús, ticto cô laj Andrés riq'uin laj Simón ut quixye re: -Anakcuan xkatau li Mesías, chan. (Chi jalbil ru naraj naxye "li Cristo li taklanbil chak xban li Dios".) e (Laj Andrés li rîtz'in laj Simón Pedro, a'an jun reheb li cuib li que'abin re li c'a'ru quixye laj Juan ut que'xtâke li Jesús.]d 5'Quichak'oc li Jesús ut quixye reheb: -Yo'keb chicuix re nak tênau bar ninhilan, chan li Jesús reheb. Jo'can nak que'côeb chirix ut que'ril bar nahilan. Ut que'cana riq'uin xban nak ac câhib ôr chic re ecuu.oc Y&Li Jesús quixakli ut quixsuk'isi rib. Quiril nak yôqueb chi xic chirix. Quixye reheb: -¿C'a'ut nak yôquex chintâkenquil? ¿C'a'ru têraj? chan reheb. Que'chak'oc eb a'an ut que'xye: -At tzolonel ¿bar nacathilan? chanqueb re.Vb '%Ut eb lix tzolom cuib, nak que'rabi li quixye laj Juan, que'xtâke li Jesús.a 3$Nak quiril li Jesús yô chi numec' nach' cuanqueb cui', laj Juan quixye: -Cue' chak li Cristo, li chanchan carner q'uebil chak xban li Dios, chan.c` A#Jo' cuulajak chic laj Juan cuan cui'chic chire li nima' Jordán rochben cuibeb lix tzolom._ 9"Ut lâin quicuil nak quicube chak li Santil Musik'ej sa' xbên li Jesús. Jo'can nak ninnau chi tz'akal nak a'an tz'akal Ralal li Dios, chan laj Juan.i^ M!Inc'a' raj xinnau nak a'an li Cristo cui ta inc'a' quicuil li quic'ulman. Xinnau nak a'an li Cristo xban nak li Dios li quitaklan chak cue chi cubsînc ha' quixye cue, "Nak tâcuil li Santil Musik'ej chanchan jun li paloma yôk chi cubec ut tâhilânk sa' xbên jun li cuînk, a'an retalil nak a'an li tâq'uehok êre li Santil Musik'ej", chan li Dios.;] q Laj Juan quixch'olob xyâlal li c'a'ru quiril. Quixye: -Quicuil nak li Santil Musik'ej quicube chak sa' choxa. Chanchan jun li paloma nak quicube ut quihilan sa' xbên li Jesús.\ 5Lâin inc'a' ninnau nak a'an li Cristo. Abanan yôquin chi cubsînc ha' re nak li Dios tixc'utbesi chiku lâo aj Israel ani tz'akal li Cristo, chan./[ YA'an a'in li quinâtinac chak chirix nak quinye êre nak tâchâlk jun cuînk k'axal nim xcuanquil chicuu lâin xban nak a'an ac cuan ajcui' chak junxil chicuu lâin.uZ eJo' cuulajak chic laj Juan quiril li Jesús yô chak chi châlc riq'uin ut quixye: -Ilomak. Cue' chak li Cristo, li taklanbil chak xban li Dios. Chanchan jun li carner. Tâcamsîk re xtojbal rix lix mâqueb li cuanqueb sa' ruchich'och'.Y #Chixjunil a c'a'ak re ru a'in quic'ulman sa' li na'ajej Betania li cuan jun pac'al li nima' Jordán, li yô cui' chi cubsînc ha' laj Juan.[X 1A'an li tâoc chi c'anjelac mokon. K'axal nim xcuanquil a'an chicuu lâin. Moco inc'ulub ta xbânunquil lix c'anjel a'an xban nak cubenak incuanquil. Jo'can nak moco inc'ulub ta xhitbal xc'âmal lix xâb, chan.W /Quichak'oc cui'chic laj Juan ut quixye: -Lâin nincubsin ha' riq'uin ha'. Abanan cuan jun sa' êyânk lâex inc'a' nequenau chi tz'akal ani a'an.-V UQue'xye cui'chic re laj Juan: -¿C'a'ut nak nacatcubsin ha' cui mâcua' lâat li Cristo, chi moco lâat laj Elías, chi moco lâat li profeta? chanqueb re laj Juan.PU Li que'taklâc chi âtinac riq'uin laj Juan, a'an xcomoneb laj fariseo.9T mQuixye laj Juan: -Lâin li yôquin chixch'olobanquil lix yâlal chiruheb li cristian chi cau xyâb incux sa' li chaki ch'och' ut ninye resil li quixye li profeta Isaías: Yîbomak lê yu'am ut yo'on cuânkex chixc'ulbal li Kâcua' jo' nak neque'xyîb li be re xc'ulbal junak li nim xcuanquil. (Isa. 40:3)yS m-Ye ke chi tz'akal anihat re nak târûk takaye reheb li xe'taklan chak ke. Tento nak tâye ke anihat, chanqueb.UR %Ut que'xye cui'chic re: -Ye ke anihat lâat. ¿Ma lâat laj Elías?- Quichak'oc laj Juan ut quixye: -Moco lâin ta, chan. -¿Ma lâat li profeta li tâchâlk? chanqueb cui'chic re. -Inc'a', chan laj Juan.OQ Quichak'oc laj Juan ut quixye reheb: -Lâin mâcua'in li Cristo, chan.PP Eb laj judío li cuanqueb Jerusalén que'xtaklaheb laj tij ut eb laj levita chixpatz'bal re laj Juan, ut que'xye re: -¿Anihat lâat? ¿Ma lâat li Cristo li taklanbil chak xban li Dios? chanqueb re.-O UMâ ani qui-iloc ru li Dios. Ca'aj cui' li Dios C'ajolbej, a'an tz'akal li cuan chi sum âtin riq'uin li Dios Acuabej. Ut a'an li quic'utbesin chiku chanru li Dios.N -Li Dios quixq'ue li chak'rab re laj Moisés re nak tixc'ut chiku. Aban lix yâlal chirix li Dios ut li rusilal quixc'utbesi chiku li Jesucristo.JM Xban xnimal rusilal, k'axal numtajenak li kosobtesinquil naxq'ue.L Laj Juan laj Cubsihom Ha' quixch'olob xyâlal chi cau xyâb xcux ut quixye: -A'an a'in li quinch'olob chak xyâlal chêru nak quinye êre: Mokon tâchâlk jun k'axal nim xcuanquil chicuu lâin xban nak a'an ac cuan ajcui' chak junxil chicuu lâin, chan.EK Li Jesucristo quitz'ejcualo' ut tz'akal cuînk nak quicuan arin sa' kayânk. C'ajo' li rusilal ut a'an naxc'ut lix yâlal. A'an li Ralal li Dios li junaj chi ribil ut lâo xkil lix lok'al.iJ M Que'oc chok' ralal xc'ajol li Dios xban nak jo'can quiraj li Dios. Moco yal xc'a'ux cuînk ta. Moco jo' ta nak nayo'la junak cristian arin sa' ruchich'och'. Yo'lajenakeb ban chic sa' musik'ej ut ralal xc'ajoleb chic li Dios.I % Abanan chixjunileb li que'c'uluc re ut que'pâban re nak a'an taklanbil chak xban li Dios, a'aneb li quixc'uleb chok' ralal xc'ajol li Dios.OH  Quic'ulun sa' lix tenamit. Abanan inc'a' quic'ule' sa' xyâlal xbaneb.8G k Li Cristo quicuan sa' ruchich'och'. Abanan li cuanqueb sa' ruchich'och' inc'a' que'xq'ue retal chi tz'akal nak a'an li Cristo usta sa' xc'aba' a'an quiyîbâc li ruchich'och'.zF o A'an li tz'akal cutan saken li quic'ulun sa' ruchich'och' chixcutanobresinquil xc'a'uxeb chixjunileb li cristian. E Li Cristo, a'an li tz'akal cutan saken. Mâcua' laj Juan. Laj Juan quic'ulun chixch'olobanquil xyâlal ani li tz'akal cutan saken. D Quitaklâc chak chixch'olobanquil xyâlal nak li Jesús, a'an li cutan saken re nak chixjunileb li ani te'abînk re, te'pâbânk.KC Quicuan jun li cuînk aj Juan xc'aba' taklanbil chak xban li Dios.B  Li Cristo naxcutanobresi lix c'a'uxeb li toj cuanqueb sa' xk'ojyînal ru li mâc. Li mâc inc'a' quinumta sa' xbên li Cristo.tA cLi Cristo, a'an li naq'uehoc junelic yu'am. Ut li yu'am li naxq'ue naxcutanobresi lix c'a'uxeb li cristian. @ Chixjunil li c'a'ru cuan, li Dios quixyîb sa' xc'aba' li Cristo. Ut mâc'a' c'a'ak re ru cuan chi mâcua' a'an ta li quiyîban re.=? wLi Cristo ac cuan chak sa' xticlajic riq'uin li Dios.> 3Chalen chak sa' xticlajic li ruchich'och' ac cuan chak li Âtin. Li Âtin cuan chak riq'uin li Dios ut a'an tz'akal Dios. Li Âtin, a'an li Cristo.w=g5Ut junelic cuanqueb sa' li templo. Yôqueb chi bantioxînc ut yôqueb chixlok'oninquil li Dios. Jo'can taxak.\<14Nak ac xe'xlok'oni li Kâcua', eb a'an que'suk'i cui'chic Jerusalén chi c'ajo' xsahil sa' xch'ôleb.Ut junelic cuanqueb sa' li templo. Yôqueb chi bantioxînc ut yôqueb chixlok'oninquil li Dios. Jo'can taxak.^;53Nak yô chirosobtesinquileb, quirisi rib sa' xyânkeb ut quic'ame' takec' sa' choxa.c:?2Ut li Jesús quixc'ameb toj sa' li tenamit Betania. Quixtaksi li ruk' ut quirosobtesiheb.A9{1Ut lâin tintakla chak êre lê mâtan li quixyechi'i lin Yucua'. Abanan canâkex arin sa' li tenamit Jerusalén toj têc'ul lê cuanquil li tâchâlk sa' choxa, chan li Jesús reheb.n8U0Lâex texyehok resil xban nak lâex xex-abin re ut lâex xex-iloc re chixjunil li c'a'ak re ru a'in.o7W/Tz'îbanbil ajcui' retalil nak tâjulticamânk chiruheb chixjunileb li tenamit nak tento te'xyot' xch'ôleb ut te'xjal xc'a'uxeb re tâcuymânk tâsachmânk lix mâqueb sa' xc'aba' a'an. Tâticlâk xch'olobanquil arin Jerusalén.L6.Quixye reheb: -Jo'ca'in tz'îbanbil chak retalil sa' li Santil Hu chicuix lâin: tento nak li Cristo tixc'ul li raylal ut sa' rox li cutan tâcuaclîk cui'chic chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak.S5-Ut quixq'ueheb xna'leb re nak te'xtau ru li tz'îbanbil sa' li Santil Hu.$4A,Ut quixye reheb: -Li c'a'ru xinc'ul, a'an ajcui' li quinserak'i chak êre nak toj cuanquin chak sa' êyânk. Tento nak tâtz'aklok ru chixjunil li tz'îbanbil chak retalil chicuix sa' lix chak'rab laj Moisés, jo' ajcui' sa' lix hu eb li profeta ut sa' ajcui' li Salmos, chan reheb.)3M+Li Jesús quixc'ul ut quixtzaca.M2*Ut que'xq'ue re jun jachal li pombil car ut ca'ch'in li xya'al cab.\11)C'ajo' nak quisaho' sa' xch'ôleb. Abanan toj sachsôqueb xch'ôl. Inc'a' que'xnau ma yâl li yôqueb chirilbal malaj ut inc'a'. Ut li Jesús quixye reheb: -¿Ma cuan ca'ch'inak tzacaêmk êriq'uin? chan reheb.I0 (Ut nak yô chixyebal a'in, quixc'ut li rok ut li ruk' chiruheb.]/3'Lâin li Jesús. Ilomak li cuok ut li cuuk'. Ch'e'omakin re nak têq'ue retal nak lâin tz'akal. Junak musik'ej, a'an mâc'a' xbakel, chi moco cuan xtibel. Ilomak. Lâin cuan inbakel ut cuan intibel, chan reheb.a.;&Ut li Jesús quixye reheb: -¿C'a'ut nak nequexxucuac? Ut, ¿c'a'ut nak na-oc êc'a'ux?~-u%Ut eb a'an sachsôqueb xch'ôl que'cana ut te'xucuak. Sa' xch'ôleb a'an nak mâre junak musik'ej yôqueb chirilbal.5,c$Toj yôqueb ajcui' xserak'inquil li c'a'ru que'xc'ul nak ac xakâmil li Jesús sa' xyânkeb ut quixye reheb: -¡Chicuânk taxak li tuktûquil usilal êriq'uin! chan reheb.<+q#Tojo'nak li cuib chi cuînk que'xserak'i reheb li c'a'ru quic'ulman sa' be nak yôqueb chi xic Emaús. Que'xye reheb chanru nak que'xnau ru li Jesús nak quixjachi li caxlan cua. * "Yôqueb chixyebal: -Relic chi yâl nak xcuacli cui'chic chi yo'yo li Kâcua' xban nak xc'utbesi rib chiru laj Simón, chanqueb.)!Sa' ajcui' li hônal a'an que'suk'i Jerusalén. Aran que'xtau li junlaju chi apóstol ch'utch'ûqueb rochbeneb lix comon.[(/ Ut eb a'an que'xye chi ribileb rib: -Jo'can pe' nak yôco chak rec'anquil jun sahil ch'ôlej sa' kâm nak yô chak chikâtinanquil sa' be ut nak yô chixch'olobanquil chiku li naxye sa' li Santil Hu, chanqueb.'Sa' li hônal a'an que'xq'ue retal nak a'an li Jesús. Ut nak ac xe'xnau nak a'an, nak que'ril ac mâ ani chic sa' xyânkeb.z&mNak c'ojc'o sa' mêx rochbeneb, quixchap li caxlan cua, quixbantioxi chiru li Dios, quixjachi ut quixq'ue reheb.G%Abanan eb a'an que'relaji ru re tâcanâk riq'uineb. Que'xye re: -Canâkat kiq'uin xban nak yô chi ecuûc. Oc re li k'ojyîn, chanqueb re. Ut li Jesús qui-oc sa' cab ut quicana riq'uineb.o$WQue'cuulac sa' li ch'ina tenamit li yôqueb cui' chi xic. Ut li Jesús quixbânu rib nak tîc tâxic.`#9Ut quixch'olob xyâlal chiruheb chirix li c'a'ru quixtz'îba laj Moisés. Quixch'olob ajcui' lix yâlal li que'xtz'îba chak li profeta chirix li Cristo li yechi'inbil xban li Dios jo' tz'îbanbil sa' li Santil Hu.!";¿Ma inc'a' ta bi' tento nak tixc'ul chixjunil li raylal a'in li Cristo laj Colonel li yechi'inbil xban li Dios re nak tâq'uehek' xlok'al? chan reheb. !Ut li Jesús quixye reheb: -¡Lâex mâc'a' êna'leb ut âl lê ch'ôl chixpâbanquil chixjunil li c'a'ru que'xye chak li profeta! 5Ut cuanqueb ajcui' kacomon xe'cuulac chak sa' li muklebâl ut xe'ril nak yâl li xe'xye li ixk. Abanan inc'a' xe'ril ru li Jesús, chan laj Cleofas. ,~}}}$|{zz\yy>xwwnvv$uuJtUssprqq_ppDo"n1m:llk*ji:hh&gfeeddxdcdbRaa5`E___B^]]-\[[#ZZHYYRXX>WW:V{UOTTSMRRtQQyPPMONN'M]LL JJoII@HuGFFEEsDD\CBBAMA@8?A>>J>=2¿Ma ra xerec'a nak xinye êre chi jo'can? ¿C'a' raj ru têbânu nak têril nak lâin li C'ajolbej yôkin cui'chic chi xic sa' choxa li xincuan cui' chak junxil?SO=Li Jesús quixnau nak yôqueb chixcuech'inquil rix li c'a'ru quixye usta mâ ani quiyehoc re. Jo'can nak quixye reheb: -¿Ma inc'a' xcuulac chêru li c'a'ru xinye êre? ¿Ma têcanab intâkenquil xban?8Ni,Mâ ani naru tâpâbânk cue cui inc'a' ta k'axtesinbil cue xban li Yucua'bej li quitaklan chak cue. Li neque'pâban cue, lâin tincuaclesiheb cui'chic chi yo'yo sa' roso'jiqueb li cutan.G=+Quixye li Jesús reheb: -Canabomak xcuech'inquil êrib, chan.5<c*Que'xye chi ribileb rib: -¿Ma mâcua' ta bi' a'in li Jesús li ralal laj José? Lâo nakanau ruheb lix na' xyucua'. ¿C'a'ut nak naxye nak sa' choxa xchal chak? chanqueb. ; )Ut eb laj judío que'oc chixcuech'inquil rix li quixye li Jesús xban nak quixye, "Lâin li cua. Lâin xinchal chak sa' choxa."u:c(Li Yucua'bej li quitaklan chak cue, a'an naraj nak chixjunileb li te'xq'ue retal nak lâin li C'ajolbej ut tine'xpâb tâcuânk xyu'ameb chi junelic. Ut lâin tincuaclesiheb ut tinq'ue xyu'ameb sa' roso'jiqueb li cutan, chan li Jesús.H9 'Li c'a'ru naraj lin Yucua' li quitaklan chak cue, a'an nak mâ jun reheb li cualal inc'ajol li xk'axtesi cue tâsachk chicuu. Tincuaclesiheb ban chi cuânkeb xyu'am sa' roso'jiqueb li cutan.8)&Lâin xinchal chak sa' choxa re tinbânu li c'a'ru naraj li Dios li quitaklan chak cue. Moco xinchal ta chixbânunquil li c'a'ru nacuaj lâin.v7e%Chixjunileb li tixk'axtesi cue li Yucua'bej, tine'xpâb. Ut li ani napâban cue, lâin inc'a' tintz'ektâna.S6$Aban ac xinye êre nak usta ac xeril cuu, toj inc'a' ajcui' niquinêpâb.Y5+#Li Jesús quixye reheb: -Lâin li cua a'an. Lâin ninq'uehoc junelic yu'am. Li ani napâban cue tâc'ojobâk xch'ôl. Inc'a' chic tâtz'ocâk ut inc'a' chic tâchakik re. Chanchan nak ac xrake' chi tzacânc.M4"Eb a'an que'xye re: -At Kâcua', tâq'ue ta ke rajlal li cua a'an.-!3;!Li tz'akal choxahil cua li naxq'ue li Dios, a'an li jun li quichal chak sa' choxa ut naxq'ue li junelic yu'am reheb li cuanqueb sa' ruchich'och', chan.Q2 Ut li Jesús quixye reheb: -Relic chi yâl ninye êre, moco a' ta laj Moisés quiq'uehoc reheb li choxahil cua. A' ban lin Yucua', a'an li quiq'uehoc reheb. Ut a'an naq'uehoc li tz'akal choxahil cua.F1Eb li kaxe'tônil yucua' que'q'uehe' chak li maná chixcua'eb nak yôqueb chak chi numec' sa' li chaki ch'och' jo' tz'îbanbil retalil sa' li Santil Hu: Choxahil cua quiq'uehe' chixcua'eb.0)Ut que'xye cui'chic re: -Tento tâc'ut chiku junak li milagro re nak takapâb nak taklanbilat xban li Dios. ¿C'a'ru li retalil tâc'ut chiku? /Li Jesús quixye reheb: -Li c'a'ru naraj li Dios nak têbânu, a'an a'in: nak tinêpâb lâin xban nak taklanbilin chak xban, chan.t.aUt que'xye re li Jesús: -¿C'a' raj ru takabânu lâo re nak tâsahok' xch'ôl li Dios kiq'uin? chanqueb. -9Mixic êch'ôl ca'aj cui' riq'uin xsic'bal li tzacaêmk li na-oso'. Cheq'uehak ban êch'ôl chixsic'bal li tzacaêmk li inc'a' nalaj na-oso'. A'an li junelic yu'am li ninq'ue lâin li C'ajolbej. A'an aj e nak quixq'ue incuanquil ut quinixtakla chak li Yucua'bej, chan li Jesús.b,=Quichak'oc li Jesús ut quixye reheb: -Relic chi yâl ninye êre nak lâex yôquex chintâkenquil xban nak xexinq'ue chi cua'ac toj retal xexnujac. Inc'a' yôquex chintâkenquil xban nak xeril li milagro li xinbânu.f+ENak que'xtau li Jesús jun pac'al li palau, que'xye re: -At tzolonel, ¿Jok'e xatchal arin?-E*Li q'uila tenamit que'xq'ue retal nak mâ ani chic li Jesús sa' li na'ajej a'an, chi moco cuanqueb lix tzolom. Que'oc sa' eb li jucub li que'chal Tiberias ut côeb Capernaum chixsic'bal.)%Ut cuanqueb cui'chic jucub que'el chak Tiberias que'cuulac chixc'atk li na'ajej li que'cua'ac cui' nak ac xbantioxi li Jesús chiru li Dios.q([Cuulajak chic li q'uila tenamit li cuanqueb chire li palau li que'el cui', que'xq'ue retal nak jun ajcui' li jucub qui-el aran. Ut que'xnau nak li Jesús inc'a' qui-oc chi sa' li jucub a'an rochbeneb lix tzolom. Xjuneseb ban côeb.'Ut c'ajo' xsahil xch'ôleb nak que'rocsi sa' li jucub. Ut sa' ajcui' li hônal a'an que'cuulac sa' li na'ajej li yôqueb cui' chi xic.<&sUt li Jesús quixye reheb: -Lâin. Mexxucuac, chan.g%GCuan na xcab legua ac xe'bêc chiru li ha' sa' li jucub nak que'ril nak yô chak chi châlc li Jesús. Yô chi bêc chiru li ha'. Yô chak chi nach'oc chixc'atk li jucub. C'ajo' nak que'xucuac xban nak inc'a' que'xnau ru.c$?Ac x-oc li k'ojyîn nak quichal jun cacuil ik' ut qui-oc chi ec'ânc ru li palau chi cau.#Li Jesús mâji' nacuulac riq'uineb. Que'oc sa' jun li jucub ut yôqueb chi xic sa' li tenamit Capernaum li cuan jun pac'al li palau.G"Oc re k'ojyîn nak côeb lix tzolom li Jesús chire li palau. ! Li Jesús quixnau nak te'raj xpuersinquil ru re nak tâoc chok' rey. Jo'can nak qui-el sa' xyânkeb ut cô xjunes sa' li tzûl.M Nak que'ril li milagro li quixbânu li Jesús, eb li cuanqueb aran que'xye: -Relic chi yâl li cuînk a'in, a'an li profeta li quiyehe' chak resil junxil nak tâchâlk sa' ruchich'och', chanqueb.- Que'xxoc cablaju chacach rela' li caxlan cua yîbanbil riq'uin cebada. A'an li qui-ela'an nak que'rake' chi cua'ac chixjunileb li cuanqueb aran.  Nak ac xe'rake' chi cua'ac, li Jesús quixye reheb lix tzolom: -Xocomak li jo' q'uial x-ela'an re nak mâc'a' tâtz'ekmânk, chan.'G Tojo'nak li Jesús quixchap li caxlan cua. Quixbantioxi chiru li Dios. Quixjachi li caxlan cua ut quixq'ue reheb lix tzolom re nak te'xjeq'ui reheb li q'uila tenamit li c'ojc'ôqueb aran. Jo'can ajcui' quixbânu riq'uin li car. Ut que'cua'ac chixjunileb toj retal que'c'ojla xch'ôleb.:m Ut quixye li Jesús reheb: -Q'uehomakeb chi c'ojlâc li tenamit.- Nabal li pach'aya' cuan aran. Chixjunileb que'c'ojla sa' li pach'aya'. Ôb mil na chi cuînk li cuanqueb aran.'G -Cuan jun li al arin cuan cuib li car riq'uin ut ôb li caxlan cua yîbanbil riq'uin cebada. Abanan a'in mâ jok'e tâtz'aklok reheb li q'uila tenamit, chan.T!Jun chic reheb lix tzolom aj Andrés xc'aba' ras laj Simón Pedro. Quixye:  Quixye laj Felipe: -Kâcua', cuib ciento denario chi caxlan cua inc'a' tâtz'aklok re te'tz'ak ca'ch'inak chi xjûnkaleb, chan.{Quixye chi jo'can yal re rilbal c'a' na ru tixye laj Felipe xban nak ac cuan sa' xch'ôl li Jesús nak tixq'ue xcuaheb.5Li Jesús quiril nak nabaleb li yôqueb chi cuulac riq'uin. Quixye re laj Felipe: -¿Bar târûk takalok' xcuaheb chixjunileb li tenamit a'in? chan.OAc cuulac re xk'ehil li nink'e Pascua, li neque'xbânu eb laj judío.Z-Ut quitake' li Jesús chiru jun li tzûl ut aran quic'ojla rochbeneb lix tzolom.ykNabaleb yôqueb chi tâkênc re xban nak que'rileb li milagro li yô chixbânunquil nak naxq'uirtesiheb li yaj.s aMokon chic li Jesús cô cui'chic jun pac'al li palau Galilea. Neque'xye ajcui' Tiberias re li palau a'an.~u/Cui inc'a' nequepâb li c'a'ru quixtz'îba laj Moisés chicuix, ¿chan ta cui' ru nak têpâb li c'a'ru ninye lâin? .Cui ta nequepâb li c'a'ru quixye laj Moisés, tinêpâb aj raj cui' lâin xban nak laj Moisés quixch'olob ajcui' chak xyâlal chicuix lâin.Cui inc'a' nequepâb li c'a'ru quixtz'îba laj Moisés chicuix, ¿chan ta cui' ru nak têpâb li c'a'ru ninye lâin? 9-Mêc'oxla nak lâin tinjitok êre chiru lin Yucua'. Cuan jun li tâjitok êre. A'an li chak'rab li quiq'uehe' re laj Moisés li c'ojc'o cui' êch'ôl.?w,Nak nequeq'ue êlok'al chi ribil êrib, c'ajo' nak nacuulac chêru. Abanan inc'a' nequesic' li lok'al li naxq'ue li jun chi Dios. ¿Chan ta cui' ru nak tinêpâb lâin chi jo'canan?'G+Lâin xinchal sa' xc'aba' lin Yucua'. Abanan inc'a' xeraj inc'ulbal. Cui ut ani ta chic junak tâchâlk yal naxtakla chak rib xjunes, lâex têc'ul raj a'an.c ?*xban nak ninnau chanru lê na'leb. Ninnau nak inc'a' nequera li Dios chi anchal êch'ôl.8 k)Lâin inc'a' nacuaj nak têq'ue inlok'al lâex,\ 1(Lâex inc'a' nequeraj xpâbanquil nak lâin ninq'uehoc êre lê yu'am chi junelic.k O'Lâex nequeq'ue êch'ôl chixtzolbal xsa' li Santil Hu. Lâex nequec'oxla nak aran têtau chanru tâcuânk lê yu'am chi junelic. Abanan inc'a' nequeq'ue retal nak li Santil Hu a'an naxch'olob ajcui' lix yâlal chicuix lâin.u c&Lâex inc'a' nequeraj xc'ulbal li râtin xban nak inc'a' niquinêpâb lâin, li taklanbilin chak xban a'an.7%Ut li Yucua'bej li quitaklan chak cue, a'an quixch'olob ajcui' lix yâlal chicuix usta mâ jun sut xerabi chi âtinac chi moco queril chanru na-iloc. $Li c'a'ru quixch'olob laj Juan chicuix, a'an yâl. Abanan riq'uin li c'a'ru ninbânu, k'axal cui'chic naxc'ut chi tz'akal anihin lâin. Lâin ninbânu li c'a'ru quixye cue li Yucua'bej. Li c'a'ru ninbânu lâin, a'an naxc'ut nak taklanbilin xban li Yucua'bej.-#Laj Juan chanchan jun li xam quixcutanobresi êbe nak quixch'olob lix yâlal chêru. Ut quisaho' jun c'amoc sa' êch'ôl chirabinquil li quixye.q["Abanan inc'a' tento nak junak cuînk tixch'olob xyâlal anihin. Ninye ban êre anihin re nak texcolek'.w!Lâex xetakla xpatz'bal re laj Juan laj Cubsihom Ha' ut a'an quixch'olob lix yâlal chêru ut yâl li quixye chicuix. Abanan cuan jun chic li naxch'olob xyâlal chêru anihin tz'akal lâin ut lâin ninnau nak yâl li yô chixyebal chicuix.ucCui lâin tinch'olob xyâlal chêru anihin tz'akal lâin, lâex têye nak inc'a' yâl li yôquin chixyebal.q[Lâin mâc'a' naru ninbânu injunes. Lâin ninrakoc âtin jo' naxye cue li Yucua'bej. Jo'can nak ninrakoc âtin sa' tîquilal. Inc'a' ninbânu li c'a'ru nacuaj lâin. Ninbânu ban li c'a'ru naraj li Yucua'bej li quitaklan chak cue.(ILi que'xbânu li us te'cuaclîk cui'chic ut te'cuânk xyu'am chi junelic. Ut eb li que'xbânu li inc'a' us te'cuaclîk ajcui' re te'taklâk sa' li tojba mâc.}Misach êch'ôl chirabinquil li yôquin chixyebal. Tâcuulak xk'ehil nak chixjunileb li camenak te'rabi li c'a'ru tinye.s~_Ut quixq'ue ajcui' incuanquil chi rakoc âtin xban nak lâin li C'ajolbej. Taklanbilin chak xban li Dios.})Li Yucua'bej cuan xcuanquil chi q'uehoc junelic yu'am ut a'an ajcui' quiq'uehoc cue lâin li C'ajolbej lin cuanquil chi q'uehoc junelic yu'am.Y|+Chi yâl ninye êre tâcuulak xk'ehil ut anakcuan ajcui' xcuulac xcutanquil, nak eb li chanchan camenakeb xban li mâc te'rabi li cuâtin lâin li C'ajolbej. Ut li te'abînk cue te'cuânk xyu'am chi junelic. {Relic chi yâl ninye êre nak li ani na-abin re li c'a'ru ninye ut naxpâb li Dios li quitaklan chak cue, li jun a'an cuan xyu'am chi junelic. Inc'a' tâxic sa' tojba mâc xban nak inc'a' chic tenebanbil li câmc sa' xbên. Cuânk ban chic xyu'am chi junelic.bz=Quixbânu chi jo'can re nak chixjunileb te'xq'ue inlok'al jo' nak neque'xq'ue xlok'al li Yucua'bej. Li ani inc'a' naxq'ue inlok'al lâin li C'ajolbej, inc'a' ajcui' naxq'ue xlok'al li Yucua'bej li quitaklan chak cue.y}Li Yucua'bej mâ ani naxrak âtin sa' xbên. Quixk'axtesiheb ban sa' cuuk' re nak lâin chic tinrakok âtin sa' xbêneb.x3Li Yucua'bej naxcuaclesiheb cui'chic chi yo'yo li camenak. Ut jo'can ajcui' lâin li C'ajolbej. Lâin ninq'ue li junelic yu'am reheb li ani nacuaj.rw]Lâin li C'ajolbej. Rarôquin xban lin Yucua'. A'an naxc'ut chicuu chixjunil li c'a'ak re ru naxbânu. Ut toj cuan cui'chic c'a'ak re ru xnînkal ru na'leb chiru a'in tixc'ut chicuu xbânunquil. Ut lâex tâsachk êch'ôl chirilbal.lvQJo'can nak li Jesús quixye reheb: -Relic chi yâl tinye êre, Lâin li C'ajolbej. Mâc'a' naru tinbânu injunes. Li c'a'ru naxc'ut chicuu lin Yucua', a'an li ninbânu. Chixjunil li naxbânu lin Yucua', a'an li ninbânu lâin.u3K'axal cui'chic que'josk'o' laj judío riq'uin a'in. Jo'can nak que'raj xcamsinquil xban nak moco ca'aj ta cui' naxk'et lix chak'rabeb nak naq'uirtesin chiru li hilobâl cutan; riq'uin aj ban cui' nak naxjuntak'êta rib riq'uin li Dios nak naxye nak li Dios, a'an lix Yucua'.t{Li Jesús quixye reheb: -Lin Yucua' toj yô chixtenk'anquileb li cristian ut tento ajcui' nak tintenk'aheb lâin, chan.sEb li neque'taklan sa' xyânkeb laj judío xic' que'ril li Jesús xban nak naq'uirtesin sa' li hilobâl cutan. Ut que'raj xcamsinquil.rQui-el li cuînk riq'uin li Jesús ut quixye resil reheb li neque'taklan sa' xyânkeb laj judío nak li Jesús, a'an li quiq'uirtesin re.cq?Mokon chic li Jesús quixtau cui'chic li cuînk sa' li templo ut quixye re: -Chaq'uehak retal nak xatq'uira. Canab xbânunquil li inc'a' us mâre anchal tâchâlk junak chic nimla raylal sa' âbên, chan li Jesús re. p Li cuînk li quiq'uirtesîc inc'a' naxnau ani ta a'an, xban nak k'axal nabaleb li cuanqueb aran ut li Jesús ac x-el sa' xyânkeb.eoC Que'xpatz' re: -¿Ani li cuînk li xyehoc âcue nak tâxoc lâ cuarib ut tatbêk? chanqueb.xni Quichak'oc li cuînk ut quixye reheb: -Li cuînk li xq'uirtesin cue, xye cue, "c'am lâ cuarib ut bên", chan.pmY Que'oc chi cuech'înc li neque'taklan sa' xyânkeb laj judío. Que'xye re li cuînk li quiq'uira: -Hilobâl cutan anakcuan. Yôcat chixk'etbal li kachak'rab xban nak yôcat chixc'ambal lâ cuarib chiru li hilobâl cutan, chanqueb.l  Sa' ajcui' li hônal a'an li cuînk quiq'uira. Quixakli, quixxoc lix cuarib ut quibêc. A'in quic'ulman sa' li hilobâl cutan.Ik Quixye li Jesús re: -Cuaclin, xoc lâ cuarib ut bên, chan re.,jQQuixye li cuînk: -Kâcua', nacuaj raj abanan mâ ani na-ocsin cue sa' li ha' nak na-ec'asîc. Nak yôquin chixyalbal oc, jalan chic na-oc xbên cua chicuu, chan.i!Nak li Jesús quiril li cuînk jiljo aran chire li ha' quixnau nak ac najter roquic lix yajel. Quixye re: -¿Ma tâcuaj q'uirâc? chan re.PhCuan jun li cuînk aran cuakxaklaju xca'c'âl chihab roquic lix yajel.Q==;]j<:M.r|b ` } v ]byQ_ Ut eb li xbênil aj tij que'xc'ûb ru nak te'xcamsi ajcui' laj Lázaro,s^_ Nabaleb laj judío que'rabi resil nak li Jesús cuan aran Betania ut que'cuulac aran. Mâcua' ca'aj cui' li Jesús que'cuulac chirilbal. Que'cuulac aj ban cui' chirilbal laj Lázaro li quicuaclesîc cui'chic chi yo'yo xban li Jesús.]! Li neba' junelic cuânkeb sa' êyânk. Yalak jok'e naru têtenk'aheb. Abanan lâin moco cuânkin ta chi junelic êriq'uin, chan li Jesús.\ Li Jesús quixye re: -Mêcuech' rix li c'a'ru xbânu li ixk a'in, xban nak re inmukbal nak xq'ue li ban a'in chiru li cuok.B[} Mâcua' xban nak naxraheb li neba' nak quixye a'an. Quixye chi jo'can xban nak aj êlk'. Riq'uin a'an cuan lix bôlsil li tumin ut cuan nak naxchap chok' re a'an li tumin cuan chi sa'.Z Quixye: -¿C'a'ut nak inc'a' xc'ayiman li sununquil ban a'in chi oxib ciento denarios ut xq'ueman raj li tumin a'an reheb li neba'? chan.Y Laj Judas Iscariote li ralal laj Simón, a'an jun reheb lix tzolom. A'an li tâk'axtesînk re li Jesús sa' ruk'eb li xic' neque'iloc re.mXS Lix María quixc'am chak mero botella li sununquil ban terto xtz'ak yîbanbil riq'uin nardo. Quixq'ue chiru rok li Jesús ut quixmes riq'uin li rismal xjolom. Ut c'ajo' xsununquil sa' li cab quicana xban xbôc li sununquil ban.-WS Que'xcauresi xtzacaêmk li Jesús. Laj Lázaro cuan sa' xyânkeb li c'ojc'ôqueb sa' mêx rochben li Jesús. Ut lix Marta yô chixq'uebal li tzacaêmk sa' li mêx.:V o Cuakib cutan chic mâ nacuulac xk'ehil li nink'e Pascua nak quicuulac li Jesús Betania. A'an xtenamit laj Lázaro, li quicam ut quicuaclesîc cui'chic chi yo'yo xban li Jesús.0UY 9Eb li xbênil aj tij ut eb laj fariseo que'xye reheb li tenamit nak cui ani tâabînk resil bar cuan li Jesús, tento te'xye resil, re nak târûk te'xtakla xchapbal._T7 8Yôqueb chixsic'bal li Jesús nak que'xch'utub ribeb sa' li templo. Que'xye chi ribileb rib: -¿C'a'ru nequec'oxla lâex? ¿Ma tâchâlk ta cui' sa' li nink'e li cuînk a'an?-Eb li xbênil aj tij ut eb laj fariseo que'xye reheb li tenamit nak cui ani tâabînk resil bar cuan li Jesús, tento te'xye resil, re nak târûk te'xtakla xchapbal.S} 7Nak yô chi cuulac xk'ehil li nink'e Pascua, nabaleb li cristian côeb Jerusalén chixch'ajobresinquil ribeb jo' c'aynakeb chixbânunquil re xtz'âmanquil xcuybal xmâqueb chiru li Dios. Tento te'xbânu a'an re nak târûk te'oquênk sa' li nink'e.^R5 6Xban nak que'raj xcamsinquil li Jesús, inc'a' chic quiraj xc'utbal rib chiruheb laj judío. Qui-el aran ut cô sa' li tenamit Efraín li cuan nach' riq'uin li chaki ch'och'. Ut aran quicana rochbeneb lix tzolom.Q! 5Ut chalen sa' li cutan a'an, eb li neque'taklan sa' xyânkeb laj judío que'oc xc'ûbanquil ru sa' comonil chanru nak te'xcamsi li Jesús.7Pg 4Ut mâcua' ca'aj cui' sa' xc'aba'eb a'an nak tâcâmk li Jesús. Re aj ban cui' nak junajakeb chic ru chixjunileb li ralal xc'ajol li cuanqueb sa' chixjunil li ruchich'och'.qO[ 3Laj Caifás, a'an li xyucua'il aj tij sa' li chihab a'an. Ut li c'a'ru quixye inc'a' quixye yal xjunes. Quixye ban xban nak li Dios quic'utuc chiru li c'a'ru tixye. Jo'can nak quixye nak li Jesús tâcâmk sa' xc'aba'eb laj judío.2N] 2¿Ma inc'a' nequec'oxla nak k'axal us raj nak tâcâmk jun chi cuînk sa' xc'aba'eb li tenamit chiru nak tâsachek' ku chikajunilo lâo aj judío xbaneb laj Roma? chan.Mw 1Jun li cuînk aj Caifás xc'aba', a'an li xyucua'il aj tij sa' li chihab a'an. Quixye reheb: -Lâex mâc'a' êna'leb.AL{ 0Cui takacanab chi jo'can, chixjunileb li tenamit te'pâbânk re. Ut te'josk'ok kiq'uin eb laj Roma li neque'taklan sa' kabên. Te'xjuc' li katemplo ut te'xsach li katenamit, chanqueb.WK' /Ut eb laj fariseo rochbeneb li xbênil aj tij que'xch'utub ribeb riq'uineb li neque'taklan sa' xyânkeb laj judío ut que'xye reheb: -¿C'a'ru takabânu? Li cuînk a'in nabal li milagro yô chixbânunquil.vJe .Abanan cuanqueb ajcui' li que'côeb riq'uineb laj fariseo ut que'xye reheb chixjunil li quixbânu li Jesús.wIg -Ut nabaleb laj judío li cuanqueb rochben lix María que'xpâb li Jesús nak que'ril li milagro li quixbânu.qH[ ,Ut laj Lázaro li quicam qui-el chak. Lanlo sa' jun t'icr jo' c'aynakeb chixbânunquil reheb li camenak. Li ru lanlo ajcui' sa' t'icr ut bac'bo li rok ut bac'bo li ruk'. Li Jesús quixye reheb: -Hitomak ut canabomak chi bêc, chan.tGa +Nak quirake' chi tijoc, li Jesús quixye chi cau xyâb xcux: -At Lázaro, cuaclin chak ut quim arin, chan.EF *Lâin ninnau nak junelic niquinâcuabi. Abanan ninye âcue a'in re nak eb li cuanqueb arin te'ril li c'a'ru tinbânu ut te'xpâb nak lâat xattaklan chak cue, chan li Jesús nak quitijoc.JE  )Ut que'risi li pec chire li muklebâl li que'xq'ue cui' li camenak. Li Jesús qui-iloc takec' ut quitijoc. Quixye: -At inYucua', ninbantioxi châcuu nak nacacuabi li c'a'ru nintz'âma châcuu.kDO (Quixye li Jesús re: -¿Ma inc'a' xinye âcue nak cui tâpâb, tâcuil xcuanquilal li Dios? chan.C! 'Quixye li Jesús: -Isihomak li pec.- Lix Marta, li ranab li camenak quixye re: -Kâcua', ac xchuho'. Cuan chic câhib cutan xmukbal, chan.B5 &Ut quiyot'e' cui'chic xch'ôl li Jesús. Cô aran cuan cui' li muklebâl yîbanbil sa' jun ochoch pec. Li muklebâl tz'aptz'o riq'uin jun nimla pec.A %Ut cuanqueb cui'chic li que'xye: -A'an quixq'ue chi iloc li mutz'. ¿Ma inc'a' raj xru quixcol laj Lázaro chiru li câmc? chanqueb.P@ $Cuanqueb aran que'xye: -Ilomak c'ajo' nak quixra li camenak, chanqueb.4?c #Ut li Jesús quiyâbac xban xrahil xch'ôl.\>1 "Ut quixye reheb: -¿Bar xemuk?- Que'xye re: -Yo'o re tâcuil bar xkamuk, chanqueb.=  !Li Jesús quiril nak yô chi yâbac ut yôqueb ajcui' chi yâbac li cuanqueb rochben. C'ajo' nak quiyot'e' xch'ôl chi rilbal.'<G Lix María quicuulac cuan cui' li Jesús. Nak quiril ru, quixcuik'ib rib chiru ut quixye re: -Kâcua', cui ta cuancat arin, inc'a' raj xcam li cuas, chan re.Y;+ Nabaleb laj judío li cuanqueb sa' li rochoch yôqueb chixc'ojobanquil xch'ôl lix María. Que'ril nak cô sa' junpât. Que'xtâke xban nak eb a'an que'xc'oxla nak lix María cô chi yâbac sa' li muklebâl.t:a Li Jesús toj mâji' na-oc sa' li tenamit. Toj cuan chak sa' li na'ajej bar quic'ule' cui' xban lix Marta.W9' Nak lix María quirabi nak ac xc'ulun li Jesús, cô sa' junpât chixc'ulbal.N8 Nak ac xye a'in, lix Marta cô sa' rochoch chixbokbal lix María li rîtz'in. Ut quixye re chi timil re nak inc'a' te'rabi chixjunileb: -Xc'ulun laj tzolonel ut târaj âtinac âcuiq'uin, chan re.7) Quichak'oc lix Marta ut quixye: -Ninpâb, Kâcua'. Lâin ninnau nak lâat li Cristo li Ralal li Dios li yôco chiroybeninquil, chan lix Marta.6 Ut li ani cuan xyu'am ut niquinixpâb, inc'a' tâcâmk chi junaj cua. Cuânk ban xyu'am chi junelic. ¿Ma nacapâb a'in? chan li Jesús.:5m Ut li Jesús quixye re: -Lâin li nincuaclesin reheb li camenak chi yo'yo. Lâin li ninq'uehoc junelic yu'am. Li ani napâban cue lâin tâcuânk xyu'am chi junelic usta nacam. 4  Ut lix Marta quixye: -Lâin ninnau nak tâcuaclîk cui'chic chi yo'yo nak te'cuaclîk li camenak sa' roso'jiqueb li cutan, chan.N3 Li Jesús quixye re: -Lâ cuas tâcuaclîk cui'chic chi yo'yo, chan.s2_ Abanan lâin ninnau nak chixjunil li c'a'ru tâtz'âma chiru li Dios, a'an tixq'ue âcue, chan lix Marta.`19 Lix Marta quixye re li Jesús: -Kâcua', cui ta cuancat arin, inc'a' raj xcam li cuas.q0[ Que'rabi nak yô chi châlc li Jesús, ut lix Marta cô chixc'ulbal. Abanan lix María quicana sa' cab.s/_ Nabaleb laj judío que'chal chixc'ojobanquil xch'ôleb lix María ut lix Marta xban nak ac xcam li raseb.T.! Li tenamit Betania nach' cuan riq'uin Jerusalén, mero legua tana xnajtil.^-5 Nak quicuulac li Jesús aran Betania, ac cuan chic câhib cutan xmukbal laj Lázaro. , Laj Tomás, li neque'xye lut re, quixye reheb li rech aj tzolonelil: -Yo'keb ajcui' lâo usta tocamsîk kochben laj tzolonel, chan.+ Abanan nasaho' sa' inch'ôl nak mâ anihin chak aran nak xcam re nak lâex têpâb nak cuan incuanquil. Yôkeb riq'uin, chan li Jesús.Q* Tojo'nak li Jesús quixye chi tz'akal reheb: -Laj Lázaro camenak chic.) Eb a'an inc'a' que'xtau ru nak li Jesús quixye nak camenak chic laj Lázaro. Sa' xch'ôleb a'an nak yâl nak yal cuârc yô.f(E Eb lix tzolom que'xye: -Kâcua', cui yô chi cuârc, a'an retalil nak tâq'uirâk, chanqueb.' Nak ac xye a'in, li Jesús quixye reheb lix tzolom: -Laj Lázaro li nakara, yô chi cuârc. Abanan lâin xic cue chirajsinquil, chan.7&g Abanan li ani nabêc chiru k'ojyîn, naxtich rib xban nak mâc'a' li cutan saken riq'uin. Li ani naxbânu jo' naraj li Dios inc'a' te'xcamsi chi toj mâji' nacuulac xk'ehil. % Li Jesús quixye reheb: -¿Ma inc'a' ta bi' cablaju ôr ru li jun cutan? Li ani nabêc chi cutan inc'a' naxtich rib xban nak cutan.0$Y Lix tzolom que'chak'oc ut que'xye: -At tzolonel, nak cuanco aran, eb laj judío li cuanqueb aran que'raj raj âcamsinquil chi pec. ¿Ma toxic cui'chic aran? chanqueb.g#G Nak ac xnume' li cuib cutan, li Jesús quixye reheb lix tzolom: -Yo'keb cui'chic Judea, chan.") Abanan inc'a' cô chirilbal chi junpât, usta quirabi nak nim xyajel laj Lázaro. Toj quicana ban cuib cutan chic sa' li na'ajej li cuan cui'.L! Li Jesús naxraheb lix María ut lix Marta jo' ajcui' laj Lázaro.l Q Li Jesús quirabi nak yaj laj Lázaro, ut quixye: -Laj Lázaro inc'a' tâcâmk chi junaj cua xban li yajel a'an. Li yajel a'an yal re nak tâq'uehek' xlok'al li Dios ut tâq'uehek' ajcui' inlok'al lâin li Ralal li Dios, chan.Z- Eb li ranab que'xtakla xyebal re li Jesús: -Kâcua', laj Lázaro li nacara yaj.ta (Lix María, a'an li quiq'uehoc re li sununquil ban chiru rok li Jesús ut quixmes riq'uin rismal xjolom.)  Jun li cuînk aj Lázaro xc'aba' quiyajer. Betania xtenamit. Ut aran ajcui' cuanqueb li ranab cuib, lix Marta ut lix María.9m *Ut nabaleb li cuanqueb aran que'xpâb li Jesús.iK )Nabaleb li tenamit que'cuulac riq'uin. Yôqueb chixyebal chi ribileb rib: -Laj Juan mâ jun milagro quixbânu. Abanan yâl chixjunil li quixye chirix li cuînk a'in, chanqueb.Ut nabaleb li cuanqueb aran que'xpâb li Jesús.s_ (Ut cô jun pac'al li nima' Jordán sa' li na'ajej li quicubsin cui' ha' laj Juan junxil. Ut aran quicana.J  'Ut que'xyal cui'chic xchapbal, abanan li Jesús qui-el chiruheb.{o &Abanan cui yôquin chixbânunquil li c'a'ru naraj li Dios, usta inc'a' niquinêpâb lâin, cheq'ue retal li milagro li yôquin chixbânunquil re nak tênau chi tz'akal nak li Dios cuan cuiq'uin ut lâin cuanquin riq'uin a'an, chan li Jesús.q[ %Cui lâin inc'a' yôquin chixbânunquil li c'a'ru naraj lin Yucua', mêpâb nak lâin li Ralal li Dios.0Y $Li Acuabej Dios xsic'oc cuu ut xinixtakla chak sa' ruchich'och'. ¿C'a'ut nak nequeye lâex nak yôquin chixmajecuanquil li Dios riq'uin nak ninye nak lâin li Ralal? #Nakanau nak inc'a' naru takaye nak inc'a' yâl li tz'îbanbil sa' li Santil Hu. Li Dios quixye "dios" reheb li quixxakab.*M "Li Jesús quixye reheb: -¿Ma inc'a' ta bi' tz'îbanbil retalil sa' lê chak'rab nak li Dios quixye reheb li que'c'uluc re li râtin "diosex lâex"? (Sal. 82:6)oW !Eb a'an que'chak'oc ut que'xye: -Inc'a' tatkacut chi pec xban li châbilal xabânu. Tatkacut chi pec xban nak nacajuntak'êta âcuib riq'uin li Dios. Lâat yal cuînkat. Moco Diosat ta jo' yôcat chixyebal, chanqueb re li Jesús.B} Li Jesús quixye reheb: -Nabal li châbilal xinbânu chêru jo' quic'utbesîc chicuu xban lin Yucua'. ¿Bar cuan reheb li châbil c'anjel a'in li xinbânu tinêcuti cui' chi pec? chan.Q Ut eb laj judío que'xchap xpequeb ut que'raj cui'chic xcutbal chi pec.E Lâin ut li Yucua'bej junajo chi kibil kib, chan li Jesús. Lin Yucua' li k'axal nim xcuanquil chiruheb chixjunil, a'an li quik'axtesin reheb sa' cuuk'. Mâ ani naru tâmak'ok reheb chiru a'an.iK Lâin tinq'ueheb xyu'am chi junelic. Inc'a' te'osok' ut mâ ani târûk tâmak'ok reheb chicuu.w g Eb li cualal inc'ajol neque'rabi li c'a'ru ninye. Lâin ninnauheb ru ut eb a'an neque'xbânu li c'a'ru ninye.M  Lâex inc'a' niquinêpâb xban nak lâex mâcua'ex cualal inc'ajol.. U Li Jesús quixye reheb: -Ac xinye êre anihin ut inc'a' niquinêpâb. Li milagros li yôquin chixbânunquil sa' xc'aba' lin Yucua', a'an naxc'ut chi tz'akal anihin.n U Quisute' xbaneb laj judío ut que'xye re: -¿Jok'e tâye ke chi tz'akal anihat? ¿Ma yal yôkat chixq'uebal kac'a'ux? ¿Ma lâat li Mesías, li yechi'inbil xban li Dios? Cui lâat li Cristo, ye ke chi tz'akal anakcuan, chanqueb.] 3 Ut li Jesús yô chi bêc sa' li templo bar cuan cui' li oquebâl Salomón xc'aba'. Yô li habalk'e aran Jerusalén nak quicuulac xk'ehil li nink'e re xjulticanquil nak que'xk'axtesi li templo sa' ruk' li Kâcua' Dios.T! Ut cuanqueb cui'chic yôqueb xyebal: -Inc'a' naru tââtinak chi jo'can cui cuan mâus aj musik'ej riq'uin. ¿Ma târûk ta bi' tixq'ue chi iloc junak mutz' cui cuan mâus aj musik'ej riq'uin? chanqueb.  Nabaleb que'yehoc re: -Cuan mâus aj musik'ej riq'uin. Inc'a' tuktu xjolom. ¿C'a'ut nak nequerabi li c'a'ru naxye a'an? chanqueb.y Ut xban nak jalan jalânk yôqueb chixc'oxlanquil chirix li quixye li Jesús, quicuan cui'chic jachoc ib sa' xyânkeb.(I Mâ ani tâq'uehok cue chi camsîc cui inc'a' nacuaj lâin. Xban nak lâin nacuaj, tink'axtesi cuib chi camsîc. Cuan incuanquil chixk'axtesinquil lin yu'am. Ut cuan ajcui' incuanquil chixc'ulbal cui'chic lin yu'am. A'an a'in li quixye cue lin Yucua' nak tento tinbânu, chan li Jesús.hI Ninxra li Yucua'bej xban nak lâin tink'axtesi cuib chi camsîc ut tinc'ul cui'chic lin yu'am.F Cuanqueb ajcui' cualal inc'ajol jalaneb xtenamiteb. Tento nak lâin tinc'ameb chak. Eb a'an te'rabi ajcui' xyâb lin cux. Ut junajakeb chic ru nak te'cuânk ut junak ajcui' laj ilol reheb.% Jo' nak lin yucua' naxnau cuu lâin, jo'can ajcui' nak ninnau ru lin yucua' ut tink'axtesi cuib chi camsîc re xcolbaleb li cualal inc'ajol.ve Lâin chanchanin jun châbil pastor. Lâin ninnau ruheb li cualal inc'ajol. Ut eb a'an neque'xnau cuu lâin.iK Li tojbil môs naêlelic xban nak yal môs. A'an inc'a' naxq'ue xch'ôl chixcolbaleb li carner.\~1 Junak tojbil môs mâcua' tz'akal pastor xban nak mâcua' a'an laj êchal re li carner. Naril nak yô chi châlc laj xoj, naxcanabeb li carner ut naêlelic. Ut laj xoj naxchapeb li carner ut naxcha'cha'i ruheb.v}e Lâin chanchanin jun li châbil pastor. Junak châbil pastor naxk'axtesi lix yu'am sa' xc'aba'eb lix carner.|' Laj êlk' nachal chi elk'ac ut chi camsînc ut chi sachoc. Lâin xinchal re nak tâcuânk êyu'am chi tz'akal. Tâcuânk êyu'am chi junelic.-{S Lâin li oquebâl. Chixjunileb li neque'pâban cue lâin, te'colek' ut lâin tin-ilok reheb. Chanchaneb li carner li neque'oc ut neque'el ut neque'xtau lix cuaheb. z9 Chixjunileb li que'c'ulun xbên cua chicuu lâin, a'aneb aj êlk'eb ut aj balak'eb. Ut eb li neque'pâban cue, inc'a' neque'xpâb li c'a'ru neque'xye.}ys Jo'can nak li Jesús quixye cui'chic reheb: -Relic chi yâl ninye êre, Lâin li oquebâl reheb li te'pâbânk cue.kxO A'an a'in li jaljôquil ru âtin li quixye li Jesús reheb. Abanan inc'a' que'xtau ru lix yâlal."w= Abanan junak li inc'a' neque'xnau ru, mâ jok'e te'xtâke. Êlelic ban chic te'xbânu chiru xban nak inc'a' neque'xnau ru xyâb lix cux, chan li Jesús.jvM Nak ac xrisiheb, naxberesiheb ut eb li carner neque'xtâke xban nak neque'xnau ru xyâb lix cux.Ku Li nac'ac'alen re li oquebâl naxnau ru a'an ut naxte li oquebâl chiru. Ut eb li carner neque'xnau ru li xyâb xcux nak naxbokeb chi xjûnkaleb riq'uin lix c'aba'eb ut narisiheb sa' li corral.htI Abanan li ani na-oc sa' li tz'akal oquebâl re li corral, li jun a'an aj ilol reheb li carner.s % Relic chi yâl tinye êre, li ani na-oc sa' xcorraleb li carner chi inc'a' na-oc sa' li tz'akal oquebâl re li corral, li jun a'an aj êlk'.8ri )Li Jesús quixye reheb: -Chanchanex mutz'. Cui ta lâex inc'a' nequenau xyâlal, mâc'a' raj êmâc. Abanan cuan êmâc xban nak nequeye nak nequenau xyâlal, chan li Jesús.Vq% (Cuanqueb laj fariseo aran ut yôqueb chirabinquil li quixye li Jesús. Eb a'an que'xye re li Jesús: -¿Ma mutz'o' ta bi' lâo nak nacac'oxla lâat? chanqueb.Li Jesús quixye reheb: -Chanchanex mutz'. Cui ta lâex inc'a' nequenau xyâlal, mâc'a' raj êmâc. Abanan cuan êmâc xban nak nequeye nak nequenau xyâlal, chan li Jesús.Bp} 'Li Jesús quixye re: -Lâin xinchal sa' ruchich'och' chi rakoc âtin. Lâin tincutanobresi xna'lebeb li inc'a' neque'xtau xyâlal. Ut tinmuk lix yâlal chiruheb li neque'xc'oxla nak cuanqueb xna'leb. Chanchan nak tinq'ueheb chi iloc li inc'a' neque'iloc. Ut tinq'ueheb chi mutz'oc' li neque'iloc, chan li Jesús.ioK &Li cuînk quixye: -At Kâcua', lâin nacatinpâb, chan ut quixcuik'ib rib chiru ut quixlok'oni. n %Li Jesús quixye re: -A'an li yôcat chirilbal ru anakcuan. Li Ralal li Dios, a'an lâin li yôquin chi âtinac âcuiq'uin, chan.]m3 $Li cuînk quixye re: -Ye cue ani a'an, Kâcua', re nak târûk tinpâb lâin, chan.l! #Li Jesús quirabi resil li c'a'ru que'xbânu. Nak quixtau li cuînk li quixq'uirtesi, quixye re: -¿Ma nacapâb li Ralal li Dios? chan re.Nk "Eb a'an que'chak'oc ut que'xye re: -Lâat aj mâc chalen chak sa' âyo'lajic. ¿Ma nacac'oxla nak naru tâq'ue kana'leb lâo? chanqueb. Ut que'risi li cuînk sa' xyânkeb ut inc'a' chic que'xc'ul.tja !Cui ta inc'a' taklanbil chak xban li Dios li cuînk a'in, mâc'a' raj naru naxbânu, chan li cuînk reheb.i) Chalen chak sa' xticlajic li ruchich'och', mâ jun sut qui-abiman nak cuan ta junak cuînk tixte ta xnak' ru junak mutz' chalen sa' xyo'lajic.h Lâo nakanau nak li Dios inc'a' narabi nak neque'tijoc laj mâc. Narabi ban lix tijeb li neque'xxucua ru ut neque'xbânu li c'a'ru naraj..gU Li cuînk quixye reheb: -Lâex nequeye nak inc'a' nequenau bar xchal chak li cuînk a'an. Nasach inch'ôl êban xban nak li cuînk a'an xq'uehoc cue chi iloc lâin.f} -Lâo nakanau nak li Dios quiâtinac riq'uin laj Moisés; abanan li cuînk a'an inc'a' nakanau bar xchal chak, chanqueb.e{ Ut que'xhob li cuînk ut que'xye re: -Lâat xtzolom li cuînk a'an. Lâo inc'a'. Lâo xtzolom laj Moisés, chanqueb re.Od Li cuînk quixye reheb: -Ac xinye êre chanru xbânu nak xinixq'ue chi iloc ut inc'a' xeraj xpâbanquil. ¿C'a'ut nak têraj têrabi cui'chic? ¿Ma têraj ajcui' oc chok' xtzolom lâex? chan reheb.cc? Ut que'xye cui'chic re: -¿C'a'ru xbânu âcue? ¿Chanru nak xatxq'ue chi iloc? chanqueb.=bs Li cuînk, li mutz' nak quicuan, quixye reheb: -Lâin inc'a' ninnau ma aj mâc malaj ut inc'a'. Ca'aj cui' li ninnau lâin nak mutz'in nak xincuan ut anakcuan nin-iloc chic, chan.Ca Eb laj fariseo que'xbok cui'chic xca' sut li cuînk, li mutz' nak quicuan, ut que'xye re: -Sa' xc'aba' li Dios tâye ke lix yâlal. Lâo nakanau nak li cuînk a'an aj mâc, chanqueb re.X`) Jo'can nak lix na' xyucua' que'xye: -A'an ac cuan xchihab. Patz'omak re a'an.-_! Que'xye chi jo'can lix na' xyucua' xban nak que'xucuac xbaneb li neque'taklan sa' xyânkeb laj judío xban nak ac c'ûbanbil ru xbaneb cui ani tixye nak li Jesús, a'an li Cristo, li jun a'an inc'a' chic tâc'ulek' sa' li cab li neque'xch'utub cui' ribeb laj judío.%^C Abanan inc'a' nakanau ani xtehoc li ru chi moco nakanau chanru nak na-iloc chic. Patz'omak re a'an. Ac cuan xchihab. Tixnau chic xsumenquil a'an, chanqueb.]} Que'chak'oc lix na' xyucua' ut que'xye: -Lâo nakanau nak a'an li kalal. Ut nakanau nak a'an mutz' chalen sa' xyo'lajic.\ Ut que'xpatz' reheb: -¿Ma a'in lê ralal? ¿Ma yâl nak mutz' li ru chalen sa' xyo'lajic? ¿Chanru nak na-iloc chic anakcuan? chanqueb. [9 Ut eb laj judío li neque'taklan inc'a' que'raj xpâbanquil nak li cuînk mutz' junxil ut na-iloc chic. Jo'can nak que'xtakla xbokbal lix na' xyucua'.Z{ Jo'can nak eb laj fariseo que'xpatz' cui'chic re li cuînk, li mutz' nak quicuan. Que'xye re: -Ut lâat, ¿c'a'ru nacaye chirix li cuînk a'in li xq'uehoc âcue chi iloc? chanqueb re. Ut li cuînk quixye reheb: -Lâin ninye nak a'an profeta, chan.gYG Cuanqueb laj fariseo que'xye: -Li cuînk a'an, li Jesús xc'aba', moco taklanbil ta chak xban li Dios xban nak inc'a' naxq'ue xlok'al li hilobâl cutan, chanqueb. Ut cuanqueb cui'chic que'yehoc re: -¿Chanru nak tixbânu li milagro junak cuînk aj mâc? chanqueb. Xban nak jalan jalânk neque'xc'oxla chirix li Jesús, inc'a' chic junajeb xch'ôleb.SX Ut eb laj fariseo que'xpatz' cui'chic re li cuînk chanru nak quiteli li xnak' ru. Li cuînk quixye reheb: -Li Jesús quixq'ue li sulul sa' rix cuu, ut quinch'aj li cuu ut anakcuan nin-iloc chic, chan.cW? xban nak li Jesús quixyîb li sulul sa' li hilobâl cutan ut quixq'ue chi iloc li mutz'.LV Ut que'xc'am riq'uineb laj fariseo li cuînk li mutz' nak quicuan,xUi Ut que'xye re: -¿Bar cuan li cuînk a'an? chanqueb. Ut li cuînk quixye reheb: -Inc'a' ninnau bar cuan, chan.yTk Quichak'oc li cuînk ut quixye reheb: -Li cuînk Jesús xc'aba', quixyîb li sulul. Quixyul sa' rix cuu ut quixye cue nak tinxic chi ch'ajoc sa' li ha' Siloé. Jo'can nak côin ut quinch'aj li cuu ut anakcuan nin-iloc chic, chan li cuînk.aS; Ut que'xye re: -Cui lâat li cuînk a'an, ¿chanru nak xtehon li xnak' âcuu? chanqueb.4Ra Ut cuan li que'yehoc: -Yâl. A'an li cuînk, chanqueb. Cuan cui'chic li que'xye: -Chanchan a'an, aban mâcua', chanqueb. Ut li cuînk quixye: -Lâin li cuînk a'an, chan.'QG Ut eb li rech cabal ut chixjunileb li neque'na'oc nak mutz' ru, que'xye: -¿Ma mâcua' ta bi' a'an li nac'ojla chire be chixtz'âmanquil c'a'ru re? chanqueb.6Pe Ut quixye re: -Ayu. Ch'aj chak lâ cuu sa' li ha' Siloé, chan. Siloé naraj naxye "taklanbil chak". Li mutz' cô ut quixch'aj chak li ru ut na-iloc chic nak quisuk'i chak.O{ Nak ac xye a'in, li Jesús quichûbac sa' ch'och'. Riq'uin lix chûb quixyîb li sulul. Ut quixyul sa' rix ru li mutz'.rN] Nak toj cuânkin sa' ruchich'och', lâin tincutanobresi lix c'a'uxeb li cuanqueb sa' ruchich'och', chan.?Mw Tento nak tinsêba cuib chixbânunquil li c'a'ru naraj li Dios li xtaklan chak cue. Anakcuan xcutanquil xbânunquil xban nak tâcuulak xk'ehil nak mâ ani chic târûk tâc'anjelak.&LE Li Jesús quixye: -Mâ ani cuan xmâc. Chi moco a'an, chi moco lix na' xyucua'. A'an xc'ul chi jo'can yal re nak tâc'utbesîk lix cuanquilal li Dios, chan..KU Eb lix tzolom li Jesús que'xpatz' re: -At tzolonel, ¿c'a'ut nak mutz' ru li cuînk a'in? ¿Ani cuan xmâc? ¿Ma li cuînk a'in malaj ut lix na' xyucua'? chanqueb.WJ ) Nak yô chi xic li Jesús, quiril jun li cuînk mutz' ru chalen sa' xyo'lajic. I ;C'ajo' nak que'josk'o' ut que'oc raj chixcutinquil chi pec. Abanan li Jesús quixmuk rib chiruheb. Qui-el sa' li templo ut cô.:Hm:Li Jesús quichak'oc ut quixye reheb: -Relic chi yâl tinye êre nak chalen chak sa' xticlajic nak toj mâji' nayo'la laj Abraham, ac cuanquin ajcui' chak lâin, chan li Jesús.C'ajo' nak que'josk'o' ut que'oc raj chixcutinquil chi pec. Abanan li Jesús quixmuk rib chiruheb. Qui-el sa' li templo ut cô.Gw9Eb a'an que'xye re: -¿Chanru nak xacuil ru laj Abraham? Lâat toj mâji' nacabânu lajêb roxc'âl chihab, chanqueb.)FK8Laj Abraham lê xe'tônil yucua' quisaho' sa' xch'ôl nak tinchâlk sa' ruchich'och'. Quiril nak quinc'ulun ut quisaho' sa' xch'ôl xban, chan li Jesús reheb.?Ew7Lâex inc'a' nequenau ru a'an. Abanan lâin ninnau ru. Cui ut tinye ta nak inc'a' ninnau ru, lâinak raj aj tic'ti' jo' lâex. Aban lâin ninnau ru ut ninbânu li c'a'ru naxye a'an.2D]6Li Jesús quixye reheb: -Cui lâin tinq'ue inlok'al injunes, mâc'a' na-oc cui' lin lok'al. Li naq'uehoc lin lok'al, a'an lin Yucua' li nequeye lâex nak a'an lê Dios.7Cg5¿Ma k'axal nim ta bi' âcuanquil lâat chiru laj Abraham li kaxe'tônil yucua'? A'an quicam ut que'cam ajcui' li profeta. ¿Anihat lâat nak nacaye chi jo'can? chanqueb re.xBi4Eb laj judío que'chak'oc ut que'xye: -Anakcuan nakanau chi tz'akal nak cuan mâus aj musik'ej âcuiq'uin. Laj Abraham quicam ut que'cam ajcui' eb li profeta. Abanan lâat nacaye nak li ani tâbânûnk re li c'a'ru nacaye inc'a' tâcâmk.kAO3Relic chi yâl ninye êre nak li ani tixbânu li c'a'ru ninye, li jun a'an inc'a' tâcâmk, chan.#@?2Lâin inc'a' ninsic' inlok'al. Abanan cuan jun naraj nak tâq'uehek' inlok'al. Ut a'an li târakok âtin sa' êbên xban nak yôquex chintz'ektânanquil.1?[1Li Jesús quixye reheb: -Mâc'a' mâus aj musik'ej cuiq'uin. Li c'a'ru yôquin chixbânunquil lâin, a'an xq'uebal xlok'al lin Yucua'. Abanan lâex niquinêtz'ektâna. >0Que'chak'oc eb laj judío ut que'xye re: -Yâl ajcui' nacaye. Samaria lâ tenamit ut cuan mâus aj musik'ej âcuiq'uin, chanqueb.@=y/Cui ta lâex ralal xc'ajol li Dios, nequepâb raj li c'a'ru naxye. Abanan lâex mâcua'ex ralal xc'ajol li Dios. Jo'can nak inc'a' nequeraj rabinquil li c'a'ru naxye, chan li Jesús.<w.¿Ma cuan junak sa' êyânk târûk tixye nak cuan inmâc lâin? Cui ninye li yâl, ¿c'a'ut nak inc'a' niquinêpâb?F;-Lâin ninye êre lix yâlal. Jo'can nak inc'a' niquinêpâb. :9,Lâex ralal xc'ajol laj tza. A'an li nataklan sa' êbên. Lâex nequebânu li c'a'ru naraj a'an xban nak cuanquex rubel xcuanquil. A'an aj camsinel chalen sa' xticlajic. Inc'a' nacuulac chiru li yâl xban nak a'an aj tic'ti'. Ac re nak natic'ti'ic. A'an li xyucua'il li tic'ti'.9%+¿C'a'ut nak inc'a' nequetau ru li c'a'ru ninye? Inc'a' nequec'ul li cuâtin xban nak inc'a' nequeraj rabinquil li c'a'ru yôquin chixyebal.h8I*Li Jesús quixye reheb: -Cui ta yâl nak li Dios êyucua', niquinêra raj lâin xban nak riq'uin li Dios quinchal chak. Cuanquin arin sa' êyânk. Inc'a' quintakla chak cuib injunes. A' li Dios, a'an li quitaklan chak cue.7w)Inc'a' yôquex chixbânunquil li quixye laj Abraham. Yôquex ban chixbânunquil li naxye lê yucua', chan li Jesús. Eb a'an que'chak'oc ut que'xye re: -Moco lâo ta ralal xc'ajol laj co'bêt. Jun ajcui' li kayucua' cuan. A'an li Dios, chanqueb..6U(Abanan lâex têraj incamsinquil xban nak lâin xinye êre lix yâlal jo' quic'utbesîc chicuu xban li Dios Acuabej. Laj Abraham inc'a' quixbânu jo' yôquex lâex.o5W'Eb a'an que'xye re: -Laj Abraham, a'an li kaxe'tônil yucua', chanqueb. Li Jesús quixye reheb: -Cui ta lâex ralal xc'ajol laj Abraham, têbânu raj jo' quixbânu laj Abraham. Châbil raj lê na'leb jo' xna'leb a'an nak quicuan.4&Lâin ninye li c'a'ru quixc'ut chicuu lin Yucua'. Ut eb a'an neque'xbânu li c'a'ru quixye reheb lix yucua'eb a'an, chan.53c%Lâin ninnau nak lâex xcomonex li ralal xc'ajol laj Abraham. Abanan cuan sa' êyânk li te'raj incamsinquil xban nak inc'a' nacuulac chiruheb li c'a'ru yôquin chixyebal.l2Q$Jo'can nak cui lâin li C'ajolbej tincolok êre chiru li mâc, relic chi yâl libre chic cuânkex.%1C#Junak c'ayinbil chi c'anjelac moco tâcanâk ta chi junaj cua sa' rochoch lix patrón. A'ut li alalbej, a'an tento nak tâcanâk sa' rochoch chi junaj cua.90k"Li Jesús quixye reheb: -Relic chi yâl ninye êre nak chixjunileb li neque'xbânu li mâusilal cuanqueb rubel xcuanquil li mâc. Chanchan nak c'ayinbileb chi c'anjelac chiru.)/K!Eb a'an que'chak'oc ut que'xye: -Lâo ralal xc'ajol laj Abraham. Mâ jun cua c'ayinbilo chi c'anjelac chiru anihak. ¿C'a'ut nak nacaye nak libre chic cuânko?_.7 Tênau chic lix yâlal. Ut nak acak xenau chic lix yâlal, libre chic cuânkex, chan.-'Li Jesús quiâtinac riq'uineb laj judío li que'pâban re. Quixye reheb: -Cui lâex têbânu li c'a'ru ninye êre, lâexak tz'akal intzolom.H, Nabaleb que'pâban re li Jesús nak que'rabi li c'a'ru quixye.+5Li ani quitaklan chak cue, a'an cuan cuiq'uin. A'an inc'a' quinixcanab injunes xban nak lâin junelic ninbânu li c'a'ru naraj a'an, chan li Jesús.* Ut quixye ajcui' li Jesús reheb: -Nak acak xinêtaksi chiru li cruz re incamsinquil toj aran têq'ue retal nak lâin li taklanbilin chak xban li Dios. Ut tênau nak mâc'a' ninbânu injunes. Li c'a'ru ninye lâin, a'an li quixc'utbesi chicuu lin Yucua'.a);Abanan eb a'an inc'a' que'xtau ru nak li Jesús yô chi âtinac chirix li Acuabej Dios.z(mNabal li c'a'ak re ru naru tinye raj êre re xrakbal âtin sa' êbên. Li ani quitaklan chak cue, a'an tîc xch'ôl ut naxye li yâl. Li c'a'ru xc'ut chicuu li quitaklan chak cue, a'an li ninye êre lâex li cuanquex sa' ruchich'och', chan.''Ut eb a'an que'xye re: -Ye ke. ¿Anihat tz'akal lâat? chanqueb. Li Jesús quixye reheb: -Chalen sa' xticlajic quinye chak êre anihin lâin.;&oJo'can nak xinye êre nak texcâmk sa' lê mâc. Lâex texcâmk sa' lê mâc cui inc'a' nequepâb nak lâin ac cuanquin ajcui' chak sa' xticlajic jo' xinye êre, chan li Jesús.%wLi Jesús quixye reheb: -Lâex aj ruchich'och'. Abanan lâin mâcua'in aj ruchich'och'. Lâin sa' choxa xinchal chak.-$SUt eb laj judío que'xye: -A'an xye nak inc'a' naru toxic bar tâxic cui' a'an. ¿C'a'ut nak xye ke chi jo'can? ¿Ma yô chixc'oxlanquil xcamsinquil rib? chanqueb.=#sUt li Jesús quixye cui'chic reheb: -Lâin tinxic. Tinêsic' raj chic abanan inc'a' tinêtau xban nak inc'a' târûk texxic bar tinxic cui' lâin. Texcâmk ban sa' lê mâc, chan.f"EChixjunil a'in quixye li Jesús reheb nak yô chixch'olobanquil lix yâlal chiruheb li cuanqueb sa' li templo sa' li na'ajej bar neque'xq'ue cui' lix mayejeb. Ut mâ ani quichapoc re xban nak toj mâji' nacuulac xk'ehil.!yEb laj fariseo que'chak'oc ut que'xye re: -¿Ani lâ yucua'? chanqueb re. Li Jesús quixye reheb: -Lâex inc'a' nequenau ani lin Yucua' xban nak inc'a' nequenau cuu lâin. Cui ta nequenau cuu lâin, nequenau aj raj cui' ru lin Yucua', chan reheb. Lâin ninye li yâl chicuix ajcui' lâin. Ut lin Yucua' li quitaklan chak cue, a'an naxch'olob ajcui' li yâl chicuix, chan li Jesús.!Sa' lê chak'rab tz'îbanbil retalil cui cuan cuibeb li cuînk junaj lix c'a'uxeb riq'uin li c'a'ru te'xye, tento xpâbanquil li râtineb.1Abanan cui tinrakok âtin, tinbânu sa' tîquilal xban nak inc'a' ninrakoc âtin injunes. Ninbânu ban jo' naraj lin Yucua' li quitaklan chak cue.pYLâex nequexrakoc âtin jo' nequeraj lâex êjunes. Lâin mâ ani sa' aj bên yôquin chi rakoc âtin.Li Jesús quixye reheb: -Cuan xcuanquil li ninye usta yôquin chi âtinac chicuix lâin xban nak tz'akal yâl li ninye. Lâex inc'a' nequenau bar xinchal chak, chi moco nequenau bar tinxic. Ca'aj cui' lâin ninna'oc re bar xinchal chak ut bar tinxic. Ut eb laj fariseo que'xye re: -Mâc'a' na-oc cui' li c'a'ru yôcat chixyebal xban nak châcuix ajcui' lâat yôcat chi âtinac, chanqueb. 4^~}}Y|{{zyyZxxdxwvbutss&rqqqQp@nmmllkEjiihwh(gfedpcbaa7``_^^0]\[[ZsYYXXWqVVUTT[SScRDQ\QOONNDMNLL=KkII HH#GGIFFEyED4C_BAA3@@?>o>=y<;;:"9a9837F654j33 11G0\/..}--o,,8++d+*G)K((u'&&&%{%1$?#"M!! WK.MC;Q+r3N$k^  \GM4! Anakcuan lâin tinxic âcuiq'uin. Inc'a' chic tincuânk sa' ruchich'och'. Abanan eb a'an toj te'cuânk sa' ruchich'och'. At inYucua', lâat Santo. Chacuileb taxak riq'uin lix nimal lâ cuanquilal li xak'axtesiheb cue re nak junajak ruheb jo' lâat ut lâin junaj ku.,Q Chixjunileb li cualal inc'ajol, âcualal âc'ajol ajcui' lâat. Ut chixjunileb lâ cualal âc'ajol, cualal inc'ajol ajcui' lâin. Ut eb a'an neque'xnima inlok'al.W' Lâin inc'a' yôquin chixtz'âmanquil âcue nak tâtenk'aheb li inc'a' xine'xpâb. Yôquin ban chixtz'âmanquil châcuu nak tâtenk'aheb lin tzolom li xak'axtesiheb cue xban nak a'aneb lâ cualal âc'ajol.*MLâin xinye reheb li c'a'ru xaye cue ut xe'xc'ul li cuâtin. Xe'xq'ue retal nak relic chi yâl âcuiq'uin xinchal chak ut xe'xpâb nak lâat xattaklan chak cue.dAAnakcuan neque'xnau nak chixjunil li c'a'ru xinbânu, lâat xatq'uehoc cue chixbânunquil.>uEb li xasiq'ueb ru sa' ruchich'och' xak'axtesiheb cue. Lâin xinc'ut chiruheb chi tz'akal anihat lâat ut xinch'olob lix yâlal chiruheb. Ut eb a'an xe'xbânu li c'a'ru xaye reheb. At inYucua', chaq'ue ta cui'chic lin lok'al li quicuan nak toj cuanquin chak âcuiq'uin nak toj mâji' naticla chak li ruchich'och'.y kLâin xinq'ue âlok'al arin sa' ruchich'och' xban nak xinchoy xbânunquil li c'anjel li xaq'ue cue re tinbânu. Li junelic yu'am, a'an nak te'xnau âcuu lâat li junajat chi tz'akal Dios ut te'xnau ajcui' cuu lâin li Jesucristo li quinâtakla chak.u cLâat xatq'uehoc incuanquil sa' xbên chixjunil re nak tinq'ue li junelic yu'am reheb li xak'axtesiheb cue.l  SNak quirake' xyebal li âtin a'in, li Jesús quixtaksi li rilobâl ut qui-oc chi tijoc. Quixye: -At inYucua', xcuulac xk'ehil nak tincamsîk. Tâq'ue taxak inlok'al lâin li C'ajolbej re nak lâin tinq'ue ajcui' âlok'al lâat.)!Xinye êre li c'a'ak re ru a'in re nak texcuânk cuiq'uin ut tâcuânk êriq'uin li tuktûquilal. Sa' li ruchich'och' têc'ul li raylal. Abanan cacuubresihomak lê ch'ôl xban nak lâin ac xinnumta sa' xbên li nataklan sa' ruchich'och', chan li Jesús reheb lix tzolom.S Xcuulac xk'ehil, ut anakcuan ajcui', nak tâcha'cha'îk êru chêjunilex. Ac xbe xbe li junjûnk tixchap ut tinêcanab injunes. Abanan moco injunes ta xban nak lin Yucua' cuânk cuiq'uin.Xinye êre li c'a'ak re ru a'in re nak texcuânk cuiq'uin ut tâcuânk êriq'uin li tuktûquilal. Sa' li ruchich'och' têc'ul li raylal. Abanan cacuubresihomak lê ch'ôl xban nak lâin ac xinnumta sa' xbên li nataklan sa' ruchich'och', chan li Jesús reheb lix tzolom.GLi Jesús quixye reheb: -¿Ma yâl nak niquinêpâb anakcuan?1[Anakcuan nakaq'ue retal nak lâat nacanau chixjunil li c'a'ak re ru. Moco toj ta tâyehek' âcue. Jo'can nak nakapâb nak lâat riq'uin li Dios xatchal chak, chanqueb.3Ut eb lix tzolom que'xye re: -Anakcuan yôcat chi âtinac riq'uin âtin inc'a' ch'a'aj xtaubal ru. Inc'a' chic xaye ke riq'uin jaljôquil ru âtin. Lâin riq'uin lin Yucua' xinchal chak. Ut anakcuan tincanab li ruchich'och' ut tinxic cui'chic riq'uin lin Yucua', chan li Jesús.xiLin Yucua' nequexra lâex xban nak lâex niquinêra lâin ut xban nak xepâb nak riq'uin li Dios xinchal chak.+ONak tâcuulak xk'ehil lâex chic textz'âmânk chiru li Yucua'bej sa' inc'aba' lâin. Inc'a' chic tento nak lâin tintz'âmânk chiru li Yucua'bej chêrix lâex.Chixjunil li c'a'ak re ru a'in xinye êre sa' jaljôquil ru âtin. Abanan tâcuulak xk'ehil nak inc'a' chic tinye êre chi jaljo ru. Tinye ban êre chi tz'akal riq'uin âtin inc'a' ch'a'aj xtaubal ru ut tinch'olob chêru lix yâlal chirix lin Yucua'."=Chalen anakcuan toj mâc'a' nequetz'âma sa' inc'aba'. Chextz'âmânk ut tâq'uehek' êre re nak k'axal cui'chic tâsahok' sa' êch'ôl, chan li Jesús.Y~+Tâcuulak xk'ehil nak mâc'a' chic têtz'âma cue lâin. Chiru ban chic lin Yucua' textz'âmânk. Relic chi yâl tinye êre nak chixjunil li têtz'âma chiru lin Yucua' sa' inc'aba' lâin, a'an tixq'ue êre. }9Jo'can ajcui' lâex. Anakcuan ra sa' êch'ôl. Abanan nak têril cui'chic cuu, tâsahok' sa' êch'ôl. Ut mâ ani tâisînk chêru lix sahil êch'ôl.J| Junak ixk yo'lâc re lix c'ula'al narec'a xrahil lix raylal. Abanan nak ac xyo'la lix c'ula'al, nasach sa' xch'ôl li raylal li quixc'ul ut nasaho' sa' xch'ôl xban nak ac xyo'la lix c'ula'al.{Relic chi yâl ninye êre nak eb li inc'a' neque'pâban cue tâsahok' sa' xch'ôleb nak tinc'ul li raylal. Lâex tâyot'ek' êch'ôl ut texyâbak nak tinc'ul chi jo'can. Târahok' sa' êch'ôl, abanan mokon tâsahok' cui'chic sa' êch'ôl nak têril cui'chic cuu.:zmLi Jesús quixnau nak que'raj xpatz'bal re c'a'ru xyâlal li yô chixyebal. Jo'can nak quixye reheb: -¿Ma yôquex chixpatz'bal chêribil êrib c'a'ru xyâlal li xinye? ¿Ma inc'a' xetau ru nak xinye êre nak chi sêb inc'a' chic têril cuu ut mokon chic têril cui'chic cuu? ¿Ma a'an li têraj xnaubal?wyg¿C'a'ut nak xye chi jo'can? Inc'a' nakatau ru c'a'ut nak quixye nak chi sêb inc'a' chic takil ru, chanqueb.SxCuanqueb lix tzolom yôqueb chixyebal chi ribileb rib: -¿C'a'ru xyâlal nak xye ke nak tâxic riq'uin lix yucua'? ¿C'a'ut nak xye ke nak chi sêb inc'a' chic takil ru ut mokon chic takil cui'chic ru?bw=-Chi sêb inc'a' chic têril cuu. Abanan mokon chic têril cui'chic cuu, chan li Jesús.)vKChixjunil li c'a'ru cuan re lin Yucua', cue ajcui' lâin. Jo'can nak xinye êre nak li c'a'ru tinye êre, a'an ajcui' li tixc'utbesi chêru li Santil Musik'ej.tuaLi Santil Musik'ej tixq'ue inlok'al xban nak li c'a'ru tinye re, a'an ajcui' li tixch'olob xyâlal chêru.etC Abanan nak tâchâlk li Santil Musik'ej, a'an tixc'ut chêru chixjunil lix yâlal. Inc'a' tââtinak yal xjunes. Tixye ban êre chixjunil li c'a'ru târabi riq'uin li Dios ut tixch'olob chêru li c'a'ru tâchâlk mokon.Ys+ Toj cuan raj nabal chic li tinye êre, abanan inc'a' têcuy rabinquil anakcuan.&rE Inc'a' neque'xtau ru c'a'ru li rakba âtin. Cui ta que'xtau ru, te'xnau raj nak ac tenebanbil li rakba âtin sa' xbên laj tza li nataklan sa' ruchich'och'.5qc Inc'a' neque'xtau ru c'a'ru li tîquilal. Cui ta que'xtau ru te'xnau raj nak lâin tîc inch'ôl. Xban nak tîc inch'ôl, tinxic riq'uin li Dios ut inc'a' chic têril cuu.Lp Inc'a' neque'xtau ru c'a'ru li mâc xban nak inc'a' niquine'xpâb.\o1Nak tâchâlk li Santil Musik'ej, a'an tixc'utbesi chiruheb li cuanqueb sa' ruchich'och' nak inc'a' neque'xtau ru c'a'ru li mâc ut c'a'ru li tîquilal chi moco neque'xtau ru li rakba âtin li tixbânu li Dios.n)Abanan lâin xinye lix yâlal êre. K'axal us chok' êre nak tinxic xban nak cui inc'a' ninxic, inc'a' tâchâlk li Santil Musik'ej êriq'uin. A'an li tâtenk'ânk êre ut a'an li tâc'ojobânk re lê ch'ôl. Nak tinxic, lâin tintakla chak li Santil Musik'ej êriq'uin.7miXraho' sa' êch'ôl xban li c'a'ru xinye êre.mlSAnakcuan xic cui'chic cue riq'uin li quitaklan chak cue. Ut mâ jun êre napatz'oc cue bar xic cue.hkIAc xinye êre chixjunil li c'a'ak re ru a'in re nak tâjulticok' êre li c'a'ru xinye êre nak yôkex chixc'ulbal li raylal. Lâin inc'a' quinye chak êre junxil nak quintiquib chak lin c'anjel xban nak cuanquin êriq'uin.ojWTe'xbânu li raylal a'in êre xban nak inc'a' neque'xnau ru lin Yucua' chi moco neque'xnau cuu lâin.Ai{Tex-isîk sa' li cab li neque'xch'utub cui' ribeb laj judío. Tâcuulak xk'ehil nak eb li te'camsînk êre te'xc'oxla nak yôqueb chi c'anjelac chiru li Dios nak te'xbânu chi jo'can.h 'Yôquin chixyebal êre chixjunil li c'a'ak re ru a'in re nak inc'a' tâch'inânk êch'ôl sa' lê pâbâl nak tâchâlk li raylal sa' êbên.gUt lâex têch'olob ajcui' lix yâlal chicuix xban nak lâex cuanquex cuiq'uin chalen nak xintiquib lin c'anjel arin sa' ruchich'och'.[f/Nak tâchâlk li Santil Musik'ej, laj C'ojobanel Ch'ôl, êriq'uin a'an tixc'ut chi tz'akal lix yâlal chêru chicuix lâin. Lâin tintakla chak êriq'uin li Santil Musik'ej li nachal riq'uin lin Yucua'.Ut lâex têch'olob ajcui' lix yâlal chicuix xban nak lâex cuanquex cuiq'uin chalen nak xintiquib lin c'anjel arin sa' ruchich'och'. eJo'ca'in xc'ulman xban nak tz'îbanbil chak retalil sa' li chak'rab li quiq'uehe' reheb: Mâc'a' raj inmâc, abanan xic' quine'ril.mdSMâc'a'eb raj xmâc cui ta inc'a' xe'ril li milagros li xinbânu chiruheb, li milagros li mâ ani chic naru xbânunquil. Abanan eb a'an que'ril li xinbânu. Jo'can nak xic' niquine'ril lâin ut xic' ajcui' neque'ril lin Yucua'.FcLi ani xic' na-iloc cue lâin, xic' ajcui' naril lin Yucua'.&bEMâc'a'eb raj xmâc cui ta lâin inc'a' xinc'ulun ut cui ta inc'a' xinye reheb lix yâlal. Abanan mâc'a' c'a'ru te'xcol cui' ribeb xban nak cuanqueb xmâc.aTexrahobtesîk xban nak lâex cualal inc'ajol. Te'xbânu chi jo'can xban nak inc'a' neque'xnau ru li ani quitaklan chak cue.p`YChijulticok' êre nak xinye êre nak mâ jun aj c'anjel naxk'ax ru xcuanquil lix patrón. Cui xine'xrahobtesi lâin, texrahobtesîk ajcui' lâex. Cui ta xe'xbânu li c'a'ru xinye lâin, te'xbânu aj raj cui' li c'a'ru têye lâex.J_ Cui ta lâex inc'a' xinêpâb lâin, rarôkex raj xbaneb li inc'a' neque'pâban. Abanan lâex mâcua'ex chic jun sa' xyânkeb xban nak lâin xinsic'oc êru. Jo'can nak xic' nequex-ile' xbaneb.}^sCui lâex xic' nequex-ile' xbaneb li inc'a' neque'pâban, chenauhak nak xbên cua lâin xic' xine'ril chêru lâex.Q]A'an a'in li yôquin chixyebal êre nak cherahak êrib chêribil êrib.w\gMâcua' lâex xexsic'oc cuu lâin. Lâin ban xinsic'oc êru lâex ut xexinxakab chixbânunquil li tîquilal. Lê tîquilal inc'a' tâosok'. Tâcuânk ban chi junelic. Ut lin Yucua' tixq'ue êre chixjunil li têtz'âma sa' inc'aba' lâin.M[Lâex mâcua'akex chic yal aj c'anjel xban nak junak laj c'anjel inc'a' naxnau c'a'ru yô lix patrón. Abanan lâin xinye êre chixjunil li naxye cue lin Yucua'. A'an naxc'ut nak rarôquex inban.GZCui têbânu li c'a'ru ninye êre, lâexak li rarôkex inban.`Y9 Li rahoc chi tz'akal a'an nak junak tixk'axtesi lix yu'am sa' xc'aba' li ras rîtz'in.lXQ A'an a'in li chak'rab li ninq'ue êre nak cherahak êrib chêribil êrib jo' nak nequexinra lâin.W1 Lâin ninye êre a'in re nak textz'akônk riq'uin lix sahil inch'ôl lâin. Cui têbânu li c'a'ru ninye êre, numtajenakak xsahil êch'ôl lâex.V Cui têbânu li c'a'ru ninye êre, lâin texinra junelic. Lâin xinbânu li c'a'ru xye cue lin Yucua' ut a'an junelic niquinixra lâin.qU[ Lâin nequexinra lâex jo' nak ninxra lin Yucua' lâin. Chexcuânk cuiq'uin re nak texinra chi junelic.T!Nequeq'ue xlok'al lin Yucua' riq'uin li châbilal nequebânu. Cui yôkex chixbânunquil li c'a'ru naraj li Dios, lâexak tz'akal intzolom.xSiCui lâex cuânkex cuiq'uin ut têbânu li c'a'ru xinye êre, tâq'uehek' êre chixjunil li c'a'ru têtz'âma. RLi ani inc'a' tâcuânk cuiq'uin tâisîk jo' nak nayoq'ue' li ruk' li che' li inc'a' us. Nak nachakic nacute' sa' xam ut nac'at.NQLâin jo' li xtônal li uvas ut lâex jo' li ruk'. Cui cuânkex cuiq'uin ut lâin cuânkin êriq'uin, lâex texcuânk sa' tîquilal ut texq'uîk sa' lê pâbâl. Yal êjunes mâc'a' naru têbânu.fPECuânkex cuiq'uin ut lâin cuânkin êriq'uin. Jo' li ruk' li che', cui inc'a' letzlo riq'uin lix tônal, inc'a' naru naûchin. Jo'can ajcui' lâex. Cui inc'a' cuânkex cuiq'uin, inc'a' târûk texq'uîk sa' lê pâbâl.%OCLâex chanchanex li châbil ruk' li che' li naûchin chi nabal xban nak sabesinbil chic ru. Lâex ac tîc chic lê yu'am xban lix yâlal xinch'olob chêru.N#Li ani inc'a' naxbânu li c'a'ru naraj lin Yucua', a'an chanchan li ruk' li che' li na-isîc xban nak inc'a' naûchin. Abanan li ani naxbânu li c'a'ru naraj lin Yucua', a'an chanchan li ruk' li che' li naûchin. Ut li na-iloc re naxsabesi re nak tixq'ue nabal li ru.tM cLi Jesús quixye ajcui' reheb: -Lâin chanchanin li xtônal li uvas. Ut lin Yucua' jo' jun li nasabesin re.bL=Lâin yôquin chixbânunquil chixjunil li quixye cue lin Yucua' re nak chixjunileb li cuanqueb sa' ruchich'och' te'xq'ue retal nak lâin ninra li Yucua'bej. Anakcuan yôkeb. Êlko sa' li na'ajej a'in, chan li Jesús.{KoInc'a' chic târûk tinâtinak chi nabal êriq'uin xban nak yô chi châlc li nataklan sa' li ruchich'och', usta a'an mâc'a' xcuanquil sa' inbên lâin.Lâin yôquin chixbânunquil chixjunil li quixye cue lin Yucua' re nak chixjunileb li cuanqueb sa' ruchich'och' te'xq'ue retal nak lâin ninra li Yucua'bej. Anakcuan yôkeb. Êlko sa' li na'ajej a'in, chan li Jesús.J!Lâin yôquin chixyebal êre a'in nak toj mâji' nac'ulman. Nak tâc'ulmânk li c'a'ru xinye, lâex têpâb nak yâl li c'a'ru xinye êre.>IuAc xinye êre nak tinxic, ut tinchâlk cui'chic. Cui yâl nak niquinêra, tâsahok' raj sa' êch'ôl nak tinxic riq'uin lin Yucua', xban nak a'an k'axal nim xcuanquil chicuu lâin.hHILâin tincanab li tuktûquil usilal êriq'uin nak tinxic. Li tuktûquil usilal li tinq'ue êre moco jo' ta li neque'xq'ue li cuanqueb sa' ruchich'och'. Lâin tinq'ue xtuktûquilal lê ch'ôl. Mexc'oxlac chi moco texxucuak.cG?Li Santil Musik'ej li tixtakla chak li Yucua'bej chok' cuûchil, a'an tâtenk'ânk êre ut a'an tâc'utuk chêru chixjunil li c'a'ak re ru li inc'a' nequetau ru. Ut a'an tixjultica êre chixjunil li c'a'ru xinye êre.BFYôquin chixyebal êre a'in nak toj cuanquin sa' êyânk.gUt a'an ajcui' li Santil Musik'ej li tâc'utuk re lix yâlal chêru chirix li Dios. Li inc'a' niquine'xpâb inc'a' naru nacuan li Santil Musik'ej riq'uineb xban nak inc'a' neque'xnau ani a'an, chi moco neque'xq'ue retal li c'a'ru naxbânu li Santil Musik'ej. Abanan lâex nequenau ani a'an xban nak a'an cuan sa' êyânk anakcuan ut tâcuânk êriq'uin chi junelic.-=SLâin tintz'âma chiru lin Yucua' nak tixq'ue êre li Santil Musik'ej. A'an tâc'ojobânk êch'ôl ut a'an tâtenk'ânk êre. A'an tâcuânk êriq'uin chi junelic.=<uCui niquinêra, chebânuhak jo' xexinchak'rabi cui'.Q;Jo'can ut nak yalak c'a'ru têtz'âma sa' inc'aba', lâin tinq'ue êre.|:q Chixjunil li têtz'âma sa' inc'aba', lâin tinq'ue êre re nak tânimâk xlok'al li Yucua'bej sa' inc'aba' lâin.R9 Relic chi yâl ninye êre, li ani napâban cue lâin, a'an tixbânu li c'anjel ninbânu lâin. Ut k'axal cui'chic nabal li tixbânu chiru li xinbânu lâin xban nak lâin xic cue riq'uin li Yucua'bej.P8 Chepâb nak lâin cuanquin riq'uin li Yucua'bej ut a'an cuan cuiq'uin. Junaj ku chi kibil kib. Cui inc'a' niquinêpâb xban li c'a'ru ninye, chinêpâbak xbaneb li milagro li yôquin chixbânunquil.P7 Felipe, ¿ma inc'a' nacapâb nak lâin ut li Yucua'bej junaj ku chi kibil kib? Li c'a'ru xinye êre moco yal injunes ta xinye. Li Yucua'bej cuan cuiq'uin, ut a'an nac'utuc chicuu li c'a'ru ninbânu.X6) Li Jesús quixye re: -At Felipe, ac junxil nin-oc sa' êyânk. ¿Ma toj mâji' nequenau cuu? Li ani nana'oc cuu lâin, a'an naxnau ajcui' ru li Yucua'bej. ¿C'a'ut nak nacaye cue, "C'ut chiku li Yucua'bej?"d5ALaj Felipe quixye re: -Kâcua', c'utbesi chiku li Yucua'bej ut tâc'ojlâk kach'ôl, chan.4Li ani naxnau cuu lâin naxnau ajcui' ru lin Yucua'. Chalen anakcuan nequenau chic ru lin Yucua' ut xeril ru, chan li Jesús.F3Li Jesús quixye re: -Lâin aj c'amol be chêru. Lâin ninch'olob lix yâlal li Dios ut lâin ninq'uehoc junelic yu'am. Mâ ani târûk tâoc riq'uin lin Yucua' cui inc'a' tinixpâb lâin.u2cLaj Tomás quixye re: -At Kâcua', inc'a' nakanau bar xic âcue. ¿Chan ta cui' ru nak takanau li be? chan.N1Lâex nequenau lix behil li na'ajej li xic cui' cue, chan li Jesús.0Nak ac xyâlo' lê na'aj, tinchâlk cui'chic ut texinc'am cuiq'uin re nak bar cuânkin lâin, aran ajcui' cuânkex lâex. /Sa' rochoch lin Yucua' nabal li na'ajej cuan. Cui ta mâc'a' li na'ajej, ac xinye raj êre. Lâin xic cue chixcauresinquil êna'aj.Q. Misach êch'ôl chi c'oxlac. Chepâb li Dios ut chinêpâb ajcui' lâin.`-9 &Li Jesús quixye re: -¿Ma yâl nak tinâtâke usta tatcamsîk sa' inc'aba'? Relic chi yâl ninye âcue nak toj mâji' ajcui' nayâbac laj tzo' xul nak lâat ac xaye oxib sut nak inc'a' nacanau cuu, chan li Jesús.w,g %Laj Pedro quixye cui'chic re: -Kâcua', ¿c'a'ut nak inc'a' târûk tinxic châcuix anakcuan? Lâin tatintâke usta tincamsîk xban âtâkenquil, chan.Li Jesús quixye re: -¿Ma yâl nak tinâtâke usta tatcamsîk sa' inc'aba'? Relic chi yâl ninye âcue nak toj mâji' ajcui' nayâbac laj tzo' xul nak lâat ac xaye oxib sut nak inc'a' nacanau cuu, chan li Jesús.M+ $Laj Simón Pedro quixpatz' re: -At tzolonel, ¿bar xic âcue?- Li Jesús quixye re: -Anakcuan inc'a' naru texxic chicuix bar tinxic cui' lâin. Abanan mokon naru texxic li bar xic cui' cue, chan.b*= #Cui têra êrib chêribil êrib, chixjunileb te'xnau nak lâex intzolom, chan li Jesús.&)E "Jun li ac' chak'rab tinq'ue êre anakcuan nak cherahak êrib chêribil êrib. Jo' nak nequexinra lâin, jo'can ajcui' nak têra êrib lâex chêribil êrib.q([ !Ex cualal inc'ajol, inc'a' chic najt tincuânk êriq'uin. Lâex tinêsic' raj chic. Abanan lâin mâ anihakin chic. Ninye êre jo' quinye reheb laj judío li neque'taklan sa' êyânk. Bar tinxic lâin, lâex inc'a' texrûk chi xic.s'_ Cui lâin tinc'utbesi lix lok'al li Dios, a'an chi sêb ajcui' tixc'utbesi lin lok'al lâin li C'ajolbej.S& Nak laj Judas ac x-el sa' xyânkeb, li Jesús quixye: -Anakcuan xcuulac xk'ehil nak tâc'utbesîk lin lok'al lâin li C'ajolbej ut tâc'utûnk ajcui' lix lok'al li Dios riq'uin li c'a'ru tinc'ul lâin.`%9 Nak ac xc'ul li caxlan cua laj Judas, qui-el sa' junpât chirix cab. Ac k'ojyîn chic. $ Cuan li que'xc'oxla nak li Jesús târaj nak laj Judas tâxic chixlok'bal li c'a'ak re ru re li nink'e. Ut cuan ajcui' li que'xc'oxla nak târaj nak laj Judas tixq'ue ca'ch'inak li tumin reheb li neba' xban nak riq'uin laj Judas cuan lix bôlsil lix tumineb.P# Mâ jun reheb li cuanqueb sa' li mêx que'xtau ru li quixye li Jesús.c"? Ut laj Judas quixc'ul li caxlan cua ut sa' ajcui' li hônal a'an quixk'axtesi rib chixbânunquil li c'a'ru naraj laj tza. Ut li Jesús quixye re: -Li c'a'ru yôcat chixc'oxlanquil xbânunquil, bânu chi junpât, chan.!- Li Jesús quixye re: -Li ani tinq'ue cui' li caxlan cua a'in nak acak xintz'a sa' li sec', a'an li cuînk li tâk'axtesînk cue sa' ruk'eb li xic' neque'iloc cue, chan. Ut li Jesús quixtz'a li caxlan cua sa' li sec' ut quixq'ue re laj Judas li ralal laj Simón Iscariote. { Ut li jun, li c'ojc'o chixc'atk li Jesús, quijiloc riq'uin ut quixpatz' re: -Kâcua', ¿ani li yôcat chixyebal? chan.nU Laj Simón Pedro quixc'ut li ruk' chiru ut quixye re nak tixpatz' re li Jesús ani li yô chixyebal.?y Jun reheb lix tzolom, li raro xban, c'ojc'o chixc'atk.{o Ut eb lix tzolom que'oc xc'a'uxeb. Que'xca'ya ribeb chi ribileb rib ut que'xye: -¿Ani anchal naxyehan? chanqueb._7 Nak ac xye chixjunil li c'a'ak re ru a'in, li Jesús quiyot'e' xch'ôl. Ut quixye chi tz'akal reheb: -Relic chi yâl ninye êre nak jun sa' êyânk lâex tâk'axtesînk cue sa' ruk'eb li xic' neque'iloc cue, chan.<q Relic chi yâl tinye êre nak ani tâc'uluk re li ani tintakla, tinixc'ul ajcui' lâin. Ut li ani tâc'uluk cue lâin, tixc'ul ajcui' li quitaklan chak cue, chan li Jesús reheb.*M Lâin ninye êre a'in anakcuan nak toj mâji' nac'ulman. Ut nak tâc'ulmânk, lâex tênau nak yâl li xinye nak lâin li Cristo li taklanbil chak xban li Dios.   Inc'a' yôquin chi âtinac chêrix chêjunilex. Lâin ninnau chanru lê na'leb xban nak lâin xinsic'oc êru. Abanan tento nak tâtz'aklok ru li tz'îbanbil sa' li Santil Hu li naxye chi jo'ca'in: Li jun li nacua'ac cuochben, a'an li tâtz'ektânânk cue.]3 Ac nequenau chic xyâlal. Us xak êre cui lâex têbânu li c'a'ru xetzol cuiq'uin.!; Relic chi yâl ninye êre nak mâ jun môs tixk'ax ta ru xcuanquil lix patrón ut li ani nataklâc inc'a' naxk'ax ru lix cuanquil li quitaklan chak re.W' Lâin xinc'ut chêru chanru têbânu. Jo'can nak chebânu jo' xinbânu lâin.  Lâin li Kâcua' ut lâin laj tzolol êre. Abanan xinch'aj lê rok. Jo'can ajcui' têbânu lâex. Têch'aj lê rok chêribil êrib.$A -Lâex nequeye aj tzolonel cue ut nequeye ajcui' Kâcua' cue. Us nak nequeye chi jo'can xban nak yâl ajcui' nak lâin li Kâcua' ut lâin aj tzolol êre.I  Nak ac xrake' xch'ajbal li rokeb, quixq'ue cui'chic li rak' chirix. Quic'ojla cui'chic sa' li mêx. Ut quixye reheb lix tzolom: -¿Ma nequenau c'a'ru xyâlal nak xinch'aj lê rok? chan reheb.+ Li Jesús ac naxnau ani li tâk'axtesînk re sa' ruk'eb li xic' neque'iloc re. Jo'can nak quixye nak cuan jun sa' xyânkeb inc'a' tîc xch'ôl./ Li Jesús quixye reheb: -Li ani ac x-atin, ca'aj chic xch'ajbal li rok târaj, xban nak ac ch'ajbil. Ac sak chic ru. Jo'can ajcui' lâex. Lâex ac tîc êch'ôl xban nak ac xinêpâb. Abanan moco chêjunilex ta tîc êch'ôl. Cuan jun sa' êyânk inc'a' tîc xch'ôl, chan. Laj Simón Pedro quixye: -Kâcua', mâcua' ca'aj cui' li cuok tâch'aj. Tâch'aj aj ban cui' li cuuk' ut lin jolom, chan.:m Laj Pedro quixye re: -Kâcua', mâ jok'e tinq'ue li cuok re tâch'aj, chan. Li Jesús quixye re: -Cui lâat inc'a' tâq'ue lâ cuok re tinch'aj, lâat mâcua'at intzolom, chan. Li Jesús quixye re: -Anakcuan inc'a' nacatau ru li c'a'ru yôquin chixbânunquil. Abanan mokon tâtau ru lix yâlal, chan li Jesús.  Nak qui-oc raj chixch'ajbal li rok laj Simón Pedro, a'an quixye re: -Kâcua', ¿ma lâat tatch'ajok re li cuok lâin? chan.  Quixq'ue li ha' sa' jun li emel ut qui-oc chixch'ajbal li rokeb lix tzolom. Ut quixmes li rokeb riq'uin li t'icr bac'bo chi xsa'. ! Nak yôqueb chi cua'ac, li Jesús quicuacli. Quirisi lix t'icr li cuan sa' xbên li rak'. Quixchap jun chic li t'icr ut quixbac' chi xsa'.1 [ Li Jesús naxnau nak q'uebil re lix cuanquil xban li Dios ut a'an yal re sa' xbên chixjunil. Naxnau nak riq'uin li Dios quichal chak ut riq'uin ajcui' li Dios tâxic.9 k Li Jesús yô chi cua'ac rochbeneb lix tzolom. Laj tza ac xq'ue sa' xch'ôl laj Judas li ralal laj Simón Iscariote nak tixk'axtesi li Jesús sa' ruk'eb li xic' neque'iloc re. ) Ac cuulajak naticla li nink'e Pascua. Li Jesús ac naxnau nak cuulac re xk'ehil lix camic re nak tâxic cui'chic riq'uin lix Yucua' sa' choxa. Junelic naxraheb li ralal xc'ajol li te'canâk sa' ruchich'och' ut nak ac câmc re quixc'utbesi chi tz'akal lix rahom chiruheb.$A 2Lâin ninnau nak li c'a'ru naxye cue li Yucua'bej, a'an li naq'uehoc yu'am chi junelic. Ut li c'a'ru ninye lâin, a'an li naxc'utbesi chicuu li Yucua'bej.F 1Li c'a'ru yôquin chixyebal, a'an tz'akal yâl xban nak moco injunes ta yôquin chi âtinac. Li Yucua'bej li quitaklan chak cue, a'an li nayehoc cue c'a'ru tinye.Lâin ninnau nak li c'a'ru naxye cue li Yucua'bej, a'an li naq'uehoc yu'am chi junelic. Ut li c'a'ru ninye lâin, a'an li naxc'utbesi chicuu li Yucua'bej.\1 0Tento nak târakek' âtin sa' xbêneb li neque'tz'ektânan cue, li inc'a' neque'pâban re li c'a'ru ninye. Li âtin li xinye, a'an ajcui' li tâq'uehok reheb chixtojbal rix lix mâqueb sa' roso'jiqueb li cutan.iK /Lâin inc'a' xinchal sa' ruchich'och' chixq'uebaleb chixtojbal rix lix mâqueb li ani neque'abin re li c'a'ru ninye ut inc'a' neque'xbânu. Mâcua' re xq'uebaleb chixtojbal lix mâqueb nak xinchal. Xinchal ban chixcolbaleb.+ .Lâin xinchal chixq'uebal li cutan saken sa' ruchich'och'. Li ani tâpâbânk cue lâin, a'an inc'a' chic tâcuânk sa' xk'ojyînal ru li mâc.K -Li ani nana'oc cuu lâin, naxnau ajcui' ru li quitaklan chak cue.1 ,Quixye li Jesús chi cau xyâb xcux: -Li ani napâban cue lâin, moco ca'aj cui' ta lâin niquinixpâb. Naxpâb aj ban cui' li quitaklan chak cue. +A' chic li lok'al li neque'xq'ue li tenamit que'xq'ue xcuanquil. Ut inc'a' que'xq'ue xcuanquil li lok'al li naxq'ue li Dios.'G *Cuanqueb nabaleb laj judío que'xpâb nak li Jesús, a'an li Mesías. Sa' xyânkeb a'an cuanqueb junjûnk li neque'taklan. Abanan inc'a' que'xye resil nak que'pâban xban nak que'xucuac xbaneb laj fariseo. Inc'a' que'raj nak te'isîk sa' li cab li neque'xch'utub cui' ribeb laj judío.r~] )Quixye a'in laj Isaías nak quic'utbesîc chiru lix lok'al li Jesús. Jo'can nak quixch'olob lix yâlal.T}! (Chanchaneb li mutz' xban nak que'iloc ut inc'a' que'xtau xyâlal. Que'cacuubresîc lix ch'ôleb xban li Dios re nak inc'a' te'xtau xyâlal chi moco te'suk'îk riq'uin re nak tixq'uirtesiheb. (Isa. 6:10)l|Q 'Inc'a' quiru que'pâban xban nak ac tz'îbanbil chak retalil xban laj Isaías nak jo'can te'xc'ul.w{g &A'in quic'ulman re nak tâtz'aklok ru li quixye li profeta Isaías nak quixye: Kâcua', ¿ani ta bi' tâq'uehok xcuanquil li c'a'ru xkaye? Ut, ¿ani ta bi' tâq'uehok xcuanquil li milagro li yôcat chixc'utbesinquil chiruheb? (Isa. 53:1)^z5 %Usta nabal li milagro quixbânu li Jesús chiruheb, abanan inc'a' ajcui' que'pâban.fyE $Chinêpâb lâin nak toj cuanquin êriq'uin re nak lâexak chic li cualal inc'ajol ut cuânkex sa' cutan, chan li Jesús. Nak ac xye li âtin a'in, li Jesús qui-el sa' xyânkeb ut cô sa' jun na'ajej bar inc'a' te'xtau.dxA #Quichak'oc li Jesús ut quixye reheb: -Lâin li cutan saken. Xinchal chixch'olobanquil lix yâlal chêru. Toj tincuânk chic ca'ch'inak sa' êyânk. Jo'can nak q'uehomak êch'ôl chinpâbanquil nak toj cuanquin sa' êyânk re nak inc'a' texcuânk sa' xk'ojyînal ru li mâc. Li ani nacuan sa' xk'ojyînal ru li mâc inc'a' naxnau bar yô chi xic. w "Eb li q'uila tenamit que'xye re: -Sa' li kachak'rab lâo aj judío tz'îbanbil retalil nak li Cristo li Mesías tâcuânk xyu'am chi junelic. ¿C'a'ut nak nacaye lâat nak li C'ajolbej tâq'uehek' chiru cruz? ¿Ani li C'ajolbej li yôcat chixyebal? chanqueb.Uv# !Nak quixye chi jo'can, li Jesús yô chixyebal reheb chanru nak tâcamsîk.Mu Ut nak tinq'uehek' lâin chiru cruz, nabaleb te'pâbânk cue, chan.+tO Anakcuan xcuulac xk'ehil nak li Dios târakok âtin sa' xbêneb li cuanqueb sa' ruchich'och'. Anakcuan tâsachek' xcuanquil laj tza li nataklan sa' ruchich'och'.wsg Ut li Jesús quixye reheb: -Moco re ta intenk'anquil lâin nak x-âtinac li Dios. Re ban êtenk'anquil lâex.Cr Ut li que'abin re nak quiâtinac li Dios inc'a' que'xnau nak a'an li Dios. Cuan que'xye: -Câk x-ec'an, chanqueb. Ut cuan cui'chic que'yehoc re: -Jun ángel x-âtinac riq'uin, chanqueb.#q? At inYucua', chinimâk taxak lâ lok'al, chan. Ut li Dios quiâtinac chak sa' choxa ut quixye: -Ac xnimâc inlok'al, ut tânimâk cui'chic, chan li Dios.hpI Li Jesús quixye ajcui': -Anakcuan k'axal ra sa' inch'ôl. ¿Ma târûk ta bi' tinye re li Dios, "At inYucua', chinâcol chiru li raylal a'in"? Lâin inc'a' tinye chi jo'can xban nak a'an aj e nak xinchal sa' ruchich'och'.Zo- Li ani târaj c'anjelac chicuu, tento tinixtâke ut tixbânu li c'a'ru ninye. Bar cuânkin lâin, aran ajcui' tâcuânk a'an. Ut lin Yucua' tâq'uehok xlok'al li ani tâc'anjelak chicuu, chan li Jesús reheb.8ni Li ani k'axal naxra lix yu'am sa' li ruchich'och' a'in, a'an tixsach li junelic yu'am. A'ut li ani inc'a' naxra lix yu'am sa' ruchich'och', a'an tâcuânk xyu'am chi junelic.]m3 Relic chi yâl ninye êre nak cui li jun t'orol chi riyajil trigo inc'a' na-auman, jun t'orolak ajcui'. Ut cui na-auman, na-oso' sa' li ch'och'. Jun ajcui' ru li na-oso', abanan nabal li ru naxq'ue nak naûchin._l7 Li Jesús quixye reheb: -Xcuulac x-ôril nak tâq'uehek' inlok'al lâin li C'ajolbej.ekC Laj Felipe cô ut quixye resil re laj Andrés ut côeb xca'bichaleb chixyebal re li Jesús.j  Que'cuulac riq'uin laj Felipe Betsaida xtenamit xcuênt Galilea ut que'xye re: -Kâcua', takaj xnaubal ru li Jesús, chanqueb.ai; Cuanqueb li mâcua'eb aj judío que'cuulac Jerusalén chi lok'onînc nak yô li nink'e.Qh Eb laj fariseo que'xye chi ribileb rib: -¿Ma xeq'ue retal nak mâc'a' aj e li yôco chixbânunquil? Q'uehomak retal. Anakcuan chixjunileb li tenamit yôqueb chi tâkênc re li cuînk a'an, chanqueb.mgS Li q'uila tenamit que'cuulac chixc'ulbal li Jesús xban nak que'rabi resil li milagro li quixbânu. f  Eb li tenamit li cuanqueb rochben li Jesús nak quixcuaclesi cui'chic chi yo'yo laj Lázaro yôqueb chixyebal resilal yalak bar.5ec Sa' li hônal a'an nak yô chi c'ulmânc li c'a'ak re ru a'in, eb lix tzolom inc'a' que'xtau ru lix yâlal. Abanan mokon nak ac quicuaclesîc cui'chic chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak ut quiq'uehe' xlok'al, tojo'nak que'xq'ue retal nak quixc'ul jo' tz'îbanbil chak retalil sa' li Santil Hu chirix.d Mexxucuac lâex li cuanquex Sión xban nak yô chak chi châlc lê rey. Chirix jun ral bûr yô chak chi châlc. (Zac. 9:9)c Li Jesús quixto'oni jun li ch'ina bûr, quitake' chirix ut yô chi xic Jerusalén jo' tz'îbanbil retalil sa' li Santil Hu:wbg Quilaje'xc'am chak xxak li mocôch ut que'chal chixc'ulbal li Jesús. Japjôqueb re chixyebal: -Lok'oninbil taxak li Kâcua'. Osobtesinbil taxak li xchal sa' xc'aba' li Kâcua' Dios. Osobtesinbil taxak li karey, lâo aj Israel, chanqueb.zam Jo' cuulajak chic li q'uila tenamit que'cuulac sa' li nink'e. Que'rabi resil nak li Jesús cuulac re Jerusalén.`3 xban nak nabaleb laj judío yôqueb chi êlc sa' xyânkeb ut yôqueb chixpâbanquil li Jesús xban nak quixcuaclesi cui'chic chi yo'yo laj Lázaro. ~~>}%|z{{zzy[xUwvutWsrrUqpoo7nnmlkk[jjbsaa_g^^7]Q\\[[[5ZXXaW:VV]UU;TSRR1QQ[PONzM{LKK3JIIH)GZFFDDOCCBmAAK??u?>==<<;F:98887G6|6'55443s222100S/[.--&++0*|*!)r('&h%%@$#1"@! ]NUeYij 08 F ~ W n2;d9 C Nak que'cuulac Jerusalén que'take' sa' xca' tasal li cab li neque'hilan cui' nak cuanqueb Jerusalén. A'aneb laj Pedro, laj Juan, laj Jacobo, laj Andrés, laj Felipe, laj Tomás, laj Bartolomé, laj Mateo, laj Jacobo li ralal laj Alfeo, laj Simón li na-oquen sa' xyânkeb li jun ch'ûtal Zelote neque'xye reheb, ut laj Judas li ralal laj Jacobo.s8 a Chirix a'an eb li apóstol que'cube chak sa' li tzûl Olivos ut que'côeb cui'chic Jerusalén. Li tzûl a'an nach' cuan riq'uin li tenamit Jerusalén, jun kilómetro tana xnajtil, jo' xnajtil li naru neque'xbeni sa' li hilobâl cutan. 7  Ut que'xye reheb: -Ex cuînk aj Galilea, ¿C'a'ut nak yôquex chi iloc sa' choxa? Li Jesús li xcuan sa' êyânk ut xc'ame' sa' choxa, a'an tâchâlk cui'chic. Chanru nak xeril chi xic sa' choxa, jo'can cui'chic nak têril nak yôk chi châlc, chanqueb reheb.6  Toj yôqueb ajcui' chirilbal nak yô chi xic li Jesús sa' choxa nak xakâmileb cuibeb li cuînk chiruheb. Sakeb li rak'.55 e Nak quirake' xyebal chixjunil a'in quic'ame' sa' choxa li Jesús xban li Dios. Yôqueb chirilbal nak quichal jun li chok ut quimukun sa' li chok. Ut inc'a' chic que'ril ru.r4 _Lâex têc'ul lê cuanquil nak tâchâlk li Santil Musik'ej êriq'uin. Lâex chic texch'olobânk resilal chicuix lâin arin Jerusalén, aran Judea ut Samaria. Jo' ajcui' yalak bar jun sut sa' ruchich'och' têch'olob lix yâlal, chan.J3 Quichak'oc li Jesús ut quixye reheb: -Mâcua' êre lâex xnaubal li c'a'ak re ru a'in. Ca'aj cui' li Dios Acuabej nana'oc re jok'e tixbânu xban nak ca'aj cui' a'an yal re sa' xbên chixjunil.;2 qEb li apóstol li ch'utch'ûqueb aran que'xpatz' re li Jesús: -At Kâcua', ¿ma anakcuan tâq'ueheb cui'chic xcuanquileb laj Israel re te'xtakla cui'chic rib xjuneseb? chanqueb.(1 KYâl nak laj Juan quicubsin ha' riq'uin ha'. Abanan anakcuan a' chic lix cuanquilal li Santil Musik'ej têc'ul chi sêb ut a'an chic tâcuânk êriq'uin, chan.d0 CNak toj cuan sa' xyânkeb li Jesús quixye reheb chi jo'ca'in: -Inc'a' texxic sa' jalan na'ajej. Texcanâk ban Jerusalén roybeninquil li Santil Musik'ej li yechi'inbil êre xban li Dios Acuabej, li ac xinye êre lâin.a/ =Nak ac xrahobtesîc ut ac xcamsîc, quicuacli cui'chic chi yo'yo ut quixc'utbesi cui'chic rib chiruheb. Ca'c'âl cutan quicuan sa' ruchich'och' ut nabal sut quixc'utbesi rib chiruheb re nak te'xnau chi tz'akal nak quicuacli cui'chic chi yo'yo. Quixch'olob xyâlal chiruheb chanru nak tâcuânk xnimal xcuanquilal li Dios sa' xbêneb li tenamit.<. stoj sa' li cutan nak quic'ame' sa' choxa. Nak toj mâji' naxic sa' choxa, riq'uin xcuanquil li Santil Musik'ej, quixye reheb c'a'ru tento te'xbânu lix apóstol li quixsiq'ueb ru.C- Sa' li xbên hu quintz'îba âcuiq'uin, at Teófilo, quintz'îba retalil chixjunil li jo' q'uial quixc'ut ut quixbânu li Kâcua' Jesús chalen nak quixtiquib lix c'anjel sa' ruchich'och'm,SToj cuan chic nabal li c'a'ak re ru quilajxbânu li Jesús. Cui ta tz'îbanbil retalil chi xjunjûnkal, lâin ninye nak mâ jok'e raj tâtz'aklok li ruchich'och' chok' xna'aj li hu li tâtz'îbamânk cui' retalil. Jo'can taxak.(+IUt li tzolom a'an, a'an lâin laj Juan. Lâin quin-iloc re li c'a'ru quic'ulman ut xinch'olob xyâlal sa' li hu a'in. Ut lâo nakanau nak tz'akal yâl li c'a'ru xintz'îba sa' li hu a'in.Toj cuan chic nabal li c'a'ak re ru quilajxbânu li Jesús. Cui ta tz'îbanbil retalil chi xjunjûnkal, lâin ninye nak mâ jok'e raj tâtz'aklok li ruchich'och' chok' xna'aj li hu li tâtz'îbamânk cui' retalil. Jo'can taxak.*Jo'can nak qui-el resil sa' xyânkeb laj pâbanel nak li jun a'an inc'a' tâcâmk. Abanan mâcua' jo'can quixye li Jesús. Inc'a' quixye nak inc'a' tâcâmk. Ca'aj cui' quixye, "Cui lâin tincuaj nak yo'yôk toj tinc'ulûnk, ¿c'a'ru tâcuaj re lâat?"8)iLi Jesús quixye re: -Cui lâin tincuaj nak yo'yôk a'an toj tinc'ulûnk cui'chic, ¿c'a'ru tâcuaj re lâat? Lâat q'ue âch'ôl chintâkenquil, chan li Jesús re laj Pedro.(wNak laj Pedro quiril a'an, quixpatz' re li Jesús: -Ut li cuînk a'an, Kâcua', ¿ma tixc'ul jo' tinc'ul lâin? chan.T'!Laj Pedro quixsuk'isi rib ut quiril lix tzolom li Jesús, li raro xban, yô chi xic chirixeb. A'an lix tzolom li quipatz'oc re li Jesús nak yôqueb chi cua'ac, "¿Ani tâk'axtesînk âcue, at Kâcua'?"U&#Riq'uin li âtin a'in li quixye li Jesús, yô chixyebal chanru nak tâcamsîk laj Pedro. Ut riq'uin xcamic tixq'ue xlok'al li Dios. Nak ac xye a'in, li Jesús quixye re laj Pedro: -Chinâtâke, chan re.^%5Relic chi yâl ninye âcue nak toj sâjat, nacabac' âsa' âjunes ut nacatxic yalak bar nacacuaj xic. Abanan nak ac tîxakat chic, tâye' lâ cuuk' ut jalan tâbac'ok re ut tatxc'am bar inc'a' nacacuaj xic, chan.$7Ut li Jesús quixpatz' cui'chic re rox sut: -At Simón, ralalat laj Jonás, ¿ma niquinâra?- Ut quiraho' sa' xch'ôl laj Pedro xban nak li Jesús quixpatz' re rox sut "¿ma niquinâra?". Jo'can nak quixye re li Jesús: -Kâcua', lâat nacanau chixjunil li c'a'ak re ru. ¡Lâat nacanau nak nacatinra!- Ut li Jesús quixye cui'chic re: -Chacuilakeb li cualal inc'ajol jo' jun li pastor narileb lix carner.z#mUt li Jesús quixye cui'chic re: -At Simón, ralalat laj Jonás, ¿ma niquinâra?- Laj Pedro quixye: -Kâcua', lâat nacanau nak nacatinra.- Ut li Jesús quixye re: -Chacuilakeb li cualal inc'ajol jo' jun li pastor narileb lix carner, chan.V"%Nak ac xe'cua'ac, li Jesús quixye re laj Simón Pedro: -At Simón, ralalat laj Jonás, ¿ma k'axal niquinâra chiruheb a'in?- Laj Pedro quixye re: -Kâcua', lâat nacanau nak nacatinra, chan. Ut li Jesús quixye re: -Chacuilakeb li cualal inc'ajol li toj k'uneb xch'ôl sa' lix pâbâleb jo' jun li pastor narileb lix coc' carner.-!A'in li rox sut nak quixc'utbesi cui'chic rib li Jesús chiruheb lix tzolom nak ac xcuacli cui'chic chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak.[ / Ut li Jesús quixchap li caxlan cua ut quixq'ue reheb. Ut quixq'ue ajcui' li car.(I Li Jesús quixye reheb: -Quimkex ut cua'inkex.- Ut mâ jun reheb lix tzolom quiraj xpatz'bal re ma a'an li Kâcua' xban nak ac neque'xnau nak a'an li Kâcua'.kO Laj Simón Pedro qui-oc sa' li jucub ut quixquelo li yoy chi ch'och'el nujenak chi nînki car. Jun ciento riq'uin oxlaju roxc'âl li car cuan sa' li yoy. Usta k'axal nabaleb li car cuan chi sa', abanan inc'a' quipeje' li yoy.O Li Jesús quixye reheb: -C'amomak chak cuib oxibak li car li xechap.-!; Nak que'el sa' li jucub que'ril nak cuan jun li xam c'ubc'u. Li Jesús yô chixpombal jun li car sa' xbên li ru xam ut cuan ajcui' caxlan cua riq'uin.3Ut eb lix comon que'chal sa' li jucub. Yôqueb chixquelonquil lix yoy nujenak chi car. Moco najt ta cuanqueb chire li palau, yal oc'âl metro tana.  Ut lix tzolom li Jesús, li raro xban, quixye re laj Pedro: -¡A'an li Kâcua'!- Ut laj Pedro, nak quirabi nak a'an li Kâcua', quixq'ue cui'chic li rak' chirix xban nak quirisi nak qui-oc chi caribc, ut quixcut rib sa' li ha' re tâxic riq'uin li Jesús.RLi Jesús quixye reheb: -Cutumak lê yoy chixc'atk li jucub, sa' lê nim re nak têchap li car, chan. Ut que'xcut lix yoy sa' li ha' ut inc'a' chic que'xcuy risinquil xban xq'uial li car li que'xchap.Quixye li Jesús reheb: -Ex cualal inc'ajol, ¿ma xechap li car? chan. Eb a'an que'chak'oc ut que'xye: -Mâ jun xkachap.-1Nak ac yô chic chi sakêuc, li Jesús quixc'utbesi cui'chic rib chiruheb chire li palau. Abanan eb lix tzolom inc'a' que'xnau nak a'an li Jesús.U#Laj Simón Pedro quixye reheb: -Lâin xic cue chi caribc, chan. -Toxic ajcui' lâo châcuix, chanqueb re. Ut que'oc sa' jun li jucub ut que'xnumsi li k'ojyîn chi caribc. Abanan mâ jun li car que'xchap.V%Ch'utch'ûqueb laj Simón Pedro ut laj Tomás li nayehe' lut re, ut laj Natanael, Caná xtenamit li cuan sa' xcuênt Galilea. Cuanqueb ajcui' aran li ralal laj Zebedeo ut cuibeb chic lix tzolom li Jesús. Mokon chic quixc'utbesi cui'chic rib li Jesús chiruheb lix tzolom chire li palau Tiberias. Jo'ca'in nak quixc'ut rib chiruheb:lQAbanan li jo' q'uial tz'îbanbil retalil sa' li hu a'in, quitz'îbâc re nak têpâb nak li Jesús, a'an li Cristo. A'an li Ralal li Dios. Quitz'îbâc re nak riq'uin xpâbanquil tâcuânk êyu'am chi junelic sa' xc'aba' a'an.W'Nabal chic li milagro quixbânu li Jesús chiruheb lix tzolom li inc'a' tz'îbanbil retalil sa' li hu a'in.Abanan li jo' q'uial tz'îbanbil retalil sa' li hu a'in, quitz'îbâc re nak têpâb nak li Jesús, a'an li Cristo. A'an li Ralal li Dios. Quitz'îbâc re nak riq'uin xpâbanquil tâcuânk êyu'am chi junelic sa' xc'aba' a'an..ULi Jesús quixye re: -Lâat toj xacuil cuu, tojo'nak xinâpâb. Abanan lâin ninye âcue, us xak reheb li neque'pâban cue chi inc'a' xe'ril cuu, chan li Jesús re.<sUt laj Tomás quixye re: -¡At Kâcua', at inDios!-c?Tojo'nak quixye re laj Tomás: -Il chi us li cuuk'. Ch'ic li ru'uj lâ cuuk' arin sa' xna'aj li claux. Ut ch'ic lâ cuuk' sa' xc'atk lin sa'. Chatpâbânk. ¿C'a'ut nak inc'a' xapâb nak xincuacli cui'chic chi yo'yo?-%Ac xnume' chic cuukub cutan nak que'xch'utub cui'chic ribeb lix tzolom li Jesús. Laj Tomás cuan sa' xyânkeb. Tz'aptz'ôqueb lix puertil li cab chi us. Nak que'ril ac xakâmil li Jesús chiruheb ut quixye reheb: -Chicuânk taxak li tuktûquil usilal êriq'uin, chan.N Li rech aj tzolonelil que'xye re: -Xkil ru li Kâcua', chanqueb re. Abanan laj Tomás quixye reheb: -Cui inc'a' tincuil li retalil li claux sa' ruk' ut cui inc'a' tinq'ue li ru'uj cuuk' sa' xna'aj li claux ut cui inc'a' tinch'ic li cuuk' sa' xc'atk xsa', lâin inc'a' tinpâb nak xcuacli cui'chic chi yo'yo, chan laj Tomás. 'Laj Tomás, a'an jun reheb lix tzolom cablaju, li neque'xye ajcui' lut re. A'an mâ ani sa' xyânkeb nak quixc'utbesi rib li Jesús chiruheb.* MLi ani têcuy xmâc lâex, tâcuyek' ajcui' xmâc xban li Dios. Ut li ani inc'a' têcuy xmâc lâex, inc'a' ajcui' tâcuyek' xmâc xban li Dios, chan li Jesús.W 'Ut nak quixye a'an, quirapuheb ut quixye reheb: -C'ulumak li Santil Musik'ej./ WLi Jesús quixye cui'chic reheb: -Chicuânk taxak li tuktûquil usilal êriq'uin. Jo' nak xinixtakla chak lin Yucua' lâin, jo'can ajcui' nak texintakla lâex, chan.'Ut quixc'ut chiruheb li ruk' ut lix c'atk xsa' li quihope'. C'ajo' nak que'saho' sa' xch'ôleb lix tzolom nak que'ril cui'chic ru li Kâcua'.U#Sa' li xbên cutan re li xamân, nak ac oc re li k'ojyîn, que'xch'utub ribeb lix tzolom li Jesús. Tz'aptz'o chi us lix puertil li cab li ch'utch'ûqueb cui' xban nak que'xucuac xbaneb li neque'taklan sa' xbêneb laj judío. Xakâmil li Jesús chiruheb ut quixye reheb: -Chicuânk taxak li tuktûquil usilal êriq'uin, chan reheb.Cô lix María ut quixye reheb lix tzolom li Jesús nak quiril ru li Kâcua' Jesús ut quixye ajcui' reheb chixjunil li quiyehe' re xban.veLi Jesús quixye re: -Minâbay. Canabin chi xic. Tento nak tinxic riq'uin lin Yucua'. Ayu ut ye reheb lin hermân nak xic cue riq'uin lin Yucua'. A'an ajcui' lê yucua' lâex. A'an lin Dios ut a'an ajcui' lê Dios lâex, chan li Jesús.3Li Jesús quixye re: -¡María!- Quixsuk'isi rib lix María ut quixye sa' râtinobâl aj hebreo: -Raboni.- (Chi jalbil ru naraj naxye aj tzolonel).s_Li Jesús quixye re: -At ixk, ¿c'a'ut nak yôcat chi yâbac? ¿Ani nacasic'? chan. Sa' xch'ôl lix María nak a'an aj ilol acuîmk ut quixye re: -Kâcua', cui lâat xatc'amoc re, bânu usilal, ye cue bar xaq'ue re nak tinc'am, chan.Sa' li hônal a'an, lix María qui-iloc chirix ut quiril li Jesús xakxo aran, abanan inc'a' quixnau nak a'an ta li Jesús.-S Que'xye re: -At ixk, ¿c'a'ut nak yôcat chi yâbac?- Lix María quixye reheb: -Yôquin chi yâbac xban nak xe'risi li Kâcua' arin ut inc'a' ninnau bar xe'xq'ue.- Quiril cuib li ángel sak li rak'eb. C'ojc'ôqueb aran bar quicuan cui' li Jesús. Jun cuan sa' xjolom ut jun cuan chi rok.lQ Lix María cuan chire li muklebâl. Yô chi yâbac. Quixc'utzub rib chi iloc chi sa' li muklebâl.J~  Ut eb lix tzolom que'suk'i cui'chic sa' li cab li cuanqueb cui'.}' Toj mâji' que'xtau ru chi tz'akal li tz'îbanbil sa' li Santil Hu li naxye nak tento tâcuaclîk cui'chic chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak.|7Ut qui-oc ajcui' chi sa' li muklebâl li tzolom li quicuulac xbên cua. Quiril li t'icr aran ut quixpâb nak ac xcuacli cui'chic chi yo'yo li Jesús.{Cuan ajcui' aran li t'icr li que'xbac' cui' lix jolom li Jesús. Moco cuan ta sa' xyânk li t'icr. Jalan basbo cui' xjunes.nzUQuicuulac laj Pedro toj chi ixbej. Ticto qui-oc chi sa' li muklebâl ut quiril li t'icr sok'so aran.yykQuixc'utzub rib chi iloc chi sa'. Quiril li t'icr li que'xlan cui' li Jesús. Abanan inc'a' qui-oc toj chi sa'.xCôeb sa' ânil xca'bichaleb. Ut lix tzolom jun chic k'axal cau quiâlinac chiru laj Pedro ut a'an xbên cua quicuulac sa' li muklebâl.QwCôeb sa' li muklebâl laj Pedro rochben li jun chic xtzolom li Jesús.FvCô sa' ânil riq'uin laj Simón Pedro ut riq'uin li jun chic xtzolom li Jesús li raro xban, ut quixye reheb: -Xe'risi li Kâcua' sa' li muklebâl ut inc'a' nakanau bar ta xe'xq'ue, chan.lu SSa' li xbên li cutan re li xamân nak toj mâji' nasakêu cô lix María Magdala xtenamit sa' li muklebâl. Nak quicuulac cuan cui' li muklebâl, quixq'ue retal nak ac isinbil chic li nimla pec li que'xq'ue chire li muklebâl. t*Aran que'xmuk li Jesús xban nak nach' cuan li na'ajej a'an ut que'raj ru xmukbal chi junpât xban nak cuulac re li hilobâl cutan.s-)Sa' li na'ajej li quiq'uehe' cui' li Jesús chiru cruz cuan jun sîr li acuîmk. Aran cuan jun li muklebâl toj ac'. Toj mâ ani mukbil aran.Aran que'xmuk li Jesús xban nak nach' cuan li na'ajej a'an ut que'raj ru xmukbal chi junpât xban nak cuulac re li hilobâl cutan.-rS(Li cuib chi cuînk que'xc'am lix tz'ejcual li Jesús ut que'xlan riq'uin li châbil t'icr lino ut que'xq'ue li sununquil ban jo' c'aynakeb chi mukuc eb laj judío.&qE'Laj Nicodemo li quicuulac riq'uin li Jesús chi k'ek, cô rochben laj José. Quixc'am na o'c'âlak libra li sununquil ban yîbanbil riq'uin mirra ut áloes.p}&Jun li cuînk aj José xc'aba' Arimatea xtenamit quicuulac riq'uin laj Pilato chixtz'âmanquil chiru nak tixq'ue lix tz'ejcual li Jesús re, re tixmuk. Laj José, a'an jun reheb li neque'pâban re li Jesús. Abanan inc'a' quixye xban nak quixucuac xbaneb li neque'taklan sa' xbêneb laj judío. Laj Pilato quixye re nak târûk tixmuk, ut laj José cô chixc'ambal li camenak.koO%Ut tz'îbanbil ajcui' sa' li Santil Hu: Eb a'an te'ril li ani quihope' chi ch'îch'. (Zac. 12:10)n{$Quic'ulman chi jo'can re nak tâtz'aklok ru li tz'îbanbil sa' li Santil Hu: Mâ jun lix bakel tâtokmânk. (Ex. 12:46)Cm#Lâin quin-iloc re chi tz'akal li c'a'ru quic'ulman ut li c'a'ru yôquin xyebal êre tz'akal yâl. Yôquin chixyebal êre a'in re nak têpâb nak tz'akal yâl nak quic'ulman chi jo'can.ylk"Jun li soldado quixhop xc'atk xsa' riq'uin lix ch'îch' ut sa' junpât qui-el li quic' ut qui-el ajcui' li ha'.jkM!Abanan nak que'cuulac cuan cui' li Jesús, que'ril nak ac xcam ut inc'a' que'xtok xbakel li ra'.|jq Que'chal eb li soldado ut que'xtok xbakel li ra'eb li cuib chi cuînk li que'q'uehe' chiru cruz rochben li Jesús.QiEb li neque'taklan sa' xyânkeb laj judío que'xtz'âma chiru laj Pilato re nak tixtakla xtokbal xbakel li ra'eb li que'q'uehe' chiru cruz re nak te'câmk chi junpât. Que'raj nak te'isîk chiru cruz xban nak cuulac re li hilobâl cutan. Yôqueb chixcauresinquil ribeb re li nink'e Pascua xban nak a'an li k'axal lok' chiruheb.sh_Li Jesús quiruc' li vinagre ut quixye: -Anakcuan xtz'akloc ru chixjunil.- Quixxulub lix jolom ut quicam.&gECuan aran jun sec' nujenak chi vinagre. Que'xtz'a sa' li vinagre jun li esponja ut que'xtaksi sa' ru'uj jun li ruk' che' hisopo xc'aba' ut que'xq'ue sa' re.*fMChirix chic a'an quixnau li Jesús nak ac xtz'akloc ru chixjunil. Re nak tâtz'aklok ru li tz'îbanbil sa' li Santil Hu, li Jesús quixye: -Tâchakik cue, chan.eUt quixye re lix tzolom: -Li ixk a'in, a'an chic lâ na'.- Ut chalen a'an lix tzolom quixc'ul lix na' li Jesús riq'uin sa' li rochoch.d)Li Jesús quiril lix na' ut quiril ajcui' lix tzolom li raro xban. Li Jesús quixye re lix na': -At inna', li cuînk a'in, a'an chic lâ yum.-!c;Nach' riq'uin li cruz xakxo li xna' li Jesús rochben lix María li ras. A'an li rixakil laj Cleofas. Ut cuan ajcui' aran lix María, Magdala xtenamit.b%Que'xye chi ribileb rib: -Inc'a' takapeji. Us takabûli rix re rilbal ani tâêchanînk re, chanqueb. Jo'can que'xbânu re nak tâtz'aklok ru li tz'îbanbil sa' li Santil Hu li naxye chi jo'ca'in: Que'xjeq'ui chirixeb lin t'icr ut que'xbûli rix li cuak'. (Sal. 22:18)Za-Nak ac xe'xq'ue chiru cruz li Jesús, eb li soldado que'xc'am li rak' chok' reheb. Câhib êchal que'risi, jun re li junjûnk chi soldado. Ut que'xc'am ajcui' li rak' li mâc'a' xbojbal. Junaj ru lix quembal.g`GUt laj Pilato quixye reheb: -Li c'a'ru xintz'îba, xintz'îba. Inc'a' chic tâjalmânk, chan.J_ Inc'a' quicuulac chiruheb lix xbênil aj tij li quixtz'îba. Que'xye re laj Pilato: -Mâtz'îba nak a'an xreyeb laj judío. Tz'îba ban nak a'an xyehoc re, "Lâin xreyeb laj judío", chanqueb.a^;Nabaleb laj judío que'ril li retalil li quitz'îbâc, xban nak li na'ajej li quiq'uehe' cui' chiru cruz li Jesús nach' cuan riq'uin li tenamit. Li retalil tz'îbanbil sa' eb li âtinobâl hebreo, griego ut latín.6]eLaj Pilato quixtz'îba jun li retalil ut que'xq'ue sa' xjolom li cruz li quiq'uehe' cui' li Jesús. Li retalil a'an quixye: Li Jesús aj Nazaret, a'an lix reyeb laj judío.P\Ut aran que'xq'ue chiru cruz. Ut que'xq'ue cuib chic li cuînk chiru cruz rochben. Jun que'xq'ue sa' xnim uk' ut li jun chic que'xq'ue sa' xtz'e. Li cruz li que'xq'ue cui' li Jesús quicana sa' xyi.[Li Jesús yô chixpakonquil lix cruz nak cô sa' li na'ajej Xbakel Xjolom Camenak xc'aba'. Sa' li âtinobâl hebreo Gólgota xc'aba'.xZiLaj Pilato quixk'axtesi li Jesús sa' ruk'eb li soldado re nak tâq'uehek' chiru cruz. Ut que'xc'am li Jesús.YQue'xjap cui'chic reheb chixyebal: -¡Q'uehomak chiru cruz! ¡Q'uehomak chiru cruz! Ut laj Pilato quixye reheb: -¿Ma têraj nak tinq'ue chiru cruz lê rey? chan. Eb li xbênil aj tij que'xye: -Jun ajcui' li karey cuan. A'an li Acuabej César, chanqueb.;XoCua'leb na re cutan nak quic'ulman a'in. Li tenamit yôqueb chixcauresinquil li nink'e Pascua, li tâticlâk sa' li cutan jun chic. Laj Pilato quixye reheb: -Cue' lê rey, chan.zWm Nak laj Pilato quirabi li que'xye, quixc'am li Jesús chirix cab. Quic'ojla sa' li na'ajej li narakoc cui' âtin. Li c'ojlebâl a'an cuan sa' xbên li tusbil pec. C'ajo' xch'ina'usal. Gabata xc'aba' li na'ajej a'an sa' li âtinobâl hebreo..VU Ut chalen a'an laj Pilato yô chixsic'bal chanru nak târach'ab li Jesús. Abanan eb laj judío que'xjap reheb ut que'xye: -Cui nacacuach'ab li cuînk a'an, lâat mâcua'akat chic ramîg li Acuabej César. Li ani naraj xq'uebal rib chok' rey, li jun a'an xic' chic naril li Acuabej, chanqueb.iUK Li Jesús quixye re: -Mâc'a' raj âcuanquil sa' inbên cui ta inc'a' q'uebil âcue xban li Dios. Ut li jun li xk'axtesin cue sa' âcuuk' re nak tatrakok âtin sa' inbên, a'an k'axal cui'chic nim xmâc châcuu lâat, chan.;To Laj Pilato quixye re: -¿C'a'ut nak inc'a' nacatchak'oc? ¿Ma inc'a' nacanau nak cuan incuanquil châq'uebal chiru cruz ut cuan incuanquil châcuach'abanquil? chan re li Jesús.S Qui-oc cui'chic sa' cab rochben li Jesús ut quixye re: -Ye cue bar xatchal chak.- Abanan li Jesús mâ jun li âtin quixye.GRNak quirabi li que'xye, k'axal cui'chic quixucuac laj Pilato.Q!Abanan eb laj judío que'xye: -Lâo cuan kachak'rab ut li kachak'rab naxye nak tâcamsîk xban nak a'an quixq'ue rib chok' Ralal li Dios.-P/Eb li neque'c'ac'alen sa' li templo ut eb li xbênil aj tij que'ril li Jesús ut que'xjap reheb ut que'xye: -¡Q'ue chiru cruz! ¡Q'ue chiru cruz! chanqueb. Ut laj Pilato quixye reheb: -C'amomak lâex ut q'uehomak chiru cruz cui têraj. Lâin mâ jun lix mâc xintau, chan.4OaUt li Jesús qui-el chirix cab. Cuan sa' xjolom li corona li yîbanbil riq'uin q'uix ut cuan li caki t'icr chirix. Laj Pilato quixye reheb: -Cue' li cuînk. Ilomak, chan.NLaj Pilato cô cui'chic riq'uineb laj judío ut quixye reheb: -Xinc'am chak arin chirix cab re nak tênau nak mâ jun xmâc xintau, chan.uMcUt que'xye re: -¡Sahak taxak sa' âch'ôl, at xreyeb laj judío! chanqueb re. Ut que'xsac' riq'uin ruk'eb.$LAEb li soldado que'xyîb jun li corona riq'uin q'uix ut que'xq'ue sa' xjolom li Jesús. Ut que'xq'ue jun li caki t'icr chirix xcomon li neque'rocsi li rey.DK Laj Pilato quixtakla li Jesús chi saq'uec' riq'uin tz'ûm.J(Eb a'an que'xjap re ut que'xye: -Inc'a'. Mâcuach'ab li cuînk a'an. Ach'ab laj Barrabás, chanqueb. Laj Barrabás, a'an jun aj êlk'."I='Lâex c'aynakex nak na-ach'abâc junak li prêx sa' li nink'e Pascua. ¿Ma têraj nak tincuach'ab chêru lê rey lâex aj judío? chan laj Pilato.Eb a'an que'xjap re ut que'xye: -Inc'a'. Mâcuach'ab li cuînk a'an. Ach'ab laj Barrabás, chanqueb. Laj Barrabás, a'an jun aj êlk'.H&Laj Pilato quixye: -Ut, ¿c'a'ru lix yâlal?- Ut cô cui'chic riq'uineb laj judío ut quixye reheb: -Mâ jun xmâc li cuînk a'in nintau.G!%Laj Pilato quixye re: -Lâat rey chi jo'canan.- Li Jesús quixye re: -Yâl li xaye nak lâin rey. A'an aj e nak quinchal chi yo'lâc arin sa' ruchich'och' re xch'olobanquil lix yâlal. Ut chixjunileb li neque'raj xnaubal lix yâlal, neque'rabi li c'a'ru ninye, chan.F5$Li Jesús quixye re: -Lin cuanquil lâin mâcua' re sa' ruchich'och'. Cui ta lâin tintaklânk arin sa' ruchich'och', eb li neque'tâken cue te'pletik raj re incolbal chiruheb li neque'c'amoc be chiruheb laj judío. Abanan lin cuanquil lâin mâcua' re sa' ruchich'och', chan.5Ec#Laj Pilato quixye re: -¿Ma lâin ta bi' aj judío? Eb lâ cuech tenamitil rochbeneb li xbênil aj tij, a'aneb li xe'k'axtesin âcue sa' cuuk'. Ye cue c'a'ru âmâc, chan.hDI"Li Jesús quixye re: -¿Ma sa' âch'ôl x-ala li xaye, malaj jalan xyehoc âcue li xaye? chan.C3!Laj Pilato qui-oc cui'chic sa' li na'ajej li narakoc cui' âtin. Quixbok li Jesús riq'uin ut quixye re: -¿Ma lâat lix reyeb laj judío? chan re.PB Riq'uin a'in quitz'akloc ru li quixye li Jesús chanru nak tâcamsîk.aA;Laj Pilato quixye reheb: -C'amomak lâex ut rakomak âtin sa' xbên jo' naxye sa' lê chak'rab lâex, chan. Eb laj judío que'xye re: -Moco q'uebil ta kalesêns lâo aj judío nak takacamsi junak cristian, chanqueb. @ Que'chak'oc ut que'xye re: -Cui ta mâc'a' xmâc, inc'a' raj xkac'am chak âcuiq'uin re nak tatrakok âtin sa' xbên, chanqueb.?3Xban nak inc'a' que'oc sa' li cab, laj Pilato qui-el chirix cab ut quixye reheb: -¿C'a'ru xmâc li cuînk a'in nak xexchal chixjitbal? chan reheb.0>YToj ek'ela chi us que'risi li Jesús riq'uin laj Caifás ut que'xc'am sa' li na'ajej li narakoc cui' âtin laj Pilato li acuabej aj Roma. Eb li neque'taklan sa' xbêneb laj judío inc'a' que'oc sa' li rochoch laj Pilato xban nak a'an mâcua' aj judío. Cui ta que'oc sa' rochoch junak mâcua' aj judío, que'xmux raj rib sa' lix pâbâleb. Xban nak que'raj cua'ac re li nink'e Pascua, inc'a' que'ru chi oc sa' li cab a'an.=Ut laj Pedro quixye cui'chic re: -Inc'a'. Mâcua'in, chan. Toje' ajcui' târakek' xyebal a'an nak quiyâbac laj tzo' xul.J< Jun lix môs li xyucua'il aj tij rech'alal li cuînk li quiyoq'ue' xxic xban laj Pedro, quixye re: -Lâat xcomoneb. ¿Ma inc'a' ta bi' xcuil nak âcuochben aran sa' li xna'aj li acuîmk? chan.F;Laj Pedro toj xakxo chi k'ixînc chire xam. Ut que'xye cui'chic re: -¿Ma mâcua' ta bi' lâat xcomoneb lix tzolom li cuînk a'an? Ut laj Pedro quitic'ti'ic ut quixye: -Inc'a'. Mâcua'in.-^:5Ut laj Anás quixtakla li Jesús chi bac'bo riq'uin laj Caifás li xyucua'il aj tij.!9;Li Jesús quixye re: -Cui inc'a' us li xinye, ye reheb li cuanqueb arin c'a'ru inc'a' us xinye. Cui ut us li xinye, ¿c'a'ut nak niquinâsac'? chan re.38_Nak quixye a'an, jun reheb li neque'c'ac'alen sa' li templo quixsac' sa' xnak' ru li Jesús ut quixye re: -¿C'a'ut nak nacasume li xyucua'il aj tij chi jo'can? chan re.7¿C'a'ut nak nacapatz' cue lâin? Patz' reheb li neque'abin cue. Eb a'an naru neque'xye êre c'a'ru xinye, chan li Jesús.86iLi Jesús quixye re: -Junelic xinch'olob lix yâlal chiruheb li tenamit sa' eb li cab li neque'xch'utub cui' ribeb laj judío ut sa' li templo. Mâc'a' xinye reheb chi mukmu.y5kLi xyucua'il aj tij qui-oc chixpatz'bal re li Jesús chirixeb lix tzolom ut chirix ajcui' li tijleb li naxc'ut.;4oEb laj c'anjel ut eb li neque'c'ac'alen sa' li templo que'xtz'ab xxameb xban nak que te'rec'a. Xakxôqueb chi k'ixînc chire xam. Laj Pedro yô ajcui' chi k'ixînc sa' xyânkeb.E3Ut li ixk, li nac'ac'alen re li oquebâl quixye re laj Pedro, -¿Ma mâcua' ta bi' lâat jun reheb lix tzolom li cuînk a'an? chan re. Laj Pedro quichak'oc ut quixye: -Inc'a'. Mâcua'in.-X2)Abanan laj Pedro quicana sa' be chire li oquebâl. Ut lix tzolom jun chic qui-el sa' li nebâl li cuan chiru li cab ut quiâtinac riq'uin li ixk li nac'ac'alen re li oquebâl. Ut quirocsi laj Pedro chi sa'.1Nak yôqueb chixc'ambal li Jesús, laj Simón Pedro rochben jun chic lix tzolom li Jesús yôqueb chixtâkenquil. Li tzolom a'an nana'e' ru xban li xyucua'il aj tij. Jo'can nak qui-oc rochben li Jesús sa' li nebâl li cuan chiru li rochoch li xyucua'il aj tij.0#Laj Caifás a'an li quiyehoc reheb li neque'taklan sa' xbêneb laj judío nak us raj nak tâcâmk jun chi cuînk sa' xc'aba'eb chixjunileb./y Que'xc'am riq'uin laj Anás lix yucua' li rixakil laj Caifás. Laj Caifás, a'an li xbênil aj tij sa' li chihab a'an..' Ut eb li soldado aj Roma rochben li nataklan sa' xbêneb ut eb laj judío li neque'c'ac'alen sa' li templo, que'xchap li Jesús ut que'xbac'.>-u Li Jesús quixye re laj Pedro: -Xoc lâ ch'îch' sa' xna'aj. ¿Ma inc'a' ta bi' tento nak tinc'ul li raylal a'in? ¿Ma inc'a' ta bi' a'an aj e nak xinixtakla chak lin Yucua'? chan.K, Laj Simón Pedro cuan xch'îch'. Quirisi chak lix ch'îch' sa' xna'aj. Ut riq'uin lix ch'îch' quirisi lix xic laj Malco lix môs li xyucua'il aj tij. Li xic li quixyoc', a'an li cuan sa' xnim.+ Quixye chi jo'can re nak tâtz'aklok ru li quixye nak quitijoc: At inYucua', mâ jun reheb li cak'axtesiheb cue xsach chicuu. * Li Jesús quixye reheb: -Ac xinye êre nak lâin. Cui yôquex chinsic'bal lâin, canabomakeb chi xic li neque'tâken cue, chan.)Ut li Jesús quixye cui'chic reheb: -¿Ani nequesic'? Que'chak'oc ut que'xye re: -Li Jesús laj Nazaret, a'an li yôco chixsic'bal.- (Nak li Jesús quixye reheb, "Lâin li yôquex chinsic'bal", k'âjel ix nak que'côeb ut jun t'aniqueb nak que't'ane' chi ch'och'.5'cEb a'an que'xye: -Yôco chixsic'bal li Jesús laj Nazaret.- Li Jesús quixye: -Lâin li yôquex chinsic'bal, chan. Cuan ajcui' sa' xyânkeb laj Judas li tâk'axtesînk re. &Li Jesús ac naxnau chixjunil li c'a'ru tixc'ul. Jo'can nak quichal ut quixakli chiruheb ut quixye: -¿Ani nequesic'? chan reheb.?%wJo'can nak laj Judas cô sa' li na'ajej a'an ut quixc'am chirix jun ch'ûtal li soldado aj Roma. Ut côeb ajcui' chirixeb li neque'c'ac'alen sa' li templo. Taklanbileb xbaneb laj fariseo ut li xbênil aj tij. Cuan cuanqueb xxameb sa' ruk' ut cuan cuanqueb xxameb sa' ru'uj che' ut cuanqueb ajcui' xch'îch'eb.$'Laj Judas Iscariote, li tâk'axtesînk re li Jesús, naxnau li na'ajej a'an xban nak nabal sut quicuulac li Jesús aran rochbeneb lix tzolom.&# GNak quirake' chi tijoc li Jesús, qui-el sa' li na'ajej a'an rochbeneb lix tzolom. Côeb jun pac'al li ha' Cedrón xc'aba' bar cuan cui' jun sîr li acuîmk.6"eLâin xinc'ut chiruheb anihat lâat ut toj tinch'olob cui'chic chiruheb re nak te'rahok jo' nak niquinâra lâat, ut lâin tincuânk riq'uineb, chan li Jesús nak quitijoc.c!?At inYucua', lâat tîc âch'ôl. Eb li inc'a' neque'pâban inc'a' neque'xnau âcuu. Abanan lâin ninnau âcuu ut eb lin tzolom neque'xnau chic nak lâat xattaklan chak cue.Lâin xinc'ut chiruheb anihat lâat ut toj tinch'olob cui'chic chiruheb re nak te'rahok jo' nak niquinâra lâat, ut lâin tincuânk riq'uineb, chan li Jesús nak quitijoc.x iAt inYucua', nintz'âma châcuu nak chixjunileb li xak'axtesiheb cue te'cuânk cuiq'uin sa' li na'ajej li tincuânk cui' lâin. Nacuaj nak te'ril lin lok'al li caq'ue chak cue nak toj mâji' quiyîbâc li ruchich'och' xban nak niquinâra.!;Lâin cuânkin riq'uineb ut lâat cuânkat cuiq'uin re nak junajak chic ruheb chi tz'akal kiq'uin. Ut xban nak junajak chic ruheb kiq'uin, eb li inc'a' neque'pâban te'xq'ue retal nak lâat xattaklan chak cue ut te'xq'ue ajcui' retal nak lâat nacaraheb jo' nak niquinâra lâin.oWLâin xinq'ueheb lix lok'al jo' nak xaq'ue inlok'al lâin re nak junajak ruheb jo' nak junaj ku lâo.{At inYucua', li c'a'ru nintz'âma châcuu, a'an nak junajak taxak ruheb. Che'cuânk kiq'uin jo' nak cuanquin lâin âcuiq'uin ut lâat cuancat cuiq'uin. Junajak taxak ruheb re nak li cuanqueb sa' ruchich'och' te'xpâb nak lâat xattaklan chak cue.>uMâcua' ca'aj cui' chirixeb lin tzolom yôquin chi tz'âmânc châcuu. Yôquin aj ban cui' chi tz'âmânc châcuu chirixeb li te'pâbânk mokon nak te'xch'olob lix yâlal chiruheb.<qSa' xc'aba' eb a'an xink'axtesi cuib lâin chixbânunquil li c'a'ru xaye cue. Ut sa' xc'aba' li yâl li xinye eb a'an te'xk'axtesi ajcui' ribeb chixbânunquil li c'a'ru nacacuaj.2]Jo' nak xinâtakla chak lâin sa' ruchich'och' chixch'olobanquil lix yâlal, jo'can ajcui' nak tintaklaheb chixch'olobanquil lix yâlal chiruheb li inc'a' neque'pâban.T!Chasantobresiheb taxak riq'uin lâ cuâtin, xban nak a'an li tz'akal yâl.Lâin mâcua'in xcomoneb li cuanqueb sa' ruchich'och'. Jo'can ajcui' eb a'an. Mâcua'eb chic xcomoneb li inc'a' neque'pâban.&EInc'a' yôquin chixtz'âmanquil châcuu nak tâcuisiheb lin tzolom sa' ruchich'och'. Ca'aj cui' yôquin chixtz'âmanquil châcuu nak tâcoleb chiru laj tza.!Lâin xinch'olob xyâlal lâ cuâtin chiruheb. Jo'can nak xic' neque'ile' xbaneb li inc'a' neque'pâban. Xic' neque'ile' xban nak moco xcomoneb ta chic ut moco juntak'êt ta chic lix na'lebeb. Jo'can ajcui' lâin. Moco lâin ta xcomoneb li cuanqueb sa' ruchich'och'.;o Anakcuan xic cue âcuiq'uin. Abanan yôquin chixyebal li c'a'ak re ru a'in nak toj cuanquin sa' ruchich'och' re nak tâcuânk xsahil xch'ôleb a'an jo' li xsahil inch'ôl lâin.}s Nak cuanquin sa' xyânkeb, riq'uin xnimal lâ cuanquil xincuileb lin tzolom li xak'axtesiheb cue ut mâ jun xsach chicuu. Ca'aj cui' li jun xsach li ac q'uebil chak re sachc. A'in xc'ulman re nak tâtz'aklok ru li tz'îbanbil sa' li Santil Hu. Q~}}|| zzByxwuutssrr\qppjoommAlkkjihhkggVf;eUdccbb!aF`_^]]=\\9[tZYXXWDVVcUTSSiRkQQ|QPMOO/NNLKJIIHpGGFhEDDCBA @I?j>>=p<<#;\:9877 65t44 3Q21100k/.-,++D*))(N'&&g%:$$n#z"! { ~q>7PS*L K G ` `3)cKUt que'xc'ul xch'ôleb chixjunil li cuanqueb aran. Que'xsic' ru laj Esteban li napâban chi tz'akal ut nujenak chi Santil Musik'ej. Ut que'xsic' ajcui' ruheb laj Felipe, laj Prócoro, laj Nicanor, laj Timón, laj Parmenas, ut laj Nicolás aj Antioquía li qui-oc sa' xyânkeb laj judío.Zb-Ut lâo takayal kak'e chi tijoc ut chixjulticanquil li râtin li Dios, chanqueb.GaEx hermân, sic'omak sa' êyânk cuukubak chi cuînk châbilakeb xna'leb ut nujenakeb chi Santil Musik'ej riq'uineb. Châbilak xyehom xbânuhomeb. A'aneb li te'q'uehek' sa' li c'anjel a'in.=`sJo'can nak li cablaju chi apóstol que'xch'utub chixjunileb laj pâbanel ut que'xye reheb: -Inc'a' naru takacanab xch'olobanquil râtin li Dios yal re nak tojec'ok tzacaêmk lâo.,_ SSa' eb li cutan a'an c'ajo' nak yôqueb chi q'uiânc eb laj pâbanel. Ut eb laj judío li neque'âtinac sa' griego que'oc chixcuech'inquileb laj judío li neque'âtinac sa' hebreo. Que'xye nak inc'a' tz'akal li c'a'ru naq'uehe' rajlal cutan reheb lix mâlca'an li cuanqueb sa' xyânkeb a'an.>^u*Ut inc'a' que'xcanab xch'olobanquil xyâlal chiruheb li tenamit sa' li templo ut sa' eb li rochoch ut que'xye resil nak li Jesucristo, a'an laj Colonel li yechi'inbil xban li Dios.A]{)Ut eb li apóstol que'el chiruheb chi k'axal sa sa' xch'ôleb xban nak chiruheb a'an lok' xc'ulbal li raylal sa' xc'aba' li Jesús.Ut inc'a' que'xcanab xch'olobanquil xyâlal chiruheb li tenamit sa' li templo ut sa' eb li rochoch ut que'xye resil nak li Jesucristo, a'an laj Colonel li yechi'inbil xban li Dios.?\w(Ut que'xc'ul xch'ôl li quixye. Que'xbokeb li apóstol ut que'xq'ueheb chi saq'uec' ut que'xye reheb nak inc'a' chic te'âtinak sa' xc'aba' li Jesús. Ut chirix a'an, que'ach'abâc.[1'Abanan cui ut re li Dios, inc'a' texrûk chixpo'bal ru. Q'uehomak retal chi us mâre anchal yôquex chi pletic riq'uin li Dios, chan laj Gamaliel.Z&Anakcuan lâin tinye êre: Canabomakeb li cuînk a'in. Mêch'i'ch'i'iheb chic xban nak cui li c'anjel a'in yal xc'a'ux cuînk, tâosok'.hYI%Ut jo'can ajcui' quixc'ul laj Judas, Galilea xtenamit, nak quic'ulun sa' xk'ehil chixtz'îbanquil xc'aba'eb li tenamit. Quixbalak'iheb nabaleb li tenamit. Quicam ajcui' a'an ut chixjunileb li que'tâken re que'cha'cha'îc.X$Q'uehomak retal li c'a'ru quixc'ul laj Teudas. A'an quixye nak k'axal nim xcuanquil. Cuan na câhibak ciento chi cuînk li neque'tâken re. Aban li jun a'an quicamsîc ut chixjunileb li que'tâken re quilaje'xcha'cha'i ribeb ut que'oso' yal chi jo'can.mWS#Ut quixye reheb: -Ex cuînk aj Israel, c'oxlahomak chi us c'a'ru têbânu riq'uineb li cuînk a'in.bV="Abanan sa' xyânkeb a'an cuan jun aj fariseo aj Gamaliel xc'aba'. Li cuînk a'an aj tzolol chak'rab ut naq'uehe' xcuanquil xbaneb li tenamit. Quixakli chiruheb ut quixtakla risinquileb li apóstol junpât chirix cab.U'!Li xyucua'il aj tij ut li cuanqueb rochben, c'ajo' nak que'josk'o' nak que'rabi li quixye laj Pedro ut que'raj raj xcamsinquileb li apóstol.;To Lâo xkil a'an riq'uin ku. Jo'can nak nakach'olob xyâlal a'in ut li Santil Musik'ej li naxq'ue li Dios reheb li neque'pâban, a'an ajcui' nac'utuc re lix yâlal a'in, chanqueb.jSMLi Jesús, a'an li quiq'uehe' xlok'al xban li Dios ut quiq'uehe' chi c'ojlâc sa' xnim uk' ut quiq'uehe' xcuanquil chi taklânc ut chi coloc, re nak laj Israel naru te'yot'ek' xch'ôleb te'xjal xc'a'ux ut te'cuyek' xmâqueb.4RaLi Dios li que'xlok'oni chak li kaxe'tônil yucua', a'an li quicuaclesin cui'chic re li Jesús chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak, li queq'ue chi camsîc chiru cruz lâex.PQLaj Pedro, jo'queb ajcui' li rech apostolil, que'chak'oc ut que'xye: -¿Ma takak'et li c'a'ru naxye li Dios ut takapâb li c'a'ru neque'xye li cuînk? Inc'a'. Tento takapâb li c'a'ru naxye li Dios.mPS-¿Ma inc'a' ta bi' xkaye êre nak inc'a' chic têtzoleb li tenamit sa' xc'aba' li cuînk a'an? Lâex yôquex chixc'utbal li tijleb a'an sa' chixjunil Jerusalén ut têraj xq'uebal sa' kabên lix camic li cuînk a'an, chanqueb.2O]Que'c'ame' laj Pedro ut laj Juan ut que'xakabâc chiru li xyucua'il aj tij ut chiruheb li cuanqueb rochben. Ut li xyucua'il aj tij quiâtinac riq'uineb ut quixye reheb:IN Cô ut li jun li nataklan sa' xbêneb li soldado rochbeneb lix takl. Ut que'xc'ameb chak li apóstol sa' usilal xban nak que'xucuac. Que'xc'oxla nak mâre te'cutek' chi pec xbaneb li tenamit.0MYQuichal jun ut quixye reheb: -Eb li cuînk li que'q'uehe' sa' tz'alam ecuêr cuanqueb sa' li templo ut yôqueb chixch'olobanquil lix yâlal chiruheb li tenamit, chan.YL+Nak que'rabi a'an, eb li xbênil aj tij ut eb li neque'taklan sa' xbêneb li soldado li neque'c'ac'alen sa' li templo, que'sach xch'ôleb ut que'oc chixc'oxlanquil c'a'ru tâcanâk cui' li yô chi c'ulmânc.DK-Relic chi yâl li tz'alam tz'aptz'o chi us nak xkatau. Ut eb laj c'ac'alenel cuanqueb chire li oquebâl. Nak xkate li tz'alam, inc'a' chic xkatauheb li cuînk chi sa', chanqueb li takl.JQue'cuulac li takl sa' li tz'alam ut inc'a' chic que'ta'e' li apóstol aran. Jo'can nak que'suk'i chixyebal resil ut que'xye:OICuulajak chic nak toj ek'ela que'côeb sa' li templo eb li apóstol ut que'oc chixch'olobanquil lix yâlal chiruheb li tenamit jo' quiyehe' reheb xban li ángel. Sa' ajcui' li ek'ela a'an que'cuulac li xbênil aj tij rochbeneb chixjunileb li neque'tenk'an re, ut que'xbokeb li jun ch'ol chic li neque'c'amoc be chiruheb laj judío jo'queb ajcui' li neque'taklan sa' xbêneb. Ut que'xtakla xyebal re laj ilol tz'alam nak te'c'amek' li apóstol riq'uineb.jHM-Ayukex sa' li templo ut têch'olob xyâlal chiruheb li tenamit chirix li ac' yu'am, chan reheb. G Abanan chiru li k'ojyîn a'an jun lix ángel li Kâcua' quixte lix puertil li tz'alam ut quirisiheb sa' tz'alam ut quixye reheb:jFMJo'can nak que'xtakla xchapbaleb ut que'xq'ueheb sa' li tz'alam li neque'q'uehe' cui' yalak ani.uEcUt li xyucua'il aj tij ut eb laj saduceo li cuanqueb rochben, c'ajo' nak que'oc xcakalinquileb li apóstol.CDNabaleb li que'chal chak sa' eb li tenamit li cuanqueb chi nach' riq'uin Jerusalén. Que'xc'am chak li yaj ut eb li cuan mâus aj musik'ej riq'uineb. Ut chixjunileb quilaje'q'uirtesîc.UC#Ut nabaleb li que'xc'am chak lix yajeb ut que'xyocob sa' lix cuarib malaj chiru lix pôp chire be. Que'raj nak laj Pedro tixq'uirtesiheb. Eb a'an que'xc'oxla nak usta yal tânumek' chiruheb, te'q'uirâk.aB;C'ajo' nak yôqueb chi tâmc li yôqueb chi pâbânc re li Kâcua', jo' cuînk jo' ixk.jAM Usta eb li tenamit neque'xq'ue xlok'aleb laj pâbanel, abanan neque'xucuac chi xic sa' xyânkeb.@@y Rajlal neque'xch'utub ribeb sa' xmu li templo chixjunileb laj pâbanel cuan cui' li oquebâl Salomón xc'aba'. Nabal li milagro que'xbânu eb li apóstol ut nabal li sachba ch'ôlej.u?c C'ajo' nak qui-oc xxiuheb chixjunileb laj pâbanel jo'queb ajcui' chixjunileb li que'abin re li resil a'in.K> Ut sa' ajcui' li hônal a'an lix Safira quit'ane' chi rok laj Pedro ut camenak quicana. Eb li cuînk que'oc sa' cab ut que'ril nak camenak chic. Que'risi ut coxe'xmuk chak chixc'atk lix bêlom.?=w Ut laj Pedro quixye cui'chic re: -¿C'a'ut nak xec'ûb chêribil êrib xyalbal rix li Santil Musik'ej? Cue'queb chak li xe'mukuc chak re lâ bêlom ut tate'xc'am ajcui' lâat, chan. < Laj Pedro quixye re: -Ye cue. ¿Ma jo' a'in xec'ayi cui' lê ch'och'?- Ut lix Safira quixye: -Yâl, jo'can xkac'ayi cui', chan.k;OAc xnume' na chic oxib ôr nak quicuulac lix Safira li rixakil. Inc'a' naxnau c'a'ru ac xc'ulman.p:YUt eb li cuînk li toj sâjeb li cuanqueb aran que'xlan li camenak, que'xpako ut que'xc'am re te'xmuk.89iNak quirabi li âtin li quixye laj Pedro, quit'ane' laj Ananías ut camenak quicana. Ut c'ajo' nak qui-oc xxiuheb chixjunileb li que'iloc re jo'queb ajcui' li que'abin resil.g8G¿C'a'ut nak tat-oc xmukbal xtz'ak lâ ch'och'? ¿Ma mâcua' ta bi' âcue? Cui xac'ayi lâ ch'och', ¿ma inc'a' ta bi' raj xru xcana chok' âcue lix tz'ak? Mâcua' chiku lâo yôcat chi tic'ti'ic. Chiru ban li Dios, chan.]73Laj Pedro quixye re: -At Ananías, ¿c'a'ut nak xaq'ue âcuib chirâle laj tza? ¿C'a'ut nak yôcat chixbalak'inquil li Santil Musik'ej riq'uin nak yôcat chixcanabanquil yijach lix tz'ak li ch'och' chok' âcue?o6WUt que'xc'ûb ru chi ribileb rib nak yijach lix tz'ak li ch'och' tâcanâk chok' reheb. Ut li yijach chic quixc'am laj Ananías riq'uineb li apóstol ut quixye reheb: -A'an a'in chixjunil lix tz'ak li kach'och' li xkac'ayi, chan.l5 SQuicuan jun li cuînk aj Ananías xc'aba'. Quixc'ayi jun lix ch'och' rochben lix Safira li rixakil.X4)%Cuan jun xch'och' quixc'ayi. Quixc'am lix tz'ak ut quixq'ue reheb li apóstol.(3I$Quicuan jun li cuînk aj José xc'aba'. Eb li apóstol que'xq'ue Bernabé chok' xcab xc'aba'. Chi jalbil ru naraj naxye "Aj C'ojobanel Ch'ôlej". A'an xcomoneb li neque'tenk'an reheb laj tij. Chipre xtenamit.Cuan jun xch'och' quixc'ayi. Quixc'am lix tz'ak ut quixq'ue reheb li apóstol.c2?#Coxe'xq'ue li tumin reheb re te'xjeq'ui a' yal jo' q'uial tâc'anjelak chiru li junjûnk.;1o"Mâ jun sa' xyânkeb mâc'a' ta cuan re xban nak chixjunileb li cuanqueb xch'och' ut li cuanqueb rochocheb que'xc'ayi ut que'xk'axtesi reheb li apóstol lix tz'ak li que'xc'ayi.;0o!Eb li apóstol cauheb xch'ôl chixch'olobanquil xyâlal lix cuaclijic cui'chic chi yo'yo li Jesucristo sa' xyânkeb li camenak. Ut li Dios quirosobtesiheb chixjunileb chi nabal.E/ Ut chixjunileb li que'pâban junajeb chic xch'ôleb ut junajeb chic xc'a'uxeb. Ut mâ ani quixye nak junes re a'an li c'a'ru cuan re. Reheb ban sa' comonil chixjunil li c'a'ru cuan reheb.I. Nak ac xe'rake' chi tijoc, qui-ec'asîc li na'ajej li ch'utch'ûqueb cui'. Ut chixjunileb li cuanqueb aran que'nujac riq'uin li Santil Musik'ej. Ut cauheb xch'ôl chixyebal li râtin li Dios./-WUt riq'uin taxak xnimal lâ cuanquil, tâq'uirtesiheb li yaj ut chabânu li sachba ch'ôlej ut milagro sa' xc'aba' li Jesús lâ Santil Alal, chanqueb sa' lix tijeb.%,CUt anakcuan, at Kâcua', chaq'ue taxak retal li kase'besinquil yôqueb, ut choâtenk'a lâo aj c'anjel châcuu re nak takaye lâ cuesilal chi cau kach'ôl.y+kJo'ca'in que'xbânu xban nak ac jo'can chak sa' âch'ôl lâat. Ut ac yebil chak âban nak jo'can tâc'ulmânk.'*GAt Kâcua', yâl ajcui' nak que'xch'utub ribeb sa' li tenamit a'in laj Herodes ut laj Poncio Pilato rochbeneb li tenamit aj Israel jo'queb ajcui' li mâcua'eb aj Israel ut que'xc'ûb ru chanru nak te'xbânu raylal re li Jesús lâ Santil Alal li sic'bil ru âban xban nak xic' que'ril.E)Eb li rey que'josk'o' riq'uin li c'a'ru quixbânu li Kâcua'. Ut que'xch'utub rib chixc'ûbanquil chanru nak te'risi sa' xcuanquil li Mesías li xakabanbil chak xban li Dios. (Sal. 2:1-2)(Riq'uin li Santil Musik'ej caye re li rey David laj c'anjel châcuu nak tixye chi jo'ca'in: ¿C'a'ut nak yôqueb xjosk'il li tenamit li inc'a' neque'xpâb li Dios? Ut, ¿c'a'ut nak yôqueb xc'ûbanquil ribeb chixbânunquil li yal mâc'a' na-oc cui'?l'QNak que'rabi a'an, chixjunileb laj pâbanel que'tijoc chiru li Dios sa' comonil ut que'xye: -At Kâcua' at nimajcual Dios, lâat catyîban re li choxa, li ruchich'och', ut li palau. Lâat catyîban re chixjunil li c'a'ru cuan.6&eUt nak ac xe'ach'abâc laj Pedro ut laj Juan, que'côeb riq'uineb li rech aj pâbanelil. Que'xserak'i reheb chixjunil li que'xye eb li xbênil aj tij ut eb li neque'taklan.Y%+Ac numenak ca'c'âl chihab cuan re li cuînk li quiq'uirtesîc riq'uin milagro.D$Nak ac xe'xse'besiheb riq'uin cacuil âtin, que'rach'abeb. Mâc'a' que'ru xbânunquil reheb xban nak chixjunileb li tenamit yôqueb chixlok'oninquil li Dios riq'uin li c'a'ru quic'ulman.T#!Lâo inc'a' naru takacanab xyebal resil li c'a'ru xkil ut xkabi, chanqueb.0"YUt que'chak'oc laj Pedro ut laj Juan ut que'xye reheb: -C'oxlahomak chi us bar cuan li us chiru li Dios. ¿Ma us nak texkapâb lâex malaj ut us nak takapâb li Dios?.!UUt nak que'boke' cui'chic laj Pedro ut laj Juan, que'xye reheb nak inc'a' chic târûk te'âtinak chi moco târûk chic te'xtzoleb li tenamit sa' xc'aba' li Jesús.3 _Takase'besiheb re nak inc'a' chic te'xye resil li na'leb a'in sa' eb li tenamit. Takaye reheb nak chalen anakcuan inc'a' chic te'âtinak sa' xc'aba' li Jesús, chanqueb.PUt que'xye: -¿C'a'ru takabânu riq'uineb li cuînk a'in? Chixjunileb li tenamit arin Jerusalén neque'xnau nak tz'akal milagro que'xbânu re li cuînk. Lâo inc'a' naru takaye nak inc'a' yâl a'an.Jo'can nak que'xtakla risinquil chirix cab laj Pedro ut laj Juan. Ut que'oc chixc'ûbanquil chi ribileb rib c'a'ru te'xbânu riq'uineb. Ut mâc'a' chic naru neque'xye xban nak yôqueb chirilbal li cuînk li quiq'uirtesîc xakxo chixc'atkeb laj Pedro ut laj Juan. Que'ril nak cauheb xch'ôl laj Pedro ut laj Juan chi âtinac. Que'xq'ue retal nak moco tzolbileb ta ut mâc'a'eb xcuanquil. Ut que'xsach xch'ôleb chirabinquil li c'a'ru que'xye. Ut que'xq'ue retal nak eb li cuînk a'in que'bêc chak rochben li Jesús.8i Ut mâ ani chic aj iq'uin târûk takatau kacolbal, xban nak mâc'a' chic junak c'aba'ej sa' chixjunil li ruchich'och' q'uebil ta ke re târûk tocolek' cui', chan laj Pedro.V% Li Jesús a'an chanchan li châbil pec tz'ektânanbil xbaneb laj cablanel. Lâex xetz'ektâna li Jesús. Chanchanex laj cablanel li que'tz'ektânan re li châbil pec li quiq'uehe' chok' xxuc li cab mokon.6e Takaye lix yâlal êre re nak tênau nak li cuînk a'in xq'uira sa' xc'aba' li Jesucristo laj Nazaret li queq'ue lâex chi camsîc chiru cruz. Ut a'an li quicuaclesîc cui'chic chi yo'yo xban li Dios sa' xyânkeb li camenak. Sa' xc'aba' a'an xq'uira li cuînk a'in li yôquex chirilbal arin anakcuan.%C xban nak yôquex chixtz'ilbal âtin sa' kabên riq'uin li usilal li xc'ul li cuînk a'in. Yôquex chixpatz'bal ke chanru nak quiq'uirtesîc li cuînk a'in.NUt laj Pedro qui-oc chi âtinac riq'uin xcuanquil li Santil Musik'ej ut quixye reheb: -Lâex li nequextaklan sa' xbêneb laj judío ut lâex li nequexc'amoc be chiruheb, abihomak li oc cue xyebal,B}Que'xtakla xc'ambal laj Pedro ut laj Juan. Que'xakabâc chiruheb ut que'xye reheb: -¿Ani xq'uehoc êcuanquil? Ut, ¿ani sa' aj c'aba' yôquex chixbânunquil li milagro a'in? chanqueb..UCuanqueb ajcui' aran laj Anás li xyucua'il laj tij, ut laj Caifás, ut laj Juan, ut laj Alejandro jo'queb ajcui' li jun ch'ol chic lix comoneb li xyucua'il aj tij.#Sa' li cutan jun chic que'ch'utla Jerusalén eb li xbênil aj tij, ut eb li neque'taklan sa' xbêneb laj judío, jo'queb ajcui' laj tz'îb. Abanan nabaleb li que'pâban re li âtin li yôqueb chixyebal laj Pedro ut laj Juan. Cuanqueb na ôbak mil li cuînk li que'pâban.yXbaneb xjosk'il que'xchap laj Pedro ut laj Juan ut que'xq'ue sa' tz'alam toj sa' li cutan jun chic xban nak ac x-ecuu.^5Yôqueb xjosk'il xban nak laj Pedro ut laj Juan yôqueb chixc'utbal lix yâlal chiruheb li tenamit ut yôqueb chixch'olobanquil xyâlal chiruheb chirix lix cuaclijiqueb li camenak chi yo'yo sa' xc'aba' li Jesús.Z /Toj yôqueb ajcui' chi âtinac laj Pedro ut laj Juan nak que'cuulac laj tij riq'uineb. Rochbeneb laj tij cuan li nataklan sa' xbêneb li soldado li neque'c'ac'alen re li templo ut rochbeneb ajcui' laj saduceo.RNak li Dios quixtakla chak li ralal, quixtakla xbên cua êriq'uin lâex aj judío re êrosobtesinquil re nak chêjunjûnkalex têyot' êch'ôl ut têjal êc'a'ux ut têcanab xbânunquil li mâusilal.SLâex ralal xc'ajol eb li profeta ut lâex texc'uluk re li quiyechi'îc reheb lê xe'tônil yucua'. Nak li Dios quixbânu li contrato riq'uin laj Abraham, quixye re, "Chixjunileb li cuanqueb sa' ruchich'och' te'osobtesîk sa' xc'aba'eb lâ cualal âc'ajol."Nak li Dios quixtakla chak li ralal, quixtakla xbên cua êriq'uin lâex aj judío re êrosobtesinquil re nak chêjunjûnkalex têyot' êch'ôl ut têjal êc'a'ux ut têcanab xbânunquil li mâusilal. Chalen nak quicuan li profeta Samuel chixjunileb li profeta que'xye ajcui' resil li c'a'ru tâc'ulmânk sa' eb li cutan a'in. Ut li ani inc'a' tixpâb li c'a'ru tixye li profeta a'an, tâisîk sa' xyânkeb lix tenamit li Dios ut tâsachek' ru." (Deut. 18:18-19)J  Laj Moisés quixye reheb li kaxe'tônil yucua', "Li Kâcua' lê Dios tixq'ue junak profeta sa' êyânk sic'bil ru xban jo' lâin. Êcomon ajcui' lâex. Chebânu chixjunil li c'a'ru tixye êre.= sAbanan tento nak cuânk chak aran sa' choxa toj tâcuulak xk'ehil nak tâtz'aklok ru chixjunil jo' que'xch'olob xyâlal li santil profeta junxilaj jo' quiyehe' reheb xban li Dios.8 iLi Dios tixtakla cui'chic chak li Jesucristo sa' ruchich'och' xban nak a'an li Mesías li ac xakabanbil chak najter re xcolbaleb chiru li raylal li cuanqueb sa' ruchich'och'..UJo'can ut nak yot'omak êch'ôl ut jalomak êc'a'ux ut sic'omak li Kâcua' re nak a'an tixcuy tixsach lê mâc. Ut li Kâcua' tixq'ue xcacuilal ut xsaylal êch'ôl.*MRiq'uin a'in quitz'akloc ru li que'xye chak li profeta najter nak que'xye nak tento tixc'ul li rahobtesîc li Cristo li Mesías, xban nak jo'can quixye li Dios.!;Jo'can ut ex cuas cuîtz'in, lâin ninnau nak queq'ue chi camsîc li Jesús xban nak inc'a' nequenau xyâlal jo'queb ajcui' li neque'taklan sa' êbên.7Li cuînk a'in xq'uira sa' xc'aba' li Jesús. Riq'uin xpâbanquil li Jesús xq'uira chi junaj cua li cuînk a'in li nequenau ru ut yôquex chirilbal.eCLâex queq'ue chi camsîc a'an, ut a'an li naq'uehoc yu'am. Abanan quicuaclesîc cui'chic chi yo'yo xban li Dios sa' xyânkeb li camenak. Ut a'an li nakach'olob xyâlal lâo xban nak lâo xkil chi tz'akal nak quicuacli.}sLâex inc'a' queraj xcolbal rix li santil cuînk a'in, li tîc xch'ôl. A' chic laj camsinel queq'ue chi ach'abâc.# Li Dios li que'xlok'oni chak laj Abraham, laj Isaac ut laj Jacob jo'queb ajcui' li kaxe'tônil yucua', a'an quiq'uehoc xcuanquil li Jesucristo laj c'anjel chiru. Ut lâex quek'axtesi a'an re laj Pilato. Ut nak laj Pilato quiraj raj rach'abanquil, lâex inc'a' queraj.:m Nak laj Pedro quirileb, quixye reheb: -Lâex aj Israel, ¿c'a'ut nak sachso êch'ôl nequexcana xban li c'a'ru xc'ulman? ¿C'a'ut nak yôquex chikilbal? ¿Ma nequec'oxla lâex nak lâo xkaq'uirtesi li cuînk a'in kajunes? ¿Ma xban ta bi' kacuanquil ut li kachâbilal nak xkaq'ue chi bêc li cuînk a'in?;o Ut li cuînk li quiq'uirtesîc inc'a' quiraj xcanabanquil rib riq'uineb laj Pedro ut laj Juan. Yô chi bêc rochbeneb. Ut chixjunileb sachsôqueb xch'ôl chirilbal li quic'ulman. Que'côeb sa' ânil sa' li templo ut que'xch'utub ribeb sa' li oquebâl Salomón xc'aba', cuanqueb cui' laj Pedro ut laj Juan.<q C'ajo' nak que'xucuac ut sachsôqueb xch'ôl chirilbal li cuînk a'an, xban nak que'xnau ru nak a'an li nac'ojla chixtz'âmanquil c'a'ru re chire li oquebâl "Ch'ina'us" xc'aba'.R~ Chixjunileb li tenamit que'iloc re chi bêc ut chixlok'oninquil li Dios.}Sa' junpât quixakli ut quibêc. Ut qui-oc sa' li templo rochbeneb. Yô chi pisc'oc xban xsahil xch'ôl ut yô chixlok'oninquil li Dios.|}Ut nak quixye a'in, quixchap ut quixcuaclesi riq'uin lix nim uk'. Sa' junpât quicacuu li xbên rak ut li rok li cuînk.J{ Laj Pedro quixye re: -Mâc'a' intumin lâin re tinq'ue âcue. Abanan li c'a'ru cuan cuiq'uin tinq'ue âcue. Sa' xc'aba' li Kâcua' Jesucristo laj Nazaret, ninye âcue cuaclin ut bên, chan re.\z1Nak quirabi li cuînk li c'a'ru quixye, qui-oc chiroybeninquil c'a'ru te'xq'ue re.fyELaj Pedro ut laj Juan que'cana chirilbal li yaj ut laj Pedro quixye re: -Ilon chak kiq'uin.-xyLi cuînk a'in quiril nak yôqueb chi oc sa' li templo laj Pedro ut laj Juan. Qui-oc chixtz'âmanquil c'a'ru re reheb.ywkRajlal cutan nac'ame' jun li cuînk inc'a' nabêc chalen sa' xyo'lajic ut naq'uehe' chire li oquebâl re li templo. Lix c'aba' li oquebâl a'an "Ch'ina'us". Naq'uehe' li yaj aran re tixtz'âma c'a'ru re riq'uineb li neque'oc sa' li templo.sv aSa' jun li cutan que'côeb sa' li templo laj Pedro rochben laj Juan oxib ôr re ecuu sa' x-ôril li tijoc.u7/Que'xlok'oni li Kâcua' Dios ut que'q'uehe' xcuanquil xbaneb chixjunileb li tenamit. Ut rajlal cutan li Dios quixtenk'aheb chi q'uiânc laj pâbanel.5tc.Rajlal cutan que'xch'utub ribeb sa' li templo chi lok'onînc. Ut sa' eb li rochoch que'cua'ac sa' comonil chi sa sa' xch'ôleb ut chi junaj xch'ôleb.Que'xlok'oni li Kâcua' Dios ut que'q'uehe' xcuanquil xbaneb chixjunileb li tenamit. Ut rajlal cutan li Dios quixtenk'aheb chi q'uiânc laj pâbanel. s9-Que'xc'ayi lix ch'och'eb ut chixjunil li c'a'ru cuan reheb ut que'xjeq'ui lix tz'ak reheb chixjunileb a' yal chanru tâc'anjelak chiruheb li junjûnk.cr?,Ut eb li que'pâban junaj xch'ôleb ut chixjunil li c'a'ru cuan reheb, reheb sa' comonil.vqe+Chixjunileb sachsôqueb xch'ôl xban li milagro ut li sachba ch'ôlej li yôqueb chixbânunquil li apóstol.Mp*Cauheb xch'ôl chixpâbanquil li tijleb li quich'olobâc chiruheb xbaneb li apóstol. Junaj xch'ôleb nak cuanqueb ut sa' comonil que'tijoc ut que'cua'ac re xjulticanquil lix camic li Jesucristo. o)Ut chixjunileb li que'pâban re li râtin que'cubsîc xha'. Oxib mil tana li que'pâban sa' li cutan a'an ut que'oc chok' xcomoneb.n(Mâcua' ca'aj cui' a'an li quixye laj Pedro reheb. Quixch'olob ban ajcui' xyâlal chiruheb riq'uin nabal chi âtin ut quixq'ue xna'lebeb. Quixye reheb: -Chenauhak xcolbal êrib chiru li tojba mâc li tâchâlk sa' xbêneb li inc'a' useb xna'leb, chan.`m9'Yechi'inbil êre lâex li mâtan a'in, ut yechi'inbil ajcui' reheb lê ralal êc'ajol ut reheb ajcui' li mâcua'eb aj judío. Yechi'inbil reheb chixjunileb li jo' q'uialeb te'bokek' xban li Kâcua' li kaDios, chan.Xl)&Laj Pedro quichak'oc ut quixye reheb: -Chiyot'ek' êch'ôl ut jalomak êc'a'ux ut tâcubsîk êha' chi junjûnkalex sa' xc'aba' li Jesucristo re nak tixcuy êmâc li Dios ut tixq'ue êre li Santil Musik'ej.@ky%Nak que'rabi a'an li ch'utch'ûqueb aran, que'yot'e' xch'ôleb ut que'xye re laj Pedro jo' ajcui' reheb li apóstol li jun ch'ol chic: -Ex kas kîtz'in, ¿c'a'ru takabânu? chanqueb.)jK$Chenauhak chêjunilex lâex aj Israel nak li Jesús li queq'ue lâex chiru cruz, a'an li quiq'uehe' chok' Kâcua' ut chok' Cristo xban li Dios, chan laj Pedro.Ri#toj tinq'ueheb li xic' neque'iloc âcue rubel lâ cuanquil. (Sal. 110:1)+hO"Li rey David inc'a' quic'ame' sa' choxa jo' nak quic'ame' li Cristo sa' choxa. Abanan quixye chi jo'ca'in: Li Dios quixye re li Kâcua': C'ojlan sa' lin nim uk', g !Quic'ame' xban li Dios re nak tâc'ojlâk sa' lix nim uk' ut quiq'uehe' xcuanquil. Ut quiq'uehe' li Santil Musik'ej re xban li Dios. Ut quixq'ue ajcui' ke lâo li Santil Musik'ej jo' quiyechi'îc ke. A'an a'in li yôquex chirilbal ut chirabinquil anakcuan.f A'an a'in li Jesús li quicuaclesîc cui'chic chi yo'yo xban li Dios. Lâo xkil tz'akal riq'uin xnak' ku. Jo'can nak nakanau nak yâl.xeiUt laj David quixnau li c'a'ru tâc'ulmânk mokon. Jo'can nak quixch'olob xyâlal nak li Cristo tâcuaclîk cui'chic chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak. Quixnau nak a'an inc'a' tâcanâk sa' xna'ajeb li camenak chi moco lix tibel tâk'âk.3d_Laj David a'an jun profeta. A'an quixnau nak li Dios quixye riq'uin juramento nak sa' xyânkeb li ralal xc'ajol tâyo'lâk li Cristo, ut a'an chic tâxakabâk chok' rey.Vc%Ex kech tenamitil, lâin ninye êre chi anchal inch'ôl nak tz'akal yâl nak laj David li kaxe'tônil yucua' quicam ut quimuke'. Lâo nakanau nak li muklebâl li cuan cui' toj cuan ajcui' chalen anakcuan.SbLâin ninnau nak lâat nacatc'utuc chicuu chanru nak tintau li junelic yu'am. Xban nak lâat cuancat cuiq'uin, junelic sa sa' inch'ôl. Ut ca'aj cui' âcuiq'uin cuan li sahil ch'ôlejil. (Sal. 16:8-11)a5Lâin ninnau nak tinâcuaclesi cui'chic chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak. Ut ninnau ajcui' nak inc'a' tâcanab chi k'âc lix tibel lâ Santil Alal.^`5Numtajenak li saylal cuan sa' li cuâm xban nak c'ojc'o inch'ôl riq'uin li Kâcua'._/Jo'ca'in quixye li rey David chirix li Jesús: Lâin junelic ninc'oxla li Dios. A'an cuan cuiq'uin. Mâc'a' c'a'ru tâisînk cue riq'uin li Dios.2^]Abanan li Dios quicuaclesin cui'chic re chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak. Li Dios quirisi xcuanquil li câmc sa' xbên xban nak li câmc inc'a' naru nanumta sa' xbên.a];Li Jesús quik'axtesîc sa' êruk' lâex xban nak ac jo'can chak sa' xch'ôl li Dios nak jo'can tixc'ul. Ut lâex quechap ut quek'axtesi sa' ruk'eb li cuînk li inc'a' useb xna'leb. Ut eb a'an que'xcamsi chiru cruz.\%Ex aj Israel, abihomak li tinye êre. Lâex ac nequenau nak li Jesús aj Nazaret, a'an q'uebil xcuanquil xban li Dios sa' êyânk lâex riq'uin li sachba ch'ôlej ut li milagro quilajxbânu. Lâex ac nequenau nak riq'uin xcuanquil li Dios quixbânu li sachba ch'ôlej.`[9Abanan chixjunileb li neque'yâban re lix c'aba' li Kâcua', te'colek'. (Joel 2:28-32),ZQTâk'ojyînok' ru li sak'e ut li po tâcakok' ru chanchan li quic' toj tâcuulak xk'ehil li cutan a'an, li k'axal xiu xiu, nak lâin tinrakok âtin, chan li Dios.YUt sachba ch'ôlej tinc'utbesi chêru chiru choxa jo' ajcui' sa' ruchich'och' ut têril li quic', li xam ut li sib chanchan li chok.XUt tinq'ue ajcui' lin musik' chi cuânc riq'uineb lin môs cuînk ut lin môs ixk, ut talaje'xye resil li c'a'ru tâc'ulmânk mokon.W3Sa' eb li cutan li telaje'châlk, chan li Dios, lâin tinq'ue lin musik' chi cuânc riq'uineb chixjunileb li tenamit. Eb lê ralal êc'ajol te'yehok râtin profeta. Ut tinc'ut lix yâlal chiruheb li tîxil cuînk sa' xmatq'ueb ut tinc'uteb li visión chiruheb li sâj cuînk.]V3Yôco ban chixc'ulbal li quixye chak resil li profeta Joel nak quixye chi jo'ca'in: ULi jo' q'uialeb li cuanqueb arin moco te'calâk ta jo' yôquex chixc'oxlanquil lâex. Anakcuan toje' belêb ôr re li cutan cuanco.5TcTojo'nak quixakli laj Pedro rochbeneb li junlaju chic chi apóstol ut qui-oc chi âtinac chi cau xyâb xcux. Quixye reheb li q'uila tenamit: -Ex cuech tenamitil aj judío ut chêjunilex lâex li cuanquex Jerusalén, lâin tinye êre c'a'ru xyâlal a'in. Q'uehomak retal chi us li oc cue xyebal êre.]S3 Cuanqueb ajcui' yôqueb chi hoboc ut yôqueb chixyebal: -Mâre te'calâk, chanqueb.R Ut chixjunileb sachsôqueb xch'ôl ut inc'a' que'xtau ru. Que'xye chiribileb rib: -¿C'a'ru xyâlal a'in li yôco chixc'ulbal? chanqueb.%QC Cuanqueb aj judío sa' xyo'lajiqueb ut cuanqueb ajcui' li que'xjal xpâbâl ut que'oc sa' xyânkeb laj judío. Cuanqueb ajcui' li que'chal Creta ut Arabia. Nakabi nak yôqueb chixyebal sa' kâtinobâl li c'a'ru yô chixbânunquil li Kâcua' Dios riq'uin xnimal xcuanquilal, chanqueb.,PQ jo'queb ajcui' laj Frigia ut laj Panfilia, laj Egipto ut eb li cuanqueb sa' eb li na'ajej xcuênt Libia li cuanqueb nach' riq'uin Cirene, jo'queb ajcui' laj Roma.2O] Anakcuan eb a'an yôqueb chi âtinac sa' râtinobâleb laj Partos, laj Medo, laj elamitas ut chikajunilo lâo li cuanco Mesopotamia, ut Judea, Capadocia, Ponto ut Asia,XN)¿C'a'ut nak yôco chirabinquileb chi âtinac sa' li kâtinobâl chikajûnkal?=MsC'ajo' nak que'xucuac ut sachsôqueb xch'ôl que'cana ut que'xye chi ribileb rib: -¿Ma mâcua'eb ta bi' aj Galilea chixjunileb a'in li yôqueb chi âtinac sa' jalanil âtinobâl?OLNak que'rabi li c'a'ru yôqueb chixc'ulbal eb a'an, que'xch'utub ribeb li q'uila tenamit. Sachsôqueb xch'ôl xban nak que'rabi nak yôqueb chi âtinac sa' li râtinobâleb li junjûnk chi tenamit.KCuanqueb aj judío aran Jerusalén cauheb xch'ôl sa' xpâbâleb. Que'chal chak sa' chixjunil li tenamit jun sut rubel choxa.J/Que'xc'ul li xcuanquilal li Santil Musik'ej, ut que'oc chi âtinac sa' jalan âtinobâl a' yal chanru quic'ute' chiruheb xban li Santil Musik'ej.oIWQue'ril li chanchan rak' xam. Li rak' xam que'xjeq'ui rib ut que'hilan sa' xbêneb chi xjunjûnkaleb.HyQue'rabi jun chokînc chanchan xyâb cacuil ik' yô chi châlc sa' choxa. Chixjunileb li cuanqueb sa' li cab que'rabi.G }Sa' xk'ehil li nink'e re li Pentecostés ch'utch'ûqueb chixjunileb laj pâbanel sa' jun chi na'ajej ut junajeb xch'ôl.cF AJo'can nak que'xbûli rix li ani tâcanâk chi c'anjelac. Ut nak ac xe'bûlic, li c'anjel a'an quicana sa' xbên laj Matías. Ut sa' ajcui' li hônal a'an laj Matías qui-oc chok' apóstol sa' xyânkeb li junlaju chic.2E _A'an tixc'ul xcuanquil chi c'anjelac chok' apóstol. Tixbânu li c'anjel li quixtz'ektâna laj Judas xban li inc'a' us quixbânu. Laj Judas cô sa' li na'ajej chixtojbal xmâc bar xc'ulub cui' xic, chanqueb.Jo'can nak que'xbûli rix li ani tâcanâk chi c'anjelac. Ut nak ac xe'bûlic, li c'anjel a'an quicana sa' xbên laj Matías. Ut sa' ajcui' li hônal a'an laj Matías qui-oc chok' apóstol sa' xyânkeb li junlaju chic.iD MUt que'oc chi tijoc ut que'xye: -At Kâcua', lâat nacanau chanru li râm li junjûnk. Jo'can nak nakatz'âma châcuu nak tâc'utbesi chiku ani reheb li cuib a'in tâsic' ru re tâcanâk chi c'anjelac chok' rêkaj laj Judas.C Que'xxakab laj José li neque'xye Barsabás re. Aj Justo lix c'aba' jun chic neque'xq'ue. Ut que'xxakab ajcui' laj Matías.!B =chalen nak quicubsîc chak xha' li Jesús xban laj Juan ut toj chalen nak quic'ame' sa' choxa chiku. Jun reheb li cuînk a'an naru takaxakab chok' rêkaj laj Judas re nak tixch'olob ajcui' xyâlal nak quicuacli cui'chic chi yo'yo li Jesús sa' xyânkeb li camenak, chan laj Pedro.A 'Jo'can nak tento takaxakab junak chok' rêkaj laj Judas. Cuanqueb cuînk sa' kayânk que'ochbenin chak ke nak toj cuan li Jesús sa' kayânk,)@ MQuic'ulman chi jo'can xban nak sa' li hu Salmos tz'îbanbil retalil li naxye chi jo'ca'in: Chicanâk ta lix na'aj chi mâc'a' chic cuan chiru. Ut mâ ani ta chic chi cuânk sa' lix muhebâl. (Sal. 69:5) Ut naxye ajcui': Jalan ta chic chiq'uehek' chok' rêkaj sa' lix c'anjel. (Sal. 109:8)@? {Qui-el ut resil a'an sa' xyânkeb chixjunileb li cuanqueb Jerusalén. Jo'can nak Acéldama neque'xye re li na'ajej a'an sa' li râtinobâleb. A'an naraj naxye "Lok'bil riq'uin quic'."A> }Riq'uin lix tojbal li quiq'uehe' re xban nak quixbânu li mâusilal, quilok'e' jun li ch'och'. Quixyatz' rib ut nak quit'ane' chi xulxu, quichire' ut qui-el chak chixjunil sa' lix sa'.@= }Laj Judas, a'an raj jun sa' kayânk sa' li c'anjel a'in.J< -Ex inhermân, tento nak tâuxmânk li tz'îbanbil sa' li Santil Hu li quic'ute' chiru li rey David xban li Santil Musik'ej chirix laj Judas li quik'axtesin re li Jesús reheb li que'chapoc re.#; ASa' eb li cutan a'an jun ciento riq'uin junmay chixjunileb laj pâbanel li ch'utch'ûqueb aran. Laj Pedro quixakli sa' xyânkeb ut qui-oc chixyebal reheb:*: OChixjunileb a'an yôqueb chi tijoc chi junajeb xch'ôl rochbeneb li rîtz'in li Jesús ut lix María lix na'. Ut cuanqueb ajcui' ixk yôqueb chi tijoc rochbeneb. }~~R}=||{Rz|y/xsxvvguutsrqpoonmmll"k_jjiohh.ggfXedd~cbb^a~a _^]\[[*ZOYmX#VV TSSmRRQPOOkNNMMMALKK(IIHHjGGJFF9EDDICBB,AA^@@=??'>>==-433-2100/&..-=,s++5**);(''4&=%$$#"! j2uc$FY>; ; 1 VBH} }  Yô chi âtinac riq'uin laj Cornelio nak yôqueb chi oc sa' li cab. Nak que'oc, que'xtau nabaleb ac ch'utch'ûqueb sa' li cab.oW Abanan laj Pedro quixye re: -Cuaclin. Minâlok'oni lâin xban nak lâin yal cuînkin jo' lâat, chan.zm Nak laj Pedro quicuulac sa' li rochoch, laj Cornelio qui-el chixc'ulbal. Quixcuik'ib rib chiru re xlok'oninquil.' Jo' cuulajak chic que'cuulac Cesarea ut laj Cornelio yô chiroybeninquileb rochbeneb li rech'alal ut eb li tz'akal ramîg li quixbok riq'uin.,Q Laj Pedro quirocsiheb ut que'xnumsi li k'ojyîn sa' li cab a'an. Sa' li cutan jun chic laj Pedro cô chirixeb. Ut cuib oxib laj pâbanel re Jope que'côeb chirix.7g Eb a'an que'xye: -Laj Cornelio li capitán xtaklan chak ke. A'an jun cuînk tîc xch'ôl ut naxxucua ru li Dios. Chixjunileb laj judío neque'xq'ue sa' xnak' ruheb. Jun x-ángel li Dios quixc'utbesi rib chiru ut quixye re nak tatxbok sa' rochoch re nak târûk târabi li c'a'ru tâye re, chanqueb re.9k Jo'can nak laj Pedro quicube ut quixye reheb li cuînk: -Cue'quin. Lâin laj Simón Pedro li niquinêsic'. ¿C'a'ru xc'amoc chak êre toj arin ut c'a'ru têraj cuiq'uin? chan.nU Ayu, cuben ut âtinaheb chak. Matc'oxlac chi xic chirixeb xban nak lâin xintaklan chak reheb, chan.3 Laj Pedro toj yô ajcui' chixc'oxlanquil c'a'ru xyâlal li visión li quiril nak li Santil Musik'ej quixye re: -Oxib li cuînk xe'chal châsic'bal.R Que'xpatz' ma aran cuan chi hilânc laj Simón li neque'xye aj Pedro re.a ; Laj Pedro toj yô ajcui' chixc'oxlanquil c'a'ru xyâlal li quic'utbesîc chiru nak que'cuulac li cuînk li que'taklâc xban laj Cornelio. Cuanqueb chire li cab ut yôqueb chixpatz'bal bar cuan li rochoch laj Simón.v e Oxib sut quiyehe' re chi jo'can ut chirix a'an quixoque li nimla t'icr a'an ut quic'ame' cui'chic sa' choxa.  Ut quixye cui'chic li yô chi âtinac: -Lâat inc'a' naru nacac'oxla nak inc'a' us tâtzaca li c'a'ru xye li Dios nak us tâtzaca, chan.   Laj Pedro quixye: -Inc'a', Kâcua'. Mâ jun sut xintzaca c'a'ak re ru li naxye sa' li chak'rab nak inc'a' us xtzacanquil, chan.j M Ut quirabi jun xyâb cux quixye re: -At Pedro, chap âcue li xul a'in. Tâcamsi ut tâtiu, chan.iK Chi sa' li t'icr a'an cuanqueb chak nabal pây ru li xul xcomoneb li neque'cuan sa' ruchich'och'. Cuanqueb cuan cuib rokeb ut cuib ruk', cuanqueb xcomoneb li c'anti' ut cuanqueb xcomoneb li xul li neque'rupupic chiru choxa.)K Quiril nak teto li choxa ut chanchan jun nimla saki t'icr yô chak chi cubec. Pixbil sa' xcâ pac'alil lix xuc li t'icr ut yô chak chi cubec sa' ruchich'och'.(I Quichal xtz'ocajic ut quiraj raj ru cua'ac. Abanan toj yôqueb chixyîbanquil lix tzacaêmk. Nak toj yô chiroybeninquil lix tzacaêmk, quiril jun li visión.! Cuulajak chic ac cuulaqueb na re sa' li tenamit Jope nak laj Pedro quitake' sa' xca' tasal li cab chi tijoc. Ca'ch'in na chic mâ cua'leb.zm Quixserak'i reheb chixjunileb li quiyehe' re xban li ángel ut quixtaklaheb Jope re nak te'xc'am chak laj Pedro. Nak ac x-el li ángel riq'uin, laj Cornelio quixbok cuib lix môs cuînk ut quixbok ajcui' jun reheb lix soldado li naxxucua ru li Dios. 9 A'an tâyehok âcue c'a'ru us tâbânu. A'an yô chi hilânc sa' rochoch laj Simón laj yîbom tz'ûm. Li rochoch cuan chire li palau, chan li ángel. Anakcuan tinye âcue takla cuib oxibakeb li cuînk aran Jope chixc'ambal chak li cuînk aj Simón xc'aba'. Aj Pedro nayeman ajcui' re.M Laj Cornelio tâxucuak nak quiril li ángel ut quixye: -C'a'ru tâcuaj tinbânu, Kâcua'.- Li ángel quixye: -Li Dios xrabi lâ tij. Nacuulac chiru li c'a'ru nacabânu re xtenk'anquileb li neba'.' Sa' jun li cutan sa' oxib ôr tana re ecuu laj Cornelio quiril sa' visión nak qui-oc jun li ángel riq'uin ut quixye re: -At Cornelio, chan.7~g Li cuînk a'an quixxucua ru li Dios jo'queb ajcui' chixjunileb li cuanqueb sa' li rochoch. Châbil xna'leb ut junelic natijoc chiru li Dios ut junelic naxtenk'aheb li neba'.}  Quicuan jun li cuînk aran Cesarea aj Cornelio xc'aba'. A'an li nataklan sa' xbêneb jun ch'ûtal chi soldado aj Italia neque'xye re.s|_ +Laj Pedro najt quicuan aran Jope. Quihilan sa' rochoch jun li cuînk aj yîbom tz'ûm, aj Simón xc'aba'._{7 *Qui-el resil sa' chixjunil li tenamit Jope li c'a'ru quic'ulman. Xban a'an nabaleb que'pâban re li Kâcua'.Laj Pedro najt quicuan aran Jope. Quihilan sa' rochoch jun li cuînk aj yîbom tz'ûm, aj Simón xc'aba'.z) )Laj Pedro quixchap chi ruk' ut quixcuaclesi. Quixbokeb li xmâlca'an jo' ajcui' chixjunileb laj pâbanel ut quixxakab chiruheb chi yo'yo chic.Oy (Laj Pedro quirisiheb chirix cab. Quixcuik'ib rib ut qui-oc chi tijoc. Ut quiril li camenak ut quixye re: -Tabita, cuaclin, chan. Ut li ixk quixte li xnak' ru, ut nak quiril ru laj Pedro, quic'ojla.hxI 'Laj Pedro cô rochbeneb. Nak quicuulac, que'xc'am sa' li na'ajej li cuan cui' li camenak. Aran quisute' xbaneb li xmâlca'an. Yôqueb chi yâbac ut que'xc'ut chiru li t'icr li quixyîb lix Dorcas nak toj cuan sa' xyânkeb.Yw+ &Li tenamit Jope nach' cuan riq'uin li tenamit Lida bar cuan cui' laj Pedro. Eb laj pâbanel que'rabi nak cuan aran. Que'xtakla cuib li cuînk chixbokbal. -Châlkat chi junpât kiq'uin, chanqueb re laj Pedro.|vq %Sa' eb li cutan a'an quiyajer ut quicam. Que'ratesi ut que'xjilib sa' jun li na'ajej li cuan sa xca' tasal li cab.:um $Ut quicuan aran Jope jun li ixk aj pâbanel xTabita xc'aba'. Chi jalbil ru naraj naxye Dorcas. Junelic yô chixbânunquil usilal reheb li ras rîtz'in ut naxtenk'aheb li neba'.ltQ #Ut chixjunileb li cuanqueb Lida ut Sarón que'ril nak quiq'uira li cuînk ut que'xpâb li Kâcua'.s3 "Ut laj Pedro quixye re: -At Eneas, li Kâcua' Jesucristo tatxq'uirtesi anakcuan. Xaklin ut xoc lâ cuarib, chan. Ut sa' junpât quixakli li cuînk.r} !Aran quixtau jun li cuînk aj Eneas xc'aba'. Cuakxakib chihab roquic lix yajel ut inc'a' chic nacuacli. Sic li rok ruk'.q Ut laj Pedro, nak yô chirula'aninquileb chixjunileb laj pâbanel yalak bar, quicuulac ajcui' riq'uineb laj pâbanel li cuanqueb Lida.upc Ut inc'a' chic que'rahobtesîc laj pâbanel li cuanqueb Judea, Galilea, ut Samaria. Yôqueb chi q'uîc sa' xpâbâleb. Neque'xxucua ru li Kâcua'. Ut li Santil Musik'ej yô chixq'uebal xcacuilal xch'ôleb. C'ajo' nak yôqueb chi tâmc.o Nak eb laj pâbanel que'rabi resil nak te'raj xcamsinquil, que'xc'am laj Saulo aran Cesarea ut aran chic que'xtakla Tarso.n Ut quixch'olob lix yâlal chiruheb laj judío li neque'âtinac sa' griego. Eb a'an inc'a' que'raj rabinquil. Que'raj ban xcamsinquil.m Ut laj Saulo quicana riq'uineb laj pâbanel aran Jerusalén ut cô yalak bar chixyebal resil li Jesucristo chi cau xch'ôl.cl? Ut laj Bernabé quixc'am laj Saulo riq'uineb li apóstol ut quixserak'i reheb chanru nak quiril ru li Kâcua' sa' li be ut quixye ajcui' reheb chanru nak quixch'olob xyâlal li Jesucristo chi cau xch'ôl aran Damasco.k+ Nak quicuulac Jerusalén, laj Saulo quiraj oc sa' xyânkeb laj pâbanel. Abanan eb a'an que'xucuac. Inc'a' que'xpâb nak a'an aj pâbanel chic.-jS Ut eb laj pâbanel que'xq'ue sa' jun nimla chacach ut chiru k'ojyîn que'xcubsi chirix li tz'ac. Jo'can nak quicole' laj Saulo chiruheb li que'ajoc re xcamsinquil.i3 Abanan laj Saulo quirabi resil nak te'raj xcamsinquil. Eb a'an chi k'ek chi cutan yôqueb chixc'ac'alenquil li oquebâl re li tenamit re te'xcamsi.rh] Ac cuan cutan xc'ulbal a'an nak que'xc'ûb ru chi ribileb rib laj judío chanru nak te'xcamsi laj Saulo.zgm Ut laj Saulo k'axal cui'chic quixq'ue xch'ôl chixch'olobanquil xyâlal ut que'sach xch'ôleb laj judío li cuanqueb Damasco xban nak yô chixc'utbal chi tz'akal chiruheb nak li Jesús a'an li Cristo laj Colonel li yechi'inbil xban li Dios.)fK Ut chixjunileb li yôqueb chi abînc re que'sach xch'ôleb chirabinquil ut que'xye: -¿Ma mâcua' ta bi' a'an li yô chi rahobtesînc reheb laj pâbanel aran Jerusalén? ¿Ma mâcua' ta bi' re xchapbaleb laj pâbanel nak xchal arin re nak tixc'ameb riq'uineb li xbênil aj tij? chanqueb.]e3 Laj Saulo ticto qui-oc chixch'olobanquil lix yâlal chirix li Jesús, chiruheb li tenamit sa' eb li cab li neque'xch'utub cui' ribeb laj judío ut quixye reheb: -Li Jesús, a'an li Cristo li Ralal li Dios, chan.dy Ut nak ac xcua'ac, quicacuu cui'chic. Laj Saulo quicana cuib oxib cutan sa' xyânkeb laj pâbanel li cuanqueb Damasco.icK Ut sa' junpât quit'ane' chanchan xpat li ru ut qui-iloc cui'chic. Quixakli ut quicubsîc xha'.Lb Cô ut laj Ananías ut qui-oc sa' li cab jo' quiyehe' re. Quixq'ue li ruk' sa' xbên laj Saulo ut quixye re: -Hermano Saulo, li Kâcua' Jesús, li quixc'utbesi rib châcuu sa' li be nak yôcat chi châlc arin, a'an xtaklan chak cue arin re nak târûk tat-ilok cui'chic ut tâc'ul li Santil Musik'ej, chan laj Ananías re.eaC Lâin tinc'ut chiru jo' q'uial li raylal tento tixc'ul sa' inc'aba' lâin, chan li Kâcua'.r`] Ut li Kâcua' quixye re: -Ayu xban nak li cuînk a'an sic'bil ru inban re xyebal resil li colba-ib sa' inc'aba' lâin reheb li cuanqueb sa' xcuanquil ut reheb ajcui' li mâcua'eb aj judío jo'queb ajcui' li ralal xc'ajol laj Israel._/ Ut jo'can ajcui' arin xq'uehe' xcuanquil xbaneb li xbênil aj tij chixq'uebaleb sa' tz'alam chixjunileb li neque'pâban âcue, chan laj Ananías.U^# Laj Ananías quichak'oc ut quixye: -At Kâcua', nabal que'yehoc resil cue nak xic' narileb laj pâbanel li cuînk a'an. C'ajo' li raylal nalajxbânu reheb lâ cualal âc'ajol li cuanqueb aran Jerusalén.]  Laj Saulo xril jun li visión. Xat-oc riq'uin nak xril ut xaq'ue lâ cuuk' sa' xbên re nak tâilok cui'chic, chan li Kâcua'.W\' Ut li Kâcua' quixye re: -Lâin tinye âcue, ayu sa' rochoch laj Judas li cuan sa' li nim be li Tîc neque'xye re. Aran tâsic' jun li cuînk li xchal chak Tarso. Aj Saulo xc'aba'. A'an yô chi tijoc aran.6[e Aran Damasco cuan jun laj pâbanel aj Ananías xc'aba'. Li Kâcua' quiâtinac riq'uin sa' visión ut quixye re: -At Ananías.- Quichak'oc ut quixye re: -Cue'quin, Kâcua'.-_Z7 Aran quicuan chiru oxib cutan. Inc'a' na-iloc ut inc'a' quicua'ac chi moco qui-uc'ac.Y  Quicuacli laj Saulo ut nak quixte li xnak' ru, inc'a' chic qui-iloc. Ch'ilonbil chi ruk' nak quic'ame' sa' li tenamit Damasco.,XQ Ut eb li cuînk li yôqueb chi xic rochben sachsôqueb xch'ôl que'cana. Yôqueb chirabinquil li yô chi âtinac, abanan inc'a' que'ril ru li ani yô chi âtinac.EW Nasicsot xban xxiu laj Saulo nak quixye: -Kâcua', ¿c'a'ru tâcuaj tinbânu? chan. Ut li Kâcua' quixye: -Cuaclin ut ayu sa' li tenamit, ut aran tâyehek' âcue c'a'ru us tâbânu, chan.CV Laj Saulo quixye: -¿Anihat lâat, at Kâcua'?- Ut li yô chi âtinac quixye: -Lâin li Jesús li xic' yôcat chirilbal. Yôcat chixtacuasinquil âcuib nak xic' yôcat chicuilbal, chan.U+ Quit'ane' sa' ch'och' laj Saulo ut quirabi jun xyâb cux yô chixyebal re: -At Saulo, at Saulo, ¿C'a'ut nak yôcat chixbânunquil raylal cue?-Tw Yô chi xic ut nak ac cuulac re sa' li tenamit Damasco, sa' junpât quisute' xban jun chanchan xam quichal sa' choxa.lSQ Ut quixtz'âma lix hu chiru re tixk'axtesi sa' eb li cab li neque'xch'utub cui' ribeb laj judío aran Damasco re târûk tixchapeb laj pâbanel li tixtau aran, jo' cuînk jo' ixk. Tixchapeb ut tixc'ameb chi prêxil Jerusalén.;R q Nak yô chi c'ulmânc a'in, laj Saulo toj yô chixrahobtesinquileb li neque'pâban re li Kâcua' ut yô chixyebal nak toj tixcamsiheb. Jo'can nak cô riq'uin li xyucua'il aj tij.(QI(Ut laj Felipe quic'ame' Azoto ut coxnumek' sa' chixjunileb li tenamit. Yô chixch'olobanquil xyâlal li evangelio chalen nak quicuulac sa' li tenamit Cesarea.-PS'Nak que'el chak sa' li ha', li Santil Musik'ej quixc'am laj Felipe ut li cuînk inc'a' chic quiril ru. Cô xjunes chi sa sa' xch'ôl.Ut laj Felipe quic'ame' Azoto ut coxnumek' sa' chixjunileb li tenamit. Yô chixch'olobanquil xyâlal li evangelio chalen nak quicuulac sa' li tenamit Cesarea.sO_&Ut quixxakab li carruaje. Tojo'nak laj Felipe ut li cuînk côeb sa' li ha' ut laj Felipe quixcubsi xha'.HN %Ut laj Felipe quixye re: -Cui nacapâb chi anchal âch'ôl li Jesucristo, târûk tâcubêk âha', chan. Li cuînk quichak'oc ut quixye: -Ninpâb nak li Jesucristo, a'an Ralal li Dios, chan.M#$Nak yôqueb chi xic, que'cuulac cuan cui' jun li ha'. Ut li cuînk quixye: -Arin cuan ha'. ¿Ma inc'a' târûk tâcubêk inha' lâin? chan.%LC#Laj Felipe qui-oc chixch'olobanquil lix yâlal chiru. Quixtiquib riq'uin li quixtz'îba li profeta Isaías ut toj quixch'olob xyâlal chirix li Jesucristo. K"Li cuînk quixye re laj Felipe: -Ye cue, ¿ani chi aj ix naxye a'in li profeta? ¿Ma chirix a'an, malaj ut chirix jalan chic? chan.RJ!Usta mâc'a' xmâc, quichape' ut quiq'uehe' chi camsîc. Ut mâ ani qui-oquen chirix re xcolbal. Quicamsîc ban. ¿Ani târûk tâyehok li resil lix yibal ru xna'lebeb li rech tenamitil? (Isa. 53:7-8)PI Ut li hu li yô chirilbal xsa', a'an li quixtz'îba li profeta Isaías. Naxye chi jo'ca'in: Nak yô xrahobtesinquil, quixcubsi rib ut mâ jun âtin quixye jo' jun carner nak quic'ame' chi camsîc. Chanchan nak naxcanab rib li carner chi besec' li rix chiruheb li neque'besoc re, jo'can quixbânu a'an. Ut mâ jun âtin quixye.>HuUt li cuînk quixye: -¿Chanru nak tintau ru cui mâ ani junak tâc'utuk lix yâlal chicuu?- Ut quixtz'âma chiru laj Felipe nak tâtakek' sa' li carruaje ut tâc'ojlâk chixc'atk.:GmQuijiloc laj Felipe ut quirabi nak li cuînk yô chirilbal xsa' li hu li quixtz'îba li profeta Isaías. Laj Felipe quixpatz' re: -¿Ma nacatau ru li yôcat chirilbal? chan re.`F9Li Santil Musik'ej quixye re laj Felipe: -Ayu, jilon chixc'atk li carruaje a'an, chan.~EuYô chi suk'îc sa' rochoch. C'ojc'o sa' lix carruaje ut yô chirilbal xsa' li hu li quixtz'îba li profeta Isaías.$DALaj Felipe cô. Nak yô chi xic quiril jun li cuînk aj Etiopía. A'an jun eunuco q'uebil xcuanquil chi c'anjelac chiru lix Candace li reina li cuan Etiopía. Sa' ruk' li cuînk a'an k'axtesinbil chixjunil lix biomal li reina. Li cuînk a'an cô Jerusalén chixlok'oninquil li Dios.?CwUt jun lix ángel li Kâcua' quiâtinac riq'uin laj Felipe ut quixye re: -Tatxic sa' li be li cuan sa' li sur. Li be a'an li nanume' sa' li chaki ch'och' naxic Jerusalén toj Gaza.-WB'Nak ac xe'xch'olob xyâlal li râtin li Dios ut que'xye resil li Jesucristo, laj Pedro ut laj Juan que'suk'i cui'chic Jerusalén. Ut que'xch'olob xyâlal sa' nabal chi tenamit cuanqueb sa' xcuênt Samaria.zAmQuichak'oc laj Simón ut quixye: -Chextijok chicuix chiru li Kâcua' re nak inc'a' tinc'ul jo' xaye lâat, chan.V@%Lâat c'ajo' nak nacatcakalin ut junes mâusilal nacac'oxla, chan laj Pedro.4?aCui tâyot' âch'ôl tâjal âc'a'ux ut tâcanab xbânunquil li mâusilal a'in ut cui tâtz'âma âcuybal chiru li Dios, mâre chan nak tixcuy âmâc riq'uin li xac'oxla.e>CLâat inc'a' târûk tâc'ul li mâtan a'in xban nak moco tîc ta lâ ch'ôl chiru li Dios.=5Laj Pedro quixye re: -Chisachk lâ tumin âcuochben xban nak xac'oxla nak târûk tâlok' riq'uin tumin li naxq'ue chi mâtan li Kâcua' Dios, chan.o<W-Q'ue cue li cuanquil a'an re nak li ani tinq'ue li cuuk' sa' xbên tixc'ul li Santil Musik'ej, chan.8;iUt quiril laj Simón nak riq'uin xq'uebal li ruk'eb li apóstol sa' xbêneb, neque'xc'ul li Santil Musik'ej. Ut quixyechi'i tumin reheb laj Pedro ut laj Juan ut quixye reheb:`:9Laj Pedro ut laj Juan que'xq'ue li ruk'eb sa' xbêneb ut que'xc'ul li Santil Musik'ej.?9yCa'aj cui' que'cubsîc xha' sa' xc'aba' li Jesucristo.8Nak que'cuulac Samaria, que'tijoc sa' xbêneb laj pâbanel re nak te'xc'ul li Santil Musik'ej xban nak toj mâji' que'xc'ul.'7GEb li apóstol li toj cuanqueb Jerusalén que'rabi resil nak eb laj Samaria yôqueb chixpâbanquil li Dios. Jo'can nak que'xtakla laj Pedro ut laj Juan aran.G6 Ut quipâban ajcui' laj Simón ut quicubsîc xha'. Ut yô chi xic chirix laj Felipe yalak bar. Quisach xch'ôl chirilbaleb li milagro ut li sachba ch'ôlej li yô chixbânunquil laj Felipe. 59 A'ut laj Felipe yô chixjulticanquil resil xnimal xcuanquilal li Dios ut li Jesucristo. Ut nabaleb que'pâban ut que'cubsîc xha', jo' cuînk jo' ixk.j4M Ut que'xq'ue xch'ôl chixbânunquil li c'a'ru naxye xban nak ac junxil na-oc chixbalak'inquileb.T3! Ut chixjunileb li tenamit, jo' li cuanqueb xcuanquil jo' ajcui' li mâc'a'eb xcuanquil, que'rabi li c'a'ru yô chixyebal laj Simón ut que'xye: -Li cuînk a'in, cuan xcuanquil li Dios riq'uin, chanqueb.$2A Quicuan jun li cuînk aj Simón xc'aba'. A'an aj k'e. Ac najter na-oc chixbalak'inquileb li cuanqueb sa' li tenamit Samaria. A'an naxye nak nim xcuanquil.D1Ut c'ajo' nak que'saho' sa' xch'ôleb sa' li tenamit a'an.D0Nabaleb li cuan mâus aj musik'ej riq'uineb que'q'uirtesîc. Japjôqueb re li mâus aj musik'ej nak neque'el riq'uineb. Ut nabaleb li yêk rokeb ut li sic rok ruk'eb quilaje'q'uirtesîc.u/cUt chixjunileb que'xq'ue xch'ôl chirabinquil li âtin li quixye laj Felipe xbaneb li milagro quilajxbânu.".=Laj Felipe cô sa' li tenamit Samaria ut qui-oc chixch'olobanquil resil chiruheb li tenamit nak li Cristo, a'an laj Colonel li yechi'inbil xban li Dios.o-WUt chixjunileb li que'xjeq'ui ribeb sa' jalan na'ajej yôqueb chixyebal resil li evangelio yalak bar.#,?Aban laj Saulo yalyo xk'e chixrahobtesinquileb laj pâbanel. Na-oc sa' eb li cab ut narisiheb sa' rochocheb ut naxc'ameb sa' tz'alam, jo' cuînk jo' ixk.k+OCuib oxib laj pâbanel que'mukuc re laj Esteban ut c'ajo' nak que'raho' xch'ôleb xban lix camic./* YLaj Saulo quixc'ul xch'ôl nak que'xcamsi laj Esteban. Chalen sa' li cutan a'an que'oc xrahobtesinquileb chixjunileb laj pâbanel aran Jerusalén ut c'ajo' li raylal que'xc'ul. Ut chixjunileb quilaje'xjeq'ui rib sa' eb li na'ajej Judea ut Samaria. Ca'aj chic eb li apóstol que'cana Jerusalén.)~uC'ajo' nak yôqueb chi q'uiânc li ralal xc'ajol laj Israel aran Egipto nak ac yô chi cuulac xk'ehil nak te'isîk sa' li tenamit a'an jo' quiyechi'îc re laj Abraham xban li Dios.}{Lix bakeleb que'c'ame' Siquem ut que'muke' sa' li na'ajej li quixlok' laj Abraham riq'uineb li ralal xc'ajol laj Hamor.p|YJo'ca'in nak côeb aran Egipto laj Jacob li kaxe'tônil yucua' ut aran quicam jo'queb ajcui' li ralal.{Ut chirix a'an laj José quixtakla xc'ambal lix yucua' jo'queb ajcui' li rech'alal. Chixjunileb li rech'alal cuanqueb o'laju xcâc'âl.dzA Nak que'côeb cui'chic xca' sut li ralal aran Egipto, laj José quixye reheb nak a'an laj José li rîtz'ineb. Ut sa' ajcui' li cutan a'an laj faraón quixnau nak laj José, a'an xcomoneb li ralal xc'ajoleb laj judío.uyc Nak quirabi laj Jacob nak aran Egipto cuan nabal li trigo, quixtaklaheb li ralal aran chixc'ambaleb xtrigo.x3 Ut quicuan jun nimla cue'ej ut jun nimla raylal sa' eb li tenamit Egipto ut Canaán. Ut eb li kaxe'tônil yucua' inc'a' chic que'xtau xtzacaêmkeb.w! Ut a'an quitenk'an re chixcuybal li raylal li quixc'ul. Quirosobtesi ut quixq'ue xna'leb. Ut laj faraón li acuabej aran Egipto quixq'ue retal nak laj José cuan xna'leb ut quixxakab chi taklânc sa' xbên li tenamit ut sa' xbêneb ajcui' li cuanqueb sa' li rochoch.Gv Eb li ralal laj Jacob c'ajo' nak que'xcakali laj José li rîtz'ineb. Jo'can nak que'xc'ayi laj José ut quic'ame' aran Egipto. Abanan nak ac cuan aran Egipto, li Dios yô chi tenk'ânc re.OuNak li Dios quixbânu li contrato riq'uin laj Abraham quixye re nak tento te'xbânu li circuncisión. Jo'can nak laj Abraham quixbânu li circuncisión riq'uin laj Isaac li ralal nak ac cuan cuakxakib cutan re. Ut laj Isaac quixbânu riq'uin laj Jacob li ralal ut jo'can ajcui' quixbânu laj Jacob riq'uineb li ralal cablaju.CtUt lâin tinrakok âtin sa' xbên li tenamit a'an li te'rahobtesînk reheb lâ cualal âc'ajol. Ut nak te'êlk sa' li tenamit a'an te'c'anjelak chicuu sa' li na'ajej a'in, chan li Dios.dsAA'an a'in li quixye li Dios re laj Abraham: -Eb lâ cualal âc'ajol te'cuânk sa' jalan tenamit mâcua' xtenamiteb. Ut sa' li tenamit a'an te'cuânk chok' rahobtesinbil môs ut xic' te'ilek' chiru câhib ciento chihab.PrAbanan li Dios inc'a' quixq'ue xch'och' laj Abraham aran. Chi tîc mâc'a' quixq'ue re. Abanan quixye re nak tixq'ue chok' reheb li ralal xc'ajol li te'cuânk mokon usta toj mâ jun lix coc'al cuan.mqSQui-el ut laj Abraham sa' li na'ajej Caldea ut cô chi cuânc sa' li na'ajej Harán. Nak ac cuan sa' li na'ajej a'an quicam lix yucua'. Ut chirix a'an li Dios quixtakla chi cuânc sa' li na'ajej li cuanquex cui' lâex anakcuan. p Quixye re: -Tat-êlk sa' li na'ajej a'in. Tâcanabeb lâ cuech'alal ut tatxic sa' jun li na'ajej li tinc'ut châcuu lâin, chan.o-Quichak'oc laj Esteban ut quixye: -Ex cuas cuîtz'in ut lâex li nequexc'amoc be, abihomak li oc cue chixyebal. Li Dios li k'axal lok' quixc'utbesi rib chiru laj Abraham li kaxe'tônil yucua' nak cuan aran Mesopotamia nak toj mâji' naxic chi cuânc sa' li na'ajej Harán.Zn /Ut li xyucua'il eb laj tij quixpatz' re laj Esteban ma yâl li yôqueb chixyebal.7mgUt chixjunileb li neque'taklan sa' xbêneb laj judío li c'ojc'ôqueb aran que'ril laj Esteban ut que'xq'ue retal nak nalemtz'un li rilobâl. Chanchan na-iloc jun li ángel.Hl Lâo quikabi nak yô chixyebal nak li Jesús laj Nazaret tixjuc' li na'ajej a'in, ut tixjal ru li chak'rab li coxtzol cui' laj Moisés, chanqueb.Ut chixjunileb li neque'taklan sa' xbêneb laj judío li c'ojc'ôqueb aran que'ril laj Esteban ut que'xq'ue retal nak nalemtz'un li rilobâl. Chanchan na-iloc jun li ángel.Qk Ut que'xsic' ani tâtic'ti'ik chirix ut que'xk'aba a'an ut que'xye: -Li cuînk a'in junelic yô chixsachbal xcuanquil li santil na'ajej a'in ut naxtz'ektâna li chak'rab li quiq'uehe' re laj Moisés.0jY Ut que'xtacchi'i ajcui' li tenamit, jo'queb ajcui' laj c'amol be ut eb laj tz'îb. Que'xchap laj Esteban ut que'xc'am chiruheb li neque'taklan sa' xbêneb laj judío.#i? Aban cuanqueb li que'tuminâc ru re te'xye tic'ti' chirix laj Esteban. Ut que'xye: -Lâo xkabi nak yô chixmajecuanquil li Dios ut laj Moisés, chanqueb. h  Abanan nak quiâtinac laj Esteban, eb a'an inc'a' chic que'ru xsumenquil xban nak a'an q'uebil xna'leb xban li Santil Musik'ej.g Cuanqueb xcomoneb li neque'tzoloc sa' li cab li neque'xch'utub cui' ribeb laj judío. Aj libertos neque'xye reheb. Sa' xyânkeb a'an cuanqueb li neque'chal chak sa' eb li tenamit Cirene, Alejandría, Cilicia ut Asia. Eb a'an yôqueb chixcuech'inquil laj Esteban.f-Laj Esteban a'an jun cuînk osobtesinbil xban li Dios ut q'uebil xcuanquil chixbânunquil li milagro ut sachba ch'ôlej sa' xyânkeb li tenamit.e!Jo'can nak yô chi abîc li râtin li Kâcua' yalak bar. Ut yôqueb chi tâmc laj pâbanel aran Jerusalén. Ut nabaleb laj tij que'pâban.rd]A'aneb a'in li que'xakabâc chi c'anjelac. Ut eb li apóstol que'xq'ue li ruk' sa' xbêneb ut que'tijoc. .~~L}m|{{zzyxwvviutt"srrVqpoooRnnmmll?kkjjichhgff dccbb1aL``P__H^=\\ [[xZYYXWVUUESRRQPOOLNKMZLKQJEIHGGBF>EiDDHCBA@@'?s>>=W<;:99y8827Z6u55/4 3k2,11A00//.-- ,o,+M*{)('&%%##"7 Nak que'rabi li c'a'ru quixye laj Pedro, eb laj c'amol be sa' xyânkeb laj pâbanel aj judío, que'xcanab cuech'înc. Que'xlok'oni li Dios ut que'xye: -Li Kâcua' xq'ue ajcui' li junelic yu'am reheb li mâcua'eb aj judío xban nak xe'xyot' xch'ôl ut xe'xjal xc'a'ux, chanqueb.^=5 Jo'can ut nak cui li Dios quixq'ue li Santil Musik'ej reheb a'an jo' nak quixq'ue ke lâo li xopâban re li Jesucristo, ¿anihin ta bi' lâin nak tinram chiru li Dios li c'a'ru târaj xbânunquil? chan laj Pedro.</ Ut quinak sa' inch'ôl li c'a'ru quixye li Kâcua', "Laj Juan relic chi yâl quicubsin ha' riq'uin ha', abanan lâex têc'ul li Santil Musik'ej."~;u Ut nak quin-oc chi âtinac riq'uineb, li Santil Musik'ej quichal sa' xbêneb jo' nak quichal sa' kabên lâo junxil.:  A'an tâyehok âcue chanru târûk tatcolek' jo'queb ajcui' li cuanqueb sa' lâ cuochoch, chan cue li ángel," chan li cuînk.?9w Li cuînk a'an quixserak'i ke chanru nak quixc'utbesi rib jun li ángel chiru sa' li rochoch. Li ángel quixye re, "Takla xbokbal aran Jope laj Simón li nayehe' ajcui' aj Pedro re.'8G Ut li Santil Musik'ej quixye cue nak tinxic chirixeb chi mâc'a' inc'a'ux. Ut que'côeb ajcui' chicuix cuakib li hermân. Ut co-oc sa' rochoch jun li cuînk.7y Ut sa' ajcui' li hônal a'an que'cuulac sa' li cab cuanquin cui' oxib li cuînk que'chal chak toj Cesarea chinsic'bal.k6O Oxib sut quiyehe' cue chi jo'can ut chirix a'an quic'ame' cui'chic sa' choxa li nimla t'icr a'an.&5E Ut quixye cui'chic cue li yô chak chi âtinac sa' choxa, "Lâat inc'a' naru nacac'oxla nak inc'a' us tâtzaca li c'a'ru xye li Dios nak us tâtzaca," chan. 4 Ut lâin quinye re, "Inc'a' Kâcua'. Mâ jun sut xintzaca c'a'ak re ru li naxye sa' li chak'rab nak inc'a' us tintzaca," chanquin.m3S Ut quicuabi jun xyâb cux quixye cue, "At Pedro, chap âcue li xul a'in. Tâcamsi ut tâtiu," chan.b2= Quicuil chi sa' li t'icr ut aran cuanqueb nabal pây ru li xul xcomoneb li neque'cuan sa' ruchich'och'. Cuanqueb li josk' aj xul, cuanqueb xcomoneb li c'anti' ut cuanqueb xcomoneb li xul li neque'rupupic chiru choxa.Q1 -Yôquin chi tijoc aran Jope nak quicuil jun li visión. Sa' li visión quicuil nak yô chak chi cubec jun nimla t'icr sa' choxa. Pixbil sa' xcâ pac'alil lix xuc li t'icr. Quichal bar cuanquin cui'.c0? Tojo'nak laj Pedro qui-oc chixyebal reheb chixjunil li c'a'ru quic'ulman ut quixye reheb:z/m Que'xye re: -¿C'a'ut nak xacuula'aniheb li mâcua'eb aj judío? Ut, ¿c'a'ut nak xatcua'ac rochbeneb? chanqueb.w.g Nak cô Jerusalén laj Pedro, quicuech'îc xbaneb laj pâbanel aj judío li neque'bânun re li circuncisión.- 5 Ut que'rabi resil eb li apóstol ut eb laj pâbanel li cuanqueb Judea nak eb li mâcua'eb aj judío yôqueb ajcui' chixpâbanquil li râtin li Dios.$,A 0Ut quixtakla xcubsinquil xha'eb sa' xc'aba' li Kâcua' Jesucristo. Ut eb a'an que'xtz'âma chiru laj Pedro nak tâcanâk cuib oxibak cutan chic riq'uineb.9+k /Ut laj Pedro quixye: -¿Ma cuan ta bi' junak inc'a' tâajok nak te'cubek' xha'eb a'in li xe'c'uluc re li Santil Musik'ej, jo' nak xkac'ul lâo? chan.Ut quixtakla xcubsinquil xha'eb sa' xc'aba' li Kâcua' Jesucristo. Ut eb a'an que'xtz'âma chiru laj Pedro nak tâcanâk cuib oxibak cutan chic riq'uineb.d*A .Que'rabi nak yôqueb chi âtinac sa' jalan âtinobâl ut yôqueb chixnimanquil ru li Dios.B)} -Eb laj pâbanel aj judío, li que'chal chirix laj Pedro, que'sach xch'ôl chirilbal nak li Dios quixq'ue li Santil Musik'ej reheb li mâcua'eb aj judío. Gentiles nayeman ajcui' reheb.() ,Toj yô ajcui' chi âtinac laj Pedro nak que'xc'ul li Santil Musik'ej chixjunileb li yôqueb chi abînc re li râtin li Dios li yô chixyebal."'= +A'an a'in li Jesús li que'xye chak resil chixjunileb li profeta junxil. Que'xye nak sa' xc'aba' a'an tâcuyek' xmâqueb chixjunileb li neque'pâban re.E& *Ut coxtakla chixch'olobanquil xyâlal ut chixjulticanquil chiruheb li tenamit nak a'an q'uebil xban li Dios chi rakoc âtin sa' xbêneb chixjunileb, li yo'yôqueb jo' ajcui' li camenakeb.Q% )Inc'a' quixc'utbesi rib chiruheb chixjunileb. Ca'aj cui' chiruheb li quisiq'ue' ruheb junxil xban li Dios. Lâo cocua'ac ut co-uc'ac riq'uin nak ac xcuacli cui'chic chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak. $  (Ut li Dios quixcuaclesi cui'chic chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak sa' rox li cutan. Ut mokon li Jesús quixc'utbesi rib chiku.#  'Lâo quikil riq'uin ku chixjunil li c'a'ru quixbânu li Jesús aran Judea ut Jerusalén. Abanan eb a'an que'xcamsi chiru cruz.y"k &Ac êrabiom resil li Jesucristo aj Nazaret. Li Dios quixq'ue li Santil Musik'ej re, ut quixq'ue xcuanquil. A'an quibêc yalak bar chixbânunquil li usilal ut chixq'uirtesinquileb li tacuasinbileb xban laj tza xban nak li Dios cuan riq'uin.!! %Lâex nequenau c'a'ru quic'ulman sa' chixjunil li tenamit Judea. Quiticla aran Galilea nak ac xch'olobâc resil li cubi ha' xban laj Juan.g G $Lâex nequenau nak li Dios quixtakla resil li colba-ib reheb laj Israel. Li colba-ib, a'an li naq'uehoc tuktûquil usilal sa' xc'aba' li Jesucristo. Ut li Jesucristo, a'an li Kâcua', ut nim xcuanquil sa' xbên chixjunil.ta #Li ani naxxucua ru li Dios ut naxbânu li tîquilal a' yal bar xtenamit, li jun a'an narahe' xban li Dios.{ "Quixtiquib âtinac laj Pedro ut quixye: -Anakcuan xinq'ue retal chi tz'akal nak li Dios inc'a' naxsic' ru li ani naxra.r] !Jo'can nak xintakla âc'ambal sa' junpât. Ut lâat xabânu usilal ke. Xatc'ulun. Anakcuan ut chikajunilo cuanco arin chiru li Dios chirabinquil chixjunil li c'a'ru tâye ke li xye chak âcue li Dios, chan laj Cornelio re laj Pedro.mS Takla xc'ambal laj Simón Pedro li cuan aran Jope. Yô chi hilânc sa' li rochoch laj Simón laj yîbom tz'ûm. Li rochoch a'an cuan chire li palau. Nak tâc'ulûnk laj Pedro, tixch'olob châcuu lix yâlal," chan cue li ángel.{o Quixye cue, "At Cornelio, li Dios quirabi lâ tij. Nacuulac chiru li c'a'ru nacabânu re xtenk'anquileb li neba'.Z- Quichak'oc laj Cornelio ut quixye: -Câhib cutan anakcuan jo'ca'in ajcui' hônal nak yôquin chi ayunic ut chi tijoc sa' li cuochoch. Oxib ôr re ecuu quixc'utbesi rib chicuu jun li cuînk nalemtz'un li rak'.ve Jo'can nak inc'a' xink'etk'eti cuib chi châlc nak xine'xbok chak. Ye cue c'a'ut nak xatakla inbokbal, chan.5c Laj Pedro quixye reheb: -Lâex nequenau nak lix chak'rabeb laj judío naxye nak inc'a' naru takajunaji kib riq'uineb li mâcua'eb aj judío chi moco târûk to-oc sa' rochocheb. Abanan xc'ut chicuu li Kâcua' Dios nak mâ jun li cristian tintz'ektâna chi moco tinye nak inc'a' us âtinac riq'uineb. A~~|}t||W{{z|zyqx`wwvEttsxsrqpp&onmmlkkjj9ihxggFf=e^dd+ccwbuaa/`_^]]A\[QZZYfXX WvVV UFTTM=LKJIIGF=EDD/CABIA@@F?w>=;S:^:918y7^6544:3210/.-t-)++*)(M'X&w%%$##" !@! ZC#e<6\O j 0 W v 'A4^aUt eb li ch'utch'ûqueb aran c'ajo' nak que'josk'o' nak que'rabi li c'a'ru quixye. Que'xjap reheb chixyebal: -¡Nim xcuanquil lix Diana li kadios lâo aj Efeso! chanqueb.(]IMâre anchal tâsachk li kac'anjel xban a'an. Ut mâre anchal tâtz'ektânâk ajcui' xlok'al li rochoch lix Diana li kalok'laj dios. Mâre tâsachk lix cuanquilal li kadios li neque'xlok'oni chixjunileb aran Asia, jo' ajcui' li cuanqueb sa' chixjunil li ruchich'och', chan laj Demetrio.\\1Ac êrabiom resil nak laj Pablo ac xtacchi'i nabaleb li cuanqueb aran Efeso jo' ajcui' sa' chixjunil li tenamit xcuênt Asia. Ac nequenau nak yô chixyebal reheb nak moco dioseb ta li yal yîbanbil xban cuînk.J[ Quixch'utubeb chixjunileb li neque'c'anjelac chiru jo'queb ajcui' chixjunileb laj tenol plata ut quixye reheb: -Lâex nequenau nak riq'uin li c'anjel a'in nakabânu, nakac'ul nabal li katumin.8ZiJun li cuînk aj tenol plata, aj Demetrio xc'aba'. A'an naxyîb riq'uin plata li coc' ochoch re lix Diana lix dioseb. Ut nabal li tumin neque'xc'ul li neque'trabajic rochben.sY_Ut sa' eb li cutan a'an quiticla jun nimla ch'a'ajquilal xban nak nabaleb yôqueb chixpâbanquil li Dios.XwJo'can nak quixtaklaheb Macedonia laj Timoteo ut laj Erasto, li neque'tenk'an re. Ut laj Pablo toj quicana aran Asia.cW?Nak ac xnume' chixjunil a'in, laj Pablo quixc'oxla xic toj Jerusalén, nak acak xbeni chak Macedonia ut Acaya. Quixye: -Nak acak xinnume' aran, tento ajcui' tinxic Roma chirilbaleb laj pâbanel li cuanqueb aran, chan.lVQUt li râtin li Kâcua' yô chi êlc resil yalak bar ut yô ajcui' chi c'utûnc xcuanquil li Dios.nUUNabaleb laj tûl que'chal ut que'xc'am chak lix huheb li nac'anjelac chiruheb re tûlac ut que'xc'at chiruheb chixjunileb li tenamit. Nak que'xbir rix lix tz'ak chixjunil li que'xc'at, qui-el lajêb roxc'âl mil chi tumin plata.zTmUt nabaleb li que'pâban que'chal ut que'xxôto lix mâqueb chiru li Dios chiruheb chixjunileb li cuanqueb aran.TS!Chixjunileb li cuanqueb Efeso que'rabi resil li c'a'ru quic'ulman, jo' aj judío jo' eb ajcui' li mâcua'eb aj judío. Quichal xxiuheb chixjunileb ut k'axal cui'chic que'xq'ue xlok'al li Kâcua' Jesús.?RwLi cuînk li cuan mâus aj musik'ej riq'uin, quixcut rib sa' xbêneb. A'an k'axal cui'chic cau rib chiruheb. Tacuasinbileb ut pejeleb chic li rak'eb nak que'êlelic sa' li cab a'an.bQ=Sa' jun li cutan jun li mâus aj musik'ej quichak'oc ut quixye reheb: -Ninnau ani li Jesús, ut ninnau ajcui' ani laj Pablo. Ut lâex, ¿anihex? Ut, ¿ani xq'uehoc êcuanquil chi isînc mâus aj musik'ej? chan reheb. P Cuukubeb chi cuînk li yôqueb chi bânûnc re a'in. Ralaleb jun li cuînk aj judío, aj Esceva xc'aba'. A'an li xbênil aj tij.IO  Cuanqueb aj judío neque'xye nak neque'xnau risinquileb li mâus aj musik'ej ut neque'xbeni ribeb chixbânunquil. Que'xyal xpatz'bal xc'aba' li Kâcua' Jesús sa' xbêneb li cuan mâus aj musik'ej riq'uineb ut que'xye: -Sa' xc'aba' li Jesús li naxjultica laj Pablo, tinye êre elenkex riq'uin li cuînk a'an, chanqueb.N Usta ca'aj cui' lix t'icr ut lix sut laj Pablo neque'xq'ue sa' xbêneb li yaj, neque'q'uira. Ut neque'el li mâus aj musik'ej riq'uineb.\M1 Ut li Kâcua' Dios quixq'ue xcuanquil laj Pablo chixbânunquil li sachba ch'ôlej.(LI Cuib chihab quixbânu chi jo'ca'in. Ut chixjunileb li cuanqueb Asia, eb laj judío, jo'eb ajcui' li mâcua'eb aj judío, que'rabi li râtin li Kâcua' Jesús.K Cuanqueb li que'xcacuubresi xch'ôleb ut inc'a' que'raj pâbânc. Que'oc chixmajecuanquil li evangelio chiruheb chixjunileb. Jo'can nak laj Pablo quixcanab xch'olobanquil lix yâlal aran sa' li cab li neque'xch'utub cui' ribeb laj judío. Ut quixc'ameb laj pâbanel chirix. Rajlal cutan quixc'ut lix yâlal chiruheb sa' li cab li natzoloc cui' jun li cuînk aj Tiranno xc'aba'._J7Chiru oxib po laj Pablo quixch'olob lix yâlal chiruheb laj Efeso chi mâc'a' xxiu sa' li cab li neque'xch'utub cui' ribeb laj judío. Quixyal xk'e xc'utbal chi tz'akal lix yâlal lix nimajcual cuanquilal li Dios.FICuanqueb tana cablaju chi cuînk li que'pâban sa' xyânkeb.2H]Laj Pablo quixq'ue li ruk' sa' xbêneb ut que'xc'ul li Santil Musik'ej. Que'âtinac sa' jalan âtinobâl ut que'xye resil li c'a'ru quic'utbesîc chiruheb xban li Dios.iGKNak que'rabi a'an, que'xtz'âma li cubi ha' ut quicubsîc xha'eb sa' xc'aba' li Kâcua' Jesús.7FgLaj Pablo quixye reheb: -Laj Juan quixcubsiheb xha' li que'xyot' xch'ôl ut que'xjal xc'a'ux. Quixye reheb nak te'pâbânk sa' xc'aba' li Jesucristo li tol-êlk mokon, chan.E!Ut laj Pablo quixye reheb: -¿Chanru nak quicubsîc êha'? Eb a'an que'xye: -Li cubi ha' li xkac'ul, a'an li quixbânu laj Juan, chanqueb.,DQQuixye reheb: -¿Ma quec'ul li Santil Musik'ej nak quexpâban? chan laj Pablo reheb. Ut eb a'an que'xye: -Inc'a' nakanau nak cuan ta li Santil Musik'ej, chanqueb.C Nak laj Apolos cuan Corinto laj Pablo quinume' sa' eb li na'ajej toj quicuulac Efeso. Ut aran quixtauheb jun ch'ûtaleb laj pâbanel.CBUt quirâtinaheb laj judío chi cau xch'ôl chiruheb chixjunileb li tenamit. Ut quixch'olob xyâlal chiruheb chi tz'akal nak li Jesús, a'an li Cristo, jo' tz'îbanbil sa' li Santil Hu.A Nak ac yô xc'oxlanquil xic laj Apolos aran Acaya, eb laj pâbanel que'xq'ue xcacuil xch'ôl re tâxic. Ut que'xtz'îba jun li hu ut que'xtakla reheb laj pâbanel li cuanqueb aran. Que'xye reheb nak te'xc'ul chi sa sa' xch'ôl. Ut nak quicuulac aran, laj Apolos quixtenk'aheb chi châbil li ac xe'pâban xban rusilal li Dios.Ut quirâtinaheb laj judío chi cau xch'ôl chiruheb chixjunileb li tenamit. Ut quixch'olob xyâlal chiruheb chi tz'akal nak li Jesús, a'an li Cristo, jo' tz'îbanbil sa' li Santil Hu.c@?Qui-oc chi âtinac chi cau xch'ôl sa' li cab li neque'xch'utub cui' ribeb laj judío. Nak que'rabi lix Priscila ut laj Aquila li yô chixyebal, que'risi xjunes laj Apolos ut que'xch'olob lix yâlal chi tz'akal chiru.T?!Quixtzol rib chi us ut naxnau chanru xpâbanquil li Kâcua'. Ut quixq'ue xch'ôl chi âtinac chi tz'akal xch'olobanquil resil li Jesús, usta ca'aj cui' quixnau chirix li cubi ha' li quixbânu laj Juan./>WQuicuulac Efeso jun li cuînk aj judío, aj Apolos xc'aba'. Alejandría xtenamit. K'axal naxnau âtinac chi châbil ut naxnau chi us li tz'îbanbil sa' li Santil Hu.=Inc'a' najt quicuan aran nak cô ut quinume' sa' eb li na'ajej Galacia ut Frigia ut yô chixq'uebal xcacuilal xch'ôleb laj pâbanel.r<]Nak quicuulac Cesarea, cô Jerusalén. Ut nak ac xq'ueheb xsahil xch'ôleb laj pâbanel, cô Antioquía.Z;-Quixchak'rabiheb ban ut quixye reheb: -Tento nak tinxic chixnumsinquil li nink'e Jerusalén xban nak cuulac re xk'ehil. Lâin tinchâlk cui'chic êriq'uin cui jo'can naraj li Dios, chan. Ut qui-el aran Efeso.}:sUt eb a'an que'xtz'âma chiru nak toj tâcanâk chic ca'ch'inak riq'uineb. Abanan laj Pablo inc'a' quixsume canâc.;9oNak que'cuulac Efeso laj Pablo quixcanabeb lix Priscila ut laj Aquila ut cô sa' li cab li neque'xch'utub cui' ribeb laj judío chixch'olobanquil lix yâlal chiruheb laj judío.8A'ut laj Pablo toj quicana aran nabal cutan. Tojo'nak quixchak'rabiheb laj pâbanel ut qui-el. Cô chiru ha' toj Siria rochbeneb lix Priscila ut laj Aquila. Aran sa' li tenamit Cencrea quixbes li rismal. A'an retalil nak quixbânu li c'a'ru quixyechi'i re li Dios.87iEb laj griego que'xchap laj Sóstenes li nataklan sa' li cab li neque'xch'utub cui' ribeb laj judío. Que'xsac' ut que'xtacuasi chiru li pôpol ut laj Galión mâc'a' quixye.%6EUt quirisiheb sa' li pôpol.H5 Abanan cui yal chirix âtinac ut c'aba'ej ut chirix lê chak'rab yôquex chi jitoc chirix, tento nak lâex têsic' xyâlal. Lâin inc'a' nacuaj rakoc âtin chirix li c'a'ak re ru a'in, chan.p4YOc raj re chi âtinac laj Pablo nak quichak'oc chak laj Galión ut quixye reheb laj judío: -Ex aj judío, cui ta xk'et xchak'rabeb laj Roma malaj ut cui ta cuan junak inc'a' us xbânu, tento raj tinch'i'ch'i'i cuib chêrabinquil.H3  Ut que'xye: -Li cuînk a'in yô chixyebal reheb li tenamit chanru nak te'xlok'oni li Dios. Li na'leb li naxye a'an, moco naxc'ûluban ta li chak'rab, li q'uebil ke xbaneb laj Roma, chanqueb.A2{ Nak laj Galión cuânk chi taklânc aran Acaya, eb laj judío que'xc'ûb ru chi ribileb rib nak te'xchap laj Pablo. Que'xchap ut que'xc'am sa' pôpol re nak târakek' âtin sa' xbên.1 Jo'can nak laj Pablo quicana aran jun chihab riq'uin cuakib po ut yô chixch'olobanquil xyâlal li râtin li Dios chiruheb.(0I Lâin cuânkin âcuiq'uin. Mâ ani tâbânûnk raylal âcue xban nak nabaleb li cualal inc'ajol sa' li tenamit a'in, chan li Dios re laj Pablo sa' li visión.&/E Sa' jun li k'ojyîn li Kâcua' quixc'utbesi jun li visión chiru laj Pablo ut quixye re: -Matxucuac chi âtinac. Ch'olob ban lix yâlal chiruheb li tenamit.\.1Laj Crispo, li nac'amoc be sa' li cab li neque'xch'utub cui' ribeb, quixpâb Li Kâcua' rochbeneb li cuanqueb sa' li rochoch. Nabaleb aj Corinto que'pâban nak que'rabi resil li colba-ib. Ut que'cubsîc xha'eb.p-YJo'can nak laj Pablo qui-el sa' xyânkeb ut cô chi cuânc sa' rochoch jun li cuînk mâcua' aj judío. Aj Justo xc'aba'. Li cuînk a'an naxlok'oni li Dios. Li rochoch cuan chixc'atk li cab li neque'xch'utub cui' ribeb laj judío.o,WAbanan eb a'an inc'a' que'cuulac chiru li yô chixyebal laj Pablo. Que'oc chi majecuânc. Jo'can nak laj Pablo quixchik'chik'i li rak' ut quixye reheb: -Cui lâex inc'a' texcolek', a' yal êre. Sa' êbên lâex cuan li mâc. Lâin mâc'a' inmâc xban nak ac xinye êre lix yâlal. Chalen anakcuan lâin tinch'olob xyâlal reheb li mâcua'eb aj judío, chan.a+;Nak ac xe'suk'i chak laj Silas ut laj Timoteo Macedonia, laj Pablo quixk'axtesi rib chi junaj cua chixch'olobanquil lix yâlal reheb laj judío nak li Jesús, a'an li Cristo, laj Colonel li yechi'inbil xban li Dios.V*%Sa' li hilobâl cutan rajlal naxic laj Pablo sa' li cab li neque'xch'utub cui' ribeb laj judío. Aran quiâtinac riq'uineb ut quixch'olob xyâlal chiruheb laj judío jo'queb ajcui' li mâcua'eb aj judío.y)kUt quicana rochbeneb chi c'anjelac xban nak juntak'êt li c'anjel neque'xbânu. Neque'yîban t'icr re muhebâl.%(CUt aran quixtau jun li cuînk aj judío. Aj Aquila xc'aba'. Ponto xtenamit. Inc'a' najter xc'ulunic Italia rochben lix Priscila li rixakil. Que'el aran Roma xban nak laj Claudio li Acuabej quixye nak chixjunileb laj judío te'êlk sa' li tenamit a'an. Laj Pablo cô chirula'anquileb.G' Nak ac xc'ulman a'in, laj Pablo qui-el Atenas. Ut cô Corinto.&#"Cuanqueb ajcui' li que'xc'ul xch'ôl li quixye laj Pablo ut que'xpâb li Jesús. Sa' xyânkeb li que'pâban cuan laj Dionisio. A'an jun reheb li que'taklan sa' li tenamit. Ut quipâban ajcui' jun li ixk xDámaris xc'aba'. Ut cuanqueb ajcui' cuib oxib chic que'pâban.C%!Ut chirix a'an, laj Pablo qui-el sa' xyânkeb.Cuanqueb ajcui' li que'xc'ul xch'ôl li quixye laj Pablo ut que'xpâb li Jesús. Sa' xyânkeb li que'pâban cuan laj Dionisio. A'an jun reheb li que'taklan sa' li tenamit. Ut quipâban ajcui' jun li ixk xDámaris xc'aba'. Ut cuanqueb ajcui' cuib oxib chic que'pâban.m$S Nak eb li cuanqueb xna'leb que'rabi li yô chixyebal chirix lix cuaclijiqueb li camenak chi yo'yo, cuan que'se'en re ut cuan ajcui' que'yehoc re: -Takaj takabi cui'chic li c'a'ru yôcat chixyebal sa' junak chic cutan, chanqueb.#!Li Dios ac xxakab jun li cutan re târakok âtin sa' xbêneb chixjunileb li cuanqueb sa' ruchich'och'. Ut quixxakab li ani târakok âtin sa' tîquilal. Quixc'ut chiku nak tz'akal yâl xban nak quixcuaclesi cui'chic chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak, chan laj Pablo.X")Li Dios inc'a' quixq'ue sa' xbêneb li tenamit lix mâqueb sa' eb li cutan nak inc'a' que'xtau ru lix yâlal. Abanan anakcuan naxjultica chiruheb chixjunileb li tenamit nak te'xyot' xch'ôl te'xjal xc'a'ux.C!Jo'can nak cui lâo ralal xc'ajol li Dios, inc'a' naru takac'oxla nak li Dios chanchan ta li oro, malaj li plata chi moco li pec li yîbanbil yal riq'uin xc'a'ux ut xna'lebeb li cuînk./ WA'an naq'uehoc kayu'am ut sa' xc'aba' a'an nak yo'yôco ut noco-ec'an. Jo' quixye jun laj bichanel sa' êyânk: -Relic chi yâl nak lâo ralal xc'ajol li Dios, chan..UQuixbânu chi jo'can re nak li junjûnk te'xsic' li Dios ut mâre te'xtau nak te'xsic'. Ut relic chi yâl moco ch'a'aj ta xtaubal cui te'xsic' chi anchaleb xch'ôl.hIRiq'uin jun chi cuînk quixyo'obtesi chixjunileb li cristian li cuanqueb sa' ruchich'och'. Ut a'an yal re jo' najtil te'cuânk li junjûnk sa' ruchich'och'. Ut a'an ajcui' quiq'uehoc re lix na'ajeb li junjûnk chi tenamit..UChi moco a' ta li cuînk naq'uehoc c'a'ak re ru re a'an. A'an ban naq'uehoc ke li kayu'am ut a'an naq'uehoc li kamusik'. A'an li naq'uehoc chixjunil li c'a'ru cuan.LUt a'an ajcui' li Dios, li quiyîban re li ruchich'och' ut chixjunil li c'a'ak re ru cuan. A'an laj êchal re li choxa ut li ruchich'och'. A'an inc'a' nacuan sa' junak cab yîbanbil xban cuînk.%Nak yôquin chi bêc sa' lê tenamit xebinq'ue retal li c'a'ru nequelok'oni ut xintau ajcui' jun li artal tz'îbanbil chiru "Re li Dios li Inc'a' Naubil Ru". Li Dios li nequelok'oni lâex chi inc'a' nequenau ru, a'an ajcui' li yôquin chixch'olobanquil xyâlal chêru.3_Ut laj Pablo quixakli chiruheb li cuanqueb sa' li na'ajej a'an, ut quixye reheb: -Ex cuînk aj Atenas, yôquin chixq'uebal retal nak nequepâb chixjunil li c'a'ak re ru.MSa' eb li cutan a'an chixjunileb laj Atenas ut eb li jalaneb xtenamit li cuanqueb aran, mâc'a' chic c'a'ak re ru neque'xc'oxla. Ca'aj chic rabinquil ut âtinac chirix li ac' na'leb neque'xbânu.W'Mâ jun sut kabiom li na'leb a'in. Takaj takanau c'a'ru xyâlal, chanqueb re.pYJo'can nak que'xc'am laj Pablo sa' li na'ajej li neque'xch'utub cui' ribeb li k'axal cuanqueb xna'leb. Areópago xc'aba' li na'ajej a'an. Ut que'xye re: -¿Ma târûk tâye ke c'a'ru xyâlal li ac' tijleb a'in li yôcat chixyebal?*MCuanqueb cuînk aj epicúreo ut eb aj estoico xc'aba'eb li neque'xc'oxla nak k'axal cuan xna'lebeb. Eb a'an que'oc chixcuech'inquil rix li c'a'ru yô chixyebal laj Pablo. Ut yôqueb chixyebal: -¿C'a'ru yô chixyebal li cuînk a'an li junes âtinac naxbânu? Ut cuan cui'chic yôqueb chi yehoc re: -Jo' li xchal anchal xyebal resil jalanil dios arin sa' katenamit, chanqueb. Que'xye chi jo'can xban nak laj Pablo yô chixch'olobanquil resil li colba-ib sa' xc'aba' li Jesucristo jo' ajcui' chirix lix cuaclijiqueb cui'chic li camenak chi yo'yo.Jo'can nak qui-oc chixch'olobanquil lix yâlal chi tz'akal chiruheb li tenamit sa' li cab li neque'xch'utub cui' ribeb laj judío jo'queb ajcui' li mâcua'eb aj judío li que'xlok'oni li Dios. Ut rajlal cutan quixch'olob lix yâlal chiruheb li cuanqueb sa' c'ayil.Y+Nak laj Pablo yô chiroybeninquileb laj Silas ut laj Timoteo sa' li tenamit Atenas, quixq'ue retal nak k'axal cui'chic nabaleb li yîbanbil Dios cuanqueb sa' li tenamit a'an. C'ajo' nak quiraho' sa' xch'ôl.J Eb li que'côeb chi canabânc re laj Pablo, que'xc'am toj sa' li tenamit Atenas. Nak que'suk'i Berea, laj Pablo quixtakla resil chirixeb nak laj Silas ut laj Timoteo te'xic Atenas chi junpât.!;A'ut eb laj pâbanel sa' junpât que'xtakla laj Pablo chire li palau re nak tâxic sa' jalan na'ajej. Aban laj Silas ut laj Timoteo toj que'cana Berea./W Que'rabi resil laj judío li cuanqueb Tesalónica nak laj Pablo yô chixjulticanquil li râtin li Dios aran Berea. Ut que'côeb aran chixpo'bal xch'ôleb li tenamit.$A Nabaleb laj judío que'pâban sa' xyânkeb a'an. Cuanqueb ajcui' ixk aj griego xnînkaleb ru que'pâban. Ut que'pâban ajcui' nabaleb li cuînk aj griego.s_ Eb li cuanqueb aran Berea k'axal k'uneb xch'ôl chiruheb li cuanqueb Tesalónica. Que'xc'ul chi sa sa' xch'ôleb li râtin li Dios li yô chixyebal laj Pablo. Ut rajlal cutan que'xtzol sa' li Santil Hu re rilbal ma jo'can tana naxye.iK Sa' ajcui' li k'ojyîn a'an eb laj pâbanel li cuanqueb aran que'risi laj Pablo ut laj Silas sa' li tenamit a'an ut que'xtaklaheb toj Berea. Nak que'cuulac aran, que'côeb sa' li cab li neque'xch'utub cui' ribeb laj judío.G  Eb li neque'taklan sa' li tenamit que'xye reheb laj Jasón ut li rochben nak tento te'xtoj riq'uin tumin li reliqueb. Ut nak ac xe'xc'ul li tumin, que'ach'abâc laj Jasón ut eb li rochben. Li q'uila tenamit jo'queb ajcui' li neque'taklan sa' li tenamit que'sach xch'ôleb chirabinquil li c'a'ru yôqueb chixyebal eb a'an.* MUt laj Jasón xc'uleb sa' rochoch. Yôqueb chixk'etbal lix chak'rab laj César li Acuabej. Yôqueb chixyebal nak cuan jun chic li rey, a'an li Jesús, chanqueb.X )Que'ril nak inc'a' que'xtau laj Pablo ut laj Silas. Que'xchap laj Jasón rochben cuib oxibeb laj pâbanel ut que'xc'am chiruheb li neque'taklan sa' li tenamit. Japjôqueb re chixyebal: -Eb li cuînk a'in, yôqueb chixpo'bal xch'ôleb li tenamit sa' chixjunil li ruchich'och' ut anakcuan xe'chal arin chixpo'bal xch'ôleb li katenamit. yUt eb laj judío li inc'a' que'pâban, c'ajo' nak que'josk'o' xban xcakaleb xch'ôl. Que'râtina jun ch'ûtal li cuînk inc'a' useb xna'leb li junes sa' be neque'cuan. Ut li jun ch'ûtal chi cuînk a'an que'oc chixchik'bal xjosk'ileb li tenamit. Xban nak yôqueb xjosk'il, que'oc sa' rochoch laj Jasón chixsic'baleb laj Pablo ut laj Silas re te'xc'ameb chiruheb li tenamit.RCuanqueb aj judío que'pâban ut que'cana chirochbeninquil laj Pablo ut laj Silas. Jo'can ajcui' que'xbânu nabaleb laj griego li neque'xlok'oni li Dios. Ut nabaleb li ixk li na'nôqueb ru que'pâban.wgYô chixch'olobanquil chiruheb nak li Cristo quixc'ul nabal li raylal jo' tenebanbil sa' xbên ut quicuacli cui'chic chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak. Quixye reheb: -Li Jesús li yôquin chixyebal êre, a'an li Cristo laj Colonel, chan.W'Laj Pablo qui-oc sa' li cab li neque'xch'utub cui' ribeb laj judío jo' c'aynak chixbânunquil. Oxib li hilobâl cutan quixnumsi aran ut yô chixch'olobanquil chiruheb lix yâlal li naxye sa' li Santil Hu.> wNak yôqueb chi xic laj Pablo ut laj Silas que'nume' Anfípolis ut Apolonia. Ut chirix a'an, que'cuulac Tesalónica bar cuan cui' jun li cab li neque'xch'utub cui' ribeb laj judío.'G(Nak que'el sa' tz'alam laj Pablo ut laj Silas, coxe'ocak sa' rochoch lix Lidia. Nak ac xe'ril ruheb laj pâbanel, que'xq'ue xcacuilal xch'ôleb ut que'côeb.|q'Nak que'cuulac, que'xk'unbesiheb ut que'xtz'âma chiruheb nak te'êlk sa' li tenamit.Nak que'el sa' tz'alam laj Pablo ut laj Silas, coxe'ocak sa' rochoch lix Lidia. Nak ac xe'ril ruheb laj pâbanel, que'xq'ue xcacuilal xch'ôleb ut que'côeb.)K&Ut eb li takl que'côeb chixyebal re laj rakol âtin li c'a'ru quixye laj Pablo. C'ajo' nak que'xucuac nak que'rabi nak laj Pablo ut laj Silas, a'aneb aj Roma.y%Laj Pablo quixye reheb: -Inc'a'. Xosaq'ue' chiruheb li tenamit chi mâji' que'xrak âtin sa' kabên. Xoe'xq'ue sa' tz'alam usta lâo aj Roma. Ut anakcuan, te'raj toe'risi chi mukmu. Inc'a' naru chi jo'can. Châlkeb ban a'an ut choe'risihak, chan.$Laj ilol tz'alam quixye reheb: -Eb laj rakol âtin xe'xtakla chak xyebal nak tex-ach'abâk. Jo'can nak ayukex chi mâc'a' êc'a'ux, chan.{o#Nak quisakêu, eb laj rakol âtin que'xtakla xyebal re laj ilol tz'alam nak tixcanabeb chi xic eb li cuînk a'an.*~M"Quixc'ameb laj Pablo ut laj Silas sa' rochoch ut quixq'ueheb xtzacaêmk. C'ajo' nak quisaho' sa' xch'ôl nak quixpâb li Dios rochbeneb li cuanqueb sa' rochoch.s}_!Ut sa' ajcui' li hônal a'an laj ilol tz'alam quirisiheb sa' tz'alam laj Pablo ut laj Silas. Quixch'aj ru lix toch'oleb xban nak que'saq'ue'. Ut ticto quicubsîc xha' laj ilol tz'alam rochbeneb chixjunileb li cuanqueb sa' li rochoch.~|u Ut quixch'olob xyâlal li râtin li Kâcua' chiru a'an jo' ajcui' chiruheb li jo' q'uial li cuanqueb sa' li rochoch.{Eb a'an que'xye: -Pâb li Kâcua' Jesucristo. Tatcolek' lâat jo'queb ajcui' li cuanqueb sa' lâ cuochoch, chan laj Pablo.~zuLaj ilol tz'alam quirisiheb xjuneseb laj Pablo ut laj Silas ut quixye reheb: -¿C'a'ru us tinbânu re nak tincolek'?y1Ut laj ilol tz'alam quixpatz' lix xam ut qui-oc chi sa' li tz'alam chirilbal. Nasicsot xban xxiu nak quixcut rib chi rokeb laj Pablo ut laj Silas.exCUt laj Pablo quixjap re chi cau ut quixye: -Mâcamsi âcuib. Chikajunilo cuanco arin, chan.Aw{Ut nak qui-aj ru laj ilol tz'alam, quiril nak teto lix puertil li tz'alam. Quixchap lix ch'îch' ut oc raj re chixcamsinquil rib. Sa' xch'ôl a'an nak xe'êlelic chixjunileb li prêx.2v]Mâc'a' sa' xch'ôleb nak quichal jun nimla hîc. Qui-ec'asîc chi cau li tz'alam, ut quilaje'teli lix puertil. Ut quilaje'hite' li cadena li bac'bôqueb cui' li prêx..uUTuktu chic k'ojyîn nak laj Pablo ut laj Silas yôqueb chi tijoc ut yôqueb chi bichânc re xlok'oninquil li Dios. Ut eb li cuanqueb chi prêxil yôqueb chi abînc.tUt nak quiyehe' chi jo'can, que'c'ame' ut que'q'uehe' sa' tz'alam sa' jun li na'ajej li cuan toj chi sa' ut que'nat'e' li rok sa' che'.6seNak ac xe'tacuasîc chi us, que'q'uehe' sa' tz'alam. Ut eb laj rakol âtin que'xye reheb laj ilol tz'alam nak te'ril chi us laj Pablo ut laj Silas re nak inc'a' te'êlelik.r-Ut que'xtûb rib li tenamit chixjitbaleb. Eb laj rakol âtin que'xk'ichi li rak'eb laj Pablo ut laj Silas ut que'xtakla xsac'baleb riq'uin che'.q1Yôqueb chixc'utbal jalan na'leb sa' li katenamit. Lâo inc'a' naru nakac'ul chi moco naru takabânu li neque'xye xban nak lâo aj Roma, chanqueb.pNak que'xxakab chiru laj rakol âtin, que'xye: -Eb li cuînk a'in, a'aneb aj judío ut yôqueb chikach'i'ch'i'inquil sa' li katenamit.0oYNak que'xq'ue retal lix patrón li xka'al nak inc'a' chic târûk tixsic' xtumineb, que'xchap laj Pablo ut laj Silas ut que'xc'am sa' pôpol chiruheb laj rakol âtin./nWNabal cutan quixbânu chi jo'can. Nak ac xtitz' chirabinquil, laj Pablo quixxakab rib, ut quiril li xka'al, ut quixye re li mâus aj musik'ej: -Sa' xc'aba' li Kâcua' Jesucristo, tinye âcue: Elen riq'uin li xka'al a'in, chan. Ut sa' ajcui' li hônal a'an, li mâus aj musik'ej qui-el riq'uin.7mgLi xka'al a'an yô chikatâkenquil. Japjo re chixyebal: -Eb li cuînk a'in a'an xmôseb li nimajcual Dios. Yôqueb chixch'olobanquil chiku chanru nak târûk tocolek', chan.7lgSa' jun li cutan yôco chi xic chi tijoc nak kac'ul jun li xka'al aj k'e. Cuan mâus aj musik'ej riq'uin. A'an jun môs ut naxsic' nabal xtumin lix patrón riq'uin k'ehînc.nkUQuixc'ul li cubi ha' rochbeneb chixjunileb li cuanqueb sa' rochoch, ut quixye ke: -Cui nequepâb nak lâin xinpâb li Kâcua' chi anchal inch'ôl, naru nequexcana chi hilânc sa' li cuochoch, chan ke. Ut quirelaji ku chi canâc.NjJun reheb li ixk a'an xLidia xc'aba'. Tiatira xtenamit. A'an nac'ayin châbil t'icr. Naxpâb li Dios ut yô chi abînc xban nak li Dios quixc'ut chiru nak tixq'ue retal li yô chixyebal laj Pablo.Qi Ut sa' li hilobâl cutan côo chire li tenamit cuan cui' jun li nima' sa' li na'ajej li neque'tijoc cui' eb laj judío. Coc'ojla ut co-oc chixyebal resil li colba-ib reheb li ixk li que'ch'utla aran.h Chirix a'an côo Macedonia sa' li nimla tenamit Filipos. Li tenamit a'an cuan xcuênt Roma. Cocuan cuib oxib cutan sa' li tenamit a'an.fgE Co-el aran Troas ut tîc côo chiru ha' toj Samotracia. Ut cuulajak chic cocuulac Neápolis.Wf' Ut nak ac xc'ute' li visión chiru laj Pablo, sa' junpât quikacauresi kib lâo chi xic Macedonia. Kanau chi tz'akal nak li Dios yô chi taklânc ke aran chixyebal resil li colba-ib reheb li cuanqueb aran.}es Nak cuanqueb aran sa' jun li k'ojyîn quic'ute' jun li visión chiru laj Pablo. Jun li cuînk aj Macedonia xakxo chiru nak quiril. Yô chixtz'âmanquil chiru ut quixye re: -Châlkat sa' katenamit Macedonia ut choâtenk'a, chu'ux re nak quiril.7diJo'can nak yal que'nume' Misia ut côeb Troas.uccNak que'cuulac Misia, que'raj raj xic Bitinia. Abanan li Santil Musik'ej inc'a' quixcanabeb re te'xic aran.Ab{Li Santil Musik'ej quixc'ut chiruheb nak inc'a' te'xic chixch'olobanquil resil li colba-ib sa' li na'ajej Asia. Jo'can nak que'côeb Frigia ut que'nume' ajcui' sa' li na'ajej Galacia.iaKJo'ca'in nak yôqueb chi q'uîc laj pâbanel sa' xpâbâleb. Ut rajlal cutan yôqueb chi tâmc.Z`-Ut nak yôqueb chi numec' sa' li junjûnk chi tenamit, yôqueb chixyebal reheb laj pâbanel nak tento te'xbânu li c'a'ru que'xc'ûb ru eb li apóstol jo'queb ajcui' laj c'amol be li cuanqueb aran Jerusalén._Laj Pablo quiraj xc'ambal laj Timoteo chirix. Jo'can nak quixbânu li circuncisión re. Inc'a' quiraj nak te'ch'inânk xch'ôleb laj judío li cuanqueb sa' eb li na'ajej aran xban nak chixjunileb que'xnau nak lix yucua' laj Timoteo mâcua' aj judío.\^1Châbil neque'xye chirix laj Timoteo eb laj pâbanel li cuanqueb Listra ut Iconio.M] Laj Pablo quicuulac sa' eb li tenamit Derbe ut Listra. Ut aran quixtau jun aj pâbanel aj Timoteo xc'aba'. Lix na', a'an jun aj pâbanel aj judío ut lix yucua', a'an aj griego. Mâcua' aj judío.\)Quilaje'xbeni li na'ajej Siria ut Cilicia. Que'xch'olob xyâlal chiruheb laj pâbanel ut que'cacuu xch'ôleb sa' xpâbâleb.1[[(Laj Pablo quixsic' ru laj Silas re tixc'am chirix. Eb laj pâbanel li cuanqueb aran Antioquía que'xk'axtesiheb laj Pablo ut laj Silas sa' ruk' li Kâcua' nak que'el aran.Quilaje'xbeni li na'ajej Siria ut Cilicia. Que'xch'olob xyâlal chiruheb laj pâbanel ut que'cacuu xch'ôleb sa' xpâbâleb.Z%'Que'xcuech'i ribeb laj Pablo ut laj Bernabé ut que'xcanab ribeb. Laj Bernabé cô aran Chipre chiru ha' ut quixc'am laj Juan Marcos chirix..YU&Abanan inc'a' quixc'ul xch'ôl laj Pablo xban nak junxil laj Juan Marcos quixjach rib riq'uineb aran Panfilia ut inc'a' chic cô chirixeb chixbânunquil li c'anjel.^X5%Ut laj Bernabé quiraj raj xc'ambal chirixeb laj Juan li neque'xye ajcui' Marcos re.SW$Mokon chic laj Pablo quixye re laj Bernabé: -Toxic cui'chic sa' eb li tenamit conume' cui' chak chixyebal râtin li Dios re takil chanru cuanqueb laj pâbanel li cuanqueb sa' eb li na'ajej a'an, chan.MV#Laj Pablo ut laj Bernabé que'cana ajcui' aran Antioquía. Yôqueb chixc'utbal li râtin li Dios ut yôqueb chixch'olobanquil xyâlal li colba-ib. Ut cuanqueb ajcui' nabaleb li que'tenk'an reheb.1U]"Abanan laj Silas toj quiraj canâc aran.JT !Najt que'cana sa' xyânkeb. Mokon chic que'chak'rabîc re nak te'suk'îk cui'chic Jerusalén riq'uineb laj pâbanel li que'taklan reheb Antioquía. Ut que'xtz'âma rusilal li Dios sa' xbêneb.qS[ Laj Judas ut laj Silas q'uebileb xmâtan chixch'olobanquil xyâlal li râtin li Dios. Que'xch'olob xyâlal chiruheb li ch'utch'ûqueb aran ut que'xq'ue xcacuilal xch'ôleb ut que'xc'ojob xch'ôleb riq'uin li âtin li que'xye reheb.R!Nak que'ril xsa' li hu, c'ajo' nak que'saho' sa' xch'ôleb laj pâbanel ut que'c'ojla xch'ôleb riq'uin li c'a'ru quitaklâc xyebal reheb.Q Eb li cuînk li que'taklâc côeb Antioquía. Que'xch'utub chixjunileb laj pâbanel ut que'xk'axtesi reheb li hu li que'xc'am.P'Inc'a' têtzaca li tzacaêmk mayejanbil chiru li yîbanbil dios chi moco têtzaca li quic' chi moco têtzaca xtibel li yatz'bil xul. Ut inc'a' têmux êrib riq'uin co'bêtac yumbêtac. Cui têcol êrib chiru chixjunil a'in, us têbânu. Cherilak êrib, chan laj Jacobo.1O[Xc'ul xch'ôl li Santil Musik'ej jo' ajcui' lâo nak inc'a' texkapuersi chixbânunquil chixjunil li naxye sa' li chak'rab. Ca'aj cui' eb li na'leb a'in tento têbânu. N Ut xkasic' ruheb laj Judas ut laj Silas ut xkataklaheb êriq'uin re nak te'xch'olob chêru li c'a'ru xkatz'îba sa' li hu a'in.aM;Eb li kahermân a'in ac xe'xk'axtesi ribeb chi câmc sa' xc'aba' li Kâcua' Jesucristo.L)Jo'can nak xkach'utub kib ut xkac'ûb ru nak takasic' ruheb li ani takatakla êriq'uin chirixeb laj Bernabé ut laj Pablo, li rarôqueb kaban.JK Xkabi resil nak cuanqueb li xe'el arin sa' kayânk ut xe'côeb aran sa' lê tenamit chêch'i'ch'i'inquil ut chixpo'bal êch'ôl riq'uin li c'a'ru neque'xye. Abanan moco lâo ta xotaklan reheb.\J1Que'xtz'îba jun li hu ut que'xtakla chirixeb laj Judas ut laj Silas. Jo'ca'in naxye sa' li hu que'xtakla: Ex hermân, li mâcua'ex aj judío, lâo li apóstol, ut eb laj c'amol be jo'queb ajcui' chixjunileb laj pâbanel nakatakla xsahil êch'ôl lâex li cuanquex sa' eb li tenamit Antioquía, Siria ut Cilicia. Sahak taxak sa' êch'ôl.-ISEb li apóstol, ut eb laj c'amol be rochbeneb chixjunileb laj pâbanel que'xsic' ruheb li te'xtakla Antioquía chirixeb laj Pablo ut laj Bernabé. Ut que'xsiq'ueb ru laj Silas ut laj Judas, aj Barsabás neque'xye ajcui' re. Eb li cuînk a'in q'uebileb xcuanquil xbaneb li rech aj pâbanelil.dHAJo'ca'in ajcui' naxye li chak'rab li quiq'uehe' re laj Moisés xban li Dios. Ut chalen chak najter cuan li ani najultican re sa' eb li cab li neque'xch'utub cui' ribeb laj judío rajlal hilobâl cutan, chan laj Jacobo. GLi tento takabânu, a'an tz'îbac riq'uineb ut xyebal reheb nak inc'a' te'xmux rib riq'uin xtzacanquil li tzacaêmk mayejanbil chiruheb li yîbanbil dios. Inc'a' te'co'bêtak te'yumbêtak. Ut inc'a' te'xtiu xtibel li yatz'bil xul chi moco te'xtzaca li quic'.F3Jo'can nak lâin ninye nak inc'a' takapuersi ruheb chixbânunquil li naxye li chak'rab li mâcua'eb aj judío li yôqueb chixpâbanquil li Kâcua'.eECUt li Kâcua' Dios li quiyehoc chak re a'in, a'an ajcui' li tâbânûnk re. (Amós 9:11-12) Dre nak tine'xpâb li mâcua'eb aj judío. Tine'xpâb chixjunileb li sic'bileb ru inban chok' cualal inc'ajol, chan li Kâcua' Dios.bC=Ut chirix a'in lâin tinchâlk ut tincuaclesi cui'chic lix tenamit laj David, li t'anenak anakcuan. Tinyîb cui'chic li tz'ac li sutsu cui' ut tinyîb cui'chic li juq'uinbil. Tinq'ueheb cui'chic xcuanquil laj Israel,^B5Ut a'an ajcui' li que'xtz'îba chak retalil li profeta junxil li naxye chi jo'ca'in: A9Laj Simón Pedro ac xye êre chanru nak li Dios quixtiquib rosobtesinquileb li mâcua'eb aj judío. Quixsiq'ueb ru sa' xyânkeb li ani te'pâbânk re.t@a Nak que'rake' chi âtinac, laj Jacobo quichak'oc ut quixye: -Ex inhermân, abihomak li oc cue xyebal êre.? Que'xcanab âtinac chixjunileb li ch'utch'ûqueb aran ut que'oc chirabinquil nak laj Pablo ut laj Bernabé yôqueb chixserak'inquil chanru nak li Dios quixtenk'aheb chixbânunquil li milagro ut li sachba ch'ôlej sa' xyânkeb li mâcua'eb aj judío.h>I Yal xban rusilal li Kâcua' Jesús nak xopâban ut xocole' jo' eb ajcui' a'an, chan laj Pedro.= Anakcuan ut ¿c'a'ut nak yôquex chixyalbal rix li Dios riq'uin xq'uebal li îk a'in sa' xbêneb laj pâbanel li mâcua'eb aj judío? ¿C'a'ut nak têpuersiheb chixbânunquil li naxye li chak'rab li inc'a' xoru chixbânunquil lâo chi moco eb li kaxe'tônil yucua'? d~~i}||{Mzyyx/wvvguuJtssvrqqppoYonnOmvll2kkjiii(hgfffe6dccIbWaaT``_&^{]]\\[CZZYAXXlW#VUUTT3SS3RQPPJONLKJIAHGG'FEDDCBA@3?7>><T7WH@v.q5 !Pxd Jo'can nak ninq'ue inch'ôl chixbânunquil li us re nak mâc'a'ak inmâc chiru li Dios chi moco chiruheb li cuas cuîtz'in._ 7Lâin cau inch'ôl chixpâbanquil li Dios jo' neque'xbânu li yôqueb chi jitoc cue. Lâin ninpâb ajcui' nak te'cuaclîk cui'chic chi yo'yo li camenak, jo' li tîqueb xch'ôl jo' ajcui' li inc'a' tîqueb xch'ôl.Lâin tinye xyâlal âcue. Ninlok'oni li Dios li que'xlok'oni chak li kaxe'tônil yucua'. Ninpâb li evangelio li neque'xye nak moco yâl ta. Ninpâb chixjunil li tz'îbanbil sa' li chak'rab li quiq'uehe' re laj Moisés, jo' ajcui' li que'xtz'îba li profetas. Ut eb laj jitol cue inc'a' naru neque'xye nak yâl li c'a'ru yôqueb chixyebal xban nak mâc'a' junak retalil naru naxc'ut nak yâl.S Lâin inc'a' yôquin chixyo'obanquil ra xîc' sa' xyânkeb li tenamit. Mâ ani nintacchi'i, chi moco sa' li templo, chi moco sa' li cab li neque'xch'utub cui' ribeb laj judío, chi moco sa' li tenamit.s_ Lâat naru tattz'ilok âtin chirix li tinye. Cablaju cutan anakcuan inc'ulunic chi tijoc aran Jerusalén.pY Ut li acuabej quixbok laj Pablo ut quixye re nak tââtinak. Ut laj Pablo quixye: -Lâin ninnau nak nabal chihab âcuoquic chok' aj rakol âtin sa' li tenamit a'in. Jo'can nak chi mâc'a' inc'a'ux tinye li c'a'ru tincol cui' cuib.a; Ut eb laj judío li que'cuulac rochben, que'xye nak yâl li yô chixyebal laj Tértulo.7A'an quixye nak laj jitol re tento te'châlk âcuiq'uin. Târûk ajcui' tâpatz' re a'an re tânau chi tz'akal li c'a'ru yôco chixjitbal cui', chan.V%Abanan laj Lisias li coronel qui-oquen chirix ut sa' josk'il quixmak' chiku.wQuiraj raj xmuxbal ru li katemplo. Jo'can nak xkachap, ut quikaj raj xrakbal âtin sa' xbên jo' naxye li kachak'rab.Z-Lâo xkaq'ue retal nak li cuînk a'in k'axal yibru xna'leb. Naxtiquib ra xîc' sa' xyânkeb chixjunileb laj judío sa' chixjunil li ruchich'och'. Ut a'an najolomin re li jun ch'ûtal aj Nazareno neque'xye re.~Nintz'âma châcuu nak tâbânu usilal ke. Tâcuabi taxak li oc ke chixtz'âmanquil châcuu. Junpât ajcui' tatkach'i'ch'i'i.~}uRiq'uin a'in nasaho' kach'ôl chikajunilo yalak bar sa' li na'ajej a'in. Ut nakabantioxi châcuu, at acuabej Félix. | Nak quic'ame' laj Pablo, laj Tértulo qui-oc chixjitbal laj Pablo chiru laj Félix li acuabej ut quixye: -Kâcua' Félix, sa' âc'aba' lâat cuanco sa' tuktûquil usilal. Xban nak châbil nacattaklan sa' kabên, jo'can nak yôco chi usâc sa' li katenamit. { Nak ac xnume' chic ôb cutan, quicuulac Cesarea laj Ananías li xyucua'il aj tij. Cuanqueb rochben cuib oxib li neque'c'amoc be sa' xyânkeb laj judío, ut cuan jun naâtinac chirixeb, aj Tértulo xc'aba'. Que'cuulac riq'uin li acuabej chixjitbal laj Pablo.Oz#-Châlkeb cuan laj jitol âcue, tojo'nak takabi c'a'ru âmâc, chan re. Ut quixtakla laj Pablo sa' rochoch laj Herodes. Aran que'xtz'ap sa' jun li na'ajej ut que'xc'ac'ale re nak inc'a' tâêlelik.Dy"Ut li acuabej nak quiril xsa' li hu, quixpatz' re laj Pablo bar xtenamit. Nak quirabi nak a'an aj Cilicia, quixye re:-Châlkeb cuan laj jitol âcue, tojo'nak takabi c'a'ru âmâc, chan re. Ut quixtakla laj Pablo sa' rochoch laj Herodes. Aran que'xtz'ap sa' jun li na'ajej ut que'xc'ac'ale re nak inc'a' tâêlelik.gxG!Nak que'cuulac Cesarea, que'xk'axtesi li hu re li acuabej, ut que'xk'axtesi ajcui' laj Pablo.Aw{ Ut sa' li cutan jun chic eb li soldado li que'côeb chi rok que'suk'i cui'chic sa' li cuartel. Ut eb li cuanqueb chirix cacuây que'côeb riq'uin li acuabej chixcanabanquil laj Pablo.rv]Eb li soldado que'xc'am laj Pablo jo' quiyehe' reheb. Que'xc'am chi k'ek toj sa' li tenamit Antípatris.u)Ut xcuabi ajcui' resil nak eb laj judío que'xc'ûb ru chanru nak te'xcamsi. Jo'can nak quintakla chi junpât âcuiq'uin. Xinye ajcui' reheb li yôqueb chi jitoc chirix nak te'xye âcue c'a'ru xmâc. Chacuil âcuib, chan re li acuabej sa' li hu li quixtakla laj Claudio.t/Lâin quiq'ue retal nak yôqueb chixjitbal yal xban lix chak'rabeb a'an. Ninnau nak mâc'a' xmâc re te'xcamsi, chi moco re te'xq'ue sa' tz'alam. sUt quicuaj raj xnaubal c'a'ru xmâc nak yôqueb chixchapbal. Jo'can nak quinc'am chiruheb li neque'taklan sa' xyânkeb laj judío.grGLi cuînk a'in li yôquin chixtaklanquil âcuiq'uin quichape' xbaneb laj judío. Oqueb raj re chixcamsinquil nak quebintau ut quinmak' chiruheb lâin cuochbeneb li soldado xban nak quinq'ue retal nak a'an tz'akal aj Roma.pqYLâin laj Claudio Lisias. Nintakla xsahil âch'ôl, at acuabej Félix. Lâat li k'axal nim âcuanquil.SpUt quixtz'îba ajcui' jun li hu re tixtakla chirixeb. Naxye chi jo'ca'in: o9Ut quixye ajcui' nak te'xcauresi li cacuây li tâxic cui' laj Pablo. Te'ril chi us re nak mâc'a' tixc'ul nak te'xc'am riq'uin laj Félix li acuabej.rn]Li coronel quixtakla xc'ambal cuib li capitán ut quixye reheb nak te'xcauresi cuib ciento chi soldado, ut lajêb xcâc'âl li te'xic chirix cacuây ut cuib ciento li cuanqueb xlâns re te'xic toj Cesarea sa' belêb ôr re k'ojyîn.jmMUt li coronel quixchak'rabi li al ut quixye re nak mâ ani aj e tixye li c'a'ru quixye resil re.+lOMâbânu c'a'ru te'xye xban nak numenak ca'c'âl chi cuînk te'ramok re sa' be re xcamsinquil. Eb a'an que'xc'ûb rib. Que'xbânu li juramento ut que'xye nak inc'a' te'cua'ak chi moco te'uc'ak cui inc'a' te'xcamsi laj Pablo. Anakcuan yôqueb chiroybeninquil c'a'ru tâye lâat, chan li al.k#Ut li al quixye: -Eb laj judío xe'xc'ûb ribeb re xtz'âmanquil châcuu nak tâtakla cuulaj laj Pablo re tâxic chiruheb li neque'taklan sa' li templo. Xe'xye nak toj cuan c'a' re ru te'raj te'xtau xyâlal chirix. A'an moco yâl ta. Raylal ban te'raj xbânunquil re.rj]Ut li coronel quixchap chi ruk'. Quixc'am xjunes ut quixpatz' re: -¿C'a'ru tâcuaj xyebal cue? chan re.QuUt li coronel quixtaklaheb li soldado re te'xc'am sa' cuartel laj Pablo. Quixye reheb nak te'xsac' re nak tixye xyâlal c'a'ut nak japjôqueb reheb li tenamit chixyebal chi jo'can.yPkYôqueb chixjapbal reheb ut yôqueb chixk'ichbal li rak' ut yôqueb chixcutbal li poks sa' ik' xban xjosk'ileb.yOkUt nak li tenamit que'rabi nak tâxic riq'uineb li mâcua'eb aj judío, c'ajo' nak que'po'. Inc'a' chic que'xcuy rabinquil xban nak yô xjosk'ileb. Ut japjôqueb reheb chixyebal: -Camsihomak li cuînk a'in. Inc'a' us nak yo'yôk, chanqueb. NUt li Kâcua' quixye cue, "Ayu xban nak lâin tatintakla chi najt sa' xyânkeb li mâcua'eb aj judío," chan cue, chan laj Pablo.fMENak que'xcamsi laj Esteban li quich'oloban lix yâlal châcuix, lâin cuanquin ajcui' aran. Yôquin chirilbal ut quisaho' inch'ôl riq'uin lix camic. Ut lâin ajcui' quin-iloc re li rak'eb li que'camsin re," chanquin re.XL)Lâin quinye re, "At Kâcua', chixjunileb neque'xnau nak lâin côin sa' li junjûnk chi cab li neque'xch'utub cui' ribeb laj judío chixchapbaleb laj pâbanel re nak te'q'uehek' sa' tz'alam ut te'saq'uek'.LKUt quicuil li Kâcua' nak quixye cue, "Sêba âcuib. Elen chi junpât arin Jerusalén xban nak arin Jerusalén inc'a' te'raj rabinquil lix yâlal li tâch'olob chiruheb chicuix lâin," chan cue.JChirix chic a'an, quinsuk'i cui'chic Jerusalén. Nak yôquin chi tijoc sa' li templo, quic'utbesîc chicuu jun li visión.I ¿C'a'ut nak nacabay âcuib? Cuaclin. Li Dios tixcuy tixsach lâ mâc nak tâyâba lix c'aba'. Ut c'ul li cubi ha'," chan cue.NHLâat tâye reheb chixjunileb li c'a'ru xacuabi ut li c'a'ru xacuil.tGaUt quixye cui'chic cue, "Li Dios li que'xlok'oni chak li kaxe'tônil yucua', a'an quisic'oc chak âcuu re nak tânau ut tâbânu li c'a'ru naraj a'an. A'an naraj nak tâcuil ru li jun li Tîc Xch'ôl ut tâcuabi li c'a'ru tixye âcue.RF Nak quicuulac cuanquin cui', quixakli chinc'atk ut quixye cue, "At hermano Saulo, chat-ilok cui'chic," chan cue. Ut sa' ajcui' li hônal a'an qui-iloc cui'chic li xnak' cuu ut quicuil ru laj Ananías.OE Jun li cuînk aj Ananías xc'aba' quicuulac chicuilbal. Naxbânu jo' naxye li chak'rab li quiq'uehe' re laj Moisés. Châbil neque'xye chirix li cuînk a'an chixjunileb laj judío li cuanqueb aran.D/ Ut lâin inc'a' chic nin-iloc xban nak k'axal nalemtz'un li chanchan xam. Ch'ilonbilin aj chic xbaneb li cuanqueb cuochben nak côin toj Damasco.CC Quinpatz' re, "Kâcua', ¿c'a'ru tâcuaj tinbânu?" Ut li Kâcua' quixye cue, "Cuaclin. Ayu Damasco ut aran tâyehek' âcue chixjunil li c'a'ru tenebanbil sa' âbên re tâbânu," chan. B Li cuanqueb cuochben que'ril chi tz'akal li chanchan xam ut c'ajo' nak que'xucuac. Abanan inc'a' que'rabi li âtin li quiyehe' cue.%ACLâin quinchak'oc ut quinye, "¿Anihat lâat, Kâcua'?" chanquin. Ut a'an quixye cue, "Lâin li Jesús laj Nazaret li yôcat chixrahobtesinquil," chan cue.@Quint'ane' chi ch'och' ut quicuabi jun xyâb cux quixye cue, "At Saulo, at Saulo, ¿c'a'ut nak yôcat chinrahobtesinquil?" chan cue.%?CAbanan nak ac cuulac cue Damasco, ca'ch'in na chic mâ cua'leb, mâc'a' sa' inch'ôl nak quinixsut jun li chanchan xam k'axal saken quichal chak sa' choxa.6>eLi xbênil aj tij, jo' ajcui' eb li neque'taklan sa' xyânkeb laj judío, neque'xnau nak tz'akal yâl li yôquin chixyebal. Eb a'an que'xq'ue jun li hu cue retalil nak que'xq'ue inlesêns chixchapbaleb laj pâbanel li cuanqueb Damasco, ut tinc'ameb chak chi prêxil arin Jerusalén re te'rahobtesîk. =9Xic' neque'cuil li neque'pâban re li aq'uil na'leb a'in toj retal quinq'ueheb chi camsîc. Quinchapeb ut quinq'ueheb sa' tz'alam, jo' cuînk jo' ixk.<3-Relic chi yâl nak lâin aj judío. Yo'lajenakin Tarso xcuênt Cilicia. Ut arin quinq'ui Jerusalén. Quintzol cuib riq'uin laj Gamaliel chirix li chak'rab li quiq'uehe' chak reheb li kaxe'tônil yucua'. Chi anchal inch'ôl ninq'ue xlok'al li Dios jo' yôquex lâex anakcuan.;Que'rabi nak yô chirâtinanquileb sa' râtinobâleb. Que'xcanab chokînc ut que'rabi li c'a'ru quixye. Ut laj Pablo qui-oc chi âtinac.: Ex cuas cuîtz'in, ut lâex li nequexc'amoc be sa' xyânkeb laj judío. Abihomak li tinye êre anakcuan re xcolbal cuib, chan.w9g(Ut nak quiq'uehe' xlesêns chi âtinac xban li coronel, laj Pablo quixakli sa' li gradas. Quixtaksi li ruk' re nak te'xcanab chokînc. Ut nak que'xcanab chokînc, laj Pablo qui-oc chi âtinac sa' râtinobâleb laj judío ut quixye reheb:G8'Quichak'oc laj Pablo ut quixye: -Inc'a'. Lâin aj judío. Yo'lajenakin sa' li tenamit Tarso li cuan xcuênt Cilicia. Na'no ru lin tenamit. Tintz'âma châcuu nak tinâcanab chirâtinanquileb li tenamit, chan.Ut nak quiq'uehe' xlesêns chi âtinac xban li coronel, laj Pablo quixakli sa' li gradas. Quixtaksi li ruk' re nak te'xcanab chokînc. Ut nak que'xcanab chokînc, laj Pablo qui-oc chi âtinac sa' râtinobâleb laj judío ut quixye reheb:I7 &¿Ma mâcua' lâat li cuînk laj Egipto li quitiquiban jun ch'a'ajquilal inc'a' mas najter? ¿Ma mâcua' lâat catc'amoc reheb li câhib mil chi cuînk aj camsinel sa' li chaki ch'och'? chan.B6}%Nak ac oqueb re chirocsinquil sa' li cuartel laj Pablo, quixye re li coronel: -¿Ma târûk tatcuâtina junpâtak?- Ut li coronel quixye: -Nacanau pe' âtinac sa' li âtinobâl griego.x5i$Li q'uila tenamit yôqueb chi xic chirixeb ut japjôqueb re chixyebal: -¡Camsihomak li cuînk a'an! chanqueb.%4C#Nak que'cuulac cuan cui' li gradas, pakpo nak quic'ame' xbaneb li soldado xban nak li tenamit yôqueb xjosk'il sa' xbên ut inc'a' neque'xcanab chi numec'.V3%"Ut li tenamit jalan jalânk yôqueb chixyebal ut inc'a' nach'ola ru li c'a'ru yôqueb chixyebal. Li coronel quiril nak inc'a' quixtau c'a'ru tz'akal xmâc. Quixtakla xcanabanquil laj Pablo sa' li cuartel.~2u!Ut li coronel quixchap laj Pablo. Quixtakla xbac'bal riq'uin cuib chi cadena. Ut quixpatz' ani a'an ut c'a'ru xmâc. 1 Ut li coronel quixc'ameb nabal li soldado chirix jo' ajcui' li cuanqueb xcuanquil sa' xbêneb li soldado, ut côeb sa' ânil bar ch'utch'ûqueb cui' li tenamit. Nak li tenamit que'ril li coronel rochbeneb chak li soldado, que'xcanab xtacuasinquil laj Pablo.0)Oqueb raj re chixcamsinquil nak quiyehe' chak re li coronel nak chixjunil li tenamit Jerusalén yôqueb chixmululinquil ribeb xbaneb xjosk'il.H/ Jo'can nak k'axal cui'chic quichal xjosk'ileb li tenamit. Japjôqueb re nak que'xchap laj Pablo ut quelonbil que'xbânu re, nak que'risi sa' li templo. Ut que'xtz'ap li oquebâl chi junpât.+.OQue'xye a'an xban nak que'ril ru laj Trófimo aj Efeso chirochbeninquil sa' li tenamit. Sa' xch'ôleb a'an nak laj Pablo qui-ocsin re laj Trófimo sa' li templo.g-GJapjôqueb re chixyebal: -Ex aj Israel, choêtenk'a. A'an a'in li cuînk li napo'oc xna'lebeb li tenamit yalak bar chixtz'ektânanquil li katenamit, jo' ajcui' li chak'rab li quixq'ue ke laj Moisés. Ut naxtz'ektâna li templo a'in. Jo' cui' anchal xrocsiheb li mâcua'eb aj judío sa' li templo ut riq'uin a'an, xmux ru li Santil Na'ajej, chanqueb.O,Nak ac numec' re li cuukub cutan, cuanqueb laj judío que'chal chak Asia. Nak que'ril laj Pablo sa' li templo, que'josk'o' ut que'xtiquib jun li ch'a'ajquilal sa' li tenamit ut que'xchap laj Pablo.+Cuulajak chic laj Pablo quixc'ameb li câhib chi cuînk chirix. Ut quixch'ajobresi rib rochbeneb nak qui-oc sa' li templo chixyebal reheb c'a'ru cutanquil te'xq'ue lix mayej li junjûnk re nak tâtz'aklok ru li xch'ajobresinquil ribeb li que'xbânu. *Ac xotz'îbac riq'uineb li que'pâban sa' xyânkeb li mâcua'eb aj judío. Ac xkatakla xyebal reheb nak inc'a' tento te'xbânu li circuncisión. Li c'a'ru tento te'xbânu, a'an a'in: inc'a' naru te'xtzaca li tzacaêmk mayejanbil chiruheb li yîbanbil dios, chi moco te'xtzaca li quic', chi moco te'xtiu xtibel li yatz'bil xul. Ut inc'a' te'co'bêtak te'yumbêtak, chanqueb re laj Pablo.)C'ameb li cuînk a'in châcuix. Âcuochbenakeb nak tâbânu li c'a'ru tento xbânunquil xban nak ac xe'rake' xbânunquil li c'a'ru que'xyechi'i chiru li Dios. Tâch'ajobresi âcuib lâat ut tâq'ue chi besec' li rismaleb ut tâtoj lix besbaleb. Chi jo'can te'xq'ue retal nak moco yâl ta li yôqueb chixyebal châcuix. Bânu chi jo'can re nak te'xnau nak inc'a' yôcat chixk'etbal li chak'rab.(Bânu li c'a'ru yôco chixyebal âcue. Cuanqueb câhib chi cuînk sa' kayânk te'rakek' xbânunquil li c'a'ru que'xyechi'i chiru li Dios.L'¿C'a'ru takabânu? Anakcuan te'rabi resil nak lâat cuancat arin.z&mAc xe'rabi resil nak lâat yôcat chixc'utbal chiruheb laj judío, li cuanqueb sa' xyânkeb li mâcua'eb aj judío, nak inc'a' te'xbânu li circuncisión reheb li ralal xc'ajol, chi moco te'xbânu li c'a'ru c'aynakeb xbânunquil laj judío.a%;Nak que'rabi a'in que'xbantioxi chiru li Dios. Ut que'xye re laj Pablo: -Lâat nacacuil, at hermân, jarub mil eb laj judío ac xe'pâban. Ut chixjunileb a'an neque'xq'ue xch'ôl chixbânunquil li naxye li chak'rab./$WUt nak ac xq'ueheb xsahil xch'ôl, laj Pablo quixserak'i reheb chixjunil li quixbânu li Dios sa' xyânkeb li mâcua'eb aj judío nak yô chi c'anjelac sa' xyânkeb.$#AJo' cuulajak chic laj Pablo cô chirilbal laj Jacobo ut lâo côo chirix. Ac ch'utch'ûqueb aran chixjunileb li neque'c'amoc be sa' xyânkeb laj pâbanel.S"Nak cocuulac Jerusalén, eb laj pâbanel coe'xc'ul chi saheb sa' xch'ôl.!'Cuanqueb aj pâbanel aj Cesarea côeb chikix. Quikac'ameb sa' li rochoch laj Mnasón Chipre xtenamit. Ac najter aj pâbanel. Ut aran cohilan.> wChirix chic a'an quikacauresi kib ut côo Jerusalén. Lâo inc'a' coru chixjalbal ru lix c'a'ux laj Pablo. Jo'can nak mâc'a' chic kaye re. Chi-uxk ta jo' naraj li Kâcua', chanco.~u Abanan laj Pablo quichak'oc ut quixye ke: -¿C'a'ut nak yôquex chi yâbac ut chixq'uebal xrahil inch'ôl? Lâin cau inch'ôl, moco ca'aj cui' ta re tinbaq'uek'. Re aj ban cui' nak tincamsîk aran Jerusalén sa' xc'aba' li Kâcua' Jesús, chan.~u Nak quikabi li c'a'ru quixye, lâo ut eb li cuanqueb aran quikatz'âma chiru laj Pablo nak inc'a' tâxic Jerusalén.D Li cuînk a'an quicuulac chikilbal. Quixchap lix c'âmal xsa' laj Pablo. Quixbac' li ruk' ut li rok riq'uin. -Jo'ca'in xc'ut chicuu li Santil Musik'ej, chan. -Laj êchal re li c'âmal sa' a'in tâbaq'uek' li ruk' ut li rok xbaneb laj judío aran Jerusalén ut tâk'axtesîk sa' ruk'eb li mâcua'eb aj judío, chan.oW Ac cuan cutan kacuulajic aran Cesarea nak quicuulac jun profeta quichal chak Judea, aj Agabo xc'aba'.^5 A'an cuan câhib xrabin toj tuk' ixeb. Eb li xka'al a'an neque'yehoc râtin profeta.LJo' cuulajak chic côo Cesarea. Nak cocuulac aran, côo sa' rochoch laj Felipe laj yehol resil li colba-ib. A'an jun reheb li cuukub li que'siq'ue' ruheb Jerusalén re te'xtenk'aheb li apóstol.0YNak cocuulac Tiro corake' chi bêc chiru ha' ut côo sa' li tenamit Tolemaida. Quikaq'ue xsahil xch'ôleb laj pâbanel li cuanqueb aran ut cocana jun cutan riq'uineb.xiNak corake' chi tijoc, quikachak'rabiheb ut côo sa' li jucub. Ut eb a'an que'suk'i cui'chic sa' li rochocheb.W'Nak ac xnume' li cuukub cutan, co-el sa' li tenamit Tiro ut côo. Ut que'côeb laj pâbanel chikacanabanquil rochbeneb li rixakil ut lix coc'aleb. Nak cocuulac chire li palau, cocuik'la ut co-oc chi tijoc.EAran katauheb cuib oxib laj pâbanel ut cocana cuukub cutan riq'uineb. Ut eb laj pâbanel que'xye re laj Pablo nak quic'ute' chiruheb xban li Santil Musik'ej nak inc'a' tâxic Jerusalén.3Nak yôco chi xic Siria conume' sa' xjayal li tenamit Chipre, li nacana sa' katz'e. Chirix chic a'an cocuulac Tiro ut aran quicanaban îk li jucub.KAran quikatau jun li jucub xic re Fenicia. Co-oc chi sa' ut côo. 3Nak coe'xcanab laj pâbanel chire ha', co-oc sa' li jucub ut côo toj Cos. Ut sa' xcab li cutan cocuulac Rodas. Chirix chic a'an, cocuulac Pátara.&E&C'ajo' xrahil que'rec'a nak que'rabi li âtin li quixye laj Pablo nak inc'a' chic te'ril ru. Ut nak cô, coxe'xcanab chak chire li palau cuan cui' li jucub.nU%C'ajo' nak que'yâbac chixjunileb. Que'xk'alu laj Pablo ut que'rutz' ru.C'ajo' xrahil que'rec'a nak que'rabi li âtin li quixye laj Pablo nak inc'a' chic te'ril ru. Ut nak cô, coxe'xcanab chak chire li palau cuan cui' li jucub.xi$Ut nak quirake' chixyebal chixjunil a'in, laj Pablo quixcuik'ib rib ut qui-oc chi tijoc rochbeneb chixjunileb.:m#Riq'uin chixjunil li xinbânu, xinc'ut chêru chanru xtenk'anquileb li te'raj tenk'âc. Chijulticok' ke li quixye li Kâcua' Jesús: K'axal us li q'uehoc chiru li c'uluc, chan. "Ut nequenau ajcui' nak lâin xinc'anjelac riq'uin cuuk' re xsic'bal li c'a'ru cue jo' ajcui' li c'a'ru reheb li cuanqueb cuochben.n U!Lâex nequenau nak lâin inc'a' xinrahi ru lix tumin jalan, chi moco lix biomal, chi moco li rak'eb.m S Anakcuan ut ex hermân, texink'axtesi sa' ruk' li Dios ut li râtin li quixq'ue chak êre xban lix rahom chitenk'ânk êre chi q'uîc sa' lê pâbâl. Ut a'an ajcui' tâq'uehok êna'aj sa' xyânkeb li sic'bileb ru xban li Dios.( IYo'on cuânkex ut chijulticok' êre nak chiru oxib chihab, chi k'ek chi cutan yôquin chi yâbac ut inc'a' xinhilan chixch'olobanquil êna'leb chêjunjûnkal. Ut sa' êyânk ajcui' lâex cuânkeb li te'oc chixyebal c'a'ak re ru inc'a' yâl re xk'unbesinquileb laj pâbanel re te'xic chirixeb.'GLâin ninnau nak tinêlk sa' êyânk, chanchanakeb laj xoj nak te'châlk li jalaneb xna'leb chixpo'bal ru lê pâbâl. Eb a'an inc'a' te'ril xtok'obâl êru.b=Jo'can nak ilomak êrib chi us lâex ut ilomakeb laj pâbanel li xe'q'uehe' cheril xban li Santil Musik'ej, li quixlok'eb riq'uin lix lok'laj quiq'uel. Cherilak laj pâbanel jo' nak naril chi us lix carner li pastor.^5xban nak ac xinch'olob chi tz'akal re ru li na'leb li taklanbilin cui' xban li Dios.c?Jo'can nak anakcuan lâin ninye êre nak lâin mâc'a' inmâc cui lâex inc'a' texcolek',#Lâin xinch'olob chak xyâlal lix nimajcual cuanquilal li Dios sa' êyânk lâex. Ut ninnau ajcui' nak mâ jun chic êre lâex tâilok cuu.}Abanan lâin mâc'a' ninxucua, chi moco ninra lin yu'am chok' cue injunes. Abanan nacuaj nak tinchoy lin c'anjel chi sa sa' inch'ôl. Ut ninnau nak taklanbilin xban li Kâcua' Jesús chixyebal resil li evangelio li quixq'ue li Dios xban li rusilal.1Ca'aj cui' ninnau nak li Santil Musik'ej quixc'ut chicuu nak sa' li junjûnk chi tenamit tinnumek' cui', tinc'ul raylal ut tine'xq'ue sa' tz'alam.veAnakcuan tenebanbil sa' inbên xban li Santil Musik'ej xic Jerusalén. Ut inc'a' ninnau c'a'ru tinc'ul aran.B}Yôquin chixjulticanquil chiruheb laj judío ut chiruheb li mâcua'eb aj judío, nak te'xyot' xch'ôl ut te'xjal xc'a'ux chiru li Dios ut te'pâbânk sa' xc'aba' li Kâcua' Jesucristo.%Lâin xinch'olob chi tz'akal lix yâlal chêru. Mâc'a' xinmuk chêru. Quinch'olob ban xyâlal chiruheb li tenamit jo' ajcui' sa' eb li cab.~1Nak yôquin chi c'anjelac chiru li Kâcua' quincubsi incuanquil ut quinyâbac xban li raylal ut li yalec' li quichal sa' inbên xbaneb laj judío.} Ut nak que'cuulac riq'uin aran Mileto, quixye reheb: -Lâex nequenau nak chalen cuoquic Asia sa' xyâlal cuanquin sa' êyânk.|{Nak toj cuan Mileto quixtakla chak xbokbaleb li neque'c'amoc be sa' xyânkeb laj pâbanel aran Efeso re te'xic riq'uin.9{kLaj Pablo ac cuan sa' xch'ôl nak inc'a' tânumek' Efeso re nak inc'a' tâbâyk Asia. Yô chixsêbanquil rib xban nak târaj cuânc sa' li nink'e Pentecostés aran Jerusalén.Tz!Sa' xcab li cutan côo chiru ha' ut cocuulac sa' xca'yabâl Quío. Jo' cuulajak chic co-el aran ut cocuulac aran Samos. Ut coxohilânk sa' li tenamit Trogilio. Toj sa' li cutan jun chic cocuulac Mileto.DyNak cocuulac Asón kanume'c'am laj Pablo ut côo Mitilene.mxS Lâo côo toj Asón chiru ha' chixc'ulbal laj Pablo. A'an cô chi ch'och'el xban nak jo'can quiraj.Mw Ut li al yo'yo nak que'xc'am. Ut c'ajo' nak quisaho' sa' xch'ôleb.3v_ Quitake' cui'chic, quixjachi li caxlan cua, ut que'cua'ac. Ut qui-oc cui'chic chi âtinac. Ac xsakêu chic nak quixcanab âtinac. Chirix a'an qui-el sa' xyânkeb ut cô.~uu Laj Pablo quicube tak'a, quixc'utzub rib sa' xbên li al, quixk'alu ut quixye reheb: -Mêq'ue êc'a'ux. Yo'yo, chan.otW Jun li sâj al, aj Eutico xc'aba', c'ojc'o sa' li ventana. Xban nak quinajto' k'ojyîn laj Pablo chi âtinac, quicube xcuara laj Eutico, ut quit'ane' chak sa' rox tasal li cab. Toj tak'a quinak. Ut camenak chic nak que'xcuaclesi.fsECuanqueb nabal li xam lochlôqueb sa' li na'ajej bar ch'utch'ûco cui' toj sa' xbên li cab.5rcUt sa' xbên li cutan re li xamân, ch'utch'ûqueb laj pâbanel chi cua'ac sa' comonil. Laj Pablo yô chixtzolbaleb. Ac cuulajak naxic. Tuktu k'ojyîn toj yô chi âtinac.FqLâo toj kanumsi li nink'e nak nacua'e' li caxlan cua mâc'a' xch'amal. Chirix a'an côo aran Filipos chiru ha'. Nak ac xnume' ôb cutan coxe'katau aran Troas, ut cocana cuukub cutan aran.:poEb a'an côeb chi ubej ut aran Troas coe'roybeni.qo[Qui-ochbenîc toj Asia xbaneb laj Sópater li ralal laj Pirro, Berea xtenamit; laj Aristarco ut laj Segundo, Tesalónica xtenamiteb; ut laj Gayo, Derbe xtenamit; rochbeneb laj Timoteo, laj Tíquico ut laj Trófimo, Asia xtenamiteb.n/Oxib po quicuan aran Grecia ut xic raj re Siria chiru ha' nak quirabi resil nak eb laj judío te'xram sa' xbe. Jo'can nak cô cui'chic Macedonia.|mqNak ac xrula'aniheb li cuanqueb sa' li na'ajej Macedonia, ut nak ac xq'ueheb xna'leb chi châbil, cô aran Grecia.l +Ut nak ac xnume' li mululij ib, laj Pablo quixbokeb laj pâbanel riq'uin. Quixq'ueheb xna'leb, quixk'aluheb, quixchak'rabiheb ut cô Macedonia.Fk)Ut nak quirake' chixyebal a'in, quixchak'rabiheb li tenamit.j(Anakcuan xiu xiu cuanco. Cui nocoe'xjit riq'uin li mululij ib yôco, ut cui eb laj Roma li neque'taklan sa' kabên te'xpatz' ke c'a'ut nak yôco chixmululinquil kib, mâc'a' naru takacol cui' kib, chan.Ut nak quirake' chixyebal a'in, quixchak'rabiheb li tenamit.eiC'Cui ut têraj xc'ûbanquil junak c'a'ak re ru, takach'utub kib ut sa' xyâlal takac'ûb ru.Th!&Cui ut laj Demetrio ut eb laj tenol ch'îch' li neque'c'anjelac riq'uin cuan junak ani te'xjit, teto li pôpol ut cuanqueb aj rakol âtin. Te'jitok aran re nak târûk tâyîbâk ru lix ch'a'ajquilaleb.g%¿C'a'ut nak xec'ameb chak li cuînk a'in arin? Eb a'an inc'a' yôqueb chixmuxbal ru lê dios, chi moco yôqueb ta chixmajecuanquil.xfi$Li kadios inc'a' târûk xsachbal ru. Jo'can nak mêq'ue êjosk'il. C'oxlahomak rix chi us li c'a'ru têbânu.1e[#Nak ac xk'unbesiheb li tenamit laj tz'îb li nac'anjelac sa' pôpol, quixye reheb: -Lâex aj Efeso, ¿ma cuan ta bi' junak inc'a' naxnau nak li katenamit Efeso, a'an li nac'ac'alen re li rochoch lix Diana, li kalok'laj dios? Chixjunileb neque'xnau nak li jalam ûch a'an chalenak chak sa' choxa.Md"Nak que'ril nak a'an aj judío junaj xyâb xcuxeb chixjunileb chixyebal: -¡Nim xcuanquil lix Diana li kadios lâo aj Efeso! chanqueb. Ut ca'ch'in chic mâ cuib ôr que'xjap reheb chixyebal a'an.!c;!Ut que'risi sa' xyânkeb li tenamit laj Alejandro. A'an quixtaksi li ruk' re te'xcanab chokînc. Quiraj raj âtinac re xcolbal rib chiruheb li tenamit.Fb Chixjunileb li que'xch'utub ribeb aran yôqueb chixjapbal reheb ut inc'a' chic jultiqueb re li c'a'ru neque'xye. Lix q'uialeb li tenamit inc'a' que'xnau c'a'ut nak que'xch'utub ribeb aran.Ta!Cuanqueb cuib oxib li ramîg laj Pablo li neque'c'amoc be sa' li tenamit. A'aneb aj Roma. Eb a'an que'xtakla xyebal re laj Pablo nak inc'a' tâxic sa' li na'ajej li neque'xch'utub cui' ribeb li tenamit.y`kUt laj Pablo quiraj raj xic chi âtinac riq'uineb li tenamit, abanan eb laj pâbanel inc'a' que'xcanab chi xic._#C'ajo' nak que'josk'o' li tenamit. Inc'a' chic jultiqueb re c'a'ru neque'xbânu. Jun xiquiqueb nak côeb chixsic'bal laj Gayo ut laj Aristarco li que'chal chak Macedonia rochben laj Pablo. Ut quelonbileb nak que'c'ame' toj sa' li na'ajej li neque'xch'utub cui' ribeb. H~}||{[zbyoxwvJuuZttsrqppo9mm+lkkj@izhh>gfedcbaa)`_^^2]C\[[>E<<);y::49r88[766544P322!10\//M.m. -c-,,+'*3)U('b&&X%$##o"!!= ]!{^'vzD t e! ] T). MChixjunil li c'a'ak re ru nanauman chirix li Dios, ac ch'olch'o chiruheb. A' li Dios ajcui' quic'utbesin chiruheb. Aban inc'a' neque'xq'ue xcuanquil lix yâlal.*- OLi Dios yô chak xjosk'il toj sa' choxa sa' xbêneb laj mâc. Riq'uin lix mâusilaleb neque'xtz'ektâna lix yâlal ut neque'xmuk ajcui' chiruheb li ras rîtz'in., Lix yâlal li colba-ib naxc'ut chiku nak ca'aj cui' riq'uin xpâbanquil li Dios tîc chic li kach'ôl chiru ut cuânko chi sum âtin riq'uin, jo' naxye sa' li Santil Hu: Li tîc xch'ôl riq'uin xpâbanquil li Dios cuan xyu'am chi junelic. (Hab. 2:4)r+ _Inc'a' ninxutânac chixch'olobanquil xyâlal li colba-ib xban nak a'an lix nimal xcuanquil li Dios re xcolbal chixjunil li te'pâbânk re. Li colba-ib xbên cua q'uebil reheb laj judío ut q'uebil ajcui' reheb li mâcua'eb aj judío.X* +Jo'can nak nacuaj tinch'olob xyâlal li colba-ib chêru lâex li cuanquex Roma.*) OTenebanbil sa' inbên c'anjelac sa' xyânkeb laj griego jo' ajcui' li mâcua'eb aj griego. Tinc'anjelak sa' xyânkeb li tzolbileb jo' ajcui' li inc'a' tzolbileb.(  Ex hermân, nacuaj nak tênau nak nabal sut ninc'oxla raj xic êriq'uin, abanan toj mâji' naru ninxic. Mâre cuan raj te'pâbânk aran nak te'rabi râtin li Dios li tinch'olob xyâlal chiruheb jo' nak que'pâban chak chicuu sa' eb li tenamit quinnume' cui' chak.{' q Ut nacuaj rilbal êru re nak takatenk'a kib sa' li kapâbâl, lâex jo' ajcui' lâin, xban nak junaj li kapâbâl.T& # Nacuaj rilbal êru ut nacuaj êtenk'anquil re nak cauhakex sa' lê pâbâl.i% M Cui li Dios naxq'ue cue, chi sêb tincuulak êriq'uin. A'an li nintz'âma junelic chiru li Dios.$$ C Ninc'anjelac chiru li Dios ut chi anchal inch'ôl ninye resil li Kâcua' Jesucristo li Ralal li Dios. Li Dios naxnau nak junelic yôquin chi tijoc chêrix.# Xbên cua ninbantioxi chiru li Dios sa' xc'aba' li Kâcua' Jesucristo xban nak yalak bar na-abiman resil nak tz'akal nequepâb li Cristo.y" mYôquin chi tz'îbac êriq'uin lâex li cuanquex aran sa' li tenamit Roma. Rarôquex ut bokbilex xban li Dios ut lâex aj santil pâbanel. Li usilal ut li tuktûquilal chi cuânc êriq'uin xban li Dios Acuabej ut xban li Kâcua' Jesucristo.d! CJo'can ajcui' lâex sic'bil ajcui' êru, ut lâex chic ralal xc'ajol li Kâcua' Jesucristo.D  Sa' xc'aba' li Kâcua' Jesucristo q'uebilin chok' apóstol xban li Dios re xch'olobanquil xyâlal chiruheb li tenamit yalak bar re nak te'xpâb li Jesucristo ut te'xbânu li c'a'ru naraj.Y -Li Kâcua' Jesucristo a'an tz'akal Dios. Numtajenak lix santilal. Riq'uin lix nimal xcuanquil, li Dios quixcuaclesi cui'chic chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak re xc'utbal chiku nak a'an tz'akal Ralal li Dios.= uA'an a'in resilal li Kâcua' Jesucristo li Ralal li Dios. Li Kâcua' Jesucristo tz'akal cuînk xban nak quiyo'la arin sa' ruchich'och' riq'uin jun reheb li ralal xc'ajol laj David.y mLi Dios quixyechi'i li colba-ib a'in chalen chak najter ut eb li profetas que'xtz'îba retalil sa' li Santil Hu. 7Lâin laj Pablo laj c'anjel chiru li Kâcua' Jesucristo. Sic'bil chak cuu xban li Dios chok' x-apóstol ut taklanbilin chixyebal resilal li colba-ib.,QYô chixch'olobanquil lix yâlal lix nimajcual cuanquilal li Dios ut yô chixyebal resil li Kâcua' Jesucristo chi mâc'a' xxiu. Ut mâ ani quiramoc chiru xyebal.1[Cuib chihab quicuan aran Roma laj Pablo sa' li cab li quixto'oni. Ut quixc'uleb chi sa sa' xch'ôl chixjunileb li que'cuulac riq'uin.Yô chixch'olobanquil lix yâlal lix nimajcual cuanquilal li Dios ut yô chixyebal resil li Kâcua' Jesucristo chi mâc'a' xxiu. Ut mâ ani quiramoc chiru xyebal.U#Nak que'rabi a'in, eb laj judío que'côeb ut yôqueb chixcuech'inquil rib.5Jo'can nak chenauhak nak li resil li colba-ib li naxq'ue li Dios quiq'uehe' reheb li mâcua'eb aj judío. A'an eb chic te'abînk re, chan laj Pablo.NXban nak cacuubresinbil lix ch'ôleb li tenamit a'in, jo'can nak inc'a' te'xtau xyâlal. Inc'a' saken te'abînk ut inc'a' saken te'ilok re nak inc'a' te'xtau xyâlal li c'a'ru te'ril ut inc'a' te'xtau xyâlal li te'rabi. Inc'a' te'xtau xyâlal, chi moco te'xjal xc'a'ux, chi moco tebinq'uirtesi, chan li Dios. (Isa. 6:9-10.)SAyu ut tâye reheb li tenamit chi jo'ca'in: Yôkex chirabinquil, abanan moco têtau ta ru lix yâlal li c'a'ru têrabi; ut yôkex chirilbal, abanan inc'a' têq'ue retal c'a'ru xyâlal li c'a'ru têril. Cuanqueb li inc'a' que'cuulac chiruheb li c'a'ru yô chixyebal laj Pablo, ut que'oc chi êlc. Nak ac xiqueb re, laj Pablo quixye li âtin a'in: -Yâl ajcui' li quixc'utbesi li Santil Musik'ej chiru li profeta Isaías chirixeb li kaxe'tônil yucua' nak quixye:]3Cuan que'pâban re li c'a'ru yô chixyebal. Abanan cuan ajcui' li inc'a' que'xpâb.~uJo'can nak que'xxakab jun li cutan re nak te'cuulak riq'uin sa' li cab li cuan cui'. Nabaleb que'cuulac riq'uin laj Pablo re nak tixch'olob xyâlal chiruheb chirix lix nimajcual cuanquilal li Dios. Quixnumsi li cutan chixch'olobanquil lix yâlal chirix li Jesús jo' tz'îbanbil sa' lix chak'rab laj Moisés jo' ajcui' li que'xtz'îba li profeta re nak te'xpâb li Jesús. Takaj rabinquil c'a'ru nacac'oxla chirix a'an xban nak kabiom nak yalak bar xic' neque'rabi li tijleb chirix li Jesús, chanqueb.1[Ut eb a'an que'xye: -Lâo mâ jun hu xkac'ul chalenak ta Judea, ut mâ jun li kas kîtz'in xc'ulun châjitbal chi moco chixyebal junak c'a'ak re ru inc'a' us châcuix.EA'an aj e nak xintakla êbokbal. Xcuaj rilbal êru ut xcuaj âtinac êriq'uin. Sa' xc'aba' li jun li nakayo'oni lâo aj Israel nak bac'bôquin anakcuan riq'uin li cadena a'in, chan reheb.2]Abanan eb laj judío inc'a' que'raj quine'risi. Jo'can nak quintz'âma chiruheb nak li acuabej César târakok âtin sa' inbên. Moco chixjitbal ta lin tenamit xinchal.}sUt eb laj Roma nak que'rakoc âtin sa' inbên, mâ jun inmâc que'xtau re incamsinquil. Que'raj raj cuach'abanquil. 'Nak ac xnume' chic oxib cutan, laj Pablo quixbokeb li neque'c'amoc be sa' xyânkeb laj judío li cuanqueb Roma. Nak acak xe'ch'utla quiâtinac riq'uineb re xcolbal rib, ut quixye reheb: -Ex cuas cuîtz'in, lâin inc'a' xinmâcob chiruheb li cuech tenamitil chi moco xink'et lix chak'rabeb li kaxe'tônil yucua'. Abanan xinchape' Jerusalén xbaneb laj judío, ut xine'xk'axtesi sa' ruk'eb laj Roma.! ;Nak cocuulac Roma, li capitán quixk'axtesiheb li prêx re li coronel. Ut laj Pablo quicanabâc chi cuânc xjunes rochben jun li soldado li na-iloc re.7 gEb laj pâbanel li cuanqueb Roma que'rabi resil nak cuulac ke. Cuanqueb laj pâbanel que'chal chi c'uluc ke toj cuan cui' li c'ayil Apio xc'aba' ut cuanqueb ajcui' que'c'uluc ke toj sa' li na'ajej Oxib Tabernas. Nak quiril ruheb laj pâbanel, laj Pablo quixbantioxi chiru li Dios ut quic'ojla xch'ôl.! ;Sa' li na'ajej a'an cuanqueb aj pâbanel katauheb. Eb a'an que'xtz'âma chiku nak tocanâk cuukubak cutan riq'uineb. Ut chirix a'an côo cui'chic Roma.? w Chirix chic a'an côo cui'chic chiru ha' ut cocuulac sa' li tenamit Regio. Cuulajak chic quiticla li ik' li nachal sa' li sur. Yô li ik' chalen nak cocuulac sa' li na'ajej Puteoli.F Cocuulac sa' li tenamit Siracusa ut aran cohilan oxib cutan.J  Ut nak quinume' oxib po, co-oc sa' jun li jucub re Alejandría li yô chixnumsinquil li habalk'e sa' li na'ajej Malta. Li jucub a'an cuan retalil lix dioseb chiru. Cástor ut Pólux xc'aba'eb.+O Riq'uin li usilal qui-ux reheb, k'axal cui'chic coe'xra ut que'xq'ue nabal c'a'ru ke. Ut nak ac xic ke nabal li c'a'ru ke que'xsi ke re tâc'anjelak ke chiru be.(I Nak que'rabi resil nak ac xq'uirtesîc lix yucua' laj Publio, nabaleb li yaj li cuanqueb sa' li na'ajej a'an, que'cuulac riq'uin laj Pablo ut que'q'uirtesîc.8iLix yucua' laj Publio t'ant'o sa' ch'ât. Yô xtik ut yô xquic' sa'. Laj Pablo qui-oc sa' li na'ajej li cuan cui'. Quixq'ue li ruk' sa' xbên nak quitijoc ut quiq'uirtesîc.Aran cuan xc'alebâl laj Publio li cuan xcuanquil sa' li na'ajej Malta. A'an coxc'ul sa' xyâlal ut riq'uin cohilan chiru oxib cutan.\1Eb a'an yôqueb chiroybeninquil jok'e tâsîpôk laj Pablo ut tât'anek' chi camenak. Najt que'roybeni ut nak que'ril nak mâc'a' quixc'ul, que'xjal lix c'a'uxeb ut que'xye: -Dios tana li cuînk a'an, chanqueb.iKUt laj Pablo quixchik' li ruk' ut li c'ambolay quit'ane' sa' xam ut mâc'a' quixc'ul laj Pablo.3Li cuanqueb sa' li na'ajej Malta, nak que'ril li c'ambolay t'uyt'u chi ruk', que'xye chi ribileb rib: -Relic chi yâl nak li cuînk a'in, a'an aj camsinel. Xcole' chak chiru li palau, abanan inc'a' tâcanabâk chi yo'yo arin chi inc'a' tixc'ul xtojbal rix lix mâc, chanqueb.5cLaj Pablo quixxoc chak jun k'âl li ruk' che' chaki ut quixq'ue sa' li xam. Jun li c'ambolay quiêlelic xban xtikcual li xam ut quixtiu li ruk' laj Pablo. T'uyt'u quicana.~/Li cuanqueb aran c'ajo' li usilal que'xbânu ke. Coe'xc'ul sa' xyâlal chikajunilo ut que'xtz'ab jun xam xban nak c'ajo' li hab ut c'ajo' li que.n} WNak ac cuanco chic chi ch'och'el, quikanau nak li na'ajej a'an, li sutsu sa' ha', a'an Malta xc'aba'.|,Cuan li que'el chiru tz'alam che' ut cuan que'xchap c'a'ak re ru re li jucub. Jo'ca'in nak que'cole' chixjunileb ut que'el chi ch'och'el.`{9+Abanan li capitán quiraj xcolbal laj Pablo. Jo'can nak quixpo' ru lix c'a'uxeb li soldado ut quixye reheb nak li ani naxnau numxic xcutakeb rib xbên cua sa' ha' ut te'numxik re nak te'êlk chi ch'och'el.Cuan li que'el chiru tz'alam che' ut cuan que'xchap c'a'ak re ru re li jucub. Jo'ca'in nak que'cole' chixjunileb ut que'el chi ch'och'el. z *Eb li soldado que'xc'oxla nak us te'xcamsiheb chixjunil li prêx re nak inc'a' te'xcut rib chi numxic chiru ha' re te'xcol rib.Yy+)Li jucub quic'ame' xban li ik' bar neque'xc'ul cui' rib li nima' ut li palau. Aran quit'il sa' samaib li ru'uj li jucub. Inc'a' chic qui-ec'an sa' xna'aj. Ut li jucub yô chi jorec' xban lix cau ok li palau.oxW(Que'xyoc' lix c'âmal li anclas ut que'xcanab chi subûnc sa' li ha'. Que'xcotz ajcui' lix bac'bal li ch'îch' li naberesin re li jucub. Ut que'xtaksi cui'chic li nimla t'icr li naramoc re li ik'. Ut yôqueb chi xic chire li ha'.jwM'Nak quicutano' que'xq'ue retal nak cuanqueb sa' jun na'ajej inc'a' neque'xnau ru. Aran na-oc jun li nima' sa' li palau ut aran cuan jun li na'ajej sa' samaib chire li palau. Aran que'xc'oxla nak târûk te'xhiltesi li jucub. v &Nak ac xe'rake' chi cua'ac, que'oc cui'chic chixjebbal li rîk li jucub ut que'xcut chi ha' li trigo re nak tâsêbok' li rîk.\u1%Chikajunilo li cuanco sa' li jucub, cuanco cuib ciento riq'uin cuaklaju xcâc'âl.[t/$Riq'uin a'in quic'ojla xch'ôleb chixjunileb ut que'oc ajcui' chi cua'ac eb a'an."s=#Ut nak quixye a'an, quixchap jun li caxlan cua ut quixbantioxi chiru li Dios chiruheb chixjunileb li cuanqueb aran. Ut nak quixjach, qui-oc chixcua'bal._r7"Nintz'âma chêru nak texcua'ak re nak cauhakex ut mâ jun êre tâcâmk, chan reheb.[q/!Nak qui-oc chi cutanoc', laj Pablo quixq'ue xcacuilal xch'ôleb chixjunileb ut quixye reheb nak te'cua'ak. Quixye reheb: -Cuib xamân anakcuan êroquic chi oybenînc ut chixcuybal êsa' chi mâc'a' nequetzaca.npU Jo'can nak eb li soldado que'xyoc' lix c'âmal li ch'ina jucub ut que'xcanab chi sachc sa' li palau.o)Laj Pablo quixye re li capitán ut reheb ajcui' li soldado: -Cui inc'a' neque'cana eb a'in sa' li jucub, lâex inc'a' târûk texcolek', chan.3n_Ut eb laj ch'e'ol jucub que'raj êlelic sa' li jucub. Que'xq'ue li ch'ina jucub sa' ha' ut que'xbânu ribeb nak te'raj xq'uebal li ch'îch' ancla sa' ha' chiru li jucub.m C'ajo' lix xiuheb xban nak que'xc'oxla nak mâre tâcutek' li jucub sa' xyânk pec xban lix cau ok li palau. Jo'can nak que'xq'ue sa' li ha' chirix li jucub câhib li nînki ch'îch' ancla xc'aba' re raj xxakabanquil li jucub. Ut neque'raj ta ac xsakêu.Xl)Que'xcubsi jun li c'am re xbisbal xchamal li ha'. Toj cuan cuaklaju xcâc'âl metro xchamal nak que'xbis. Nak que'jiloc chic ca'ch'in, que'xq'ue cui'chic li bisleb ut cuukub xca'c'âl metro chic lix chamal.ekCCuib xamân na yôco chi c'uluc raylal. Li ha' yô chikac'ambal yalak bar chiru li palau Adriático xc'aba' xban li cacuil ik'. Tuktu chic k'ojyîn nak eb laj ch'e'ol jucub que'xc'oxla nak ac cuulaqueb re chi ch'och'el.djAAbanan tento nak tocutek' xban li ha' sa' jun na'ajej sutsu sa' ha', chan laj Pablo reheb.iJo'can nak cauhak êch'ôl, ex cuas cuîtz'in. Lâin cau inch'ôl riq'uin li Dios nak tâc'ulmânk jo' xye cue li ángel.DhLi ángel xye cue, "Matxucuac, at Pablo, xban nak tento nak tatcuulak riq'uin li acuabej César. Xban xnimal rusilal li Kâcua', mâ jun reheb li cuanqueb âcuochben te'câmk," chan cue.kgOSa' li k'ojyîn a'in xc'utbesi rib chicuu jun x-ángel li Dios laj êchal cue, li ninc'anjela ru.f}A'ut anakcuan tinye êre nak mexc'oxlac. Cauhak ban êch'ôl xban nak mâ ani ke tâcâmk. Ca'aj cui' li jucub tâsachk. eAc xnume' nabal cutan ut mâji' nakayal cua. Jo'can nak laj Pablo quixakli sa' xyiheb ut quixye reheb: -Ex cuas cuîtz'in, k'axal us raj quinêrabi ta. Inc'a' raj co-el chak Creta. Cui ta inc'a' xo-el, inc'a' raj xkac'ul li raylal a'in ut inc'a' raj xosachoc.-dSChiru nabal cutan inc'a' qui-iloc li sak'e chi moco li chahim chiru k'ojyîn. K'axal cau li câk-sut-ik' ut xiu xiu cuanco. Inc'a' chic nakayo'oni nak tocolek' ta.uccSa' rox li cutan quikisi sa' li jucub li c'a'ru nac'anjelac re li jucub, re nak inc'a' chic âlak li jucub.b+Jo' cuulajak chic toj cau ajcui' li ik'. C'ajo' nak yô chirec'asinquil li jucub. Jo'can nak quikatiquib xjebbal li rîk ut kacut sa' li palau.=asNak kataksi sa' li nimla jucub, c'ajo' nak que'xucuac li cristian. Que'xc'oxla nak mâre tât'ilk li jucub sa' li samaib. Que'xcubsi xt'icrul li jucub ut yôco chi xic chi jo'can.#`?Cocuulac cuan cui' jun sîril li ch'och' Clauda xc'aba' sutsu sa' ha'. Ra sa nak coru xtaksinquil li ch'ina jucub li yô chi quelôc xban li nimla jucub._)Inc'a' chic que'xcuy xmetz'êu li cacuil ik' laj ch'e'ol re li jucub. Jo'can nak quikacanab kib re toxc'am. Ut li jucub quic'ame' xban li ik'.+^OJunpât na chic nak quichal jun cacuil ik'. Lix cau ok li ha' yô chixsac'bal rib chiru li jucub. Euroclidón xc'aba' li ik' a'an li nachal chak sa' li noroeste.)]K Nak ac yô li ik' li nachal sa' li sur, que'xc'oxla nak naru te'xic. Jo'can nak que'xtiquib xic. Yôqueb chi xic chire li palau nach' riq'uin li na'ajej Creta.i\K Ut xban nak mâc'a' junak na'ajej bar târûk te'xnumsi cui' li habalk'e chi sa sa' xch'ôleb, li xq'uialeb que'xye nak us li êlc aran cui târûk te'cuulak Fenice re te'xnumsi li habalk'e aran. A'an jun li tenamit xcuênt Creta. Sa' li na'ajej a'an cuan cuib li oquebâl re li jucub. Jun nacana sa' li suroeste ut li jun chic nacana sa' li noroeste.3[_ Abanan li capitán inc'a' quixq'ue xcuanquil li c'a'ru quixye laj Pablo. A' ban chic li c'a'ru que'xye laj êchal re li jucub ut laj ch'e'ol re, a'an chic li que'xbânu.wZg Quixye reheb: -Ex cuas cuîtz'in, yôquin chixq'uebal retal nak li xic chiru ha' k'axal ch'a'aj. Nabal li raylal takac'ul chi jo'ca'in. Moco ca'aj cui' ta xiu xiu re li jucub ut li rîk. Xiu xiu aj ban cui' chok' ke lâo, chan laj Pablo.5Yc Nabal cutan cobay sa' li na'ajej a'an ut xiu xiu chic li xic chiru ha' xban nak cuulac re li habalk'e. Jo'can nak laj Pablo qui-oc chixq'uebal xna'lebeb laj ch'e'ol jucub.XK'axal ch'a'aj ut k'axal timil cocuulac sa' jun li tenamit "Châbil Oquebâl" neque'xye re. Nach' riq'uin a'an cuan li tenamit Lasea.kWONabal cutan cobêc chiru ha' chi timil. Ra sa nak cocuulac sa' xjayal li tenamit Gnido. Xban nak k'axal cau li ik', jo'can nak quikajal kabe. Conume' cuan cui' li tenamit Salmón ut côo sa' li na'ajej Creta li sutsu sa' ha'.wVgAran quixtau jun li jucub li capitán re Alejandría. Ac xic re Italia ut corocsi sa' li jucub a'an re toxic. U Conume' jun pac'al li palau cuan cui' li tenamit Cilicia ut Panfilia. Ut cocuulac sa' li tenamit Mira li cuan sa' xcuênt Licia.T}Co-el aran Sidón sa' li jucub. Nak yôco chi xic, coxonumek' nach' riq'uin Chipre xban nak chiku yô chi châlc li ik'.1S[Ut sa' li cutan jun chic cocuulac Sidón. Laj Julio quixbânu usilal re laj Pablo. Quixcanab chi xic riq'uineb laj pâbanel li cuanqueb aran re nak tâtenk'âk xbaneb.fRECo-oc sa' jun li jucub li quichal chak sa' li tenamit Adramitio. Li jucub a'an ac xic re. Côo kochben laj Aristarco li quichal chak Tesalónica xcuênt Macedonia. Li jucub tânumek' chixc'atk eb li na'ajej xcuênt Asia.qQ ]Nak quich'ola li kaxiquic chiru ha' toj Italia, laj Pablo rochbeneb li jun ch'ol chic li cuanqueb chi prêxil, que'k'axtesîc sa' ruk' jun li capitán aj Julio xc'aba'. A'an xcomoneb li jun ch'ûtal chi soldado re li acuabej César.1P[ Ut laj Agripa quixye re laj Festo: -Târûk raj rach'abanquil li cuînk a'in cui ta inc'a' xtz'âma nak târakok âtin li acuabej César sa' xbên, chan li rey Agripa.gOGUt nak yôqueb chi êlc sa' li na'ajej a'an, que'xye chi ribileb rib: -Li cuînk a'in mâc'a' xmâc. Mâc'a' junak mâc xbânu re tâcamsîk chi moco re cuânk sa' tz'alam, chanqueb.Ut laj Agripa quixye re laj Festo: -Târûk raj rach'abanquil li cuînk a'in cui ta inc'a' xtz'âma nak târakok âtin li acuabej César sa' xbên, chan li rey Agripa.N Ut nak quirake' chixyebal li âtin a'in, que'cuacli li rey ut lix Berenice jo' ajcui' laj Festo ut eb li que'c'ojla chixc'atk.)MKUt laj Pablo quixye: -Xq'ue taxak âcue li Dios nak tatpâbânk lâat jo' eb ajcui' chixjunileb li yôqueb chi abînc cue anakcuan. Usta ch'a'aj chêru, usta inc'a', texpâbânk taxak jo' nak xinpâban lâin, abanan inc'a' raj texbaq'uek' riq'uin cadena, jo' nak bac'bôquin lâin, chan. L Li rey Agripa quichak'oc ut quixye re: -Riq'uin li c'a'ru xaye xak'unobresin inch'ôl. Ca'ch'in chic mâ xinpâban âban, chan.K/Ut laj Pablo quixye re li rey Agripa: -At rey Agripa, ¿ma nacapâb li c'a'ru que'xtz'îba li profeta? Lâin ninnau nak nacapâb, chan laj Pablo.>JuLi rey Agripa naxnau chixjunil li c'a'ak re ru a'in. Jo'can nak yôquin chi âtinac chiru chi mâc'a' inxiu. A'an naxnau chixjunil a'in xban nak moco quic'ulman ta chi mukmu, chan.IUt laj Pablo quixye re: -At Festo, k'axal nim âcuanquil. Lâin moco lôc ta cuu. Li c'a'ru yôquin chixyebal âcue, a'an tz'akal yâl.FHNak laj Pablo yô chi âtinac chi jo'can re xcolbal rib, laj Festo quixjap re chixyebal: -Lôc âcuu lâat, Pablo. K'axal nabal li tzoloc xabânu ut a'an yô chi lôcobresînc âcuu, chan.G!Que'xye nak tento tâcamsîk li Cristo, laj Colonel li yechi'inbil xban li Dios, abanan a'an li xbên li tâcuaclîk cui'chic chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak ut tixch'olob xyâlal li evangelio reheb laj judío jo'queb ajcui' li mâcua'eb aj judío, chan laj Pablo.oFWAbanan lâin tenk'anbilin xban li Dios toj chalen anakcuan. Yôquin chixch'olobanquil li yâl chirix li c'a'ru tâc'ulmânk. Ninch'olob xyâlal chiruheb chixjunileb, li cuanqueb xcuanquil jo' ajcui' li mâc'a'eb xcuanquil. Mâc'a' junak aq'uil na'leb yôquin chixyebal. Li yôquin chixyebal, a'an ajcui' li que'xch'olob xyâlal eb li profeta ut laj Moisés.cE?Sa' xc'aba' a'an nak quine'xchap eb laj judío sa' li templo ut que'raj raj incamsinquil.ZD-Ut xbên cua quinch'olob xyâlal chiruheb li cuanqueb Damasco ut Jerusalén. Chirix a'an quinch'olob xyâlal chiruheb laj judío li cuanqueb Judea, jo' ajcui' chiruheb li mâcua'eb aj judío. Quinye reheb nak tento te'yot'ek' xch'ôleb te'xjal xc'a'uxeb ut te'xk'axtesi ribeb re li Dios ut te'xbânu li us jo' xc'ulubeb li ac xe'pâban.{CoJo'can ut nak inc'a' xink'etk'eti cuib chiru li quixc'utbesi rib chicuu li quichal chak sa' choxa, at rey Agripa.}BsChanchan nak tâteônk li xnak' ruheb nak tâch'olob lix yâlal chiruheb. Chanchan nak te'êlk sa' li k'ojyîn ut te'oc sa' cutan nak te'xtau ru lix yâlal. Te'êlk rubel xcuanquil laj tza ut te'oc rubel xcuanquil li Dios. Riq'uin inpâbanquil lâin, tâcuyek' tâsachek' lix mâqueb, ut tâcuânk xna'ajeb sa' xyânkeb li sic'bileb ru xban li Dios," chan cue li Kâcua'./AWLâin tincolok âcue chiruheb li xic' neque'iloc âcue, jo' eb laj judío, jo' eb li mâcua'eb aj judío, ut tatintakla anakcuan sa' xyânkeb li mâcua'eb aj judío.P@Anakcuan ut cuaclin. Lâin xinc'utbesi cuib châcuu re nak tatinxakab chok' aj c'anjel chicuu. Lâat tatch'olobânk xyâlal li c'a'ak re ru xacuil jo' ajcui' li c'a'ak re ru toj tinc'utbesi châcuu.?{Ut lâin quinye re, "¿Anihat lâat, Kâcua'?" Ut li Kâcua' quixye cue, "Lâin li Jesús li yôcat chinrahobtesinquil.N>Nak cot'ane' chikajunil chiru ch'och', quicuabi jun xyâb cux yô chi âtinac cuiq'uin. Quixye cue sa' râtinobâleb laj judío, "At Saulo, at Saulo, ¿c'a'ut nak yôcat chinrahobtesinquil? Yôcat chixtacuasinquil âcuib âjunes jo' naxbânu li bôyx li inc'a' na-abin chiru laj êchal re nak yô chixberesinquil," chan cue.=w Chacuabi at rey, li yôquin xyebal. Cua'leb re cutan nak quinixsut jun li chanchan xam sa' be. Li xam a'an quichal chak sa' choxa. Nalemtz'un. Naxk'ax ru nak nalemtz'un ru li sak'e. Quinixsut lâin ut que'sute' ajcui' li yôqueb chi xic chicuix.t<a A'in yôquin chixbânunquil nak côin Damasco. Q'uebil incuanquil ut taklanbilin xbaneb li xbênil aj tij.;} Nabal sut quintakla xsac'baleb sa' li cab li neque'xch'utub cui' ribeb laj judío. Quinpuersiheb chixmajecuanquil xc'aba' li Jesús. Xban nak c'ajo' injosk'il sa' xbêneb, quebintâke yalak bar sa' eb li jalanil tenamit re xbânunquil raylal reheb.: Lâin quinq'ueheb chi tz'apec' sa' tz'alam nabaleb laj pâbanel. Ut q'uebil incuanquil chixbânunquil a'an xbaneb li xbênil aj tij. Ut nak neque'camsîc laj pâbanel, lâin quin-oquen ajcui' chirixeb re te'camsîk. A'in quilajinbânu aran Jerusalén.g9G Yâl nak junxil lâin xinc'oxla nak us xrahobtesinquileb li neque'xpâb li Jesús aj Nazaret.g8G¿C'a'ut nak lâex inc'a' nequepâb nak li Dios tixcuaclesiheb cui'chic chi yo'yo li camenak?m7SLi cablaju xtêpaleb laj Israel yôqueb chiroybeninquil nak te'xc'ul li yechi'inbil chak reheb xban li Dios. Chi k'ek chi cutan neque'xlok'oni li Dios. At rey Agripa, xban xyo'oninquil a'an nak yôqueb chinjitbal eb laj judío.%6CUt anakcuan lâex yôquex chi rakoc âtin sa' inbên yal xban nak yôquin chiroybeninquil li quixyechi'i chak li Dios junxilaj reheb li kaxe'tônil yucua'.j5MEb a'an neque'xnau cuu chalen chak sa' inca'ch'inal. Cui te'raj, târûk te'xch'olob xyâlal chicuix. Lâin aj fariseo xcomoneb li neque'xq'ue xch'ôl chixbânunquil chixjunil li naxye sa' li chak'rab jo' naraj li kapâbâl.74gChixjunileb laj judío neque'xnau chanru lin yu'am nak xincuan chak sa' lin tenamit chalen chak sa' insâjilal ut toj anakcuan. Jo'can ajcui' aran Jerusalén neque'xnau cuu.Z3-K'axal cui'chic us xban nak lâat nacanau chixjunil li c'a'ru c'aynakeb xbânunquil eb laj judío ut nacanau chanru lix na'lebeb. Jo'can ut nak nintz'âma châcuu nak tâcuy rabinquil li c'a'ru oc cue xyebal.02YQuixye: -At rey Agripa, nasaho' sa' inch'ôl nak târûk tinâtinak âcuiq'uin re tincol cuib chiruheb laj c'amol be sa' xyânkeb laj judío li yôqueb chi jitoc cue."1 ?Li rey Agripa quixye re laj Pablo: -Anakcuan naru tat-âtinak re tâcol âcuib, chan. Ut laj Pablo quixtaksi li ruk' ut qui-oc chi âtinac re tixcol rib.r0]Ninnau nak moco us ta xtaklanquil junak prêx chi inc'a' tâtaklâk xyebal c'a'ru xmâc, chan laj Festo.Q/¿C'a' ta cui' ru tintakla xyebal re li acuabej chirix li cuînk a'in? Jo'can nak xinc'am chak chêru lâex ut châcuu lâat, at rey Agripa, re nak têtz'il âtin chirix. Mâre chi jo'can cuan c'a'ru tintakla xyebal chirix.Ninnau nak moco us ta xtaklanquil junak prêx chi inc'a' tâtaklâk xyebal c'a'ru xmâc, chan laj Festo.].3Abanan nak xin-oc chi rakoc âtin sa' xbên xinq'ue retal nak mâc'a' xmâc re tâcamsîk. A'an xtz'âma nak li acuabej César târakok âtin sa' xbên. Jo'can nak xinye nak tento tâxic Roma riq'uin li acuabej.y-kQuixye: -At rey Agripa ut chixjunilex li ch'utch'ûquex arin, cue' li cuînk li yôqueb chixjitbal chixjunileb laj judío li cuanqueb arin Cesarea jo'queb ajcui' li cuanqueb Jerusalén. Neque'xjap re chixtz'âmanquil chicuu nak tâcamsîk.u,cCuulajak chic que'oc sa' li na'ajej li neque'rakoc cui' âtin li rey Agripa rochben lix Berenice. K'axal châbil xtikibanquileb. Rochbeneb li coronel ut eb li nînkeb xcuanquil sa' li tenamit. Ut laj Festo quixtakla xc'ambal laj Pablo.-+SUt li rey Agripa quixye re laj Festo: -Lâin nacuaj raj rabinquil li c'a'ru naxye li cuînk a'an, chan. Ut laj Festo quixye re: -Cuulaj ajcui' naru tâcuabi, chan.* Ut laj Pablo quixtz'âma chicuu nak târoybeni re nak laj César li acuabej li k'axal nim xcuanquil târakok âtin sa' xbên. Jo'can nak xintakla cui'chic xtz'apbal sa' tz'alam toj tâcuulak xk'ehil nak tintakla riq'uin li acuabej César, chan laj Festo.+)OLâin inc'a' xinnau c'a'ru tinbânu riq'uin li ch'a'ajquilal a'in. Jo'can nak xinpatz' re laj Pablo ma târaj xic Jerusalén ut aran târakmânk âtin sa' xbên.()Li c'a'ru yôqueb cui' chixjitbal, a'an chirix lix pâbâleb, ut chirix jun li cuînk Jesús xc'aba', ac camenak ut laj Pablo naxye nak yo'yo.'-Sa' inch'ôl lâin nak k'axal nim li mâc quixbânu. Abanan nak que'c'ulun arin li yôqueb chi jitoc re, inc'a' que'jitoc chirix jo' quinc'oxla.A&{Nak que'c'ulun arin eb laj c'amol be sa' xyânkeb laj judío, inc'a' quinbay. Sa' li cutan jun chic ticto côin sa' li na'ajej li ninrakoc cui' âtin. Ut quintakla xc'ambal laj Pablo.Z%-Abanan lâin quinye reheb nak eb laj Roma moco c'aynakeb ta chixtenebanquil câmc sa' xbên junak cuînk yal chi jo'can. Tento nak cuânk chiruheb laj jitol re, re nak tixcol rib a' yal c'a'ru tâjitek' cui'.H$ Ut nak quincuulac Jerusalén que'chal cuiq'uin lix bênil aj tij ut eb li neque'c'amoc be sa' xyânkeb laj judío. Que'xtz'âma chicuu nak tinrak âtin sa' xbên ut tinteneb câmc sa' xbên.0#YAc cuan cutan xcuulajiqueb aran, nak laj Festo quixch'olob chiru li rey li yô chixc'ulbal laj Pablo: -Jun li cuînk quicanabâc chi prêxil xban laj Félix, chan re." Ac xnume' na chic cuib oxib cutan nak li rey Agripa ut lix Berenice li ranab que'cuulac Cesarea chirula'aninquil laj Festo.=!s Ut laj Festo quiâtinac riq'uineb laj q'uehol na'leb. Tojo'nak quixye re laj Pablo: -Cui li acuabej César tâcuaj târakok âtin sa' âbên, naru ajcui' tatintakla riq'uin, chan.G  Cui ut cuan junak mâc xinbânu re nak tento tine'xcamsi, chine'xcamsihak. Lâin inc'a' ninxucua li câmc. Abanan cui inc'a' yâl li yôqueb chixyebal chicuix, mâ ani târûk tâk'axtesînk cue sa' ruk'eb a'an. Lâin tintz'âma nak li acuabej César li k'axal nim xcuanquil târakok âtin sa' inbên, chan laj Pablo.T! Laj Pablo quixye: -Cuanquin chiru li rakba âtin li cuan sa' xcuênt li acuabej César. Jo'can nak arin ajcui' târakek' âtin sa' inbên. Ac nacanau ajcui' lâat nak mâc'a' inmâc chiruheb laj judío.8i Laj Festo quiraj nak us tâcanâk riq'uineb laj judío. Jo'can nak quixye re laj Pablo: -¿Ma tâcuaj xic toj Jerusalén ut aran târakmânk âtin sa' âbên chicuu? chan re.pYUt laj Pablo qui-oc cui'chic chi âtinac re xcolbal rib chiruheb ut quixye: -Chi moco lix chak'rabeb laj judío chi moco lix templo li Kâcua' quinsach xcuanquil. Chi moco cuan ta junak mâc xinbânu chiru li acuabej César, chan.taNak quicuulac, quisute' xbaneb laj judío li que'chal Jerusalén. Junes raylal que'xye chirix laj Pablo nak que'xjit. Abanan inc'a' qui-el chi yâl li c'a'ru que'xye xban nak mâc'a' junak c'a'ru tixc'ut nak yâl li yôqueb chixyebal.RQuicuan tana chic cuakxakibak malaj ut lajêbak cutan chic sa' xyânkeb ut quisuk'i Cesarea. Sa' xcab li cutan nak quic'ojla sa' li na'ajej li narakoc cui' âtin, quixtakla xc'ambal laj Pablo riq'uin.Ut quixye ajcui' reheb: -Eb laj c'amol be sa' êyânk te'xic chicuix. Cui cuan xmâc li cuînk a'in, che'xjitak, chan reheb.)Quichak'oc laj Festo ut quixye reheb: -Laj Pablo ac cuan chi prêxil aran Cesarea ut c'ac'alenbil chi us. Ut chi sêb tinxic lâin aran, chan.+Que'xtz'âma chiru laj Festo nak tixbânu li usilal, tixtakla cui'chic Jerusalén laj Pablo xban nak que'xc'oxla xrambal sa' be re xcamsinquil.Ut que'cuulac riq'uin laj Festo eb li xbênil aj tij ut eb li neque'c'amoc be sa' xyânkeb laj judío re xjitbal laj Pablo.b ?Oxib cutan chic roquic chok' acuabej laj Festo, nak qui-el Cesarea ut cô toj Jerusalén.PXban nak quiraj nak us tâcanâk riq'uineb laj judío, jo'can nak quixcanab chi prêxil laj Pablo. Nak ac xnume' cuib chihab, laj Félix qui-el chok' acuabej ut qui-oc laj Porcio Festo chok' rêkaj._7Sa' xch'ôl laj Félix nak tâtuminâk ru xban laj Pablo re tâisîk sa' tz'alam. Jo'can nak nabal sut quixtakla xbokbal ut quiâtinac riq'uin.Xban nak quiraj nak us tâcanâk riq'uineb laj judío, jo'can nak quixcanab chi prêxil laj Pablo. Nak ac xnume' cuib chihab, laj Félix qui-el chok' acuabej ut qui-oc laj Porcio Festo chok' rêkaj.gGUt nak laj Pablo yô chixch'olobanquil lix yâlal li tîquilal, li cuyuc ib, ut li rakba âtin châlel, quichal xxiu laj Félix. Quixye re laj Pablo. -Anakcuan ayu. Nak tixq'ue rib chicuu tintakla cui'chic âbokbal, chan.nUInc'a' chic q'uila cutan chirix a'in nak quicuulac cui'chic laj Félix rochben lix Drusila li rixakil. Li ixk a'an aj judío. Laj Félix quixbok laj Pablo riq'uin re nak tixch'olob chiru chanru xpâbanquil li Kâcua' Jesucristo.taUt quixtakla cui'chic laj Pablo sa' li na'ajej li tz'aptz'o cui' xbaneb. Ut quixtakla ajcui' xyebal re li capitán nak tixq'ue xlesêns chirâtinanquileb lix comon li jo' q'uial te'raj châlc chirula'aninquil ut chixq'uebal c'a'ru re.!;Laj Félix ac rabiom resil li pâbâl a'an. Yal re xbaybaleb nak quixye: -C'ulûnk cuan laj Lisias ut tinchoy xtz'ilbal rix li yôquex chixyebal, chan.iKCa'aj cui' a'in lin mâc chiruheb: Nak xakxôquin chiruheb, quinye chi cau xyâb incux nak te'cuaclîk cui'chic chi yo'yo li camenak. Sa' xc'aba' a'an nak oc êre chixrakbal âtin sa' inbên, chanquin reheb, chan laj Pablo.(IXyehakeb anakcuan châcuu li neque'taklan sa' xbêneb laj judío li cuanqueb arin cui cuan c'a'ru inc'a' us xinbânu nak quine'xc'am chiruheb laj rakol âtin. wEb laj judío li que'chal chak Asia, a'aneb raj li xe'chal arin chinjitbal châcuu cui cuan ta c'a'ru tine'xjit cui'.$ AA'an a'in li yôquin chixbânunquil nak quine'xtau sa' li templo laj judío li que'chal chak Asia. Toje' xinrake' xbânunquil li c'a'ru quinyechi'i chiru li Dios. Ac xinbânu li nabânuman re xsantobresinquil cuib. Moco nocotububnac ta chi moco yôco ta chi yo'obânc ch'a'ajquilal.3 _Q'uila chihab mâ anihin sa' lin tenamit Jerusalén. Jo'can nak xinsuk'i chi mayejac chiru li Dios ut re xq'uebal ca'ch'inak lix tenk'anquileb li neba' li cuanqueb aran. ~~)}||zz'xx]wQvtsr{qq2pXobnn7mylkkjiihggfVeeBdcc bWaa`)^\[[@ZZ@YCWW UTVSoSRR'QZPPP0OONbMLKKbJIIH7GG;FEyDDACCBYAA@?_>=leNak nasumla junak ixk junaj chic ru riq'uin lix bêlom. Tz'îbanbil sa' li chak'rab nak inc'a' chic naru neque'xjach rib a' yal jo' najtil yo'yôk li bêlomej. Aban cui nacam li bêlomej, li câmc najachoc reheb ut li ixk nacana xjunes.= Ex hermân, lâex nequenau c'a'ru naxye sa' li chak'rab. Nequenau nak li chak'rab cuan xcuanquil sa' xbêneb li toj yo'yôqueb.<+Lix tojbal rix li mâc, a'an li câmc. Aban li mâtan naxq'ue ke li Dios, a'an li junelic yu'am sa' xc'aba' li Kâcua' Jesucristo laj Colol ke.:;mAnakcuan colbilex chic chiru li mâc ut k'axtesinbilex chic chi c'anjelac chiru li Dios. Ut lê k'ajcâmunquil a'an lê santobresinquil ut lê yu'am chi junelic.Lix tojbal rix li mâc, a'an li câmc. Aban li mâtan naxq'ue ke li Dios, a'an li junelic yu'am sa' xc'aba' li Kâcua' Jesucristo laj Colol ke.:7¿C'a'ru lê k'ajcâmunquil xec'ul nak xebânu chak li mâusilal? Mâc'a'. Ca'aj cui' xec'ut chak êxutân. Li c'a'ru naxq'ue li mâc, a'an li câmc.V9%Nak toj nequec'anjela chak ru li mâc, mâc'a' na-oc cui' êre li tîquilal.J8 Ninch'olob xyâlal chêru riq'uin xserak'inquil chirix li nakac'ul arin sa' ruchich'och' re nak têtau ru li ninye. Junxil xek'axtesi êrib chixbânunquil li jo' mâjo'il na'leb ut li c'a'ak re ru chi mâusilal. A'ut anakcuan, chek'axtesihak êrib chixbânunquil li tîquilal re nak texcuânk sa' santilal chiru li Dios.}7sAnakcuan colbilex chic chiru li mâc. Ut xek'axtesi êrib jo' aj c'anjel chiru li Dios chixbânunquil li tîquilal.6'Junxil cuanquex rubel xcuanquil li mâc. A'ut anakcuan, bantiox re li Dios, chi anchal êch'ôl nequepâb li tijleb li xek'axtesi cui' êrib.51Ac nequenau nak cui têq'ue êrib chi c'anjelac chiru junak patrón, a'an chic tâtaklânk êre. Jo'can ajcui' cui têq'ue li mâc chok' êpatrón ut têq'ue êrib chok' aj c'anjel chiru, texcâmk. Aban cui têq'ue êrib chi taklâc xban li Dios, tâtîcobresîk lê ch'ôl.:4mAnakcuan cuanco sa' rusilal li Dios. Moco cuanco ta chic rubel xcuanquil li chak'rab. ¿Ma yal xban nak inc'a' cuanco rubel xcuanquil li chak'rab nak tomâcobk? ¡Inc'a' bi'an!I3 Inc'a' chic cheq'ue êrib rubel xcuanquil li mâc. Anakcuan cuanquex rubel xcuanquil lix nimal rusilal li Dios. Moco cuanquex ta chic rubel xcuanquil li chak'rab li quiq'uehe' re laj Moisés.21 Chi moco cheq'ue êrib chixbânunquil li mâusilal. Chek'axtesi ban êrib sa' ruk' li Dios. Xban nak ac xec'ul li ac' yu'am chanchan nak xexcuacli cui'chic chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak. Jo'can nak cheq'ue lê rok êruk' chi c'anjelac chiru li Dios re xbânunquil li us.q1[ Jo'can nak mêq'ue chic êrib rubel xcuanquil li mâc ut mêbânu chic li c'a'ru naxrahi ru lê ch'ôl.0{ Jo'can ajcui' lâex. Cheq'uehak retal nak chanchan ajcui' nak camenakex ut mâc'a' chic xcuanquil li mâc sa' êbên. Ac' chic lê yu'am q'uebil êre xban li Kâcua' Jesucristo ut junajex chic riq'uin. Yo'yôquex re nak texc'anjelak chiru li Dios.%/C Jun sut ajcui' quicam li Cristo ut anakcuan yo'yo chic. Quicam re xsachbal xcuanquil li mâc. Ut anakcuan yo'yo chic li Cristo re xq'uebal xlok'al li Dios.1.[ Lâo nakanau nak li Jesucristo quicuacli cui'chic chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak. Li Cristo inc'a' chic tâcâmk xban nak mâc'a' chic xcuanquil li câmc sa' xbên._-7Cui ac xocam kochben li Cristo, nakanau nak yo'yôco ajcui' kochben sa' li ac' yu'am. ,Li ac xcam inc'a' chic namâcob. Jo'can ajcui' lâo cui camenak chic li kanajter na'leb, inc'a' chic yôko chixbânunquil li mâc.+Nakanau nak li kanajter na'leb quiq'uehe' chiru cruz rochben li Cristo. Naraj naxye nak quisache' xcuanquil li kanajter na'leb nak quicam li Cristo. Ut anakcuan inc'a' chic cuanco rubel xcuanquil li mâc jo' nak xocuan chak junxil nak xkac'anjela chak ru li mâc.*Cui lâo xotz'akon kochben li Cristo sa' lix camic, jo'can ajcui' nak totz'akônk sa' lix cuaclijic cui'chic chi yo'yo sa' li ac' yu'am.-)SJo'can nak riq'uin xc'ulbal li cubi ha', chanchan nak ac xocam ut xomuke' kochben li Cristo re nak tocuaclîk cui'chic chi yo'yo ut tocuânk sa' li aq'uil yu'am, jo' nak li Jesucristo quicuacli cui'chic chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak riq'uin xnimal xlok'al ut xcuanquilal li Dios Acuabej.Q(Relic chi yâl nequenau nak lâo xkac'ul li cubi ha' xban nak xkapâb li Jesucristo. Nak xkac'ul li cubi ha' chanchan nak xocam kochben li Jesucristo xban nak xkacanab xbânunquil li kanajter na'leb.P'¡Mâ jok'e! Mâmin târûk. Chanchan nak ac camenako lâo xban nak moco cuan ta chic xcuanquil li mâc sa' kabên. Cui mâc'a' chic xcuanquil li mâc sa' kabên, ¿c'a'ut nak toj yôko chi mâcobc?& 5¿C'a'ru takaye chirix chixjunil a'in? ¿Ma toj yôko ajcui' chixbânunquil li mâc re nak k'axal cui'chic tânumtâk li rusilal li Dios sa' kabên?6%eXban nak cuan li mâc, cuan ajcui' li câmc. Abanan xban xnimal rusilal, li Dios naxq'ue xtîquilal li kach'ôl ut li kayu'am chi junelic sa' xc'aba' li Kâcua' Jesucristo.H$ Li chak'rab quiq'uehe' re xc'utbal nak numtajenak li mâc. Ut nak quinumta li mâc, k'axal cui'chic quinumta li rusilal li Dios sa' xbên li mâc.Xban nak cuan li mâc, cuan ajcui' li câmc. Abanan xban xnimal rusilal, li Dios naxq'ue xtîquilal li kach'ôl ut li kayu'am chi junelic sa' xc'aba' li Kâcua' Jesucristo.=#sJo'can nak xban lix k'etba âtin laj Adán, nabaleb que'cana chok' aj mâc. Ut xban nak li Jesucristo quixbânu li c'a'ru quixye li Dios, nabaleb te'tîcok' xch'ôl chiru li Dios.u"cXban lix k'etba âtin laj Adán cuan li tojba mâc sa' xbêneb chixjunileb li cuanqueb sa' ruchich'och'. A'ut xban lix tîquilal xch'ôl li Cristo, mâc'a' chic xcuanquil li tojba mâc sa' xbêneb. Cuânk ban chic xyu'ameb chi junelic.!Xban lix mâc laj Adán, chixjunileb cuanqueb rubel xcuanquil li câmc. Aban xban xnimal rusilal li Dios, nabaleb te'xc'ul li mâtan li naxq'ue li Dios, a' li tîquil ch'ôlej, ut tâcuânk xcacuil xch'ôleb sa' lix pâbâleb sa' xc'aba' li Kâcua' Jesucristo.< qLi mâc quixbânu laj Adán inc'a' naru xjuntak'êtanquil riq'uin li colba-ib quixq'ue li Dios xban nak k'axal nim xcuanquil li colba-ib. Xban nak quimâcob laj Adán, jo'can nak cuan li tojba mâc. Aban li mâtan li naxq'ue li Dios naxtîcobresi li kach'ôl ut sa' xc'aba' li Jesucristo nabaleb te'colek'.B}A'ut li mâtan naxq'ue li Dios moco juntak'êt ta riq'uin li mâc quixbânu laj Adán li xbên cuînk. Li câmc cuan sa' xbêneb chixjunileb xban nak quik'etoc âtin laj Adán. Aban sa' xc'aba' li Jesucristo nabaleb neque'xc'ul li colba-ib li naxq'ue li Dios. Ut k'axal cui'chic numtajenak li rusilal naxq'ue ke.c?Chalen nak quicuan chak laj Adán toj nak quiq'uehe' lix chak'rab laj Moisés, chixjunileb quilaje'cam usta inc'a' que'mâcob riq'uin xk'etbal xchak'rab li Dios jo' quixbânu laj Adán nak quixk'et li âtin li quiyehe' re xban li Dios. Xban laj Adán quiticla chak li mâc ut li câmc, ut xban li Cristo cuan li colba-ib ut li yu'am chi junelic.S Nak toj mâji' quiq'uehe' li chak'rab re laj Moisés, ac cuan li mâc sa' ruchich'och'. Aban inc'a' nayeman nak cuanqueb xmâc xban nak toj mâc'a' li chak'rab re xc'utbal chiruheb nak a'an eb aj mâc.:m Jo'ca'in nak quiticla li mâc sa' ruchich'och', yal xban jun chi cuînk aj Adán xc'aba'. Ut xban li mâc cuan li câmc ut chixjunileb neque'cam xban nak chixjunileb xe'mâcob.4a Ut moco ca'aj cui' ta li kacolbal quixq'ue li Dios. Naxq'ue aj ban cui' lix sahilal kach'ôl sa' xc'aba' li Kâcua' Jesucristo li quic'amoc ke sa' usilal riq'uin li Dios.ve Nak toj aj mâco chak xic' nakil li Dios. Aban li Dios xoxc'am sa' usilal riq'uin sa' xc'aba' lix camic li Ralal. Ut anakcuan nakanau chic nak cuanco sa' usilal riq'uin li Dios ut colbilo xban nak li Cristo quicuacli cui'chic chi yo'yo.G Ut anakcuan tîc chic li kach'ôl chiru li Dios xban xcamic li Jesucristo. Jo'can nak relic chi yâl nak sa' xc'aba' li Cristo tocolek' chiru lix josk'il li Dios sa' xk'ehil li rakba âtin.ykA'ut li Dios naxc'utbesi chiku nak k'axal nocoxra xban nak toj aj mâco chak nak quicam li Cristo sa' kac'aba'.dAMoco yalak ani ta tixq'ue rib chi câmc sa' xc'aba' junak ras rîtz'in usta châbil li ras rîtz'in chiru. Abanan cui k'axal tîc xch'ôl li ras rîtz'in, mâre cuan ajcui' junak tixq'ue rib chi câmc sa' xc'aba' a'an.Lâo inc'a' naru nakacol kib yal kajunes. Abanan quicuulac xk'ehil nak quicam li Kâcua' Jesucristo re kacolbal lâo aj mâc."=Li c'a'ru nakayo'oni nakanau nak takac'ul, xban nak k'axal nocoxra li Dios ut naxc'ut chiku lix nimal xrahom xban li Santil Musik'ej li q'uebil chak ke.Ut xban li cuyuc nacacuu kach'ôl sa' li kapâbâl, ut xban xcacuilal kach'ôl nakayo'oni li yechi'inbil ke xban li Dios.KUt moco ca'aj cui' ta nasaho' kach'ôl nak totz'akônk sa' lix lok'al li Dios. Nasaho' aj ban cui' sa' kach'ôl nak nakac'ul li raylal. Nakanau nak riq'uin xc'ulbal li raylal nakatzol li cuyuc.RXban nak nakapâb li Jesucristo nakac'ul lix nimal rusilal li Dios. Jo'can nak cau kach'ôl sa' li kapâbâl. Ut nasaho' kach'ôl xban nak nakanau nak totz'akônk ajcui' sa' lix nimal xlok'al li Dios. 5Jo'can ut nak tîcobresinbil chic li kach'ôl chiru li Dios xban li kapâbâl, ut cuanco chic sa' usilal riq'uin li Dios xban li Kâcua' Jesucristo.(ILi Jesucristo quixk'axtesi rib chi câmc xban li kamâc ut quicuacli cui'chic chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak re xtîcobresinquil li kach'ôl chiru li Dios.gGQuitz'îbâc aj ban cui' sa' kac'aba' lâo. Li Dios naxye nak tîc ajcui' li kach'ôl lâo cui takapâb chi tz'akal li quicuaclesin re li Kâcua' Jesucristo chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak.Li Jesucristo quixk'axtesi rib chi câmc xban li kamâc ut quicuacli cui'chic chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak re xtîcobresinquil li kach'ôl chiru li Dios.s_Ut moco ca'aj cui' ta sa' xc'aba' laj Abraham nak quitz'îbâc retalil nak tîc xch'ôl xban lix pâbâl.[ /Ut xban lix pâbâl laj Abraham, li Dios quixye nak a'an jun cuînk tîc xch'ôl.s _Laj Abraham quixpâb chi anchal xch'ôl nak li Dios k'axal nim xcuanquil ut tixq'ue li c'a'ru naxyechi'i.1 [Inc'a' quixcuiba xch'ôl chi moco quixcanab roybeninquil lix mâtan li quiyechi'îc re xban li Dios. Cacuûc ban chic quixbânu sa' lix pâbâl ut quixlok'oni li Dios. /Ca'ch'in chic mâ o'c'âl chihab cuan re laj Abraham. A'an naxnau nak xban xtîxilal inc'a' raj chic tâcuânk ralal xc'ajol. Ut naxnau ajcui' nak lix Sara inc'a' naq'uiresin. Aban inc'a' quich'inan xch'ôl laj Abraham. Quixpâb ban chi tz'akal nak tâcuânk ralal xc'ajol.! ;Laj Abraham quixpâb li quixye li Dios ut quiroybeni li quiyechi'îc re usta inc'a' naxnau chanru nak tâq'uehek' re li ralal xc'ajol. Jo'can nak a'an xyucua'eb li q'uila tenamit jo' quiyehe' re xban li Dios, -Te'q'uiânk lâ cualal âc'ajol, chu'ux re xban li Dios. (Gén. 15:5)nUTz'îbanbil sa' li Santil Hu li quixye li Dios re laj Abraham: Xatinq'ue chok' xxe'tônil yucua' li q'uila tenamit. (Gén. 17:5) Ut chiru li Dios toj cuan ajcui' xcuanquil li c'a'ru quixyechi'i re laj Abraham. Laj Abraham quixpâb li Dios li nacuaclesin cui'chic reheb li camenak chi yo'yo ut yal riq'uin râtin naxyo'obtesiheb li c'a'ak re ru toj mâc'a'./WXban nak cuan xpâbâl laj Abraham, li Dios quixyechi'i li mâtan re xban xnimal rusilal. Ut quixyechi'i ajcui' reheb chixjunileb li ralal xc'ajol. Li yechi'inbil mâcua' ca'aj cui' reheb li cuanqueb rubel xcuanquil li chak'rab. Reheb aj ban cui' chixjunileb li neque'pâban jo' nak quipâban laj Abraham. Jo'can nak nayeman nak laj Abraham a'an li kayucua' chikajunilo xban nak a'an laj c'amol be chiku sa' li kapâbâl.4aNachal xjosk'il li Dios sa' xbêneb li neque'k'etoc re li chak'rab. Xban nak cuan li chak'rab, cuan li k'etoc âtin. Cui ta mâc'a' li chak'rab, mâc'a' raj k'etoc âtin.W'Cui ta ca'aj cui' li cuanqueb rubel xcuanquil li najter chak'rab li te'êchanînk re li yechi'inbil xban li Dios, mâc'a' raj na-oc cui' li kapâbâl. Ut mâc'a' raj na-oc cui' li yechi'inbil xban li Dios.4a Li Dios quixyechi'i re laj Abraham jo' ajcui' reheb li ralal xc'ajol nak eb a'an te'êchanînk re li ruchich'och'. Mâcua' riq'uin xbânunquil li naxye li chak'rab nak te'rêchani. Quiyechi'îc ban reheb xban nak quipâban laj Abraham ut li Dios quixye nak laj Abraham a'an jun cuînk tîc xch'ôl.w Ut laj Abraham xyucua'eb ajcui' li que'xc'ul li circuncisión. Mâcua' ca'aj cui' xban nak que'xc'ul li circuncisión. Xyucua'eb aj ban cui' xban nak que'xpâb li Dios jo' nak quixpâb li Dios laj Abraham nak toj mâji' naxc'ul li circuncisión.{ Mokon chic laj Abraham quixc'ul li circuncisión jo' retalil nak a'an jun cuînk tîc xch'ôl chiru li Dios xban lix pâbâl. Laj Abraham quixpâb li Dios nak mâji' naxc'ul li circuncisión. Jo'can nak nayeman nak laj Abraham a'an xyucua'eb chixjunileb li neque'xpâb li Dios ut neque'q'uehe' sa' ajl sa' xyânkeb li tîqueb xch'ôl usta inc'a' neque'xc'ul li circuncisión.iK Laj Abraham mâji' naxc'ul li circuncisión nak li Dios quixye nak li cuînk a'an tîc xch'ôl.L ¿Ut aniheb li te'cuyek' te'sachek' lix mâc? ¿Ma ca'aj cui' li que'xc'ul li circuncisión? Inc'a'. Reheb aj ban cui' li inc'a' que'xc'ul li circuncisión. Ac xinye li c'a'ru tz'îbanbil sa' li Santil Hu chirix laj Abraham. Xban nak cuan xpâbâl laj Abraham, li Dios quixye nak a'an jun cuînk tîc xch'ôl. (Gén. 15:6)\1Us xak reheb li inc'a' chic neque'c'oxlâc lix mâqueb xban li Dios. (Sal. 32:1-2)~Laj David quixye chi jo'ca'in: Us xak reheb li cuybil sachbil xmâqueb, xban nak inc'a' chic nanak sa' xch'ôl li Dios lix mâusilaleb..}ULaj David quixye nak us xak re li naxmâtani xtîquilal xch'ôl riq'uin li Dios chi mâcua' xban xyehom xbânuhom. Yal chi mâtan ban naxc'ul lix tîquilal xch'ôl.4|aAban li colba-ib inc'a' natojman rix. A'an yal jun mâtan naxq'ue li Dios reheb laj mâc li neque'pâban re. Xban nak neque'pâban, tîcobresinbileb xch'ôl xban li Dios.n{ULi ani natrabajic naxc'ul xtojbal. Lix tojbal naxc'ul a'an moco yal xmâtan ta xban nak ac xtoj rix.8ziTz'îbanbil sa' li Santil Hu nak laj Abraham quixpâb li c'a'ru quixye li Dios. Ut xban lix pâbâl, li Dios quixye nak laj Abraham a'an jun cuînk tîc xch'ôl. (Gén. 15:6)y)Cui ta riq'uin xyehom xbânuhom quitîcobresîc xch'ôl laj Abraham, cuan raj c'a'ru quixnimobresi cui' rib. Abanan mâcua' raj chiru li Dios.x 'Anakcuan tinâtinak chirix laj Abraham li kaxe'tônil yucua'. ¿Ma quitîcobresîc xch'ôl chiru li Dios riq'uin lix yehom xbânuhom? Inc'a'.w1¿Ma nakasach xcuanquil li chak'rab xban xpâbanquil li Cristo? Inc'a'. Riq'uin ban xpâbanquil li Cristo yôco chixq'uebal xcuanquil li chak'rab.v1Nakanau nak jun ajcui' li Dios. Ut a'an naxtîcobresi xch'ôleb laj judío xban lix pâbâleb jo' ajcui' li mâcua'eb aj judío.¿Ma nakasach xcuanquil li chak'rab xban xpâbanquil li Cristo? Inc'a'. Riq'uin ban xpâbanquil li Cristo yôco chixq'uebal xcuanquil li chak'rab.wug¿Ma ca'aj cui' eb laj judío te'colek' xban li Dios? Inc'a'. Li Dios tixcoleb ajcui' li mâcua'eb aj judío.}tsNakanau nak tâtîcok' li kach'ôl riq'uin xpâbanquil li Cristo. Mâcua' riq'uin xbânunquil li naxye li chak'rab.Ys+¿C'a'ru takanimobresi cui' kib? Mâc'a'. Inc'a' naru takanimobresi kib xban nak mâcua' riq'uin xbânunquil li naxye li chak'rab natîco' li kach'ôl. Natîco' ban li kach'ôl riq'uin xpâbanquil li Cristo.r7Ut anakcuan sa' eb li cutan a'in, nac'utun lix tîquilal xch'ôl li Dios riq'uin nak naxtîcobresi xch'ôl li ani napâban sa' xc'aba' li Jesucristo. q Li Dios quixtakla chak li Kâcua' Jesucristo chi câmc re xcuybal xmâqueb li te'pâbânk re. Riq'uin li quixbânu quic'utun lix tîquilal xch'ôl li Dios. Xban lix nimal xcuyum, inc'a' quixq'ue sa' xch'ôl lix mâqueb li tenamit li que'mâcob chak junxil.p#Ut xban li rusilal li Dios, chixjunileb li neque'pâban, neque'xmâtani xtîquilal xch'ôleb sa' xc'aba' li Kâcua' Jesucristo laj Colonel.SoChixjunileb xe'mâcob ut inc'a' neque'xc'ul li lok'al li naxq'ue li Dios.NnTâtîcobresîk ban li kach'ôl chiru li Dios riq'uin xpâbanquil li Kâcua' Jesucristo. Chixjunileb li te'pâbânk re, li Dios tixtîcobresi lix ch'ôleb. Moco jalan ta li junjûnk chiru li Dios./mWLi Dios quixc'utbesi chiku chanru nak târûk tâtîcok' li kach'ôl. Moco riq'uin ta xbânunquil li c'a'ru naxye li chak'rab. Ch'olobanbil lix yâlal xban li chak'rab ut xbaneb ajcui' li profeta nak mâcua' riq'uin xbânunquil li c'a'ru naxye li chak'rab tâtîcok' li kach'ôl chiru li Dios.l3Mâ jun tîc xch'ôl chiru li Dios yal riq'uin xbânunquil li c'a'ru naxye li chak'rab. Li chak'rab nac'anjelac re xc'utbal chiku nak lâo aj mâc. k9Nakanau nak chixjunil li tz'îbanbil sa' li chak'rab, a'an reheb li cuanqueb rubel xcuanquil li chak'rab. A'an aj e nak cuan li chak'rab re nak chixjunileb te'xnau nak cuanqueb xmâc ut mâc'a' chic naru te'xye, re te'xcol cui' rib chiru li Dios nak târakek' âtin sa' xbêneb.NjInc'a' neque'xxucua ru li Dios chi moco neque'x-oxlok'i. (Sal. 36:1)SiUt inc'a' neque'cuan sa' usilal. Junes pletic neque'xbânu. (Isa. 59:7-8)_h7Yalak bar neque'xic junes raylal ut ra xîc' neque'xbânu chak reheb li ras rîtz'in.\g1Sa' junpât neque'chal xjosk'il. Neque'xrahobtesi ut neque'xcamsi li ras rîtz'in.cf?Riq'uin xtz'ûmaleb re neque'majecuan ut junes xic' aj âtin na-el sa' reheb. (Sal. 10:7)He  C'ajo' xyibal ru neque'âtinac. Chanchan xchuhil li camenak sa' li muklebâl. Ut junes balak'înc neque'xbânu. Li c'a'ak re ru neque'xye chanchan xmay c'anti' li nacamsin. (Sal. 5:9; 140:3) d Chixjunileb xe'xtz'ektâna li Dios, ut jun xiquiqueb nak xe'xbânu li mâusilal. Jo'can nak mâ jun nabânun re li us. Yal ta jun.Tc! Mâ ani nata'oc ru lix yâlal. Mâ ani naraj xsic'bal li Dios. (Sal. 14:2)[b/ Jo' tz'îbanbil sa' li Santil Hu: Mâ ani tîc xch'ôl chiru li Dios. Yal ta jun.ba= ¿C'a'ru takaye chirix a'in? ¿Ma k'axal châbilo ta bi' lâo aj judío chiruheb li mâcua'eb aj judío? Relic chi yâl nak inc'a'. Chikajunilo ban lâo aj mâco, lâo aj judío jo'queb ajcui' li mâcua'eb aj judío.`-Us cui nakabânu li mâusilal re nak tânimâk xlok'al li Dios, chanqueb. ¿C'a'ru nequeye lâex? ¿Ma takabânu li inc'a' us re nak tânimâk xlok'al li Dios? Mâ jaruj târûk tâq'uemânk xlok'al li Dios riq'uin li kamâusilal. Cuan li neque'yehoc nak a'an a'in li tijleb ninch'olob xyâlal, abanan moco jo'can ta li yôquin chixyebal. Li neque'yehoc re a'an xc'ulubeb nak te'xtoj rix lix mâqueb._Ut cuanqueb ajcui' li neque'yehoc nak riq'uin li tic'ti'ic neque'xbânu, tâq'uehek' xcuanquil li yâl li naxye li Dios ut k'axal cui'chic tâlok'onîk ru li Dios. Ut cui riq'uin li katic'ti' nalok'onîc ru li Dios, ¿c'a'ut nak naxye nak lâo aj mâc chi jo'canan? ^ Relic chi yâl nak tîc xch'ôl li Dios. Cui ta inc'a', ¿chan raj ru nak tixrak âtin sa' xbêneb li cuanqueb sa' ruchich'och'?"]=Cuanqueb neque'yehoc nak riq'uin li mâusilal nac'utun chi us li rusilal li Dios. Jo'can nak us xbânunquil li mâusilal re nak tâc'utûnk xchâbilal li Dios. Inc'a' us cui li Dios nocoxq'ue chi xtojbal li kamâc, chanqueb. Aban mâcua' a'an li naxye li Dios. Inc'a' naru nakaye nak inc'a' toxq'ue chixtojbal li kamâc xban nak nakanau nak tîc xch'ôl li Dios. Jo'can nak tixq'ue chixtojbal xmâc laj mâc.x\i¡Mâ jok'e bi'an! Li Dios yâl naâtinac usta chixjunileb li cristian aj tic'ti'eb. Jo' tz'îbanbil sa' li Santil Hu li quixye laj David re li Dios. Quixye chi jo'ca'in: Junelic yâl nacatâtinac. Usta nacate'xk'aba, aban mâc'a' âmâc.[Cuanqueb laj judío inc'a' que'xbânu li quixye li Dios. ¿Ma yal sa' xmâqueb ta bi' a'an nak li Dios inc'a' tixq'ue li quixyechi'i?hZILi cuânc chok' aj judío, a'an a'in li rusil: nak li Dios quixq'ue li râtin reheb xbên cua.aY =¿C'a'ru rusil li cuânc chok' aj judío? Ut, ¿c'a'ru rajbal xc'ulbal li circuncisión?4XaLi tz'akal aj judío naxpâb chi tz'akal lix chak'rab li Dios. Ut li tz'akal circuncisión inc'a' nac'ulman riq'uin xbânunquil li chak'rab. A'an ban li naxbânu li Santil Musik'ej sa' li râm li junjûnk. Ut lix lok'al laj pâbanel inc'a' naq'uehe' xbaneb li cuînk. Li Dios ban naq'uehoc xlok'al.sW_Li tz'akal aj judío mâcua' aj judío yal xban xc'ulbal li circuncisión. Riq'uin ban xpâbanquil li chak'rab. Lix yâlal li circuncisión mâcua' ca'aj cui' li na-ux riq'uin li tz'ejcualej.Li tz'akal aj judío naxpâb chi tz'akal lix chak'rab li Dios. Ut li tz'akal circuncisión inc'a' nac'ulman riq'uin xbânunquil li chak'rab. A'an ban li naxbânu li Santil Musik'ej sa' li râm li junjûnk. Ut lix lok'al laj pâbanel inc'a' naq'uehe' xbaneb li cuînk. Li Dios ban naq'uehoc xlok'al.NVUsta inc'a' xc'ul li circuncisión cui naxbânu tz'akal li tz'îbanbil sa' li chak'rab, li cuînk a'an naxc'ut âxutân ut târakek' âtin sa' âbên xban nak nacak'et li chak'rab. Mâc'a' na-oc cui' âcue nak xac'ul li circuncisión, chi moco nak nacanau li tz'îbanbil sa' li chak'rab cui inc'a' nacabânu li c'a'ru naxye.YU+Cui junak cuînk mâcua' aj judío inc'a' naxc'ul li circuncisión, aban naxpâb ut naxbânu li c'a'ru naxye li chak'rab, li cuînk a'an tâq'uehek' ajcui' sa' ajl sa' xyânkeb li que'xc'ul li circuncisión.IT Relic chi yâl li circuncisión cuan xyâlal cui nacapâb li chak'rab li quiq'uehe' re laj Moisés xban li Dios. Aban cui nacak'et lix chak'rab mâc'a' na-oc cui' nak xac'ul li circuncisión.~SuJo' naxye sa' li Santil Hu: Sa' êc'aba' lâex aj judío, neque'xmajecua li Dios li mâcua'eb aj judío. (Isa. 52:5)1R[K'axal nim âcuanquil nak nacacuec'a âcuib xban nak nacanau li chak'rab li quiq'uehe' re laj Moisés. Abanan nacatz'ektâna li Dios riq'uin nak nacak'et lix chak'rab.:QmLâat nacaye nak inc'a' us li muxuc caxâr. ¿C'a'ut nak toj nacatmuxuc caxâr lâat? Cui xic' nacacuil eb li yîbanbil dios, ¿c'a'ut nak nacatxic chi elk'ac sa' li rochocheb?Lâat nacatrakoc âtin sa' xbêneb li neque'bânun re li mâusilal ut nacabânu ajcui' li mâusilal lâat. ¿C'a'ru nacaye? ¿Ma inc'a' ta bi' tatxq'ue li Dios chixtojbal rix âmâc lâat?z=mNakanau nak li Dios tîc xch'ôl ut a'an târakok âtin chi tz'akal sa' xbêneb li neque'bânun re li mâusilal.< ¿Anihat lâat nak tatrakok âtin sa' xbêneb lâ cuas âcuîtz'in? Cui nacarak âtin sa' xbêneb lâ cuas âcuîtz'in ut toj yôcat ajcui' chixbânunquil li inc'a' us lâat jo' yôqueb a'an, raylal ajcui' yôcat chixbokbal sa' âbên ut târakek' âtin sa' âbên.+; Q Ac ch'olch'o chiruheb li c'a'ru quixye li Dios. Neque'xnau nak lix tojbal rix li mâc, a'an li câmc. Aban toj yôqueb ajcui' chixbânunquil li mâc. Ut mâcua' ca'aj cui' a'an neque'xbânu. Neque'saho' ajcui' sa' xch'ôl chirilbaleb li ras rîtz'in nak yôqueb chixbânunquil li inc'a' us.E: Inc'a' neque'xtau xyâlal. Inc'a' neque'xbânu li c'a'ru neque'xsume xbânunquil. Inc'a' neque'rahoc. Inc'a' neque'cuyuc mâc, ut inc'a' neque'uxtânan u.Ac ch'olch'o chiruheb li c'a'ru quixye li Dios. Neque'xnau nak lix tojbal rix li mâc, a'an li câmc. Aban toj yôqueb ajcui' chixbânunquil li mâc. Ut mâcua' ca'aj cui' a'an neque'xbânu. Neque'saho' ajcui' sa' xch'ôl chirilbaleb li ras rîtz'in nak yôqueb chixbânunquil li inc'a' us.@9 {Junes yo'obânc âtin neque'xbânu chirixeb li ras rîtz'in. Xic' neque'ril li Dios. Neque'hoboc. Neque'xnimobresi rib ut k'etk'eteb. Aj k'abaneleb ut aj k'etoleb râtin xna' xyucua'.8  Numtajenakeb xyibal ru lix na'lebeb ut lix mâusilaleb. Aj yumbêteb ut aj co'bêteb. Neque'xra ru li c'a'ru cuan reheb li ras rîtz'in ut k'axal josk'eb. Numtajenakeb chi aj cakal, aj camsihomeb ras rîtz'in, aj plêteb, aj balak'eb ut aj molol âtineb.7 /Xban nak inc'a' neque'xc'oxla li Dios, jo'can nak que'tz'ektânâc xban li Dios sa' li tz'ekbêtal aj na'leb chixbânunquil li moco uxc ta naraj.&6 GUt jo'can ajcui' li cuînk inc'a' chic que'raj li ixk li quicanabâc reheb xban li Dios. Que'tikcuo' xjolomeb xban lix mâusilaleb chi ribileb rib ut yôqueb chixbânunquil li tz'ekbêtal aj na'leb riq'uin rech cuînkilal. Ut que'xc'ul ajcui' xtojbal rix lix mâusilaleb jo' xc'ulubeb.R5 Li Dios quixtz'ektânaheb sa' lix xutânalil na'leb xban lix mâusilaleb. Ut eb li ixk inc'a' chic que'raj cuânc riq'uineb lix bêlom. Riq'uin ban chic li rech ixkilal que'xbânu li moco uxc ta naraj.4 !Inc'a' que'xpâb li tz'akal Dios. A' chic li tic'ti' que'xq'ue xcuanquil. Que'xnima ru ut que'xq'ue xlok'al li c'a'ak re ru yîbanbil xban li Dios ut inc'a' que'xlok'oni li tz'akal Dios. Ca'aj cui' li tz'akal Dios a'an xc'ulub li lok'onîc chi junelic. Jo'can taxak.)3 MJo'can nak li Dios quixtz'ektânaheb sa' xyibal ru lix mâusilaleb toj retal neque'xc'ut xxutâneb chi ribileb rib xban nak neque'xbânu li jo' mâjo'il na'leb.2 !Inc'a' neque'xlok'oni li yo'yôquil Dios. A' chic lix jalam ûch li cuînk li nacam, a'an chic neque'xlok'oni. Ut lix jalam ûch li xul neque'xq'ue chok' xdioseb jo' li xul li neque'rupupic ut li xul li neque'bêc, jo'queb ajcui' li neque'xjucuqui rib chiru ch'och'.I1  Eb a'an neque'xye nak cuanqueb xna'leb abanan mâc'a'eb xna'leb.A0 }Neque'xnau nak cuan li Dios, aban inc'a' que'xq'ue xlok'al chi moco que'bantioxin chiru. Ca'aj cui' li jo' mâjo'il na'leb neque'xc'oxla ut xban a'an nak quik'ojyîno' ru lix c'a'uxeb. / Chalen chak sa' xticlajic li ruchich'och' nac'utun xcuanquil ut xlok'al li Dios riq'uin li c'a'ak re ru quilajxyîb. Nac'utun nak a'an li tz'akal Dios ut k'axal nim xcuanquil chi junelic. Jo'can nak mâc'a' junak âtin te'xcol cui' rib chiru xjosk'il li Dios. c}}||{zzlyypyxvtss1qponmmSlGkjjihgg+f7eLdcc1boa `H_^^+]\[[VZcYXWdVV0SoRUQQ#POMN+M+L KIJJHHhGG_FEDD'C7BzA@@?j>^=<  Xban nak que'xk'et li râtin li Dios eb laj judío, li rusilal li Dios quiq'uehe' reheb chixjunileb li cuanqueb sa' ruchich'och'. Reheb raj laj judío li osobtesîc, aban que'xtz'ektâna. Jo'can nak quiq'uehe' reheb li mâcua'eb aj judío. Ut k'axal cui'chic li sahil ch'ôlejil takac'ul nak te'pâbânk lix q'uialeb laj judío ut te'q'uehek' sa' ajl sa' kayânk lâo li ac colbilo.m=S Lâin ninye nak usta que'xtich rib laj judío, inc'a' que't'ane' chi junaj cua. Naraj naxye nak usta que'xtz'ektâna li Cristo eb laj judío toj naru te'pâbânk ut te'colek'. Xban nak que'xk'et râtin li Dios eb laj judío, jo'can nak li colba-ib quiq'uehe' reheb li mâcua'eb aj judío re nak eb laj judío te'xrahi ru li colba-ib ut te'xpâb li Cristo.6<e Che'môyk ta li xnak'eb ru re nak inc'a' chic te'ilok, ut inc'a' te'xtau xyâlal. Che'c'utzlâk ta li rixeb chi junaj cua xban li raylal li yôkeb chixc'ulbal. (Sal. 69:23)s;_ Tz'îbanbil ajcui' sa' li Santil Hu li quixye laj David nak quitijoc: Eb li nink'e neque'xbânu chisuk'îk taxak chok' raylal sa' xbêneb. Raylal taxak tâchâlk sa' xbêneb re nak te'xtoj rixeb lix mâqueb li yôqueb chixbânunquil.+:O Jo'ca'in tz'îbanbil sa' li Santil Hu: Que'canabâc xban li Dios jo' eb li âleb xch'ôl li inc'a' neque'xtau xyâlal. Cuanqueb xnak' ru ut inc'a' neque'ril c'a'ru li us. Cuanqueb xxic ut inc'a' neque'raj rabinquil lix yâlal. Chalen anakcuan inc'a' neque'raj xtaubal xyâlal. (Isa. 29:10)9 Nakaq'ue retal nak moco chixjunileb ta laj Israel que'xtau rusilal li Dios li yôqueb chixsic'bal. Ca'aj cui' li sic'bileb ru que'xtau, usta moco q'ui eb ta. Ut li jun ch'ôl chic que'cacuubresîc lix ch'ôleb ut inc'a' que'xbânu li quiraj li Dios.g8G Moco riq'uin ta xyehom xbânuhomeb nak quixsiq'ueb ru. Yal riq'uin ban lix nimal ruxtân li Dios nak quixsiq'ueb ru. Cui ta quixsiq'ueb ru sa' xc'aba' xyehom xbânuhomeb, a'an mâcua' raj chic xban xnimal ruxtân li Dios.7 Jo'can ajcui' sa' eb li cutan a'in. Cuan ajcui' li quixsiq'ueb ru li Dios riq'uin lix nimal ruxtân usta moco q'uiheb ta.26] Li Dios quichak'oc ut quixye re: Sic'bileb ru inban cuukub mil chi cuînk chok' cue. Eb a'an inc'a' que'xcuik'ib ribeb chixlok'oninquil li yîbanbil dios aj Baal, chan.5 At Kâcua', quilaje'xcamsi lâ profetas ut quilaje'xjuc' lâ artal; lâin xincana injunes ut jo'can ajcui' lâin, te'raj incamsinquil.q4[ Li Kâcua' Dios inc'a' quixtz'ektâna lix tenamit, li quixsiq'ueb ru junxil chok' ralal xc'ajol. ¿Ma inc'a' nequenau c'a'ru tz'îbanbil sa' li Santil Hu chirix laj Elías nak quitijoc chiru li Dios chixjitbaleb laj Israel? Quixye:;3 q Tinpatz' êre, ¿ma xe'tz'ektânâc laj Israel xban li Dios chi jo'canan? ¡Chi yâl nak inc'a'! Lâin ajcui' aj Israel lâin ut lâin ralal xc'ajol laj Benjamín ut laj Abraham.D2 Ut chirixeb laj judío li Dios quixye: Junelic yôquin chixbokbaleb laj Israel re nak te'châlk cuiq'uin. Abanan eb a'an inc'a' neque'abin chicuu. Neque'xk'et ban li cuâtin. (Isa. 65:2)L1 Laj Isaías cau xch'ôl chixyebal li c'a'ru quixye li Dios nak quixye: A' chic li inc'a' yôqueb chinsic'bal, a'aneb chic li xe'ta'oc cue. Quinc'utbesi cuib chiruheb li inc'a' yôqueb chinsic'bal. (Isa. 65:1) A'an li quixye li Dios chirixeb li mâcua'eb aj judío.Ut chirixeb laj judío li Dios quixye: Junelic yôquin chixbokbaleb laj Israel re nak te'châlk cuiq'uin. Abanan eb a'an inc'a' neque'abin chicuu. Neque'xk'et ban li cuâtin. (Isa. 65:2)v0e Ut ninye ajcui', ¿ma inc'a' ta bi' que'xtau xyâlal a'in eb laj Israel? Que'xtau raj aban inc'a' que'raj. Laj Moisés quixye reheb li c'a'ru quixye li Dios. Quixye chi jo'ca'in: Sa' inc'aba' lâin têcakali jun li tenamit mâcua'eb intenamit. Ut tinchik' êjosk'il sa' xbêneb a'an, li inc'a' neque'xnau xyâlal, xban nak eb a'an li te'cuuxtâna ru. (Deut. 32:21)/' Ut lâin ninye, ¿ma yâl ta bi' nak eb laj Israel inc'a' que'rabi chak resil junxil? Que'rabi. ¿C'a'ut nak inc'a'? Xban nak tz'îbanbil chi jo'ca'in sa' li Santil Hu: Sa' chixjunil li ruchich'och' qui-el resil ut jun sut rubel choxa quicuulac li râtineb. (Sal. 19:4)O. Jo'can nak li pâbâl natauman riq'uin rabinquil resil li Jesucristo.=-s Aban moco chixjunileb ta que'pâban re li resil li colba-ib. Laj Isaías quixye: At Kâcua', moco q'uiheb ta li xe'pâban li resil li colba-ib li nakajultica chiruheb. (Isa. 53:1)},s Ut ¿chanru nak tâch'olobâk chak xyâlal chiruheb cui mâ ani taklanbil xban li Kâcua'? Jo'ca'in tz'îbanbil sa' li Santil Hu: C'ajo' xlok'al eb li neque'xic yalak bar chixyebal resil li colba-ib, li naq'uehoc tuktûquil usilal. (Isa. 52:7)e+C Abanan ¿chanru nak te'xyâba xc'aba' li Kâcua' cui toj mâji' neque'xpâb? Ut, ¿chanru nak te'xpâb cui toj mâji' neque'rabi resil? Ut, ¿chanru nak te'rabi resil li Kâcua' cui mâ ani nach'oloban xyâlal chiruheb?m*S Jo'ca'in tz'îbanbil sa' li Santil Hu: Yalak ani tâyâbânk re xc'aba' li Kâcua', a'an tâcolek'.O) Chiru li Dios juntak'êteb laj judío riq'uin li mâcua'eb aj judío xban nak jun ajcui' li Kâcua' sa' xbêneb chixjunileb. Ut nim li ruxtân sa' xbêneb chixjunileb li neque'yâban re lix c'aba'.0(Y Jo'ca'in tz'îbanbil sa' li Santil Hu: Li ani tâpâbânk re a'an, inc'a' târahok' xch'ôl mokon xban nak tixc'ul li c'a'ru yechi'inbil re xban li Dios. (Isa. 28:16)' Li ani naxpâb li Cristo chi anchal xch'ôl ut naxch'olob xyâlal riq'uin xtz'ûmal re, a'an natîco' xch'ôl chiru li Dios ut tâcolek'.]&3 Cui riq'uin xtz'ûmal âcue tâch'olob xyâlal nak li Jesús a'an li Cristo li Ralal li Dios, ut cui tâpâb chi anchal âch'ôl nak li Dios quicuaclesin cui'chic re chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak, tatcolek'.e%C Jo'ca'in naxye li Santil Hu: Ac nequenau lix yâlal ut nequeserak'i resilal li quixye li Dios ut cuan ajcui' sa' lê ch'ôl. Lix yâlal a'an nak tento takapâb li Cristo ut a'an li pâbâl li nakach'olob xyâlal chêru.5$c Chi moco tâye ¿ani tâcubek cuanqueb cui' li camenak re xcuaclesinquil li Cristo sa' xyânkeb li camenak? Inc'a' naru tâye chi jo'can xban nak ac cuaclijenak chi yo'yo.<#q Anakcuan lâo tîcobresinbil chic li kach'ôl chiru li Dios riq'uin xpâbanquil li Cristo. Sa' li Santil Hu naxye chi jo'ca'in: Inc'a' tâye sa' âch'ôl ¿ani tâtakek' sa' choxa re xtz'âmanquil chiru li Cristo nak tâcubek chak sa' ruchich'och'? Mâye chi jo'can xban nak ac c'ulujenak sa' ruchich'och'.9"k Laj Moisés quitz'îbac chirix li chak'rab ut quixye: Cui ani tixpâb li chak'rab ut tixbânu chi tz'akal li c'a'ru naxye, a'an tîc xch'ôl chiru li Dios ut tâcuânk xyu'am.K! Nak quic'ulun li Cristo sa' ruchich'och', quirake' xc'anjel li chak'rab li quiq'uehe' re laj Moisés xban li Dios. Ut chixjunileb li te'pâbânk re li Cristo te'tîcok' xch'ôleb chiru li Dios.F  Ut inc'a' neque'xnau chanru nak natîco' li kach'ôl chiru li Dios. Que'xyal xtîcobresinquil xch'ôleb chiru li Dios yal xjuneseb rib. Ut inc'a' que'raj xbânunquil li yebil xban li Dios.lQ Lâin ninnau nak neque'x-oxlok'i li Dios, abanan toj mâji' neque'xnau chanru xpâbanquil li Dios.s a Ex inhermân, relic chi yâl nacuaj nak eb laj Israel te'colek'. A'an li nintz'âma junelic chiru li Dios.5c !Tz'îbanbil sa' li Santil Hu li quixye li Dios: Q'uehomak retal xban nak lâin tinq'ue jun li pec aran Sión. Nabaleb li tenamit te'xtich rokeb chiru ut te't'anek'. Abanan li ani tâpâbânk re a'an, inc'a' târahok' xch'ôl mokon xban nak tixc'ul li c'a'ru yechi'inbil re xban li Dios. (Isa. 28:16)  ¿C'a'ut nak inc'a' que'xtau? Xban nak moco yôqueb ta chixsic'bal li tîquil ch'ôlej riq'uin xpâbanquil li Cristo. Que'xsic' ban li tîquilal riq'uin xbânunquil li naxye li chak'rab. Ut xban a'an, chanchan que'xtich rib chiru jun li pec. Ut li pec a'an retalil li Cristo. Ut li neque'xtich rib chiru, a'an li neque'tz'ektânan re li Cristo.Tz'îbanbil sa' li Santil Hu li quixye li Dios: Q'uehomak retal xban nak lâin tinq'ue jun li pec aran Sión. Nabaleb li tenamit te'xtich rokeb chiru ut te't'anek'. Abanan li ani tâpâbânk re a'an, inc'a' târahok' xch'ôl mokon xban nak tixc'ul li c'a'ru yechi'inbil re xban li Dios. (Isa. 28:16)} Ut eb laj judío yôqueb chixsic'bal li tîquil ch'ôlej riq'uin xbânunquil li naxye li chak'rab, aban inc'a' que'xtau.V% A'an a'in xyâlal li yôco chixyebal: Eb li mâcua'eb aj judío inc'a' yôqueb chixsic'bal li tîquil ch'ôlej riq'uin xbânunquil li naxye li chak'rab, ut xban nak que'pâban, que'tîcobresîc xch'ôleb.W' Quixye ajcui' laj Isaías chi jo'ca'in: Cui ta inc'a' quixcanab kalal kac'ajol nak quixsach ru li katenamit li Kâcua' Dios, li k'axal nim xcuanquil, jo' raj li Sodoma ut li Gomorra nak co-oso'. (Isa. 1:9)zm Xban nak li Kâcua' chi sêb târakok âtin chi tz'akal sa' xbêneb li ralal xc'ajol laj Israel. (Isa. 10:22-23),Q Jo'ca'in quixye laj Isaías chirixeb laj Israel: Usta nabaleb li ralal xc'ajol laj Israel jo' xq'uial li samaib chire li palau, aban moco q'uiheb ta li te'colek'.2] Ut sa' li na'ajej bar quiyehe' cui' reheb: "Lâex mâcua'ex cualal inc'ajol", aran ajcui' tâyehek' reheb: "Lâex tz'akal ralal xc'ajol li yo'yôquil Dios". (Ose. 1:10) Jo'ca'in quixye li Dios jo' tz'îbanbil sa' li Santil Hu xban laj Oseas: Tâcuulak xk'ehil nak lâin tinye "cualal inc'ajol" reheb li mâcua'eb cualal inc'ajol. Eb a'an inc'a' sic'bileb chak ru inban. Anakcuan tinye reheb: "rarôquex inban". (Ose. 2:23)# Lâo sic'bil ku xban li Dios. Cuan sic'bileb chak ru sa' xyânkeb laj judío ut cuan sic'bileb chak ru sa' xyânkeb li mâcua'eb aj judío. Ut riq'uin lix nimal rusilal quiruxtâna ku ut quixc'ut chiku lix lok'al. Junxil sic'bil chak ku xban re nak totz'akônk sa' lix lok'al.jM Chanchan a'an li naxbânu li Dios. A'an yal re c'a'ru tixbânu. Xc'ulubeb raj li cuanqueb sa' ruchich'och' li rakba âtin ut li câmc. Li Dios quixc'ut raj lix josk'il ut lix cuanquilal. Abanan k'axal nim xcuyum sa' xbêneb.kO A' yal re laj pac'onel chanru nak tixyîb li tixpac'. Cui naraj naru tixyîb cuib chi uc'al riq'uin junaj chi seb. Naru tixpac' junak sec' châbil, sic'bil ru lix c'anjel, ut li jun chic mâre re tâc'anjelak re yalak c'a'ru.8i Aban lâin tinye âcue, ¿anihat lâat nak tâcuech'i rix li c'a'ru naxbânu li Dios? Junak li cuc inc'a' târûk tixye re laj pac'ol re, ¿C'a'ut nak xinâyîb chi jo'ca'in?kO Mâre nacaye chi jo'ca'in, Cui li Dios naxcacuubresi xch'ôl junak sa' li mâusilal, ¿chanru nak li Dios tixye nak cuan xmâc junak? Cui jo'can naraj li Dios, ¿ani târûk tâpo'ok ru li c'a'ru naraj li Dios? mâre chancat.7 Jo'can nak li Dios naril xtok'obâl ru li ani naraj xtok'obanquil ru ut naxcacuubresi xch'ôl li ani naraj xcacuubresinquil xch'ôl sa' li mâusilal.} s Jo'ca'in nak tz'îbanbil sa' li Santil Hu li âtin li quixye li Dios re laj faraón: Xatinxakab chok' xreyeb laj Egipto re nak tâc'utûnk lin cuanquilal âban. Chi jo'can tâyemânk cuesilal yalak bar sa' chixjunil li ruchich'och'. (Ex. 9:16)3 _ Li sic'bil ruheb moco sic'bileb ta ru xban nak jo'can neque'raj eb a'an chi moco riq'uin ta xyehom xbânuhomeb. Yal riq'uin ban xnimal ruxtân li Dios nak sic'bil ruheb.U # Inc'a' naru takaye a'an xban nak a'in li quixye li Dios re laj Moisés: Lâin tincuil xtok'obâleb ru li ani nacuaj xtok'obanquil ru, ut tincuuxtâna ajcui' ru li ani nacuaj ruxtânanquil ru. (Ex. 33:19)z m ¿C'a'ru takaye chirix a'an? ¿Ma takaye nak mâcua' tîquilal li naxbânu li Dios? Mâ jok'e takaye chi jo'can.  Tz'îbanbil sa' li Santil Hu li râtin li Dios li quixye: Lâin xinsic' ru laj Jacob, ut laj Esaú xintz'ektâna. (Mal. 1:2)kO Li Dios quiâtinac riq'uin lix Rebeca ut quixye re nak li asbej tâc'anjelak chiru li îtz'inbej.B} Toj mâji' neque'yo'la lix coc'al lix Rebeca nak quisiq'ue' ru li jun xban li Dios. Moco riq'uin ta lix yehom xbânuhom nak quisiq'ue' ru xban nak mâji' neque'xbânu li us chi moco li inc'a' us. Riq'uin a'an nakanau nak li Dios inc'a' naxsic' ru junak riq'uin lix yehom xbânuhom. Naxsic' ban ru jo' naraj a'an.|q Lix Rebeca quicuan cuib lix coc'al ut junaj lix yucua'eb. Lix yucua'eb a'an, a'an laj Isaac li kaxe'tônil yucua'.&E A'an a'in li quixyechi'i li Dios re laj Abraham nak quixye re: Nak tolinêlk sa' li chihab jun chic, lix Sara cuânk chic lix c'ula'al têlom. (Gén. 18:10)>u A'in naraj naxye nak moco chixjunileb ta li ralal xc'ajol laj Abraham sic'bileb ru xban li Dios. Ca'aj cui' li yechi'inbil re xban li Dios, a'aneb li tz'akal ralal xc'ajol li Dios.- Cuanqueb li ralal xc'ajol laj Abraham inc'a' que'xc'ul li quixyechi'i li Dios xban nak mâcua'eb a'an li ralal xc'ajol li yechi'inbil re laj Abraham najter xban li Dios nak quixye re: Sa' xc'aba' laj Isaac te'cuânk lâ cualal âc'ajol li xinyechi'i âcue. (Gén. 21:9-12){o Li Dios quixq'ue li quixyechi'i reheb laj Israel. Aban moco chixjunileb ta que'xc'ul li yechi'inbil xban li Dios xban nak moco chixjunileb ta tz'akaleb aj Israel. Aban inc'a' ninye nak li Dios inc'a' quixq'ue li quixyechi'i reheb laj Israel.3 A'aneb li ralal xc'ajol li kaxe'tônil yucua' laj Abraham, laj Isaac ut laj Jacob. Ut sa' xyânkeb a'an quiyo'la li Cristo nak quitz'ejcualo' ut quic'ulun sa' ruchich'och'. Lok'oninbil taxak chi junelic li Cristo li k'axal nim xcuanquil sa' xbêneb chixjunileb. Jo'can taxak.L A'an eb li ralal xc'ajol laj Israel. Li Dios quixsiq'ueb ru ut quixc'uleb chok' ralal xc'ajol, ut quixc'ut lix lok'al chiruheb retalil nak cuan riq'uineb. Quixbânu li contrato riq'uineb ut quixq'ue lix chak'rab reheb. Quic'ute' chiruheb chanru te'xlok'oni li Dios sa' xyâlal ut cuan c'a' re ru quixyechi'i li Dios reheb.y Tinq'ue raj cuib chi tz'ektânâc ut chi isîc riq'uin li Cristo cui ta riq'uin a'an târûk tebintenk'a re te'colek'.u~c Ra nacuec'a ut nayot'e' inch'ôl xban nak eb laj judío lin tenamit inc'a' neque'raj xpâbanquil li Cristo.4} c Yôquin chixyebal lix yâlal xban nak ninpâb li Jesucristo. Inc'a' nintic'ti'ic. Nacuec'a sa' lin ch'ôl nak yâl li ninye ut li Santil Musik'ej nac'utuc chicuu nak yâl.|#'Li c'a'ak re ru cuan takec', chi moco li c'a'ak re ru cuan tak'a sa' ruchich'och' inc'a' naru torisi riq'uin lix rahom li Dios. Chi yâl, mâc'a' naru tâisînk ke riq'uin lix rahom li Dios. Quixc'ut chiku nak nocoxra nak quixq'ue li Jesucristo chi câmc re kacolbal.<{q&Ninnau chi tz'akal nak mâc'a' naru tâisînk ke riq'uin lix rahom li Dios. Li câmc inc'a' naru torisi riq'uin lix rahom chi moco li c'a'ak re ru nakac'ul sa' li kayu'am. Eb li ángel inc'a' naru toe'risi chi moco eb li cuanqueb xcuanquil sa' ruchich'och', chi moco lix cuanquil li c'a'ak re ru chi musik'ejil. Li c'a'ak re ru nakac'ul anakcuan inc'a' naru torisi riq'uin xrahom li Dios chi moco li c'a'ak re ru tâchâlk.Li c'a'ak re ru cuan takec', chi moco li c'a'ak re ru cuan tak'a sa' ruchich'och' inc'a' naru torisi riq'uin lix rahom li Dios. Chi yâl, mâc'a' naru tâisînk ke riq'uin lix rahom li Dios. Quixc'ut chiku nak nocoxra nak quixq'ue li Jesucristo chi câmc re kacolbal.nzU%Aban li Jesucristo nocoxra ut nocoxtenk'a chixcuybal ut chixnumsinquil chixjunil li raylal nakac'ul.=ys$Jo'ca'in tz'îbanbil sa' li Santil Hu: Cuulaj cuulaj yôqueb chixc'oxlanquil kacamsinquil sa' âc'aba'. Chiruheb a'an chanchano li carner li neque'c'ame' chi camsîc. (Sal. 44:22)=xs#¿C'a'ru târûk tâisînk ke riq'uin li Cristo li narahoc ke? Mâc'a'. Li ra xîc' inc'a' naru torisi, chi moco li raylal, chi moco li ch'a'ajquilal, chi moco li xîc' ilec', chi moco li cue'ej, chi moco li cuânc sa' neba'il, chi moco li camsîc. Mâc'a' naru tâisînk ke riq'uin li Cristo li narahoc ke. w"¿Ani târûk tâq'uehok reheb laj pâbanel sa' tojba mâc? Mâ ani xban nak li Jesucristo quicam sa' kac'aba' ut li Dios quixcuaclesi cui'chic chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak. Anakcuan a'an cuan sa' xnim uk' li Dios ut yô chi âtinac chikix chiru li Dios.&vE!¿Ani târûk tâyehok re nak cuanqueb xmâc li sic'bileb ru xban li Dios? Mâ ani, xban nak li sic'bileb ru tîcobresinbileb chic lix ch'ôl chiru li Dios.nuU Usta li Acuabej Dios k'axal raro li Ralal xban, inc'a' quixcol chiru li câmc. Quixk'axtesi ban chi câmc sa' kac'aba' lâo. Cui quixq'ue li Ralal re câmc, ¿ma inc'a' ta bi' tixq'ue ke chixjunil li c'a'ak re ru quixyechi'i ke?wtg¿C'a'ru takaye chirix a'in? Cui li Dios cuan kiq'uin, eb li xic' neque'iloc ke inc'a' te'numtâk sa' kabên.FsNajter chak k'e cutan li Dios ac cuan sa' xch'ôl ani li sic'bileb ru xban, ut li sic'bileb ru a'an li quixbokeb; ut li quixbokeb, quixtîcobresi lix ch'ôleb ut naxq'ueheb ajcui' xlok'al.drAChalen sa' xticlajic li Dios quixnau aniheb li te'pâbânk re. Jo'can nak quixsiq'ueb ru ut quixc'uleb chok' ralal xc'ajol. Quixxakab li Jesucristo li Ralal re nak a'anak li xbên alalbej sa' xyânkeb li ralal xc'ajol.!q;Li Dios naxsuk'isi chok' usilal chixjunil li c'a'ak re ru neque'xc'ul li neque'rahoc re li Dios, a' li bokbileb chixbânunquil li c'a'ru naraj li Dios.-pSLi Dios naxnau c'a'ru cuan sa' kach'ôl ut naxnau ajcui' lix c'a'ux li Santil Musik'ej. Ut li Santil Musik'ej natz'âman chikix lâo aj pâbanel jo' naraj li Dios.oUt li Santil Musik'ej nocoxtenk'a xban nak mâc'a' naru nakabânu kajunes. Inc'a' nakanau chanru nak totijok chi moco nakanau c'a'ru takatz'âma. Aban li Santil Musik'ej natz'âman chikix chiru li Dios riq'uin yot'ba ch'ôlej inc'a' naru xyebal yal riq'uin âtin.QnAban li c'a'ru nakoybeni inc'a' nakil ru ut tento takacuy roybeninquil.>muXban nak nocopâban, colbilo. Aban cuan ajcui' li mâtan toj mâji' nakac'ul ut a'an li toj yôco chiroybeninquil. Cui ta ac xkac'ul chixjunil, inc'a' raj chic yôco chi oybenînc._l7Mâcua' ca'aj cui' li ruchich'och' naxc'ul li raylal. Nayot'e' ajcui' li kach'ôl lâo aj pâbanel xban li raylal nakac'ul, usta ac xkac'ul li Santil Musik'ej. Li Santil Musik'ej a'an xbên li kamâtan naxq'ue ke li Dios. Yôco chiroybeninquil nak li Dios toxc'ul jo' tz'akal ralal xc'ajol ut tâjalâk li katz'ejcual ut tixq'ue li kalok'al.=ksNakanau nak li ruchich'och' chalen anakcuan cuan sa' raylal ut yô chiroybeninquil nak tâusâk. Li ruchich'och', a'an jo' jun li ixk yô chixc'ulbal li raylal nak ac q'uirâc re.,jQJo'can nak li ruchich'och' tâcolek' chiru li tz'ektânâc. Ut xban xnimal rusilal li Dios, tâcolek' li ruchich'och', jo' nak te'colek' li ralal xc'ajol li Dios.Ii Li ruchich'och' tz'ektânanbil xban li Dios. Moco yal quiraj ta nak quitz'ektânâc. Xban nak ac jo'can chak sa' xch'ôl li Dios. Abanan li ruchich'och' toj yô chixyo'oninquil nak tâcolek'.h'Chixjunil li c'a' re ru yîbanbil xban li Dios yôqueb chi xyo'oninquil nak tâcuulak xk'ehil nak li Dios tixq'ue xlok'aleb li ralal xc'ajol.fgELâin ninye nak li raylal yôco chixc'ulbal anakcuan inc'a' takaq'ue sa' kach'ôl xban nak moco juntak'êt ta riq'uin li usilal takac'ul mokon xban nak numtajenak cui'chic lix nimal xlok'al li rusilal li Dios tixq'ue ke.ofWUt xban nak lâo ralal xc'ajol li Dios, kochben li Cristo nak takêchani chixjunil li quixyechi'i ke li Dios. Cui totz'akônk riq'uin li raylal li quixc'ul li Cristo, jo'can nak toxotz'akônk ajcui' kochben sa' lix nimal xlok'al.re]Li Santil Musik'ej naxch'olob xyâlal chiku, ut nakec'a sa' li kâm nak lâo chic ralal xc'ajol li Dios.{doLâex xec'ul li Santil Musik'ej ut mâc'a' chic êxiu. Moco jo'quex ta junak li môs naxxucua ru lix patrón. Xban nak li Santil Musik'ej cuan kiq'uin, lâo ban tz'akal ralal xc'ajol li Dios. Jo'can nak nakaye "at inYucua'" re nak nocotijoc.rc]Chixjunileb li neque'bânun re li c'a'ru naraj li Santil Musik'ej, a'aneb tz'akal ralal xc'ajol li Dios.kbO Cui toj yôquex chixbânunquil li naxrahi ru lê ch'ôl, texcâmk. Aban cui riq'uin êtenk'anquil xban li Santil Musik'ej, têcanab xbânunquil lê yehom êbânuhom li quilajêbânu chak junxil, tâcuânk êyu'am chi junelic.|aq Jo'can ut ex inhermân, tento nak têbânu li naraj li Santil Musik'ej ut mâcua' li c'a'ru naxrahi ru lê ch'ôl.` Li Santil Musik'ej, a'an li quicuaclesin cui'chic re chi yo'yo li Cristo sa' xyânkeb li camenak. Cui li Santil Musik'ej quicuaclesin re li Cristo, a'an ajcui' tâcuaclesînk re lê tz'ejcual chi yo'yo re li junelic yu'am xban nak li Santil Musik'ej cuan êriq'uin.#_? Cui li Cristo cuan êriq'uin, usta ac tenebanbil li câmc sa' êbên xban li mâc, yo'yo lê musik' xban nak tîcobresinbil chic lê ch'ôl xban li Dios.^ Abanan lâex inc'a' chic yôquex chixbânunquil li naxrahi ru lê ch'ôl. Yôquex ban chixbânunquil li c'a'ru naraj li Santil Musik'ej cui yâl nak cuan li Santil Musik'ej êriq'uin. Li ani mâc'a' li Santil Musik'ej riq'uin, a'an mâcua' re li Cristo.|]qJo'can nak li toj neque'xbânu li naxrahi ru lix ch'ôleb, inc'a' nasaho' xch'ôl li Dios riq'uin li neque'xbânu.V\%Li toj yôqueb chixbânunquil li naxrahi ru lix ch'ôleb, cuanqueb sa' xîq'uilal riq'uin li Dios ut inc'a' neque'raj xcubsinquil rib rubel xcuanquil lix chak'rab li Dios chi moco neque'ru chixbânunquil.y[kCui ca'aj cui' li naxrahi ru li kach'ôl nakac'oxla, a'an naxc'am chak li câmc sa' kabên. Cui nakaq'ue kach'ôl chixbânunquil li naraj li Santil Musik'ej, a'an naxq'ue ke li kayu'am chi junelic ut naxq'ue ajcui' ke li tuktûquil usilal.Z}Ut eb li toj neque'xbânu li najter na'leb, ca'aj cui' li c'a'ru naxrahi ru lix ch'ôleb neque'xc'oxla xbânunquil. Abanan eb li neque'cuan jo' naxye li Santil Musik'ej, eb a'an neque'xq'ue xch'ôl chixbânunquil li c'a'ru naraj li Santil Musik'ej.TY!Li Cristo quixsach xcuanquil li mâc re nak naru takabânu li tîquilal jo' naxye sa' li chak'rab. Inc'a' chic takabânu li naxrahi ru li kach'ôl. Anakcuan takabânu li c'a'ru naxye li Santil Musik'ej. X9Li najter chak'rab inc'a' naru toxcol chiru li mâc ut li câmc. Mâc'a' xcuanquil re kacolbal xban nak inc'a' nocoru chixbânunquil li naxye. Inc'a' nocoru chixbânunquil li naxye xban nak chalen chak sa' kayo'lajic lâo aj mâc. Aban li Dios xoxcol chiru li mâc. Quixtakla chak li Jesucristo li Ralal chi tz'ejcualoc' sa' ruchich'och'. Li Kâcua' Jesucristo quixmayeja rib re xsachbal xcuanquil li mâc.WLix cuanquil li Santil Musik'ej li naq'uehoc yu'am sa' xc'aba' li Jesucristo, a'an nacoloc cue chiru lix cuanquil li mâc ut li câmc.CV Anakcuan ut mâc'a' chic li tojba mâc sa' xbêneb li neque'pâban re li Cristo, li inc'a' chic neque'xbânu li neque'xrahi ru lix ch'ôleb. Neque'xbânu ban li naraj li Santil Musik'ej. UCa'aj cui' li Kâcua' Jesucristo tâcolok cue chiru lin najter na'leb. Ac xink'axtesi cuib rubel xcuanquil lix chak'rab li Dios ut ac' chic lin na'leb. Ninq'ue inch'ôl chixpâbanquil li Dios, aban xban nak yal cuînkin, toj cuan lin najter na'leb cuiq'uin. Abanan ninbantioxi chiru li Dios xban nak li Kâcua' Jesucristo tâtenk'ânk cue re nak tincanab xbânunquil lin najter na'leb.wTg¡C'ajo' xtok'obâl cuu! ¿Ani tâcolok cue chiru lin najter na'leb li nac'amoc chak re li câmc sa' inbên?Ca'aj cui' li Kâcua' Jesucristo tâcolok cue chiru lin najter na'leb. Ac xink'axtesi cuib rubel xcuanquil lix chak'rab li Dios ut ac' chic lin na'leb. Ninq'ue inch'ôl chixpâbanquil li Dios, aban xban nak yal cuînkin, toj cuan lin najter na'leb cuiq'uin. Abanan ninbantioxi chiru li Dios xban nak li Kâcua' Jesucristo tâtenk'ânk cue re nak tincanab xbânunquil lin najter na'leb.qS[Aban xban nak yal cuînkin, nacuec'a nak cuan jun li ch'a'ajquilal sa' li cuâm naramoc re chicuu li us li nacuaj raj xbânunquil. Ut li ch'a'ajquil a'an, a'an li mâc li toj cuan cuiq'uin, ut chanchan li cuanquin chi prêxil xban.\R1Nasaho' sa' lin ch'ôl riq'uin lix chak'rab li Dios ut a'an li nacuaj xbânunquil.cQ?A'an a'in li ninc'ul: Nak nacuaj raj xbânunquil li us, a' chic li inc'a' us li ninbânu.PCui lâin ninbânu li inc'a' nacuaj xbânunquil, mâcua' chic lâin ninbânun re; aban li mâc li cuan cuiq'uin, a'an li nataklan cue.OLâin nacuaj raj xbânunquil li us, aban inc'a' ninbânu. A' chic li mâusilal ninbânu, li inc'a' raj nacuaj xbânunquil.N+Lâin ninnau nak moco châbilin ta. Chalen sa' inyo'lajic lâin chak aj mâc. Nacuaj raj xbânunquil li us, abanan inc'a' ninru chixbânunquil.wMgJo'can nak mâcua' chic lâin li ninbânun re li inc'a' us, aban li mâc li cuan cuiq'uin, a'an nataklan cue..LUA' chic li inc'a' nacuaj xbânunquil, a'an chic li ninbânu ut riq'uin a'an ninq'ue retal nak li chak'rab châbil xban nak naxc'ut chicuu nak inc'a' us li ninbânu.>U== A Cheq'ue xsahil xch'ôl laj Rufo, li sic'bil ru chi c'anjelac chiru li Kâcua', ut cheq'ue xsahil xch'ôl lix na'. A'an chanchan ajcui' inna' chicuu lâin.q=[ Cheq'ue xsahil xch'ôleb lix Trifena ut lix Trifosa li yôqueb chi c'anjelac sa' xc'aba' li Kâcua'. Ut cheq'ue xsahil xch'ôl lix Pérsida, li nakara sa' xc'aba' li Cristo xban nak a'an naxq'ue xch'ôl chi c'anjelac chiru li Dios.<<q Cheq'ue xsahil xch'ôl laj Herodión. A'an cuech tenamitil xban nak a'an aj judío ajcui'. Ut cheq'ue ajcui' xsahil xch'ôleb li cuanqueb sa' rochoch laj Narciso li ac xe'pâban.9;k Cheq'ue xsahil xch'ôl laj Apeles. A'an inc'a' quich'inan xch'ôl sa' lix pâbâl nak quiyale' râlenquil. Ut cheq'ue xsahil xch'ôleb li cuanqueb sa' rochoch laj Aristóbulo.t:a Ut cheq'ue xsahil xch'ôl laj Urbano li kech aj c'anjelil sa' xc'aba' li Cristo, ut laj Estaquis li ninra.W9'Cheq'ue xsahil xch'ôl laj Amplias. A'an ninra ajcui' sa' xc'aba' li Kâcua'.`89Cheq'ue xsahil xch'ôleb laj Andrónico ut laj Junias. A'aneb aj judío jo' lâin. Cuochbeneb nak cocuan chi prêxil. Na'no ruheb xbaneb li apóstol. Eb a'an que'xpâb chak li Cristo nak toj mâji' ninpâban lâin.W7'Cheq'ue xsahil xch'ôl lix María. A'an k'axal nac'anjelac sa' êyânk lâex.\61Cheq'ue ajcui' xsahil xch'ôleb li hermân li neque'xch'utub rib sa' li rochoch laj Aquila ut lix Priscila. Cheq'ue xsahil xch'ôl laj Epeneto, li raro inban. A'an li xbên li quixpâb li Jesucristo aran Acaya.j5MUsta xiu xiu chok' reheb xcolbal rix lin yu'am, aban que'xq'ue xch'ôleb chintenk'anquil. Ninbantioxi chiruheb. Mâcua' ca'aj cui' lâin ninbantioxin chiruheb. Neque'bantioxin aj ban cui' laj pâbanel li mâcua'eb aj judío.s4_Cheq'uehak xsahil xch'ôl laj Aquila ut lix Priscila, eb li cuech aj c'anjelil sa' xc'aba' li Jesucristo.r3]Ut nak tâcuulak aran êriq'uin, chec'ulak a'an sa' xc'aba' li Kâcua' jo' xc'ulubeb laj pâbanel. Ut chetenk'ahak riq'uin c'a'ak re ru târaj cui' tenk'âc xban nak ac xtenk'aheb ajcui' nabal li hermân ut xinixtenk'a ajcui' lâin.2 Nacuaj tinye êre nak li kahermân lix Febe, a'an tz'akal aj pâbanel ut a'an aj tenk'anel sa' li iglesia li cuan aran Cencrea.j1M!A' taxak li Dios, li naq'uehoc tuktûquil usilal, chicuânk êriq'uin chêjunilex. Jo'can taxak. 0 Cui li Dios naraj, chincuulak ta êriq'uin chi sa sa' inch'ôl. Ut chisahok' taxak kach'ôl sa' comonil riq'uin xjulticanquil li Cristo nak toxincuânk êriq'uin.A' taxak li Dios, li naq'uehoc tuktûquil usilal, chicuânk êriq'uin chêjunilex. Jo'can taxak.V/%Chextijok chicuix re nak li Dios tâcolok cue chiruheb li inc'a' neque'raj pâbânc aran Judea. Ut chextijok ajcui' re nak eb laj pâbanel aran Jerusalén te'xc'ul lix tenk'anquileb chi saheb sa' xch'ôl.&.EEx hermân, nintz'âma chêru nak tinêtenk'a sa' lê tij sa' xc'aba' li Jesucristo ut sa' xc'aba' ajcui' li rahoc ib li q'uebil ke xban li Santil Musik'ej.c-?Nak tincuulak êriq'uin, ninnau nak numtajenak li kosobtesinquil takac'ul xban li Cristo.],3Ut ca'aj cui' toxink'axtesi li tumin a'in, toxinnumek' êriq'uin ut tinxic España.++Qui-ala sa' xch'ôleb xtenk'anquileb ut us ajcui' nak te'xbânu xban nak eb a'an mâcua'eb aj judío ut sa' xc'aba'eb laj judío nak que'xc'ul li colba-ib. Jo'can nak us nak te'xtenk'aheb laj pâbanel aj judío riq'uin xq'uebal reheb li c'a'ak re ru nac'anjelac chiruheb.5*cEb laj pâbanel li cuanqueb aran Macedonia ut Acaya x-ala sa' xch'ôleb xtaklanquil jun li mâtan chok' reheb li neba' li cuanqueb sa' xyânkeb li hermân aran Jerusalén.})sUt anakcuan xic cue chi rilbaleb laj pâbanel li cuanqueb aran Jerusalén. Ut tinc'am jun mâtan re xtenk'anquileb./(WNinc'oxla nak toxinnumek' chêrilbal nak tinxic España. Nacuaj rilbal êru re nak tâsahok' inch'ôl ut nacuaj ajcui' nak tinêtenk'a re nak târûk tinxic España.' Ac cuan nabal chihab cuoquic chixc'oxlanquil xic êriq'uin. Ut anakcuan xinchoy lin c'anjel arin sa' li na'ajej cuanquin cui'.k&OQ'uila sut xcuaj raj xic êriq'uin abanan xban nak nabal inc'anjel toj mâji' naxq'ue rib chicuu.%/Jo'ca'in tz'îbanbil sa' li Santil Hu: Li mâ jun sut yebil resilal li Cristo reheb, te'rabi. Ut nak te'rabi resil, te'xtau xyâlal. (Isa. 52:15)8$iJo'can nak quinq'ue inch'ôl chixyebal resil li Jesucristo bar toj mâji' rabiomeb resil xban nak inc'a' nacuaj c'anjelac sa' li na'ajej ac tiquibanbil cui' c'anjelac junxil. # Xinjultica resil li Jesucristo chiruheb riq'uin li milagros ut li sachba ch'ôlej ut riq'uin xcuanquil li Santil Musik'ej. Yalak bar quinbeni xyebal resil li colba-ib. Quintiquib Jerusalén, ut quinsuti chixjunileb li na'ajej toj retal quincuulac Ilírico."Mâc'a' inxiu chixyebal resil li c'anjel xinbânu sa' xc'aba' li Cristo nak xinc'anjelac sa' xyânkeb li mâcua'eb aj judío xban nak mâcua' injunes xinc'anjelac. Li Jesucristo xtenk'an cue nak xinc'ameb xbe re nak te'xpâb li Dios riq'uin lin yehom inbânuhom.!wNinq'ue xlok'al lin c'anjel xban nak a'an xc'anjel li Dios. Moco injunes ta ninc'anjelac. A' li Cristo natenk'an cue." =Lâin ninc'anjelac chiru li Jesucristo sa' xyânkeb li mâcua'eb aj judío. Lin c'anjel a'an xch'olobanquil xyâlal li colba-ib re nak eb li mâcua'eb aj judío te'xk'axtesi rib chiru li Dios. Ut li Dios tâsahok' sa' xch'ôl riq'uineb, ut te'santobresîk xban li Santil Musik'ej.7gAbanan sa' li hu a'in cau ca'ch'in li âtin xintz'îba êriq'uin re nak inc'a' tâsachk sa' êch'ôl li xinye. Ninbânu a'in sa' xc'aba' lin c'anjel li quixq'ue cue li Dios.ucEx hermân, lâin ninnau nak châbilex ut nequenau lix yâlal ut nequeq'ue ajcui' êna'leb chi ribil êrib.pY Li Dios a'an li kayo'on. A'an taxak chiq'uehok xsahil êch'ôl chi nabal ut tixq'ue ajcui' êre li tuktûquil usilal xban nak nequexpâban. Xban nak cuan xcuanquil li Santil Musik'ej êriq'uin, cauhak taxak êch'ôl chi oybenînc.$A Tz'îbanbil ajcui' sa' li Santil Hu li quixye laj Isaías: Sa' xyânkeb li ralal xc'ajol laj David li ralal laj Isaí tâc'ulûnk laj Colonel, li xakabanbil xban li Dios. Ut a'an tâcuânk xcuanquil sa' xbêneb li mâcua'eb aj judío. Ut a'an li yôkeb chixyo'oninquil. (Isa. 11:10)&E Ut naxye cui'chic sa' li Santil Hu: Lâex li mâcua'ex aj judío, chelok'oni li Kâcua' ut chixjunileb taxak li tenamit che'xnimâk ru li Dios. (Sal. 117:1)*M Ut naxye ajcui' sa' li Santil Hu chi jo'ca'in: Chisahok' taxak êch'ôl, lâex li mâcua'ex aj judío, êrochbeneb laj judío lix tenamit li Dios. (Deut. 32:43)"= Quic'ulun ajcui' chixtenk'anquileb li mâcua'eb aj judío re nak te'xlok'oni li Dios xban nak k'axal nim li ruxtân. Tz'îbanbil chi jo'ca'in sa' li Santil Hu: Jo'can nak lâin tatinlok'oni sa' xyânkeb li mâcua'eb aj judío. Ut tinbichânk ajcui' re âlok'oninquil. (Sal. 18:49)8iLâin ninye êre nak li Cristo quic'ulun chi c'anjelac chiku lâo aj judío. Riq'uin a'in naxc'utbesi chiku nak li Dios xq'ue li quixyechi'i chak reheb li kaxe'tônil yucua'.-Chec'ulak sa' êyânk chi sa sa' êch'ôl lê rech aj pâbanelil jo' nak li Cristo coxc'ul lâo. Jo'can chebânuhak re xq'uebal xlok'al li Dios.wgLi Dios chitenk'ânk êre re nak junajak lê ch'ôl nak têlok'oni li Acuabej Dios, lix Yucua' li Jesucristo.Z-Li Dios chitenk'ânk êre re nak inc'a' tâch'inânk êch'ôl ut a'an chiq'uehok xcacuil lê ch'ôl. A'an chitenk'ânk êre chi cuânc sa' usilal chi ribil êrib ut junajak lê ch'ôl jo' naraj li Jesucristo.zmChixjunil li c'a'ak re ru quitz'îbâc chak najter sa' li Santil Hu, re katzolbal nak quitz'îbâc chak. Nocoxtenk'a re nak inc'a' tâch'inânk li kach'ôl ut naxc'ojob li kach'ôl re nak takacuy roybeninquil nak tâtz'aklok ru li kacolbal.wLi Cristo inc'a' quixbânu li quiraj xjunes rib. Quixbânu ban li naraj li Dios. Quixtenk'aheb chixjunileb. Jo'can nak quixc'ul jo' tz'îbanbil sa' li Santil Hu: Sa' inbên quinak lâ majecuanquil li que'xbânu eb li que'hoboc âcue. (Sal. 69:9){oTento takabânu li us reheb li kech aj pâbanelil re nak te'q'uîk sa' lix pâbâl ut re nak sahak sa' xch'ôleb.A }Lâo, li ac cau kach'ôl sa' li kapâbâl, chikacuyeb xmâc li toj k'uneb xch'ôl sa' xpâbâleb ut takatenk'aheb sa' li ch'a'ajquilal. Inc'a' chikasic' li us ca'aj cui' chok' ke lâo.iKCui junak narec'a sa' xch'ôl nak mâc xtzacanquil junak tzacaêmk, ut cui naxtzaca, a'an cuan xmâc chiru li Dios. Cui nakec'a sa' li kâm nak inc'a' us xbânunquil li c'a'ru nakabânu, ut cui nakabânu, yôco chi mâcobc.Cui nacanau chi tz'akal nak us yôcat chixbânunquil, canab sa' ruk' li Dios. Us xak re li ani narec'a sa' xch'ôl nak moco mâc ta li yô chixbânunquil.Cui junak narec'a sa' xch'ôl nak mâc xtzacanquil junak tzacaêmk, ut cui naxtzaca, a'an cuan xmâc chiru li Dios. Cui nakec'a sa' li kâm nak inc'a' us xbânunquil li c'a'ru nakabânu, ut cui nakabânu, yôco chi mâcobc.|qLi us xbânunquil, a'an a'in: cui nach'inan xch'ôl lâ hermân xban nak nacatti'oc tib ut nacat-uc'ac vino, matti'oc tib ut mat-uc'ac vino. Inc'a' tâbânu li c'a'ak re ru tâch'inânk cui' xch'ôl lâ hermân re nak inc'a' tâmâcobk âban.L Mâpo' xc'anjel li Dios riq'uin li c'a'ak re ru nacatzaca. Yâl nak chixjunil naru xtzacanquil. Abanan cui lâ hermân nach'inan xch'ôl riq'uin li nacatzaca, inc'a' us li yôcat chixbânunquil.) KJo'can nak chikaq'uehak kach'ôl chi cuânc sa' tuktûquil usilal riq'uineb li kas kîtz'in. Ut chikatenk'a kib chi kibil kib re nak toq'uîk sa' li kapâbâl.1 [Jo'can nak li ani nac'anjelac chiru li Cristo sa' tîquilal ut chi sa sa' xch'ôl, li Dios nasaho' xch'ôl riq'uin. Ut naq'uehe' ajcui' xlok'al xbaneb li ras rîtz'in.\ 1Lix cuanquilal li Dios inc'a' nakatau riq'uin c'a'ru nakatzaca chi moco riq'uin li c'a'ru nakuc'; natauman ban riq'uin li tîquilal, li tuktûquil usilal ut li sahil ch'ôlejil li naxq'ue ke li Santil Musik'ej.# ?Lâat nacanau nak us li yôcat chixbânunquil, abanan chaq'uehak retal li c'a'ru tâbânu re nak mâ ani tâyehok nak inc'a' us li yôcat chixbânunquil.Cui riq'uin li c'a'ru nacatzaca nach'inan xch'ôl lâ cuech aj pâbanelil, a'an naraj naxye nak inc'a' nacara lâ cuech aj pâbanelil. Mâpo' xch'ôleb lâ cuech aj pâbanelil riq'uin li c'a'ru nacatzaca xban nak li Jesucristo quicam ajcui' sa' xc'aba' eb a'an.I Xban nak ninpâb li Cristo, jo'can nak ninnau nak mâc'a' rêc' xtzacanquil li c'a'ak re ru. Abanan cui junak narec'a sa' xch'ôl nak mâc xtzacanquil junak tzacaêmk, us cui inc'a' tixbânu.B} Chikacanabak xcuech'inquil kib chi kibil kib ut chikabânu li us re nak li kech aj pâbanelil inc'a' te'ch'inânk xch'ôleb sa' lix pâbâleb chi moco te'oc cui'chic chi mâcobc kaban.S Jo'can nak chikajunilo toxkak'axtesi li kayehom kabânuhom chiru li Dios.^5 Tz'îbanbil sa' li Santil Hu li quixye li Dios: Relic chi yâl ninye êre nak chixjunileb te'xcuik'ib rib chicuu ut tine'xlok'oni ut chixjunileb te'xye riq'uin xtz'ûmal re nak lâin li tz'akal Dios. (Isa. 45:23)b= ¿C'a'ut nak nacatrakoc âtin sa' xbên lâ cuech aj pâbanelil? Ut, ¿c'a'ut nak nacatz'ektânaheb aj pâbanel? Inc'a' naru tâbânu chi jo'can xban nak sa' jun cutan li Cristo târakok âtin sa' kabên chikajunilo. Jo'can nak quicam li Jesucristo, ut quicuacli cui'chic chi yo'yo re nak a'anak li Kâcua' reheb li yo'yôqueb jo' eb ajcui' li camenakeb.lQNak yo'yôco nakaq'ue xlok'al li Kâcua' Dios riq'uin li kayu'am. Ut nak nococam, nakaq'ue ajcui' xlok'al riq'uin li kacamic. Jo'can ut cui yo'yôco ut cui nococam a' yal re li Dios sa' kabên xban nak a'an chic laj êchal ke. Mâ ani yo'yo ta yal xjunes rib. Ut mâ ani ajcui' nacam chi yal xjunes rib xban nak mâcua' lâo yal ke sa' xbên li kayu'am.ELi ani naxq'ue xlok'al junak li cutan, a'an naxbânu re xlok'oninquil li Dios. Ut jo'can ajcui' li nati'oc tib naxbânu a'an re xlok'oninquil li Dios ut naxbantioxi ajcui' chiru li Dios. Ut li ani inc'a' nati'oc tib, xlok'oninquil ajcui' li Dios naxbânu nak inc'a' nati'oc tib, ut naxbantioxi ajcui' chiru li Dios.g~GCuan neque'c'oxlan nak k'axal lok' junak cutan chiruheb li cutan jun ch'ôl chic. Ut cuan ajcui' neque'c'oxlan re nak juntak'êt xlok'al chixjunileb li cutan. Abanan tento nak li junjûnk tixc'oxla chi us chanru tixbânu.R}Lâat inc'a' naru nacatrakoc âtin sa' xbên lix môs lâ cuas âcuîtz'in. A' lix patrón tâyehok re ma us malaj inc'a' us li yô chixbânunquil. Jo'can nak li nimajcual Dios a'an nataklan re li junjûnk ut a'an nayehoc reheb ma us malaj inc'a' us li yôqueb chixbânunquil. Ut li Dios tâtenk'ânk reheb chixbânunquil li us.)|KLi ani naxtzaca chixjunil li c'a'ak re ru natzacaman inc'a' naru tixtz'ektâna li ani inc'a' naxtzaca chixjunil li c'a'ak re ru. Ut li ani inc'a' naxtzaca chixjunil li c'a'ak re ru inc'a' naru naxcuech'i rix li jun chic li naxtzaca chixjunil xban nak a'an ac xc'ule' ajcui' xban li Dios.B{}Cuan neque'xc'oxla nak moco mâc ta xtzacanquil chixjunil li c'a'ak re ru natzacaman. Cuanqueb ajcui' li toj k'uneb xch'ôl sa' lix pâbâleb neque'xc'oxla nak mâc xtzacanquil li tib.pz [Chec'ulakeb chi sa sa' êch'ôl li toj k'uneb xch'ôl sa' lix pâbâleb ut mêcuech'i rix lix c'a'uxeb.qy[ Kak'axtesihak ban kib chi tz'akal rubel rok ruk' li Kâcua' Jesucristo re nak a'an chic tâtenk'ânk ke riq'uin lix nimal xcuanquil. Ut inc'a' chic takabânu li mâusilal li naxrahi ru li kach'ôl nak toj mâji' nakapâb li Cristo.Wx' Xban nak cuanco chic sa' xcutan saken li Jesucristo, chocuânk sa' xyâlal jo' junak tz'akal aj pâbanel. Inc'a' chic tomâcobk riq'uin li calâc, chi moco riq'uin li numcua'ac num uc'ac, chi moco riq'uin muxuc caxâr, chi moco riq'uin co'bêtac yumbêtac, chi moco riq'uin li c'a'ak chic re ru chi mâusilalil. Ut inc'a' chic topletik chi moco tocakcalînk.Kak'axtesihak ban kib chi tz'akal rubel rok ruk' li Kâcua' Jesucristo re nak a'an chic tâtenk'ânk ke riq'uin lix nimal xcuanquil. Ut inc'a' chic takabânu li mâusilal li naxrahi ru li kach'ôl nak toj mâji' nakapâb li Cristo.jwM Chanchan nak yô chi numec' li k'ojyîn ut yô chi sakêuc. Chikacanabak xbânunquil li inc'a' us li neque'xbânu li toj cuanqueb sa' xk'ojyînal ru li mâc. Chikacolak kib chiru li inc'a' us riq'uin xcuanquil li Jesucristo.vve Chikabânu chixjunil a'in xban nak nakanau nak yô chak chi nach'oc xk'ehil nak tâtz'aklok ru li kacolbal nak tol-êlk cui'chic li Jesucristo. Yo'on taxak cuânko xban nak yô chak chi nach'oc lix c'ulunic chiru nak copâban chak lâo.yuk Li ani narahoc inc'a' naxbânu raylal re li ras rîtz'in. Li narahoc naxbânu chi tz'akal li naxye li chak'rab.-tS Jo'ca'in naxye sa' li chak'rab: Matmuxuc caxâr; mâcamsi âcuas âcuîtz'in; mat-elk'ac, matyo'oban âtin chirix lâ cuas âcuîtz'in; mârahi ru li jalan aj e. Ut cui târa lâ cuas âcuîtz'in jo' nak nacara âcuib lâat, riq'uin a'an yôcat chixbânunquil chixjunil li naxye li chak'rab.s/ Mâ ani aj iq'uin chicuânk êc'as. Ut cherahak êrib chi ribil êrib xban nak li ani naxra li ras rîtz'in naxbânu li c'a'ru naxye li chak'rab.r Chetojak li c'a'ak re ru tento xtojbal. Cheq'uehak xcuanquileb li cuanqueb sa' xcuanquil ut che-oxlok'iheb li cuanqueb sa' xc'anjel.q/ Jo'can nak tento xtojbal li naxpatz' li pôpol. Tento xtojbal xban nak li cuanqueb sa' xc'anjel xakabanbileb xban li Dios, ut a'an lix c'anjeleb.bp= Jo'can nak tento texpâbânk chiruheb li cuanqueb xcuanquil sa' xbên li tenamit. Mâcua' yal re nak inc'a' texq'uehek' chixtojbal rix lê mâc; re aj ban cui' nak c'ojc'ôk êch'ôl riq'uin xbânunquil li c'a'ru us.o Eb a'an cuanqueb sa' xc'anjel xban li Dios re êtenk'anquil. Cui nequebânu li inc'a' us, chexxucuak xban nak cuanqueb xcuanquil re te'rakok âtin sa' êbên xban nak a'an xakabanbileb xban li Dios ut neque'xrahobtesi li neque'k'etoc re li chak'rab.5nc Li neque'bânun re li us moco xiu xiu ta cuanqueb chiruheb li cuanqueb xcuanquil. A' li neque'bânun mâusilal xiu xiu cuanqueb chiruheb li neque'taklan sa' xbên li tenamit. Cui inc'a' nequeraj nak xiu xiu cuânkex chiruheb li cuanqueb xcuanquil, chebânuhak li us, ut eb a'an te'xye nak châbilex.!m; Jo'can nak li ani inc'a' napâban chiruheb li cuanqueb xcuanquil, naxk'et li c'a'ru xakabanbil xban li Dios. Ut yô chixbokbal li tojba mâc sa' xbên.[l 1 Chexpâbânk chiruheb li neque'taklan sa' xbên li tenamit. Mâ ani cuan xcuanquil chi taklânc cui inc'a' ta q'uebil re xban li Dios. Eb li cuanqueb xcuanquil sa' xbên li tenamit, a' li Dios quixakaban reheb.%kC Mêch'inan êch'ôl riq'uin li inc'a' us li neque'xbânu êre. Q'uehomak ban êch'ôl chixbânunquil li us. Chi jo'can têcôloni xnumsinquil li inc'a' us.pjY Jo'can nak cui li xic' na-iloc êre tâtz'ocâk, cheq'ue chi cua'ac. Cui tâchakik re, q'uehomak chi uc'ac. Chebânuhak usilal reheb ut riq'uin a'an te'xq'ue retal nak xutânal li yôqueb chixbânunquil.Mêch'inan êch'ôl riq'uin li inc'a' us li neque'xbânu êre. Q'uehomak ban êch'ôl chixbânunquil li us. Chi jo'can têcôloni xnumsinquil li inc'a' us.Fi Ex hermân, mâcua' lâex texq'uehok rêkaj li raylal na-ux êre. Checanabak ban chixjunil sa' ruk' li Dios. Ca'aj cui' a'an laj rakol âtin xban nak jo'ca'in tz'îbanbil sa' li Santil Hu: Ca'aj cui' lâin naru tinq'uehok rêkaj. Ut lâin tinrahobtesiheb riq'uin li c'a'ru quilaje'xbânu, chan li Dios. (Deut. 32:35)uhc Li jo' q'uial texrûk chixbânunquil, chebânuhak re nak texcuânk sa' usilal riq'uineb lê ras êrîtz'in.g3 Cui na-ux raylal êre, mêq'ue rêkaj riq'uin raylal. Cheq'uehak ban êch'ôl chixbânunquil li c'a'ru us, li nanauman nak a'an li tz'akal châbil.f{ Junajak êch'ôl chi ribil êrib. Mênimobresi êrib chiruheb lê ras êrîtz'in, ut mêc'oxla nak numtajenak êna'leb.'eG Chisahok' sa' êch'ôl riq'uineb li saheb sa' xch'ôl. Ut chiyot'ek' ajcui' êch'ôl riq'uineb li neque'yot'e' xch'ôl xban li raylal li yôqueb chixc'ulbal.hdI Chetz'âma rusilal li Dios sa' xbêneb li xic' neque'iloc êre. Mêtz'âma raylal sa' xbêneb. c  Chetenk'a lê rech aj pâbanelil li cuanqueb sa' raylal ut cheq'uehak rochochnal laj c'anjel chiru li Dios, li yal numequeb re.b} Chisahok' sa' êch'ôl xban nak cuan c'a'ru nequeroybeni. Checuyak li raylal li nachal sa' êbên. Ut junelic chextijok.a% Q'uehomak êch'ôl chi c'anjelac chiru li Kâcua'. Mexc'anjelac chi yal minbil êru. Chexc'anjelak ban chiru li Kâcua' chi anchal êch'ôl. `  Cherahak êrib chi ribil êrib chi anchal êch'ôl xban nak êcomon êrib sa' lê pâbâl. Ut che-oxlok'i êrib chi ribil êrib.8_i Mexrahoc chi yal xcab rix êch'ôl. Chera ban êrib chi ribil êrib chi anchal êch'ôl. Chetz'ektâna chi junaj cua li inc'a' us ut cheq'uehak êch'ôl chixbânunquil li us.U^# Li ani cuan xmâtan re q'uehoc na'leb, chiq'uehok na'leb sa' xyâlal. Li ani cuan xmâtan re sihînc, chisihînk chi anchal xch'ôl. Li ani cuan xmâtan chi c'amoc be chiruheb li ras rîtz'in, chixq'uehak xch'ôl chixbânunquil sa' xyâlal. Li ani cuan xmâtan re uxtânânc u, chiruxtânahak ru li ras rîtz'in chi anchal xch'ôl.]7 Li ani q'uebil xmâtan re tenk'ânc, chitenk'ânk chi sa sa' xch'ôl. Li ani q'uebil xmâtan chixtzolbaleb li ras rîtz'in, chixtzolakeb sa' xyâlal.\1 Jalan jalânk li kamâtan q'uebil ke re toc'anjelak xban xnimal rusilal li Dios. Chikaq'uehak chi c'anjelac eb li mâtan a'in. Li ani q'uebil xmâtan chixch'olobanquil xyâlal li colba-ib, tento tixch'olob xyâlal. Chic'anjelak jo' naraj lix pâbâl q'uebil re xban li Dios.1[[ Jo'can ajcui' lâo aj pâbanel. Junajo chi tz'ejcualej nak cuanco riq'uin li Cristo. Nabalo, abanan junajo sa' li kapâbâl. Ut chikajunilo kacha'al kib chi kibil kib.cZ? Nabal pây ru xcha'al li junjûnk chi tz'ejcualej, ut jalan jalânk xc'anjel li junjûnk.ZY- Xban ruxtân li Dios nak q'uebil cue lin c'anjel. Jo'can nak ninch'olob xyâlal chêru re nak inc'a' tênimobresi êrib. Cheq'uehak ban xcuanquil lê c'anjel q'uebil êre xban li Dios sa' xc'aba' lê pâbâl. IU~}|u{GyexXw'utsrqq3ponImlPkkjUihggfXedEccbaa_^]v\:[fZ2YXXWnVV7TTYSpR7QPTOsN}M}LK$IHH FECC=BkAG@c??$>==g;R:m9{8Z76q5v44X3t2011300/*-t,++*q)('T&$#;"! ~z#8=W = i JYIA{ Mâre cuan li inc'a' neque'q'uehoc incuanquil nak lâin apóstol. Abanan relic chi yâl nak lâin apóstol xban nak lâin xinyehoc êre resil li colba-ib. Jo'can nak xepâb li Cristo.`~ ; ¿Ma inc'a' ta bi' naru tinbânu li c'a'ru nacuaj lâin? ¿Ma inc'a' ta bi' lâin apóstol? Lâin quicuil ru li Kâcua' Jesucristo. Ut sa' inc'aba' lâin nak xexpâban xban nak lâin xinyehoc êre resil li colba-ib.+}O Jo'can nak cui li nintzaca naxq'ue chi mâcobc li cuech aj pâbanelil, mâ jok'e chic tintiu li mayejanbil tib xban nak inc'a' nacuaj nak te'mâcobk inban lâin.l|Q Cui êban lâex nak yôqueb chi luctâc xch'ôleb lê rech aj pâbanelil li toj k'uneb xch'ôl sa' lix pâbâl, yôquex chi mâcobc chiruheb a'an. Ut yôquex ajcui' chi mâcobc chiru li Cristo.Jo'can nak cui li nintzaca naxq'ue chi mâcobc li cuech aj pâbanelil, mâ jok'e chic tintiu li mayejanbil tib xban nak inc'a' nacuaj nak te'mâcobk inban lâin.e{C Lâex nequenau nak naru têtzaca li mayejanbil tzacaêmk. Abanan, mâre yal êmâc lâex nak tâoc cui'chic chi mâcobc li toj mâji' nacacuu sa' xpâbâl. Lâex nequenau nak li Cristo quicam ajcui' sa' xc'aba' eb a'an.Uz# Lâex nequenau lix yâlal a'in. Nequenau nak moco mâc ta xtzacanquil li tzacaêmk mayejanbil. Abanan cui junak aj pâbanel toj k'un xch'ôl sa' xpâbâl tâilok êre nak c'ojc'ôquex sa' mêx chi cua'ac cuan cui' li yîbanbil dios, mâre a'an tixtzaca li mayejanbil chiruheb li yîbanbil dios ut tixc'oxla nak xmux ru lix pâbâl.lyQ Naru têtzaca li mayejanbil tzacaêmk. Abanan cheq'uehak retal nak inc'a' têluctasi xch'ôl li toj k'uneb xch'ôl sa' lix pâbâleb xban nak nequetzaca a'an. Cheq'uehak retal nak inc'a' tâoc cui'chic chi mâcobc êban lâex.'xGMoco xban ta li katzacaêmk nak tocuânk chi sum âtin riq'uin li Dios. Li tzacaêmk inc'a' naxnimobresi xcuanquil li kapâbâl chi moco naxpo' li kapâbâl.wAbanan moco chixjunileb ta neque'xtau ru lix yâlal a'in chirix li mayejanbil tzacaêmk. C'aynakeb chalen chak najter chixpâbanquil li yîbanbil dios, ut anakcuan nak neque'xtzaca li tzacaêmk mayejanbil chiru li yîbanbil dios neque'xc'oxla nak yôqueb chixq'uebal xlok'al li yîbanbil dios. Ut xban nak toj k'uneb xch'ôl sa' lix pâbâl, neque'xc'oxla nak neque'xmux ru lix pâbâleb.1v[Abanan lâo aj pâbanel nakanau nak jun ajcui' li Dios cuan. Ut li Dios Acuabej a'an li quiyîban re chixjunil li c'a'ru cuan. Coxyo'obtesi lâo re nak takalok'oni a'an. Ut jun ajcui' li Kâcua' cuan, a' li Jesucristo. Ut sa' xc'aba' a'an cuan chixjunil ut sa' xc'aba' a'an nak cuan li colba-ib.%uCCuan neque'yehoc re nak cuan nabal li dios jo' sa' choxa jo' sa' ruchich'och'. Dios ut Kâcua' neque'xye reheb. Ut yâl nak cuan nabaleb li yîbanbil dios.OtAnakcuan tinâtinak chirix li tzacaêmk mayejanbil chiruheb li yîbanbil dios. Lâo nakanau nak li yîbanbil dios mâc'a' neque'oc cui' xban nak moco dioseb ta. Nakanau nak jun ajcui' li Dios cuan.Us#Abanan li ani narahoc re li Dios, li Dios naxnau nak a'an li ralal xc'ajol.`r9Li ani narec'a nak cuan xna'leb, li jun a'an toj mâji' naxtau lix yâlal chi tz'akal.Xq +Cuan cuib oxib cuâtin tinye êre chirix li tzacaêmk mayejanbil chiruheb li yîbanbil dios. Nakanau nak chikajunilo ac xkatzol kib chirix a'in. Abanan toj cuan sa' êyânk neque'xc'oxla nak neque'xnau chixjunil ut riq'uin a'an neque'xk'etk'eti rib. Aban li ani narahoc, a'an naxtenk'a li rech aj pâbanelil chi q'uîc sa' lix pâbâl.8pi(Abanan ninc'oxla lâin nak k'axal us raj nak li xmâlca'an tâcanâk xjunes ut inc'a' chic tâsumlâk. Li na'leb a'in li xinye êre, a'an q'uebil cue xban li Santil Musik'ej.!o;'Li ixk li sumsu tento nak tâcuânk riq'uin lix bêlom a' yal jo' najtil yo'yôk lix bêlom. Ut cui nacam lix bêlom a'an chic yal re ani aj iq'uin tâsumlâk. Abanan cui naraj sumlâc, tento nak riq'uin junak aj pâbanel tâsumlâk.Abanan ninc'oxla lâin nak k'axal us raj nak li xmâlca'an tâcanâk xjunes ut inc'a' chic tâsumlâk. Li na'leb a'in li xinye êre, a'an q'uebil cue xban li Santil Musik'ej.nw&Jo'can nak li ani naxsumub lix rabin, châbil naxbânu. Ut li inc'a' naxsumub lix rabin, k'axal cui'chic us naxbânu.?mw%Li yucua'bej mâ ani naminoc ru. Naru tixbânu li naxc'oxla nak us xbânunquil. Ut cui na-ala sa' xch'ôl nak inc'a' tixsumub lix rabin, châbil ajcui' naxbânu nak inc'a' tixsumub.8li$Cui junak yucua'bej naxc'oxla nak us tâsumlâk lix rabin xban nak ac cuan xchihab, us nak tixbânu li naxc'oxla xbânunquil. Tixsumub lix rabin. Moco mâc ta cui tâsumlâk.Ok#Moco re ta nak inc'a' texsumlâk nak ninye êre chi jo'ca'in. Re ban êtenk'anquil. Lâin nacuaj nak têbânu li us. Nacuaj nak têk'axtesi êrib chi c'anjelac chiru li Kâcua' chi anchal êch'ôl.0jY"Jo'can ajcui' li ixk li cuan xbêlom. Cuib ru lix c'a'ux xban nak naxc'oxla li Kâcua' Dios ut tento ajcui' nak tixc'oxla lix c'anjel sa' rochoch ut naxbânu c'a'ru naraj lix bêlom. Ut li ixk li mâc'a' xbêlom naxq'ue xch'ôl chi c'anjelac chiru li Kâcua' Dios ut naxbânu jo' naraj li Dios.i!Ut li cuînk cuan rixakil tento nak tixq'ue xch'ôl chi c'anjelac re nak tâcuânk c'a'ru reheb ut tixq'ue xch'ôl chixbânunquil li naraj li rixakil re nak sahak sa' xch'ôl. Jo'can nak cuib ru lix c'a'ux xban nak naxc'oxla li Kâcua' Dios ut naxc'oxla li rixakil.Ch Nacuaj raj nak mâc'a' c'a'ru tâxic cui' êch'ôl. Li cuînk li mâc'a' rixakil naxq'ue xch'ôl chi c'anjelac chiru li Kâcua' Dios ut chixbânunquil li bar cuan naraj li Kâcua' Dios. gMêq'ue êch'ôl chirix li c'a'ru cuan êre sa' li ruchich'och' a'in, xban nak chixjunil li c'a'ru cuan sa' ruchich'och' tâosok'.f#Usta sa sa' kach'ôl, usta ra sa' kach'ôl, usta cuan kabiomal usta mâc'a', chikaq'uehak ban kach'ôl chi c'anjelac chiru li Kâcua' Dios.keOEx inhermân, li bar cuan nacuaj xyebal, a'an a'in: Yôqueb chi numec' li cutan sa' junpât. Jo'can nak lâex li cuan êrixakil mâcua' ca'aj cui' lê rixakil têc'oxla. Cheq'uehak ban êch'ôl chi c'anjelac chiru li Kâcua'.`d9Abanan cui texsumlâk moco mâc ta a'an. Ut jo'caneb ajcui' li sâj ixk. Moco mâc ta cui te'sumlâk. Abanan k'axal cui'chic nabal li raylal sa' xbêneb li sumsûqueb. Lâin inc'a' raj nacuaj nak têc'ul li raylal.xciAbanan cui sumsûquex, mêcanab lê rixakil. Ut cui inc'a' sumsûquex, us ajcui' cui inc'a' têsic' êrixakil.obWXban li rahobtesîc cuan sa' kabên, ninc'oxla nak us cui inc'a' te'sumlâk li toj mâji' sumsûqueb._a7Lâin tinye êre li ninc'oxla chirixeb li sâj ixk ut li sâj cuînk. Usta mâcua' râtin li Kâcua', us cui tex-abînk chicuu xban nak riq'uin xnimal ruxtân li Kâcua' naxq'ue inna'leb chixyebal êre lix yâlal.a`;Ex hermân, jo' nak cuanquex nak quisiq'ue' êru xban li Dios, jo'can ajcui' texcanâk.W_'Jo'can ajcui' lâex. Lok'bilex chic xban li Cristo chi terto êtz'ak. Jo'can nak mêq'ue chic êrib rubel xcuanquil li inc'a' useb xna'leb. Mêq'ue êrib chi taklâc re xbânunquil li inc'a' naraj li Dios.x^iLi ani cuan rubel xcuanquil lix patrón nak quisiq'ue' ru xban li Kâcua', li jun a'an libre chic cuan chiru li Dios. Ut li jun li inc'a' cuan rubel xcuanquil lix patrón nak quisiq'ue' ru, lok'bil chic xban li Cristo chi c'anjelac chiru.A]{Cui cuancat rubel xcuanquil lâ patrón nak li Dios quixsic' âcuu, matc'oxlac chirix a'an. Abanan cui naxq'ue rib nak tat-êlk rubel xcuanquil lâ patrón, naru nacat-el sa' xyâlal.U\#Jo' nak cuan junak nak quisiq'ue' ru xban li Dios, jo'can ajcui' tâcanâk.@[yLi ani naxc'ul li circuncisión juntak'êt riq'uin li ani inc'a' naxc'ul xban nak li circuncisión mâc'a' xcuanquil. Li k'axal us xbânunquil, a'an xpâbanquil lix chak'rab li Dios.ZwCui junak ac xc'ul li circuncisión nak tâpâbânk, li jun a'an inc'a' tixc'oxla xjalbal li retalil li circuncisión. Ut cui junak tâpâbânk ut toj mâji' naxc'ul li circuncisión, li jun a'an inc'a' ajcui' tento nak tixc'ul li circuncisión.sY_Li junjûnk chicuânk jo' naraj li Dios. Us cui cuan âcuixakil nak xapâb li Cristo. Cui mâc'a' âcuixakil, us ajcui'. Tatcanâk jo' nak cuancat nak xatpâban. A'an a'in li nequebinchak'rabi cui' chixjunileb laj pâbanel yalak bar.X5At ixakilbej, lâat inc'a' nacanau ma tâpâbânk lâ bêlom âban. Jo'can ajcui' lâat, bêlomej, inc'a' nacanau ma tâpâbânk lâ cuixakil âban. W9Cui li bêlomej mâcua' aj pâbanel ut inc'a' chic naraj cuânc riq'uin li rixakil xban nak aj pâbanel chic li ixk, naru te'xjach rib. Ut cui li ixakilbej mâcua' aj pâbanel ut inc'a' chic naraj cuânc riq'uin lix bêlom xban nak li cuînk aj pâbanel chic, naru ajcui' te'xjach rib. Chi jo'can tâcanâk laj pâbanel chi mâc'a' chic tâch'i'ch'i'înk re xban nak li Dios naraj nak tocuânk sa' xyâlal.&VEUs cui inc'a' te'xjach rib. Li bêlomej li toj mâji' napâban, a'an lok' chiru li Dios sa' xc'aba' li rixakil. Ut li ixakilbej li toj mâji' napâban, a'an lok' chiru li Dios sa' xc'aba' lix bêlom li napâban. Cui ta inc'a' jo'can, lix coc'al eb a'an chanchaneb raj lix coc'aleb li mâcua'eb ralal xc'ajol li Dios. Abanan cui inc'a' te'xjach rib, lix coc'aleb lok' chiru li Dios sa' xc'aba' li jun li napâban.DU Ut cui junak ixk naxpâb li Dios ut lix bêlom toj mâji' napâban, ut naxc'ul xch'ôl li cuînk cuânc riq'uin, li ixk a'an inc'a' naru tixcanab chi moco tixjach rib riq'uin lix bêlom.;To Lâin nacuaj xq'uebal ca'ch'inak chic lê na'leb. A'in mâcua' xyehom li Kâcua', aban lâin ninnau nak us xbânunquil. Cui junak cuînk naxpâb li Dios ut li rixakil toj mâji' napâban ut naxc'ul xch'ôl li ixk cuânc riq'uin, li cuînk a'an inc'a' naru tixcanab chi moco tixjach rib riq'uin li rixakil.S% Ut cui li ixakilbej tixjach rib riq'uin lix bêlom, li ixk a'an tâcuânk xjunes ut inc'a' chic tixsic' jalan cuînk. Abanan us raj cui tixc'am cui'chic rib sa' usilal riq'uin lix bêlom. Ut jo'can ajcui' li bêlomej, inc'a' ajcui' naru tixjach rib riq'uin li rixakil.=Rs Anakcuan tinye reheb li ac sumsûqueb nak li ixakilbej inc'a' naru tixjach rib riq'uin lix bêlom. Li chak'rab a'in mâcua' lâin xinyehoc re injunes. Q'uebil ban xban li Kâcua'.(QI Ut cui inc'a' naru neque'xcuy rib, sumlâkeb. K'axal us nak tâsumlâk junak chiru nak yôk chixrabal ru junak re nak tâcuânk riq'uin chi inc'a' sumsûqueb.}PsUt ninye reheb li inc'a' sumsûqueb ut reheb li xmâlca'an nak us raj chok' reheb nak te'canâk xjuneseb jo' lâin.@OyLâin nacuaj raj nak mâc'a'ak êrixakil jo' lâin mâc'a' cuixakil. Abanan moco juntak'êto ta chikajunilo. Li junjûnk cuan xmâtan q'uebil re xban li Dios. Jo'can nak cuan li neque'sumla xban nak jo'can naraj li Dios ut cuan li inc'a' neque'sumla ut saheb sa' xch'ôl xjuneseb xban nak jo'can naraj li Dios. NLâin yal êna'leb yôquin chixq'uebal. Moco yôquin ta chixyebal êre nak tento têbânu. Lâex yal êre chanru têraj têbânu.1M[Cui li bêlomej naraj cuânc riq'uin li rixakil, li ixakilbej inc'a' naru tixye inc'a'. Ut cui li ixakilbej naraj cuânc riq'uin lix bêlom, li bêlomej inc'a' naru tixye inc'a'. Naru te'xc'ûb chi ribileb rib nak te'x-oxlok'i rib chi ribileb rib jarubak cutan re nak te'xq'ue xch'ôleb chi tijoc. Abanan te'cuânk cui'chic mokon chi ribileb rib re nak inc'a' te'âlêk xban laj tza xban nak inc'a' te'xcuy cuânc xjuneseb.UL#Li ixakilbej moco a'an ta yal re sa' xbên xjunes rib; aban chic lix bêlom yal re sa' xbên. Jo'can ajcui' li bêlomej. Moco a'an ta yal re sa' xbên xjunes rib; a' ban chic li rixakil yal re sa' xbên.KyTento nak li cuînk tâcuânk riq'uin li rixakil ut li ixk tâcuânk riq'uin lix bêlom jo' neque'raj chi ribileb rib.%JCAbanan us cui tâsumlâk re nak inc'a' tâmâcobk. Te'sumlâk re nak li cuînk te'cuânk rixakil chi xjûnkaleb ut li ixk te'cuânk xbêlom chi xjûnkaleb.I Xetakla chak xpatz'bal cue chirix li sumlâc ut anakcuan tinsume lê hu. Us raj chok' re li cuînk nak mâc'a'ak rixakil.rH]Lok'bilex chic chi terto êtz'ak. Jo'can nak tîcak lê yu'am ut chelok'oni li Dios xban nak rehex chic.?Gw¿Ma inc'a' nequenau nak lâex rochochex li Santil Musik'ej xban nak li Santil Musik'ej li quixq'ue êre li Dios cuan êriq'uin? Jo'can nak moco lâex ta nequetakla êrib êjunes. Lâex rehex chic li Dios.Lok'bilex chic chi terto êtz'ak. Jo'can nak tîcak lê yu'am ut chelok'oni li Dios xban nak rehex chic._F7Mêbânu chic li mâusilal. Chixjunil li c'a'ak re ru chi mâquil k'axal yibru. Abanan li co'bêtac yumbêtac k'axal cui'chic yibru xban nak li ani namâcob chi toj mâji' sumsu, li jun a'an naxmux rib xjunes rib.XE)Ut ani naxjunaji rib riq'uin li Kâcua', a'an junaj chic riq'uin sa' musik'ej.=Ds¿Ma inc'a' nequenau nak li ani namâcob riq'uin junak ixk aj mâc junajeb chi tz'ejcualej neque'cana? Tz'îbanbil sa' li Santil Hu nak junajakeb chi tz'ejcualej chi xca'bichaleb.vCe¿Ma inc'a' nequenau nak lâo aj pâbanel jo' li rok ruk' li Kâcua' Jesucristo? ¿Ma târûk ta bi' takajunaji kib riq'uineb li ixk li neque'xc'ayi rib? Mâ jok'e naru xban nak lâo rok ruk' li Cristo ut junajo chic riq'uin nak cuanco.B/Li Dios li quicuaclesin re li Kâcua' Jesucristo chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak, a'an ajcui' tâcuaclesînk ke chi yo'yo riq'uin lix cuanquil.DA Li Dios quixyîb li tzacaêmk re li kasa' ut quixyîb li kasa' re li tzacaêmk. Yâl ajcui', aban tâcuulak xk'ehil nak li Dios tixsach li tzacaêmk jo' ajcui' li katibel. Li Dios inc'a' coxyo'obtesi re li co'bêtac yumbêtac. Coxyo'obtesi ban re nak toc'anjelak chiru li Kâcua'. Ut li Kâcua' a'an li na-iloc ke.@1 Cuan li neque'yehoc: Lâin naru tinbânu chixjunil li c'a'ru tincuaj xbânunquil. Yâl nak naru xbânunquil chixjunil abanan moco chixjunil ta us xbânunquil. Lâin naru ninbânu chixjunil li nacuaj, abanan inc'a' tinbânu cui nacuec'a nak junes a'an tâxic inch'ôl chirix.m?S Usta cuanqueb junjûnk sa' êyânk jo'can que'xbânu chak, abanan anakcuan cuybil sachbil chic lix mâqueb. Santobresinbileb chic ut tîcobresinbileb chic lix ch'ôl sa' xc'aba' li Kâcua' Jesucristo ut xban li Santil Musik'ej.`>9 Eb laj êlk' ut eb li neque'xrahi ru li biomal inc'a' te'rêchani lix nimajcual cuanquilal li Dios, chi moco laj calajenak, chi moco laj majecuanel, chi moco laj balak' te'rêchani lix nimajcual cuanquilal li Dios.= ¿Ma inc'a' nequenau nak eb li inc'a' tîqueb xch'ôl inc'a' te'rêchani lix nimajcual cuanquilal li Dios? Mêbalak'i êrib. Eb laj co'bêt ut eb laj yumbêt inc'a' te'rêchani lix nimajcual cuanquilal li Dios, chi moco li neque'lok'onin re li jalanil dios, chi moco eb laj muxul caxâr. Ut eb li cuînk li neque'mâcob riq'uineb li rech cuînkilal inc'a' ajcui' te'rêchani lix nimajcual cuanquilal li Dios. Jo'can nak mêbalak'i êrib chi xc'oxlanquil nak us yôquex cui toj yôquex chixbânunquil li mâusilal a'in.<yAbanan lâex inc'a' nequecuy. Lâex ban chic li nequex-elk'ac ut nequebânu li mâusilal reheb lê rech aj pâbanelil.H; Nak nequec'am lê rech aj pâbanelil sa' rakleb âtin nac'utun nak toj mâji' nequetau xyâlal. K'axal us raj nak têcuy li rahobtesîc ut li elk'âc ut inc'a' texxic riq'uin aj rakol âtin.g:GAbanan lâex nequec'am lê rech aj pâbanelil chiru junak aj rakol âtin mâcua' aj pâbanel.B9}Nequec'ut êxutân nak nequeq'ue chi rakoc âtin sa' êbên li mâcua'eb aj pâbanel. ¿Ma mâc'a' ta bi' junak sa' êyânk cuan xna'leb re târakok âtin sa' êbên lâex aj pâbanel?t8aCui cuan li plêt sa' êyânk, ¿c'a'ut nak nequeq'ue chi rakoc âtin sa' êbên li mâcua'eb aj pâbanel?_77¿Ma inc'a' nequenau nak sa' jun cutan torakok âtin sa' xbêneb li ángel? Ut cui torakok âtin sa' xbêneb li ángel, ¿c'a'ut nak inc'a' târûk torakok âtin sa' xbên li kach'a'ajquilal arin sa' ruchich'och'?67¿Ma inc'a' nequenau nak sa' jun cutan lâo aj pâbanel torakok âtin sa' xbêneb chixjunileb li cuanqueb sa' ruchich'och'? Ut cui lâo torakok âtin sa' xbêneb li cuanqueb sa' ruchich'och', ¿c'a'ut nak inc'a' târûk takayîb ru li kach'a'ajquilal sa' xyâlal chi kibil kib?M5 Cui cuan junak sa' êyânk cuan xch'a'ajquilal riq'uin junak xhermân, ¿ma târûk ta bi' tâxic chiruheb laj rakol âtin re li ruchich'och'? ¿Ma inc'a' raj us nak riq'uineb laj pâbanel tâxic?14[ Abanan lâo torakok âtin sa' xbêneb li kech aj pâbanelil li yôqueb chi mâcobc sa' kayânk. Jo'can nak tento têrisi sa' êyânk li cuînk a'an li yô chi mâcobc.%3C Mâcua' lâin tinrakok âtin sa' xbêneb li toj mâji' neque'pâban. A' li Dios, a'an li târakok âtin sa' xbêneb.Abanan lâo torakok âtin sa' xbêneb li kech aj pâbanelil li yôqueb chi mâcobc sa' kayânk. Jo'can nak tento têrisi sa' êyânk li cuînk a'an li yô chi mâcobc.k2O Li c'a'ru xinye, a'an chirixeb li neque'xye rib nak aj pâbaneleb ut yôqueb chixbânunquil li moco uxc ta naraj. Mâre naxye rib nak aj pâbanel ut a'an aj yumbêt ut aj co'bêt malaj aj rahol ru biomal. Mâre nalok'onin jalanil dios, malaj aj hobonel. Mâre aj calajenak malaj aj êlk'. Inc'a' texcuânk sa' xyânkeb a'an chi moco texcua'ak rochbeneb.1 Nak xinye êre chi jo'can moco yôquin ta chi âtinac chirixeb laj co'bêt ut laj yumbêt li toj mâji' neque'pâban. Yôquin ban chi âtinac chirixeb li neque'xye rib nak aj pâbaneleb ut toj neque'xra ru biomal ut neque'elk'ac ut toj neque'lok'onin jalanil dios. Cui ta xinye êre nak inc'a' texcuânk sa' xyânkeb li toj mâji' neque'pâban, inc'a' raj naru texcuânk sa' ruchich'och'.0 Sa' li hu li quintz'îba êriq'uin junxil, lâin xinye êre nak inc'a' têjunaji êrib riq'uineb laj co'bêt ut laj yumbêt. /Jo'can nak chikacanabak li najter na'leb li naq'uehoc ke chi mâcobc. Li najter na'leb a'an chanchan lix ch'amal li caxlan cua. Ut lâo chanchanako li xk'emal li caxlan cua mâc'a' xch'amal. Naraj naxye nak tîcak chic li kach'ôl ut tz'akal re ru li kayu'am.b.=Canabomak chi junaj cua li najteril na'leb re nak mâc'a'ak chic li mâc êriq'uin. Chanchanakex chic lix k'emal li caxlan cua mâc'a' xch'amal xban nak li Jesucristo quirisi lê mâc. Eb laj judío que'xmayeja li carner re xjulticanquil li pascua ut jo'can ajcui' li Jesucristo a'an lix carner li Dios li quixmayeja rib re risinquil li kamâc.m-SMênimobresi êrib riq'uin xc'oxlanquil nak us yôquex chixbânunquil. Lâex nequexinjuntak'êta riq'uin xk'emal li caxlan cua. Lâex nequenau nak usta ca'ch'in ajcui' lix ch'amal naq'ueman, naxch'amobresi chixjunil li k'em. Naraj naxye nak inc'a' naru nacuan li mâc sa' xyânkeb laj pâbanel re nak inc'a' te'xc'am xbeheb li jun ch'ôl chic chi mâcobc.b,=Isihomak li cuînk a'an sa' êyânk. Nak cuânk chic sa' ruk' laj tza tixc'ul li raylal ut riq'uin li raylal tixc'ul, tixcanab taxak xbânunquil li mâusilal re nak naru tâcolek' nak tol-êlk cui'chic li Jesucristo.{+oK'axal us raj nak têch'utub êrib sa' xc'aba' li Jesucristo ut têc'ûb c'a'ru têbânu chirix a'an. Chanchan nak cuânkin êriq'uin xban nak yôquin chi tijoc chêrix. Ut lix nimal xcuanquil li Jesucristo chicuânk êriq'uin ut chextenk'a.q*[Usta najt cuanquin êriq'uin junelic yôquin chêc'oxlanquil. Lâin ninnau nak li cuînk a'an cuan xmâc. Usta mâ anihin chak êriq'uin, abanan li Cristo quixc'ut chicuu nak li jun a'an cuan xmâc ut tento nak tixtoj rix lix mâc.\)1Lâex nequek'etk'eti êrib ut toj cuan li mâc sa' êyânk. Naraho' raj êch'ôl ut nayot'e' raj êch'ôl xban xyibal ru li mâc li yô xbânunquil sa' êyânk. Li ani xmâcob chi jo'can xerisi raj sa' êyânk.)( MYalak bar x-abiman resil nak cuan li jo' mâjo'il na'leb sa' êyânk xban nak jun li cuînk quixmak' rixakil lix yucua'. C'ajo' xyibal ru li yôqueb chixbânunquil sa' êyânk. Eb li mâcua'eb aj pâbanel inc'a' neque'xbânu chi jo'can. ¿Ma toja' ta chic lâex texbânûnk re chi jo'can?0'YLâin ninpatz' êre c'a'ru têraj. ¿Ma têraj nak texink'us chi cau nak tincuulak êriq'uin? ¿Malaj ut têyîb lê yu'am re nak tincuulak riq'uin rahoc ut tûlanil?4&aLix nimajcual cuanquilal li Dios, tento tâc'utûnk sa' li kayu'am. Moco ca'aj cui' ta riq'uin kâtin tâc'utûnk xcuanquil li Dios.Lâin ninpatz' êre c'a'ru têraj. ¿Ma têraj nak texink'us chi cau nak tincuulak êriq'uin? ¿Malaj ut têyîb lê yu'am re nak tincuulak riq'uin rahoc ut tûlanil?d%AA'an moco yâl ta. Cui li Dios naxq'ue cue, chi sêb tincuulak êriq'uin. Aran toxintau xyâlal. Tincuil ma ca'aj cui' âtinac neque'xnau li k'etk'eteb. Toj aran tincuil ma yâl na nak cuan xcuanquil li Dios riq'uineb.v$eCuan li xe'k'etk'eto' sa' êyânk. Eb a'an neque'xye nak ninxucuac. Jo'can nak inc'a' chic ninxic êriq'uin._#7A'an aj e nak xintakla êriq'uin laj Timoteo. A'an tixjultica êre nak li c'a'ru yôquin chixch'olobanquil chirix li Cristo, a'an ajcui' li yôquin chixbânunquil. Ninch'olob chi tz'akal lix yâlal yalak bar chiruheb chixjunileb laj pâbanel. Laj Timoteo chanchan li cualal ut raro inban. Tz'akal re ru lix pâbâl sa' xc'aba' li Jesucristo.d"AJo'can ut nak nintz'âma chêru nak têtzol êrib cuiq'uin ut têbânu jo' ninbânu lâin.J! Usta cuan lajêbak mil li neque'ch'oloban xyâlal li Cristo chêru, abanan lâin li xinyehoc êre resil li colba-ib junxil nak xexpâban. Jo'can nak lâin lê yucua' sa' xc'aba' li Jesucristo.* MMâcua' re xc'utbal êxutân nak yôquin chixyebal êre chi jo'ca'in. Re ban xq'uebal êna'leb xban nak chanchanex li cualal inc'ajol chicuu ut rarôquex inban.<q Nak nocohobe' inc'a' nakasume ru. Neque'kâtina ban sa' usilal. Chalen anakcuan tz'ektânanbilo xbaneb chixjunileb. Mâc'a' noco-oc cui' nak nocoe'ril. Chanchano li mul chiruheb.V% Cau nocotrabajic re xnumsinquil li cutan junjûnk. Nak neque'xbânu mâusilal ke, lâo nakabânu usilal reheb. Ra neque'xbânu ke li xic' neque'iloc ke ut nakacuy xnumsinquil li raylal li neque'xbânu ke.uc Toj chalen anakcuan yôco chixcuybal kasa' ut tâchakik ke. Mâc'a' chic kak'. Sac'bilo ut mâc'a' kochoch./W Lâex nequec'oxla nak mâc'a' kana'leb xban nak nakach'olob resil li Cristo ut lâex cuan êna'leb xban nak nequenau nabal chirix li Cristo nak nequec'oxla. Lâo mâc'a' kacuanquil ut lâex cuan êcuanquil nak nequec'oxla. Sa' êch'ôl lâex nak lâex nequex-oxlok'îc ut lâo tz'ektânanbilo.O Nak ninc'oxla lâin li Dios xoxq'ue lâo li apóstol chi mâc'a' kacuanquil. Chanchano junak aj mâc li ac xtenebâc câmc sa' xbên ut q'uebilo chiruheb li ángel ut chiruheb li cuînk re toe'ril.7gAc xc'ojla êch'ôl xban nak sa' êch'ôl lâex nak ac xetau êna'leb. Chanchanex li biom sa' lê pâbâl nak nequec'oxla. ¿Ma lâex chic rey nak nequec'oxla? Sa' êch'ôl lâex nak mâc'a' kacuanquil. Us raj ac ta cuan xetau êna'aj chok' rey, re nak tocuânk ajcui' raj lâo chi taklânc êrochben.3_¿Ma jalanex ta bi' lâex chiruheb li jun ch'ôl chic nak nequerec'a êrib? ¿Ma mâcua' ta bi' li Dios quiq'uehoc êre li c'a'ru cuan êre? ¿C'a'ut nak nequenimobresi êrib chixyebal nak cuan c'a'ru êre? Inc'a' naru tênimobresi êrib xban nak yal xemâtani li c'a'ru cuan êre riq'uin li Dios.)KEx hermân, chixjunil li xinye chirix laj Apolos ut chicuix re êtenk'anquil nak xinye. Nacuaj nak têtau ru li c'a'ru xinye. Chetzol êrib kiq'uin re nak têbânu jo' tz'îbanbil sa' li Santil Hu. Inc'a' naru tênimobresi êrib xban nak nequetâke li jun ut nequetz'ektâna li jun chic.=sJo'can nak mexrakoc âtin chirix lê ras êrîtz'in. Cheroybeni toj tâcuulak xk'ehil nak tol-êlk cui'chic li Kâcua' Jesucristo ut a'an tixc'utbesi li inc'a' nanauman anakcuan. Tixc'utbesi li c'a'ru nanume' sa' xch'ôl li junjûnk. Ut li Dios tixq'ue xlok'al li junjûnk a' yal chanru lix yehom xbânuhom.DLâin nacuec'a nak mâc'a' inmâc. Abanan moco xban ta a'an nak tinye nak tîc inch'ôl. A' li târakok âtin sa' inbên a'an li Kâcua', ut a'an tâyehok re ma us xinbânu malaj inc'a'.>uLâin mâc'a' nacuaj re cui yôquex chixsic'bal âtin chicuix ut mâc'a' nacuaj re cui junak aj rakol âtin tâtz'ilok âtin chicuix. Chi moco lâin naru tincuech' rix lin c'anjel.RLi ani sic'bil ru chixch'olobanquil lix yâlal tento nak tîcak xch'ôl.P Jo'can nak chenauhak nak lâo yal aj c'anjelo chiru li Cristo ut q'uebil sa' kabên xch'olobanquil lix yâlal li colba-ib li quiq'uehe' ke xban li Dios. Li xyâlal a'in mukmu nak quicuan chak junxil.lQChixjunil li c'a'ak re ru, êre lâex. Abanan lâex rehex li Cristo ut li Cristo, a'an re li Dios.\1Usta laj Apolos, usta lâin, usta laj Pedro, lâo yal aj c'anjelo chêru. Usta li ruchich'och', usta li yu'am, usta li câmc, êre ajcui' re nak te'c'anjelak chêru. Chixjunil li cuan anakcuan êre lâex ut êre ajcui' li toj châlel chiku.Chixjunil li c'a'ak re ru, êre lâex. Abanan lâex rehex li Cristo ut li Cristo, a'an re li Dios.-SJo'can nak mâ ani tixnimobresi ru junak cuînk riq'uin li c'a'ru naxbânu xban nak chixjunil li c'a'ak re ru q'uebil êre xban li Dios re nak tâc'anjelak chêru.*MUt tz'îbanbil ajcui' sa' li Santil Hu li naxye: Li Dios naxnau nak mâc'a' na-oc cui' lix c'a'uxeb li neque'xye nak cuanqueb xna'leb xjuneseb rib. (Sal. 94:11)oWLix na'leb li ruchich'och', a'an tôntil na'leb chiru li Dios. Jo'ca'in tz'îbanbil sa' li Santil Hu: Li Dios naxcanabeb chixsachbaleb rib xban lix sêbaleb xch'ôl li ani neque'rec'a nak cuanqueb xna'leb xjuneseb rib. (Job 5:13)R Mâ ani taxak tixbalak'i rib xjunes. Cui cuan junak sa' êyânk narec'a nak cuan xna'leb sa' li ruchich'och' a'in, chixcubsihak rib ut tixbânu jo' li mâc'a' naxnau re nak tixtau xna'leb chi tz'akal.t aLi rochoch li Dios a'an santo. Cui ani naxtiquib li jachoc ib sa' êyânk, li jun a'an yô chixjuc'bal rochoch li Dios xban nak lâex aj pâbanel rochochex chic li Dios. Ut li Dios tixsach li ani naxtiquib xjachbal ruheb laj pâbanel. ¿Ma inc'a' ta bi' nequenau nak lâex rochochex li Dios? ¿Ma inc'a' ta bi' nequenau nak li Santil Musik'ej cuan êriq'uin?7 gCui ut lix c'anjel junak inc'a' tz'akal re ru, lix c'anjel tâsachk chanchan c'atbil nak tâosok'. Ut li jun a'an tâcolek', abanan chanchan tânumek' sa' xam nak tâcolek'.s _Cui lix c'anjel inc'a' tâsachek', nac'utun nak us lix c'anjel ut li jun a'an tixc'ul lix k'ajcâmunquil.C Lix c'anjel li junjûnk tâc'utûnk nak tol-êlk cui'chic li Kâcua' Jesucristo chi rakoc âtin. Chanchan nak tânumsîk sa' xam lix c'anjel naxbânu re rilbal ma tâosok' malaj inc'a'.9k Cuan li te'cablak sa' xbên li cimiento a'an riq'uin li c'a'ak re ru najt naxcuy jo' li oro, li plata ut li tertôquil pec. Ut cuan li te'cablak sa' xbên riq'uin li inc'a' naxcuy jo' li che', li cûc ut li q'uim. Lix yâlal a'an, a'in: nak cuan li te'c'anjelak chi châbil chiru li Dios ut cuan inc'a'.6e Tixq'ue retal chanru lix c'anjel xban nak ac q'uebil lix cimiento li cab. Ut mâ ani naru tixq'ue junak chic li cimiento chiru li ac q'uebil. Ut a'an li Kâcua' Jesucristo.T! Xban nak sic'bil cuu xban li Dios chi c'anjelac chiru jo' jun aj tz'ac châbil, jo'can nak xinnau xjolominquil li c'anjel. Chanchan nak xinyîb xcimiento li cab nak xinye resil li colba-ib ut jalan chic te'cablak sa' xbên nak te'xch'olob lix yâlal chêru. Ut li junjûnk chixq'uehak retal nak tz'akal re ru lix c'anjel tixbânu.q[ Lâo kech aj c'anjelil kib chiru li Dios. Ut lâex chanchanex li ch'och' li nakac'anjela ru. Ut li Dios a'an laj êchal re li ch'och'. Ut chanchanex ajcui' jun li cab yôco chixyîbanquil ut li Dios, a'an laj êchal re li cab a'an.%Laj acuinel ut laj t'akresinel juntak'êteb xcuanquil chiru li Dios ut chi xjûnkaleb te'xc'ul xk'ajcâmunquil a' yâl chanru lix c'anjeleb.  Jo'can nak chi moco laj acuinel chi moco laj t'akresinel cuan xcuanquil. Ca'aj cui' li Dios li naq'uehoc xmokic cuan xcuanquil.pYChanchano aj acuinel nak nococ'anjelac chiru li Dios. Chanchan âuc xinbânu nak xinye resil li colba-ib êre. Ut chanchan t'akresînc quixbânu laj Apolos nak quixch'olob lix yâlal chêru. Abanan a' li Dios quiq'uehoc lix mokic.[/¿Ani ta bi' laj Apolos? Ut, ¿anihin ta bi' lâin? Lâo yal aj c'anjelo chiru li Kâcua'. Xkach'olob xyâlal chêru nak xepâb li Kâcua'. Ut chi kacabichalo nococ'anjelac jo' taklanbilo cui' xban li Kâcua'.#Lâex toj mâji' junaj lê ch'ôl. Cuan li neque'xye, "lâin nintâke laj Pablo". Ut cuan cui'chic li neque'xye, "lâin nintâke laj Apolos". Cui jo'can yôquex chixyebal, ¿ma inc'a' ta bi' toj yôquex chixjuntak'êtanquil êrib riq'uineb li toj mâji' neque'pâban?F~Inc'a' texrûk xtaubal ru anakcuan xban nak toj nequebânu li c'a'ru naxrahi ru lê ch'ôl. Nak toj cuan li cakalînc ib ut li cuech'înc ib sa' êyânk, ¿ma inc'a' ta bi' yôquex chi xbânunquil li c'a'ru naxrahi ru lê ch'ôl? Ut lâex nequejuntak'êta êrib riq'uineb li toj mâc'a' li Santil Musik'ej riq'uineb.'}GLi xyâlal xinch'olob chêru chanchan nak leche xinq'ue cheruc'. Moco cacuil tzacaêmk ta xinq'ue êre xban nak lâex toj mâji' nequexq'ui. Naraj naxye nak toj mâji' ninch'olob chêru li na'leb li ch'a'aj xtaubal ru xban nak toj mâji' nequexq'ui sa' lê pâbâl ut mâmin têtau ru.,| SEx inhermân, nak cuanquin êriq'uin inc'a' quiru quinâtinac êriq'uin jo' ninâtinac riq'uineb li ac cauheb xch'ôl sa' lix pâbâleb. Lâex chanchan mâc'a' li Santil Musik'ej êriq'uin. Jo'can nak ninâtinac êriq'uin jo' nak ninâtinac riq'uineb li toj k'un xch'ôleb sa' lix pâbâleb.{ Jo'ca'in tz'îbanbil sa' li Santil Hu: Mâ ani nana'oc re lix c'a'ux li Kâcua'. Mâ ani naru naq'uehoc xna'leb. Mâ ani naxnau lix c'a'ux li Dios yal xjunes. Abanan xban nak lâo cuan li Santil Musik'ej kiq'uin, cuan ajcui' lix c'a'ux li Cristo kiq'uin.]z3Li ani cuan li Santil Musik'ej riq'uin naxnau bar cuan li yâl ut naxnau ajcui' bar cuan li inc'a' yâl. Ut li ani mâc'a' li Santil Musik'ej riq'uin inc'a' naxtau ru lix na'leb li cuan li Santil Musik'ej riq'uin.Jo'ca'in tz'îbanbil sa' li Santil Hu: Mâ ani nana'oc re lix c'a'ux li Kâcua'. Mâ ani naru naq'uehoc xna'leb. Mâ ani naxnau lix c'a'ux li Dios yal xjunes. Abanan xban nak lâo cuan li Santil Musik'ej kiq'uin, cuan ajcui' lix c'a'ux li Cristo kiq'uin.)yKLi ani mâc'a' li Santil Musik'ej riq'uin inc'a' naxc'ûluban lix yâlal li naxc'ut li Santil Musik'ej. A'an tôntil na'leb chiru xban nak inc'a' naxtau ru. Ca'aj cui' li ani cuan li Santil Musik'ej riq'uin naru tixtau ru xban nak li Santil Musik'ej a'an li nac'utuc re lix yâlal chiru.x+ Inc'a' yôco chi âtinac chirix li na'leb a'in riq'uin âtin xkac'oxla kajunes. Yôco ban chi âtinac riq'uin âtin quic'utbesîc chiku xban li Santil Musik'ej. Li xyâlal li naxc'ut chiku li Santil Musik'ej lâo nakach'olob chiruheb li cuan li Santil Musik'ej riq'uineb.twa Li Dios quixq'ue ke jun li Musik'ej. Mâcua' yal xmusik' cuînk li cuan kiq'uin. A' lix Santil Musik' li Dios, a'an li cuan kiq'uin. Li Dios quixq'ue ke li Santil Musik'ej re nak takatau ru li c'a'ru naxq'ue ke riq'uin xnimal rusilal.Dv Mâ ani nana'oc re c'a'ru cuan sa' xch'ôl li junjûnk. Ca'aj cui' li junjûnk nana'oc re. Jo'can ajcui' lix c'a'ux li Dios. Mâ ani nana'oc re. Ca'aj cui' li Santil Musik'ej nana'oc re.&uE Aban li Dios quixc'utbesi chiku li na'leb a'in xban li Santil Musik'ej. Li Santil Musik'ej naxnau chixjunil lix na'leb li Dios li k'axal ch'a'aj xtaubal ru. YH~}||?{uz`yxwvu6tsrr/qonmlki}hgnff}eddCcSbaaa`` _!^^T\\a[ZY~XFWV}V UgTSRQQUPO!N3MMKLKK J0IHHH GFFHEE&DqCBB0Ae@?T>h=}xu ¿Ma chixjunileb ta bi' apostoleb? ¿Ma chixjunileb ta bi' profeteb? ¿Ma chixjunileb ta bi' neque'xch'olob xyâlal li râtin li Dios? ¿Ma chixjunileb ta bi' neque'bânun milagro?8wi Li xchalal li tz'ejcualej jalan jalânk xc'anjel li junjûnk. Jo'can ajcui' nak jalan jalânk xmâtaneb laj pâbanel q'uebileb re xban li Dios re nak te'c'anjelak chiru. Xbên, cuanqueb li q'uebileb xmâtan chi c'anjelac chok' apóstol. Xcab, cuanqueb li q'uebileb xmâtan chi c'anjelac chok' profeta. Rox, cuanqueb li q'uebileb xmâtan chi c'anjelac chok' aj tzolonel. Ut cuanqueb li q'uebileb xmâtan chixbânunquileb li milagro. Cuanqueb li q'uebileb xmâtan chixq'uirtesinquileb li yaj; cuanqueb li q'uebileb xmâtan chixtenk'anquileb li ras rîtz'in. Cuanqueb li q'uebileb xmâtan chi taklânc; ut cuanqueb ajcui' q'uebileb xmâtan chi âtinac sa' jalanil âtin inc'a' natauman ru.%vC Jo'can ajcui' lâo aj pâbanel. Junajo chi tz'ejcualej riq'uin li Cristo. Chikajûnkalo lâo rok ruk' li Cristo ut li junjûnk cuan xc'anjel chiru li Dios.Iu  Cui junak xcha'al li tz'ejcualej ra naxc'ul, naraho' ajcui' chixjunil li tz'ejcualej. Ut cui junak xcha'al li tz'ejcualej naq'uehe' xlok'al, chixjunil li tz'ejcualej naq'ueman ajcui' xlok'al.3t_ Quixq'ue xlok'al chixjunil xcha'al li tz'ejcualej re nak mâc'a'ak xch'a'ajquilal li tz'ejcualej. Chixjunil ban lix cha'al li tz'ejcualej te'xtenk'a rib chi ribileb rib.8si Ut lix cha'al li katz'ejcual li inc'a' nocoxutânâc xban, a'an inc'a' nakatz'ap. Abanan li Dios quixq'ue chixjunil lix cha'al li katz'ejcual ut quixq'ue xlok'al li junjûnk. r Cuan xcha'al li katz'ejcual naka-oxlok'i ut cuan ajcui' xcha'al li katz'ejcual nocoxutânâc xban ut nakatz'ap re xq'uebal xlok'al.dqA K'axal ban chic nabal xc'anjeleb lix cha'al li katz'ejcual li chanchan mâc'a'eb xc'anjel.?pw Cui naru raj tââtinak li xnak' u inc'a' naru tixye re li uk'ej: lâat inc'a' nacatc'anjelac chicuu. Chi moco naru tixye li jolomej re li okej: lâex inc'a' nequexc'anjelac chicuu.Vo% Abanan nabal pây xcha'al li tz'ejcualej cuan, ut li tz'ejcualej jun ajcui'.unc Cui ta jun pây ajcui' ru lix cha'al li tz'ejcualej, li tz'ejcualej a'an inc'a' raj tz'akal re ru nak cuan.imK Abanan li Dios quixq'ue sa' xna'aj chi tz'akal re ru lix cha'al li katz'ejcual jo' quiraj a'an."l= Cui ta chixjunil li tz'ejcualej xnak' u, ¿chan raj ru nak to-abînk? Ut cui ta chixjunil li tz'ejcualej xic, ¿chan raj ru nak takutz' li c'a'ak re ru??kw Cui lix xic junak li tz'ejcualej tixye: mâcua'in xcomon li tz'ejcualej xban nak mâcua'in li xnak' ru, ¿ma yal ta bi' xban nak mâcua' xnak' u nak mâcua'ak xcomon li tz'ejcualej?Vj% Cui naru raj tââtinak li rok junak li tz'ejcualej, ¿ma naru tixye mâcua'in xcomon li tz'ejcualej xban nak mâcua'in li ruk'? ¿Ma yal xban ta bi' nak mâcua' uk'ej nak mâcua'ak xcomon li tz'ejcualej? i Li jun chi tz'ejcualej moco jun ta ajcui' lix cha'al cuan. Nabal pây ru lix cha'al cuan re ut jalan jalânk xc'anjel li junjûnk.h Chikajunilo junajo riq'uin li Cristo usta aj judío, usta mâcua' aj judío, usta lok'bil môs, usta inc'a'. Xkac'ul li cubi ha' sa' xc'aba' li jun chi Santil Musik'ej ut chikajunilo cuan li Santil Musik'ej kiq'uin. Jo'can nak junajo riq'uin li Cristo.wgg Li jun chi tz'ejcualej tz'akal re ru. Cuan rok ruk'. Cuan chixjunil. Usta jalan jalânk lix cha'al cuan, abanan jun ajcui' chi tz'ejcualej nak cuan. Jo'can ajcui' lâo aj pâbanel. Nabalo, abanan junajo chi tz'ejcualej riq'uin li Cristo. f  Abanan chixjunil li mâtan a'in q'uebil ke xban li jun chi Santil Musik'ej. A'an naq'uehoc xmâtaneb li junjûnk jo' naraj a'an.e/ Cuan q'uebileb xmâtan chi bânûnc milagro ut cuan q'uebileb xmâtan chi xch'olobanquil resil li c'a'ru quic'utbesîc chiru xban li Dios. Ut cuan q'uebileb xmâtan re xtaubal ru cui li Santil Musik'ej cuan riq'uin junak malaj ut cuan li mâus aj musik'ej riq'uin. Ut cuan q'uebileb xmâtan chi âtinac sa' jalan âtin inc'a' natauman ru ut cuan ajcui' q'uebileb xmâtan chi jaloc ru li jalanil âtin.d3 Cuan li q'uebileb xmâtan xban li Santil Musik'ej chi xpâbanquil nak te'xc'ul li c'a'ru neque'xtz'âma chiru li Dios. Ut cuan ajcui' q'uebileb xmâtan xban li Santil Musik'ej re xq'uirtesinquileb li yaj. Abanan jun ajcui' li Santil Musik'ej li naq'uehoc xmâtan li junjûnk.ocW Cuan li q'uebileb xmâtan xban li Santil Musik'ej re q'uehoc châbil na'leb ut cuan li q'uebileb xmâtan xban li Santil Musik'ej re xch'olobanquil li yâl. Abanan jun ajcui' li Santil Musik'ej li naq'uehoc re xmâtan li junjûnk.*bM Riq'uin li mâtan q'uebil re li junjûnk nac'utun nak cuan li Santil Musik'ej riq'uin, ut li mâtan a'an q'uebil re, re xtenk'anquileb chixjunileb laj pâbanel.a% Jalan jalânk li c'anjel nocoxq'ue cui' li Dios. Abanan jun ajcui' li Dios ut a'an li natenk'an ke chi xbânunquil li c'anjel li naxq'ue ke. `  Jalan jalânk li kac'anjel chiru li Kâcua' abanan jun ajcui' li Kâcua' cuan sa' kabên ut ca'aj cui' chiru a'an nococ'anjelac.+_O Jalan jalânk li kamâtan naxq'ue ke li Santil Musik'ej re nak toc'anjelak chiru li Kâcua'. Abanan li Santil Musik'ej jun ajcui' ut a'an naq'uehoc re chixjunil.`^9 Jo'can nak nacuaj tênau nak li ani cuan li Santil Musik'ej riq'uin, mâ jok'e tixmajecua li Jesús. Ut mâ ani târûk tixye chi anchal xch'ôl nak li Jesús a'an li Kâcua' cui mâc'a' li Santil Musik'ej riq'uin.!]; Nak toj mâji' nequexpâban chak queq'ue chak xcuanquil li yîbanbil dios li inc'a' neque'âtinac ut queq'ue êrib chi balak'îc riq'uin xpâbanquileb.\ ' Ex inhermân, lâin nacuaj nak têtau ru lix yâlal li mâtan li naxq'ue li Santil Musik'ej re li junjûnk re nak tâc'anjelak chiru li Dios.[ "Cui cuan junak sa' êyânk tâtz'ocâk, chicua'ak chak sa' rochoch re nak inc'a' têbok raylal sa' êbên nak têch'utub êrib. Toj cuan chic c'a'ak re ru inc'a' xinye êre. Nak tincuulak chêrilbal tinch'olob xyâlal chêru li toj mâji' xinye êre.=Zs !Jo'can ut ex inhermân, nak têch'utub êrib chixbânunquil li lok'onînc re xjulticanquil lix camic li Kâcua' Jesucristo, cheroybeni êrib chi ribil êrib re nak sa' comonil têbânu.Cui cuan junak sa' êyânk tâtz'ocâk, chicua'ak chak sa' rochoch re nak inc'a' têbok raylal sa' êbên nak têch'utub êrib. Toj cuan chic c'a'ak re ru inc'a' xinye êre. Nak tincuulak chêrilbal tinch'olob xyâlal chêru li toj mâji' xinye êre.Y Ut nak narakman âtin sa' kabên xban li Kâcua' nocok'use' re nak inc'a' tz'ektânanbilako kochbeneb li inc'a' neque'pâban.wXg Abanan cui nakec'a kib nak tîc li kayu'am nak nakatzaca inc'a' tento nak li Kâcua' tixrak âtin sa' kabên.jWM A'in ut xyâlal nak nabal yajeb ut mâc'a'eb xmetz'êu sa' êyânk ut cuanqueb ajcui' ac xe'cam. V Li ani naxc'ul li caxlan cua ut li uc'a chi inc'a' naxq'ue xcuanquil lix camic li Kâcua' Jesucristo, tojba mâc naxbok sa' xbên.U Jo'can ut li junjûnk tento tixq'ue retal ma tîc lix yu'am sa' lix pâbâl nak toj mâji' naxc'ul li caxlan cua ut li uc'a. T Jo'can ut li ani tixcua' li caxlan cua ut târuc' li uc'a re xjulticanquil lix camic li Kâcua' Jesucristo ut inc'a' naxq'ue xlok'al li Cristo, li jun a'an yô chi mâcobc chiru li Kâcua' ut yô chixtz'ektânanquil xcuanquil lix camic li Kâcua' Jesucristo.AS{ Jo'can nak ninye êre rajlal nak têtzaca a caxlan cua a'in ut têruc' xsa' li sec' a'in, têjultica xcamic li Cristo. Chebânuhak a'an toj tâc'ulûnk cui'chic li Kâcua' Jesucristo.,RQ Ut nak que'rake' chi cua'ac quixchap ajcui' li sec' ut quixye: Li uc'a a'in, a'an retalil li Ac' Contrato riq'uin li Dios. Tâxakabânk re xcuanquil xban lin quiq'uel tâhoyek'. Rajlal nak têruc' xsa' li sec' a'in, chebânuhak re xjulticanquil lin camic sa' êc'aba' lâex, chan li Jesús.fQE Ut nak quixbantioxi chiru li Dios, quixjachi li caxlan cua ut quixye reheb: Tzacahomak. A'an a'in lin tibel rahobtesinbil sa' êc'aba' lâex. Chebânuhak li caxlan cua a'in re xjulticanquil li usilal xinbânu êre, chan.gPG Ac xinc'ut chêru lix yâlal li cua'ac re xjulticanquil lix camic li Jesucristo. A'an ajcui' li quixc'ut chicuu li Kâcua'. Sa' ajcui' li k'ojyîn nak toj mâji' quik'axtesîc li Kâcua' Jesucristo quixchap li caxlan cua.)OK ¿Ma mâc'a' ta bi' êrochoch bar textzacânk cui' nak nequebânu chi jo'can? Yôquex chixtz'ektânanquileb lê rech aj pâbanelil ut yôquex chixc'utbal xxutâneb li mâc'a' cuanqueb re. ¿C'a'ru tinye êre? ¿Ma tinye êre nak us yôquex chixbânunquil? Mâ jok'e tinye nak us yôquex.^N5 Cuan li neque'xsêba rib chixc'ulbal lix cua ut inc'a' neque'xc'oxla li jun ch'ol chic. Xban a'an cuan li nabal neque'tz'ak ut cuan li neque'cala ut cuan li neque'cana chi te'tz'ocâk xban nak inc'a' neque'tz'ak.FM Lâex nequech'utub êrib chi tzacânc ut nequeye nak yôquex chixbânunquil li lok'onînc. Abanan mâcua' chic xjulticanquil lix camic li Kâcua' nequebânu. A' ban chic lê re nequebânu.rL] Nak nacuan li cuech'înc ib sa' êyânk, riq'uin a'an nac'utun ani li tz'akal aj pâbanel ut ani inc'a'.K Li xbên tinye êre, a'an a'in: xcuabi resil nak inc'a' junaj lê ch'ôl ut junes xcuech'inquil êrib nequebânu nak nequech'utub êrib chi lok'onînc re xjulticanquil lix camic li Jesucristo. Ut lâin ninc'oxla nak mâre yâl ajcui' li c'a'ru xcuabi.y Ut cui junak ixk inc'a' naxtz'ap lix jolom nak tâtijok ut nak tixye râtin li Dios, li ixk a'an naxc'ut xxutân lix bêlom. Chanchaneb li ixk li besbileb chixjunil li rismal xjolom.=/ Cui junak cuînk inc'a' narisi lix punit nak na-oc chi tijoc ut nak na-oc chixyebal râtin li Dios, li jun a'an inc'a' naxq'ue xlok'al li Cristo.A<{ Abanan cuan chic c'a' re ru nacuaj xyebal êre. A'an a'in: li bêlomej, a'an najolomin re li rixakil ut li Cristo, a'an najolomin re li cuînk ut li Dios, a'an najolomin re li Cristo.|;q Ex inhermân, c'ajo' nasaho' sa' inch'ôl nak ninjultico' êre ut yôquex chixbânunquil li tijleb xexintzol cui'.d: C Jo'can ut nak lâex chetzolak êrib cuiq'uin xban nak lâin xintzol cuib riq'uin li Cristo.i9K !Jo'can nak lâin ninyal ink'e chixbânunquil li us re xtenk'anquil chixjunileb. Lâin inc'a' yôquin chixsic'bal li us chok' cue lâin injunes. Yôquin ban chixsic'bal li us chok' reheb chixjunileb re nak târûk te'colek'.8# Mêbânu li c'a'ak re ru napo'oc xch'ôleb lê ras êrîtz'in usta aj judío, usta mâcua'eb aj judío. Chi moco têbânu li c'a'ru tâpo'ok xch'ôl lê rech aj pâbanelil.Jo'can nak lâin ninyal ink'e chixbânunquil li us re xtenk'anquil chixjunileb. Lâin inc'a' yôquin chixsic'bal li us chok' cue lâin injunes. Yôquin ban chixsic'bal li us chok' reheb chixjunileb re nak târûk te'colek'.7# Lâin tinye êre lix yâlal. Chixjunil li c'a'ru têtzaca ut chixjunil li c'a'ru têbânu, chebânuhak re xq'uebal xlok'al li Kâcua' Dios.u6c Ut cui lâin nintioxin chirix li c'a'ru nintzaca, ¿c'a'ut nak tâcuech'îk rix li c'a'ru tintzaca? cha'ak.!5; Inc'a' yôquin chixyebal a'in chirix lâ c'a'ux lâat. Yôquin chi âtinac re nak inc'a' tâch'inânk xch'ôl li jun chic âban lâat. Mâre junak êre tâchak'ok ut tixye cue, ¿c'a'ut nak inc'a' tinbânu li naru tinbânu yal xban nak jalan chic naxye nak inc'a' us xbânunquil?e4C A'ut cui junak naxye âcue nak li tzacaêmk a'an mayejanbil chiru li yîbanbil dios, inc'a' tâtzaca a'an re nak inc'a' tâch'inâk xch'ôl li xyehoc âcue nak mayejanbil tzacaêmk ut re ajcui' nak inc'a' tâoc xc'a'ux.k3O Cui junak mâcua' aj pâbanel tatxbok chi cua'ac riq'uin ut cui naxc'ul âch'ôl xic riq'uin, li c'a'ru tixq'ue chatzaca, chac'ul. Abanan inc'a' tâpatz' ma mayejanbil li tzacaêmk a'an re nak mâc'a'ak âc'a'ux nak tâtzaca.2! Naru têtzaca xban nak li Kâcua' Dios a'an laj êchal re li ruchich'och' ut a'an ajcui' laj êchal re chixjunil li cuan sa' ruchich'och'.17 Naru têtzaca chixjunil li tib nac'ayiman sa' li c'ayibâl, ut mêpatz' ma mayejanbil chiru li yîbanbil dios re nak mâc'a'ak êc'a'ux nak têtzaca.n0U Mêsic' li us ca'aj cui' chok' êre lâex. Chesic' aj ban cui' li us chok' reheb lê ras êrîtz'in./ Cuan li neque'yehoc re nak naru nakabânu chixjunil li nakaj. Yâl nak naru nakabânu, abanan moco chixjunil ta us xbânunquil. Yâl nak naru xbânunquil chixjunil, abanan moco chixjunil ta li c'a'ru nakabânu nocoxtenk'a chi q'uîc sa' li kapâbâl.;.o Inc'a' us cui takaq'ue xjosk'il li Kâcua' riq'uin xlok'oninquil li yîbanbil dios. ¿Ma lâo ta bi' nim kacuanquil chiru li Kâcua'? Mâ jok'e xban nak lâo mâc'a' kacuanquil.3-_ Inc'a' naru têruc' xsa' li sec' re xjulticanquil xcamic li Kâcua' Jesús, ut têruc' ajcui' xsa' li sec' re xq'uebal xlok'al li mâus aj musik'ej. Chi moco naru têcua' li caxlan cua re xjulticanquil xcamic li Kâcua' Jesucristo ut têcua' ajcui' li cua mayejanbil chiruheb li mâus aj musik'ej.o,W Lâin inc'a' ninye nak cuan xcuanquil li yîbanbil dios, chi moco ninye nak li mayejanbil tib cuan xcuanquil. Li yôquin chixyebal, a'an a'in: eb li inc'a' neque'xpâb li tz'akal Dios neque'mayejac, aban mâcua' chiru li Dios neque'mayejac. Chiru ban li mâus aj musik'ej. Ut lâin inc'a' nacuaj nak yôkex chi oquênc sa' lix na'lebeb li mâus aj musik'ej.Q+ ¿C'a'ru xyâlal li yôquin chixyebal? ¿Ma yo'yo ta bi' li yîbanbil dios? Inc'a'. Ut, ¿ma cuan ta bi' xcuanquil li tib li namayejâc chiruheb? Mâc'a' xban nak mâc'a' xcuanquil li yîbanbil dios.*! Cheq'ue retal laj Israel. Eb a'an que'xtzaca li tib li que'xmayeja chiru li Dios. A'an retalil nak cuanqueb chi sum âtin riq'uin li Dios.~)u Usta nabalo, jun ajcui' li caxlan cua najachiman ut nakacuotzi. A'an retalil nak lâo junajo chic riq'uin li Cristo.l(Q Nak nakabânu li lok'onînc re xjulticanquil lix camic li Cristo, nocotioxin chiru li Dios. Nak nakuc' li xya'al li uva, ¿ma inc'a' ta bi' junajo riq'uin li Cristo xban nak quihoye' xquiq'uel chiru li cruz sa' kac'aba'? Ut nak nakatzaca li caxlan cua li najachiman, ¿ma inc'a' ta bi' junajo riq'uin li Cristo xban nak quicam chiru li cruz sa' kac'aba'?r'] Lâin ninch'olob xyâlal chêru xban nak cuan êna'leb. Ut lâex naru têye ma us li ninye malaj inc'a'.S& Jo'can ut ex inhermân, rarôquex inban, mêlok'oni chic li jalanil dios.e%C Moco jalan ta chic li âlêc nequec'ul lâex chiru li neque'xc'ul chixjunileb. Abanan li Dios tîc xch'ôl. A'an inc'a' nocoxcanab chi âlêc cui inc'a' takacuy xnumsinquil. A'an ban natenk'an ke chixcuybal xnumsinquil.$y Jo'can nak li ani narec'a nak cau xch'ôl sa' lix pâbâl chixq'uehak retal lix yu'am re nak inc'a' tâoc chi mâcobc.L# Li c'a'ru que'xc'ul li kaxe'tônil yucua' a'an tz'îbanbil retalil sa' li Santil Hu re nak lâo takaq'ue retal ut inc'a' takabânu jo' que'xbânu eb a'an xban nak cuulac re li roso'jic li cutan." Chi moco tocuech'ok, jo' que'xbânu eb a'an. Ut xbaneb lix mâusilal que'camsîc xban li ángel li quixtakla chak li Dios.&!E Mikaq'ue xjosk'il li Kâcua' Dios jo' que'xbânu eb a'an nak que'xbânu li mâusilal ut que'ti'e' xbaneb li c'anti' li quixtakla li Kâcua' Dios ut que'cam.9 k Ut naxc'ut ajcui' chiku nak inc'a' us li co'bêtac yumbêtac jo' que'xbânu eb a'an ut chiru jun cutan quilaje'cam oxib xca'c'âl mil chi tenamit xban li mâusilal que'xbânu.kO A'an naxc'ut chiku nak inc'a' takalok'oni li yîbanbil dios jo' que'xbânu eb a'an. Jo'ca'in tz'îbanbil sa' li Santil Hu chirixeb: Eb li tenamit que'cua'ac ut que'uc'ac ut que'xajoc re xlok'oninquil li cuacax oro. (Ex. 32:6)c? Chixjunil a'an nac'utuc chiku nak inc'a' takarahi ru li inc'a' us jo' que'xbânu eb a'an.jM Abanan moco chixjunileb ta que'xbânu jo' naraj li Dios. Lix q'uialeb que'xk'et râtin li Dios ut xban nak inc'a' que'xbânu jo' naraj li Dios, jo'can nak que'cam sa' li chaki ch'och' ut inc'a' que'oc sa' li tenamit Canaán._7 Chixjunileb que'ruc' li ha' li quiq'uehe' reheb xban li Dios. Li ha' a'an qui-el chak sa' li sakônac. Ut li sakônac a'an, a'an retalil li Cristo li qui-ochbenin reheb nak yôqueb chi numec' sa' li chaki ch'och'.V% Ut chixjunileb que'xcua' li maná li choxahil cua li quixtakla chak li Dios. Chanchan nak que'cube xha'eb sa' li chok ut sa' li Caki Palau ut riq'uin a'an que'xc'ul xch'ôleb nak laj Moisés tâc'amok be chiruheb.  Ex inhermân, lâin nacuaj nak texc'oxlak ca'ch'inak chirix li c'a'ru que'xc'ul li kaxe'tônil yucua' nak que'el sa' li tenamit Egipto. Li Dios quixtakla li chok chi c'amoc be chiruheb ut chixjunileb que'nume' jun pac'al li Caki Palau nak quixjach rib re te'numek'.s_ Nintacuasi cuib ut ninq'ue inch'ôl chi c'anjelac. Inc'a' ninbânu li nacuaj lâin. Ninbânu ban li naraj li Dios. Inc'a' nacuaj nak lâin chic inc'a' tinc'ul lin mâtan mokon nak acak xinye resil li colba-ib reheb li cuas cuîtz'in.# Li ani naâlinac naxyal xk'e re nak tixc'ul lix mâtan. Jo'can ajcui' lâin. Ninq'ue inch'ôl chi c'anjelac chiru li Dios re nak tinc'ul inmâtan. Moco yôquin ta chixyalbal inmetz'êu jo' li nasac'oc sa' ik' chi mâc'a' rajbal. Ninq'ue ban inch'ôl chi c'anjelac sa' xyâlal chiru li Dios.Nintacuasi cuib ut ninq'ue inch'ôl chi c'anjelac. Inc'a' ninbânu li nacuaj lâin. Ninbânu ban li naraj li Dios. Inc'a' nacuaj nak lâin chic inc'a' tinc'ul lin mâtan mokon nak acak xinye resil li colba-ib reheb li cuas cuîtz'in.5 Li ani naxyal xk'e chi âlinac naxcuy li raylal re nak tâcacuûk xmetz'êu. Neque'xbânu a'an re xc'ulbal junak mâtan na-oso'. Jo'can ajcui' lâo aj pâbanel nakacuy li raylal ut nakac'ul ajcui' kamâtan. Abanan li mâtan nakac'ul lâo inc'a' na-oso'. A'an cuan chi junelic.!; Nequexinjuntak'êta riq'uineb li neque'xyal xk'e chi âlinac. ¿Ma inc'a' ta bi' nequenau nak eb li neque'âlinac chixjunileb neque'xyal xk'e chi âlinac? Abanan jun ajcui' naxc'ul xmâtan. Jo'can ut lâex cheq'uehak êch'ôl chi pâbânc re nak têc'ul êmâtan riq'uin li Dios..U Chixjunil a'in nalajinbânu re nak naru tinch'olob xyâlal li colba-ib chiruheb li cuas cuîtz'in ut re nak tintz'akônk ajcui' lâin riq'uin li naxyechi'i li Dios.5 Nak cuanquin sa' xyânkeb li toj k'uneb xch'ôl sa' lix pâbâl, nincubsi cuib chiruheb re nak te'cacuûk xch'ôl sa' xpâbâleb inban lâin. Naraj naxye nak ninjuntak'êta cuib riq'uin chixjunileb re nak naru tinch'olob xyâlal chiruheb. Ninbânu chi jo'can re nak te'colek'.M Eb li mâcua'eb aj judío moco cuanqueb ta rubel xcuanquil lix chak'rab laj Moisés. Nak cuanquin sa' xyânkeb a'an, ninbânu jo' neque'xbânu eb a'an re nak te'xpâb li Cristo inban lâin. Abanan a'an inc'a' naraj naxye nak inc'a' ninbânu li naxye li Dios. Inc'a' ninbânu li inc'a' us. Lâin ninbânu li naxye li Cristo."= Nak cuanquin sa' xyânkeb laj judío lâin ninbânu jo' neque'xbânu laj judío re nak te'xpâb li Cristo. Cuan li toj neque'xq'ue xcuanquil lix chak'rab laj Moisés. Nak cuanquin sa' xyânkeb a'an, ninbânu li naxye lix chak'rab laj Moisés re nak te'xpâb li Cristo inban lâin. Lâin moco taklanbilin ta xban cuînk, abanan ninq'ue cuib chi c'anjelac chiruheb chixjunileb re nak te'xpâb li Cristo inban lâin.jM ¿C'a'ru ink'ajcâmunquil yôquin chixc'ulbal? Ca'aj cui' li sahil ch'ôlejil naxq'ue cue li Dios xban nak ninjultica resil li colba-ib chi mâc'a' intojbal. Lâin târûk raj tinc'ul intojbal êriq'uin abanan inc'a' nacuaj.J  Cui ta yôquin chixbânunquil yal xban nak nacuaj lâin, tinyo'oni raj intojbal. Abanan yôquin chixbânunquil lin c'anjel xban nak tenebanbil sa' inbên xban li Dios xyebal resil li colba-ib.1 [ Lâin inc'a' ninnimobresi cuib xban nak ninch'olob xyâlal li colba-ib. Taklanbilin chi c'anjelac xban li Dios. K'axal ra raj chok' cue cui ta inc'a' ninjultica resil.p Y Abanan lâin inc'a' xintz'âma êre nak tinêtenk'a, chi moco yôquin ta chixyebal a'in re nak tinêtenk'a. Inc'a' nacuaj tintojek' xban nak nasaho' sa' inch'ôl nak ninye resil li colba-ib chi mâc'a' intojbal. Us raj nak tincâmk xban tz'ocâc chiru nak tinêtoj ut tinsach li sahil ch'ôlejil li ninc'ul xban xyebal resil li colba-ib chi mâc'a' intojbal.V % Jo' nak neque'tenk'âc eb laj judío li neque'c'anjelac sa' rochoch li Dios, jo'can ajcui' nak te'xc'ul lix tenk'anquileb li yôqueb chi c'anjelac chiru li Dios anakcuan xban nak jo'can quixye li Kâcua'.  ¿Ma inc'a' ta bi' nequenau nak eb laj judío li neque'c'anjelac sa' rochoch li Dios, tento ajcui' nak neque'tz'ak li c'a'ru namayejâc sa' rochoch li Dios? A'an naraj naxye nak eb li neque'c'anjelac sa' li artal neque'tz'ak ajcui' lix tibel li mayejanbil xul.$ A Cui lâex nequetenk'a li jun ch'ol chic li kech aj c'anjelil, ¿ma toja' ta chic lâo inc'a' toêtenk'a? Lâo inc'a' xkatz'âma êre nak toêtenk'a. Xkacuy ban xnumsinquileb li cutan yal chi jo'can xban nak lâo inc'a' xkaj nak tâch'inânk êch'ôl chirabinquil li resil li Cristo.+ Lâo xoyehoc resil li colba-ib êre. ¿Ma inc'a' ta bi' naru nocoêtenk'a' lâex riq'uin li c'a'ru takaj lâo re xnumsinquil li cutan junjûnk? ¿Ma mâcua' ta bi' chikix lâo aj c'anjel chiru li Dios yô chi âtinac? ¿Ma inc'a' ta bi' târûk takac'ul katojbal lâo aj c'anjel chiru li Dios? Li ani na-au naroybeni ru li racuîmk ut jo'can ajcui' laj k'olonel naroybeni ajcui' nak tâtz'ak ru li acuîmk.E Tz'îbanbil sa' lix chak'rab laj Moisés chi jo'ca'in: Mâbac' xtz'ûmal re li bôyx nak yô chi c'anjelac re risinquil rix li trigo. Li Dios mâcua' ca'aj cui' chirix li bôyx naâtinac.y Li c'a'ru yôquin chixyebal mâcua' yal xc'a'ux cuînk. A'an tz'îbanbil sa' li chak'rab li quiq'uehe' re laj Moisés.W' Junak soldado, ¿ma inc'a' ta bi' tixc'ul lix tojbal? Ut junak aj acuinel, ¿ma inc'a' ta bi' tixtzaca li ru li racuîmk? Ut junak aj q'uirisinel cuacax, ¿ma inc'a' ta bi' târuc' re lix leche lix cuacax?oW Malaj ut nequec'oxla nak ca'aj cui' lâin ut laj Bernabé cau totrabajik re nak takasic' katzacaêmk.0Y Eb li rîtz'in li Kâcua' Jesucristo cuanqueb rixakil ut neque'xc'am chirixeb bar neque'xic. Ut jo'can ajcui' naxbânu li apóstol Pedro. ¿Ma inc'a' ta bi' raj târûk tinsumlâk riq'uin junak ixk aj pâbanel lâin ut tinc'am chicuix bar tinxic jo' neque'xbânu eb li apóstol jun ch'ôl chic?Z- ¿Ma inc'a' ta bi' raj tento ajcui' nak tinêtenk'a lâin riq'uin lin tzacaêmk?V% Riq'uin li âtin a'in nequebinsume li neque'yehoc re nak mâcua'in apóstol. ~~%}|{zyrx}wYvttsVrnqjpponmmkktjYiih.g0ffe5dcc.baP`}__L]]o\\|[ZZAYdXdWWVVUTySzRRPEO{NNM}MLuKKJsIHGFFSEDDXCPBA@??'>=<;*:#9V988'772654436211I0/..--,p+**)(''&$%G$S##!!M \E4.L^O` [ + 'Uf67 Xban nak nakanau nak lix lok'al li ac' yu'am mâc'a' roso'jic, jo'can nak k'axal cau kach'ôl chixch'olobanquil lix yâlal ut mâc'a' nakamuk chêru.5} Cui cuan xlok'al li najter chak'rab li quinume' xcuanquil, k'axal cui'chic nim xlok'al li ac' yu'am li cuan chi junelic.z4m Li chak'rab cuan xlok'al junxil. Abanan inc'a' naxtau xlok'al li ac' yu'am xban nak numtajenak cui'chic xlok'al.]33 Cui cuan xlok'al li najter chak'rab li quic'amoc chak li tojba mâc sa' kabên, k'axal cui'chic numtajenak xlok'al li ac' yu'am li naxq'ue ke li Santil Musik'ej li naq'uehoc xtîquilal li kach'ôl chiru li Dios.f2EAbanan k'axal numtajenak cui'chic xlok'al li c'anjel li naxbânu kiq'uin li Santil Musik'ej.1yLi chak'rab li quiq'uehe' re laj Moisés tz'îbanbil chiru pec ut quic'utun xlok'al li Dios nak quixq'ue li chak'rab a'in. Quilemtz'un li rilobâl laj Moisés ut eb laj Israel inc'a' que'xcuy rilbal usta junpât ajcui' quicuan sa' li rilobâl laj Moisés lix lok'al li Dios. Li najter chak'rab a'in li quic'amoc chak re li câmc sa' kabên quic'ulun riq'uin xlok'al li Dios..0ULi Dios naxq'ue kacuanquilal chixch'olobanquil lix yâlal li ac' contrato, li natauman cui' li ac' yu'am. Li ac' yu'am inc'a' natauman riq'uin xbânunquil li c'a'ru tz'îbanbil sa' li chak'rab xban nak li chak'rab naxteneb li câmc sa' kabên. Li ac' yu'am q'uebil ke xban li Santil Musik'ej./-Mâ jun c'anjel naru nakayo'ob kajunes, chi moco naru nakac'oxla xbânunquil. Li Dios ban naxq'ue kacuanquil chixbânunquil li c'a'ru nakabânu.[./Naru nakaye a'in xban nak cau kach'ôl riq'uin li Dios sa' xc'aba' li Jesucristo.-wLê yu'am lâex chanchan jun li hu tz'îbanbil xban li Cristo. Ut lâo xkach'olob lix yâlal chêru. Li hu a'in moco tz'îbanbil ta chiru pec chi moco tz'îbanbil ta riq'uin tinta. Tz'îbanbil ban sa' lê râm xban lix Musik' li yo'yôquil Dios.,1Lâex chanchanex li kahu tz'îbanbil sa' li kach'ôl ut chixjunileb naru te'ril. Nak te'ril lê châbilal te'xq'ue retal nak châbil li kac'anjel.++ Q¿Ma yôquin ta bi' chixnimobresinquil cuib nak nequec'oxla lâex nak ninye nak lâin aj c'anjel chiru li Dios? ¿Ma tento ta bi' nak cuânk li kahu jo' neque'xbânu li jun ch'ôl chic re xyebal resil aniheb re nak têpâb li c'a'ru neque'xye? ¿Ma naru ta bi' takapatz' li kahu êre lâex?A*{Ca'aj cui' lâo li taklanbilo xban li Dios. Chi anchal kach'ôl nococ'anjelac chiru li Dios sa' xc'aba' li Cristo xban nak reho chic. Moco juntak'êto ta riq'uineb li jun ch'ol chic li inc'a' neque'xq'ue xlok'al li râtin li Dios. Chanchaneb aj yaconel nak neque'xsic' xtumineb riq'uin xyebal li râtin li Dios.)Chiruheb li neque'sach chanchan xchuhil li camenak li nacamsin. Abanan chiruheb li neque'cole' chanchan jun sununquil ban li naq'uehoc yu'am. ¿Ani tz'akal cuan xna'leb chixch'olobanquil lix yâlal li colba-ib?Ca'aj cui' lâo li taklanbilo xban li Dios. Chi anchal kach'ôl nococ'anjelac chiru li Dios sa' xc'aba' li Cristo xban nak reho chic. Moco juntak'êto ta riq'uineb li jun ch'ol chic li inc'a' neque'xq'ue xlok'al li râtin li Dios. Chanchaneb aj yaconel nak neque'xsic' xtumineb riq'uin xyebal li râtin li Dios."(=Chanchano li sununquil ban li quixmayeja li Cristo chiru li Dios. Lix bôc nacuulac riq'uineb li neque'cole' ut nacuulac ajcui' riq'uineb li neque'sach.j'MNakabantioxi re li Dios xban nak yalak bar nocoxic li Cristo nac'amoc be chiku ut naxq'ue kacuanquilal chi êlc chi us riq'uin chixjunil. Nak nakach'olob xyâlal li Cristo, chanchan xbôc li sununquil ban li naxic yalak bar.G& Abanan nak quincuulac Troas quiraho' inch'ôl xban nak mâ ani aran li kahermân Tito chixyebal cue chanru cuanquex. Jo'can nak quinchak'rabiheb ut quinc'ulun arin sa' li na'ajej Macedonia.2%] Nak quincuulac sa' li tenamit Troas chi c'anjelac chiru li Kâcua', k'axal que'xq'ue xch'ôl chirabinquil nak quinch'olob xyâlal li colba-ib sa' xc'aba' li Jesucristo.$ Takacuy xmâc re nak laj tza inc'a' tânumtâk sa' kabên xban nak chikajunilo ac nakanau nak a'an cuan xna'leb chi balak'ic.i#K Cui têcuy xmâc a'an lâin tincuy ajcui' xmâc. Li ani têcuy xmâc lâex, tincuy ajcui' xmâc lâin. Cui ani nincuy xmâc, a'an ninbânu re êtenk'anquil ajcui' lâex. Ut li Cristo naxnau nak ninbânu chi anchal inch'ôl." Xban a'an nak xintz'îbac êriq'uin junxil. Ut xintz'îbac ajcui' xban nak nacuaj xnaubal ma têbânu chixjunil li c'a'ru ninye êre.;!qNintz'âma chêru nak chec'utak chiru nak nequera.e CUs cui têcuy xmâc anakcuan ut têc'ojob xch'ôl xban nak naru nach'inan cui'chic xch'ôl.:oTz'akal lix k'usbal li yô chixc'ulbal êriq'uin.7gLi ani quixq'ue xrahil inch'ôl xban li inc'a' us quixbânu, moco ca'aj cui' lâin ta quixq'ue xrahil inch'ôl. Quixq'ue aj ban cui' xrahil êch'ôl lâex. Aban mâre cuan ajcui' inc'a' quiraho' xch'ôl xban. Abanan ninnau nak cuan ajcui' que'raho' xch'ôl xban. Inc'a' nacuaj xk'usbal chi k'axal cau.@yNak xintz'îbac êriq'uin xinyot'e' ut xinyâbac xban nak xraho' sa' inch'ôl. Inc'a' xintz'îbac êriq'uin re xq'uebal xrahil êch'ôl. Re ban nak tênau nak k'axal rarôquex inban.iKJo'can nak xintz'îba li hu li xintakla êriq'uin. Inc'a' xcôin êriq'uin xban nak inc'a' xcuaj xraho' inch'ôl êban lâex li xeq'ue raj xsahil inch'ôl. Ninnau nak nasaho' ajcui' êch'ôl lâex cui sa sa' inch'ôl lâin.NCui inmâc lâin nak târahok' êch'ôl, ¿ani ta chic tâq'uehok xsahil inch'ôl lâin xban nak ca'aj cui' lâex nequeq'ue xsahil inch'ôl? Cui ta xincuulac êriq'uin xinq'ue raj xrahil êch'ôl.s aJo'can nak xinc'oxla nak toj mâji' chic tinxic êriq'uin xban nak inc'a' nacuaj xq'uebal xrahil êch'ôl. 'Moco yôco ta xminbal êru sa' lê pâbâl. Ac cau êch'ôl sa' lê pâbâl. Yôco ban chêtenk'anquil re nak sahak êch'ôl sa' lê pâbâl. Lâin inc'a' xcuaj êk'usbal. Jo'can nak inc'a' xcôin êriq'uin aran Corinto. Li Dios naxnau nak yâl li yôquin chixyebal.Moco yôco ta xminbal êru sa' lê pâbâl. Ac cau êch'ôl sa' lê pâbâl. Yôco ban chêtenk'anquil re nak sahak êch'ôl sa' lê pâbâl.J Ut li Dios quixtakla chak li Santil Musik'ej chi cuânc kiq'uin chok' retalil nak reho chic. Xban nak li Santil Musik'ej cuan kiq'uin, nakanau chi yâl nak takac'ul chixjunil li quixyechi'i ke.) MSa' xc'aba' li Jesucristo, li Dios naxq'ue xcacuilal kach'ôl sa' li kapâbâl lâo jo' ajcui' lâex. Ut a'an ajcui' quisic'oc chak ku re nak toc'anjelak chiru.2 _Chixjunil li yechi'inbil ke xban li Dios, nakac'ul sa' xc'aba' li Jesucristo. Jo'can nak sa' xc'aba' li Jesucristo nakaye “jo'can taxak” re xq'uebal xlok'al li Dios.` ;Li Jesucristo li Ralal li Dios mâ jun sut quixye us cui a'an naxnau nak inc'a' tixbânu. A'an junelic yâl li c'a'ru naxye. Ut lâin cuochbeneb laj Silvano ut laj Timoteo nakach'olob xyâlal li Cristo chêru lâex.f GLi Dios naxnau nak inc'a' yôquin chixyebal êre us cui nacuec'a nak inc'a' târûk tinbânu.  ¿C'a'ru nequec'oxla chirix a'in? ¿Ma inc'a' ta bi' ninc'oxla chi us li c'a'ru ninye? ¿Ma yal xcab rix inch'ôl ta bi' li c'a'ru yôquin chixbânunquil? ¿Ma hôn ta bi' ninye us ut junpât chic tinye inc'a' jo' neque'xbânu li mâji' neque'xpâb li Cristo?j OUt ninc'oxla numec' êriq'uin nak tinsuk'îk. Ut ninnau nak tinêtenk'a lâex chi xic aran Judea.$ CCa' sut raj xinc'oxla numec' êriq'uin xban nak ninnau nak xinêc'ul raj chi sa sa' êch'ôl. Jo'can nak xinnume' raj êriq'uin nak xinchal arin Macedonia.l SCuan tana li xetau ru ut cuan tana inc'a'. Abanan nacuaj nak têtau ru chi tz'akal nak lâin x-apóstol li Jesucristo re nak sahak sa' êch'ôl cuiq'uin nak tol-êlk li Jesucristo ut sahak ajcui' inch'ôl lâin êriq'uin lâex.$ C Moco sa' jaljôquil ru âtin ta nintz'îbac êriq'uin. Tz'akal re ru li nintz'îba. Nacuaj nak têtau ru chi tz'akal li nintz'îba êriq'uin chicuix lâin.  ; K'axal nasaho' kach'ôl xban nak nakanau nak sa' tîquilal nococuan sa' ruchich'och'. Ut chi anchal kach'ôl xocuan sa' tîquilal nak xocuan êriq'uin lâex. Moco xban ta nak cuan kana'leb kajunes lâo nak cuanco sa' tîquilal. Li Dios ban natenk'an ke riq'uin lix nimal ruxtân.)  M Abanan nakatz'âma ajcui' chêru nak junelic textijok chikix. Cui nabaleb li neque'tijoc chikix, nabaleb ajcui' li te'bantioxînk chiru li Dios nak torosobtesi.   Li Dios, a'an li quicoloc chak ke chiru li câmc nak corahobtesîc. Ut nakanau chi tz'akal nak a'an tâcolok ke chi junelic.o  Y Xkac'oxla nak ac tenebanbil câmc sa' kabên. Us ajcui' nak quikac'ul chi jo'can re nak cuânk xcacuilal kach'ôl riq'uin li Dios li nacuaclesin re li camenak chi yo'yo ut inc'a' takac'oxla nak cuan xcacuilal kach'ôl kajunes kib.X  +Ex inhermân, nacuaj nak tênau jo' q'uial li raylal xkac'ul sa' li na'ajej Asia. K'axal ra xkac'ul chak ut xkac'oxla nak inc'a' chic takacuy xnumsinquil. Lâo xkac'oxla nak inc'a' chic toe'xcanab chi yo'yo.e ELâo nakanau nak cau êch'ôl sa' lê pâbâl. Nakanau nak têc'ul li raylal jo' yôco chixc'ulbal lâo. Abanan nakanau ajcui' nak tâc'ojobâk êch'ôl nak yôkex chixc'ulbal li raylal jo' nak nac'ojobâc kach'ôl lâo.Q Lâo nocorahobtesîc re nak lâex texcolek' ut tâc'ojobâk êch'ôl. Naxc'ojob kach'ôl li Dios re nak lâo takac'ojob êch'ôl lâex nak yôquex chixcuybal xnumsinquil li raylal jo' li nakacuy lâo.; qJo' nak nocotz'akon riq'uin li q'uila raylal li quixc'ul li Cristo, jo'can ajcui' nak nac'ojobâc kach'ôl xban li Cristo, re nak naru takac'ojob xch'ôleb li kech aj pâbanelil.Y -Naxc'ojob kach'ôl sa' chixjunil li karaylal re nak târûk takac'ojob xch'ôleb li cuanqueb sa' raylal. Jo' nak naxc'ojob kach'ôl li Dios lâo, jo'can ajcui' nak takac'ojob xch'ôleb li cuanqueb sa' raylal. Lok'oninbil taxak li Dios lix Yucua' li Kâcua' Jesucristo. Li Dios, a'an li kaYucua' ut junelic naruxtâna ku ut naxc'ojob kach'ôl.  Chicuânk taxak êriq'uin li usilal ut li tuktûquilal li nachal chak riq'uin li Dios li kaYucua' ut riq'uin li Kâcua' Jesucristo.T %Lâin laj Pablo. Sic'bil cuu xban li Dios chok' x-apóstol li Jesucristo xban nak jo'can quiraj li Dios. Cuochben laj Timoteo li kech aj pâbanelil. Yôquin chixtz'îbanquil li hu a'in êriq'uin lâex aj pâbanel li cuanquex sa' li tenamit Corinto ut reheb ajcui' chixjunileb laj pâbanel li cuanqueb sa' chixjunil li na'ajej Acaya.mSK'axal nequexinra chêjunilex xban nak junajo chic sa' xc'aba' li Kâcua' Jesucristo. Jo'can taxak. 9A' taxak li rusilal li Kâcua' chicuânk êriq'uin.K'axal nequexinra chêjunilex xban nak junajo chic sa' xc'aba' li Kâcua' Jesucristo. Jo'can taxak.  Li Kâcua' Jesucristo chi sêb tâchâlk. Cui cuan junak sa' êyânk inc'a' naxra li Jesucristo, chi châlc ta raylal sa' xbên.l~QLâin laj Pablo. Riq'uin cuuk' yôquin chixtz'îbanquil li âtin a'in re xq'uebal xsahil êch'ôl.-}SChixjunileb laj pâbanel li cuanqueb arin neque'xtakla xsahil êch'ôl. Ut jo'can ajcui' lâex, cheq'uehak xsahil êch'ôl chêribil êrib riq'uin santil utz'uc u.0|YChixjunileb laj pâbanel li cuanqueb Asia neque'xtakla xsahil êch'ôl sa' xc'aba' li Kâcua'. Neque'xtakla ajcui' nabal xsahil êch'ôl eb li hermân laj Aquila ut lix Priscila. Ut neque'xtakla ajcui' nabal xsahil êch'ôl chixjunileb laj pâbanel li neque'xch'utub rib sa' rochoch laj Aquila.{/Que'xq'ue xcacuil inch'ôl. Chanru nak xextenk'âc lâex xbaneb, jo'can ajcui' nak xine'xtenk'a lâin. Jo'can nak che-oxlok'iheb li hermân a'an.)zKNasaho' sa' inch'ôl nak xe'c'ulun cuiq'uin laj Estéfanas ut laj Fortunato ut laj Acaico. Eb a'an xe'tenk'an cue chok' êruchil lâex nak mâ anihex cuiq'uin.y%Jo'can nak tintz'âma chêru nak tex-abînk chiru laj Estéfanas jo'queb ajcui' chixjunileb li neque'tenk'an ut neque'c'anjelac sa' êyânk.Zx-Ex inhermân, lâex ac nequenau nak laj Estéfanas ut li rixakil jo'queb ajcui' li ralal xc'ajol, a'aneb li xbên que'pâban aran Acaya. Eb a'an que'xq'ue xch'ôl chi c'anjelac chiruheb li rech aj pâbanelil.owWUt chixjunil li c'a'ru têbânu, chebânuhak chi anchal êch'ôl xban nak nequera lê ras êrîtz'in.Hv  Mich'inan êch'ôl sa' lê pâbâl. Cauhak taxak êch'ôl chi pâbânc ut mêq'ue êrib chi âlêc. Yo'on cuânkex ut chepâbak li Kâcua' chi anchal êch'ôl, usta nachal raylal sa' êbên.Mu Nabal sut xintz'âma chiru li hermano Apolos nak tâxic êriq'uin rochbeneb li hermân. Abanan a'an quirec'a sa' xch'ôl nak toj mâji' târûk chi xic. Nak tixq'ue rib tâcuulak aran chêrilbal.Tt! Jo'can ut mâ ani chitz'ektânânk re. Chetenk'a riq'uin li c'a'ru re, re nak tâchâlk cui'chic cuiq'uin sa' xyâlal. Lâin yôquin chiroybeninquil nak tâchâlk cui'chic cuiq'uin rochbeneb li hermân.[s/ Cui tâcuulak laj Timoteo êriq'uin, chec'ulak chi sa sa' êch'ôl re nak sahak sa' xch'ôl a'an ut mâc'a'ak xc'a'ux nak cuânk sa' êyânk. A'an yô chi c'anjelac chiru li Kâcua' jo' nak ninc'anjelac lâin.r7 Yô chi êlc chi us lin c'anjel arin xban nak nabaleb neque'raj rabinquil resil li colba-ib. Abanan cuan ajcui' li xic' neque'rabi resil li colba-ib.Zq-Abanan toj tinnumsi li nink'e Pentecostés arin Efeso tojo'nak tinxic êriq'uin.pInc'a' nacuaj nak yal numec' cue nak tincuulak êriq'uin. Nacuaj ban tincuânk jarubak cutan êriq'uin cui jo'can naraj li Kâcua' Dios.#o?Mâre tinbâyk ca'ch'inak êriq'uin. Mâre toj tinnumsi li habalk'e êriq'uin re nak cuânk sa' êch'ôl nak tinêtenk'a chi xic toja' yal na bar tinxic.?nyNak tinxic êriq'uin, xbên cua toxinnumek' Macedonia.@m{Cui naxq'ue rib nak tinxic lâin, cuochbeneb nak toxic.Hl Ut têsic' ruheb li ani te'xic Jerusalén chixcanabanquil li tumin. Ut nak tincuulak êriq'uin, tintz'îba li hu te'xc'am nak te'xic Jerusalén chixk'axtesinquil li tumin reheb laj pâbanel.k}Rajlal xamân, sa' li xbên cutan re li xamân, chêjunjûnkalex têq'ue li jo' q'uial texrûk a' yal jo' nimal lê tojbal têc'ul. Ut li tumin a'in ac xocbilak êban nak tincuulak êriq'uin re nak inc'a' yôkex chi xococ tumin nak tincuulak lâin.lj SAnakcuan nacuaj xyebal êre chanru têbânu riq'uin li tumin li yôquex chixxocbal re xtenk'anquileb lê rech aj pâbanelil li cuanqueb aran Jerusalén. Jo' xinye reheb laj pâbanel aran Galacia, jo'can ajcui' tinye êre lâex.si_:Jo'can ut ex inhermân, rarôquex inban, cauhak taxak êch'ôl sa' lê pâbâl. Mich'inan lê ch'ôl. Cheq'uehak ban êch'ôl chi c'anjelac chiru li Kâcua'. Ut chenauhak nak li jo' q'uial têbânu sa' xc'aba' li Kâcua' cuan rajbal.ghG9Jo'can ut chikabantioxi re li Dios nak mâc'a' chic xcuanquil li câmc sa' kabên sa' xc'aba' li Kâcua' Jesucristo.Jo'can ut ex inhermân, rarôquex inban, cauhak taxak êch'ôl sa' lê pâbâl. Mich'inan lê ch'ôl. Cheq'uehak ban êch'ôl chi c'anjelac chiru li Kâcua'. Ut chenauhak nak li jo' q'uial têbânu sa' xc'aba' li Kâcua' cuan rajbal.#g?8Xban nak cuan li mâc, jo'can nak cuan li câmc. Nak mâc'a'ak chic li mâc, mâc'a'ak chic li câmc. Ut li chak'rab mâc'a'ak chic xcuanquil sa' kabên.sf_7Li câmc mâc'a'ak chic xcuanquil sa' kabên. Mâc'a' chic li raylal takac'ul xban li câmc. (Ose. 13:14)!e;6Nak acak xjalano' li katibel li nak'a, ut nak acak xjalano' li kayu'am li na-oso', aran tâtz'aklok ru li quitz'îbâc chak najter xbaneb li profeta nak que'xye chak chi jo'ca'in: Sachbil xcuanquil li câmc chi junaj cua xban nak xnumta xcuanquil li Cristo sa' xbên. (Isa. 25:8)Bd}5Li katibel arin sa' ruchich'och' nak'a. Tento nak tâjalâk re nak inc'a' chic tâk'âk. Ut li kayu'am li na-oso' sa' ruchich'och' tâjalâk riq'uin jun ac' yu'am inc'a' chic tâosok'.c!4Sa' roso'jic li cutan nak tâec'ânk chak li trompeta, tojalanok' sa' junpât sa' jun mutz'il u. Nak tâec'ânk chak li trompeta eb laj pâbanel li ac camenakeb te'cuaclîk cui'chic chi yo'yo ut inc'a' chic te'câmk. Ut eb laj pâbanel li toj yo'yôqueb te'jalanok'.'bG3Nacuaj ajcui' nak tênau lix yâlal li mukmu nak quicuan chak junxil. A'an a'in: moco chikajunilo ta lâo aj pâbanel tocâmk, abanan chikajunilo tojalanok'.a2Ex inhermân, li nacuaj xyebal êre, a'an a'in: li katibel ut li kaquiq'uel inc'a' tâoc sa' lix nimajcual cuanquilal li Dios xban nak a'an nak'a. Li bar cuan nak'a inc'a' naru târêchani lix nimajcual cuanquilal li Dios xban nak a'an inc'a' nak'a.`71Anakcuan cuan katibel jo' li re laj Adán. Li tibelej a'an ch'och' oquenak. Abanan sa' jun cutan lâako chic jo' li Cristo li quichal chak sa' choxa.4_a0Jo'can nak chikajunilo arin sa' ruchich'och' yal tibelo jo' laj Adán. Ut nak tocuaclîk cui'chic chi yo'yo, lâako chic musik'ej jo' li Cristo li quichal chak sa' choxa.^+/Nak quiyo'obtesîc laj Adán xban li Dios, ch'och' qui-oc. Abanan li Jesucristo moco yo'obtesinbil ta. A'an musik'ej ut sa' choxa quichal chak.]+.Jo'can nak li katibel arin sa' ruchich'och', a'an na-oso'. Abanan li kamusik' li naxq'ue ke li Dios, a'an inc'a' na-oso'. Cuan ban chi junelic.j\M-Tz'îbanbil sa' li Santil Hu chi jo'ca'in: Laj Adán li xbên cuînk quiq'uehe' xmusik' nak quiyo'obtesîc xban li Dios. Abanan li xcab Adán, a' li Kâcua' Jesucristo, a'an musik'ej ut a'an li naq'uehoc kayu'am chi junelic.[w,Nak nococam namuke' li katibel xban nak yal ch'och' oquenak. Abanan nak tocuaclîk cui'chic chi yo'yo, musik'ejo chic. Nak cuanco sa' ruchich'och' cuan li katibel nak'a na-oso'. Abanan sa' choxa jalanako chic ut tâcuânk li kayu'am chi junelic.!Z;+Nak namuke' junak camenak mâc'a' xcacuilal chi moco xlok'al. Abanan nak tâcuaclîk cui'chic chi yo'yo, k'axal nimak xlok'al ut cuânk chic xcuanquil.dYA*Jo'can ajcui' lâo. Jalan chic li kalok'al nak tocuaclîk cui'chic chi yo'yo chirix li kacamic. Nak nococam, nocomuke' ut nak'a li katibel, abanan nak tocuaclîk cui'chic chi yo'yo jalanako chic ut inc'a' chic tocâmk.X')Jalan cui' xlok'al li sak'e ut jalan cui' xlok'al li po ut jalan ajcui' xlok'al li chahim ut jalan jalânk lix lok'al li junjûnk chi chahim.~Wu(Ut jalaneb ajcui' li ángel sa' choxa chiku lâo ut jalaneb lix lok'al chiru li kalok'al lâo arin sa' ruchich'och'._V7'Nabal pây ru li iyaj ut nabal pây ajcui' ru li ratz'um na-el. Ut jo'can ajcui' nabal pây ru li tibelej. Jalan xtibel li cristian chiru xtibel li xul. Ut jalan xtibel li car chiru xtibel li xul li neque'rupupic. U &Ut li Dios naxq'ue li ratz'um chi ch'ina'us jo' naraj a'an. A' yal c'a'ru li iyaj târau junak, a'an ajcui' li ratz'um tixq'ue.vTe%Mâcua' li ratz'um li acuîmk na-auman. A' li riyajil ban na-auman usta trigo malaj c'a' chic ru chi iyajil.S}$Mâc'a' êna'leb. C'oxlankex ca'ch'inak chirix li âuc. Li iyaj na-auman inc'a' namok cui inc'a' nak'a li rix xbên cua.Ut cui ta inc'a' quicuacli chi yo'yo li Cristo sa' xyânkeb li camenak, xocana raj lâo chok' aj balak' riq'uin li xkaye chirix li Dios xban nak xkach'olob xyâlal nak li Dios quixcuaclesi cui'chic chi yo'yo li Cristo. Abanan inc'a' raj quixcuaclesi chi yo'yo cui yâl nak inc'a' te'cuaclîk cui'chic chi yo'yo li camenak.=Cui ta inc'a' quicuacli cui'chic chi yo'yo li Jesucristo, mâc'a' raj xyâlal li nakajultica resil, ut mâc'a' raj rajbal li xepâb.<+ Cui inc'a' te'cuaclîk cui'chic chi yo'yo eb li camenak, inc'a' raj yâl nak quicuacli cui'chic chi yo'yo li Jesucristo sa xyânkeb li camenak.N; Ac xkach'olob xyâlal chêru nak li Cristo quicuacli cui'chic chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak. Abanan toj cuan sa' êyânk li neque'yehoc re nak inc'a' te'cuaclîk cui'chic chi yo'yo li camenak.>:u Mâc'a' naxye cui xerabi resil li colba-ib riq'uineb li apóstol jun ch'ol malaj cuiq'uin lâin. Juntak'êt li resil li colba-ib li nakajultica chikajunilo ut a'an li xepâb lâex.9% Abanan xban rusilal li Dios nak lâin apóstol. Ut li rusilal li Dios inc'a' quicana chi mâc'a' rajbal xban nak k'axal cau cui'chic ninc'anjelac chiru chixjunileb li apóstol. Aban mâcua' injunes ninc'anjelac. Li Dios natenk'an cue xban xnimal rusilal li xinmâtani."8= Lâin cubenak incuanquil chiruheb chixjunileb li apóstol ut mâcua' raj inc'ulub nak lâinak apóstol xban nak lâin xinrahobtesiheb chak laj pâbanel.X7)Ut chirix chixjunil a'an, quixc'ut ajcui' rib chicuu lâin, usta lâin chanchanin jun c'ula'al toj mâji' naxtau xk'ehil xyo'lajic xban nak lâin toj mâji' ninyo'la sa' lin pâbâl nak quixc'ut rib chicuu.6wUt mokon li Kâcua' Jesucristo quixc'ut rib chiru laj Jacobo ut quixc'ut ajcui' rib chiruheb chixjunileb li apóstol.I5 Ut chirix chic a'an quixc'ut rib chiruheb numenak ôb ciento chi aj pâbanel nak ch'utch'ûqueb. Sa' xyânkeb a'an cuanqueb nabaleb toj yo'yôqueb anakcuan ut cuanqueb ajcui' li ac camenakeb. 4 Chirix a'an li Kâcua' Jesucristo quixc'ut rib chiru li apóstol Pedro ut quixc'ut ajcui' rib chiruheb chixjunileb li apóstol.3-Jo' nak que'xtz'îba chak li profeta najter, jo'can quic'ulman. Li Kâcua' Jesucristo quimuke' ut quicuacli cui'chic chi yo'yo sa' rox li cutan.y2kLi c'a'ru quixc'ut li Kâcua' chicuu, a'an ajcui' li xinch'olob chêru. Lix yâlal a'an k'axal nim xcuanquil ut a'an a'in: nak li Kâcua' Jesucristo quicam re xtojbal rix li kamâc jo' tz'îbanbil najter sa' li Santil Hu xbaneb li profeta.h1IA'an a'in lix yâlal li xinch'olob chêru, li xexcole' cui'. Lâex colbilex chic cui nequexpâban chi tz'akal ut inc'a' nequecanab xpâbanquil. Abanan cui inc'a' nequepâb chi anchal êch'ôl, mâc'a' rajbal nak xexpâban.D0 Anakcuan ex inhermân, tinch'olob cui'chic chêru li resil li colba-ib. Li resil a'an, a'an li ac xinye êre ut xec'ûluban sa' êch'ôl ut riq'uin a'an cau chic êch'ôl sa' lê pâbâl.q/[(Abanan li c'a'ru têbânu nak têch'utub êrib, chebânuhak chixjunil chi tz'akal re ru ut sa' xyâlal..%'Jo'can ut ex inhermân, cheq'uehak êch'ôl chixch'olobanquil xyâlal li c'a'ru quic'ute' chêru xban li Dios ut mêram chiru li ani naraj âtinac sa' jalanil âtin.Abanan li c'a'ru têbânu nak têch'utub êrib, chebânuhak chixjunil chi tz'akal re ru ut sa' xyâlal.y-k&Ut cui cuan junak inc'a' naxpâb li yôquin chixtz'îbanquil, lâex inc'a' ajcui' têpâb li c'a'ru tixye a'an.,%Mâre cuan sa' êyânk li naxc'oxla nak a'an profeta malaj naxc'oxla nak cuan jun chic xmâtan q'uebil re xban li Santil Musik'ej. Cui jo'can naxc'oxla, chixnauhak nak li yôquin chixtz'îbanquil sa' li hu a'in, a'an ajcui' li chak'rab q'uebil cue xban li Dios.$+A$Chijulticok' êre nak mâcua'ex lâex quextiquiban chak re li râtin li Dios. Ac cuan ajcui' chalen chak junxil. Ut moco ca'aj cui' ta lâex quex-abin re.j*M#Cui cuan c'a' re ru te'raj xnaubal che'xpatz'ak reheb lix bêlom nak te'cuulak sa' rochocheb ut a'an tixch'olob xyâlal. Xutânal chok' reheb cui tââtinak junak ixk sa' xyânkeb nak ch'utch'ûqueb chixlok'oninquil li Dios._)7"Eb li ixk inc'a' te'âtinak sa' li ch'utubaj ib re xlok'oninquil li Dios. Te'xpâb a'in xban nak jo'can tz'îbanbil sa' lix chak'rabeb laj judío. Jo'ca'in na-uxman sa' xyânkeb chixjunileb laj pâbanel yalak bar. (!Li Dios inc'a' naraj nak tâcuânk li po'oj ib sa' xyânkeb laj pâbanel. Naraj ban nak cuânk li tuktûquil usilal sa' xyânkeb.)'K Cui yâl nak li Dios xc'utuc chêru li c'a'ru têye, li Dios textenk'a chiroybeninquil jok'e tex-oc chi âtinac re nak chi jo'can chêjunjûnkalex tex-âtinak.&&EChêjunjûnkalex târûk têye li c'a'ru xc'ute' chêru xban li Dios re nak chixjunileb laj pâbanel te'xtzol rib ut tâcacuûk xch'ôleb sa' lix pâbâleb.%wUt cui cuan c'a'ru tâc'utek' xban li Dios chiru li ani c'ojc'o aran sa' li ch'utubaj ib, li jun a'an tixtz'âma chiru li yô chi âtinac nak tixye li c'a'ru xc'ute' chiru xban li Dios. Ut li ani yô chi âtinac chixq'uehak xna'aj re tââtinak.c$?Cheq'ueheb chi âtinac cuibak malaj oxibak li profeta li neque'yehoc resil li c'a'ru quic'ute' chiruheb xban li Dios, ut li jun ch'ol chic te'tz'ilok âtin chirix re xnaubal ma riq'uin na li Dios xchal chak li xe'xye.(#IAbanan cui mâ ani naru tâjalok ru li jalanil âtin, inc'a' te'âtinak sa' jalanil âtin sa' li ch'utubaj ib. Yal sa' xch'ôleb ban te'âtinak chiru li Dios.5"cCui cuanqueb li te'raj âtinac sa' jalanil âtin, naru neque'âtinac cuibak malaj oxibak ut chixjûnkaleb te'âtinak. Ut cuânk ajcui' junak chic li tâjalok ru li te'xye.V!%Ex hermân, a'an a'in li nacuaj xyebal êre. Nak têch'utub êrib chixlok'oninquil li Dios, jalan jalânk têbânu chêjûnkalex. Cuan tixc'am chak junak bich; cuan li tâq'uehok na'leb; cuan li tâyehok re li quic'ute' chiru xban li Dios; cuan li tâyehok junak na'leb riq'uin jalanil âtin ut cuan ajcui' li tâjalok ru li tâyemânk sa' li jalanil âtin. Abanan chixjunil li têbânu, chebânuhak re xtenk'anquileb laj pâbanel chi q'uîc sa' lix pâbâleb.< qLi Dios tixc'ut chiru chi tz'akal c'a'ru cuan sa' xch'ôl. Ut li jun a'an tixcuik'ib rib ut tixlok'oni li Dios ut tixye nak relic chi yâl li Dios cuan sa' xyânkeb laj pâbanel.7Abanan cui eb laj pâbanel te'xch'olob xyâlal li c'a'ru quiyehe' reheb xban li Dios, nak tox-oc sa' xyânkeb junak mâcua' aj pâbanel malaj li toj mâji' naxtau ru lix yâlal a'an, li jun a'an tixq'ue retal nak a'an aj mâc ut tixq'ue ajcui' retal li c'a'ru yô chirabinquil.pYNak eb laj pâbanel te'xch'utub ribeb ut cui chixjunileb te'oc chi âtinac sa' jalan âtin inc'a' natauman ru, cui te'oc aran li mâcua'eb aj pâbanel malaj te'oc aran li inc'a' neque'xtau ru li na'leb a'in, te'xye nak lôqueb ru. Riq'uin a âtin a'in nakanau nak li mâtan re âtinac sa' jalan âtinobâl, a'an q'uebil jo' retalil lix cuanquilal li Dios chiruheb li mâcua'eb aj pâbanel. Ut li mâtan re xyebal li c'a'ru naxc'utbesi li Dios, a'an q'uebil re xtenk'anquileb laj pâbanel.>uJo'ca'in tz'îbanbil sa' li Santil Hu li quixye li Dios najter chirixeb laj Israel: Eb lin tenamit inc'a' neque'raj rabinquil li cuâtin. Jo'can nak sa' jalan âtinobâl tincuâtinaheb. Tintakla jalan xtenamit chixyebal li cuâtin reheb. Abanan chi moco chi jo'can tine'rabi, chan li Kâcua'. (Isa. 28:11-12)X)Ex inhermân, chanchanakex li c'ula'al xban nak eb li c'ula'al inc'a' neque'xbânu li mâusilal. Abanan mexc'oxlac jo' neque'c'oxlac li coc'al. Tz'akalak ban re ru lê c'a'ux xban nak moco coc'alex ta chic.iKAban lâin ninye nak sa' xyânkeb laj pâbanel k'axal us raj nak tinye cuib oxibak chi âtin li te'xtau ru re nak tebintzol chi tz'akal chiru nak tinye lajêbak mil chi âtin sa' jalanil âtin ut inc'a' te'xtau ru li tinye.Ninbantioxi chiru li Dios nak nabal sut ninâtinac sa' jalanil âtin. Lâex inc'a' quex-âtinac nabal sut sa' jalanil âtin jo' lâin.1Yâl nak yôcat chixlok'oninquil li Dios, abanan li jun chic inc'a' tâtenk'âk xban lâ tij xban nak inc'a' naxtau ru li c'a'ru yôcat chixyebal.5cCuan li inc'a' neque'xtau ru lix yâlal chirix li jalanil âtin. Cui yôcat chixlok'oninquil li Dios ca'aj cui' riq'uin lâ musik', eb a'an inc'a' te'xtau ru li tâye xban nak yôcat chi âtinac sa' jalanil âtin. ¿Chan put ru nak te'xye "jo'can taxak" cui inc'a' neque'xtau ru li yôcat chixyebal? X~}}5{Mzy~xVwvv#utsmrqq+poon0mkjibhhigYfeeQddc bOa0`Z_m^s]N\[ZYXMWlVMUTT9SIR?QLP|OONNM>LK0II!H:GG FgEE9CCB,@?.>R=<;;z:99c8837e6q54332}10//h.-,,g+*)'(a'&%%##p"!!C pAT"@B d Z 8 + =< uJc Ut inc'a' tincanab xbânunquil li yôquin chixbânunquil xban nak cuan li neque'xye nak juntak'êt lix c'anjeleb riq'uin lin c'anjel lâin. Inc'a' tincanab c'anjelac chi mâtan xban nak inc'a' nacuaj nak te'xjuntak'êta ribeb cuiq'uin.nIU ¿C'a'ru xyâlal a'in? ¿Ma naraj ta bi' naxye nak inc'a' nequexinra? Li Dios naxnau nak nequexinra.,HQ Xban nak li Cristo cuan cuiq'uin, jo'can nak ninye li yâl ut sa' chixjunil li na'ajej Acaya, chixjunileb te'na'ok re nak inc'a' xinq'ue sa' êbên intenk'anquil.G/ Nak quincuan chak êriq'uin, cuan nak mâc'a' cuan cue. Abanan inc'a' xexinch'i'ch'i'i riq'uin intzacaêmk. Nak que'cuulac li hermân aj Macedonia, a'an eb que'q'uehoc intumin. Jo'can nak inc'a' quinq'ue sa' êbên xq'uebal intzacaêmk chi moco tinq'ue sa' êbên anakcuan.MF Cuan nak xinc'ul intenk'anquil re xnumsinquil li cutan riq'uin li kech aj pâbanelil li cuanqueb sa' jalan tenamit. Jo'can nak xru xinc'anjelac êriq'uin lâex. ¿Ma inc'a' ta bi' us li xinbânu?fEE Lâin xinch'olob chêru lix yâlal li râtin li Dios ut mâc'a' c'a'ru xexinch'i'ch'i'i cui'. Yal chi mâtan xinch'olob lix yâlal li colba-ib chêru ut xincubsi incuanquil re nak texcolek'. ¿Ma ra ta bi' xinbânu êre?D1 Mâre inc'a' ninnau âtinac chi châbil, abanan ninnau chi tz'akal lix yâlal li râtin li Dios. Ut junelic ninc'ut chêru chi tz'akal lix yâlal.C) Eb a'an neque'xye nak apostoleb ut neque'xnimobresi rib ut neque'xye nak k'axal châbileb. ¿Ma cubenak ta bi' incuanquil lâin chiruheb a'an?_B7 Ninc'oxlac chêrix xban nak cuan li neque'cuulac sa' êyânk ut nequeq'ue êch'ôl chirabinquil li c'a'ru neque'xye, usta jalan neque'xc'ut chêru chirix li Jesucristo. Ut nequepâb li c'a'ru neque'xye usta jalan neque'xye chirix li Santil Musik'ej. Ut naxc'ul êch'ôl nak jalan neque'xc'ut chêru chirix li colba-ib li ac xepâb xbên cua.iAK Abanan yôquin chi c'oxlac chêrix xban nak ninnau chanru nak quibalak'îc lix Eva xban li c'anti'. Mâre anchal texbalak'îk lâex ut mâre inc'a' chic têpâb li Cristo chi anchal êch'ôl ut mâre inc'a' chic têlok'oni.@  Lâin k'axal nequexinc'oxla jo' nak li Dios nequexc'oxla. Ut nacuaj nak ca'aj cui' li Cristo têtâke. Jo' nak li yucua'bej naxk'axtesi lix rabin chi sumlâc riq'uin jun chi cuînk, jo'can ajcui' nak xexink'axtesi riq'uin li Cristo. A'an jo' li bêlomej.~? w Usan cui tinêcuy chic ca'ch'inak usta tôntil âtin chêru lâex li c'a'ru tinye ut cherabihak li c'a'ru tinye êre.>/ Cuan li neque'xye ribeb nak châbileb. Abanan mâc'a' na-oc cui' li neque'xye. A' li k'axal lok', a'an nak li Dios tixye nak li jun a'an châbil.= Jo'ca'in tz'îbanbil sa' li Santil Hu: Inc'a' takanimobresi kib. Chikanimobresihak ban xlok'al li Kâcua'.Cuan li neque'xye ribeb nak châbileb. Abanan mâc'a' na-oc cui' li neque'xye. A' li k'axal lok', a'an nak li Dios tixye nak li jun a'an châbil.Y<+ Nacuaj xic sa' jalan na'ajej chixch'olobanquil xyâlal li colba-ib bar toj mâji' xrabiomeb resil li colba-ib. Inc'a' nacuaj xnimobresinquil cuib riq'uin li c'anjel ac tiquibanbil xban jalan chic aj c'anjel.y;k Inc'a' ninnimobresi cuib riq'uin li c'anjel li neque'xbânu li jun ch'ol chic. Lâin nacuaj raj nak texq'uîk sa' lê pâbâl re nak tinêtenk'a chixyebal resil li colba-ib yalak bar. Abanan inc'a' tinxic bar moco q'uebil ta cue re tinxic.]:3 Lâin li xbên quincuulac êriq'uin chixch'olobanquil resil li colba-ib sa' xc'aba' li Jesucristo. Ut inc'a' xinbânu li mâcua' cue xbânunquil. Tenebanbil sa' inbên xban li Dios xyebal resil li colba-ib êre.J9  Lâo inc'a' nakanimobresi kib riq'uin li moco q'uebil ta ke xbânunquil. Li c'a'ru nocoâtinac chirix, a'an li c'anjel q'uebil ke xban li Dios re toc'anjelak ajcui' êriq'uin lâex aj Corinto.68e Inc'a' nakaj xbânunquil jo' neque'xbânu li neque'xnimobresi rib riq'uin li c'a'ru neque'xbânu. Mâc'a' xna'lebeb. Neque'xnimobresi rib riq'uin lix na'lebeb xjuneseb rib.#7? Li neque'âtinac chi jo'can che'xq'uehak retal nak cau xinâtinac nak xintz'îba li hu a'in êriq'uin. Ut jo'can ajcui' tinbânu nak tincuulak êriq'uin.h6I Cuan li neque'âtinac chicuix ut neque'xye chi jo'ca'in: Laj Pablo naxtz'îba lix hu riq'uin cacuil âtin re nak toxucuak xban. Abanan nak cuan sa' kayânk, yô xxiu ut mâc'a' na-oc cui' li c'a'ru naxye, chanqueb chicuix.Z5- Inc'a' nacuaj nak têc'oxla nak yal re xq'uebal êxiu nak nintz'îbac êriq'uin. 4 Mâre nequec'oxla nak yôquin chixnimobresinquil cuib riq'uin lin c'anjel. Abanan lin c'anjel q'uebil cue xban li Kâcua' re nak texintenk'a. Mâcua' re êsachbal. Inc'a' ninc'oxlac riq'uin li c'a'ru ninbânu xban nak li Dios xq'ue incuanquil chixbânunquil.83i Lâex nequeq'ue retal ca'aj cui' li c'a'ru na-ilman ru ut inc'a' nequexc'oxlac chirix li c'a'ru cuan sa' li râmeb li junjûnk. ¿Ma cuan junak sa' êyânk naxye nak a'an aj c'anjel chiru li Cristo? Cui cuan, us ajcui'. Abanan tento nak tixq'ue retal nak jo'can ajcui' lâo aj c'anjelo chiru li Cristo.H2  Ninnau nak tincuulak êriq'uin naru tink'useb li toj yôqueb chixbânunquil li inc'a' us. Abanan inc'a' nacuaj texink'us lâex. Nacuaj ban nak têjal lê c'a'ux ut têbânu li naraj li Dios.F1 Nakasach xcuanquileb li neque'cuech'in rix lix c'anjel li Dios. Ut nakasach ajcui' xcuanquil chixjunil lix yehom xbânuhom li cuînk li naramoc re chiruheb li kas kîtz'in li rusilal li Dios. Nakacanab sa' ruk' li Dios lix na'lebeb a'an re nak chijalâk lix na'lebeb xban li Cristo ut te'xbânu li c'a'ru naraj a'an.A0{ Ut li kac'anjelebâl re pletic riq'uin li mâusilal mâcua' jo' li c'anjelebâl re ruchich'och'. Re ban li Dios ut k'axal nim xcuanquil re xsachbal chixjunil lix c'anjel li mâusilal. /9 Yâl nak cuînko. Abanan inc'a' yôco chi pletic jo' neque'xbânu li kech cuînkilal arin sa' ruchich'och'. Riq'uin ban li mâusilal yôco chi pletic. . Jo'can nak inc'a' nacuaj âtinac chi cau. Usan cui nak tincuulak êriq'uin inc'a' tento nak toj tinâtinak êriq'uin chi cau. Lâin naru ajcui' nequebinsume li neque'âtinac chicuix ut neque'xye nak li c'a'ru yôquin chixbânunquil, a'an yal xna'leb cuînk.-  Anakcuan cuan c'a'ak re ru nacuaj xyebal êre chirixeb li neque'âtinac chicuix. Cuan li neque'yehoc chi jo'ca'in: Laj Pablo tûlan nak cuan êriq'uin; abanan nak mâ ani sa' êyânk jalan chic lix na'leb ut nak natz'îbac chak êriq'uin, k'axal cau naâtinac, chanqueb chicuix. Ut lâin nintz'âma chêru nak chexc'oxlak bayak chirix li Jesucristo. A'an tûlan ut k'un xch'ôl., Bantiox re li Dios nak quixq'ue ke li mâtan li k'axal numtajenak xlok'al. Ut li mâtan a'in, a'an li Kâcua' Jesucristo.+{ Te'xq'ue retal nak lix nimal rusilal li Dios cuan êriq'uin. Jo'can nak lâex rarôquex xbaneb li hermân ut te'tijok chêrix.Bantiox re li Dios nak quixq'ue ke li mâtan li k'axal numtajenak xlok'al. Ut li mâtan a'in, a'an li Kâcua' Jesucristo.<*q Ut neque'xq'ue ajcui' xlok'al li Dios xban nak cau êch'ôl lâex sa' lê pâbâl. Moco ca'aj cui' ta riq'uin nak nequeye nak nequexpâban nak nac'utun lê pâbâl. Nac'utun ban ajcui' xban nak nequeq'ue êch'ôl chixtenk'anquileb li mâc'a' cuanqueb re. Ut chi jo'can nequetenk'a chixjunileb laj pâbanel.K) Mâcua' ca'aj cui' xtenk'anquileb li hermân yôquex nak nequebânu li usilal a'in. Yôquex ban ajcui' xq'uebal xlok'al li Dios xban nak eb li hermân neque'bantioxin chiru li Dios êban lâex.Y(+ Li Dios junelic naxq'ue chi nabal li c'a'ru êre re nak târûk têtenk'aheb chi anchal êch'ôl li mâc'a' cuanqueb re. Ut nabaleb ajcui' li te'bantioxînk chiru li Dios riq'uin li mâtan li xetakla chikix.9'k Li Dios junelic naxq'ue li iyaj re laj acuinel ut naxq'ue li kacua. Ut a'an tixq'ue ajcui' li c'a'ru tâc'anjelak ke. Ut tixq'ue rêkaj ut tixtambresi a' yal chanru nocosihin.& Jo'ca'in tz'îbanbil sa' li Santil Hu: Li ani naxtenk'a li neba' chi anchal xch'ôl, lix châbilal a'an cuan chi junelic. (Sal. 112:9)L% Nim xcuanquil li Dios. Ut a'an tixq'ue êre chixjunil re nak junelic tâtz'aklok êre li c'a'ak re ru nac'anjelac êre ut re ajcui' nak târûk textenk'ânk riq'uin chixjunil li châbil c'anjel.B$} Li junjûnk tixq'ue li jo' q'uial tâalâk sa' xch'ôl xq'uebal. Inc'a' tixq'ue chi ra sa' xch'ôl, chi moco minbilak ta ru xban nak li Kâcua' naxra li ani naxq'ue chi sa sa' xch'ôl. #  Cheq'uehak retal li na'leb a'in: li ani ca'ch'in narau, ca'ch'in ajcui' li tixk'ol. Ut li ani nabal narau, nabal ajcui' tixk'ol."/ Jo'can nak xinc'oxla nak us xtaklanquileb li hermân xbên cua nak toj mâji' ninxic lâin. Textenk'a xcauresinquil li mayej li xeyechi'i. Ut nak tincuulak, ac xocbilak êban, re nak tâc'utûnk nak moco minbil ta êru chixq'uebal. Xeq'ue ban xban nak nequeraj xbânunquil.L! Cui mâji' cauresinbil lê mayej nak tincuulak cuochbeneb li hermân aj Macedonia, têc'ut inxutân lâin xban nak ac xinserak'i reheb nak cauresinbil lê mayej ut têc'ut ajcui' êxutân lâex. 1 Ut yôquin chixtaklanquileb li hermân a'in êriq'uin re nak textenk'a chixcauresinquil lê mayej re nak tâêlk chi yâl li c'a'ru xinye chêrix.W' Ninnau nak chi anchal êch'ôl nequeraj xtenk'anquileb. Ut xinye êresilal reheb laj Macedonia. Xinye chi jo'ca'in: Laj pâbanel li cuanqueb Acaya chalen jun haber qui-ala sa' xch'ôleb xtenk'anquileb li rech aj pâbanelil, chanquin reheb. Ut xban nak lâex yôquex chixq'uebal êch'ôl chi tenk'ânc eb a'an te'raj ajcui' tenk'ânc.p [ Inc'a' tento tintz'îbak êriq'uin chirix li mâtan li têtakla riq'uineb laj pâbanel aran Jerusalén.A{Nak te'cuulak êriq'uin chec'ulakeb sa' xyâlal. Chec'ut chiruheb nak nequera lê rech aj pâbanelil. Chi jo'can yalak bar tâq'uehek' retal nak yâl li châbil esil li xinye chêrix.6eCui ani te'patz'ok chirix laj Tito, têye reheb nak a'an cuech aj c'anjelil. Cuochben chêtenk'anquil. Ut eb li cuib chic chi hermân, a'an taklanbileb xbaneb laj pâbanel. Xban nak tîqueb xch'ôl sa' lix pâbâl, neque'xq'ue xlok'al li Cristo.Nak te'cuulak êriq'uin chec'ulakeb sa' xyâlal. Chec'ut chiruheb nak nequera lê rech aj pâbanelil. Chi jo'can yalak bar tâq'uehek' retal nak yâl li châbil esil li xinye chêrix.}Ut yôco chixtaklanquil jun chic li kahermân chirixeb. Q'uila cua xkaq'ue retal nak naxq'ue xch'ôl chixbânunquil li c'a'ak re ru re xtenk'anquil li rech aj pâbanelil. Xban nak a'an cau xch'ôl êriq'uin, jo'can nak sa xch'ôl chi xic êriq'uin.zmNakaq'ue kach'ôl chixbânunquil li c'a'ru us; moco ca'aj cui' ta chiru li Dios. Chiruheb aj ban cui' li cuînk.Yôco chixbânunquil li c'anjel a'in chi us re nak mâ ani tâcuech'ok rix li kac'anjel nak toxic chixcanabanquil li nimla mâtan a'in.b=A'an li quixakabâc xbaneb laj pâbanel re tâxic chikix nak toxic chixcanabanquil li mâtan a'in. Li mâtan a'in, a'an re xq'uebal xlok'al li Kâcua' ut re nak te'xnau li kech aj pâbanelil nak nakaj xtenk'anquileb.U#Yôco chixtaklanquil jun chic li hermân êriq'uin rochben laj Tito. A'an na'no ru xbaneb chixjunileb laj pâbanel yalak bar xban nak châbil li c'anjel naxbânu re xch'olobanquil lix yâlal li colba-ib.%CQuintz'âma chiru laj Tito nak tâxic êriq'uin ut quixc'ul xch'ôl. Toj mâji' ajcui' nintz'âma chiru nak a'an ac x-ala sa' xch'ôl nak tâxic êriq'uin.ucNinbantioxi chiru li Dios xban nak laj Tito naxq'ue xch'ôl chêtenk'anquil jo' nak ninq'ue inch'ôl lâin.FJo'ca'in tz'îbanbil sa' li Santil Hu chirix li maná li quixq'ue li Dios: Li ani quixxoc nabal, mâc'a' qui-ela'an chiru. Ut li ani ca'ch'in quixxoc, quitz'akloc ajcui' chiru. (Ex. 16:18)NAnakcuan riq'uin li jo' q'uial cuan êre, chetenk'aheb li mâc'a' cuan reheb. Mâre sa' jun cutan mâc'a' cuânk êre lâex ut a'an eb chic te'tenk'ânk êre riq'uin li jo' q'uial cuan reheb a'an.yk Inc'a' yôquin chixyebal a'in re nak li jun ch'ôl te'tenk'âk chi nabal ut lâex texcanâk chi mâc'a' chic cuan êre. Nacuaj ban nak cuânk êre lâex ut cuânk ajcui' reheb li jun ch'ol chic re nak mâ ani tâcanâk chi mâc'a' cuan re.# Li ani na-ala sa' xch'ôl xq'uebal xmayej, li Dios naxc'ul lix mayej a' yal jo' nimal cuan chiru. Li Dios inc'a' naxpatz' li mâc'a' chiru.)K Jo'can nak us cui têchoy xbânunquil li xetiquib junxil. Chi anchal êch'ôl xetiquib tenk'ânc. Anakcuan têq'ue li jo' nimal jo' ch'inal naxq'ue rib chêru.N Nacuaj xyebal êre c'a'ru ninc'oxla chirix lê mayej. Us cui têchoy xbânunquil li xetiquib jun haber. Lâex li xbên li queye nak textenk'ânk. Ut lâex ajcui' li xbên li quetiquib xbânunquil.{ Lâex ac nequenau nak k'axal nim li rusilal li Kâcua' Jesucristo. A'an quixcanab chak lix biomal sa' choxa ut quicuan sa' neba'il arin sa' ruchich'och' yal êban lâex. Quixbânu chi jo'ca'in yal re nak lâex têc'ul li biomal li naxq'ue li Dios.N Lâin inc'a' yôquin xminbal êru. Yôquin ban chixyebal êre chanru nak eb laj Macedonia neque'xq'ue xmayej chi anchaleb xch'ôl ut nacuaj ajcui' xnaubal ma chi anchal êch'ôl nequexrahoc lâex.o WLâex cau êch'ôl sa' lê pâbâl. Nequenau lix yâlal ut nequenau xch'olobanquil li yâl. Nequeq'ue êch'ôl chi c'anjelac jo' naraj li Dios, ut nocoêra. Jo'can nak nakatz'âma chêru nak cheq'ue lê mayej chi anchal êch'ôl.I  Jo'can nak xkatz'âma chiru laj Tito nak tâxic cui'chic êriq'uin re nak textenk'a xchoybal li c'anjel xetiquib xban xchâbilal êch'ôl. A'an ajcui' li quitiquiban re xxocbal li mayej a'in. Inc'a' xkac'oxla nak nabal ta te'xq'ue. Que'xk'axtesi rib chiru li Dios ut que'xyechi'i ajcui' rib chikatenk'anquil jo' naraj li Dios. %Qui-ala sa' xch'ôleb tenk'ânc. Ut que'xye ke nak chi anchaleb xch'ôl que'raj xtenk'anquileb li rech aj pâbanelil li cuanqueb Jerusalén.{oLâin ninnau nak que'xq'ue li jo' q'uial que'ru xq'uebal ut toj que'xq'ue cui'chic xtz'akob chi anchaleb xch'ôl.V%Quiyale' rix lix pâbâleb xban li q'uila raylal xe'xc'ul. Abanan numtajenak lix sahil xch'ôleb. Usta k'axal neba'eb, abanan chanchan biomeb xban nak nabal xe'xsi re xtenk'anquileb li rech aj pâbanelil.8 kAnakcuan, ex inhermân, nacuaj nak tinserak'i êre chanru nak li Dios riq'uin xnimal ruxtân yô chixtenk'anquileb laj pâbanel li cuanqueb Macedonia chixbânunquil li usilal.RNac'ojla inch'ôl riq'uin li c'a'ru nequebânu ut sa inch'ôl êriq'uin.b=Ut laj Tito k'axal cui'chic nequexra nak najultico' re chanru nak xec'ul a'an sa' xyâlal ut xeq'ue xcuanquil nak xebânu li c'a'ru quixye êre.Nac'ojla inch'ôl riq'uin li c'a'ru nequebânu ut sa inch'ôl êriq'uin.T!Nequenau nak junelic ninye êre lix yâlal. Ut inc'a' xinc'ut inxutân nak xinye re laj Tito nak lâex châbilex xban nak x-el ajcui' chi yâl li c'a'ru xinye re laj Tito nak xec'ut lê châbilal chiru.=s Xban nak xebânu li c'a'ru xinye êre, quic'ojla lin ch'ôl. Ut k'axal cui'chic nasaho' lin ch'ôl riq'uin lix sahil xch'ôl laj Tito êriq'uin lâex nak xeq'ue xcacuilal xch'ôl.W' Jo'can ut nak xintz'îba li hu a'an inc'a' xinbânu sa' xc'aba' li quibânun mâusilal chi moco sa' xc'aba' li quic'uluc raylal. Xinbânu ban re nak chic'utûnk chiru li Dios nak c'ojc'o êch'ôl cuiq'uin.,Q Q'uehomak retal chanru nak xextenk'âc xban nak xecuy li raylal jo' naraj li Dios. Quixq'ue xcacuil êch'ôl sa' lê pâbâl. Anakcuan nequeraj rilbal cuu ut nequeraj xpatz'bal xcuybal lê mâc. Nachal chic êjosk'il ut êxiu xban li inc'a' us li neque'xbânu li cuanqueb sa' êyânk. Nequeraj nak laj mâc te'xtoj rix lix mâqueb. Riq'uin chixjunil a'in nac'utun nak lâex mâc'a' êmâc riq'uin li c'a'ru quic'ulman.H  Cui junak naraho' xch'ôl xban li inc'a' us naxbânu, li jun a'an naxtau lix colbal xban nak nayot'e' xch'ôl ut naxjal xc'a'ux jo' naraj li Dios. Ut mâ ani naraho' xch'ôl xban li colba-ib. Abanan cui junak naraho' xch'ôl xban li inc'a' us naxbânu ut inc'a' nayot'e' xch'ôl, li jun a'an inc'a' naxtau li colba-ib._~7 Anakcuan nasaho' sa' inch'ôl. Moco xban ta nak xraho' êch'ôl inban. Riq'uin ban nak xyot'e' êch'ôl ut xejal êc'a'ux. Xecuy li raylal a'an jo' naraj li Dios. Anakcuan nequetau ru nak moco ra ta xkabânu êre.F}Usta xraho' inch'ôl junxil nak xraho' êch'ôl lâex xban li hu quintakla êriq'uin, abanan inc'a' nayot'e' inch'ôl nak quintakla xban nak ninnau nak junpât ajcui' xraho' êch'ôl xban.Y|+Moco ca'aj cui' ta riq'uin xc'ulunic laj Tito nak quisaho' inch'ôl. Riq'uin ban ajcui' rabinquil nak laj Tito sa sa' xch'ôl êriq'uin. Quixserak'i ke nak lâex têraj rilbal cuu ut quixye cue nak xyot'e' êch'ôl nak xraho' inch'ôl êban. Ut quixye ajcui' cue nak niquinêc'oxla. K'axal cui'chic quisaho' inch'ôl chirabinquil a'an.{Abanan li Dios naxc'ojob xch'ôleb li raheb sa' xch'ôl. Ut a'an quixq'ue xcacuilal kach'ôl riq'uin lix c'ulunic laj Tito.z7Chalen kac'ulunic arin Macedonia mâ bar naru nocohilan. Yalak bar nocorahobtesîc ut neque'raj pletic kiq'uin. Ut yô ajcui' kac'a'ux chêrix lâex.!y;Cau inch'ôl êriq'uin ut nasaho' inch'ôl xyebal êresilal. C'ojc'o inch'ôl êban. Usta yôquin chixc'ulbal li raylal, abanan k'axal sa sa' inch'ôl.x)Inc'a' xinye a'in re êk'usbal. Ac xinye êre nak junelic nequexinra. Junelic cuânkex sa' inch'ôl nak yo'yôkin ut chalen toj sa' lin camic. wNintz'âma chêru nak choêra. Mâc'a' xkabânu êre. Mâ ani xkabânu raylal re ut mâ ani xkapo' xch'ôl ut mâ ani xkabalak'i.bv ?Jo'can ut ex inhermân, chixjunil a'in yechi'inbil ke lâo. Jo'can nak chikacanabak chixjunil li mâusilal li namuxuc ru li katibel ut li kâm. Xban nak nakaxucua ru li Dios chikaq'ue kach'ôl chi cuânc sa' santilal.~uuUt lâinak chic lê Yucua' ut lâexak chic li cualal inc'ajol, chan li Kâcua' li k'axal nim xcuanquil. (Isa. 52:11)t Ut li Kâcua' quixye cui'chic chi jo'ca'in: Jo'can utan chex-êlk sa' xyânkeb li neque'xlok'oni li yîbanbil dios. Mêbânu chic li neque'xbânu li jun ch'ol chic nak neque'xlok'oni li yîbanbil dios. Checanabak chi junaj cua ut lâin texinc'ul chi sa sa' inch'ôl.Ut lâinak chic lê Yucua' ut lâexak chic li cualal inc'ajol, chan li Kâcua' li k'axal nim xcuanquil. (Isa. 52:11)[s/¿Ma xc'ulubeb ta bi' li yîbanbil dios nak te'cuânk sa' rochoch li yo'yôquil Dios? Mâmin târûk. Lâin ninye êre nak lâo aj pâbanelo, lâo li rochoch li yo'yôquil Dios. Li Dios, a'an li quixye chi jo'ca'in: Lâin tincuânk riq'uineb ut tincuochbeniheb. Lâinak lix Dioseb a'an, ut a'anakeb li cualal inc'ajol, chan. (Lev. 26:12))rK¿Ma naru ta bi' tâcuânk chi sum âtin li Cristo riq'uin laj tza? ¿Ma naru ta bi' te'cuânk chi sum âtin laj pâbanel riq'uineb li toj mâji' neque'pâban?OqMêjunaji êrib riq'uineb li toj mâji' neque'pâban. ¿Ma naru ta bi' tâcuânk sa' comonil li tîquilal riq'uin li mâusilal? ¿Ma naru ta bi' tâcuânk chi sum âtin li santilal riq'uin li mâc?p5 Yôquin chi âtinac êriq'uin jo' nak naâtinac junak li yucua'bej riq'uin li ralal xc'ajol. Nintz'âma chêru nak tinêra jo' nak nequexinra lâin.Uo# Lâin nequexinra lâex, abanan lâex nac'utun chêru nak inc'a' niquinêra.rn] Ex hermân, lâex li cuanquex Corinto, nequexinra. Jo'can nak xinye êre chixjunil li cuan sa' inch'ôl.sm_ K'axal ra cuanco, abanan junelic sa sa' kach'ôl. Neba'o, abanan nabal neque'xc'ul xbiomal nak nakach'olob chiruheb lix yâlal. Mâc'a' cuan ke arin sa' ruchich'och', abanan nakanau nak biomo xban nak cuan li rusilal li Dios kiq'uin.Kl Cuan li neque'xbânu jo' li inc'a' neque'xnau ku, abanan chixjunileb neque'xnau ku. Ca'ch'in chic mâ xocam, abanan toj yo'yôco. K'axal ra xkac'ul abanan li Dios inc'a' nocoxcanab chi camsîc.nkUCuan li neque'xq'ue kalok'al ut cuan ajcui' li neque'xsach kacuanquil. Cuan li neque'hoboc ke ut cuan ajcui' li neque'oxlok'in ke. Ut cuan ajcui' li neque'yehoc re nak lâo aj balak'. Abanan lâo junelic nocoâtinac sa' xyâlal.jNakach'olob lix yâlal chêru. Chixjunil li nakabânu, nakabânu riq'uin lix cuanquil li Dios. Junak li soldado cuan xch'îch' re pletic sa' lix nim uk' ut cuan xch'îch' sa' lix tz'e re xcolbal rib. Ut li kach'îch' lâo, a'an xtîquilal li kach'ôl.kiORiq'uin a'in nequenau nak lâo aj c'anjelo chiru li Dios. Sa' tîquilal yôco chixbânunquil. Nakanau lix yâlal. Nabal li raylal nakacuy ut cuanco sa' usilal. Li Santil Musik'ej cuan kiq'uin ut chi anchal kach'ôl nocorahoc.*hMXosaq'ue', xoq'uehe' sa' tz'alam, xe'xtûb rib sa' kabên re kacamsinquil, xkatacuasi kib chi c'anjelac, xoyo'lec, ut xkacuy kasa' xban nak mâc'a' katzacaêmk.2g]Chixjunil li nakabânu, a'an nac'utuc re nak lâo aj c'anjelo chiru li Dios. Nakacuy xnumsinquil chixjunil li raylal, li rahobtesîc ut li rahil ch'ôlejil li nakac'ul.)fKLâo inc'a' nakaj xbânunquil li c'a'ak re ru li târamok re chiruheb li ani te'raj pâbânc re nak mâ ani tâcuech'ok rix li c'anjel li yôco chixbânunquil.e-Jo'ca'in tz'îbanbil sa' li Santil Hu: Nak xcuulac xk'ehil, xayâba inc'aba' ut xatcuabi. Sa' xk'ehil xc'ulbal li colba-ib, xatintenk'a, chan li Dios. (Isa. 49:8) Jo'can nak lâin ninye êre nak anakcuan xk'ehil xc'ulbal li rusilal li Dios. Anakcuan ajcui' naru texcolek'.\d 3Lâo aj c'anjelo chiru li Dios ut a'an natenk'an ke chixch'olobanquil lix yâlal chêru. Lâex li ac xec'ul li rusilal li Dios. Nintz'âma chêru nak inc'a' têcanab chi mâc'a' rajbal. Cheq'uehak ban xcuanquil.5ccLi Jesucristo mâ jun sut quimâcob. Abanan li Dios quixq'ue li kamâc sa' xbên li Cristo re nak sa' xc'aba' a'an, lâo takatau lix tîquilal kach'ôl li naxq'ue li Dios. b Jo'can ut nak lâo taklanbilo sa' xc'aba' li Jesucristo. Li Dios naxto'oni lix tz'ûmal ke re nak tââtinak êriq'uin. Sa' xc'aba' li Jesucristo nakatz'âma chêru nak chec'amak êrib sa' usilal riq'uin li Dios.Li Jesucristo mâ jun sut quimâcob. Abanan li Dios quixq'ue li kamâc sa' xbên li Cristo re nak sa' xc'aba' a'an, lâo takatau lix tîquilal kach'ôl li naxq'ue li Dios.a5A'an a'in li yôquin chixyebal: Li Dios coxc'am cui'chic sa' usilal riq'uin sa' xc'aba' li Cristo. Ut inc'a' chic naxq'ue sa' xch'ôl li kamâc. Li Dios quixk'axtesi ke li c'anjel a'in re nak takach'olob xyâlal re nak li ani te'pâbânk te'c'amek' sa' usilal riq'uin li Dios. ` Chixjunil a'in xkamâtani riq'uin li Dios ut a'an ajcui' li quic'amoc ke sa' usilal riq'uin sa' xc'aba' li Jesucristo. Ut a'an ajcui' li quixakaban ke chixch'olobanquil xyâlal li colba-ib re nak cuan li te'pâbânk ut te'cuânk sa' usilal riq'uin li Dios._}Jo'can ut cui junak xpâb li Cristo, ac'obresinbil a'an. Lix yu'am quicuan junxil xnume' ut anakcuan ac' chic lix yu'am. ^9Inc'a' chic nakaq'ue retal chanru nak cuanqueb li junjûnk sa' ruchich'och'. Anakcuan lâo chic aj pâbanel ut jalan chic li kana'leb. Junxil nak toj mâji' nocopâban inc'a' xkaq'ue xcuanquil li Cristo xban nak xkac'oxla nak yal cuînk. Abanan anakcuan nakanau chic lix yâlal.u]cQuicam sa' kac'aba' chikajunilo lâo re nak inc'a' yo'yôko yal chi jo'can chixbânunquil li c'a'ru nakaj kajunes kib. Yo'yôko ban re nak takabânu li c'a'ru naraj li Cristo li quicam ut quicuacli cui'chic chi yo'yo sa' kac'aba' lâo.h\IXban nak k'axal nocoxra li Cristo, jo'can nak nakaq'ue kach'ôl chi c'anjelac chiru. Nakanau chi tz'akal nak li Cristo quicam sa' kac'aba' lâo chikajunilo. Ut xban nak quicam a'an, chikajunilo camenako chic chiru li mâc.Q[ Cuan neque'yehoc nak inc'a' tuktu kajolom. Abanan li c'a'ru nakabânu, a'an re xq'uebal xlok'al li Dios. Cui lâex nequec'oxla nak tuktu kajolom, us, xban nak us chok' êre lâex li c'a'ru nakabânu.Z- Inc'a' yôquin chixyebal a'in êre re xnimobresinquil cuib. Yôquin ban chixq'uebal êna'leb re nak tâsahok' êch'ôl cuiq'uin ut re nak tênau xsumenquil li yôqueb chixnimobresinquil rib riq'uin lix yehom xbânuhomeb ut inc'a' neque'xq'ue xcuanquil li tîquil ch'ôlej.9Yk Jo'can nak nakaxucua ru li Dios ut nakaq'ue kach'ôl chixch'olobanquil lix yâlal. Ut li Dios naxnau chi tz'akal nak tîc li kach'ôl. Ut lâin nacuaj nak tênau ajcui' lâex.oXW Nakanau nak chikajunilo toxkac'ut kib chiru li Cristo re nak a'an târakok âtin sa' kabên. Ut li junjûnk tixc'ul lix k'ajcâmunquil a' yal chanru lix yehom xbânuhom nak xcuan sa' ruchich'och', ma us malaj inc'a' us quixbânu.W# Jo'can nak junelic nakaq'ue kach'ôl chixbânunquil li c'a'ru naraj li Kâcua' usta cuanco arin sa' ruchich'och' malaj sa' li Santil Choxa.1V[Lâin ninye nak cau kach'ôl riq'uin li Dios. Nakaj raj câmc ut xcanabanquil li katz'ejcual a'in re nak naru toxic sa' choxa chi cuânc riq'uin li Kâcua' Jesucristo.~UuNak yo'yôco arin sa' ruchich'och', toj mâji' nakil ru li Kâcua'. Abanan cau kach'ôl nak li Kâcua' cuan kiq'uin.CTJo'can nak junelic cau kach'ôl riq'uin li Dios nak cuanco sa' ruchich'och'. Nakanau nak jo' najtil cuanco sa' ruchich'och', moco cuanco ta chak riq'uin li Kâcua' Jesucristo sa' choxa.9SkA' li Dios a'an li coxcauresi re nak naru takac'ul li katz'ejcual sa' choxa. Ut quixq'ue ke li Santil Musik'ej re nak takanau chi tz'akal nak takac'ul li c'a'ru naxyechi'i ke. RNak cuanco arin sa' ruchich'och' riq'uin li katz'ejcual a'in, noco-ayaynac xban li raylal nakac'ul. Inc'a' raj chic nakaj li katz'ejcual li na-oso'. Mâcua' xban nak nakaj câmc. Xban nak nakaj ta ac xkatau li katz'ejcual sa' choxa li tâcuânk chi junelic.mQSMâcua'ako musik'ej chi mâc'a' li katz'ejcual. Tâcuânk ban li katz'ejcual li tixq'ue ke li Dios.PNak cuanco sa' li tz'ejcualej a'in, noco-ayaynac ut nakaj ta ac xkatau li katz'ejcual sa' li choxa li tixq'ue ke li Dios.tO cLi katz'ejcual arin sa' ruchich'och' chanchan jun li ochoch li na-oso'. Lâo nakanau nak li katz'ejcual arin sa' ruchich'och' na-oso'. Abanan tâcuânk chic jun katz'ejcual sa' choxa li tixq'ue ke li Dios. Moco jo' ta li ochoch arin sa' ruchich'och' li na-oso' xban nak yîbanbil xban cuînk. Li katz'ejcual aran sa' choxa inc'a' tâosok'. Cuânk ban chi junelic.xNiInc'a' nakaq'ue kach'ôl chirix li cuan arin sa' ruchich'och', li na-ilman ru. Nakaq'ue ban kach'ôl chirix li cuan aran sa' choxa, li inc'a' na-ilman ru. Li c'a'ru na-ilman ru nalaj na-oso'. Abanan li inc'a' na-ilman ru cuan chi junelic.?MwLi raylal li nakac'ul arin sa' ruchich'och', a'an junpât ajcui' ut nakacuy xnumsinquil. Li raylal nakac'ul, yô chikacauresinquil re jun li kalok'al mâc'a' jo' xchak'al ru ut tâcuânk chi junelic.Inc'a' nakaq'ue kach'ôl chirix li cuan arin sa' ruchich'och', li na-ilman ru. Nakaq'ue ban kach'ôl chirix li cuan aran sa' choxa, li inc'a' na-ilman ru. Li c'a'ru na-ilman ru nalaj na-oso'. Abanan li inc'a' na-ilman ru cuan chi junelic.LJo'can nak inc'a' nach'inan kach'ôl. Li katibel yô chi lajc, yô chi osoc'. Abanan li kâm ac'obresinbil rajlal cutan xban li Dios.OKChixjunil li raylal nakac'ul, a'an re êrâbal lâex re nak têc'ul li rusilal li Dios. Cui nabaleb te'c'uluk re li rusilal li Dios, nabaleb ajcui' te'bantioxînk chiru li Dios ut te'xq'ue xlok'al._J7Nakanau nak li Dios quicuaclesin cui'chic re chi yo'yo li Kâcua' Jesucristo. Jo'can ajcui' lâo. Nakanau nak toxcuaclesi cui'chic chi yo'yo jo' nak quixcuaclesi li Jesucristo ut toxc'am riq'uin kochbenakex lâex.gIG Cau kach'ôl sa' li kapâbâl. Jo'ca'in tz'îbanbil sa' li Santil Hu li quixye laj David. “Cuan inpâbâl. Jo'can nak ninâtinac chirix”, chan. Jo'can ajcui' lâo, cuan ajcui' kapâbâl. Jo'can nak nocoâtinac chirix.SH Abanan xban nak nakacuy li raylal, lâex tâcuânk lê yu'am chi junelic.7Gg Junelic neque'raj kacamsinquil xban nak nococ'anjelac chiru li Jesucristo. Abanan inc'a' nocoe'xcamsi xban nak li Cristo yo'yo ut cuan xcuanquil sa' kabên usta yal cuînko.^F5 Yalak bar nocoxic cuan ketalil chiru li katibel nak neque'xyal kacamsinquil jo' que'xbânu re li Cristo. Nakacuy a'an re nak tâc'utûnk chiruheb chixjunileb nak li Cristo yo'yo ut a'an nacoloc ke chiru li câmc.E5 Nocorahobtesîc, abanan li Dios inc'a' nocoxcanab kajunes. Cuan nak nocoe'xsac' xban nak neque'raj kacamsinquil. Abanan li Dios nacoloc ke chiruheb.!D;Q'uila pây chi raylal nachal sa' kabên, abanan nakacuy xnumsinquil. Cuan nak inc'a' nakatau ru li yôco chixc'ulbal abanan inc'a' nach'inan kach'ôl.oCWLâo chanchano li ch'och' uc'al li naxocman cui' li terto xtz'ak. Lâo yal tz'ejcualo. Abanan li Dios naxcutanobresi li kac'a'ux re nak tâc'utûnk nak lix nimajcual cuanquilal li Dios li cuan kiq'uin, moco ke ta. Re ban li Dios.B'Nak toj k'ojyîn chak ru li ruchich'och', li Dios quixye, “Chicuânk li cutan re xcutanobresinquil ru li ruchich'och'.” Ut a'an ajcui' li nacutanobresin re li kac'a'ux re nak naru takanau chanru lix lok'al li Dios. Ut li Jesucristo naxc'ut chiku lix lok'al li Dios.CAInc'a' yôco chixch'olobanquil chêru nak lâo toêpâb. Yôco ban chixch'olobanquil xyâlal nak li Jesucristo a'an li Kâcua'. Ut lâo yal aj c'anjelo chêru sa' xc'aba' li Jesucristo.c@?Inc'a' neque'xtau ru xban nak laj tza naramoc re lix yâlal chiruheb li inc'a' neque'pâban. Naxbânu a'an re nak inc'a' te'xtau ru lix yâlal li colba-ib li nac'utuc chiku lix lok'al li Cristo, ut lix lok'al li Dios.?wCui inc'a' natauman ru lix yâlal li colba-ib li nakach'olob lâo, a' li inc'a' neque'xtau ru, a'an eb li neque'sach.#>?Nakatz'ektâna chi junaj cua xbânunquil li mâusilal li moco uxc ta naraj li neque'xbânu li jun ch'ol chic. Inc'a' nocobalak'in. Ut inc'a' nakapo' ru li râtin li Dios. Nakach'olob ban chi tz'akal lix yâlal re nak chixjunileb te'xq'ue retal nak sa' xyâlal cuanco chiru li Dios.= Yal xban rusilal li Dios nak quixq'ue ke li c'anjel a'in re xch'olobanquil xyâlal li ac' contrato. Jo'can nak inc'a' nach'inan kach'ôl.3<_Lâo aj pâbanel moco tz'aptz'o ta li kilobâl riq'uin t'icr re xtz'apbal xlok'al li Dios jo' quixbânu laj Moisés. Chanchano ban jun lem nak nakac'ut xlok'al li Kâcua'. Ut li Kâcua' a'an ajcui' li Santil Musik'ej li nocoxjalanobresi ut naxq'ue kalok'al re nak yôko xc'utbal xlok'al li Cristo.c;?Ut li Kâcua', a'an ajcui' li Santil Musik'ej. Li ani cuan li Santil Musik'ej riq'uin, a'an moco cuan ta chic rubel xcuanquil li chak'rab chi moco li mâc. Libre ban chic cuan.Lâo aj pâbanel moco tz'aptz'o ta li kilobâl riq'uin t'icr re xtz'apbal xlok'al li Dios jo' quixbânu laj Moisés. Chanchano ban jun lem nak nakac'ut xlok'al li Kâcua'. Ut li Kâcua' a'an ajcui' li Santil Musik'ej li nocoxjalanobresi ut naxq'ue kalok'al re nak yôko xc'utbal xlok'al li Cristo.M:Abanan li t'icr a'an na-el nak junak tixpâb li Kâcua' Jesucristo.9Chalen anakcuan nak neque'rabi lix chak'rab laj Moisés, chanchan nak junak t'icr naramoc re lix yâlal chiruheb ut inc'a' neque'xtau ru.58cXban xcacuilal xch'ôleb inc'a' que'xtau ru nak lix lok'al li najter chak'rab tâêlk. Ut chalen anakcuan inc'a' ajcui' neque'xtau ru. Chanchan nak li t'icr a'an toj yô chi ramoc chiruheb lix yâlal nak neque'rabi li najter chak'rab. Ut li t'icr a'an na-el ca'aj cui' riq'uin xpâbanquil li Cristo.#7? Inc'a' nakabânu jo' quixbânu laj Moisés najter nak quixtz'ap li rilobâl riq'uin t'icr re nak eb laj Israel inc'a' te'ril nak yô chi êlc lix lok'al. R~}|{{CzyxwZuu trqq3proo=mm#l8kjj i`hvgMfedtcbqao`A_x_^]\YXWVUT]SSQQPO^N(MLKJJIHHsGFFEFCCdBAA@??H>>8=== < ;;09967766u5n43?22A10K..C,+*)( 's&%$$^#""e! T>: Oc:'VN/  D = - ^lD]&Chanchan k'axal nequera eb laj balak'. Abanan mâcua' usilal li te'raj êriq'uin. Êbalak'inquil ban li te'raj. Eb a'an te'raj nak têrisi êrib cuiq'uin re nak eb a'an chic li têtâke.^\5&¿Ma xic' chic niquinêril anakcuan yal xban nak xinye êre lix yâlal chi jo'canan?/[W&¿Bar cuan lix sahil sa' lê ch'ôl querec'a nak quincuan êriq'uin junxil? Li Dios naxnau nak cui ta quiru xbânunquil, querisi raj xnak' lê ru ut queq'ue raj cue.WZ'&Lâin ninnau nak ch'a'aj raj chok' êre cuilbal sa' lin yajel. Abanan inc'a' xinêtz'ektâna ut inc'a' xic' quinêril. Xinêril ban jo' junak x-ángel li Dios ut xinêc'ul jo' nak xec'ul raj li Jesucristo.}Ys& Lâex nequenau nak xban nak quinyajer, quincana Galacia. Jo'can nak quiru quinye resil li evangelio êre xbên cua.aX;& Ex inhermân, usta lâin aj judío, xcuisi cuib rubel xcuanquil li chak'rab. Nintz'âma chêru nak têbânu jo' xinbânu lâin. Mêq'ue chic êrib rubel xcuanquil li chak'rab. Lâex mâc'a' junak raylal xebânu cue.WW'& Nachal inc'a'ux êban. Mâre yal mâc'a' rajbal nak xinc'anjelac sa' êyânk.V/& Lâex yôquex cui'chic chixbânunquil lê najteril na'leb nak nequenink'ei eb li cutan, li po ut li chihab ut li c'a'ak chic re ru chi nink'ehil.lUQ& Anakcuan ac xexpâban ut rehex chic li Dios. ¿C'a'ut nak têraj cui'chic suk'îc chi c'anjelac sa' lê najteril na'leb li mâc'a' na-oc cui'? Ut, ¿c'a'ut nak têraj cui'chic xq'uebal êrib rubel xcuanquil li najter chak'rab?xTi&Nak toj mâji' nequepâb chak li Dios, quelok'oniheb li mâcua'eb tz'akal dios ut quexc'anjelac chak chiruheb.VS%&Jo'can ut anakcuan mâcua'ex chic lok'bil môs. Lâex ban chic ralal li Dios. Ut xban nak lâex chic ralal li Dios, têrêchani ajcui' li yechi'inbil reheb li ralal xc'ajol xban nak jo'can quiraj li Dios.ZR-&Re xc'utbal chiku nak lâo chic ralal xc'ajol, li Dios quixtakla li Santil Musik'ej re nak tâcuânk kiq'uin. Ut xban nak cuan li Santil Musik'ej kiq'uin, jo'can nak naru nakaye re li Dios, “at inYucua'.”#Q?&Li Dios quixtakla li Ralal re nak a'an tâcolok reheb li cuanqueb rubel xcuanquil li chak'rab. Quixbânu a'in re nak lâo naru to-oc chok' ralal xc'ajol.)PK&Abanan nak quicuulac xk'ehil, li Dios quixtakla li Ralal chi yo'lâc sa' ruchich'och' riq'uin jun li ixk. Ut quicuan ajcui' rubel xcuanquil li najter chak'rab.O&Jo'can ajcui' lâo. Junxil chanchano coc'al. Cocuan rubel xcuanquil li najter na'leb nak toj mâji' nakanau bar cuan li yâl.wNg&Toj cuan rubel xcuanquil li na-iloc re ut li nataklan re toj tâtz'aklok ru lix chihab jo' quixye lix yucua'.NM &Li nacuaj xyebal êre a'an a'in: nak toj ca'ch'in, li tâêchanînk re li jun cablal chanchan junak môs. Mâc'a' naru naxch'e' xban nak mâji' natz'akloc xchihab usta a'an laj êchal re chixjunil. L9&Cui lâex rehex chic li Cristo, lâex ajcui' ralal xc'ajol laj Abraham ut lâex têrêchani ajcui' li c'a'ru quiyechi'îc re laj Abraham xban li Dios.nKU&Anakcuan ut moco jalan ta chic laj griego chiruheb laj judío, chi moco jalan ta li môs chiru li patrón, chi moco jalan ta li cuînk, chi moco jalan ta li ixk. Junaj ban chic ku sa' xc'aba' li Jesucristo.Cui lâex rehex chic li Cristo, lâex ajcui' ralal xc'ajol laj Abraham ut lâex têrêchani ajcui' li c'a'ru quiyechi'îc re laj Abraham xban li Dios.J&Lâex xec'ul li cubi ha' ut rehex chic li Cristo. Jalbil chic lê yu'am ut châbil chic lê na'leb sa' xc'aba' li Jesucristo.^I5&Anakcuan lâex chic ralal xc'ajol li Dios chêjunilex xban nak xepâb li Jesucristo.H&Anakcuan ut ac xcuulac xk'ehil xpâbanquil li Jesucristo. Jo'can nak mâc'a' chic xcuanquil li najter chak'rab sa' kabên.#G?&Jo'can nak li chak'rab, a'an nac'utuc xyâlal chiku ut a'an nac'amoc ke riq'uin li Cristo re nak tîcobresinbilak kach'ôl riq'uin xpâbanquil li Cristo.F&Nak toj mâji' nac'ulun li Jesucristo sa' ruchich'och', toj cuanco rubel xcuanquil li chak'rab. Chanchan cuanco chi prêxil. Yôco chiroybeninquil nak li Dios tixtakla chak li Jesucristo li yechi'inbil xban, re nak riq'uin xpâbanquil a'an tocolek'.LE&Li Santil Hu naxye nak chixjunil li ruchich'och' cuan rubel xcuanquil li mâc re nak chixjunileb li te'pâbânk re li Kâcua' Jesucristo te'xc'ul ajcui' li colba-ib li quiyechi'îc xban li Dios.D&¿Ma a'in ta bi' naraj naxye nak li chak'rab naxsach xcuanquil li c'a'ru quixyechi'i li Dios? ¡Mâ jok'e! Cui ta naru tâcuânk li kayu'am chi junelic riq'uin xbânunquil li naxye li chak'rab, tâtîcok' aj raj cui' li kach'ôl chiru li Dios xban li chak'rab.{Co&Abanan mâ ani quijaloc âtin nak li Dios quixyechi'i li mâtan re laj Abraham. A' li Dios, a'an li quibânun re.%BC&¿C'a'ru aj e nak quiq'uehe' li chak'rab? A'an quiq'uehe' re nak tixc'ut chiruheb li tenamit nak a'aneb aj k'etol chak'rab. Ut li chak'rab a'an quicuan xcuanquil toj quic'ulun li Jesucristo li quiyo'la sa' xyânkeb li ralal xc'ajol laj Abraham, li yechi'inbil xban li Dios. Eb li ángel que'c'anjelac chiru li Dios nak que'xye li chak'rab re laj Moisés; ut laj Moisés, a'an li quiyehoc re chiruheb li tenamit.gAG&Cui ta naru xc'ulbal li colba-ib riq'uin xbânunquil li naxye li chak'rab, mâc'a' raj rajbal li quiyechi'îc re laj Abraham xban li Dios. Abanan li c'a'ru quixyechi'i li Dios re laj Abraham, a'an yal chi mâtan quixq'ue.u@c&A'in ut tinye: Li Dios quixbânu jun li contrato najter riq'uin laj Abraham ut quixxakab xcuanquil sa' xc'aba' li Cristo. Li chak'rab li quiq'uehe' re laj Moisés câhib ciento riq'uin lajêb xca'c'âl chihab mokon inc'a' naxsach xcuanquil li contrato li ac xakabanbil xcuanquil, chi moco tixcanab ta chi mâc'a' rajbal li yechi'inbil re laj Abraham xban li Dios.?&Jo' tz'îbanbil sa' li Santil Hu, li c'a'ru quiyechi'îc re laj Abraham xban li Dios, quiyechi'îc ajcui' reheb li ralal xc'ajol. Moco yô ta chi âtinac chirixeb chixjunileb li ralal xc'ajol. Yô ban chi âtinac chirix jun ajcui'. Ut li jun a'an, a'an li Cristo.x>i&Ex inhermân, nacuaj xch'olobanquil lix yâlal a'in chêru riq'uin li c'a'ru nac'ulman sa' li kayu'am arin sa' ruchich'och'. Junak cuînk nak tixbânu xcontrato, chi acak xakxo xcuanquil, mâ ani chic naru nasachoc re, chi moco tixtik ru.,=Q&Li Jesucristo quixtoj rix li kamâc nak quicam chiru li cruz re nak sa' xc'aba' a'an li mâcua'eb aj judío te'xc'ul li rosobtesinquil riq'uin li Dios jo' li quixc'ul laj Abraham ut re ajcui' nak riq'uin xpâbanquil li Jesucristo takac'ul li Santil Musik'ej li quiyechi'îc ke xban li Dios.(<I& Abanan li Jesucristo coxcol chiru li tojba mâc li tenebanbil sa' kabên xban li chak'rab. A'an quicoloc ke nak quixq'ue rib chi câmc re xtojbal rix li kamâc. Jo'ca'in tz'îbanbil sa' li Santil Hu: Tz'ektânanbileb chixjunileb li neque'camsîc chi t'uyt'u chiru li che'. (Deut. 21:23);w& Li chak'rab inc'a' naxye nak topâbânk. Ca'aj cui' naxye nak tento xbânunquil li naxye re nak tâcuânk li kayu'am. Jo'ca'in tz'îbanbil sa' li chak'rab: Li ani naxbânu chixjunil li naxye li chak'rab, li jun a'an tâcuânk xyu'am. (Lev. 18:5):& Ac ch'olch'o nak mâ ani tâtîcobresîk xch'ôl chiru li Dios yal riq'uin xbânunquil li naxye sa' li najter chak'rab xban nak tz'îbanbil sa' li Santil Hu nak ani naxpâb li Dios, tâtîcobresîk xch'ôl chiru li Dios ut tâcuânk xyu'am chi junelic. (Hab. 2:4)A9{& Chixjunileb li neque'xsic' xtîquilal xch'ôl riq'uin xbânunquil li naxye sa' li najter chak'rab, tenebanbil li tojba mâc sa' xbêneb xban nak jo'ca'in tz'îbanbil sa' li Santil Hu: Tenebanbil li tojba mâc sa' xbêneb li ani inc'a' neque'xbânu chixjunil li tz'îbanbil retalil sa' li chak'rab. (Deut. 27:26)v8e& Jo'can nak li ani neque'pâban, osobtesinbileb jo' nak qui-osobtesîc laj Abraham xban nak quixpâb li Dios.L7&Najter k'e cutan nak toj mâji' nac'ulun resil li evangelio sa' ruchich'och', ac cuan sa' xch'ôl li Dios nak tâtîcobresîk xch'ôleb li mâcua'eb aj judío nak te'pâbânk. Jo'can nak tz'îbanbil sa' li Santil Hu li quixye li Dios re laj Abraham: Sa' âc'aba' lâat osobtesinbilakeb chixjunileb li tenamit. (Gén. 12:3)h6I&Nacuaj nak tênau nak li tz'akal ralal xc'ajol laj Abraham, a'aneb li neque'pâban re li Dios.,5Q&C'oxlankex ca'ch'inak chirix laj Abraham. Jo' naxye sa' li Santil Hu, laj Abraham quixpâb li Dios ut xban nak quipâban, li Dios quixye nak tîc chic lix ch'ôl.W4'&Li Dios naxq'ue li Santil Musik'ej ut naxbânu li milagros êriq'uin. Nacuaj tinpatz' êre a'in: ¿ma naxbânu a'an xban nak nequepâb li chak'rab malaj ut xban nak xepâb li Cristo li quiyehe' resil êre?y3k&¿Ma têcanab chi mâc'a' rajbal chixjunil li quec'ul chi jo'canan? Lâin ninye nak inc'a' têbânu chi jo'can.a2;&¿Ma k'axal cui'chic mâc'a' êna'leb? Cui riq'uin li Santil Musik'ej xetiquib chak xpâbanquil li Jesucristo, ¿ma nequec'oxla anakcuan nak tâtz'aklok ru lê pâbâl yal riq'uin li c'a'ak re ru nequebânu êjunes?I1 &Ca'aj cui' a'in nacuaj xpatz'bal êre. ¿Ma riq'uin ta bi' xbânunquil li naxye sa' li chak'rab nak xec'ul li Santil Musik'ej? Mâ jok'e. Lâex xec'ul li Santil Musik'ej nak xepâb li Cristo._0 9&Lâex aj Galacia, mâc'a' êna'leb. ¿Ani xbalak'in êre nak inc'a' chic yôquex xpâbanquil lix yâlal? Nak xkach'olob chêru chanru nak quiq'uehe' li Jesucristo chiru cruz, chanchan nak tz'akal yôquex chirilbal.(/I&Jo'can nak inc'a' nintz'ektâna xcuanquil li rusilal li Dios. Cui ta sa' xc'aba' li chak'rab natîcobresîc kach'ôl, mâc'a' raj rajbal nak quicam li Cristo.B.}&Li Jesucristo quicam chiru li cruz ut chanchan nak quinq'uehe' ajcui' lâin cuochben. Mâcua' chic lâin li yo'yôquin. A' chic li Cristo cuan cuiq'uin. Ut ac' chic lin yu'am xban nak xinpâb li Jesucristo li Ralal li Dios li quirahoc cue ut quixk'axtesi rib chi câmc sa' inc'aba'.Jo'can nak inc'a' nintz'ektâna xcuanquil li rusilal li Dios. Cui ta sa' xc'aba' li chak'rab natîcobresîc kach'ôl, mâc'a' raj rajbal nak quicam li Cristo.T-!&Chanchan nak li najter chak'rab xq'uehoc cue chi câmc xban nak a'an xc'utuc re chicuu nak lâin aj mâc. Anakcuan camenakin chic chiru lix cuanquil li chak'rab re nak yo'yôkin rubel xcuanquil li Dios.h,I&Cui lâin tin-oc cui'chic xpâbanquil nak tâtîcobresîk inch'ôl chiru li Dios riq'uin xbânunquil li naxye li chak'rab, a'an naraj naxye nak chi yâl lâin aj mâc xban nak ac junxil xincanab xpâbanquil li na'leb a'an.i+K&Cui yôco chixsic'bal xtîcobresinquil kach'ôl chiru li Dios sa' xc'aba' li Cristo, ut nak lâo chic tota'lîk chi cuan kamâc, ¿ma a'an ta bi' naraj naxye nak a' li Cristo yô chi q'uehoc ke chi mâcobc? Mâ jok'e bi'an.#*?&Abanan nakanau nak mâ ani tâtîcobresîk xch'ôl chiru li Dios riq'uin xbânunquil li c'a'ru naxye li chak'rab. Riq'uin ban xpâbanquil li Jesucristo. Lâo xkapâb li Kâcua' Jesucristo re tâtîcobresîk kach'ôl chiru li Dios riq'uin xpâbanquil li Cristo ut mâcua' riq'uin xbânunquil li naxye li chak'rab cocole'. Riq'uin xbânunquil li naxye li chak'rab, mâ ani tâtîcobresîk xch'ôl chiru li Dios.)}&Lâo aj judío chalen chak sa' kayo'lajic ut mâcua'o xcomoneb li mâcua'eb aj judío, li neque'xye “aj mâc” reheb.|(q&Nak quinq'ue retal nak inc'a' yôqueb chixbânunquil jo' naraj li evangelio, chiruheb chixjunileb laj pâbanel quinye re laj Pedro: Yâl nak lâat aj judío chalen chak sa' lâ yo'lajic, abanan ac junxil xacanab xbânunquil li c'aynakeb chixbânunquil laj judío. ¿C'a'ut nak nacamineb ru li mâcua'eb laj judío chixbânunquil jo' neque'xbânu laj judío? chanquin re.J' & Eb laj pâbanel aj judío que'oc chixbânunquil li ca' pac'alil na'leb li quixbânu laj Pedro toj retal nak qui-oc ajcui' chixbânunquil laj Bernabé xban nak jo'can quic'ame' cui' xbe xbaneb."&=& Nak toj mâji' neque'cuulac li taklanbileb xban laj Jacobo, laj Pedro nacua'ac riq'uineb li mâcua'eb aj judío. Aban nak que'cuulac eb a'an, quirisi rib sa' xyânkeb li mâcua'eb aj judío xban nak quixxucuaheb ru laj judío li neque'yehoc re nak tento xc'ulbal li circuncisión.f%E& Nak quicuulac laj Pedro Antioquía, lâin quink'us xban nak inc'a' us li yô chixbânunquil.$& Ca'aj cui' li que'xtz'âma chiku nak che'julticok' ke eb li neba' li cuanqueb Jerusalén, ut a'an li ninq'ue inch'ôl chixbânunquil.}#s& Laj Jacobo, laj Pedro ut laj Juan, a'aneb aj c'amol be sa' xyânkeb laj pâbanel. Nak que'xq'ue retal nak sic'bil cuu xban li Dios, que'xq'ue li ruk'eb cue ut re laj Bernabé. A'an retalil nak kacomon kib chi c'anjelac chiru li Dios. Ut xkac'ûb ru nak lâin ut laj Bernabé toc'anjelak sa' xyânkeb li mâcua'eb aj judío ut eb a'an te'c'anjelak sa' xyânkeb laj judío.("I&Li Dios quixsic' cuu chok' apóstol re tinc'anjelak sa' xyânkeb li mâcua'eb aj judío jo' nak quixsic' ru laj Pedro re tâc'anjelak sa' xyânkeb laj judío.!}&Mâc'a' que'xye li nînkeb xcuanquil. Que'xq'ue ban retal nak tenebanbil sa' inbên xban li Dios xyebal resil li evangelio reheb li mâcua'eb aj judío jo' nak quitenebâc sa' xbên laj Pedro xban li Dios xyebal resil li evangelio reheb laj judío.< q&Ut eb li nînkeb xcuanquil sa' xyânkeb laj pâbanel mâc'a' que'xye chirix li c'a'ru yôquin chixbânunquil. Mâc'a' nacuaj re usta nînkeb xcuanquil. Chiru li Dios juntak'êto.&Abanan lâo mâ jok'e kabânu li c'a'ru que'xye ke xban nak lâo inc'a' quikaj nak te'xpo' ru li evangelio, li tz'akal yâl li ac xerabi.c?&Abanan cuan ajcui' junjûnk que'raj raj xminbal ru xc'ulbal li circuncisión. Eb a'an neque'xye rib nak aj pâbaneleb. Que'oc sa' kayânk chi mukmu re xq'uebal retal li usilal cuanco cui' sa' xc'aba' li Jesucristo ma yôco chixpâbanquil li najter chak'rab malaj inc'a'. Eb a'an que'raj raj cui'chic kaq'uebal rubel xcuanquil li najter chak'rab.nU&Laj Tito mâcua' aj judío. Abanan eb laj c'amol be inc'a' que'xmin ru chixc'ulbal li circuncisión.&Côin xban nak li Dios quixc'utbesi chicuu nak tento tinxic Jerusalén. Ut que'xch'utub rib li neque'c'amoc be chiruheb laj pâbanel. Ut quinserak'i reheb li resilal li evangelio li yôquin chixjulticanquil reheb li mâcua'eb aj judío. Quinch'olob xyâlal chiruheb re nak inc'a' tâcanâk chi mâc'a' rajbal chiruheb li c'a'ru yôquin chixbânunquil jo' ajcui' li ac xinbânu.} u&Mokon chic nak ac xnume' câlaju chihab, côin cui'chic Jerusalén cuochben laj Bernabé. Ut kac'am laj Tito chikix.V '&Ut eb a'an que'xlok'oni ru li Dios nak que'rabi resil nak quinpâb li Cristo. &Yal resil neque'rabi li nayeman chicuix: Li cuînk li quirahobtesin reheb laj pâbanel junxil, anakcuan a'an chic yô chi yehoc resil li colba-ib li quiraj raj xsachbal junxil, chanqueb.Ut eb a'an que'xlok'oni ru li Dios nak que'rabi resil nak quinpâb li Cristo.f G&Ut toj mâji'ak neque'xnau cuu eb laj pâbanel sa' xc'aba' li Cristo, li cuanqueb aran Judea.K &Chirix chic a'an côin sa' eb li na'ajej xcuênt Siria ut Cilicia.[ 1&Li Dios naxnau nak tz'akal yâl li c'a'ru yôquin chixtz'îbanquil sa' li hu a'in. &Ut quicuil ru laj Jacobo rîtz'in li Kâcua' Jesucristo. Ut chirix chic a'an, mâ jun chic reheb li apóstol quicuileb ru. &Oxib chihab xpâbanquil li Dios inban nak côin Jerusalén re nak tinnau ru laj Pedro. O'laju cutan quincuan chak riq'uin.% E&Chi moco côin ta Jerusalén chi âtinac riq'uineb li apóstol li quisiq'ue' ruheb junxil chicuu. Tîc ban côin Arabia ut mokon quinsuk'i cui'chic Damasco.  ;&Ut nak li Dios quiraj xc'utbesinquil li Ralal chicuu re nak tinch'olob resil chiruheb li mâcua'eb aj judío, inc'a' xinpatz' inna'leb re junak cuînk.g I&Nak toj mâji' ninyo'la, xban xnimal rusilal, li Dios ac xsic' chak cuu re tinc'anjelak chiru.T #&Lâin li k'axal cui'chic quinq'ue inch'ôl chiruheb li cuech sâjilal chixbânunquil li c'a'ru naxye lix pâbâleb laj judío. Ut k'axal cui'chic quinbânu li na'leb canabanbil ke xbaneb li kaxe' katôn.^ 7& Ac êrabiom ajcui' resil chanru nak quincuan chak sa' lix pâbâleb laj judío. Lâex nequenau nak k'axal nabal li raylal quinbânu reheb li neque'pâban re li Dios ut quinyal ink'e chixsachbal ruheb laj pâbanel.! =& Mâcua' yal riq'uin junak cuînk quicuabi, chi moco riq'uin ta junak cuînk quintzol cuib. A' ban li Kâcua' Jesucristo, a'an li quic'utbesin re chicuu.p  [& Ex inhermân, nacuaj nak tênau nak li evangelio li xinch'olob chêru, a'an mâcua' yal xc'a'ux cuînk.i  M& ¿Ma yal re ta bi' nak te'sahok' xch'ôl li cuînk cuiq'uin nak yôquin chixyebal chi jo'ca'in? ¿Ma inc'a' ta bi' yôquin chixyebal chi jo'ca'in re nak sahak xch'ôl li Dios cuiq'uin? ¿Ma tincuaj ta bi' tinc'ojob xch'ôleb li cuînk? Mâ jok'e xban nak cui ta toj nacuaj xc'ojobanquil xch'ôleb li cuînk mâcua'in raj aj c'anjel chiru li Jesucristo.F  & Ac xkaye a'in êre ut nakaye cui'chic êre, cui junak tixye êre jalan tijleb chirix li evangelio chiru li ac xerabi, tz'ektânanbilak taxak xban li Dios li ani tâbânûnk re chi jo'ca'in.P  &Usta lâo, usta junak ángel tâchâlk sa' choxa chixyebal êre jalan tijleb chirix li evangelio chiru li ac xkach'olob chêru, tz'ektânanbilak taxak xban li Dios li ani tâbânûnk re chi jo'ca'in.(  K&A'in moco naraj ta naxye nak cuan jun chic li evangelio. Lix yâlal a'an, a'in: cuanqueb li neque'raj xpo'bal ru li evangelio li naxq'ue li Kâcua' Jesucristo.[ 1&Nasach inch'ôl êban xban nak k'axal junpât yôquex chixcanabanquil li tz'akal Dios li quisic'oc êru xban li rusilal li Jesucristo. Ut yôquex chixpâbanquil jalan tijleb chirix li evangelio li moco yâl ta.R &Lok'oninbil taxak ru li Acuabej Dios chi junelic k'e cutan. Jo'can taxak.2 _&Li Jesucristo quixk'axtesi rib chi câmc sa' xc'aba' li kamâc xban nak jo'can quiraj li Dios Acuabej. Quixbânu a'an re kacolbal chiru li mâusilal sa' li ruchich'och'. &Chicuânk taxak êriq'uin li usilal ut li tuktûquilal li naxq'ue li Dios li kaYucua' ut li naxq'ue li Kâcua' Jesucristo.W )&Lâin yôquin chixtaklanquil li hu a'in êriq'uin chêjunilex lâex li cuanquex sa' li junjûnk chi iglesia aran Galacia. Ut eb li hermân li cuanqueb cuochben yôqueb ajcui' chixtaklanquil xsahil êch'ôl. &Lâin laj Pablo. Lâin x-apóstol li Jesucristo. Moco taklanbilin ta xban cuînk, chi moco sa' xc'aba' junak cuînk. Taklanbilin ban xban li Jesucristo ut xban li Acuabej Dios, li quicuaclesin cui'chic re chi yo'yo li Jesucristo sa' xyânkeb li camenak.L Chicuânk taxak êriq'uin li rusilal li Kâcua' Jesucristo, ut chicuânk taxak êriq'uin li rahoc ib li naxq'ue li Kâcua' Dios, ut a' taxak li Santil Musik'ej chicuânk êriq'uin. Jo'can taxak. Chixjunileb laj pâbanel li cuanqueb arin neque'xtakla xsahil êch'ôl.Chicuânk taxak êriq'uin li rusilal li Kâcua' Jesucristo, ut chicuânk taxak êriq'uin li rahoc ib li naxq'ue li Kâcua' Dios, ut a' taxak li Santil Musik'ej chicuânk êriq'uin. Jo'can taxak.M Cheq'uehak xsahil êch'ôl chi ribil êrib riq'uin santil utz'uc u.1[ Anakcuan ex inhermân, texinchak'rabi riq'uin a âtin a'in: Jalomak lê c'a'ux re nak tz'akalak êre êru. Cheq'uehak retal li jo' q'uial xinye êre. Junajak taxak lê c'a'ux ut chexcuânk sa' xyâlal chi ribil êrib. Ut cuânk êriq'uin li Dios li narahoc ke ut naxq'ue ke li tuktûquil usilal.*~M Jo'can nak yôquin chixtz'îbanquil li hu a'in êriq'uin nak toj mâji' ninxic êriq'uin. Nak cuânkin cui'chic sa' êyânk lâin inc'a' nacuaj texink'us chi cau usta cuan incuanquil re êk'usbal. Li Kâcua' inc'a' quixq'ue lin cuanquil re êsachbal. Re ban êtenk'anquil sa' lê pâbâl.s}_ Jo'can nak k'axal raj tâsahok' sa' inch'ôl nak tincuulak êriq'uin cui châbilak chic lê yu'am re nak inc'a' tento tinc'ut chêru nak cuan incuanquil re êk'usbal. Nintijoc chêrix re nak tz'akalak re ru lê yu'am sa' lê pâbâl._|7 Lâo inc'a' naru nakapo' ru li yâl. Nococ'anjelac ban re xq'uebal xcuanquil li yâl.-{S Lâin junelic nintz'âma chiru li Dios nak inc'a' têbânu li inc'a' us. Inc'a' nintz'âma a'an re nak tâc'utûnk nak châbil li c'anjel ninbânu sa' êyânk. Re ban nak tz'akalak re ru lê yu'am. Nacuaj nak têbânu li us usta inc'a' naq'uehe' xcuanquil li c'anjel li ninbânu sa' êyânk.gzG Usan cui nak tincuulak êriq'uin, têq'ue retal nak lâin tz'akalin x-apóstol li Jesucristo.Sy Q'uehomak retal lê yu'am. ¿Ma tz'akal re ru lê yu'am? ¿Ma chi anchal êch'ôl nequexpâban? ¿Ma inc'a' ta bi' nequenau chi tz'akal nak li Cristo cuan êriq'uin? ¿Malaj ut toj mâji' nequexpâban?gxG Cubenak xcuanquil li Cristo nak quicamsîc chiru li cruz. Abanan quicuaclesîc cui'chic sa' xyânkeb li camenak chi yo'yo xban xcuanquil li Dios. Jo' nak quixcubsi xcuanquil li Cristo, jo'can ajcui' takacubsi kacuanquil lâo. Abanan yo'yôco xban xcuanquil li Dios ut q'uebil ke li kacuanquil xban li Dios re xk'usbaleb li neque'xbânu li inc'a' us.4wa Riq'uin a'in tênau nak ninâtinac riq'uin li cuanquil q'uebil cue xban li Cristo. Moco mâc'a' ta xcuanquil li Cristo re êk'usbal. K'axal nim ban xcuanquil chêk'usbal.Fv Nak quincuulac xca' sut êriq'uin, quinq'ueheb chak xna'lebeb li yôqueb chi mâcobc jo' ajcui' chêjunilex. Ut anakcuan mâ anihin sa' êyânk ut tinch'olob cui'chic xyâlal chêru. Nak tincuulak cui'chic êriq'uin, lâin tebink'us chi cau li ani inc'a' us yôqueb chixbânunquil. Inc'a' chic te'cuil xtok'obâl ru.Au } A'in li rox sut nak tincuulak êriq'uin. Cui cuan li tâjitek' nak tincuulak, tento nak cuânk cuib malaj oxib li testigo chixyebal nak yâl lix mâc, jo' tz'îbanbil sa' li Santil Hu.Yt+ Ninc'oxla nak tincuulak êriq'uin, têc'ut inxutân chiru li Dios xban li c'a'ru yôquex chixbânunquil. Mâre tinyâbak chirixeb li que'xbânu li inc'a' us ut toj mâji' neque'xyot' xch'ôl ut toj mâji' xe'xjal xc'a'ux riq'uin li mâusilal li que'xbânu jo' li muxuc caxâr, li co'bêtac yumbêtac ut li c'a'ak chic ru chi mâusilal.Vs% Ninc'oxla nak tincuulak êriq'uin mâre inc'a' sahak êch'ôl cuiq'uin, ut lâin mâre inc'a' sahak inch'ôl êriq'uin xban nak toj cuan li c'a'ak re ru inc'a' us sa' êyânk. Mâre toj cuan li pletic ut li cakalînc sa' êyânk ut mâre toj cuan li josk'il ut li nimobresînc ib, malaj ut li k'abânc ut li xic' iloc ut mâre toj cuan li k'etk'etil êriq'uin malaj ut li po'oj ib.Ninc'oxla nak tincuulak êriq'uin, têc'ut inxutân chiru li Dios xban li c'a'ru yôquex chixbânunquil. Mâre tinyâbak chirixeb li que'xbânu li inc'a' us ut toj mâji' neque'xyot' xch'ôl ut toj mâji' xe'xjal xc'a'ux riq'uin li mâusilal li que'xbânu jo' li muxuc caxâr, li co'bêtac yumbêtac ut li c'a'ak chic ru chi mâusilal.prY Mâre yal re xcolbal cuib chêru nak nequec'oxla. Abanan moco jo'can ta. Li Dios naxnau chi tz'akal nak sa' xc'aba' li Cristo ninâtinac. Ex inhermân, chixjunil li ninbânu, a'an re êtenk'anquil re nak texq'uîk sa' lê pâbâl.\q1 Lâin xintz'âma chiru laj Tito nak tâxic êriq'uin ut xintakla li hermân chirix. ¿Ma xexbalak'i ta bi' laj Tito? ¿Ma inc'a' ta bi' junaj li kac'a'ux cuochben laj Tito? ¿Ma inc'a' ta bi' junaj li kana'leb?_p7 ¿Chanru nak xexinbalak'i? ¿Ma xexbalak'îc ta bi' xbaneb li ani xintakla êriq'uin?ooW Chi yal inc'a' xexinch'i'ch'i'i. Abanan mâre cuan sa' êyânk te'xc'oxla nak êbalak'inquil yôquin.Dn Jo'can nak chixjunil li c'a'ru cuan cue chi anchal inch'ôl tinsach re êtenk'anquil ut tintacuasi cuib re nak texcolek'. Cui k'axal nequexinra, ¿ma inc'a' ta bi' târûk tinêra lâin?)mK Anakcuan ac xincauresi cuib re nak tinxic êriq'uin sa' rox sut. Abanan inc'a' texinch'i'ch'i'i riq'uin c'a'ru cue. Mâcua' li c'a'ru êre ninra. Lâex ban li nequexinra. Mâcua'eb li coc'al li neque'ch'olanin re li yucua'bej. A' li yucua'bej, a'an li nach'olanin reheb li ralal xc'ajol.}ls Jo' quinbânu chak sa' xyânkeb laj pâbanel li quinnume' cui' chak, jo'can ajcui' quinbânu nak cuanquin êriq'uin. Li c'a'ru inc'a' xinq'ue sa' êbên, a'an lin tenk'anquil. ¿Ma mâc ta bi' li xinbânu? Checuy inmâc cui inc'a' us xinbânu.%kC Nak cuanquin êriq'uin nabal quincuy ut riq'uin xcuanquil li Dios quilajinbânu li milagro ut li sachba ch'ôlej li nac'utuc re nak lâin tz'akal apóstol.Tj! Chanchan nak mâc'a' inna'leb nak ninserak'i êre chixjunil li xinc'ul. Inc'a' raj xinye êre. Abanan êban lâex nak xinbânu xban nak lâex inc'a' nequeq'ue incuanquil chok' apóstol. Lâex raj li xexq'uehoc incuanquil. Moco cubenak ta incuanquil lâin chiruheb li neque'xq'ue rib chok' apóstol usta mâc'a' incuanquil injunes.1i[ Jo'can nak nasaho' sa' inch'ôl nak mâc'a' incuanquil injunes ut nak ninhobe' jo' ajcui' nak ninc'ul li raylal, li ch'a'ajquilal ut li rahobtesîc sa' xc'aba' li Jesucristo. Nasaho' sa' inch'ôl xban nak cui mâc'a' incuanquil injunes cuib, ninnau nak cuan incuanquil sa' xc'aba' li Jesucristo.%hC Abanan li Kâcua' quixye cue: Inc'a' nacuisi lâ raylal. Abanan tatintenk'a re nak tâcuy xnumsinquil. Lâin ninq'ue lin cuanquil re li ani naxnau nak mâc'a' xcuanquil xjunes, chan cue. Jo'can nak nasaho' sa' inch'ôl riq'uin li raylal re nak lix cuanquil li Cristo cuânk cuiq'uin.ugc Oxib sut xintijoc ut xintz'âma chiru li Kâcua' nak chirisihak li raylal a'in li yô chi rahobtesînc cue.$fA Li Dios inc'a' quiraj nak tinnimobresi cuib xban li k'axal lok' quilajxc'utbesi chak chicuu. Jo'can nak quiq'uehe' jun li raylal sa' inbên. Chanchan li cuan q'uix sa' intibel nak nacuec'a. A'an xtakl laj tza re inrahobtesinquil. Cuan li raylal a'in re nak inc'a' tinnimobresi cuib.eeC Lâin naru raj tinnimobresi cuib xban nak yâl li c'a'ru quicuabi chak, abanan inc'a' ninbânu re nak mâ ani tixc'oxla nak k'axal nim incuanquil. Ca'aj cui' li nacuaj, a'an nak lâex têq'ue retal lin yehom inbânuhom.;do Naru raj tinnimobresi cuib riq'uin li c'a'ru quicuabi chak sa' choxa. Abanan ca'aj cui' tinâtinak chirix li c'a'ru naxc'ut nak mâc'a' incuanquil injunes xban nak yal cuînkin.Dc Ut li c'a'ru quicuabi aran inc'a' naru ninâtinac chirix xban nak moco xc'ulub ta junak cuînk âtinac chirix ut inc'a' natauman junak âtin re xyebal xban nak k'axal numtajenak xlok'al.b% Inc'a' ninnau chan ta cui' ru nak côin sa' choxa. Abanan ninnau nak quinc'ame' ut li Dios naxnau chanru quixbânu nak quinixc'am sa' choxa./aW Câlaju chihab anakcuan nak quinc'ame' toj sa' li rox tasal li choxa. Inc'a' ninnau ma matq'uenbil quinbânu malaj quinc'ame' chi tz'akal. Ca'aj cui' li Dios naxnau.f` G Ninnau nak mâc'a' tinra chirix nak tinnimobresi cuib. Abanan cui tento nak tinbânu, nacuaj xserak'inquil êre c'a'ru quicuil chanchan matq'uenbil quinbânu. Ut nacuaj xserak'inquil c'a'ru quixc'utbesi chicuu li Kâcua'.&_E !Abanan xincole' sa' ruk'eb. Li tz'ac li sutbil cui' li tenamit cuan jun lix ventanil. Ut aran quine'xcubsi chak sa' jun nimla chacach. Jo'can nak quincole'.j^M Laj Aretas, a'an li acuabej sa' li tenamit Damasco. Nak cuanquin aran, jun li cuînk li nac'anjelac chiru laj Aretas, quixtakla xc'ac'alenquil li oquebâl sa' li tenamit xban nak quiraj inchapbal.Abanan xincole' sa' ruk'eb. Li tz'ac li sutbil cui' li tenamit cuan jun lix ventanil. Ut aran quine'xcubsi chak sa' jun nimla chacach. Jo'can nak quincole'. ] Li Acuabej Dios, lix Yucua' li Kâcua' Jesucristo naxnau nak inc'a' nintic'ti'ic. Lok'oninbil taxak li Dios chi junelic k'e cutan.\7 Cui tento tinâtinak chirix lin c'anjel, tinâtinak chirix li c'a' re ru li naxc'ut nak mâc'a' incuanquil injunes re nak inc'a' tânimâk cuu lâin.<[q Cui cuan li k'un xch'ôl li mâc'a' xmetz'êu, k'axal nintok'oba ruheb. Cui cuan li neque'ch'inan xch'ôleb sa' lix pâbâleb, c'ajo' nak naraho' inch'ôl ut ninc'oxlac chirixeb.(ZI Cuan chic nabal li raylal xinc'ul. Ut chirix chixjunil a'an, k'axal cui'chic ninc'oxlac cuulaj cuulaj chirixeb chixjunileb laj pâbanel li cuanqueb yalak bar.6Ye Cau ninc'anjelac ut xincuy li raylal. Xincuy li yo'lec' ut cuan nak mâc'a' intzacaêmk. Xincuy intz'ocajic ut xincuy inchaki el. Xincuy li que chi inc'a' tz'akal li cuak'.{Xo Yalak bar ninxic xyebal resil li Cristo, xiu xiu cuanquin. Xiu xiu cuanquin nak ninnume' sa' eb li nima'. Xiu xiu cuanquin xbaneb laj êlk' ut xbaneb li cuech tenamitil ut xbaneb li mâcua'eb aj judío. Xiu xiu cuanquin sa' eb li tenamit jo' ajcui' sa' li q'uiche'. Xiu xiu cuanquin nak ninnume' sa' li palau. Xiu xiu cuanquin xbaneb li neque'xq'ue rib jo' aj pâbanel.iWK Oxib sut quinsaq'ue' riq'uin che' ut jun sut quine'xcuti chi pec. Oxib sut quijache' li jucub li cuanquin cui' nak yôquin chi xic jun pac'al li palau. Tz'akal jun cutan ut jun k'ojyîn quincuan sa' li ha' sa' xyi li palau. V  Eb laj judío quine'xq'ue chi tz'ûm. Jun chic mâ ca'c'âl chi tz'ûm ninc'ul chiru li jun sut. Ut ôb sut quinc'ul chi jo'can.=Us Tinnimobresi ca'ch'inak cuib anakcuan ut tinâtinak jo' neque'xbânu li mâc'a'eb xna'leb. Neque'xye nak aj c'anjeleb chiru li Cristo. ¿Ma a'aneb ta bi' li k'axal aj c'anjel chiru li Cristo chicuu lâin? Inc'a', xban nak lâin tz'akalin x-apóstol li Jesucristo. Nabal li raylal ninc'ul sa' xc'aba' li Cristo. Nintacuasi cuib chi c'anjelac. Nabal sut xinq'uehe' sa' tz'alam. Nabal sut xinsaq'ue' ut cuanqueb li neque'raj incamsinquil.(TI Neque'xnimobresi rib xban nak a'an eb aj hebreo. Lâin ajcui' aj hebreo lâin. Neque'xnimobresi rib xban nak a'aneb aj Israel. Ut lâin ajcui' aj Israel lâin. Neque'xnimobresi rib xban nak a'aneb ralal xc'ajol laj Abraham ut jo'can ajcui' lâin. Lâin ajcui' ralal xc'ajol laj Abraham."S= ¿Ma xutânal ta bi' chok' cue nak inc'a' naru ninbânu êre jo' neque'xbânu eb a'an? Anakcuan tinâtinak êriq'uin jo' neque'xbânu li mâc'a'eb xna'leb ut tinye êre a'in: Cui cuan li neque'xnimobresi rib riq'uin lix yehom xbânuhom, târûk raj ajcui' tinnimobresi cuib lâin.R Cui nequexrahobtesîc yal nequecuy. Cui namak'e' li c'a'ru êre chêru, mâc'a' nequeye. Cui nequexbalak'îc, yal nequecanab chi jo'can. Ut cui neque'xk'etk'eti rib chêru, a'an chic li nacuulac chêru. Ut cui nasaq'ue' sa' xnak' êru, yal nequecuy.Q  Lâex cuan raj êna'leb nak nequerec'a êrib. Abanan nequeq'ue êch'ôl chirabinquil li c'a'ru neque'xye li mâc'a'eb xna'leb.P/ Nabaleb neque'xnimobresi rib riq'uin li c'a'ru neque'xbânu arin sa' ruchich'och'. ¿Ma inc'a' ta bi' raj târûk tinnimobresi ajcui' cuib lâin?YO+ Li c'a'ru yôquin chixyebal anakcuan moco q'uebil ta cue xban li Kâcua'. Abanan tinye xban nak lâex inc'a' nequetau xyâlal. Yôquin chi âtinac anakcuan jo' neque'xbânu li cuînk li neque'xnimobresi rib.,NQ Jun sut chic tinye êre nak cherabihak li c'a'ru tinye. Mâ jun taxak êre tixc'oxla nak mâc'a' inna'leb. Abanan cui nequec'oxla nak mâc'a' inna'leb, cherabi li cuâtin jo' nak nequex-abin chiruheb li mâc'a'eb xna'leb. ¿Ma inc'a' ta bi' raj târûk tinâtinak chirix lin cuanquil lâin?>Mu Chi moco chisachk êch'ôl chirabinquil nak eb laj c'anjel chiru laj tza neque'xc'utbesi rib jo' aj c'anjel sa' tîquilal. Abanan tâcuulak xk'ehil nak te'xtoj rix lix mâusilaleb.L) Misach êch'ôl chirabinquil a'an. Jo'can ajcui' naxbânu laj tza. Cuan nak naxc'utbesi rib jo' ángel ut chanchan naxcutanobresi li kana'leb.)KK Eb li cuînk a'in neque'xq'ue rib chok' apóstol. Abanan mâcua' li Cristo quiq'uehoc reheb chok' apóstol. Eb a'an aj balak' ut junes balak'înc neque'xbânu. a~R}}/|{yyxxwvutIsrqqpQonn&mmilkjiiLhgffewdcc)bba`_^^h]]l]\[[ZkYXWVvUUTSRQQ2POOXNNSMLLi==50Riq'uin lix camic chiru li cruz li Cristo quirisi lix josk'inquil kib chi kibil kib ut coxc'am cui'chic sa' usilal riq'uin li Dios ut junaj chic ku.=y0Xban nak quixk'axtesi rib chi câmc, li Cristo quirisi xcuanquil li najter chak'rab. Quixbânu a'an re nak tixjunajiheb ru laj judío riq'uin li mâcua'eb aj judío ut junajakeb chic riq'uin li Cristo ut cuânkeb chic sa' xyâlal chi ribileb rib.<0Li Cristo, a'an li naq'uehoc ke li tuktûquil usilal. Xban li Cristo junaj chic ku lâo aj judío êriq'uin lâex li mâcua'ex aj judío. Xban nak quixmayeja rib sa' kac'aba', li Cristo quirisi li kajosk'il li naramoc re chiku li cuânc sa' xyâlal chi kibil kib.|;q0 Junxil li Dios mâc'a' êriq'uin. Abanan anakcuan rehex chic xban nak li Cristo quicam chiru li cruz sa' êc'aba'. :0 Junxil moco cuan ta li Cristo êriq'uin ut mâcua'ex xcomoneb laj Israel. Inc'a' querabi resil li contrato li quiyehoc resil lix c'ulunic laj Colonel. Cuanquex arin sa' ruchich'och' chi mâc'a' c'a'ru yôquex chiroybeninquil ut chi mâc'a' li Dios êriq'uin.u9c0 Chijulticok' êre chanru nak quexcuan chak junxil. Lâex li mâcua'ex aj judío tz'ektânanbilex xbaneb laj judío li que'xc'ul li circuncisión, ut eb a'an que'xye nak inc'a' tz'akal êre êru xban nak inc'a' quec'ul li circuncisión.O80 Li Dios coxyo'obtesi ut quixq'ue ke li ac' yu'am sa' xc'aba' li Jesucristo re nak châbilak li kayu'am xban nak ac jo'can c'ûbanbil chak xban li Dios junxil re nak châbilak li kayehom kabânuhom.Z7-0 Mâ ani chixnimobresi rib xban nak mâcua' xban êyehom êbânuhom nak colbilex.'6G0Yâl nak xepâb li Jesucristo ut colbilex chic. Abanan yal xban rusilal li Dios nak colbilex. Mâcua' xban êyehom êbânuhom. Yal êmâtan ban xban li Dios.50Chixjunil li usilal a'in quilajxbânu ke sa' xc'aba' li Jesucristo re nak tâc'utûnk chi junelic k'e cutan nak k'axal nim li ruxtân.;4o0Li Dios corisi chak sa' li najter yu'am nak quixcuaclesi chi yo'yo li Jesucristo ut coxq'ue chi tz'akônc sa' lix nimal xlok'al sa' li santil choxa xban nak reho chic li Cristo.+3O0Nak toj camenako chak sa' li kamâc, riq'uin lix cuaclijic cui'chic chi yo'yo li Cristo, li Dios quixq'ue ke jun ac' yu'am. Yal xban rusilal li Dios nak colbilo.R20Abanan k'axal nim li ruxtân li Dios sa' kabên xban nak k'axal nocoxra.10Jo'can ajcui' lâo aj judío. Junxil xkabânu chak li mâusilal li naxrahi ru li kach'ôl xbânunquil. Xkabânu li inc'a' us li xkaj xbânunquil kajunes. Jo'can nak tento raj takac'ul xtojbal li kamâc jo' eb chixjunileb li inc'a' neque'raj pâbânc.H0 0Xebânu chak li mâusilal sa' ruchich'och' ut xeq'ue êrib chi taklâc xban laj tza li nataklan sa' xbêneb li mâus aj musik'ej. A'an li nataklan sa' xbêneb li neque'k'etoc râtin li Dios.m/ U0Junxil lâex li mâcua'ex aj judío chanchan camenakex xban li mâusilal ut li mâc li xebânu chak.^. 70Li Cristo a'an li najolomin ke lâo aj pâbanel. Ut lâo chanchano li rok ruk' nak cuanco. Junak li tz'ejcualej moco tz'akal ta re ru cui mâc'a' lix jolom. Jo'can ajcui' junak li jolomej, cui mâc'a' li rok ruk' inc'a' tz'akal re ru. Jo'can nak tento nak li Cristo tâjolomînk ke lâo aj pâbanel ut lâo cuânko jo' li rok ruk' li Cristo.j- O0Li Dios quixq'ue chixjunil rubel xcuanquil li Cristo ut quixq'ue li Cristo chi jolomînc reheb laj pâbanel ut a'an chic yal re sa' xbêneb.Li Cristo a'an li najolomin ke lâo aj pâbanel. Ut lâo chanchano li rok ruk' nak cuanco. Junak li tz'ejcualej moco tz'akal ta re ru cui mâc'a' lix jolom. Jo'can ajcui' junak li jolomej, cui mâc'a' li rok ruk' inc'a' tz'akal re ru. Jo'can nak tento nak li Cristo tâjolomînk ke lâo aj pâbanel ut lâo cuânko jo' li rok ruk' li Cristo., 10K'axal nim xcuanquil li Cristo sa' xbêneb chixjunileb li ángel ut li mâus aj musik'ej ut sa' xbêneb li cuanqueb xcuanquil chi taklânc sa' choxa jo' sa' ruchich'och'. K'axal nim sa' xbên chixjunil li c'a'ak re ru li cuanqueb xcuanquil anakcuan ut chi junelic k'e cutan.=+ u0Ut a'an ajcui' lix nimal xcuanquil li quicuaclesin re li Cristo chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak ut quixc'ojob sa' xnim uk' li Dios aran sa' li santil choxa ut quixq'ue xcuanquil. * 0Ut nintz'âma ajcui' chiru li Dios nak tixq'ue êna'leb re nak tênau nak k'axal nim lix cuanquil sa' kabên lâo li nocopâban re.Y) -0Nintz'âma chiru li Dios nak tixq'ue êna'leb re nak têtau ru c'a'ru lê lok'laj mâtan li yôquex chiroybeninquil xban nak sic'bil êru xban li Dios. Têc'ul lê mâtan êrochbeneb chixjunileb laj pâbanel.L( 0Nintijoc chiru li nimajcual Dios, lix yucua' li Kâcua' Jesucristo, ut nintz'âma chiru nak tixq'ue êna'leb re nak têtau ru chi tz'akal lix na'leb li Dios ut re nak têtau ru lix yâlal chi us.T' #0Jo'can nak junelic ninbantioxin chiru li Dios ut yôquin chi tijoc chêrix.&  0Lâin xcuabi resil nak chi anchal êch'ôl nequepâb li Kâcua' Jesucristo ut xcuabi resil nak nequera lê rech aj pâbanelil.G%  0Li Santil Musik'ej quiq'uehe' ke chok' retalil nak takac'ul chixjunil li yechi'inbil ke xban li Dios ut tâtz'aklok ru li kacolbal. Jo'can nak lok'oninbilak ru riq'uin lix nimal xcuanquilal.S$ !0 Ut jo'can ajcui' lâex li mâcua'ex aj judío. Nak xerabi lix yâlal li colba-ib, lâex xepâb li Cristo ut xec'ul li Santil Musik'ej, li quiyechi'îc êre chok' retalil nak lâex chic li ralal xc'ajol.# 0 Quixbânu chi jo'can re nak lok'oninbilak ru kaban lâo li co-oybenin re li Cristo nak toj mâji' nac'ulun sa' ruchich'och'.5" e0 Lâo aj judío sic'bil ku xban li Dios chok' ralal xc'ajol sa' xc'aba' li Cristo. A'in qui-uxman xban nak jo'can quiraj li Dios ut xban nak a'an yal re sa' xbên chixjunil.A! }0 Tâcuulak xk'ehil nak tâtz'aklok ru chixjunil jo' naraj li Dios. Tixjunaji chixjunil li c'a'ru cuan jo' sa' choxa jo' sa' ruchich'och'. Ut a' chic li Cristo tâjolomînk re chixjunil.  0 Ut quixc'utbesi chiku li na'leb li mukmu nak quicuan chak junxil, a' li qui-ala sa' xch'ôl xbânunquil nak quixtakla chak li Jesucristo.i M0Li rusilal quixq'ue ke chi numtajenak xq'uial ut quixq'ue kana'leb re nak takatau ru lix yâlal. !0K'axal numtajenak li rusilal li Dios li quixq'ue ke xban nak riq'uin xcamic li Jesucristo, cuan kacolbal ut cuybil sachbil chic li kamâc. 0Jo'can nak chikalok'onihak ru li Dios xban nak yal chi mâtan quiruxtâna ku nak quixtakla chak li Ralal li k'axal raro xban." ?0Xban nak nocoxra, jo'can nak quixsic' chak ku re nak lâako chic li ralal xc'ajol sa' xc'aba' li Jesucristo. Quixbânu chi jo'can xban nak jo'can quiraj.# A0Nak toj mâji' naxyîb chak li ruchich'och' li Dios, ac sic'bil chak ku xban sa' xc'aba' li Jesucristo, re nak tîcak li kayu'am ut mâc'a'ak chic kamâc.: o0Lok'oninbil taxak li Dios lix Yucua' li Kâcua' Jesucristo. Xban nak junajo chic riq'uin li Cristo, li Dios naxq'ue chak ke chixjunil li kosobtesinquil li nachal chak sa' choxa.   0Chicuânk taxak êriq'uin li ruxtân ut li tuktûquil usilal li naxq'ue li Dios li kaYucua' ut li naxq'ue li Kâcua' Jesucristo. 0Lâin laj Pablo. Lâin x-apóstol li Jesucristo xban nak jo'can quiraj li Dios. Yôquin chixtz'îbanquil li hu a'in êriq'uin lâex laj pâbanel li cuanquex Efeso. Yôquin chi tz'îbac êriq'uin chêjunilex lâex li nequeq'ue êch'ôl chixpâbanquil li Jesucristo.pY&Ex inhermân, a' taxak li rusilal li Kâcua' Jesucristo chicuânk êriq'uin chêjunilex. Jo'can taxak.&Ut chirix chixjunil a'in mâ ani ta chic chich'i'ch'i'înk cue xban nak cuan retalil chicuix li rahobtesîc li quinc'ul sa' xc'aba' li Kâcua' Jesús.Ex inhermân, a' taxak li rusilal li Kâcua' Jesucristo chicuânk êriq'uin chêjunilex. Jo'can taxak.+O&A' taxak li tuktûquilal ut li uxtânânc u chicuânk êriq'uin lâex li nequexpâban re lix yâlal li yôquin chixyebal. Lâex li tz'akal ralal xc'ajol li Dios..U&Usta takac'ul li circuncisión, usta inc'a', mâc'a' chic na-oc cui' chiku xban nak reho chic li Jesucristo. Li k'axal lok' a'an li ac' yu'am li naxq'ue ke li Dios.3&A'ut lâin mâ jok'e tinnimobresi cuib injunes. Li c'a'ru ninnimobresi xcuanquil lâin, a'an lix camic li Kâcua' Jesucristo chiru li cruz. Sa' xc'aba' lix camic li Cristo, camenak chic lix na'leb li ruchich'och' chicuu, ut chanchan nak camenakin lâin chiru li ruchich'och'.<q& Mâ jun reheb li neque'c'uluc re li circuncisión neque'xbânu ta chi tz'akal li naxye sa' li najter chak'rab. Abanan eb a'an te'raj nak lâex têc'ul li circuncisión ut neque'xmin êru chixc'ulbal. Cui têbânu li c'a'ru neque'xye, te'xnimobresi ribeb xban nak te'xc'oxla nak cuan xcuanquileb sa' êbên.kO& Eb li neque'raj xminbal êru xc'ulbal li circuncisión yôqueb chixbânunquil a'an re xnimobresinquil ribeb. Yôqueb chixbânunquil a'an xban nak inc'a' neque'raj te'rahobtesîk sa' xc'aba' xcamic li Jesucristo chiru li cruz.3& Anakcuan riq'uin cuuk' yôquin chi tz'îbac êriq'uin. Ilomak xnînkal li letra li yôquin chixtz'îbanquil re nak tênau nak lâin xintz'îban re.5& Jo'can ut chikabânuhak usilal reheb chixjunileb li kas kîtz'in nak toj naru xbânunquil, ut k'axal cui'chic takabânu reheb li kech aj pâbanelil. & Jo'can nak mextitz' chixbânunquil li us. Cui inc'a' nach'inan kach'ôl nak tâcuulak xk'ehil lâo takêchani li kak'ajcâmunquil.e C&Jo'can ajcui' sa' li kayu'am. Li ani naxbânu li inc'a' us li naxrahi ru xbânunquil xjunes rib, li jun a'an tâsachk. Abanan li ani naxbânu li c'a'ru naraj li Santil Musik'ej, li jun a'an tâcuânk xyu'am chi junelic.s _&Mêbalak'i êrib. Li Dios inc'a' naru xbalak'inquil. Li c'a'ru narau li junjûnk, a'an ajcui' li tixk'ol.h I&Li ani yô chixtzolbal li râtin li Dios, tento ajcui' nak tixtenk'a li ani yô chi tzoloc re.B &Tenebanbil sa' xbên li junjûnk rilbal chanru lix yu'am.1 [&Li junjûnk chixq'uehak retal li c'a'ru naxbânu. Cui us li naxbânu, chisahok' xch'ôl riq'uin li c'a'ru naxbânu ut inc'a' tâc'oxlak chirix li naxbânu li jun chic.eC&Li ani naxc'oxla nak nim xcuanquil xjunes rib, li jun a'an yô chixbalak'inquil rib xjunes./W&Chetenk'ahak êrib chi ribil êrib chixnumsinquil li ch'a'ajquilal nachal sa' êbên. Chi jo'can yôkex chixbânunquil li c'a'ru taklanbilex cui' xban li Jesucristo. '&Ex inhermân, mâre cuan junak êrech aj pâbanelil tâoc cui'chic chi mâcobc. Lâex li cuanquex chic rubel xcuanquil li Santil Musik'ej têtenk'a sa' tûlanil re nak tâcacuûk xch'ôl sa' xpâbâl. Ut cheq'uehak retal chi us lê yu'am re nak lâex inc'a' tex-âlêk.pY&Mikabânu kib nak k'axal nim kacuanquil ut inc'a' chic chikajosk'i kib ut inc'a' chic chikacakali kib.nU&Cui ac' chic li kayu'am q'uebil ke xban li Santil Musik'ej, chikacanabak kib rubel xcuanquil re nak a'an chic tâberesînk ke.Mikabânu kib nak k'axal nim kacuanquil ut inc'a' chic chikajosk'i kib ut inc'a' chic chikacakali kib.=s&Li ani re chic li Jesucristo, chanchan nak quiq'uehe' chiru cruz lix najter na'leb xban nak ac xcanab xbânunquil chi junaj cua li najter na'leb li quixrahi ru xbânunquil junxil.\1&tûlanil ut cuyuc ib. Mâc'a' junak chak'rab naxye nak inc'a' us xbânunquil a'in.%C&Abanan li c'a'ru naxq'ue li Santil Musik'ej sa' li kayu'am, a'an li rahoc, sahil ch'ôlejil, tuktûquil usilal, cuyuc, châbilal, usilal, tîquil ch'ôlej,  &socuênc, camsînc ras rîtz'in, calâc, numcua'ac num uc'ac, ut c'a'ak chic re ru jo' eb a'in. Yôquin cui'chic xyebal êre a'in, usta ac inyehom ajcui' êre, nak li neque'bânun re li c'a'ak re ru a'in inc'a' te'rêchani lix nimajcual cuanquilal li Dios.&lok'onînc yîbanbil dios, tûlac, xîq'uil ûchînc, pletic, cakalînc, josk'înc, yo'obânc ra xîc', cuech'ij ib, po'oc ru pâbâl,~'&Cutan saken c'a'ru li inc'a' us li nakarahi ru xbânunquil kajunes. A'an eb a'in: muxuc caxâr, co'bêtac yumbêtac, ut li xutânalil na'leb,v}e&Ut cui lâex beresinbilex xban li Santil Musik'ej, moco cuanquex ta chic rubel xcuanquil li najter chak'rab.A|{&Li c'a'ru inc'a' us li nakarahi ru xbânunquil kajunes, a'an xic' na-ile' xban li Santil Musik'ej. Ut li c'a'ru us li naxrahi chok' ke li Santil Musik'ej, a'an inc'a' naxc'am rib riq'uin li nakaj xbânunquil kajunes. Xic' neque'ril rib chi ribil rib ut xban a'an inc'a' nakabânu li us li nakaj raj xbânunquil.P{&Li nacuaj xyebal êre, a'an a'in: Checanabak êrib rubel xcuanquil li Santil Musik'ej re nak a'an tâberesînk êre. Cui têbânu a'an, inc'a' chic têbânu li inc'a' us li nequerahi ru xbânunquil.z7&Ut cui yôquex chixjosk'inquil êrib ut yôquex chixrahobtesinquil êrib, chexc'oxlak ca'ch'inak. Mâre anchal têpo' ru lê pâbâl chi ribil êrib.y&Chixjunil li chak'rab natauman ru riq'uin xbânunquil li jun a'in: Chara lâ cuas âcuîtz'in jo' nak nacara âcuib lâat. (Lev. 19:18)Zx-& Ex inhermân, lâex sic'bil êru re nak libre chic cuânkex. Abanan moco xban ta nak libre chic cuanquex nak tex-oc chixbânunquil li naxrahi ru lê ch'ôl. Chera ban êrib ut chetenk'a êrib chi ribil êrib.Ww'& Li ani yôqueb chi po'oc ru lê pâbâl ut yôqueb chixyebal nak tento xc'ulbal li circuncisión, us raj cui te'xc'ul eb a'an ut te'xset raj ribeb chi junaj cua re nak te'xcanab ch'i'ch'i'înc sa' êyânk.v& Cui ta toj yôquin chixjulticanquil nak tento xc'ulbal li circuncisión inc'a' raj chic tine'xrahobtesi. Cui ta toj yôquin chixbânunquil a'an, yôquin raj risinquil xcuanquil xcamic li Cristo chiru li cruz ut inc'a' raj chic te'josk'ok sa' inbên.?uw& Lâin cau inch'ôl sa' xc'aba' li Kâcua' Jesucristo nak lâex moco jalan ta lê c'a'ux chiru lin c'a'ux lâin. Li ani yô chi po'oc ru lê pâbâl tixc'ul xtojbal xmâc a' yal ani.ktO& Usta yal ca'ch'in li levadura li nach'amobresin naq'ueman, a'an naxch'amobresi chixjunil li k'em.Js &Li tacchi' a'an inc'a' nachal riq'uin li Dios li quisic'oc êru.vre&Us nak quetiquib chak pâbânc junxil. ¿Ani xtacchi'in êre nak inc'a' chic yôquex chixpâbanquil li yâl?vqe&Cui lâo reho chic li Jesucristo, mâc'a' naxye cui takac'ul li circuncisión malaj ut inc'a'. Li k'axal tento xbânunquil, a'an xpâbanquil li Jesucristo. Ut cui yâl nak nakapâb li Cristo, tâc'utûnk li kapâbâl xban nak nocorahoc.1p[&Abanan lâo yôco chiroybeninquil lix tîcobresinquil kach'ôl chiru li Dios riq'uin xpâbanquil li Cristo xban nak jo'can quic'utbesîc chiku xban li Santil Musik'ej.Io &Lâex li nequeraj xtîcobresinquil êch'ôl chiru li Dios riq'uin xbânunquil li naxye sa' li chak'rab, nequerisi êrib riq'uin li Cristo ut nequerisi ajcui' êrib riq'uin li rusilal li Dios.2n]&Jun sut chic ninch'olob lix yâlal chêru. Li ani naxc'ul li circuncisión re nak tâtîcobresîk xch'ôl, tento nak tixbânu chixjunil li naxye sa' li najter chak'rab.Cm&Lâin laj Pablo. Q'uehomak retal li yôquin chixyebal êre. Cui toj nequec'ul li circuncisión re nak tâtîcobresîk êch'ôl, a'an naraj naxye nak mâc'a' na-oc cui' chêru li Cristo.&l G&Mâcua'o chic jo' li lok'bil môs xban nak moco cuanco ta chic rubel xcuanquil li najter chak'rab. Libre ban chic cuanco xban nak li Cristo quicoloc ke chiru xcuanquil li najter chak'rab. Chexcuânk ut chi cau êch'ôl sa' lê pâbâl ut mêq'ue chic êrib rubel xcuanquil li chak'rab.|kq&Jo'can ut, ex inhermân, lâo mâcua'o ralal xc'ajol li lok'bil môs. Lâo ban ralal xc'ajol li tz'akal ixakilbej.j &Aban, ¿c'a'ru naxye sa' li Santil Hu? Naxye chi jo'ca'in: Isi li lok'bil môs rochben lix yum xban nak li alalbej a'an inc'a' naru natz'ak lix jun cablal li yucua'bej. A' ban li alalbej li quiyo'la riq'uin li tz'akal ixakilbej, a'an li tâêchanînk re. (Gén. 21:10)Jo'can ut, ex inhermân, lâo mâcua'o ralal xc'ajol li lok'bil môs. Lâo ban ralal xc'ajol li tz'akal ixakilbej.4ia&Najter li alalbej li quiyo'la riq'uin li môs, a'an quirahobtesin re li alalbej li quiyo'la xban xcuanquil li Santil Musik'ej. Ut chalen anakcuan jo'can ajcui' nac'ulman.h&Ex inhermân, lâo jo' laj Isaac. Lâo chic ralal xc'ajol li Dios xban li c'a'ru quiyechi'îc re laj Abraham xban li Dios.ygk&Jo'ca'in tz'îbanbil sa' li Santil Hu: Chisahok' taxak sa' âch'ôl, at ixk, li inc'a' nacatq'uiresin. Jap âcue xban xsahil âch'ôl lâat li inc'a' âcuec'ahom xrahil li alânc, lâat li tz'ektânanbilat xban lâ bêlom. Chisahok' taxak sa' âch'ôl xban nak k'axal nabal cui'chic lâ cualal âc'ajol tâcuânk chiruheb li ralal xc'ajol li lok'bil môs. (Isa. 54:1)dfA&Abanan lix Sara, a'an retalil li Jerusalén li cuan sa' choxa. Ut lâo ralal xc'ajol a'an.ce?&Lix Agar, a'an retalil li tzûl Sinaí li cuan Arabia. A'an ajcui' retalil li tenamit Jerusalén. Ut eb laj Jerusalén chanchaneb li lok'bil môs nak cuanqueb, xban nak toj cuanqueb rubel xcuanquil li najter chak'rab.d&Cuan xyâlal nak quixc'ul chi jo'ca'in laj Abraham. A'an a'in lix yâlal: Li cuib chi ixk, a'aneb retalil li cuib chi contrato li quixbânu li Dios riq'uineb laj Abraham ut laj Moisés. Lix Agar, li lok'bil môs, a'an retalil li contrato quixbânu li Dios sa' li tzûl Sinaí. Ut li toj cuanqueb rubel xcuanquil li najter chak'rab chanchaneb li lok'bil môs jo' li ralal xc'ajol lix Agar.c&Ut li ralal laj Abraham li quicuan riq'uin li lok'bil môs, a'an moco yechi'inbil ta xban li Dios. Quiyo'la jo' neque'yo'la chixjunileb sa' ruchich'och'. Abanan li ralal li quiyo'la riq'uin li tz'akal rixakil, a'an quiyo'la xban nak yechi'inbil reheb xban li Dios.b-&Tz'îbanbil retalil nak laj Abraham quicuan cuib li ralal, jun riq'uin li lok'bil môs ut li jun chic riq'uin li tz'akal rixakil. (Gén. 21:2-9)}as&Lâex li toj têraj cuânc rubel xcuanquil li najter chak'rab, ¿c'a'ut nak inc'a' nequeq'ue retal li c'a'ru naxye?`3&Nacuaj ta ac cuanquin êriq'uin anakcuan re nak tinnau chanru tinâtinak êriq'uin. C'ajo' inc'a'ux chêrix xban nak inc'a' ninnau chanru cuanquex. _ &Ex inhermân, chanchanex incoc'al nak nequexcuil. C'ajo' nak nayot'e' inch'ôl sa' êc'aba' lâex. Chanchan li raylal li naxc'ul li ixk li cuânc re xc'ula'al. C'ajo' naraho' inch'ôl nak toj mâji' nequek'axtesi êrib chi tz'akal rubel rok ruk' li Cristo.^-&Us cui te'raj êtenk'anquil cui chi anchal xch'ôleb te'xbânu. Abanan tento te'xbânu chi junelic ut mâcua' ca'aj cui' nak cuanquin êriq'uin. ~l}}r} |R{{~{%zByyxuwwNvvaujtLss/rr q=poon{m)lkjiihgfedcbbL``^^]]]\VZZ&YEXlX WxVUTTeSRQPP8OmNNMMWKJIfHGWFyEEDDKCC3BA{@?>><<%;w;A::F9888)7d665643u2l10/.-- +*)i) ('#&2%%!$M#.! g5\CSW'5@W E Ipw* iDSa' xc'aba' a'an, li Dios quixyo'obtesi chixjunil li c'a'ak re ru cuan sa' choxa, jo' ajcui' li cuan sa' ruchich'och'. Li Dios quixyo'obtesi chixjunil li na-ilman ru, jo'queb ajcui' chixjunileb li musik'ej, li inc'a' na-ilman ru. A' yal chanru lix c'anjel li junjûnk ut lix cuanquileb, li Dios quiyo'obtesin reheb sa' xc'aba' li Jesucristo ut a'an laj êchal reheb.T) #DLi Dios inc'a' na-ilman ru. Abanan nakanau chanru li Dios xban nak li Ralal quic'ulun sa' ruchich'och' chixc'utbal chiku. Li Jesucristo a'an li k'axal nim xcuanquil chiruheb chixjunil li que'yo'obtesîc.Y( -DLi Ralal li Dios quicam chiru li cruz re kacolbal ut quixcuy quixsach li kamâc.x' kD Li Dios corisi rubel xcuanquil laj tza ut coxk'axtesi rubel xcuanquil li C'ajolbej li k'axal raro xban li Dios.& D Chebantioxi chiru li Acuabej Dios li quiq'uehoc ke chitz'akônk riq'uin li sahil ch'ôlejil kochbeneb laj pâbanel li ac xe'xtau xyâlal.R% D Nakatz'âma chiru li Dios re nak cuânk xcacuil êch'ôl xban xnimal xcuanquil li Dios. Chisahok' sa' êch'ôl ut checuyak xnumsinquil li c'a'ak re ru nachal sa' êbên ut inc'a' tâch'inânk êch'ôl.C$ D Nocotijoc chêrix re nak tîcak lê yu'am xban nak rehex chic li Kâcua' ut sahak sa' xch'ôl li Dios êriq'uin. Junelic chebânuhak li us ut chetauhak ru chi tz'akal lix lok'al li Dios.# D Ut chalen nak quikabi resil nak xexpâban, jo'can nak junelic nocotijoc chêrix. Nakatz'âma chiru li Dios nak tixc'ut chêru c'a'ru naraj têbânu. Ut nakatz'âma ajcui' chiru li Dios nak li Santil Musik'ej tixq'ue êna'leb chixtaubal ru lix yâlal.o" YDLaj Epafras quiyehoc ke nak lâex nequera êras êrîtz'in xban nak li Santil Musik'ej cuan êriq'uin.7! iDLix yâlal a'an quich'olobâc chêru xban laj Epafras. A'an kochben chi c'anjelac chiru li Cristo ut raro kaban. A'an jun châbil aj c'anjel chêru sa' xc'aba' li Jesucristo.  DChanru nak xerabi resil li colba-ib lâex, jo'can ajcui' nak yôqueb chirabinquil sa' chixjunil li ruchich'och'. Nabal yôqueb chi jalac lix na'lebeb jo' nak xjala lê na'leb lâex chalen nak xerabi resil li colba-ib ut quetau ru chi tz'akal li rusilal li Dios.F DNak xerabi resil li colba-ib, xerabi ajcui' resil li sahil ch'ôlejil c'ûlanbil sa' choxa chok' êre. Xban nak yôquex chixyo'oninquil a'an, nequexpâban ut nequera lê rech aj pâbanelil., SDNakabantioxi chiru li Dios xban nak xkabi resil nak cau êch'ôl chixpâbanquil li Jesucristo ut xkabi ajcui' resil nak nequera chixjunileb lê rech aj pâbanelil.c ADNak nocotijoc chêrix junelic nakabantioxi chiru li Dios lix Yucua' li Kâcua' Jesucristo. DYôquin chi tz'îbac êriq'uin lâex li cuanquex aran Colosas. Lâex ac xepâb chi tz'akal li Jesucristo. Lâex chic kech aj pâbanelil ut rehex chic li Dios. A' taxak li Dios li kaYucua' chi-osobtesînk êre ut tixq'ue taxak êre li tuktûquil usilal. 5DLâin laj Pablo. Lâin x-apóstol li Jesucristo xban nak jo'can quiraj li Dios. Cuochben li hermano Timoteo nak yôquin chixtz'îbanquil li hu a'in.H :Ut chicuânk taxak êriq'uin li rusilal li Kâcua' Jesucristo.ve:Chixjunileb laj pâbanel li cuanqueb arin neque'xtakla xsahil êch'ôl. Ut k'axal cui'chic nabal xsahil êch'ôl neque'xtakla laj pâbanel li cuanqueb sa' rochoch li acuabej.Ut chicuânk taxak êriq'uin li rusilal li Kâcua' Jesucristo.3:Cheq'ue xsahil xch'ôleb chixjunileb li neque'pâban re li Jesucristo. Eb li hermân li cuanqueb arin cuiq'uin neque'xtakla ajcui' xsahil êch'ôl.`9:Lok'oninbil taxak li Dios li kaYucua' anakcuan ut chi junelic k'e cutan. Jo'can taxak. :Lin Dios, a'an aj êchal re chixjunil ut k'axal nim lix lok'al. Tixq'ue êre chixjunil li napalto' êre sa' xc'aba' li Jesucristo.mS:Anakcuan cuan chixjunil li c'a'ru nacuaj. Tz'akal ajcui' li c'a'ru cuan cue xban nak xinc'ul lin râbal li xetakla chak cue chirix laj Epafrodito. Li mâtan a'an li xetakla cue, a'an jun châbil mayej li nacuulac chiru li Dios.%C:Inc'a' yôquin xtz'âmanquil intenk'anquil êre. Li nacuaj lâin, a'an a'in: nak têc'ul lê k'ajcâmunquil li tixq'ue êre li Dios xban nak nequextenk'an.{:Ut xinêtenk'a ajcui' nak cuanquin Tesalónica. Cuib oxib sut xetakla intumin re nak cuânk li c'a'ru tâc'anjelak cue.wg:Ex inhermân, li cuanquex Filipos, ac nequenau nak junxil nak xintiquib xyebal resil li colba-ib, eb li hermân li cuanqueb sa' jalan na'ajej inc'a' xine'xtenk'a. Ca'aj cui' lâex xextenk'an cue re xk'axbal li cutan nak xin-el Macedonia.iK:Abanan, ninbantioxi êre nak niquinêc'oxla ut nak quinêtenk'a nak cuanquin sa' ch'a'ajquilal.w: Lâin nincuy xnumsinquil chixjunil li raylal xban nak li Cristo naxq'ue xcacuilal inch'ôl re nak tincuy xnumsinquil.!: Xinc'ay chi cuan chi mâc'a' c'a'ru cue ut xinc'ay ajcui' chi nabal c'a'ru cue. Ac ninnau chanru li cuânc. Sa sa' inch'ôl nak cuan incua ut sa ajcui' sa' inch'ôl nak mâc'a' incua. C'aynakin chi cuânc chi sa sa' inch'ôl usta cuan nabal c'a'ru cue, usta mâc'a'.$A: Inc'a' yôquin chixyebal a'in êre xban nak cuan li c'a'ru nacuaj. Ac xintzol cuib chi cuânc chi c'ojc'o inch'ôl riq'uin jo' nimal jo' ch'inal cuan cue.L : K'axal nasaho' sa' inch'ôl ut ninbantioxi chiru li Kâcua' nak qui-ala chak sa' êch'ôl intenk'anquil. Ninnau nak inc'a' xecanab inc'oxlanquil. Junxil inc'a' quixq'ue rib chêru intenk'anquil.c ?: Ut chixjunil li c'a'ru xinye êre ut li c'a'ru xinbânu chêru, a'an ajcui' têbânu lâex. Chetzol êrib cuiq'uin ut chebânu jo' ninbânu lâin. Ut li Kâcua' Dios li naq'uehoc tuktûquil usilal tâcuânk êriq'uin. :Ut anakcuan, jun chic nacuaj xyebal êre. A'an a'in: junelic chexc'oxlak chirix li c'a'ru yâl ut li c'a'ru châbil. Chexc'oxlak chirix li tîquilal, li santilal, ut li usilal. Junelic chexc'oxlak chirix li k'axal châbil ut li naru naxq'ue xlok'al li Dios.v e:Ut li Dios tâq'uehok êre li tuktûquil usilal. A'an k'axal lok' chiru chixjunil li c'a'ru nakac'oxla lâo. Ut li tuktûquil usilal li naxq'ue li Dios tixc'ojob lê ch'ôl ut tixtukub lê c'a'ux xban nak junajex chic riq'uin li Cristo.I  :Mâc'a' c'a'ak re ru yôk cui' êc'a'ux. Cheye ban re li Kâcua' c'a'ru lê ch'a'ajquilal. Ut junelic nak textijok ut nak textz'âmânk chiru li Kâcua', chexbantioxînk ajcui' chiru li Dios.+:Junelic chexcuânk sa' tûlanil re nak chixjunileb te'xq'ue retal lê châbilal. Ut chijulticok' ajcui' êre nak chi sêb tâchâlk li Kâcua'.':Chisahok' taxak sa' êch'ôl chi junelic xban nak junajex chic riq'uin li Kâcua'. Ut jun sut chic tinye êre: Chi sahok' taxak sa' êch'ôl./W:Jo'can nak nintz'âma chiru nak tixtenk'aheb li ixk a'in. Cau xe'c'anjelac chintenk'anquil xyebal resil li colba-ib. Jo'can ajcui' xbânu laj Clemente ut chixjunileb li cuech aj c'anjelil. Eb a'an tz'îbanbil xc'aba'eb xban li Dios sa' li hu tz'îbanbil cui' xc'aba'eb chixjunileb li colbileb.%C:Ut nintz'âma ajcui' chiruheb lix Evodia ut lix Síntique nak te'xyîb ru lix ch'a'ajquilaleb sa' xyâlal re nak junajakeb chic xch'ôleb chiru li Kâcua'._ 9:Ex inhermân, rarôquex inban, nacuaj rilbal êru. C'ajo' nasaho' inch'ôl êban. Ninc'oxla nak lâex jo' jun ink'ajcâmunquil riq'uin li c'anjel xinbânu sa' êyânk. Junelic taxak cauhak êch'ôl sa' lê pâbâl.O:A'an k'axal nim xcuanquil sa' xbên chixjunil li c'a'ak re ru. Riq'uin lix nimal xcuanquilal, li Jesucristo tixjal li katibel li mâc'a' xcuanquil ut tixq'ue ke jun chic k'axal lok' jo' li re a'an.zm:Abanan lâo nococ'oxlac chirix li cuan sa' choxa xban nak lâo reho chic li tz'akal Dios ut yôco chiroybeninquil nak tol-êlk cui'chic li Kâcua' Jesucristo laj Colol ke.A'an k'axal nim xcuanquil sa' xbên chixjunil li c'a'ak re ru. Riq'uin lix nimal xcuanquilal, li Jesucristo tixjal li katibel li mâc'a' xcuanquil ut tixq'ue ke jun chic k'axal lok' jo' li re a'an.C:Eb a'an inc'a' us yôqueb. Li c'a'ru neque'xrahi ru xbânunquil, a'an chic lix dioseb chiruheb xban nak junes a'an chic neque'xc'oxla. Neque'xnimobresi ribeb riq'uin xbânunquil li inc'a' us, usta xutânal raj chok' reheb. Junes li c'a'ru cuan sa' ruchich'och' neque'xc'oxla. Eb a'an te'sachek' sa' li tojba mâc.-:Nabal sut ac xinye êre nak cuanqueb li inc'a' us yôqueb chixbânunquil. Riq'uin li inc'a' us neque'xbânu, neque'xtz'ektâna lix camic li Cristo chiru li cruz. Nayot'e' inch'ôl riq'uin li yôqueb chixbânunquil ut ninyâbac xban xrahil inch'ôl nak ninye cui'chic êre.O:Ex inhermân, junajak taxak lê ch'ôl chixbânunquil li ninbânu lâin. Lâin yôquin chi c'amoc be chêru sa' li tîquilal. Ut chetzolak ajcui' êrib riq'uineb li neque'xbânu jo' ninbânu lâin.^~5:Jo'can nak chikac'oxlahak ut chikabânuhak li jo' q'uial nakanau nak us xbânunquil.*}M:A'an taxak li chikara lâo chikajunilo li ac cau kach'ôl sa' li kapâbâl. Abanan cui lâex inc'a' nequec'oxla chi jo'can, li Dios tâc'utuk lix yâlal chêru.l|Q:Ninyal ink'e chirêchaninquil lin mâtan jo' nak naxyal xk'e junak chi âlinac re tarêchani lix k'ajcâmunquil. Abanan li tincuêchani lâin, a'an li junelic yu'am li naxyechi'i li Dios reheb li neque'pâban re li Jesucristo.[{/: Ex inhermân, ninnau nak toj mâji' ninc'ul chixjunil li tinmâtani riq'uin li Cristo. Abanan li ninbânu, a'an a'in: Nincanab xc'oxlanquil li ac xnume' ut ninq'ue inch'ôl chirêchaninquil li tâchâlk mokon.z{: Inc'a' ninye nak ac xtz'akloc ru lin pâbâl chi moco ninye nak ac xinc'ul chixjunil lix cuanquilal. Abanan yôquin chixyalbal ink'e re nak toxincuêchani chixjunil li tinmâtani riq'uin li Jesucristo xban nak li Jesucristo quinixq'ue chok' ralal.\y1: Ut ninyo'oni nak li Dios tinixcuaclesi cui'chic chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak.`x9: Xincanab xbânunquil chixjunil li quinbânu chak junxil re nak tincuânk chi sum âtin riq'uin li Cristo. Nacuaj xc'ulbal lix cuanquilal li Dios li quicuaclesin cui'chic re li Cristo chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak. Nacuaj tintz'akônk riq'uin li raylal li quixc'ul ut nacuaj nak tinbânu jo' quixbânu li Cristo nak quixq'ue rib chi câmc.w{: Lâin nacuaj nak junajakin riq'uin li Jesucristo. Inc'a' naru tâcuânk xtîquilal inch'ôl chiru li Dios yal riq'uin xbânunquil li naxye li chak'rab li quiq'uehe' re laj Moisés. Li Dios naxq'ue xtîquilal inch'ôl riq'uin xpâbanquil li Cristo.0vY:Relic chi yâl chixjunil li c'a'ak re ru xinbânu chak junxil mâc'a' chic na-oc cui' chicuu anakcuan xban nak k'axal cui'chic nim xlok'al xpâbanquil li Kâcua' Jesucristo. Re nak lâinak chic re li Cristo, xintz'ektâna chixjunil li xinbânu chak junxil. A'an yal mul aj chic chicuu anakcuan.u!:Junxil chixjunil a'in xinq'ue xcuanquil. Abanan anakcuan ninye nak mâc'a' na-oc cui' xban nak k'axal cui'chic lok' xpâbanquil li Cristo.htI:Xinq'ue inch'ôl chixbânunquil chixjunil li chak'rab li neque'xbânu laj fariseo toj retal nak quinrahobtesiheb laj pâbanel. Chiruheb laj fariseo mâc'a' inmâc xban nak xinbânu chixjunil li tz'îbanbil sa' li chak'rab.s:Lâin tz'akalin aj Israel. Cuakxakib cutan cuan cue nak xinc'ul li circuncisión. Lin na' inyucua' aj hebreo xcomoneb xtêpal laj Benjamín. Lâin ajcui' xcomoneb laj fariseo li neque'xbânu chixjunil li tz'îbanbil sa' li chak'rab li quiq'uehe' re laj Moisés.rr]:Lâin xinbânu chixjunil li neque'xye eb a'an nak tento xbânunquil ut naru raj tinq'ue xcacuilal inch'ôl riq'uin. Cui cuan junak naxc'oxla nak ac xbânu chixjunil, us ajcui'. Abanan k'axal cui'chic nabal xinbânu lâin chiru a'an.q):Lâo ac xkac'ul li tz'akal circuncisión xban nak lâo nakalok'oni li Dios jo' naxc'ut chiku li Santil Musik'ej. A'an li tz'akal circuncisión. Lâo nasaho' li kach'ôl nak junajo chic riq'uin li Cristo yal xban xnimal rusilal. Mâcua' riq'uin li nakabânu lâo kajunes.0pY:Checol êrib chiruheb laj balak'. Eb a'an chanchaneb li tz'i' xban nak mâc'a'eb xna'leb. Neque'xye nak inc'a' naru tocolek' cui toj mâji' nakac'ul li circuncisión.o :Anakcuan ut, ex inhermân, chisahok' taxak sa' lê ch'ôl xban nak rehex chic li Cristo. Li c'a'ru yôquin chixtz'îbanquil, ac xinye ajcui' êre. Usta ac xinye êre, tinye cui'chic êre. Inc'a' nintitz' xyebal xban nak ninnau nak tâc'anjelak chêru.n7:Nak yô chi c'anjelac chiru li Kâcua', ca'ch'in chic mâ quicam. Quixq'ue rib sa' raylal re intenk'anquil xban nak mâ anihex lâex chintenk'anquil.m):Chec'ulak chi k'axal sa sa' êch'ôl xban nak kech aj pâbanelil kib. Cheq'uehak xlok'al eb laj pâbanel jo' li jun a'an.Nak yô chi c'anjelac chiru li Kâcua', ca'ch'in chic mâ quicam. Quixq'ue rib sa' raylal re intenk'anquil xban nak mâ anihex lâex chintenk'anquil.al;:Jo'can nak nacuaj xtaklanquil chi junpât êriq'uin re nak tâsahok' sa' êch'ôl nak têril cui'chic ru. Ut tâsahok' ajcui' sa' inch'ôl lâin nak tâcuulak êriq'uin. Lâin ninnau nak a'an chic tâtenk'ânk êre.Xk):Yâl nak quiyajer. Ca'ch'in chic mâ quicam. Abanan li Dios quiril xtok'obâl ru ut quiril ajcui' xtok'obâl cuu lâin. Jo'can nak quixq'uirtesi. Cui ta quicam, k'axal raj cui'chic quixq'ue xrahil inch'ôl.gjG:Târaj cui'chic rilbal êru. Yô chêc'oxlanquil xban nak naxnau nak xerabi resil nak xyajer.@iy:Ut ninc'oxla ajcui' nak tento tintakla li hermân Epafrodito êriq'uin. A'an naxq'ue ajcui' xch'ôl chi c'anjelac cuochben ut a'an li xetakla chak chintenk'anquil sa' êc'aba' lâex.^h5:Ut ninnau nak li Kâcua' tinixtenk'a re nak târûk tincuulak chi junpât êriq'uin.ggG:Jo'can nak nacuaj xtaklanquil laj Timoteo êriq'uin nak ac xinnau chanru tincanâk cui' arin.Af{:Ac nequenau nak châbil xna'leb laj Timoteo. Nequenau chanru nak naxq'ue xch'ôl chi c'anjelac cuochben chixyebal resil li colba-ib. Ninxtenk'a jo' junak alalbej naxtenk'a lix yucua'.e:Eb li jun ch'ol chic junes li us chok' reheb a'an neque'xc'oxla ut inc'a' neque'xc'oxla xbânunquil li naraj li Jesucristo.tda:Mâ jun chic cuan juntak'êt xc'a'ux cuiq'uin jo' laj Timoteo. A'an k'axal nac'oxlac ajcui' chêrix lâex.cw:Cui li Kâcua' Jesucristo naraj, chi sêb tintakla laj Timoteo chêrilbal. Tâc'ojlâk inch'ôl nak tincuabi êresil.2b_:Chisahok' taxak sa' kach'ôl sa' comonil.)aK:Cui tincamsîk xban nak xexintenk'a sa' lê pâbâl, mâc'a' naxye. Tâsahok' sa' inch'ôl nak textz'akônk lâex riq'uin li sahil ch'ôlejil li tinc'ul lâin.T`!:Cui jo'can yôkex, c'ajo' nak tâsahok' sa' inch'ôl êriq'uin nak tol-êlk cui'chic li Jesucristo. Tâsahok' inch'ôl xban nak tinnau nak cuan rajbal chixjunil li xinbânu nak xinc'anjelac sa' êyânk._y:Chebânuhak chixjunil sa' xyâlal re nak chic'utûnk nak chi anchal êch'ôl nequexpâban ut re nak mâ ani tââtinak chêrix. Lâex ralal xc'ajol li Dios ut mâc'a'ak êmâc usta cuanquex sa' xyânkeb laj mâc, li inc'a' useb xna'leb. Ut xban nak tîc êch'ôl, nak yôkex chixyebal resil li colba-ib chiruheb, chiruheb chanchanakex li chahim li nalemtz'un chiru k'ojyîn.T^!:Mêchoki êrib ut mêcuech'i êrib. Chebânuhak ban chixjunil sa' xyâlal.8]i: Li Dios yô chi c'anjelac êriq'uin ut yô chêtenk'anquil re nak sa' lê ch'ôl tâalâk chak xbânunquil li c'a'ru naraj ut a'an ajcui' naq'uehoc êcuanquil chixbânunquil.%\C: Ex inhermân, rarôquex inban, junelic xexpâban chicuu nak cuanquin chak êriq'uin. Jo'can ajcui' têbânu anakcuan nak mâ anihin êriq'uin. Junelic chexc'oxlak chirix lê colbal. Cheq'uehak taxak êch'ôl chixbânunquil li c'a'ru naraj li Kâcua' re nak tâtz'aklok ru lê colbal.4[a: Li Dios quixq'ue xlok'al li Jesucristo re nak chixjunileb te'xch'olob xyâlal riq'uin xtz'ûmal re nak li Jesucristo, a'an li Kâcua' ut te'xq'ue xlok'al li Acuabej Dios.Z: Li Dios quixbânu a'an re nak chixjunileb te'xcuik'ib rib chixlok'oninquil li Kâcua' Jesucristo nak te'rabi lix c'aba'. Te'xcuik'ib ribeb chixlok'oninquil chixjunileb li cuanqueb sa' choxa ut li cuanqueb sa' ruchich'och' jo'queb ajcui' li camenakeb.*YM: Ut xban nak quixbânu chi jo'can, li Dios quixq'ue xnimal xlok'al. “Kâcua'” quixq'ue chok' xc'aba' xban nak a'an li k'axal lok' ut li k'axal nim xcuanquil.zXm:Ut nak quicuan sa' ruchich'och' quixcubsi rib ut quixbânu li quiraj li Dios toj retal nak quicam chiru li cruz.W#:Quixcanab ban lix lok'al nak quic'ulun sa' ruchich'och'. Tz'akal cuînk jo' lâo nak quiyo'la sa' ruchich'och' ut quic'anjelac sa' kayânk.UV#:Li Jesucristo tz'akal Dios, aban inc'a' quic'oxlac xcanabanquil lix lok'al.gUG:Chetzolak êrib riq'uin li Jesucristo re nak juntak'êtak lê na'leb riq'uin lix na'leb a'an.T:Mexc'oxlac ca'aj cui' chirix c'a'ru us chok' êre lâex. Chexc'oxlak aj ban cui' chirix li us tâêlk chok' reheb lê ras êrîtz'in.QS:Inc'a' têbânu c'a'ak re ru yal xban nak cuan li c'a'ru têra, chi moco têbânu yal re xnimobresinquil êrib. Checubsihak ban êrib. Mêc'oxla nak k'axal nim êcuanquil chiruheb lê ras êrîtz'in.YR+:Anakcuan nintz'âma ajcui' chêru nak junajak taxak êch'ôl re nak junelic sahak sa' inch'ôl êriq'uin. Cherahak êrib chi ribil êrib ut chexcuânk sa' xyâlal chi ribil êrib ut junajak taxak lê c'a'ux.7Q i:Anakcuan nacuaj xpatz'bal êre: ¿Ma cuan xyâlal chok' êre lâex nak xepâb li Cristo? ¿Ma c'ojc'o êch'ôl xban nak rarôquex xban li Cristo? ¿Ma junaj ru lê ch'ôl chêjunilex xban li Santil Musik'ej li cuan êriq'uin? ¿Ma nequera êrib chi ribil êrib? ¿Ma nequeruxtâna êru chi ribil êrib?NP :Ac xeril chanru nak ninyal ink'e chixq'uebal xcuanquil li colba-ib ut nequerabi resil nak toj yôquin ajcui' xyalbal ink'e. Ut nequeyal ajcui' êk'e lâex xq'uebal xcuanquil li colba-ib cuochbenex.O !:Q'uebil êre lê mâtan xban li Dios re xpâbanquil li Cristo. Ut moco ca'aj cui' ta têc'ul li rusilal re xpâbanquil. Usilal aj ban cui' nak q'uebil êre xc'ulbal li raylal sa' xc'aba' li Cristo.Ac xeril chanru nak ninyal ink'e chixq'uebal xcuanquil li colba-ib ut nequerabi resil nak toj yôquin ajcui' xyalbal ink'e. Ut nequeyal ajcui' êk'e lâex xq'uebal xcuanquil li colba-ib cuochbenex.[N 1:Inc'a' texxucuak chiruheb li xic' neque'iloc êre. Cui lâex inc'a' texxucuak, eb a'an te'xq'ue retal nak lâex texcolek' ut eb a'an te'sachek'. Ut li Kâcua' Dios, a'an li tâc'utuk re li na'leb a'in chiruheb.tM c:Li k'axal lok' xbânunquil, a'an a'in: Chexcuânk sa' xyâlal riq'uineb lê ras êrîtz'in jo' êc'ulub xban nak lâex ac xepâb li Jesucristo. Usta cuanquin êriq'uin, usta mâ anihin, nacuaj rabinquil resil nak cau êch'ôl sa' lê pâbâl. Ut nacuaj ajcui' rabinquil nak junaj lê ch'ôl ut junaj êc'a'ux chixyebal resil li colba-ib sa' xc'aba' li Jesucristo.L :Ninc'oxla nak tincuulak cui'chic êriq'uin ut nak têril cui'chic cuu, tâsahok' sa' lê ch'ôl sa' xc'aba' li Jesucristo. : Ex inhermân, nacuaj nak tênau nak chixjunil li yôquin chixc'ulbal, a'an yô chi c'anjelac re xyebal resil li colba-ib yalak bar._= 9: Ut riq'uin li châbilal li q'uebil êre xban li Jesucristo, nequeq'ue xlok'al li Dios.T< #: Nintz'âma chiru li Dios nak textenk'a re nak junelic tênau c'a'ru li us ut c'a'ru li inc'a' us. Ut tîcak taxak lê ch'ôl re nak mâ ani tâcuech'înk êrix chalen nak tol-êlk cui'chic li Jesucristo.\; 3: Ut li nintz'âma chiru li Dios nak nintijoc chêrix, a'an a'in: nak k'axal cui'chic cherahak êrib chi ribil êrib. Ut chinumtâk taxak li rahoc ut chiq'uehek' taxak êna'leb re xtaubal bar cuan li tz'akal yâl.a: =:Li Dios naxnau nak c'ajo' nequexinra. Ut li rahoc a'in, a'an q'uebil cue xban li Cristo.F9 :Xban nak nequeq'ue êch'ôl chi c'anjelac chiru li Cristo, jo'can nak junelic nequexinc'oxla ut k'axal sa sa' inch'ôl êriq'uin. Lâex xextz'akon cuochben riq'uin li usilal li naxq'ue li Cristo. Xextz'akon ajcui' cuiq'uin riq'uin rahil ch'ôlej nak cuanquin chi prêxil ut xextz'akon ajcui' cuiq'uin nak yôquin chixch'olobanquil xyâlal li colba-ib reheb li cuanqueb xcuanquil re nak te'xnau nak tz'akal yâl li c'a'ru yôco chixch'olobanquil.48 c:Chalen nak xexpâban, li Dios yô chi c'anjelac êriq'uin. Ut ninnau nak junelic textenk'a toj tâtz'aklok ru lê pâbâl sa' li cutan nak tol-êlk cui'chic li Jesucristo. 7  :Nasaho' sa' inch'ôl xban nak chalen nak xexpâban xeq'ue êch'ôl chintenk'anquil xyebal resil li colba-ib toj chalen anakcuan.86 m:Ut junelic nintijoc chêrix chi sa sa' inch'ôl.A5 :Rajlal nak nequexjultico' cue, ninbantioxi chiru li Dios.4 :Chicuânk taxak êriq'uin li usilal ut li tuktûquilal li naxq'ue li Dios li kaYucua' ut li naxq'ue li Kâcua' Jesucristo.m3 W:Lâin laj Pablo. Yôquin chixtz'îbanquil li hu a'in cuochben laj Timoteo. Lâo aj c'anjel chiru li Jesucristo. Li hu a'in, a'an êre lâex li nequexc'amoc be sa' xyânkeb laj pâbanel aran Filipos ut êre ajcui' lâex li nequextenk'an sa' li c'anjel aran. Ut êre ajcui' chêjunilex lâex aj pâbanel aran Filipos, li junaj chic êru riq'uin li Jesucristo.#2?0Chi cuânk taxak li rusilal li Dios êriq'uin chêjunilex lâex li nequexrahoc re li Kâcua' Jesucristo chi anchal êch'ôl ut chi junelic. Jo'can taxak.10A' taxak li tuktûquil usilal li naxq'ue li Acuabej Dios ut li naxq'ue li Kâcua' Jesucristo chi cuânk êriq'uin lâex chêjunilex aj pâbanel. Ut chi cuânk taxak êriq'uin li rahoc ib ut lix cacuilal êch'ôl sa' lê pâbâl.Chi cuânk taxak li rusilal li Dios êriq'uin chêjunilex lâex li nequexrahoc re li Kâcua' Jesucristo chi anchal êch'ôl ut chi junelic. Jo'can taxak.'0G0Yôquin chixtaklanquil laj Tíquico êriq'uin re xserak'inquil êre chanru cuanco arin. Ut nak tênau chanru cuanco, chic'ojlâk taxak êch'ôl riq'uin a'an.~/u0Ninc'oxla nak têraj tênau chanru cuanquin ut c'a'ru yôquin chixbânunquil. Jo'can nak yôquin chixtaklanquil laj Tíquico êriq'uin. A'an jun li hermân k'axal raro kaban, ut châbil aj c'anjel chiru li Dios. A'an tixye êre chanru cuanquin.t.a0Taklanbilin xban li Dios chixyebal li resilal a'an. Ut xban xyebal resil li colba-ib nak cuanquin chi prêxil anakcuan. Chextijok chicuix re nak tinch'olob xyâlal li colba-ib chi cau inch'ôl jo' q'uebil cue xbânunquil xban li Dios.W-'0Ut chextijok ajcui' chicuix lâin re nak chixq'ue taxak cuâtin li Dios re xyebal resil li colba-ib ut chixq'ue taxak xcacuilal inch'ôl chixyebal resil nak li colba-ib reheb ajcui' li mâcua'eb aj judío.p,Y0Ut yo'on cuânkex. Junelic chextijok jo' naxc'ut chêru li Santil Musik'ej. Junelic chextz'âmânk chiru chi anchal êch'ôl nak li Dios tâtenk'ânk êre. Ut chetz'âma chiru nak tixtenk'aheb chixjunileb li ralal xc'ajol li Dios.^+50Li colba-ib tâc'anjelak êre jo' nak nac'anjelac re li soldado lix tz'apbal xjolom. Li Santil Musik'ej tixc'ut chêru li râtin li Dios. A'an tâc'anjelak chêru jo' nak nac'anjelac li ch'îch' chiru li soldado.z*m0Chirix chixjunil a'in chicuânk ajcui' lê pâbâl. Ut a'an tâc'anjelak êre jo' lê ramleb ch'îch'. Lê pâbâl tâc'anjelak re xcolbal êrib chiru laj tza nak tixyal êrâlenquil. Riq'uin a'in târûk têchup xxamlel lix tzimaj laj tza.c)?0Cauresinbilakex re xyebal resil li colba-ib ut a'an tâc'anjelak êre jo' êxâb chêrok.T(!0Xakxôkex bi' chi cau. A'an a'in li tâc'anjelak chêru re xcolbal êrib chiru laj tza. Li yâl tâc'anjelak jo' xc'âmal êsa' ut li tîquil ch'ôlej tâc'anjelak jo' li ch'îch' naramoc re lê ch'ôl.c'?0 Xban nak nocopletic riq'uin li mâus aj musik'ej, jo'can nak cuânk êriq'uin chixjunil lê c'anjelebâl li q'uebil êre xban li Dios re nak cauhak êrib chixcolbal êrib chiru laj tza yalak jok'e tixyal êrâlenquil.y&k0 Moco yôco ta chixyalbal kak'e riq'uin cuînk. Yôco ban chi pletic riq'uin q'uila pây ru chi mâus aj musik'ej li cuanqueb xcuanquil sa' eb li cutan a'in, li neque'taklan sa' ik' ut sa' li ruchich'och' li cuan sa' xk'ojyînal ru li mâc.0%Y0 Jo'can ut chetikibak êrib riq'uin chixjunil lix c'anjelebâl li Dios re nak xakxôkex chi tz'akal ut yôkex chixcolbal êrib chiru laj tza nak yôk chêbalak'inquil."$=0 Toj cuan c'a'ru nacuaj xyebal êre ut a'an a'in: Che'cacuubresîk lê ch'ôl sa' lê pâbâl riq'uin lix nimal xcuanquilal li Kâcua' li cuan êriq'uin.M#0 Jo'can ajcui' lâex patrón, jo' nak laj c'anjel nac'anjelac chi anchal xch'ôl chêru, jo'can ajcui' nak lâex têtaklaheb sa' xyâlal. Canabomak xtaklanquileb sa' josk'il. Nequenau nak lâex cuan êpatrón sa' choxa jo' ajcui' eb a'an. Li patrón, a'an li Kâcua' Dios ut a'an moco jun ta sa târil ut jun ta xic' târil."0Lâex nequenau nak cui châbil têbânu chêjunjûnkal a'an ajcui' li rêkaj têc'ul riq'uin li Kâcua' usta cuan êpatrón usta mâc'a'.y!k0Chexc'anjelak chi anchal êch'ôl jo' nak yôquex chi c'anjelac chiru li Kâcua' ut mâcua' chiruheb li cuînk.p Y0Moco toj yôkeb ta chêrilbal nak têbânu lê c'anjel re nak sahak xch'ôl lê patrón êriq'uin. Chexc'anjelak ban chiru lê patrón jo' nak yôkex chi c'anjelac chiru li Cristo. Chi anchal êch'ôl chebânuhak li naraj li Dios.3_0Ex aj c'anjel, chex-abînk chiruheb lê patrón arin sa' ruchich'och'. Chexc'anjelak chiruheb chi anchal êch'ôl ut sa' xyâlal jo' nak nequexc'anjelac chiru li Cristo.H 0Ex na'bej ex yucua'bej, mêchik' xjosk'ileb lê ralal êc'ajol chi mâc'a' rajbal. Cheq'uiresihakeb ban sa' xyâlal riq'uin xk'usbaleb ut riq'uin xtijbaleb sa' xc'aba' li Kâcua' Jesucristo.&E0Ut li yechi'inbil ke, a'an a'in: Cui neque-oxlok'i lê na' êyucua', k'axal us tex-êlk ut tânajtok' ru lê yu'am li tixq'ue li Dios arin sa' ruchich'och'.ve0Che-oxlok'i lê na' êyucua'. A'an a'in lix bên kataklanquil cuan c'a'ru yechi'inbil ke cui takabânu a'an. 0Jo'can ajcui' lâex, alalbej. Chex-abînk chiru lê na' êyucua' sa' xc'aba' li Kâcua' xban nak a'an k'axal us xbânunquil.0!Jo'can nak tinye cui'chic êre nak li bêlomej chixrahak li rixakil jo' nak naxra rib a'an. Ut li ixakilbej chix-oxlok'i lix bêlom.+0 K'axal lok' lix yâlal li na'leb a'in. Abanan lâin ninye êre nak naxc'ut ajcui' chiku nak lâo aj pâbanel junajo chic riq'uin li Cristo.Jo'can nak tinye cui'chic êre nak li bêlomej chixrahak li rixakil jo' nak naxra rib a'an. Ut li ixakilbej chix-oxlok'i lix bêlom.r]0Li bêlomej ut li ixakilbej junaj chic ruheb jo' tz'îbanbil sa' li Santil Hu li naxye chi jo'ca'in: Nak tâsumlâk, li cuînk tixcanab lix na' xyucua' re nak tixlak'ab rib riq'uin li rixakil. Ut junajak chic ruheb chi xca'bichaleb.jM0Nocoxra ut nocoril xban nak lâo jo' rok ruk' li Cristo. Lâo jo' lix quiq'uel ut jo' lix bakel.{o0Mâ ani xic' naril rib. Naxra ban rib ut naxch'olani rib jo' nak li Cristo naxra ut naxch'olani li ralal xc'ajol.0Jo'can ajcui' eb li bêlomej, tento nak te'xra li rixakil jo' nak neque'xra ribeb a'an. Li ani naxra li rixakil, naxra ajcui' rib a'an. 0Li Cristo quixbânu a'an re nak tixc'uleb li ralal xc'ajol chi k'axal nim xlok'al, chi mâc'a' xmâc ut chi mâc'a' xpaltil chiru.50Li Jesucristo quixmayeja rib re xsantobresinquileb laj pâbanel riq'uin nak te'xc'ul li cubi ha' sa' xc'aba' li Cristo ut riq'uin li râtin li Dios.0Jo'can ajcui' lâex bêlomej, cherahak lê rixakil jo' nak li Cristo quixraheb laj pâbanel nak quixk'axtesi rib chi câmc re xcolbaleb.0Jo' nak neque'pâban laj pâbanel chiru li Cristo, jo'can ajcui' nak li ixakilbej te'pâbânk chiruheb lix bêlom riq'uin chixjunil.^50Chexpâbânk chiru xban nak a'an li najolomin re li rixakil jo' nak li Cristo najolomin reheb laj pâbanel. Abanan li Cristo, a'an ajcui' laj Colol reheb laj pâbanel ut eb laj pâbanel jo' li rok ruk' li Cristo.U#0Ex ixakilbej, chepâbak lê bêlom jo' nak nequepâb li Kâcua' Jesucristo.H 0Chepâbak êrib chi ribil êrib re xq'uebal xlok'al li Cristo. 0Ut junelic chexbantioxînk chiru li Acuabej Dios sa' xc'aba' li Kâcua' Jesucristo riq'uin chixjunil li c'a'ru nequec'ul.2 ]0Cheserak'i chi ribil êrib lix lok'al li Dios, ut têye li salmos ut texbichânk re xlok'oninquil li Kâcua'. Chexbichânk ut chelok'oni li Kâcua' chi anchal êch'ôl.e C0Mexcala chic xban nak napo'oc ch'ôlej. Chinujak ban lê ch'ôl riq'uin li Santil Musik'ej.h I0Jo'can nak moco jo'cakex ta li mâc'a'eb xna'leb. Chetauhak ban ru li c'a'ru naraj li Kâcua'.  0Mênumsi li cutan chi mâc'a' xyâlal. Chebânu ban li us nak târûk têbânu xban nak ch'a'aj li cuânc sa' eb li cutan a'in.!0Cheq'uehak retal chanru lê yu'am. Mêbânu jo' neque'xbânu li inc'a' useb xna'leb. Chebânuhak ban jo' neque'xbânu li cuanqueb xna'leb.ve0Nak tâcutanobresîk lix ch'ôleb cutan saken chic chanru nak cuanqueb. Jo'ca'in tz'îbanbil sa' li Santil Hu: Ajsi âcuu, lâat li yôcat chi cuârc. Matcana chi camenak sa' lâ mâc, ut li Cristo tixcutanobresi lâ c'a'ux. (Isa. 60:1) X*~5}||0{5yxww*utts qq!pzonnOONN='NA'ut lâo, li ac nakanau chic xyâlal, yo'on taxak cuânko. Li rahoc ut li kapâbâl, a'an taxak tâc'anjelak ke re kacolbal jo' nak li soldado naxcol rib riq'uin li ch'îch' li naxq'ue chire xch'ôl. Ut li kacolbal li yôco chiroybeninquil, a'an tâc'anjelak ke jo' nak nac'anjelac li punit ch'îch' chiru li soldado re xcolbal rib.Y=+NEb li neque'cuar, chi k'ek neque'cuar ut eb li neque'cala, chi k'ek neque'cala.6<eNJunelic yo'on taxak cuânko ut yôko taxak chiroybeninquil lix c'ulunic li Jesucristo. Inc'a' takabânu jo' neque'xbânu li jun ch'ol chic. Aj-ajak ban ku sa' li kapâbâl.;1NLâo aj pâbanel moco cuanco ta chic sa' k'ojyîn. Cuanco ban chikajunilo sa' cutan saken ut nakanau chic lix yâlal xban nak reho chic li Cristo.2:]NA'ut lâex hermân, moco sa' k'ojyîn ta chic cuanquex. Ac nequenau chic lix yâlal. Li Jesucristo inc'a' tâchâlk chi mâc'a'ak sa' êch'ôl jo' nak nachal laj êlk'.(9INNak eb li tenamit yôkeb chixyebal, "Cuanco sa' tuktûquil usilal ut mâc'a' c'oxlac", tojo'nak tâchâlk roso'jiqueb sa' junpât chi mâc'a'ak sa' xch'ôleb jo' nak nachal xraylal li yaj aj ixk chi mâc'a' sa' xch'ôl. Ut eb a'an inc'a' te'colek' chiru li raylal tâchâlk sa' xbêneb.08YNLâex nequenau chi us nak lix cutanquil lix c'ulunic li Kâcua' Jesucristo, tâchâlk chi mâ ani nana'oc re jok'e, jo' nak nachal laj êlk' chi mâc'a' sa' kach'ôl.7 /NUt chirix lix k'ehil ut lix cutanquil xc'ulunic li Kâcua' Jesucristo, mâc'a' rajbal tintz'îbak êriq'uin xban nak ac nequenau chic lix yâlal.R6NJo'can ut nak chec'ojob êch'ôl chêribil êrib riq'uineb a âtin a'in.z5mNAca' chic lâo li toj yo'yôko tosapûk takec' sa' li chok kochbenakeb a'an re xc'ulbal li Kâcua' Jesucristo sa' ik'. Ut cuânko junelic riq'uin li Kâcua' Jesucristo.Jo'can ut nak chec'ojob êch'ôl chêribil êrib riq'uineb a âtin a'in.r4]NUt nak tâcubek chak li Kâcua' Jesucristo sa' choxa, tixjap re chi taklânc. Li xbênil ángel tixjap re chi bokoc, ut tâyâbasîk xtrompeta li Dios. Ut li te'cuaclîk xbên cua, a'aneb li ac camenakeb, li que'pâban re li Cristo.g3GNA'in râtin li Kâcua' Jesucristo nakaye êre, nak cui lâo toj yo'yôko sa' lix c'ulunic li Kâcua' Jesucristo, mâcua' lâo li toc'amek' xbên cua. A' li ac camenakeb, a'an eb li te'c'amek' xbên cua riq'uin li Kâcua'.2NLâo nakapâb nak li Jesús quicam ut quicuacli cui'chic chi yo'yo. Ut nakapâb ajcui' nak li jo' q'uialeb que'pâban re li Cristo, li Dios tixcuaclesiheb cui'chic chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak ut tixc'ameb chak rochben nak tâchâlk cui'chic li Jesucristo.$1AN Nakaj ut ex hermân nak têtau xyâlal chirixeb li ac xe'cam re nak inc'a' târahok' êch'ôl jo' neque'xbânu li jun ch'ol chic li mâc'a' neque'roybeni.0#N Cui têbânu chi jo'can, oxlok' tex-ilek' xbaneb li mâcua'eb aj pâbanel, ut inc'a' yôkex chixch'i'ch'i'inquil jalan re li c'a'ru têraj.]DChexpâbânk chi anchal êch'ôl ut chetzolak êrib riq'uin li Cristo. Cauhak êch'ôl chixpâbanquil li c'a'ru tzolbilex cui' ut junelic chexbantioxînk chiru li Dios. =DLâex xepâb li Cristo ut a'an chic yal re sa' êbên. Jo'can nak junajakex taxak riq'uin li Cristo, ut texcuânk jo' naraj a'an.r<]DUsta mâ anihin chak sa' êyânk, abanan junelic nequexinc'oxla. Nasaho' sa' inch'ôl chirabinquil nak junaj lê ch'ôl ut cuanquex sa' tîquilal. Nasaho' ajcui' sa' inch'ôl chirabinquil nak anchal êch'ôl nak nequepâb li Cristo.";=DNintakla xyebal êre a'in re nak inc'a' texbalak'îk xbaneb li neque'tacchi'in êre. Chanchan châbil âtin neque'xye, abanan moco yâl ta li neque'xye. : DRiq'uin li Cristo naru nakatau li kana'leb xban nak ca'aj cui' riq'uin li Cristo cuan li tz'akal yâl ut a'an naxnau chixjunil.W9'DUt nintz'âma ajcui' chiru li Dios nak cauhak lê ch'ôl sa' lê pâbâl. Cherahak taxak êrib chêribil êrib re nak junajak êch'ôl. Lix naubal li na'leb a'in naxq'ue xcacuilal lê ch'ôl. Chetauhak taxak ru chi tz'akal lix yâlal li mukmu nak quicuan chak. Li xyâlal li mukmu nak quicuan chak, a'an nak li Cristo cuan êriq'uin.u8 eDNacuaj nak tênau nak junelic ninq'ue inch'ôl chi tijoc chêrix lâex jo'can ajcui' chirixeb laj pâbanel li cuanqueb aran Laodicea. Nintijoc chirixeb chixjunileb laj pâbanel, li ac neque'xnau cuu, jo' ajcui' li inc'a' neque'xnau cuu.7 DJo'can nak ninyal ink'e chi c'anjelac chi anchal inch'ôl ut li Cristo naq'uehoc incacuilal chixbânunquil lin c'anjel chiru li Dios.`6 ;DA' li Cristo, a'an li nakach'olob xyâlal. Nakaq'ue xna'lebeb chixjunil ut nakac'ut xyâlal chiruheb chi anchal li kach'ôl ut chi anchal li kac'a'ux re nak tz'akalak ru lix pâbâleb sa' xc'aba' li Jesucristo.Jo'can nak ninyal ink'e chi c'anjelac chi anchal inch'ôl ut li Cristo naq'uehoc incacuilal chixbânunquil lin c'anjel chiru li Dios.(5 KDLi Dios quiraj nak lâex li mâcua'ex aj judío, tênau nak êre ajcui' li colba-ib. Li resil a'an mukmu nak quicuan chak. Abanan anakcuan nanauman nak lix yâlal li lok'laj esil, a'an a'in: Nak li Cristo cuan êriq'uin ut sa' xc'aba' a'an textz'akônk riq'uin lix nimal xlok'al li Dios.+4 QDLi xyâlal a'an mukmu chiruheb chixjunileb nak quicuan chak junxil. Abanan anakcuan moco mukmu ta chic. Li Dios yô chixc'utbesinquil chiruheb li neque'pâban re./3 YDLi Dios xinixq'ue chi c'anjelac chiruheb laj pâbanel. Jo'can nak re êtenk'anquil nak ninc'anjelac chêru re xch'olobanquil chi tz'akal lix yâlal li râtin li Dios.2 7DLâin nasaho' sa' inch'ôl nak yôquin chixc'ulbal li raylal sa' êc'aba'. Li Cristo quixye nak te'xc'ul li raylal li ralal xc'ajol. Jo'can nak nasaho' sa' inch'ôl nak yôquin chi tz'akônc riq'uin li raylal jo' quixc'ul li Cristo sa' xc'aba'eb chixjunileb li neque'pâban re.1 yDAbanan tento nak texpâbânk chi tz'akal ut cauhak êch'ôl riq'uin li Dios sa' lê pâbâl. Mêcanab xyo'oninquil li yechi'inbil êre sa' xc'aba' li colba-ib xban nak lâex ac nequenau nak sa' êc'aba' quicam li Jesucristo. Ut li resil li ac xerabi lâex yôqueb chirabinquil sa' chixjunil li ruchich'och'. Lâin laj Pablo, tenebanbil sa' inbên xyebal resilal li colba-ib.v0 gDAbanan anakcuan xban lix camic li Cristo quexc'am sa' usilal riq'uin li Dios. Xban nak li Cristo quicam sa' kac'aba', naru toxk'axtesi chiru li Dios chi ac santobresinbilo ut chi mâc'a'ak chic kamâc ut chi tz'akalak re ru li kapâbâl. / DJunxil inc'a' nequepâb li Dios. Ut xban li mâusilal cuan sa' lê ch'ôl, xic' nequeril li Dios ut junes li inc'a' us nequebânu.n. WDXban xcamic li Jesucristo, chixjunil li cuan sa' choxa jo' ajcui' li cuan sa' ruchich'och' naru tâcuânk chi sum âtin riq'uin li Dios. Ut xban lix quiq'uel li quihoye' chiru li cruz, li Jesucristo quixq'ue li tuktûquil usilal.~- wDLi Jesucristo, a'an tz'akal Dios ut riq'uin a'an cuan chixjunil li cuanquilal xban nak jo'can quiraj li Acuabej Dios.p, [DUt a'an ajcui' najolomin ke lâo aj pâbanel ut junajo chic riq'uin li Cristo. A'an li naq'uehoc re li kayu'am. A'an li xbên quicuacli cui'chic chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak ut a'an li k'axal nim xcuanquil sa' xbên chixjunil.Q+ DLi Cristo ac cuan ajcui' chak nak toj mâji' neque'yo'obtesîc li c'a'ak re ru. Ut chixjunil li c'a'ak re ru quiyo'obtesîc q'uebil sa' xna'aj ut aran quicana xban nak li Cristo a'an yal re sa' xbên. ~~i~}||X|){zz~yyx0w,v utsprqownkmljkqjrji}hgfff9e{dbcbaa:`:_w^^]r\\[ZZYYXXMWWVFTTSRQPrO:NMMjKJII4HJGFE^DzC]AT@??$>>I=~<;:9;88&7\6544!22<11:0// .{--,X++B(a&%$#l""T!S mWUcKQ    sB;DN_bMoco xban ta nak rech aj pâbaneleb lix patrón nak inc'a' te'xq'ue sa' xnak'eb ru. Tento aj ban cui' nak te'xq'ue xch'ôl chi trabajic xban nak rech aj pâbanelil li neque'c'uluc re li châbil c'anjel neque'xbânu ut xban nak rarôqueb ajcui' xban li Dios. At Timoteo, a'an a'in li tâch'olob xyâlal chiruheb laj pâbanel.^ !bEb li môs aj pâbaneleb te'x-oxlok'i lix patroneb re nak mâ ani tâmajecuânk re lix c'aba' li Dios chi moco te'xtz'ektâna li katijbal.9]kbUt cuan ajcui' li neque'bânun re li châbilal. Cuan nak nac'utun li châbilal neque'xbânu ut cuan nak inc'a' nac'utun. Abanan, toj mokon chic tâc'utûnk li us neque'xbânu.\bMâxakab junak aj c'amol be chi junpât chi c'anjelac xban nak cuanqueb li cuînk nac'utun c'a'ru lix mâqueb ut cuan li rakba âtin sa' xbêneb. Ut cuanqueb cui'chic toj mokon nac'utun c'a'ru lix mâqueb.Ut cuan ajcui' li neque'bânun re li châbilal. Cuan nak nac'utun li châbilal neque'xbânu ut cuan nak inc'a' nac'utun. Abanan, toj mokon chic tâc'utûnk li us neque'xbânu.h[IbXban nak cuan xyajel lâ sa', mâcuuc' junes ha'. Naru tâcuuc' ca'ch'inak li vino re xbanbal.Z}bMâq'ue junak chi c'amoc be sa' junpât sa' xyânkeb laj pâbanel. Xbên cua tâcuil chanru lix yu'am xban nak cui lâat tâxakab chi c'anjelac chi junpât ut na-oc chi mâcobc, cuan ajcui' mâc sa' âbên lâat. Chatcuânk ban chi tîc lâ ch'ôl.,YQbJo' chiru li Dios, jo' chiru li Kâcua' Jesucristo, jo' ajcui' chiruheb li santil ángel, lâin nintz'âma châcuu nak tâbânu lâ taklanquil yôquin chixyebal âcue. Ut inc'a' tâsic' ru junak. Juntak'êtakeb ban chixjunileb nak tâcuileb. Jun xxiquic nak tâk'useb li ani cuanqueb xmâc.$XAbUt li ani cuan xmâc, us xk'usbal chiru chixjunileb laj pâbanel re nak li jun ch'ol chic aj c'amol be te'xucuak ut te'xc'oxla chi us li c'a'ru te'xbânu.?WwbMâpâb li ani tâjitok re junak aj c'amol be sa' xyânkeb laj pâbanel cui yal jun ajcui' li najitoc re. Cuânk ban cuib oxibak li te'jitok re, re nak tâpâbâk nak yâl lix mâc./VWbJo'ca'in tz'îbanbil sa' li Santil Hu: Mâbac' xtz'ûmal re li bôyx nak yô chixyek'inquil ru li trigo re risinquil sa' rix. Canab ban chixcua'bal ca'ch'inak re, nak yô chi c'anjelac. (Deut. 25:4) Jo'can ajcui' laj c'anjel. Tz'îbanbil ajcui' retalil nak tento ajcui' nak tixc'ul lix tojbal.jUMbOxlok'inbilakeb li neque'c'amoc be chi châbil sa' xyânkeb laj pâbanel. Ut xc'ulub ajcui' nak te'xc'ul xk'ajcâmunquil xban nak neque'xq'ue xch'ôl chixch'olobanquil xyâlal li râtin li Dios ut chixtzolbaleb laj pâbanel.jTMbCui junak aj pâbanel usta ixk usta cuînk, cuan junak rech'alal xmâlca'an, tento nak tixtenk'a. Inc'a' tixq'ue nabal li îk sa' xbêneb li rech aj pâbanelil li neque'tenk'an reheb li xmâlca'an li mâc'a'eb ralal xc'ajol.S bNinye a'in xban nak cuanqueb li xmâlca'an li ac que'risi ribeb sa' kayânk ut yôqueb chixbânunquil li c'a'ru naraj laj tza.MRbJo'can nak nacuaj nak li xmâlca'an li toj sâjeb te'sumlâk cui'chic. Che'cuânk ralal xc'ajol ut che'xjolomi lix jun cablal re nak inc'a' tohobek' lâo aj pâbanel xbaneb li xic' neque'iloc ke.uQcb Ut jo' cui' anchal neque'xtzol ribeb chi subuc cutan nak neque'xic sa' li junjûnk chi cab. Ut mâcua' ca'aj cui' subuc cutan neque'xbânu. Neque'xtzol aj ban cui' li moloc âtin ut li q'uehoc etal ut neque'xye li moco yehec' ta naraj.{Pob Ut mâre anchal che'cuech'îk rix xban nak inc'a' chic te'c'anjelak chiru li Cristo jo' que'xyechi'i xbânunquil.mOSb Abanan, li xmâlca'an li toj sâjeb inc'a' tâtz'îbâk xc'aba'eb sa' xyânkeb li neque'xc'ul xtenk'anquil xban nak mâre te'xra cui'chic ru li sumlâc ut mâre anchal inc'a' chic te'xq'ue xch'ôl chi c'anjelac chiru li Cristo.ONb Tento ajcui' nak li xmâlca'an na'nôk ru riq'uin li châbilal ac xbânu. Ac xq'uiresiheb lix coc'al sa' xyâlal. Quixc'ul li rula' sa' xyâlal nak que'cuulac sa' rochoch. Quixch'aj li rokeb li rech aj pâbanelil. Quixtenk'aheb li yôqueb chixc'ulbal li raylal. Cui châbil li c'anjel quixbânu, naru tixc'ul lix tenk'anquil.BM}b Mâ ani junak xmâlca'an tâtz'îbâk xc'aba' sa' xyânkeb li neque'tenk'âc xbaneb laj pâbanel cui toj mâji' naxbânu oxc'âl chihab. Ut mâcua'ak aj muxul ru xsumlajic nak quicuan. L9bTento nak junak laj pâbanel tixtenk'aheb li rech'alal. Ut k'axal cui'chic tento nak tixch'olaniheb li cuanqueb sa' li rochoch. Cui inc'a' naxbânu a'an, li jun a'an inc'a' naxq'ue xcuanquil lix pâbâl ut k'axal cui'chic nim lix mâc chiruheb li toj mâji' neque'xpâb li Dios.cK?bTâch'olob lix yâlal a'in chiruheb chixjunileb laj pâbanel re nak mâc'a'ak xk'usbaleb.JbAbanan li xmâlca'an li naxsic' xsahil xch'ôl junes riq'uin li naxrahi ru, li jun a'an chanchan ac camenak xban lix mâc usta toj yo'yo.#I?bLi xmâlca'an li jun âtal, ca'aj chic riq'uin li Dios nayo'onin. Naxnumsi li cutan ut li k'ojyîn chi tijoc ut naxtz'âma chiru li Dios nak tâtenk'âk.hHIbAbanan cui cuan ralal xc'ajol, a'an eb chic te'tenk'ânk reheb. Tento nak te'xtzol rib chixbânunquil chi jo'ca'in re nak te'xnau rilbal lix jun cablaleb. Te'xnau xk'ajcâmunquil lix na' xyucua' jo' nacuulac chiru li Dios.eGCbCha-oxlok'iheb li xmâlca'an ut chatenk'aheb cui yâl nak mâ ani chic neque'tenk'an reheb.UF#bUt chaq'ueheb xna'leb li chêquel ixk jo' lâ na' châcuu nak tâcuileb. Ut chaq'ueheb ajcui' xna'leb li sâj ixk jo'queb lâ cuanab châcuu nak tâcuileb. Chaq'ueheb xna'leb riq'uin xtîquilal âch'ôl.CE bMâk'useb li chêquel cuînk sa' josk'il. Q'ueheb ban xna'leb jo' lâ yucua' châcuu nak tâcuileb. Ut chaq'ueheb ajcui' xna'leb li sâj cuînk jo'queb âcuîtz'in châcuu nak tâcuileb.5DcbQ'ue retal chi us li c'a'ru tâbânu jo' ajcui' li c'a'ru tâtzoleb cui'. Cui tâbânu chi jo'can, tatcolek' lâat ut te'colek' ajcui' li ani te'abînk re li c'a'ru tâye.nCUbQ'ue âch'ôl chixbânunquil chixjunil li xinye âcue re nak chixjunileb te'xq'ue retal nak tîc lâ yu'am ut te'xq'ue ajcui' retal nak us yô chi êlc li c'anjel yôcat chixbânunquil.Q'ue retal chi us li c'a'ru tâbânu jo' ajcui' li c'a'ru tâtzoleb cui'. Cui tâbânu chi jo'can, tatcolek' lâat ut te'colek' ajcui' li ani te'abînk re li c'a'ru tâye.hBIbChaq'ue taxak âch'ôl chi c'anjelac jo' quiq'uehe' âcue xban li Dios. Li c'anjel a'in q'uebil âcue nak eb li profeta que'âtinac châcuix ut nak eb laj c'amol be sa' xyânkeb laj pâbanel que'xq'ue li ruk'eb sa' âbên.A3b Roybeninquil tincuulak êriq'uin, q'ue âch'ôl chi rilbal xsa' li Santil Hu chiruheb laj pâbanel. Q'ueheb xna'leb ut tâch'olob xyâlal chiruheb.R@b Ut lâat, at Timoteo, chatcuânk sa' xyâlal ut chat-âtinak sa' xyâlal. Charaheb lâ cuas âcuîtz'in. Cauhak taxak âch'ôl sa' lâ pâbâl ut tîcak taxak lâ yu'am. Jo'can taxak tâbânu re nak mâ ani chitz'ektânânk âcue xban lâ sâjilal. Che'xtzol ban ribeb âcuiq'uin xban nak yôkat chixc'ambaleb xbe sa' tîquilal.j?Mb A'an a'in li tijleb li tâc'ut chiruheb lâ cuech aj pâbanelil. Tâch'olob lix yâlal chiruheb.Y>+b Xban nak li yo'yôquil Dios, a'an li kayo'on, jo'can nak yôco xyalbal kak'e chi c'anjelac chiru. A'an naxyechi'i li colba-ib reheb chixjunileb. Abanan, ca'aj cui' li ani te'pâbânk re, a'aneb li te'colek'.o=Wb Relic chi yâl nak a'an li tz'akal xyâlal li yôquin chixyebal, ut chixjunileb taxak te'pâbânk re..<UbNayeman nak us nak takatzol kib chixch'olaninquil kib re nak cauhako. Abanan li k'axal cui'chic lok' a'an xtzolbal kib re nak cauhak kach'ôl sa' li kapâbâl xban nak riq'uin li kapâbâl cuan li rusilal li Dios kiq'uin anakcuan arin sa' ruchich'och' ut cuânk ajcui' li kayu'am chi junelic..;UbChatz'ektâna chi jun aj cua chixjunil li najter serak' li yal tôntil na'leb naxye, li mâc'a' na-oc cui'. Ut q'ue âch'ôl chixbânunquil li c'a'ru naraj li Dios.|:qbAt Timoteo, cui nacach'olob xyâlal li tijleb a'in chiruheb laj pâbanel, lâakat jun châbil aj c'anjel chiru li Jesucristo. Ut lâat yôkat chi q'uîc sa' lâ pâbâl riq'uin lix yâlal ut riq'uin li châbil tijleb li yôcat chixpâbanquil.9bMâc'a' xtz'ektânanquil xban nak li Dios quixye nak us xtzacanquil ut xban nak nocotijoc sa' xbên. Jo'can nak osobtesinbil chic xban.~8ubChixjunil li quixyo'obtesi li Dios, a'an châbil. Mâc'a' xtz'ektânanquil. Nakabantioxi chiru li Dios ut nakatzaca.E7bEb a'an neque'xye nak inc'a' us li sumlâc ut neque'xye ajcui' nak cuan li tzacaêmk inc'a' us xtzacanquil. Abanan moco yâl ta li neque'xye. Li Dios quiq'uehoc re li tzacaêmk a'in re nak tâtzacâk. Ut lâo aj pâbanel li nakanau lix yâlal, nakatzaca ut nakabantioxi chiru li Dios nak quixq'ue ke li katzacaêmk.y6kbTic'ti' li neque'xc'ut eb laj balak'. Inc'a' chic neque'rec'a nak inc'a' us yôqueb. Chanchan nak c'atbil riq'uin ch'îch' lix c'a'uxeb xban li tic'ti' li neque'xye. Jo'can nak inc'a' neque'xq'ue retal nak inc'a' us yôqueb chixbânunquil.b5 ?bLi Santil Musik'ej naxc'ut lix yâlal chi tz'akal nak sa' eb li cutan châlel cuan li te'xcanab xpâbanquil li tijleb li tz'akal yâl. Ut te'balak'îk xban li tijleb li inc'a' yâl li neque'xq'ue li mâus aj musik'ej.A4{bRelic chi yâl k'axal lok' li katijbal li quixc'ut chiku li Dios. Naxc'ut chiku lix yâlal li kapâbâl sa' xc'aba' li Jesucristo. Li xyâlal a'an a'in: Li Cristo quitz'ejcualo' nak quic'ulun sa' ruchich'och'. Xakabanbil xcuanquil xban li Santil Musik'ej. Qui-ile' ru xbaneb li ángel. Ut a'an li ch'olobanbil resil sa' chixjunil li ruchich'och'. Ut nabaleb li que'pâban re sa' ruchich'och'. Ut quic'ame' sa' choxa riq'uin xnimal xlok'al.\31bAbanan mâre tinbâyk chi cuulac. Jo'can nak yôquin chi tz'îbac âcuiq'uin re nak tânau chanru te'c'anjelak li te'xakabâk chi c'anjelac sa' xyânkeb li neque'pâban re li yo'yôquil Dios. Ut lâo aj pâbanel, lâo li nakaq'ue xcuanquil ut nakacol rix li katijbal li tz'akal yâl.Relic chi yâl k'axal lok' li katijbal li quixc'ut chiku li Dios. Naxc'ut chiku lix yâlal li kapâbâl sa' xc'aba' li Jesucristo. Li xyâlal a'an a'in: Li Cristo quitz'ejcualo' nak quic'ulun sa' ruchich'och'. Xakabanbil xcuanquil xban li Santil Musik'ej. Qui-ile' ru xbaneb li ángel. Ut a'an li ch'olobanbil resil sa' chixjunil li ruchich'och'. Ut nabaleb li que'pâban re sa' ruchich'och'. Ut quic'ame' sa' choxa riq'uin xnimal xlok'al.2bUsta yôquin chi tz'îbac âcuiq'uin chirix lâ taklanquil, at Timoteo, cuan sa' inch'ôl nak chi sêb tincuulak âcuiq'uin.1b Eb li te'c'anjelak chi châbil, te'oxlok'îk ut te'cacuûk xch'ôleb chixyebal resil li kapâbâl sa' xc'aba' li Jesucristo.&0Eb Eb laj c'anjel sa' xyânkeb laj pâbanel, junak ajcui' li rixakil ut te'xnau taklânc sa' xbêneb li ralal xc'ajol. Ut te'xnau ajcui' rilbal lix jun cablal._/7b Jo'can ajcui' li rixakileb li neque'c'anjelac sa' xyânkeb laj pâbanel. Châbilakeb lix na'leb. Mâcua'akeb aj molol âtin. Mâcua'akeb aj calajenak. Tîcakeb ban xch'ôl ut tîcakeb lix c'a'ux riq'uin chixjunil..b Jo'can nak xbên cua, tâtz'ilek' âtin chirixeb. Cui mâc'a' nanauman chirixeb, te'q'uehek' chi c'anjelac sa' xyânkeb laj pâbanel. - b Mâc'a' tâch'i'ch'i'înk reheb sa' lix c'a'uxeb ut te'xq'ue xcuanquil li kalok'laj pâbâl li c'utbesinbil chiku xban li Dios.c,?bUt jo'can ajcui' li neque'c'anjelac sa' xyânkeb laj pâbanel. Tento nak tîcakeb xch'ôl. Ut li c'a'ru te'xye te'xbânu, che'xbânuhak ajcui'. Mâcua'akeb aj calajenak. Ut inc'a' te'xsic' xtumineb riq'uin balak'înc.++ObUt tento ajcui' nak châbilak resil lix na'leb yalak bar xbaneb li toj mâji' neque'pâban. Mâc'a'ak xk'usbal re nak inc'a' tixq'ue rib chi âlêc xban laj tza.*!bTento nak laj c'amol be acak xq'ui sa' lix pâbâl. Mâre anchal tixnimobresi rib ut tât'anek' sa' li tojbal mâc quit'ane' cui' laj tza.)bCui junak li cuînk inc'a' naxnau taklânc sa' li rochoch, ¿chan ta ru nak târûk tâc'amok be sa' xyânkeb li rech aj pâbanelil?k(ObTento nak tixnau taklânc sa' li rochoch re nak li ralal xc'ajol te'x-oxlok'i ut te'abînk chiru. 'bLaj c'amol be mâcua'ak aj calajenak ut mâcua'ak aj sic'ol plêt. Mâcua'ak aj rahol ru tumin. Tûlanak ban ut cuânk sa' xyâlal.N&bAbanan li ani naxc'oxla oc chok' aj c'amol be, tento nak cuânk sa' xyâlal re nak mâ ani tââtinak chirix. Junak ajcui' li rixakil. Mâcua'ak aj calajenak. Tento nak sêbak xch'ôl ut châbilak xna'leb re nak q'uebilak xlok'al. A'anak aj q'uehol ochochnâl ut chixq'uehak xch'ôl chixc'utbal lix yâlal chi tz'akal re ru.% !bYâl li neque'xye nak cui cuan junak na-ala sa' xch'ôl oc chok' aj c'amol be sa' xyânkeb laj pâbanel, châbil li naxc'oxla xbânunquil.S$bLi Dios quixye nak li ixk riq'uin raylal tâq'uiresînk. Abanan, cuânkeb xyu'am chi junelic cui cauhakeb xch'ôl sa' lix pâbâleb ut cui neque'rahoc ut cui cuanqueb sa' tîquilal ut sa' tuktûquilal.N#bUt mâcua' laj Adán li quibalak'îc. A' lix Eva, a'an li quibalak'îc toj retal nak quimâcob nak quixk'et râtin li Dios.Li Dios quixye nak li ixk riq'uin raylal tâq'uiresînk. Abanan, cuânkeb xyu'am chi junelic cui cauhakeb xch'ôl sa' lix pâbâleb ut cui neque'rahoc ut cui cuanqueb sa' tîquilal ut sa' tuktûquilal.t"ab Ninye a'in xban nak laj Adán quiyo'obtesîc xbên cua xban li Dios ut chirix a'an quiyo'obtesîc lix Eva.E!b Lâin inc'a' ninq'ueheb li ixk chixch'olobanquil xyâlal chiruheb li chêquel cuînk, chi moco ninq'ueheb xcuanquil sa' xbêneb li cuînk. Eb li ixk inc'a' te'âtinak sa' li ch'utubaj ib. b Nak têch'utub êrib, eb li ixk inc'a' te'serak'ik. Te'xq'ue ban xch'ôl chi tzoloc ut che'pâbânk chiruheb li cuanqueb xcuanquil.wb Li ixk li napâban re li Dios, moco riq'uin ta xtikibanquil rib cuan xch'ina'usal. Riq'uin ban lix tîquilal xch'ôl.yb Ut nacuaj ajcui' nak eb li ixk che'xtikibak rib chi châbil jo' xc'ulub junak aj pâbanel ut inc'a' te'xnimobresi rib riq'uin lix tikibanquil chi moco te'xtikib rib yal re nak te'rahek' ru. Jo' ajcui' riq'uin xyîbanquil li rismal xjolom. Jo' li c'a' re ru te'xq'ue cui' xsahob ru jo' li oro ut li tertôquil pec. Inc'a' te'xq'ue xcuanquil li neque'xq'ue chok' xsahob ruheb.LbYalak bar ch'utch'ûquex chixlok'oninquil li Dios, nacuaj nak eb li cuînk te'c'amok be chi tijoc. Abanan, tento nak tîcak xch'ôleb li cuînk a'in ut mâc'a'ak xjosk'il chi moco te'cuech'înk.+bUt lâin li taklanbilin xban li Dios chixyebal resil lix yâlal a'in chiruheb li mâcua'eb aj judío. Taklanbilin chixyebal resil re nak te'xnau c'a'ru li yâl ut te'pâbânk. Moco tic'ti' ta li yôquin chixyebal. Tz'akal yâl nak xakabanbilin chixyebal li resilal reheb.J bUt a'an ajcui' li quixq'ue rib chi câmc sa' kac'aba' lâo re nak târûk tocolek' chikajunilo. Ut nak quicuulac xk'ehil, li Cristo quixc'utbesi chiku lix yâlal a'in nak quicam chiru li cruz.FbUt li yâl, a'an a'in: nak jun ajcui' li Dios cuan ut jun ajcui' li na-oquen ut naâtinac chikix chiru li Dios. A'an li Kâcua' Jesucristo li quitz'ejcualo' nak quic'ulun sa' ruchich'och'.[/bLi Dios naraj nak chixjunileb te'colek' ut te'xtau ru chi tz'akal c'a'ru li yâl.xibChextijok chirixeb chixjunileb xban nak a'an li us xbânunquil ut a'an li nacuulac chiru li Dios laj Colol ke.PbChextijok chirixeb li rey ut chixjunileb li cuanqueb sa' xcuanquil re nak cuânko sa' xyâlal ut tuktûk kach'ôl. Ut mâc'a' taxak tâch'i'ch'i'înk ke sa' li kapâbâl ut tîcak taxak li kach'ôl.2 _bAnakcuan a'an a'in li tinye êre: cheq'uehak êch'ôl chi tijoc chirixeb chixjunileb lê ras êrîtz'in. Chextz'âmânk ut chexbantioxînk chiru li Kâcua' nak textijok. 9bSa' xyânkeb a'an cuan laj Himeneo ut laj Alejandro. Ac xink'axtesiheb sa' ruk' laj tza re xc'ajtesinquileb ru re nak inc'a' chic te'xmajecua li Dios. bCauhak taxak âch'ôl sa' lâ pâbâl ut mâc'a' taxak li c'a'ru tâch'i'ch'i'înk âcue sa' lâ ch'ôl nak yôcat chi c'anjelac chiru li Dios. Ninye âcue a'in xban nak cuanqueb li xe'xcanab xbânunquil li tîquil ch'ôlej. Inc'a' que'xq'ue retal li c'a'ru yô chi ch'i'ch'i'înc reheb lix c'a'ux. Ut riq'uin a'an yôqueb chixtz'ektânanquil lix pâbâleb.Sa' xyânkeb a'an cuan laj Himeneo ut laj Alejandro. Ac xink'axtesiheb sa' ruk' laj tza re xc'ajtesinquileb ru re nak inc'a' chic te'xmajecua li Dios. +bAt Timoteo, chanchanat li cualal chicuu nak nacatcuil. Tinq'ue âcue lâ taklanquil jo' que'xye li profeta châcuix junxil. Li âtin que'xye, a'an tâq'uehok xcacuil âch'ôl chixbânunquil li c'anjel q'uebil âcue. Jo'can ut nak yal âk'e chi c'anjelac chiru li Kâcua'._ 9bLok'oninbil taxak li tz'akal Rey li cuan chi junelic k'e cutan, li inc'a' nacam ut inc'a' na-ilman ru, li junaj chi Dios li numtajenak xna'leb. Chikalok'onihak taxak anakcuan ut chi junelic k'e cutan. Jo'can taxak.N bUsta lâin k'axalin aj mâc nak quincuan, abanan li Jesucristo quiruxtâna cuu re nak tixc'utbesi nak k'axal nim lix cuyum re xcuybal xsachbal li mâc. Quixc'ut chiruheb lix nimal lix cuyum nak quixcuy inmâc lâin. A'an quiraj nak lâin tinc'amok be chiruheb li ani te'pâbânk re li Jesucristo ut te'xc'ul li junelic yu'am.c AbNakanau nak tz'akal yâl ut xc'ulub nak takapâb chi anchal li kach'ôl nak li Cristo Jesús quic'ulun sa' ruchich'och' chixcolbaleb laj mâc. Ut lâin li k'axal numtajenak inmâc sa' xyânkeb chixjunileb nak quincuan., SbUt li Kâcua' Jesucristo numtajenak cui'chic li cuosobtesinquil quixq'ue. Quixq'ue inpâbâl ut quixq'ue cue li rahoc li nakatau nak junajo chic riq'uin li Cristo.e Eb Quixq'ue cue li c'anjel a'in usta ac xinmajecua li Jesucristo ut xinrahobtesi eb laj pâbanel ut xinhobeb. Abanan li Jesucristo quiruxtâna cuu xban nak toj mâji' ninnau bar cuan li tz'akal yâl ut toj mâji' ninpâban.)  Mb Ninbantioxi chiru li Kâcua' Jesucristo xban nak a'an xc'ojob xch'ôl sa' inbên ut xinixxakab chi c'anjelac chiru. Ut a'an naq'uehoc incuanquil chixbânunquil.  -b Li katijbal a'an li quic'ute' chiku xban li lok'laj colba-ib li naxq'ue ke li nimajcual Dios, li tenebanbil sa' inbên xyebal resilal yalak bar.q  ]b Li chak'rab reheb laj co'bêt laj yumbêt ut reheb li neque'mâcob riq'uin rech cuînkilal rech ixkilal. Reheb ajcui' li neque'elk'ac cristian. Reheb ajcui' li neque'tic'ti'ic ut li neque'xpatz' xc'aba' li Dios riq'uin yo'obanbil âtin. Li chak'rab reheb chixjunileb li neque'xbânu li c'a'ak chic re ru chi mâusilal li napo'oc ru li katijbal li tz'akal yâl.o  Yb Jo'can nak nacuaj nak têq'ue retal nak li chak'rab moco q'uebil ta reheb li tîqueb xch'ôl. Reheb ban li inc'a' neque'abin ut li neque'k'etoc re li chak'rab. Reheb ajcui' li inc'a' useb xna'leb ut eb laj mâc. Reheb ajcui' li inc'a' neque'pâban re li Dios chi moco cuanqueb junak xpâbâleb. Ut reheb ajcui' laj camsinel ut li neque'xcamsi xna' xyucua'eb.b  ?bLâo nakanau nak li chak'rab châbil cui nakatau ru c'a'ru aj e nak q'uebil xban li Dios.^ 7bNeque'raj raj xch'olobanquil xyâlal li chak'rab. Aj c'utul chak'rab nak neque'xye rib. Abanan inc'a' ajcui' neque'xtau ru li c'a'ru neque'xc'ut usta chanchan neque'xtau ru chi tz'akal li c'a'ru yôqueb chixyebal. bEb a'an inc'a' neque'xq'ue retal lix yâlal a'in. A' chic li mâc'a' na-oc cui' neque'xq'ue xch'ôl chixcuech'inquil rix.3 abAt Timoteo, lix yâlal li c'a'ru yôquin chixyebal âcue, a'an a'in. Xcanabakeb li balak'înc. Che'xq'ue ban xch'ôl chixrabaleb li rech aj pâbanelil. Ut te'xraheb cui te'cuânk sa' tîquilal chi mâc'a'ak li c'a'ak re ru nach'i'ch'i'in reheb sa' xc'a'uxeb ut cui te'pâbânk chi anchaleb xch'ôl.r _bUt tâye ajcui' reheb nak che'xcanabak xcuech'inquil rix aniheb lix xe' xtônaleb xban nak li na'leb a'an mâc'a' roso'jic ut mâc'a' na-oc cui'. Tâye reheb nak inc'a' chic te'xpâb li xe'tônil na'leb. Li na'leb a'in junes yo'oban cuech'înc ib naxbânu. Inc'a' nocoxtenk'a xbânunquil li c'anjel q'uebil ke xban li Dios. Ca'aj cui' li kapâbâl natenk'an ke.] 5bNacuaj nak tatcanâk aran Efeso jo' quintz'âma châcuu nak côin Macedonia. Tatcanâk aran re nak tâk'useb li yôqueb chi balak'înc sa' xyânkeb laj pâbanel. Tâye reheb nak te'xcanab xc'utbal li inc'a' yâl.  bAt Timoteo, yôquin chi tz'îbac âcuiq'uin. Chanchanat li tz'akal cualal nak cuancat xban nak chicuu xapâb li Cristo. Chicuânk taxak âcuiq'uin li usilal, li uxtân ut li tuktûquilal li naxq'ue li Dios li kaYucua' ut li naxq'ue li Kâcua' Jesucristo.2 abLâin laj Pablo. Taklanbilin xban li Jesucristo chi c'anjelac chiru xban nak jo'can quiraj li Dios laj Colol ke. Ut jo'can ajcui' quiraj li Kâcua' Jesucristo li kayo'on.lQXA' taxak li usilal li naxq'ue li Kâcua' Jesucristo chicuânk êriq'uin chêjunilex. Jo'can taxak.CXLâin laj Pablo. Riq'uin cuuk' yôquin chixtz'îbanquil lin c'aba' jo' c'aynakin chixbânunquil rajlal nak nintz'îba li hu. A'an retalil nak lâin xintaklan re li hu a'in. Ut yôquin chixtaklanquil xsahil êch'ôl.A' taxak li usilal li naxq'ue li Kâcua' Jesucristo chicuânk êriq'uin chêjunilex. Jo'can taxak.T!XA' taxak li Kâcua' Jesucristo li naq'uehoc tuktûquil usilal, chiq'uehok êre li tuktûquilal chi junelic riq'uin yalak c'a'ru nequec'ul. A' taxak li Kâcua' Jesucristo chicuânk êriq'uin chêjunilex.k~OXAbanan inc'a' xîc' têril. Cheq'uehak ban xna'leb jo' nak naq'uehe' xna'leb junak li îtz'inbej.:}mXCui ut cuan junak sa' êyânk inc'a' naraj xpâbanquil li âtin a'in li xkatz'îba êre sa' li hu a'in, cheq'uehak retal a'an. Ut mêrochbeni êrib riq'uin re nak tâxutânâk.L|X Ut lâex, ex hermân, inc'a' taxak textitz'k chixbânunquil li us.7{gX Sa' xc'aba' li Kâcua' Jesucristo, ninye reheb li inc'a' neque'raj trabajic nak tento te'trabajik sa' xyâlal re nak tâcuânk c'a'ru reheb re xnumsinquil li cutan junjûnk.#z?X Nakaye a'in êre xban nak xkabi resil nak cuan junjûnk sa' êyânk yal subuc cutan yôqueb. Junes moloc âtin neque'xbânu ut inc'a' neque'raj trabajic.yX Ut nak toj cuanco chak êriq'uin, xkajultica lix yâlal a'in chêru: li ani inc'a' naraj trabajic, inc'a' tâq'uehek' xcua.xX Moco xban ta nak mâcua' ta kac'ulub xc'ulbal katenk'anquil nak xkabânu a'an. Xkabânu chi jo'can yal re nak têtzol êrib kiq'uin.uwcXInc'a' xocua'ac yal chi mâtan. Inc'a' xkac'ul katenk'anquil nak xocuan sa' êyânk. Xkatacuasi ban kib chi c'anjelac chi k'ek chi cutan re nak tâcuânk c'a'ru ke re xnumsinquil li cutan junjûnk ut mâ ani xkach'i'ch'i'i sa' êyânk.vXLâex ac nequenau ajcui' chanru xkabânu nak xocuan êriq'uin. Chebânu jo' xkabânu lâo. Inc'a' xosubuc cutan nak xocuan êriq'uin.Au{XUt nakajultica chêru ex hermân, sa' xc'aba' li Jesucristo nak cherisi êrib riq'uineb li hermân li yal subuc cutan neque'xbânu ut inc'a' neque'xpâb lê tijbal q'uebil êre kaban.t1XA' taxak li Kâcua' Jesucristo chitenk'ânk êre chixnaubal nak rarôquex xban li Dios ut chicuânk taxak êriq'uin li cuyuc li naxq'ue li Cristo.1s[XUt c'ojc'o kach'ôl sa' êbên lâex sa' xc'aba' li Kâcua' Jesucristo nak yôquex chixbânunquil li xkajultica chêru ut nakanau nak têbânu li bar cuan takaye êre.)rKXA'ut li Kâcua' Jesucristo, a'an tîc xch'ôl ut junelic naxbânu li c'a'ru naxye. A'an tâq'uehok xcacuil êch'ôl ut a'an ajcui' tâcolok êre chiru laj tza.>quXChextijok ajcui' chikix re nak li Dios tâcolok ke chiruheb li cuînk li inc'a' useb xna'lebeb ut neque'bânun re li mâusilal xban nak moco chixjunileb ta neque'pâban re li Dios.{p qXUt anakcuan ex inhermân, cuan cui'chic c'a'ru nacuaj xtz'âmanquil chêru. Nintz'âma chêru nak textijok chikix re nak tâyemânk li râtin li Kâcua' Jesucristo yalak bar ut che'xq'ue xlok'al ut che'pâbânk taxak jo' nak quexpâban lâex.ro]XA'an ta ajcui' chic'ojobânk êch'ôl ut chiq'uehok êcacuilal re xyebal ut re xbânunquil li c'a'ru us.nXLi Kâcua' Jesucristo ut li Dios li kaYucua', li narahoc ke, xban xnimal rusilal naxc'ojob kach'ôl chi junelic ut naxq'ue xcacuilal kach'ôl chi oybenînc.A'an ta ajcui' chic'ojobânk êch'ôl ut chiq'uehok êcacuilal re xyebal ut re xbânunquil li c'a'ru us.rm]XJo'can ut ex hermân, cauhak taxak êch'ôl sa' lê pâbâl. Mêcanab xpâbanquil lê tijbal li xkach'olob chêru nak xoâtinac êriq'uin. Chi moco têcanab xpâbanquil li c'a'ru xkatakla xyebal êre sa' li hu li xkatakla êriq'uin.#l?XA'an aj e nak li Dios quixsic' êru re nak têpâb li evangelio li xkach'olob chêru re nak textz'akônk riq'uin lix nimal xlok'al li Kâcua' Jesucristo.k!X Ex inhermân, tento nak lâo tobantioxînk chiru li Dios chêrix lâex. Rarôquex xban li Kâcua' Jesucristo. Li Dios quisic'oc chak êru chalen chak sa' xticlajic re nak texcolek' xban nak santobresinbilex chic xban li Santil Musik'ej ut xban nak nequepâb li yâl.9jkX Li Dios quixbânu chi jo'ca'in riq'uineb re nak te'xc'ul xtojbal xmâqueb chixjunileb li inc'a' que'pâban re li yâl. A' ban chic li mâusilal quicuulac chiruheb xbânunquil.GiX Jo'can nak li Dios tixq'ueheb chixpâbanquil li moco yâl ta.`h9X Tixbalak'iheb li te'sachek' xban nak que'xtz'ektâna lix yâlal li quicoloc raj reheb.-gSX Laj k'etol chak'rab tâchâlk riq'uin xcuanquil laj tza. Tixc'utbesi nak cuan xcuanquil chixbânunquil li milagros ut sachba ch'ôlej re xbalak'inquil li cristian.f'XSa' eb li cutan a'an tâc'utbesîk laj k'etol chak'rab. Tojo'nak li Kâcua' Jesucristo tâc'ulûnk riq'uin xnimal xlok'al. Tâapusîk laj k'etol chak'rab xban li Kâcua' ut aran tâosok'. Chi jo'can tâsachek' chixjunil lix cuanquil sa' xc'ulunic li Kâcua' Jesucristo.Be}XLi mâusilal ac cuan sa' ruchich'och', abanan toj mâji' nanumta chi us. Tâcuulak xk'ehil nak li Dios inc'a' chic tixram li mâusilal ut li mâusilal tânumtâk arin sa' ruchich'och'.dXLâex ac nequenau c'a'ru li naramoc re nak toj mâji' nachal laj k'etol chak'rab. Abanan nak tâcuulak xk'ehil, tâc'ulûnk.fcEX¿Ma inc'a' jultic êre nak quinye chak êre chixjunil a'in nak toj cuanquin chak êriq'uin?zbmXA'an tixq'ue xcuanquil xjunes rib ut xic' târil yalak c'a' chi diosil ut li c'a'ak re ru nalok'oniman sa' ruchich'och'. Tixnimobresi rib sa' xbên chixjunil toj retal nak tâc'ojlâk sa' rochoch li Dios ut a'an chic tixq'ue rib chok' dios.taaXMâc'a' ta c'a'ru chexbalak'îk cui'. Li Kâcua' Jesucristo inc'a' tâchâlk chi mâji'ak natz'ektânâc li Dios xbaneb nabal chi tenamit. Ut tâchâlk ajcui' li cuînk laj k'etol chak'rab. A'an li tâc'uluk re li sachc chi junaj cua.r`]XNintz'âma chêru nak mêq'ue êrib chi balak'îc xbaneb li te'yehok nak ac xcuulac xk'ehil lix c'ulunic li Kâcua' Jesucristo. Mâre tâyehek' êre xban junak li profeta, malaj xban junak cuînk tââtinak êriq'uin, malaj xban junak tâtz'îbak êriq'uin ut tixye nak lâo xkatz'îba li hu a'an. Abanan mêpâb li c'a'ru te'xye eb a'an xban nak moco yâl ta._ XEx inhermân, anakcuan tinch'olob xyâlal chêru chirix lix c'ulunic li Kâcua' Jesucristo ut lix ch'utubanquil kib riq'uin.^  X Nocotijoc chêrix re nak lâex junelic tênima xlok'al li Kâcua' Jesucristo. Ut lâex tex-oxlok'îk ajcui' xban nak rehex chic li Cristo. A' taxak li Dios ut li Kâcua' Jesucristo riq'uin xnimal rusilal chitenk'ânk êre re nak jo'can taxak chi-uxmânk..] WX Jo'can nak junelic nocotijoc chêrix ut nakatz'âma chiru li Dios nak châbilakex taxak re nak êc'ulubak cuânc chok' ralal xc'ajol li Dios. Nakatz'âma chiru nak riq'uin taxak xnimal xcuanquil, textenk'a chixbânunquil li us re nak tz'akalak re ru lê yehom êbânuhom sa' xc'aba' lê pâbâl.Nocotijoc chêrix re nak lâex junelic tênima xlok'al li Kâcua' Jesucristo. Ut lâex tex-oxlok'îk ajcui' xban nak rehex chic li Cristo. A' taxak li Dios ut li Kâcua' Jesucristo riq'uin xnimal rusilal chitenk'ânk êre re nak jo'can taxak chi-uxmânk.\ 5X Chixjunil a'in tâc'ulmânk sa' li cutan nak tol-êlk cui'chic li Kâcua' Jesucristo. Sa' li cutan a'an li Jesucristo tâlok'onîk xbaneb chixjunileb li neque'pâban re. Lâex cuanquex sa' xyânkeb a'an. Rehex chic li Cristo xban nak ac xepâb lix yâlal li xkach'olob chêru.[ 9X Lix tojbal rixeb lix mâc li tixq'ue, a'an li sachc chi junelic nak te'isîk chiru li Kâcua' Jesucristo ut chiru lix nimal xlok'al ut lix cuanquilal.Z XChanchan li rak' xam nak tâchâlk li Kâcua' Jesucristo riq'uin xnimal xlok'al chi rakoc âtin. Tixq'ueheb chixtojbal xmâqueb li ani inc'a' neque'pâban re li Dios jo' ajcui' li ani inc'a' neque'raj rabinquil resilal li colba-ib li naxq'ue li Kâcua' Jesucristo.Y +XAbanan lâex li yôquex chixc'ulbal raylal, li Dios texq'ue chi hilânc kochben lâo ut inc'a' chic takac'ul raylal. A'in tâc'ulmânk nak li Kâcua' Jesucristo tixc'utbesi chak rib nak tâchâlk toj sa' choxa. Tâchâlk rochbenakeb chak lix ángel li cuanqueb xcuanquil.eX EXK'axal tîc xch'ôl li Dios. Jo'can nak tixq'ue raylal sa' xbêneb li neque'rahobtesin êre.W 1XXban nak nequecuy xnumsinquil li raylal nac'utun nak li Dios yô chêtenk'anquil. Li Dios târakok âtin sa' tîquilal. Tento nak têcuy li raylal re nak li Dios tixye nak êc'ulub oc sa' lix nimajcual cuanquilal ut sa' xc'aba' ajcui' a'an nak yôquex chixc'ulbal li raylal.V yXJo'can nak k'axal sa sa' kach'ôl chixserak'inquil resil lê pâbâl reheb li neque'pâban re li Dios yalak bar. Nakaye reheb chanru nak nequexpâban chi anchal êch'ôl ut cau êch'ôl nak yôquex chixcuybal xnumsinquil li raylal ut li ra xîc'.]U 5XEx inhermân, inc'a' nakacanab xbantioxinquil chiru li Dios sa' êc'aba' lâex. Tento takabantioxi chiru li Dios xban nak yô chi cacuûc êch'ôl sa' lê pâbâl ut k'axal cui'chic nequera êrib chêribil êrib.|T sXA' taxak li usilal ut li tuktûquilal chicuânk êriq'uin, li naxq'ue li Dios li kaYucua' ut li Kâcua' Jesucristo.gS KXLâin laj Pablo. Cuochben laj Silvano ut laj Timoteo nak yôco chixtz'îbanquil li hu a'in êriq'uin lâex laj pâbanel li cuanquex aran Tesalónica. Lâex rehex chic li Dios li kaYucua' ut rehex chic li Kâcua' Jesucristo.dRANA' taxak li usilal li naxq'ue ke li Kâcua' Jesucristo, chicuânk êriq'uin. Jo'can taxak.bQ=NChi anchal inch'ôl nintz'âma chêru sa' xc'aba' li Jesucristo nak chi-ilek' xsa' li hu a'in chiruheb chixjunileb li hermân.A' taxak li usilal li naxq'ue ke li Kâcua' Jesucristo, chicuânk êriq'uin. Jo'can taxak.XP)NUt cheq'uehak xsahileb xch'ôl chixjunileb li hermân riq'uin santil utz'uc u.+OQNEx hermân, chextijok chikix lâo.uNcNLi Dios, li quisic'oc êru, a'an tîc xch'ôl chixbânunquil li c'a'ru naxye ut a'an tâsantobresînk êre.MNA' taxak li Dios li naq'uehoc tuktûquil usilal chisantobresînk êre chi tz'akal ut a'an taxak chi-osobtesînk re lê râm, lê c'a'ux ut lê rok êruk' re nak texcuânk chi tz'akal êre êru chi mâc'a'ak êk'usbal sa' xc'ulunic li Kâcua' Jesucristo.1L]NUt chetz'ektâna chixjunil li mâusilal.SKNCheq'uehak ban retal chixjunil ut chec'ûlahak sa' êch'ôl li c'a'ru us.7JiNMêtz'ektâna li esil li neque'xye li profeta.qI[NMêrisi xcuanquil li Santil Musik'ej êriq'uin. Cheq'uehak ban chi c'anjelac êriq'uin, jo' naraj a'an.H'NChextioxînk riq'uin chixjunil li c'a'ru nequec'ul xban nak jo'can naraj li Dios êriq'uin lâex xban nak junajex chic riq'uin li Jesucristo.G1NJunelic chextijok.(FKNJunelic chisahok' sa' êch'ôl. i]~n}}||H{lzhyXxwvutTsVrqp_onmllYkjj3hgffVe^dd(cbaa`__>^^]](\I[EZ\YY+XWVV>UTSRQPuOOMMLKJIIuHkGFF%EDCCB?A??> <;;L:: 9[8 765544h33U2i110/W.-Y,+**)U(&%$$#"! 73V Dn< % UKix +Ninbantioxi chiru li Dios nak nacuabi resil nak nacapâb chi tz'akal li Jesucristo ut ninbantioxi chiru nak nacaraheb chixjunileb laj pâbanel.Aw Junelic ninbantioxi chiru lin Dios nak nintijoc châcuix. v Chicuânk taxak êriq'uin li usilal ut li tuktûquilal li naxq'ue chak ke li Dios li kaYucua' ut li naxq'ue li Kâcua' Jesucristo.u #Li hu a'in re ajcui' lix Apia, li kech aj pâbanelil ut reheb ajcui' laj pâbanel li neque'xch'utub rib sa' lâ cuochoch chixlok'oninquil li Dios, ut re ajcui' laj Arquipo li kech aj pâbanelil. A'an li qui-ochbenin chak ke sa' li c'anjel chixyebal resil li colba-ib.St #Lâin laj Pablo. Cuanquin chi prêxil sa' xc'aba' li Jesucristo. Cuochben li kahermân Timoteo yôquin chixtz'îbanquil li hu a'in, at Filemón. Lâat kech aj c'anjelil chiru li Cristo ut rarôcat kaban.svChixjunileb li cuanqueb cuochben neque'xtakla xsahil âch'ôl. Ut chaq'ue ajcui' xsahileb xch'ôl li kech aj pâbanelil. Nakara kib chi kibil kib xban nak junaj li kapâbâl. A' taxak li rusilal li Dios chicuânk êriq'uin chêjunilex. Jo'can taxak.7rgvEb li kech aj pâbanelil tento nak te'xtzol rib xbânunquil li usilal ut te'xtzol ajcui' xtenk'anquileb li tenk'âc te'raj re nak inc'a' tâcanâk chi mâc'a' rajbal lix pâbâleb.Chixjunileb li cuanqueb cuochben neque'xtakla xsahil âch'ôl. Ut chaq'ue ajcui' xsahileb xch'ôl li kech aj pâbanelil. Nakara kib chi kibil kib xban nak junaj li kapâbâl. A' taxak li rusilal li Dios chicuânk êriq'uin chêjunilex. Jo'can taxak.@qyv Chaq'ue âch'ôl chixtenk'anquileb nak te'êlk aran laj Apolos jo' ajcui' laj Zenas laj na'ol chak'rab. Chatenk'aheb nak te'xic re nak cuânk c'a'ru reheb ut mâc'a' chipaltok reheb.>puv Tintakla âcuiq'uin laj Artemas malaj ut laj Tíquico. Nak tâcuulak âcuiq'uin, tatxic chi junpât Nicópolis. Aran toxinâtau xban nak ninc'oxla nak us tinnumsi li habalk'e aran.o/v Nanauman nak li jun a'an ac xpo' xch'ôl ut namâcob xban nak naraj tixpo' xch'ôleb laj pâbanel. A'an raylal naxc'am chak sa' xbên xjunes rib.Onv Ut cui junak cuînk aj po'ol ch'ôlej yô chi tacchi'înc sa' xyânkeb laj pâbanel, tâq'ue xna'leb jun sut malaj cuib sut ut cui inc'a' na-abin châcuu, inc'a' chic texcuânk sa' comonil riq'uin.xmiv Mâtz'il rix li c'a'ak re ru chi âtinul li mâc'a' rajbal ut mâcuech'i rix lix xe' xtônal li junjûnk. Ut mâcuech'i rix li chak'rab li quiq'uehe' re laj Moisés. Mâc'a' aj e xbânunquil a'an xban nak li cuech'înc mâc'a' na-oc cui'.lvLi âtin a'in li xinye âcue, a'an li tz'akal yâl. Lâin nacuaj nak tâch'olob lix yâlal a'in chiruheb li ac xe'xpâb li Dios re nak te'xq'ue xch'ôl chi c'anjelac sa' châbilal. Li xyâlal a'in k'axal châbil ut tâc'anjelak chiruheb chixjunileb.kvJo'ca'in quixbânu re nak tâtîcok' li kach'ôl xban xnimal rusilal li Dios ut takêchani li junelic yu'am li yôco chiroybeninquil.j'vXban nak li Jesucristo quicam re kacolbal, numtajenak li kosobtesinquil xban li Dios nak quixq'ue chak li Santil Musik'ej chi cuânc kiq'uin. i vLi Dios xoxcol ut xorisi sa' li kanajter na'leb. Mâcua' xban kayehom kabânuhom chi moco xban lix tîquilal li kach'ôl. Yal xban lix nimal ruxtân li Dios nak coxcol. Cuybil sachbil chic li kamâc ut ac'obresinbil chic li kayu'am xban li Santil Musik'ej.hhIvAbanan quicuulac xk'ehil nak li Dios laj Colol ke quixc'utbesi chiku li rusilal ut li ruxtân.-gSvLâo junxil inc'a' us li kana'leb nak xocuan chak. Xkak'et râtin li Dios ut inc'a' xo-abin chiruheb li cuanqueb xcuanquil. Xkaq'ue kib chi balak'îc. Xkabânu chak li mâusilal li naxrahi ru li kach'ôl. Xkanumsi li cutan xbânunquil li mâusilal. Xocakalin ut xic' nakil kib chi kibil kib.QfvUt chaye ajcui' reheb nak inc'a' te'xyo'ob âtin chirixeb li ras rîtz'in ut inc'a' te'cuech'înk. K'unakeb ban xch'ôl ut châbilakeb. Ut che'cuânk sa' usilal riq'uineb chixjunileb li ras rîtz'in.De vChajultica ajcui' chiruheb nak che'pâbânk chiru li acuabej. Ut che'pâbânk ajcui' chiruheb chixjunileb li cuanqueb sa' xcuanquil. Ut sêbak xch'ôleb chixbânunquil li châbil c'anjel.vdevChixjunil li na'leb a'in li yôquin xtz'îbanquil âcuiq'uin, a'an li tâch'olob chiruheb. Chaq'ueheb xna'leb ut chak'useb cui inc'a' us yôqueb xban nak tenebanbil sa' âbên xban li Dios xbânunquil. Ut mâ ani chitz'ektânânk âcue.0cYvA'an quixk'axtesi rib chi câmc sa' kac'aba' lâo re nak tocolek' chiru li mâusilal. Quixbânu a'an re xtîcobresinquil li kach'ôl ut re nak chikaq'uehak kach'ôl chixbânunquil li us.Chixjunil li na'leb a'in li yôquin xtz'îbanquil âcuiq'uin, a'an li tâch'olob chiruheb. Chaq'ueheb xna'leb ut chak'useb cui inc'a' us yôqueb xban nak tenebanbil sa' âbên xban li Dios xbânunquil. Ut mâ ani chitz'ektânânk âcue.\b1v Jo'can taxak yôko nak yôko chiroybeninquil li lok'laj cutan nak tol-êlk cui'chic li Jesucristo li nakayo'oni. Sa' li cutan a'an tâc'utbesîk chiku lix lok'al li kanimajcual Dios, li Jesucristo laj Colol ke.Eav Lix nimal ruxtân li Dios naxc'ut chiku nak li Dios naraj nak takacanab xbânunquil li mâusilal. Chikacanab xbânunquil li inc'a' us li naxrahi ru li kach'ôl. Sa' xyâlal ban chikanumsihak li cutan sa' li ruchich'och' a'in. Tocuânk sa' tîquilal riq'uineb li kas kîtz'in ut chikabânuhak taxak li naraj li Dios.j`Mv Li Dios quixc'utbesi lix nimal ruxtân re xcolbaleb chixjunileb li cuanqueb jun sut rubel choxa.X_)v Inc'a' che'relk'a li c'a'ru reheb lix patroneb. Che'xbânuhak ban lix c'anjel chi châbil ut chi anchalakeb xch'ôl re nak tâq'uehek' xlok'al li resilal li Dios li kaColonel riq'uin chixjunil li te'xbânu.G^v Chaq'ueheb ajcui' xna'lebeb li môs re nak che'abînk chiruheb lix patroneb. Inc'a' te'sumênk. Che'xbânuhak ban li c'a'ru tâyehek' reheb re nak sahakeb sa' xch'ôl lix patrón riq'uineb.V]%vUt nak tat-âtinak, tz'akal re ru li c'a'ru tâye re nak mâ ani tâcuech'înk rix li c'a'ru tâye. Chi jo'can te'xutânâk li xic' neque'iloc ke ut mâc'a' c'a' re ru naru te'xye chikix lâo aj pâbanel.1\[vUt riq'uin chixjunil li c'a'ak re ru tâbânu, lâat tatc'amok be chiruheb sa' tîquilal. Chi anchalak âch'ôl ut châbilak lâ yu'am nak tâc'ut lix yâlal chiruheb.[vUt chaq'ueheb ajcui' xna'lebeb li sâj cuînk re nak te'xc'oxla chi us li c'a'ru te'xbânu re nak te'cuânk sa' tîquilal.|ZqvTe'xc'ut chiruheb nak châbilakeb xna'leb, tîcakeb lix ch'ôleb ut te'ril lix jun cablal chi us. Châbilakeb ut che'pâbânk chiru lix bêlomeb. Che'cuânk sa' xyâlal re nak inc'a' tâsachmânk xcuanquil li colba-ib q'uebil ke xban li Dios. YvRiq'uin lix châbilal li chêquel ixk te'xc'ut chiruheb li ixakilbej li toj sâjeb nak te'xra lix bêlom jo' ajcui' lix coc'aleb.iXKvUt chaq'ueheb ajcui' xna'lebeb li chêquel ixk. Chic'utûnk lix lok'aleb riq'uin lix tîquilal xch'ôleb. Inc'a' te'xyo'ob âtin chirixeb li ras rîtz'in ut inc'a' te'calâk. A'anakeb ban chic aj c'amol be sa' li tîquilal.WvChaq'ueheb xna'leb li chêquel cuînk re nak inc'a' te'calâk ut châbilakeb xna'leb. Toj che'xc'oxla chi us li c'a'ru te'xbânu ut che'pâbânk chi anchaleb xch'ôl. Chixjunil li te'xbânu, che'xbânuhak xban nak neque'xra li ras rîtz'in ut che'xcuyak li raylal.V vAbanan li c'a'ru tâch'olob chiruheb laj pâbanel, chaq'uehak retal re nak a'an tz'akal lix yâlal li tâch'olob chiruheb.aU =vNeque'xye nak neque'xpâb li Dios, aban riq'uin li c'a'ru neque'xbânu nac'utun nak moco yâl ta. Aj k'etoleb râtin li Dios ut k'axal yibru lix na'lebeb. Inc'a' useb. Mâc'a' junak châbil c'anjel târûk te'xbânu.KT vLi tîqueb xch'ôl, chixjunil li c'a'ak re ru châbil chiruheb xban nak neque'xsic' li c'a'ru châbil. A'ut eb li inc'a' tîqueb xch'ôl, mâc'a' c'a'ru us chiruheb xban nak numtajenak xyibal ru lix na'lebeb ut inc'a' us lix c'a'uxeb.Neque'xye nak neque'xpâb li Dios, aban riq'uin li c'a'ru neque'xbânu nac'utun nak moco yâl ta. Aj k'etoleb râtin li Dios ut k'axal yibru lix na'lebeb. Inc'a' useb. Mâc'a' junak châbil c'anjel târûk te'xbânu.$S CvChak'useb re nak inc'a' te'xpâb li tic'ti' li neque'xyo'ob laj judío chi moco che'xpâb lix chak'rabeb li cuînk li neque'tz'ektânan re li tz'akal yâl.jR Ov Ut yâl ajcui' li quixye. Jo'can nak cau chak'useb re nak te'cacuûk xch'ôleb sa' lix pâbâleb.Q v Eb laj Creta que'xq'ue jun li cuînk aj k'e chok' xprofeteb. Li cuînk a'an quixye chi jo'ca'in chirixeb li rech tenamitil: laj Creta junes tic'ti'ic neque'xbânu. Chanchaneb li josk' aj xul. Eb a'an aj num cua'ineleb ut inc'a' neque'raj trabajic, chan.7P iv Eb a'an tento xk'usbaleb re nak te'xcanab li balak'înc. Yôqueb xpo'bal xch'ôleb li jûnk cabal riq'uin xc'utbal li moco yâl ta. Riq'uin balak'înc neque'xtau lix tumineb.~O wv Chaq'uehak retal ani tâxakab chok' aj c'amol be xban nak nabaleb li inc'a' neque'xtau xyâlal. Neque'âtinac chi mâc'a' rajbal ut neque'xbalak'i li tenamit. K'axal cui'chic nabaleb jo'caneb xna'leb sa' xyânkeb li kech aj pâbanelil aj judío.yN mv Inc'a' nach'inan xch'ôl sa' lix pâbâl. Naxpâb ban chi anchal xch'ôl lix yâlal li quic'ute' chiru re nak tixnau xch'olobanquil lix yâlal chiruheb li rech aj pâbanelil ut tixnau xq'uebal xna'lebeb li neque'cuech'in re li c'a'ru naxye.DM vJunak aj c'anjel chiru li Dios naxc'uleb li rula' chi sa sa' xch'ôl ut nasaho' ajcui' sa' xch'ôl riq'uineb li neque'bânun re li us. Laj c'anjel chiru li Dios toj naxc'oxla chi us li c'a'ru naxbânu ut junelic cuânk sa' usilal riq'uineb li ras rîtz'in. Tîc xch'ôl ut naxcuy xnumsinquil li raylal ut li âlêc.;L qvLi ani nac'amoc be chiruheb laj pâbanel, li jun a'an aj c'anjel chiru li Dios. Jo'can nak tento nak tîcak xch'ôl re nak mâ ani tââtinak chirix. Moco k'etk'etak ta ut moco ch'inpo'ak ta, chi moco tâcalâk, chi moco tâpletik. Ut mâcua'ak aj rahol ru biomal, chi moco tixsic' xtumin riq'uin balak'ic.BK vTîcak xch'ôl li ani tâxakab re nak mâc'a' tâyehek' chirixeb. Junak ajcui' li rixakil ut aj pâbanelakeb li ralal xc'ajol. Châbilakeb xna'leb ut te'abînk chiruheb lix na' xyucua'.VJ 'vXatincanab aran sa' li tenamit Creta re nak tâc'ûb ru li c'a'ru toj yîbâc naraj ut re nak tâxakabeb li te'c'amok be chiruheb laj pâbanel sa' li junjûnk chi tenamit. Jo' xinye âcue, jo'can tâbânu.mI UvYôquin chi tz'îbac âcuiq'uin, at Tito. Lâat chanchanat tz'akal cualal sa' xc'aba' li kapâbâl. Chicuânk taxak âcuiq'uin li usilal ut li tuktûquilal li naxq'ue li Dios li kaYucua' ut li naxq'ue li Jesucristo laj Colol ke./H YvNak quicuulac xk'ehil li Dios laj Colol ke quixc'utbesi lix yâlal li colba-ib chiku. Tenebanbil sa' inbên xban li Dios xch'olobanquil xyâlal li colba-ib yalak bar.7G ivNinch'olob lix yâlal a'in chiruheb re nak te'pâbânk ut te'xyo'oni li junelic yu'am. Najter k'e cutan li Dios quixyechi'i chak li junelic yu'am. Li Dios inc'a' natic'ti'ic.mF WvLâin laj Pablo. Yôquin chi tz'îbac âcuiq'uin, at Tito. Ninc'anjelac chiru li Dios ut lâin x-apóstol li Jesucristo. Xakabanbilin xban li Jesucristo re xtenk'anquileb li sic'bileb ru xban li Dios re nak tz'akalak re ru lix pâbâleb. Ut xakabanbilin re xtenk'anquileb re nak te'xtau ru chi tz'akal lix yâlal li colba-ib ut tâtîcobresîk lix ch'ôleb.ElA' taxak li Kâcua' chicuânk âcuiq'uin. Ut a' taxak li rusilal li Dios chicuânk êriq'uin lâex chêjunilex. Jo'can taxak.CDlK'axal us cui tatchâlk nak toj mâji' naticla li habalk'e. Xtakla xsahil âch'ôl laj Eubulo, jo'queb ajcui' laj Pudente, laj Lino, lix Claudia ut chixjunileb li hermân li cuanqueb arin.A' taxak li Kâcua' chicuânk âcuiq'uin. Ut a' taxak li rusilal li Dios chicuânk êriq'uin lâex chêjunilex. Jo'can taxak.lCQlLaj Erasto quicana chak aran Corinto. Ut laj Trófimo toj yaj nak quincanab sa' li tenamit Mileto.B{lChaq'ueheb xsahil xch'ôleb lix Prisca ut laj Aquila jo'queb ajcui' chixjunileb li cuanqueb sa' rochoch laj Onesíforo.OAlUt li Kâcua' tâcolok cue chiru li mâusilal neque'xc'oxla xbânunquil cue ut tinixc'am sa' lix nimajcual cuanquilal aran sa' choxa. A'an taxak chilok'onimânk chi junelic k'e cutan. Jo'can taxak.g@GlAbanan li Kâcua' quitenk'an cue ut quixq'ue xcacuilal inch'ôl re xjulticanquil chi tz'akal resil li colba-ib re nak chixjunileb li mâcua'eb aj judío te'rabi resil li evangelio. Jo'can nak quincole' sa' ruk' li cakcoj.?7lNak quinboke' xbên cua riq'uin laj rakol âtin, mâ ani quiâtinac chicuix. Quine'xcanab injunes chixjunileb. Miq'uehe' ta li mâc a'in sa' xbêneb.k>OlChacolak ajcui' âcuib lâat chiru a'an xban nak k'axal xîc' narabi resil li colba-ib li nakaye. =lLaj Alejandro, laj tenol ch'îch', nabal chi raylal xbânu cue. Li Kâcua', a'an li tâk'ajcâmûnk re riq'uin li c'a'ru naxbânu.E<l Nak tatchâlk, chac'amak chak cue li capa quincanab chak sa' li tenamit Troas sa' rochoch laj Carpo. Ut chac'amak ajcui' chak li hu. Li k'axal nacuaj ru, a'an li tz'ûm li tz'îbanbil ru.7;il Ut laj Tíquico xintakla sa' li tenamit Efeso.r:]l Chixjunileb li neque'tenk'an cue mâ aniheb chic. Ca'aj chic laj Lucas cuan cuiq'uin. Jo'can nak nintz'âma châcuu nak tânume'bok chak laj Marcos ut tâc'am chak châcuix nak tatchâlk. A'an tinixtenk'a chi châbil sa' li c'anjel.e9Cl Cuanquin injunes arin. Laj Demas xinixcanab xban xrahinquil ru li c'a'ak re ru cuan sa' ruchich'och' ut xcô sa' li tenamit Tesalónica. Laj Crescente xcô Galacia chi c'anjelac ut laj Tito xcô sa' li na'ajej Dalmacia.)8Ml Châlkat chicuilbal chi junpât.J7 lAnakcuan ca'aj chic lin mâtan nacuoybeni li naq'uehe' reheb li tîqueb xch'ôl. Li Kâcua' li narakoc âtin sa' tîquilal, a'an tâq'uehok cue sa' li cutan nak tol-êlk cui'chic. Ut moco ca'aj cui' ta cue lâin tixq'ue. Tixq'ue aj ban cui' reheb chixjunileb li yôkeb chi oybenînc re lix c'ulunic chi anchaleb xch'ôl.,6QlXinyal ink'e chixbânunquil li châbil c'anjel. Xinq'ue inch'ôl chixbânunquil chi tz'akal li tenebanbil sa' inbên xbânunquil ut chi anchal inch'ôl xinpâban.|5qlUt lâin, sa' xc'aba' li Kâcua' tâosok' lin yu'am jo' jun li mayej chiru. Yô chi cuulac xk'ehil nak tincamsîk.;4olA'ut lâat, Timoteo, chaq'uehak retal chi us li c'a'ru tâbânu. Chacuyak xnumsinquil li raylal ut chajulticâk resil li santil evangelio ut chabânuhak lâ c'anjel chi tz'akal.z3mlInc'a' chic te'raj rabinquil lix yâlal. A' chic li serak' li mâc'a' na-oc cui', a'an chic li te'raj rabinquil."2=lTento nak tâc'ut lix yâlal chiruheb xban nak tâcuulak xk'ehil nak inc'a' chic te'raj rabinquil li tijleb tz'akal yâl. A' chic li jun tûbeb chi aj tzolonel, a'an chic li te'xtâke re nak tâyehek' reheb c'a'ru li te'raj rabinquil ut a'an chic li te'xq'ue xch'ôl chirabinquil.1lLâin nintz'âma châcuu nak tâch'olob xyâlal li râtin li Dios. Chayal âk'e chixbânunquil chi junelic usta naxq'ue rib châcuu usta inc'a'. Chatijeb ut chak'useb. Chaq'ue xcacuilal xch'ôleb ut chicuânk âcuyum ut inc'a' tâcanab xc'utbal lix yâlal chiruheb.r0 _lNintz'âma châcuu sa' xc'aba' li Dios nak tâch'olob lix yâlal. Ut nintz'âma ajcui' sa' xc'aba' li Kâcua' Jesucristo, li târakok âtin sa' xbêneb li yo'yôqueb ut li camenakeb nak tâchâlk cui'chic riq'uin lix nimal xcuanquil.R/lLi Santil Hu naxc'ut chiru li nac'anjelac chiru li Dios chanru nak tâcuânk chi tz'akal re ru lix yu'am ut naxtenk'a a'an re nak cauresinbilak chi tz'akal re xbânunquil chixjunil li châbil c'anjel.,.QlChixjunil li tz'îbanbil sa' li Santil Hu, a'an musik'anbil xban li Dios ut nac'anjelac re xc'utbal chiku lix yâlal. Nac'anjelac re kak'usbal ut re xq'uebal kana'leb ut naxc'ut chiku chanru nak tocuânk sa' tîquilal.Li Santil Hu naxc'ut chiru li nac'anjelac chiru li Dios chanru nak tâcuânk chi tz'akal re ru lix yu'am ut naxtenk'a a'an re nak cauresinbilak chi tz'akal re xbânunquil chixjunil li châbil c'anjel.2-]lChalen chak toj sa' âca'ch'inal ac nacanau xsa' li Santil Hu. Nacanau nak a'an li nac'utuc lix yâlal chiku nak li colba-ib natauman riq'uin xpâbanquil li Jesucristo.<,qlA'ut lâat, Timoteo, junelic taxak cauhak âch'ôl chixpâbanquil lix yâlal li xatzol cui' chak âcuib. Ac nacanau nak tz'akal yâl ut nacanau aniheb li xatzol cui' chak âcuib.+l Ut tânumtâk lix mâusilaleb laj balak' li inc'a' useb xna'leb. Yôkeb chi balak'înc ut yôk ajcui' xbalak'inquileb a'an.u*cl Ut yâl ajcui' nak te'rahobtesîk li jo' q'uialeb li te'raj cuânc sa' tîquilal sa' xc'aba' li Jesucristo.)'l Ac xaq'ue retal chanru nak xincuy xnumsinquil li ra xîc' ut li raylal li xinc'ul xban xyebal resil li evangelio aran sa' eb li tenamit Antioquía, Iconio ut Listra. Chixjunil li raylal quilajincuy xnumsinquil ut li Kâcua' xcoloc cue chiruheb chixjunil li raylal a'an.({l Abanan lâat, Timoteo, ac nacanau li tijleb ninch'olob xyâlal. Xaq'ue retal chanru nincuan ut li c'a'ru ninc'oxla xbânunquil. Xaq'ue retal lin pâbâl ut chanru nak nincuyuc ut chanru ninrahoc. Ut xaq'ue ajcui' retal chanru xcacuilal lin ch'ôl.J' l Aban inc'a' ajcui' us tâêlk chiruheb xban nak ch'olch'ôk chiruheb chixjunileb nak xmajelil xna'lebeb te'xbânu cui', jo' que'xc'ul laj Janes ut laj Jambres nak que'xcuech'i rix laj Moisés.s&_lEb a cuînk a'an yôqueb chixbânunquil jo' que'xbânu laj Janes ut laj Jambres nak que'xcuech'i rix laj Moisés. Neque'xtz'ektâna li yâl. Inc'a' useb lix na'lebeb ut mâc'a' neque'oc cui' xban nak tz'ektânanbil li pâbâl xbaneb.{%olUt eb li ixk a'in junelic yôqueb chixtzolbal li c'a'ak re ru chi tijleb, abanan inc'a' neque'xtau ru lix yâlal.$lSa' xyânkeb a'an cuanqueb li cuînk li neque'xsic' chanru te'oc sa' eb li cab chi balak'înc ut neque'xc'ut lix tijleb chiruheb li ixk li mâc'a'eb xna'leb, li neque'rec'a nak aj mâqueb, ut junes li c'a'ak re ru neque'xrahi ru, a'an li neque'xbânu.#{lTe'xye rib nak aj pâbaneleb, abanan inc'a' te'xq'ue xcuanquil li pâbâl. At Timoteo, mâjunaji âcuib riq'uineb a'an.f"ElTe'xk'axtesi li ras rîtz'in sa' ruk'eb li xic' neque'iloc reheb. Cauhakeb rib chixbânunquil li inc'a' us. Tânumtâk lix k'etk'etileb. Inc'a' te'xra li Dios. A' ban chic lix saylal li ruchich'och', a'an chic li te'xra.1![lMâc'a'ak rahoc riq'uineb. Mâc'a'ak usilal riq'uineb. Telaje'xyo'ob âtin chi ribileb rib. Aj k'abanelakeb. Inc'a' te'xcuy rib. Josk'akeb ut xic' te'ril li châbilal.l QlEb li cristian junes reheb te'raj. Te'xrahi ru li tumin. Te'xnimobresi xcuanquil xjuneseb rib. Te'xk'etk'eti ribeb. Te'hobok ut te'xk'et râtin xna' xyucua'. Inc'a' te'tioxînk ut inc'a' te'xq'ue xcuanquil xpâbanquil li Dios.w ilNacuaj ajcui' nak tânau nak k'axal xiu xiu li cutan te'châlk chiku nak tânach'ok chak roso'jiqueb li cutan.!;lUt te'risi rib sa' ruk' laj tza li yô chi âlênc reheb re nak inc'a' chic te'xbânu li c'a'ru naraj a'an. Ut te'suk'îk taxak sa' li tz'akal xyâlal.[/lUt sa' tûlanil chixch'olobak xyâlal reheb li neque'cuech'in rix lix yâlal. Mâre chan nak li Dios tâtenk'ânk reheb chixyot'bal xch'ôleb, chixjalbal xc'a'uxeb re te'xnau ru li yâl.Ut te'risi rib sa' ruk' laj tza li yô chi âlênc reheb re nak inc'a' chic te'xbânu li c'a'ru naraj a'an. Ut te'suk'îk taxak sa' li tz'akal xyâlal.=slJunak aj c'anjel chiru li Kâcua' mâcua'ak aj sic'ol ra xîc'. Tûlanak ban riq'uineb chixjunileb. Cuânk xna'leb re xc'utbal lix yâlal chiruheb li ras rîtz'in ut nimak xcuyum. 9lMâcua'akat jun sa' xyânkeb li neque'xcuech'i rib chirix tôntil âtin li mâc'a' aj e. Lâat ac nacanau nak li cuech'înc ib junes ra xîc' naxq'ue.?wlJo'can utan chatz'ektâna chi junaj cua li inc'a' us li neque'xrahi ru li toj sâjeb. Ut q'ue âch'ôl chicuânk sa' tîquilal ut chatpâbânk chi tz'akal. Charahakeb lâ cuas âcuîtz'in ut chatcuânk sa' usilal riq'uineb chixjunileb. Lâakat jun sa' xyânkeb li tîqueb xch'ôl li neque'tijoc chiru li Dios.0YlCui junak aj pâbanel naraj tâq'uehek' re jun lix châbil c'anjel xban li Dios, tento nak li jun a'an tixcanab chi junaj cua chixjunil li mâusilal. Cui tixbânu chi jo'can, li jun a'an k'axtesinbilak chic chi c'anjelac chiru li Kâcua' ut cauresinbilak chic chixbânunquil li châbil c'anjel.X)lSa' junak xnimal ru cab cuan li sec' yîbanbil riq'uin oro ut plata. Ut cuan li ch'och' sec' ut cuan ajcui' li sec' yîbanbil riq'uin che'. Cuan li châbil xc'anjel ut cuan li yalak c'a'ru nac'anjelac cui'.}slAbanan lix yâlal q'uebil ke xban li Dios inc'a' naru najalman ru. Jo'ca'in tz'îbanbil sa' li Santil Hu: li Dios naxnau ruheb li ralal xc'ajol, ut chixjunileb li te'xc'aba'in xc'aba' li Kâcua', tento nak te'xcanab chi junaj cua li mâusilal.PlEb a'an que'xcanab xpâbanquil li tz'akal yâl ut que'xpâb li tic'ti'. Neque'xye nak ac que'cuacli chi yo'yo eb li camenak, chanqueb. Ut riq'uin a'an cuan li yôqueb chixpo'bal ruheb lix pâbâleb.'lNaniman ru li tijleb li neque'xc'ut. Chanchan nak naniman ru junak yajel jo' li cáncer xc'aba'. Jo'can que'xbânu laj Himeneo ut laj Fileto.&ElMat-oquen riq'uin jo' mâjo'il serak', li mâc'a' na-oc cui'. Li neque'bânun re chi jo'can k'axal cui'chic neque'xq'ue xch'ôl chixbânunquil li mâusilal.-SlChaq'uehak âch'ôl chi c'anjelac chiru li Dios jo' junak tz'akal aj c'anjel mâc'a' c'a'ru tâxutânâk cui'. Chach'olobak chi tz'akal resil li colba-ib chiruheb.mSlChajultica lix yâlal chiruheb laj pâbanel. Sa' xc'aba' li Kâcua' Dios chayehak reheb nak che'xcanabak xcuech'inquil ribeb chirix âtin xban nak a'an mâc'a' na-oc cui'. Ca'aj cui' xpo'baleb xch'ôl li neque'abin re naxbânu.+l Cuan nak lâo inc'a' nakabânu li c'a'ru nakaye, abanan li Dios tîc xch'ôl ut junelic naxbânu li c'a'ru naxye. A'an inc'a' nacuiban xch'ôl.&El Cui takacuy xnumsinquil li raylal, tâq'uehek' ajcui' kacuanquil xban li Dios kochben li Cristo. Ut cui lâo nakatz'ektâna, a'an toxtz'ektâna ajcui' lâo.{l Li âtin a'in li oc cue xyebal âcue, a'an tz'akal yâl: Cui cocam kochben li Cristo, tâcuânk ajcui' kayu'am kochben.dAl Jo'can nak nincuy xnumsinquil chixjunil li raylal li ninc'ul sa' xc'aba'eb li sic'bileb ru xban li Dios re nak eb a'an naru te'xtau li lok'laj colba-ib li naxq'ue li Jesucristo ut te'xtau ajcui' lix lok'al chi junelic. wl Sa' xc'aba' li evangelio yôquin chixc'ulbal li raylal a'in, ut bac'bôquin chi cadena. Chanchan na-ux re junak k'axal nim xmâc. Usta bac'bôquin, abanan li resil li evangelio tâyemânk yalak bar xban nak li râtin li Dios inc'a' naru xmukbal.Z -lChijulticok' âcue nak li Jesucristo, a'an xcomoneb li ralal xc'ajol li rey David ut a'an li quicuacli cui'chic chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak. A'an a'in li resilal li evangelio li yôquin chixyebal lâin.  lC'oxlan chirix li oxib chi na'leb li xinye âcue ut a' taxak li Kâcua' Jesucristo chitenk'ânk âcue chixtaubal ru lix yâlal._ 7lLaj c'alom li nac'anjelac chi cau tento nak a'an li xbên li tâtz'ak ru li racuîmk.w glUt jo'can ajcui' li naxyal xk'e chi âlinac, inc'a' naxc'ul lix mâtan cui inc'a' naxbânu chi tz'akal re ru.%ClJunak soldado inc'a' naru naxsic' jalan xc'anjel xban nak ac sic'bil ru chok' soldado. Naxq'ue ban xch'ôl chixbânunquil li nacuulac chiru li nataklan re.  lChattz'akônk riq'uin li raylal li nakac'ul ut chacuyak xnumsinquil chixjunil li raylal jo' jun xchâbil soldado li Jesucristo.<qlLi xyâlal li xinc'ut châcuu chiruheb nabaleb li cristian, a'an ajcui' chajultica chiruheb li cuînk li tîqueb xch'ôleb re nak eb a'an chic te'c'utuk re chiruheb jalaneb chic.u elA'ut anakcuan, at Timoteo, cauhak âch'ôl riq'uin li usilal q'uebil ke xban nak reho chic li Cristo Jesús.) MlLâat nacanau chi tz'akal nak quixq'ue xch'ôl chi tenk'ânc aran Efeso. A' taxak li Kâcua' Dios chi-uxtânânk ru sa' xk'ehil xc'ulunic li Kâcua' Jesucristo. lNak quic'ulun arin Roma, laj Onesíforo quinixsic' chi anchal xch'ôl toj retal quinixtau.Lâat nacanau chi tz'akal nak quixq'ue xch'ôl chi tenk'ânc aran Efeso. A' taxak li Kâcua' Dios chi-uxtânânk ru sa' xk'ehil xc'ulunic li Kâcua' Jesucristo.O lCa'aj chic laj Onesíforo q'uila sut colinril sa' tz'alam ut quixc'ojob inch'ôl ut inc'a' quixutânac xban nak bac'bôquin chi cadena. A' taxak li Kâcua' Dios chi-osobtesînk re li jun cabal a'an. !lLâat nacanau nak chixjunileb laj pâbanel li cuanqueb Asia xine'xcanab injunes. Sa' xyânkeb a'an cuanqueb laj Figelo ut laj Hermógenes. /lRiq'uin xcuanquil li Santil Musik'ej li cuan âcuiq'uin, chac'ulahak sa' âch'ôl lix yâlal li lok'laj colba-ib k'axtesinbil âcue xban li Dios. l Chicuânk sa' âch'ôl li tijleb li tz'akal yâl li xinc'ut châcuu. Ut chicuânk lâ pâbâl ut chatrahok xban nak rehat chic li Cristo.s~ al Jo'can nak nincuy chixjunil li raylal ut inc'a' ninxutânac xban nak c'ojc'o inch'ôl riq'uin li Kâcua'. A'an li ninpâb ut xink'axtesi cuib sa' ruk'. Ninnau nak a'an tâtenk'ânk cue toja' yal nak tâc'ulûnk cui'chic li Jesucristo.} l Li Dios quixakaban cue chi c'anjelac chok' apóstol ut chok' aj tzolol reheb li mâcua'eb aj judío re nak tinye resil li colba-ib reheb.P| l Li usilal a'in quic'utbesîc chiku riq'uin lix c'ulunic sa' ruchich'och' li Kâcua' Jesucristo laj Colol ke. Ut a'an qui-isin re xcuanquil li câmc ut quixc'ut chiku li ac' yu'am li mâc'a' roso'jic.5{ el A'an quicoloc ke ut quixsic' chak ku re nak toc'anjelak sa' tîquilal. Mâcua' xban kayehom kabânuhom nak quixsic' ku. Yal xban li rusilal ban, xban nak jo'can quiraj. Sa' xc'aba' li Jesucristo nak quiruxtâna ku, xban nak ac jo'can chak sa' xch'ôl junxilaj nak toj mâji' quixyîb li ruchich'och'.2z _lJo'can ut nak matxutânac chixch'olobanquil resil li Kâcua' Jesucristo chi moco tatxutânâk inban lâin xban nak cuanquin chi prêxil xban xyebal resil li Kâcua'. Chaq'ue ban âcuib chi tz'akônc riq'uin li raylal nac'ulman sa' xc'aba' li evangelio. Ut li Dios tâq'uehok âcuanquil chixcuybal.9y mlMâcua' li xucuac li xkamâtani chak riq'uin li Dios. Kacuanquil ban xkamâtani riq'uin. Li Dios nocoxtenk'a chixrabaleb li kas kîtz'in ut a'an naq'uehoc ke li châbil na'leb. x lJo'can nak ninjultica châcuu nak chaq'uehak chi c'anjelac lâ mâtan q'uebil âcue xban li Dios nak quinq'ue li cuuk' sa' âbên.Sw !lNak nintijoc najultico' cue nak chi anchal âch'ôl xatpâban. Junxil lâ na'chin lix Loida jo' ajcui' lix Eunice lâ na' que'pâban chi anchaleb xch'ôl ut ninnau nak jo'can ajcui' nak xatpâban lâat.v 3lNacuaj raj rilbal cui'chic âcuu. Jultic cue chanru nak xatyâbac xban xrahil âch'ôl ut nacuaj nak tâsahok' cui'chic inch'ôl nak tincuil âcuu.Lu lJunelic ninbantioxi chiru li Dios nak nacatinjultica sa' lin tij chi k'ek chi cutan. Ut mâc'a' nach'i'ch'i'in cue sa' li cuâm nak ninc'anjelac chiru li Dios jo' que'xbânu lin xe'tônil yucua'.t 'lYôquin chixtz'îbanquil li hu a'in âcuiq'uin, at Timoteo. Rarôcat inban ut chanchanat tz'akal cualal chicuu nak cuancat. Chicuânk taxak âcuiq'uin li usilal, li uxtân, ut li tuktûquilal, li nachal chak riq'uin li Dios li kaYucua' ut riq'uin li Kâcua' Jesucristo.Fs lLâin laj Pablo. Lâin x-apóstol li Jesucristo xban nak jo'can quiraj li Dios. Taklanbilin chixyebal resil li ac' yu'am li yechi'inbil ke xban li Dios, li yu'am li naxq'ue ke li Jesucristo.)rKbNinye a'in xban nak cuan li que'pâban re li na'leb a'in ut xban a'an, que'xcanab xpâbanquil li tz'akal yâl. A' taxak li rusilal li Dios chicuânk êriq'uin.qbAt Timoteo, cuânk sa' âch'ôl li tijleb q'uebil âcue xban li Dios. Mâq'ue xcuanquil li jo' mâjo'il serak' ut li cuech'ij ib xban nak mâc'a' na-oc cui'. Cuan li neque'yehoc re nak châbil na'leb, abanan moco yâl ta.Ninye a'in xban nak cuan li que'pâban re li na'leb a'in ut xban a'an, que'xcanab xpâbanquil li tz'akal yâl. A' taxak li rusilal li Dios chicuânk êriq'uin.epCbCui neque'xbânu chi jo'can yôqueb chixc'ûlanquil lix râbaleb sa' choxa ut riq'uin a'an c'ojc'ôk xch'ôleb. Che'xbânuhak chi jo'can re nak tâcuânk lix yu'ameb chi tz'akal re ru ut chi numtajenak xsahil xch'ôleb.~oubChaye reheb nak che'xbânu li us. Chinumtâk lix châbilaleb. Che'xnauhak sihînc chi nabal ut chi anchaleb xch'ôl.ynkbTâch'olob xyâlal chiruheb li biom nak inc'a' te'xk'etk'eti ribeb chi moco te'xc'ojob xch'ôl sa' xbên li biomal li na-oso'. Che'xq'ue ban xch'ôl chixyo'oninquil li yo'yôquil Dios. A'an naq'uehoc ke chi nabal chixjunil li c'a'ak re ru.PmbLi Dios yo'yo chi junelic. Mâc'a' xticlajic ut mâc'a' roso'jic. A'an cutan saken chi junelic ut mâ ani naru na-oc riq'uin xban nak k'axal lok'. Inc'a' ilbil ru chi moco na-ile' ru sa' ruchich'och'. Chikaq'uehak taxak xlok'al ut chikalok'onihak taxak xban nak k'axal nim lix cuanquilal anakcuan ut chi junelic. Jo'can taxak.;lobNak tixtau xk'ehil li Dios tixc'utbesi cui'chic chiku li Jesucristo. Li Dios, a'an k'axal lok' ut junaj ajcui'. A'an li Rey li k'axal nim xcuanquil sa' xbêneb chixjunileb li rey li cuanqueb sa' ruchich'och'. Ut a'an ajcui' li Kâcua' li k'axal nim xcuanquil sa' xbêneb chixjunileb li cuanqueb xcuanquil.>kubUt lâ taklanquil, a'an a'in: chabânu chixjunil li taklanbilat cui' xban li Kâcua'. Tîcak lâ ch'ôl ut mâc'a'ak âk'usbal toj retal tâc'ulûnk cui'chic li Kâcua' Jesucristo.`j9b Sa' xc'aba' li Dios li naq'uehoc yu'am, lâin nintz'âma châcuu nak tâbânu lâ taklanquil. Ut nintz'âma ajcui' châcuu sa' xc'aba' li Jesucristo li quich'oloban xyâlal chi mâc'a' xxiu chiru laj Poncio Pilato.Bi}b Yal âk'e chi q'uîc sa' lâ pâbâl ut q'ue âch'ôl chirêchaninquil li junelic yu'am, li bokbilat cui' xban li Dios. Lâat xaye ut xac'utbesi chi tz'akal lâ pâbâl chiruheb nabal. hb Ut lâat, at Timoteo, lâat aj c'anjel chiru li Dios. Mâbânu li mâusilal li neque'xbânu eb a'an. Q'ue ban âch'ôl chi cuânc sa' tîquilal. Chara li Dios ut chatpâbânk chiru. Charaheb lâ cuas âcuîtz'in. Chacuy li raylal ut chatcuânk sa' tûlanil.gwb Li xrahinquil ru li tumin, a'an xxe' xtônal chixjunil li mâusilal. Cuanqueb li que'xtz'ektâna lix pâbâl xban xrahinquil ru li tumin. Ut q'uila raylal que'xbok sa' xbêneb. Ut neque'yot'ot'nac sa' xch'ôleb riq'uin li inc'a' us neque'xbânu.Wf'b Abanan eb li neque'rahoc ru li biomal, neque'xq'ue rib chi âlêc ut neque'xbânu li yibru aj na'leb. A'an napo'oc ru lix c'a'uxeb ut riq'uin chixjunil li inc'a' us neque'xbânu, neque'xsach lix pâbâleb.peYbJo'can nak cui cuan katzacaêmk ut cui cuan kat'icr re xtz'apbal kib, c'ojc'ôk kach'ôl riq'uin a'an.^d5bMâc'a' cuan ke nak coyo'la sa' ruchich'och' ut mâc'a' ajcui' takac'am nak tocâmk.{cobYâl nak k'axal lok' li pâbâl chok' reheb li neque'xc'ojob xch'ôl riq'uin li jo' nimal jo' ch'inal cuan reheb.LbbEb li cuînk a'in, junes cuech'înc neque'xbânu. Moco tuktu ta xc'a'uxeb ut moco yâl ta li neque'xye. Neque'xc'oxla nak riq'uin lix pâbâleb te'xtau xtumineb. Mâjunaji âcuib riq'uineb a'an.jaMbEb li cuînk a'an mâc'a' neque'xnau. Junes xnimobresinquil rib neque'xbânu. Ca'aj cui' xcuech'inquil ribeb chirix âtin nacuulac chiruheb. Ut riq'uin a'an nachal li cakalînc, li hoboc, li k'abânc ut li cuibânc ch'ôlej.`5bCuan li neque'c'utuc re jalan tijleb li moco yâl ta. Moco neque'xpâb ta li yâl li quixc'ut chiku li Kâcua' Jesucristo. Jalan cui' lix pâbâleb. H~~}h||,{{)zpyxx9wvuutWsrrqpoAnfmmlWkjjihgff%ed;cbaa_^]\V[[YYMXiVUU T1SCRQPPRONN"M~LKKJDIIH GFFfDD==< :9887b65533n22K10/v.-,x+++ )('~&%%$B##0"" !Q7s?Qn)2vo>b O  W'qx; 2!Li Jesucristo nac'anjelac sa' li Santil Na'ajej sa' choxa li yîbanbil xban li Dios, ut mâcua' sa' li na'ajej yîbanbil xbaneb li cuînk.S !A'an a'in xyâlal li yôco chixyebal êre: yâl nak cuan jun tz'akal xyucua'il aj tij nac'anjelac chikix. A'an li Jesucristo li c'ojc'o chak sa' xnim uk' li Dios sa' lix nimajcual xcuanquilal sa' choxa., QJo' tz'îbanbil sa' li chak'rab najter, eb li xakabanbil chok' xyucua'il aj tij, a'an yal cuînkeb. Abanan mokon, nak quisache' xcuanquil li chak'rab, li Dios quixxakab riq'uin juramento li Ralal chok' xyucua'il aj tij. Riq'uin ut a'an li Jesucristo tz'akal re ru chi c'anjelac chi junelic.8 iLi Jesucristo mâcua' jo'queb lix yucua'ileb aj tij li que'cuan sa' xyânkeb laj Israel. Eb a'an cuulaj cuulaj neque'xmayeja li xul re xtojbal rix lix mâqueb jo' ajcui' lix mâqueb li tenamit. Aban li Jesucristo jun sut ajcui' quixmayeja rib re xtojbal rix li kamâc.Jo' tz'îbanbil sa' li chak'rab najter, eb li xakabanbil chok' xyucua'il aj tij, a'an yal cuînkeb. Abanan mokon, nak quisache' xcuanquil li chak'rab, li Dios quixxakab riq'uin juramento li Ralal chok' xyucua'il aj tij. Riq'uin ut a'an li Jesucristo tz'akal re ru chi c'anjelac chi junelic.t aLi Kâcua' Jesucristo, a'an li tz'akal xyucua'il aj tij. Ut a'an li natenk'an ke chi tz'akal. Moco juntak'êt ta lix yu'am riq'uineb laj mâc. Li Jesucristo santo ut mâc'a' xmâc. A'an cô sa' choxa ut aran quiq'uehe' xnimal xlok'al.1 [Li Jesucristo a'an tz'akal tâcolok reheb chixjunileb li neque'pâban re li Dios sa' xc'aba' a'an. Li Jesucristo yo'yo chi junelic ut naâtinac chirixeb chiru li Dios. Aban li Kâcua' Jesucristo a'an chic li tz'akal laj tij. Mâ jaruj chic tâsic'mânk junak rêkaj xban nak a'an yo'yo chi junelic.-Najter nabaleb laj tij que'cuan chak. Inc'a' que'cana sa' xc'anjel chi junelic li junjûnk xban nak neque'cam ut jalan chic nacana chok' rêkaj.Riq'uin li juramento a'in, sa' xc'aba' li Jesucristo, nim xcuanquil li ac' contrato, ut k'axal lok' chiru li quicuan junxil.J Abanan mâcua' riq'uin juramento nak que'xakabâc chok' aj tij li ralal xc'ajol laj Leví. A'ut li Kâcua' Jesucristo xakabanbil chok' aj tij xban li Dios riq'uin juramento. Tz'îbanbil sa' li Santil Hu chi jo'ca'in: Li Dios quiâtinac riq'uin li Ralal ut quixye re: Sa' inc'aba' lâin tinye âcue: Lâat laj tij chi junelic jo' nak quicuan laj Melquisedec, chan. Li Dios inc'a' tixjal lix c'a'ux xban nak quixpatz' lix lok'laj c'aba'. (Sal. 110:4)OLi Jesucristo xakabanbil chok' aj tij xban li Dios riq'uin juramento.[/Mâ ani nacole' xban li chak'rab li quicuan chak junxil. Abanan cuan kayo'on anakcuan k'axal nim xcuanquil chiru li chak'rab. Li kayo'on, a'an li Jesucristo. Ut xban a'an cuânko chi sum âtin riq'uin li Dios.gGJo'can nak li chak'rab li quicuan junxil mâc'a' chic rajbal xban nak mâc'a' chic xcuanquil.!Jo'ca'in tz'îbanbil sa' li Santil Hu chirix li Kâcua' Jesucristo: Lâat aj tij chi junelic jo' nak quicuan laj Melquisedec. (Sal. 110:4))Li Jesucristo inc'a' quixakabâc chok' aj tij jo' quixye li chak'rab. Xakabanbil ban chok' aj tij xban nak nim xcuanquil ut yo'yo chi junelic.X)Riq'uin a'in nanauman nak li Jesucristo nim xcuanquil chiruheb laj tij li que'cuan sa' xyânkeb aj Israel. Li Jesucristo, a'an aj tij jo' nak quicuan laj Melquisedec ut a'an mâcua' ralal xc'ajol laj Leví.W'Laj Moisés, nak quiâtinac chirixeb laj tij, mâ jun cua quixye nak sa' xyânkeb ta li ralal xc'ajol laj Judá tâêlk chak junak aj tij. Ut li Jesucristo quiyo'la sa' xyânkeb li ralal xc'ajol laj Judá.B~} Li âtin a'in tz'îbanbil chirix li Jesucristo. A'an mâcua' ralal xc'ajol laj Leví. A'an ralal xc'ajol laj Judá. Mâ jun ralal xc'ajol laj Judá xakabanbil chok' aj tij chi mayejac.f}E Laj tij li quitaklâc chak jalan chic lix c'anjel. Jo'can nak quijala ajcui' ru li chak'rab.|3 Li ralal xc'ajol laj Leví ut laj Aarón, a'aneb li neque'ch'oloban chiruheb laj Israel lix yâlal lix chak'rab li Dios li quixye laj Moisés. Abanan chi moco li chak'rab chi moco eb laj tij li târûk tâcolok ke. Cui ta eb laj tij ut li chak'rab, inc'a' raj chic quitaklâc chak junak aj tij k'axal nim xcuanquil jo' nak quicuan laj Melquisedec. Laj tij li quitaklâc chak mâcua' xcomoneb laj Aarón.f{E Naru xyebal chi jo'can usta toj mâji' neque'yo'la li ralal xc'ajol laj Leví xban nak laj Abraham, a'an lix xe'tônil yucua'eb. Riq'uin a'an nakanau nak laj Melquisedec nim xcuanquil chiruheb li ralal xc'ajol laj Leví.uzc Eb li ralal xc'ajol laj Leví, a'an eb laj tij. Eb a'an li que'c'uluc re li junjûnk sa' xlajêtkil li que'xq'ue laj Israel. Laj Abraham a'an lix xe'tônil yucua' laj Leví. Jo'can nak naru xyebal nak eb li ralal xc'ajol laj Leví que'xq'ue li junjûnk sa' xlajêtkil re laj Melquisedec xban nak laj Abraham quixq'ue li junjûnk sa' xlajêtkil sa' xc'aba'eb a'an.7ygEb laj tij aj Israel que'xc'ul ajcui' li junjûnk sa' xlajêtkil. A'aneb yal cuînkeb ut que'cam. Abanan laj Melquisedec moco quicam ta. Jo'can tz'îbanbil sa' li Santil Hu..xUNakanau chi tz'akal nak li na-osobtesin, a'an li nim xcuanquil chiru li na-osobtesîc. Jo'can nak nakanau nak nim xlok'al laj Melquisedec chiru xlok'al laj Abraham.?wwLaj Melquisedec mâcua' xcomoneb li ralal xc'ajol laj Leví aban laj Abraham quixq'ue li junjûnk sa' xlajêtkil re laj Melquisedec. Nim xcuanquil laj Abraham xban nak ac yechi'inbil re li rosobtesinquil xban li Dios. Aban laj Melquisedec k'axal nim cui'chic lix cuanquil. Jo'can nak quirosobtesi laj Abraham.@vyTz'îbanbil sa' li chak'rab li quiq'uehe' re laj Moisés nak eb li cristian te'xq'ue reheb laj tij li junjûnk sa' xlajêtkil li c'a'ru cuan reheb. Eb laj tij, a'an eb li ralal xc'ajol laj Leví. Que'xbânu chi jo'can usta laj Abraham, a'an lix xe'tônil yucua' chixjunileb, laj tij jo'queb ajcui' li cristian.^u5Q'uehomak retal nak laj Melquisedec, k'axal nim xcuanquil chiru laj Abraham. Laj Abraham, a'an xyucua'eb laj Israel, abanan quixq'ue re laj Melquisedec li junjûnk sa' xlajêtkil li quirêchani chak sa' li plêt.itKInc'a' nanauman ani lix yucua' laj Melquisedec chi moco lix na' chi moco lix xe'tônil yucua'. Inc'a' nanauman chirix lix yo'lajic chi moco lix camic. Laj Melquisedec, a'an retalil li Jesucristo ut a'an laj tij chi junelic.Ts!Ut li jo' q'uial quirêchani chak laj Abraham sa' li plêt riq'uineb li rey, quixq'ue li junjûnk sa' xlajêtkil re laj Melquisedec. Li c'aba'ej Melquisedec naraj naxye "rey re li tîquilal". Ut li c'aba'ej Salem naraj naxye "tuktûquil usilal". Jo'can nak laj Melquisedec, a'an rey re li tîquilal ut rey re li tuktûquil usilal.Vr 'Laj Melquisedec a'an li rey re li tenamit Salem. A'an ajcui' laj tij chiru li nimajcual Dios. Laj Melquisedec qui-el chak chixc'ulbal laj Abraham ut quirosobtesi nak quisuk'i chak chixsachbal ruheb li rey.?qwLi Jesucristo ac xcô sa' li santil choxa chi jaloc âtin chikix. A'an laj c'amol be chiku. Li Jesucristo, a'an tz'akal xyucua'il aj tij chi junelic jo' nak quicuan laj Melquisedec.'pGNakayo'oni nak takac'ul li junelic yu'am. A'an naxq'ue xcacuil li kach'ôl jo' nak li ancla naxchap li jucub chiru li ha'. Cau rib ut inc'a' na-ec'an sa' xna'aj. Xban nak nakapâb li Jesucristo, cuanco chi sum âtin riq'uin li Dios.Li Jesucristo ac xcô sa' li santil choxa chi jaloc âtin chikix. A'an laj c'amol be chiku. Li Jesucristo, a'an tz'akal xyucua'il aj tij chi junelic jo' nak quicuan laj Melquisedec.ioKJo'can utan nak li cuib chi na'leb a'in inc'a' naru xjalbal ru. A'aneb a'in: xbên, nak li Dios quixyechi'i li mâtan; ut xcab, nak quixbânu li juramento. Riq'uin a'an nakanau nak li Dios inc'a' natic'ti'ic. Jo'can nak cauhak taxak li kach'ôl. Lâo xkasic' li kacolbal riq'uin li Dios ut nakanau nak takêchani li quixyechi'i ke. A'an li nakayo'oni.4naJo'can nak li Dios quixyechi'i li mâtan riq'uin juramento. Quiraj xc'utbal chiruheb li te'êchanînk re nak tz'akal yâl li yô chixyebal. Ut inc'a' tixjal ru li râtin.mNak na-uxman li juramento napatz'man xc'aba' junak li k'axal nim xcuanquil re nak nach'ola ru li yâl ut narake' ajcui' li cuech'înc ib. l Jo'can nak laj Abraham najt quixcuy roybeninquil ut inc'a' quititz' toj retal quixc'ul lix mâtan quiyechi'îc re xban li Dios.okWQuixye re: Relic chi yâl tatcuosobtesi ut tinq'ue chi q'uiânc lâ cualal âc'ajol. (Gén. 22:16-17)j- Mâc'a' junak mas nim xcuanquil chiru li Dios. Jo'can nak li Dios quixpatz' xc'aba' chi ribil rib nak quixyechi'i li rosobtesinquil laj Abraham.=is Inc'a' nakaj nak têcuiba êch'ôl. Chebânu ban jo' neque'xbânu li neque'pâban chi anchal xch'ôl. Inc'a' neque'titz'. Neque'xcuy ut neque'rêchani li yechi'inbil xban li Dios.Eh Takaj nak chêjunjûnkalex têq'ue êch'ôl chixbânunquil li usilal chalen toj sa' roso'jic lê yu'am. Chi jo'can têc'ul chi tz'akal lê k'ajcâmunquil li yechi'inbil êre xban li Dios.g1 Li Dios tîc xch'ôl. Naxnau chanru lê c'anjel. Li Dios naxnau nak nequera a'an. Nac'utun ajcui' nak nequera li Dios xban nak xetenk'a lê rech aj pâbanel junxil ut toj yôquex ajcui' chixtenk'anquileb anakcuan. Inc'a' nasach sa' xch'ôl li Dios lê c'anjel li nequebânu. f  Ex inhermân, usta xkaye chi jo'can, ninnau nak lâex moco jo'canex ta chic anakcuan. Châbil chic lê na'leb xban nak colbilex.eAban li ani inc'a' naxbânu re li naxye li râtin li Dios, a'an chanchan li ch'och' junes q'uix ut yibru pim na-el chiru; mâc'a' na-oc cui' li ch'och' a'an. Li ani inc'a' naxbânu li naraj li Dios, tz'ektânanbileb xban li Dios ut c'atbil nak te'osok'.d}Li ani naxbânu li naxye li râtin li Dios, a'an chanchan li ch'och' naruc' li ha'. Châbil li acuîmk na-el chiru ut nac'anjelac re laj acuinel. Li ch'och' a'an osobtesinbil xban li Dios. Li ani naxbânu li naraj li Dios osobtesinbil xban li Dios.tcaCuan li ac xe'tz'akon riq'uin li rusilal li Dios ut neque'xtz'ektâna chirix xch'ôl. Chanchan nak yôqueb cui'chic chixq'uebal chiru cruz li Jesucristo, li Ralal li Dios. Yôqueb chixq'uebal chi hobec' ut chi se'êc xbaneb li tenamit. Eb a'an inc'a' chic naru te'yot'ek' xch'ôl ut inc'a' chic te'xjal xc'a'ux xban nak yôqueb chixtz'ektânanquil li Jesucristo.~buNeque'xnau nak yâl li râtin li Dios. Ac xe'tz'akon ca'ch'in riq'uin lix cuanquil li ac' ruchich'och' li tâchâlk.ca?Cuanqueb li ac xe'xtau xyâlal. Xe'xc'ul li rusilal li Dios. Xe'xc'ul li Santil Musik'ej.`yAnakcuan chikaq'ue kach'ôl chixtzolbal kib re nak toq'uîk sa' li kapâbâl. Jo'can takabânu cui li Dios naxq'ue ke._Ac nequenau xyâlal li cubi ha'. Nequenau xyâlal li xq'uebal li kuk' sa' xbêneb laj pâbanel. Ac nequenau nak te'cuaclîk cui'chic chi yo'yo li camenak. Ut nequenau ajcui' nak tâcuulak xk'ehil nak târakek' âtin chi junaj cua sa' xbêneb li mâji' neque'pâban.^ 3Jo'can nak inc'a' yôkex chi c'oxlac junes chirix li xetzol chak sa' xticlajic lê pâbâl. Toj cuan ban nabal têtzol chirix li Cristo re nak texq'uîk sa' lê pâbâl. Ac nequenau nak mâcua' riq'uin kayehom kabânuhom natauman li colba-ib. Riq'uin ban xpâbanquil li Dios.@]yEb li chêquel cristian jalan xtzacaêmkeb. Moco sic'bil ta ru li neque'xtzaca. A'an retalil nak ac xe'q'ui sa' xpâbâleb ut neque'xnau chic bar cuan li us ut bar cuan li inc'a' us.9\k Lâex nequenau nak junak c'ula'al toj natu'uc toj mâc'a' xna'leb. Inc'a' naxnau bar cuan li us ut bar cuan li inc'a' us.Eb li chêquel cristian jalan xtzacaêmkeb. Moco sic'bil ta ru li neque'xtzaca. A'an retalil nak ac xe'q'ui sa' xpâbâleb ut neque'xnau chic bar cuan li us ut bar cuan li inc'a' us.p[Y Anakcuan lâex raj chic aj tzolonel xban nak ac junxil nequexpâban. Abanan târaj toj tâc'utek' cui'chic chêru li ac xetzol chak junxil nak xepâb chak li Dios. Chanchanex chic li c'ula'al li toj natu'uc li toj mâji' natzacan.Z3 Toj cuan raj chic nabal naraj ch'olobâc xyâlal chêru chirix a'in. Abanan ch'a'aj xch'olobanquil xyâlal xban nak inc'a' chic nequeraj rabinquil.aY; Li Dios quixxakab li Jesucristo chok' xyucua'il aj tij jo' nak quicuan laj Melquisedec.9Xk Riq'uin li raylal li quixc'ul li Jesucristo quitz'akobresîc ru chi c'anjelac chok' xyucua'il aj tij. Ut sa' xc'aba' a'an cuan li colba-ib chi junelic reheb li te'pâbânk re.WUsta Ralal li Dios li Jesucristo, quixc'ul ajcui' li raylal ut quixc'ut chiku chanru li pâbânc riq'uin li raylal quixc'ul.VNak li Jesucristo quicuan arin sa' ruchich'och' quiyâbac nak quitijoc. Chi cau xyâb xcux quitz'âman chiru li Dios, li cuan xcuanquil chi coloc re chiru li câmc. Ut li Dios quirabi lix tij xban nak quixk'axtesi rib re xbânunquil lix c'anjel li Dios.UQuiyehe' cui'chic re xban li Dios jo' naxye sa' li Santil Hu: Lâat aj tij chi junelic jo' nak quicuan laj Melquisedec. (Sal. 110:4)oTWJo'can ajcui' li Jesucristo. Moco yal xjunes ta quixxakab rib chi c'anjelac chok' xyucua'il aj tij. Aban li Dios quiq'uehoc re lix lok'al ut quixq'ue chi c'anjelac nak quixye re: At cualal, anakcuan xinq'ue âcuanquil. (Sal. 2:7)QSLix c'anjel li xyucua'il aj tij k'axal lok', aban mâ jun naxyo'ob xc'anjel yal xjunes rib. Eb a'an sic'bil ruheb xban li Dios. Li Dios naxxakabeb chi c'anjelac jo' nak quixakabâc laj Aarón najter.3R_Xban nak yal cuînk li xyucua'il aj tij, jo'can nak rajlal namayejac re xtojbal rix lix mâc a'an. Ut namayejac ajcui' re xtojbal rix lix mâqueb chixjunileb li tenamit.?QwLi xyucua'il aj tij, a'an yal cuînkeb jo' lâo. Jo'can nak naxtok'oba ruheb ut naxtenk'aheb sa' usilal li neque'mâcob xban nak inc'a' neque'xnau xyâlal li yôqueb chixbânunquil.~P wSa' xyânkeb laj judío cuanqueb xyucua'il aj tij. Li junjûnk sic'bil ru sa' xyânkeb li cuînk chi c'anjelac chiru li Dios. Naxtenk'aheb li tenamit riq'uin xq'uebal li mayej quic' ut li c'a'ak chic re ru chi mayejil re xtojbal rix lix mâqueb.O/Chotijok chi anchal kach'ôl chiru li nimajcual Dios. A'an târil xtok'obâl ku ut riq'uin xnimal rusilal toxtenk'a nak cuânko sa' junak raylal.N-Li Jesucristo a'an xyucua'il aj tij chok' ke lâo. Naxtok'oba ku xban nak naxnau nak moco k'axal cau ta li kach'ôl. Nak quicuan arin sa' ruchich'och', li Jesucristo quiyale' râlenquil jo' nak nayale' kâlenquil lâo. Aban li Jesucristo inc'a' quimâcob.Chotijok chi anchal kach'ôl chiru li nimajcual Dios. A'an târil xtok'obâl ku ut riq'uin xnimal rusilal toxtenk'a nak cuânko sa' junak raylal.lMQLi Kâcua' Jesucristo, li Ralal li Dios, a'an lix yucua'il aj tij chok' ke. Quitake' sa' choxa ut cuan chak riq'uin li Dios Acuabej. Yô chak chi oquênc chikix chiru li Dios. Jo'can nak cauhak taxak kach'ôl sa' li kapâbâl.`L9 Mâ ani naru tixmuk rib chiru li Dios xban nak a'an quiyîban re chixjunil li c'a'ak re ru cuan. Cutan saken chiru li Dios li kayehom kabânuhom. Mâc'a' mukmu chiru li Dios li toxkach'olob cui' kayehom kabânuhom.uKc Li râtin li Dios yo'yo ut k'axal nim xcuanquil. Chanchan jun ch'îch' ca' pac'al xk'esnal. Riq'uin lix nimal xcuanquil, li râtin li Dios nacuulac toj sa' xchamal li kâm. Ut naxc'utbesi chiku chanru li kana'leb ut chanru li kac'a'ux.;Jo Chikaq'uehak kach'ôl chixpâbanquil li Dios re nak to-oc chi hilânc riq'uin. Mâ ani taxak ke inc'a' tâoc xban xk'etba âtin jo' que'xbânu chak junxil nak inc'a' que'pâban.I Li ani ac x-oc chi hilânc riq'uin li Dios, a'an ac xhilan chi tz'akal, jo' nak li Dios quihilan nak quixrak lix c'anjel.]H3 Jo'can nak toj cuan li lok'laj na'ajej re hilânc reheb li neque'pâban re li Dios.)GKEb li que'pâban sa' xyânkeb laj Israel que'oc chi hilânc sa' li na'ajej Canaán nak laj Josué quic'amoc be chiruheb. Abanan mâcua' a'an li tz'akal na'ajej re hilânc chi junelic. Cui ta a'an li tz'akal hilobâl, inc'a' raj chic quixye li Dios nak toj naru to-oc chi hilânc riq'uin.2F]Najter cuanqueb laj Israel inc'a' que'pâban. Ut nak ac xnume' q'uila chihab, li Dios quixyechi'i cui'chic li hilobâl nak quiâtinac riq'uin laj David. Ut laj David quixtz'îba li quiyehe' re li naxye chi jo'ca'in: Anakcuan cherabi taxak li cuâtin ut mêcacuubresi lê ch'ôl, chan. (Sal. 95:8)6EeQue'rabi li râtin li Dios najter ut cuan li inc'a' que'oc chi hilânc riq'uin xban nak inc'a' que'pâban. Aban li ani napâban anakcuan toj naru tâoc chi hilânc riq'uin.DwUt tz'îbanbil ajcui' sa' li Santil Hu chirixeb li inc'a' que'pâban: Inc'a' te'oc chi hilânc cuiq'uin. (Sal. 95:11)!C;Tz'îbanbil sa' li Santil Hu chirix li xcuuk li cutan li naxye chi jo'ca'in: Ut li Dios quixrak lix c'anjel ut quihilan sa' xcuuk li cutan. (Gén. 2:2)BwXban nak lâo xkapâb li Dios, to-oc chi hilânc riq'uin sa' li châbil na'ajej. Li Dios quiâtinac chirixeb li kaxe'tônil yucua' nak quixye: Nak quichal injosk'il, quinye nak relic chi yâl mâ jok'e te'oc chi hilânc cuiq'uin. (Sal. 95:11) Quixye a'an us ta ac ch'olch'o nak cuan li na'ajej re hilânc chalen nak li Dios quixrak lix c'anjel nak quixyîb li ruchich'och'.ALâo xkabi resil li colba-ib jo' nak que'rabi resil najter. Abanan mâc'a' qui-oc cui' reheb nak que'rabi xban nak inc'a' que'pâban.7@ iLi Dios toj yô ajcui' chixyechi'inquil li oc chi hilânc sa' li châbil na'ajej. Abanan chikabânu cuênt re nak mâ jun taxak sa' kayânk inc'a' tâoc sa' li hilobâl a'an.f?EUt relic chi yâl xbaneb lix k'etba âtin, inc'a' que'oc chi hilânc sa' li châbil na'ajej.w>gUt, ¿aniheb aj e quixye li Dios nak relic chi yâl inc'a' te'oc chi hilânc riq'uin sa' li châbil na'ajej? Reheb li que'k'etoc re lix chak'rab.Ut relic chi yâl xbaneb lix k'etba âtin, inc'a' que'oc chi hilânc sa' li châbil na'ajej.=¿Ani sa' aj bên quijosk'o' li Dios chiru li ca'c'âl chihab? Sa' xbêneb li que'mâcob ut que'cam sa' li chaki ch'och'.</¿Aniheb li que'k'etoc chak re li râtin li Dios li quixye reheb? A'aneb chixjunileb li que'el chak Egipto nak laj Moisés quic'amoc be chiruheb.O;Jo'ca'in tz'îbanbil sa' li Santil Hu li quixye li Dios: Cherabihak li cuâtin anakcuan. Mêcacuubresi êch'ôl jo' que'xbânu chak lê xe'tônil yucua' nak que'xk'et chak li cuâtin. (Sal. 95:7-8)::mTotz'akônk riq'uin xlok'al li Jesucristo cui nakaq'ue kach'ôl chixpâbanquil. Chanru nak xkatiquib chak xpâbanquil li Kâcua', jo'can taxak toj chalen sa' roso'jic li cutan.~9u Cheq'uehak ban êna'leb chêribil êrib rajlal cutan nak toj naru xbânunquil. Chetenk'a êrib chêribil êrib re nak mâ jun tâbalak'îk xban li mâc, xban nak li nabalak'îc xban li mâc inc'a' chic naraj xbânunquil li c'a'ru naraj li Dios.87 Ex hermân, cheq'uehak retal nak mâ jun taxak sa' êyânk inc'a' tixpâb li Dios xmâc lix mâusilal. Mâre anchal tixtz'ektâna li yo'yôquil Dios.77 Nak quichal injosk'il ut quinye, relic chi yâl nak mâ jok'e te'oc chi hilânc sa' li châbil na'ajej c'ûbanbil inban, chan li Dios. (Sal. 95:7-11)A6{ Xban a'an nak quinpo' inch'ôl sa' xbêneb li tenamit a'in. Ut quinye: Junelic neque'xcuiba xch'ôleb ut inc'a' neque'raj xbânunquil lix yâlal. Inc'a' neque'xbânu li c'a'ru nacuaj.&5E Aran que'xq'ue injosk'il lê xe'tônil yucua'. Chiru ca'c'âl chihab que'ril li usilal li quilajinbânu reheb. Abanan junelic yôqueb chixq'uebal injosk'il.:4mMêbânu jo' que'xbânu lê xe'tônil yucua' nak que'xk'et chak li cuâtin. Que'cuech'oc ut neque'ayaynac ut que'xyal inch'i'ch'i'inquil nak cuanqueb chak sa' li chaki ch'och'.3Li Kâcua' Jesucristo k'axal nim xcuanquil. Jo'can nak takabi li râtin li naxye li Santil Musik'ej: Cherabihak anakcuan li cuâtin. 2Aban li Kâcua' Jesucristo, a'an tz'akal Ralal li Dios ut cuan xcuanquil chi taklânc sa' xbêneb li ralal xc'ajol li Dios. Lâo li ralal xc'ajol li Dios cui ca'aj cui' riq'uin li Dios nocoyo'onin ut cauhak kach'ôl sa' li kapâbâl toj sa' roso'jic li cutan.A1{Relic chi yâl nak laj Moisés quipâban chiru li Dios ut quic'amoc be chiruheb laj Israel. Quixch'olob xyâlal li c'a'ru tâc'ulmânk mokon. Laj Moisés yal aj c'anjel chiru li Dios.0{Li junjûnk chi ochoch cuan ani nayîban re; a'ut li quiyîban re chixjunil li c'a'ak re ru cuan, a'an li Kâcua' Dios.i/KAbanan li Jesucristo numtajenak cui'chic xlok'al chiru xlok'al laj Moisés. Li Jesucristo, a'an chanchan jun aj cablanel. Li ani nayîban junak cab, a'an k'axal nim xcuanquil sa' xbên usta k'axal châbil li cab li naxyîb.W.'Li Jesucristo quipâban chi tz'akal chiru li Dios li quixakaban chak re chi c'anjelac jo' xyucua'il aj tij. Ut laj Moisés quipâban ajcui' chiru li Dios nak quic'anjelac chi c'amoc be chiruheb laj Israel.V- 'Ex hermân, lâex sic'bil êru xban li Dios chok' ralal xc'ajol. Cheq'uehak êch'ôl chixc'oxlanquil li Jesucristo. A'an li quitaklâc chak xban li Dios chi c'anjelac jo' xyucua'il aj tij sa' li kapâbâl.6,eLi Kâcua' Jesucristo quixc'ul li raylal ut quiyale' râlenquil. Aban, inc'a' quixq'ue rib chi âlêc. Jo'can nak nim xcuanquil chixtenk'anquileb li neque'yale' râlenquil.A+{Xban nak li Jesucristo quic'ulun chixtenk'anquileb li cuanqueb sa' ruchich'och' tento nak quitz'ejcualo' jo' eb lix hermân. Chi yâl nak quitz'ejcualo' re nak târuxtâna ku ut tixtoj rix li kamâc. Li Jesucristo a'an lix yucua'il aj tij chi c'anjelac chiru li Dios.Li Kâcua' Jesucristo quixc'ul li raylal ut quiyale' râlenquil. Aban, inc'a' quixq'ue rib chi âlêc. Jo'can nak nim xcuanquil chixtenk'anquileb li neque'yale' râlenquil._*7Relic chi yâl li Kâcua' Jesucristo inc'a' quichal chixtenk'anquileb li ángel. Quichal ban chixtenk'anquileb li ralal xc'ajol laj Abraham. (Ut lâo ajcui' ralal xc'ajol laj Abraham, xban nak nakapâb li Cristo.) ) Chalen chak sa' kayo'lajic, nakaxucua ru li câmc. Aban riq'uin lix camic li Kâcua' Jesucristo quirisi li kaxiu chiru li câmc.#(?Yâl nak lâo ut li Jesucristo junaj li kachoxahil Yucua'. Li Jesucristo quitz'ejcualo' jo' lâo. Quicuan xquiq'uel. Quicuan xbakel ut xtibel. Li Jesucristo quicam. Riq'uin lix camic, li Kâcua' Jesucristo quixsach xcuanquil laj tza, xban nak sa' xc'aba' laj tza nak cuan li câmc.0'Y Ut quixye cui'chic: Cauhak inch'ôl riq'uin li Dios. Ut quixye ajcui': Cue'quin arin lâin, cuochbeneb li ralal xc'ajol li Dios li xk'axtesi sa' cuuk'. (Isa. 8:17-18)&) Quixye chi jo'ca'in: At inYucua', tinch'olob âcuesilal chiruheb lin hermân. Sa' xyânkeb li ch'utch'ûqueb tinbicha lâ lok'al. (Sal. 22:22)?%w Lâo nocosantobresîc xban li Kâcua' Jesucristo. Lâo ut li Jesucristo junaj ajcui' li kachoxahil Yucua'. Xban a'an li Jesucristo inc'a' naxutânâc chixyebal nak lâo lix hermân.s$_ Riq'uin xc'ulbal li raylal, li Jesucristo quitz'akobresîc ru chiru li Dios. Li Kâcua' Dios quiyîban re chixjunil li c'a'ak re ru. Xban a'an nak a' li Dios yal re sa' xbên. Jo'can nak quixtakla chak li Jesucristo chi xc'ulbal li raylal ut quicam re xtojbal rix li kamâc. Ut a'an ajcui' laj c'amol be chiruheb li ralal xc'ajol li te'tz'akônk sa' lix lok'al._#7 Abanan nakaq'ue retal chanru nak li Jesucristo quinimâc ru ut quiq'uehe' xlok'al. Usta quicubsîc xcuanquil jarubak cutan chiruheb li ángel, nak quitz'ejcualo', quiq'uehe' xlok'al xban li raylal quixc'ul nak quicam sa' kac'aba' lâo. Xban lix nimal rusilal li Dios, li Jesucristo quicam re xcolbal chixjunileb li cuanqueb sa' ruchich'och'.""=Lâat xaq'ue chixjunil li c'a'ak re ru rubel xcuanquil li cuînk. (Sal. 8:4-6) Ut nak li Dios quixq'ue chixjunil li c'a'ak re ru rubel xcuanquil li cuînk, mâc'a' cuan inc'a' ta napâban chiru. A'ut anakcuan toj mâji' nakil nak chixjunil li c'a'ak re ru cuan neque'pâban chiru.!1Xacubsi ca'ch'in xcuanquil chiruheb li ángel. Abanan xaq'ue xnimal xlok'al. Ut xaxakab xcuanquil sa' xbêneb lâ c'anjel xabânu riq'uin âcuuk'.< qJo'ca'in tz'îbanbil sa' li Santil Hu: At inDios, li cuînk mâc'a' xcuanquil. ¿C'a'ut nak nacac'oxlaheb? Li cuînk mâc'a'eb xcuanquil. ¿C'a'ut nak nacaq'ue âch'ôl chirixeb?#Yôco chi âtinac chirix li ac' ruchich'och' li tâchâlk. Li Dios inc'a' quixq'ue xcuanquileb li ángel re nak te'taklânk sa' xbên a'an.3Li Dios quixc'ut chiku nak tz'akal yâl a'an riq'uineb li retalil ut li milagro li quilajxbânu riq'uin lix nimal xcuanquilal. Ut naxc'ut ajcui' chiku nak yâl xban nak naxq'ue li Santil Musik'ej reheb li junjûnk. Jo'can nak ac xmâtan xmâtan li junjûnk jo' naraj li Dios.DCui eb a'an que'xc'ul xtojbal xmâc, ¿chan put ru nak tocolek' lâo chiru li tojba mâc cui nakatz'ektâna li lok'laj colba-ib li quixyechi'i ke li Kâcua' Jesucristo? Li Jesucristo quixyechi'i ke li kacolbal k'axal lok'. Ut chirix a'an, eb li que'abin re li râtin, a'an eb ajcui' que'ch'oloban lix yâlal chiku.1Li esilal yebil xbaneb li ángel tz'akal yâl ut eb li inc'a' que'pâban ut eb li que'xk'et li chak'rab, que'xc'ul xtojbal xmâqueb jo' xc'ulubeb.( KXban nak li Cristo k'axal lok' chiruheb li ángel, jo'can nak takaq'ue kach'ôl chixpâbanquil li c'a'ru xkabi, re nak inc'a' tâsachk sa' kach'ôl lix yâlal.9 mInc'a' quixye a'an reheb li ángel xban nak li ángel yal musik'ejeb chi c'anjelac chiru li Dios. Li Dios nataklan chak reheb chixtenk'anquileb li te'êchanînk re li colba-ib.` ; Li Dios mâ jun cua quixye re junak ángel jo' quixye re li Ralal: Tatc'ojlâk sa' innim uk' toj retal tinq'ueheb rubel lâ cuok li xic' neque'iloc âcue. (Sal. 110:1)Inc'a' quixye a'an reheb li ángel xban nak li ángel yal musik'ejeb chi c'anjelac chiru li Dios. Li Dios nataklan chak reheb chixtenk'anquileb li te'êchanînk re li colba-ib.4 c Junak t'icr na-oso' ut najalman. Jo'can ajcui' nak tâosok' li ruchich'och' ut li choxa. Aban lâat inc'a' nacatjale'. Cuânkat ban chi junelic k'e cutan. (Sal. 102:25-27)b ? Eb a'an te'osok' aban lâat cuânkat chi junelic. Chixjunil a'an te'k'elok' jo' li t'icr. # Li Dios quixye cui'chic re li C'ajolbej: Lâat, at Kâcua', sa' xticlajic cayîb li ruchich'och' ut riq'uin ajcui' âcuuk' cayîb li choxa.  Li tîquilal nacuulac châcuu ut li mâusilal xic' nacacuil. Jo'can nak sic'bil âcuu inban lâin li nimajcual Dios. Lâin lâ Dios. K'axal numtajenak li sahil ch'ôlej xinq'ue âcue lâat chiru li xinq'ue reheb chixjunileb lâ cuech aj c'anjelil. (Sal. 45:6-7) Aban li Dios quixye re li C'ajolbej: Lâ nimajcual cuanquilal, at Dios, xakxôk chi junelic k'e cutan. Junelic sa' tîquilal nacattaklan.% EQuixye cui'chic li Dios chirixeb li ángel: Xinyîbeb lin ángel chanchaneb li ik' ut chanchaneb ajcui' li rak' xam nak neque'c'anjelac chicuu. (Sal. 104:4)~ wNak quixtakla chak li junaj chi Ralal sa' ruchich'och', li Dios quixye: Chilok'onîk ru xbaneb chixjunileb li ángel.^ 7Nakanau nak k'axal lok' xban nak li Dios mâ jun cua quixye re junak ángel: Lâat li cualal; anakcuan xinq'ue âcuanquil. (Sal. 2:7) Chi moco quixye ta chirix junak ángel: Lâinak lix yucua' ut a'anak li cualal.V 'Li cuanquil quiq'uehe' re k'axal nim cui'chic chiru xcuanquileb li ángel xban nak a'an li Ralal li Dios. Lix c'aba' quiq'uehe' xban li Acuabej Dios, a'an k'axal lok' cui'chic chiru lix c'aba'eb li ángel. !Li Ralal li Dios, a'an nacutanobresin re lix lok'al li Acuabej Dios. Ut a'an ajcui' nac'utuc chiku chanru lix na'leb. Li Ralal li Dios, a'an nacûtun re li ruchich'och' riq'uin lix cuanquilal li râtin xban nak a'an yal re sa' xbên li ruchich'och'. Ut nak ac xmayeja rib re risinquil li kamâc, li Ralal li Dios cô sa' choxa ut quic'ojla sa' xnim uk' li Dios Acuabej, li k'axal nim xcuanquil.} uAban anakcuan mâcua'eb chic li profeta neque'yehoc re li râtin li Dios. A' chic li Dios C'ajolbej. Sa' xc'aba' a'an, li Dios quixyîb li ruchich'och' ut chixjunil li c'a'ak re ru cuan. Chixjunil li quixyîb quicana sa' ruk' li Dios C'ajolbej.@  }Najter k'e cutan li Kâcua' Dios q'uila sut quixtaklaheb chak li profeta chixyebal li râtin riq'uineb li kaxe'tônil yucua'. Quixsiq'ui xyâlal chanru nak tixch'olob xyâlal chiruheb.U  %A' taxak li rusilal li Kâcua' Jesucristo chicuânk êriq'uin. Jo'can taxak.k  QUt neque'xtakla ajcui' xsahil âch'ôl laj Marcos, laj Aristarco, laj Demas ut laj Lucas. Cuochbeneb a'an nak yôco chi c'anjelac chiru li Jesucristo.A' taxak li rusilal li Kâcua' Jesucristo chicuânk êriq'uin. Jo'can taxak.j  OLaj Epafras cuochben chi prêxil sa' xc'aba' li Jesucristo. A'an naxtakla ajcui' xsahil âch'ôl.&  GUt nintz'âma ajcui' châcuu nak tâcauresi li cuochochnal. Yôquin chixyo'oninquil nak tinxic cui'chic êriq'uin jo' yôquex chixtz'âmanquil chiru li Dios.. WNintz'îbac âcuiq'uin xban nak ninnau chi yâl nak tâbânu li usilal cue. Ut ninnau ajcui' nak li tâbânu, a'an k'axal cui'chic nabal chiru li nintz'âma châcuu.q ]Jo'can ut hermân, bânu li usilal a'in sa' xc'aba' li Kâcua'. Ut li usilal nintz'âma châcuu, a'an nak tâc'ul laj Onésimo sa' xyâlal. Chac'ojob taxak inch'ôl xban nak lâo aj pâbanel ut kacomon kib sa' xc'aba' li Jesucristo. }Lâin laj Pablo. Ut riq'uin cuuk' yôquin chixtz'îbanquil li âtin a'in. Lâin tintojok re châcuu. Ut lâin naru raj tinye âcue nak k'axal cui'chic cuan lâ c'as chicuu. Lâat cuan lâ yu'am chi junelic xban nak lâin xinch'olob xyâlal châcuu. Ut cui cuan junak xmâc châcuu, chaq'uehak sa' inbên lâin. Ut cui cuan xc'as âcuiq'uin, lâin tintoj lix c'as châcuu.t cLâat nacanau nak lâin âcuech aj c'anjelil. Jo'can nak chac'ulak laj Onésimo jo' nak niquinâc'ul lâin.! =Anakcuan mâcua' chic jo' lok'bil môs nak tâcuânk âcuiq'uin. Anakcuan k'axal lok' chic chiru junak môs xban nak anakcuan âhermân chic sa' xc'aba' li Jesucristo. Raro inban lâin, ut lâat k'axal cui'chic nak târa xban nak âmôs ut âhermân ajcui' sa' xc'aba' li Kâcua'. #Cuan xyâlal nak qui-el jarubak cutan âcuiq'uin. Mâre lix yâlal a'an nak quijala lix yu'am ut anakcuan tâcuânk âcuiq'uin chi junelic.4 cAbanan inc'a' nacuaj xminbal âcuu chixbânunquil li usilal a'in. Nacuaj ban nak tâbânu a'an chi anchal âch'ôl. Jo'can nak mâc'a' xinbânu chi inc'a' ta tânau lâat. 1 Lâin xcuaj raj nak xcana ta cuiq'uin. Naru raj tâc'anjelak chicuu chok' âcuûchil lâat nak cuanquin chi prêxil xban xyebal resil li colba-ib._ 9 Tintakla cui'chic âcuiq'uin ut nak tâc'ul a'an, chanchan ajcui' nak tinâc'ul lâin.~  Junxil laj Onésimo inc'a' quic'anjelac chi us châcuu. Abanan anakcuan châbil aj c'anjel chic châcuu lâat ut chicuu ajcui' lâin.$} C Li usilal nintz'âma châcuu, a'an chirix laj Onésimo. Chanchan li cualal chicuu nak cuan xban nak chicuu quixpâb li Jesucristo nak cuanquin chi prêxil.)| M Abanan inc'a' tinmin âcuu chixbânunquil. Tintz'âma ban li usilal châcuu xban nak nakara kib. Lâin ac xintîx ut cuanquin chi prêxil sa' xc'aba' li Cristo.{ 'Anakcuan nacuaj xtz'âmanquil jun usilal châcuu. Lâin lâ hermân sa' xc'aba' li Cristo ut cuan incuanquil chixyebal âcue c'a'ru tâbânu.z At inhermân, c'ajo' nak nasaho' ut nac'ojla inch'ôl nak xcuabi resil chanru nak nacaraheb laj pâbanel ut nacaq'ue xcacuilal xch'ôleb.3y aUt nintz'âma ajcui' chiru li Dios nak tatxtenk'a re nak tâc'utûnk chanru lâ pâbâl. Ut nak te'ril li rusilal li Jesucristo cuan âcuiq'uin, te'q'uîk sa' xpâbâleb. :[~}m|N{zyy.xwvvOuUtsrHqpo nWm'kjihfoeejdcc"bsa`_^]\)[Z-=%/W.-q,,+T*L)F(G'&%z$Z#!!7Q"`]6  ]  8_:Q#  Mêcanab xrâbal êrib chêribil êrib xban nak junajex sa' lê pâbâl.P" Li kaDios chanchan jun li xam xban nak tixsach chixjunil li inc'a' us.w!g Chikabantioxi chiru nak tocuânk riq'uin li Dios chi junelic sa' lix nimajcual cuanquilal. A'an mâ jaruj tâosok'. Cuânk ban chi junelic. Takalok'oni li Dios chi anchal kach'ôl xban nak ca'aj cui' a'an xc'ulub lok'onîc. Kaq'uehak kach'ôl chixbânunquil li c'a'ru naraj a'an ut takaxucua ru.Li kaDios chanchan jun li xam xban nak tixsach chixjunil li inc'a' us.T ! Nak naxye "jun sut chic" naraj naxye nak tixsach li ruchich'och', li choxa, ut chixjunil li c'a'ak re ru yîbanbil. A'ut li inc'a' yîbanbil, jo' li musik'anbil xban li Dios, a'an tâcanâk chi junelic.c? Najter nak li Dios quiâtinac sa' li tzûl Sinaí, lix yâb xcux quirec'asi li na'ajej a'an. Ut li Dios quixye: Sa' jun sut chic mâcua' ca'aj cui' li ruchich'och' tincuec'asi. Tincuec'asi ajcui' li choxa. (Ex. 19:18)mS Mêtz'ektâna li râtin li Dios jo' que'xbânu eb laj Israel. Eb a'an inc'a' que'xcuy rabinquil xchak'rab li Dios ut que'xtz'ektâna li râtin nak quich'olobâc chak xyâlal chiruheb aran sa' li tzûl. Ut quirake' âtin sa' xbêneb. Cui inc'a' que'cole' eb a'an, ¿ma toja' ta chic lâo tocolek' cui takatz'ektâna li Dios li naâtinac chak toj sa' choxa?~u Ut cuanquex chi sum âtin riq'uin li Kâcua' Jesucristo, li quixakaban xcuanquil li ac' contrato. K'axal nim xcuanquil lix quiq'uel li Jesucristo. Riq'uin a'an cuan xcuybal lê mâc. Mâcua' jo' li quic' li quixmayeja laj Abel najter k'e cutan. 9 Junaj chic êru lâex aj pâbanel. Ut tz'îbanbil lê c'aba' sa' choxa. Textz'akônk sa' choxa êrochbeneb li tîqueb xch'ôl li ac tz'akobresinbil ruheb xban li Dios. Cuanquex chi sum âtin riq'uin li Dios li târakok âtin sa' xbêneb chixjunileb li cuanqueb sa' ruchich'och'.Q Abanan lâex inc'a' xebânu jo' que'xbânu eb laj Israel. Nak lâex nequepâb li Cristo, chanchan nak ac xexjiloc riq'uin li tzûl Sión. Sión naraj naxye li santil choxa cuan cui' li yo'yôquil Dios. Ac' Jerusalén nayeman ajcui' re li na'ajej a'an. Aran cuanqueb li q'uila ok'ob chi ángel. Yôqueb chixlok'oninquil li Dios.!; Xban nak k'axal xucuajel rilbal li yô chi uxc sa' xbên li tzûl, laj Moisés quixye: C'ajo' nak ninxucuac ut ninsicsot xban inxiu, chan. (Deut. 9:19)"= Que'xye chi jo'can xban nak inc'a' que'xcuy rabinquil li chak'rab li naxye nak tâcamsîk chi pec li ani tâxic aran sa' li tzûl, usta xul. (Ex. 19:12)7 Eb a'an que'rabi xyâb li trompeta ut que'rabi ajcui' xyâb xcux li Dios nak quiâtinac riq'uineb. Ut que'xtz'âma nak me'âtinâc chic xban li Dios.wg Lâex inc'a' quebânu jo' que'xbânu eb laj Israel najter k'e cutan. Eb a'an que'jiloc riq'uin li tzûl Sinaí nak li Dios quixq'ue lix chak'rab re laj Moisés sa' li tzûl a'an. Quicuan xam. Quik'ojyîno' ut quicuan ajcui' câk-sut-ik'.{o Lâex nequenau nak mokon quixrahi raj cui'chic xc'ulbal li rosobtesinquil laj Esaú riq'uin lix yucua'. Abanan inc'a' chic quiru xban nak ac quixtz'ektâna. Tâyâbak nak quixtz'âma cui'chic, aban inc'a' chic quiru. Mâc'a' chic xjalenquil.4a Mâ ani taxak junak sa' êyânk yal tixlak'ab rib chi inc'a' sumsu. Chi moco chebânu jo' quixbânu laj Esaú nak quixtz'ektâna lix lok'laj mâtan. Laj Esaú quixc'ul raj lix mâtan xban nak a'an li xbên alalbej. Abanan quixtz'ektâna lix mâtan xban nak quixc'ayi yal riq'uin jun cua'al chi cua."= Chetenk'a êrib chêribil êrib sa' lê pâbâl re nak mâ jun êre tâtz'ektânânk li rusilal li Dios. Chebânu cuênt re nak inc'a' têyo'ob li c'ahînc ib sa' êyânk. Cui jo'can têbânu naru naniman ru li ch'a'ajquilal ut mâre nabaleb te'xic cui'chic sa' li mâc xban a'an./W Chexcuânk sa' tuktûquil usilal riq'uineb lê ras êrîtz'in. Chexcuânk sa' tîquilal ut sa' santilal, xban nak cui mâc'a' êsantilal mâ jok'e têril ru li Dios.nU Tîcobresihomak ru lê be re nak li yêk inc'a' chic tixbach' li rok; tâcacuûk ban. Naraj naxye: tîcak taxak lê yu'am re nak li toj ac' sa' lix pâbâl inc'a' tâch'inânk xch'ôl. Te'cacuûk ban xch'ôleb sa' lix pâbâleb.:m Checacuubresihak lê rok êruk' li mâc'a' xmetz'êu. Lix yâlal li jaljôquil ru âtin a'an a'in: Checacuubresi lê ch'ôl re nak inc'a' tâch'inânk êch'ôl sa' lê pâbâl.fE Relic chi yâl nak nakac'ul li kak'usbal moco sa ta nakec'a. Ra ban nakec'a nak nocok'use'. Abanan cui nakacuy k'usec' mokon nakatau xyâlal nak riq'uin li k'usec' nachâbilo' li kayu'am ut tâtuklâk ajcui' li kach'ôl.O Sa' kaca'ch'inal li kana' kayucua' nocoe'xk'us jo' neque'cuulac chiruheb a'an. Aban li Kâcua' Dios nocoxk'us chi tz'akal. Nocoxk'us re nak tâtîcok' kach'ôl ut toxsantobresi xban nak a'an santo.Y+ Sa' kaca'ch'inal, li kana' kayucua' nocoe'xk'us ut naka-oxlok'iheb. ¿Ma toja' ta chic li kachoxahil yucua' inc'a' takapâb nak toxk'us? Cui nakapâb li kak'usbal naxq'ue li Dios, cuânk kayu'am chi junelic.= s Cui li Dios inc'a' nequextij jo' nak naxtijeb chixjunileb li ralal xc'ajol, a'an naraj naxye nak lâex mâcua'ex tz'akal ralal xc'ajol. Ut li Dios mâcua' ajcui' tz'akal êyucua'.: m Tento nak têcuy li tijec' re nak têtau êna'leb. Jo'can nak nequexxtij li Dios xban nak lâex li ralal xc'ajol. ¿Ma cuan ta bi' junak alalbej inc'a' natije' xban lix yucua'?l Q Lâin nintij li ani ninra ut nink'us chi cau li ani ninc'ul chok' cualal inc'ajol. (Prov. 3:11-12)= s ¿Ma ac xsach sa' êch'ôl li c'a'ru quixye li Dios re xch'olobanquil lê na'leb? Li Dios naâtinac êriq'uin jo' naâtinac junak yucua'bej riq'uin lix coc'al. Jo'ca'in tz'îbanbil sa' li Santil Hu: Ex cualal inc'ajol, mêtz'ektâna lê tijbal li ninye êre, chi moco chich'inânk êch'ôl nak nequexink'us.d A Lâex toj mâji' nequexcamsîc xban nak nequeq'ue êch'ôl chixcolbal êrib chiru li mâc.6e Cheq'uehak retal chanru nak quixcuy li rahobtesîc li Jesucristo xbaneb laj mâc. Jo'can ajcui' lâex. Checuyak li ra xîc' ut inc'a' chich'inânk êch'ôl sa' lê pâbâl.`9 Kaq'uehak kach'ôl chixtâkenquil li Jesucristo laj c'amol be chiku. A'an naq'uehoc re li kapâbâl ut naxtz'akobresi ru. Usta xutânal li câmc quixc'ul chiru li cruz, abanan inc'a' quixq'ue sa' xch'ôl. Ut quixcuy li raylal sa' kac'aba' lâo xban nak lix sahilal xch'ôl quiq'uehe' re mokon. Ut anakcuan cuan sa' choxa sa' xnim uk' li Dios.e E Numtajenak xq'uialeb laj pâbanel li que'cuan chak najter. Kaq'uehak retal chanru lix pâbâleb. Chanru nak que'pâban chak a'an, jo'can ajcui' takabânu lâo. Cui junak naraj âlinac, narisi chixjunil li naâlobresin re ut naxyal xk'e chi âlinac. Jo'can ajcui' takabânu lâo. Takacanab chixjunil li c'a'ak re ru nach'i'ch'i'in ke sa' li kapâbâl ut takacanab ajcui' li mâc li nachapoc ke. Chikacuyak taxak li c'a'ak re ru tento xcuybal re nak takabânu jo' naraj li Dios. 9 (Li Dios quiraj nak yôkeb chi oybenînc re nak te'tz'akônk kochben riq'uin li k'axal lok' yechi'inbil ke. A'an li kacolbal sa' xc'aba' li Jesucristo.?w 'Nak nakabi a'in chirixeb laj pâbanel, nakanau nak tz'akal re ru lix pâbâleb. Aban toj mâji' quitz'akloc ru lix colbaleb li quiyechi'îc reheb xban li Dios.Li Dios quiraj nak yôkeb chi oybenînc re nak te'tz'akônk kochben riq'uin li k'axal lok' yechi'inbil ke. A'an li kacolbal sa' xc'aba' li Jesucristo.w &Mâcua' raj xc'ulubeb li inc'a' useb xna'leb nak te'cuânk laj pâbanel sa' xyânkeb. Xban nak que'rahobtesîc, eb laj pâbanel quilaje'êlelic chiruheb ut que'cuan yalak bar sa' li chaki ch'och', sa' tzûl, ut que'cuan ajcui' sa' li ochoch pec.@y %Cuan que'camsîc chi pec ut cuan que'sete' riq'uin jachleb che'. Que'yale' râlenquil aban inc'a' que'xtz'ektâna li Dios. Ut cuan ajcui' que'camsîc riq'uin k'esnal ch'îch'. Quilaje'xbeni rib yalak bar ut riq'uin rix chibât ut rix carner que'xyîb li rak'eb. Neba'eb ut rahobtesinbileb. K'axal ra que'xc'ul.[/ $Cuan que'hobe', cuan que'saq'ue', ut cuan que'baq'ue' ut que'q'uehe' sa' tz'alam.yk #Cuanqueb ixk, xban lix pâbâleb, que'cuacli cui'chic lix camenakeb chi yo'yo. Ut cuanqueb ajcui' que'rahobtesîc toj retal nak que'cam xban lix pâbâleb. Inc'a' que'raj nak te'ach'abâk xbaneb li xic' neque'iloc reheb xban nak inc'a' que'raj xtz'ektânanquil li Dios. Ac neque'xnau nak te'xc'ul jun yu'am k'axal châbil sa' choxa nak te'cuaclîk cui'chic chi yo'yo.A{ "Xban lix pâbâleb inc'a' que'c'at nak que'cute' sa' xam. Cuan que'camsîc raj chi ch'îch', aban inc'a' que'yoq'ue'. Riq'uin lix pâbâleb, que'q'uehe' xcacuilal li mâc'a'eb xmetz'êu. Nak que'pletic riq'uineb li jalanil tenamit, que'numta xcuanquil sa' xbêneb xban li Dios toj retal que'rêchani li tenamit.~/ !Nak que'pletic riq'uin li jalanil tenamit, xban nak cuanqueb xpâbâl, que'rêchani. Sa' xyâlal que'taklan ut xban lix pâbâleb que'xc'ul li quiyechi'îc reheb xban li Dios. Cuan li que'q'uehe' sa' xyânkeb li cakcoj re te'ti'ek', aban mâc'a' que'ux re xbaneb li cakcoj.}7 Toj cuan raj nabal tinserak'i êre, aban inc'a' tâtz'aklok li cutan re tinserak'ik chirix lix pâbâleb laj Gedeón, laj Barac, laj Sansón, ut laj Jefté; ut tinye ajcui' raj êre chanru lix pâbâleb laj David, laj Samuel, ut eb li profeta. Aban inc'a' tâtz'aklok li cutan.i|K Lix Rahab a'an jun ixk naxc'ayi rib nak quicuan. Xban nak quipâban, quixtenk'aheb laj Israel li que'chal chixq'uebal retal li tenamit. Xban lix pâbâl, lix Rahab inc'a' quicam sa' xyânkeb li inc'a' que'pâban re li Dios.6{e Xban lix pâbâleb laj Israel, cuukub cutan que'xsuti rix li tenamit Jericó. Ut sa' xcuuk li cutan quit'ane' li tz'ac li sutsu cui' li tenamit. Ut que'rêchani li tenamit.zzm Xban lix pâbâleb laj Israel, que'nume' sa' xyi li caki palau. Chaki ch'och' li que'nume' cui'. Ut jo'can ajcui' que'raj xbânunquil eb laj Egipto. Aban inc'a' que'ru xban nak li ha' quixjunaji rib sa' xbêneb ut aran que'oso' chixjunileb.y{ Xban lix pâbâl, laj Moisés quixbânu li pascua jo' quiyehe' re xban li Dios. Nak êlqueb re Egipto quixtakla xq'uebal xquiq'uel li carner chiruheb li puerta. Ut nak quinume' li ángel chi camsînc, mâ jun li xbên ralaleb laj Israel quixcamsi.x Xban xpâbâl laj Moisés qui-el chak sa' li tenamit Egipto ut inc'a' quixucuac chiru li rey usta yô xjosk'il sa' xbên. Quixcacuubresi xch'ôl xban nak naxnau nak li Dios cuan riq'uin. Chanchan li yô chirilbal ru, aban li Dios mâ ani na-iloc ru.Cw Naxnau nak k'axal lok' nak tixc'ul li raylal sa' xc'aba' li Cristo chiru xc'ulbal lix biomal li tenamit Egipto. Ut yô chiroybeninquil lix k'ajcâmunquil li tâq'uehek' re xban li Dios.Vv% Inc'a' quiraj tz'akônc sa' li sahil ch'ôlej cuanqueb cui' laj Egipto. Quixnau nak li sahil ch'ôlej a'an yal nanume'. Quiraj ban xc'ulbal li raylal li yôqueb chixc'ulbal laj Israel lix tenamit li Dios.vue Xban lix pâbâl laj Moisés, nak quicuînkilo' inc'a' quiraj nak te'xye nak lix rabin li rey, a'an lix na'. t  Xban lix pâbâleb lix na' xyucua' laj Moisés, nak quiyo'la laj Moisés, oxib po que'xmuk chiru li rey. Que'ril nak c'ajo' xchak'al ru li c'ula'al ut inc'a' que'xucuac chi xk'etbal lix chak'rab li rey nak quixye nak te'camsîk li c'ula'al li coc' têlom.Ss Xban lix pâbâl laj José, nak ac câmc re, quixjultica reheb laj Israel nak sa' jun cutan te'êlk sa' li tenamit Egipto. Ut quixye ajcui' reheb nak te'xc'am lix bakel nak te'êlk sa' li tenamit a'an.br= Laj Jacob quixpâb nak tixc'ul li quiyechi'îc re xban li Dios. Jo'can nak ac câmc re, laj Jacob quirosobtesiheb li ralal laj José. Ut chirix a'an, laj Jacob quixxulub rib sa' xbên lix xuk' ut quixlok'oni li Dios.*qM Laj Isaac quixpâb nak li Dios tixq'ue li quixyechi'i re. Jo'can nak quixye reheb laj Jacob ut laj Esaú nak li Dios tâosobtesînk reheb nak tâcuulak xk'ehil.,pQ Cui ta quicam laj Isaac, laj Abraham ac naxnau nak nim xcuanquil li Dios re xcuaclesinquil cui'chic chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak. Naru xyebal nak chanchan a'an quixbânu li Dios xban nak laj Abraham quixk'axtesi li ralal re câmc. Aban quik'axtesîc cui'chic re chi yo'yo xban li Dios.uoc Quixq'ue li ralal chok' xmayej, usta a'an li quiyechi'îc re xban li Dios re nak te'tâmk li ralal xc'ajol.Cn Laj Abraham quiyale' lix pâbâl xban li Dios nak quixye re nak tixmayeja li ralal. Jun ajcui' li ralal cuan, aban xban nak naxpâb li Dios, laj Abraham quixq'ue laj Isaac chok' xmayej.? Jo'ca'in quixye li Cristo re li Dios: Inc'a' nacuulac châcuu li c'atbil mayej chi moco li c'a'ak re ru chi mayejil re risinquil li mâc. Xelaje'xbânu a'in xban nak jo'can tz'îbanbil sa' li chak'rab junxil. Quixye li âtin a'in usta ac tz'îbanbil sa' li chak'rab nak te'mayejak.w=g Ut quinye: Cue'quin, at Kâcua', tinbânu li nacacuaj jo' tz'îbanbil sa' li Santil Hu chicuix. (Sal. 40:6-8)m<S Inc'a' nacuulac châcuu li c'atbil mayej chi moco li c'a'ak re ru chi mayejil re risinquil li mâc.; Jo'can nak li Kâcua' Jesucristo, nak ac châlc re sa' ruchich'och', quixye re li Acuabej Dios: Lâin ninnau nak lâat inc'a' nacacuaj lix quiq'uel li mayej xul. Inc'a' nacuulac châcuu li c'a'ak re ru chi mayejil. Jo'can nak tinâq'ue chi tz'ejcualoc'.B: Lix quiq'uel li chibât ut li toro inc'a' narisi li mâc.c9? Lix yâlal li mayejac neque'xbânu a'an re xjulticanquil chiruheb nak toj cuanqueb xmâc.H8  Cui ta riq'uin li mayejac tâêlk lix mâqueb inc'a' raj chic neque'mayejac rajlal chihab. Abanan neque'rec'a sa' li râmeb nak toj cuan lix mâqueb. Jo'can nak inc'a' que'xcanab li mayejac.Q7  Li chak'rab li quiq'uehe' re laj Moisés yal retalil li usilal talaje'châlk mokon. Sa' li chak'rab a'an naxye nak te'mayejak rajlal chihab aban moco riq'uin ta li mayejac quitîcobresîc lix yu'ameb.6 Jo'can nak li Jesucristo jun sut ajcui' quixmayeja rib re risinquil lix mâqueb li q'uila tenamit. Mokon tol-êlk cui'chic, aban mâcua' chic re cuyuc mâc tâchâlk. Tol-êlk ban li Jesucristo re xtz'akobresinquil li kacolbal chikajunil li yôco chi yo'onînc re.m5S Chixjunil li tenamit jun sut ajcui' te'câmk ut li Kâcua' Dios târakok âtin sa' xbêneb.Jo'can nak li Jesucristo jun sut ajcui' quixmayeja rib re risinquil lix mâqueb li q'uila tenamit. Mokon tol-êlk cui'chic, aban mâcua' chic re cuyuc mâc tâchâlk. Tol-êlk ban li Jesucristo re xtz'akobresinquil li kacolbal chikajunil li yôco chi yo'onînc re.4 Cui ta quixmayeja rib nabal sut, nabal sut raj quicam chalen sa' xticlajic li ruchich'och'. Aban inc'a' quixbânu chi jo'can. Li Jesucristo quic'ulun re xrakbal li xbên contrato ut jun sut ajcui' quixmayeja rib. Ut riq'uin a'an cuan xcuybal li mâc.[3/ Rajlal chihab na-oc lix yucua'il aj tij sa' li Lok'laj Santil Na'ajej ut naxmayeja xquiq'uel li xul. Aban moco jo'can ta quixbânu li Jesucristo. A'an jun sut ajcui' quixmayeja lix lok'laj quiq'uel nak quicam.2w Li Cristo inc'a' nac'anjelac sa' junak tabernáculo yîbanbil xbaneb li cuînk. Nac'anjelac ban sa' choxa. Li tabernáculo quicuan, a'an yal retalil li choxa. Li Jesucristo cô sa' choxa ut anakcuan aran yô chi jaloc âtin chikix chiru li Dios.71g Jo'can nak tento nak que'xrachrachi lix quiq'uel li xul chiru li tabernáculo jo' ajcui' chiruheb li c'a' re ru cuan chi sa' re xsantobresinquileb. Li tabernáculo yal retalil li choxa. Ut li choxa santobresinbil riq'uin jun mayej k'axal cui'chic lok'. A'an lix lok'laj quiq'uel li Kâcua' Jesucristo.*0M Jo' tz'îbanbil sa' li chak'rab, tento xsantobresinquil riq'uin quic' chixjunil li quic'anjelac chiruheb. Mâc'a' xcuybal li mâc cui inc'a' tâhoyek' li quic'.*/M Ut laj Moisés quixrachrachi li quic' chiru li tabernáculo jo' ajcui' chiru chixjunil li c'a'ak re ru nac'anjelac sa' li tabernáculo re xlok'oninquil li Dios..  Tojo'nak quixye reheb: Riq'uin li quic' a'in xakabanbil xcuanquil li contrato li quixq'ue li Dios chok' êre, chan. (Ex. 24:8)D- Nak laj Moisés quixye chixjunil li chak'rab reheb li tenamit, quixchap li coc' ruk' li pim hisopo xc'aba' ut ca'ch'in li caki lana. Quixtz'a sa' xquiq'uel li chibât ut li ral cuacax yubil riq'uin ha'. Quixrachrachi li quic' chiru li hu tz'îbanbil cui' li chak'rab ut quixrachrachi ajcui' sa' xbêneb li tenamit.n,U Jo'can nak li xbên contrato quixakabâc chak xcuanquil riq'uin xquiq'ueleb li xul nak que'mayejâc.k+O Li âtin a'in mâc'a' xc'anjel nak toj yo'yo li xyehoc re. Toj chirix ban lix camic tâc'anjelak.* Lâex ac nequenau nak junak cuînk cuan c'a'ru re naxye c'a'ru târêchani li ralal xc'ajol junjûnk. Ut a'an tâuxmânk nak acak xcam. ) Anakcuan cuan li ac' contrato xban xcamic li Jesucristo. Chixjunileb li bokbileb xban li Dios tâcuânk xcuybal lix mâqueb, eb li que'cuan rubel xcuanquil li xbên contrato jo' ajcui' lâo li cuanco rubel xcuanquil li ac' contrato. Ut tâcuânk kayu'am chi junelic jo' quixyechi'i li Dios. Li Jesucristo quicam chiru cruz re kacolbal. Riq'uin lix lok'laj quiq'uel quixtoj rix li kamâc.D( Cui lix quiq'uel li xul naru naxsach lix paltileb, k'axal nim cui'chic xcuanquil lix quiq'uel li Jesucristo xban nak a'an narisi li kamâc. Li Santil Musik'ej quixtenk'a li Jesucristo nak quixmayeja rib chiru li Dios re xtojbal rix li kamâc. Li Jesucristo tz'akal châbil. Mâc'a' xmâc ut lix quiq'uel narisi li kamâc li nac'amoc chak re li câmc sa' kabên. Naxsakobresi li kac'a'ux re nak ca'aj cui' chiru li yo'yôquil Dios toc'anjelak.'+ Sa' lix pâbâleb junxil cuan nak riq'uin li c'a'ru neque'xbânu laj tij, neque'xmux ru lix c'anjel sa' li tabernáculo. Ut re xsachbal lix paltileb que'xmayeja li chibât ut li toro. Lix quiq'uel ut lix chahil li c'atbil tuk' ix cuacax narachrachîc sa' xbêneb laj tij.u&c Li Kâcua' Jesucristo cô sa' li Lok'laj Santil Na'ajej sa' choxa. A'an inc'a' quixmayeja xquiq'uel li chibât chi moco ral cuacax. Quixmayeja ban lix lok'laj quiq'uel. Jun sut ajcui' quixmayeja rib re xq'uebal li kacolbal chi junelic.@%y Aban ac xc'ulun li Jesucristo ut a'an chic li tz'akal xyucua'il aj tij chok' ke lâo. Ut xkac'ul li rusilal li Dios li quixq'ue ke sa' li ac' contrato. Li Jesucristo inc'a' nac'anjelac sa' junak tabernáculo yîbanbil xbaneb li cuînk arin sa' ruchich'och'. K'axal lok' cui'chic li na'ajej li nac'anjelac cui'.+$O Sa' lix pâbâleb junxil cuan li chak'rab chirix li c'a'ru te'xtzaca ut c'a'ru te'ruc' jo' ajcui' chanru nak te'ch'ajok re xsantobresinquileb rib. Usta inc'a' quijala lix na'lebeb, aban tento que'xbânu li chak'rab a'an toj quicuulac xk'ehil nak li Dios quixjal nak quixq'ue li ac' na'leb..#U Chixjunil a'in, a'an jun retalil chok' ke anakcuan nak junxil quilaje'mayejac. Aban li c'atbil mayej ut li c'a'ak chic re ru chi mayejil inc'a' quirisi lix mâqueb." Riq'uin li âtin a'in, chirix li lok'onînc junxil sa' li tabernáculo, li Santil Musik'ej naxc'ut chiku nak moco yalak ani ta naru na-oc toj chi sa' li Lok'laj Santil Na'ajej riq'uin li Dios xban nak toj cuan xc'anjel li najter chak'rab chiruheb ut toj yôqueb chi c'anjelac sa' li xbên tasal. Jo'can nak li xbên tasal a'an naramoc re li oquebâl chiruheb sa' li Lok'laj Santil Na'ajej.! Aban sa' lix cab tasal ca'aj cui' li xyucua'il aj tij na-oc jun sut chiru li jun chihab. Ut nak na-oc sa' li Lok'laj Santil Na'ajej a'an, naxc'am xquiq'uel li xul ut naxmayeja re tâcuyek' lix mâc a'an ut re ajcui' nak tâcuyek' xmâqueb li tenamit. 1 Jo'ca'in nak que'c'anjelac sa' li na'ajej li que'xlok'oni cui' li Dios. Rajlal cutan que'oc laj tij sa' li xbên tasal chixbânunquil lix c'anjel.;o Ut sa' xbên li Lok'laj Câx cuan cuib li querubines yîbanbileb riq'uin oro chanchaneb li ángel. A'an retalil nak cuan li Dios aran. Lix xiq'ueb naxc'ul rib sa' xbên lix tz'apbal re li câx bar naq'ueman cui' li mayej quic' re xcuybal li mâc. Abanan anakcuan inc'a' takach'olob nabal chic chirix a'an.nU Aran cuan jun xc'atbal li pom yîbanbil riq'uin oro, ut cuan ajcui' jun li Lok'laj Câx letzbil oro chirix. Chi sa' li Lok'laj Câx a'an cuan li xar oro bar cui' c'ûlanbil li maná. C'ûlanbil ajcui' sa' li câx lix xuk' laj Aarón li quituxmec ut qui-atz'umac. Ut c'ûlanbil ajcui' aran li cuib chi pec tîc ru li tz'îbanbil cui' li lajêb chi chak'rab.V% Li na'ajej li cuan jun pac'al li t'icr, a'an Lok'laj Santil Na'ajej xc'aba'.uc Jo'ca'in nak yîbanbil li na'ajej. Tasbil sa' xyi riq'uin jun nimla t'icr. Sa' li xbên tasal cuan li candil cuukub xxamlel ut cuan ajcui' li mêx bar naq'ueman cui' li mayejanbil caxlan cua. Li xbên tasal a'an Santil Na'ajej xc'aba'.& G Li xbên contrato cuan xchak'rab naxye chanru nak nalok'oniman li Dios ut cuan jun li muhebâl re lok'onînc yîbanbil xbaneb li cuînk tabernáculo xc'aba'.&E Nak li Dios quixye nak tixbânu jun chic li ac' contrato a'an naraj naxye nak li najter contrato yô chi sachc xcuanquil ut mâc'a' chic xc'anjel tâcanâk. Tincuy lix mâqueb ut mâ jun cua chic tinc'oxla lix mâusilaleb, chan li Dios. (Jer. 31:31-34)Nak li Dios quixye nak tixbânu jun chic li ac' contrato a'an naraj naxye nak li najter contrato yô chi sachc xcuanquil ut mâc'a' chic xc'anjel tâcanâk.{o Inc'a' chic te'xch'olob xyâlal chicuix chiruheb li ras rîtz'in xban nak chi coc' chi nînk te'xnau chic anihin.F A'in li contrato tinbânu riq'uineb reheb laj Israel. Tâcuulak xk'ehil nak tinq'ue lin chak'rab sa' lix c'a'uxeb ut tinq'ue ajcui' sa' li râmeb. Lâinak lix Dios ut a'anakeb lin tenamit.E Li contrato a'in mâcua' jo' li quinbânu chak reheb lix xe'tônil yucua'eb nak quicuisiheb chak sa' li tenamit Egipto. Inc'a' que'xbânu li naxye li contrato. Xban a'an quebintz'ektâna.#Aban li Dios quiril nak inc'a' us yôqueb chixbânunquil li tenamit li cuanqueb rubel xcuanquil li xbên contrato. Jo'can nak quixye reheb li tz'îbanbil sa' li Santil Hu: Tâcuulak xk'ehil nak tinbânu junak chic li ac' contrato riq'uineb li tenamit Israel ut Judá.mSCui ta tz'akal re ru li contrato quixbânu chak junxil inc'a' raj chic quixq'ue junak ac' contrato.-A'ut lix c'anjel li Jesucristo numtajenak xcuanquil chiru li que'xbânu chak eb laj tij junxil. Sa' li ac' contrato li Jesucristo chic naâtinac chikix chiru li Dios. K'axal châbil li ac' contrato xban nak riq'uin a'an k'axal lok' cui'chic li yechi'inbil ke xban li Dios.<qLi c'a'ru neque'xbânu eb laj tij yal jun retalil li na-uxman sa' li choxa. Nakanau nak yal retalil xban li c'a'ru quiyehe' re laj Moisés nak oc re chixyîbanquil li tabernáculo. Li Dios quixye re: Chaq'ue retal ut chabânu chixjunil jo' li retalil quinc'ut châcuu sa' xbên li tzûl Sinaí. (Ex. 25:40)(ICui toj cuan ta arin sa' ruchich'och' inc'a' ajcui' tâc'anjelak jo' junak reheb laj tij xban nak eb laj tij neque'mayejac jo' naxye lix chak'rab laj Moisés. 9Chixjunileb li xyucua'il laj tij xakabanbileb chi mayejac xul ut c'a'ak chic re ru chi mayejil. Jo'can ajcui' li Jesucristo tento tixq'ue junak mayej. WD~5}Y||{,zyx_wvvhuu@tshrrAq poxnmmllkk1ji9hhfgg-feddd&cbb2aa3`P_y^^]\ ['ZoYXX.W"V8UTTTS5RQQPPO^N7MyLLKnJJHGGF EDDBBA[@@ ?1>W== <<::798S7655 4322:1.0W/..n--N,,O+g*{)z)('g&&<%b##J"!! .a[\ oh 1 G h MW2E]Ut lâex chanchanex li coc' pec li na-oc sa' li tz'ac. Xban li rusilal li Jesucristo, naru texc'anjelak chiru li Dios jo' eb laj tij li neque'mayejac chiru li Dios. Li mayej li k'axal lok', a'an nak têk'axtesi êrib sa' ruk' li Dios. Ut lê mayej nac'ule' xban li Dios sa' xc'aba' li Jesucristo.D)Châlkex riq'uin li Cristo, li yo'yo chi junelic. Eb li cristian que'xtz'ektâna li Jesucristo li k'axal lok' li sic'bil ru xban li Dios chixq'uebal kayu'am. Li Jesucristo xakabanbil xban li Dios chi c'anjelac jo' jun nimla pec k'axal châbil li na-oc chok' xxe' li cab.NCCui yôquex chixbânunquil a'in, ac nequenau nak li Kâcua' châbil.BLi c'ula'al nak toj nayo'la naraj ru tu'uc. Us raj nak jo'cano taxak lâo riq'uin râtin li Dios. Takaj taxak ru xtzolbal râtin li Dios xban nak a'an li tz'akal yâl. Tocacuûk taxak sa' li kapâbâl ut tz'akalako taxak chiru li Dios re nak tocolek'.:A oXban nak ac' chic lê yu'am, cherisihak sa' lê ch'ôl chixjunil li mâusilal. Mexbalak'ic chic. Têcanab li ca' pac'al u. Mexcakalin chic ut têcanab ajcui' li yo'obânc âtin.@ Aban li râtin li Dios, a'an cuan chi junelic. (Isa. 40:6-8) Ut li âtin a'in, a'an resil li colba-ib li yebil chak êre.L? Sa' li Santil Hu tz'îbanbil retalil chi jo'ca'in: Lix yu'am li cristian sa' ruchich'och', a'an chanchan li pim. Nachakic ut na-oso'. Ut lix lok'al chanchan ratz'um li pim. Nachakic nat'ane' ut na-oso'.Aban li râtin li Dios, a'an cuan chi junelic. (Isa. 40:6-8) Ut li âtin a'in, a'an resil li colba-ib li yebil chak êre.e> ELâex yo'lajenakex chic xca' cua chi ac' chic lê yu'am. Li yu'am a'in mâcua' xq'uehom lê na' êyucua'. Li yu'am a'an na-oso'. Abanan li ac' yu'am natauman riq'uin xpâbanquil râtin li Dios. Yo'yo ut cuan chi junelic.[= 1Sa' xc'aba' li Santil Musik'ej ch'ajobresinbil lê râm riq'uin nak nequepâb li tz'akal yâl. Riq'uin a'in naru têraheb li hermân ut inc'a' têra êrib chi yal xcab rix êch'ôl. Têra ban êrib chi tz'akal.Z< /Sa' xc'aba' li Cristo yôquex chixpâbanquil li Dios, li quicuaclesin cui'chic re li Cristo chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak ut quixq'ue xlok'al. Jo'can nak xepâb ut ca'aj cui' riq'uin li Dios nequexyo'onin.e; ERelic chi yâl nak toj mâji' nayo'obtesîc chak li ruchich'och' ac ch'olch'o chiru li Dios nak li Cristo sic'bil ru ut xakabanbil re tâcâmk. Ut anakcuan xcuulac xk'ehil nak li Cristo xc'utbesi rib xban êrâbal lâex.9: mColbilex ban riq'uin xlok'laj quiq'uel li Cristo. Li Cristo, a'an li quixmayeja rib chiru li Dios Acuabej jo' jun li carner namayejâc chi mâc'a' rêc' ut chi mâc'a' xpaltil.L9 Lâex nequenau nak xban li Dios colbilex chic chiru li jo' mâjo'il na'leb li quilaje'xc'ut chak chêru lê xe'tônil yucua'. Moco colbilex ta riq'uin c'a'ak re ru na-oso' jo' li oro ut li plata.)8 MLâex nequeye “at inYucua'” re li Dios nak nequextijoc. Ut li Dios natz'iloc âtin chirix li junjûnk a' yal chanru lix yehom xbânuhom. A'an inc'a' naxsiq'ueb ru. Jun xiquic ban naxbânu. Jo'can nak chexucuâk ru li Dios junelic, a' yal jo' najtil texcuânk sa' li ruchich'och' a'in.v7 gJo' tz'îbanbil retalil sa' li Santil Hu: Santakex lâex xban nak santin lâin, chan li Dios. (Lev. 11:44-45)6 Aban tîcak taxak lê ch'ôl ut châbilak taxak lê yehom êbânuhom xban nak tîc xch'ôl li Dios li quisic'oc êru chok' ralal xc'ajol. 5  Chex-abînk chiru li Dios xban nak lâex ralal xc'ajol. Mêbânu chic li nequerahi ru junxil nak toj mâji' nequenau lix yâlal.]4 5 Xban nak yôquex chiroybeninquil lê k'ajcâmunquil, chi ajk ru lê c'a'ux. Chi cuânk chi tuktu lê ch'ôl. Ut chi anchal êch'ôl cheroybeni li usilal li tixq'ue êre li Jesucristo nak tixc'utbesi cui'chic rib.x3 k Li c'a'ru quixc'utbesi chak li Dios chiruheb li profeta junxil inc'a' tâc'ulmânk nak toj cuanqueb a'an. Tâc'ulmânk ban sa' li cutan nak cuanquex lâex. Eb li profeta que'xch'olob chêru lix yâlal a'in, li quic'ute' chak chiruheb xban li Santil Musik'ej li taklanbil chak xban li Dios. Ut eb li ángel que'raj ajcui' raj xtaubal ru chixjunil li c'a'ak re ru a'in.2 - Eb li profeta que'xye resil li raylal tixc'ul li Cristo ut lix nimal xlok'al li tâc'utbesîk mokon. Que'xq'ue xch'ôl chixsiq'uinquil ani tz'akal li Cristo. Que'xsic' xyâlal jok'e ut c'a'ru chi cutanil tâc'ulmânk li yô chi c'utbesîc chiruheb xban li Santil Musik'ej. 1  Eb li profeta junxilaj que'xch'olob chak xyâlal li usilal a'in q'uebil êre. Que'xtz'il rix ut que'patz'oc chirix li colba-ib a'in.;0 s Ut lix k'ajcâmunquil lê pâbâl, a'an lê colbal.y/ mNequera li Cristo usta inc'a' nequeril ru. Nequepâb li Cristo, usta inc'a' êrilom ru. K'axal cui'chic numtajenak xsahil sa' êch'ôl chixpâbanquil. Ut inc'a' nequetau junak âtin re xch'olobanquil lix sahil êch'ôl xban nak k'axal lok'.~. wTento nak tâyalek' rix lê pâbâl re nak tâc'utûnk ma tz'akal re ru. Li pâbâl k'axal cui'chic lok' chiru li oro li na-oso'. Li oro nanumsîc sa' xam re rilbal ma châbil. Jo'can ajcui' nak tento xyalbal rix lê pâbâl ma tz'akal re ru. Cui tz'akal re ru lê pâbâl, tex-oxlok'îk ut tânimâk êru ut tâq'uehek' êlok'al nak tixc'utbesi cui'chic rib li Jesucristo.- !Usta têc'ul nabal pây ru li raylal re xyalbal rix lê pâbâl sa' ruchich'och' a'in, chisahok' sa' lê ch'ôl xban nak ac colbilex chic.*, OXban nak nocopâban, li Dios li k'axal nim xcuanquil nocoril chi junelic re nak tocolek'. Li colba-ib a'in tâc'utbesîk chi tz'akal re ru sa' roso'jic li cutan.3+ aYôco chixyo'oninquil li kamâtan li tixq'ue ke li Dios. Li mâtan a'in inc'a' nalaj inc'a' na-oso'. C'ûlanbil sa' choxa. Aran mâc'a' tâmuxuk ru ut mâ jaruj tâosok'.* }Lok'oninbil taxak li Dios Acuabej, lix Yucua' li Kâcua' Jesucristo. Sa' xc'aba' lix nimal ruxtân, coyo'la cui'chic xca' cua. Xban nak li Jesucristo quicuacli cui'chic chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak, nakayo'oni li ac' yu'am li mâc'a' roso'jic.]) 5Ac najter k'e cutan qui-ala chak sa' xch'ôl li Dios Acuabej nak lâexak li sic'bil êru xban. Santobresinbilakex chic xban li Santil Musik'ej re nak tex-abînk ut texpâbânk chiru li Jesucristo. Cuybilak chic lê mâc xban xquiq'uel li Jesucristo. Ut chi cuânk taxak chi nabal li rusilal li Dios êriq'uin ut li tuktûquilal sa' êyânk.S( #Lâin laj Pedro. Lâin x-apóstol li Kâcua' Jesucristo. Yôquin chi tz'îbac êriq'uin lâex, li xejeq'ui êrib sa' li junjûnk chi na'ajej. Yal numec' yôquex xban nak mâcua' êtenamit li cuanquex cui', lâex li cuanquex sa' xcuênt Ponto, ut sa' xcuênt Galacia ut Capadocia, jo' ajcui' li cuanquex sa' xcuênt Asia ut Bitinia.t'aChenauhak lâex nak li ani tixsuk'isi chak junak li ras rîtz'in sa' xyâlal re nak tixcanab xbânunquil li mâc, a'an tixcol li ras rîtz'in chiru li câmc. Ut sa' xc'aba' li jun a'an, nabal li mâc tâcuyek' tâsachek' xban li Dios. & Ex inhermân, mâre cuan junak sa' êyânk tixcanab xpâbanquil lix yâlal, ut mâre junak chic aj pâbanel tâsuk'isînk cui'chic re sa' lix pâbâl.Chenauhak lâex nak li ani tixsuk'isi chak junak li ras rîtz'in sa' xyâlal re nak tixcanab xbânunquil li mâc, a'an tixcol li ras rîtz'in chiru li câmc. Ut sa' xc'aba' li jun a'an, nabal li mâc tâcuyek' tâsachek' xban li Dios.%Ut nak quitijoc cui'chic, quixtz'âma nak tixq'ue li hab. Ut quixq'ue li hab ut li acuîmk qui-el cui'chic sa' ruchich'och'.]$3Li profeta Elías, a'an yal cuînk jo' lâo. Quitijoc chi anchal xch'ôl ut quixtz'âma chiru li Dios nak inc'a' tixq'ue li hab. Ut inc'a' quixq'ue li hab sa' ruchich'och' chiru li oxib chihab riq'uin cuakib po.8#iChech'olobak bi' lê mâc chêribil êrib ut chextijok chêribil êrib re nak texq'uirtesîk. Li ani tîc xch'ôl natijoc chi anchal xch'ôl ut lix tij na-abîc xban li Dios.4"aCui te'xpâb nak li Dios tixq'uirtesi li yaj nak te'tijok, li Kâcua' tâq'uirtesînk re ut tixcuaclesi cui'chic. Ut cui cuan xmâc, tâcuyek' tâsachek' ajcui' lix mâc.?!wCui cuan junak yaj sa' êyânk, tixtakla xbokbaleb li chêqueb sa' lix pâbâl, re nak te'tijok riq'uin ut te'xq'ue ca'ch'inak li aceite sa' xbên sa' xc'aba' li Kâcua' Jesucristo.   Cui cuan junak sa' êyânk cuan sa' raylal, chitijok chiru li Dios. Ut cui cuan junak sa sa' xch'ôl, chixbicha xlok'al li Dios. Ex inhermân, cuan chic jun li na'leb tento tênau ut a'an a'in: nak tex-âtinak, mêpatz' xc'aba' li Dios sa' pac'ba âtin, chi moco sa' xc'aba' li choxa, chi moco sa' xc'aba' li ruchich'och', chi moco chepatz' sa' xc'aba' li c'a'ak re ru cuan. Cui têye nak yâl, junes yâl têye, ut nak têye inc'a', junes inc'a' têye re nak inc'a' târakek' âtin sa' êbên xban li Dios.U# Lâo nakaye nak us xak reheb li neque'cuyuc raylal. Xerabi resil chanru nak laj Job quixcuy xnumsinquil li raylal. Ut nequenau nak mokon li Dios quirosobtesi. Li Kâcua' Dios na-uxtânan ut natok'oban u.}s Ex hermân, chetzolak êrib riq'uineb li profeta li que'cuyuc chak xc'ulbal li raylal xban xyebal resil li Kâcua'.%C Ex hermân, mêcuech'i êrib chêribil êrib re nak inc'a' târakek' âtin sa' êbên. Li Jesucristo a'an laj rakol âtin ut chi sêb tâc'ulûnk cui'chic.%Jo'can ajcui' lâex checuyak oybenînc ut mêch'inan êch'ôl. Cacuubresihomak ban êch'ôl xban nak li Kâcua' chi sêb tâchâlk cui'chic.}sJo'can ut ex hermân, checuyak roybeninquil lix c'ulunic li Kâcua' Jesucristo. Jo' laj c'alom naxcuy roybeninquil jok'e nat'ane' li hab re nak tââuk ut naxcuy ajcui' roybeninquil nak nacuulac xk'ehil li k'oloc re nak tixk'ol ru li racuîmk.r]Lâex quexrakoc âtin sa' xbêneb li tîqueb xch'ôl ut quecamsiheb. Ut eb a'an mâc'a' que'xbânu êre.|qArin sa' ruchich'och' cuan nabal lê biomal ut mâc'a' napalto' êre. Junelic sa nequenumsi li cutan. Chanchanex li cuacax ch'olaninbil chi us re tâcamsîk xban nak lê yu'am lâex, tâosok'. Tâcuulak xk'ehil nak târakek' âtin sa' êbên.gGLâex yôquex chixxocbal êtumin ut inc'a' nequeq'ue xtojbaleb li que'k'oloc êriq'uin. Eb a'an yôqueb chi k'okônc ut li nimajcual Dios yô chirilbal xtok'obâl ruheb nak yôqueb chi k'okônc li que'c'anjelac êriq'uin.c?Ut tâmo'ônk lê tumin. Mâc'a' chic tâoc cui'. A'an retalil nak lâex tex-osok' ajcui' jo' nak na-oso' li xam. Lâex yôquex chixtambresinquil lê biomal ut inc'a' nequeq'ue retal nak c'ulûnc re roso'jic li cutan.oWLê biomal tâosok'. Mâc'a' chic tâoc cui'. Jo'can ajcui' lê châbil ak' tâc'uxek' xban li xulel. A'ut anakcuan, ex biom, cherabihak li oc cue chixyebal. Chiyot'ek' êch'ôl ut chexyâbak xban li raylal châlc re sa' êbên.NLi naxnau xbânunquil li us, ut inc'a' naxbânu, a'an mâc naxbânu.I A'ut lâex nequenimobresi êrib chixyebal li c'a'ru nequec'oxla xbânunquil. Inc'a' us nequebânu nak nequenimobresi êrib.Li naxnau xbânunquil li us, ut inc'a' naxbânu, a'an mâc naxbânu.q[Jo'ca'in raj têye: Cui li Dios naraj, tixq'ue kayu'am ut takabânu li bar cuan nakac'oxla xbânunquil.5Aban lâex inc'a' nequenau c'a'ru têc'ul cuulaj ca'bej xban nak li kayu'am chanchan li chok. Junpât ajcui' nacuan ut junpât chic ac mâc'a' chic.L Anakcuan abihomak li tinye êre lâex li nequexyehoc re chi jo'ca'in: Hôn malaj cuulaj toxic sa' jalan chic tenamit ut aran tocuânk chak jun chihabak. Aran toyacok ut tâcuânk katumin chi us.R Jun ajcui' li quiq'uehoc re li chak'rab ut ca'aj cui' a'an naru narakoc âtin. A'an li nacoloc ut a'an ajcui' li nasachoc. Jo'can nak lâat inc'a' naru nacatrakoc âtin sa' xbên lâ cuas âcuîtz'in.  Ex inhermân, mêcuech'i rix lê rech aj pâbanelil xban nak ani naxcuech'i rix li rech aj pâbanelil naxcuech'i ajcui' rix lix chak'rab li Dios ut naxq'ue rib chok' aj rakol âtin. Li kac'anjel mâcua' re xcuech'bal rix li chak'rab; re ban xpâbanquil.E  Checubsihak êrib chiru li Dios ut a'an tixq'ue êcuanquil. w Chirahok' êch'ôl, chiyot'ek' êch'ôl ut chexyâbak xban li mâusilal li nequebânu. Mâcua' raj se'ec nequebânu; yâbac raj nequebânu xban nak inc'a' us lê yehom êbânuhom. Ut inc'a' raj nasaho' sa' êch'ôl. Naraho' raj ban sa' êch'ôl. Cauhak êch'ôl riq'uin li Dios ut li Dios tâtenk'ânk êre. Lâex aj mâc, jalomak êc'a'ux. Mêbânu chic li mâusilal. Jo'can ajcui' lâex li yal cuib êch'ôl sa' lê pâbâl, yot'omak êch'ôl ut jalomak êc'a'ux re nak li Dios tixtîcobresi lê ch'ôl.n UJo'can nak chek'axtesihak êrib re li Dios. Chexnumtâk sa' xbên laj tza ut a'an tâêlelik chêru.SLi Dios k'axal numtajenak cui'chic li rusilal naxq'ue ke. Li Santil Hu naxye nak li Dios inc'a' nacuulac chiru li neque'xnimobresi rib. Abanan li Dios naxq'ue li rusilal reheb li tûlaneb. (Prov. 3:34)FCuan xyâlal nak tz'îbanbil chi jo'ca'in sa' li Santil Hu: Li Santil Musik'ej li quixq'ue li Dios chi cuânc kiq'uin, a'an k'axal nocoxra ut a'an naraj nak ca'aj cui' li Dios takalok'oni.Y+Lâex chanchanex li neque'xmux ru lix sumlajic xban nak lâex nequera ru li mâc. Mâcua' li Dios nequec'oxla. Cui lâex nequera ru li cuânc sa' lix mâusilal li ruchich'och' xic' yôquex chirilbal li Dios.B}Ut nak nequextz'âman chiru li Dios, inc'a' nequec'ul xban nak inc'a' nequetz'âma jo' naraj li Dios. Inc'a' nequec'ul xban nak nequetz'âma yal re xsachbal sa' li jo' mâjo'il na'leb.MLâex nequerahi ru li c'a'ak re ru ut xban nak inc'a' nequetau li c'a'ru nequerahi ru, nequecamsi êras êrîtz'in re nak têtau. Nacako' êch'ôl xban nak inc'a' nequetau li c'a'ru nequeraj ut xban a'an junes pletic nequebânu. Ut xban nak inc'a' nequetz'âma re li Dios li c'a'ru nequeraj, jo'can nak inc'a' naxq'ue êre.  ¿C'a'ut nak toj cuan pletic ut cuech'înc ib sa' êyânk? ¿Ma inc'a' ta bi' riq'uin xrahinquil ru li inc'a' us nequetiquib pletic?~uLi q'uebileb xna'leb xban li Dios cuanqueb sa' usilal ut neque'xtenk'a ajcui' li ras rîtz'in chi cuânc sa' usilal.GLi ani q'uebileb xna'leb xban li Dios, tz'akal re ru lix yu'ameb. Cuanqueb sa' usilal, châbileb ut tûlaneb. Neque'uxtânan u, neque'xbânu li us, ut inc'a' neque'balak'in. Junelic yâl neque'âtinac.Li q'uebileb xna'leb xban li Dios cuanqueb sa' usilal ut neque'xtenk'a ajcui' li ras rîtz'in chi cuânc sa' usilal.{oBar nacuan cui' li cakalînc ut li k'etk'etil, aran ajcui' nacuan po'oc ch'ôlej ut yalak c'a'ru chi mâusilalil.{A'an mâcua' li na'leb naxq'ue li Dios. Xna'leb ban li ruchich'och'. A'an yal xc'a'uxeb cuînk ut q'uebil xban laj tza.3~_Cui toj cuan li c'ahînc ut li cakalînc êriq'uin, mênimobresi êrib chixyebal nak cuan êna'leb. Riq'uin xbânunquil a'an yôquex chi tic'ti'ic ut xmukbal lix yâlal.} Li ani cuanqueb xna'leb sa' êyânk ut neque'xnau xyâlal chi us, che'xc'utak sa' tûlanil lix châbilaleb a' yal chanru lix na'lebeb.U|# Ex inhermân, lix che'el li higo, ¿ma naru narûchin li aceituna? Ut lix che'el li uva, ¿ma naru narûchin li higo? Inc'a'. Jo'can ajcui' sa' li yu'am ha' atz'am xsa', inc'a' naru na-el li châbil ha'.T{! Cheq'uehak retal. Sa' junak yu'am ha' inc'a' naru na-el chak ca' pây chi ha'. Cui na-el li châbil ha' inc'a' naru na-el chak li atz'am xsa', chi moco naru na-el chak li châbil ha' sa' li atz'am xsa'.z' Riq'uin lix tz'ûmal ke nakalok'oni li Dios ut riq'uin ajcui' lix tz'ûmal ke nocomajecuan. Ex inhermân, inc'a' us cui takabânu chi jo'can.0yY Riq'uin li ru'uj kak' nakalok'oni li Acuabej Dios ut riq'uin ajcui' li ru'uj kak' nakamajecua li kas kîtz'in ut eb a'an yo'obtesinbileb xban li Dios jo' li rilobâl.7xgAban li ru'uj ak' mâ ani naru natûlanobresin re. Li ru'uj ak', a'an jun li inc'a' us. Mâ ani naru nak'usuc re. Li naxye li ru'uj ak' chanchan xmay li c'anti' li nacamsin.8wiNaru xtûlanobresinquil chixjunil li xul, jo' li neque'bêc, li neque'rupupic, li neque'xjucuqui rib ut li neque'cuan sa' ha'. Li cuînk ac xtûlanobresi q'uila pây chi xul..vUNumtajenak xyibal ru naxye li ru'uj ak'. Chanchan lix mâusilal li ruchich'och'. Li ru'uj kak', a'an jun xcha'al li katz'ejcual k'axal ca'ch'in; aban riq'uin li mâusilal naxye, naxpo' kana'leb. Lix mâusilal nachal chak sa' xbalba ut naxpo' kana'leb sa' kayo'lajic toj chalen sa' li kacamic.2u]Jo'can ajcui' li ru'uj ak'. K'axal ca'ch'in aban nanumta naxye. Chanchan li xam. Riq'uin yal jun ratz'um li xam tânak sa' junak q'uiche' tixc'at chixjunil li q'uiche'.Ut#Cheq'uehak retal li jucub. Usta k'axal nim ut nac'ame' xban li cacuil ik', aban cuan jun ch'ina ch'îch' naberesin re. Ut riq'uin li ch'îch' a'an laj ch'e'ol re naru naxc'am li jucub bar naraj xc'ambal.sLâo nakaq'ue jun li ch'îch' sa' re li cacuây re nak tâabînk chiku ut riq'uin li ch'îch' a'an nakaberesi li cacuây.ar;Chikajunilo lâo nocopalto' chi coc' aj sa'. Cui cuan junak mâc'a' xpaltil riq'uin li râtin, a'an tz'akal re ru. Li ani naru naxcuy rib riq'uin li naxye, naru ajcui' naxcuy rib riq'uin li c'a'ru naraj xbânunquil.Mq Ex inhermân, moco chixjunil ta te'xq'ue rib sa' li c'anjel naxbânu laj tzolonel xban nak nim li îk cuan sa' xbên ut cau târakek' âtin sa' xbêneb cui inc'a' neque'xbânu li c'a'ru neque'xye.'pGJunak tz'ejcualej mâc'a' chic xmusik', mâc'a' na-oc cui' xban nak camenak chic. Jo'can ajcui' li kapâbâl. Cui inc'a' nakabânu li us, mâc'a' na-oc cui'.oLix Rahab, a'an xcomoneb li ixk li neque'xc'ayi rib nak quicuan. Abanan quixtenk'aheb laj q'uehol etal chixsic'bal jalan chic be re nak te'xcol ribeb. Riq'uin li usilal quixbânu lix Rahab, li Dios quixye nak tîc xch'ôl.Junak tz'ejcualej mâc'a' chic xmusik', mâc'a' na-oc cui' xban nak camenak chic. Jo'can ajcui' li kapâbâl. Cui inc'a' nakabânu li us, mâc'a' na-oc cui'.n3Lâex nequeq'ue retal nak mâcua' ca'aj cui' riq'uin xpâbanquil li Dios nak tîc li kach'ôl chiru li Dios. Riq'uin aj ban cui' xbânunquil li us.9mkUt quic'ulman jo' naxye sa' li Santil Hu: Laj Abraham quixpâb li Dios ut riq'uin a'an li Dios quixye nak tîc xch'ôl. Ut xban a'an nayeman nak laj Abraham raro xban li Dios.l7¿Ma inc'a' nacaq'ue retal nak laj Abraham quixbânu li us ut riq'uin a'an quic'utun lix pâbâl? Ut riq'uin li quixbânu quitz'akloc ru lix pâbâl.CkC'oxlan ca'ch'inak chirix laj Abraham li kaxe'tônil yucua' nak quixq'ue laj Isaac li ralal chok' xmayej sa' xbên li artal. Ut riq'uin a'an li Dios quixye nak tîc xch'ôl laj Abraham.j-Mâc'a' âna'leb. ¿Jok'e tâtau xyâlal chi tz'akal? ¿Ma inc'a' nacaq'ue retal nak cui inc'a' nacabânu li us, mâc'a' na-oc cui' lâ pâbâl?9ikLâat nacapâb nak li Dios jun ajcui'. Us ajcui' nak nacapâb. Aban jo'can ajcui' eb li mâus aj musik'ej neque'xpâb nak jun ajcui' li Dios cuan ut neque'sicsot xban xxiuheb."h=Mâre cuan junak tixye: Cuan li neque'xpâb li Cristo ut cuan ajcui' li neque'xye nak tz'akal riq'uin xbânunquil li us. Abanan lâin tinc'ut châcuu nak ninpâb li Cristo riq'uin li us ninbânu. Ut lâat, ¿chanru nak tâc'ut chicuu nak cuan âpâbâl cui inc'a' nacabânu li us?g3Jo'can ajcui' nakac'ul riq'uin li kapâbâl. Cui nakaye nak nakapâb li Cristo ut inc'a' nakabânu li us, camenak li kapâbâl. Mâc'a' na-oc cui'.f5Ut lâo nakaye re: Chacuil âcuib. Tz'ap âcuib chi us ut chatcua'ak chi us. Ut cui mâc'a' nakaq'ue re, mâc'a' na-oc cui' li jo' q'uial nakaye re.\e1Mâre cuan junak kech aj pâbanelil mâc'a' cuan re. Mâc'a' rak' ut mâc'a' xcua.KdEx inhermân, ¿c'a'ru aj e nak tixye junak nak a'an aj pâbanel cui inc'a' yô chixbânunquil li us? Cui jo'can yô chixbânunquil, mâc'a' na-oc cui' lix pâbâl. Moco naru ta tâcolek' xban.Cc Li ani inc'a' naruxtâna ru li ras rîtz'in inc'a' ajcui' tâuxtânâk ru xban li Dios sa' li rakba âtin. Ut li ani târuxtâna ru li ras rîtz'in, tâuxtânâk ajcui' ru xban li Dios.b# Jo'can ut chebânuhak li us ut chex-âtinak sa' xyâlal xban nak anakcuan cuanquex chic rubel lix chak'rab li Cristo li naq'uehoc colba-ib.Ia  Li Dios quixye: Matmuxuc caxâr. Ut quixye ajcui': Mâcamsi âcuas âcuîtz'in. Li ani inc'a' namuxuc caxâr, abanan cui xcamsi li ras rîtz'in, riq'uin xbânunquil a'an, naxk'et li chak'rab.y`k Li ani naxpâb chixjunil li chak'rab, abanan cui naxk'et junak reheb li chak'rab, riq'uin a'an xk'et chixjunil.q_[ Cui lâex nequesic' ru li ani nequera, mâc yôquex chixbânunquil. Ut yôquex chixk'etbal li chak'rab.K^Tz'îbanbil sa' li Santil Hu li chak'rab li k'axal nim xcuanquil. A'an naxye: Chara lâ cuas âcuîtz'in jo' nak nacara âcuib lâat. Cui jo'can nequebânu tz'akal re ru yôquex chixbânunquil.o]W¿Ma mâcua' ta bi' a'aneb li neque'majecuan re lix lok'laj c'aba' li Cristo, li nequec'aba'in lâex?e\CLâex nequetz'ektânaheb li neba' ut nequeq'ue xlok'aleb li biom. ¿Ma inc'a' ta bi' nequeq'ue retal nak li biom, a'aneb li neque'rahobtesin êre? Ut, ¿ma mâcua'eb ta bi' li biom li neque'c'amoc êre sa' rakleb âtin?[Ex inhermân, rarôquex inban. Abihomak li tinye êre. Li Dios quisic'oc ruheb li neba' sa' ruchich'och'. Abanan li neba' biomeb chiru li Dios xban nak neque'xpâb li Cristo ut te'xc'ul lix nimal xcuanquil li quixyechi'i li Dios reheb li neque'rahoc re.Z-Cui jo'can nequebânu naraj naxye nak cuan nequera ut cuan inc'a'. Yôquex chixsic'bal ru li junjûnk. Cui jo'can yôquex, inc'a' us lê na'leb.QYMâre ca'aj cui' li châbil xtikibanquil têq'ue sa' xnak' êru ut têye re: Chunlan arin sa' li châbil na'ajej. A'ut li neba' têye re: Chunlan arin sa' ch'och' malaj ut canâkat chi xakxo toj le'.GXMâre te'cuulak cuibak li cuînk bar ch'utch'ûquex cui' chixlok'oninquil li Dios. Mâre li jun k'axal châbil xtikibanquil ut cuan xmatk'ab oro. Ut li jun chic mâre neba' ut k'el li rak'.3W aEx inhermân, lâex nequepâb li Kâcua' Jesucristo, li k'axal nim xlok'al. Jo'can nak junakiqueb nak têrileb lê ras êrîtz'in. Moco jun ta sa têril ut jun ta inc'a'.`V ;Aban chiru li Acuabej Dios, li napâban chi tz'akal ut mâc'a' xpaltil, a'an li natenk'an reheb li neba' ut li xmâlca'an sa' lix raylaleb. Ut inc'a' naxbânu li mâusilal li neque'xbânu li toj mâji' neque'pâban.~U wCui junak naxc'oxla nak tz'akal aj pâbanel, ut inc'a' naxq'ue retal li c'a'ru naxye, li jun a'an naxbalak'i rib xjunes rib ut lix pâbâl mâc'a' na-oc cui'.Aban chiru li Acuabej Dios, li napâban chi tz'akal ut mâc'a' xpaltil, a'an li natenk'an reheb li neba' ut li xmâlca'an sa' lix raylaleb. Ut inc'a' naxbânu li mâusilal li neque'xbânu li toj mâji' neque'pâban.T Lix chak'rab li Dios tz'akal re ru ut riq'uin xpâbanquil a'an nakatau li kacolbal. Li ani naxq'ue xch'ôl chixtzolbal lix chak'rab li Dios inc'a' nasach sa' xch'ôl li c'a'ru naxtzol. Naxbânu ban li naxye. Ut osobtesinbil xban li Dios riq'uin li c'a'ru naxbânu.VS 'Ut nak ac xril li ru, naxic ut sa' junpât nasach sa' xch'ôl chanru na-iloc.vR gLi ani narabi li râtin li Dios ut inc'a' naxbânu li naxye, a'an chanchan jun li cuînk naril li ru sa' lem.RQ Chepâbak ut chebânuhak li c'a'ru naxye li râtin li Dios. Mêbalak'i êrib chixc'oxlanquil nak tz'akal riq'uin ca'aj cui' rabinquil li râtin. Tento ban ajcui' xbânunquil li naxye li râtin li Dios.^P 7Jo'can ut nak checanabak xbânunquil li c'a'ru inc'a' us ut chixjunil li mâusilal. Ut chec'ulak sa' xyâlal li râtin li Dios li q'uebil êre. Chicanâk sa' êch'ôl xban nak li râtin cuan xcuanquil re êcolbal.LO Xban nak cui nocojosk'o', inc'a' nakabânu li c'a'ru naraj li Dios.*N OEx inhermân, rarôquex inban. Lâex ac nequenau lix yâlal a'in. Jo'can nak cheq'uehak êch'ôl chi abînc. Chec'oxla chi us li oc êre chixyebal ut mexjosk'o'.M Xban nak jo'can quiraj li Dios, jo'can nak quixye nak chiru li Dios chanchano li xbên ru li racuîmk li quixyo'obtesi chak.vL gXban nak chixjunil li c'a'ak re ru tz'akal châbil a' li Dios sa' choxa naq'uehoc chak ke. Li Dios quiyîban re li nacutanobresin ru li choxa. Li Dios mâcua' jo' li sak'e namoy ru. Li Dios inc'a' naxjal lix na'leb. A'an ban chi junelic.kK QEx inhermân, mêbalak'i êrib chixc'oxlanquil nak li Dios naq'uehoc chak re li âlêc sa' êbên.nJ WRiq'uin xrahinquil ru li c'a'ru inc'a' us, naticla li mâc. Ut nak ac xnumta li mâc nachal li câmc.`I ;Li âlêc nachal sa' xbên li junjûnk li naxq'ue rib chi balak'îc xban li naxrahi ru.!H = Li ani nayale' rix lix pâbâl mixc'oxla nak a' li Dios naq'uehoc re chi âlêc. Li Dios mâ ani naxq'ue chi âlêc chi moco naâlêc xban li inc'a' us.mG U Us xak reheb li neque'xcuy xnumsinquil li raylal ut inc'a' neque'ch'inan xch'ôl. Li ani naxcuy xnumsinquil li yalec' te'xc'ul lix mâtan li naxyechi'i li Dios reheb li neque'rahoc re. Ut lix mâtaneb, a'an li yu'am chi junelic.F # Li utz'u'uj nachakic xban li sak'e ut nat'ane'. Jo'can ajcui' li cuan xbiomal. A'an tâcâmk usta toj yôk chixsic'bal xtz'akob lix biomal.AE } Jo'can ajcui' junak biom chisahok' sa' xch'ôl usta nasach chixjunil li c'a'ru cuan re xban nak lix biomal mâc'a' na-oc cui' chiru li Dios. Li biomal chanchan li utz'u'uj nak na-oso'.oD Y Junak li hermân, usta mâc'a' cuan re, chisahok' sa' xch'ôl xban nak a'an k'axal lok' chiru li Dios.cC ALi ani cuib ru lix ch'ôl, junpât naxjal xc'a'ux riq'uin li c'a'ru naxc'oxla xbânunquil.hB KCui yal xcab rix xch'ôl nak tixtz'âma, mixc'oxla nak tixc'ul li c'a'ru naxtz'âma re li Dios.lA SUt nak tixtz'âma re li Dios, tento nak tixpâb nak tâq'uehek' re xban li Dios. Moco yal ta xcab rix xch'ôl nak tixtz'âma. Tixtz'âma ban chi anchal xch'ôl. Li ani yal xcab rix xch'ôl tixtz'âma li c'a'ru târaj re li Dios, a'an chanchan li palau inc'a' tuktu ru. Lix ch'ôl li jun a'an chanchan li palau ec'asinbil xban li ik' ut nac'ame' yalak bar.@ Cui cuan junak sa' êyânk târaj xna'leb, chixtz'âmahak re li Dios, ut li Dios tixq'ue chi anchal xch'ôl ut chi nabal.}? uAbanan junelic checuyak li raylal re nak tz'akalak êre êru nak texcuânk. Châbilakex ut mâc'a' chexpaltok' cui'.]> 5Lâex nequenau nak riq'uin li yalec' nakac'ul, nacacuu li kach'ôl sa' li kapâbâl.= 9Ex inhermân, chisahok' taxak sa' êch'ôl riq'uin li raylal nequec'ul. Yalak c'a'ru li raylal nachal sa' êbên, a'an yal re xyalbal rix lê pâbâl.x< mLâin laj Santiago, laj c'anjel chiru li Dios ut chiru li Kâcua' Jesucristo. Yôquin chi tz'îbac êriq'uin lâex, li cablaju chi xtêpaleb laj Israel. Nintakla xsahil êch'ôl lâex li xejeq'ui êrib yalak bar sa' li junjûnk chi na'ajej.>;w Li rusilal li Dios chicuânk êriq'uin. Jo'can taxak.k:O Cheq'uehak xsahil xch'ôleb laj c'amol be chêru sa' lê pâbâl ut chixjunileb li kech aj pâbanelil. Eb laj pâbanel li cuanqueb arin Italia neque'xtakla xsahil êch'ôl.Li rusilal li Dios chicuânk êriq'uin. Jo'can taxak. 9 Nacuaj ajcui' xyebal êre nak li hermano Timoteo ac x-el sa' tz'alam. Cui nachal chi junpât arin, cuochbenak nak toxic chêrilbal.85 Ex hermân, nintz'âma jun usilal chêru. Checuyak rabinquil li cuâtin re xch'olobanquil êna'leb. Moco q'ui ta li âtin xintz'îba sa' li hu a'in.l7Q Chicuânk taxak li rusilal li Dios êriq'uin re nak têbânu li c'a'ru naraj. Chixbânuhak taxak li Dios li c'a'ru naraj êriq'uin sa' xc'aba' li Jesucristo. Lok'oninbil taxak li Jesucristo chi junelic k'e cutan. Jo'can taxak.06Y A' li Kâcua' Dios a'an laj q'uehol tuktûquil usilal, li Dios li quicuaclesin cui'chic re chi yo'yo li Jesucristo sa' xyânkeb li camenak. Riq'uin lix lok'laj quiq'uel li Jesucristo xakabanbil xcuanquil li ac' contrato chi junelic. Li Jesucristo na-iloc ke jo' junak cuînk narileb lix carner.5# Ut nintz'âma ajcui' chêru nak chextijok chicuix. A' taxak li Dios chitenk'ânk cue re nak târûk tinxic cui'chic chi junpât chêrilbal.4  Ex hermân, tintz'âma chêru nak chextijok chikix lâo. Nakec'a nak tîc kach'ôl ut nakaj nak junelic cuânko sa' tîquilal.B3} Chex-abînk chiruheb laj c'amol be chêru, ut chebânuhak li c'a'ru neque'xye êre xban nak eb a'an neque'tenk'an êre sa' lê pâbâl. A'aneb li te'xk'axtesi xcuênt chêrix chiru li Dios. Chetenk'aheb re nak sahakeb sa' xch'ôl sa' lix c'anjeleb xban nak cui rahakeb sa' xch'ôl, rahak ajcui' chok' êre lâex. 2 Misach sa' êch'ôl xbânunquil li usilal ut xtenk'anquil êrib chêribil êrib xban nak a'an jun li mayej nacuulac chiru li Dios.1- Jo'can ut junelic chikalok'onihak li Dios sa' xc'aba' li Jesucristo, ut chikanimâk ru. Cui takabânu chi jo'can, a'an li kamayej chiru li Dios.0 Li ruchich'och' a'in mâcua' tz'akal kana'aj. Yôco ban chiroybeninquil jun chic li kana'aj k'axal châbil. A'an li choxa.x/i Kacanabak li kanajter na'leb ut chikatâkehak li Jesucristo usta toj yôko chi c'uluc raylal sa' xc'aba' a'an.&.E Jo'can ajcui' li Jesucristo quic'ame' toj jun pac'al li tenamit ut aran quicam chiru li cruz. Ut riq'uin lix lok'laj quiq'uel li Jesucristo nocoxsantobresi.K- Lix yucua'il aj tij sa' xyânkeb laj Israel naxc'am lix quiq'uel li xul sa' li Lok'laj Santil Na'ajej ut naxmayeja re risinquil li mâc. Aban lix tibel li xul naxc'at toj jun pac'al li tenamit.O, Lâo cuan jun ka-artal. A'an nak quixmayeja rib li Kâcua' Jesucristo chiru li cruz. Eb laj tij inc'a' naru te'xtzaca li mayej a'an jo' que'xbânu chak najter sa' li tabernáculo nak que'xmayeja li xul. (Naraj naxye nak li colba-ib inc'a' natauman riq'uin xbânunquil li chak'rab. Natauman ban riq'uin xpâbanquil li Cristo.)\+1 Mêq'ue êrib chi balak'îc xbaneb laj balak', xban nak jalan jalânk li tijleb neque'xye. Mâcua' li c'a'ru nakatzaca li najaloc re li kayu'am. A' ban li rusilal li Dios najaloc re ut naxq'ue xcacuil kach'ôl.* Li Jesucristo inc'a' najala chi moco najala lix na'leb. Ac a'an ajcui' chak chalen najter k'e cutan, a'an anakcuan ut a'anak chi junelic.P) Chijulticok' êre eb li que'c'amoc be chêru. A'an que'xch'olob xyâlal li râtin li Dios. Cheq'uehak retal lix pâbâl ut lix yu'ameb nak que'cuan sa' ruchich'och'. Jo'can ajcui' chebânuhak lâex.(3 Jo'can nak naru takaye chi anchal kach'ôl: Li Kâcua' Dios natenk'an cue. Inc'a' ninxucua li c'a'ru te'xbânu li xic' neque'iloc cue. (Sal. 118:6)1'[ Mêra ru li tumin. Chec'ojobak ban êch'ôl riq'uin li jo' q'uial cuan êre xban nak li Dios quixye: Junelic tatintenk'a, ut mâ jok'e tatincanab âjunes. (Deut. 31:6)W&' Us li sumlâc aban tento che-oxlok'i lê sumlajic. Mâc'a' c'a'ru chebalak'i cui' êrib. Li Dios târakok âtin sa' xbêneb li neque'xmux ru lix sumlajiqueb, jo' ajcui' sa' xbêneb laj co'bêt laj yumbêt. %  Cherilak xtok'obâl ruheb li cuanqueb sa' tz'alam. Cherec'âk sa' lê râm nak chanchan ajcui' lâex li cuanquex sa' tz'alam. Chinak ajcui' sa' êch'ôl li neque'hobe' ut li neque'rahobtesîc. Chanchan nak lâex ajcui' yôquex chi c'uluc re li raylal a'an.7$g Mêk'etk'eti êrib chixc'ulbal lê rula'. Chec'uleb ban sa' usilal. Cuanqueb li que'xc'ul li rula'eb, abanan inc'a' neque'xnau nak ángel li que'cuulac chi ula'anînc reheb. ~}|k{ z_yxww+vuu7tts@rrAqwojnmzml*kmjigg4f5e|ddcba``^^|\ZYXX VUUSSRRQkOO+NM L KoJRHGFE@DCB?AA.@??==fXbên cua chetauhak xyâlal a'in: Nak tânach'ok chak roso'jiqueb li cutan, cuan li te'châlk chi hoboc riq'uin yibru âtin. Te'xhob xcuanquil li Dios ut te'xbânu li yibru na'leb li neque'xc'oxla.[=/Chijulticok' êre li râtineb li santil profeta tz'îbanbil chak najter k'e cutan. Ut chijulticok' êre lix chak'rab li Kâcua' Jesucristo laj Colol ke, k'axtesinbil êre kaban lâo lix apóstol li Jesucristo.3< aEx inhermân, a'in li xcab hu nintz'îba êriq'uin. Riq'uin li cuib chi hu yôquin cui'chic chixnumsinquil lix yâlal sa' lê xic re nak têc'oxla chi us c'a'ru têbânu.;#Cuan jun li âtin nayeman naxye: li tz'i' naxlou cui'chic lix xa'au xca' sut, ut nayeman ajcui' nak li âk li atesinbil, naxtolc'osi cui'chic rib sa' sulul. (Prov. 26:11) Eb li cuînk aj balak' chanchaneb li xul a'an xban nak que'oc cui'chic xbânunquil li mâusilal.E:K'axal us raj chok' reheb nak inc'a' ta que'xnau xbehil li tîquilal chiru nak ac neque'xnau ru, ut que'xcanab cui'chic xpâbanquil lix chak'rab li Dios li quik'axtesîc reheb.Cuan jun li âtin nayeman naxye: li tz'i' naxlou cui'chic lix xa'au xca' sut, ut nayeman ajcui' nak li âk li atesinbil, naxtolc'osi cui'chic rib sa' sulul. (Prov. 26:11) Eb li cuînk aj balak' chanchaneb li xul a'an xban nak que'oc cui'chic xbânunquil li mâusilal.49aLi ani neque'xpâb li Kâcua' Jesucristo, neque'xcanab ajcui' xmuxbal rib riq'uin li c'a'ru cuan sa' ruchich'och'. Abanan cui te'oc cui'chic chi mâcobc ut cui tânumtâk cui'chic li mâc sa' xbêneb, k'axal cui'chic yibak ru lix na'lebeb chiru nak que'cuan junxil nak toj mâji' neque'pâban chak.8-Eb laj balak' neque'xye: Libre chic texcuânk, chanqueb. Lâex chic yal êre c'a'ru têbânu, chanqueb. Ut inc'a' neque'xq'ue retal nak a'an eb li c'ayinbileb chi c'anjelac chiru li mâc xban nak li ani toj nanumta li mâusilal sa' xbên, toj cuan rubel xcuanquil li mâc.<7qNeque'oc chi yehoc xnînkal ru âtin sa' lix majelal xna'lebeb. Ut riq'uin li mâc naxrahi li tz'ejcualej yôqueb chixk'unbesinquileb li cristian li toj que'el chak sa' xyânkeb.t6aEb laj tzolonel aj balak' chanchaneb lix julel ha' li mâc'a' ha' chi sa'. Mâc'a' na-oc cui'. Chanchaneb li chok li nac'ame' yalak bar xban li ik'. Eb li cuînk a'in te'xic sa' lix k'ojyînal ru li xbalba li ac yîbanbil chok' reheb.Q5Jo'can nak quik'use' xban jun li bûr. Yal xul. Inc'a' naâtinac. Ut laj Balaam quirabi xyâb xcux li bûr jo' xyâb xcux li cuînk nak quiyehe' re xban li bûr nak tixcanab xbânunquil li mâusilal.>4uNak neque'xcanab li tîquilal, neque'xic chi jo' mâjo'. Neque'xbânu jo' quixbânu laj Balaam li ralal laj Beor. Laj Balaam quiraj xtaubal xtumin riq'uin xbânunquil li mâusilal.|3qA'aneb aj muxul caxâr. Ca'aj cui' ixk neque'xc'oxla ut inc'a' neque'xcanab mâcobc. Neque'oc chixk'unbesinquileb li toj k'uneb xch'ôl. Eb li cuînk a'in c'aynakeb chixrahinquil ru li biomal. Eb a'an majecuanbileb chi junaj cua xban li Dios.-2S Chi jo'can te'xc'ul xk'ajcâmunquil lix mâusilaleb que'xbânu. Eb laj tzolonel aj balak' junelic saheb sa' xch'ôl chixbânunquil li inc'a' us, usta chi cutan. Xutânal chok' êre nak cuanqueb sa' êyânk xban nak neque'cuulac chi cua'ac sa' lê nink'e. Eb a'an junes mâcobc neque'xc'oxla.b1= A'ut eb laj tzolonel aj balak' chanchaneb li xul. Mâc'a' neque'xpâb. Yal re chapec' ut re camsîc nak neque'yo'la. Yôqueb chixmajecuanquil li c'a'ak re ru inc'a' neque'xtau ru. Eb a'an jun oso'jiqueb nak te'osok'.$0A Eb li ángel cuanqueb xna'leb ut nim xcuanquil chiruheb laj tzolonel aj balak'. Abanan li ángel inc'a' neque'xmajecuaheb li cuînk a'in chiru li Kâcua'./ ¿Ma toja' ta chic inc'a' tixq'ueheb sa' tojba mâc li neque'xrahi ru li tz'ajbêtal aj na'leb ut neque'xtz'ektâna lix cuanquilal li Cristo? Eb a'an josk'eb ut k'etk'eteb. Inc'a' neque'xucuac chixmajecuanquileb li ángel li cuanqueb sa' xnimajcual cuanquilal.X.) Jo'can ajcui' anakcuan. Li Dios naxtenk'aheb li tîqueb xch'ôl re nak inc'a' te'xq'ue rib chi âlêc. Ut eb li inc'a' tîqueb xch'ôl tixcanabeb chixc'ulbal li tojba mâc nak tixtau xk'ehil li rakba âtin.-'Laj Lot, a'an tîc xch'ôl. Ut nak cuan sa' xyânkeb laj Sodoma junelic ra sa' xch'ôl chirilbal, ut chirabinquil lix mâusilal lix na'lebeb.,)Quixcol laj Lot li tîc xch'ôl. A'an c'ajo' nak naraho' sa' xch'ôl xban nak numtajenak li mâusilal li neque'xbânu li cuanqueb aran Sodoma.!+;Jo'can ajcui' li Dios quixrak âtin sa' xbêneb laj Sodoma ut laj Gomorra. Quixsacheb nak quixc'at lix tenamiteb. Junes cha quicana. Li Dios quixbânu chi jo'can chok' retalil chiruheb chixjunileb li yôkeb chi mâcobc mokon re nak te'xucuak xban li c'a'ru tâchâlk sa' xbêneb.*Li Dios inc'a' quixcuy xmâqueb li que'cuan sa' ruchich'och' najter. Quixtakla ban chak li but'i ha' sa' xbên li ruchich'och' re nak te'osok' chixjunileb laj mâc. Ca'aj cui' laj Noé laj yehol resil li tîquilal quicole' rochbeneb li cuukub chic lix comoneb. ) Li Dios inc'a' quixcuy xmâqueb li ángel li que'mâcob chiru. Quixcuteb ban sa' xbalba sa' chamal jul k'ojyîn xsa'. Bac'bôqueb chi cadena quixcanabeb toj tâcuulak xk'ehil li rakba âtin. Jo'can ajcui' tixbânu reheb laj balak'. Inc'a' tixcuy xmâqueb.(Eb a'an aj tic'ti'eb. Ca'aj cui' lê tumin neque'raj. Xban xrahinquil ru li tumin neque'balak'ic riq'uin tic'ti'. Lix rahobtesinquileb a'an ac tenebanbil chak sa' xbêneb najter xban li Dios. Inc'a' chic tâbâyk. Cuulac ban re xcutanquil nak te'sachek' ruheb.'Nabaleb telaje'xic sa' li mâusilal li yôqueb chixyebal eb a'an ut xmâqueb a'an tâmajecuâk li kapâbâl li tz'akal yâl.& !Que'cuan ajcui' chak profeta aj balak' sa' xyânkeb laj Israel junxil. Jo'can ajcui' sa' êyânk lâex, te'cuânk aj tzolonel aj balak'. Chi timil ut sa' mukmu te'rocsi li balak' aj na'leb re xsachbal xpâbanquil li Dios toj retal te'xtz'ektâna li Kâcua' Jesucristo li quicam sa' xc'aba'eb. Ut riq'uin li neque'xbânu, neque'xsach ribeb chi junaj cua ut yôqueb chixbokbal raylal sa' xbêneb.% 5Eb li profeta mâ jun cua que'xtakla rib xjuneseb. Eb a'an sic'bileb ru xban li Dios ut que'âtinac jo' quiyehe' chak reheb xban li Santil Musik'ej.$ 7Chetauhak xyâlal a'in xbên cua: li âtin quilaje'xtz'îba li profeta sa' li Santil Hu inc'a' naru yalak ani tâjalok re xjunes.Eb li profeta mâ jun cua que'xtakla rib xjuneseb. Eb a'an sic'bileb ru xban li Dios ut que'âtinac jo' quiyehe' chak reheb xban li Santil Musik'ej.s# aRiq'uin a'in nakanau nak relic chi yâl na-uxman li c'a'ru tz'îbanbil chak najter xbaneb li profeta. Us cui têq'ue retal li quilaje'xtz'îba chak li profeta. A'an naxcutanobresi chiku jo' junak xam nacutanobresin sa' junak na'ajej k'ojyîn ru. Li Kâcua' Jesucristo naxcutanobresi sa' li kâm jo' nak naxcutanobresi ru li k'ojyîn li cak chahim nak sakêuc re. " Nak quikabi li âtin a'in li quichal chak sa' choxa, lâo cuanco chak kochben a'an sa' xbên jun li tzûl sic'bil ru xban li Dios.! Lâo xkil riq'uin xnak' ku nak li Kâcua' Jesucristo quixc'ul lix nimanquil ru ut lix lok'al riq'uin li Dios Acuabej. Ut quikabi xyâb xcux li Dios nak quixye chak sa' lix nimajcual lok'al, a'an a'in li cualal k'axal raro inban. Ut c'ojc'o inch'ôl riq'uin, chan.:  oLi c'a'ru yôquin chixyebal êre chirix lix cuanquilal li Jesucristo ut lix c'ulunic, mâcua' yal yo'obanbil âtin. Ch'olch'o nak xkil riq'uin xnak' ku lix nimajcual cuanquilal. Lâin tinq'ue inch'ôl chixch'olobanquil lix yâlal chêru re nak chirix lin camic lix yâlal a'in tâcanâk sa' êch'ôl.\ 3Li Kâcua' Jesucristo quixc'utbesi chicuu nak chi sêb tâcuulak xk'ehil lin camic.x k A' yal jo' najtil yo'yôkin, ninc'oxla nak tento tintoch' lê ch'ôl riq'uin xjulticanquil a âtin a'in chêru.  Jo'can nak inc'a' tincanab xjulticanquil êre li na'leb a'in, usta ac ch'olch'o chêru lix yâlal ut cau chic êch'ôl sa' lê pâbâl.   Ut naru chic tex-oc chok' ralal xc'ajol li Dios. Ut tex-oc ajcui' sa' lix nimajcual xcuanquilal li Kâcua' Jesucristo laj Colol ke.% E Riq'uin ut a'in ex hermân, cheq'ue taxak êch'ôl chixtaubal ru nak bokbilex ut sic'bil êru xban li Dios. Cui nequeq'ue retal a'in inc'a' chic texmâcobk._ 9 Li ani inc'a' naxbânu li c'a'ak re ru a'in, a'an chanchan jun li mutz' malaj chanchan jun li inc'a' na-iloc chi tz'akal. Li jun a'an inc'a' naxq'ue sa' xch'ôl nak ac colbil chic chiru li mâc li quixbânu junxil.> wCui nakabânu a'in chi cuulaj cuulaj, yôko chi c'anjelac chiru li Dios re nak li kayu'am inc'a' tâcuânk chi mâc'a' rajbal. Cuânk ban xyâlal nak takapâb li Kâcua' Jesucristo.r _Mâcua' ca'aj cui' a'an takabânu. Chisahok' ban ajcui' kach'ôl riq'uineb li kas kîtz'in ut chikaraheb. 7Jo'can ajcui' nak chikacuyak kib. Ut chicuânk xcacuil li kach'ôl sa' li kapâbâl riq'uin li raylal nakac'ul ut chikac'oxlahak li Dios chi tz'akal., SAbanan inc'a' tz'akal cui ca'aj cui' nocopâban. Chikayalak ban kak'e chixbânunquil li châbilal. Ut chikatzolak kib riq'uin li Dios re nak châbilak li kana'leb.V 'Sa' xc'aba' lix nimal xlok'al ut xcuanquilal li Dios quixyechi'i kamâtan k'axal lok' ut nim xcuanquil. Li Dios quixyechi'i ke lix cuanquilal re toêlk sa' li mâusilal li cuan sa' ruchich'och' ut quixyechi'i ajcui' ke lix cuanquilal re nak takacanab xrahinquil ru li mâc, ut re ajcui' nak totz'akônk riq'uin lix tîquilal li Dios.l SChixjunil li c'a'ru nac'anjelac ke sa' li kayu'am ut sa' li kapâbâl q'uebil ke xban xnimal xcuanquil li Cristo. Sa' xc'aba' lix cuanquil xkanau ru li Dios li quibokoc ke chi tz'akônc riq'uin lix nimal xlok'al ut xcuanquilal.E Xban nak nequenau chic lix yâlal chirix li Dios ut chirix li Kâcua' Jesucristo, tâcuânk taxak chi nabal li tuktûquilal êriq'uin ut chi cuânk taxak li rusilal li Dios sa' lê ch'ôl. /Lâin laj Simón Pedro. Lâin x-apóstol li Jesucristo ut ninc'anjelac chiru. Nintz'îba li hu a'in êriq'uin, lâex aj pâbanel. Ac xetau lix chak'al ru li pâbâl jo' li kapâbâl lâo. Li pâbâl a'in natauman riq'uin li Kâcua' Jesucristo laj Colol ke, li tîc xch'ôl.NCheq'uehak xsahil êch'ôl chêribil êrib riq'uin santil utz'uc u xban nak nequera êrib. Chicuânk taxak li tuktûquil usilal êriq'uin xban nak lâex chic ralal xc'ajol li Cristo. Jo'can taxak. Eb laj pâbanel li cuanqueb Babilonia neque'xtakla xsahil êch'ôl. Eb a'an sic'bil ajcui' ruheb xban li Dios jo' lâex. Naxtakla ajcui' xsahil êch'ôl laj Marcos, li ninra jo' cualal.Cheq'uehak xsahil êch'ôl chêribil êrib riq'uin santil utz'uc u xban nak nequera êrib. Chicuânk taxak li tuktûquil usilal êriq'uin xban nak lâex chic ralal xc'ajol li Cristo. Jo'can taxak. 9 Laj Silvano, a'an jun tz'akal aj pâbanel. A'an tâc'amok re li hu a'in xintz'îba chok' êre. Moco q'ui ta li âtin xintz'îba êre. Riq'uin li âtin a'in yôquin chixq'uebal êna'leb. Xinch'olob xyâlal chêru chanru li rusilal li Dios. A'in taxak chiq'uehok xcacuil êch'ôl.M  A'an taxak chinimâk xcuanquil chi junelic k'e cutan. Jo'can taxak.Y + Lâex têc'ul li raylal. Cuyomak cuan ca'ch'inak xban nak chi sêb ajcui' nocoxtenk'a li Dios. A'an tâtz'akobresînk êru. A'an tâtenk'ânk êre re nak inc'a' tâch'inânk êch'ôl. Tixq'ue ban xcacuil êch'ôl. Li Dios, li naq'uehoc ke li usilal, a'an quibokoc ke chi tz'akônc riq'uin lix nimal xlok'al sa' choxa kochben li Cristo.% C Mêq'ue êrib chi âlêc xban laj tza. Cauhak ban êch'ôl sa' lê pâbâl. Mich'inan êch'ôl nak tâchâlk junak raylal sa' êbên. Nequenau nak mâcua' ca'aj cui' lâex yôquex chi c'uluc raylal. Jo'can ajcui' neque'xc'ul lê rech aj pâbanelil yalak bar jun sut sa' ruchich'och'.j MChicuânk êna'leb re xcolbal êrib chiru laj tza xban nak laj tza yô chixsic'bal ani târâle. Laj tza a'an chanchan li cakcoj câmc re xban xtz'ocajic ut yô chixsutinquil rib yalak bar re xsic'bal ani tixcamsi re tixtiu. Checanabak sa' ruk' li Dios chixjunil li c'a'ak re ru yô êc'a'ux chirix xban nak li Dios naxq'ue xch'ôl chêrix lâex.Checubsi bi' êcuanquil chiru li Dios li k'axal nim xcuanquil re nak li Dios tixnimobresi lê cuanquil nak tixtau xk'ehil.c?Ut anakcuan, ex hermân, tinye cuib oxibak âtin êre lâex li toj sâjex. Chex-abînk chiruheb li neque'c'amoc be sa' êyânk. Mênimobresi êrib chêribil êrib. Chetenk'a ban êrib chêribil êrib chêjunilex jo' tz'îbanbil sa' li Santil Hu: Li Dios naxtz'ektânaheb li k'etk'eteb ut naxbânu usilal reheb li neque'xcubsi ribeb. (Prov. 3:34)Li Jesucristo a'an tz'akal laj ilol ke. Cui nakach'olaniheb chi us li k'axtesinbileb ke, li Jesucristo tixq'ue kak'ajcâmunquil nak tol-êlk cui'chic. Li kak'ajcâmunquil a'an inc'a' nalaj inc'a' na-oso'. Ut totz'akônk ajcui' riq'uin lix nimal xlok'al. Mêtaklaheb sa' josk'il li k'axtesinbileb êre. Têtaklaheb ban sa' xyâlal. Châbilakex chiruheb re nak te'ril lê châbilal.!Lâex laj c'amol be, tintz'âma chêru nak têq'ue êch'ôl chirilbaleb li ralal xc'ajol li Dios jo' nak laj ilol xul narileb lix xul chi anchal xch'ôl. Têq'ue êch'ôl chixch'olaninquileb laj pâbanel li k'axtesinbil êre xban li Dios chi mâcua' minbil êru. Têbânu ban chi anchal êch'ôl. Mêbânu yal xban xrahinquil ru lê tojbal. Chebânu ban xban nak têraj c'anjelac chiru li Dios. 'Ut anakcuan tinye cuib oxibak li âtin reheb laj c'amol be sa' êyânk lâex aj pâbanel. Lâin ajcui' êrochben chi c'amoc be ut quicuil tz'akal nak li Cristo quixc'ul raylal. Lâin tintz'akônk ajcui' jo' nak lâex textz'akônk sa' lix nimal xlok'al li tâc'utbesîk.Y+Lâex li yôquex chi xc'ulbal li raylal jo' naraj li Dios, cheq'uehak taxak êch'ôl chixbânunquil li châbilal. Chek'axtesihak êrib sa' ruk' li Dios. A'an li quiyo'obtesin ke ut mâ jok'e tâpaltok chiku.{oJo'ca'in tz'îbanbil chak retalil sa' li Santil Hu: Cui li tîc xch'ôl elajic tâcolek', ¿ma toja' ta chic junak laj mâc inc'a' elajic tâcolek'? (Prov. 11:31)Lâex li yôquex chi xc'ulbal li raylal jo' naraj li Dios, cheq'uehak taxak êch'ôl chixbânunquil li châbilal. Chek'axtesihak êrib sa' ruk' li Dios. A'an li quiyo'obtesin ke ut mâ jok'e tâpaltok chiku.)Cuulac re xk'ehil li rakoc âtin. Tâticlâk kiq'uin lâo, li ralal xc'ajol li Dios. Tento nak târakek' âtin sa' kabên lâo aj pâbanel. Ut târakek' ajcui' âtin sa' xbêneb li inc'a' neque'xpâb li Dios. Abanan k'axal numtajenak cui'chic li raylal te'xc'ul eb a'an.'Cui ut nequec'ul raylal xban nak nequepâb li Cristo, a'an moco xutânal ta. Chenimâk ban xlok'al li Dios xban nak lâex chic ralal xc'ajol.|~qCheq'uehak retal: mexmâcob. Xutânal chok' êre nak têc'ul junak raylal xban elk'ac, malaj ut xban li camsînc, malaj ut xban li yo'obânc ch'a'ajquilal sa' xyânkeb lê ras êrîtz'in, malaj ut xban xbânunquil c'a'ak chic re ru inc'a' us.}Us xak êre cui texhobek' xban nak nequepâb li Cristo. A'an retalil nak lix Musik' li Dios cuan êriq'uin ut a'an li k'axal lok'. Relic chi yâl nak tz'ektânanbil li Dios xbaneb li neque'hoboc êre, abanan chêru lâex, k'axal lok' ut nim xcuanquil.| Chi sahok' ban sa' êch'ôl nak yôquex chi c'uluc raylal jo' quixc'ul li Cristo xban nak yôquex chi tz'akônc riq'uin li raylal li quixc'ul a'an. Tâcuulak xk'ehil nak li Jesucristo tixc'utbesi lix nimal xlok'al ut lâex k'axal cui'chic tâsahok' sa' êch'ôl.E{ Ex inhermân, misach êch'ôl nak tâchâlk li ra xîc' sa' êbên. Chanchan li xam nak nachal sa' êbên re xyalbal rix lê pâbâl. Mêc'oxla nak ca'aj cui' lâex yôquex chi c'uluc re.qz[ Cui ani cuan xmâtan chi âtinac, chixyehak râtin li Dios. Cui ani naraj c'anjelac, chi c'anjelac a' yal chanru lix cacuilal q'uebil re xban li Dios. Riq'uin chixjunil li c'a'ak re ru tâuxmânk, nimanbilak taxak xc'aba' li Dios sa' xc'aba' li Jesucristo. A'an laj êchal re li nimajcual cuanquilal ut lok'oninbilak taxak chi junelic k'e cutan. Jo'can taxak.y% Chikajunilo jalan jalânk li c'a'ru târûk takabânu. Ac kamâtan kamâtan q'uebil ke chikajûnkal xban li Dios. Tento nak takatenk'a li kas kîtz'in riq'uin li c'a'ru nocoru chixbânunquil re nak inc'a' tâcanâk chi mâc'a' rajbal li mâtan q'uebil ke xban li Dios.Ex Chexq'uehok ochochnâl chêribil êrib chi sa sa' êch'ôl.1w[Li c'a'ru tento têbânu, a'an xrâbal êrib chêribil êrib ut chi anchal êch'ôl. Ut xban nak nequera êrib chêribil êrib, nequecuy ajcui' êmâc chêribil êrib.rv]Li roso'jic li ruchich'och' tâsêbânk chak. Jo'can nak aj-ajak êru, ut cheq'uehak êch'ôl chi tijoc.uA'an rajbal nak quich'olobâc xyâlal chiruheb li tenamit. Quirakman âtin chirixeb ut eb a'an que'cam jo' nak telaje'câmk chixjunileb li cristian. Chixjunileb li que'pâban chiru li Dios usta quilaje'cam, lix musik'eb yo'yôqueb jo' nak yo'yo li Dios.MtAban mokon eb laj hobonel tento nak te'xk'axtesi xcuênt chiru li Dios riq'uin li c'a'ru quilaje'xbânu chak. Li Dios, a'an li târakok âtin sa' xbêneb li yo'yôqueb jo' eb ajcui' li camenakeb.?swA'ut anakcuan eb li mâji' neque'pâban neque'sach xch'ôleb chêrilbal. Neque'xq'ue retal nak mâcua'ex chic jun sa' xyânkeb chixbânunquil li mâusilal. Ut xban a'an nequexhobe'.krOTz'akal taxak li mâc li xebânu chak. Xebânu jo' neque'xbânu li inc'a' neque'pâban chiru li Dios. Junxil nasemsot lê ch'ôl riq'uin li jo' mâjo'il na'leb. Xebânu chak li calâc ut li nink'eîc. Xebânu chak li numcua'ac num uc'ac. Ut xebânu ajcui' li tz'ekbêtalil aj na'leb. Xutânal xebânu chak junxil nak xenima chak ruheb li yîbanbil Dios.q'Ut jarub cutan chic toj yo'yôkex chebânuhak li c'a'ru naraj li Dios, ut inc'a' chic yôkex chixbânunquil li c'a'ru querahi chak ru junxil.p }Li Cristo quixc'ul li raylal ut quirec'a tz'akal li raylal sa' kac'aba' lâo. Jo'can nak chikaq'ue ajcui' kach'ôl lâo chixcuybal li raylal. Julticak êre nak mâc'a' chic xcuanquil li mâc sa' xbêneb li neque'xcuy li raylal chi mâc'a' xmâqueb.oLi Jesucristo, a'an quitake' sa' choxa ut anakcuan cuan sa' xnim uk' li Dios Acuabej xban nak k'axal nim lix cuanquil. Li Cristo cuan xcuanquil sa' xbêneb li ángel. Ut cuan ajcui' xcuanquil sa' xbêneb chixjunileb li musik'ej li cuanqueb xcuanquil.9nkLi but'i ha', a'an retalil li cubi ha' colbilex cui' anakcuan. Li cubi ha', a'an mâcua' re risinquil lix tz'ajnil li katibel. Cuan ban xyâlal. A'an retalil nak cuybil sachbil chic li kamâc. Ut nakatz'âma chiru li Dios nak châbilak li kac'a'ux. Colbilo xban nak quicuacli cui'chic chi yo'yo li Jesucristo.Li Jesucristo, a'an quitake' sa' choxa ut anakcuan cuan sa' xnim uk' li Dios Acuabej xban nak k'axal nim lix cuanquil. Li Cristo cuan xcuanquil sa' xbêneb li ángel. Ut cuan ajcui' xcuanquil sa' xbêneb chixjunileb li musik'ej li cuanqueb xcuanquil.m{A'an eb li inc'a' que'pâban chak chiru li Dios junxil. Li Dios riq'uin xnimal xcuyum, quiroybeni nak te'pâbânk. Abanan inc'a' que'pâban. A'an quic'ulman sa' eb li cutan nak laj Noé yô chixyîbanquil li nimla jucub cab. Inc'a' q'ui li que'pâban ut que'oc chi sa' li jucub cab. Cuakxakibeb ajcui' que'cole' chiru li but'i ha'. Chixjunileb li jun ch'ôl chic quilaje'cam.NlCô ban chi âtinac riq'uineb li musik'ej li cuanqueb chi tz'aptz'o.@kyLi Cristo quixc'ul ajcui' li raylal chi mâc'a' xmâc. A'an tîc xch'ôl abanan quicamsîc re xtojbal rix lix mâqueb li inc'a' useb xna'leb. Jun sut ajcui' quicam ut riq'uin a'an quitz'akloc ru. Ut xban xcamic li Jesucristo, naru toxcol li Dios. Yâl nak que'xcamsi li Cristo. Abanan inc'a' quicam lix musik'.6jeCui li Dios naraj nak têc'ul li raylal chi mâc'a' êmâc, k'axal us nak têc'ul li raylal chi mâc'a' êmâc chiru nak têc'ul li raylal riq'uin xbânunquil li mâusilal.iyChexcuânk sa' xyâlal ut mêbânu chic li mâusilal re nak mâc'a' tâch'i'ch'i'înk êre sa' lê c'a'ux. Usta châbil nequebânu xban nak nequepâb li Cristo, abanan cuan li neque'âtinac chêrix. Eb a'an xutânal te'êlk xban nak neque'k'aban. h Cheq'uehak ban xlok'al li Kâcua' Jesucristo chi anchal êch'ôl ut chek'axtesihak êrib sa' ruk'. Chenauhak xsumenquil li te'raj patz'oc êre chirix lê pâbâl. Ac cuânk sa' lê ch'ôl c'a'ru têsumeheb cui'. Ut chesumehakeb sa' xyâlal ut sa' tûlanil.=gsAbanan cui cuan junak târahobtesînk êre xban nak yôquex chixbânunquil li usilal, osobtesinbilex xban li Dios. Mêxucuaheb ru li te'rahobtesînk êre ut mi-oc êc'a'ux xbaneb.^f5 ¿Ma cuan ta bi' junak târahobtesînk êre cui nequeyal êk'e chixbânunquil li us?7eg Li Kâcua' Dios narileb li tîqueb xch'ôl. Ut junelic narabiheb nak neque'tijoc. Abanan yô xjosk'il li Kâcua' sa' xbêneb li neque'bânun re li mâusilal. (Sal. 34:12-16)5dc Jo'can nak checanabak xbânunquil li inc'a' us. Chebânuhak ban li us, jo' naraj li Dios. Ut cheq'uehak êch'ôl chi cuânc sa' tuktûquil usilal ut inc'a' chic texpletik.4ca Jo'ca'in naxye sa' li Santil Hu: Li ani târaj cuânc chi sa sa' xch'ôl re tixnumsiheb li cutan sa' xyâlal, inc'a' tââtinak riq'uin yibru âtin chi moco tâtic'ti'ik.zbm Nak te'xbânu mâusilal êre, inc'a' têsume ru riq'uin mâusilal. Nak texhobek', mêsume ru riq'uin hoboc. Chebânuhak ban usilal reheb li neque'bânun mâusilal êre. Lâex bokbilex chak xban li Dios re nak têrêchani lê rosobtesinquil.>auUt tinye ajcui' êre, chexcuânk chêjunilex chi junajak lê ch'ôl ut chi junajak lê c'a'ux. Cherahak êrib chêribil êrib. Chetok'oba êru chêribil êrib ut k'unak lê ch'ôl. ` Ut lâex bêlomej, chexcuânk sa' xyâlal riq'uineb lê rixakil. Che-oxlok'iheb. Lâex nequenau nak eb li ixk k'uneb xch'ôl ut mâc'a'eb xmetz'êuheb jo'eb li cuînk. Lâex têc'ul lê mâtan xban rusilal li Dios. Jo'can ajcui' eb li ixk, te'xc'ul ajcui' lix mâtaneb. Ut li mâtan li têc'ul, a'an li yu'am chi junelic. Cui têbânu a'in, mâc'a' tâch'a'ajquînk êre nak textijok.}_sUt jo'can ajcui' quixbânu lix Sara. Qui-abin chiru laj Abraham lix bêlom. Ut quixye “Kâcua' Abraham” re xban nak quix-oxlok'i. Jo'can ajcui' lâex. Cui têbânu li usilal ut inc'a' texxucuâk, lâex ajcui' jo' li ralal xc'ajol lix Sara.`^9Jo'can ajcui' que'xbânu chak li châbil ixk li que'xpâb li Dios najter. Que'xsic' lix ch'ina'usal riq'uin li tuktûquilal ut li tûlanil. Ut eb li ixk a'an que'abin ajcui' chiruheb lix bêlom ut que'x-oxlok'iheb.8]iLi tz'akal xch'ina'usal li junjûnk, a'an lix tîquilal xch'ôl ut lix tûlanil. A'an inc'a' na-oso'. Li tîquil ch'ôlej ut li tûlanil, a'aneb li k'axal lok' chiru li Dios.d\AMixic êch'ôl riq'uin xtikibanquil êrib. Mêsic' lê ch'ina'usal yal riq'uin xchâbilal lê rak'. Li tz'akal ch'ina'usal mâcua' riq'uin xyîbanquil lê rismal chi k'axal ch'ina'us chi moco riq'uin rocsinquil li oro.c[?Mâre te'pâbânk lê bêlom nak te'xq'ue retal nak neque-oxlok'iheb ut châbil êna'leb. Z Lâex ixakilbej chex-abînk chiru lê bêlom. Cui cuanqueb li bêlomej li inc'a' neque'xpâb li râtin li Dios, a'an te'xq'ue retal lê châbilal ut te'xpâb ajcui' li Dios eb a'an. K'axal us xc'utbal li châbilal chiru xch'olobanquil xyâlal riq'uin âtin.\Y1Lâex sachsôquex sa' lê mâc nak quexcuan chak. Chanchanex li carner sachenak li nacha'cha'i rib yalak bar chi mâc'a' aj ilol re. Abanan anakcuan xexchal cui'chic riq'uin li Cristo ut a'an chic tâilok êre.X Relic chi yâl nak li Cristo, a'an li quixc'ul li raylal nak quicam chiru li cruz re xtojbal rix li kamâc lâo. A'an aj e nak quicam re nak inc'a' chic texmâcobk. Texcuânk ban sa' tîquilal. Li Cristo quixc'ul li yoq'uec' sa' kac'aba' lâo aj mâc. Ut riq'uin li raylal li quixc'ul xexq'uirtesîc.Lâex sachsôquex sa' lê mâc nak quexcuan chak. Chanchanex li carner sachenak li nacha'cha'i rib yalak bar chi mâc'a' aj ilol re. Abanan anakcuan xexchal cui'chic riq'uin li Cristo ut a'an chic tâilok êre.EWNak quihobe' li Cristo, inc'a' quixsume ru. Ut nak yô chixc'ulbal li raylal, mâc'a' quixye. Inc'a' quixmajecuaheb. Quixk'axtesi ban rib sa' ruk' li Dios, li narakoc âtin sa' tîquilal.=VuLi Cristo mâc'a' xmâc. Ut mâ jun sut quibalak'in.9UkLi Dios naraj nak têbânu jo' quixbânu li Cristo. Li Cristo quixc'ul li raylal sa' êc'aba' lâex. A'an quic'amoc be chêru re nak lâex têcuy ajcui' xnumsinquil li raylal.AT{Cui nequexsaq'ue' xban nak xesic' êmâc, ut nequecuy xnumsinquil, mâc'a' xlok'al a'an. Abanan cui nequec'ul li raylal riq'uin xbânunquil li us ut nequecuy, a'an lok' chiru li Dios.SwCui nequec'ul junak raylal chi mâc'a' êmâc, osobtesinbilakex cui nequecuy xban nak yôquex chixpâbanquil li Dios.)RKEx aj c'anjel chex-abînk chiruheb lê patrón ut che-oxlok'iheb. Moco ca'aj cui' ta chiruheb li tûlaneb. Chex-abînk ban ajcui' chiruheb li josk' aj patrón.Q-Lâex aj pâbanel, chera êrib chêribil êrib. Chexucuâk ru li Kâcua' Dios. Che-oxlok'i lê ras êrîtz'in. Ut cheq'uehak xlok'al li acuabej.'PGLibre chic cuânkex. Abanan moco xban ta nak libre chic cuânkex nak tex-oc chixbânunquil li mâusilal. Cheq'uehak ban êch'ôl chi c'anjelac chiru li Dios.$OALi Dios naraj nak texcuânk sa' xyâlal. Nak te'ril lê tîquilal, li inc'a' useb xna'leb ut li inc'a' neque'xnau xyâlal, inc'a' chic te'âtinak chêrix.1N[Ut chexpâbânk ajcui' chiruheb li taklanbileb xban li acuabej chi rakoc âtin sa' xbêneb li neque'xsic' xmâc ut re ajcui' nak te'xq'ue xlok'al li châbileb xna'leb.7Mg Sa' xc'aba' li Cristo chepâbâk chixjunileb li chak'rab q'uebil xbaneb li cuînk li neque'taklan sa' êbên. Chexpâbânk chiru li acuabej xban nak a'an cuan sa' xcuanquil._L7 Châbilak taxak lê na'leb chiruheb li mâji' neque'pâban. Usta yôkeb chixyebal nak inc'a' us lê na'leb, aban cui têbânu li us, te'xq'ue retal ut te'xnima xlok'al li Dios nak tâcuulak xk'ehil li rakba âtin.YK+ Ex inhermân, rarôquex inban. Lâex yal numelex arin sa' ruchich'och'. Lâin nintz'âma chêru nak mêbânu chic li mâusilal li quebânu chak junxil xban nak a'an ca'aj cui' xpo'bal ru lê c'a'ux naxbânu.(JI Junxil mâcua'ex ralal xc'ajol li Dios. Aban anakcuan lâex chic ralal xc'ajol. Junxil inc'a' nequenau lix nimal ruxtân li Dios. Aban anakcuan nequenau chic.ZI- Lâex sic'bil êru xban li Dios. Sic'bil êru chi c'anjelac chiru li Dios jo' nak neque'c'anjelac laj tij. Lâex lix tenamit li Dios ut santobresinbilex. Lâex chic ralal xc'ajol li Dios. Sic'bil êru chixyebal resil lix nimal xcuanquilal li Dios. Li Dios quexrisi sa' xk'ojyînal ru li mâc ut anakcuan cuanquex chic sa' xcutan xsaken./HWUt tz'îbanbil ajcui' sa' li Santil Hu chi jo'ca'in: A'an ut li pec li que'xtich cui' li rokeb. A'an li pec li nat'anoc. (Isa. 8:14-15) Li cristian li neque'xtich rokeb chiru, a'aneb laj k'etol râtin li Dios. Ac ch'olch'o nak te'xc'ul lix tojbal lix mâc xban nak neque'xtz'ektâna li Cristo./GWK'axal lok' li Cristo chok' êre lâex li ac xexpâban. Abanan chok' reheb li mâji' neque'pâban, mâc'a' na-oc cui'. Tz'îbanbil retalil sa' li Santil Hu chi jo'ca'in: Li pec li quitz'ektânâc xbaneb laj cablanel, a'an li pec li k'axal châbil li quiq'uehe' chok' xxuc li cab. (Sal. 118:22)(FITz'îbanbil retalil sa' li Santil Hu li quixye li Dios chirix li Cristo nak quixye chi jo'ca'in: Lâin xinsic' ru li Colonel jo' nak laj tz'ac naxsic' ru li châbil pec chok' xxe' li cab. Xinsic' ru chok' xxe' lê pâbâl. Li ani tâpâbânk re inc'a' tâch'inânk xch'ôl. (Isa. 28:16) `~&}G|{{%z?yxxow~vv`uu.tsrkqq]pp*nm}lktjihh>=<;:9~877$655d43322100!..--A,+*)(("'&z&%$$#f""?!!' 3_$q i @ft?`Zj /Lok'oninbil taxak li junaj chi Dios, laj Colol ke sa' xc'aba' li Kâcua' Jesucristo. A'an taxak chinimâk xcuanquil ut xlok'al chalen chak najter k'e cutan, ut toj chalen anakcuan ut chi junelic. Jo'can taxak.8i kUt anakcuan lok'oninbil taxak li nimajcual Dios. A'an k'axal nim xcuanquil chêcolbal re nak inc'a' texmâcobk. Nim ajcui' xcuanquil chêk'axtesinquil sa' xnimal xlok'al li Dios chi mâc'a'ak êmâc ut chi sa sa' êch'ôl.Lok'oninbil taxak li junaj chi Dios, laj Colol ke sa' xc'aba' li Kâcua' Jesucristo. A'an taxak chinimâk xcuanquil ut xlok'al chalen chak najter k'e cutan, ut toj chalen anakcuan ut chi junelic. Jo'can taxak.sh aQ'uehomak lê ch'ôl chixcolbal êras êrîtz'in. Chanchan li yôkex chirisinquileb sa' xxamlel li xbalba. Ut li jun ch'ol chic eb laj k'etol âtin, cheruxtânaheb ru aban tinye êre: cheq'uehak retal. Inc'a' chextz'akônk riq'uineb lix mâusilal xban nak numtajenakeb cui'chic lix mâusilal. Xic' cheril lix mâqueb jo' junak k'el t'icr numtajenak xtz'ajnil ru.5g gCheq'uehak xna'lebeb li neque'cuiban xch'ôl.4f cChenauhak nak nequexra li Dios ut inc'a' chicuibânk êch'ôl. Cheroybenihak nak tol-êlk li Kâcua' Jesucristo ut riq'uin lix nimal ruxtân tixq'ue lê yu'am chi junelic.e A'ut lâex, ex inhermân, cauhak taxak êch'ôl sa' lê santil pâbâl. Ut chextijok riq'uin xcuanquil li Santil Musik'ej.d #Eb li cuînk a'in, a'aneb li neque'yo'oban jachoc ib. Neque'xrahi ru lix mâusilal li ruchich'och' ut li Santil Musik'ej mâc'a' riq'uineb.4c cEb li apóstol que'xye êre nak tânach'ok chak roso'jiqueb li cutan te'châlk eb laj balak' aj majecuanel. A' li mâc li naxrahi ru lix tz'ejcualeb, a'an li neque'xbânu.b {Ut lâex ex inhermân, tento nak tâcuânk sa' êch'ôl eb li âtin li que'xye chak lix apóstol li Kâcua' Jesucristo.ra _Eb a'in aj cuech'oneleb. Mâc'a' nacuulac chiruheb. Ca'aj cui' li c'a'ru naxrahi ru li tz'ejcualej neque'xbânu. Neque'âtinac re xnimobresinquileb ribeb. Neque'xk'unbesi junak riq'uin k'unil âtin yal re li c'a'ru neque'raj riq'uin.I`  Tâchâlk chi rakoc âtin sa' xbêneb chixjunil ut chixch'olobanquil lix mâqueb riq'uin lix yehom xbânuhomeb jo' eb ajcui' riq'uin li xic' aj âtin xyehomeb chirix li Kâcua', chan laj Enoc.Z_ /Laj Enoc, a'an lix cuukil chak chirix laj Adán. Quiâtinac chirixeb li cuînk a'in jo' quic'ute' chiru xban li Dios. Laj Enoc quixye: —Abihomak, chan. Tol-êlk li Kâcua' rochben li q'uila ok'ob chi ángel.\^ 3 Nak na-el chak xcuokx li palau xban xcacuil rok li ha', nalemeb rib chire li ha' lix tz'ajnil li ha'. Jo'can ajcui' lix xutâneb laj balak' xban li mâusilal li neque'xbânu. Chanchaneb li chahim li yal naxbeni rib yalak bar chiru choxa. Eb li cuînk a'in ac xakabanbileb chi xic chi junaj cua toj sa' xchamal ut xk'ojyînal li tojba mâc.H]   Xutânal chok' êre nak cuanqueb laj balak' sa' êyânk nak nequebânu lê nink'e re sahil ch'ôlej. Eb laj balak' ca'aj cui' li numcua'ac ut num uc'ac neque'xbânu ut inc'a' neque'xutânac. Junes xch'olaninquileb rib neque'xc'oxla. Eb laj balak' a'an chanchaneb li chok li mâc'a' hab chi sa', li nac'ame' yalak bar xban li ik'. Laj balak' mâc'a' neque'oc cui'. Chanchaneb li che' li inc'a' neque'ûchin, li namich'man chi junaj cua ut nachakic. \  Ra te'xc'ul. Lix na'lebeb a'an jo' lix na'leb laj Caín. Chanchaneb laj Balaam, xban nak neque'xrahi ru li tumin ut junes a'an chic neque'xc'oxla. Neque'xtz'ektâna lix chak'rab li Dios ut neque'xnimobresi rib jo' quixbânu laj Coré. Xban a'an nak te'osok'.E[  Ut eb laj balak' a'in neque'xmajecua ru li c'a'ak re ru lok', li inc'a' neque'xtau ru. Chanchaneb li xul li mâc'a'eb xna'leb. Neque'xsach rib chixbânunquil li c'a'ak re ru chi mâusilal.9Z m Ut li ángel Miguel, li k'axal nim xlok'al, inc'a' quixq'ue rib chok' aj rakol âtin sa' xbên laj tza. Nak li ángel que'xcuech'i rib riq'uin laj tza chirix lix tz'ejcual laj Moisés, li ángel inc'a' quixhob chi moco quiraj xrakbal âtin sa' xbên. Quixye ban re: Li Kâcua' Dios chik'usuk âcue, chan.&Y GUsta nanauman li c'a'ru quixc'ul li tenamit Sodoma ut Gomorra, abanan toj cuanqueb ajcui' aj balak' li neque'xpâb li yal yo'obanbil na'leb. Ut neque'xtz'ajni rib riq'uin li mâc. Neque'xtz'ektâna lix cuanquil li Kâcua' ut neque'xmajecua li cuanqueb xcuanquil ut li cuanqueb xlok'al.RX Jo'can ajcui' que'xc'ul li tenamit Sodoma ut Gomorra jo'queb ajcui' li tenamit cuanqueb chixc'atk. Juntak'êteb lix na'lebeb riq'uineb li ángel li que'mâcob. Que'muxuc caxâr ut que'mâcob ajcui' riq'uin rech cuînkilal ut riq'uin rech ixkilal. Que'xk'axtesi rib chixbânunquil chixjunil li mâusilal. Lix c'atic eb li tenamit a'an, a'an re xc'utbesinquil chiku nak cuan xtojbal rix li mâc. A'an li tâc'ulmânk mokon sa' li xam li tâcuânk chi junelic.pW [Ninjultica ajcui' chêru nak cuan li ángel que'xtz'ektâna lix lok'al q'uebileb re jo' ajcui' lix na'ajeb. Anakcuan tz'aptz'ôqueb sa' li k'ojyîn xban li Dios ut bac'bôqueb riq'uin cadena toj tâcuulak xcutanquil li rakba âtin.mV UUsta ac xch'olobaman chêru, nacuaj cui'chic xjulticanquil êre chanru nak li Kâcua' Dios quirisiheb chak lix tenamit aj Israel sa' li na'ajej Egipto. Ut mokon chic quixsacheb li inc'a' que'pâban chiru sa' xyânkeb laj Israel.U  Nintz'îba li hu a'in xban nak cuanqueb aj balak' que'xch'ic rib sa' êyânk chi mukmu. Eb a'an neque'xye nak laj pâbanel naru te'xbânu yalak c'a'ru chi mâusilal ut xban li rusilal li kaDios, mâc'a' te'xc'ul. Neque'xsach xcuanquil li Kâcua' Jesucristo, laj êchal ke. Eb a'an aj k'etoleb râtin li Dios ut chalen chak junxil cutan ac xakabanbil chak li rakba âtin sa' xbêneb.6T gEx inhermân, anchal inch'ôl nak yôquin chixc'oxlanquil tz'îbac êriq'uin chirix li kacolbal sa' comonil. Aban xinq'ue retal nak tâajmânk ru nak tintz'îbak êriq'uin re xtz'âmanquil chêru nak têyal êk'e chixcolbal rix lê pâbâl. A'an li junaj chi pâbâl k'axtesinbil chak ke xban li Dios.cS AChec'ulak taxak chi nabal li ruxtân li Dios, jo' ajcui' li tuktûquil usilal ut li rahoc.LR Lâin laj Judas, laj c'anjel chiru li Jesucristo. Lâin rîtz'in laj Jacobo. Nintz'îba li hu a'in reheb laj pâbanel, li bokbileb ut rarôqueb xban li Dios Acuabej ut colbileb xban li Jesucristo.Q Yôquin chixc'oxlanquil nak chi sêb takil kib re nak târûk takâtina kib. Chicuânk taxak li tuktûquil usilal âcuiq'uin. Eb li hermân arin neque'xtakla xsahil âch'ôl. Ut chaq'ue ajcui' xsahil xch'ôleb li kech aj pâbanelil chi xjunjûnkaleb.VP ' Cuan raj nabal chic tinye âcue, abanan inc'a' nacuaj xtz'îbanquil sa' li hu a'in.Yôquin chixc'oxlanquil nak chi sêb takil kib re nak târûk takâtina kib. Chicuânk taxak li tuktûquil usilal âcuiq'uin. Eb li hermân arin neque'xtakla xsahil âch'ôl. Ut chaq'ue ajcui' xsahil xch'ôleb li kech aj pâbanelil chi xjunjûnkaleb.DO  Chixjunileb neque'xye nak châbil li hermân Demetrio. Ut relic chi yâl nak lix yu'am nac'utuc re lix châbilal. Jo'can ajcui' nakaye lâo. Ut lâat nacanau nak li nakaye lâo a'an yâl.EN  At inhermân, mâtzol âcuib riq'uin li inc'a' us. A' ban li us tâbânu. Li ani nabânun re li us, a'an ralal xc'ajol li Dios. Ut li ani naxbânu li inc'a' us, toj mâji' naxpâb li Dios.!M = Nak tinxic aran toxink'us ut chêru chêjunilex tinye li c'a'ru yô chixbânunquil. Yô chixyebal c'a'ak re ru chi âtinul chikix. Ut moco nac'ojla ta xch'ôl riq'uin a'an. Toj cuan cui'chic c'a'ak re ru inc'a' us naxbânu. Inc'a' naxc'uleb li hermân sa' li rochoch ut naxic chixtacchi'inquileb li hermân li neque'raj raj xc'ulbal li ula', ut narisiheb sa' xyânkeb laj pâbanel cui neque'xc'ul li rula'eb.oL Y Cuan c'a'ru xintz'îba sa' li hu li xintakla riq'uineb laj pâbanel aran. Abanan li hermân Diótrefes, a'an naxnimobresi rib ut inc'a' naxc'ul xch'ôl li c'a'ru xintz'îba. Naraj taklânc sa' êyânk ut inc'a' naxq'ue incuanquil.oK YJo'can nak tento takatenk'aheb li cuînk a'in xban nak kech aj c'anjeleb chixch'olobanquil lix yâlal. J ;Eb a'an xe'oc chi xic xban nak te'raj xbânunquil xc'anjel li Jesucristo. Ut inc'a' que'xc'ul xk'ajcâmunquileb chiruheb li mâji' neque'xpâb li Dios.6I gEb a'an que'xch'olob xyâlal arin chiruheb li hermân chanru nak nacaraheb. Chatenk'aheb chi châbil jo' naraj li Dios nak te'xic chixyebal râtin li Dios sa' jalan na'ajej.hH KAt inhermân, k'axal lok' li nacabânu nak nacatenk'aheb li hermân, usta inc'a' nacanauheb ru.0G [A'an a'in li k'axal nasaho' cui' inch'ôl nak nacuabi resil nak eb li kahermân cuanqueb sa' xyâlal. Eb a'an chanchaneb li cualal inc'ajol xban nak que'pâban chicuu.!F =C'ajo' nak nasaho' sa' inch'ôl nak neque'c'ulun li hermân cuiq'uin ut nacuabi resil nak tîc âch'ôl. Ut ninnau nak yôcat chixbânunquil lix yâlal.AE }At inhermân, yôquin chi tijoc châcuix re nak us tat-êlk riq'uin chixjunil li c'a'ru tâbânu. Ut nintijoc ajcui' châcuix re nak cauhakat. Ninnau nak tîc lâ ch'ôl chiru li Dios.zD qNintz'îbac âcuiq'uin, at hermano Gayo. Lâin aj c'amol be châcuu sa' lâ pâbâl. Relic chi yâl nak nacatinra.qC ] Neque'xtakla xsahil âch'ôl eb li ralal xc'ajol lâ chak'na', li sic'bil ru xban li Dios. Jo'can taxak.B ) Cuan raj chic nabal tinye êre, abanan inc'a' nacuaj xtz'îbanquil sa' li hu a'in. Lâin nacuaj xic êriq'uin re nak toâtinak ut takil xsahil kach'ôl chi kibil kib.Neque'xtakla xsahil âch'ôl eb li ralal xc'ajol lâ chak'na', li sic'bil ru xban li Dios. Jo'can taxak.A   Xban nak li ani naxtz'âma chiru li Dios nak târosobtesiheb laj balak', a'an tâtz'akônk riq'uin lix yibal ru lix c'anjeleb.I@   Cui nacuulac junak êriq'uin ut nequenau nak jalan li yô chixch'olobanquil chêru chiru li quixch'olob li Jesucristo, mêc'ul sa' lê rochoch chi moco têye re nak li Dios chi-osobtesînk re.w? i Cui ani junak naxq'ue xtz'akob li quixch'olob li Jesucristo, li jun a'an mâc'a' li Dios riq'uin. Abanan cui nakapâb li c'a'ru quixch'olob li Jesucristo, li Dios Acuabej cuânk kiq'uin ut cuânk ajcui' kiq'uin li Jesucristo li C'ajolbej.8> kCheq'uehak retal chêribil êrib re nak inc'a' tâcanâk chi mâc'a' rajbal lê c'anjel chiru li Dios. Tz'akalak ban re ru xk'ajcâmunquil lê c'anjel têc'ul riq'uin li Dios.;= qNinnumsi cui'chic sa' êxic li na'leb a'in xban nak nabaleb laj tzolonel aj balak' cuanqueb sa' ruchich'och'. Eb li cuînk a'in inc'a' neque'xch'olob lix yâlal nak li Jesucristo quitz'ejcualo' ut tz'akal cuînk nak quic'ulun sa' ruchich'och'. Eb li cuînk a'in aj balak'eb ut xic' neque'ril li Jesucristo."< ?Cui nakara kib chi kibil kib, nakapâb li kachak'rabinquil xban li Dios. Chalen chak sa' xticlajic, li Dios quixye ke nak tento takara kib chi kibil kib.,; SUt anakcuan nintz'âma châcuu nak chikarahak taxak kib chi kibil kib. Li chak'rab a'in moco ac' ta. Abanan q'uebil chak ke chalen chak sa' xticlajic li kapâbâl.: C'ajo' nak nasaho' sa' inch'ôl chirilbaleb lâ cualal âc'ajol nak cuanqueb sa' xyâlal. Jo'ca'in li kataklanquil xban li Dios Acuabej.$9 CA' taxak li rusilal, li ruxtân ut li tuktûquilal li naxq'ue li Dios Acuabej ut li Jesucristo li Alalbej chicuânk êriq'uin sa' xyâlal ut riq'uin rahoc.`8 ;Nequexkara xban nak junaj li nakapâb ut lix yâlal a'an tâcuânk kiq'uin chi junelic.87 mLâin aj c'amol be châcuu sa' lâ pâbâl. At hermana, nintz'îbac âcuiq'uin lâat li sic'bil âcuu xban li Dios. Ut nintz'îbac ajcui' riq'uineb lâ cualal âc'ajol. Yâl nak lâin nequexinra. Moco ca'aj ta cui' lâin ninrahoc êre. Nequexrahe' aj ban cui' xbaneb chixjunileb li neque'xnau lix yâlal.^65Ex inhermân, mêlok'oni chic li jalanil dios yîbanbil riq'uin uk'ej. Jo'can taxak.X5)Ut lâo nakanau nak li Ralal li Dios quic'ulun sa' ruchich'och'. Quixq'ue kana'leb re xnaubal bar cuan li tz'akal Dios. Ut junajo chic riq'uin li tz'akal Dios xban nak xkapâb li Jesucristo li Ralal li Dios. A'an li naq'uehoc ke li yu'am chi junelic.Ex inhermân, mêlok'oni chic li jalanil dios yîbanbil riq'uin uk'ej. Jo'can taxak.4/Ut nakanau nak lâo ralal xc'ajol li Dios. Abanan li jun ch'ôl chic li mâji' neque'pâban re li Dios, eb a'an cuanqueb rubel xcuanquil laj tza.-3SNakanau nak li ani napâban re li Dios inc'a' chic yôk chi mâcobc xban nak li Ralal li Dios na-iloc re. Ut laj tza mâc'a' chic xcuanquil sa' xbên laj pâbanel.v2eYâl nak li mâusilal, a'an mâc. Abanan li Dios naxnau bar cuan li mâc naru xcuybal ut bar cuan li inc'a'.91kCui lâo takil junak li kahermân chi mâcobc ut naru xcuybal lix mâc, chotijok chirix re nak tâcuyek' xmâc xban li Dios ut tâcuânk riq'uin li Dios toj chirix lix camic. Abanan cuan li mâc inc'a' naxcuy li Dios. Mâc'a' rajbal li tijoc chirix li ani yô chi bânûnc re li mâc li mâc'a' xcuybal.v0eNakanau nak li Dios nocorabi nak nocotijoc. Riq'uin a'in nakanau nak naxq'ue ke li c'a'ru nakatz'âma chiru./!Ut a'in li cau cui' kach'ôl chirix li Dios. Nakanau nak li c'a'ak re ru nakatz'âma re, cui nakatz'âma jo' naraj li Dios, a'an nocorabi..y Xintz'îba a'in chok' êre lâex li nequexpâban re li Ralal li Dios re nak lâex tênau nak cuan êyu'am chi junelic.-3 Yalak ani napâban re li Ralal li Dios, a'an cuan xyu'am chi junelic. Ut li ani inc'a' napâban re li Ralal li Dios, mâc'a' lix yu'am chi junelic., Ut a'an a'in li naxch'olob xyâlal nak li Dios quixq'ue ke li yu'am chi junelic. Ut li yu'am a'in natauman riq'uin li Ralal.}+s Li ani napâban re li Ralal li Dios, a'an naxnau tz'akal lix yâlal. A'ut li inc'a' napâban re li Dios, naxq'ue li Dios chok' aj tic'ti' xban nak inc'a' naxpâb lix yâlal li quixch'olob li Dios nak quixye re li Jesús: Lâat li cualal, chan.H*  Lâo nakapâb li yâl ch'olobanbil xbaneb li cuînk. Abanan li ch'olobanbil xban li Dios k'axal cui'chic nim xcuanquil chiru a'an. Ut li Dios quixch'olob xyâlal nak li Jesús a'an li Ralal.W)'Ut oxib li c'a'ru qui-uxman sa' ruchich'och' li naxc'ut chiku lix yâlal chirix li Jesucristo. Li xbên, a'an nak li Santil Musik'ej naxc'ut chiku lix yâlal. Li xcab, a'an li c'a'ru qui-uxman nak li Jesús quixc'ul li cubi ha'. Ut li rox, a'an nak quihoye' lix quiq'uel li Jesús chiru cruz. Eb li oxib a'in juntak'êt lix yâlaleb.1([Sa' choxa cuanqueb li oxibeb li neque'ch'oloban lix yâlal. A'aneb a'in: li Dios Acuabej, li Dios C'ajolbej ut li Dios Santil Musik'ej. Li oxib a'in junajeb chi ribil.8'iLi Jesucristo quic'ulun sa' ruchich'och'. Quixc'ul li cubi ha' ut quihoye' ajcui' lix quiq'uel chiru li cruz. Mâcua' ca'aj cui' li cubi ha' quixc'ul. Quihoye' aj ban cui' lix quiq'uel. Li Santil Musik'ej naxch'olob xyâlal chiku chirix li Cristo. Ut yâl chixjunil li naxc'ut chiku li Santil Musik'ej.g&G¿Ani li tz'akal cuan xcuanquil re xcuybal xnumsinquil li mâusilal li cuan sa' ruchich'och'? Lâo li nocopâban re nak li Jesús a'an li Ralal li Dios. Ca'aj cui' lâo cuan kacuanquil re xcuybal xnumsinquil li mâusilal.O%Li yo'lajenak sa' musik'ej riq'uin li Dios cuan xcuanquil re xcuybal xnumsinquil li mâusilal li cuan sa' ruchich'och'. Cuan kacuanquilal chixnumsinquil xban nak nakapâb sa' xc'aba' li Jesucristo.l$QA'an a'in lix râbal li Dios: nak takapâb lix chak'rab. Moco ch'a'aj ta xpâbanquil lix chak'rab.|#qCui nakara li Dios, nakapâb lix chak'rab. Riq'uin a'an nakanau nak nakara li Dios jo' ajcui' eb li ralal xc'ajol.-" UChixjunileb li neque'pâban re nak li Jesús a'an li Cristo, a'aneb li ralal xc'ajol li Dios. Ut cui lâo nakara li Acuabej Dios, takaraheb ajcui' li ralal xc'ajol.o!WA'in li chak'rab quixq'ue ke li Jesucristo: Li ani naxra li Dios, tento ajcui' nak tixra lix hermân." =Cui junak naxye nak naxra li Dios ut xic' naril lix hermân, a'an aj tic'ti'. Li ani inc'a' naxra lix hermân li naril ru, ¿chan ta cui' ru nak tixra li Dios li moco naril ta ru?A'in li chak'rab quixq'ue ke li Jesucristo: Li ani naxra li Dios, tento ajcui' nak tixra lix hermân.?yLâo nakara li Dios xban nak a'an xrahoc ke xbên cua.DMâc'a' kaxiu cui nakara li Dios chi tz'akal. Li tz'akal rahoc narisi li xiu. Li ani naxucuac, naxxucua lix tojbal rix lix mâc, ut li naxucuac toj mâji' natz'akloc ru li rahoc riq'uin.[/Riq'uin a'in tâtz'aklok ru li rahoc kiq'uin lâo re nak cauhak kach'ôl sa' xcutanquil li rakba âtin. Chanru xna'leb li Kâcua' Jesucristo, jo'canak ajcui' li kana'leb lâo nak cuânko arin sa' ruchich'och'.7gLâo nakapâb nak li Dios, a'an aj rahonel ut nakanau nak yâl a'an. Li rahoc nachal riq'uin li Dios. Li ani narahoc, a'an cuan riq'uin li Dios ut li Dios cuan riq'uin a'an.~uLi ani nach'oloban re nak li Jesús, a'an li Ralal li Dios, a'an cuan riq'uin li Dios, ut li Dios cuan riq'uin a'an.1[Lâo lix apóstol li Jesucristo. Quikil ru li Jesucristo. Ut nakach'olob xyâlal nak li Acuabej Dios quixtakla chak li Ralal chixcolbaleb li cuanqueb sa' ruchich'och'.uc Nakanau nak cuanco riq'uin li Dios ut li Dios cuan kiq'uin xban nak li Dios quixq'ue ke li Santil Musik'ej./ Mâ jun qui-iloc ru li Dios. Abanan cui nakara kib chi kibil kib, li Dios cuan kiq'uin chi junelic. Ut lix rahom li Dios tz'aklojenak ru kiq'uin.fE Ex hermân, xban nak k'axal nocoxra li Dios, tento ajcui' nak takara kib chi kibil kib lâo.'G Li tz'akal rahoc, a'an a'in: mâcua'o lâo xorahoc re li Dios. A'an ban quirahoc ke lâo xban nak quixtakla chak li Ralal chi câmc re xtojbal rix li kamâc.M Li Dios quixc'ut chiku chanru nak nocoxra nak quixtakla chak lix junaj chi Alal sa' ruchich'och' chi câmc sa' kac'aba' lâo. Li Dios quixtakla chak li Ralal re nak tâcuânk kayu'am chi junelic.^5Ut li inc'a' narahoc mâcua' ralal li Dios xban nak li rahoc riq'uin li Dios nachal.1Ex inhermân, chikara kib chi kibil kib xban nak li rahoc riq'uin li Dios nachal. Li ani narahoc, a'an ralal li Dios ut naxbânu li naraj li Dios.wAbanan lâo ralal xc'ajol li Dios. Ut eb li neque'pâban re li Dios nocoe'rabi. Ut eb li inc'a' neque'pâban re li Dios inc'a' neque'raj kabinquil. Riq'uin a'an nac'utun ani cuan li Santil Musik'ej riq'uin ut ani cuan xmusik' laj balak' riq'uin.H Li na'leb li cuan riq'uineb laj balak', a'an yal re ruchich'och' ut junes chirix a'an neque'âtinac. Ut eb li inc'a' neque'xnau xyâlal neque'rabi li inc'a' yâl li neque'xye ut neque'xpâb.c?Ex inhermân, lâex rehex chic li Dios. Lâex xecuy ut xenau xcolbal êrib chiruheb laj balak'. Xecuy xban nak li Santil Musik'ej cuan êriq'uin ut k'axal nim xcuanquil a'an chiru laj tza li cuan riq'uineb laj balak'.X)Ut li ani tâyehok re nak li Jesucristo inc'a' quitz'ejcualo' nak quic'ulun sa' ruchich'och', a'an mâc'a' li Santil Musik'ej riq'uin. Li na'leb a'an nachal riq'uin li xic' na-iloc re li Cristo. Abanan ac êrabiom resil chirix nak tol-êlk li xic' na-iloc re li Cristo. Ut anakcuan li na'leb a'an ac yô chi c'ulûnc sa' ruchich'och'.lQChi jo'ca'in naru tênau cui li Santil Musik'ej xq'uehoc re li na'leb malaj inc'a'. Li ani tâyehok re nak li Jesucristo quitz'ejcualo' ut tz'akal cuînk nak quic'ulun sa' ruchich'och', a'an li cuan li Santil Musik'ej riq'uin.^  7Ex hermân, q'uehomak retal nak moco chixjunil ta aj iq'uin cuan li Santil Musik'ej. Nabaleb laj tzolonel aj balak' cuanqueb sa' ruchich'och'. Mêpâb chixjunil li c'a'ak re ru nequerabi riq'uineb, usta tâyehek' êre nak riq'uin li Dios xchal. Tento nak têtz'il rix li têrabi re xnaubal ma riq'uin li Dios xchal li neque'xye malaj inc'a'.- SCui nakapâb lix chak'rab, lâo cuanco riq'uin li Dios ut li Dios cuan kiq'uin. Nakanau nak li Dios cuan kiq'uin chi junelic xban li Santil Musik'ej li q'uebil ke.J  Ut a'an a'in lix chak'rab quixq'ue ke li Dios, nak chopâbânk sa' xc'aba' li Jesucristo li Ralal li Dios ut takara kib chi kibil kib, jo' coxchak'rabi cui'.Cui nakapâb lix chak'rab, lâo cuanco riq'uin li Dios ut li Dios cuan kiq'uin. Nakanau nak li Dios cuan kiq'uin chi junelic xban li Santil Musik'ej li q'uebil ke. Ut yalak c'a'ru takatz'âma chiru, tixq'ue ke xban nak yôco chixpâbanquil lix chak'rab ut nakabânu li c'a'ru nacuulac chiru li Dios._ 7Cui inc'a' nakec'a sa' kach'ôl nak inc'a' us yôco, inc'a' nocoxucuac chiru li Dios.zmCui lâo nakec'a nak xomâcob, ac cutan saken chiru li Kâcua' Dios li nakabânu xban nak a'an chixjunil naxnau.zmCui nakara li kahermân, nakanau nak lâo tz'akal ralal xc'ajol li Dios, ut cau kach'ôl chixpâbanquil li Dios.Ex inhermân, morahoc yal chi âtin. Chorahok ban chi tz'akal yâl ut chic'utûnk li karahom riq'uin li usilal nakabânu.'GJun chic ninye êre. Cui lâo cuan nabal li c'a'ru ke ut inc'a' nakatok'oba ru li neba' li mâc'a' cuan re, ¿ma yâl ta bi' nak nakara li Dios chi jo'canan?5cLi Jesucristo quixc'ut chiku chanru li rahoc nak quixk'axtesi rib chi câmc sa' kac'aba' lâo. Jo'can ajcui' nak tento takaraheb li kahermân usta tocamsîk sa' xc'aba'eb.5Li ani xic' naril lix hermân, a'an chanchan aj camsinel ras rîtz'in. Lâex nequenau nak junak aj camsinel ras rîtz'in mâc'a' xyu'am chi junelic.ECui nakara li kahermân, a'an retalil nak cuânk kacolbal chiru xcuanquil li câmc ut q'uebil kayu'am chi junelic. Li ani inc'a' naxra lix hermân, a'an toj cuan rubel xcuanquil li câmc.b= Jo'can ut ex inhermân, misach êch'ôl xbaneb li xic' neque'iloc êre sa' ruchich'och'.V% Mikatâke xna'leb laj Caín xban nak a'an re laj tza. A'an quixcamsi li rîtz'in. ¿C'a'ut nak quixcamsi li rîtz'in? Xban nak tîc xch'ôl li rîtz'in chiru li Dios ut laj Caín junes mâusilal naxbânu.dA Chalen chak sa' xticlajic lê pâbâl xerabi li chak'rab nak chikarahak kib chi kibil kib.e~C Riq'uin a'in na'nôqueb ru li ralal xc'ajol li Dios ut na'nôqueb ajcui' ruheb li ralal xc'ajol laj tza: li ani inc'a' naxbânu li tîquilal, ut li ani inc'a' naxra li ras rîtz'in, a'an mâcua'eb ralal xc'ajol li Dios.(}I Mâ jun ralal xc'ajol li Dios yôk chi mâcobc xban nak li Dios cuan riq'uin. Ut inc'a' naru nak yôk chi mâcobc xban nak a'an tz'akal ralal xc'ajol li Dios.@|yLi ani yô chi mâcobc, a'an re laj tza xban nak laj tza a'an aj mâc chalen chak sa' xticlajic li ruchich'och'. A'an aj e nak col-êlk li Ralal li Dios re xsachbal xc'anjel laj tza.{yEx hermân, mâ ani chibalak'înk êre. Li ani nabânun re li tîquilal, a'an tîc xch'ôl jo' li Cristo tîc xch'ôl.8ziJo'can nak li ani cau xch'ôl chixtâkenquil li Cristo, inc'a' chic yôk chi mâcobc. Abanan li ani toj yô chi mâcobc inc'a' naxnau li rusilal li Cristo ut inc'a' napâban.yLâex nequenau nak li Kâcua' Jesucristo quic'ulun re xcuybal ut xsachbal li kamâc. Relic chi yâl nak a'an mâcua' aj mâc.exCLi ani namâcob naxk'et lix chak'rab li Dios xban nak li mâcobc a'an xk'etbal li chak'rab. wLi ani yô chiroybeninquil lix c'ulunic li Cristo, a'an naxsakobresi li râm sa' tîquilal jo' li Kâcua' Jesucristo tîc xch'ôl.`v9Ex inhermân, anakcuan lâo ralal xc'ajol li Dios. Abanan mâji' nakanau jo' q'uial chic li usilal takac'ul mokon. Ca'aj cui' nakanau nak tol-êlk li Jesucristo, chanchanako chic a'an xban nak takil ru chi tz'akal.~u wCheq'uehak retal nak li Acuabej Dios c'ajo' nocoxra. Nocoxq'ue chok' ralal xc'ajol. Relic chi yâl nak lâo ralal xc'ajol. Jo'can nak li mâji' neque'pâban inc'a' neque'xtau ru li kana'leb xban nak mâji' neque'xnau xyâlal xpâbanquil li Dios.t3Lâex nequenau nak li Cristo tîc xch'ôl. Ut chenauhak ajcui' nak chixjunileb li neque'bânun re li tîquilal, a'an tz'akal ralal xc'ajol li Dios.}ssUt anakcuan, ex hermân, ninye cui'chic êre nak chexcuânk chi sum âtin riq'uin li Jesucristo re nak mâc'a'ak lê xiu nak tol-êlk cui'chic li Kâcua' Jesucristo. Sahak ban sa' kach'ôl chixc'ulbal chi mâc'a'ak kaxutân.Lâex nequenau nak li Cristo tîc xch'ôl. Ut chenauhak ajcui' nak chixjunileb li neque'bânun re li tîquilal, a'an tz'akal ralal xc'ajol li Dios.!r;Abanan inc'a' tento tâcuânk junak aj tzolol êre re xc'utbal chêru c'a'ru li yâl ut c'a'ru li inc'a' yâl xban nak q'uebil êre li Santil Musik'ej xban li Jesucristo. Li Santil Musik'ej cuan êriq'uin ut a'an li naq'uehoc êna'leb. Li c'a'ru naxc'ut chêru li Santil Musik'ej tz'akal yâl. Moco tic'ti' ta. Jo'can nak chexcuânk chi sum âtin riq'uin li Jesucristo jo' naxc'ut chêru li Santil Musik'ej.tqaNintz'îba a'in êriq'uin chirixeb li xic' neque'iloc re li Cristo xban nak eb a'an te'raj êbalak'inquil.Ip Li yu'am mâc'a' roso'jic, a'an li naxyechi'i ke li Jesucristo.ioKLi c'a'ru xetzol chak chalen sa' xticlajic lê pâbâl chicuânk sa' lê ch'ôl. Cui têc'ûla sa' lê ch'ôl li c'a'ru xerabi chak chalen sa' xticlajic lê pâbâl, cuânkex riq'uin li C'ajolbej ut riq'uin li Acuabej Dios.Tn!Li ani naxye nak li Jesucristo mâcua' Ralal li Dios, li nayehoc re a'an mâc'a' li Acuabej Dios riq'uin. Ut li ani naxye nak li Cristo, a'an li tz'akal Ralal li Dios, a'an cuan li Acuabej Dios riq'uin.m¿Ani laj tic'ti' nak nequec'oxla lâex? A'an li nayehoc re nak li Jesucristo, mâcua' a'an laj Colonel li yechi'inbil xban li Dios. Li nayehoc re chi jo'can, a'an li anticristo li xic' na-iloc re li Cristo. A'an li natz'ektânan re li Acuabej Dios ut li C'ajolbej.,lQMoco xban ta nak inc'a' nequenau lix yâlal nak nintz'îbac êriq'uin. Lâex nequenau lix yâlal ut nequenau ajcui' nak mâ jun tic'ti' na-el sa' li tz'akal yâl.kwUt lâex ac santobresinbilex xban li Santil Musik'ej li q'uebil êre xban li Jesucristo, ut nequenau chic lix yâlal.j}Sa' kayânk xe'el li xic' neque'iloc re li Cristo, abanan moco kech aj pâbaneleb ta nak xe'cuan. Cui ta eb a'an kech aj pâbanelil, cuanqueb raj chi junelic sa' kayânk. Abanan xe'el sa' kayânk re nak tânaumânk nak mâcua'eb kech aj pâbanelil.$iAEx inhermân, yô chak chi nach'oc roso'jiqueb li cutan. Ac xerabi resil nak tâchâlk jun li xic' na-iloc re li Cristo. A'an li anticristo nayeman re. Ut anakcuan ac cuanqueb nabal li xic' neque'iloc re li Cristo. Jo'can nak nakanau nak yô chi cuulac xk'ehil roso'jiqueb li cutan.hyLi ruchich'och' tâosok' jo' ajcui' li mâusilal. Abanan li ani nabânun re li naraj li Dios, a'an cuânk chi junelic.?gwChixjunil li mâusilal cuan sa' ruchich'och' moco riq'uin ta li Dios nachal. Li mâc li naxrahi ru li tz'ejcualej ut li xrahinquil ru li c'a'ak re ru nakil riq'uin xnak' ku moco riq'uin ta li Dios nachal. Jo'can ajcui' li k'etk'etil. Chixjunil a'in moco riq'uin ta li Dios nachal; xna'leb ban li ruchich'och'.@fyEx inhermân, mêra chic ru lix mâusilal li ruchich'och' chi moco li c'a'ak re ru cuan sa' ruchich'och'. Cui cuan junak naxra ru li c'a'ak re ru a'in, moco naxra ta li Acuabej Dios.EeXintz'îbac êriq'uin lâex yucua'bej, xban nak ac xepâb li Dios C'ajolbej li cuan chalen chak najter nak toj mâji' naxyo'obtesi chak li ruchich'och'. Xintz'îbac êriq'uin lâex li toj sâjex, xban nak cau êrib ut li râtin li Dios nacana chi junelic êriq'uin ut xecuy xnumsinquil li âlêc li naxq'ue laj tza.^d5 Nintz'îbac ajcui' êriq'uin, lâex yucua'bej, xban nak ac xepâb li Dios C'ajolbej li cuan chalen chak najter nak toj mâji' naxyo'obtesi chak li ruchich'och'. Nintz'îbac êriq'uin lâex li toj sâjex xban nak xecuy xnumsinquil li âlêc li naxq'ue laj tza. Ut nintz'îbac ajcui' êriq'uin lâex coc'al xban nak ac xepâb li Acuabej Dios.zcm Nintz'îbac êriq'uin, ex hermân, xban nak cuybil sachbil chic lê mâc xban li Dios sa' xc'aba' li Jesucristo.0bY Li ani xic' naril lix hermân, a'an toj yô ajcui' chi bêc sa' xk'ojyînal ru li mâc. Ut inc'a' naxnau bar yô chi xic xban nak li mâc naramoc re lix yâlal chiru.vae Li ani naxra lix hermân, a'an cutanobresinbil lix na'leb xban li Cristo. Ut mâ ani nach'inan xch'ôl xban.` Li ani naxye nak xcutanobresîc lix na'leb xban li Cristo, ut xic' naril lix hermân a'an toj cuan ajcui' sa' xk'ojyînal ru li mâc._ Abanan chanchan ac' ajcui' li chak'rab xban nak k'axal nim xcuanquil. Ut li chak'rab a'an, a'in nak têra êrib chêribil êrib. Jo' quixbânu li Jesucristo, jo'can ajcui' takabânu lâo. Li râtin li Jesucristo naxcutanobresi kana'leb. Nak nakacanab li mâcobc, chanchan nak yô chi numec' li k'ojyîn. Ut nak nakapâb li râtin li Jesucristo, chanchan nak yô chi châlc li cutan.B^}Ex inhermân, moco toj ac' ta li chak'rab yôquin chixtz'îbanquil êriq'uin. A'in a'an ajcui' li chak'rab li quiq'uehe' chak êre junxil. Ac êrabiom chak chalen nak xepâb li Cristo.k]OLi ani naxye nak re chic li Dios, tento nak junelic châbilak lix yu'am jo' xyu'am li Jesucristo.\Li ani napâban re li râtin li Dios, relic chi yâl nak naxra li Dios chi tz'akal. Riq'uin a'an nakanau nak lâo reho chic li Dios.[-Li ani naxye, “lâin rehin li Dios”, ut cui inc'a' naxbânu li c'a'ru naraj li Dios, a'an aj tic'ti'. Moco yâl ta ru li yô chixbânunquil.`Z9Cui lâo nakabânu li c'a'ru naraj li Dios, relic chi yâl nak lâo reho chic li Dios.5YcLi Jesucristo quicam re xtojbal rix li kamâc. Moco ca'aj ta cui' xban li kamâc lâo. Quicam aj ban cui' re xtojbal rix xmâqueb chixjunileb li cuanqueb sa' ruchich'och'.lX SEx inhermân, chanchanex li cualal inc'ajol. A' c'a'ak re ru a'in nintz'îba êre re nak inc'a' texmâcobk. Cui ut cuan junak tâmâcobk, cuan jun aj jalol âtin chikix chiru li Acuabej Dios, a'an li Jesucristo li tîc xch'ôl.kW Q Cui ut nakaye nak inc'a' xomâcob nakaq'ue li Dios chok' aj tic'ti'. Ut inc'a' nakapâb li râtin.}V u Cui nakaxôto li kamâc chiru li Dios, relic chi yâl nak a'an tîc xch'ôl chixcuybal chixsachbal li kamâc, ut târisi chixjunil li kamâusilal.Cui ut nakaye nak inc'a' xomâcob nakaq'ue li Dios chok' aj tic'ti'. Ut inc'a' nakapâb li râtin.[U 1Cui nakaye nak mâc'a' kamâc, nakabalak'i kib ut moco yâl ta li yôco chixyebal.aT =Ut cui nakabânu li c'a'ru naraj li Dios, jo' naxc'utbesi chiku li Cristo, cuanco chic chi sum âtin chi kibil kib. Ut lix quiq'uel li Jesucristo li Ralal li Dios naxch'ajobresi li kâm ut narisi chixjunil li kamâc.#S ACui nakaye nak cuanco chi sum âtin riq'uin li Dios ut cui toj nakabânu li inc'a' us, yôco chi tic'ti'ic. Ut inc'a' nakatzol kib chixbânunquil li yâl.iR MA'an a'in li âtin quikabi riq'uin li Jesucristo. Ut a'an li nakach'olob xyâlal chêru. Li Dios, a'an li cutan saken. Riq'uin li Dios mâc'a' k'ojyîn. Tîc ban xch'ôl li Dios. Relic chi yâl nak mâc'a' mâusilal riq'uin.Q  Sa' li hu a'in nakatakla xyebal êre re nak chitz'aklok ru lix sahil êch'ôl chêjunilex, jo' ajcui' lix sahil kach'ôl lâo.ZP /Nakach'olob xyâlal chêru chirix li c'a'ru quikil ut li c'a'ru quikabi re nak tocuânk chi sum âtin chi kibil kib. Ut tocuânk ajcui' chi sum âtin riq'uin li Acuabej Dios ut riq'uin li Jesucristo, li Ralal.[O 1Quic'utbesîc chiku li naq'uehoc yu'am. Quikil ru a'an. Jo'can nak nakach'olob xyâlal chêru chirix a'an, li naq'uehoc yu'am chi junelic. A'an li cuan chak riq'uin li Acuabej Dios. A'an quixc'utbesi rib chiku.uN gNintz'îbac êriq'uin chirix li Dios C'ajolbej li cuan chalen chak sa' xticlajic li ruchich'och'. Lâo quikil riq'uin xnak' ku ut coâtinac riq'uin. Quikil ru a'an chi tz'akal ut xkach'e' riq'uin kuk'. A'an a'in li Âtin naq'uehoc yu'am. }B~~/}L{zUykxowv|utPsrr{qq(p?onmlkjjihsgfCe cbea*`b_7]]#\/ZdYCXTVVUSS:RQPOOM]LKJ|I(HsFEDD C*A)@v?==d<`;\::%876543312)190/g-@,3+**K)(q'&%S$ #"m!ryh*bP-  N "B[g/ Ut que'xye: -Lok'oninbil taxak li kaDios. Chinimâk taxak ru. Chiq'uehek' taxak xlok'al xban nak numtajenak xcuanquil, xna'leb ut xcacuilal. Xc'ulub nak tobantioxînk chiru chi junelic k'e cutan. Jo'can taxak.yfk Ut chixjunileb li ángel li cuanqueb chi xjun sutam li lok'laj c'ojaribâl ut li câhib li chanchaneb ángel, jo'queb ajcui' li câhib xca'c'âl li c'ojc'ôqueb aran, que'xcuik'ib ribeb chiru li lok'laj c'ojaribâl ut que'xlok'oni li Dios.%eC Ut japjôqueb re chixyebal: -Li kacolbal riq'uin li Dios nachal chak, li c'ojc'o sa' lix lok'laj c'ojaribâl, ut riq'uin ajcui' li Jun li chanchan carner.-dw Ut chirix a'an, quicuil ajcui' nabaleb chi tenamit xakxôqueb chiru li c'ojc'o sa' lix lok'laj c'ojaribâl ut chiru li Jun li chanchan carner. Inc'a' naru rajlanquileb xban xq'uialeb. Cuanqueb aran a' yal ani xtêpaleb xxe'tônil xyucua'eb ut a' yal bar xtenamiteb ut a' yal chanru li râtinobâleb. Tikibanbileb riq'uin saki ak' ut cuan chak sa' ruk'eb li ruk' che' palma.,cQCablaju mil li quiq'uehe' retalileb sa' xpêquemeb sa' xyânkeb li ralal xc'ajol laj Zabulón; ut sa' xyânkeb li ralal xc'ajol laj José, cablaju mil li quiq'uehe' retalileb sa' xpêquemeb. Ut sa' xyânkeb li ralal xc'ajol laj Benjamín, cablaju mil li quiq'uehe' retalileb sa' xpêquemeb.(bICablaju mil li quiq'uehe' retalileb sa' xpêquemeb sa' xyânkeb li ralal xc'ajol laj Simeón: ut sa' xyânkeb li ralal xc'ajol laj Leví, cablaju mil li quiq'uehe' retalileb sa' xpêquemeb. Ut sa' xyânkeb li ralal xc'ajol laj Isacar, cablaju mil li quiq'uehe' retalileb sa' xpêquemeb.*aMCablaju mil li quiq'uehe' retalileb sa' xpêquemeb sa' xyânkeb li ralal xc'ajol laj Aser; ut sa' xyânkeb li ralal xc'ajol laj Neftalí, cablaju mil li quiq'uehe' retalileb sa' xpêquemeb. Ut sa' xyânkeb li ralal xc'ajol laj Manasés, cablaju mil li quiq'uehe' retalileb sa' xpêquemeb.!`;Cablaju mil li quiq'uehe' retalileb sa' xpêquemeb sa' xyânkeb li ralal xc'ajol laj Judá; ut sa' xyânkeb li ralal xc'ajol laj Rubén, cablaju mil li quiq'uehe' retalileb sa' xpêquemeb. Sa' xyânkeb li ralal xc'ajol laj Gad, cablaju mil li quiq'uehe' retalileb sa' xpêquemeb.m_SUt quicuabi lix q'uialeb li que'q'uehe' retalileb sa' xpêquemeb riq'uin li sello, a'an câhib xcuakxakc'âl mil chi cristian. A'aneb li quiq'uehe' retalileb sa' xpêquemeb sa' xyânkeb lix têpaleb li ralal xc'ajol laj Israel.`^9Quixye reheb: -Mêbânu raylal reheb li cuanqueb sa' ruchich'och' chi moco reheb li cuanqueb sa' li palau chi moco reheb li che'. Toj takaq'ue retalileb sa' xpêquemeb riq'uin li sello eb laj c'anjel chiru li Dios.B]}Ut quicuil jun chic li ángel yô chak chi châlc na-el cui' chak li sak'e. Cuan chak lix sello li yo'yôquil Dios riq'uin. Ut quiâtinac chi cau xyâb xcux riq'uineb li câhib chi ángel li ac q'uebileb xcuanquil re xbânunquil raylal reheb li cuanqueb sa' ruchich'och', jo'queb ajcui' li cuanqueb sa' li palau. \ Ut chirix chixjunil a'in quicuil câhib li ángel xakxôqueb sa' xcâ pac'alil li ruchich'och' li nachal cui' li ik'. Yôqueb chixk'usbal li ik' re nak inc'a' tânumek' chi cau sa' xbên li ruchich'och' jo' ajcui' sa' xbên li palau ut sa' xbêneb li che'.k[OXcuulac xk'ehil li rakba âtin sa' kabên. ¿Ani ta cui' târûk tixcol rib chiru a'an? chanqueb.Ut quicuil jun li ángel k'axal cau rib ut chi cau xyâb xcux quixye: -¿Ani li xc'ulub risinquil li sello ut xtebal li hu? chan.%= EUt sa' lix nim uk' li Dios li c'ojc'o sa' li lok'laj c'ojaribâl quicuil jun li botbil hu tz'îbanbil chi sa' ut chirix ut tz'apbil riq'uin cuukub li sello.<  Ut que'xye re: At Kâcua', at kaDios, âc'ulub nak takaq'ue âlok'al. Âc'ulub nak tânimâk âcuu ut tâq'uehek' âcuanquil xban nak lâat catyîban re chixjunil li c'a'ru cuan. Xban nak jo'can xacuaj lâat, jo'can nak xayo'obtesiheb li c'a'ru cuanqueb.";= Eb li chanchaneb ángel yôqueb chi lok'onînc, ut li câhib xca'c'âl chi aj c'amol be neque'xcuik'ib ribeb chiru li Kâcua' Dios, li c'ojc'o sa' lix c'ojaribâl ut que'xlok'oni xban nak yo'yo chi junelic k'e cutan ut que'xq'ue lix corona chiru lix c'ojaribâl re xq'uebal xlok'al.Ut que'xye re: At Kâcua', at kaDios, âc'ulub nak takaq'ue âlok'al. Âc'ulub nak tânimâk âcuu ut tâq'uehek' âcuanquil xban nak lâat catyîban re chixjunil li c'a'ru cuan. Xban nak jo'can xacuaj lâat, jo'can nak xayo'obtesiheb li c'a'ru cuanqueb.*:M Rajlal neque'xq'ue xlok'al ut neque'xnima ru ut neque'xbantioxi chiru li nimajcual Dios, li yo'yo chi junelic k'e cutan, li c'ojc'o sa' lix lok'laj c'ojaribâl.95Cuan cuakitk xiq'ueb li junjûnk. Nabal li xnak'eb ru cuan xca' pac'alil. Chi k'ek chi cutan yôqueb chixyebal: -Santo, santo, santo. Lok'oninbil taxak ru li Kâcua' Dios li k'axal nim xcuanquil, li ac cuan ajcui' chak sa' xticlajic, li cuan anakcuan ut li cuânk chi junelic.k8OLi xbên li chanchan ángel, a'an chanchan na-iloc jun li cakcoj; li xcab, a'an chanchan na-iloc jun li cuacax; li rox, a'an cuan xnak' ru chanchan ru jun cuînk; ut li xcâ, a'an chanchan jun li nimla c'uch yô chi xic'ânc.7Ut quicuil ajcui' jun chanchan nebâl cuan chiru li c'ojaribâl. Nalemtz'un jo' li lem ut chanchan jun li palau sak sak ru. Chi xjun sutam li c'ojaribâl cuanqueb câhib li yo'yôqueb, chanchaneb ángel. Nabal li xnak' ruheb, jo' chiru jo' chirixeb.;6oUt sa' li lok'laj c'ojaribâl nareploc li chanchan rak' câk ut lix yâb li chokînc chanchan nak namok li câk. Chiru cuan cuukub li lámpara lochlo retalil li Santil Musik'ej.k5OUt chi xjun sutam li lok'laj c'ojaribâl cuanqueb câhib xca'c'âl chic li c'ojaribâl. Ut aran c'ojc'ôqueb li câhib xca'c'âl li que'c'amoc chak be chiruheb laj pâbanel. Sak li rak'eb ut cuanqueb xcorona oro sa' xjolomeb.4 Ut li ani chunchu sa' li c'ojaribâl, c'ajo' lix lok'al. Li rilobâl chanchan li châbil pec jaspe malaj ut chanchan li châbil pec cornalina li nalemtz'un. Ut lix c'ojaribâl sutsu riq'uin jun li xôquik'ab chanchan li châbil pec esmeralda nak quicuil.G3Ut sa' li visión li quixc'utbesi chicuu li Dios riq'uin xcuanquil li Santil Musik'ej, quicuil sa' choxa jun li lok'laj c'ojaribâl. Ut quicuil nak cuan jun c'ojc'o sa' li c'ojaribâl a'an.-2 UUt chirix a'an quicuil jun chic li visión. Quicuil jun li oquebâl teto sa' choxa. Ut quicuabi cui'chic li xyâb li cux li quicuabi xbên cua, chanchan xyâb jun li trompeta nak yô chi âtinac, ut quixye cue: -Taken chak arin ut tinc'utbesi châcuu li c'a'ak re ru tâc'ulmânk mokon, chan.'1GCui têraj xtaubal ru lix yâlal, cheq'uehak retal li naxye li Santil Musik'ej reheb laj pâbanel, chan li C'ajolbej reheb laj pâbanel li cuanqueb Laodicea.0 Li ani tixcuy xnumsinquil li raylal ut inc'a' tâch'inânk xch'ôl, lâin tinq'ue chi c'ojlâc chinc'atk sa' lin c'ojaribâl jo' nak c'ojc'ôquin chixc'atk lin Yucua' sa' lix c'ojaribâl xban nak xincuy xnumsinquil li raylal.Cui têraj xtaubal ru lix yâlal, cheq'uehak retal li naxye li Santil Musik'ej reheb laj pâbanel, chan li C'ajolbej reheb laj pâbanel li cuanqueb Laodicea.)/KChanchan nak cuanquin chire li oquebâl nak yôquin chêbokbal. Li ani tâabînk re li cuâtin ut tinixpâb, lâin tincuânk riq'uin ut tocuânk chi sum âtin..Li ani nequebinra, nintijeb ut nink'useb. Jo'can nak ninye êre nak jalomak êc'a'ux ut q'uehomak êch'ôl chinpâbanquil.-wJo'can nak ninye êre: Lok'omak ê-oro cuiq'uin li ac numsinbil sa' xam ut isinbil xtz'ajnil. Lok'omak lê saki t'icr cuiq'uin re têtikib êrib ut inc'a' têc'ut êxutân nak t'ust'ûquex. Lok'omak xbanol li xnak' êru cuiq'uin re nak tex-ilok.,wLâex nequeye nak biomex ut cuan chixjunil li c'a'ru êre. Mâc'a' napalto' ke chanquex. Abanan inc'a' nequeq'ue retal nak k'axal ra cuanquex. Chanchan neba'ex ut mutz'ex. Chanchan t'ust'uquex xban nak inc'a' niquinêpâb. K'axal tok'obâl êru.+{Xban nak xcab rix êch'ôl nak yôquex chinpâbanquil, lâin texintz'ektâna. Chanchan texinxa'cua nak texintz'ektâna.'*GLâin ninnau chanru nak cuanquex. Lâex inc'a' yôquex chinpâbanquil chi anchal êch'ôl, chi moco yôquex chintz'ektânanquil. Us raj nak tinêpâb chi anchal êch'ôl malaj ut tinêtz'ektâna raj chi junaj cua. Abanan lâex chanchanex li ha' moco tik ta, chi moco que. Yal lulu ban.[)/Ut li C'ajolbej quixye cui'chic cue: -Tz'îban riq'uin lix takl li Dios li na-iloc reheb li jun ch'ûtal chi aj pâbanel li cuanqueb Laodicea ut tâye re: Li ani naxc'aba'in "Amén", li junelic tîc xch'ôl chixyebal li yâl, li ac cuan chak nak quiyîbâc chak li ruchich'och' ut chixjunil li c'a'ak re ru cuan, naxye êre chi jo'ca'in:.(U Cui têraj xtaubal ru lix yâlal, cherabihak li naxye li Santil Musik'ej reheb laj pâbanel. Jo'ca'in quixye li C'ajolbej reheb laj pâbanel li cuanqueb Filadelfia.|'q Li ani tixcuy xnumsinquil li raylal ut inc'a' tâch'inânk xch'ôl sa' lix pâbâl, tinq'ue xlok'al ut mâ ani târûk tâisînk re sa' lix na'aj li tâq'uehek' re xban lin Yucua'. Chanchanak li okech li nacûtun re lix templo li Dios, li inc'a' na-ec'an sa' xna'aj. A'an tâcuânk riq'uin lin Yucua' chi junelic sa' li Ac' Jerusalén li tixq'ue lin Yucua' cuan sa' choxa. Ac' chic lix c'aba' tinq'ue. Ut chixjunileb te'xnau nak a'an ralal xc'ajol lin Yucua'. Ut tinq'ue ajcui' re lin c'aba' lâin.]&3 Lâin chi sêb tinchâlk. Tincuulak êriq'uin. Jo'can nak cauhak taxak êch'ôl sa' lê pâbâl ut mêcanab inpâbanquil re nak têc'ul lê k'ajcâmunquil li tinq'ue ut re ajcui' nak inc'a' tâq'uehek' re jalan.U%# Lâex xecuy xbânunquil li xinye êre ut inc'a' xch'inan êch'ôl sa' lê pâbâl. Jo'can nak lâin tincolok êre sa' xk'ehil nak tâchâlk li raylal sa' xbêneb chixjunileb li cuanqueb sa' ruchich'och'.$ Cuanqueb li neque'xbânu li c'a'ru naraj laj tza. Neque'xye nak tz'akaleb aj judío, abanan inc'a' neque'c'anjelac chiru li Dios. Yal tic'ti' neque'xye. Lâin tincanabeb toj retal te'xcuik'ib ribeb chêru re nak te'xq'ue retal nak lâin ninrahoc êre.s#_A'an yô chixyebal êre chi jo'ca'in: Lâin ninnau chanru nak cuanquex. Lâin xinte li oquebâl chêru ut mâ ani naru tâtz'apok re. Ninnau nak inc'a' cau êrib. Abanan inc'a' xinêtz'ektâna. Junelic ban nequebânu li c'a'ru ninye."Ut li C'ajolbej quixye cui'chic cue: -Tz'îban riq'uin lix takl li Dios li na-iloc reheb li jun ch'ûtal chi aj pâbanel li cuanqueb Filadelfia, ut tâye re: Li tîc xch'ôl ut li tz'akal Dios, a'an cuan xcuanquilal jo' li cuanquil li quiq'uehe' re laj David junxil. Li oquebâl li tixte a'an, mâ ani naru tâtz'apok re; ut li oquebâl li tixtz'ap a'an, mâ ani naru tâtehok re.0!YCui têraj xtaubal ru lix yâlal, cheq'uehak retal li naxye li Santil Musik'ej reheb laj pâbanel. Jo'ca'in quixye li C'ajolbej reheb laj pâbanel li cuanqueb Sardis.O Li ani tixcuy xnumsinquil chixjunil li raylal a'in ut inc'a' nach'inan xch'ôl sa' lix pâbâl, a'an tâtikibâk riq'uin saki ak'ej. Ut lâin inc'a' tinsach lix c'aba' sa' li hu tz'îbanbil cui' xc'aba'eb li cuanqueb xyu'am chi junelic. Ut chiru lin Yucua' ut chiruheb ajcui' lix ángel, lâin tinye nak a'an cualal inc'ajol.}Lâin ninnau nak aran Sardis toj cuanqueb cuib oxib sa' êyânk li tîc xch'ôleb. Inc'a' xe'xtz'ajni ribeb riq'uin xbânunquil li mâusilal. Lâin tinye reheb nak xc'ulubeb cuânc cuiq'uin chi tiktôqueb riq'uin saki ak'ej xban nak tîc xch'ôleb.Chijulticok' êre lix yâlal li querabi chak junxil. Chiyot'ek' êch'ôl ut jalomak êc'a'ux. Cacuubresihomak êch'ôl sa' lê pâbâl. Cui inc'a' têbânu a'an, lâin tincuulak êriq'uin chi mâc'a' sa' êch'ôl jo' naxbânu laj êlk' ut tinrakok âtin sa' êbên.=sQ'uehomak retal chanru nak cuanquex. Lâex inc'a' tz'akal re ru lê yu'am chiru li Kâcua' Dios. Jo'can nak q'uehomak êch'ôl chi pâbânc chi tz'akal ut mich'inan chic êch'ôl.< sUt li C'ajolbej quixye cui'chic cue: -Tz'îban riq'uin lix takl li Dios li na-iloc reheb li jun ch'ûtal chi aj pâbanel li cuanqueb Sardis ut tâye re: Li cuan li Santil Musik'ej riq'uin ut li cuan li cuukub chi chahim sa' ruk' naxye êre chi jo'ca'in: Lâin ninnau chanru nak cuanquex. Eb li tenamit neque'xye nak lâex tz'akal aj pâbanelex. Abanan moco yâl ta. Lâin ninnau nak inc'a' nequexpâban chi tz'akal. Chanchan camenakex.&ECui têraj xtaubal ru lix yâlal, cheq'uehak retal li naxye li Santil Musik'ej reheb laj pâbanel, chan li C'ajolbej reheb laj pâbanel li cuanqueb Tiatira.veUt lâin tinq'ue ajcui' reheb lix lok'aleb, chanchan xch'ina'usal li cak chahim.Cui têraj xtaubal ru lix yâlal, cheq'uehak retal li naxye li Santil Musik'ej reheb laj pâbanel, chan li C'ajolbej reheb laj pâbanel li cuanqueb Tiatira.'Eb a'an te'taklânk sa' xbêneb li tenamit chi cau. Chanchan nak te'xtaklaheb riq'uin jun li xuk' ch'îch'. Ut tâsachek' xcuanquileb li te'taklânk cui'. Chanchan nak najore' junak ch'och' uc'al. Lâin tinq'ue lix cuanquileb jo' li cuanquil li quixq'ue cue lin Yucua'.T!Li ani naxcuy xnumsinquil chixjunil li raylal a'in ut inc'a' nach'inan xch'ôl sa' lix pâbâl ut tixbânu li c'a'ru nacuaj toj sa' roso'jic, lâin tinq'ue xcuanquil chi taklânc sa' xbêneb li tenamit.}sCa'aj cui' tinye êre a'in: Cacuubresihomak êch'ôl sa' lê pâbâl toj tâcuulak xk'ehil nak tincuulak êriq'uin.3_Mâc'a' tinye êre re êk'usbal lâex aj Tiatira li jo' q'uialex inc'a' xetzol êrib riq'uin li tijleb li neque'xch'olob eb a'an, xban nak a'an xmâus aj na'leb laj tza.7Ut tink'axtesiheb chi câmc li neque'tâken re. Ut riq'uin a'in te'xq'ue retal chixjunileb laj pâbanel nak lâin ninnau c'a'ru nanume' sa' xch'ôleb li junjûnk. Lâin ninnau c'a'ru nequec'oxla. Ut lâin tinq'ue êk'ajcâmunquil chêjûnkal a' yal chanru lê yehom êbânuhom.{A'ut anakcuan lâin tinq'ue junak yajel sa' xbên re nak tât'anek' sa' ch'ât. Ut eb li neque'xbânu mâusilal riq'uin te'xc'ul ajcui' li raylal cui inc'a' neque'yot'e' xch'ôl ut cui inc'a' neque'xcanab xbânunquil li mâusilal li naxbânu a'an. Lâin xcuaj raj nak tixyot' xch'ôl ut tixjal xc'a'ux ut xcuoybeni re tixbânu. Abanan inc'a' naraj xcanabanquil li mâusilal.&EAbanan inc'a' nacuulac chicuu nak nequec'am êrib sa' usilal riq'uin li ixk li yibru xna'leb li chanchan lix na'leb lix Jezabel. Li ixk a'an naxq'ue rib chok' xprofeta li Dios, abanan moco yâl ta. Yô ban chixbalak'inquileb laj c'anjel chicuu. Riq'uin li naxbânu yô chixc'ambaleb xbe chi yumbêtac ut chi co'bêtac. Ut yô ajcui' chixc'ambaleb xbe chixtzacanquil li tzacaêmk mayejanbil chiru li jalanil Dios.jMLâin ninnau chanru nak cuanquex. Ninnau nak nequexrahoc ut nequexpâban. Ninnau nak cau nequexc'anjelac chicuu ut nabal li raylal nequecuy. Lâin ninnau nak k'axal cui'chic cau yôquex chi c'anjelac chiru li xebânu junxil.1Ut quixye ajcui' cue: -Tz'îban riq'uin lix takl li Dios li na-iloc reheb li jun ch'ûtal chi aj pâbanel li cuanqueb Tiatira ut tâye re: Li C'ajolbej, li nalemtz'un xnak' ru chanchan xam ut li rok chanchan li châbil ch'îch' bronce li nalemtz'un, naxye êre chi jo'ca'in:FCui têraj xtaubal ru lix yâlal, cheq'uehak retal li naxye li Santil Musik'ej reheb laj pâbanel. Li ani tixcuy xnumsinquil chixjunil li raylal a'in ut inc'a' nach'inan xch'ôl sa' lix pâbâl, lâin tinq'ue li choxahil cua li inc'a' na-ilman ru chixtzaca. Ut tinq'ue ajcui' jun li saki pec re ut tz'îbanbilak chiru jun li ac' c'aba'ej. Mâ ani tâna'ok re li c'aba'ej. Ca'aj cui' li ani li tâc'uluk re, chan li C'ajolbej reheb laj Pérgamo.oWJo'can nak isihomakeb sa' êyânk li inc'a' useb xna'leb. Cui inc'a' nequerisiheb, lâin tinxic chi junpât êriq'uin ut tinpletik riq'uineb. Chanchan nak tincamsiheb riq'uin k'esnal ch'îch' nak tinsach ruheb riq'uin li cuâtin. %Ut cuanqueb ajcui' sa' êyânk li toj neque'xq'ue xcuanquil lix tijleb laj Nicolás. Lâin xic' nacuil li mâusilal li neque'xbânu eb a'an.t aAbanan cuan c'a'ak re ru yôquex chixbânunquil inc'a' us xban nak cuanqueb sa' êyânk li toj yôqueb chixq'uebal xcuanquil lix tijleb laj Balaam li quic'utuc chiru laj Balac chanru nak tixq'ueheb chi mâcobc laj Israel. Quixye reheb nak târûk te'xtzaca li tzacaêmk li mayejanbil chiru li jalanil dios. Ut quixtacchi'iheb re nak te'yumbêtak ut te'co'bêtak.& E Lâin ninnau chanru nak cuanquex. Lâin ninnau nak cuan xcuanquil laj tza sa' li tenamit li cuanquex cui'. Abanan lâex toj yôquex chinlok'oninquil. Inc'a' xecanab inpâbanquil usta quicamsîc laj Antipas xban nak quixye cuesilal aran sa' lê tenamit li cuan rubel xcuanquil laj tza.C  Ut quixye cui'chic cue: -Tz'îban riq'uin lix takl li Dios li na-iloc reheb laj pâbanel li cuanqueb Pérgamo ut tâye re: Li cuan xch'îch' ca' pac'al xk'esnal naxye êre chi jo'ca'in:6 e Cui têraj xtaubal ru lix yâlal, cheq'uehak retal li naxye li Santil Musik'ej reheb laj pâbanel. Li ani tixcuy xnumsinquil chixjunil li raylal a'in ut inc'a' nach'inan xch'ôl sa' lix pâbâl, li jun a'an inc'a' tixc'ul lix cab xcamic. Inc'a' tâxic sa' xbalba, chan li C'ajolbej reheb laj Esmirna.~u Mexxucuac xban li raylal li tâchâlk sa' êbên. Cuanqueb sa' êyânk li te'q'uehek' sa' tz'alam xbaneb laj c'anjel chiru laj tza re xyalbal rix lê pâbâl. Têc'ul raylal, abanan inc'a' najt têc'ul. Mich'inan êch'ôl. Cauhak ban êch'ôl toj chirix lê camic ut lâin tinq'ue êre lê k'ajcâmunquil. Chanchan nak tinq'ue lê corona nak tinq'ue lê yu'am chi junelic.1 Lâin ninnau chanru cuanquex. Ninnau chixjunil li raylal nequec'ul. Ninnau nak neba'ex. Abanan cuan êbiomal riq'uin li Dios. Ninnau nak nequexmajecuâc xbaneb li neque'xye nak tz'akaleb aj judío, abanan inc'a' neque'c'anjelac chiru li Dios. Aj c'anjeleb ban chiru laj tza.5cUt quixye cui'chic cue: -Tz'îban riq'uin lix takl li Dios, li na-iloc reheb li jun ch'ûtal chi aj pâbanel li cuanqueb Esmirna. Ut tâye re: Li ac cuan chak sa' xticlajic ut cuânk ajcui' toj sa' roso'jic, li quicam ut quicuacli cui'chic chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak, naxye êre chi jo'ca'in:X)Cui têraj xtaubal ru lix yâlal, cheq'uehak retal li naxye li Santil Musik'ej reheb laj pâbanel. Li ani tixcuy xnumsinquil chixjunil li raylal a'in ut inc'a' nach'inan xch'ôl sa' lix pâbâl, lâin tinq'ue lix yu'am chi junelic. Ut a'an tâcuânk riq'uin li Dios chi junelic sa' lix santil na'aj, chan li C'ajolbej reheb laj Efeso.NAbanan cuan jun li us nequebânu. Lâex xic' nequeril li mâusilal li neque'xbânu li neque'tâken re li cuînk laj Nicolás. Jo'can ajcui' lâin. Xic' nacuil li mâusilal li neque'xbânu eb a'an.&ECheq'uehak retal c'a'ru xexpalto' cui'. Chijulticok' êre chanru nak xinêra chak junxil. Yot'omak êch'ôl ut jalomak êc'a'ux ut chinêrahak cui'chic jo' nak xinêra chak junxil. Cui inc'a' tâyot'ek' êch'ôl ut têjal êc'a'ux, lâin tincuisi lê candelero sa' xna'aj chi junpât.dAAbanan cuan jun êpaltil chicuu. Lâex inc'a' chic niquinêra jo' nak xinêra chak junxil.1[Ninnau nak nabal li raylal xec'ul sa' inc'aba' lâin. Abanan nequecuy xnumsinquil. Ut inc'a' xch'inan êch'ôl. Ninnau nak cau nequexc'anjelac yal xban inrâbal lâin.1Lâin ninnau chixjunil li nequebânu. Ninnau nak cau nequexc'anjelac ut ninnau ajcui' nak inc'a' nach'inan êch'ôl. Ninnau nak xic' nequeril li neque'xbânu mâusilal. Xeq'ue retal li ani xe'xq'ue ribeb chok' apóstol ut mâcua'eb. Ut xenau nak aj balak'eb ut aj tic'ti'eb. Tz'îban riq'uin lix takl li Dios li na-iloc reheb li jun ch'ûtal chi aj pâbanel li cuanqueb Efeso ut tâye re chi jo'ca'in: -Li cuan cuukub chi chahim sa' xnim uk', li yô chi bêc sa' xyânkeb li cuukub chi candelero yô chixyebal êre chi jo'ca'in:~ Lix yâlal li cuukub chi chahim li xacuil sa' lin nim uk', a'an li retalileb li cuukub lix takl li Dios li neque'iloc reheb li cuukub ch'ûtal chi aj pâbanel. Ut lix yâlal li cuukub chi candelero, a'an retalileb li cuukub ch'ûtal chi aj pâbanel.z} oTz'îba retalil li c'a'ru yôcat chirilbal xban nak a'an retalil li yô chi c'ulmânc anakcuan ut li tâc'ulmânk mokon.Lix yâlal li cuukub chi chahim li xacuil sa' lin nim uk', a'an li retalileb li cuukub lix takl li Dios li neque'iloc reheb li cuukub ch'ûtal chi aj pâbanel. Ut lix yâlal li cuukub chi candelero, a'an retalileb li cuukub ch'ûtal chi aj pâbanel.L| Lâin yo'yôquin. Lâin quincam, abanan yo'yôquin chic chi junelic k'e cutan. Lâin cuan incuanquil sa' xbên li câmc. Ut lâin ajcui' yal cue sa' xbên li na'ajej li neque'xic cui' li camenak.d{ CNak quicuil ru quint'ane' chi rok. Chanchan camenak quincana. Ut a'an quixq'ue lix nim uk' sa' inbên ut quixye cue: -Matxucuac. Lâin li ac cuanquin chak sa' xticlajic li ruchich'och' ut cuânkin chi junelic k'e cutan.!z =Sa' lix nim uk' chapcho cuukub li chahim. Ut sa' re cuan jun li ch'îch' ca' pac'al xk'esnal. C'ajo' nalemtz'un li ru. Chanchan nak nalemtz'un li sak'e.(y KLi rok nalemtz'un chanchan li châbil ch'îch' bronce ut cakjorin chanchan li k'an ch'îch' nak cuan sa' xam. Nak naâtinac chanchan xyâb lix cau ok li palau.|x sLi rismal xjolom sak sak jo' xsakal li nok' lana. Chanchan xsakal li nieve. Ut lix nak' ru nalemtz'un chanchan xam.Ew  Ut sa' xyânkeb li candelero xakxo li C'ajolbej. Chanchan na-iloc jun cuînk nak quicuil. Toj chi rok nacuulac xnimal rok li rak'. Cuan jun c'âmal sa' yîbanbil riq'uin oro chire xch'ôl.v  Ut nak quin-iloc chicuix chirilbal ani yô chi âtinânc cue, quicuil cuukub li candelero cuan xxamlel yîbanbil riq'uin oro.:u o Quixye cue: -Li c'a'ru tinc'utbesi châcuu tâtz'îba sa' jun li botbil hu ut tâtakla riq'uineb li cuukub ch'ûtaleb laj pâbanel li cuanqueb sa' xcuênt Asia. Takla riq'uineb li cuanqueb Efeso, Esmirna, ut Pérgamo. Ut tâtakla ajcui' riq'uineb li cuanqueb Tiatira, Sardis, Filadelfia ut Laodicea, chan.ht K Sa' li cutan nak nakach'utub kib chixlok'oninquil li Kâcua', riq'uin xcuanquil li Santil Musik'ej, li Dios quixc'utbesi jun li visión chicuu. Quicuabi jun xyâb cux chicuix. Chanchan xyâb jun li trompeta yô chi ec'ânc.8s k Lâin laj Juan, lê rech aj pâbanelil. Lâin xintz'akon ajcui' riq'uin xcuybal li raylal sa' xc'aba' li Jesucristo êrochben lâex li sic'bil êru xban li Kâcua'. Lâin cuanquin arin sa' li na'ajej Patmos li sutsu riq'uin ha' xban nak xinch'olob xyâlal li râtin li Dios ut xinye resil li Jesucristo.1r ]Quixye li Kâcua' Dios: -Lâin quinyo'obtesin re chixjunil ut lâin tinsachok re chixjunil. Lâin li Alfa ut li Omega. Ut k'axal nim incuanquil, chan li nimajcual Dios.wq iQ'uehomak retal. A'an tâchâlk chak sa' li chok ut chixjunileb te'ilok re. Te'ril ajcui' eb li que'camsin re. Chixjunileb li cuanqueb sa' ruchich'och' te'yot'ek' xch'ôl ut te'yâbak xban li raylal li te'xc'ul. Jo'can taxak chic'ulmânk.ep EA'an naq'uehoc kacuanquil re toc'anjelak chok' aj tij chiru li Acuabej Dios. Lok'oninbil taxak li Jesucristo. Nimanbilak taxak ru ut a'an taxak chicuânk xcuanquil sa' xbên chixjunil chi junelic k'e cutan. Jo'can taxak. o  A' taxak li usilal ut li tuktûquilal chicuânk êriq'uin li naxq'ue li Jesucristo li tîc xch'ôl chixyebal li yâl. Li Jesucristo a'an li xbên li quicuacli chi yo'yo sa' xyânkeb li camenak. A'an li k'axal nim xcuanquil sa' xbêneb chixjunileb li cuanqueb xcuanquil sa' ruchich'och'. A'an quirahoc ke ut a'an qui-isin re li kamâc nak quihoye' lix quiq'uel nak quicam sa' kac'aba'.dn CLâin laj Juan. Yôquin chi tz'îbac êriq'uin lâex li cuukub ch'ûtalex chi aj pâbanel li cuanquex aran Asia. A' taxak li usilal ut li tuktûquilal chi cuânk êriq'uin li naxq'ue li Dios li ac cuan chak sa' xticlajic, li cuan anakcuan, ut li cuânk chi junelic, ut li naxq'ue li Santil Musik'ej li cuan cui' lix lok'laj c'ojaribâl li Kâcua'.^m 7Us xak re li ani naril xsa' li hu a'in ut naxq'ue retal li c'a'ru naxye. Us xak re li ani naxbânu li c'a'ru tz'îbanbil chi sa' xban nak relic chi yâl nak yô chi cuulac xk'ehil nak tâc'ulmânk li c'a'ru naxye.l Ut a'an quixye resil chixjunil li quic'utbesîc chiru. A'an a'in li quixye li Dios jo' quic'utbesîc chiru laj Juan xban li Jesucristo.7k kLi tz'îbanbil sa' li hu a'in quic'utbesîc chiru li Jesucristo xban li Dios. Quixc'utbesi chiru li Jesucristo re nak a'an chic tâc'utbesînk re chiruheb laj pâbanel li c'a'ru tâc'ulmânk chi sêb. Jo'can nak li Jesucristo quixtakla lix ángel chixc'utbesinquil a'in chiru laj Juan laj c'anjel chiru. ]d~G}b{zz^yxx6w3vuttQs_rp%nn4milkjjXii4hxgffGemdccpba?`]\\ [wZYYTXHWvVUT$SRIQPPOMLKJIHGFFhE$DC@?>>=<;<:r99&7654422Q0/.--++*)(A'&&/%J$#"!3=/ .X"F/@ g dkG]ekCUt chanchan quinujac chi sib lix templo li Dios nak quinujac riq'uin xlok'al ut xcuanquilal li Dios. Ut mâ ani quiru qui-oc aran toj retal quinume' li cuukub chi raylal li yôqueb chixc'ambal chak li cuukub chi ángel.j1Ut jun reheb li câhib li yo'yôqueb li chanchaneb ángel, quixq'ue reheb li cuukub chi ángel li cuukub chi sec' oro nujenak riq'uin xjosk'il li Dios, li yo'yo chi junelic k'e cutan.Ut chanchan quinujac chi sib lix templo li Dios nak quinujac riq'uin xlok'al ut xcuanquilal li Dios. Ut mâ ani quiru qui-oc aran toj retal quinume' li cuukub chi raylal li yôqueb chixc'ambal chak li cuukub chi ángel.ri]Ut li cuukub chi ángel que'el chak sa' xtemplo li Dios li yôqueb chak chixc'ambal li cuukub chi raylal. Tikibanbileb riq'uin li saki t'icr lino li nalemtz'un. Ut bac'bôqueb li re xch'ôl riq'uin c'âmal sa' yîbanbil riq'uin oro.hUt chirix chic a'an quicuil nak quitehe' li Lok'laj Santil Na'ajej sa' choxa bar xocxo cui' li contrato li quixbânu li Dios.4ga¿Ma cuan ta bi' junak inc'a' tixxucua âcuu? Chixjunileb te'xnima âcuu, at Kâcua', xban nak ca'aj cui' lâat tîc âch'ôl. Chixjunileb li cuanqueb sa' li xnînkal ru tenamit te'châlk ut te'xcuik'ib ribeb châcuu ut tate'xlok'oni xban nak te'xq'ue retal nak lâat tatrakok âtin sa' tîquilal.-tfaYôqueb chixbichanquil li bich li quixbicha laj Moisés laj c'anjel chiru li Dios re xlok'oninquil li Jun li chanchan carner. Ut yôqueb chixyebal: -At Kâcua', at nimajcual Dios, nim âcuanquil ut sachba ch'ôlej rilbal li nacabânu. K'axal tîc âch'ôl ut junelic nacaye li yâl. Lâat li tz'akal rey. K'axal nim âcuanquil sa' xbêneb chixjunileb li tenamit.Be}Ut quicuil jun li palau chanchan lem yô xxamlel. Ut chire a'an xakxôqueb li ac que'xcuy xcôloninquil li raylal ut cuanqueb lix arpa li Dios riq'uineb. Inc'a' que'xq'ue xcuanquil li josk' aj xul chi moco lix jalam ûch, chi moco que'xc'ul lix numbril lix c'aba'. Inc'a' que'xq'ue rib chi balak'îc xban li xul.~d wUt quicuil sa' choxa jun chic li sachba ch'ôlej rilbal. Quicuil cuukub li ángel ut cuan riq'uineb cuukub chi raylal. A'an li raylal li tâc'ulmânk sa' roso'jiqueb li cutan. Riq'uin li cuukub chi raylal a'an tâtz'aklok ru lix josk'il li Dios.`c9Ut que'xyatz' li ru li uvas sa' li yatz'lebâl li cuan chirix li tenamit. Ut nabal li xya'al. Chanchan nima' nak qui-el sa' li yatz'leb. Quicuulac toj sa' reheb li cacuây ut quibêc rok lix ya'al ut oxib ciento metro rok quicuulac. (Lix ya'al li ru li uvas a'an retalil xquiq'ueleb li cristian li te'camsîk nak târakek' âtin sa' xbêneb). b9Ut li ángel quixyoc' li ru li uva li cuan sa' ruchich'och'. Ut quixcut sa' li nimla na'ajej bar nayatz'man cui' li uva. Li yatz'lebâl a'an retalil lix josk'il li Dios sa' xbêneb li tenamit.Ut que'xyatz' li ru li uvas sa' li yatz'lebâl li cuan chirix li tenamit. Ut nabal li xya'al. Chanchan nima' nak qui-el sa' li yatz'leb. Quicuulac toj sa' reheb li cacuây ut quibêc rok lix ya'al ut oxib ciento metro rok quicuulac. (Lix ya'al li ru li uvas a'an retalil xquiq'ueleb li cristian li te'camsîk nak târakek' âtin sa' xbêneb).Ja Ut jun chic li ángel qui-el cuan cui' li artal. A'an li qui-iloc re li xam li naq'ueman sa' xbên li artal. Quiâtinac riq'uin li ángel li cuan xk'esnal ch'îch' sa' ruk' ut quixye re chi cau xyâb xcux: -Tâset chi cût riq'uin lâ k'esnal ch'îch' li ru li uva li cuanqueb sa' ruchich'och' xban nak ac xk'ano', chan.`{Ut jun chic li ángel qui-el sa' xtemplo li Dios, li cuan sa' choxa. Cuan ajcui' sa' ruk' a'an jun li k'esnal ch'îch'.e_CUt li c'ojc'o sa' li chok quixtiquib xyoc'bal li acuîmk sa' ruchich'och' ut quixxoc li ru.^Ut jun chic li ángel qui-el chak sa' xtemplo li Dios. Yô chi âtinac riq'uin li Jun li c'ojc'o sa' xbên li chok ut quixye re chi cau xyâb xcux: -Tiquib xyoc'bal li acuîmk sa' ruchich'och'. Ac xcuulac xk'ehil xxocbal li ru li acuîmk xban nak ac xk'ano', chan.W]'Ut quicuil jun li saki chok. Ut sa' li chok a'an, chunchu li Jun chanchan cuînk. A'an li C'ajolbej. Ut sa' xjolom cuan jun li corona yîbanbil riq'uin oro ut sa' ruk' cuan jun li k'esnal ch'îch' c'onc'o.1\[ Ut quicuabi jun yô chi âtinac sa' choxa ut quixye cue: -Tz'îba li âtin a'in: Chalen anakcuan us xak reheb li neque'cam, li ac xe'xpâb li Kâcua'. Yâl. Us xak reheb, chan li Santil Musik'ej, xban nak te'hilânk chixbânunquil li châbil c'anjel li ac xe'xbânu ut te'xc'ul xk'ajcâmunquil.-Q[ Jo'can nak cauhakeb taxak xch'ôleb li ralal xc'ajol li Dios, eb li neque'bânun re lix chak'rab li Dios ut neque'pâban sa' xc'aba' li Jesucristo. Inc'a' taxak tâch'inânk xch'ôleb sa' xpâbâleb.fZE Junelic k'e cutan yôkeb chi c'uluc raylal li neque'xlok'oni li josk' aj xul malaj ut lix jalam ûch, li que'xc'ul li retalil lix c'aba' sa' xpêquemeb malaj chi ruk'eb. Chi k'ek chi cutan yôkeb chi c'uluc raylal, chan.oYW a'an tixc'ul nabal li raylal nak li Dios târakok âtin sa' xbêneb riq'uin xjosk'il. Chiruheb li santil ángel ut chiru li Jun li chanchan carner târahobtesîk riq'uin azufre yô xxamlel nak tâq'uehek' chixtojbal rix lix mâc.aX; Ut quicuil li rox ángel, yô chixtâkenquil li cuib chic. Li jun a'in yô chixyebal chi cau xyâb xcux: -Li ani tixlok'oni li josk' aj xul malaj ut lix jalam ûch, ut tixc'ul li retalil sa' xpêquem malaj chi ruk',W-Jun chic li ángel yô chi tâkênc re ut yô chixyebal: -Ac xsache' xcuanquil li nimla tenamit Babilonia. Ac xsache' ru li tenamit. A'an li quic'amoc xbeheb chixjunileb li tenamit chi mâcobc. Chanchan nak quixcaltesiheb nak quixq'ueheb chixbânunquil li mâusilal, chan.V)Yô chixyebal chi cau xyâb xcux: -Chexucuâk ru li Dios ut cheq'ue xlok'al xban nak xcuulac xk'ehil nak târakok âtin sa' xbêneb li cuanqueb sa' ruchich'och'. Chelok'onihak a'an li quiyîban re li choxa, li ruchich'och', ut li palau jo'queb ajcui' li yu'am ha', chan. U Ut quicuil jun chic li ángel yô chi rupupic chiru choxa. Yô chixyebal jun esilal li mâc'a' roso'jic reheb chixjunileb li cuanqueb sa' ruchich'och' a' yal ani xtêpaleb lix xe'tônil yucua'eb, ut a' yal bar xtenamiteb ut a' yal chanru li râtinobâleb.>TwInc'a' que'tic'ti'ic. Chiru li Dios mâc'a' xmâqueb.8SiA'aneb a'in li que'pâban re li Jun li chanchan carner, li que'tâken re yalak bar, li inc'a' que'xmux ribeb riq'uin ixk chi inc'a' sumsûqueb. A'ineb li xbên que'cole' sa' xyânkeb li cuanqueb sa' ruchich'och' re nak te'oc chok' ralal xc'ajol li Dios ut chok' ralal xc'ajol li Jun li chanchan carner.rR]Quicuabi nak yôqueb chixbichanquil jun li ac' bich chiru li c'ojc'o sa' li lok'laj c'ojaribâl, chiruheb li câhib li chanchaneb ángel li yo'yôqueb, ut chiruheb li câhib xca'c'âl li c'ojc'ôqueb sa' xc'ojaribâleb. Mâ ani chic que'ru xtzolbal li bich a'in. Ca'aj cui' eb li câhib xcuakxakc'âl mil li que'cole' sa' xyânkeb li cuanqueb sa' ruchich'och'.&QEUt quicuabi jun yô chi âtinac sa' choxa chanchan xyâb lix cau ok li nima'. Chanchan nak namok li câk. Ut chanchan xyâbeb li arpa nak yôqueb xch'e'bal.P 'Ut quin-iloc cui'chic ut quicuil nak aran sa' xbên li tzûl Sión xakxo li Jun li chanchan carner. Ut rochben a'an cuanqueb câhib xcuakxakc'âl mil chi cristian. Sa' xpêquemeb tz'îbanbil lix c'aba' li Jun li chanchan carner ut tz'îbanbil ajcui' xc'aba' lix Yucua'.}Os A'in naraj nak cuânk xna'leb li ani tâilok re. Li ani cuan xna'leb naru tixsic' c'a'ru xyâlal. Naru târajla lix letril lix c'aba' li josk' aj xul ut tâêlk lix número jun li cuînk. Li número a'an cuakib ciento riq'uin cuakib xcâc'âl.UN# Cui mâc'a' li retalileb sa' xnim uk' malaj sa' xpêquemeb, inc'a' târûk te'lok'ok chi moco târûk te'c'ayînk. Li retalil li te'q'uehek', a'an xc'aba' li josk' aj xul. Lix c'aba' a'an, a'an ajcui' jun li número.A'in naraj nak cuânk xna'leb li ani tâilok re. Li ani cuan xna'leb naru tixsic' c'a'ru xyâlal. Naru târajla lix letril lix c'aba' li josk' aj xul ut tâêlk lix número jun li cuînk. Li número a'an cuakib ciento riq'uin cuakib xcâc'âl.M1 Quixpuersi ruheb chixjunileb re nak te'xc'ul li retalileb sa' lix nim uk' malaj sa' xpêquemeb. Que'q'uehe' retalileb chixjunileb li cuanqueb xcuanquil jo' ajcui' li mâc'a'eb xcuanquil, eb li biom jo' eb ajcui' li neba', eb li lok'bil môs jo' ajcui' li mâc'a'eb xpatrón..LU Ut li xcab xul quiq'uehe' xcuanquil re nak tixq'ue xmusik' lix jalam ûch li xbên josk' aj xul re tââtinak ut tixq'ue chi câmc li ani inc'a' tâq'uehok xlok'al. K Quixbalak'iheb li cuanqueb sa' ruchich'och' riq'uin li sachba ch'ôlej li quiq'uehe' re xbânunquil chiru li josk' aj xul. Ut quixye reheb li cuanqueb sa' ruchich'och' nak te'xyîb jun xjalam ûch li josk' aj xul li quiyoq'ue' riq'uin ch'îch' ut quiq'uira. J Li xcab josk' aj xul quixbânu sachba ch'ôlej. Naxcubsi chak xam sa' choxa toj sa' ruchich'och' yal re nak eb li cristian te'ril.`I9 Li xul a'an cuan xcuanquil jo' li josk' aj xul li quiyoq'ue' jun xjolom ut quicam raj abanan quiq'uira. Ut chiru ajcui' a'an naxmin ruheb chixjunileb li cuanqueb sa' ruchich'och' re nak te'xlok'oni li josk' aj xul.0HY Ut chirix a'an quicuil jun chic li josk' aj xul qui-el chak sa' ch'och'. Cuan cuib lix coc' xucub chanchan lix xucub li carner. Ut naâtinac jo' naâtinac li dragón.G Li ani tento tâxic chi prêxil, xicak chi prêxil. Ut li ani tento tâcamsîk riq'uin ch'îch', chicamsîk riq'uin ch'îch'. Jo'can nak cauhakeb taxak xch'ôleb li ralal xc'ajol li Dios. Te'xcuy taxak xnumsinquil li raylal ut inc'a' ta chich'inânk xch'ôleb.FF Li ani târaj xtaubal ru lix yâlal, chixq'uehak retal a'in:LE Ut chixjunileb li cuanqueb sa' ruchich'och' te'xlok'oni ru li josk' aj xul a'an. Te'xlok'oni li xul chixjunileb li inc'a' tz'îbanbileb xc'aba' sa' li hu li tz'îbanbil cui' xc'aba'eb li cuanqueb xyu'am chi junelic, li cuan riq'uin li Jun li chanchan carner, li ac xakabanbil chak re camsîc sa' xticlajic li ruchich'och'.|Dq Quiq'uehe' xcuanquil chi pletic riq'uineb li ralal xc'ajol li Dios ut quinumta sa' xbêneb. Quiq'uehe' xcuanquil sa' xbêneb chixjunileb, a' yal ani xtêpaleb lix xe'tônil yucua'eb, ut a' yal bar xtenamiteb ut a' yal chanru li râtinobâleb.~Cu Ut li josk' aj xul quixmajecua li Dios ut quixmajecua ajcui' lix santil na'aj. Ut quixmajecua li cuanqueb sa' choxa.XB) Ut quiq'uehe' xcuanquil li josk' aj xul chi âtinac ut chixbânunquil li c'a'ru târaj. K'axal k'etk'et li xul ut yô chixmajecuanquil li Dios. Sachba ch'ôlej quixbânu chiru oxib chihab riq'uin cuakib po.A3 Ut que'xq'ue xlok'al li dragón xban nak quixq'ue xcuanquil li josk' aj xul. Ut que'xlok'oni ajcui' li josk' aj xul ut que'xye: -¿Ani ta cui' cuan xcuanquil jo' li josk' aj xul a'in? Mâ ani tixcuy pletic riq'uin a'an xban nak quiq'uehe' xcuanquil xban li dragón, chanqueb.H@  Ut quicuil nak jun reheb lix jolom li josk' aj xul yoc'ol ut chanchan câmc re. Abanan quiq'uira. Sachso xch'ôleb li tenamit que'cana chirilbal nak quiq'uira. Ut que'xtâke li josk' aj xul.n?U Li josk' aj xul li quicuil, a'an chanchan hix. Eb li rok chanchan rok li xul oso. Ut li ruch re chanchan ruch re li cakcoj. Ut li dragón quixq'ue lix cacuilal ut lix c'ojaribâl re li josk' aj xul. Ut quixq'ue ajcui' xcuanquil.> 9 Ut li dragón quixakli chire li palau ut quicuil nak qui-el chak sa' li palau jun chic chanchan josk' aj xul cuan cuukub xjolom ut lajêb lix xucub. Ut sa' li lajêb chi xucub cuan junjûnk lix corona. Ut tz'îbanbil sa' eb lix jolom jun li c'aba'ej re xmajecuanquil li Kâcua'.o=W C'ajo' nak quijosk'o' li dragón sa' xbên li ixk. Cô chi pletic riq'uineb li ralal xc'ajol, li jo' q'uial chic que'cana. A'aneb li neque'bânun re lix chak'rab li Dios ut neque'pâban re lix yâlal li quixch'olob li Jesucristo.`<9 Li ixk quitenk'âc xban li ch'och'. Quixte rib li ch'och' ut quixtz'ub li ha' li quixxa'cua' li josk' aj dragón.C'ajo' nak quijosk'o' li dragón sa' xbên li ixk. Cô chi pletic riq'uineb li ralal xc'ajol, li jo' q'uial chic que'cana. A'aneb li neque'bânun re lix chak'rab li Dios ut neque'pâban re lix yâlal li quixch'olob li Jesucristo. ;  Ut li c'anti' quixxa'cua' ha' chirix li ixk. Ut li quixxa'cua' chanchan jun nima' re nak tâc'amek' xban li rok li nima' li ixk.0:Y Quiq'uehe' cuib lix xic' li ixk re târupupik chanchan xxic' li nimla c'uch re nak tâêlelik ut tâxic toj sa' li chaki ch'och' sa' li na'ajej ac cauresinbil chok' re bar mâc'a' cuan. Ut aran tâch'olonîk xban li Dios chiru oxib chihab riq'uin cuakib po. Ut aran tixmuk rib chiru li c'anti'. 9  Ut li josk' aj dragón quixq'ue retal nak quicute' sa' ruchich'och'. Qui-oc xtâkenquil li ixk li quiyo'la jun xc'ula'al têlom.!8; Jo'can nak chisahok' taxak sa' êch'ôl lâex li cuanquex sa' choxa. Abanan li cuanqueb sa' ruchich'och' ut sa' li palau tok'obeb ru xban nak laj tza quicute' sa' ruchich'och' chi cuânc riq'uineb. C'ajo' lix josk'il xban nak naxnau nak cuulac re xk'ehil nak tâsachek' ru, chan._77 Eb li kech aj pâbanelil xe'numta sa' xbên laj tza sa' xc'aba' lix quiq'uel li Jun li chanchan carner ut xban nak que'xch'olob xyâlal nak a'an laj Colol reheb. Inc'a' que'xra xyu'ameb, toj retal que'xc'ul câmc.H6  Ut quicuabi jun xyâb cux yô chi âtinac chi cau sa' choxa ut quixye: -Anakcuan xc'ulun chak li kacolbal. Anakcuan li Kâcua' chic tâcuânk xcuanquil ut a'an chic tâtaklânk. Quic'utun lix cuanquilal li Cristo nak qui-isîc sa' choxa laj tza li quijitoc reheb li kech aj pâbanelil chiru li Dios chi k'ek chi cutan.&5E Quicute' sa' ruchich'och' xban li Dios li josk' aj dragón. Li dragón, a'an li c'anti' li ac cuan ajcui' chak najter. A'an laj tza li nabalak'in reheb li cuanqueb sa' ruchich'och'. Satanás nayeman re. Quicute' sa' ruchich'och' laj tza ut que'cute' ajcui' li ángel li que'tâken re.Z4- Inc'a' que'xcuy pletic li dragón ut inc'a' chic que'q'uehe' xna'ajeb sa' choxa.i3K Chirix a'an quicuan jun nimla plêt sa' choxa ut li ángel Miguel rochbeneb li ángel li neque'tâken re que'pletic riq'uin li josk' aj xul dragón. Ut eb li ángel li neque'tâken re li dragón que'xtenk'a a'an chi pletic.E2 Li ixk quiêlelic ut cô sa' li chaki ch'och' bar mâc'a' cuan sa' li na'ajej ac cauresinbil chok' re xban li Dios. Ut aran tâch'olonîk xban li Dios chiru oxib chihab riq'uin cuakib po.?1w Quiyo'la lix c'ula'al li ixk ch'ina têlom. Ut a'an chic tâtaklânk sa' xbêneb li cuanqueb sa' ruchich'och'. Chanchan riq'uin li xuk' ch'îch' tâtaklânk sa' xbêneb xban nak a'anak chic li yal re sa' xbêneb. Li c'ula'al quisapûc ut quic'ame' riq'uin li Dios bar c'ojc'o cui' sa' lix lok'laj c'ojaribâl.0+ Ut riq'uin lix ye yô chixquelonquil nabal li chahim chiru choxa. Ca'ch'in chic mâ yijach li chahim li yô chixquelonquil. Ut quixcut sa' ruchich'och' li chahim. Li nimla josk' aj xul quixakli chiru li ixk li oc re chi q'uirâc re nak tixnuk' li c'ula'al nak tâyo'lâk.]/3 Ut jun chic sachba ch'ôlej quic'utbesîc chicuu sa' choxa. Quicuil jun nimla josk' aj xul cak rix dragón xc'aba'. Cuan cuukub lix jolom ut lajêb lix xucub. Ut sa' eb lix jolom cuukub cuan junjûnk lix corona.[./ Li ixk a'an yaj aj ixk. Ac oc re chi q'uirâc. Yô chixjapbal re xban lix raylal.S- ! Ut quicuil jun li sachba ch'ôlej sa' choxa. Quicuil jun li ixk. Nalemtz'un li rak' jo' nalemtz'un li sak'e. Li po cuan rubel rok ut cuan jun corona sa' xjolom ut chiru li corona cuan cablaju li chahim.},s Ut quicuil nak quitehe' lix templo li Dios cuan sa' choxa. Ut quic'utun li Lok'laj Câx li cuan cui' li contrato sa' lix templo li Dios. Nareploc li rak' câk ut nabal li chokînc. Quicuan jun li hîc ut nabal li sakbach quit'ane' nak quicuil.X+) C'ajo' nak que'josk'o' li tenamit li xic' neque'iloc âcue. Abanan xcuulac xk'ehil nak tâc'ut lâ josk'il chiruheb. Xcuulac xk'ehil nak tatrakok âtin sa' xbêneb li camenak. Ut tâq'ueheb xk'ajcâmunquileb laj c'anjel châcuu li que'yehoc resil li c'a'ru tâc'ulmânk. Ut tâq'ueheb ajcui' xk'ajcâmunquileb laj pâbanel li que'q'uehoc âlok'al, usta cuanqueb xcuanquil usta mâc'a'. Ut lâat tâsach ruheb li que'bânun raylal reheb li cuanqueb sa' ruchich'och', chanqueb.Ut quicuil nak quitehe' lix templo li Dios cuan sa' choxa. Ut quic'utun li Lok'laj Câx li cuan cui' li contrato sa' lix templo li Dios. Nareploc li rak' câk ut nabal li chokînc. Quicuan jun li hîc ut nabal li sakbach quit'ane' nak quicuil.* Ut que'xye: -At Kâcua', at nimajcual Dios, nocobantioxin châcuu. Lâat li ac cuancat ajcui' chak junxil ut cuancat anakcuan ut cuânkat chi junelic. Lâat cuan âcuanquil chi junelic ut lâat chic tattaklânk sa' xbêneb chixjunileb li cuanqueb sa' ruchich'och'.s)_ Ut eb li câhib xca'c'âl li c'ojc'ôqueb sa' lix c'ojaribâl que'xcuik'ib ribeb ut que'xlok'oni li Dios.?(w Ut li xcuuk ángel quixyâbasi lix trompeta. Ut qui-abîc nabal li xyâb cux sa' choxa. Yôqueb chixyebal chi cau: -Anakcuan te'canâk rubel xcuanquil li Kâcua' chixjunileb li cuanqueb sa' ruchich'och'. A' chic li Kâcua' Dios ut li Cristo te'taklânk sa' xbêneb chixjunileb chi junelic k'e cutan, chanqueb.n'U A'in li xcab li raylal ac xnume'. Abanan toj cuan jun chic li raylal tâchâlk chi sêb sa' xbêneb.t&a Ut sa' li hônal a'an quicuan jun nimla hîc ut li xlaje jachalal li tenamit qui-uk'e'. Cuukub mil xq'uial li cristian que'cam xban li hîc. Ut li jo' q'uial chic inc'a' que'cam, que'xucuac ut que'xq'ue xlok'al li Dios cuan sa' choxa.M% Ut li cuib chi cuînk que'rabi jun yô chi âtinac sa' choxa. Chi cau xyâb xcux quixye reheb: -Takenkex chak arin, chan. Ut que'take' sa' choxa sa' jun li chok chiruheb li xic' neque'iloc reheb.j$M Ut quicuil ajcui' nak ac xnume' li oxib cutan riq'uin jun cua'leb, que'yo'obtesîc cui'chic li cuib chi cuînk xban li Dios ut que'xakli cui'chic chi yo'yo chiruheb li tenamit. Ut c'ajo' nak qui-oc xxiuheb li que'iloc reheb.=#s Ut li cuanqueb sa' ruchich'och' tâsahok' sa' xch'ôleb nak te'câmk li cuib chi cuînk ut tâc'ojlâk xch'ôleb. Jo'can nak te'oc chixsihinquil c'a'ru reheb chi ribileb rib. Tâsahok' xch'ôleb nak te'câmk li cuib chi cuînk xban nak ch'a'aj que'rec'a nak que'yehe' reheb nak tâchâlk raylal sa' xbêneb.v"e Oxib cutan riq'uin jun cua'leb te'cuânk aran chi t'ant'o li camenak ut inc'a' te'q'uehek' chi mukec'. Ut yalak ani te'ilok reheb, a' yal ani xtêpaleb lix xe'tônil yucua'eb, ut a' yal bar xtenamiteb, ut a' yal chanru li râtinobâleb.q![ Li camenak te'canâk chi t'ant'o sa' eb li be re li nimla tenamit bar quicamsîc cui' chiru cruz li Kâcua' Jesucristo. Cuan nak neque'xjuntak'êta li tenamit a'an riq'uineb li tenamit Sodoma ut Egipto xban li mâusilal que'xbânu.I   Nak acak xe'rake' xyebal resilal li c'a'ru tâc'ulmânk, jun li chanchan josk' aj xul tâêlk chak sa' li chamal jul ut tâpletik riq'uineb a'an. Tânumtâk sa' xbêneb toj retal tixcamsiheb.mS Eb li cuib chi cuînk a'in q'uebileb xcuanquil chixbânunquil re nak inc'a' tixq'ue li hab chiruheb li cutan nak yôkeb chixyebal li c'a'ru tâc'ulmânk. Ut cuanqueb xcuanquil re xsuk'isinquil li ha' chok' quic' ut cuanqueb ajcui' xcuanquil re xrahobtesinquileb li cuanqueb sa' ruchich'och' riq'uin chixjunil li raylal a' yal jarub sut te'raj xbânunquil.{o Ut cui ani tâajok xrahobtesinquileb, chanchan xam li tâêlk sa' reheb li cuib chi cuînk xban nak yal riq'uin li râtineb te'câmk li xic' neque'iloc reheb. Jo'ca'in nak te'câmk li ani te'ajok re xrahobtesinquileb li cuib chi cuînk a'in.I  Chiru li Kâcua' li cuib chi cuînk a'in chanchanakeb li cuib chi che' olivo ut chanchanakeb li cuib chi candelero li cuanqueb chiru li Dios, laj êchal re li ruchich'och'. (Zac. 4:3, 11, 14))K Lâin tintaklaheb cuib aj c'anjel chicuu. Cuânk rak'eb chirix k'es ru retalil li rahil ch'ôlej. Eb a'an te'xye cuesilal chiru oxib chihab riq'uin cuakib po.-A{ Abanan mâbis li nebâl li cuan chiru lix templo li Dios xban nak a'an k'axtesinbil reheb li mâcua'eb aj judío. Eb a'an te'xmux ru li santil tenamit chiru oxib chihab riq'uin media.2 _ Ut quiq'uehe' cue jun li che' re bisoc ut quiyehe' cue: -Ayu, bis chak lix templo li Dios jo' ajcui' li artal ut tâcuajlaheb jarubeb li cristian li neque'lok'onin aran.7 Quixye cue: -Tenebanbil sa' âbên lâat xyebal resil li c'a'ru tâc'ulmânk. Toj tâye cui'chic resil c'a'ru te'xc'ul eb li tenamit, jo' ajcui' li xnînkal ru tenamit jo' ajcui' lix reyeb. Tâye ajcui' resil li c'a'ru te'xc'ul sa' eb li tenamit li jalan jalânk râtinobâleb.3_ Quinc'ul li ch'ina hu sa' ruk' li ángel ut quinnuk'. Nak cuan sa' cue chanchan xqui'al li xya'al cab. Ut nak ac xinnuk' quic'aho' sa' lin sa' xban.Quixye cue: -Tenebanbil sa' âbên lâat xyebal resil li c'a'ru tâc'ulmânk. Toj tâye cui'chic resil c'a'ru te'xc'ul eb li tenamit, jo' ajcui' li xnînkal ru tenamit jo' ajcui' lix reyeb. Tâye ajcui' resil li c'a'ru te'xc'ul sa' eb li tenamit li jalan jalânk râtinobâleb.U# Lâin côin riq'uin li ángel ut quinye re nak tixq'ue cue li ch'ina hu. Ut a'an quixye cue: -Cue'. Chap li hu ut tânuk'. Sa' âcue qui'ak jo' xqui'al lix ya'al cab, abanan c'ahak sa' lâ sa', chan cue.;o Ut li jun li quiâtinac cuiq'uin sa' choxa, quixye cui'chic cue: -Ayu. C'ul li hu li teto, li cuan sa' ruk' li ángel, li xakxo sa' xbên li palau ut sa' xbên li ruchich'och'.-M Nak tixyâbasi lix trompeta li xcuuk ángel, sa' eb li cutan a'an tâtz'aklok ru lix c'a'ux li Dios, li mukmu nak quicuan. Tâtz'aklok ru jo' quixye reheb li profeta li que'c'anjelac chiru, chan. ut quixbânu li juramento sa' xc'aba' li Jun li yo'yo chi junelic, li quiyo'obtesin re li choxa jo' ajcui' li ruchich'och' ut chixjunil li cuan chiru, jo' ajcui' li palau ut chixjunil li cuan chi sa'. Quixye nak ac xcuulac xk'ehil. Inc'a' chic tâbâyk.oW Ut li ángel li quicuil xakxo sa' xbên li palau ut sa' xbên li ruchich'och', quixtaksi lix nim uk',7 Oc raj cue chixtz'îbanquil retalil li c'a'ru que'xye li chanchan cuukub chi câk. Abanan quicuabi jun quiâtinac sa' choxa ut quixye cue: -Mâtz'îba li c'a'ru xe'xye li cuukub chi xyâb cux chanchan câk. Li c'a'ru xacuabi mâ bar tâye resil. Xocxôk ban sa' âch'ôl, chan. Ut quixjap re chi cau xyâb xcux chanchan nak naxjap re li cakcoj. Ut qui-abîc cuukub xyâb cux chanchan câk nak que'ec'an. Cuan chak sa' ruk' jun li ch'ina hu teto. Lix nim ok quixxakab sa' xbên li palau ut lix tz'e ok quixxakab sa' xbên li ruchich'och'.^ 7 Quicuil nak quichal jun chic li ángel cau rib. Yô chak chi cubec sa' choxa sutsu sa' chok. Ut lix jolom sutsu xban jun li xôquik'ab. Li rilobâl nalemtz'un jo' li sak'e ut li rok chanchan jun okech yô xxamlel.iK Inc'a' que'xjal xc'a'uxeb chi moco que'yot'e' xch'ôleb xban nak inc'a' que'xcanab xcamsinquil ras rîtz'ineb ut inc'a' que'xcanab li tûlac, chi moco que'xcanab li co'bêtac yumbêtac ut inc'a' ajcui' que'xcanab li elk'ac.< q Ut li jo' q'uial chic li cristian li inc'a' que'camsîc xban li raylal a'an inc'a' ajcui' que'yot'e' xch'ôleb ut inc'a' que'xcanab xbânunquil li mâusilal. Inc'a' que'xcanab xlok'oninquil li mâus aj musik'ej chi moco que'xcanab xlok'oninquileb li jalanil dios yîbanbil riq'uin oro, plata, k'an ch'îch' bronce jo' ajcui' riq'uin pec ut che'. Inc'a' que'xcanab xlok'oninquileb li yîbanbil dios a'in, li inc'a' neque'iloc, chi moco neque'abin, chi moco neque'bêc.Inc'a' que'xjal xc'a'uxeb chi moco que'yot'e' xch'ôleb xban nak inc'a' que'xcanab xcamsinquil ras rîtz'ineb ut inc'a' que'xcanab li tûlac, chi moco que'xcanab li co'bêtac yumbêtac ut inc'a' ajcui' que'xcanab li elk'ac. 3 Sa' reheb cuanqueb xmay ut cuanqueb ajcui' sa' ru'ujeb xye. Lix yeheb chanchan xjolomeb li c'anti' ut riq'uin a'an neque'xrahobtesiheb li cristian.> u Xban li oxib chi raylal a'in ca'ch'in chic mâ yijach li cristian que'camsîc. Nabaleb li cristian que'camsîc xban li xam, li sib ut li azufre li qui-el chak sa' reheb li cacuây.i K Jo'ca'in nak que'cuil sa' li visión eb li cacuây ut eb li yôqueb chi xic chirix. Eb li yôqueb chi xic chirix li cacuây cuanqueb xcolbal li re xch'ôleb. Chanchan xcakal li xam, chanchan xraxil li châbil pec zafiro ut chanchan xk'anal li azufre. Lix jolomeb li cacuây chanchan lix jolomeb li cakcoj. Ut sa' reheb yô chi êlc xam, sib ut azufre.w g Lâin quicuabi jo' q'uialeb li soldado li te'xic chi pletic chirix cacuây. Cuib ciento millón lix q'uialeb.pY Que'ach'abâc li câhib chi ángel li ac xakabanbileb re li hônal a'an ut re li cutan a'an ut re li po a'an ut re li chihab a'an re nak te'xic xcamsinquileb nabaleb li cristian. Ca'ch'in chic mâ yijach li cristian li te'camsîk.  Quixye re li xcuak ángel li cuan xtrompeta riq'uin: -Hiteb li câhib chi ángel li bac'bôqueb chire li nima' Eufrates, chan.U# Li xcuak ángel quixyâbasi lix trompeta ut quicuabi jun xyâb cux quiâtinac chak sa' xyânkeb li câhib chi xucub li cuanqueb sa' xcâ xucûtil li artal li yîbanbil riq'uin oro, li cuan chiru li Dios.} A'in li xbên raylal li quic'ulman nak quicuil. Abanan toj cuan cuib chic li raylal li te'châlk sa' xbêneb li tenamit.~u Cuan jun li nataklan sa' xbêneb. A'an li ángel li k'axal nim xcuanquil chi taklânc sa' li chamal jul. Aj Abadón xc'aba' sa' li âtinobâl hebreo, ut sa' griego aj Apolión xc'aba'. (Chi jalbil ru li c'aba'ej a'in naraj naxye "aj sachonel".)"= Eb li xul a'an cuanqueb xmay sa' ru'ujeb xye. Ut riq'uin lix ye neque'ti'oc jo' laj xôc'. Ut riq'uineb lix ye te'xrahobtesiheb li tenamit chiru ôb po.7g Chanchan ch'îch' cuan chire xch'ôleb re xcolbaleb rib. Ut lix xiq'ueb neque'ec'an jo' neque'ec'an q'uila carruaje quelonbil xban cacuây nak ac yôqueb chi xic chi pletic.gG Li rismal xjolomeb chanchan rismal xjolomeb ixk ut li ruch reheb, chanchan ruch reheb cakcoj.4a Eb laj sâc' chanchaneb li cacuây ac cauresinbileb chi pletic. Chanchan cuanqueb xcorona yîbanbil riq'uin oro sa' xjolomeb. Ut li rilobâleb chanchan rilobâleb cuînk.# Sa' eb li cutan a'an, eb li cristian te'xsic' raj xcamiqueb xban li raylal yôkeb chixc'ulbal. Te'xra raj ru câmc, abanan inc'a' te'câmk.4~a Ut que'yehe' ajcui' reheb nak inc'a' te'xcamsi li cristian. Ca'aj cui' te'xrahobtesiheb chiru ôb po. Ut lix rahil li te'xtiu li xul a'an, chanchan xmay naxtiu laj xôc'.]}3 Que'yehe' reheb nak inc'a' te'xch'e' li pim chi moco li acuîmk sa' ruchich'och', chi moco junak che'. Ca'aj cui' eb li cristian li mâc'a' retalileb sa' xpêquemeb xban li Dios, ca'aj cui' eb a'an li te'ti'ek'.W|' Sa' li sib a'an que'el chak nabaleb li xul chanchaneb laj sâc' ut que'xjeq'ui ribeb sa' ruchich'och'. Que'q'uehe' xcuanquil re nak te'ti'ok. Lix may li te'xtiu, a'an chanchan xmay li neque'xtiu laj xôc'.F{ Nak quixte li re li chamal jul, c'ajo' li sib qui-el chak. Chanchan li sib li na-el sa' junak nimla horno. Quik'ojyîno' ru li sak'e ut li ik' xban li sib li qui-el chak sa' li chamal jul.Ez  Ut li ro' ángel quixyâbasi lix trompeta ut quicuil nak jun li chahim quit'ane' chak sa' choxa ut quinak sa' ruchich'och'. Ut quiq'uehe' re li chahim lix lacuil li chamal jul nak quicuil."y= Ut quicuil jun chanchan nimla c'uch yô chi rupupic chiru choxa, ut yô chixjapbal re chixyebal: -C'ajo' li raylal, c'ajo' li raylal. C'ajo' li raylal li tâchâlk sa' xbêneb li cuanqueb sa' ruchich'och' nak te'yâbasîk li oxib chic chi trompeta xbaneb li oxib chi ángel, chan.!x; Ut li xcâ ángel quixyâbasi li trompeta ut ca'ch'in chic mâ yijach li sak'e inc'a' chic quicutano' ru. Ut ca'ch'in chic mâ yijach li po inc'a' chic quicutano' ru. Ut ca'ch'in chic mâ yijach li chahim inc'a' chic que'lemtz'un. Ca'ch'in chic mâ yijach li cutan quik'ojyîno' ru. Ut jo'can ajcui' li po chiru li k'ojyîn. Ca'ch'in chic mâ yijach li k'ojyîn inc'a' quicutano' ru.Ut quicuil jun chanchan nimla c'uch yô chi rupupic chiru choxa, ut yô chixjapbal re chixyebal: -C'ajo' li raylal, c'ajo' li raylal. C'ajo' li raylal li tâchâlk sa' xbêneb li cuanqueb sa' ruchich'och' nak te'yâbasîk li oxib chic chi trompeta xbaneb li oxib chi ángel, chan.w Li chahim a'an, C'a xc'aba'. Ca'ch'in chic mâ yijach li ha' quic'aho' ut nabaleb li tenamit que'cam xban nak que'ruc' li c'ahil ha'.mvS Ut li rox ángel quixyâbasi lix trompeta ut jun nimla chahim quit'ane' chak sa' choxa. Yô chi c'atc. Chanchan jun li chaj yô xxamlel. Ca'ch'in chic mâ yijach li nima' ut ca'ch'in chic mâ yijach li yu'am ha' li quinak cui'.u Ut ca'ch'in chic mâ jun jachal li xul li cuanqueb sa' li palau quilaje'cam. Ut ca'ch'in chic mâ yijach li nînki jucub que'sache'.5tcUt li xcab ángel quixyâbasi lix trompeta. Chanchan jun li nimla tzûl yô chi c'atc ut quicute' sa' li palau. Ca'ch'in chic mâ jun jachal li palau quisuk'i chok' quic'.s-Li xbên ángel quixyâbasi lix trompeta. Ut quicute' sa' ruchich'och' sakbach ut xam junajinbil riq'uin quic'. Ca'ch'in chic mâ jun jachal li ruchich'och' quic'at. Ut que'c'at ajcui' li che'. Ca'ch'in chic mâ jun jachal li che' que'c'at ut quic'at chixjunil li rax pim.rr]Ut eb li cuukub chi ángel que'xcauresi ribeb chixyâbasinquil li cuukub chi trompeta li cuan riq'uineb.~quUt li ángel quixchap li xna'aj li incienso ut quixnujobresi riq'uin li ru xam li cuan sa' li artal, ut quixcut sa' ruchich'och'. Nak quit'ane' sa' ruchich'och' naquililnac jo' nak namok li câk, ut nareploc li rak' câk ut quicuan ajcui' hîc.wpgUt lix sibel li incienso li cuan sa' ruk' li ángel quicuulac riq'uin li Dios rochben lix tijeb laj pâbanel.XWWvVUTSRR PNMM!L:K)JITHYGIFDCNB`A@~?f>[=<TuUt quixye cue: -Xtz'akloc ru chixjunil. Lâin li Alfa ut li Omega. Lâin tinq'ue chi mâtan li yu'am chi junelic re li ani târaj jo' nak tâq'uehek' chi uc'ac li ani tâchakik re.=SsLi c'ojc'o sa' li c'ojaribâl quixye: -Lâin tinac'obresi chixjunil li c'a'ak re ru. Ut quixye ajcui': -Tz'îba retalil a'in xban nak li âtin a'in tz'akal yâl ut us xpâbanquil.6ReMâc'a'ak chic rahil ch'ôlej. Mâc'a'ak chic li câmc chi moco li yâbac chi moco li yot'ec', chi moco li raylal xban nak chixjunil li c'a'ak re ru a'an, ac xelaje'nume'.-cQ?Ut quicuabi jun yô chak chi âtinac cuan cui' li c'ojaribâl ut quixye chi cau xyâb xcux: -Anakcuan tâcuânk li Dios riq'uineb li cristian. A'anakeb li ralal xc'ajol. Li Dios tâcuânk riq'uineb. A'anak lix Dioseb.OPUt quicuil nak yô chak chi cubec sa' choxa cuan cui' li Dios li santil tenamit, li Ac' Jerusalén. C'ajo' xch'ina'usal. Chanchan jun li ixakilbej tikibanbil chi châbil xban nak oc re chi sumlâc.%O EUt quicuil ajcui' jun ac' choxa ut jun ac' ruchich'och' xban nak li xbên choxa ut li xbên ruchich'och' mâc'a' chic. Ac xsache'. Ut mâc'a' chic li palau.'NGUt li ani inc'a' quita'e' xc'aba'eb sa' li hu li tz'îbanbil cui' xc'aba'eb li cuanqueb xyu'am chi junelic, a'aneb li que'cute' sa' li xam li chanchan palau.MMUt quisache' xcuanquil li câmc, ut quisache' ajcui' li na'ajej li neque'xic cui' li camenak. Que'cute' sa' li xam li chanchan palau. Li xam a'an, a'an li xcab câmc.Ut li ani inc'a' quita'e' xc'aba'eb sa' li hu li tz'îbanbil cui' xc'aba'eb li cuanqueb xyu'am chi junelic, a'aneb li que'cute' sa' li xam li chanchan palau.2L] Chixjunileb li camenak cuanqueb aran, jo' eb li que'cam sa' ha' jo'queb ajcui' li que'muke'. Quirake' âtin sa' xbêneb chixjunileb a' yal chanru lix yehom xbânuhomeb.uKc Ut que'cuil chixjunileb li camenak, jo' nînk jo' coc', xakxôqueb chiru li chunchu sa' li c'ojaribâl. Ut que'teli li hu li tz'îbanbil cui' lix yehom xbânuhomeb. Ut quitehe' ajcui' li hu li tz'îbanbil cui' xc'aba'eb li cuanqueb xyu'am chi junelic. Ut quirake' âtin sa' xbêneb li camenak a' yal chanru lix yehom xbânuhomeb jo' tz'îbanbil retalil sa' li hu.OJ Ut quicuil jun li saki c'ojaribâl. Ut li Jun li chunchu aran k'axal nim xcuanquil. Xban xnimal xcuanquil, mâc'a' chic li ruchich'och' ut mâc'a' chic li choxa. Que'sach chi junaj cua nak quicuil.\I1 Ut laj tza li quibalak'in reheb tâcutek' sa' xxamlel li azufre li chanchan nimla palau li cuanqueb cui' li josk' aj xul ut li profeta aj balak'. Ut aran te'rahobtesîk chi k'ek chi cutan chi junelic k'e cutan.bH= Yalak bar sa' ruchich'och' te'châlk chi pletic ut te'xsut li tenamit li raro xban li Dios li cuanqueb cui' li ralal xc'ajol. Li Dios tixtakla chak li xam sa' choxa ut tixsach ruheb chixjunileb li xic' neque'iloc re.hGIUt tâxic sa' chixjunil li ruchich'och' chixbalak'inquileb li tenamit yalak bar jo' li cuanqueb aran Gog ut Magog. Ut tixch'utubeb re nak te'pletik. K'axal nabalakeb jo' xq'uial li coc' ru li samaib li cuan chire li palau.wFgNak acak xnume' li jun mil chihab, tâach'abâk laj tza ut tâêlk sa' li nimla chamal jul li tz'aptz'o cui'.@EyUs xak reheb li te'tz'akônk sa' li xbên cuaclijiqueb li camenak chi yo'yo. A'aneb li ralal xc'ajol li Dios. Ut lix cab li câmc, mâc'a'ak chic xcuanquil sa' xbêneb. A'anakeb chic li te'c'anjelak chiru li Dios ut chiru li Cristo chok' aj tij. Ut te'cuânk xcuanquileb rochben li Cristo chiru jun mil chihab.!D;A'an a'in li xbên cuaclijiqueb li camenak chi yo'yo. Ut eb li camenak jun ch'ol chic inc'a' que'cuacli chi yo'yo toj tâtz'aklok ru li jun mil chihab.,CQUt quicuileb li c'ojaribâl li que'c'ojla cui' li que'q'uehe' xcuanquil chi rakoc âtin. Que'cuil li que'camsîc xban nak que'xch'olob resil li Jesús ut xban nak que'xch'olob râtin li Dios. Inc'a' que'xlok'oni li josk' aj xul chi moco lix jalam ûch. Ut inc'a' quiq'uehe' retalil li xul sa' xpêquemeb chi moco chi ruk'eb. Que'cuacli cui'chic chi yo'yo ut que'cuan xcuanquil rochbeneb li Cristo chiru jun mil chihab.UB#Quixcut sa' li nimla chamal jul ut quixtz'ap xbên ut quixq'ue jun sello chiru re nak inc'a' chic tixbalak'iheb li tenamit chiru li jun mil chihab. Chirix a'an tâach'abâk. Abanan inc'a' najt tâcuânk.5AcQuixchap li dragón. A'an li c'anti' li ac cuan ajcui' chak najter. A'an laj tza. Satanás nayeman re. Nak quixchap, quixbac' ut quixcanab chi bac'bo chiru jun mil chihab.@ Quicuil jun chic li ángel yô chak chi cubec sa' choxa. Cuan chak sa' ruk' xlauhil li nimla chamal jul jo' ajcui' jun li nimla cadena."?=Ut li jun ch'ol chic li neque'c'anjelac chiru li josk' aj xul que'sache' ruheb riq'uin li k'esnal ch'îch' li cuan sa' re li Tîc Xch'ôl li cuan chirix li cacuây sak rix. Ut chixjunileb laj xic'anel xul li neque'ti'oc tib que'nujac xsa'eb riq'uin xtibeleb li jo' q'uial que'cam.h>ILi josk' aj xul quichape' xban li Tîc Xch'ôl li cuan chirix li cacuây sak rix ut quichape' ajcui' li profeta aj balak', li quixbânu li sachba ch'ôlej sa' xc'aba' li josk' aj xul. Riq'uin li sachba ch'ôlej quixbânu quixbalak'i nabaleb li tenamit chixc'ulbal li retalil li josk' aj xul ut que'xlok'oni lix jalam ûch. Chi xca'bichaleb li josk' aj xul ut li profeta aj balak' que'cute' chi yo'yôqueb sa' li xxamlel li azufre li chanchan nimla palau.Ut li jun ch'ol chic li neque'c'anjelac chiru li josk' aj xul que'sache' ruheb riq'uin li k'esnal ch'îch' li cuan sa' re li Tîc Xch'ôl li cuan chirix li cacuây sak rix. Ut chixjunileb laj xic'anel xul li neque'ti'oc tib que'nujac xsa'eb riq'uin xtibeleb li jo' q'uial que'cam.v=eQuicuil ru li josk' aj xul ut eb li rey li cuanqueb sa' ruchich'och' rochbeneb li soldado li neque'c'anjelac chiruheb. Que'xch'utub rib re te'pletik riq'uin li Tîc Xch'ôl li cuan chirix li cacuây sak rix rochbeneb li neque'tâken re.<Quimkex ut tiuhomakeb lix tibeleb li rey li cuanqueb sa' ruchich'och' jo' ajcui' lix tibeleb li neque'taklan sa' xbêneb li soldado. Tiuhomakeb xtibeleb li cauheb rib jo'queb ajcui' li cacuây ut eb li cuînk li neque'xic chirixeb. Tiuhomakeb xtibeleb chixjunileb, jo' li lok'bil chi c'anjelac jo' ajcui' li inc'a' lok'bil, jo' li cuanqueb xcuanquil ut jo' ajcui' li mâc'a'eb xcuanquil.-;#Ut quicuil jun li ángel xakxo chiru li sak'e. Chi cau xyâb xcux yô chi âtinac riq'uineb chixjunileb laj xic'anel xul li neque'ti'oc tib, li yôqueb chi rupupic chiru choxa. Quixye reheb: -Quimkex. Ch'utubomak êrib chi cua'ac sa' li nink'e li ac xcauresi li Dios.^:5Tz'îbanbil xc'aba' chiru li rak' ut chiru li ra'. A'an a'in lix c'aba': Li Rey li k'axal nim xcuanquil sa' xbêneb chixjunileb li rey. Li Kâcua', li k'axal nim xcuanquil sa' xbêneb chixjunileb li neque'taklan.9+Li Tîc Xch'ôl cuan jun li k'esnal ch'îch' sa' re, re xsachbal xcuanquileb li xnînkal ru tenamit. Cau tâtaklânk sa' xbêneb. Chanchan riq'uin jun xuk' ch'îch' tixtaklaheb. Chanchan nak nayatz'e' li ru li uvas nak târakok âtin sa' xbêneb riq'uin xjosk'il li Dios.85Nabaleb li cuanqueb sa' choxa yôqueb chi tâkênc re. Tiktôqueb riq'uin li saki t'icr lino ut sak ru. Yôqueb chi xic chirix li cacuây sakeb rix.G7 Cuan quic' chiru li rak' ut lix c'aba' a'an "Râtin li Dios".6 Lix nak' ru chanchan xam. Nabal li corona cuan sa' xjolom ut tz'îbanbil lix c'aba' chiru. Abanan mâ ani nata'oc ru. Ca'aj cui' a'an.a5; Ut teto li choxa nak quicuil. Quicuil jun li cacuây sak rix. Ut lix c'aba' li c'ojc'o chirix li cacuây, a'an "Tz'akal Dios" ut "Tîc Xch'ôl", xban nak a'an sa' tîquilal târakok âtin ut sa' tîquilal tâpletik.a4; Lâin quincuik'ib cuib chiru chixlok'oninquil. Ut a'an quixye cue: -Mâbânu a'an. Lâin yal aj c'anjelin chiru li Dios jo' lâat, ut jo' eb ajcui' lâ cuech aj pâbanelil, li neque'xpâb lix yâlal li quixch'olob li Jesús. Li Dios, a'an li tâlok'oni, chan cue, xban nak li quixch'olob li Jesús, a'an ajcui' li musik'anbil reheb li profeta.M3 Ut li ángel quixye cue: -Tz'îba retalil a'in: Us xak reheb li bokbileb chixnink'einquil lix sumlajic li Jun li chanchan carner. Ut quixye ajcui' cue: -A'in râtin li Dios ut tz'akal yâl, chan.$2AQuiq'uehe' li châbil lino re xtikibanquil rib. Sak ru li rak' ut nalemtz'un. Li saki lino a'an retalil lix tîquilal xch'ôleb li ralal xc'ajol li Dios.-#1?Chisahok' taxak sa' kach'ôl. Chikaq'ue xlok'al li Kâcua' xban nak xcuulac xk'ehil lix sumlajic li Jun li chanchan carner. Li ixakilbej ac xcauresi rib.V0%Ut quicuabi cui'chic xyâb xcuxeb nabaleb li cuanqueb sa' choxa. Chanchan xyâb lix cau ok li palau ut chanchan nak namok li câk. Que'xye: -Aleluya. Li Kâcua' li nimajcual Dios, a'an cuan sa' xcuanquil./Ut quicuabi jun yô chak chi âtinac sa' li lok'laj c'ojaribâl ut quixye: -Chelok'onihak li kaDios chêjunilex lâex li nequexc'anjelac chiru. Chelok'onihak li Kâcua' lâex li nequexucua ru, lâex li cuan êcuanquil jo' ajcui' li mâc'a' êcuanquil.-.Ut li câhib xca'c'âl li c'ojc'ôqueb sa' xc'ojaribâleb jo'queb ajcui' li câhib li yo'yôqueb li chanchaneb ángel que'xcuik'ib ribeb ut que'xlok'oni li Dios li c'ojc'o sa' li lok'laj c'ojaribâl ut que'xye: -Lok'oninbil taxak li Kâcua'. Jo'can taxak, chanqueb.-Ut que'xye cui'chic: -Aleluya, lok'oninbil taxak li Dios. Lix sibel li tenamit a'an tâtakek' chi junelic k'e cutan nak yôk chi c'atc.-F,A'an tîc xch'ôl chi rakoc âtin sa' xyâlal. A'an xrakoc âtin sa' xbên li nimla tenamit li chanchan jun li ixk naxc'ayi rib. Xban nak numtajenak lix mâusilal, a'an quipo'oc ruheb li tenamit li cuanqueb sa' ruchich'och'. Li Dios xq'ueheb chixtojbal rix lix mâqueb xban nak que'xcamsi nabaleb laj c'anjel chiru.-i+ MChirix chic a'an quicuabi nak nabaleb que'ec'an sa' choxa. Chi cau xyâb xcuxeb yôqueb chixyebal: -Aleluya. Lok'oninbil taxak li Kâcua'. Li kaDios, a'an li nacoloc. A'an li k'axal nim xcuanquil ut xc'ulub nak tâlok'onîk.F*Sa' ajcui' li tenamit a'an que'camsîc li ralal xc'ajol li Dios ut eb li profeta. Li tenamit a'an quic'amoc be chiruheb li tenamit sa' ruchich'och' chixcamsinquileb laj pâbanel yalak bar.x)iInc'a' chic tâilmânk junak xam sa' li tenamit a'an. Ut inc'a' ajcui' tâabîk xyâb xcuxeb li neque'saho' sa' xch'ôleb sa' junak sumlâc. Te'xc'ul chi jo'can xban nak eb laj c'ay li que'cuan sa' li tenamit a'an que'xnimobresi ribeb, ut riq'uin li tûlac que'xbânu, que'xbalak'i chixjunileb li tenamit.-Sa' ajcui' li tenamit a'an que'camsîc li ralal xc'ajol li Dios ut eb li profeta. Li tenamit a'an quic'amoc be chiruheb li tenamit sa' ruchich'och' chixcamsinquileb laj pâbanel yalak bar..(UInc'a' chic tâabîk sa' li tenamit a'an lix yâb li cuajb chi moco lix yâb li arpa, chi moco li xyâb li xôlb ut li trompeta. Ut inc'a' chic te'cuânk sa' li tenamit a'an li neque'xnau trabajic chi us riq'uin li c'a'ak re ru, ut inc'a' chic tâabîk xyâb junak molino sa' li tenamit a'an. 'Ut jun li ángel cau rib quixchap jun li nimla pec, chanchan li nimla pec li neque'rocsi re li molino, ut quixcut sa' li palau ut quixye: -Jo' nak xsach li pec a'in sa' li palau, jo'can ajcui' nak tâsachek' ru li tenamit Babilonia. Inc'a' chic tâilek' ru.v&e-Chisahok' sa' êch'ôl lâex li cuanquex sa' choxa. Lâex laj pâbanel, lâex profeta ut lâex apóstol, chisahok' taxak sa' êch'ôl xban nak li Dios xrakoc âtin sa' xbêneb sa' êc'aba' lâex, chan li yô chak chi âtinac sa' choxa..%UQue'xq'ue poks sa' xjolomeb retalil lix rahil xch'ôleb ut que'yâbac ut que'xjap reheb chixyebal: -¡Tok'obeb ru! ¡Tok'obeb ru li cuanqueb sa' li tenamit a'an! Riq'uin lix biomaleb li tenamit a'an xobiomo' lâo li nococ'anjelac sa' jucub. Ut chiru junpât quisache' ru li tenamit, chanqueb.$3Ut que'xjap re nak que'ril nak yô chi c'atc li tenamit ut que'xye: -Mâ jun chic tenamit juntak'êt riq'uin li tenamit a'in nak quicuan, chanqueb. #Ut yal chiru junpât x-oso' chixjunil lix biomaleb, cha'akeb. Ut eb laj êchal jucub ut eb li neque'xberesi li jucub sa' li palau ut chixjunileb li neque'trabajic sa' li nînki jucub, jo'queb laj c'ay li neque'xic sa' li jucub, que'xakli chi najt chi rilbal.b"=-Tok'obeb ru. Tok'obeb ru li cuanqueb sa' li nimla tenamit a'an. Junxil que'xtikib ribeb riq'uin li châbil t'icr lino ut púrpura ut caki t'icr. Ut que'xq'ue chok' xsahob ru li oro, ut li tertôquil pec ut li perla.V!%Ut eb li neque'c'ayin li c'a'ak re ru a'in te'xaklîk chi najt riq'uin li tenamit xban xxiuheb nak te'ril li raylal li yôkeb chixc'ulbal li tenamit. Eb laj c'ay li que'biomo' xbaneb, te'yâbak ut te'xye:D Eb laj c'ay te'xye reheb li tenamit: -Chixjunil li châbil li quera ru, a'an ac xsach chêru. Mâc'a' chic lê biomal chi moco êch'ina'usal. Mâ jok'e chic têtau li c'a'ak re ru a'an.-J  Mâ ani chic tâlok'ok re li canela, li sununquil ban, li incienso, li mirra ut li olíbano. Mâ ani chic tâlok'ok re li vino, li aceite, li trigo ut li châbil c'aj. Ut mâ ani chic tâlok'ok re li cuacax, li carner ut li cacuây, chi moco te'xlok' li carruajes, chi moco te'xlok' chic li rech cristianil chok' môseb.pY Mâ ani chic tâlok'ok re li oro, chi moco li plata, chi moco li châbil pec li terto xtz'ak, chi moco li perlas. Mâ ani chic tâlok'ok re li châbil t'icr lino, chi moco li púrpura, chi moco li seda, chi moco li escarlata. Mâ ani chic tâlok'ok re li q'uila pây ru chi sununquil che'. Ut mâ ani chic tâlok'ok re li c'a'ak re ru yîbanbil riq'uin marfil, chi moco riq'uin li châbil che', chi moco riq'uin li ch'îch' hierro ut cobre, chi moco li yîbanbil riq'uin li pec mármol.{o Eb laj c'ay târahok' sa' xch'ôleb ut te'yâbak chirix li tenamit xban nak mâ ani chic tâlok'ok re lix c'ayeb. C'ajo' nak te'xucuak chirilbal li c'a'ru tixc'ul li tenamit. Te'xaklîk chi najt riq'uin xban xxiuheb ut te'xye: -Tok'ob ru li tenamit Babilonia li nim xcuanquil nak quicuan. Tok'ob ru lix nimal ru tenamit. Chiru jun c'amoc xrake' âtin sa' xbêneb.-0Y Eb li rey li cuanqueb sa' ruchich'och' li que'cuulac aran Babilonia chixbânunquil li mâusilal rochbeneb ut que'saho' sa' xch'ôleb riq'uineb, târahok' sa' xch'ôleb chirilbal nak yôk chi sachec' ru li tenamit. Te'yâbak xban xrahil xch'ôleb nak te'ril xsibel li tenamit nak yôk chi c'atc.|qJo'can nak chiru jun cutan talaje'châlk li raylal sa' xbên li tenamit a'an. Tâchâlk câmc, ut yâbac ut cue'ej sa' xbêneb. Li tenamit tâsachek' ru riq'uin xam xban nak k'axal nim xcuanquil li Kâcua' li târakok âtin sa' xbêneb, chan.Z-Che'rahobtesîk xban nak que'xnimobresi ribeb ut que'xbânu li mâusilal. Eb a'an neque'xye, "Lâo chanchano li reina. Moco neba'o ta jo' junak xmâlca'an. Lâo mâ jun cua takac'ul rahil ch'ôlej," chanqueb.KChe'q'uehek' chixtoj li jo' q'uial li raylal xe'xbânu reheb li jalaneb xtenamit. Chiq'uehek' rêkaj li que'xbânu reheb. Ca' sut xq'uial li raylal tâbânûk reheb chiru li que'xbânu eb a'an.|qXnumta lix mâqueb. Chanchan xcuulac toj sa' choxa lix q'uial. Li Dios yô chak chixq'uebal retal lix mâusilaleb.kOUt quicuabi jun chic yô chak chi âtinac sa' choxa ut quixye: -Ex ralal xc'ajol li Dios, elenkex sa' li tenamit a'an re nak inc'a' textz'akônk riq'uin lix mâqueb ut re nak inc'a' textz'akônk riq'uin li raylal li te'xc'ul.SXsache' xcuanquil xban nak numtajenak li mâc neque'xbânu. Chixjunileb li rey li cuanqueb sa' ruchich'och' neque'cuulac Babilonia chixbânunquil li mâusilal riq'uineb. Chanchan calajenakeb xban li mâusilal yôqueb chixbânunquil. Ut eb laj c'ay que'biomo' aran xban nak nabal li c'a'ak re ru que'xc'ayi chi terto xtz'ak, chan.'Quixjap re chi cau xyâb xcux ut quixye: -X-oso' li tenamit Babilonia. Xsache' xcuanquil li nimla tenamit Babilonia. Li tenamit a'an xcana chok' xna'ajeb laj tza ut eb li mâus aj musik'ej. Xcana chok' xna'ajeb laj xic'anel xul li k'axal yibeb ru li inc'a' neque'ti'e'. %Chirix a'an quicuil jun chic li ángel quicube chak sa' choxa. K'axal nim xcuanquil ut chixjunil li ruchich'och' quicutano' xban lix lok'al.}Li ixk li xacuil, a'an retalil li nimla tenamit, li cuan xcuanquil sa' xbêneb chixjunileb li tenamit sa' ruchich'och'.-I Li Dios quiq'uehoc re sa' xch'ôleb li rey nak jo'can te'xbânu. Jo'can nak junajakeb lix c'a'ux chixq'uebal lix cuanquileb re li josk' aj xul re nak tâtaklânk toj tâtz'aklok ru li quixye li Dios.Li ixk li xacuil, a'an retalil li nimla tenamit, li cuan xcuanquil sa' xbêneb chixjunileb li tenamit sa' ruchich'och'.-r]Li lajêb chi xxucub li josk' aj xul li xacuil, xic' te'ril li ixk li naxc'ayi rib. Te'xtz'ektâna li ixk ut te'xcanab chi mâc'a' cuan re. T'ust'u te'xcanab. Te'xtiu lix tibel ut li jo' q'uial chic inc'a' te'xchoy te'xc'at sa' xam.=sQuixye cue li ángel: -Li ha' li xacuil li chunchu cui' li ixk, a'an retalileb li xnînkal ru tenamit, a' yal ani xtêpaleb xxe'tônil yucua'eb, ut a' yal chanru li râtinobâleb.#Eb li rey te'pletik riq'uin li Jun li chanchan carner. Abanan a'an tânumtâk sa' xbêneb xban nak a'an li Kâcua', li k'axal nim xcuanquil sa' xbên chixjunil. Ut a'an li tz'akal rey li nim xcuanquil sa' xbêneb chixjunileb li cuanqueb xcuanquil sa' ruchich'och'. Ut li sic'bileb ru, li tîqueb xch'ôl chixtâkenquil, te'numtâk ajcui' sa' xbêneb li rey, rochbeneb li Jun li chanchan carner.-b = Eb a'in junajak xc'a'uxeb ut te'xq'ue lix cacuilal ut lix cuanquilal re li josk' aj xul.[ / Ut li lajêb chi xucub li xacuil, a'an retalileb li lajêb chi rey li te'cuânk. Te'xc'ul xcuanquileb chi cuânc chok' rey, rochbeneb li josk' aj xul li cak rix. Abanan inc'a' najt tâcuânk xcuanquil eb a'an. - Ut li josk' aj xul li quicuan ut mâ ani chic anakcuan, a'an li xcuakxak li rey ut xcomoneb rib riq'uineb li cuukub chi rey. A'an tâsachek' ru.? w Ut retalileb ajcui' li cuukub chi rey. Ôb li rey ac xe'cuan ut xe'sache' ruheb, jun cuan anakcuan ut li jun chic toj mâji' na-oc sa' xcuanquil. Ut nak tâoc, inc'a' najt tâbâyk. ! Tento nak cuânk âna'leb re nak tâtau ru lix yâlal. Li cuukub chi jolom, a'an retalil li cuukub chi coc' tzûl li cuan cui' li tenamit.A{Li josk' aj xul li xacuil, a'an li quicuan, ut anakcuan mâ ani chic. Abanan tâêlk cui'chic chak sa' li chamal jul ut tâsachek' ru chi junaj cua. Ut li jo' q'uialeb li inc'a' tz'îbanbileb xc'aba'eb chalen sa' xticlajic li ruchich'och' sa' li hu li tz'îbanbil cui' xc'aba'eb li cuanqueb xyu'am chi junelic, eb a'an tâsachk xch'ôleb chirilbal li josk' aj xul li quicuan chak junxil ut mâ ani chic anakcuan. Abanan tâchâlk cui'chic.(IUt li ángel quixpatz' cue: -¿C'a'ut nak sachso âch'ôl xatcana? Lâin tinch'olob châcuu lix yâlal li mukmu nak xcuan. Tinye âcue c'a'ru xyâlal li ixk a'an jo' ajcui' li josk' aj xul li yô chi îkânc re. Ut tinye ajcui' âcue c'a'ru xyâlal lix jolom cuukub ut lix xucub lajêb.dAUt quicuil li ixk chanchan tâcalâk xban xquiq'ueleb li ralal xc'ajol li Dios li que'camsîc xban. Ut que'camsîc ajcui' nabaleb li cristian li que'xch'olob resil li Cristo. Nak quicuil a'an, sachso inch'ôl quincana.X)Ut tz'îbanbil sa' lix pêquem jun li c'aba'ej mukmu xyâlal. A'an a'in li tz'îbanbil: Li nimla tenamit Babilonia a'aneb li neque'c'amoc be chi co'bêtac yumbêtac ut chixbânunquil chixjunil li mâusilal.b=Li ixk tikibanbil riq'uin rak' púrpura ut cak. Lix sahob ru li rak' yîbanbil riq'uin oro ut tertôquil pec ut riq'uin perla. Cuan chak riq'uin jun li sec' oro nujenak riq'uin li mâusilal ut li yumbêtac co'bêtac./WSa' li visión li quixc'utbesi chicuu li Santil Musik'ej, quicuil nak li ángel quinixc'am sa' jun li na'ajej bar mâc'a' cuan. Aran quicuil li ixk chunchu chirix jun li josk' aj xul cak rix. Tz'îbanbil nabal li âtin chirix re xmajecuanquil li Dios. Cuan cuukub xjolom ut cuan lajêb xxucub.NChixjunileb li rey li cuanqueb sa' ruchich'och' neque'cuulac sa' li tenamit a'an chixbânunquil li mâusilal. Chanchan nak ac xe'caltesîc xban li mâusilal yôqueb chixbânunquil, chan li ángel.f GUt jun reheb li cuukub chi ángel, li cuanqueb li cuukub chi sec' riq'uineb, quixye cue: -Quim arin. Tinc'ut châcuu jun li ixk li naxc'ayi rib chunchu sa' xbên li ha' retalil li nimal tenamit Babilonia li cuan xcuanquil sa' xbêneb nabal chi tenamit. Tinc'ut châcuu li tojba mâc li xchal sa' xbên li tenamit a'an xban li mâusilal neque'xbânu.OQuit'ane' nînki sakbach sa' ruchich'och'. Jûnk ciento libra râlal li junjûnk chi sakbach. Ut que'nak sa' xbêneb li cristian ut que'xmajecua li Dios xban li nimla raylal li yôqueb chixc'ulbal.0YQuilaje'sache' li ch'och' li sutsu sa' ha'. Que'sube' sa' ha'. Ut quilaje't'ane' li nînki tzûl.Quit'ane' nînki sakbach sa' ruchich'och'. Jûnk ciento libra râlal li junjûnk chi sakbach. Ut que'nak sa' xbêneb li cristian ut que'xmajecua li Dios xban li nimla raylal li yôqueb chixc'ulbal.~7Li tenamit li k'axal nim xcuanquil quijache'. Oxib jachal qui-el. Ut eb li jun ch'ol chic tenamit quilaje't'ane'. Ut quijultico' re li Dios li mâc que'xbânu li tenamit Babilonia. Jo'can nak quixq'ueheb chixtojbal rix lix mâqueb chi tz'akal xban nak yô xjosk'il sa' xbêneb.]}3Ut quirepoc li rak' câk ut qui-abîc nabal li xyâb cux. Quimok li câk. Ut quicuan jun nimla hîc. Mâ jun cua quinume' junak hîc jo' a'an chalen sa' li cutan nak que'yo'obtesîc li cristian sa' ruchich'och'.b|=Ut lix cuuk ángel quixhoy sa' ik' li cuan sa' lix sec'. Ut quicuabi jun yô chak chi âtinac sa' lix templo li Dios. Chi cau xyâb xcux quixye: -Riq'uin a'in tâtz'aklok ru li rakba âtin sa' xbên li ruchich'och'.-o{WUt que'xch'utub eb li rey li oxib chi mâus aj musik'ej sa' li na'ajej Armagedón xc'aba' sa' hebreo.$zAUt lâin quicuabi nak li Kâcua' quixye: -Lâin tinchâlk chi mâc'a' sa' xch'ôleb li tenamit jo' nak nachal laj êlk'. Us xak re li ani nayo'lec re cuoybeninquil ut inc'a' nach'inan xch'ôl sa' xpâbâl. A'an inc'a' tâxutânâk chicuu nak tinc'ulûnk xban nak tîc xch'ôl, chan.oyWEb li mâus aj musik'ej a'in neque'xbânu sachba ch'ôlej. Neque'xic yalak bar sa' ruchich'och' chixch'utubanquileb li rey ut eb li tenamit re nak te'pletik sa' eb li cutan nak li nimajcual Dios tâpletik riq'uin li josk' aj xul.fxE Ut quicuil oxib li mâus aj musik'ej. Yôqueb chi êlc sa' re li dragón ut sa' re li josk' aj xul ut sa' re li xcab xul li cuan cuib xxucub, li profeta aj balak'. Li oxib chi mâus aj musik'ej, a'an chanchaneb li amoch.>wu Ut li xcuak ángel quixhoy li cuan sa' lix sec' sa' xbên li nima' Eufrates. Quichakic li ha' re te'numek' eb li rey li que'chal chak sa' eb li na'ajej li na-el cui' chak li sak'e.5vc Ut que'xmajecua li Dios li cuan sa' choxa xban li raylal ut li xox li yôqueb chixc'ulbal. Abanan inc'a' quiyot'e' xch'ôleb ut inc'a' que'xcanab xbânunquil li mâusilal.wug Ut li ro' ángel quixhoy li cuan sa' lix sec' sa' xbên lix c'ojaribâl li josk' aj xul. Ut chixjunileb li cuanqueb rubel xcuanquil que'cana sa' k'ojyîn. Chixjunileb yôqueb chixtiubal li ru'uj rak'eb xban li raylal yôqueb chixc'ulbal.ct? Eb li cristian que'c'ate' xban xtikcual li sak'e. Xban li raylal li yôqueb chixc'ulbal, que'xmajecua li Dios li cuan xcuanquil sa' xbêneb li raylal. Ut inc'a' que'yot'e' xch'ôleb chi moco que'xq'ue xlok'al li Dios."s=Ut li xcâ ángel quixhoy li cuan sa' lix sec' sa' xbên li sak'e. Ut li sak'e quitikcuo' ru chi us ut quixc'ateb li cristian. Chanchan xtikcual li xam.2r]Ut quicuabi jun yô chak chi âtinac sa' li artal. Ut quixye: -Relic chi yâl, at Kâcua', at nimajcual Dios, Lâat nacatrakoc âtin sa' xyâlal ut sa' tîquilal, chan.Yq+Xban nak a'an eb que'camsin reheb lâ cualal âc'ajol ut eb lâ profeta, jo'can nak xasuk'isi li ha' chok' quic' ut xaq'ueheb chiruc'. Xc'ulubeb nak te'xc'ul chi jo'can xban nak inc'a' us lix na'lebeb, chan.+pOUt quicuabi nak li ángel li nataklan sa' xbên li ha' quiâtinac ut quixye: -At Kâcua', lâat tîc âch'ôl chi rakoc âtin chi jo'ca'in. Lâat ac cuancat chak sa' xticlajic ut lâat cuancat anakcuan. Lâat santo. Jo'can nak xatrakoc âtin sa' xyâlal sa' xbêneb li inc'a' useb xna'leb.oLi rox ángel quixhoy li cuan sa' lix sec' sa' xbêneb li nima' ut sa' xbêneb li yu'am ha'. Ut li ha' quisuk'i chok' quic'.An{Ut li xcab ángel quixhoy li cuan sa' lix sec' sa' xbên li palau. Ut li ha' quisuk'i chok' quic'. Chanchan xquiq'uel jun camenak. Ut quilaje'cam chixjunileb li cuanqueb sa' li palau.m/Cô li xbên ángel ut quixhoy li cuan sa' lix sec' sa' xbên li ruchich'och'. Ut quichal jun yajel sa' xbêneb chixjunileb li que'xc'ul xnumbril lix c'aba' li josk' aj xul jo'queb ajcui' li que'xlok'oni lix jalam ûch. Que'xoxo' rixeb ut k'axal ra que'xc'ul xban li yajel.\l 3Ut quicuabi jun xyâb cux quiâtinac chak chi cau sa' lix templo li Dios. Quixye reheb li cuukub chi ángel: -Ayukex ut hoyomak chak sa' xbên li ruchich'och' lix josk'il li Dios li cuan sa' li cuukub chi sec'.- u[~.}y||9{%zyx)vuu[~wA' taxak li usilal li naxq'ue li Kâcua' Jesucristo chicuânk êriq'uin chêjunilex lâex laj pâbanel. Jo'can taxak. }Li Jesús li nach'oloban xyâlal li c'a'ak re ru a'in naxye: -Relic chi yâl chi sêb tinchâlk.- Jo'can taxak. Châlkat, at Kâcua' Jesús.A' taxak li usilal li naxq'ue li Kâcua' Jesucristo chicuânk êriq'uin chêjunilex lâex laj pâbanel. Jo'can taxak.6|eUt cui ani târisi junak reheb li âtin li tz'îbanbil sa' li hu a'in, tâisîk lix c'aba' xban li Dios sa' li hu li tz'îbanbil cui' lix c'aba'eb li cuanqueb xyu'am chi junelic. A'an inc'a' tâoc sa' li santil tenamit, chi moco tâcuânk lix yu'am chi junelic jo' tz'îbanbil retalil sa' li hu a'in.o{WA'an a'in li tinye re li ani tâabînk reheb li âtin li tz'îbanbil sa' li hu a'in chirix li tâc'ulmânk mokon: Cui ani tixq'ue xtz'akob li âtin a'in, li Dios tixq'ue li raylal sa' xbên jo' tz'îbanbil retalil sa' li hu a'in.^z5Li Santil Musik'ej ut li ixakilbej neque'xye: -Châlkex.- Li ani tâabînk re li âtin a'in, chixyehak ajcui' -châlkex.- Li ani târaj ruc'bal li ha', li retalil li junelic yu'am, chichâlk chi uc'ac chi mâtan. y9Ut li Jesús quixye: -Lâin xintakla lin ángel âcuiq'uin re nak tâch'olob lix yâlal a'in reheb laj pâbanel. Lâin li chanchanin xtux li che'. Quinyo'la sa' xyânkeb li ralal xc'ajol li rey David. Lâin chanchanin li cak chahim li nalemtz'un chak toj ek'ela, chan li Jesús.xAbanan li inc'a' useb xna'leb inc'a' târûk te'oc sa' li tenamit a'an, chi moco laj tûl, chi moco laj co'bêt laj yumbêt, chi moco li neque'xcamsi ras rîtz'ineb ut eb li neque'lok'onin jalanil dios jo'queb ajcui' li neque'cuulac chiru balak'ic ut tic'ti'ic./I/T/_/j/u////////////0000%000;0E0P0[0f0q0|0000000000011 11!1+161A1L1W1b1m1x1111111111112222'222=2H2S2^2i2t22222222222233 33#3.393D3O3Z3e3p3{3333333333334 44 4+464A4L4W4b4l4w4444444444445555'525=5H5S5^5i5t55555555555566 66#6.696D6O6Z6e6p6{6666666666667 777*757@7K7V7a7l7w7777777777778888'828=8G8R8]8h8s8~8888888888899 99#9.999D9N9Y9d9o9z999999999999: :::):4:?:J:U:`:k:v::::::::::::;;;;&;1;<;G;R;];h;s;~;;;;;;;;;;;<< <<#<.<9>>>'>2>=>H>S>^>i>t>~>>>>>>>>>>>?? ??#?.?9?D?O?Z?e?p?{????????????@ @@@*@5@@@K@V@a@l@w@@@@@@@@@@@@AAAA'A2A=AHASA^AiAtAAAAAAAAAAAABB BB#B.B9BDBOBZBeBpB{BBBBBBBBBBBBC CCC*C5C@CKCVCaClCwCCCCCCCCCCCCDDDD'D2D=DHDSD^DhDsD~DDDDDDDDDDDEE EE#E.E9EDEOEZEeEpE{EEEEEEEEEEEEF FF F+F6F@FKFVFaFlFwFFFFFFFFFFFFGGGG'G2G=GHGSG^GiGtGGGGGGGGGGGGHHHH$H/H:HEHPH[HfHqH|HHHHHHHHHHHHI II I+I6IAILIWIbImIxIIIIIIIIIIIIJJJJ'J2J=JHJSJ^JiJtJJJJJJJJJJJJKK KK#K.K9KDKOKZKeKpK{KKKKKKKKKKKKL LL L*L5L@LKLVLaLlLwLLLLLLLLLLLLMMMM'M2M=MHMSM^MhMsM~MMMMMMMMMMMNN NN#N.N9NDNONZNeNpN{NNNNNNNNNNNNO OO O+O6O@OKOVOaOlOwOOOOOOOOOOOOPPPP'P2P=PHPSP^PiPtPPPPPPPPPPPPQQ QQ#Q.Q9QDQOQZQeQpQ{QQQQQQQQQQQQR RRR*R5R@RKRVRaRlRwRRRRRRRRRRRRSSSS&S1SgIgTg_gjgugggggggggggghhhh$h/h:hEhPh[hfhqh|hhhhhhhhhhhhi ii i+i6iAiLiWibimixiiiiiiiiiiiijjjj'j2j=jHjSj^jijtjjjjjjjjjjjjkkkk$k/k:kEkPk[kekpk{kkkkkkkkkkkkl ll l+l6lAlLlWlblmlxllllllllllllmmmm'm2m=mHmSm^mimtmmmmmmmmmmmmnnnn#n.n9nDnOnZnenpn{nnnnnnnnnnnno ooo*o5o@oKoVoaolowoooooooooooopppp'p2p=pHpSp^piptppppppppppppqq qq#q.q9qDqOqZqeqpq{qqqqqqqqqqqqr rrr*r5r@rKrVrarlrwrrrrrrrrrrrrssss&s1s~I~T~_~j~u~~~~~~~~~~~~$/:EP[fq|                                                                 !  "  #  $  %  &  '   (   )   *   +   ,  -  .  /  0  1  2  3  4  5  6  7  8  9  :  ;  <  =  >  ?  @   A   B   C   D   E  F  G  H  I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X   Y   Z   [   \   ]  ^  _  `  a  b  c  d  e  f  g  h  i  j  k  l  m  n  o  p  q  r   s   t   u   v   w  x  y  z  {  |  }  ~                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                !  "  #  $  %  &  '  (  )  *  +   ,  -  .  /  0  1  2  3  4  5  6  7  8  9  :  ;  <  =  >  ?   @  A  B  C  D  E  F  G  H  I  J  K  L  M  N  O  P  Q   R  S  T  U  V  W  X  Y   Z   [   \   ]   ^  _  `  a  b  c  d  e  f  g  h  i   j  k  l  m  n  o  p  q   r   s   t   u   v  w  x  y  z  {  |  }  ~                                                                                                                                                                           !                                                                         !  "  #  $  %  &                                                                                                              !   "  !#  "$   %  &  '  (  )  *  +  ,   -   .   /   0   1  2  3  4  5  6  7  8  9  :  ;  <   =  >  ?  @  A  B  C  D   E   F   G   H   I  J  K  L  M  N  O  P   Q  R  S  T  U  V  W  X   Y   Z   [   \   ]  ^  _  `  a  b  c  d  e  f  g  h  i  j  k  l  m  n  o   p  !q  "r  #s  $t  %u  &v  'w  (x  )y  *z  +{  ,|  -}  .~  /  0  1  2  3  4  5  6  7  8  9  :  ;  <  =  >  ?  @  A  B  C                                                                         !  "                                                                         !  "  #                                                                         !  "  #  $  %  &  '  (  )  *  +  ,  -  .                                                             !  "  #  $   %   &   '   (   )  *  +  ,  -  .  /  0  1  2  3  4  5  6  7  8  9  :  ;   <  !=  ">  #?   @  A  B  C  D  E  F  G   H   I   J   K   L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  [  \  ]  ^   _  !`  "a  #b  $c  %d  &e  'f  (g  )h  *i  +j   k  l  m  n  o  p  q  r   s   t   u   v   w  x  y  z  {  |  }  ~                           !  "  #  $  %  &  '  (  )  *  +  ,  -  .  /  0  1  2  3  4  5  6  7                                                                    !  !  !  !  !  !  !  !  !   !   !   !   !   !  !  !  !  !  !  !   "  "  "  "  "  "  "  "  "   "   "   "   "   "  "  "  "  "  "  "  "  "  "  "  "  "  "  "  "  "  "   #  #  #  #  #  #  #  #  #   #   #   #   #   #  #  #  #  #  #  #  #  #  #  #  #  #  #  #  #   $  $  $  $  $  $  $  $  $   $   $   $   $   $  $  $!  $"  $#  $$  $%  $&  $'  $(  $)  $*  $+  $,  $-  $.  $/  $0  $ 1  $!2  $"3  $#4  $$5  $%6  $&7  $'8  $(9  $):  $*;  $+<   %=  %>  %?  %@  %A  %B  %C  %D  % E  % F  % G  % H  % I  %J  %K  %L  %M  %N  %O  %P  %Q  %R  %S  %T  %U  %V  %W  %X  %Y  %Z  %[  % \  %!]  %"^  %#_  %$`   &a  &b  &c  &d  &e  &f  &g  &h  & i  & j  & k  & l  & m  &n  &o  &p  &q  &r  &s  &t  &u  &v  &w  &x  &y  &z  &{  &|  &}  &~   '  '  '  '  '  '  '  '  '   '   '   '   '   '  '  '  '  '  '  '  '  '  '   (  (  (  (  (  (  (  (  (   (   (   (   (   (  (  (  (  (  (  (  (  (  (   )  )  )  )  )  )  )  )  )   )   )   )   )   )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )   )!  )"  )#  )$  )%  )&  )'  )(  ))  )*  )+  ),  )-  ).  )/  )0  )1  )2  )3  )4  )5  )6  )7  )8  )9   *  *  *  *  *  *  *  *  *   *   *   *   *   *  *  *  *  *  *  *  *  *  *  *  *  *  *  *  *  *  *  *   *!  *"  *#  *$  *%  *&   +  +  +  +  +  +  +  +  +   +   +   +   +   +  +  +  +  +  +  +  +  +!  +"  +#  +$  +%  +&  +'  +(  +)  +*  + +  +!,  +"-   ,.  ,/  ,0  ,1  ,2  ,3  ,4  ,5  , 6  , 7  , 8  , 9  , :  ,;  ,<  ,=  ,>  ,?  ,@  ,A  ,B  ,C  ,D  ,E  ,F  ,G  ,H  ,I  ,J  ,K  ,L  , M  ,!N  ,"O   -P  -Q  -R  -S  -T  -U  -V  -W  - X  - Y  - Z  - [  - \  -]  -^  -_  -`  -a  -b  -c  -d  -e  -f  -g  -h  -i  -j  -k   .l  .m  .n  .o  .p  .q  .r  .s  . t  . u  . v  . w  . x  .y  .z  .{  .|  .}  .~  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .   .!  ."   /  /  /  /  /  /  /  /  /   /   /   /   /   /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /   0  0  0  0  0  0  0  0  0   0   0   0   0   0  0  0  0  0  0  0  0  0   1  1  1  1  1  1  1  1  1   1   1   1   1   1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1   1!   2  2  2  2  2  2  2  2  2   2   2   2   2   2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2                                                                    ! " # $ % & ' ( ) * + ,  - . / 0 1 2 3 4  5  6  7  8  9 : ; < = > ? @ A B  C D E F G H I J  K  L  M  N  O P Q R S T U V W X Y Z [ \ ] ^ _ ` a  b c d e f g h i  j  k  l  m  n o p q r s t u v w x  y z { | } ~                                                                                                                                                                      !  "  #                                                                                                 !  "  #  $  %  &  '  (  )  *  +  ,  -  .  /  0  1  2  3  4  5  6  7  8  9  !:  ";  #<  $=  %>  &?  '@  (A  )B  *C  +D  ,E  -F  .G  /H  0I  1J  2K  3L   M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  [  \  ]  ^  _  `  a  b  c d e f g h i j  k  l  m  n  o p q r s t u v w x y z { | } ~                                                                            ! " # $                                                                                                                          ! " # $ % &  '  (  )  *  + , - . / 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 : ; < =  > !? "@ #A $B  C D E F G H I J  K  L  M  N  O P Q R S T U V W X Y Z [ \ ] ^ _ ` a  b c d e f g h i  j  k  l  m  n o p q r s t u v w x y z { | } ~     !                                                            !P!P![!f!q!|!!!!!!!!!!!!" "" "+"6"A"L"W"b"m"x""""""""""""####(#3#>#I#T#^#i#t############$$$$$$/$:$D$O$Z$e$p${$$$$$$$$$$$$% %% %+%6%A%L%W%b%m%x%%%%%%%%%%%%&&&&'&2&=&H&S&^&i&t&&&&&&&&&&&&''''$'/':'E'P'['f'q'|'''''''''''(( (( (+(6(A(L(W(b(m(x(((((((((((())))()3)>)I)T)_)j)u))))))))))))****$*/*:*E*P*[*f*q*{************+ ++ +++6+A+L+W+b+m+x++++++++++++,,,,',2,=,H,S,^,i,t,,,,,,,,,,,,-- --#-.-9-D-O-Z-e-p-{------------. .. .+.6.A.L.W.b.m.w............////'/2/=/H/S/^/i/t////////////00 00#0.090D0O0Z0e0p0{0000000000001 11 1+161A1L1W1b1m1x1111111111112222'222=2H2S2^2i2t22222222222233 33#3.393D3O3Z3e3p3{3333333333334 44 4*454@4K4V4a4l4w4444444444445555'525=5H5S5^5i5t55555555555566 66#6.696D6O6Z6e6p6{6666666666667 77 7+767A7L7W7b7m7x77777777777778888$8.888B8L8W8b8m8x8888888888889999'929=9H9S9^9i9t999999999999:: ::#:.:9:D:O:Z:e:p:{::::::::::::; ;; ;+;5;@;K;V;a;l;w;;;;;;;;;;;;<<<<&<1<< >>>*>5>@>K>V>a>l>w>>>>>>>>>>>>????&?1?cIcTc_cjcuccccccccccccdddd%d0d:dEdPd[dfdqd|dddddddddddee ee!e,e7eBeMeXeceneyeeeeeeeeeeeeffff(f3f>fIfTf_fjfuffffffffffffgggg$g/g:gEgPg[gfgqg|ggggggggggghh hh!h,h7hBhMhXhchnhyhhhhhhhhhhhhiiii)i4i?iJiUi`ikiviiiiiiiiiiiijjjj&j1jrIrTr_rjrurrrrrrrrrrrrssss%s0s;sFsQs\sgsrs}ssssssssssstt tt!t,t7tBtMtXtctntyttttttttttttuuuu)u4u?uJuUu`ukuuuuuuuuuuuuuuvvvv%v0v;vFvQv\vgvrv}vvvvvvvvvvvww ww"w-w8wCwNwYwdwowzwwwwwwwwwwwwxxxx(x3x>xIxTx_xjxuxxxxxxxxxxxxyyyy%y0y;yFyQy\ygyry}yyyyyyyyyyyzz zz!z,z7zBzMzXzcznzxzzzzzzzzzzzz{{{{({3{>{I{T{_{j{u{{{{{{{{{{{{||||$|/|:|E|P|[|f|q|||||||||||||}} }}!},}6}A}L}W}b}m}x}}}}}}}}}}}}~~~~(~3~>~I~T~_~j~u~~~~~~~~~~~~$/:EP[fq|    ! " # $ % & ' (                                        ! " # $ %                                                                               !  "  #  $  %  &  '  (  )  * + !   "  #  $  %  &  '  (  )  *  +  ,  -  .  /  0  1  2  3  4  5  6  7  8  9  :  ;  <  =  >  ?  @  A ! B " C # D $ E % F & G ' H ( I ) J * K + L , M - N . O   P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  [  \  ]  ^  _  `  a  b  c  d  e  f  g  h  i  j  k  l  m  n  o ! p " q # r $ s % t & u   v  w  x  y  z  {  |  }  ~                                                                      !  "  #  ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !  " " " " " " " " " " " " " " " " " " " " " " " " " " " " " " " " "! "" "#  # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # #  #  #  #  #!  #"  ##   $  $ $ $ $ $ $  $  $  $  $  $  $  $  $  $  $  $  $  $  $  $  $  $  $ $ ! $ " $ # $ $ $ % $ & $ ' $! ( $" ) $# * $$ + $% , $& -  % . % / % 0 % 1 % 2 % 3 % 4 % 5 % 6 % 7 % 8 % 9 % : % ; % < % = % > % ? % @ % A % B % C % D % E % F % G % H % I % J  & K & L & M & N & O & P & Q & R & S & T & U & V & W & X & Y & Z & [ & \ & ] & ^ & _ & ` & a & b & c & d & e & f & g & h & i  ' j ' k ' l ' m ' n ' o ' p ' q ' r ' s ' t ' u ' v ' w ' x ' y ' z ' { ' | ' } ' ~ '  ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '! '" '# '$ '% '& '' '( ') '* '+  ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (! (" (# ($ (% (&                                                                                                               ! "  #                                     !  "   #  $  %  &  '  (  )  *  +  ,  -  .  /  0  1  2  3  4  5  6  7  8  9  :  ;  <  =  >  ?  @   A  B  C  D  E  F  G  H  I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  [  \  ]  ^  _  ` ! a " b # c $ d % e & f   g  h  i  j  k  l  m  n  o  p  q  r  s  t  u  v  w  x  y  z  {  |  }  ~          ! " # $                                                                                                                                          !  "  #  $  %  &  '  (  )  *  +  ,  -  .  /                                                                                    !   "   #   $   %   &   '   (   )   *   +   ,   -   .   /   0   1   2   3  4 !  5 "  6 #  7 $  8 %  9 &  : '  ; (   )  *  +  ,  -  .  /  0  1  2  3  4  5  6  7  8  9  :  ;  <  =  >  ?  @  A  B  C  D  E  F  G  H ! I " J # K $ L % M & N ' O ( P ) Q * R + S , T - U . V / W 0 X 1 Y 2 Z 3 [ 4 \ 5 ] 6 ^ 7 _ 8 ` 9 a   b  c  d  e  f  g  h  i  j  k  l  m  n  o  p  q  r  s  t  u  v  w  x  y  z  {  |  }  ~     !                                  ! "                                                                                  ! " # $ %                                                                       !  "  #  $  %  &  '  (  )  *   +  ,  -  .  /  0  1  2  3  4  5  6  7  8  9  :  ;  <  =  >  ?  @  A  B  C  D  E  F  G  H  I  J ! K   L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  [  \  ]  ^  _  `  a  b  c  d  e  f  g  h  i  j  k ! l " m # n $ o % p & q ' r ( s ) t * u + v , w   x  y  z  {  |  }  ~                                                   ! " # $ % & ' ( ) * + , - . / 0 1 2 3 4 5 6 7                                  ! " # $ % & ' ( ) * + , - .                                    ! " (  (  (  (  (  (  (  (  (   (   (   ( !  ( "  (#  ($  (%  (&  ('  ((  ()  (*  (+  (,  (-  (.  (/  (0  (1  (2  (3  (4  ( 5  (!6  ("7  (#8  ($9  (%:  (&;  ('<  ((=  ()>  (*?  (+@  (,A  (-B  (.C  (/D  (0E  (1F  (2G  (3H  (4I  (5J  (6K  (L (M (N (O (P (Q (R (S ( T ( U ( V ( W ( X (Y (Z ([ (\ (] (^ (_ (` (a (b (c (d (e (f (g (h (i (j ( k (!l ("m  (n (o (p (q (r (s (t (u ( v ( w ( x ( y ( z ({ (| (} (~ ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (  (! (" (# ($ (% (& (' (( () (* (+ (, (- (. (/ (0 (1 (2 (3  ( ( ( ( ( ( ( ( (  (  (  (  (  ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (  (! (" (# ($ (% (& (' (( () (* (+ (, (- (. (/ (0 (1  ( ( ( ( ( ( ( ( (  (  (  (  (  ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (  ( ( ( ( ( ( ( ( (  (  (  (  (  ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (  ( ( ( ( ( ( ( ( (  (  (  (  (  ( ( ( ( ( ( ( ( (! (" (# ($ (% (& (' (( () (* ( + (!, ("- (#. ($/ (%0 (&1 ('2 ((3 ()4 (*5 (+6 (,7 (-8 (.9 (/: (0; (1< (2= (3> (4? (5@ (6A (7B (8C (9D (:E (;F (<G (=H (>I (?J (@K (AL (BM (CN (DO (EP (FQ (GR (HS (IT (JU (KV (LW (MX (NY (OZ (P[ (Q\ (R] (S^ (T_ (U` (Va (Wb (Xc (Yd  (e (f (g (h (i (j (k (l ( m ( n ( o ( p ( q (r (s (t (u (v (w (x (y (z ({ (| (} (~  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (   (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  ( ! ( " ( # ( $  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  ( ! ( " ( #  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (   (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  ( !  ( ( ( ( ( ( ( ( (  (  (  (  (  ( ( ( ( ( ( (! (" (# ($ (% (& (' (( () (* (+ (, ( - (!. ("/ (#0 ($1 (%2 (&3 ('4 ((5 ()6 (*7 (+8 (,9 (-:  (; (< (= (> (? (@ (A (B ( C ( D ( E ( F ( G (H (I (J (K (L (M (N (O (P (Q (R (S (T (U (V (W (X (Y ( Z (![ ("\ (#] ($^ (%_ (&` ('a ((b ()c  (d (e (f (g (h (i (j (k ( l ( m ( n ( o ( p (q (r (s (t (u (v (w (x (y (z ({ (| (} (~ ( ( ( ( (  (! (" (# ($ (% (& (' (( () (* (+ (, (- (. (/ (0 (1 (2  ( ( ( ( ( ( ( ( (  (  (  (  (   ( ( ( ( ( ( ( ( (  (  (  (  (  ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (   ( ( ( ( ( ( ( ( (  (  (  (  (  ( ( ( ( ( ( ( ( (  ( ( ( ( ( ( ( ( (  (  (  (  (  ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (  ( ( ( ( ( ( ( ( (  (  (  (  (  ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (  (! (" (#  ( ( ( ( ( ( ( ( ( ! ( " ( # ( $ ( % (& (' (( () (* (+ (, (- (. (/ (0 (1 (2 (3 (4 (5 (6 (7 ( 8 (!9 (": (#; ($< (%= (&> ('? ((@ ()A  (B (C (D (E (F (G (H (I ( J ( K ( L ( M ( N (O (P (Q (R (S (T (U (V (W (X (Y (Z !X!X!c!n!y!!!!!!!!!!!!""""("3">"I"T"_"j"u""""""""""""####$#/#:#E#P#[#e#p#{############$ $$ $+$6$A$L$W$b$m$x$$$$$$$$$$$$%%%%(%3%>%I%T%_%j%u%%%%%%%%%%%%&&&&%&/&:&E&P&[&f&q&|&&&&&&&&&&&'' ''!'+'6'A'L'W'b'm'x''''''''''''((((((3(>(I(T(_(j(u(((((((((((())))$)/):)E)P)[)f)q)|)))))))))))** **!*,*6*A*L*W*b*m*x************++++'+2+=+H+S+^+i+t++++++++++++,,,,$,/,:,E,P,[,f,q,|,,,,,,,,,,,-- --!-,-6-A-L-W-b-m-x------------....(.3.>.I.T._.j.u............////$///:/E/P/[/f/q/|///////////00 00!0,070B0M0X0c0n0y0000000000001111)141?1J1U1`1j1u1111111111112222%202;2F2Q2\2g2r2}2222222222233 33!3,373B3M3X3c3n3y3333333333334444(434>4I4T4_4j4u44444444444445555"5,565@5J5T5^5h5r5|55555555555556666&606:6D6N6X6b6l6v6666666666667777&717<7G7R7]7h7s7~7777777777788 88"8-888C8N8Y8d8o8z8888888888889 999*959@9J9U9`9k9v999999999999::::&:1:<:G:R:]:h:s:~:::::::::::;; ;;#;.;9;D;O;Z;d;o;z;;;;;;;;;;;;< <<<*<5<@> >>">->8>C>N>Y>d>o>z>>>>>>>>>>>>????)?4???J?U?`?k?v????????????@@@@%@0@;@F@Q@\@g@r@}@@@@@@@@@@@AA AA!A,A7ABAMAXAcAnAyAAAAAAAAAAAABBBB(B3B>BIBTB_BjBuBBBBBBBBBBBBCCCC%C0C;CFCQC\CfCqC|CCCCCCCCCCCDD DD!D,D7DBDMDXDcDnDyDDDDDDDDDDDDEEEE(E3E>EIETE_EjEuEEEEEEEEEEEEFFFF$F/F:FEFPF[FfFqF|FFFFFFFFFFFFG GG G+G6GAGLGWGbGmGxGGGGGGGGGGGGHHHH'H2H=HHHSH^HiHtHHHHHHHHHHHHII II#I.I9IDIOIZIeIpI{IIIIIIIIIIIIJ JJJ*J5J@JKJVJaJlJwJJJJJJJJJJJJKKKK&K1KMIMTM_MjMuMMMMMMMMMMMMNNNN%N0N;NFNQN\NgNrN}NNNNNNNNNNNOO OO!O,O7OBOMOXOcOnOyOOOOOOOOOOOOPPPP(P3P>PIPTP_PjPuPPPPPPPPPPPPQQQQ$Q/Q:QEQPQZQeQpQ{QQQQQQQQQQQQR RR R*R5R@RKRVRaRlRwRRRRRRRRRRRRSSSS'S2S=SGSRS]ShSsS~SSSSSSSSSSSTT TT#T.T9TDTOTZTeTpT{TTTTTTTTTTTTU UU U+U6UAULUWUbUmUxUUUUUUUUUUUUVVVV(V2V=VHVSV^ViVtVVVVVVVVVVVVWWWW$W/W:WEWPW[WfWpW{WWWWWWWWWWWWX XX X+X6XAXKXVXaXlXwXXXXXXXXXXXXYYYY'Y2Y=YHYSY^YiYtYYYYYYYYYYYYZZ ZZ#Z.Z9ZDZOZZZeZpZ{ZZZZZZZZZZZZ[ [[ [+[6[A[L[W[b[m[x[[[[[[[[[[[[\\\\'\2\=\H\S\^\i\t\\\\\\\\\\\\]] ]]#].]9]D]O]Z]e]p]{]]]]]]]]]]]]]^^^^%^/^9^C^N^Y^d^o^z^^^^^^^^^^^^_ ___*_5_@_J_U_`_k_v____________````%`0`;`F`Q`\`g`r`}```````````aa aa!a,a7aBaMaXacanayaaaaaaaaaaaabbbb(b3b>bIbTb_bjbubbbbbbbbbbbbcccc$c/c:cEcPc[cfcqc|ccccccccccccd dd d+d6dAdLdWdbdmdxddddddddddddeeee(e3e>eIeTe_ejeteeeeeeeeeeeeffff$f/f:fEfPf[fffqf|ffffffffffffg gg g+g6gAgLgWgbgmgxgggggggggggghhhh(h3h>hIhTh_hjhthhhhhhhhhhhhiiii$i/i:iEiPi[ifipi{iiiiiiiiiiiij jj j+j6jAjLjWjbjmjwjjjjjjjjjjjjkkkk'k2k=kHkSk^kiktkkkkkkkkkkkkll ll#l.l9lDlOlZlelpl{llllllllllllm mmm*m5m@mKmVmamlmwmmmmmmmmmmmmnnnn'n2n=nHnSn^nintnnnnnnnnnnnnoooo$o/o9oDoOoZoeopo{oooooooooooop ppp*p5p@pKpVpapkpvppppppppppppqqqq&q1q (? (@ (A  ( ( ( ( ( ( ( ( (  (  (  (  (  ( ( ( ( ( ( ( ( ( (  ( ( ( ( ( ( ( ( (  (  (  (  (  ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (  ( ( ( ( ( ( ( ( (  (  (  (  (  ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ! (!" ("# (#$ ($% (%& (&' ('( (()  (* (+ (, (- (. (/ (0 (1 ( 2 ( 3 ( 4 ( 5 ( 6 (7 (8 (9  (: (; (< (= (> (? (@ (A ( B ( C ( D ( E ( F (G (H (I (J (K (L (M (N (O (P (Q (R (S (T (U (V (W (X ( Y (!Z ("[ (#\ ($] (%^ (&_ ('` ((a ()b (*c (+d (,e (-f (.g (/h (0i (1j (2k (3l (4m (5n (6o  ( p ( q ( r ( s ( t ( u ( v ( w ( x ( y ( z ( { ( | ( } ( ~ (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  ( ! ( " ( # ( $ ( % ( & ( ' ( ( ( ) ( *  (! (! (! (! (! (! (! (! (!  (!  (!  (!  (!  (! (! (! (! (! (! (! (! (! (! (! (! (! (! (! (! (! (! (!  (!! (!" (!# (!$ (!% (!& (!' (!( (!) (!* (!+ (!, (!- (!. (!/ (!0 (!1 (!2 (!3 (!4 (!5 (!6 (!7 (!8  (" (" (" (" (" (" (" (" ("  ("  ("  ("  ("  (" (" (" (" (" (" (" (" (" (" (" (" (" (" (" ("  (# (# (# (# (# (# (# (# (#  (#  (#  (#  (#  (# (# (# (# (# (# (# (# (# (# (# (# (# (# (# (# (# (# (#  (#! (#"  ($ ($ ($ ($ ($ ($ ($ ($ ($  ($  ($  ($  ($  2  2  2  2!  2"  2#  2$  2%  2 &  2 '  2 (  2 )  2 *  2+  2,  2-  2.  2/  20  21  22  23  24  25  26  27  28  29  2:  2;  2<  2 =  2!>  2"?  2#@  2$A  2%B  2&C  2'D  2(E  2)F  2*G  2+H  2,I  2-J  2.K  2L 2M 2N 2O 2P 2Q 2R 2S 2 T 2 U 2 V 2 W 2 X 2Y 2Z 2[ 2\ 2] 2^ 2_ 2` 2a 2b 2c 2d 2e 2f 2g 2h 2i 2j 2 k 2!l 2"m 2#n 2$o 2%p  2q 2r 2s 2t 2u 2v 2w 2x 2 y 2 z 2 { 2 | 2 } 2~ 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2  2 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2  2! 2" 2# 2$ 2% 2& 2' 2( 2) 2* 2+ 2, 2- 2. 2/ 20 21  2 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2  2!  2 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2  2 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2  2 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2! 2" 2# 2$ 2% 2&  2 ' 2 ( 2 ) 2 * 2 + 2 , 2 - 2 . 2 / 2 0 2 1 2 2 2 3 2 4 2 5 2 6 2 7 2 8 2 9 2 : 2 ; 2 < 2 = 2 > 2 ? 2 @ 2 A 2 B 2 C  2 D 2 E 2 F 2 G 2 H 2 I 2 J 2 K 2 L 2 M 2 N 2 O 2 P 2 Q 2 R 2 S 2 T 2 U 2 V 2 W 2 X 2 Y  2 Z 2 [ 2 \ 2 ] 2 ^ 2 _ 2 ` 2 a 2 b 2 c 2 d 2 e 2 f 2 g 2 h 2 i 2 j 2 k 2 l 2 m 2 n 2 o 2 p 2 q 2 r 2 s 2 t 2 u 2 v 2 w 2 x 2 y  2 z 2 { 2 | 2 } 2 ~ 2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2   2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2   2 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2  2 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2 2 2 2  2 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2 2 2  2 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2  2 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2 2 2  2 2! 2" 2# 2$ 2% 2& 2' 2 ( 2 ) 2 * 2 + 2 , 2- 2. 2/ 20 21 22 23 24  25 26 27 28 29 2: 2; 2< 2 = 2 > 2 ? 2 @ 2 A 2B 2C 2D 2E 2F 2G 2H  2I 2J 2K 2L 2M 2N 2O 2P 2 Q 2 R 2 S 2 T 2 U 2V 2W 2X 2Y 2Z 2[ 2\ 2] 2^ 2_  2` 2a 2b 2c 2d 2e 2f 2g 2 h 2 i 2 j 2 k 2 l 2m 2n 2o 2p 2q 2r 2s 2t 2u 2v 2w 2x 2y 2z 2{ 2| 2}  2~ 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2  2 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2 2 2  2 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2  2 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2  2 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2  2 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2  2! 2" 2# 2$ 2% 2& 2' 2( 2) 2* 2+ 2, 2- 2. 2/ 20 21 22 23 24 25! 26" 27# 28$ 29% 2:& 2;' 2<( 2=) 2>* 2?+ 2@, 2A- 2B. 2C/ 2D0  21 22 23 24 25 26 27 28 2 9 2 : 2 ; 2 < 2 = 2> 2? 2@ 2A 2B 2C 2D 2E 2F 2G 2H 2I 2J 2K 2L 2M  2N 2O 2P 2Q 2R 2S 2T 2U 2 V 2 W 2 X 2 Y 2 Z 2[ 2\ 2] 2^ 2_ 2` 2a  2b 2c 2d 2e 2f 2g 2h 2i 2 j 2 k 2 l 2 m 2 n 2o 2p 2q 2r 2s 2t 2u 2v 2w 2x 2y 2z 2{ 2| 2} 2~ 2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2  2 ! 2 " 2 # 2 $ 2 % 2 & 2 ' 2 ( 2 ) 2 * 2 + 2 , 2 - 2 . 2 / 2 0 2 1 2 2 2 3 2 4  2! 2! 2! 2! 2! 2! 2! 2! 2!  2!  2!  2!  2!  2! 2! 2! 2! 2! 2! 2! 2! 2! 2! 2! 2! 2! 2! 2! 2!  2" 2" 2" 2" 2" 2" 2" 2" 2"  2"  2"  2"  <  <  <  <  <  <  <  <  <   <   <   <   <   <  <  <  <  <  < < < < < < < < <  <  <  <  <  < < < < < < < < < < <  < < < < < < < < <  <  <  <  <  < < < <  < < < < < < < < <  < ! < " < # < $ <% <& <' <( <) <* <+ <, <- <. </  <0 <1 <2 <3 <4 <5 <6 <7 < 8 < 9 < : < ; < < <= <>  <? <@ <A <B <C <D <E <F < G < H < I < J < K <L <M <N <O <P <Q <R <S <T <U <V <W <X <Y  <Z <[ <\ <] <^ <_ <` <a < b < c < d < e < f <g <h <i <j <k <l <m <n <o <p <q <r <s  <t <u <v <w <x <y <z <{ < | < } < ~ <  <  < < < < < < < < < < < < < < < < < < <  <! <" <#  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <   <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  < ! < " < # < $ < % < & < ' < ( < ) < * < +  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <   <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <   <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  <  < ! < " < # < $ < % < & < ' < ( < ) < * < + < !,  <- <. </ <0 <1 <2 <3 <4 < 5 < 6 < 7 < 8 < 9 <: <;  << <= <> <? <@ <A <B <C < D < E < F < G < H <I <J <K <L <M <N <O <P <Q <R <S <T <U <V <W <X <Y <Z < [ <!\ <"] <#^ <$_ <%` <&a <'b <(c <)d <*e <+f <,g <-h <.i </j <0k <1l <2m <3n <4o <5p <6q <7r <8s <9t <:u <;v <<w <=x <>y <?z  <{ <| <} <~ < < < < <  <   < < < < < < < < <  <  <  <  <  < < < < <  < < < < < < < < <  <  <  <  <  < < < < < < < < < < < < < < <  < < < < < < < < <  <  <  <  <  < < < < < < < < < < < < < < < < < < <  <! <" <# <$ <% <& <' <( <) <* <+ <, <- <. </ <0 <1 <2 <3  < < < < < < < < <   < < < < < < < < <  <  <  <  <  < < < < < < < < < < < < < < < < < < <  <! <" <# <$ <% <& <' <( <) <* <+ <, <-  < < < < < <! <" <# < $ < % < & < ' < ( <) <* <+ <, <- <. </ <0 <1 <2 <3 <4 <5 <6 <7 <8 <9 <: < ; <!< <"=  <> <? <@ <A <B <C <D <E < F < G < H < I < J <K <L <M  <N <O <P <Q <R <S <T <U < V < W < X < Y < Z <[ <\ <] <^ <_ <` <a <b <c <d <e <f <g <h <i <j <k <l < m <!n Fo  Fp  Fq  Fr  Fs  Ft  Fu  Fv  F w  F x  F y  F z  F {  F|  F}  F~  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F   F!  F"  F#  F$  F F F F F F F F F  F  F  F  F  F F F F F F F F F F  F F F F F F F F F  F  F  F  F  F F F F F F F F F F F F F F F F F F  F F F F F F F F F  F  F  F  F  F F F F F F F F F F F  F F F F F F F F F  F  F  F  F  F F F F F F F F F F F F F F F F F F  F F F F F F F !b!b!m!x!!!!!!!!!!!!""""("3">"I"T"_"j"u""""""""""""####$#/#:#E#P#[#f#q#|############$ $$ $+$6$A$L$W$b$m$x$$$$$$$$$$$$%%%%(%3%>%I%T%^%i%t%%%%%%%%%%%%&&&&$&/&:&E&P&[&f&q&|&&&&&&&&&&&'' ''!','7'B'M'X'c'n'y''''''''''''((((((3(>(I(T(_(j(u(((((((((((())))$)/):)E)P)[)f)q)|)))))))))))** **!*,*7*B*L*W*b*m*x************++++'+2+=+H+S+^+i+t++++++++++++,, ,,#,.,9,D,O,Z,e,p,{,,,,,,,,,,,,- ---*-5-@-K-V-a-l-w------------....&.1.<.G.R.].h.s.~...........// //"/-/8/C/N/Y/d/o/z////////////0000)040?0J0U0`0k0v0000000000001111%101;1F1Q1\1g1r1}1111111111122 22"2-272B2M2X2c2n2y2222222222223333)343?3J3U3`3k3v3333333333334444&414<4F4Q4\4g4r4}4444444444455 55"5-585C5N5W5a5k5u555555555555566 666)636>6I6T6_6j6u6666666666667777%7/7:7E7P7[7f7q7|7777777777778 88 8+868A8L8W8b8m8x88888888888899 99 9*949>9H9R9\9f9p9z9999999999999::::(:3:>:I:T:_:j:u::::::::::::;;;;%;0;;;F;Q;\;g;r;};;;;;;;;;;;<< <=I=T=^=i=t============>> >>#>.>9>D>O>Z>e>p>{>>>>>>>>>>>>? ???*?5?@?K?V?a?l?w????????????@@@@&@1@<@G@R@]@h@r@}@@@@@@@@@@@AA AA"A-A8ACANAYAdAoAzAAAAAAAAAAAABBBB)B4B?BJBUB`BkBvBBBBBBBBBBBBCCCC%C0C;CFCQC\CfCqC|CCCCCCCCCCCDD DD!D,D7DBDMDXDcDnDxDDDDDDDDDDDDEEEE(E3E>EIETE_EjEtEEEEEEEEEEEEFFFF$F/F:FEFPF[FfFqF|FFFFFFFFFFFGG GG!G,G7GBGMGXGcGnGyGGGGGGGGGGGGHHHH(H3H>HIHTH_HjHuHHHHHHHHHHHHIIII%I/I:IEIPI[IfIqI|IIIIIIIIIIIJJ JJ!J+J6JAJLJWJbJmJxJJJJJJJJJJJJKKKK(K3K>KIKTK_KjKuKKKKKKKKKKKKLLLL%L0L;LFLQL\LgLrL}LLLLLLLLLLLMM MM!M,M7MBMMMXMcMnMyMMMMMMMMMMMMNNNN(N3N>NINTN_NjNuNNNNNNNNNNNNOOOO$O/O:OEOPO[OfOqO|OOOOOOOOOOOPP PP!P,P7PBPMPXPcPnPyPPPPPPPPPPPPQQQQ(Q3Q>QIQTQ_QiQtQQQQQQQQQQQQRRRR$R/R:RERPR[ReRpR{RRRRRRRRRRRRS SS S+S6SASLSWSbSmSxSSSSSSSSSSSSTTTT'T2T=THTST^TiTtTTTTTTTTTTTTUU UU#U.U9UDUOUZUeUpU{UUUUUUUUUUUUV VV V+V6VAVLVWVbVmVwVVVVVVVVVVVVWWWW'W2W=WHWSW^WiWtWWWWWWWWWWWWXX XX"X-X8XCXNXYXdXoXzXXXXXXXXXXXXY YYY)Y4Y?YJYUY`YkYvYYYYYYYYYYYYZZZZ%Z0Z;ZFZQZ\ZgZrZ}ZZZZZZZZZZZ[[ [[![,[7[B[M[X[c[n[w[[[[[[[[[[[[[\\ \\!\+\5\?\I\S\]\g\q\{\\\\\\\\\\\\] ]]]*]5]@]K]V]a]l]w]]]]]]]]]]]]^^^^&^1^<^G^R^]^h^s^~^^^^^^^^^^^__ __#_._9_D_O_Z_e_p_{____________` ```)`4`?`J`U```k`v````````````aaaa%a0a;aFaQa\agara}aaaaaaaaaaabb bb!b,b7bBbMbXbcbnbybbbbbbbbbbbbcccc)c4c?cJcUc_cjcuccccccccccccdddd$d/d:dEdPd[dfdqd|dddddddddddde ee e+e6eAeLeWebemexeeeeeeeeeeeeffff'f2f=fHfSf^fiftffffffffffffgg gg#g.g9gDgOgZgegpg{ggggggggggggh hhh*h5h@hKhVhahlhwhhhhhhhhhhhhiiii'i2i=iHiSi^iiitiiiiiiiiiiiijj jj#j.j9jDjOjZjejpj{jjjjjjjjjjjjk kkk*k5k@kKkVkaklkwkkkkkkkkkkkkllll'l2l=lHlSl^liltllllllllllllmm mm#m.m9mDmOmZmempm{mmmmmmmmmmmmn nnn*n5n@nKnVnanlnwnnnnnnnnnnnnoooo&o1o{I{T{_{j{u{{{{{{{{{{{{||||%|0|;|F|Q|\|g|r|}|||||||||||}} }}"},}7}B}M}X}c}n}y}}}}}}}}}}}}~~~~)~4~?~J~U~_~j~u~~~~~~~~~~~~%0;FQ\gr} F  F  F  F  F  F F F F F F F F F F F F F F F F F F F  F! F"! F#" F$# F%$ F&% F'& F('  F( F) F* F+ F, F- F. F/ F 0 F 1 F 2 F 3 F 4 F5 F6 F7 F8 F9 F: F; F< F= F> F? F@  FA FB FC FD FE FF FG FH F I F J F K F L F M FN FO FP FQ FR FS FT FU FV FW FX FY FZ F[ F\ F] F^ F_ F ` F!a F"b F#c  F d F e F f F g F h F i F j F k F l F m F n F o F p F q F r F s F t F u F v F w F x F y F z F { F | F } F ~ F  F  F  F  F  F ! F " F # F $ F % F & F ' F ( F ) F * F + F , F - F . F / F 0 F 1 F 2 F 3 F 4 F 5 F 6 F 7 F 8 F 9  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F   F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F ! F " F # F $ F % F & F ' F (  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F   F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F  F   F F F F F F F F F  F  F  F  F  F F F F F F F  F F F F F F F F F  F  F  F  F  F F! F" F# F$ F% F&  F' F( F) F* F+ F, F- F. F / F 0 F 1 F 2 F 3 F4 F5 F6 F7 F8 F9 F: F; F< F= F> F? F@ FA FB FC FD FE  FF FG FH FI FJ FK FL FM F N F O F P F Q F R  FS FT FU FV FW FX FY FZ F [ F \ F ] F ^ F _ F` Fa Fb Fc Fd Fe Ff Fg Fh Fi Fj Fk Fl Fm Fn Fo Fp Fq  Fr Fs Ft Fu Fv Fw Fx Fy F z F { F | F } F ~ F F F F F F F F F F F F F F F F F  F F F F F F F F F  F  F  F  F  F F F F F F F F F F F F F F F F F F F  F! F" F# F$ F% F& F' F( F) F* F+ F, F- F. F/ F0  F F F F F F F F F  F  F  F  F  F F F F F F F F F F F F P  P  P  P  P  P  P  P  P   P   P   P   P   P  P  P  P  P  P  P  P  P  P P P P P P P P P  P  P  P  P  P P P P P P P P P P  P P P P P P P P P  P  P  P  P  P P P P P  P P P P P P P P P  P ! P " P # P $ P% P& P' P( P) P* P+ P, P- Z.  Z/  Z0  Z1  Z2  Z3  Z4  Z5  Z 6  Z 7  Z 8  Z 9  Z :  Z;  Z<  Z=  Z>  Z?  Z@  ZA  ZB  ZC  ZD  ZE  ZF  ZG  ZH  ZI  ZJ ZK ZL ZM ZN ZO ZP ZQ Z R Z S Z T Z U Z V ZW ZX ZY ZZ Z[ Z\ Z] Z^ Z_ Z` Za Zb Zc Zd Ze Zf Zg Zh Z i Z!j Z"k Z#l Z$m  Zn Zo Zp Zq Zr Zs Zt Zu Z v Z w Z x Z y Z z Z{ Z| Z} Z~ Z Z Z Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z   Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z   Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z   Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z ! Z " Z # Z $ Z %  Z & Z ' Z ( Z ) Z * Z + Z , Z - Z . Z / Z 0 Z 1 Z 2 Z 3 Z 4 Z 5 Z 6 Z 7 Z 8 Z 9 Z : Z ; Z < Z = Z >  Z ? Z @ Z A Z B Z C Z D Z E Z F Z G Z H Z I Z J Z K Z L Z M Z N Z O Z P Z Q Z R Z S Z T Z U  ZV ZW ZX ZY ZZ Z[ Z\ Z] Z ^ Z _ Z ` Z a Z b Zc Zd Ze Zf Zg Zh Zi Zj Zk Zl Zm Zn Zo Zp Zq Zr Zs Zt Z u Z!v Z"w Z#x Z$y Z%z Z&{ Z'| Z(} Z)~ Z* Z+ Z, Z- Z. Z/ Z0 Z1 Z2 Z3 Z4  Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z! Z" Z#  Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z! Z" Z# Z$ Z% Z& Z' Z( Z) Z* Z+ Z, Z- Z. Z/ Z0 Z1 Z2 Z3 Z4 Z5 Z6 Z7 Z8 Z9 Z:  Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z Z Z Z Z Z! Z" Z# Z $ Z % Z & Z ' Z ( Z) Z* Z+ Z, Z- Z. Z/ Z0 Z1 Z2 Z3  Z4 Z5 Z6 Z7 Z8 Z9 Z: Z; Z < Z = Z > Z ? Z @ ZA ZB ZC ZD ZE ZF ZG ZH ZI ZJ ZK ZL ZM ZN ZO ZP ZQ ZR Z S Z!T Z"U Z#V Z$W Z%X Z&Y Z'Z Z([ Z)\ Z*]  Z^ Z_ Z` Za Zb Zc Zd Ze Z f Z g Z h Z i Z j Zk Zl  Zm Zn Zo Zp Zq Zr Zs Zt Z u Z v Z w Z x Z y Zz Z{ Z| Z} Z~ Z Z Z Z Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z! Z" Z# Z$ Z% Z& Z' Z( Z) Z* Z+ Z,  Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z   Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z! Z" Z# Z$ Z% Z& Z' Z( Z ) Z * Z +  Z, Z- Z. Z/ Z0 Z1 Z2 Z3 Z 4 Z 5 Z 6 Z 7 Z 8 Z9 Z: Z; Z< Z= Z> Z? Z@ ZA ZB ZC ZD ZE ZF ZG ZH ZI ZJ  ZK ZL ZM ZN ZO ZP ZQ ZR Z S Z T Z U Z V Z W dX  dY  dZ  d[  d\  d]  d^  d_  d `  d a  d b  d c  d d  de  df  dg  dh  di  dj  dk  dl  dm  dn  do  dp  dq  dr  ds dt du dv dw dx dy dz d { d | d } d ~ d  d d d d d d d d d d d d d d d d d d d   d d d d d d d d d  d  d  d  d  d d d d d d d d d d d d d d d d d d d  d! d" d# d$ d% d& d'  d d d d d d d d d  d  d  d   d d d d d d d d d  d  d  d  d  d d d d d d d d d d d d  d d d d d d d d d  d  d  d  d  d d d d d d d d d d  d d d d d d d d d  d  d d  d  d  d  d  d  d  d  d d d d d d  d  d  d  d   d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d d ! d " d # d $  d % d  & d  ' d  ( d  ) d  * d  + d  , d - d . d / d 0 d 1  d 2 d  3 d  4 d  5 d  6 d  7 d  8 d  9 d : d ; d < d = d > d  ? d  @ d  A d  B d  C d  D  d E d  F d  G d  H d  I d  J d  K d  L d M d N d O d P d Q d  R d  S d  T d  U d  V d  W d  X d  Y d  Z d  [ d  \ d  ] d  ^ d  _  d ` d  a d  b d  c d  d d  e d  f d  g d h d i d j d k d l d  m d  n d  o d  p d  q d  r d  s d  t d  u d  v d  w d  x d  y d  z d  { d  | d  } d  ~  d  d  d  d  d  d  d  d  d d d d d d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d d ! d " d # d $ d % d & d '  d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d!  d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d! d" d# d$ d%  d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d! d! d!  d! d! d! d! d! d! d! d! d ! d ! d ! d ! d ! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d!  d! d!! d!" d!# d!$ d!% d!& d!' d !( d !) d !* d !+ d !, d!- d!. d!/ d!0 d!1 d!2 d!3 d!4 d!5 d!6 d!7 d!8 d!9 d!: d!; d!< d!= d!> d !? d!!@  d!A d!B d!C d!D d!E d!F d!G d!H d !I d !J d !K d !L d !M d!N d!O d!P d!Q d!R d!S d!T d!U d!V d!W d!X d!Y d!Z d![ d!\ d!] d!^ d!_ d !` d!!a d"!b d#!c d$!d d%!e d&!f d'!g d(!h d)!i d*!j d+!k  d!l d!m d!n d!o d!p d!q d!r d!s d !t d !u d !v d !w d !x d!y d!z d!{ d!| d!} d!~ d! d! d! d! d! d! d!  d! d! d! d! d! d! d! d! d ! d ! d ! d ! d ! d! d! d! d! d! d! d! d! d!  d! d! d! d! d! d! d! d! d ! d ! d ! d ! d ! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d ! d!! d"! d#! d$! d%! d&! d'! d(! d)! d*! d+! d,! d-! d.! d/! d0! d1! d2! d3!  d! d! d! d! d! d! d! d! d ! d ! d ! d ! d ! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d! d ! d!! d"! d#! d$! d%! d&! d'!  d! d! d! d! d! d! d! d! d ! d ! d " d " d " d" d" d" d" d" d" d" d" d" d" d" d" n"  n"  n"  n"  n"  n"  n"  n"  n "  n "  n "  n "  n "  n"  n"  n"  n"  n"  n"!  n""  n"#  n"$  n"%  n"&  n"'  n"(  n")  n"*  n"+  n",  n"-  n ".  n!"/  n""0  n#"1  n$"2  n%"3  n&"4  n'"5  n("6  n)"7  n*"8  n+"9  n,":  n-";  n."<  n/"=  n0">  n1"?  n2"@  n3"A  n4"B  n5"C  n"D n"E n"F n"G n"H n"I n"J n"K n "L n "M n "N n "O n "P n"Q n"R n"S n"T n"U n"V n"W n"X n"Y n"Z n"[ n"\ n"] n"^ n"_ n"` n"a n"b n "c n!"d n""e n#"f n$"g n%"h n&"i n'"j n("k n)"l n*"m n+"n n,"o n-"p n."q  n"r n"s n"t n"u n"v n"w n"x n"y n "z n "{ n "| n "} n "~ n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n"  n" n" n" n" n" n" n" n" n " n " n " n " n " n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n " n!" n""  n" n" n" n" n" k ! !! !+!6!A!L!W!b!l!w!!!!!!!!!!!!""""'"2"="H"S"^"i"t""""""""""""## ####.#9#D#O#Z#e#p#{############$ $$ $+$6$A$L$W$b$m$x$$$$$$$$$$$$%%%%(%3%=%H%S%^%i%t%%%%%%%%%%%%&&&&$&/&:&E&P&[&f&q&|&&&&&&&&&&&'' ''!','7'B'M'X'c'n'y''''''''''''((((((3(>(I(T(_(j(u(((((((((((())))%)0);)E)P)[)f)q)|)))))))))))** **!*,*7*B*M*X*c*n*y************++++(+3+>+I+T+_+j+u++++++++++++,,,,%,0,;,F,Q,[,f,q,|,,,,,,,,,,,-- --!-,-7-B-M-X-c-n-y------------....(.3.>.I.T._.j.u............////%/0/:/E/P/[/f/q/|///////////00 00!0,070B0M0X0c0n0y0000000000001111(131>1I1T1_1j1u1111111111112222$2/2:2E2P2[2f2q2|2222222222233 33!3,373B3M3X3c3n3x3333333333334444(434>4I4T4_4j4u4444444444445555$5/5:5E5P5[5f5q5|5555555555566 66!6,676B6M6X6c6n6x6666666666667777(737>7I7T7^7i7t7777777777778888$8/8:8E8P8[8f8q8|8888888888899 99!9,969A9L9W9b9m9x999999999999::::(:3:>:I:T:_:j:t::::::::::::;;;;$;/;:;E;P;[;f;q;|;;;;;;;;;;;<< <>>>(>3>>>I>T>_>j>u>>>>>>>>>>>>????$?/?:?E?P?[?f?q?|????????????@ @@ @+@6@A@L@W@b@m@x@@@@@@@@@@@@AAAA(A3A>AIATA_AjAuAAAAAAAAAAAABBBB$B/B:BEBPB[BfBqB|BBBBBBBBBBBBC CC C+C6CACLCWCbCmCxCCCCCCCCCCCCDDDD'D2D=DHDSD^DiDtDDDDDDDDDDDDEE EE#E.E9EDEOEZEeEpE{EEEEEEEEEEEEF FF F+F5F@FKFVFaFlFwFFFFFFFFFFFFGGGG'G2G=GHGSG^GiGtGGGGGGGGGGGGHH HH#H.H9HDHOHZHeHpH{HHHHHHHHHHHHI II I+I6IAILIVIaIlIwIIIIIIIIIIIIJJJJ'J2JXIXTX_XjXuXXXXXXXXXXXXYYYY%Y0Y;YFYPY[YfYqY|YYYYYYYYYYYZZ ZZ!Z+Z6ZAZLZWZbZmZxZZZZZZZZZZZZ[[[[([3[>[I[T[_[j[t[[[[[[[[[[[[\\\\$\/\:\E\P\[\f\q\|\\\\\\\\\\\]] ]]!],]7]B]M]X]c]n]y]]]]]]]]]]]^^^^&^2^>^J^V^b^n^z^^^^^^^^^^^_ __"_._:_F_R_^_j_v___________````*`6`B`N`Y`e`q`}``````````aa aa%a1a=aIaUaaamaxaaaaaaaaaaabbb b,b8bDbPb\bhbtbbbbbbbbbbbcccc(c4c@cLcXcdcpc{cccccccccccd dd#d/d;dGdSd_dkdwdddddddddddeeee*e6eBeNeZefere~eeeeeeeeeeffff&f2f>fJfVfbfnfzfffffffffffg gg"g.g:gFgRg^gjgvggggggggggghhhh*h6hBhNhZhfhrh}hhhhhhhhhhii ii%i1i=iIiUiaimiyiiiiiiiiiiij jj!j-j9jEjQj\jhjtjjjjjjjjjjjkkkk(k4k@kLkXkdkpk|kkkkkkkkkkll ll$l0l;lGlSl_lklwlllllllllllmmmm+m7mCmOm[mgmsmmmmmmmmmmmnnnn'n3n?nJnVnbnnnznnnnnnnnnnno oo!o-o9oEoQo]oiouooooooooooopppp)p5pApMpYpepqp}ppppppppppqq qq$q0q}J}V}b}m}y}}}}}}}}}}}~ ~~!~-~9~E~Q~]~i~u~~~~~~~~~~~(4@LXdp| n" n" n " n " n " n " n " n" n" n" n" n"  n" n" n" n" n" n" n" n" n " n " n " n " n " n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n " n!" n"" n#" n$" n%" n&"  n" n" n" n" n" n" n" n" n " n " n " n " n " n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n" n# n# n# n# n# n# n# n # n!# n"# n## n$# n%# n&# n'# n(# n)# n*# n+# n,# n-# n.# n/# n0# n1# n2# n3#  n# n# n# n# n# n# n#! n#" n ## n #$ n #% n #& n #' n#( n#) n#* n#+ n#, n#- n#. n#/ n#0 n#1 n#2 n#3 n#4 n#5 n#6 n#7 n#8 n#9 n #: n!#; n"#< n##= n$#> n%#? n&#@ n'#A n(#B n)#C n*#D n+#E n,#F n-#G n.#H n/#I n0#J n1#K n2#L n3#M n4#N n5#O n6#P n7#Q n8#R n9#S n:#T n;#U n<#V n=#W n>#X n?#Y n@#Z nA#[ nB#\  n #] n #^ n #_ n #` n #a n #b n #c n #d n #e n #f n #g n #h n #i n #j n #k n #l n #m n #n n #o n #p n #q n #r n #s n #t n #u n #v n #w n #x  n #y n #z n #{ n #| n #} n #~ n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n #  n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n !# n "# n ## n $# n %# n &# n '# n (# n )# n *# n +#  n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n !#  n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n # n $ n $ n !$ n "$  n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n $ n $ n $ n $ n $ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$! n$"  n$# n$$ n$% n$& n$' n$( n$) n$* n $+ n $, n $- n $. n $/ n$0 n$1 n$2 n$3 n$4 n$5 n$6 n$7 n$8 n$9 n$: n$; n$< n$= n$> n$? n$@ n$A n $B n!$C n"$D  n$E n$F n$G n$H n$I n$J n$K n$L n $M n $N n $O n $P n $Q n$R n$S n$T n$U n$V n$W n$X n$Y n$Z n$[ n$\ n$] n$^ n$_ n$` n$a n$b n$c n $d n!$e n"$f  n$g n$h n$i n$j n$k n$l n$m n$n n $o n $p n $q n $r n $s n$t n$u n$v n$w n$x n$y n$z n${ n$| n$} n$~  n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n $ n $ n $ n $ n $ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n $ n!$ n"$ n#$ n$$ n%$ n&$ n'$ n($ n)$ n*$ n+$ n,$ n-$ n.$  n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n $ n $ n $ n $ n $ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$  n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n $ n $ n $ n $ n $ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n $ n!$ n"$ n#$ n$$ n%$ n&$ n'$ n($ n)$ n*$ n+$  n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n $ n $ n $ n $ n $ n$ n$ n$ n$ n$ n$ n% n% n% n% n% n% n% n% n% n%  n% n% n% n% n% n% n% n% n % n % n % n % n % n% n% n% n% n% n% n% n% n% n% n%! n%" n%# n%$ n%% n%& n%' n%( n %) n!%* n"%+ n#%, n$%- n%%. n&%/ n'%0 n(%1 n)%2 n*%3 n+%4 n,%5 n-%6 n.%7 n/%8 n0%9 n1%: n2%; n3%< n4%= n5%> x%?  x%@  x%A  x%B  x%C  x%D  x%E  x%F  x %G  x %H  x %I  x %J  x %K  x%L  x%M  x%N  x%O  x%P  x%Q x%R x%S x%T x%U x%V x%W x%X x %Y x %Z x %[ x %\ x %] x%^ x%_ x%` x%a x%b x%c x%d x%e x%f x%g x%h x%i  x%j x%k x%l x%m x%n x%o x%p x%q x %r x %s x %t x %u x %v x%w x%x x%y x%z x%{ x%| x%} x%~ x% x% x% x% x% x%  x% x% x% x% x% x% x% x% x % x % x % x % x % x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x % x!% x"% x#% x$% x%% x&% x'% x(% x)% x*% x+% x,%  x% x% x% x% x% x% x% x% x % x % x % x % x % x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x%  x% x% x% x% x% x% x% x% x % x % x % x % x % x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x% x % x!%  x% x% x% x% x% x% x% x% x % x % x % x % x % x% x% x% x% x% x% x&  x& x& x& x& x& x& x& x& x & x & x & x & x & x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x&  x & x & x & x &! x &" x &# x &$ x &% x && x &' x &( x &) x &* x &+ x &, x &- x &. x &/ x &0 x &1 x &2 x &3 x &4 x &5 x &6 x &7 x &8 x &9 x &: x &; x &< x &= x !&> x "&? x #&@ x $&A x %&B  x &C x &D x &E x &F x &G x &H x &I x &J x &K x &L x &M x &N x &O x &P x &Q x &R x &S x &T x &U x &V x &W x &X x &Y x &Z x &[ x &\ x &] x &^ x &_ x &` x &a x &b x !&c x "&d x #&e x $&f  x &g x &h x &i x &j x &k x &l x &m x &n x &o x &p x &q x &r x &s x &t x &u x &v x &w x &x x &y x &z x &{  x &| x &} x &~ x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x &  x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x & x &  x& x& x& x& x& x& x& x& x & x & x & x & x & x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x&  x& x& x& x& x& x& x& x& x & x & x & x & x & x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x& x & x!& x"& x#& x$& x%& x&&  x& x& x& x& x& x& x& x& x & x & x & x & x & x& x& x& x& x& x& x'  x' x' x' x' x' x' x' x' x ' x ' x ' x ' x ' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x ' x!'! x"'" x#'# x$'$ x%'% x&'& x''' x('( x)')  x'* x'+ x', x'- x'. x'/ x'0 x'1 x '2 x '3 x '4 x '5 x '6 x'7 x'8 x'9 x': x'; x'< x'= x'> x'? x'@ x'A x'B x'C x'D x'E x'F x'G x'H x 'I x!'J x"'K x#'L x$'M x%'N  x'O x'P x'Q x'R x'S x'T x'U x'V x 'W x 'X x 'Y x 'Z x '[ x'\ x'] x'^ x'_ x'` x'a x'b x'c x'd x'e x'f x'g x'h x'i x'j x'k x'l x'm x 'n x!'o x"'p x#'q x$'r x%'s  x't x'u x'v x'w x'x x'y x'z x'{ x '| x '} x '~ x ' x ' x' x' x' x' x' x' x' x'  x' x' x' x' x' x' x' x' x ' x ' x ' x ' x ' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x'  x' x' x' x' x' x' x' x' x ' x ' x ' x ' x ' x' x' x' x' x' x' x'  x' x' x' x' x' x' x' x' x ' x ' x ' x ' x ' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x' x ' x!' x"' x#' x$' x%'  x' x' x' x' x' x' x' x' x ' x ' x ' x ' x ' x' x' x' x' x' x' x'  x' x' x' x' x' x' x' x' x ' x ' x ' x ' x ' x' x' x' x( x( x( x( x( x( x( x( x( x( x( x( x( x(  (  (  (  (  (  (  (  (   (   (   (   (   (  (  (  (  (  (  (  (!  ("  (#  ($  (%  (&  ('  ((  ()  (*  (+  (,   (-  !(.  "(/  #(0  $(1  %(2  &(3  '(4  ((5  )(6  *(7  +(8  ,(9  -(:  .(;  /(<  0(=  1(>  2(?  3(@  4(A  5(B  6(C  (D (E (F (G (H (I (J (K  (L  (M  (N  (O  (P (Q (R (S (T (U (V (W (X (Y (Z ([ (\ (] (^ (_ (` (a (b  (c !(d "(e #(f $(g %(h &(i '(j ((k )(l *(m +(n ,(o -(p .(q /(r 0(s 1(t 2(u 3(v 4(w 5(x 6(y 7(z  ({ (| (} (~ ( ( ( (  (  (  (  (  ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (  ( ( ( ( ( ( ( (  (  (  (  (  ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (  ( !( "( #( $( %( &( '( (( )( *( +(  ( ( ( ( ( ( ( (  (  (  (  (  ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (  ( ( ( ( ( ( ( (  (  (  (  (  ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (  ( !( "( #( $( %( &( '( (( )) *) +) ,) -) .) /) 0) 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) 9) :) ;) <) =) >) ?) @) A) B) C) D) E) F) G) H) I) J)! K)" L)# M)$ N)% O)& P)' Q)(  )) )* )+ ), )- ). )/ )0  )1  )2  )3  )4  )5 )6 )7 )8 )9 ): ); )< )= )> )? )@ )A )B )C )D )E )F )G  )H !)I ")J #)K $)L %)M &)N ')O ()P  )Q )R )S )T )U )V )W )X  )Y  )Z  )[  )\  )] )^ )_ )` )a )b )c )d )e )f )g )h )i )j )k )l )m )n )o  )p !)q ")r #)s $)t %)u &)v ')w ()x   )y  )z  ){  )|  )}  )~  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  !)  ")  #)  $)  %)  &)  ')  ()  ))  *)  +)  ,)   )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )   )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  !)  ")  #)  $)  %)  &)  ')  ()  ))  *)  +)  ,)  -)  .)  /)   )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  )  *  *  !*  "*  #*  $*  %*  &*  '*  (*   *  *  *  *  *  *  *  *  *  *  *  *  *  *  * * * * * * * *  *  *!  *"  *#  *$ *% *& *' *(  *) ** *+ *, *- *. */ *0  *1  *2  *3  *4  *5 *6 *7 *8 *9 *: *; *< *= *> *? *@ *A *B *C *D *E  *F *G *H *I *J *K *L *M  *N  *O  *P  *Q  *R *S *T *U *V *W *X *Y *Z *[ *\ *] *^ *_ *` *a *b *c *d  *e !*f "*g #*h $*i %*j &*k '*l (*m )*n **o +*p  *q *r *s *t *u *v *w *x  *y  *z  *{  *|  *} *~ * * * * * * * * * * * * *  * * * * * * * *  *  *  *  *  * * * * *  * * * * * * * *  *  *  *  *  * * * * * * *  * * * * * * * *  * * * * * * * *  *  *  *  *  * * * * * * * * * * * * * * * * * *  * * * * * * * *  *  *  *  *  * * * * * * *  * * * * * * * *  *  *  *  *  * * * * * * * * * * * + + + + + + + +  +  + + + + + + + +  +  +  +  +  + + + + + + + + + + + +    # / ; G S _ j v !!!!*!6!B!N!Z!f!r!~!!!!!!!!!!"" ""%"1"="I"U"a"m"y"""""""""""# ##!#-#9#E#Q#\#h#t###########$$$$($4$@$L$X$d$p$|$$$$$$$$$$$% %%#%/%;%G%S%_%k%w%%%%%%%%%%%&&&&*&6&B&N&Z&f&r&~&&&&&&&&&&''''&'2'>'J'T'_'j'u''''''''''''(((('(3(?(K(W(c(o({((((((((((() ))").):)F)R)^)j)v)))))))))))****)*5*A*M*Y*e*q*}**********++ ++$+0+<+H+T+_+k+w+++++++++++,,,,+,7,C,O,[,g,s,,,,,,,,,,,----'-3-?-K-V-b-n-z-----------. .."...:.F.R.].i.u...........////)/4/@/L/X/d/p/|//////////00 00$000<0H0T0`0l0x000000000001111+171C1O1[1g1s111111111112222&222>2J2V2b2n2z222222222223 33!3-393E3Q3\3h3t333333333334444(444@4L4X4c4o4{444444444445 55"5.5:5F5R5^5j5v555555555556666)656A6M6Y6e6q6}666666666677 77$707<7H7T7`7l7x777777777778888+878C8O8[8g8s888888888889999&929>9J9V9b9n9z99999999999: ::!:-:9:E:Q:]:i:u:::::::::::;;;;);5;A;M;X;d;p;|;;;;;;;;;;<< <<$<0<<> >>%>1>=>I>U>a>m>y>>>>>>>>>>>? ?? ?,?8?D?P?\?h?t???????????@@@@(@4@@@L@X@c@o@{@@@@@@@@@@@A AA#A/A;AGASA_AkAvAAAAAAAAAAABBBB)B5BABMBYBeBqB}BBBBBBBBBBCC CC$C0CRJRVRbRnRzRRRRRRRRRRRS SS!S-S9SESQS]SiSuSSSSSSSSSSSTTTT(T4T@TLTXTdTpT|TTTTTTTTTTTU UU#U/U;UGUSU_UkUwUUUUUUUUUUUVVVV+V7VBVNVZVfVrV~VVVVVVVVVVWWWW&W2W>WJWVWbWnWzWWWWWWWWWWWX XX!X-X9XEXQX]XiXuXXXXXXXXXXXYYYY(Y4Y@YLYXYdYpY|YYYYYYYYYYZZ ZZ$Z0Z\J\V\b\n\z\\\\\\\\\\\] ]]"].]:]F]R]^]j]v]]]]]]]]]]]^^^^)^5^A^M^Y^e^q^}^^^^^^^^^^__ __$_0_<_H_T_`_l_x___________````+`7`C`O`[`g`r`~``````````aaaa&a2a>aJaVabanazaaaaaaaaaaab bb"b.b:bFbRb^bjbvbbbbbbbbbbbcccc*c6cBcNcZcfcrc~ccccccccccdd dd%d1d=dIdUdadmdydddddddddddeee e,e8eDePe\eheteeeeeeeeeeeffff(f4f@fLfXfdfpf{fffffffffffg gg#g/g;gGgSg_gkgwggggggggggghhhh+h7hChNhZhfhrh~hhhhhhhhhhiiii&i2i>iJiVibiniziiiiiiiiiiij jj!j-j9jEjQj]jijujjjjjjjjjjjkkkk)k5kAkMkYkekqk}kkkkkkkkkkll ll%l0lsJsVsbsnszssssssssssst tt!t-t9tEtQt]titutttttttttttuuuu)u4u@uLuVuauluwuuuuuuuuuuuuvvvv'v2v=vHvTv`vlvxvvvvvvvvvvvwwww+w7wCwOw[wgwswwwwwwwwwwwxxxx&x2x>xJxVxbxnxzxxxxxxxxxxxy yy!y-y9yEyQy]yiyuyyyyyyyyyyyzzzz)z5zAzMzXzdzpz|zzzzzzzzzz{{ {{${0{<{H{T{`{l{x{{{{{{{{{{{||||+|7|C|O|[|g|s|||||||||||}}}}&}2}>}J}V}b}n}z}}}}}}}}}}}~ ~~!~-~9~E~Q~]~i~u~~~~~~~~~~~)5AMYdp| +" +# +$ +% +& +'  +( +) +* ++ +, +- +. +/  +0  +1  +2  +3  +4 +5 +6 +7 +8 +9 +: +; +< += +> +? +@ +A +B +C +D +E +F  +G +H +I +J +K +L +M +N  +O  +P  +Q  +R  +S +T +U +V +W +X +Y +Z +[ +\ +] +^ +_ +` +a +b +c +d +e  +f  +g +h +i +j +k +l +m +n  +o  +p  +q  +r  +s +t +u +v +w +x +y +z +{ +| +} +~ + + + + + + +  + !+ "+  + + + + + + + +  +  +  +  +  + + + + + + + + +  + + + + + + + +  +  +  +  +  + + + + + + + + + + + + + + + + + +  +  +  +  +  +  +  +  +   +   +   +   +   +  +  +  +  +  + + + + + + + +  +  +  +  +  + + + + + +  + + + + + + + +  +  +  +  +  + + + + +  + + + + + + + +  +  +  +  +  + + + + , , , , , ,  , , , , , , , ,  ,  ,  ,  ,  , ,  , , , , , , , ,  ,  ,  ,  ,  , ,! ," ,# ,$ ,% ,& ,' ,( ,) ,* ,+ ,, ,- ,. ,/ ,0 ,1 ,2  ,3 !,4 ",5 #,6 $,7 %,8 &,9 ',: (,; ),< *,=  ,> ,? ,@ ,A ,B ,C ,D ,E  ,F  ,G  ,H  ,I  ,J ,K ,L ,M ,N ,O ,P ,Q ,R ,S  ,T ,U ,V ,W ,X ,Y ,Z ,[  ,\  ,]  ,^  ,_  ,` ,a ,b ,c ,d ,e   ,f  ,g  ,h  ,i  ,j  ,k  ,l  ,m  ,n  ,o  ,p  ,q  ,r  ,s  ,t  ,u  ,v  ,w  ,x  ,y  ,z  ,{  ,|  ,}  ,~  ,  ,  ,  ,  ,  ,   ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,   ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,   ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,   ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  , , , , , , , ,  ,  ,  ,  ,  , , ,  , , , , , , , ,  ,  ,  ,  ,  , , , , , , ,  , , , , , , , ,  ,  -  -  -  - -  - - - - - - - -  -  -  -  -  - - - - - - -  - - - - - - - -  -  -!  -"  -#  -$ -% -& -' -( -) -* -+ -, -- -. -/ -0 -1 -2 -3 -4 -5 -6  -7 !-8 "-9  -: -; -< -= -> -? -@ -A  -B  -C  -D  -E -F -G -H -I -J -K -L  -M  -N  -O  -P  -Q -R -S -T -U -V -W -X -Y -Z -[ -\ -] -^ -_ -` -a -b -c  -d !-e "-f #-g $-h %-i  -j -k -l -m -n -o -p -q  -r  -s  -t  -u  -v -w -x -y -z -{ -| -}  -~ - - - - - - -  -  -  -  -  - - - - - - - -  -  -  -  -  - - - - - - - - -  - - - - - - - -  -  -  -  -  - - - - - - - - - - - - - - -  - - - - - - - -  -  -  -  -  - - - - - - - - - - - - - - - -  - - - - - - - -  -  -  -  -  - - - - - - - - - - -  - - - - - - - -  -  - - - - - - - -  -  -  .  .  . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . .  .  .  .  .  . . . . .! ." .# .$ .% .& .' .( .) .* .+ ., .- .. ./  .0 !.1 ".2 #.3 $.4  .5 .6 .7 .8 .9 .: .; .<  .=  .>  .?  .@  .A .B .C .D .E .F .G .H .I .J .K .L .M .N .O  .P .Q .R .S .T .U .V .W  .X  .Y  .Z  .[  .\ .] .^ ._ .` .a .b .c .d   .e  .f  .g  .h  .i  .j  .k  .l  .m  .n  .o  .p  .q  .r  .s  .t  .u  .v  .w  .x  .y  .z  .{  .|  .}  .~  .  .  .  .  .  .  !.  !. !. !. !. !. !. !. !. ! . ! . ! . ! . ! . !. !. !. !. !. !. !. !. !. !. !. !.  ". ". ". ". ". ". ". ". " . " . " . " . " . ". ". ". ". ". ". ". ". ". ". ". ". ". ". ". ". ". ". " . "!.  #. #. #. #. #. #. #. #. # . # . # . # . # . #. #. #. #. #. #. #. #. #. #. #. #. #. #.  $. $. $. $. $. $. $. $. $ . $ . $ . $ . $ . $. $. $. $. $. $. $. $. $. $.  .  .  .  .  .  .  .  .   .   .   .  . . . / / / / /  /  /  /  /  / / / / / / / / / / / / / / / / / / /  / !/ "/ #/ $/ %/! &/" '/# (/$ )/% */& +/' ,/( -/) ./* //+ 0/, 1/- 2/. 3// 4/0 5/1 6/2 7/3 8/4 9/5 :/6 ;/7 /: ?/; @/< A/= B/> C/? D/@ E/A F/B  /C /D /E /F /G /H /I /J  /K  /L  /M  /N  /O  /P /Q /R /S /T /U /V /W  /X  /Y  /Z  /[  /\ /] /^ /_ /` /a /b /c /d /e /f /g  /h /i /j /k /l /m /n /o  /p  /q  /r  /s  /t /u /v /w /x  /y /z /{ /| /} /~ / /  /  /  /  /  / / / / / / / / / /  / / / / / / / /  /  /  /  /  / / / / / / / / / / / / / / / /  / / / / / / / /  /  /  /  /  / / / / / / / / / / / / / / / / / / /  / !/ "/ #/ $/   /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /   /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  /  !/  "/  #0  $0  %0  &0  '0  (0  )0  *0  +0  ,0  0  0  0  0  0  0  0  0   0   0   0  0 0 0 0 0 0 0 0  0  0  0  0  0! 0" 0# 0$ 0% 0& 0' 0(  0) 0* 0+ 0, 0- 0. 0/ 00  01  02  03  04  05 06 07 08 09 0: 0; 0< 0= 0> 0? 0@ 0A 0B 0C 0D 0E 0F 0G  0H  0I 0J 0K 0L 0M 0N 0O 0P  0Q  0R  0S  0T  0U 0V 0W 0X 0Y 0Z 0[ 0\ 0] 0^ 0_  0` 0a 0b 0c 0d 0e 0f 0g  0h  0i  0j  0k  0l 0m 0n 0o 0p 0q 0r  0s 0t 0u 0v 0w 0x 0y 0z  0{  0|  0}  0~  0 0 0 0 0 0 0  0 0 0 0 0 0 0 0  0  0  0  0  0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0 !0 "0 #0 $0 %0 &0 '0 (0 )0 *0 +0 ,0 -0 .0 /0 00 10 20 30 40 50 60 70 80 90 :0 ;0 <0 =0 >0 ?0 @0 A0 B0 C0 D0 E0 F0 G0 H0 I0  0 0 0 0 0 0 0 0  0  0  0  0  0 0 0 0 0 0   0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  1  !1  "1  #1  $1  %1  &1   1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1!  1"  1#  1$  1%  1&  !1'  "1(  #1)  $1*  %1+  &1,  '1-   1.  1/  10  11  12  13  14  15  16  17  18  19  1:  1;  1<  1=  1>  1?  1@  1A  1B  1C  1D  1E  1F  1G  1H  1I  1J  1K  1L  1M  !1N  "1O  #1P  $1Q   1R  1S  1T  1U  1V  1W  1X  1Y  1Z  1[  1\  1]  1^  1_  1`  1a  1b  1c  1d  1e  1f  1g  1h  1i  1j  1k  1l  1m  1n  1o  1p  1q  !1r  "1s  #1t  $1u  %1v  &1w  '1x  (1y  )1z  *1{  +1|  ,1}  -1~  .1  /1   1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1   1   1   1   1   1  1  1  1  1  1  1  1  1  1  1 1 1 1 1 1 1 1  1  1  1  1  1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1  1 1 1 1 1 1 1 1  1  1  1  1  1 1 1  1 1 1 1 1 1 1 1  1  1  1  1  1 1 1 1 1  1 1 1 1 1 1 1 1  1  1  1  1  1 1  1 1 1 1 1 2 2 2  2  2  2  2  2 2  2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2! 2" 2#   2$  2%  2&  2'  2(  2)  2*  2+  2,  2-  2.  2/  20  21  22  23  24  25  26  27  28  29  2:  2;  2<  2=  2>  2?  2@  2A  2B  2C   2D  2E  2F  2G  2H  2I  2J  2K  2L  2M  2N   2O   2P   2Q   2R   2S  2T  2U  2V  2W  2X  2Y  2Z  2[  2\  2] 2^ 2_ 2` 2a 2b 2c 2d  2e  2f  2g  2h  2i  2j 2k 2l 2m 2n 2o 2p 2q  2r  2s  2t  2u  2v 2w 2x 2y 2z 2{ 2| 2} 2~ 2 2 2 2 2  2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2 2 2  2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2  2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2  2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2 2 2  2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2 2 2 2 2 2   2  2  2  3  3  3  3  3  3  3  3  3  3  3  3  3  3  3  3  3  3  3  3  3  3  3  3  3  3  3  3  3  !3  "3  #3   3  3!  3"  3#  3$  3%  3&  3'  3(  3)  3*  3+  3,  3-    , 8 D P \ h s  !!!!'!3!?!K!W!b!n!z!!!!!!!!!!!" """".":"F"R"^"j"v"""""""""""####)#5#A#M#Y#e#q#}##########$$ $$$$0$<$H$T$`$l$x$$$$$$$$$$$%%%%+%7%C%O%[%g%s%%%%%%%%%%%&&&&'&3&?&K&W&c&o&{&&&&&&&&&&&' ''"'.':'F'R'^'j'v'''''''''''(((()(5(A(L(X(d(p(|(((((((((()) ))$)0)<)G)S)_)k)w)))))))))))****+*7*C*O*[*g*s***********++++&+2+>+J+V+b+n+z+++++++++++, ,,!,-,9,E,Q,],i,u,,,,,,,,,,,----)-5-A-M-Y-e-q-}----------.. ..$.0.<.H.T.`.l.x...........////+/7/C/O/[/g/s///////////0000&020>0J0V0b0n0z000000000001 11!1-181D1P1\1h1t111111111112222'232?2K2W2c2o2{222222222223 33"3.3:3F3R3^3j3v333333333334444*464A4M4Y4e4q4}444444444455 55%515=5I5U5a5l5x55555555555666 6,686D6P6\6h6t666666666667777'737?7K7W7c7o7{777777777778 88#8/8;8G8S8_8k8w888888888889999*969B9N9Z9f9r9~9999999999:: ::%:1:=:I:U:a:m:y:::::::::::; ;;!;-;9;E;P;\;h;t;;;;;;;;;;;<<<<(<4<@>>>*>6>B>N>Z>f>r>~>>>>>>>>>>????&?2?>?J?U?a?m?y???????????@ @@!@-@9@E@Q@]@i@t@@@@@@@@@@@AAAA(A4A@ALAXAdApA|AAAAAAAAAABB BB$B0BDJDVDbDnDzDDDDDDDDDDDE EE!E-E9EEEQE]EiEuEEEEEEEEEEEFFFF)F5FAFMFYFeFqF|FFFFFFFFFFGG GG$G0GkJkVkbknkzkkkkkkkkkkklll l,l7lClOl[lglslllllllllllmmmm'm3m?mJmVmbmnmzmmmmmmmmmmmn nn!n-n9nEnQn]nhntnnnnnnnnnnnoooo'o3o?oKoWocooo{ooooooooooop pp"p.p:pEpQp]pipupppppppppppqqqq(q3q?qKqWqcqoq{qqqqqqqqqqqr rr"r-r9rErQr]rirurrrrrrrrrrrssss(s4s@sLsXsdsps|ssssssssssst tt"t.t:tFtRt^tjtvtttttttttttuuuu*u6uBuNuZufuru~uuuuuuuuuuvv vv%v1v=vIvUvavmvyvvvvvvvvvvvw ww!w-w9wEwQw\whwtwwwwwwwwwwwxxxx'x3x?xKxWxcxox{xxxxxxxxxxxy yy"y.y:yFyRy^yjyvyyyyyyyyyyyzzzz)z5zAzMzYzezqz}zzzzzzzzzz{{ {{${0{<{H{T{`{l{x{{{{{{{{{{{||||+|7|C|O|[|g|s|~||||||||||}} }}%}1}=}I}U}a}m}y}}}}}}}}}}}~~~ ~,~8~D~P~\~h~t~~~~~~~~~~~(4@LXdp|  3/  30  31  32  33  34  35   36  37  38  39  3:  3;  3<  3=  3>  3?  3@  3A  3B  3C  3D  3E  3F  3G  3H  3I   3J  3K  3L  3M  3N  3O  3P  3Q  3R  3S  3T  3U  3V  3W  3X  3Y  3Z  3[  3\  3]  3^  3_  3`  3a  3b   3c  3d  3e  3f  3g  3h  3i  3j  3k  3l  3m  3n  3o  3p  3q  3r  3s  3t  3u  3v  3w  3x  3y  3z  3{  3|  3}  3~  3 3 3 3 3 3 3 3  3  3  3  3  3 3 3 3 3 3 3 3 3 3  3 3 3 3 3 3 3 3  3  3  3  3  3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3  3 !3 "3 #3  3 3 3 3 3 3 3 3  3  3  3  3  3 3 3 3 3 3 3 3 3 3  3 3 3 3 3 3 3 3  3  3  3  3  3 3 3 3  3 3 3 3 3 3 3 3  3  3  3  3  3 3 3 3 3 3 3 3 3  3 3 3 3 3 3 3 3  3  3  3  3  3 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4  4 4 4 4 4 4 4 4  4  4  4  4  4 4 4 4 4 4! 4" 4# 4$ 4% 4& 4' 4( 4) 4* 4+ 4,  4- 4. 4/ 40 41 42 43 44  45  46  47  48  49 4: 4; 4< 4= 4> 4? 4@ 4A 4B 4C 4D 4E 4F 4G 4H 4I 4J 4K  4L !4M "4N  4O 4P 4Q 4R 4S 4T 4U 4V  4W  4X  4Y  4Z  4[ 4\ 4] 4^ 4_ 4` 4a 4b 4c 4d 4e 4f 4g 4h 4i 4j 4k 4l  4m 4n 4o 4p 4q 4r 4s 4t  4u  4v  4w  4x  4y 4z 4{ 4| 4}  4~ 4 4 4 4 4 4 4  4  4  4  4  4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4  4 4 4 4 4 4  4 4 4 4 4 4 4 4  4  4  4  4  4 4  4 4 4 4 4 4 4 4  4  4  4  4  4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4  4 4 4 4 4 4 4 4  4  4  4  4  4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4  4 4 4 4 4 4 4 4  4  4  4  4  4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4  4 4 4 4 4 4 4 4  4  5  5  5  5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5  5 5 5 5 5 5 5 5  5  5  5  5!  5" 5# 5$ 5% 5& 5' 5( 5) 5* 5+ 5, 5- 5. 5/ 50 51 52 53 54  55 !56 "57 #58 $59 %5: &5; '5< (5=   5>  5?  5@  5A  5B  5C  5D  5E  5F  5G  5H  5I  5J  5K  5L  5M  5N  5O  5P  5Q  5R  5S  !5T !5U !5V !5W !5X !5Y !5Z !5[ ! 5\ ! 5] ! 5^ ! 5_ ! 5` !5a !5b !5c !5d !5e !5f !5g !5h !5i !5j !5k !5l !5m !5n !5o !5p !5q !5r ! 5s !!5t  "5u "5v "5w "5x "5y "5z "5{ "5| " 5} " 5~ " 5 " 5 " 5 "5 "5 "5 "5 "5 "5 "5 "5 "5 "5 "5 "5 "5 "5 "5 "5 "5 "5 " 5 "!5 ""5 "#5 "$5 "%5  #5 #5 #5 #5 #5 #5 #5 #5 # 5 # 5 # 5 # 5 # 5 #5 #5 #5  $5 $5 $5 $5 $5 $5 $5 $5 $ 5 $ 5 $ 5 $ 5 $ 5 $5 $5 $5 $5 $5 $5 $5 $5 $5 $5 $5 $5 $5 $5 $5 $5 $5 $5 $ 5 $!5  %5 %5 %5 %5 %5 %5 %5 %5 % 5 % 5 % 5 % 5 % 5 %5 %5 %5 %5 %5 %5 %5 %5 %5 %5 %5  &5 &5 &5 &5 &5 &5 &5 &5 & 5 & 5 & 5 & 5 & 5 &5 &5 &5 &5 &5 &5 &5 &5 &5 &5 &5 &5 &5 &5 &5 &5 &6 &6 & 6 &!6 &"6  &$6 &%6 &&6 &'6 &(6 &)6  '6 '6 '6 '6 '6 '6 '6 '6 ' 6 ' 6 ' 6 ' 6 ' 6 '6 '6 '6 '6 '6 '6 '6 '6 '6! '6" '6# '6$ '6% '6& '6' '6( '6)  (6* (6+ (6, (6- (6. (6/ (60 (61 ( 62 ( 63 ( 64 ( 65 ( 66 (67 (68 (69 (6: (6; (6< (6= (6> (6? (6@ (6A  )6B )6C )6D )6E )6F )6G )6H )6I ) 6J ) 6K ) 6L ) 6M ) 6N )6O )6P )6Q )6R )6S )6T )6U )6V )6W )6X )6Y )6Z )6[ )6\ )6] )6^ )6_ )6` ) 6a )!6b )"6c  *6d *6e *6f *6g *6h *6i *6j *6k * 6l * 6m * 6n * 6o * 6p *6q *6r *6s *6t  6u  6v  6w  6x  6y  6z  6{ 6| 6} 6~ 6 6 6 6  6  6  6  6  6 6 6 6 6 6 6 6  6 6 6 6 6 6 6 6  6 6 6 6 6 6 6 6  6  6  6  6  6 6 6 6 6 6 6 6  6  6  6 6 6 6 6 6 6 6  6  6  6  6  6 6 6 6 6  6 6 6 6 6 6 6 6  6   6  6  6  6  6  6  6  6  6  6  6  6  6  6  6  6  6  6  6  6   6  6  6  6  6  6  6  6  6  6  6  6  6  6  6  6  6  6   6  6  6  6  6  6  6   6  6  6  6  6  6  6  6   6  6  6  6  7  7  7 7 7 7 7 7 7  7 7 7 7 7  7 7 7 7 7 7 7 7  7  7  7  7 7 7 7 7 7 7 7  7!  7"  7#  7$  7% 7& 7'  7( 7) 7* 7+ 7, 7- 7. 7/  70  71  72  73  74 75 76 77 78 79 7: 7; 7< 7= 7> 7? 7@ 7A 7B 7C 7D 7E 7F  7G !7H "7I #7J $7K %7L &7M '7N (7O )7P *7Q +7R ,7S -7T .7U /7V 07W 17X 27Y  7Z 7[ 7\ 7] 7^ 7_ 7` 7a  7b  7c  7d  7e  7f 7g  7h 7i 7j 7k 7l 7m 7n 7o  7p  7q 7r 7s 7t 7u 7v 7w 7x  7y  7z  7{  7|  7}  7~ 7 7 7 7 7 7 7  7  7  7  7  7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7  7 7 7 7 7 7  7 7 7 7 7 7 7 7  7  7  7 7 7 7 7 7 7 7  7  7  7  7  7 7 7 7 7 7 7 7 7 7  7 7 7 7 7 7 7 7  7  7  7  7  7 7 7 7 7 7 7 7  7  7  7  7  7 7  7 7 7 7 7 7 7 7  7  7 7 7 7 7 7 7 7  7  7  7  7 7 7 7 7 7 7 7  7  7  7  7  7 7 7 8 8 8 8 8  8  8  8  8  8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8   8  8  8  8  8  8  8  8  8  8  8  !8 !8! !8" !8# !8$ !8% !8& !8' ! 8( ! 8) ! 8* ! 8+ ! 8, !8- !8. !8/ !80 !81 !82 !83 !84 !85  "86 "87 "88 "89 "8: "8; "8< "8= " 8> " 8? " 8@ " 8A " 8B "8C "8D "8E "8F "8G "8H "8I "8J "8K  #8L #8M #8N #8O #8P #8Q #8R #8S # 8T # 8U # 8V # 8W # 8X #8Y #8Z #8[ #8\ #8] #8^ #8_ #8` #8a #8b #8c #8d #8e #8f #8g  $8h $8i $8j $8k $8l $8m $8n $8o $ 8p $ 8q $ 8r $ 8s  %8t %8u %8v %8w %8x %8y %8z %8{ % 8| % 8} % 8~ % 8 % 8 %8 %8 %8 %8 %8 %8 %8 %8 %8 %8 %8 %8 %8 %8 %8 %8 %8 %8 % 8 %!8 %"8 %#8 %$8 %%8 %&8 %'8 %(8  &8 &8 &8 &8 &8 &8 &8 &8 & 8 & 8 & 8 & 8 & 8 &8 &8 &8 &8 &8 &8 &8 &8 &8  '8 '8 '8 '8 '8 '8 '8 '8 ' 8 ' 8 ' 8 ' 8 ' 8  (8 (8 (8 (8 (8 (8 (8 (8 ( 8 ( 8 ( 8 ( 8 ( 8 (8 (8 (8 (8  )8 )8 )8 )8 )8 )8 )8 )8 ) 8 ) 8 ) 8 ) 8 ) 8  *8 *8 *8 *8 *8 *8 *8 *8 * 8 * 8 * 8  +8 +8 +8 +8 +8  ,8 ,8 ,8 ,8 ,8 ,8 ,8 ,8 , 8 , 8 , 8 , 8 , 8 ,8 ,8 ,8 ,8 ,8 ,8 ,9 ,9 ,9 ,9 ,9 ,9 ,9  -9 -9 -9 -9 -9 -9 -9 -9 - 9 - 9 - 9 - 9 - 9 -9 -9 -9 -9  .9 .9 .9 .9 .9 .9 .9 .9 . 9 . 9! . 9"  /9# /9$ /9% /9& /9' /9( /9) /9* / 9+  09, 09- 09. 09/ 090 091 092 093 0 94 0 95 0 96 0 97 0 98 099  19: 19; 19< 19= 19> 19? 19@ 19A 1 9B 1 9C 1 9D 1 9E 1 9F 19G 19H 19I 19J 19K 19L 19M  29N 29O 29P 29Q 29R 29S 29T 29U 2 9V 2 9W 2 9X 2 9Y 2 9Z 29[ 29\ 29] 29^ 29_ 29` 29a 29b 29c 29d  39e 39f 39g 39h 39i 39j 39k 39l 3 9m 3 9n 3 9o 3 9p 3 9q 39r 39s 39t 39u 39v 39w  49x 49y 49z 49{ 49| 49} 49~ 49 4 9  59 59 59 59 59 59  69 69 69 69 69 69 69  79 79 79 79 79 79 79 79 7 9 7 9 7 9 7 9 7 9 79 79 79 79 79 79 79 79 79 79  89 89 89 89 89 89 89 89 8 9 8 9 8 9 8 9 8 9  99 99 99 99 99 99 99 99 9 9 9 9 9 9  :9 :9 :9 :9 :9 :9 :9 :9 : 9 : 9 : 9  ;9 ;9 ;9 ;9 ;9 ;9 ;9 ;9 ; 9 ; 9 ; 9 ; 9 ; 9 ;9 ;9 ;9 ;9  <9 <9 <9 <9 <9 <9 <9 <9 < 9 < 9 < 9 < 9  =9 =9 =9 =9 =9 =9 =9 =9  >9 >9 >9 >9 >9 >9 >9 >9 > 9 > 9 > 9 > 9  ?9 ?9 ?9 ?9 ?9 ?9 ?9 ?: ? : ? : ? :  @: @: @: @: @: @: @: @: @ : @ :  A: A: A: A: A: A: A: A: A : A : A : A : A :  B: B: B: B: B: B: B:! B:" B :# B :$ B :% B :& B :' B:( B:) B:* B:+ B:, B:- B:.  C:/ C:0 C:1 C:2 C:3 C:4 C:5  D:6 D:7 D:8 D:9 D:: D:; D:< D:= D :> D :? D :@ D :A D :B D:C D:D D:E D:F D:G D:H D:I D:J D:K D:L D:M D:N D:O D:P D:Q D:R D:S D:T D :U D!:V D":W D#:X  E:Y E:Z E:[ E:\ E:] E:^ E:_ E:` E :a E :b E :c E :d E :e E:f E:g E:h E:i E:j E:k E:l E:m E:n E:o E:p E:q E:r E:s E:t E:u E:v E:w E :x E!:y E":z E#:{ E$:|  F:} F:~ F: F: F:  G: G: G: G: G: G: G: G: G : G : G : G : G : G: G: G: G: G: G: G: G: G: G: G:  H: H: H: H: H: H: H: H: H : H : H : H : H : H: H: H: H: H: H: H:  I: I: I: I: I: I: I: I: I : I : I : I : I : I: I: I: I: I: I: I: I: I: I: I: I: I: I: I:  J: J: J: J: J: J: J: J: J : J : J : J : J : J: J: J: J: J: J: J: J: J: J:  K: K: K: K: K: K: K: K: K : K :  L: L: L: L: L: L: L: L: L : L : L : L :  M: M: M: M: M: M: M: M: M : M ; M ; M ; M ; M; M; M; M; M; M; M;  N; N; N; N; N; N; N; N; N ; N ; N ; N ; N ; N; N; N; N; N; N; N; N; N; N;! N;" N;# N;$ N;% N;& N;' N;( N;) N ;* N!;+ N";, N#;- N$;. N%;/ N&;0 N';1 N(;2 N);3 N*;4 N+;5 N,;6    % 1 = I U a m y ! !!!!-!8!D!P!\!h!t!!!!!!!!!!!""""'"3"?"K"W"c"o"{"""""""""""# ##"#.#:#F#R#^#j#u###########$$$$($4$@$L$X$d$p$|$$$$$$$$$$$% %%#%/%:%F%R%^%j%v%%%%%%%%%%%&&&&)&5&A&M&Y&e&q&}&&&&&&&&&&&' ''#'/';'G'S'_'k'w'''''''''''((((*(6(B(N(Z(f(r(~(((((((((())))&)2)>)J)V)b)n)z)))))))))))* **"*.*9*E*Q*]*i*u***********++++(+4+@+L+X+d+p+|+++++++++++, ,,#,/,;,G,S,_,k,v,,,,,,,,,,,----)-5-A-M-Y-e-q-}----------.. ..$.0.<.G.S._.k.w...........////*/6/B/N/Z/f/q/}//////////00 00$000<0G0S0_0k0w000000000001111)151A1M1Y1e1q1}111111111122 22%202<2H2T2`2l2x22222222222333 3,373C3O3[3g3s333333333334444'434?4K4W4c4o4{444444444445 55"5.5:5F5R5^5j5v555555555556666*666B6N6Z6f6r6~666666666677 77%717=7I7U7a7m7y777777777778 88!8-898E8Q8]8i8u888888888889999)949@9L9X9d9p9|9999999999:: ::$:0:<:H:T:`:l:x:::::::::::;;; ;,;7;C;O;[;g;s;;;;;;;;;;;<<<<&<2<>YKYXYeYrYYYYYYYYYYZZ ZZ'Z4ZAZNZ[ZgZtZZZZZZZZZZ[[[[&[1[<[G[R[][h[s[~[[[[[[[[[[[\\ \\#\.\9\D\O\Z\e\p\{\\\\\\\\\\\] ]]!]-]9]E]Q]]]i]u]]]]]]]]]]]^^^^(^4^@^L^X^d^p^|^^^^^^^^^^__ __$_0_;_G_S___k_w___________````+`7`C`O`[`g`s`~``````````aaaa&a2a>aJaVabanazaaaaaaaaaaab bb!b-b9bEbQb]bibubbbbbbbbbbbcccc)c4c@cLcXcdcpc|ccccccccccdd dd$d0dfJfVfbfnfzfffffffffffg gg!g-g9gEgQg]giguggggggggggghhhh)h5hAhMhYhehqh|hhhhhhhhhhii ii$i0ikJkVkbknkzkkkkkkkkkkkl ll"l.l:lFlRl^lilulllllllllllmmmm)m5mAmMmYmemqm}mmmmmmmmmmnn nn$n0n}J}V}b}n}z}}}}}}}}}}}~ ~~!~-~9~E~Q~]~i~u~~~~~~~~~~~(4@LXdp| N.;8 N/;9 N0;: N1;; N2;< N3;= N4;> N5;? N6;@ N7;A N8;B N9;C N:;D N;;E N<;F N=;G N>;H N?;I N@;J NA;K NB;L NC;M ND;N NE;O NF;P NG;Q NH;R  O;S O;T O;U O;V O;W O;X O;Y O;Z O ;[ O ;\ O ;] O ;^ O ;_  P;` P;a P;b P;c P;d P;e P;f P;g P ;h P ;i P ;j P ;k P ;l P;m P;n P;o P;p P;q P;r  Q;s Q;t Q;u Q;v Q;w Q;x Q;y Q;z Q ;{ Q ;| Q ;} Q ;~ Q ; Q; Q; Q;  R; R; R; R; R; R; R; R;  S; S; S; S; S; S; S; S; S ; S ; S ; S ; S ; S; S; S; S; S;  T; T; T; T; T; T; T; T; T ; T ; T ; T ;  U; U; U; U; U; U; U; U; U ; U ; U ; U ; U ;  V; V; V; V; V; V; V; V; V ; V ; V ; V ; V ; V; V; V; V;  W; W; W; W; W; W; W;  X; X; X; X; X; X; X; X; X ; X ; X ; X ; X ; X; X; X; X; X;  Y; Y; Y; Y; Y; Y; Y; Y; Y ; Y ; Y ; Y ; Y ; Y; Y; Y; Y; Y; Y; Y; Y; Y; Y; Y; Y; Y; Y; Y; Y; Y; Y; Y ; Y!< Y"< Y#< Y$< Y%< Y&< Y'< Y(< Y)< Y*< Y+< Y,< Y-< Y.< Y/< Y0< Y1< Y2< Y3< Y4<  Z< Z< Z< Z< Z< Z< Z< Z< Z < Z < Z < Z < Z < Z \ j=? j=@ j=A j=B j=C j =D j!=E j"=F j#=G j$=H j%=I j&=J j'=K j(=L j)=M j*=N j+=O j,=P j-=Q j.=R j/=S j0=T  k=U k=V k=W k=X k=Y k=Z k=[ k=\ k =] k =^ k =_ k =` k =a k=b k=c k=d k=e k=f k=g k=h k=i k=j k=k k=l k=m k=n k=o k=p k=q k=r k=s k =t k!=u k"=v k#=w k$=x k%=y k&=z k'={ k(=| k)=} k*=~ k+=  l= l= l= l= l= l= l= l= l = l = l = l = l =  m= m= m= m= m= m= m= m= m = m = m = m = m = m= m= m= m= m= m= m= m= m= m= m= m= m= m= m= m= m= m=  n= n= n= n= n= n= n=  o= o= o= o= o= o= o= o= o = o =  p= p= p= p= p= p= p= p= p = p =  q= q= q= q= q= q= q= q= q =  r= r= r= r= r= r= r= r=  s= s= s= s= s= s= s= s= s = s = s = s = s = s= s= s= s= s=  t= t= t= t= t= t= t= t= t = t = t = t = t = t= t= t= t= t= t=  u= u=  v= v> v> v> v> v> v> v> v > v > v > v > v > v> v> v> v> v> v> v> v> v> v> v> v> v> v> v> v>  w> w> w> w> w> w>! w>" w># w >$ w >% w >& w >' w >( w>) w>* w>+ w>, w>- w>. w>/ w>0 w>1 w>2 w>3 w>4 w>5 w>6 w>7 w>8 w>9 w>: w >; w!>< w">= w#>> w$>? w%>@ w&>A w'>B w(>C w)>D w*>E w+>F w,>G w->H w.>I w/>J w0>K w1>L w2>M w3>N w4>O w5>P w6>Q w7>R w8>S w9>T w:>U w;>V w<>W w=>X w>>Y w?>Z w@>[ wA>\ wB>] wC>^ wD>_ wE>` wF>a wG>b wH>c wI>d wJ>e wK>f wL>g wM>h wN>i wO>j wP>k wQ>l wR>m wS>n wT>o wU>p wV>q wW>r wX>s wY>t wZ>u w[>v w\>w w]>x w^>y w_>z w`>{ wa>| wb>} wc>~ wd> we> wf> wg> wh> wi> wj> wk> wl> wm> wn> wo> wp> wq> wr> ws> wt> wu> wv> ww> wx> wy> wz> w{> w|> w}> w~> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w> w>  x> x> x> x> x> x> x>  y> y> y> y> y> y> y> y>  z> z> z> z> z> z> z> z> z >  {> {> {> {>  |> |> |> |> |> |> |> |>  }> }> }> }> }>  ~> ~> ~> ~> ~> ~>  > > > > >  ? ? ? ? ? ?  ? ? ? ? ? ? ? ?  ? ? ? ? ? ? ? ?  ? ? ?  ? ? ? ? ? ? ? ?  ?!  ?"  ?#  ?$  ?% ?& ?' ?( ?) ?*  ?+ ?, ?-  ?. ?/ ?0  ?1 ?2 ?3 ?4 ?5 ?6 ?7 ?8  ?9  ?:  ?;  ?<  ?= ?> ?? ?@ ?A ?B ?C ?D ?E  ?F ?G ?H ?I ?J ?K ?L ?M  ?N  ?O  ?P  ?Q  ?R ?S ?T ?U ?V ?W ?X ?Y ?Z ?[ ?\ ?] ?^ ?_  ?` ?a ?b ?c ?d ?e ?f ?g  ?h  ?i ?j ?k ?l ?m ?n ?o ?p  ?q ?r ?s ?t ?u ?v ?w ?x  ?y  ?z  ?{  ?|  ?} ?~ ? ? ? ? ? ? ? ? ? ?  ? ? ? ? ? ? ? ?  ?  ?  ?  ?  ?  ? ? ? ? ? ? ? ?  ?  ?  ? ? ? ? ? ? ?  ? ? ? ? ? ? ? ?  ?  ?  ?  ?  ? ? ? ? ? ? ? ?  ?  ?  ?  ?  ? ? ?  ? ? ? ? ? ? ? ?  ?  ?  ?  ?  ? ? ? ? ? ? ? ? ?  ? ? ? ? ? ? ? ?  ?  ?  ? ? ? ? ? ? ? ?  ?  ?  ?  ?  ? ? ? ? ? ? ? ?  ? ? ? ? ? ? ? ?  ?  ?  ?  @  @ @  @ @ @ @ @ @ @ @  @  @ @ @ @ @ @  @  @  @  @  @  @  @  @   @   @   @   @   @  @  @  @!  @"  @#  @$  @%  @&  @'  @(  @)  @*  @+  @,  @-  @.  @/  @0   @1  !@2  @3 @4 @5 @6 @7 @8 @9 @:  @;  @<  @=  @>  @? @@ @A @B @C @D @E @F @G @H  @I @J @K @L @M @N @O @P  @Q  @R  @S  @T  @U @V @W @X @Y @Z @[ @\ @] @^ @_ @` @a @b @c @d @e @f @g  @h !@i "@j #@k  @l @m @n @o @p @q @r @s  @t  @u  @v  @w  @x @y @z @{ @| @} @~ @ @ @ @ @ @ @ @  @ @ @ @ @ @ @ @  @  @  @  @  @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @  @ @ @ @ @ @ @ @  @  @  @  @  @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @  @ !@ "@ #@  @ @ @ @ @ @ @ @  @  @  @  @  @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @  @ @ @ @ @ @ @ @  @  @  @  @  @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @  @ !@ "@ #@ $@   A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A   A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A!  A"  A#  A$  A%  A&  A'  A(  A)  A*  A+  A,  A-  A.  A/  A0  A1   A2  A3  A4  A5  A6  A7  A8  A9  A:  A;  A<  A=  A>  A?  A@  AA  AB  AC  AD  AE  AF  AG  AH  AI  AJ  AK  AL  AM  AN  AO  AP   AQ  AR  AS  AT  AU  AV  AW  AX  AY  AZ  A[  A\  A]  A^  A_  A`  Aa  Ab  Ac  Ad  Ae  Af  Ag  Ah  Ai  Aj  Ak  Al   Am  An  Ao  Ap  Aq  Ar  As  At  Au  Av  Aw  Ax  Ay  Az  A{  A|  A}  A~  A  A  A  A  A  A  A  A A A A A A A A  A  A  A  A  A A A A A A A A A A A A A A A A A A A  A !A "A #A  A A A A A A A A  A  A  A  A  A A A A A A A A A A A A A A A A A A A  A !A  A A A A A A A A  A  A  A  A  A A A A A A A A A A A A A A A A A A A  A !A  A A A A A A A A  A  A  A  A  A A A A A A A A A B B B B B B B  B B B B B B B B  B  B  B  B  B B B B B B B B B B B B  B B B! B" B# B$ B% B&  B'  B(  B)  B*  B+ B, B- B. B/ B0 B1 B2 B3 B4 B5 B6 B7 B8 B9 B: B;  B< B= B> B? B@ BA BB BC  BD  BE  BF  BG  BH BI BJ BK BL BM BN BO BP BQ BR BS BT BU BV BW BX BY  BZ B[ B\ B] B^ B_ B` Ba  Bb  Bc  Bd  Be  Bf Bg Bh Bi Bj Bk Bl Bm Bn Bo Bp Bq Br Bs Bt Bu Bv Bw Bx  By Bz B{ B| B} B~ B B  B  B  B  B  B B B B B B B B B B B B B B B B B  B B B B B B B B  B  B  B  B  B B B B B B B B B B B B B B B B B B B  B !B "B #B  B B B B B B B B  B  B  B  B  B B B B B B B B B B B B B B B B B B B  B !B "B  B B B B B B B B  B  B  B  B  B B B B B B B B B B B B B B B B  B B B B B B B B  B  C  C  C  C C C C C C C C C C C C C C C C  C C C C C C C C  C  C  C  C  C C C! C" C# C$ C% C& C' C( C)    + 7 C N Z f r ~ !!!!&!2!>!J!V!b!n!z!!!!!!!!!!!" ""!"-"9"E"Q"]"i"u"""""""""""####(#4#@#L#X#d#p#|##########$$ $$$$0$<$H$T$`$k$w$$$$$$$$$$$%%%%+%7%C%O%[%g%s%%%%%%%%%%%%& &&&*&5&@&K&V&a&l&w&&&&&&&&&&&''''''3'?'K'W'c'o'{'''''''''''( (("(.(:(F(R(^(j(v((((((((((())))))5)A)M)Y)e)q)}))))))))))** **$*0*<*H*T*`*l*x***********++++*+6+B+N+Z+f+r+~++++++++++,,,,&,2,>,J,V,b,n,y,,,,,,,,,,,- --!---9-D-P-\-h-t-----------....'.3.?.K.W.c.o.{.........../ //"/./:/F/R/^/j/v///////////0000'020=0H0S0^0i0t0000000000001111*161B1N1Z1f1r1~111111111122 22%202<2H2T2`2l2x222222222223333+373C3O3[3g3s333333333334444&424>4I4U4a4m4y44444444444555 5,585D5P5\5h5t5555555555556666$6/6:6E6P6[6f6q6|666666666667777'737?7K7W7c7o7{777777777778 88"8.8:8F8R8^8j8v888888888889999)959A9M9Y9d9p9|9999999999:: ::$:0:<:H:T:`:l:x:::::::::::;;;;+;7;C;O;[;f;r;~;;;;;;;;;;<<<<&<2<>>>>(>4>@>L>X>d>p>|>>>>>>>>>>>? ??#?/?;?G?S?_?k?w???????????@@@@*@6@B@N@Z@f@r@~@@@@@@@@@@AA AA%A0AQJQVQbQnQzQQQQQQQQQQQR RR!R-R9RERQR]RiRuRRRRRRRRRRRSSSS(S4S@SLSXSdSpS|SSSSSSSSSSST TT#T/T;TGTST_TkTwTTTTTTTTTTTUUUU)U5UAUMUYUeUqU}UUUUUUUUUUVV VV$V0V]J]V]b]n]z]]]]]]]]]]]^ ^^"^.^:^F^R^^^j^u^^^^^^^^^^^____)_5_A_M_Y_e_q_}__________`` ``$`0`<`H`T```l`x```````````aaaa+a7aCaOa[agasaaaaaaaaaaabbbb&b2b=bIbUbabmbybbbbbbbbbbbc cc!c-c9cDcPc\chctcccccccccccdddd(d4d@dLdXdddpd{ddddddddddde ee"e.e:eFeRe^ejeveeeeeeeeeeeffff)f5fAfMfYfefqf}ffffffffffgg gg$g0gkJkVkbknkzkkkkkkkkkkkl ll!l-l9lElQl]lilulllllllllllmmmm(m4m@mLmXmdmom{mmmmmmmmmmmn nn"n.n:nFnRn^njnvnnnnnnnnnnnoooo)o5oAoMoYoeopo|oooooooooopp pp$p0psJsVsbsnszssssssssssst tt"t.t:tEtQt]titutttttttttttuuuu)u5uAuMuYueupu|uuuuuuuuuuvv vv$v0v C? C@ CA CB CC CD CE CF CG CH CI  CJ CK CL CM CN CO CP CQ  CR  CS  CT  CU  CV CW CX CY CZ C[ C\ C] C^ C_ C` Ca Cb Cc Cd  Ce Cf Cg Ch Ci Cj Ck Cl  Cm  Cn  Co  Cp  Cq Cr Cs Ct Cu Cv Cw Cx Cy Cz C{ C| C} C~ C C C C C  C !C  C C C C C C C C  C  C  C  C  C C C C C C C C C C C C C C C C C C C  C  C  C  C  C  C  C  C   C   C   C   C   C  C  C  C  C  C  C C C C C C C C  C  C  C  C  C C C C C C C C C C C C C C  C C C C C C C C  C  C  C  C  C C C C C C C C C C  C C C C C C C C  C  C  C  C  C C C C  C C C C C C C C  C  D  D  D  D D D D D D D D  D D D D D D D D  D  D  D  D  D D D D D D D D  D  D  D!  D"  D# D$ D% D& D' D( D) D* D+ D, D- D. D/ D0 D1 D2 D3  D4 D5 D6 D7 D8 D9 D: D;  D<  D=  D>  D?  D@ DA DB DC DD   DE  DF  DG  DH  DI  DJ  DK  DL  DM  DN  DO  DP  DQ  DR  DS  DT  DU  DV   DW  DX  DY  DZ  D[  D\  D]  D^  D_  D`  Da  Db  Dc  Dd  De  Df  Dg  Dh  Di  Dj   Dk  Dl  Dm  Dn  Do  Dp  Dq  Dr  Ds  Dt   Du  Dv  Dw  Dx  Dy  Dz  D{  D|  D}  D~  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D   D   D   D   D   D  D  D  D  D  D D D D D D D D  D  D  D  D  D D D D D  D D D D D D D D  D  D  D  D D D D D D D D  D  D  D  D  D D D D  D D D D D D D D  D  D  D  D  D D D D  D D D D D D D D  D  D  D  D  D  D D D D D D D D  D  D  D  D  D  D D D D D D D D  D  D  D  D  D D  "D  "D  "D  "D  "D  "D  "D  "D  " E  " E  " E  " E  " E  "E  "E  "E  "E  "E  "E  "E  "E  "E  "E  "E  "E  "E  "E  "E  "E  "E  "E  "E "E "E "E "E "E "E "E " E " E " E! " E" " E# "E$ "E% "E& "E' "E( "E) "E* "E+ "E,  "E- "E. "E/ "E0 "E1 "E2 "E3 "E4 " E5 " E6 " E7 " E8 " E9 "E: "E; "E< "E= "E> "E? "E@ "EA "EB "EC "ED "EE "EF  "EG "EH "EI "EJ "EK "EL  "EM "EN "EO "EP "EQ "ER "ES "ET " EU " EV " EW " EX " EY "EZ "E[ "E\ "E] "E^ "E_ "E` "Ea "Eb "Ec "Ed "Ee "Ef "Eg "Eh "Ei "Ej  "Ek "El "Em "En "Eo "Ep "Eq "Er " Es " Et " Eu " Ev " Ew  "Ex "Ey "Ez "E{ "E| "E} "E~ "E " E " E " E " E " E "E "E "E "E "E "E "E "E "E "E "E "E  "E "E "E "E "E "E "E "E " E " E " E " E " E "E "E "E "E "E "E "E "E "E  " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E  " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " !E " "E  " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E  " E " E " E " E " E " E  " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " E " F " F " F " F " F " F " F " F " F " F  "F "F "F "F "F "F "F "F " F " F " F " F " F "F "F "F "F "F "F "F "F "F "F "F! "F" "F# "F$ "F% "F& "F' "F( " F)  "F* "F+ "F, "F- "F. "F/ "F0 "F1 " F2  "F3 "F4 "F5 "F6 "F7 "F8 "F9 "F: " F; " F< " F= " F> " F? "F@  "FA "FB "FC "FD "FE "FF "FG "FH " FI " FJ " FK " FL " FM "FN  "FO "FP "FQ "FR "FS "FT "FU  "FV "FW "FX "FY "FZ "F[ "F\ "F] " F^ " F_ " F` " Fa " Fb "Fc "Fd "Fe "Ff "Fg "Fh "Fi "Fj "Fk "Fl "Fm "Fn  "Fo "Fp "Fq "Fr "Fs "Ft  "Fu "Fv "Fw "Fx "Fy "Fz "F{ "F| " F} " F~ " F " F " F "F "F "F "F  "F "F "F "F "F "F "F "F " F " F " F " F " F "F "F "F "F "F "F "F "F "F "F "F "F  "F "F "F "F "F "F "F "F " F " F " F " F " F "F "F "F "F "F  "F "F "F "F "F "F "F "F " F " F " F " F " F "F "F "F "F "F "F "F "F "F "F  "F "F "F "F "F "F "F "F " F " F " F " F  "F "F "F "F "F "F "F "F " F " F " F " F " F "F "F "F "F "F "F "F "F  "F "F "F "F "F "F "F "F " F " F " F " F " F  "F "F "F "F "F "F "F "F " F " F " G " G " G "G "G "G "G "G "G "G "G "G "G "G "G "G "G "G "G  "G "G "G "G "G "G "G "G " G " G " G " G " G "G "G! "G" "G# "G$ "G% "G& "G' "G( "G) "G*  "G+ "G, "G- "G. "G/ "G0 "G1 "G2 " G3 " G4 " G5 " G6 " G7 "G8 "G9 "G: "G; "G< "G= "G> "G? "G@ "GA "GB "GC "GD "GE "GF "GG "GH "GI " GJ "!GK  "GL "GM "GN "GO "GP "GQ "GR "GS " GT  " GU " GV " GW " GX " GY " GZ " G[ " G\ " G] " G^ " G_ " G` " Ga " Gb " Gc " Gd " Ge " Gf " Gg " Gh  "!Gi "!Gj "!Gk "!Gl "!Gm "!Gn "!Go "!Gp "! Gq "! Gr "! Gs "! Gt "! Gu "!Gv "!Gw "!Gx "!Gy "!Gz "!G{ "!G| "!G} "!G~ "!G "!G  ""G ""G ""G ""G ""G ""G ""G ""G "" G "" G "" G "" G "" G ""G ""G ""G ""G  "#G "#G "#G "#G "#G "#G "#G "#G "# G "# G  "$G "$G "$G "$G "$G "$G "$G "$G "$ G "$ G "$ G "$ G "$ G "$G "$G "$G "$G "$G "$G "$G "$G "$G  "%G "%G "%G "%G "%G "%G "%G "%G "% G "% G "% G "% G "% G "%G "%G "%G "%G "%G "%G "%G "%G "%G "%G "%G "%G "%G "%G "%G "%G "%G "%G "% G "%!G "%"G "%#G "%$G "%%G "%&G  "&G "&G "&G "&G "&G "&G "&G "&G "& G "& G "& G "& G "& G "&G "&G "&G "&G "&G "&G "&G "&G "&G  "'G "'G "'G "'G "'G "'G "'G "'G  "(G "(G "(G "(G "(G "(G "(G "(G "( G "( G "( H "( H "( H "(H "(H "(H "(H "(H "(H "(H "(H "(H "(H "(H "(H "(H "(H "(H "(H "(H "(H  ")H ")H ")H ")H ")H ")H ")H ")H ") H ") H ") H ") H ") H! ")H" ")H# ")H$ ")H% ")H& ")H' ")H( ")H) ")H* ")H+ ")H, ")H- ")H. ")H/ ")H0 ")H1  "*H2 "*H3 "*H4 "*H5 "*H6 "*H7 "*H8 "*H9 "* H: "* H; "* H< "* H= "* H> "*H? "*H@ "*HA "*HB "*HC "*HD "*HE "*HF "*HG "*HH "*HI "*HJ  "+HK "+HL "+HM "+HN "+HO "+HP "+HQ "+HR "+ HS "+ HT "+ HU "+ HV "+ HW "+HX "+HY "+HZ "+H[ "+H\ "+H] "+H^ "+H_ "+H` "+Ha "+Hb "+Hc "+Hd "+He "+Hf  ",Hg ",Hh ",Hi ",Hj ",Hk ",Hl ",Hm ",Hn ", Ho ", Hp ", Hq ", Hr ", Hs ",Ht ",Hu ",Hv ",Hw ",Hx ",Hy ",Hz ",H{ ",H| ",H} ",H~ ",H ",H ",H ",H  "-H "-H "-H "-H "-H "-H "-H "-H "- H "- H "- H "- H "- H "-H "-H "-H "-H "-H "-H "-H "-H "-H "-H "-H "-H  ".H ".H ".H ".H ".H ".H ".H ".H ". H ". H ". H ". H ". H  "/H "/H "/H "/H "/H "/H "/H "/H "/ H "/ H "/ H "/ H "/ H "/H "/H  "0H "0H "0H "0H "0H "0H "0H "0H "0 H "0 H "0 H "0 H "0 H "0H "0H "0H "0H "0H "0H "0H "0H "0H  "1H "1H "1H "1H "1H "1H "1H "1H "1 H "1 H "1 H "1 H "1 H "1H "1H "1H "1H "1H "1H "1H "1H "1H "1H "1H "1H "1H  "2H "2H "2H "2H "2H "2H "2H "2H "2 H "2 H "2 H  "3H "3H "3H "3H "3H "3H "3H "3H "3 H "3 H "3 H "3 H "3 H "3I "3I "3I "3I "3I "3I "3I "3I "3I "3I  "4I "4I "4I "4I "4I "4I "4I "4I "4 I "4 I "4 I "4 I "4 I "4I "4I  "5I "5I "5I "5I "5I "5I "5I "5I "5 I! "5 I" "5 I# "5 I$  "6I% "6I& "6I' "6I( "6I) "6I* "6I+ "6I, "6 I- "6 I. "6 I/ "6 I0 "6 I1 "6I2 "6I3 "6I4 "6I5  "7I6 "7I7 "7I8 "7I9 "7I: "7I; "7I< "7I= "7 I> "7 I? "7 I@ "7 IA "7 IB  "8IC "8ID "8IE "8IF "8IG "8IH "8II "8IJ "8 IK "8 IL "8 IM "8 IN  "9IO "9IP "9IQ "9IR "9IS "9IT "9IU "9IV "9 IW "9 IX "9 IY "9 IZ "9 I[ "9I\ "9I] "9I^ "9I_ "9I` "9Ia "9Ib "9Ic  ":Id ":Ie ":If ":Ig ":Ih ":Ii ":Ij ":Ik ": Il ": Im ": In ": Io ": Ip ":Iq  ";Ir ";Is ";It ";Iu ";Iv ";Iw ";Ix ";Iy "; Iz "; I{ "; I| "; I} "; I~ ";I ";I ";I ";I ";I ";I ";I ";I  "I ">I ">I ">I ">I ">I ">I ">I "> I "> I "> I "> I  "?I "?I "?I "?I "?I "?I "?I "?I "? I "? I "? I "? I "? I "?I "?I "?I "?I "?I "?I  "@I "@I "@I "@I "@I "@I "@I "@I "@ I "@ I "@ I "@ I  "AI "AI "AI "AI "AI "AI "AI "AI "A I "A I "A I "A I "A I "AI "AI "AI "AI "AI "AI "AI "AI "AI "AI "AI "AI  "BI "BI "BI "BI "BI "BI "BI "BI "B I "B I "B I "B I "B I "BI "BI "BI "BI "BI "BI "BI "BJ "BJ "BJ "BJ  ,J  ,J  ,J  ,J  ,J  ,J  ,J  ,J  , J  , J  , J  , J  , J  ,J  ,J  ,J  ,J  ,J  ,J  ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J , J , J , J! , J" , J# ,J$ ,J% ,J& ,J' ,J( ,J) ,J* ,J+ ,J, ,J- ,J. ,J/ ,J0 ,J1 ,J2 ,J3 ,J4 ,J5 , J6 ,!J7 ,"J8 ,#J9 ,$J: ,%J;  ,J< ,J= ,J> ,J? ,J@ ,JA ,JB ,JC , JD , JE , JF , JG , JH ,JI ,JJ ,JK ,JL ,JM ,JN ,JO ,JP ,JQ ,JR ,JS ,JT  ,JU ,JV ,JW ,JX ,JY ,JZ ,J[ ,J\ , J] , J^ , J_ , J` , Ja ,Jb ,Jc ,Jd ,Je ,Jf ,Jg ,Jh ,Ji ,Jj ,Jk ,Jl ,Jm ,Jn ,Jo ,Jp ,Jq ,Jr ,Js  ,Jt ,Ju ,Jv ,Jw ,Jx ,Jy ,Jz ,J{ , J| , J} , J~ , J , J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J  ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J , J , J , J , J , J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J  ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J , J , J , J , J , J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J , J ,!J ,"J  ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J , J , J , J , J , J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J ,J  , J , J , J , J , J , J , J , J , J , J , J , J , J , J , J , J , J , J , J , J , J , J , J , K , K , K  , K , K , K , K , K , K , K , K , K , K , K , K , K , K , K , K , K , K , K , K , K , K , K , K , K  , K , K , K , K , K , K! , K" , K# , K$ , K% , K& , K' , K( , K) , K* , K+ , K, , K- , K. , K/ , K0 , K1 , K2  , K3 , K4 , K5 , K6 , K7    , 8 D P \ h t !!!!'!3!?!K!W!c!o!{!!!!!!!!!!!" """".":"F"R"^"j"v"""""""""""####)#5#A#M#Y#e#q#}##########$$ $$$$0$<$H$T$`$l$x$$$$$$$$$$$%%%%+%7%C%O%[%g%s%%%%%%%%%%%&&&&&&2&>&J&V&b&n&z&&&&&&&&&&&' ''"'.'9'E'Q']'i'u'''''''''''((((((4(@(L(X(d(p(|((((((((((() ))#)/);)G)S)_)j)v)))))))))))******6*B*N*Z*f*r*~**********++ ++%+1+=+I+U+a+m+y+++++++++++, ,,!,-,9,E,Q,],i,u,,,,,,,,,,,----'-3-?-K-W-c-o-{-----------. ..#./.;.G.S._.k.w...........////*/6/B/N/Z/f/r/~//////////00 00%010=0I0U0a0m0y000000000001 11 1,181D1P1\1h1t111111111112222'232?2K2W2c2o2{222222222223 33#3/3;3G3S3^3j3v333333333334444*464B4N4Z4f4r4}444444444455 55%515=5I5U5a5m5y555555555556 66!6-696E6Q6\6h6t666666666667777(747@7L7X7d7p7|777777777788 88$808<8H8T8`8k8w888888888889999+979C9O9[9g9s99999999999::::&:2:>:J:V:b:n:z:::::::::::; ;;!;-;9;E;Q;];i;u;;;;;;;;;;;<<<<(<4<@>>>*>6>B>N>Z>f>r>~>>>>>>>>>>????&?2?>?J?U?a?m?y???????????@ @@!@,@8@D@P@\@h@t@@@@@@@@@@@AAAA'A3A?AKAWAcAoA{AAAAAAAAAAAB BB"B.B:BFBRB^BjBvBBBBBBBBBBBCCCC)C5CACMCYCdCpC|CCCCCCCCCCDD DD$D0DFJFUFaFmFyFFFFFFFFFFFGGG G,G8GDGPG\GhGtGGGGGGGGGGGHHHH(H4H@HLHXHdHpH|HHHHHHHHHHHI II#I/I;IGISI_IkIwIIIIIIIIIIIJJJJ+J7JCJOJ[JgJsJJJJJJJJJJJKKKK&K2K>KJKVKbKnKzKKKKKKKKKKKL LL"L.L:LFLRL^LjLvLLLLLLLLLLLMMMM)M5MAMMMYMeMqM}MMMMMMMMMMNN NN%N1N=NINUNaNmNyNNNNNNNNNNNO OO!O-O9OEOQO]OiOuOOOOOOOOOOOPPPP(P4P@PLPXPdPpP|PPPPPPPPPPQQ QQ$Q0QZJZVZbZnZzZZZZZZZZZZZ[ [["[.[:[F[R[^[j[u[[[[[[[[[[[\\\\)\5\@\L\X\d\p\|\\\\\\\\\\]] ]]#]/];]G]S]_]k]w]]]]]]]]]]]^^^^*^6^B^N^Z^f^r^~^^^^^^^^^^__ __%_1_=_I_U_a_m_y___________``` `,`8`D`O`[`g`s```````````aaaa'a3a?aKaVabanazaaaaaaaaaaab bb"b.b:bFbRb^bjbvbbbbbbbbbbbcccc)c5cAcMcYcecqc}ccccccccccdd dd$d0dfJfUfafmfyfffffffffffg gg!g-g9gEgQg]giguggggggggggghhhh)h5hAhMhYhehqh}hhhhhhhhhhii ii%i1i=iHiTi`ilixiiiiiiiiiiijjj j,j8jDjPj\jgjsjjjjjjjjjjjkkkk'k3k?kKkWkckok{kkkkkkkkkkkl ll"l.l:lFlRl^ljlvlllllllllllmmmm)m5mAmMmYmemqm}mmmmmmmmmmnn nn%n1n=nInUnanmnynnnnnnnnnnnooo o,o8oDoPo\ohotooooooooooopppp(p4p@pLpWpcpop{pppppppppppq qq#q/q;qGqSq_qkqwqqqqqqqqqqqrrrr*r6rBrNrZrfrrr~rrrrrrrrrrssss&s2s>sJsVsbsnszssssssssssst tt!t-t9tEtQt]titutttttttttttuuuu)u5uAuMuXudupu|uuuuuuuuuuvv vv#v/v;vGvSv_vkvwvvvvvvvvvvvwwww*w6wBwNwZwfwrw~wwwwwwwwwwxxxx&x2x>xJxVxbxnxzxxxxxxxxxxxy yy!y-y9yEyQy]yiyuyyyyyyyyyyyzzzz(z4z@zLzXzdzpz|zzzzzzzzzzz{ {{#{/{;{G{S{_{k{w{{{{{{{{{{{||||+|6|B|N|Z|f|r|~||||||||||}} }}%}1}=}I}U}a}m}y}}}}}}}}}}}~ ~~!~-~9~E~Q~]~i~u~~~~~~~~~~~(4@LXdp| , K9 , K: , K; , K< , K= , K> , K? , K@ , KA , KB , KC  , KD , KE , KF , KG , KH , KI , KJ , KK , KL , KM , KN , KO , KP , KQ , KR , KS , KT , KU , KV , KW , KX , KY , KZ , K[ , K\ , K] , K^  ,K_ ,K` ,Ka ,Kb ,Kc ,Kd ,Ke ,Kf , Kg , Kh , Ki , Kj , Kk ,Kl ,Km ,Kn ,Ko ,Kp ,Kq ,Kr ,Ks ,Kt  ,Ku ,Kv ,Kw ,Kx ,Ky ,Kz ,K{ ,K| , K} , K~ , K , K , K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K  ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K , K , K , K , K , K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K  ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K , K , K , K , K , K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K  ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K , K , K , K , K , K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K  ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K , K , K , K , K , K ,K ,K  ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K , K , K , K , K , K ,K ,K ,K ,K ,K  ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K ,K , K , K , K , K , K ,K  ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L , L , L , L , L , L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L  ,L ,L ,L ,L! ,L" ,L# ,L$ ,L% , L& , L' , L( , L) , L* ,L+ ,L, ,L- ,L. ,L/ ,L0 ,L1 ,L2 ,L3 ,L4 ,L5 ,L6 ,L7 ,L8 ,L9 ,L: ,L; ,L< , L= ,!L> ,"L? ,#L@ ,$LA ,%LB ,&LC ,'LD ,(LE  ,LF ,LG ,LH ,LI ,LJ ,LK ,LL ,LM , LN , LO  ,LP ,LQ ,LR ,LS ,LT ,LU ,LV ,LW , LX , LY , LZ , L[ , L\ ,L] ,L^ ,L_ ,L` ,La ,Lb ,Lc ,Ld ,Le ,Lf ,Lg ,Lh ,Li ,Lj ,Lk ,Ll ,Lm ,Ln , Lo ,!Lp ,"Lq ,#Lr ,$Ls ,%Lt ,&Lu  ,Lv ,Lw ,Lx ,Ly ,Lz ,L{ ,L| ,L} , L~ , L , L , L , L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L  ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L , L , L , L , L , L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L  ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L , L , L , L , L , L ,L ,L ,L ,L  ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L , L , L , L , L , L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L , L  ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L , L , L , L , L , L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L  ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,L , L , L , L , L , L ,L ,L ,L ,L ,L ,L ,M ,M ,M ,M ,M ,M ,M ,M ,M ,M ,M ,M , M ,!M ,"M ,#M ,$M ,%M ,&M ,'M ,(M  , M , M , M , M , M , M , M , M , M , M , M , M , M! , M" , M# , M$ , M% , M& , M' , M( , M) , M* , M+ , M, , M- , M. , M/ , M0 , M1 , M2 , M3 , M4 , !M5 , "M6 , #M7 , $M8 , %M9 , &M: , 'M; , (M< , )M= , *M> , +M? , ,M@  ,!MA ,!MB ,!MC ,!MD ,!ME ,!MF ,!MG ,!MH ,! MI ,! MJ ,! MK ,! ML ,! MM ,!MN ,!MO ,!MP ,!MQ ,!MR ,!MS ,!MT ,!MU ,!MV ,!MW ,!MX ,!MY ,!MZ  ,"M[ ,"M\ ,"M] ,"M^ ,"M_ ,"M` ,"Ma ,"Mb ," Mc ," Md ," Me ," Mf ," Mg ,"Mh ,"Mi ,"Mj ,"Mk ,"Ml ,"Mm ,"Mn ,"Mo ,"Mp  ,#Mq ,#Mr ,#Ms ,#Mt ,#Mu ,#Mv ,#Mw ,#Mx ,# My ,# Mz ,# M{ ,# M| ,# M} ,#M~ ,#M ,#M ,#M ,#M ,#M  ,$M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$ M ,$ M ,$ M ,$ M ,$ M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$M ,$ M  ,%M ,%M ,%M ,%M ,%M ,%M ,%M ,%M ,% M ,% M ,% M ,% M ,% M ,%M ,%M ,%M ,%M ,%M ,%M ,%M ,%M  ,&M ,&M ,&M ,&M ,&M ,&M ,&M ,&M ,& M ,& M ,& M ,& M ,& M ,&M ,&M ,&M ,&M ,&M ,&M ,&M ,&M ,&M ,&M ,&M ,&M ,&M ,&M ,&M  ,'M ,'M ,'M ,'M ,'M ,'M ,'M ,'M ,' M ,' M ,' M ,' M ,' M ,'M ,'M ,'M ,'M ,'M  ,(M ,(M ,(M ,(M ,(M ,(M ,(M ,(M ,( M ,( M ,( M ,( M ,( M ,(M ,(M ,(M  ,)M ,)M ,)M ,)M ,)M ,)M ,)M ,)M ,) M ,) N ,) N ,) N ,) N ,)N ,)N ,)N ,)N ,)N  ,*N ,*N ,*N ,*N ,*N ,*N ,*N ,*N ,* N ,* N ,* N ,* N ,* N ,*N ,*N ,*N ,*N ,*N ,*N ,*N ,*N ,*N  ,+N ,+N ,+N! ,+N" ,+N# ,+N$ ,+N% ,+N& ,+ N' ,+ N( ,+ N) ,+ N* ,+ N+  ,,N, ,,N- ,,N. ,,N/ ,,N0 ,,N1 ,,N2 ,,N3 ,, N4 ,, N5 ,, N6 ,, N7 ,, N8 ,,N9 ,,N: ,,N; ,,N< ,,N= ,,N> ,,N? ,,N@ ,,NA ,,NB ,,NC ,,ND ,,NE ,,NF ,,NG ,,NH ,,NI  ,-NJ ,-NK ,-NL ,-NM ,-NN  ,.NO ,.NP ,.NQ ,.NR ,.NS ,.NT ,.NU ,.NV ,. NW ,. NX ,. NY ,. NZ ,. N[ ,.N\ ,.N] ,.N^ ,.N_ ,.N` ,.Na ,.Nb ,.Nc ,.Nd ,.Ne ,.Nf ,.Ng ,.Nh ,.Ni ,.Nj  ,/Nk ,/Nl ,/Nm ,/Nn ,/No ,/Np ,/Nq  ,0Nr ,0Ns ,0Nt ,0Nu ,0Nv ,0Nw ,0Nx ,0Ny ,0 Nz ,0 N{ ,0 N| ,0 N} ,0 N~ ,0N ,0N ,0N ,0N ,0N ,0N ,0N ,0N ,0N ,0N ,0N ,0N ,0N ,0N ,0N ,0N ,0N ,0N ,0 N ,0!N ,0"N ,0#N ,0$N ,0%N ,0&N ,0'N ,0(N ,0)N ,0*N ,0+N ,0,N ,0-N ,0.N ,0/N  ,1N ,1N ,1N ,1N ,1N ,1N ,1N ,1N ,1 N ,1 N ,1 N ,1 N ,1 N ,1N ,1N ,1N ,1N ,1N ,1N ,1N ,1N ,1N ,1N ,1N ,1N ,1N ,1N ,1N ,1N ,1N ,1N ,1 N ,1!N ,1"N ,1#N ,1$N ,1%N ,1&N ,1'N  ,2N ,2N ,2N ,2N ,2N ,2N ,2N ,2N ,2 N ,2 N ,2 N ,2 N ,2 N ,2N ,2N ,2N ,2N ,2N ,2N ,2N ,2N ,2N ,2N ,2N ,2N ,2N ,2N ,2N ,2N ,2N ,2N ,2 N ,2!N ,2"N ,2#N ,2$N ,2%N ,2&N ,2'N ,2(N ,2)N ,2*N ,2+N ,2,N ,2-N ,2.N  ,3N ,3N ,3N ,3N ,3N ,3N ,3N ,3N ,3 N ,3 N ,3 O ,3 O ,3 O ,3O ,3O ,3O ,3O ,3O ,3O ,3O ,3O ,3O ,3O ,3O ,3O ,3O ,3O ,3O ,3O ,3O ,3O ,3 O ,3!O ,3"O ,3#O ,3$O ,3%O ,3&O ,3'O ,3(O ,3)O ,3*O ,3+O ,3,O! ,3-O" ,3.O# ,3/O$ ,30O% ,31O& ,32O' ,33O( ,34O) ,35O* ,36O+ ,37O, ,38O- ,39O. ,3:O/ ,3;O0 ,3O3 ,3?O4 ,3@O5  ,4O6 ,4O7 ,4O8 ,4O9 ,4O: ,4O; ,4O< ,4O= ,4 O> ,4 O? ,4 O@ ,4 OA ,4 OB ,4OC ,4OD ,4OE ,4OF ,4OG ,4OH ,4OI ,4OJ ,4OK ,4OL ,4OM ,4ON ,4OO ,4OP ,4OQ ,4OR ,4OS ,4OT ,4 OU ,4!OV ,4"OW  6OX  6OY  6OZ  6O[  6O\  6O]  6O^  6O_  6 O`  6 Oa  6 Ob  6 Oc  6 Od  6Oe  6Of  6Og  6Oh  6Oi  6Oj  6Ok  6Ol  6Om  6On 6Oo 6Op 6Oq 6Or 6Os 6Ot 6Ou 6 Ov 6 Ow 6 Ox 6 Oy 6 Oz 6O{ 6O| 6O} 6O~ 6O 6O 6O 6O 6O  6O 6O 6O 6O 6O 6O 6O 6O 6 O 6 O 6 O 6 O 6 O 6O 6O 6O 6O 6O 6O 6O 6O 6O 6O 6O 6O 6O 6O 6O 6O 6O 6O 6 O 6!O 6"O 6#O 6$O 6%O 6&O 6'O 6(O 6)O 6*O 6+O 6,O 6-O 6.O 6/O 60O 61O 62O 63O 64O 65O 66O 67O 68O 69O 6:O 6;O 6O 6?O 6@O 6AO 6BO  6O 6O 6O 6O 6O 6O 6O 6O 6 O 6 O 6 O 6 O 6 O 6O 6O 6O 6O 6O 6O 6O 6O 6O  6O 6O 6O 6O 6O 6O 6O 6O 6 O 6 O 6 O 6 O 6 O 6O 6O 6O 6O 6O 6O 6O 6O 6O  JO  JO  JO  JO  JO  JO  JO  JO  J O  J O  J O  J O  J O  JO  JP  JP  JP  JP  JP  JP  JP  JP  JP  JP  JP  JP  JP  JP  JP JP JP JP JP JP JP JP J P J P  JP JP JP JP JP JP JP JP J P J P! J P" J P# J P$ JP% JP& JP' JP( JP) JP* JP+ JP, JP- JP. JP/ JP0 JP1 JP2  JP3 JP4 JP5 JP6 JP7 JP8 JP9 JP: J P; J P< J P= J P> J P? JP@ JPA JPB JPC  JPD JPE JPF JPG JPH JPI JPJ JPK J PL J PM J PN J PO J PP JPQ JPR JPS JPT  JPU JPV JPW JPX JPY JPZ JP[ JP\ J P] J P^ J P_ J P` J Pa JPb  JPc JPd JPe JPf JPg JPh JPi JPj J Pk J Pl J Pm J Pn J Po JPp JPq JPr JPs JPt JPu JPv JPw JPx JPy JPz JP{ JP| JP}  JP~ JP JP JP JP JP JP JP J P J P J P J P J P JP JP JP JP JP  J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P  J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P  J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P  J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P  J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P J P  JP JP JP JQ JQ JQ JQ JQ J Q J Q J Q J Q J Q JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ  JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ  JQ JQ JQ JQ JQ JQ! JQ" JQ# J Q$ J Q% J Q& J Q' J Q( JQ) JQ* JQ+ JQ, JQ- JQ. JQ/ JQ0 JQ1 JQ2 JQ3 JQ4 JQ5 JQ6 JQ7 JQ8 JQ9 JQ: J Q; J!Q< J"Q= J#Q> J$Q? J%Q@ J&QA J'QB J(QC J)QD J*QE J+QF J,QG J-QH J.QI J/QJ J0QK J1QL J2QM J3QN J4QO J5QP J6QQ J7QR J8QS J9QT J:QU J;QV JQY J?QZ  JQ[ JQ\ JQ] JQ^ JQ_ JQ` JQa JQb J Qc J Qd J Qe J Qf J Qg JQh JQi JQj JQk JQl JQm JQn JQo JQp JQq JQr  JQs JQt JQu JQv JQw JQx JQy JQz J Q{ J Q| J Q} J Q~ J Q JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ J Q  JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ J Q J Q J Q J Q J Q JQ  JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ J Q J Q J Q J Q J Q JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ J Q J!Q J"Q J#Q J$Q J%Q J&Q J'Q J(Q J)Q J*Q J+Q J,Q J-Q J.Q J/Q J0Q J1Q  JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ J Q J Q J Q J Q J Q JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ J Q  JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ JQ J Q J Q J Q J Q J Q JQ JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR  JR JR JR JR JR JR JR JR J R J R J R J R J R JR JR JR JR! JR" JR# JR$ JR% JR& JR' JR( JR) JR* JR+ JR, JR- JR. JR/ J R0 J!R1 J"R2 J#R3 J$R4 J%R5 J&R6 J'R7 J(R8 J)R9 J*R: J+R; J,R< J-R= J.R> J/R? J0R@ J1RA  JRB JRC JRD JRE JRF JRG JRH JRI J RJ J RK J RL J RM J RN JRO JRP JRQ JRR JRS JRT JRU JRV JRW JRX JRY JRZ JR[ JR\  JR] JR^ JR_ JR` JRa JRb JRc JRd J Re J Rf J Rg J Rh J Ri JRj JRk JRl JRm  JRn JRo JRp JRq JRr JRs JRt JRu J Rv J Rw J Rx J Ry J Rz JR{ JR| JR} JR~ JR JR JR JR  JR JR JR JR JR JR JR JR J R J R J R J R J R JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR J R J!R J"R J#R J$R  JR JR JR JR JR JR JR JR J R J R J R J R J R JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR  JR JR JR JR JR JR JR JR J R J R J R J R J R JR JR JR JR JR JR JR JR  JR JR JR JR JR JR JR JR J R J R J R J R J R JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR JR  JR JR JR JR JR JR JR JR J R J R J R J R J R JR JR JR JS JS  J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S J S!  J!S" J!S# J!S$ J!S% J!S& J!S' J!S( J!S) J! S* J! S+ J! S, J! S- J! S. J!S/ J!S0 J!S1 J!S2 J!S3 J!S4 J!S5 J!S6 J!S7 J!S8 J!S9 J!S: J!S; J!S< J!S= J!S> J!S? J!S@ J! SA  1 1 < H T ` l x !!! !,!8!D!P!\!h!t!!!!!!!!!!!""""'"3"?"K"W"b"n"z"""""""""""# ##"#.#:#F#R#^#j#v###########$$$$)$5$A$M$Y$e$q$}$$$$$$$$$$%% %%%%1%=%I%U%a%m%x%%%%%%%%%%%&&& &,&8&D&P&\&h&t&&&&&&&&&&&''''''3'?'K'W'c'o'{'''''''''''( (("(.(:(F(R(^(j(v((((((((((())))*)6)B)N)Z)f)r)~))))))))))****&*1*=*I*U*a*m*y***********+ ++!+-+9+E+Q+]+h+t+++++++++++,,,,(,4,@,L,W,c,o,{,,,,,,,,,,,- --#-/-;-G-S-_-k-w-----------....*.6.B.N.Z.f.r.~..........// //%/1/=/I/U/a/m/y///////////0 00!0-080D0P0\0h0t000000000001111(141@1L1W1c1o1{111111111112 22#2/2;2G2S2_2j2v222222222223333*363B3N3Z3f3r3~333333333344 44"4-484C4N4Y4d4o4z4444444444445 55#5/5;5G5S5_5k5w555555555556666+676C6O6[6g6s666666666667777'737>7J7V7b7n7z777777777778 88"8.8:8F8R8^8j8v888888888889999)959A9M9Y9e9q9}9999999999:: ::%:1:=:I:U:`:l:x:::::::::::;;; ;,;8;D;P;\;h;t;;;;;;;;;;;<<<<'<3>>>*>6>B>N>Z>f>q>}>>>>>>>>>>?? ??%?1?=?I?U?a?m?y???????????@@@ @,@8@D@P@\@h@t@@@@@@@@@@@AAAA'A3A?AKAWAcAoA{AAAAAAAAAAAB BB"B.B:BFBRB^BjBvBBBBBBBBBBBCCCC*C6CBCNCZCfCrC~CCCCCCCCCCDD DD%D1D=DIDUDaDmDyDDDDDDDDDDDDE EE E,E8EDEPE\EhEtEEEEEEEEEEEFFFF(F3F?FKFWFcFnFzFFFFFFFFFFFG GG"G.G:GFGQG]GiGuGGGGGGGGGGGHHHH(H4H@HLHXHdHpH|HHHHHHHHHHHI II#I/I;IFIRI^IjIvIIIIIIIIIIIJJJJ)J5JAJMJYJeJqJ}JJJJJJJJJJKK KK$K0KYIYTY_YjYuYYYYYYYYYYYZZZZ'Z3Z?ZKZWZcZnZzZZZZZZZZZZZ[[[['[2[=[H[S[^[i[t[[[[[[[[[[[\\ \\$\0\;\G\S\_\k\w\\\\\\\\\\\]]]]*]6]B]N]Z]e]q]}]]]]]]]]]]^^ ^^$^0^<^H^T^`^l^x^^^^^^^^^^^____+_7_C_O_[_g_s____________````(`3`>`I`T`_`j`v```````````aaaa)a5aAaMaYaeaqa}aaaaaaaaaaabbbb)b4b?bJbUb`bkbvbbbbbbbbbbbcccc&c2c>cJcVcbcnczcccccccccccd dd!d-d9dEdQd]didsd~dddddddddddee ee#e.e9eEeQe]eieueeeeeeeeeeeffff(f4f@fLfXfdfpf|fffffffffffgggg'g2g=gHgSg^gigtggggggggggghhhh'h3h?hKhWhchoh{hhhhhhhhhhhhi ii i+i6iAiLiWibimixiiiiiiiiiiijjjj+j7jCjOj[jgjsjjjjjjjjjjjkkkk&k1k=kIkUkakmkykkkkkkkkkkklll l,l8lDlPl\lglslllllllllllmmmm&m2m>mJmVmbmnmzmmmmmmmmmmmn nn!n-n9nEnQn]ninunnnnnnnnnnnoooo(o4o@oLoXodopo{ooooooooooop pp#p/p;pFpRp^pjpvpppppppppppqqqq)q5qAqMqXqdqpq|qqqqqqqqqqrr rr$r0r}J}V}b}n}z}}}}}}}}}}}~ ~~!~-~9~E~Q~]~i~u~~~~~~~~~~~)5AMYeq}  J"SC J"SD J"SE J"SF J"SG J"SH J"SI J"SJ J" SK J" SL J" SM J" SN J" SO J"SP J"SQ J"SR J"SS J"ST J"SU J"SV J"SW J"SX J"SY J"SZ J"S[ J"S\ J"S] J"S^ J"S_ J"S` J"Sa  J#Sb J#Sc J#Sd J#Se J#Sf J#Sg J#Sh J#Si J# Sj J# Sk J# Sl J# Sm J# Sn J#So J#Sp  J$Sq J$Sr J$Ss J$St J$Su J$Sv J$Sw J$Sx J$ Sy J$ Sz J$ S{ J$ S| J$ S} J$S~ J$S J$S J$S J$S J$S J$S J$S J$S J$S J$S J$S J$S J$S J$S J$S J$S J$S J$ S J$!S J$"S J$#S J$$S J$%S J$&S  J%S J%S J%S J%S J%S J%S J%S J%S J% S J% S J% S J% S J% S J%S J%S J%S J%S J%S J%S J%S J%S J%S J%S J%S J%S J%S J%S J%S  J&S J&S J&S J&S J&S J&S J&S J&S J& S J& S J& S J& S J& S J&S J&S J&S J&S J&S J&S J&S J&S J&S J&S  J'S J'S J'S J'S J'S J'S J'S J'S J' S J' S J' S J' S J' S J'S J'S J'S J'S J'S J'S J'S J'S J'S J'S J'S J'S J'S J'S J'S J'S  J(S J(S J(S J(S J(S J(S J(S J(S J( S J( S J( S J( S J( S J(S J(S J(S J(S J(S J(S J(S J(S J(S J(S J(S J(S J(T J(T J(T J(T J(T J(T J( T J(!T J("T J(#T J($T J(%T J(&T J('T J((T J()T J(*T J(+T J(,T J(-T J(.T J(/T J(0T J(1T  J)T J)T J)T J)T J)T J)T J)T J)T J) T J) T! J) T" J) T# J) T$ J)T% J)T& J)T' J)T( J)T) J)T* J)T+ J)T, J)T- J)T. J)T/ J)T0 J)T1  J*T2 J*T3 J*T4 J*T5 J*T6 J*T7 J*T8 J*T9 J* T: J* T; J* T< J* T= J* T> J*T? J*T@ J*TA J*TB J*TC J*TD J*TE  J+TF J+TG J+TH J+TI J+TJ J+TK J+TL J+TM J+ TN J+ TO J+ TP J+ TQ J+ TR J+TS J+TT J+TU J+TV J+TW J+TX J+TY J+TZ J+T[ J+T\ J+T] J+T^ J+T_ J+T`  J,Ta J,Tb J,Tc J,Td J,Te J,Tf J,Tg J,Th J, Ti J, Tj J, Tk J, Tl J, Tm J,Tn J,To J,Tp J,Tq J,Tr J,Ts J,Tt J,Tu J,Tv J,Tw J,Tx J,Ty J,Tz J,T{ J,T| J,T} J,T~ J,T  J-T J-T J-T J-T J-T J-T J-T J-T J- T J- T J- T J- T J- T J-T J-T J-T J-T J-T J-T J-T J-T J-T J-T J-T J-T  J.T J.T J.T J.T J.T J.T J.T J.T J. T J. T J. T J. T J. T J.T J.T J.T J.T J.T J.T J.T J.T J.T J.T J.T  J/T J/T J/T J/T J/T J/T J/T J/T J/ T J/ T J/ T J/ T J/ T J/T J/T J/T J/T J/T J/T J/T J/T J/T J/T  J0T J0T J0T J0T J0T J0T J0T J0T J0 T J0 T J0 T J0 T J0 T J0T J0T J0T J0T J0T J0T J0T J0T J0T J0T J0T J0T J0T J0T J0T J0T J0T J0T J0 T J0!T J0"T J0#T  TT  TT  TT  TT  TT  TT  TT  TT  T T  T T  T T  T T  T T  TT  TT  TT  TT  TT  TT  TT  TT  TU TU TU TU TU TU TU TU T U T U T U T U T U TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU T U T!U T"U! T#U" T$U# T%U$ T&U% T'U& T(U' T)U( T*U) T+U* T,U+ T-U, T.U- T/U. T0U/ T1U0  TU1 TU2 TU3 TU4 TU5 TU6 TU7 TU8 T U9 T U: T U; T U< T U= TU> TU? TU@ TUA TUB TUC TUD TUE TUF TUG TUH TUI TUJ TUK TUL TUM TUN  TUO TUP TUQ TUR TUS TUT TUU TUV T UW T UX T UY T UZ T U[ TU\ TU] TU^ TU_ TU` TUa TUb TUc TUd TUe TUf TUg TUh TUi TUj TUk TUl TUm T Un T!Uo T"Up T#Uq T$Ur T%Us  TUt TUu TUv TUw TUx TUy TUz TU{ T U| T U} T U~ T U T U TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU  TU TU TU TU TU TU TU TU T U T U T U T U T U TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU  TU TU TU TU TU TU TU TU T U T U T U T U T U TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU  TU TU TU TU TU TU TU TU T U T U T U T U T U TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU TU  T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T U T V  T V T V T V T V T V T V T V T V T V T V T V T V T V T V T V T V T V T V T V T V T V  T V T V T V T V T V T V T V T V T V T V T V T V! T V" T V# T V$ T V% T V& T V' T V( T V) T V* T V+ T V, T V- T V. T V/ T V0 T V1 T V2 T V3 T V4 T V5 T !V6 T "V7 T #V8 T $V9 T %V: T &V; T 'V< T (V= T )V> T *V? T +V@ T ,VA T -VB  T VC T VD T VE T VF T VG T VH T VI T VJ T VK T VL T VM T VN T VO  ^VP  ^VQ  ^VR  ^VS  ^VT  ^VU  ^VV  ^VW  ^ VX  ^ VY  ^ VZ  ^V[ ^V\ ^V] ^V^ ^V_ ^V` ^Va ^Vb ^ Vc ^ Vd ^ Ve ^ Vf ^ Vg ^Vh ^Vi ^Vj ^Vk ^Vl ^Vm ^Vn ^Vo ^Vp ^Vq  ^Vr ^Vs ^Vt ^Vu ^Vv  ^Vw ^Vx ^Vy ^Vz ^V{ ^V| ^V} ^V~ ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^V ^V ^V ^V ^V ^V  ^V ^V ^V ^V ^V ^V ^V ^V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^V ^V  ^V ^V ^V ^V ^V ^V ^V ^V ^ V ^ V ^ V  ^V ^V ^V ^V ^V ^V ^V ^V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^V ^V ^V  ^V ^V ^V ^V ^V ^V ^V ^V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^V  ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V  ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V  ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V  ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V ^ V  ^ V ^ V ^ V ^ V ^ W ^ W ^ W ^ W ^ W ^ W ^ W ^ W ^ W ^ W ^ W ^ W  ^W ^W ^W ^W ^W ^W ^W ^W ^ W  hW  hW  hW  hW  hW  hW  hW  hW  h W  h W  h W  h W  h W!  hW"  hW#  hW$  hW%  hW&  hW'  hW(  hW) hW* hW+ hW, hW- hW. hW/ hW0 h W1 h W2 h W3 h W4 h W5 hW6 hW7 hW8 hW9 hW: hW; hW< hW= hW> hW? hW@ hWA hWB hWC hWD hWE hWF hWG h WH  hWI hWJ hWK hWL hWM hWN hWO hWP h WQ h WR h WS h WT h WU hWV hWW hWX hWY hWZ hW[ hW\ hW]  rW^  rW_  rW`  rWa  rWb  rWc  rWd  rWe  r Wf  r Wg  r Wh  r Wi  r Wj  rWk  rWl  rWm rWn rWo rWp rWq rWr rWs rWt r Wu r Wv r Ww r Wx r Wy rWz rW{ rW|  rW} rW~ rW rW rW rW rW rW r W r W r W r W r W rW rW  rW rW rW rW rW rW rW rW r W r W r W r W r W  rW rW rW rW rW rW rW rW r W r W r W r W r W rW rW rW rW rW rW rW rW rW rW rW rW rW rW  rW rW rW rW rW rW rW rW r W r W r W r W r W rW  rW rW rW rW rW rW rW rW r W r W r W r W r W rW rW rW rW  rW rW rW rW rW rW rW rW r W r W r W r W r W rW  r W r W r W r W r W r W r W r W r W r W r W r W r W r W r W  |W  |W  |W  |W  |W  |W  |W  |W  | W  | W  | W  | W  | W  |W  |W  |W  |X  |X  |X  |X  |X  X  X  X  X  X  X  X  X   X   X   X   X   X  X  X  X  X  X X X X X X X X  X  X  X X! X" X# X$ X% X& X'  X(  X)  X* X+ X, X- X. X/ X0 X1  X2  X3  X4  X5  X6  X7  X8  X9  X:  X;  X<   X=   X>   X?   X@   XA  XB  XC  XD  XE XF XG XH XI XJ XK XL  XM  XN  XO  XP  XQ  XR XS XT XU XV XW XX XY  XZ  X[  X\  X]  X^ X_ X` Xa Xb Xc Xd Xe  Xf  Xg  Xh  Xi  Xj  Xk Xl Xm Xn Xo Xp Xq Xr  Xs  Xt  Xu  Xv  Xw Xx Xy  Xz X{ X| X} X~ X X X  X  X  X  X  X X X X  X X X X X X X X  X  X  X  X  X X X X X X X X  X  X  X  X  X  X  X  X   X   X   X   X   X  X  X  X X X X X X X X  X  X  X  X  X  X X X X X X X X  X  X  X  X  X X X X X X X  X  X  X  X  X  X  X  X   X   X   X   X   X  X  X  X  X  X X X X X X X X  X  X  X  X  X X X X X X X X  X X X X X X X X  X  X  X  X  X X Y Y Y Y Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y   Y   Y   Y   Y   Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y Y Y Y Y Y Y Y  Y  Y  Y!  Y"  Y# Y$ Y%  Y& Y' Y( Y) Y* Y+ Y, Y-  Y.  Y/  Y0  Y1  Y2 Y3 Y4 Y5 Y6 Y7 Y8 Y9  Y:  Y;  Y<  Y=  Y>  Y?  Y@  YA   YB   YC   YD   YE   YF  YG  YH  YI YJ YK YL YM YN YO YP  YQ  YR  YS  YT  YU YV YW YX YY YZ Y[ Y\ Y] Y^ Y_  Y`  Ya  Yb  Yc  Yd  Ye  Yf  Yg   Yh   Yi   Yj   Yk   Yl  Ym  Yn  Yo  Yp  Yq  Yr  Ys  Yt  Yu Yv Yw Yx Yy Yz Y{ Y|  Y}  Y~  Y  Y  Y  Y Y Y Y Y Y Y Y  Y  Y  Y Y Y Y Y Y Y Y  Y  Y  Y  Y  Y Y  Y Y Y Y Y Y Y Y  Y  Y  Y  Y Y Y Y Y Y Y Y  Y  Y  Y  Y  Y Y Y  Y Y Y Y Y Y Y Y  Y  Y  Y  Y  Y Y  Y Y Y Y Y Y Y Y  Y  Y  Y  Y  Y Y Y Y Y Y Y Y Y Y Y   Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y   Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y   Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Y  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z   Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z   Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z! Z" Z# Z$ Z%  Z&  Z'  Z(  Z)  Z* Z+ Z, Z- Z. Z/ Z0 Z1 Z2  Z3  Z4  Z5  Z6  Z7  Z8  Z9  Z:   Z;   Z<   Z=   Z>   Z?  Z@  ZA ZB ZC ZD ZE ZF ZG ZH  ZI  ZJ  ZK  ZL  ZM ZN ZO ZP ZQ  ZR ZS ZT ZU ZV ZW ZX ZY  ZZ  Z[  Z\  Z]  Z^ Z_ Z` Za Zb Zc  Zd Ze Zf Zg Zh Zi  Zj  Zk  Zl  Zm  Zn  Zo  Zp  Zq   Zr   Zs   Zt   Zu   Zv  Zw  Zx  Zy  Zz  Z{  Z|  Z}  Z~  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z  Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z !Z "Z #Z $Z %Z &Z 'Z (Z )Z *Z +Z ,Z -Z .Z /Z 0Z  Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [  [ ![ "[  [ [ [ [ [ [ [ [  [  [  [  [!  [" [# [$ [% [& [' [( [) [* [+ [, [- [. [/ [0 [1 [2  [3 [4 [5 [6 [7 [8 [9 [:  [;  [<  [=  [>  [? [@ [A [B [C [D [E [F [G [H [I [J [K [L  [N [O [P [Q  [R ![S "[T   [U  [V  [W  [X  [Y  [Z  [[    ' 3 ? K W c o { ! !!#!/!;!G!S!_!k!w!!!!!!!!!!!""""*"6"B"N"Z"f"r"~""""""""""#####>#J#V#b#n#z###########$ $$!$-$9$E$Q$]$i$u$$$$$$$$$$$%%%%(%4%@%L%X%d%p%|%%%%%%%%%%&& &&$&0&<&H&T&`&l&x&&&&&&&&&&&''' ','8'C'O'['g's'''''''''''(((('(3(?(K(W(c(o({((((((((((() ))#)/);)G)S)_)k)w)))))))))))******6*B*N*Z*f*r*~**********++++&+2+>+J+V+b+n+z+++++++++++, ,,!,-,9,E,Q,],i,u,,,,,,,,,,,----)-5-A-M-Y-e-q-|----------.. ..$.0.<.H.T.`.l.x...........////+/7/C/O/[/g/s///////////0000&020>0J0V0b0n0z000000000001 11"1.1:1F1R1^1j1v111111111112222)252A2M2Y2e2q2}222222222233 33$303<3H3T3`3l3x33333333333444 4,484D4P4\4h4t444444444445555'535?5K5W5c5o5{555555555556 66#6/6;6G6S6_6k6w666666666667777*767B7N7Z7f7r7~77777777778888&828>8J8V8b8n8z888888888889 99!9-999E9Q9]9i9u99999999999::::):5:A:M:Y:e:q:}::::::::::;; ;;$;0;<;H;T;`;l;x;;;;;;;;;;;<<< <,<8 >>#>/>;>G>S>_>k>w>>>>>>>>>>>????+?7?C?O?Z?f?r?~??????????@@@@&@2@>@J@V@b@n@z@@@@@@@@@@@A AA"A.A:AFARA^AjAvAAAAAAAAAAABBBB*B6BBBNBZBfBrB~BBBBBBBBBBCC CC%C1C=CICUCaCmCyCCCCCCCCCCCD DD!D-D9DEDQD]DiDuDDDDDDDDDDDEEEE)E5EAEMEYEeEqE}EEEEEEEEEEFF FF$F0FNJNVNbNnNzNNNNNNNNNNNO OO"O.O:OFORO^OjOvOOOOOOOOOOOPPPP)P5PAPMPYPePqP}PPPPPPPPPPQQ QQ%Q1Q=QIQUQaQmQyQQQQQQQQQQQR RR!R-R9RERPR\RhRtRRRRRRRRRRRSSSS(S4S@SLSXSdSpS|SSSSSSSSSSTT TT#T/T;TGTST_TkTwTTTTTTTTTTTUUUU+U7UCUOU[UgUsUUUUUUUUUUUVVVV&V2V>VJVVVbVnVzVVVVVVVVVVVW WW"W.W:WFWRW^WjWvWWWWWWWWWWWXXXX)X5XAXMXYXeXqX}XXXXXXXXXXYY YY%Y1Y=YIYUYaYmYyYYYYYYYYYYYZ ZZ!Z-Z9ZEZQZ]ZiZuZZZZZZZZZZZ[[[[([4[@[L[X[d[p[|[[[[[[[[[[\\ \\#\/\;\G\S\_\k\w\\\\\\\\\\\]]]]+]7]C]O][]g]s]]]]]]]]]]]^^^^'^2^>^J^V^b^n^z^^^^^^^^^^^_ __"_._:_F_R_^_j_v___________````)`5`A`M`Y`e`q`}``````````aa aa%a1a=aIaUaaamayaaaaaaaaaaab bb!b-b9bEbQb]bibubbbbbbbbbbbcccc)c5cAcLcXcdcpc|ccccccccccdd dd$d0dgIgTg_gjgugggggggggggghhhh%h0h;hFhQh\hghrh}hhhhhhhhhhhii ii"i-i8iCiNiYidioiziiiiiiiiiiijj jj%j1j=jIjUjajmjyjjjjjjjjjjjk kk!k-k9kEkQk]kikukkkkkkkkkkkllll)l5lAlLlXldlpl|llllllllllmm mm$m0mzJzVzbznzzzzzzzzzzzzz{ {{"{.{:{F{R{^{j{v{{{{{{{{{{{||||)|5|A|M|Y|e|q|}||||||||||}} }}%}1}=}I}U}a}m}y}}}}}}}}}}}~ ~~ ~,~8~D~P~\~h~t~~~~~~~~~~~(4@LXdp|  []  [^  [_  [`  [a  [b  [c  [d  [e  [f  [g  [h  [i  [j  [k  [l  [m  [n    [p  [q  [r  [s  [t  ![u  "[v  #[w  $[x  %[y  &[z   [{  [|  [}  [~  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  ![  "[  #[  $[  %[  &[  '[  ([  )[  *[   [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [   [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  ![  "[  #[  $[  %[  &[  '[  ([  )[  *[  +[  ,[  -[  .[  /[  0[  1[  2[   [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  [  \  \  \  \  \  \  \  \  \  \  \  \  \  \  \  \  \  \  \  \  \  !\  "\  #\  $\  %\  &\  '\  (\  )\  *\  +\  ,\  -\!  .\"  /\#  0\$  1\%  2\&  3\'  4\(  5\)  6\*  7\+  8\,  9\-  :\.  \/ \0 \1 \2 \3 \4 \5 \6  \7  \8  \9  \:  \; \< \= \> \? \@ \A \B \C \D \E \F \G \H \I \J \K \L \M  \N !\O "\P #\Q $\R  \S \T \U \V \W \X \Y \Z  \[  \\  \]  \^  \_ \` \a \b \c \d \e \f \g \h \i \j \k \l \m \n \o \p \q  \r !\s "\t #\u $\v %\w &\x '\y  \z \{ \| \} \~ \ \ \  \  \  \  \  \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \  \ \ \ \ \ \ \ \  \  \  \  \  \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \  \ \ \ \ \ \ \ \  \  \  \  \  \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \  \ !\ "\ #\  \ \ \ \ \ \ \ \  \  \  \  \  \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \  \ \ \ \ \ \ \ \  \  \  \  \  \ \ ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ]  ] !] "]  ] ] ] ] ] ] ] ]  ]  ]  ]  ]  ] ]! ]" ]# ]$ ]% ]& ]' ]( ]) ]* ]+ ], ]- ]. ]/ ]0 ]1 ]2  ]3 !]4 "]5 #]6 $]7 %]8 &]9 ']: (]; )]< *]= +]> ,]? -]@ .]A  ]B ]C ]D ]E ]F ]G ]H ]I  ]J  ]K  ]L  ]M  ]N ]O ]P ]Q ]R ]S ]T ]U ]V ]W ]X ]Y ]Z ][ ]\ ]] ]^ ]_ ]`  ]a !]b "]c #]d $]e %]f &]g ']h (]i )]j *]k +]l ,]m -]n .]o  ]p ]q ]r ]s ]t ]u ]v ]w  ]x  ]y  ]z  ]{  ]| ]} ]~ ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ]  ] !] "] #] $] %] &] ']  ] ] ] ] ] ] ] ]  ]  ]  ]  ]  ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ]  ] !] "] #] $] %] &] '] (] )] *] +] ,] -] .] /] 0] 1] 2] 3]  ] ] ] ] ] ] ] ]  ]  ]  ]  ]  ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ]  ] !] "] #] $] %] &] '] (] )] *] +] ,] -] .]  ] ] ] ] ] ] ] ]  ^  ^  ^  ^  ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^  ^ !^ "^ #^ $^ %^ &^ '^ (^ )^ *^! +^" ,^# -^$ .^% /^& 0^' 1^( 2^) 3^* 4^+ 5^, 6^- 7^. 8^/ 9^0 :^1 ;^2 <^3 =^4 >^5 ?^6 @^7 A^8 B^9 C^: D^; E^< F^= G^> H^? I^@ J^A K^B  ^C ^D ^E ^F ^G ^H ^I ^J  ^K  ^L  ^M  ^N  ^O ^P ^Q ^R ^S ^T ^U ^V ^W ^X ^Y ^Z ^[ ^\ ^] ^^ ^_ ^` ^a  ^b !^c "^d #^e $^f %^g &^h '^i (^j )^k *^l +^m ,^n -^o .^p /^q 0^r 1^s 2^t 3^u 4^v 5^w 6^x 7^y 8^z 9^{ :^| ;^} <^~ =^ >^ ?^ @^ A^ B^  ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^  ^  ^  ^  ^  ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^   ^   ^   ^   ^   ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^   ^  !^  "^  #^  $^  %^  &^  '^  (^  )^  *^  +^  ,^  -^  ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^  ^  ^  ^  ^  ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^  ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^  ^  ^  ^  ^  ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ _  _ !_ "_ #_  _ _ _ _ _ _ _ _  _  _  _  _  _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _! _" _#  _$ !_% "_& #_' $_( %_) &_* '_+ (_, )_-  _. _/ _0 _1 _2 _3 _4 _5  _6  _7  _8  _9  _: _; _< _= _> _? _@ _A _B _C _D _E _F _G _H _I _J _K _L  _M !_N "_O #_P $_Q %_R &_S '_T (_U )_V *_W +_X  _Y _Z _[ _\ _] _^ __ _`  _a  _b  _c  _d  _e _f _g _h _i _j _k _l _m _n _o _p _q _r _s _t _u _v _w  _x !_y "_z #_{ $_| %_} &_~ '_ (_ )_ *_ +_ ,_ -_ ._ /_ 0_ 1_ 2_ 3_ 4_ 5_ 6_ 7_ 8_  _ _ _ _ _ _ _ _  _  _  _  _  _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _  _ !_ "_ #_ $_ %_  _ _ _ _ _ _ _ _  _  _  _  _  _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _  _ !_ "_ #_ $_ %_ &_   _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  !_  "_  #_  $_  %`  &`  '`  (`  )`  *`  +`  ,`  -`  .`  /`  0`  1`  2`   `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `!  `"  `#  `$  `%  `&  `'  `(  `)  `*  `+  `,  `-  !`.  "`/  #`0  $`1  %`2  &`3  '`4  (`5  )`6  *`7  +`8  ,`9  -`:  .`;  /`<  0`=  1`>  2`?  3`@  4`A   `B  `C  `D  `E  `F  `G  `H  `I  `J  `K  `L  `M  `N  `O  `P  `Q  `R  `S  `T  `U  `V  `W  `X  `Y  `Z  `[  `\  `]  `^  `_  ``  `a  !`b   `c  `d  `e  `f  `g  `h  `i  `j  `k  `l  `m  `n  `o  `p  `q  `r  `s  `t  `u  `v  `w  `x  `y  `z  `{  `|  `}  `~  `  `  `  `  !`  "`  #`  $`  %`  &`  '`  (`  )`  *`  +`  ,`   `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  `  !`  "`  #`  $`  %`  ` ` ` ` ` ` ` `  `  `  `  `  ` ` ` ` ` ` ` ` ` ` ` ` ` ` ` ` ` ` `  ` !` "` #` $` %` &` '` (` )` *` +` ,` -` .` /` 0` 1` 2` 3` 4` 5` 6` 7` 8` 9` :` ;` <` =` >` ?` @` A` B` C` D` E` F` G` H`  ` ` ` ` a a a a  a  a  a  a  a a a a a a a a a a a a a a a a a a a  a !a "a #a $a %a &a! 'a" (a# )a$ *a% +a& ,a' -a( .a) /a*  a+ a, a- a. a/ a0 a1 a2  a3  a4  a5  a6  a7 a8 a9 a: a; a< a= a>  a?  a@  aA  aB  aC  aD  aE  aF   aG   aH   aI   aJ   aK  aL  aM  aN  aO  aP  aQ  aR  aS  aT  aU  aV  aW  aX  aY  aZ  a[  a\  a]   a^  !a_  "a`  #aa  $ab  %ac  &ad  'ae  (af  )ag  *ah  +ai  ,aj  -ak  .al  /am  0an  1ao  2ap  3aq  4ar  5as  6at  7au  8av  9aw  :ax  ;ay  a|  ?a}  @a~  Aa  Ba  Ca  Da  Ea  Fa  Ga  Ha  Ia  Ja  Ka  La  Ma  Na  Oa  Pa  a a a a a a a a  a  a  a  a  a a a a a a a a a a a a a a a a a a a  a !a "a #a $a %a &a 'a (a )a *a +a ,a -a .a /a 0a 1a 2a 3a 4a  a a a a a a a a  a  a  a  a  a a a a a a a a a a a a a a a a a a a  a !a "a #a $a %a &a  a a a a a a a a  a  a  a  a  a a a a a a a a a a a b b b b b b b b  b !b "b #b $b %b &b 'b (b )b *b +b ,b  b b b b b b b b  b  b  b  b  b! b" b# b$ b% b& b' b( b) b* b+ b, b- b. b/ b0 b1 b2 b3  b4 !b5 "b6 #b7 $b8 %b9 &b: 'b;  b< b= b> b? b@ bA bB bC  bD  bE  bF  bG  bH bI bJ bK bL bM bN bO bP bQ bR bS bT bU bV bW bX bY bZ  b[ !b\ "b] #b^ $b_ %b` &ba 'bb (bc )bd *be +bf ,bg -bh .bi /bj 0bk 1bl  bm bn bo bp bq br bs bt  bu  bv  bw  bx  by bz b{ b| b} b~ b b b b b b b b b b b b b  b !b "b #b $b %b &b 'b (b )b *b +b ,b -b .b /b 0b 1b 2b  b b b b b b b b  b  b  b  b  b b b b b b b b b b b b b b b b b b b  b !b "b #b $b %b &b 'b (b )b *b +b ,b -b .b /b 0b 1b 2b 3b 4b 5b 6b 7b 8b   b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  !b  "b  #b  $b  %b  &b  'b  (b  )b  *c  +c  ,c  -c  .c  /c  0c  1c  2c  3c  4c  5c  6c  7c  8c  9c  :c  ;c  c   c  c  c  c  c  c  c  c  c  c  c  c  c!  c"  c#  c$  c%  c&  c'  c(  c)  c*  c+  c,  c-  c.  c/  c0  c1  c2  c3  c4  !c5  "c6  #c7  $c8  %c9  &c:  'c;  (c<  )c=  *c>   c?  c@  cA  cB  cC  cD  cE  cF  cG  cH  cI  cJ  cK  cL  cM  cN  cO  cP  cQ  cR  cS  cT  cU  cV  cW  cX  cY  cZ  c[  c\  c]  c^  !c_  "c`  #ca  $cb  %cc  &cd  'ce  (cf  )cg  *ch    + 7 C O [ g s  !!!!&!2!>!J!V!b!n!z!!!!!!!!!!!" """".":"F"R"^"j"v"""""""""""####*#6#B#N#Z#f#q#}##########$$ $$%$1$=$I$U$a$m$y$$$$$$$$$$$% %% %,%8%D%P%\%h%t%%%%%%%%%%%&&&&(&4&@&L&X&d&p&|&&&&&&&&&&&' ''#'/';'G'S'_'k'w'''''''''''((((+(6(B(N(Z(f(r(~(((((((((())))&)2)>)J)V)b)n)z)))))))))))* **!*-*9*E*Q*]*i*u***********++++)+5+A+M+Y+d+p+|++++++++++,, ,,$,0,<,H,T,`,l,x,,,,,,,,,,,--- -,-8-D-P-\-g-s-----------....'.3.?.K.W.c.o.{.........../ //#///;/G/S/_/k/w///////////0000*060B0N0Z0f0r0~00000000001111&121>1J1V1b1n1z111111111112 22!2-292E2Q2]2i2u222222222223333)353A3M3Y3e3q3}333333333344 44$404<4H4T4`4l4x44444444444555 5,585D5P5\5h5t555555555556666(646@6L6X6d6p6|666666666667 77#7/7;7G7S7_7k7w777777777778888+878C8O8[8g8s888888888889999'939?9K9W9c9o9{99999999999: ::":.:::F:R:^:j:v:::::::::::;;;;*;6;B;N;Z;f;r;~;;;;;;;;;;<< <<"<-<8>>>'>2>=>I>U>a>m>y>>>>>>>>>>>? ??!?-?9?E?Q?]?h?t???????????@@@@(@4@@@L@X@d@p@|@@@@@@@@@@AA AA#A/A;AGASA_AkAwAAAAAAAAAAABBBB+B7BCBOB[BgBsBBBBBBBBBBBCCCC'C3C?CKCWCcCoC{CCCCCCCCCCCD DD"D.D:DFDRD^DjDvDDDDDDDDDDDEEEE*E6EBENEZEfErE~EEEEEEEEEEFF FF%F1F=FIFUFaFmFyFFFFFFFFFFFG GG!G-G9GEGQG]GiGuGGGGGGGGGGGHHHH)H5HAHMHYHeHqH}HHHHHHHHHHII II$I0I^J^V^b^n^z^^^^^^^^^^^_ __!_-_9_E_Q_]_i_u___________````)`5`A`M`Y`d`p`|``````````aa aa$a0ahIhUhahmhyhhhhhhhhhhhi ii!i-i9iEiQi]iiiuiiiiiiiiiiijjjj(j4j@jLjXjdjpj|jjjjjjjjjjkk kk$k0k;kGkSk_kkkwkkkkkkkkkkkllll+l7lClOl[lglslllllllllllmmmm'm2m>mJmVmbmnmzmmmmmmmmmmmn nn!n-n9nEnQn]ninunnnnnnnnnnnoooo)o5oAoMoYoeoqo}oooooooooopp pp%p1p=pIpUpapmpypppppppppppqqq q,q8qDqPq\qhqtqqqqqqqqqqqrrrr(r4r@rLrXrdrpr|rrrrrrrrrrrs ss#s/s;sGsSs_skswssssssssssstttt+t7tCtOt[tgtstttttttttttuuuu&u2u>uJuVubunuzuuuuuuuuuuuv vv"v.v:vFvRv^vjvvvvvvvvvvvvvwwww)w5wAwMwYwewqw}wwwwwwwwwwxx xx%x1x  d?  d@  dA dB dC dD dE dF dG dH dI dJ dK dL dM dN dO dP dQ dR dS  dT !dU "dV #dW $dX %dY  dZ d[ d\ d] d^ d_ d` da  db  dc  dd  de  df dg dh di dj dk dl dm dn do dp dq dr ds dt du dv dw dx  dy !dz "d{ #d| $d} %d~ &d 'd (d )d *d +d  d d d d d d d d  d  d  d  d  d d d d d d d d d d d d d d d d d d d  d !d "d #d $d %d &d 'd (d )d *d +d ,d -d .d /d 0d  d d d d d d d d  d  d  d  d  d d d d d d d d d d d d d d d d d d d  d !d "d #d $d %d &d 'd (d )d *d +d ,d -d .d /d  d d d d d d d d  d  d  d  d  d d d d d d d d d d d d d d d d e e e  e !e "e #e $e %e &e  e e e e e e e e  e  e  e  e  e e e e e e e e e e e e! e" e# e$ e% e& e' e(  e) !e* "e+ #e, $e- %e. &e/ 'e0 (e1 )e2 *e3 +e4 ,e5 -e6 .e7 /e8 0e9 1e: 2e; 3e< 4e= 5e> 6e? 7e@ 8eA 9eB :eC ;eD eG ?eH @eI AeJ BeK CeL DeM EeN FeO GeP  eQ eR eS eT eU eV eW eX  eY  eZ  e[  e\  e] e^ e_ e` ea eb ec ed ee ef eg eh ei ej ek el em en eo  ep !eq "er #es $et %eu &ev 'ew (ex )ey *ez +e{ ,e| -e} .e~ /e 0e 1e 2e 3e 4e 5e 6e 7e 8e  e e e e e e e e  e  e  e  e  e e e e e e e e e e e e e e e e e e e  e !e "e #e $e %e &e 'e (e )e *e +e ,e -e .e /e 0e 1e 2e 3e 4e 5e  e  e  e  e  e  e  e  e   e   e   e   e   e  e  e  e  e  e  e  e  e  e  e  e  e  e  e  e  e  e  e   e  !e  "e  #e  $e  %e  &e  'e  (e  )e  *e  +e  ,e  -e  .e  /e  0e  1e  2e  3e  e e e e e e e e  e  e  e  e  e e e f f f f f f f f f f  f f f f f f f f  f  f  f  f  f f f f f f f f f f f f! f" f# f$ f% f& f' f(  f) !f* "f+ #f, $f-  f. f/ f0 f1 f2 f3 f4 f5  f6  f7  f8  f9  f: f; f< f= f> f? f@ fA fB fC fD fE fF fG fH fI fJ fK fL  fM !fN "fO #fP $fQ %fR &fS 'fT (fU )fV *fW +fX ,fY -fZ .f[ /f\ 0f] 1f^ 2f_ 3f` 4fa 5fb 6fc  fd fe ff fg fh fi fj fk  fl  fm  fn  fo  fp fq fr fs ft fu fv fw fx fy fz f{ f| f} f~ f f f f  f !f "f #f $f %f &f 'f (f )f *f +f ,f -f .f /f  f f f f f f f f  f  f  f  f  f f f f f f f f f f f f f f f f f f f  f !f "f #f $f %f &f 'f (f )f *f +f ,f -f .f /f 0f 1f 2f 3f 4f 5f 6f 7f 8f 9f :f ;f f ?f @f Af Bf Cf Df Ef Ff Gf  f f f f f f f f  f  f  f  f  f f f f f f f f f f f f f f f f f f f  f !f "f #f $f %f &f 'g (g )g *g +g ,g -g .g /g 0g 1g 2g 3g 4g 5g  g g g g g g g g  g  g  g  g  g g g g g g g! g" g# g$ g% g& g' g( g) g* g+ g, g-  g. !g/ "g0 #g1 $g2 %g3 &g4 'g5 (g6 )g7 *g8 +g9 ,g: -g; .g< /g= 0g> 1g? 2g@ 3gA 4gB 5gC 6gD 7gE 8gF 9gG :gH ;gI   gJ  gK  gL  gM  gN  gO  gP  gQ  gR  gS  gT  gU  gV  gW  gX  gY  gZ  g[  g\  g]  g^  g_  g`  ga  gb  gc  gd  ge  gf  gg  gh  gi  !gj  "gk  #gl  $gm  %gn  &go  'gp  (gq  )gr   gs  gt  gu  gv  gw  gx  gy  gz  g{  g|  g}  g~  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  !g  "g  #g  $g  %g  &g  'g  (g  )g  *g   g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  !g  "g  #g  $g  %g  &g  'g  (g  )g  *g  +g  ,g  -g  .g  /g  0g  1g  2g  3g  4g  5g  6g  7g  8g  9g   g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  g  !g  "g  #g  $g  %g  &g  'g  (g  )g  *g  +h  ,h  -h  .h  /h  0h  1h  2h   h  h  h  h  h  h  h  h  h  h  h  h  h  h  h  h  h  h  h  h  h  h  h  h  h  h!  h"  h#  h$  h%  h&  h'  !h(  "h)  #h*  $h+  %h,  &h-  h. h/ h0 h1 h2 h3 h4 h5  h6  h7  h8  h9  h: h; h< h= h> h? h@ hA hB hC hD hE hF hG hH hI hJ hK hL  hM hN hO hP hQ hR hS hT  hU  hV  hW  hX  hY hZ h[ h\ h] h^ h_ h` ha hb hc hd he hf hg  hh hi hj hk hl hm hn ho  hp  hq  hr  hs  ht hu hv hw hx hy hz h{ h| h} h~ h h h h h h h h  h !h  h h h h h h h h  h  h  h  h  h h h h h h h h h h h h h h  h h h h h h h h  h  h  h  h  h h h h h h h h h h h h h h h h h h h  h !h "h #h $h %h &h 'h (h  h h h h h h h h  h  h  h  h  h h h h h h h h h h h h h h h h h h h  h !h "h #h $h %h &h 'h (h )h *h  h h h h h h h h  h  h  h  i  i i i i i i i i i i i i i i i i i i i  i i i i i i i i  i  i  i  i  i i! i" i# i$ i% i& i' i( i) i* i+ i,  i-  i.  i/  i0  i1  i2  i3  i4   i5   i6   i7   i8   i9  i:  i;  i<  i=  i>  i?  i@  iA  iB  iC  iD  iE  iF  iG iH iI iJ iK iL iM iN  iO  iP  iQ  iR  iS iT iU iV iW iX iY iZ i[ i\ i] i^ i_ i` ia ib ic id ie  if !ig "ih #ii $ij %ik &il 'im (in )io *ip +iq ,ir -is .it /iu  iv iw ix iy iz i{ i| i}  i~  i  i  i  i i i i i i i i i i i i i i  i i i i i i i i  i  i  i  i  i i i i i i i i i i i i i i i i i i i  i !i "i #i $i %i  i i i i i i i i  i  i  i  i  i i i i i i i i i i i i i i i i i i i  i !i "i #i $i %i &i 'i (i )i *i  i i i i i i i i  i  i  i  i  i i i  i i i i i i i i  i  i  i  i  i i i i i i j j j j j j j j j j j j j  j !j "j #j $j %j &j 'j (j )j *j +j ,j -j .j /j 0j 1j 2j 3j 4j! 5j" 6j# 7j$ 8j% 9j& :j' ;j(  j? j@ jA jB jC jD jE jF jG jH  jI !jJ "jK #jL $jM %jN &jO 'jP (jQ   jR  jS  jT  jU  jV  jW  jX  jY  jZ  j[  j\  j]  j^  j_  j`  ja  jb  jc  jd  je  jf  jg  jh  ji  jj  jk  jl  jm  jn  jo  jp  jq  !jr  "js  #jt  $ju  %jv  &jw  'jx  (jy  )jz  *j{  +j|   j}  j~  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  !j  "j  #j  $j  %j  &j  'j  (j  )j  *j  +j  ,j  -j  .j  /j  0j   j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j   j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j   j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  j  k  k  k  k  !k  "k  #k  $k  %k  &k  'k  (k  )k  *k  +k  ,k  -k  .k  /k  0k  1k  2k  3k  4k  k k k k k k k k  k  k!  k"  k#  k$ k% k& k' k( k) k* k+ k, k- k. k/ k0 k1 k2 k3  k4 k5 k6 k7 k8 k9 k: k;  k<  k=  k>  k?  k@ kA kB kC kD kE kF kG kH kI kJ kK kL kM kN kO kP kQ kR  kS !kT "kU #kV $kW %kX &kY 'kZ (k[ )k\  k] k^ k_ k` ka kb kc kd  ke  kf  kg  kh  ki kj kk kl km kn ko kp kq ----.. ..%.1.=.I.U.a.m.y.........../// /,/8/D/P/\/h/t///////////0000(040@0L0W0c0o0{000000000001 11#1/1;1G1S1_1k1w111111111112222*262B2N2Z2f2r2~22222222223333&323>3J3V3b3n3z333333333334 44!4-494E4Q4]4i4u444444444445555)555A5M5X5d5p5|555555555566 66$606<6H6T6`6l6x66666666666777 7,777C7O7[7g7s777777777778888'838?8K8W8c8o8{888888888889 99"9.9:9F9R9^9j9v99999999999::::*:6:A:M:Y:e:q:}::::::::::;; ;;%;1;=;I;U;a;m;y;;;;;;;;;;;<<< <,<8 >>#>/>;>F>R>^>j>v>>>>>>>>>>>????*?6?B?N?Z?f?r?~??????????@@@@&@2@>@J@U@a@m@y@@@@@@@@@@@A AA!A-A9AEAQA]AiAuAAAAAAAAAAAAB BBB*B5B@BKBVBaBlBwBBBBBBBBBBBBCCCC'C3C?CKCWCcCoC{CCCCCCCCCCCD DD#D/D;DGDSD_DkDwDDDDDDDDDDDEEEE*E6EBENEZEfErE~EEEEEEEEEEFF FF%F1F=FIFUFaFmFyFFFFFFFFFFFG GG G,G8GDGPG\GhGtGGGGGGGGGGGHHHH'H3H?HKHWHcHoH{HHHHHHHHHHHI II#I.I:IFIRI^IjIvIIIIIIIIIIIJJJJ*J6JBJNJYJeJqJ}JJJJJJJJJJKK KK%K1K=KIKUKaKmKyKKKKKKKKKKKL LL!L,L8LDLPL\LhLtLLLLLLLLLLLMMMM(M4M@MLMXMdMpM|MMMMMMMMMMMN NN#N/N;NGNSN_NkNwNNNNNNNNNNNOOOO*O6OBONOZOfOrO~OOOOOOOOOOPPPP&P2P>PJPVPaPmPyPPPPPPPPPPPQ QQ!Q-Q9QEQQQ\QhQtQQQQQQQQQQQRRRR'R3R?RKRWRcRoR{RRRRRRRRRRRS SS"S.S:SFSRS^SjSvSSSSSSSSSSSTTTT*T6TBTNTZTfTrT~TTTTTTTTTTUU UU%U1U=UIUUUaUmUyUUUUUUUUUUUVVVV%V0V;VFVQV\VgVrV}VVVVVVVVVVVWW WW"W-W8WDWPW\WhWtWWWWWWWWWWWXXXX'X3X?XKXWXcXoX{XXXXXXXXXXXY YY"Y.Y:YFYRY^YjYvYYYYYYYYYYYZZZZ)Z5ZAZMZYZeZqZ}ZZZZZZZZZZ[[ [[$[0[<[H[T[`[l[x[[[[[[[[[[[\\\\+\7\C\O\[\g\s\\\\\\\\\\\]]]]']3]?]K]W]c]n]z]]]]]]]]]]]^ ^^!^-^9^E^Q^]^i^u^^^^^^^^^^^____)_5_A_L_X_d_p_|__________`` ``$`0`<`H`T```l`x```````````aaaa+a7aCaOa[agasaaaaaaaaaaabbbb'b3b?bKbWbcbnbzbbbbbbbbbbbc cc"c.c:cFcRc^cjcvcccccccccccdddd)d5dAdMdYdedqd|ddddddddddee ee$e0eqJqVqaqmqyqqqqqqqqqqqr rr r,r8rDrPr\rhrtrrrrrrrrrrrssss's3s?sKsWscsos{ssssssssssst tt#t/t;tGtSt_tktvtttttttttttuuuu*u6uBuNuZufuqu}uuuuuuuuuuvv vv"v-v8vCvNvYvdvovzvvvvvvvvvvvvw www+w7wCwOw[wgwswwwwwwwwwwwxxxx&x2x>xJxVxbxnxzxxxxxxxxxxxy yy"y.y:yFyRy^yjyuyyyyyyyyyyyzzzz)z5zAzMzYzezqz}zzzzzzzzzz{{ {{${0{<{H{T{`{l{x{{{{{{{{{{{||||+|7|C|O|[|g|s|||||||||||}} }}!},}7}B}M}X}c}n}y}}}}}}}}}}}}~ ~~"~.~:~F~R~^~j~v~~~~~~~~~~~)5AMYeq} ks kt ku kv kw kx ky kz k{  k| !k} "k~ #k $k %k &k 'k (k  k k k k k k k k  k  k  k  k  k k k k k k k k k k k k k k k k k k k  k !k "k  k k k k k k k k  k  k  k  k  k k k k k k k k k k k k k k k k  k k k k k k k k  k  k  k  k  k k k k k k k k k k k k k k k k k k k  k !k "k #k $k %k &k 'k (k )k  k k k k k k k k  k  k  k  k  k k k k k k k k l l l l l l l l l l l  l !l "l #l $l %l &l  l l l l l l l l  l  l  l  l  l l l l! l" l# l$ l% l& l' l( l) l* l+ l, l- l. l/ l0  l1 !l2 "l3 #l4 $l5 %l6 &l7 'l8 (l9  l: l; l< l= l> l? l@ lA  lB  lC  lD  lE  lF lG lH lI lJ lK lL lM lN lO lP lQ lR lS lT lU lV lW  lX lY lZ l[ l\ l] l^ l_  l`  la  lb  lc  ld le lf lg lh li lj lk ll lm ln lo lp lq lr ls lt lu lv  lw !lx "ly #lz  l{ l| l} l~ l l l l  l  l  l  l  l l l l l l l l l l l l l l l  l l l l l l l l  l  l  l  l  l l l l l l l l l l l l l l l  l l l l l l l l  l  l  l  l  l l l l l l l l l l l l l l l l l l l  l  l l l l l l l l  l  l  l  l  l l l l l l l l l l l l l l l l l l l  l !l "l #l $l %l &l 'l (l )l *l +l ,l  l l l m m m m m  m  m  m  m  m m m m m m m m m m m m m m m m m m m  m  m  m  m  m  m!  m"  m#   m$   m%   m&   m'   m(  m)  m*  m+  m,  m-  m.  m/  m0  m1  m2  m3  m4  m5  m6  m7  m8  m9  m:   m;  m< m= m> m? m@ mA mB mC  mD  mE  mF  mG  mH mI mJ mK mL mM mN mO mP mQ mR mS mT mU mV mW mX  mY mZ m[ m\ m] m^ m_ m`  ma  mb  mc  md  me mf mg mh mi mj mk ml mm mn mo mp mq mr ms mt mu mv mw  mx my mz m{ m| m} m~ m  m  m  m  m  m m m m m m m m m m m m m  m m m m m m m m  m  m  m  m  m m m m m m m m m  m m m m m m m m  m  m  m  m  m m m m m m m m m m m  m m m m m m m m  m  m  m  m  m m m m m m m m m m m m m  m m m m m m m m  m  m  m  m  m m m m m m m m m m m m m m m m m m m  m !m "m #m $m %m &m 'm   m  m  m  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  !n   n  n  n  n!  n"  n#  n$  n%  n&  n'  n(  n)  n*  n+  n,  n-  n.  n/  n0  n1  n2   n3  n4  n5  n6  n7  n8  n9  n:  n;  n<  n=  n>  n?  n@  nA  nB  nC  nD  nE  nF  nG  nH  nI  nJ  nK  nL  nM  nN  nO  nP  nQ  nR  !nS  "nT  #nU  $nV   nW  nX  nY  nZ  n[  n\  n]  n^  n_  n`  na  nb  nc  nd  ne  nf  ng  nh  ni  nj  nk   nl  nm  nn  no  np  nq  nr  ns  nt  nu  nv  nw  nx  ny  nz n{ n| n} n~ n n n  n  n  n  n  n n n n n n n n n n n  n n n n n n n n  n  n  n  n  n n n n n n n n n n n n n n n n n n n  n !n  n n n n n n n n  n  n  n  n  n n n n n n n n n n n n n n n  n  n  n  n  n  n  n  n   n   n   n   n   n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n n n n n n n n  n  n  n  n  n n n n  n n n n o o o o  o  o  o  o  o o o o o o o o o o o  o o o o o o o o  o  o  o  o  o o o! o" o# o$ o% o& o'  o( o) o* o+ o, o- o. o/  o0  o1  o2  o3  o4  o5 o6 o7 o8 o9 o: o; o<  o=  o>  o?  o@  oA oB oC oD oE oF oG oH  oI oJ oK oL oM oN oO oP  oQ  oR  oS  oT  oU oV oW oX oY oZ o[ o\ o] o^ o_ o` oa ob oc od oe of og  oh !oi "oj #ok $ol %om &on 'oo (op  oq or os ot ou ov ow ox  oy  oz  o{  o|  o}   o~  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o   o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  !o   o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  !o  "o   o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o  o   o  o  o  o  o  p  p  p  p  p  p  p  p  p p p p p p p p  p  p  p  p  p p p p p p p p p p p p p p! p" p# p$ p% p&  p' !p( "p) #p* $p+ %p, &p- 'p. (p/  p0 p1 p2 p3 p4 p5 p6 p7  p8  p9  p:  p;  p< p= p> p? p@ pA pB pC pD pE pF pG pH pI pJ pK pL pM pN  pO !pP "pQ #pR $pS %pT &pU 'pV (pW )pX *pY +pZ ,p[ -p\ .p] /p^ 0p_ 1p` 2pa 3pb 4pc 5pd 6pe 7pf 8pg 9ph :pi  pj pk pl pm pn po pp pq  pr  ps  pt  pu  pv pw px py pz p{ p| p} p~ p p p  p  p  p  p  p  p  p  p   p   p   p   p   p  p  p  p  p  p  p  p  p  p  p  p  p p p p p p p p  p  p  p  p  p p p p p  p p p p p p p p  p  p  p  p  p p p p p p  p p p p p p p p  p  p  p  p  p p p p p p  p p p p p p p p  p  p  p  p  p p p p p p p p p  p p p p p p p p  p  p  p  p  p p p p p p  p p p p p p p p  p  p  q  q  q q q q  q q q q q q q q  q  q  q  q  q q q q q q q q q q q q   q  q  q  q!  q"  q#  q$  q%  q&  q'  q(  q)  q*  q+  q,   q-  q.  q/  q0  q1  q2  q3  q4  q5  q6  q7  q8  q9  q:  q;  q<  q=  q>   q?  q@  qA  qB  qC  qD  qE  qF  qG  qH  qI  qJ  qK  qL  qM  qN  qO  qP  qQ  qR  qS  qT  qU  qV  qW  qX  qY  qZ  q[  q\  q]  q^  !q_   q`  qa  qb  qc  qd  qe  qf  qg  qh  qi  qj  qk  ql  qm  qn  qo  qp  qq  qr  qs  qt   qu  qv  qw  qx  qy  qz  q{  q|  q}  q~  q  q  q  q  &q  &q  &q  &q  &q  &q  &q  &q  & q  & q  & q  & q  & q  &q  &q  &q  &q  &q  &q  &q  &q  &q  &q  &q  &q &q &q &q &q &q &q &q & q & q & q & q & q &q &q &q &q &q &q &q &q  &q &q &q &q &q &q &q &q & q & q & q & q & q &q &q &q &q &q &q &q &q &q &q &q &q &q &q &q &q  &q &q &q &q &q &q &q &q & q & q & q & q & q &q &q &q &q &q &q &q &q &q &q &q &q &q &q &q &q &q &q  &q &q &q &q &q &q &q &q & q & q & q & q & q &q &q &q &q &q &q &q &r &r &r &r &r &r  &r &r &r &r &r &r &r &r & r & r & r & r & r &r &r &r &r &r  0r  0r  0r  0r  0r  0r  0r  0r  0 r  0 r!  0 r"  0 r#  0 r$  0r%  0r&  0r'  0r(  0r)  0r*  0r+  0r,  0r-  0r.  0r/ 0r0 0r1 0r2 0r3 0r4 0r5 0r6 0 r7 0 r8 0 r9 0 r: 0 r; 0r< 0r= 0r> 0r? 0r@ 0rA 0rB 0rC 0rD  0rE 0rF 0rG 0rH 0rI 0rJ 0rK 0rL 0 rM 0 rN 0 rO 0 rP 0 rQ 0rR 0rS 0rT 0rU 0rV 0rW 0rX 0rY  0rZ 0r[ ", I\IhItIIIIIIIIIIIJJJJ(J4J@JLJXJdJpJ|JJJJJJJJJJJK KK#K/K;KGKSK_KkKwKKKKKKKKKKKLLLL+L7LCLNLZLfLrL~LLLLLLLLLLMMMM&M2M>MJMVMbMlMwMMMMMMMMMMMMNNNN'N2N=NHNSN^NiNtNNNNNNNNNNNNO OO"O.O:OFORO^OjOvOOOOOOOOOOOPPPP)P5PAPMPYPePqP}PPPPPPPPPPQQ QQ$Q0QbIbTb_bjbubbbbbbbbbbbbc cc#c/c;cGcSc_ckcwcccccccccccdddd*d6dBdNdZdfdrd~ddddddddddee ee%e1e=eIeUeaemeyeeeeeeeeeeeff ff"f-f8fCfNfYfdfof{fffffffffffg gg"g.g:gFgRg^gjgvggggggggggghh hh!h,h7hBhMhXhchnhyhhhhhhhhhhhhiiii(i3i>iIiTi_ijiuiiiiiiiiiiijjjj(j4j@jLjWjcjoj{jjjjjjjjjjjk kk#k/k:kFkRk^kjkvkkkkkkkkkkkllll)l5lAlMlYlelql}llllllllllmm mm$m0moJoVobonoyooooooooooop pp!p-p9pEpQp]pipupppppppppppqqqq(q4q@qLqXqdqpq|qqqqqqqqqqrr rr$r0r}J}V}b}n}z}}}}}}}}}}}~ ~~"~-~9~E~Q~]~i~u~~~~~~~~~~~)4@LXdp|IPIEI9I-I!II HHHHHHHHHHHH~HsHhH]HRHGH>>>>>>>>>>>>x>m>b>W>L>A>6>+> >> ============}=q=e=Y=M=A=5=)===<<<<<<<<<<<929&999888888888888s8g8[8O8C878,8 88777777777777x7l7`7T7H7<717%77 766666666666~6r6f6Z6N6B666*666555555555555w5k5_5S5G5;5/5#55 544444444444|4p4d4X4L4@444)444333333333333u3i3]3Q3E3:3.3"33 222222222222{2o2c2W2K2?232'222111111111111t1h1\1P1D181,1 11 000000000000y0m0a0U0I0=010%00 0///////////~/r/f/Z/N/B/6/*///............w.k._.S.G.<.0.$.. .-----------|-p-d-X-L-@-4-(---,,,,,,,,,,,,u,i,],Q,E,9,-,!,, y~ y} y| y{ yz yy yx yw  yv  yu  yt  ys  yr yq yp yo yn ym yl yk  yj yi yh yg yf ye yd yc yb ya y` y_ y^ y] y\  y[  yZ  yY  yX  yW yV yU yT yS yR yQ yP  yO yN yM  yL  yK  yJ  yI  yH yG yF yE yD yC yB yA  y@ y? y> y= y< y; y: y9 y8  y7  y6  y5  y4  y3 y2 y1 y0 y/ y. y- y,  y+ y* y) y( y' y& y% y$ y# y" y! y  y  y  y  y  y y y y y y y y  y y y y y y  y  y  y  y  y y y y y y y y  y y x x x x x x x  x  x  x  x  x x x x x x x x  x x x x x x x x  x x x x x x x x  x  x  x  x  x x x x x x x x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x   x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x   x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x   x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x   x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x~  x}  x|  x{   xz  xy  xx  xw  xv  xu xt xs xr xq xp xo xn  xm xl xk xj xi  xh  xg  xf  xe  xd xc xb xa x` x_ x^ x]  x\ x[ xZ xY xX  xW  xV  xU  xT  xS xR xQ xP xO xN xM xL  xK xJ  xI  xH  xG  xF  xE xD xC xB xA x@ x? x>  x=  x<  x;  x: x9 x8 x7 x6 x5 x4 x3  x2 x1 x0 x/ x. x- x, x+ x* x)  x(  x'  x&  x%  x$ x# x" x! x x x x  x x x x x x x x x x x x x x x x x  x  x  x  x  x x x x x x x x  w  w  w  w  w  w  w  w   w   w   w   w   w  w  w  w  w  w  w  w  w  w  w  w  w  w  w  w  w  w  w  w  w   w   w   w   w   w  w  w  w  w  w  w  w  w  w   w   w   w   w   w  w  w  w  w  w  w  w  w   w   w   w   w   w  w  w  w  w  w  w  w  w w w w w w w w w  w  w  w  w  w w w w w w w w  w w w w w w w w w  w  w  w  w  w w w w w w w w  w w w w w w w w w w w w  w  w  w  w~  w} w| w{ wz wy wx ww wv  wu wt ws wr wq wp wo wn wm wl wk wj wi wh wg wf we  wd  wc  wb  wa  w` w_ w^ w] w\ w[ wZ wY  wX   wW   wV  wU  wT  wS  wR  wQ  wP  wO  wN wM wL wK wJ wI  wH  wG  wF  wE  wD wC wB wA w@ w? w> w=  w< w; w: w9 w8 w7 w6 w5 w4 w3  w2  w1  w0  w/  w. w- w, w+ w* w) w( w'  w&  w%  w$  w#  w"  w!  w  w  w   w   w   w   w   w  w  w  w  w  w  w  w  w w  w  w  w  w  w w w w w w w w  w w 0r] 0r^ 0r_ 0r` 0ra 0 rb 0 rc 0 rd 0 re 0 rf 0rg 0rh 0ri 0rj 0rk 0rl 0rm 0rn 0ro 0rp 0rq 0rr 0rs 0rt 0ru 0rv 0rw 0rx 0 ry  0rz 0r{ 0r| 0r} 0r~ 0r 0r 0r 0 r 0 r 0 r 0 r 0 r 0r 0r 0r 0r 0r 0r 0r 0r 0r 0r 0r 0r 0r 0r 0r 0r 0r 0r 0 r 0!r  0r 0r 0r 0r 0r 0r 0r 0r 0 r 0 r 0 r 0 r 0 r 0r 0r 0r 0r 0r 0r 0r 0r 0r 0r 0r  :r  :r  :r  :r  :r  :r  :r  :r  : r  : r  : r  : r  : r  :r  :r  :r  :r  :r  :r  :r  :r  :r  :r  :r  :r  :r  :r  :r  :r  :r  :r :r :r :r :r :r :r :r : r : r : r : r : r :r :r :r :r :r :r :r :r :r :r :r :r :r :r :r :r :r  :r :r :r :r :r :r :r :r : r : r : r : r : r :r :r :r :r :s :s :s :s  :s :s :s :s :s :s :s :s : s : s : s : s : s :s :s :s :s :s :s :s :s :s :s  Ds  Ds  Ds  Ds  Ds  Ds  Ds!  Ds"  D s#  D s$  D s%  D s&  D s'  Ds(  Ds)  Ds*  Ds+  Ds,  Ds-  Ds.  Ds/  Ds0  Ds1  Ds2  Ds3  Ds4  Ds5  Ds6  Ds7  Ds8 Ds9 Ds: Ds; Ds< Ds= Ds> Ds? D s@ D sA D sB D sC D sD DsE DsF DsG DsH DsI DsJ DsK DsL DsM DsN  DsO DsP DsQ DsR DsS DsT DsU DsV D sW D sX D sY D sZ D s[ Ds\ Ds] Ds^ Ds_ Ds` Dsa Dsb Dsc Dsd Dse Dsf Dsg  Dsh Dsi Dsj Dsk Dsl Dsm Dsn Dso D sp D sq D sr D ss D st Dsu Dsv Dsw Dsx Dsy  Nsz  Ns{  Ns|  Ns}  Ns~  Ns  Ns  Ns  N s  N s  Ns Ns Ns Ns Ns Ns Ns Ns N s N s N s N s N s Ns Ns Ns Ns Ns Ns Ns  Ns Ns Ns Ns Ns Ns Ns Ns N s N s N s N s N s  Ns Ns Ns Ns Ns Ns Ns Ns N s N s N s N s N s Ns Ns Ns Ns Ns  Ns Ns Ns Ns Ns Ns Ns Ns N s N s N s N s N s Ns Ns Ns Ns Ns Ns Ns Ns Ns Ns Ns Ns Ns Ns Ns  Xs  Xs  Xs  Xs  Xs  Xs  Xs  Xs  X s  X s  X s  X s  Xs Xs Xs Xs Xs Xs Xs Xs X s X s X s X s X s Xs Xs Xs Xs  Xs Xs Xs Xs Xs Xs Xs Xs X s X s X s X s X s Xs Xs Xs Xt Xt  bt  bt  bt  bt  bt  bt  bt  bt  b t  b t  b t  b t  b t  bt  bt  bt  bt  bt  bt  bt  bt bt bt bt bt bt bt bt b t b t b t b t! b t" bt# bt$  bt% bt& bt' bt( bt) bt* bt+ bt, b t- b t. b t/ b t0 b t1 bt2 bt3 bt4  bt5 bt6 bt7 bt8 bt9 bt: bt; bt< b t= b t> b t? b t@ b tA btB btC btD  btE btF btG btH btI btJ btK btL b tM b tN b tO b tP b tQ btR btS btT btU btV btW btX btY btZ bt[ bt\ bt]  bt^ bt_ bt` bta btb btc btd bte b tf b tg b th b ti b tj btk btl btm btn bto btp btq btr  lts  ltt  ltu  ltv  ltw  ltx  lty  ltz  l t{  l t|  l t}  l t~  l t  lt  lt  lt  lt  lt  lt lt lt lt lt lt lt lt l t l t l t l t l t lt lt lt lt lt lt lt lt lt lt lt lt lt  lt lt lt lt lt lt lt lt l t l t l t l t l t lt lt lt lt  lt lt lt lt lt lt lt lt l t l t l t l t l t lt lt lt lt lt lt lt lt lt  vt  vt  vt  vt  vt  vt  vt  vt  v t  v t  v t  v t  v t  vt  vt  vt  vt vt vt vt vt vt vt vt v t v t v t v t v t vt vt  vt vt vt vt vt vt vt vt v t v t v t v t v t vt vt  t  t  t  t  t  t  t  t   t   t   t   t   u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u   u   u   u   u   u  u  u u u u u u u! u"  u#  u$  u%  u&  u' u( u) u* u+ u,  u- u. u/ u0 u1 u2 u3 u4  u5  u6  u7  u8  u9 u: u; u< u= u> u?  u@ uA uB uC uD uE uF uG  uH  uI  uJ  uK  uL uM uN uO  uP uQ uR uS uT uU uV uW  uX  uY  uZ  u[  u\ u]  u^ u_ u` ua ub uc ud ue  uf  ug  uh  ui  uj uk ul um un uo up uq  ur us ut uu uv uw ux uy  uz  u{  u|  u}  u~ u u u u u u u u u u u u u u u  u u u u u u u u  u  u  u  u  u   u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u   u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  !u  "u  #u  $u  %u  &u  'u   u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  u  !u  "u  #v  $v  %v  &v  'v  (v   v  v  v  v  v  v  v  v  v  v  v  v  v  v  v  v  v  v  v  v  v  v  v  v  v  v  v  v!  v"   v#  v$  v%  v&  v'  v(  v)  v*  v+  v,  v-  v.  v/  v0  v1  v2  v3  v4  v5  v6  v7  v8  v9  v:  v;  v<  v=  v>  v?  v@  vA  vB  vC   vD   vE   vF   vG   vH  vI  vJ  vK  vL  vM  vN  vO  vP  vQ  vR  vS  vT  vU  vV  vW vX vY vZ v[ v\ v] v^  v_  v`  va  vb  vc vd ve vf vg vh vi vj vk vl vm vn vo vp  vq vr vs vt vu vv vw vx  vy  vz  v{  v|  v} v~ v v v v  v v v v v v v v  v  v  v  v  v v v v v  v v v v v v v v  v  v  v  v  v v v v v v v v  v  v  v  v  v  v  v  v   v   v   v   v   v  v  v  v  v  v  v  v  v  v  v  v  v  v v v v v v v v  v  v  v  v  v v v v v v v v v v v v v  v v v v v v v v  v  v  v  v  v v v v v v v v v v  v v v v v v v v  v  v  v  v  v v v v w w