SQLite format 3@ ~(:h~(- ~`D~~`i%!indexverses_indexversesCREATE UNIQUE INDEX verses_index on "verses" (book_number, chapter, verse)wItableversesversesCREATE TABLE "verses" ("book_number" NUMERIC, "chapter" NUMERIC, "verse" NUMERIC, "text" TEXT){UtablebooksbooksCREATE TABLE "books" ("book_color" TEXT, "book_number" NUMERIC, "short_name" TEXT, "long_name" TEXT)=_tableinfoinfoCREATE TABLE info (name TEXT, value TEXT) PkP-regionPapua New Guinea'right_to_leftfalse)strong_numbersfalse/russian_numberingfalselanguageBunama)chapter_stringChapter#)descriptionLoina Hauhauna };pS6~~~~~u~Z~A~%~ }}}}}}v}^};!)#ff7c80HeꞌHeꞌitaꞌita#00ff00YudeYude#00ff003Yo3 Yoni#00ff002Yo2 Yoni#00ff001Yo1 Yoni#00ff002Pi2 Pita#00ff001Pi1 Pita#00ff00YemYemesa#ffff00HebIbeliu#ffff00PlmnPilimoni#ffff00vTaitTaito#ffff00l2Ti2 Timoti#ffff00b1Ti1 Timoti'#ffff00X2Te2 Tesalonaika '#ffff00N1Te1 Tesalonaika #ffff00DKolKolose #ffff00:PilPilipai #ffff000EpeEpeso #ffff00&GalGaletiya!#ffff002Ko2 Kolinita!#ffff001Ko1 Kolinita#ffff00LomaLoma#00ffffPaiPaihowa#ff6600YoniYoni#ff6600LukLuke#ff6600MarMaki#ff6600MatMadiu0~6|vpjd^XRLF@:4.(" ~~~~~~5N4N3V2Y1U0G/<.7-,^+"*^)%(p'Q&2% $_#"L! c;~M@p/*-f: \"x L < 3 * p?:9   8 7  = "@}}<|{{vzyy-xZwvuu=ttjrqq$pnnmlkjihhgf ekddXcOba*`U_^]\[[YYpXmWVVCUzTT.SRRQqPP"OzO!N!MLKJIIsHHGGbFFDC-BVA'@T?&>\=k<<;#:9882776;5j43382p1K06/.\-- ++*G)(( '^%%6%&"! UEcX3~ B=!   )  tI56O"8iRoasiret ak okoro omnokou pakan osapun sarau miäi, ak kiro sarau näwäu rai äiäu senek wa. Owon, ik äpu, okoro omnokou pak osap erekapu okoro opok rai erekapu wasarera. PRoasiret usu orip ak wai raiäi, ak waiäu wäpik senek rawe. Roasiret ak nepipir raiäi, ak nepipirau wa senek rawe. Roasiret ak osap kau miäi, ak kiro osap kau miäi akan senes rai wa ronkatäu. +O, jaiat, is owon keser awarom? Rusapai omre katu sareu, omnokou wasaräun omre siakup pe rau. Roat asir orip ak asir owau wa senek rawe. c?Utianik, na asir owam, kiro onok aru wa. Asir ro owau wa, ko ro owai, ko nais onok aru mau wa. Utianik, roasiret ouratein ak omnou pakan usu näwäu tararaiei. Is kiro usu ak opok päun utom, okon, kiro mesin awarom. nUNa ro asir orip, na nan wat utaun apu wa itanäu. Na ro asir owau wa, na asir owaun apu wa itanäu.  Rusapai ik opok usu näwäu peäu apariäum, owon, ik Jisas tainoriäum. Isan ronkat ro asir owau wa, ko keseriar rawaura. Kar ämän ran roasir ouratäu wa mesin airoin. Kiro mesin Anut Näwäu nukas is sintore ämän irau wa, utianik, isan ronkat pakas awaraurim, owon, Näwäu nukas isanun wouti momara, is kon ämän aräun sare murowon, okon, is ak epar ämän awaraun itok. 3_O jaiat, ik owo onok opok rauta, Anut nukas urweikowon, ik kiro onok pakar rawau. Ik erekapu Anut nukan inkaruru raum. Pol nukas roasir ouratäu wa akan ämän marowon. q[Jisas Krais nukas osap näwäus ak kau marowon, okon, ak karauk roat akan sarau roat (slev) wa saräu. 5Inok ro ko sarau ro (slev) rawon opok, Anut Näwäu nukas urwewon, rusapai ko Näwäu nukan. Anut Näwäu nukan amukup ko ätäi sarau ro (slev) wa rawai. Keseriar, inok ro ko nukasar nukan sarau me rawon opok, Anut nukas uruwon, rusapai ko Krais nukan sarau ro (slev) rawai. wNa sarau ro (slev) raumon opok, Anut nukas urweisowon, na won aru wa mau, utianik, sarau utaun apu raunuk rai, utam. iKRoat karar karar owo sarau opok rauna, Anut nukas urwarowon, ko kiro sarau pakar rawaura. !;Ro kon enip kerau patirwon ra, kon enip kerau patirau wa ra, kiro onok näwäu wa. Inok ro ko Anut nukan sintore ämän tainoriäu, kiro onok näwäu. W'Inok ro, kon enip kerau patirwon opok, Anut nukas urwewon ko kiro enip kerau ätäi jekuraun wa ronkatäu. Inok ro kon enip kerau patirau wa opok, Anut nukas urwewon, kon enip kerau patiraun wa ronkatäu.  Utianik, ak karar karar owo senek rain pakan Anut nukas ak Jisas Krais tainoraun urwarowon ak kiro pakar keseriar rawe. Näwäu nukas ak keseriar rawaun sare marowon. Is kiro sintore ämän Kristen roasiret ak mena atap atap tururiäi opok erekapu awareäim.  5Utianik, na, won epar momon asir, na äpu wa, nan komut wou epar mau wa ko nas onok eposek tainorta, apaisianik, kon wou ätäi piriraun itok ra, wa ra. Na, won epar momon ro, na nais äpu wa, nan wat wou epar mau wa, nan onok eposek tainorta, apaisianik, kon wou piriraun itok ra, wa. Akas keserna rai, Anut nukas ak ätäi imwarai. Ik owo onok keserta, Anut nukas urweikowon, ik kiro onok pakar rawau. a ;Utianik, kiro ro kon wou epar mau wa, kos kiro asir kon wou epar mowon utaurnuk, kiro itok, manaura. Anut nukas kiro mesin sakau ämän äiäu wa, okon, kiro kesek onok penuk, kiro ro ra, asir ra, kon wou epar mowon, ko kon komu ra, kon wau ra wa sakau ateäu. Owon, Anut nukas ak karauk roasiret woiaka päurar orip rawaun sare marowon. H  Kiro ro kon wou epar mau wa, kon asir wou epar mowon pak pasar raunuk, kiro ro ko Anut nukan amukup eposek senek rawai. Kar asir kon wou epar mau wa, kon ro wou epar mowon pak pasar raunuk, ko nais Anut nukan amukup eposek senek rawai. Kiro onok wa keserna rai, akan mokoit ran karauk omsau pakan roasiret ak Anut nukan onok eposek wa tainoriäi roat akan mokoit senek rawaiei. Utianik, kiro epar wa, akan mokoit Anut nukan amukup eposek raiäi.  3 Keseriar, kar asir kon wou epar mowon, ko kar ro kon wou epar mau wa oumara, kiro ros kiro asir pak rawaurnuk rai, kiro asir kiro ro wa ute manai.  Is karauk roasiret awaraurim. Kiro Anut Näwäu nukan ronkat wa. Isan ronkat kiro kesek, kar ro ko Jisas mesin wou epar mowon, ko kar asir kon wou Jisas mesin epar mau wa oumara, kiro asires kiro ro pak rawaurnuk rai, kiro ros kiro asir wa utonuk, manai. + Utianik, kiro asires kon komu utonuk rai, ko kar ro wa owai, erar rawai, warnuk, ätäi kon ro owaun potai. Ros ran kon asir wa utonuk, manai. ' Kiro ro asir ouratein, is sintore ämän awaraurim. Kiro sintore ämän isan wa, kiro Näwäu nukan. Kiro kesek, asir kon komu wa utai. I  Utianik, ak akan enmaksau jekur kamäun itok warnuk rai, ak ro ra asir ra owaun rai awarom. Ak asir owaiei, kiro itok, utianik, akan woiakas sapum onok aru maun siräiäi, kiro onok itok wa. +Is rusapai ak roat asir owau wa pak asiret ro owau wa pak asiret komurakat meiein pak ak awarom. Ak isaka raim senek rawaiei kiro eposek. GIsan ronkat roasiret isaka asir wäpik raim senek rawaiei kiro eposek. Utianik, Anut nukas roasiret sakau atap atap ariäu, karauk asir owaun sakau ariäu, karauk erer rawaun sakau ariäu. ucIs ak ro ra, asir ra, ouratäun sintore ämän sakau mau wa. Akan ronkatis, asir owaurnai, owe, kiro itok. Y+Na nan asir pak rawaun nan enmatsau asir wa tämurau. Utianik, au woiawa karar momoi, Anut auraun awan enmaksau tämaieir, kiro itok, utianik, au om ses katunak karar täme rawaieir. Awan enmoksau sakau wäpik, keseria, kiro om ses katu utomoi, au ätäi tururaieir. Kesersa, Satan nukas au sapum onok aru opok rewataun senek itok wa. )Owon, asir meter ro owau wa opok ko nukan enipsau nukasar kameäu. Utianik, rusapai ro owon, kon komus kamäi. Ron enipsau ran asires kamäi. kORon enipsau kiro kon waun, ros wa tämai. Asir ran kon enipsau kiro kon komun, asires wa tämai. E~Utianik, sapum onok sosop rau, okon, isan ronkat, roat ak karar karar asir owaiei. Asiret ran ak ro owaiei, owon, ak kiro onok wa keserna rai, Satan nukas ak sapum onok aru maun rewarai. ~} wAk meter is ro asir ouratäun onok mesin jer we muroin. Kiro isan ronkat kesek, kar ro ko asir owau wa, kiro eposek. "|=Akan enmaksau kiro Osou Näu nukan tup ou näwäu, ak kiro äpu wa ra? Anut nukas kon Osou ak arowon, kiro Osou akan woiaka uru rau. Jisas nukas kon karianas ak kau marowon, okon, akan enmaksau kiro akan karar wa. Keseria, akan enmaksaus Anut nukan enip karar oik jou muruwe. {_z7Keseria, is ak sakau awarom. Ak sapum onok pakan imine manowe. Karauk onok aru roat akas keseriäi kiro enmaksau kasikaiman. Utianik, inok ro ko sapum onok miau, kiro onok aru senes, nukan enipsau aru miäu. pyYUtianik, inok ro ko Näwäu pak pote pasarnuk rai, kon osou Näwäu nukan Osou pak pasar raiäu. kxOInok ro ko kon enipsau oi poteanik, apu pakan asiren enipsau opok pasar mai, kiro awan enmaksau karar tururai, ak kiro äpu wa ra? Anut nukan ämänis keser äieu, “Ro asir ori au karar senek saräieir.” Stat 2:24 -wSAkan enmaksau, Krais nukan enipsau pak pasar rau, ak äpu wa ra? Is Krais nukan enipsau oumoi, apu pakan asiren enipsau opok pasar maun itok ra? Wa senes wa. v!Anut nukas kon sakaus iken Näwäu meiewon pakan ätäi awau siräi muruwon. Keseriar, kon sakaus ik ran ätäi awau rawaun siräi mukai. yuk Kar ros keser äiäi, “O kiro pimur uru naun, pimur kiro o maun jo.” Utianik, tawa Anut nukas kiro oirori erekapu aru matai. Iken enmoksau sapum onok maun wa. Iken enmoksau kiro Näwäu jou muraun. Näwäu nukas iken enmoksau kameäu. mtS Kar ros keser äiäi, “Is owo onok keseraun itok. Kar ros is tämarau senek wa.” Kiro itok, utianik, kiro onokus erekapu ak sarwaraun itok wa. Epar, is owo onok keseraun itok. Utianik, is kar osapun sarau ro wa rawam. s- Ak meter kiro roasiret keseriäi senek raiäi, utianik, rusapai Anut nukas akan onok aru jäkäi maronuk, ak nukan roasiret senes sarein. Ak iken Näwäu, Jisas Krais pak iken Anut nukan Osou Näu pak pasar raianik, Anut nukan amukup ak roasiret eposek sarein. Sapum onok .rU Is epar senes awarom, onok aru miäi roat ak Anut kamwaraun kowai ses opok, ak kon kamwaraun omoi wa tonaiei. Ak kiro äpu wa ra? Ak akasar akan woiaka wa sätäiäu. Inok roasiret ak sapum onok miäi, ak sät eitek jou miäi, ak karauk roat akan asiket pak ariai, roat ak karauk roat pak sapum onok miäi, ak karauk roasiret akan osap meswaronuk, päu oiäi, wain an sosop jeäi, ak karauk roat akan enmakap sät ämän miäi, ak karauk roasiret sätwareanik, akan osap oiäi, kiro roasiret keseriäi, ak Anut nukan kamwaraun omoi wa tone owaiei. q /pWUtianik, ak onok eposek wa keseriäi. Ak akasar akan jaunakat sätwareäi. Akasar karauk roat akan osap päu oiäi. Epar, ak akan jaunakat opok kiro onok aru miäi. so_Ak akan jaunakat kasikan wasarewareäi roat siarakap imware poteäi. Kiro onokus, ak Krais nukan onok wa tainoriäi. Keseria, is ak kiro ämän awarom, ak akan Kristen jaunakat inikwarona, akas ak aru maraiei, kiro itok. Jaunakat akas akan osap päu oiäi, kiro nais itok. Utianik, ak kasikan wasarewareäi roat siarakap imware potaiei, kiro onok itok wa. ?nwUtianik, ak kiro onok wa tainoriäi. Ak kamuk kar ro kon jauk Anut nukan ämän wa tainoriäu ro nukan amukup kasikan ro siakup kon onok wasare muraun imäi poteäu. Kiro onok aru. 3m_Is okoro ämän ak oioraka naun mesin okoro jer we marom. Isan ronkat ak kamuk kar ro ko ronkat eposek orip kos woiaka epar moin roasiret akan onok wasarewaraun ro rau. 8liKeseria, ak usu orip, akan usu apari wasare maraun kar ro ak kamuk, ko Kristen roasiret akan amiakap enip jou wäpik, kos akan usu wasare maraun sare maiei ra? Wa, senes wa. 3k_Ik tawa Anut nukan sarau eitek akan onok wasarewaram, ak äpu wa ra? Kiro epar raroi, ak okoro omnokou opok akan Kristen jaunakat akan onok aru miäi wasarewaraun itok. MjTawa Kristen roasiret akas okoro omnokou pakan roasiret erekapu akan onok wasarewaraiei, ak äpu wa ra? Keseria, utianik, okoro omnokou pakan onok eteinak ak siarakap rau akas wasarewaraun itok. Zi /Ak kamuk, kar ro kon jauk ori ketäusa rai, akas ko Anut nukan onok wa tainoriäi roat akan amiakap kon onok wasare muraun imäi poteäi ra? Ko Anut nukan ämän eposek tainoriäi roat opok imäi potaun itok. h! Is karauk kasikan roat wasarewaraun, kiro isan sarau wa, Anut nukasar epar ak wasarewarai. Ak akasar akan Kristen jaunakat wasarewarowe. Anut nukan ämänis keser äieu, “Onok aru miäu ro ak pak raunuk rai, ak ko emerna, ak pakan ute manai.” Lo 17:7g >fu Is ak kar ro kos Krais mesin wou epar mowonus, ätäi sapum onok aru miäu, karauk roat akan osapun wouswareäu, sät eitek jou mareäu, karauk roat akan enmakap sät ämän miäu, wain an sosop jeäu, osap päu oiäu, is kiro kesek ro mesin ak ko pak wa tämuräiäu rai awaromin. Ak kesek ro pak o wa jau. meS Is ak okoro omnokou pakan roasiret ak Kristen wa, akas sapum onok miäi, karauk roat akan osapun wouswareäi, osap päu oiäi, pak sät eitek jou miäi roasiret pak wa tämuräiäu rai awarau wa. Utianik, ak kiro kasikan roasiret utwaromana, ak ute erapok manaiei? Ak keserna rai, ak okoro omnokou erekapu ute manaiei. Is ak kiro roat utwaraun awarau wa. hdI Is meter ak jer we mareanik, sapum onok aru miäi roat pak wa tämuräiäu rai awaromin. cKeserianik, ik iken tup aparaun opok iken onok aru erekapu utau. Ik karauk roasiret aru maraun wa ronkatäu, ik Satan nukan onok wa tainorau. Wäpik, ik onok aru erekapu utomoi, epar ämän pak onok eposek pak karar tainorau. Kiro onok bret jis wäpik orip senek. "b=Kiro jis ko kiro ron onok aru senek. Ak meteran jis oi kurewe. Keserna, ak erekapu Anut nukan amukup roasiret awau saräiei. Epar, is äpu ak roasiret onok eposek orip, owon, Krais iken Pasowa nukan sipsip nak senek karauk roat akas wena, meieanik, iken onok aru jäkäi mukowon. EaAk kiro onok aru mesin nepipirianik, enmaka jou oik miäi. Kiro onok eposek wa! Ak äpu wa ra? Kar osap bret amkeäi enip jis, eteinak oianik, bret opok mona, bret erekapu noroiäu. A`{Keseria, kiro sapum onok aru miäu ro okoro omnokou pakan enipsau aru muraun Satan nukan ipokup mowe. Keserna, tawa iken Näwäu Jisas ätäi kowai ses opok, kiro ron totok imäiäi. #_?Akan tururiäi ses opok, ak iken Näwäu, Jisas nukan enip jou mona, isan osou ak pak erek raiäu. Iken Näwäu, Jisas nukan sakaus ik kamuk koi raiäu. E^Ak äpu is ak pak pote rawau wa, is atapuk raim, utianik, isan osou ak pak pote rau, kiro is ak pak pote raim senek. Keseria, is kiro ron onok wasare murianik, ko onok aru mowon aparmin. N]Ak kiro onok aru mesin äpu momana, ak nepipiriäi kiro onok itok ra? Wäpik! Ak kiro onok aru mesin woiaka aru näwäu mianik, kiro ro ko kiro onok aru keserwon ko ak pak wa turur rawai, emerwe. \\ 3Ak kamuk kar ro ko sapum onok aru senes keserwon airona, roimin. Kiro sapum onok aru senes Airen roasiret wa keseriäi, kiro onok asu. Kiro onok kesek, kiro ros kon momokun ror asir imäi ariäu airona, roimin. [ Akan ronkat owo senek, is ak mänkäsi owaraun sin oi potau ra, is akanun woias meieanik, woi erer orip apwarau potau ra? Z Is kiro keseram, owon, Anut nuka roasiret kamwareäu onok äpu maun, ik ämän karar wa rowau, ik sarau kon sakau orip apwarau. IY Utianik, Näwäu nukas, is ätäi ak siarakap potaun aironuk, ekep wa, ak apwarau potam. Keseria, is potoita, kiro roat akan ämän karar wa rowam. Is kiro roat akan sakau owo senek apwaram. X%Utianik, ak kamuk, karauk roat akan ronkat is ak siarakap wa kowam rai, akan enmaka oik mianik, Anut nukan ämän jekur wa tainoriäi. ;WoKiro onokun, is ak rawa Timoti äsimorim. Ko isan mokoi senek, is konun woias meieäim, ko Näwäu nukan ämän jekur tainoriäu. Is Krais pak pasar raianik, owo onok miäim mesin kos akan ronkat ätäi siräi marai. Is kiro onok Kristen roasiret mena erekapu opok tamaroram. Timoti nukas ak pote awarai. LVKeseria, o jaiat, ak isan onok tainoraun rai sakau ämän awarom. qU[Kamwareäi roat 10,000 orip, akas ak Krais nukan onok tainoraun tamaraun itok, utianik, akan momonakat sosop rawau wa. Is karar ak Jisas Krais nukan Ämän Eposek maroita, ak akan woiaka epar moin, okon, is karar is akan momonaka. T/Is akan oioraka naun jer we marau wa. Ak isan mokoit is akanun woias meieäim, okon, ak Anut nukan ämän jekur tainoraun rai jer we marom. 3S_ Roat akas iken enmok opok sät ämän mona, ikes ak ätäi ämän eposek awareäum. Meter koi rusapai, ik roasiret akan amiakap o sinak aru känkureäi senek sare raum. nRU Ik ikasar iken ipiokosar o kau me jaun sarau sakau miäum. Roat akas ik aru mukaun sunaikona, ikes ätäi Anut ak opok onok eposek maun auriäum. Roat akas ik aru mukona, ikes ätäi wa aru mareanik, ik kiro usu ämäi ariäum. GQ Ik meter koi rusapai, ik o an pak sosop wa jeäum, sou ariäum. Ik omjo aru kiräwon orip take ariäum. Ik roat akas mänkäsi oikiäi. Ik ou wäpik erer karauk akan owa nini nini ariäum. +PO Ik Krais mesin woiok epar momun, okon, roasiret akas ik otop roat rai äiäi, utianik, ak Krais mesin woiaka epar moin akas ak ronkat eposek orip äiäi. Akas ik sakau wäpik äiäi, utianik, ak sakau orip äiäi. Akas iken enmok oik wa jou mukiäi, akan enmak karar oik jou mareäi. PO Utianik, isan ronkat, Anut nukas ik kon ämän oi ariaun roat ruris senes mukowon. Keseria, ik karapus roat akwarona, meiäi senek, roat akan amiakap pak Anut nukan sarau eitek akan amiakap ariram. ,NQAkan ronkat, ak osap erekapu akan totomaka sarwaraun orip, ak osap sosop orip, okon, ak nepipir rai? Akan ronkatis ak omsau kameäi roat näunäu senek sare rai ra? Akan ronkat ik wa ra? Isan ronkat epar ak omsau kameäi roat näunäu sarena, ik ak pak erek omsau kamäm, kiro eposek. TM!Inos na ro näwäu sare musowon? Na osap karar ate raum, kiro Anut nukas isau wa ra? Anut nukas na osap erekapu isowon. Keseria, na owon nan enmat oik jou momata, isan sakau pakas osap oimin rai äiem? )LKO jaiat, ak rowe, is ak sarwaraun kiro ämän iu Apolos ori mesin awareäim. Keseria, kiro onokun, is ak tamaroita, ak kiro ämän nukan onoktapau äpu maiei. Kiro ämänis keser äieu, “Anut nukan ämän jer wein kiro rau, kiro karar tainorau, kar ämän pak wa tururau.” Kiro onokun, kar ros ak kamuk kar ron enip oik jou mianik, keser wa äiäu, “Okoro ro ko eposek”, “Enro ro ko ro eposek wa”. 9EkKos Pol, Apolos Pita pak akas ak sarwaraun arowon. Okoro omnokou pak awau rawaun onok pak meiäun onok pak osap rusapai rau pak osap tawa päun äiein kiro osap erekapu akan. }DsKiro onokun, kar ros, okoro omnokou pakan roat akan enmaka jou oik wa mau. Anut nukas ak osap erekapu arowon. MCÄtäiar, Anut nukan ämänis keser äieu, “Näwäu ko äpu, okoro omnokou pakan äpu miäi roat akan ronkat eteinak, ak owo sarau maun ronkateäi, näu wa murai.” Buk Song 94:11 BOwon, okoro omnokou pakan ronkat, Anut nukan amukup eposek wa, otop ro nukan senek. Anut nukan ämän meter kiro mesin äiewon, “Äpu miäi roat owo onok maun ronkate rauna, Anut nukas kurte koianik, akan ronkat aru ätär mareäu.” Job 5:13 AKar ro ko nukasar nukan enkup ämän wa sätäurau. Kar ros, aka kamuk, kon okoro omnokou pakan ronkat oripas isaka ronkat eposek orip rai enip oik jou monuk rai, is kiro ämän auraurim, “Na tawa ronkat eposek orip rawaun amke na otop ro senek sare rau.” G@Keseria, inok ros Anut nukan tup ou aru mai, Anut nukas ätäi ko aru murai, owon, Anut nukan tup ou kiro nukan senes sare mowon. Aka kiro tup ou näwäu. Ik roat akan enmaka wa jou marau. s?_Epar senes, ak äpu, Anut nukan tup ou näwäu aka karar. Anut nukan Osou Näu akan woiaka uru rau. }>sUtianik, kar ron ou erekapu epis jerenuk rai, kiro ron sarau erekapu manai. Kiro ou atak ro nukarar Anut nukas imäienuk, ko aru saräu wa, utianik, ko kiro ep unik uruas ute imine manowon senek. Ik Kristen roasiret Anut nukan tup ou näwäu. W='Kar ro kon ou kiro tutu opok mowon epis wa jerenuk rai, ko osap eposek owai. %<C Wasarewaraun omre opok, ro nukan sarau owo senek miäwon, ik amop aparam. Kon sarau epis ate aparai, okon, kon sarau eposek ra, aru ra, amop ätär mukai. >;u Karauk roat ak kiro ou tutu opok ou maun aiauk eposek ra, aiauk gol ra, silva ra oianik, ou sakau miäi. Utianik, karauk roat ak am ra, kamap pisau ra, amurik ra oianik, ou miäi. : Anut nukas Jisas Krais kamukan ou tutu sakau senek tai mowon rau, okon, kar ros kiro kamukan ou tutu awau tai mau senek itok wa. 9! Anut nukas kon wou näu oripas is sareirnuk, kiro ou eposek maun ätär muronuk, is ou tutu ou eposek miäi roat akas sakau miäi senek ate rawaun kure potomin. Karauk roat akas kiro tutu opok ou morai. Utianik, roat karar karar ak jekuriar kiro tutu opok ou maiei. \81 Iu erek Anut nukan sarau karar miäumur. Ak Anut nukan woi. Ak ran Anut nukan ou. "7=Inok ros o uku weäu, inok ros o uku kameäu, au erek Anut nukan sarau karar miäir. Anut nukas tawa kiro roat owo sarau moin siar osap atap atap arai. 69Inok ros o uku weäu ra inok ros o uku kameäu ra kiro ro näwäu wa, utianik, Anut nukas kiro o uku sakau nurunuk, tu peäu, ko karar näwäu senes. }5sAmke isas o uku wemin, Apolos nukas ruris o uku kameäwon, utianik, Anut nukas kiro o uku sakau nurunuk, tu peäu. J4 Ak jekur ronkatewe. Apolos ko inok? Pol ko inok? Ik erar Anut nukan sarau roat ori, Näwäu nukas kon sarau ak woiaka epar maun rai sare mutowon. Iu karar karar iwen sarau atap miäumur. F3Ak atap atap inäiemana, karauk akas äiäi “Is Pol tainoriäim”, karauk akas äiäi, “Is Apolos tainoriäim”. Kiro ak okoro omnokou pakan roasiret akas keseriäi senek keseriäi. .2UOwon, ak okoro omnokou pakan roasiret senek raiäi. Ak aka aka enmakap ämän murateanik, ketäiäi. Epar senes, kiro onok keseriäi kiro okoro omnokou pakan onok. 1Is ak mokoit senek apur karar aromin, o sakau arau wa, owon, ak o sakau jaun itok wa. Rusapai ran ak o sakau owaun senek itok wa. g0 IO jaiat, is ak roat Anut nukan Osou Näu orip awareäim senek awarau wa. Is ak okoro omnokou pakan roasiret onok aru miäi senek awaromin. Ak roasiret rusapai woiaka epar moin senek, okon, is ak mokoinakut senek awaromin. /yAnut nukan ämänis keser äieu,“Inokos Anut Näwäu nukan ronkat äpu miau? Inokos ko ronkat eposek nuraun itok?” Aisaia 40:13 Kar omnokou pakan ros keseraun senek itok wa. Utianik, iken ronkat kiro Krais nukan ronkat senek. . Kar ro ko Osou Näu orip ko osap erekapu aparianik, wasarewareäu, utianik, kar ros kiro ro nukan onok wasaräun senek itok wa. -'Utianik, kar ro ko Anut nukan Osou Näu owau wa, ko osap eposek Anut nukan Osou Näu pakas kowai kiro wa owai. Owon, kon ronkat kiro osap onoktapau wäpik, ko kiro osap nukan onoktapau äpu mau senek wa, owon, roat Osou Näu orip ak karar kon onoktapau äpu maun itok. e,C Okoro ämän eposek ik ak awarom, kiro roat akan ronkat pakan oianik, awarau wa. Anut nukan Osou nukasar ik tamukonuk, ak kiro ämän awarom. Ik okoro Osou Näu nukan epar ämän roasiret Osou Näu orip awareäum. +3 Ik okoro omnokou pakan osou owau wa, ik Anut nukas kon Osou Näu ikowon oumun. Keseria, ik Anut nukas owo osap erar ikowon erekapu äpu maun itok. *3 Kar ros kar ron ronkat owo senek rau ko äpu mau senek wa. Wa senes, wa. Kiro ron osou nukas karar kiro ron ronkat owo senek rau äpu miäu. Kiro senek, kar ros Anut nukan ronkat owo senek rau äpu wa miäu. Anut nukan Osous karar Anut nukan ronkat owo senek rau äpu miäu. F) Utianik, Anut nukas kon Osous ik kiro osap amop ätär mukowon. Anut nukan Osou Näus osap erekapu ämäi rai itaneanik, apwareäu. Anut nukan ronkat ämäi rau ran ko amop apariäu. (7 Utianik, Anut nukan ämän meter jer wein keser äieu, “Owo osap kar ro amukus meter aparau wa pak, ämän raukus rowau wa pak, owo osap tawa päi wa ronkateäu, kiro osap eposek senes Anut nukas roasiret ko mesin woiakas meiein owaun sare marowon rau.” Aisaia 64:4 ('IOkoro omnokou pakan roat näunäu ak kiro ämän eposek äpu wa, owon, ak ko äpu moin maro, ak iken Näwäu ko enip jou orip am äpäs opok wa äsäi mowoi. R&Wa senes wa, ik Anut nukan ämäiwan ämän kon ronkat eposek pakas peäu awarom. Meter Anut nukas okoro omnokou ate mau wa opok, kon ronkat eposek pakas ik ko pak omar oik jekur rawaun sare mukowon. i%KUtianik, ik areäum, kiro ämän ronkat eposek pakas penuk, areäum. Roasiret ak Anut nukan onok pakas sakau moin ak iken kiro ämän awareäum roianik, äpu moin. Utianik, kiro ämän eposek ak äpu moin, kiro okoro omnokou pakan äpu miäi roat pak okoro omnokou pakan roat näunäu pak akan ronkat pakas päu wa. Kiro roat erekapu wasaräiei. 6$eO jaiat, is kiro onok kesermin, owon, isan ronkat akan woiaka epar moin kiro Anut nukan sakau karar opok mowe, äpu roat akan ronkat wa tainorau. Anut nukan ronkat eposek. #Is Jisas nukan ämän maromin kiro karauk äpu miäin roat akan ronkat pakas akan ronkat piriraun rai awariäi senek awarau wa, utianik, Anut nukan Osou Näu kon sakaus isan oisau sakau murowon, okon, ak äpu moin kiro Anut nukan ämän maroita, roin. h"IKeseria, is ak siarakap koimin ses opok, is sakau wäpik, is kirekirermoi, imine orip raimin. &!EIs keser ronkatemin is ak kamuk raianik, is karauk osap mesin ronkatemoi, ak wa awaram. Is Jisas Krais ko am äpäs opok meiewon karar ronkateanik, awaram.   9O jaiat, is amke ak siarakap koimin opok, Anut nukan ämän ämäi rawon ak awaromin. Is ak ämän roat ronkat sosop orip akas areai senek awarau wa. x kKeseria, Anut nukan ämänis äiewon senek, ko keser äieu, “Inok ro kon sarau mowon mesin kon enip jou mauria, ko Näwäu nukas ko kiro sarau maun sakau nuruwon ronkateanik, Näwäu nukan enip karar jou mai.” Jeremaia 9:24v gAnut nukasar ak Jisas Krais pak pasar marowon rai. Kos Jisas ik ronkat eposek ikaun onoktapau mukowon rau. Jisas Krais nukas karar ik Anut nukan amukup roasiret tuku aikianik, kon onok eposek tainori ariaun sare mukowon. Jisas Krais am äpäs opok meiewon, okon, Anut nukas iken onok aru pakan imäikowon. Kesernuk, kiro onok arus ik ätäi kamoikau senek itok wa. T #Keseria, kar ros nukasar kon enip Anut nukan amukup kämioik mau senek wa. " ?Inok roasiret okoro omnokou opok, karauk roasiret akan ronkat ak eposek wa, ak kiro roasiret sauk mareäi, Anut nukas kiro roasiret sare marowon. Ko roasiret enmaka wäpik sare marowon. Kiro onokun, owo osap roasiret akas kiro näwäu rai ronkateäi, Anut nukas mekesirap marowon. & GUtianik, äpu roasiret Anut nukas oioraka naun rai, otop roasiret sare marowon. Ko roasiret sakau orip oioraka naun rai, roasiret sakau wäpik sare marowon. 6 gO jaiat, ak rusapai ronkatewe, ak meter owo senek rain opok Anut nukas Jisas Krais tainoraun urwarowon kiro ätäi ronkatewe. Ak kamuk opok, roat sosop okoro omnokou pakan ronkat eposek orip rawau wa. Roat sosop ak enmaka jou orip rawau wa. Roat sosop ak roat näunäu akan tupsiu pakan päu wa. w iRoat akas Anut nukan ronkat kiro aru rai memeniariäi, utianik, kiro ron ronkat, kos omnokou pakan ronkat erekapu itimware rau. Roat akas Anut nukan sakau eteinak äiäi, utianik, kiro sakau eteinakus roat akan sakau erekapu itimwareäu. I  Utianik, kiro roasiret Anut nukas Jisas tainoraun urwarowon, ak Juda roasiret ra, Grik roasiret ra, ak äpu kiro Krais nukan ämän, Anut nukan sakau pak kon ronkat eposek pak ko pakas kowon. Y -Utianik, ik Krais an äpäs opok meiewon nukan ämän awaroram, kiro ämänis Juda roasiret Anut siakup potaun apu sorwareäu. Karauk omsau pakan roasiret akan ronkat kiro ämän otop roat akan ämän senek. m UJuda roasiret ak kurur atap atap aparaun keseriäi. Grik roasiret ak ronkat eposek owaun keseriäi.  5Anut nukan ronkat eposek senes, okon, okoro omnokou pakan roasiret akan ronkat pakas ko äpu mau senek wa. Akan ronkat kon ämän roasiret awareäum kiro ämän otop ro nukan senek, utianik, Anut nukas kiro ämänis roasiret akan woiaka epar moin imwaraun kon wou ereriäwon.  Kesernuk, kiro äpu miäi roat ak owosäiei? Kiro sintore ämän tamareäi roat pak okoro omnokou pakan roat ämänis weräiäi pak ak owosäiei? Kiro roat Anut nukas okoro omnokou pakan ronkat kiro eposek wa, kiro roat akan ronkat otop senek ätäware mowon. D Anut nukan ämän meter jer we moin kiro kesek rau, “Is äpu miäi roat akan ronkat eposek oi kuräm. Is roat ak ronkat eposek orip äiäi akan ronkat aru maram.” Aisaia 29:14  {Is äpu, kiro roat ak wasaräun roat, akas Jisas Krais ko am äpäs opok ak imwaraun meiewon kiro ämän roumana, akan ronkatis kiro otop ämän rai äiäi, utianik, ik roasiret kos ätäi imäikora ik äpu kiro ämän Anut nukan sakau orip. y mKrais nukas is roasiret an jomaraun äsimoirau wa, is kon Ämän Eposek roasiret awaraun äsimoirowon. Isan ämän roat akan ämän areai senek wa. Kiro ämän roat akan ronkat pakas kowau wa. Is erar roat akan ronkat tainormoi, ämän momin maro, Jisas Krais am äpäs opok meiewon kiro saraus ik sareikau wa. Krais ko Anut nukan ronkat eposek pak sakau pak ate rau.  (O, kiro epar, is Stefanas nukan tupsiu ran an kurwaromin. Is karauk isan ipias an kurwaromin ra, wa ra, is ronkatäu senek wa.) D Keseria, kar ros ak isan enip pakas an join rai wa äiäi.  %Is ak kamuk roasiret sosop isan ipias an jomarau wa. Is Krispas, Gaias ori karar an jomatomin. Kiro mesin is Anut ‘pere’ auriäim. F   Ak kiro onok keseria, kiro ak Krais eteinak senek atap atap inäiäi. Utianik, is Pol akan onok aru jäkäi maraun am äpäs opok meiemin ra? Ak isan enim pakaima an join ra? Wa senes, wa. "  ? Kiro mesin is okoro ämän awaraurim. Ak karar karar ämän atap äiäi. Karauk akas äiäi, “Is Pol tainoriäim.” Karauk akas äiäi, “Is Apolos tainoriäim.” Karauk akas äiäi “Is Pita tainoriäim.” Ätäi karauk akas äiäi, “Is Krais tainoriäim.” rai äiäi.   # O jaiat, karauk Klowi nukan owa raiäi roat koianik, akas ak woiaka karar orip wa raiäi, aka aka ämänis weräiäi ämän airoin roimin. P   O jaiat, iken Näwäu, Jisas Krais nukan enip pakaima is ak sakau ämän awarom, ak erekapu ämän karar mowe. Ak atap atap wa inäiäu. Woiaka karar orip pak ronkat karar orip pak eposek rawe. L   Anut nukas ak kon mokoi, iken Näwäu, Jisas Krais pak tururaun urwarowon. Anut nukasar kon ämän erekapu orip orip tainoriäu, okon, ik äpu kos ik rapor kamoikonuk, ik Jisas pak eposek rawam. < sJisas nukasar akan woiaka epar moin sakau maronuk, ak sakau tai rauna, omnokou wasaräun ses kowai. Keseria, iken Näwäu, Jisas kowai ses opok, akan enmakap kar ämän wa rawai. 8 kKeseria, ak rusapai, iken Näwäu, Jisas Krais ätäi amop kowaun kame raianik, ak osap erekapu akan totomaka sarwaraun rai. Anut nukan Osou Näus kiro osap orip orip ariäu. } uKrais nukan ämän akan woiaka uru sakau rau. Roasiret akan onok aparianik, ak Krais nukan ämän kiro epar äiäi. 0 [Is ak mesin Anut ‘pere’ auriäim, owon, kos ak sarwareanik, osap erekapu ariäu. Ronkat eposek aronuk, ak kon ämän eposek äpu mianik, karauk roasiret awareäi.  Is orip orip ak mesin isan Anut pere auriäim, owon, ak Jisas Krais pak pasar rauna, kos ak kon wou näu oripas eposek sarwarowon.  1Is Anut keser auriäim, ko iken momonek pak, iken Näwäu, Jisas Krais pak awan woiawa näu oripas ak sarwarna, akan woiaka päurar rawaiei. c AO jaunokot, okoro jer iwes ak Kristen roasiret Korin mena rai surmaromur. Ak Krais Jisas pak pasar rai, okon, Anut nukas kon roasiret eposek sare marowon. Ko ak pak roasiret erekapu okoro omnokou opok iken Näwäu, Jisas Krais nukan enip jou muriäi pak erek kon roasiret eposek rawaun urwarowon. Jisas Krais ko ik ak pak erek iken Näwäu. = wO jaiat, Korin menan Kristen roasiret, is Pol, Anut nukasar is Jisas Krais nukan ämän oi ariaun sare murowon iken jaunok, Sostenes ko erek is pak raianik, iwes ak jer we maromur. F~~}C|o{zzayrxww?vvuPtX==<;D:~99{88,766n554G332100u/1.s-,,i++~*))X(~''%%b$$u$#L"!F ytv50j R )  S5&<LF?}Inok roasir ko karauk menan ämänis ämän mareäu kiro ämänis kiro ro nukan wou Anut mesin sakau muriäu, utianik, inok roasir Anut nukan ämän roasiret akan ämänis awareäu, kos nais kiro Kristen roasiret erekapu akan woiaka sakau mareäu. l>QUtianik, inok roasir ko roasiret Anut nukan ämän akan ämänis awareäu, kiro ron ämänis kiro roasiret akan woiaka Anut mesin sakau maromoi, onok eposek keseraun woiaka siräi mareanik, akan woiaka päurar rawaun mareäu. f=EInok roasir ko karauk menan ämänis areäu, kiro ko karauk roasiret awarau wa, ko Anut karar auriäu, owon, kar ros kon ämän onoktapau äpu wa miäu. Ko Anut nukan Osou Näu nukan sakaus ämäiwan epar ämän ariäu. g< IKeserianik, akan woiakas karauk roasiret mesin meiäun orip orip sarau sakau mowe. Ak Osou Näu nukan sakau atap atap owaun woiaka sakau mowe. Utianik, kiro onok Anut nukan ämän roasiret awaraun woiaka sakau senes mowe. ; Rusapai, onok 3 orip, orip orip rai. Kiro Anut mesin woiaka epar miäum pak, kiro osap tawa päun kameäum pak, iken woiokos karauk roasiret mesin meieäum pak. Utianik, iken woiokos karauk roasiret mesin meieäum, kiro onok näwäu senes.:+ Rusapai, ika Anut nukan neputapau siror opokas apariäum senek, ik Anut jekur äpu mau wa raum, omre tawa päi ses opok, kon nepu amop aparam. Rusapai, is ko eteinak äpu, utianik, kiro omre päi ses opok, is Anut nukas is äpu muriäu senek, isas ko erekapu äpu muram. 9 Meter is mokoinak opok isan ämän, isan ronkat, mokoit akan senek. Rusapai is ro näwäu, is mokoit akan onok wa tainoram. 8 Utianik, tawa, Krais koianik, osap erekapu eposek sarenuk, osap karar karar ik rusapai äpu moram, kiro eteinanak atap atap inäiäi. 7} Rusapai, ik Anut nukan ämän onoktapau erekapu äpu wa, eteinanak karar. Ik Anut nukan ämän eteinanak karar areäum. 56c Kiro karauk roasiret mesin woiakas meiäun onok, ko wa utai. Wa senes, wa. Ko orip orip keseriar rawai. Utianik, Anut nuka pakan ämän roat akas roianik, areai kiro orip orip wa rawai. Roat akas kar menan ämän atap atapus areai, Anut nukas ak tämarai. Iken äpu miäum onok nais ämäiäi. 5 Kos orip orip karauk roat jekur kamwareäu, ko orip orip karauk roasiret onok eposek maun mesin wou epar miäu, ko orip orip wou erer orip owo onok eposek karauk roat akas ko opok keseraun kame raiäu, karauk roat akas ko usu nuruna, ko orip orip sakau tai raiäu. "4= Kiro ro karauk roat mesin wous meieäu, ko owo onok aru keseriäi aparianik, wou wa ereriäu, utianik, owo onok tuku keseriäi aparianik, wou ereriäu. '3G Ko karauk roasiret woiaka aru maraun ämän aru wa miäu. Ko nukarar nukan enip oik maun mesin ronkatäun karauk roasiret akas kon onok tainoraun rai wa keseriäu. Ko kurte kasak wa peäu. Karauk roasiret akas ko opok onok aru mona rai, kos ätäi ak opok onok aru maun wa ronkateäu. a2; Inok ro ko kon jauk mesin kon wous meieäu, kiro ro ko wou päurar orip, ko karauk roasiret opok onok eposek miäu, ko karauk roasiret akan osapun wous wa weäu, ko nukan enip oik jou muromara, wa nepipiriäu. K1 Is karauk roasiret isan osap erekapu ariäim, isan enimsau karauk roat akas epis makoiraun aroita, meiäm, utianik, isan woias karauk roasiret mesin wa meieita rai, is kar osap eposek wa owam. +0O Is Anut nukan ämän araun sakau orip, is ronkat eposek senes orip Anut nukan ämäiewon ämän nukan onoktapau äpu momoi, isan woi epar momin kiro sakau senes, okon, is omtapau oikuräun itok, utianik, is karauk roasiret mesin isan woias wa meieita rai, kiro onok keseriäim erar senek. b/ ? Is karauk menan roat akan ämän atap atapus pak, Anut nukan sarau eitek akan ämänis pak areita, utianik, is karauk roasiret mesin isan woias wa meieita rai, isan ämän kiro kanam wak ori senek erar jejep täiäi. V.% Utianik, ak Korin roasiret, ak Osou Näu nukan sakau eposek senes owaun woiakas weanik, ronkat sakau oiäi. Is rusapai kar onok eposek senes ätär maram. Kiro onokus karauk onok erekapu itimwareäu.i-K Ak erekapu sip aru jekwaraun sakau orip ra? Ak erekapu kar menan ämän atap atapus aräun itok ra? Ak erekapu kiro ämän piriraun itok ra? Wa senes, wa. Anut nukas roat karar karar akan sarau maun sakau atap atap arowon. D, Akan ronkat roat erekapu Jisas nukan ämän oi ariaun roat ra? Ak erekapu Anut nukan ämän roianik, araun roat ra? Ak erekapu tamaraun roat ra? Ak erekapu kurur atap atap maun roat ra? J+  Anut nukan roasiret kamuk opok, Anut nukas amke, Jisas nukan ämän oi ariaun roat sare marowon. Ko ätäi nukan ämän roianik, äräun roat sare marowon. Ätäiar, ko tamaraun roat sare marowon. Keseria, kos karauk roat kurur atap atap maun sare marowon. Karauk sip roat jekwaraun sakau arowon. Karauk ak roasiret sarwaraun sakau arowon. Karauk ronkat eposek karauk roasiret kamwaraun sakau arowon. Karauk menan ämän atap atapus aräun arowon. o*W Ak rowe. Ak erekapu tururin, kiro ak Krais nukan enipsau. Ak karar karar kon enipsau senek rai. T)! Utianik, karar osap tätäi ounuk, enmoksau erekapu tätäi oi potaiei. Utianik, iken ipiok ra, isiok ra, tapiok wou ra, karauk roat akas aparianik, enip jou mona, kiro iken enmoksau erekapu nepipirai. (  Kesernuk, iken enmoksau atap atap wa inäiäu. Iken enmoksau karar senek, isiok, ipiok, tapiok wou, aka aka jekur kamkamoteäi. h'I Karauk osap iken ronkat kiro eposek senes aparaun itok, ik jekur wa kamwareäum. Utianik, Anut nukas iken enmoksau ate mowon. Kos iken ipiok, isiok, tapiok tururwon. Karauk osap iken ronkat eposek wa kos jekur kamwareäu. 3&_ Owo osap iken ronkat eposek wa, jekur kameanik, mer eposek mako muriäum. Karauk osap ik karauk roasiret akas aparaun memeswariäu, kiro jekur kameanik, kururur miäum. % Wa senes, wa. Owo osap iken enmoksau opok rau iken ronkat kiro osap sakau wäpik äiäum, kiro osap wa raunuk rai, ik eposek wa rawam. 8$i Keseria, amukus ipou “Na okoro opok wa rawau, is karar rawam,” keser aurau senek wa. Tapaus isou “Na okoro opok wa rawau, is karar rawam,” keser aurau senek wa. F# Ik äpu osap atap atap erekapu tururna, enmoksau karar rau. V"% Utianik, iken ipiok ra, isiok ra, karar raunuk rai, iken enmoksau wa rawai. ! Iken enmoksau kesenek wäpik, Anut nukasar nukan ronkat pakas enmoksau opok osap atap atap sarau karar karar orip marowon. V % Utianik, enmoksau erekapu amukwawak kerek sarenuk rai, kar jejep owose rowai? Ko jejep rowau senek itok wa. Enmoksau erekapu rauk käu kerek sarenuk rai, sou päi owose rowai? Ko sou rowau senek itok wa. { Rauk käus äiäi, “Is amukwak wa, okon, is enipsau pakan wa,” ko keser äianik, wa manai, kiro pakar pasar rawai. } Keseria, isous äiäi, “Is ipou wa, okon, is enipsau pakan wa,” ko keser äianik, wa manai, kiro pakar pasar rawai. uc Ik erekapu äpu, iken enmoksau kiro karar rawau wa, ko isou, ipou, tapau pak erekapu mamak turur rai. ?w Kiro senek, ik erekapu Juda roasiret ra, karauk omsau pakan roasiret ra, sarau roasiret (slev) ra, roasiret akan sarau akasar kamwareäi ra, ik erekapu Anut nukan Osou Näu kararas an joumun. Anut nukas ik erekapu kiro Osou Näu karar iken woiok uru mukowon. Keseria, ik Krais nukan enipsau senek karar raum. >u Ro nukan enipsau karar, utianik, kon isou, ipou, tapau, erekapu tururnuk, kon enipsau karar sareäu. Kiro kesek, ik erekapu tururta, Krais nukan enipsau karar senek sareäum. I  Utianik, kiro sakau atap atap Anut nukan Osou Näu kararasar nukan ronkat pakas koiäu. Kos kon ronkatis roasiret sakau atap atap areäu. Ik erekapu tururianik, enmoksau karar senek raiäum. yk Kar ro kurur atap atap keseraun sakau nuriäu. Kar ro Anut nukan ämän roianik, roasiret araun sakau nuriäu. Kar ro owo osap Osou Näu pakas kowon, owo osap ko pakas kowau wa, kiro wasareanik, äpu maun sakau nuriäu. Kar ro ko kar menan ämän atap atap aräun sakau nuriäu. Kar ro kiro ämän atap atapan onoktapau owo senek äpu mianik, piriraun sakau nuriäu.  Kiro Osou kararasar kar ro kon wou epar maun sakau nuriäu. Kiro Osousar kar ro roasiret sip orip jekwaraun sakau nuriäu. 2] Anut nukan Osous kar ro ronkat eposek karauk roasiret awaraun nuriäu. Kiro Osou kararasar kar ro äpu maun sakau nurunuk, Anut nukan ämän roasiret tamaraun nuriäu. pY Kiro Anut nukan Osou Näu nukasar roasiret karar karar sakau eposek aka aka sarsaratäun areäu.  Anut nukan sarau muraun ik sakau atap atap orip, utianik, Anut kararas kon sarau maun kiro sakau atap atap erekapu ikiäu. a; Anut Näwäu nukan sarau muraun apu sosop rau, utianik, ik Näwäu karar jou muriäum. gG Osou Näu nukas sakau eposek atap atap ikiäu. Utianik, kiro Anut nukan Osou karar rau. A{ Keseria, is ak okoro ämän jekur äpu maun awarom. Kar ro ko Anut nukan Osou Näu orip kos “Anut, na Jisas aru mo.” keser rai wa äiäu. Kar ep ros “Jisas ko isan Näwäu,” äiäu senek wa. Kiro ro ko Anut nukan Osou Näusar kiro ronkat nurunuk, ko wou epar mianik, “Jisas ko isan Näwäu” äiäu. E O jaiat, aka äpu, meter ak Airen roasiret Anut nukan ämän rowau wa opok, karauk roasiret akas apu atap atap pakas rewarona, ak pote sät eitek akan totok ämän wa areai jou mareäin.  ; O jaiat, is ak Anut nukan Osou Näu nukas sarau maun sakau eposek ak karar karar areäu mesin awaraurim. Is ak kiro onok jekur äpu maun mesin awarom. V% "Inok ro ko eparar sou wenuk rai, ko ätäi kon owa pote o jaura. Keseria, ak koi tururna, Anut nukas ak ämän orip wa awarai. Karauk ämän rau, tawa isakasar ak siarakap koita, kiro ämän jekuram.yk !Keseria, o jaiat, utianik, ak Anut nukan o jaun koi tururia, kurte o wa jau, jaunakat päun kamware rawe.   Utianik, karauk ses opok, ik Anut Näwäu nukas wasareikomara, onok eposek ätär mukaun usu ikiäu. Kesernuk, tawa Anut Näwäu nukas wasaräun ses opok, okoro omnokou pakan roasiret ämän orip äiemoi, kos ik ak pak erek ämän orip rai wa aikai.  5 Utianik, ik iken woiok jekur wasaremoi, Anut nukan o jam, kiro usu wa owam. Anut nukas ik kiro mesin wa wasareikianik, ik ämän orip rai wa aikai. ] 3 Kiro onok keserna, ak karauk sakau wäpik raiäi, karauk sip oiäi, karauk meiäi.   Inok roasir ko amke Näwäu nukan enipsaun ronkatäu wa, ko erar bret, wain an jeäu, kiro ko Anut nukan amukup ämän orip. y Keserianik, roasiret karar karar amke akan woiaka uru owo senek rau wasareinai, Anut nukan bret pak wain an pak jewe. fE Keseria, inok roasir ko onok aru Krais nukan enip tonoi muraun keseriäwos Näwäu nukan bret pak kon wain an kap opok jeäu, kiro roasir Näwäu nukan enipsau karian pak aru miau. Ko ämän orip, tawa ko usu owai. ) Ak owo omre opok, kiro bret pak kiro kap wain an jemana, karauk roasiret Näwäu meiewon ämän aware rauna rauna, ätäi Näwäu nuka kowai. :m Bret je kuremana, kap wain an orip oumara, äiewon, “Okoro kap kiro Anut nukan paip awau isan karianas pasar mowon. Karauk omre okoro kap wain jeinai, is mesin ronkatewe.” @y Is kiro ämän tamaromin kiro Näwäu nukas irowon. Kiro kesek, kiro pututu Judas nukas iken Näwäu, Jisas kon iwäi jaukut ipiakap muraun ses opok, Jisas nukas bret oumara, Anut ‘pere’ aurmara, pärärianik, äiewon, “Okoro isan enimsau, ak sarwaraun arom. Ak kiro bret jeinai, isanun ronkateirowe.”  3 Ak akan owar o an pak jaun itok wa ra? Akan ronkat Anut nukan ou kiro erar ou rai owa pemana, karauk jaunakat osap wäpik oioraka naun rai keseriäi. Is kiro onok keseriäi mesin owo awarau? Is kiro onok mesin akan enmaka kämioik wa maram, wa senes wa! Akan onok aru senes. _7 Ak o jaun ses opok ak karar karar woiaka upiäpirmana, kurte akan o oi jeäi. Ak karauk roasiret päun wa kamwareäi. Keserna, karauk roat ak o wäpik sou raiäi, karauk roat ak wain sosop jemana, raiaka käiäu.  Ak koi tururmoi, akan ronkatis akas ika Näwäu nukan o jem rai ronkateäi, utianik, ak Näwäu nukan o jau wa. Wa senes, wa.  Isan ronkat aka aka inäiäi, kiro onokus ak kamuk inok ro kon wou Anut mesin epar miäu amop ätär mareäu, kiro itok. !; Is kiro onok mesin amke awaraurim, ak tup aparaun koi tururmana, ak atap atap inäiäi ämän airoin roimin. Kiro ämän airoin mesin is woi epar mou. T~! Rusapai, is ak sakau ämän awaraurim. Is ak mesin woi wa ereriäu. Is ak mesin woi aru mou. Owon, akan tururiäi ses opok, ak onok eposek mau wa, ak onok aru miäi. Ak aka aka wa isaisanatäiäi. 4}a Inok ros kiro ämän mesin kewaronuk rai, is kiro ro aurim, ik kar onok wa tainoriäum. Kristen roasiret erekapu nais ak kar onok wa tainoriäi. Näwäu nukan o jaun ses | Utianik, asir tapau urik rumukäu orip kiro kon mer eposek senes. Owon, Anut nukas kon tapau urik rumukäu kon tapau kurururaun nuruwon. { Anut nukas omnokou pakan roasiret owo senek ate mowon, ik ätär mukiäu, ro tapau urik rumukäu orip, kiro oiok naun onok. z Akasar akan onok wasarewe. Kar asir roasiret amiakap kon tapau omjos kurururau wa Anut auriäu, kiro akan amiakap eposek ra? %yC Kiro epar senes, Anut nukas ron kasakpanak oianik, asir ate mowon. Utianik, rusapai, ro ko asir pakas peäu. Utianik, Anut nukasar osap erekapu ate mowon. x Roasiret ak Näwäu pak pasar rai, asir ko nukarar rawau wa, ro ran kir ko nukarar rawau wa. Asires ro sareäu, ros asir sareäu. 6we Kiro onokun, asiret ak roat inkaruru rai ätär maraun akan tapiaka omjos kurururwe. Ak keserna, Anut nukan sarau eitek apwareanik, ak asiret roat inkaruru rai äpu maiei. vy Anut nukas ro ko asir sarau isanaraun ate mau wa, Anut nukas ro mesin ronkatemara, ro sarau isanaraun asir ate mowon. |uq Kiro owon, Anut nukas asiren enipsau oumoi, ro ate mau wa. Wa senes wa. Ko ron kasakpanak oumara, asir ate mowon. Bt} Ro ko kon tapau omjos wa kururur mai, owon, ko Anut nukan totok senek, ko Anut nukan enip jou orip roasiret ätär marai. Utianik, asir ko kon ron enip jou orip roasiret ätär marai. Ps Keseria, inok asir kon tapau omjos kurururau utai, kon tapau urik katu patiraura. Inok asir ko kon tapau urik katu patirai ra, kurum saräi ra, kiro oiok nonuk rai, kon tapau wou omjos kurururaura. xri Utianik, inok asir ko roasiret amiakap kon tapau kurururau wa, Anut auriäu ra, Anut nukan ämän mareäu ra, kiro asir ko kon komu nukan enip tonoi muriäu. Inok asir ko kon tapau kurururau wa, ko kar asir kon tapau kurum sareäu senek. $qA Inok ro ko roasiret amiakap kon tapau kurururmara, Anut auriäu ra, Anut nukan ämän miäu ra, kiro ro ko kon Näwäu Krais nukan enip tonoi muriäu ra. p) Is ak okoro ämän awaraurim, ak erekapu äpu mowe, roat ak Krais inkaruru rai, asiret ak roat inkaruru rai, Krais ko Anut inkaruru rau. 'oG O jaiat, isas onok erekapu ätär maromin ak orip orip ronkatemoi, tainoriäi. Ak keseriäi, okon, is akanun woi erernuk, akan enmaka oik jou mareäim. n  Is Krais nukan onok tainoriäim senek, akas is apairoinai, isan onok tainorwe. Pol nukas tapiaka kururur miäi mesin äiewon. :mm !Isaka keseriäim senek keserwe. Is isakasar isan enimsau saräun mesin wa ronkateäim, is roasiret erekapu sarwaraun ronkateanik, ak Krais siakup imware kowaun keseriäim. l9 Ak onok eposek mowe. Keserna, Juda roasiret ra, Grik roasiret ra, roasiret akan woiaka epar moin ra, ak akan onok aparia, onok aru opok wa oware nai. k Utianik, is sakau awarom, ak owo o jeäi, owo an jeäi, owo onok keseriäi, kiro Anut nukan enip jou muraun keserwe. j Is o jaun Anut ‘pere’ aurita rai, kar ros is onok aru mom rai airau senek wa. Owon, amke is Anut ‘pere’ aurianik, jemin.” ;io Is akas akan woiaka aru maun kiro onok keseriäi rai, äiäu wa, ak kiro o jeäi, ak onok aru wa miäi, utianik, is kiro ron wou aru mai rai keser äiäim. Utianik, kar ros keser äiäi, “Kar ros is owo o jaun tämarau wa, owo o jaun mesirwon is jaun itok. Is owon kar ron wou aru maun mesin ronkatäu? h/ Utianik, kar ros aisai, ‘okoro o sät eitek jou murin pakan’ aisonuk rai, na kiro ron ämän aisowon roinam, kon wou aru maun kiro o wa jau. g Kar ro kon wou Jisas mesin epar mau wa ros kon owa o jaun aisonuk rai, potoinam, owo o isonuk, je. Won oirori moinam, wa totorau. mfS Owon, ik erekapu äpu, okoro omnokou pak osap erekapu okoro opok rau pak kiro Näwäu nukan karar. Ve% Ak owo opur amket opok karauk roat akas aiaukun surna, akas kau mianik, jaun itok. Ak woiaka oiroror orip kiro mesin ronkat sosop oinai, poteanik, okoro opur sät eitek opok makoin rai wa totware ariäu. Wd' Ik ika karar sareikaun wa ronkatäu, ik karauk jaunokot sarwaraun ronkatäu. ecC Ik owo onok keseraun kar ros ik tämukau senek wa. Kiro epar, utianik, onok erekapus ik sareikaun senek itok wa. Ik onok erekapu keseraun itok, utianik, karauk onokus ik Kristen roasiret sakau saräun wa sareikai. *bM Ik Näwäu kasak päun kiro onok keseriäum ra? Iken ronkat iken sakaus kon sakau itimoriäu ra? Woiaka epar moin roasiret ak karauk roasiret akan sarau ro wa. jaM Ak Näwäu nukan kap opok an jemoi, ätäi pote Satan nukan eitek aru nukan kap opok an jeäi, kiro onok itok wa. Ak Näwäu nukan patan pakan o jemana, ätäi pote, Satan nukan eitek arun patan pakan o jeäi, kiro itok wa. o`W Wa senes wa, kiro Airen roat akas akan sät eitek opok opur amkeanik, jou mareäi, kiro ak Satan nukan eitek aru jou morai. Ak Anut wa jou muriäi. Kristen roasiret, ak kiro Satan nukan eitek aru pak wa tururau rai sakau awarom. 0_Y Is okoro ämän awarom kiro is sät eitek Airen roasiret akas jou maraun patan opok opur amkeäi epar rai äiäu wa. Is kiro sät eitek totok ran epar rai awarau wa. ^  Ak Israel roasiret mesin ronkatware. Ak Anut jou murianik, patan opok opur makona, jeäin. Kis ak Anut pak erek tururiäi. ]! Owon, bret karar rau, ik sosop raum, utianik, kiro bret karar ik erekapu jeäum, keserianik, ik roasiret enmaksau karar senek tururiäum. ~\u Kiro kap ik Näwäu nukan o jaun ses opok oianik, Anut ‘pere’ aurmoi, wain an jeäum, kis ik Krais nukan karian pak turur mukiäu. Kiro bret Näwäu nukan o jaun ses opok, pärärianik, jeäum, kis ik Krais nukan enipsau pak turur mukiäu. W[' Is ak ronkat eposek orip roasiret awarom, akasar isan ämän jekur wasarewe. mZS O jaiat, isan woias ak mesin meieäim. Ak sät eitek jou muriäi onok pakan ute imine manowe. "Y= Rowe, owo onokus ak ate apwaraun rewaronuk, ak opok peäu, kiro onok atap wa. Kiro karauk roasiret opok peäu senekurar. Utianik, Anut nukas orip orip ak jekur kamwareäu. Ko äpu akan sakau owo senek, okon, ko kar onok inikernuk, kos akan sakau ate apwareanik, itimwaraun wa päi. Utianik, ate apwaraun ses kounuk, kos kar apu sare maronuk, ak sakau tai rawaun itok. Sät eitek akan o pak Anut nukan o pak. uXc Keseria, inok ro ko is sakau tai raim rai ronkatäi, ko jekuriar rawai. Warnuk, ko onok aru opok ouri nai. AW{ Kiro onok erekapu ak opok pewon, kiro ik aparaun totok. Kiro ik onok aru wa tainoraun rai, jer we moin. Owon, ik rusapai omnokou opok raum, kiro omnokou pataraun ses siakup rau. #V? Ik wa korkorurau. Iken karauk askanai akas korkorurna, Anut nukan sarau eitekus roasiret akwaronuk, meiäi kos koumara, kiro roasiret akwaronuk, meiein. Uw Ik ran Anut Näwäu ate wa aparau. Iken karauk askanai akas Anut Näwäu ate apari rauna, mänis tukwaronuk, meiein. T Ik karauk akas sapum onok miäin senek wa keserau. Ak sapum onok aru mona, omre karar opokar 23,000 roasiret meiein. S' Karauk akas sät eitek akan totok ipiakas ate momana, jou muriäi senek, ik wa keserau. Meter Anut nukan ämänis keser äiewon, “Roasiret ak tanemoi, o an pak jeanik, ätäi Airen roasiret senek sät eitek nukan totok nepukup karäu manoin.” Kisim Bek 32:6 (RI Kiro onok erekapu pewon, ik rusapai akan onok aru wa tainorau rai ätär mukou. Ak akan woiaka onok aru maun sakau moin, ik ak keserin senek wa keserau. 9Qk Kiro onok keserwon, utianik, iken askanai kamuk, sosop ak Anut nukan onok tainorau wa, okon, Anut nukas akanun kasak pemara, akwaronuk, ro wäpik mena om puru opok meieutoin. (PI Ak erekapu nais kiro an Anut nukan Osous aronuk, jein. Kiro an aitapau uruas nonuk, jein. Kiro aitapausar ak tainware potowon. Kiro aitapau Krais nuka karar. :Oo Ak erekapu kiro o Anut nukan Osous aronuk, jein. {No Kiro onokus, ak kiro ious pak mas anas pak an join senek. Kiro ak Moses tainoriäin roat saräun ätär marowon. RM  O jaiat, okoro isan ronkat kesek: meter iken askanai ak Moses tainori koin ses opok owosein ätäi ronkatewe. Meter iken askanai Anut nukas ious ak kururur mareanik, kamwaronuk, mas an kuremana, koin. ~Lu Is isan enimsau sarau sakau nuriäim. Keserita, isan enimsau ko isan sarau ro senek sareäu. Is keseriäim, owon, is karauk roasiret Anut nukan ämän aware kureita, kar, iken Anut nukas is sumkäineirianik, kos is kon osap eposek wa irai.SK Keseria, is roat sakau kurteäi senek keseriäim. Ak apu tuku karar pakas kurteäi, ak wa mäimäineäi senek is keseriäim. Is roat ipiakas weräiäi kon ipou sepuk sepuk wa kureäu senek keseriäim. +JO Inok roasiret ak kurteanik, osap owaun ak akan enmaksau sarau sakau nuriäi. Kiro osap owaun karar ronkateäi. Ak osap eposek owaun kurteäi, utianik, kiro osap okoro omnokou pakan osap, okon, aru saräi. Utianik, kiro osap ik owaun sarau sakau moram, kiro wa aru saräi, orip orip rawai. /IW Ak äpu, roat kirikiri maun kurtäun opok roat erekapu kurteäi. Utianik, karar ros kirikiri mareanik, osap oiäu. Keseria, ak osap eposek owaun sakau kurtewe. EH Is kiro sarau Jisas nukan Ämän Eposek sakau maun mesin miäim. Is kiro osap eposek Anut nukan Ämän Eposekus ikaun äiewon owaun sarau moram. Ak sarau sakau momoi, osap eposek owaiei. G+ Is karauk roat ak Jisas mesin akan woiaka sakau wa miäi, kamuk opok raumoi, is ak senek sakau wäpik sare raiäim. Is kiro roat akan woiaka sakau wäpik imware kowaun rai keseriäim. Is roat akan onok owoseäi, tainorianik, karauk Krais siakup imware kowaun keseriäim. 9Fk Is karauk omsau pakan roasiret ak sintore ämän äpu wa kamuk opok raumoi, is kar ro äpu wa senek raiäim. Kiro roat ak sintore ämän äpu wa Krais siakup imware kowaun keseriäim. (Kiro ses opok, is Anut nukan sintore ämän utau wa, utianik, is Krais nukan sintore ämän tainorianik, keseriäim.) mES Is Juda roasiret pak raimin ses opok, is akan amiakap Juda ro senek raiäim, owon, ak Krais siakup imware kowaun aka raiäin senek raiäim. Is isakasar akan sintore ämän inkaruru rawau wa, utianik, is ak pak raumoi, is kar ro kiro sintore ämän inkaruru raiäu senek raiäim. Kiro onok pakas, is roat sintore ämän inkaruru raiäi imware kowaun itok. JD  Is karauk roat akan sarau ro wa, utianik, is isakasar isan ronkat pakas roasiret erekapu akan sarau ro raim, owon, kiro onok pakas roasiret sosop Krais siakup imware kowaun rai, keserim. >Cu Keseria, is kiro sarau pakan owo osap eposek owam? Isan ronkat kiro osap eposek kesek, is Anut Nukan Ämän Eposek maroram, is kiro pakan osap wa oianik, woi ererai. Is kiro Ämän Eposek roasiret erar maroram, is kiro sarau pakan aiauk wa oianik, woi näu ererai. Pol ko roasiret akan sarau ro senek rawon. :Bm Is kiro sarau isan ronkat pakas keserita rai, is ätäi kar osap eposek owam, utianik, is kiro sarau isakan ronkat pakas mau wa, kiro sarau Näwäu nukasar isan ipiap murowon. A Is isakan enip oik jou maun mesin Anut nukan Ämän Eposek roasiret marau wa, owon, Anut nukas is kiro sarau maun sakau ämän airowon. O wopur, is kiro Anut nukan Ämän Eposek roasiret wa marota rai, Anut nukas ik wasareikaun ses opok, is usu näwäu irai. "@= Utianik, is ak kar osap iraun rai wa awareäimin. Is rusapai jer we mareanik, ak kiro osap is tawa iraun rai wa awarom. Wa senes wa. Isan ronkat kar ros ak pakan osap oimin rai äiäu, kiro aru. Isan ronkat is meiäm, kiro eposek. Is erar sarau miäim, okon, isan woi ereru. P? Kiro senek, Näwäu nukas kiro mesin sakau äiewon, inok roat ak Anut nukan Ämän Eposek roasiret awareäi, karauk roasiret kiro ämän roianik, akas ätäi karauk osap kiro roat sarwaraun araiei. X>) Ak äpu inok ro ko Anut osap nuriäi ou näwäu owa sarau miäu ro, ko kiro tup ou näwäu owan o jeäu. Kiro roat ak Anut jou muraun patan opok opur amkeäi, ak kiro patan opokan opur jeäi, kiro ak äpu. )=K Karauk roat ak sarwarna, akas ak osap sarwaraun areäi. Keserna, ik ak eposek sarwareäum, okon, ak ik akan osap sosop ikaun itok. Utianik, ik ak pak raumoi, ak ik kiro osap ikaun rai awarau wa. Epar, ik usu sosop ämäiemun, kiro owon, ik Krais nukan Ämän Eposek apu sor rau utiäum. |<q Ikes akan totomaka sarwaraun Anut nukan ämän maromun raroi, ik okoro omnokou pakan osap ak pakan owaun itok ra? 7;g Wa, ko ika mesin äiewon. Epar senes, ik sareikaun jer we mowon. Ko kiro äiewon, owon, o uku wäun ro pak o owaun ro pak, au sarau mianik, kiro woian o owaun kame raiäir. c:? Moses nukan sintore ämän opok, ko keser jer wewon, “Bulmakau nukas wit nemauk taienuk taienuk, kon oksau wa parar mau. Karauk wit nemauk utona, jaura.” Lo 25:4 Anut nukas bulmakau mesin karar äiewon ra? 9! Is okoro ämän awarom kiro roat akan ronkat pakas äiäu wa, owon, okoro ämän äiem kiro Anut nukan sintore ämänis keseriar äiewon. K8 Kar marai ro, ko nukasar kar sarau atap mianik, kon sarau maun ko nukasar nukan aiauk owaun itok ra? Wa, ko wa keseriäu. Ko marai pakan karar kon aiauk oiäu. Kar ro ko woia o uku wemara, näu murunuk, ko kiro o wa jeäu ra? Wa, ko jeäu. Kar ro ko opur kameäu, ko kiro opur nukan tokou wa jeäu ra? Wa, ko jeäu. z7m Ara, is Barnabas ori iwesar Anut nukan sarau me rawamuris, karauk sarau mianik, aiauk oumoi, o kau me jamur ra? \61 Karauk ämän oi ariai roat pak Näwäu nukan amakut pak Pita pak ak akan asiret woiaka epar moin ak pak erek om rumuk imware manona, kamwareäin. Ik kowaun iken wariokot orip kouta, akas kamoikaun itok wa ra? r5] Ik Anut nukan ämän oi ariaun roat ik iken kiro sarau pakas o an pak ak pakan oianik, jaun itok wa ra? f4E Karauk roat akas is ate apairaun totoirna, kiro ämänis isan kaima sareiräun awaram. k3O Karauk roasiret akas is Jisas nukan ämän oi ariaim ro wa rai airiäi, utianik, ak Kristen roasiret, ak is äpu muroin, owon, ak Näwäu pak pasar rai, okon, kiro mesin ak is kon ämän oi ariaim ro rai amop ätär muriäi. y2 m Is Jisas nukan ämän oi ariaim ro. Is karauk roat akan sarau ro wa, is owo sarau maun kar osapus wa tämurai. Is isakasar isan amias iken Näwäu, Jisas aparmin. Isas Näwäu nukan sarau moita, kiro saraus ak roasiret akan woiaka piririn. (1I Keserianik, is o jeäim os isan jai onok aru murunuk rai, is awau raumoi, ätäi kar opur wa jam. Is kiro onok keseram, is isan jai opok onok aru wa mam.t0a Ak akan jaunakat kiro onok aru mareanik, akan woiaka aru marona rai, kiro ak Krais opok onok aru muriäi. s/_ Keseria, nan ronkat eposekus nan jaun kon wou sakau wäpik aru murum. Krais nukas kiro ron nais meiewon. +.O Owon, kar ro, kon wou sakau wa, ko na ronkat eposek orip kar sät eitek nukan tup owa toneanik, kiro opur jeta, apaisianik, ko nais kiro opur jaun itok rai jai. j-M Utianik, ak jekur aparwe! Aka äpu kiro opur jaun woiakas meieanik, jeäi, kiro itok. Utianik, ak kiro onok Kristen roasiret ak woiaka sakau wa akan amiakap keseriäi, ak akan apu opok siotwaraun mur miäi senek miäi. ,Kar o jam kis Anut siakup wa imäiki tonai. Utianik, ik o jam ra, ik o wa jam nais, Anut nukan amukup atap atap wa rawam. +Utianik, Kristen roasiret sosop ak kiro ämän äpu wa. Roasiret kesek ak meter orip orip kiro sät eitek akan totok jou mareäin. Keseria, ak opur roat akas sät eitek akan totok jou muraun makoin akan ronkat kiro opur sät eitek epar jou muriäi rai äiäi. Keserna, akan ronkat sakau warnuk, ak kiro opur jeanik, akan ronkat ak Anut nukan amukup ukun orip rai ronkateäi. *Utianik, iken Anut karar rau, ko iken momonek, kos osap erekapu okoro omnokou opok pak omar oik pak ate mowon. Iken sarau kiro kon enip jou muraun. Iken Näwäu karar kiro Jisas Krais. Kosar okoro osap erekapu ate mowon. Kon sakau pakas karar ik orip orip raum. ;)oKarauk roat akan ronkat, karauk eitek omar oik pak okoro omnokou opok pak rai äiäi. Kiro epar, sät eitek sosop pak, osap sosop Airen roasiret ak akan näwäu äiäi pak rai. R(Keseria, is kiro opur karauk roat akas sät eitek nuruna, akas oianik, jeäi mesin awaraurim. Ak rowe, ik äpu sät eitek akan totomaka kiro epar wa, kiro erar eitekun totok. Iken Anut epar rau. W''Utianik, inok ro kon wous Anut mesin meieäu, Anut nukas kiro ro äpu miäu. r&]Kar ros, is osap erekapu äpu äiäi, kiro ro kon ronkat eposek wa, owon, ko epar osap erekapu äpu wa. .% WRusapai opur karauk roat akas sät eitek nuriäi, akas oianik, jeäi mesin awaraurim. Akas ik kiro osap erekapu äpu momun rai äiäi. Kiro epar, utianik, kiro äpu moinus akan enmaka oik jou miäi. Utianik, iken woiokos jaunokot mesin meieta, kiro onokus ik Kristen roasiret eposek sareikai. $ (Utianik, ko ätäi ro wa ounuk rai, ko nepipir rawai. Isan ronkat Anut nukan Osou is pak rau, okon, is kiro ämän äiem.k#O'Sintore ämän is äieu, ‘Asir ko ro orip, kon komu pak pasar raiäu, utau senek wa.’ Utianik, kon komu meie ute manonuk, kiro asir pote kar ro awau owaun itok, utianik, ko ro Näwäu mesin wou epar mowon ro owaura. }"s&Keseria, isan ronkat, kiro ro asik owai, ko onok eposek keseru, kiro ro asik owau wa, ko onok eposek senes keseru. A!{%Utianik, inok ro kon wou sakau momara, kon enipsau jekur kamäun itok, ko asik owaun sare murin wa owam rai ronkatemara, owau wa. Kiro ro nais onok eposek keseru. Ko onok aru mau wa. E $Utianik, inok ro kar asir owaun sare murin, ko kiro asir opok onok eposek mau wa rai ronkateanik, kon wous kiro asir owaun siräinuk, owai. Ko kiro onok keserai, ko onok aru wa mai. P#Is okoro ämän ak sarwaraun awarom. Is ak opok sintore ämän usu orip marau utom. Ak eposek raiäi, Näwäu nukan sarau murianik, kar osapus rewaronuk, akan ronkat sepuk sepuk wa owau rai awarom. ;o"Keseria, kon ronkat oiroror inäi rau. Asir ko ro owau wa ra, asir makun ra, ak Anut mesin ronkat sosop mianik, akan enmaksau pak totomaka pak erekapu Anut Näwäu nuraun keseriäi. Utianik, ro komuo asir, ko okoro omnokou pakan osap mesin ronkateäu, owon, ko kon komun wou eposek saräun rai keseriäu. zm!Utianik, asir komuo ro, ko okoro omnokou pakan osap mesin ronkateäu, owon, ko kon waun wou ereraun ronkateäu. }s Isan ronkat kesek; ak okoro omnokou pakan osap eposek mesin ronkat sosop wa mau rai awarom. Asir owau wa ro ko Näwäu nukan sarau muraun karar ronkateäu, okon, ko Anut Näwäu nukan wou ereraun ronkatianik, sarau eposek maun keseriäu. ~|{{ztzyxxIwvv^uugtsrqUpBo;nml)kqjjMiiAi5gffAededNcc?baaB``_^^ \[[IZZXX`WW_VEUU3TSRRlR PONMLKK!JQII,HH,GFFEEVDCC&BAA@@?&>=="<;::9=8g7766Y65`4322?11G0//+.I--s,,,+**R)y)('&&b%$#"""!M , I;C^;h6R-6 |  <8/o j|vpeIken sarau pakas ak äpu maiei ik epar ämän tainoriäum. Keseria, iken woiok ik ämän orip äienuk rai, Anut nukan amuk opok woiok erer orip sakau tai rawam. Iken woiok uru ronkat eteinak, Anut ko näwäu, ko iken onok erekapu äpu. o^n5O isan mokoit, is akanun woias meiem, iken jaunokot akanun woiokos meieäum rai, oioksaus karar erar wa arau. Oioksaus area tainormoi, sarwarau. Kiro iken jaunokot iken woiokos ak mesin epar meieäum äpu maiei. m5Kar ro ko osap wäpik raunuk, kar ro osap sosop oripas kiro ron wouti mianik, wa isanarnuk rai, owose ko “Is Anut mesin woias meieäim” äiäu? 3l_Krais nukas ik mesin am äpäs opok meiewon. Keseria, ik jaunokot akanun woiokos meiäun onok äpu miäum, kiro, ik ran iken jaunokot sarwaraun iken enmoksau arau. (kIInok roasir ko kon jauk sauk muriäu, ko roat akwaronuk, meiäi ro. Ak äpu inok ro ko karauk roat akwaronuk, meiäi, ko awau orip orip rawaun sakau wa owai. Ak okoro ämän meter awarona, roin kiro kesek: ik jaunokot mesin woiokos meiäu. fy Ik äpu inok roasir onok eposek wa miäu, ko kon jauk mesin wous wa meieäu, okon, kiro roasir ko Anut nukan mokoi wa. Kiro onok pakas ik Anut nukan mokoit ak atap apwariäum, Satan nukan mokoit atap apwariäum. Ik jaunokot mesin woiokos meiäu. *eM Kar roasir ko Anut nukan Mokoi senes ko orip orip onok aru wa miäu. Anut nukan onok erekapu ko opok rau. Anut kon momok, okon, ko orip orip onok aru wa miäu. d'Inok roasir ko onok aru orip orip miäu, ko Satan nukan. Satan ko Anut nukas omnokou ate mowon ses opok, onok aru miäwon, koi rusapai kir keseriäu, okon, onok aru miäu roasir ko Satan nukan. Kiro onokun, Anut nukan Mokois Satan nukan sarau erekapu aru muraun kowon. Jc Isan mokoit, is akanun woias meiem, ak kar ro inikerna, kos ak onok aru maun rewaronuk, wa tainoraiei. Inok roasir ko onok tuku eposek miäu, ko Krais senek Anut nukan amukup tuku rawai. %bCKar roasir ko Krais pak pasar raiäu ko orip orip onok aru wa miäu, utianik, kar roasir ko orip orip onok aru miäu ko Jisas äpu wa, ko Jisas aparau wa. faEAk äpu Jisas Krais nukas akan onok aru miäi jäkäi maraun kowon. Ko kar onok aru mau wa. )`KInok roasir onok aru miäu, ko Anut nukan sintore ämän wa tainoriäu. Owon, onok aru ko keseriäu kiro owo senek? Kiro ko sintore ämän wa tainoriäu. _9Roasiret erekapu Krais ätäi kowaun kame raiäi, ak Anut nukan amukup eposek rawaiei. Krais ukun wäpik senek ak ran ukun wäpik rawaun sarau maiei. ]^3O isan jaiat, is akanun woias meieäim, ik rusapai Anut nukan mokoit raum. Ik äpu wa, tawa ik owo senek rawam rä. Utianik, ik äpu, tawa Krais ätäi kounuk, ik ko rau senekurar aparianik, ik ko senek saräm. ] Momonek ko ikenun wous meieäu onok owo senek ronkatewe. Kon wous ik mesin epar senes meiewon, okon, ik kon mokoit aikowon. Kiro epar senes ik Anut nukan mokoit raum. Okoro omnokou pakan roasiret ak Anut äpu wa, okon, ak ran ik kon mokoit sare mukowon ak äpu wa. \Ak äpu Krais ko onok tuku miäu, okon, ak kiro onok äpu, inok ro ko onok tuku keseriäu, ko Anut nukan mokoi saräi.[)O isan mokoit, is akanun woias meiem, ak ko pak pasar rawe. Keseria, ko tawa kounuk, ik woiok erer orip ko kowai ses opok oiorok wa nai. ,ZQUtianik, ak, Krais nukas kon Osou Näu ak opok kourwon. Kiro Osou Näu ak opok rau, okon, kar ros ak kar ämän tamarau senek wa. Kon Osou Näus ak onok erekapu tamareäu. Kon ämän kiro epar senes, sät ämän wa. Keseria, ak kiro tainorna, Krais pak pasar rawaiei. Ik Anut nukan mokoit. cY?Is karauk roat akas ak sät awareäi mesin jer we marom. Ak onok aru maun awareäi. KXKiro kesek, Jisas nukasar ik awau orip orip rawaun paip mukowon. W9Kiro ämän meter roin akan woiaka uru sakau ate rawe. Ak kiro ämän akan woiakas sakau ate rawaiei, kiro ak Mokoi Momok ori pak pasar rawaiei. V Inok ro ko Mokoi sumkäinäi, Momok nais sumkäinai. Inok ro ko Mokoi mesin kon wou epar miäu, Momok mesin ran wou epar miäu. OUSät äiäu ro inok? Kiro sät äiäu ros Jisas ko Krais, kiro ro Anut nukas ik imäikaun äsimorau wa rai äiäu. Kiro ro ko Jisas nukan iwäi jauk. Ko Mokoi kon Momok ori mesin sumkäinewatiäu. 1T[Is ak kiro epar ämän äpu wa rai jer we marau wa. Ak epar ämän äpu miäi. Ak epar ämän pakas kar sät ämän wa peäu äpu moi. Kiro onokun is ak jer we marom. kSOUtianik, ak Krais nukas kon Osou Näu ak opok kourwon. Keseria ak erekapu epar ämän äpu. aR;Kiro roat ak meter ik pak rain ak iken jaunokot wa, ak Jisas iwäi maun kiro onokun ik utoiki manoin. Utianik, ak iken jaunokot maro, ak ik pak rawoi. Ak ik utoiki manoin, okon, kiro amop senes ak iken jaunokot wa. tQaO isan mokoit, is akanun woias meiem, omre wasaräun ses siakup pe rau, ak meter Krais nukan iwäi jauk päi rai äiein roin. Rusapai, kon iwäi jaukut sosop epar pe rai. Keseria, ik äpu mau, omre wasaräun ses siarakap pe rau. 6PeOmnokou pak kon enmaksau nepipiraun onok pak, kiro erekapu wasaräieir, utianik, inok roasir Anut nukan ämän tainorai, ko orip orip awau rawai. Krais nukan iwäi jaukut. O Omnokou pakan onok erekapu okoro omnokou opok rau, kiro kesek: ro asik apareanik meswareäu, ro osap atap atap apwareanik wous weäu, ro osap sosop orip kon enip kämioik jou miäu. Kiro onok erekapu Anut pakas kowau wa. Kiro onok erekapu omnokou pakan. JN Ak okoro omnokou pak okoro omnokou pakan osap mesin woiakas wa meiewe. Utianik, inok roasir ko okoro omnokou pakan osap mesin wous meienuk, ko momonek omar oik rau mesin wous meieäu wa. MwMoniat, kiro ro meter meter rawon, rusapai ran rau ak äpu, okon, is ak jer we marom. Mokoit tenemai, ak sakau orip Anut nukan ämän akan woiaka uru rau, akas Satan itimori, okon, is ak jer we marom. Omnokou pakan osap mesin woiakas wa meiewe. aL; O moniat, kiro ro meter meter rawon, rusapai ran rau ak äpu, okon, is ak jer we marom. O mokoi tenemai, akas Satan itimorin, okon, is ak jer we marom. O mokoit, ak momonek epar äpu moin, okon, is ak jer we marom. K O isan mokoit, ak Jisas mesin woiaka epar mona, akan onok aru miäi kiro Anut nukas jäkäi marowon, okon, is ak jer we marom. 5Jc Utianik, inok roasir kon jauk sauk muriäu, ko pututu raiäu. Ko pututu raumara, amuk putut kariewon apu aparau senek wa. Keseria, ko pututu raianik, apu manaun itaneäu. zIm Inok roasir kon jauk mesin wous meieäu, ko arou opok raiäu, kon wou uru kar osapus ko onok aru maun rawau wa. H3Utianik, is rusapai okoro sintore ämän jer we marom kiro awau senek. Jisas Krais nukas iken woiok uru sarau miäu, okon, ik ko senek, iken jaunokot mesin woiokos meieäum. Keseria, iken woiok uru pututu manonuk, arou senes pemara, jere rau. Keseria, ik epar äpu kiro sintore ämän epar senes. Inok roasir kos “Is arou opok raim” äiemara, kon jauk sauk muriäu, kiro roasir ko pututu pakar rau. G )FKO jaiat, is akanun woias meiem, is okoro sintore ämän rusapai jer we marom, kiro awau ämän wa, kiro meten ämän. Kiro ämän ak meter meter roiäin. qE[Inok roasir “Is Anut pak pasar raim” äiäi, kiro roasir ko Krais nuka keser ariäu senek ariaura. 4DaUtianik, kar ro ko Anut nukan ämän tainoriäu, kiro ro ko epar Anut mesin wous meieäu, karauk roasiret ätär mareäu. Kiro onok pakas ik äpu ik Anut pak pasar raum. "C=Utianik, kar ros “Is Anut äpu” äiemara, Anut nukan ämän tainorau wa, kiro ro ko ämän sätäiäu. Anut nukan epar ämän kon wou uru rawau wa. JB Ik Anut nukan sintore ämän tainorta rai, ik ko epar äpu mom. KANukas iken onok aru jäkäi mukaun kon enipsau Anut nuruwon. Ko ik Juda roasiret karar sareikaun keserau wa, roasiret erekapu okoro omnokou opok rai erek akan onok aru jäkäi maraun keserwon. ~@ wO jaiat, ak woiaka epar moin roasiret, is akanun woias meiem, ak isan mokoit senek, is ak onok aru wa mau rai, okoro jer we marom. Utianik, inok roasir ko onok aru monuk rai, Jisas Krais ko onok eposek miäu kos kiro ro saräun momonok auriäu. Q?  Meter Anut nukas äiewon, “Roasiret ak erekapu onok aru orip.” Keseria, ik onok aru wa miäum rai äieta, ikes Anut ko sätäiäu ro auriäum. Keserta, rai kon ämän iken woiok uru rawau wa.@> { Utianik, iken onok aru miäumun mesin Anut aurta rai, kos kon onok tuku pakas ik paip mukowon tainorianik, iken onok aru miäumun jäkäi mukomara, nukan amuk opok eposek sare mukai. z= oUtianik, ik onok aru wa miäum äieta rai, epar ämän kiro iken woiok uru rawau wa, kiro iken woiok sätäurum. v< gUtianik, nuka arou opok rau senek ik nais arou opok arieta rai, kiro iken jaunokot pak woiaka karar me raiäum. Anut nukan mokoi Jisas nukan karianas iken onok aru miäumun erekapu jäkäi mukonuk, ik Anut nukan amukup eposek sare raum. $; CUtianik, ikes Anut pak woiok karar rau äianik rai, onok aru mesin ronkateanik, ik pututu ariäum, kiro ik sät ämän mianik, epar ämän wa tainoriäum. : /Ik kiro ämän Anut nukan mokoi nukan oksau pakan roumun awaraurum. Kon ämän kesek: Anut nuka ko arou senes, kar pututu ko opok rawau wa. W9 )Ik iken woiok näwäu ereraun kiro ämän jer we marom. Ik arou pakas ariäu. U8 %Ik ko aparmoi, kon ämän roumun, ikes kiro ämän ran ak mareäumun. Keserta, akas pak akan woiaka ik pak karar mona, ik erek tururia, iken woiok karar momonok pak kon mokoi Jisas Krais pak rawaun itok. T7 #Kiro awau orip orip rawaun ämän amop sarenuk, ik aparmun. Keseria, ik epar ämän mianik, kiro awau orip orip rawaun sakau mesin ak jer we marom. Meter ko momok pak rawon, rusapai amop penuk, aparmun. j6 QO jaiat, Jisas ko awau orip orip rawaun ämän. Ko meter okoro omnokou päu wa opok rawon. Kos koianik, ämän arewon ik roumun. Epar senes, ko iken amiokosar aparianik, iken ipiokos nais atomun mesin ak rusapai jer we marom. d5AAk erekapu Jisas Krais pak pasar rai, okon, is ak erekapu mesin woias meieäim. Epar.[4/Iken Näwäu, Jisas nukas kon wou näu oripas ak sarwareanik, ak pak rawai. 3Utianik, inok roasir ko Näwäu mesin wous meiäu wa, is Anut aurta, kos kiro roasir aru muraura. Is äiem, “Näwäu, na koi!” M2Is Pol, is okoro ‘pere’ ämän isan ipiasar jer we marom. 1}Iken jaunokot is pak rai akas ran erekapu ak ‘pere’ awaroi. Ak aka aka woiakas meiäun ätär maraun ipiak atotowe. ^05Esia provins pakan roasiret akan woiaka epar moin akas ak ‘pere’ awaroi. Akwira, Prisila ori pak roasiret akan woiaka epar moin akas awan owa tururia, akas Näwäu nukan enip pakas ak ‘pere’ awaroi. =/sAk is sareiroin, okon, isan woi näu sareäu, meter akas ak sarwarna, akan woiaka nais näu sarein. Ak äpu, kesek roat ak enmak orip, okon, akan ämän tainorwe. Pataraun ämän 1.[Stefanas, Fortunatus, Akaikus akas is koi apairona, isan woi ereru, owon, is äpu ak erekapu is koi apairau senek itok wa. Akas akan omoi oumoi, is koi apairoin. "-=Ak kiro onok keseriäi roat akan ämän jekur tainoraun rai sakau awarom. Ak kiro roat senek pak karauk roasiret ak pak sarau miäi akan inkaruru rawe. -,SO jaiat, ak Stefanas kon tupsiu pak äpu. Akaia provins opok kiro tupsiu akteteip woiaka epar moin. Ak Anut nukan roasiret sarwaraun karar sarau sakau miäi. D+Akan jaunakat mesin orip orip woiakas meienai, sarwarowe. k*O O jaiat, ak jekur aparwe. Akan woiaka epar moin sakau atowe. Ak wa iminäu, sakau tai rawe. ^)5 Rusapai is iken jaunok, Apolos mesin awaraurim. Is ko karauk jaunokot pak ak koi apwaraun sakau auriäimin, utianik, ko rusapai ak koi apwaraun wou ererau wa. Tawa ak koi apwaraun apu raunuk, ko epar kowai. ( Keseria, akas kar ro inikerna, kos Timoti ko ro tenemai rai, mekesuk wa nurai. Ak ko ätäi manaun omre opok jekur isanarwe. Ko ätäi is rawa kowaurnuk, ak ko isanarna, ko wou päurar orip kowai, owon, is ko pak karauk jaunokot pak erek kowaun kamware raim. <'q Timoti ko ak rawa potonuk, akas ko ‘pere’ aurianik, imäi jekur kamewe. Ak kiro onok keserna, ko wa iminäi, owon, ko is Näwäu nukan sarau miäim senek kos nais mora. 6&e Owon, Anut nukas okoro Efesas menan roasiret sarwaraun apu im tuewon. Is roasiret akan woiaka epar maun sakau näwäu irowon. Utianik, karauk roat akas is pak iwäi morai. <%sUtianik, is Efesas mena raita, Pentikos omre päi. $+Is ak pak omre katu rawau utom. Anut Näwäu nukan ronkat, is kiro opok omre rumukur rawaun aironuk, is ak pak omre rumukur rawam. Warnuk, wa. -#SIs ak pak pote omre rumukur rawam. Is äpu wa, is roros ses opok ak pak rawam ra, wa ra. Keserita, is ak utware manaurita, isan manaun ses opok, ak is sareiraiei. Q"Is Masedonia provins potam. Is kiro pakas potoita, ak rawa kowam. i!KUtianik, isan ronkat is ak pak potaun sarau orip raroi, is ak pak erek potam. Pol nukan ronkat R Akasar karauk roat kiro aiauk turur moin Jerusalem näu mena oi potaun sare marowe. Is ak siarakap koita, is kar pas Jerusalem roasiret akas kiro roat äpu maraun jer we mareanik, aroita, oi potaiei. GAk erekapu akan sarau pakas aiauk oiäi. Keserna, tup näu opok ak karar karar akan aiauk owo senek oin inäinai, karauk akan owa mowe. Keserna, is koita, ak aiauk tururaun sarau wa maiei. c AIs rusapai kiro aiauk akas turur mona, Anut nukan roasiret Jerusalem mena rai araun awaraurim. Is meter Galesia provins pakan roasiret akan woiaka epar moin kiro onok ätär maromin senek ak nais kiro onokur tainorwe. {o:O jaiat, is ak mesin woias meieäim. Keseria, ak sakau tai rawe. Ak kar osap inikerna, ak onok aru opok wa rewarai. Ak orip orip Näwäu nukan sarau mowe. Owon, ak äpu ak Näwäu pak pasar rauna, akan sarau miäi kiro wa wasaräi.)K9Utianik, ik Anut ‘pere’ aurmoi, kon enip jou murau, owon, Anut nukas iken Näwäu, Jisas Krais äsimornuk, kos ik sakau ikonuk, ik kiro marai itimoriäum. 8Meiäun onok kon sakaus kiro roasiret onok aru miäi tätäi ariäu. Onok aru kon sakau kiro sintore ämän pakan oiäu. <q7“Meiäun onok kon sakus inok itimoriäu? Meiäun onok kon sakaus inok tätäi nuriäu?” Hosea 13:14 Kos kar ro itimorau senek wa. Rusa kon sakau erekapu manowon. >u6Kiro onok kesernuk, epar senes kiro ämän Anut nukan buk opok rau epar peu. Kiro keser äiewon, “Meiäun sakau Anut nukas erekapu aru murianik, itimorwon.” Aisaia 25:8 w5Kiro enmaksau poomreäi etäimana, eposek orip orip rawaiei. Kiro enmaksau meiein etäimana, awau orip orip rawaiei. fE4Kiro amiok sipakariäum senek kurte keseram. Tawa Anut nukan sarau eitekus pupu ruris rau urunuk, kiro onok keserai. Pupu urunuk, roumana, meiein roat ätäi siräiäiei, ätäi wa aru maiei, ak erekapu atap etäiäiei. }3Ak rowe, is ak kar ämäiwan ämän eposek awaraurim. Ik erekapu wa meiäm, utianik, iken enmoksau ätäi atap pirirai. uc2O jaiat, is ak epar senes awaron, okoro omnokou pakan roasiret ak omnokou pakan enmaksau orip ak Anut nukan kameäu mena omar oik toneanik, kiro pakan osap eposek wa owai, wa senes wa. Osap poomreäwos, osap wa poomreäu wa owai. gG1Ik rusapai kiro omnokou pakan ro senek raum, keseriar tawa ik omar oikan ro rau senek rawam. 0Okoro omnokou pakan roasiret, ak kiro omnokou ate mowon ro senek. Utianik, omar oikan roasiret ak kiro omar oikan ro senek saräiei. %/Amkewan ro Adam ko okoro omnokou pakan pewon. Anut nukas omnokou oianik, ate mowon. Rusapaian ro ätäi sirawon ko omar oikan enipsau orip. {.Anut nukas koteteip omar oikan enmoksau ikau wa, amke omnokou pakan enmoksau ikowon. Tawa ik omar oikan enmoksau ikai. {o-Anut nukan ämän meter jer we moin, keser äiewon, “Anut amke kar ro Adam ate monuk, kiro ro ko okoro omnokou opok rawaun sarewon.” Stat 2:7 Utianik rusapaian Adam kiro atap senes kos omar oik awau orip orip rawaun sakau ikowon. (I,Kiro enmaksau up kureäi kiro omnokou pakan, kiro enmaksau siräiäu kiro omar oik rawai. Omnokou pakan enipsau raunuk raroi, omar oikan enipsau nais raiäu. nU+Enmaksau up kureäi, kiro ukun orip sakau wäpik, enmaksau ätäi siräiäu kiro eposek sakau orip. J  *Kiro senek, tawa, roasiret meiein ätäi siräiäiei, kiro o uku senek. Enmaksau up kureäi kiro nokoutirianik, poomreäu, enmaksau siräiäu atap kiro nokoutirianik, poomreäu senek wa. c ?)San kon merek atap, keir kon merek atap, pai raut karar karar akan merek nais atap atap. # ?(Omar oikan osap akan enmaksau atap, omnokou pakan osap ran akan enmaksau atap. Utianik, omar oikan osap akan mer atap, omnokou pakan osap akan mer atap.  'Enmaksau erekapu karar wa. Roat akan enmaksau atap, opur akan enmaksau atap, ai akan enmaksau atap, was akan enmaksau atap. o W&Utianik, Anut nukasar akan näu atap atap sare mariäu. Kos uku atap atap kon näu atap atap ariäu.  %Kiro owo o uku weäi kon näu orip wa weäi. Ak o uku karar weäi. Ak atum uku ra, saki uku ra weanik, ak akan uku karar weäi. $Kiro ronkat wäpik roat akan ämän! Ak äpu, ak o uku weäi, kiro o uku omnokou uru wa nokoutirinuk rai, tu awau wa päi. )#Utianik, karauk roat akas keser totwaraiei, “Roat meiäiei, Anut nukas ätäi owose siräi marai? Akan enmaksau owo senek saräiei?” L"Ak akan onok eposek meter miäin ätäi ronkateinai, onok aru utowe. Is akan oioraka naun okoro ämän awarom, owon, akan karauk roasiret ak Anut äpu wa. Iken enmoksau ätäi awau siräiäiei. !Ak karauk roat inikwarona, wa sätwarau. Ak onok aru miäi roat pak tämuräiena, kiro roat akas akan onok eposek aru maraiei. @y Utianik, isan ronkat kiro, okoro omnokou pakan osap mesin woias meieäim maro, is okoro Efesas menan roat ak kurukan opur sei senek pak weräianik, owo osap owam? Rowe, roasiret meiäi ätäi wa siräiäiei maro, ik äiäu, “Ik rusapai nepipirmoi, o an pak jau, owon, ik ariwa meiäm.” Aisaia 22:13 }O jaiat, is ak epar senes awarom, is omre orip orip karauk roat akas is iworona, meiäm ra, wa ra, ronkateanik, sarau moram. Ak erekapu iken Näwäu, Jisas Krais pak pasar rai mesin isan woi ereru, okon, is kiro ämän ak opok ämäi mau senek wa. Utianik, is rusapai, ik mesin awarom. Meiein roat ätäi wa siräiäiei maro, ik owon orip orip Anut nukan ämän maraun usu oi ariäum? J Ak rusapai kiro onok mesin ronkatewe. Karauk roat jaunakat meiena, akan jaunakat meiein sarwaraun akan enmaka atea, Krais nukan enip pakas an joiäi. Karauk roat akas Anut nukas roat meiäi ätäi awau wa siräi marai äiäi. Akan ämän eparnuk rai, kiro roat ak jaunakat meiein mesin an joiäi ak owon keseriäi? #Kiro osap erekapu Krais nukas kamäun kon isou inkaruru monuk, Krais nukasar nuka Anut nukan inkaruru rawai. Amke Anut nukas osap erekapu kon mokoin isou inkaruru mowon. Utianik, tawa ätäi mokoi nukasar momokun inkaruru raunuk, Anut nukas kiro osap erekapu kamäi. ~Owon, Anut nukan ämänis keser äieu, “Anut nukas osap erekapu kon isou inkaruru mowon.” Sam 8:6 Kiro amop senes. Anut nukasar osap erekapu Krais nukan isou inkaruru mowon. Keseria, ik epar äpu, Anut nukasar ko Krais nukan isou inkaruru rawau wa. \}1Kon iwäi jaunakat erekapu aru sareanik, meiena, kos meiäun sakau nais itimorai. | Rusapai Krais nukas okoro omnokou kame rawai pote, Anut nukas kon iwäi jaukut erekapu itimwareanik, kon isou inkaruru murai. l{QKeserna, omnokou wasaräun omre kowai, Krais nukas kamwareäin roat näunäu pak roat enmaka orip pak roat sakau orip pak akan sakau erekapu aru marai. Kesermara, kos osap erekapu kamwaraun kon momok, Anut nukan ipokup murai. *zMUtianik, ak karar karar akan siräiaun ses opokar siräiäiei. Amke Krais awau woian o senek siräiewon. Tawa, ko ätäi kounuk, kon roasiret nais siräiäiei. y+Roasiret ak Adam pakas pein, okon, ak ko senek meiäiei. Kiro onok senek, roasiret ak Krais pak pasar rai ak ko senek ätäi awau siräiäiei. [x/Kar ros meiäun onok amop mowon, keseriar kar ros ätäi siräiäun apu sarewon. 0wYUtianik, kiro ämän epar senes. Anut nukas Krais ätäi siräi mowon, ko awau woian o senek amke siräiwon, okon, ik äpu roasiret meiein erekapu siräi marai. v%Ik Krais mesin woiok epar mianik, kos ik opok onok eposek mukaun kame raum. Utianik, kiro onok eposek ik opok keseraun okoro omnokou opok karar kame rawam, karauk roasiret akas ik apaikianik, äiäiei “Wopurut! Kiro roasiret ak erar sarau sosop mianik, meiäiei.” wugKeserianik, kiro roasiret akan woiaka Krais mesin epar mianik, meiein ak wasarein. Anut nukas ak imwarau wa. tAnut nukas Krais siräi murau wa maro, akan woiaka Krais mesin epar moin kiro erar mowoi, ak akan onok aru opokar rawoi. zsmAnut nukas roat meiäi ätäi wa siräi mareäu, kiro ämän epar rai, Anut nukas Krais ätäi siräi murau wa. Ik Krais ko meiemara, ätäi siräiwon ämän awarota, roiäi. Keseria, ak kamuk karauk roat akas owon “Roasiret meiäi ak ätäi wa siräiäiei” rai äiäi? 5nc Anut nukan ämän isas maroram ra, karauk akas marorai ra, ik kiro Anut nukan ämän karar mareäum. Ak roianik, woiaka epar miäi. Ik erekapu meieanik, ätäi siräiäm. Rm Utianik, Anut nukas kon wou näu oripas is sareirianik, is kon ämän oi ariaun sare murowon. Anut nukas is erar sareirau wa, is sarau sakau senes mianik, karauk Jisas nukan ämän oi ariai roat erekapu itimware raim. Utianik, isan sakaus kiro sarau mau wa, Anut nukasar kon wou näu oripas is sakau ironuk, kiro sarau mururam. flE Anut nukan ämän oi ariai roat kamuk is enim jou näwäu wa. Anut nukan roasiret akas is ko Jisas nukan ämän oi ariäu ro rai äiäu wa, owon, isas meter roasiret akan woiaka Jisas mesin epar moin aru mareaimin. &kERoasiret akan woiaka epar moin erekapu apari kurena, is ran amiap rusapai penuk, aparmin. Is karauk ämän oi ariai roat pein senek kiro apu pakas päu wa. ujcKeseria, ko Jems amukup penuk, aparwon. Kesermara, kon ämän oi ariai roat erekapu amiakap penuk, aparin. ?iwKeseria, kiro roasiret sosop akan woiaka ko mesin epar moin amiakap penuk, aparin, akan namba 500 itimorwon. Kiro roasiret akan amiakas ko aparin karauk rusapai rai, karauk meiein. ch?Ko siräimara, Pita amukup pewon. Kesermara, kon tamareäwon roat 12 orip amiakap pewon. xgiKo meienuk, up kurein omre 3 opok, ko ätäi awau siräiwon. Anut nukan ämänis meter äiewon siar keserwon. Xf)Is kiro Ämän Eposek amke awaromin, isaka amke oumoi, rusapai ak arom. Kiro ämän onoktapau näwäu. Kiro Krais iken onok aru jäkäi mukaun meiewon. Anut nukan ämänis meter äiewon siar keserwon. "e=Ak kiro Ämän Eposek mareäimin jekur roianik, sakau atona rai, kiro Anut nukas ak imwareäu. Ak kiro wa keserna rai, akan woiaka kiro erar epar moin. d %O Jaiat, is ak meter kiro Anut nukan Ämän Eposek maroita, roianik, akan woiaka sakau moin, rusapai, ätäi kiro ämän ronkatäun awarom. sc_(Utianik, ak tup aparaun ses opok, karauk roasiret sarwaraun ronkateanik, onok eposek jekur tainorwe./bW'O jaiat, keserna, ak akan woiakas roasiret Anut nukan ämän maraun sakau mowe. Utianik, ak karauk roasiret karauk menan ämän atap atapus aräun wa tämarau. `a9&Utianik, kiro ro isan ämän jer wemin wa tainornuk rai, ak kon ämän wa tainoraiei. Y`+%Kar ron ronkat is Anut nukas kon ämän roasiret awaraun sakau irowon ra, Osou Näus kar sakau eposek irowon äienuk rai, kos okoro ämän jer we marom kiro Näwäu nukan sintore ämän äpu mianik, awarai. _9$Ei, ak Korin menan roasiret, akan ronkat Anut nukan ämän ak pakas onoktorowon ra? Akan ronkat kon ämän ak opok karar kowon ra? Wa senes, wa. A^{#Ak owo ämän onoktapau äpu wa, kiro äpu maun akan komurakat akan owa totwarona, awaraiei. Utianik, roasiret erekapu turur rauna, kar asires siräi ämän mai, kiro onok aru senes. ]!Owon, Anut ko sarau erekapu tuku miäu, ko sarau sepuk sepuk wa miäu. Ko wou päurar orip sarau miäu. Kesernuk, ik kon onok tainorau. Karauk Anut nukan roasiret mena atap atap tururiäi senek, akan tup aparaun ses opok ran, asiret ak wa araiei, ak asor rawaiei. Ak inikwarna, ak ämän wa maiei. Ak roat akan inkaruru rawaiei. Kiro iken Juda akan sintore ämänis keser äiewon. \"a[; Inok roat ak Anut nukan ämän roasiret mareäi ak akasar akan oiaksau jekur kamäiei. $ZAAk erekapu karar karar Anut nukan ämän roasiret marona, keseria, roasiret erekapu ak ämän äpu momana, akan woiaka onok eposek keseraun siräi marai. YUtianik, Anut nukas kar ro kiro opok tane rawai, ämän awau nurunuk rai, kiro ro siräi arenuk, amke arewon ro ko asorai. X'Anut nukan ämän roianik, aräun roat oiroror ra, 3 orip karar karar siräi arena, karauk roasiret rai akas kiro ämän wasarewaraiei. 4WaUtianik, kar ro kiro ämän onoktapau piriraun itok warnuk rai, kiro ro kar menan ämänis areäu ro wa aräu, asor rawai. Ko kon ronkat pakas Anut pak päurar äräura. jVMInok roasiret ak karauk menan ämänis aräun, ro sosopus wa aräu, oiroror ra, roat 3 oripas aräiei, kiro itok. Ak ämän wa poutotonäiäu. Karas are kurenuk, karas ruris keserwe. Kar ros kiro ämän onoktapau pirir mai. UO jaiat, is ak kiro onok keseraun awarom, ak tup aparaun koi tururia, ak owosäiei? Ak erekapu sarau orip. Kar ro ko sir wäi, kar ro koi Anut nukan ämän tamarai, kar ro ko kar ämän Anut nukas ko auruwon awarai, kar ro ko kar menan ämänis ämän mai, kar ro ko kiro ämän ätäi pirirai. Ak kiro onok erekapu keseraiei, kiro Anut nukan roasiret sarwareanik, sakau maraiei. TKon owo onok wou uru ämäi rau amop saräi. Keseria, ko uou sur wemara, Anut jou murianik, awarai, “Epar senes, Anut ak pak rau.” SUtianik, ak Anut nukan ämän amop awarona rai, kar ro ko wou epar mau wa ra, kar kasikan ro ra, ko kiro owa päi, kiro ämänis kon waukauk mukus senek wenuk, ko äpu mai ko onok aru miäu ro. Kiro ämän ko rowaies, kon onok erekapu wasare murai. RKeseria, tup aparaun omre opok, roasiret erekapu koi tururna, akas erekapu menan ämän atap atapus arena, karauk roasiret akan woiaka epar mau wa ak ran erek pemana, kiro ämän atap atap roumana, äiäiei, “Kiro roat ak raiaka käienuk, keseri rai?” GQKeseria, karauk menan ämänis areai onok kiro onok atap Anut nukan sakaus ätär maraun keseriäu. Utianik, kiro onokus roat akan woiaka Jisas mesin epar mau wa Anut nukan sakau ätär mareäu. Utianik, Anut nukan ämän akan ämänis aräun onok kiro roasiret akan woiaka Jisas mesin epar moin amop tamareäu. QPAnut nukan sintore ämän buk opok meter Aisaia nukas keser jer wewon, “Näwäu nukas äiewon, ‘Is karauk omsau pakan roat isan ämän awaroita, akas akan ämänis isan roasiret awaraiei. Is karauk omsau pakan roasiret akan oiaksaus ak awaram. Is keseram, utianik, ak isan ämän wa rowaiei.’ ” Aisaia 28:11,12 O5Jaiat, ak mokoit akas ronkateäi senek wa ronkatäu. Ak mokoinakut onok aru wa miäi senek rawe, utianik, roat näunäu akan ronkat orip rawe. LNUtianik, roasiret Anut nukan ämän rowaun tup aparau kouna, ämän eteinak akan ämänis ak rowaun senekur awaram. Utianik, kar menan ämän sosop ak äpu mau senek wa kiro ak awaraun itok wa. MIs Anut ‘pere’ aurim, owon, omre orip orip is karauk menan ämänis auriäim. Epar, is ak erekapu itimwareäim. mLSNas Anut ‘pere’ auriäum, kiro eposek, utianik, kar ro na siatap tane rau kiro ko isanarau wa. KUtianik, nan osous kar menan ämänis Anut auram, kar ro ko na siatap tane raiäu, owose roumara, epar äiäi? Ko nas aremon äpu wa. KJKeseria, is owosäm? Is Anut auraun, is isan ämänis Anut aurita, isan osou ronkat orip erekapu ko aurita, roasiret rowaiei. Is Anut jou murianik, sir waun isan osou ronkat pak erek sir wäm. IUtianik, ak jekur ronkatewe, is karauk menan ämänis Anut auram, kiro isan osou karar auriäim, isan ronkat erar raiäu. zHm Kiro onokun, inok ro ko karauk menan ämän areäu, ko kiro ämän ätäi piriraun sakau owaun Anut aurai. 7Gg Ak ran kesenek, ak Anut nukan Osou nukan sakau atap atap owaun ronkat sakau miäi. Keseria, ak Kristen roasiret sarwaraun kiro Osou Näu nukan sakau owaun sarau sakau mowe. F Kar ros is kon ämän onoktapau äpu wa aironuk rai, kon ronkat is kar menan ro äiäi, isas ran ko kar menan ro äiäm. iEK Epar senes, okoro omnokou opok ämän atap atap sosop rau, utianik, ak erekapu onoktapau orip. #D? Ak ran kesenek, ak karauk menan ämänis roasiret äpu wa awarona, ak kiro ämän onoktapau owo senek rau wou wäiei. Akan ämän erar omnokou opok nai. C}Kiro keseriar, weräiäun ses opok, weräiäun pupu jekur wa urna rai, marai roat ak weräiäun osap owose jekur maiei? \B1Ak kiro osap totok wäpik jejep täiäi keseriar ronkatewe. Gita ra, or ra, roat akas ewarar wena, kiro osap jejep jekur wa peäu. Owo sir wäun kon pätu oinam, gita weta, jejep eposek penuk, roasiret roiäi. A%O jaiat, ak kiro ämän mesin jekur ronkatewe. Is ak rawa koumoi, karauk menan ämän atap atapus awaroita rai, kiro ämän roumoi, äpu maun itok ra? Wa senes, wa! Kiro ämänis ak wa sarwarai. Utianik, is karauk ämän Anut nukas is amop ätär murowon akan ämänis awaram, is ak ronkat eposek aram, is Anut nukan ämän amop awaram, is kar ämän eposek tamaram, kiro ak sarwaraun itok. a@;Isan ronkat, ak erekapu karauk menan ämänis äräiei kiro eposek, utianik, is ak Anut nukan ämän roasiret akan ämänis awaraun rai sakau ronkatem. Inok roasir ko Anut nukan ämän roasiret amop awareäu, kon saraus kiro ro ko karauk menan ämänis areäu sarau itimoriäu. Karauk menan ämänis Anut nukan ämän roasiret awaraun kiro itok wa, utianik, karauk roat kiro ämän ätäi piriraun rauna rai, kiro itok, pirirna, Kristen roasiret erekapu sarwareäu. n~l}|w{zz=Ik omre orip orip ak mesin ronkateanik, Anut aurmoi, ko ‘pere’ auriäum. A NIs Pol, Sailas Timoti ori, ikes ak Anut nukan roasiret Tesalonaika mena rai jer we marom. Momonek Anut, pak iken Näwäu Jisas Krais mesin akan woiaka epar me rai. Anut nukas kon wou näu oripas ak sarwareanik, akan woiaka päurar rawaun marai. Tesalonaika menan roasiret ak akan woiaka epar momoi, rapor raiäi. 7Ak akan jaunakat mesin woiakas meieanik, kiro onok ätär maraun, akan ipiaka atotowe. Ak Krais pak pasar rauna, kiro akan woiaka päurar rawai..U Babilon näu menan roasiret Jisas nukas ak senek sare marowon akas nais ak ‘pere’ awaroi. Mak ko isan mokoi urektapau senek, kos ran ak ‘pere’ awarou. 9 O jaiat, is Sailas nukas sareirnuk, ak okoro jer katunak we marom. Is äpu ko iken jaunok, kon wou Jisas mesin epar mowon. Is akan woiaka päurar rawaun pak Anut nukas ak erar sarwarowon ätär maraun okoro jer we marom. Keseria, ak Anut karar jou murinai, sakau tai rawe. J  Ik äiem, kon sakau orip orip rawai. Kiro epar. Pataraun ämän  Utianik, Anut ko ak orip orip sarwareäu. Ak Krais mesin woiaka epar moin kon sakau oianik, kon arou opok orip orip rawaun urwarowon. Ak kiro tätäi om rumukäu wa oi rawaiei. Kos ak ätäi imwareanik, sakau maronuk, ak ätäi eposek rawaiei. H  Ak akan woiaka Anut mesin epar moin sakau mowe. Satan nukan ämän wa tainorau. Owon, ak äpu okoro omnokou opok Kristen roasiret erekapu tätäi ourai senek, ak ran keseriar tätäi ourai. &EAk akan ronkat jekur kamwaronai, sakau tai rawe. Akan iwäinaka Satan, ko opur laion senek karauk roat apu opok ariena, apwareanik, aru maraun ariäu. NAkan usu erekapu kon ipou opok mowe, owon, kos ak jekur kamwareäu. &EKeseria, akas akan enmaka wa rororau. Ak Anut sakau orip nukan inkaruru rawaiei. Keserna, tawa kar omre päun sare mowon opok, nukasar akan enmaka oik mai. ~-Karauk roat erekapu, rowe! Ak akan roat näunäu akan inkaruru rainai, akan ämän eposek jekur tainorwe. Akasar akan enmaka wa rororau, akan jaunakat erar sarwaraiei. Owon, Anut nukan ämänis keser äieu, “Anut nukas roasiret akasar akan enmaka oik jou miäi tai kurwareäu. Utianik, roasiret akan enmaka oik wa jou miäi Anut nukas kon wou näu oripas ak sarwareäu.” Sindaun 3:34 d}ATawa Krais ko ik kamoikaun ro näwäu koianik, kos kiro mer eposek orip orip rawaun ikai. ,|QAkan ronkat, ika roat näunäu rai akasar enmak jou oik wa mau. Utianik, ak akan roasiret onok eposek ätär marona, akan onok eposek kiro aparianik, tainoraiei. 2{]Sipsip kamwareäi roat akas akan sipsip jekur kamwareäi senek akas Anut nukan roasiret keseriar jekur kamwarowe. Anut nukas kon roasiret, akas kamwaraun rai akan ipiaka opok marowon ak jekur kamwarowe. Akanun ronkateinai, jekur kamwarowe. Aiauk owaun wa ronkatäu, woiaka erer oripas kamwarowe. nz WIs rusapai ak, Anut nukan roasiret kamwareäi roat awaraurim. Ak jekur rowe. O jaiat, isaka ran ak senek, Anut nukan roasiret kamwareäim ro. Is Krais am äpäs opok meiewon isakan amiasar aparmin. Tawa Krais ätäi amop penuk, is ko pak erek kon sakau oianik, kon arou merek opok rawam. Keseria, is ak, roat näunäu, sarau jekur maun sakau ämän awarom. Iy Keseria, kiro roat ak Anut nukan ronkat pakas tätäi oiäi, ak akan totomaka Anut nuka opok mona, onok eposek karar maiei. Anut nukasar atoike mukomara, orip orip jekur kamoikeäu.NxAnut nukan ämänis äieu, ‘Roasiret onok eposek miäi ak usu näwäu oianik, omar oik tonaiei. Utianik, onok aru miäi roat pak roat Anut sumkäineäi pak ak owosäiei?’ Sindaun 11:31 SwWasarewaraun omre siarakap pe rau, amke Anut nukas kon roasiret wasarewarai. Amke iken onok wasareikonuk, kiro roasiret akan woiaka kiro Ämän Eposek Anut nukas arowon mesin epar mau wa ak owosäiei? v+Utianik, ak akan woiaka Krais mesin epar mona, tätäi arona rai, ak oioraka wa nau, Anut nukan enip oik jou muruwe, owon, ak kon enip ateäi. Tu!Ak onok aru mianik, tätäi oiäi is kiro mesin awarau wa. Ak ro wena, meiäi, ak karauk roat akan osap päu owaiei, ak karauk roat akan sarau aru maraiei, ak kiro onokun tätäi owaiei kiro onok atap. 2t]Ak Krais nukan enip atona, roasiret akas ak aru maraiei, kiro mesin woiaka aru wa mau, woiaka erer orip rawe. Owon, Anut nukan Osou, ko sakau näwäu orip, ak pak rau. %sC Ak kiro tätäi Krais nuka owon senek oi, keseria, ak woiaka ererwe. Tawa Krais sakau näwäu orip ätäi kounuk, ak woiaka erermana, näwäu nepipiraiei. r O jaiat, Anut nukas ak ate apwaraun tätäi arora, kiro mesin karkairmoi, kiro onok atap ik opok peu rai wa ronkatäu. q/ Keseriar, inok ro ko Anut nukan ämän roasiret araun sakau owai, ko Anut nukan ämän roasiret awarai. Inok ro ko karauk roasiret sarwaraun sakau owai, ko Anut nukan sakau oripas ak sarwarai. Keserna, roasiret akas kiro onok keseri aparmana, ak äpu ak Jisas Krais nukan roasiret, okon, Anut nukan enip jou muraiei. Ko sakau näwäu orip orip rawai. Epar. Ik Krais usu owon senek owaun woiok ererau. p Anut nukas ik karar karar sakau atap atap ikowon. Kiro sakau jekur kameinai, kiro sakaus karauk roasiret eposek sarwaraiei. hoI Karauk roasiret akan owa kouna, ak woiaka aru wa mau. Akas akan owa imware tonoinai, o arowe. onWAk jaunakat mesin woiakas meieäi onok sakau atowe. Kiro onokus karauk onok aru erekapu kururur mai. hmIOkoro omnokou wasaräun ses siakup pe rau, okon, akan ronkat jekur kameanik, Anut aurwe. l)Kiro onokun, Jisas nukasar kiro roasiret ak meter meiein opok nais poteanik, kon Ämän Eposek maronuk, roin. Kesernuk, akan enmaksau meter meiein, utianik, wasarewaraun ses opok, inok roasir kiro ämän rowon mesin wou epar mowon, kon totok Anut nuka senek awau rawai. 2k]Utianik, tawa, kiro roat ak wasarewaraun ses opok akasar owo onok keserin Anut auraiei. Kiro wasarewareäu ro ko roat awau rai pak meiein pak wasarewaraun kamware rau. j{Rusapai ak Airen roat pak kiro onok aru ätäi wa keserna, kiro Airen roat akas karkairmoi, akan enmakap ämän miäi. i Ak meter kiro onok aru sosop roasiret Anut mesin woiaka epar mau wa akas keseriäi senek keseriäin. Rusapai ak kiro onok wa keserau. Ak meter karauk asiret pak ariain. Ak akan enmaksau mesin nepipiraun karar ronkateäin. Ak an sakau orip orip jeäin. Ak po senek o sosop jeäin. Ak an sakau jeanik, otop saremoi, jejemakasapai sare ariain. Ak sät eitek aru akan enmaka jou miäin. h Kiro onokun, ak omnokou opok raumoi, ak orip orip akan enmaksau nepipiraun wa ronkatäu. Ak Anut nukan ronkat karar tainoraiei. Sg !Krais ko am äpäs opok ik mesin tätäi näwäu owon. Ko keserwon senek ak ran keseriar kon onok tainornai, tätäi owaun kame rawe. Utianik, inok ro ko tätäi owai, ätäi onok aru orip orip wa mai. -fSKiro joi, an jomareäin totok. Anut nukas ak an pakas imwarowon. Kiro an joiäi, kiro enmaksau pakan ukun wa kosorai, wa senes wa, kiro ak Anut nukan amuk opok tuku rawaun paip muriäi. Kos ak imwaraun keseriäu. Anut nukas Jisas Krais up opokan siräi monuk, rusapai ko omar oik Anut nukan ipou näu kaima raianik, Anut nukan sarau eitek pak osou enmaka orip pak karauk osap sakau orip kos ak erekapu kamware rau. exdiKiro roasiret meter Noa nukan ses opok Anut nukan ämän wa tainoriäin. Kiro ses opok onok aru näwäu senes pewon, utianik, Anut kurte aru marau wa, ko ak woiaka piriraun rai kamware rawon. Utianik, Noa ous ate me kurenuk, roasiret sosop wa, 8 orip kiro ous uru tonoin. Om näwäu nomara, joies kiro ous kuworianik, oririr manonuk, Anut nukas ak jekur kamwarowon. cKo meiemoi, kon totok roasiret meter meiein akan totomaka karapus rain opok poteanik, Anut nukan ämän eposek awarowon. Tb!Ak Krais ronkatewe, ko onok aru mau wa. Roasiret erekapu onok aru miäi akan omoi oumara, am äpäs opok meieanik, akan onok aru pakan imware Anut siakup pote marowon. Ko kararpai meiewon, ko ätäi wa meiäi. Ko ro senek okoro omnokou opok raunuk, wena, meiewon. Utianik, ko ätäi siräumara, kon totok orip orip awau rau. 6aeAnut nukan ronkat tainorianik, onok eposek pakaima tätäi owam kiro eposek. Utianik, onok aru pakaima tätäi owam kiro aru. Krais ko meieanik, siräumara, ik imäikowon. v`eAk ätäi ämän woiaka erer oripas awarowe, ak orip orip Anut nukan amuk opok tuku rawe. Kesermana, karauk roat akas ak jeimwareanik, jeje ämän awarona, kiro roat ak kiro onok eposek Krais nukan onok tainori aparmana, oioraka naura. ^_5Utianik, akan woiaka Krais opok karar moinai, keser ronkatäiei, “ko iken Näwäu”. Karauk roat akas ak owon Anut ak tawa imwaraun kame rai räi totwarona, aka kiro onoktapau jekur äpu moinai, awarowe. i^KUtianik, ak onok eposek keserna, ak kiro onok eposekun erar tätäi arona, ak nepipirwe. ‘Karauk roat aru akas ak iminäun rai sätwarona, ak kiro wa iminäu. Ak akan woiaka kiro mesin wa siräiäu.’ Aisaia 8:12 Z]- Na onok eposek keseraun sarau näwäu mota, kar ros na aru musaun itok ra? Y\+ Owon, Näwäu ko roasiret onok eposek orip kamwareäu, roat akas auriäi kon rauk jekur me roi raiäu. Utianik, ko onok aru miäi roasiret wa sarwareäu.’ Buk Song 34:12-16 Kiro Anut nukas äiewon. [+ Ko onok aru erekapu mekesuk kuremara, onok eposek karar tainorai. Ko karauk roasiret pak woiaka karar mianik, onok eposek tainoraun sakau mai. Z- Anut nukan ämänis äieu, ‘Inok roasir kon totok eposek saräun omre penuk, aparaun kame raumoi, ko jeim wa atai, kar ämän wa sät äiäi. pYY Kar ros onok aru ak opok keserai ra, kos ak jeimwarai ra, akas ätäi onok aru kiro ro opok wa keserau. Akas ätäi onok eposek ko opok keserwe. Owon, Anut nukas ak kiro onok keseraun sare mowon, okon, tawa ak osap eposek owaiei. :XmIs ämän pataraurim. Ak erekapu tupsiu karar pakan senek ak woiakati orip rainai, akan woiaka jaunakat mesin meieinai, jekur sarwarowe. Ak akasar akan enmaka wa rororau. yWkRoat, ak ran keseriar keserwe. Roat, ak ronkat eposek oinai, ak akan wariakat pak jekur tane rawe. Asiret akan enmaksau sakau wa, keseria ak roat ak akan wariakat opok onok eposek marowe. Asiret ran ak awau orip orip rawaun omoi owaiei. Ak kiro onok keserna, Anut auraiei opok, kar osapus akan ämän wa tämarai. Ik karauk roasiret amiakap onok eposek keserau. AV{Sara kiro asiret senek, ko kon komu Apraham nukan ämän tainormara, ‘ko isan näwäu’ äiewon. Rusapai, ak onok eposek keseraun wa iminäiei, kiro ak kon asinakut senek rawaiei. HU Meteran asiret akan woiaka Anut mesin epar miäin asiret, ak akan komurakat akan inkaruru raianik, akan ämän jekur tainoriäin. Kiro onok pakas ak roat akan amiakap eposek senes sareäin. qT[Mer eposek senes ak akan woiaka uru make muri. Roasiret ak kiro uru amiakas wa apariai, utianik, kiro mer wa aru saräi. Kiro woiaka uruan mer kiro woiaka päurar erer orip rawaun onok. Kiro onok Anut nukan amuk opok eposek senes. SAk akan tapiaka urik pak enmaksau pak mer eposek make murianik, karauk roasiret akan amiakap ika eposek rai ronkatemoi, wa nepipirau. bR ?Ro oin asiret ak ran keseriar keserwe. Ak akan komurakat akan inkaruru rawe. Karauk komurakat ak Anut nukan ämän wa tainoriäi ak akan onok eposek keserna aparianik, akan woiaka pirirmana, Anut mesin woiaka epar maiei. Asiret, ak ämän sosop wa maiei, owon, komurakat akas akan onok eposek senes aparianik, akan woiaka Anut mesin epar maiei. Q.PUAk erekapu sipsip senek apu manaun itane sepuk sepuk ariain. Utianik, rusapai ak kiro kamwaraun ro eposek siakup ätäi pena, kos akan totomaka jekur kamwarou.!O;Krais nukas iken onok aru erekapu ämäumara, am äpäs opok toneanik, meiewon. Ko kiro onok keserwon, owon, ik kiro onok aru nukan sakau pakan ätäi imäikowon. Anut nuka tuku rau senek ik nais tuku rawaun keserwon. Owon, Krais nuka tätäi sosop owon pakas ik eposek saremun. NRoat akas ko jeimareanik, sät ämän aurin, utianik, kos ak ätäi jeimwarau wa. Ko tätäi näwäu oumara, ätäi ak tätäi araun rai ronkatäu wa. Utianik, ko Anut opok kon wou sakau mowon, owon, ko äpu Anut nukas iken onok erekapu jekur wasare mukiäu. M+Anut nukan ämänis keser äiewon, ‘Ko kar onok aru mau wa, kar ros kon oksau pakas kar ämän sät äienuk, rowau wa.’ Aisaia 53:9 )LKKiro onok mesin Anut nukas ak sare marowon. Krais nukasar ak mesin usu näwäu owon. Kiro ak ätär maraun keserwon ak kiro onok aparnai, kon isouen tainorwe. K Epar senes, ak onok aru mona, akwarianik, tätäi araiei, akan ronkat kiro Anut nukas ak mesin wou erermara, eposek awarai ra? Wa. Utianik ak onok eposek mona, kiro mesin kasiaka penuk, erar akwaraiei, kiro Anut nukas ak mesin kon wou erermara, sarwarai. 3J_Akas Anut nukan ronkat tainorianik, onok eposek keserna, akan kamwareäi roat akas ak erar tätäi arona rai, ak woiaka aru wa mau, owon, Anut nukas ak eposek sarwarai. gIGAk, sarau roasiret, ak akan kamwareäi roat akan inkaruru rainai, akan ämän erekapu tainorwe. Ak akan kamwareäi roat eposek akan ämän tainoriäi senek kiro kamwareäi roat aru ran akan ämän keseriar tainorwe. DHAk karauk roasiret opok onok eposek marowe. Akan woiakas Anut nukan roasiret mesin meiewe. Ak Anut imineinai, ko karar tainorwe. Ak okoro omsau kameäu ro näwäu nukan enip oik muruwe. _G7Ak karauk roat akan sarau roasiret wäpik. Utianik, ak keser wa ronkatäu ik kar ros kamoikau wa, okon, iken ronkat pakas onok aru keserau rai wa ronkatäu. Ak Anut nukan sarau roasiret senes, okon, tuku ariaiei. "F=Anut nukan ronkat ak erekapu onok eposek karar keseraiei. Ak kiro onok keserna, roat ronkat aru oripas akan onok eposek aparmana, jeje ämän wa maiei. GEAk nais kon sarau roat akan ämän tainoraiei, owon, kos ak karauk roasiret kamwaraun sare marowon. Ak roasiret onok aru moin usu arianik, roasiret onok eposek moin akan enmak jou mareäi. |Dq Ak Jisas Näwäu pak pasar rai, okon, okoro omsau kameäi roat akan inkaruru rainai, akan sintore ämän jekur tainorwe. Okoro omsau kamwareäu ro king nukas karauk kamwareäi roat erekapu itimwareäu, okon, kon ämän jekur tainoraiei. C  Kiro roasiret akan woiaka Krais mesin epar mau wa akan amiakap onok eposek mowe. Kiro roasiret akas ak onok aru miäi roasiret äiäi, utianik, akan onok eposek keseriäi aparia, Jisas ätäi kowai ses opok kiro roasiret akas Anut nukan enip jou muraiei. FB O jaiat, okoro omnokou opok ak kar menan roasiret pak roasiret omnokou wäpik orip rai senek awaraurim. Rowe, okoro akan omnokou senes wa, akan mena senes omar oik rau. Keseria, ak akan enmaksau mesin ronkateanik, okoro omnokou pakan onok aru pak wa pasarau. Kos ak wa sarwarai, ko akan totomaka pak weräiäi. pAY Meter ak Anut nukan roasiret wa, rusapai ak kon roasiret senes rai. Meter Anut nukas akanun wouti mareäu onok ak äpu wa, rusapai kos akanun wouti mareäu onok kiro amop pewon, ak apari. Ik Anut nukan sarau roasiret senek rawau. 2@] Utianik, ak, kiro roasiret senek wa. Ak, Anut nukasar nukan roasiret sare marowon. Ak kamwareäu ro näwäu nukan kamuk rawaun roasiret sare marowon. Ak roasiret ukun wäpik. Keseria, Anut nukas onok eposek momoi, ak pututu pakan imwareanik, arou opok marowon mesin karauk roasiret awarowe. ? Kiro ou tutu apu opok raunuk, roasiret ak kiro ou tutu aparau wa kos siotwaronuk, owarai.’ Aisaia 8:14 Ak siotwarai, owon, ak Anut nukan ämän roianik, woiaka epar wa miäi. Meter Anut nukas ak keseraiei äiewon kesewarai. Ik Anut nukan roasiret =>sKeseria, kiro roat ak Krais mesin akan woiaka epar moin kiro ou tutu eposek senekus roasiret woiaka epar moin sarwareäu. Utianik, kiro roat akan woiaka ko mesin epar mau wa, kiro kesek,‘Kiro ou tutu ou miäin roat akas aru äiein, rusapai kiro ou tutu eposek senes. Buk Song 118:22 =%Anut nukan ämänis äieu, ‘Ak aparwe. Is kar ou tutu eposek ou sakau rawaun sare momin. Kiro ou tutu eposek sakau orip, Saion omtapau opok kutir moram. Inok roasir ko kiro ou tutu mesin wou epar mai, ko oiok wa nai, ko orip orip sakau rawai.’ Aisaia 28:16 <Keseria, ak orip orip rawaun ou tutu senek, Anut nukas ak imwareanik, kon osou rawaun ou senek ak sare marora. Ak ran Anut kamuk rawaun roasiret sare marora. Ak Jisas Krais tainoriäi, okon, ak akan totomaka opur patan opok makea, Anut nuruna, kon wou ererai. );KAk Näwäu siakup kowe. Ko orip orip rawaun ou tutu senek. Roasiret akas kiro ou tutu aru rai äiein, utianik, Anut nukas tai momara, eposek rai äiewon. p:YAnut nukan ämänis äieu, ‘Akas Näwäu nukan onok aparianik, äpu moin. Kos eposek sarwareäu.’ O9Ak äpu mokoi eteinak ko apur jaun waiäu. Kiro senek, ak kiro ämän eposek apur senek Anut pakas kowon jaun waiewe. Ak kiro onok kesermoi, akan woiaka sakau sarena, Anut nukas ak ätäi imwarai. w8 iKeseria, ak erekapu orip orip ätäi awau sarein. Keseria, ak onok aru miäi erekapu utowe. Ak ämän wa sätäiäu. Ak owo onok keseraun äiäi kiro wa utau. Karauk roat akan osap aparianik, wa meswarau. Ak karauk roasiret wa jeimwarau. 7 Utianik, Anut Näwäu nukan ämän orip orip raiäu.’ Aisaia 40:6-8 Kiro Ämän Eposek karauk roat akas ak awarona, roin.B6 Anut nukan ämänis keser äieu, ‘Okoro omnokou pakan roasiret ak woisan rumukäu wa raiäi, ak amurik ure kurena, sawaneäu senek sawanäi. Akan enmaksau am musip senek aru sareäu. 5 Anut nukan ämän awau orip orip rawaun sakau, kiro mokoi awau rusa anakus an joiäu senek sare marowon. Kiro sakau akan momonakat pakan wa. Utianik, ak kar apu pakas pein. Ak Anut nukan ämän pakaima ätäi awau sarein, kiro ämän orip orip awau rawaiei. 4 Ak kiro epar ämän erekapu tainorin keseria, kiro onok pakas ak akasar Anut nukan amuk opok akan woiaka ukun wäpik sarein. Keseria, ak akan jaunakat mesin woiakas meieäi. Akan woiaka kiro roat mesin sakau meieinai, akan woiaka ak opok karar marowe. 3 {Ak Krais nukas sarwarnuk, akan woiaka Anut mesin epar moi. Anut nukas Krais up uruan siräi murianik, sakau näwäu nuruwon. Kiro onokun, akan woiaka Anut opok karar moinai, owo onok päun äiewon kame rawe. Ik iken jaunokot mesin woiokos meiäu. ,2 SAnut okoro omnokou ate mau wa opok, ko Krais ak kau maraun sare mowon. Okoro omnokou wasaräun ses siakup rusapai raunuk, Anut nukas Krais ak imwaraun amop mowon. D1 Wa, ko Krais nukan karianas ak kau marowon. Kiro karian aiauk näwäus kau miäi senekus kau marowon. Krais ko kar sipsip nak eposek senek. Kon enipsau opok kar ukun ra ui wäpik raiäu. [0 1Ak rowe, meter akan asanakat akas akan onok aru tainoraun ätär maroin. Utianik, Anut nukas ak ätäi kiro onok aru pakan imwareanik, ko omnokou pakan osap aru sareäu, osap gol ra silva senekus kau marau wa. :/ oAk Anut aurianik, ‘Momonek’ auriai. Kiro momonek ko roat akan enmak jou pakaima karar wa wasarewareäu. Ko roasiret erekapu karar karar akan onok aparmoi, wasarewareäu. Utianik, ak okoro omnokou opok rai, orip orip Anut nukan onok jekur tainorwe. Ak äpu, okoro omnokou kiro akan mena senes wa. . %Meter Anut nukan ämän keser jer we moin, “Isaka onok eposek miäim senek, ak ran keseriar onok eposek mowe.” Wok Pris 11:44-45 .- WAnut nukasar ak rusapai urwarowon, ko onok eposekur keseriäu. Keseria, ak erekapu akan totomaka ko opok karar moinai, nuka ukun wäpik rau senek ak ran keser rawe. (, KAk Anut nukan ämän tainorwe. Meter ak Anut äpu wa, okon, ak akan ronkat tainorianik, onok aru miäin. Utianik, rusapai ak kiro onok aru ätäi wa tainorau. c+ A Keseria, rusapai ak omre orip orip ronkat eposek orip rainai, akan sarau jekur kamewe. Akan woiaka sakau moinai, kiro osap eposek Anut nukas erar araun äiewon Jisas Krais ätäi kowai opok ak owaun kame rawaiei. !* = Anut nukas kon ämän roianik, areain roat keser ätär marowon, akan saraus aka sarwarau wa, utianik, ak rusapaian roasiret sarwarou. Jisas nukas Osou Näu roasiret Anut nukan ämän eposek awaraun omar oikas äsimornuk, kowon. Kiro ämän meter Anut nukan ämän roianik, areai roat akas ran keseriar äiein. Kiro Ämän Eposek sarau eitek ak ran onoktapau äpu maurin. Ik Anut nukan onok eposek tainorau. g) I Ak owo omre opok Anut nukas owosäi äpu maun ämän jekur ninarein. Krais nukan Osous akan woiaka uru rawon kiro omre ätär maraurwon. Krais tätäi näwäu ounuk, tawa roasiret kon enip näwäu jou muraun kos awarowon. Y( - Meter Anut nukan ämän roianik, areain roat akas rusapai Anut nukas onok eposek ak erar sarwaraun mesin äiein. Akas kon ämän ätäi ätäi ninareanik, kos ak ätäi owose imwaraun jekur äpu maurin. y' m Akan woiaka Jisas Krais mesin epar moin, okon, Anut nukas akan totomaka imwaronuk, ak ko pak orip orip rawaiei. & yAkan amiakas ko aparau wa, utianik, akan woiaka ko mesin meieäi. Ak rusapai ko aparau wa, utianik, ak ko mesin woiaka epar momana, woiaka erer orip rai. Kiro woiaka ererai näwäu senes. Kis okoro omnokou pakan woiaka erera erekapu itimori rau. R% Kiro onokus, Anut nukas akan woiaka Jisas mesin epar moin ra, wa rai ate apwareäu. Akan woiaka epar moin onok kiro aiauk gol senek. Aiauk gol eposek senes, utianik, gol eposek ra aru ra aparaun ep opok mianik, gol näu atap poteäu, samuk atap poteäu. Akan woiaka Jisas mesin epar moin kiro gol eposek itimori rau. Jisas Krais ätäi penuk, akan woiaka epar moin rau, kos ak mesin wou erermara, Anut nukan amuk opok akan enmak jou näwäu orip oik marai. $  Kiro mesin akan woiaka ererwe. Rusapai ak usu näwäu oianik, tätäi sosop ourai, utianik, ak kiro mesin ronkat sosop wa owau. # -Ak akan woiaka Jisas mesin epar moin, okon, Anut nukan sakaus ak jekur kamwaronuk, pote, omnokou wasaräun ses opok kos ak amop ätäi imwarai. " 'Ik Anut nukas osap eposek omar oik ikaun sare mukowon rau woiok päurar orip kame rawam. Kiro osap ukun wäpik orip orip rawai, wa wasaräi. C! Anut ko iken Näwäu, Jisas Krais nukan momok. Ko Jisas Krais nukan eit. Ik kon enip jou oik murau. Kos ik mesin wouti mukomara, kon mokoi Jisas Krais up uruan siräi mowon. Kiro apu pakas, Anut nukas onok awau ikou. Kiro Anut nukas awau orip orip rawaun sakau ikowon. Kiro mokoi awau anakus an joiäu senek. "  ?O jaiat, moniok Anut nukas meter ak äpu mareanik, kon mokoit sare marowon. Anut nukan Osous roasiret Anut nuka ukun wäpik rau senek saräun sare mareanik, Jisas Krais nukan karianas akan woiaka kosor maromara, kon ämän tainoraun sare marowon. Anut nukas ak erar sarwareanik, akan woiaka päurar rawaun is ko auram. Kesernuk, ak orip orip eposek senes rawaiei. Ik omar oik awau orip orip rawaun kame raum. - WO jaiat, is Pita Jisas Krais nukan ämän oi ariaim ro. Isas ak Juda roasiret iminewaromana, mena atap atap Pontus, Galesia, Kapadosia, Esia, Bitinia kiro provins opok pote rakurei jer we marom. Anut nukas ak kon roasiret senes sare maronuk, ak kar menan roasiret senek kiro omnokou opok rai. mSKeseria, o isan mokoit, is akanun woias meiem, ak okoro omnokou pakan sät eitek wa jou marau.r]Ik äpu Anut nukan Mokoi okoro omnokou opok kowon kos ik ronkat eposek ikowon, okon, ik äpu Anut ko epar eitek. Ik epar eitek pak kon mokoi Jisas Krais pak pasar raum. Jisas Krais ko epar eitek, ko awau orip orip rawaun onoktapau. iKSatan ko okoro omnokou pakan roasiret erekapu kamwareäu, sinuk, ik äpu ik Anut nukan mokoit. !;Ik äpu Anut nukan mokoit akas onok aru ätäi ätäi wa miäi. Anut nukan Mokois ak jekur kamwaronuk, Satan nukas ak ätäi aru maraun senek wa. c?Onok erekapu eposek wa, Anut nukan amuk opok onok aru. Utianik, karauk onok aru roat akas keseriäi kiro akan totomaka erekapu wa meiäi. Keseria, kon jaukus onok aru monuk rai, ko Anut aurnuk, kos kon jauk isanarai. \1Kar ros kon jauk onok aru mowon apariäu, kiro onok arus kiro ron totok erekapu meiäun apu opok wa monuk rai, kos Anut aurnuk, Anut nukas awau orip orip rawaun sakau nurai. Is onok aru roasiret meiäun apu opok maraun mesin awarau wa. Kar onok arus meiäun apu opok kureikaun itok. Utianik, is kiro mesin Anut auraun rai awarau wa. }Ik owo osap owaun mesin ko auram ko iken ämän auriäum roiäu, okon, ik äpu ikes owo osap ikaun auriäum kos ikiäu.  Ik Anut nukan ronkat karar tainoria, kar osap mesin auram, ko roumara, ikai. Keseria, ik wa imineäum, ik ko siakup poteäum.   Ak Anut nukan mokoi mesin woiaka epar miäi roasiret, akan totomaka awau orip orip rau äpu maun isas okoro jer we marom. Q Inok roasir ko kon mokoi pak pasar raiäu, ko totok awau orip orip rawaun sakau oiäu. Inok roasir ko pak wa pasar raiäu ko kiro totok orip orip rawaun sakau wa oiäu. Awau orip orip rawaun ämän. .U Kiro epar ämän Anut nukas äiewon kesek: Anut nukas iken totomok awau orip orip rawaun sakau ikowon. Kiro totomok awau rawaun onoktapau kon mokoi Jisas opok rau.   Keseria, inok roasir ko Anut nukan mokoi mesin wou epar miäu kiro ämän kon wou uru raiäu. Utianik, inok roasir kon wou Anut mesin epar wa miäu, ko Anut sätäiäu rai äiäu, owon, ko Anut nukas kiro ämän kon mokoi mesin äiäu kon wou epar mau wa.  Ik roat akan ämän arena, woiaka epar miäum, utianik, Anut nukan ämän areäu kiro sakau senes. Ko kon mokoi mesin epar ämän mowon. T!Anut nukan Osou Näu, an, karian, kiro osap 3 oripas ämän karar äiäi. ?yOsap 3 oripas Jisas nukan epar ämän ätär mukiäu. -Kiro Jisas Krais nukasar kiro onok pakas kowon. Ko anas an jomurin, rai rai, kon karian kourmara, meiewon. Ko an jowaun onok karar pakas kowau wa, ko karian kouraun onok pakas nais kowon. Osou Näu ko epar ämän nukan onoktapau, kosar Jisas nukan ämän amop miäu. fEInok ro okoro omnokou pakan sakau itimoraun itok? Kiro ro ko Jisas Anut nukan mokoi rai äiemara, kon wou epar miäu ko karar epar okoro omnokou pakan sakau itimoraun itok. Anut nukas kon mokoi Jisas mesin amop äiewon. N Ik Anut nukan sintore ämän tainorta rai, kiro Anut mesin woiokos meieäum. Roasiret erekapu ak Anut nukan mokoit asinakut raiäi, ak okoro omnokou pakan sakau erekapu itimoriäu, okon, kon sintore ämän tainoraun usu wa. Ik Anut nuka mesin iken woiok epar miäum, okon, ik okoro omnokou pakan sakau erekapu itimori raum.  -Iken woiokos Anut mesin meieanik, kon sintore ämän erekapu tainoriäum. Kiro onokun ik äpu mam, ik Anut nukan mokoit mesin woiokos meieäum. X  +Inok roasir Jisas ko Krais kiro ro Anut nukas ik imäikaun äsimornuk, kowon rai kon wou epar mianik, ko Anut nukan mokoi raiäu. Inok roasir momok mesin wous meieäu, kon mokoi mesin ran wous erek meieäu.  Kiro sintore ämän Krais nukas ikowon kesek: Inok roasiret akan woiakas Anut mesin meiäi, akan jaunakat akanun ran woiakas meiewe.iKInok roasir kos “Isan woi Anut mesin meiem” äiemara, kon jauk sauk muriäu, kiro roasir ko sätäiäu. Kar ro ko jauk amukus aparianik, wous meieäu wa, ko Anut kon amukus wa apariäu, konun nais wous meiäu senek wa. q[Amke Anut nukas ik mesin wous meieäu, okon, ikes ran karauk roasiret akanun iken woiokos meiäu. s_Inok roasir ko kon jaukun wous meiäi, ko wa imineäu. Anut nukan wous meiäun onok kar ro nukan wou uru sakau sarenuk, kiro ro ko iminäu wa. Utianik, iken woiokos jaunokot mesin wa meieäum Anut ik aru mukaun imine orip kame raum. GJaunokot mesin woiokos meiäun onok iken woiok uru eposek sare mukowon, okon, ik okoro omnokou opok Krais rawon senek raum. Keseria, tawa Anut nukas ik wasareikaun omre opok ik wa iminäu. {Keseria, ik äpu Anut nukas kon wous ik mesin meiewon, okon, ik kiro mesin iken woiok epar mom. Anut ko roasiret mesin wous meieäu onoktapau. Inok roasir karauk roasiret mesin wous meieäu, kiro roasir ko Anut pak raiäu, Anut ran ko pak raiäu. nUInok roasires Jisas ko Anut nukan mokoi räi äiäi, ko Anut pak rau, Anut ran kiro roasir pak rau. 9Momonokos kon mokoi okoro omnokou pakan roasiret akan onok aru pakan imwaraun äsimornuk, kowon. Iken amiokosar aparmun, okon, kiro ämän ak awarom. eC Anut nukasar kon Osou Näu ikowon. Kiro onokun ik äpu ik ko pak raum, ko ik pak rau. "= Kar ros Anut wa apari rau, utianik, iken woiokos jaunokot akanun meieta rai, Anut ik pak rau, kon wous meieäu onok iken woiok uru eposek senes saräi. 1 O isan jaiat, is akanun woias meieäim, kiro onokun Anut nukas ikenun wous meieäwon. Kesernuk, ikes ran iken jaunokot mesin woiokos meiäu. V~% Wous meiäun onok kesek, amke ikes Anut nukanun woiokos meiäu wa. Anut nukasar ikenun wous meiemara, iken onok aru jäkäi mukaun mesin kon mokoi äsimurowon, okon, ik Anut nukan amuk opok eposek rawam. }- Anut nukas kon wous ik mesin meiemara, kon mokoi karartapau okoro omnokou opok ik ko pakan awau orip orip rawaun sakau owaun äsimornuk, kowon. p|YAnut nukas ik mesin wous meiäu, okon, inok roasir ko kon jauk mesin wous wa meiäu, ko Anut äpu wa. {{O isan jaiat, is akanun woias meiem, ik ika ika iken jaunokot mesin woiokos meiäu, owon, jaunokot akanun woiokos meieäum, kiro onok Anut pakas kowon. Inok roasir ko kon jaukut akanun wous meieäu, ko Anut nukan mokoi, kiro ro ko Anut äpu. 6zeUtianik, ik Anut nukan roasiret. Inok roasir ko Anut äpu, kiro roasir iken ämän roiäi. Utianik, inok roasir ko Anut äpu wa, kiro roasir iken ämän wa roiäu. Keserna, kiro onok pakas ak epar ämän miäu Osou Näu pak sät ämän miäu osou aru pak äpu mataiei. Anut ko ik mesin wous meieäu. .yUKiro sät ämän oi areain roat ak okoro omnokou pakan, okon, ak okoro omnokou pakan ämän are arina, okoro omnokou pakan roasiret akan ämän roumoi, tainoriäi. 1x[Isan mokoit, is akanun woias meiem, ak Anut pakan, akas kiro sät ämän miäi roat itimwaroi, owon, kiro Osou Näus ak opok rau kiro roat akan osou itimwarowon. ewCUtianik, inok ros Jisas Krais ko Anut pakas kowau wa äienuk rai, kiro ro osou aru orip. Kiro osou aru kiro ro opok rau, kiro Krais nukan iwäi jauk. Ak ko kowai äiein roin, epar ko okoro omnokou opok meter kowon rau. v+Ak Anut nukan Osou kesek äpu maiei. Inok ros Jisas Krais ko ro senek okoro omnokou opok kowon äienuk rai, kiro ro Anut nukan Osou Näu orip. ,u SO isan jaiat, is akanun woias meiem, karauk roat akas ik Osou Näu orip rai awarona, ak kurte akan ämän erekapu woiaka epar wa mau. Sätäiäi roat sosop ak okoro omnokou opok erekapu manoutoin. Keserna, akas amke ak ate apwaroinai, kiro osou ak opok rau Anut naka pakan ra, wa ra aparwe. At{Roasiret ak kon sintore ämän tainoriäi, ak ko pak pasar raiäi, kos ran ak pak pasar rau. Kon Osou Näu ikowon kos aikonuk, ik kiro onok pakas ko ik pak pasar rau äpu miäum.sKon sintore ämän kesek: ‘kon mokoi Jisas Krais nukanun woiok epar momoi, jaunokot mesin woiokos meiäu,’ kiro ko aikowon senek. krOIk kon ämän tainorianik, kon wou ereraun sarau miäum, okon, ik owo osap mesin ko aurta, ikai. qO jaiat, is akanun woias meiem, iken woiokos ik ämän wäpik aikonuk rai, kiro ik Anut nukan amukup woiok erer orip tai raum. ~~r}c||%zyxxw-vutsrrqMpLonmlkjLi}hhIggf{eezd:bbGaa)`]_^]\\E[[+Z{YsY XcXRVV!U0SSHR~QPPnPONtMMMLKKJII HG^F\F'FEIDDDwCBBjB+AAE@@)>=<;;y::8<6543210?/w.-,,+**R))*''!&%m%$e$ #"! 7O\W7| P, q /  -h^> *bKeseria, na wäimäs asiret ak akan tupsiu pak kiro sakau ämän awar. Keserta, karauk roasiret akas akan enmakap ämän wa maiei. &)EbUtianik, inok wäimäs asir ko kon enipsau nepipiraun ronkateanik, sapum onok me ariäu, kos ‘isaka awau raim’ äiäu, utianik, kon totok kiro meiewon. @(ybInok wäimäs asir ko kar ros kamäu wa, ko osap wäpik rau, ko kon wou Anut mesin epar momoi, pututu sankeu ko orip orip Anut nukas ko isanaraun kume raianik, Anut auri rawai. X')bUtianik, wäimäs asiret ak akan mokoit ra, akan asanakat rauna rai, kiro mokoit asanakat nas ak Anut nukan onok tainoraun tamarota, ak kiro asiret kamwaraun jekur tamaram. Owon, meter kiro emas asiret akas ak jekur kamwaroin senek, akas pak ätäi ak kamwaraiei. Ak kiro onok eposek keserna, Anut nukas kiro onok mesin wou ereriäu. l&QbUtianik, wäimäs asiret ak karauk roasiret akas ak wa kamwarona rai, nas jekuriar kamwaram. Y%+bNa nan anin isanariäum senek karauk emas asiret nais jekur sarwaram. Na nan äpinat sarwareäum senek karauk asiret nais rapor sarwaram. Keserta, karauk roasiret akas na sapum onok miämon rai wa äiäiei. Q$ bTimoti, na kar koiam ro onok aru monuk, wa kerau, na nan momon ämän äiäurar auriäum senek, kiro ro nais kir keseram. Na nan aunat amunat jekur kamwareäum senek, karauk roat nais jekur kamwaram. e#CbNa nakasar nan onok jekur kameinam, nan roasiret tamaraun sarau kiro jekur mo. Na kiro sarau jekur mota rai, kiro sarau pakas Anut nukas na imäisianik, nan jaunat ak nan ämän roianik, tainoriäi ak nais imwarai.A"{bKeseria, kiro onok eposek wa utau. Na kiro onok jekur tainornam, nan wonas kiro sarau mesin meie. Keseria, na sarau jekur mota, roasiret akas nan sarau eposek sarenuk, aparaiei. W!'bKiro sakau Anut nukas isowon, kiro na wa ämäi mau. Meter roat näunäu akas akan ipiaka nan tapan opok mianik, na mesin Anut nukan ämän mona, kos kiro sakau isowon, okon, na kiro sakau orip sarau mam.  b Is kurte wa koita rai, nas roasiret Anut nukan ämän ninare mareanik, kiro ämän rapor tainoraun awareanik, onoktapau jekur tamaram. b O Timoti, na mokoiawau, okon, na karauk roat inikwarota, na erar ro rai enmatap ämän wa maiei. Na onok eposek senes mota, karauk Kristen jaunokot akan woiaka epar moin ak nan onok aparmoi, tainoraiei. Na ämän eposek mam, na onok eposek orip me rawam, nan wonas akanun meiäm, nan won Jisas mesin epar momon kiro sakau atam, na karauk onok aru wa mau, onok eposek karar tainoram. ?yb Na kiro ämän roasiret sakau awaroinam, jekur tamar. b Ik kon ämän tainormoi, sarau sakau miäum, owon, Anut nuka orip orip awau raiäu, ko roasiret erekapu imwaraun ronkateäu. Epar, roasiret ak akan woiaka ko mesin epar moin kos ak imwarai. Kesernuk, ik ko mesin iken woiok epar mianik, kos ik imäikaun kame raum. iKb Is kiro ämän arem kiro epar senes. Roasiret kiro ämän roianik, woiaka epar maun itok. ~ubNa äpu ik iken enmoksau sakau maun sarau miäum, kis ik eteinak isanaikai. Utianik, ik Anut nukan sarau sakau mam, kis ik eposek senes isanaikai. Kos ik rusapai omnokou opok awau rauta, isanaikai. Tawa, ik omar oik tone rauta nais, isanaikai. bUtianik, karauk roat akas askanai akan kinin pak roasiret akan ronkatis kinin erar miäi pak, mareäi, na kiro roat pak wa rawau. Kiro kinin Anut nukan ronkat tainorau wa. Na Anut nukan onok eposek orip orip jekur tainormoi, kon sarau ro eposek saräm. (IbTimoti, na Anut nukan ämän orip orip ninaremoi, kiro ämän mesin nan won epar mianik, na orip orip tainoriäum, okon, naka jekur sakau tai raianik, okoro ämän eposek isas na jer we musomin, karauk woiaka epar moin roat awarota rai, na Krais Jisas nukan sarau ro eposek rawam. bAnut nukan ämän pak nuka auriäum pakus o erekapu Anut nukan amukup eposek sarena, ik jaun itok. Krais Jisas nukan sarau ro eposek. bAnut nukas osap erekapu ate mowon kiro eposek. Kar osap aru rai, wa sauk mau. Utianik, Anut ‘pere’ aurmoi, osap erekapu owau.  bKiro sätäiäi roat akas roasiret keser awareäi, ‘Ak wa ouratäiäu’. Akas ak karauk o jaun utaun tämareäi. Akan ronkat ak Anut nukan amukup ukun orip saräiei rai keseriäi. Utianik, ik äpu Anut nukas o erekapu jaun ikowon. Kesernuk, inok roasir ko kon wou Jisas mesin epar mianik, kon epar ämän roumoi, äpu momara, ko Anut ‘pere’ aurianik, kiro o erekapu jaun itok. J bKarauk sätäiäi roat akas roasiret atonwareanik, sät ämän awareäi. Kiro roat akan ronkat kiro ain sopous aru marowon senek, ak akan ronkat pakas owo onok näu, owo onok aru, ak äpu wa. [ 1bAnut nukan Osou Näus ämän amop keser äiäu, tawa karauk roasiret ak akan woiaka Jisas mesin epar moin, kiro utaiei. Kesermana, ak osou aru akan sät ämän pak Satan nukan eitek akan ämän pak tainoraiei. bAnut nukan ämäiwan ämän nukan onoktapau kiro näwäu senes. Anut nukan ämänis ik keser amop ätär mukiäu,‘Ko iken amiakap ro epar pewon.Anut nukan Osou Näus kon onok kiro eposek senes ätär mukowon.Anut nukan sarau eitek akas erekapu kon sakau aparin.Ko tainoriäi roat akas kon Ämän Eposek karauk omsau pakan roasiret erekapu awaroin.Keserna, omnokou pakan roasiret sosop ak akan woiaka ko mesin epar moin.Ko Anut nukas ätäi omar oik imäi tonomoi, enip jou muruwon.’ybOwon, is na siatap kurte wa koita rai, ik, Anut nukan roasiret, owose rawam na aisaun okoro pas jer we musom. Ik Anut nukan tupsiu karar. Anut nuka orip orip awau raiäu. Ou tutus ou sakau ateäu senek, ikes Anut nukan epar ämän sakau ateäum. `9bO Timoti, is na siatap kurte kowaun ronkatem. Utianik, is na okoro jer we musom. b Roasiret sarwareäi roat ak akan sarau eposek momoi, akan roasiret amiakap enmak jou orip rawaiei. Keseria, ak Krais Jisas mesin woiaka epar moin kiro roasiret akan amiakap tai raianik, amop awaraun itok. Anut nukan roasiret sarwaraun sarau kiro näwäu senes. ]3b Roasiret sarwareäu ro ko asir kararan ro raumara, ko kon tupsiu jekur kamwareäu. 7gb Akan wariakat nais keseriar onok eposek tainormoi, karauk roasiret akan enmakap ämän wa miäi. Ak akan ronkat akasar jekur kamemoi, akan sarau erekapu eposek karar maiei. yb Ak karauk roat akas akan onok miäi kiro ate apwaromoi, akan onok itok äiena rai, kiro epar ak kiro sarau maun itok.  )b Ak akan woiaka uru, ak Anut nukan amukup ämän wäpik äpu momoi, Anut nukan epar ämän mesin akan woiaka epar moin kiro sakau ate rawaiei.  {bRoat ak Anut nukan roasiret sarwaraun ak nais onok eposek miäi. Ak roasiret akan amiakap roat eposek raumoi, ak oiaksau oiroror wa miäi. Kiro roat ak an sakau sosop wa jeäi. Ak karauk roasiret atonwareanik, akan aiauk owaun wa ronkateäi. o WbKar ro ko kasikan roasiret akan amiakap onok eposek miäu kos karar Anut nukan roasiret kamwarai. Keserianik, karauk roasiret akas kon enkup aru ämän wa muraiei. Ko Satan nukan im opok wa nai. Kristen roasiret sarwareäi roat. d AbKar ro rusapai ko Jisas mesin wou epar mowon kos roasiret wa kamwarai. Owon, ko kiro sarau owon pakas kon enip oik monuk rai, Anut nukas meter Satan nukan onok aparianik, wasare muruwon senek, kos kiro ro kir keserai. X)bKo kon tupsiu jekur wa kamwaronuk rai, owose ko Anut nukan roasiret kamwarai? kObKon tupsiu jekur kamwareäu. Kesernuk, kon mokoit akas nais momonakan ämän erekapu tainoriäi. 1[bKo an sakau sosop wa jeäu. Ko kasak kurte wa peäu. Utianik, ko karauk roasiret pak päurar raumoi, ak pak ämänis wa weräiäu. Ko aiauk sosop owaun wa ronkateäu. A{bKar ro ko Anut nukan roasiret akan kamwaraun ro rawaun, ko karauk onok aru wa miäu. Ko asir kararan ro raiäu. Ko äiäurar tane raumara, kon ronkat nukasar jekur kameäu. Ko onok eposek tainoriäu. Ko kar menan roasiret kon owa imware potomoi, jekur kamwareäu. Ko roasiret ämän tamareäu ro eposek raiäu.  bOkoro ämän epar senes. Kar ros ko Anut nukan roasiret kamwaraun ro saräun sakau ronkatäi, ko epar kar sarau eposek maun wous weäu. ~ubUtianik, asiret akan sarau kiro mokoi owaun. Ak kiro kesermana, ak Jisas mesin akan woiaka epar momoi, onok eposek karar me raianik, akan ronkat akasar jekur kameanik, karauk roasiret mesin woiakas meiena rai, Anut nukas ak ätäi imwarai. bAdam nukas amke sät ämän tainorau wa. Utianik, Ewa nukas amke kiro sät ämän roianik, Anut nukan sintore ämän espäiewon. Bb Owon, Adam ko Anut nukas make ate momara, Ewa ate mowon. 'Gb Isakasar kar asir inikerta, kos roat Anut nukan ämän wa tamarai. Is ko inikerta, ko sakau oianik, roat wa kamwarai. Ko kar ämän wa aräi, ko asor rawai. Z-b Asiret ak roat akan inkaruru äiäurar raianik, akan ämän jekur rowaiei. ~9b Utianik, Anut nukan ämän tainoriäi asiret akan mer, kiro akan onok eposek. Ak onok eposek keserna, karauk roasiret ak apwareanik, eposek äiäiei. }b Asiret nais awaraurim. Ak jekur ronkatenai, akan mer makaiei. Karauk roasiret akas apwareanik, eposek äiäun mesin tapiaka urik jekur putarianik, mer gol ra, kiriroi eposek ra, omjo eposek senes aiauk näwäus kau miäi, kesek mer makaun wa ronkatäu. S|bIsan ronkat kesek tup aparaun omre opok roat omsau erekapu ak akan woiaka Jisas mesin epar moin ipiak oik mianik, Anut auraiei. Ak onok eposek karar tainorianik, ak kasiaka wa päu, wa ketäiäu. .{UbKiro onokun, Anut nukas is Jisas nukan ämän oi araun ro pak, karauk omsau pakan roasiret kon ämän awaraun pak sare murowon. Is kiro ämän sätäiäu wa, is epar ämän arem. Is karauk omsau pakan roasiret kiro epar ämän tamaroita, ak kon onoktapau äpu mianik, akan woiaka epar maiei. DzbKo nukasar am äpäs opok meieanik, roasiret erekapu akan onok aru pakan kon karianas kau marowon. Ko kesernuk, ik äpu kar omre Anut nukas sare mowon opok, ko roasiret erekapu imwarai. ]y3bAnut karar rau. Roasiret Anut pak kampai rau ro karar rau. Kiro ro ko Krais Jisas. Zx-bKon ronkat roasiret erekapu imwaronuk, ak kon epar ämän onoktapau äpu maiei. RwbAkan auriai onok eposekus Anut, iken imäikowon ro, nukan wou ereriäu. vbAk omsau kamwareäi roat näunäu, king pak karauk roasiret ak sakau orip pak ak sarwaraun mesin Anut auraiei. Kos kiro onok kesernuk, ik opok karauk onok aru wa päi, ik woiok päurar orip raianik, Anut nukan inkaruru raumoi, kon onok eposek karar tainori rawau. Wu )bIs amke sakau ämän keser aisom, na Kristen roasiret awarota, ak karauk roasiret sarwaraun mesin Anut auraiei. Roasiret ak owo osap owaun ronkateäi, ak Anut auraiei. Ak orip orip Anut ‘pere’ auraiei. t 5bAimenius Aleksanda ori, au kesek roat senek, okon, is au Satan nukan ipokup matomin. Keseria, au Anut ätäi jeje ämän wa auraun äpu maieir.ns WbKeseria, nan won epar momon sakau atomoi, nan wonas na onok aru momon rai wa aisai. Karauk roat akan woiakas ak onok aru moin awarona, ak kiro rowau wa, okon, akan woiaka epar moin, kiro ous aiauk opok aru miäwon senek keserin. kr QbO Timoti, na isan mokoi senek. Is na kiro sakau ämän isom. Isan ämän pak kiro Anut nukan ämän meter na mesin äiewon pak au karar rair. Na kiro ämän sakau atomoi, na marai ro senek, onok aru pak sakau weräiäum. Dq bKo iken kamoikeäu ro näwäu orip orip raiäu, ko meieäu senek wa. Ik iken amiokos ko aparau senek wa. Ko karar iken Eit. Kon enip jou näwäu orip, okon, ik orip orip jou murau. Epar. mp UbUtianik, Anut nukas is mesin wouti mowon. Kiro owon, Krais Jisas nukas karauk roasiret kon wou päurar raiäu onok ätär maraun keserwon. Is ro aru senes, utianik, Jisas kon wou päurar oripas is imäirowon. Is kiro totok senek raim. Roasiret ak kon onok is opok keserwon aparia, akan woiaka Jisas mesin epar mianik, ak ko pak awau orip orip rawaun itok. 3o abOkoro ämän kiro epar senes. Ak kiro ämän jekur rowe. Krais Jisas ko omnokou opok roasiret onok eposek miäin imwaraun kowau wa, ko roasiret onok aru miäin imwaraun kowon. Karauk roasiret onok aru miäi, utianik, akan onok aru näwäu wa, isan onok arus akan onok aru erekapu itimwarowon. Qn bUtianik, iken Näwäu kon wou näu oripas is eposek senes sareirowon, okon, is Jisas mesin woi epar mianik, karauk roasiret akanun woias meieäim, owon, is äpu ik erekapu Krais Jisas pak pasar raum. 9m mb Meter, is Jisas nukan sarau mau wa opok, is kon enip opok jeje ämän momoi, orip orip kasi penuk, kon roasiret sosop aru mareäimin. Utianik, Anut nukas isanun wouti mowon, owon, isan woi Jisas mesin epar mau wa opok, is kiro onok keseriäimin. Kiro ses opok, is äpu wa kon amukup kiro onok aru momin. =l ub Krais Jisas, iken Näwäus is sakau ironuk, kon sarau moram. Kon ronkatis is kiro sarau maun itok, okon, ko is kon sarau muraun sare murowon. Keseria, is ko ‘pere’ aurim. k yb Anut nukan ämän kiro Ämän Eposek epar senes Anut nukas is roasiret awaraun airowon. Kiro Ämän Eposekus ik keser aikou, Anut ko epar enip jou orip, okon, ik kon enip orip orip oik jou mau. Anut nukas Pol sarenuk, kos Anut ‘pere’ auruwon {j qb Ak karauk roat akan asiret pak ariai, ak aka aka sapum onok aru murateäi. Ak karauk roasiret päu imwareanik, akan sarau roasiret (slev) saräun keseriäi, ak sät ämän äiäi, paip maun ses opok ak sät ämän miäi. Ak karauk onok aru nais ak Anut nukan ämän tainorau wa ätär maraun keseriäi. Anut nukas kon sintore ämän kesek roat jekwaraun jer we marowon. Bi b Ik äpu Anut nukas sintore ämän roasiret onok eposek miäi mesin jer we marau wa. Ko roasiret onok aru miäi jekwaraun jer we marowon. Kiro roasiret ak sintore ämän nais wa tainoriäi, ak roat näunäu akan ämän wa tainoriäi, ak Anut mekesirak nuriäi, ak karauk onok aru miäi. Ak Anut nukan onok wa tainoriäi, ak omnokoupaian onok tainoriäi. Ak akan momonakat, aninakat akwarona, meiäi, ak karauk roasiret nais akwarona, meiäi. h  bIk äpu sintore ämän kiro eposek. Kar ros Anut nukan ronkat tainorianik, kiro sintore ämän jekur ninaräi kiro eposek. fg GbAk karauk roasiret Anut nukan sintore ämän äpu maun tamarauriäi. Utianik, akasar akan ämän areai nukan onoktapau aka jekur äpu wa. Ak nais kiro onok mesin sakau areai, utianik, akasar aka kon onoktapau ak äpu wa. ]f 5bKarauk roasiret ak kiro onok eposek utomoi, ak ämän sepuk sepuk mesin auräteäi. \e 3bIk kiro sakau ämän awarom, kiro kon onoktapau kesek: iken woiok ukun wäpik raianik, iken ronkat ik onok aru momun rai wa aikiäu, iken woiok epar momun sakau me raumoi, ik iken woiokos jaunokot mesin meiäm. [d 1bNa kiro roat ak erar kinin pak akan askanai akan enmaka mesin wa tamarau rai awar. Kiro mesin roasiret auräteäi. Kis ak wa sarwarai. Ak akan woiaka Jisas mesin epar mia, kon sarau maiei kis epar ak sarwarai. c /bIs Masedonia provins potaurianik, na kar sakau ämän aisomin. Is kiro ämänir na ätäi aisom. Isan ronkat na Efesas näu mena raianik, Kristen roat ämän sakau awaram. Ak roasiret Anut nukan ämän tamareanik, karauk sät ämän pak tururmoi, wa tamarau rai awar. ob YbO Timoti, is Jisas nukan ämän tamare raita, na nan won Jisas mesin epar momon, okon, na isan mokoi senes. Is na okoro jer we musom. Is Anut keser aurim, kon wou näu oripas na sareisianik, na mesin wouti monuk, Anut, iken Momonek pak iken Näwäu, Krais Jisas awas na pak erek rausa, nan won päurar rawai. Ak sätäiäi roat akan ämän wa tainorau. 2a abIs Pol, is Krais Jisas nukan ämän oi ariaim ro. Anut nukas ik imäikowon. Ik Krais Jisas ätäi kowaun kame raum. Awas is sare murosa, is Jisas nukan ämän oi ariaim. c`?NIken Näwäu, Jisas Krais nukas kon wou näu oripas ak sarwarmoi, ak pak rawai.o_WNIs Näwäu nukan amukup ak sakau ämän awarom, kiro jer ak Kristen jaunakat erekapu ninare maraiei. q^[NRoasiret akan woiaka Jisas mesin epar moin akan ipiaka atotemoi, isan ‘pere’ ämän awaraiei. <]sNO jaunokot, ak ik sareikaun mesin Anut aurwe. y\kNAnut nukas ak urwarowon, ko kon ämän orip orip tainoriäu, okon, ko kiro onok keseraun äiewon epar keserai. s[_NIs Anut keser aurim, ko iken woiok päurar rawaun keseriäu, keserai, kosar akan osou, totomaka, enmaksau, erekapu eposek kamwaronuk, ak kon onok tainorianik, iken Näwäu, Jisas Krais kowai ses opok, ak ämän orip wa rawaiei. Z%NAk karauk roasiret akan onok pak akan ämän erekapu pak wasare aparnai, owo onok eposek kiro sakau atowe, owo onok aru kiro erekapu utowe. YNfXENOsou Näus karauk roat sarwarnuk, akas Anut nukan ämän miäi, ak kiro ämän sauk wa mau. ZW-NOsou Näus akan woiaka uru sarau maun keseriäu, ak kon sarau wa tämurau. 5VcNOwo onok eposek ra, aru ra, ak opok penuk, ak orip orip Anut ‘pere’ auraiei. Owon, Anut nukas ak roasiret Krais Jisas pak pasar rai, kiro onok tainoraun sare marowon. "U?NAk orip orip Anut aurwe. 2T_NAk orip orip woiaka erer orip rawe. ~SuNKarauk roasiret akas ak opok onok aru mona rai, akas ätäi onok aru wa marau. Utianik, omre orip orip ak roasiret karar karar opok onok eposek maun keseraiei. Akan jaunakat pak karauk roasiret erekapu opok kiro onok eposek nais kir keseraiei. R9NIken jaunokot, ik ak kiro ämän awarom. Karauk roasiret ak sarau mau wa, sarau maun sakau awaraiei. Inok roasir iminäi, akas kon wou sakau muraun auraiei. Roasiret ak sakau wäpik, akas sarwaraiei. Ak roasiret erekapu mesin woiakati mareanik, päurar päurar sarwaraiei. Q-N Ak kiro roat akan sarau mesin ronkatemoi, akan woiakas akanun meieanik, akan ämän tainoraiei. Ak akan jaunakat pak päurar tämuräi rawaiei. RPN O jaunokot, ik kar ämän awaraurum. Karauk roat ak kamuk Näwäu nukan sarau morai. Ak akan ämän jekur roumoi, tainoraiei, owon, Näwäu nukas kiro roat ak kamwareanik, tamaraun sare marowon. BO}N Keseria, ak akan jaunakat karar karar okoro ämän awareanik, akan woiaka sakau maraun sarwaraiei. Kiro onok rusapai keseriäi senek keseriar keseraiei. Pol nukas kon ämän patarwon. ^N5N Jisas ko ik mesin meiewon, okon, ik awau rawam ra, meiäm ra, ik ko pak erek rawam. uMcN Anut ko kasak peanik, usu ikaun sare mukau wa. Kos iken Näwäu, Jisas Krais pakas imäikaun sare mukowon. LNUtianik, ik sanpewan, okon, ikasar iken ronkat jekur kumäu. Ik iken woiok epar mianik, iken jaunokot mesin iken woiokos meieäum, kiro onokus ik sareikaun ain siot senek miäum. Iken ronkat Näwäu nukas ätäi koi imäikai kiro onok iken at kapa senek kureäum. aK;NNiniäi roasiret ak pututu niniäi. Roat an sakau jeäi kiro ak pututu raiaka käiäu. vJeNKesermoi, ik karauk roasiret nini raiäi senek wa rawau. Ik siräi raumoi, iken ronkat ikasar jekur kumäu. oIWNAk erekapu ak sanpewan roasiret, ak arou merek opokan. Ik pututuan roasiret wa, ik kukuman pakan wa. wHgNUtianik, jaunokot, ak pututu rawau wa. Keseria, kiro omre nukas päu ro senek koianik, ak wa atonwarai. G3NRoasiret ak keser äiäiei, “Rusapai omre eposek ik rapor raum.” Keser äi rauna rauna, usu näwäu ak rawa kurte koumoi, aru marai. Kiro usu kar asir amaiwo orip mokoi an jowaun kurte tätäi oiäu senek, ak kesek usu kurte owaiei. Ak kiro usu ute imine manau senek wa. kFONAk äpu, Näwäu nukan kowaun omre kiro päu roat akas pututu osap päu oiäi senek keser kowai. hE KNO jaunokot, owo omre kiro onok päi, owo ses kiro onok päi, ik kiro mesin ak wa jer we maram. [D/NKeserianik, ak akan jaunakat akan woiaka sakau maraun okoro ämän awaraiei.4CaNKeserna, ik rusapai okoro omnokou opok awau raum, ik kiro roasiret pak erek tururmoi, iou uruas Näwäu omar oik tararaun tonam. Keseria, ik Näwäu pak orip orip rawam. vBeNRowe, Anut nukan sarau eitek akan näwäus sakau ur wenuk, Anut nukan pupu ur rowam. Kiro ses opok, Näwäu nuka ätäi omar oikas kowai. Roasiret ak akan woiaka Krais mesin epar mianik, meiein, ak amke siräianik, ätäi awau rawaiei. FANIk rusapai Näwäu nukan ämän tamukowon awaraurum. Kiro Näwäu nuka ätäi kowai omre opok, ik roasiret omnokou opok awau raum amke wa potam. Meiein roasiret akas amke siräiaiei. (@INIk Jisas ko meieanik, ätäi siräiewon mesin woiok epar mom. Keseria, ik äpu, woiaka epar moin roasiret meiein ak Anut nukas Jisas pak erek ätäi imwarai. 8?iN O iken jaunokot, owo onok woiaka epar moin roasiret meiein opok päi ak äpu maun ik kiro ämän awaraurum. Karauk roasiret ak Jisas mesin woiaka epar mau wa, osap eposek päun kame rawau wa, ak ro meiäi ses opok, akan woiaka aru miäi. Ik kiro ämän awaraurum roianik, akan onok wa tainoraiei. m>SN Ak kiro onok keserna, karauk roasiret akan woiaka epar mau wa, akan onok aparianik, akan enmaka jou maraiei. Ak akan sarau jekur maiei. Ak keseraiei, ak karauk osap mesin karauk roasiret wa awaraiei. Näwäu nuka ätäi kowai. Y=+N Ak woiaka päurar rawaun sarau sakau moinai, akasar akan sarau atap atap jekuriar kamewe. Ak jaunakat akan sarau mesin wa aräu. Ak akan ipiakasar sarau mowe. Meter ikes ak kiro onok keseraun awaromun. P<N Ikes ak akan jaunakat mesin woiakas meiäun rai, jer we marau wa. Ak äpu, Anut nukas akan jaunakat akanun woiakas meiäun onok ätär marowon, Epar senes! Akan onok kiro eposek, akan jaunakat erekapu Masedonia provins opok rai akas akanun woiakas meiäi. Utianik, ak kiro onok keseriar keserna, näwäu saräun sakau awarom. ;N &:ENKeseria, inok ro ko okoro ämän tainorau wa, ko ro nukan ämän sumkäinäu wa, ko Anut nukan ämän sumkäineu. Rowe, Anut nukas kon Osou Näu ak areäu. c9?NAnut nukas ik sapum onok me rawaun urweikau wa, ik kon onok eposek me rawaun urweikowon. 8NKar ros kon Kristen jauk opok kiro onok aru wa mau. Ko kon jauk atonorianik, kon asir wa imäi ariäu. Kar ros kiro onok aru keserai, Näwäu nukas kiro ro tawa usu näwäu senes nurai. Ik kiro sakau ämän meter awaromun, rusa nais ätäiar awarom. ,7QNAkan woiaka siräianik, akan enmaksau oumoi, sepuk sepuk sapum onok wa mau. Karauk Airen roasiret ak Anut äpu wa, akas kiro onok keseriäi senek, ak wa keserau. 63NAk roat karar karar akasar akan enmaksau jekur kumäun äpu maiei. Ak Anut nukan wou ereraun kon onok tainorianik, akan asiret pak eposek rawaiei. v5eNAnut nukan ronkat ak kon onok tainorianik, rapor tuku rawaun äiewon. Ak sapum onok maun wa ronkatäu. d4ANIken Näwäu Jisas nukan sakau pakaima, ak owo onok keseraun ämän aromun, ak kiro äpu. I3 NIken jaunokot, iken ämän pataraun kesek ämän awaraurum. Ak iken onok eposek oin, kiro onok keseriar tainori arina, Anut nukan wou ererai. Ik äpu ak kiro onok rapor tainoriäi. Rusapai, ik Näwäu, Jisas nukan enip pakas ak sakau ämän awarom, kiro onok raporiar tainorwe. Keseria, kiro onok eposek näwäu saräi. l2QN Ak kiro onok keserna, kos akan woiaka sakau marai. Kesernuk, tawa iken Näwäu, Jisas ko kon roasiret nuka mesin akan woiaka epar moin nuka pak erek kouna, ak iken Momonek, Anut nukan amukup ämän wäpik, eposek rawaiei.1yN Akas karauk roasiret mesin woiakas meieäi. Ikes Näwäu aurta, kos akan woiakas meieäi onok näwäu senes saräi. Kesernuk, ikes ak mesin iken woiokos meieäu senek, akas nais akan jaunakat pak roasiret erekapu mesin pak akan woiakas meiäiei. m0SN Iken Momonek, Anut pak iken Näwäu, Jisas pak awasar iken apu sare mukosa, ik ak rawa potam. H/ N Sanpeu pututu, ik ak mesin iken woiok sakau mianik, ak pote apwaraun Anut auriäum. Akan woiaka epar moin sakau wäpik sarenuk, ikes ätäi ak isanwareanik, sakau maraun Anut nais auriäum. 4.aN Rusapai, ik ak mesin Anut ‘pere’ auram. Ik akan onok eposek mesin ronkateanik, iken Anut nukan amukup woiok näwäu ererianik, raiäum, okon, ko ‘pere’ auriäum. c-?NRusapai, ik ak Näwäu pak sakau pasar rain ämän roumoi, iken woiok ätäi näu sareu. u,cNIken jaunokot, ik usu sosop senes oiäum, sinuk, akan woiaka epar moin ämän eposek kis ik sakau mukiäu. w+gNUtianik, Timoti ko ak pak rawonus, ko ik siarokop koumoi, ko ak mesin ämän eposek aikowon. Kos ak akan woiaka epar mianik, karauk roasiret mesin woiakas meieäi ämän koi mukowon. Ko kar ämän keser aikowon, akas orip orip woiaka erer orip ik mesin ronkateikianik, ik ätäi apaikaun rai ronkat sosop oiäi. Ikes nais keseriar ak apwaraun rai ronkateäum. <*qNIs omre rumukäu kume rawau senek wa, okon, is Timoti äsimorta, ak rawa potowon. Kos akan woiaka epar moin kiro owo senek aparaun potowon. Isan ronkat, Satan nukas ak ate apwaronuk, iken sarau ak pak momun kiro erar sakaram, kiro onok aru. Timoti nukas Tesalonaika roasiret sarwarowon ämän koi äiewon. p)YNIk ak pak raianik, ika opok usu sosop päi rai awareäumun. Ak äpu kiro onok epar senes rusapai peu. ( NKesernuk, ak usu sosop oianik, akan woiaka epar moin ätäi wa piriraiei. Ak äpu, ik kiro usu owaun Anut nukasar sare mukowon. W' )NKeserna, ik ak apwarau potaun senek wa, okon, omre rumukäu kume rawaun utomoi, iken ronkat ik Atens näu mena ikarar raianik, Timoti äsimorta, ak rawa potowon. Ko iken amunok, ko Anut nukan sarau ro Krais nukan Ämän Eposek roasiret tamareäu. Kos ak rawa potomoi, akan woiaka epar moin sarwareanik, akan woiaka sakau maraun itok. &Nd%ANEpar senes! Ak pakaima, iken enmok jou orip sareanik, iken woiok eposek sare mukiäi.)$KNTawa iken Näwäu, Jisas kowai ses opok, kos owo osap tawa oi koi ikai, kiro osap aka karar. Keseria, ik ak pak erek kon amukup tai raumoi, iken woiok ererai. #NIk ätäi ak rawa potauriäum. Is Pol, is ak rawa orip orip ätäi potauriäim, utianik, Satan nukas iken apu patiriäu. K"NIken jaunokot, ik omre katunak ak utware manomun. Ik ak pak rawau wa, utianik, iken ronkat karar ak pak rau. Ik ak utware manomun, okon, ik ätäi ak pote apwaraun rai ronkat sosop ouram. Ak Anut nukan ämän roumana, tainorin, okon, ik Anut orip orip ‘pere’ auriäum. Ikes Anut nukan ämän ak siarakap oi koumun, ak roianik, kurte oin. Kiro kar ron ämän wa, utianik, kiro Anut nukan ämän. Kiro Anut nukan ämänis akan woiaka uru sarau monuk, akan woiaka epar moin. wgN Ikes akan woiaka sakau mareanik, usu ämäiäun sakau aromoi, Anut nukan wou ereraun kon onok eposek tainoraun sakau ämän awareäum. Anut nukas ak kon roasiret senes sare maromoi, ak enmak jou orip kon inkaruru rapor rawaun urwarowon. s_N Ak äpu kar ros kon mokoit jekur kamwareäu senek ikes nais ak roasiret karar karar jekur kamwareäumun. }sN Ik ak pak raumun ses opok, ik karauk onok aru ak opok mau wa, ik Anut nukan onok eposek karar tainori raumun. Keserta, kar ros ik onok aru momun äiäu senek itok wa. Iken onok kiro keseriäumun ak äpu. Anut nuka nais ko kiro onok äpu. I N Iken jaunokot, ik ak mesin sarau näwäu momun, ak äpu. Ik sanpeu, pututu Anut nukan Ämän Eposek tamaromoi, iken o kau maun karauk sarau nais miäumun. Keseria, ikes ak kar usu wa aromun. W'NIken woiokos akanun meianik, ik woiok erer orip Jisas nukan Ämän Eposek tamaromun. Utianik, ik kiro onok karar mau wa, ik ak sarwaraun onok eposek nais kesermun, owon, iken woiokos akanun epar meieäum. ~uNEpar, ik Krais nukan ämän oi ariaum roat. Keseria, ik ak pak raianik, akas ik sareikaun sakau ämän awaraun itok, utianik, ik ak pak pote raianik, kar asires kon mokoit eteinanak kamware raiäu senek, ikes ak nais jekur kamware raumun. NIk kar ros iken enmok jou mukaun rai kiro sarau mau wa. Ik akas ra, karauk roasiret akas ra, iken enmok jou mukaun rai sarau mau wa. NAk äpu iken ämänis ak raiaka atau wa. Ik akan osap owaun ämän mau wa. Anut ko owo onok ikes keseriäumun kiro ko äpu. nUNAnut nukas kon Ämän Eposek araun aikiäu ik kiro ämän karar orip orip areäum. Meter kos iken onok ate apaikianik, iken onok eposek äiewon, okon, kos ik Jisas nukan Ämän Eposek roasiret tamaraun sarau ikowon. Ik roasiret akan woiaka ereraun wa sarau miäum, ik Anut nukan wou karar ereraun sarau miäum. Anut nukas iken woiok jekur wasare apariäu. #?NIk kiro ämän ak tamaromun, kiro iken ronkat pakas sepuk ämän ra, aru ämän ra awarau wa. Ik kar sät ämän ak atonwaraun keserau wa. Wa senes, wa. jMNIk Tesalonaika mena potau wa opok, Filipai mena rauta rauta, kiro pakan roasiret akas ik usu sosop senes ikomoi, aru ämän aikoin, ak kiro onok äpu. Utianik, iken Anut nukas sareikemara, sakau ikowon. Ik Tesalonaika mena kouta, kos ik sareikonuk, aru roat akas ik aru mukauriäi ik iminewarau wa. Ik sakau tai raumoi, kon Ämän Eposek ak tamaromun. M NIken jaunokot, ak äpu ik ak apwarau potomun ik kiro erar potau wa.  N Ak kon Mokoi omar oikas kowaun rai kume rai.” Anut nukas kiro Mokoi meiewon ätäi siräi mowon. Tawa Anut nukas kon kasak päun ses opok, roasiret onok aru miäi wasarewaronuk, kon mokoi, Jisas nukas ik woiok epar momun roasiret sareikeanik, imäikai.q ]N Owon, ik ak pak pote raumun ses opok roasiret erekapu akas ak mesin keser äiäi, “Kiro roasiret akan ämän roianik, ak sät eitek jou miäin utomoi, rusapai epar eit jou mururai. Ak epar Anut awau rau nukan sarau karar mururai. 1 ]NAkan woiaka Anut mesin epar moin, Näwäu nukan ämänis kanam jejep senek ak pakas karauk omsau erekapu potonuk, roin. Kiro ämän ak mesin Masedonia provins pak Akaia provins pak karar potau wa, omsau erekapu pote iporwon. Keserianik, ik akan woiaka epar moin mesin kar ämän awarau senek wa.  NKeserna, woiaka epar moin roasiret ak Masedonia provins pak, Akaia provins pak rai akas akan onok eposek miäin aparianik, tainoriäi. &  GNAk iken onok pak Näwäu nukan onok pak tainorin. Kesermana, ak usu sosop senes oin. Utianik, Osou Näus ak woiaka ereraun sakau aronuk, ak kiro ämän oin.  NIk Anut nukan Ämän Eposek ak awaraun oi potomun. Utianik, ik kiro ämän aremun kiro erar ämän wa, kiro ämän Osou Näu nukan sakau orip. Iken woiok kiro ämän mesin epar momun kiro ak ätär maromun. Ik ak pak raumoi, kiro onok ak sarwaraun kesermun. p  [NO jaunokot, ik äpu, Anut nukas akanun wous meiemara, ak kon roasiret senes saräun sare marowon.   )NAkan woiaka epar momoi, sarau sakau miäi. Akan woiakas jaunakat mesin meiemoi, sarau näwäu senes miäi. Ak akan woiaka sakau momoi, iken Näwäu, Jisas Krais ätäi kowai mesin kume raiäi, okon, ik akan onok kiro ronkateanik, iken momonek, Anut ‘pere’ auriäum. x}{{!zyxx/vutssrppnmkjggqffedcLb a`t_^]b\[ZZ Y"XFWmVUTTS9R9QPmNxMLLIKpJIBH|GgG\FEDDCYA@@ ?>>==#Aisaia 49:8 Rowe, kiro omre rusapai pe rau. Imwaraun omre kiro rusapai pe rau. Pol ko usu sosop owon. !2 =Ik Anut nuka pak erek sarau miäum. Kesermoi, ak sakau ämän awarom. Ak Anut nukas kon wou näu oripas ak sarwarowon, okon, ak ätäi onok aru wa mau. w1gKrais ko kar onok aru mau wa. Utianik, Anut nukas iken onok aru erekapu ko opok turur mianik, usu nuruwon. Anut nukas ik sareikaun kiro onok keserwon, okon, Jisas nukan onok eposek pakas Anut nukas ik kon amukup eposek raum aikiäu.s0_Keserianik, ik Anut nukas Krais nukan ämän aräun äsimoikowon. Kiro onokun, Anut nukasar iken oioksau pakas roasiret awarora. Ik Krais nukan ämän keser sakau awarom, “Ak Anut nuka pak jaiatemana, woiaka karar orip rawaiei.” N/Iken ämän awareäum kesek, Anut nukas Krais omnokou opok äsimornuk, kowon, okon, Anut nukas omnokou pakan roasiret pak ätäi jaiatäwon. Ko roasiret akan onok aru miäin ätäi wa ronkateäu. D.Anut nukasar kiro onok ik opok päun keserwon. Krais ko ik mesin meiewon, okon, Anut nuka ik pak ätäi jaiatemara, ik karauk roasiret Anut nuka pak jaiatäun awaraun äsimoikowon. -Kiro onokun, inok ro ko Krais pak pasar rau, ko ro awau sare raiäu. Kon meteran onok kiro erekapu manonuk, onok awau miäu. [,/Keserianik, rusapai ik Jisas tainoriäum roat, ik karauk roasiret akan sarau miäi mesin wasarewareanik, ik omnokoupaian roasiret akas wasarewareäi senek wa kesewarau. Meter, ik kiro roasiret senek, Krais nukan sarau wasare muriäumun. Meter ik ko omnokoupaian erar ro rai ronkateäumun. Utianik, rusapai, ik keser wa ronkateäum. +Ko roasiret erekapu mesin meiewon, okon, roasiret ak orip orip awau rawaun sakau orip. Keseria, ak akasar aka mesin woiaka ereraun wa ronkateäi. Ko roasiret mesin meiemara, ätäi siräiewon, okon, roasiret ak kon wou ereraun ronkateanik, sarau maiei. H* Krais nukas ik mesin wous meieäu, okon, ik kiro äpu mianik, kon sarau miäum. Karar ros roasiret erekapu mesin meiewon. Kos iken omoi oianik, meienuk, kiro ak erekapu ko pak meiein senek. )# Akan ronkat ik otop roat ra? Wa, ik Anut nukan sarau moram. Akan ronkat ik ronkat eposek orip ra? Kiro epar, ik ak sarwaraun sarau miäum. I(  Ak ik roat eposek rai aikaun okoro ämän awarau wa. Karauk roat akas akakan enmaka jou maun keser äiäi, “Ik roasiret akan amiakap sarau eposek miäum”, utianik, ak akan woiaka uru Anut nukan wou ereraun ronkatäu wa. Ik iken sarau miäum ämän awarota, ak iken onok äpu mianik, akan woiaka ereraiei. Keseria, kiro roat akas iken enmok opok sät ämän mona rai, ak Korin roasiret, akas pak kiro roat owo ämän ätäi awaraun äpu maiei. ='s Näwäu nukas iken onok erekapu wasare mukai, okon, ik ko iminemoi, kon Ämän Eposek roasiret akan woiaka piriraun awareäum. Kesermoi, ik roasiret sarwaraun sarau sakau miäum. Iken sarau kiro moram, Anut nuka äpu miäu. Is sakau ronkateäim, ak nais akan woiaka uru ik kiro sarau moram äpu maiei. &3 Owon, tawa, ik erekapu Krais nukan amukup tai rauta, kos iken onok erekapu wasare mukai. Roasiret ak karar karar okoro omnokou opok raumoi, onok aru ra, onok eposek miäin ra, kos akan onok erekapu wasarewareanik, osap keseriar arai. Ik Anut nuka pak woiok karar orip rawam. %7 Keseria, ik Anut nukan wou ereraun karar sarau mau. Ik omnokou pakan enmoksau orip ra, omar oikan enmoksau orip ra, ik orip orip kon wou erer murau. $/Is äiem ik ronkat sakau orip. Iken ronkat kesek, ik iken enmoksau okoro omnokou opok utomoi, Näwäu nuka pak kon mena tone eposek senes rawam. L#Ik ko wa apariäum, utianik, iken woiok ko mesin epar me raiäum. "'Keserianik, ik orip orip ronkat sakau orip raum. Ik äpu ik omnokoupaian enmoksau orip raumoi, ik Näwäu nukan mena nuka pak rawau wa. !9Kiro onok Anut nukasar ik opok keseraun sare mowon. Kos ik Osou Näu ikowon. Kiro totok senek. Kesernuk, ik äpu tawa osap eposek ikaun aikowon owam. # ?Rusapai, ik iken omnokou pakan enmoksau orip raumoi, tätäi oianik, utaun ronkateäum. Ik pirim rawau utom, utianik, ik iken omar oikan enmoksau omjo senek takäun ronkateäum. Keserianik, iken omnokou pakan enmoksau kiro erekapu ämäuna, ik enmoksau awau orip orip rawaun owam. 7iIk enmoksau awau oumoi, pirim senek wa rawam. 7gUtianik, rusapai, iken enmoksau usu ounuk, woiok uru tätäirnuk, roianik, iken enmoksau aru kiro utaun ronkateanik, Anut nukas ik omar oik enmoksau awau ikaun ronkateäum. u eKeseria, ik keser äpu mom, iken enmoksau kiro omnokou pakan ser ou senek. Kiro erekapu aru mai. Utianik, kiro onok kesernuk, Anut nukas ou awau ikonuk, ik kiro owa rawam. Kiro ou kar ron ipous mau wa. Kiro ou omar oik orip orip rawai. #Keseria, ik osap iken amiokos apariäum mesin ekep wa ronkateäum. Utianik, ik osap omar oik rai iken amiokos wa apariäum kinun ronkateäum. Ik owo osap iken amiokos apariäum kiro omre rumukäu wa rawaiei. Osap iken amiokos wa apariäum kiro orip orip rawaiei.fERusapai, ik usu tätäi orip oiäum. Utianik, kiro usu omre katunak rawaiei. Kiro usus ik tawa Anut nuka pak omar oik orip orip raianik, osap eposek owaun sareikeäi. Kiro osap eposekus karauk osap erekapu itimware rau. 8iKiro onokun, ik usu oianik, woiok aru momoi, iken sarau wa utiäum. Iken enmoksau sakau wäpik kiro aru saräiei. Utianik, iken totomok omre orip orip sakau awau oiäi. #?Kiro onok aru erekapu ik opok pewon, kiro ak sarwaraun keserwon. Anut nukas kon wou näu oripas ak sarwaraun onok roasiret sosop senes äpu maiei. Kinun kiro roasiret sosop akas ko ‘pere’ aurianik, kon enip jou näwäu senes muraiei. Jisas mesin akan woiaka epar mianik, rawe. 4aOwon, ik äpu Anut nukas iken Näwäu, Jisas meiewon ätäi siräi mowon, ko ik nais Jisas nuka pak siräike mai. Kos ik ak pak erek imäikianik, nukan amukup tai mukai. zm Anut nukan buk opok kar ros keser äiewon, “Isan woi Anut mesin epar momin, okon, is kiro ämän äiem.” Buk Song 116:10 Kiro ro kon wou Anut mesin epar mowon senek ik nais iken woiok epar momun, okon, ik nais ämän moram. 0Y Kesermoi, ik Jisas nukan ämän oi ariäum roat karauk roat akas orip orip iwokona, meiäuriäum, utianik, ak Korin roasiret, iken sarau pakas orip orip awau raiäi. E Ik Jisas nukan sarau mota, roat akas iwokona, meiäuriäum. Kiro onok ik opok penuk, roasiret akas Jisas ko awau raianik, iken omnokou pakan enmoksau awau rawaun sakau ikiäu äpu maiei. jM Ik Jisas nukan sarau miäum, okon, Jisas meiewon senek, roat akas ik nais iwokona, meiäuriäum. Ik awau rauta, roasiret akas äpu maiei, Jisas ko erekapu meiäu wa, awau rau, owon, kos ik awau rawaun sakau ikiäu aparaiei. +O Ik roat akas aru mukauriäi, utianik, Anut nukas ik utoikonuk, ikarar wa raiäum. Karauk roat akas ik tätäi ikiäi, utianik, ik erekapu wa aru mukona, meiäm. -SIk usu orip orip oiäum, utianik, kiro usus ik erekapu wa aru mukiäu. Osap sosopus iken ronkat ate reuriäu, utianik, ik woiok aru mianik, iken sarau wa utiäum. !;Ik Anut Jisas ori äpu mateäum. Kiro ronkat osap eposek senek. Utianik, kiro osap eposek iken enmoksau opok rau. Iken enmoksau sakau wäpik, kiro mis kurte käiäu senek. Kiro onokun, roasiret erekapu ak äpu maiei, iken sakau näwäu kiro Anut nukas ikowon, kiro iken wa. Meter Anut nukas äiewon, “Pututu rau opok, arou peanik, merek kuräi!” Stat 1:3 Kiro onok senek Anut nukas kon arou merek iken woiok uru merek kuräun mowon. Anut nukas kon arou Krais pakas ikowon, kiro merekus ik kon onok eposek senes äpu miäum. jMIk roasiret iken ämän tainoraun tamarau wa. Utianik, ik roasiret Krais Jisas nukan ämän tainoraun tamaroram, owon, ko akan Näwäu. Ik keser äiäum, ‘Ik akan sarau roat.’ Owon, kiro sarau moram, Jisas nukas ikowon. #?Roasiret ak akan woiaka epar mau wa, ak Krais nukan Ämän Eposek nukan arou merek jekur aparau senek wa, Satan nukas kiro roasiret akan ronkat aru marowon. Ak kiro ämän nukan onoktapau äpu mau senek wa, okon, ak Krais nukan onok eposek senes äpu wa. Krais ko Anut nuka senek. p YKrais nukan Ämän Eposek tamarom kiro ämän ämäi rawau wa. Utianik, roasiret ak onok aru miäi wasaräun apu opok rai, akan amiakap kiro epar ämän ämäi rau senek, owon, ak kiro epar ämän mesin akan woiaka epar mau utoi.  %Utianik, roasiret akas oiorok naun onok ämäi ämäi keseriäi, ikes kiro erekapu sumkäinemun. Ik sät ämän wa miäum. Ik Anut nukan epar ämän iken ronkat pakas atap wa piririäum. Wäpik, ik Anut nukan ämän amop tamareäum, okon, roasiret erekapu akas keser äiäiei, ‘Kiro roat ak sät ämän wa äiäi.’ Epar, akan woiaka uru ak äpu miäi ik Anut nukan amukup onok eposek miäum. 0  [Anut ko ik mesin wouti mianik, iken onok aru jäkäi mukomara, kon sarau maun ikowon. Kesermoi, kiro sarau pakas ik usu oumoi, woiok aru monuk, kiro sarau wa utiäum. Iken nepiok kururur mau wa. Ik siror senek, roasiret erekapu iken onok eposek miäum aparianik, kiro Näwäu nukan arou ik pakan aparaiei. Ik ätäi iken onok aru pakan piririanik, Näwäu nuka senek etäumoi, onok eposek miäum. Roasiret iken onok eposek aparianik, Näwäu ko eposek senes äpu maiei. Näwäu nukas sakau ikonuk, ik onok eposek miäum. Kiro Näwäu nuka Osou Näu. 1Is Näwäu rai äiäim, is kiro Osou Näu mesin äiäim. Kar ro ko Näwäu nukan Osou Näu orip ko sintore ämän nukan sarau ro senek wa raiäu. 5Utianik, inok ro kon onok aru pakan ätäi piririanik, Näwäu tainoriäu, kiro Näwäu nukas kiro omjos kon ronkat kururur mowon oi kureäu senek. zmUtianik, rusapai kiro Juda roasiret ak Moses nukan sintore ämän ninareäi kiro omjos akan ronkat kururur rau. Utianik, Juda roasiret akan woiaka sakau, okon, kiro ses opok, koi rusapai, kiro roasiret ak meten paip ninareäi, kiro omjos akan ronkat kururur me rau senek. Ak kiro omjo oi kuräu wa. Ak Krais mesin woiaka epar mona, kos epar kiro omjo oi kuräi. gG Ik Moses senek wa. Ko kon neputapau omjos kururur monuk, Juda roasiret ak ko jekur aparau senek wa. Kiro arou ämäiäurnuk, Moses nukas roasiret kiro arou koser nonuk nonuk, wa aparaiei rai, kon neputapau kururur mowon. # Keserianik, ik epar äpu mom, kiro paip awau wa ämäiäi, okon, ik wa iminäu. Ik sakau tai raumoi, roasiret kiro paip mesin awarau. O Kiro sintore ämän nukan sarau orip orip wa raiäu, ko Anut nukan arou orip pewon, okon, ik äpu kiro osap näwäu. Keseriar, kiro Osou Näu nukan sarau orip orip rau, ik äpu kiro näwäu senes. % Kiro sintore ämän arou orip, utianik, kon arou utonuk, kon sarau ämäieu. Rusapaian paip awaus itimorianik, kon sarau näwäu senes rau. 'G Is kiro onok mesin äiem. Kiro sintore ämänis roasiret onok aru miäin wasarewareanik, ämän orip awareäu. Utianik, kiro sintore ämän Anut nukan arou orip pewon. Anut nukan Osou nukan sarau pakas roasiret Anut nukan amukup eposek sareäi, okon, ik äpu kiro sarau näwäu senes. ucAnut nukan Osou Näu nukan sarau eposek arou näwäu orip pewon kos sintore ämän nukan sarau itimoriäu. Anut nukasar sintore ämän aiauk opok jer we mowon. Roasiret kiro sintore ämän tainorau wa, ak meiäi. Utianik, kiro sintore ämän Anut nukan arou orip pewon, okon, ik äpu kiro osap eposek Anut nuka pakas pewon. Moses nukan neputapau san peäwon merek senekus kururur monuk, Juda roasiret ak kon neputapau jekur aparau senek wa, utianik, kiro arou rai rai ätäi ämäiewon. ~Anut nukasar karauk roasiret paip awau awaraun kon sarau roat sare mukianik, sakau ikowon. Ik kiro paip awau mesin roasiret sintore ämän tainoraun rai awarau wa. Wäpik, ik kiro paip awau mesin roasiret Osou Näu nukan ämän tainoraun rai awareäum. Sintore ämän jer wein kis roasiret meiäun apu opok mareäu. Utianik, Osou Näus awau rawaun sakau ariäu. Paip awau kiro eposek senes. }Iken sakau pakas ik kiro sarau eposek miäum keser äiäu senek wa. Ik owo onok eposek miäum kiro onok maun Anut nukasar sakau ikiäu. |'Ik Krais pak pasar raum, okon, Anut nukan amukup ronkat karar oripas ikes ak iken sarau pakas Krais nukan roasiret sarein äiäun itok. <{qRoasiret akas akan onok eposek apwareanik, ak äpu maiei ak Krais nukan roasiret. Akan onok kiro Krais nukas iken sarau mesin pas jer wewon senek. Kiro pas penis jer wäu wa. Utianik, Anut awau raiäu nukan Osous jer wewon. Ko kiro pas aiauk opok jer wäu wa. Kiro roasiret akan woiaka uru jer we marowon. MzIk iken ipiokos pas atau wa. Ak iken pas senek, kiro pas iken woiok uru rau. Roasiret erekapu pas ninareäi senek, ak akan onok eposek keseriäi apwareanik, iken sarau owo senek ak äpu mukaiei. !y =Akan ronkat ik ikasar iken enmok kämioik jou miäum ra? Ik ak ätär maraun karauk roat akas ik sarau roat eposek äiäun pas jer wäun wa awareäum. Ikes ak nais karauk roat ätär maraun kesek pas jer wäun wa awareäum. Kiro karauk roat akas keseriäi senek ik wa keseriäum. ~xuIk karauk roat akas Anut nukan ämän aiauk owaun sarau miäi senek wa sarau miäum. Ik kiro roat senek wa. Anut nukas ik kon sarau maun äsimoikowon, okon, ik Anut nukan amukup Krais nukan ämän roasiret jekur awareanik, wa sätwareäum.:wmKiro roasiret ak wasaräun apu opok rai, ak meiäun sou roi rai, utianik, kiro roasiret ak Anut nukas imwarowon, ak awau rawaun sou roi rai. Inok kiro sarau näwäu maun itok? }vsEpar senes, ik Krais nukan Ämän Eposek awareäum, okon, ik osap sou eposek orip Anut nuriäi senek. Roasiret Anut nukas imwarowon pak karauk roasiret wasaräun apu opok rai pak ak erekapu kiro ämän roiäi, kiro ak sou eposek roiäi senek. uUtianik, rusapai is akan ämän roimin, okon, is Anut jou murim. Ik Krais pak pasar raumoi, orip orip marai itimoriäum. Keseria, Anut nukas karauk roasiret marai itimoriäum ätär maraun akan amiakap imäiki ariäu. Anut nukas Krais nukan ämän kiro am sou eposek sou peäu senek omsau erekapu oi ariaun ik sare mukonuk, roasiret kiro ämän roianik, Krais äpu miäi. ptY Utianik, is kiro opok rawaun woi ererau wa, owon, isan sarau jai Taitas ko ak mesin ämän airaun aparau wa. Keseria, kiro menan roasiret ‘pere’ aware kurea, Masedonia provins potomin. Krais nukan sakaus ik marai itimoriäum. 1s[ Is Troas näu mena Krais nukan Ämän Eposek awarau potomin ses opok, Näwäu nukas kiro mena kon ämän roasiret awaraun apu im tue murowon, kiro is äpu momin. +rO Is kiro onok wa keserita rai, Satan nukas säpkäri itimoikai. Epar, ik kon ronkat pak kon onok pak äpu momun. Pol ko Troas mena Taitas itanewon, ko aparau wa. Lq Utianik, akas kar ron onok aru jäkäi muruna rai, isas nais jäkäi muram. Kiro ro ik opok onok aru monuk rai, isas Krais nukan amukup kon onok aru jäkäi muram. Kiro ak sarwaraun keseriäim. p5 Kiro ämän meter jer we maromin, kiro ak ate apwaraun rai kesermin. Isan ämän awaromin kiro erekapu tainori ra, wa rai äpu maun jer we maromin. Uo#Keseria, is akan woiakas kiro ro mesin meiäun ätär muraun sakau awarom. Jn Utianik, rusapai, akas kiro ron onok aru mowon ätäi wa ronkatäu, kon onok aru jäkäi murianik, kon wou eposek saräun isanaraiei. Warnuk, usu näwäu sareanik, kiro usus ko itimorai. OmAkan karauk jaunakat akas pak ko usu nurin, kiro usu ko äiäk owon. 8liUtianik, kiro onok aru mowon ro, is meter ko mesin jer we maromin, ko is usu irau wa, ko ak erekapu usu arowon. Utianik, is kiro usu mesin sakau ämän sosop wa awaram. !k;Is onoktori jer we maromin ses opok, isan woi usuäu sarenuk, woiti näwäu orip jer we maromin. Is ak woiaka usu saräun rai jer we marau wa, is isan woias ak mesin näwäu meieäim ätär maraun jer we maromin. Kar ros onok aru ak opok monuk, akas kon onok aru jäkäi muruwe. gjGKiro onokun, is ak meter sakau ämän jer we mareanik, surmaromin. Akasar is woi erer orip rawaun keseiriäi, keseria, is ak rawa pote woi usu owaun utomin. Keseria, ak kiro ämän meter jer we maromin ninareanik, akan woiaka piririanik, ätäi onok eposek tainoraiei. Is äpu is kar osapun woi erermoi, nepipirita rai, ak nais erekapu nepipiraiei. *iMUtianik, isas ak woiaka usu saräun ämän maroita rai, inokos is woi erer murai? Akas karar isan woi erer muraiei, okon, isas akan woiaka usu saräun wa aram. 6h gIs meter ak rawa poteanik, usu aromin. Keseria, rusapai is sakau ronkatemin, is ätäi koi akan onok aru aparita, akan woiaka usu saräi, okon, is ätäi ak wa koi apwaram. =g uIk akan woiaka epar moin kiro sakau kamwaraun rai awarau wa. Ik äpu akan woiaka Anut mesin sakau moin. Keseria, ik ak pak erek akan woiaka erer orip rawaun sarau karar moram.f Anut nuka äpu is ak epar ämän awarom. Is ak rawa Korin mena kurte ätäi kowau wa, owon, is ak usu arau utom. Kiro onokun karar. @e {Anut nukasar ik ak pak erekapu Krais pak pasar rauta, sakau mukiäu. Ik nukan roasiret senes sare mukianik, kon roasiret ätär maraun kon jer ik opok we mowon. Kon Osou Näu, kiro totok senek, iken woiok uru mukowon. Kesernuk, ik äpu tawa ik osap erekapu ikaun aikowon owam. Pol ko kurte Korin mena potau wa. d c Anut nukas roasiret sarwaraun epar ämän sosop miäwon. Ko Krais pakas kiro epar ämän erekapu iporwon. Keseria, Jisas Krais ik sareikaun kowon, okon, ik keser äiäum, “Epar, Anut nukas kon epar ämän tainorwon,” okon, ik Anut nukan enip oik jou muriäum. Bb Timoti, Sailas ikes Anut nukan mokoi Krais Jisas nukan ämän awareäumun. Ak äpu, Jisas Krais ko roasiret wa sätwareäu, ko orip orip kon ämän tainoriäu. Ik kon onok tainoriäum. ;a qAnut nuka kon ämän erekapu tainoriäu senek ikes nais keseriar ak epar ämän awarom. Ik ämän erekapu awareäum kiro epar ämän, kiro sät ämän wa. Ikes ak “Io, ik kiro onok keseram,” ätäi kurte ronkatemoi, “Wa, ik kiro onok keserau utom,” awarau wa. Ik iken ämän orip orip tainoriäum. k` QO jaiat, amke is ak koi apwaraun ronkatemin, kiro is sätwarau wa. Akan ronkat is okoro omnokou pakan roasiret akas sätäiäi senek keseru rai airoi ra? Wa senes wa. Utianik, kar sarau pewon, okon, is kurte ak rawa kowau wa. U_ %Isan ronkat Masedonia provins potaun pote rai tarwaroita, ak pak rawamis, ätäi Masedonia provins potamis, ätäi koi ak apwaram. Keserita, is Judia provins potaurita, akas is apu pakan osap sareiraiei. k^ QMeter isan ronkat sakau kesek rawon; is amke koi ak sarwaram, tawa nais ätäi koi sarwaram. ] 9Ak rusapai iken ämän nukan onoktapau eteinak äpu miäi. Utianik, iken ronkat sakau ak tawa iken ämän erekapu kon onoktapau äpu maiei. Keserna, tawa iken Näwäu, Jisas nukan kowaun omre kounuk, ik ak mesin iken woiok uru nepipiriäum senek akas nais ik mesin nepipiraiei. \ / Ik ak ämän ninareanik, onoktapau säpkäri äpu maun karar jer we marom. Is karauk ämän ak kon onoktapau wou wäiei kiro wa jer we mareäim. q[ ] Ik woiok erer orip kiro ämän awarom. Owon, iken woiok uru okoro ämän awaraurim kiro epar senes ik äpu mom. Ik onok tuku eposek roasiret amiakap miäumun. Anut nukas ik mesin wou ereraun ikes kiro onok eposek miäumun. Ik kiro onok eposek iken omnokou pakan ronkatis owau wa. Anut nukasar kon wou näu oripas ik sareikonuk, ik kiro onok tuku eposek roasiret erekapu akan amiakap keseriäumun, utianik, ik aka Korin roasiret akan amiakap kiro onok tuku eposek senes keseriäumun. Z / Akas ik sareikaun Anut auriai, okon, ko ik imäikai. Roasiret sosop ik mesin Anut aurna, ko roumoi, kon wou näu oripas ik sareikai. Kesernuk, Anut nukas ik eposek sareikonuk, roasiret sosop aparmana, akas Anut ‘pere’ auraiei. Pol ko Korin menan roasiret sätwarau wa. *Y O Anut nukas kon sakaus ik meiäuruta, imäikowon. Ik tawa usu orip kos ik ätäi imäikai. Iken ronkat ko opok sakau mota, ik usu orip kos orip orip ik imäikai. |X s Kiro epar, iken ronkat kiro onok pakas ik meiäun rai kesermun, utianik, kiro onok ik opok pewon, owon, iken sakaus ik sareikau senek wa äpu maun keserwon. Anut nukas karar ik sareikaun itok. Kos roat meiein ätäi kon sakaus siräi mareäu. TW #O jaiat, ik kiro usu Esia provins opok oumun mesin awaraurum. Usu näwäus ik erekapu tonoike monuk, iken sakau itimorwon. Keseria, iken ronkat ik okoro omnokou opok wa rawam meiäm rai ronkatemun. V %Ik ak sakau tai rawaun ronkat sakau miäum, owon, ik äpu, ak ik pak erek usu oiäum, keseriar, ak woiaka päurar rawaun sakau erek owaiei. HU  Utianik, ik usu outa rai, kiro Anut nukas ak imwaraun akan woiaka päurar rawaun keserai. Kiro onokus, Anut nukas iken woiok päurar rawaun sakau ikonuk rai, ak ik apaikianik, akan woiaka nais päurar saräiei. Anut nukas akan woiaka päurar rawaun marai. Keseria, ak ik usu ouram senek ouna rai, ak sakau tai rawaiei. 4T cKrais nuka usu näwäu ämäiwon senek, ik nais keseriar ämäiäum, utianik, ik Krais pak pasar raiäum, okon, Anut nukas ik orip orip woiok päurar rawaun sakau ikiäu. ;S qKos ik usu orip rauta, iken woiok päurar rawaun sareikeäu. Keseriar, ikes pak iken woiok päurar oripas karauk roasiret usu orip rai akan woiaka päurar rawaun sarwaraun itok. UR %Anut ko iken Näwäu, Jisas Krais nukan eit, pak kon momok. Ik erekapu Anut nukan enip oik jou murau. Ko iken momonek, ko ik mesin wouti mianik, sareikeäu. Ko woiaka päurar rawaun nukan onoktapau. XQ +Iken momonek, Anut pak iken Näwäu, Jisas Krais ori awas awan woiawa näu oripas ak sarwareanik, akan woiaka päurar rawaun araieir. Anut nukas Pol eposek sarewon mesin kos Anut nukan enip oik jou muruwon. gP KO jaiat, okoro jer kiro is Pol nukas jer we marom, Anut nukan ronkatisar is Jisas Krais nukan ämän oi ariaun ro sare murowon. Iu Timoti ories ak Anut nukan roasiret Korin menan pak Akaia provins pakan pak jer we maromur. O bKarauk roat ak kiro onok tainorianik, akan woiaka epar moin utoin. Anut kon wou näu oripas ak sarwareanik, ak pak rawai.\N1bTimoti, Anut nukas na sarau isowon, kiro sarau jekur kamäm. Karauk roat ak Anut nukan ronkat tainorau wa akan ronkat pakas sät ämän miäi, na kiro ämän wa tainorau. Karauk roat akas sät ämän momoi, Anut nukan ämän pak weräiäi. Kiro roat akan ronkatis ‘ika ronkat eposek orip’ äiäi, utianik, akan ronkat eposek wa. $MAbAk kiro onok eposek keserna, akan osap sosop eposek omar oik turur maiei, kiro tawa owaiei. Keseria, epar ak awau orip orip Anut nuka pak eposek rawaiei. =LsbNa roasiret osap sosop orip keser awar, “Ak orip orip onok eposek karauk roasiret sarwaraun mowe. Ak woiaka erer orip, akan osap inäumoi, karauk roasiret osap wäpik arowe.” 8KibTimoti, na roat omnokou pakan osap sosop orip rai keser awaram, “Ak kiro osap sosop mesin akan enmaka wa jou mau. Ak kiro osapus ak sarwarai rai wa ronkatäu, kiro osap erekapu kurte aru mai. Anut nukas ak sarwaraun mesin sakau ronkatewe.” Nukasar osap eposek sosop iken woiok ereraun ikiäu. eJCbKo karar wa meieäu, ko arou merek näwäu opok raiäu, kar ros kiro arou siakup manau senek wa. Ko kar ros meter aparau wa. Kar ros ko aparau senek wa. Ik kon enip jou murianik, äiäu, ko orip orip sakau rawai. Epar. iIKbJisas kowaun ses, kiro Anut nukasar sare mowon rau. Anut ko enip jou orip, nuka karar omnokou pakan roasiret erekapu kamwareäu, ko omsau kamwareäi roat näunäu akan kamwareäu ro näwäu, pak roat näunäu akan Näwäu. %HCbNa isan ämän roumon erekapu jekur tainor. Keserta, kar ros na onok aru mom rai aisau senek wa. Keseriar tainori pote iken Näwäu, Jisas Krais ko kowai. jGMb Is na sakau ämän aisaurim. Osap erekapu awau rai kiro Anut nukas ate mowon. Krais Jisas nukas Pontias-Pailot nukan amukup kon ämän amop auruwon. Anut Krais Jisas orien amiawap isas na kiro sakau ämän keser aisom. =Fsb Woiaka epar moin roasiret ak roat osap owaun kurteäi senek. Na nais kurteanik, nan totomat orip orip awau rawaun sakau owam. Meter na roasiret akan amiakap isan woi Jisas mesin epar mom äieta, Anut nukas na awau orip orip rawaun mesin urweisowon. Keseria, nan totomat awau orip orip rawaun sakau ate rau. GEb Utianik, na, Anut nukan ro, kiro onok aru erekapu utoinam, sumkäine. Keseria, na onok eposek momoi, Anut nukan onok karar tainoram. Na nan won epar momon sakau maun, pak na karauk roasiret akanun wonas meiäun, pak na usu owam ses sakau tai rawaun, pak na karauk roasiret pak päurar rawaun pak sarau sakau mo. &DEb Aiauk sosop owaun woiakas weäi, kiro onok aru akan onoktapau. Karauk roasiret ak aiauk owaun ronkat sosop oumoi, akan woiaka epar moin kiro utiäin. Kesermana, ak usu sosop senes oianik, akan woiaka aru senes miäin. Pol nukas Timoti Anut nukan onok eposek jekur ate rawaun auruwon. QCb Roat ak osap sosop owaun keseriäi, kiro roat ak Satan nukas ate apwaronuk, onok aru atap atap maiei. Ak opur raut im opok neäi senek naiei. Kiro onok aru atap atap kis rewarmoi, erekapu aru marai. VB%bUtianik, o ra omjo ra eteinak rawai, kiro äiäk. Ik woiok erer orip rawam. AwbOkoro omnokou opok, iken aninokot akas mukoin ses opok, ik kar osap orip kowau wa. Ik meiemoi, kar osap wa oi manam. n@UbKiro epar, Anut nukan onok erekapu tainormoi, ik woiok erer orip rawam. Kiro iken osap eposek. ?!bIken Näwäu, Jisas Krais nukan ämänis ik Anut nukan onok ätär mukiäu. Kar ros ko kar ämän kiro Jisas nukan ämän senek wa roasiret tamaronuk rai, ik äpu kiro ro nukan enip erar jou miäu, ko otop ro senek. Ko onok eposek maun ronkat wa oiäu. Krais nukan Ämän Eposek mesin karauk roat pak ämänis weräiäu, ko ak pak orip orip aurätäun keseriäu. Keseria, kiro onokus, karauk roasiret ak akan jaunakat akan osap owaun woiakas weäi, ak ämänis weräiäi, ak karauk roat akan enmaka opok jeje ämän miäi, akan jaunakat mesin ronkat aru oiäi, ak orip orip auräteäi. Kesek sät ämän tamareäi roat ak ronkat aru orip, Anut nukan epar ämän oin jekur äpu mau wa, okon, utoin. Ak keser ronkateäi, ‘Ik Anut nukan onok tainorta rai, ik osap sosop owam.’ >b={bSarau roat (slev) akan kamwareäi roat Jisas mesin woiaka epar moin akas keser wa ronkatäu, “Iken kamoikeäi roat ak rusapai Kristen sarein, okon, ak iken jaunokot. Keserianik, ik akan ämän wa tainorau.” Ak keser wa ronkatäu, kiro onok aru. Utianik, ak akan kamwareäi roat akan ämän jekur tainorianik, akan sarau eposek maraiei. Owon, ak keser ronkatäiei, “Ikes akan sarau eposek maram, owon, ak rusapai Jisas mesin woiaka epar moin, okon, ak iken jaunokot, ik akanun woiokos meieäum.” Karauk roat aiauk sosop owaun sät ämän tamareäi. Na okoro ämän roasiret tamaromoi, ak kiro ämän tainoraun sakau awaram. E< bSarau roasiret (slev) ak kamwareäi roat akan inkaruru rai, ak erekapu akan kamwareäu ro näwäu nukan ämän jekur tainorwe. Ak kiro onok keserna, karauk roat akan onok eposek aparmoi, ak Anut jeje ämän wa auraiei. Ikes kon ämän roasiret tamareäum, kiro roat akas nais kiro ämän mesin jeje ämän wa maiei. ;bKarauk roat akan onok aru amop keseriäi. Keserna, karauk roasiret akas apwaromoi, kurte wasarewareäi. Utianik, karauk roat ak onok aru ämäi keseriäi. Keserna, akan onok aru kiro ämäi raiäu. Utianik, rai rai, tawa amop päi. Keseriar, onok eposek kiro amop penuk, apariai. Karauk onok eposek ämäi raiäu, kiro erekapu wa ämäi rawai, tawa amop päi. Timoti, na rusapai an karar wa jau. Na wain eteinak an opok momoi, jam. Kis isanaisianik, nan won uru sip rau jekurnuk, na sip orip orip oiäum utoisai.:b9 bNa kar ro Anut nukan sarau muraun sare murianik, kon tapau kurte wa atau. Karauk roat ak onok aru mona rai, na ak pak wa tururau. Na keserta, karauk roat akas nan enmatap kar ämän wa maiei. Na jekur tai raianik, Anut nukan amukup onok eposek karar mo. 8bTimoti, is Anut pak, Krais Jisas pak, Anut nukan sarau eitek eposek pak, akan amiakap okoro sakau ämän aisom, na jekur tainoram. Na roasiret erekapu opok onok karar mo. Na roat näunäu pak, nan jaunat pak, karar wa sarwarau, roasiret erekapu sarwaram. W7'bUtianik, kamwareäi roat ak onok aru mona rai, na kiro roat imware koi karauk kamwareäi roat akan amiakap sakau kewar. Na kiro onok keserta, akan jaunakat ak kiro onok aparianik, onok aru maun iminäiei. 6bTimoti, karar ros ämän aisai, “Iken kamoikeäu ro ko kar onok aru mowon.” Keser aisonuk rai, na kon ämän wa rowau. Utianik, ro oirori ra, roat 3 orip akas kon onok aparin kesek aisona rai, epar na akan ämän roianik, rapor wasare aparam. h5IbOwon, ik äpu, Anut nukan ämänis keser äieu, “Bulmakau nukas wit nemauk taienuk taienuk, kon oksau wa parar mau. Karauk wit nemauk utona, jaura.” Lo 25:4 Ik xpu, “Sarau ro ko kon sarau pakan aiauk owai.” 4bKristen roasiret akan kamwarexi roat ak sarau eposek mona rai, ak akan enmak jou maroinai, kiro sarau pakan osap arowe. Inok ros Anut nukan ämän roasiret awareäu pak inok ros kon ämän tamareäu pak, akas kiro roat jekur kamwareanik, osap eposek aräiei. .3UbInok roasir ko wou epar mowon kon tupsiu opok wäimäs asiret rauna, nukasar kiro wäimäs asiret jekur kamwaraura. Ko karauk Kristen roasiret kiro wäimäs asiret kamwaraun usu wa arai. Kesernuk, Kristen roasiret ak tururianik, karauk wäimäs asiret akarar wopur orip rai, sarwaraiei. q2[bNa äpu, karauk wäimäs asiret akan woiaka epar moin, kiro onok utomoi, ak Satan nukan onok tainorin. g1GbKeseria, is wäimäs asiret ak emas senes wa, ak ätäi ro awau oumoi, mokoi orip sareanik, akan ou rapor kamäun awareäim. Ak kiro onok eposek keserna, iken iwäi jaunokot akas Kristen roasiret enmakap ämän wa maiei. 0/b Kiro onok karar wa, ak wäsuk sareanik, karauk roasiret akan owa en pote, ek pote ariai. Utianik, ak kiro onok aru karar wa miäi, ak karauk roasiret akan enmaka opok ämän me ariai, ak karauk roasiret akan sarau mesin enmakap erar are ariai. Kiro onok keseriäi itok wa. q/[b Keserna, ak amke Krais pak kon sarau maun paip moin patiraiei, okon, ak Anut nukan amukup ämän orip. 5.cb Utianik, wäimäs asiret ak emas senes mau wa, akan enmaka wa jer wäu. Owon, akan woiaka siräianik, ätäi ro awau owaun ronkat penuk, ak Krais mekesiraka nuraiei. j-Mb Kiro asiret emas mau wa opok ak sarau eposek miäin, okon, karauk roasiret akan amiakap akan enmaka jou orip. Kesek asiret ak akan mokoit rapor kamwareäin, ak kar menan roasiret akan owa imware poteanik, o areäin. Ak akasar akan enmaka wa jou miäin, okon, Anut nukan roasiret akas jekur sarwareäin. Ak apu pakas kouna, akan isiaka an kosor mareäin. Karauk roasiret usu orip akas sarwareäin, ak akasar orip orip sarau eposek miäin. Kesek asiret karar akan enmaka jer we mo. :,mb Na karauk wäimäs asiret akan woisan 60 orip wa akan buk opok akan enmaka wa jer we mau. Na karauk wäimäs asiret akan woisan 60 itimorin, akan enmaka karar jer we mo. Keserta, woiaka epar moin roasiret akas erek tururianik, kiro asiret sarwaraiei. Kiro emas asiret ak roat karar tuku oi raiäin. v+ebUtianik, inok roasir ko kon tupsiu pak aikut pak nukasar jekur kamwarau wa, kon wou epar mowon kiro nukasar utou. Karauk roasiret akan woiaka epar mau wa, ak kiro onok aru wa keseriäi. Keseria, kiro roasir akan onok aru näwäu senes. H:~%}8{zyxww?vvutCsrqpAosnmllMjih{fdcubaZ`\`_^]q\[ZYXWWV_UaUPTR{QQfPOO(NuMxLKJIHGOEECBB+AH@V?>=8<;C99k8{66Y54H33200 .. -=,Q++0* )F'' &f%$##"e!H {if xQa +  Oe\*HC< Kesermoi, isan osap erekapu rau kiro ak aram. Isan totom nais ak sarwaraun aram. Isan ronkat isan woias akanun meieäim näwäu sarenuk, akan woiakas isanun meiäi kiro eteinak saräi. ;' Is rusapai ätäi namba 3 koi apwaraun ronkateram. Akas is sareiräun usu wa aram. Isas ak akan osap iraun rai wa awarom. Akan woiaka is iraun rai awarom. Mokoit akas osap turur mianik, momonakat wa areai. Momonakat akas epar osap turur mianik, akan mokoit areai. .:U Is owo onok karauk Kristen roasiret opok keseriäimin is ak opok nais kir keseriäimin. Kar onok karar kiro is ak opok keserau wa. Is ak o iraun rai awarau wa. Akan ronkat is o iraun awarau wa kiro is onok aru momin ra? Ak keser ronkatena rai, akas isan kiro onok aru jäkäi muraun itok ra? 9 Is ak pak raumoi, isas Jisas nukan ämän oi ariaim ro ätär maraun onok atap atap miäimin. Is ak pak raumoi, kurur atap atap pak onok atap atap miäimin. Is sakau tai raianik, usu sosop oumoi, Anut nukan sakau ätär maraun kiro onok keseriäimin. '8G Is otop ämän arem. Utianik, akasar is kiro ämän araun siräire moin. Ak is onok eposek moram araun itok, utianik, ak keserau wa. Epar, is enim jou näwäu orip wa. Utianik, kiro sät ämän oi ariai roat akas akan enmaka jou näwäu miäi, akan saraus isan sarau itimorau wa. z7m Kiro onokun, is sakau wäpik, karauk roasiret akas isan enim opok ämän aru miäi, is usu näwäu oiäim, karauk roasiret is aru muriäi. Kiro usu erekapu is opok penuk, is woi aru wa miäu, owon, is Krais nukan sarau moram. Keseria, is nepipirim, owon, is sakau wäpik raita, Anut nukan sakaus is sakau muriäu. Pol ko Korin roasiret sarwaraun ronkat sosop miäwon. =6s Utianik, Näwäu nukas is ätäi keser airowon, “Isan woi näu oripas sareisiäim, kiro itok. Na sakau wäpik rauta, isan sakaus na sakau musiäu.” Keserianik, owo onokus is sakau wäpik ätär mareäu is kiro mesin isan enim jou mam. Keserita, roasiret akas Krais nukan sakau kiro is pak rau aparaiei. b5= Isan usu kiro isan enim opok pe rau kiro oi kuräun rai is 3 orip Näwäu sakau aurmin. 47 Utianik, Anut nukas omar oik kiro osap eposek senes ämäi rawon ätär murowon kiro mesin is isan enim jou mam rai, Anut nukas Satan inikernuk, kos kar osap katuau senek isan enimsau tätäi iraun rau äsimorowon. Kesernuk, is nepipirianik, isakan enim jou mau senek wa. $3A Utianik, isakan enim jou mauria, is otop ro senek wa saräm, owon, is epar ämän mam. Utianik, is isakan enim wa jou mam, owon, is isakan enim jou moita rai, roasiret akas isan ronkat tainorianik, isan enim jou maiei. Utianik, ak amke isan ämän tamareäim roumana, is owo onok keseriäim aparianik, kiro jekur wasare äpu momoi, is mesin rapor ronkatäiei. Osap katuau senekus Pol nukan enipsau weäu. (2I Is kesek ron enip jou mam, utianik, isakan enim jou wa mam. Utianik, owo onokus is sakau wäpik ätär mareäu is kiro mesin woi erer orip isan enim jou mam. V1% Is äpu kiro ro ko Anut nukas kon mena eposek omar oik imäi tonowon. Kon enipsau orip manowon ra, wa ra, is äpu wa. Anut karar kiro äpu. Omar opok ko karauk ämän arein rowon. Kar ros kiro ämän owo senek omnokou pakan ämänis aräu senek wa. Anut nukas ‘kar ros kiro ämän ätäi karauk roasiret wa awarau’ rai äiewon. 0 L/ Is kar ro Krais mesin wou epar mowon äpu mom. Meter woisan 14 orip manonuk, ko Anut nukas omar namba 3 opok imäi tonowon. Kon enipsau orip manowon ra, wa ra, is äpu wa. Anut karar kiro äpu. l. S Ak is erar ro rai ronkateäi, okon, is kar apu wäpik, isakasar isan enim ätäi jou mam. Kiro jou maun onokus is wa sareirai. Utianik, is keser awaram, Näwäu nukas nini epir pakaimas karauk osap ämäi rawon ätär murowon. - !Utianik, isan jaiatos is basket uru murianik, windo opokas muruna, nomin. Keserna, is kiro menan kiap nukan ipoukupas imine manomin.,! Damaskus näu menan kiap ko king-Aretas nukan inkaruru raiäu, kos karauk marai roat akas is sakau atoiraun menan ororok kamäun marowon. + Anut nuka ko iken Näwäu, Jisas nukan Momok pak kon Eit pak. Ik kon enip jou orip orip mau. Ko äpu is kiro ämän sätäiäu wa. F* Ak is erar ro airona rai, is kar apu wäpik, okon, isakasar isan enim jou erar mam. Utianik, owo onokus is sakau wäpik ätär mareäu, is kiro mesin woi erer orip isan enim jou mam. )+ Kar Kristen ro ko sakau wäpik sarenuk, is nais sakau wäpik senek sareäim. Kar ro onok aru monuk, is kiro onokun ronkateanik, woi aru miäu. (  Isan usu kiro karar wa, omre orip orip is Kristen roasiret kamwaraun ronkat sosop senes oiäimin, kis usu näwäu senes iriäu. U'# Is sarau sakau atap miäimin. Pututu sosop, is jekur wa niniäimin. Karauk ses, is sou iworomoi, an patiriäwon. Karauk ses, isan sarau momoi, is o wa jeäimin. Karauk ses, is omjo wäpik rorosiriäwon. /&W Omre sosop is sarau maun apu opok ariäimin. Is anas oire manauriäwon. Karauk roat akas roat akan osap päu owaun apu opok raiäis, akas is iworauriäin. Isakan jaiat Juda akasar iworauriäin. Karauk omsau pakan roat akas nais iworauriäin. Is näu mena usu sosop oiäimin. Ro wäpik mena om puru opok usu oiäimin. Mas anas oire jauriäwon. Karauk roat akas sätäianik, ik nan Kristen jaunat rai äumoi, iworauriäin. }%s Kar muti Rom marai roat akas omre atap atap 3 orip sinis mänkäsiroin. Kar muti, karauk roat sosop akas aiaukus iworona, meiäurimin. Is ariäim opok, ous 3 orip aru mowon. Kar ous aru monuk, is pututu karar, sankeu karar mas an opok raimin. u$c Juda roat akas 39 orip is mur sakaus mänkäsiroin. Ak kiro onok keserin, omre atap atap 5 orip keseiroin. W#' Kiro roat ak Krais nukan sarau roat ra? Is rusapai äiem, kiro otop roat senes. Is epar kon sarau ro. Is sarau sakau senes mianik, kiro roat itimwaromin. Karauk roat akas is orip orip karapus owa kureiriäin. Roat akas is sosop senes iworomoi, tätäi iriäin. Ak kiro sätäiäi roat keser akwarau wa. Omre sosop is meiäuriäimin. "% Kiro roat ak Ibru roat ra? Is nais Ibru ro. Ak Israel roat ra? Is nais Israel ro. Ak Apraham nukan tupsiu ra? Is nais Apraham nukan tupsiu. `!9 Wopurut, ikes nais kiro onok aru ak opok keseraun sakau wäpik, okon, ik oiorok neäu ra? Utianik, kar ro kon sarau mowon mesin kon enip jou monuk rai, is nais isan enim jou mam. Is otop ro senek kiro ämän arem.  ! Ak karauk roat inikwarona, akas sakau ämän awareanik, akan sarau maun imwareäi. Akas ak jekur kamwaraun sakau awareanik, akan osap erar oiäi. Kiro roat akasar ik roat eposek äianik, ak roat aru awareäi. Kiro roat sakau orip, akas akan sipiaka pipuriäi senek. jM Ak ronkat eposek orip äiäi, utianik, ak otop roat utwarona, akan ämän awarona, roiäi! &E Roat sosop ak okoro omnokoupaian onok tainorianik, akan sarau mesin akan enmaka jou miäi. Is nais akan onok tainormoi, isan saraus isan enim jou atap mam. 5 Is äpu isan sarau eposek mesin isan enim jou mam, kiro is Näwäu nukan ämän wa tainoriäim, is otop roat senek saremoi, isakan enim jou miäim. "= Is amke karauk otop ämän maun awaromin. Ak kiro ämän roianik, ko epar otop ro rai wa ronkatäu. Utianik, ak is otop ro rai ronkate roi, ak karauk otop roat akan ämän roiäi senek ak isan ämän nais päurar rowaiei. Ak is utoirona, isas nais isan enim jou eteinak mam.  Keserianik, Satan nukan sarau roat akasar pirirmoi, sarau eposek mona, karauk roasiret akas kiro ak Anut nukan sarau roat äiäi. Utianik, kiro roat akan onok kiro keseriäi, tawa Anut nukas erekapu aru marai. Pol ko Jisas nukan ämän oi ariemoi, usu sosop owon.  Akan onok kis ik wa atonoikai. Satan nais nukasar ätäi pirirmara, is Anut nukan sarau eitek arou opok raim rai keseriäu. I  Kiro roat ak Krais nukan ämän oi ariaun roat senes wa. Ak sarau mianik, Krais nukan sarau moram äiäi. Ak sätäiäi. Akasar pirirmoi, ik Krais nukan ämän oi ariäum roat rai keseriäi. + Is meter akan aiauk owau wa, kiro onok rusapai keseriar rau. Kiro sätäiäi roat ak akan enmaka jou miäi apu soraun is kiro onok keseriäim. Akan sarau iken sarau senek äiäi, utianik, akas akan sarau mianik, ak pakan aiauk oiäi, okon, akan sarau iken senek wa. / Is owon akan aiauk owaun wa awareäim? Akan ronkat isan woias aka mesin wa meieäim ra? Wa senes, wa. Anut ko äpu isan woias ak mesin meieäim. S Krais nukas epar ämän miäu senek, is nais epar ämän miäim. Is akan aiauk owau wa, okon, kiro mesin isan enim jou muraun itok. Akaia provins pakan kar ros is kiro onok keseraun tämurau senek wa. 3 Is ak pak pote raumoi, karauk osap owaun ronkat oianik, ak usu wa ariäimin. Is owo osap owaun ronkateäimin isan jaiat ak Masedonia provins pakas koin akas epar kiro osap erekapu iroin. Is akas osap iraun rai wa awareäimin. Rusapai nais, ak is osap iraun rai wa awareäim. + Is karauk menan Kristen roasiret akas aiauk irona, pote ak sarwaraun sarau miäimin. Kiro onokus is kiro roasiret akan aiauk päu oimin senek. I  Is Anut nukan Ämän Eposek tamareanik, akas is aiauk iraun rai wa awareäimin. Is akan enmaka jou maun keseriäimin, isan enim jou mau wa. Akan ronkat is kiro onok aru keseriäimin ra? "= Epar, is Anut nukan ämän aräun kiro skul mau wa, utianik, is kon ämän jekur äpu momin, okon, ik orip orip ak Anut nukan ämän amop tamareäumun.   Utianik, isan ronkat kiro sät ämän oi ariai roat ak akan enmaka jou oik miäi, ak näwäu, is eteinak rai ronkatäu wa. (I Karauk roat akas koumoi, kar ämän tamaraiei. Ikes Jisas nukan Ämän Eposek epar tamareäumun, utianik, kiro roat akas Jisas mesin kar ämän atap maiei. Kiro onok pakas ak osou atap owaiei. Meter Anut nukan Osou Näu oin kiro senek wa. Kiro roat akas ämän eposek atap tamaraiei. Kiro Anut nukan Ämän Eposek ikes tamaromun senek wa. Ak kiro onok keserna, akas akan ämän epar kurte tainoraun rai keseriäi. V% Utianik, Satan nukas Ewa ate aparwon senek, karauk sätäiäi roat akas nais ak ate apwaraiei rai is iminem. Ak sätwareanik, akan ronkat eposek aru marona, Krais nukan onok jekur tainoriäi kiro utaiei.  Anut nukas ak mesin sosop ronkateäu senek, isas nais ak mesin sosop ronkateäim. Kar ros kon asinak kar ro nuraun paip momoi, jekur kameäu senek, is ak Krais nuraun jekur kamwaraun onoktoromin, okon, tawa ak Krais rawa potea, ak kon roasiret tuku rawaiei. r  _ Isas otop ro senek karauk ämän isan enim jou eteinak maun awaraurim. Ak is utoirona, keseraun itok ra? ( I Kar ros nuka ro eposek äiäu, ko Anut nukan amukup ko ro eposek wa, utianik, Näwäu nukasar kiro ro eposek äiäu, kiro ro epar kon amukup eposek.h I Utianik, Anut nukan ämänis keser äieu, “Inok ro kon sarau mowon mesin kon enip jou mauria, ko Näwäu nukas ko kiro sarau maun sakau nuruwon ronkateanik, Näwäu nukan enip karar jou mai.” Jeremaia 9:24 H   Kesernuk, ik karauk mena kiro akan mena kasakup rai Anut nukan Ämän Eposek aware ariäm. Karauk roat akas meter owo mena sarau moin opok, ik ätäi kiro opok iken enmok jou maun wa potam. Q  Karauk roat akas amke kar mena sarau moin kiro ikes sarau momun rai enmok jou mau wa. Iken ronkat ak akan woiaka Krais mesin epar moin kiro sakau sarenuk, iken sarau kiro moram näwäu senes saräi. *M Ik ak rawa koianik, iken sarau momun mesin iken enmok jou maun itok, owon, Anut nukas ik ak pak sarau maun aikowon. Utianik, ik ak rawa wa koumun maro, ik kon ämän wa tainorwom. Keseria, ik iken enmok jou mau senek wa. Utianik, ik epar Krais nukan Ämän Eposek kiro ak rawa oi koumun. =s Utianik, Anut nukas owo sarau ikowon kiro mesin karar iken enmok jou mam. Owo mena Anut nukas sarau maun ikowon, ik kiro opok karar sarau miäum. Kiro sarau ak opok nais poteäu. M Karauk roat ak akasar akan enmaka jou miäi senek, ikes iken enmok jou mau wa. Kiro roat akan onok kiro akas akan ronkatisar wasareäi. Kar ros nukan sarau wasaremoi, kon jaukun sarau owo senek aparianik, äiäi, ‘isan saraus kon sarau itimoru ra, wa ra?’ Roasiret ak kiro onok tainoriäi ak ronkat eposek wäpik. |q Kiro roasiret ak okoro ämän mesin jekur ronkatewe. Rusapai ik ak pak rawau wa, okon, iken ämän sakau orip pas opok jer we marom. Utianik, ik ak pak pote rauta rai, iken ämän sakau orip pas opok apari senek, iken onok keseriar aparaiei. M Karauk roasiret akas keser äiäi, “Pol nukan pas kiro eposek sakau orip. Utianik, nuka ik pak raiäu ses opok ik ko apariäum, ko sakau wäpik, ko Anut nukan ämän maun jekur äpu mau wa.” V% “Pol nukas kiro pas ik iminäun jer we mukowon”, ak keser wa ronkatäu. K Näwäu nukas ik kon sarau maun sakau ikowon, okon, ik kiro mesin iken enmok jou maun woiok erer orip awareäum. Ikes kiro sakau Anut nukas ikowon pakas akan woiaka Krais mesin epar moin kiro sakau mareäum. Ik kiro sakau pakas akan woiaka epar moin wa aru mareäum. Keserianik, ik iken ämän moram mesin wa oiorok nai. >u Ak ik mesin ronkateanik, iken onok apariäi jekur ronkatäu wa. Kar ros is Krais pak pasar raim rai sakau äiäu, kiro ro ik erek ko senek Krais pak pasar raum rai ronkatäi.  Ak Korin roasiret, iken ämän awarom kiro erekapu tainorna, ikes karauk roasiret ak iken ämän rowau utoi usu araun kume raum.  Roat ak ik pak ämänis weräuna, ikes ak aru maram. Ikes kiro roat akan ronkat aru ätär mareäum. Karauk roat akas ämän atap atap mianik, ak Anut äpu maun apu sowaraun keseriäi. Ikes akan ämän aru roasiret erekapu ätär mareäum. Ik ämän awarota, roasiret akan ronkat piririanik, akan onok aru pakan utomoi, akan ronkat erekapu karar tururianik, Krais nukan ämän tainoriäi. l~Q Omnokoupaian roat akan muk atap atap oumoi, weräiäi, ik nais iken muk atap atap oumoi, weräiäum. Utianik, iken muk kiro Anut nukan, sakau orip. Kiro mukus iken iwäi jaunokot akan mena sakau raiäi kiro erekapu aru marai. }  Kiro epar ik omnokou opok raum, utianik, ik omnokoupaian roasiret weräiäi senek wa weräiäum. Ik kar onok pakas weräiäum. G| Karauk roasiret akan ronkat ik okoro omnokou pakan onok tainor ariram rai ronkateäi, utianik, ik okoro omnokou pakan onok wa tainoriäum. Is ak rawa koumoi, roasiret kesek ronkat orip sakau ämän awaram. Utianik, ak kiro roasiret akan onok wa tainorna rai, tawa is ak rawa koumoi, ak ätäi sakau ämän wa awaram. B{  Karauk roasiret akas isan enim opok ämän keser miäi, “Ko ik pak raumoi, ämän äiäurar aikiäu, utianik, ko kar mena atapuk raumoi, ko sakau ämän jer we mukiäu.” Utianik, Krais nuka kon enip jou wa miäu, ko wou päurar orip raiäu senek is Pol, kon onok tainorianik, kiro ämän äiäurar awaraurim. +zO Anut nukas osap eposek senes ikowon. Kiro osap näwäu senes, okon, kiro osap owo senek ik aräu senek wa. Kesermoi, ik kiro osap mesin ko ‘pere’ aurim.Dy Anut nukas kon wou näu oripas ak eposek sarwarowon, okon, akas pak jaunakat sarwareäi. Keserna, kiro roasiret akas akanun woiakas meiemoi, Anut nukas ak opok onok eposek maun auraiei. %xC Akan sarau miäi kis ak akan woiakas Anut mesin epar meieäi amop mareäu. Akan sarau miäi mesin roasiret akas Anut nukan enip jou maiei. Ak Krais nukan Ämän Eposek roumoi, kiro mesin woiaka epar mianik, jekur tainoriäi, okon, karauk roasiret akas Anut ‘pere’ auraiei. Ak woiaka erer orip kiro roasiret osap ariain pak, karauk roasiret nais osap ariain, okon, roasiret akas Anut nukan enip jou muraiei. )wK Akan sarau miäi kis Anut nukan roasiret karar sarwarau wa. Utianik, karauk roasiret sosop ak akan sarau aparianik, ak orip orip Anut ‘pere’ auraiei. nvU Anut nukas orip orip osap sosop aronuk, akas woiaka erer orip aiauk karauk roasiret araun itok. Akas ik aiauk sosop Judia provins pakan roasiret araun ikona rai, roasiret sosop kiro onok aparianik, akas Anut ‘pere’ auraiei. _u7 Anut nukasar ro o uku nurunuk, uku weäu. Kosar o atap atap aronuk, ak o jeäi. Ro nukas o uku woia wenuk, tawa o sosop sareäu senek, Anut nukas osap aronuk, akas ätäi kon roasiret eposek senes sarwaraun itok. At{ Anut nukan ämänis nukan onok mesin keser äiewon,“Kos nukan osap sosop saruku roat ariäu. Ko sarau eposek mowon, kiro sarau eposek orip orip rawai.” Buk Song 112:9 Zs- Anut nukas kon wou näu oripas ak osap atap atap aronuk, ak orip orip osap sosop senes owaiei. Ak eposek rawaun mesin osap sosop oi rawaiei. Ak osap sosop senes oianik, karauk roasiret eposek sarwaraun itok. Br} Roat karar karar ak karauk roasiret osap araun jekur ronkateanik, araiei. Akan woiaka usu orip kiro akan osap karauk roat wa arau. Kar ros ak kiro onok keseraun sakau awaronuk, ak iminemoi, kon ämän tainorau rai wa arau. Kiro owon, ro wou erer orip karauk roasiret osap arai, kiro Anut nukas konun wou ererai. ?qw Ak okoro ämän jekur ronkatewe. Kar ro ko o uku sosop wäu wa, kiro ro ko tawa o sosop wa owai. Utianik, kar ro ko kon woia o uku sosop wäi, kiro ro tawa o sosop senes owai. tpa Kiro onokun, is isan jaiat awaroita, ak amke ak rawa koumoi, akan aiauk karauk roasiret araun äiein turur maun sarwaraiei. Keseria, ak kiro aiauk turur me rauna rauna, ik kowam. Karauk roasiret akas ak woiaka erer orip kiro aiauk karauk roasiret araun turur moin aparianik, ak äpu kiro akan ronkatis keserin, kar ros ak kiro sarau maun sakau ämän awarau wa. -oS Karauk Masedonia roat ak ik pak koumoi, apwaraiei akan sarau kiro wa patarna rai, ik oiorok nai. Ak nais oioraka näwäu nai, owon, ik akan enmaka jou erar momun. n Utianik, rusapai is isan jaiat ak aiauk turur mona, sarwaraun äsimwaroita, potaiei. Keseria, ak onok eposek mona, karauk roasiret akas ik akan enmaka jou momun kiro epar aparaiei. Keseria, ak siräinai, akan aiauk is kiro roasiret awaromin senek turur maiei. Tm! Is äpu ak woiaka erer orip kiro roasiret sarwarauriäi. Is Masedonia provins pakan roasiret akan amiakap akan enmaka jou mareanik, ak kiro onok eposek maun kume rai awareäimin. Ak kiro woisan manowon opok, akan sarau aiauk tururaun Akaia provins opok maun onoktoroin. Okoro pakan roasiret akas ak karauk roasiret osap sosop wäpik sarwaraun aiauk tururmoin, ämän roianik, akan woiaka siräienuk, akas nais akan osap karauk roasiret sarwaraun turur moin. l 9 Ak karauk roasiret osap sosop wäpik sarwareäi, okon, ak Anut nukan roasiret Judia provins opok rai sarwaraun mesin is ämän sosop wa jer we maram. wkgKeserianik, akas kiro roat mesin akan woiakas meiemoi, akan onok eposek ätär maraiei. Ak kiro onok keserna, Kristen roasiret omsau erekapu akas akan onok eposek rowaiei. Keseria, ik owo onokun akan enmaka jou miäum ak äpu maiei.ljQRusa, is Taitas mesin aräurim. Ko isan sarau jai. Ko is pak ak sarwaraun sarau miäu. Kiro jaunokot ori au awan menan Kristen roasiret akas äsimwatona, ak rawa potaieir. Awas Krais nukan enip jou mianik, kon sarau muriäir. yikIk iken kar jaunok nais au pak äsimorta, ak sarwaraun potai. Ko orip orip karauk roasiret sarwaraun sarau sakau monuk, aparmun. Ko akas karauk roasiret jekur sarwareäi roumoi, epar rai ronkatemoi, kon wou erer orip ak rawa potauru. /hWIk sarau eposek maun sakau ronkateäum. Ik Näwäu nukan amukup pak roasiret akan amiakap nais iken sarau amop miäum, okon, ak erekapu iken onok eposek äpu maiei. gKiro aiauk näwäu turur moin ämäinuk rai, karauk roat akas iken enmok opok ämän maiei rai, kiro ro ko ik pak potai. dfAKo nais kon menan Kristen roasiret akas ik pak karauk roasiret kiro aiauk araun oi ariaun sare moin. Kiro sarau Näwäu nukan enip jou maun keseriäum. Iken sarau kiro karauk roasiret sarwaraun woiok erer orip miäum. KeIken kar jaunok ko Taitas pak äsimorta, potai. Kiro ros Jisas nukan Ämän Eposek roasiret mena atap atap raiäi tamaraun sarau sakau miäu, okon, Anut nukan roasiret akas kon enip jou miäi. d!Taitas ko pote akan aiauk tururaun aurumun ko wou erer orip keseräm äiewon. Kiro onok karar wa, kon ronkatis nais ak sarwaraun potauru. zcmIs ak sarwaraun ronkateäim senek, Taitas nais ko ak sarwaraun ronkateäu, okon, is Anut ‘pere’ aurim. b)Meter Israel roasiret ak kiro o enip mana oin senek, rusapai ak nais keseriar keseraiei. Kiro Anut nukan ämänis äiewon siar keserin. Kos keser äiewon, “Kar ro ko o sosop senes turur mowon, ko o jeanik, autau wa utiäwon. Kar ro ko o eteinak turur mowon, kiro ro ko nais o jeanik, ätäi sou wa weäwon.” Kisim Bek 16:18 Taitas ko kon jaukut pak roasiret sarwaraun Korin mena potoin. 5ac Is ak karauk roasiret sarwaraun akan osap erekapu areanik, aka usu owaun awarau wa. Rusapai, ak osap sosop orip. Keseria, kiro karauk roasiret osap wäpik araiei. Tawa ak osap wäpik sarena, akas osap sosop orip sareanik, ätäi ak araiei. Keserna, aka aka sarsarateanik, ak erekapu eposek rawaiei. `z_m Kar ros kon osap karauk roasiret araun ronkateanik, arai, Anut ko kiro ro mesin wou ererai. Kiro ro ko osap sosop orip keseriar arai, Anut ko mesin wou ererai. Anut nukas kar ro osap sosop wäpik äpu mianik, kos osap sosop araun wa aurai. !^; Keserianik, kiro sarau maun amke ronkateanik, woiaka erer orip onoktoroin, rusa kiro sarau erekapu patarwe. Akan aiauk owo senek rau ak keseriar mowe. ']G Isan ronkat ak kiro onok keseraiei. Kiro woisan manowon opok, akas amke kiro roasiret usu orip aiauk araun ronkatein. Keseria, akas amke aiauk tururin. S\ Iken Näwäu, Jisas Krais kon wou näu oripas ak sarwareäu, kiro ak äpu. Ko meter omar oik osap sosop orip, utianik, ko ak mesin saruku ro senek sarewon. Ko kiro onok ak osap sosop owaun sarwarowon. [yAk karauk aiauk araun is sakau ämän awarau wa. Utianik, woiaka epar moin roasiret Masedonia provins rai, akas karauk roasiret mesin woiakas meieanik, eposek sarwaroin. Is ak Korin roasiret, ak kiro roasiret senek ra, wa ra ate apwaraurim. \Z1Ik äpu akan onok eposek senes. Ak akan woiaka Jisas mesin epar moin, ak karauk roasiret Anut nukan ämän areain, ak Anut nukan ronkat owo senek kiro ak äpu miäi. Ak karauk roasiret sarwaraun sakau ronkateäi. Ak ik mesin woiakas meieäi. Keserianik, ak akan woiaka näu oripas karauk roasiret eposek sarwaraun aiauk sosop nais arowe. LYTaitas amke ak kamuk Korin mena kiro aiauk turur maun sarau onoktorowon. Kesernuk, ik Taitas aurta, pote kiro sarau akan woiaka näu oripas onoktoroin kiro sarau erekapu pataraun sarwarai. iXKIken ronkatis ak aiauk eteinak araiei rai äiemun, utianik, ak akan ronkatis aiauk sosop aroin. Amke ak akan enmaksau erekapu Näwäu nurianik, iken ämän nais tainorin, owon, ak äpu kiro onok Anut nukan ronkat tainorin. FWUtianik, ak äpu karauk menan roasiret akas Anut nukan roasiret Judia provins opok rai sarwaraun ronkateäi, keseria, ikes nais kiro roasiret sarwaram rai akas ik orip orip sakau aikiain. VIs ak epar awarom, kiro roasiret ak akan aiauk owo senek rawon, keseriar oumoi, kiro roasiret araun tururin. Ak ätäi akan ronkatisar karauk aiauk turur mona, sosop senes sarewon. Kar ros ak aiauk sosop turur mowe rai ronkat arau wa. Kiro akan ronkatisar keserin. wUgKarauk usu näwäus kiro roasiret ate apwaronuk, ak saruku roasiret senek raiäin, utianik, ak woiaka erer orip nepipirmoi, karauk roasiret osap wäpik sarwaraun akan aiauk osap pak turur mianik, kiro roasiret aiauk sosop araun tururin. T O iken jaunokot, Anut nukas kon wou näu oripas kon roasiret Masedonia provins pakan onok eposek maun sarwarowon mesin awaraurum. GSIs äpu ak epar onok eposek miäi, okon, isan woi ereru.zRmKo ak rawa potonuk, kos ak usu arai rai iminemoi, ak ko imäianik, jekur kamemoi, kon ämän tainorin. Ko meter akanun wous meiewon, utianik, ätäi koumoi, akan onok eposek ko opok moin ätäi ronkateanik, kon wous akanun näwäu meieäu. "Q=Isas Taitas ak Kristen roasiret eposek aurmin. Ko ak rawa potomoi, akan onok eposek aparianik, isan ämän aurmin kiro epar äpu mowon. Ik orip orip ak epar ämän awareäum. Kiro onok kesek, kiro ämän eposek is Taitas ak mesin aurmin akan onokus kiro ämän epar ätär murin. qP[ Ak isan ämän tainorin, kis iken woiok sakau mukoi. Ak iken woiok karar sakau mukau wa. Ak Taitas eposek isanarianik, kon wou nais sakau murin. Keserna, ko wou päurar orip ik rawa ätäi kounuk, aparianik, ik iken woiok erermun. .OU Owo onokun is meter kiro pas jer we maromin? Is kiro ro onok aru mowon mesin jer wäu wa. Is kiro ros jauk aru muruwon mesin nais jer wäu wa. Ak kiro pas ninareanik, Anut nukan amukup ak epar akan woiaka uruas isan inkaruru raianik, isan ämän tainoriäi ätär maraun jer we maromin. PN Akas Anut nukan amukup akan onok aru mesin woiakati mianik, ätäi piririn. Keserna, owo onok eposek ak opok pewon jekur ronkatewe. Ak akan woiaka ätäi piririn, kiro ses opokar karauk roasiret onok aru utomoi, onok eposek maun rai sakau ämän awaroin. Ak karauk roasiret akan amiakap, owo ämän ak opiakap rau jekuraun sakau ronkatein. Anut nukas ak aru maraun mesin imineanik, is ak rawa akan onok awau miäi aparau potaun woiakas weäi. Kiro ro onok aru mowon, ak ko tuku nuraun wäsuk saräu wa. Ak kiro onok erekapu tainorianik, ak rusa ik ämän wäpik rai ätär mukiäi. |Mq Kar ro ko onok aru momoi, ko Anut nukan amukup kiro mesin wouti mianik, kiro onok aru pakan ätäi pirirnuk rai, Anut nukas ko ätäi imäiäi. Kesernuk, kiro ses opok kon wou usu wäpik. Utianik, woiaka epar mau wa roasiret ak onok aru mianik, ak kiro mesin woiakati momoi, ätäi pirirau wa, okon, Anut nukas ak ätäi wa imwarai. Tawa akan totomaka erekapu meiäiei. L} Is ak usu aromin mesin woi ererau wa. Utianik, ak kiro usu oumoi, akan onok aru pakan ätäi piririn, kiro mesin rusapai is woi ereru. Anut nukan ronkat ak akan onok aru mesin woiakati maun rai ronkatewon. Kesernuk, ikes ak opok onok aru marau wa. KIs meter pas jer we maromin kis akan woiaka usu sarewon. Utianik, is kiro pas jer we maromin kis ak usu aronuk, aparianik, is ak mesin woiti mau wa, owon, is äpu ak isan pas ninareanik, akan woiaka usu sarein, utianik, kiro usu omre rumukäu rawau wa. 8JiTaitas nukas koumoi, iken woiok sakau mukowon. Akas nais kon wou sakau murin ämän airowon roimin. Akas is apairaun äiein ämän kiro Taitas nukas koi airowon roimin. Meter ak keirianik, usu sosop iriäin, utianik, rusapai ak ätäi kiro mesin woiakati moin, okon, kos kiro ämän airowon. Ak is pak woiaka karar me rawaun ämän sakau äiein, kiro ämän nais airowon. Is kiro ämän erekapu roianik, isan woi näwäu ererwon. -ISUtianik, inok ro usu orip Anut nukas kon wou päurar rawaun sare miäu. Ik usu orip raumun opok, Taitas kounuk, Anut nukas iken woiok päurar rawaun sare mukowon. bH=Ik Masedonia provins koumun ses opok, kiro usu atap atap keseriar oumoi, jekur sumau wa. Karauk roasiret akas ik pak ketäianik, iken sarau tämukaun keserin. Keserna, iken woiok aru saremoi, ik sakau iminemun. 1G[Is akan onok äpu momin, okon, isan ämän ämäi mau senek wa. Is ak mesin orip orip woi ereriäu. Ik usu sosop oiäum, sinuk, is sakau momoi, woi erer orip raiäim. VF%Is ak ämän orip rai awarau wa. Meter ik akanun woiokos meieäum ämän awaromin, okon, orip orip akanun woiokos meiemoi, ik ak pak erek awau rawam ra, meiäm ra, ik orip orip keseriar keser rawam. JE O jaiat, ak ik mesin akan woiaka epar moinai, ikenun woiakas meiewe. Ik kar onok aru ak opok mau wa. Ik kar ron wou epar mowon kiro aru murau wa. Ik kar ro amuk atomoi, kon osap owau wa. >D wO jaiat, is akanun woias meieäim. Anut nukas kiro epar ämän erekapu aikowon, okon, ik ikasar iken enmoksau ra, iken totomok ra, jekur kamäu. Iken onok aru erekapu utomoi, Anut nukan onok tuku senes tainoria, imine orip kon inkaruru raianik, ko senek saräun sarau sakau mau. Pol nuka wou erer orip rawon. C!Anut Näwäu sakau orip nukas keser äiewon, “Is akan Momonaka rawam. Ak isan mokoit asinakut rawaiei.” 2 Samuel 7:14cB?Kiro onokun, Näwäu nukas keser äiewon, “Ak kiro roasiret aru pak wa turur rawau, ak atap rawe. Ak osap isan amiap ukun orip wa atau. Aisaia 52:11 Ak keserna, isas aka imwaram.” Esekiel 20:34 =AsAnut osap nuriäi ou näwäu pak sät eitek jou miäi ou pak au karar tururau senek wa. Ik Anut osap nuriäi ou näwäu. Anut awau raiäu ko iken woiok uru rau. Anut nukas äiewon siar, “Is okoro roasiret pak raumoi, ak pak ari rawam. Is akan Eit rawam, ak isan roasiret rawaiei.” Wok Pris 26:12 H@ Krais nukan roasiret pak Satan nukan roasiret pak ak owose ronkat karar orip rawaiei? Roasiret Jisas mesin woiaka epar moin pak roasiret woiaka epar mau wa pak ak owose karar turur rawaiei? q?[Ak karauk roasiret akan woiaka Jisas mesin epar mau wa pak karar wa turur rawau. Onok eposek miäi roasiret pak onok aru miäi roasiret pak ak karar tururaun senek itok wa. Arou merek pak umtutu pak ak karar tururau senek wa. ;>o Ak isan mokoit senek, okon, is okoro ämän awarom. Ikes akanun woiokos meieäum senek, akas pak ikenun woiakas meiewe. Ak woiaka epar mau wa roasiret pak karar wa turur rawau. y=k Ik akanun woiokos meieäumun kiro wa utiäum, utianik, akas ik mesin woiakas meieäin kiro epar rusapai utoin. \<1 Ikes ak Korin roasiret, akanun woiokos meieanik, iken ämän amop awareäum. P; Ik woiok aru senes miäum, utianik, ik orip orip woiok erer orip raiäum. Ik saruku roat senek raiäum, sinuk, ikes roasiret sosop Anut nukan amukup eposek rawaun rai sarwareäum. Ik osap wäpik senek raiäum, utianik, osap erekapu rau iken. Kiro onok erekapu ik opok penuk, roasiret akas ik Anut nukan sarau roat äpu miäi. d:A Karauk roasiret akas ik erar roat äiäi, utianik, roasiret sosop akas iken sarau miäum äpu miäi. Ik roat meiäurumun senek, utianik, ik awau raiäum. Karauk roat akas ik iwokianik, usu ikiäi, sinuk, ik meiäu wa. 9Karauk roat akas iken enmok jou miäi, karauk roat akas memes onok opiokop miäi. Karauk roat akas ik onok eposek miäum äiäi, karauk roat akas ik onok aru miäum äiäi. Karauk roat akas ik sät ämän miäum äiäi, utianik, ik epar ämän miäum. v8eAnut nukan sakau pakas kon epar ämän areäum. Ik onok eposek momoi, onok aru erekapu itimoraun itok, owon, iken ipiok näu kaima weräiäin marai ateäum, ipiok saunan kaima kari ateäum. Keseria, ik Anut nukan sarau maun weräiäum. Q7Ik Anut nukan sarau tuku momoi, ik onok aru wa miäum. Ik ronkat eposek orip. Karauk roat akas ik aru mukona rai, ikes ak äiäur awareanik, ak opok ätäi onok aru wa miäum. Ik karauk roat opok onok eposek miäum. Ik Anut nukan Osou Näu nukan sakau oianik, sarau miäum. Ik karauk roasiret mesin orip orip woiokos meieäum. i6KKarauk roat akas ik iwokiäi, karauk roat akas ik karapus owa mukiäi. Karauk roat akas ik mesin woiaka aru mianik, iwokaun äiäi. Ik sarau sakau senes miäum. Omre sosop ik jekur wa niniäum. Karauk ses, ik sou niniäum. 5Utianik, omre orip orip, ik sarau me rauta, roasiret akas ik Anut nukan sarau roat äpu miäi. Karauk usu atap atap oianik, ik sakau tai raiäum. Karauk roasiret akas ik opok onok aru mona, ik päurar raiäum. Karauk onokus ik aru mukona, ik woiok aru wa miäum. B4}Karauk roat iken ämän roumoi, wa sumkäinäun ik karauk roasiret akan apu opok siotwaraun mur miäi senek wa miäum. Wäpik, ik sarau miäum ses opok karauk onok aru wa miäum. ^9~}z|+zxCw`vYut~ssqqPp}oRnmm_lkkUj^ihggffeMddJcc$a`__^]&\U[ZZYXXtX WVUU;SS8RPONMLKJIHGpFEnCBA@??=<;h:P98866855321104/~.>-i+*))(R'3%%g%$ #["! O]d:X)h6  Gy=^[L 1lIsan askanai akas Anut nukan onok jekur tainoriäin senek, is nais keseriar tainoriäim. Keseria, isan ronkat is kon amukup ämän orip wa. Is sanpeu, pututu na mesin ronkatemoi, Anut ‘pere’ auriäim. DK lO Timoti, na isan mokoi senek, iwen woiok Anut mesin karar momurin. Is nanun woias meieäim. Iken momonek, Anut pak, iken Näwäu, Krais Jisas pak, awas nan won päurar rawaun musianik, nanun woiawati momoi, awan woiawa näu oripas na sareisaieir. Pol nukas Timoti kon wou epar mowon sakau ate rawaun auruwon. pJ ]lIs Pol is Krais Jisas nukan ämän oi ariaim ro. Anut nukas kon ronkatis is sare murowon. Ko roasiret ak Krais mesin woiaka epar moin, orip orip awau rawaun sakau araun paip marowon. Ko is kiro ämän roasiret awaraun äsimoirowon. {IoXIs Anut auram, iken Näwäu, Jisas Krais kon wou näu oripas ak erekapu sarwareanik, ak pak erek rawai. HXIs Pol isan ipiasar ak ‘pere’ ämän jer we marom. Isan jer keser weita, ak äpu maiei kiro isan jer weäim onok kesek. =GsXNäwäu ko iken woiok päurar rawaun onoktapau. Ik Anut aurta, kosar ak owo onok mesin ronkateäi akan woiaka orip orip päurar rawaun marai. Näwäu nuka ak pak erek rawai. F+XUtianik, ak kiro ro erekapu akan iwäinaka senek wa saräu. Akan jaunakat awareäi senek ko onok eposek maun auraiei. Karauk ämän awaraurum. @EyXKar ro iken ämän jer we maromun roumoi, wa tainornuk rai, ak ko jekuriar aparaiei. Ak kiro ro pak wa tämuräiäu. Keserna, kiro ro ko onok aru keserwon äpu momoi, oiok nai. QDX Ak, karauk onok eposek miäi roat, akan onok eposek kiro wa utau. #C?X Iken Näwäu, Jisas Krais nukan enip pakas ik kiro keseriäi roasiret sakau ämän awarom. “Ak akan ronkat jekur kameanik, sarau momoi, o oi jaiei.” aB;X Ik kiro ämän awarom, owon, ik kesek ämän roumun ak kamuk karauk roasiret ak sarau wa miäi, ak erar senes raiäi. Kiro roasiret ak sarau mau wa, erar raianik, ak karauk roasiret akan sarau mesin are ariai. AX Ik ak pak raianik, iken onok tainoraun kiro sintore ämän aromun, “Inok roasir ko sarau mau utomoi, wäsukun rawai, ko o wa jai!” 9@kX Ik ak o ikaun rai totwaraun itok. Utianik, kiro onok tainorau wa, ikasar sarau momoi, o oiäumun. Ik keserta, owon, ak iken onok eposek aparianik, tainoraun rai keseriäumun. 6?eXIk akan o erar wa oiäumun. Wäpik. Ik o kau mianik, jeäumun. Ik sarau näwäu miäumun. Kesermoi, karauk usu ak wa ariäumun. Pututu, sanpeu orip orip ik sarau miäumun. R>XAk iken onok äpu, okon, tainorwe. Ik ak pak raumoi, erar wa raiäumun. ~=uXO jaunokot, iken Näwäu, Jisas Krais nukan enip pakas ik sakau ämän awarom. Ak karauk woiaka epar moin roat ak sarau wa miäi pak wa rawau. Ak atap eur rawe. Kiro roasiret ak sarau wa miäi ak iken ämän tamareäum kiro wa tainoriäi. <+XIk Anut auriäum, Näwäu nukasar akan ronkat jekur kamwarai, okon, Anut nukasar akanun wous meieäu, kiro ak äpu maiei. Ik Anut ätäiar auriäum Krais nukas sakau tai raianik, usu sosop ämäiewon senek ak nais keseriar keseraun itok. Roasiret erekapu ak sarau maiei. ;/XNäwäu nukas ik ronkat sakau ikonuk, ik äpu miäum ik owo onok tamaromun ak kiro onok jekur tainorurai. Ik äpu tawa nais keseriar tainoraiei. :XUtianik, Näwäu ko orip orip onok eposek miäu. Ko ak sakau aromoi, ak rapor kamwarai. Kesernuk, ro arus ak aru marau senek wa. 09YXAk ätäiar Anut aurna, kos ik roasiret aru akan ipiaka pakan imäikai. Kiro roasiret onok aru miäi. Ak äpu roasiret erekapu akan woiaka Näwäu mesin epar mau wa. q8 ]XO jaunokot, rusapai isan ämän pataraurim. Ak ik mesin Anut aurna, kos ik sareikai. Keserna, Näwäu nukan ämän omsau erekapu kurte manai. Ak kon ämän roianik, enip jou miäi senek roasiret omsau erekapu ak nais kir keseraiei. 7XAwas ak woiaka päurar orip rawaun sakau aromoi, akan woiaka sakau marona, ak onok eposek pak ämän eposek pak maiei.=6sXIken Näwäu, Jisas Krais nuka pak iken Momonek, Anut awas ikenun woiawas meieanik, sareikoirin, okon, ik orip orip woiok päurar orip raianik, osap eposek owaun kume rawam. c5?XKeseria, jaunokot, ak jekur sakau tai raunai, kon ämän sakau atowe. Kiro ämän ikes tamaromun. Karauk ses, ik kiro ämän iken oioksaus awaromun. Karauk ses, ik jer we maromun. Ak kiro ämän sosparar sakau atowe. q4[XAnut nukas ak ätäi imwaraun urwarowon. Kiro owon, ikes kon Ämän Eposek tamarta, ak kiro ämän roianik, oin. Keserna, iken Näwäu, Jisas Krais nuka omar oik enip jou näwäu oi rau senek, ak nais enmak jou orip rawaun owaiei. O3X O jaunokot, iken Näwäu ko akanun wous meieäu. Ik ak mesin orip orip iken woiok erermoi, Anut ‘pere’ auriäum. Meter meter Anut nukasar ak ätäi imwaraun sare marowon. Osou Näu nukan sakau pakas ak Anut nukan roasiret sareanik, akan woiaka epar ämän mesin epar moin, okon, kos ak ätäi imwaraun sare marowon. ^25X Keseria, ak akan woiaka Anut nukan epar ämän mesin epar wa mianik, ak onok aru mesin akan woiakas meiäi, okon, Anut nukas ak ämän orip äianik, erekapu aru marai. Anut nukas ak ätäi imwaraun sare marowon. z1mX Kiro onokun, Anut nukas kon sakaus akan ronkat aru maronuk, ak Satan nukan sät ämän mesin woiaka epar maiei. 30_X Kiro ros sät ämän sosop momoi, kurur atap atap mianik, roasiret wasaräun apu opok rai kos kiro roasiret atonwaronuk, akas kon ämän epar rai äiäiei. Anut nukas ak ätäi imwaraun äiewon, utianik, kiro roasiret ak Näwäu nukan epar ämän roianik, woiaka epar mau wa, okon, ak wasaräiei. /X Kiro ro aru ko Satan nukan sakau orip päi. Ko sakau näwäu oripas kurur atap atap mai, ko ro näwäu ätär maraun onok atap atap mai. [./XKiro sintore ämän wa tainoriäu ro amop penuk, iken Näwäu, Jisas nukan osou kon oksau opakas urunuk, kiro ro wenuk, meiäi. Näwäu ko kon arou näwäu orip amop päi. Kon arous kiro ro erekapu aru murai. -3XRusapai Satan nukan sakaus omsau erekapu ämäi ämäi sarau mora. Utianik, kiro osapus kon apu sor rau, Anut nukas oi kurenuk, ko epar amop päi. ,XAk äpu kar osapus kiro ro arun apu sor rau. Rusapai ko kiro onok wa keseriäu. Näwäu nukasar ko päun omre sare murunuk, ko päi. V+%XMeter is ak pak raumoi, kiro ämän awaromin. Ak kiro tamkäswarou ra? d*AXKiro ros Anut pak karauk osap erekapu roasiret akas jou miäi iwäi mareanik, kosar isaka karar ro näwäu äiäi. Keseria, ko Anut osap nuriäi ou näwäu owa tone raumoi, keser äiäi, “Is isaka karar, is Anut.” #)?XAk kar ro inikerna, kos ak wa atonwarai. Näwäu nukan ätäi kowaun omre epar kowai. Utianik, amke karauk roasiret sosop akas Anut mekesuk nuruna, kiro sintore ämän wa tainoriäu ro penuk, kiro epar ko kowai. Kiro ro Anut nukas ko ep orip orip jere raiäu opok naun sare mowon. ,(QXKarauk roat akas Näwäu nukan omre ki kou ak kesek ämän awarona rai, ak woiaka aru wa mau. Ak wa karkairau. Kar ros kon ronkat Anut nukan Osou Näus ko ronkat nuruwon, okon, ko kiro ämän äura. Kar ros karauk roat Anut nukan ämän roasiret awarona, roianik, kiro ämän äura. Kar ros äienuk, ikes kiro ämän senek jer weanik, äsimorumun. Utianik, ak kesek ämän roumoi, akan woiakas epar rai wa usu saräu. )' MXIken Näwäu, Jisas Krais ätäi kowai mesin ak awarom. Ko kowaun omre opok ik ak pak erek ko pak tururam. Isan jaiat, ak iken ämän jekur rowe, is ak awarom. n& WX Iken Anut pak iken Näwäu, Jisas Krais awas awan woiawa näu oripas ak sarwarna, ak kiro onok eposek keserna, karauk roasiret akas apwareanik, iken Näwäu, Jisas nukan enip jou oik maiei. Kos pak akan enmaka jou oik marai.B% X Kiro onokun, ik orip orip ak mesin Anut auriäum. Ik Anut aurta, kos ak onok eposek miäi apwareanik, ak kon roasiret senes rawaun äiäi. Akan woiaka epar mona, owo onok eposek nukasar keseraun awarowon ak keseraiei. Ik ätäiar Anut aurta, kon sakaus ak sarwarnuk, ak kiro onok eposek orip orip keseraiei. $ %X Ko ätäi kowai ses opok, roasiret ak konun tuku rai ak nepipirianik, kon enip jou näwäu muraiei, owon, akan woiaka ko mesin epar moin. Ak, Tesalonaika menan roasiret, kiro roasiret pak tururaiei, owon, ik Jisas nukan ämän ätär marota, ak akan woiaka epar moin. )# MX Kiro roasiret ak orip orip usu näwäu oianik, aru me rawaiei. Ak Näwäu nuka pak kon arou pak kon kamwaraun sakau pak siakup wa rawaiei, ak atap eur rawaiei. *" OXKo omar oikas ep arou orip koumoi, roasiret ak Anut äpu mau utoin pak iken Näwäu, Jisas nukan Ämän Eposek tainorau wa, pak kiro roasiret erekapu aru marai. y! mXInok roasir ko usu oiäu, Anut nukas kiro usu jäkäi murianik, wou päurar rawaun murai. Ik nais keseriar keseikai. Iken Näwäu, Jisas ko kon sarau eitek sakau orip pak ak omar oikas kouna, kiro onok keserai. Ak ep näwäu pakas kowaiei. ^  7XAnut nukas onok eposek keseriäu. Inok ros ak usu ariäu kos nais kiro ro usu nurai.  XAk usu sosop senes ouna, Anut nukas ak ko rawa tonaun sare marai. Kiro onok pakas ik äpu kon wasarewaraun onok eposek. > wXIk ak mesin iken woiok ereriäu, okon, ik karauk Kristen roasiret ak kiro onok eposek keserin mesin awareäum. Akan woiaka Jisas mesin epar mianik, karauk usu atap atap oiäin, utianik, ak sakau tai raianik, kiro usu tätäi oumoi, akan woiaka epar moin wa utiäi. Anut nukas onok eposek pakas ik wasareikai.  1XO iken jaunokot, ik ak mesin orip orip iken woiok erermoi, Anut ‘pere’ auriäum. Kiro onok ik keseriäum, kiro eposek, owon, akan woiaka Jisas mesin epar moin, kiro näwäu senes sare rai. Ak karauk roasiret mesin woiakas meieäi, kiro nais näwäu senes sare rai. ; qXIken Momonek, Anut pak iken Näwäu, Jisas Krais pak awas awan woiawa näu oripas ak sarwareanik, awan woiawa päurar ak pak rawai. Pol nukas kon wou ereriäu Anut auruwon. % GXIk Pol, Sailas, Timoti ikes ak Kristen roasiret Tesalonaika mena rai, okoro jer we marom. Ak iken Momonek, Anut pak iken Näwäu, Jisas Krais pak pasar rai. mSJisas Krais, ko iken Näwäu, ko ik imäikaun ro. Is ko aurita, kos ak sarwareanik, kon onok eposek ätär maronuk, ak äpu moinai, tainorwe. Kon enip karar rororau. Rusapai, tawa ran orip orip keseriar keserau. Kiro epar.yO jaiat, ak kiro sät roat akan onok äpu moin. Ak iken sintore ämän wa tainoriäi. Keseria, ak jekur sakau tai raumoi, kiro roat akan ämän epar rai ronkateanik, akan onok aru wa tainoraiei. Kesernai, ak Anut nukan apu eposek wa utaiei. 6eKiro jer sosop Pol nukas we kurewon opok kiro ämän erekapu keseriar jer wewon. Karauk Pol nukan jer onoktapau äpu maun sakau senes, okon, karauk roat akan woiaka Anut mesin sakau mau wa akas kon ämän onoktapau jekur amop maun wou wemoi, ak akan ronkat pakas onoktapau atap roasiret awareäi. Ak karauk Anut nukan ämän keseriar keseriäi. Ak kiro onok keserna, Anut nukas ak ätäi imwarau senek wa, ak erekapu aru marai. QNäwäu ko karauk roasiret akan woiaka epar mona, imwaraun kamware rau, okon, ak kiro onok mesin ronkatewe. Anut nukas iken jaunok Pol ronkat eposek nurunuk, kos ran kiro ämänir ak jer we marowon. <qO Jaiat, kiro ämän is awaromin epar. Ak kiro omre kowaun woiok karar orip kame rawe. Ak Anut nukan ämän jekur tainoraun sarau sakau mowe. Ak keserna, kiro omre sare mowon penuk, Anut nukas ak karar karar awarai, ‘Na onok eposek momon, okon, na ämän wäpik. Iwen woiok karar päurar raumur.’ 2] Utianik, Anut nukas ik paip mukowon, ik kiro paip epar päun kame raum. Ik omar awau pak omnokou awau pak kame raum. Kiro, roasiret onok eposek miäi akan rawaun mena. nU Okoro osap erekapu kiro onok pakas wasare kurena, rusapai ak Jisas mesin woiaka epar moin roasiret, ak owo onok keseraiei? Ak orip orip Anut nukan onok eposek tainornai, ak kiro omre Anut nukas sare mowon kame rawe. Kiro omre penuk, omar epis aru mai. Kiro ses opok, omnokou pakan osap pak omar oikan osap pak ep sopous erekapu aru monuk, an senek saräi.  c? Utianik, Näwäu kowaun ses, ko päu ro senek ämäi ämäi kurte kowai. Kesernuk, omar jejep näwäu taumara, wasaräi. Omar oikan osap erekapu epis aru mai. Okoro omnokou pak osap erekapu rai epis jere kuräi. (I Näwäu ko owo paip mowon keseraun roasiret akan onok senek äiäur äiäur mau wa. Utianik, ko ak mesin ronkatwareanik, kurte wa keseriäu. Owon, kar roasir wa aru saräun rai äiäur äiäur miäu. Roasiret erekapu woiaka pirirmoi, onok aru miäi utaun rai wou erer orip kamware rau. 7gO jaiat, kar ämän okoro awaraurim, ak wa utau. Akas Jisas kowaun om rumukäu rau räi wa äiäu. Iken ronkat woisan 1,000 kiro om rumukäu rai ronkateäum, Näwäu nukan ronkat kiro omre karar senek. Iken ronkat omre karar om katu rai ronkateäum, Näwäu nukan ronkat kiro woisan 1,000 senek. hIUtianik, okoro omnokou omar pak rusapai rau. Kiro Anut nukan oksausar äienuk, epis aru maun utonuk, rau. Tawa Anut nukasar okoro omnokou wasaräun ses opok, kiro roasiret onok aru miäi wasarewareanik, erekapu aru marai. DRai rai, Anut nukas ätäi okoro omnokou joies aru mowon. < qUtianik, meter Anut nukas nukan oksaus omnokou omar pak äienuk pewon, ak kiro mesin ronkatäu utoi. Okoro omnokou an pakas pewon, Anut nukas an inäunuk, omnokou sakau sarewon.  3Is ak okoro ämän awaraurim, jekuriar ronkatewe. Okoro omnokou wasaräun ses opok, roasiret akan ronkat aru tainorianik, ak siarakap koumana, akan woiaka Jisas mesin epar moin mesin jeje ämän awareanik, totwaraiei, “Jisas nukas ätäi kowaun paip mowon, owosera? Ko ätäi kowau wa. Iken asanokot meieutoin, utianik, meter Anut nukas okoro omnokou ate mowon keseriar rau, kar osap awau päu wa.” u cKiro ämän eposek meter Anut nukan ämän roianik, areain roat akas awaroin. Iken Näwäu, ko iken imäikowon ro, ko nais nukan sakau ämän kon ämän oi ariain roat aronuk, akas awaroin. Ak kiro ämän ätäi ronkatäun rai awarom. .  WO jaiat, is amke jer we maromin, rusapai okoro ätäiar jer we marom. Kiro jer oirori opok is ak kiro onok eposek wa rämkäswaraun rai ronkat araun jer we maromin. !Ak kiro onok miäi, kiro kar ämän meter äpu miäwon ros äiewon senek. Ko äiewon, ‘Enas esiemara, nukan es ätäi jaun poteäu.’ Sindaun 26:11 Kar ämän kesek rau, ‘Ak akan en an jou muruna, ko ätäi potomara, maimai opok nini taitairiäu.’Z-Is ak kiro jekur äpu maun kar ämän awaraurim. Ko meter Anut nukas roasiret kon amukup owose eposek saräun ko äpu mau wa, onok aru miäwon, wasarewaraun ses ko usu owaun itok. Utianik, ko kiro Anut nukan ämän karauk roat akas ko ätär murin äpu momoi, tainorianik, ätäi kiro onok utowon, okon, tawa ko usu näwäu senes owai. wInok roasir ko kon okoro omnokou pakan onok aru erekapu sumkäinemara, iken Näwäu, Jisas Krais, imäikowon ro tainorwonus, ko kiro onok aru meter keserwon ronkatemara, ätäi keserai, ko meter rawon senek wa rawai. Ko rusapai aru senes rawai. LKiro sätäiäi roat akas roasiret keser awareäi, “Ak iken onok tainoraiei. Ak iken onok tainorna rai, ak karauk roat akan sarau roat wa rawaiei. Ak owo onok keseraun itok.” Utianik, kiro roat aru aka onok aru nukan sarau roat. Owon, owo onok akan ronkat opok orip orip rau, ak kiro onok nukan sarau roasiret (slev). NKiro roat ak onok aru momana, nepipirianik, akan enmaka rororaun ämän sosop miäi. Keserna, karauk roasiret rusapaiar woiaka epar moin ätäi onok aru maun woiaka siräi marona, onok aru miäi. hIKiro sät ämän tamareäi roat ak antut sikewon senek. Ak iou uriris pair manonuk, om wa neäu senek. Ak roasiret sarwaraun itok wa. Keseria, Anut nukas akan mena sare marowon rau, kiro mena atapuk pututu senes rau. #?Utianik, kar opur donki ko ron pätu senekus Balam ‘Na onok aru senes moram’ rai auruwon. Donki ko opur, ko ämän maun senek itok wa, utianik, kiro ses opok, ron pätu oripas ko kiro Anut nukan ämän roianik, areawon ro ronkat aru orip, ‘na onok aru wa mau’ rai auruwon. 3_Kiro roat ak apu tuku utomoi, ak sepuk sepuk ariäi. Ak kar meten ro, enip Balam, Beor nukan mokoi nukan apu tainoriäi. Balam ko aiaukun ronkatemara, onok aru maurwon. 9Orip orip asiret apwaromana, aru maraun ronkat aru oiäi. Ak onok aru mianik, äiäk rai wa ronkateäi. Roasiret akan woiaka Anut mesin sakau mau wa ak onok aru maun rewareäi. Owo osap sätäumoi, owaun ak äpu miäi. Ak kiro onok keserna, Anut nukas tawa kiro roat aru marai.  Kiro onok senek, kiro sät ämän tamareäi roat akas karauk roat aru mareäi. Tawa Anut nukas ak ran tätäi näwäu arai. Ak nepipirianik, onok aru keseraun sankeu amop keseriäi. Ak orip orip, oioraka naun onok aru kiro keseriäi, utianik, ak ‘Ika roat eposek’ äiäun rai, ak woiaka epar moin roasiret, pak tururianik, o jeäi. Keserna, Kristen roasiret akan joumaka aru manai. 1~[ Utianik, kiro roat ak karauk onok akan onoktapau äpu wa, utianik, ak kiro mesin jeje ämän miäi. Kiro roat ak opur senek. Opur ak ronkat wäpik sepuk ariena, roat akas akwarona, meieäi. Kiro roat ak ran kesekur, ak ronkat wäpik, owo onok keseraun keseriäi, okon, ak opur senek wasaräiei. I}  Anut Näwäu nukan sarau eitek ak sakau näwäu orip, akas kiro sätäiäi roat itimware rai. Utianik, akas Anut nukan amuk opok, kiro onok aru miäi roat akan enmaka opok ämän wa mareäi. "|= Roasiret sapum onok aru senes mianik, Anut jeje ämän auriai, kos kiro roasiret aru senes marai. Kiro sät ämän tamareäi roat ak kamuk raumana, ak Anut nukan ämän wa tainoriäi. Ak akan ronkat karar tainoriäi. Ak Anut nukan sarau eitek jeje ämän awaraun wa iminewareäi. I{  Keseria, owo usus roasiret ak Anut mesin akan woiaka epar mianik, kon ämän tainoriäi opok penuk, Näwäu kiro roasiret sarwaraun äpu mou. Onok aru miäi roasiret ak Anut mesin akan woiaka epar mau wa, ko nais ak sakau atwareanik, aru maraun äpu mou. Kar omre päi opok, ko kiro roasiret wasarewareanik, aru marai. zLot ko Anut nukan amuk opok ro eposek. Utianik, ko kiro mena roasiret onok aru miäi pak rawon. Omre karar karar ko roasiret Anut nukan sintore ämän utomoi, onok aru moin aparianik, kon wou usu orip rawon. Anut nukas ko kiro roasiret aru pakan imäiewon. $yAIk äpu Anut nukas Lot isanarianik, aru murau wa, ko ro onok eposek orip. Lot ko kiro menan roasiret onok aru miäi pak sapum onok miäi pak kamuk rawon. xKar ses opok, Anut nukas Sodom, Gomora ori erekapu aru matowon. Ko akan näu mena oiroror ep äsimornuk, koi jerwarnuk, aitap sareirin. Ak kiro keserwon ronkatewe. Epis jerwarowon, kiro totok senek. Tawa roasiret akan woiaka epar mau wa ak epis keser jerwarai. &wEKar ses opok, Anut nukas meteran onok aru miäin roasiret inikwaronuk, rawau wa. Joi näwäus koumara, roasiret akan woiaka Anut mesin epar mau wa erekapu aru maronuk, meiein. Noa karar ko ämän eposek tamareäwon ro pak roasiret 7 orip Anut nukas jekur kamwaronuk, ak aru marau wa. cv?Ak rowe, meter karauk Anut nukan sarau eitek ak onok aru moin, Anut nukas kiro sarau eitek inikwaronuk, rawau wa, kiro up pututu uru känkurwarowon. Ak kiro up pututu uru Anut koi roasiret wasarewaraun kame rai. eq EUtianik, ak rowe, Anut nukan ämän roianik, areai roat akan ronkat pakas erar jer wäu wa. p )Keseria, ik Anut nukan ämän roianik, areain roat akan ämän mesin iken woiok epar mom. Ak ran kiro ämän akan woiaka uru moinai, ronkatewe, kiro eposek senes. Anut nukan ämän roianik, areain roat akan ämän kiro arou eteinak pututu jereäu senek. Ak apu eteinak apariäi. Jisas ätäi kowai kiro om teinewan upi jereäu senek, kiro akan woiaka uru jere raunuk, ak apu erekapu aparaiei. io MIk Jisas nuka pak Anut rawon omtapau opok erek tone rauta, kiro ämän omar oikas kowon roumun. n }Ik erek raumun opok, momonek Anut nukas kon enip oik murianik, sakau näwäu nuruwon. Anut nukasar enip jou näwäu orip, kämioik rau, ko omar oikas keser äiewon, ‘Okoro isan mokoi senes. Isan woi ko mesin meiem. Is ko mesin isan woi ereru.’ ^m 7Ik okoro kinin roat akan ronkat pakas mareäi kiro kinin awarau wa. Ik iken Näwäu, Jisas Krais, sakau näwäu orip ätäi kowai mesin awarom. Ik Jisas nukan sakau iken amiokosar aparmun, okon, ak awaroram. |l sKeseria, is ak okoro ämän sakau awaraurim. Is tawa meieita, ak omre orip orip okoro ämän awaromin ronkatäiei. dk CIs äpu isan meiäun omre siarap pe rau. Iken Näwäu, Jisas Krais nukas is keser airowon. pj [ Isan ronkat, is okoro omnokou opok awau rai rai, ak orip orip okoro ämän mesin ronkat araun wa utam. !i = Is äpu, ak okoro ämän meter roianik, äpu moin. Kiro Anut nukan epar ämän mesin akan woiaka epar moin. Utianik, is orip orip ätäiar awaram. 1h ] O jaiat, ak jekur ronkatewe. Anut nukas ak sare mareanik, urwarowon, okon, woiaka erer orip sarau sakau mowe. Ak kesermoi, Anut wa sumkäineina rai, iken Näwäu, Jisas Krais nukas wou erer orip imwaronuk, ak kon mena awau orip orip rawaun tonaiei. Meter Anut nukan ämänis Jisas mesin aikowon. g  Vf ' Utianik, inok ro ko kiro onok eposek wa keserai, ko amuk oporewon ro senek om jekur wa aparai. Amke Anut nukas kiro ron onok aru meter keserwon jäkäi muruwon, utianik, ko kiro mesin ätäi ronkatäu wa. &e GAk kiro onok eposek erekapu keseraiei, ak eposek senes sareanik, ak Jisas Krais jekur epar äpu momoi, ak kon sarau erar wa maiei. Kiro sarau o orip saräi. Md Ak Anut nukan onok eposek tainorianik, ätäi akan jaunakat eposek sarwaraun sarau sakau mowe. Ak akan jaunakat eposek sarwareanik, ak ätäi roasiret mesin akan woiakas meiäun sarau sakau mowe. rc _Ak kon ämän jekur äpu mianik, ätäi akan ronkat jekur kamäun sarau sakau mowe. Ak akan ronkat jekur kameanik, ak ätäi sakau tai rawaun sarau sakau mowe. Ak sakau tai raianik, ätäi Anut nukan onok tainoraun sarau sakau mowe. xb kKeserianik, Krais nukas kiro onok keserwon mesin jekur ronkatewe. Ak ko mesin woiaka epar moin, okon, rusapai, ak onok eposek maun sarau sakau mowe. Ak onok eposek mianik, ak ätäi Anut nukan ämän jekur äpu maun sarau sakau mowe. Aa }Kiro onok pakas, kos ik osap eposek senes ikaun paip mukowon kiro ikou. Kesernuk, okoro omnokou pakan roat akan ronkat arus ik aru wa mukai, okon, ik Anut nukan onok erekapu tainorau. ` -Jisas Krais nukasar nuka Anut, ko Anut nukan sakau näwäu orip, okon, kos ik Anut nukan ämän tainorianik, ko pak orip orip rawaun sakau ikowon. Kesermoi, kon sakau onok eposek orip ätär mukianik, ik kon roasiret senes saräun urweikowon, okon, ik ko äpu murom. `_ ;Anut ko, iken Näwäu, Jisas ori, awas awan onok eposek ätär mareanik, sarwarmoi, akan woiaka päurar rawaun araieir. Kesersä, ak äpu matomana, orip orip eposek rawaiei. Anut nukas ik kon roasiret sare mukowon. B^ O jaiat, is Saimon-Pita, Jisas Krais nukan sarau ro kon ämän oi ariaim. Is roasiret Jisas mesin woiaka epar moin kiro jer we marom. Jisas Krais ko iken eit, ko iken onok aru pakan imäikowon ro. Jisas Krais nukan onok eposek, kos ik erekapu sareikonuk, iken woiok epar momun senek, ak ran akan woiaka epar moin. ^] 7 Akan äpinaka Anut nukas sare mowon, nukan mokoit akas na ‘pere’ aisoi.A\ } Is ämän sosop rau ak awaraun itok, utianik, is kiro ämän erekapu jer wäu utom. Utianik, is ak rawa pote apwaroita, ik erek tanerai aräu, keseria, iken woiok näwäu ererai. p[ [ Inok ros kiro ro ‘pere’ aurai, kiro kon jauk saremoi, kon sarau aru isanarai. Jer pataraun ämän. Z  Utianik, kar ro kiro epar ämän ak opok wa oi potonuk rai, akas kiro ro ‘pere’ rai wa aurau, akas ko akan owa wa imäi tonau. Y % Utianik, kar ro ko pote kar ämän atap oianik, Krais nukan tamareäwon ämän jekur sakau atau wa, Anut kiro ro pak pasar rawau wa. Utianik, inok ro ko Jisas Krais nukan tamareäwon ämän sakau ate raiäu ro, momomok nuka kon mokoi pak au kiro ro pak pasar raiäir. )X MAk jekur aparwe, ak kiro osap eposek owaun sarau sakau morai wa utaiei. Ak jekur aparna rai, Näwäu nukas ak osap eposek araun sare marowon kiro erekapu arai. OW Roat sosop okoro omnokou opok ämän sätäikaun arirai. Akas äiäi, “Jisas Krais ko ro senek kowau wa.” Keser äiena rai, kiro roat ak sätäiäi roat. Ak Jisas Krais nukan iwäi jaukut. V #Jaunokot akanun woiakas meiäun onok kesek: Ik Anut nukan sintore ämän jekur tainoriäum. Ak meter Jisas mesin woiaka epar moin opok, ak kiro kon sintore ämän keser roin, ak jaunokot akanun woiakas meiewe, ak kiro onok tainorwe. Ik Krais nukan ämän sakau atau. 9U mO asir, kiro onokun, is na aisom, ik erekapu jaunokot mesin iken woiokos meiäu. Okoro sintore ämän rusapai na jer we musom kiro awau ämän wa, kiro sintore ämän meteran. T 9Karauk roat akas nan karauk mokoit epar ämän tainorin airoin roumoi, is nepipirim. Kiro onok momonok nukasar tainorwe aikowon senek keseriäi. sS aMomonek Anut, kon mokoi Jisas Krais pak awan woiawas ikenun meieanik, au epar ikenun woiakati momoi, awan ronkatis ik erar sareikoirin, keseria, iken woiok päurar rawai. Ik erekapu jaunokot akanun woiakas meiäun onok tainorau. YR -Owon, kiro epar ämän iken woiok uru rau, kiro orip orip iken woiok uru rawai. sQ cO asir, Anut nukas na nan mokoit pak nukan senes sare musowon, is, Jon, akan kamwareäim ro, okon, is ak okoro jer we marom. Isan woias ak mesin meie rau, isas karar wa, kiro roat ak epar ämän äpu, akas ran akanun woiakas meie rai. 3P_ Iken Näwäu, Jisas Krais nukas kon wou näu oripas ak sarwarnuk, Anut nukas akanun wous meiemoi, Osou Näu nukas aka aka woiaka karar orip rawaun sakau marai.pOY Roasiret akan woiaka Jisas mesin epar moin ik pak rai erekapu, akas nais ak ‘pere’ ämän awaroi. JN  Ak aka aka woiakas meiäun ätär maraun ipiaka atotäiei. /MW O jaiat, is isan ämän pataraun ak ‘pere’ ämän awarom. Ak roasiret tuku senes saräun sarau sakau mowe. Ak isan ämän roinai, akan ronkat karar momoi, woiaka päurar orip rawe. Keserna, Anut nukas kon wous ak mesin meieäu, ko woiaka päurar rawaun sakau ariäu, ko ak pak rawai. 'LG Is atapukas raianik, ak kiro onokun okoro ämän jer we marom. Ak akan onok aru utomoi, jekur rauna rai, is ätäi ak rawa potoita, isan sakau kiro Näwäu nukas irowonus ak ätäi jekwaraun wa awaram. Näwäu nukas is kiro sakau ak sarwaraun irowon. Ak aru maraun kiro sakau irau wa. OK Akan woiaka epar moin sakau tai rauna rai, karauk kasikan roasiret akan ronkat ik sakau wäpik äiäiei, kiro itok, ik nepipiram. Ik Anut aurta, ak sakau tai raianik, roasiret tuku senes saräiei. J Ik Anut nukan epar ämän tonoi maun kar onok mau senek wa. Utianik, ik karauk roasiret kon epar ämän karar tainoraun sarwareäum. 5Ic Ik Anut aurta, ak sarwarnuk, ak karauk onok aru wa maiei. Ak onok eposek mianik, ikes ak Anut nukan onok jekur tamaromun äpu maiei. Utianik, ik roasiret iken sarau eposek äpu maun Anut aurau wa. Roasiret akan ronkat iken sarau aru, kiro itok, utianik, ikes ak onok eposek me rawaun Anut auriäum. rH] Is sakau ronkatem, ak iken sarau wasaremoi, akas ik Krais nukas kon sarau maun sare mukowon äpu maiei. iGK Ak akan woiaka Jisas mesin epar moin ra akasar akan onok jekur wasaräiei. Ak akan woiaka ko mesin epar moin, ak äpu Krais Jisas ko ak pak rau. Utianik, ak akan woiaka ko mesin epar mau wa ak äpu ko ak pak rawau wa. F! Ko am äpäs opok äsäi moin ses opok kiro epar ko sakau wäpik rawon. Utianik, rusapai ko Anut nukan sakaus awau rau. Kiro onok senek, ik omnokoupaian roat kon sarau momoi, sakau wäpik raum. Utianik, ik ko pak awau raumoi, Anut nukan sakau orip ak pak sarau mam. ?Ew Akas is Krais nukas ämän aironuk, areaim kiro epar rai äpu maun keseram. Keseria, ak äpu maiei Krais ko akan onok jekuraun, päurar wa tuku mareäu, ko sakau orip tuku mareäu. D Is ätäi ak rawa namba 2 opok poteanik, karauk roat ak onok aru moin sakau ämän awaromin. Is rusapai ak pak rawa wa, kiro sakau ämän ätäi awarom. Is ätäi ak rawa potomoi, ämän äiäur wa awaram. Is kiro roat onok aru morai usu aram. _C 9 Is rusapai ätäi ak rawa namba 3 kowaurim. Ak jekur ronkatewe. Anut nukan ämän keser äiewon, “Ro oirori ra, 3 orip ra, akas akan ämän wasarewareanik, akan ämän epar ra, wa ra awaraiei.” Lo 19:15 PB Is ak rawa koianik, akan onok aru aparmoi, Anut nukan amukup oior nai. Roasiret sosop ak kamuk akas meter onok aru mianik, akan onok aru mesin ätäi akan woiaka pirirau wa aparianik, woi aru näwäu mai. Ak onok aru senes miäin, ak sapum onok miäin, akan woiaka onok aru atap atap keseraun siräiain. Ak kiro onok keseriäin mesin akan woiaka ätäi pirirau wa, is kiro onok aparianik, oior nomoi, woi aru mai. Kesermoi, is ak rawa kowaun iminem.A Is iminem, owon, is ak rawa koianik, ak isan ämän tamaromin wa tainoriäi aparam. Ak keserna, is koianik, usu aroita, akas is woi päurar orip wa apairaiei. Is ak onok aru miäi aparau utom. Ak ämänis weräiäiei, akan jaunakat mesin woiaka aru maiei, ak kasiaka päi, ak atap atap inäiäiei, ak karauk roat akan enmakap ämän maraiei, ak aka aka jeje ämän muratäiei, ak akan enmaka jou mianik, karauk roat akan ämän wa rowaiei, akas sarau erekapu aru maiei. Is koianik, ak kiro onok keserna, aparaun utom. K@ Akan ronkat ik kiro pas karauk roat akas iken enmok opok ämän aru moin epar wa rai ätär maraun jer we maromun ra? Ik kiro onokun jer we marau wa. Ik Krais pak pasar raumoi, Anut nukan amukup kiro ämän awaroram. Ak iken jaunokot senes. Ik owo onok keseriäum kiro akan woiaka epar moin sakau maraun keseriäum. ?7 Isas Taitas ak rawa potaun ronkat sakau nurita, ko ak rawa potowon. Iken jaunok kar ko Taitas ori äsimwatoita, ak rawa potoirin. Taitas nukas sätwareanik, akan karauk osap owon ra? Wa senes, ko akan osap owau wa. Is Taitas ori iwen ronkat karar, iu onok karar tainoriäumur. >) Karauk roat isas ak rawa äsimwaroita, potoin akas sätwareanik, akan osap is iraun oin ra? Wäpik, ak äpu kiro roat akas akan osap owau wa. C= Kiro onok amop senes, isas kar usu akan enmaka opok mau wa. Utianik, ak kamuk karauk roat akas keser äiäi, “Kos sätäikomoi, atonoikomara, iken osap oiäwon.” Kiro epar wa. }\~}} {zyyMx6w;vvuPtt%srrxqqdq pnoo)nmll,jjVii gfe~dcbaw`e__]\[ZYYhXWVGUCTSSRGQ PON9LLKJJjHHGGiG4FjEERDQC9B`AA@@0?? >?=<<;y::8}766T65o5d332@10//+..v,,C+H**)g) (-'&&$$G##";!!C ;{/#;+7i $}0j^h t h p X UL}-?}PxPita Jon ories ko sakamarmasa, Pita nukas auruwon, “Na iu apait!” lwQKiro omre opok, Pita Jon ori kiro tup owa tonaursa, kiro ros apwatomara, aiauk nuraun totwatowon. jvMKiro opok, kar rorok enip Eposek äiäi opok roat akas kar ro kon isou aru manau senek wa, ämäianik, kiro opok pe moin. Kiro ro anakus isou aru keseriar mowon. Kiro ros omre orip orip roasiret osap nuraun rai nik mareäu. bu ?Kar muti iukärir, Pita Jon ori Anut auraun Anut osap nuriäi ou näwäu owa tonauririn. gtG/Ak orip orip Anut nukan enip jou muriäi. Karauk roasiret akas ak apwareanik, akan woiaka näu saremoi, omre orip orip Näwäu nukas karauk roasiret ätäi imwaronuk, ak roasiret woiaka epar moin pak erek turur rain.Ks.Ak erekapu woiaka karar mianik, omre orip orip Anut osap nuriäi ou näwäu owa tonomoi, tururiäin. Akan owa atap atap tururia, o je je ariein. Ak woiaka epar momoi, woiaka erer orip o jeäi. r--Roasiret osap sosop orip, ak akan omnokou pak akan osap pak karauk roat aromoi, aiauk oianik, kiro aiauk inäimana, roasiret osap wäpik ariai. hqI,Roasiret akan woiaka epar moin karar tururianik, akan osap kiro jaunakat pak erek akan karar. p}+Anut nukas kon ämän oi ariai roat akan ipiaka opok kurur atap atap kesernuk, roasiret erekapu kiro aparmana, iminein. ro]*Roasiret ak akan woiaka epar moin orip orip Jisas nukan ämän oi ariai roat pak tururmana, akan ämän rowaun tup apariain. Ak jaunakat sarwareäi. Ak akan o jaun tururianik, Anut nukan o jeäi. Ak omre orip orip Anut auriai. +nO)Karauk roasiret ak Pita nukan ämän roumoi, woiaka epar momana, an join. Kiro ses opok roasiret 3,000 orip an join. Roasiret woiaka epar moin akan onok eposek. ~mu(Pita sakau ämän sosop awaromara, äiewon, “Ak jekuriar tai rawe! Keseria, ak roat aru pak wa aru maiei.” l#&Pita nukas keser awarowon, “Ak erekapu karar karar akan onok aru miäi utoinai, woiaka pirirmoi, Jisas Krais nukan enip pakaimas an jowe. Keserna, Anut nukas akan onok aru jäkäi maromara, kon Osou Näu arai. Meter Anut nukas kon Osou Näu ak akan mokoit pak karauk omsau pakan roasiret pak erek araun paip mowon. Kos äiewon, ‘Inok roasir isas urweita, is ko isan Osou Näu nuram.’ ” k')jK%Roasiret ak kiro ämän roumana, ak woiaka aru momana, Pita pak karauk Jisas nukan ämän oi ariai roat pak awaroin, “O Jaunokot, ik rurisa owosäu?” i!$Ko keser keser äiewon, okon, ak Israel roasiret erekapu ak kiro ämän äpu mowe, kiro Jisas karar akas ko am äpäs opok äsäi mona, meiewon, Anut nukas kon enip Krais mowon, ko iken Näwäu sare mowon rau.’ ” Roasiret sosop woiaka piririanik, an join. tha"Devit ko omar oik tonau wa. Utianik, ko nukasar äiewon,‘Anut nukas isan Näwäu auruwon, “Na isan ipi näu kaima taneta, isas nan iwäi jaunat itimwareanik, nan isonap maroita, nan inkaruru rawaiei.” Buk Song 110:1 g#pfY!Rusa kon momok Anut nukas ko kämioik imäi toneanik, nukan ipou näu kaima tane mowon rau. Kos meter auruwon siar Jisas kon Osou Näu nuruwon. Keseria, ak okoro onok aparmoi, roi. Kiro Jisas nukas kon Osou Näu ik opok äsimoru. e Keseria, Anut nukas kiro Jisas siräi mowon, okon, epar ik erekapu iken amiakas aparmoi, äpu mianik, kon ämän awarom. d{Devit ko tawa Anut nukas owosäi ko äpu momara, Krais ätäi siräiäi mesin keser äiewon, ‘Ko meieäi akan mena utonuk, wa rawai. Ko Anut nukan ämän areawon ro, ko Anut nukas paip muruwon äpu Anut nukas utonuk, kon enipsau wa pomoräi.’ Jc Ko Anut nukan ämän roianik, areawon ro ko äpu Anut nukas paip muruwon. Anut nukas ämän sakau orip auruwon, ‘tawa nan kar asan päi. Ko roasiret nas kamwarom senek kos nais kamwarai.’ b)O Jaiat, Israel roasiret, is iken askanai Devit mesin epar awaraurim. Ko meienuk, roasiret akas up uru kurein. Kon up rusapai okoro rau. a-Na awau orip orip rawaun apu ätär muriäum. Na is pak rauta, kiro nan amun opok is nepipirianik, rapor rawam.’ Buk Song 16:8-11 k`OOwon, na is utoirota, meieäi akan mena wa rawam. Nan sarau ro eposek utota, up uru wa pomoräi. _Keseria, isan woi erernuk, nepipiraun ämän mom. Is äpu is ro meiäun itok, utianik, is kiro osap eposek owaun kame raim. ^5Kiro mesin Devit nukas äiewon, ‘Näwäu ko is siarap orip orip raiäu. Ko is siarap raumara, sakau muriäu. Keseria, kar osapus is wa itimoirai. ]%Utianik, Anut nukas kiro ro ätäi siräi mowon. Ko kon meiewon tätäi kiro opok utomoi, imäi manowon. Jisas ko op up uru rawaun itok wa. 6\eMeter Anut nukasar Jisas akan ipiak opok maraun apu sarewon. Keseria, akas ko onok aru miäi roat akan ipiakap marona, akas ko am äpäs opok äsäi mianik, wena, meiewon. S[Israel roasiret! Ak okoro ämän rowe! Anut nukas Jisas Nasaret menan ro sare momara, äsimornuk, kowon. Anut nukan sakaus kiro ro sarau sakau mowon. Ko ak kamuk kiro sarau monuk, ak kiro aparin. 8ZiInok roasir Näwäu keser aurai, “Näwäu, isan onok aru pakan imäir,” keser aurnuk, kiro roasir Näwäu nukas imäiäi.’ Joel nukas keser jer wewon. Joel 2:32 #Y?San wa jerai, pututu senes saräi. Keir karian senek osou saräi. Kiro osap penuk, Anut nukan omre sakau näwäu päi. Kiro omre näwäu arou näu orip. xXiKurur atap atap omar omnokou ori opok matam. Kiro ses opok omar oikas karian pak, ep arou pak, epit pak päi. dWAEpar senes kiro ses opok is isan Osou Näu sakau orip isan sarau roasiret opok äsimoram. V}Anut nukas äiewon, ‘Omre wasaräun ses siakup, is isan Osou Näu erekapu roasiret opok äsimoram. Keserita, akan mokoit asinakut owo onok tawa päi aräiei, is akan mokoit onok atap atap ätär maroita, aparaiei. Koiam roat nine epiräiei. ZU-Rowe! Anut nukan ämän roianik, areawon ro Joel nukas kiro onok mesin äiewon. &TEAkan ronkat okoro roat an sakau jeanik, raiaka käieu aikoin. Utianik, rusapai okoro 9 klok tapera karar keseru. Keserianik, okoro roat ak an sakau jau wa. S9Pita nuka pak Jisas nukan ämän oi ariai roat 11 orip erek siraumana, kos ämän roasiret keser awarowon, “Ak Juda roasiret pak karauk roasiret erekapu Jerusalem näu mena koi rai, ak rowe. Ak isan ämän maraurim okoro onok pewon kon onoktapau awaraurim ak jekur rowe. R  Keserna, karauk roat akas jeje ämän awaromana, äiein, “Kiro roat an sakau jeanik, keseri.” Pita nukas ämän mowon. cQ? Ak keser äumana, karkairianik, ronkat sosop oumoi, aka aka tototein, “Kiro owosei?” P Ik karauk Juda roat pak karauk kar omsau pakan roat Juda akan onok tainorin roat pak ik karauk Krit omsau pak Arebia provins pakan koi raum. Utianik, Galili roat ak Anut nukas kurur atap atap keserwon mesin iken ämän atap atapus arena, ik erekapu roum.” dOA Ik erekapu omsau atap atap pakan, Partia, Midia, Elam, Mesopotemia, Judia, Kapadosia, Pontus, Esia provins pakan pak karauk Prigia, Pampilia, Ijip pak Libia Sairini mena siakup pak karauk Rom näu mena pakan koi raum. N IM Utianik, ik erekapu karar karar iken menan ämän arena, roum. xLiAk karkairmana, ronkat sosop mianik, äiein, “Kiro roat ak keser arei ak erekapu Galili provins pakan roat. -KSAk kiro jejep roumana, roasiret sosop kiro ou siakup tururin. Roasiret akan woiaka epar moin ak akan menan ämänis atap atap arein roumana, ak erekapu karkairin. JKiro opok, Juda roasiret ak Jerusalem mena rain. Karauk Juda roasiret Anut jou muriäi omsau atap atap pakas koin pak erek rain. I%Kiro roat erekapu Anut nukan Osous akan ronkat erekapu kamwareanik, sakau maronuk, ak ämän atap atapus karauk omsau pakan ämänis arein. kHOKesermara, ak ep arou menop senekus koi käumara, roat karar karar akan tapiakap iporwon aparin. G Rauna rauna, kar jejep urir sakau senekus kurte omar oikas kounuk, roasiret kiro owa rain ak erekapu kiro jejep näwäu roin. iF MKar omre, enip Pentikos penuk, roasiret akan woiaka Jisas mesin epar moin karar owa turur rain. UE %Keseria, akas kiro roat ori kamuk inok sare maun satu sipiräiein. Mataias nukan aiauk eposek pewon. Keseria, ak Mataias sare moin. Keserianik, ko ämän oi ariai roat 11 orip rain pak pote tururwon.D {Ko Judas nukan omoi oumara, sarau mai. Judas kiro sarau Jisas nukan ämän oi araun utomoi, ko om aru opok manowon.” +C QKeseria, ak Anut keser aurin, “Näwäu, na roat akan ronkat woiaka uru äpu. Keseria, nakas okoro roat ori rair, owo ro nan sarau musaun sare momon ätär muk. B Pita nukas keser äienuk, akas ro oirori sare matoin. Kar ro Josep, Bar-Sabas äiäi, kon kar enip Jastus. Kar ro kon enip Mataias. %A EMeter Jon nukas roasiret an jomarowon ses opok koi, Jisas sarau onoktorowon pote kiro ses opok Anut nukas Jisas ätäi omar oik imäi tonowon. Kar ro ko kiro onok erekapu kon amukus aparwon ik ko sare mau. Ko ik pak sarau erek mia, Jisas ätäi siräiewon ämän roasiret maraura.” @ Keseria, ik rusapai kar ro ika kamuk erek ariäu, kiro ses opok Jisas Näwäu ik pak erek raunuk, kiro ro ko erek rawon sare mau. s? aKiro ämän meter Buk Song opok keser jer wewon, ‘Kon ou erar rawaura, kar ros kiro owa wa rawai.’ Buk Song 69:25 Kar ämän Buk Song opok nais rau, keser äiewon, ‘Kar ros kon sarau owoura.’ Buk Song 109:8 > +Roasiret erekapu ak Jerusalem mena rain ak kiro ämän roumana, ak kiro omnokou enip Akeldama moin. Kiro ämän kon onoktapau Karian omnokou.) Y= -(Kiro ro Judas onok aru mianik, aiauk oumara, kiro aiaukus omnokou eteinak kau mowon. Kiro opok nukasar am iporu opok pomur oumara, meienuk, kon nokou tapau puturmoi, pimur erekapu omnokou opok kourwon. Z< /Judas ko meter iken sarau jaunok, Jisas nukas ik pak erek sarau maun sare mowon. ; 5Kar omre roasiret akan woiaka Jisas mesin epar moin 120 orip turur rain opok, Pita nukas akan amiakap siräumara, äiewon, “O jaiat, Judas nukas, Jisas marai roat akan ipiakap marowon. Kiro mesin meter Anut nukan osous Devit nukan oksau pakas äiewon kiro rusapai epar peu. : ,9 SKiro roat Jisas mesin woiaka karar mianik, Anut aurna, karauk asiret pak Jisas nukan anak Maria pak kon amakut pak erek ak nais orip orip tururianik, Anut auriai. w8 i Ak näu mena tonomoi, akan ou waru kämioik raiäin opok tonoin. Kiro roat akan enmaka Pita, Jon, Jems, Andru, Filip, Tomas, Bartolomiu, Matiu, Jems ko Alfius nukan mokoi, Saimon ko kar tupsiu enip Serot pakan, Judas ko Jems nukan mokoi. 7 7 Keseria, Jisas nukan ämän oi ariai roat ak Olivet omtapau utomana, ätäi Jerusalem näu mena tonoin. Kiro omtapau Jerusalem mena siakup rau. 6  Ko erekapu manonuk, ak omar oik aparam rai eisane rauna rauna, ro oirori awan omjo ärneu oripas kurte ak siarakap pe tai raumasa, äieirin, “Galili provins pakan roat, ak owon okoro opok tai raumana, omar oik eisane rai? Kiro Jisas ko rusapai Anut nukas ak opakan imäianik, omar oik tonou apari senek, tawa ätäi keseriar kowai aparaiei.” Kar ro Judas nukan omoi owaun sare murin. 5  !4 = Ko kiro ämän aware kurenuk, Anut nukas ko omar oik imäi tonowon. Ak apai rauna rauna, kar ious pemara, ko kururur mowon, ak ko aparau senek wa. O3 Utianik, Anut nukan Osou Näu ak opok kounuk, kiro ses opok ak sakau oripas Jerusalem näu mena pak Judia provins pak Samaria provins pak, omsau sau erekapu potomoi, isan enim roasiret awaraiei.” ;2 qKeserna, Jisas nukas ätäi awarowon, “Kiro akan sarau wa. Isan moni nukasar kon sakaus kiro omre isas okoro omnokou kamwaraun sare mowon. Ak kiro omre äpu mau senek wa. h1 KKar omre opok, Jisas nukan ämän oi ariain roat erekapu Jisas pak ätäi tururianik, akas Jisas totorin, “Näwäu, kiro ses opok na iken iwäinokot emwareanik, Israel roasiret okoro Judia provins ätäi aram ra?” 0 !Meter Jon nukas roasiret anas an jomarowon. Utianik, omre rumuk wa, Anut nukas nukan Osou Näus ak an jomarai.” Jisas omar oik tonowon. C/ Kar muti ko erek ak pak pe raumara, awarowon, “Ak Jerusalem näu mena wa ute manau. Ak kame rauna, Osou Näu meter moni nukas ak araun paip marowon kiro mesin awareäim kiro kos arai. t. cJisas ko meieanik, ätäi awau siräumara, kon tamareäwon roat amiakap orip orip peäu. Omre 40 orip ko kesernuk, ak äpu moin epar nukasar kiro ko meiäu wa, ätäi siräiewon. Kos ak Anut nukas ätäi koi kamwaraun ämän awarowon. a- ?O jai Tiofilus, na Anut nukan wonas meieäum ro. Is amke Jisas nukas onok eposek keserwon pak kos sarau mowon pote, ko omar oik tonowon pak, kiro ämän erekapu jer we musianik, aisomin. Jisas ko Anut nukas omar oik imäi tonau wa opok, ko Anut nukan Osou Näu nukan sakau oripas kon ämän oi ariai roat sare marowon kon ämän jekur awarowon. , %+ ENan won päurar rawaura. Jaunokot okoro opok rai akas ran na ‘pere’ aisoi. Nas ätäi isan ‘pere’ ämän iwen jaunokot na pak rai erekapu awar.9* oIs na pote apaisota, iwaka erek tane rai aramur. n) W Is ämän sosop rau jer we musianik, äiäun itok, utianik, okoro ämän erekapu jer wäu utom. O(  Roasiret erekapu ak Demitrias nukan onok eposek jou muriäi. Anut nukan epar ämänis ran kon enip oik muriäu. Ik ran kon enip oik muriäum, naka äpu iken ämän kiro epar senes. Pataraun ämän. a' = O jai, is nanun woias meiem, na karauk roat akan onok aru wa tainorau, utianik, na onok eposek tainor. Inok roasir ko onok eposek tainoriäu, ko Anut pakan. Inok roasir ko onok aru keseriäu, ko Anut aparau wa. & 5 Kesernuk, is ak siarakap potoita, kos kiro onok aru keserwon amop mam. Kos iken enmaka opok ämän sepuk sepuk sätäiäu. Ko kiro onok karar wa keseriäu, karauk roat Jisas mesin woiaka epar miäi pena, kon owa wa imware poteäu. Karauk roat akas akan owa imware potaun äiäi, kos tämaromara, kiro roat Jisas mesin woiaka epar miäi roasiret tururiäi pakan emwareäu. Demitrias ko onok eposek miäu. -% U Is karauk ämän nan kamwareäum roasiret opok jer we maromin, utianik, Daiotrepis ko isan jer we maromin rowau utou, ko nukasar ro näwäu saräun keseriäu. &$ GKeserna, ik Jisas mesin woiok epar momun roat, ik kiro roat sarwarau. Kiro onok pakas ik erek epar ämän tamaraun sarau karar mau. Daiotrepis kon onok aru. "# ?Akan sarau onoktoroin ses opok, ak akan mena utomoi, Jisas nukan enip jou muraun potona, roasiret ak Jisas mesin woiaka epar mau wa akan osap wa oiäin. P" Kiro roat nas sarwaromon akas koianik, roasiret woiaka epar moin okoro rai awaroin. Kiro kesek roat nan mena kouna, ätäi manaun ses opok, nas Anut nukan wou ereraun akan apu pakan osap erekapu ar. +! QO jai, is nanun woias meiem, na iken Kristen jaunokot erekapu sarwareanik, sarau eposek miäum. Epar, karauk roat kar menan na äpu wa keseriar sarwareäum.   -Isan mokoit asinakut akas Jisas nukan epar ämän jekur tainoriäi roumoi, isan woi näu senes sareäu. Jon nukas Gaias nukan enip oik muruwon. H  Iken karauk jaunokot akas is siarap koumana, naka epar ämän jekur tainoriäum airoin. Is kiro ämän roumoi, isan woi ereru. Epar senes is äpu, orip orip na epar ämän jekur tainoriäum. $ CO jai, is äpu nakan totomat eposek rau, okon, is naka sarau moram sarau eposek säräun, pak naka jekur rawaun kiro mesin Anut na sareisaun aururam. z qO Gaias, is Jisas mesin woiaka epar miäi roasiret kamwareäim. Na isan jai senes. Epar isan woias nanun meiewon. a;lNäwäu nukas nan osou pak rawai. Ko kon wou näu oripas ak erekapu sarwarai.yklNa is siarap kurte kowaun apu itanäm. Imkanik rai raroi, kiro roros ses päi, okon, na kurte kowam. Iubulus, Pudens, Lainus, Klodia, akas na ‘pere’ ämän aisoi. Nan jaunat, Anut nukan roasiret, erekapu akas nais na ‘pere’ aisoi. _7lIs Erastus Korin mena ute koimin rau. Trofimus ko sip orip Mairitus mena ute koimin. jMlNa isan ‘pere’ ämän Prisila Akwira ori pak, Onesiporas nukan tupsiu pak erek awaram. U#lEpar, kar ros is aru muraurnuk, Näwäus is orip orip sareirianik, imäirai. Kos is raporiar imäiri kon mena omar oik tonai. Ik kon enip orip orip kämioik jou mau. Epar. Pol nukas kon ämän patarwon. !lUtianik, Näwäu ko isan kaima raumara, is sakau irowon. Kesernuk, is Anut nukan ämän roasiret awaroita, karauk omsau pakan roasiret erekapu rowaun itok. Is opur laion nukan au uru nomin senek, utianik, Näwäu nukas is sareirnuk, roat akas is iworona, meiäu wa. }slIs amke wasarewareäu ro nukan amukup tai raita, kar ros is sareiräun mekesirap wa tai rawon. Is isakarar tai raimin. Roasiret erekapu ak utoire manoin. Is Anut aurmin, ak kiro onok keserin mesin Anut nukas ak ämän orip rai wa awarai. xilKesernuk, na ran kiro ro jekur aparam, owon, ko iken ämän wa roiäu, kos iken ämän erekapu iwäi muriäu. +lAleksanda, ko osap ain pakas ate miäu ro kos is näwäu aru murowon. Kos is keseirowon, okon, tawa Näwäus ko ätäi usu näwäu nurai. Fl Na kowauria, isan omjo rumukäu Troas mena Karpas nukan owa ute koimin, kiro pak isan karauk buk pak oiar kowam. Keseria, na karauk buk opur keraus ate moin kiro pak erek oiar kowam. 2_l Is Tikikus äsimorta, Efesas mena potou. nUl Luk ko karar is pak rau. Na kowaurnam, Mak imäiar koi, owon, ko koianik, is sarau sareiräun itok. Fl Dimas ko kon wous okoro omnokou pakan onok mesin meiemoi, ko is utoireanik, Tesalonaika mena potowon. Kresens ko Galesia provins utoire manowon, Taitas ko Dalmesia provins utoire manowon. >wl O Timoti, na kurte is siarap kowaun apu itanam. {lOmar oik kiro osap eposek Näwäu nukas roasiret onok eposek miäin araun äiewon, rusa is owaun rau. Näwäu nukas roasiret tuku wasarewareäu. Tawa, roasiret wasarewaraun ses opok, kos is kiro osap irai. Utianik, is karar wa, karauk roasiret ak ko ätäi kowaun woiaka erer orip kume rai, ak nais kiro osap owaiei. Pol nukas Timoti kurte ko rawa kowaun ämän sur muruwon. r ]lIs Anut nukan sarau rapor mianik, erekapu patarmin. Isan woi epar momin kiro utau wa, sakau atear raim. E lIsan meiäun ses koura. Karauk roat akas is iworona, meieita, isan karian kiro wain an Anut kamuk raiäi roat akas Anut nuraun kouriai senek kouraiei. Isan manaun ses siarap pe rau. W 'lUtianik, na omre orip orip nakasar nan ronkat jekur kamemoi, owo usu na opok penuk, na kiro usu ämäiäm. Na Anut nukan Ämän Eposek roasiret awaram. Na Anut nukan sarau ro, nan sarau erekapu rapor mam. k OlKiro roat ak Anut nukan epar ämän utomoi, ak roat akan ronkat pakas erar kinin marona, roiäi. D lOwon, kar ses tawa päi opok, roasiret ak Anut nukan ämän rowaun utaiei. Utianik, ak akan ronkatis akan onok atap atap tainormoi, karauk sät ämän tamareäi roat sosop akas ak siarakap koi tururaun awarona, koi tururna, akas akan ämän atap atap awarona, roumoi, akas akan ämän kiro akan raiaka opok maiei. KlAnut nukan ämän roasiret awaram. Omre orip orip om ses aru pak näu pak na jekur tai raianik, kon ämän awaram. Na roasiret sät ämän miäi jekwaram. Roasiret ak onok aru mona rai, sakau kewaram. Roasiret akan woiaka epar moin sakau wäpik sakau maram. Na ak pak päurar raianik, onok eposek roasiret rapor tamaram.  lKesermoi, Anut nukan amukup pak Krais Jisas nukan amukup is na sakau ämän aisom. Krais Jisas nukas roasiret meiein pak roasiret awau rai pak wasarewarai. Tawa Jisas nukas roasiret erekapu kamwaraun akan amiakap kowai. Kesermoi, is na kiro sakau ämän aisom. }lKeseria, inok ro ko Anut nukan sarau muriäu, ko kiro ämän tainorianik, kon sarau erekapu eposek senes maun itok.#?lAnut nukan Osou Näu nukasar Anut nukan ämän roat awaronuk, akas kiro ämän buk opok jer wein. Kiro ämänis roasiret onok eposek maun tamareäu, akan onok aru miäi ätär mareäu, ak ätäi onok eposek maun jekwareäu, Anut nukan amukup ak eposek owose rawaun ätär mareäu. 7glNa mokoinak raumon opok, koi rusapai, Anut nukan ämän na äpu mom. Kiro ämänis na ronkat eposek isonuk, nan won Krais Jisas mesin epar momon, okon, Anut nukas imäisai. ;olUtianik, naka, Anut nukan ämän äpu momon, kiro wa utau, jekur tainoram. Na äpu kiro ämän epar senes, owon, na ik roasiret ikes kiro ämän tamusomun na äpu mukomon. q[l Utianik, sät ämän areai roat pak karauk roat aru pak ak Satan nukan sät ämän epar rai ronkateanik, onok aru sosop senes miäi. Akas pak karauk roasiret amiak atona, kiro roasiret akan ämän epar rai ronkateanik, tainoraiei.  l Epar senes, inok roasir ko Krais Jisas pak pasar raumoi, Anut nukan onok tainoraun keseriäu, ko karauk roat akas usu nuraiei. yl Roat akas is usu iromoi, iworiäi kiro nais na äpu. Antiok mena, Aikoniam mena, Listra menan roat akas is aru muroin kiro na äpu. Na äpu is usu atap atap oianik, sakau tai raimin. Utianik, Näwäu nukas is kiro usu atap atap pakan imäirowon. b=l Utianik, na is pak arianik, isan onok erekapu na äpu momon. Is roasiret tamareäim onok kiro na äpu. Na is ariaimin onok pak isan ronkat pak kiro na äpu. Isan woi Jisas mesin epar sakau momoi, karauk roasiret päurar sarwareäim onok kiro na äpu. Isan woias roasiret mesin meieanik, sakau tai raumoi, usu ämäiäim onok kiro na äpu. _~7l Utianik, rai rai, roasiret erekapu akas akan otop ronkat apwaromoi, akan ämän aru wa tainwaraiei. Kiro meter roasiret akas Janes, Jambres orien otop ronkat apwatoin senek. Pol nukas Timoti sakau ämän auruwon. T}!lMeter Janes, Jambres ories Moses pak iwäi sareirin senek, okoro roat nais keseriar Anut nukan epar ämän pak iwäi muratäiäi. Akan ronkat erekapu aru mowon, ak Anut mesin akan woiaka eparar mau wa. q|[lKiro asiret ak orip orip osap äpu maun keseriäi, sinuk, ak Anut nukan epar ämän äpu mau senek wa. { lKarauk asiret ak ronkat sakau wäpik ak onok aru sosop momoi, kiro onok aru mesin usu sosop ämäiäi. Kiro roat aru akas karauk mena potomoi, kesek asiret akan owa tonomoi, kiro asiret karauk ämänis raiaka ateanik, akan ronkat kamäun keseriäi. OzlKiro roat ak akasar sät äumoi, ik Anut nukan sarau mururam äiäiei. Utianik, akan onok aru tainormoi, ak Anut nukan sarau kiro sakau orip ak äpu mau wa. Timoti, na kiro roat siarakap wa rawau. yylAk akasar akan jaunakat imwareanik, akan iwäi jaunakat akan ipiakap maraiei. Ak kurte akan ronkat aru akasar tainoraiei. Ak keser ronkatäiei, ika näu roat. Ak akan enmaksau nepipiraun orip orip ronkatemoi, Anut nuka mesin woiakas wa meiäiei. x+lAk karauk roasiret mesin woiakas wa meiäiei. Ak karauk roasiret mesin wa woiakati maiei. Ak karauk roasiret akan enmakap ämän aru maraiei. Ak akan ronkat akasar wa jekur kamäiei. Ak kasiaka penuk, karauk roasiret aru maraiei. Ak onok eposek maun woiakas wa meiäiei. %wClKiro ses opok, roasiret akasar aka mesin woiakas meiäiei. Ak aiauk sosop owaun rai ronkat sosop owaiei. Ak akasar akan enmaka jou momoi, akan enmaksaun nepipiraiei. Ak karauk roasiret akan enmaka opok aru ämän awaraiei. Ak akan moniakat aniakat akan ämän wa tainoraiei. Kiro roasiret ak karauk roasiret akas onok eposek ak opok mona, ak wa ‘pere’ awaraiei. Ak Anut nukan onok eposek mekesirak nuraiei. Xv +lNa äpu mam, tawa Jisas nuka ätäi kowaun siakup karauk usu sosop senes päi. u{lKeserna, akan ronkat ätäi eposek sarenuk, ak Satan nukas kon onok tainoraun sakau atwarowon pakan imine manaiei.tlKo inok roasiret kon ämän tainoraun utiäi pak päurar raumoi, Anut nukan epar ämän äiäurar tamarai. Ko keser ronkatäi, is kiro onok keserita, Anut nukasar kiro roasiret sarwarnuk, ak akan onok aru pakan ätäi piririanik, nukan epar ämän äpu maiei. slNäwäu nukan sarau ro ko roasiret pak ämänis wa weräiäu. Ko roasiret opok onok erekapu eposek mianik, ko ak pak päurar tane raumoi, ak Anut nukan onok tainoraun jekur tamarai. Roasiret akas ko opok onok aru miäi, ko kiro onok mesin ekep wa ronkatäi. rlUtianik, na roasiret akan ronkatis ämän sepuk sepuk miäi ak pak wa aurätäiäu. Na äpu kesek ämän are pote weräiäun onok päi. `q9lTimoti, karauk mokoitawau akas akan onok aru maun keseriäi. Na akan onok aru wa tainorau. Na Anut nukan amukup eposek rawaun sarau mo. Nan won epar momon sakau ateanik, karauk roat akanun wonas meienam, ak pak päurar jekur rawam. Na kiro onok karauk roasiret ak Anut nukan amukup tuku raianik, ko ak sarwaraun auriai pak erek keseram. ypklKeseria, inok ro ko kon onok aru pakan utia, ätäi Anut nukan amukup eposek saräi, kiro ro ko kiro maro sarau näwäu orip senek. Ko Anut nukan amukup eposek sareanik, iken Näwäu jekur isanaraun itok. Ko sarau eposek maun kame raiäu. olKar ou näwäu owa mis maro atap atap rai. Karauk aiauk gol ra, silva ra, kis ate mokurein. Karauk am pak omnokou pak kis ate mokurein. Kiro osap ak sarau atap atap orip rai. Karauk osap akan sarau näwäu, karauk akan sarau eteinak atap atap. an;lUtianik, Anut nukan roasiret ak ou tutu sakau Anut nukas kutir mowon senek, kiro tutu tapkäi nau senek wa. Kiro tutu opok kos keser jer we mowon, “Näwäu nukasar kon roasiret äpu.” Namba 16:5 Ko kar jer nais keser wewon, “Inok roasir ko ‘Is Näwäu nukan’ äiäu, ko onok aru miäu erekapu utai.” Namba 16:26 m5lAu Anut nukan epar ämän ute manoirin. Au keser areäir, “Kristen roasiret akan an join ses opok ak meieanik, ätäi awau siräiain, okon, tawa meieanik, ätäi wa siräiaiei.” Au keser sät ämän aresa, kiro ämänis karauk roasiret akan woiaka epar moin aru mareäir. llKiro sät ämän repros ui senekus enmaksau erekapu aru mareäu. Imeneas, Filetus ori au kesek sät ämän areäir roat ori. ;kolNa sät ämän roasiret akan ronkat pakas areäi mekestap mam. Kiro ämänis roasiret Anut siakup wa imware koiäu. Kos ak onok aru nukan apu opok maronuk, ak Anut ute manaiei. "j=lAnut nukas na mesin wou ereraun sarau sakau mo. Keserta, na sarau ro eposek raianik, oiot wa nai. Keseria, kon epar ämän roasiret jekur tamaram. ,iQlNa okoro ämän aisomin ätäi ätäi roasiret awaram. Anut nukan amukup na ak kon ämän mesin ämänis wa weräiäu rai awar. Ak ämänis weräuna rai, kiro onokus ak sarwarau senek itok wa. Inok roasiret kiro weräiäin ämän roiäi, kiro ämänis akan tane rawaun onok aru marai. Mhl Ik ko pak sakau ämän paip mianik, kiro ämän wa tainorta rai, kos kon paip mowon ämän tainorai. Owon, kon ämän äiäu, ko utau senek wa. Sarau ro ko Anut nukan amukup eposek rau kon onok. g)l Ik sakau tai raianik, kon usu outa rai, ik nais ko pak erek roasiret kamwaram.Ik ko mekesirok nuruta rai, kos nais ik mekesuk ikai. efCl Okoro ämän epar senes.Ik Jisas pak meieta rai, ik nais ko pak erek awau rawam. $eAl Keserianik, isakasar isan woi sakau momoi, Anut nukas kon roasiret sare marowon sarwaraun usu sosop senes oiäim. Is kiro usu sosop oita rai, roasiret sosop Anut nukan Ämän Eposek rouna, Krais Jisas nukas imwaronuk, ak ätäi wa meiäiei, ak awau orip orip Anut nuka pak rawaiei. (dIl Is kiro Ämän Eposek roasiret aware arieita, karauk roat akas usu iromoi, päu ro senek karapus owa muroin. Utianik, Anut nukan ämän karapus owa rawau wa. c#lNa Jisas Krais mesin ronkatäm. Ko Devit nukan tupsiu pakan. Ko meiemoi, ätäi siräiewon. Is kiro Ämän Eposek roasiret awareäim. b-lIs kiro ämän aisom na kiro mesin jekur ronkatäm. Näwäu nukas ronkat eposek isonuk, na kiro ämän roumon nukan onoktapau erekapu äpu mam. Ua#lInok ro woia sarau sakau miäu kiro ro ko karar ko amke kiro woian o owai. ` lKiro onok senek, inok ro ko kurtäun, ko kurtäun sintore ämän roianik, jekur tainorau wa, ko kurtäi, sinuk, osap wa owai. _lNa äpu marai ro ko kon kameäu ro näwäu nukan wou näu saräun karar sarau muriäu. Ko karauk sarau pak erek wa miäu. j^MlNa Krais Jisas nukan marai ro eposek rainam, kon sarau pakas na ik pak erek usu ämäiäm. +]OlNa roasiret akan amiakap isan ämän tamaromin roumon, nas nais kiro ämän karar karauk roat onok eposek miäi awarota, akas pak karauk roasiret tamaraun itok. \ lO Timoti, na isan mokoi senek, na Krais Jisas pak pasar rauta, kos kon wou näu oripas na sareisonuk, na orip orip sakau tai rawam. M[ lTawa roasiret wasarewaraun omre opok, Näwäu nukas ko mesin wouti mianik, isanaraun rai is Anut auriäim. Na äpu kiro epar, is Efesas mena raita, Onesiporas nukas is orip orip sareiriäwon.WZ )lUtianik, ko Rom näu mena koumoi, is apairaun sakau itaneire, pote apairowon. .Y WlIs Onesiporas kon tupsiu pak ak mesin Anut Näwäu auriäim. Omre orip orip Onesiporas nukas is sareiriäwon. Is karapus owa raita, ko is apairaun oiok nau wa. X 1lNa äpu Kristen roasiret ak Esia provins opok rai, akas erekapu is sumkäineiri manoin. Figelus Ermokenes ori nais is sumkäineiri manoirin. W 'lAnut nukas kon Ämän Eposek meter na isowon, kiro na jekur kamäm. Keserta, Osou Näu iken woiok uru rau kos na nan sarau kamäun sareisai. wV il Na owo Ämän Eposek isan oisau pakan oumon, na kiro ämän roumon siar roasiret onok eposek keseraun awaram. Kesermoi, na Krais Jisas pak pasar raumoi, nan won ko mesin epar momon sakau atoinam, karauk roasiret akanun wonas meiäm. U !l Kiro onokun, is usu näwäu oiäim. Utianik, is kiro usu ämäiäun wa iminem. Owon, kiro ro mesin isan woi epar mowon is ko äpu. Is nais äpu kos kiro sarau isan ipiap mowon, kos kiro jekur kameäu. Kiro sarau orip orip rawai, keseriar, pote kon kowaun omre päi. wT il Anut nukas is kon Ämän Eposek roasiret awaraun pak kon ämän oi ariaun pak tamaraun pak sare murowon. @S {l Utianik, rusapai, ik imäikaun ro, Krais Jisas nuka kounuk, kiro onok amop pewon. Kon saraus meiäun onok itimorwon. Kon Ämän Eposek pakas ko awau orip orip rawaun onok amop mowon. lR Sl Anut nukas ik iken onok aru pakan imäikomoi, ik kon roasiret eposek senes rawaun urweikowon. Ik onok eposek momun mesin imäikau wa. Kon ronkatis kon wou näu oripas ik erar sareikomara, ikenun wouti monuk, iken onok aru pakan imäikowon. Meter ko omnokou ate mau wa opok, kon wou näu oripas Krais Jisas nukas ik sareikianik, imäikaun ronkatewon. Q lKeseria, Timoti, na iken Näwäu nukan ämän roasiret awaraun wa iminäu. Nas roasiret is mesin isan jai awaraun wa iminäu, owon, is iken Näwäu mesin karapus owa raim. Na Anut nukan sakau oumoi, kon Ämän Eposek aware arianik, is pak erek usu owam. 0P [lAnut nukas ik iminäun osou ikau wa. Ko Osou Näu ikowon. Kos ik sakau mukonuk, ik karauk roasiret mesin iken woiokos meieanik, iken ronkat ikasar jekur kamäun itok. _==0{/`.-',++'*K)z((N(B'&5$##]"<"+ #v-$|L{SuMVH} * Q ? 9wB"["/6Ak kiro ämän roumana, aiakpanak kartitirmana, Stiven mesin kasiaka pewon. '!G5Meter Anut nukan sarau eitek akas ak Juda roasiret Anut nukan sintore ämän aroin, utianik, ak kiro tainorau wa.” Roat akas Stiven aiaukus wena, meiewon.  4Akan askanai akas Anut nukan ämän roianik, areain roat erekapu akwarona, meiein. Ak kiro roat Anut nukan sarau ro eposek kowai äiein nais akwarona, meiein. Rusapai nais akas kiro sarau ro eposek kon iwäi jaukut ipiakap marona, ko wena, meiewon. pY3O, rusapaian roasiret, ak akan asanakat raiäin senek. Akan woiaka kiro roat ak Anut nukan ämän eparar wa roiäin senek, ak nais ämän wa roiäi. Ak akan asanakat senek. Ak Anut nukan Osou Näu nukan ämän wa tainoriäi. P2Isan ipiasar kiro osap erekapu ate momin.” ’ Aisaia 66:1-2 1[0Utianik, Anut Näwäu ko roat akas ou miäi owa wa raiäu. Anut nukan ämän roianik, areäu ro Aisaia nukas jer wewon senek, ‘Näwäu nukas keser äiewon, “Omar oik kiro isan tanäun pasar senek. Omnokou kiro isan isi me rawaun omoi. Isan ou owo senek muraiei? Isan sumaun mena erapok rau? 1Z-/Utianik, Anut nukas wa mam aurnuk, kon mokoi Solomon nukas kiro tup ou muruwon. ?w.Anut nukas Devit nukan onok eposek aparianik, ko wou näu sarewon. Devit nukas Anut auruwon, ‘Meter Jekop nukas na jou musiäwon. Rusapai is kar tup ou sakau musaun rai aisom.’ 1[-Rai rai, kiro Anut nukan ser ou mokoit akas oumoi, ämäimana, Josua karauk roasiret pak Anut nukas sarwareanik, kiro omnokou pakan roasiret emwaronuk, ak kiro omnokou oianik, kiro ser ou moin. Iken askanai akas kiro omnokou opok akan tup ou ser ou oi koi mona, rawon pote Devit pewon ses opok. >u,Meter iken askanai ak ro wäpik mena rain, akan tup ou seris moin. Anut nukas Moses kiro ser ou nukan totok ätär murunuk, aparwon. Anut nukas ko ou kesekur mo räi auruwon. }+Ak Molok nukan tup ou ser pak akan eitek Repan nukan pai totok pak ak ämäi potoin. Kiro osap totok meter akas ate mianik, akan enmak jou murin. Keseri, okon, is ak utwareanik, äsimwaroita, Babilon omsau opok pote rawaiei.’ Amos 5:25-27 I *Keserna, Anut nukas ak mekesirak arowon. Ak san keir pak pai pak akan enmak opokas tup apariäi. Anut nukan ämän roianik, areawon ro Emos nukas keseriar jer wewon, ‘Ak Israel roasiret ak meter woisan 40 orip ro wäpik mena rain, ak bulmakau pak sipsip pak wemana, amkeanik, tup aparmana, ak isan enim jou murau wa. A{)Kiro omre opokar, ak kar bulmakau nak nukan totok ate mianik, ak kiro sät eitek opok opur amkea, kon enip jou murin. Ak kiro osap akan ipiakasar ate momana, akan woiaka ererin. U#(Keseria, roasiret akas Eron aurin, ‘Nas ik karauk eitek totok ate mukota, amke ik pak potaiei. Kiro Moses ko ik Ijip omsau pakan imäiki kowon, ko eras manowon rä ik äpu wa.’ Kisim Bek 32:1 {o'Utianik, iken askanai ak kon ämän rowau utoin. Akan woiaka pirirmana, Ijip omsau rawaun ätäi ronkatein. Q&Kiro ro Moses kararasar roasiret pak erek ro wäpik mena turur rawon. Ko Sainai omtapau opok Anut nukan sarau eitekus eposek rawaun ämän aurnuk, Moses nukas iken askanai kiro ämän awarowon. G%Kiro Moses kararasar Israel roasiret awarowon, ‘Anut Näwäu nukas is äsimoirowon senek tawa kon ämän roianik, areäun ro kar äsimorai. Kiro ro akan jaunaka senes.’ Lo 18:15 J $Keseria, Moses nukas Israel roasiret imware koumara, kurur atap atap Ijip omsau opok kesermara, pote mas an enip Osou opok kesermara, pote ro wäpik mena keserwon. Woisan 40 orip ko keserwon. <q#Kiro Moses karar meter roat kon ämän rowau utomana, aurin, ‘Na inokos ik kamoikeanik, wasareikaun ro sare musowon?’ Ko Anut nukasar kiro roat kamwaraun äsimoronuk, pote ätäi imware kowaun ro sare muruwon. Anut ko kiro sarau eitek am eteinak opokas pewon nukan ipou pakas Moses sakau nuruwon. s_"Ijip omsau pakan roat akas isan roasiret opok onok aru maroin is aparianik, ak sarwaraun waiein roimin. Is rusapai kiro usu pakan imwaraun nem. Keseria, rusapai is na Ijip omsau ätäi äsimoisoita, potam.’ Kisim Bek 3:5-10 x i!Kesernuk, Näwäus auruwon. ‘Na nan ison pakan su oi mo. Owon, kiro omoi na tai raum kiro omnokou asu. ) K Anut nukas äiewon, ‘Is Anut nan askanai akan eit. Apraham, Aisak, Jekob is akan eit.’ Kisim Bek 3:6 Moses ko karkairianik, aparaun sakau iminewon. yMoses ko kiro onok pewon aparmara, ronkat sosop oianik, jekur aparaun siakup potonuk, Anut nukas keser auruwon rowon. 7 gWoisan 40 orip manonuk, Anut nukan sarau eitek karas Sainai omtapau siakup ro wa raiäi mena Moses siakup pewon. Kiro eitek am eteinak pakas ep arou uru rawon aparwon. X )Moses ko kiro ämän roumara, kon ronkat Ijip akan ro näwäu kiro ämän roianik, sakau atoiria, iworonuk, meiäm raumara, ko imine Midian omsau potowon. Kiro opok pote, ko mokoi oirori orip sarewon. q[Kukam nas kar Ijip ro we kureta, meiewon senek, rusapai nais is iworaurum ra?’ Kisim Bek 2:14 wJauk aru muri rawon ros Moses suor kuremara, auruwon, ‘Na inokos ik kamoikeanik, wasareikaun ro sare musowon? I Ätäi kar omre opok, Moses kar Israel ro kon jauk ori awaka awaka weräi rairin opok pewon. Ko au weräi rairin pote patwatomara, awatowon, ‘Ei, au owon jaun ori awaka awaka weraurair?’ !Moses nukan ronkat kiro kon jaukut keser ronkatäiei, ‘Anut ko Moses nukan ipou pakas ik sareikauru.’ Utianik, ak keser ronkatäu wa. Kar omre opok, ko kar Ijip ros kar Israel ro wemara, aru muruwon, aparianik, kos Israel ro saremara, kiro Ijip ro wenuk, meiewon. |qMoses ko woisan 40 orip sarenuk, kon jaukut Israel roasiret owose sarau morai rai apwarau potaun ronkatewon. Roat akas Moses Ijip akan onok eposek erekapu ätär murin. Ko enip näwäu orip sarewon. Owo sarau maun pak ämän aräun pak ko itok. nURai rai, ko kasik imäi ne mona, kamwareäwon ro nukan asinakus imäumara, kon mokoi senek kamewon. %CKiro ses opok, Moses pewon. Kiro mokoi aparin kon nepu eposek senes. Keseria, momok anak ories kiro mokoinak awan owa ämäi mosa, keir 3 orip rawon. 5Kiro ro näwäus iken amkinip jaunokot sätwaromara, onok aru mareanik, akan mokoinakut kasik oi känkurwarona, meiäurai rai, sakau ämän maroin. n~UKeseria, kiro ses opok kar ro Ijip akan kamwareäwon ro pewon. Kiro ro ko Josep nukan enip äpu wa. ;}oMeter Anut nukas Apraham pak ak kiro omsau ute manaun paip muruwon, kiro paip epar päun siakup penuk penuk, iken askanai ak Ijip omsau opok rain akan tupsiu sosop sarein. $|AKeseria, karauk roat akan enmaksau ätäi imware koi, Sekem mena meter kiro omnokou Apraham nukas Amo nukan tupsiu pakan kau mowon opok koi up kurwaroin. t{aKeserna, Jekop kon tupsiu pak Ijip omsau pote raumara, nuka pak iken asanokot 12 orip pak erekapu meiein. zKeseria, Josep kon awakut äsimwaronuk, pote kon momok Jekop pak kon tupsiu 75 orip koi ko pak Ijip omsau rawaun ämän surmarowon. Jy  Kiro o patarianik, ak ätäi o owaun Ijip omsau potona, Josep nukas kon awakut keser awarowon, ‘Is Josep, akan amunaka.’ Kesernuk, Ijip kamwareäwon ro ko Josep nukan tupsiu äpu marowon. xxi Jekop nukas o Ijip omsau rau ämän roumara, kon mokoit onoktoroi äsimwaronuk, Ijip omsau o kau maun potoin. )wK Keseria, kiro ses opok Ijip omsau pak Kenan omsau pak om nau wa, okon, sou näwäu penuk, roasiret ak usu näwäu oin. Iken askanai o owau senek itok wa. v Jekop nukan mokoit, iken amkinip jaunokot akas akan amunaka Josep mesin kasiaka penuk, karauk omsau pakan roat aiaukun arona, akas kau mona, aiauk oin. Kiro roat akas ko Ijip omsau imäi potoin. Utianik, Anut ko Josep utau wa. Ko pak erek raumara, ko sareanik, kon usu erekapu jäkäi muruwon. Josep ko Ijip akan kamwareäwon ro näwäu ori raiäu ses opok, Anut nukas ronkat eposek nuruwon. Kamwareäwon ro nukas Josep ro eposek aparmara, kos Josep kiro omsau pak kon owan osap pak kamäun sarau nuruwon. u t3Keseria, Anut nukas paip awau enip ‘enmaka kerau pätiraun’ Apraham auruwon. Anut nukas keser aurnuk, Apraham nukan mokoi Aisak penuk, omre 8 opok mokoin enip kerau pätirwon. Rai rai, Aisak nukan mokoi Jekop pewon. Kiro mokoi ko iken askanai 12 orip akan momonaka. s%Utianik, tawa isas kiro omsau pakan roasiret aru maroita, ak ätäi okoro omnokou opok koumana, isan enim jou muraiei.’ Stat 7:6-7 yrkAnut nukas keser auruwon, ‘Nan asanat ak karauk omsau opok pote rawaiei. Kiro omnokou opok pote rawaiei kiro akan omnokou senes wa. Keserna, kiro omsau pakan roat akas nan tupsiu woisan 400 orip sarau roat senek sare marea, aru maraiei. =qsAnut nukas Apraham kar omnokou nukan senes saräun nurau wa. Wa senes wa. Ko kar om eteinanak nais nurau wa. Utianik, Anut nukas ko okoro omnokou mesin paip muromara, auruwon, ‘Tawa naka meieta, nan asanat okoro omnokou aram.’ Kiro ses opok Apraham ko mokoi wäpik raunuk, Anut nukas kiro paip muruwon. LpKesernuk, Apraham ko Mesopotemia omsau utia, Haran omsau opok pote rawon. Kiro omsau pote rawa rawa, kon momok meienuk, Anut nukas äsimornuk, okoro omnokou ik rusapai raum opok koi rawon. 9okStiven nukas ätäi äiewon, “O jaiat, moniat, ak rowe! Meter iken amkinip jaunok Apraham ko Haran omsau potau wa opok, Anut ko arou sakau oripas Mesopotemia omsau ko siakup pemara, auruwon, ‘Na nan omnokou pak nan jaunat pak utwaroinam, kar omnokou na ätär musaurim opok pot.’ Stat 12:1 nm Keseria, Anut kamuk raiäu ro näwäu senes nukas akan ämän roumara, Stiven totorwon, “Kiro ämän äiäi epar ra?” !l;Roat näunäu kiro opok rain akas Stiven sakau aparin, kon neputapau Anut nukan sarau eitek nukan neputapau san jereäu senek jerewon aparin.MkKos äiewon, “Kiro Nasaret menan Jisas nukas iken okoro tup ou näwäu uräi kuräi. Kos iken onok Moses nukas ätär mukowon utonai, awau onok tainorwe awarowon.” Kos keser äienuk, roumun. Xj) Keseria, karauk roat ko enkup sät äiäun erek tainware potomoi, äiein, “Okoro ro ko orip orip Anut osap nuriäi tup ou näwäu pak, Moses nukan sintore ämän aru wa tainorau rai roasiret awareäu.” Ii  Keseria, ak kiro sät ämän roumana, roasiret pak menan roat näunäu pak sintore ämän tamareäin roat ak kasiaka penuk, Stiven pote sakau ateanik, roat näunäu amiakap reur potoin. Hh  Keseria, akas kon enip opok ämän sätäumoi, karauk roat aiauk areanik, akan woiaka siräi momana, awaroin, “Epar senes, kos Moses Anut ori jeje ämän roasiret awarowon roumun.” dgA Anut nukan Osou Näus Stiven ronkat eposek nurunuk, kar ros kon ämän itimorau senek wa. f+ Utianik, karauk Juda roat akas kiro onok aparianik, kasiaka penuk, ko pak ketäiein. Kiro roat ak akan owa atapur tururiäi. Akan tururiäi ou enip Sarau Roat Wa akan ou äiäi. (Enip onoktapau, kiro roat meter sarau roat slev raiäi, rusapai kiro sarau utoin.) Karauk ak Sairini menan, karauk Aleksandria menan, karauk Silisia omnokou pakan, karauk Esia provins pakan roasiret kiro opok tururiäi. e)Kiro ro Stiven Anut nukas kon wou näu oripas ko isanarianik, sakau nurunuk, kos roasiret akan amiakap kurur atap atap kesernuk, aparin. d'Keseria, Anut nukan ämän Jerusalem mena erekapu oi potoin. Roasiret sosop kiro mena rain akan woiaka Jisas mesin epar mianik, ko tainorin. Karauk Anut kamuk raiäi roat sosop ak nais akan woiaka Jisas mesin epar moin. Juda roat näunäu akas Stiven sakau atoin. ?cwKiro roat 7 orip sare maroin ak Jisas nukan ämän oi ariäi roat akan amiakap pe tai maroin. Keserna, akas Anut auria, sarau sakau maun akan ipiaka kiro roat akan tapiakap maroin. b}Roasiret akan woiaka epar moin ak akan ämän roumoi, nepipirmana, akas roat kesek sare maroin: Stiven, kon wou epar senes mowon, Anut nukan Osou Näus kon ronkat erekapu kameäwon, Filip, Prokorus, Nikanor, Timon, Parmenas, Nikolas. Kiro Nikolas ko kar omsau pakan ro, Antiok menan, meter kon wou piriria, Anut nukan ämän tainorianik, koi Juda roasiret pak enip owon. NaIka omre orip orip Anut auria, kon ämän roasiret aware ariäm.” G`Kesek okon, akasar iken jaunokot 7 orip ak kamuk sare marowe. Kiro roat ak Anut nukan Osou Näu pak ronkat eposek orip sare marowe. Kiro sarau kiro roat opok marota, kiro sarau akas maiei. q_[Keseria, Jisas nukan ämän oi ariai roat akas kiro roat akan woiaka Jisas mesin epar moin erekapu urwarna, koi tururna, awaroin, “Ik Anut nukan ämän roasiret awaraun sarau utomoi, roasiret orip orip o araun kiro onok itok wa. ^ Kiro ses opok, roat sosop Jisas mesin akan woiaka epar mianik, karauk Juda roat Grik ämän miäi akas Juda roat ak Ibru ämän miäi kewareanik, awaroin, “Omre orip orip ak akan wäimäs asiret sarwareäi. Utianik, ak iken wäimäs asiret wa sarwareäi.” )]K*Omre orip orip, ak Anut osap nuriäi tup ou näwäu owa pak roasiret akan owa atap atap potomoi, akas Jisas Krais nukan ämän eposek roasiret tamareäin.=\s)Keserna, Jisas nukan ämän oi ariai roat, ak roat näunäu utwaromoi, kasik nea, woiaka näwäu ererin. Owon, Anut ko ronkatewon ak itok Jisas nukan enip pakas tätäi oin. $[A(Kiro roat näunäu ak Gameliel nukan ronkat eposek arowon roianik, tainorin. Keseria, akas kon ämän tainoria, Jisas nukan ämän oi ariäi roat urwarna, pena, mur katuau oripas mänkäsi owaromoi, ak Jisas nukan enip ätäi roasiret wa awarau rai tämarea, utwarona, manoin. Z/'Utianik, kiro ronkat Anut pakas kowon ronkat roi ik tämarau senek itok wa. Ik kiro onok keseram, kiro ik Anut pak weräiäu senek weräiäm.” dYA&Keseria, is kiro onokun ak awarom, ak kiro roat mesin kurte kasiaka wa päu. Akan owo onok keseriäi kiro roat akan ronkatis raroi, kiro ekep wa rawai, rai rai, wasaräi, okon, utwarona, rawe. Utwaroinai, apware rawe. X%Rai rai, roat näunäu akas roasiret akan enmaka buk näwäu opok wäun ses, kar ro kon enip Judas, ko Galili provins pakan pemara, roasiret sosop ko aparmana, tainorin. Ko nais roat akas we kurena, meienuk, kon tainoriäi roat ak nais erekapu imine manoutoin. (WI$Ak äpu, woisan rumukäu wa opok, kar ro kon enip Teudas nukas pemara, isaka ro näwäu rai äumara, nukasar kon enip jou oik me ariäu. Kesernuk, roat 400 orip ko tainorin. Karauk roat akas ko we rauna, meienuk, kon tainoriäi roat ak erekapu imine manoutoin. Kon onok ätäi päu wa. V"Keserna, kar Parisi ro näwäu kon enip Gameliel, ko nais sintore ämän tamareäwon ro näwäu kiro opok raiäu, karauk roasiret ak kon ämän jekur tainoriäi. Kos roat näunäu amiakap siräumara, kiro Jisas nukan ämän oi ariai roat kasik imware naun awarowon. Kasik imware nona, kos awarowon, “O jaiat, Israel roat, ak owo onok okoro roat opok keseraun, ak rapor ronkateinai, keserwe. U#wTg!Roat näunäu ak kiro ämän roumana, ak kasiaka näwäu penuk, kiro roat akwarona, meiäun kesewaroin. VS% Kiro onok keserin ik iken amiokosar aparmun, okon, okoro ämän areram. Anut nukan Osou Näus nais okoro ämän äiäu. Inok roasir Anut nukan ämän jekur tainoriäu Anut nukas kon Osou Näu nuriäu.” RAnut nukas ko imäi kämioik toneanik, kon ipou näu kaimas mowon. Kiro Jisas rurisa iken kamoikaun ro ko iken onok aru pakan imäikaun ätäi siräi mowon. Keseria, ik Israel roasiret iken woiok pirirta, iken onok aru pakan jäkäi mukaun keserwon. zQmAkas Jisas am äpäs opok äsäi mona, meiewon. Iken askanai akan Anut nukas meiewon pakan ätäi siräi mowon. P3Pita pak karauk Jisas nukan ämän oi ariai roat akas ätäi äiein, “Ik Anut nukan ämän karar tainoram. Ik roat akan ämän wa tainoram. O “Ik ak kiro ron enip roasiret ätäi wa awarau rai sakau awaromun, utianik, ak iken ämän tainorau wa. Akan ämänis Jerusalem näu mena erekapu iwaurewon. Kesermana, akas äiein, ikes kiro ro weta, meiäun äiemun rai akas kiro ämän sät aikoin.” }NsAkas imware pemana, roat näunäu akan amiakap tai maromana, Anut kamuk raiäi roat akan näwäus totwarowon. !M;Keser awarona, tup ou kameäwon ro näwäus kon marai roat pak akas Jisas nukan ämän oi ariai roat pote imware koin. Utianik, roasiret akas ak aiaukus akwaraiei rai iminewareanik, ak akwarau wa. Jisas nukan ämän oi ariai roat ak roat näunäu amiakap ämän maun iminäu wa. 8LiKeserna keserna, kar ros pemara, awarowon, “Ak rowe, kiro roat akas karapus owa kurwaroin, ak potomana, iken tup ou näwäu owa Anut nukan ämän roasiret marorai.” 2K]Anut kamuk raiäi roat näunäu pak kiro tup ou kamwareäi roat akan ro näwäu ak kiro ämän roumana, Anut nukan ämän oi ariai roat owoswarou rai ronkat sosop oin. >JuKeseria, marai roat ak kiro roat karapus owan imwarau potoin. Ak owa tone apwaroin warnuk, ätäi potea, roat näunäu awaroin, “Ik karapus owa poteanik, im sakau pene moin aparmun. Kiro karapus ou kamein roat ak kiro ou sakau kame rain apwaromun. Utianik, ik im tue owa toneanik, kiro roat apwarau wa.” IHJisas nukan ämän oi ariai roat kiro ämän tainormana, om teinenuk, tup näwäu owa toneanik, kiro pakan roasiret Anut nukan ämän mare rain. Anut kamuk raiäu ro näwäu senes nukas kon sarau jaukut pak Juda akan roat näunäu urwarna, koi erek tururin. Ämän karar atea, akan marai roat akas Jisas nukan ämän oi ariai roat karapus owan ak siarakap imware kowaun äsimwaroin. {GoUtianik, kiro pututu kar Anut nukan sarau eitekus pemara, kiro karapus ou imtuemara, Anut nukan ämän oi ariai roat imware kasik nomara, awarowon, “Ak tup näwäu owa potoinai, kiro pakan roasiret awau orip orip rawaun ämän awarowe.” FE%Kesermana, akan marai roat akas Jisas nukan ämän oi ariai roat sakau atwareanik, karapus owa karauk roat maroin opok erek pote kurwaroin. AD{Keseria, Anut kamuk raiäu ro näwäu senes kon sarau jaukut pak erek rain, ak erekapu Sadusi roat. Ak Jisas nukan ämän oi ariain roat mesin kasiaka penuk, aru maraun keserin. bC=Keseria, roasiret sosop Jerusalem näu mena siakupan akan jaunakat sip orip pak roasiret osou aru orip imware pena, ak eposek sarein. Juda roasiret akan roat näunäu akas Anut nukan ämän oi ariai roat aru maroin. XB)Keserna, roasiret akas karauk roasiret sip orip patan opokas imware koi apu opok nine maroin. Akan ronkat, san penuk, Pita potonuk kon totokus karauk sip roasiret opok nonuk, ak eposek saräun rai keserin. fAEUtianik, roasiret sosop senes akan woiaka Näwäu mesin epar moin, ak pak erek koi tururin. m@S Roasiret akas akan sarau aparianik, akan enmaka jou mareäin, sinuk, akas ak pak tururaun iminein. ]?3 Jisas nukan ämän oi ariai roat akas roasiret akan amiakap kurur atap atap keserin. Roasiret akan woiaka Jisas mesin epar moin woiaka karar mia, koi meter Solomon nukan tane raiäwon ou kasikaima tururin. (>I Keserianik, roasiret woiaka epar moin pak kiro menan roasiret pak erekapu kiro onok keserin roumana, karkairianik, sakau näu iminein. Kurur atap atap pewon. X=) Pita nukas keser äienuk, kurte kiro asir kon isou siakupai kurir momara, meiewon. Kiro roat owa peanik, asir meiewon aparmoi, kon enipsau oi ämäianik, pote kon komu up kurein siakup pote up kurein. m<S Keseria, Pita nukas ätäi auruwon, “Na owon komut ori a ateanik, Anut nukan Osou Näu ate aparir? Kiro roat nan komut ämäi pote up kurein senek, rusapai na meieta, nais imäisi pote, up kureisaun rorokpai tai rai.” S;Pita nukas kiro asir aiauk ätär muromara, totorwon, “Na is air, au komut ori awan omnokou pakan aiauk oirin okoro karar ra?” Kiro asires auruwon, “Io, aiauk omnokou pakan omurin kiro karar.” ]:3Rai rai, Ananaias nukan wau Safaira ko kiro onok keserwon äpu wa, owa pewon. v9eKesernuk, karauk mokoit awau akas pemana, kiro meiewon ro omjos kururur mianik, ämäi maneanik, up kurein. 81Ananaias ko kiro ämän roumara, omnokou opok ourmara, meiewon. Roasiret ak kiro opok rain kiro ämän roumana, karkairianik, sakau iminein. w7gKiro omnokou meter karauk roat akas kau mau wa opok kiro omnokou nan. Rusapai karauk roat kiro omnokou aromon kau mianik, aiauk isoin kiro nakan aiauk. Na owo ronkat oumata, kiro onok aru keserum? Na ro atonorau wa, na Anut atonorum.” f6EKeseria, Pita ko kiro onok keseririn äpu momara, Ananaias auruwon, “Na Satan owon utota, nan ronkat erekapu kamenuk, Anut nukan Osou Näu atonormata kiro omnokou pakan karauk aiauk ämäi momata, karauk oi koum? B5}Kon wau ori au a ateanik, karauk aiauk awakan owa ämäi moirin. Au sätäumasa, awan aiauk erekapu oi koumur äiäun rai, karauk aiauk oi pote Jisas nukan ämän oi ariai roat aroin. 4 }Utianik, kar ro kon enip Ananaias, kon waun enip Safaira ori raiäir. Au awan omnokou karauk roat arianik, aiauk oirin. 3)%Ko nais kon kar omnokou eteinak kar ro nurunuk, kau mowon. Kiro omnokou pakan aiauk oumara, Jisas nukan ämän oi ariain roat koi arowon.s2_$Kiro ses opok, kar ro kon enip Josep ko Liwai nukan tupsiu pakan ko Saiprus omsau pakan ro rawon. Jisas nukan ämän oi ariai roat akas ko Barnabas auriai. Kiro enip onoktapau, roat akan woiaka päurar rawaun ämän mareäu ro. 1)#Kiro aiauk oi koianik, akas Jisas nukan ämän oi ariai roat koi arona, akas nais kiro aiauk inäianik, akan jaunakat osap wäpik roat ariai. 0'"Kiro ses opok, kar ro ko kar osapun wasaräu wa. Karauk roasiret akas akan omnokou ra, ou orip ra karauk roat aromana, kiro pakan aiauk oin. Kiro roat akan woiaka Jisas mesin epar moin ak erekapu woiaka karar momoi, ronkat karar moin. Kar ron osap kon karar rai äiäu wa. Owo osap karan erekapu atpanianik, erek oiäi. u-cAk Anut auri kurena, kiro owa rain opok mim senek pewon. Kesermara, kiro roasiret ak erekapu Anut nukan Osou Näus sakau kamwaronuk, Anut nukan ämän aremana, iminäu wa. Roasiret akan woiaka epar moin erekapu woiaka karar moin. ,Na nan ipon sip roasiret opok mota, ak ätäi eposek saräiei. Na nan sarau mokoi eposek Jisas nukan enip pakas kurur atap atap mo.” 7+gO Näwäu, na rusapai kiro roat akas ämän aru ik opok morai rou! Ik nan sarau roasiret mesin ronkateikoinam, sareikota, ik nan ämän roasiret sakau mareanik, wa iminäm. c*?Ak sarau erekapu meter nakasar nan sakau ronkat orip pak sare momon epar päun tainorin. ])3Epar senes, Herot pak Pontias-Pailot pak karauk omsau pakan roasiret pak Israel roasiret aka pak erek okoro Jerusalem näu mena tururmana, Jisas nakan sarau ron enip tonoi muraun keserin. Nakasar ko sare momon. A({Okoro omnokou pakan roat näunäu ak akan weräiäun osap jekur momana, Anut Näwäu pak kon mokoi ik imäikaun sare mowon Krais pak weräiäun keserin.’ Buk Song 2:1-2 C'Meter nan Osou Näu iken askanai, nan sarau ro Devit nukan oksau pakas keser äiewon, ‘Karauk omsau pakan roasiret owon kasiaka perai? Kiro roasiret owon akan ronkat atap atap morai? 4&aAk kiro ämän roumana, ak erekapu woiaka karar mianik, tururmana, Anut keser aurin, “O Anut Näwäu, okoro omnokou omar pak mas an pak osap erekapu nakasar ate momon. F%Roat näunäu akas Pita Jon ori utwatona, manosa, au ätäi akan jaunakat akan owa turur rain opok potoirin. Au roat näunäu akas ämän erekapu awatoin awas pote, jaunakat awaroin. g$GKeseria, roat näunäu akas ätäiar Jisas nukan ämän roasiret awarona, akwataiei rai, sakau ämän awateanik, utwatona, manoirin. Kiro ro kon isou aru jekur moirin kon woisan 40 orip itimorwon. Roasiret erekapu aparianik, Anut nukan enip jou murianik, Anut nukas kiro kurur keserwon mesin akan woiaka epar moin. Keseria, roat näunäu ak roasiret iminewareanik, ak kiro roat ori tämataun apu wäpik. Roasiret akan woiaka Jisas mesin epar moin Anut nukan sakau owaun aurin. #s"_Ik kiro onok iken amiokos erekapu aparmoi, roumun, okon, kon ämän wa utam. Roasiret erekapu awaram.” 7!gPita Jon ories ätäi awaroin, “Ak akasar akan ämän wasarewe. Anut nukan ronkat owo senek, ik akan ämän tainorau ra Anut nukan ämän tainorau? Kiro akasar ronkatewe. 6 eKesermana, roat näunäu akas Jon Pita ori ätäi urwatona, owa tonosa, sakau awatoin, “Au ätäi ätäi Jisas nukan enip pakas karauk roasiret ämän wa awarau.” /Utianik, kiro onok omsaukan roasiret awarona, rowaiei, okon, ik kiro roat ori Jisas nukan enip pakas karauk roasiret wa tamarau rai tämatau.” `9Kesermana, akas kiro owan äsimwatona, kasik nosa, aka aka ämän keser atoin, “Ik kiro roat ori owosewatau? Okoro Jerusalem menan roasiret ak erekapu kiro kurur awas keseririn äpu moin, ik ämäi mau senek wa. jMKiro ro kon isou eposek sarewon ko au pak tai rawon aparin, okon, ak kar ämän aräu senek wa. b= Kiro roat näunäu ak Pita Jon ories sakau ämän momasa, iminäu wa, apwatianik, ronkat sosop oin. Ak äpu kiro roat ori skul sosop manau wa, au erar roat ori. Keseria, ak äpu au meter Jisas tainori ariairin. "= Kos karar ak imwaraun itok. Kon enip karar sakau orip. Roasiret kon enip pakas urwena, imwarai. Kar ros okoro omnokou pakan imäikaun senek itok wa.” 8i Kiro Jisas karar mesin meter Anut nukan ämänis äiein, ‘Kiro ou tutu ou miäin roat akas aru äiein, rusapai kiro ou tutu eposek senes sarewon.’ Buk Song 118:22  Keserianik, ak erekapu Israel roasiret pak äpu maiei, Jisas Krais Nasaret menan kon sakaus kiro ro nukan isou sakau mowon. Kesernuk, ko rurisa ak amiakap tai rau. Akas ko am äpäs opok wein. Ko meienuk, Anut nukas ko ätäi up uruan siräi mowon. \1Pita ko Anut nukan Osou Näus sakau murunuk, kiro roat awarowon, “Ak roasiret kamwareäin roat näunäu, ak rusapai iu ro isou aru jekur momurin mesin totoitoi. Ak owose okoro ro eposek sarewon rai totoitoi.  7gJon Pita ori akan amiakap pe tai matea, totwatoirin, “Kiro ro isou aru ro owose jekursa, om tai manou? Au owo sakaus kiro onok keseririn? Au inon enip pakas keseririn?” /Kiro roat potomana, Anut kamuk raiäu ro näwäu senes, enip Annas, pak Kaiapas pak Jon pak Aleksanda pak karauk Annas nukan tupsiu pak tururin. 9Tapera, Juda roasiret akan roat näunäu pak kamwareäin roat näunäu pak sintore ämän tamareäi roat pak ak Jerusalem näu mena koi tururin. Utianik, roasiret sosop kiro opok rain awan ämän roianik, akan woiaka epar moin. Roasiret akan woiaka epar moin 5,000 orip sarein. %Keseria, kiro roat akas Pita Jon orien ämän aparaun sakau atwatoin. Utianik, ak iukärir senes sarenuk, aparianik, karapus owa kurwatoin. !Pita Jon ories Anut nukas Jisas meiewon pakan ätäi siräi mowon awau rau rai, roasiret awaroirin. Ak kiro ämän roumana, kasiaka pein. > wPita Jon ori roasiret ämän awarona awarona, Karauk Anut nukan kamuk raiäin roat pak Anut osap nuriäi ou kameäi roat akan näwäu pak karauk Sadusi roat nais erek au rawa koin. 6eKeserianik, Anut nukas kon sarau ro ak karar karar jekur rawaun pak onok aru pakan pirirwe rai, awaraun sare momara, amke ak Israel roasiret rawa äsimornuk, kowon.” Anut nukas meter Apraham pak paip keser mianik, äiewon, ‘Nan askanai pakas okoro omnokou pakan roasiret jekur rawaun sakau aram.’ Stat 22:18 Kos kon ämän roianik, areain roat pak kiro paip mowon. Kon ämän roianik, areain roat meter pein Samuel pakas pote rusapai pein, akas nais kiro onok rusapai peu mesin äiein. Keseria, rusapai kiro paip epar pewon, akasar aparin.  2 ]Inok roasir kiro Anut nukan ämän roianik, areäu ron ämän wa tainornuk rai, ko Anut nukan roasiret pak wa rawai. Ko Anut nukas aru murai.’ Lo 18:15, 18-19 b =Moses nukas ko mesin keser äiewon, ‘Anut Näwäu nukas is äsimoirowon senek tawa kon ämän roianik, areäu ro kar äsimorai. Kiro ro akan jaunaka senes. Ak kos ämän awarai roinai, kon ämän erekapu tainorwe. M Rusapai ko omar oik ätäi tonowon rau. Ko kiro ses Anut nukas osap erekapu ätäi awau sare maun kame rau. Kiro kon ämän meter kon ämän roianik, areain roat awaronuk, akas roasiret awaroin. Ak kiro keserna, Anut nukas ak sakau awau arai. Kos Krais äsimornuk, ak rawa kowai. Kiro ro meter Anut nukas sare mowon kon enip Jisas.  Keseria, ak akan ronkat pak onok aru pak utoinai, akan woiaka Anut mesin pirirwe. Ak keserna, kos akan onok aru jäkäi marai. +OAnut nukas meter kiro onok mesin kon ämän roianik, areain roat akan oiaksaus äiein, ‘Nukan Krais ko tätäi näwäu owai.’ Kiro ämän äiein epar pewon. ~uO Jaiat, ik äpu ak akan roat näunäu pak kamwareäin roat pak Jisas ko inok ak äpu wa, okon, ak ko keserin.  Kiro Jisas nukan sakaus okoro ro isou aru jekur mowon. Ak rusapai apari, ko Jisas mesin wou epar mowon, okon, kiro ro sakau muruwon. Ak ko aparnai, äpu mowe. Iu äpu Jisas nukan sakau epar, kiro sakau pakaima okoro ro jekur momur. Ak erekapu kiro aparin. QOrip orip awau rawaun apu ätär mareäu ro akas wena, meiewon. Utianik, Anut nukas ko ätäi siräi mowon. Roat akas wena, meiewon ätäi siräiewon iwen amiokos aparmurin, okon, ak rusapai awarom. ]3Kiro ro ko Anut nukas äsimornuk, kowon. Ko onok eposek orip. Utianik, akas ko sumkäinein. Ak Pailot urwemana, aurin, ‘Na kiro ro kos kar ro wenuk, meiewon utota, man.’ Pailot nukas ko äsimornuk, manowon. % Iken askanai akan Anut pak Apraham, Aisak, Jekop akan Anut nukas kon sakau näwäu kon sarau ro Jisas nurunuk, kon enip kämioik mowon. Kiro ro akasar kon iwäiakut akan ipiakap moin. Pailot nukas ko utonuk, manaun äiewon akas kon ämän rowau wa. Ak ko sumkäinein. yk Pita ko kiro onok aparianik, roasiret awarowon, “Israel roasiret, ak owon kiro kurur aparianik, kiro mesin ronkat sosop ourai? Akan ronkat iwen onok eposek senes, okon, iwen sakaus okoro kurur keserum rai sakau apaitoi ra? Wa senes wa!. O Kiro ro meter isou aru mowon kos Pita Jon ori siarawap tai raunuk raunuk, roasiret erekapu karkairmana, kurte koianik, kiro owa enip Solomon nukan enip moin kasikaima ak siarakap koi tururin. a~; Ak äpu kiro rosar meter tup ou nukan rorok enip Eposek siakup tane raumara, roasiret osap nik mareäwon. Kiro onok mesin karkairmana, ronkat sosop oin. Pita nukas Anut osap nuriäi tup ou näwäu owa ämän mowon. m}S Roasiret kiro tup owa rain ak erekapu kiro ro siräi arimara, Anut nukan enip jou maronuk, aparin. | Ko siräumara, tai ariäwon. Kesermara, ko ori pak erek tup owa tainwate tonomara, pokir pokirmara, Anut nukan enip jou mowon. u{cKeserianik, Pita nukas kiro ron ipou näu kaimas atomara, siräi monuk, kurte kiro ron isou sakau sarewon. )zKKesernuk, Pita nukas auruwon, “Is aiauk wäpik. Kar osap epar is isaurim. Is Nasaret menan Jisas Krais nukan sakau pakaima aisom, na siräinam, ari!” Uy#Kesernuk, kiro isou aru ro Pita Jon ori kar osap iraieir rai apwate rawon. E~~8}w}|y{zyy&xx&w8vvu4tt,srr!qq#qoonn=mmBl%kxjiiyhgfee8ddHcbbaa|`(_^^y^]]\[[ ZZYOXaXWVrUUSRRJQPONMM]LKJJ?IHH/GFEDCC1BB At@@??/?#>>=<`;;;"::-9A88"77544=33J2100/.--a,, +i*4))5(~'&&0%t%h$}$#_#S"G!!'! 0F:Oq|uX!u&P  _ SN(W|t\a Keseria, Herot nukas Pita manowon ämän roumara, ko kasak penuk, marai roat Pita itanäun äsimwarowon. Ak Pita itanein, itanein aparau warnuk, kos Pita kamein marai roat jekur totwaromara, karauk marai roat akas kiro marai roat akwarona, meiäiei awaronuk, ak kon ämän tainorin. Rai rai, Herot ko Judia provins pakas Sisaria mena nopte rawon. Herot meiewon. [3 Kiro marai roat ak Pita kame ninoin tapera Pita aparau warnuk, aka aka näwäu iminemoi, ronkat sosop oin. Aka aka äiein, “Pita esewon?” 6Ze Pita kon ipous asoraun awaronuk, ak a sorna, ko Anut nukas owose kasik imäi ne mowon kiro ämän jekur awarowon. Ko keser awareanik, ko ak ätäiar awarowon, “Kiro ämän Jisas nukan amak Jems pak karauk roat akan woiaka epar moin pak awarowe.” Ko keser aware kuremara, ko kar mena ute manowon. Y Ak arena arena, Pita ko orip orip ou rorok we rawa, owan roat akas pote im tueanik, Pita aparin. Ak ko aparianik, karkairin. -XS Akas ko ätäi aurin, “Na sätäiem.” Kos awarowon, “Is epar awarom, Pita kasik tai rau.” Kesernuk, akas ätäi äiein, “Kiro Anut nukan sarau eitek.” W Ko Pita nukan pätu roumara, nepipirianik, ko im tuäu wa, ko ätäi kurte potomara, karauk roasiret Pita kasik tai rau räi awarowon. V Pita ko potomara, oun porim rorok wewon. Kesernuk, kar sarau asir kon enip Roda nukas inokos kiro rorok wera räi aparaun kowon. U Ko kiro onok äpu momara, ko Jon-Mak nukan anak, Maria nukan owa potowon. Roasiret sosop ak kiro owa turur raumana, Anut auri rain. T{ Keseria, Pita ko kiro onok keserwon äpu momara, äiewon, “Is rusapai äpu mom, kiro onok epar senes. Anut nukas kon sarau eitek äsimornuk, Herot nukan sakau pakan pak kiro onok Juda roasiret akas is aru muraurin pakan ätäi imäirou.” S  Au marai roat oirori ororokpai tai rairin pak karauk kasik tai rain erekapu itimware ne kasik näu mena manaun porim siakup pesa, kiro rorok im nukarar tue matonuk, au kasik noirin. Au ne, apu tainori manea, kiro Anut nukan sarau eitek Pita ute manowon. +RO Keser aurnuk, Pita nukas Anut nukan sarau eitek tainori kasik nowon. Pita nukan ronkat, kiro onok Anut nukan sarau eitekus kesera, kiro nine epirem rai äiewon. Q Keseria, Anut nukan sarau eitekus auruwon, “Nan omjo katu takeinam, nan ison opok su mo. Na omjo rumukäu kurururnam, is tainoir.” !P; Kurte senes, Anut nukan sarau eitek pe owa kamuk tai raunuk, arou näwäus kiro owa erekapu merek kurewon. Anut nukan sarau eitekus Pita nukan sau onoktapau atomara, siräi mianik, auruwon, “Na kurte siräu.” Keser äienuk, kiro mur kon ipou opok rakir moin nukarar uräwon. XO) Ariwa senek Herot nukas Pita kasik imäi naurnuk, Pita kon ipou muris rakir moin, marai ro oirori au Pita kamuk mianik, kame rausa rausa, Pita ninowon. Kar marai ro oirories ororokpai kame tai rairin. ZN- Keseria, Pita ko karapus owa kureanik, marai roat akas ko jekur kame rain. Roasiret akan woiaka epar moin Jerusalem menas Pita saräun mesin pututu Anut orip orip auri rain. Pita ko karapus owas ute manowon. >Mu Kiro omre Pasowa opok Pita pote sakau atea karapus owa mianik, marai roat 16 orip ko kamäun sare maroin. Amke roat 4 orip kame rain, pote sumona, karauk roat 4 orip koin, keser keser pote 16 orip. Herot nukan ronkat kiro Pasowa omre manonuk, roasiret akan amiakap imäi potea, wena, meiäun rai ronkatewon. L  Herot ko kiro onok keserwon, Juda roasiret ak nepipirin aparia, karauk roat äsimwaronuk, pote Pita nais sakau ataun keserin. `K9 Kos kon marai roat awaronuk, akas Jon nukan amak Jems siräp rumukäus wena, meiewon. gJ I Kiro ses opok roat ak Jisas tainorin, Herot-Agripa nukas aru mareanik, karauk sakau atwaroin. I3 Keseria, ak aiauk seper momara, Barnabas Sol ori awan ipiakap mona, kiro woiaka epar moin roasiret kamwareäi roat näunäu araun oi potoirin.CH Keseria, Jisas nukan tamareäwon roat akas roasiret akan woiaka epar moin Judia provins rai sarwaraun aiauk surmaraun a atoin. Erekapu akan aiauk atap atap aparianik, karauk surmaroin. Gy Ro karan enip Agabus, Anut nukan sakau orip siräumara, äiewon, tawa okoro omnokou opok sou näwäu senes päi räi awarowon. Kiro sou näwäu Rom nukan kameäwon omsau erekapu päi. (Sisa-Klodias omsau kameäwon ro rawon opok kiro epar pewon.) pFY Kiro ses opok, karauk Anut nukan ämän roianik, areai roat ak Jerusalem menas Antiok mena noin. &EE Ko pote tararmara, ätäi Antiok mena imäi kowon. Kiro woisan opok, au kiro opok raia, woiaka epar moin roasiret sosop Anut nukan ämän mare rairin. Kiro mena roasiret akas amke roasiret akan woiaka epar moin enip Kristen aroin. Kiro enip onoktapau ‘Krais tainoriäi roasiret.’ LD Keseria, Barnabas ko Sol Tarsas mena rawon tararaun manowon. (CI Barnabas ko ro eposek, ko Anut nukan Osou Näu orip kon wou sakau epar mowon. Keseria, roasiret sosop akan woiaka piririanik, Näwäu mesin woiaka epar moin. 6Be Ko potomara, Anut nukas kon wou näu oripas ak sarwarowon apwaromara, kon wou uru nepipirwon. Keseria, kos roasiret akan woiaka epar moin sakau maun ronkat siräi marowon. zAm Jerusalem menan woiaka epar moin roat ak kiro ämän roumana, akas Barnabas Antiok mena äsimorna potowon. m@S Anut nukan sakau ak pak raunuk, roasiret sosop akan woiaka pirirmoi, Jisas mesin woiaka epar moin. )?K Utianik, karauk Saiprus pak Sairini menan roat akas Antiok mena potomoi, roasiret Grik omsau pakan nais akan enmak kerau patirau wa Jisas nukan ämän maroin. > Stiven wena, meiewon ses opok, woiaka epar moin roat ak omsau erekapu imine manoin. Karauk roat Fonisia provins opok manoin. Karauk roat Saiprus omsau pak Antiok mena pak manoin. Ak poteanik, Juda roasiret karar Jisas nukan ämän mare ariein. q=[ Ak Pita nukan ämän roumana, akan woiaka erermoi, Anut nukan enip jomuria, äiein. Keseria, karauk omsau pakan roat nais ak Juda roasiret senek Anut nukas orip orip rawaun woiaka piriraun itok äiewon. Antiok menan roasiret. Z<- Kiro onok amop, Anut nukas kiro karauk omsau pakan roat akan enmak kerau patirau wa, kiro sakau iken woiok epar mowon sakau oumun senek ak nais keseriar oin. Is owo sakau oripas Anut nukan sarau tämurau?” E; Keseria, is kiro opok Näwäu nukan ämän äiewon epar äpu momin. Jon nukas roasiret anas an jomareäwon, utianik, akas Anut nukan Osou Näu oripas an jomaraiei rai äiewon ronkatemin. : Kesernuk, is pote Anut nukan ämän awaroita awaroita, Anut nukan Osou Näu amke ik opok nowon senek ak opok nais keseriar nowon. i9K Kos na pak nan tupsiu pak kiro owa rai, koi Anut nukan ämän awaronuk, Anut nukas ak imwarai. D8 Konilias nukan owa tonota, kos Anut nukan sarau eitek kon owa pe tai raumara, auruwon, na karauk roat Jopa mena äsimwarota, pote kar ro kon enip Saimon-Pita imäi kowaiei räi auruwon. .7U Anut nukan Osou Näu nukas na ronkat sosop wa owau rai aironuk, okoro jaiat 6 orip ak Jopa menas is pak erek Sisaria mena potomoi, Konilias nukan owa erek tonomun. #6? Kiro onok 3 orip kesernuk, kiro osap ätäi omar oik tonowon, Kiro ses opokar roat 3 orip ak Sisaria menas, is kiro owa raimin opok äsimwarona, tonoin. 5 4 Kiro ron pätu senekus omar oikas ätäi airowon, ‘Owo osap Anut nukas eposek sare mowon nas ukun orip rai wa äiäu.’ ^35 Kesernuk, isas ätäi aurmin, ‘Näwäu is kiro opur ukun orip is jaun itok wa.’ g2G Kiro osap nineäin omjo senek uru opur sosop rain, karauk opur sei, karauk aim, karauk ai atap atap apwaromin, Keseria, is kar ron pätu senekus airowon roimin, ‘Pita, na siräinam, kiro opur apwarom akwaroinam, je.’ 1 D0 “Kar omre, is Jopa mena raia, Anut auri raita raita, kurte kar osap nineäin omjo näwäu senek epir pakaima, omar oikas kar osapus karaim karaim atonuk, is siarap nowon aparmin. U/# Keser aurna, Pita nukas owo onok erekapu ko opok pewon awaromara, äiewon, .  Keseria, Pita ko Jerusalem mena ätäi potonuk, kiro Juda roat woiaka epar moin ak Juda akan onok tainoria, akan enmak kerau patirin akas Pita kermana, aurin, “Na karauk omsaukan roat akan enmak kerau patirau wa, akan mena potomata, ak pak o jemon.” - , 7 Jisas nukan ämän oi ariai roat pak karauk roat akan woiaka epar moin ak karauk omsau pakan roasiret Anut nukan ämän roumoi, woiaka piririn roin. y+k 0Keseria, kos Jisas nukan enip opokas an jomarowon. Keseria, akas Pita karauk omre ak pak rawaun rai aurin.g*G .Juda roat ak kiro roat ämän atap atapus Anut jou muroin roin. Keseria, Pita nukas äiewon, “Okoro roasiret ak Anut nukan Osou Näu ik oumun senek ak nais kesekur rusapai oi, okon, kar ros ak an jowaun wa tämarai.” ) /8(i -Juda roat akan woiaka epar moin, ak Pita pak Jopa menas erek koin, ak Anut nukan Osou Näu karauk omsau pakan roat opok nais nonuk, aparmana, karkairianik, ronkat sosop oin. '} ,Pita ko kiro Anut nukan ämän maronuk maronuk, Anut nukan Osou Näu kiro roasiret kon ämän roi rain opok nowon. }&s +Anut nukan ämän roianik, areain roat akas nais meter ko mesin areanik, äiein. Roasiret ak erekapu konun woiaka epar maiei, Anut nukas Jisas nukan enip pakas akan onok aru jäkäi marai.” Kar omsau pakan roasiret Anut nukan Osou Näu oin. C% *Kos ik roasiret opok Anut nukan ämän eposek awaroinai, amop marowe räi sakau ämän ikomara, keser aikowon. Ko Anut nukas roasiret meiein pak awau rai pak wasarewaraun sare muruwon. 3$_ )Ko roasiret erekapu akan amiakap päu wa. Kiro roat nukasar kon sakau aparaun sare marowon akan amiakap pewon, kiro ik. Ko siräianik, ik pak pe erek o jemoi, an jewon. `#9 (Utianik, omre 3 opok, Anut nukas ko ätäi awau siräi murunuk, roasiret akas aparin. ") 'Ik iken amiokos kos okoro Israel omnokou pak Jerusalem mena keserwon aparmun, okon, awarom. Roat akas ko am äpäs opok äsäi mona, meiewon. 1![ &Ak äpu kiro Jisas Krais Nasaret menan, Anut nukas ko sakau pak Osou Näu pak nuruwon. Ko omsau erekapu ari ari potomara, Anut nukan ämän mareanik, roasiret sip aru orip jekur maromoi, osou aru roasiret akan woiaka uru rain kos oi kurewon. Anut nukan sakau ko pak rawon, okon, ko keseriäwon.  5 %Ak äpu, meter Jon nukas an jowaun mesin awarowon, kiro ämänis kiro ses opok Galili provins opok onoktoroi pemara, Judia provins erekapu potowon. U# $Ak kiro ämän äpu, Anut nukas Jisas Krais nukan ämän eposek amke ik Israel roasiret ikowon. Ik Anut pak päurar turur rawaun Jisas mukowon, Jisas ko omnokou pakan roasiret erekapu akan Näwäu. zm #Inok ro ko Juda ro ra, kar omsau pakan ro ra, ko Anut iminemoi, onok eposek mai, Anut nukas ko mesin wou ereai.  "Pita nukas ätäi äiewon, “Is rusapai epar äpu mom, Anut ko karar ron wous wa meiäu, ko roasiret erekapun mesin wous meiäu. }s !Keseria, is kiro ses opokar na imäisaun roat äsimwaroita, pote na imäisi koi. Na onok eposek mianik, ak pak koum. Ik rusapai Anut nukan amuk opok Anut nukas owo ämän aikaun äiewon rowaun tururianik, na kamoisi raum.” Pita nukan ämän C Na karauk roat Jopa mena äsimwarota, pote kar ro enip Saimon-Pita imäi kowaiei. Ko kar ro kon enip Saimon ko bulmakau nukan keraus osap ate miäu ro nukan owa, mas an kasakup rau.’ )K Konilias nukas ätäi auruwon, “Omre 3 orip manowon opok, is iukärir isan owa Anut auri raimin opok, kurte kar ro ko omjo ärneu orip isan ami opok pe tai raumara, airowon, ‘Konilias, Anut ko nan aurumon ämän rowon. Nan sarau karauk roasiret sarwareäum kos naka mesin wou ereru.  +O Keseria, is imäirau potoin is siräumoi, kar ämän totwarau wa, tainware koimin. Is ak rusapai totwaraurim. Ak is owon roat äsimwarona, pote imäiri koin?” =s Keseria, Pita nukas awarowon, “Ak äpu, Juda akan sintore ämän äieu, ‘Juda roasiret ak karauk omsau pakan roasiret akan owa wa tonau, ak ukun orip,’ äiäi. Utianik, Anut nukas is rusapai amop ätär murianik, äiewon, ‘karauk omsau pakan roasiret ukun orip wa awarau, ak eposek, ukun wäpik.’ [/ Pita ko Konilias pak are are kon owa tonea, roasiret sosop turur rain apwarowon. iK Kesernuk, Pita nukas ipou ate siräi mianik, auruwon, “Na siräu! Is Anut wa, is erar ro.”  Kame rauna rauna, Pita ko Konilias nukan owa penuk penuk, Konilias nukas potomara, Pita siakup jou muraun uou sur wewon.   Ak pote, kamuk ninoinus, tapera, Sisaria mena tonoin. Konilias ko kon tupsiu pak roat ko siakup rai kon owa koi kame rain. r] Keseria, Pita nukas kiro roat owa imware tonomara, o aronuk, jena, ninoinus, tapera, siräianik, ko karauk Jopa menan roat woiaka epar moin imwareanik, kiro Sisaria menan roat koin tainware potowon. Pita Konilias nukan owa tonowon. J  Akas ätäi Pita aurin, “Konilias ko Rom akan marai roat kamwareäu ro näwäu nukas ik äsimoikonuk, koumun. Ko Anut nukan ämän tainoriäu, ko Anut orip orip jou muriäu. Juda roasiret akas ko mesin woiakas meiäi. Kar Anut nukan sarau eitekus na kon owa imäisi potaun äiewon. Keseria, nan ämän mota, rowai.”  Keseria, Pita nukas kasik nomara, kiro roat tarwaromara, awarowon, “Kiro ro ak itane koi kiro is karar. Ak owon koi?”  Keseria, na ronkat sosop wa owau, nan osap jekur moinam, ak tainware man, kiro roat isas na imäisaun äsimwaroita, koin.” 4a Pita ko kiro nini epir pakaima senek aparwon onoktapau äpu maun ronkate raunuk raunuk, Anut nukan Osou Näus auruwon, “Pita, roat 3 orip na apaisaun kasik pe tai rai. d A Akas pemana, kiro pakan roat totwaroin, “Okoro opok kar ron enip Saimon-Pita rau ra?” h I Pita ko kiro epir aparwon onoktapau owo senek rai ronkat sosop me rawon. Kiro ses opokar, Konilias nukas kon roat äsimwaronuk, pote, Pita imäiäun ko owo owa rawon äpu momana, pote, kon ou porim rorokpai tai rain. r ] Kiro ron pätus kiro ämän 3 orip keser aurnuk, kiro osap nineäin omjo senek ätäi omar oik tonowon. } s Keseria, kiro ron pätus ätäi auruwon, “Owo osap Anut nukas eposek sare mowon, nas ukun orip rai wa äiäu.” i K Pita nukas ätäi äiewon, “Näwäu, is kiro wa keseram. Is opur ukun orip aru wa jeäim.” fE Keseria, kar ron pätu senekus auruwon, “Pita, na siräinam, kiro opur akwaroinam, je.” fE Kiro osap nineäin omjo senek uru opur atap atap sosop, män, jamai, ai raut pak apwarowon. *M Ko omar im tuewon aparwon, kiro opakas kar osap nineäin omjo näwäu senek newon. Kar osapus karaim karaim atonuk, äiäur äiäur omnokou opok nowon aparwon. s_ Pote ninoinus, kar omre opok, kiro roat Jopa mena apu opok potona potona, san kamuk opok, Pita ko Anut auraun ou oik tonowon. Ko sou wenuk, o jaun ronkatewon. Ko o mis moin jekur mona mona, ko nine epir pakas senek kar osap aparwon.    Kiro Anut nukan sarau eitek manonuk, Konilias nukas kon sarau roat ori pak kar marai ro ko Anut nukan ämän tainoriäu ro pak urwaronuk, ko siakup kouna, kos Anut nukan sarau eitekus owo ämän auruwon, erekapu awaromara, Jopa mena äsimwaronuk, manoin.  jM Ko kar ro kon enip Saimon ko bulmakau nukan keraus osap ate miäu owa mas an kasakup raiäu.” uc Keseria, na rusapai nan karauk roat Jopa mena äsimwarota, pote kar ro kon enip Saimon-Pita imäi kowaiei. ]3 Kos kiro Anut nukan sarau eitek sakau aparmara, imine orip äiewon, “Näwäu, is air.” Anut nukan sarau eitekus ätäi auruwon, “Anut nan auriäum pak sarau eposek miäum pak aparmara, ko nanun wou ereru. |~q Kar omre opok iukärir, Anut nukan sarau eitek karas nine epir pakaima ko siakup pemara, auruwon, “Konilias.” }! Ko Anut nukan ämän tainoriäu. Ko kon tupsiu pak Anut jou muriäi. Kos Juda saruku roasiret sarwareäu. Ko omre orip orip Anut auriäu. !| = Kar ro ko Sisaria mena raiäu, kon enip Konilias. Konilias ko Rom akan marai roat 100 orip kamwareäu ro näwäu. Kiro marai roat ak Itali omsau pakan. }{s +Pita ko Jopa mena omre sosop rawon. Ko kar ro bulmakau nukan keraus osap ate miäwon ro enip Saimon pak rawon.|zq *Kiro ämän Jopa menan roasiret akas oi erekapu pote awarona, roasiret sosop akan woiaka Näwäu mesin epar moin. [y/ )Pita nukas ko siakup potea, kon ipou atomara, siräi murunuk, kiro meiewon asir siräiewon. Pita nukas roasiret Anut nukanun woiaka epar moin pak wäimäs asiret pak urwarnuk, pena, kos Dorkas ätär marowon. 3x_ (Pita nukas roasiret erekapu kasik äsimwaronuk, nona, ko kon uou sur wemara, Anut auruwon. Keser kurea, kos pirirmara, kiro asir nine moin opok amuk kure aparmara, äiewon, “Tabita, na siräu.” Kesernuk, kiro asir ko ätäi amuk pitainemara, Pita aparianik, siräumoi, kon patan opok tanewon. w3 'Keseria, Pita nukas siräumara, kiro roat ori pak potowon. Ko kiro mena potonuk, akas imäianik, kiro ou waru opok imäi tonoin. Wäimäs asiret ak erekapu Pita siakup koi tururia, ate waiein. Akas kiro omjo pak karauk osap Dorkas nukas ate mianik, arowon Pita ätär murin. Lv &Lida mena kiro Jopa mena siakup rau. Keseria, Jisas tainoriäi roat ak Pita ko Lida mena rau ämän roumana, akas ro oirori äsimwatona, pote Pita keser auririn, “Na ik siarokop kurte koi.” uuc %Kiro ses opok, ko sip näwäu oumara, meiewon. Kon enipsau an jomuri momana, ou waru kämioik mona, rawon. :tm $Kar Jisas nukan tamareäwon asir ko Jopa mena raiäwon, kon enip Tabita. Grik ämänis Dorkas äiäi. Ko orip orip onok eposek karauk roasiret osap wäpik kos sarwareäu. s9 #Kiro Lida menan roasiret pak, Saron menan roasiret pak ak kiro onok aparia, Näwäu mesin akan woiaka piririn. Pita nukas Tabita ätäi siräi mowon. *rM "Pita nukas kiro ro aparmara, auruwon, “Inias, rusapai, Jisas nukas na jekusi mai. Na siräinam, nan pasar jekur mo.” Kesernuk, kiro ro ko kurte siräiewon. q+ !Kiro mena kar ro kon enip Inias aparwon. Kiro ro kon enipsau erekapu meiewon, ko woisan 8 orip pasar sau opok karar nine rawon manau senek wa. &pE Pita ko mena erekapu Anut nukan ämän mare ari rawon. Kar omre opok, ko kar mena enip Lida kiro menan roasiret akan woiaka epar moin apwarau potowon. ;oo Keseria, Judia provins pak Galili provins pak Samaria provins pakan roasiret woiaka epar moin ak päurar rain. Ak weräiäu wa, kiro pakan roasiret akan woiaka epar mianik, Anut Näwäu pak kon Osou Näu pak awas ak sakau marosa, päurar raia, sosop sarein. Pita nukas kar ro enip Inias jekur mowon. n! Karauk roat akan woiaka epar moin roat akas kiro roat akan ronkat äpu momoi, Sol Sisaria mena imäi poteanik, kon mena Tarsas äsimorin. m Karauk Juda roat ak Grik ämän miäi akas Pol pak ämänis ketäianik, kiro roat akas kasiaka penuk, Sol wena, meiäun ronkatein. *lM Keseria, Sol kiro roasiret pak Jerusalem mena raia, karauk mena Jerusalem mena siakup erekapu potomara, Jisas nukan ämän sakau mare ari rawon. Ko iminäu wa. )kK Keseria, Barnabas nukas Sol saremara, Jisas nukan ämän oi ariai roat siarakap imäi tonowon. Kos karauk roat, Sol nukas Jisas apu opok aparnuk, Näwäus auruwon erekapu awarowon. Barnabas nukas karauk roat Sol nukas Damaskus mena Anut nukan ämän sakau marowon nais erekapu awarowon. jjM Sol Jerusalem mena potomara, karauk Jisas nukan tamareäwon roat pak tururaun potowon. Utianik, kiro roat ak erekapu ko aparmana, iminein. Akan ronkat ko sätäura äiein. Iminemoi, kon ämän akan woiakas epar mau wa. Fi Kar pututu kon tainoriäi roat akas imäianik, pote ou amarer opokas kar kopser näwäu uru nonuk, menan porim kasikaima imäi mona, neanik, manowon. Sol ko ätäi Jerusalem mena tonowon. Eh Karauk roat akas Sol wena, meiäun ämän roumana, Sol aurna, rowon. Roat ak kiro mena porim rorok erekapu kameanik, Sol kasik nonuk, wena, meiäun rai pututu sanpeu orip orip kame rain. `g9 Omre sosop manonuk, Juda roat näunäu ak tururianik, Sol wena, meiäun a atoin. 7fg Utianik, Sol nukan ämän marowon sakau näwäu senes sarenuk, Juda roasiret Damaskus mena rain ak kon ämän roianik, karkairin, kos sakau awareanik, äiewon, “Jisas ko Krais, kiro ro Anut nukas ik ätäi imäikaun äsimornuk, kowon.” Kesernuk, roasiret ak kon ämän sätäu rai aurau senek wa. e/ Roasiret erekapu ak kon ämän roumana, karkairin, akas äiein, “Okoro ro kos Jerusalem menan roasiret akas Jisas nukan enip ate jou mona, kos aru mareäu. Ko okoro mena inok roasiret akan woiaka Jisas mesin epar moin imwareanik, Jerusalem mena pote aru maraun kowon.” $dA Ko siräumara, pote Juda roasiret akan tururiäi owa potomara, roasiret Anut nukan ämän maromara, äiewon, “Jisas Krais ko Anut nukan mokoi senes.” ?cw Keseria, Sol ko o jemara, ko ätäi kon iris sarewon. Sol nukas Damaskus näu mena Anut nukan ämän mowon. Sol ko karauk omre Jisas nukan tamareäwon roat pak Damaskus mena rawon. b7 Kesernuk, kurte osap kes senek Sol nukan amuk opok rawon jäkäi nonuk, ko ätäi om aparwon. Keseria, ko siräinuk, karauk roat akas ko an jomurin. ay Keseria, Ananaias ko Sol rawon owa potomara, kon ipou Sol opok momara, auruwon, “Jai Sol, Jisas näwäu nukasar na apu koumon opok pewon. Kosar is na rawa äsimoirnuk, koim. Na ätäi om aparnam, Anut nukan Osou Näu na opok ok päura.” E` Isakasar ko is mesin usu näwäu owaun ko ätär muram.” j_M Utianik, Näwäu nukas ätäi auruwon, “Na isas aisom pot. Kiro ro ko isan ämän oi ariaun sarau ro sare momin. Kos karauk omsau pakan roasiret pak akan kamwaraun roat näunäu pak Israel roasiret pak isan ämän awarai. ;^o Anut nukan kamuk raiäi roat näunäu akas ko kiro onok aru maun sakau nurin. Okoro menan roasiret na jou musiäi kos Jerusalem mena imware potea, karapus owa kuräun pewon.” ] Ananaias nukas ätäi auruwon, “Näwäu, is kiro ro Jerusalem mena nan roasiret aru mareäu ämän sosop airona, roimin. \ Sol nukas nine epir pakaima, kar ro kon enip Ananaias nukas pemara, kon amuk atonuk, ätäi apu aparaun ätär muruwon.” 5[c Näwäu nukas auruwon, “Na siräinam, kiro apu enip Tuku opok potoinam, Judas nukan owa kar ro kon enip Sol, ko Tarsas näu menan pote totwar. Kiro ro ko Anut auri rau. GZ Kar Jisas nukan tamareäwon ro ko Damaskus mena rawon kon enip Ananaias, ko Näwäu nukas nine epir pakaima, auruwon, “Ananaias.” Kos ätäi äiewon, “Näwäu, is okoro raim.” _Y7 Ko omre 3 orip amuk utup rawon. Kiro ses opok ko wou aru monuk, o pak an pak jau wa. X/ Keseria, Sol ko siräia, kon amuk amarewon, ko amuk utup sareanik, apu aparau senek wa. Kesernuk, kon ipou atea Damaskus näu mena imäi tonoin. lWQ Kiro roat ak Sol pak potoin ak karkairianik, apik tai rain. Ak kiro pätu roin, kar ro aparau wa. bV= Na siräinam, kiro näu mena ton. Tawa, kar ros koumara, na owo onok keseraun aisai.” ~Uu Kos ätäi äiewon, “Näwäu, na inokos?” Kiro pätus ätäi äiewon, “Is Jisas nukas na is onok aru muroram. T Kesernuk, Sol ko omnokou opok ouri nonuk, kar ron pätu senekus keser auruwon rowon, “Sol, Sol, na is owon onok aru muroram?” S- Keseria, Sol ko Damaskus mena pote pote, ko kiro näu mena siakup tononuk, kurte kar arou näwäu ermän senek omar oikas ko opok kurewon. PR  Sol nukas Jisas nukan tamareäu roat akware kuräun ämän sakau mowon. Keseria, kos Anut kamuk raiäi roat akan näwäu siakup potonuk, jer we nurunuk, Damaskus mena pote Juda roasiret akan tururiäi owa potea, inok roasir akan woiaka Jisas mesin epar moin tarwaromara, sakau atwareanik, Jerusalem mena imware kowaun auruwon. Q P(Filip ko Asdot mena pote tue momara, karauk mena mena Anut nukan ämän roasiret aware aware potomara, ko Sisaria mena potowon.EO'Au keseria, an utia, apu opok peanik, kurte Anut nukan Osou Näus Filip imäi manowon. Kiro ro näwäu ko ätäi Filip aparau wa. Kiro ro ko wou uru nepipirmara, kon mena ätäi potowon. %NC&Keseria, kos kon sarau roat awaronuk, akas karis atona, sume raunuk, Filip kiro ro ori an opok noirin. Kiro opok Filip nukas kiro ro näwäu an jomurowon. 8Mi%[Filip nukas auruwon, “Nan won epar senes momon roi, is na an jomusaun itok.” Kos ätäi Filip auruwon, “Isan woi epar mom, Jisas ko Krais, Anut nukan mokoi senes.”] L $Au apu opok potea, kar an unik rawon, opok peirin. Ko an unik aparmara, äiewon, “An okoro rau, na is an jomuraun itok ra?” _K7#Kesernuk, Filip nukas kiro ämän onoktapau pakas Jisas nukan ämän eposek auruwon. (JI"Kiro ro näwäus Filip auruwon, “Na is air Anut nukan ämän roianik, areawon ro kiro inok mesin äieu? Nuka mesin äieu ra, kar ro mesin äieu ra?” BI}!Roat akas kon enip tonoi muria, ak kon ämän jekur wasare murau wa. Kar ros kon tupsiu amop mau senek wa. Ak ko wena, meiewon. Ko okoro omnokou opok rawau wa.’ Aisaia 53:7-8 gHG Kiro jer ko ninarewon kiro Anut nukan ämän areawon ro nukas keser jer wewon,‘Akas ko sipsip senek wena, meiäun sakau ate koin. Ko sipsip nak senek kon urik patirna, ko piorau wa. Kiro ro ko kar ämän aräu wa. nGUKiro ros ätäi Filip auruwon, “Kar ros kiro ämän onoktapau ätär murunuk, kiro epar is onoktapau äpu mam. Is owose kiro ämän onoktapau äpu mam?” Keseria, kos Filip auruwon, “Na karis oik peinam, is siarap tane.” nFUKeseria, Filip ko kurte siakup tonomara, kiro ämän Anut nukan ämän roianik, areawon ro Aisaia nukas jer wewon ninare potowon rowon. Keseria, Filip nukas kiro ro totorwon, “Na kiro ämän ninareram onoktapau na äpu ra?” gEGAnut nukan Osou Näus Filip auruwon, “Na kiro karis siakup tone tararnam, erek potower.” D3Ätäi kon mena pote pote rai, kon karis opok tanemara, kar buk meter kar Anut nukan ämän roianik, areawon ros jer wewon, ninare ninare potowon. pCYKeseria, Filip ko siräumara, potowon. Kiro apu opok ko kar ro aparwon. Kiro ro ko Itiopia omsau kameäwon asir enip Kandasi nukan aiauk kameäu. Ko Jerusalem mena Anut jou muromara, karis pakas ätäi kon mena potaun pote rawon. )BKKar Anut nukan sarau eitekus peanik, Filip auruwon, “Na siräinam, apu Jerusalem menas Gasa mena poteäi opok pot. Kiro apu ro wäpik menas potowon.” A+Jisas nukan ämän oi ariain roat ori au Jisas nukan ämän roasiret mare kuremasa, au ätäi Jerusalem näu mena poteanik, apu opok mena mena Samaria provins opok awas Jisas nukan Ämän Eposek mare mare potoirin. Filip nukas Itiopia menan ro näwäu an jomurowon. @Saimon nukas ätäi Pita keser auruwon, “Awas Anut Näwäu is sareiräun aurwer. Keserna, kiro onok awas airoir is opok wa päi.” d?ANa osap sosop owaun wonas weäum. Nan won uru onok aru nukas na sakatoisi rau apaisom.” x>iKeseria, nan won ätäi pirirnam, kiro onok aru sumkäineinam, Anut aurta, kiro nan ronkat aru jäkäi musai. ^=5Okoro sarau iu momur kiro nan sarau wa. Anut nukan amuk opok nan won uru eposek wa. X<)Pita nukas ätäi auruwon, “Anut nukas kiro sakau erar ikiäu, nan ronkat Anut nukan osou kiro aiaukus kau miäi rai ronkatäm ra? Wa senes wa. Na keser ronkatem, nan aiauk orip ep näwäu opok nam. ;+Saimon ko kiro Jisas nukan ämän oi ariai roat ories roasiret akan tapiaka atona, Anut nukan Osou Näu oin aparmara, aiauk ataun oi koumara, awatowon, “Au kiro sakau is erek irower. Keseria, inok ro isan ipi kon tapau opok moita, ko nais Anut nukan Osou Näu owai.” :9Keseria, Pita Jon ories awan ipiaka, kiro roasiret akan woiaka epar moin akan tapiaka opok marona, Anut nukan Osou Näu ak opok nowon. f8EAk Jisas nukan enip pakas karar an join, okon, Anut nukan Osou Näu akan woiaka uru nau wa. 7yKiro ro ori au Samaria provins neanik, kiro roat akan woiaka epar moin Anut nukan Osou Näu owaurai rai Anut auririn. c6?Karauk Jisas nukan ämän oi ariai roat ak Jerusalem mena raiäi, Samaria provins pakan roasiret ak Anut nukan ämän roianik, akan woiaka epar moin roumana, akas Pita Jon ori kiro provins äsimwatona, potoirin. 51 Saimon nais kon wou epar mowon. Ko an joi kuremara, Filip pak ari raumara, Filip nukas kiro kurur atap atap keserwon aparmara, ronkat sosop owon. %4C Utianik, Filip nukas Anut koi kamwaraun ämän pak Jisas Krais nukan ämän roasiret awarowon. Kiro ses opok roasiret ak akan woiaka pirirna, an jomaroin. \31 Ko kon os ämänis omre orip orip kurur atap atap miäu, okon, ak ko tainoriäin. J2  Roasiret erekapu, roat näunäu pak karauk roat enmaka näwäu wa, ak kon ämän jekur roi raiäi. Akas kiro eitek enip ‘Sakau Näwäu’ omnokou opok pemara, kos Saimon äräräwon äiäi. U1# Kar ro ko kiro mena raiäu, kon enip Saimon. Ko orip orip os ämänis kurur atap atap kesernuk, Samaria menan roasiret aparianik, ak epar rai akan woiaka epar moin. Kos äiäu, “is ro näwäu”. Z0-Keseria, kiro Samaria provins pakan roasiret akan woiaka uru näwäu nepipirin. j/MKarauk roasiret sosop ak osou aru akan woiaka uru rawon, kos Jisas nukan enip opakas oi kurwaronuk, piorianik, manoin. Roasiret sosop akan enmaksau meiewon ariäu senek wa pak, karauk roasiret isiaka aru pak kos jekwarowon. .Roasiret ak Filip nukan ämän roumana, kos Jisas nukan enip pakas kurur atap atap keserwon aparianik, ak kon ämän jekur roi rain. j-MFilip ko kar näu mena Samaria provins opok potomara, Krais nuka mesin roasiret ämän marowon. p,YKiro roasiret ak imine manoin ak karauk mena poteanik, Anut nukan ämän karauk roasiret maroin. x+iUtianik, Sol ko roasiret woiaka epar miäi aru mareanik, akan owa karar karar tonomara, roasiret akan woiaka epar moin rewareanik, imware karapus owa koi kurwareäwon. Filip nukas Anut nukan ämän Samaria provins pakan roasiret marowon. j*MKarauk roat akan woiaka epar moin akas Stiven mesin woiakati maronuk, sakau waianik, up kurein. s) aSol ko ak Stiven wena, meiewon aparianik, kon wou ererwon. Sol nukas roasiret akan woiaka epar moin aru marowon. Kiro omre karar opokar, kiro Juda roat Jerusalem menan roasiret akan woiaka epar moin onoktoroi aru mare rauna, ak erekapu Judia provins opok pak Samaria provins opok imine mane kurein. Jisas nukan ämän oi ariai roat karar ak Jerusalem mena rain. (e'C;Ak Stiven aiaukus wena wena, kos keser auruwon, “Jisas Näwäu, na isan osou ou!” =&s:Ak kiro omoian ate reur ne mena kasakup oi känkurena, nonuk, ko aiaukus wein. Stiven wäun roat akas akan omjo rumukäu oi mianik, kar ro enip Sol siakup turur mona, kame rawon. %9Keser äienuk, akan ipiakas raiaka pene momana, ak ätäi sakau urweanik, erekapu siräianik, kurte pote Stiven sakau atoin. z$m8Kiro aparmara, äiewon, “Rowe, omar oik is Ro Nukan Mokoi nukas Anut nukan ipou näu kaima tai rau aparim.” 7#g7Utianik, Anut nukan Osou Näus Stiven ko sakau nurunuk, ko omar oik sakau aparmara, Anut nukan arou sakau näwäu pak Jisas ko Anut nukan ipou näu kaima tai rawon aparwon. ~~*}|||zz/ylxxUwwvuutvsPrqq5poBnNmmFlIHG>F'ED4CZCBAA@?>=<<;v:w99k887j7 6f6Z5~54321e0..-,,,+'**()((('<&&%%$##@"T!h r.l#y5iJ Y  ^ 7 (E Ak kiro roat ori apwatau warnuk, akas Jason nukan ou rorok erekapu siräi kureanik, owa tonomoi, Jason pak karauk roat akan woiaka epar moin imwareanik, menan roat näunäu amiakap tai maromoi, äiein, “Kiro roat Pol Sailas ori au omsau erekapu onok aru me arirai. Au rusapai kiro onok keseraun iken mena peirin. DKarauk Juda roat ak kiro onok aparmana, ak akan woiaka ak mesin aru mareanik, näu apu opok poteanik, roat onok aru miäin imwarona, kiro roat aru akas karauk roasiret akan woiaka siräi maroin. Keseria, ak Jason nukan owa poteanik, Pol Sailas ori roasiret akan amiakap imwate kowaun pote ou karirim katorin. PKarauk Juda roasiret ak Pol nukan ämän epar äianik, Pol Sailas ori pak tururin. Karauk Grik roasiret ak Anut nukan ämän tainoriäi pak karauk asiret näunäu nais Jisas mesin woiaka epar moin. Kos Anut nukan ämän ninaremara, onoktapau awarowon, “Anut nukas Jisas ko tätäi näwäu oumara, meieanik, ätäi siräiaun sare mowon. Kiro Jisas is rusapai kon ämän awaroram, kiro Krais, kiro ro Anut nukasar ik imäikaun sare mianik, äsimorwon.” ,QPol ko kiro tururiäi owa tonomara, sumaun omre 3 orip kiro mena raumara, orip orip keseriäu senek Anut nukan ämän ninaremara, eparar senes tamaraun awarowon. W )Pol Sailas ori Lidia nukan mena utia, Amfipolis mena tonoirin. Au Amfipolis menas pote Apolonia mena potoirin. Au kiro mena nais utia, Tesalonaika mena peirin. Kar Juda akan tururiäi ou rau opok tonoirin. 3(Pol Sailas ori au kiro owa utomoi, Lidia nukan owa potoirin, Kiro opok potea, roat woiaka epar moin sakau rawaun ämän awarea, utware manoin.5'Keseria, akasar poteanik, wopurut ori rai awateanik, kiro roat ori kasik imwate neanik, awatoin au okoro mena wa rawau räi awateanik, äsimwatoin. &E&Kiro marai roat akas poteanik, kiro ämän Rom akan roat näunäu awaroin. Ak Pol Sailas ori Rom omsau pakan roat ämän roin äpu momana, ak iminein. #?%Pol nukas marai roat awarowon, “Ik kar onok aru, keserau wa, utianik, ik roasiret amiakap erar mänkäsi oi koin. Ik Rom omsau pakan roat. Ik karapus owa kureikoin rusapai ämäi ämäi äsimoikauri ra? Wa senes! Rom akan roat näunäu akasar koumoi, ik utoikona, manam.” 0Y$Keseria, kiro ou kameäwon ros Pol auruwon, roat näunäu akas au karapus owas utoinair, manower äiein awatom, “Au ute manower. Awan woiawa päurar maner!” ~#Tapera, Rom akan roat näunäu akas marai roat äsimwarona, pote karapus ou kameäwon ro aurin, kiro roat ori utwatona, manaieir. })"Kos Pol Sailas ori kon owa imwate potomara, o atonuk, jeirin. Ko kon tupsiu pak Anut mesin woiaka epar moin, okon, akan woiaka uru nepipirin. }|s!Kiro pututu, kiro ros imwatomara, awan ui erekapu jekur matowon. Keserianik, nuka pak kon tupsiu pak erek an join. G{ Keseria, awas Anut nukan ämän kon tupsiu pak matona, roin. yzkAwas ätäi auririn, “Nan won Jisas mesin karar epar mota, Anut nukas nan tupsiu pak ätäi imwarai.” ry]Keseria, kos kasik imwate nea, awatowon, “Näwäu ori, is owoseita, Anut nukas is ätäi imäirai?” x!Keseria, kiro ou kameäwon ros karauk roat awaronuk, arou oi pena, ko iminemara, pote Pol Sailas orien isorawa siakup uou sur wewon. wKesernuk, Pol nukas urwemara, äiewon, “Ei! Ik imine manau wa, ik erekapu raum, na nakasar nan enmatsau wa aru mau.” Hv Kiro ou kameäwon ro, ko siräumara, im erekapu tue kurewon aparmara, kon ronkat karapus roat erekapu imine manoin äiemara, ko kon siräp rumuk oumoi, nukasar nukan enip tutunaun keserwon. 7ugKurte senes, mim näwäu pemara, kiro karapus ou erekapu rikorwon. Kesernuk, kiro owan ou rorok nukarar tuewon. Kiro mur nais roat ipiakap rakir moin nukarar urare kurewon. tPututu om näu kamuk Pol Sailas ori au Anut jou muri sir we rairin. Karauk karapus roat ak erek owa rain ak roi rain. &sEKiro ou kameäu ro ko akan sakau ämän roumara, kiro roat ori kar ou waru kamuk rau uru kurwatomoi, awan isorawa sakau rakir matomara, im sakau pene moin. r Ak sakau mänkäsi owatomoi, karapus owa kurwateanik, kiro ou kameäwon ro ko kiro roat ori jekur kamwataun sakau ämän aurin. 7qgKeseria, roasiret akas onoktoroi Pol Sailas ori akwatoin. Keserna, wasarewareäi roat näunäu akas marai roat awarona, awan omjo oi kureanik, mänkäsiwataun awaroin. >puAwas onok atap atap roasiret ätär maroirin. Kiro onok iken sintore ämän tainorau wa. Ik Rom omsau pakan roasiret, okon, ik kiro onok kiro roat ories keserir ik wa tainoram.” o'Ak roat näunäu amiakap imwate potea, äiein, “Okoro Juda roat akas iken menan roasiret ämän atap awareanik, akan woiaka siräi maroin. pnYKiro asir kameäi roat ak kiro asir ätäi sarau monuk, aiauk owau senek wa räi ronkatemoi, kasiaka penuk, Pol Sailas ori sakau atwatoin. Keseria, akas kiro roat ori, roat näunäu turur rain akan amiakap ate rewate potoin. mKo kiro ämän omre sosop tainware arirai kesernuk, Pol nukas kiro sarau asiren wouti monuk, pirirmara, kiro osou aru auruwon, “Is Jisas nukan enip pakaima, aisom, na kiro asir utoinam, man!” Kesernuk, osou aru kiro ses opokar kiro asir utomara, manowon. Il Kiro asires Pol kon jaukut pak, erek tainware potomara, keser urwewon, “Okoro roat ak Anut Näwäu omar oik rau nukan sarau roat. Ak Anut nukas owose ätäi imwaraun ämän mare arirai.” kKar omre opok, ik Juda roasiret tururianik, Anut auriai mena pote pote rai, apu opok kar sarau asir ko osou aru orip tararmun. Kiro asir osou aru orip owo onok tawa päi roasiret awaronuk, kon kameäi roat akas aiauk sosop karauk roat pakan oiäi. Aj{Keseria, kiro asir nuka pak kon tupsiu pak kon sarau roasiret kon owa rain ak erekapu an join. Keseria, kos ik aikowon, “Utianik, akan ronkat is Näwäu mesin woi epar mom ak is pak isan owa potea, o jau.” Keser aikomoi, sakau mukonuk, ik ko tainori potomun. Pol Sailas ori Filipai mena karapus owa rairin. iKiro opok kar asir rau. Kon enip Lidia, ko Taiatira menan. Kiro asir nukan sarau kesek, ko omjo eposek senes aiwer aiaukun ariäu. Kiro asir ko Anut jomuriäu, keseria, Näwäu nukas kon wou im tuenuk, Pol nukas Anut nukan ämän mowon jekur roi rawon. ch? Sumaun ses opok, kiro mena kasik an kasakup nomun. Iken ronkat kiro an kasakup roasiret akas Anut auraun omoi rau rai ronkatemun. Ik tone tane rauta, karauk asiret tururaun kouna, ikes Anut nukan ämän maromun. g Kiro pakas Masedonia provins akan näu mena enip Filipai potomun. Kiro näu mena Rom akas kamwareäi. Ik kiro mena karauk omre raumun. f Ik kar ous pakas Troas mena utia, Samotres omnokou opok potomoi, kiro mena ninomunus, tapera, Niopolis mena potomun. re] Pol ko kiro epir pakaima aparmara, aikonuk, iken osap jekur momoi, Masedonia provins potomun. Iken ronkat Anut nukas kiro provins pakan roasiret Anut nukan Ämän Eposek arau potaun urweikou. Kar asir enip Lidia kon wou epar mowon. =ds Troas mena pututu, Pol kar nine epir senek pakaima aparwon, kar Masedonia provins pakan ros pe amuk opok täumara, auruwon, “Na mas an kureinam, Masedonia koinam, ik sareik.” Ac}Keseria, ak Misia omsau itimori potea, Troas mena noin. !b;Ak pote Misia akan omnokou taku opok potea, ak Bitinia omnokou opok tonaun keserin. Utianik, Jisas nukan osous tämaronuk, kiro omnokou opok tonau wa. a{Pol kon jaukut pak ak Prigia provins pak Galesia provins opok karar poteanik, Anut nukan ämän roasiret maroin. Ak karaima potau senek wa, owon, Anut nukan Osou Näu nukas Esia provins karaima Anut nukan ämän wa pote aräu rai tämarowon. E`Keseria, kiro roasiret akan woiaka epar moin sakau mareanik, omre karar karar karauk roasiret woiaka piririanik, Kristen roasiret sosop sarein. Pol nukas osap epir pakaima senek aparwon. h_IAk erekapu näu mena aria, meter Jisas nukan ämän oi ariai roat pak roat näunäu pak Jerusalem mena a atea, jer wein kiro ämän roasiret woiaka epar moin awareanik, awaroin. Ak kiro ämän karar tainoraun rai awaroin. h^IKeseria, Pol nukas Timoti imäi erek manaurmara, kon enip kerau patir muruwon. Kiro pakan Juda roasiret ak äpu Timoti nukan momok ko Juda ro wa, okon, Pol nukas Juda roasiret ak woiaka aru wa maun rai kiro onok keserwon. v]eListra menan Kristen roasiret pak Aikonium menan Kristen roasiret pak akas Timoti nukan onok eposek äiäi. f\ GPol ko Antiok mena utia, Derbi menas pote ätäi Listra mena potowon. Kar ro kon enip Timoti, kon wou Jisas mesin epar mowon kiro mena rawon. Kon anak nais kon wou epar mowon, ko Juda asir. Timoti nukan momok ko Grik ro. m[S)Ko Siria provins pak Silisia provins kiro pakan woiaka epar moin roat sakau mare mare potowon.Z(Pol ko Sailas imäumara, ute manaurnuk, roasiret akan woiaka epar moin akas Näwäu nukas au sarwataun kon ipokup matona, manoirin. mYS'Au sakau ketäumasa, atap atap manoirin. Barnabas ko Jon-Mak imäumara, ous atat Saiprus potoirin. UX#&Utianik, Pol nukan ronkat ko Jon-Mak pak manau utowon. Meter ko ak pak Pampilia provins raianik, sarau patarau wa, ko utwaromara, ätäi kon mena manowon. Keseria, Pol nukas Jon-Mak imäi potaun utowon. KW%Ko keser äienuk, Barnabas nukas Jon-Mak imäiar potaun äiewon. TV!$Om rumukurar rai rai, Pol nukas Barnabas auruwon, “Ik ätäi potomoi, kiro mena atap atap meter Anut nukan ämän tamaromun, iken Kristen jaunokot ak itok rai ra owose rai apwarau potoinamur.” U##Pol Barnabas ori au om rumuk, Antiok raianik, au karauk roat pak roasiret Anut nukan ämän tamaroin. Pol Barnabas ori atap atap manoirin. >Tw"[Utianik, Sailas ko Antiok mena rawaun ronkat owon.] S!Kiro mena omre rumukur rainus, kiro menan roasiret jekur rawaun ämän awateanik, Jisas nukan ämän oi ariai roat rawa äsimwatoin. #R? Judas Sailas ori au Anut nukan ämän roianik, areairin roat ori, okon, au roasiret akan woiaka eparar moin ämän sosop aria, akan woiaka sakau maroin. aQ;Roasiret ak kiro jer wein akan woiaka päurar rawaun ninareanik, ak näwäu nepipirin. P'Kiro roat sare maroin äsimwarona, Antiok poteanik, roasiret akan woiaka Jisas mesin epar moin turur mareanik, kiro pas jer wein aroin. hOIAk karauk sät eitek jou maraiei kiro pakan o wa jau. Ak karian wa jau. Ak opur roat akas pou äsisiriäi kiro opur wa jau. Ak kar ron asir ra kar asiren ro pak wa ariäu. Ak kiro ämän tainorna, ak eposek rawaiei. Pere. iNKAnut nukan Osou Näu ik opok raunuk, ik karauk usu ak opok wa maram. Okoro onok karar keserwe. }MsKeseria, ikes Judas, Sailas ori ak opok äsimwatom. Awan oiaksau pakas okoro jer we marom senek keseriar awaraiei. LPol Barnabas ori au Jisas nukan sarau mona, karauk roat akas akwaraurna, meiäurin. Utianik, au awan totomakan ekep ronkatäu wa. }KsKeseria, ik erekapu tururianik, ro oirori ak awaraun äsimwatomun. Au iken jaunokot Pol Barnabas ori pak potaieir. :JmIk roumun, iken karauk roat akas poteanik, enmak kerau patiraun ämän awaroin roin kiro ämän mesin akan woiaka aru mowon. Utianik, ikes ak kiro ämän pote araun awarau wa. 1I[Ak keser jer wemoi, äsimwaroin, O iken jaunokot, ik Jisas nukan ämän oi ariäum roat pak okoro pakan roat näunäu pak iken woiok ak mesin nepipirianik, ak iken jaunokot karauk omsau pakan roat Antiok mena rai pak Siria provins rai pak Silisia provins rai jer we mareanik, ‘pere’ awarom. _H7Keseria, kiro pakan Jisas nukan ämän oi ariai roat pak roat näunäu pak kiro menan roasiret akan woiaka epar moin pak akas ämän atea, akan karauk roat sare marea, Barnabas Pol ori pak äsimwaraurin. Akas Judas, kon kar enip Bar-Sabas, Sailas ori sare matoirin. Kiro roat ori au karauk roat akan amiakap onok eposek orip raiäirin. oGWIk äpu mena karar karar Moses nukan sintore ämän omre orip orip sumaun omre opok tururiäi owa ninare marona, roiäi. Keseria, karauk omsau pakan roasiret erekapu äpu kiro onok 4 orip Juda roasiret amukup aru senes. Okon, ik kiro ämän jer we marau.” Jisas nukan ämän oi ariai roat pak roat näunäu pak akas karauk omsau pakan roat jer we maroin. F1Utianik, ik ak jer we marea, keser awarau, ak o sät eitek nukan enip pakas jou muria, araiei kiro o wa jau. Owon, kiro o ukun orip. Ak karauk opur roat akas pou äsisiriäi kiro opur wa jau. Ak karian nais wa jau. Ak kar ron asik ra kar asiken ro pak wa ariäu rai awarau. E-Keseria, Jems nukas are potomara, äiewon, “Kiro isan ronkat, ik karauk omsau pakan roasiret akan woiaka Anut siakup kowaun usu wa arau. oDWAnut nukas keser äiewon.’ Ko meter roasiret kiro ämän awarowon, ak roin.” Amos 9:11-12 sC_Keseria, karauk omsau pakan roasiret ak nais Näwäu tainoraiei, kiro roasiret isakasar sare maromin.” XB)Meter Anut nukan ämän roianik, areain roat akas keseriar äiäin. Keser äiein, ‘Anut nukas äiewon, “Tawa ätäi koita, kiro Devit nukan ou ätäi mam. Is kiro ou erekapu aru mowon ätäi jekur mam. A!@;Saimon nukas ak rusapai Anut nukas amke kos karauk omsau pakan roasiret akanun ronkateäu awarowon, kiro pakan karauk roasiret kon senes sare marowon. \?1 Ak erekapu are patarna, Jems nukas ätäi äiewon, “Jaiat, ak isan ämän rowe. +>O Roasiret erekapu asor rauna, Barnabas Pol ories, awan ipiawas Anut nukas kurur atap atap karauk omsau pakan roasiret opok marowon ämän awarona, roi rain. =7 Ak rowe, Jisas nukas kon wou näu oripas ik sareikonuk, iken woiok epar mota, kos ik imäikaun kesermun senek, ak nais imwaraun keseriar keserai.” +<O Keseria, ak owon Anut ate aparaun usu näwäu roat akan woiaka epar moin akan enmaka opok maroi? Meter iken kinjaunokot pak ika pak kiro usu ämäiäun itok wa. };s Kos ik ak pak atap atap inäi mukau wa, akan woiaka epar moin, okon, kos akan woiaka uru onok aru jäkäi marowon. : Anut ko roat akan woiaka uru äpu. Keseria, kos akan woiaka epar moin aparmara, ik Osou Näu ikowon senek ak keseriar arowon. {9oKiro ämän are kurena, Pita nukas siräumara, awarowon, “Isan jaiat, ak äpu, meter Anut nukas ak kamuk is karauk omsau pakan roasiret kon ämän araun sare murowon. Keseria, ak nais Anut nukan Ämän Eposek roia, akan woiaka piriraurai. 8 Keserna, Jisas nukan ämän oi ariai roat pak roat näunäu pak ak tururianik, kiro ämän jekur wasare aparaun keserin. ]73Utianik, karauk Parisi roat woiaka epar moin akas siräumoi, äiein, “Kiro karauk omsau pakan roat ak Anut nukan ämän tainoraun, ak akan enmak patiria, Moses nukan sintore ämän erekapu tainoraiei.” X6)Ak Jerusalem mena tonona, kiro roat woiaka epar moin pak Jisas nukan ämän oi ariai roat pak roat näunäu pak akas apwareanik, nepipirin. Pol Barnabas ories Anut nukas ak pak sarau mowon erekapu awaroin. h5IRoasiret akas äsimwarona, ak Fonisia pak Samaria provins opokas potea, karauk omsau pakan roasiret akan woiaka piririn, kiro omsau pakan roasiret akan woiaka epar moin awaroin. Ak kiro ämän roianik, akan woiaka ererin. 4)Pol Barnabas ori au kiro ämän roumasa, woiawa aru matonuk, kiro roat pak ketäiein. Keseria, kiro pakan roat akas karauk roat näunäu pak Pol Barnabas ori pak kiro ämän Jisas nukan ämän oi ariai roat pak roat näunäu Jerusalem mena rai tone awaraun sare maroin. p3 [Karauk roat akas Judia provins pakas Antiok näu mena koumana, woiaka epar moin roasiret awaroin. “Ak Moses nukas sintore ämän jer wewon akan enmak kerau patirna, kiro apu pakas karar Anut nukas ak orip orip rawaun imwarai.” G2Ak omre rumuk, kiro roat akan woiaka epar moin pak rain.I1 Ak Antiok näu mena pemana, kiro pakan roasiret woiaka epar moin au onok erekapu keseririn pak owose Anut nukas karauk omsau pakan roasiret woiaka epar maun apu ätär marowon mesin awaroin. a0;Kiro menas ous opokas ätäi Antiok mena potoirin. Kiro mena meter roasiret akas Anut kon wou näu oripas ak sarwataun aurna, Jisas nukan ämän roasiret maraun äsimwatoin, kiro sarau au rusapai erekapu pataririn. J/ Anut nukan ämän Perga menan roasiret marea, Atalia mena noin. S.Kiro Pisidia provins erekapu aria, ak ätäi Pampilia provins opok koin. V-%Au mena karar karar opok potea, roasiret woiaka epar moin pak erek tururia, kiro pakan roasiret kamwaraun roat sare maroin. Ak karauk omre opok, o utomoi, Anut aurianik, au Anut nukan ipou opok maroirin. I, Keseria, au kiro roasiret akan woiaka sakau marea, akan woiaka epar moin wa utau rai ronkat sakau maroin. Awas awaroin, “Ik erekapu Anut nukan kamoikaun mena tonaun usu sosop oia tonau.” "+=Pol Barnabas ori au Derbi mena raia, Anut nukan Ämän Eposek marona, roasiret sosop akan woiaka piriria, Jisas tainorin. Keseria, Pol Barnabas ori au ätäi Listra mena potea, kiro pakas ätäi Aikonium mena potea, kiro pakas Antiok näu mena Pisidia provins opok potoirin. *Utianik, roasiret akan woiaka epar moin ak Pol siakup pemana, karirim kator rauna rauna, Pol ko siräianik, kiro mena ätäi tonowon. Ninoirinus, tapera, Barnabas Pol ori au Derbi mena manoirin. Pol Barnabas ori ätäi Antiok näu mena Siria provins opok potoirin. x)iKeserna keserna, karauk Juda roat Antiok näu mena Pisidia provins pakan pak Aikonium menas pemana, kiro pakan roasiret akan woiaka karar maun ämän maromoi, akan ronkat ätäi pirir mareanik, keser awaroin, “Ak kiro roat aiaukus akwarowe.” Keser awarona, akas Pol aiaukus wein. Keserianik, akan ronkat ko meieu aumana, ak ko mena kasik ate reur ne känkurein. V(%Jisas nukan ämän oi ariain roat ories kiro roasiret ak opur patan opok amkea, iu wa jou mutau rai awaroirin. Utianik, ak kiro onok keserna, awas ak tämaraun sarau sakau senes mosa, ak kiro onok utoin. &'EUtianik, Anut ko ämäiäu wa, kos ik onok eposek ätär mukiäu. Kos om äsimornuk, kounuk, akan woia o uku eposek tu penuk, o jemana, aka nepipiriäi.” ;&qMeter kos roasiret owo onok keseraun tämarau wa. ]%3Jisas nukan ämän oi ariai roat Barnabas Pol ori, au kiro onok keseraurin raumasa, au awan woiawa aru mianik, awan omjo kiräianik, kurte kiro roasiret kamuk poteanik, awaroin, “Iken jaunokot, ak kiro onok owon keserauri? Ik roat aka senek, ik eitek wa. Ik okoro opok Anut nukan ämän eposek awarau koumun. Ik ak kiro sät eitek sumkäineinai, Anut ko awau raiäu, kos omar pak omnokou pak mas an pak osap erekapu ate mowon, ko mesin karar akan woiaka epar mowe. $"#= Kiro sät eitek Sus nukan kamuk raiäwon ro, kon tup ou kiro mena kasik rau, ko kiro ämän roumara, karauk bulmakau sawai pak am musip mer eposek pak oumoi, mena porim siakup pewon. Kon roasiret pak kiro Jisas nukan ämän oi ariain roat akan enmaka opok amkea, jou maraun pein. h"I Keseria, akas Barnabas ko enip Sus moin. Pol ko ämän areawon ro, okon, kon enip Ermis moin. !+ Roasiret ak kiro kurur Pol nukas keserwon aparmana, akan ämänis urwemana, äiein, “Iken eitek oraut ro senek äräräumoi, ik opok koi.”   Ko tane raumara, Pol nukas Anut nukan ämän arewon roi rawon. Pol ko kiro ron wou epar mowon äpu momara, ko eposek saräun itok, sakau aparianik, roasiret amiakap auruwon, “Na siräinam, isonas omtau.” Kurte, kiro ro kon isou meiewon pokirianik, om taiewon.   Kiro Listra mena kar ro ko kon isou meiewon orip rawon. Ko anakus isou meiewon oripar an jowon, okon, ko ariäu senek wa. nUKiro opok ak Jisas nukan Ämän Eposek roasiret maroin. Listra mena kar ro isou meiewon jekur moin. 6eJisas nukan ämän oi ariai roat ak kiro ämän roumana, Laikonia provins akan näu mena oirori enmaka Listra Derbi ori pak karauk omnokou kiro mena siakup imine manoirin. A{Keseria, karauk Juda roasiret pak karauk omsau pakan roasiret pak akan roat näunäu erek tururia, akas Jisas nukan ämän oi ariai roat aru marea, aiaukus akwarona, meiäun keserin. 3Kiro menan roasiret erekapu ak inäianik, karauk Jisas nukan ämän oi ariai roat tainwaroin, karauk roasiret ak Juda roasiret akan onok tainorin. Utianik, Pol Barnabas ori au Aikonium mena om rumuk raianik, Anut nukan ämän roasiret sakau maroin. Keseria, Anut nukas kon wou näu oripas au sarwateanik, sakau atonuk, kurur atap atap moirin. Kiro keserna, Anut nukas roasiret kon ämän epar senes tamarowon. %CUtianik, karauk Juda roasiret akan woiaka epar mau wa, akas karauk omsau pakan roasiret akan woiaka siräi marona, ak Kristen roasiret mesin kasiaka pein.  Pol Barnabas ori Aikonium mena Juda roasiret akan tururiäi owa toneanik, Antiok näu mena keserin senek, roasiret Anut nukan ämän sakau arona, roasiret sosop Juda roasiret pak karauk omsau pakan roasiret pak ak akan woiaka Jisas mesin epar moin. y 4Au ute manosa, Jisas nukan tamareäwon roat ak Antiok mena rai Anut nukan Osou Näus kamwaronuk, ak nepipir rain.% 3Ak kiro onok keserna, Pol Barnabas ori akan onok aru ätär maraun awan su oianik, maimai isorawa opakan utarianik, Aikonium mena manoirin. D 2Keseria, Juda roasiret akas kiro menan asiret osap sosop orip Anut jou muriäi pak karauk roat näunäu pak akan woiaka siräi marona, ak Pol Barnabas ori akan menan emwatona, manoirin. >w 1Anut nukan ämän kiro omsau erekapu oi manoin. W' 0Karauk omsau pakan roasiret ak kiro ämän roumana, ak nepipirianik, Anut nukan ämän oik jou murin. Kiro roasiret Anut nukas orip orip awau rawaun sare marowon ak akan woiaka piririanik, epar moin. b= /Owon, Näwäu nukas meter sakau ämän keser aikowon,‘Is ak karauk omsau pakan roasiret akan arou senek marom. Erekapu omsau pakan roasiret akas sarwarna, Anut nukas ätäi imwarai.’ ” Aisaia 49:6 8i .Keserna, Pol Barnabas ories sakau ämän awaroin, “Anut nukan ämän ak Juda roasiret amke marona, rowaun itok, utianik, ak kon ämän rowau utona, kiro onokun akasar äiäi, ‘Ik awau orip orip rawaun sakau owau senek wa.’ Ik rusapai ak utwarea, karauk omsau pakan roasiret opok pote maram. O -Karauk Juda roasiret ak roasiret sosop Anut nukan ämän rowaun koi tururna, apwarea, woiaka aru mareanik, kasiaka pewon. Ak Pol nukan enkup ämän momana, äiein, ‘Pol kiro ämän sätäura.’ a; ,Kar sumaun omre opok, kiro menan roat sosop Anut nukan ämän rowaun koi tururin. 0 Y +Keseria, Juda roasiret pak karauk omsau pakan roasiret pak erekapu ak Anut jou muria, Pol Barnabas ori apu opok tainwate nona, kiro ro ories Anut nukas kon wou näu oripas ak sarwarnuk, kon onok eposek tainoraun awaroin. Pol Barnabas ori karauk omsau pakan roasiret Anut nukan ämän maroirin.  - *Kiro ämän roasiret mare kuremana, Pol Barnabas ori kasik manaursa, roasiret akas kar sumaun ses opok ämän kesek ätäi maraun awatoin. c ? )Karauk Anut nukan ämän roianik, areai roat akas äiein, ‘Rowe, ak aru ämän miäi roat, ak Anut nukan ämän rowau utomoi, ak ronkat sosop oianik, sepuk sepuk meiäiei. Okoro sarau rusapai aka rauna, is keseram kiro akan woiaka epar wa maiei. Karauk roat akas ak jekur awaraiei nais ak woiaka epar wa maiei.’ ” Habakuk 1:5 ] 3 (O jaiat, ak jekur tai rawaiei. Ak keserna, okoro onok akas äiein ak opok wa päi. C  'Moses nukan sintore ämän karar tainoraiei, Anut nukas akan onok aru wa jäkäi marai. Inok ro Jisas mesin wou epar mowon kon onok aru erekapu jäkäi murianik, ko ro tuku sare murai. s_ &Isan jaiat, ak rowe, ak kiro ämän epar äpu maun awarom. Jisas nukas epar akan onok aru jäkäi marai. B %Utianik, kiro ro Anut nukas siräi mowon ko pomoräu wa. 5c $Ik äpu, Devit ko roasiret amiakap Anut mesin wous meiemara, kon ämän erekapu tainori rawon. Rai rai ko meienuk, kon asakut akan up siakup up kurena, ko poomrewon.  #Keseria, Buk Song opok jer keser rau, ‘Na nan sarau ro eposek utota, up uru wa pomoräi.’ Buk Song 16:10 gG "Kiro epar Anut nukas ko meiewon pakan siräi mowon, ko wa pomoräi. Kiro Anut nukas meter äiewon, Is ak jekur rawaun ämän Devit nuraun paip murumin, kiro ämän mesin akan woiaka epar maiei.’ Aisaia 55:3 [/ !Kiro paip rusapai Anut kos Jisas siräi murunuk, ik akan mokoit pak epar senes ätär mukou. Kiro ämän Buk Song opok jer wein epar pewon. ‘Na isan mokoi, rusapai is nan momon sarem.’ Buk Song 2:7 eC Ik rusapai kiro Anut nukan ämän eposek Anut nukas iken askanai paip marowon awarom. ,Q Omre sosop ko pemara, kon sarau roat meter Galili provins pakas Jerusalem mena poteäi opok, ak pak ari rawon. Akan amiakas aparianik, ak iken roasiret awareäi. F Utianik, Anut nukas meiewon pakan ätäi awau siräi mowon.  Ak kiro onok meter Anut nukan ämän areain roat akas äiein erekapu tainorin. Akas ko am äpäs opakan oi neanik, kar aireu uru moin. ~ Akas ko kar onok aru keserwon meiäun senek aparau wa, utianik, ak ko erar wena, meiäun Pailot sakau aurna, wena, meiewon. } Jerusalem mena rain roasiret pak akan kamwareäi roat näunäu pak ak Jisas ko ätäi imäikaun ro äpu wa. Akas Jisas wena, meiewon. Keseria, ak Anut nukan ämän roianik, areain roat akan ämän sumaun omre opok orip orip ninareäi erekapu iporwon. .|U O jaiat, ak Apraham nukan tupsiu pakan pak karauk omsau pakan roat ak Anut jou muriäi, Anut nukas imäikaun ämän kiro Anut nukas ik opok äsimornuk, kowon. {  Jon ko äpu kon sarau pataraun ses penuk, roasiret keser awarowon, ‘Akan ronkat is inok? Is kiro ro ak ätäi akan onok aru pakan imwaraun kame rai ra? Is kiro ro wa, ko ruris pera. Is ro erar, is ko siakup poteanik, kon su mur uraiäu senek itok wa.’ wzg Jisas ko sarau mau wa opok, amke Jon nukas roasiret akan onok aru pakan piririanik, kouna, kos an jomarowon. pyY Jisas ko Devit nukan tupsiu pakan, Israel roasiret onok aru pakan imwaraun kon paip mowon siar kowon. x/ Utianik, Anut nukas king Sol utomara, Devit ak kamwaraun sare monuk, ko kamwareäu ro näwäu rawon. Okoro ro Anut nukas ko mesin äiewon. ‘Devit ko Jesi nukan mokoi, aparianik, isan woi ko mesin meiem. Owo onok ko keseraun auriäim ko kiro ämän erekapu tainoriäu.’ Hw  Roasiret akas omsau kamwaraun ro näwäu king sare maraun Samuel aurna, Anut nukas Sol, Kis nukan mokoi, Benjamin nukan askanai pakan sare muruwon. Ko woisan 40 orip roasiret kamware rawon. v Kiro ses Jekop kon tupsiu pak Ijip omsau tone rainus, pote Kenan omsau opok koin kiro erekapu woisan 450 orip. Kenan omsau opok Anut nukas roasiret kamwaraun roat sare mareäu. Kiro pakas pote Anut nukas kon ämän roianik, areau ro Samuel sare mowon. u Kos Kenan omsau pakan mena näunäu 7 orip akan roasiret erekapu aru maromara, kiro omnokou kon roasiret akan senek saräun arowon. st_ Woisan 40 orip ro wäpik mena om puru opok akas onok aru sosop miäin, utianik, kos ak jekur kamwarowon. psY Okoro Israel roasiret akan Anut Näwäu nukas iken askanai sare mareanik, sarwarnuk, Ijip omsau opok sosop senes sarein. Anut nukan sakau näwäus iken kinjaunokot Ijip omsau opok sarau aru wopur orip me rain opokan imware kowon. Ir  Keseria, Pol nukas siräumara, roasiret a soraun awaronuk, a sorna, awarowon, “Israel roasiret pak karauk omsau pakan roasiret ak okoro opok rai Anut jou muriäi, ak isan ämän rowe. "q= Kiro tururiäi ou kameäi roat näunäu Moses nukas sintore ämän jer wewon pak Anut nukan ämän roianik, areain roat akan jer wein pak ninare kuremana, akas Pol Barnabas ori awatoin, “Jaunokot, ak iken roasiret karauk ämän tuku saräun rau raroi, iken roasiret awarowe.” 0pY Au Perga mena utia, kar näu mena enip Antiok Pisidia provins opok peirin. Kiro omre opok sumaun ses, okon, au potea, Juda roasiret akan tururiäi owa pote taneirin. 'oG Pol kon jaukut ori Papos mena utia, ous opokas Perga mena Pampilia provins opok peirin. Jon-Mak ko kiro mena utwatianik, ätäi Jerusalem mena potowon. 8ni Kiro ro näwäu nukas kiro kurur aparmara, näwäu karkairianik, Anut Näwäu nukan ämän roumara, kon wou epar mowon. Pol ko Antiok näu mena Pisidia provins opok potowon. "m= Anut nukan sakaus rusapai na opok nonuk, nan amun utup saräi. Na merek wa aparam, pote Anut nukasar nan amun oraienuk, epar ätäi om aparam.” Kiro ses opokar, Elimas amuk putut kariewon. Kesernuk, ko karauk roat akas ipou atea, apu ätär muraurai rai ipiaka ataun ari rawon. ;lo Keseria, Sol kon kar enip Pol, ko Anut nukan Osou Näu orip kos kiro os ämän areäu ro kakap sakamarmara, auruwon, “Na Satan nukan mokoi. Na roat onok eposek miäin akan iwäi jaunaka, roat sätwaraun onok nan ronkat opok ok pe rau. Nas Anut nukan ämän epar orip orip kiro sät ämän räi äiäum. k [j/ Utianik, kiro os ämän areäu ro, kon kar enip Elimas (Grik ämänis Elimas äiäi, ‘os ämän areäu ro’) kos awan ämän tonoi matowon. Kiro ros kon ro näwäu nukan wou epar mowon, tämuraun keserwon. Si Kiro ro ko kiro om kameäwon ro Sergius-Paulus nukan sarau ro. Sergius-Paulus ko ro ronkat eposek orip ro. Kiro ro näwäus Barnabas Sol ori Anut nukan ämän mona, rowaun urwatonuk, kon owa potoirin. Zh- Ak Saiprus omsau erekapu pote, kar mena enip Papos poteanik, kiro mena kar Juda ro ko os ämän sosop orip kon enip Bar-Jisas pote tararin. Kos is Anut nukan ämän roianik, areäimin ro rai sätäiäu. g Au Salamis mena poteanik, Juda roasiret akan tururiäi owa toneanik, Anut nukan ämän maroirin. Jon-Mak nukas au sarau sarwateäu. f{ Barnabas Sol ori Anut nukan osous äsimwatia, Selusia menas ous pakaima Saiprus omsau mas an kamuk opok potoirin. ?ew Keser awaronuk, ak o an pak utomoi, Anut aurianik, akan ipiaka kiro roat orien tapiakap mia, äsimwatona, manoirin. Pol Barnabas ori Saiprus omsau Anut nukan ämän marau potoirin. ;do Kar omre opok, Anut nukan enip jou mianik, o utomoi, rauna rauna, Anut nukan Osou Näus akan ronkat opok pemara, awarowon, “Barnabas Sol ori au isan sarau maun sare matom.” 'c I Kiro Antiok mena roat woiaka epar moin ak kamuk opok karauk Anut nukan ämän roianik, areai roat pak karauk Anut nukan ämän tamareäi roat pak rain. Kiro opok Barnabas, Simeon (ko ro mokup äiäi), Lusius (ko Sairini menan), Manain, (ko Herot nukas penewon mokoi) pak Sol erek rain. {bo Barnabas Sol ori awan sarau patarmasa, ätäi Jerusalem mena ute potoirin. Jon-Mak erek imäi manoirin.Na Roasiret sosop Anut nukan ämän roumana, akan woiaka piririn. T`! Herot ko kiro sät ämän rai awarau wa, ko Anut nukan enip jou murau wa, okon, Anut nukan sarau eitekus kurte nomara, aru mowon. Ko sip näwäu oumara, rumuris kon wou uru raianik, tuke jena, meiewon. g_G Roasiret akas ätäi ätäi urwemana, äiein, “Kiro ros aräu wa, eitek näwäus arera.” ^{ Herot nukasar kar omre sare miäu opok, kon omjo eposek momara, kon patan opok tanemara, roasiret ämän marowon. M] Herot ko Taia mena pak Saidon menan roasiret akanun kasak näwäu pewon. Kesernuk, ak tururianik, ko pak aräu koin. Kar ro enip Blastas, ko Herot nukan ou kameäwon ro, ak ko pak woiaka karar maun arein. Akan o Herot nukan omsau pakan oiäi, okon, ak Herot siakup poteanik, kon kasak peäwon ämän utaun räi aurin. Q~~'}q|`{zz>yBy1wvGuu tisrqqqpFoonUmlvkkfj{jih gfeddCccBbbaG`H__^]_\\U[[Z"YjXWV7UeUYTSrRR.QfQ4PFNN5MMLKK/J{IIhH|GGFvFDD-C%BA@@5??>5=<<;;J::29l9 8D776544-3211g00o0c/S.h--L,++%*)((r''x&f%%Z$###(!!I! m aHnRF)'2)wz6r (   P6X 7 :Q9 “O moniat, jaiat, ak rowe. Is ätäi isakanun ak ämän awaraurim.” N8(Kiro marai ro näwäus io rai aurnuk, Pol ko kiro äpäs opok tai raumara, roasiret asoraun rai kon ipous asorwe rai awaronuk, roasiret erekapu asorna, Pol nukas Ibru ämänis keser awarowon,73'Pol nukas äiewon, “Wa. Is Juda ro, isan mena Tarsas, Silisia provins opok, kiro isan om enip orip. Na is utoirota, roasiret ämän maraurim.” *6M&Isan ronkat na kiro Ijip ro. Meter ko ik pak marai amkeanik, roat 4,000 orip weräiäun marai orip imwareanik, ro wäpik mena pote tururwarewon rai äiemin.” Z5-%Marai roat akas Pol owa imäi tonaurna, Pol nukas marai roat akan ro näwäu Grik ämänis auruwon, “Is roasiret ämän araun itok ra?” Kiro ro näwäus Pol auruwon, “Ei, na Grik ämän miäum ra? 4 $Roasiret akas tainware pemana, sakau urwein, “Wena, meie!” Pol nukas kon wou epar mowon onoktapau Juda roasiret awarowon. 3 #Ak ko imäi ou äpäs siakup pena, roasiret ak kasiaka näwäu senes penuk, ko wäurna, marai roat akas ko kuormana, ämäiein. A2{"Akas sät ämän atap atap kon enip opok moin. Marai roat akan näwäu ko akan ämän sosop jekur rowau senek warnuk, kon marai roat awaronuk, Pol akan owa imäi tonaun rai awarowon. A1{!Kiro marai roat akan näwäus Pol siakup potomara, sakau ateanik, muris ipou rakiraun rai kon marai roat awarowon. Keseria, kos roasiret totwarowon, “Okoro inok ro? Ko owosewon?” W0' Kurte kiro marai ro näwäu nukas siräumara, kon karauk marai roat imwaromara, kiro roasiret turur rain opok nowon. Roasiret ak kiro marai roat akan ro näwäu pak nona, apwareanik, ak Pol we rain utoin. >/uKeseria, roat erekapu akan woiaka siräi marona, ak kurte koianik, Pol sakau atea, tup owan ate reurmana, kasik noin. Kesermana, kiro tup ou im pene moin, Roasiret akas Pol we kuräurna, kar ros kurte potomara, Rom akan marai roat kamwareäu ro näwäu auruwon, “Jerusalem menan roasiret ak weräu rai.” .)-KAk keser äiein, owon, meter Trofimus ko Efesas menan ko Pol pak kiro mena rawon aparin, okon, akan ronkat Pol nukas kiro ro tup owa imäi tonowon rai äiein. c,?Kiro omre 7 orip sare moin pataraurnuk, karauk Juda roasiret ak Esia provins pakan akas Pol Anut osap nuriäi owa tone rawon aparianik, akas roasiret erekapu akan woiaka aru siräi marea, imware pei. Keseria, Pol sakau ateanik, akas urwemana, äiein, “Israel roasiret, ak ik sareike. Okoro ros mena mena atap atap erekapu potomara, Moses nukan sintore ämän pak okoro tup ou näwäu pak iken onok pak aru rai enmakap ämän mare mare ariäu. Kos karauk omsau pakan roat imwareanik, okoro tup ou näwäu owa Juda akan omoi opok imware pen. Kiro asu näwäu senes, okon, ko iken tup ou aru mowon.” +F*Keseria, ninoinus, tapera, Pol nukas kiro roat 4 orip imwareanik, ak pak ätäi eposek saräun manoin. Kiro keser kurea, ko Anut osap nuriäi ou näwäu owa tonomara, Anut kamuk raiäin roat omre esap esap utia, ak ukun wäpik saräun Anut opur patan opok amke muraun totwarowon. Roat akas Pol tup owan sakau atoin. ")=Utianik, kiro karauk omsau pakan roasiret akan woiaka epar moin ikes jer we mareanik, awaromun ak sät eitek jou murianik, o patan opok amkeäi pak opur karian pak karauk opur pou äsisirna, meiein kiro ak wa jau. Ak kar ron asir ra, kar asiren ro pak wa ariäu räi awaromun.” /(WNa kiro roat imwaroinam, ak pak ätäi Anut nukan amuk opok eposek saräun na akan opur Anut jou muraun kau mota, akan tapiaka kurum saräiei. Na keserta, kiro roasiret ak erekapu äpu maiei, kiro ämän meter roin kiro epar wa, na nakasar Moses nukan sintore ämän tainoriäum rai äiäiei. h'IIk na kiro onok keseraun aisaurum, roat 4 orip ik pak ak Anut nukan sarau maun paip moin rai. A&}Na okoro opok pem äpu musaiei. Okon, ik na owosei sam? %Karauk roat akas na mesin keser aiäi, Pol nukas kiro Juda roasiret karauk omsau opok rai ak Moses nukan sintore ämän wa tainorau rai awareäu. Kos äiäu, ak akan mokoit akan enmak kerau wa patirau. Ak meteran onok ätäi wa tainoraun awareäu rai äiäi. h$IAk erekapu kiro ämän roumana, Anut nukan enip kämioik jou murin. Keseria, akas aurin, “Jaunok Pol, okoro pakan Juda roasiret sosop ak akan woiaka piririn. Utianik, ak Juda akakan sintore ämän tainoraun sakau miäi. $#APol nukas pere aware kuremara, Anut nukas owo sarau karauk omsau pakan roasiret opok nukan ipous keserwon karauk sarau roat erekapu ämän jekur marowon. "Ninomunus, tapera, ik Pol pak Jems aparam rai potomun. Kiro menan woiaka epar moin roat näunäu ak Jems pak rain pote tarwaromun. v!eIk Jerusalem näu mena tonota, iken jaunokot karauk akan woiaka epar moin ak ik apaikomana, nepipirin.  Karauk Sisaria menan roasiret ak Jisas mesin woiaka epar moin ak erek ik tainoike potea, kar ro ko meter kon wou epar mowon ro kon enip Nason ik kiro ron owa ninaun imäiki potoin, kiro ro ko Saiprus omsau pakan. Pol nuka Jerusalem näu mena tonowon. s_Kiro Sisaria mena karauk omre manonuk, ik iken osap erekapu jekur mia, Jerusalem näu mena tonomun. |qIk kon ronkat ätäi pirirau senek wa. Keseria, ik aurmoi, äiemun, “Anut Näwäu kon ronkat na opok päura.” ~u Ikes ko keser aurta, kos ätäi keser aikowon, “Ak owon waiemana, isan woi aru muroi? Utianik, Jerusalem menan roat akas is Jisas nukan sarau moita, kiro mesin sakau atoiraiei isan ronkat kiro itok. Ak is iworona, meiäm kiro nais itokur.” nU Ik kiro ämän roumoi, ik kiro menan roat pak Pol Jerusalem mena wa potau rai sakau ämän aurumun. (I Ik kiro opok omre rumukur rauta rauta, Anut nukan ämän roianik, areawon ro kar, kon enip Agabus ko Judia provins opakas kowon, Ko ik siarokop pemara, Pol nukan let oumara, nukan isou ipou opok rakir momara, äiewon, “Anut nukan Osou Näu nukas keser äiewon, ‘Okoro let atak ro, ko Juda roasiret akas okoro let rakir mom apari senek tawa ko nais kesermana, karauk omsau pakan roat ipiaka opok maiei.’ ”  Y+ Kiro ro kon asinakut makun 4 orip ak Anut nukan ämän roianik, areain asiret. 'GNinomunus, tapera, siräianik, kiro mena utia, Sisaria mena potomun. Kiro opok, Anut nukan ämän mareäu ro kar enip Filip nukan owa raumun. Meter karauk roat 7 orip Jerusalem mena roasiret sarwaraun sare maroin, kiro roat 7 orip pakan kar ro kon enip Filip rau. Okoro ro kiro Filip. Ik Taia mena utia, Tolomes mena potomun. Kiro opok karauk roasiret akan woiaka epar moin pote tarwarea, ak pak omre karar raumun. \1Keseria, ikes pere aware kurea, ik manaun ous oik tonota, ak akan mena manoutoin. taUtianik, ik kiro mena ute manaun ses penuk, utware ous opok nomun. Kiro menan Kristen roat erekapu akan mokoit wariakat, pak ik ous opok tonaun mas an kasakup imäiki noin. Kiro opok ik iken uorok sur wemoi, erek ak pak Anut aurumun. KKiro mena karauk roasiret Anut mesin woiaka epar moin tarwarea, ak pak tup karar raumun. Kiro roasiret Anut nukan Osou Näus ronkat aronuk, Pol ko Jerusalem näu mena wa tonau rai tämuraurin. 0YIk pote rai, Saiprus akan omsau aparmun, kiro omsau tonau wa, itimorianik, Siria akan provins opok tonea, Taia mena poteanik, kiro menan osap oi kuräun ous sumowon.  %Ik Efesas roat näunäu ‘pere’ aware kurea, utware manomun. Ik potea, kar mena enip Kos potomun. Kiro opok ninomunus, tapera, Rodes mena potomun. Kiro pakas ätäi Patara mena potomun. Kiro mena kar ous Fonisia provins potaun rawon ik kiro ous oik tonea, manomun. /&Roasiret ak woiakati näwäu moin, owon, Pol nukas ak ätäi kon nepu wa aparaiei rai awarowon. Keseria, ak ko tainori ous opok kuräu noin.:o%Ak erekapu woiakati maronuk, waianik, pokäirin. b=$Pol ko kiro ämän patar kuremara, kiro roat pak kon uou sur wemara, Anut auruwon. v e#Is kiro osap isan ipiasar kesermin, ik kiro sarau ikakan ipiakasar sarau momoi, karauk roasiret sakau wäpik kiro sarau sakau senek sarwaraun ätär maromin. Ik keser ronkatäu, iken Näwäu Jisas nukas kiro ämän äiewon, ‘Inok ro karauk roat akas osap nuriäi, nepipirai kiro eteinak. Utianik, inok ro karauk roat osap areäu, kiro näwäu nepipirai.’ ” Z -"Aka äpu, is isan ipiasar sarau sakau mianik, isaka pak isan jaiat sarwareäim. O !Is karauk roat akan aiauk silva ra gol ra osapun wa wous wareäimin. e C Rusapai is ak Anut nukan ipou opok marom. Kos kon wou näu oripas ak sarwareanik, ak sakau marai. Kos ak osap nukasar kon roasiret sare marowon senek ak araun itok. Ak kon ämän tainoraiei, kos ak keser sarwarai.  %Keseria, ak orip orip sakau tai rawe, ak ronkatewe, woisan 3 orip sankeu pututu is sarau näwäu mianik, ak Anut nukan ämän mare ariemin. }Tawa, akan karauk roat akasar pemana, sät ämän mia, karauk roasiret akan woiaka epar moin kiro aru roat tainwaraiei. }Is äpu, tawa is ak utware manoita, karauk roat ak en sei aru senek akas pemana, roasiret woiaka epar moin aru maraiei. Ak aka pak roasiret woiaka epar moin pak jekur kamwarowe. Anut nukan Osous ak kon roasiret kamwaraun sare marowon, Ak jekur sakau tai rainai, roasiret Näwäu mesin woiaka epar moin kamwarowe. Jisas Krais nukas ak kon karianas kau marowon, okon, ak kon senes. FIs Anut nukas owo onok keseraun erekapu awaraun iminäu wa. -SKeseria, is Anut nukan ämän rusapai awarom, tawa kar ro ak kamuk okoro ämän we kureanik, wa tainornuk, Anut nukas ko aru monuk rai, kiro isan usu wa, kon usu. Ak rowe, meter is ak pak koi raia, Anut nukas kamoikaun ämän ätäi awaromin, is äpu tawa ak isan nepi wa aparaiei. PUtianik, is isan totoman mesin ronkat sosop wa oim. Isan ronkat kiro sarau Jisas Krais nukas maun irowon kiro Anut nukas kon wou näu oripas ik sareikaun Ämän Eposek omsau erekapu awaraun ariram. 0YIs äpu mena karar karar opok Anut nukan Osou Näus ronkat sakau iromoi, airowon, karapus owa musomana, onok aru tätäi näwäu orip musaun kamoisi rau rai airowon. 3Rusapai, is Anut nukan Osou Näu nukan ronkat tainormoi, Jerusalem näu mena potaurim. Is äpu wa roasiret akas kiro opok is owoseiraiei rä. FIs Juda roasiret pak karauk omsau pakan roasiret ak akan onok aru utia, akan woiaka Anut opok karar pirirmana, iken Näwäu Jisas mesin akan woiaka epar mowe rai sakau ämän awareäimin. 4~aAk äpu, is ak sarwaraun kar Anut nukan ämän isan woi uru wa ämäi miäimin. Kiro ämän erekapu akan tururiäi owa pak akan owa karar karar pote erekapu awareäimin. !};Is isan enim oik mau wa. Is Anut näwäu nukan sarau murita, Juda roasiret akas is aru muraun keserin. Kiro onokun is woi usu sarenuk, waiäuriäimin. $|AKiro roat näunäu ko siakup koi tururna, kos awarowon, “Ak äpu is amke ak pak okoro Esia provins opok ak kamuk owose raiäimin akan amiakas apairoin. q{[Pol nukas Miletus menas Efesas menan Kristen roat näunäu ko koi tararaun rai ämän surmarowon. gzGPol ko karauk omre Esia provins opok rawau utomara, ko Efesas mena itimori manaun ronkatewon. Ko kurte Jerusalem mena Pentikos omre opok potaun keserwon. Pol nukas Efesas menan roat näunäu jekur rawaun ämän awarowon. yKo pote Asos mena taraikonuk, ikes ko ous opokas imäia, Mitilini mena potomun. Mitilini mena pote ninea, kiro pakas Kios mena potomun. Kiro opok ninomunus, tapera, Kios menas pote Samos mena potomun. Ätäi ninomunus, Samos menas pote Miletus mena potomun. xwwg Ik kar ous oikas Asos mena amke potea, Pol kume rauta, Pol nuka isous kiro mena pote taraikaun aikowon. {vo Kiro ro meiäu wa, imäi kon owa koianik, ak näwäu nepipirin. Pol ko Troas mena utomara, Miletus mena potowon. u Keseria, Pol ätäi tonomara, roasiret pak Anut nukan o jewon. Jemara, ak pak are pote, erekapu om teinenuk, Pol ko utware manowon. %tC Pol ko nomara, kiro ro kon ipous atomara, äiewon, “Ak ronkat sosop wa owau, kon totok manau wa, ko rau.” Keser äienuk, kiro mokoi ätäi siräiewon. s  Kar mokoi tenemai kon enip Eutikus ko kämioik ou windo opok tane raumara, Pol ämän maronuk, roi rawon. Eutikus ko amosirnuk, erekapu ninowon. Erekapu nineanik, kiro ou oikas ouri omnokou opok noptowon. Roat akas ko ne kuor imäianik, aparin ko meiewon. zrmArou sosop aioianik, kiro tururiäi owa kar waru kämioik ik turur raumun opok, erekapu äsäi mo kurein rawon. =qsTup etei pututu, ik Anut nukan o jaun erekapu tururmun. Pol nukas roasiret ämän marowon. Ko ariwa tapera, kiro mena ute manaun, okon, ko ämän mare pote um kamuk sarewon. OpPasowa sumaun ses patarianik, ik Filipai menas ous opokas ute poteanik, ak omre 5 opok Troas mena tarwaromun. Ik kiro opok pote, tup karar utomun. Pol nukas Troas mena kar ro meiewon siräi mowon. >owKiro roat ak amke potea, Troas mena ik kamoike rain. |nqKarauk roat ak Pol pak manoin akan enmaka kiro kesek: Pirus nukan mokoi, Sopater ko Beria menan pak, Aristarkas Sekundus ori au Tesalonaika menan, Gaias ko Derbi menan, Tikikus Trofimus ori au Esia provins pakan pak, Timoti nais erek potoin. @myKiro opok keir 3 orip rawon. Kon osap jekur momara, Siria provins ous atat potaurwon. Juda roasiret akas nuka wena, meiäun ämän roumara, ätäi Masedonia provins potaun keserwon. {loKo kiro omsau pakaima potomara, kiro pakan roasiret sakau rawaun ämän marowon. Keseria, ko Grik omsau potowon. Bk Kiro ämänis ketäiein erekapu meienuk, Pol nukas roasiret akan woiaka epar moin turur mareanik, sakau rawaun ämän awaromara, ‘pere’ awareanik, utware Masedonia provins manowon. _j7)Kiro ro näwäus ämän aware kuremara, roasiret äsimwaronuk, akan mena manoin.Bi}(Ik rusapai usu owaun itok, owon, ik rusapai ämän onoktapau wäpik erar weräuram. Rom kamwareäi roat akas ik usu ikaiei. Owon, ik weräiäun ämän onoktapau ak awarau senek wa.” whg'Ak karauk ämän orip raroi, akan kamwareäi roat näunäu ak tururaun ses opok, ak kiro ämän jekur maiei. g-&Utianik, Demitrias kon sarau jaukut pak ak ämän orip raroi, wasarewaraun omoi rau. Wasarewaraun roat rai. Ak kiro opok pote ämän maun itok. ~fu%Akas okoro roat ori imwate koi. Utianik, awas kiro tup owan osap kar päu owau wa. Iken eitek jeje ämän murau wa. neU$Keseria, kar ros ko kiro onok äpu wa rai wa äiäi. Keseria, ak asornai, woiaka päurar orip rawe. ^d5#Rai rai, kar kiro näu menan kamwareäu ro näwäu pemara, kos roasiret asoraun awarowon. Roasiret erekapu asorna, kos keser awarowon, “Efesas menan roasiret, okoro omnokou pakan roasiret erekapu äpu Efesas näu menan roasiret akas kiro Atemis näwäu nukan ou pak kon totok jou miäi omar oikas nowon pak kamwateäi, kiro ak äpu. c"Ak ko Juda ro aparianik, äpu momana, ak woiaka karar momana, ätäi ätäi urweanik, äiein, “Iken Atemis ko Efesas menan näwäu.” `b9!Juda roat akas Aleksanda roasiret amiaka opok suorna, tonowon, okon, karauk roat akas ko ämän onoktapau ro räumana, ronkatein. Keseria, Aleksanda nukas roasiret asorna, aräun rai kon ipous asorwe rai awarowon. a  Roasiret erekapu pio piorianik, ak ämän atap atap urwena, karauk roasiret sosop akas owon tururai rai wou wein, ak äpu wa. `Karauk roat näunäu ak nais Pol nukan jaukut, akas ämän surmurianik, aurin, “Na kiro mena roasiret tururai opok wa potau.” y_kPol ko nukasar roasiret amiakap potaurwon, utianik, roasiret akan woiaka epar moin akas utona, manau senek wa. T^!Kiro menan roasiret erekapu kasiaka penuk, karauk roat akas Gaias Aristarkas ori, Masedonia provins pakan roat ori Pol pak erek ariair, sakau atwateanik, akan tururiäi omoi näwäu opok rewate potoin. ] Roasiret ak kiro ämän roumana, kasiaka penuk, sakau urweanik, äiein, “Efesas menan eitek Atemis ko iken Näwäu.” \Kiro Pol nukan ämänis iken aiauk sarau aru mukaun itok. Kiro karar wa, roasiret akas kiro asir Atemis iken eitek näwäu nukan tup ou ätäi wa jou maiei. Kiro asir roasiret erekapu Esia provins pak kiro omnokou erekapu jou muriäi, kon sakau wasaräi.” [Kiro ro enip Pol nukas owo ämän äiäu akasar roinai, aparwe. Kos äiäu, roat akas akan ipiakas eitek totok ate miäi, kiro sät eitek. Keseria, kos okoro Efesas mena pak Esia provins pakan roasiret sosop senes erekapu awaronuk, ko karar tainori. Z%Kos kiro roat pak roat osap sosop ate miäi pak turur maromara, awarowon, “Jaiat, ak äpu iken aiauk eposek sosop kiro sarau pakas peäu. HY Kar ro ko kon enip Demitrias, ko kar aiauk enip silva pakas karauk osap ate miäu. Kos kiro aiauk silva pakas kiro sät eitek enip Atemis nukan tup ou totok eteinanak sosop ate monuk, karauk roat akas kau mona, ko kiro pakan aiauk sosop oiäu. Keseria, kos roat sosop silva sarau aronuk, mona, ko aiauk näwäu oiäu. `X9Kiro ses opok, karauk roat ak Anut nukan apu tainorau utomoi, ämänis auratein. W!Keseria, kos Timoti Erastus ori kon sarau sareäirin roat ori äsimwatonuk, Masedonia provins potosa, nuka Esia provins om rumukur rawon. mVSKiro onok erekapu keserianik, Pol ko Masedonia provins pak Akaia provins pakas potea, Jerusalem näu mena potaun ronkatewon. Kon ronkat pakaima äiewon, “Is kiro opok potoita, Rom näu mena nais pote aparam,” äiewon. zUmAnut nukan ämän omsau erekapu iporomoi, sakau senes pewon. Karauk Efesas akas Pol mesin kasiak näwäu pewon. hTIKarauk roat meter otin amkeäin ak akan buk uru os ämän jer wein rau erekapu oi koianik, roasiret akan amiakap ep näwäu uru amke kurein. Ak kiro buk karauk roat aroin maro, ak aiauk sosop 60,000 kina senek owaun itok. bS=Roasiret akan woiaka epar moin akas pemana, akan onok aru keseriäin erekapu amop moin. *RMJuda roasiret pak Grik roasiret ak Efesas mena raiäi ak kiro ämän roumana, erekapu sakau iminein. Keseria, akas Jisas nukan enip näwäu kämioik jou murin. 0QYKiro ro ko osou aru oripas kasak pemara, kiro roat 7 orip sakau akwaria, näwäu senes aru marea, akan omjo erekapu kiräi maronuk, päm pirim kon owas imine manoin. bP=Utianik, kar omre opok kiro osou arus awarowon, “Is Jisas Pol ori äpu. Ak inokot?” oOWKar Juda akan Anut kamuk raiäwon ro näwäu enip Skeva, kon mokoit 7 orip akas kiro onok keseriäi. }Ns Karauk Juda roat akas nais pote ariemana, osou aru oi kuraun, ak Jisas nuka enip ateanik, osou aru jäkäi oi kuraun keserin. Karauk akas osou aru awareäi, “Is kiro Jisas, Pol nukas awareäu, kon enip pakas ak kurte manaun sakau awarom.” ZM- Roasiret kiro onok aparianik, akas päm si pak karauk omjo eteinak pak oianik, Pol nukan enipsau kotomarianik, sip roat siarakap potomoi, akan opiakap mona, sip aru pak osou aru ak opok rakurein ute maneäi. ML Anut nukas Pol nukan ipokup kurur näwäu atap atap keserwon. 4Ka Pol ko kiro onok keserwon. Woisan oirori ko kesernuk, kiro Juda roasiret pak Grik roasiret Esia provins raiäi pak ak erekapu Anut nukan ämän roin. Skeva nukan mokoit. UJ# Karauk roasiret akan woiaka sakau monuk, ak kon ämän rowau utomoi, äiein, “Kiro Näwäu nukan Apu tainoraun ämän tamukiäu kiro ämän sätäiäu.” Keser äiena, Pol ak utwareanik, kos Jisas nukanun woiaka epar moin roasir imwaromara, Tiranus nukan ämän ateai owa potoin. Omre karar karar roasiret pak ämän wasareäi. jIMPol keir 3 orip kiro mena raumara, ko Juda roasiret akan tururiäi owa tonomara, orip orip Anut nukan ämän epar äpu maun sakau ämän awarowon. Ko ak pak raumara, Anut okoro omnokou koi kamäun ämän erekapu mare rawon. /HYKiro roasir erekapu ak 12 orip senek. DGPol nukas kon ipou kiro roasiret akan tapiakap maronuk, Anut nukan Osou Näu ak opok penuk, akas karauk omsaukan ämän atap atap ak meter äpu wa momana, kis Anut nukan enip jou murin. iFKAk kiro ämän roumana, ak Jisas mesin woiaka epar moin karauk roasiret ätär maraun an join. TE!Pol nukas ätäi äiewon, “Meter Jon nukas roasiret akan onok aru pakan pirirna, an jomarowon. Kos roasiret kiro ro rusapai koura, konun akan woiaka epar maun rai keser awarowon. Kiro ro ko Jisas.” "D=Keserna, Pol nukas ätäi totwarowon, “Ak owo onok pakaima an join?” Akas ätäi äiein, “Ik Jon nukan onok pakaimas tainorianik, an jomukoin.” =C uApolos ko Korin näu mena Akaia provins opok raunuk raunuk, Pol ko Prigia provins utomara, ari ari pote, Efesas näu mena pewon. Kiro opok, karauk roat woiaka epar moin tarwaromara, totwarowon, “Ak akan woiaka epar momana, Anut nukan Osou Näu oin ra?” Akas ätäi aurin, “Osou Näu rau ik äpu wa.” BNAKo karauk roasiret akan amiakap, Juda roat ämänis sakau kewareanik, kos Anut nukan ämän ninareanik, tamarowon, epar Jisas ko Krais, kiro ro ko Anut nukas äsimornuk, ak imwaraun kowon ro.q@[Apolos ko Anut nukan ämän Akaia provins maraun manaurnuk, Efesas menan Kristen roasiret akas kon ronkat sakau muruna, Akaia provins pakan Kristen roasiret ko imäiäun rai, jer we nuruna, oiar potowon. Keseria, kiro omsau opok, Apolos nukas potomara, Anut nukas kon wou näu oripas roasiret sarwarnuk, akan woiaka epar moin, kiro roasiret jekur sarwarowon. |?qKo Juda roasiret akan tururiäi owa tonomara, ko roasiret iminewarau wa, Anut nukan ämän sakau marowon. Kesernuk, Prisila Akwira ori au kon ämän roumoi, awan owa imäi poteanik, awas karauk Jisas nukan ämän ko äpu wa jekur tamuroirin. :>mKarauk roat akas ko Jisas nukan onok jekur tamuruna, kos pak ätäi Jisas nukan ämän tuku karauk roasiret tamarowon. Utianik, ko Jon nukan an jomareäwon onok karar ko äpu. 4=aKar Juda ro ko kon enip Apolos, ko Aleksandria näu mena urek sarewon, ko Efesas mena pewon, Ko ämän eposek miäu, ko Anut nukan ämän erekapu eposek äpu mowon. s<_Pol ko Antiok mena om rumukurar rawonus, manowon. Ko Galesia provins pak Prigia provins opok mena atap atap ariemara, roasiret akan woiaka epar moin sakau mare mare ari rawon. Apolos nukas Anut nukan ämän Efesas mena marowon. ; Ko Sisaria mena potomara, Jerusalem näu mena toptomoi, roasiret woiaka epar moin ämän awaromara, Antiok mena ätäi manowon. *:MKo manaurmara, keser awarowon, “Anut nukas ätäi okoro opok koi aironuk, is epar kowam.” Keseria, ko ous oumara, Efesas mena utomara Sisaria mena potowon. n9UAkas ko omre rumuk ak pak rawaun aurin, kos awarowon, “Is ak pak ekep wa rawam,” räi awarowon. 8#Efesas mena pemana, kiro opok Prisila Akwira ori utwatomara, Pol nukarar Juda roasiret akan tururiäi owa Anut nukan ämän marau manowon. A7{Pol ko Korin mena omre sosop roasiret akan woiaka epar moin pak rawonus, ous pakas utwaromara, Siria provins potaurwon. Prisila Akwira ori au Pol pak erek potoirin. Pol ko ous oik tonau wa opok Senkria mena Juda akan onok tainorianik, kon tapau kurum sarewon, owon, ko kar onok keseraun Anut paip muruwon. t6aKasik nomana, ak kasiaka penuk, kar ro ko akan tururiäi ou kameäu ro enip Sostenes sakau ateanik, Galio nukan ou siakup erar wein. Galio ko kiro onok keserin ko ronkatäu wa. Pol nukas ätäi Antiok mena Siria provins opok potowon. 85kKos keser awareanik, äsimwaronuk, kasik noin. n4UUtianik, kiro akan sintore ämänin koi airoi, kiro akasar jekur mowe. Is kiro ämän wa aparam.” {3oPol nukas ätäi awaram äienuk, Galio nukas Juda roasiret awarowon, “Ak Juda roasiret, rowe! Okoro ro ko kar iken omsau pakan sintore ämän utau wa. Ko kar onok aru senes mau wa. Ko kiro onok keserwon maro, is akan ämän epar awarowom. t2a Rom akan roat näunäu akas kar ro enip Galio, ko Grik omsau kamäun sare murin. Ko kiro omsau kameäwon ses opok Juda roasiret ätäi tururianik, Pol sakau atomana, wasarewareäi roat näunäu opok imäi potomana, äiein, “Okoro ro ko iken roasiret Anut jou muraun onok atap tamareäu. Ik kon ämän tainorta rai, ik Sisa nukan sintore ämän wa tainoram.” 1 o0W Keseria, Pol ko kiro mena woisan karar keir 6 orip raumara, roasiret Anut nukan ämän tamare rawon. t/a Is na pak raim. Kar ros na pak iwäi momara, wa aru musai, owon isan roasiret sosop ak okoro mena rai.” . Kar pututu, Näwäu nukas Pol nine epir senek pakaima auruwon, “Na wa iminäu, isan ämän roasiret awaraun wa utau. !-;Kiro tururiäi ou kameäu ro kon enip Krispas, ko kon tupsiu pak karauk Korin roasiret pak ak Pol nukan ämän roumana, woiaka epar momoi, ak an join. *,MKeseria, ko utwaromara, pote kar ro enip Titius-Jastas nukan owa pote rawon. Ko Anut jou muriäu ro. Kon ou Juda roasiret akan tururiäi ou siakup raiäu. 9+kKarauk Juda roasiret ak kon ämän rowau utianik, jeimarna, kos akan onok aru ätär maraun kon omjo pakan maimai us putarianik, awarowon, “Anut nukas ak aru maronuk rai, kiro isan usu wa, kiro akan usu. Isan woi näu raunuk, rusapai is karauk omsau pakan roasiret Anut nukan ämän awaraun potam.” .*USailas Timoti ori au Masedonia provins pakas Pol siakup potona, Pol ko kar sarau mau wa, ko Anut nukan ämän karar Juda roasiret Jisas ko Krais rai awarowon. )Pol nukas sumaun ses opok tururiäi owa, Juda roasiret pak Grik roasiret akan woiaka piriraun ämän orip orip mareäwon. h(IKiro opok ko kar Juda ro tararmara, ko pak rawon. Kiro ro kon enip Akwira, Pontus provins opok ureknewon. Kon wau enip Prisila ori, au Rom näu menas rusapai koirin, owon, Sisa-Klodias nukas kon omsau opok Juda roasiret wa rawau, manaiei rai awaronuk, ak Rom näu mena ute manoin. Keseria, Pol ko kiro Juda ro asir ori apwatau poteanik, au pak rawon. Au ser ou ate mianik, karauk roat aromoi, aiauk oiäir. Kiro Pol nukan sarau miäu senek, okon, ko au pak kiro sarau me rawon. 's& aPol ko Ariopagas menan roat näunäu amiakap are kuremara, Atens näu mena utia, Korin näu mena potowon. g%G"Karauk roat ak kamuk rai, ak Pol nukan ämän tainoria, akan woiaka epar moin. Kar ro kon enip Daionisias, ko Ariopagas menan näu ro, pak kar asir kon enip Damaris pak karauk roasiret pak erek akan woiaka epar moin.Y$+!Ak akan woiaka epar mau warnuk, Pol kiro turur rain pakan utwaromara, manowon. 0#Y Roasiret ak Pol nukan ämän roat meiein siräiäiei ämän roumana, karauk roat akas ko apari ioin, karauk akas äiein, “Ik ätäi kiro ämän tamukota, rowam.” "Ko kar omre roasiret erekapu wasarewaraun sare mowon rau. Kiro omre opok kos roasiret akan onok wasarewarai. Ko jekuriar wasarewarai. Kos kar ros wasarewaraun sare mowon. Kiro ro meienuk, Anut nukas ätäi siräi muruwon. Keseria, ik äpu kiro epar.” P!Meter roat ak kiro onok ak äpu wa, okon, ak osap sosop jou maun ate mona, Anut nukas ak aru marau wa. Rusapai Anut nukas omnokou pakan roasiret erekapu akan woiaka piriraun rai ämän sakau marou. ; oKeseria, ik Anut nukan mokoit raum, okon, iken ronkat akas Anut ko gol, silva aitapau senek rai wa äiäu. Roat akas akan ronkat pakaima ipiakas ate moin rai wa ronkatäu. +Ik rusapai ko pak raumoi, kos sakau ikonuk, omnokou opok raiäum. Meter akan äpu miäi roat akas keser jer wein, ‘Ik nais ik kon mokoit.’ Anut nukasar kiro onok keserwon. Owon, roat akas ko atapuk rau rai wa itanäiei, utianik, Anut ko atapuk rawau wa, ko ik siarokop rau. PIk roasiret rusapai okoro raum, Anut nukas ro karar opokas atoike monuk, kiro tupsiu opokas käianik, omnokou erekapu iporaun mukowon Anut nukasar omre pak mena rawaun pak sare momara, ate marowon. 2]Ko kar osap wäpik sarenuk, roasiret akas ko nurau senek itok wa, owon, osap erekapu kon. Ko kosar totomaka osou orip pak, karauk osap erekapu roasiret nukasar ariäu. 3Anut nukas okoro omnokou opok osap erekapu rau kiro kos ate mowon. Ko omar omnokou pak awan Näwäu. Ko tup ou roat akas moin opok wa raiäu. &EIs akan tup apariai opok ariemin, is akan eitek jou mareäi patan opok keser jer we moin apwaromin. Kar patan opok ak keser jer we moin ‘Okoro eitek kiro ik kon enip äpu wa nukan patan.’ Ak kiro eitek äpu wa jou muriäi, okon, is kiro eitek kon ämän awaraurim. Kon enip Anut. J Keseria, Pol nukas Ariopagas menan roat näunäu amiakap siräumara, äiewon, “Atens menan roasiret, is ak apwaromin, akan woiaka akan eitek jou maraun woiaka epar näwäu senes miäi. 1Okoro Atens menan roasiret pak karauk omsau pakan roasiret kiro opok raiäin ak erekapu orip orip ämän awau arena, roia, ak kar sarau wa miäi. wNan karauk ämän ik roumun awau, okon, ik wou wem, ik kiro awau ämän onoktapau jekur aikota roianik, äpu mam.” 8iKeseria, akas Pol imäianik, Ariopagas tururiäi mena wasarewareäi roat näunäu amiakap imäi potea, äiein, “Ik kiro awau ämän nakas roasiret mareäum mota, ik rowam. DKo arenuk arenuk, karauk tamareäi roat akan enmaka Epikurian roat pak Stowik roat pak ak pemana, Pol pak ämänis ketäiein. Ko Jisas meiewon ätäi siräiewon ämän mare rawon, karauk akas äiein, kiro a sakau ro owo ämän äi ari ra? Karauk roat akas äiein, “Ko karauk omsau pakan eitek enip äi arira.” 5Pol ko Atens mena potomara, Sailas Timoti ori kamwate rai rai, kiro menan sät eitek akan totok sosop akan ipiakas ate moin aparmara, ko wouti näwäu senes mowon, Keseria, omre orip orip, Pol ko Juda roasiret akan tururiäi owa potomara, Juda roat pak karauk omsau pakan roasiret akan woiaka epar moin Anut nukan ämän tamarowon. Ko amket opok poteanik, inok roasiret koiäi Anut nukan ämän mareäu. xiKiro roat ak Pol imäi Atens mena pote kuremana, ak ätäi Beria mena potaurna, Pol nukas Sailas Timoti ori kurte pote ko tararsa, sakau ämän awataun awaronuk, ämän oi potoin. Pol nukas Atens menan roasiret Anut nukan ämän marowon. 9Keseria, kiro pakan roat woiaka epar moin akas Pol äsimorna, kar mena mas an kasakup rau opok manowon. Sailas Timoti ori au karar Beria mena rairin. L Rai rai, Juda roasiret Tesalonaika mena rai ak Pol Beria mena Anut nukan ämän marora ämän roumana, ak kiro mena tonea, kiro pakan roasiret Pol Sailas ori emwataun woiaka siräi maroin. *M Keseria, Juda roasiret sosop kiro mena rai akan woiaka epar moin. Karauk Grik roat näunäu pak akan asiret näunäu ak nais akan woiaka Jisas mesin epar moin.  Beria menan Juda roasiret akan onok eposek, akan onokus Tesalonaika menan roasiret akan onok itimware rai. Ak Anut nukan ämän roianik, woiaka ererianik, Pol nukas Anut nukan ämän omre orip orip ninareäu, kon ämän epar äpu maun akasar jekur ninareäi. 2 ] Kiro pututu, roat akan woiaka epar moin akas Pol Sailas ori ämäi ämäi äsimwatona, Beria mena potoirin. Au Beria mena tonea, Juda akan tururiäi owa tonoirin. L  Menan roat näunäu akas, Jason pak roat woiaka epar moin pak ak aiauk sosop mona, epar utwarona, manaiei rai, awaroin. Kesermana, ak ätäi akan owa manoin. Pol Sailas ori Beria mena potoirin. W 'Roasiret pak roat näunäu pak ak kiro ämän roumana, akan woiaka aru moin. + OKeseria, Jason nukas kon owa matonuk, rairin. Au Sisa nukan ämän wa tainoriäir. Awas keser äiäir, okoro omsau opok kar kamoikaun ro rau, kon enip Jisas.” ~x}||{UzzNyy xgww#vKuu'tssr5qpp\oznnm[lzkii"hg5fedVcca`__D^^H]y]\[[ZY$X0VVwV+UTTSRR%QQ1PONMM:LL)KK)JYIHH G&FEUDDCYBAA@@h?>z=<<;K::$99&87655L4_3h21160// .w--@,w+**)(+''&y%%I$X#E""! .g`K {C6:7{p | \ Y }zxPC fe%Utianik, is ak rusapai awarom, ak woiaka aru wa mau, akan woiaka päurar mowe. Kar ro okoro ous opok rau wa meiäi. Ous karar epar aru mai. d Omre rumuk, kiro roat o jau wa. Keseria, Pol nukas siräumara, awarowon, “Ak roat, is meter Krit omsau wa ute kowau rai sakau ämän awaromin. Utianik, ak isan ämän tainorin maro, ik rusapai usu näwäu oianik, osap sosop känkurem senek wa keserwom. 3c_Ik omre rumuk pai san pak aparau wa, urir näwäu karar orip orip peäu. Keseria, iken ronkat ik kar mena wa pote sumam, iken ronkat ik an jemoi, meiäm rai ronkatemun. nbUNinoinus, tapera, keseriar raunuk, ous pakan osap akan ipiakas oi käkänkurena, an unik uru nowon. a}Urir mas an pak sakau pewon keseriar raunuk, karauk roat akan osap ous uru rawon oianik, känkurena, an unik uru nowon. u`cAk ous eteinak jekur mianik, ous näwäu sakau maun muris pararar moin. Akan ronkat kiro ous Libia siakup us nokou opok aru mai rai imineanik, ak uriris pairnuk, potaun omjo oik uräuna, nowon. Ous utona, uriris pairnuk, erar manowon. d_AIk kar om eteinak mas an kamuk rau enip Kauda siakup pemun. Kiro opok urir näwäu senes, okon, ik potau senek wa. Utianik, an aru me raunuk, ik iken ous eteinak ous näwäu opok muris sakau ataun sarau näwäu momun. ^'Kiro urir näwäus ous sakau pairnuk, kiro ous kameäi roat ak kiro ous ate manau senek wa. Keseria, ik ous utota, uriris paikonuk, manomun. X])Potota potota, mas an kamuk opok urir sakau näwäu san peäwon kaimas pewon. $\A Amke urir eteinak san peäwon näu kaima penuk, roat akan ronkat, kiro urir eteinak rai keserin. Keseria, ous oumana, Krit omnokou siakupas potomun. ?[w Kiro omoi roros ses urir näwäu orip, okon, eposek rawaun senek wa. Keseria, roat sosop ik kiro mena ute manaun äiein. Akan ronkat ik Finiks mena pote kiro opok rawaun äiein. Kiro mena Krit omsau opok, ous sumiäi omoi mas an san neäwon kaima rawon. Kiro uru urir näwäu päu senek wa. Mas an aru mowon. Z# Utianik, kiro marai roat akan näwäu, ko Pol nukan ämän rowau wa, ko kiro ous atak ro pak ro ous ate maneäu pak awan ämän tainorwon. FY Ik kiro opok om rumuk raumun, ik manau wa. Kiro ses opok Juda roasiret akan o utiäi omre manonuk, mas an uriris aru miäu, okon, roat ak äpu kiro ses ak sumiäi. Keseria, Pol nukas roat sakau awarowon, “Jaiat, ik eririe potea rai, isan ronkat, ous pak osap ous uru rau aru marea, ika pak erek anas aru mukai.” X )WKKiro ous ik potomun kon roat sarau sakau mona, ous omnokou kasakupaias sakau me poteanik, ous sumiäwon mena enip Sumaun Omoi Eposek, Lasea mena siakup pemun. V1Kiro opok urir näwäu, okon, ik äiäur äiäur om rumuk pea, Nidus mena siakup pemun. Ik potaun apu pakas urir näwäu senes, okon, kiro pakas potaun itok wa. Keseria, ik Salmone Om Nepu kiro Krit omsau opok siakupas potomun. Kiro opok urir näwäu wa, okon, kis potomun. U}Keseria, kiro opok kamoikowon ro näwäus kar ous Aleksandria menan Rom omsau potaun aparmara, ik kiro ous oik mukowon. kTOKeseria, ik Silisia provins pak Pampilia provins itimwarea, Maira mena Lisia provins opok pemun. wSgSaidon mena utia, urir näwäu penuk, ous jekur manau senek warnuk, Saiprus omsau kasakupaias ririr potomun. RTapera, ik pote Saidon mena sumomun. Julias ko onok eposek mianik, Pol utonuk, kon jaukut apwaraun potonuk, akas ko isanarin. 8QiIk kar ous Adramitium menas Esia provins potaun rawon opok tonota, mas an pakas imäiki potowon. Aristarkas ko Tesalonaika menan, Masedonia provins pakan ro ko erek potomun. IP Ak Rom näu mena ous atat äsimoikaun sakau ronkatein. Pol karauk karapus roat pak erek kar marai kamwareäu ro enip Julias nukan ipokup maroin. Julias ko Sisa nukan marai roat kamwareäu ro. O% Agripa nukas Festus auruwon, “Okoro ro Pol ko Sisa nukas kon ämän wasare muraun wa äiewon maro, ko rusapai utoita, manowo.”N)Ak ute manea, aka aka äiein, “Kiro ro ko kar onok aru mau wa. Ko erar wena, meiäun itok wa. Ko erar karapus owa utona, rawaun itok wa.” GMKeseria, Agripa, Festus, Bernaisi ak siräi ute manoin. .LUPol nukas äiewon, “Rusapai ra tawa, is naka pak roasiret amiakap tai raim ak is senek saräun Anut auriäim. Utianik, is ak karapus owa rawaun aurau wa.” KAgripa nukas Pol auruwon, “Nan ronkat, is rusapai kiro ämän eteinakus woi piririanik, Jisas mesin woi epar maun itok ra?” wJgO ro näwäu, kiro ämän Anut nukan roianik, areain roat akas jer wein mesin is äpu nan won epar momon.” Pol nukas ätäi auruwon, “Ro näwäu, is rai käiäu wa. Is rusapai okoro ämän arem kiro epar senes. Is ronkat orip arem.” vGePol nukas keser äienuk, Festus ko sakau äiewon, “Pol, na ronkat sosop oumon, okon, raun käieu.” HF Ak äiein Krais ko tätäi näwäu oumara, meieanik, ätäi ko amke siräiäi. Keseria, Juda roasiret pak karauk omsau pakan roasiret pak ätäi imwarai, Krais ko akan arou senek saräi.” E+Kiro ses opok Anut nukas sareirnuk, kiro ämän epar ak roasiret erekapu enmaka orip pak enmaka wäpik pak rusapai awarom. Kiro ämän meter Anut nukan ämän roianik, areain roat akas tawa kiro onok päun äiein pak Moses nukas äiewon pak, is kiro ämän karar awarom. ~DuKiro onokun, is Anut osap nuriäi ou näwäu owa raimin opok Juda roat akas sakau atoirianik, iworona, meiäurumin. NCKiro ämän amke Damaskus mena maromoi, koi Jerusalem mena awaromoi, pote Judia provins erekapu pak karauk omsau pakan roasiret erek ämän maromin. Is ak akan onok aru miäi pakan ätäi pirirnai, Anut mesin woiaka epar mowe awaromin. Ak onok eposek mona, karauk roat apwareanik, äpu maiei ak akan onok aru pakan piririn. :BoRo näwäu, is kiro ämän roimin, utau wa. =AsNas potoinam, kiro roat akan amiaka urare marota, ak pututu Satan nukan sakau uru rai opakan utomoi, Anut nukan arou opok kowaiei. Keseria, ak is mesin woiaka epar mona, Anut nukas akan onok aru jäkäi maronuk, ak Anut nukan roasiret eposek pak erek rawaiei. Pol nukas kon sarau me ariewon Agripa auruwon. w@gIs na Israel roasiret pak karauk omsau pakan roasiret opok äsimoisam, is ak inikwaroita, na aru wa musaiei. ?'Na siräu, is na isan sarau ro sare musaun na siatap koim. Nas potoinam, onok rusapai aparum pak onok tawa ätär musam pak roasiret awaram. >Keser aironuk, isas ätäi totoromin, ‘Näu ro, na inok?’ Näwäu nukas ätäi airowon, ‘Is Jisas na is aru muroram.’ r=]Ik erekapu omnokou opok oike nonuk, kar ron pätu senekus Ibru ämänis keser aironuk, roimin. Kiro ron pätus airowon, ‘Sol, Sol, na is owon aru muroram? Isan sakau näwäu, okon, na is iwororam, nakasar na ätäi tätäi owam. Kiro kesek bulmakau kon momokun ämän tainorau utomoi, momokun amauk war senek ätäi ätäi isous kurenuk, isou tätäirai.’ C< Sankeu apu opok kar arou näwäu ermän senek omar oikas kowon aparmin. Kiro arou nukan merekus san itimorwon. Kiro arous koumara, isaka pak roat is pak erek potomun pak merek kurewon. q;[ Is kiro onok keseraun, Anut kamuk raiäi roat näunäus äsimoirna, Damaskus mena tonaun potomin. : Omre sosop opok is akan tururiäi owa atap atap ak aru maraun potea, is akan woiaka epar moin utaun sakau awareäimin. Is kasi näwäu penuk, karauk mena atapuk poteanik, Kristen roasiret aru mareäimin. Pol nukas ko owose kon wou pirirwon awarowon. |9q Is Jerusalem mena kiro onok keseriäimin, Anut nukan kamuk raiäi roat näunäu akas Jisas mesin woiaka epar moin roasiret imware koi, karapus owa kurwaraun is sakau iroin. Kiro roasiret akwarona, meiena, isas kiro eposek rai nepipiriäimin. i8K Is meter Jisas Nasaret menan enip aru muriäim, isan ronkat kiro eposek rai keseriäimin. m7SJuda roasiret, ak owon Anut nukas meiein roat ätäi siräi mareäu rai akan woiaka epar wa miäi? ;6oKiro paip karar meter iken askanai 12 orip ak akan tupsiu pak aparaun, sankeu pututu Anut jou muriäin. O ro näwäu, kiro onokun Juda roasiret akas is nan amun opok tai muroi. 5Rusapai is imäiri kouna, amiakap pe tai raim. Kon onoktapau kesek, meter Anut nukas iken askanai paip marowon. Ko roat meiäi ätäi siräiäiei. Kiro mesin isan woi epar monuk, kiro epar päun kame raim. Kiro onokun is rusapai nan amun opok tai muroi äiäm. m4SWoisan sosop ak is äpu muroin. Ak is Juda akan onok Parisi roat senek sakau tainoriäimin awaraun kiro itok. Akasar. Parisi roat ak iken onok sakau tainoriäi, ak karauk roat erekapu itimwareäi. Is nais kesekur keseriäimin. '3GJuda roasiret erekapu, ak is mokoi awau raimin opok is owo senek raimin aka äpu. Meter mokoi eteinak opok, isakan mena Jerusalem owose raimin ak äpu. 2{Kiro epar, na ik Juda roasiret iken onok pak ämänis ketäiäun äpu momon. Keseria, is na isan ämän jekur roi rau. @1 {Festus nukas keser aurnuk, Agripa nukas Pol auruwon, “Nakasar nakanun areta, rowam.” Kesernuk, Pol nukas siräumara, ipou kamiauk momara, nukan kaima äiewon, “O ro näwäu, rusapai okoro roat akas isan enim opok ämän muraun räi nan amun opok koi tai muroin is mesin aisaurim. Isan ronkat kiro eposek. 0_/7Isan ronkat ik kar karapus ro ko ämän wäpik erar äsimorta, manai itok wa.”R.Is kar ämän Sisa jer we muraun ko pakan ämän tuku owau wa, Keseria, ro näwäu, is okoro ro Pol roat amiakap na siatap imäi koim. Ik kon ämän roumoi, karauk apu aparia, epar Sisa jer we muram. /-WFestus nukas äiewon, “King Agripa pak, ak roat erekapu ik pak rai, ak okoro ro aparwe. Juda roasiret Jerusalem mena rai pak okoro opok rai, ak ko isan amiap imäi koi tai mianik, äiein, ko okoro opok wa rawai weta, meiäura rai äiein. Utianik, is kos kar onok aru keserwon aparau wa, okon, ko erar weta, meiäun itok wa. Nukasar ko Sisa nukas kon ämän aparaun äiewon, okon, is ko Sisa rawa äsimoraun ronkatemin. ,t+aNinoinus, tapera, Agripa Bernaisi ori au awan omjo eposek mianik, marai roat akan kamwareäi roat näunäu pak menan roat näunäu pak erek wasarewareäi ou waru opok tonoirin. Festus nukas Pol imäi kowaun awaronuk, imäi koin. ;*oKos keser äienuk, Agripa nukas auruwon, “Is kiro ron ämän isakasar rowauram.” Festus nukas ätäi auruwon, “Ariwa, na rowam.” Pol Agripa nukan amukup tai rawon. E)Pol nukas ätäi äiewon, ko karapus owa raunuk, Sisa nukas kon ämän wasare murai. Keseria, isas ko karapus owa mota, raunuk raunuk, Sisa ämän surmurita, kos koi ämän wasare murai. ,(QIs kiro ämän onoktapau rowaun äiemin, kon ämän aparmin itok warnuk, isas aurmin, ‘Na Jerusalem mena potota, kiro opok nan ämän wasare musaun itok ra?’ 'Ak akan Anut jou muraun onok pak kar ro meiewon enip Jisas mesin pak ketäiein. Pol nukas rusa kiro ro awau rau äiewon. &Kon iwäi jaukut akas siräianik, kon onok aru mowon äiäiei rai ronkatemin. Utianik, akas kon onok aru kar keserwon rai airau wa. %Keseria, ak okoro opok is pak erek koin. Ninomunus, tapera, is wasarewareäi owa tane raumoi, kiro ro imäi kowe awaroita, imäi noin. t$aKeserna, isas awaromin, “Ik Rom iken onok kesek, ik kar ro erar aru murau senek wa, okon, inok roasir ko onok aru mowon, kiro inokot akas kon enkup ämän moin erek koi tai rauna, kos nukanun kaima saremara, äienuk, rowau.” #1Is Jerusalem mena potomin opok, Juda akan Anut kamuk raiäi roat pak roat näunäu akas pemana, kon enkup ämän mianik, ko aru muraun airoin.” %"CAu kiro mena omre rumuk rairin. Keseria, Festus nukas Pol nukan ämän Agripa aurmara, äiewon, “Kar ro okoro opok Feliks nukas karapus owa kurewon rau. '!G Karauk omre manonuk, omsau kamwareäu ro king Agripa pak kon äpiauk Bernaisi au Sisaria mena Festus kiro omnokou kamäun sare murin pere aurau koirin. Z - Keseria, Festus kon roat näunäu pak aremara, ätäi auruwon, “Na nakasar Sisa nukas nan ämän aparaura rai äiemon, okon, na Sisa aparaun Rom mena manam.” Festus nukas Agripa Pol nukan ämän auruwon. s_ Is kar onok aru keseram, kiro is iworona, meiäun itok, utianik, akan ämän epar wa, erar isan enimap ämän sätäiäi. Kar ros Juda roat akan ipiak opok ätäi wa murai. Is na sakau ämän aisom, Sisa nukas isan ämän aparai.” iK Pol nukas ätäi Festus auruwon, “Okoro owa is tai raim opok, kiro is Sisa nukan wasarewareäi roat akan amiakap tai raim. Okoro owar isan ämän wasare muraiei. Naka äpu momon is kar onok aru roasiret opok mau wa. "= Utianik, Festus nukas Juda roat akan woiaka näu saräun Pol totorwon, “Na Jerusalem mena potota, kiro opok nan ämän wasare musaun itok ra?” s_Utianik, Pol ko nukasar nukan ämän sakau momara, äiewon, “Is kar onok aru Juda akan sintore ämän opok keserau wa. Is akan tup ou näwäu aru mau wa. Is kar onok aru Rom omsau akan ro näwäu enip Sisa opok keserau wa.” Y+Pol imäi kouna, kiro Juda roat erek koin akas pemana, Pol nukan enkup ämän sosop momana, sakau moin. Kiro ämän onoktapau wäpik, okon, akan ämän kiro epar senes räi ro näwäu ätar muraun senek wa. DFestus ko omre 8 orip senek Jerusalem mena rawonus, ätäi Sisaria mena kiro roat pak erek potoin. Pote ninoinus, tapera, Pol nukan ämän aparaun awaronuk, nuka siakup imäi koin. !Keseria, akan karauk roat näunäu is pak erek Sisaria mena potea, kiro ros ak owo onok aru marowon roi potoinai, kon ämän wasarewe.” nUFestus nukas ätäi awarowon, “Pol ko Sisaria mena karapus owa kurein rau, is kiro mena potaurim.  Ak Pol apu opok potonuk, wena, meiäun rai sätäumoi, äiein, “Na ik sareikoinam, kiro ro äsimorta, Jerusalem mena pot.” !;Kiro opok, Anut kamuk raiäi roat näunäu pak Juda roat näunäu akas ko siakup potomana, akas sakau ämän aremana, Pol nukan enip opok ämän moin.  yFestus, kiro omnokou kamwareäu opok koi rawon, omre 3 orip manonuk, ko Sisaria mena utomara, Jerusalem mena potowon. DWoisan 2 orip manonuk, kar ro enip Porkius-Festus ko Feliks nukan omoi owon. Feliks nukas manaurianik, Juda roasiret akan woiaka näu saräun rai Pol karapus owa utonuk, rawon.lQKon ronkat Pol nukas aiauk karapus utaun isaka iraura rai, orip orip Pol urweanik, ko pak areäu. Pol nukas onok eposek maun pak, ro ko nukasar kon onok jekur kamäun pak, tawa Anut nukas ik wasareikaun pak ämän muruwon. Pol ko kiro ämän monuk, Feliks ko iminemara, äiewon, “Is kar omre sarau warnuk, kiro epar nan ämän ätäi rowam, na rusa man.” a;Karauk omre manonuk, Feliks ko kon wau enip Drusila ori noirin. Drusila ko Juda asir. Pol nukan ämän rowaun Pol imäi kowe awaronuk, imäi nona, Pol nukas Jisas Krais mesin woiaka epar maun rai ämän mowon. Keseria, kos kiro marai ro Pol kameäwon jekur kamäun auruwon. Utianik, karauk omre opok, kon jaukut apwaraun manaurnuk, wa tämarau rai auruwon. Kon jaukut akas owo osap nuraun pena, wa tämarau auruwon. Feliks nukas Pol karapus owa woisan oirori utonuk, rawon. T!Keseria, Feliks ko Pol nukan ämän roumara, karauk roat akan woiaka Jisas mesin epar miäi äpu momara, awarowon, “Tawa marai roat akan näwäu, Lisias kounuk, epar akan ämän wasare maram.” T!Is meter kiro roat amiakap tai raia, äiemin Anut nukas roasiret meiein ätäi siräi marai, isan woi epar mou räi äiemin. Kiro ämän mesin karar is rusapai sakatoirianik, nan amunap imäiri koi.”  Warnuk, okoro roat is Jerusalem menan roat näunäu akan amiakap tai raimin opok owo ämän momin roin raroi akas na rusapai aisaurai. ; oUtianik, karauk Juda roat ak Esia provins raiäi akas pemana, is onok aru mora rai, sakatoiroin. Utianik, kiro roat ak is onok aru momin aparin raroi, akas pemana, na aisaurai. A {Is kiro onok tup owa keserita keserita, Juda roat akas is apairoin. Kiro ses opok, is Anut nukan amuk opok eposek saremin roasiret is pak tururau wa. Is karauk roat pak ketäiäu wa. 5 cIs karauk woisan opok karauk omsau pote raiminus, ätäi koimin, is karauk saruku roat sarwaraun aiauk, pak Anut opur patan opok amkea, jomuraun osap erek oi koimin. o WKeseria, is orip orip, Anut nukan amukup pak roasiret akan amiakap woi näu orip, sarau sakau moram. MOkoro roat akan woiaka Anut mesin epar miäi senek is nais keseriar isan woi epar mom. Anut ätäi roasiret onok eposek miäi pak onok aru miäi pak meiein siräi marai mesin is woi epar me rau. =sIs okoro ämän na opok amop maurim. Kiro epar Juda roasiret akas sät apu äiäi, kiro apu is tainoriäim. Is kiro apu tainorianik, iken asanokot akan Anut jou muriäim. Is Juda roasiret akan sintore ämän pak Anut nukan ämän roianik, areai roat akan ämän jer wein erekapu kiro mesin woi epar miäim.  Okoro ämän rusapai isan enim opok morai kiro ämän epar wa. Ak kiro ämän epar senes ätär musaun kar onok keseraun itok wa. ve Is tup owa kar ro pak ketäiäu wa. Is roasiret akan tururiäi owa potomoi, roasiret akan woiaka onok aru maun siräi marau wa. Is näu menan roasiret nais aru marau wa. Keseria, isan iwäi jaiat akas is kar onok aru moita, apairau wa. { Na jekur totwaram, na kesek ämän rowam. Omre 12 opok, kiro omre rumukäu wa, is Jerusalem mena Anut jomurau tonomin.  Keseria, kiro ro näwäu Feliks nukas Pol aräun rai tapaus kuiernuk, Pol nukas siräumara, äiewon, “Is äpu na okoro omsau pakan roasiret woisan sosop orip jekur wasarewareäumon. Kesek, okon, isan woi eposek sarenuk, isakanun na aisaurim. )K Juda roasiret akas kiro ro saremana, Pol nukan enkup ämän mia, äiein, “Kiro ämän äieu erekapu kiro epar.” Pol ko nukanun Feliks ämän muruwon. LKeseria, kos roat awarowon, ‘Ak na siatap koianik, kon ämän wasare muraiei awarowon. Utianik, nakasar kiro roat totowar. Keseria, na äpu mam kiro ämän ik kon enkup mom kiro epar.’ ” taUtianik, marai roat akan ro näwäu, Lisias nukas koianik, sakau momara, iken ipiok pakan imäi manowon.] Ko tup ou näwäu nais aru maurwon, okon, ikes sakau atomun. [Iken ronkat ko iken sintore ämän pakas wasaräun kesermun. 4~aKiro ro ko onok aru miäu. Ik okoro ro nukan onok aparumun. Kos ik Juda roasiret okoro omnokou erekapu woiaka siräi mukeäu. Ko kar tupsiu enip Nasaret akan ro näwäu. V}%Keseria, is na ekep wa sakatoisam. Is kiro ron ämän maurim jekur roi rau. c|?Keseria, iken woiok eposek sarenuk, eposek raum, ik nan enmat jou mia, ‘pere’ aisom. {9Kiro ro näwäus Pol imäi naun awaronuk, imäi nona, Tertulus nukas Pol enkup sät ämän momara, äiewon, “Ro näwäu, ik okoro omsau opok rawaun jekur kamoikomon, ik ketäiäu wa. Nan ronkatis iken roasiret sarwareanik, okoro omsau osap meter eposek wa, nas jekur maromon. kz QOmre 5 orip manonuk, Anut kamuk raiäu ro näwäu enip Ananaias pak karauk roat näunäu pak akan ämän sarwareäu ro enip Tertulus imäianik, omnokou kamwareäu ro näwäu enip Feliks siakup Pol nukan enkup ämän mau koin. ay;#Keseria, kos Pol auruwon, “Kiro roat nan enmat opok ämän mau kouna, isas nan ämän aparam.” Keseria, kos marai roat awaronuk, ko Herot nukan ou näwäu owa imäi pote moinai, jekur kamäiei rai awarowon.x#"Kiro ro näwäus jer wewon ninaremara, Pol totorwon, “Na owo omnokou pakan?” Pol nukas ätäi auruwon, “Is Silisia omnokou pakan.” dwA!Ak Sisaria mena toneanik, kiro jer ro näwäu nurumoi, Pol imäianik, kon ipou opok moin. v  Tapera, marai roat hos wäpik orip ak akan mena ätäi manoin. Kiro roat hos orip karar ak Pol imäianik, Sisaria mena potoin. luQKeseria, marai roat ak kon ämän tainoria, pututu Pol imäia, Antipatris mena imäi potoin. +tORusapai ko wena, meiäun a atorai rai ämän roumoi, ko na siatap äsimorim. Is kon iwäi jaukut awaromin ak ko enip opok ämän maun akasar ro näwäu Feliks amukup potoinai, aurwe rai awaromin. Keserna, na nakasar roat owo ämän ko enkup maun keseri nas rowam. Ko keser jer we muruwon. LsKeseria, is roimin ko kar onok aru mau wa, ko erar meiäun itok wa, ko erar karapus owa kuräun nais itok wa. Is totwaroita, airoin, kos Juda akan sintore ämän jekur wa tainoriäi rai airoin. _r7Is ko owo onokun ämän opokup morai rai rowaun akan roat näunäu rawa imäi nomin. LqJuda roat akas kiro ro na siatap imäi potoi sakau ateanik, wäurna, meiäuruwon. Is ko Rom omsau pakan ro äiewon roumoi, is isan marai roat pak kiro ro roat akas we rain unik uruan imäiemin. cp?O, ro näwäu Feliks, is Klodias-Lisias, isas na ro näwäu jer we musianik, pere aisom. Io Kiro marai kamwareäu ro näwäus Feliks keser jer we muruwon. nPol tane potaun hos oi nuroinair. Ko jekur kameinai, pote Judia provins kameäu ro näwäu Feliks rawa imäi potaiei.” .mUKeseria, kiro marai roat akan ro näwäus kon marai ro näu oirori urwatonuk, ko siakup potosa, awatowon, “Au potoinair, marai roat 200 orip pak roat 70 orip ak hos opokas tane potaun pak marai roat 200 orip akan muk ate potaun pututu okoro mena utia, Sisaria mena potaun sare marowe. plYKiro marai roat akan näwäus kiro mokoi auruwon, na karauk roat okoro ämän ko aurimin rai wa awarau. Keseria, kos kiro mokoi äsimornuk, manowon. Marai roat akan ro näwäus Pol ko kar ro näwäu enip Feliks siakup äsimorwon. Yk+Utianik, na akan ämän wa rowau, owon, roat ak Pol wena, meiäun apu kamuk ämäi rawaiei kiro roat ak 40 orip itimorin. Ak paip keser mianik, o an pak wa jam äiein, ‘Ik Pol weta, meienuk, epar o an pak jam rai, roat näunäu amiakap keser paip moin.’ Kiro roat ak kiro onok keseraun na akan ämän tainoram ra wa rai roirai.” jKos auruwon, “Juda roat näunäu akas Pol ariwa nas ak siarakap imäi näun a atoin. Ak sätäumana, kon onok jekur aparaun äiein. i-Kiro marai roat akan kamwareäu ro nukas kiro mokoin ipou atomoi, kasakup imäi potomara, totorwon, “Na is owo ämän airaun imäisi koin?” Hh Keseria, kiro marai ros kiro mokoi akan ro näwäu siakup imäi potomara, äiewon, “Kiro karapus ro Pol nukas okoro mokoi ko na kar ämän aisaun is äsimoironuk, na siatap imäi koim.” gKeseria, Pol nukas kar marai ro urunuk, ko kounuk, auruwon, “Na okoro mokoi akan ro näwäu rawa imäi pot, ko kar ämän orip.” dfAUtianik, Pol nukan käus kiro ämän atoin roumara, marai roat akan owa pote Pol auruwon. KeKeseria, rusapai ak marai roat akan ro näwäu Pol imäi naun ämän surmurwe. Ak roat näunäu pak sätäumana, kon onok aparaurum rai äsimorna, ik apu kamuk ämäi rawamus, weta, meiäi.” .dUKeseria, ak Anut kamuk raiäi roat pak roat näunäu siarakap toneanik, awaroin, “Ik paip momoi, ik o pak an pak wa jam, ik Pol weta, meienuk, epar o an pak jam. Gc Roat kiro onok keseraun a atoin akan namba 40 orip itimorin. +bO Tapera, karauk Juda roat ämäi ämäi tururianik, a atomoi, äiein, “Ik paip keser mau, o pak an pak wa jau, ik Pol weta, meienuk, epar o an pak jau.” a Kiro pututu, Näwäu nukas Pol siakup pe tai raumara, auruwon, “Pol, na wa iminäu, sakau tai rau. Na isan ämän okoro Jerusalem mena sarau maromon senek, Rom omsau opok nais keseriar pote keser.” Juda roat akas Pol wena, meiäun a atoin. |`q Kiro ketäiein pote näwäu sarenuk, marai roat akan ro näwäu kiro roat akas Pol karaim karaim ate reurna, sau siräiei rai iminewon. Keseria, kos marai roat äsimwaronuk, ne Pol kiro roat kamukan imäianik, akan owa imäi tonaun awarowon. _! Kiro opok näwäu ketäianik, näunäkäu arein. Karauk Parisi sintore ämän mareäi roat akas siräumana, sakau arein, “Ik okoro ros kar onok aru kesernuk, aparau wa. Iken ronkat kar osous ra, kar Anut nukan sarau eitekus epar auruwon raroi ik ämän wäpik.” \^1Sadusi roat akas äiein roat meieanik, ätäi wa siräiai. Ak ätäiar äiein, Anut nukan sarau eitek pak karauk eitek pak rawau wa rai äiäi. Utianik, Parisi roat ak kiro osap erekapu mesin woiaka epar moin. a];Pol nukas keser äienuk, Parisi roat pak Sadusi roat pak inäianik, aka aka ketäiein. W\'Pol nukas karauk Sadusi roat pak karauk Parisi roat kiro opok rain apwaromara, kiro wasarewareäi roat näunäu awarowon, “Jaiat, Israel roat, is Parisi ro. Is kar Parisi ro nukan mokoi. Is roat meieäi ätäi siräiäi mesin woi epar mom. Keseria, is kiro ämän ak awarom. Kiro onokun ak rusapai isan ämän ate apairoi.” y[kPol nukas awarowon, “Jaiat, Israel roat, is ko Anut kamuk raiäi roat akan näwäu äpu wa. Anut nukan ämänis äieu, ‘Na nan roasiret kamwareäu ro näwäu ämän aru wa aurau.’ Kiro ämän karar is äpu.” Kisim Bek 22:28 ZKiro roat Pol siakup tai rain akas ätäi Pol aurin, “Na Anut kamuk raiäi roat akan näwäu ämän aru aurum.” OYAk keserna, Pol nukas auruwon, “Na porim aru senek roat akas es ärneus jomurna, eposek sareäu wou uru aru senes rau. Anut nukas na iwosai. Na okoro opok tane raumata, sintore ämänis isan onok wasare muroram. Utianik, na nakasar kiro sintore ämän jekur wa tainoriäum. Kesermata, nas karauk roat is iworaun awarom!” X%Anut kamuk raiäi roat akan näwäu enip Ananaias nukas kiro ämän roumara, karauk roat Pol siakup tai rain kon oksau puraun rai awarowon. RW Pol nukas roat näunäu sakamwaromara, awarowon, “O jaiat, Israel roat, is meter Anut nukan amuk opok eposek raianik, ariäimin kar onok aru mau wa koi rusapai raim. Keseria, isan woi näu sareu.” VMarai roat akan näwäu nukas owo onokun Juda roasiret akas Pol nukan enkup ämän moin äpu maun rai keserwon. Keseria, ninowonus, tapera, ko Pol nukan mur ipou rakir moin uräi kurena, kos Anut kamuk raiäi roat näunäu pak Juda roasiret akan kamwareäi roat näunäu pak tururaun sakau ämän surmarowon. Koi tururna, kos Pol imäianik, koi akan amiakap tai mowon.vUeKeser awaronuk, roat ko totoraun rai ronkate rain imine manoin. Kiro marai roat akan näwäu nukas Pol ko Rom omsau pakan ro roianik, kosar Pol muris sakau rakirwon äpu momara, ko iminewon, Pol nukas Juda roat näunäu ämän marowon. ]T3Kiro marai roat akan ro näwäus ätäi äiewon, “Is Rom omsau pakan ro saräun aiauk sosop kuremin.” Pol nukas äiewon, “Isan moni ani ori au Rom omsau pakan, okon, is Rom omsau pakan ro urek saremin.” ?SwKeseria, kiro marai roat akan näwäu nukas Pol siakup potomara, auruwon, “Na is air, na epar Rom omsau pakan ro ra?” Pol nukas ätäi auruwon, “Io, is Rom omsau pakan ro.” |RqKiro marai ro kon ämän roumara, akan ro näwäu opok tonomara, auruwon, “Na owosäurum? Kiro ro ko Rom ro.” YQ+Utianik, ak Pol mänkäsir owaun kon ipou rakirna, Pol nukas kar marai ro siakup tai rawon auruwon, “Akan sintore ämän opok ak Rom omsau pakan ro kon ämän aparau wa opok mänkäsi owaun jer rau ra?” ^P5Kiro marai roat akan ro näwäu nukas kiro keserna apwarea, kon marai roat awaronuk, Pol akan owa imäi tonoin. Roasiret owon Pol pak kasiaka pera äienuk, rowaun kon marai roat ak Pol mänkäsir owaun awarowon. eOCAk sepuk sepuk sakau urweanik, akan omjo jäkäi momana, maimai oianik, oik käkänkurein. FNRoasiret ak Pol nukan ämän roi potea, kiro ämän roumana, kasiaka näwäu penuk, ätäi näwäu urweanik, äiein, “Wena, meie! Kesek ro ko okoro omnokou opok utona, wa rawau.” #M?Utianik, kos ätäi airowon, ‘Na man, is na omsau atapuk karauk omsau pakan roasiret opok äsimoisom.’ ” Pol nukas is Rom omsau pakan ro äiewon. _L7Meter Stiven, kiro ro nan enmat roasiret aware ariäu kiro onok keserin ses opok, is siakup tai raitar, we kurein aparmin. Kiro ses opok isan woi eposek sarewon. Is kiro roat Stiven wein akan omjo kame raimin.’ ?KwIsas ätäi aurmin, ‘Näwäu, ak is äpu muroin. Is tururiäi owa karar karar potomoi, roasiret akan woiaka epar moin pote sakau atwareanik, karapus owa kurwaromoi, akwariäimin. +JOKiro opok, Näwäu aparta, kos airowon, ‘Na kurte siräinam, Jerusalem mena ute man, owon, okoro pakan roasiret ak nan ämän is mesin awarota, wa rowaiei.’ I+Kesernuk, is ätäi Jerusalem mena potomin. Kiro opok Anut osap nuriäi owa Anut aurta aurta, is nine epir pakaima senek Näwäu aparmin. 3H_Jai, na owon ekep raum? Na an jounam, kon enip pakaima ko aurta, nan onok aru jäkäi musai.’ Anut nukas Pol karauk omsau pakan roasiret kon ämän maraun äsimorwon. jGMKeseria, na kiro osap nan amunas aparmon pak karauk ämän roumon kiro roasiret erekapu awaram. TF!Kos keser airowon, ‘Iken asanokot akan Anut nukas na kon sarau ro eposek Jisas aparaun pak kon oksaus arenuk, rowaun nukasar sare musowon, ko kon ronkat na isowon, okon, owo onok ko keserwon na äpu. E Ko is siarap koi tai raumara, airowon, ‘Jai Sol, na ätäi om apar rai aironuk, kiro opokar kurte is ami amareanik, ko aparmin.’ -DS Kiro mena kar ro rawon, kon enip Ananaias, ko is apairau kowon. Ko iken sintore ämän erekapu tainoriäu, okon, kiro pakan Juda roasiret ak äpu kon onok eposek. C5 Kiro arou näwäus is ami putut kariewon, om aparau senek wa. Keseria, is tainoire potoin roat akas isan ipi ateanik, Damaskus mena imäiri tonoin. =Bs Isas ätäi aurmin, ‘Näwäu, is owosäu?’ Näwäu nukas ätäi airowon, ‘Na siräinam, Damaskus mena tonota, kiro opok na Anut nukas owosäun sare musowon kiro aisaiei.’ Ay Karauk roat is pak erek potomun ak kiro arou näwäu aparmana, iminein. Kar ron pätu senekus is airowon ak rowau wa. @ Keseria, isas ätäi äiemin, ‘Näu ro, na inok?’ Kos ätäi is airowon, ‘Is Jisas, Nasaret menan, na is aru muroram.’ w?gKesernuk, is omnokou opok oire nonuk, kar ron pätu senekus airowon, ‘Sol, Sol, na is owon aru muroram?’ 9>kIs kiro roat Damaskus mena sakatwarau potomin, Damaskus mena siakup tonoita, san näu kamuk senek opok, kurte kar arou näwäu omar oikas ermän senekus is opok kurewon. f=EAnut kamuk raiäi roat näunäu pak Juda roasiret akan kamwareäi roat näunäu ak erekapu kiro onok meter keseriäimin äpu, akas kiro ämän epar äiäiei. Is jer we irona, Damaskus mena, roasiret woiaka epar moin sakau atwareanik, tätäi näwäu aromoi, imware koi karapus owa kurwaraun potomin. Pol nuka kon wou epar mowon onoktapau awarowon. x<iIs karauk roasiret Jisas mesin woiaka epar moin aru mareaimin. Isas isan jaiat akas karauk roasiret muris akan isoraka ipiaka rakir mareanik, karauk roasiret akwarona, meiäun rai awaromin. Karauk karapus owa kurwaraun imware poteäimin. ;Ak Pol nukas Ibru ämänis awaronuk, roianik, erekapu asorna, kos awarowon, “Is Juda ro Tarsas mena Silisia provins opok ami tawon, utianik, is okoro Jerusalem mena ureknemin. Gameliel ko isan tamuriäwon ro. Kos is iken asanokot akan sintore ämän erekapu jekur tamurowon. Ak rusapai kiro sintore ämän sakau tainorurai senek, is nais keseriar Anut jekur sakau tainoruram. z~~B}||,{uzz/yyffieddcUaa`_^]]U\\O[ZZY^XWOVV USSRPQQPONNMMULQKJHGFEDCC#BSA@@?>=/<;:98765~4]3100/n.,++y**P((f'&&w%#"Q!o A[?} C Q9.!gizk Q0 Anut nukan ronkat näwäu kiro, tawa kar omre kos sare mowon opok, (kon ronkat erekapu pote ipornuk), osap erekapu omar pakan pak okoro omnokou pakan turur monuk, kamwaraun ro näwäu karar nukan inkaruru rawaiei. Kiro Krais.  0 Anut nukas meter Krais äsimoraun ronkatewon, kiro kon ronkat meter ämäi rawon rusapai, ik wou erer orip ätär mukowon. s a0Anut nuka ronkat näwäu orip, ko iken onok erekapu äpu. Ko onok eposek ätäi ätäi ik opok mukiäwon. 6 g0Anut nukas kon wou näu oripas ik eposek sareikowon, okon, Krais ko ikenun am äpäs opok meieanik, ik ätäi kau mukomara, kon karianas iken onok aru jäkäi mukowon. + Q0Ik erekapu Anut nukas kon wou näu oripas ik sareikowon mesin kon enip oik jou murau. Anut nukas kon mokoi Jisas Krais nukanun wous meiemara, ik erar sareikowon. Z~ /0Anut ko okoro omnokou omar pak ate mau wa opok, kos ik Jisas pak pasar raumoi, nukan senes rawaun sare mukowon. Keseria, ik kon amukup eposek senes raia, ämän orip wa rawam. Meter Anut nukas ik mesin wous meiemara, Jisas Krais nukan sarau pakaima ik kon mokoit senes sare mukowon. Kon ronkatis, kon wou erer oripas kiro onok keserwon. } 0Y| -0Anut, ko iken Näwäu, Jisas Krais nukan momok pak kon eit, ik nukan enip oik jou murau. Ik Krais nuka pak pasar raiäum, okon, Anut nukas iken totomok eposek rawaun kon sakau omar oikan erekapu ikowon. G{  0Iken Momonek, Anut pak iken Näwäu, Jisas Krais awas awan woiawa näu oripas ak sarwaremasa, akan woiaka päurar maraieir. Krais pakaima Anut nukas iken totomok eposek rawaun sakau ikowon. ;z s0O jaiat, is Pol, Anut nukas is Jisas Krais nukan ämän oi ariaun ro sare murowon. Ak Efesas menan roasiret akan woiaka Jisas Krais mesin epar moin opok is ak okoro jer we marom. -ySDIs, Pol, isan ipiasar kiro ‘pere’ ämän jer we marom. Is karapus owa raim, ak isanun wa tamkäsirau. Anut kon wou näu oripas ak orip orip sarwarai.vxeDAkas Arkipus keser aurwe, “Na kiro sarau Näwäu nukas maun aisowon eposek moinam, erekapu patar.” wDAk isan pas okoro jer we maromin kiro ninarena, akas pak kiro pas surna, Anut nukan roasiret Leodisia mena rai opok potonuk, ak nais kiro pas ninaräiei. Is kar pas Leodisia menan roasiret jer we maromin. Akas kiro pas ak pakan oi koianik, ninarewe. lvQDAkas isan ‘pere’ ämän kiro Leodisia menan Kristen roasiret awarowe. Karauk roasiret ak akan woiaka Jisas mesin epar miäi, ak Nimfa nukan owa koi tururianik, Anut jou muriäi ak nais isan ‘pere’ ämän awarowe. ~uuDLuk, ko iken jaunok, ko dokta, ik konun woiokos meieäum, ko Demas ori awas nais awan ‘pere’ ämän ak awaroir. tD Is ko mesin epar senes awarom. Ko ak pak Leodisia menan roasiret pak Eirapolis menan roasiret pak sarwaraun sarau näwäu miäu. s D Epafras kos nais ak kon ‘pere’ ämän awarou. Ko akan menan, ko Jisas Krais nukan sarau ro. Kos ak mesin orip orip Anut auriäu. Ak roasiret näunäu senek sakau tai raumoi, Anut nukan ronkat äpu mianik, kon onok tainoraun rai kos Anut auriäu. r)D Jisas, kon kar enip Jastus, kos nais ak kon ‘pere’ ämän awarou. Juda roat akan woiaka Krais mesin epar moin kamuk opok kiro roat 3 orip akas karar is pak roasiret imwaromoi, Anut nukan inkaruru rawaun sarau moram. Akas is jekur sareirianik, isan woi sakau muroin. qD Aristarkas ko is ori karapus owa raumur, kos ak kon ‘pere’ ämän awarou. Mak ko Barnabas nukan epaukus nais ak kon ‘pere’ ämän awarou. Is amke ak Mak isanaraun ämän surmaromin. Ko ak rawa kounuk rai, ak ko imäinai, jekur isanarwe. kpOD Is Onesimus nais äsimorta, Tikikus ori potai. Onesimus ko iken jaunok, is konun woias meieäim, ko orip orip kon sarau eposek miäu. Ko akan menan. Tikikus Onesimus ories okoro opok owo onok keseriäum erekapu ak awaraieir. oDIs ko äsimorta, ak rawa potai. Kos pote ik owo senek raum ak awarai. Is ko äsimorta, kos potomoi, akan woiaka sakau marai. >nuDTikikus nukas isan sarau miäim ämän erekapu awarai. Ko iken amunok senek, is konun woias meieäim. Ko is pak Näwäu nukan sarau mianik, karauk roasiret eposek sarwareäu. Bm}DAk orip orip ämän eposek karar karauk roasiret sarwaraun aräiei. Akan areäi ses opok, ämän ronkat eposek orip marona, roasiret akas roianik, kiro ämän nukan onoktapau äpu maiei. Ak keserna, karauk roasiret akas ämän totwarona, aka ätäi owo ämän awaraun jekur äpu maiei. Pol nukan pataraun ämän lDAk jekur ronkatemoi, roasiret akan woiaka Jisas mesin epar mau wa opok, onok eposek maiei. Sarau maun omre raunuk, ak kiro omre erar wa sakarau, ak Krais nukan Ämän Eposek jekuriar marowe. Ak kiro onok keserna, kiro roasiret akan woiaka epar maun itok. ekCDAk Anut aurna, kos is kon ämän amparar tamurowon senek, isas pak roasiret jekur tamaram. jDKiro ses opokar, ak ik mesin Anut aurna, kosar apu im tueanik, ronkat eposek ikonuk, ik Krais nukan ämän meter ämäi rawon jekuriar roasiret awaram. Is kiro ämän roasiret awareäimin, okon, karauk roat ak kiro ämän rowau utoin akas is karapus owa kureiroin. i!DAk orip orip Anut aurwe. Akan ronkat akasar jekur kameanik, Anut nukas ak eposek kamwareäu mesin ronkatemoi, Anut ‘pere’ aurwe. h DRoasiret kamwareäi roat, ak akan sarau roat (slev) akan sarau owo senek miäi, osap keseriar jekur arianik, eposek kamwaraiei. Owon, ak äpu akan kamwareäu ro näwäu nuka ak kamwaraun omar oik rau. Pol nukas Anut nukan roasiret karauk onok keseraun awarowon. KgDAk äpu roasiret owo onok miäi, Anut nukas keseriar wasarewarai. Ko onok karar pakas roasiret erekapu wasarewareäu. Kesernuk, inok roasiret onok aru maiei, Anut nukas ak ätäi usu arai.GfDAk äpu akan sarau pakas tawa Näwäu nukas ak ätäi osap eposek arai. Kos owo osap eposek owaun kon roasiret awarowon kiro osap ak arai. Rowe, ak iken Näwäu, Krais nukan sarau mururai. 1e[DAk owo sarau morai kiro sarau woiaka erer orip jekuriar mowe. Ak kiro sarau morai, keser ronkatewe, “Kiro roasiret akan sarau wa, kiro Näwäu nukan sarau moram.” -dSDSarau roat (slev) ak akan omnokou pakan kamwareäi roat akan ämän jekur tainoraiei. Ak akan amiakap ak roat eposek awaraun rai karar akan sarau jekur wa maraiei, utianik, ak orip orip woiaka karar orip akan sarau eposek maiei. Kiro onokun, Näwäu nuka wou ereraun kon sarau mururai. 4caDMokoi orip roat, ak akan mokoit erar wa kewarau. Ak orip orip kewarona rai, ak keser ronkataiei, “Ik kar onok eposek mau senek wa”, okon, akan woiaka aru maiei. bDMokoit asinakut, akan momonakat aninakat akan ämän erekapu tainoraiei. Ak kiro onok keseraiei, Näwäu nukan wou ak mesin ererai. paYDAk roat, ak akan asiret mesin woiakas meiemoi, ak päurar kamwareanik, akan woiaka aru wa marau. `DAsiret, ak akan komurakat akan inkaruru jekur rawe. Ak kiro onok keseraiei, ak Näwäu nukan amukup onok eposek maiei. q_[DAk owo ämän areai, owo sarau miäi kiro akan Näwäu, Jisas nukan sarau muriäi ronkateanik, keseraiei. Ak kiro onok kesermoi, Jisas nukan enip pakas iken momonek, Anut ‘pere’ auraiei. Roasiret akan tupsiu pak jekur rawaiei. *^MDKrais nukan ämän akan woiaka uru jekuriar mona, rawai. Akan ronkat eposekus aka aka Anut nukan ämän tamurateanik, ak onok eposek keseraun sakau aräiei. Ak Buk Song nukan sir pak, tup aparaun sir pak, karauk sir Osou Näus ariäu pak wemoi, akan woiaka uruas Anut ‘pere’ auraiei. ^]5DAk Krais aurna, nukan wou päurar raiäu onok kis ak kamwaronuk, akan woiaka päurar rawaiei. Ak Anut nukas tupsiu karar senek urwareanik, päurar rawaun rai awarowon. Kiro onokun, ak ko ‘pere’ auraiei. Y\+DAk okoro onok eposek erekapu keserwe. Kiro karar wa, ak nais akan jaunakat akanun woiakas meiäiei. Kiro owon, ak akan jaunakat akanun woiakas meiäiei kis ak erekapu woiaka karar orip eposek turur rawaiei. ^[5D Ak aka aka wa ketäiäu. Akan kar jaunakas ak opok onok aru monuk rai, ak kon onok aru jäkäi muraiei. Näwäu nukas akan onok aru jäkäi marowon senek, akas nais karauk roasiret akan onok aru jäkäi maraiei. Z7D Keserianik, Anut nukas ak kon roasiret sare maronuk, ak kon roasiret tuku raiäi. Kos akanun wous meieäu. Kesernuk, ak orip orip okoro onok eposek keseraiei. Ak karauk roasiret mesin woiakati mareanik, ak opok onok eposek maraiei. Ak akasar akan enmaka wa jou mau. Ak karauk roasiret päurar sarwaraiei. Kiro roasiret akas ak opok onok aru mona rai, akas pak kiro roasiret ätäi onok aru wa marau. iYKD Onok awau pewon, okon, rusapai karauk omsau pakan roasiret pak, Juda roasiret pak, ak atap atap wa, ak Anut nukan amukup karar senek. Roat enmak kerau patirin pak, enmak kerau patirau wa pak, ak atap atap wa, ak karar. Menan roat pak, atapukan roat pak, ak atap atap wa, ak karar. Sarau roat (slev) pak, roat ak akasar akan sarau kameäi pak, ak atap atap wa, ak karar. Utianik, ak erekapu akan woiaka Krais mesin epar moin, okon, ak karar. Krais ko ak erekapu pak pasar raiäu. XD Rusapai, ak onok awau opok rai. Ak roasiret awau senek. Anut nukas ak erekapu ate marowon. Rusapai ak nuka äpu mianik, nuka senek rai. zWmD Akan meten onok aru utoin. Keseria, ak aka aka sät ämän wa muratäiäu. Rowe, akan meten onok meiewon senek. VDUtianik, rusapai akan onok aru erekapu utowe. Kiro onok kesek: nep miäi, kasiaka peäi, karauk roasiret aru maraun ronkateäi, karauk roasiret akan enmaka opok jeje ämän miäi, karauk ämän aru areai. Rusapai, ak kiro onok aru erekapu utowe. fUEDMeter ak kiro roasiret onok aru keseriäin senek arianik, ak kiro onok keseriar me raiäin. RTDRoasiret ak kiro onok keseriäi, okon, Anut nuka kasak päun ses koura. SDKeserianik, ak okoro omnokoupaian onok aru erekapu we kurewe. Kiro onok aru kiro kesek, sapum onok miäi, karauk memes onok miäi, akan woiaka siräinuk, karauk roat akan asiret pak ariaun ronkateäi, karauk onok aru maun ronkat sosop oiäi, karauk roat akan osapun woiakas weäi. Kiro karauk roat akan osapun woiakas weäi, kiro sät eitek jou miäi senek. Ak kiro onok erekapu utowe. 'RGDAkan awau rawaun onok kiro Krais pak pasar rau. Keseria, Krais ätäi kounuk, ak nais amop peanik, ko pak enmaka jou orip rawaiei. Ik roasiret awau saremun. {QoDAk omnokoupaian onok aru pakan meiein. Rusapai ak Krais nuka pak awau rawaun onok oin, kiro nuka pak ämäi rau. zPmDKiro osap omar oik rau owaun mesin ronkat sakau mowe. Okoro omnokoupaian osap owaun mesin ronkat sosop wa owau. FO DAk Krais nuka pak meieanik, ätäi siräiein. Kesermoi, ak omar oikan osap owaun sakau ronkatewe. Krais nuka ko kiro opok Anut nukan ipou näu kaima patan opok roasiret kamwaraun tane rau. XN)DIk kiro sintore ämän ronkat eposek pakas pewon rai ronkateäum. Utianik, kiro sintore ämän roat akasar momana, roat tainorianik, tup aparaun rai sarau sakau miäi, akasar akan enmaka ämäi miäi, ak akan enmaka opok usu sosop miäi. Akan ronkat ak keseraiei, ak Anut nukan amukup eposek saräiei, utianik, akan woiaka siräi maronuk, ak onok aru moin kiro sintore ämänis sarwarmoi, ak tämarau senek wa, okon, ak Anut nukan amukup eposek wa saräiei.NMDKiro sintore ämänis okoro omnokoupaian osap mesin äiäu, kiro osap erekapu wasaräiei. Kiro sintore ämän roat akan ronkatis tamareäi, okon, rai rai, kiro sintore ämän erekapu ämäiäiei. ,LQDAk Krais pak meieanik, okoro omnokou pakan onok aru utoin. Keseria, ak owon omnokou pakan roasiret senek ätäi okoro omnokou pakan sintore ämän tainoraun rai keseriäi? Ak owon sintore ämän kesek tainoriäi: “Ak kiro o wa jau.” “Ak kiro an wa jau.” “Ak kiro osap wa atau”? KDKeserianik, ak kar ro inikerna, ak owo o pak an pak jena, aparianik, kos akan onok owo senek rai wa wasare marai. Ak kiro ro inikerna, ak karauk jou maun omre pak, keir awau nukan omre pak, Juda akan sumaun omre pak, tup aparna, kos akan onok keseriäi wa wasare marai. F!DKrais am äpäs opok meienuk, Anut nukas eitek sakau orip pak omnokou pakan roasiret enmaka orip pak erekapu itimwarowon. Anut nukas roasiret erekapu akan amiakap kiro roasiret pak, eitek pak, ak sakau wäpik ätär marowon. Ik roat akan sintore ämän wa tainorau. E!DSintore ämänis ik onok aru miäum ätär mukowon. Keseria, kiro sintore ämän jer we mowon iken iwäi jaunok senek, ik kon inkaruru raiäumun äiewon. Utianik, Anut nukas iken onok aru pak kiro sintore ämän pak oumara, am äpäs opok äsäi mianik, oi kurewon. 8DiD Meter ak onok aru miäin opok, akan totomaka meiewon senek. Ak, karauk omsau pakan roasiret, ak Anut nukan sintore ämän tainoriäin kiro ak äpu wa, okon, onok aru miäin. Utianik, kiro ses opokar, Anut nukas ak Krais pak awau rawaun imwarowon. Anut nukas iken onok aru erekapu jäkäi mukowon. NCD Ak an jomaroin ses opok, ak Krais pak erek up uru noin. Krais ko meienuk, Anut nukan sakausar ätäi siräi mowon. Akan woiaka Krais mesin epar moin, okon, ak ätäi Krais pak up uruas siräiein. /BWD Ak Krais pak pasar rauna, kiro akan enmak kerau patirin senek. Kiro onok roat akas akan ipiakas akan enmak kerau patiriäi senek wa. Utianik, Krais nukas akan onok aru pakan imwarowon kiro onokus akan enmak kerau patirin senek, okon, ak rusapai meteran sintore ämän nukan inkaruru rawau wa. >AuD Ak Krais nuka pak awau pasar raianik, Anut nukan amukup tuku senes raiäi. Krais ko sakau näwäu orip. Kos roat näunäu pak eitek näunäu pak akan kamwareäu ro näwäu raiäu. h@ID Ak äpu Anut nukan onok eposek erekapu Krais nukan enipsau opok raunuk, roasiret aparin. ?DAk jekuriar aparaiei. Karauk roat akas sät ämän awarona, ak akan ämän wa tainorau, kiro ämän onoktapau eposek wäpik. Kiro askanai akan ronkat pak, omnokou pakan roasiret akan ronkat. Kiro Krais nukan ronkat wa. Ak kiro roat akan inkaruru wa rawau. T>!DIk ak Krais nukan ämän tamarta, ak Krais mesin akan woiaka epar moin, okon, kiro sakau senes me rawe. Am kinip nukas omnokou sakau atomoi, raiäu senek, akan woiaka Jisas mesin epar moin kiro sakau me rawe. Ou tutu sakau opok, ou tai raiäu senek, ak nais sakau tai rawe. Ak kiro onok kesermoi, orip orip Anut ‘pere’ aurwe. =DKeserianik, ak Krais Jisas, ko akan Näwäu rawaun imäiein. Keseria, ak ko pak pasar raianik, kon onok karar tainori rawe. z<mDIsaka ak pak rawau wa, utianik, is ak mesin orip orip ronkateäim. Ak onok eposek mianik, akan woiaka Krais mesin epar momoi, sakau me raiäi, kiro ämän roimin mesin isan woi ereru. Ik Krais pak pasar raianik, kon onok jekuriar tainorau. %;CDIs okoro ämän awarom, owon, karauk roat akas sät ämänis ak amiak atona, akan ronkat kiro ämän epar rai ronkateäi, utianik, ak sät ämän mareäi. B:DKrais opok, Anut nukan ronkat eposek erekapu ämäi rau. M9DIs kiro onok keseriäim, okon, akan woiaka sakau saremoi, aka aka akan jaunakat mesin woiakas meieanik, woiaka karar orip turur rawaiei. Ak kiro onok kesermoi, ak ronkat eposek oianik, akan woiaka epar moin sakau marai. Keseria, ak Anut nukan ämän ämäi rawon äpu maiei. Kiro ämän ämäi rawon kiro Krais nuka karar. L8 DIs ak sarwaraun sarau sakau näwäu moram äpu maun awarom. Is Leodisia menan roasiret nais sarwaraun sarau sakau moram. Karauk roasiret ak isan nepi aparau wa, is ak nais sarwaraun sarau moram. 7 DKiro onok keseraun is Krais nukas sakau näwäu irowon, okon, kiro kon sarau moram. Is kiro keseraun sarau sakau senes miäim.+6 QDKeseria, ik Krais mesin roasiret awareäum. Anut nukas ik ronkat eposek ikonuk, ik roasiret erekapu Anut nukan ämän tamareäum. Ik ak onok eposek keseraun awareäum. Roasiret erekapu Krais mesin woiaka epar moin, ik ak Anut nukan amukup eposek senes rawaun imware kowaun keseriäum. 5 )DAnut nukas kon ronkatisar kon ämän ämäi mowon karauk omsau pakan roasiret ak eposek senes sarwaraun ätär marowon. Kiro ämän ämäi rawon kon onoktapau kesek: Krais ko ak woiaka epar moin roasiret pak rau, okon, ak äpu tawa omar oik ak ko pak enmaka jou owaiei. F4 DMeter kiro Anut nukan ämän onoktapau ämäi rawon. Kiro ämän meteran roasiret ak äpu wa. Utianik, rusapai kiro ämän ätäi Anut nukas roasiret akan woiaka epar moin opok amop mowon. 43 cDIs Anut nukan roasiret akan sarau ro saremin, owon, Anut nukas is akan sarau maraun sare murowon. Isan sarau kiro ak roasiret sarwaraun Anut nukan ämän erekapu tamaram. (2 KDIs ak sarwaraun usu oiäimin mesin nepipiriäim. Krais nukas roasiret sarwaraun usu owon. Kiro onok senek, roasiret ak Anut nukan sarau miäi ak usu sosop owaiei. Anut nukan roasiret ak Krais nukan enipsau. Is ak sarwaraun usu owam, is kiro usu sosop erekapu iporianik, pataraurim. 1 DAk Anut nukan Ämän Eposek roianik, akan woiaka epar moin kiro wa utau. Ak akan woiaka epar moin kiro sakau me rawe. Ak Anut nukan Ämän Eposek pakas Anut nukas ak osap eposek araun äiewon roianik, kiro osap owaun kume raiäin. Keseria, ak kar ro inikerna, kos ak kiro ronkat eposek pakan wa rewarai. Ak kiro Ämän Eposek roin. Omsau erekapu roasiret ak nais kiro ämän karar roin. Is Pol Anut nukan sarau ro sareanik, kiro Ämän Eposek roasiret tamareäim. Pol ko Anut nukan roasiret sarwaraun sarau miäwon. j0 ODUtianik, Krais ko omnokou opok raumoi, meiewon, okon, Anut nukas ak ätäi kon jaukut sare maronuk, Krais nukas Anut nukan amukup ak roasiret eposek Anut nuka senek rawaun turur marowon. Keseria, ak kon amukup ämän wäpik. #/ ADAk Kolosi roasiret, meter, ak Anut mekesiraka nuriäin. Ak ronkat aru orip, okon, ak onok aru miäin. Keseria, kiro onokus ak Anut pak iwäi miäin. . {DMeter osap erekapu Anut nukan iwäi jaukut sarein, utianik, Krais ko am äpäs opok meienuk, kon karian kournuk, Anut nukas ätäi kiro osap pak jaiatäwon. Osap omnokou opok rai pak, omar oik rai pak, ätäi nuka pak päurar rawaun sare marowon. _- 9DAnut nukas wou erer orip kon ronkatis kon mokoi erekapu nuka senek rawaun sare mowon. Y, -DKos Anut nukan roasiret erekapu kamwareäu. Kiro roasiret ak nukan enipsau senek. Ko akan tapiaka senek. Nukasar amke rawon. Kosar meiemara, amke ätäi siräiewon. Osap erekapu kon inkaruru rawaun keserwon. O+ DKrais ko raunuk, kiro osap peutoin. Kiro osap kon sakau pakas raiäi. e* EDKrais nukan sakaus osap omar oik rai, omnokou opok rai, kiro erekapu ate mowon. Kos osap ik apwareäum pak, osap ik wa apwareäum pak ate mowon. Kos okoro omnokou pakan kamwareäi roat näunäu pak, sarau eitek raut pak, karauk eitek sakau orip pak, osap erekapu enmaka orip pak atware mowon. Kiro osap kon sarau muraun Krais nukasar atware mowon. C) DKar ros Anut aparau senek wa. Krais ko Anut nukan totok senek. Anut nukas osap erekapu ate mowon kon mokoi urektapaus kiro osap erekapu itimwareäu. Ak erekapu kon inkaruru raiäi. ( 1DAnut nukan mokois ik pututuan kau mukomoi, kos iken onok aru erekapu jäkäi mukowon. Pol nukas Krais nukan onok pak kon sarau pak mesin äiewon. ' )D Anut nukas ik pututuan sakau pakan imäikianik, kon mokoin wous meieäu nukan inkaruru rawaun keseikowon. Kesernuk, kon mokois ik kamoikeäu. B& D Keserianik, ak woiaka erer orip iken momonek ‘pere’ auraiei. Kos ak karauk Anut nukan roasiret pak erek kon arou opok raumoi, kon osap owaun sare marowon. Ak kiro osap erek owaiei. 9% mD Anut nukasar kon sakau näwäus ak sakau arai. Kos ak sakau aronuk, ak opok owo usu penuk, ak sakau tai rawaiei. Keseria, ak päurar tai raumoi, akan woiaka erer orip rawaiei. .$ WD Keseria, ik ätäi Anut aurta, ak Näwäu nukan roasiret tuku senek onok eposek karar tainorna, kon wou ak opok orip orip erer rawai. Akan rai onok kiro eposek raianik, sarau eposek mona, karauk roasiret akas akan onok apwareanik, tainoraiei. Ak kiro onok keseria, Anut nuka jekur äpu maiei. # D Ik amke kiro ämän roianik, kiro ses opokar, kiro onokun Anut nukas ak sarwaraun auriäum. Ik orip orip Anut aurta, kon ronkat eposek kiro nukasar ak arai, okon, ak kon ronkat äpu mona, Anut nukan Osou Näu nukasar ak ronkat eposek sosop arai. " DKo ik rawa koianik, ak Anut nukan roasiret mesin woiakas meieäi kiro onok Anut nukan Osou Näus ak arowon ko kiro ämän ik aikowon. +! QDEpafras nukas kiro ämän tamaronuk, ak äpu moin. Epafras ko iken sarau jaunok, ik konun woiokos meieäum. Kos ak sarwaraun mesin Krais nukan sarau jekur miäu. /  YDOmsau erekapu roasiret ak Anut nukan Ämän Eposek roumoi, akan woiaka epar mianik, kon onok eposek jekur tainoriäi senek ak Kolosi roasiret nais kiro onok keseriäi. Kiro ämän karar amke ak rawa kounuk, ak kiro epar ämän roianik, Anut kon wou näu oripas ak sarwareäu onok ak äpu moin. X +DAmke Anut nukan Ämän Eposek ak opok kounuk, ak kiro epar ämän roianik, owo osap tawa omar oik rau owaun kume raiäi, okon, akan woiaka Jisas Krais mesin epar mianik, kon roasiret akanun woiakas meieäi. 3 aDIk Anut ‘pere’ auriäum, owon, ik akan ämän keser roumun ak Krais Jisas mesin akan woiaka epar sakau moin. Akas Anut nukan roasiret akanun erekapu woiakas meieäi.   DIk Anut auriäum ses opok, ik ak mesin orip orip Anut ‘pere’ auriäum. Anut ko iken Näwäu, Jisas Krais nukan momok.  DIwes ak iken jaunokot, Anut nukan roasiret Kolosi mena rai akan woiaka Krais mesin epar moin jer we maromur. Iken momonek, Anut nukas kon wou näu oripas ak sarwareanik, akan woiaka päurar rawaun marai. Kolosi roasiret akan woiaka Jisas mesin epar moin.  /DIs Pol, Anut nukas kon ronkat pakas is Krais nukan ämän oi ariaim ro sare murowon. Iken jaunok, Timoti, ko is pak erek iwes ak jer we maromur. Kos Anut nukas kamwaraun kowai ämän pak Jisas Krais nukan ämän pak roasiret sakau maronuk, kar ros ko tämurau wa.zmPol ko woisan oirori kiro opok ou kau mianik, raunuk, roasiret ak ko aparam rai kouna, kos onok eposek mareäu. dA[Pol nukas keser awaronuk, Juda roasiret kiro owan ute maneanik, aka aka ketäiein.] B}Keserianik, ak äpu maiei kiro sakau epar Anut nukas ik ätäi imäikaun keserwon, kiro ämän karauk omsau pakan roasiret opok äsimornuk, ak kiro ämän roianik, tainoraiei.” ROwon, kiro roasiret akan woiaka sakau sarewon. Akan ämän rowaun utomana, raiaka iturweäi. Ak osap aparaun amsiniäi. Ak kiro onok wa keserna raroi, ak osap aparaiei, ak ämän rowaiei, akan woiaka uru kiro ämän onoktapau äpu maiei. Akan woiaka pirirmoi, is siarap kouna, isakasar ak jekwaram.’ ” Aisaia 6:9-10 W'‘Ak kiro roasiret rawa potoinai, keser awarowe, Ak kiro ämän orip orip roiäi roiäi, sinuk, ak jekur roianik, onoktapau wa äpu maiei. Ak owo osap apariäi apariäi, sinuk, ak jekur wa apariäi. SAk ronkat atap atap oianik, manaurin. Amke Pol nukas kar ämän keser marowon, “Anut nukan Osou Näus, kon ämän roianik, areawon ro Aisaia nukan oksau pakas iken asanokot opok epar senes awarowon. b=Karauk roat ak kon ämän roumana, epar äiein, karauk ak kiro ämän sätäieu äiein. b=Keseria, akas kar omre sare mianik, roasiret sosop Pol rawon owa kon ämän maronuk, rowaun koi tururin. Tapera pote pututu ko Anut nukas roasiret koi kamwaraun ämän jekur awarowon. Moses nukan sintore ämän pak Anut nukan ämän roianik, areain roat akan ämän ninareanik, kos Jisas mesin woiaka epar maun rai ronkat sakau orip tamarowon. 8iUtianik, rusapai ik nan onsau pakas nan ronkat äieta, rowam. Ik äpu omsau erekapu roasiret akas roasiret Jisas mesin woiaka epar miäin akan enmakap ämän aru mareäi.” :mKeseria, roat näunäu akas ätäi äiein, “Ik kar Judia provins pakan ros na mesin jer we mukianik, aikau wa. Ik kar ro okoro opok koumara, na aru musorai rai koi aikau wa. FKiro onokun, is ak pak tururianik, aräun ämän surmaromin. Juda roasiret ak kiro ro Anut nukas ak äsimornuk, ätäi imwaraun kame rain kon ämän mesin akas is muris rakir muroin raim. LJuda roasiret akas is wa utoirona, manam rai ämän sakau moin. Is isan roasiret akan enmakap ämän wäpik, utianik, isakasar is Rom potoita, Sisa nukas isan ämän aparaura rai sakau äiemin.  Rom akan roat näunäu akas isan ämän aparmana, utoirona, manaurimin, owon, is kar onok aru mau wa, is erar meiäun itok wa. D Omre 3 orip manonuk, Pol nukas Juda roat näunäu koi ko pak tururaun ämän surmarowon. Keseria, ak erekapu koi tururna, kos awarowon, “O, jaiat, is kar onok aru iken roasiret opok ra, kiro onok iken asanokot akas ätär mukoin pak aru mau wa. Ak is erar sakau atoirianik, Rom akan ipiakap muraun imäiri koin.  Ik Rom akan näu mena peta, Rom akan ro Näwäus Pol ko kar owa nukarar raunuk, marai roat akas ko kame rawaiei räi awarowon. r ]Iken jaunokot akan woiaka epar moin akas ik Rom näu mena siakup koumun ämän roumana, ak atapukas ik taraikaun koin. Karauk roat ik taraikaun Apius nukan Amket opok koin. Karauk apu opok nineäin ou 3 orip rawon opok koi taraikoin. Pol nukas kiro roat koi taraikoin apwaromara, Anut nukan enip jou mianik, kon wou näu sarewon. Pol Rom näu mena rawon. / WKiro opok peta, karauk roasiret akan woiaka Jisas mesin epar moin akas ik ak pak omre 7 orip rawaun aikoin. Keseria, kiro pakas ik Rom näu mena ätäi ari potomun. (I Kiro pakas potea, Regium näu mena potomun. Ninomunus, tapera, urir san peäwon kaima pemara, ik sareikonuk, ätäi ninomonus, tapera, ik Puteoli mena pemun. =u Ik potea, Sirakius näu mena omre 3 orip pe raumun. { Ik kiro mena keir 3 orip raumunus, utomoi, roros ses kar ous ko kiro mena rawon, pote aparmoi, tonomun. Kiro ous Aleksandria menan. Kon nepu opok eitek oirori amak awak ori awan totomaka atware moin. Kiro eitek awan enmawa Kastor Poluks ori.  Ik kiro mena ute manaurta, akas ik osap sosop ikomana, karauk o apu opok jaun ous opok mukoin. Pol Rom näu mena potowon.  Ko kiro kurur keserwon ämän kurte manonuk, menan roasiret sip orip roianik, ak erekapu ko siakup kouna, kos ak jekwarowon. W'Publius nukan momok ko sip näwäu roros sip wenuk, kon pasar opok nine rawon. Pol nukas kiro äpu momoi, kon waru uru toneanik, Anut aurmara, kon ipou kiro ron tapau opok monuk, ko ätäi eposek sarewon. MKiro mena raumun siakup, kar ron enip Publius nukan omnokou rawon. Kiro ro ko kiro mena kamwareäwon ro näwäu. Kos ik kon owa imäiki poteanik, omre 3 orip kos o ikonuk, ik ko pak raumun. +Kiro roasiret akas kon ipou norounuk, kurte meiäi rai apari rain rain warnuk, akas ätäi äiein, “Ko erar ro wa, ko eitek akan jaunaka.” X)Keser apar rauna rauna, Pol nukas kiro män putar kurenuk, ep unik uru nowon. Kiro pakan roasiret akas kiro män Pol nukan ipou rakir rawon aparmana, aka aka arein, “Okoro ro epar senes ko kar ro wenuk, meiewon. Ko mas an opok an jeanik, meiäu wa. Utianik, roasiret wasarewareäu eitek kos kiro ro awau utonuk, wa rawai.” 5~cPol nukas kiro roat isanwareanik, epkor oumara, ep jerewon opok tukuri monuk, kiro epkor uruas kar män aru ro tukwareäwon kos pemara, Pol nukan ipou tukemara, rakirwon. }5Kiro Molta menan roasiret akan onok eposek. Kiro opok om nenuk, roros näwäu peäu. Keseria, akas us nokou opok ep tukuri momoi, ep ukäun aikoin. v| gIk kiro mena mas an mena kamuk rau eposek peta, kiro menan roat akas okoro Molta mena rai aikona, ik roumun. { ,Karauk ruris ous pakan am sawau ateanik, potaiei.” Ak erekapu kon ämän tainoria, roat erekapu ak eposek kasakup potoin.Nz+Utianik, kiro ro näwäus Pol saräun ronkatemara, kos karapus roat wa akwarona, meiäu, awarowon. Kiro ro näwäus awarowon, “Inok roat ak sakau orip an äsäiäun itok raroi, ak amke manaiei. }ys*Kesernuk, marai roat akas akan ro näwäu kiro karapus roat kasakup potea, imine manaiei rai akware kuräun aurin. x#)Utianik, ous neputapaus potomara, usnokou wemara, omnokou uru erekapu nonuk, siräiäu senek wa. Ous nukan mekesu anas erekapu pärärwon. xwi(Kesermana, kiro ain muris ous opok rakir moin erekapu patir kurena, an unik uru nowon. Keserna, ous manaun am sawau oik muris rakir moin uraiein. Keseria, omjo uriris pair potaun rai ous neputapau opok äsäi mona, us nokou opok potowon. 7vg'Om teine kurenuk, tapera om aparin, utianik, ak kiro omnokou äpu wa. Ak kar mena us nokou eposek aparmana, kiro opok ous uriris pairunuk, tonaun eposek rai ronkatein. |uq&Ak o je kuremana, ous jawau saräun kar o enip wit erekapu oi käkänkurena, an unik opok nowon. Ous aru sarewon. +tQ%Kiro ous opok rain roat 276 orip. fsE$Kesernuk, roat erekapu akan woiaka näu sarenuk, ak nais keseriar o atap atap oianik, jein. wrg#Keser awaromara, Pol nukas karauk bret oianik, roat akan amiakap Anut ‘pere’ aurmoi, pärärmara, jewon. q"Is sakau awarom, ak o jena, akan enmaka sakau saräi. Is epar senes awarom, kar ro wa meiäi, erekapu eposek rawaiei.” ipK!Om teine kounuk kounuk, Pol nukas awarowon, “Ik omre 14 orip o jau wa, okon, rusapai o jeie. wog Keseria, marai roat akas kiro ous eteinanak ous näwäu opok rawon akan mur patirna, an opok oririr manowon. Hn Keseria, Pol nukas akan ronkat aparmara, kiro marai roat akan ro näwäu pak kon sarau roat pak awarowon, “Utianik, kiro ous kameäi roat ak ous opok wa rauna rai, ik erekapu wa rawam.” 3m_Karauk ous kameäi roat imine manaun ronkat oianik, sätäumana, kar ain ous neputapau pakas mona, an opok naun ous eteinak kiro ous kasak opok owaun mur reurna, nowon. @lyKiro roat akas ous uriris pair nopteanik, aiauk opok aru mai rai iminemoi, kar ain usuäu 4 orip ous mekesupas äsäi mona, mas an opok nonuk, om kurte teinäun rai, auri auri rain. !k;Ak osap usuäu mur opok rakir mia, an unik uru känkuremoi, an unik nukan rumuk 40 mita aparin. Rai rai, ak ätäi keseriar keserin kon rumuk 30 mita. )jKOmre 14 opok, pututu ik Meriterenian mas an opok oririr potomun. Pututu näu kamuk kiro ous kameäi roat akas ous omnokou mas an kamuk peu rai ronkatein. QiUtianik, ik uriris kar omnokou mas an kamuk rau opok pote kureikai.” whgKeseria, ak roat, ak wa iminäu. Is isan woi uru Anut nukas kiro onok äiewon, epar päi mesin woi epar mom. lgQIs Anut jou muriäim. Kukam pututu kar sarau eitek nukas pemara, äiewon, ‘Pol, na wa iminäu, na Sisa nukan amukup pote tai rau. Na rou kiro roat erekapu ous opok rai nas Anut aurumon ämän rowon, okon, ak wa meiäiei.’ ~}}{{zyy!xpwwvuuOtss r!qpoonmRl)kjsishh^ggfeed,ccNba`_^^])\\[ZZ+YYXNWlV~UUTWSS R}QQLPP4P#OMM/L"JJnI2HbGGFF2F&EDCCWCBdAA@9?4>==*<4;#:L: 9{98877i6^55Y54w33 22(1|10J/..--5,, +*))Y(w'&&/%p## "K!x %[$$r4#_ s o^ -&;,o&Is kiro opok potomin, owon, Anut nukas potaun airowon, okon, potomin. Is Jisas nukan ämän oi ariai roat näunäu isas owo Ämän Eposek karauk omsau pakan roasiret tamareäim mesin awaromin. Is ak kiro ämän nukan onoktapau awaromin. Utianik, is roat näunäu pak karar turwaromin, owon, is Jisas nukan sarau momin pak rusapai moram pak awaromin. Is imine orip turwaromin, owon, is äpu wa ak is pak woiaka karar maiei ra, wa ra. ~+ w&Ätäi woisan 14 orip utianik, is ätäi Jerusalem näu mena toptomin. Is Barnabas ori, Taitas imäianik, potomurin. l* S&Kiro ses opok, roasiret Krais mesin woiaka epar moin Judia provins opok raiäin ak isan nepi aparau wa. Ak karauk roasiret akas is mesin keser arena, roin, “Kiro ros meter Anut nukan roasiret usu arianik, aru mareäwon, utianik, kos Jisas nukan ämän meter aru mareäwon rusapai kiro ämän ätäi roasiret tamarora.” Keseria, kiro Judia roasiret akas kiro ämän roianik, Anut jou murin. Keseria, Pita ori raiminus, is ätäi Siria provins pak Silisia provins pak potomin. ) & ( &Ak rowe, is ak sät ämän awarau wa. Anut ko äpu, is okoro ämän nukasar is urweirowon mesin jer we marom kiro epar senes. ' y&Kiro opok, is Jisas nukan ämän oi ariai roat erekapu apwarau wa. Utianik, is Näwäu nukan amak Jems karar aparmin. 0& [&Is woisan 3 orip utomoi, is Pita tararaun Jerusalem näu mena Judia provins opok toptomin. Is ko meter aparau wa, okon, ko äpu maun is ko pak tup oirori raimin. w% i&Anut nukas is kon ämän tamuronuk, Jisas nukan ämän oi ariai roat Jerusalem mena Judia provins opok rai, is topte apwarau wa. Utianik, is kiro ses opokar, Arebia ro wäpik mena om puru opok poteanik, ätäi Damaskus näu mena potomin. $ !&Keseria, is Jisas Krais nukan ämän karauk omsau pakan roasiret awaraun sare muraun Anut nukas kon mokoi is ätär murowon, okon, is äpu ko iken Näwäu. Is karauk roat rawa poteanik, ak is Jisas nukan ämän tamuraun awarau wa. Anut nukasar kon ämän tamurowon. O# &Utianik, meter, anias is murau wa opok, Anut nukas kon ronkat pakas is Jisas nukan ämän oi ariaun ro sare murowon. Rai rai, kos is kiro sarau maun urweiromoi, kon wou näu oripas sareirowon. e" E&Isakasar Juda roasiret akan onok sakau senes tainormoi, isan urek jaiat erekapu itimwaromin. Is iken askanai akan ämän erekapu jekur tainorianik, karauk roat nais ak iken askanai akan onok tainoraun sakau awareäimin. h! K& Rowe, meter ak isan enim roiäin. Is Juda roasiret akan onok tainoriäimin. Kiro ses opokar, is Anut nukan roasiret Jisas mesin woiaka epar moin, akanun is woiti mau wa, is ak usu sosop arianik, erekapu aru maraurmin. 5  e& Is kar ro pakan kiro ämän owau wa. Is kar ros kiro ämän tamurau wa. Wäpik! Kiro ämän Jisas Krais up uruas ätäi siräianik, nukasar kon roasiret awaraun is irowon. { q& O jaiat, is ak kiro ämän ak äpu maun awaraurim. Kiro Ämän Eposek awaromin kiro kar ron ronkat pakas wa.  {& Akan ronkat, is roat akan woiaka isanun ereraun kiro ämän areaimin? Wa, isas Anut nukan wou isanun ereraun kiro ämän areaim. Meter isan woi Jisas mesin epar mau wa opok, is roat akan woiaka isakanun ereraun ämän awareäimin. Rusapai, is kiro onok keserau wa, okon, kiro onok pakas is Krais nukan sarau muriäim ätär mareäim. Meter Pol owose rawon nukan ämän.  & Is amke awaromin rusa ätäi awaraurim. Ak amke Anut Nukan Ämän Eposek roianik, tainorin. Ätäi rusapai kar ros kar ämän atap kiro Anut nukan Ämän Eposek awarai, is Anut aurita, kos kiro ro äsimornuk, ep näwäu opok neanik, orip orip rawaiei.  &Ik Anut nukan Ämän Eposek epar senes awaromun. Utianik, rusapai, ik ra, kar Anut nukan sarau eitekus kar ämän atap kiro Anut nukan Ämän Eposek awarota rai, is Anut aurim, kos ik tämukianik, äsimukonuk, ik ep näwäu jerera uru neanik, orip orip rawam. 0 [&Utianik, kiro ämän Anut nukan Ämän Eposek wa. Kiro roat akas sät ämän mianik, akan ronkat aru maroi. Kiro roat akas Krais nukan Ämän Eposek atap pirir miäi.  &Is karkairianik, akanun woi aru mou, owon, omre rumuk wa, Anut nukas kon wou näu oripas ak kon roasiret saräun urwareanik, ak sarwaraun kos Krais am äpäs opok meiäun äsimoruwon. Kesernuk, ak kon Ämän Eposek mesin woiaka epar moin. Utianik, rusapai, is roim, ak kon ämän eposek tainorin utomoi, kar sät ämän karauk roat akas äiäi ‘ämän eposek’ tainorauri. u e&Keseria, ik Anut ko näwäu senes orip orip jou murinam. Epar! Is Anut nukan Ämän Eposek karar awareäim. a =&Okoro Jisas nukas ik okoro omnokou opok onok aru mota, iken onok aru pakan imäikowon. Kos kon enipsau Anut nurianik, am äpäs opok meiewon. Kiro onok iken momonek, Anut nukasar keseraun äiewon, okon, ko keserwon. = u&Is Anut keser aurim, ko iken momonek, pak iken Näwäu, Jisas Krais pak awas awan woiawa näu oripas ak sarwarna, awan woiawa päurar raiäu kiro ak arona, ak eposek rawaiei.  &Is Pol, woiaka epar moin jaiat is pak rai, ikes ak Galesia roasiret, ak Jisas mesin woiaka epar moin, okoro jer we marom. Is Jisas nukan ämän oi ariaim ro. Roat näunäu akas Jisas nukan ämän oi ariaun is sare murau wa. Kar ros is äsimoirau wa. Utianik, Jisas Krais pak Anut iken momonek pak awas is sare murianik, äsimoiroirin. Anut nukas Jisas meiewon ätäi siräi mowon.  &0Kiro roasiret ak iken Näwäu, Jisas Krais mesin orip orip woiakas meieäi roasiret, ak Anut nuka kon wou näu oripas sarwarai._70Iken momonok, Anut nuka pak iken Näwäu, Jisas Krais awas ak Kristen roasiret erekapu akan woiaka päurar maronuk, akan woiaka epar maun sakau mareanik, karauk roasiret akanun woiakas meiäun sakau maraura. 0Kiro onokun ko ak siarakap ik erekapu okoro opok owose raum awaraun mesin äsimorta, pote awaronuk, akan woiaka sakau rawai. -S0O jaiat, Tikikus, ko iken jaunok senes, ko Näwäu nukan sarau eposek muriäu ro nukas is okoro opok owose raim nukan oksaus erekapu rapor awaronuk, rowaiei. ta0Is Anut nukan ämän roasiret aware arieita, karauk roat akas kiro mesin kasiaka penuk, is rusapai karapus owa kureiroin raim, okon, akas Anut aurna, is sakau muronuk, roasiret kon ämän maraun wa iminäm. Pataraun ‘pere’ ämän /W0Akas nais Anut is sareiraun auriar aruwe. Keserna, Anut nukas is owo ämän aräun sakau ironuk, kon Ämän Eposek ämäi rau sakau orip roasiret marea, wa iminäm. W'0Anut nukan Osou Näus owosäun ronkat aronuk, orip orip aka sarwaraun Anut aurwe. Kiro onok pakas ak sakau tai rainai, woiaka epar moin wa utau. Ak Anut nukan roasiret sarwaraun orip orip Anut aurwe. 2 ]0Anut nukas ätäi imäikowon ronkateäi kiro at kapa senek tapiaka opok kururur moinai, Anut nukan ämän kiro Osou Näu nukan siräp rumukäu weräiäun arowon atowe.  +0Ak orip orip akan woiaka Anut mesin epar moin, kiro kari senek ate ariaiei. Satan nukas muk ep arou oripas pusarai, kiro karies pororaun itok. t a0Ak karauk roasiret Anut Nukan Ämän Eposek woiaka päurar orip rawaun awareäi, kiro akan su senek mowe. ' G0Keseria, is ak awarom, ak sakau tai rawe. Anut nukan epar ämän kiro akan let senek takeinai, onok eposek kiro akan toromaka opok ain siot senek mowe. $ A0 Keseria, rusapai Anut nukas owo osap weräiäun arowon erekapu mowe. Keseria, kiro omre aru päi ses opok, ak osou aru pak weräianik, sakau tai rawaiei. O0 Ik okoro omnokou pakan roat pak weräiäu wa. Ik Satan nukan karauk osou aru oik ari rai pak, karauk osou aru sakau orip okoro omnokou opok rai pak, karauk osou aru ak pututu kameäi pak werauram. ;o0 Ik Satan nukas atonoikiäu, okon, marai roat akas weräiäurmana, akan weräiäu osap mianik, weräiäi senek, ak nais Anut nukas weräiäun osap arowon moinai, sakau tai rawe.  0 Rusapai isan ämän pataraurmoi, awaraurim. Ak Näwäu pak pasarwe. Kesermana, kon sakau näwäu pakas ak sakau tai rawe. U#0 Ak kamwareäi roat, ak ran akan sarau roat (slev) jekur kamwaroinai, onok eposek marowe. Ak aru maraun ämän wa awarau. Ak rowe, aka pak akan sarau roat pak, akan kamwaraun ro karar omar oik rau. Kiro ak kamwareäi roat akan Näwäu pak sarau roat akan Näwäu pak erek kos roasiret akan onok wasarewarai. Kos na ro näwäu, na sarau ro rai wa inäianik, wasarewarai, iken onok karar pakas wasareikai. Ik Kristen roasiret ik marai roat senek tai rawau. ;o0Ak rowe, ak sarau roat (slev) ra, roat akan sarau akasar kamwareäi ra, owo sarau eposek miäi, Anut nukas aka karar karar erekapu ak osap eposek arai, kiro epar ak äpu miäi. y0Woiaka erer orip sarau mowe. Akan ronkat ik roat akan sarau moram rai wa äiäu, ik Näwäu nukan sarau moram äiewe. oW0Akan kamwareäu roat apware rauna, ak sarau roat eposek enmaka jou oik maraun sarau karar wa mau. Utianik, akan ronkat, ik Krais nukan sarau roasiret (slev) äiena, Anut nukas owo sarau maun äiewon ronkatenai, sarau sakau mowe. M0Ak sarau roat (slev), Krais nukan ämän woiaka erer orip woiaka karar momoi, imineu orip tainoriäi senek, ak akan omnokoupaian kamwareäi roat akan inkaruru raumana, akan ämän tainorwe. ^50Ak mokoi momokuwo roat, ak akan mokoit kasiaka päun sakau ämän wa awarau. Utianik, akas akan mokoit jekur kamwaronai, Näwäu nukan ämän tainoraun ätär marowe. Sarau roat pak akan kamwareäi roat pak -0Kiro paip keser äieu, “Na kiro onok keserta, owo sarau erekapu mam eposek sarenuk, okoro omnokou opok omre rumukäu rawam.” Lo 5:16 ~-0Owon, Anut nukan ämänis äieu, “Na momon anin orien ämän jekur roumata, awan ämän tainor.” Kiro amkewan sintore ämän paip orip rau. i} M0Ak mokoit, ak akan momonakat aninakat akan ämän tainorwe. Ak kiro onok keseraiei kiro eposek. |0!Utianik, okoro ämän ran ak karar karar roat ak akan wariakat mesin woiakas meiäun rai areäu. Ak akan enmaksau mesin meieäi senek akan wariakat mesin keseriar keserwe. Asiret ran akan roat akan inkaruru raumana, onok eposek ko opok keseraiei.{0 Kiro ämäiewan ämän onoktapau näwäu rau. Isan ronkat kiro Krais kon roasiret ak enipsau karar senek mesin areäu. z30Anut nukan ämänis äieu, “Kiro onokun, ro ko kon momok anak ori utwatomara, wau pak pasar rawai, au karar senek saräieir.” Stat 2:24 Iy 0Krais ik jekur kamoikeäu, owon, ik erekapu kon enipsau senek. x0Ik äpu, kar ros nukan enipsau iwäi wa muriäu, wa senes wa, ko jekur kameäu, Krais nukas kon roasiret kamwareäu senek keseriäu. 0wY0Keseriar, ak roat, ak akan enmaksau mesin woiakas meieäi senek, ak akan asiret mesin woiakas meiewe. Inok ro ko kon wau mesin wous meieäu, ko nukanun wous meieäu. uvc0Kon roasiret nukan amukup eposek saräun rai keserwon. Kesernuk, okoro roasiret ak ukun, ui, karauk osap aru enmaksau opok wa rawaiei. Ak erekapu onok eposek mianik, kar ämän akan enmaka opok wa raunuk, ak nuka senek eposek rawaiei. u0Anas pak Anut nukan ämänis pak Krais nukas kon roasiret an jomarowon. Kiro onok pakas roasiret nukan senes sare marowon. 2t]0Ak roat, ak akan asiret akanun woiakas meiewe. Krais nukas kon roasiret mesin wous meiemara, sarwaraun meiewon senek akas ran akan wariakat akanun woiakas meiewe. ysk0Kristen roasiret ak Krais nukan inkaruru rai senek, ak asiret ran orip orip akan komurakat akan inkaruru rawe. (rI0Owon, Krais ko Kristen roasiret kamwareäu senek, ros asir kameäu. Kiro roasiret ak Krais nukan enipsau senek, Krais nukas ak akan onok aru pakan imwarowon. qy0Ak asiret ro orip, ak Näwäu nukan ämän jekur tainoriäi senek akan komurakat akan ämän ran jekur tainorwe. ]p30Ak Krais nukan enip oik jou miäi, okon, jaunakat akan ämän jekur tainorwe. o/0Ak orip orip Jisas Krais nukan enip atoinai, momonek Anut osap erekapu ikiäu mesin ‘pere’ aurwe. Pol nukas ouratein roasiret mesin awarowon Hn 0Ak jaunakat pak areai ses opok, orip orip akan oiaksaus pak woiaka uruas pak Anut jou murumana, Buk Song nukan ämän pak Anut jou muraun sir pak wemoi, Näwäu nukan enip jou maun keserwe. m0Ak wain an sosop wa jau, owon, onok aru an sakau jeäi apu opok rau. Utianik, ak Anut nukan Osou Näu aurna, kos ak kamwarai. Nl0Keseria, ak jekur ronkateinai, Anut nukan ronkat äpu maun itanewe. k0Rusapai, ak karauk roasiret onok aru sosop miäi apwareäi, utianik, onok eposek maun apu raunuk rai, ak kiro apu tainorwe. xji0Ak jekur ariewe, ronkat wäpik ariai roat senek wa ariau. Ak ronkat eposek orip ariai roat senek ariewe. i0Keseria, kiro arous owo osap ämäi rau erekapu amop monuk, kiro osap nais arou senek saräi. Kiro onokun meter Anut nukan ämänis äiewon, “Na roasir rusapai nini raum, na siräu. Na up uruas siräuta, Krais nukas kon arou na opok jeräun musai.” Fh0 Utianik, owo osap pututu ämäi raiäu, arous amop mareäu. cg?0 (Owon, roasiret akan onok aru ämäi ämäi keseriäi mesin aräun kiro ak oioraka nai.) f!0 Ak onok aru miäi roat pak wa tämuräiäu. Akan onok aru kiro pututuan onok. Utianik, ak kiro roat akan onok aru rai ätär marowe. Ue#0 Keseria, ak owo onok eposekus Anut nukan wou ereriäu äpu maun ronkatewe. pdY0 Kiro arou merek ak opok rau kos ak onok eposek tainoraun pak epar ämän maun erekapu ätär mareäu. c0Meter ak pututu rain, utianik, rusapai ak Näwäus arou opok marowon. Keseria, ak arou merek opok raiäi roat senek ariewe. ?by0Keseria, ak kiro onok aru miäi roat pak wa paswarau. Sa0Karauk roat akas ak atonwaraun erar ämän mona, ak epar rai wa tainorau. Kiro roat ak onok aru keseraun rai reware manaun keseriäi. Anut ko kiro roat kon ämän wa tainoriäi mesin kasak peäu. `0Ak jekur äpu mowe, roasiret ak sapum onok miäi, ak onok aru akan enmaksaun nepipiraun miäi, ak karauk roasiret akan osap mesin woiakas weäi, kiro roasiret ak sät eitek jou miäi roasiret senek. Kiro roasiret ak Anut Krais ories kameäir mena wa tonaiei. r_]0Ak ämän aru wa mau, ak ir mianik, ämän aru wa mau. Ak akan ronkat pakas karauk sät ämän wa mau. Kristen roasiret ak kiro onok wa tainoriäi. Wäpik, ak Anut nukan onok eposek ak opok mowon ronkateanik, ko ‘pere’ auriäi. O^0Utianik, ak Anut nukan mokoit senes, okon, ak kamuk opok kar ros sapum onok aru wa mau. Ak karauk onok aru akan enmaksau nepipiraun wa mau. Ak karauk roasiret akan osap mesin woiakas wa wäu. O]0Krais nukas ik mesin wous meiemara, ik sareikaun am äpäs opok meiewon. Ko kon enipsau Anut nuruwon. Kiro Anut nukan amukup sou eposek senes. Kos keserwon, okon, ik ika ika mesin woiokos meieäu. a\ =0Ak Anut nukan mokoit ko akanun wous meieäu, okon, ak kon onok eposek erekapu tainorwe. [{0 Utianik, ak roasiret akan woiaka päurar orip sarwareanik, woiakati momana, akas onok aru ak opok moin jäkäi marowe. Ak Krais pak pasar rauna, Anut nukas akan onok aru jäkäi mareäu senek, akas nais jaunakat akan onok aru jäkäi maraiei.JZ 0Ak karauk roasiret mesin woiaka aru wa mau. Ak mesin wa nep mau. Ak kasiaka wa päu. Ak wa ketäiäu. Ak akan enmakap sät ämän wa mau. Ak erekapu onok aru karauk roasiret opok miäi utowe. !Y;0Ak karauk onok Osou Näu nukan wou aru saräun wa mau. Owon, Anut nukas ak ätäi imwaraun sare marowon ätär maraun Osou Näu akan woiaka uru mowon. 4Xa0Ak akan oiaksau jekur kameinai, jeim wa atau. Ämän eposek karauk roasiret woiaka sakau maraun karar mowe. Keseria, ak kiro ämän eposek roumana, kis ak sarwarai. /WW0Inok ro ko meter päu oiäwon ro, na ätäi wa päu owau. Owo osap owaun nakan iponasar sarau mam. Kiro pakas osap sosop oia, karauk saruku roasiret sarwaraun itok. =Vu0Ak Satan inikerna, akan woiaka uru im wa tue tonai. U0Ak kasiaka penuk rai, onok aru wa keserau. Buk Song 4:4 Ak kasiaka penuk, kiro kasiaka pewon omre opokar jaiatäiei. T50Keseria, ak karar karar sätäiäi onok utoinai, karauk Kristen roasiret opok epar ämän awarowe, owon, ik erekapu enmoksau karar senek raum. S0Akan woiaka uru ak roasiret awau senek sarewe. Kiro roasiret awau ak Anut nuka senek saräiei. Akan onok tuku eposek senes rawaiei. R0Meter ak onok aru me ariain. Kiro akan woiakas siräumana, akasar sätäianik, onok aru keseriäin. Kiro onok pakas ak apu aru opok kurwarowon. Utianik, ak rusapai kiro onok aru utoinai, onok eposek keseraun ronkatewe. Akan ronkat pak woiaka pak awau sarewe. Q0P0Is äpu ak Jisas nukan ämän roianik, ak kon tainoriäi roasiret sarena, karauk roat akas Jisas nukan epar ämän ak rapor tamaroin. NO0Roat akas Jisas nukan ämän kesenek apu pakas, ak tamarau wa. N0Ak owo onok aru miäi mesin oioraka wa neäu. Ak kiro onok aru maun woiaka siräinuk, onok aru atap atap miäi. Ak orip orip keseriäi. 1M[0Akan ronkat kiro pututuan ronkat senek. Ak ronkat eposek wäpik, akan woiaka sakau im pene rawon. Kiro keserin roat ak Anut nukan orip orip awau rawaun sakau owau wa. LL0Keseria, is kar ämän awaraurim, Näwäu nukan enip pakas is ak sakau awaraurim, ak meter Airen roasiret senek ronkat aru orip rain. Rusapai ak ätäi akan ronkat sepuk sepuk wa tainorau. 8Ki0Ik roasiret atap atap, utianik, Krais nukas ik erekapu kamoikeäu. Keseria, ko ik pak erekapu pasaikonuk, ik enmoksau karar senek sareäum. Ik ika ika woiokos meieanik, sarsarateäum, okon, ik erekapu iken sarau jekur momoi, ik erek eposek saräm. Kristen roasiret ak Krais nukan onok eposek tainorwe. J0Kiro itok wa. Ik iken jaunokot akanun woiokos meieanik, epar ämän momoi, ik erekapu Krais, iken kamoikeäu ro nuka senek saräm. I70Keseria, ik mokoinakut akan ronkat senek wa owau. Karauk sät ämän miäi roat akan sät ämän roumoi, wa tainorau. Kiro roat ak ik atonoikianik, apu aru opok kureikaun sarau miäi. Ik mokoinakut uriris pairiäu senekus paikonuk, akan sät ämän atap atap tainoriäum. H 0 Keseria, ik erekapu woiok Jisas mesin epar mianik, iken ronkat karar orip Anut nukan Mokoi pak karar koi tururmoi, kon onok jekur äpu mau. Keseria, ik mokoinakut senek wa rawau, ik roat näunäu sareanik, iken onok eposek senes Krais nukan senek saräi. G-0 Krais nukas ik Anut nukan roasiret kon sarau muraun kiro sakau eposek ikowon. Keseria, Kristen roasiret sakau saräun kon sarau eposek muraiei. /FW0 Ko nukasar roasiret karar karar sakau arowon. Karauk kon ämän oi ariaun roat sare marowon, karauk kon ämän roianik, araun roat sare marowon, karauk kon ämän roasiret awaraun sare marowon, karauk kon roasiret kamwaraun (pastor) sare marowon, karauk kon ämän tamaraun roat sare marowon. E70 Ko ‘kämioik tonowon’ onok tapau kesek: amke ko omar oikas okoro omnokou opok kowon, Kiro ro okoro omnokou opok kowon, okon, ko ätäi kämioik tonowon. Ko omar oik toneanik, ro näwäu senes sarewon, okon, ko erapok manaun itok. Omar oik ra, omnokou opok ra, manaun itok. D0 1C[0Anut nukan ämänis meter äiewon, “Kos kon iwäi jaukut itimwareanik, kämioik tonaun imware tonowon. Kos kon roasiret osap eposek arowon.” Buk Song 68:18 `B90Utianik, ik karar karar Krais nukas kon ronkatis sakau atap atap ikonuk, oiäum. ,AQ0Anut karar rau, ik roasiret erekapu ko iken momonok. Ik roasiret erekapu ko iken Näwäu, ko roasiret erekapu kon sarau maun sakau ikonuk, iken woiok uru raiäu. ~@u0Iken Näwäu karar rau. Apu karar pakas ik Jisas mesin woiok epar mau, ik erekapu karar ron enip opokas an joiäum. ?70Ik erekapu enmoksau karar senek. Anut nukan Osou Näu karar. Ik erekapu osap eposek owaun karar kame raum. Anut nukas ik kiro osap owaun urweikowon. `>90Ak erekapu Osou Näu pak pasar raianik, woiaka karar päurar rawaun sarau sakau mowe. P=0Ak akan enmaka jou oik wa mau, ak karauk roasiret wopur orip jekur sarwarowe. Karauk roasiret akas ak usu arona rai, ak kasiaka kurte wa päu. Ak karauk roasiret akanun woiakas meieinai, sarwarowe. A< }0O Jaiat, is Pol isaka Krais nukan sarau miäimin, okon, karapus owa kureiroin raim. Keseria, is ak onok eposek mianik, Anut nukas owo onok maun urwarowon mesin tainoraun sakau awarom. ";=0Keseria, Kristen roasiret ak Jisas Krais pak pasar rai, ak rusapai rai pak, tawa päiei pak, ak erekapu orip orip Anut nukan enip jou muruwe. Epar.8:i0Anut nukan sakausar iken woiok uru sakau miäu, kiro sakaus iken ronkat itimori rau. Osap erekapu Anut nukas keseraun auriäum, kiro kon sakaus iken ronkat itimori rau. j9M0Keseria, epar senes, ak Krais Jisas nukas roasiret akanun wous meieäu onok äpu maiei, (utianik, kon onok erekapu äpu mau senek wa.) Keseria, ak kon onok äpu mianik, is Anut kon onok eposek akan woiaka uru maun auriäim. ^850Keseria, ak, karauk Anut nukan roasiret pak erek, Jisas Krais nukan wous meieäu onok näwäu senes ak äpu maun itok. Kiro näwäu senes, ak erekapu karirim katware rai. Ak kiro onok pakan imine manau senek wa. 70Akan woiaka Jisas mesin epar mona, kos akan woiaka uru rawaun rai auriäim. Ak karauk roasiret mesin akan woiakas meiena, kos akan woiaka uru sakau maronuk, ak sakau tai rawaiei. Kiro onok, am kinip nukas omnokou sakau ate raiäu senek rawaun auriäim. N60Anut nukas omar oikan osap eposek sosop akan totomaka sarwaraun sare marowon rau. Keseria, kos kon Osou Näu äsimornuk, akan woiaka sakau maronuk, ak akan totomaka sakau owaun rai Anut auriäim. R50Ko roasiret okoro omnokou pakan pak omar oik rai erekapu akan momonaka. 40Is kiro onok momonok omar oik rau nukas ik karar tururaun keserwon mesin ronkatemoi, is kon enip jou maun uor sur wea, auriäim. 3{0 Keseria, is ak rusapai awarom. Is kiro usu näwäu ak sarwaraun oimin mesin wa ronkateanik, woiaka aru wa mau. Ak Jisas mesin akan woiaka epar moin wa utau. Kiro usus ak eposek sarwaraun pe rai. Pol nukas Efesas menan roasiret mesin Anut auruwon, 20 Krais Jisas ko Anut siakup tonaun apu im tuewon, okon, ik rusapai ko mesin woiok epar momun, Anut nukan amuk opok kowaun wa iminäu. z1m0 Anut nukas meter meter kiro sarau maun ronkate rawon, rusapai Krais Jisas, iken Näwäu pakas kiro onok keseru. l0Q0 Anut nukan ronkat kesek, meter kiro onok ämäi mowon, utianik, rusapai kon roasiret sare marowon pakas kon ronkat eposek amop mou, kiro pakas kon sarau eitek pak osou eposek omar oik rai, Anut nukan ronkat eposek äpu maiei. a/;0 Anut nukas osap erekapu ate momara, amke kon ronkat owo onok keseraun ämäi mowon, kiro ronkat meter ämäi raiäwon. Utianik, rusapai kiro ämän Anut ik imäikowon mesin roasiret erekapu awaraun is sarau irowon. q.[0Is roasiret amiakap ro enim jou näwäu wa. Karauk roasiret erekapu akas is itimoriai. Utianik, Anut nukas kon wou näu oripas is sareiromara, kiro sarau Krais nukan ämän eposek senes karauk omsau pakan roasiret tamaraun irowon. --S0Anut nukasar is Pol, kiro ämän eposek roasiret awaraun sarau ro sare murowon. Ko kon wou näu oripas is erar sareiromara, kiro sarau maun rai sakau irowon. ,70Kiro ämäiewan ämän kesek, Jisas nukan Ämän Eposek pakas ak karauk omsau pakan roasiret, Israel roasiret pak tururianik, ak Anut nukan osap eposek erek oiäi. Anut nukas roasiret Jisas Krais mesin woiaka epar moin kiro osap araun paip mowon, kiro ak erek owaun turur rai. _+70Meter kos iken askanai kiro ämäiewan ämän ätär marau wa, utianik, rusapai Anut nukan Osou Näus Jisas nukan ämän oi ariai roat pak Anut nukan ämän roianik, areain roat pak kiro onok amop ätär marowon. *90Kiro jer we maromin ninare marona, roin raroi, ak isan Krais Jisas nukan ämän meter Anut nukas ämäi mowon owose ätär murowon ronkat äpu maiei. p)Y0Anut nukas kon ämäiewan ronkat is ätär murowon äpu momoi, amke jer eteinak we maromin ak aparin. h(I0Ak epar keser roin, Anut nukas kon wou näu oripas is sareiromara, ak sarwaraun sare murowon. P' 0Anut nukas ak karauk omsau pakan roasiret Israel roasiret pak turur marowon, okon, is Pol Jisas Krais nukan sarau murianik, ak karauk omsau pakan roasiret sarwaraun mesin is karapus owa muroin raim. &&E0Ak karauk omsau pakan roasiret Krais mesin woiaka epar moin Anut nukan Osou Näus ak ran karauk roasiret pak erek imwaronuk, ak Anut nukan ou sare rai.T%!0Jisas nukas kiro ou jekur sakau atonuk, Anut nukan tup ou näwäu saräi. $y0Ak kar ou Anut nukas mowon senek. Kos Jisas nukan ämän oi ariaun roat pak Anut nukan ämän roianik, areain roat pak kiro ou pakan tutu senek tai marowon. Jisas Krais nukasar kiro kamukan ou tutu sakau senes rau. Ak nais kiro ou pak pasar rai. 4#a0Keserianik, ak karauk omsau pakan roasiret, ak rusapai atapukan roasiret wa. Ak rusapai karauk Anut nukan roasiret pak tururianik, Anut nukan mokoi asinakut raiäi. "30Krais nukan sarau pakaima Osou Näu kararas ik erekapu turur mukonuk, iken momonek siakup tonaun itok. Ik Kristen roasiret ik Anut nukan ou senes. ! 0Keseria, ko koumara, woiaka päurar rawaun ämän ak karauk omsau pakan roasiret pak Israel roasiret pak kiro ämän tamarowon.  0Kos am äpäs opok meieanik, kiro roat tupsiu oirori meter iwäi raiäin karar turur mareanik, Anut siakup imware kowon. |q0Jisas am äpäs opok meieanik, kos Israel roasiret akan sintore ämän pak sakau ämän pak erekapu oi kurewon. Ko kiro keserwon, owon, kiro tupsiu oirori tupsiu karar koi tururmana, ko pak pasar raianik, woiaka päurar orip rawaun keserwon. 3_0Krais nukasar iken woiok päurar rawaun onoktapau. Kosar Israel roasiret pak karauk omsau pakan roasiret pak karar turur mukowon. Ak atap atap wa. Meter Israel roasiret karauk omsau pakan roasiret pak iwäi muratäiäi onok kis porim senek täkäi murätein. Jisas nukas kiro porim uraiewon. |q0 Meter ak atapuk raiäin, utianik, rusapai ak Krais pak pasar rauna, nukan karianas ak Anut siakup imware potowon. %C0 Kiro ses opok, ak Krais pak pasar rawau wa, ak Israel roasiret pak wa turur raiäin. Kiro paip Anut nukas kon roasiret sarwaraun marowon kiro ak karauk omsau pakan roasiret sarwarau wa. Ak okoro omnokou opok raianik, Anut mesin wa ronkateäin. Ak owo osap eposek tawa owaun äpu wa. q[0 Ak jekur ronkatewe. Meter akan aniakatos ak karauk omsau opok maroin. Keserna, Israel roat akas akan enmak kerau patiriäin, okon, ak Anut nukan roat äiäin, utianik, akas ak roat enmak kerau patirau wa, äiäin, okon, ak Anut nukan roat wa. (Utianik, kiro roat ak akasar akan ipiakas ika Anut nukan roat ätär maraun rai akan enmak kerau patiriäin.) K0 Anut nukasar ik ate mukowon. Ik Krais pak pasar rauta, Anut nukas ik sarau eposek maun ate mukowon. Ko meter ik kiro sarau eposek maun sare mukowon. Krais nukas roasiret erekapu turur mukowon. U#0 Akan sakau pakas kos ak imwarau wa, okon, ak akan enmaka jou mau senek wa. fE0Ak akan woiaka Krais mesin epar moin, okon, Anut nukas kon wou näu oripas sarwaromara, akan onok aru pakan ätäi imwarowon. Akas kar sarau eposek kos ak ätäi imwaraun mau wa, wäpik, Anut nukasar ak erar sarwarowon. 7g0Jisas Krais omnokou opok koianik, ik sareikowon, owon, Anut nukas kon wou näu oripas ik sareikaun owo onok eposek senes mukaun roasiret erekapu tawa päiei ätär marowon.  0Ik ak pak Krais Jisas pak pasar rauta, kos ik Krais pak siräi mukianik, ko pak kon kamwaraun patan opok omar oik tane mukowon. dA0Iken totomok meiewon, utianik, Anut nukas ik mesin näwäu wouti momara, ikenun wous näwäu meieanik, kos ik Krais pak ätäi awau siräi mukowon. Epar senes. Nukan wou näu oripas ak ätäi onok aru pakan imwarowon. 0}s0Ik erekapu meter kiro roasiret raiäi senek raiäumun. Ik iken enmoksaun nepipiraun kiro onok aru tainoriäumun, owon, iken ronkat karauk roasiret senek. Ik erek ak pak omnokou pakan onok aru tainoriämun, okon, Anut nukas ik pak kasak pewon. 0Y0Kiro ses opok, ak okoro omnokou pakan roasiret onok aru tainoriäi senek ak ran kiro onok aru momana, omnokou pakan osou aru karirim katoiki rai, akan kamwareäu ro Satan nukan onok tainoriäi. Anut nukan ämän wa tainoriäi roasiret, ak kiro osou aru nukan sakaus akan woiaka uru sarau mora. w i0Meter ak Anut nukan sintore ämän tainorau wa, ak onok aru miäin. Keseria, akan totomaka meiein senek rain. P 0Ik Kristen roasiret Krais nukan enipsau senek. Krais nuka iken tapiok senek, okon, kos ik kon sarau maun sakau ikiäu. Kon sakaus omar omnokou pak sarau erekapu miäu. Kar sarau nukarar päu wa.| s0Anut nukas osap erekapu Krais nukan isou inkaruru turur murmara, Anut nukan roasiret kamwaraun ro näwäu muruwon. _ 90Keseria, Krais ko ro näwäu senes omar oik raumoi, kos okoro omnokou kamwareäi roat näunäu pak, sarau eitek raut pak, eitek aru raut pak sakau erekapu rusapai rai pak tawa päiei pak, kos erekapu itimware rau. n  W0Kiro sakausar kos Jisas meiewon ätäi siräi muromara, nukan ipou näu kaima omar oik tane muruwon. -  U0Is ak kon sakau näwäus karauk sakau erekapu itimwareäu äpu maun Anut auriäim. Ik iken woiok ko mesin epar momun roasiret ko kiro sakau näwäus ik sareikeäu. 5  e0Is Anut nukas kon arou sakau orip akan woiaka uru maronuk, ak owo osap eposek owaun kame rai äpu maun Anut auriäim. Kos ik kon roasiret eposek senes rawaun paip mukowon. C  0Iken Näwäu, Jisas Krais nukan Anut, iken momonek ko enip jou näwäu orip, kon Osou ronkat eposek orip arianik, kos ak osap jekur ätär maronuk, ak Anut jekur äpu maun rai auriäim. H   0Anut nukas ak kiro onok kesewaronuk, karauk roasiret akas akan woiaka Jisas Krais mesin epar mianik, karauk Anut nukan roasiret mesin woiakas meieäi airoin roumoi, is ak kiro onok keserin mesin woi erernuk, Anut orip orip ak mesin ‘Pere’ aurmoi, wa utiäim. Is Anut auriäim ses opok, ak mesin wa tamkäswareäim.  0| s0Anut nukas Osou Näu ikowon. Osou Näu kiro totok ikowon, okon, ik äpu kos owo osap kon roasiret araun paip mowon epar tawa arai. Kiro onok pakas ik epar ätär mukou, Anut nukas ik kon roasiret senes sare mukowon, okon, ik kar ron sarau roasiret senek wa rawam. Kiro onokun, ik Anut nukan enip näwäu oik jou muram. Pol nukas Efesas menan roasiret mesin Anut auruwon.  /0 Ak karauk omsau pakan roasiret ran kiro epar ämän Anut nukas ak onok aru pakan imwarowon roin. Ak kiro Ämän Eposek roianik, tainorin, okon, ak Krais nuka pak pasar rai. Ak Jisas Krais mesin akan woiaka epar mona, Anut nukas ak kon Osou Näu araun paip mowon ak arowon. s a0 Ko ik Israel roasiret amke iken woiok Krais mesin epar mianik, kon sakau näwäu oik jou muraun keserwon. k Q0 Ik Krais pak pasar raiäum, okon, Anut nukas kon roasiret senes rawaun sare mukaun ronkatewon. Anut nukas owo onok keseraun ronkateäu, ko kiro ronkat epar tainoriäu, okon, rusapai ko ik kon roasiret senes sare mukowon. }H|j{yxwvqut$rppnlkkih6g.fPee!d?ctbaM`m^][Z!XWVUTKRQQONMM;LL8JJ(IfH[GFEDCCEB&AD@?l?>V=\=;::*9^87705P4s3W2G10/.-,,+***)(n(%'1&1% $a#"'!s!b,-S!Qra&* K e80H"* ?Anut nukan mokoi ko ro senek pewon ses opok, ko enip jou näwäu wäpik, Anut nukan sarau eitek akan inkaruru raiäwon. Utianik, rusapai ko Anut pak omnokou erekapu kameäu. Omnokou opok, kar ron tupsiu senek, kiro ron mokoi ko enip jou näwäu orip, kon sarau roat ak enmaka jou näwäu wäpik. Kesek onok senek, Anut nukan Mokoi ko enip jou näwäu orip. Utianik, sarau eitek ak enmaka jou näwäu wa. >) wKiro Mokois Anut eposek senes ätär mukura. Ik kiro mokoi aparianik, ik Anut nais aparum. Ko Anut senek. Anut nukan osap erekapu pe rakureu, kiro kon Mokois sakau ämän äienuk, jekur raiäi. Anut nukan Mokois roasiret erekapu sarwarowon, okon, Anut nukas kiro roasiret akan onok aru pakan imwaronuk, ak ätäi kon amukup eposek sarein. Kesernuk, kiro Mokoi ko omar oik Anut sakau näwäu orip nukan ipou näu kaima tane raianik, osap erekapu kameäu. Jisas nukan sakau kiro rusapai Anut nukan sakau senek. Anut nukan Mokoi nukas sarau eitek erekapu itimwareäu. ( Utianik, Jisas meiewon omre koi, rusapai ik raum opok, Anut nukan ämän kiro nukan Mokois aikora. Osap erekapu okoro rakureu, kiro kon mokoin ipou opok mowon. Osap erekapu Anut nukan oksaus äienuk, pewon kiro Jisas nukas osap erekapu ate mokurewon. :' qMeter Anut nukas kon ämän roianik, areai roat awaronuk, akas pak iken kinjaunokot awareäin. Kos iken kinjaunokot onok atap atap pakaima kon ämän ätäi ätäi surmariäwon. &&O, isan jaiat, is Anut auriäim, iken Näwäu, Jisas Krais nukas kon wou näu oripas akan totomaka jekur rawaun sarwarai. Epar!%&Keserianik, isan ämän pataraun is karauk roat akas is ätäi usu sosop wa irau rai awarom. Owon, is karauk roat akas iworoin kiro uikur kiro isan enimsau opok rau. Kiro uikurus sarau roat (slev) akan pekur senek, is Jisas nukan sarau ro raim ätär marai. ?$w&Anut nukas roasiret kon ämän tainori rai, kos akanun wouti maromara, sarwarnuk, akan woiaka päurar rawaiei. Kiro roasiret ak Anut nukan roasiret senes. Ak Israel roasiret senes. b#=&Roat enmak kerau patiraun, kiro onok näwäu wa. Roat enmak kerau patirau wa, kiro onok nais näwäu wa. Kar onok karar kiro näwäu. Kiro onok Anut nukas roasiret ätäi awau etäi marowon, kiro onok näwäu senes. X")&Is, isan ronkat isan enim jou oik maun kar onok wa mam. Utianik, is iken Näwäu, Jisas Krais ko am äpäs opok meiewon konun epar kon enip jou mam. Jisas Krais ko am äpäs opok meiewon senek, isan ronkat okoro omnokoupaian onok aru nais erekapu meiewon. Kiro onok senek, is nais omnokoupaian roasiret akan amiakap meiemin ro senek. !& Kiro Juda roat akan enmak kerau patirin, aka nais akan sintore ämän erekapu wa tainoriäi. Utianik, ak akan enmak kerau patiraun rai awarorai. Ak kiro onok keserna, aka nepipirmoi, enmaka jou näwäu raunuk, ak akan inkaruru rawaun rai kesewarorai. f E& Karauk Juda roat woiaka epar moin, akas ak karauk omsau pakan roat akan enmak kerau patiraun rai sakau awarorai. Ak akan ämän tainorianik, akan enmak kerau patirna, karauk Juda roat akas kiro roat enmaka jou näwäu maraun rai keseriäi. Kiro roat ak Jisas Krais am äpäs opok ik Anut nukan amukup eposek rawaun meiewon mesin woiaka epar miäi, utianik, ak karauk Juda roat woiaka epar mau wa, akas ak usu araiei rai imineanik, akan enmak kerau patiraun rai awareäi. hI& Ak kiro jer näwäu aparwe. Rusapai, is kiro jer isan ipiasar sakau ämän jer we marom. P& Keseria, karauk roasiret sarwaraun apu raunuk, sarwarau. Ik ak opok onok eposek me rawau. Utianik, ik orip orip iken jaunokot Jisas mesin woiaka epar moin sarware rawau. Pol kon jer wewon patarwon. 7g& Keserianik, ik onok eposek maun mesin wa wäsuk ätäiäu. Ik kiro onok eposek wa utam. Keseria, tawa kar omre Anut nukasar sare mowon opok, ik ko pak orip orip awau rawam.  &Kiro onok kesek, inok roasir ko kon omnokoupaian osap ronkateanik, onok aru me raiäu, kon onok aru kisar wenuk, meiäi. Utianik, inok roasir ko Anut nukan Osou Näu wou ereraun onok eposek miäu, ko Osou Näus sarenuk, ko Anut pak orip orip awau rawai. &Ak akasar akanun wa sätäiäu. Owon, kar ros Anut amuk atau senek wa. Ro kon woia owo o uku wewon, kiro o karar owai. 7&Utianik, inok ro ko kar ros Anut nukan ämän tamareäu, kos pak ätäi kiro ro isanaraun osap nurai. Awau rawaun onok kiro o uku weäum onok senek. M&Roat karar karar akasar akan sarau maun usu atap atap ämäiäiei. B}&Utianik, ak roat karar karar akasar akan onok aparianik, wasarewe. Ak onok eposek miäi, kiro itok, ak akan onok mesin nepipiraiei. Ak karauk roat akan onok aparianik, wa wasarewarau. C&Kar ro enip jou wäpik kon ronkat kon enip karauk roasiret akan enmaka itimwareäu, okon, ko nukasar nukan enip jou oik mai, kiro ro ko nukasar sätäieu. Epar senes, ko ro näwäu wa. yk&Ak karauk roasiret akan usu ämäiäun sarwaraiei. Ak kesermoi, ak Krais nukan ämän kiro erekapu tainoraiei. 7 i&O jaiat, ak kamuk kar ros kar onok aru monuk rai, ak karauk roat Anut nukan Osou Näu orip, kiro äpu mianik, akas ko ätäi onok eposek maun ko siakup pote isanaraiei. Ak pote ko wa kerau, päurar isanaraiei. Owon, aka nais Satan nukas ak onok aru maun ate apwarai, okon, akan onok jekuriar kamäiei. 3&Ik ikasar iken enmok jou wa mau. Enmok jou näwäu orip rawaun iken jaunokot pak wa ketäiäu. Karauk roat akan enmaka jou owaun wa ronkatäu.mS&Ik, awau rawaun onok kiro Anut nukan Osou Näus ikowon. Kesermoi, ik kon onok jekur tainorau. [/&Jisas Krais nukan roasiret akan omnokoupaian onok aru utomoi, kiro onok aru Krais nukan am äpäs opok äsäi moin. Keseria, akan onok aru maun ronkat oianik, woiaka siräiäu pak kiro onok erekapu oi kurein. L&Ak karauk roasiret sakau wäpik mesin ronkateanik, siarakapai potomoi, päurar sarwareäi. Akasar akan ronkat jekur kameäi. Roasiret kiro onok eposek miäi, ak kar sintore ämän wa espäiäi. 8i&Utianik, roasiret Anut nukan Osou Näu nukan onok eposek tainorianik, kiro onok kesek miäi. Karauk roasiret mesin woiakas meiäi. Ak woiaka erer orip raiäi. Ak woiaka päurar orip raiäi. Ak karauk roat akas usu arona, akas ätäi kiro roat onok aru wa mareäi. Ak karauk roasiret sarwareäi. Ak onok eposek karauk roasiret opok miäi. Ak orip orip onok eposek miäi, okon, karauk roasiret akas ak mesin woiaka epar miäi. r]&Ak karauk roat enmaka jou orip akan omoi owaun sakau ronkateäi. Ak orip orip an sakau jemoi, otop sareäi. Ak otop roat senek, jejep sosop miäi. Ak karauk onok aru nais miäi. Meter is kiro ämän awaromin, rusapai ätäiar awarom. Roasiret ak kiro onok ätäi ätäi keseriäi, Anut nukas roasiret kamwaraun ses kounuk, ak nukan roasiret senes wa saräiei. V%&Ak sät eitek jou muriäi, os ämänis karauk onok keseriäi. Roasiret aka aka iwäi sareanik, ämänis ketäiäi. Ak karauk roasiret akan osap meswaronuk, owaun ronkateäi. Ak aka aka karauk roasiret mesin kasiaka peäi. Ak akan enmaka jou näwäu orip rawaun sarau sakau miäi. Ak aka aka ketäianik, atap atap inäiäi. Ak karauk ämän, Anut nukan epar ämän wa, roianik, woiaka kiro mesin epar momoi, roasiret akan ronkat karar senek pak erek tururiäi. { o&Omnokou pakan roasiret akan onok aru miäi kiro amop raiäu. Kiro onok kesek, ak sapum onok pak karauk onok aru maun ronkat aru oianik, roasiret akan amiakap karauk sapum onok amop miäi. Akan enmaksau nepipiraun karauk onok aru miäi. f E&Ak Anut nukan Osou Näu tainori rai, ak Juda akan sintore ämän nukan inkaruru wa rawaiei. I  &Keserianik, is ak sakau awarom. Ak orip orip Anut nukan Osou Näu nukan onok karar tainorwe. Owon? Omnokoupaian onok aru kis Anut nukan Osou Näu nukan onok oi kureäu. Anut nukan Osou Näu nukan onok kis omnokoupaian onok aru oi kureäu. Kiro onok ori au iwäi murateäir. Keserianik, owo onok keseraun ronkateäum, na kiro onok orip orip wa keseriäum. Ak Anut nukan Osou Näu nukan onok karar orip orip tainorwe. Keserna, ak onok aru wa maiei.  &0 Y&Ak rapor rowe! Ak aka aka opur sei senek, ketäianik, weräiäiei, akasar akan totomaka erekapu aru maiei. Osou Näu nukan onok pak okoro omnokoupaian onok pak. eC&Ak kiro onok keseraiei, ak Moses nukan sintore ämän erekapu tainoraiei. Owon, kon ämän keser äieu, “Na naka mesin wonas meieäum senek, karauk roasiret akanun nais keseriar wonas meiäm.” Wok Pris 19:18 M& O jaiat, Anut nukas ak sintore ämän tainoriäin onok pakan imwaraun urwarowon. Kesernuk, ak Juda akan sintore ämän inkaruru rawau wa, okon, ak owo onok keseraun itok, utianik, ak kar osapun sarau ro wa rawaiei. Ak akan enmaksau nepipiraun wa ronkatäu. Utianik, ak akan jaunakat mesin woiakas meiemoi, sarwaraiei. (I& Isan ronkat kiro roat akas ak akan enmak kerau patiraun sakau awarona, akan woiaka aru mareäi, ak utwarona, ak pote, akan seiaka akasar erekapu oi kuräiei! 9& O jaiat, is enmak kerau patiraun ämän roasiret erekapu wa tamareäimin. Is kiro ämän roasiret tamareäim maro, Juda roat akas is usu näwäu wa irowoi. Utianik, is Jisas am äpäs opok meiewon ämän karar tamareäim, okon, ak kiro ämän rowaun utomoi, is usu iriäi. |q& Utianik, Näwäus isan woi sakau muronuk, is äpu akan ronkat isan senek. Inok roat akas kiro ämän atap atap awareäi, kiro onokus akan ronkat aru maraiei. Kiro kesek roat, ak enmaka jou orip ra, enmaka jou wäpik, ak Anut nukas aru marai. pY& Roat keser äiäi, “Bret makeäi marasin, kon enip jis, kiro eteinak oumana, plaua opok mianik, keputirna, bret erekapu näwäu noroiäu.” Kiro onok senek, kar ros ak onok aru maun ämän awareäu, kos ak erekapu aru mareäu. F&Anut nukasar urwarowon, kos ak kiro onok ute rai awarau wa. +O&Meter akan woiaka Jisas Krais mesin epar moin kiro onok eposek me rain. Ak Anut nukan epar ämän jekur tainori rain. Inokos ak kiro onok ute rai awarowon?  &Roat ik Jisas Krais pak pasar raumoi, ik iken enmok kerau patiraun ronkateäum, kiro onok näwäu wa. Ik iken enmok kerau wa patiram, kiro onok nais näwäu wa. Woiok Jisas mesin epar mianik, karauk roasiret mesin woiokos meiäm, kiro onok näwäu senes. |q&Utianik, ik ronkat keser owau ik äpu Anut nukas kon roasir sareike mai. Keserianik, ik iken woiok Jisas mesin karar epar mota, kon Osou Näus ronkat ikonuk, Anut nukas tawa omar oik ik roasiret eposek aikaun iken woiok erer orip kume rawam. i~K&Ak Anut nukan amukup eposek saräun sintore ämän tainormoi, ak Krais nuka pak rawaun onok kiro erekapu utiäi. Anut kon wou näu oripas ak sarwareanik, ak kon roasiret saräun apu sare mowon. Utianik, ak kiro apu utiäi. Q}&Ak, roat erekapu, is ak sakau ämän awarom. Inok roat ak akan enmak kerau patiraun keserai, kiro roat ak Juda akan sintore ämän erekapu inkaruru raiäi. Ak kiro sintore ämän erekapu tainoraiei. M|&Ak rowe! Is, Pol nukas, ak awarom. Ak ätäi sintore ämän tainorianik, enmak kerau patirna rai, kiro onok kesek, ak Krais sumkäinei. Kon sarau ak mesin mowon, kiro saraus ak wa sarwarai. 0{ [&Meter ik sintore ämän tainoraun orip orip ronkateäum. Rusapai Krais nukas sareikomara, kiro onok pakan imäikowon. Keserianik, ak sakau tai raumoi, karauk roat akas ak ätäi kiro sintore ämän nukan sarau roat (slev) senek kon inkaruru rawaun sakau awarona rai, ak akan ämän wa tainorau. z#&Keserianik, ik sintore ämän Anut nukan amukup eposek rawaun kakap wa tainoram. Ik sarau asiren mokoit wa, ik Sara nukan mokoit.y&Utianik, Anut nukan ämänis owo äiewon? Ko keser äiewon, “Anut nukas Apraham auruwon, ‘Kiro sarau asir kon mokoi ori äsimwatota, manaieir. Kiro sarau asiren mokois Sara nukan mokoi pak awan momonawan osap karar wa owaieir.’ ” Stat 21:10 x&Kiro ses opok, Hega nukan mokoi ika omnokou pakan roasiret senek pewon, kos Sara nukan mokoi ko Osou Näus sarenuk, usu nuruwon. Kiro onok rusapai nais rau. Roasiret sintore ämän sakau tainoriäi, akas ik Jisas mesin woiok epar momun roasiret usu ikiäi. w%&O jaiat, keseria, ik Aisak senek. Ko Anut nukas paip mowon pakas kowon senek ik kon paip mesin woiok epar momoi, kon roasiret saremun. v&Anut nukan ämänis Sara kon mokoit mesin keser äiewon, “Na asir mokoi wäpik, na mokoi owaun tätäi rowau wa. Utianik, won erer orip uruwe, rawam! Owon, na mokoi sosop mam. Nan mokoit akas asir ro oripan mokoit erekapu itimoraiei.” Aisaia 54:1 u)&Utianik, ik woiok epar momun roasiret ik sintore ämän inkaruru kon sarau roasiret senek rawau wa. Iken Jerusalem omar oik rau. Kiro Sara senek. Ko sarau asik wa, okon, ko ik woiok epar momun roasiret sintore aman inkaruru kon sarau roasiret senek rawau wa iken aniok. Yt+&Kiro epar. Karauk roat akas Sainai omtapau, Arebia provins opok, enip Hega äiäi. Juda akan näu mena Jerusalem nais kiro asir senek. Kiro näu mena roasiret sintore ämän tainoraun sarau sakau me raiäi. \s1&Is Hega Sara orien ämän awarom. Kiro totok ämän kiro Hega Sara ori senek kiro Anut nukan paip oirori mowon, ika raum senek. Kiro asir oirori senek Anut nukas paip oirori roasiret pak mowon. Kar paip kiro Anut nukas Sainai omtapau opok mianik, sintore ämän Moses nuruwon. Roasiret kiro sintore ämän inkaruru raiäi sarau roasiret (slev) senek. Sarau asiret akan mokoit, ak nais tawa sarau roasiret (slev) rawaiei. Keseria, is kiro paip Hega senek äiem. >ru&Kon mokoi sarau asir pakan kiro ika, omnokou pakan roat senek, pewon. Utianik, nukan wau tuku pakan mokoi kiro Anut nukas Apraham pak paip mianik, kon sakausar Sara mokoi nuruwon. Qq&Anut nukan ämänis keser äieu, ‘Apraham ko mokoi oirori mowon, Ismael Aisak ori.’ Ismael, kiro kon sarau asir (slev), Hega pakan. Aisak, kiro nukan wau tuku, Sara pakan. Sara ko sarau asir wa. p&Ak kamuk opok karauk roasiret ak Juda akan sintore ämän nukan inkaruru rawauri ra? Kiro sintore ämänis owo äieu? Ak is airowe. Ho &Wopurut, is rusapai ak pak rawaun ronkat sakau oiäim. Keserita, is kiro ämän päurar awaraun itok. Is owose ak sarwaram, owo ämän awaram rai ronkat sosop ouram. Hega Sara orien ämän. Ln&Ak isan mokoit, okon, aninokot akas mokoi owaun tätäi oiäi senek, is ak mesin isan woi kesek tätäirou. Is tätäi orip rawam, akas Krais nukan onok ätäi tainorna, isan tätäi kiro utai. am;&Roat ak karauk roasiret sarwaraun akas sarau sakau maiei kiro itok. Kiro epar senes, okon, karauk ses is ak pak raiäim pak, karauk ses is ak pak wa raiäim pak, ak orip orip karauk roat sarwaraun sarau sakau mowe. l7&Kiro sät roat akas sarau sakau mianik, akas akan onok tainoraun rai akas sarau sakau mianik, ämän atap awarorai. Utianik, akan ämänis ak wa sarwarai. Ak isan onok tainoriäi utaun rai sätwarorai. Ak akan onok karar tainormoi, iken onok wa tainoraun rai kesewareäi. Wk'&Is Anut nukan epar ämän tamaromin, okon, ak rusapai is pak iwäi sarei ra? vje&Is äpu ak is sareiraun akan woiaka erer orip rain. Akan amiaka wawak is sareiraun etkoi kuräun itok maro, ak is irowoi. Kiro ses opok, akan woiaka erer orip is sareiraun rain. Utianik, akan woiaka erer orip rain, kiro rusapai esewon? .iU&Isan sip kis ak usu arowon. Utianik, ak is sip ro aru rai sauk murau wa. Ak is kar Anut nukan sarau eitek senek imäiroin. Ak is Jisas Krais senek jekur imäiroin. ah;& Owon, ak äpu is sip utaun amke akan mena koianik, Anut nukan Ämän Eposek tamaromin. kgO& O isan jaiat, is ak sakau ämän awarom. Meter ak kar omsau pakan roasiret Juda akan sintore ämän tainorau wa opok, isas akan mena koianik, is ak senek saremin. Is sintore ämän utomin senek, ak isan onok tainorianik, rusapai kiro sintore ämän tainoriäi ätäi utowe. Meter is ak rawa koita, akas is aru wa muriäin. Akas is jekur kamoiroin. ffE& Is ak mesin sarau sakau momin. Utianik, rusapai is isan sarau kiro erar sakaram rai iminem. ^e5& Ak Juda roasiret akan sintore ämän tainormoi, akan sumaun omre pak, keir karar karar omre 1 opok pak, o wäun ses pak, o owaun ses pak, woisan atap atap pak, ak tup jekur apariäi. Ak owon kiro onok keseriäi? d/& Utianik, rusapai ak epar Anut äpu moin. Epar senes, Anut nukasar ak äpu mareäu. Ak owon sät eitek akan jekur rawaun sintore ämän meter utoin, ak ätäi akan inkaruru sarau roat senek rawaun ätäi tainori? Kiro sintore ämän sakau wäpik, kos ak sarwaraun senek wa. ~cu&Utianik, meter ak, karauk omsau pakan roasiret Anut nukan enip äpu wa. Ak sät eitek akan sarau roat raiäin. by&Keserianik, ak meter sarau roat (slev) senek raiäin. Rusapai, ak Anut nukan mokoit senes. Anut nukas tawa osap araun paip mowon kiro osap arai. Owon, kos ak kon mokoit senes sare marowon. Pol nukas Galesia roasiret sarwaraun ronkat sosop mowon. ay&Ak Anut nukan mokoit, okon, Osou Näu kon mokoi nukan wou uru raiäu, kiro Osou Näu nais iken woiok uru mowon. Kiro Osou Näu raunuk, ik epar äpu Anut iken momonek, okon, ik woiok erer orip Anut keser sakau auriäum, “O Moni, O Moni.” e`C&Anut nukas inok roasiret ak sintore ämänis kamwareäu pakan imwaraun, ko äsimornuk, kowon. Keseria, Anut nukan ronkat erekapu Juda roasiret pak karauk omsau pakan roasiret pak erek kon mokoit senes saräun keserwon. W_'&Utianik, kiro omre Anut nukas sare mowon penuk, kos kon mokoi senes nuka pakan äsimornuk, kowon. Kon mokoi kiro epar asir wou uruas kowon. Ko koianik, Juda roasiret akan sintore ämän inkaruru raiäwon. E^&Kiro onok senek, meter Anut nukas Jisas äsimorau wa opok, ik Juda roasiret nais mokoinakut senek rauta, omnokou opok jekur rawaun iken sintore ämän kon sarau roat senek tainoriäumun. ]&Utianik, kiro mokoi eteinak raunuk, karauk roasiret akas ko kamemoi, kon momokus omre sare muruwon opok, ko kiro osap erekapu owaun kame raiäu. Tawa ko tenemai sarenuk, kon momokus omre sare muruwon opok, ko kiro osap erekapu momok ori erek kamäieir. >\ w&Utianik, is rusapai kar ämän awaraurim. Mokoi ko kon momokun osap owaun mokoi eteinak raunuk, kon momokus ko kar sarau ro senek kame raiäu. Tawa epar kiro osap kon erekapu owai. $[A&Ak Krais nukan roasiret raiäi, okon, ak Apraham nukan askanai. Kiro onokun, Anut nukas Apraham owo osap owaun paip muruwon ak kiro osap nais owaiei.dZA&Kesermoi, ak erekapu Anut nukan mokoit raianik, Juda roasiret pak karauk omsau pakan roasiret pak ak atap atap wa, ak karar rai. Roat akan sarau akasar kameäi pak sarau roat (slev) pak ak atap atap wa, ak karar rai. Roat pak asiret pak ak atap atap wa, ak karar. Ak erekapu Jisas Krais nukan roasiret rauna, ak atap atap wa, ak karar senes rai. Y&Okon, rusapai ak Anut nukan mokoit senes. Ak Krais nukan enip pakas an jomaroin, okon, ak Krais Jisas nuka senek sarein. yXk&Ak erekapu Juda roasiret pak karauk omsau pakan roasiret pak, ak akan woiaka Krais Jisas mesin epar moin. |Wq&Utianik, rusapai Jisas penuk, iken woiok epar mota, sintore ämänis ätäi ik wa kamoikai. Ik Anut nukan mokoit. lVQ&Kar ro kon mokoi eteinak kamäun kar roasir sare mowon senek Anut nukas sintore ämänis ik kamoikaun sare mowon, pote, Krais kowon. Ko keserwon, owon, iken woiok ko mesin epar mianik, ik Anut nukan amukup eposek rawaun itok. |Uq&Keseria, ik Juda roasiret, meter Jisas Krais päu wa opok, ik iken woiok epar mau wa opok, sintore ämänis kamoike raunuk, ik kiro sintore ämän inkaruru raiäumun. Jisas penuk, Anut nukas iken woiok ko mesin epar maun ätär mukowon. UT#&Utianik, kiro epar wa, owon, Anut nukan ämänis äiewon, ‘Okoro omnokou opok onok arus roasiret erekapu sakau atwareäu.’ Kiro onok mesin, Anut nukas kon amukup eposek rawaun roasiret pak paip mowon. Kiro onokun, inok roasiret akan woiaka Jisas Krais mesin epar maiei, kiro roasiret karar ak Anut nukan amukup eposek rawaiei. dSA&Sintore ämänis Anut nukas paip mowon oi kurewon ra? Wa senes. Sintore ämänis roasiret Anut nuka pak awau rawaun sarwarowon maro, roasiret ak sintore ämän jekur tainormana, ak Anut nukan amukup eposek rawoi. R9&Rowe, kamuk raiäu ro ko ro karar nukan sarau murau wa, ko ro oiroror awan sarau mateäu. Anut nukas kon paip mowon, kiro nuka karar kon sarau mowon. 8Qi&Keserianik, sintore ämän kiro owosäun? Roasiret ak onok aru mona, Anut nukas kiro sintore ämän arowon, owon, akan onok aru miäi ätär maraun keserwon. Apraham nukan askanai kiro paip mesin auruwon, Krais penuk, kiro sintore ämän nukan sarau patarwon. Sintore ämän Anut nukas kon sarau eitek aronuk, akas pak Moses nurin. Owon, ko Anut pak roasiret pak kamuk raiäu ro. Kos pak kiro sintore ämän roasiret arowon. aP;&Ik sintore ämän tainorta rai, Anut nukan amukup eposek raumun maro, kiro paip nukas ik kon amukup eposek rawaun wa sareikai. Owon, Anut nukas kon wou näu oripas Apraham pak paip meter mowon ko kon paip tainormara, Apraham nukas Anut nukan amukup eposek rawon. Ko sintore ämän pakas eposek saräu wa. Sintore ämän nukan onoktapau kesek. O7&Is kiro onoktapau äiaurim. Meter Anut nukas Apraham pak paip mowon. Rai rai, woisan 430 orip utomoi, iken sintore ämän rusa pewon. Keseria, kiro sintore ämänis Anut nukas Apraham pak paip mowon wa oi kuräi. Kiro sintore ämänis Anut nukan paip nukan omoi owau senek wa. N{&Kiro onok senek, Anut nukas Apraham pak kon askanai karar pak roasiret kon amukup eposek rawaun paip mowon. Anut nukan paipis askanai sosop mesin äiäu wa. Utianik, ko askanai karar mesin äiewon. Stat 12:7 Kiro askanai karar, kiro Krais. aM;&O Jaiat, is kar ämän kiro mesin awaram. Kiro omnokou opok, kar ro ko kon jauk pak paip muratäusa, kar onok eposek miäu ros kon paip ätäi oi kuräu senek wa. Kon ämän kiro paip opok ätäi wa tunarorai. `L9&Utianik, Krais Jisas nukas iken omoi oianik, am äpäs opok meiemoi, ko ik ätäi imäikowon. Ko keserwon, owon, Anut nukas Apraham kon amukup eposek rawaun paip mowon senek, karauk omsau pakan roasiret ak nais kiro eposek rawaun paip erek owaiei. Keserianik, ik erekapu woiok epar momun, Anut nukas kon Osou Näu ikaun äiewon ik owam. K/& Keseria, sintore ämän tainoraun onokus ik, Juda roasiret, iken totomok aru mukai. Utianik, Krais nukas sareikomoi, kiro usu pakan imäikowon. Nukasar iken omoi oumara, ko am äpäs opok meienuk, Anut nukas ko ik mesin aru muruwon. Ik kiro äpu, owon, Anut nukan buk opok jer kesek rau, “Roat erekapu ak am äpäs opok meiäiei kiro roat akan totomaka Anut nukas aru marai.” Lo 21:23 Sintore ämän tainoraun onok pak woiaka epar maun onok pak, au erek karar turur rawau wa, au atap atap rair. Anut nukan ämänis keser äiewon, “Inok ro kos sintore ämän erekapu tainorianik, kar sintore ämän eteinak utau wa, ko kiro sintore ämänis isanarnuk, orip orip awau rawai.” Wok Pris 18:5 Utianik, roasiret ak sintore ämän erekapu tainorau senek wa, okon, ak kiro onok pakas awau orip orip wa rawaiei. 2I]& Keserianik, rusapai ak äpu moi, kar ro ko sintore ämän tainorai ko kiro pakas Anut nukan amukup ro eposek wa rawai. Anut nukan ämänis keser äiewon, “Roasiret ak Anut nukan amukup eposek rai, kos ak sarwarai mesin akan woiaka epar miäi, orip orip awau rawaiei.” Habakuk 2:4 3H_& Utianik, inok roasir ko onok eposek maun sintore ämän tainorianik, Anut nukan amukup eposek saräun äiäu, Anut nukas kiro roasir nukan totok aru murai. Owon? Anut nukan ämänis keser äiewon, “Roasiret ak sintore ämän Anut nukan buk opok rau, ak kiro erekapu tainorau wa, ak usu orip orip oi rawaiei, owon, ak äpu tawa Anut nukas akan totomaka aru maronuk, ko pak awau orip orip wa rawaiei.” Lo 27:26 \G1& Keserianik, Apraham kon wou Anut mesin epar mowon, okon, Anut nukas kon amukup eposek saräun sare muruwon. Roasiret ak nais akan woiaka epar maiei Anut nukas ak nais kon amukup eposek saräun sare marai. !F;&Meter Anut nuka äpu mowon, tawa karauk omsau pakan roasiret akan woiaka Anut mesin epar mona, kos ak kon amukup eposek rawaun sare marai. Kiro Anut nukas kar paip momara, karauk roat akas kiro ämän Anut nukan buk opok jer wein. Anut nukas Apraham kiro kon Ämän Eposek auruwon, “Kar nan askanai pakas tawa isas roasiret omsau erekapu pakan ak isan amiap eposek saräun sare maram.” Stat 12 3 Ew&Keseria, ak rusapai äpu maiei, roasiret ak akan woiaka epar mai, kiro roasiret ak Apraham nukan askanai senes. GD&Kiro onok senek, Anut nukan ämänis Apraham mesin keser äiewon, “Apraham kon wou Anut mesin epar mowon, okon, Anut nukas ko kon amukup ro eposek senes äiewon.” Stat 15:6 ^C5&Anut nukas Osou Näu akan woiaka uru momara, kos kurur atap atap ätär mareäu. Owon? Kiro ak sintore ämän tainoraun rai keseriäu ra? Wa, ak kon ämän roianik, akan woiaka ko mesin epar mona, kos keseriäu. B &Ak meter Anut nukan amukup eposek sareanik, usu sosop oi rain. Ak kiro usu erar oin ra? Wa, ik äpu, ak kiro usu erar owau wa. A5&Ak amke Krais nukan Osou Näu pakas Anut nukan amukup eposek sarein. Rusapai, akan sakausar kon amukup eposek sarau mauri ra? Akan ronkat kiro aru. Z@-&Ak is airowe! Ak owosemana, Anut nukan Osou Näu oin. Ak sintore ämän tainorianik, Anut nukan Osou Näu oin ra? Wa, ak Anut nukan ämän roianik, akan woiaka Jisas mesin epar moin, okon, kon Osou Näu oin. ? &Ei, ak, Galesia roasiret, akan ronkat eposek wa! Is ak mesin kasi näwäu peu. Owon, ak karauk roat inikwarona, akas ak sätwarona, ak akan ronkat tainoriäi ra? Jisas Krais ko am äpäs opok meiewon ämän is roasiret amiakap amop awaromin, ak roin. [>/&Anut nukas kon wou näu oripas is sareirowon, okon, is kiro onok mesin sosop ronkateäim. Owon, sintore ämänis ik Anut nukan amukup eposek saremun maro, Krais ko ik sareikaun wa meiewo, ko erar meiewon.m=S&Is kiro sintore ämän tainoraun itok wa, okon, kiro sintore ämänis is meiäun äiäu. Is meiemin maro, sintore ämän ätäi tainoraun wa ronkatewom. Is meiäu wa, utianik, Krais isan omoi oumara, ko am äpäs opok meiewon. Keserianik, is rusapai meiemin senek raumoi, is isan ronkat wa tainoriäim, is Krais nukan ronkat karar tainoriäim. Is Juda akan sintore ämän wa tainoriäim, okon, is rusapai Anut nukan apu karar tainorianik, kon sarau miäim. Rusapai, is okoro omnokou opok raim, isan woi Anut nukan mokoi mesin epar momin raim. Kos karar isanun wous meiemara, isan omoi oumara, is mesin meiewon. <& ;9&Utianik, rusapai is Anut nukan amukup eposek saräun sintore ämän tainoriäimin kiro utomin. Is ätäi tainoraurim, Anut nukan amukup is onok aru nukan ro rawam, owon, kiro is erekapu jekur tainoraun itok wa, okon, kiro pakas is Anut nukan amukup eposek saräun itok wa. Z:-&Ik, Juda roat, iken woiok Krais mesin epar momun, Anut nukan amukup eposek rawauriäum. Utianik, ik äpu ik nais karauk omsau pakan roasiret senek sintore ämän tainorau wa, okon, kiro sintore ämänis ik onok aru miäum ätär mukiäu. Keseria, ik woiok epar momun opok, Jisas nukas ik onok aru maun rai aikowon ra? Wa senes wa. k9O&Ik äpu, kar ro ko sintore ämän tainorai, kiro ro Anut nukan amuk opok ro eposek wa raiäu. Wa senes wa. Ko kon wou Jisas Krais mesin epar mai, kiro epar Anut nukas ro eposek äiäi. Kiro onokun, ik nais Anut nukan amukup eposek saräun Krais Jisas mesin iken woiok epar momun, owon, ik sintore ämän karar tainoriäum maro, Anut nukas ik roasiret eposek wa aikowo. Utianik, ik Jisas Krais mesin karar ronkatäm woiok epar momun, kiro epar kos ik roasiret eposek keser aikiäu. <8q&Iken askanai ak Juda roat. Ik karauk omsau pakan roat senek wa. Ak Juda akan sintore ämän wa tainoriäi, okon, ik ak onok aru miäi roat äiäum. Ik Juda roat senes raum. ;7o&Is kiro roat apwarmin ak Jisas nukan Ämän Eposek jekuriar tainorau wa. Keseria, is roasiret amiakap amop Pita aurmin, “Na Juda ro, na ätäi pirirmoi, kar omsau pakan ro senek raiäum, okon, na rusapai, Juda roat akan onok wa tainoriäum. Na owon karauk omsau pakan roat ak Juda roat akan onok tainoraun rai awareäum?” Juda roasiret pak karauk omsau pakan roasiret pak ak akan woiaka epar mona, kiro Anut nukas sarwarai. 65& Karauk Juda roasiret Jisas mesin woiaka epar moin ak äpu kiro onok aru, utianik, Pita kiro onok kesernuk, aparmoi, ak nais kir karauk omsau pakan roat pak o jaun utoin. Barnabas nais akan onok tainorianik, karauk omsau pakan roasiret pak o wa jeäwon. Ko kesernuk, is karkairmin, owon, isan ronkat Barnabas nukan wou epar mowon kiro sakau ronkatemin. Ak erekapu äpu kiro onok aru, utianik, ak keserin. 5& Kiro onok kesek, ko amke Antiok mena potomara, karauk omsau pakan roasiret pak raumara, ak pak o je raiäwon. Jems nukas karauk Juda roat äsimwarnuk, potoin. Kiro Juda roat ak keser äiäi, ‘karauk omsau pakan roat ak akan enmak kerau patirau wa, okon, ik ak pak o jau senek wa.’ Pita ko kiro Juda roat koin apwaromoi, ko sakau iminewaromara, karauk omsau pakan roat pak o jaun utowon. 44a& Kar ses opok, is Antiok mena raita, Pita koumoi, ko kar onok aru mowon. Meter Anut nukas ko kiro onok wa keseraun auruwon. Is kon onok aparianik, Pita sakau kermin. "3=& Ak ik roasiret osap wäpik sarwaraun mesin karar aikoin. Is epar kiro roasiret sarwaraun mesin ronkatwareäim. Antiok mena Pol nukas Pita sakau kerwon. \21& Jems, Pita, Jon karauk roat akas ak roasiret kamwareäi roat näunäu senek äiäi. Kiro tururin ses opok, ak äpu moin Anut nukas kon wou näu oripas is sareirianik, karauk omsau pakan roasiret tamaraun sarau irowon. Keserianik, akas Barnabas is ori iwen ipiok atoin. Kiro onok keserin, kiro iken woiok karar raiäum ätär moin. Kesermoi, is Barnabas ori iu ätäi pote, karauk omsau pakan roasiret kamuk opok sarau mamur. Ak Juda roasiret kamuk opok sarau maiei. K1&Anut nukasar nukan sakaus is kon ämän oi pote karauk omsau pakan roasiret tamaraun sare murowon. Anut kos karar Pita kon sakaus Juda roasiret siarakap kon ämän oi pote tamaraun sare mowon. Q0&Utianik, kiro tururin ses opokar, ak äpu moin, Anut nukas is Pita ori kon Ämän Eposek roasiret tamaraun sarau karar itowon. Pita nukan sarau kiro Anut nukas nuruwon kiro Anut nukan Ämän Eposek Juda roasiret tamareäu. Utianik, isan sarau Anut nukas irowon kiro is kon Ämän Eposek karauk omsau pakan roasiret tamareäim. K/&Utianik, kiro Jisas nukan ämän oi ariai roat karauk roat akas ak roat näunäu enmaka jou orip keser äiäi. Is kiro roat enmaka jou orip ra, enmaka jou wäpik mesin ronkat sosop wa owam. Anut nukan amukup ik erekapu karar. Kiro roat näunäu akas Jisas nukan ämän is roasiret tamareäum ätäi atap wa piririn. .&Taitas ko is pak rau, ko Grik ro. Utianik, karauk roat akas Taitas nukan enip kerau patiraura rai ronkatein ik kiro mesin ämän ate raumun. Karauk Juda roat ak kiro ronkat sakau ateai, akas sätäianik, Jisas nukan roat senek saremana, päu roat senek pemoi, ik pak erek tururin. Ak ik iken woiok Krais Jisas mesin epar miäumun, Juda akan sintore ämän tainoriäum ra wa rai aparaun pein. Akan ronkat ik Juda akan sintore ämän erekapu tainoraun rai keserin. Utianik, ik äpu ik sintore ämän nukan sarau roat (slev) senek kon inkaruru rauta rai, kiro onok pakas ik Anut nukan amukup eposek wa rawam, okon, ik akan ämän ekep wa tainoriäumun. Keseria, Jisas nukan ämän oi ariai roat näunäu akas Taitas kon enip kerau patiraun rai aurau wa. Keserna, ik Taitas nukan enip kerau patirau wa. Kiro onokun, Jisas nukan Ämän Eposek kiro epar karar ak, Galesia roasiret, pak rawai rai keser awarom. s~}h|{yyWxwvutWsqpp&nn1m*kiShWgfedcbWa`e_o]]\[([Y(WWCVeUTSRQPOOxNLKYJJ'HGFEDCA@Keserianik, Anut nukas meter roasiret sintore ämän arowon kiro erekapu oi kurewon, owon, kis roasiret sarwarau wa. NIk äpu kiro Anut kamuk rawaun ro kon sarau wa utai, owon Anut nukan ämänis keser äiewon, “Na nakasar Anut kamuk rawaun ro, Melkisedek senek, atakan orip orip rawam.” Buk Song 110:4 J Meteran sintore ämänis äiewon, Anut kamuk rawaun roat ak Liwai nukan tupsiu pakas pein. Kiro ro ko Liwai nukan askanai wa. Ko awau rawaun sakau orip, okon, ko Anut kamuk raiäu ro sarewon. Rusapai is kiro ämän awaroita, äpu maiei. Anut nukas kon kamuk raiäi roat atap atap sare maronuk, ak kon sarau miäi. Kosar kon kamuk raiäu ro kar kon onok atap sare mianik, ko ik nuka jou muraun sintore ämän awau mowon. Kiro ro ko Melkisedek senek. *MRoasiret erekapu ak äpu iken Näwäu ko Juda nukan tupsiu pakan. Moses nukas kiro tupsiu pakan kar ro Anut kamuk rawaun ro pe rau keser äienuk, wa roiäumun. B} Ik Jisas mesin äiem, ko Liwai nukan tupsiu pakan ro wa, kon tupsiu atap. Kon tupsiu pakan kar ro Anut kamuk raiäu ro rawau wa. Kon tupsiu pakan kar ros opur makeanik, Anut nurau wa. P Anut nukas kon kamuk rawaun ro awau sare mowon. Kiro ron saraus roasiret Anut nukan amuk opok eposek saräun itok. Kiro onokus Anut nukas meteran jou muriäin sintore ämän oi kuremoi, awau mowon. %C Meter sintore ämänis keser äiewon, Liwai nukan tupsiu karar akas Anut kamuk rawaun roat saräiei. Utianik, kiro roat akan saraus roasiret Anut nukan amuk opok eposek sarein senek maro, kar Anut kamuk rawaun ro wa kowo. Is kar ro ko Aron senek äiäu wa, ko Melkisedek senek. 3_ Owon, Liwai akan askanai kiro Apraham. Liwai ko päu wa opok Apraham nukas Melkisedek apu opok tararmara, kon osap nuruwon. Jisas ko Melkisedek senek, orip orip raiäu. 'G Israel roasiret akas sintore ämän tainorianik, Liwai roat akan osap 10 orip pakan karar karar oi aroin. Keseria, Apraham nukas Melkisedek osap nurunuk, Liwai nukan tupsiu ak erek akan osap ko nuroin. Kiro onokus ik ätär mukowon Melkisedek ko ro näwäu senes, ak roat näunäu wa. [/Anut kamuk raiäi roat ak osap 10 orip pakan karar karar oi oi raiäis, meieäi. Utianik, Melkisedek ko Apraham ipokupan osap owon, ko meiäu wa orip orip awau rawon. Anut nukan ämänis ko meiewon äiäu wa. DIk rusapai äpu mom, ro enip jou näwäu oripas, ro enip jou eteinak orip, jekur rawaun ämän auruwon. Keseria, kiro ses opok, Melkisedek ko ro näwäu senes, Apraham ko ro näwäu wa. }Melkisedek ko Liwai nukan tupsiu wa. Apraham nukasar kon osap nuruwon. Apraham ko iken askanai Anut nukas ko pak paip mowon. Ko pakaimas omnokou pakan roasiret erekapu osap eposek oin. Utianik, Melkisedek nukas Apraham jekur rawaun ämän auruwon. NIk rusapai äpu mau, inok ro ko karauk roat akas osap inäianik, nuruna rai, ik äiäu, ‘ko näu ro, okon, osap nuroi’. Kar apu kesek, sintore ämänis keser äieu. ‘Liwai nukan tupsiu pakan roat ak Anut kamuk rawaun roat. Akas Israel roasiret akan osap 10 orip 10 orip owaiei.’ Anut kamuk raiäi roat akas akan menan roasiret pakan osap 10 orip pakan karar karar oiäi. Anut kamuk raiäi roat pak roasiret pak ak erekapu Apraham nukan tupsiu. \1Ak Melkisedek mesin ronkatäiei, ko ro näwäu senes. Apraham ro näwäu enip jou orip ko iken askanai ko pote weräimara, karauk osap oi kowon. Osap eposek 10 orip inäumara, Melkisedek karar 10 nuruwon. .UMelkisedek nukan momok, anak, kon askanai erapakas koin ik kiro akan enmaka Anut nukan buk opok aparau wa. Ko owo woisan opok pewon, owo woisan opok meiewon, jer we mona, ik aparau wa. Ko orip orip Anut kamuk raiäu ro rau. Keseria, ko Anut nukan mokoi senek, Anut nukan Mokoi nais ko senek. y kKesernuk, Apraham nukas marai pote mianik, karauk osap oi kowon 10 orip inäumara, karar 10 Melkisedek nuruwon. Melkisedek nukan enip onok tapau kesek: ‘roasiret kamwareäwon ro näwäu ko orip orip onok eposek miäu’. Ko Salem näu mena kameäu ro. Salem kiro kon enip onok tapau ‘päurar raiäi’ mena. Keseria, kos kon roasiret päurar rawaun sarwareäwon. n  WIk meter ak awaromun, Jisas Krais ko Anut kamuk raiäu ro näwäu senes, ko orip orip raiäu, ko Melkisedek sarau miäu senek. Rusapai, ik Melkisedek nukan onok awaram. Melkisedek ko Salem näu mena kameäwon ro näwäu. Kon kar sarau kiro ko Anut kamuk raiäu ro raianik, Anut kämioik rau nukan sarau muriäu. Iken askanai Apraham ko pote roat näunäu 4 orip pak weräimara, ätäi kon mena koi rai, apu opok Melkisedek tararnuk, Melkisedek nukas Apraham jekur rawaun Anut auruwon. [ /Rusapai ik sakau tai rawau. Ik äpu Anut nukas owo osap ikaun paip mowon kiro osap ko ikai. Keseria, iken woiok ko mesin sakau momun ätäi wa utau. Ik Jisas kowai rai päurar kume rawau. Kiro onok kesek: mur sakaus iken totomok Jisas pak sakau atoike rau senek. Jisas nukasar ko amke omar oik toneanik, Anut pak rau. Ko Anut kamuk raiäu ro näwäu senes, ko orip orip ik sareikaun ro. Ko Melkisedek senek, ko Anut kamuk raiäu ro näwäu senes orip orip rau. ; oAnut ko roasiret owo osap araun, ko apu oirori tainorwon. Ko amke ämän epar miäwon. Kar apu, ko kon ämän mianik, kon paip sakau maun nukasar nukan enip ateäwon. Kesernuk, ik äpu ko wa sät äiäu, kon apu oirori kis paip mowon wa utai, ko kon paip tainorai. Anut kiro keseriäu kiro ik onok aru miäumun utota, Anut nukas iken onok aru pakan imäikonuk, ik ko rawa potota, kon roasiret saräm. Kos tawa osap ikaun paip mowon kiro epar ikai, okon, kiro owaun iken woiok sakau me raum. Ik ronkat oiroror wa owau. Ko kiro osap ikaun rusapai sare mowon rau. -Kiro keseriäi senek, Anut nukas ik osap ikaun äiewon kiro ikai. Ik ronkat sosop wa owau, ‘ko ikai ra, wa ra’, keser wa ronkatäu. Kon ämän aikowon wa utau. Utianik, kos owo osap ikaun paip mukomara, nukan enip ateanik, kon ämän sakau momoi, kiro osap epar ikai. A{Apraham kon wou Anut mesin epar mowon senek, ik nais kir iken woiok ko mesin epar mota, kos owo osap ikaun paip mai, ko ikai. Roasiret akan ämän sakau maun ak akan epaunakat akan enmaka ateäi. Keserna, ak karauk roasiret pak ämän eriritena, kiro roasiret ak äpu maiei kiro roasiret akan ämän epar. 5cKesernuk, Apraham ko päurar raumara, kon wou epar mianik, Anut nukas owo osap nurai rai kume rawon. Anut nukas owo onok keseraun äiewon ko kiro onok epar keserwon. -Kos Apraham paip murianik, auruwon, “Epar senes isas aisom, is na eposek sareisoita, tawa nan tupsiu sosop senes päiei.” Stat 22:17 iK Ak iken askanai Apraham nukan onok tainorwe. Anut nukas Apraham kon tupsiu pak karauk onok eposek ak opok maraun paip marowon. Anut nukas Apraham ko ronkat oiroror wa owau rai auruwon. Kar ro näwäu, Anut nuka senek rawau wa, okon, Anut nukasar nukan enip atomara, kon paip sakau mowon. Kesermara, kiro onokun, Anut kon paip mowon kiro wa utai. N Ak Jisas nukan onok tainoraun wäsuk wa etäiau. Ak akan askanai akan woiaka epar moin, akan onok tainorwe. Anut nukas owo osap owaun paip marowon, ak kiro osap oin senek ak nais kir owaiei. Kiro askanai akan woiaka epar mianik, ak orip orip ronkat sakau orip raiäin, okon, Anut kon osap arowon. Anut ko eparar paip miäu. zm Ik sakau ämän awarom, ak karar karar akan sarau morai kiro keseriar orip orip me rawe. Keseria, ak epar äpu maiei akan sarau kiro morai tawa okoro omnokou erekapu wasaräi ses opok, Anut nukas akan osap araun sare marowon rau ak owaiei. "= Ik äpu Anut ko ak wa aru marai, ko akan onok aru mesin karar wa ronkatäi. Ak kon enip rororianik, kon sarau muriäi mesin erek ronkatäi. Ak ko mesin akan woiakas meieanik, kon roasiret sarwaroin ko kiro ronkatäi. Rusapai nais, ak kon roasiret sarwareäi mesin erek ronkatäi. y O jaunokot, ik okoro ämän ak awarom. Utianik, ik äpu ak kiro onok aru wa moin. Ak omnokou eposek senek, ak onok eposek miäi apwarum. Ak onok eposek moin, okon, Anut nukas ak ätäi akan onok aru pakan imwaronuk, ak kon roasiret rawaiei. Utianik, kiro omnokou opok amurik aru atap atap karar penuk rai, ik äiäu kiro omnokou aru. Ik keser ronkat owau ‘Anut nukasar kiro omnokou aru saräun sunarwon, okon, kiro omnokou opok o jekur wa peäu’. Keseria, ik kiro omnokou aru utota, rawai. r~]Kiro roasiret akan onok kesek, om neanik, omnokou perkau sarenuk, roasir ak kiro omnokou opok woi mianik, o uku weäi. Kiro omnokou opok o uku rapor peanik, o murunuk rai, ik äiäum kiro Anut nukasar kiro omnokou jekur mowon. =}sKeserianik, roasiret ak akan woiaka epar moin erekapu utoin, ak akan onok aru pakan ätäi piririanik, awau orip orip rawaun sakau owau senek wa. Owon, akan onok kiro kesek, akas Anut nukan Mokoi am äpäs opok ätäi äsäi morai. Ak keserna, karauk roasiret akas koianik, ko jeje ämän aurianik, ioirai. |}Anut nukas roasiret ämän eposek awareanik, owoswarowon, ak äpu moin kiro epar päi. Kos onok eposek keserwon, karauk kurur kon sakaus ätär marowon ak aparin. Kon sakau kisar tawa karauk roasiret aru mareanik, karauk roasiret osap eposek arai. :{mKarauk roasiret ak akan woiaka Jisas mesin epar moin utomoi, ätäi onok aru opok manoin. Ak ätäi piririanik, woiaka epar mau senek wa. Meter ak Anut nukan arou opok rain. Owo onokun Anut nukas Jisas äsimurowon ak äpu moin. Ak awau orip orip omar oik rawaun sakau oin. Anut nukan Osou Näu oin. _z7Ik amke Anut nukan ämän roianik, iken woiok epar momun ämän kiro erekapu mota, raunuk, Anut nukan eposek rawaun ämän karar tainorau. Ik Jisas wa sumkäineta rai, Anut nukas kon ämän tainoraun ik sareikai. My Keserianik, ik kiro Krais nukan ämän amke roumun, kiro karar rai wa ronkatäu. Kon ämän karauk roat näunäu akas äpu mianik, jekur tainoriäi senek ik nais erek tainorau. Ik Krais nukan ämän amke roiäumun karar ronkateäum, kon onok kesek; ou miäi roat akas ou tutu kurianik, ätäi siräumoi, ätäi ou tutu kuriäi senek keser keser rawam. Ak ätäi ätäi erar keser keser raia, ak ou mau wa. Ik Krais nukan ämän amke roumun kiro mesin karar ätäi ätäi äiäu senek wa. Kiro amke roiäumun ämän kesek: Roasiret ak onok aru pakan wa pirirna rai, ak onok aru mona rai, Anut nukas wasarewareanik, akwaronuk, meiäiei. Roasiret akan woiaka Anut mesin epar mona, Jisas nukas akan onok aru pakan imwaronuk, ak orip orip awau rawaiei. Ak Jisas pak pasar raumana, roasiret akan amiakap an jowaiei. Keserna, akan kamwareäi roat, pastor raut akas akan tapiaka atona, Anut nukas kon osou näu arai. Akan woiaka epar mianik, meiena, tawa Anut nukas ak ätäi siräi maronuk, ak orip orip awau rawaiei. Anut nukas roasiret erekapu wasarewareanik, roasiret akan woiaka ko mesin epar mau wa, kos ak erekapu oikurwarai. Ik kiro ämän mesin ätäi ätäi mokoinakut senek wa ronkatäu. Ik Jisas nukan onok karar tainorta, kiro Anut nukan wou ererai. Krais nukas sakau ikowon, ik roasiret näunäu, kon karauk ämän nais jekur tainoraun itok. xhwIUtianik, roasiret ak Anut nukan ämän jekur äpu moin, ak roat näunäu senek, o sakau jeäi. Kiro roasiret ak sarau sakau mianik, Anut nukan ämän onoktapau äpu miäi. Owo onok eposek, owo onok aru, ak äpu miäi.+vO Inok roasiret Anut nukan ämän jekur äpu mau wa, kiro roasiret ak mokoit eteinanak apur jeäi senek. Okon, ak Anut nukan tuku rawaun ämän jekur wa tainori raiäi. Kiro roasiret ak mokoit eteinanak senek ak owo onok eposek Anut nukan wou ereraun rai wa ronkateäi. Kiro apu ak äpu wa. u+ Is akan onok aparmin, okon, is okoro ämän awaraurim. Ak meter meter akan woiaka epar moin, okon, akas Anut nukan ämän karauk roasiret tamaraun itok. Utianik, aka nais ak Anut nukan ämän amkewan kiro onoktapau kiro jekur äpu mau wa, okon, karauk roat akas koianik, ak Anut nukan ämän onoktapau tamarona, ak jekur äpu maiei. Ak mokoit eteinanak senek. Ak o sakau wa jeäi, apur karar jeäi. Zt- Krais ko Anut kamuk raiäu ro näwäu senes nukan ämän sosop rau is awaraurim. Utianik, akan ronkat eposek wa, okon, is kiro ämän awaroita, ak kiro ämän roianik, kon onoktapau jekur wa äpu maiei. (sI Ko Anut nukan ämän erekapu tainorwon, okon, Anut nukas kon kamuk rawaun ro näwäu senes, Melkisedek senek, sare mowon. Ik mokoit eteinanak senek wa rawau. ]r3 Keserianik, ko ro tuku senes saremoi, ko Anut nukan ämän erekapu tainorwon. Anut nukas ko sare monuk, kos karauk roasiret ak kon ämän tainorin imwaronuk, ak ko pak kon omoi toneanik, awau orip orip rawaiei. qJisas ko epar Anut nukan mokoi, utianik, ko usu näwäu owon. Kiro usus sakau nurunuk, ko Anut nukan ämän erekapu rapor tainorwon. pJisas ko okoro omnokou opok rawon ses ko Anut ate waianik, auruwon, “Na is sareir.” Ko Anut aurianik, näwäu waiewon, owon, ko äpu Anut nukas ko isanarnuk, kon iwäi jaukut akas wa wena, meiäi. Utianik, ko Anut nukan ämän tainoraun kon wou sakau mowon, okon, ko meieanik, iken onok aru pakan imäikaun Anut nukas apu sare muruwon tainorwon. Kesernuk, Anut kon auruwon ämän rowon, utianik, roasiret akas ko wena, meiäun tämarau wa. Ko sakau nurunuk, kos kiro apu Anut nukas sare muruwon, kiro tainorwon. o)Anut nukan ämänis äieu, ‘Anut nukas keser äiewon, “Na nakasar Anut kamuk raiäu ro, Melkisedek senek, atakan orip orip rawam.’ ” ,nQRusapai, ik äpu mom Anut kamuk raiäu ro näwäu senes Krais, ko nukasar kon enip jou mianik, Anut kamuk rawaun ro näwäu senes saräu wa. Anut nukasar kon enip jou näwäu muruwon. Ik äpu kiro onok epar, owon, Anut nukas ko keser auruwon, ‘Na isan mokoi, rusapai is nan momon sarem.’ Buk Song 2:7 Is roasiret akan amiakap keser äiem, ‘Nas isan roasiret omnokou opok erekapu akan ro näwäu rawam.’ [m/Is ätäiar awaram, kar ro ko nukasar Anut kamuk rawaun ro näwäu senes wa saräi. Utianik, Anut nukasar ro sare mai. Kiro onok senek, Anut kamuk raiäu ro näwäu senes Aron ko Anut nukasar sare mowon. 6leKo roasiret akan opur makeäi Anut rawa oi toneäu. Utianik, nuka nais onok aru miäu. Keseria, Anut nukas kon onok aru jäkäi muraun kon opur atapur makea, Anut nuriäu. /kWKiro ro nuka nais ko sakau wäpik, okon, ko onok aru miäu. Keseria, karauk roasiret ak Anut nukan ämän jekur äpu wa, ak onok aru miäi, kos ak päurar sarwarai. :j oJisas Krais ko Anut nukan mokoi, ko roasiret pak Anut pak kamuk raiäu ro. Ak kiro äpu wa raroi, rusapai kiro ämän is awaraurim, ak jekur ronkatewe. Inok ro ko Anut kamuk raiäu ro näwäu senes saräi ko ika ro. Kiro ro ko Anut nukasar kon sarau muraun rai sare miäu. Ko Anut jou muraun osap oumara, Anut nuriäu. Kos opur makea, karauk osap oia, Anut nurunuk, Anut nukas roasiret akan onok aru miäin jäkäi maraun keseriäu. i-Keseria, Jisas nukas kon wou näu oripas ik sareikeäu, okon, ik Anut siakupai tonaun wa iminäu. Kos osap erekapu kameäu, okon, ik ko siakup tonota, kos ik sareikai. Keseria, karauk usu ik opok penuk, ko aurta, kos ikenun wouti momara, kon wou näu oripas sareikai.+hOKiro Anut kamuk raiäu ro näwäu senes iken ronkat atap atap oiäum ko äpu ik sakau wäpik, okon, ko ik mesin wouti miäu. Ik rusapai Satan nukas orip orip ate apaikiäu senek, ko nais Satan nukas orip orip ate aparwon. Utianik, Satan nukas ko ate aparwon sinuk, ko kar onok aru mau wa. g#Iken Anut kamuk raiäu ro näwäu senes ko omar oik toneanik, Anut pak rau. Ik owo ämän ko aurta, kos Anut auriäu. Kiro ro ko Jisas, Anut nukan mokoi. Keseria, ik amke Anut nukan ämän roumun iken woiok epar momun, kiro wa utau, ik jekuriar sakau ate rawau. f! Anut nukan amuk opok ik kar osap ämäi mau senek wa. Kosar osap erekapu ate mowon, okon, ik kar osap ämäi miäum, ko apariäu. Kar ros kon amuk opok osap ämäi mau senek wa. Kon amuk opok kiro osap ämäi momon kiro amop rau. Keseria, ik owo onok keseraun ko mesin ronkatäu. Owon, tawa kon amukup ik owo onok keseriäumun kiro onok auram. Jisas ko iken Anut kamuk raiäu ro näwäu senes. |eq Keseria, Anut nukas kon ämän tainoraun aikai ik wa sumkäinäu, tainorau. Anut nukan ämän kiro awau raiäu sakau orip, okon, Anut nukas ik owoseikaun ronkateäu ko kiro onok keserai. Kon ämän sakau näwäu orip sarau mora. Kiro siräp rumukäu auk karaim karaim oripas opur run isuk orip patiriäi senek, Anut nukan ämänis iken totomaka osou ori karar turur rair opok tonai. Kesernuk, ik owo onok keseraun ronkateäum ko äpu. Kon ämänis iken ronkat aru ra, näu ra, ätär mukiäu. [d/ Keserianik, ik erekapu Anut nukas kiro omnokou sare mowon owaun sarau sakau mau. Owo roasir Anut nukan ämän tainorau wa, ko kiro omnokou wa pote owai. Iken askanai ak omnokou owau wa senek, ko nais wa owai. \c1 Inok roasir ko kon sarau me rawon patarianik, Anut nukan sumaun omoi oumara, ko ätäi sarau wa mai, ko eposek sume rawai. Anut nuka kon sarau erekapu patarianik, sume rau senek roasiret ak nais kir keseraiei. jbM Keseria, Anut nukas kon roasiret akan sumaun omoi owaun awarowon kiro ämän rusapai keseriar rau. Anut nukas osap erekapu ate mianik, omre 7 opok, sumowon senek, roasiret nais, ak kiro omoi pote oumana, rapor sume rawaiei. aJosua nukas Anut nukan roasiret Kenan omsau imware potonuk, sumoin. Anut nukas awarowon siar ak keserin. Utianik, akan sumoin onok kiro Anut nukan sumaun onok senek wa. Josua nukan ses opok, ak epar sumoin maro, Anut nukas kar sumaun omre wa sare mowo. j`MKeserianik, Anut nukas kar omre sare mowon. Kiro omre ‘Rusapai’ äiäu. Meter Anut nukas kiro ämän iken askanai awarowon, rai rai, Devit nukas kiro ämän kon buk opok jer wewon. “Rusapai, Anut nukas kon ämän äieu roumoi, iken askanai akan woiaka sakau mianik, Anut sumkäinein senek ak nais akan onok wa tainorau.” Buk Song 95:7-8 $_AKeserianik, rusapai karauk roasiret ak akan woiaka Anut mesin epar miäi, kos äiewon, “Ak karar epar isas sumaun omoi sare maromin owaiei.” Buk Song 110:4 Akan askanai ak Anut nukan ämän eposek roianik, kon ämän tainorau wa, okon, ak kiro omnokou pote owau wa. ^ Ko ätäi keseriar äiewon, “Ak kiro sumaun omnokou owaun awaromin ak kiro omnokou wa pote owaiei.” Buk Song 95:11 "]=Anut nukan ämänis keser äiewon, “Anut ko osap erekapu ate momara, omre 7 opok ko sumowon.” Stat 2:2 Keseria ik äpu sumaun omoi rau. \9Ik iken woiok Anut mesin epar mianik, kon paip mowon tainormoi, ik kon sumaun omoi pote oianik, eposek rawam. Anut nukas keser äieu, “Is kiro roasiret mesin kasi näwäu penuk, ämän sakau orip awaromin, ‘Ak kiro sumaun omnokou owaun awaromin, is epar senes awarom, ak kiro omnokou wa pote owaiei.’ ” Buk Song 95:11 Meter ko omnokou ate mowon ses opok, kiro sumaun omoi ikaun ronkatewon. [Is okoro Anut nukan ämän eposek awarom, kiro meter iken askanai ak roin. Ik rusapai Anut nukan ämän karauk roat akas aikona, roiäum. Utianik, iken askanai ak kiro ämän akan raiakas roin, kiro ämänis sarwarau wa, owon, akan woiaka Anut mesin epar mau wa. bZ ?Keserianik, Anut nukas kiro sumaun omnokou pote owaun paip iken askanai pak mowon senek, rusapai ik pak nais kiro paip mowon rau. Kon sumaun omnokou pote oianik, rapor rawaun kiro paip mowon rau, okon, ik, Anut nukan roasiret, kiro paip mesin jekur ronkateanik, tainorau. Owo roasir kiro paip wa tainornuk rai, ko kiro sumaun omoi wa pote owai. ~YuRusapai ik äpu, akan woiaka Anut mesin epar moin, ak ätäi utoin, okon, ak kiro sumaun omnokou pote, owau wa.0XYKeseria, Anut nukas ämän sakau orip awarowon, “Kiro roasiret ak isan ämän jekur tainorau wa, okon, is kiro sumaun omnokou araun awaromin, ak wa pote owaiei.” xWiAk onok aru moin, okon, woisan 4O orip, ak Anut nukan ämän tainorau utoin. Keserna, Anut ko ak mesin kasak näwäu pewon. Ak Anut nukas omnokou owaun paip marowon ak pote owau wa. Akan onok kinun, ak ro wäpik mena om puru opok meiein. ~VuIken askanai ak Anut nukan ämän tainorau wa, kiro inokot? Moses ko akan kamwareäwon ro näwäu kos kiro roasiret Ijip omsau pakan imware kowon. Anut nukan oksausar kiro roasiret ämän awariäwon. Utianik, ak kon ämän wa tainoriäin. rU]Anut nukan ämänis keser äieu, ‘Rusapai, Anut nukas kon ämän äieu roumoi, akas nais iken askanais keserin senek wa keserau. Ak akan woiaka sakau momoi, Anut sumkäinein senek, kiro onok wa tainorau.’ Buk Song 95:7-8 cT?Is ak sakau ämän awarom. Ik meter iken woiok Krais mesin epar momun, wa utau. Iken woiok epar momun keseriar rusapai sakau me rauta, Anut nukas ik Jisas nukan roasiret owo osap ikaun aikowon tawa ko kiro osap ikai. S  Utianik, akan woiaka epar moin, kiro keseriar rusapai me raumana, akas nais karauk roasiret akan woiaka Anut mesin epar moin kiro wa utaiei rai awaraiei. Ak kiro onok keserna rai, roasiret ak Anut nukan onok erekapu tainorianik, ak Krais wa sumkäinäiei. KR O jaiat, ak kamuk kar ro ronkat aru orip wa rawai. Kiro ros Anut awau orip orip raiäu mesin wou epar mowon utomoi, Anut nukan onok wa tainornuk rai, Anut nukas kiro ro usu näwäu nurai. ZQ- Keseria, is kiro roasiret mesin kasi näwäu penuk, ämän sakau orip awaromin, ‘Ak kiro sumaun omnokou owaun awaromin, is epar senes awarom, ak kiro omnokou wa pote owaiei.’ ” Buk Song 95:7-11 /PW Keserna, is kiro roasiret mesin kasi näwäu pewon. Is keser äiemin, ‘Kiro roasiret orip orip akan ronkat aru senes. Kiro roasiret ak isan onok wa tainoriäi.’ .OU Rusapai, Anut nukan Osou Näus akan askanai akas Anut sumkäinein, kiro ämän äiewon ak rowe. Anut nukas rusapai keser äieu, “Woisan 4O orip is kurur atap atap mareanik, akan askanai akan woiaka epar maun rai sarwaromin, sinuk, ak isan ämän tainorau wa. Is ak aru maraun ate apairoin. kNOKeserianik, rusapai ak Anut nukan roasiret akan woiaka ko mesin epar moin orip orip rawaiei, okon, ak Jisas wa sumkäinäu. Iken askanai akas Anut sumkäinein senek akas wa keserau. Iken askanai akas kiro onok keserna, Anut nukan Osou Näus aikowon, “Rusapai, Anut nukas kon ämän äieu roumoi, ak nais iken askanais keserin senek wa keserau. Ak ro wäpik mena om puru opok akan woiaka sakau momoi, Anut sumkäineanik, kos aru maraun ate aparin senek, kiro onok wa tainorau.” MLUtianik, Krais ko Anut nukan mokoi. Ko penuk, Anut nukan roasiret ak kon inkaruru rauna, kos ak jekur kamwareäu, okon, ik ronkat sosop wa owau. Ik amke Jisas mesin iken woiok epar momun, wa utau, kiro sakau ate rawau. Owon, ik Anut nukan tupsiu. Ik owo osap eposek tawa owaun oiorok wa nai, kume raum. Roasiret Anut nukan ämän tainorau wa, ak ko pak eposek wa sume rawaiei. \K1Moses ko Anut nukan sarau ro rawon. Ko kar ro Anut nukan tupsiu pakan. Kos kiro roasiret kamware rai, ko Anut nuka enip jou muraun onok tamarowon. Keseria, kos owo onok Anut nukas tawa keseraun ätär marowon. VJ%Roat ak erekapu mokoi miäi. Utianik, kiro mokoi Anut nukasar atware miäu. IKiro onokun, is ak Anut jou muraun awarom. Kar ros ou miäu, roasiret ak kiro ou mesin wa enip jou miäi. Utianik, ak ro nuka ou miäu kon enip jou miäi. Kiro onok senek, Jisas ou miäu ro senek, ko roasiret ak Anut mesin woiaka epar moin kon ou senek turware mowon. Keseria, kon enip jou näwäu orip. Moses ko Anut mesin wou epar mowon ro, okon, ko enip jou näwäu wäpik. rH]Anut nukas nukan sarau muraun Jisas sare monuk, ko kiro saraun wous meiemara, ik sareikaun kiro sarau erekapu raporiar mowon. Moses nukas Anut nukan sarau muromoi, kon roasiret jekur kamwarowon senek, Jisas nukas nais kir keserwon. VG 'Kiro onok epar senes, okon, Anut nukas ak nukan roasiret senes ak omar oik awau orip orip rawaun sare marowon, ak erekapu Jisas mesin ronkatäiei. Ko Anut nukas ik rawa äsimornuk, kowon. Ko Anut kamuk raiäu ro näwäu senes, ik ko mesin iken woiok epar miäu. Anut nukas nukan ämän oi koi, ik aikaun äsimwaronuk, ik rawa kowon. F!Satan nukas Jisas ate aparnuk, ko usu sosop owon. Kiro onokun, roasiret ak Satan nukas ate apwaronuk rai, Jisas nukas sarwaraun itok.E%Kiro onok epar senes, okon, Jisas ko roasiret akan woiaka epar moin kon amakut senek sarein. Owo onok ak opok peäu, ko opok nais keseriar pewon. Ko ak senek saremara, akanun wouti mareäu. Ko Anut kamuk raiäu ro näwäu senes raumoi, ak äpu ko akanun wouti mareanik, Anut nukan sarau jekuriar miäu. Keseria, kos roasiret akan onok aru pakan imwaronuk, ak Anut nukan amuk opok eposek rawaiei. 2D]Keseria, rusapai ik äpu ko okoro omnokou opok Anut nukan sarau eitek sarwaraun kowau wa. Utianik, ko roasiret Apraham senek ko mesin woiaka epar moin sarwaraun kowon. C-Roasiret ak meiäun imineäi, okon, tawa Anut nukas erekapu aru maraurnuk, ronkatemoi, ak meiäun imineäi. Ak omnokou opok Satan nukas kamwaronuk, ak kon onok tainoriäi. Utianik, rusapai ak Jisas nukanun akan woiaka epar miäi, kos ak Satan nukan sakau pakan imwarowon. BKiro roasiret ko isan amaiat äiewon, kiro ak omnokou pakan roasiret. Jisas ko nais ak senek raumara, meiewon. Satan nuka ko sakau orip, okon, kos roasiret erekapu aru maraun itok. Utianik, Jisas nuka meiemara, kos Satan nukan sakau erekapu aru mowon. `A9 Kar omre opok, ko ätäi äieu, “Is ko mesin isan woi epar mou.” Aisaia 8:17 Ko ätäiar äieu, “Is okoro opok raim. Anut nukas kon roasiret kamwaraun irowon, ak is pak rai.” Aisaia 8:18 @/ Kos keser äieu, “Anut, isas na mesin isan amaiat awaram. Is iken tururiäum omre karar karar opok nan enmat jou mam.” Buk Song 22:22 x?i Kos kiro roasiret onok aru pakan sarwarnuk, ak Anut nukan amuk opok eposek sarein, okon, nuka kiro roasiret pak, akan Momonaka karar. Kiro onokun, Jisas nukas kiro roasiret akan woiaka epar moin, ak isan amaiat awaraun rai oiok wa neäu. .>U Anut nukasar osap erekapu ate mowon. Kiro osap erekapu nukan tuku rawaiei. Kesermara, nukasar ik mesin Jisas usu nuruwon. Ko am äpäs opok meiewon, okon, kos roasiret erekapu akan onok aru pakan eposek rawaun sarwarai. Jisas ko usu näwäu oumara, meiewon, okon, ko ro tuku senes sareanik, Anut nukan ämän erekapu tainorwon. Ko amke omar oik tonomara, kos Anut nukan roasiret ak omar oik tonaun im tuwe marowon. !=; Utianik, ik Jisas karar aparmun. Ko om ses rumukäu wa, Anut nukan sarau eitek akan inkaruru raiäwon. Utianik, rusapai ko sakau orip, kos osap erekapu kumeäu. Anut nukan ämänis kar ros kiro onok keserai äiewon. Kiro ro Jisas. Meter ko ro näwäu rawau wa, kesernuk, Anut nukas ko sarenuk, kos roasiret erekapu akanun wouti momara, akan onok aru pakan imwaraun meiewon. Rusapai ko sakau orip, Anut nukas ko ro näwäu sare monuk, roasiret erekapu kon enip jou muraun rai aikowon. Owon, ko usu näwäu ik sareikaun oumara, meiewon. <Is ak kamwaraun roasiret näunäu sare maroita, akas osap erekapu kamwaraiei.” Buk Song 8:4-6 Keseria, okoro omnokou opok, osap erekapu kiro roasiret akan inkaruru rawaiei. Utianik, rusapai osap erekapu kiro ron inkaruru rai, ik aparau wa. A;{Kiro roasiret mesin na äiemon, “Isas kiro roasiret om ses rumukäu wa isan sarau eitek akan inkaruru maram. Ätäi ak roasiret näunäu sare maroita, akan enmaka näwäu saräiei. ,:QKar Anut nukan ämänis inok okoro omnokou kamäi rai aikowon. Kiro ämänis keser äiewon, “Anut, ik roasiret owo senek? Na owon roasiret ak näunäu rai ronkateäum? Iken ronkat roasiret akan aninakat akas an jowaroin akan enmaka näwäu wa. Na owon kiro roasiret rapor kamwareäum.” 59cRusapai, ak kiro ämän eposek ronkatäiei. Anut nukan ronkat, tawa kon sarau eitek akas roasiret okoro omnokou opok wa kamwaraiei. Ik kar omnokou tawa owaun areram. p8YKon ämän epar senes ätär mukianik, Anut nukasar kon sakau aronuk, roasiret ak kurur atap atap miäin. Kos karauk roasiret ronkat eposek Osou Näu pakaimas arowon. Jisas ko ik ro senek sareanik, iken onok aru pakan imäikowon. )7KRoasiret Anut nukan sintore ämän tainorau wa, ak usu oin. Keseria, ik nais owoseikai? Anut nukas ik ätäi imäikaun apu sarewon. Kiro apu eposek senes. Kiro onok keserwon jekur wa ronkatäm, kos epar ik usu näwäu senes ikai. Ik äpu Anut nukas ik owoseikaun ronkatewon, kiro ämän make Jisas Näwäu nukas aikowon, kiro ik sareikaun apu. Karauk roasiret akas kon ämän roin kiro ämän epar senes ik aikoin. S6Rusapai, ik kiro äpu mom, Anut nukan sarau eitek akas Moses sintore ämän aurin, kiro sintore ämän epar senes. Anut nukas äiewon siar, inok roasir ko kiro ämän tainorau wa, ko usu näwäu owon. 5 3Kiro ämän epar, Mokoi ko näwäu senes, kos Anut nukan sarau eitek erekapu itimware raiäu. Kiro onokun, kon mokois Anut nukas ik owoseikaun ronkatewon ämän aikowon kiro ämän ik eposek sareikaun wa utau. Ik kiro ämän jekur tainorau. Kos owo onok tawa Anut nukan roasiret kesewaraun ronkateäwon ko kiro onok keserai. Utianik, ik kon ämän wa tainorta rai, kiro ämän roumun erekapu rakusikai. n4 WWa! Ko kon sarau eitek keser wa awariäwon. Kon sarau eitek ak owo senek? Ak eitek, Anut nukan sarau miäi. Anut nukas ak äsimwaronuk, akas kiro roasiret Anut nukas ko pak orip orip awau rawaun sare marowon sarwaraiei.H3   Anut nukas kon kar sarau eitek keser wa auruwon, “Na isan ipi näu kaima taneta, isas nan iwäi jaunat itimwareanik, nan isonap musoita, nan inkaruru rawaiei.” Buk Song 110:1 o2 Y Na kiro osap niniäumun mat senek tupäiäm. Na meten omjo oi kureanik, awau miäi senek, nas omar omnokou pak awau ate mam. Utianik, naka orip orip rawam. Na koiam wa saräm, na orip orip awau rawam.” Buk Song 102:25-27 +1 Q Kiro omar, omnokou pak erekapu aru mianik, ämäiäieir, utianik, naka wa ämäiäm. Na orip orip awau rawam. Kiro omar omnokou pak omjo sirokop senek saräieir. 0 / Ätäi Anut nukas kon mokoi keser auruwon, “O, Näwäu, meter osap pewon ses opok, nakasar okoro omnokou omar pak nan iponasar ate momon. /  Nas onok eposek mesin wonas ereriäum, na akan onok aru mesin sauk mareäum. Nan eit, ko nan momon, kos na osap erekapu kamwaraun sare musianik, na ro näwäu senes won erer orip ate musowon. Na sakau näwäu orip, okon, sarau eitek pak roasiret akan woiaka Anut mesin epar moin ak omar oik erek rai ak nan inkaruru rawaiei. Anut nukas nan enmat jou mianik, kos nan won ereriäum kiro näwäu senes sare mai, nan won ereriäum kis nan jaunat akan woiaka ereriäi kiro itimwareäum.” Buk Song 45:6-7 7. iUtianik, kos kon mokoi keser auruwon. “O, Anut, nas, ro näwäu senek, omnokou orip orip kameäum. Na roasiret jekur kamwarota, ak karauk onok eposek mianik, tuku rawaiei. +- QAnut nukas kon sarau eitek ate mareanik, awarowon, “Ak urir ep arou ori senek sareanik, isan sarau me manaieis, ätäi kowaiei, ak keser keser rawaiei.” 0, [Anut nukas kon mokoi urektapau okoro omnokou opok surianik, kar ämän ätäi keser äiewon, “Isan sarau eitek erekapu akas kon enip jou muraiei.” Lo 32:43 `+ ;Kiro kon onok kesek, Anut nukas kon kar sarau eitek “Na isan mokoi, rusapai is nan momon sarem” keser wa auruwon. Rusapai, Anut nukas kon mokoi auruwon, “Is nan Momon. Is roasiret akan amiakap keser äiem, ‘Nas isan roasiret omnokou opok erekapu akan ro näwäu rawam.’ ” Buk Song 2:7 Anut nukas kon kar sarau eitek keser wa auriäu, “Is nan momon rawam, na isan mokoi rawam.” 2 Samuel 7:14 Utianik, kos kiro ämän kon mokoi auruwon. | ~}|E{{zyxwtss9rpomml-kDji=<Is kar ämän awaraurim, utianik, Gidion, Barak, Samson, Jepta, Devit, Samuel pak Anut nukan ämän roianik, areai roat akan ämän wa awaram. Owon, is akan ämän awaram, omre rumuk sosop manai.  Jeriko menan sapum asir Rehab ko kon wou epar mowon, okon, ko Israel akan päu aparaun roat kon jaukut senek kon owa imware tonomoi, o aromara, jekur kamwarowon. Karauk Jeriko roasiret ak Anut nukan ämän tainorau wa, ak erekapu meiein, ko meiäu wa.  Israel roasiret akan woiaka epar moin, okon, ak omre 7 orip Jeriko näu mena porim kair arina, Anut nukas kiro porim uräiewon. |q Israel roasiret akan woiaka epar moin, okon, ak Mas An Osou kurein. Kiro opok an wäpik, omnokou sakau emu rawon senek tai potoin. Ijip akan marai roat ak kiro an kureanik, kamuk nona, kiro anas ätäi suwor pemara, erekapu oware jewon.  Moses kon wou epar mowon, okon, ko Israel roasiret awaronuk, ak sipsip nak weanik, kon karian oumana, am iporu kiro karian opok momoi, akan ou rorok opok kiotor potoin. Ak kiro onok keserna, Anut nukan sarau eitek koumoi, akan ou rorok opok kiro opur karian aparianik, Israel roasiret akan urek mokoit wa akwaraiei, ak eposek rawaiei. Israel roasiret sosop akan woiaka epar moin. ve Moses kon wou epar mowon, okon, ko Ijip omsau ute manowon opok, Ijip omsau kamwareäu ro Pero kasak peäu ko kiro iminäu wa. Roasiret ak Anut aparau senek wa. Utianik, Moses ko Anut aparwon senek, kon wou epar mowon sakau atowon. [/ Moses ko keser ronkatewon, “Is Ijip omsau pakan aiauk pak osap sosop oumoi, rapor rawau utom. Is Anut nukas kiro Krais tawa kowai äiewon, nukan enip pakas usu owam, kiro itok, tawa kos osap eposek irai.” O Ko omnokoupaian onok tainormoi, kon wou ereraun onok aru mianik, ronkat owau wa. Kiro omnokoupaian onok tainorai, kurte wasaräi. Keserianik, Moses ko Anut nukan roasiret pak usu owaun ronkatewon. /W Moses nais kon wou epar mowon, okon, ko urek nemara, ro näwäu sarewon. Roasiret akas ko King-Pero nukan asinakun mokoi äiena, ko kiro ämän rowau utiäwon. <q Moses nukan momok anak ori nais awan woiawa epar moirin, okon, kon anakus an jounuk, au keir 3 orip ko ämäi mosa, rawon. Au ko aparirin ko mokoi eposek senes. King-Pero nukas Israel roasiret keser awarowon, “Akan asiret mokoi an jouna, kiro mokoit akwarona, meiäiei.” Au kon ämän iminäu wa. 1 [ Josep nais kon wou epar mowon, okon, ko meiäurimara, ko äpu tawa Anut nukas Israel roasiret Ijip omsau pakas imware kowai, okon, Israel roasiret awarowon, “Ak Ijip omsau ute manaiei opok, isan isuk oumoi, ätäi erapok om oia, kiro opok up kuräiei.” Moses Anut mesin wou epar mowon. 2 ] Jekop nais kon wou epar mowon, okon, kos meiäurimara, kon naruauk teiermara, Josep nukan mokoit ori au jekur rawaun mesin Anut aurmara, ko jou murianik, meiewon. o W Aisak nais kon wou epar mowon, okon, kos Jekop Iso ori au tawa jekur rawaun mesin Anut auruwon.  w Apraham nukas Aisak wäurnuk, meiäuruwon, kon ronkat Anut nukas roasiret meiäi ätäi sirware maun itok. Keseria, Aisak meiäurnuk, Anut nukas ko siräi mianik, ätäi Apraham nuruwon senek. Aisak, Jekop, Josep ak Anut mesin woiaka epar moin. . U Anut nukas Apraham auruwon, “Is na pak paip keser mom, nan tupsiu sosop senes päiei. Kiro tupsiu Aisak pakas päiei.” Stat 21:12 Apraham kon wou epar mowon. Kesernuk, Anut nukas Apraham nukan wou epar mowon ate aparaun rai auruwon, “Na nan mokoi Aisak weinam, is iram.” Keser aurnuk, Apraham nukas Aisak kon mokoi karartapau Anut nuraun wäurwon. Apraham kon wou epar mowon, okon, ko kiro onok keserwon.  s_ Utianik, kiro roat ak mena eposek owaun ronkateäin, kiro mena omar oik rau. Keserianik, ak Anut “Na iken Eit.” aurna rai, Anut nukas kiro mesin oiok wa nai. Kos kiro roat akan näu mena eposek orip orip rawaun sare marowon rau. X) Kiro roasiret ak akan mena ute koin mesin ronkatein maro, ätäi potaun itok.  Roasiret ak kesek ämän arena rai, ik äpu kiro roasiret ak kar epar mena owaun rai ronkate raiäi, ak tawa kiro owaiei. xi Kiro roat ak akan woiaka epar me rainus, meiein. Anut nukas owo osap owaun paip marowon ak kiro osap owau wa. Ak erarar meiein. Ak äpu, kiro osap tawa päi ak owaiei, kesermoi, akan woiaka näu sarewon. Ak roasiret keser awaroin, “Okoro omnokou kiro iken wa, ik kar menan roat senek erar koi raum. Iken omnokou senes Anut nukas ikaun paip mowon kiro rau.” O Kiro ro Apraham ko koiam senes, ko meiäuruwon, utianik, ko pakas roasiret sosop omar oikan pai senek sarein. Kiro roasiret sosop sosop senes upinan uskakar senek. Kar ros ninaräun senek itok wa. pY Apraham, ko koiam senes ko mokoi mau senek wa. Sara nais ko emas asir ko mokoi owau senek wa. Apraham kon wou epar mowon, okon, Anut nukas sakau nurunuk, ko mokoi mowon. Ko äpu meter Anut nukas paip muruwon, kiro epar päi. iK Apraham ko wou erer orip ser owa rawon, owon, Anut nukas kar näu mena ou sosop orip sare monuk, ko kiro opok orip orip eposek rawaun kume rawon. Anut nukas kon ronkat pakas kiro näu mena orip orip sakau rawaun ate mowon. ~u Kon wou epar mowon, okon, ko Anut nukas kiro omnokou owaun auruwon ko pote kiro omnokou oumara, kar menan ro senek rawon. Ko ninaun ser ou mianik, rawon. Aisak Jekop ori au nais ser ou momasa, rairin. Meter Anut nukas au nais om ataun äiewon. .U Apraham nais kon wou epar mowon, okon, Anut nukas Apraham auruwon, “Na nan mena utoinam, kar om isam owaun man.” Kiro om owaun Anut nukas sare muruwon. Ko kon wou epar mowon, okon, ko Anut nukan ämän tainormara, nukan mena ute manowon. Ko kiro mena äpu wa, ko erar sepuk potowon. ~} Noa nais kon wou epar mowon, okon, Anut nukas Noa auruwon, “Is an näwäu okoro omnokou opok surita, koianik, roasiret onok aru miäin erekapu anas oware jai. Roasiret kiro onok meter aparau wa.” Noa ko Anut nukan ämän roianik, kon wou epar mowon, okon, ko Anut nukan ämän tainorianik, kon tupsiu pak eposek rawaun ous ate mowon. Ko keseria, karauk roasiret akan onok aru amop ätär marowon. Noa kon wou epar mowon, okon, Anut nukas ko ro eposek äiewon. Apraham Anut mesin wou epar mowon. } Kar ro ko kon wou Anut mesin epar mau wa, ko Anut nukan ronkat tainorau senek wa. Anut ko mesin wou wa ererai. Inok ro ko Anut siakup tonaun, ko Anut rau mesin kon wou epar mai. Ro Anut aparaun sarau sakau miäu, Anut nukas kiro ro eposek isanaraun wou epar mai. d|A Enok nais kon wou epar mowon, okon, Anut nukas ko meiäu wa, awau enipsau orip imäiewon. Roasiret ak itanein, itanein, ko aparau wa, owon, Anut nukas imäumara, tonowon. Anut nukan ämänis keser äiewon, “Enok ko Anut nukas imäiäu wa opok, ko Anut nukan onok erekapu tainornuk, Anut ko kon onok aparianik, ko mesin kon wou ererwon.” n{U Abel ko Anut mesin kon wou epar mowon, okon, ko opur makeanik, Anut nuruwon. Anut nukas kiro onok aparianik, ko mesin wou ererwon. Kain ko nais osap Anut nuruwon, utianik, ko mesin wou ererau wa. Abel kon wou epar mowon, okon, kos kon osap nurunuk, Anut nukas ko ro eposek auruwon. Abel ko meiewon, utianik, kon wou epar mowon ämän rusapai aikorai. $zA Ik äpu Anut nukasar omar omnokou pak nukan ämänisar ate mowon. Ik kiro mesin iken woiok epar momun. Kesermoi, ik äpu, osap erekapu ik rusa apariäum, kiro osap Anut nukas osap roasiret akas aparau senek wa oianik, ate mowon. Abel, Enok, Noa ak Anut mesin woiaka epar moin. {yo Meten roasiret ak akan woiaka epar miäin, okon, Anut nukan wou ak mesin erermara, kiro roasiret eposek äiewon. Lx  Woiok epar maun onok kiro kesek. Anut nukas owo osap owaun aikowon ik kiro osap owaun kume raum kiro epar ik tawa owam. Ik kiro osap iken amiokos aparau wa, utianik, ik äpu kiro osap epar owam. owW 'Kiro roasiret akan woiaka epar moin utoin, okon, ak Anut siakup wa rawaiei. Utianik, ik ak senek wa, ik akan onok wa tainoriäum. Wa! Ik, Anut nukan roasiret, iken woiok epar momun, okon, ik ko pak orip orip awau rawam.~vu &Inok roasir ko isan amiap eposek raiäu, isas ko isanaram mesin kon wou epar miäu, orip orip awau rawai. Utianik, inok roasir ko ätäi piririanik, kon wou epar mowon kiro utai, is kiro roasir mesin isan woi wa ererai.” Habakuk 2:3-4 u %Anut nukan ämänis keser äiewon. “Om ses rumuk wa opokar, kiro ro ko meter kowaun äiewon, ko kurte kowai, ko ekep wa rawai. Jt  $Ak woiaka Anut mesin epar me rain, kiro wa utau, sakau me rawe. Keseriar, ak Anut nukan ronkat tainoraiei. Ak kiro onok keserna, Anut nukas owo osap araun awarowon, ko kiro osap erekapu arai. /sW #Kesermoi, ak meter akan woiaka Anut mesin epar moin kiro wa utau. Akan woiaka Anut mesin epar moin keseriar me rauna rai, Anut nukas tawa kon osap eposek arai. krO "Akan woiaka epar moin jaunakat karapus owa rauna, akas kiro roasiret akan usu ämäianik, sarwareäin. Ak Anut nukan roasiret raianik, karauk roat akas akan osap erekapu päu ouna, ak kiro osap mesin woiaka aru wa miäin. Akan woiaka erer orip raiäin. Akan woiaka erer orip raiäin, owon, ak äpu tawa akan osap eposek senes orip orip rau kiro owaiei. /qW !Karauk ses, kiro roat akas roasiret sosop amiakap jeimwareanik, aru mareäin. Karauk ses, karauk roasiret akan usu oiäi senek ouna, akas kiro roasiret sarwareäin. cp? Ak Anut nukan ämän amke roianik, tainorin ätäi kiro ronkatäiei. Ak karauk roat akas usu sosop aromoi, aru mareäin. Utianik, ak kiro usu oianik, akan woiaka Anut mesin epar moin, kiro wa utau sakau me rawe. o Anut awau raiäu, kos kiro ro onok aru mowon sakau atonuk, ko näwäu iminäi. Ak akan woiaka Anut mesin epar moin kiro wa utau. Dn Ik äpu meter Anut nukas keser äiewon, Näwäu nukas keser äiäu, “Isakasar kiro roat akan onok aru moin, ätäi aru maram. Kar ros ak opok onok aru marai, isakasar ätäi kon onok aru nuram.” Lo 32:35 Anut nukas ätäiar äiewon, “Is Näwäu, isakasar isan roasiret wasarewaram.” Lo 32:36 fmE Rusapai inok ro ko Anut nukan Mokoi aru senes äiemoi, sumkäinai, akan ronkat ko nais ak owosäiei? Epar senes, kiro ro Anut nukas ko usu näwäu senes nurai. Io, ko usu näwäu owai, owon, ko paip mesin jekur ronkatäu wa. Ko “Jisas ko isanun meienuk, is Anut nukan amukup ätäi eposek saräm,” ko keser ronkatäu wa. Ko Jisas nukan karian osap erar rai äiäu. Anut nukan Osou Näus ik sareikeanik, kon osap eposek erar ikiäu. Utianik, kiro ros Osou Näu jeimareäu. jlM Meter Moses nukas roasiret Anut nukan sintore ämän jekur tainoraun awarowon. Inok ro ko kiro sintore ämän tainorau wa, ko onok aru monuk, ro oirori ra 3 orip ra akas ko onok aru mowon aparmoi, ak ämän wasarewareäu ro aurna, kos kiro ro wasare murianik, kon onok aru mowon aparnuk rai, roasiret ak ko mesin wa woiakati mai. Akas ko wena, meiäu. Dk Ik kiro onok keseria rai, ik Anut mesin näwäu iminäu. Kos ik erekapu wasareikonuk, ik ep näwäu jerera opok kureikaun kume rawam. Kiro epis Anut nukan iwäi jaukut erekapu jerwarai. Jj  Ik Anut nukan epar ämän äpu mianik, ko mesin woiok epar momun, ätäi piririanik, onok aru sosop momoi, ik ätäi kar osap oianik, iken onok aru jäkäiäun Anut nuraun senek itok wa. 6ie Ik Anut nukan roasiret ika ika tururaun onok kiro wa utau. Karauk roasiret ak wa tururiäi senek ik akan onok wa tainorau. Iken woiok Anut mesin epar momun sakau ataun sarsaratäu. Owon, ik äpu kiro onok keserta keserta, Näwäu nukan roasiret wasarewaraun omre kowai. Ik Krais wa sumkäinäu. Ik iken jaunokot mesin woiokos meieanik, ika ika sarsaratäun onok ätär muratäumoi, sarau eposek mau. Iken jaunokot akas iken onok aparianik, ak nais keseriar keseraiei. &gE Ik iken woiok Anut mesin epar momun, kiro sakaurar ate rawau. Anut nukas owo osap ikaun aikowon, ik päurar kume rauta, ko ikai. Ik iken jaunokot sarwarau. Ff Keseria, ik Anut rawa tonau. Iken woiok Anut mesin epar momun, okon, ik äpu kon amuk opok ik eposek raum. Ronkat oiror wa owau. Ik iken onok aru pakan woiok pirirta, Jisas nukas kon karianas ik uris kureikianik, iken woiok uru onok aru rawon, ätäi eposek sare mowon. Kiro onok ik an eposek opok an joiäum senek. Re Iken kamuk raiäu ro näwäu senes, ko Anut nukan roasiret kamware rau. Od Kiro omjo tup owa rawon, kiro Jisas nukan enipsaun totok. Jisas meienuk, kiro omjo oikas kiräi noptowon. Kiro Anut rawa tonaun apu, kiro awau. Ik kiro apu pakas tainorianik, awau orip orip rawam. jcM Jisas am äpäs opok meiemara, kon karianas iken onok aru erekapu jäkäiewon. Keseria, ko iken kamuk raiäu ro näwäu senes rau, okon, ik rusapai Anut aurianik, ko rawa ik apu awau opokas säpkäri tonaun wa iminäu. Wb' Anut nukas roasiret akan onok aru erekapu jäkäi marowon, okon, roasiret ak akan onok aru jäkäiäun ätäi opur makeanik, Anut wa nuraiei. Iken woiok Anut mesin epar mianik, konun karar ronkatäu. Ya+ Anut nukas ätäi äiewon, “Is roasiret akan onok aru jäkäi maromin, okon, ak meter sintore ämän wa tainoriäin pak, ak onok aru miäin pak, is kiro mesin ätäi wa ronkatäm.” Jeremaia 32:34 n`U “Okoro paip is tawa isan roasiret pak mam, kiro kesek, is akan woiaka uru isan sintore ämän mam. Is akan ronkat opok isan sintore ämän jer we mam. Is, Näwäu, isakas kiro ämän keser äiem.” Jeremaia 31:33 Q_ Anut nukan Osou Näus nais kiro ämän aikowon. Amke ko keser äiewon, ^y Kon enipsau kararpai Anut nuruwon kis kon roasiret Anut nukan amuk opok eposek sareanik, orip orip rawaun sarwarowon. ]  Rusapai Anut nukas kon iwäi jaukut itimwaronuk, kos kiro roat erekapu kon ipokup monuk, ak kon inkaruru rawaun, ko kume rau. /\W Utianik, Krais ko meiemara, kon enipsau kararpai Anut nuruwon, kis roasir erekapu akan onok aru jäkäi marowon. Keserianik, ko Anut nukan ipou näu kaima tane rau. }[s Anut kamuk raiäi roat ak omre orip orip Anut nukan patan siakup tai raianik, opur ra, osap ra Anut nuriäi. Ak karauk osap wa nuriäi. Nuriäin osap kir nuriäi. Utianik, opur makeanik, Anut nuriäi kis akan onok aru wa jäkäi mareäu. `Z9 Anut nukas ik erekapu eposek saräun ronkatewon. Keseria, Jisas Krais ko ik mesin meiemara, kon enipsaus iken onok aru pakan imäikowon. Ko kararpai meiemara, Anut nukan amuk opok roasiret eposek saräun keserwon. JY  Keseria, Krais nukas Anut auruwon, “Is koim. Nas is owosäun airomon, is ki koim.” Keseria, roasiret akas opur wemoi, makeäi, Anut ko kiro onok erekapu utomara, kar onok awau sare mowon. DX Amke Krais nukas keser äiewon, “Anut na opur karian pak karauk osap pak ak na isiäi kiro utiäum. Roasiret akas opur wemoi, erekapu makeanik, nan patan opok momana, akan onok aru jäkäi maraun na kiro onok nais utom. Nan sintore ämänisar kiro onok keseraun awarowon roasiret ak kiro onok keseriäi.” +WO Keserianik, isas na aisomin, ‘O Anut, is koim. Nas is owosäun airomon, is ki koim. Meter ak is keseraun nan buk opok jer wein.’ ” Buk Song 40:6-8 9Vk Roasiret akas nan enmat jou musaun opur wemoi, nan patan opok mianik, erekapu makeäi na kiro utiäum. Ak opur makeanik, akan onok aru jäkäi maraun, na kiro onok nais utom. SU Kiro onokun, Krais ko okoro omnokou opok kowauri, ko Anut keser auruwon, “ ‘Na opur karian pak karauk osap pak ak isiäi kiro utiäum. Utianik, na isan enimsau na isaun sare muromon owam.’ [T/ Owon, bulmakau meme pak awan karianas roasiret akan onok aru wa jäkäi mareäu. YS+ Sintore ämänis roasiret eposek sarein maro, ak opur makeanik, ätäi ätäi Anut wa nuruwoi. Kiro onok erekapu utomoi, akan ronkat ak Anut nukan amukup ämän wäpik raianik, eposek saräun itok. Utianik, sintore ämänis ak sarwarau wa, okon, ak woisan karar karar opok, akan onok aru mesin ronkateanik, opur makomoi, Anut nuriäi. R nQ W Juda akan sintore ämänis ik onok aru pakan wa imäikai. Kiro sintore ämän osap eposek tawa päi kon totok. Sintore ämänis roasiret ak woisan karar karar opok opur makeanik, Anut jou muraun rai awarowon. Roasiret ak kiro sintore ämän tainoriäi. Utianik, kis roasiret akan onok aru pakan imwareäu wa, okon, ak Anut nukan amuk opok eposek saräu wa. }Ps Krais ko kararpai meiemara, kon karianas roasiret akan onok aru pakan imwarowon. Ko ätäi kowai, roasiret akan onok aru jäkäi maraun wa kowai. Utianik, inok roasiret ko mesin akan woiaka epar mianik, ko kume rai, kos ak imwaraun kowai.hOI Ko keserwon senek roasiret nais kararpai meiäiei. Ak meiena, tawa Anut nukas ak wasarewarai. 6Ne Krais ko ätäi ätäi okoro omnokou ate mowon ses koi rusapai, kon enipsau Anut nuruwon maro, ko tätäi sosop senes oi rawo. Utianik, kon enipsau kararpai Anut nuruwon. Okoro omnokou wasaräun ses siakupai, Krais ko pemara, kararpai meiewon, okon, Anut nukas iken onok aru erekapu jäkäi mukowon. M Anut kamuk raiäu ro näwäu senes woisan karar karar opok ou waru asu senes opok toneäu. Ko kiro opok tonauria, opur karian Anut jou muraun oiar toneäu. Utianik, ko Krais keserwon senek nukan karian oumara, tone, Anut nurau wa. Krais ko omar oik tonaun ko Anut kamuk raiäi roat näunäu akas keseriäi senek keserau wa, ko nukan karian kararpai Anut nurumara, tonowon. zLm Krais ko tup owa tonowon. Utianik, ko tup ou roat akas ate moin owa tonau wa. Kiro tup ou omnokou opok rau, kiro omar oikan tup ou nukan totok. Krais ko omar oik tonowon. Rusapai ko omar oik Anut pak raumoi, ik sareikaun mesin Anut aurura. K3 Anut nukan amuk opok osap eposek saräun ak opur karianas uris kureäi, kiro omar oikan totok. Utianik, opur karianas osap omnokou opok eposek saräun itok, osap omar oik rau opur karianas eposek saräun itok wa. Kar karian eposekus epar omar oikan osap eposek sarewon. Jw Anut nukan sintore ämänis keser äiewon, opur karianas osap erekapu ätäi eposek saräiei. Anut nukas iken onok aru erar wa jäkäi mukai. Karianas kiro epar iken onok aru jäkäi mukai. Krais nukasar meiemara, iken onok aru jäkäi mukowon. ;Io Kiro karar onok Moses nukas opur karian oumara, ser ou opok uris kurewon. Ko ätäi kiro opur karian oumara, Anut jou muraun osap ser owa rau, kiro opok nais uris kurewon. ,HQ Keserianik, Moses nukas awarowon, “Okoro opur karianas paip eposek mou. Kiro paip Anut nukas ak jekur tainoraun sakau ämän awarowon.” Kisim Bek 24:8 "G= Amke Moses nukas roasiret erekapu Anut nukan sintore ämän pak paip ämän pak awarowon. Keseria, ko bulmakau nak pak meme pakan karian pak oumara, an pak keputirianik, kar tomkou sipsip urik kis toutomoi, pen osou opok moin oumara, kiro kar am iporu opok pararar mowon. Kiro am iporu an karian opok mianik, kiro am iporu tomkou osou oripas sintore ämän buk pak roasiret opiakap pak erek uris kurwarowon. F Kiro onok senek, Anut nukas amke kon roasiret pak paip mowon. Kar opur meienuk, Anut nukan paip mowon kiro epar senes pewon. E3 Kar ros kon mokoi pak paip miäu. Ko awau raunuk, kiro paip sakau wäpik. Utianik, kiro paip mowon ro meienuk, kiro epar mokois osap erekapu owai. [D/ Krais ko meieanik, paip awau mowon ämän kiro kon onok kesek; kar ro ko meiäuria, kon osap kon mokois owai rai äiäu. Kiro mokois ko kurte kiro osap wa owai. Kon momok meienuk, epar osap erekapu owai. C Owon, Krais nuka kon karianas paip awau momara, Anut nukas ik ätäi nuka pak eposek rawaun imäikowon. Paip amke rawon opok roasiret onok aru miäin. Anut nukas Krais äsimornuk, ko koi akan onok aru pakan imwaraun meiewon. Keseria, owo osap Anut nukas ik owaun sare mukowon karauk meteran paip marowon roasiret nukasar sare marowon ak nais erek kiro osap owaiei. Owon, Krais nukas kon karianas akan onok aru nais kau marowon. Ko kiro onok kesernuk, ak Anut nukas sare marowon ko pak orip orip awau rawaiei. {Bo Rusapai, Krais nukan karianas kiro onok erekapu itimormara, ik sareikowon. Anut nukan Osou Näu orip orip raiäu. Kos Jisas pak raianik, sakau nuruwon. Kesernuk, Jisas ko nukasar kon enipsau Anut nuruwon. Ko kar onok aru mau wa, ko ro tuku eposek senes raumara, meiewon. Kos iken onok aru pakan erekapu kau mukowon, okon, ik Anut nukan amuk opok ätäi eposek sare raum. Ik enmaksaun sintore ämän tainorta rai, kis ik wa sareikai, ik meiäm. Rusapai, ik onok aru mam Anut nukas ik aru mukai rai wa iminäu. Jisas ko kiro onok ik mesin keserwon, okon, ik kon enip jou murianik, Anut orip orip awau raiäu nukan sarau murau. tAa Jisas ko meiemara, iken onok aru erekapu kararpai kau mukowon. Meter roasiret ak amkewan sintore ämän tainorianik, ak karauk onok atap atap miäi. Kiro onok kesek; roasiret meiena, op isuk ra ateai, kis ak Anut nukan amukup ukun kurwareäu. Ak kiro onok keserna, Anut kamuk raiäu ro ko bulmakau nak wemoi, makeanik, kon aitap oumara, opur karian pak keputirianik, kiro roat opok uris kurwareäu. Kesernuk, kiro roat ak Anut nukan amuk opok kiro roat akan enmaksau ätäi eposek sareäi. @7 Okoro omnokou opok, Anut kamuk raiäu ro näwäu senes kos bulmakau ra meme ra akan karian oumoi, Anut nuraun ou waru asu senes uru toneäu. Utianik, Krais ko kiro onok keserau wa, ko Anut rawa omar oik kararpai tonomoi, nukan karian oumara, Anut nuruwon. Owon, kiro onok pakas kon karianas iken onok aru kau mukowon. Kesernuk, Anut nukas iken onok aru pakan ätäi imäikonuk, ik orip orip ko pak rawam. C? Utianik, kiro ses opok, Krais ko Anut kamuk raiäu ro näwäu senes kowon. Kos osap eposek Anut nukas ik ikaun äiewon erekapu oi ikiäu. Kos tup ou eposek omar oik rau opok, ik mesin sarau miäu. Kiro tup ou kar ros ate mau wa. Kiro okoro omnokou opok rawau wa. Kiro tup ous omnokoupaian tup ou itimoriäu. > Roasiret ak sintore ämän tainorianik, akan osap ra, opur we makeanik, Anut nuriäi, kis ak Anut nukan amuk opok eposek saräun itok wa, owon, akan sintore ämänis ak o jaun, an jaun, an jowaun onok owo senek ätär mareäwon. Ak enmaksaun sintore ämän tainor potona potona, Anut nukas nukan enip jou muraun onok awau ätär marowon. Krais nukasar nukan karian oumara, Anut rawa tonowon. Z=- Kiro ak akan onok aru jäkäiäun rai opur we makeanik, Anut nuruna, kos akan onok aru jäkäiäu. Kiro onokus roasiret ak Anut jou muriäi kis akan woiaka näu wa sareäu. Meteran onok kiro rusapaian totok. < Kiro tup ou omnokou opok raunuk, akan sintore ämän tainorianik, Anut raiäu ou waru asu senes uru orip orip wa toneäi. Kiro tup ou omnokou opok rawon ses, Anut nukan Osou Näus ak ou waru amke rawon karar Anut jou murau tonaun ik ätär mukiäu. Kiro ses opok, ak kiro opok karar Anut jou muriäin. Ou waru asu senes im utuo rawon. Kiro uru roasiret Anut siakup tonau senek wa. J;  Utianik, Anut kamuk raiäwon ro näwäu senes kos karar woisan karar karar omre karar opok, ou waru asu senes uru toneäu. Ko erar wa toneäu, opur karian oia, epar toneäu. Ko kiro opur karian oumara, nukan onok aru pak, roasiret jekur wa ronkateanik, karauk onok aru erar keseriäi pak jäkäiäun mesin Anut nuriäu. $:A Kiro tup owa, osap keser moin rawon. Anut kamuk raiäi roat ak omre orip orip roasiret sarwaraun kiro ou waru amke rau opok tone, Anut nukan sarau miäi. ?9w Kiro bokis oik opok sarau eitek totok oirori rairin. Awas Anut okoro opok rau rai ätär mare rairin. Awan saiawas kiro bokis äpitu kotomar rairin. Kiro bokis äpitu kon enip ‘Anut nukas roasiret mesin wouti momara, akan onok aru jäkäi mareäu.’ Utianik, is kiro mesin ämän onoktapau ekep wa awaram. U8# Kiro omjo rawon siakup Anut osap nuriäi patan gol nukas ate moin rawon. Kiro opok Anut kamuk raiäin roat akas Anut aurianik, kar osap sou eposek orip makona, sou peäwon. Waru asu senes uru bokis karar gol nukas ate moin rawon. Kiro bokis Anut nukas paip kon roasiret pak mowon ätär marowon. Kiro bokis uru, bret enip mana ko maro gol uru moin pak, Aron nukan naruauk tu pewon pak, aiauk oiroror Anut nukas sintore ämän 10 orip jer wewon pak erek rain. 87i Kar waru ruris rawon, kiro waru asu senes äiäi. Kiro ou waru uru Anut raiäu. Kiro ou waru oirori kamuk opok, omjo sakau äsäi mona, ou waru asu senes apu sor moin rawon. F6 Kiro tup oun onoktapau is ak awaram. Kiro ou waru oiror, kar waru amke rawon, kar ruris rawon. Amke waru rawon kiro waru asu. Kiro uru lam pak, bret asu Anut nuraun patan opok moin rawon. ~5 w Is rurisa kar ämän awaram. Anut nukas paip awau monuk, Jisas Krais ko ik mesin Anut nukan sarau omar oik mora. Anut ko meter paip kon roasiret pak momara, ak sintore ämän ko jou muraun arowon. Ak omnokoupaian tup ou mianik, ko jou muriäin. )4K Anut nukas rusapaian paip ‘kiro awau’ äiewon. Amkewan paip ‘kiro mustäi’ äiewon. Keserianik, owo osap mustäi rau, kiro erekapu ämäiäi.37 Is akanun woiti mia, akas onok aru akan jaunakat opok miäi erekapu jäkäi maram. Is ätäi akan onok aru wa ronkatäm.” Jeremaia 32:31-34 X2) Roasiret akas akan tupsiu ra, akan jaunakat ra, Näwäu äpu maun ämän wa tamaraiei. Owon, kiro ses opok, roasiret enmaka jou näwäu orip pak, roasiret enmaka jou wäpik pak, ak erekapu is äpu muraiei. (1I Utianik, is ätäi keser äiem, okoro paip is tawa Israel roasiret pak maram, isakasar akan ronkat piririanik, isan sintore ämän akan ronkat opok mam. Isakasar akan woiaka uru isan ämän jer we moita, ak is karar jou muraiei. Is akan eit senes rawam, ak isan roasiret senes rawaiei. e0C Is akan askanai pak amke paip momin senek wa tainoram. Kiro roasiret isakasar Ijip omsau pakan imware koimin. Utianik, ak isan sintore ämän tainorau wa, okon, is ak sumkäinewaromin. Is, Näwäus, kiro ämän awarom. ]/3Utianik, Anut ko kon roasiret apwarwon, ak kon ämän wa tainoriäin, ak onok aru senes miäin. Keseria, Näwäu nukas äiewon, “Tawa is kar paip awau mam. Is kiro paip Juda Israel roasiret ak pak erek maram. W.'Amke Anut nukas paip mowon roasiret akas kon sintore ämän tainorianik, kon amuk opok eposek sarein maro, ko kar paip awau rusapai wa mowo. Ak eposek saräun senek itok wa, okon, ko paip awau mowon. -#Utianik, rusapai, Anut nukas iken kamuk rawaun ro Jisas Krais sare mowon, kon sarau näwäu senes. Anut kamuk raiäi roat okoro omnokou opok raianik, akan sarau miäi akan sarau näwäu wa, kiro eteinak. Kiro onok senek, Jisas nukas paip awau Anut pakan oi kowon kiro näwäu senes. Meten paip kiro näwäu wa. Paip awau ik osap eposek senes ikaun äiewon, kis meten paip nukan osap itimoriäu. F,Omnokou opok, Anut kamuk raiäi roat ak owa sarau muriäi, kiro ou omar oikan sarau morai ou nukan totok. Moses ko Anut osap nuraun ou maurnuk, Anut nukas auruwon, “Na kiro ou erar wa mau. Na kiro ou mauria, is amke owo osap Sainai omtapau opok ätär musomin, kiro osap erekapu ate mam.” Kisim Bek 25:40 M+Rusapai, Jisas okoro omnokou opok rau maro, ko Anut kamuk rawaun ro wa rawo. Is kiro ämän awarom, owon, Anut kamuk raiäi roat ak äiäk rai, ak Moses nukan sintore ämän tainorianik, opur makeanik, Anut nuriäi. Ak Liwai nukan tupsiu. Kiro onokun, Jisas ko Anut nukan sarau omar oik mora, ko omnokou opok sarau mau wa. *)Anut kamuk raiäi roat näunäu Anut nukas sare marowon ak erekapu akan sarau kesek, opur makeanik, Anut nuriäi. Kiro onokun, Jisas nais ko kar osap oianik, Anut nuruwon. Kiro osap nuruwon, kiro nukasar, kon enipsau Anut nurianik, iken onok aru pakan kau mukowon. /)WKo Anut jou muraun Anut nukan epar owa sarau mora. Kiro ou roat akas ate mau wa, kiro Anut Näwäu nukasar mowon. Rusapai, Jisas ik sareikaun, kiro opok sarau mora. p( [Okoro ämän kon onok kesek, Anut nukas Jisas ik sareikaun ko iken kamuk rawaun ro näwäu senes sare mowon. Ko omar oik raumoi, Anut nukan ipou näu kaima tanemara, osap erekapu kamware rau. Kon sakau kiro Anut nukan sakau senek. 2']Moses nukan sintore ämänis Anut kamuk raiäi roat näunäu sare mareäin, utianik, kiro roat ak roasiret senek, ak onok aru miäi. Anut nukan onok jekur wa tainoriäi. Anut nukas Moses kiro sintore ämän nuruwon. Utianik, om rumuk rai rai, Anut nukas paip sakau mianik, ätäi kon Mokoi ko kamuk rawaun ro näwäu senes sare mowon. Ko kiro onok keserwon, owon, kon Mokoi Jisas ko ro tuku senes, kon kar onok wa utiäu. Ko kon onok erekapu orip orip tainoriäu. Karauk usu sakau senes ko opok peäu, ko kon ämän erekapu tainorianik, wa utiäu.)&KKo karauk Anut kamuk raiäi roat näunäu senek wa. Omre orip orip ak amke akan onok aru jäkäi maraun akan opur makeanik, Anut nuriäi. Ätäi roasiret akan onok aru jäkäi maraun opur makeanik, Anut nuriäi. Utianik, Krais ko kiro onok keserau wa. Ko kararpai nukasar nukan enipsau Anut nurumara, am äpäs opok meiemoi, roasiret akan onok aru erekapu jäkäi marowon. Kar ros kiro onok keseraun senek itok wa. %Jisas ko Anut kamuk rawaun ro näwäu senes, ko ik eposek sareikeäu. Ko tuku senes, ko kar onok aru wa miäu. Ko karauk roat onok aru miäi senek wa, ko ro atap. Ko onok eposek senes tainoriäu. Keseria, Anut nukas ko omar oik imäi tonowon rau. <$qKeserianik, Jisas nukas kon roasiret Anut siakup potaurna, kos imware potonuk, ak orip orip awau rawaiei. Nuka nais orip orip awau raianik, kiro roasiret sarwaraun Anut auriäu. u#cUtianik, Jisas ko wa meieäu, ko orip orip awau raiäu. Kon sarau Anut kamuk raiäu ro, ko kiro wa utiäu. %"CPaip awau kiro eposek, kis meteran paip itimoriäu, owon, meteran paip kiro Anut kamuk raiäi roat sosop raiäi. Ak meiena, akan sarau kar ros miäu. !Keserianik, ik äpu kiro paip awau Jisas nukas erekapu tainorwon, kiro eposek senes. Kiro paip awaus meten paip erekapu itimoriäu.   Utianik, Anut nukas Jisas Krais kon kamuk rawaun ro sare momara, paip sakau mowon. Karauk ämän mianik, kiro paip sakau mowon. Keseria, kos äiewon, “Näwäu nukas paip sakau momara, karauk ämän kiro paip opok sakau mianik, keser äiewon, okon, kon ronkat ätäi wa pirirai. Kos äiewon, ‘Na nakasar Anut kamuk rawaun ro atakan orip orip rawam.’ ” Buk Song 110:4 }Anut nukas Jisas ko kon kamuk rawaun ro erar sare mau wa. Kos ko sare maurmara, ko paip sakau momara, sare mowon. Kos Liwai Aron ori pak sakau ämän kesek mau wa. Ko erar sintore ämän tainorianik, au kon kamuk rawaun roat ori sare matowon. %CMoses nukan sintore ämänis kar roasir Anut nukan amuk opok eposek saräu wa, okon, rusapai, ik Anut nuka tone auraun nukas kar apu eposek senes sare mukowon. Ikes nuka jou muraun apu kiro awau sare mukowon, okon, ik kon sarau murau. Keseria, ik kon onok eposek tainoraun ko aurau. }}T{{2zywuctHsbrqPpEoAnKmplGjj!ilh)g edicba`_k]\^[EZDYXX'WHUU#TrSRR3PPONhMLL KLIIH{HjFFE~DDCCC"B>=< ;;5::9:88E7j66e5432_100"/a.g--4,+k*)('&&%%##X"!!P ]m#! \ %8?e2 R j zn',Y/+Akan osap erekapu aru mianik, wasarein. Akan omjo eposek susuraukus tuke jein. l. SAk osap sosop orip roat, rowe. Woiakati moinai, wopur orip waiewe, owon usu näwäu ak opok kowai. - Ak rowe, inok roasir ko onok eposek keseraun äpu mowon, utianik, ko wa kesernuk rai, kiro roasir ko onok aru miäu.f,EUtianik, rusapai, ak owo sarau maun enmaka oik jou miäi, ak kiro onok aru senes keseriäi. |+qUtianik, ak keser äiewe, “Kiro Anut nukan ronkat raroi, ik awau raumoi, okoro sarau mau ra, enro sarau mau.” * Ak owon keser äiäi? Ak ariwa owosäi äpu wa. Akan totomaka owo senek rawai? Ak iou senek pe tuemana, ätäi kurte wasareäu. M) Jaiat, ak rusapai isan ämän awaraurim rowe. Ak keser äiäi, “Is rusapai ra, ariwa ra, kar näu mena potea, woisan karar utomoi, is kiro opok aiauk sarau moita, aiauk sosop oi rawam.” 2(] Anut nukasar kiro sintore ämän amop mowon, okon, nukas karar roasiret akan onok wasaräun itok. Nuka karar karauk roasiret imwareanik, karauk aru maraun itok. Keseria, na ro owo senek, okon, jaunan onok wasare murum? Ik owo osap tawa päun äpu wa, okon, ak owo sarau maun ämän sakau wa mau. X') O jaiat, ak akan karauk jaunakat enmaka opok ämän wa mau. Inok ro ko jauk enip opok ämän aru miäu ra, kon onok wasare muriäu ra, kiro ro ko sintore ämän opok ämän aru momara, sintore ämän wasare muriäu. Na kiro onok keseriäum, kiro na kiro sintore ämän wa tainoriäum, na sintore ämän wasare muriäum ro senek. w&g Ak Anut nukan amuk opok akan enmaka oik wa jou mau, kos akan enmaka oik marai. Nan jaun sät ämän wa aurau %+ Ak akan onok aru mesin woiakati moinai, wopur orip waiewe. Ak nepipiriäi roat ak kiro utoinai, wopure rawe. Ak ioiai roat ir utoinai, waiewe. C$Ak Anut nuka siakup potona, kos ätäi ak siarakap kowai. Ak onok aru miäi roat, akan onok aru utowe. Ak roat ronkat oiroror orip, ak kiro ronkat aru akan woiaka uru rau ran oikurewe. # Keseria, ak Anut nukan inkaruru raianik, kon ämän karar tainornai, Satan pak weräuwe. Ak keserna, ko imineware manai. ""=Utianik, Anut nukas kon wou näu oripas sareikowon. Kiro onokun, Anut nukan ämänis äieu, “Anut nukas roasiret akasar akan enmaka oik jou miäi tai kurwareäu. Utianik, roasiret akan enmaka oik wa jou miäi Anut nukas kon wou näu oripas ak sarwareäu.” Sindaun 3:34 >!uAnut nukan ämänis äieu, “Kiro Anut nukan Osou Näu, Anut nukasar iken woiok uru mukowon ik Anut karar woiakas meiäun aikiäu.” Akan ronkat kiro ämän onoktapau wäpik ra? 7 gAk Anut mesin woiaka epar mom äiäi, utianik, ak ko pak wa jekur raiäi. Ak äpu, inok roasir ko okoro omnokou pakan osap mesin wous meieäu ko Anut nukan iwäi jauk. Keseria, inok roasir ko nukasar okoro omnokou pakan osap mesin wous meiäun sare miäu ko nukasar Anut nukan iwäi jauk saräi. !;Ak akan enmaksaun karar ronkateanik, osap owaun Anut auriäi. Ak ronkat aru atap atap, okon, ak Anut owo osap owaun aurna, kos ak kiro osap wa ariäu. /WAk osap owaun wousareäi, kiro osap owau senek itok wa, kesermana, ak karauk roat akan osap owaun ak akwarona, meiäun keseriäi. Ak osap owaun sakau ronkateäi nais wa oiäi, keseria, ak kasiaka penuk, ketäianik, weräiäi. Anut nukas ak osap araun wa auriäi, kiro onokun ak osap wa oiäi. } uAka aka owo onokun ketäumoi, weräiäi? Kiro enmaksau rororaun onok aru akan woiaka uru raunuk, aka aka weräiäi. 3Ak woiaka päurar orip rauna, kiro onok woiaka päurar oripas, onok eposek keseriäi. Kiro onok eposek o uku woia wena, tup peäu senek, päi.Utianik, ronkat Anut pakas koiäu, kiro eposek senes. Ak ronkat eposek karar tainoriäi, karauk roasiret pak päurar raianik, karauk roat mesin ronkatemoi, akan ämän jekur tainoriäi. Karauk roat mesin woiakati maronuk, orip orip sarwareäi. Ak roasiret eposek pak roasiret aru pak erekapu sarwareäi. Ak onok eposek tainoraun wa sätäiäi, owo onok keseraun äiäi epar tainoriäi. 5cRoat ak karauk roat akan enmaka jou orip owaun mesin woiaka aru mareäi, akakan enmaka oik maun apu itaneäi. Kiro roat ak päurar wa raiäi, ak onok aru karar keseriäi. hIKiro ronkat, omar oikas kowau wa. Kiro okoro omnokou pakan osou aru nukan ronkat pakas pewon. ucUtianik, ak karauk roat akan enmaka jou orip owaun mesin woiaka aru mareanik, akakan enmaka oik maun sarau me rai, akas ‘ik ronkat eposek orip’ rai wa ronkatewe. Ak kiro onok kesermoi, sätäumana, epar ämän eposek ämäi miäi. iK Ak kamuk kar ro ronkat eposek orip rau ra? Kiro ro ko ronkat eposek orip kon jekur tane rawaun onok karauk roat ätär marai. Ko nukan enip oik wa jou mai. Ko ronkat eposek tainornuk, roat ak kon onok eposek aparaiei. b= O isan jaiat, äriauk mu pakas kopi nemauk murai ra? Wa senes wa. Ätäi kopi mu pakas äriauk nemauk murau senek itok wa. Keseriar, muräi an pakas an eposek jeäumun nau senek wa. Ronkat eposek pak ronkat aru pak. N An eposek jeäumun pak muräi pak antut karar opokas erek wa neäu. ,Q Kiro oksaus Näwäu nukan enip oik muriäum, kiro oksausar karauk roasiret aru maraun sunwareäum. O isan jaiat, kiro onok keseriäum, kiro eposek wa, aru senes. 2] Kiro oksaus Näwäu, iken momonek, nukan enip oik jou muriäum. Utianik, kiro oksausar karauk roasiret Anut nukasar nuka senek ate marowon aru maraun sunwareäum. <qUtianik, kar ros kon oksau jekur kamäu senek itok wa, wa senes wa. Oksaus wa sumiäu, orip orip jeim ateäu. Kiro marasin aru roat akwariäu senek, iken oioksau opok ok pe rau. +Okoro omnokou pakan opur, ai, män pak karauk osap mas an opok meter sei raiäin, rusapai roat akas erekapu imwareanik, jekur kamwareäi. ~uRowe, iken oioksau kiro ep katou senek, onok arus okoro omnokou kameäu senek oioksaus iken enmoksau erekapu kameäu. Kiro oioksaus ik onok aru sosop miäum. Oioksau ep sopou jereäu senek. Kiro ep onoktapau up näwäu uru jereäu pakas pewon. H Iken oioksau nais kesenek, oioksau ko eteinak. Utianik, kiro oioksaus näwäu nepipirmara, nukan enip oik jou miäu. Ak ronkatewe, ep katou eteinakus jeremara, kurukan osap erekapu jereäu. *MOus nais ronkatewe. Ous ko näwäu senes urir sakaus pairnuk, maneäu, utianik, ous nukan stia eteinak keputirnuk, kiro ous näwäu ron ronkat tainori maneäu.  Ik opur hos nukan oksau opok ain eteinak mianik, kiro ain reurta, hos erapakas manaun iken ronkat tainoria, maneäu. / WIk erekapu ronkat aru penuk, onok aru miäum, utianik, kar ro kon oksaus kar ämän aru wa miäu, kiro ro eposek senes. Ko nukasar nukan enipsau jekur kamäun itok. K  O jaiat, ak äpu, ik Anut nukan ämän tamareäum roat Anut nukas ik sakaurar wasareikai, karauk roasiret päurar wasarewarai, okon, ak Anut nukan ämän tamaraun roat ak kamuk sosop wa saräu. D Kar ron enipsau kon osou manowon kiro ik äpu kiro enipsau meiewon rau. Keseriar, inok ro ko Jisas mesin kon wou epar mowon sarau mau wa, kiro ron wou epar mowon meiewon senek. /Rehab ko apu pakan asir ko nais keseriar keserwon. Josua nukas Israel ro oirori Jeriko näu mena päu aparaun äsimwatonuk, peisa, kos ämäi mateanik, kar apu pakas ätäi äsimwatonuk manoirin, okon, Anut nukas ko kon amukup asir eposek auruwon. Josua 2:1-21 MKesek okon, ak äpu mowe, ik karar woiok epar momoi, sarau mau wa, kiro mesin Anut nukas ik ro eposek wa aikai. Inok ro ko Jisas mesin wou epar mianik sarau mai, kiro ro Anut nukas eposek aurai. oWKesernuk, Anut nukan ämän meter äiewon epar pewon. Kiro ämän keser äiewon, “Apraham ko Anut mesin kon wou epar mowon, okon, Anut nukas ko ro eposek auruwon.” Stat 15:6 Kiro onokun, ko Anut nukan paipiauk äiein. #Ak äpu ra? Apraham ko Anut mesin erar wou epar mau wa. Ko Anut mesin wou epar momara, sarau mowon, okon, Anut nukas ko ro eposek äiewon. ?wMeter iken askanai Apraham nukas kon mokoi Aisak opur makeäin patan opok nini mianik, Anut nuraun keserwon. Kiro ses opok, Anut nukas Apraham kon amuk opok eposek rau rai äiewon. (IAk otop roat, ak Jisas mesin akan woiaka epar mianik, karauk roat wa sarwareäi, kis akan woiaka eposek sare mai ra? Is akan ronkat aru ak ätär maram. /Na Anut karar rau äpu ra? Na keseriäum, kiro eposek. Utianik, ak rowe, osou aru ran Anut karar rau äpu momana, näwäu iminemoi, karkairiäi. 1Kar ros äiäi, “Kar ro ko kon wou epar miäu, kar ro ko onok eposek miäu.” Utianik, kar ro kon wou epar momara, karauk saruku roasiret sarwarau wa, is kon wou Jisas mesin epar mowon owose äpu mam? Isan onok eposekus isan woi epar momin ätär maronuk, aparaiei. &EWoiaka epar maun onok kesenek. Akan woiaka epar moin karauk roasiret sarwaraun sarau wa miäi, ak erar rauna rai, kiro woiaka epar moin kiro meiewon senek. |qUtianik, kar roasir ko omjo aru orip ra o wäpik raunuk, ak kamuk opok kar ros ko aurai, “Nan won päurar rawai, na potoinam, nan omjo moinam, o pote je,” kiro ämänis ko owose isanarai? Akasar ko omjo nurumoi, änäp täiraun o nuruwe. V~%O isan jaiat, kar ro kon wou Jisas mesin epar mowon ros äiäu, “Isan woi Krais mesin epar mom.” Keser äianik, ko karauk roat wa sarwareäu, kiro kon wou epar mowonus, Anut rawa wa imäi tonai. w}g Inok ro ko kon jaukut mesin wa wouti miäu, tawa Anut nukas ik wasareikaun ses opok ko wa wouti murai. Utianik, inok ro karauk roat mesin wouti mareäu, ko Anut nukas wasarewaraun ses opok isanarai. Jisas mesin wou epar mowon ron sarau. |w Anut nukan sintore ämänis ik kar ro nukan sarau roasiret wa rawam äieu. Kiro sintore ämän eposek kisar Anut nukas iken onok aru wasare mukai. Keseria, ak orip orip kiro sintore ämän nukan inkaruru raianik, ämän moinai, akan sarau mowe. { Owon, ik äpu, Anut nukas keser aikowon, ‘Ak jaunakat akan asir pak wa ariäu.’ ‘Ak kar ro wena, wa meiäu.’ Kisim Bek 20:13-14 Utianik, na jaunan asik pak wa ariäu, na kar ro weta, meiewon, kiro na Anut nukan sintore ämän erekapu espäiäum. /zW Okoro ämän epar, owon, kar ro ko sintore ämän erekapu tainorianik, kar eteinak wa tainornuk rai, Anut nukan amukup kiro ro ko sintore ämän erekapu espäiewon. +yO Utianik, ak kar ro eposek isanarianik, kar ro mekesiraka nuraiei, kiro ak onok aru moi. Kiro sintore ämänis ak sintore ämän wa tainoriäi roat ätär marou. x%Anut nukan buk opok, iken Näwäu nukan sintore ämän keser aikou, ‘Na naka mesin wonas meieäum senek karauk roasiret akanun nais keseriar wonas meiäm.’ Wok Pris 19:18 Ak kiro sintore ämän eposek senes jekur tainori rai, ak onok eposek keseriäi. Ww'Epar kiro roat akas akan Näwäu nukan enip eposek opok jeje ämän muriäi. Uv#Utianik, ak kiro saruku roasiret mekesiraka ariai. Ak rowe, saruku roat akas onok aru ak opok wa mareäi. Kiro roat ak osap sosop orip akas epar ak aru mareanik, wasarewaraun roat siakup imware poteäi. vueO isan jaiat, ak rowe, Anut nukas okoro omnokou pakan saruku roasiret akan woiaka epar sakau maun sare mareanik, kon kameäu mena tonaun paip marowon. Anut nukas roasiret erekapu ak konun woiakas meiein pak erek kiro paip marowon. =tsAk kiro onok keserna rai, kiro akan ronkatis karauk roat akan onok wasarewarorai. Ak akan ronkat aru pakas wasarewareäi roat senek sareanik, ak akan onok wa jekur wasarewareäi. +sOKiro ro mer eposek orip aparmana, auraiei, ‘Na okoro omoi eposek opok koi tane’, kiro saruku ro auraiei, ‘Na tai rau’, ara ‘Na isan isiap koi tane’. MrAk kiro totok ämän ronkatewe. Kar ses opok, kar ro ko omjo awau orkemoi, mer eposek momara, akan tururiäi owa tonai. Kiro ses opokar, kar saruku ro, ko mer eposek makau wa ran kiro owa tonai. 9q mO isan jaiat, ak Jisas Krais, iken Näwäu enip jou orip nukan mesin woiok epar miäi roasiret, ak roat osap sosop orip imwareäi senek saruku roasiret nais keseriar imwarowe. !p =Utianik, inok ro ko Jisas mesin wou epar mianik, onok eposek orip aun mokoit pak wäimäs asiret usu orip pak sarwareanik, okoro omnokou pakan onok aru wa tainoriäu, Anut iken momonok kiro ro kon amuk opok kon wou epar mowon amop murianik, ko ämän wäpik, ro eposek aurai.o 7Utianik, kar ros Jisas mesin wou epar mianik, ‘is orip orip tup apariäim’ rai äiäu, utianik, kiro keser äiäu ro ko kon oksau jekur wa kameäu, kon oksau pakas ämän sepuk sepuk miäu. Kiro ro ko nukasar nuka sätäuriäu. Anut nukan amukup ko tup erar apariäu. Cn Utianik, ik Anut nukan sintore ämän eposek tainorta rai, onok arus ko ätai wa sakau kamoikai. Keseria, inok roasir ko kiro sintore ämän tainoraun orip orip jekur ninareanik, ko erar roumara, wa rämkäsiriäu, ko kiro ämän tainoriäu, okon, Anut nukas kon onok aparianik, kon sarau miäu eposek sare murai. um eKo nukakan nepu siror opok aparmara, ute maneanik, nukan nepu owo senek aparwon, kiro kurte rämkäsiriäu. rl _Owon, inok ro ko Anut nukan ämän roumara, wa tainoriäu ko ro siror oumara, nukan nepu apariäu senek. k Ak Anut nukan ämän erar wa rowe. Ak ämän roianik, ‘ik ro eposek raum’ rai wa sätäiäu. Kon ämän roinai, tainorwe. Wj )Keseria, sapum onok pak karauk onok aru miäi kiro utowe. Ak akasar akan enmaka jou utoinai, Anut nukas kiro ämän akan woiaka uru marowon sakau atowe. Kiro ämänis akan totomok imware jekur maraun itok. Si !Inok ro ko kurte kasak peäu ro, ko Anut nukan onok eposek wa tainoriäu. h 1O isan jaiat, ak wa wou wäu. Ak erekapu, karauk roat akan ämän jekur roinai, ak kurte ämän ätäi wa aräu. Akas kurte wa kasiaka päu. \g 3Anut nukasar nukan ronkat pakas, iken momonek sarewon. Kon epar ämän oripas ik o uku amke muriäu senek sare mukaun mukowon. Karauk osap erekapu ko ate mowon ikes itimwareäum. Ämän jekur roianik, sarau mau Ef Osap eposek pak onok eposek erekapu oiäum kiro iken momonok Anut nuka pakas erar koiäi, kosar arou omar oik rai ate mowon. Ko orip orip sakau tai raiäu, ko san iwau senek wa piririäu. Oe O isan jaiat, karauk roat akas atonwarona, ak ronkat aru wa mau. wd iKiro onok aru maun ronkatis ik reukonuk, onok aru mota, kiro onok aru näwäu sarenuk, iken totomok meiäiei. [c 1Utianik, ik karar karar iken ronkat arus onok aru maun reukonuk, onok aru miäum. b  Utianik, inok ro onok aru maun wou siräunuk rai, kon ronkat, ‘Anut nukas kiro onok aru maun reurou’ rai wa äiäu. Anut ko onok aru maun wa reukiäu. Wa senes wa, onok arus Anut reurau senek itok wa. Ätäi, Anut nukas kar ro onok aru maun wa reuriäu. na W Inok ro kar usu ko opok penuk, sakau tai raiäu ko nepipirai. Ko usu erekapu itimornuk rai, Anut nukas totok orip orip awau rawaun sakau nurai. Inok roasir Anut mesin wous meieäu, Anut nukas kiro osap eposek nuram äiewon. F`  San näwäu penuk, kon osous am musip atonuk, mer eposek sawaneanik, räkäi nomoi, aru miäu. Kiro senek, osap sosop orip ro nais sarau me rawai ses opok am musip keseriäu senek keserai. _ % Utianik, kar ro ko osap sosop orip, Anut nukas kon enip eposek erar senek ätär murunuk, ko nepipiraura. Owon, ko am musip senek sawanäi. b^ ? Inok ro ko osap sosop wäpik, ko nepipiraura, owon, Anut nukan amukup ko enip orip. ] 1Kesek roasir kon ronkat oirori rau, ko owo onok miäwon kiro ro sakau tai wa raiäu. Keseria, ko kar osap Anut pakan owam rai ronkatäu senek wa. \ L[ Utianik, ko Anut nukas owo osap nuraun auromoi, kon ronkat oirori wa mai, ko kon wou epar oripas aurai. Inok roasir ko ronkat oirori oripas auriäu, ko am iporu uriris atwareäu senek keseriäu. hZ KUtianik, inok ro ak kamuk ko ronkat eposek wa, ko Anut nukas kiro ronkat eposek nuraun aurnuk, Anut nukasar ko nurai, owon, Anut nukas roasiret akan onok wa wasare marai, ko roasiret erekapu wou erer orip erar areäu. bY ?Keseria, ak orip orip sakau tai rawe. Kiro onok ak opok sakau päi, ak jekur rawaiei. Keseria, Anut nukan onok ak opok wa ämäiäi. Wa senes wa, akan onok eposek näwäu sarianik, Anut nukan onok erekapu tainoraiei. lX SOwon, ak äpu kiro usu akan woiaka Jisas mesin epar moin ate aparianik, ak sakau tai rawaun oiäi. XW +O isan jaiat, ak usu sosop oumana, woiaka aru wa mau, akan woiaka ererwe. V )O jaiat, is Jems, Anut pak iken Näwäu, Jisas Krais awan sarau ros ak Israel roasiret omsau atap atap pote rai jer we marom. Usu owaun onok. HU  Anut kon wou näu oripas ak orip orip sarware rawai.)TK Akan kamwareäi roat näunäu pak Anut nukan roasiret ak pak rai, ikes ak ‘pere’ awarom. Akan jaunakat Itali omsau pakan akas nais ‘pere’ awaroi. S Ak äpu, iken jaunok, Timoti ko karapus owa rawon ko utona, nowon. Utianik, ko is rawa kounuk rai, is ko ori erek ak apwaraun kowamur. R  O, Jaiat, is kiro ämän awaromin, ak jekuriar rowe. Akan woiaka sakau rawaun is okoro jer we maromin. Kiro rumukäu wa. GQ Is Anut aurim, kos ak sarwarnuk, akan woiaka päurar rawai. Owo onok eposek kos keseraun äiewon, ak kiro onok keseraiei. Iken Näwäu, Jisas ko sipsip kamwareäu ro näwäu. Jisas ko meienuk, Anut nukas ätäi siräi mowon. Kon karianas orip orip awau rawaun paip mowon. Is Anut aurim, kos ak sarwarnuk, ak kon sarau eposek mona, kon wou ererai. Kiro mesin, ik Jisas Krais nukan enip orip orip jou muri rawau. Epar! Is karauk ämän awaraurim. P O Is ak sakau awarom, ak is mesin Anut aurna, kos is äsimoirnuk, ak rawa kurte ätäi kowam. Isan ämän pataraun Anut aurim. N Ak ik mesin orip orip Anut aurwe. Iken ronkat ik Anut nukan amuk opok ämän wäpik, owon, ik orip orip onok eposek karar maurum. -MS Ak akan kamwareäi roat näunäu akan ämän roumoi, jekur tainorwe. Kiro roat ak sakau orip akas ak kamwareäi. Akas akan totomaka jekur rawaun rai kamwareanik, tawa Anut nukan amuk opok akan sarau owose moin auraiei. Keseria, ak kiro roat akan ämän jekur tainorna, akan woiaka erer orip sarau maiei, ak woiaka aru wa mai. Utianik, ak akan woiaka erer orip wa sarau mona rai, akas roasiret jekur wa kamwaraiei. 9Lk Ak karauk roasiret sarwaraun ronkat kiro wa utau. Ak osap orip, ak karauk roasiret osap wäpik arowe. Kiro onok opur makeanik, Anut nuriäi senek, kiro Anut nukan wou ererai. RK Keseria, Jisas nukas iken onok aru kararpai kau mukowon, okon, ik kon enip ateanik, Anut nukan enip orip orip jou murau. Kiro onok opur makeanik, Anut nuriäum senek, kiro Anut nukan wou ererai. &JE Owon, okoro omnokou opok iken mena senes wa. Kiro omnokou orip orip wa rawai. Iken mena senes kiro Anut rawa rau, ik tawa tonam. Kiro mena orip orip rawai. [I/ Ko am äpäs opok äsäi mona, meiäun oiok nowon. Keseria, ik meten sintore ämän utomoi, Jisas siakup mena kasakupai poteanik, ik ko senek oiorok naun itok. Ik kon onok tainorianik, iken meteran onok utau. +HO Kiro onok senek Jisas nais ko näu mena kasakupai wena, meiewon. Kon karianas roasiret akan onok aru jäkäinuk, roasiret ak Anut nukan amuk opok eposek sarein. gGG Ik äpu Anut kamuk raiäu ro näwäu senes ko opur karian oumara, roasiret akan onok aru jäkäiäun Anut raiäu ou waru asu senes uru oi toneäu. Utianik, opur näu oianik, pote näu mena kasakupai erekapu make kureäi. rF] Iken onok aru jäkäiäun omoi rau. Kiro Jisas nukan am äpäs. Kiro Anut kamuk raiäi roat akas Anut osap nuriäi patan senek. Roasiret ak meten sintore ämän tainoraun orip orip ronkateäi, am äpäsis ak sarwarau senek wa. 7Eg Ak karauk ämän awau atap atap akan meten tamareäin roat akas awarau wa, kiro wa tainorau. Kiro ämän awaus onok aru akan apu opok marai. Kiro roat awau ak o jaun sintore ämän atap atap ariai. Kis akan woiaka epar moin wa sarwarai. Anut nukan wou näu oripas akan woiaka epar moin sarwarai. :Dm Ak akan onok tainoraun itok, owon, Jisas Krais nukan onok karar. Ko kar onok wa piririäu. Kukam, rusapai, tawa, orip orip ko kon roasiret sarwaraun apu karar tainoriäu. 7Cg Akan meten kamwareäi roat mesin ätäi ronkatäiei. Kiro roat akas Anut nukan ämän tamaroin. Kiro roat ak akan woiaka epar moin senek, ak nais akan onok tainoraiei. BB} Keseria, ik sakau tai raumoi, ik karar karar keser äiäu, “Näwäu ko isan sareiriäu ro. Is wa iminäm. Karauk roat akas is erekapu wa aru muraiei.” Buk Song 118:6-7 -AS Ak aiauk mesin ekep wa ronkatäu. Ak osap eteinak orip kiro äiäk. Anut nukas keser äiewon, “Is ak wa utwaram. Is ak mekesirak wa aram.” Lo 31:6 A@{ Roat ak asir oin akan asiret pak rapor rawaiei. Ak karauk asiret pak wa sapum onok mau. Inok roasir ko sapum onok mai, tawa Anut nukas kon onok aru wasare muromoi, ko aru murai. \?1 Roat woiaka epar moin karapus owa rai, ak kiro roat mesin wa rakuswarau. Ak karapus owa rauna rai, karauk roasiret akas ak sarwaraun keseriäi senek akas nais kiro roat keseriar sarwaraiei. Akan jaunakat Jisas nukan sarau mianik, usu näwäu oiäi mesin wa rakuswarau. Ak kiro roat pak erek usu owaun itok, okon, akas ak sarwaraiei. [>/ Kar menan roat akas akan mena kouna, akan owa imware tonaiei. Meter karauk roat akas kar menan roat akan owa imware koin. Ak äpu wa, akas kiro erar roat äiäin, utianik, kiro roat ak Anut nukan sarau eitek. b= ? O Jaiat, ak aka aka orip orip akan woiaka epar moin jaunakat mesin akan woiaka meiäiei. < Owon, iken Anut ko ep senek. Epis osap erekapu jereäu senek, kos roasiret kon ämän tainorau wa erekapu aru marai.-;S Keserianik, Anut nukas ik kon roasiret senes awau orip orip rawaun sare mukowon, kiro kon näu mena owam. Ko kiro mena wa aru mai, okon, ik wa aru mukai. Keseria, ik kon enip jou mau. Ik kon ämän tainorianik, kon wou ereraun ko jou murau. Keseria, ik ko iminemoi, kon inkaruru rawau. }:s Anut nukas ‘Omre karar opokar, is keseram’, äienuk, ik epar äpu mom, osap ate mowon kos mim äsimornuk, erekapu ritorai. Kos osap erekapu oi manai. Kar osap wa rawai. Karauk osap orip orip rawaun ate mowon, kiro karar wa aru marai. 9# Anut nukas meter kon oksaus äianik, mim äsimornuk, okoro omnokou erekapu ritoriäwon. Utianik, rusapai ko paip keser mowon, “Omre karar opokar, is ätäi mim äsimorta, omnokou erekapu ritorai. Omnokou karar wa ritorai, omar pak erek ritorai.” Hagai 2:6 8  Ak rowe! Anut nukas kon ämän awaronuk, ak wa utau jekur rowaiei. Anut nukas iken askanai ak okoro omnokou opok rain kon sakau ämän awarowon, ak rowau wa. Keserna, kos ak akwaraurnuk, ak imine manaun apu wäpik. Rusapai, Anut omar oikas arera. Keserianik, rusapai inok roasir ko kon ämän roumoi, tainorau wa, kiro roasir ko owose imine manai? Wa, ko usu näwäu senes owai. {7o Ak nais Jisas rawa tonoin. Jisas ko roasiret pak Anut pak kamuk raiäu ro. Kos paip awau Anut nuka pakan roasiret siarakap oi kowon. Kon karianas roasiret eposek rawaun paip momoi, uris kurewon. Kon karianas Abel nukan karian itimorwon. Abel nukan karianas Kain nukan onok aru ätäi amuk kuräun äiewon, utianik, Jisas nukan karianas iken onok aru jäkäiäun äieu. H6  Ak Anut nukan mokoit turur rain opok tonoin. Kiro mokoit erekapu ak kon urek mokoi senek rai, akan enmaka omar oik jer wein rau. Ak roasiret, ak Anut rawa tonoin. Kos roasiret erekapu wasarewareäu. Ak meteran roasiret meieanik, omar oik rain siarakap tonoin. Kiro roasiret ak Anut nukan amukup roasiret eposek senes. 25] Utianik, ak woiaka epar moin roasiret, ak kiro mena tonau wa. Ak awau mena Saion omtapau opok tonoin. Anut nuka orip orip awau raiäu ak kon mena tonoin. Kiro mena, Jerusalem awau, omar oik rau. Ak Anut nukan sarau eitek sosop senes ak karar turur raumoi, woiaka erer orip rain opok tonoin. (4I Roasiret akan amiakas kiro osap omtapau opok rain aparianik, iminein. Keserna, Moses nuka nais keser äiewon, “Is sakau näu iminem.” Lo 9:19 }3s Anut nukas Israel roasiret sakau ämän keser awarowon, “Inok roasir ko kiro omtapau kotomarai, ak ko aiaukus wena, meiäi. Bulmakau ra, sipsip ra ak kiro omtapau kotomaraiei, ak nais aiaukus akwarona, meiäiei.” Kisim Bek 19:12-13 K2 Kiro omtapau opok parau ur jejep pak Anut nukan pätu pak ak roin. Ak Anut nukan ämän roianik, sakau iminemoi, ak Moses keser aurin, “Moses, nas Anut aur, ik kon ämän ekep rowau utom.” Y1+ Ak roasiret Jisas mesin woiaka epar moin, ak akan awau mena tonauri. Ak rusapai kiro mena kotomarau senek wa. Ak Israel roasiret senek wa, Israel roasir ak Sainai omtapau siakupai tonoin. Ak kiro omtapau kotomaraun itok. Ep näwäu kiro omtapau opok jere rawon. Kiro omtapau kukuman kitir raumoi, urir näwäu kiro opok pe rawon. C0 Ak äpu Iso ko kiro onok keserianik, rai rai, ko kon momok opokan jekur rawaun ämän owaun potowon. Ko jekur rawaun ämän owaun sakau waiewon. Utianik, kon momokus jekur rawaun ämän aurau wa. Owon, Iso ko kon urektapaun sakau erekapu kon amak nuruwon, okon, ko kar apu pakas ätäi kiro ämän owau senek wa. /) Ak ätäi jekur aparaiei, ak kamuk kar roasir ko sapum onok wa mai. Kar ro ko Iso senek wa saräu. Iso ko Anut mesin ronkatäu wa. Ko urek mokoi, okon, ko kon momokun osap erekapu owaun itok. Utianik, ko karar muti sounuri kon urektapaun sakau erekapu kon amak nuruwon. ?.w Ak jekur sakau tai rawe, Anut nukas ak sarwareanik, kon wou ak mesin ererwon, ak ätäi ko wa sumkäinäu. Ak jekur aparaiei kar onok aru miäu ro ak kamuk opok, ko amurik katuau senek wa rawai. Amurik katuaus akan woia peanik, karauk o siakup raiäi aru mareäu senek kiro ros ak roasiret erekapu aru marai. 1-[ Ak roasiret pak päurar senes raumoi, ak onok eposek senes Anut nukan onok senek mowe. Kar ro ko kiro onok eposek mau wa, kiro ro ko tawa iken Näwäu wa aparai. N, Ak jekuriar sakau tai rawe, akan woiaka Jisas mesin epar moin kiro wa utau. Keserna, kar ro kon wou epar mowon utauru, ko akan onok eposek aparmoi, ätäi kon wou Jisas mesin epar maun sakau mai. P+ Is ämän awaromin kiro epar, okon, ak jekuriar sakau tai rawe. Karauk roasiret ak kurtemoi, akan ipiak, isorak meienuk, ak jekur wa kurteäi senek wa keserau. Ak karauk roat keseriäi senek, akan ipiak isorak meiäi, sinuk, sepuk sakau momoi, kurtäiei. Ak keserna, Anut nukas owo osap owaun awarowon ko kiro osap arai. %*C Anut nukas usu ikonuk, ik iken woiok aru miäu. Kiro usu oiäum tätäi senes, okon, ik kiro usu mesin iken woiok wa ereriäu. Utianik, usu oumoi, tawa rai rai, ik ätäi karauk onok aru wa mam, iken woiok ätäi eposek sareäu, ik woiok erer orip rawam. Ak jekuriar sakau tai rawe. W)' Ik mokoinakut raianik, ik owo onok aru mota, iken moniokot akas kiro onok ätäi wa keserau, eposek rawaun rai usu ikiain. Utianik, Anut nukas usu ikonuk, ik nuka senek orip orip eposek saräun keseriäu. r(] Ik onok aru mota, iken moniokot akas ik eposek rawaun usu ikona, ik akan ämän tainoriäum. Anut nukas ko iken totomok kameäu ro kos ik eposek rawaun usu ikonuk, ik kon ämän epar tainoriäum. Keseria, ik ko pak orip orip rawam. 'y Anut nukas kon mokoit onok aru mona, ak eposek rawaun usu areäu. Ko kiro onok karauk mokoit opok kesewarau wa. Kiro mokoit ak Anut nukan mokoit senes wa, kiro mokoit ak kurukan mokoit senek. Keseria, kos ak usu wa ariäu maro, ak kon mokoit wa. & Kar ros kon mokoi onok aru monuk, usu nuriäu senek, Anut nukas keseriäu. Mokoit erekapu ak onok aru mona, akan momonakat akas usu ariai. Keseria, Anut nukas ak usu aronuk rai, ak sakau tai raumoi, ko mesin woiaka aru wa mau. Owon, ak kon mokoit. 3%_ Owon, ko kar ro mesin wous meieäu, kiro ro onok aru monuk rai, ko usu nurai. Kos kiro ro weanik, usu nurai, ‘ko isan mokoi senes’ äiäi.” Sindaun 3:11-12 W$' Anut nukas akan woiaka sakau maun ämän awarowon, ak kiro ämän rakuswarou rai is ätäi awaraurim. Anut nukas ak kon mokoit äiewon. Kos keser äiewon, “Isan mokoit, Näwäu nukas ak usu aronuk, ak ko erar keseikou rai wa ronkatäu. Ak onok aru mona, kos ak ätäi eposek rawaun kesewarou. Ak kiro onok mesin woiaka aru wa mau. b#= Jisas ko onok aru miäin roat akas wena, meiewon senek, ak akwarona, meiäu wa. Akan woiaka epar moin utaun rai, kiro roat akas usu arianik, akwaroin, utianik, ak sakau tai rain. Akas ak akwarona, erekapu meiäu wa. "' Epar senes, ak Jisas mesin jekur ronkatäiei. Onok aru miäin roat akas ko onok aru senes muriäin. Ko sakau tai raumara, kon wou epar mowon kiro utau wa. Ak ko mesin ronkateanik, kon onok tainoraiei. Keserianik, akan woiaka epar moin wa utaiei, kiro sakau rawai. Q! Ik orip orip Jisas mesin ronkatäu. Kos kon wou Anut mesin epar mowon senek, ik nais iken woiok epar mau. Kos iken woiok epar maun apu ätär mukowon, okon, ik ko tainorau. Kos ik sareikonuk, iken woiok epar momun sakau saräi. Kon wou epar mowon kiro ko utau wa, owon, ko äpu Anut nukas tawa kon wou eposek sare murai. Kesermoi, ko usu näwäu oumara, am äpäs opok meiewon. Roasiret akas keser ronkateäi, am äpäs opok meiäun kiro onok aru senes, utianik, ko kiro onok mesin ronkat owau wa ko sepuk meiewon. Rusapai ko omar oik Anut nukan ipou näu kaima patan opok tane rau. -  U Keserianik, meten roasiret sosop akan woiaka Anut mesin epar moin akas omar oikas ik apaike rai. Meter akan raiäi onokus akan woiaka epar moin onok owo senek kiro ik ätär mukorai. Ik nais ak senek rawau. Ik Anut nukas osap sare mukowon, owaun roat kurteäi senek sarau sakau mau. Apu kamuk ik wa sumau. Omjo usuäu iken enmaka opok rawai oi mianik, kurtäu. Kis usukonuk, ik kurtäu senek wa. Ik owo onok aru orip orip keseriäum kiro onokus sakatoiki raiäu oi kureanik, iken ronkat Jisas mesin karar mianik, wa wäsuk etäiäu, sakau kurtäu. .U (Owon, Anut nukas ak ik pak tawa osap eposek ikaun sare me rau. Ik nais iken woiok epar mam kos kiro roat pak tawa osap eposek ikaun sare mukowon rau kiro ikai. 'Kiro roasiret akan woiaka epar senes moin. Anut akanun kon wou erermara, karauk osap owaun awarowon. Utianik, ak kiro osap owau wa. C &Kiro Anut nukan roasiret akan onok eposek senes, okon, ak omnokoupaian roasiret pak erek rawau senek wa. Keserna, ak om puru opok, omtapau opok, aireu uru, om up uru pote raiäin. W' %Karauk ak karapus owa mareanik, aiaukus akwariain, Karauk so nukas kamukasar patir kurwareain. Karauk ak siräpis akwarona, meieäin. Karauk roasiret ak omjo wäpik, okon, ak sipsip, meme kerau oianik, takeäin. Ak saruku roasiret senek poteäin. Karauk roat akas kiro roasiret woiaka epar moin usu arianik, onok aru senes mareäin.  $Karauk roasiret ak mänkäsiwareäin, karauk ak jeje ämän awareäin, karauk akan ipiaka muris sisikäianik, karapus owa mareäin. % #Karauk asiret akan woiaka epar moin, okon, akan roat ak meiein, Anut nukas ak ätäi siräiware mowon. Kiro roat ak ätäi akan asiret siarakap poteäin. Karauk roasiret ak Anut nukan onok tainorna rai, akan iwäi jaunakat akas karapus owa pote mareanik, awareäin, “Ak Anut nukan onok ätäi wa tainorna rai, ik ak wa akwarota, meiäiei.” Ak kiro ämän rowau wa, owon akan ronkat kesek, ak Anut nukan onok tainorna, akan iwäi jaunakat akas akwarona, meiäiei, ak tawa ätäi siräumoi, awau orip orip eposek rawaiei. :@~}9|{{zmyjxIvv^utsrr3r"pp!ooNnnqn#mllxkk~jjih=gfferdccaa``_^^]a\\i[qZZSYYXWWoV|UTTSRR(QfPP&OmNN,MM@LL-KK KIbHGGBFBEgDCBBFAAP??S>>J=<<8;x::<9988:77*66%544 3,11&0v//*..E-8,,,+{+:*J))2((X'A&&_%%% $O$>#W"w! 9##!fAGmv q  ~ M]A-:p Kiro ses opokar kiro ron sip ute manonuk, ko kurte siräianik, kon pasar oumara, manowon. Kiro omre Juda akan sumaun ses, enip Sabat. \o1Kesernuk, Jisas nukas auruwon, “Na siräinam, nan pasar oinam, ute man.” :nmKiro sip ros ätäi auruwon, “Näu ro, okoro opok an amuk iririäu opok kar ros is sareirianik, imäiri ne an opok kureiraun ro wa. Is nam raitar, karas kurte neäu.” $mAJisas ko kiro ro rawon aparwon. Ko kiro ron woisan rumuk sip orip rawon äpu mianik, kiro ro totorwon, “Nan ronkat na ätäi eposek saräun itok ra?” Hl Kiro opok, kar ro woisan 38 orip siräi manau senek wa rawon. >kuAk kiro keseriäi, owon, karar muti karar muti Anut Näwäu nukan sarau eitek kiro an unik uru nonuk, an amuk irirnuk, aparia, inok sip ro amke kiro an opok nonuk, kon sip manai.] j3Kiro owa sip roasiret sosop, amiak utup roasiret, isiaka aru roasiret pak roasiret isiaka meiewon pak rain. [Ak kiro an amuk iriraun kume raiäin. 'iGKiro menan porim rorok, enip Sipsip akan ororok siakup, kar an unik enip, Betesda rawon. (Kiro enip Ibru ämänis.) Kiro an kasakup ou rumukäu 5 orip rain. nh WKeser kurea, Jisas ko Juda roasiret akan kar tup aparaun omre penuk, ko Jerusalem näu mena tonowon. g16Meter Jisas nukas Judia provins utomoi, Galili provins koianik, kar kurur mowon. Kiro ses opok, ko ätäiar koumoi, kiro kurur keserwon.;fo5Keseria, momokus kiro ses opakar Jisas nukas ‘Nan mokoi awau rawai’ auruwon ätäi ronkatewon. Keseria, nuka pak kon tupsiu pak erek akan woiaka Jisas mesin epar moin. e4Kos totwarowon, “Owo ses opok, ko eposek sarewon?” Akas ätäi aurin, “Kukam sankeu, san näu kamuk, kon sip ute manowon.” ydk3Ko apu opok, potonuk potonuk, kon sarau roat akas kurte koianik, aurin, “Nan mokoi meiäu wa, eposek rau.” 1c[2Kesernuk, Jisas nukas auruwon, “Na wa iminäu, na ätäi pot, nan mokoi wa meiäi, awau rawai.” Kiro ro ko Jisas nukan ämän mesin wou epar momara, potowon. hbI1Kiro ro näwäu nukas auruwon, “Näu ro, na is pak wa kouta rai, isan mokoi meiäi.” !a;0Jisas nukas roasiret rain awarowon, “Ak, woiaka epar wa miäi roasiret. Ak kurur atap atap aparianik, kiro ses karar akan woiaka epar maiei.” `/Ko Jisas Judia provins pakas Galili kowon roumara, ko potomoi, kon mokoi Kapaneam mena meiäurnuk, jekuraun rai totorau potowon. _).Keseria, Jisas Kena mena meter an wain senek etäiwon mena ätäi potowon. Kar gavman ro näwäu Kapaneam mena kon mokoi sip orip rawon. 4^a-Utianik, ko Galili potonuk, kiro pakan roasiret nepipirianik imäiein, owon, ak Pasowa omre opok Jerusalem näu mena toneanik, kurur atap atap kesernuk, aparaun keserin. ]#,Jisas nukasar äiewon, “Anut nukan ämän roianik, areäu ro ko nukan omsau opok kon enip jou wäpik, okon, kon ämän tainorau utoi.” i\K+Jisas kon tamareäu roat pak kiro mena omre oirori utomana, ätäi Galili provins potoin. l[Q)Roasiret sosop ak kon ämän roumana, akan woiaka epar momana, kiro asir aurin, “Ik nas ämän aikomon roumun kiro mesin iken woiok epar mau wa, owon, ikasar kon ämän roumoi, iken woiok epar mukou. Ik äpu ko karar epar okoro omnokou pakan roasiret onok aru miäi pakan ätäi imwaraun ro koi rau.” Jisas nukas kar ro näwäu nukan mokoi jekurwon. Z*xYi(Keseria, Samaria roasiret Jisas siakup koumana, ko ak pak rawaun aurin. Keseria, ko ak pak omre oirori rawon. VX%'Samaria provins pakan roasiret sosop akan näu mena rain ak Jisas mesin akan woiaka epar moin, owon, kiro asires Jisas nukas kon onok meter keserwon ämän erekapu auri kurewon mesin awaronuk, roin. W&Is ak äsimwaroita, kiro woia ak sarau wa miäi opok erar pote o owaiei. Karauk roat akas sarau näwäu moin pakan, ak akan o owaiei.” `V9%Kiro ämän äiäi epar senes, ‘kar ros o uku wenuk, kar ros awau woian o oiäu.’ 8Ui$Inok ro ko kiro woian o oiäu, Anut nukas totok orip orip awau rawaun sakau ko nurai. Keseria, inok ro o uku weäu pak, inok ro o näu woian oiäu pak, au erek nepipiraieir. CT#Karauk roat akas keser äiäi, ‘Keir 4 orip utia, o awau woian owau,’ utianik, is ak epar senes awarom, woi jekur amiakas aparwe! Awau woian o näu murianik, urek newon owaun itok. S5"Jisas nukas keser awarowon, “Isan o kiro Anut nukan sarau okoro omnokou opok maun äsimoirnuk, koimin, kon sarau pataraun ronkat tainoruram. dRA!Kesernuk, tamareäu roat aka aka areanik, äiein, “Kar ros ko o omuri kowon ra?” QQ Utianik, kos ätäi awarowon, “Is o orip, kiro o ak äpu wa.” nPUKiro ses opokar, kon tamareäu roat akas Jisas o jaun rai sakau aurin, “Näwäu, na o je.” POKeseria, kiro roasiret akas akan näu mena utia, Jisas aparau potoin. UN#Keseria, kiro asires kon an oräun mis kiro opok utomoi, mena potomara, roasiret awarowon, “Ak kar ro aparau pewe. Kos is owo onok meter kesermin erekapu amop muri airowon. Akan ronkat ko Krais ra?” MdLAKo kiro ämän arenuk arenuk, kon tamareäu roat ätäi koianik, kiro asir pak are rawon aparmana, karkairin. Utianik, kar ros keser wa totorwon, ‘Na owo osap owaurmata, areram? Na owon kiro asir pak areram?’ dKAKesernuk, Jisas nukas ätäi äiewon, “Kiro is karar. Rusapai is na pak areram.” mJSKiro asires Jisas auruwon, “Is äpu Krais kowai. Kos koianik, onok erekapu ätär mukai.” IAnut ko osou. Keseria, roasiret akas ko jou muraun kon Osou Näu kararas ak sarwarnuk, ak epar apu tainorianik, ko jou muraiei.” HyKar omre päi, roasiret akan woiaka epar senes moin, ak epar apu tuku tainorna, Osou Näus sarwarnuk, ak moni rapor jou muraiei. Epar, kiro omre rusapai pe rau. Isan monias roasiret ak kiro onok pakas jou muruna, apwareanik, kon wou näu saräi. oGWUtianik, ak Samaria roasiret, ak Anut jou muriäi, utianik, ak ko jekur äpu mau wa. Ik Juda roasiret ik ko äpu mianik, jou muriäum. Owon, Anut nukas amke Juda roasiret pakaima okoro omnokou pakan roasiret imwaraun paip mowon. VF%Keseria, Jisas nukas kiro asir auruwon, “Asir, na isan ämän mesin nan won epar mo. Kar omre päi ses opok, roasiret ak iken momonek okoro omtapau opok ra, Jerusalem näu mena ra, wa jou muraiei. E5Iken asanokot ak okoro omtapau opok tururia, Anut jou muriäin. Utianik, ak Juda roasiret akas Jerusalem näu mena karar Anut jou muraun äiäi.” {DoKiro asires ätäi auruwon, “Näu ro, rusapai is na äpu musom, na Anut nukan ämän roianik, areäum ro. COwon, meter na roat 5 orip owaromon. Kar ro rusapai na pak rau, kiro nan komut senes wa. Na kiro ämän airom, kiro epar.” BKiro asires ätäi auruwon, “Is ro wäpik.” Jisas nukas auruwon, “Naka ro wäpik äiem, kiro epar senes airom. ^A5Jisas nukas ätäi auruwon, “Na potoinam, nan komut imäinam, ätäi koi.” @%Kiro asires ätäi Jisas auruwon, “Näu ro, is kiro an irota, jam. Keserita, is ätäi an wa pätirai. An oräun ätäi wa kowam.” 4?aUtianik, inok roasir isas an nurita, jai, ko ätäi an wa pätirai. Kiro an isas nuram, kiro kon wou uru, an unik ok pe raiäu senek, raunuk, ko orip orip awau rawai.” `>9 Jisas nukas ätäi auruwon, “Roasiret ak okoro an jeanik, ätäi an pätwarai. 3=_ Okoro an up iken askanai Jekop nukas utomukowon. Ko kon mokoit pak kon opur raut pak ak erekapu kiro an ore jeäin. Nan ronkat Jekop ko ro eteinak, na ro näwäu ra?” -<S Kiro asires ätäi auruwon, “Näu ro, okoro an up uru upisa rau, na an oräun baket wäpik. Keseria, na kiro an orip orip awau rawaun äiem erapakan oräu? R; Jisas nukas ätäi auruwon, “Asir, na Anut nukas owo osap isaun paip musai, pak is pak äpu murom maro, na is airam, ‘Na is an irota, jam.’ Keserta, is na orip orip awau rawaun an isam.” \:1 Kesernuk, kiro asires ätäi auruwon, “Na Juda ro, is Samaria asir, na owon is an isaun totoirom?” Juda roasiret ak Samaria provins pakan roasiret pak ak iwäi senek raiäi, ak karar jaiate wa raiäi. c9?Kon tamareäu roat ak erekapu näu mena o kau maun manona, Jisas nukarar kiro opok rawon. Raunuk, kar Samaria asir ko an oräu nonuk, Jisas nukas kiro asir auruwon, “O asir, is an pätirou, na an ore irota, jam.” 887iKiro mena kar an oreäi up meter Jekop nukas up tue mowon rawon. Jisas ko apu rumukäu koianik, enip usu sarewon. San näu kamuk, okon, ko pemara, kiro an up siakup tanewon. 6+Keseria, ko Samaria provins opok, kar mena enip Sikar pewon. Kiro mena, kar omnokou meter Jekop nukas kon mokoi Josep utomuruwon siakup rawon. B5Ko kiro apu tainori, Samaria provins pakas potowon. o4WKeseria, Näwäu nukas kiro ämän roumara, ko Judia provins utomara, ätäi Galili provins potowon, `39(Utianik, Jisas nukas roasiret an jomarau wa, kon tamareäu roat akas an jomareäin.) |2 sJisas nukas Jon itimormara, roasiret sosop an jomaronuk, ko tainori rai kiro karauk roat akas Parisi roat awaroin. 1$Inok roasir ko kon mokoi mesin wou epar momoi, kon ämän jekur tainornuk, kon totok orip orip awau rawai. Utianik, inok roasir ko kon ämän sumkäinenuk, kon totok orip orip rawaun sakau wa owai. Anut nukas ko mesin orip orip kasak pe raunuk, usu nuriäu.”U0##Momokus kon mokoi mesin wous meieanik, kon sakau erekapu kon ipokup mowon. /w"Kiro ro ko Anut nukas äsimorwon, ko Anut nukan ämän eposek miäu, owon, Anut nukas kon Osou Näu erekapu nuriäu. r.]!Inok ro kon ämän jekur roumara, tainorai, ko owo ämän Anut nukas äiäu kiro epar senes amop murai. -7 Ko nukasar kon amukus osap aparwon pak karauk ämän raukus rowon pak roasiret awareäu, utianik, roat sosop kon ämän roianik, woiaka epar mau wa. l,QKiro ro ko omar oikas kowon kos karauk roat erekapu itimware rau. Okoro omnokou pakan roasiret ak okoro omnokou pakan osap mesin areäi. Kiro ro ko omar oikas kowon, kos okoro omnokou pakan roasiret erekapu itimware rau. >+wKon enip näwäu saräi, isan enim eteinak saräura. -*SKar ros asir ounuk, kiro asir kon wau. Ak rowe, kiro ron jaukut akan jaunaka kon asir ori are raunuk, roumana, nepipiriäi. Keseriar kiro ro kounuk, is nepipirim. e)CAk meter ‘Is Krais wa’ awaromin roin, utianik, Anut nukas is amke äsimoirnuk, koimin. (9Jon nukas ätäi awaromara, äiewon, “Kar ro ko nukasar kar onok keseraun senek itok wa, utianik, Anut nukas sakau nurunuk, epar kiro onok keserai. ' Keseria, Jon nukan karauk tamareäu roat akas potomana, Jon keser aurin, “Tamukiäum ro, naka meter kiro ro mesin äiemon Jordan an kasakup san peäwon pakaima naka pak rawon ätäi ronkate. Rusapai, roasiret erekapu ko rawa potona, kos an jomarora.” &yJon nukan tamareäu roat pak kar Juda ro pak ak Anut nukan amukup eposek saräun an joiäi onok mesin ketäiein. ^%5(Kiro ses opok, Herot nukas Jon ko karapus owa kuräu wa opok, ko keser ari rawon.) $7Jon ko nais kar an enip Ainon, Salim mena siakup roasiret an jomare rawon. Kiro mena an sosop rau, roasiret sosop ko rawa nona, kos an jomare rawon. %#CKiro keser kureanik, Jisas ko kon tamareäu roat pak Jerusalem näu mena utia, Judia provins opok pote om rumukurar raumara, roasiret an jomareäwon. ,"QInok roasir ko onok eposek keserai, ko arou merek opok peäu. Owon, kiro roasir sarau monuk, kiro karauk roat akas ko aparaiei.” Jon nukas Jisas mesin äiewon. +!OInok roasiret onok aru miäu, ko Anut nukan arou merek owaun utai. Kiro arou merekus ko onok aru miäu amop muraurnuk, iminemara, kiro arou merek opok wa kowai. S Anut nukas okoro omnokou pakan roasiret keser wasarewarai; Anut nukan arou merek okoro omnokou opok kowon, utianik, okoro omnokou pakan roasiret ak erekapu okoro omnokou pakan onok aru mianik, pututu rawaun woiakas meieäi. Akan woiaka uru onok aru maun karar keseriäi. Keseria, ak kiro Anut nukan arou mesin woiakas meiäu wa. Z-Inok roasir ko kon mokoi mesin wou epar mowon ko Anut nukan amuk opok ämän wäpik. Utianik, inok roasir ko mesin wou epar mau wa, ko ämän orip. Owon, ko Anut nukan Mokoi karartapau mesin wou epar mau wa. LOwon, Anut nukas kon mokoi okoro omnokou opok roasiret wasarewaraun ro senek Anut nukan amukup ak ämän orip awaraun äsimorau wa, utianik, ko roasiret akan onok aru pakan imwaraun äsimorwon. \1Anut nukas okoro omnokou pakan roasiret mesin wous meiemara, kon mokoi karartapau äsimornuk, kowon. Ko kiro onok kesernuk, inok roasir ko mesin wou epar mai, ko wa meiäi, kon totok orip orip awau rawai. hIKeseria, inok roasiret ak ko mesin akan woiaka epar miäi akan totomaka awau orip orip rawai. 'Meter Moses nukas ro wäpik mena, om puru opok, män totok amauk opok, äsäi mowon senek, roat akas Ro Nukan Mokoi nais keseriar keseraiei. gG Okoro omnokou pakan kar ro omar oik wa tone rau. Wa, Ro Nukan Mokoi karar ko omar ute kowon. }s Is ak okoro omnokou pakan onok awaromin woiaka epar wa mona rai, omar oikan onok awaram nais woiaka epar wa maiei.  Is na epar senes aisom. Ik kiro ämän rusapai aisoram kiro ik erekapu äpu mianik, aparmun. Utianik, ak kiro ämän rowaun utoi.  Jisas nukas auruwon, “Na okoro Israel omsau pakan roasiret tamareäum ro näwäu, na owose kiro onok äpu mau wa? K Nikodimas nukas ätäi auruwon, “Kiro onok owose päi?” SUrir ko nukasar pemara, maneäu. Na kon jejep karar roiäum, utianik, ko erapakas pemara, manou, na äpu wa. Kiro senek, roasiret erekapu ak Anut nukan Osou Näus awau sarein ak keseriar keseraiei.” SNa okoro ämän aisom mesin ronkat sosop wa owau. Ak ätäi awau sarewe. Roat ak akan enmaksau momonakat aninakat pakan oiäin, utianik, Anut nukan Osou Näus iken totomok awau orip orip rawaun sakau ikiäu. #?Jisas nukas ätäi äiewon, “Is epar senes aisom. Inok ro ko an pak Anut nukan Osou Näu orip an jowau wa, ko Anut nukan kamwaraun omoi wa tonai. <qNikodimas nukas ätäi Jisas totorwon, “Ro ko urek sarewon owose ätäi mokoi eteinak saräi? Ko ätäi anak wou uru tonomoi, ätäi awau saremara, naun senek itok ra?” 9Jisas nukas ätäi auruwon, “Is epar senes aisom. Inok ro ko ätäi awau wa saräi, kiro ro ko Anut nukan kamwaraun mena kamäun wa aparai.” Kar pututu, ko Jisas rawon owa potomara, keser auruwon, “Näu ro, ik äpu na tamukiäum ro näwäu. Anut nukasar na äsimoisonuk, koumon. Na kurur atap atap keseruram senek kar ros keserau senek wa. Anut nukasar kiro ro pak raunuk, epar ko kiro kurur keserai.” T #Kar ro enip Nikodimas, ko kar Juda roasiret akan ro näwäu. Ko Parisi ro.  Ko nukasar kiro roasiret akan woiaka uru owo senek rau äpu marowon, okon, kar ros kiro roasiret akan onok mesin aurau senek wa.s _Utianik, Jisas ko kiro roasiret mesin kon wou epar mau wa, owon, akan woiaka uru akan ronkat äpu mowon. # ?Jisas ko Pasowa omre opok, Jerusalem näu mena raumara, kurur atap atap kesernuk, roasiret sosop ak kiro aparianik, akan woiaka ko mesin epar moin. R Keseria, Anut nukas Jisas meiewon ätäi siräi murunuk, kiro ses opok, kon tamareäwon roat akas kiro ämän kos meter awarowon ämän kiro ätäi ronkatein. Anut nukan ämän kiro nuka mesin jer wein rawon pak Jisas nukas awarowon ämän mesin pak akan woiaka epar moin. Jisas ko roasiret akan ronkat kiro erekapu äpu mowon. V %Utianik, Jisas kiro tup ou mesin äiäu wa, ko nukan enipsau mesin äiewon. +Akas ätäi totorin, “Nan ronkat, na okoro tup ou näwäu omre 3 orip maun itok ra? Roat ak okoro ou moin woisan 46 orip utomoi, patarin.” Jisas nukas ätäi awarowon, “Utianik, akas okoro Anut osap nuriäi tup ou näwäu uräuna, isas omre 3 orip ätäi siräi mam.” 3_Juda roat näunäu akas Jisas nukas kiro onok keserwon aparmana, ätäi totorin, “Na ik owo kurur ätär mukota, ik äpu mam, kiro na Anut nukas sakau isowon?” 'Kon tamareäu roat akas Jisas nukas kiro ämän äiewon roumana, kar ämän Anut nukan buk opok rau ätäi ronkatein. Kiro ämänis keser äieu, ‘Is nan ou tuku jekur eposek rawaun mesin woi uruas ep senek jerenuk, okon, is sarau sakau moram.’ Buk Song 69:9 8iKiro roat akas ai raut aiaukun karauk roat araun rain kos sakau ämän awarowon, “Kiro osap erekapu oi manowe! Ak isan monian ou kiro amket maun mena senek wa sare mau.” W'Keseria, kos karauk mur oumara, im sakau irkiemoi, kiro opur raut erekapu tup owan emwaronuk, manoin. Kiro roat aiauk amuk weäi roat akan patan erekapu kour kure maronuk, akan aiauk erekapu mane kurewon. |qKo Anut osap nuriäi tup ou näwäu uru tonomara, roat akas bulmakau, sipsip, ai raut oumana, kiro tup owa aiaukun karauk roat arona, akas kau mona, aiauk oi rain opok tone apwarwon. Karauk roat aiauk amuk weäi nais erek tone rain apwarwon. *M Kiro ses opok, Juda roasiret akan tup aparaun omre Ijip omsau ute koin ronkateäi tup, enip Pasowa siakup pe raunuk, Jisas ko Jerusalem näu mena potowon. I  Kiro keser kurea, Jisas kon anak amakut pak kon tamareäu roat pak Kena mena ute, Kapaneam mena potea, kiro opok om rumukurar rain. Jisas nukas roat onok aru miäi tempel owa rain emwarowon. !; Kiro kurur, Jisas nukas amke Kena mena, Galili provins opok, kon sakau näwäu ätär maronuk, kon tamareäu roat ko mesin akan woiaka epar moin. ~/ O kameäu ro ko kiro an oi potoin jewon. Kiro an wain etäiewon. Ko äpu wa ak kiro wain an erapakan oin. Kiro sarau roat ak karar erapakan oin ak äpu. Keseria, kiro o kameäu ros asir awau owon ro urwenuk, kounuk, keser auruwon, “Roat ak amke wain eposek arona, jeäi, kiro wain eposek erekapu jena, tawa wain eposek wa arona, jeäi. Utianik, na okoro wain eposek mota, rawon, rusapai oi koum!” } | Keserna, kos awarowon, “Karauk an ore oinai, pote, kiro o kameäu ro nuruwe.” Keseria, akas kiro an oremoi, oi pote nurin. {Jisas nukas tamareäu roat awarowon, “Okoro mis uru an erekapu ok pe mowe.” Akas kon ämän roumana, kiro mis uru an äräinein. z Kiro owa mis näunäu 6 orip rawon. Kiro Juda akan onok an jowaun keseriäi. Kiro mis näunäu karar karar, dram näwäu senek. y{Kon anakus ätäi wain an kameäi sarau roat awarowon, “Kos ak owo ämän awaronuk, ak kiro ämän tainorwe.” sx_Jisas nukas ätäi auruwon, “Ani, is na owo onok keseraun wa air. Isan sarau maun omre päu wa rau.” sw_Ak wain an erekapu patarna, Jisas nukan anakus Jisas keser auruwon, “Roasiret wain an patar kurein.” jvMAk Jisas kon tamareäu roat nais erek kiro roasir ori ourateirin owa kowaun urwarona, koi rain. Pu Omre oiroror manonuk, Jisas nukas Filip Nataniel ori urwatowon, kar mena enip Kena, Galili provins opok, kar ro omre 3 opok, asir owon. Jisas nukan anak ko kiro roasir ori ourateirin awan owa rawon. 5t e3Jisas nukas ätäiar auruwon, “Is na epar senes aisom, tawa omar im tuenuk, Anut nukan sarau eitek raut Ro Nukan Mokoi rawa tone koi, tone koi, rauna, na apwaram.”$s C2Jisas nukas ätäi auruwon, “Is na am uran siakup tane raumon aisomin mesin na won epar mom ra? Tawa nan amunas kurur näunäu atap atap aparam.” r #1Nataniel ko kiro ämän roumara, auruwon, “Näu ro, tamukiäum ro, na Anut nukan Mokoi, na Israel roasiret kamwaraun ro näwäu.” >q w0Nataniel nukas ätäi Jisas ko totorwon, “Na is owose äpu murom?” Jisas nukas ätäi auruwon, “Is na Filip urweisau wa opok, na am uran siakup tane raumon apaisomin.” )p M/Nataniel ko Jisas siakup potonuk potonuk, Jisas nukas aparmara, äiewon, “Aparwe! Okoro ro kou, ko Israel ro tuku senes. Ko kar sät ämän wa miäu.” ,o S.Nataniel nukas äiewon, “Nasaret mena kiro eteinak. Kar osap eposek Nasaret menas kowai ra?” Kesernuk, Filip nukas ätäi auruwon, “Na peinam, apar.” n /-Kesernuk, Filip pote, Nataniel tararmara, auruwon, “Ik kar ro tararmun. Meter Moses nukas sintore ämän buk opok kiro ro mesin jer wewon pak, karauk Anut nukan ämän roianik, areain roat akas nais ko mesin jer wein. Kon enip Jisas, Nasaret menan, Josep nukan mokoi.” Cm ,Filip ko Betsaida menan. Kiro Andru Pita orien mena. l 5+Jisas ninowonus, tapera, ko Galili provins opok potaun ronkatewon. Ko poteanik, kar ro enip Filip tararmara, auruwon, “Na pe, is tainoir.” nk W*Andru nukas Saimon Jisas siakup imäi potonuk, Jisas nukas aparmara, äiewon, “Na Saimon, Jon nukan mokoi. Tawa nan enmat Sifas rawai.” (Kiro enip Sifas pirirmoi, Pita äiäiei. Kiro enip nukan onoktapau kiro ‘aitapau’.) oj Y)Tapera ko Jisas nukan ou utia, amke potomara, kon awak Saimon tararmara, auruwon, “Ik Mesaia aparmun.” (Kiro enip Mesaia Ibru ämän, Grik ämänis Krais äiäi. Ko kiro ro Anut nukas kon roasiret ätäi imwaraun sare mowon.) i (Andru ko Saimon-Pita nukan amak, ko jauk ori koirin. Ko Jon an jomareäu ro nukan ämän roianik, jauk ori Jisas tainoririn. Lh 'Kesersä, kos ätäi awatowon, “Au aparau pewer.” Keseria, au ko tainori potea, kon raiäu ou aparirin. Aparia, au ko pak pote ninoirin. Owon? Kiro omre iukärir senes, om iraun siakup. 6g g&Jisas nukas kiro roat ories ruris tainori potoirin pirir apwatomara, totwatowon, “Au owo itaneir?” Awas ätäi auririn, “Näu ro, tamukiäum ro, na erapok raiäum?” lf S%Kiro tamareäu roat ori au Jon nukas kiro ämän awatowon roumasa, au Jisas tainori manoirin. ^e 7$Ko Jisas potonuk, aparmara, äiewon, “Aparwe, kiro Anut nukan sipsip nak senes.” fd G#Ninoinus, tapera, Jon nukan tamareäu ro oirori Jon nuka pak ätäi kiro opok tai rain. 1c ]"Jon nukas ätäiar äiewon, “Is kiro onok keserwon isakasar aparmin. Is epar senes awarom, ko Anut nukan Mokoi senes.” Jisas nukas kon tamareäu roat sare marowon. tb c!Isaka nais is ko äpu wa, utianik, Anut nukas roasiret akan onok aru pakan piriraun anas an jomaraun sarau irowon. Kos airowon, ‘Isan Osou Näu koi kar ro pak raunuk, na äpu mam, kiro ro karar kos roasiret Osou Näus an jomarai.” a { Jon nukas ätäiar äiewon, “Is Anut nukan Osou Näu omar oikas, ai manap senek, koumara, ko pak rawon aparmin. q` ]Isakasar kiro ro ko inok is äpu wa, utianik, is koi Israel roasiret ko ätär maraun an jomareäim.” _ 9Is kiro ro mesin meter ämän marea, awaromin, ‘Kar ro ko is mekesirap ruris pera, ko isan ro näwäu awaromin, owon, is päu wa opok, ko rawon.’ G^  Ninoinus, tapera, Jon ko Jisas kounuk, aparmara, äiewon, “Ak aparwe, enro ro ko Anut nukan sipsip nak senes. Kos okoro omnokou pakan roasiret akan onok aru miäi jäkäi maraun kou. 7] iBetani mena, Jordan an kasakup karaima, san peäwon pakaima kiro opok, Jon nukas roasiret an jomareäwon opok, kiro onok erekapu pewon. Jisas ko Anut nukan Mokoi senes. \ Jon nukas ätäi keser awarowon, “Is roasiret anas an jomareäim. Utianik, kar ro ak kampai tai rau ak ko äpu wa, kiro ro ko is mekesirap ruris koura, utianik, ko ro näwäu, is ro eposek wa, okon, is kon isou pakan su oi kuräun kiro itok wa.” [ iZ MAkas ätäi ko keser totorin, “Utianik, na Krais Anut nukas kon roasiret ätäi imwaraun sare musau wa, na Elaija wa, na kiro Anut nukan ämän roianik, areäum ro nais wa raroi, keseri, na owon roasiret an jomariäum?” EY Karauk Parisi roat akas kiro roat äsimwarona, potoin. *X OJon nukas keser äiewon, “Meter Anut nukan ämän roianik, areawon ro Aisaia nukas keser jer wewon ‘Kar ron pätus ro wäpik mena om puru opok urwemoi, keser äieu, “Näwäu nukan apu jekur sare muruwe. Kon apu tuku sare muruwe.” äiewon.’ Aisaia 40:3 Is kiro ro.” NW Akas ätäiar keser totorin, “Keseria, nakas ik aik, nan ronkat na inok? Ik roat näunäu akas äsimoikona, koumun, ik ämän ätäi oi pote awaram, okon, na inok ro raroi nakasar aikam.” V /Akas ätäi totorin, “Keseria, na inok? Na Anut nukan ämän roianik, areäum ro Elaija ra?” Kos ätäi awarowon, “Wa.” Akas ätäi totorin, “Na Anut nukan ämän roianik, areäum ro Anut nukasar sare musowon ik kume raumun ro ra?” Kos awarowon, “Wa.” {U qKeserna, Jon nukas kiro ämän ämäi mau wa, kos roasiret erekapu rauna ämän amop awarowon, “Is Krais wa.” $T CJuda roat näunäu akas Jerusalem menas karauk Anut kamuk raiäi roat pak karauk Liwai roat pak erek äsimwarona, pote Jon totorin, “Na ro inok?” 0S [Kar ros Anut nukan nepu aparau wa. Anut nukan mokoi karar ko ran Anut, okon, ko momok siakup raumara, kos ik momok ätär mukiäu. An jomareäwon ro Jon nukan ämän. R yAnut nukas kon sintore ämän Moses nukan ipokup monuk, kos roasiret kiro ämän tainoraun awariäwon, utianik, Anut nukas Jisas Krais äsimornuk, kon wou näu oripas sareikonuk, kon mokoi nukas kon onok epar pak kon wou näu pak ätär mukowon. iQ MIk roasiret eposek wa, utianik, kon wou näu oripas ik orip orip sareikeanik, jekur kamoikeäu. MP Jon nukas ko mesin äiewon. Kos roasiret keser awarowon, “Is kiro ro mesin meter keser awareäimin, ‘Kar ro ko is mekesirap ruris pera, ko isan Näwäu. Is päu wa opok ko rawon.’ ” O yKiro Ämän ro senek äräräumara, ik kamuk opok koi rawon. Kos kon wou näu oripas, ik sareikeanik, kon epar onok ätär mukowon. Ko kon momok, Anut, nukan mokoi karartapau. Keseria, momokun sakau näwäu oi kounuk, ik kiro sakau aparmun. ,N S Ak Anut nukan mokoit saräun ak okoro omnokou pakan momonakat akan karianas atware mau wa. Anut nukan Osou Näus ate marowon, okon, Anut nuka karar akan momonaka. 9M m Keserna, karauk roasiret akan woiaka epar moin akas ko imäiein. Keseria, kos kiro roasiret akan woiaka konun epar moin imwareanik, ak Anut nukan mokoit asinakut sare marowon. lL S Ko kon urek sarewon mena potowon, utianik, kiro opok kon tupsiu akas nepipirianik, ko imäiäu wa. K   Kosar okoro omnokou ate mowon. Ko okoro omnokou opok koi rawon, utianik, okoro omnokou pakan roasiret ak ko äpu mau wa. |J s Kiro arou epar. Kiro arou peras okoro omnokou pakan roasiret erekapu arou kurwarnuk, akan woiaka uru merek kuräi. I Jon nuka ko kiro arou wa. Ko erar kiro arou ruris pera, kon ämän amke okoro omnokou opok roasiret kiro arou mesin awarau kowon. H -Kos roasiret kiro arou mesin awarau kowon. Kesernuk, roasiret erekapu ak kiro ämän roianik, akan woiaka kiro ämän mesin epar maun awarowon. KG Kar ro pewon. Kon enip Jon. Ko Anut nukas äsimornuk, kowon. cF AKiro arous pututu merek kurenuk, merek sareäu. Pututus kiro arou itimorau senek itok wa. tE cAwau atakan orip orip rawaun sakau ko opok rau, kiro atakan rawaun sakaus arou roasiret maronuk, apariäi. D Kiro Ämänis osap erekapu ate mowon. Karauk osap ko amukmuti kar apu pakas päu wa. Osap erekapu pewon Ämänisar ate mowon. @C }Ko meter meter Anut nuka pak atakan orip orip raiäwon. B )Meter meter Anut ko okoro omnokou ate mau wa opok, Ämän rawon. Kiro Ämän ko Jisas. Ämän ko Anut nuka pak rawon. Ämän ko nukasar Anut. cA?O isan jaiat, utianik, kar jaunok ak kamuk ko epar ämän tainorau utonuk, kar ros apu eposek ätäi ätär murunuk rai, kiro ro ko äpu mai, inok ros kar ro onok aru miäwon ätäi Anut siakup imäi kowai, kiro onok aru miäwon ron totok meiewon pakan ätäi imäiewon. Kiro onok pakas, Anut nukas kon onok aru sosop miäwon jäkäi murai.@#??Keseria, ko ätäi Anut aurirawa, omar oikas om neanik, o uku ätäi tu pewon. Kar jaunok apu tuku tainorau wa akas imäianik, apu jekur ätär muraiei. %>CElaija ko ro ika senek, kos okoro omnokou opok om wa naun rai Anut sakau aurirawa, Anut nukas woisan 3 orip pak keir 6 orip pak om atonuk, om nau wa. J= Anut nukas akan onok aru jäkäi miäu, okon, ak karar karar akan jaunakat opok onok aru moin erekapu awarona, aka aka Anut erek aurna, akan onok aru jäkäi mareanik, jekwaronuk, ak eposek saräiei. Inok ro ko Anut nukan ämän tainoriäu ro kon ämän auriäu sakau orip, okon, Anut nukas kon auriäu ämän tainorai. /<WAk woiaka epar momoi, Anut aurna, Näwäu nukas kiro ro jekurnuk, eposek saräi. Utianik, kiro ro ko onok aru mowon raroi, Näwäu nukas kon onok aru jäkäi murai. V;%Utianik, ak kamuk kar ro ko sip orip raunuk raroi, kiro ro ko akan tup apwaraun kamwareäi roat näunäu awarona, kon sip mesin Anut auraurai. Ak Näwäu nukan enip ateanik, uer kon tapau opok kouraurai. :' Ak kamuk kar ro usu orip ra? Kiro ro ko Anut auraura. Kar ro ko wou erer orip rau ra? Kiro ro ko sir wemara, Anut nukan enip jou maura. L9 O jaiat, okoro ämän amke rau, akan karauk ämän sakau maun omar oik ra, omnokou opok ra, karauk osap enip atea, akan ämän wa sakau mau. Utianik, ak “Wa” äuna rai, kiro itok. Ak “Io” äuna rai, kiro itok. Keserna, Anut nukas ak wasarewareanik, ak ämän orip rai wa awarai. Woiaka eparar orip Anut aurau 83 Ik äpu ak usu näwäu oianik, akan woiaka Näwäu mesin utau wa, ak nepipiraiei. Ak meter Jop nukan kinin roin. Ko wou päurar orip usu sosop owon, utianik, ak äpu, Näwäu nukas ko mesin wouti momara, eposek isanarwon. Näwäu ko wouti mukomara, ik mesin wous meieäu ro. 7w Jaiat, meter Anut Näwäu nukan ämän roianik, areain roat ak Anut nukan ämän roasiret mare ariain ronkatewe, akan iwäi jaunakat akas aru maroin, sinuk, ak woiaka päurar orip, sakau momana, usu oin. Ak kiro onok keserin senek keserwe. 6 O jaiat, ak akan jaunakat pak wa auratäiäu. Ak keserna, Anut nukas akan onok wasarewarai. Kiro wasarewaraun ro ko rorokpai tai rau. 5Kiro onok keseriäu senek ak ran woiaka päurar orip rainai, sakau tai rawe, owon, iken Näwäu nuka ätäi kowaun ses atapuk rawau wa. }4sO jaiat, keseria, ak akan woiaka päurar orip rainai, iken Näwäu, Jisas Krais ätäi kowai kame rawe. Ak äpu, woi atak ro, ko kon woia o uku eposek päun apai raiäu. Ko wou päurar orip om nonuk, kon woian o uku tu päun kame raiäu. 33Roat onok eposek oripas ak aru marau wa, utianik, akas ak ämän orip awareanik, akwarona, meiein. Ik sakau tai raia, usu oianik, Jisas kame rawau `29Kiro ses opok, ak okoro omnokou opok osap eposek sosop oianik, nepipir rain. Roat ak opur we jaun ak amke o sosop nuruna, näwäu sarenuk we jeäi senek, ak ran wasarewaraun ses siakup penuk, osap sosop oi raiäi. 17Ak rowe, sarau roat akas akan woia sarau maroin, utianik, akas ätäi kiro sarau roat akan aiauk arau wa, okon, akas Anut nukas ak ätäi aru maraun rai aururai. Utianik, ak kiro roat akan ämän roianik, kau marau wa. Kiro sarau roat waiein, Anut sakau oripas akan wai rowon. <0qAkan aiauk gol, silva pak aur jeäwon senek aru moin. Kiro akan onok aru miäin amop maronuk, ak ep senek jerwarai, owon, ak omnokou wasaräun omre siakup osap sosop turur moin. B~~A}||A{{iyxwwTwv&u0tvsssrpPoonmmrlfkk_jjwj5iichgg'feee3dcczbba`__D^^ ]+]\A[[[ZYY>XXWhVV2UUTCSS#RQQQPOONMMLKKK(JJJ2IOHH GmG0FFEtDDkCCBBAc@@i??e>>*=n=211$0}//L..--3,'+D**X)z(''O&L%$$X##g""6!!| W"7y *c*Up.  & Tu?&,@Q.Akan ronkat is onok aru moram rai ronkateäi, ak isan onok aru kiro amop mowe. Utianik, is epar ämän mom raroi, ak owon isan ämän mesin woiaka epar mau utoi? U?#-Is epar ämän mareäim, okon, ak isan ämänis akan woiaka epar mau utou. >7,Akan momonaka Satan, okon, ak kon ämän tainoraun keseriäi. Ko meter meter, roat akwarnuk meiäi ro, ko epar ämän rowaun utiäu, owon, ko orip orip sätäiäu. Ko sät ämän mianik, ko kon onok kosar tainoriäu, owon, ko sätäiewon ro. Ko sät äiäi roat akan momonaka. u=c+Utianik, ak owon isan ämän nukan onoktapau jekur äpu wa? Kiro onokun, ak isan ämän jekur rowaun utoi. ^<5*Jisas nukas ätäi awarowon, “Anut ko akan momonaka maro, ak akan woiakas is mesin meiewoi, owon, is Anut nuka pak raiminus, koimin okoro raim. Is isan ronkat pakas kowau wa, kosar is äsimoirnuk, koimin. ;;o)Ak akan momonakas keseriäu siar keseriäi.” Akas ätäi aurin, “Iken aninokot ak kar ro pak ariemana, ik mukau wa. Anut nuka karar ko iken momonok. Ik kon mokoit senes.” :(Is epar ämän Anut nukas airowon awareäim, utianik, rusa akas is iworam rai keseri. Apraham ko kiro onok wa keseriäwon. J9 'Juda roat akas Jisas nukan ämän roumoi, äiein, “Apraham kiro iken momonok.” Jisas nukas ätäi awarowon, “Apraham ko akan momonaka maro, kon onok eposek keseriäu siar keserwoi. k8O&Is isan monias ätär murowon siar areram, utianik, ak akan momonakas awaroin siar keseriäi.” n7U%Is äpu ak Apraham nukan tupsiu, utianik, ak isan ämän tainorau utoi, is iworona, meiäun keseri. q6[$Keseria, Anut nukan Mokois akan onok aru jäkäi maronuk rai, ak onok aru nukan sarau roat wa rawaiei. h5I#Sarau ro ko, kon ro näwäun owa ekep wa raiäu, mokoi epar kon momokun owa orip orip raiäu. 4"Keser aurna, Jisas nukas ätäi awarowon, “Is epar senes awarom, inok roasir ko onok aru miäu, ko kiro onok aru nukan sarau ro. N3!Akas ätäi ko aurin, “Ik iken askanai Apraham nukan tupsiu, ik kar ses opok, karauk roat akan sarau roat wa raumun. Nan ronkat owo senek, okon, ik sarau aru pakan ätäi imwaram aikom?” g2G Kiro ak Anut nukan epar ämän äpu maiei. Okoro epar ämänis ak onok aru pakan imwarai.” N1Jisas nukas Juda roasiret kiro ses opokar kon ämän roianik, konun woiaka epar moin keser awarowon, “Utianik, ak isan ämän jekur tainoraiei, kiro ak isan tamareäim roat senes saräiei. 0Roasiret sosop kon ämän roianik, konun akan woiaka epar moin. Epar ämän akan woiaka uru rawai, ak karauk roat inkaruru wa rawaiei. / Kiro äsimoirnuk, koimin ro, ko is pak rau, ko is utoironuk, isakarar rawau wa, owon, is owo onok keserita, ko wou ereriäu.” .Keseria, kos awarowon, “Tawa akas Ro Nukan Mokoi am äpäs opok äsäi mona, kiro ses opok, Anut nukas is äsimoirnuk, koimin, ak äpu maiei. Keseria, ak äpu maiei, is isan ronkat pakas kar onok wa keseriäim, utianik, isan monias karar aironuk, is äiäim. ?-yKo kon momok oik rau mesin awarowon, ak äpu wa. a,;Is akan onok keseriäi ämän sosop awaromoi, akan onok wasaräun itok. Utianik, kiro ro is äsimoirnuk, koimin, kon onok epar senes. Kon ämän erekapu roimin, kiro ämän okoro omnokou pakan roasiret mareäim.” t+aAkas ätäi totorin, “Keseria, na inok?” Jisas nukas awarowon, “Is meter awaromin, kiro senek. >*uKiro onokun, is awarom, ak akan onok aru orip orip momoi, meiäiei. Ak is Anut nukas äsimoirnuk, koimin mesin woiaka epar mau wa, okon, ak erekapu akan onok aru orip meiäiei.” ))Jisas nukas keser awarowon, “Ak okoro omnokou pakan tupsiu. Is omar oikan. Ak okoro omnokou pakan, utianik, is okoro omnokou pakan wa. 0(YKeseria, Juda roat näunäu akas kiro ämän roumoi, äiein, “Ko owosäun keser äieu, ‘Is manam mena ak wa manaiei’? Ko nukasar nuka wenuk, meiäi ra?” 4'aJisas nukas ätäi awarowon, “Is manoita, akas is itaneiraiei. Utianik, ak is wa apairaiei. Ak onok aru orip orip momoi, meiäiei. Is manam mena ak wa manaiei.” I& Jisas tup ou näwäu owa, aiauk miäin omoi siakup raumara, kiro ämän erekapu awarowon. Kar ros ko sakau atau senek wa, owon, kon sakau ataun omre päu wa rau. Is manam mena ak wa manaiei. C%Akas ätäi totorin, “Nan momon kiro erapok rau?” Jisas nukas ätäi awarowon, “Ak is woweiroi, isan moni nais wowäiei. Ak is äpu muroi maro, isan moni nais äpu mowoi.” ^$5Is isaka mesin awareäim, isan moni kos is äsimoirowon ko nais is mesin äiäu.” #yAkan sintore ämän opok ämän keser jer wein rau, ‘ro oiroror awan ämän karar maieir kiro ämän epar senes’. "!Utianik, isas roasiret wasarewaraun maro, is jekur wasarewarowom. Owon, is isakarar rawau wa, isan moni äsimoirowon ro, nuka is pak rau. q![Akas okoro omnokou pakan onokus roasiret wasarewareäi. Isas kar roasir nukan onok wa wasare muriäim. j MJisas nukas awarowon, “Wa, kiro epar. Is okoro ämän isaka mesin äiem, okoro ämän awarom kiro epar senes. Is erapakas koimin, ätäi erapakas manam, is äpu. Is erapakas koimin, ätäi erapakas manam, ak äpu wa. 1 Parisi roat akas kiro ämän roumoi, Jisas ätäi aurin, “Na kiro ämän ko mesin arem, kiro epar wa, kiro nakan ronkat pakaima areram.” L Kar omre opok, Jisas nukas roasiret awarowon, “Isakasar, is okoro omnokou pakan roasiret akan arou. Inok roasir is tainoirai, ko pututu wa ariäu, kon totok arou opok orip orip rawai.”  Kiro asires auruwon, “Näu ro, kar ro rawau wa.” Kesernuk, Jisas nukas ätäi auruwon, “Kiro itok, is nais na onok aru momon rai wa aisam. Utianik, na potoinam, kiro onok aru ätäiar wa keserau.”] Jisas ko okoro omnokou pakan roasiret akan arou pY Kos kiro asir aparmara, auruwon, “Kiro roat esein? Na onok aru momon äiäun ro kar rawau wa ra?” U# Ak kiro ämän arenuk, roumana, näu roat ak karar karar erekapu amke ute manona, karauk roat ruris manoin. Jisas ko nukarar omnokou opok jer we we raunuk, kiro asir ko siakup tai rawon siar rawon. BKeseria, ko ätäiar kuoinemara, omnokou opok jer wewon. )Akas ko kakap totor rauna, kos ak apwaromara, awarowon, “Inok ro ko meter onok aru wa miäu, kos amke kiro asir aiaukus wenuk, meiäura.” }sAkas Jisas kiro ämän atonorianik, sakau ataun rai keserin. Jisas ko kuoinemara, ipous omnokou opok jer we rawon.  Iken sintore ämän Moses nukas ikowonus keser äieu, ‘Kiro keserai asir ko aiaukus weta, meiäi.’ Nan ronkat owo senek?” Z-Akas pemana, Jisas aurin, “Näu ro, okoro asir ko kar ro pak ariewon aparmun. Sintore ämän tamareäi roat pak Parisi roat pak akas kar asir ko kar ro pak ariewon sakau ateanik, koi roasiret akan amiakap tai moin. -Ninowonus, tapera senes, siräianik, ätäi tup owa tonowon. Roasiret erekapu ak ko siakup koi tururna, ko tanemara, Anut nukan ämän marowon. . YJisas ko Olivet omtapau opok tonowon. kO5[Keseria, roasiret ak akan mena atap atap manona, Jisas ko Olivet omtapau opok tonowon.I 4Akas ko ätäi aurin, “Utianik, na nais, na Galili ro ra? Na Anut nukan ämän jekur ninareinam, äpu mo, Anut nukan ämän roianik, areäun ro kar ko Galili provins pakas wa päi.” "=2Nikodimas kiro ro ko meter Jisas siakup potowon ko kiro roat näunäu akan jaunaka, kos keser awarowon, “Iken sintore ämänis kar ron ämän erar wasare murau, äieu ra? Wa senes wa. Ik kon oksaus ämän aikonuk, kon ämän owo senek mai roia, epar kon ämän wasare murau.” 3w1Utianik, okoro roasiret ak sintore ämän äpu wa, ak ko mesin woiaka epar moin, ak Anut nukas erekapu aru marai.” ^ 50Ik roat näunäu pak Parisi roat kamuk opok, kar ro ko mesin wou epar mowon ra? Wa. V %/Keseria, Parisi roat akas ätäi awaroin, “Kos ak nais atonwarou ra? s _.Keserna, marai roat akas ätäi awaroin, “Ko ämän mora senek, kar ros kesek ämän wa miäu.” 7 g-Keseria, kiro tup owan marai roat ak ätäi Anut kamuk raiäi roat näunäu pak Parisi roat pak siarakap potona, akas keser awaroin, “Ak owon ko imäi kowau utoi?”  {,Karauk roat akas ko sakau ataurin, utianik, kar ros ko sakau atau wa. Roat näunäu ak Jisas mesin woiaka epar mau wa. iK+Keseria, roasiret ak Jisas mesin ronkat sosop mianik, aka aka inäumoi, tupsiu oiroror sarein. *Anut nukan ämänis äiein, ‘Krais ko Devit nukan tupsiu pakas päi, ko Betlehem mena meter Devit rawon opok päi.’ ” :m)Karauk akas äiein, “Ko Krais, Anut nukas kon roasiret ätäi imwaraun äsimornuk, kowon.” Utianik, karauk akas äiein, “Krais ko Galili pakas päi ra? Wa senes wa. 'G(Roasiret akas kiro ämän roumoi, äiein, “Epar senes, kiro ro ko Anut nukan ämän roianik, areäu ro. Anut nukas äsimornuk, kowaun rai äiewon.” w'Ko Anut nukan Osou Näu mesin äiewon, ‘Inok ro ko mesin wou epar mai kiro Osou Näu owai,’ äiewon. Kiro ses, Jisas ko omar oik tonau wa, okon, Anut nukas Osou Näu äsimornuk, kowau wa rau. Roasiret akas Jisas mesin ämän atap atap moin. &Meter Anut nukan ämänis äiewon, ‘Inok roasir is mesin wou epar mai, kon wou uru orip orip rawaun an ok pemara, kure nai.’ ” W'%Kiro ser owa raiäin tup pataraun omre opok kiro kon omre näwäu senes. Kiro omre opok Jisas nukas siräumara, amop keser äiewon, “Rowe, inok roasir ko an pätirnuk, ko is siarap koumara, an jai. 8i$Ko owo mesin äumara, ‘Ak is itaneiraiei, utianik, ak is wa apairaiei. Is rawam mena ak wa kowaiei,’ äieu, kiro ämän onoktapau owo senek?” Awau orip orip rawaun an. Z-#Ko keser arenuk, Juda roat näunäu aka aka arein, “Okoro ro erapok manaurmara, ik ko wa tararam aikou? Ko Grik omsau iken karauk roasiret rai opok potomara, kiro opok Grik roasiret tamaraun äieu ra? kO"Kiro ses opok, akas is itaneiraiei, utianik, ak is wa apairaiei. Is rawam mena ak wa kowaiei.” {~o!Keseria, Jisas nukas awarowon, “Is ak pak ekep wa rawam. Is kiro ros äsimoirnuk, koimin ko rawa ätäi manam. _}7 Roasiret akas Jisas nukas kurur atap atap mowon mesin ämän sosop ospasi äuna, Parisi roat akas roumoi, Anut kamuk raiäi roat näunäu pak tururmana, akan marai roat Jisas sakau ataun äsimwarona, potoin. | Utianik, karauk roasiret sosop kiro kamuk rain akan woiaka epar moin, owon, akas äiein, “Krais kounuk, okoro ron kurur atap atap miäu kos itimorai ra? Iken ronkat ko wa.” Juda roat näunäu akas Jisas sakau ataun akan marai roat äsimwarona, koin. {Keser äienuk, roumana, kiro roat akas ko sakau ataurin. Kar ros sakau atau wa, owon, kon sakau ataun omre päu wa rau. MzUtianik, is ko äpu. Is ko pak raimin, kos äsimoirnuk, koimin.” Uy#Jisas tup ou näwäu uru roasiret ämän maromara, sakau awarowon, “Ak isaka pak isan mena pak epar äpu ra? Is isan ronkat pakas kowau wa, kiro ros äsimoirowon ko epar senes rau. Ak ko äpu wa. bx=Ik okoro ron mena äpu, utianik, Krais penuk, ko erapakas pewon kar ros äpu wa mai.” wAparwe, ko roasiret amiakap ämän amop arera. Kar ros ko enkup ämän mau wa. Roat näunäu akan ronkat ko epar Krais ra? $vAKarauk Jerusalem roasiret akas Jisas nukas kiro ämän awarowon roianik, äiein, “Okoro ro ko Juda akan roat näunäu akas wena, meiäun areai ra? #u?Ak akan amiakas owo osap eposek wa wasare aparau. Ak onok eposek pakas osap erekapu raporiar wasarewe.” Karauk roat akan ronkat Jisas ko Krais äiein. LtKiro ak Moses nukan sintore ämän tainoraun akan mokoit akan enmak kerau sumaun omre opok patiriäi. Isas kar ron enipsau sumaun omre opok erekapu jekur momin mesin akas is pak owon iwäi rai? gsGAk rowe, Moses nukas akan mokoit akan enmak kerau patiraun sintore ämän arowon. Keserianik, ak sumaun omre opok akan enmak kerau patariäi. Kiro enmak kerau patiraun onok Moses pakas kowau wa, kiro askanai pakas kowon. \r1Jisas nukas ätäi awarowon, “Is kurur karar momin ak aparmana, karkairin. iqKRoasiret sosop rain akas äiein, “Osou aru nan won uru rau. Inokot akas na iwosauri?” pMeter Moses nukas sintore ämän awarowon, ak erekapu äpu. Ak kiro sintore ämän jekur tainorau wa. Ak owon is iworaun keserurai?” 5ocInok ro ko nukan ronkat pakas ämän äiäu, ko nukan enip jou maun keseriäu. Inok ro kon äsimorwon ron enip jou muraun ämän miäu, ko wa sätäiäu, kiro ro ko tuku. nInok ro ko Anut nukan ronkat tuku tainoraun rawai ro, is okoro ämän moram Anut nuka pakan ra, isan ronkat pakas moram ra, ko äpu mai. )mKJisas nukas akan ämän roumara, awarowon, “Is okoro ämän awarom kiro isan ronkat pakaima wa, kiro Anut nukan ämän, nukasar is äsimoirnuk, koimin. )lKJuda roat näunäu ak Jisas nukas ämän marowon roumana, karkairianik, äiein, “Okoro ro ko skul näwäu opok manau wa, ko owose kiro ämän äpu miäu?” kKiro tup jou muriäi omre kamuk opok raunuk, Jisas nukas tup ou näwäu owa tonomara, roasiret amop Anut nukan ämän marowon. `j9 Utianik, kar ros ämän amop aräu senek wa, owon, ak Juda roat näunäu iminewaroin. (iI Roasiret sosop kiro kamuk aka aka ospasi pakaima Jisas mesin äiein, “Ko ro eposek.” Keserna, karauk akas äiein, “Wa, ko roasiret sätwareäu.” ch? Kiro tup opok Juda roat näunäu akas ko itanemana, äiein, “Kiro ro ko erapok rau?” *gM Kon amakut erekapu ak kiro ou eteinak opok raiäi nukan tup aparaun Jerusalem näu mena tonona, ko ämäi ämäi ruris tainware tonowon. Ko amop potau wa. 6fg Ko keser awaromara, ko Galili provins rawon. ^e5Isan omre päu wa rau, okon, is [kiro omre] tup aparaun wa potam, akarar potowe.” *dMOkoro omnokou pakan roasiret ak sauk wa mareäi, ak is sauk muriäi. Isas ak okoro omnokou pakan onok aru miäi awareäim, okon, ak kiro mesin is sauk muriäi. wcgJisas nukas ätäi awarowon, “Isan potaun omre päu wa rau. Utianik, ak omre sepuk sepuk potaun itok. Wb'Kon amakut kiro ämän moin, owon, ak nais ko mesin akan woiaka epar mau wa. )aKKar ro ko enip jou muraun kon sarau wa ämäi miäu. Na roasiret akan amiakap nan sarau miäum, Keserta, okoro omnokou pakan roasiret erekapu äpu musaiei.” ,`QKeseria, Jisas nukan amakut akas aurin, “Na okoro mena utoinam, Judia provins opok man. Keseria, nan tamareäum roat nasar kurur atap atap mota, ak apaisaurai. T_!Kiro Juda roasiret akan tup ak wain woia ser ou opok raiäin omre pe rau. 8^ kJisas ko kiro ämän aware kuremara, ko Galili provins mena apari apari potowon. Ko ätäi Judia provins potau wa, owon, Juda roat näunäu akas wena, meiäun apu itane rain. ]3G(Ko Saimon-Iskariot nukan mokoi, Judas mesin äiewon. Ko Jisas nukan tamareäu ro, utianik, kos tawa Jisas kon iwäi jaukut akan ipiakap mai.)\%FJisas nukas ätäi awarowon, “Isakasar ak 12 orip sare maromin. Utianik, karar ro ko ak kamuk opok kon wou uru osou aru orip rau.” o[WERusapai ik iken woiok na mesin epar mukonuk, naka ro tuku senes, na Anut pakas koumon äpu musom.” ZDSaimon-Pita nukas ätäi ämän auruwon, “Näwäu, ik inok rawa manau? Nakan ämän kiro awau orip orip rawaun ämän aikom. oYWCKeserna, Jisas nukas kon tamareäu roat 12 orip totwarowon, “Ak nais is utoire manaiei ra?” XBJisas nukas kiro ämän äiewon mesin, nukan karauk tamareäu roat ak ko ute manoin. Ak ko ätäi tainori ariäu wa. W-AKeseria, kos äiewon, “Kiro onokun is awaromin, utianik, isan monias ro is siarap kowaun sakau wa nurunuk rai, kiro ro is siarap wa kowai.” QV@Utianik, karauk roasiret ak kamuk opok rai, akan woiaka epar mau wa.” Kiro roat akan woiaka epar mau wa, Jisas ko meterar äpu mowon. Kiro ros ko iwäi jaukut ipiakap murai ro, ko nais äpu mowon. (UI?Osou Näus ro awau rawaun sakau nurai. Iken enmoksaus ik wa sareikai. Kiro ämän is awarom, kiro Osou Näus irowon. Ak kiro ämän roianik, ak awau rawaiei. ]T3>Utianik, ak Ro Nukan Mokoi meter rawon mena ätäi tononuk, aparmoi, ak owosäiei? S=Jisas nukas kon tamareäu roat akan ronkat aru moin äpu momara, awarowon, “Kiro ämänis akan ronkat aru marou ra? R<Jisas nukan tamareäu roat sosop ak kon ämän roumana, äiein, “Kiro ämän usuäu, inok ro ko tainoraun itok?” ~Qu;Jisas nukas Kapaneam mena, Juda roasiret akan tururiäi owa, kiro ämän marowon. Awau orip orip rawaun ämän P-:Okoro bret omar utomara, kowon, kiro bret akan asanakat akas jeanik, meiein senek wa. Inok roasir ko okoro bret jai ko awau orip orip rawai.” O79Isan moni orip orip awau rau nukas is äsimoirowon. Is kon sakau pakas awau raim, kiro keseriar, inok roasir isan tokou jai ko awau orip orip rawai. xNi8Inok roasir ko isan tokou karian pak jai, kon totok is pak pasairi rawai, isan totom nais ko pak pasar rawam. :Mo7Isan tokou kiro epar o isan karian kiro epar an. L)6Inok roasir ko isan tokou karian pak jai, kon totok awau orip orip rawai. Tawa wasarewaraun ses opok isas ko ätäi awau rawaun siräi muram. 1K[5Jisas nukas ätäi keser awarowon, “Is epar senes awarom, inok roasir ko Ro Nukan Mokoin tokou karian pak wa jenuk rai, kiro roasir ko awau orip orip wa rawai. J4Ko keser awaronuk, Juda roasiret aka aka ämänis tukätäumoi, äiein, “Kiro ro nukasar nukan tokou ik jaun owose ikai?” _I73Is kiro awau orip orip rawaun bret omar oikas koimin, inok ro ko kiro bret jai, ko awau orip orip rawai. Kiro bret nurita, jai, kiro isakan tokou. Kiro omnokou pakan roasiret aroita, ak awau orip orip rawaiei.” VH%2Utianik, kiro bret omar utomara, kowon, inok ro kiro bret jai ko wa meiäi. iGK1Meter akan asanakat ro wäpik mena om puru opok kar o enip ‘mana’ jein, ak erekapu meiein. .FW0Isakasar awau orip orip rawaun bret. lEQ/Is epar senes awarom, inok roasir kon wou is mesin epar mai, kiro roasir ko orip orip awau rawai. eDC.Kar ros Momonok wa apari rau. Kiro ro ko Anut pak rawonus, kowon ko karar Momonok aparwon. LC-Karauk Anut nukan ämän roianik, areain roat akas keser jer wein, ‘Roasiret erekapu Anut nukas tamarai.’ Aisaia 54:13 Inok roasir monian ämän roumara, tainorai ko is siarap kowai. BB},Kar ro ko nukarar kon ronkatis is siarap kowau senek wa, moni nukasar kon ronkat siräi murianik, is siarap imäi kowai. Meienuk, tawa wasaräun ses opok, isas ätäi ko siräi muram. DA+Jisas nukas awarowon, “Ak aka aka wa tukätäiäu. 4@a*Keseria, akas aka aka areanik, äiein, “Okoro ro ko Jisas, Josep nukan mokoi. Kon momok anak ori ik äpu. Owoseanik, ko rusa äieu ‘is omar oikas koimin’ äieu?” ?)Juda roat näunäu ak Jisas nukas ko omar oikan bret äiewon roumana, ak kasiaka penuk, kon enkup ämän sosop moin. 9>k(Inok roasir mokoi aparmara, kon wou epar mai ko awau orip orip rawai. Epar, kiro isan monian ronkat. Isas okoro omnokou wasaräun ses opok kiro roasir ätäi siräi muram.” A={'Kiro äsimoirowon ro nukan ronkatis äsimoirnuk, koimin, okon, kos kar roasir is irai isas ko wa utam. Tawa omnokou wasaräun omre opok, ätäi ko awau orip orip rawaun siräi muram. ~<u&Owon, is isakan ronkatis sarau maun omar ute kowau wa, kiro äsimoirowon ro nukan sarau muraun äsimoirnuk, koimin. {;o%Isan monias roasiret is irowon, ak erekapu is siarap kowaiei. Inok roasir ko is siarap kowai, isas ko wa emeram. ]:3$Utianik, is meter awaromin, ak is apairoin, sinuk, akan woiaka isanun epar mau wa. E9#Jisas nukas ätäi awarowon, “Isakasar is kiro awau orip orip rawaun bret. Inok roasir is siarap koumara, kon wou is mesin epar mai, kiro roasir ko sou wa wäi, ko an wa pätirai. Z8-"Keseria, akas Jisas aurin, “Näu ro, nas ik orip orip kiro bret ikam.” 7!Kiro bret Anut nukas ariäu, ko omar oikas koianik, okoro omnokou opokan roasiret awau orip orip rawaun sakau ariäu.” 6# Jisas nukas ätäiar awarowon, “Is epar senes awarom, Moses nukas omar oikan bret arau wa. Isan monias epar omar oikan bret ariäu. ?5wIken asanokot meter ro wäpik mena om puru opok kar o enip mana jein. Meter Anut nukan ämänis keser äiewon, ‘Kos ak omar oikan bret aronuk, jein.’ ” Kisim Bek 16:4 4Ak kiro ämän roumoi, akas ätäi keser totorin, “Na owo kurur mota, ik apaisomoi, iken woiok epar mai? Na owosäm? 35Keserna, Jisas nukas ätäi keser awarowon, “Anut nukan sarau kesek, ak kiro ro Anut nukas äsimornuk, kowon mesin akan woiaka epar mowe.” i2KKeseria, akas ätäi Jisas totorin, “Ik owo sarau momoi, Anut nukan ronkat tainorau?” F1Ak kiro o kurte poomreäu mesin wa sarau sakau mowe, ak o awau orip orip rawaun mesin sarau mowe. Kiro o Ro Nukan Mokois arai, owon, momonok Anut nukas kon wou erermara, sakau nuruwon.” 10[Jisas nukas ätäi awarowon, “Is epar senes awarom, ak is kurur atap atap ätär maromin mesin itaneirau wa, ak kiro bret aromin nokomaka pewonus, tainori koi. |/qRoasiret akas pote, Jisas an kasakup karaima tararianik, totorin, “Näu ro, na okoro opok esepa koumon?” .5Roasiret ak Jisas kon tamareäu roat pak apwarau wa, okon, ak karauk ous oik toneanik, Jisas itane Kapaneam mena potoin. Jisas ko awau rawaun bret. -Karauk ous Taiberias mena utomoi, an unik kasakup poteanik, meter Näwäu nukas Anut aurmara, roasiret bret aronuk, jein opok pein. M,Ninoinus, tapera, roasiret sosop ak an unik karaima rain ak äpu kukam ous karar rawon aparin. Ak äpu Jisas ko kon tamareäu roat pak kiro ous oikas manau wa. Tamareäu roat akarar manoin. x+iKesernuk, ak woiaka ereria, kiro ous uru imäi mona, tononuk, ous kiro mena potaun keserin opok kurte potoin. S*Jisas nukan tamareäu roat an unik kamuk pote rauna, Jisas ko kiro an unik oikas ari ari, kiro ous ak potoin opok kowon. Ak ko aparianik, sakau iminena, kos awarowon, “Okoro isaka. Ak wa iminäu.” )?(yUrir sakau näwäu senes peanik, mas an siräi mowon. U'#Iukärir sare kounuk kounuk, Jisas nukan tamareäu roat Galili An Unik kasakup nemana, ous oik toneanik, ätäi Kapaneam mena potaun potoin. Om kiritirmoi, pututu sarenuk, Jisas ko ak siarakap kowau wa. &\%1Ak Jisas sakau ateanik, akan kamwareäu ro näwäu king sare maun ronkate rain. Jisas ko akan ronkat äpu momoi, ko nukarar ak utware omtorou oik tonomara, rawon. Jisas ko Galili An Unik oikas ari ari potowon. P$Roasiret ak kiro kurur Jisas nukas keserwon aparmana, äiein, “Epar senes, okoro ro ko Anut nukan ämän roianik, areäu ro meter Anut nukas okoro omnokou opok äsimornuk, kowaun äiewon.” b#= Keseria, akas kiro o roasiret akas autau utoin turur momana, basket 12 orip ok pe moin. "- Kiro roasiret erekapu nokomaka penuk, Jisas nukas kon tamareäu roat awarowon, “Ak kiro o autau utoin wa sakarau erekapu turur maiei.” l!Q Ak tanena, Jisas nukas kiro mokoin bret oumara, Anut ‘pere’ aurianik, pärärnuk, kon tamareäu roat akas kiro roasiret tane rain erekapu are potoin. Was nais oumara, keseriar kesernuk, roasiret jeanik, ak nokomaka pewon. t a Amurik eposek sosop rawon. Keseria, Jisas nukas kon tamareäu roat awarowon, “Ak roasiret awarona, tanäiei.” Keseria, tamareäu roat akas roasiret tanäun awarona, ak erekapu tane potoin. Kiro tanein roat sosop, 5,000 orip. LKar Jisas nukan tamareäu ro Andru, ko Pita nukan amak, kos Jisas auruwon, “Kar mokoi kon bret bari 5 orip, pak was oiroror pak ate rau. Utianik, roasiret sosop kiro o araun senek itok wa.”  KFilip nukas ätäi äiewon, “Utianik, roasiret sosop rai, keseria, ik aiauk 200 kina oripas bret kau mianik, roasiret erekapu karar karar o eteinanak arota, jaiei. Kiro nais itok wa.” c?Jisas ko owo onok nukasar keseraun äpu momara, Filip nukan ronkat ate aparaun totorwon. 9kJisas ko amuk kurewon, roasiret sosop ko siakup kouna, apwaromara, kos kon tamareäu ro Filip keser totorwon, “Ik o erapakan kau momoi, okoro roasiret arota, jaiei?” Kiro Juda akan tup apariäi ses opok, Juda akan askanai Moses pak meter Ijip omsau ute koin ronkateäi tup, enip Pasowa, siakup pe rau. J Jisas ko omtorou opok tonomara, kon tamareäu roat pak tanewon. pYKos roasiret sip orip jekwaronuk, roasiret sosop ko kiro kurur keserwon aparianik, ak tainori potoin.  -Jisas ko kiro ämän roasiret are kuremara, ous atat kon tamareäu roat pak Galili An Unik karaima potoin. Kiro an unik kon kar enip Taiberias. /Utianik, ak kiro ämän kos jer wewon roumoi, akan woiaka epar mau wa, okon, owose isan ämän nais ak roumoi, woiaka epar maiei?”3.Ak Moses nukan ämän roumoi, akan woiaka epar moin maro, ak isan ämän nais roumoi, woiaka epar mowoi. Owon, kos kiro ämän is mesin jer wewon. B}-Is ak isan monian amukup akan enmakap ämän moram rai wa ronkatewe. Wa senes wa. Kiro ro Moses meter akan ronkat ‘ko ik sareikai’ rai, ko jou muroin, kos akan enmakap ämän mai. Q,Ak akan jaunakat akas akan enmak jou maraun keseriäi. Utianik, kiro enip näwäu Anut nuka pakaima karar koiäu, ak kiro owaun utorai. Ak kiro onok tainormoi, is mesin akan woiaka owose epar maiei? +Is monian sakau orip koimin. Ak isan ämän rowau utoi, utianik, kar ro ko nukan sakau orip kounuk, ak kon ämän roiäi. G*Utianik, is akan onok äpu. Ak Anut mesin woiakas wa meiäi. ?y)Is roat akas isan enim jou muraun rai wa awarom. ?y(Utianik, ak is rawa awau orip orip rawaun kowau utoi. "='Ak orip orip Anut nukan ämän ninareäi, kiro akan ronkat Anut nukan jeris ak awau orip orip rawaun rai keseriäi. Kiro jer wein kiro is mesin äiein.  &Ak isan monias is äsimoirnuk, koimin, ko mesin akan woiaka epar mau wa, okon, kon ämän nais akan woiaka uru rawau wa. } s%Moni nukasar is äsimoirnuk, koimin, nukasar isan enim amop murowon. Ak kon pätu rowau wa. Ak kon nepu aparau wa.   $Kar onok is mesin äiäu. Kiro Jon nukan ämän itimoriäu. Kiro sarau isan monias is maun irowon, is rusapai moram. Ak kiro sarau aparianik, äpu maiei ko is äsimoirnuk, koimin. Kiro onokun, okoro sarau rusapai moram Jon nukas äiewon amop murou. { o#Jon ko arou senek, roasiret arou marowon. Ak kon arou aparianik, nepipirmoi, om ses katu kiro arou opok raiäin. ; o"Omnokou pakan roat ak isan enim amop me ariain roat mesin ekep ronkatwarau wa, utianik, isan ronkat Anut nukas akan onok aru pakan imwaraun, is ak okoro ämän ko mesin awarom. # Utianik, kar ros is mesin ämän maronuk, ak kon ämän roumoi, akan woiaka epar maun itok. Jon ko an jomareäwon ro, ko isan enim amop me ariäwon. Ak erekapu kon ämän rowaun rai potoin. Is ak epar senes awarom, kiro ro ko is mesin ämän äiewon kiro epar senes. !ykAk rowe, isakasar isaka mesin ämän maroita, karauk roat ak isan ämän mesin akan woiaka epar wa maiei. -SJisas nukas ätäi awarowon, “Is isan ronkat pakas kar onok wa keseriäim. Isan monias is owose roasiret wasarewaraun aironuk, is keseriar wasarewareäim. Keseria, isan wasarewareäim onok eposek, owon, is isakasar isan ronkat pakas wa keseriäim. Is Moni nukasar roasiret wasarewaraun ronkat ironuk, keseriäim. Is isan woi ereraun wa keseriäim, is kiro ro is äsimoirnuk, koimin nukan wou ereraun keseriäim. Ak kiro ämän roumoi, ronkat sosop wa owau. Omre päi opok meiein roasiret ak kon ämän roumana, ak siräianik, up uruas kowaiei. Roasiret ak onok eposek miäin, ak ätäi siräimoi, akan totomaka orip orip awau rawaun owaiei. Kiro roasiret ak onok aru miäin ak siräuna, wasarewaraun ros akan onok aru aparmoi, ak erekapu aru maiei awarai.” Karauk roat akas Jisas ko inok äiein. PKo Ro Nukan Mokoi, okon, Momokus roasiret wasarewaraun sakau nuruwon. }Moni ko nukasar awau rawaun sakau orip. Kos Mokoi kiro sakau nuruwon. Kesernuk, ko nais nukasar awau rawaun sakau orip. 6eIs ak epar senes awarom, omre päi äiein rusapai ek pe rau, meiein roat ak Anut nukan Mokoin ämän rowaiei. Kon ämän rowaiei roat ak siräumoi, orip orip awau rawaiei. r]Is epar senes awarom, inok ro ko isan ämän roumara, is äsimoirnuk, koimin ro mesin kon wou epar mai, kon totok orip orip awau rawai. Kos kiro ron onok wa wasare murai. Kos meiäun onok itimorwon, rusapai awau orip orip rau. V~%Keseria, roasiret erekapu Momok nukan enip jou muriäi senek, kon Mokoin enip nais jou muriäi. Momokus Mokoi äsimornuk, kowon, okon, inok ro ko Mokoin enip wa jou murai, Momokun enip nais wa jou murai. Q}Momokus roasiret wa wasarewarai. Kiro sarau erekapu kon Mokoi nuruwon. |3Momokus meiäi roat siräi mareanik, totomaka awau orip orip rawaun ariäu senek, kon Mokois nais kon ronkat pakas karauk roat keseriar kesewarai. @{yMomokus kon Mokoin wous meiemara, owo onok nukas keseriäwon siar kon Mokoi tamuriäu. Ko kon Mokoi onok eposek senes ätär murunuk, ak ko kiro onok keserai aparianik, karkairaiei. !z;Keseria, Jisas nukas akan ronkat äpu momara, ätäi keser awarowon, “Is ak epar senes awarom, Mokoi ko kar onok kon ronkat pakaima keserau wa, ko kon Momokus owo onok kesernuk aparmara, kon Mokois keseriar keseriäu. Owo onok Momokus kesernuk, kon Mokois nais keseriäu. yKeseria, kiro ämänis Juda roat näunäu siräi maronuk, ak kasiaka näwäu penuk, Jisas wena, meiäun keserin. Ko sumaun omre nukan sintore ämän itimorwon, pak nukasar awarowon, ‘Anut isan moni’. Ko kiro ämän keser äiewon, ko nukasar isaka Anut äiewon. Akan ronkat ko onok aru oiroror mowon, okon, ak ko wena, meiäun keserin. Anut nukan Mokoi ko sarau maun enip orip. dxAJisas nukas awarowon, “Isan moni ko orip orip sarau mora, okon, is nais sarau moram.” nwUJisas ko sumaun omre opok kiro onok keserwon, okon, Juda roat näunäu ak Jisas aru muraun keserin. zvmKesernuk, kiro ros Jisas äpu momoi, potomara, Juda roat näunäu Jisas nukas ko jekur mowon rai pote awarowon. ^u5Kar omre opok, Jisas nukas kiro ro tup ou näwäu owa tararmara, auruwon, “Na rou, na rusapai eposek sarem, keseria, na ätäi ätäi onok aru wa keserau. Na keserta rai, ätäi usu näwäu senes owam.” t3 Utianik, kiro ro eposek sarewon ko inokos jekur mowon nuka nais äpu wa. Roasiret sosop kiro opok rauna, okon, Jisas ko kiro kamukas manowon. isK Akas ätäi totorin, “Kiro ro inos aisonuk, na kiro onok kesermon? Ik kiro ro ätär muk.” r Kiro sip ros ätäi awarowon, “Kiro ro is jekuri mowon, nukas ‘Na nan pasar oinam, man’, rai airowon, okon, is kesermin.” :qm Keseria, Juda roat näunäu akas kiro sip ro eposek sarewon aurin, “Okoro sumaun omre, iken sintore ämänis äieu ‘Na nan pasar sumaun omre opok wa ämäi ariäu.’ ” k~Y}}i|k{zyywyxx(wwvEuuYuHsrqqpp+ooZn|mNlekkjihhggEff+ee\dd1ccZbRaaI``E_{^^I]]V\\[[ ZZIYXXXsWTWCVaUUHTISSsRQQLPPOOnNNXN.MM:LYKK(JJ&IhI HGGG FuEEDDpDCFBkBAA-@@;?>>H> ==6<Pita nukas ätäi auruwon, “Na isan isi wa an kosoram. Wa senes!” Jisas nukas ätäi auruwon, “Is nan ison an wa kosorita rai, na isan tamuseäim ro wa rawam.” ta Jisas nukas ätäi Pita auruwon, “Okoro onok rusapai keserim na äpu wa, tawa epar na äpu mam.” &E Jisas nukas akan isoraka erekapu an kosor mare mare pote, Pita siakup kounuk, Saimon-Pita nukas Jisas auruwon, “Näwäu, na isan isi an kosoraurum ra?” -S Maro opok an we momara, kon tamareäu roat karar karar akan isoraka an kosor mareanik, kiro taur käkänik opok takewon kis akan isoraka pakan an tätäi marowon.  Keseria, Jisas nukas o je rain opok siräimara, kon omjo rumukäu oi mianik, kar taur oumara, kon käkänik opok takewon. { Jisas ko äpu momokus sakau erekapu kon ipokup mowon. Ko äpu Anut nukas ko äsimornuk, kowon, ätäi Anut rawa tonai. ; o Jisas kon tamareäu roat pak pututu o jena jena, Satan nukas Judas, ko Saimon-Iskariot nukan mokoi, Jisas roat näunäu akan ipiakap maronuk, wena, meiäun ronkat nuruwon. K   Pasowa, kiro tup apariäi omre, meter Israel roat akan askanai Ijip omsau ute koin ronkateäin omre penuk, Jisas ko äpu ko okoro omnokou utia, kon momok rawa omar oik tonaun omre siakup pe rau. Jisas ko kon roasiret okoro omnokou opok rai akanun wous meiewon. Ko keseriar raianik, pote, kon enipsau ak sarwaraun meiewon.  + 2Is äpu inok ro monian ämän tainorai, ko orip orip awau rawai. Keseria, ämän erekapu okoro awarom, kiro monias airowon siar awarom.”~ u 1Is okoro ämän isan ronkat pakas mau wa, monias is äsimoirnuk, koimin, kosar kiro ämän erekapu aironuk, awarom. 5 c 0Utianik, inok roasir ko is sumkäineirianik, isan ämän tainorau utai, kiro ämänisar ko epar wasare murai. Is okoro ämän awarom, kiro ämänisar ak tawa wasarewarai. D /Inok roasir isan ämän roumara, tainorau wa, is ko wa wasare muram. Is okoro omnokou pakan roasiret wasarewaraun kowau wa. Is roasiret onok aru miäi pakan ätäi imwaraun koimin. zm .Is okoro omnokou pakan arou senek koimin. Kiro roasiret is mesin akan woiaka epar mianik, ak pututu wa rawaiei. Q -Inok ro ko is apairou, ko isan moni is äsimoirnuk, koimin nais aparu. @y ,Jisas nukas urwemara, ämän keser äiewon, “Inok roasir is mesin kon wou epar miäu, ko isanun karar wou epar mau wa, ko isan Moni is äsimoirowon konun erek wou epar miäu. 3 +Ak Anut nukas akan enmaka kämioik maraun utomoi, ak roat akas akan enmaka jou maraun rai keseriäin. Jisas nukan ämänisar roasiret wasarewarai. fE *Roat sosop pak karauk Juda roat näunäu erek ak Jisas mesin woiaka epar moin. Utianik, ak Parisi roat iminewareanik, akan woiaka epar moin äiäu wa. Akan tururiäi owan emwarona, manaiei rai ronkateanik, keserin. D )Aisaia nukas Jisas nukan sakau aparmara, ko mesin arewon. 5 (‘Anut nukas akan amiaka utup sare mareanik, akan ronkat pene marowon. Keseria, akan amiakas jekur wa aparaiei, ak jekur wa ronkatäiei. Kar, ak akan onok aru utomoi, ätäi woiaka pirirna, is akan onok aru jäkäi maram.’ Aisaia 6:10 Anut nukas keser äiewon. W' 'Kiro onokun akan woiaka epar mau utoi. Owon, Aisaia nukas nais äiewon, pY &Meter Anut nukan ämän roianik, areawon ro Aisaia nukan oksaus arewon epar peu, ‘Näwäu, ikes na mesin ämän are armun, inokos iken ämän mesin wou epar mowon? Anut nukas inok kon sakau ätär muruwon?’ Aisaia 53:1 m~S %Jisas nukas kurur atap atap akan amiakap keserwon, utianik, ko mesin akan woiaka epar mau wa. ]}3 $Ak kiro arou merek oumana, ko mesin akan woiaka epar mowe. Keserna, ak arou pakan roasiret saräiei.” Jisas ko kiro ämän aware kuremara, ko utware manomoi, ämäiewon. Juda roasiret akan woiaka epar mau wa. G| #Jisas nukas ätäi awarowon, “Kiro arou ak kamuk omre rumuk wa rawai. Arou merek raunukar, ak apu apari ariewe, pututu sarenuk rai, wa. Roat ak pututu ariai ak om jekur wa apariäi. b{= "Roasiret akas ätäi aurin, “Ik meter iken sintore ämän opok kesek roumun, Krais ko päi, wa meiäi, ko orip orip rawai. Nas Ro Nukan Mokoi kämioik kuor maiei owon keser äiem? Ro Nukan Mokoi kiro inok?” *zO !Ko owose meiäun ämän äiewon. cy? Is roat akas oik kuoiri muruna, isas roasiret erekapu enonwaroita, is siarap kowaiei.” x Rusapai, Anut nukas okoro omnokou pakan roasiret wasarewaraun pe rau. Keseria, kos okoro omnokou kameäu ro näwäu oi känkuräi. rw] Utianik, Jisas nukas awarowon, “Kiro ämän rusapai ak roi, is sareiräun wa, kiro ak sarwaraun. )vK Roasiret sosop ak kiro opok turur rain kiro ämän roumana, äiein, “Kiro ermänis äiera.” Karauk akas äiein, “Anut nukan sarau eitekus koi aurura.” )uK Moni, nan enmat nakasar näwäu kämioik mo.” Kesernuk, kar oksaus omar oikas äiewon, “Is meter isan enim näwäu jou momin, ätäiar näwäu jou mam.” Tt! Jisas nukas äiewon, “Rusapai isan woi usu sarenuk, ronkat sosop oim. Moni, na kiro tätäi owaun omre utota, is opok wa päu rai, äiäu ra? Wa. Is kiro omre tätäi näwäu owaun mesin koimin. nsU Inok ro ko isan sarau murai, ko is tainoirai. Kiro mena is pote rawam opok isan sarau ro nais erek is pak pote rawai. Inok ro ko isan sarau murai, isan monias kon enip kämioik murai.” Jisas nukas nuka meiäun ämän marowon. frE Inok ro ko kon totokun wous meieanik, okoro omnokou pakan osapun ronkatäi, ko aru saräi. Utianik, inok ro okoro omnokou pakan osap sumkäinemara, kon totokun wous wa meiäi, kon totok awau orip orip rawaun sakau owai. q7 Is ak epar senes awarom, wit nemauk omnokou opok nau wa, kiro karar tai rawai. Utianik, ko omnokou opok nomoi, ätäi tu pemara, nemauk sosop murai. Xp) Jisas nukas awatowon, “Ro Nukan Mokoi enip jou owaun omre rusapai peu. Qo Keserna, Filip nukas pote Andru aurianik, awas potomoi, Jisas auririn. fnE Kiro Grik roat akas Filip, ko Betsaida menan ro, aparmana, aurin, “Ik Jisas aparaurum.” m/ Karauk Grik omsau pakan roat akas, karauk roat kiro sumaun ses, Jerusalem näu mena, Anut nukan enip jou maun tonona, erek tainware tonoin. 6le Keserna, Parisi roat aka aka äiein, “Aparwe, ik ko tämuraun itok wa. Okoro omsau pakan roasiret erekapu ko tainori.” Karauk Grik omsau pakan roat akas Jisas itanein. ]k3 Kiro onokun, roasiret ak Jisas tararau potoin. Owon, kos kiro kurur keserwon roin. jw Roasiret ak Jisas nukas Lasarus siräi mowon ses opok, ko pak rain, ak arirai kiro ämän karauk roasiret awareäin. i) Kon tamareäu roat kiro onok amke keserin kiro ämän onoktapau ak äpu wa. Utianik, tawa Jisas omar oik tonowon ses opok, ak kiro ämän Anut nukan ämän opok rau ronkatemoi, äiein, ko Jisas mesin äiewon. Ak roasiret akas Jerusalem mena keserin ronkatear arin. *hM Kiro ämänis keser äiewon, ‘Ak Saion näu menan roasiret, ak wa iminäu. Akan kamwaraun ro näwäu ko donki nak pakas taneanik, kou.’ Sekaraia 9:9 vge Jisas ko kar donki nak aparmara, kiro oikas potowon. Meter Anut nukan ämänis äiewon senek epar peu. f Keseria, akas ukumai pisau senek patir oianik, Jisas kowaun apu opok tararau poteanik, keser urwein, “Anut nukan enip jou murau. Kiro ro Näwäu nukan enip opokas kou, jou murau. Ko Israel akan kamwaraun ro näwäu, king.” Buk Song 118:25-26 e Ninowonus, tapera, roasiret sosop kiro tup enip Pasowa aparaun pein ak Jisas Jerusalem näu mena koura ämän roin. $dA Owon, ko mesin Juda roasiret sosop ak sumkäinewaromoi, Jisas mesin woiaka epar moin. Jisas ko omsau kameäwon ro king senek Jerusalem näu mena tonowon. c+ Juda roasiret sosop, ak Jisas Betani mena rau ämän roumana, ak kiro opok potoin. Ak Jisas karar aparaun potau wa, ak Lasarus meiewon Jisas nukas up uruan siräi mowon aparau potear arin, Keseria, Anut kamuk raiäi roat näunäu akas Lasarus nais wena, meiäun a atoin. b a Saruku roasiret ak pak orip orip rawaiei, utianik, is ak pak orip orip ekep wa rawam.” Lasarus wena, meiäun rai a atoin. ` Jisas nukas kiro ämän roumara, äiewon, “Utona, rawai. Ko is up kureiraiei ses opok, okoro onok keseru tawa ronkatäura. 2_] Ko kiro ämän äiewon, saruku roasiret mesin ronkatäu wa, owon, ko päupu ro. Ko Jisas nukan tamareäu roat akan aiauk jo kameanik, ko kiro jowan aiauk päu oiäwon. ^ Kesernuk, Jisas nukan kar tamareäu ro Judas Iskariot, kos tawa Jisas iwäi jaukut akan ipiakap marai, kos äiewon, “Kiro uer aiauk näwäu, woisan karar pakan aiauk senek, owaun itok. Ik karauk roat arota, kau mona, aiauk oia, saruku roasiret sarwaraun itok.” ] Q\ Keserna, Maria nukas uer sou eposek enip nar, aiauk näwäus kau maun senek oumara, Jisas nukan isou opok kourmara, kon tapau urik rumukäus tätäi muruwon. Kiro uer sous kiro owa erekapu ok pewon. [% Ko kiro opok tononuk, ak ko pak o jaun mis moin. Marta ko o wenuk wenuk, Lasarus ko karauk roat pak ak Jisas pak erek pasar opok tane rain. ,Z S Juda akan tup aparaun omre, enip Pasowa, omre 6 orip raunuk, Jisas ko Lasarus nukan mena Betani tonowon. Kiro mena meter Jisas nukas Lasarus meiewon siräi mowon. "Y= 9Kiro Anut kamuk raiäi roat näunäu Parisi roat pak akas roasiret awaroin, “Jisas erapok rawai, ak aparianik, ik koi aikona, pote sakau atam.”X 8Ak Jisas tup owa penuk, aparaun rai tone kame raumoi, aka aka arein, “Akan ronkat owo senek? Ko okoro sumaun ses päi ra, wa päi?” 8Wi 7Kiro sumaun omre Pasowa siakup penuk, roasiret Jerusalem näu mena siakupaian erekapu Anut nukan amuk opok eposek saräun akan onok atap atap keseraun näu mena tonoin. 4Va 6Keserna, Jisas ko Judia provins opok ätäi amop ariäu wa. Ko kiro mena utomara, pote, ro wäpik omnokou siakup kar mena enip Epraim, kon tamareäu roat pak rawon. |Uq 5Kaiapas keser äienuk, kiro omre opokar, Juda roat näunäu akas Jisas owose wena, meiäun rai onoktoroi a atoin. T% 4Ko Juda roasiret akanun karar meiäu wa. Ko meieanik, Anut nukan roasiret okoro omnokou opok erekapu turur maromara, Anut siakup koi marai. fSE 3Kaiapas ko kon ronkat pakas kiro onok keseraun äiäu wa, ko Anut kamuk rawaun ro näwäu senes, okon, Anut nukas kiro onok keseraun ronkat nurunuk, ko tawa Jisas meieanik, okoro Juda roasiret sarwaraun rai arewon. ~Ru 2Ak äpu wa ra? Karar ros karar roasiret akan omoi oianik, meiäun itok. Iken roasiret erekapu aru maiei itok wa.” Q 1Kar ro kon enip Kaiapas ko kiro woisan opok Anut kamuk raiäu ro näwäu senes, kos awarowon, “Ak kar ronkat raika uru wa rau. fPE 0Ik kiro ro utota, kiro onok keseriar keser raunuk rai, roasiret erekapu akan woiaka konun epar maiei. Keserna, Rom akan roat näunäu akas pemoi, ika aru mukianik, iken omsau pak tup ou näwäu pak erekapu aru maiei.” 5Oc /Keseria, Parisi roat akas Anut kamuk raiäi roat näunäu pak karauk roat näunäu urwarna, ak koi tururmana, äiein, “Kiro ro ik owosäu? Ko kurur atap atap mora. kNO .Utianik, karauk roat ak Jisas nukas kiro kurur keserwon aparianik, potomoi, Parisi roat awaroin. M} -Juda roasiret sosop ak Maria aparau koin Jisas nukas kiro kurur keserwon aparmana, akan woiaka ko mesin epar moin. cL? ,Kiro meiewon ro siräimara, kasik kowon. Kon isou ipou neputapau enipsau erekapu omjos kururur moin. Jisas nukas awarowon, “Kiro omjo uräi kureinai, utona, manai.” Roat näunäu akas Jisas wena, meiäun a atoin. eKC +Jisas ko keser auri kuremara, näwäu urweanik, äiewon, “Lasarus, na kasik koi.” $JA *Is äpu na isan ämän orip orip roiäumon is okoro roasiret rai mesin äiem, iu kiro kurur keserta, akan woiaka nas is äsimoirta, koimin epar maiei.” 7Ig )Keseria, akas kiro aiauk im pene moin pakan oi kurena, Jisas nukas omar eisanemara, äiewon, “Moni, na isan ämän orip orip roiäumon, okon, is na ‘pere’ aisom. |Hq (Jisas nukas auruwon, “Is na meter aisomin, nan won is mesin epar mota, Anut nukan sakau näwäu aparam.” 7Gg 'Jisas nukas awarowon, “Kiro aiauk oi kurewe.” Kiro ro meiewon, kon äpiauk Marta nukas äiewon, “Näwäu, ko up kuremun omre 4 orip utom, okon, sou aru senes päi.” F &Jisas ko ätäi wouti näwäu momara, Lasarus aireu uru moin siakup potowon. Kiro aireu aiauk näwäus im pene moin. ?Ew %Utianik, karauk roasiret akas äiein, “Okoro ros kar ro amuk utup orip jekur monuk, om aparwon. Ko owon Lasarus saräun utonuk, meiewon?” Jisas nukas Lasarus siräi mowon. eDC $Kesernuk, roasiret akas äiein, “Aparwe, ko Lasarus mesin kon wous epar meiewon.” Jisas ko wouti näwäu senes momara, waiewon. aB; "Kos totwarowon, “Ak ko erapok up kurein?” Akas aurin, “Näwäu, na aparau pe.” EA !Maria ko kon äpiauk mesin wouti momara, waienuk, karauk roasiret ko pak erek potoin ak nais woiakati maronuk, waiena, Jisas ko ak apwaromara, ko nais wouti momara, wou aru sarewon. @1 Maria ko Jisas rawon opok pote tararmara, kon isokup uou sur wemara, auruwon, “Näwäu, na okoro opok raumon maro, isan äpi wa meiewo.” ?- Juda roasiret ak Maria pak koi rain, Maria ko kurte siräimara, kasik nonuk, aparianik, akan ronkat ko up opok waiäu potou rai tainori potoin. @>{ Jisas ko mena tonau wa, ko Marta tararwon menar rawon. M= Maria kiro ämän roumara, kurte siräumoi, Jisas tararau potowon. <) Marta ko kiro ämän are kureanik, ätäi owa potomara, Maria ospasi pakas auruwon, “Iken tamukiäu ro pemara, ko na apaisam äieu.” h;I Kos ätäi äiewon, “Näwäu, epar senes, isan woi nanun epar mou. Na Krais, Anut nukan Mokoi, na okoro omnokou opok kon roasiret ätäi imwaraun sare musonuk, koumon.” Jisas ko Lasarus mesin wouti monuk, waiewon :! Roat erekapu awau rai, akan woiaka isanun epar maiei, ak wa meiäiei. Ak awau orip orip rawaiei. Na kiro ämän mesin won epar mou ra?” &9E Jisas nukas ätäi auruwon, “Siräianik, awau rawaun onoktapau kiro is karar. Inok roasir ko isanun wou epar momara, meiäi, utianik, ko awau rawai. 8 Marta nukas ätäi äiewon, “Io, is äpu, tawa roasiret erekapu ätäi siräiäiei ses opok, ko nais siräiäi.” S7 Jisas nukas ätäi Marta auruwon, “Nan äpin ätäi siräiäi.” V6% Utianik, rusapai nais is äpu na owo osap owaun Anut aurta, kos na isai.” v5e Marta nukas pote Jisas tararmara, auruwon, “Näwäu, na okoro opok raumon maro, isan äpi wa meiewo. g4G Marta ko Jisas koura ämän roumara, ko Jisas apu opok tararaun potowon. Maria ko owa rawon. }3s Keseria, Juda roasiret sosop ak Marta Maria ori awan äpinawa meiewon woiaka eposek saräun rai siarawap koi rain. %2E Kiro mena Jerusalem siakup. 1% Jisas ko kon tamareäu roat pak Betani mena siakup pena, karauk roat akas Lasarus meiewon, up uru momun omre 4 orip manowon rai aurin. K0 Jisas keser äienuk, Tomas nukan kar enip Didimas nukas kon sarau jaukut awarowon, “Kir, ik erek ko pak meiäu manau.” Ro siräianik, awau orip orip rawaun onoktapau kiro Jisas karar. / Utianik, is ak mesin ronkateanik, ko pak pote rawau wa, owon, is akan woiaka epar maun rai kesermin. Ik ko aparau manau.” Q. Keseria, Jisas nukas ätäi amop awarowon, “Lasarus ko meiewon. -- Jisas ko or ämän momara, Lasarus nini rau awarowon, utianik, ko äpu Lasarus meiewon. Tamareäu roat akan ronkat ko epar nini rau rai äiein. `,9 Kon tamareäu roat akas aurin, “Ko nini rau raroi, ko ätäi eposek saräi.” +w Jisas kiro ämän aware kuremara, awarowon, “Iken jaunok Lasarus ko nini rau, is potoita, ko siräi muram.” V*% Utianik, ro ko pututu ariäu, ko aiaukus siotorai, owon, ko arou wäpik.” W)' Jisas nukas ätäi awarowon, “Omre karar opok sarau kiro 12 aua orip, tapera pote iukärir kiro epar. Keseria, inok ro ko sankeu ariäu ko aiaukus wa siotorai, owon, ko omnokou pakan arou apariäu. 8(i Kesernuk, kon tamareäu roat akas aurin, “Näwäu, Juda roasiret akas na aiaukus iwosaurna, koumun, omre rumukäu manau wa, na ätäi kiro mena potaun ronkatem ra?” k'O Kiro omre oirori manonuk, kon tamareäu roat awarowon, “Ik ätäi Judia provins potau.” Y&+ Ko Lasarus sip rau ämän roumara, utianik, kiro rawon mena omre oirori rawon. O% Jisas ko Marta, kon awak Maria, Lasarus pak akanun kon wous meiewon. N$ Jisas ko kiro ämän roumara, äiewon, “Kiro sipas ro wa meiäi. Kiro roasiret ak Anut nukan sakau aparianik, kon enip oik maiei. Kiro apu opokas Anut nukan Mokoi enip jou näwäu owai.” #{ Kiro asiret ories Jisas ämän surmurianik, äieirin, “Näwäu, nan jaun ko mesin wonas meieäum ko sip orip rau.” '"G Kiro Maria kosar meter uer sou eposek Jisas nukan isou opok kourmara, kon tapau urik rumukäus tätäi muruwon. Kiro asir nukan äpiauk Lasarus ko sip orip. r! _ Kar ro sip orip kon enip Lasarus, ko Betani mena raiäwon. Kiro mena Maria kon amak Marta ori raiäirin. H   *Kiro mena, roasiret sosop akan woiaka ko mesin epar moin.% (Jisas ko ätäi kiro mena Jordan An kasakup meter Jon nukas roasiret an jomarowon opok potowon. Ko karauk omre kiro opok raunuk, roasiret sosop ko siakup koin. Akas äiein, “Jon nukas kar kurur mau wa, utianik, kon ämän erekapu kiro ro mesin äiewon kiro epar.”  )Z- 'Ak kiro ämän roianik, ak ätäi ko sakau ataurin, sinuk, ko itimware manowon. :m &Utianik, is kon sarau moita, ak is mesin woiaka epar mau wa raroi, ak isan kurur mesin woiaka epar mowe. Keseria, ak epar äpu isan Moni is pak raunuk, is ko pak erek raim.” W' %Is isan monian sarau wa murita rai, ak isan ämän mesin woiaka epar wa mau. $A $Keseria, moni nukasar sare mareanik, äsimoirnuk, koimin, akan ronkat owo senek? Isas is Anut nukan mokoi raim äieita, ak owon is jeje ämän mom airoi?  #Anut nukan ämän ko sätäiäu wa, epar senes äiewon. Meter Anut nukas roat awarowon, ‘Ak eitek, Anut senek.’ &E "Jisas nukas ätäi awarowon, “Akan sintore ämän opok jer we moin rau, Anut nukas äiewon, ‘Akasar aka eitek, Anut senek.’ Buk Song 82:6 ]3 !Juda roat akas aurin, “Na kiro kurur atap atap kesermon mesin ik wa keisom, utianik, na jeje ämän momon. Na erar ro, na isaka Anut äiemoi, Anut nukan omoi owaurta, okon, kiro mesin ik na iwosaurum.” 7 Utianik, Jisas nukas awarowon, “Is akan amiakap, isan monian kurur atap atap kesermin, akan ronkat is owo kurur atap atap momin mesin iworauri?” N Keser äienuk, Juda roat akas ätäi aiauk oianik, ko wäurin. 'I Is isan moni ori iu karar.” + Kiro roasiret isan monias irowon. Ko näwäu senes karauk roasiret erekapu itimware rau, okon, kar ros ak monian ipokupan oi kuräun senek wa. ve Is ak totomaka awau orip orip rawaun sakau aroita, ak wa meiäiei. Kar ros ak isan ipiapan wa imware manai. L Isan sipsip ak isan ämän roiäi. Is ak äpu, ak is tainoireäi. N Utianik, ak isan sipsip wa, okon, akan woiaka is mesin epar mau wa. >u Jisas nukas ätäi awarowon, “Is meter ak awaromin, utianik, akan woiaka epar mau wa. Okoro kurur atap atap erekapu moni nukan enip pakas moram, kiro isan enim amop me rau. yk Keseria, Juda roasiret ko siakup pe tururmana, totorin, “Esapa na aikam, na Krais? Na rusapai amop aikam.” b = Jisas ko kiro tup owa meter Solomon nuka raiäwon omoi äiäi opok tonomara, ari rawon. r ] Kiro ses opok, Jerusalem näu mena kar tup aparaun omre näwäu pewon. Omre näwäu kiro meter Anut osap nuriäi tup ou näwäu sare murianik, im tuein ätäi ronkatäun omre näwäu. Kiro omre opok, roros näwäu senes peäu. H   Utianik, karauk roat akas äiein, “Osou aru orip ro ko ämän eposek keser wa aräi. Osou aru orip ros owose roat amiaka utup jekware mai?” Juda roasiret akas Jisas pak iwäi moin. y Roat sosop akas äiein, “Osou aru kon wou uru tononuk, ko otop sareäu. Ik owon kon ämän rowaun raiok enmoram?” O  Juda roasiret ak kiro ämän roianik, karaima karaima inäiein. {o Isan enimsau utoita, kar ros erekapu iwori kuräu senek wa, is sakau orip isan ronkat pakas isakasar isan enimsau utomoi, isakasar isan enimsau ätäi owaun itok. Kar ros is wa tämurai. Isan monias is kiro keseraun airowon siar keseram.” b= Isan monias is mesin wous meieäu, owon, is isan sipsip mesin meiemoi, ätäi siräiam. 0Y Isan karauk sipsip ak okoro porim uru rawau wa. Is ak nais imwarea, okoro porim uru maroita, ak isan ämän roianik, erek karar tupsiu rauna, is ak erekapu kamwaram. ^5 Isakasar is sipsip kamwareäim ro eposek. Isan monias is äpu muriäu isas nais moni äpu miäim senek, is isan sipsip äpu mareäim, akas nais is äpu muriäi. Ak isan sipsip, okon, is ak mesin meiäun keserim.  / Kar ro aiaukun sarau mianik, ko sipsip kamwaraun ro senes wa. Ko opur sei kounuk, aparmara, kiro sipsip utwaromara, imine manonuk, kiro opur seis pe karauk tukware jenuk, karauk imine mane kuräiei, owon, kiro ro ko erar aiaukun sarau miäu, kon sipsip mesin wa ronkatäi.  |q Isaka karar sipsip kamwareäim ro eposek. Sipsip kamwareäu ro eposek ko nukas kon sipsip mesin meiäun rau. *M Päu ro ko pe, päu oianik, aru marau peäu. Is ak totomaka orip orip rawaun sakau araun koimin. Keseria, ak kar osapun wa wasaräiei, orip orip jekur rawaiei. + Isaka karar is porim rorok senes. Inok ro isan rorok opokas päi is ko jekur kamäm. Ko owa tonomara, ätäi pote o jaun om eposek apari owai. S~ Karauk roat ak amke pein ak päu roat. Sipsip raut akan ämän rowau wa. i}K Jisas nukas ätäi äiewon, “Is epar senes awarom, Isakasar is sipsip akan porim rorok. | Jisas nukas kiro totok ämän awarowon, utianik, ak kiro totok ämän nukan onoktapau äpu wa. Jisas ko sipsip kamwareäu ro eposek. |{q Ak karauk roat wa tainwareäi. Ak karauk roat akas urwarna, imineware manaiei, owon, ak akan pätiaka äpu wa.” yzk Ko kasik imware nomara, nuka amke potonuk, kiro sipsip ak ruris tainori poteäi, owon, ak kon pätu äpu moin. 9yk Kiro porim rorok kameäwon ros im tue muriäu, kiro sipsip kameäwon ros kon sipsip karar karar akan enmaka atonuk, kiro sipsip raut ak kon pätu roumana, ko tainori maneäi. Gx Rorok opakas toneäu ro, kiro ko sipsip kamwareäu ro senes. %w E Jisas nukas ätäiar äiewon, “Is epar senes awarom, kar ro ko sipsip niniäi porim rorok opakas wa toneäu, ko porim urai toneäu, kesek ro, ko päu ro. %vC )Jisas nukas ätäi awarowon, “Ak amiaka utup orip maro, ak ämän wäpik, utianik, akas ik amiok orip raum äiäi, okon, ak ämän orip rai.”u (Keser äienuk, karauk Parisi roat ak ko siakupai rain kiro ämän roianik, totorin, “Ik nais amiok utup orip ra?” Ft 'Jisas nukas äiewon, “Is okoro omnokou opok roasiret akan onok wasarewaraun koimin. Roat ak amiaka utup orip ak amiaka uraräiei, roat amiaka amare rai, ak amiaka utup saräiei.” s &Kiro ros auruwon, “Näwäu, isan woi epar murou.” Keseria, kiro ros Jisas nukan isokup uou sur wemara, jou muruwon. vre %Kesernuk, Jisas nukas auruwon, “Na kiro ro amunas aparmon, kiro ro nukasar rusapai na are musora.” pqY $Kiro ros ätäi auruwon, “Näu ro, kiro inok ro rä? Airota, is ko mesin isan woi epar mam.” p #Jisas ko kiro onok keserin ämän roumoi, ko pote kiro ro tararmara, totorwon, “Nan won Ro Nukan Mokoi mesin epar mom ra, wa?” o "Parisi ak kiro ron ämän arewon roumana, akas ätäi keser aurin, “Na aninas musowon ses opok onok aru orip urek saremon keseri nas rusapai ik tamukaurum ra?” Keser aurianik, kiro ro owan emerna, manowon. Kiro roat akan woiaka im tuäu wa. Rn !Kiro ro ko Anut pakas wa kowon maro, ko kiro kurur keseraun itok wa.” mw Meter omnokou ate mowon ses opok, koi rusapai, kar ros kar ro amuk utup jekur mowon äuna wa roiäum, rusapai karar. l Ik äpu Anut ko roat onok aru miäi akan ämän wa roiäu. Roat ko jou murianik, kon ämän tainoriäi karar akan ämän roiäu. k) Kiro ros ätäi awarowon, “Is akan ämän roianik, karkairim! Ak äpu wa, ko erapakas pewon, utianik, kos isan ami utup jekur murowon. Uj# Ik äpu Anut nukas Moses auruwon. Ik äpu wa kiro ro ko erapakas pewon.” tia Akas jejermana, aurin, “Na karar na kiro ron tamusiäu ro. Utianik, ik Moses nukan tamukiäu roat. 3h_ Kos ätäi awarowon, “Isan ämän meter awaromin, ak owon isan ämän rowau utoinus, ätäi rowaun totoiroi? Ak nais kon tamareäu roat saräun rai keseri ra?” `g9 Akas ätäi totorin, “Kos na owosisowon? Nan amun utup owose jekur musowon?” +fO Kiro ros ätäi awarowon, “Kiro ro ko onok aru miäu ra, wa rä, is äpu wa. Utianik, is meter ami utup raimin. Rusapai om aparim. Is kiro karar äpu.” "e= Akas ätäiar kiro ro urweanik, aurin, “Na Anut nukan amuk opok epar ämän mam. Ik äpu kiro ros nan amun jekur mowon, ko onok aru miäu ro.” ^d5 Kiro onokun, kon momok anak ories, ko näwäu sarewon nukasar aräura rai äieirin. vce Kon momok anak ori au keser äieirin, owon, Juda roat näunäu akas tururiäi owan emwataiei rai imineirin. Inok ros Jisas ko Krais äienuk rai, epar senes, Juda roat akas kiro ro tururiäi owa wa rawai rai äiäin, okon, au imineirin. ,bQ Utianik, owose kon amuk uräiewon, kiro iu äpu wa. Inok ros kon amuk urare muruwon kiro nais iu äpu wa. Ko urek sarewon, nuka totorwe. Nukasar äiäun itok.” `a9 Kon momok anak ories äieirin, “Iu äpu kiro iwen mokoi, ko amuk utup momurin. `7 Keseria, akas kon momok anak ori totwatoin, “Okoro awan mokoi ra? Awas ko amuk utup momurin äieirin. Kesersa, rusapai owose kon amuk urarewon?” 6_e Juda roat näunäu ak kiro ro kon amuk uräiewon nukan ämän äiewon mesin akan woiaka epar mau wa, okon, kiro ron momok anak orien ämän jekur rowaun rai urwatoin. e^C Keseria, Parisi roat akas kiro ro ätäiar totorin, “Na kos nan amun utup ätäi jekur musowon äiem, utianik, nan ronkat kiro ro inok?” Kiro ros ätäi awarowon, “Ko Anut nukan ämän roianik, areäu ro.” *]M Karauk Parisi roat akas äiein, “Kiro ro ko kiro onok keserwon, ko Anut pakas kowau wa, owon, ko sumaun omre pakan sintore ämän tainorau wa.” Keserna, karauk akas äiein, “Ro onok aru miäu, kos owose kurur atap atap okoro keseru senek keserai?” Keseria, aka aka inäiein. Z\- Parisi roat akas kiro meter amuk utup rawon ro owose amun uräiewon rai totorin. Kiro ros awarowon, “Kos sänsän an orip oumara, isan ami opok monuk, is pote ami an kosorianik, ami uräimoi, om aparim.” f[E Jisas nukas sänsän oumara, kiro ron amuk utup jekur mowon kiro sumaun omre opok keserwon. eZC Kiro roat akas meter amuk utup rawon ro imäianik, Parisi roat siarakap imäi potoin. +YO Akas ko ätäi totorin, “Kiro ro ko erapok rau?” Kos ätäi awarowon, “Ko erapok rau, is äpu wa.” Parisi roat akas kiro ro eposek sarewon totorin. MX Kos ätäi awarowon, “Kiro ro Jisas äiäi, kos sänsän an orip oumara, isan ami opok joutor momara, pote Siroam An Unik opok amun an kosoraun airowon. Is pote keserita, isan ami urarewon.” >Ww Akas ko totorin, “Nan amun owose urarewon?” TV! Karauk akas äiein, “Epar, okoro ro ko karar.” Karauk akas äiein, “Wa, okoro ko wa. Kar ro ko senek.” Keserna, kiro ro nukasar äiewon, “Is meter roasiret o nik mareäimin, kiro is karar.” U Kesernuk, ko siakup rain roasiret pak karauk roasiret ak meter ko apu opok raumara, roasiret o nik mareäwon aparin akas ko eposek sarenuk, aparianik, aka aka arein, “Okoro ro ko meter apu opok tane raumara, roasiret o nik mareäwon ro ra?” xTi Jisas kiro ämän are kuremara, omnokou opok sinok kurewon. Kiro sinok sänsän ätäiewon oumoi, kiro ron amuk utup opok pasar murianik, auruwon, “Na potoinam, Siroam An Unik opok nan amun an kosor.” Kiro Siroam kon enip onoktapau ‘äsimornuk, manowon.’ Kesernuk, kiro ro potomara, kiro an unik opok kon amuk an kosornuk, amuk amaremara, om eposek aparwon. S dRA Is okoro omnokou opok raita, isaka karar okoro omnokou pakan roasiret akan arou senes.” Q{ Rusapai, om teineu, sankeu, is inokos is äsimoirnuk, koimin nukan sarau murau. Pututu sarenuk, ik sarau mau senek wa. FP Jisas nukas ätäi awarowon, “Kiro ro amuk utup ko nukas onok aru mau wa, kon momok anak ori au nais kar onok aru mau wa. Kiro Anut nukan sakau amop penuk, aparaun keser mowon rau. >Ou Kon tamareäu roat akas totorin, “Näu ro, inokos onok aru mowon, okon, kiro ro anakus amuk utup orip mowon? Nukas onok aru mowon ra, kon momok anak ories onok aru moirin ra?” TN # Jisas ko ari ari potomara, kar ro kon anakus amuk utup orip mowon aparwon. vMe;Keser äienuk, akas aiauk oianik, Jisas wäurna, ko ämäi ämäi kiro tup ou näwäu owan ute manowon.nLU:Jisas nukas ätäi awarowon, “Is ak epar senes awarom, Apraham ko päu wa opok is raimin.” bK=9Akas ätäi aurin, “Nan woisan 50 orip wa. Owose na is Apraham aparmin äiem?” J8Meter akan askanai Apraham ko kiro kowaun omre penuk, aparaun ronkatemara, nepipirwon. Kos epar aparmara, nepipirwon.” BI}7Utianik, ak ko äpu wa. Is karar ko äpu. Utianik, is ko äpu wa awaroita maro, kiro is ak sätäiäi roat senek sarewom, utianik, isaka ko äpu, okon, kon ämän erekapu tainoriäim. SH6Jisas nukas ätäi awarowon, “Utianik, is isakasar isan enim jou momoi, kiro enim pakas kar osap wa owam. Isan monias karar isan enim jou muriäu. Kiro Anut karar, kiro, akas iken eitek äiäi. LG5Na rou, iken askanai Apraham ko meiewon. Nan ronkat na ro näwäu Apraham itimori raum ra? Anut nukan ämän roianik, areain roat nais meiein. Nan ronkat na inok ro senek saräurmata, äiem?” zFm4Akas kiro ämän roumoi, ätäi aurin, “Ik rusapai äpu mom, osou aru na opok rau. Apraham pak Anut nukan ämän roianik, areain roat pak ak meiein. Na nakasar keser äiem, inok roasir ko isan ämän roianik, tainorai, ko wa meiäi. nEU3Is ak epar senes awarom, inok roasir ko isan ämän roianik, tainoriäu, ko wa meiäi. Wa senes.” |Dq2Isakasar isan enim wa jou miäim. Kar ro rau, kos isan onok aparianik, wasareiromoi, kosar isan enim jou murauru. $CA1Jisas nukas ätäi awarowon, “Osou aru is opok wa rau. Wäpik, is isan moni nukan enip jou karar muriäim, utianik, akas isan enim wa jou muriäi. gBG0Juda roat akas ätäi Jisas aurin, “Na Samaria provins pakan ro, na osou aru orip.” A/Anut nukan mokoi, ko Anut nukan ämän roiäu. Utianik, ak Anut nukan mokoit wa, okon, ak kon ämän rowau utoi.” Jisas Apraham ori. V~;}|X{{'zyxww"vDuTtt]ssprqq-pp%ognnmClYkzjiiThhkh)gffQee%d,cbb:aa*`__^^W]m\}[ZZYXWWtWcVPUUKTSS+RRQNPPOON6MMLKOJxII!HGuGFPEE DDC@BB4AAB@}???>u> =<<<8;:9887E6{554Z322h11*0//.-,,d+*** )d('&%%)$$G##."" ! ~8*#P,kq6>t_  6 > DE0QfME'Utianik, ak äpu iken onok, is orip orip woisan karar karar opok, Pasowa sumaun omre opok, karapus ro karar utoita, maneäu. Keseria, akan ronkat is ‘Juda roasiret akan kamwaraun ro näwäu’ utomaroita, manai ra?” L{&Pailot nukas Jisas auruwon, “Epar ämän, kiro owo senek?” Pailot nukas Jisas am äpäs opok äsäi maun awarowon. RK%Kesernuk, Pailot nukas ätäi totorwon, “Keseria, na kar menan kamwaraun ro näwäu epar ra?” Jisas nukas ätäi auruwon, “Kiro ämän nakan ronkat pakas peu kiro epar. Isan anias okoro omnokou opok kiro onokun murowon. Is epar ämän äiäm, kiro isan sarau. Inok roasir epar ämän tainoriäu, ko isan ämän roiäu.” +JO$Jisas nukas äiewon, “Isan kamäun mena okoro omnokou opok rawau wa. Wa senes wa. Isan kamäun mena okoro omnokou opok rau maro, isan tainoireäi roat akas isan kaima sareirianik, weräuna, is Juda roat akan ipiakap wa muruwoi. Utianik, isan kamäun mena okoro omnokou pakan wa.” RI#Pailot nukas ätäi auruwon, “Nan ronkat is Juda ro ra? Na owosemon ämän is äpu wa. Nakan roasiret pak Anut kamuk raiäi roat näunäu pak akasar na is rawa imäisi koin. Na owosemon? Is air.” Hy"Jisas nukas ätäi auruwon, “Kiro ämän äiem nakan ronkat pakas ra, karauk roat akas na aisoin is totoirom ra?” G!Keseria, Pailot ko ätäi owa tonomara, Jisas urunuk, tononuk, totorwon, “Na Juda roasiret akan kamwaraun ro näwäu king ra?” |Fq Meter Jisas nukas nuka meiäun ämän mianik, ko kiro onok pakas meiäun äiewon. Kon ämän rusapai epar päuru. {EoPailot nukas awarowon, “Ak ko imäi potoinai, akan sintore ämän tainornai, kon onok aru mowon aparwe.” Keseria, Juda akan roat näunäu akas ätäi keser aurin, “Iken ipiokos kar ro weta, meiäun itok wa. Kiro onok Rom akan.” aD;Akas ätäi äiein, “Ko onok aru keserau wa maro, ik ko na siatap wa imäi kowom.” CKeseria, ak ko kasik kume rauna, Pailot nukas kasik nomara, roat totwarowon, “Okoro ros owo onok keserwon ak aparianik, imäi koi?” WB'Marai roat akas Jisas Kaiapas nukan owas imäianik, kiro omsau kameäu ro näwäu nukan owa imäi potoin. Kiro ro ko Rom omsau pakan. Kiro tapera senes keserin. Juda roat näunäu akas kiro ro näwäu nukan owa tonau wa, owon, akan ronkat ak kon owa tonomoi, Anut nukan amuk opok ukun orip saremoi, Pasowa o wa jam rai keserin. A+Pita nukas ätäi äiewon, “Wa senes wa. Is kiro ro äpu wa.” Ko keser äienuk äienuk, kakarau urwewon. Jisas Pailot amukup imäi potoin. W@'Kesernuk, kar Anut kamuk raiäwon ro näwäu senes nukan sarau ro pewon. Kiro ro Pita nukas rauk patirwon ro Markus nukan kinjaukus pemara, totorwon, “Na kiro ro pak woia erek rain apaisomin ra?” Q?Saimon-Pita ko tai rawon omoiar tai raumara, ep uke rawon. Karauk roat akas ätäi totorin, “Epar senes, na kiro ros tamusiäwon ra?” Kos sätäumara, äiewon, “Is kon tamureäu ro wa.” />WKeseria, Annas nukas Jisas ipou mur oripar Anut kamuk raiäwon ro näwäu senes, Kaiapas siakup äsimornuk, potowon. Ätäiar Pita nukas Jisas äpu wa äiewon. B=}Jisas nukas ätäi kiro ro auruwon, “Utianik, is ämän sätäiemin maro, owo sät ämän momin rai okoro roasiret awar. Utianik, is epar ämän äiem rai, na is owon sipi purum?” <%Jisas nukas kiro ämän arenuk, kar marai ros Jisas sipou purmara, äiewon, “Na Anut kamuk raiäu ro näwäu keser auriäumon ra?” x;iNa owo onokun is totoirom? Kiro roasiret ak isan ämän roin na ak totwar. Is owo ämän awaromin ak äpu.” F:Jisas nukas auruwon, “Is roasiret akan tururiäi owa pak tup ou näwäu owa pak ämän mareäimin. Kiro opok, Juda roasiret erekapu koi tururiäi, is kar ämän ämäi ämäi awarau wa. 9yKiro ses pakar, Annas nukas Jisas kon tamareäu roat mesin pak kon ämän roasiret mareäwon mesin pak totorwon. W8'Kiro ses opok roros, okon, kiro pakan roat pak ou kameäi roat ak ep tukurianik, ep uke rain. Pita ko nais potomara, ak pak erek ep uke rawon. Anut kamuk raiäu ro näwäu senes nukas Jisas totorwon. 7#Kesernuk, kiro asires Pita auruwon, “Na nais kiro ros tamusiäwon ro ra?” Pita nukas ätäi auruwon, “Wa, is kon tamareäu ro wa.” "6=Pita ko kasik ororokpai tai rawon. Kiro kar tamareäu ros ätäi kasik nomara, kiro rorok kameäu asir kos Pita owa imäi tonaun aurnuk, imäi tonowon. N5Saimon-Pita pak Jisas nukan tamareäu ro kar pak au Jisas tainori potoirin. Anut kamuk raiäu ro näwäu senes nukas kiro tamareäu ro kar äpu mowon, okon, ko Jisas tainormara, owa tonowon. ?4wKiro Kaiapas nukas meter Juda roat näunäu keser awarowon, ‘Karar ros roasiret erekapu akan omoi oianik, meiäun itok’ rai awarowon. Pita nukas ‘is Jisas äpu wa’ äiewon. $3A Keseria, Rom akan marai roat pak akan kamwareäu ro näwäu pak Juda roat näunäu akan sarau roat pak akas Jisas sakau ateanik, ipou muris rakirmoi, amke Annas siakup imäi potoin. Annas ko Kaiapas nukan tanau. Kaiapas ko kiro woisan opok Anut kamuk rawaun ro näwäu senes murin. 2 =1s Jisas nukas Pita sakau auruwon, “Nan siräp ätäi kon jowa joke mota no. Kiro tätäi monias irowon, nan ronkat is kiro tätäi wa owam ra?” Jisas Annas amukup imäi potoin. =0s Saimon-Pita nukas kon siräp rumukäu oumara, Anut kamuk raiäu ro näwäu senes nukan sarau ro wem raiar kon rauk käu näu kaima patir kurewon. Kiro sarau ron enip Markus. /% Kiro ämän ko meter äiewon siar epar päun keser awarowon. Ko meter äiewon, ‘Moni, is okoro roat nakasar iromon kar ro wasaräu wa.’ .Jisas nukas awarowon, “Is amke awaromin, okoro is karar. Ak is itaneiroi rai, okoro roat is pak rai utwarona, manaiei.” f-EKos ätäiar awarowon, “Ak inok itane koi?” Akas äiein, “Nasaret mena Jisas.” g,GJisas nukas ‘okoro is karar’ awaronuk, ak karkairianik, iminemana, onkapai kurir ninoin. +Akas äiein, “Ik Nasaret menan Jisas itanem.” Kos awarowon, “Okoro is karar.” Judas ko ak pak erek tai rawon. {*oJisas ko kiro onok päun erekapu äpu mowon, okon, kos ak siarakap potomara, totwarowon, “Ak inok itanerai?” b)=Keseria, Judas nukas karauk Anut kamuk raiäi roat näunäu akan sarau roat pak Parisi roat akan sarau roat pak Rom akan marai roat pak imwaromara, kiro woia potoin. Ak karauk arou pak weräiäin osap pak oiar koin. |(qJudas ko Jisas kon iwäi jaukut ipiakap maun ro ko äpu Jisas kiro woia orip orip kon tamareäu roat pak poteäu. %' EJisas ko Anut auri kuremara, kon tamareäu roat pak kar an enip Kitron kure potoin. Kiro an kasakup kon tamareäu roat pak kar woi enip Olivet woia potoin. :&mIsas nan enmat ak opok amop musomin ätäiar amop musam. Keserita, naka is mesin wonas meieäum senek, akas nais karauk roat mesin akan woiakas meiena, is ak pak rawam.”4%aO moni, na onok eposek miämon ro, okoro omnokou pakan roasiret ak na äpu musau wa. Okoro roasiret nas is äsimoiromon äpu miäi, ak karar epar is pakas na äpu musoi. h$IO moni, nakasar kiro roasiret is iromon is na aisom, is tone rawam opok ak nais is pak erek tone rawaiei. Keseria, meter okoro omnokou ate mau wa opok, nas nan wonas isanun meieanik, kiro enim jou iromon ak aparaiei. `#9Is ak pak pasar raim senek na is pak pasar raum. Keseria, okoro omnokou pakan roasiret äpu maiei, nakasar is äsimoiromoi, na nan won is mesin meieäum senek, na nais isan roasiret akanun wonas keseriar meieäum. " Nas is kiro enip jou iromon senek, isas nais ak enmaka jou aromin, okon, iu karar raumur senek ak nais woiaka karar me rawaiei. !Isan ronkat okoro roasiret erekapu akan woiaka karar me rawaiei. Moni, naka is pak rauta, is nais na pak raim senek keseraiei. Keseria, ak iu pak rawaun is aisom. Keserna, okoro omnokou pakan roasiret akas nas is äsimoirta, koimin mesin akan woiaka epar maiei. ) KIs ak mesin karar aisau wa, inok roasiret isan tamareäim roat akas kiro ämän awarona, roumoi, akan woiaka epar morai ak nais sarwaraun mesin na aisom. ^5Is ak sarwaraun isan enimsau na isom. Keserita, ak nan roasiret tuku senes rawaiei. Nas is okoro omnokou opok roasiret kamuk opok äsimoirta, koimin senek, isas nais ak okoro omnokou pakan roasiret kamuk äsimwaromin. {Nan ämän erekapu epar senes. Nakasar nan epar ämänis akan woiaka uru sakau maronuk, ak nan roasiret tuku saräiei. KIs okoro omnokou pakan wa, okon, ak nais okoro omnokou pakan wa. Is na ak okoro omnokou pakan imware oik tonaun aisau wa, na ak sarwaraun mesin is aisom. Keserta, ro aru Satan nukas ak wa aru marai. <qIs nakas ämän iromon awaromin. Kiro mesin okoro omnokou pakan roasiret akas ak sauk maroin. Owon, is okoro omnokou pakan wa. Isan roasiret ak nais okoro omnokou pakan wa. 3_ Is rusapai na raum opok tonaurim. Okoro omnokou opok, is kiro ämän ak rowaun äiem, owon, isan woi erekapu ereriäu senek kiro akan woiaka uru nais keseriar ereraiei. jM Is ak pak raianik, kiro sakau nas is iromon pakaima kamwareäim. Is jekur kamwaromin, kar ro wasaräu wa. Kiro tamareäim ro karar Anut nukas ko oikuräun apu raunuk rai, ko oikuräi. Kiro nan ämän meter äiemon epar peu. <q Is okoro omnokou opok ekep wa rawam. Rusapai is na rawa tonram, utianik, ak okoro omnokou opok rawaiei. O moni, nan onok eposek senes, nas kiro roasiret kamwareanik, nakan sakau is iromon kiro sakaus, ak sakau marota, rawaiei. Keseria, iwaka woiok karar raumur senek, ak nais woiaka karar me rawaiei.  Isan roasiret kiro nan, nan roasiret kiro isan. Karauk roasiret ak isan roasiret akan onok aparianik, ak äpu maiei isan enim jou orip. %C Is ak mesin na aisom, is okoro omnokou pakan roasiret mesin aisau wa. Utianik, okoro roasiret nakasar is iromon mesin aisom, owon, kiro roasiret nan. 'Nan ämän airomon, erekapu awaroita oin. Ak äpu kiro epar is na pak raiminus, koimin. Nas äsimoirta, koimin mesin akan woiaka epar marou. NAk rusapai äpu moin osap erekapu is iromon, kiro naka pakas kowon. @yIs nakasar okoro omnokou pakan roasiret sare mareanik, is iromon, nan sakau ätär maromin. Meter kiro roasiret nan sare maromon rain, nas is irota, akas nan ämän tainoriäi. #?Moni, meter okoro omnokou päu wa opok, is na pak raianik, enim jou orip raimin. Rusapai nan amun opok kiro enip jou orip ätäi irota, is na pak rawam. %Is okoro omnokou pakan roasiret nan sakau enmat jou orip pak ätär maromin. Is nas nan sarau maun äsimoiromon kiro erekapu patarmin. Awau orip orip rawaun onoktapau kiro, naka Jisas Krais pak äpu matoi. Na karar, na Anut, nas Jisas Krais äsimorta, kowon äpu moin.  Na okoro roasiret erekapu kamwaraun sakau ko nurumon keseria, nakas roasiret ko nurumon kos awau orip orip rawaun sakau arai. c  AJisas kiro ämän kon tamareäu roat aware kureanik, omar oik eisane aparmara, Anut aurmoi, äiewon, “Moni, omre rusapai peu, nan mokoin enip jou orip kämioik mur, keserta, mokois nais nan enmat jou kämioik musai. X )!Is ak kiro ämän akan woiaka uru päurar rawaun awarom. Okoro omnokou opok ak usu näwäu oia, woiakati marai. Utianik, ak sakau tai rawe, owon, isakas okoro omnokou pakan sakau erekapu itimorimin.”w g Utianik, omre siakup pera, epar senes, rusapai pe rau, karauk roat akas ak erekapu emwarona, atap atap akan mena imine manoutaiei. Ak is utoire manona, isaka karar tai rawam. Utianik, is kararnak wa rawam, owon, isan moni ko is pak rau. K Jisas nukas ätäi awarowon, “Ak rusapai akan woiaka epar moi! A {Rusapai ik äpu mom na osap erekapu äpu, na kar ron ronkat erekapu äpu miäum, okon, na kon ämän wa totoram. Kiro mesin iken woiok epar mou, na Anut nuka pak raumonus, koumon.” veKeser awaronuk, Jisas nukan tamareäu roat akas aurin, “Rusapai, na amop arem, or ämänis aräu wa.  Is isan moni pak raiminus, okoro omnokou opok koimin. Keseria, rusapai is okoro omnokou utomoi, ätäi isan moni rawa tonam.” Is Anut pak raiminus, koimin mesin akan woiaka epar moin. Ak nais akan woiakas isanun meieäi, okon, moni nukasar akanun wous meieäu. KKiro omre opok, ak isan enim ateanik, kar osap owaun moni auraiei. Is sakau orip, okon, akas isan enim ateanik, moni aurna, kos roianik, akan ämän tainorai. Keseria, isas akanun ko wa auram. )KJisas nukas ätäi kon tamareäu roat awarowon, “Is rusapai or ämänis awarom. Omre epar päi ses opok, or ämänis wa awaram. Moni mesin amop awaram. RMeter raumun opok koi rusapai ak isan enim ateanik, kar osap owaun wa aurin. Rusapai ak aurna, kos aronuk, owaiei. Keseria, ak näwäu nepipiraiei.” Jisas nukas okoro omnokou pakan sakau itimorwon. -Kiro omre päi ses opok, akas is kar osap mesin wa totoiraiei. Is eparar senes awarom, ak isan roasiret, owo osap owaun moni auraiei, kos arai. FKiro onok senek, ak opok päi. Rusapai ak woiakati marou, utianik, is ak ätäi apwaroita, akan woiaka erermoi, nepipiraiei. Kiro nepipiraiei kar ros akan woiaka uruan oi kuräu senek wa. I Kar asir ko mokoi owaun ko wou aru miäu. Owon, ko tätäi näwäu owaun omre siakup pe rau. Utianik, ko mokoi oumara, ko ätäi kiro tätäi mesin wa ronkateäu. Ko mokoi mesin nepipiriäu. T!Is epar senes awarom, ak woiakati aru mianik, ak waiaiei. Keserna, okoro omnokou pakan roasiret ak nepipiraiei. Ak, isan roasiret, woiaka aru mai, utianik, akan woiaka ätäi näu saremoi, nepipiraiei. ~Jisas nuka kon tamareäu roat akas kiro ämän mesin totoraurin äpu momara, awarowon, “Is keser äiemin, ‘karauk omre rai rai, ak is ätäi wa apairaiei, ätäiar karauk omre manonuk, ak is ätäi apairaiei,’ kiro ämän mesin aka aka tototäi ra? }Ak ätäi ätäi totorin, “Ko owo ämän aikaurmara, ‘karauk omre’ äieu. Ik kon ämän äieu onoktapau äpu mau senek wa.” |Karauk tamareäu roat aka aka äiein, “Kiro ämän owo senek äieu? Kos ik aikomara, ‘karauk omre rai rai, ik ko wa aparam äieu, ätäi karauk omre manonuk, ik ko ätäi aparam’ aikou. Ätäiar aikowon, ‘kiro owon, is isan moni rawa manam.’ ” {'Jisas nukas ätäi äiewon, “Karauk omre rai rai, ak is ätäi wa apairaiei. Ätäi karauk omre manonuk, ak ätäiar is apairaiei.” &zEOwo osap monian ipokup rau kiro isan, kiro mesin is awarom owo ämän isas Osou Näu nurita, kos ak awarai.” Jisas nukan tamareäu roat ronkat sosop oin. Wy'Isas ko owo ämän aurita, oumara, ak awarai, okon, kos isan enim jou murai. Jx  Tawa kiro Osou Näu kounuk, kos Anut nukan epar ämän ak opok amop mai. Kon ronkat pakas ämän wa awarai. Kos ämän Anut nuka pakan koiäu ak awarai. Kos nais owo onok tawa päi ak awarai. hwI Is ämän sosop awaraun itok, utianik, ak rusapai ämän erekapu äpu mau senek itok wa. v1 Wasarewaraun onok nais ätär marai, owon, okoro omnokou kameäu ro, Satan, ko monias kon onok aru erekapu wasare murianik, ko ämän orip äieu. ouW Kos ak tuku rawaun onoktapau ätär marai, owon, is isan moni rawa tonam, ak is ätäi wa apairaiei. Rt Kos akan onok aru miäi amop marai, owon, ak isanun woiaka epar mau wa. s3Ko kounuk, kos okoro omnokou pakan roasiret akan onok aru miäi amop maronuk, tuku rawaun onok pak Anut nukan wasarewaraun onok pak jekur tamarai. Ar{Is okoro ämän awaromin kiro epar senes. Is utware manoita, kiro ak sarwaraun itok. Is wa manoita rai, ak sarwaraun ro wa kowai. Is manoita, isas ak sarwaraun Osou äsimorta, kowai. Jq Rusapai is kiro ämän awarom, kis akan woiaka aru senes marou. !p;Jisas nukas ätäi äiewon, “Rusapai is kiro ros äsimoirnuk, koimin mena ätäi manaurim, ak kamuk kar ros na erapok manaurum rai totoirau wa. 9okIs okoro ämän awarom, tawa omre päi ses opok keserna, ak okoro ämän ätäi ronkatäiei. Is kiro ämän meter awarau wa, owon, is ak pak raimin.” Osou Näu nukan sarau. LnKiro onok aru ak opok keseraiei roat ak is isan moni ori äpu wa. NmRoat akas ak onok aru morai rai, akan tururiäi owan emwaraiei. Omre päi ses opok, roat akas ak akwarona, meiäiei. Ak kiro onok keseraiei, akas ika Anut nukan sarau eposek mururam rai äiäiei. xl kJisas nukas kon tamareäu roat ätäi awarowon, “Is akan woiaka epar moin wa utau rai okoro ämän awaromin. ykkAk nais is sarau onoktoroimin opok is pak rain, okon, akas isan ämän oumoi, karauk roasiret awaraiei.”Aj{Osou Näu isan roasiret sarwaraun moni pak rau, isas ak rawa äsimorta, kowai. Kiro Osous Anut mesin epar ämän miäu. Ko moni pak rau kowai. Kos koumara, isan ämän amop mai. iwKiro onok akan sintore ämän opok jer we moin epar peu. ‘Roasiret ak is erar sauk muroin.’ Buk Song 69:4 Jh Is ak kamuk karauk kurur roat akas keserau senek wa momin. Ak isas kiro kurur momin wa aparin maro, ak ämän orip wa rawoi. Utianik, isas sarau momin aparianik, akas iu moni ori sauk mutoin. Tg!Inok roasiret akas ak is sauk murona rai, ak isan moni nais sauk muraiei. !f;Is koi, kiro roat akan onok aru mesin wa awaromin maro, ak onok aru keserin mesin ämän orip wa rawoi. Akan onok aru miäi, kiro ak is sauk muriäi. Utianik, rusapai ak äpu, ak is sauk muriäi, okon, akan onok aru ämäi mau senek wa. Kiro onokun, ak ämän orip rawaiei. eAk isan roasiret, okon, kiro onok ak opok keseraiei. Kiro omnokou pakan roat kiro ros äsimoirnuk, koimin ak ko äpu wa. ad;Kar ämän amke awaromin ronkatewe ‘sarau ro ko kon kameäu ro itimorau senek wa’. ocWAk omnokou pakan roasiret senek maro, kiro roasiret akas akanun woiakas meiewoi. Utianik, ak kiro roasiret senek wa. Keserna, isas ak okoro omnokou pakan sare maromin, okon, okoro omnokou pakan roasiret akas ak sumkäinewaraiei. SbJisas nukas ätäi äiewon, “Utianik, okoro omnokou pakan roasiret akas ak sauk marona rai, ak ätäi ronkatewe, kiro onok amke isaka keseriar sauk muroin senek ak opok nais keseriar keseraiei. FaKeseria, is ak kiro sintore ämän sakau awarom tainorwe. Ak karar karar akan jaunakat akanun woiakas meiewe.” Okoro omnokou pakan roasiret akas Jisas nukan tamareäu roat sauk maraiei. `yAkas is ak pak rawaun rai sare murau wa, isakasar ak isan tamareäim roat sare maromin. Akas poteanik, o uku wena, o sosop muraun sare maromin. Kiro o orip orip rawaiei. Ak isan tamareäim roat, okon, owo osap owaun moni aurna, kos ak arai. C_Rusapai isas ak sarau roat räi wa awaram. Sarau ro ko kon kameäu ron ronkat äpu wa, kesek okon, ak isan jaiat awarom. Owon, owo ämän isan monias airowon, kiro ak erekapu awaromin. O^Ak isan sintore ämän awaromin siar tainoraiei, kiro ak isan jaiat. U]# Kar ros kon jauk saräun kon enipsau karauk roat aronuk, akas wena, meienuk rai, ik äpu kiro epar ko kon jaukun wous meiewon. Kiro woiakas meiäun onokus karauk woiakas meiäun onok erekapu itimoriäu. v\e Isan sintore ämän kesek, is akanun woias meieäim senek, akas nais karauk roasiret akanun woiakas meiewe. [ Is akanun isan woi erer rau. Is kiro ämän akan woiaka isan woi senek saräun awaromin. Keseria, akan woiaka näwäu senes ereraiei. $ZA Is isan monian sintore ämän tainorita, ko orip orip kon wous isanun meieäu senek, ak isan sintore ämän tainorna, isan woias akanun orip orip meiäm. Y Monias isanun wous meieäu senek isas nais akanun woias meieäim, okon, ak isaka siarap rauna, is akanun woias meiäm. HX Isan tamareäim ro eposek, ko isan ämän roasiret awarai, kiro isan moni kon enip jou näwäu kämioik mai. Kiro keseraiei, ak isan tamareäim roasiret senes sarena, Anut nukan wou ererai. zWmAkas is pasairna, isan ämän ak opok pasar rawai, akan ronkat pakas owo osap owaun totoiraiei, kiro ak owaiei. VInok ro is opok pasairi wa rawai, ko am iporu patiriäi senek patirna, mokup räi, kiro iporu oumoi, ep opok känkurena, jere kuräi. >UuIsaka wain mur, ak wain iporu. Inok roasir ko is pak pasairi rawai, isas nais ko pak rawam. Ko nemauk sosop murai. Ak is pak wa pasairi rawaiei, ak kar onok keserau senek wa. yTkAk is pak pe pasairi rawaiei, is nais ak pak pasarware rawam. Kar am iporu ko nukarar nemauk murau senek wa, ko mu opok pasar raumara, epar nemauk muriäu. Kiro onok senek, ak is pak pasairi rawaiei, ak sarau eposek mona, Anut wou ererai. ^S5Ak okoro ämän aroita, roin, okon, kos akan ukun erekapu kosorwon, ak ukun wäpik. (RIIsan iporu näu wa muriäu kiro monias patir kureäu. Owo iporu näu muriäu, kos itarianik, karauk isuruk oi kuremara, katu pitpatirnuk, näu sosop muriäi. VQ 'Jisas nukas äiewon, “Isaka wain mur senes. Isan moni ko wain woi atak ro. PIs ak pak ämän ekep wa aräm, owon, okoro omnokou kameäu ro siräieu. Kos is itimoiraun sakau wäpik, utianik, okoro omnokou pakan roasiret äpu maiei isan woias moni mesin meiemara, owo onok moni nukas aironuk, is keseriäim. Siräuna, ik ute manau.”OzNmIs okoro ämän rusapai awarom, kiro omre päu wa rau, ak awarom, tawa kiro onok penuk, akan woiaka epar maiei. ^M5Is utware manaun okoro ämän awaromin roin. Is maneanik, ätäi ak rawa kowam. Akan woiakas isanun meiäi, kis akan woiaka ereraiei, owon, is isan moni rawa tonam. Ko näwäu senes, kos is erekapu itimoire rau. LIs ak utware manaurim, okon, isas ak woiaka erer rawaun ämän awaraurim. Is woiaka erer rawaun onok ak arom. Isan woiaka erer rawaun onok kiro okoro omnokou pakan roasiret akas ak ariäi senek wa. Ak karkairianik, woiaka usu saremoi, wa iminäu. EKIsan monias kon Osou Näu isan omoi oumoi, ak sarwaraun äsimornuk, kowai. Kos koianik, onok erekapu tamarai. Kos akan ronkat siräi maronuk, ak meter awaromin ämän ätäi ronkatäiei. RJIs ak pak okoro omnokou opok raumoi, kiro ämän erekapu awaromin. /IWInok ro ko isanun wous meieäu wa, ko isan ämän wa tainoriäu. Okoro ämän ak rourai, kiro ämän isan wa, kiro Moni nukasar is äsimoirnuk, koimin nukan ämän. KHJisas nukas ätäi auruwon, “Inok roasir kon wous isanun meieäu, isan ämän tainorai, isan monias kiro ro nukanun wous meiäi. Iu moni ori kiro ro siakup koianik, ko pak orip orip rawamur. lGQKo keser äienuk, kar tamareäu ro enip Judas, ko Judas-Iskariot wa, kos auruwon, “Näwäu, owo onokun ik nan tamukiäum roat nakasar ätär mukota, äpu musam, utianik, okoro omnokou pakan roasiret na wa apaisaiei?” fFEInok ro ko isan sintore ämän roumara, jekur tainoriäu, kiro ro ko isanun wous meieu. Keseria, isan monias nais kiro ro nukanun wous meiäi. Isaka nais isan woias kiro ro mesin meieita, is isakasar ko ätär muram.” gEGKiro omre päi ses opok, ak äpu maiei, moni is pak rau, is ak pak raim, ak nais is pak rai. ?DwOmre katunak rai rai, okoro omnokou pakan roasiret ak is ätäi wa apairaiei. Utianik, ak isan tamareäim roat karar akas is apairaiei. Isaka awau raim senek, ak nais awau rawaiei. ]C3Is ak utwaroita, aun mokoit senek akarar wa rawaiei, is ak rawa ätäi kowam. dBAKiro Osou Näu ko epar ämän areäu. Okoro omnokou pakan roasiret ak ko wa imäiaiei, owon, ak ko wa apariäi, ak ko wa äpu miäi. Utianik, ak isan jaiat, ak ko äpu moin, owon, ko ak pak raiäu, okon, ak pak rawai. [A/Is isan moni aurita, kos ak sarwaraun Osou Näu arai. Ko ak pak orip orip rawai. |@qJisas nukas ätäiar awarowon, “Ak akan woiakas isanun meie raroi, ak isan sintore ämän kiro tainoraiei. ?Ak isan roasiret, okon, owo osap owaun, airona, isas ak aram.” Jisas nukas Osou Näu äsimoraun kon tamareäu roat paip marowon. x>i Ak isan roasiret, okon, owo onok keseraun airaiei is keseram. Keserna, mokois kon momokun sakau ätär marai. M= Is ak epar senes awarom, inok roasiret isanun woiaka epar moin kiro roasiret ak is kurur miäim senek maiei. Is moni rawa tonam, okon, epar senes, akas is itimoiromoi, kurur näwäu senes maiei. "<= Is Moni pak raim, Moni nais is pak rau mesin akan woiaka epar mowe. Warnuk, is kurur miäim apariai ronkatewe. Kiro akan woiaka epar maun siräi marai. u;c Filip, is moni pak raim, moni ko is pak rau, kiro nan won epar mau wa ra?” Jisas nukas kon tamareäu roat awarowon, “Is ak okoro ämän rusapai awarom, kiro isan ronkat pakas awarau wa. Isan moni ko is pak raumara, kon sarau mora. >:u Jisas nukas auruwon, “Filip, omre rumukäu senes is ak pak raimin, na is äpu murau wa ra? Inok ro ko is apairowon, ko isan moni aparwon. Keseria, na owon moni ätär muk äiem? g9GFilip nukas auruwon, “Näwäu, ik momonok ätär mukota, kiro iken woiok epar mam.” u8cAk rusapai is äpu muroi raroi, isan moni nais äpu maiei. Rusapai ak ko äpu mianik, amiakas ko apari.” l7QJisas nukas ätäi auruwon, “Isakasar is apu, isakasar is epar ämän onoktapau, isakasar is totomaka awau orip orip rawaun onoktapau. Inok ro ko moni rawa tonaun kar apu pakaima tonau senek wa, isan enim pakas karar tonai. m6STomas nukas auruwon, “Näwäu, na manaurum mena ik äpu wa. Ik owose kiro menan apu äpu mam?” ?5yIs kiro mena manaurim opok kiro menan apu ak äpu.” k4OIs tone ak rawaun om jekur momoi, ätäi koianik, ak imwaroita, ak tone, isaka pak erek rawaiei. x3iIsan monian owa ou waru sosop rau. Is akan rawaun om jekuraun manaurim. Kiro epar wa maro, is ak wa awarowom. $2 CJisas nukas kon tamareäu roat awarowon, “Ak ronkat sosop oumoi, woiaka usu wa saräu. Anut mesin akan woiaka epar moinai, isanun nais woiaka epar mowe. j1M &Jisas nukas ätäi auruwon, “Na epar is sareiräun meiäm ra? Pita, is epar senes aisom, rusapai pututu, kakarau urwäu wa opok, pe totoisona, na isan enim ämäi momata, ‘is ko äpu wa’ rai 3 orip äiäm.” 0 %Kesernuk, Pita nukas ätäi auruwon, “Näwäu, na is owon na manam opok wa tainoisau rai airom? Is na sareisaun meiäm.” [// $Pita nukas Jisas totorwon, “Näwäu, na erapok uteike manaun aikom.” Jisas nukas Pita ätäi auruwon, “Pita, rusapai na is manaurim mena na tainoire manaun senek itok wa. Tawa epar is tainoiram.” f.E #Ak karar karar jaunakat akanun woiakas meiemana, sarwarna, kiro roat akas ak epar äpu maraiei ak isan tamareäim roat senes.” Jisas nukas Pita keser auruwon, “Nas is mesin roasiret awaram, ‘Is ko äpu wa.’ ” ;-o "Is rusapai ak kar sintore ämän awau awarom, ‘Ak aka aka akan jaunakat akanun woiakas meiewe. Is ak mesin woias meieäimin senek akas nais jaunakat akanun woiakas meiewe.’ 3,_ !Isan mokoit, is ekep ak pak wa rawam. Is meter Juda roat näunäu awaromin senek rusapai ak nais awarom, ak is itaneiraiei, utianik, ak is manam opok ak manaun itok wa. *+M Roasiret akas Jisas nukan enip jou orip rau aparianik, ak Anut nukan enip jou muruna rai, kiro ses opokar Anut nukas kon mokoin enip kon sakaus kämioik murai. :*m Ko kasik nomoi, manonuk, Jisas nukas kon tamareäu roat awarowon, “Rusapai, Ro Nukan Mokoin enip jou oi rau. Roasiret kiro aparianik, Anut nukan enip jou näwäu maiei. c)? Keseria, Jisas nukas Judas bret autau nurunuk, oumoi, pututu kasik nomara, manowon. (5 Judas ko akan aiauk kameäu ro, okon, akan ronkat Jisas nukas ko pote o kau maun aurura, ara, karauk saruku roat aiauk araun aurura ra, rai äiein. ~'u Kon karauk tamareäu roat tane rain Jisas nukas kiro ämän Judas auruwon, ak kiro arewon ämän onoktapau äpu wa. R& Judas ko Jisas nukas bret oi nurunuk, Satan nukas Judas sakau ateanik, kon ronkat erekapu kamewon. Keseria, Jisas nukas Judas auruwon, “Na owon ekep raum. Na owo onok keseraun raroi kurte keser.” h%I Jisas nukas ätäi auruwon, “Isan bret autau ur opok momoi, kiro ro nurita, jenuk, kiro ros karar is iwäi murai.” Keser äiemara, kon bret autau oumoi, ur opok momara, Judas, Saimon-Iskariot nukan mokoi nuruwon. ~$u Kiro ro Jisas siakup tane rawon, Jisas totoraun keresir potomoi, totorwon, “Näwäu, na inok mesin äiem?” i#K Keseria, Saimon-Pita nukas tapaus kuiermara, auruwon, “Nas totor, ko inok ro mesin äieu.” i"K Jisas nukan tamareäu ro kar Jisas nukas konun wous sakau meieäu, ko Jisas siakup tane rawon. ! Ko kiro ämän awaronuk, ak karkairmoi, aka aka amiakas ananateanik, ronkatemana, äiein, “Ko inok ro mesin äieu?” l Q Jisas nukas kiro ämän kon tamareäu roat awaromara, kon wou usu sarenuk, ämän ämäi mau senek warnuk, amop mianik, äiewon, “Is epar senes awarom, kar ro ak kamuk rau kos is isan iwäi jaiat akan ipiakap murai.” Z- Is epar senes awarom, inok ros roat isan ämän oi ariaun äsimwaromin imwareanik, jekur kamwarai, ko is pakur erek imäirai. Inok ros is imäirai, ko kiro ro is äsimoirnuk, koimin ko nais erek imäiäi.”   Is rusapai okoro ämän awarom, tawa epar penuk, akan woiaka epar mianik, epar ak is äpu muraiei. Is orip orip raiäim. G Jisas ätäi awarowon, “Is ak erekapu ukun orip awarau wa. Karar ro mesin äiemin. Inok roat isakasar sare maromin, kiro is äpu. Utianik, kiro ämän meter Anut nukan ämän oi areain roat akas äiein rusapai epar peu. Ak keser äiein, ‘Kiro ro ko is pak o jera, kos is iwäi murai.’ Buk Song 41:9 c? Rusapai ak okoro ämän arom roi, kiro epar. Ak okoro ämän awarom roumana, ak tainorianik, isaka keserim senek kesermana, ak orip orip nepipir rawaiei.” Jisas kar ros ko kon iwäi jaukut akan ipiakap mai äiewon. J  Is epar senes awarom, okoro omnokou opok, kar sarau ros kon kameäu ro itimorau senek wa. Kiro ro ko kon ro näwäus sarau maun äsimornuk, kos potomoi, kon äsimorwon ro näwäu wa itimorai. ve Is ak kiro onok ätär marom apari, is erar ro senek sareanik, ak sarwaromin, akas nais kiro onok tainorwe. 7 Is, akan Näwäu, isas akan isoraka rusapai an kosorim apari kiro onok keserim senek, tawa akas nais jaunakat akan isoraka keseriar an kosor marowe.   Ak is pak areanik, airiäi, ‘Näwäu, tamukiäum ro.’ Ak kiro epar äiäi, kiro isakasar, akan tamareäim ro, akan Näwäu. 1[ Jisas nukas akan isoraka an kosor mareanik, kon omjo rumukäu ätäi oumara, momoi, kon omoi pote tanewon. Jisas nukas ak tane rain totwarowon, “Ak isan tamareäim roat, is rusapai akan isoraka an kosorim, ak kiro onoktapau äpu ra? Is rusapai kiro onok keserim, kon onoktapau awaraurim. *M Jisas ko Judas nukas nuka kon iwäi jaukut ipiakap murai äpu momara, äiewon, “Ak erekapu akan woiaka uru ukun wa. Kar ro ko karar kon wou uru ukun orip.” ' Jisas nukas ätäi auruwon, “Inok ro ko an jowon, ko ukun wäpik, ko ätäi an wa jowai. Ko kon isou karar an kosorai, owon, kiro isou om aru tai ariäu. Ak erekapu akan woiaka uru ukun wäpik, eposek rai. Utianik, kar ro, ko karar kon wou uru ukun orip rau.” &E Jisas nukas keser aurnuk, Pita nukas ätäi auruwon, “Näwäu, keseria, na isan isi karar wa an kosorau, isan ipi pak tapi pak erek an kosor mur!” k~h}}||{zmz-yxwvuu,ssZrqqpSoOnnll%kjii1hWfffFee%dcbXa}``%_^]]]\\+[[ZZ3YYXOWVUTSRR@QQ>P2ONMLLKKJJIIHGGJFEDYCCfCB]AAE@w?8>L=<0;<:199'77&6M5a43(1X0D/-,++* (''&$$\#""Y!!= )vE9{/%e?O.YGx)5A @ >  N D8)dd~ C5Anut nukas sou rai roat o eposek arai. Ko roat osap sosop orip äsimwaronuk, erar maneäi. 6} g4Anut nukas kamwareäi roat näunäu akan taneäi sia pakan oi kurwaronuk, nona, kos ätäi roat enmaka wäpik sarwareanik, akan enmaka oik mareanik, omoi eposek opok marai. "| ?3Kon sakau näwäus kiro roat akan enmaka jou miäi, kos akan enmaka tonoi marai. Kiro roat akan enmak kämioik miäi, ak utwaronuk, sepuk sepuk manaiei. b{ ?2Meteran roasiret pak rusapaian roasiret pak ak Anut jou muraiei, kon wouti ak pak rawai. [z 11Owon, kiro onok näwäu Anut sakau orip nukasar keserwon. Anut nukan enip eposek. -y U0Is, kon sarau asir enim näwäu wäpik, rusapai is kämioik murou. Rusapai pote tawa pak roasiret erekapu okoro omnokou pakan äiäiei, kiro asir kon wou erer rau. Ix  /Isan woi näu sareu, owon, Anut nukas is sareiromara, imäirou. bw ?.Maria nukas Anut jou murumara, äiewon, “Is totom orip erekapu Näwäu jou murim. v --Na asir nan won epar senes sarewon, okon, nan won ereram. Anut nukasar aisowon siar nan won epar senes saräi.” Maria nukas Anut jou muruwon. cu A,Is nas ‘Pere.’ airota, isan mokoi woi uru rau karkairianik, wou erermara, siräiewon. Ut %+Owon, kiro onok eposek is opok peu? Isan Näwäu nukan anak ko is rawa kou. Ls )Elisabet ko Maria nukas ‘Pere’ aurnuk, kiro mokoi kon wou uru rawon karkairianik, siräiewon. Anut nukan Osou Näu Elisabet opok ok penuk, Elisabet ko Anut jou murianik, Maria auruwon, “Na asir sakau orip, nas asiret erekapu okoro omsau pakan na karar enmat jou kämioik musaiei. Na kiro mokoi an jowam eposek rawai. r *Mq (Maria ko Sekaraia nukan owa tonomara, Elisabet auruwon, “Pere.” *p O'Keseria, Anut nukan sarau eitekus Maria ute manowon. Kiro ses opok, Maria siräianik, Elisabet aparaun Judia provins omtorou opok kon epauk aparau potowon. -o U&Maria nukas ätäi Anut nukan sarau eitek auruwon, “Is Anut nukan sarau asir, kiro osap nas äiem senek is opok päura.” Maria ko Elisabet aparau potowon. 4n e%Owo onok Anut nukas keseraun ko keserai.” }m u$Maria, meter nan epaut Elisabet ko emas mowon mokoi wa owai äiein, ko rusapai amaiwo rau. Kon keir 6 orip manowon. .l W#Anut nukan sarau eitekus Maria ätäi auruwon, “Anut nukan Osou na opok kowai. Anut nukan sakau na opok rawai. Keseria, kiro mokoi Anut nukan Mokoi äiäiei. k "Maria nukas ätäi Anut nukan sarau eitek auruwon, “Is kar ro pak ninau wa, okon, kiro onok owose is opok päi?” dj C!Ko Jekob nukan kinjaukut kamwaraun ro näwäu orip orip rawai. Kon roasiret wa utwarai.” i ) Ko ro näwäu sarianik, Anut kämioik rau nukan mokoi rawai. Anut nukas ko roasiret kamwaraun äsimorai. Kon askanai Devit rawon senek rawai. Rh Na tawa amaiwo sarianik, kar mokoi an jowam. Kiro mokoin enip Jisas mam. \g 3Anut nukan sarau eitekus ätäi auruwon, “Maria, na wa iminäu. Anut na pak rau. Jf Maria kiro ämän roumara, karkairianik, ronkat sosop owon. e Anut nukan sarau eitek ko kiro asir Maria siakup pemara, auruwon, “Pere, Maria, Anut na pak rau. Anut nakanun wou eposek sarewon.” 2d _Anut nukan sarau eitekus kar asir makun, kon enip Maria, aparaun äsimornuk, potowon. Maria ko kar ro, enip Josep, owaun sare murin. Josep ko Devit nukan askanai pakan. &c GElisabet ko amaiwo raunuk raunuk, keir 6 orip Anut nukas ätäi kon sarau eitek Gabriel, Galili provins kar mena enip Nasaret mena äsimornuk, potowon. b !Kos äiewon, “Rusapai, Anut nukas sareiromara, ko isan memes jäkäi murowon.” Anut nukan sarau eitekus Maria ko Jisas owaun auruwon. Za /Rai rai, kon wau Elisabet amaiwo saremara, ko keir 5 orip kon mena ute manau wa. L` Sekaraia, kon sarau miäwon ses manonuk, ko kon mena manowon. K_ Ko ätäi kasik nemara, ko aräu senek wa. Kesernuk, roasiret ak äpu moin ko tup owa kar onok penuk, aparwon. Ko are marau senek wa, okon, ko owo ämän awaraun ipousar ätär maronuk, aparin. ^ }Anut jou muraun owa ko kesernuk kesernuk, roasiret ak kasik raianik, Sekaraia owo sarau mora rai ronkat sosop oin. ]  Utianik, na isan ämän tainorau utomoi, na kiro onok keserum, okon, kiro paip musom penuk, na wa aräm, on utup sare rawam.” "\ ?Anut nukan sarau eitekus auruwon, “Is Gabriel. Is Anut nukan amuk opok tai raiäim. Is Anut nukasar äsimoirnuk, kiro ämän eposek aisau koimin. D[ Sekaraia nukas Anut nukan sarau eitek ätäi auruwon, “Kiro onok epar penuk, is owose äpu mau? Is koiam senes saremin, isan asir nais emas senes sarewon, kiro onok owose päi?” wZ iKo Näwäu amukup amke potai. Ko ro sakau orip Elaija senek rawai. Kos mokoit pak akan momonakat pak ätäi erek turur marai. Kos roasiret akan ronkat aru miäi ätäi ronkat eposek pirir marai. Kos Näwäu nukan roasiret jekur marai.” iY MKos Israel roasiret sosop akan woiaka piririanik, ätäi akan Anut Näwäu siakup imware potai. %X EKo Anut nukan amuk opok ro näwäu rawai. Ko an wain pak, an sakau pak wa jai. Ko anak wou uru raunuk, Anut nukan Osou Näu kiro mokoi pak orip orip rawai. uW eKiro mokoi penuk, naka pak karauk roat asiret näunäu sosop ak woiaka ereraiei. Akan woiaka näu saräiei. V 1 Anut nukan sarau eitekus auruwon, “Na wa iminäu. Anut nan ämän aurumon rowon. Okon, nan wat Elisabet ko kar mokoi owai. Na kon enip Jon mam. NU  Sekaraia ko Anut nukan sarau eitek aparianik, karkairmara, iminewon. uT e Anut nukan sarau eitek ko siakup pemara, ipou näu kaima epit sou eposek pe rawon opokas pe tai rawon. *S O Kiro ses opok, Sekaraia ko Anut nukan osap sou eposek makaun opok, roasiret sosop ak kasik tai raianik, ak Anut auri rain. Ko Anut nukan owa jou muraun tononuk, Kar omre opok Sekaraia kon sarau maun ses penuk, ko Anut jou muraun tup owa tone Anut nukan amuk opok sarau me rawon. P yUtianik, au mokoi wäpik, owon, Elisabet ko mokoi wa miäwon. Keseria, Elisabet Sekaraia ori au koiam senes sareirin. xO kKiro ro kon wau ori au Anut nukan amuk opok eposek raianik, kon ämän erekapu tainoriäir au onok aru wäpik. MN Kiro ses opok Herot ko Juda omsau kameäwon ro näwäu, kiro opok kar ro ko Anut kamuk raiäwon ro kon enip Sekaraia, kon waun enip Elisabet, ko nais Anut kamuk raiäin roat akan kinjaunaka. KM Keseria, na äpu mo, kiro ämän na ätär musom kiro epar senes. mL UIs Luk, meter is kesekur kiro ämän onok rowaun totwaraun arimin, is erekapu roumoi, jer we musom. K Meter karauk roat akas kiro onok aparianik, äiein jer wein. Keseria, is nais erek kiro ämän roianik, na jer we musom. J Tiofilus, na Anut nukan wonas meieäum ro. Meten roat näunäu akas meter Jisas nukas onok ätär mukowon. Kiro jer wein. -I UKiro Anut karar iken Näwäu, Jisas Krais nukan sarau pakas ik imäikowon, okon, ik kon enip karar jou murau. Ko karar ik kamoikaun ro näwäu rawaura. Ko sakau näwäu orip kos osap erekapu kameäu. ko orip orip keseriar raiäu, rusapai nais rau, ko tawa keseriar orip orip rawai. Epar./H YAnut nukasar ak jekur kamwaronuk, ak wa oware nai. Kos ak imwareanik, kon mena eposek opok imware tonai. Ak kiro opok ak ämän wäpik, näwäu nepipir rawaiei. G Karauk roat ak ep unik uru senek me rai, keseria, akas kiro roat kurte ätäi imware. Karauk roat mesin woiakati mianik, imine orip sarwaraiei. Utianik, akan meten onok aru kiro omjo ukun orip senek ak kiro onok aparnai, atap eur rawe. Anut nukan enip jou murau. EF Karauk roat akan ronkat oiroror orip mesin woiakati marowe. PE Anut nukas ak mesin kon wous meieäu, okon, ak ko siakup rawe. Kesermana, akan woiaka sakau moinai, iken Näwäu, Jisas Krais nukas ik mesin wouti momara, awau orip orip rawaun onok ikaun kame rawe. D %Utianik, ak isan jaiat, akan woiaka Anut mesin epar moin orip orip sakau ate rawe. Ak orip orip Osou Näu nukan sakau orip Anut aurwe. JC Kiro roat akas omnokou pakan ronkat aru tainormana, Anut nukan Osou Näu wa tainoriäi. Ak karauk kiro roat akan ämän tainoraiei, karauk wa tainoraiei, okon, kiro roat akas ak inäi maraiei. B +Akas wasaräun omre penuk, karauk roat akas pemana, Anut jeje ämän muraiei rai awaroin. Ak Anut sumkäinea, onok aru maun woiaka siräiaiei. pA [O isan jaiat, ak meter iken Näwäu Jisas Krais nukan ämän oi ariai roat akas äiein ronkatewe. =@ uKiro roat ak mekesirakap ämän miäi roat, owo onok ak opok penuk, ak woiaka aru miäi, ak onok aru maun woiaka siräiäu, ak ämän sepuk sepuk areanik, akan enmaka oik miäi roat, ak karauk roat sätwareanik, akan osap erar oiäi. Kiro roat ak Anut nukas aru marai. Ak woiaka epar moinai, sakau tai rawe. &? GKar ro enip Enok ko Adam nukan tupsiu pakan kos kiro roat mesin totok ämän momara, äiewon, “Ak aparwe! Anut Näwäu, kon sarau eitek sosop senes pak koumara, roat erekapu wasarewaraiei. Kiro roat erekapu kon ämän wa tainoriäi aru maronuk, ak akan onok aru miäi ätäi ronkatäiei. Ak onok aru miäi roat, ak Anut erekapu sumkäineanik, jeim ämän sosop Anut opok moin, okon, Anut nukas ak aru marai.” > Q=  Ak joi oksipar jekur apariai senek, ak akan oioraka naun onok amop apwareäi. Kiro roat ak pai omar oikas täkäi neäu senek, Anut nukas kiro roat akan omoi pututu orip orip rawaun sare marowon rau. h< K Ak Kristen roasiret woiaka karar mianik, o jaun tururiäi opok, kiro roat ak onok aru orip sätäumana, ak pak erek tururaun wa imineäi. Ak aka mesin ronkateäi. Kiro roat ak iou ärneu om wäpik uriris pairware ariäu senek, okon, ak roasiret wa sarwareäi. Ak am nemauk näu wa muriäi senek, kiro am roat akas torena, meiäu senek keseriäi. ;  Kiro roat ak wopurut, ak Kain nukan onok tainoriäu senek tainori. Meter Balam nukas aiaukun onok aru keserwon senek akas keseri. Meter Kora nukas Anut nukan ämän tainorau wa kos keserwon senek akas keseri. Kiro onok pakas ak erekapu wasarein. >: w Utianik, kiro roat ak owo onok kiro kon onoktapau äpu wa, akas jeim ateai. Ak opur senek ronkat wäpik owo onok aru sepuk sepuk keseriäi, ak kiro keserna akan totomaka aru miäi. }9 u Meter Anut nukan sarau eitek karas karauk sarau eitek kamwareäu enip Maikel kos kiro onok keserau wa. Inokos Moses nukan enipsau owaun rai ko Satan jeje ämän aurau wa. Kos auruwon, “Anut Näwäu nukas karar nan enmat opok ämän musai.” `8 ;Kiro roat raiäin senek, ak rusapai rai. Ak nini epir pakas onok aru keserna, ak akasar akan enmaksau aru miäi. Ak Anut nukan ämän wa tainoriäi, ak Anut nukan sarau eitek omar oik rai jeje ämän awareäi. G7  Meter roasiret Sodom Gomora pak karauk näu mena kiro mena siakup rain ak onok aru Anut nukan sarau eitek akas keserin siar keseriäin. Ak sapum onok aru miäi, onok aru sosop maun akan woiaka siräiäu. Keserna, Anut nukas epis aru marowon. Kiro onok keserwon, kiro ik aparmoi, kiro onok wa keserau rai ätär mukou. ;6 qAk kiro sarau eitek akan omoi eposek ute manoin ronkatewe. Meter Anut nukan sarau eitek raut nais Anut nukas ak sarau näwäu arowon jekur kamäu wa. Akan mena eposek rain utomana, Anut nukas ak mur sakaus rakis mareanik, karapus owa pututu marowon orip orip rai. Ak Anut nukan wasarewaraun omre kame rai. 5 Ak kiro onok äpu, utianik, is ak Anut mesin ätäi ronkat araurim. Ak äpu Anut Näwäu nukas meter Israel roasiret Ijip omsau pakan imwareanik, kowon. Utianik, rai rai, kiro roasiret karauk ak ko mesin akan woiaka epar mau wa, okon, kos akwaronuk, meiein. L4 Is kiro ämän awarom, owon, karauk sätäiäi roat ak ämän ämäi ämäi roasiret awariäi ak Jisas mesin woiaka epar moin ak kamuk pe rai. Kiro roat ak Anut nukan ämän eposek sumkäineäin. Tawa Anut nukas ak wasarewarai. Ak Jisas Krais, ko karar iken Näwäu, sumkäineanik, Anut nukas ik sareikaun ämän pakas ätäi pirirmana, sapum onok aru sosop miäi. Meter Anut nukan ämänis keser äiewon, kiro keseriäi roat Anut nukas ak aru marai. 3 O jaiat, is amke, Anut nukas ik erekapu imäikaun sarau mowon mesin jer we maraun rai ronkatemin. Utianik, rusapai is ak jer we mareanik, iken woiok epar momun kiro sakau kameanik, kiro iwäi jaunokot itimwaraun rai jer we maraun sakau ronkatem. Karar ses opokar, Anut nukas ik kon roasiret sakau ikonuk, iken woiok epar momun, okon, kar ros iken ronkat piriraun senek wa. .2 WAnut nukas kon wou akanun meieanik, ak mesin wouti momara, jekur kamwareäu. Kiro akan woiaka päurar senes rawai. Anut nukas sät ämän miäi roat aru marai. h1 MO Jaiat, is Jut, is Jems nukan amak, Jisas Krais nukan sarau ro. Isas ak roasiret Anut nukas urwarnuk, tainorin mesin ak okoro jer we marom. Momonok Anut nukasar ak mesin wous meienuk, Jisas Krais nukas ak jekur kamwareäu. U0#Jisas nukas karauk onok sosop nais keserwon. Utianik, is kiro karauk onokun ämän karar karar buk opok jer erekapu wemin maro, isan ronkat kiro buk sosop okoro omnokou opok rawaun omoi wäpik.@/yJisas nukan tamuruwon ro kos rusapai kiro onok mesin ämän äianik, kosar okoro ämän jer wewon. Ik äpu okoro kon ämän äiewon, kiro epar senes. Okoro jer pataraun ämän. 9.kKesernuk, kiro tamureäwon ro wa meiäi rai ämän erekapu Jisas mesin woiaka epar moin roasiret opok potonuk erekapu roin. Utianik, Jisas nukas ko wa meiäi rai äiäu wa. Ko keser äiewon, “Utianik, isan ronkatis is ko utoita, raunuk raunuk, is ätäi kowam, na owon kiro mesin ronkat sosop oum?” (-IJisas nukas ätäi auruwon, “Utianik, isan ronkatis is ko utoita, raunuk raunuk, is ätäi kowam, na owon kiro mesin ronkat sosop oum? Naka, is tainoir.” [,/Pita nukas kiro ro aparmara, Jisas totorwon, “Näwäu, okoro ro ko owosäi?” +Pita nukas mäinemara, Jisas nukas tamareäwon ro kar ko mesin wous meieäu, ruris au siarawap pe tai raunuk, aparwon. (Meter Jisas pak o jein ses opok kiro ros siakup tane raumara, totorwon, “Näwäu, inok ros na iwäi jaunat ipiakap musai?”) p*Y(Jisas ko kiro ämän äiewon owo onok pakas Pita meieanik, Anut nukan enip kämioik maun äiewon.) Keseria, Jisas nukas Pita auruwon, “Na is tainoir.” Jisas nukas kon tamareäwon ro kar mesin wous meiewon nukan ämän mowon. `)9Is na epar senes aisom, na mokoi awau opok, na erapok manaun ronkatemata, maneäum. Tawa na koiam sareanik, nan ipon kuorta, karauk roat akas muris rakisianik, na kar mena potaun utam opok imäisi potaiei.” 4(aÄtäiar, Jisas nukas totorwon, “Saimon, Jon nukan mokoi, na isanun won ereru ra?” Pita ko Jisas nukas ätäiar 3 orip totorawa, kon wou usuäu sarenuk, auruwon, “Näwäu, owo onok erekapu nakasar äpu. Na äpu is nanun woi ereru.” Jisas nukas auruwon, “Na isan sipsip nakut o aram. h'IÄtäi Jisas nukas totorwon, “Saimon, Jon nukan mokoi, na epar nan won is mesin meieäum ra?” Kos auruwon, “Io, Näwäu, naka äpu. Is nanun woi ereru.” Jisas nukas auruwon, “Na isan sipsip jekur kamwar.” ;&oJisas kon tamareäwon roat pak o je kuremana, Jisas nukas Saimon-Pita totorwon, “Saimon, Jon nukan mokoi, nas okoro roat rai itimwareanik, nan won is mesin meieäum ra?” Kos ätäi auruwon, “Io, Näwäu, naka äpu. Is nanun woi ereru.” Jisas nukas auruwon, “Na isan sipsip nakut o aram.” J% Jisas meieanik, ätäi up uruas siräiwon ses opok amke kon tamareäwon roat owa rain opok oirorpai amiakap pewon. Rusapai okoro keserwon kiro 3 amiakap pewon. Jisas nukas Pita totorwon. d$A Keseria, Jisas nukas ep somuk pemara, bret oumara, arowon. Ko was nais keseriar keserwon. -#S Jisas nukas awarowon, “Ak o jau pewe.” Kesernuk, kon tamareäwon ro karas sakau mianik, ‘na inok ro’ rai totorau wa. Owon, ak äpu kiro Näwäu nuka. 0"Y Saimon-Pita nukas kurte ous oik tonomara, was jo orip reur kasakupai kowon. Was näunäu sosop, 153 orip rain. Was sosop jo ok pewon, utianik, jo wasas kiräiäu wa. R! Keserna, Jisas nukas awarowon, “Ak karauk was rusapai oin oi kowe.” x i Ak kasakup koianik, ep jere rawon aparin. Kiro ep opok, karauk was rawon pak bret ep somuk rawon aparin. ucKarauk tamareäwon roat ak ous opokas was jo ok pewon orip reur an kasakup koin, owon, us nokou atapuk wa. A{Keseria, Jisas nukas kon tamareäwon ro kar konun wous meieäu kos Pita auruwon, “Kiro ro us nokou opok tai rau, kiro iken Näwäu!” Saimon-Pita ko akan Näwäu us nokou opok tai rau auruwon roumara, ko kon omjo oi momara, sarau me rawon kurte oi orkemara, an unik uru pokir neanik, an äsäi potowon. !;Kos ätäi awarowon, “Akan was oiäi jo oinai, ous kasakup ipiaka näu kaimas kureinai, karauk was owaiei.” Keser äienuk, akas Jisas nukan ämän tainorianik, akan was oiäi jo ipiaka näu kaima kureanik, ätäi ate reurna, ous oik päu senek wa, owon, was sosop ok pe rau. Keserna, kos totwarowon, “O, Jaiat, ak karauk was oin ra?” Akas ätäi aurin, “Wa senes wa. Ik kar was owau wa.” Om teine kounuk kounuk, Jisas ko Galili An Unik kasakup tai rawon aparin. Utianik, kon tamareäwon roat akas Jisas owo ro rai wou wein. xiSaimon-Pita nukas kon jaukut keser awarowon, “Is was owaun manaurim.” Kesernuk, kon jaukut akas nais aurin, “Ik erek na pak was owau manam.” Keseria, kiro roat erekapu ak ous opok toneanik, manoin. Kiro pututu ak kar was owau wa. veKiro opok kon tamareäwon roat kesek rain, akan enmak Saimon-Pita, Tomas (kon kar enip Didimas), Nataniel (Nataniel ko Kena menan Galili provins pakan), Sebedi nukan mokoit ori pak Jisas nukan kar tamateäwon roat ori pak ak erek rain. p [Omre rumukurar manonuk, Jisas nukasar ätäi Galili An Unik siakup kon tamareäwon roat amiakap pewon. }sUtianik, Jisas ko Krais, kiro ro Anut nukas kon roasiret ätäi imwaraun äsimornuk, kowon, ko nais Anut nukan Mokoi senes mesin akan woiaka epar maun rai jer wemin. Keseria, ak ko mesin akan woiaka epar mianik, ak awau orip orip rawaiei.xiJisas nukas kon tamareäwon roat amiakap kurur atap atap keserwon, okoro buk opok erekapu jer we mau wa. FJisas nukas auruwon, “Na is apairmata, nan won epar mom ra? Karauk roat ak is apairau wa, akan woiaka epar moin kiro roat akan woiaka näwäu ereraiei.” Okoro buk nukan onoktapau dAKesernuk, Tomas nukas Jisas auruwon, “Na isan Anut is jou musiäim, na isan Näwäu.”  Keseria, kos Tomas auruwon, “Nan iponauk isan kasi opok moinam, isan ipi apar. Na ronkat sosop utoinam, nan won epar mo.” 9Tup manonuk, kar omre Jisas nukan tamareäwon roat ak erekapu ätäi owa im sakau penemoi, turur rain. Kiro ses opok, Tomas pak erek rain. Im sakau penein, utianik, Jisas ko ätäi pemara, kon tamareäwon roat kamuk pe tai raumara, awarowon, “Ak akan woiaka päurar rawai.” q[Ko ätäi penuk, kon jaukut akas aurin, “Ik Näwäu aparmun.” Tomas nukas ätäi awarowon, “Utianik, isan amias kon ipou ui kur aparita, isan ipias kon kasak uru marais wein ui kur opok moita, kiro epar isan woi epar mam.” Jisas kon tamareäwon roat amiakap pewon ses opok, kon tamareäwon ro kar kon enip Tomas, kon kar enip Didimas, ko ak pak rawau wa.  Keseria, akas karauk roat akan onok aru jäkäi marona rai, Anut nukas nais kiro roat akan onok aru erekapu jäkäi marai. Utianik, akas karauk roat akan onok aru wa jäkäi marona rai, Anut nukas nais akan onok aru wa jäkäi marai.” Jisas Tomas ori. eCKeser awareanik, kon au osou ak opiakap urmara, äiewon, “Akan woiaka uru Osou Näu owe.  %Jisas nukas ätäi awarowon, “Ak akan woiaka päurar rawai. Isan monias is äsimoirnuk, koimin senek isas nais keseriar ak äsimwarom.” ' GKo keser awaromara, kon ipou wein pak kon kasak uru marais wein ui kur ätär marowon. Kon tamareäwon roat ak Näwäu aparmoi, nepipirianik, woiaka ererin. } sJisas nukan tamareäwon roat ak Juda akan roat näunäu iminewareanik, akan raiäi owa im sakau penemoi, rain. Tup näwäu opok, pututu, Jisas nukas kon tamareäwon roat kamuk pe tai raumara, awarowon, “Ak akan woiaka päurar rawai.” u cKeseria, Maria nukas potomara, Jisas nukan tamareäwon roat awarowon, “Is Näwäu ätäi siräiwon aparmin.” Jisas nukas auruwon ämän kiro tamareäwon roat erekapu awarowon. Jisas kon tamareäwon roat amiakap penuk, aparin. o WJisas nukas ätäi auruwon, “Is isan moni rawa tonau wa raim, okon, nas is wa atoirau. Utianik, na potoinam, isan tamareäimin roat awar, ‘Is isan moni rawa tonaurim. Ko nais akan momonaka, isan Anut, akan Anut erek.’ ” ^5Jisas nukas auruwon, “Maria.” Kesernuk, Maria kon pätu roumoi, piririanik, Jisas jekur aparianik, äpu muromara, Ibru ämänis keser äiewon, “Rabonai.” Kiro ämän onoktapau kesek, ‘Tamukiäum ro’. Keseria, Jisas nukas totorwon, “Na owo itanemata, waieram?” Maria kon ronkat kiro woi kameäwon ros raumara, keser äieu rai, auruwon, “Ro näu, nas kon enipsau oi manomon raroi, kon enipsau erapok oi pote momon airota, pote imäiäm.”  Ko keser äianik, pirirmara, Jisas tai rawon aparwon. Kiro asir ko Jisas nukan nepu aparianik, äpu mau senek wa, ko wou wewon. 4a Awas Maria keser totoririn, “Asir, na owo mesin wonti musonuk, waieram?” Kos ätäi awatowon, “Isan Näwäu nukan enipsau oi manoin. Is äpu wa erapok moin rä!” ,Q Anut nukan sarau eitek oirori omjo ärneu oripas Jisas nukan enipsau nini moin opok tane rairin. Kar tapau pakas tane rawon, karas isou pakas tane rawon aparwon. yk Maria ko kiro up siakup tai raumara, wai rawon. Ko wai wai raianik, kuoinemara, kiro up uru amuk kurewon. pY Keseria, kiro tamatowon roat ori au ätäi mena ute potoirin. Magdala menan Maria nukas Jisas aparwon oW Kiro ses opok, ak kiro ämän Anut nukan buk opok ko ätäi siräiäi rai äiewon jekur äpu mau wa. xiKesernuk, kiro ro ko amke up opok pewon ko nais aireu uru tonowon. Ko kiro osap aparmara, kon wou epar mowon. !Kar omjo tapau opok rakir moin nais rawon aparwon. Kiro omjo kar omjo pak turur rawau wa ko kar ros jekur miäu senek keser monuk, rawon. T~!Saimon-Pita ko ruris pemara, aireu uru tonomara, kiro omjo rawon aparwon. }Ko poteanik, up kasikas kuoinemara, aireu uru amuk kurewon. Ko omjo Jisas nukan enipsau kururur moin rawon aparwon. Ko up uru tonau wa. p|YKiro ro Pita ori au erek kurte potoirin. Kiro ros Pita itimormara, kurte ko tet amke up opok potowon. R{Keseria, Pita kiro tamureäwon ro ori siräumoi, up opok potoirin. {zoKos ätäi kurte, Saimon-Pita pak Jisas nukas kon tamareäu ro kar ko mesin wous meieäu pak au siarawap potomara, awatowon, “Karauk roat akas Näwäu nukan enipsau up uruan imäi manoin. Ko erapok pote ämäi moin rau rä! Ik äpu wa.” .y WTup Näu opok, pututu om teine kounuk kounuk, Magdala menan Maria ko Jisas up opok aparaun potowon. Ko potomara, kiro aiauk näwäus im pene moin oi kurein aparwon. x*Kiro ses opok, Juda roasiret akan sumaun omre päurnuk, kiro aireu siakup rawon, okon, au Jisas imäi pote kiro aireu uru moirin.w)Jisas am äpäs opok äsäi moin siakup, kar plaua woi rawon. Kiro plaua woia kar aireu awau tuein. Kiro uru meter kar ro mau wa. ?vw(Kiro roat ories Jisas nukan enipsau oumasa, am ankas sou eposek joutor mianik, omjos kon enipsau rakir moirin. Kiro onok Juda akan roat meiäi up kurwaraun keseriäi senek keserin. Wu''Nikodimas kiro ro ko meter Jisas aparaun pututu potowon, ko nais koumara, Josep pak Jisas nukan enipsau owaun potowon. Ko kar am ankas sou eposek peäu oumara, potowon. Kiro am ankas kon usu 30 kilo orip. ptY&Kiro keserna, kar ro kon enip Josep, ko Arimatea menan, ko Jisas nukan enipsau am äpäs pakan oi manaun pe Pailot auruwon. Josep ko nais Jisas nukan tamuriäwon ro, utianik, ko Juda akan kamwareäi roat näunäu iminewareanik, ko Jisas mesin wou epar mowon ämäi mowon. Pailot nukas ‘io’ aurnuk, ko pote, Jisas nukan enipsau am äpäs pakan owon. 5sc%Kar ämän meter Anut nukan buk opok nais äiewon, ‘Roasiret kiro ro marais wein ui kur orip aparaiei.’ Sekaraia 12:10 Jisas nukan enipsau aireu uru moin. r1$Kiro onok keserin kiro meter Anut nukan buk opok äiewon, epar peu. Keser äiewon, ‘Akas kon kar isuauk wa poruraiei.’ Kisim Bek 12:46 ,qQ#(Ro nukasar kiro onok keserin aparmara, äiewon, “Kiro onok epar pewon.” Ko nukasar äpu ko epar ämän karar äieu. Keseria, ak nais akan woiaka epar mowe.) npU"Utianik, kar marai ros kon marais Jisas nukan kasak uru wenuk, kurte karian an orip kounuk, aparin. =ou!Ak Jisas ko meiewon aparianik, kon isou porurau wa. dnA Keseria, marai roat akas potomana, kiro roat ori Jisas pak äsäi matoin isorawa porurin. fmEKesernuk, Juda akan kamwareäi roat näunäu akas am äpäs opok äsäi maroin roat isoraka piriporurna, kurte meiena, imware naun Pailot aurin. Ak keser totorin, owon, kiro omre osap jekur miäi. Akan sumaun omre ariwa, okon, akan ronkat ak kiro roat akan enmaksau utwarona, kiro omre opok am äpäs opok rawaun senek wa, okon, keser äiein. Vl%Jisas ko kiro wain an tiu jemara, äiewon, “Rusapai sarau ki pataru.” Keser äiemara, ko kon tapau akuräi nonuk, kon osou utonuk, manowon. Rom akan marai roat akas Jisas nukan kasak uru marais wein. k5Kar maro wain an tiu orip siakup rawon, okon, ak kar osap jaimirmir senek oumana, kiro wain an tiu sourmoi, amauk opok mianik, kon oksau opok moin. njUJisas ko äpu rusapai Anut nukas okoro omnokou opok sarau maun auruwon, sarau erekapu patarwon. Keseria, Jisas nukas äiewon, “Is an pätiru.” Kesernuk, kiro ämän meter Anut nukan buk opok äiewon siar kiro epar peu. Ai{Keseria, ätäi kiro tamuruwon ro auruwon, “Okoro asir, kiro nan anin.” Kesernuk, kiro ses opokar, Jisas nukan anak kiro tamuruwon ros kon owa imäi pote me rawon. Jisas meiewon. h'Jisas nukas nukan anak pak kon tamuruwon ro mesin wous meieäu pak apwatomara, anak keser auruwon, “Asir, okoro ro, ko nan mokoi senes.” g7Jisas nukan am äpäs siakup kon anak pak, kon änäiauk pak, Klopas nukan wau enip Maria pak, Magdala menan Maria erek, ak kiro opok tai rain. Bf}Marai roat akas aka aka äiein, “Kiro omjo wa kiräiäu. Ik aiauk oianik, satu sipiräieanik, aparau inokos owai.” Keserna, kiro ämän meter jer wein epar pewon. ‘Akas isan omjo aka aka inäi oin. Isan omjo rumuk mesin aiauk sipiräieanik, oin.’ Buk Song 22:18 Kiro onok marai roat akas keserin. Be}Marai roat akas Jisas am äpäs opok äsäi momoi, kon omjo 4 orip inäianik, karar karar oin. Kon omjo rumukäu orkewon nais oiar arin. Kiro omjo karar rumukäu erekapu näkein. xdiKeserna, Pailot nukas ätäi awarowon, “Isas owo ämän jer we momin kiro äiäk, keseriar rawaura.” cyKesernuk, Anut kamuk raiäi roat näunäu akas Pailot aurin, “Na owon kiro ro ko Juda roasiret kamwareäu ro näwäu king rai jer we momon? Nukasar ‘Is Juda roasiret kamwareäim ro näwäu, king’, äiewon. Na owon keser jer we mau utom.” :bmAk näu mena siakup, Jisas äsäi moin. Keserna, roasiret sosop kiro jer Jisas nukan tapakup we mowon ninareäin. Kiro jer Ibru ämän, Rom ämän pak Grik ämänis pak wewon. DaPailot nukas kar jer keser we mowon, ‘Nasaret menan Jisas. Ko Juda roasiret akan kamwareäu ro näwäu, king.’ Keser jer wemoi, am äpäs opok äsäi moin kon tapakup we mowon. 9`kKeseria, kiro mena, am äpäs opok äsäi moin. Kar ro oirori au nais Jisas pak erek am äpäs atap atap karaim karaim äsäi matoin. Jisas ko kiro ro ori kampai äsäi moin. @_yAk Jisas imäi potona, ko nukasar nukan am äpäs ämäumara, näu mena utomoi, kar om enip ‘Op Tapau Sekerem’ omtorou opok tonowon. Ibru ämänis kiro mena Golgota äiäi. ^Ak keserna, Pailot nukas Jisas am äpäs opok wena, meiäun marai roat ipiakap marowon. Jisas am äpäs opok äsäi moin. F]Akas ätäi urwein, “Wena, meie! Wena, meie! Am äpäs opok wena, meiäura!” Pailot nukas awarowon, “Akan ronkat isas akan kamwareäu ro näwäu am äpäs opok weita, meiäura ra?” Anut kamuk raiäi roat näunäu akas äiein, “Ik kamoikeäu ro kar wa rau. Sisa karar ko iken kamoikeäu ro näwäu.” 9\kPasowa tup aparaun omre ariwa päi, okon, ak rusapai senek akan osap jekur miäi. San näu kamuk opok, Pailot nukas roasiret awarowon, “Akan kamwaraun ro näwäu aparwe.” ,[Q Pailot ko kiro ämän roianik, Jisas imäumara, ne wasarewareäi sia opok tanewon. Kiro omoi Ibru ämänis Gabata äiäi. (Ämän onoktapau ‘ai pasar’.) *ZM Pailot ko Jisas nukas kiro ämän äienuk, roumara, owo apu pakas Jisas utonuk, manaun rai ronkatewon. Utianik, roasiret akas ätäi keser urwein, “Na kiro ro utota, manonuk rai, na Sisa nukan jauk wa rawam. Inok ro ko nukasar is kamwaraun ro näwäu äiäi, ko Sisa nukan iwäiauk.” vYe Jisas nukas ätäi auruwon, “Na is am äpäs opok äsäi muram äiem, kiro Anut nukasar kiro keseraun sakau isowon. Utianik, inok ros is imäirianik, nan ipon opok murowon, kiro ron onok arus nan onok aru erekapu itimori rau.” HX  Pailot nukas Jisas ätäi auruwon, “Na owon is are murau utom? Na äpu wa ra? Roat näunäu akas is sakau iroin. Is na utoisoita, manaun itok. Na am äpäs opok iwosoita, meiäun itok.” W1 Keseria, Pailot nukas ätäi owa tonomara, Jisas totorwon, “Na owo menan?” Ko keser auruwon, utianik, Jisas nukas kar ämän ätäi aurau wa. =VuPailot ko kiro ämän roumara, sakau iminewon. U3Utianik, akas ätäi Pailot aurin, “Iken sintore ämänis keser äieu, kiro ro meiäura, owon, nukasar ‘is Anut nukan Mokoi’ rai äiewon.” jTMKeser awaronuk, Anut kamuk raiäi roat näunäu pak tup ou näwäu kameäi roat pak akas Jisas aparmana, Pailot sakau ämän aurin, “Am äpäs opok we mota, meiäura. Am äpäs opok we mota, meiäura.” Keserna, Pailot nukas awarowon, “Akasar imäinai, am äpäs opok äsäi mowe. Is ko weita, meiäun kar onok aru kos keserwon wa aparim.” SKeseria, Jisas mur katuau king nukan at orip pak omjo osou orip kasik nonuk, Pailot nukas awarowon, “Aka äiein ro okoro aparwe.” 6RePailot nukas ätäi kasik nomara, roasiret awarowon, “Ak aparwe. Is ko kasik ak amiakap imäi koim, kiro ak äpu maiei is okoro ron kar onok aru mowon aparau wa.” Q-Ko siakup pemana, ätäi ätäi jeje ämän aurin, “Na Juda roasiret kamwaraun ro näwäu king orip orip rawam!” Keser aurmoi, sipou purin. P)Marai roat akas rumäkät katuau orip oumana, tatmaianik, kon tapau opok kuror murin. Keseria, omjo osou king nukan senek oianik, orke murin. dO CKeser aurna, Pailot nukas kon marai roat Jisas imäi mänkäsiraun awaronuk, mänkäsirin. N(Akas ätäi Pailot sakau kakurarianik, äiein, “Wa senes wa. Ko wa. Bar-Abas utomukota, manai.” (Bar-Abas ko kar päu ro aru.) Z~~M~}c|c|{{-zuzynxx ww6vv{vuuKttHssMrr'qq4ppoocn4mmlqlkhkWj:ihhDhgfeddbcbb'afaZ`h`'__V^]\[ZZ5YYX~XWFVuVUTSS>RR%QPONMM|LL%JJIHHGFFEDD)DA?@@?i>>&=<%;CJisas kiro ämän roumara, kos ätäi awarowon, “Roat ak sip wäpik, ak dokta siakup wa poteäi. Inok ro ko sip orip karar ko dokta siakup poteäu. L:Karauk Parisi roat pak sintore ämän tamareäi roat pak akas ämän sosop mianik, Jisas nukan tamareäu roat totwaroin, “Ak owon takis oiäi roat pak roat onok aru miäi pak erek o jerai?” 9+Kar omre opok, Liwai ko Jisas pak kon owa poteanik, o je rain. Kon owa kon sarau jaukut pak karauk roat pak tururianik, Jisas pak o jein. \81Keser aurnuk, Liwai nukas siräianik, osap erekapu utomoi, Jisas tainori manowon. N7Kiro onok kesermara, Jisas ko potomara, kar ro enip Liwai ko roasiret akan takis aiauk oiäu, kon sarau miäwon owa tane raunuk, aparwon. Jisas nukas Liwai auruwon, “Na koi, is tainoir.” 76gKo manonuk, kiro roasiret ak erekapu karkairianik, iminemoi, ak Anut nukan enip jou murumana, äiein, “Ik rusapai kar onok atap aparum.” Liwai ko Jisas tainori manowon. "5=Jisas nukas kiro ro keser aurnuk, ko kurte siräimara, roasiret erekapu turur rain amiakap ko kon mat oumara, Anut jou murianik, kon mena manowon. o4WUtianik, ak Ro Nukan Mokoi ko enip orip, ko okoro omnokou pakan onok aru jäkäi maun itok äpu maun is keseram.” Keseria, kos kiro ro kon ipou isou meiewon auruwon, “Isas aisom, na siräinam, nan mat oinam, nan mena man!” a3;Is owo ämän äiäun itok, owo ämän äiäun itok wa? ‘Nan onok aru jäkäi musom,’ is keser äiäm ra, ‘Na siräinam, manam,’ is keser äiäm ra? Is owo ämän äiäm, ak akan woiaka is mesin epar maiei? t2aJisas ko akan ronkat woiaka uru äpu momara, awarowon, “Ak akan woiaka uru owon kiro ronkat ourai? ~1uKiro Parisi roat pak sintore ämän tamareäin roat pak aka aka ronkatein, “Okoro owo onok? Okoro owo ros Anut ate aparau? Kar omnokou pakan ros ko onok aru jäkäi mau senek wa. Anut nukas karar epar ko onok aru jäkäi maraun itok.” w0gJisas nukas akan woiaka epar moin apwaromara, ko kiro sip ro auruwon, “Jai, nan onok aru jäkäi musom.” ^/5Owa roasiret sosop rauna, ak ou rorok pakaima tonau senek wa. Keseria, kiro roat akas ou sakatou apsasawou oik toneanik, kiro ou sakatou tuwemana, kiro oikas kiro sip ro Jisas tai rawon opok nepukup mona, nowon. T.!Kesernuk, karauk roat akas kar ro patan opok mianik, Jisas siakup ämäi koin. Kiro ro kon enipsau erekapu meiewon, ko siräi manau senek wa. Ak kiro ro ämäianik, Jisas owa rawon opok nepukup maurin. \-1Kar omre opok, Jisas ko Anut nukan ämän roasiret maronuk maronuk, karauk Parisi roat näunäu pak sintore ämän tamareäi roat pak, ak erekapu Galili provins pakan, pak Judia provins pakan pak Jerusalem näu menan pak koianik, ak kiro opok tane rain. Näwäu nukan sakau Jisas opok raunuk, ko roasiret sip orip jekur maraun itok. ,3Jisas nukas Anut auraun ko omnokou roasiret wa raiäi opok poteanik, Anut auriäu. Jisas nukas kar ro isou ipou meiewon, manau senek wa, jekurwon. M+Kiro ro Jisas nukas ämän auruwon tainorau wa, ko potomara, roasiret erekapu awarowon. Roasiret sosop ak kiro ämän roumana, ak Jisas kon ämän rowaun pak akan sip jekur maraun pak koin. d*AJisas nukas kiro ro sakau ämän auruwon, “Is okoro onok keserim na pote karauk roasiret wa awarau. Utianik, na Anut kamuk raiäu ro siakup potea, nan enmat näu sarewon ätär muruta, apaisai. Apaisonuk, na Moses nukan sintore ämän tainornam, opur oianik, Anut jou muruta, kiro epar roasiret erekapu äpu maiei, na ätäi eposek saremon.” )% Jisas nukas wouti momara, kiro ron tapau atomara, auruwon, “Isas aisom, na eposek saräm.” Kiro ses opokar, kiro ron repros ui manowon. $(A Kar omre opok, Jisas ko kar näu mena potowon. Kiro mena kar ro sip aru repros orip rawon. Kiro ro ko koi Jisas aparmara, uou sur weanik, Jisas auruwon, “Näwäu, na isan ui aru jäkäi muraun itok, utianik, nan ronkat pakas keser. Na is rapoire murota, is eposek saräm.” "'= Keseria, ak akan ous kiro an kasakup oi pote mia, kiro osap erekapu utia, ak Jisas tainori manoin. Jisas nukas kar ro sip repros orip jekur mowon. g&G Sebedi nukan mokoit ori, Jems Jon ori, au Saimon pak erek ariain, ak kiro onok aparia, karkairirin. Jisas nukas Saimon-Pita auruwon, “Na wa iminäu, na okoro was rusapai oum senek, tawa na roasiret keseriar imwaram.” %'Saimon-Pita ko kiro was aparianik, näwäu iminewon. Kos kiro onok aparmoi, ko Jisas siakup pemara, uou sur weanik, Jisas auruwon, “Näwäu, na is utoirnam, man. Owon, is onok aru miäim ro.” Kon jaukut erek rain, ak nais erek kiro onok aparianik, näwäu iminein. $ H# Keseria, akas akan jaunakat kar ous opok rain urwarona, koin. Kiro jo was sosop orip ate reurna, kiro ous oirori opok was sosop senes sarewon. Was akan usuäus kiro ous an unik uru naurwon. "Jisas nukan ämän tainoria, akan was oiäin jo kurena, nonuk, was sosop kiro jo opok nowon, owau senek wa, akan jo kiräi kuräurwon. 3!_Saimon nukas Jisas ätäi auruwon, “Näwäu, rusa pututu ik was oiäin jo kuremun kuremun, ik kar was eteinak owau wa. Rusa nas äiem, okon, is ätäi kuräm.” 3 _Jisas nukas roasiret Anut nukan ämän mare rawonus, Saimon auruwon, “Ous an näu kamuk oi potoinam, nan jaunat pak ätäi was oiäin jo kureinai, was owaiei.” CJisas nukas Saimon nukan ous oik tonomara, Saimon auruwon, ous an unik opok suornuk, potaun auruwon. Keserianik, ko kiro ous oikas tone tanemara, roasiret Anut nukan ämän mare rawon. 'Jisas ko ous oirori kiro an kasakup us nokou opok rairin aparwon. Kiro ous atak roat aka ous oikas neanik, akan was oiäin jo an kosor rain. ] 5Kar omre opok, Jisas ko Galili An Unik, (kiro an unik kon kar enip Genesaret) ko kiro an kasakup tai raunuk, roasiret ak kos Anut nukan ämän maronuk, rowaun, Jisas sorotorna, ko keres keres an kasakup potowon. c?,Keseria, Judia provins erekapu tururiäi owa, Anut nukan ämän pote tamarowon.+Kos ätäi awarowon, “Is karauk mena Anut nukan ämän pote tamaram. Kiro onokun Anut nukas is äsimoirnuk, koimin.” S*Tapera senes, Jisas rawon mena utomoi, kar mena ro jejemak wäpik opok potowon. Roasiret ak ko itanein. Itane pote aparianik, ak ko siakup potoin. Ak ko tararmana, akas ko utona, manaun senek wa. `9)Kiro osou aru ak sip roat sosop opok rain, ak erekapu ute manoin. Kiro osou aru akas piormana, äiein, “Epar, na Anut nukan Mokoi.” Jisas nukan sakaus osou aru akan oiaksau utup sarewon, akas ätäi aurau senek wa. Owon, ak äpu Jisas ko Anut nukan Mokoi. Jisas nukas mena atap atap arianik, Anut nukan ämän roasiret erekapu tamareäu. B}(San nonuk, kiro roat akan jaunakat sip aru orip Jisas siakup imware kouna, Jisas nukan ipous sip roat karar karar akan tapiaka opok maronuk, akan sip aru jekwaronuk, näu sarein. 'Jisas nukas Saimon nukan tanau asir sip orip nini rawon siakup tone tai raumara, kiro sip sakau ämän auruwon. Aurnuk, kiro sip kurte ute manowon. Kiro sip asir utomara manowon, kiro asir ko siräumara, karauk roat akan o mis momara, kamware rawon. R&Jisas ko roasiret pak akan tururiäi owa rain utwareanik, kar ro Saimon nukan owa potowon. Saimon nukan tanau asir ko sip enip sopou orip, nini rawon. Roasiret ak Jisas kiro asir jekuraun aurin. yk%Keseria, Jisas nukan sarau mowon ämän omsau erekapu manowon. Jisas nukas roasiret sosop sip orip jekwarowon. wg$Roasiret ak kiro onok keserwon aparmana, karkairianik, aka aka keser arein, “Kiro owo ämän? Kiro ro kon sakaus omsau pakan osou aru sosop sakau ämän awaronuk, ak kon ämän roumana, roat akan woiaka uru rain utware manoin.” hI#Jisas nukas osou aru sakau ämän auruwon, “Na asornam, kiro ro utoinam, man.” Kiro osou aru kiro ro wou uru rawon, ute manaurmara, roasiret amiakap kiro ro omnokou opok ämäi tirmoi, ko aru mau wa, erar ute manowon. uc!Kiro tururiäi owa, kar ro ko osou aru kon wou uru rawon. Ko kakapar piermara, äiewon, “Nasaret menan Jisas, na ik owoseikaun koum? Utianik, na ik aru mukaun koum ra? Is na äpu, na ro eposek tuku senes Anut nuka pakaima koumon.” "xi Kiro pakan roasiret ak kon ämän roianik, karkairin. Owon, ko kar ro enip orip senekus ämän awarnuk, roin. Jisas ko Galili provins Kapaneam mena pote rawon. Kar tup opok, kiro pakan roasiret Anut nukan ämän kiro opok mare rawon. -SAk ko keserna, kos ak unik uruas itimwareanik, manowon. Ak ko aparin, ko sakau orip, okon, erar apai rauna, manowon. Jisas nukas kar ro ko osou aru orip jekurwon. 6 eAk siräianik, Jisas suorna, mena kasik kaima om korosi opok sir naun suor potoin. Kiro mena kar omtapau siakup imäi potoin. Kiro pakas suorna, sir naun rai imäi potoin. ^ 5Roasiret ak erekapu turur rain, ak kiro ämän roumana, kasiaka näwäu pewon.  Keserianik, kiro ses opok Anut nukan ämän roianik, areawon ro Elaisa rawon opok, Israel roasiret sosop ak sip repros orip aru marowon rain, ko kar ro jekur mau wa. Neaman ko karar, Siria provins pakan ro karar jekur mowon.” Jisas nukas keser awarowon. # ?Keseria, Anut nukas Elaija kar Israel asir opok äsimorau wa, ko Elaija kar mena enip Sarepat, Saidon omsau kiro opok kar wäimäs asir opok äsimorwon. i KAk jekur rowe, meter Israel omsau, Elaija rawon ses opok, karauk wäimäs asiret sosop rain. Kiro ses opok woisan 3 orip pak keir 6 orip pak kar om omar oikas nau wa, kiro ses opok sou ses näwäu omsau erekapu pewon. ykIs ak epar senes awarom, roasiret ak Anut nukan ämän roianik, areawon ro nukan menanus kon ämän wa roiäi. +Jisas nukas ätäi awarowon, “Epar senes, ak is kiro ämän keser airaiei, ‘Na dokta, na nakasar ätäi nakan enmatsau jekur mo.’ Ak is keser airaiei. ‘Kiro onok Kapaneam mena onok atap atap kesermon senek, kiro ik roumun senek nakan mena keseriar keser.’ ERoasiret ak Jisas oksau pakan ämän eposek roumoi, kon enip jou murianik, kiro ämän eposek awarowon, ronkat sosop oin. Keserianik, aka aka arein, “Kiro mokoi Josep nukan ra?” taKos awarowon, “Ak rusapai roi rauna, is okoro ämän ninare marom roi. Kiro ämän rusapai epar peu.” &EKeser ninareanik, ätäi kiro buk tupäimara, kameäwon ro nurumoi, ko pote tanewon. Kiro turur rain roasiret erekapu akan amiakas Jisas karar aparin. hIKiro ses Anut Näwäu nukas kon roasiret onok aru pakan imwaraun peu.” Aisaia 61:1-2 O“Anut nukan osou is pak rau, owon, nukasar is roasiret aru moin pak saruku roasiret pak Anut nukan Ämän Eposek awaraun äsimoirnuk, koimin. Ak karapus raiäin roat ak karapus owa utoinai, manowe. Ak amiak utup roat ak rusapai jekur apu aparwe. Anut nukasar is äsimoirnuk, roat sarau aru me rain ätäi imwaraun, koimin. Anut nukan ämän roianik, areawon ro Aisaia nukan buk oi nurin. Kos kiro buk tupäi moin, uraremara, jer keser rawon ninare marowon. T!Keseria, Jisas ko meter Nasaret mena raianik, urek sarewon, sumaun ses tup opok, kon onok keseriäwon senek, ko tup owa tonowon. Ko siräianik, Anut nukan ämän roasiret amiakap ninaräu potowon. >uKo orip orip roasiret akan tup owa Anut nukan ämän awareäunuk, roasiret erekapu kon ämän roianik, Jisas nukan enip jou muriäi. Nasaret menan roasiret akas Jisas sumkäinein. #~?Keseria, Jisas ko Anut nukan Osou sakau näu orip Galili provins ätäi potowon. Roasiret kon sarau mowon ämän arena, erekapu omsau erekapu roin. "}= Keseria, Satan ko Jisas ute manowon. Erekapu ute manau wa, ko tawa Jisas ätäi ate aparaun kame rawon. Jisas ko Galili provins sarau onoktorowon. |  Jisas nukas ätäi auruwon, “Ei, Anut nukan ämänis äieu, ‘Na nan Näwäu, Anut wa ate apar.’ ” Lo 6:16 { Akas nan ipon karaima karaima atianik, oi ne musaiei. Keserna, kar aiaukus na ison wa wäi.’ ” Buk Song 91:11-12 rz] Anut nukan ämänis äieu, ‘Anut nukas kon sarau eitek nanun awaronuk, na päurar imäisi ne musaiei. >yu Keseria, Satan nukas ätäi Jisas imäiemara, Jerusalem tup ou näwäu kämioik tone momara, auruwon, “Utianik, na Anut nukan Mokoi raroi, nakarar kiro pakas pokitir nopot. &xEJisas nukas ätäi Satan auruwon, “Anut nukan ämän äieu, ‘Na nan Näwäu karar jou mur. Na Anut nukan sarau karar muram.’ ” Lo 6:13 KwKeseria, Satan nukas ätäi Jisas imäumara, omtapau oik imäi toptomara, omnokou erekapu ätär muria, auruwon, “Na is jou murota, na okoro omnokou pakan sakau pak okoro omnokou pak kiro osap eposek erekapu na isam. Na is jou murota, okoro omnokou Anut nukas is irowon na aparum, rusapai isas kiro erekapu na isam.” v uJisas nukas ätäi Satan auruwon, “Anut nukan ämänis äieu, ‘Ro bret karar jeanik, awau wa rawai.’ ” Lo 8:3 twSatan ko Jisas rawa pemara, auruwon, “Na, Anut nukan Mokoi raroi, na okoro aiauk aurta, bret etäunuk, je.” .sUKiro ro wäpik mena om puru opok, omre 40 orip ko o wäpik rawon raunuk raunuk, Satan nukas Jisas ate aparwon. Kiro ses opok ko kar o jau wa. Ko sou näwäu wewon. r Jisas ko Jon nukas an jomurnuk, Jordan An pakas Osou Näu orip kasakup penuk, Osou Näus ko ro wäpik mena om puru opok imäi, manowon. uqc&Kenan ko Enos nukan mokoi, Enos ko Set nukan mokoi, Set ko Adam nukan mokoi, Adam ko Anut nukan Mokoi."p=%Lamek ko Metusela nukan mokoi, Metusela ko Enok nukan mokoi, Enok ko Jaret nukan mokoi, Jaret ko Makalalel nukan mokoi, Makalalel ko Kenan nukan mokoi, o$Sela ko Kenan nukan mokoi, Kenan ko Arpaksat nukan mokoi, Arpaksat ko Sem nukan mokoi, Sem ko Noa nukan mokoi, Noa ko Lamek nukan mokoi, n#Nahor ko Seruk nukan mokoi, Seruk ko Reu nukan mokoi, Reu ko Pelek nukan mokoi, Pelek ko Eber nukan mokoi, Eber ko Sela nukan mokoi, m'"Juda ko Jekob nukan mokoi, Jekob ko Aisak nukan mokoi, Aisak ko Apraham nukan mokoi, Apraham ko Tira nukan mokoi, Tira ko Nahor nukan mokoi, l3!Nason ko Aminarap nukan mokoi, Aminarap ko Atmin nukan mokoi, Atmin ko Hesron nukan mokoi, Hesron ko Peres nukan mokoi, Peres ko Juda nukan mokoi, k Devit ko Jesi nukan mokoi, Jesi ko Obet nukan mokoi, Obet ko Boas nukan mokoi, Boas ko Salmon nukan mokoi, Salmon ko Nason nukan mokoi, j)Eliakim ko Melea nukan mokoi, Melea ko Mena nukan mokoi, Mena ko Matata nukan mokoi, Matata ko Natan nukan mokoi, Natan ko Devit nukan Mokoi, i)Liwai ko Simeon nukan mokoi, Simeon ko Juda nukan mokoi, Juda ko Josep nukan mokoi, Josep ko Jonam nukan mokoi, Jonam ko Eliakim nukan mokoi, h#Er ko Josua nukan mokoi, Josua ko Eliesa nukan mokoi, Eliesa ko Jorim nukan mokoi, Jorim ko Matat nukan mokoi, Matat ko Liwai nukan mokoi, g!Neri ko Melki nukan mokoi, Melki ko Erai nukan mokoi, Erai ko Kosam nukan mokoi, Kosam ko Ermaram nukan mokoi, Ermaram ko Er nukan mokoi, "f=Joda ko Joanan nukan mokoi, Joanan ko Resa nukan mokoi, Resa ko Serubabel nukan mokoi, Serubabel ko Sealtiel nukan mokoi, Sealtiel ko Neri nukan mokoi, e+Nagai ko Meat nukan mokoi, Meat ko Matatias nukan mokoi, Matatias ko Semen nukan mokoi, Semen ko Josek nukan mokoi, Josek ko Joda nukan mokoi, d%Josep ko Matatias nukan mokoi, Matatias ko Emos nukan mokoi, Emos ko Neam nukan mokoi, Neam ko Esli nukan mokoi, Esli ko Nagai nukan mokoi, c#Irai ko Matat nukan mokoi, Matat ko Liwai nukan mokoi, Liwai ko Melki nukan mokoi, Melki ko Jamoi nukan mokoi, Jamoi ko Josep nukan mokoi, b7Jisas ko woisan 30 orip momara, sarau onoktorowon. Roasiret akan ronkatis äiein Jisas ko Josep nukan mokoi, äiein. Josep ko Irai nukan mokoi, Ua#Roasiret erekapu Jon nukas an jomaronuk, rauna rauna, Jisas ko nais, Jon nukas an jomuruwon. Jisas an jomurumara, ko Anut aurnuk aurnuk, omar im tuewon. Kesermara, omar oikas Anut nukan Osou Näu ai manap senek ko opok koianik, tapakup nowon. Omar oikas kar ron pätu senek äiewon, “Na isakan mokoi senes. Isan woias nanun meieäu. Isan woi nanun näu sareu.” Herot nukas Jon karapus owa muruwon. Rai rai, Jon nukas Herot, Galili akan kamwareäwon ro näwäu, roasiret amiakap kerianik, auruwon. Owon, ko kon amakun asir enip Herodias, Filip nukan asir owon, pak karauk onok aru mowon auruwon. Keseria, Herot nukas kasak pemara, onok aru senes momara, Jon karapus owa kurewon. Jisas nukan askanai akan enmaka. `_Jon nukas Anut nukan ämän pak karauk ämän eposek sosop roasiret woiaka pirir maraun pak awarowon. Jon nukas Jisas an jomuruwon. @^yKo sauwor ipous ate rau, kiro sauworis wit oreanik, oik monuk, uriris kiro wit sinok utarianik, wit näu oianik, kon owa seper mai, sinok apoi oianik, ep wa koseriäu opok makai.” ]Keseria, Jon nukas roasiret erekapu awarowon, “Is ak epar anas an jomareäim. Kar ro ruris koura, kon sakaus isan sakau itimorai. Is ro eposek wa, okon, is kon isou pakan su oikuräun senek itok wa. Kos ak Anut nukan Osou Näu ep oripas an jomarai. o\WRoasiret akan woiaka uruas ronkat sosop momoi, äiein, “Jon kiro ro ko Krais ra, ko wa ra?” ][3Karauk marai roat akas nais pemana, ko totorin, “Ik owosäu?” Kos ätäi awarowon, “Ak karauk roat sepur akwaria, ämän sätwareanik, akan aiauk wa päu owau. Ak akan sarau pakan aiauk karar owe.” $ZA Jon nukas ätäi awarowon, “Akan kamwareäu ro nukas aiauk owaun awarowon siar owe. Ak sätäumoi, roasiret akan aiauk sosop erar wa päu owau.” oYW Karauk takis aiauk oiäin roat, ak an jomaraun koianik, Jon totorin, “Näu ro, ik owosäu?” /XW Jon nukas ätäi awarowon, “Owo roasir ko omjo oirori orip rawai, kar oianik, kar ro ko omjo wäpik ro nurai. Inok ro ko o sosop orip, ko kesekur keserai.” XW) Keseria, roasiret akas ätäi totorin, “Ik owosemoi, eposek saräm?” QV Anut nukan ipous man ateanik, am rurukup me rau. Kar am nemauk näu wa muriäwon, Anut nukas kiro man oumara, am näu wa muriäu patirianik, ep unik uru kurenuk, jeräi.” Jon nukas keser awarowon. DUAk akan onok aru sumkäineinai, akan woiaka pirirwe. Kiro karauk roat äpu maiei akan onok aru pakan ätäi piririn. Ak akan ronkat keser wa oumoi, äiäu, ‘Apraham ko iken askanai. Keseria, Anut nukas ik sareikonuk, ik eposek rawam.’ Anut ko okoro aiauk rusapai oumara, Apraham nukan kinjaukut ate maun itok. ETKeseria, roasiret sosop Jon nukas an jomaraun kouna, Jon nukas awarowon, “Ak män nukan tupsiu senek, akan onok aru senes. Anut ak akwaraun kowai ses opok, ak owose imine manaiei? S Roasiret ak äpu maiei, kiro Anut nukas akan onok aru jäkäi mareanik, imäikaun kowai, aparaiei.’ ” Aisaia 40:3-5 WR'Kiro omtorou rau erekapu jekur om wäiei. Kiro apu mänine rau, tuku sarewe. dQAOkoro ämän meter kar ro Anut nukan ämän roianik, areawon ro Aisaia nukas kon buk opok keser jer wewon, “Kar ro, ko ro wäpik mena om puru opok urwera. ‘Näwäu nukan apu jekur sare muruwe. Kon apu tuku muruwe. P{Keseria, Jon nukas Jordan An kasakup kiro omnokou opok erekapu pote arianik, Anut nukan ämän roasiret mareanik, awarowon, “Akan woiaka pirirnai, akan onok aru sumkäineinai, kouna, isas an jomaroita, Anut nukas akan onok aru jäkäi marai.” ML3Keseria, ko ätäi kon momok anak ori Nasaret mena tainwate potowon. Momok anak ories Jisas owo sarau ämän auriair erekapu tainoriäu. Kon anakus kiro ämän erekapu kon wou uru me rawon. EK2Utianik, au kiro ämän onoktapau kos awatowon au äpu wa. rJ]1Jisas nukas ätäi awatowon, “Au owon is itaneire arieir? Au äpu wa, is isan monian owa raim” sI_0Kon momok anak ori au ko tup owa rawon pote aparianik, karkairirin. Anakus kon mokoi auruwon, “Isan mokoi, na owon iu kiro onok keseitom? Iu momon ori nanun woiok usuäu sareu, iu na itaneise omre rumukur orip orip ari ramurin.” iHK/Kiro roat kon ämän roumana, ak karkairin. Kon onok eposek, okon, kos ämän ätäi awarowon. xGi.Au ko itane pote, omre 3 opok, au ko Anut nukan osap nuriäin ou näwäu owa pote rawon aparirin. Ko sintore ämän tamareäi roat näunäu pak kamuk tane rawon. Ko pote tane rai kiro roat arena, roi rai, kos ätäi ämän totware rawon. `F9-Au Jisas itaneirin, itaneirin. Aparau warnuk, ätäi Jerusalem mena itanäu manoirin. ME,Awan ronkat kesek Jisas ko karauk roasiret pak potou rai, ute manoin. Kiro omre potoin opok, au Jisas tararau wa. Keseria, momok anak ori au poteanik, Jisas nukan kas jaukut rawa itane potoirin. 7Dg+Kiro tup enip Pasowa. Kiro tup patarianik, ak ätäi Nasaret mena koin. Jisas ko mokoi tenemai. Ko Jerusalem mena rawon. Kon momok anak ori au Jisas tup owa rau au äpu wa. zCm*Jisas kon woisan 12 orip sarenuk, kon momok anak ori au tup aparaun maneäirin siar Jerusalem mena erek manoin. B{)Jisas nukan momok anak ori woisan karar karar opok, Jerusalem mena kar tup enip Pasowa, kiro jou muraun maneäir. .AU(Jisas ko sakau orip ko näwäu saremara, kon ronkat sosop orip. Anut nukas kon wou näu orip ko orip orip isanarwon. Mokoi Jisas Anut jou muriäin tup owa tonowon. }@s'Ak kiro onok Anut nukan sintore ämänis äiewon erekapu keseria, ätäi Galili provins, Nasaret mena potoin. F?&Kiro ses opok, ko Anut jou murau pewon. Kos Jerusalem menan roasiret tururin opok kiro mokoin ämän ätäi roasiret imwaraun kiro kame rain awarowon. Josep Maria ori Nasaret mena potoin. i>K%Rai, rai, kon komu meiewon, ko ro wäpik erar rawon. Kon woisan 84 orip. Ko tup ou näwäu opok Anut jou muraun wa utiäu, ko orip orip toneäu. Ko o utomara, Anut auri raiäu. Ko Anut nukan sarau pututu sankeu orip miäu. }=s$Kiro ses opok, Anut nukan ämän roianik, ariäwon asir kar, ko kiro tup owa raiäwon. Kon enip Ana. Ko kar ro kon enip Panuel nukan asinak, ko Asa nukan kinjauk. Ko emas sarewon. Meter ko ro owon opok, woisan 7 orip kon komu ori rairin. <3#Keseria, roasiret akan ronkat amop päi. Tawa na wonti mianik, kiro kar siräp senekus nan waunauk patirai.” Ana ko mokoi Jisas tup owa aparwon. T;!"Simeon nukas jekur rawaun ämän awaromara, Jisas nukan anak Maria keser auruwon, “Na rou, okoro mokoi ko Israel roasiret sosop akas kon ämän wa tainoraiei, akas ko aru muraiei. Karauk roasiret sosop akas kon ämän tainoraiei, kos ak ätäi imwarai. Kiro Anut nukas taku mowon roasiret akas kon enip opok ämän aru muraiei. m:S!Josep Maria ori au Simeon nukas ämän awatowon roianik, au karkairianik, ronkat sosop oirin. 9 Kiro mokoinak kos kon arou kar omsau pakan roat opok arou marai. Kos nan Israel roasiret akan enmaka jou näwäu marai.” E8Na okoro roasiret amiakap okoro paip jekur maromon aparim. >7wIsan amias nas ik imäikaun paip momon pewon aparim. n6USimeon nukas Jisas Maria ipokupan imäumara, Anut nukan enip kämioik keser jou muruwon. Ko äiewon, “Näwäu, rusapai nan sarau ro utota, päurar meiaura. Isan woi äiäurar rawai. Meter na is paip muromon, rusapai epar peu. 5=4sKeseria, Anut nukan Osous kiro ro äsimornuk, tup owa tonowon. Jisas nukan momok anak ori awan mokoi imäianik, tup owa meter akan asanakat akas keseriäin senek keseraun tonoin. 3'Anut nukan Osou Näus Simeon auruwon, “Na kurte wa meiäm. Na kiro ro Näwäu nukas äsimorai, kon enip Krais aparmata, epar na meiäm.” |2qKiro ses opok kar ro Jerusalem mena rawon. Kon enip Simeon. Ko Anut nukan amukup ro eposek raiäwon. Ko orip orip Anut jou muriäwon ro. Ko kar ro Israel roasiret ätäi imwarau kowaun kume rawon. Anut nukan Osou Näus Simeon pak rawon. 11Au Anut jou muraun ai manap oirori sintore ämänis äiewon siar oi tonoirin. Wok Pris 12:8 Simeon nukas tup ou näwäu uru Jisas aparwon. 0+Kiro Anut nukan sintore ämän opok rau. ‘Kiro mokoit urektapau ak amke naiei, kiro mokoit ak Anut Näwäu nuruwe.’ Kisim Bek 2, 12 r/]Maria Josep ori omre 40 orip manonuk, anak ko mokoi pak ätäi eposek saräun, Anut nukan owa tonoirin. Owon, meter Moses nukas äiewon, ‘Aninakat, momonakat akas akan mokoit Anut nukan amuk opok imware pote Anut nuraiei.’ _.7Omre 8 orip utonuk, kiro mokoin enip kerau patirianik, kon enip Jisas moin. Kiro enip meter Anut nukan sarau eitekus Maria amaiwo saräu wa opok kiro enip mowon. Maria Josep ori Jisas tup owa imäi tonoirin. _-7Keseria, sipsip kamwareäi roat ätäi akan mena poteanik, Anut jou murianik, sir wein. Owon, ak akan amiakas kiro mokoi aparin, Anut nukan sarau eitekus awarowon siar keseriar pote aparin. Mokoi enip Jisas moin. F,Maria ko kiro ämän roianik, kon wou uru erekapu me rawon. =+uRoat kiro opok rain kiro ämän roianik, karkairin. *%Sipsip kamwareäin roat kiro mokoi aparianik, kon momok anak ori Anut nukan sarau eitekus ämän awarowon siar kiro ämän erekapu awatoin. %)CKeseria, sipsip kamwareäin roat akas kurte poteanik, Maria kon komu Josep ori pote tarwatianik, kiro mokoi bulmakau akan maro uru nini rawon aparin. /(WKiro Anut nukan sarau eitek manona, sipsip kamwareäi roat aka aka arein, “Kir, ik Betlehem mena potea, ik kiro osap pewon Anut nukas aikowon pote aparau.” '+ Keser arenuk arenuk, omar oikan Anut nukan sarau eitek sosop pemana, Anut nukan enip jou mianik, sir wein. Ak keser sir wein, “Anut ko sakau orip, ko omar oik rau. Omnokou pakan roasiret ak onok eposek mona, Anut nukan wou eposek sareu, akan woiaka päurar rawaiei.” &%- Ak kiro onok äpu maiei. Ak potoinai, kiro mokoi kon anakus bulmakau o jeäin maro opok nini momoi, omjos kururur mowon rau, ak pote aparwe.” h$I Rusapai pututu akan askanai Devit nukan mena, kar ro ak sarwaraun an jowon. Ko Krais Näwäu. #/ Anut nukan sarau eitekus awarowon, “Ak wa iminäu, owon, is ak ämän eposek ak rawa oi koim. Okoro ämän mesin roasiret erekapu nepipiraiei. "9 Anut nukan sarau eitek ak siarakap penuk, Anut nukan arou näwäu kiro roat opiakap merek kurwarowon. Kiro roat akas kiro arou näwäu apari iminein. }!sKiro om ses opok, kiro mena kasakup karauk sipsip kamwareäin roat ak kiro pututu akan sipsip kamware ninoin. + OMaria kon kaman mokoi an jowon. Omjos kururur momara, bulmakau akan o jeäin maro uru nini mowon. Kiro mena kar ou waru erar rawau wa, om erekapu oi kurein. Owon, roasiret kiro mena enmak wäu potoin akas om erekapu oi kurein. Anut nukan sarau eitek nukas sipsip kamwareäin roat awaroin. H Pote Betlehem mena rauna rauna, Maria ko an jowaun ses pewon. ^5Josep ko kon wau Maria owaun sare murin amaiwo orip, enip erek wäun imäi potowon. 9kJosep ko Nasaret menas siräimara, Galili provins pakas pote Betlehem mena, Juda provins opok potowon. Ko Devit nukan askanai, okon, ko kiro opok kon enip wäun potowon. eCRoasiret erekapu akan askanai pewon opok ak karar karar akan enmaka buk opok wäun potoin. J Kiro mena kar ro kon enip Sairinias ko Siria provins kameäwon. " ?Kiro ses Elisabet ko Jon an jowon opok, kar ro näwäu Sisa-Okastas ko kiro ses opok kiro omsau pakan roasiret erekapu enmaka owaraun ämän surmarowon. * OPKiro mokoi Anut nukan sakau orip urek sarewon. Ko ro wäpik mena pote rawon. Rai rai, Israel roasiret akan amiakap pemara, Anut nukan ämän tamarowon.u eOKiro merekus roat pututu rai pak meiäuri pak merek kurwarai. Kon wou eposek sareanik, apu ätär mukai.”  NIken Anut Näwäu ko ikenun wous meieanik, ko keserai. Ko omar oikan om merek ik opok äsimorai. Kiro merekus ik ätäi imäikai. i MMNa roasiret ätär marota, ak äpu maiei, kos akan onok aru jäkäi maromoi, ak ätäi imwarai.  -LNa, isan mokoi, tawa nan enmat Anut kämioik rau nukan ämän roianik, ariäu ro senek aisaiei. Na Näwäu nukan apu sare murianik, amke potam. c AKKeseria, ik omnokou opok raia, ik kon amukup orip orip kon sarau eposek tuku tainori mam. d CJIk ko iken iwäinokot akan ipiakapan imäikai. Ik wa iminäu, ik Anut nukan sarau wa utau. Z /IKo iken asanok Apraham epar senes auruwon. Kiro ämän rusapai ik opok epar peu. i MHKos äiewon, ko iken kinjaunokot eposek kamwareanik, sarwarmara, kon paip meter mowon ronkateu. _ 9GKo äiewon, kos iken iwäinokot pak karauk roat ik aru mukiäi pakan ätäi imäikai. V 'FMeter Anut nukas kon ämän roianik, ariain roat akan oiaksau pakas äiewon. b ?EKos kon sarau ro Devit nukan tupsiu pakan kar ro ik ätäi kau mukaun äsimornuk, kowon.   }D“Ik Israel akan Anut Näwäu nukan enip jou murau. Kos koianik, ik kon roasiret sareikeanik, ätäi kau mukowon. z  oCJon nukan momok, Sekaraia ko Anut nukan Osou Näu kon wou uru raunuk, ko Anut nukan enip keser jou muruwon, M  BRoasiret ak kiro ämän roumoi, karauk totwaroin, “Kiro mokoi tawa ko owo sarau mai? Kiro mokoi Anut nukan ronkat pak kon sakau näwäu ko pak rau.” Sekaraia ko nepipirmara, Anut jou muruwon.   AKon om jaukut ko siakup raiäin kiro ämän erekapu roumoi, ak iminemoi, kiro ämän erekapu Judia provins omtorou opok jou manowon. r  _@Kiro ses opok Sekaraia ko ok utup rawon, ko ätäi arewon. Ko nepipirianik, Anut nukan enip jou muruwon. 4 c?Sekaraia nukas kon ipous pepa opok jer wäun awaronuk, kar pepa oi nuruna, oumara, jer keser wewon, ‘Kon enip Jon’. Roasiret ak kiro enip aparmana, ak karkairin.  >Kon tupsiu akas ätäi kon momok totorin, ko ok utup aräu senek wa, okon, kon tupsiu akas kon mokoi enip maun ipiakas ätär murin. ] 5=Kon tupsiu akas ätäi Elisabet aurin, “Nan kar tupsiu enip Jon rawau wa.” A Israel akan onok, mokoi omre 8 orip utonuk, kon enip kerau patiriäin. Kiro mokoi omre 8 orip utomoi, kon enip kerau patiraun kon tupsiu pak erek imäi tup owa tonoin. Kiro ses opok, kon tupsiu akas momokun enip Sekaraias tunaror maurin.  ;:Kon menan roasiret pak kon tupsiu pak ak kiro ämän roumana, ak poteanik, ko pak woiaka erermoi, nepipirin. Owon, Anut nukas wou eposek sare muruwon. C 9Elisabet ko an jowaun ses kounuk, ko mokoi an jowon. q ]8Maria ko keir 3 orip Elisabet pak rawonus, ätäi nukan mena manowon. Elisabet nukas Jon an jowon.  %7Ko ik Israel roasiret meter iken askanai Apraham pak kon tupsiu pak paip marowon rusapai kon wou eposek momara kou.” Maria keser äiewon. " ?6Meter Anut nukas iken askanai opok paip marowon. Kos Apraham kon kinjaukut pak äiewon ak sarwaram. Keseria, ko ik Israel kon sarau roasiret sareikowon. mb~X}}({{zzLyyxywvvvutts:rzrq{qooon\mlkk/iiNhg|ffeAdd4c_ba`5_f^C\[[PZYuXXYWWVVWU\TSSRR QlQPONuMLLdKwKJ8IHGGFEE+CC$B=A@?>>=l<< ;s::98776N5o4322100}//D.-,,++*);('=&%$#"!!C"?lrtR;.P a x ? b:~ ampcY Kiro tamareäu roat kiro mena utia, mena atap atap erekapu potoin. Anut nukan Ämän Eposek mare mare, roasiret sip orip jekware mare mare, mena atap atap erek iporin. Herot-Antipas nukas Jisas ko inok rai ronkat sosop owon. $bA Karauk roat akas akan ämän rowau utomoi, jekur wa kamwarona rai, ak kiro mena utoinai, akan onok aru ätär maraun akan isiaka pakan maimai putarwe.” Ba} Ak kiro mena potona, kiro pakan roat akas imwarona, kiro roat akan owa karar rainai, Anut nukan ämän roasiret marowe. Anut nukan ämän awaroinai, ätäi kiro owa karar koi rawaiei. ,`Q Jisas nukas kon tamareäu roat awarowon, “Ak apu opok potaun kar osap wa owau. Ak naruauk ra, jo ra, karauk o ra, aiauk wa oi manaiei. Omjo nais wa oi manaiei. x_i Keseria, kos Anut nukas roasiret kamwaraun kowai ämän eposek maraun pak sip aru jekwaraun pak äsimwarowon. ^ { Jisas nukas kon tamareäu roat 12 orip awaronuk, kouna, ko osou aru oi kuräun pak sip aru jekwaraun pak sakau arowon. ]#8Kon momok anak ories kiro onok aparia, karkairirin. Utianik, Jisas nukas kiro onok keserwon, karauk roat wa awarau rai sakau awatowon.}\s7Kesernuk, kiro asinak meiewon kon totok ätäi penuk, siräiewon. Jisas nukas kiro asinak o nuruna, jaun awarowon. \[16Jisas nukas kiro asinakun ipou atomara, urwemoi, auruwon, “Asinak, na sirau.” Z95Keser äienuk, kiro pakan roasiret ak Jisas nukan ämän roianik, ak ioin. Akan ronkat ko erar sätäu rai äiein. Owon, ak äpu kiro asinak meiewon. Y14Kiro pakan roasiret ak kiro asinakun woiakati maronuk, wai rain. Jisas nukas awarowon, “Ak owon wai rai? Kiro asinak meiäu wa. Ko nini rau.” X93Jisas ko kiro ron owa poteanik, Pita, Jon, Jems pak kiro asinakun momok anak ori karar imware tonowon. Kos karauk roasiret tämaronuk, ak kasik rain. Wy2Jisas nukas kiro ämän roumara, Jairas auruwon, “Na wa iminäu. Nan won epar mo. Kiro asinak rau, ko meiäu wa.” #V?1Jisas ko kiro asir aurnuk aurnuk, kar ro Jairas nukan owas koumara, Jairas auruwon, “Jairas, nan asinak meiewon, na tamareäu ro sarau wa mur.” |Uq0Jisas nukas kiro asir auruwon, “Asinak, nan won epar momon, okon, nan sip manonuk, nan won päurar orip man.” 3T_/Kiro asir kiro onok keserwon ämäi mau senek warnuk, roasiret amiakap pemara, Jisas nukan isou siakup uou sur wewon. Kiro asires kon ämän erekapu Jisas auruwon. kSO.Jisas nukas äiewon, “Kar ro kos is kotomairowon. Is äpu, owon, isan karauk sakau manowon.” GR-Jisas nukas roasiret totwarowon, “Inokos is kotomairou?” Roasiret akas äiein, “Ik äpu wa.” Pita nukas auruwon, “Näwäu, roasiret sosop na siatap raianik, nan omjo kotomari.” ^Q5,Kiro asir ko Jisas siakup pemara, Jisas nukan omjo peteu atonuk, ko sip aru utowon. P+Kiro kamuk kar asir ko keir sip orip orip oiäu, pote kiro sip nukan woisan 12 orip rawon. Kar ros ko jekur mau senek wa. O7*Owon, kon asinak karar kon woisan 12 orip ko meiäuru. Jisas kiro ro tainori potonuk potonuk, roasiret sosop erekapu karaima karaima tainori potoin. N7)Kar ro kon enip Jairas, ko Juda akan tururiäi ou kumeäwon ro kar. Kos Jisas nukan isou siakup pemara, uou sur wemoi, Jisas kon owa potaun auruwon. %MC(Jisas kon tamareäu roat pak ätäi karaima kouna, roasiret ak kouna, apwareanik, ak nepipirin. Owon ak Jisas kon tamareäu roat pak ak kamware rain. IL &Kiro ro ko meter osou aru orip rawon eposek sarewon, kos potomara, Jisas sakau auruwon, “Näwäu, is na pak manam, na is ior airam ra?” Utianik, Jisas nukas ätäi kiro ro auruwon, “Na nan mena potoinam, Anut nukas okoro onok na opok keserwon pote roasiret awar.” Keser aurnuk, kiro ro ko kon mena potomara, Jisas nukas kon osou aru oi kure muruwon kon menan roasiret erekapu awarowon. Jairas nukan asinak pak kar sip asir ori jekwatowon. K'gJG%Keseria, kiro omnokou Gerasa mena siakup kiro pakan roasiret akas Jisas aurin, “Na ik utoikonam, man.” Ak iminemana, Jisas keser aurin. Keseria, Jisas kon tamareäu roat pak ous oik toneanik, akan mena ätäi manoin. I$Kiro roat ak Jisas nukas kiro ro jekurwon aparia, akas karauk roat äpu wa rain, kiro onok keserwon erekapu pote awaroin. yHk#Kiro pakan roasiret ak kiro ämän roumana, ak koi Jisas siakup koianik, kiro ro osou aru oi kure muruwon aparin. Ak kiro ro ko ronkat eposek orip omjo takemara, Jisas nukan isou siakup tane raunuk, aparin. Aparianik, roasiret ak iminein. G+"Kesernuk, po kamwareäi roat ak kiro onok aparmana, kurte imine manoin. Ak poteanik, kiro ämän kiro mena pak omsau pak erekapu awaroin. OF!Keser awaronuk, kiro osou aru akas kiro ro utomoi, kiro poat akan woiaka uru tonoin. Kiro po raut ak kurte potea, om aru opokas pitikänäir noin. Ak neanik, an unik uru neanik, an jemana, meiein. bE= Karauk poat sosop omtorou karaima o je rain. Keseria, kiro osou aru akas Jisas sakau ämän aurin, “Ik utoikota, kiro poat rai akan woiaka uru nam.” Keser aurna, Jisas nukas awarowon, “Itok, ak manowe!” [D/Keseria, kiro osou aru akas Jisas aurin, “Ik ep näwäu opok wa äsimoikau.” C/Jisas nukas totorwon, “Nan enmat inok?” Kos ätäi auruwon, “Isan enim Sosop.” Kiro owon, osou aru sosop kiro ro nukan wou uru rai. BwKo keser auruwon, owon, meter Jisas nukas kiro osou aru kiro ro opok man auruwon. Keseria, kiro osou aru nukas piorwon. Orip orip kiro osou aru nukas kiro ro wou uru raiäu. Karauk roat akas kiro ro orip orip kame raiäi. Ak ko mur sen oripas isou ipou rakir miäi. Kos mur sakau pak sen pak pitpatir kureäwon. Kiro osou aru nukas kiro ro imäianik, ro wäpik mena miäu. zAmKiro ros Jisas aparmara, piormara, koi Jisas nukan isou siakup uou sur wewon. Kos sakau urwemara, Jisas auruwon, “Jisas, na Anut kämioik rau nukan mokoi. Na is owoseiraurum? Is Anut nukan enip sakau ateanik, aisom, na is usu wa irau.” v@eOus pote kasakupai pote sumonuk, Jisas pitikänir nowon. Kiro mena kar ro ko osou aru orip rawon. Ko Jisas siakup pewon. Ko om ses rumukäu, ko omjo wa takeäu ko pirim raiäu. Ko owa wa niniäu. Wäpik, ko op up kureäin omoi niniäu. ?Kiro keser kureanik, Jisas nuka pak kon tamareäu roat pak kiro ous pakas Gadara mena, Galili provins karaima potoin. >yKos ätäi kon tamareäu roat awarowon, “Akan woiaka epar moin esewon?” Ak iminemoi, ronkat sosop oianik, äiein, “Okoro owo ro? Kos urir pak an pak awatonuk, au kon ämän roumoi, tainorir.” Jisas nukas kar ro osou aru orip jekur mowon. ,=QJisas nukan tamareäu roat akas potomana, Jisas turarianik, aurin, “Näwäu, ik anas oike jauru.” Kos siräianik, kiro urir an pak kewatonuk, päurar rairin. <Kamuk potona potona, Jisas ko ninowon. Ninonuk ninonuk, urir näwäu pemara, kiro ous anas oi jauruwon. Kesernuk, roat erekapu iminein. ;Kar omre opok Jisas ko kon tamareäu roat pak ous eteinak opok tonea, awarowon, “Ik karaima aisen potau.” Awaronuk, potoin. R:Kiro keser aurna, Jisas nukas ätäi kiro roasiret awarowon, “Inok roasiret ak Anut nukan ronkat tainoriäi, kiro roasiret ak epar isan ani amaiat.” Jisas nukas urir näwäu pewon aurnuk, utowon. w9gKarauk roat akas apwaromana, pote, Jisas aurin, “Nan anin amunat pak na apaisau koin, kasik en tai rai.” :8mKiro ses opok, Jisas nukan anak amakut pak Jisas aparau koin. Kiro opok roasiret sosop turur rain, okon, ak Jisas siakup tonau senek wa. Keseria, ak ou rorokpai tai rain. _77Ak jekur rainai, ämän rowe. Utianik, kar ro ko karauk ronkat eposek orip, kiro ro Anut nukas karauk ronkat eposek nurai. Utianik, inok ro ko ronkat eposek wäpik, utianik, kon ronkatis isaka ronkat eposek orip äiäu, Anut nukas kon ronkat eteinak ate rau kiro erekapu ätäi senri owai.” Jisas nukan anak pak amakut pak ko aparau pein. 6Owo osap akan woiaka uru ämäi rau erekapu amop päi. Owo osap roat akas kururur miäi erekapu arou merek opok penuk, roat aparaiei. A5{Jisas nukas ätäi äiewon, “Kar ros arou aioimara, baket uru ra, patan inkaruru wa miäu. Ko arou aioianik, kämioik äsäi monuk, karauk roat owa pemana, kiro arou apariäi. n4UKiro o uku omnokou eposek opok noin, kiro kon onoktapau kesek, roasiret ämän roianik, sakau atoin, akan woiaka epar sarein. Ak sakau raiäi. Kiro keseriar, ak o uku muriäu senek sosop muriäi.” Arou baket uru ämäi miäi. R3Karauk o uku amurik katuau sop uru noin, kiro kesek, roasiret ämän roin, roianik, ari ari poteanik, usu atap atap oianik, woiaka aru mona ra, omnokou pakan osap pak omnokou pakan onok pak aparianik, nepipirmana ra, Anut nukan ämän tamkäswareäi. Keseria, kiro o uku eposek sarau wa. Wa. Ak Anut nukan ämän erekapu utoin. n2U Karauk o uku ai marmar opok noin, kiro kesek, roasiret ämän roin, roianik, nepipirin. O uku kinip omnokou uru nau wa. Kon onoktapau kesek, akan woiaka epar moin, kiro eteinak. Atonwaraun ses opok, ak Anut nukan ämän utaiei. h1I Karauk o uku apu opok noin, kiro kesek, roasiret ak Anut nukan ämän roin, rouna, Satan nukas peanik, akan woiaka uruan ämän oi manowon. Kon ronkat, ko kesernuk, ak woiaka epar wa mona, Anut nukas ak ätäi wa imwarai. x0i Jisas nukas keser äiewon, “Kiro totok ämän kon onoktapau kesek: Kiro o uku, kiro Anut nukan ämän. /# Kos ätäi awarowon, “Anut nukas roasiret kamwaraun onok meter ämäi rawon. Rusapai ak isan tamareäim roat, okon, kiro onoktapau ätär marom. Karauk roasiret ak totok ämän karar roiäi. Keseria, ak amiakas apariäi apariäi, sinuk, jekur wa apariäi. Ak ämän raiakas roiäi roiäi, sinuk, onoktapau äpu wa.” Aisaia 6:9 Jisas nukas o uku nukan totok ämän onoktapau awarowon. b.= Jisas nukan tamareäu roat akas kiro totok ämän onoktapau owo senek rai totorin. f-EKarauk o uku omnokou eposek opok noin. Kiro o uku omnokou eposek opok noin, kiro o uku eposek tu pein. Tu peanik, ak näu sosop murin, karauk näu 100 orip murin.” Jisas keser äiemara, roasiret awarowon, “Roasiret ak raiaka orip raroi, ak kiro totok ämän roianik, onoktapau äpu maiei!” Jisas nukasar nukan totok ämän onoktapau äiewon. h,IKarauk o uku amurik katuau sop uru neanik, tu pein. Katuaus oi jenuk, jekur taiäun senek wa. {+oKarauk o uku aiauk opok noin. Kiro o uku tu pein. Kiro omnokou an wäpik. Keseria, kiro o uku tu pemara, meiein. n*URoasiret mena atap atap pakan Jisas siakup koin erekapu koi tururna, Jisas nukas kar totok ämän awarowon, “Kar ro o uku kuräun kon woia potowon. Karauk o uku apu opok noin. Kesernuk, roat akas taiein, ai rautes pe oi jein. )e(CKar ro kon enip Kusa, ko Herot nukan ou kameäwon ro. Herot ko kiro omsau kameäwon ro näwäu. Kiro ro nukan asir kon enip Jona pak kar asir enip Susana pak karauk asiret pak ak Jisas kon tamareäu roat pak tainwareanik, manoin. Kiro asiret akas akan aiauk pak osap pak oianik, Jisas kon tamareäu roat pak sarware manoin. Ro o uku woia kurewon. 5'cKiro ses opok, osou aru karauk asiret akan woiaka uru rau Jisas nukas oi kurwarowon. Kar asir kon enip Maria ko Magdala menan Jisas nukas osou aru 7 orip oi kure muruwon. & Kar omre opok, Jisas ko kon tamareäu roat 12 orip ak näu mena pak mena eteinanak pak poteanik, Anut nukan ämän roasiret maroin. %92Jisas nukas kiro asir auruwon, “Nan won is mesin epar momon, okon, na ätäi eposek saremon. Keseria, rusapai nan won päurar orip man.”$1Karauk roat ak erek ko pak o je rain kiro ämän roumana, aka aka arein, “Okoro ro inok, ko onok aru jäkäi maraun itok ra?” p#Y0Keseria, Jisas nukas kiro apu pakan asir auruwon, “Isas nan onok aru erekapu jäkäi musom.” {"o/Keseria, rusapai is aisom, kon onok aru sosop miäu, isas kon onok aru erekapu jäkäi murim. Owon, kon wou isanun meiewon. Utianik, inok ro ko onok aru eteinak mowon, isas kon onok aru jäkäi murimin. Kos isanun wou uru eteinak meiäi.” \!1-Na is nan owa imäiri pemon na is oktokoirau wa, okoro asires is peita, kos isan isi oktokormara, utoirau wa. Na uer isan tapi opok kourau wa, utianik, okoro asires isan isi uer sou eposekus erekapu jomurowon. . ,Keseria, Jisas nukas kiro asir rawon pakaima pirirmara, Saimon auruwon, “Na okoro asir amunas aparum ra? Is nan owa pemin, na isan isi an kosoraun an irau wa, utianik, okoro asir ko amuk urokus isan isi an kosorianik, kon tapau urikus tätämuruwon. 4a+Saimon nukas ätäi keser äiewon, “Isan ronkat kiro ro ko aiauk sosop 500 orip owon.” Jisas nukas ätäi Saimon auruwon, “Na kiro ämän epar senes äiem.” I *Au ätäi kon aiauk nurau senek wa, okon, kiro aiauk atowon ros awatowon, ‘Au kiro aiauk mesin wa ronkatäu, is erar atom.’ Kiro roat oirori, inokos kiro ro mesin wous näwäu meiäi?” [/)Jisas nukas keser auruwon, “Ro oirori au poteanik, kar ro opok aiauk oianik, auririn ‘Nan aiauk amuk tawa ätäi isamur.’ Kar ro ko aiauk 500 orip owon, kar ros nais keseriar ko aiauk 50 orip owon. >u(Jisas nukas kiro Parisi ro nukan ronkat äpu momara, äiewon, “Saimon, is kar ämän aisaurim.” Saimon nukas ätäi Jisas auruwon, “Näwäu nan ämän airota, rowam.” Q'Kesernuk, kiro Parisi ro kiro aparmara, ronkatewon, ‘Okoro ro ko Anut nukan ämän roianik, areawon ro maro, ko äpu mai, kiro asir inokos ko atou. Ko äpu mai kiro asir ko apu pakan asir.’ &Kiro asir pemara, Jisas siakup tai raumara, wai rawon. Kon amuk urokus Jisas nukan isou opok nowon. Keseria, kon tapau urik rumukäus kiro amuk urok Jisas nukan isou opok tätäi kuremara, kon isou oktokormara, kiro uer oianik, Jisas nukan isou opok kourwon. %C%Kiro mena kar asir ko onok aru orip raiäwon. Kos Jisas Parisi ro nukan owa o jera ämän roumara, ko kar botol eposek uer sou eposek päun oumara, kowon. s_$Kar Parisi ro nukas Jisas kon owa o jaun imäi potowon. Jisas ko kiro owa poteanik, o jaun tanewon. $A#Anut nukan Osou Näu oin roasiret ak epar kiro Anut nukan ronkat eposek äpu maiei.” Kar sapum asires uer sou eposek oumara, Jisas nukan isou kosorwon. 2]"Ro Nukan Mokoi koumara, ko wain an o pak jenuk, akas äiein, ‘Okoro ro aparwe, ko po senek o sosop jeäu. Ko aiauk oiäi roat pak onok aru miäi roat pak o jeäu.’ %!An jomareäwon ro, Jon pemara, karauk omre opok, ko o pak wain an pak wa jeäwon. Kesernuk, akas aurin, ‘Jon ko osou aru orip,’ äiein. `9 Ak mokoit eteinanak akas om sorik opok tane raumana, karauk mokoit pak sipiräiäun keser urwareäi, ‘Ik asir oiäin parau urumun, utianik, ak karäu wa.’ ‘Ik op meieäin sir wemun, utianik, ak waiäu wa.’ xiJisas nukas roasiret awarowon, “Is rusapaian roasiret owo senek äiäm? Is akan onok owo senek äiäm? 'Parisi roat pak sintore ämän tamareäi roat pak ak Anut nukan onok eposek tainorau utiäi. Keseria, Jon nukas an jomaraun awaronuk, utoin. X)Roasiret erekapu kiro ämän roumoi, karauk roasiret pak karauk takis aiauk oiäi roat pak akas äiein, “Epar Anut nukan onok tuku eposek.” Meter, ak Jon nukas an jomarowon, okon, ak keser äiein. Is ak epar senes awarom, Jon nukas okoro omnokou pakan roasiret erekapu itimware rau. Utianik, inok ro ko Anut nukan amuk opok enip jou wäpik, kos äiäu, ‘Anut isan kamoireäu ro näwäu, is ko inkaruru raim’ kiro ros Jon itimori rau.” ;oJon kiro ro meter Anut nukan ämän nukas äiewon, ‘Anut nukas äiewon “Is isan ämän oi areäun ro äsimorta, amke koi, nan apu tuku sare musai.” ’ Malakai 3:1 e CAk is airowe, ak owo aparau potoin? Anut nukan ämän roianik, ariäwon ro kar ra? Kiro epar senes. Is epar awarom ko Anut nukan ämän roianik, ariäu ro. Kos karauk Anut nukan ämän roianik, ariai roat itimware rau. ' GAk owo pote aparin? Ak kar ro omjo eposek mer amke rawon pote aparin ra? Kiro roat ak omjo eposek orip ak osap sosop orip pak ak mena ou eposek opok raiäi. c ?Jon nukan tamareäu roat ori manosa, Jisas nukas Jon nukan ämän roasiret turur rain awarowon, “Ak ro wäpik mena om puru opok Jon siakup owo osap aparaun potoin? Ak kar pakpak uriris atonuk aparau potoin ra? a ;Inok ro ko isanun wou epar mianik, ko sakau tai rawai, kiro ro kon wou näu saräi.”  7Keseria, Jisas nukas ätäi kiro roat ori awatowon, “Ak owo ämän roumoi, akan amiakas owo onok apari kiro erekapu, ätäi pote Jon aurwe. Amiak utup roat ak ätäi amiak uräianik, om apari. Isiaka tipinewon roat ak apu arirai. Roat sip repros orip ak ätäi eposek sarei. Raiaka otop roat ak ätäi ämän jekur roi. Meiein roat ak ätäi awau siräiein. Saruku roat ak Anut nukan Ämän Eposek roi. 7gKiro ses opok Jisas nukas roasiret sosop sip aru orip jekwarowon. Osou aru orip roat erek jekwarowon. Karauk roat amiak utup orip amiaka urarenuk, ak ätäi om aparin. J Kiro roat ories Jisas siakup koianik, totoririn, “An jomareäu ro, Jon nukas ik na totoisaun äsimoitowon, ‘Na koi Israel roasiret imwaraun koumon ra, ik kar ro kowai kamäm?’ ” /WJon nukan tamareäu roat akas Jisas nukas onok erekapu Jisas nukas keserwon aparianik, Jon koi aurin. Keseria, Jon nukas kon tamareäu roat ori, Jisas siakup äsimwatia, keser totoraun awatowon, “Roat akas kar ro näwäu kowai äiein. Na kiro ro ra, ara, ik kar ro ruris kowai kumäm ra?” b=Roasiret ak Judia provins pak karauk omnokou Judia siakup pak manoutomana, ak kiro onok Jisas nukas sarau mowon ämän ari ari arein. An jomareäwon ro, Jon nukas kon tamareäu roat oirori Jisas siakup äsimwatowon. ?wKesernuk, roasiret erekapu iminemoi, Anut nukan enip jou murianik, ak äiein, “Anut nukan ämän roianik, areawon ro kar ik kamuk kowon. Anut kon roasiret sarwarau kowon.” Kiro ro meiewon ätäi siräumara, kon patan opok tane raumara, ko arewon. Keseria, Jisas nukas kiro mokoi imäiemara, kon anak nuruwon. W'Ko kiro ro meiewon siakup poteanik, ro meiewon patan opok ipou mowon. Kesernuk, roat ak meiewon ro patan orip ämäi koin ak kiro opok tai rain. Jisas nukas äiewon, “Mokoi, is aisom, na siräu.” a; Näwäu ko kiro asik aparianik, wouti mowon. Ko kiro asir auruwon, “Na wa waiäu.” iK Jisas ko kiro mena porim rorokpai siakup raunuk, kar ro meiewon imäi koin, Ro meiewon kon anak kar mokoi wäpik, kon mokoi kiro karar, kon komu nais meter meiewon. Kiro mena roasiret sosop kiro asik pak erek tainori koin. ~ Om ses katu manonuk, Jisas kar mena enip Nein, kiro mena potowon. Kon tamareäu roat pak karauk roasiret sosop pak erek potoin. }9 Kiro roat akan näwäu nukas äsimwarowon ak ätäi poteanik, kiro sarau ro eposek sarewon aparin. Jisas nukas Nein menan mokoi meiewon siräi mowon. V|% Jisas ko kiro ämän roumara, ko karkairwon. Ko ätäi pirirmara, kiro roasiret ko tainori potoin awarowon, “Is epar senes awarom, is kar Israel ro okoro ro senek kon wou epar mowon wa aparmin.” "{=Is nais roat näunäu akan inkaruru raiäim. Karauk marai roat ak isan inkaruru raiäi. Isan kar marai ro auriaim, ‘Na okoro opok koi,’ aurita, koiäu, kar auriaim, ‘Na enro opok pot,’ aurita, poteäu. Isan sarau ro ko ‘Na okoro sarau mo,’ rai aurita, sarau miäu.” ~zuIs ro aru, okon, is na siatap potau senek itok wa. Utianik, na onsaus karar äieta, isan sarau ro ko eposek saräi. `y9Keseria, Jisas ko kiro ro näwäu nukan sarau roat tainware potowon. Ko mena siakup potonuk, kiro ro näwäu nukas Jisas ämän keser surmurowon, “Näwäu, is onok aru miäim ro, okon, na isan owa wa potau. ixKKo ik Juda roasiret jekur sareikeäu. Kosar iken tururianik, Anut nuka jou muraun ou mowon.” w+Kiro roat akas Jisas siakup tonomana, ämän sakau aurin, “Kiro ros ik jekur kamoikeäu kon sarau ro meiäuru, okon, nas potoinam, jekur mo. ,vQKeseria, kiro ro näwäu ko Jisas Kapaneam mena pe rawon ämän roumara, kos karauk Juda akan roat näunäu äsimwaronuk, koi kon sarau ro jekuraun aurau potoin. #u?Kiro mena kar ro, ko marai roat akan kamwareäu ro näwäu, nukan sarau ro ko sip orip. Kon sarau ro kon sarau ämän aurnuk, jekur tainoriäu. Keseria, kon ro näwäu konun wous meiewon. Kiro ro sip näwäu oumara, meiäurnuk, kiro ro näwäu ko kon sarau ro nukanun wouti mowon. pt [Jisas ko Anut nukan ämän roasiret erekapu mare kuremara, ko Galili an kasakup Kapaneam mena manowon. s1Kar ro ko isan ämän roumara, tainorau wa, ko kesek, ko ou us nokou opok ou up tuemara, ou mowon, ko ou sakau mau wa. Om näwäu nomara, joi näwäu nowon, kiro ou erekapu joies oi manowon. Kiro ro ko Anut nukan ämän roumara, wa tainoriäu.”wrg0Kiro ro isan ämän roumara, tainoriäu, kiro onok kesek. Kar ro ko ou maurmara, amke up tuwe noptomara, aiauk tararmara, ou tutu sakau kurewon. Om näwäu nomara, joi näwäu nowon, kiro ou ko sakau rawon. Owon, ko aiauk opok ou mowon. |qq/Ak rowe! Kar ro ko is rawa koianik, isan ämän roumara, tainoriäu. Is kon onok ak opok ätär marota, aparaiei. ~pu.Jisas nukas ätäi äiewon, “Ak owon, is ‘Näwäu, Näwäu.’ airiäi? Ak owon isan ämän wa tainoriäi? ~ou-Ro eposek ko kon ronkat eposek orip ko ämän eposek kon wou uruas siräi penuk, areäu. Ro aru ko kon ronkat aru orip ko ämän aru miäu. Owo ronkat kon wou uru raiäu, kiro siräi penuk, kon oksau pakas ämän miäu.” Ou maun onok oirori. n3,Am erekapu rau, akan nemauk karar muriäu. Wer nemauk ko äriauk mu opok wa muriäu. Roat ak uran nemauk isiau amurik pakan oiäi ra? Wa senes wa. xmi+Jisas nukas awarowon, “Am eposek raiäu, ko nemauk aru wa muriäu. Am aru ko nemauk eposek wa muriäu. [l/*Nakan amunauk opok am sawau näwäu raunuk, na owose nan jaunan amuk opok us oi kuräun aurum, ‘Jai, is nan amun opok us oi kure musam rai aurum?’ Na sätwareäum ro, amke am sawau näwäu nakan amun opok rau oi kureinam, ätäi eposek apu aparianik, epar jaunan amuk opok us rau oi kure mur.” Am nemauk eposek pak nemauk aru pak. ykk)Na owon jaunan amuk opok us eteinak oikuräun aparum? Nakan amun opok am sawau rau na aparau senek wa ra? j(Kar mokoi ko kon tamareäu ro itimorau senek wa. Ko tawa ämän erekapu roianik, jekur tainoria, epar ko kon tamareäu ro senek sarai. qi['Jisas nukas kar totok ämän awarowon. “Kar ro amuk utup, kos kar ro amuk utup jauk apu ätär muraun itok ra, wa ra? Ko jauk kesernuk, kiro roat oirori amiaka utup jauk ournuk rai, jauk ori erekur owateanik, up uru naieir. ehC&Ak karauk roat osap ariai senek, Anut nukas ak osap arai. Ak roat osap sosop arona, Anut nukas nais ak ätäi osap sosop arai. Kos akan jowa ätäi osap sosop jokeanik, jo suormara, ätäiar osap sosop jowa jokonuk, akan jo ok päi. Ak kiro osap sosop owaiei. Ak karauk roat opok owo onok miäi senek, Anut nukas ak opok nais keseriar keserai.” g7%Jisas nukas ätäi äiewon, “Ak karauk roat akan onok wa wasarewaräiei. Ak keserna, Anut nukas nais akan onok wa wasaräi. Ak kar ron onok aru wa aparau. Ak keserna, Anut nukas nais akan onok aru wa aparai. Ak kar ron onok aru utona, Anut nukas akan onok aru utomarai. Kf$Akan momonaka, Anut nukas karauk roasiret akanun woiakati miäu senek, ak nais karauk roat akanun woiakati mianik, sarwaraiei.” Akas karauk roat akan onok akan ronkat pakaima wa wasarewarau. e/#Ak kiro onok utomana, akan iwäi jaunakat akanun woiakati maronai, jekur sarware. Ak onok eposek akan iwäi jaunakat opok mowe. Ak roat osap aroinai, ätäi akas pak akan osap ikaurai rai wa ronkatäu. Ak keseraiei, tawa ak osap näwäu owaiei, ak Anut Näwäu nukan mokoit epar rawaiei. Anut ko roat osap erar ariäu, akas ko wa auriäi. Roat eposek pak, roat aru pak, Anut nukasar rapor kamwareäu. Xd)"Ak kar ro akan osap nurianik, akan ronkat ko kiro osap ätäi arai, owo osap eposek Anut nukas ak arai? Onok aru miäu ro nais ko kar ro osap nurunuk, kon ronkat, kiro ros osap ätäi nuraun rai ronkatäi. +cO!Akas karauk roat kar onok eposek ak opok moin, akas nais ak eposek kamwaraiei, owo osap eposek owaiei? Roat onok aru miäi ak nais kiro onok keseriar keseriäi. Qb Karauk roat akas akanun woiakas meieäi, akas nais ätäi kiro roat akanun karar woiaka meieäi. Keserna, Anut nukas ak kar osap eposek arai ra? Onok aru miäin roat nais ak keseriar keseriäi. a}Owo onok eposek karauk roat akas ak opok keseraun ronkataiei, akas kiro onok eposek karauk roat opok keseriar keseware. `Kar ros nan osap owaun aisonuk, na wa tämurau. Na ko nuram. Kar ros nan osap oi manonuk, ätäi amuk iram rai wa aurau. J_ Utianik, kar ros nan sipon näu kaimas purnuk, ätäi pirirnam, sipon sau kaimas nuruta, purai. Utianik, kar ros nan omjo rumukäu ounuk rai, nas wa tämurau. Utota, nan kar omjo nais owaura. .^UAk kiro roat akas ak aru maraun areai, akas pak jekur rawaun ämän awarowe. Ak kiro roat akas ak aru maraun arina, akas Anut aurna, Anut nukas kiro roat sarwarai. 7]gJisas nukas ätäiar äiewon, “Ak rowe, akan iwäi jaunakat pak wa weräiäu. Roasiret akas akan enmakap sät ämän mona, akas onok eposek kiro roasiret opok maiei. !\;Ak rusapai jekur rauna, meter akan askanai akas sät eitek akan ämän roianik, areain roat, akan enmaka jou mareäin senek roasiret akas akan enmaka jou maraiei. Ak wopurut, tawa ak usu näwäu owaiei.” Jisas nukas roasiret akan iwäi jaunakat pak jekur rawaun awarowon. )[KAk roasiret ak rusapai o sosop jeanik, nokomaka pera, tawa ak sou akwarai. Ak roasiret ak rusapai nepipirianik rai, tawa ak woiakati mianik, wai rawaiei. Z Jisas nukas ätäi äiewon, “Ak roasiret ak rusapai osap sosop orip, ak rusa jekur nepipir rai, tawa ak saruku saräiei. OYKiro onok ak opok keserna, ak woiaka aru wa mau, woiaka näu moinai, nepipirwe. Owon, ak kiro onok keseraiei, Anut nukas karauk osap eposek sare marowon omar oik rau tawa owaiei. Meter akan askanai Anut nukan ämän roianik, areain roat kiro onok aru ak opok keseriar keseraiei.” Jisas nukas woiaka aru maun ämän arowon. X3Tawa ak Ro Nukan Mokoi tainori arina, roasiret akas ak mesin kasiaka pemana, akan enmaka aru maiei, kiro keserna, ak akan woiaka näu sarewe. |WqEi, ak rowe, inok roasiret ak Anut nukan onok eposek owaun sarau sakau maiei ak woiaka eposek saräiei. Owon, Anut akan sarau moin apwareanik, sarwarai. Ei, ak rowe, rusapai ak wairai, ak akan woiaka näu sare rawe. Tawa ak nepipiraiei. ^V5Jisas nukas kon tamareäu roat apwaromara, awarowon, “Inok roasiret ak äpu akasar akan totomaka sarwarau senek wa, akararnak onok eposek mau senek wa, ak woiaka eposek saräiei. Anut nukas ak kamwareäu. &UERoasiret ak kon omjo atona, eposek sariai. Kon sakau kiro pakas potomara, roasiret sip orip eposek sariai. Jisas nukas woiaka näu saräun ämän awarowon. TyJisas kon ämän oi ariaun roat sare mareanik, ko ne, om urun opok kon sarau roasiret sosop pak karauk roasiret sosop, Judia provins pakan pak, Jerusalem menan pak, Taia menan pak, Saidon menan pak kiro omnokou erekapu kiro pakan koi turur rain opok nowon. Kiro roasiret ak kon ämän rowau koin, karauk roasiret sip aru orip pak, osou aru orip pak, Jisas nukas jekwarowon. SzRmKiro roat sare marowon, akan enmak kiro: Saimon (Jisas nukas ko kar enip Pita mowon), kon amak Andru, Jems, kon amak Jon pak, Filip, Bartolomiu, Matiu, Tomas, kar Jems (Alfius nukan mokoi), kar Saimon (ko kar tupsiu enip Serot pakan), Judas (Jems nukan mokoi), kar Judas Iskariot kos Jisas kon iwäi jaukut akan ipiakap marowon. Jisas nukas roasiret sosop jekwarowon. QP1 Tapera, kon tamareäu roat urwarnuk, kouna, roat 12 orip sare marowon. Keser sare maromara, Anut nukan ämän omsau oi ariaun roat enmak marowon. \O1 Kar ses opok, pututu Jisas ko Anut auraun omtorou opok tone Anut auri rawon. Keseria, Jisas nukas roasiret erekapu apware kuremara, kiro ro auruwon, “Nan ipon kure.” Kiro ro auruwon siar kesernuk, kon ipou näu ätäi meter eposek rawon senek sarewon. PL Keseria, Jisas nukas Parisi roat awarowon, “Is ak totwaraurim, iken sintore ämän nukas sumaun omre opok onok eposek maun äiein ra, onok aru maraun äiein? Kar ro jekurau ra, aru murau?” 2K]Jisas ko kiro roat akan ronkat äpu momara, kiro ipou meiewon ro auruwon, “Na siräinam, roasiret amiakap koi.” Kiro ro siräumara, roasiret amiakap koi tai rawon. JRaunuk, karauk Parisi roat pak sintore ämän tamareäi roat pak Jisas enkup ämän maun kiro ro jekurnuk, aparaun rai kame rain. +IOKar tup etei sumaun omre opok Jisas ko tup owa tonomara, Anut nukan ämän roasiret mare rawon. Kar ro kon ipou karaima meiewon orip ko kiro tup owa rawon. )HKKeseria, Jisas nukas awarowon, “Ro Nukan Mokoi, nukasar kiro sumaun omre kameäu, ko owo onok keseraun itok.” Jisas nukas kar ro ipou meiewon jekur mowon. GwKo Anut nukan owa tonomara, kiro bret Anut jou muriäin patan opok rawon oumara, kon roat pak jein. Kiro ep roat akas jaun itok wa. Anut kamuk raiäi roat akas karar jeäin. Utianik, Devit nukas kon roat pak jein. Ak kiro jer ninaräu wa ra?” FJisas nukas ätäi awarowon, “Ak Devit kon weräiäi roat pak sou akwaronuk, Anut jou murin pakan bret jein, ak äpu ra, äpu wa? EKarauk Parisi roat akas apwareanik, äiein, “Ak owon sumaun ses opok sarau morai? Kiro ak Moses nukan sintore ämän aru morai.” %D EKar tup etei sumiäi omre opok, Jisas ko kon tamareäu roat pak, wit woi kamukas potoin. Kon tamareäu roat akas wit nemauk oianik, nuakemoi, je je potoin. oCW'Kar ro ko wain an meten jeanik, ko awau utiäu. Ko keser äiäi, ‘Mustäi kiro eposek.’ ”QB&Wain an awau ko meme kerau awau opok äräine mota, au eposek rawaiei. bA=%Kar ros wain an awau meme kerau mustäi opok wa äräine miäu. Ko kesernuk rai, kiro wain an awau sipar kurarianik, meteran meme kerau kiräianik, wain an omnokou opok kour nai. Kiro meme kerau nais erek jäkäiai. ,@Q$Keseria, kos kar totok ämän awarowon, “Kar ros kon meteran omjo kiräianik, ko kon omjo awau pakan omjo si eteinak patirnuk, kiräianik, mustäi opok wa näke miäu. Kar ros kiro onok kesernuk, kon omjo awau aru mianik, kiro omjo si awau eteinak, omjo mustäi ori eposek wa sarai. ?w#Utianik, tawa kiro ro asir owaun ko karauk roat akas ak pakan imäi manona, kiro epar kiro ses opok, ak o utaiei.” *>M"Jisas nukas ätäi awarowon, “Kar asir ro owaun ses opok, kiro ro raunuk, kon jaukut koi rauna, o utaun itok ra? Is epar awarom, Kiro onok wa keseraiei. =!Karauk roat akas Jisas totorin, “Jon nukan tamareäu roat ak kar muti o wa jeäi. Ak Anut karar auri raiäi. Parisi akan tamareäi roat, nais ak keseriar keseriäi. Utianik, nan tamareäum roat ak o pak an pak sosop jeäi. Ak owon keseriäi?” <- Kiro senek, is roasiret onok eposek miäi urwaraun kowau wa. Is roasiret onok aru miäi ak akan woiaka piriraun koimin.” O utaun onok ämän. ~~}|{zzyy5xqwvvttZsrsqq7p>ovnnNmm1lkk.ji{hhNggVf==!<`;m::s99z88766=55O443m22F100/y/.,-{,,*++ *K)p)''&^%<$# QJ O];xEcAm;D , A A_,XX) Ak onok eteinak keseraun itok warnuk, ak owon onok näwäu keseraun ronkatei? s_ Inok ro ak kamuk opok kon ronkat sosopus okoro omnokou opok omre rumuk rawaun itok? Ko keserau senek wa. / Ak ai raut apwarwe. Ak o uku wa weäi, ak o arianik, pote owa wa turur miäi. Kiro Anut nukasar o aronuk, jeäi. Akas kiro ai raut itimware rai.  Keseria, Jisas nukas kon tamareäu roat awarowon, “Ak akan enmaksau mesin ronkateanik, ‘Ik owo o jemoi, rawau?’ ‘Ik owo omjo takäu?’ keser wa äiäu, Totomaka kiro näwäu senes, o näwäu wäpik. Akan enmaksau näwäu senes, omjo kiro näwäu wa.   Inok ro ko osap sosop turur miäu, ko kiro onok keserai, ko Anut nukan amuk opok saruku ro rawai.” Akan woiaka Anut opok karar mowe. {o Anut nukas kiro ro auruwon, ‘Na ronkat wäpik ro. Rusapai pututu na meieta, okoro osap erekapu inokos owai?’ =s Kesermoi, kos äiäi, ‘Rusa, is o sosop orip, okon, is okoro o woisan sosop orip jeanik, nepipir rawam, Is sarau ätäi ätäi wa mam, erer raia, o an pak karar je je rawam.’  ) Keseria, nukasar ronkatemara, äiewon, ‘Isan ou eteinak okoro erekapu uräi kureita, kar ou näwäu moita, kiro owa osap erekapu kuräm.’ f E Kiro ro kon wou uruas ronkatemara, äieu, is owosäu, is okoro osap turur maun omoi wäpik. j M Kos ätäi totok ämän awarowon, “Kar ro ko osap sosop orip ro kon woia o sosop raiäu. < q Keseria, kos roasiret awarowon, “Ak jekur tai rawe, ak okoro omnokou pakan osapun woiakas wa wäu. Inok ro ko osap sosop orip ko kiro osap opakas totok awau rawaun wa owai.” _ 7 Jisas nukas ätäi auruwon, “Is awan osap pak, awaka pak inäi mataun kowau wa.” <q Kar ros kiro roasiret erekapu turur rain opok siräumara, Jisas auruwon, “Näwäu, nas isan awai, aurta, kiro osap iken moniokos meieanik, utomti manowon inäi owamur.”  Sakau tai rawe. Anut nukan Osou Näus kiro ses opokar ak owo ämän aräun ätär marai.” Aiauk sosop orip ro ko rauk käiewon. mS Owo ros ak tururiäi owa, roat näunäu amiakap imware potona, ak araun ronkat sosop wa owau. gG Utianik, owo ro kos ämän aru Ro Nukan Mokoin enip opok monuk, Anut nukas kiro onok aru jäkäi murai. Owo ros jeje ämän Anut nukan Osou Näu nukan enkup ämän mai, Anut nukas kiro ron onok aru wa jäkäi murai. 9 Owo ros roasiret omnokou opok isan jai rai wa awarai, isas nais keseriar Anut nukan sarau eitek akan amiakap ‘kiro ro ko isan jai’ rai wa äiäm. eC Jisas ätäiar awarowon, “Is epar awarom, inok roasir kos roasiret omnokou opok, ‘is kon jauk’ awaronuk, is Ro Nukan Mokois nais keseriar Anut nukan sarau eitek akan amiakap ‘kiro ro ko isan jai’ äiäm. N Kiro karar wa, ko akan tapiaka urik karar karar erekapu ninarewon rau. Ak wa iminäu, Anut nukan amukup akas kiro ai eteinanak itimware rai. Anut ak kamwarai.” Jisas nukan enip jou muraun onok. wg Amket opok, ai simnak 5 orip aiauk 2 toia oripas kau miäi. Anut nukas ai karar karar jekur kamwareäu. C Is ak inok iminäun ätär maram. Ak Anut Näwäu karar iminewe. Ko sakau näwäu orip. Kos ak tawa akwarianik, ep näwäu uru känkurwarai itok. Kiro epar awarom, ak ko karar iminewe. <q Jisas nukas ätäi äiewon, “Isan jaiat, is epar awarom, ak kiro roat, karauk roat akwarona, meiäiei ak wa iminewarau. Tawa, kiro roat akas ak ätäi aru marau senek wa. 4~a Keseria, ak owo ämän pututu, ämäi araiei, amop arou opok rowaiei. Ak owo ämän äiäurar owa im penemoi, araiei kiro ou oikas tone sakau araiei.” Ik inok iminäu? g}G Owon, osap kururur raiäi kiro erekapu amop päi, owo osap ämäi miäi roasiret äpu maiei. 4| c Jisas ko arenuk arenuk, roasiret sosop tururmana, aka aka suosuotein. Jisas nukas amke kon tamareäu roat awarowon, “Ak Parisi roat akan bret makona, noroiäwon marasin enip jis jekur aparaiei. Ak akan ämän eposek mitu orip roinai, jekur aparwe. Kiro ämän erekapu epar wa, okon, jekur aparwe. R{ 6Kos ätäi owo äienuk, ko wena, meiäun rai jekur oksau apai rain.z3 5Jisas ko kiro owa rawon ute kasik nonuk, sintore ämän tamareäi roat pak Parisi roat pak akas ko mekesup sät ämän sosop mianik, totorin. By} 4Sintore ämän tamareäi roat, wopurut, ak Anut nukan ämän karauk roat opok ämäi miäi. Ak akasar jekur wa tainoriäi. Karauk roat tainori tonam äiäi akasar apu soriäi.” 0xY 3Kiro epar meter roat akas omnokou ate mowon ses opok ak Abel wena, meiewon pote, akas Sekaraia kos Anut jou muriäin patan pak kon omoi eposek pak kamuk opok wena, meiewon. Akas kiro roasiret eposek erekapu akwarona, meiein. Is epar senes awarom, rusapaian roasiret ak kiro usu erekapu owaiei. w 2Keseria, rusapaian roasiret akas akan askanai akan usu owaiei. Anut nukas ätäi kiro roat akwarona, meiein akanun sarwareanik, akwarai. Pv 1Kiro onok Anut nukan ronkat eposek nukas äiewon, ‘Is ak rawa Anut nukan ämän roianik, areai roat pak ämän oi ariai roat pak äsimwaram. Karauk aru maraiei, karauk akwarona, meiäiei.’ u} 0Ak kiro up opok patan eposek käi marona, ak karauk roasiret ätär mareäi, akan ronkat akan askanai akan onok eposek. t) /Wopurut. Akas Anut nukan ämän roianik, areain roat akan up opok patan eposek käi miäi. Kiro roat akan askanai akas akwarona, meiein. ^s5 .Keser aurnuk, Jisas nukas äiewon, “Ak sintore ämän tamareäi roat nais, ak sintore ämän kiro osap usu senek roasiret akan enmaksau opok ämäi mareäi. Utianik, akas kiro usu ämäiaun wa sarwareäi. r -Kar sintore ämän tamareäu ros kiro ämän roianik, auruwon, “Näwäu, na kiro ämän äiem, kiro ik nais woiok aru mukou.” q- ,Wopurut, ak op up roat akas mer wa amke muriäi senek. Roasiret ak kiro wa apariäi, ak kiro opok tai arina rai, ak ukun orip saräiei.” ?pw +Ak Parisi roat, ak roasiret tururiäi owa ak tanäun omoi eposek oiäi. Ak amket opok roasiret akas karauk roasiret amiakap pere awarona, akan enmaka rororna, aka nepipiriäi. o5 *Ak Parisi roat, ak jekur rowe. Ak woian o erekapu näwäu pak eteinak pak 10 orip atap atap inäianik, surwate mianik, karar sur oi Anut nuriäi. Kiro onok eposek kesermana, ak Anut mesin woiaka epar wa miäi. Ak kiro onok eposek pak karauk onok eposek keseraun wa utau. unc )Ak kiro o akan maro uru rau kiro roat osap wäpik roat arowe. Ak keserna, ak erekapu ukun wäpik saräiei. wmg (Akan ronkat eposek wa. Ak äpu wa rä? Anut nukas akan woiaka ate mowon, akan enmaksau nais kosar ate mowon. Ml 'Kesernuk, Jisas nukas kiro ro auruwon, “Ak Parisi roat akan maro kap pak mekesuk opok jekur an kosoriäi, ukun wäpik, utianik, ak onok aru sosop miäi, okon, akan woiaka uru ukun näwäu rau. k &Kiro Parisi ros o jaun ses opok Jisas ko Anut nukan amukup eposek saräun kon ipou an kosorau wa, aparianik, karkairwon. j7 %Jisas nukas roasiret Anut nukan ämän erekapu mare kurenuk, kar Parisi ros Jisas kon owa o jaun auruwon. Keseria, Jisas ko pak o jaun potowon. 2i] $Utianik, akan enmaksaun arou eposek orip orip jere rawai, kiro arou owa jereanik, merek kure rau senek.” Jisas nukas Juda roat näunäu akan onok aru mesin awarowon. Nh #Kiro mesin ak jekur rawe, warnuk, kiro arou woiaka uru rau koserai. =gs "Nan amunauk kiro enmatsau pakan arou. Nan amunauk eposek rawai, kiro akan enmaksau arou senek jere rawai. Utianik, nan amunauk aru saräi, nan won uru nais erekapu pututu saräi. dfA !Jisas nukas ätäi äiewon, “Roat ak arou aioianik, baket uru ra, ou waru uru wa ämäi miäi. Ak arou aioianik, kämioik äsäi miäi. Keserna, roasiret ak owa tonaun kiro arou merek aparianik, ak owa tonaiei. e/ Tawa, Anut nuka ätäi koi okoro omnokou pakan roasiret wasarewaraun ses opok Niniwa roasiret meiein ätäi siräianik, Anut nukan amuk opok rusapaian roasiret pak erek tai raianik, auraiei, ‘Rusapaian roasiret ak onok aru miäi’. Owon, Niniwa roasiret ak Jona nukas Anut nukan ämän marowon, akan onok aru utomoi, ätäi woiaka piririanik, Anut mesin akan woiaka epar moin. Is ak epar senes awarom, rusa okoro opok kar ro rau ko näwäu, kos Jona itimori rau. Ak kiro ro näwäu nukan ämän rowau utoi.” Enmaksaun arou. sd_ Tawa Anut nukas wasarewaraun ses opok, Siba omsau kamwareäwon asir ko meiewon ätäi siräianik, rusapaian roasiret pak koumana, akan onok aru amop marai. Owon, kiro asir ko mena atapukas Solomon nukan ämän eposek rowau kowon. Rusapai is epar senes awarom, kar ro näwäus Solomon itimori rau. Is rusapai okoro raim, utianik, ak nais isan ämän rowau utoi. (cI Meter Anut nukas Jona opok ko kiro kurur Niniwe roasiret ätär marowon senek, rusapai is, Ro Nukan Mokois, kiro kurur rusapaian roasiret karar ätär maram. b5 Roasiret koi turur rauna rauna, Jisas nukas awarowon, “Ak rusapaian roasiret ak aru senes. Ak kurur atap atap moita, aparam rai, ronkatein. Is kurur atap atap sosop wa ätär maram. Anut nukan ämän roianik, areäwon ro, Jona nukan kurur karar kiro epar ätär maram. 7ag Jisas nukas ätäi äiewon, “Wäpik. Inok roasiret ak Anut nukan ämän erekapu roianik, tainoriäi, ak epar nepipiraiei.” Jisas nukas kurur atap atap maun utowon. H`  Jisas nukas roasiret turur rain opok kiro ämän mare kurenuk, kar asires kiro kamuk raianik, kakurarmara, auruwon, “Kiro asir inokos naka musomara, kameisowon ko epar wou ererai.” 1_[ Aparianik, ko pote karauk osou aru 7 orip akan onok aru senes orip imwareanik, ätäi kiro owa erek rawaun koin. Keseria, kiro osou aru rautes kiro ro opok onok aru senes mona, meter kiro ro ko aru raiäu, rusapai ko erekapu aru senes rau.” Jisas nukas roasiret woiaka ereraun ämän marowon. S^ Keseria, ko ätäi pote kiro ou om kasar jekur moin, erar rawon aparwon. W]' Jisas nukas ätäi äiewon, “Osou aru ro opiakapan oi kurena, ko potea, ro wäpik mena sume rawaun omoi itanäi. Ko pote sumaun omoi warnuk, ko keser äiäi, ‘Is ätäi isan mustäi owa potam.’ =\s Inok roasir isan jai wa, ko isan iwäi jai. Inok roasir is sareirianik, karauk roat is siarap imware kowau wa, ko roasiret emwaronuk, mane kureäi.” Osou aru ätäi pewon. &[E Utianik, kar ro ko sakau näwäu senes orip pemara, kiro ro wenuk, kos kiro ron muk puri pak senri oumara, kon osap erekapu oumara, karauk roat inäi arai. qZ[ Rowe. Kar ro ko sakau orip ko muk puri pak atomara, kon ou kamenuk, kiro kon osap wa päu owaiei. Y) Epar senes wa, is kiro Anut nukan sakaus osou aru oi kurwariäim. Kiro epar äpu maiei, Anut nukan kamwaraun ses ak siarakap rusapai koi rau. 1X[ Utianik, is Bielsebul nukan sakau pakas osou aru oi kurwaroram rai, inokos akan mokoit osou aru oi kurwaraun sakau ariäu? Akan mokoit akasar kiro onok wasarewaraiei. -WS Utianik, Satan nukan kin karar aka aka weräianik, aka aka inäiäiei, ak owose sakau rawaiei? Akas is Bielsebul nukan sakau pakas osou aru oi kurwaroram airiäi. jVM Jisas nukas akan ronkat äpu momara, awarowon, “Karar omsau, ak aka aka weräianik, aka aka inäiaiei, ak ekep wa rawaiei. Ak erekapu aru maiei. Karar tupsiu ak aka aka weräianik, aka aka inäiäiei, ak jekur wa rawaiei. \U1 Karauk roat akas ko ate aparaun kos kurur atap atap kesernuk, aparaun aurin. T  Karauk roat akas äiein, “Kiro Bielsebul ko karauk eitek aru kamwareäu kos Jisas sakau nurunuk, osou aru oi kurwareäu.” HS  Kiro ses opok Jisas nukas kar ro osou aru orip ok utup rawon jekur mowon. Kiro osou aru manonuk, kiro ro ätäi arewon. Roasiret kiro opok turur rain ak kiro onok aparianik, karkairin. R Ak roat onok aru orip, akas akan mokoit o eposek araun äpu miäi. Iken momonok omar oik rau, ko onok eposek orip, akas ko Osou Näu araun aurna, kos ak arai.” Jisas ko roasiret akas kar eitek enip Bielsebul (kon kar enip Satan) ori sarau mora rai äiein. bQ= Utianik, kon mokois ‘Moni, is kakarau wawak jam,’ aurnuk, momokus on oi nuriäu ra? jPM Kar ron mokois momok aurai, ‘Moni, is was jam,’ aurnuk, momokus kar män aru oi nuriäu ra? 6Oe Inok roasir ko osap owaun Anut aurai, ko osap owai; inok roasir osap itanäi, ko aparai; inok roasir ko Anut nukan im ut koukourai, ko Anut nukas imtue murunuk, owa tonai. ,NQ Keseria, is epar senes awarom, ak owo osap owaun Anut aurna, kos osap arai. Ak owo osap itanäiei, ak aparaiei. Ak im ut koukourna, Anut nukas im tue marai. M) Is epar senes awarom, kiro ro owa rauwus siräianik, kon jaukun ronkatäu utou. Ko kon jauk, okon, orip orip totornuk, siräianik, o nuruwon. L Kiro ro ko owas raumara, keser aurai, ‘Is im penemin. Isan mokoit pak ninom. Nas is sarau wa irau. Is siräianik, o isau senek wa.’ WK' Isan jai awau ko rusapai kou, ik o erekapu je kuremun, ik ko nuraun o wa.’ J Kos ätäi awarowon, “Utianik, ak kamuk kar ro ko jauk orip raroi, ko kon jaukun owa pututu potomara, aurai, ‘Jai, is o iro. &IE Ikes karauk roat akan onok aru ik opok mukiäi jäkäi mareäum senek, nas pak iken onok aru jäkäi muk. Na ik osap ate apaikaun opok wa kureikam.” ,HS Omre orip orip ik nas o ikam. vGe Jisas nukas ätäi awarowon, “Ak Anut keser aurwe, Iken Momonek, nan enmat eposek ik jou musiäum. Nan kamoikaun ses okoro omnokou erekapu koi itok mai. [Nan onsau omar oik tainoriäi senek, ik nais omnokou pakan erek tainoram.] _F 9 Kar omre opok, Jisas ko nukarar Anut auri rawon. Ko Anut auri kurenuk, kon kar tamareäu ros auruwon, “Näwäu, Jon ko kon tamareäu roat Anut auraun ätär mareäu, senek, nas nais ik Anut auraun ätär muk.” E *Karar onok karar na itimoisi rau. Maria ko kiro onok eposek owaun sare mowon. Kar ros ko kiro pakan wa oi kuräi.”^D5 )Jisas nukas ätäi Marta auruwon, “Na sarau momata, osap sosopun ronkat oum. C! (Marta ko nukarar sarau momoi, wou aru monuk, koi Jisas auruwon, “Näwäu, is isakarar sarau moram, isan awai aurta, koi is sareirai.” bB= 'Kon awak enip Maria ko pemara, Jisas siakup tane raumara, Jisas nukan ämän roi rawon. A &Jisas ko kon tamareäu roat pak kiro ämän mare kurea, ko kar mena kounuk, kar asir kon enip Marta, nukas kon owa imäi potowon. o@W %Kiro sintore ämän tamareäwon ros Jisas ätäi auruwon, “Kiro ro päu roat akas apu opok wein mesin wouti mowon ro.” Jisas nukas auruwon, “Na potoinam, keseriar keser.” Jisas nukas Maria Marta ori apwatau potowon. =?s $Jisas nukas kiro ämän patarmara, kiro sintore ämän tamareäu ro auruwon, “Nan ronkat, kiro roat 3 orip inokos kiro ro päu roat akas wein ko kon jauk senek sarewon?” J>  #Ninoinus, tapera, kiro Samaria ro nukas aiauk oianik, kiro ou atak ro nurumara, auruwon, ‘Na okoro ro jekur kame rau, nan owo osap okoro ro opok utam, is ätäi koita, na kau musam.’ ” r=] "Ko kiro ro siakup potomara, am nemauk pakan an pak an wain oumoi, kiro ron ui opok momara, ui laplap sies pararar murianik, kiro ro ämäi oi kon donki opok momara, kar ou kiro apu siakup rau opok imäi potomoi, jekur kame ninowon. < !Utianik, kar iwäi jauk ko Samaria menan, ko nais kiro apu pakasar kowon. Ko kiro ro apu opok nini rawon aparmara, wouti näwäu mowon. >;u Kiro apu pakar kar Liwai ro, ko Anut kamuk raiäi roat sarwareäu ro, ko nais kiro apu pakas kowon. Ko nomara, kiro ro apu opok nini rawon aparmara, ko nais apu kasakupas manowon. %:C Kiro ro wein apu opok nini raunuk raunuk, kar ro Anut kamuk raiäu ro ko nais kiro apu pakas nowon. Ko kiro ro aparmara, imineanik, apu kasakupas manowon. b9= Jisas nukas ätäi auruwon, “Kar ro ko Jerusalem menas Jeriko mena nowon. Kiro apu kamuk karauk päu roat akas weanik, aru murianik, kon osap erekapu oianik, ute manoin. Kiro ro eparar meiäun rauk ser rawon. 8 Kiro ro ko nukasar nukan enip jou mam rai, ko pemara, Jisas ätäi totorwon, “Sintore ämänis isan jai inok mesin äieu?” _77 Jisas nukas äiewon, “Kiro epar senes na kiro keseram, na orip orip rawam.” b6= Kiro ros Jisas ätäi auruwon, “Na nan wonas pak nan totomatas pak nan ronkatis pak nan sakaus pak nan Näwäu, Anut nukanun erekapu meie. Na nakanun meieäum senek, nan jaunan keseriar meie.” Lo 6:5 5 Jisas nukas ätäi kiro ro auruwon, “Akan sintore ämän buk opok owo jer wein, akan ronkat kiro ämän onoktapau owo senek?” "4= Kar sintore ämän tamareäu ro ko Jisas ate aparaun pemara, Jisas keser auruwon, “Ro Näwäu, Is owosemoi, totom awau orip orip rawaun owam?” 53c Is epar senes ak awarom, meter Anut nukan ämän roianik, areain roat pak omsau kamwareäin roat sosop pak ak kiro osap ak rusapai apari senek aparaun rai keserin, ak aparau wa. Ämän rusapai ak roi senek meteran roat ak rowam rai keserin, ak rowau wa.” Kar Samaria ro eposek nukan totok ämän. 23 Keseria, Jisas nukas pirirmara, kon tamareäu roat ämän ämäi keser awarowon, “Ak osap akan amiakas apari akan woiaka erer orip rawaiei. "1= Isan Monias osap erekapu isan ipi opok mowon. Kar ros kon Mokoi äpu wa miäu, Momok nuka karar äpu. Kar ros kiro Mokoin Momok äpu mau senek wa, kon Mokois karar Momok äpu. Kiro Mokois roasiret nukasar nukan sare mareanik, kon Momok ätär maronuk, ak nais ko äpu maiei. 0y Kiro omre opok Jisas ko Osou Näu orip kon wou erermara, äiewon, “Moni, na karar omar pak omnokou pak akan Näwäu, is nan enmat jou mom, owon, na nan onok eposek äpu miäin roasiret pak skul manoin roasiret pak akan amiakap ämäi maromon. Utianik, na kiro onok eposek äpu wa roasiret erekapu ätär maromon. Moni kiro onok epar nakasar nan ronkatis kesermon.” @/y Utianik, osou aru akan ämän tainorin mesin ak wa nepipirau. Anut nukas akan enmak omar oik jer we mowon mesin ak nepipirwe.” Jisas ko wou ererianik, Anut nukan enip jou muruwon. N. Ak rowe, isan sakau ak aromin. Män aru rek ori opok ak ariaun itok. Akas ak wa tukwaraiei. Satan iken iwäi jaunok nukan sakau erekapu itimoraun sakau is ak aromin. Kar osapus ak aru wa maraiei. m-S Jisas nukas ätäi awarowon, “Is apari raita, Satan ko omar oikas ermäniriäu senek nowon. Y,+ Kiro tamareäu roat 72 orip ätäi akan woiaka ererwon orip koianik, Jisas aurin, “Näwäu, ikes nan enmat pakas roasiret osou aru orip rain awarota, kiro osou aru iken ämän roumana, ute manoin.” ,+Q Jisas nukas kon tamareäu roat awarowon, “Inok roasiret akas akan ämän rowaiei, kiro ak isan ämän nais rowaiei. Inok roasiret akas akan ämän rowau utaiei, kiro ak isan ämän nais wa rowaiei. Inok roasir isan ämän roianik, tainorau utai, kiro ro inokos is äsimornuk, koimin kon ämän nais wa tainorai. Jisas nukas kiro ämän awaromara, äsimwaronuk, manoin.” Roat 72 orip ätäi Jisas siakup koin. * Ak Kapaneam roasiret, ak akasar omar oik tonaiei ra? Epar senes, ak wa tonaiei. Anut nukas ak up uru ep näwäu opok känkurwarai.” L) Is ak epar senes awarom, tawa Anut nukas ätäi koi roasiret wasarewaraun ses opok Taia pak Saidon roasiret pak ak usu äiäknak owaiei, utianik, rusapaian roasiret ak usu näwäu senes owaiei! (7 Jisas nukas ätäi awarowon, “Korasin roasiret, is ak apware woiti mou. Betsaidar roasiret, ak nais apware woiti mou. Is kiro kurur näwäu atap atap Taia menan roasiret pak Saidon menan roasiret pak ak kiro kurur ätär maromin senek maro, kiro Airen roasiret ak woiaka aru monuk, kurte omjo sirop takeanik, aitap opok tane rawoi. Kiro onok keserin kiro akan onok aru pakan ätäi woiaka piririn! O' Is ak epar senes awarom, okoro omnokou wasarewaraun ses opok roasiret Sodom mena meter onok aru me rain epis kiro mena jerwarowon, kiro pakan roasiret ak tätäi äiäknak owaiei, kiro menan roasiret rusapai rai ak isan ämän roumoi, wa tainoriäi ak tawa tätäi näwäu senes owaiei.” Karauk mena ak woiaka epar mau wa. /&W Utianik, ak kar mena potona, kiro pakan roasiret akas ak wa imwarona rai, ak apu kamuk potoinai, awarowe, ‘Ak akan mena maimai iken isiok opok rau utarta, akan mena ätäi nai, kiro ak äpu maiei akan onok eposek wa.’ Is ak epar awarom, Anut nukas roasiret kamwaraun omre siarakap pe rau. % $7 Kiro mena roasiret sip orip jekur maroinai, kiro pakan roasiret keser awarowe, ‘Anut, okoro omnokou pakan kamwaraun ro näwäu ak siarakap peu.’ U## Ak näu mena potona, inok ros ak kon owa imware tone, o aronuk, jeie. c"? Inok roat akas ak akan owa rawaun imwaraiei, ak kiro owa karar rawaiei. Ak kiro owan owo o pak an pak arona, jewe. Owon, kiro sarau roat akan sarau moin ak osap owaiei. Ak karauk owa wa potau, kiro owa karar rawaiei. B!} Kiro owan ros ak imwareanik, eposek kamwaronuk, akan jekur rawaun ämän kiro ro pak rawai. Utianik, inok ro ko ak kon owa wa imware tononuk, akan jekur rawaun ämän ko pak wa rawai. x i Ak karauk roat akan owa tonaun erar wa tonaiei, amke tonaun ‘Anut ak pak rau,’ rai awaroinai, owa tonowe. ta Ak akan jo pak, aiauk bek pak, su pak wa oi manau. Ak apu kamuk karauk roat tarwaroinai, ak wa are marau. D Potowe, is ak sipsip senek enat aru opok äsimwarom. dA Kos kiro roat keser awarowon, “Kiro woia o sosop ariaun itok sare rau, utianik, kiro woia o ariaun sarau roat sosop wa. Ak kiro woi atak ro ko aurna, kos karauk sarau roat äsimwaronuk, akas pote kiro o turur maiei. { q Jisas nukas roat 72 orip sare maromara, ro oirori oirori amke mena atap atap Jisas nuka potaun opok äsimwarowon. a; >Jisas nukas ätäi kiro ro auruwon, “Inok ro ko apu tuku sare manai, ätäi mäine rai, ko apu tuku senes wa sare manai. Kesek ro ko Anut nukas kamwareäu roasiret kamuk opok sarau ro eposek wa rawai.”q[ =Kar ros Jisas auruwon, “Is isan tupsiu pote ‘pere’ awaroita, ätäi koita, na tainoisam.” G <Jisas nukas auruwon, “Meiein roat akasar akan jaunakat meiein up kurwaraiei. Na potoinam, Anut nukas okoro omnokou erekapu kamwaraun koura, kiro ämän eposek roasiret pote awar.” .U ;Jisas nukas kar ro auruwon, “Na tainoir.” Kiro ros ätäi ko auruwon, “Näwäu, is utoirota, pote isan moni up kureita, ätäi koi na tainoise manam.” %C :Jisas nukas ätäi auruwon, “Kurukan opur sei raut ak ninaun ou orip, ai raut ak ninaun tou orip, utianik, Ro Nukan Mokoi ko ninaun omoi wäpik.” % 9Jisas kon tamareäu roat pak Jerusalem mena potona potona, kar ros Jisas auruwon, “Na erapok manam is na pak erek tainoise manam.” b= 8Keseria, ko kon tamareäu roat pak kar mena manoin. Karauk roat akas Jisas tainoraurin. 8k 7Jisas nukas ätäi piririanik, kewatowon. 9k 6Kon tamareäu ro oirori Jems Jon ori au kiro ämän roianik, äieirin, “Näwäu, ik Anut aurta, omar oikan ep urweta, koi okoro menan roat erekapu koi jerwaraun itok ra?”  5Kiro Juda akan tup Näwäu aparaun ses opok Jisas ko kiro opok potaun kowon. Kesernuk, kiro pakan roat akas Jisas imäiäu utoin. ~u 4Keseria, kon karauk tamareäu roat amke äsimwaronuk, pote kar Samaria mena siakup kon ninaun om jekur maun potoin. { 3Jisas ko okoro omnokou utomara, omar oik tonaun omre katu sarenuk, äpu momara, Jerusalem mena tonaun ronkatewon. (I 2Jisas nukas auruwon, “Ak ko wa tämurau, owon, inok ro ko akan iwäi jaunaka wa, kiro akan jaunaka.” Samaria menan roasiret ak Jisas imäiäu utoin. /W 1Jon nukas Jisas auruwon, “Näwäu, ik kar ros nan enmat opokas osou aru oi kurenuk, aparmun. Ik kiro onok wa keserau rai aurumun, owon, ko iken jaunok wa.” * M /Jisas nukas ak ronkatein äpu momara, kar mokoi eteinak imäiemara, nuka siakup tai momara, kos awarowon, “Inok ro kos isanun ronkatemara, okoro mokoi imäianik, jekur kamäi, ko is pakur erek imäirai. Inok ros is imäirai, ko kiro ro is äsimoirnuk, koimin ko nais erek imäiäi. Inok ro ko rusa ak kamuk opok enip näwäu wa, kiro ro ko näwäu saräi.” Inok ro ko akan iwäi jaunakat wa, kiro akan jaunakat.  0m S .Jisas nukan tamareäu roat ak aka aka ketäianik, äiein, “Ik kamuk inok ro näwäu rau?” 3 _ -Jisas nukas kiro ämän awarowon, kon tamareäu roat ak kiro ämän onoktapau äpu wa. Keseria, ak iminemoi, ko totorau wa. Jisas nukas inok ro näwäu rawaun awarowon. . U ,Keseria, Jisas nukas kon tamareäu roat awarowon, “Ak isan ämän rusapai awarom wa känkuräu. Is Ro Nukan Mokoi sakatoirianik, roat akan ipiak opok muraiei.” {o +Roasiret ak erek turur rain Anut nukan sakau aparianik, ak karkairin. Jisas nuka meiäun ämän ätäi awarowon. dA *Kiro mokoi kounuk kounuk, kiro osou aru nukas kiro mokoi suor känkurenuk, Jisas nukas kiro osou aru kiro mokoi ute manaun kakurarwon. Kiro osou aru ute manonuk, kiro mokoi jekur mianik, kon momok ätäi nuruwon. % )Jisas nukas roasiret kewareanik, ätäi awarowon, “Ak rusapaian roasiret, akan ronkat owo senek ak woiaka epar mau senek wa, ak tapiaka sakau miäi. Is ak pak ekep wa rawam.” Keser awareanik, Jisas nukas kiro ro auruwon, “Nan mokoi okoro opok imäi koi.” Z- (Is nan tamareäum roat kiro osou aru oikurewe awaromin ak oikuräu senek wa.” ' 'Osou aru ko opok raianik, piormara, kirekirerianik, pote, au sipar kurariäu. Kiro osou aru ko utau senek wa, okon, kon enipsau aru sareäu. y &Kar ro kiro roasiret kamuk rawon urwemara, äiewon, “Näwäu is na aisom, isan mokoi karar, okon, na aparaun aisom. %C %Kiro ninoinus, tapera, Jisas nuka pak kiro roat 3 orip Jisas tainori manoin. Omtorou oikas utomoi, kouna, roasiret sosop akas apwarea, koi tarwaroin. )K $Kiro oksau äiewon utonuk, Jisas nukarar rawon. Jisas nukan tamareäu roat ak aräu wa. Ak ronkat sosop momoi, asor rain. Jisas nukas kon tamareäu roat keser awarowon, ak kiro onok rusapai apari karauk roasiret wa awarau rai awarowon. Jisas nukas kar mokoi osou aru orip jekurwon. } #Iou uruas kar oksaus keser äiewon, “Kiro isakan mokoi senes. Kiro isakasar äsimorimin. Ak kon ämän jekur rowe.” oW "Ko keser are raunuk raunuk, ious koumara, kururur marowon. Kiro tamareäu roat 3 orip ak imine rain. {~o !Kiro roat ori Jisas ute omar oik manoisa manoisa, Pita nukas Jisas auruwon, “Näwäu, ik okoro opok rawaun eposek. Nas äuta, ik okoro opok ou 3 orip mam. Kar nan, kar Moses nukan, kar Elaija nukan.” Pita jekur ronkateanik, ko aräu wa. } Pita kon jaukut ori pak ak erekapu ninoin, ätäi siräianik, Jisas nukan arou näwäu pak kiro ro oirori ko pak tai rain apwaroin. )|K Au omar oikas Anut nukan arou näwäu opokas koianik, au Jisas pak are rairin. Kiro Anut nukan ronkat rusapai ko Jerusalem mena toneanik, meiäun keser arein. m{S Keserianik, kurte kar ro oirori peanik, Jisas pak erek are rairin. Kiro roat ori Moses Elaija ori. uzc Jisas nukas Anut aurnuk aurnuk, kon nepu piririanik, kar ro senek etäiwon. Kon omjo ärneu senes sarewon. ,yQ Jisas kiro ämän erekapu kon tamareäu roat aware kuremara, omre 8 orip manonuk, kos Pita, pak Jon Jems ori pak imwaromara, omtorou oik Anut auraun tonoin. Dx Is ak epar senes awarom, karauk roat ak okoro omnokou opok rai, karauk wa meiäiei, utianik, ak rauna raunar, Anut nukan kamwaraun onok amop päi aparaiei.” Jisas nukan nepu pirirwon. uwc Owo ro is tainoraun iminäi, kos is äpu wa äianik, isan ämän ämäi mai, is, Ro Nukan Mokoi, tawa isan arou näwäu pak monian arou pak sarau eitek eposek akan arou pak kiro uruas koita, isas nais äiäm, ‘Is kiro ro äpu wa’. v Kar ro omnokoupaian osap erekapu oumara, ko meiäi, kiro osapus nukan totok awau rawaun owose saräi? Kiro osapus ko wa isanarai. (uI Inok ro ko kon totok awau rawaun ronkateäu kiro kon totok aru mai. Utianik, inok ro kon totok isanun meiäi, kiro ro kon totok orip orip jekur eposek rawai. &tE Kos roat erekapu awarowon, “Inok roasir is tainoire päun ko nuka mesin wa ronkatäu, omre orip orip nukasar kon am äpäs ämäumara, is tainoirai. 9sk Kos ätäi kon tamareäu roat awarowon, “Is, Ro Nukan Mokoi, tätäi sosop oita, Juda roat näunäu pak Anut kamuk raiäi roat pak sintore ämän tamareäi roat pak erek akas isan ämän rowau utomoi, sumkäinäiei. Akas is iworona, meiäm. Utianik, omre 3 opok, Anut nukas is ätäi siräi murai.” qr[ Keseria, Jisas nukas kon tamareäu roat sakau ämän kiro karauk roasiret wa awarau rai awarowon. q# Akas ätäi aurin, “Karauk roasiret akas keser äiäi, ‘Ko an jomareäwon ro, Jon.’ Karauk roasiret akas keser äiäi, ‘Ko Elaija.’ Karauk roasiret akas äiäi, ‘Ko Anut nukan ämän roianik, areawon ro kar meiewon ätäi siräiewon.’ ” Keser aurna, Jisas nukas kon tamareäu roat totwarowon, “Akas is inok äiäi?” Pita nukas äiewon, “Na Krais, Anut nukan Mokoi senes. Ik ätäi imäikaun kos na äsimoisonuk, koumon.” Jisas nuka tätäi sosop oumara, meieanik, ätäi siräiäun ämän marowon. p o/ Kar omre Jisas ko nukarar Anut auri rawon, kon tamareäu roat ko siakup potona, Jisas nukas totwarowon, “Roasiret akas is inok äiäi?” Vn% Kiro roasiret erekapu kiro o jeanik, ak nokomaka penuk, Jisas nukan tamareäu roat akas basket 12 orip oumana, roasiret akas o jein o autakau utoin joke moin. Pita nukas Jisas ko Krais amop äiewon. @my Jisas nukas kiro bret 5 orip pak kiro was oirori pak oumara, omar oik eisane aparmara, Anut ‘pere’ aurmoi, pärärmara, kon tamareäu roat akas roasiret inäi araun arowon. Hl  Kon tamareäu roat akas kon ämän tainorianik, keserin. k) Kiro roat ak 5,000 orip. Keseria, Jisas nukas kon tamareäu roat awarowon, “Kiro roasiret ak 50 orip sarpeter marona, tane potaiei.” Zj- Jisas nukas ätäi awarowon, “Akasar o jaun araiei.” Akas ätäi äiein, “O sosop wa. Ik bret 5 orip pak was oirori karar rau. Nan ronkat ik mena potomoi, o karauk roat sosop akan kau marau ra?” vie Iukärir sarenuk, Jisas nukan tamareäu roat akas Jisas siakup poteanik, keser aurin, “Näwäu, okoro roasiret äsimwarota, manaiei, ak mena siakup poteanik, o kau mianik, je je akan mena manaurai, Owon, okoro mena ro wäpik.” Ih  Roasiret sosop akas ak kiro opok potoin roianik, tainware potoin. Kos potomara, roasiret Anut nukas kamwaraun koura ämän awaromara, karauk roasiret ui aru orip pak sip orip pak jekwarowon. [g/ Jisas nukan ämän oi ariai roat ak mena atap atap Anut nukan ämän oi arianik, ätäi koin. Akas Jisas owo osap keserin erekapu aurin. Jisas nukas imware pote, akararnak kar mena enip Betsaida, potoin. Mf Karauk roat akas ronkateanik, äiein, Elaija ätäi sirawon. Karauk akas äiein, kar meteran Anut nukan ämän roianik, areawon ro ätäi siräiewon, Keseria, Herot nukas äiewon, “Is Jon nukan pou patir kuremin, kiro inok ro apari?” Herot nukas Jisas aparau manam rai ronkatewon. Jisas nukas roat 5,000 orip o arowon. e dw Kiro ses opok, Herot ko Galili provins kamwareäwon ro, kiro onok atap atap Jisas nukas keserwon aurin roumara, ko ronkat sosop owon. Owon, karauk roat akas äiein, “Kiro an jomariäwon ro Jon, ko meiewon ätäi up uruas siräi pewon.” ~!}};|{zz"yxx8ww#vyvu9ttss%rq,ppMoommlkkjii\h~gg%f~eedacc3bbDa``_^^^,\\{[[Z Y5XX=W'V[UU T3SQPPPO5NNMMCLKJJ*IH{GFFaEDD1CBAA?@@?c>>>=Jisas nukas apwaromara, awarowon, “Ak potoinai, Anut kamuk raiäi roat opok akan enmaksau ätär marowe.” Ak potona potona, kiro sip repros manowon. YG+ Akas urweanik, äiein, “Jisas, näu ro, ikenun wonti mukoinam, ik sareik.” cF? Ko kar mena tononuk, roat 10 orip ak sip repros orip atapukas senek tai rain tarwarowon. kEO Jisas ko Jerusalem näu mena pote rai, ko Samaria provins pak Galili provins kamuk potowon. dDA Akas nais keseriar keserwe, karauk roat akas ak sarau maun awarona, sarau mia, äiewe, ‘Is sarau ro enim näwäu wäpik, is erar sarau rai sarau moram.’ ” Jisas nukas roat 10 orip sip repros orip jekur marowon. %CC Kiro sarau ros kon ro näwäu nukan ämän tainorianik, kon sarau karar miäwon. Kiro ro näwäus ätäi kon sarau ro sarau miäu kon enip jou wa muriäu. B Wa senes. Nas ko keser auram, ‘Na isan o mis mur. Na an joinam, is o jeita, kamoiri rau. Is o je kureita, tawa na o jam.’ }As“Utianik, kar ro ak kamuk opok rau ko kar sarau ro orip. Kiro sarau ro ko woia sarau miäu ro ra, sipsip kameäwon ro raiäu. Iukärir sarau patarmara, penuk, nas ‘na kurte peinam, sia opok pe taneinam, nan o je’ keser auriäum ra? y@kJisas nukas ätäi awarowon, “Akan woiaka epar moin, kiro am uku eteinak marmar senek, ak okoro wer mu auraiei, ‘Na siräinam, mas an opok pote tai rau,’ aurna, kos akan ämän tainorai.” Sarau ro eposek ko onok eposek miäu. m?SJisas nukan ämän oi ariai roat akas Näwäu aurin, “Na iken woiok epar maun sakau muk.” e>CUtianik, kos na omre karar opok onok aru 7 orip musonuk, kos ätäi na siatap orip orip koianik, äiäi, ‘Jai, is woiti murou,’ keser aisonuk, nas kon onok aru erekapu jäkäi mur.” Woiaka epar maun sakau ämän. '=GAk owo onok keseraiei, jekur ronkatewe. Nan jaun ko onok aru monuk rai, nas ko keram. Ko ätäi kon wou pirirmara, kounuk rai, nas kon onok aru jäkäi mur. <!Kar ros kar mokoi eteinak onok aru ätär murunuk raroi, kiro onok aru senes. Karauk roat akas aiauk usuäu oianik, kiro ron pou opok muris pararar mianik, ko an unik uru känkurena, nai, kiro itok, kiro usu eteinak. Warnuk, tawa omar oik ko usu näwäu senes owai. O; Kar omre opok, Jisas nukas kon tamareäu roat awarowon, “Onok atap atap roasiret onok aru maraun päi. Kiro ro inokos kiro onok aru oi kowai, kiro ro ko wopur senes. Anut nukas kiro ro aru murai. e:CApraham nukas ätäi äiewon, ‘Utianik, ak Moses nukan ämän pak Anut nukan ämän roianik, areain roat akan ämän wa tainoriäi, kar ro meiewon, ätäi siräiäi nais aparmoi, akan woiaka wa piriraiei.’ ”h9IKiro ros ätäi Apraham auruwon, ‘Moni Apraham, kiro nais itok wa, kiro ämän ak wa tainoraiei, utianik, kar ro meiewon siräimara, pote ak awaronuk, kiro epar akan onok aru miäi pakan ätäi akan woiaka piriraiei.’ B8}Apraham nukas ätäi kiro ro auruwon, ‘Nan tupsiu meter Moses nukan sintore ämän pak Anut nukan ämän roianik, areain roat akas ämän jer we moin ak aparianik, tainoraurai. s7_Kiro opok isan amaiat awaiat 5 orip rai opok nea, awaronuk, ak nais is tätäi ouram opok wa kowaiei.’ $6AKiro ros ätäi Apraham auruwon, ‘Keseria, is na aisom. Moni Apraham, ätäi Lasarus äsimorta, nea, isan tupsiu awaronuk, woiaka piriraun awarai. 5!Ik okoro kamuk anrak näwäu rau, roat okoro opok rai ak kiro anrak espäi potau senek wa, akas nais okoro opok espäi kowau senek wa.’ 4Apraham nukas ätäi kiro ro auruwon, ‘Isan mokoi, naka meter omnokou opok raianik, osap sosop erekapu oumata, nepipir raumon, na kiro ronkate. Lasarus ko osap wäpik erar wopure rawon, okon, rusapai ko okoro mena nepipir rau. Na tätäi näwäu oi rau. B3}Keseria, kiro ros urwewon, ‘Moni Apraham, is okoro up uru ep opok tätäi sosop oi raim, isanun wonti muroinam, Lasarus aurta, koi kon ipous an atomara, isan menomauk opok murai.’ w2gKon totok ep näwäu jere rawon opok nowon. Kiro pakas ko Lasarus Apraham ori eposek atapuk raunuk, aparwon. <1qKiro saruku ro meiewon ses opok, kon totok Anut nukan sarau eitek akas imäianik, Apraham rawon opok omar oik imäi tonoin. Rai rai, kiro ro näwäu nais meienuk up kurein. #0?Ko kiro ro aiauk sosop orip ro o jenuk, o usip patan inkaruru nonuk, aparianik, kiro o usip jaun raiäu. Kesernuk, enat akas koumoi, kon ui merakariäi. /!Kar saruku ro kon enip Lasarus, kon enipsau opok ui sosop murianik, aru muri rawon. Ko kiro ro aiauk sosop orip nukan ou rorokpai raiäu. t.a“Kar ro ko osap sosop orip raiäwon, ko omjo eposek eposek mianik, orip orip jekur nepipir raiäu. |-q“Ro kon asir utia, kar asir owai kiro ro roasir ouratäiäi akan sintore ämän espäiau. Owo ro ko kar asir kon komus utowon, owai, ko nais keseriar kiro sintore ämän espäiau.” Kar ro osap sosop orip pak kar ro enip Lasarus pak. ,1Okoro omnokou omar pak wasaräieir, utianik, Anut nukan sintore ämän eteinak kar wa ämäiäi.” Jisas nukas ro asir owaun onok awarowon. .+UMeter roasiret akas Moses nukan sintore ämän ninareäin pak Anut nukan ämän roianik, areain roat akan ämän orip orip areain. Ak keserna keserna, Jon pewon. Jon penuk, rusapai isas Anut nukan kamwareäwon ämän mare arieita, roasiret sosop Anut nukan roasiret saräun sakau miäi. *Jisas nukas ak apwareanik, ätäi awarowon, “Ak akan ronkat, ak karauk roat akan amiakap roat eposek äiäi, Anut ko akan ronkat woiaka uru rau äpu mareäu. Kiro roat akan ronkatis osap näwäu wouswariäi, kiro onok Anut nukan amuk opok aru senes. z)mKarauk Parisi roat ak aiaukun woiakas weäi. Keseria, ak kiro ämän roumana, akas Jisas oiakas mirikirin. P( Sarau ro kararas ko ro oirori opok sarau mau senek wa. Owon, ko karan wous meieanik, kar ron wous wa meiäi. Ko kar ron ämän jekur tainorianik, sarau eposek momoi, kar sumkäineanik, kon ämän jekur wa tainoriäu. Ak Anut nukan sarau pak aiaukun sarau pak erek turur mau senek wa.” Jisas nukas karauk onok awarowon. '{ Utianik, ak karauk roat akan osap jekur wa kamena, inokos kar osap eposek ak araun sare marowon arai? Kar ros wa arai. e&C Utianik, ak omnokoukan osap aru jekur kamäu wa, inokos ak osap eposek jekur kamäun arai? $%A Inok ro ko osap eteinak jekur kamäi, ko osap näwäu nais kamäi. Inok ro ko sarau eteinak jekur wa kameäu, ko sarau näwäu nais jekur wa kamäi. M$ Is epar senes awarom, ak akan aiauk saruku roasiret sarwaraun, arona, kiro roasiret ak akan jaunakat senek saräiei. Tawa kiro aiauk patarna, Anut nukas ak kon mena eposek opok iware tonai. 5#cKiro sarau ro kon ronkat eposek keseria, kon ro näwäus kiro ro aru nukan enip oik muruwon. Kiro sarau ro ko ronkat eposek orip senek keserwon. Okoro omnokou pakan roasiret ak akasar aka sarwaraun ronkat eposek orip sarau maun itok. Ak roat Anut nukan arou merek eposek opok rai itimware rai. q"[Kesermara, kos ätäi kar ro auruwon, ‘Na osap esap esap oumon?’ Kos keser auruwon, ‘Is rais bek 100 orip oimin.’ Kiro sarau ros ätäi auruwon, ‘Na am käwäu awau okoro oianik, kurte taneinam, bek 80 orip jer we mo.’ e!CKiro ros ätäi auruwon, ‘Is uer mis 100 orip mis maun äräine oimin.’ Kiro sarau ros auruwon, ‘Na kurte taneinam, kiro meten 100 orip jer rau känkureinam, rusapai am käwäu awau opok mis 50 orip jer we mo.’ 5 cKeser ronkatemara, kos roat meter kon näwäu nukan osap erar aronuk, oin, urwarnuk, kouna, kos kar ro keser auruwon, ‘Na isan ro näwäun osap esap esap oumon?’ Rusapai is äpu is owosäm, isan näwäu is sarau opok ätäi wa imäironuk, isan jaiat akas akan owa imäiri potaiei.’ 9kKiro sarau ros ronkatemara, kon wou uruas äiewon, ‘Isan kamoireäu ro ko is ätäi sarau maun wa imäirai. Is om wäun sakau wäpik, is karauk roat o nik maraun, oior nai. #Keseria, ko ämän roumara, kon sarau ro urirawa, kounuk, auruwon. ‘Is roat akas na owo kesermon airona, roimin. Kiro epar ra? Kiro ämän eparnuk rai, na isan sarau ro wa rawam. Na potoinam, inokot akas isan osap erar oin enmak jer we oinam, koi irota, aparam.’ ' IKar omre opok, Jisas nukas kon tamareäu roat totok ämän keser awarowon, “Kar ro ko osap sosop orip kos kar sarau ro kon osap kamäun sare muruwon. Kiro sarau ro ko sarau monuk monuk, karauk roat akas kiro osap atak ro aurin, ‘Nan sarau ro ko aiauk sepuk sepuk käkänkurewon.’ B} Ik erek nepipirau iken woiok eposek saräu, owon, nan amun okoro ko meiewon raimin, rusapai ko ätäi koi rau. Ko erekapu manowon raimin, rusapai ätäi imäiemin koi rau.’ ”s_Momokus ätäi auruwon, ‘Isan mokoi, na is pak orip orip raiäum, isan osap rau kiro erekapu nan. ykUtianik, nan mokoi kiro ko nan osap erekapu oi pote känkuremara, kounuk, nan bulmakau nak eposek we murum.’ <qUtianik, kos momok auruwon, ‘Is okoro woisan sosop opok, is nan sarau ro senek sarau sosop me raimin, nan ämän jekur tainoriäim. Isan jaiat pak äs maun kar meme wa iromon. Kiro mokoi urektapau ko kasak näwäu pemara, ko owa tonau wa. Keseria, momokus koumara, kon wou näu saräun ämän auruwon. NKiro sarau ros ätäi auruwon, ‘Nan amun ätäi mena kowon, okon, nan momonas nepipirmara, kon bulmakau nak eposek wemara, ko pak tanäun äs morai, owon, kon mokoi ute manowon ätäi kowon.’ gGKeserna, kos kar sarau ro urirawa, nonuk, totorwon, ‘Kiro owa owoserai käi miroriräi?’ Keserna keserna, mokoi urektapau ko woia rawonus, mena sinakup pemara, owa sir weanik, nepipir käi mirorir rain rowon. /Isan mokoi okoro, ko meiewon raimin ko ätäi koi tarairou, ko erekapu manou rai äiemin, is ätäi aparim.’ Kesermana, ak o näwäu mis moin. fEKeseria, potoinai, isan bulmakau nak eposek weinai, mis mowe. Ik ko pak o jemoi, nepipirau. 7gUtianik, kon momokus kon sarau roat urwaromara, awarowon, ‘Omjo eposek kurte oi peinai, take muruwe. Kar ring oinai, kon ipou opok muruwe. Su oinai, kon isou opok muruwe. 'Kon mokois momok auruwon, ‘Moni, is Anut nukan amukup pak nan amunap is onok aru senes momin, okon, nas is nan mokoi rai wa airau.’ PKeser ronkatemoi, ko siräumara, kon mena momok siakup potowon. Ko atapuk kounuk kounuk, kon momokus atapukas aparmara, kon mokoi mesin wouti monuk, kurte pote pokäirmara, oktokormoi, imäi kowon. GNa is nan mokoi rai wa airau, nan sarau ro senek mur.” ’ k OIsan moni siakup potoita, auram, “Moni, is Anut nukan amukup pak nan amunap is onok aru momin.  )Rai rai, kon ronkat eposek penuk, äiewon, ‘Isan monian sarau roat ak o eposek sosop jerai, okoro opok o wäpik rai rai, is meiäurim. l QKeseria, kiro mokoi ko kiro mena kar ro rawa pote sarau maun totornuk, kiro ros kiro mokoi kon poat kamwaräun äsimorwon. Ko sou näwäu raumara, kiro poat o jena, ko erek jaun ronkatewon, owon, kar ros ko o nurunuk, jau wa. | qKon owo osap rawon erekapu patarnuk, kiro ses opok kiro omsau opok sou näwäu senes pewon. Ko kar osap rawau wa. U# Rai rai, kiro etei mokoi kon osap erekapu aiaukun surmara, ko kiro pakan aiauk oumoi, kar mena atapuk rawaun ute manowon. Ko kiro omsau atapuk potomara, kon aiauk erekapu onok aru opok känkurewon. *M Etei mokois pemara, kon momok keser auruwon, ‘Moni, na isan osap inäinam, is ir!’ Kesernuk, momonawas kon osap inäianik, kon mokoit ori atap atap atowon. c? Jisas nukas ätäi kar totok ämän keser awarowon, “Kar ro ko mokoi oirori orip. Z- Kiro onok kesek, is epar senes awarom, kar ro ko onok aru miäu ko kon wou ätäi pirirmara, wou epar monuk, Anut nukan sarau eitek akas omar oik keseriar näwäu nepipiraiei.” Kar mokoi momok ute manowon. !; Kiro aiauk karar itane apari oumara, kon jaukut urwaronuk, koi tururna, awarai, ‘Isan aiauk ämäuwon itane apari oim, okon, ak is pak nepipirwe.’ >uJisas nukas ätäi awarowon, “Utianik, kar asir kon aiauk eposek 10 orip, karar ämäunuk, ko owosäi? Ko arou aioi oumara, kon owa om kasarmara, omoi erekapu jekur aparai.  Kiro onok senek is epar senes awarom, roat 99 orip ak onok tuku eposek miäi omar oik ak nepipiraiei. Utianik, kar ro kon onok aru mowon sumkäineanik, kon wou piririanik, epar miäu, omar oik ak näwäu senes nepipiraiei.” Aiauk ämäuwon totok ämän. {Ko kiro sipsip pote itane oumara, nepipirianik, kuor ämäi oianik, kon mena potai. Keseria, kon jaukut erekapu urwarnuk, kouna, awarai, ‘Ak is pak koi nepipirwe, owon isan sipsip kar ämäuwon itane aparim, okon, rusapai ik äs näwäu mau.’ %Keserna, Jisas nukas totok ämänis awarowon, “Utianik, kar ro ko kon sipsip 100 orip. Keseria, sipsip karar ämäunuk, kiro ro owosäi? Ko kiro sipsip 99 orip utwaronuk, amurik je rauna rauna, potomara, kiro sipsip karar ämäuwon, itane pote aparmoi, imäi kowai. ~&}EKarauk Parisi roat pak sintore ämän tamareäi roat pak akas ko aparianik, äiein, “Okoro ro ko onok aru miäi roat pak o jeäu. Kiro onok eposek wa.” j| OKar omre, takis oiäin roat pak karauk onok aru miäi roat pak ak Jisas nukan ämän rowau koin. { #Kiro siu woia pak karauk sarau pak maun senek itok wa. Ik erar oi kureäum. Ak raiaka orip raroi, ak kiro ämän rowe.” z"Jisas nukas ätäi äiewon, “Siu eposek kiro mitu. Utianik, kon mitu pote tiu sarenuk, ätäi mitu saräun senek itok wa. y!Jisas ko kiro ämän aware kuremara, awarowon, “Kiro apu karar. Inok ro ko isan tamuriäim ro rawaun, ko kon osap erekapu sumkäinemara, kiro osapun ronkat sosop wa mai, ko isan tamuriäim ro tuku rawai.” Karauk Kristen roasiret ak siu mitu wa senek. Dx Kon ronkat ko karauk roat pak weräiäun itok warnuk, kon iwäi jauk atapuk raunuk raunuk kon kar sarau ro äsimornuk, pote kar ro tararmara, aurai, ‘Ik ak pak weräiäu utom.’ ” FwUtianik, kar omsau pakan kamwareäu ro ko kon marai roat pak kar omsau pakan kamwareäu ro pak kon marai roat sosop pak weräiäun, kiro ro näwäu ko jekur tane raumara, kar ro näwäu pak owose weräiäun jekur ronkateäu. Kon marai roat pak karauk marai roat pak weräiäun itok ra, wa ra, keser ronkateäu. av;Akas äiäiei, ‘Kiro ro ou mowon ko kurte sarau patarau senek wa,’ keser äiäiei. su_Ko kiro onok keserau wa, kiro ou kurte wa patarnuk, karauk roat akas kiro ou patarau wa aparia, iowaiei. utcKar ro ko ou maun, ko tane raumara, jekur ronkateäu. Kiro ou pataraun itok ra, wa ra rai ronkateäu. bs=Kar ro is tainoireanik, ko kon am äpäs ämäiäu wa, ko isan tamuriäim ro wa saräi. +rOKar omre, roasiret sosop Jisas tainori potona, kos ätäi pirirmara, roasiret keser awarowon, “Utianik, inok ro isan tamuriäim ro saräun kon momok anak pak kon wau pak kon mokoit pak nuka pak akanun orip orip ronkatwaraiei, ko isan tamuriäim ro wa rawai. Ko isanun karar wous meiäi. qp)Owon, is epar senes awarom, kiro roat amke o jaun awaromin, ak isan patan opok o wa jaiei.’ ” Roat ak jekur ronkateinai, Jisas tainorwe. 3o_Keseria, sarau ro ätäi kon ro näwäus äsimorianik, auruwon, ‘Na apu kasakup potoinam, roat erekapu sakau ämän awarota, kouna, kiro omoi rau erekapu owaiei. n7Kiro sarau ros kiro ämän tainorianik, ätäi pemara, äiewon, ‘Näu ro, is nan ämän airomon erekapu tainorimin, karauk omoi sosop erar rau.’ Hm Keseria, kiro sarau ro ätäi potomara, kon ro näwäu kiro roat akas aurin ämän erekapu auruwon. Kiro ro näwäu ko kasak pemara, kon sarau ro auruwon, ‘Na kurte näu menan porim ororokpai pak apu opok pak potoinam, roat osap wäpik orip pak amiak utup orip pak isoraka aru orip roat isan owa imware koi.’ Il Karas äiewon, ‘Is asir rusapai oimin, okon, is wa potam.’ ;koKaras äiewon, ‘Is rusapai bulmakau 10 orip kau momin, okon, ak jekur sarau morai ra, wa rä rai apwarau manaurim. Is wa potam. Nan ro näwäu pote aur. Ko wou aru wa mau.’ CjKiro roat karar karar akas ätäi kiro sarau ro aurin. Kar ros kiro sarau ro auruwon, ‘Is omnokou rusapai kau momin, is aparau manaurim. Nan ro näwäu pote aur ko wou aru wa mau.’ &iEÄs erekapu me kuremara, o jaun ses opok kon sarau ro äsimornuk, kiro roat kos meter awarowon, koi o jaun pote awarowon, ‘Ak kowe, o jaun ses pe rau.’ hUtianik, Jisas nukas ätäi auruwon, “Kar ro ko äs näwäu momara, roat sosop kiro o koi jaun ämän surmarowon. :gmKar ro ko kiro opok tane rawon kiro ämän roumara, Jisas auruwon, “Inok ro ko Anut nukan kameäu onok amop päi ses opok Anut pak o jeanik, ko eposek nepipir rawai.” QfKiro onok keserta, nan won näu sarai. Kiro roat akas na ätäi urweisau senek wa. Keserta, roat eposek ak meieanik, ätäi siräuna, Anut nukas na jekur kamoisai.” Äs näwäu nukan totok ämän. e  Utianik, na äs näwäu moinam, roat osap wäpik orip pak roat isoraka ipiaka aru orip pak amiaka utup orip roat o jaun urwar. d5 Keseria, Jisas nukas totok ämän maromara, kiro ro o atak ro auruwon, “Na o näwäu mis moinam, nan jaunat ra nan amunat aunat ra nan tupsiu wa urwarau. Owon, kiro roat akas na ätäi amuk o jaun urweisaiei. Nas owo onok kesermon ätäi akas nais keseriar keseisaiei. Mc Owon, inok ro ko nukasar kon enip rororai, kiro ron enip Anut nukan amukup näwäu wa saräi. Inok ro ko nukasar kon enip wa rororai, kiro ro ko enip jou orip rawai.” Ik o jaun inokot urwaram? rb] Utianik, na kar ros o jaun urweisonuk, potoinam, karauk roat ruris tane rai opok tone tane. Keseria, kiro o atak ro pemara, aisai, ‘Jai, na kämioik omoi eposek opok tone tane.’ Kesernuk, karauk roat tane rai ak na jou musaiei. $aA Kiro ro na usowon ros pemara, aisai, ‘Kiro omoi tane raum okoro ro näwäu nuruta, tanäi.’ Keseria, na roat enmaka wäpik pak pote tanäun oiot nai. &`E“Kar ros na o näwäu jaun urweisonuk, na potoinam, omoi eposek opok wa tanäu. Kiro ros kar ro näwäu nais erek uruwon kiro omoi eposek opok pe tanäi. q_[Jisas nukas roat o jaun pe, omoi eposek ouna, apwareanik, kos kiro roat kar totok ämän marowon. V^%Akas ko ätäi kar ämän aurau wa. Ro ko nukasar kon enip jou wa mai. ]%Keseria, kos awarowon, “Ak akan mokoi ra donki ra sumaun omre opok an up uru ouri nonuk, ak owosäiei? Kiro omre opok pote imäiäiei.” \Kiro roat akas ätäi kar ämän aräu wa. Keseria, Jisas nukas kiro sip ro jekur momara, äsimornuk, kon mena manowon. Y[+Kar ro ko kon ipou isou erekapu norowon, kiro ro Jisas siakup kounuk, Jisas nukas aparmara, kos sintore ämän tamareäi roat pak Parisi roat totwarowon, “Kar ro sumaun omre opok jekur maun itok ra wa?” ZY Kar sumaun omre opok, Jisas ko kar Parisi ro näwäu nukan owa o jaun potowon. Roat akas ko owosäi rai jekur apai rain. VX% #Ak rowe, Anut kon osap nuriäi ou ute manonuk, akasar akan ou kamäiei. Is epar senes awarom, Ak is ätäi wa apairaiei. Is ak epar senes awarom, rusapai is manoita, ak is ätäi wa apairaiei, pote tawa, akasar keser äiäiei, ‘Anut nukasar kiro ro sare mai, ko Näwäu, nukan enip pakas kowai.’ ” Buk Song 118:26W! "Jisas nukas Jerusalem mena aparmara, äiewon, “O, Jerusalem, Jerusalem! Akas Anut nukan ämän roianik, areain roat akwarona, meiein. Ak karauk roat ämän oi ariain roat Anut nukas äsimwarowon, aiaukus akwarona, meiein. Is omre sosop, kakarau anak nukas kon nakut saus kurur ware, raiäu senek, isan ipias roasiret kamware rawaurimin. Utianik, roasiret akas is kesewaraun wa utoiroin. V+ !Utianik, is rusa, ariwa, orio sarau me Jerusalem mena potam. Owon, Anut nukan ämän roianik, areawon ro Jerusalem mena karar wena, meiäi.” SU Jisas nukas ätäi awarowon, “Akas potoinai, kiro kawarur ro pote aurwe, is rusapai ariwa pak roasiret osou aru orip pak sip aru orip jekware maram, omre 3 opok orio is isan sarau patarianik, sumam. *TM Kiro ses opok, karauk Parisi roat akas peanik, Jisas aurin, “Na okoro mena wa rawau, utoinam, kar mena man. Owon, Herot ko na iwose kuräun keserura.” S7 Roat ak enmak näwäu wa ruris rai, ak amke rawaiei. Amke rai roat ak enmak orip, ak ruris rawaiei.” Jisas nukas Jerusalem mena mesin wouti mowon. HR  Kiro ses opok, san peäwon pakan roasiret pak san neäwon pakan roasiret pak roasiret okoro omnokou pakan erekapu peanik, koi Anut nukan kamwareäwon mena tururianik, Anut pak o je rawaiei. Q Kiro opok tätäi näwäu orip orip oi rawaiei. Anut nukan kamwaraun onok amop penuk, akas Apraham, Aisak, Jekop pak Anut nukan ämän roianik, areai roat pak Anut pak rauna, apwaraiei. Utianik, ak kar mena atap raianik, akan aiakpanak kartitirianik, wai rawaiei. lPQ Kos ätäi awarai, ‘Ak erapakan pein is äpu wa. Ak onok aru miäi roat, ak enes eur manowe!’ O Kesernuk, akas ätäi auraiei, ‘Ik na pak raianik, o pak an pak erek jeäum, na iken mena Anut nukan ämän aikiäum.’ RN Kiro ou rorok kameäu ros im penenuk, ak tonea, kasikas raianik, im ut koukourianik, äiäiei, ‘Näwäu, ik im tue muk’ auraiei. Kos ak ätäi awarai, ‘Is ak äpu wa, meter ak wa apwareäim.’ M Jisas ko Jerusalem mena pote rai, näu mena pak eteinanak mena pak Anut nukan ämän roasiret mare mare potowon. Kar ros totorwon, “Näwäu, Anut koi wasarewaraun ses opok roat esap esap apu eposek opok tonaiei? Isan ronkat sosop wa.” Jisas nukas ätäi awarowon, “Ak sakau mia, apu eteinak pakas tonaiei. Owon, roat sosop ak kiro apu eteinak pakas tonam äiäiei ak tonau senek wa. L HK  Kiro onok kesek, kar asires jis eteinak oianik, plaua näwäu orip ore oumara, tururmoi, etwairnuk, kiro plaua noroianik, mup näwäu senes sareäu.” Orip orip awau rawaun ororok eteinak. cJ? Jisas nukas ätäi äiewon, “Is Anut nukan kameäwon onok owo senek ätär marau? GI Kiro kon onok kesek, kar ros ko marmar uku oumara, woia wewon. Kiro am uku eteinak tu pemara, am näwäu sareäu. Kesernuk, ai akas pemana, kiro am iporu opok tou moin. Kiro senek, amke roasiret karar karar Anut nukan ämän tainoriäi, tawa roasiret sosop akas tainoraiei.” Osap eteinakus plaua näwäu sareäwon. vHe Keseria, Jisas nukas roasiret totwarowon, “Is Anut nukas roasiret kameäu onok owo senek rau awaram? 5Gc Kos keser äienuk, kon iwäi jaukut ak oioraka nowon. Karauk roasiret kiro owa turur rain ak kiro onok eposek aparianik, jou murin. Am uku eteinak näwäu saräun ämän. #F? Okoro asir ko Apraham nukan kin pakan, Satan nukas woisan 18 orip imäumara, sakau ateanik, rawon. Epar kon usu sumaun omre opok jäkäi muraun itok.” E3 Näwäu nukas ätäi kiro ro auruwon, “Ak sätäiäi roat! Ak sumaun omre opok akan bulmakau ra donki pakan mur uraianik, imware pote an ariäi. 6De Kiro tururiäi ou kameäwon ro nukas Jisas kiro onok kesernuk, aparmara, kasak pewon. Owon, Jisas nukas sumaun omre opok kiro asir jekur mowon. Keseria, kiro ros roasiret awarowon, “Omre 6 opok, kiro sarau maun ses, kiro omre opok jekur maraun itok. Sumaun omre opok kiro jekur maraun senek wa.” aC; Kos kon ipou kiro asiren tapau atonuk, kiro asir ko tuku siräumara, Anut jou muruwon. B} Jisas nukas kiro asir aparmara, wouti momara, urunuk, ko siakup kounuk, auruwon, “Asir, nan sip aru jäkäi musom.” fAE Kiro opok kar asir ko osou aru orip woisan 18 orip rawon ko tuku siräi tai rawau senek wa. l@Q Kar sumaun omre opok, Jisas ko roasiret tururiäi owa Anut nukan ämän roasiret mare rawon. ;?o Kiro woisan opok, wa murunuk rai, epar na koi tore kuräm. Nemauk murunuk rai, kiro eposek, rawaura.’ ” Jisas nukas kar asir enipsau meiewon, sumaun omre opok jekur mowon. >/ Kiro sarau ros ätäi auruwon, ‘Näwäu, karar woisan opok utota, raunuk, is omnokou kiro mu opok kureta kureta, pote nemauk murai rä aparam. B=} Keseria, kos kiro woi kameäwon ro auruwon, ‘Is woisan 3 orip okoro uran nemauk muru rai aparau koimin, ko murau wa, okon, is patiram, owon, ko omnokou nukan sirau erar patarura?’ 4<a Keser awaromara, Jisas nukas kar totok ämän marowon, “Kar ro ko wain woia uran uku wewon. Ko orip orip kiro uran nemauk muru rai pote apariäu, näu wa muriäu. #;? Is epar senes awarom. Kiro epar wa. Utianik, akan woiaka wa pirirna roi, ak kiro roat meiein senek meiäiei.” Am nemauk wa muriäu nukan totok ämän. 6:e Kiro roat 18 orip meter Siroam mena ou uräi nomara, akwaronuk, meiein, akan ronkat kiro roat ämän näwäu orip meiein, karauk roat Jerusalem mena rain, ak ämän wa ra? 9/ Wa senes, epar wa. Ak erekapu onok aru orip. Is epar awarom, ak akan woiaka wa pirirna rai, ak kiro roat meiein senek ak nais keseriar meiäiei. Z8- Jisas nukas awarowon, “Kiro Galili roat Pailot nukas akwaronuk, meiein akan ronkat kiro roat meiein akan onok aru pakas meiein ra, kiro Galili roat karauk rusa rai akan onok eposek, okon, ak wa meieäi ra? 7  Kiro ses opok, karauk Galili roat Anut jou muruna, Pontias-Pailot nukas akwaronuk, meiein. Keseria, karauk roat akas Jisas aurin. %6C ;Na kiro owas ätäi kasik naun erar wa äsimoisaiei. Utianik, na aiauk näwäu maun aisowon keseriar erekapu marota, epar na kasik utoisona, manam.”r5] :Utianik, na kar ros na wasarewareäu ro nukan amukup imäisi potonuk, au apu opok pote räi, ämän jekur atower. Warnuk, kos na wasarewareäu ro opok imäisi potonuk, kos na polis nukan ipou opok musonuk, kos karapus owa kureisai. \41 9Jisas ätäi äiewon, “Akasar jekur ronkatemoi, ämän jekur wa wasareäi. 33_ 8Ak sät äiäi roat, ak omar aparia, kiro owo omre päun äpu miäi. Ak owoseanik, omre rusapai owo päun kiro ak äpu wa?” Na nan iwäi jaun pak ämän jekur atower. w2g 7Ak urir pemara, roros orip penuk aparia, akas ‘Kiro san sakau päun ses’, äiäi. Kiro epar senes peäu. 11 6Jisas nukas roasiret awarowon, “Ak iou mokup näwäu kounuk, aparianik, akas ronkateäi, ‘Kiro om nai.’ Kiro ak epar äiäi, om neäu. D0 5Keseriar roat ak akan mokoit pak iwäi muratäiei, mokoit akas akan momonakat pak iwäi muratäiei. Asiret ak akan asinakut pak iwäi muratäiei. Asinakut ak akan aninakat pak iwäi muratäiei. Asiret ak akan pusirakat pak iwäi muratäiei, Pusirakat nais akas keseriar keseraiei.” Owo onok päun ak äpu maiei. / 4Rusapai kar tupsiu pakan roasiret 5 orip inäiäiei. Roasiret 3 orip karaima inäianik, rawaiei, roasiret 2 orip ak karaima rawaiei. 4.a 3Akan ronkat is okoro omnokou pakan roasiret pak tamuräi rawaun koimin rai äiein. Wa senes is epar awarom, is okoro omnokou pakan roasiret atap atap inäiwaraun koimin. Z-- 2Is amke tätäi näwäu owam. Kiro usu kame rai, isan woi uru usu näwäu mora. ,w 1Jisas nukas äiewon, “Is okoro omnokou opok ep tukuraun koimin. Isan ronkat kiro ep jere potora, kiro eposek. g+G 0Utianik, kar sarau ro ko ro näwäu nukan ronkat äpu wa, sarau eposek wa monuk, kiro ro tätäi eteinak owai. Utianik, Anut nukas kar ro kon ipou opok osap kamäun miäu, tawa kiro ro pakan ätäi osap sosop owam rai aurai. Ko kar ro osap sosop senes kamäun miäu, ko kiro ro pakan ätäi osap senri owai.” Jisas ko roasiret inäi maraun kowon. *  /Kiro sarau ro ko äpu kon ro näwäus sarau äsimorai, kiro sarau ro kurte wa manonuk, kiro sarau ro tätäi näwäu owai. )  .Ko kesernuk kesernuk, kon kameäu ro sareper koumara, kiro ro mänkäsir oumara, woiaka epar mau wa roat akan mena emer kuräi. L( -Utianik, kar sarau ro ko ronkat eposek wa, ko keser ronkatäi, ‘Isan kameiriäu ro ko kurte kowau utou.’ Kesermara, kos karauk sarau jaukut, akwaromara, ko an sakau jemara, rauk käi rawai. f'E ,Is epar senes awarom, kiro sarau ro ko kon ro näwäus kon osap erekapu kamäun sare murai. J&  +Kiro sarau ro keser rawai, kon kameäu ro kounuk, ko nepipirai. C% *Jisas nukas ätäi auruwon, “Inok sarau ro ko ronkat eposek orip ämän tainoriäu? Kiro ro karar kon kameäu ros sare monuk, kos karauk sarau roasiret kamwareanik, akan o are rawai. v$e )Pita nukas Jisas auruwon, “Näwäu, okoro totok ämän kiro ik aikom ra, roasiret erekapu awarom.” &#E (Ak nais keseriar jekur kame rawe. Owon, Ro Nukan Mokoi ko sareper kowai, kon kowaun omre ak äpu wa.” Sarau ro aru pak sarau ro eposek awan totok ämän. +"O 'Ak äpu, kar ou atak ro ko kiro päu ro kon owa päu owaun omre äpu maro, [ko wa ninai, ko awau tai raiäu.] Ko kiro ro inikernuk, kon owa wa uräi tonai. c!? &Kiro roat ak akan ro näwäu aparianik, nepipiraiei, ko pututu päi nais ak nepipiraiei. . U %Kiro ro näwäus kon sarau roat apwaromara, näwäu nepipirai. Owon, ak ninau wa. Is epar senes awarom, kon omjo awau oi mianik, roasiret tanewe awareanik, o arai. 0Y $Kar ro ko kon wau ori päursa, kon sarau ros kame raiäu senek keserwe. Kon ro näwäu pe im ut wenuk, kon sarau roat akas akan ro näwäu kurte pote im tue muraiei. y #Jisas nukas ätäi awarowon, “Ak owo onok päi jekur kame rawe. Ak mer makoinai, arou aioinai, apu apari rawe.  "Keseria, owo mena nan osap turur miäum opok nan won nais kiro mena rau.” Jisas nukas kon tamareäu roat jekur rawaun awarowon. 6e !Akan osap erekapu karauk roat aroinai, aiauk oinai, kiro aiauk roat osap wäpik orip arowe. Ak akan woiaka jekur mowe, ak osap omar oikan sosop turur maun ronkatewe. Kiro opok kar osap wa itanäiei. Owon, kiro opok kar päu ros päu owaun tonau senek wa. Kar susurauk toneanik, kiro osap wa aru mai. E Jisas nukas ätäiar äiewon, “Ak wa iminäu, mokoit iken momonek Anut nukas kiro osap sare mowon roasiret ko akan kamwareäu ro näwäu ronkatemoi, äiäi, kos kiro osap ak arai. } Ak Anut nukan mena tonaun amke ronkatena, kos ätäi kiro osap erekapu ak arai.” Ak omar oikan osap sosop turur mowe. ' Anut nukan ämän wa roiäi roat ak okoro omnokou pakan osap owaun ronkateäi. Iken momonek ko äpu kiro osap sarau orip, okon, kos ak arai. H  Keseria, ak woiaka aru wa mau, ak ronkat sosop o jaun wa mau. zm Kurukan amurik erar kiro Anut nukas omjo areäu. Kiro amurik rurisa rawai, kiro ariwa epis erekapu jerai. Kiro amurik erar raiäi kiro Anut nukas omjo areäu. Akan woiaka epar moin kiro eteinak! Ak äpu mowe, Anut nukas ak nais kamwareäu. ]3 Ak kurukan am musip aparwe. Ak sarau wa miäi, omjo nais akasar wa ate miäi. Utianik, is ak epar senes awarom, meter kamwareäwon ro Solomon ko kon omjo eposek miäwon, kiro omjo am musip eposek senek wa. V~~}d||1{{;zyy9xx==B<<;A::9L9;8776655433 2d1T0/.-,,+.**))`(('0&&r%%$$z$#e"!!}!)  imHDcr*1z5 ] W D P;z(>uKesernuk, Judas ko Jisas pak karauk tamareäu roat rain utwaromara, Anut kamuk raiäi roat näunäu pak roat tup ou kameäi pak rawa pote Jisas owose akan ipiakap maraun awarowon. hIJudas Iskariot ko kar Jisas nukan tamareäu ro. Satan nukas Judas nukan wou uru tonowon. ! =Kar tup enip Pasowa, roasiret bret jis wäpik orip jeäi omre pe raunuk, Anut kamuk raiäin roat näunäu pak sintore ämän tamareäi roat pak akas roasiret iminewareanik, Jisas wena, meiäun ronkat ämäi ämäi oin. Judas nukas Jisas roat näunäu ipiakap maraun paip marowon. O&Roasiret ak Jisas nukan ämän rowaun orip orip taperar poteäi.%Omre orip orip, Jisas nukas roasiret Anut nukan ämän tup owa tamareäu. Pututu ko omtapau enip Olivet kiro opok ninau poteäu. D $Ak omre orip orip jekur sakau tai raianik, Anut nukas ak sakau araun orip orip auraiei. Keserna, kiro onok ak opok penuk, ak wa aru marai. Ak Ro Nukan Mokoi amukup jekur tai rawaiei.” > w#Kiro onok, roat erekapu okoro omnokou rai opok päi. 9"“Ak jekur tai rawe. Warnuk, ak an sakau orip orip jaiei kiro raiaka käiäi. Ak okoro omnokou pakan osapun ronkat sosop owaiei. Keseria, kiro onokus ak aru mare raunuk raunuk, kiro omre opok Anut Näwäu nuka kurte koi ak tarwarai. Kiro mukus opur weäi senek kesewarai.  -!Okoro omar omnokou pak erekapu wasaräieir, utianik, isan ämän wa wasaräi, orip orip rawai.” Jisas nukan tamareäu roat ak jekur tai rawe. t a Is epar senes awarom, okoro roat rusapai rai ak wa meiäiei opok, kiro kesek onok päi, ak aparaiei. a;Kiro keseriar, ak kiro onok atap atap penuk, ak äpu maiei, Anut kamwaraun ses pe rau. U#Utianik, am suarou käienuk, kiro ak äpu miäi, kiro san tawaun ses pera. }Keseria, Jisas nukas ätäi kon tamareäu roat kar totok ämän awarowon, “Ak am suarou pak karauk am ronkatewe. .UKiro osap penuk penuk, ak sakau tai rainai, wa iminäu, ak omar oik eisane rawe, owon, Anut ak imwaraun ses ki kou.” Suarou käunuk, ak äpu san tawaun ses pera. }Kiro onok kesernuk rai, roasiret akas Ro Nukan Mokoi omar oik iou pakas sakau näwäu orip arou pakas kounuk, aparaiei. @yRoasiret ak kiro osap omnokou opok päi rai kame raianik, ronkat sosop mia, akan woiaka uru näwäu iminäiei. Amiaka koririrai, owon, omar oikan osap sakau rain erekapu ritratorai. EJisas nukas ätäiar äiewon, “Tawa san, keir, päi opok onok atap atap päi. Okoro omnokou opokas urir näwäu mas an opok siräienuk, roasiret ak kiro roumoi, erekapu iminäiei. }Karauk roat weräianik, siräpis akwarona, meiäiei. Karauk roat karapus maraun imwareanik, kar omsau potaiei. Keseria, kar omsau pakan roasiret akas okoro mena pe oi rauna rauna, pote Anut nukasar akan ses patarai äiäi.” Ro Nukan Mokoi kowai. 0YKiro ses opok, asiret amaiwo orip pak asiret mokoit apur jerai orip ak wopuräiei. Usu näwäu okoro omnokou opok päi. Anut nukas kasak pemara, kiro roat aru marai. 'GKiro omre usu näwäu ses päi, kiro Anut nukas roat akan onok aru miäi ätäi amuk arai. Meter Anut nukan ämän areai roat akas jer wein, kiro epar päi. G~Keserna, roasiret ak Juda provins rai omtorou oik imine manaiei. Roat ak Jerusalem mena raiäi, kiro mena ute kasik imine manaiei. Jerusalem mena kasakup raiäi roat, kiro mena wa tonaiei. *}MJisas nukas ätäi äiewon, “Ak Jerusalem kon iwäi jaukut akas pe karirim katorna, aparia, ak äpu maiei kiro Jerusalem mena rusapai erekapu aru maiei. y|kAk sakau tai rawe. Keserna, akan totomaka orip orip awau rawai.” Jisas nukas Jerusalem mena aru mai äiewon. b{=Utianik, ak jekur rawaiei, akan tapiaka urik erekapu eposek rawai, karar wa siräi nai. az;Ak isan tamareäim roat, okon, roasiret erekapu ak mesin kasiaka peanik, sauk maraiei. 3y_Akan momonakat, aninakat, aunakat, amunakat pak akan kinjaunakat pak akan jaunakat akasar, ak akan iwäi jaunakat akan ipiak opok maraiei, karauk ak akwarona, meiäiei. xOwon, isakasar kiro ämän pak ronkat eposek ak aram. Keserita, akan iwäi jaunakat akas ak sät ämän moi rai wa awaraiei. kwOKiro omre kurte wa päi opok, akan woiaka päurar moinai, owo ämän aräun ronkat sosop wa mau. Ev Ak kiro onok kesewarona, akas isan ämän eposek awaraiei. u1 Utianik, kiro osap kurte wa päi. Amke akan iwäi jaunakat akas ak sakatwareanik, aru maraiei. Ak isan tamareäim roat isan ämän are ariaiei, okon, ak tururiäi owa akan ämän roianik, karapus owa maraiei. Ak imwarea, omsau kamwareäi roat näunäu akan ipiakap maraiei. Mt Okoro omnokou opok mim näwäu omsau atap atap päi. Karauk omsau sou näwäu senes päi. Karauk omsau sip näwäu atap atap päi. Omar oik onok atap atap pak iminäun osap pak päi ak aparaiei. s) Keseria, kos ätäi awarowon, “Kar omsau pakan roasiret akas siräianik, kar omsau pakan roasiret pak iwäi muratäianik, weräiäiei. -rS Ak marai kowai ämän pak marai jejep pak siarakap kounuk, roumoi, ak wa karkairau. Kiro onok epar amke päi. Utianik, wasarewaraun ses kiro kurte wa pekeräi.” q{Kos ätäi awarowon, “Ak jekur apai rawe. Karauk roat akas ak sätwaraiei. Roat sosop akas pemana, isan enim atea, keser äiäiei, ‘Is Jisas ätäi imwaraun ro pe raim.’ ‘Omre rusapai peu,’ äiäiei. Ak kiro roat pote wa tainwarau. pJisas nukan tamareäu roat akas ätäi totorin, “Näwäu, kiro onok esepa päi? Owo onok amke penuk, kiro ik äpu mam?” oyJisas nukas ätäi awarowon, “Kiro osap ak rusapai apari, omre päi opok iwäi jaunakat akas koianik, kiro ou erekapu aru maiei. Kiro ou moin aiauk erekapu uräi naiei. Kar aiauk kon omoi wa rawai.” Jisas nukas tawa usu näwäu päi äiewon. nKarauk Jisas nukan tamareäu roat akas äiein, “Aiauk eposekus ou ate moin pak mer eposek roat akas Anut nurin pak aparwe.” m Okoro roasiret erekapu ak akan aiauk sosop rau, karauk aiauk karar oumoi, Anut nurin. Utianik, okoro asir ko aiauk wäpik senes. Ko kon aiauk erekapu Anut nuru, ko o kau maun kar aiauk rawau wa.” Jisas nukas okoro tup ou näwäu aru saräi rai äiewon. l9Jisas ko kiro aparmara, äiewon, “Is epar senes awarom, okoro wäimäs asir ko aiauk näwäu senes mowon. Kos karauk roasiret erekapu itimware rau. Vk%Kar wäimäs asir pemara, aiauk eteinak oirori, 2 toia senek, Anut nuruwon. j Jisas ko tup ou näwäu owa raunuk raunuk, roat osap sosop orip akas aiauk Anut nuriäi tup owan bokis uru mona, apwarwon. xii/Kiro roat akas wäimäs asiret sätwareanik, akan owan osap erar oi maneäi. Karauk roat akan amiakap nais ak Anut aurianik, ämän rumukäu miäi. Tawa, Anut nukas koi wasarewaraun ses opok, kiro roat ak usu näwäu senes owaiei.”h-Roasiret ak erekapu ämän roi rauna rauna, Jisas nukas kon tamareäu roat awarowon, “Ak sintore ämän tamareäi roat akan onok jekur aparwe. Kiro roat ak omjo eposek mianik, nepipir ariai. Roasiret akas kiro roat apu opok ra, amket opok ra pe apwarea, uoraka sur wena, kiro roat aka nepipiriäi. Ak Juda roasiret akan tururiäi owa ra, o jaun omoi ra pemoi, tanäun omoi eposek oiäi. g.f1,Devit nukasar ‘Krais ko isan Näwäu’ äiewon, keseria, owoseanik, akas ko kon mokoi äiäi?” Sintore ämän tamareäi roat akan onok. e}*Devit nukasar Buk Song opok keser jer wemara, äiewon, ‘Anut Näwäu nukas isan Näwäu auruwon, “Na isan ipi näu kaima taneta, isas nan iwäi jaunat erekapu itimwareanik, nan isonap mareita, nan inkaruru rawaiei.” ’ Buk Song 110:1 d+gcG)Jisas nukas roasiret awarowon, “Owon roasiret akas Krais ko Devit nukan Mokoi äiäi? Qb(Keseria, kar ros Jisas kar ämän ätäi totoraun iminein. Krais inok. jaM'Karauk sintore ämän tamareäi roat akas äiein, “Näu ro, kiro ämän äiem eposek.” `)&Keseria, Anut ko roat meiein akan Eit wa, roat orip orip awau raiäi akan Eit. Kon amuk opok kiro askanai meiein ak erekapu awau rai.” [_/%Moses nukas roat meiein, siräiäi mesin äiewon. Rusapai kiro ämän amop rau. Meter ep arou am eteinak opok jeremara, ko Anut enip keser mianik, äiewon, Apraham, Aisak, Jekop akan Eit. Kisim Bek 3:6 ^5$Ak Anut nukan sarau eitek senek saremoi, ätäi wa meiäiei. Ak meieanik, siräiein, keseria, ak Anut nukan mokoit asinakut awau orip orip rawaiei. p]Y#Kiro roasiret eposek ak meieanik, tawa awau orip orip rawaun siräiäiei, ak ätäi wa ouratäiäiei. _\7"Jisas nukas ätäi awarowon, Rusapai roasiret awau rai rai ak epar ouratäiäi. 6[e!Kiro asir roat 7 oripas oin, tawa meiein roasiret siräiäiei omre opok sirauna, kiro inokon asir rawai? Omnokou opok, kiro roat 7 orip meiein akas kiro asir karar oin.” 9TkAk roasiret akan amiakap kon ämän roin sakau atau senek wa, ak kon ämän awarowon roianik, ronkat sosop oi rain. Jisas nukas roat meieanik, siräiäi ämän awarowon. xSiJisas nukas awarowon, “Owo osap Sisa nukan kiro Sisa nuruwe, owo osap Anut nukan kiro Anut nuraiei.” 9RkJisas nukas ätäi akan sät ämän äpu momara, awarowon, “Is kar aiauk ätär murowe. Okoro aiauk opok inokon totok enip orip rau?” Akas ätäi aurin, “Sisa nukan.” QP{Nan ronkat owo senek? Moses nukan sintore ämän opok, ik Rom akan kamwarau ro näwäu aiauk nuraun itok ra, wa ra?” POKiro kau maroin roat akas pemana, Jisas totorin, “Näwäu, ik äpu nan ämän ätär mukiäum, kiro epar. Ik äpu na roat näunäu wa iminewareäum, na Anut nukan onok karar epar ätär mukiäum. nNUKeseria, ak karauk roat kau marianik, äsimwarona, koin. Kiro roat akas ik roat eposek äiäun rai sätäumana, Jisas apari rain. Ko owo ämän sät äienuk, sakatianik, omsau akan ro näwäu opok imäi potaun rai keserin. dMASintore ämän tamareäi roat pak Anut kamuk raiäi roat näunäu akas Jisas kiro opokar sakau ataurin, owon, ak äpu ko kiro totok ämän akan onok mesin awarowon. Ak roasiret iminewareanik, ak ko sakau atau wa. kLO‘Inok roasir kiro tutu opok siotorai, kiro roasir erekapu pitpatir usipnirnaräi. Kiro tutus kar ro opokup nonuk, kiro ro ko maimai senek saräi.’ ” Roat akas takis aiauk Sisa nuraun itok ra wa rai Jisas totorin. K'Jisas nukas ak sakau apwareanik, totwarowon, “Kiro ämän Devit nukas meter jer wewon, kon onoktapau owo senek? ‘Kiro ou tutu ou miäin roat akas aru äumoi, sauk moin. Rusapai, kiro ou tutu kamuk opokan ou tutu sakau eposek sarewon.’ Buk Song 118:22 BJ}Ko koumara, kiro sarau roat erekapu akwaronuk, meiena, kiro wain woi karauk roat akan ipiakap marai.’ ” Roasiret ak kiro totok ämän roumana, äiein, “Kiro onok wa keserai.” $IAKeseria, ak kiro mokoi wain woian imäi neanik, woi kasakupai wena, meiewon. Jisas nukas totwarowon, ‘Kiro wain woi atak ros kiro sarau roat owoswarai? HKeseria, kon mokoi karar äsimornuk, potowon. Kiro roat akas kon mokoi aparmana, aka aka äiein, ‘Kiro woi atak ron mokoi kou. Kon momok meienuk, kos kon momokun osap erekapu owai, okon, ik ko weta, meienuk, okoro wain woi iken saräi. Kir ik kesernam.’ !G; Keseria, kiro wain woi atak ros äiewon, ‘Is owosäu? Isan mokoi karar isan woias konun meieäim äsimoram. Ak kon ämän roumoi, wa aru muraiei.’ }Fs Keserna, kos ätäi kar äsimornuk, potowon. Ko nais keseriar keserin. Ak ko nais weanik, kasik känkurena, nowon. |Eq Keserna, ätäi kar sarau ro äsimornuk, potowon. Ko nais keseriar wemana, aru murianik, erar äsimorna, potowon. )DK Wain nemauk murunuk, owaun ses penuk, kiro woi atak ros kon kar sarau ro kiro wain woia sarau me rain roat rawa karauk wain nemauk oi nuruna, oi kowaun rai, äsimornuk, potowon. Utianik, kiro woi kame rain roat akas kiro sarau ro wemana, wain nemauk wäpik orip erar äsimorna, potowon. VC% Jisas nukas kiro totok ämän roasiret maromara, awarowon, “Kar ro ko wain woi momara, karauk roat kiro woia sarau maun kau mareanik, sarau mona mona, nuka omsau atapuk pote om ses rumukäu rawon. $BAJisas nukas ätäi awarowon, “Is nais, inokos is sakau ironuk, kiro onok keseriäim ak wa awaram.” Wain woi kameäin roat aru akan totok ämän. MAKesermana, akas äiein, “Jon inokos sakau nuruwon ik äpu wa.” 4@aUtianik, ik ko ro pakan sakau orip äieta, okoro roasiret akas ik aiaukus iwoikona, meiäm, owon, ak Jon ko Anut nukan ämän roianik, areäu ro rai sakau ronkateäi.” F?Keseria, aka aka areanik, äiein, “Ik ko owo räi aurau? Utianik, ko Anut nukan sakau pakas an jomareäwon äieta, kos äiäi, keseria, ak owon akan woiaka epar mau utoi rai aikai. .>UJisas nukas ätäi keser awarowon, “Isas nais ak totwaraurim, is airowe, Jon ko an jomareäwon ro, ko Anut nukas sakau nuruwon ra, ara, roat akas sakau nurin?” =C< Kar omre opok, Jisas ko tup ou näwäu owa roasiret tamareanik, Anut nukan Ämän Eposek mare rawon. Anut kamuk raiäi roat näunäu pak sintore ämän tamareäi roat pak karauk kamwareäi roat näunäu, akas pemana, Jisas aurin, “Na owo sakau oianik, kiro onok keseriäum? Inokos na sakau isowon? Na ik aik.” ;:50Utianik, ak kiro onok keseraun kar apu aparau wa. Owon, roasiret ak orip orip Jisas nukan ämän roiäi. Ak kon kar ämän utaun senek itok wa.w9g/Omre orip orip, Jisas ko kiro tup owa tone raumara, Anut nukan ämän roasiret tamareäu. Anut kamuk raiäi roat näunäu pak sintore ämän tamareäi roat pak roasiret kamwareäi roat näunäu akas Jisas wäun rai ämän ate rain. 8}.Kos awarowon, “Meter Anut nukan ämän jer we moin, ‘Anut nukas äiewon, “Isan ou kiro roasiret akas is pak aräun ou, Aisaia 56:7 utianik, akas okoro päu roat akan ämäi rawaun omoi senek sare moin.” ’ ” Jeremaia 7:11 75-Keser äianik, Jisas nuka Jerusalem mena tonowon. Jisas ko tup ou näwäu owa tonomara, roat osap kau me rain emwaronuk, erekapu imine manoin. 6#,Akas peanik, na erekapu aru musianik, nan roasiret kiro opok rai erekapu akwarona, meiäiei. Kar aiauk kiro opok rau kon omoi utona, wa rawai. Anut nukas ak imwarau kowon, ak äpu mau wa. Keserianik, kiro usu owaiei.” Jisas nukas roat tup ou näwäu owa emwarowon. !5;+Karauk omre päiei, nan iwäi jaunat akas kasiaka penuk, pe erekapu aru musaiei. Ak aiaukus porim ate miäi senek, karaima karaima karirim katoisaiei. E4)Jisas ko Jerusalem mena aparmara, wouti näwäu momara, äiewon, “Ak rusapai owo onok woiaka päurar rawaun äpu maiei, kiro eposek. Utianik, okoro onok ämäi rau, ak aparau senek wa. 3*I2 (Jisas nukas ätäi awarowon, “Is epar senes awarom, ak asorna, okoro aiauk apu opok rai akasar urweanik, Anut nukan enip jou muraiei.” Jisas ko Jerusalem mena aparmara, wouti mowon. 1{'Ak kiro onok keserna, karauk Parisi roat akas Jisas aurin, “Näu ro, nan tamareäum roat awarota, asoraurai.” E0&Ak äiein, “Ik okoro kamoikaun ro näwäu Anut Näwäu nukan enip pakas kou jou murau. Omar oik akan woiaka päurar rawai. Anut nukan enip kämioik jou murau.” Buk Song 118:26 _/7%Ko Jerusalem mena siakup, omtapau Olivet nukan apu siakup potowon. Kon tamareäu roat pak roasiret erekapu ak onok atap atap kos meter keserwon aparin ak nepipirmoi, Anut nukan enip oik jou murianik, potoin. k.O$Ko donki pakas potonuk potonuk, roasiret akas akan omjo apu opok tai potaun puris rue me potoin. :-m#Au kiro donki nak Jisas siakup imäi poteanik, akan karauk omjo rumukäu kiro donki nukan mekesu opok puris rue mianik, Jisas nukan ipou atona, ko kiro donki oik tone tanewon. Z,-"Awas ätäi kiro ro auririn, “Iwen Näwäus kiro donki sarau orip äiewon.” +-!Au poteanik, kiro donki nak muris rakir moin mur uräuna uräuna, kiro donki atak ro pemara, awatowon, “Au mur donki pakan owon uräurair?” G* Au poteanik, Jisas nukas ämän awatowon siar aparirin. )%Utianik, kar ros au kiro donki nak owon ourair rai totwatonuk, awas ätäi aurwer, ‘Iken Näwäus okoro donki sarau orip äiewon.’ ” \(1Ko kar om enip Betfasi pak Betani mena omtorou enip Olivet opok pemara, kon tamareäu ro oirori amke äsimwatianik, awatowon, “Au mena karaima rau opok potoinair, kar donki nak pararar moin rau, imäi kower. '^&5Jisas ko kiro totok ämän aware kuremara, amke Jerusalem mena tonaun potowon. M%Utianik, kiro roat meter is okoro näu mena wa kamäu äianik, iwäi muroin, kiro roat imware koumoi, is amiap akwarona, meiäiei.” Jisas ko kamwareäu ro näwäu senek Jerusalem mena tonowon. $Kos ätäi awarowon, “Is epar senes awarom, inok ro ko osap sosop orip, ko sarau miäu, kiro ro ko Anut nukas karauk osap sosop senes nurai. Inok ro ko osap wäpik ko eteinak orip, ko sarau wa miäu, Anut nukas kiro ro pakan osap erekapu senri owai. V#%Akas ätäi kiro ro aurin, ‘Näwäu, kiro ro ko aiauk 4,000 orip!’ ” "/Keseria, kos kon kameäi roat siakup tai rain awarowon, ‘Kiro aiauk kon ipou pakan senri oinai, kiro sarau ro aiauk 4,000 orip nuruwe.’ !Kos ätäi auruwon, ‘Na sarau ro aru, nakan ämänisar ätäi naka wasareisai. Na äpu, is kasi kurte peäu, owo osap isan wa is erar oiäim, Keseria, na owon isan aiauk benk opok murau utomon? Is ätäi keser koita, kiro aiauk pak karauk aiauk pak owam.’ dAIs na imineisomoi, kesermin, owon, na ro kurte kasat peäum. Karauk roat akas osap mona, raiäu, nas erar oi maneäum. Karauk roat akas o uku wein, nas o erar oiäum. Keserta, is na imineisomoi, kiro onok kesermin.’ ucKar sarau ro pemara, äiewon, ‘Näwäu, nan aiauk iromon omjo sies otpar ämäi musomin, okoro rau. KKiro ro näwäu nukas auruwon, ‘Na kiro mena 5 orip kamäm.’ pYKar sarau ro pemara, äiewon, ‘Näwäu, kiro aiauk 2,000 iromon sarau mianik, aiauk 1,000 oimin.’ +Kiro ro näwäu nepipirmara, auruwon, ‘Kiro eposek, na sarau ro eposek, na osap eteinak jekur kamemon, okon, kiro mena ten orip kamwaram.’ veKar ro amke pemara, äiewon, ‘Näwäu, kiro aiauk 2,000 iromon sarau mianik, ätäi aiauk 2,000 oimin.’ QUtianik, kiro ro kon omsau kamwaraun enip oumara, ätäi kowon. Ko ätäi koumara, kiro sarau roat aiauk are manowon, sarau mianik, karauk aiauk oi ra wa rai äpu maun urwarnuk, ko siakup pein. KKon menan roat akas akan woiakas konun meiäu wa. Keseria, roat akas karauk roat äsimwarona, potomoi, kiro omsau ko potowon pakan roat awaroin, ‘Ik kiro ro ko ik kamoikaun sare murau wa.’ =s Ko manaurmara, kon sarau roat 10 orip urwaromara, ko siakup potona, karar karar aiauk 2,000 orip aromara, awarowon, ‘Ak okoro aiauk arom sarau nuruwe. Is ätäi koita, owam.’ 7 Keseria, kos awarowon, “Kar ro ko kamwareäu ro pakan tupsiu. Ko omsau atapuk kon näu mena kamäun enip owaun potomara, ätäi kowaun ronkatewon. F Roasiret kiro ämän rouna rouna, Jisas nukas kar totok ämän marowon. Ko Jerusalem mena siakup rawon. Keseria, roat akan ronkat Anut nukas rusapai kon roasiret kamwarau kou äiein. a; Ro Nukan Mokoi ko roat wasarein itanwareanik, imwaraun kowon.” Aiaukun totok ämän. 7 Jisas nukas ätäi äiewon, “Okoro ro ko nais ik senek Apraham nukan kinjauk. Keseria, rusapai roasiret okoro owan Anut nukas ätäi imwarou. %Sakias nukas kiro ämän roianik, siräumara, Jisas auruwon, “Näwäu, isan osap erekapu inäianik, karauk roat osap wäpik wopure rai aram. Is meter karauk roat sätwareanik, akan osap erar päu oimin, ätäi kiro osap oimin pak karauk osap sosop pak aram.” r]Roat ak kiro onok aparmana, kasiaka penuk, äiein, “Kiro ro ko onok aru miäu ron owa o jau potou.” kOKeser aurnuk, Sakias ko am oikas kurte nomara, ko nepipirmara, Jisas kon owa imäi potowon. 1Jisas ko kiro am siakup pemara, kiro am oik Sakias rawon aparianik, auruwon, “Sakias, na am oikas kurte ne. Is rusapai pututu nan owa ninam.”  Keseria, ko koteteip amke kurte potomara, kar am rumuk aparmara, kiro am oik tonowon, Ko äpu Jisas ko kiro am siakupas kowai. $ AKo Jisas ro owo senek, koura rai aparaun keserwon, Sakias ko ro rumukäu wa, ko katunak. Keseria, roasiret sosop akas Jisas sorotorin ko aparau senek wa. \ 1Kiro mena kar ro ko takis aiauk oiäwon ro, kon enip Sakias, ko aiauk sosop orip. G  Jisas ko Jeriko mena tonomara, Jerusalem mena manaun manowon. F +Ko keser äienuk, kurte amuk uräianik, ko ätäi om aparwon. Keserianik, ko Anut jou murumara, Jisas tainori potowon. Roasiret ak kiro onok aparmana, ak erekapu Anut jou muroin.q [*Keseria, Jisas nukas auruwon, “Nan won epar momon, okon, na ätäi amun urareinam, apu apar.” nU(Keseria, Jisas nukas sumianik, kiro ro amuk utup ko siakup imäi kowaun awarowon. Ko siakup imäi kouna, Jisas nukas auruwon, “Isas na owosisaun airom?” Kos ätäi äiewon, “Näwäu, is ätäi ami uraienuk, apu aparam.” )3_'Karauk roat akas amke ko siakup potoin akas kerianik, aurin, “Na asor.” Utianik, kiro ros ätäi näwäu urwewon, “Jisas, Devit nukan Mokoi, na is sareir.” iK&Kos urwemara, äiewon, “Jisas, Devit nukan Mokoi, na isanun wonti moinam, is sareir.” @{%Akas ätäi aurin, “Nasaret menan Jisas kou.” T!$Ko roasiret apu opok arina, roumara, kos totwarowon, “Kiro owoserai?” eC#Jisas ko Jeriko mena penuk, kar ro amuk utup ko apu opok tane raia, osap nik mareäu. ^5"Kon tamareäu roat ak kiro ämän roin kon onoktapau ak äpu wa. Kiro ämän onoktapau ak opok ämäi rawon. Ak Jisas nukas kiro ämän awarowon jekur ronkatäu wa. Jisas nukas kar ro amuk utup jekur mowon. dA!Akas kiro ro mänkäsirianik, wena, meiäi. Utianik, omre 3 opok, ko ätäi siräiäi.” (I Jerusalem menan roat akas ko kar omsau pakan roat näunäu akan ipiakap muraiei. Akas kiro ro jeje ämän aurianik, onok aru murianik, opokup sinok kuräiei. ~Jisas nukas kon tamareäu roat 12 orip kasakup imware potomara, keser awarowon, “Ak rowe, ik Jerusalem mena tonam. Kiro ämän meter Anut nukan ämän roianik, areai roat akas Ro Nukan Mokoi mesin äiein, kiro ämän erekapu rusapai epar päi. t}aJisas nukas äiewon, “Is epar awarom, inok ro ko Anut nukan roasiret sarwaraun mesin ronkateanik, kon mena, wau, amakut, awakut, momokut pak utwareanik, kowon, Anut nukas rusapai omnokou opok kiro osap ute kowon senek sosop ätäi nurai. Kos tawa ko totok awau orip orip rawaun sakau nurai.” Jisas nuka tätäi sosop oumoi, meiäun ämän ätäiar awarowon. |s{_Keseria, Pita nukas äiewon, “Ik iken mena pak iken osap pak erekapu utia, na tainoise koumun.” jzMJisas nukas awarowon, “Owo onok roat akas keseraun itok wa, Anut nukas keseraun itok.” y{Roat kiro ämän roianik, akas totorin, “Keseria, Anut nukas inok ro imäienuk, ko pak erek orip orip rawai?” #x?Kar opur kamel ko omjo näkeäi nil nukan amarer uruas tonaun kananäi. Ro aiauk sosop orip ko Anut nukan ro senes saräun kiro sarau sakau kananäi.” w Jisas nukas kiro ron wou usu sarewon aparmara, äiewon, “Roat osap sosop orip ak Anut nukas kamwaraun sarau sakau maiei. Yv+Kiro ro ko osap sosop orip. Keseria, kiro ämän roumara, kon wou usu sarewon. Vu%Jisas ko kiro ämän roumara, ätäi auruwon, “Kiro itok, karar onok karar na itimoisi rau. Na pote, nan osap erekapu karauk roat are kureta, akas kiro osap kau mona, kiro aiauk oinam, saruku roat osap wäpik kiro aiauk inäi aram. Na kiro keserta, tawa na omar oik osap sosop owam. Kiro onok kesernam, na koi is tainoir.” t Kiro ros ätäi auruwon, “Meter is eteinak opok, kiro sintore ämän erekapu tainori koi, rusapai nais keseriar raim.” ~suNa sintore ämän äpu, na kar ron asik wa imäi ko pak ariau, na kar ro weta, wa meiäu, na karauk roat akan osap wa päu owau, na kar ro nukan enkup sät ämän wa mau, nan momon anin orien ämän erekapu tainor.” Kisim Bek 20:12-16 rJisas nukas kiro ro ätäi auruwon, “Na owon is ro eposek airom? Kar okoro omnokou pakan ro ko eposek wa. Anut karar eposek. qKar Juda akan kamwareäu ro näwäus pemara, Jisas totorwon, “Ro eposek, is owosemoi, isan totom awau orip orip rawai?” 1p[Is epar senes awarom, inok roasir ko mokoinak senek saräu wa, Anut nukas kon kameäu ro näwäu wa rawai.” Roat osap sosop orip pak Anut nukan kamwareäu onok pak. o!Keserna, Jisas nukas ak mokoinakut kiro onok keserin aparianik, urwarnuk, kouna, kon tamareäwon roat keser awarowon, “Ak mokoinakut utwarona, is siarap kowaiei, ak wa tämarau. Roasiret ak okoro mokoinakut senek sareanik, ak äpu Anut akan kamwareäu ro näwäu. 9nkKarauk roasiret akas akan mokoinakut Jisas nukas kon ipou akan tapiaka opok kon sakau araun rai, imware koin. Kon tamareäu roat akas kiro roasiret apwaromana, kewaroin. dmAIs epar senes awarom, kiro takis aiauk oiäu ro, ko Anut nukan amuk opok eposek sarewon, kiro Parisi ro ko wa. Owon, inok ro ko nukasar kon enip rororai, kiro ron enip Anut nukan amukup näwäu wa saräi. Inok ro ko nukasar kon enip wa rororai, kiro ro ko enip jou orip rawai.” Jisas nukas mokoit eteinanak kon sakau araun tapiaka atowon. 5lc Utianik, kiro takis aiauk oiäu ro ko atapukas tai raumoi, kon oiok omar oik mau wa, ko wouti momara, äiewon, ‘O Anut Näwäu, is onok aru orip, nas is sareir.’ k5 Is tup orip orip omre oirori opok na jou musianik, o wa jeäim. Na jou musianik, isan osap erekapu 10 orip surwate mianik, karar sur na isiäim.’ 9jk Kiro Parisi ro ko nukarar tai raumara, Anut aurmoi, äiewon, ‘Anut, is na pere aisom. Is karauk roat senek wa. Is sätwareanik, osap erar wa oiäim, sintore ämän wa utiäim. Is karauk akan asiret wa imware ariaim. Keseria, is na pere aisom. is kiro takis aiauk oiäu ro aisen tai rau senek wa. i “Kar muti, ro oirori au Anut auraun tup ou näwäu uru tonoirin. Kar ro ko Parisi ro kar ro ko takis aiauk oiäwon ro. h1 Jisas nukas karauk roasiret akasar akan ronkatis akan onok erekapu eposek äiäi, karauk roat akan onok aru rai äiäi totok ämän marowon. ugcIs epar senes awarom, ko akan wai roumara, kurte sarwarai. Tawa Ro Nukan Mokoi ätäi kowai ses opok ko okoro omnokou pakan roasiret akan woiaka epar moin aparai ra, wa?” Kar Parisi ro pak kar takis aiauk oiäu ro awan totok ämän. f5Anut nukas kon roasiret sare marowon, akas omre orip orip sankeu pututu sarwaraun waiena, kos ak sarwaraun itok ra? Omre rumuk rai rai sarwarai ra? geGJisas nukas ätäi äiewon, “Ak kiro ämän wasarewareäwon ro aru nukan ämän rowe. KdKiro ros kurte kiro asir saräu wa. Rai rai, kon wou uruas ronkatemara, äiewon, ‘Is Anut nukan ämän wa tainoriäim, karauk roasiret mesin wa ronkateäim. Is apu kiro epar, utianik, okoro wäimäs asir ko is sarau näwäu iriäu, okon, is ko saräm. Ko wa sareita, orip orip is siarap kounuk, is wäsuk irai.’ ” c bKiro mena nais kar wäimäs asir ko orip orip kiro ro opok koumara, auriäu, ‘Isan iwäi jaias is aru murauru na is sareir.’ !a;Kos äiewon, “Kar näu mena, kar ämän wasarewareäwon ro ko Anut nukan ämän wa tainoriäu. Karauk roat akan ämän roianik, jekur wa sarwareäu. ` 7Keseria, Jisas nukas kar totok ämän kon tamareäu roat ak orip orip Anut aurianik, kos ak kurte wa sarwarnuk, akan woiaka aru wa mau rai awarowon. s__%Kiro ämän roianik, kon tamareäu roat akas totorin, “Näwäu, kiro onok erapok päi?” Jisas nukas ätäi awarowon, “Erapok opur meieanik, poomre rawai, kiro opok epsimai sosop kiro opur pomou jaun pote tururaiei.”S^$Ro oirori au woia sarau me rawaieir, kar imäianik, kar ute manaiei.]” _]7#Asir oirori au ma rei rawaieir opok, kar asir koi imäianik, kar asir ute manaiei. [ \3"Is epar senes awarom, kiro ses opok pututu ro oirori au patan karar opok ninaieir Anut nukan sarau eitek akas kar imäianik, kar ute manaiei. [+!Inok ro ko kon totok isanun wa meiäi, kiro ro kon totok erekapu wasaräi. Inok ro ko kon totok isanun meiäi, kon totok orip orip awau rawai. &ZG Ak Lot nukan asir ronkatewe. YKiro ses opok, ro ko ou oik rawai, kon osap owa rau owaun wa nai. Kar ro ko woia rawai, ätäi kon mer eposek owaun mena wa potai. dXAAk keser rain senek, rusapai nais keseriar keserna keserna, Ro Nukan Mokoi ko amop kowai. WKiro ses opok, Lot kiro mena ute manonuk, ep näwäu salfa orip omar oikas koumara, kiro pakan roasiret erekapu jerwarnuk, meiein. DVLot rawon ses opok nais keseriar keserin, roasiret erekapu an o pak jeanik, nepipir rain. O kau mianik, osap ätäi aiaukun arianik, woia o uku we rai, ou awau me rai nepipir rain. %UCRoasiret ak o je rai, an je rai, ro asir oi rai, ak keser rauna rauna, Noa ko ous uru tononuk, joi näwäus koumara, roasiret erekapu oware jenuk, meiein. TMeter Noa rawon ses opok, roasiret akas keserin senek, rusapai nais Ro Nukan Mokoi kowaun ses opok keseriar keseraiei. iSKUtianik, amke ko tätäi sosop oumara, okoro omnokou pakan roat näunäu akas ko wena, meiäi. R1Ro Nukan Mokoi kowaun ses opok, omar käiemara, ermänirmara, karaima poteäu senek. Ro Nukan Mokoi kowaun ses opok, kiro onok senek keser kowai. QKarauk roat akas awaraiei, ‘Aisen aparwe!’ ‘Okoro opok aparwe!’ Ak kiro roat akan ämän roinai, epar rai wa tainware manau. +POKeser awareanik, kos kon tamareäu roat awarowon, “Kar omre päi kiro opok akan ronkat ak Ro Nukan Mokoi aparam rai äiäiei, utianik, ak ko wa aparaiei. O Kar ros wa äiäi, okoro peu koi aparwe, aisen peu aparwe. Utianik, ak rowe, Anut ak kamwaraun rusapai ak siarakap pe rau.” 3N_Karauk Parisi roat akas Jisas totorin, “Anut ätäi kamoikaun esepa kowai?” Kos ätäi awarowon, “Anut ätäi ak kamwaraun kounuk, ak ko amiakas wa aparaiei. &MEJisas nukas kiro ro auruwon, “Na siräinam, man. Na nan won epar momon, okon, na eposek sareisai.” Anut ätäi roasiret kamwaraun onok owo senek kowai. ~~"}x}7|| {zzz!yy xxwqvvOuutssCrDqqmpvoo@nmlkk j4ii+hhgg"feeddcbb a9``__X^^L]\\`\[[0ZmYYY!XWWVWUU-T"SRRQQAPpOONxMMmMLKKKGJsJIIGG`FFE?DDsC`BAA@@m??T>>A==Y<55U5 4d332`21x00U/+..G---=,++**4))3(('V&&d%%$##""!!j CAtd"<E H 0  N >a_+ Ak kiro mokoinak osap nurianik, rauna rauna, Anut nukas nini epir pakas ämän jekur awarowon siar, “Ak ätäi Herot siakup wa potaiei.” Keseria, kiro roat kar apu pakaima akan mena ätäi manoin. Josep Maria ori awan mokoi imäianik, imine Ijip omsau manoirin. ~^u Ak pote kiro owa toneanik, kiro mokoinak kon anak pak rawon aparianik, akan uoraka sur weanik, kiro mokoinak jou murin. Keseria, ak karauk osap enip aiauk gol pak pauda kapasmer pak am an anakas sou eposek orip pak oianik, kiro mokoinak nurin. ]{ Keseria, kiro pai ninareäi roat ak Herot nukan ämän roumoi, ute manoin. Ak apu opok pote rai, kiro pai meter san peäwon pakaimas aparin. Kiro pai amke pote kiro mokoi rawon ou opok kämioik rawon aparianik, ak woiaka näu sareanik, nepipirin. \ o[WKo Betlehem mena äsimwareanik, keser ämän awarowon: “Ak potoinai, kiro mokoi jekur itane aparia, is ätäi koi airaiei. Keserna, isas pak erek pote jou muram.” Ko kiro mokoi pote wäun rai keser kiro sät ämän awarowon. Z5Keser aurna, Herot nukas ämäi ämäi kiro roat san peäwon pakan totwarowon, “Kiro pai owo ses opok pewon?” Kiro onok totwarowon rowaun. YY+‘Betlehem, na mena eteinak Judia provins opok, na ruris wa rawaun. Wa senes. Nan kar ro näwäu päi. Kiro ro päi ko isan Israel roasiret kamwarai.’ Keseria, ko Betlehem mena kowai.” Maika 5:2 X#Akas ätäi ko aurin, “Betlehem mena Judia provins opok. Meter Anut nukan ämän roianik, areawon ro nukas keser jer we mowon: ^W5Keseria, Herot nukas Anut kamuk raiäi roat näunäu pak sintore ämän tamareäi roat pak ak erekapu ämän surmaronuk, kouna, totwarowon, “Krais, Anut nukas ko äsimornuk, kowai, kiro ro ko erapok pe rau?” VKiro omsau kamwareäwon ro king Herot kiro ämän roianik, ko wou aru mowon, roasiret erekapu Jerusalem menan ak erek woiaka aru moin. =UsAk koianik, akas kiro pakan keser totwaroin, “Juda akan kamwaraun mokoi awau pewon, kiro erapok pe rau? Ik kon pai san peäwon pakas penuk, aparianik, ik ko jou muraun koum.” T 5Jisas ko anakus Betlehem mena Judia provins opok an jowon. Kiro ses opok, Herot ko kiro omsau kamwareäwon ro näwäu king rawon. Maria an joi raunuk raunuk, karauk san peäwon pakan äpu miäin roat ak pai awau penuk, aparianik, ak kiro pai tainori Jerusalem näu mena koin. S 3Utianik, Josep ko kiro asir pak ninau wa erar rai rai, pote Maria ko mokoi an jowon. Mokoi an jounuk, Josep nukas kiro mokoi enip Jisas mowon.uR eKeserianik, Josep ko siräumara, Anut nukan sarau eitek nukas auruwon siar kon asir Maria ätäi owon. BQ “Kar asir makun ko ro pak niniäu wa, ko amaiwo sareanik, ko mokoi an jowai, kiro mokoi kon enip Emaniuer äiäiei. Kiro onoktapau kesek, ‘Anut ik pak rau’.” Aisaia 7:14 P /Rurisapai, kiro onok erekapu Näwäu nukas Anut nukan ämän roianik, areawon ro, Aisaia, auruwon siar kiro epar peu. Aisaia nukas äiewon, O %Ko mokoi an jounuk, na kon enip Jisas mam. Kiro enip onoktapau ‘kos kon roasiret akan onok aru jäkäi mareanik, ak ätäi imwarai’.” sN aUtianik, Josep ko asik utaun ronkat ounuk ounuk, Anut nukan sarau eitekus nini epir pakas keser auruwon, “Josep. Devit nukan askanai, Anut nukan Osou Näu nukasar Maria amaiwo sarewon. Keseria, na kiro asik owaun itok, ko nan asik. #M AJosep ko erekapu onok eposek miäu. Keseria, ko roasiret amiak opok Maria utonuk, Maria wou aru mai. Keserianik, ko ämäi ämäi Maria utaun ronkatewon. XL +Jisas Krais owose pewon? Kon pewon onok kesek. Kon anak Maria ko Josep owaun sare moin. Utianik, meter kiro ro asir ori au ouratäu wa opok, Maria ko äpu mowon Anut nukan Osou Näus ko amaiwo sarewon. _K 9Keseria, kiro askanai 14 orip akan tupsiu pakas ak Apraham raiäwon ses pakas pote Devit rawon opok. Karauk askanai ak 14 orip akan tupsiu pakas, Devit rawon ses pakas pote Babilon mena karapus rain opok. Keseriar, askanai 14 orip akan tupsiu pakas karapus rain pakas pote Jisas Krais an jowon ses opok rain. Maria Jisas Krais An Jowon. >J w Babilon mena Israel roasiret pote rain ses opok, pote Jisas an jowon ses opok, okoro askanai akan enmaka: kiro Jekonaia, Jekonaia nukan mokoi Sealtiel, Sealtiel nukan mokoi Serubabel, Serubabel nukan mokoi Abiut, Abiut nukan mokoi Eliakim, Eliakim nukan mokoi Eso, Eso nukan mokoi Sadok, Sadok nukan mokoi Ekim, Ekim nukan mokoi Eraiat, Eraiat nukan mokoi Eleasa, Eleasa nukan mokoi Matan, Matan nukan mokoi Jekob, Jekob nukan mokoi Josep, ko kon wau Maria, ko Jisas nukan anak. Jisas ko Krais. Kiro enip onoktapau ‘Anut nukas äsimorwon, ätäi imäikaun ro’. I H +Devit rawon ses opok Israel roasiret Babilon mena karapus imware manoin, okoro askanai akan enmaka: kiro Devit, Devit nukan mokoi Solomon, ko Uria nukan waun mokoi, Solomon nukan mokoi Rehoboam, Rehoboam nukan mokoi Abija, Abija nukan mokoi Esa, Esa nukan mokoi Jehosapat, Jehosapat nukan mokoi Jehoram, Jehoram nukan mokoi Usia, Usia nukan mokoi Jotam, Jotam nukan mokoi Ehas, Ehas nukan mokoi Esekaia, Esekaia nukan mokoi Manasa, Manasa nukan mokoi Emon, Emon nukan mokoi Josaia, Josaia nukan mokoi Jekonaia, kon amakut pak. G  F 7Apraham ko akan momonaka pakas pote Devit kamwareäwon ro, akan enmak okoro jer we moin, rau: kiro Apraham, Apraham nukan mokoi Aisak, Aisak nukan mokoi Jekob, Jekob nukan mokoi Juda, kon amakut pak, Juda nukan mokoi Peres, ko Sera ori awan aninawa Tamar, Peres nukan mokoi Hesron, Hesron nukan mokoi Ram, Ram nukan mokoi Aminarap, Aminarap nukan mokoi Nason, Nason nukan mokoi Salmon, Salmon nukan mokoi Boas, kon anak Rehab, Boas nukan mokoi Obet, kon anak Rut, Obet nukan mokoi Jesi, Jesi nukan mokoi, kamwareäwon ro king Devit. E lD UOkoro Jisas Krais nukan askanai akan enmaka, Jisas ko Devit nukan kinjauk ko Apraham nukan askanai. UC#5Ak orip orip Anut osap nuriäi owa raianik, Anut auria, jou muri rain.ZB-4Kesernuk, kon tamarowon roat woiaka ererwon orip, ätäi Jerusalem mena potoin. aA;2Keseria, Jisas nukas kon tamariäwon roat imwaromara, Betani mena manowon. Kiro opok kon ipou oik momara, kon tamariäwon roat jekur rawaun ämän aware aware utware manowon. [Anut nukas ko omar oik imäi tonowon.] @3X?)1Kiro Osou Näu isan Monias ak araun paip marowon, kiro isas rusapai äsimorita, ak opok kowai. Ak Jerusalem mena rauna rauna, kiro Osou Näus koi ak sakau marai.” Anut nukas Jisas omar oik imäi tonowon. I> 0Akas okoro onok akan amiakas apari omsau erekapu pote awarowe. =3/Kon enip opokas kon ämän roasiret marona, akan woiaka pirirna, Anut nukas akan onok aru jäkäi marai. Ak kiro sarau Jerusalem mena onoktoraiei. < .Kos awarowon, “Kiro ämän opok keser jer wein, ‘Krais ko tätäi näwäu oumoi, meieanik, ätäi omre 3 opok siräiäi.’ Q;-Kos akan ronkat are rawa ak Anut nukan ämän awarowon äpu moin. :,Kos awarowon, “Is okoro onok meter ak pak raia, kiro ämän awaromin. Kiro osap meter is mesin Moses nukan sintore ämän jer pak Anut nukan ämän roianik, areain roat akan ämän pak Buk Song opok jer wein päi awaromin, rusapai epar peu.” 99m+Ko kiro was oumara, akan amiakap jenuk, aparin. (8K*Akas was jerewon oi koi nurin. 7 )Ak erar nepipirin. Utianik, ak akan woiaka epar mau wa, ak ronkat sosop oi rain. Kos totwarowon, “Ak karauk o jaun rau ra?” E6(Ko keser awaromara, kon ipou pak isou pak ätär marowon.] 5 'Ak isan ipi isi ek aparwe, okoro isaka pe raim. Ak isan ipi atoinai, ak äpu maiei. Op akan enmaksau is apairoi senek wa.” [ ]43&Kos ätäi awarowon, “Ak owon, karkairianik, iminei? Owon ak ronkat sosop ourai? Q3%Akas karkairmana, iminein, owon, akan ronkat ak op aparum äiein. 2%$Kiro roat ories kiro onok aparirin arena arena, Jisas nukasar kurte ak kamuk opok pemara, [awarowon, “Akan woiaka päurar rawai.”] F1#Keseria, kiro ro ories ätäi kiro onok apu opok pewon erekapu awaroirin. Awas äieirin, “Kos bret ene itonuk, iu ko äpu momurin.” Jisas nukan tamarowon roat ak erekapu Jisas aparin. z0m"Kiro owa rai roat akas kiro roat ori awatoin, “Epar senes Näwäu ko ätäi siräiewon. Saimon ko aparwon.” V/%!Au kiro ämän areanik, kiro omre opokar siräianik, Jerusalem mena ätäi potoirin. Poteanik, Jisas nukan tamariäwon roat 11 orip pak karauk jaunakat pak erek owa turur rain opok pote tarwaroirin. ,.Q Kesernuk, au awaka awaka äieirin, “Iu apu opok komurin, kos kiro ämän onoktapau Anut nukan ämän opokas aitowon, kiro omre opokar iwen woiok siräiewon.” o-WAu kiro onok kesernuk, aparia, au äpu moirin kiro Jisas karar. Keseria, ko kiro pakasar ämäiewon. f,EO jaun ses, Jisas nukas bret oianik, Anut aurmara, bret eneanik, kiro roat ori atowon. +Awas au pak rawaun sakau ateanik, auririn, “Om irai, okon, na ik pak ne ninam, na wa manau.” Keseria, ko tonomara, au pak rawon. \*1Ak Emeas mena siakup pein. Jisas ko sätäumara, ko kar apu pakas manaurwon. @)yKos Moses nukan ämän pakaima onoktoroi awatomara, karauk Anut nukan ämän roianik, areai roat akan ämän pak awatowon. Kos nuka mesin jer wein ämän onoktapau erekapu awatowon. c(?Au äpu wa ra? Krais ko tätäi näwäu oumara, tawa ätäi ko Anut nukan sakau owai.” /'WKeseria, Jisas nukas awatowon, “Awan ronkat rumukäu wäpik. Meter Anut nukan ämän roianik, areai roat akas kiro ämän äiein, au awan woiaka epar mau wa. v&eKeseria, iken roat karauk kiro up opok potea, asiret akas awaroin siar aparin. Ak kon enipsau aparau wa.” %Ak kon enipsau aparau wa. Akas ätäi koianik, ik aikoin, Anut nukan sarau eitek ories Jisas ko ätäi siräiewon aikoin. j$MKarauk asiret ik pak erek raiäi akas ik aikona, ik karkairmun. Ak tapera senes up opok potoin. n#UIken ronkat kos ik Israel roasiret imäikau kou äiemun. Rusapai tapera omre 3 opok kar onok pewon. ~"uIken Anut kamuk raiäi roat näunäu pak kamoikeäi roat näunäu akas sakau ateanik, am äpäs opok wena, meiewon. ! Kos ätäi totwatowon, “Owo onok umara pewon?” Awas ätäi auririn, “Kiro onok Nasaret menan Jisas opok keserwon. Ko Anut nukan ämän areäu ro näwäu. Anut nukan amukup pak roasiret erekapu akan amiakap kon sarau pak ämän pak sakau senes.  +Ro karan enip Kliopas nukas ätäi auruwon, “Na kar menan ro rusapai Jerusalem mena koumon, okon, na kiro onok umara pewon na äpu wa ra?” wgJisas nukas totwatowon, “Au oworäi are potorair?” Kos keser totwatonuk, au awan woiaka uru usu sarewon. /YAu ko jekur kon nepu aparau senek wa. [/Au are potosa potosa, Jisas nukas awan mekesirawap pemara, tainwate erek potoin. J Au aukarar apu opok pote rai, kiro onok pewon are are potoirin.  Kiro omre opok, Jisas nukan tamariäwon roat oirori au kar om enip Emeas mena potoirin. Kiro menas Jerusalem mena potaun atapuk wa. &E Utianik, Pita ko kiro ämän roumoi, siräumara, kurte kiro up opok potomara, kiro up uru omjo ärineu karar aireu uru rawon aparwon. Ko ätäi owa potomara, kiro onok keserwon, ronkat sosop oi rawon.] Näwäu nukas kon tamariäwon roat oirori Emeas mena potoirin opok amiawap pewon. b= Utianik, kiro roat akan ronkat kiro asiret ak sätäi räumoi, ak woiaka epar mau wa. [ :m Kiro asiret akan enmaka kiro, Maria ko Magdala menan, Joana, Jems nukan anak Maria, karauk asiret pak erek potoin, akas kiro onok aparin, Jisas nukan tamariäwon roat awaroin. ! Keseria, kiro asiret akas up utia, kiro osap aparin erekapu karauk roat pak kon tamarowon roat 11 orip turur rain opok pote awaroin. MKesernuk, ak kiro ämän Jisas nukas meter äiewon ronkatein. "=‘Ro Nukan Mokoi sakau ateanik, onok aru miäi roat akan ipiakap marona, akas ko am äpäs opok wena, meiäi. Omre 3 opok ko ätäi siräiäi.’ ” }s[Ko okoro opok rawau wa, ko siräi manowon.] Ak kiro ämän meter Galili provins opok raumara, awarowon ronkatewe. Z-Merek näwäus akan amiawa senirnuk, kiro asiret ak iminemoi, akan totomaka manonuk, ak omnokou apai rauna rauna, kiro sarau eitek ories awaroirin, “Ak owon ro awau raiäu meieäin roat akan mena itanerai? $AAk kiro onok keserwon aparianik, ronkat sosop oi rauna rauna, Anut nukan sarau eitek oirori awan omjo ärneu senes orip kurte pemasa, amiakap tai rairin. FKeseria, ak kiro up uru tonea, Jisas nukan kopeu aparau wa. X)Poteanik, kiro aiauk näwäus Jisas nukan up oksau pene moin erororin aparin.  Tup Näu opok, taperar senes asiret ak kiro am anakas sou eposek ate moin oianik, Jisas nukan enipsau opok joutor muraun potoin. !;8Keseria, kiro asiret ak ätäi akan mena potea, am anakas sou eposek päun jekur mianik, sumaun omre penuk, ak sintore ämän tainorianik, sumoin.* M7Kiro asiret meter ak Galili provins pakan Jisas tainori koin, ak erek Josep tainori potea, kiro aireu uru Jisas nukan kopeu owose maiei rai ak apari rain. \ 16Kiro Fraide, osap jekuraun ses opok keserin. Tup etei, kiro Juda akan sumaun ses. 6 e5Keseria, kos Jisas nukan kopeu am äpäs opokan oumara, omjo ärneus kururur murianik, aireu uru moin. Kiro up aiauk näwäu uru tuein. Kiro uru meter kar ro up kuräu wa. _ 74Kiro ro ko Pailot siakup potomara, Jisas nukan kopeu oumoi, up uru kuräun totorwon. 93Ko karauk roat näunäu akan ronkat Jisas wena, meiäun äiein akan ämän tainorau wa. Ko Anut okoro omnokou kamäun ätäi kowai rai kame raiäwon. +O2Kar ro kon enip Josep ko Arimatea menan, Judia provins raiäu. Ko roasiret amiakap ro eposek raiäu. Ko Juda kamwareäin roat näu näu akan sarau jaunaka. 0Y1Jisas nukan jaukut pak asiret Galili provins pakas Jisas tainori koin ak erek atapukas tai raianik, kiro onok keserin apai rain. Jisas nukan kopeu oi aireu uru moin. 0Roasiret ak owo onok penuk, apwaraun koi tururin, ak kiro onok aparmana, ak woiakati näwäu maronuk, ätäi akan mena ute manoin. $A/Marai roat akan kamwareäu ro näwäu ko kiro onok aparianik, Anut nukan enip jou murmara, äiewon, “Epar senes, okoro ro ko onok aru wa miäu.” .Jisas nukas urwemara, äiewon, “Moni, rusapai isan totom nan ipon opok musom.” Ko keser äiemara, kon osou nukasar utomoi, meiewon. oW-San jerau wa opok, kiro omjo tup ou näwäu owa äsäi moin rawon oikas kiräi nopte oirori sarewon. hI,Sankeu san näu kamuk, san jeräu wa, omnokou erekapu pututu sare pote, 3 klok iukärir. zm+Jisas nukas kiro ro auruwon, “Is na epar paip musom, rusapai na is pak omar oik rawam.” Jisas meiewon. nU*Keseria, kos ätäi Jisas auruwon, “Jisas tawa na ik kamoikau kowaun ses opok na is ronkateir.” 5)Iu kiro usu oumur kiro itok, owon iu onok aru momurin, kiro meiäun itok. Okoro ro ko kar onok aru keserau wa ko ro eposek erar meiäun itok wa.” e~C(Ro karas jauk kermara, auruwon, “Na Anut iminäu utom ra? Ik erekapu usu karar oum. -}S'Kiro ro aru oirori erek am äpäs opok äsäi matoin, karas Jisas jeje ämän keser auruwon, “Na Krais ra roi, nakasar nan enmatsau sareinam, iu sareit.” m|S&Kon tapau opok keser jer we moin, ‘Okoro ro ko Juda roasiret akan kamwareäu ro näwäu king.’ 6{e$Rom akan marai roat akas nais ko pe jeje ämän aurmana, wain an tiu nurianik, aurin, “Na epar Juda roasiret akan kamwareäum ro näwäu ra, na am äpäs utoinam, no.” z%jyM#Roasiret ak tai rai Jisas apai rauna rauna, kamwareäi roat näunäu akas ko ir muria, jeje ämän aurin, “Ko karauk roasiret sarwareäwon. Ko Krais kiro ro Anut nukas äsimornuk, kowon maro, nukasar nuka saräun itok.” Fx"Jisas nukas äiewon, “Moni, kiro onok keseri, ak äpu wa, nas akan onok aru jäkäi mar.”] Keseria, marai roat akas aiauk oianik, satu sipiräieanik, kon omjo aka inäi owaun keserin. w!Kiro mena enip Golgota, enip onoktapau kiro kesek, ‘op tapau sekerem’. Kiro opok peanik, Jisas pak kiro ro oirori au onok aru moirin erek am äpäs opok äsäiware maroin. Kar ro Jisas nukan ipou näu kaima äsäi moin, kar ipou saunan kaima äsäi moin. [ gvG Ro oirori au meter onok aru moirin nais Jisas pak meiäun kiro mena erek imwate potoin. _u7Utianik, ak ro eposek keser aru muruna, ak ro aru opok owo onok kesewaraiei?” CtKeseria, kiro ses opok, roasiret akas omtapau näunäu awaraiei, ‘Ik koi, tonoike mowe.’ Akas omtapau eteinak awaraiei, ‘Ik koi kururur mukia, ämäi mukowe.’ Hosea 10:8 As{Ak jekur rowe, tawa kiro omre päi opok aka äiäiei, ‘Asiret ewit ak nepipiraiei. Asiret ak mokoi mau wa ak nais nepipiraiei. Asiret ak mokoi apur wa jeäi ak nais nepipiraiei.’ rJisas nukas ätäi pirirmara, awarowon, “Jerusalem asiret. Ak isanun woiakati momoi, wa waiäu, ak akan mokoit pak aka mesin waiewe. zqmRoasiret sosop Jisas tainori potoin. Kiro kamuk karauk asiret ko aparmana, woiakati maronuk, konun waiein. $pARom akan marai roat akas Jisas am äpäs opok wäun apu opok imäi potona potona, kar ro ko Sairini menas näu mena tonaun kowon. Kon enip Saimon. Apu opok tararia, sakau atea Jisas nukasar kon am äpäs ämäi potowon kiro oianik, Saimon ämäi muruna, Jisas tainori potowon. CoPailot nukas Bar-Abas kiro ro kar ro wenuk, meiewon utonuk, manonuk, ko Jisas marai roat akan ipiakap marowon. Rom akan marai roat akas Jisas am äpäs opok wena, meiäun imäi potoin. ?nyKeserna, Pailot nukas roasiret akan ämän tainorwon. bm=Akas ätäi kakaparar urweanik, äiein, “Ko am äpäs opok we mota, meiäura.” PlPailot nukas ätäi awarowon, “Ko owo onok aru keserwon? Is kos kar onok aru keserwon aparau wa. Ko erar weta, meiäun itok wa. Is isan marai roat awaroita, mänkäsi oumoi, utona, manai.” bk=Roasiret akas ätäi urweanik, sakau äiein, “Ko am äpäs opok we mota, meiäura.” KjPailot nukas ätäi Jisas utonuk, manaun roasiret awarowon. i/(Meter kiro mena roat akan kamwareäwon ro näwäu pak weräianik, Bar-Abas nukas kar ro wenuk, meiewon. Keseria, ko karapus owa kurena, rawon.) ihKRoat erekapu akas urweanik, äiein, “Bar-Abas erar utota, manai. Jisas weta, meiäi.” egCAkan onok, Pasowa sumaun omre opok orip orip Pailot nukas kar karapus ro utonuk, maneäu.] Hf Isan marai roat awaroita, mänkäsi oumoi, utona, manai.” [ by Herot Pailot ori au meter iwäi rairin, rusapai kiro ses opok au jaiateir. Pailot nukas Jisas wena, meiäun awarowon. Ma Herot kon marai roat pak, akas Jisas ir murianik, jeje ämän sosop aurin. Keseria, Herot nukas kon marai roat awaronuk, kon omjo eposek Jisas orke muria, ätäi Pailot rawa äsimornuk, potowon. _`7 Anut kamuk raiäin roat akas tonomana, Jisas nukan enip opok sät ämän sosop moin. \_1 Keseria, kos Jisas ämän sosop totorwon, Jisas nukas kar ämän ätäi aräu wa. o^WJisas ko Herot rawa imäi potona, Herot ko Jisas aparmara, näwäu nepipirwon, owon, ko Jisas nukan enip roiäu, om ses rumukäu ko owose aparam rai rawon. Ko Jisas nukas karauk kurur atap atap kesernuk, aparaun ronkatewon. A]{Akas ko Galili provins pakan äiein roumara, kos Herot siakup äsimorwon. Herot ko Galili provins kameäwon ro näwäu. Kiro ses opok, ko kon mena utomara, Jerusalem mena pote rawon. e\CPailot ko kiro ämän roumara, totwarowon, “Okoro ro ko Galili provins pakan ra?” [Akas ätäi sakau ämän mianik, keser äiein, “Kos roasiret amiakap onok aru ätär mareäu. Ko Judia provins erekapu keserwon. Ko Galili provins opok onoktoreanik, rusapai Jerusalem mena keserau kou.” Jisas Herot-Antipas siakup imäi potoin. Z Pailot nukas Anut kamuk raiäi roat pak roasiret turur rain pak awarowon, “Is okoro ros kar onok aru mowon aparau wa.” Y)Pailot nukas Jisas totorwon, “Na Juda roasiret akan kamwaraun ro näwäu king ra?” Jisas nukas äiewon, “Kiro naka äiem senek.” ZX /Keseria, roat näunäu ak erekapu siräianik, Jisas Pailot nukan amuk opok imäi potea, kon enip opok ämän sätäia, äiein, “Okoro ro kos iken roasiret akan ronkat aru mia, awareäu ak takis aiauk wa mau rai, äienuk, roiäumun. Kos äiäu, is Krais, roasiret kamwaraun ro näwäu rai awareäu. Keseria, ik na siatap imäi koum.” WIV GKeseria, akas äiein, “Ik karauk roat kamware rauta, akas koi kon enkup kar ämän wa maiei. Owo ämän nukan oksaus ämän äienuk, roumun. Nukan ämänisar nuka wasare murai.”UFAkas ätäi aurin, “Keseria, na Anut nukan Mokoi ra?” Kos ätäi awarowon, “Io, aka äiäi senek, is Anut nukan Mokoi.” ^T5ETawa Ro Nukan Mokoi ko Anut sakau näwäu orip nukan ipou näu kaima tane rawai.” IS DIsas ätäi ak totwaroita, akas isan ämän ätäi wa airaiei. R/CAkas totorin, “Na Krais, Anut nukas äsimoisonuk, koumon ra?” Kos ätäi awarowon, “Utianik, is Krais awaroita, akan woiaka epar wa maiei. ?QwBOm teinenuk, tapera, roat näunäu pak Anut kamuk raiäi roat näunäu pak sintore ämän tamareäi roat pak erek tururia, wasarewareäi roat näunäu opok Jisas imäi potoin. sP_AKeseria, jeim arianik, karauk aru ämän aurin. Jisas ko roat näunäu amiakap wena, meiäun ate aparin. _O7@Kon amuk omjos pararar momoi, sipou purianik, totorin, “Na äu, inos na iwosou?” UN#?Kiro roat Jisas kame rain akas ko jeje ämän aurianik, mänkäsioin. |Mq>Ko kiro ämän ronkatemara, kasik nomara, wouti monuk, näwäu waiewon. Jisas jeje ämän murianik, mänkäsioin. dLA=Kesernuk, Näwäu nukas pirirmara, Pita sakamarwon. Pita ko Jisas nukas meter auruwon ämän ätäi ronkatewon. ‘Rusapai pututu kakarau urwäu wa opok, na isan enim ämäi momata, is ko äpu wa rai 3 orip äiäm.’ K{<Kos sakau momara, äiewon, “Na kiro ämän aurem kiro is äpu wa.” Ko keser äienuk äienuk, kakarau urwewon. wJg;Ätäi rai rai kar ros äiewon, “Okoro ro ko Jisas pak ariäu is äpu. Ko Galili provins pakan ro.” I:Rai rai, kar ros kon nepu aparmara, äiewon, “Na nais kon tamusiäu ro.” Kos ätäi äiewon, “Is kon tamuriäu ro wa.” DH9Pita nukas ätäi äiewon, “Is kiro ro äpu wa.” {Go8Kar sarau asires ep arou opok kon nepu jekur aparmara, äiewon, “Is äpu okoro ro ko Jisas pak ariäwon ro.” wFg7Karauk roat akas ep kasik tukurin, Pita ko karauk roasiret kiro ep uke rain opok potomara, erek ep uke rain. E56Keseria, Jisas sakau ate oumoi, Anut kamuk raiäu ro näwäu senes nukan owa imäi potoin. Pita ko potonar, ämäi ämäi keres keres potowon. LD5Is tup owa omre orip orip ak pak raiäimin, ak kiro opok atoiraun utiäin. Utianik, rusapai kiro akan ses. Okoro omnokou pakan pututu ko sakau orip.” Pita nukas Jisas nukan enip ämäi mowon. SC4Keseria, Jisas nukas Anut kamuk raiäi roat pak roat näunäu pak tup ou kameäi roat pak awarowon, “Ak weräiäun utupauk pak siräp pak oianik, is päu ro senek sakatoirianik, iworaun koi ra? #B?3Jisas nukas kiro onok aparmara, awarowon, “Kiro onok wa keserau.” Keseria, kos kiro ron rauk käu ate oi monuk, ätäi kon rawon senek sarewon. A2Keseria, karas siräp rumukäu oumara, Anut kamuk raiäwon ro näwäu senes nukan sarau ro wem raiar kon rauk näu kaima patir kurewon. v@e1Kon tamareäu roat akas kiro onok keserin aparia, äiein, “Näwäu, ik ak pak weräiäun itok ra?” v?e0Jisas nukas totorwon, “Judas, na Ro Nukan Mokoi kon iwäi jaukut akan ipiakap maraun koi oktokorum ra?” T>!/Jisas nukas kon tamareäu roat are maronuk maronuk, roat näunäu sosop, Judas tainori pote Jisas sakau atau potoin. Judas ko Jisas nukan tamuriäu ro. Kos amke Jisas siakup potomara, oktokorowon. '=G.Kos rurawaremara, awarowon, “Ak owon ekep nini rai? Siräinai, Anut aurwe. Keserna, Satan nukas ak wa ate apwarai.” Jisas wena, meiäun koi sakau atoin. <-Ko Anut auri kuremara, siräianik, pote kon tamareäu roat rain opok potowon. Ak woiaka aru mianik, erekapu ninoin apwarwon. ;,Jisas ko usu näwäu owaun ronkatemara, Anut sakau auruwon. Kesernuk kesernuk, kon musas karian senekus omnokou opok nowon.] S:+Kesernuk, Anut nukan sarau eitekus omar oikas koumara, ko sakau muruwon. 9*Kos äiewon, “Moni, nakasar okoro usu is opok rau jäkäi mo. Utianik, na isan ronkat wa tainorau, nan ronkat karar tainor.” [ 8)Keseria, ko ak utwareanik, kar ros ai wäun aiauk atapuk känkurenuk, poteäu senek opok potomara, kon uou sur wemoi, Anut auruwon. m7S(Kiro mena potea, kos keser awarowon, “Ak orip orip Anut aurna, Satan nukas ak wa ate apwarai.” 6#'Jisas kiro mena utia, kar omtapau enip Olivet ko kiro opok orip orip maneäu opok potonuk, kon tamareäu roat akas ko tainori potoin. U5#&Kon tamareäu roat akas ätäi äiein, “Näwäu, siräp rumuk oirori okoro rau.” Kos ätäi awarowon, “Ak kiro ämän ekep wa mau äiäk.” Jisas nukas omtapau enip Olivet opok Anut auruwon. :4m%Is epar awarom, meter jer weanik, äiein, ‘Akas kiro ro ko onok aru miäi roasiret pak turur maiei.’ Aisaia 53:12 Kiro jer wein ämän epar rusapai is opok päi.” 3$Jisas nukas ätäi awarowon, “Rusapai kiro onok atap, inok ro ko aiauk orip ra, jo orip ra, ko kiro owai. Inok ro ko siräp rumukäu wäpik, ko kon kar omjo karauk roat aronuk, kau mona, ko kiro pakan aiauk oumara, kar siräp rumukäu kau mai. 2#Keseria, Jisas nukas kon tamareäu roat awarowon, “Kar muti is ak Anut nukan ämän roasiret awaraun äsimwaromin opok, ak kar aiauk ra, jo ra, su ra wa oi manaiei, ak kar osap owaun ronkatein ra?” Akas ätäi äiein, “Ik kar osapun ronkatäu wa.” m1S"Jisas nukas Pita ätäi auruwon, “Is epar senes aisom, Rusapai pututu, kakarau urwäu wa opok, nas isan enim ämäi momata, ‘Is ko äpu wa’ rai 3 orip äiäm.” Jisas nukas kon tamareäu roat sakau ämän awarowon. e0C!Pita nukas ätäi Jisas auruwon, “Näwäu, is na pak karapus owa potea, meiäun raim.” /1 Is nan won sakau maun rai Anut aurimin. Nan won ätäi is opok pirirmoi, is siarap koumata, nas ätäi nan sarau jaunat akan woiaka sakau mar.” .Jisas nukas äiewon, “Saimon, Saimon. Satan nukas ak wit nemauk seperiäi senek na ate apaisaun Anut nukas auruwon siar keserai. s-_Keseria, ak isan mena taneanik, isan patan pakan o pak an pak jaiei. Ak nais kamwareäi roat akan sia opok tanea, Israel akan tupsiu 12 orip akan onok wasarewaraiei.” Jisas nukas Pita auruwon, “Nas ‘is ko äpu wa’ äiäm.” r,]Keseria, isan monias ak kamwaraun sakau irowon senek isas nais ak karauk roasiret kamwaraun sakau arom. _+7Is opok usu näwäu peäwon, ak is pak orip orip raianik, is wa utoire maneäi. {*oInok ro ko näwäu? Kiro ro tane raumara, o jaun urweäu. Ko ro näwäu ra? Ro o wemoi, oi koiäu, ko ro näwäu ra? Kiro ro tane raumara, o jaun urweäu ko epar ro näwäu. Utianik, is akan ro näwäu is ak kamuk sarau ro senek sarwaroram. )'Ak kiro onok senek wa keserau. Ro ak kamuk opok näwäu rau ko mokoi eteinak senek rawai. Akan kamwaraun ro näwäu ko sarau ro senek rawai. ?(wJisas nukas awarowon, “Okoro omnokou pakan kamwareäi roat ak roasiret akan sarau roat senek kamwareäi. Kiro roat näunäu akas äiäi, ‘Ik iken roasiret jekur kamwareäum.’ j'MJisas nukan tamareäu roat aka aka ketäumoi, äiein, “Inok ik kamuk opok ro näwäu?” &-Keseria, kon tamareäu roat aka aka äiein, “Kiro onok inokos keserai?” Jisas nukan tamareäu roat aka aka inok näwäu rai ketäiein. %7Ro Nukan Mokoi ko kiro apu meter Anut nukas sare muruwon tainori manai. Utianik, kiro ros kon iwäi jaukut akan ipiakap marowon kiro ro ko wopur.” c$?Utianik, inokos is isan iwäi jaiat ipiakap murai, kiro ro ko is pak erek tane rau. 8#iAk o je kurena, bret keserwon senek, wain an kap orip oumara, äiewon, “Okoro wain an kiro isan karian, Anut nukan paip awau kiro opok pasar rau, kiro ak arom, jeie.] "Keseria, ko bret oumara, Anut ‘pere’ aurianik, ipous pararianik, kon tamareäu roat aromara, äiewon, “Ak oinai, jeie. Okoro isan enimsau. [Is okoro onok keserim apari ak tawa isanun ronkateinai, isan enim pakas keseriar pote keserwe.” !Is epar awarom, is tawa okoro wain nemauk pakan an wa jam. Tawa Anut okoro omnokou kamäun amop kounuk, kiro epar is ätäi jam.”  Keseria, Jisas nukas kap oumara, Anut aurmara, äiewon, “Okoro an wain kap orip oinai, akasar aka aka je nurate pote.  Is epar senes awarom. Is kiro pasowa o ätäi wa jam. Anut okoro omnokou kamäun amop kowai ses opok kiro epar ätäi jam.” r]Kos awarowon, “Isan woias ak pak is amke okoro o jeita, epar tawa tätäi näwäu senes oita, meiäm. T!Pasowa o jaun ses penuk, Jisas kon tamareäu roat pak o jaun tanein. 9 Au poteanik, Jisas nukas awatowon siar aparianik, kiro owa o jaun omoi jekur moirin. Jisas nukas an wain pak bret pak kon tamareäu roat arowon. xi Keser aursa, kos ou waru kar näwäu kämioik rau ätär matonuk, au kiro opok ik o jaun omoi jekur mower.”  Tonoinair, kiro ou atak ro aurwer, ‘Iken Näwäus na aisou, isan tamareäim roat pak sumaun omre opok o jaun ou waru erapok rau?’  Kos ätäi awatowon, “Au kiro mena potaieir opok, kar ro ko an oremara, pea, au tarwatai. Kiro ro owa tonai opok tainori tonower. >w Awas ätäi auririn, “Ik erapok o jekurau?” &EKeseria, kiro omre penuk, Jisas nukas Pita Jon ori äsimwatomara, keser awatowon, “Au potoinair, sumaun omre enip Pasowa opok o jaun omoi jekur mower.” -Kiro omre bret jis wäpik jeäi omre pewon. Kiro ses opok, Juda roasiret ak sipsip nak mantapau wemoi, patan opok amkea, Anut jou muriäi. gGJudas ko ior äumara, ko owose Jisas roat näunäu akan ipiakap maraun apu itane rawon. Keseria, kar omre roasiret sosop wa tururiäi opok ak ipiakap maraun kame rawon. Jisas nukas Pasowa omre opok o jaun om jekur mowon. RAk kiro ämän roumana, ak nepipiria, akas ko aiauk nuraun rai a atoin. a~~Y}M{{>yyxxwwcvv9utts{s*rhqppSo3nQmm(lLksjjVj ihh0ffEee2dwccZbb;aD`_^^^]\[ZIYvXXWWKVV U~UTzSSQPPKONMLKkJ@IQH:GFE_DqCCB&A@@>==3Kiro ses opok, Jisas ko Kapaneam mena potonuk, Rom marai roat akan ro näwäu nukas pemara, kon sarau ro jekuraun rai Jisas auruwon, .UKeseria, Jisas nukas auruwon, “Is okoro onok keserim na pote karauk roasiret wa awarau. Utianik, na Anut kamuk raiäu ro siakup potea, nan enmat näu sarewon ätär muruta, apaisai. Apaisonuk, na Moses nukan sintore ämän tainornam, opur oianik, Anut jou muruta, kiro epar roasiret erekapu äpu maiei, na ätäi eposek saremon.” Wok Pris 13:49 Jisas nukas marai roat akan ro näwäu nukan sarau ro jekurwon. /Jisas kon ipous kiro ro atomara, auruwon, “Isas aisom. Na eposek saräm.” Kiro ses opokar, Jisas nukas kiro ro repros orip jekur mowon. U#Kar ro sip aru repros orip kos Jisas siakup koianik, uou sur wemara, auruwon, “Näwäu, na, isan ui aru jäkäi muraun itok, utianik, nan ronkat pakas keser. Na is rapoire murota, is eposek saräm.” L Jisas ko omtapau oikas ute nonuk, roasiret sosop ko tainor potoin. zmKon ämän sintore ämän tamareäi roat akan ämän senek wa. Ko kar ro enip orip senekus ämän awarowon.veJisas nukas kon ämän erekapu roasiret mare kurenuk, ak kon ämän atap tamarowon roianik, karkairin. *MOm nonuk, joi näwäu nea, urir näwäu peanik, kiro ou usnokou opok mowon erekapu suornuk, sorokäieanik, erekapu aru mowon.” Jisas nukan ämän sakau orip.  Utianik, inok ro ko isan ämän roumara, tainorau wa, ko karauk otop roat ronkat wäpik senek, kon ou usnokou opok mowon. #?Om nonuk, joi näwäu nea, urir näwäu peanik, kiro ou suworwon, sinuk, sorokäiäu wa, owon, ou tutu aiauk sakau opok mowon, okon, ou sakau senes rau. #~?Kos ätäi äiewon, “Keseria, inok ro ko isan ämän roianik, tainoriäu ro, ko ro ronkat eposek orip. Kon ou aiauk sosop sakau opok miäu senek. }}Kiro ses opok is ak keser awaram, ‘Ak onok aru miäi roasiret, ak eurwe! Is ak äpu wa.’ ” Ou maun onok oiroror. B|}Tawa wasarewaraun omre päi opok, roasiret sosop akas pemana, keser airaiei, ‘Näwäu, Näwäu, ik nan enmat pakaimas ik Anut nukan ämän oumoi, karauk roasiret pote ätär mareäumun, ik nan enmat pakaimas karauk roat ak osou aru orip raiäi jekwareäumun, nan enmat pakaimas ik kurur atap atap miäumun.’ z{mJisas nukas ätäi awarowon, “Roasiret erekapu isan enim atomoi, äiäi, ‘Näwäu, Näwäu,’ kiro roasiret Anut nukan kameäu mena wa tonaiei. Utianik, inok ro isan moni omar oik rau kon ämän tainoriäu ro karar ko epar tonai. zwKesek, okon, kiro sät ämän areäin roat akan onok owoseäi pakaima ak äpu maiei.” Tawa wasarewaraun omre päi. _y7Kiro am erekapu nemauk näu wa muriäi, kiro erekapu toreanik, ep uru amke kuräiei. PxAm eposek ko nemauk aru wa muriäu. Am aru ko nemauk näu wa muriäu. ^w5Keseriar, owo am eposek ko nemauk eposek muriäu. Owo am aru ko nemauk aru muriäu. 4vaKiro sät roat akan onok owoseäi pakaima ak epar äpu maiei. Roat wain nemauk mur katuau pakan oiäi ra? Roat ak uran nemauk isiäu amurik pakan oiäi ra? Wa senes, wa. Hu Jisas nukas roasiret keser awarowon, “Ak sät ämän roianik, ariäi roat jekur apwarwe. Kiro roat apwareanik, akas ak sipsip senek ronkateäi, utianik, ak epar kurukan en sei senek. At{Utianik, kiro awau rawaun ororok eteinak. Kiro roasiret sosop tonaun senek itok wa. Roasir karar karar ak kiro ororok apariäi.” Sät ämän areain roat akan ämän jekur wasarewe. s) Kos ätäi äiewon, “Ak ororok eteinak tonowe. Ep unik naun apu näwäu apsasawo roasiret sosop ak kiro apu opok säpkäri tainoriäi. r Kiro ämän Moses nukan sintore ämän pak Anut nukan ämän roianik, areain roat akan ämän pak akan onoktapau, owon kiro owo onok eposek roasiret akas ak opok keseraun keserna, ak nais kiro onok karar ak opok keserwe.” Awau rawaun ororok eteinak. 4qa Is ak epar senes awarom, roat onok aru miäi akas akan mokoit owo osap eposek araun äpu miäi, keseriar akan Momonaka omar oik rau aurna, kos ak osap eposek senes arai. cp? Utianik, kon mokois, ‘Moni, is was jam,’ aurnuk, momokus kar män aru oi nuriäu ra? ~ou Utianik, kar ron mokois momok aurai, ‘Moni, is ma jam,’ aurnuk, momokus aiauk omnokou pakan oi nuriäu ra? 7ngInok roasir ko osap owaun Anut aurai, ko osap owai. Inok roasir osap itanäi, ko aparai. Inok roasir ko Anut nukan im ut koukourai, Anut nukas ko im tue murunuk, owa tonai. -mSJisas nukas ätäi äiewon, “Ak owo osap owaun Anut aurna, kos osap arai. Ak owo osap itanäiei, ak aparaiei. Ak im ut koukouraiei, Anut nukas imtue marai. #l?Ak owo osap Anut nuraun sare moin kiro en oraut wa arau. Ak karoroi eposek eposek po nepukup wa känkuräu. En po ories kiro osap jau senek wa. Keseria, akas ätäi piririanik, akan isorakas kiro osap tai kunorianik, ätäi aka tukwaraiei.” Ak Anut aurna, kos ak osap arai. k-Na sätwareäum ro, amke am sawau näwäu nakan amun opok rau oi kureinam, ätäi eposek apu aparianik, epar jaunan us amuk opok rau oi kuräm. jNakan amunauk opok am sawau näwäu raunuk, na owose nan jaunan amuk opok us oi kuräun aurum, ‘Jai, is nan amun opok us oi kuräm.’ ~iuNa owon nan jaunan amuk opok us eteinak oi kuräun aparum? Nakan amun opok am sawau rau na aparau senek wa ra? ChAk karauk roasiret akan owo ämän wasare maraiei, Anut nukas nais kesekur akan ämän wasare marai. Ak karauk roat opok owo onok miäi senek, Anut nukas ak opok nais keseriar keserai. g Jisas nukas ätäiar awarowon, “Ak karauk roat akan onok wa wasare marau. Ak keserna, Anut nukas nais akan onok wa wasare marai. f"Keseria, ak ariwan ronkat rusapai wa owau. Rusapaian usu kiro kon atap. Ariwa nais usu orip. Ak rusapaian usu karar ronkatewe.”xei!Ak Anut nukan mena tonaun amke ronkateanik, kon onok eposek tainoraiei, kos ätäi kiro osap erekapu ak arai. @dy Kiro Anut nukan ämän wa roiäi roat akas, ak okoro omnokou pakan osap owaun ronkateäi. Utianik, akan momonaka omar oik rau ko äpu mowon, kiro osap sarau orip, okon, kos ak arai. zcmKeseria, ak ronkat sosop mianik, keser wa äiäu, ‘Isan o eras kowai? An eras kowai? Isan omjo eras kowai?’ zbmKurukan amurik erar kiro Anut nukas omjo areäu. Kiro amurik rurisa rawai, kiro ariwa epis erekapu jerai. Kiro amurik erar raiäi kiro Anut nukas omjo areäu. Akan woiaka epar moin kiro eteinak! Ak äpu mowe, Anut nukas ak nais kamwareäu. a Utianik, is ak epar senes awarom, meter kamwareäwon ro Solomon ko kon omjo eposek miäwon, kiro omjo am musip eposek senek wa. `wAk owon omjon ronkat sosop ourai? Ak kurukan am musip aparwe. Ak sarau wa miäi, omjo nais akasar wa ate miäi. s__Inok ro ak kamuk opok kon ronkat sosopus okoro omnokou opok omre rumuk rawaun itok? Ko keserau senek wa. ;^oAk ai raut apwarwe! Ak o uku wa weäi, ak o arianik, pote owa wa turur miäi. Akan momonaka Anut nukas ai raut o ariäu. Akas Anut nukan amuk opok ai raut erekapu itimware rai. >]uJisas nukas ätäi awarowon, “Keserianik, is ak epar senes awarom. Ak awau rawaun ronkat sosop oianik, wa keser äiäu, ‘Ik owo o pak an pak jemoi, rawau?’ ‘Ik owo omjo takäu?’ keser wa äiäu. Totomaka kiro näwäu senes, o näwäu wäpik. Akan enmaksau näwäu senes, omjo kiro näwäu wa. z\mKos ätäi äiewon, “Sarau ro kararas ko ro oirori opok sarau mau senek wa. Owon, ko karan wous meieanik, kar ron wous wa meiäi. Ko kar ron ämän jekur tainorianik, sarau eposek momoi, kar ro sumkäineanik, kon ämän jekur wa tainoriäu. Ak Anut nukan sarau pak aiaukun sarau pak erek turur mau senek wa.” Roat woiaka aru mianik, ronkat sosop oiäin onok. Y[+Utianik, nan amunauk aru saräi, nan won uru nais erekapu pututu saräi. Keseria, nan won uru merek wäpik kiro pututu rau, kiro epar pututu näwäu senes!” Anut nukan sarau momoi, aiauk sarau pak wa mau. ZKos ätäi äiewon, “Akan amiaka kiro enmaksau pakan arou. Akan amiaka eposek rawai kiro akan enmaksau arou senek jere rawai. iYKKeseria, owo mena nan osap turur miäum opok nan wonauk nais kiro mena rau.” Enmaksaun arou. *XMUtianik, ak akan osap eposek omar oik turur mowe. Kiro opok, nunuris wa aru maiei. Päu roat akas kiro opok akan ou wa kiräianik, akan osap erekapu wa owaiei. WJisas nukas ätäiar awarowon, “Ak okoro omnokou opok akan osap eposek sosop sosop wa turur maiei. Ak kiro keseraiei, nunuris karauk osap aru miäi, karauk akan osap erekapu aru mau wa, karauk päu roat akas akan ou kiräianik, kiro osap päu owaiei. V}Na kiro onok keserta, karauk roat akas na o utomon wa äpu musaiei. Nan momon ämäi rau, ko karar äpu mai. Na kiro onok ämäi kesermon, nan momonas apaisia, kos na ro eposek aisianik, tawa kos na osap isai.” Ak omar oik osap sosop oi rawaiei. JU Na o utoinam, an joumoi, sarat putaria, nan omjo eposek takäm. PTJisas nukas ätäi awarowon, “Ak Anut auraun o utiäi, kiro sätäiäi roat akas o utomoi, wopure raiäi senek wa keserau. Ak sou ariena, karauk roat akas apwareanik, kiro roat akas äiäiei kiro roat ak o utoinus, keserai. Is ak epar senes awarom, kiro roat ak akan osap erekapu oin. Tawa Anut nukas kar osap wa arai. )SKUtianik, ak akan jaunakat akan onok aru wa jäkäi marona roi, akan momonakas nais akan onok aru wa jäkäi marai.” Jisas nukas o utaun onok ätär marowon. 7RgKeseria, ak akan jaunakat akas onok aru ak opok mareäi, akas kiro akan onok aru jäkäi marona, akan momonaka omar oik rau kos nais akan onok aru miäi jäkäi marai. ^Q5 Na ik osap ate apaikaun opok wa kureikam. Na ik utoikota, onok arus wa imäikai.’ tPa Ikes karauk roat akan onok aru ik opok mukiäi jäkäi mareäum senek, nas pak iken onok aru jäkäi muk. 'OI Omre orip orip ik nas o ikam. N  Nan kamoikaun ses okoro omnokou erekapu koi itok mai. Nan onsau omar oik tainoriäi senek, ik nais omnokou pakan erek tainoram. iMK Ak Anut keser aurwe, ‘Iken momonek, na omar oik raum. Nan enmat eposek ik jou musiäum. `L9Ak kiro roat senek wa saräu. Ak Anut aurau wa opok, ko akan ronkat meter äpu mowon. HK Ak Anut auraun ses opok, ämän sepuk sepuk wa arau. Roasiret Anut mesin woiaka epar mau wa, akas akan sät eitek aurianik, ämän sosop rowaura rai keseriäi senek ak kiro wa keserau. UJ#Utianik, na Anut auraun nan niniäum ou waru uru tonoinam, im penemata, nan Momon ämäi rau aparaun, auram. Na keserta, nan Momonas nan aurumon ronkat aparianik, tawa kar osap isai. Aisaia 26:20 FI“Ak Anut auriäi ses opok, sätäiäi roat akas keseriäi senek wa keserau! Ak roasiret akas apaikia, akan enmak roror maurai rai, nepipirianik tup owa pak näu apu kasakup tai raianik, Anut auriäi senek ak wa keserau. Is ak epar senes awarom, kiro roat akan osap erekapu oin. Tawa Anut ak kar osap wa arai. TH!Na keseram, kiro nan onok ämäi rawai. Na kiro onok ämäi kesermon nan Momonas karar apaisianik, kos na ro eposek aisianik, tawa na osap isai.” Jisas nukas roasiret Anut auraun onok ätär marowon. GKar ses opok, na saruku ro osap nuraun, ämäi ämäi nuram. Keserta, nan jaunat ak na siatap rai akas wa apaisianik, äpu maiei. F{Ak kar saruku ro osap nuraurmana, ak karauk roasiret urwarna, wa koi aparaiei. Kiro sätäiäi roat akas Juda roasiret akan tururiäi owa, apu opok akan onok keser ariena, roasiret akas apwareanik, iken enmok roror mukaurai räi keseriäi senek. Ak wa keserau. Is ak epar senes awarom, kiro sätäiäi roat akan osap erekapu oin. Tawa Anut nukas kiro roat osap wa arai. lE SJisas nukas ätäiar awarowon, “Ak jekur ronkatewe. Ak akan onok eposek eposek karauk roasiret akan amiakap wa keserwe. Utianik, ak kiro onok roasiret amiakap keserna roi, akan momonaka omar oik rau, kos ak kar osap wa arai. }Ds0Akan momonaka omar oik rau kon onok eposek senes. Keseria, ak nais ko senek onok eposek senes orip rawaiei.”WC'/Ak akan jaunakat karar ämän eposek maraiei, ak karauk roat ämän eposek wa maraiei. Akan onokus karauk roasiret akan onok wa itimwaraiei. Owon, Anut nukan ämän wa roiäi roat akas nais kir keseriäi. MB.Karauk roat akas akanun woiakas meieäi, akas nais ätäi kiro roat akanun karar woiakas meieäi. Keserna, Anut nukas ak kar osap eposek arai ra? Kiro roat onok aru orip akas nais kir keseriäi. A}-Keseria, ak akan momonaka omar oik rau nukan mokoit saräiei. Anut nukas san ate mianik, arou merek kiro roasiret aru pak roasiret eposek pak arou mareäu. Om nais kesekur roasiret eposek pak Satan nukan onok aru miäi roat pak erek om ne mareäu. @3,Utianik, rusapai is ak awarom, akan iwäi jaunakat akanun woiakas meienai, kiro roat akas ak akwaroin akanun ak Anut nukas sarwaraun auraiei. ??w+Kos ätäi äiewon, “Meter ak ämän keser arein roin, ‘Nan wonas nan jaunan karar meieäum, utianik, na nan iwäi jaunat mesin wonas wa meieäum.’ Wok Pris 19:18 #>?*Kar ses opok, kar ros nan osap owaun aisonuk, na wa tämarau, na ko nuram. Kar ros pak nan o ra, karauk osap ra oia, ‘ätäi amuk isam aisonuk rai, na ko wa sumkäinäu, na ko nuram.’ ” Jisas nukas roasiret keser awarowon, “Akan iwäi jaunakat akanun woiakas meiäiei.” !=;)Kar onok kesek, kar marai ros kon jo oianik, apu rumukur imäiri manau aisonuk rai, nas pak kiro ro imäianik, apu rumukäu senes imäi pote mam. <%(Kar onok kesek, kar ros na ämän roiäi ro opok imäisi potauri nan omjo rumukäu ounuk, nas wa tämurau. Utota, nan kar omjo nais owaura. .;U'Utianik, rusapai is ak awarom, kar ros iwosonuk, nas ätäi ko wa wäu. Kar ros nan sipon näu kaimas purnuk, ätäi pirirnam, sipon sau kaimas nuruta, purai. y:k&Jisas nukas ätäi äiewon, “Meter ak keser arena, roin, ‘Kar ros nan amunauk aru musonuk, nas nais ätäi kon amukauk karar aru muram, kar ros nan aunpanak porurnuk, nas nais kon aukpanak karar poruram.’ Kisim Bek 21:24 j9M%Na erar keser ‘io’ ra, ‘wa’ ra, äiäum. Na owo kar ämän areäum, kiro ämän Satan nuka pakas koiäu.” Jisas nukas roat akan jaunakat akas akwarona, ak ätäi akan jaunakat pak wa weräiäi kiro ämän marowon. 8'$Na kar ämän mianik, na tapan wous kiro ämän ronkatemoi, wa sakau mau, owon, nan kar tapan urik aurta, ärneu ra, mokup ra, wa päi. G7#Na omnokou erar wa enip atau, owon, kiro opok Anut kon isou mianik, sume raiäu. Na Jerusalem enip wa atau, owon, kiro Anut iken kamoikeäwon ro näwäu kon näu mena. Buk Song 48:2 =6s"Utianik, ruris is ak awarom, na kar ämän mia, kiro ämän paip pak wa sakau mau. Na ämän äianik, na omar nukan enip wa atau, owon, omar kiro Anut nukan taneäwon patan. V5%!Ko ätäi äiewon, “Ak meter roasiret keser awaroin roin, ‘Na owo paip Anut pak moirin kiro wa utam, utianik, na owo paip Näwäu pak momon siar, kiro keseriar tainoram.’ Wok Pris 19:12 n4U Utianik, is ak awarom, kar ro kon wau sapum onok aru mau wa, erar utai, kiro ros onok aru senes kon wau opok keseru. Ko kon wau usu nuriäu, owon, wau ko ätäi kar ro ounuk, ko roasir ouratäiäi akan sintore ämän espäiäu. Kar ro kiro asir owai, kiro ro ko nais kiro sintore ämän espäiäu.” Jisas nukas roasir paip maun ämän onok marowon. L3Jisas nukas ätäi awarowon, “Meter kiro keser äiein, ‘Inok ro ko kon asir utonuk, manaun ko kar pepa eteinak opok jer weanik, asir nuria, kiro asir utonuk, manai.’ Lo 24:1-3 2Nan ipon näu kaima onok aru maun reusonuk, kiro ipon nau kaimas patir oinam, känkur. Na ipon utup rawam, kiro itok, nan enmatsau erekapu Satan nukan ep näwäu orip orip jereäu mena wa kureisaiei.” Jisas nukas roasiret ouratianik, utototeäin ämän marowon. m1SKeseria, na nan amunauk näu kaima onok aru maun reusonuk rai, kiro amunauk siräi oinam, känkuräm! Kiro amunauk eteinak känkureta, nan enmatsau erekapu orip Satan nukan ep näwäu orip orip jereäu mena wa kureisaiei. +0OUtianik, is keser awarom, kar ro ko kar asir aparianik, kon wou siräianik, aru muram keser ronkatewon, kiro ro kon wou uruas kiro asir pak onok aru mowon. '/GJisas nukas ätäiar awarowon, “Ak ämän meter keser arein roin. ‘Na asik oumon ro karauk asiret kuruk wa imware ariäu.’ Kisim Bek 20:14 j.MKeseria, na kiro owas ätäi kasik naun erar wa äsimoisaiei. Utianik, na aiauk näwäu maun aisowon keseriar erekapu marota, epar na kasik utoisona, manam.” Jisas nukas asik oin roat karauk asir pak ariai ämän marowon. s-_Utianik, na kar ro ori ämän roiäi roat rawa manaun au apu opok pote rai, kiro omre potorair opokar awan ämän ätäi woiawa nau saräun jekur aräieir. Keseria, ko na ämän roiäi roat opok wa imäisi potai. Na kiro wa keseram, kos na ämän wasarewareäu ro nukan ipoukup musonuk, kos na polis nukan ipokup musonuk, polis nukas karapus owa kureisai. .,UNan opur ra o ra kiro patan siakup moinam, pote nan jaun pak aremoi, awan woiawa karar mianik, na ätäi koia, nan osap oianik, kiro patan opok mianik, Anut nuram. .+UKeserianik, na nan opur ra o ra oianik, Anut nukan osap nuraun patan opok maun oi kowam, ätäi ronkatäm nan jaun na pak ämän orip aurumon, na ätäi ute manam, *Utianik, rurisapai is ak awarom, inok ro ko kon jauk pak ketäirin ko ämän roiäi roat rawa imäi potaiei. Inok ro ko kon jauk jeimarnuk, ko kaunser opok imäi potaiei. Inok ro ko kon jauk aurai ‘Na raun otop’ auruwon, kiro ro ko Satan nukan ep uru nai. k)OJisas nukas ätäiar awarowon, “Ak okoro ämän meter asanokot akas arena, roiäin, ‘Na kar ro wa weta, meiäu. Inok ros ko kar ro wenuk, meiäi ko ämän roiäi roat amiakap imäi potaiei.’ Kisim Bek 20:13 '(GIs ak epar awarom, akan woiakas epar Anut mesin meieanik, akan onok eposek äpu meiäi roat pak Parisi roat akan ämän tamareäi roat pak itimwarau wa, ak epar Anut nukan kamwaraun mena tone rawau senek wa.” Jisas nukas roat kasiaka peäu ätäi woiaka näu saräun ämän marowon. ]'3Keserianik, inok ros kiro sintore ämän eteinak senes wa tainorianik, kos karauk roat kon onok ätär maronuk, kon enip Anut nukan amuk opok eteinak senes rawai. Kar onok kiro kesek, na inok ros kiro sintore ämän eteinak erekapu tainorianik, nas pak karauk roat kiro onok ätär maram nan enmat kiro Anut nukan amuk opok näwäu rawai. H& Is epar senes awarom, omar pak omnokou pak rain ses opok kar sintore ämän eteinak wa ämäiäu. Akan ämän karar karar erekapu epar, päi kiro ses opok epar, akan sintore ämän patarai. %'Jisas nukas ätäiar roasiret awarowon, “Ak is Moses nukan sintore ämän pak Anut nukan ämän roianik, areain roat akan ämän maroin kiro oi kuräun koim ra ak keser wa ronkatäu. Utianik, is kiro ämän oi kuräun kowau wa, is akan ämän kiro iporaun koim. v$eKiro onok senek akan arou merek kiro roasiret akan amiak opok maraiei. Keseria, akas ak owo onok eposek keserin ak aparianik, akan momonaka omar oik rau ak kon enip jou maiei.” Jisas nukas roasiret Anut nukan sintore ämän awarowon. #-Kar ros kon arou aioi mianik, baket uru wa miäu. Ko arou aioianik, kämioik amparar äsäi monuk, roasiret erekapu kon merek opok raiäi. "Roasiret akan woiaka epar moin kiro ak omsau akan arou senek. Näu mena omtapau opok ou miäi kiro ämäiäu senek wa. |!q Jisas nukas ätäi awarowon, “Roasiret akan woiaka epar moin erekapu ak siu senek. Utianik, siu ko mitu wäpik sarenuk, ätäi kiro siu mitu sare maun senek wa. Kiro erekapu aru mowon, ak känkurena, roasiret akas isiakas tai kureäi! ( I Ak woiaka näu saräiei, owon, Anut nukas karauk osap eposek sare marowon omar oik rau tawa owaiei. Kiro onok meter iken karauk asanokot akas Anut nukan ämän roianik, areain roat akwaroin siar roat akas ran rusapai ak kesewaraiei.” Roasiret woiaka epar moin ak siu, arou pak senek. &E Ak is tainori arina, karauk roat ak apwareanik, sät ämän enmak opok mianik, jeim wareanik, akwarona, ak woiaka wa aru mau, ak woiaka näu saräiei. K Inok roasiret ak onok eposek orip Anut nukan sarau muruna, karauk roat akas apwareanik, kasiaka penuk, karauk usu ak opok mona, ak woiaka eposek saräiei. Kiro roat Anut nukas kamwareäu. + Inok roasiret akan sarau kiro karauk roat weräuna, erar rawaun patir ariai, ak woiaka eposek saräiei. Anut nukas ak isan mokoit awarai! dAInok roasiret ak woiaka uru ukun wäpik ak woiaka eposek saräiei. Ak Anut aparaiei. Inok roasiret ak karauk roasiret akanun woiakas meiewon, ak woiaka eposek saräiei. Anut nukas keseriar akanun wous meiäi! !;Inok roasiret ak Anut nukan onok eposek owaun sarau sakau maiei ak woiaka eposek saräiei. Owon, Anut nukas akan sarau moin apwareanik, sarwarai. #Inok roasiret akan enmak akasar wa jou miäi, ak woiaka eposek saräiei. Anut nukas ak osap araun awaronuk, kiro erekapu akan owaiei! Inok roasiret ak wai raiäi, ak woiaka eposek saräiei. Anut nukas kiro roasiret akan woiaka aru ätäi jekur maronuk, rawaiei. )K“Inok roasiret ak äpu akasar akan totomaka sarwarau senek wa, akararnak onok eposek mau senek wa, ak woiaka eposek saräiei. Anut nukas ak kamwareäu. c?Ak keserna, Jisas ko owosein akan woiaka näu saräiei räi awarowon. Ko keser awarowon:  }Jisas ko roasiret sosop apwareanik, pote kar omtapau opok tane rawon. Kesernuk, kon tamareäu roat akas ko siakup koin. ORoasiret sosop sosop Galili provins pakan pak näu mena 10 orip enip Dekopolis pakan pak Jerusalem menan pak Judia provins pakan, omnokou Jordan An karaima pak ak erekapu Jisas tainori manoin.@yRoasiret kon onok aparianik, kiro ämän Siria provins erekapu manowon. Keseria, kiro pakan roat akas karauk sip roat sosop pak, roat tätäi näwäu orip pak, roat osou aru akan woiaka uru rau pak ate karwareäu roat pak isiaka ipiaka meiewon roat pak, Jisas siakup imware kouna, kos erekapu jekwarowon. Jisas ko Galili provins ari ari potomara, Anut nukan Ämän Eposek Juda roasiret akan tururiäi owa tonemara, awarowon, “Anut ko koi ätäi roasiret imwarai.” Jisas ko ämän keser äianik, karauk roasiret ui pak sip pak osou aru orip pak jekwarowon. nUAu kurte awan ous pak awan momonawa pak utomoi, Jisas pak manoin. Jisas ko sip roasiret jekwarowon. s_Ko pote, kar ro oirori apwatowon. Kiro ro Jems kon amak Jon pak, au Sebedi nukan mokoit ori. Au awan momonawa Sebedi pak akan ous opok rain, ak akan was oiäi jo kiräiwon, okon, jekur rain. Jisas nukas kiro roat ori urwatowon. {oJisas nukas keser äienukar, au awan was oiäin jo pak karauk osap ous opok utomoi, kurte Jisas tainor manoirin. oWJisas nukas keser awatowon, “Au koi, is tainoirsa, isas au roasiret imwaraun onok ätär matam.” C Jisas ko Galili An Unik kasakupaias ari ari pote, was oiäirin roat ori apwatowon. Kar ro Saimon, kon kar enip Pita; kon amak enip Andru, au was owaun jo an unik opok kure rairin. H  Kiro ses opok, Jisas kon sarau onoktoroianik, keser äiewon: “Anut ak kamwaraun ses kou. Kesernuk, akan onok aru pakan ätäi pirirwe!” Jisas nukas was oiäi roat 4 orip urwarowon. 6 eKiro pakan roasiret ak pututu rai, ak arou näwäu aparaiei! Karauk roasiret ak erekapu om pututu senes uru meiauri rai ak nais arou merek aparaiei.’ Aisaia 9:1-2 s _‘Sebiulan nukan omnokou pak Naptali nukan omnokou pak, näu apu mas an kasakup omnokou rau pak Jordan An kasakup karaima, Galili provins pakan roasiret pak karauk menan roasiret pak akan woiaka Anut mesin epar wa miäi ak raiäin. q [Keseria, kiro onok Anut nukan ämän roianik, areawon ro Aisaia nukas meter arewon siar epar peu. 'G Ko Nasaret mena karar rawau wa, ko pote Kapaneam mena rawon, kiro mena Galili An Unik siakup, Sebiulan Naptali ori awan tupsiu akan om taku opok pote rawon. yk Kiro ses opok, Jisas ko Jon karapus owa kurein ämän roianik, kiro mena ute Galili provins opok potowon. 3 Keser aurunuk, Satan ko Jisas ute manowon. Anut nukan sarau eitek akas koianik, Jisas sarein. Jisas ko Galili provins opok sarau onoktorowon. 7g Kesernuk, Jisas nukas auruwon, “Satan, na ute man! Anut nukan ämänis äieu,‘Na nan Näwäu karar jou mur. Na Anut nukan sarau karar muram.’ ” Lo 6:13 |q Satan nukas auruwon, “Na nan uon sur wenam, na is jou murota, okoro osap na apari raum kiro erekapu na isam.” Satan nukas Jisas omtapau rumukäu senes kämioik imäi tonomara, osap erekapu sakau orip okoro omnokou opok rau ätär muruwon. (IJisas nukas ätäi sakau ämän auruwon, “Ei, utianik, Anut nukan ämänis keser äieu,‘Na nan Näwäu Anut wa ate apar.’ ” Lo 6:16 ;oKeserianik, auruwon, “Na Anut nukan Mokoi raroi, nakasar kiro pakas omnokou opok pitikänir nopot? Kiro Anut nukan ämänis äieu,‘Anut nukas kon sarau eitek nanun awarai: Akas nan ipon karaim karaim ateanik, oi ne musaiei. Keserna, kar aiaukus nan ison wa wäi.’ ” Buk Song 91:11-12 zmKeseria, Satan nukas Jisas Jerusalem näu mena imäi manowon, Anut osap nuriäi ou näwäu kämioik mowon. a;Utianik, Jisas nukas ätäi sakau ämän auruwon, “Ei, Anut nukan ämänis keser äieu,‘Ro bret karar jeanik, awau wa rawai, Anut nukan ämän karar tainorianik, epar awau rawai.’ ” Lo 8:3 ~ Kiro ses opok, Satan nukas ko siakup pemara, auruwon, “Na Anut nukan Mokoi raroi, na okoro aiauk aurta, bret etäunuk, je.” 3}aOmre 40 orip Jisas ko o wäpik sou rawon. t| cKeserianik, Anut nukan Osou Näus Jisas ro wäpik mena om puru opok Satan nukas ate aparaun imäi potowon. "{=Näwäu nukas kar ron pätu senekus omar oikas urwenuk, rowon, “Okoro isan mokoi senes konun isan woias meieäim. Isan woias konun näu sareu.”Uz#Jon nukas Jisas an jomurnuk, ko kurte an utomara, kasakup pewon. Ko kasakup pemara, Anut nukas omar im tuewon aparwon, ko Anut nukan Osou Näu ai manap senek ko opok koianik, tapakup rawon aparwon. Xy)Jisas nukas ätäi auruwon, “Mus, rurisapai nas keser! Kiro Anut nukan onok ik erekapu keseram. Iu kesersa, Anut apaitianik, äiäi, kiro onok tuku.” Keseria, Jisas nukas Jon auruwon siar Jon keserwon. *xMUtianik, Jon nukas Jisas kon ronkat ätäi piriraun rai auruwon. “Na kiro onok wa keserau. Nasar is an joi muraun itok. Na owon isas an jomusaun rai koum?” xwi Kiro ses opok, Jisas ko Galili provins utomara, pote, Jordan An opok ko Jon nukas an jomuraun rai kowon. ^v5 Ko sauwor ipous ate rau, kiro sauworis wit oreanik, oik monuk, uriris kiro wit sinok utarianik, wit näu oianik, kon owa seper mai, sinok apoi oianik, ep wa koseriäu opok makai.” Jon nukas Jisas an jomuruwon. u1 Is rusapai anas ak an jomariäim, kiro akan onok aru pakan piriraun kesermin. Utianik, kar ro ruris koura, kon sakaus isan sakau itimorai, kos Anut nukan Osou Näu ep orip pakas an jomarai. Is ko itimorau senek wa, is ro eposek wa. Keseria, is kon su ämäi murau senek wa. t' Anut nukan ipous man ateanik, am rurukup me rau. Karauk am nemauk jekur wa muriäu, manas kiro am patirianik, oi ep unik uru kurenuk, jerai. ysk Ak akan ronkat keser wa oumoi, äiäu, ‘Apraham ko iken askanai. Keseria, Anut nukas ik sareikonuk, ik eposek rawam.’ Is ak epar senes awarom okoro aiauk omnokou opok rai Anut nukas oianik, Apraham nukan kinjaukut senek ate maun itok. zrmAk akan onok aru sumkäineinai, woiaka pirirwe. Kiro karauk roat äpu maiei akan onok aru pakan ätäi piririn. >quJon ko Parisi Sadusi roat sosop an jowaun koin apwaromara, kos awarowon, “Ak män nukan tupsiu senek, akan onok aru senes Anut ak akwaraun kowai ses opok ak owose imine manaiei? NpAk akan onok aru Anut aurna, Jon nukas Jordan An opok an jomarowon. o3Jerusalem menan roasiret pak karauk roasiret erekapu Judia provins opok rai pak, Jordan An kasakup raiäin roasiret pak erekapu ak ko siakup koin. n%Jon nukan omjo opur kamel urik oumara, omjo ate mowon, ko kar opur kerau oumara, let senek takeäwon. Ko sonkäpit pak upes an pak jeäwon. umcJon nuka mesin Anut nukan ämän roianik, areawon ro Aisaia nukas meter ronkatemara, arewon:“Kar ro, ko ro wäpik mena om puru opok urwera. ‘Näwäu nukan apu jekur sare muruwe. Kon apu tuku muruwe!’ ” Aisaia 40:3 lJon nukas roasiret ko siakup kouna, awarowon, “Ak akan onok aru pakan ätäi pirirwe. Owon, Anut ak kamwaraun ses kou!” k Jisas ko näwäu sarenuk, kiro ses opok, Jon, an jomareäwon ro, ko ro wäpik mena Judia provins om puru opok sarau onoktorowon. j)Ko pote Nasaret mena om owon. Keseria, Anut nukan ämän roianik, areain roat akas arein kiro ämän epar peu: ‘Ko Nasaret menan ro.’iHerot ko meienuk, Arkelaus ko kon momokun omoi pe oumara, Judia provins kamewon. Josep ko kiro ämän roumara, kiro opok potaun iminewon. Ko iminenuk, Anut nukas nini epir pakas ämän sosop jekur nurunuk, ko Judia provins tonau wa, Galili provins potowon. lhQKeseria, Josep ko siräumara, kiro mokoi anak ori ätäi Israel akan omnokou opok imwate potowon. g%“Na siräinam, mokoi kon anak ori ätäi Israel akan omnokou opok imwate potam. Owon, kiro roat ak mokoi wäun keserin roat ak meiein.” ufcRai rai, Herot meienuk, Anut nukan sarau eitekus Josep Ijip omsau rawon nini epir pakaima pe auruwon, Be}Ko keser äiewon, ‘Rama mena waiein jejep roin. Resel ko kon mokoit akanun waira. Karauk asiret akas kon wou näu saräun ämän aurna, ko akan ämän rowau wa. Ko ätäi wai rawon. Kon mokoit rawau wa, erekapu meiein.’ Jeremaia 31:15 Josep Marai ori ätäi Jisas imäianik, Nasaret mena potoin. odWKiro onok Anut nukan ämän roianik, areawon ro Jeremaia nukas areawon ämän rusapai epar peu: c+Josep ko Ijip omsau manonuk, Herot ko pai ninareäi roat akas sät aurianik, manoin ämän roianik, ko kasak pewon. Keseria, kon marai roat awaronuk, ak kiro Betlehem mena pak karauk mena Betlehem mena siakup rain pak ak kiro menan mokoinakut apur jeäin woisan oiroror orip pak rusapaian mokoinakut pak erekapu akwarona, meiein. Owon, ko pai ninareäi roat akas kiro ses kiro pai pewon aurin. b Ko kiro opok pote raunuk raunuk, Herot meiewon. Keseria, kiro ämän meter Näwäu nukas Anut nukan ämän roianik, areawon ro nukas äiewon epar pewon, ‘Isan mokoi Ijip omsau pakan urweita, kowon.’ Hosea 11:1 Mokoit erekapu akwarona, meiein. \a1Kiro pututur, Josep ko siräumara, mokoi anak ori Ijip omsau imwate manowon. D` Pai ninareäi roat ute manona, Anut nukan sarau eitek kararas pemara, nini epir pakaima Josep keser auruwon, “Herot nukas mokoi wäun itanera. Keseria, na kurte siräinam, mokoi anak ori imwatoinam, Ijip omsau imine pote rawam. Au kiro opok rawaieir. Imkanik, isakasar ätäi aisoita, ak ätäi kowaiei.” ~}||{WzJyy;xw!vuuCttss=rqq1oonnm?lkkjtiiZhxggbfedd-cb a8`>_j]]\[[ZYYRXXIWVV)UTTlSRQQ;PP5OOMMLLnK'JJMI_HH4GFEDCBB|AK@m?? =<<*;1:K:9q876695443210//Z..3-,+*))''"&%%$$o#"S!y"pV4)\'|w  . A<h.7n2U Inok roasir ko Ro Nukan Mokoi enip opok ämän aru monuk, Anut nukas kiro kon onok aru jäkäi murai, utianik, ko Anut nukan Osou Näu opok ämän aru äiäu, Anut nukas kiro ämän rusapai wa jäkäi murai, tawa nais wa jäkäi murai. Kiro ron onok aru mowon ko ämän orip, ko keseriar orip orip rawai.” Am aru kon nemauk aru, am näu kon nemauk näu. s1_ Keseria, is ak epar senes awarom, inok ro ko onok aru miäu pak ämän aru areäu, Anut nukas kiro onok aru jäkäi mai, utianik, inok ro ko Anut nukan Osou Näu jeje ämän aurai, Anut nukas kiro ron onok aru wa jäkäi murai. &0E Inok roasir isan jai wa, ko isan iwäi jai. Inok roasir is sareirianik, karauk roat is siarap imware kowau wa, ko roasiret emwaronuk, ak mane kureäi. / Kar ros kar sakau ron owa kiräi tonea, amke ko kiro ou atak ro ipou isou muris sisikäi mianik, kon owan osap erekapu owai. P. Utianik, is Bielsebul nukas sakau wa iriäu, Anut nukan Osou Näu nukas is sakau ironuk, is osou aru oi kureäimin. Keseria, ak kiro äpu maiei Anut nukan kamwaraun ses ak siarakap rusapai koi rau. -{ Akas is mesin keser arein, ‘Ko Bielsebul nukas sakau nurunuk, ko osou aru oi kureäwon.’ Kiro onok keseriäim maro, inokos akan tamareäi roat sakau aronuk, akas osou aru oi kureäi? Akan tamareäi roat akas akan ämän kiro itok wa äiäiei! , Utianik, kiro osou aru ak Satan nukan mena rai akan jaunakat pak aka aka weräianik, aka aka inäimoi, ak owose rawaiei. + Jisas ko akan ronkat äpu momara, keser äiewon, “Kar omsau pakan roasiret ak aka aka weräianik, aka aka inäimoi, ak om rumuk wa rawaiei. Kar menan roasiret ak nais aka aka weräianik, aka aka inäimoi, ak aru maiei. Kar tupsiu nais keseriar keseraiei. E* Parisi roat ak kiro ämän roianik, akas roasiret keser awaroin, “Ko Bielsebul, eitek aru akan kamwareäu ro näwäu, nukas sakau nurunuk, ko osou aru oi kureäu,” keser äiein. ) Jisas nukas kiro onok keserwon roasiret akas aparianik, karkairmana, ak äiein, “Kiro Devit nukan Mokoi ra, ko wa ra?” a(; Kiro ses opok, karauk roat akas kar ro osou aru nukas amuk utup sareanik, ok utupre mowon Jisas siakup imäi koin. Jisas nukas kiro osou aru kiro ro opokan oi kurenuk, kiro ro aremara, ko ätäi amuk amarewon. 5'c Omsau erekapu roasiret konun akan woiaka epar mianik, ko kame rawaiei.’ Aisaia 42:1-4 Karauk roat akas Jisas ko Bielsebul (kon kar enip Satan) nukan jauk äiein. X&) Kos karauk roat sakau wäpik rai sarwarai, karauk roat akas akan jaunakat sakau wäpik sarwareäi kos sarwarai. Kon sarau kiro mowos tawa kon wasarewaraun onok eposekus karauk onok eposek erekapu itimorai. B% Ko wa kewarai, ko apu opok ämän näwäu wa are ariäi. u$c Anut nukas äiewon, ‘Okoro isan sarau ro, ko isakasar sare momin, konun isan woias meiewon, konun isan woi näu sarewon. Isan Osou Näu ko opok äsimorta, kos ätäi koi karauk omsau pakan roasiret wasarewaram ämän erekapu awarai. # Ko kiro ämän keser awarowon, kiro Anut nukan ämän roianik, areawon ro Aisaia nukas ämän jer wewon kiro ämän rusa epar peu. j"M Jisas nukas kiro roasiret sakau ämän awarowon, “Ak is mesin karauk roasiret wa awaraiei.” !! Jisas ko nuka wäun ämän roianik, ko kiro mena ute manowon. Roasiret sosop ko tainori potona, kos sip roasiret erekapu jekwarowon. x i Kesernuk, Parisi roat ak ute maneanik Jisas wäun ämän atoin. Anut nukas Jisas kon sarau muraun sare mowon. !; Kos kiro ro ipou aru orip auruwon, “Nan ipon kur.” Keser aurnuk, kiro ros kon ipou kurenuk, kar ipou näu rau senek, kon ipou eposek sarewon.  Ro ko totok orip, ko sipsip itimori rau, okon, iken sintore ämänis io aikowon ik karauk roat sumaun omre opok sarwaram.” - Jisas nukas ätäi keser awarowon, “Kar ron sipsip sumaun omre opok up uru nai, ak owosäiei? Ak kiro sipsip up uruan imäi oi maiei ra? Z- Kiro owa kar ro ko ipou aru orip rawon. Karauk roat akas Jisas kar onok aru monuk, aparaun rai, ko totorin, “Iken sintore ämän tainorianik, ik iken sumaun omre opok roat sip orip jekuraun itok ra, wa?” K Jisas kiro mena utomoi, ko Juda akan tururiäi owa tonowon. hI Ro Nukan Mokoi ko karar sumaun omre kameäu.” Jisas nukas kar ro ipou aru orip jekur mowon. fE Anut nukan ämänis keser äieu,‘Ak opur amkeanik, is iraiei, kiro is woi ererau utou. Ak kiro onok wa keserau. Karauk roat akanun woiakati mianik, sarwaraiei, kiro epar is woi ereräi.’ Hosea 6:6 Ak kiro ämän onoktapau äpu momana, ak karauk roat onok aru wa miäi akan enmakap keser sätwaromoi, ak onok aru moin rai wa awarau. `9 Is ak epar senes awarom, kar ro okoro rau kos Anut nukan osap nuriäi ou itimori rau.  Ak Moses nukan sintore ämän buk ninarai ra, sumaun omre opok Anut kamuk raiäin roat akas Anut osap nuriäi ou näwäu opok sarau miäi. Kiro roat ak sumaun omre opok sintore ämän jekur wa tainoriäi, utianik, ak Anut nukan amuk opok ämän wäpik. ]3 Devit kon roat pak sou akwaronuk, Anut nukan tup owa toneanik, bret kiro Anut nurin oianik, jein. Ak sintore ämän tainorau wa, kiro bret sepuk roat akas wa jeäi, Anut kamuk raiäin roat karar kiro jaun itok. ve Jisas nukas ätäi awarowon, “Devit kon roat pak sou akwaronuk, owosein? Ak kiro ämän ninarein ra? D Karauk Parisi roat akas kiro onok keserin aparianik, akas Jisas aurin, “Apar! Nan tamareäum roat akas iken sumaun omre opok kiro onok aru keseri. Ak iken sintore ämän espäiäi.” + Q Kar Juda akan sumiäi omre opok, Jisas kon tamareäu roat pak ak wit woi kamukas potoin. Kon tamareäu roat ak sou akwaronuk, kiro woian wit nemauk oianik, jein. hI Ak isan ämän tainornai, kiro usu näwäu wa, ak tainoraun itok.” Jeremaia 6:163 Ak okoro ämän isas ak tamaromin oianik, tainoraiei. Owon, is kasi wa peäu, is roasiret eposek sarwareäim. Keserita, akan woiaka päurar rawai.  Roasiret, ak sarau sakau momoi, usu näwäu orip orip ämäi ariai, rusapai ak erekapu is siarap kouna, sume rawaiei. - Isan Monias osap erekapu isan ipi opok mowon. Kar ros kon Mokoi äpu wa miäu, momok nuka karar äpu. Kar ros kiro mokoin momok äpu mau senek wa, kon mokois karar momok äpu. Kiro mokois roasiret kosar sare mareanik, kon momok ätär maronuk, ak nais ko äpu maiei. <s Moni kiro onok epar nakasar nan ronkatis kesermon. ' G Kiro ses opok Jisas nukas äiewon, “Moni, na karar omar pak omnokou pak akan Näwäu, is nan enmat jou mom, owon, na nan onok eposek äpu miäin roasiret pak skul manoin roasiret akan amiakap ämäi maromon. Utianik, na kiro onok eposek äpu wa roasiret erekapu ätär maromon. s _ Keserianik, is ak awarom, ak äpu maiei, Anut nuka ätäi koi roasir wasarewaraun ses opok Sodom usu äiäknak owaiei, utianik, rusapaian roasiret usu näwäu senes owaiei.” Jisas nukas roasiret ko rawa koi sumaun ämän awarowon.  { Ak Kapaneam roasiret, ak akasar omar oik tonaiei ra? Epar senes, ak wa tonaiei. Anut nukas ak up uru ep näwäu opok känkurwarai. Okoro kurur ak ätär marom senek Sodom menan roasiret ak nais kesek kurur ätär maromin maro, ak rurisapai rawoi! L  Is ak epar senes awarom, tawa Anut nukas ätäi koi roasiret wasarewaraun ses opok Taia pak Saidon roasiret pak ak usu äiäknak owaiei, utianik, rusapaian roasiret ak usu näwäu senes owaiei!   Ko äieu, “Korasin roasiret, is ak apware woiti mou. Betsaidar roasiret, ak nais apware woiti mou. Is kiro kurur näwäu atap atap Taia menan roasiret pak Saidon menan roasiret pak ak kiro kurur ätär maromin senek maro, kiro Airen roasiret ak woiaka aru monuk, kurte omjo sirop takeanik, aitap opok tane rawoi. Kiro onok keserin kiro akan onok aru pakan ätäi woiaka piririn! V% Karauk mena kiro pakan roasiret, ak Jisas nukas kon kurur atap atap ätär marowon. Ak kiro aparianik, akan onok aru utomoi, ak woiaka pirirau wa. Keserna, Jisas nukas kiro menan roasiret kewarowon. |q Utianik, Ro Nukan Mokoi kowon, ko o pak wain an pak jenuk, roasiret akas keser äiein, ‘Kiro ro aparwe! Ko o pak wain an sosop jeäu. Ko takis oiäi roat pak onok aru miäin roat pak akan jaunaka!’ Ak keser äiein. Utianik, Anut nukan ronkat eposek ak tawa aparia, äpu maiei kon onok eposek senes.” Wopurut karauk menan roasiret Jisas nukanun woiaka epar mau wa. ) Jon ko pemara, karauk omre opok ko o pak wain an pak wa jeäwon. Kesernuk, roasiret akas keser äiein, ‘Kiro ro ko osou aru ko opok rau.’ y ‘Ik asir oiäin parau urumun, utianik, ak karäu wa.’ ‘Ik op meieäin sir wemun, utianik, ak waiäu wa.’ (I Utianik, is rusapaian roasiret ak owo senek awaram? Ak mokoit eteinanak akas om sorik opok tane raumana, karauk mokoit pak sipiräiäun keser urwareäi. 3a Roasiret raiaka orik ak kiro ämän rowe! *M Kiro roat akas keser äiein, ‘Elaija ätäi kowai.’ Ak kiro roat akan ämän roianik, akan woiaka epar moin rai, ak äpu Jon kosar ko Elaija, kowai äiein. / Jon päu wa opok, meter Anut nukan ämän roianik, areain roat pak Moses nukan sintore ämän pak akas Anut ik kamoikaun kowai rai ämän miäi. V% An jomareäwon ro, Jon nukan ämän areawon ses rurisapai koi utou, karauk roat sakau orip akas Anut akan Näwäu senek ak kamwaraun sakau ataurin. Keseria, ak Anut nukan kamwaraun onok eposek aru murin. { Is ak epar senes awarom, Jon nukas okoro omnokou pakan roasiret erekapu itimware rau. Utianik, inok ro ko Anut nukan amuk opok enip jou wäpik, kos äiäu, ‘Anut isan kamoireäu ro näwäu, is kon inkaruru raim’ kiro ros Jon itimori rau. E~ Anut nukan ämänis Jon mesin keser äiewon, ‘Anut nukas äiewon, “Rowe, isan ämän oi aräun ro äsimorta, amke koi, nan apu tuku sare musai.” ’ Malakai 3:1, Aisaia 40:3 ~}u Utianik, ak owo aparau potoin, is airoie. Ak kar Anut nukan ämän roianik, areawon ro aparaun potoin ra? Kiro epar senes. Is epar awarom, ko Anut nukan ämän roianik, areäu ro. Kos karauk Anut nukan ämän roianik, areäi roat itimware rau. B|} Ak owo pote aparin? Ak kar ro omjo eposek mer amke rawon pote aparin ra? Kesek roat ak omjo eposek eposek orip mer amkeanik, ak kamwareäin roat näunäu akan mena eposek opok raiäi. {{o Jon nukan tamareäu roat ak ute manona, Jisas nukas Jon nukan ämän roasiret turur rain opok awarowon. Ko keser totwarowon, “Ak ro wäpik mena om puru opok Jon siakup owo aparaun potoin? Ak kar pakpak uriris atonuk aparau potoin ra? zzm Inok ro ko isanun wou epar mianik, ko sakau tai rawai, kiro ro kon wou näu saräi.” Aisaia 35:5, 61:1 !y; Amiak utup roat ak ätäi amiak uräräumoi, ätäi om apari. Isiaka tipinewon roat ak ätäi apu arirai. Roat sip repros orip ak ätäi eposek sarei. Raiaka utup roat ak ätäi ämän jekur roi. Meiein roat ak ätäi awau siräiein. Saruku roat ak Anut nukan Ämän Eposek roi. x Jisas nukas kiro roat ätäi awarowon, “Ak owo ämän roumoi, akan amiakas owo onok apari kiro erekapu, ätäi pote Jon aurwe. w Kos ak Jisas keser totoraun awarowon, “Ik äpu kar ro näwäu kowai äiein. Na kiro ro ra, ara, ik kar ro tawa kowai kumäu ra?” !v; An jomareäwon ro, Jon ko karapus owa raianik, Krais nukas owosewon ko kiro ämän roianik, kon tamareäu roat Jisas siakup äsimwaronuk, potoin. .u W Jisas nukas kon tamareäu roat 12 orip, sarau maun ämän awareanik, ko kiro mena utomara, karauk mena kiro mena siakupaiar pote Anut nukan ämän roasiret marowon. Vt% *Inok ros kar ro enip näwäu wäpik ko isan onok tainoriäu äpu mianik, ko kiro ro an ore nurai, is ak epar senes awarom, kiro ro Anut nukas wa sumkäinai, tawa ko epar omar oik osap eposek owai.”s% )Inok ro ko kar ro Anut nukan ämän roianik, areawon ro äpu mianik, ko kiro ro imäiäu, tawa omar oik ko osap kiro ämän roianik, areawon ro owon senek owai. Inok ro ko kar ro tuku ariäu äpu mianik, ko kiro ro imäiäu, tawa ko osap kiro ro tuku owon senek owai. ar; (Kos keser awarowon, “Inok ros ak imwareanik, jekur kamwareäu, kiro ros is pakur erek imäiriäu. Inok ros is imäiriäu, kiro ro ko Anut pakur erek imäiäu. Kiro keseraun Anut nukas is äsimoirnuk, koimin. q 'Utianik, inok ro nukasar kon totok awau rawaun sarau mai, kiro ro kon totok aru mai. Utianik, inok ro ko isanun ronkatemara, kon enipsau utiäu, kiro ro kon totok awau orip orip rawai. Ko wa meiäi.” Jisas nukas roasiret osap eposek owaun ämän awarowon. bp= &Inok ro ko kon am äpäs ämäianik, is tainoirau wa, kiro ro ko isan tamareäim ro wa. `o9 %Inok mokoi ko kon momok, anakun wous meieanik, ko isanun wous meiäu wa, ko isan tamareäim ro wa rawai. Inok ro ko kon mokoi, asinakun wous meieanik, ko isanun wous meiäu wa, ko isan tamareäim ro wa rawai. Sn $Roasiret ak tupsiu karar ätäi aka aka iwäi saräiei. Maika 7:6 /mW #Is mokoit akan woiaka pirwaroita, akan momonakat pak iwäi muratäiei. Asinakut akan aninakat pak iwäi muratäiei. Asiret nais akan pusirakat pak iwäi muratäiei. Xl) "Jisas nukas ätäi awarowon, “Ak keser wa ronkatewe, ko okoro omsau opok roasiret tamurai rawaun kou rai wa äiäu. Is ak pak tamuräi rawaun kowau wa, utianik, ak pak weräiäun is marai oi koimin. lkQ !Utianik, inok ros ko ‘Is kon jauk’ roasiret amiakap wa äienuk rai, isas nais isan Moni omar oik rau kon amukup kiro ro ‘Ko isan jai’ wa äiäm.” Is tamuräi rawaun kowau wa, utianik, is weräiäun marai ori koimin. 5jc Jisas nukas ätäiar äiewon, “Inok ros ko roasiret amiakap ‘Is kon jauk’ äiäi, isas nais isan moni omar oik rau kon amukup kiro ro ‘Ko isan jai’ äiäm. i Keseria, ak wa iminäu, Anut nukan amuk opok ak roat eposek, akas ai raut itimware rai.” Jisas Krais nukan enip jou maun onok. Hh  Kos akan tapiaka urik karar karar kiro erekapu ninarewon rau. bg= Na aiauk eteinak wan toia senekus ainak simnak oiroror kau miäum. Kar ainak nan momonas utom äienuk, kiro ainak omnokou opok wa utonuk, nai. Anut nukas ai raut eposek kamwareäu, okon, kos ak nais eposek kamwarai. ufc Ak karauk roat akas roat akwariain meiäi, kiro roat ak wa iminewarau, akas ak akwarianik, akan totomaka aru marau senek itok wa. Ak Anut karar iminäiei, kos epar akan enmaksau pak totomaka orip erekapu ep näwäu uru kurwaraun itok. 4ea Isan ämän umtutu awaroram akas pak sanpeu aräiei. Is ak owo ämän akararnak äiäurar awaromin, akas pak roasiret amiakap siräia, tai raianik, ämän amop awaraiei. ;do Jisas nukas ätäiar awarowon, “Keseria, ak karauk roat wa iminewarau. Owo osap rusapai oturu ämäi rau, kiro amop päi. Owo ämän ämäi rau, roat ak kiro äpu maiei. hcI Keseria, kiro mokoi kon ronkat kon tamuriäwon ro senek sareanik, kiro epar kon wou näu saräi. Sarau ro nais keseriar, ko kon kameäwon ro senek sareanik, kon wou näu sarai. Karauk roat akas is akan kamwareäu ro Bielsebul nukan enip is opok muraiei, akas ak isan tamareäimin roat opok enmak aru senes maraiei.” Roasiret ak Anut karar iminewe. ubc Kar skul mokois kon tamuriäwon ro itimorau senek wa, kar sarau ros kon kameäu ro itimorau senek wa. daA Utianik, ak kiro näu menan roat akas ak opok onok aru marona rai, ak ätäi kar näu mena imine manaiei. Is ak epar senes awarom ak Israel akan mena näunäu sarau erekapu patarau wa opok Ro Nukan Mokoi ätäi kowai. Z`- Utianik, ak isan sarau muriäin, okon, roat akas akanun kasiak peanik, sauk maraiei. Inok ro ko isan sarau wa utai, ko orip orip sakau me rawai, tawa wasarewaraun ses opok, Anut nukas ko ätäi imäiai. -_S Karauk roat akasar akan aunakat pak amunakat pak, akan iwäinakat akan ipiakap marona, kiro iwäinakat akas akwarona, meiäiei. Momonakat akas akan mokoit keseriar kesewarona, akwaraiei, keserna, mokoit akas nais ätäi piririanik, akan momonakat keseriar kesewaraiei. Maika 7:6 t^a Ak kiro ämän akan oiaksaus akasar wa aräi. Akan momonakan Osou Näu nukasar ronkat aronuk, ak aräiei. k]O Karauk roat akas ak karapus owa kurwaraun imware potona, ak imineanik, ‘Ik owose aräu’, ‘Ik owo ämän ätäi awarau’, keser ronkateanik, ak woiaka aru wa mau. Kiro ses opok, ak Anut nukas ronkat aronuk, ak aräiei. f\E Ak isan enim pakas sarau mona, apwareanik, karauk roat akas karapus owa kurwaraun akan kamwareäin roat näunäu opok imware potaiei. Keserna, kiro ses opok akas ak pak karauk omsau pakan roat pak, isan ämän awaraiei. C[ Ak karauk roat jekuriar apwarwe. Karauk roat akas ak sakatwareanik, wasarewaraun ro siakup imware potaiei. Ak sakatwaromoi, akan tururiäi owa atap atap imware potea, mänkäsiwaraiei. wZg Jisas nukas ätäiar keser awarowon, “Ak rowe, is ak sipsip senek en sei raut rai kamuk opok äsimwaroita, pote rawaiei. Keseria, ak män senek päurar pote rai apu jekur aparaiei, ak ai manap akan onok tainorna, ak päurar rawe. }Ys Is ak epar senes awarom, wasarewaraun ses opok Sodom Gomora roasiret usu äiäknak owaiei, utianik, kiro menan roasiret ak usu näwäu senes owaiei.” Jisas nukas nukan ämän oi ariain roat keser awarowon. Karauk usu atap atap ak opok päi. !X; Karauk roat akas akan ämän rowau utomoi, jekur wa kamwarona rai, ak kiro mena utoinai, akan onok aru ätär maraun akan isorak pakan maimai putarwe. BW} Kiro owan ros ak imwareanik, eposek kamwaronuk, akan jekur rawaun ämän kiro ro pak rawai. Utianik, inok ro ko ak kon owa wa imware tononuk, akan jekur rawaun ämän ko pak wa rawai. bV= Ak kiro roat akan owa tonea rai, ak keser äiäiei, ‘Iken woiok ak pak eposek rau.’ jUM Utianik, ak kar näu mena ra eteinak mena toneanik rai, ak roasiret akan onok jekur apwaraiei, owo ro kon onok eposek ra, owo ro kon onok aru ra, ak kiro roat eposek pak jekur rawaieis, ätäi kiro mena utware manaiei. T  Ak apu opok manauria, kar ros kon jo ra, omjo ra, su ra, kar naruauk ra wa oi manaiei. Sarau miäu ro kos kiro osap epar oiäu. IS  Ak karauk aiauk akan jo päisau uru joke maiei, wa oi manaiei. CR Ak pote keseraiei, roasiret sip orip jekware maiei, meiein roasiret ätäi siräiware maiei, roasiret sip repros orip jekware maiei pak osou aru roasiret opok rai oi kuräiei. Ak kiro sarau maiei, keser ronkateanik, äiewe, ‘Ik kiro sakau erar oumun, keseria, ikes karauk roat akas ik aiauk ikaun wa awaram.’ ^Q5 Ak potea, keser awaraiei, ‘Anut nukas roasiret kamwaraun omre siarakap pe rau.’ LP Utianik, ak Israel roasiret sipsip senek ämäi räi opok potowe. #O? Jisas nukas kiro roat 12 orip äsimwareanik, awarowon, “Ak karauk omsau pakan roasiret akan omsau pak, ak Samaria akan karauk näu mena wa potau. IN  Okoro Jisas nukan tamareäu roat 12 orip, ak Anut nukan ämän oi ariain roat akan enmaka kesek: Saimon kon kar enip Pita, kon amakun enip Andru, Jems kon amak Jon ori, au Sebedi nukan mokoit ori. Filip, Bartolomiu, Tomas, Matiu ko takis oiäwon ro, Jems ko Alfius nukan mokoi, Tadias, kar Saimon ko kar tupsiu enip Serot pakan, Judas Iskariot kos Jisas kon iwäi jaukut ipiakap marowon. Jisas nukas Anut nukan ämän oi ariaun roat sarau arowon. M L ! Jisas nukas kon tamareäu roat 12 orip urwaronuk, kouna, osou aru oi kuräun pak, roasiret sip atap atap orip jekwaraun pak sakau arowon. qK[ &Ak kiro woi atak ro ko aurna, kos karauk sarau roat äsimwaronuk, akas pote kiro o turur maiei.”J %Keseria, Jisas nukas kon tamareäu roat keser awarowon, “Kiro woia o sosop itok sare rau, kiro woia o ariaun sarau roat sosop wa. 1I[ $Ko roasiret sosop koi tururna, apwareanik, wouti mowon, owon, ak kar ros wa sarwareäu, ak akan ronkat atap atap rain kiro onok ak sipsip kamwaraun roat wäpik senek. fHE #Jisas ko näu mena pak eteinak mena pak erekapu poteanik, ko akan tururiäi owa roasiret ämän marowon. Anut nukas roasiret kamwaraun kowai Ämän Eposek sakau marowon. Ko roasiret sip atap atap orip sarwareäwon. 1G[ "Utianik, Parisi roat akas keser arein, “Ko kiro osou aru akan näwäus ko sakau nurunuk, ko osou aru oi kurwareäu.” Jisas nukas roasiret akanun wouti mowon. YF+ !Keserna, Jisas nukas kiro osou aru ok utup ro pak raiäwon oi kurewon. Kesernuk, kiro ro arewon, roasiret ak ronkat sosop oianik, keser äiein, “Ik kiro onok meter Israel roasiret kamuk opok aparau wa.” Ew Jisas kon tamareäu roat pak manaurna, karauk roasiret akas kar ro ok utup osou aru orip Jisas rawa imäi koin. D+ Utianik, kiro roat ori au kasik neanik, Jisas nukas jekwatowon kiro omsau erekapu ämän areirin. Jisas nukas kar ro ok utup jekur mowon. C- Jisas nukas keser äienuk, kiro roat orien amiawa orärewon. Jisas nukas ätäi keser sakau ämän awatowon, “Au pote, roasiret wa awarau!” }Bs Jisas nukas awan amiawa ateanik, äiewon, “Awan woiaka is mesin epar moirin, okon, awan amiawa uräiäi!” UA# Jisas ko kar owa tononuk, kiro ro ories ko siakup tonosa, kos au totwatowon, “Awan woiawa is au sarwataun mesin epar moir ra?” Ories ätäi keser äieirin, “Näwäu, io, na itok, keseitam.” C@ Jisas ko kiro mena utomara, apu opok potonuk potonuk, ro amiawa utup oirories ko tainori pote rai, sakau urweirin. “Devit nukan Mokoi, na iwenun wonti mutoinam, na iu sareit.” q?[ Ko kiro onok keserwon ämän kiro omsau erekapu manowon. Jisas nukas ro oirori amiaka utup jekwatowon. > Roasiret ak erekapu kasik ute nona, Jisas ko kiro asinakun ou waru uru tonomara, kon ipou oirori atonuk, kiro asinak ätäi siräiwon. "== Kos awarowon, “Ak roasiret erekapu kasik nowe! Kiro asinak ko meiäu wa, ko erar nini rau!” Jisas nukas keser äienuk, roasiret akas ko apari ioin. .<U Keseria, Jisas ko ro näwäu nukan owa potowon. Roasiret ak kar asinak meienuk, karauk roat ak paraur we rain, karauk roasiret akas waiauk kure rain apwarwon. Z;- Jisas ko ätäi pirirmara, kiro asir aparwon, kos keser äiewon, “Asinak, nan won päurar rawai. Na is mesin won epar momon, okon, na eposek saräm.” Kiro ses opokar kiro asir ätäi eposek sarewon. g:G Kiro asir kon wou uruas ronkatewon, ‘Is kon omjo karar atoita, is ätäi eposek saräm.’ ,9Q Kar asir ko keir sip orip orip oiäu, kiro sip nukan woisan 12 orip rawon. Jisas ko manonuk manonuk, ko Jisas mekesup pemara, Jisas nukan omjo peteu atowon. s8_ Keser aurnuk, Jisas ko siräianik, kiro ro tainori potowon. Kon tamareäu roat nais ak erek potoin. a7; Jisas ko roasiret kiro ämän maronuk maronuk, kar Juda ro näwäu kos Jisas siakup pe uou sur weanik, auruwon, “Isan asinak rusapai meiewon, utianik, na potea, nan ipon ko opok mota, ko ätäi siräiäi.” i6K Kar ros wain an awau meme kerau mustäi opok wa äräine miäu. Ko kesernuk rai, kiro wain an awau sipar kurarianik, meteran meme kerau kiräianik, wain an omnokou opok kour nai. Kiro meme kerau nais erek jäkäiai. Wain an awau ko meme kerau awau opok äräine mota, au eposek rawaiei.” Jisas nukas asinak meiewon pak sip asik pak jekwatowon. P5 Kar ros kon omjo kiräiwon, omjo si awau oianik, omjo mustäi opok wa näke mai. Kiro omjo an kosoriäu ses opok, omjo awau eteinak sareanik, kon omjo ätäi kiräimara, amarer näwäu saräi. v4e Jisas nukas ätäi awarowon, “Kar ro ko asir awau owaurnuk, kon jaukut pak raunuk, akan woiaka aru miäi ra? Wa! Karauk roat akas kiro ro asir owon imäi manona, ko ak pak rawau wa, kiro ses opok, ak woiaka aru mianik, o utaiei. P3 Kiro ses opok Jon, an jomareäwon ro nukan tamareäu roat akas Jisas siakup pemana, keser totorin, “Ik Parisi roat pak karauk omre opok o utiäum. Nan tamareäum roat owon ak o wa utiäi?” y2k Ak kiro ämän Anut nukas äiewon ak pote onoktapau itanenai, äpu maiei. ‘Opur amkeanik, is iraiei kiro is woi eräu utou.’ Ak kiro onok wa keserau, ak karauk roat akanun woiakati mianik, sarwaraiei kiro isan woi ereai. Is roasiret onok eposek miäi urwaraun kowau wa. Is roasiret onok aru miäi urwaraun koimin.” Jisas nukas roasiret o utaun ämän awarowon. 19 Jisas ko kiro ämän roianik, awarowon, “Roasiret sip wäpik ak dokta siakup wa poteäi, roasiret sip orip karar epar ak dokta siakup potaiei. ?0w Karauk Parisi roat akas kiro roat apwareanik, Jisas nukan tamareäu roat totwaroin, “Akan tamareäwon ro ko owon kiro takis oiäi roat pak onok aru miäi roat pak erek o jera?” F/ Jisas ko Matiu nukan owa o jenuk jenuk, karauk takis aiauk oiäin roat pak, onok aru miäin roat pak peanik, Jisas kon tamareäu roat pak tane raiäin patan opok pe erek tane o jein. . Jisas ko Kapaneam mena utomara, apu opok pote, kar ro kon enip Matiu ko takis aiauk oiäwon ro kon sarau miäwon owa tane rawon aparwon. Ko Matiu keser auruwon, “Na koi, is tainoir.” Keser aurnuk, Matiu ko siräianik, Jisas tainori manowon. -1 Roasiret ak kiro onok aparianik, ak Anut nukan enip jou moin. Owon, kos Jisas sakau nurunuk, kos roat siräi mareäwon. Jisas nukas Matiu uruwon. >,w Kesernuk, kiro ro siräianik, kon mena manowon. Q+ Utianik, ak Ro Nukan Mokoi ko enip orip, ko okoro omnokou pakan onok aru jäkäi maun itok äpu maun is keseram.” Keseria, kos kiro sip ro auruwon, “Na siräinam, nan mat oinam, nan mena man!” ^*5 Is owo ämän äiäun itok, owo ämän äiäun itok wa? ‘Nan onok aru jäkäi musom,’ is keser äiem ra, ‘Na siräinam, manam,’ is keser äiem ra? Is owo ämän äiem, ak akan woiaka is mesin epar maiei? y)k Jisas ko kiro roat akan ronkat äpu momara, awarowon, “Ak owon akan woiaka uruas kiro ronkat aru ourai? (- Keser aurnuk, karauk sintore ämän tamareäi roat akas akan woiaka uruas aka aka keser ronkatein, “Kiro ro ko Anut jeje ämän auru.” ' Karauk roat akas kar sip ro kon isou ipou tipinewon orip patan opok mianik, Jisas rawa imäi koin. Kiro roat akan woiaka Jisas mesin epar moin apwareanik, kiro ro isou ipou tipinewon orip auruwon, “Mokoi, nan won päurar rawai, is nan onok aru jäkäi musom.” `& ; Jisas ko ätäi ous opok toneanik, Galili An Unik kureanik, kon mena Kapaneam potowon. %1"Keseria, kiro menan roasiret erekapu Jisas aparaun potoin, ak pote ko aparianik, akan omnokou utomoi, kar mena manaun rai sakau ämän aurin..$U!Po kamwareäin roat ak kiro onok aparianik, kurte akan näu mena imine poteanik, kiro roat ori osou aru orip owoseirin ämän erekapu karauk roasiret awaroin. Z#- Jisas nukas osou aru awarowon, “Ak manowe!” Keseria, kiro osou aru ak po raut akan woiaka uru ute tonoin. Kiro po raut ak kurte iminemoi, om aru opokas pote an unik uru nopteanik, an jemana, meiein. "!Keseria, kiro osou aru akas Jisas sakau ämän aurin, “Na ik äsimoikaurumata, ik enro po raut rai akan woiaka uru äsimoikota, nam.” _!7Kiro roat ori raiäirin opok, poat sosop ak kiro opok atapukar senek o je rain. 4 aKiro roat ories Jisas sakau urweanik, keser auririn, “Na Anut nukan Mokoi, na iu owoseitaun koum? Na iu usu itaun koum ra? Iken wasareikaun ses rusa wa, tawa kowai.” ^5Kiro ses opok Jisas ko Gadara roasiret akan omnokou opok, an unik karaima kasakup potowon. Kiro mena roat meiäi up kurwareäi omoi pakas kar ro oirori kiro up uru rairinus, peanik, Jisas apu opok tararirin. Kiro roat ori au osou aru orip otop sareirin. Roasiret erekapu ak kiro otop roat ori iminewateanik, kiro apu pakas wa poteäi. ;oKesernuk, roat erekapu ronkat sosop oianik, aka aka äiein, “Okoro ko owo ro rä? Urir mas an ori kon ämän tainorir!” Jisas nukas ro oirori osou aru orip jekwatowon. SJisas nukas ätäi awarowon. “Owon ak iminerai? Akan woiaka epar mowon kiro eteinak!” Keseria, ko siräianik, urir pak mas an pak kewatonuk, utoirin. Kiro mas an kon rawon siar päurar rawon. s_Kon tamareäu roat akas poteanik, ko turarianik, aurin, “Näwäu, na ik sareik. Ik anas oike jauru!” nUUrir näwäu peanik, an ekur pakurnuk, ous mas an unik uru naurwon. Utianik, Jisas ko ekep ninowon. OJisas ko kon tamareäu roat pak ous opok erek toneanik, manoin. 9Jisas nukas ätäi auruwon, “Na is tainoir. Meiein roat akasar akan jaunakat meiein up kurwaraiei.” Jisas nukas urir näwäu aurnuk, utowon. /Jisas nukan tamareäu ro karas Jisas auruwon, “Näwäu, amke na is utoirota, pote isan moni up kureita, ätäi koi, na tainoise manam.” %CJisas nukas ätäi auruwon, “Kurukan opur sei raut ak ninaun ou orip, ai raut ak ninaun tou orip, utianik, Ro Nukan Mokoi ko ninaun omoi wäpik.” #Kar sintore ämän tamareäu ros Jisas siakup koumara, Jisas auruwon, “Tamareäum ro, na erapok manam is na orip orip tainoise manam.” )Roat sosop ak Jisas siakup tururmoi, karirim kator rauna, kos apwareanik, kon tamareäu roat Galili An Unik karaima potaun rai awarowon. xiKo kiro kesernuk, ak kiro ämän Anut nukan ämän roianik, areawon ro, Aisaia nukas arewon,‘Kiro ro nukasar iken sip pak osou aru pak jäkäi mukianik, oi manowon.’ Aisaia 53:4 Kiro epar peu. Roat akas Jisas tainoraurin. -Iukärir sarenuk, karauk roasiret akas roasiret sosop osou aru akan woiaka uru rain Jisas rawa imware koin. Jisas nukas kiro roasiret osou aru orip oksaus äienuk, kiro osou aru kiro roasiret pakan utware manoin. Jisas nukas nais karauk roasiret sip orip jekwarowon. Jisas nukas kiro asiren ipou atonuk, sip kiro asir opok rawon ute manowon. Kiro asir ko siräianik, Jisas nukan o jekur muruwon. }sJisas ko Pita nukan owa toneanik, ko Pita nukan tanau asir sip enip sopou orip patan opok nini rawon aparwon.   Keseria, Jisas nukas marai roat akan ro näwäu auruwon, “Na nan mena man! Is nan won epar momon apaisom. Kiro epar päi.” Kiro ses opokar, marai roat akan ro näwäu nukan sarau ro eposek sarewon. Jisas nukas roasiret sosop sip orip jekwarowon. %C Utianik, karauk roat ak Anut nukan amukup ämän orip rain ak oi kurwarnuk, pututu rawaiei, kiro roasiret ak akan aiakpanak kartitirianik, wai rawaiei.” Q Is ak epar senes awarom, roasiret san peäwon pakan pak san neäwon pakan pak koianik, Abraham, Aisak, Jekop pak koi Anut nukan kamwareäwon mena tururmoi, Anut nuka pak taneanik, erek o je rawaiei. b = Jisas ko kiro marai roat akan ro näwäu nukan ämän roianik, ko karkairianik, roasiret ko tainori potoin keser awarowon, “Is epar senes awarom, is kar Israel ro okoro ro senek kon wou epar mowon wa aparmin.  7 Is nais roat näunäu akan inkaruru raiäim. Karauk marai roat ak isan inkaruru raiäi. Isan kar marai ro auriäim, ‘Na okoro opok koi,’ aurita, koiäu. Kar auriaim, ‘Na enro opok pot,’ aurita, poteäu. Isan sarau ro ko ‘Na okoro sarau mo,’ aurita, sarau miäu.” K Kiro marai roat akan ro näwäu nukas ätäi Jisas auruwon, “Näwäu, is onok aru miäim ro, okon, na isan owa wa potau. Utianik, na onsaus karar äieta, isan sarau ro ko eposek saräi. P Jisas nukas ätäi auruwon, “Is potoita, kiro ro jekur mam.” 4~}}=|{Pzyrwfuxugt+rr/qq3ppoonn mll}kjj>iNhPgpf[ddRbb9a1`_^\\H[[ZZYYaXfWVPTTKRQQQPYONNhMK.JIHGGFkEDDdCkBBxAH@@983766)55N4O33!2S2G10r//s..c--9,,&++*.))/(''&e%%%$G##!"[! I]Wo d:.1 ] : &]QXJsQ/Keseria, is na aisom, na Pita, aitapau senek. is isan roasiret kiro aitapau oik turur maram, utianik, meiäun onokus kiro roasiret wa aru marai. XP)Jisas nukas Saimon ätäi keser auruwon, “Saimon, Jona nukan mokoi, na nepipir! Kar omnokoupaian ros kiro ämän na aisau wa, utianik, nan ämän kiro isan moni omar oik rau kosar na ätär musowon. oOWSaimon-Pita nukas ätäi auruwon, “Na Krais, na Anut ko awau orip orip raiäu nukan mokoi.” bN=Keser aurna, Jisas nukas kon tamareäu roat awarowon, “Akasar is inok äiäi?” M Ak ätäi aurin, “Karauk roasiret akas keser äiäi, ‘Ko an jomareäwon ro, Jon.’ Karauk roasiret akas keser äiäi, ‘Ko Elaija.’ Karauk roasiret akas äiäi, ‘Ko Jeremaia ra, ara, ko Anut nukan ämän roianik, areawon ro kar rä.’ ” +LO Jisas kon tamareäu roat pak ak Sisaria-Filipai provins opok poteanik, kon tamareäu roat keser totwarowon, “Roasiret akas Ro Nukan Mokoi inok äiäi?” K Kesernuk, kon tamareäu roat ak ätäi äpu moin. Jisas ko bret makona, noroiäwon marasin enip jis kinun awarau wa, utianik, ko ak Parisi pak Sadusi roat pak akan ämän tamareäi jekur wasarewaraun rai awarowon. Pita nukas Jisas nukan enip amop mowon. 5Jc Kar ses opok, is bret 7 orip oianik, roat 4,000 orip aroita, jein ak kiro ronkat oin ra? Ak basket esap esap oianik, bret autau oi joke mona, ok pewon? Owon ak kiro ronkatäu utoi? Rusapai is ak bret mesin awarau wa. Is ak Parisi pak Sadusi roat pak akan jis kiro jekur aparaun rai is ak awarom!” I EH Utianik, ak ronkat eposek wäpik ra? Is bret 5 orip oumoi, pärärianik roat 5,000 orip aroita, jein, ak kiro ronkatäu wa ra? Ak basket esap esap oianik, bret autau joke mona, ok pewon? (GIJisas ko akan ämän are rain äpu momara, kos keser totwarowon, “Ak owon keser arerai? ‘Ik bret oi kowau wa.’ Akan woiaka epar moin kiro eteinak! eFCAka aka keser areanik, äiein, “Ik bret oi kowau wa, okon, ko kiro ämän aikou.” E/Jisas nukas kon tamareäu roat keser awarowon, “Ak Parisi pak Sadusi roat pak akan bret makona, noroiäwon marasin enip jis jekur aparaiei.” DyJisas nukan tamareäu roat ak rakuswarnuk, karauk bret owau wa, ak erar Galili An Unik kureanik, karaima potoin. lCQAk roasiret aru, ak Anut nukan onok eposek wa tainoriäi! Akas is kar kurur moita, aparaun totoiroi ra? Utianik, is ak kiro kurur wa ätär maram! Jona nukan kurur karar ätär maroita, kiro epar ak aparaiei.” Keser awareanik, Jisas ko utware manowon. Jisas nukas Parisi pak Sadusi pak akan onok bret makona, noroiäwon marasin enip jis senek äiewon. DBTapera ak omar osou pak mokup pak aparianik, keser äiäi, ‘Om nai.’ äiäi. Ak omar aparia, kiro onok ak epar äpu miäi. Utianik, owo onok rusapai peu, ak kiro onoktapau äpu wa.] A)Utianik Jisas nukas ätäi keser awarowon, “Ak iukärir san nomara, omar osou sarenuk, aparianik, ak keser äiäi, ‘Ariwa omre eposek.’ H@ Karauk Parisi pak Sadusi roat pak akas Jisas ate aparaun koin. Keseria, ak Jisas aurin, “Na kar kurur ätär muk. Keserta, ik äpu mam, na Anut omar oik rau nukasar kiro sakau isiäu.” [ ?'Keseria, Jisas nukas kiro roasiret äsimwaronuk, akan mena mane kurena, ko ous oik toneanik, Magadan omnokou opok potowon.S>&O jein roat ak 4,000 orip, utianik, asiret mokoit pak ak ninarewarau wa. /=W%Roasiret ak kiro o jeanik, erekapu nokomaka pewon. Karauk o autau utoin Jisas nukan tamareäu roat akas basket 7 orip oianik, kiro o jein autau joke mona, ok pewon. <$Kos bret 7 orip pak was pak oianik, Anut ‘pere’ auruwon. Keserianik, kon tamareäu roat aronuk, akas pak kiro roasiret arona, jein. ];3#Keserna, Jisas nukas ätäi roasiret omkapai tanewe räi awaronuk, ak tanein. (:I"Jisas nukas ätäi awarowon, “Ak bret esap esap rau?” Akas ätäi aurin, “Ik o sosop oi kowau wa, bret 7 orip pak karauk was eteinanak pak rau.” "9=!Kon tamareäu roat akas ätäi keser aurin, “Ik okoro ro wäpik mena raum, okoro roasiret sosop, ik o erapakan oianik, roasiret arota, jaiei?” 8  Jisas nukas kon tamareäu roat ur warnuk, kouna, keser awarowon, “Is okoro roasiret ak omre 3 orip o wäpik ik pak erek erar rain apwareanik, woiokti mou. Ak apu opok pote sous meiäiei. Keseria, is erar akan mena äsimwaroita, manau senek wa.” 7Kesernuk, ak ko kiro onok keserwon aparianik, ak ronkat sosop oin. Oiaka utup roat ak ätäi eposek arein, isiaka mämäinewon roat ak ätäi tuku sarein, amiaka utup roat ak amareanik, osap aparin, wa ariain isorak aru roat ak ätäi ariein, karauk roat ak sip atap atap orip ak eposek sarein. Kesernuk, kiro roasiret akas Israel akan Anut enip rororin. Jisas nukas roat 4,000 orip o arowon. ]63Karauk roasiret akas karauk roasiret sosop, amiak utup roat, isoraka aru roat, pak oiaka utup roat pak, karauk sip roat pak ak Jisas nuka siakup imware koi maroin. Kos kiro roasiret sip orip erekapu jekwarowon. t5aJisas ko kiro mena utomoi, Galili An Unik kasakup potowon. Ko kar omtapau opok toneanik, tane rawon. ,4QKesernuk, Jisas nukas kiro asir auruwon, “Asir, nan won epar momon kiro näwäu senes! Nan owo onok is na sareisaun airom, kiro sareisam.” Jisas ko kiro asir keser aurnukar, kiro asiren asinak ko ätäi eposek sarewon. Jisas nukas roasiret sosop sip aru atap atap orip jekwarowon. g3GKesernuk, kiro asires Jisas keser auruwon, “Näu ro, kiro epar äiem, utianik, enat ak akan momonakat patan opok o jena, karauk o usip omnokou opok nonuk, akan enat akas kiro o usip jeäi.” Buk Song 62:12 v2eJisas nukas ätäi keser auruwon, “Ik mokoit akan o oianik, enat wa kure mareäum. Kiro onok aru.” |1qKeser awaronuk, kiro asir ko Jisas siakupai pemara, ate waianik, keser auruwon, “Näu ro, na is sareir.” <0qKeserna, kos ätäi awarowon, “Israel roasiret ak sipsip senek kamwaraun ro wäpik. Isan moni nukas kiro Israel roasiret akanun karar is äsimoirnuk, kamwaraun koimin.” ]/3Utianik, Jisas nukas kiro asir ätäi kar ämän aurau wa. Kon tamareäu roat akas ko siakup peanik, keser aurin, “Kiro asir ko ik tainoike koi rai, ur orip koura, okon, na ko äsimorta, ätäi manai!” D.Kar Kenan asir ko kiro mena raiäwon, ko pemara, Jisas auruwon, “Näu ro, na Devit nukan Mokoi, na isanun wonti moinam, is sareir! Isan asinak osou aru nukas erekapu aru mowon rau.” l-QJisas ko kiro mena utomoi, kar omsau Taia näu mena pak Saidon näu mena kamuk opok potowon. G,Kiro onok aru kis roasiret ukun kurwareäu. Utianik, ak ipiak an kosorau wa, o jeäin kis roasiret Anut nukan amuk opok ukun wa kurwareäu.” Kenan asir kar ko Jisas mesin wou epar mowon. ?+wWoiaka uruas roasiret ak kiro ronkat aru keser oiäi: Ak roasiret akwarona, meiäun ronkateäi, ak ro oin asiret aru maraun ronkateäi, ak karauk memes onok maun ronkateäi, ak osap päu owaun ronkateäi, ak osap aparianik, meswareäu, ak ämän sät äiäun pak, roasiret enmakap ämän maun pak ronkateäi. *Utianik, ronkat aru woiaka uru raiäu siräienuk, oiaksau opokas peäu, kiro ronkatis karar roasiret epar ukun kurwareäu. q)[Ak kiro onok äpu wa ra? Owo o jeäi kiro pimur uru ne raiäu, kiro ätäi pimur uruas koianik, neäu. u(cJisas nukas awarowon, “Is ak ämän sosop ätär maromin sinuk, akan ronkat eposek senes saräu wa. u'cKeser äienuk, Pita nukas Jisas keser auruwon, “Na kiro totok ämän onoktapau ik aikota, rowam.” b&=Ak kiro utwarona, rawe, kiro roat ak amiak utup, ak kar jaunakat amiak utup apu ätär marau senek wa. Kar ro amuk utup kos kar amuk utup jauk apu ätär murim rai, au jauk ori erek erek owateanik, up uru naieir.” 0%Y Jisas nukas ätäi kon tamareäu roat awarowon, “Isan Moni ko omar oik rau, ko woi orip. O uku nuka ipous wäu wa, kiro erekapu akan kinip orip siräi kuräi. B$} Kiro ses opok kon tamareäu roat akas ko siakup koianik, keser aurin, “Na kiro ämän aremon mesin Parisi roat ak kiro ämän roianik, akan woiaka aru moin, na kiro äpu ra?” ## Kar ro ko o jeäu kis Anut nukan amukup ukun wa kureäu. Ronkat aru wou uru rau siräienuk, kon oksaus äiäu kis epar ko ukun kureäu.” "  Jisas nukas roasiret sosop urwarnuk, ko siakup kouna, keser awarowon, “Ak okoro ämän awaram roinai, jekur äpu maiei! Z!- Ak kar ron sintore ämän tainoria, ak keser äiäi kiro Anut nukan ämän. Ak sät ämän tainorianik, ak isan enim erar rororiäi!” ’ ” Aisaia 29:13 Osap atap atap kis roat ukun kurwareäwon. < q‘Anut nukas äiewon,“Kiro roasiret akas erar oiaksaus isan enim rororiäi, utianik, akan woiakas isanun meiäu wa. Ak isan ämän awareäim ak jekur wa tainoriäi. }sAk sätäiäin roat! Anut nukan ämän roianik, areawon ro Aisaia nukas ak mesin epar äiewon. Ko keser jer wewon, 0YAk Parisi roat keser äiäi, ‘Kiro itok, ko kon momok anak wa saräi.’ Kiro onokus ak Anut nukan ämän tonoi mianik, akan askanain ämän karar epar tainoriäi. ^5Utianik, ak keser ämän miäi, ‘Inok ro ko osap orip kon momok anak ori sarwataun itok. Utianik, ko au awateäu. “Is kiro osap Anut nuraun karar sare momin rau. Keseria, is au sarwatau senek wa.” ’ @yAnut nukas äiewon, ‘Na nan momon aninan ämän tainor.’ Ko ätäi äiewon, ‘Inok ro ko kon momok anak jeimarai, karauk roat akas ko wena, meiäi.’ Kisim Bek 20:12,17 mSJisas nukas owon Anut nukan ämän wa tainoriäi, ak akan askanai akan onok karar tainoriäi? “Owon nan tamareäum roat akas iken askanai akan sintore ämän wa tainoriäi? Ak o jauri akan ipiak an wa kosoriäi.” s aKarauk Parisi roat pak sintore ämän tamareäi roat pak ak Jerusalem menas koianik, Jisas keser totorin, V%$Karauk roasiret akas Jisas keser sakau aurin, “Na kiro sip roasiret utwarota, akas koi nan omjo peteu ataiei.” Keseria, sip roasiret akan ipiakas Jisas nukan omjo atianik, ak erekapu näu sarein.(I#Kiro pakan roasiret ak äpu moin kiro Jisas kou. Kesermana, akas ämän surna, kiro omnokou pakan roasiret karauk roasiret sip orip Jisas siakup imware koin. oW"Jisas kon tamareäu roat pak ak Galili An Unik kure poteanik, Genesaret omnokou kasakup potoin. A{!Jisas nukan tamareäu roat ak ous uru rain ak kon enip rororin. Ak keser äiein, “Epar senes, na Anut nukan Mokoi.” Jisas ko Genesaret omnokou opok sip roasiret sosop jekwarowon. K Jisas ko Pita ori ätäi pote ous opok tonosa, urir utowon. Jisas nukas kon ipou kurte ateanik, keser auruwon, “Nan won epar momon kiro eteinak senes. Na owon ronkat oirori oumon?” %Kesernuk, Pita ko urir näwäu nukas an unik uru kururur maurnuk, aparianik, ko sakau näu imineanik, urwewon, “Näwäu, na is sareir!” Jisas nukas ätäi auruwon, “Io, na koi!” Keser aurnuk, Pita ko ous oikas pitir nomara, an oikas Jisas rawon opok potowon. {oPita nukas ätäi keser auruwon, “Näwäu, kiro epar na raroi, is airota, an oikas na raum opok potam.” \1Kurte Jisas nukas awarowon, “Ak sakau rawe. Okoro isaka. Ak wa iminäu!” 1Kon tamareäu roat akas ko an atat kounuk, aparianik, ak sakau iminein. Keser äiein, “Kiro kar op!” Äianik, ak sakau imineanik, aru piorin.  )Tapera, om teine kounuk kounuk, 3 klok pote 6 klok opok senek, Jisas ko ätäi kon tamareäu roat rain opok an unik oikas ari ari kowon. 5 cKo roasiret äsimwaronuk, manona, ko nukarar omtapau oik tonea, Anut auri rawon. Iukärir, omiri kounuk kounuk, Jisas nukarar kiro pakar raunuk raunuk, kiro ous kon tamareäu roat akas oi potoin ko an unik näu kamuk opok potonuk, urir näwäu peanik, kiro ous atonuk anas kiro ous kururur maurwon. J  Keseria, Jisas nukas kon tamareäu roat awaronuk, “Ak ous oik tonea, Galili An Unik karaima amke potaiei.” Awaromara, nuka roasiret äsimwaronuk, akan mena mena manaiei rai awarowon. u cO jein roat 5,000 orip, asiret mokoit pak ak o jein ninarewarau wa. Jisas ko Galili An Unik oikas ariewon. 2]Roasiret erekapu ak kiro o jeanik, nokomaka pewon. Kiro o autau raunuk, Jisas nukan tamareäu roat akas basket 12 orip oianik, joke mona, kiro basket erekapu ok pewon. {oKo roasiret awaronuk, ak amurik opok tane rauna, kos kiro bret 5 orip pak was oiroror pak oianik, omar oik eisane aparmara, Anut ‘pere’ auruwon. Ko kiro bret pärärmara, kon tamareäu roat aronuk, akas pak oianik, roasiret arona, jein. ]3Jisas nukas kon ämän tamareäu roat awarowon, “Kiro o oi koi is irowe.” xiAkas ätäi ko keser aurin, “Ik o sosop oi kowau wa. bret 5 orip pak was oiroror pak oi koumun rau.” #Keser aurna, Jisas nukas ätäi kon ämän tamareäu roat keser awarowon, “Kiro roasiret ak owose manaiei? Akasar o jaun araiei.” OJisas nukan tamareäu roat akas iukärir o jaun ses opok ko pe keser aurin, “Om iru okoro ro wäpik mena raum. Na roasiret äsimwarota, akan mena mena atap atap pote o kau momoi, jaurai.” -Jisas ko kasakup pote sumomara, ous opokas neanik, roasiret sosop rain apwareanik, ko akanun wouti momara, karauk roasiret sip orip jekwarowon. hI Jisas ko Jon meiewon ämän roianik, ko ous oumara, kiro mena utomoi, nukarar ro wäpik mena om puru opok manowon. Kesernuk, roasiret ak Jisas manowon ämän roianik, akan mena utomoi, apu pakas ak ko tainori potoin. $ CKiro ses opok, Herot ko Galili provins kameäwon ro näwäu king. Meter Herot nukas kon amak Filip nukan wau Herodias senri owon. Kesernuk, an jomareäwon ro, Jon nukas Herot keser auruwon, “Na nan amunan asir Herodias oumon. Kiro na sintore ämän espäumon!” Jon nukas keser aurnuk, Herot ko Jon wäun ronkatewon, utianik, ko Juda roasiret akas Jon Anut nukan ämän roianik, areawon ro äiäin. Keseria, Herot ko ak rauna, apwareanik, iminewarowon. Iminemara, ko karauk roat awaronuk, poteanik, Jon sakateanik, ipou muris sisikäimana, karapus owa kurein. Herot nukan anakus an jowon omre tararmana, roasiret sosop tururmoi, kiro omre jou me rain. Kiro omre opok, Herodias nukan asinak ko roasiret amiakap pe kare rawon. Kesernuk, Herot ko kiro asinak makun aparianik, kon wou näu sarewon. Ko kiro asinak makun pak paip mia, kos keser auruwon, “Is epar senes aisom, na owo osap owaun is airota, isas na erekapu isam.” Kiro asinakus kon anak totormara, ko anakun ronkat oianik, ätäi koi Herot keser auruwon, “Na an jomareäwon ro, Jon nukan pou patirnam, kon tapau wou kar maro opok mia, oi koi iram.” Kiro asinak nukas Herot keser aurnuk, ko roianik, ko wou usu sarewon. Utianik, roasiret ko pak tane o je rain akan amiakap kiro asinak pak paip momara, epar äiewon ämän ronkatemara, ko utau senek wa. Keseria, ko kiro asinakun ämän tainoria, kon sarau ro auruwon, “Na pote, Jon nukan pou patir.” Kon sarau ro kar keser aurnuk, ko pote Jon karapus owa rawon pakan pou patirwon. Jon nukan tapau wou kar maro opok mianik, oi koumoi, kiro asinak nurunuk, kos pak oi pote kon anak nuruwon. Jon kon tamareäwon roat akas kon enipsau karar oianik, pote up kurein. Rai rai, Herot nukas Jisas nukan sarau mowon ämän roumara, kos kon sarau roat keser awarowon, “Kiro an jomareäwon ro, Jon ko meiewon ätäi up uruas ätäi siräi pewon, okon, ko kiro kurur atap atap maun sakau orip.” Jisas nukas roat 5,000 orip o arowon.  r~] :Kiro pakan roasiret akan woiaka epar mau wa, okon, ko kiro mena karauk kurur sosop ätär marau wa.,}Q 9Ak keser areanik, Jisas sumkäinein. Keserna, Jisas nukas keser awarowon, “Karauk mena Anut nukan ämän roianik, areawon ro, ko enip jou orip, roasiret akas akan woiakas konun epar miäi, utianik, nukan mena enip jou wäpik, okon, kon roasiret pak kon tupsiu pak akas ko sumkäinein.” J|  8Kon äpiaukut okoro opok rai ra? Ko kiro onok erapakan owon?” "{= 7Ko kurur atap atap maun sakau erapakan owon? Ko ou miäwon ro nukan mokoi wa ra? Maria kiro kon anak ra? Jems, Josep, Saimon, Judas kiro kon awakut ra? uzc 6Keseria, ko nukan mus mena ätäi potowon. Ko roasiret akan tururiäi owa tone Anut nukan ämän marowon. Roasiret akas kon ämän roianik, karkairin. Keseria, akas keser äiein, “Kiro ro ronkat eposek pak karauk onok erapakan owon? Ly 5Jisas ko kiro totok ämän awareanik, kiro mena ute manowon. "x= 4Jisas nukas keser awarowon, “Kiro ämän kon onoktapau kesek. Sintore ämän tamareäu ro ko Anut nukan kamwaraun onok äpu momara, ko isan tamareäim ro saräun, ko toneanik, kiro owan osap meteran pak awau pak oi koiäu.” Nasaret menan roasiret akas Jisas sumkäinein. w 3Jisas nukas kon tamareäu roat totwarowon, “Ak kiro ämän onoktapau ak äpu ra?” Akas ätäi ko aurin, “Io, ik äpu.” qv[ 1Kiro totok ämän kon onok kesek, Anut nukas ätäi koi roasiret wasarewaraun ses opok, kon sarau eitek akas Satan nukan roasiret ak Anut nukan roasiret pak erek turur rain pakan wasare imwareanik, ep näwäu orip orip jere raiäu opok pote ep unik uru kurewarna, ak akan aiakpanak kartitirianik, wai rawaiei.” Meteran ämän pak rusapaian ämän awau pak. u 25tc 0Was sosopus jo ok penuk, ak kiro jo was orip ate reurna, kasakup kounuk, ak taneanik, was wasarewaroin. Was eposek akan maro opok mokurein, was aru oi käkänkurein. Vs% /Jisas nukas ätäiar äiewon, “Anut nukas roasiret kamwareäu kon onok kar kiro kesek. Karauk was oiäin roat akas was owaun jo an unik näwäu opok kureanik, was sosop aru pak näu pak sepuk oin. |rq .Ko kar karoroi eposek senes aparianik, ko ätäi pote kon osap erekapu karauk roat aronuk, kau mona, kos pak kiro aiauk oumara, pote kiro karoroi eposek kau mowon. Keseria, kiro karoroi kon senes sarewon.” Was oiäin jo nukan totok ämän. +qO -Jisas nukas ätäi äiewon, “Anut nukas roasiret kamwareäu onok kar kiro kesek. Kar ro ko karoroi eposek eposek aiauk näwäus kau maun itane ari rawon. epC ,Jisas nukas keser äiewon, “Omnokoukan roasiret ak Anut nukan roasiret saräun kiro kesek, kar ros kon aiauk sosop bokis uru mianik, kon woia ämäi mowon. Kiro ro nuka meienuk, kar ros kiro bokis aiauk orip aparianik, kos pak ätäi ämäi mowon. Ko nepipirmara, kon osap erekapu karauk roat aronuk, kau mona, kos pak kiro aiauk oianik, pote kiro woi kau mowon. Kesermara, kiro aiauk bokis uru rawon, kon sarewon.” Kar ro ko karoroi sosop kau miäwon totok ämän. Mo +Kiro ses opok, Anut akan momonaka nukas roasiret kamwaraun onok amop penuk, roasiret woiaka epar moin ak san nukan arou senekus merek kurwarai. Roasiret ak raiaka orip, kiro ämän roianik, onoktapau äpu maiei.” Daniel 12:3 Jisas nukas kar totok ämän keser äiewon, kar ros bokis aiauk orip omnokou uruan owon. ~nu *Kiro roasiret ak ep näwäu jerera, uru känkurwaraiei, ak ep uru ne waianik, akan aiakpanak kartitir rawaiei. ]m3 )Ro Nukan Mokoi nukas kon sarau eitek äsimwaronuk, koia, akas Anut nukan roasiret kamuk opok karauk roasiret onok aru maun äiein pak, karauk roat erek onok aru miäi pak erekapu oikurwarai. Sefanaia 1:3 l (Keseria, amurik aru sisikäianik, ep opok makaiei, tawa Anut nukas wasarewaraun ses opok, okoro omnokou opok keseriar keseraiei. 5kc 'Amurik uku aru woia kurewon ro, kiro iken iwäinok, Satan. Woian o uku owaun ses iken Anut nuka ätäi koi roasiret wasarewarai, o owaun roat kiro Anut nukan sarau eitek. }js &Woi kiro okoro omnokou, o uku eposek kiro Anut nukas kamwareäu roasiret, amurik aru kiro ak Satan nukan roasiret. ci? %Jisas nukas ätäi keser awarowon, “Ro o uku eposek weäwon, kiro Ro Nukan Mokoi. >hu $Jisas ko roat sosop utwareanik, ko owa tonowon, kon tamareäu roat akas peanik, keser aurin, “Na ik kiro amurik uku aru woia tu pewon nukan totok ämän onoktapau aikam.” g #Ko kiro totok ämän areäu kiro Anut nukan ämän roianik, areawon ro nukas ämän roasiret awariäwon, kiro ämän rusapai epar peu. Kos keser jer wewon, ‘Is totok ämän pakas roasiret ämän awareäim. Ämän omnokou ate mowon ses opok pote rusapai ämäi rawon is ak awarom.’ Buk Song 78:2 Jisas nukas amurik aru nukan totok ämän onoktapau kon tamareäu roat awarowon. f' "Kiro ämän sosop Jisas nukas roasiret totok ämän pakas awareäu, ko kar ämän amop äiäu wa, ko totok ämän pakas karar awareäu. feE !Jisas nukas kon tamareäu roat kar totok ämän keser awarowon. “Anut nukas roasiret kamwareäu onok kiro kar marasin enip jis senek. Kar asires kiro jis eteinak oianik, plaua kap 40 orip ore oumara, tururmoi, etwairnuk, kiro plaua noroianik, mup näwäu sareäu.” Jisas nukas roasiret ämän awaraun ko totok ämän pakas karar awareäu. Ld Kiro marmar uku ko eteinak senes, karauk o uku senek wa, utianik, kiro marmar uku tu peanik, karauk woian o uku erekapu itimwareäu, kiro am näwäu senes saräi. Kiro am mu näwäu sarenuk, ai raut ak koi kiro am iporu opok tou mokuräiei.” Jisas nukas kar totok ämän bret amkeäin marasin kon enip jis opok marowon. Bc} Jisas nukas kon tamareäu roat kar totok ämän keser awarowon, “Anut nukas roasiret kamwareäu onok kesek. Kar ros kar am enip marmar uku eteinak senes oianik, kon woia wewon. wbg Ak amurik utona, wit pak erekur rawaurair. Tawa wit näu owaun ses opok ak amke amurik aru oia, sisikäi mianik, makaiei, wit näu karar oianik, isan o miäim owa pote muraiei!’ ” Jisas nukas kar totok ämän marmar uku opok mowon. haI Kiro ros keser awarowon, ‘Wa, ak amurik aru urearir wit pak uräiei, okon, kiro wa keserau. C` Kos ätäi keser awarowon, ‘Kiro iken iwäi jaunok karas kiro keserwon.’ Kon sarau roat akas ätäi woi atak ro keser aurin, ‘Nan ronkat ik pote kiro amurik aru ure kuräm ra?’ C_ Kiro woi kameäi sarau roat akas woi atak ro siakup poteanik, keser aurin, ‘Näwäu, iken ronkat na o uku eposek nan woia wemon rai äiemun. Kiro amurik aru nan woia owose pe rau?’ Q^ Rai rai, kiro wit uku tu peanik, amurik aru pak erek tu penuk, aparin. ]% Kesernuk, kar umtutu roasiret erekapu ninona, kiro ron iwäi jaukus peanik, kon wit uku wewon woia amurik uku aru kureanik, ko ute manowon, *\M Jisas nukas kar totok ämän kon ämän tamareäu roat keser awarowon, “Anut nukan roasiret kamwaraun onok kesek, kar ros wit uku eposek kon woia wewon. [# Karauk o uku kiro omnokou näu eposek opok neanik, tu pein, kiro kon onok kesek, karauk roasiret ak ämän roianik, akan woiaka uru moin. Ak kiro Anut nukan ämän onoktapau jekur äpu moin, kiro ämän eposek oin o sosop muriäu senek, karauk nemauk sosop senes 100 orip muriäu, karauk nemauk sosop 60 orip muriäu, karauk nemauk karar karar 30 orip muriäu.” Amurik aru nukan totok ämän. IZ  Karauk roasiret ak o uku amurik katuau sop uru tu pein, kiro kon onok kesek, karauk roasiret ak Anut nukan ämän roiäi, utianik, ak okoro omnokou pakan onok ronkateanik, osap sosopun akan woiakas meieanik, Anut nukan ämän utiäi. Kiro ämän eposek ak oin kiro amurik katuaus o uku oi jeäu senek jekur wa muriäu. 9Yk Utianik, kiro ämän eposek akan woiaka uru orip orip wa raiäu. Keseria, kiro ämän eposek mesin karauk onokun akan woiaka aru monuk, kiro Anut nukan ämän erekapu utiäi. X! Karauk o uku ai marmar opok neanik, tu pein, kiro kon onok kesek, karauk roasiret ak Anut nukan ämän roianik, oumoi, kurte nepipiriäi. W Roat sosop ak Anut nukas kon roasiret kamwaraun ämän awaronuk, roiäi, kon onoktapau ak jekur äpu wa, kiro roasiret ak o uku apu opok noin senek. Keserna, Satan ko kurte ak opok peanik, Anut nukas kon ämän akan woiaka uru mowon kurte oikureäu. "V= Keserianik, Jisas nukas kon ämän tamareäu roat keser awarowon, “Ak kar ros woia o uku kurewon, kiro totok ämän kon onoktapau kesek ak rowe. oUW Is ak epar senes awarom, meter Anut nukan ämän roianik, areain roat pak karauk roat Anut nukan amuk opok eposek raiäi pak, ak kiro osap ak rusapai apari senek aparaun rai keserin, ak aparau wa. Ämän rusapai ak roi senek meteran roat ak rowam rai keserin, ak rowau wa.” Jisas nukas ro o uku kurewon totok ämän onoktapau kon tamareäu roat awarowon. T Rusapai, ak isan ämän tamareäimin roat ak akan woiaka näu saräiei! Akan amiakas osap aparaiei, akan raiakas ämän roiäi. rS] Kiro roasiret ak wa ronkateäi, kiro akan raiaka itur we mianik, amsinemoi raiäin, Ak kiro onok wa keseraiei, akan amiakas owo onok aparaiei, akan raiakas owo ämän rowaiei, akan ronkat eposek penuk, ak kiro onoktapau äpu maiei, ak akan onok aru utomoi, ätäi woiaka pirirna, is akan onok aru jäkäi maram.’ Anut nukas keser äieu. Aisaia 6:9-10 R Keseria, Anut nukan ämän roianik, areawon ro Aisaia ko kiro roat akanun areawon, rusapai epar peu. Anut keser äiäu,‘Ak ämän akan raiakas roiäi, sinuk, ak jekur wa roianik, onoktapau äpu miäi, ak osap amiakas apariäi, sinuk, ak jekur wa apariäi. \Q1 Is totok ämänis karauk roasiret awareäim, is kiro keserita, ak owo osap akan amiakas apariai, sinuk, ak jekur wa apariai, ak owo ämän akan raiakas roiäi, sinuk, ak jekur wa roianik, onoktapau äpu maiei. zPm Kar ro ko karauk ronkat eposek orip, kiro ro Anut nukas karauk ronkat eposek nais nurai. Kesernuk, ko ronkat eposek senes owai. Utianik, inok ro ko ronkat eposek wäpik, Anut nukas kon ronkat eteinak ate rau kiro erekapu ätäi senri owai. lOQ Jisas nukas ätäi keser awarowon, “Anut nukas roasiret kamwaraun onok meter ämäi rawon. Rusapai ak isan tamareäim roat, okon, kiro onoktapau ätär marom. Utianik, karauk roasiret ko kiro onoktapau ätär marau wa. N  Jisas nukan tamareäu roat ak ko siakup keresir koianik, totorin. “Owon na totok ämänis roasiret ämän awareäum?” _M7 Jisas nukas kiro totok ämän aware kureanik, ko keser äiewon, “Roasiret ak raiaka orip raroi, ak kiro totok ämän roianik, onoktapau äpu maiei!” Owon Jisas nukas roasiret totok ämän pakas awareäu. KL Utianik, karauk o uku omnokou eposek opok noin, kiro o uku tu peanik, nau murkurein. Karauk nemauk sosop senes murkurein, karauk nemauk sosop murkurein, karauk nemauk karar karar murkurein.” kKO Karauk o uku amurik katuau sop uru neanik, tu pein. Katuaus oi jenuk, jekur tone murau senek wa. J) Utianik, san sakau peanik, kiro o uku tu pein erekapu rurnein. Akan kinip om wou uru rapor nau wa, okon, erekapu kusakusaianik, uräi kurein. Iy Karauk o uku ai marmar opok nekurein. Omnokou eposek sosop wa, okon, kiro o uku kurte tu peanik, käwäu orip sarein. }Hs Ko kiro o uku woia kuräun oi potonuk potonuk, karauk o uku apu opok nekure rawon. Kesernuk, ai rautes pe oi jein. Gy Ko totok ämänisar onok sosop awariäwon. Ko keser awarowon, “Kar omre opok kar ro o uku kuräun kon woia potowon. F  Roasiret sosop sosop senes koi ko siakup turur surwate rauna, ko kar ous oik tone tane raunuk, roasiret ak an kasakup tai rain. {E q Jisas ko ninowon ou utomara, pote Galili An Unik kasakup tane raumoi, roasiret Anut nukan ämän maraun keserwon. D} 2Inok roasir ko isan Moni omar oik rau kon ronkat tainoriäu, kiro roasir epar ko isan ani, isan äpi, isan amai.”C 1Keseria, Jisas nukas kon tamareäu roat ipous ätär mareanik, awarowon, “Apwarwe, roasiret okoro opok rai, kiro isan ani amaiat! \B1 0Jisas nukas ätäi kiro ro auruwon, “Isan ani inok? Isan amaiat inokot?” A+ /[Keseria, kar ros apwareanik, kos tone Jisas keser auruwon, “Nan anin amunat pak na apaisaun ak koi kasik tai rai, ak na pak aräun rai.”] @+ .Jisas ko roasiret pak owa arenuk arenuk, kon anak amakut pak koin. Ak kasik koi tai raianik, keser arein, “Ik Jisas pak aräun koum.” [?/ -Aparianik, ko pote karauk osou aru 7 orip akan onok aru senes orip imwareanik, ätäi kiro owa erek rawaun koin. Keseria, kiro osou aru rautes kiro ro opok onok aru senes mona, kiro ko kon meter aru rawon senek wa, ko rusa aru senes rau. Kiro onok keseriar rusapaian roasiret opok päi.” Jisas nukan anak amakut pak Jisas auraun koin. 8>i +Jisas nukas ätäi äiewon, “Osou aru ro opiakapan oi kurena, ko potea, ro wäpik mena sume rawaun omoi itanäi. Ko pote sumaun omoi warnuk, kiro osou aru ko ätäi ronkateanik, äiewon, ‘Is ätäi isan mustäi owa potam.’ Keseria, ko ätäi pote kiro ou om kasar jekur moin, erar rawon aparwon. = ,j<M *Tawa Anut nuka ätäi koi okoro omnokou pakan roasiret wasarewaraun ses opok, Siba omsau kamwareäwon asir ko meiewon ätäi siräianik, ko Anut nukan amukup tai raianik, aurai, ‘Rusapaian roasiret ak onok aru miäi’. Owon, kiro asik ko apu opok om rumuk koumoi, kamwareäwon ro Solomon nukan ämän rowau kowon. Is ak epar senes awarom, okoro opok kar ro rau, ko näwäu, kos Solomon itimori rau. Ak kiro ro näwäu nukan ämän rawau utoi!” Osou aru ätäi kon owa kowon. ;  )Tawa, Anut nuka ätäi koi okoro omnokou pakan roasiret wasarewaraun ses opok Niniwa roasiret meiein ätäi siräianik, Anut nukan amuk opok rusapaian roasiret pak erek tai raianik, auraiei, ‘Rusapaian roasiret ak onok aru miäi’. Owon, Niniwa roasiret ak Jona nukas Anut nukan ämän marowon, akan onok aru utomoi, ätäi woiaka piririanik, Anut mesin akan woiaka epar moin. Is ak epar senes awarom, rusa okoro opok kar ro rau ko näwäu, kos Jona itimori rau. Ak kiro ro näwäu nukan ämän rowau utoi. ':G (Jona ko omre 3 orip pak pututu 3 orip ko was näwäu nukan wou uru rawon senek, Ro Nukan Mokoi nais keseriar, omre 3 orip pak pututu 3 orip ko up uru rawai. /9W 'Jisas nukas ätäi awarowon, “Ak rusapaian roasiret, ak onok aru miäin. Ak Anut nukan ämän wa tainoriäi. Akas is kar kurur moita, aparaun rai totoiroi ra? Wa senes wa! Is Anut nukan ämän roianik, areäwon ro Jona nukan kurur karar kiro epar ätär maroita, ak kiro epar aparaiei. 48a &Kiro ses opok karauk sintore ämän tamareäi roat pak karauk Parisi roat pak akas Jisas aurin. “Tamareäumon ro, rusa, nan kar kurur ätär mukota, ik aparam.” 17[ %Akan owo ämän areain, kiro ämänisar ätäi aka wasarewarai. Ak ämän eposek areain Anut keseriar wasarewareanik, ak roasiret eposek äiäi. Ak ämän aru areain keseriar wasarewareanik, ak roasiret onok aru miäin äiäi.” Karauk roat akas Jisas kurur atap atap monuk, aparaun rai aurin. #6? $Anut nuka ätäi koi okoro omnokou pakan roasiret wasarewaraun ses opok, ak owo ämän sepuk sepuk ariain, Anut amukup owose ariain ak keseriar aräiei. N5 #Ro eposek ko kon ronkat eposek orip ko ämän eposek kon wou uruas penuk, areäu. Ro aru ko kon ronkat aru orip ko ämän aru miäu. Owo ronkat kon wou uru rau, kiro kon oksau pakas ämän miäu. {4o "Ak roat aru, män raut senek. Akan woiaka uru onok aru ok pe rau? Owoseanik, akan oiaksaus ämän eposek areäi? H3  !Jisas nukas ätäi awarowon, “Am eposek apariäi, kiro kon nemauk nais eposek. Am aru kiro kon nemauk nais aru. Roat ak am kon nemauk aparianik, ak äpu maiei kiro am näu ra aru ra. x~t}|K{zzy7xSwLvvuhutSsGrr^qpp2onmmllmkvjjhggf(eMd1cPbFaa)`__+]\[ZYY8XDW~VUTS"QQ.PjOONuMLKJJIUHAGFF E@CChBB.AA@>>=><{;:9?8p77Y65l44*22G1006//-,++*%))E(()'g&Z&%d%X$I#P""K!P E.ecu =FmZ(dn  1 / % AB6ax+pOJisas ko ätäi Anut osap nuriäi ou näwäu owa tonea, roasiret Anut nukan ämän tamare raunuk raunuk, Anut kamuk raiäi roat näunäu pak karauk ämän tamareäi roat pak ak ko siakup koianik, ko totorin, “Na owo sakau oianik, kiro onok keseriäum? Inos kiro sakau na isowon?” 6oeKeseria, ak akan woiaka epar mianik, owo onok Anut nukas keseraun auraiei, ko kiro onok keserai.” Jisas ko inokos sakau nuruwon roat akas kiro onoktapau aparaun totorin. QnJisas nukas ätäi kon tamareäu roat awarowon, “Is ak epar senes awarom, akan woiaka epar mianik, ak ronkat oirori wa owaiei, is kiro am keserim senek, ak nais kir keseraiei. Utianik, ak kiro onok karar wa keseraiei. Wa senes! Ak enro omtapau auraiei, ‘Na siräunam, an unik uru pitikänir nam!’ aurna, ko keserai. }msKon tamareäu roat akas kiro onok aparmoi, karkairianik, akas keser äiein, “Kiro am owose kurte rurneu?” l Ko apu kasakup kar am uran senek aparianik, siakup potowon. Utianik, kiro am nemauk murau wa, ko käwäu sapai raunuk, aparwon. Keserianik, kos kiro am auruwon. “Na nemauk ätäiar wa muram. Wa senes.” Kos keser aurnukar, kiro am kurte kusakusaiwon. sk_Jisas ko kon tamareäu roat pak ak tapera senes ätäi näu mena kowaun koirai, Jisas ko sou wewon. jJisas ko kiro roat utwareanik, näu mena ute pote, ko Betani mena ninowon. Jisas nukas kar am uran kernuk, rurunewon. DiMokoit akas kiro owa raianik, keser ur wein, “Devit nukan Mokoi kon enip rororau.” Anut kamuk raiäi roat näunäu pak sintore ämän tamareäi roat pak ak Jisas nukas karauk kurur atap mowon aparianik, kiro mokoit akan ämän roianik, woiaka aru monuk, akas Jisas keser totorin, “Na kiro ämän arei roum ra?” Jisas nukas ätäi awarowon, “Io. Is roim. Utianik, ak Anut nukan ämän kiro wa ninareäi ra? ‘Na mokoit pak karauk mokoit eteinak apur jeäi pak kosar ämän ätär maronuk, akas nan enmat eposek senes roror musaiei.’ ” Buk Song 8:2 h gJisas ko Anut osap nuriäi ou näwäu owa raunuk, karauk roat amiak utup pak isorak aru pak ko siakup kouna, kos jekwarowon. f Kos kiro roat awarowon, “Anut nukan ämän jer we moin rau, ‘Isan osap iriäi ou näwäu kiro roasiret akas is pak airäun ou äiäiei.’ Utianik, rusapai akas päu roat akan ämäi rawaun omoi senek sare moi.” Aisaia 56:7, Jeremaia 7:11 ~eu Jisas ko Anut osap nuriäi ou näwäu tempel owa toneanik, roasiret ak osap kau momana, amuk we rain opokan Jisas nukas emwaronuk, erekapu manoin. Ko roat akan aiauk amuk we oiäin patan pak ainak moi rain bokis pak oianik, känkukurewon. Zd- Ko pak erek potoin roasiret akas keser awaroin, “Ko Jisas, Anut nukan ämän roianik, areäu ro. Ko Nasaret mena Galili provins pakan.” Jisas ko Anut osap nuriäi ou näwäu enip tempel owa tonowon. c  Jisas ko Jerusalem näu mena tononuk, kiro menan roasiret akas ko aparianik, karkairmoi, keser äiein, “Kiro ro inok?” !b; Keseria, karauk roasiret akas Jisas kamuk mianik, amke potoin. Karauk roasiret akas ruris tainoria, keser ur we we potoin, “Devit nukan Mokoi enip oik jou murau. Kiro ro ko Näwäu nukan enip pakas kou, jou murau, Anut nukan enip karar oik jou murau.” Buk Song 118:26 (aIKarauk roasiret sosop akas akan omjo oianik, apu opok puris rue potoin. Karauk roasiret akas ukumai pisau senek patir okukureanik, apu opok puris rue potoin. `!Keseria, au donki nak Jisas siakup imäi koianik, awan omjo rumukäu donki nukan mekesu opok puris rue mosa, Jisas nuka oik tone tanewon. [_/Keseria, Jisas nukan tamareäu ro ories kon ämän awatowon siar keseririn. @^y“Ak Saion roasiret keser awaraiei, ‘Akan omsau kamwaraun ro näwäu kou. Ko nukasar kon enip wa rororiäu, ko donki opok taneanik, kou.’ ” Aisaia 62:11, Sekaraia 9:9 k]OKiro onok kar Anut nukan ämän roianik, areäwon ro nukas ämän äiewon kiro erekapu peu. @\yUtianik, kar ros au totwatonuk rai, kiro donki atak ro keser aurwer, ‘Kiro donki kon nak ori iken Näwäu, ko au pak sarau orip.’ Keseria, ko kurte au äsimwatonuk, kowaieir.” O[ Jisas ko kon tamareäu roat pak Jerusalem näu mena potaun pote rai, Betfasi mena Olivet omtorou opok potomana, Jisas nukas kon tamareäu ro oirori äsimwatomara, awatowon, “Au enro mena eteinak opok potea, opur donki kon nak pak muris pararar moin rair aparinair, mur uräinäir, kiro donki nak orip is siarap imäi kower. Z0YY"Jisas ko kiro ro orien wouti momara, ko awan amiak ipous atonuk, kiro ses opokar awan amiak urärenuk, ätäi apu aparirin. Keseria, au ko tainori manoirin.kXO!Kiro roat ories ätäi auririn, “Näwäu, na iwen amiok uräre mutota, iu om aparamur.” hWI Jisas ko tai raianik, kiro roat ori urwatomara, awatowon, “Is au owoswataun airoir?” sV_Roasiret sosop akas kiro ro ori kewateanik, ur uter rai sakau näu awatoin. Utianik, au akan ämän rowau wa, au kakapar sakau ur weanik, keser äieirin, “Näwäu, na Devit nukan Mokoi. Na iwenun wonti mutoinam, iu sareit.” LUAmiawa utup ro oirori au apu kasakup tane rairin. Au Jisas pe itimwate manaurnuk, ämän roianik, awas keser ur weirin, “Näwäu, na Devit nukan Mokoi, na iwenun wonti mutoinam, iu sareit.” eTCJisas kon tamareäu roat pak Jeriko mena potona, roasiret sosop akas tainware potoin. jSMKiro senek, Ro Nukan Mokoi karauk roasiret akas ko isanaraun kowau wa. Wa! Ko karauk roasiret sarwaraun kowon. Ko meieanik, roasiret sosop ätäi Anut nuka rawa imware tonai.” Jisas nukas amiawa utup ro oirori jekwatowon. vReKar ros ‘is enim jou orip amke rawam’ äienuk rai, kiro itok, amke ko akan sarau ro (slev) senek rawai. QAk isan roat ak kiro onok wa keserau. Utianik, kar ros akan näwäu rawam äienuk, kiro itok, amke ko akan sarau ro rawai. 2P]Jisas nukas kon tamareäu roat awaronuk, ak koi erekapu tururna, kos keser awarowon, “Ak äpu kiro omnokoupaian roat akan karauk kamwareäin roat näunäu akas akan enmak rorormoi, akan roasiret kamwareäi. Roasiret akan roat näunäu akas roasiret akan ämän tainoraun sakau ämän awareäi. {OoJisas nukan karauk tamareäu roat 10 orip akas kiro ämän roianik, ak kiro mokoit ori mesin kasiaka pewon. NJisas nukas kiro mokoit ori ätäi awatowon, “Kiro epar, au isan kap pakan an jaurir, utianik, inok ro ko isan ipi näu kaima tone tanäi, inok ro ko ipi saunan kaima tone tanäi, kiro isan sarau wa. Isan Monias karauk roat akan omoi jekur marowon rau.” kMOKo keser äienuk, Jisas nukas ätäi awarowon, “Kiro ämän totoiroi kon onoktapau ak äpu mau wa. Is kiro an kap opok rau jam, au kiro an jaun itok ra?” Kiro mokoit ories ätäi auririn, “Iu kiro an jaun itok.” $LAJisas nukas kiro asir auruwon, “Na owo osap owam?” Kiro asires ätäi keser auruwon, “Na is pak paip keser mam. Isan mokoit ori okoro tawa awas na kamwaraun ro näwäu sareta, kar mokois ipon näu kaima tanäi, kar mokois ipon saunan kaima tanäi, au na pak rawaieir.” }KsUtianik, kiro ses opok, Sebedi nukan waus kon mokoit ori Jisas siakup imwate koia, ko kar osapun totoraurwon. JAkas ko karauk omsau pakan roat akan ipiak opok mona, kiro roat akas ko jeje ämän auria, mänkäsi oumana, am äpäs opok äsäi mona, meiäi. Utianik, omre 3 opok Anut nukas ko ätäi siräi mai.” Jems Jon orien aniakas Jisas kar ämän totorwon. I “Ak isan ämän rowe! Rusapai ik Jerusalem mena potota, kiro pakan roat akas Ro Nukan Mokoi Anut kamuk raiäi roat näunäu pak, sintore ämän tamareäi roat pak, akan ipiak opok maiei. Kiro roat akas akan ämän roianik, wena, meiäun ämän ataiei. rH]Jisas kon tamareäu roat 12 orip ak erek Jerusalem mena pote pote rai, kos ämän ämäi awarowon, wGgKeseria, Jisas nukas äiewon, “Kiro roat ak enmak näwäu wa ruris rai ak amke rawaiei. Amke rai roat ak enmak orip ak ruris rawaiei.” Jisas ko meieanik, omre 3 opok ätäi siräiaun ämän kon tamareäu roat ätäiar awarowon. FOkoro isan aiauk, okon, isakasar ronkateanik, kiro onok keserim. Is kiro onok eposek keserim, owon na won aru mom?’ ” yEkRusapai na nan aiauk oinam, nan mena ute man. Kiro ro ko ruris koi sarau mowon ko nais na oumon siar nuraurim. uDc Keser äiena, kiro woi atak ros kar sarau ro keser auruwon, ‘Jai, is na sät aisau wa. Is na pak ämän ateanik, aisomin, na okoro omre karar opok sarau mota, is omre karar opokan aiauk isam, keser aisoita, naka io rai airomon. C Ak kiro aiauk oianik, woi atak ro pak korkorurianik, ak keser aurin, ‘Kiro roat ak ruris pote, sarau eteinak moin. Ik taperar pote, sarau momun sanas atap pakakaikowon. Utianik, ik aiauk näwäu ikau wa. Kiro roat aiauk oin senek ik nais kesekur ikom.’ B A) Keserna, amke pote sarau moin roat akas ‘Ik aiauk sosop senes owam’ rai ronkatein, utianik, ak nais keseriar omre karar opokan aiauk oin. W@' Kiro roat atap atap ak rusapai pote, sarau moin omre karar opokan aiauk oin. ? Keseria, iukärir sarenuk, woi atak ro nukas sarau roat kamwareäwon ro näwäu auruwon, ‘Na sarau roat urwarota, kouna, akan aiauk ar. Ruris pote sarau moin roat ak aiauk amke aroinam, tawa amke pote sarau moin roat ak ätäi aiauk ruris aram.’ >>uKiro roat akas ätäi ko keser aurin, ‘Ik kar ros sarau ikau wa, okon, ik erar raum.’ Akas keser aurna, kos ätäi kiro roat awarowon, ‘Ak pote isan wain woia sarau mowe.’ =/Kiro ro ko 5 klok utonuk, ätäi amket opok potea, ko karauk roat kiro opok erar rain apwarwon. Kos awarowon, ‘Ak owon okoro opok erar rai?’ z<mKesernuk, kiro roat ak sarau maun manona, ko ätäi 12 klok keseriar keserwon. Rai rai, ko 3 klok kir keserwon. k;OKeseria, kos kiro roat awarowon, ‘Ak nais pote isan wain woia sarau mona, is ak aiauk aram.’ o:WKiro woi atak ro ko ätäi 9 klok senek amket opok ätäi potea, karauk roat erar tai rain apwarwon. l9QKo pote karauk roat tarwareanik, keser awarowon, ‘Ak isan wain woia, pote sarau mona, is ak aiauk omre karar opokan aiauk keseriar aram.’ Kesernuk, kiro roat akas ior aurna, ko ak äsimwaronuk, kon woia sarau maun potoin. ?8 yJisas nukas ätäi äiewon, “Anut nukan kamwareäwon onok kesek rau. Kar omre tapera senes, wain woi atak ro nukas kon woia sarau maun karauk roat amket opok rai itanware potowon. :7mRowe, roat sosop ak rusapai enmaka näwäu orip rai, tawa ak enmaka wäpik erar ro senek rawaiei. Utianik, roat rusapai erar rai, tawa akas enmaka näwäu orip rawaiei.”6'Inok roasir isan enim jou maun ronkateanik, ko kon ou, kon awak, kon amak, kon äpiauk, kon momok, kon anak, kon mokoit, kon asinakut, kon omnokou utomoi, isan onok tainorwon, tawa Anut nukas kiro osap ute kowon senek, 100 orip nurunuk, ko orip orip eposek awau rawai. O5Jisas nukas ätäi awarowon, “Is ak epar senes awarom, omnokou awau penuk, Ro Nukan Mokoi ko enip näwäu orip kamwareäu ro nukan sia opok tanenuk, kiro ses opok ak is tainoireäin roat ak nais kamwareäi roat akan sia 12 orip opok taneanik, akan sarau Israel akan tupsiu karar karar 12 orip akan onok wasarewaraiei. 4Ko keser äienuk, Pita nukas ätäi auruwon. “Na ik apaik, ik iken osap erekapu utomoi, na tainoise koumun. Ik owo osap owam?” 3)Jisas nukas apwaromara, awarowon, “Roat akas kiro onok keseraun itok wa. Utianik, Anut nukas karar kiro onok erekapu keseraun itok.” 23Kon tamareäu roat akas kiro ämän roianik, ak karkairmoi, äiein, “Keseria, Anut nukas inok ro imäienuk, ko pak erek orip orip rawai?” K1Is kiro ämän ätäi awarom. Kar opur kamel ko omjo näkeäi nil nukan amarer uruas tonaun kananäi. Utianik, roasiret osap sosop orip ak Anut nukan roasiret saräun sakau kananäiei.” 03Keseria, Jisas nukas kon tamareäu roat awarowon, “Is ak epar senes awarom. Roat osap sosop orip ak Anut nukan roasiret saräun kananäiei. /)Kiro mokoi awau ko kiro ämän roianik, kon wou usu sarenuk, ko ute manowon. Owon, ko osap sosop orip, okon, kiro onok keserau senek wa. C.Jisas nukas kiro ro ätäi keser auruwon, “Utianik, na ro eposek senes saräuria, na potoinam, nan osap erekapu karauk roat are kureta, akas kiro osap kau mona, kiro aiauk oinam, saruku roat osap wäpik kiro aiauk inäi aram. Na keserta, nan osap sosop senes omar oik rawai. Keseria, na koi is tainoir.” -Kiro mokoi awaus ätäi keser auruwon, “Is kiro sintore ämän erekapu tainoriäim. Utianik, owo onok eposek is keserau wa?” *,M‘Na nan momon anin orien ämän erekapu tainor,’ ‘Na nakanun wonas meieäum senek, karauk roat akanun keseriar keseram.’ ” Kisim Bek 20:12-16 3+_Kiro ros ätäi Jisas auruwon, “Owo sintore ämän?” Keser aurnuk, Jisas nukas ätäi kiro ro auruwon, “Sintore ämän kesek, ‘Na kar ro weta, wa meiäu’, ‘Na kar ron asir wa imäi ariäu’, ‘Na karauk roat akan osap wa päu owau’, ‘Na kar ron enkup sät ämän wa mau’, 2*]Keser aurnuk, Jisas nukas auruwon, “Na owon onok eposek maun is totoirom? Kar ro karar ko eposek. Utianik, na awau rawauria, sintore ämän erekapu tainoram.” )Kar ro ko Jisas siakup koumara, auruwon, “Tamareäum ro, is owo onok eposek kesermoi, isan totom orip orip awau rawai?” (Ko kon ipou kiro mokoit akan tapiakap mianik, Anut ak mesin aurmara, ute manowon. Kar mokoi awau ko osap sosop orip. K'Keserna, Jisas nukas kon tamareäu roat awarowon, “Ak kiro mokoit utwarona, is siarap kowaiei. Ak wa tämarau. Roasiret ak okoro mokoinakut senek, ak äpu Anut akan kamwareäu ro näwäu.” S& Kiro ses opok, roasiret akas akan mokoinakut Jisas nukas akan tapiaka atomara, Anut nukas ak sakau araun rai auraun ko siakup imware koin. Utianik, kon tamareäu roat akas kiro roasiret kewaroin. %/ Ak rowe! Karauk roat ak asir wa oiäin, kon onoktapau kesek: karauk roat akan aninakat akas sip aru orip an jowaroin, okon, ak mokoi mau senek wa. Utianik, karauk roat akas karauk roat aru maroin, okon, ak asir owau senek wa. Karauk roat ak Anut nukan sarau oianik, ak asir wa oiäi. Owo ro ko okoro ämän roumoi, tainoraun ko tainoraura.” Jisas nukas mokoi eteinanakut jekur rawaun ämän arowon. B$} Keserna, Jisas nukas ätäi keser awarowon, “Kiro ämän roasiret erekapu tainorau senek wa. Utianik, Anut nukas karar karauk roasiret sakau maronuk, ak kiro ämän tainoriäi. ?#w Parisi roat ak manona, Jisas nukan tamareäu roat akas ko keser aurin, “Asir pak rawaun onok kesek, okon, iken ronkat roat ak asir wa owaiei erar rawaiei, kiro onok itok.” M" Is ak epar awarom, inok ro kon wau sapum onok mau wa, kiro ros kon wau erar utomoi, ko kar asir owai, kiro ko nukasar kon asir utomoi, ko nukasar roasiret ouratäiäi sintore ämän espäiai.” c!?Jisas nukas ätäi awarowon, “Moses nukas akan woiaka sakau mona, apwareanik, roat ak asiret owaroin, utwarona, manaun itok awarowon. Utianik, meter ro asir pak atwate mowon ses opok, kiro onok kesek rawau wa.  1Kesernuk, Parisi roat akas Jisas keser aurin. “Nan ämän epar maro, Moses nukan sintore ämänis owon keser aikowon, kar ro kon asir utonuk, manaun kar jer wemara, kon wau nurai, kiro kesermara, epar kon wau utonuk, manai? Ko owon keser äiewon?” Lo 24:1-4 mSKeseria, kiro ro asir ori awan enmaksau atap atap oiroror rawau wa, utianik, awan enmaksau karar senek sare rawai. Keserianik, Anut nukas au karar enmaksau senek turur matowon, okon, kar roasires ätäi wa inäi matau.” wg‘Kiro onokun, ro kon wau ori erekur atap raianik, awan enmaksau karar tururaieir.’ Stat 2:24 )KJisas nukas ätäi keser awarowon. “Ak Anut nukan ämän kesek rau wa ninareäi ra? ‘Amke Anut nukas ro pak asir pak ate matowon.’ Stat 1:27 B}Karauk Parisi roat akas Jisas ate aparaun ko siakup koianik, keser totorin. “Iken sintore ämänis äieu, kar asir onok aru mau wa, kon komus kon ronkatis utaun itok ra, wa?” q[Potonuk, roasiret sosop sip orip ko tainori potona, kos kiro opok karauk roasiret sip orip jekwarowon.  Jisas nukas roasiret kiro ämän mare kuremara, ko Galili provins utia, Judia provins Jordan An karaima rau opok potowon. M#Jisas nukas kiro ämän patarianik, ätäi keser awarowon, “Akan woiaka sakau monai, akan jaunakat akas onok aru moin erekapu jäkäi maraiei. Ak wa keserna rai, kiro omsau kamwareäwon ro nukas kon sarau ro keseru senek, kiro onok keseriar isan Moni ko omar oik rau kos nais ak erekapu, kiro onok kesewarai.”F"Keseria, kiro omsau kamwareäwon ro ko kasak penuk, kiro sarau ro karapus owa kuremara, ko sarau näwäu senes nurmoi, ko keser auruwon, ‘Na ätäi isan aiauk amuk erekapu iram.’ ” -!Isas nanun woiti momin, nas nan sarau jaun mesin wonti mau utomon. Isas nanun kesermin senek, nas pak konun keserau utomon. Na onok aru mom.’ q[ Keseria, kamwareäwon ro nukas kon sarau ro aru urirawa, siakup kounuk, kos keser auruwon, ‘Na sarau ro aru senes. Na isan aiauk erar isota, oumon, nas is aiauk wäpik airota, is epar rai isan aiauk amuk na pakan ätäi owau wa. 9Kesernuk, kon karauk sarau jaukut akas ak kiro onok aparianik, ak woiakati maronuk, akas akan kamwareäwon ro näwäu kiro ämän erekapu pote aurin. Utianik, kos kon sarau jaukun ämän rowau wa, kos kiro ro auruwon. ‘Utianik, na isan aiauk erar oumon ätäi irau wa, okon, is na karapus owa musam. Na isan aiauk kiro amuk ätäi iromata, epar na ute manam.’ Keser aurianik, ko kiro ro karapus owa kurewon. )KKesernuk, kiro sarau jaukus omnokou opok kurir ninomara, wopur ämän orip kiro sarau jauk auruwon. ‘Na isanun wonti mota, is nan aiauk amuk ätäi isam.’ mSUtianik, kiro sarau ro ko ute maneanik, apu opok kar sarau ro jauk kon aiauk amuk eteinak owon tararmara, kos kon jauk pou ate siermara, keser auruwon, ‘Na isan karauk aiauk erar oumon ätäi amuk erekapu kurte iram.’ `9Omsau kamwareäwon ro näwäu nukas kiro ro mesin wouti momara, kos kiro ro keser auruwon, ‘Na isan aiauk oumon kiro is ätäi wa irau. Is kiro aiauk tamkäsirowon.’ Ko keser aurnuk, kiro sarau ro ute manowon. $AKiro sarau ros kamwareäwon ro näwäu ko siakup pemara, wopur ämän keser auruwon, ‘Na isanun wonti mo. Is nan aiauk oimin erekapu ätäi na isam.’ I Kiro sarau ros kiro aiauk amuk ätäi nurau senek wa. Kesernuk, kiro ro näwäu nukas ko keser auruwon, ‘Is naka pak nan asik pak nan mokoit pak erekapu is ak aiauk wa oiäin sarau roat senek sare maroita, nan osap pak erekapu karauk roat akas ak kau marona, is kiro aiauk amuk ätäi kiro pakan irona, owam.’ %CKo osap amuk owaun kiro onok kesernuk kesernuk, kiro omre opokar karauk roat akas kar ro, ko ro näwäu nukan aiauk sosop ten milion owon imäianik, koin. 9Ak rowe, Anut nukan kamwareäu onok kiro senek: Kar ses opok kar omsau kamwareäwon ro näwäus kon sarau roat akan aiauk amuk owaun pote totwarowon. y kJisas nukas ätäi keser auruwon, “Is keser wa aisom. Utianik, is 70 orip keserai kiro 7 orip na aisom. Q Kiro ses opok Pita nukas Jisas siakup koianik, keser totorwon, “Näwäu, utianik, isan jaias orip orip is opok onok aru monuk, omre esap esap is kon onok aru jäkäi muram? Omre 7 orip ra?” @ yKeseria, ro oirori ra 3 orip akas is mesin ronkateanik, isan enip pakas ak turur raiäi, kiro is ak pak rawam.” Omsau kamwareäwon ro kon sarau ro nukan onok aru jäkäi murau wa. J  Is ak ätäiar awarom, okoro onkapai kar omre opok ro oirories awan woiaka karar mianik, au ämän ateanik, owo osap owaun Anut auraieir, isan Moni ko omar oik rau kos au kiro osap atai. "=Jisas nukas ätäi äiewon, “Is ak epar senes awarom, omnokou opok, inok roasir ak auraiei, ‘Na kiro onok wa keserau’ Anut nukas nais omar oik keseriar aurai. Omnokou opok, inok roasir ak auraiei, ‘Na kiro onok itok keser,’ Anut nukas nais omar oik keseriar aurai. "=Keserna, ko akan ämän rowau utonuk rai, ak roasiret woiaka epar moin kiro ron onok aru mowon kon ämän awarona, akas pak ko saräiei. Utianik, ko roasiret akan ämän keseriar rowau utonuk rai, ak ko keser auraiei, ‘Na won epar mau wa ro senek, na takis oiäu ro senek, na ik pak wa turur rawam.’ ” Jisas nukas omnokoupaian karauk onok aru utia, karauk onok eposek ate rawaun ämän awarowon. [/Utianik, ko nan ämän rowau utonuk rai, na ro karar ra ro oirori imwateanik, ak ko pak koi taneanik, kon wou ätäi piriraun auraieir. Keseria, kiro ro oirories kon ämän tuku rai aparaieir. Lo 19:15 Jisas nukas ätäi awarowon, “Utianik, nan jaunas na opok onok aru monuk, nas ko siakup potea, kon onok aru mowon mesin auram. Utianik, aukararnak ämäi ämäi kiro keseraieir. Keserta, kos nan ämän rounuk rai, kiro itok nas nan jaun ätäi ki imäum. ?wKiro kon onok kesek akan Momonaka ko omar oik rawos okoro mokoit eteinanak utwaronuk, wa wasaräiei.” Nan jaun onok aru na opok monuk, nas ätäi ko sareta, eposek rawaun ämän. B} Is ak epar senes awarom, kiro ro ko pote kiro sipsip ämäiewon itane aparmoi, ko wou näu sareanik, nepipirwon. Ko karauk 99 sipsip akanun näwäu nepipirau wa, owon ak ämäiäu wa. pY Kar ro kon sipsip 100 orip, utianik, ko kon sipsip karar ämäienuk, akan ronkat owosäiei? Ko wa itanäi ra? Wa. Ko karauk sipsip 99 orip omtapau opok utwaronuk, amurik je rauna rauna, ko kar sipsip ämäiewon pote itanäi. R [Kiro owon, Ro Nukan Mokoi ko roasiret wasarein ätäi imwaraun kowon.]  Jisas nukas ätäiar awarowon, “Ak jekur rowe, ak keser wa ronkatäu okoro mokoit ak erar mokoinakut rai wa äiäu. Wa! Is ak epar awarom, omar oik akan kamwareäwon sarau eitek rai, ak orip orip isan Moni omar oik rau kon amuk opok tai raiäi. 2] Utianik, nan amunauk kararas onok aru maun reusonuk rai, kiro amunauk kiro etkoi kuräm amunauk karar kiro itok. Na orip orip awau rawam. Na kiro keserta rai, na kiro amunauk oirori orip pak erekapu ep orip orip jeräu mena kureisaiei.” Jisas nukas kar sipsip ämäiwon kon totok ämän mowon. ~Utianik, nan ipon ra ison ra, kis onok aru maun reusona rai, nan kiro ipon ra ison ra patirnam, känkuram, kiro itok. Na orip orip eposek awau rawam. Na kiro wa keserta rai, na kiro ipon oirori ra, ison oirori orip pak erekapu ep wa koseriäu uru kureisaiei. o}WWopur senes, karauk omnokou pakan roat akas onok aru mianik, kiro onokus karauk roasiret eposek akan woiaka epar moin utiäi. Kiro onok aru epar peäu, utianik, kiro ro kiro onok aru miäu, wopur, ko tawa usu näwäu senes owai. Q|Jisas nukas ätäi awarowon, “Kar mokoinak is mesin kon wou epar mowon kar ros ko onok aru ätär muronuk raroi, kiro onok aru senes. Karauk roat akas aiauk usuäu oianik, kiro ron pou opok muris pararar mianik, an unik uru känkurena, nai, kiro itok, kiro usu eteinak. Warnuk, tawa omar oik, ko usu näwäu senes owai. 0{YInok ros isanun ronkatemara, ko kar mokoi okoro mokoinak senek imäianik, jekur kameäu, kiro ko is imäiriäu.” Onok arus woiaka epar miäin roasiret aru mareäu. &zEInok ro nukasar kon enip wa rororai, ätäi okoro mokoinak senek saräi, kiro ro epar kos karauk roat itimwareanik, Anut nukan amuk opok ro näwäu saräi. y1“Is ak epar senes awarom. Utianik, ak akan woiaka ätäi piririanik, okoro mokoinakut senek saräu wa, kiro ak Anut nukan roasiret wa saräiei. wxgKeseria, Jisas nukas kar mokoi eteinak aura kounuk, kiro mokoi roat amiakap kamuk tai momara, awarowon, w 9Kar omre opok, Jisas nukan tamareäu roat akas, ko rawa koianik, ak keser totorin. “Inok ro näwäu senes ko Anut nukan roasiret kamuk opok rau?” vUtianik, ik kiro roat pak wa ketäiäm. Keseria, na nan huk oinam, pote an unik opok huk kureinam, was amke owam. Kiro was kon au uru kar aiauk rau paraine apari owam. Kiro itok, nas kiro aiauk oi pote tup owa arota, kiro aiauk iwen erek karar.”]u3Keser aurnuk, Pita nukas ätäi Jisas auruwon, “Kar omsau pakan roat akas aiauk maiei!” Jisas nukas ätäi ko keser auruwon, “Keseria, okoro omsau pakan roat ak takis aiauk wa maiei, ak erar rawaiei. t)Pita nukas äiewon, “Io, ko miäu.” Keseria, Pita ko owa tononuk, Jisas nukas amke ko totorwon, “Saimon nan ronkat owo senek? Okoro omsau kamwareäin roat näunäu akas inok roat pakan takis aiauk owaiei? Akan omsau pakan roat ra, karauk omsau pakan roat?” Ws'Kiro ses opok Jisas kon tamareäu roat pak Kapaneam mena potona, Anut osap nuriäi owa takis aiauk oiäin roat akas koi Pita totorin, “Akan ämän tamareäwon ro ko takis aiauk tup owa miäu ra?” hrIKiro roat akas ko wena, meiäi. Keserna, omre 3 opok ko ätäi up uruas siräiai.” Kon tamareäu roat ak kiro ämän roianik, akan woiaka usu senes sarein. Jisas nukas Anut osap nuriäi owa aiauk miäin ämän awarowon. >quKar ses opok, Jisas kon tamareäu roat pak erek Galili potaun pote rai, kos keser awarowon, “Karauk roat akas Ro Nukan Mokoi sakateanik, karauk roat akan ipiaka opok maiei. Up#[Utianik, kar apu pakaimas kiro osou aru oikuräu senek wa. Anut aurmana, o utomoi, kiro pakas karar epar keseraiei.”] Jisas nuka meieanik, ätäi siräiäun ämän kon tamareäu roat ätäi awarowon. bo=Jisas nukas ätäi awarowon, “Ak akan woiaka epar moin kiro eteinak senes. Kesek, okon, ak itok wa. Is ak epar awarom, akan woiaka epar moin kiro am uku eteinak marmar senek, akas okoro omtapau keser auraiei, ‘Na okoro pakas siräinam, enro opok pot,’ keser aurna, ko potai. Akan woiaka epar senes mia, ak owo sarau maun kiro maiei. #n?Ko kesernuk, Jisas nukan tamareäu roat akas ämäi ämäi peanik, Jisas keser totorin, “Ik owo onokun kiro osou aru oi kuräun senek itok wa?” 6meAk kiro mokoi imäi kouna, Jisas nukas kiro osou aru kiro mokoi opok rawon sakau kernuk, kiro ses opokar osou aru kiro mokoi ute manowon. Kiro mokoi ätäi eposek sarewon. sl_Jisas nukas roasiret kewareanik, awarowon, “Ei, owon akan woiaka epar mau wa! Ak tapiaka sakau miäi. Omre esap esap is ätäi ak pak rawam? Omre esap esap is akanun ätäi woias meiäm. Ak kiro mokoi is siarap imäi kowe.” ]k3Is ko nan tamareäum roat rawa imäi koimin, utianik, akas ko jekurau senek wa.” j)Jisas kon tamareäu roat pak roasiret sosop turur rain opok potona, kar ros Jisas siakup peanik, uou sur wemara, äiewon, “Näwäu, na isan mokoi mesin wonti moinam, ko jekur muram! Ko sip arus ate kareäu. Ko kesernuk, orip orip ep uru neäu. Kar muti an opok neäu. i)hK Ko keser arenuk, kon tamareäu roat ak äpu moin, ko an jomareäwon ro, Jon nuka mesin äieu rai äiein. Jisas nukas kar mokoi osou aru orip jekur mowon. _g7 Utianik, is ak epar awarom, Elaija ko amke kowon, roasiret ak ko jekur äpu mau wa, akas akan ronkatis onok aru atap atap ko opok keserin. Ak ko keser rain siar akan onok aru Ro Nukan Mokoi opok kir keseraiei.” $fA Jisas nukas ätäi keser awarowon, “Ak kiro epar äiäi, Anut nukan ämänis keser äiewon, Elaija ko amke koia, ko ätäi osap erekapu jekur mai. e# Utianik, Jisas nukan tamareäu roat akas ko keser totorin, “Sintore ämän tamareäi roat akas owon Elaija ko amke kowai äiäi?” %dC Jisas kon tamareäu roat pak omtapau ute ne ne rai, ko ak keser ämän awarowon, “Ak okoro onok ak amiakap pewon aparin ak pote kar roasir wa aurau, utianik, Ro Nukan Mokoi meiemara, ätäi up uruas siräienuk, kiro ses opok ak owo onok aparin kiro epar roasiret awaraiei.” gcGKesernuk, ak siräianik, akan amiakas aparin, ak kar ro aparau wa, Jisas karar rawon aparin. nbUKeserna, Jisas ak siarakap pemara, atwareanik, kos keser awarowon, “Ak siräwe. Ak wa iminäu!” uacKiro ses opok, Jisas nukan tamareäu roat akas kiro pätu roianik, ak sakau imineanik, om tonoi rain. ` Ko keser arenuk arenuk, kar iou ärneu senes koi kurururwaronuk, Anut nukas kar ämän kiro iou uruas keser arewon, “Kiro mokoi epar isan senes, is konun isan woias meieäim, is kon onok aparianik, isan woi näu sareäu. Ak kon ämän rowaiei!” ;_oKeseria, Pita nukas Jisas keser auruwon, “Näwäu, ik okoro opok rawaun eposek! Na äuta, is okoro opok akan jan ou 3 orip mam, kar nan, kar Moses nukan, kar Elaija nukan.” S^Kesernuk, ak Moses, Elaija ori au peanik, Jisas pak are rairin apwatoin. ]-Ak akan amiak opok, Jisas nukan enipsau pirirmara, atap pewon aparin. Kon neputapau san amuk senek aparin, kon omjo nais san nukan merek senek. ~\ wOmre 6 orip utia, Jisas nukas Pita, Jems, kon amak Jon pak ak karar kos imwaromara, kar omtapau rumukäu oik tonoin. A[{Is ak epar senes awarom, karauk roat ak okoro omnokou opok rai, karauk wa meiäiei, utianik, ak rauna raunar, Ro Nukan Mokoi kamwareäwon ro näwäu senek kounuk, ak aparaiei.”ZUtianik, Ro Nukan Mokoi kon momokun arou pak, kon sarau eitek raut pak erek koianik, roasiret wasarewarai. Inok roasiret ak onok eposek miäin, ko osap eposek arai. Inok roasiret ak onok aru miäin, ko osap wa arai. Ko roasiret erekapu wasarewarai. `Y9Kar ro omnokoupaian osap erekapu oumara, ko meiäi. Kiro osapus nukan totok awau rawaun owose saräi? Ko owo osap oianik, ätäi nukan totok awau rawaun kau mai? Wa, ko ätäi nukasar nukan totok kau mau senek wa. EXInok ro ko kon totok awau rawaun ronkateäu kiro kon totok aru mai. Utianik, inok ro kon totok isanun meiäi, kiro ro kon totok orip orip jekur eposek rawai. Ko eposek rawaun apu itanai. 0WYKo Pita keser aurianik, ko kon tamareäu roat awarowon, “Inok ro is tainoire päun, ko nukanun wa ronkatäi, ko kon am äpäs nukasar ämäianik, is tainorai. uVcKesernuk, Jisas nukas ätäi piritirianik, Pita keser auruwon, “Satan, na is mekesirap man! Na isan ami pe wa sor rau, is apu anaraurim opok. Na roat akan ronkat karar tainoriäum, na Anut nukan ronkat eposek wa tainoriäum.” U-Pita nukas Jisas ämäi ämäi kasakup keraun imäi manowon. Pita nukas kermara, keser auruwon, “Wa senes! Kiro onok na opok wa päi!” TT!Kiro ses opok, Jisas nukas kon tamareäu roat amop ämän marowon, “Is Jerusalem mena potoita, kiro pakan roat näunäu pak, Anut kamuk raiäi roat näunäu pak, sintore ämän tamareäi roat pak akas is tätäi näwäu iraiei. Is tätäi näwäu irianik, akas iworona, meiäm, utianik, omre 3 opok, is ätäi siräiam.” MSKeseria, Jisas nukas kon tamareäu roat ämän keser awarowon, “Ak karauk roasiret ko Krais ak keser wa awarau.” Jisas nuka meieanik, ätäi siräiaun ämän kon tamareäu roat marowon. R Is nan enmat näwäu isom. Nas roasiret wasarewarea, kar ro keser auram, ‘Na kiro onok keseraun itok.’ Na kar ro keser auram, ‘Na kiro onok wa keserau.’ Inok roasir na omnokou opok auram, ‘Na kiro onok wa keserau,’ Anut nukas nais omar oik keseriar aurai. Inok roasir nas omnokou opok auram, ‘Na kiro onok keseraun itok.’ Anut nukas nais omar oik keseriar aurai.” }} |.{rzz"xwuu(twsrrqq/p9nn3mll9kkgjihhggffXee3ducc+aa~```E__^d]l\\O\ [QZZCYYEXX6WWVVVU\UTT S)RR)QQDPyONN_MMLLCKJIHGPEEXDLCpBB)A?n>=}<;:99,8875432^21&0{/a.k-,,4+n*)) (('z&%%'$$m$ ##"F!qWDE<#?-NQ" 0 R  >O{XFi<%qKesernuk, kar sarau ro ko aiauk 2,000 owon, ko nais pemara, keser auruwon, “Näwäu, nas is aiauk 2,000 iromon. Na okoro apar. Is ätäi sarau mianik, kar 2,000 oimin.” Y$+Kesernuk, kon kameäu ros ätäi keser auruwon, “Na sarau ro eposek. Na sarau eteinak jekur kamemon, okon, is na sarau näwäu opok musoita, na sarau kamäm. Keseria, na is pak pea, nepipir rawam.” =#sKiro sarau ro ko aiauk 5,000 owon ko siakup pemara, keser auruwon, “Näwäu, meter na is aiauk 5,000 iromon, is kiro aiaukus sarau momoi, ätäi kar 5,000 oimin. Okoro apar!” ~"uOmre sosop manonuk, kiro kamwareäu ro kon sarau roat aiauk arowon, kiro aiaukun ämän jekuraun ätäi kowon. j!MUtianik, kar ro ko aiauk 1,000 orip owon, ko kiro aiauk up tueanik, up uru ämäi monuk, rawon. ` 9Kar ro ko keseriar aiauk 2,000 orip owon ko nais sarau momara, ätäi kar 2,000 owon. Kesermoi, ko manonuk manonuk, kiro ro ko aiauk 5,000 orip owon ko kiro aiaukus sarau momara, ätäi kar 5,000 kiro sarau pakan owon. A{Ko akan onok aparianik, aiauk atap atap keseriar arowon. Ko kar ro aiauk 5,000 orip nuruwon, kar ro ko 2,000 orip nuruwon, kar ro ko 1,000 orip nuruwon. Kesermara, ko utware manowon. GAnut nukas roasiret kamwaraun omre päi kiro kon onok kesek. Kar ro kon ou ute ko kar mena atapuk manaurmara, kon sarau roat awaronuk, ak kouna, kon osap erekapu akan ipiakap marowon. P Keseria, Jisas kiro totok ämän aware kureanik, ko roasiret ätäi keser awarowon, “Ro Nukan Mokoi ko kowaun omre ak äpu wa, okon, ak awau tai rawe.” Sarau roat 3 orip akan totok ämän. [/ Aurna, kiro ros ätäi keser awarowon, “Epar senes, utianik, is ak äpu wa.”  Keserna, kiro asiret 5 orip ronkat eposek wäpik ak ätäi koia, keser äiein, ‘Näwäu, Näwäu, na ik im tue muk.’ ” [/ Keserianik, kiro asiret ronkat eposek orip wa, ak stua opok an kau maun manona manona, asir owon ro kowon. Asiret ronkat eposek orip ak ko kounuk, aparia, ko pak o jaun owa erek tonoin. Keserna, im pene moin. =s Utianik, kiro asiret ronkat eposek orip akas ätäi keser awaroin, ‘Wa, iken an okoro ak pak itok wa mai, iken lam pakan karar rau. Ak awau stua pakan atapur pote, kau mowe.’ I Keseria, kiro asiret 5 orip ak ronkat eposek wäpik akas jaunakat ronkat eposek orip awaroin, ‘Ik akan lam pakan an mikou rawai ik äräiene mukowe. Iken lam an wäpik, okon, koserauru.’ KAsiret 10 orip ak kiro ur roumana, siräianik, akan lam jekurin. Ak ninona ninona, pututu kar ros keser ur wewon, ‘Asir awau owon ro ki kou! Ak apu opok pote tararnai, imäi kowe!’ eCKiro asir owon ro ko kurte kowau wa. Kesernuk, kiro asiret 10 orip ak amoswaronuk, ninoin. c?Utianik, asiret ronkat eposek orip akas akan lam pakan an botol orip ok pewon oiar koin. c?Kiro asiret ronkat eposek wäpik akas akan lam oi koin, utianik, ak an sosparar owau wa. ucKiro asiret makun 10 orip karaima 5 orip ak akan ronkat eposek wa, karaima 5 orip akan ronkat eposek orip. U %Jisas nukas ätäi awarowon, “Anut nukas roasiret kamwaraun omre päi kiro kon onok kesek. Asiret makun 10 orip akas akan lam oianik, kar ro asir awau owon ak pote apu pakan tararmoi, imäiäun potoin. 'G2Ko kesernuk kesernuk, kon kameäu ro sareper koumara, mänkäsir oianik, emernuk, sätäiäi roat pak pote raianik, aukpanak kartitirmara, wai rawai.” 3_ 71Kesermara, kos karauk sarau jaukut, akwaromara, ko an sakau jemara, rauk käi rawai. w g0Utianik, kar sarau ro ko ronkat eposek wa, ko keser ronkatäi, ‘Isan kamoireäu ro ko kurte kowau utou.’ f E/Is epar senes awarom, kiro sarau ro ko kon ro näwäus kon osap erekapu kamäun sare murai. I  .Kiro sarau ro ko keserai, kon kameäu ro kounuk, ko nepipirai. I  -Jisas nukas ätäi awarowon, “Inok sarau ro ko ronkat eposek orip ämän tainoriäu? Kiro ro karar kon kameäu ros sare monuk, kos karauk sarau roasiret kamwareanik, akan o are rawai. -S,Ak nais keseriar orip orip jekur kame rawe. Owon? Ro Nukan Mokoi ko sareper kowai, kon kowaun omre ak äpu wa.” Sarau roat aru pak eposek pak akan totok ämän. <q+Utianik, kar ou atak ro kos kar päu ro owo ses pututu pe kon ou uraianik, owa tonaun äpu momara, ko wa ninai, ko awau tai raiäu. Ko kiro ro inikernuk, kon owa wa uräi tonai. \1*Kesek okon, ak awau tai rawe. Owon, ak akan Näwäu nukan kowaun omre ak äpu wa. ]3)Asir oirori au ma rei rawaieir opok, kar asir koi imäianik, kar asir ute manaiei. }s(Kiro ses opok, ro oirori au woia sarau me rawaieir opok sarau eitek akas koi kar ro imäianik, kar ro ute manaiei. E'Utianik, ak kiro onok päun ronkatäu wa. Keseria, joi näwäu peanik, kiro roasiret erekapu ämäi marowon. Kiro onok keserin senek ak keserna keserna, Ro Nukan Mokoi ätäi kowai. &Joi näwäu päu wa opok roasiret ak o je rai, an je rai, ro asir oi rai, ak keser rauna rauna, Noa ko ous uru tonowon. Stat 7:7 '%Meter Noa rawon ses opok roasiret akas akan onok atap atap keser rain senek Ro Nukan Mokoi ätäi kowai ses opok roasiret kir keser rawaiei. P$Jisas nukas ätäi äiewon, “Kar ros Ro Nukan Mokoi kowaun omre wa äpu mai. Anut nukan sarau eitek nais ak äpu wa. [Kon mokoi nuka nais ko äpu wa.] Isan moni nuka karar ko kiro omre äpu. 7#Omar omnokou pak rau kiro erekapu wasaräieir. Utianik, isan ämän wa wasaräi, orip orip rawai.” Ro Nukan Mokoi kowaun omre kar ros wa äpu mai. q~["Is epar senes awarom, okoro roasiret rusapai rai ak wa meiäiei opok kiro onok keser päi ak aparaiei. m}S!Kiro senek tawa kiro onok atap atap penuk, ak äpu maiei, Ro Nukan Mokoi kowaun ses katu sare rau. W|' Jisas nukas ätäi awarowon, “Am suwaro nukas ak san tawaun onok ätär marai. Keseria, suwaro erekapu käianik, am käwäu awau ätäi tu penuk rai, ak kiro äpu maiei, kiro san näwäu päun ses. :{mKeseria, kos kar Anut nukan sarau eitek aurnuk, parau urwenuk, jejep näwäu saräi. Kos karauk Anut nukan sarau eitek äsimwaronuk, omsau erekapu poteanik, Anut nukas kon roasiret sare marowon, imware koi turware maiei.” Kisim Bek 19:16 Suwaro käienuk, ak äpu miäi san tawaun ses pera. zKiro onok kesernuk rai, kar osap omar oikas kounuk, ak äpu maiei kiro Ro Nukan Mokoi kowai. Roasiret omnokou opok rai ak imine wai rauna rauna, Ro Nukan Mokoi omar oik iou pakas sakau näwäu orip arou pakas kounuk, aparaiei. Daniel 7:13 {yoJisas nukas ätäiar äiewon, “Kiro usu näwäu senes erekapu pe manonuk, san ko pututu senek saräi, keir ko merek wa kuräi, pai omar opokas atere kowaiei. Keserna, omar oikan osap sakau rain erekapu ritratorai. Aisaia 13:10 x Opur meieanik, poomre rawai kiro opok, epsimai sosop kiro opur pomou jaun pote tururaiei.” Ro Nukan Mokoi ätäi kowai. w}Ro Nukan Mokoi kowaun ses kurte päi, san peäu pakas ermänirmara, nopte san neäu opok nopteäu senek keseriar kowai. v%Keseria, karauk roat akas pemana, keser awaraiei, ‘Ro Nukan Mokoi ko ro wäpik mena koi rau.’ Keser awarona, ak wa pote aparau. Kiro roat akas ätäi awaraiei, ‘Ko kowon enro owa ämäi rau.’ Keser awarona rai, ak akan ämän roianik, woiaka epar wa mau. guGIs ak kiro ämän awaromin jekur rowe. Owo onok tawa päun rau pak rusapai pak is ak awarom. KtKarauk roat akas pemana, sätäianik, keser äiäiei, ‘Is Krais.’ Karauk roat akas äiäiei, ‘Is Anut nukan ämän roianik, areäim ro.’ Keseria, ak kurur näunäu pak karauk sarau atap atap maiei. Ak karauk roasiret Anut nukas nukan sare marowon, sätwaraurmana, akan amiakap kiro onok keseraiei. Sätwarona, ak Anut nukan roasiret akan onok tainorianik, ak Anut nukan onok utaun rai keseraiei. Utianik, akas kiro onok kesewaraun senek wa. s)Kar ros pemara, keser awarai, ‘Krais okoro pe rau!’ ra, ‘Ko enro rau!’ rai, awaronuk, ak kon ämän roianik, woiaka epar wa mau. Hr Utianik, Anut nukas omre rumukäu kurte katu sarewon, owon, ko kiro onok keserau wa maro, roasiret sosop wa rawoi. Ko karauk roasiret imwaraun sarware mowon, okon, kiro onok kurte keserwon. q}Ak kiro usu näwäu meter wa oiäin. Omnokou awau pewon ses opokas koi rusapai rau, tawa nais kesek usu ätäi wa päi. npUAk Anut auraiei, ‘Om nai ses opok ra, iken sumaun omre opok, kiro osap aru kowai wa iminäiei.’ ao;Kiro ses opok, asiret ak amaiwo orip pak asiret mokoit apur jerai orip, ak wopuräiei. MnKar ro woia sarau me rawai, ko kon mer eposek owa rau koi wa owai. gmGKar ro ko ou oik rawai, ko neanik, kon osap owa rau wa tone owai. Ko kurte erar imine manai. Zl-Kiro ses opok roasiret ak Judia provins opok rai ak omtorou opok imine tonaiei. *kMJisas nukas ätäi äiewon, “Ak kar osap aru senes kiro meter Anut nukan ämän roianik, areawon ro Daniel nukas arewon päi aparaiei. Daniel 9:27 Kiro osap aru senes peanik, Anut nukan omoi näu eposek opok pe tai rawai. (Ak kiro ämän ninarein raroi, jekur ronkatäiei.) DjRoasiret akas Anut nukan Ämän Eposek omsau erekapu roasiret awarona, roasiret ak kiro ämän äpu momoi, roi rauna rauna, epar kiro wasarewaraun ses kowai.” Kar osap aru senes päi. i Utianik, inok ro isan sarau wa utai, ko orip orip sakau me rawai tawa wasarewaraun ses opok, Anut nukas ko ätäi imäiai. yhk Ak kiro onok näwäu sarenuk, roasiret sosop akan jaunakat akanun woiakati miäin, ak kiro onok eposek utaiei. g  Ak keserna keserna, Satan nukan ämän roianik, areäi roat akas peanik, roasiret sosop sätwarona, ak akan ämän tainoraiei. Nf Roasiret sosop akan woiaka epar moin, kiro ses opok akan woiaka epar moin utaiei. Kesermana, aka aka akan jaunakat pak iwäi muratäianik, ak imwareanik, akan iwäi jaunakat akan ipiakap maraiei. e+ Keseriar, kiro ses opok ak isan tamareäimin roat akan iwäi jaunakat akas sakatwareanik, usu näwäu aromoi, akwarona, meiäiei. Omnokou pakan roasiret erekapu akas akanun kasiaka peanik, sauk maraiei. Ak isan tamareäimin roat, okon, ak roasiret akas kesewaraiei. pdYKiro onok erekapu päi kiro kon onok kesek, kar asir ko mokoi owaun amke tätäi näwäu oiäu senek. Bc}Kar omsau pakan roasiret akas siräianik, kar omsau pakan roasiret pak iwäi muratäianik, weräiäiei. Karauk omsau opok mim päi. Karauk omsau opok roasiret sou om rumukäu rawaiei. 8biUtianik, ak amke marai kowai ämän pak marai jejep pak siarakap kounuk, roumoi, ak wa karkairau. Kiro onok epar amke päi. Utianik, wasarewaraun ses kiro kurte wa pekeräi. iaKKarauk roat akas pemana, isan enim ateanik, keser äiäiei. ‘Is Krais is ak ätäi imwaraun ro pem.’ Roat sosop akas kesek ämän roianik, epar äiäiei. Ak, isan tamareäim roat, ak kiro roat akan ämän wa tainwarau. ` Kos ätäi awarowon, “Ak sakau tai rawe. Karauk roat akas pemana, ak sät ämän awaraiei. Ak kiro akan ämän wa rowau. r_]Keserianik, Jisas ko Olivet omtapau opok pote tane raunuk raunuk, kon tamareäu roat akarar ko siakup koianik, akas ko keser totorin, “Esepa kiro onok päi? Na ik aikota, rowam, owo onok amke penuk, ik kiro omre äpu mam?” ^%Kos ätäi keser awarowon, “Kiro itok, ak osap erekapu apari. Utianik, is ak epar senes awarom, iwäi jaunakat akas koia, kiro ou erekapu aru maiei. Kiro ou moin aiauk erekapu uräi naiei. Kar aiauk kon omoi wa rawai.” Jisas nukas tawa usu sosop päi rai äiewon. '] IJisas ko Anut osap nuriäi ou näwäu enip tempel owa rawonus, ute ne manaurnuk, kon tamareäu roat akas koianik, aurin, “Na okoro ou jekur aparnam man.” \\1'Is ak epar senes awarom, rusapai is manoita, ak is ätäi wa apairaiei, pote tawa, akasar keser äiäiei, ‘Anut nukasar kiro ro sare mai, ko Näwäu nukan enip pakas kowai.’ ” Buk Song 118:26U[#&Ak rowe, Anut kon osap nuriäi ou ute manonuk, kiro ou erekapu aru saräi. Z#%Jisas nukas Jerusalem mena aparmara, äiewon, “O, Jerusalem, Jerusalem! Akas Anut nukan ämän roianik, areain roat akwarona, meiein. Ak karauk roat ämän oi ariain roat Anut nukas äsimwarowon, aiaukus akwarona, meiein. Is omre sosop, kakarau anak nukas kon nakut saus kururware raiäu senek, isan ipias roasiret kamware rawaurimin. Utianik, roasiret akas is ak kesewaraun wa utoiroin. 7Yg$Is ak epar senes awarom. Kiro onok meter akan askanai akas keserin mesin ak rusapaian roasiret ak kiro usu näwäu owaiei!” Jisas ko Jerusalem mena aparmara, wouti mowon. -XS#Keserianik, karauk roat akas meter roat woiaka epar moin akwarona, meiein, kiro usu ak opok päi. Abel ko onok eposek miäwon ro wena, meiewon, keseriar pote Sekaraia, ko Berekia nukan mokoi kir keserin. Ak Sekaraia Anut osap nuriäi ou näwäu pak jou miäi patan kamuk opok wena, meiewon. 1W["Is epar senes awarom, ak rowaiei, isas Anut nukan ämän roianik, areai roat pak ämän tamareäi roat pak äsimwaroita, ak rai opok kowaiei. Akas karauk roat akwarona, meiäiei. Karauk roat am äpäs opok äsäiware mona, meiäiei. Karauk roat akan tururiäi owa mänkäsi owaraiei. Karauk roat akas emwarona, imine pote kar näu mena potona, ätäi kiro pakan emwarona, kar näu mena potaiei. Ak keser keser ari rawaiei. lVQ!Ak män aru nukan mokoit! Anut nukas ep wa koseriäu opok kurwarnuk, ak owose imine manaiei? U Keseria, akan momonakat akas keserin siar, ak nais keseriar karauk Anut nukan ämän roianik, areai roat akwarona, meiäiei. T%Akan ämänisar aka ätäi amop marou, ak akan momonakat akas meter Anut nukan ämän roianik, areain roat akwarona, meiein ak akan mokoit. xSiUtianik, ak keser äiäi, ‘Ik iken asonokot pak meter erek raumun senek maro, ik kiro roat wa akwarowom.’ !R;Jisas nukas ätäiar awarowon, “Ak sintore ämän tamareäi roat Parisi roat pak, ak wopurut! Ak sätäiäi roat. Keseria, ak Anut nukan ämän roianik, areain roat akan up opok patan eposek käi miäi. Ak roat akan woiaka epar moin, akan up opok mer eposek amke mareäi. QKiro keseriäu senek akan onok nais kesekur, roasiret akas apwareanik, ‘ak roat eposek’ äiäi. Utianik, akan woiaka uru ak onok aru senes mia, sät ämän areai.” Jisas nukas owo onok aru sintore ämän tamareäi roat pak Parisi roat opok päi rai awarowon. sP_Ei! Wopurut! Ak sintore ämän tamareäi roat Parisi roat pak, ak epar sätäiäi roat! Ak op up opok mer eposek amke muriäi senek, kiro mer roat akas apariai kiro eposek senes. Utianik, up uru op nuka poomreanik, sou aru rau. O7Ak Parisi roat, ak amiaka utup! Ak amke akan kap wou uru ukun rau kiro kosoria, ätäi kasikan enipsau opok kosorna, kiro ukun wäpik eposek saräi! ~NuEi! Wopurut! Ak sintore ämän tamareäi roat, Parisi roat pak, ak sätäiäi roat! Keseria, ak akan kap pak maro pak oi mekesupan an kosoriäi. Utianik, ak onok aru sosop miäi, okon, akan woiaka uru ukun sosop rau, ak kiro wa kosoriäi. kMOAk amiaka utup roat! Ak keseria, kamkeris akan o ur opok naurnuk, ak kiro emeriai. Utianik, opur kamel näwäu ak o ur orip nikateäi. Ak sintore ämän eteinanak tainoriäi, utianik, ak sintore ämän näwäu wa tainoriäi. L)Ei! Ak sintore ämän tamareäi roat, Parisi roat pak, ak wopurut! Ak sätäiäi roat! Akan woian onin eteinak karar karar 10 orip inäianik, surwate mianik, karar sur oi Anut nuriäi. Utianik, ak karauk sintore ämän näwäu kiro utomoi, wa tainoriäi. Kiro sintore ämän ak tainorau wa kiro onok kesek: ak karauk roat pak onok eposek wa miäi. Ak karauk roat akanun woiakati wa miäi. Ak karauk roat jekur wa kamwareäi. Ak kiro onok eposek näwäu erekapu tainori rai, epar ak karauk onok eteinanak erek tainoraiei. K/Utianik, kar ros omar enip ateanik, kon ämän sakau mai, ko Anut nukan taneäu patan pak Anut nuka patan opok tane rau awan enmawa erek ateäu. ,JQUtianik, kar ro ko Anut osap nuriäi ou näwäu nukan enip ateanik, kon ämän kiro sakau mai, ko kiro ou nukan enip pak Anut owa rau nukan enip pak erek ateäu. IKeseria, kar ro kon ämänis sakau mianik, ko opur amkeäi patan nukan enip atai, ko erekapu osap patan opok rau akan enmak erek ateäu. XH)Ak amiaka utup roat! Owo osap kiro Anut nukan amuk opok näwäu? Anut nukan opur amkeäi patan ra, kiro osap patan opok rau ra? Osap kiro opur amkeäi patan opok rau, kiro patanis kiro osap eposek sareäu. G Kar ämän akas keser äiäi. ‘Utianik, kar ros ämän areanik, opur amkeäi patan nukan enip atai, kiro ämän sakau wa, kiro wa tainorau. Utianik, kar ro ko opur amkea, patan opok kar osap oik raunuk, kon enip atai, kiro ämän epar sakau saräi.’ F-Ak otop, ak amiaka utup roat! Owo osap kiro näwäu senes? Anut osap nuriäi ou kiro näwäu ra, aiauk gol nukas ou ate miäin kiro näwäu ra? VE%Ei! Wopurut! Ak amiaka utup roat. Akas karauk roat apu ätär mareäi. Keseria, akas keser ämän areai, ‘karauk roat ämän awareanik, akas Anut osap nuriäi ou näwäu nukan enip ateäi, kiro ämän sakau wa. Utianik, ak aiauk gol owa rau nukan enip ateäi, kiro ämän epar sakau orip, ak kiro ämän jekur tainoriäi.’ EDEi! Ak sintore ämän tamareäi roat, Parisi roat pak, ak wopurut, ak sätäiäi roat. Ak mas an siakup pak omnokou opok pak erekapu arianik, kar ro akan onok tainoraun rai itaneäin. Ak kiro ro akan onok tainoraun itanein, ko akan onok aru erekapu tainormara, ko ep wa koseriäu uru nai, aka naiei senek nai. :CmEi! Ak sintore ämän tamareäi roat Parisi roat pak, ak wopurut! Ak sätäiäi roat. Ak wäimäs asiret atonwareanik, akan owan osap erar oi maneäi. Karauk roat akan amiakap nais ak Anut aurianik, ämän rumukäu miäi. Keseria, tawa Anut nukas koi wasarewaraun ses opok, ak usu näwäu senes owaiei.] #B? Jisas nukas ätäi äiewon, “Ei! Ak sintore ämän tamareäi roat Parisi roat pak. Ak wopurut! Ak sätäiäi roat! Anut nukas roasiret kamwaraun apu akas soriäi. Ak akasar kiro opok wa toneäi. Utianik, roasiret kiro opok tonauri keseriäi, akas akan apu tonaun sor rai. [ oAW Inok ro nukasar kon enip rororai kiro ron enip Anut nukan amukup näwäu wa saräi. Inok ro ko nukasar kon enip wa rororai, kiro ro kon enip jou orip rawai.” Jisas nukas tup ou kameäi roat akan onok aru apwareanik, kewarowon. O@ Ak kamuk opok, inok ro näwäu saräun ko akan sarau ro senek rawai. s?_ Karauk roat akas ak ‘iken kamoikeäi roat’ keser wa äiäiei. Akan kamwaraun ro kiro is karar Krais. c>? Keseria, ak kar onkapan ro ‘Moni’ rai wa aurau. Akan Momonaka karar ko omar oik rau. =7Utianik, ak isan tamareäimin roat, karauk roat akas ak tamareäi roat rai keser wa awaraiei. Ak erekapu tupsiu karar. Akan tamareäu ro karar. <+Ak akan ronkat kesek roat akas amket opok, ‘pere,’ awareanik, ipiak atomoi, ‘Tamareäi roat,’ keser awarona, akan woiaka näu sareäi. q;[Keseria, ak o jeäi owa pak tururiäi owa pak omoi eposek eposek opok amke tanäun akan woiaka meiäi. :/Ak owo onok keseria, kiro erekapu keserna, roasiret akas apaikaun rai keseriäi. Ak roat apwaraun räi, ak karauk Anut nukan ämän kar pepa eteinak opok jer weanik, akan oioraka, ipiaka opok muris rakir miäi. Ak akan Anut auraun omjo opok mer eposesek mako muriäi. 9Akas usu sosop roasiret arona, ak kiro usu oi kuräu senek wa. Utianik, kiro usu roasiret ariai ak ätäi wa sarwareäi. G8Keserianik, ak kiro ämän arorai ak roianik, erekapu tainorwe. Utianik, akan onok keseriäi, ak kiro wa tainorau. Owon? Ak erar ämän sosop miäi, utianik, aka kiro ämän wa tainoriäi. 7Ko keser awarowon, “Tamareäi roat pak Parisi roat pak akas ak sintore ämän tamareäi, kiro Moses nukan sintore ämän senek. R6 Keseria, Jisas nukas roasiret pak kon tamareäu roat pak ämän marowon. 5.Keseria, kiro omre opokas pote, kar ros Jisas karauk ämän aurau wa, ak ko sakau imineanik, kar ämän totorau wa.r4]-Devit nukasar ‘Krais ko isan Näwäu’ äiewon. Keseria, owose ak Krais ko kon mokoi äiäi?” `39,Devit nukas äiewon, ‘Anut Näwäu nukas isan Näwäu auruwon, “Na isan ipi näu kaima taneta, isas nan iwäi jaunat erekapu itimwareanik, nan isonap mareita, nan inkaruru rawaiei.” ’ Buk Song 110:1 v2e+Jisas nukas ätäi awarowon, “Owose Osou Näus Devit ronkat nurunuk, kos Krais kon Näwäu äiäwon? w1g*“Akan ronkatis Krais ko inok äiäi? Ko inokon mokoi?” Akas ätäi ko aurin, “Ko Devit nukan Mokoi.” Y0+)Jisas nukas karauk Parisi roat ko siakup koi turur rauna, kos totwarowon, 4/a(Moses nukan sintore ämän pak Anut nukan ämän roianik, areain roat akan ämän pak kiro sintore ämän näwäu oirori opok sakau miäi.” Krais ko inokon mokoi? .'Kar sintore ämän näwäu kiro kon onok kesek. ‘Na nakanun meieäum senek, nan jaunan keseriar meie.’ Wok Pris 19:18 @-{&Kiro sintore ämän epar mäwäu senes, amke rau. $,A%Kesernuk, Jisas nukas ätäi auruwon, “ ‘Na nan won pak nan totomat pak nan ronkat pak nan Näwäu, Anut nukanun erekapu meie.’ Lo 6:5 F+$“Tamareäum ro, owo sintore ämän kiro näwäu senes?” \*1#Parisi ro kar sintore ämän tamareäu ro nukas Jisas ate aparaun keser totorwon, )"Jisas nukas kiro ämän Sadusi roat awaronuk, ak ätäi aräu senek wa. Kesernuk, Parisi roat ak kiro ämän roumoi, tururianik, x(i!Keser awaronuk, roasiret ak kon ämän eposek roianik, karkairin. Owo sintore ämän kiro näwäu senes? '! ‘Is Apraham, Aisak, Jekob akan Eit.’ Kisim Bek 3:6 Anut ko roat meiein akan Eit wa, ko roat orip orip awau raiäi akan Eit.” c&?Anut nukasar meiein roat ak ätäi siräiäiei rai äiewon. Ak kiro ämän ninareäi ra? v%eRoasiret meiein ätäi siräianik, ak Anut nukan sarau eitek omar oik rai senek rawaiei. Ak wa ouratäiäi. $Keser aurna, Jisas nukas ätäi keser awarowon, “Ak Anut nukan ämän pak kon sakau pak ak äpu wa. Keseria, ak sätäpu roat senes! 7#gKiro asir roat 7 oripas oin, tawa meiein roasiret ätäi siräiäiei ses opok, kiro asir inon tuku rawai? Omnokou opok, kiro roat 7 orip meiein akas kiro asir karar oin.” @"{Keserianik, kiro wäimäs asir rawonus, ruris meiewon. ~!uKo nais mokoi wäpik meiewon. Keseriar pote, kiro roat 7 orip akas kiro asir oin, erekapu mokoi wäpik erar meiein.  )Utianik, kar muti kar ro kon mokoit orip. Mokoi urektapau asir oumara, ko mokoi wäpik meiewon. Keseria, kar amunakas kon wäimäs owon. ta“Tamareäum ro, meter Moses nukas keser äiewon, ‘Kar ro ko asir oumara, kon wau mokoi wäpik meie ute manonuk, kon amakus pak awakun wäimäs oumara, mokoi mai, kiro mokoi awak meiewon nukan mokoi senek saräi.’ Lo 25:5 +Kiro omre opakar, Sadusi roat akan ronkat kesek, roat meieäi, ätäi wa siräiäiei rai äiäi, akas Jisas siakup pemana, keser totorin, Ak kiro ämän roianik, ronkat sosop oumana, ute manoin. Jisas nukas roat meieanik, ätäi siräiäi ämän awarowon. 7gAkas ätäi aurin, “Sisa nukan.” Keser aurna, Jisas nukas ätäi awarowon, “Keseria, ak Sisa nukan osap kiro Sisa nuraiei. Anut nukan osap, kiro Anut nuraiei.” I Kos totwarowon, “Okoro aiauk opok enip totok orip inokon?” a;Ak kar takis miäi aiauk oi ätär murona, is aparam!” Akas kiro aiauk oi koi nurin. Jisas ko nuka ate aparaun ämän moin äpu momara, kos ätäi awarowon, “Ak sätäiäi roat, ak owon is ate aparoi? ]3Keseria, nan ronkat owo senek? Ik takis aiauk Sisa nuram ra utau? Nas ik aikam.” I Keseria, akas akan karauk tamareäi roat pak Herot nukan ämän tainoriäi roat pak ak Jisas rawa äsimwarona, koin. Ak koianik, keser aurin, “Tamareäum ro, ik äpu na epar ämän areäumon ro. Na ro akan ronkat wa roiäum. Enmak orip roat karar na wa apwareäum. Na Anut nukan ämän epar senes ik ätär mukiäum. q[Kiro ämän äiewon roianik, Parisi roat akas kasik nemana, aka aka Jisas atonoraun ämän atoin. RJisas nukas keser äiewon, “Anut nukas roasiret sosop ko siakup kowaun urwareäu, utianik, ko roasiret sosop wa sare mareäu.” Roat akas takis aiauk Sisa nuraun itok wa ra rai Jisas totorin. :m Keseria, kiro ro näwäus kon sarau roat awarowon, ‘Ak kiro ron isou ipou pak, muris parararnai, kasik oi känkurena, ko pututu wai rai aukpanak kartitir rawai.’ ” 4a Kiro omsau kamwareäu ro näwäu nukas kiro ro keser auruwon. ‘Jai, na owon omjo eposek orkäu wa, na okoro owa pemon?’ Utianik, kiro ro ko aräu wa, ko äpik rawon. jM Keserna, kamwareäu ro näwäu ko kiro owa tonea, kar ro ko omjo eposek orkäu wa aparwon. ) Kos keser äienuk, kon sarau roat akas apu opok erekapu pote roasiret eposek pak aru pak erek awarona, kon o jaun owa erekapu koi ok pe rain. b=Keseria, kos kon karauk sarau roat awarowon, ‘Is asir owaun o makomin. Utianik, is roasiret awaromin ak koi o jau utoi, okon, ak näu apu opok potoinai, roasiret sosop apwareanik, awarona, o makam opok kowaiei.’  !;Keserna, kamwareäu ro näwäu king ko kasak penuk, kon marai roat äsimwaronuk, pote kiro roat erekapu akware kureanik, akan näu mena episai makoin. a ;Karauk roat akas kon sarau roat sakatwareanik, jeje ämän awaromoi, akwarona, meiein. Y +Utianik, kon sarau roat äsimwaronuk, ak pote kiro ämän awarona, kiro roat akas akan ämän rowau wa, ak akan sarau opok atap atap manoin. Kar ro ko kon woia potowon. Kar ro ko kon stua opok potowon. ^ 5Keserna, kos kon karauk sarau roat sakau ämän orip äsimwareanik, awarowon, ‘Is ruris o makaurim. Isan bulmakau sawai pak opur sirau orip erekapu weanik, mis momin. Ak asir owaun o makomin opok kowe.’ 0 YKeseria, kon sarau roat äsimwaronuk, pote kiro roat kos meter awarowon, awarianik, imware koi ak kon o makai opok kowaiei. Utianik, ak kiro roat awaroin kowau utoi. “Anut nukas kamwareäu onok kiro kesek. Kar omre opok kamwareäwon ro näwäu king nukas kon mokoi asir owaurnuk, o makaurwon. @ }Jisas nukas totok ämän pakas roasiret keser awarowon, 9k.Keseria, akas kipakar Jisas sakataurin. Utianik, ak äpu roasiret akas Jisas ko Anut nukan ämän roianik, areäu ro rai ronkatein, okon, ak roasiret iminewaromoi, utoin.-Anut kamuk raiäi roat näunäu pak Parisi roat pak akas Jisas nukan totok ämän roianik, ak äpu moin, ko akan onok mesin äieu. #?,Inok roasir kiro tutu opok siotorai, kiro roasir erekapu pitpatir, usipnirnaräi. Kiro tutus kar ro opokup nonuk, kiro ro ko maimai senek saräi.’]” @y+Jisas nukas kiro roat awarowon, “Meter Anut nukas ak kamwareäwon, rusapai Anut nukas ak utwareanik, karauk roasiret ak kon sarau eposek muriäi kos kiro roasiret kamwarai. [ >u*Jisas nukas ätäi awarowon, “Ak Anut nukan ämän kiro äieu ninareäi ra? Kiro ou tutu ou miäin roat akas aru äumoi, sauk moin. Rusapai, kiro ou tutu kamuk opokan ou tutu sakau eposek sarewon. Näwäu nukasar kiro tutu sarau näwäu nuruwon, kiro eposek senes ik aparum.” Buk Song 118:22 r])Akas ko aurin, “Kos kiro aru roat erekapu akware kureanik, ko ätäi karauk roat ak kiro wain woi kamäun imwarai. Tawa kiro wain murunuk, owaun ses opok kiro wain woi kamäiei roat akas woi atak ro karauk wain nemauk nuraiei.” (Jisas nukas roat rain awarowon, “Akan ronkat owo senek? Woi atak ro ko wain woia koia, kiro woi kameäin roat owosewarai?” Z-'Keseria, ak kiro mokoi wain woian imäi neanik, woi kasakupai wena, meiewon.” V%&Utianik, kiro woi kameäin roat akas woi atak ron mokoi kounuk, aparianik, ak keser äiein, ‘Kos kon momok meienuk, kon osap erekapu owai. Ik ko weta, meienuk, kon wain woi ik owam. Kiro ik keseram.’ %~C%Keserna, kiro ros nukan mokoi senes äsimornuk, kiro roat rain opok potowon. Momokus keser ronkatewon, ‘Ak isan mokoin ämän roumoi, wa aru muraiei.’ R}$kiro woi atak ros ätäi kon sarau roat sosop äsimwaronuk, ak wain woi kameäin roat siarakap potoin. Kiro roat akas sarau roat 3 orip amke akwaroin siar, kiro sarau roat sosop ak nais kir akwaroin. -|S#Wain woi kameäin roat akas kiro sarau roat 3 orip sakau atwareanik, kar ro wena, manowon, kar ro wena, meiewon, kar ro ko aiaukus wena, meiewon. Ak keserna, G{"Wain nemauk murunuk, owaun ses kounuk, kiro woi atak ros kon karauk sarau roat awaronuk, ‘Karauk wain nemauk owaun kiro woi kumeäin roat rai opok potowe,’ keser awaronuk, potoin. z!Jisas nukas awarowon, “Ak kar totok ämän rowe. Kar ro ko omnokou näwäu orip, ko wain woi momara, wain uku weanik, porim wate mowon. Kiro woia wain nemauk äsisiraun up tuweanik, woi kamäun ou rumukäu kämioik mowon. Woi erekapu jekur raunuk, karauk roat kon woia sarau maun kau mareanik, sarau mona mona, kiro woi atak ro nuka ko kar mena atapuk manowon. Buk Song 80:8 lyQ An jomareäwon ro, Jon ak opok koianik, apu eposek ätär marowon, ak konun akan woiaka epar mau wa. Keserna, takis aiauk oiäin roat pak apu pakan asiret pak akas akan woiaka konun epar moin. Ak kiro roasiret akan onok apwareanik, akas akan onok aru pakan ätäi wa piririanik, konun woiaka epar wa moi.” Roat aru akas wain woi kameäin totok ämän. (xIKiro ses opok, owo mokois kon momokun ämän tainoru?” Roasiret akas keser äiein, “Urek mokois kon momokun ämän tainorwon.” Keseria, Jisas nukas kiro roat awarowon, “Is ak epar senes awarom, takis aiauk oiäin roat pak apu pakan asiret pak ak amke Anut nukan roasiret sarei. =wsKiro ros kon etei mokoi keseriar pote, auruwon, ‘Na nais wain woia pote sarau mo.’ Kos ätäi auruwon, ‘Io, moni, is manam.’ Utianik, ko keser aurianik, ko woia manau wa. vKiro mokois ätäi kon momok auruwon, ‘Is woia manau utom.’ Keser äiewonus, ko ätäi ronkat oianik, woia pote sarau mowon. 8uiJisas nukas ätäi awarowon, “Akan ronkat owo senek? Kar ro ko mokoi oirori orip. Kiro ros kon urek mokoi pote, auruwon, ‘Mokoi, rusa na wain woia pote sarau mo.’ Yt+Keseria, akas Jisas ätäi aurin, “Ik äpu wa.” Kos ätäi kiro roat awarowon, “Is nais, inokos is sakau ironuk, kiro onok keseriäim ak wa awaram.” Jisas nukas mokoi oirori awan totok ämän mowon. FsUtianik, ‘Kon sakau kiro ro nukas nuruwon,’ keser aurta, roasiret akas ik owoseikaiei rai iminewaroin. Owon, ak Jon ko Anut nukan ämän roianik, areawon ro keser sakau ronkateäi.” ErAn jomareäwon ro, Jon, kon sakau erapakas kowon? Kiro sakau Anut nukas nuruwon ra, ara kar ro nukas kiro sakau nuruwon ra?” Ak kiro ämän roianik, aka aka areanik, äiein, “Ik ko owo räi aurau? Ik ko Anut nukan sakau pakas an jomareäwon äieta, kos aikai, ‘Keseria, ak owon akan woiaka epar mau utoin?’ ^q5Jisas nukas ätäi kiro roat awarowon, “Isas pak kar ämän totwaraurim. Akas amke isan ämän onoktapau kiro totwaraurim airona, isas pak is owo sakau pakas kiro onok keseriäim kiro onoktapau ak awaram. 1~}||d{zyy(xwvvuuItt srqqyponn5mmlLkk%jiiZhh>=u<p]YKeseria, ak omsau sau erekapu potoinai, roasiret ak isan ämän tamarona, akan woiaka pirirmoi, isan tamareäim roat sarena, akas pote, Moni nukan enip pak Mokoi nukan enip pak Osou Näu nukan enip pakaima, roasiret an jomaraiei. \yJisas ko ak siarakap pemara, keser awarowon, “Anut nukas omar pak omnokou pak kamäun kiro sakau erekapu is irowon. f[EKiro opok, ak ko aparianik, rororin. Utianik, tamarowon roat karauk ak ronkat oiroror orip. }ZsJisas nukan tamareäwon roat 11 orip ak Galili poteanik, Jisas nukas meter awarowon kiro omtapau opok potoin. rY]Keseria, marai roat akas kiro aiauk oianik, ämän awaroin siar tainorin. Keserna, kiro ämänis Juda akan omsau erekapu pote iporwon. Kiro ämän Juda roasiret rusapai keseriar areai. Jisas kon tamareäwon roat amiakap pewon. XKeserna, Pailot ko kiro ämän rounuk rai, ikes ko keser auram, ak kar onok aru mau wa, okon, ak kiro onokun woiaka aru wa mau.” *WM Akas marai roat keser awaroin. “Ak keser äiäiei, ‘Ik pututu ninota ninota, kon tamareäwon roat akas peanik, kon kopeu päu oi manoin.’ keser awaraiei. V Anut kamuk raiäi roat näunäu pak menan roat näunäu pak aka aka ämän ateanik, aiauk sosop oianik, marai roat aroin. 0UY Kiro asiret ori au apu opok potosa potosa, karauk up kamein marai roat akas näu mena poteanik, Anut kamuk raiäi roat näunäu kiro onok pewon erekapu awaroin. 2T] Apu opok potosa, Jisas nukas kurte pe tarwatianik, awatowon, “Orie.” Keser awatonuk, awas ko siakup peanik, kon isou atomoi, kon enip jou murusa, Jisas nukas kiro asiret ori awatowon, “Au wa iminäu. Au pote isan tamareäimin roat awarona, Galili pote apairaiei.” Marai roat akan ämän. S sR_Kiro asiret ori au imineirin sinuk, kurte up utia, nepipirmoi, kon tamarowon roat awaraun potoirin. oQWAu kesernair, kurte potoinair, kon tamarowon roat awaraieir. Jisas ko up pakas ätäi siräiewon, ko amke Galili provins potonuk, ak tainori potaiei. Ak kiro opok pote aparaiei. Isan ämän okoro awatom jekuriar ronkatäieir.” mPSKo okoro opok rawau wa. Meter ko äiewon siar ätäi siräiewon. Au ko nini moin omoi koi aparwer. 2O]Ak keserna, Anut nukan sarau eitekus kiro asiret ori awatowon, “Au wa iminäu. Is äpu au kiro ro ko Jisas am äpäs opok äsäi moin meiewon aparaun itanerair. mNSMarai roat up kame rain, ak ko aparmoi, karkairianik, sakau iminemoi, ak roat meiein senek ninoin. MMKon neputapau ermän nukan merek senek. Kon omjo iou ärneu senek. $LAKurte mim näwäu penuk, Näwäu nukan kar sarau eitek omar ute nemara, aitapau näwäu up oksau pene moin opakan eroror momara, ko kiro opok tane rawon. |K sSumoin ses manonuk, tapera Tup Näu opok Magdala menan Maria pak kar Maria ori au Jisas nukan up aparaun potoirin. JBKeseria, ak pote up opok aiauk näwäu muris parar momoi, okäk mianik, karauk marai roat akas kiro up kume rain.I%AKeser aurna, roumara, Pailot nukas kiro roat näunäu awarowon, “Karauk marai roat imwaroinai, pote kiro up jekur sakau kamäiei.” H@Kesek, okon, nas nan marai roat awarota, akas kiro op up jekur kume rawaiei, pote omre 3 orip utaiei. Keserta, kon tamareäwon roat akas kon kopeu wa päu owaiei. Na kiro wa keserta roi, akas kon kopeu päu owaiei. Na kiro wa keserta roi, akas kon kopeu päu oumoi, roasiret keser awaraiei, ‘Ko meieanik, ätäi up uruas siräiwon.’ Meter ko keser sät äiewon, ‘Is Krais.’ Ak rurisa keser sätäiäi, ‘Ko meieanik, ätäi siräiwon.’ Kiro rusapaian sät ämänis meter arewon sät ämän itimorai.” 2G]?Akas keser aurin, “Ro näwäu, ik kar ämän meter kiro ro sätäiäwon, ros keser äiewon roumun ronkatem, ‘Tawa omre 3 orip utia, is ätäi siräiäm’ äiewon. F>Ninoinus, tapera, sumaun ses opok Anut kamuk raiäi roat näunäu pak sintore ämän tamareäi roat pak ak Pailot pak koi tururin. E=Maria ko Magdala menan pak kar asir kon enip Maria, au kiro up siakup taneanik, apari rairin. Marai roat akas Jisas nukan up kame rain. (DIIukärir sarenuk, kar ro aiauk sosop orip ro kowon. Kon enip Josep, ko Arimatea menan, ko nais kar Jisas nukan tamareäwon ro. S@8Kiro asiret kamuk, kar asir kon enip Maria ko Magdala menan, pak kar asir kon enip Maria ko Jems Josep orien aninawa, pak kar asir ko Sebedi nukan wau, pak rain. Jisas nukan enipsau oi aireu uru moin. ?7Asiret sosop meter Galili provins pakas Jisas isanaraun tainori koin, ak erek atapukas tai raianik, Jisas owosäiei rai apari rain. G>6Marai roat akan ro näwäu ko kon marai roat pak ak Jisas kume rain, mim pemara, onok atap atap penuk, aparianik, ak sakau imineanik, äiein, “Epar senes, kiro ro ko Anut nukan Mokoi.” =}5Jisas ko ätäi siräienuk, kiro meiein roasiret siräiein ak Jerusalem näu mena potona, roasiret sosop akas apwaroin. < 4Keseria, op up nais om käienuk, meten roasiret ak akan woiaka Anut nukanun epar mianik, meiein, ak ätäi erekapu siräiein. B;}3Kiro ses opokar, omjo Anut osap nuriäi ou näwäu owa äsäi moin rawon, oikas kiräi nopte, oirori sarewon. Kesernuk, mim näwäu pemara, aitapau näunäu kamukasar käi kurwarowon. ^:52Jisas nukas ätäiar kakaparnäkäu urwenuk, kon osou nukasar utonuk, manowon. y9k1Utianik, karauk roasiret akas kiro ro aurin, “Ik kame rauta, Elaija nukas koi, saräi ra, ik apari rawau!” 80Keseria, kar ros kurte mane kar osap jaimirmir senek oianik, wain an tiu mia, aitauk opok momara, Jisas jaun nurauruwon. y7k/Kesernuk, karauk roasiret kiro opok tai rain akas kiro ur roianik, äiein, “Kiro ro ko Elaija urura!” U6#.Keser raunuk raunuk, 3 klok siakup sarenuk, Jisas nukas keser urwewon, “Eloi, eloi, lama sabaktani.” Kiro ämän onoktapau kesek. ‘Isan Anut, isan Anut, na owon is utoirom?’ Buk Song 22:1 h5I-Sankeu san näu kamuk, san jeräu wa, om erekapu pututu senek sare pote 3 klok iukärir. d4A,Kiro onok aru moirin roat ories nais ko keseriar jeje ämän auririn. Jisas meiewon. 3++Kon wou Anut nukanun epar momara, äiäu, ‘Is Anut nukan Mokoi.’ Keseria, Anut nukas ko saräi ra, ik apari rawau.” Buk Song 22:8 t2a*Ak keser äiein, “Ko karauk roasiret sarwareäwon, nukasar ätäi nukan enipsau saräu senek wa! Ko Juda roasiret akan kamwaraun ro näwäu king maro, ko am äpäs opokas ute nonuk rai, ik kiro aparianik, iken woiok konun epar mam. {1o)Anut kamuk raiäi roat näunäu pak sintore ämän tamareäi roat pak akas nais keseriar jeje ämän aurin. k0O(Ak keser äiein, “Nas keser äiemon, na Anut osap nuriäi ou näwäu uräianik, omre 3 orip ätäi ou awau mam äiemon. Keseria, na Anut nukan Mokoi maro, nakasar ätäi nakan enmatsau sareanik, am äpäs opokan ute ne.” |/q'Keserna, roasiret akas apu pakas pe mane rai, ko aparianik, tapiaka känkänirmoi, jeje ämän auri auri maneäi. 6.e&Keseria, Jisas am äpäs opok äsäi momana, akas onok aru moirin ro oiroror imwateanik, kar ro Jisas nukan ipou näu kaima äsäi moin, kar ipou saunan kaima äsäi moin. --S%Ak ko äsäi mianik, tapakup karauk roat akas kar ämän enkup moin ak keser jer we moin. ‘Okoro ro Jisas, ko Juda roasiret akan kamwareäu ro näwäu, king.’ O,$Keseria, ak Jisas am äpäs opok äsäi mianik, kiro opok kame rain. +#Keseria, marai roat akas Jisas am äpäs opok äsäi mianik, ak kon omjo atapane owaun rai, aiauk oianik, satu sipiräiein. -*S"Keseria, akas wain an amkasuwei tiu senek orip momoi, keputirianik, Jisas jaura rai nuraurin. Utianik, ko kiro wain an menopakus märäkärwon tiurnuk, ko jau wa. ^)5!Ak kar om enip Golgota potoin. Kiro om enip onoktapau kesek ‘op tapau sekerem’. (5 Rom akan marai roat akas Jisas am äpäs opok wäun apu opok imäi potona potona, kar ro ko Sairini menas ätäi näu mena tonaun kowon. Kon enip Saimon, ak ko apu opok tararianik, sakau atea, Jisas nukan am äpäs oianik, Saimon ämäi muruna, ko Jisas tainori potowon. Z'-Ak ko jeje ämän erekapu auri kureanik, kiro omjo ko opokupan jäkäi oumana, ätäi kon omjo orke murin. Keseria, ak ko imäianik, am äpäs opok äsäi maun imäi potoin. Jisas am äpäs opok äsäi moin. b&=Akas ko sinok amuk urarianik, ipokupan aitauk senri oumoi, kiro aitaukusar tapau purin. %Keseria, ak kar rumäkät katuau orip oumoi, tatmaianik, kon tapau opok kuror moin. Kar aitauk oianik, kon ipou näu kaima moin. Keseria, ak ko siakup uoraka sur wea, jeje ämän aurin. “Na Juda akan kamwareäum ro näwäu, king, ik nan enmat jou mom.” a$;Keseria, marai roat akas kon omjo jäkäi murianik, kar omjo osou ko opok kuror murin. #Marai roat akas Jisas Pailot nukan ou enip Pretoriam owa imäi potona, karauk marai roat owa rain erek koi ko karirim kator rain. "{Keserna, Pailot nukas Bar-Abas utonuk, manowon. Kesermara, kos kon kar marai ro aurnuk, kos Jisas mänkäsirianik, karauk marai roat aronuk, akas am äpäs opok äsäi maun imäi potoin. Marai roat akas Jisas jeje ämän aurianik, ir tukein. x!iRoasiret akas ätäi aurin, “Owosäi ko meienuk rai, kiro usu ika pak iken mokoit pak erek owauram.”  Ko roasiret apwarowon ak weräiäun senek sarena, Pailot ko kar ämän mau senek wa, okon, an maro orip oumara, roasiret amiakap kon ipou an kosorwon. Kos äiewon, “Okoro isan usu wa, isas kiro ro weita, wa meiäi. Akasar keseraun keserwe!” Pailot nukas awarowon, “Owon? Ko owo onok aru keserwon?” Akas ätäi ko am äpäs opok äsäi mota, meiäun rai sakau äiein. (IKeserna, Pailot nukas ätäi awarowon, “Jisas, ko Krais äiäi, is ko owosäm?” Akas oiaksau karar mianik, aurin, “Ko am äpäs opok äsäi mo!” "=Pailot nukas ätäiar roasiret totwarowon, “Akan ronkat okoro ro oirori, is inok ro utoita, manai?” Akas ätäi aurin, “Bar-Abas utota, manai.” -SAnut kamuk raiäi roat näunäu pak karauk roat näunäu akas roasiret raiaka atomoi, awaroin, “Pailot aurwe, Bar-Abas utota, man. Jisas weta, meiäura.”  Keserna, Pailot ko ämän wasarewareäu sia opok tane raunuk, kon waus kar ämän sur murumara, auruwon, “Nas kar onok aru kiro ro opok wa keserau. Kiro ro ko onok eposek miäu. Is pututu nini epire ko aparmin, okon, isan woi usuäu senes sareu.” ucPailot ko äpu Juda roasiret ak Jisas nukan onok eposek mesin kasiak peäi, okon, ak ko siakup imäi koin. %Keseria, roasiret koi tururna, Pailot nukas awarowon. “Akan ronkat is inok ro utoita, ko manai? Bar-Abas ra, Jisas ko Krais äiäi ra?” ^5Kiro ses opok kar ro kon enip Bar-Abas kon enip jou aru orip ko karapus owa raiäu. }Akan sumaun omre enip Pasowa opok, Rom akan kamwareäu ro näwäu king nukas woisan karar karar kiro omre opok kar ro karapus owa raiäu utonuk, maneäu. Roasiret akasar koi tururianik, kar ro utona, manaun aurna, kos kiro ro utonuk, maneäu. 7Keser aurnuk, Jisas nukas kar ämän eteinak ätäi aurau wa. Kesernuk, Pailot ko ronkat sosop owon. Pailot nukas Jisas wena, meiäun awarowon. eC Keserna, Pailot nukas auruwon, “Utianik, kiro ämän nan enmatap moi, na rowau wa ra?” 7 Utianik, Anut kamuk raiäi roat näunäu pak karauk menan roat näunäu pak, akas Jisas enip opok ämän sätäuna, kos ätäi kar ämän awarau wa. A{ Jisas Pailot nukan amuk opok tai mona, Pailot nukas totorwon. “Na Juda roasiret akan kamwareäum ro näwäu king ra?” Jisas nukas ätäi auruwon, “Io, naka äiem senek.” >u Meter Anut nukan ämän roianik, areawon ro Jeremaia nukas kiro ämän arewon kiro epar peu. ‘Akas kiro aiauk 30 orip Israel roasiret akas kiro ojap moin aiauk oianik, kiro mis ate miäin roat akan omnokou kau moin. Kiro Anut nukas is airowon siar.’ Sekaraia 11:12-13 Pailot nukas Jisas totorwon.  gGKeserianik, kiro om enip ‘Karian omnokou’ äiäi. Kiro omnokou rusapai nais enip atorai. Ak kiro aiauk oumoi, mis ate miäi roat akan kar omnokou kau mianik, kar menan roasiret meiena, kiro opok up tuewaraiei. dAAnut kamuk raiäi roat näunäu akas kiro aiauk oianik, äiein, “Kiro ojap momun aiauk, kiro iken sintore ämänis äiewon, kiro ukun orip, okon, ik Anut osap nuriäi ou näwäu pakan aiauk pak wa turur mau.”  Keser aurna, Judas ko kiro aiauk Anut osap nuriäi ou näwäu owa känkurea, ute pote nukasar pomur oumara, meiewon. i KKo pote, kiro roat awarowon, “Is onok aru momin kiro ro ko kar onok aru mau wa, isas kon iwäi jaukut ipiakap momin, okon, ko wena, meiäuru.” Akas ätäi aurin, “Kiro onok ikes kesermun ra? Nakasar kesermon apar!”  Judas ko Jisas kon iwäi jaukut ipiakap marowon ro Pailot nukas Jisas wenuk, meiäun aparianik, ko ätäi Jisas nukanun wouti momara, ätäi pote Anut kamuk raiäi roat näunäu pak karauk roat näunäu pak ko kiro aiauk 30 orip owon ätäi araun potowon.  {Keseria, ko muris ipou parar mia, Rom akan kamwareäu ro Pailot ipokup maun imäi potoin. Judas pomur oianik, meiewon.  Om teinenuk, tapera, Anut kamuk raiäi roat näunäu pak karauk menan roat näunäu pak, akas Jisas wena, meiäun ämän atoin. gGKKesernuk, Pita ko Jisas nukas ämän meter auruwon, ätäi ronkatewon. “Kakarau ur wäu wa opok, na isan enim ämäi momata, ‘is ko äpu wa’ rai 3 orip äiäm.” Keseria, Pita ko kasik neanik, näwäu waiewon.V%JUtianik, Pita nukas ipou kämioik momara, ätäiar äiewon, “Epar senes, is ak awarom! Is sät ämän mam kar usu is opok päi. Is kiro ro äpu wa!” Ko keser äienuk äienukar, kakarau ur wewon. 'GIRai rai, karauk roat atapuk rainus, Pita siakup pemoi, keser aurin, “Epar senes, na Jisas nukan tamusiäu ro kar. Nan arem pätunas na amop musou.” kOHKesernuk, Pita nukas ipou oik mianik, ätäi äiewon, “Epar senes, is kiro ro äpu wa.” !;GKeseria, ko ätäi ou rorokpai tai raunuk, kar sarau asires pemara, roasiret awarowon, “Okoro ro nais ko Nasaret menan, Jisas pak ariäu ro.” 3FKeser aurnuk, Pita nukas kiro roat amiakap Jisas nukan enip ämäi mianik, äiewon, “Na kiro ämän äiem kiro kon onoktapau is äpu wa.” MEPita ko Anut kamuk raiäi roat akan kamwareäu ro näwäu, Kaiapas nukan ou kiro kasakupai tane raunuk, kar sarau asires pemara, auruwon. “Na Galili provins pakan ro, Jisas nukan jauk.” -Dakas ko aurin, “Na Krais, na ämän roianik, areäumon ro rai, na ik aik, karo, inos na iwosou?” Pita nukas ‘Is Jisas äpu wa’ äiewon. hICKesermana, akas Jisas opokup sinok kurea, ipiakas wein. Karauk roat akas sipou purianik, kOBKaro, akan ronkat ko owosäiei?” Akas ätäi äiein, “Ko ämän orip, okon, wena, meiäi.” d~AAKaiapas ko kiro ämän roumara, nukan omjo kiräianik, keser äiewon, “Kiro ro ko Anut jeje ämän auru! Ik owon karauk roat awarota, koi kon enip opok karauk ämän maiei? Ko Anut jeje ämän auruwon, ak roin. !};@Keser aurnuk, Jisas nukas ätäi auruwon, “Io, naka äiem senek. Is ak erekapu epar senes awarom, kiro ses opok, Ro Nukan Mokoi ko Anut, ko sakau näwäu orip nukan ipou näu kaima taneanik, omar oik iou pakas ätäi kowai, aparaiei.” Buk Song 110:1, Daniel 7:13 L|?Utianik, Jisas ko aräu wa. Okon, Kaiapas nukas ätäiar auruwon, “Na Anut, ko orip orip awau raiäu, nukan enip atea, nan ämän sakau momoi, na ik aik, na Krais, Anut nukan Mokoi ra, wa?” l{Q>Keserna, Anut kamuk raiäu ro näwäu senes, Kaiapas nukas akan amiakap tai raumara, ätäi Jisas keser totorwon, “Na owon kiro roat akan ämän aisoin ätäi awarau utom? Na owosemon, okon, na enmatap ämän miäi.” z5=Awas keser äieirin, “Kiro ros keser äiewon, ‘Is kiro Anut osap nuriäi ou näwäu uräianik, omre 3 orip ätäi mam,’ kos keser äiewon.” +yOAnut kamuk raiäi roat näunäu pak karauk Juda roat näunäu pak akas karauk sät ämän Jisas opokup momana, owose wena, meiäun rai keserin. fwE:Kiro roat akas Kaiapas nukan owa Jisas imäi tonona, Pita ko potonar, ämäi ämäi keres keres potowon. Keserna, Pita tonea, kiro opok om kameäi roat pak taneanik, Jisas owoseanik, ätäi imäi nona, aparam rai rawon. Tv!9Kiro roat akas Jisas sakau ateanik, Anut kamuk raiäu ro näwäu senes kon enip Kaiapas nukan owa imäi potoin. Kiro opok sintore ämän tamareäi roat pak menan roat näunäu pak erek turur rain. |uq8Utianik, ak kiro onok keserna, Anut nukan ämän roianik, areai roat akas kon ämän jer we moin kiro epar pewon.” Keserna, kiro ses opok kon tamareäu roat erekapu imine manoin. Jisas ko roat näunäu amiakap wena, meiäun rai ate aparin. t 7Keseria, Jisas nukas kon iwäi jaukut awarowon, “Ak weräiäun utupauk pak siräp pak oianik, is päu ro senek sakatoirianik, iworaun koi ra? Is omre orip orip Anut osap nuriäi ou näwäu owa roasiret tamareäimin, ak kiro opok sakatoirau utiäin. s6Utianik, isan Monias sareirnuk rai, kon ämän buk opok rau kiro epar wa päi. Okon, kiro onok nukasar is opok päun äiewon päura.” (rI5Utianik, na äpu wa ra? Is isan Moni aurita, kos is sareirianik, kon sarau eitek sosop omsau 12 orip akan marai roat senek itimwaraiei kiro äsimwaraun itok. q94Kesernuk, Jisas nukas kiro ro auruwon, “Nan siräp oinam, ätäi kon jowa joke mo. Roat ak siräpis weräiäin ak siräpis akwarona, meiäiei. 5pc3Keserna, kar ro Jisas pak rawonus, kos kon siräp rumukäu oumara, Anut kamuk raiäi roat akan kamwareäi ro näwäu nukan sarau ro wem raiar kon rauk käu patir kurewon. )oK2Kesernuk, Jisas nukas ätäi auruwon, “Jai, na owosäun koumon rai na kurte keser.” Ko keser äienuk, kiro roat akas kurte pemana, Jisas sakau atoin. ~nu1Keseria, Judas ko kurte Jisas siakup potomara, keser auruwon, “Pere, tamukiäu ro!” aurianik, oktokoruwon. m}0Judas nukas meter kiro roat keser awarowon, “Is kiro ro pote oktokorita, ak äpu maiei kiro ro karar ak sakataiei.” Kl/Jisas nukas kon tamareäu roat kiro ämän awaronuk awaronukar, kon tamareäu roat 12 orip pakan kar kon enip Judas nukas ko siakup kowon. Menan roat näunäu pak, Anut kamuk raiäi roat näunäu pak akas roat sosop Jisas sakau ataun äsimwarona, Judas tainori potoin. Ak weräiäin siräp pak utupauk pak ate koin. *kM.Aparwe! Enro ros is isan iwäi jaiat ipiaka opok muraun ki kou. Ak sirauwe! Ik pote ko tararau manau.” Judas nukas Jisas kon iwäi jaukut akan ipiakap mowon. bj=-Utianik, ko ätäi pemara, kon tamareäu roat nini rain apwareanik, rurawaria, keser awarowon, “Ak ninianik, sume rai ra? Ak rowe! Ro Nukan Mokoi sakateanik, roat onok aru miäi akan ipiaka opok maun ses kou. {io,Keseria, ko ätäi utware Anut auraun manowon. Ko amke Anut auruwon siar kiro ämänir ätäi mane auruwon. h+Ko ätäi pe kon tamareäu roat ak ätäiar keseriar nini rain apwarwon. Ak amos atomaronuk, awau tai rawau senek wa. +gO*Keseria, ko ätäiar Anut auraun potea, Anut keser auruwon, “O Moni, is okoro meiäun kap nas wa oi kureta, is kiro jeita rai, itok nan onokur tainor.” %fC)Ak wa ninau, awau tai raianik, Anut aurwe. Keseraiei, Satan nukas wa ate apwarai. Is äpu ak onok eposek keserauriäi, utianik, akan enmaksau sakau wa.” e7(Keseria, ko kon tamareäu roat 3 orip ak nini rain opok pe apwareanik, rurawarowon. Ko Pita auruwon, “Ak is kamoireanik, tai rawau owon utoi? gdG'Ko kiro omoi utomara, nukararnak pote ämäi raia, ko wou kumase nini rai, Anut keser auruwon. “O Moni, nas is opiapan usu oi kuräm kiro itok. Utianik, na isan ronkat wa tainorau, na nakan ronkat karar tainor.” c!&Jisas nukas kiro roat 3 orip awarowon, “Isan woi usuäu senes monuk, waiauk patirnuk, meiäurim. Ak is pak okoro opok awau tai rawe.” mbS%Kos Pita pak Sebedi nukan mokoit ori pak imware manowon. Kon wou aru senes monuk, ko nepipirau wa. a/$Jisas kon tamareäu roat pak kar om enip Getsemani poteanik, keser awarowon, “Ak okoro opok tane rauna, is enro opok Anut aurau potom.” _`7#Pita nukas ätäi auruwon, “Epar senes, is kesek ämän wa äiäm. Utianik, is na pak erek meiäm.” Kesernuk, karauk tamareäu roat akas nais keseriar aurin. Jisas ko Getsemani woia pote Anut auri rawon. :_m"Jisas nukas ätäi keser auruwon, “Is na epar senes aisom, rusapai pututu kakarau ur wäu wa opok nas isan enim ämäi momata, ‘Is ko äpu wa’ rai 3 orip äiäm.” ^!Pita nukas Jisas ätäi auruwon, “Onok aru na opok penuk, aparianik, ak erekapu na utoisi manaiei. Is karar na wa utoisam.” v]e Kiro keserna, is meieanik, ätäi siräianik, amke Galili provins opok potoita, ak tainori potaiei.” \3Jisas nukas kon tamareäu roat awarowon, “Rurisa okoro pututu kar onok is opok penuk, ak aparianik, ak is utoirea, imine manaiei. Anut nukan ämänis keser äieu. ‘Kiro sipsip kameäu ro isas weita, sipsip raut ak imine atap atap manoutaiei.’ Sekaraia 13:7 1[[Kesermana, ak kar sir wemoi, kasik neanik, Olivet omtapau opok potoin. Jisas nukas Pita keser auruwon, “Nas roasiret is mesin awaram, ‘Is ko äpu wa.’ ” Z7Is ak epar senes awarom, is ätäi okoro wain nemauk pakan an wa jam, pote is kar wain an awau kiro isan Monian kamwaraun mena ak pak ätäi jam.” YOkoro isan karian, Anut nukas kiro karianas ak pak paip [awau] mou. Isan karian kournuk, kis roasiret sosop akan onok aru jäkäi marai. X#Keseria, ko ätäi wain an kap orip oumoi, Anut aurmara, kon tamareäu roat aromara, awarowon, “Ak erekapu okoro kap pakan an jeie. IW Jisas kon tamareäu roat pak tane o je je rai, ko bret oumoi, Anut ‘pere’ aurmara, ipous pärärianik, kon tamareäu roat aromara, äiewon, “Ak oinai, jeie. Okoro isan enimsau.” VKiro ro Jisas kon iwäi jaukut ipiakap maraun ro, Judas kos keser äiewon, “Tamareäum ro, epar isas na keseisam ra?” Keser aurnuk, Jisas nukas ätäi auruwon, “Io, nakasar ki äiem.” Jisas nukas bret wain an pak kon tamareäu roat arowon. UAnut nukan ämänis äiewon siar, Ro Nukan Mokoi manai, utianik, kiro ros kon iwäi jaukut akan ipiakap marowon, kiro ro ko wopur. Kiro ro anakus an jowon ses opok meiewon maro, kiro usu eteinak. Keserau wa, okon, tawa omar oik ko usu näwäu senes owai.” !T;Jisas nukas ätäi awarowon, “Kiro ro ko is ori erek maro karar opok kon bret ur opok mianik, oura, kos is isan iwäi jaiat akan ipiakap murai. SKo keser äienuk, akan woiaka usu sarein. Ak karar karar akas ko keser totorin, “Näwäu, na is mesin äiem ra? Is wa ra?” R'Ak taneanik, o je je rai, kos keser awarowon, “Is ak epar senes awarom, kar ro ak kamuk rau kos is isan iwäi jaiat akan ipiakap murai.” VQ%Iukärir sarenuk, Jisas kon tamareäu roat pak kiro owa o jaun tanein. PKesernuk, Jisas nukas kon tamareäu roat kiro ämän awarowon siar, ak pote, Pasowa omre opok o jaun omoi jekur moin. O7Keserna, kos kon tamareäu roat keser awarowon, “Ak Jerusalem näu mena tonoinai, kiro opok kiro ro keser aurwe. ‘Iken Näwäus, keser aikowon, “Isan utware manaun omre siarap ki peu, okon, is isan tamareäim roat pak Pasowa omre opok nan owa koi o jam.” ’ ” 2N]Bret jis wäpik amke jeäin omre karar amke penuk, Jisas nukan tamareäu roat akas ko keser totorin, “Ik nan Pasowa omre opok o jaun omoi erapok jekur musau?” MKiro ses Judas ko Jisas kon iwäi jaukut ipiakap maun apu itane rawon. Jisas kon tamareäu roat pak Pasowa omre opok o jein. L#Jisas nukan tamareäu roat 12 orip pakan kar ro, kon enip Judas Iskariot, ko Anut kamuk raiäi roat näunäu siarakap potomara, kos keser totwarowon, “Is Jisas akan ipiaka opok maroita, akas is owo osap iraiei?” Kesernuk, akas aiauk 30 orip ninareanik, ko nurin. KJ) Is ak epar senes awarom, roat akas okoro Anut nukan Ämän Eposek omnokou erekapu roasiret aware arianik, kiro onok okoro asires keserwon kiro nais awaraiei. Keseria, roasiret ak konun ronkatäiei.” Judas nukas Jisas roat näunäu ipiakap maun paip mianik, ojap owon. Iy Kiro asir ko uer sou eposek orip isan enimsau opok kourwon, kiro is meieita, up kureiraun enimsau wäräu jekuri mou. `H9 Saruku roasiret ak pak orip orip rawaiei. Utianik, is ak pak orip orip ekep wa rawam. $GA Keserna, Jisas ko akan ronkat äpu momara, kos keser awarowon, “Owon ak kiro asir wousarianik, usu nuri? Ko kiro onok eposek senes is opok keseru. sF_ Ik kiro uer karauk roat arota, kau mona, kiro pakan aiauk näwäu oianik, saruku roasiret araun itok.” EJisas nukan tamareäu roat akas kiro onok aparianik, kasiak penuk, keser äiein, “Owon kiro asires uer sou eposek orip erar kouru? @DyKeseria, ko owa tanea, o jenuk jenuk, kar sarau asires botol eposek uer sou eposek orip oi peanik, Jisas nukan tapau opok kourwon. Kiro asir meter aiauk näwäus kiro uer kau mowon. qC[Betani mena kar ro, kon enip Saimon, meter ko sip repros orip raiäwon, Jisas tone kon owa rawon. KBUtianik, ak äiein, “Ik ko kiro sumaun omre opok wa wäu, roasiret akas siräianik, akas ik pak näwäu weräiäiei.” Kar asires uer sou eposek orip oianik, Jisas nukan tapau opok kourwon. UA#Keseria, ak Jisas sakau ateanik, wena, meiäun ämän ämäi ämäi atoin. K@Kiro ses opokar karauk Anut kamuk raiäi roat näunäu pak, mena kameäi roat näunäu pak akas Anut kamuk raiäi roat akan kamwareäu ro näwäu, kon enip Kaiapas nukan owa pote tururin. 7?g“Ak äpu sumaun omre kon enip Pasowa omre oirori manonuk, kiro omre päi. Ro Nukan Mokoi kiro ses opok kon iwäi jaukut akas aru murianik, am äpäs opok äsäi maiei.” \> 3Jisas nukas kiro ämän aware kurea, kiro omre opokar kon tamareäu roat awarowon, =.Keseria, kiro roasiret ak ep näwäu wa koseriäu opok ne rawaiei, utianik, roasiret eposek ak karar epar orip orip awau rawaiei.”4<a-Kiro kamwareäu ro näwäu king nukas ätäi ak keser awarai, ‘Is ak epar senes awarom, ak isan kar ro kon enip näwäu wa, ak ko saräu wa, kiro ak is saroirau wa.’ ;!,Keser awaronuk, akas ko ätäi auraiei, ‘Näwäu, na esepa sou raumon ik apaisomun, na esepa an pätison, na esepa na kar menan ro senek koumon, na esepa na omjo wäpik raumon, na esepa sip orip raumon, na esepa karapus owa pote raumon, ik na sareisau wa?’ Y:++Is kar menan ro senek koimin, akas akan owa imäiri potau wa. Utianik, is omjo wäpik raimin, akas kar omjo irau wa. Is sip orip raimin akas kamoire rawau wa. Is karapus owa raimin ak is pote apairau wa.’ _97*Kiro owon, is meter sou iworowon ak is o irau wa, is an pätirwon, ak is an irau wa. 8 )Keserianik, kos kiro roasiret kon ipou saunan kaima rain, keser awarai, ‘Ak euruwe, Anut nukan amuk opok ak ämän näwäu orip. Ak ep wa koseriäu opok pote. Kiro ep isan monias Satan kon sarau eitek pak erek sare marowon kiro opok ak erek ne rawaiei. K7(Ak keser aurna, kiro kamwareäu ro näwäu king nukas ätäi awarai, ‘Ak epar senes awarom, ak isan kar ro kon enip näwäu wa, ak ko sarein, kiro ro karar sarau wa, ak kiro is sareiroin.’ R6'Na owo ses opok sip raumon ra karapus owa raumon, ik pote apaisomun?’ 5&Ik owo ses opok na kar menan ro senek apaisianik, iken owa imäisi potomun? Esepa ik na omjo wäpik raumon apaisianik, omjo isomun? '4G%Kos keser awaronuk, roat eposek akas ätäi ko keser auraiei, ‘Näwäu, esepa na sou raumon, ik na o isomun? Esepa na an pätisonuk, ik na an isomun? 3$Is omjo wäpik, erar raimin, akas omjo irona, takemin. Is sip raimin, akas koi kamoiroin. Is karapus owa raimin, akas pote apairoin.’ ,2Q#Kos keser awarai, ‘Is sou raimin, akas is o irona, jemin. Is an pätirwon, akas is an irona, jemin. Is kar menan ro senek koimin, akas akan owa imäiri tonoin. c1?"Keseria, kamwareäu ro näwäu king nukas keser awarai, “Roasiret isan ipi näu kaima rai, ak isan Monias sare marowon. Meter omnokou päu wa opok, isan Monias nukan kamwareäu mena akan sare marowon, ak owaiei.” 0!Kos roasiret woiaka epar moin ak kon ipou näu kaimas marai, karauk roasiret ak woiaka epar mau wa ko ak ipou saunan kaima marai. /5 Omnokoupaian roasiret omsau sau rai, ak erekapu ko siakup kouna, kos karauk roasiret karaima inäi marea, karauk roasiret karaima inäi marai. Roat akas sipsip meme ori kamwareanik, inäi mareäi senek, sipsip karaima inäi mareanik, meme karaima inäi mareäi senek keserai. F.“Kiro ses opok Ro Nukan Mokoi ko kamwareäu ro näwäu king senek, ko kounuk, Anut nukan sarau eitek pak erek kowaiei. Keserianik, ko kon patan opok taneanik, roasiret wasarewarai. N-Kiro wäskupu ro aru, ak ko imäinai, kaik känkurena, pututu ne rawaura. Ko roat waianik, aiakpanak kartitir rai pak erek rawaiei.” Ro Nukan Mokoi ätäi koianik, roasiret erekapu wasarewarai. ,'Kos ätäi awarowon, “Is epar senes awarom, inok ro ko osap sosop orip, ko sarau miäu, kiro ro ko Anut nukas karauk osap sosop senes nurai. Keseria, kiro ro osap sosop orip saräiei. Utianik, inok ro ko osap eteinak orip sarau wa miäu, kon osap erekapu senri owam. +{Keser aurmoi, kos karauk sarau roat awarowon, “Ak ko pakan aiauk 1,000 senri oianik, 10,000 orip ro nuraiei.” ~*uKeseria, na isan aiauk benk opok murau owon utomon. Is ätäi keser koita, kiro aiauk pak karauk aiauk pak owam.” /)WKeser aurnuk, kon kameäu ros kiro sarau ro keser auruwon, “Na sarau ro aru! Na ro wäskupu senes. Kar ros kon woia o uku weäwon, is kon o siräi oiäim ra? ({Keseria, is iminemoi, nan aiauk 1,000 iromon, is kiro aiauk oi pote omnokou uru up tue momin. Nan aiauk okoro apar.” 'Kesernuk, kar sarau ro aiauk 1,000 owon ro ko nais pemara, keser auruwon, “Näwäu, is äpu na kurte kasat peäu ro. Keseria, kar ros kon woia o uku weäwon, na kiro pakan o siräi oiäum. Na kar ros kon woia o uku kureäwon, na kiro pakan o jare oiäum. K&Kesernuk, kiro kamwareäu ros auruwon, “Na sarau ro eposek. Na sarau eteinak jekur kamemon, okon, is na sarau näwäu opok musoita, na sarau kamäm. Keseria, na is pak pea, nepipir rawam.” ~~Y}w|{{czzryyGxwwqvuuPut^srr;qq9ppfoqnnmnbmcllkk*kjiih1ggpgef ddcc~baa``,__^] \[[YXWWVkUTSgRRQP@OOkNNML,KJIHHGG*FEEEyCCBmA5@@???U>>;=<*Kesernuk, kiro asinak kurte siräi ariäwon. Kiro asinak kon woisan 12 orip. Roasiret rain ak kiro kurur aparianik, näwäu karkairin. #?)Toneanik, kos asinak nukan ipou ateanik, Juda ämänis keser auruwon: “Talita kum”, kiro ämän onoktapau kesek, ‘Asinak isas aisom, na siräu.’ Q(Jisas keser äienuk, ak ko apari ioin. Kos roasiret kasik naun äsimwaronuk, nona, asinak nukan momok anak ori pak, kon tamareäwon roat 3 orip pak, ak karar asinak nukan ou waru uru imware tonowon. N&Ak Jairas nukan owa kouna, roasiret sosop akas wai rai, käi mirori rain. Jisas nukas apwareanik, awarowon, “Owon ak käi mirori rai? Ak owon wairai? Kiro asinak meiäu wa, ko erar nini rau.” 'yk%Ko keser aurianik, roasiret sosop imwarau wa. Pita, Jems, Jon (Jems nukan amak) ak karar Jisas tainori potoin. a;$Jisas nukas kiro ämän roianik, Jairas auruwon, “Na wa iminäu, nan won epar mo!” J #Jisas nukas arenuk arenuk, karauk roat ak Juda akan tururiäi ou kumeäwon ro Jairas nukan owas koianik, Jairas aurin, “Jairas, nan asinak meiewon. Na owon tamareäu ro sarau nuram?” 3"Kesernuk, Jisas nukas auruwon, “Asinak, nan won epar mowon, okon, nan enmatsau eposek sarewon. Na won päurar orip man. Nan sip erekapu utai.” !Kiro asir owo onok ko opok pewon äpu momara, ko näwäu iminemoi, Jisas siakup uou sur weanik, kon ämän erekapu epar auruwon. H  Utianik, Jisas nukas inokos keseirowon rai amukusar itanewon. Kon tamareäwon roat akas aurin, “Roasiret sosop turur rai kotomaisoi, nas owon ‘inokon ipous is atoirou’ räi awaromon?” mSJisas nukas kon sakau manonuk, äpu mianik, pirirmoi, awarowon, “Inokon ipous isan omjo atou?” ykKeseria, ko omjo atonuk, kon sip kiro kurte utowon. Ko rowon kon enipsau opok sip rawau wa. Ko eposek sarewon. X )Ko keser ronkatewon, “Is kon omjo karar atoita, is ätäi eposek saräm.”  Ko karauk roat akas Jisas mesin ämän mona, roianik, roasiret kamuk raumoi, ko Jisas mekesup peanik, Jisas nukan omjo atowon. / WJekwareäin roat sosop akas ko jekurmana, tätäi sosop nuriäin. Kon aiauk kiro jekuriäi roat opok patariäwon. Utianik, kon sip utau wa, ko sip näwäu oi rawon. l QRoasiret ak kamuk kar asir rau. Ko keir sip orip orip oiäu, kiro sip nukan woisan 12 orip rawon. p YJisas an utomoi, ko kiro ro pak erek potoirin. Kesernuk, roasiret sosop ak erek Jisas tainori manoin. hIJuda akan tururiäi ou kumeäwon ro kar, kon enip Jairas, ko koianik, Jisas aparmara, isou siakup uou sur wemoi, sakau ämän auruwon, “Isan asinak meiäuru. Na koinam, nan ipon ko opok mota, ko ätäi eposek saräi.” 1Jisas ko ous opok tonomara, Galili An Unik karaimas karaimas ätäi potowon. Ko an kasakupai usnokou opok nonuk, roasiret sosop koi tururin. -Keser aurnuk, kiro ros poteanik, näu mena 10 orip, enip Dekopolis, kiro pakan roasiret Jisas nukas ko owoseanik, sarewon ämän aware ariewon. Roasiret erekapu ak kiro ämän roumoi, karkairianik, ronkat sosop oin. Jisas nukas asinak meiewon pak sip asik pak jekwatowon. FKeser aurnuk, Jisas nukas ätäi ko ior aurau wa. Kos kiro ro keser auruwon, “Na nan mena potoinam, Anut nukas na mesin wouti momara, okoro onok keseisowon nan tupsiu erekapu awaram.” +OKeserna, Jisas nukas kon ous oik tonaurnuk, kiro ro meter osou aru orip rawon eposek sarewon kos Jisas sakau auruwon, “Is na pak manam, na is ior airam ra?” nURoasiret kiro ämän roianik, ak Jisas akan omnokou utomoi, kar mena manaun rai sakau ämän aurin. ORoasiret ak Jisas nukas kiro onok keserwon aparianik, akas pote, karauk roasiret po raut owosein ämän pak, ro meter osou aru sosop kon wou uru rawon ko eposek sarewon ämän pak erekapu awaroin. .UAkas Jisas siakup koianik, kiro ro meter osou aru orip rawon rusapai ko omjo takeanik, ronkat eposek orip tane raunuk, aparin. Roasiret ak kiro aparianik, iminein. [/Kiro po kamwareäin roat ak kiro onok aparianik, kurte imine potomoi, akan mena pak karauk kiro mena siakupaian roasiret erekapu awaroin. Awarona, roianik, roasiret erekapu owo onok pewon aparaun potoin. ~  Keser aurna, Jisas nukas awarowon, “Itok, ak manowe!” Keser awaronuk, osou aru sosop kiro ro utomana, kiro po raut akan woiaka uru tonoin. Kiro po raut sosop 2,000 orip. Ak iminemoi, kurte om aru opokas poteanik, an unik uru neanik, an jemana, meiein. |}q Keseria, kiro osou aru akas Jisas sakau ämän aurin, “Ik äsimoikota, kiro po raut rai akan woiaka uru nam.” 6|g Po raut sosop kar omtorou karaima o je rain. d{A Keserianik, osou aru akas ik kar omnokou opok wa äsimoikau rai Jisas sakau ämän aurin. z+ Jisas nukas ko keser totorwon, “Nan enmat inok?” Kos ätäi auruwon, “Isan enim Sosop. Owon, ik osou aru sosop kiro ron wou uru raum.” gyGKiro ros keser auruwon, owon, Jisas nukas amke auruwon, “Osou aru, na kiro ro ute, man!” vxeKos Jisas atapukas aparianik, kurte koumara, Jisas nukan isou siakup uou sur wemara, ko keser sakau urwewon, “Jisas, na Anut kämioik rau nukan mokoi. Na is owoseiraurum? Is Anut nukan enip sakau ateanik, aisom, na is usu wa irau.” wvKo orip orip pututu, sankeu, op miäi aireu pak omtapau oik pak raianik, sakau urwemoi, nukasar aiaukus nukan enipsau pitpatiriäwon. OuRoat akas ko orip orip ipou isou mur sakaus pak sen pak pararar miäin. Utianik, kos kiro mur sakau pak sen pak erekapu pitpatir kureäwon. Kiro ro sakau senes, okon, kar ros ko itimorau senek wa. %tCKo op mareäi akan aireu uru niniäwon. Kar ros ko sakatau senek itok wa. Ak ko mur sakaus isou ipou pararar miäi, sinuk, kos kiro mur sakau patiriäwon. }ssJisas ko ous utomoi, omnokou opok pitir nonuk, kar ro osou aru orip ko op up uru rawonus, koianik, Jisas tararwon. ur eJisas kon tamareäu roat pak ous oianik, an unik karaima kasakup, Gadara roasiret akan omnokou opok potoin. jqM)Ak sakau imineanik, aka aka arein, “Kiro ro inok? Urir mas an ori kon ämän tainorir.”p(Jisas nukas kon tamareäwon roat awarowon, “Ak owon imine rai? Ak isan onok sosop aparin, utianik, ak isanun woiaka epar mau wa ra?” o!'Jisas nukas siräimara, urir kermara, an ämän sakau auruwon, “Äiäk! Na ut!” Urir utonuk, an amuk patirmara, päurar tipine rawon. 'nG&Jisas ko ous mekesup täptäp opok nini rawon. Kon tamareäu roat akas turarianik, aurin, “Tamukiäum ro, ik anas oike jauru! Na ikenun wa ronkatem ra?” Um#%Urir näwäu peanik, an ekur pakurornuk, an ous uru nonuk, an ok päurwon. l5$Ak roasiret sosop utwareanik, kon tamareäu roat ak kiro ous Jisas meter tone rawon opok toneanik, erek manoin. Karauk ous nais ak pak erek manoin. {ko#Kiro omre opokar, om ironuk, Jisas nukas kon tamareäu roat awarowon, “Ik an unik karaima aisen potau.” ljQ"Ko kar ämän onoktapau orip roasiret awarau wa. Ko totok ämänis karar awariäwon. Utianik, kon tamareäu roat karar nuka pak erek rauna, kos ämän onoktapau erekapu ätär marowon. Jisas nukas urir näwäu aurnuk, utowon. i!Jisas nukas roasiret Anut nukan ämän onoktapau orip wa awareäu, ko totok ämänis karar akan ronkat rau siar awariäwon. 0hY Akas kiro am uku omnokou opok wena, kos jaukut itimware, ko am näwäu senes sareäu. Kiro am näwäu sarenuk, ai akas kiro am iporu opok jokoru rawaun tou maiei.” \g1Kiro onok kar am marmar uku kesek. Kiro am uku karauk senek wa, ko eteinak senes. fJisas nukas ätäi awarowon, “Anut nukas roasiret kamwareäu onok owo senek rau awaram? Is kar totok ämän awaroita, rowe! e%O näu murunuk, woi atak ros panin atomara, patirai. Owon, o owaun ses pewon.” Jisas nukas kar totok ämän o uku eteinak mesin awarowon. EdOmnokousar sarau monuk, o uku tu pemoi, tonomara, muruwon. c3Pututu kiro ro ko niniäu, sankeu siräianik, kon karauk sarau miäu opok manowon. Kiro o uku tu pemana, owose näunäu sarein kiro ro ko äpu wa. b Jisas nukas kar ämän awarowon, “Anut nukas roasiret kamwareäu onok kiro kesek: kar ro kon omnokou opok o uku kurewon. naUKar ro ko karauk ronkat eposek orip, kiro ro Anut nukas karauk ronkat eposek nurai. Utianik, inok ro ko ronkat eposek wäpik, Anut nukas kon ronkat eteinak ate rau kiro erekapu ätäi senri owai.” O uku tu pewon totok ämän. E`Jisas nukas ätäiar awarowon, “Ak kiro ämän roi jekur ronkatewe. Ak karauk roat osap ariai senek, Anut nukas ak osap arai. Ak roat osap sosop arona, Anut nukas nais ak ätäi osap sosop arai. Kos ak osap sosop arai. Keseriar, ak karauk roat opok owo onok miäi senek, Anut nukas ak opok nais keseriar keserai. T_!Roasiret ak raiaka orip, ak kiro ämän roianik, onoktapau äpu maiei!” '^GKeserna, owo osap akan woiaka uru ämäi raiäu, erekapu amop päi. Owo osap roat akas kururur miäi, tawa erekapu arou merek opok penuk, roasiret aparaiei. ]9Jisas nukas awarowon, “Ak arou aioimana, baket uru ra, pasar inkaruru ämäi miäi ra? Wa, ak arou aioianik, kämioik äsäi miäi. Kiro epar. ^\5Karauk roasiret ak o uku omnokou näu eposek opok nowon senek. Ak Anut nukan ämän roin, akan woiaka uru momoi, rapor tainoriäi kiro ämän eposek oin o sosop muriäu senek. Karauk nemauk karar karar 30 orip muriäu, karauk nemauk sosop 60 orip muriäu, karauk nemauk sosop senes 100 orip muriäu.” Arou patan inkaruru wa ämäi miäi. C[Karauk roasiret ak o uku amurik katuau sop uru tu pein, kiro kon onok kesek, karauk roasiret ak Anut nukan ämän roiäi, utianik, rai rai, ak okoro omnokou pakan onok ronkateanik, osap sosopun akan woiakas meieanik, Anut nukan ämän utiäi. Kiro ämän eposek oin katuaus o uku oi jeäu senek jekur wa muriäu. ZnYUUtianik, kiro ämän akan woiaka uru neanik, omre rumukäu ekep wa raiäu, owon, karauk roat akas ak kiro ämän oin äpu mianik, usu araiei. Keseria, akan woiaka aru momana, Anut nukan ämän roianik, oin kurte erekapu utiäi. lXQKarauk roasiret ak o uku ai marmar opok nowon senek. Ak ämän roianik, oumoi, kurte nepipiriäi. ,WQKarauk roasiret ak kiro o uku apu opok nowon senek. Ak Anut nukan ämän roin. Erar raiakas rouna, kurte Satan nukas peanik, akan woiaka uruan ämän oi kureäu. BVKiro o uku kar ros woia kurewon, kiro Anut nukan ämän. ,UQ Keserianik, Jisas nukas kon tamareäu roat keser awarowon: “Kiro totok ämän onoktapau ak äpu wa, ra? Is karauk totok ämän awarom ak owose äpu maiei? lTQ Keserna, Anut nukan ämän roianik, areawon ro Aisaia nukas meter jer wewon rusapai epar peu. Ko keser äiewon,‘Ak owo osap akan amiakas apariäi, sinuk, ak jekur wa apariäi.Ak owo ämän akan raiakas roiäi, sinuk, ak jekur wa roianik, onoktapau äpu maiei. Ak onoktapau äpu moin maro, akan woiaka pirirna, Anut nukas akan onok aru erekapu jäkäi marowo.’ Aisaia 6:9 Aisaia nukas keser jer wewon.” Jisas nukas o uku nukan totok ämän onoktapau awarowon. pSY Kos ätäi keser awarowon, “Anut nukas roasiret kamwaraun onok meter ämäi rawon. Rusapai ak, isan tamareäim roat, okon, kiro onoktapau ätär maram. Utianik, karauk roasiret kasik rai, is ak erar totok ämänis karar awaram. -RS Roasiret ak Jisas ute manona, kon tamareäu roat 12 orip pak karauk roat Jisas pak erek raiäin akas kiro totok ämän onoktapau owo senek rai Jisas totorin. TQ! Jisas nukas kiro totok ämän aware kureanik, ko keser awarowon, “Roasiret ak raiaka orip raroi, ak kiro ämän roianik, onoktapau äpu maiei!” Jisas ko owon roasiret totok ämänis karar awareäu. vPeKarauk o uku omnokou eposek opok noin. Kiro o uku tu peanik, näwäu sarianik, nemauk sosop murkurein. Karauk nemauk karar karar 30 orip murkurein. Karauk nemauk sosop 60 orip murkurein. Karauk nemauk sosop senes 100 orip murkurein.” hOIKarauk o uku amurik katuau sop uru neanik, tu pein. Katuaus oi jenuk, jekur taiäun senek wa. NUtianik, san sakau peanik, kiro o uku tu pein erekapu rurnein. Kinip om wou uru rapor nau wa, okon, erekapu kusakusaianik, urai kurein. M{Karauk o uku ai marmar opok ne kurein. Omnokou eposek sosop wa, okon, kiro o uku kurte tu peanik, käwäu orip sarein. PLO uku kurenuk, karauk apu opok nowon. Kesernuk, ai rautes pe oi jein. K Jisas nukas totok ämänisar onok sosop tamarowon. Ko ämän keser awarowon, “Ak rowe. Kar ro o uku kuräun kon woia potowon. JFI Jisas nukas onoktoroi roasiret Galili An Unik kasakup ämän tamarowon. Roasiret sosop senes koi ko siakup tururna, ko kar ous oik tone tane rawon. Roasiret ak erekapu an kasakup tai rain. rH]#Inok roasir ko Anut nukan ronkat tainoriäu, kiro roasir epar ko isan ani, isan äpi, isan amai.”G"Keser äianik, roasiret ko siakup koi tane rai, amukus apwaromara, awarowon, “Apwarwe, roasiret okoro opok rai, kiro isan ani amaiat! eFC!Keser aurna, Jisas nukas ätäi kiro ro totorwon, “Isan ani inok? Isan amaiat inokot?” uEc Roasiret sosop akas Jisas kator rain, Jisas aurin, “Nan anin amunat pak kasik en tai rai itaneisorai.” D{Kiro ses opok, Jisas nukan amakut aniaka pak koin. Ak kasik tai raumana, kar ro ko Jisas rawon auraun äsimoroin. ,CQJisas nukas keser awarowon, owon, akas meter keser äiein, “Osou aru nukas kon wou uru tone kame rau.” Jisas nukan amakut aniaka pak Jisas ämän aurau koin. B7Utianik, inok ro ko Anut nukan Osou Näu jeje ämän aurai, Anut nukas kiro ron onok aru wa jäkäi murai. Kiro onok aru ko opok orip orip rawai.” vAeIs epar senes awarom, Anut nukas roasiret akan onok aru pak, akan jeje ämän pak erekapu jäkäi mai. @3Kar ros kar sakau ron owa ou kiräi tonea, osap erar wa owai. Amke ko kiro ou atak ro ipou isou muris sisikäi mianik, kon owan osap erekapu owai. ? Satan, kamwareäu eitek aru nukan tupsiu ak aka aka weräianik, aka aka inäiaiei, ak sakau wa rawaiei. Ak erekapu wasaräiei. Z>-Karar owan roasiret ak nais aka aka weräianik, aka aka inäumoi, ak aru maiei. f=EOmsau karar pakan roasiret ak aka aka weräianik, aka aka inäumoi, ak om rumuk wa rawaiei. < Keser äiena, Jisas nukas urwarnuk, siakup kouna, kar totok ämän keser awarowon, “Satan nukas owose ätäi Satan emeriäu? 4;aKarauk sintore ämän tamareäin roat näunäu ak Jerusalem mena rainus, ute nopteanik, ämän keser awaroin, “Bielsebul, kon kar enip Satan, kiro eitek aru nukan osou Jisas nukan wou uru tone kame rau. Bielsebul ko karauk eitek aru kamwareäu kos Jisas sakau nurunuk, osou aru oi kurwareäu.” :Jisas nukan kinjaukut ak Jisas nukas kiro onok keserwon ämän roianik, akas äiein, “Ko otop sareu.” Äianik, ak imäiäu koin. 9Jisas ko ätäi owa tononuk, roasiret sosop ätäi kiro opok koi turur rauna, Jisas kon tamarowon roat pak ak o jau senek wa. d8AKos roat 12 orip sare marowon. Akan enmaka kesek: Saimon (kon kar enip awau Jisas nukas mowon Pita), Jems (Sebedi nukan mokoi), kon amak Jon (awan enmawa awau matowon, Boanerges, kiro enmawa onoktapau ‘om taiäu nukan mokoi ori’), Andru, Filip, Bartolomiu, Matiu, Tomas, Jems (ko Alfius nukan mokoi), Tadias, kar Saimon (ko kar tupsiu enip Serot pakan), Judas-Iskariot (kos Jisas kon iwäi jaukut ipiakap marowon). Karauk roat akas Jisas ko Bielsebul nukan jauk äiein. 7_67Jisas nukas nukan sakau ak osou aru roasiret akan woiaka uru rai emwaraun ak arowon. 85iKos roat 12 orip sare marowon. [Ak ‘Anut nukan ämän oi ariaun roat’ enip marowon.] Ak Anut nukan näu ämän karauk roasiret araun sare mareanik, äsimwaraun keserwon. 4 Jisas ko omtapau opok toptowon. Ko karauk roat ko pak rawaun sare maraun urwaronuk, kiro roat ak Jisas siakup koin. !3; Utianik, Jisas nukas sakau ämän awarowon, “Ak is mesin karauk roasiret wa awaraiei!” Jisas nukas kon ämän oi ariaun roat 12 orip sare marowon. ,2Q Karauk roasiret akan woiaka uru osou aru rautes rakurein. Kiro roasiret akas Jisas aparianik, ak uoraka sur wemoi, sakau urwein, “Epar, na Anut nukan Mokoi.” v1e Meter Jisas nukas roasiret sosop jekwarowon, okon, kiro mesin sip roasiret akas akan ipiakas Jisas ataurin. F0 Jisas nukas kiro roasiret sosop apwareanik, kon tamareäu roat awarowon, “Roasiret sosop is suoiraiei, okon, ak kar ous oi koi, rapor mona rau, is suoirna rai, kiro opok tone tanäm.” 4/aRoasiret sosop Jisas nukan sarau mowon roianik, ko siakup koin. Judia provins kipakan roasiret pak, Jerusalem näu menan roasiret pak, Idumia provins kipakan roasiret pak, Jordan An kasakup raiäin roasiret pak, roasiret Taia mena karaiman pak Saidon mena karaiman pak raiäin erek ko siakup koin. .Jisas kon tamareäu roat pak kiro mena utomoi, Galili An Unik siakup noin. Galili provins pakan roasiret sosop erek potoin. -7Kesernuk, Parisi roat ak kurte owan ute kasik nea, Herot nukan roat pak tururia, Jisas wäun ämän atoin. Roasiret sosop akas Jisas tainori potoin. b,=Jisas nukas kiro roat apwaromara, kasak pewon. Owon, akan woiaka sakau mona, apwareanik, ko wou usu sarewon. Kos kiro ro ipou aru orip keser auruwon, “Nan ipon kur!” Ko ipou kurenuk, kon ipou kurte näu sarewon. |+qJisas nukas roat näunäu totwarowon, “Iken sintore ämän nukas ik sumaun omre opok, onok eposek mam ra, onok aru mau, äieu ra? Ik roat ätäi imwarau ra, ara akwarota, meiäiei ra?” Kos keser awaronuk, akas ätäi kar ämän aurau wa. *Jisas nukas kiro roat akan ronkat äpu momara, kiro ro ipou meiewon orip auruwon, “Na roasiret amiakap siräinam, koi!” K)Karauk roasiret akas Jisas nukas sumaun omre opok kiro ro raporai ra, wa rai aparaun kame rain. Owon, akan ronkat ko sumaun omre opok kiro ro jekurnuk, ak ko enkup ämän maurmana, apari rain. g( IJisas ko ätäi Juda akan tururiäi owa tonowon. Kiro owa kar ro kon ipou meiewon orip rawon. h'IKeserianik, Ro Nukan Mokoi, ko kararas sumaun omre kumeäu. Ko owo onok keseraun itok.”>&uJisas nukas ätäi awarowon, “Anut nukas amke roasiret atware mowon. Ko ak mesin ronkateanik, sumaun omre mowon. Kiro sumaun omre opok, roasiret eposek rawaiei, ak wa aru maiei. %Anut kamuk raiäwon ro näwäu, Abiatar raunuk, Devit nukas Anut nukan owa toneanik, bret kiro Anut nurin oi jewon. Kiro bret asu, Anut kamuk raiäin roat akas karar kiro bret jaun itok. Utianik, Devit nukas kiro bret jemoi, kon roat aronuk, ak nais jein.” s$_Jisas nukas ätäi awarowon, “Ak Devit kon roat pak sou akwaronuk, owosein ak kiro jer ninaräu wa ra? Z#-Karauk Parisi roat akas kiro onok keserin apwareanik, Jisas aurin, “Apar! Tup omre opok sumaun ses, owon nan tamareäum roat akas kiro onok keserin? Iken sintore ämänis äieu sumaun ses opok kiro asu.” ."UJuda akan sumiäin omre opok, Jisas kon tamareäu roat pak wit woi kamukas potoin. Pote rai, kon tamareäu roat akas karauk wit nemauk ate oumoi, pinoi, jein. b!=Kar ros wain an awau meme kerau mustäi opok wa äräine miäu. Ko kesernuk rai, kiro wain an awau sipar kurarianik, meteran meme kerau kiräianik, wain an omnokou opok kour nai. Kiro meme kerau nais erek jäkäiai. Wain an awau ko meme kerau awau opok äräine mota, au eposek rawaiei.” Parisi roat akas akan sumaun omre opok Jisas totorin. h IKar ro kon omjo kiräiwon ko omjo si awau oianik, omjo mustäi opok wa näke mai. Ko kesernuk rai, an kosoriäu ses opok, kiro omjo si awau eteinak sareanik, kon omjo mustäi ätäi kiräimara, amarer näwäu saräi. !Utianik, kar omre opok, karauk roat akas kiro ro asir owon imäi manona, ko ak pak rawau wa. Kiro ses opok ak woiaka aru monuk, o utaiei. Jisas nukas ätäi awarowon, “Kar ro ko asir awau owaurnuk, kon jaukut pak ak o utaun itok ra? Wa, ak o wa utaiei. *MKar omre opok, Jon an jomareäwon ro nukan tamareäu roat pak Parisi roat pak akas Anut nuka ronkatäun o ute raiäin. Karauk roat akas koianik, Jisas totorin, “Jon nukan tamareäu roat pak Parisi roat pak Anut nuka ronkatäun o utiäi. Owon nan tamareäum roat ak o wa utiäi?” ?wJisas nukas kiro ämän roianik, ätäi awarowon, “Roasiret sip wäpik ak dokta siakup wa poteäi, roasiret sip orip karar epar dokta siakup poteäi. Kiro senek, is roasiret onok eposek miäi urwaraun kowau wa. Is roasiret onok aru miäi urwaraun koimin.” Jisas nukas roasiret o utiäi onoktapau marowon. +Keserna, karauk Parisi akan sintore ämän tamareäi roat näunäu, akas Jisas kiro onok aru miäi roat pak, takis oiäi roat pak erek o je rauna, aparianik, akas Jisas nukan tamareäu roat awaroin, “Ko owon onok aru miäi roat pak takis oiäi roat pak erek o jera?” ,QJisas nukas takis aiauk oiäin roat pak onok aru miäin roat pak erek Jisas tainori koin pak kon tamareäu roat pak ak erek Liwai nukan owa turur o je tane rain. H Jisas ari ari maneanik, Alfius nukan mokoi kon enip Liwai, ko takis aiauk oiäu owa tane rawon aparianik, auruwon, “Na koi, is tainoir.” Keser aurnuk, Liwai siräianik, tainori manowon.  Jisas an unik kasakup ätäi noptowon. Roasiret koi ko siakup tururna, kos Anut nukan näu ämän tamaraun onoktorowon. b= Kiro ro siräinik, roasiret amiakap kurte kon mat oumara, manowon. Roasiret ak kiro onok aparia, karkairianik, Anut nukan enip jou muromoi, äiein, “Meter ik kesek onok wa apariäumun.” Jisas nukas Liwai uruwon. zm Utianik, Ro Nukan Mokoi, ko enip orip, ko okoro omnokou pakan onok aru jäkäi maraun itok räi äpu maun is kiro keseram.” Keser awareanik, kos sip ro isou tipinewon auruwon, “Isas na aisom, siräianik, nan mat oinam, nan mena man!”  ) Is owo ämän äiäun itok, owo ämän äiäun itok wa? Is isou tipinewon ro keser auram, ‘Nan onok aru jäkäi musom’ ra? Is isou tipinewon ro keser auram, ‘Na siräinam, nan mat oumoi, manam.’ auram ra? Is owo ämän äiem, ak akan woiaka is mesin epar maiei? +Kiro ses opokar, Jisas kon wou uruas owo ronkat akan woiaka uru rau äpu momara, keser awarowon, “Ak owon akan woiaka uru kiro ronkat ourai? )Keser aurnuk, karauk sintore ämän tamareäi roat tane rain akan woiaka uruas keser ronkatein, “Kiro ro owon keser äieu? Ko Anut jeje ämän auru. Kar omnokou pakan ros ko onok aru jäkäi mau senek itok wa. Anut nukas karar epar ko onok aru jäkäi maraun itok.” 1Jisas nukas akan woiaka ko mesin epar moin apwareanik, kiro sip ro isou ipou tipinewon keser auruwon, “Mokoi, is nan onok aru jäkäi musom.” iKRoasiret sosop akas apu sor rauna, kiro ro Jisas siakup imäi tonau senek wa, okon, ak äpäs tit ou sakatou oik tonomoi, Jisas rawon tapakupas ou sau tueanik, kiro amarer uruas sip ro pasar orip Jisas nepukup mona, nowon. hIKarauk roat akas kar sip ro kon isou ipou tipinewon manau senek wa roat 4 oripas kakure koin. ) KRoasiret sosop koi kiro owa tururmana, omoi erekapu oi kuremoi, ou rorokpai nais erekapu ok pe apu sorin. Keserna, Jisas nukas roasiret näu ämän tamarowon. e  EKarauk omre manonuk, roasiret ak Jisas Kapaneam mena ätäi kowon owa rau kiro ämän roin.    -Utianik, kiro ro ko Jisas nukan ämän tainorau wa, ko potea, roasiret ämän erekapu awarowon. Kesernuk, Jisas ko näu mena amop tonau senek wa. Ko mena kasakup ro wäpik opok rawon. Utianik, roasiret sosop kar mena kar menan erekapu ko siakup koin.W  )+Jisas nukas ko sakau auruwon, “Is okoro onok keserim na pote karauk roasiret wa awarau. Utianik, na Anut kamuk raiäu ro siakup potea, nan enmat näu sarewon ätär muruta, apaisai. Apaisonuk, na Moses nukan sintore ämän tainornam, opur oianik, Anut jou muruta, kiro epar roasiret erekapu äpu maiei, na ätäi eposek saremon.”   ,> y*Kiro sip repros kurte ute manonuk, ko eposek sarewon. } u)Jisas nukas kiro ron wouti momara, kon ipou kiro ron enip opok mianik, auruwon, “Isas aisom, na eposek saräm.” \ 3(Kar ro sip repros orip Jisas siakup koianik, uou sur wemoi, ämän sakau auruwon, “Näwäu, na isan ui aru jäkäi muraun itok, utianik, nan ronkat pakas keser. Na is rapoire murota, is eposek saräm.” C 'Keseria, ko Galili provins erekapu ariemoi, Juda akan tururiäi owa atap atap opok Anut nukan ämän mare mare, osou aru pakur emwarowon. Jisas nukas kar ro sip repros orip jekur mowon. P &Keserna, Jisas nukas awarowon, “Ik okoro opok karauk mena okoro mena siakup rai opok potau. Is kiro opok nais Anut nukan ämän awaram. Owon, is kiro onokun Anut nukas äsimoirnuk, koimin.” p [$Saimon kon jaukut pak erek ko itane potoin. Pote tararmana, aurin, “Roasiret akas na itaneisorai.”  %~ w#Om jekur teinäu wa, tapera senes, Jisas siräimara, ko kar mena ro jejemak wäpik opok poteanik, Anut auruwon.  %!Näu menan roasiret koianik, kon ou rorokup turur rain. Kos roasiret sosop sip atap atap orip jekwarowon. Kos osou aru sosop emwarowon. Kiro osou aru ak Jisas äpu, okon, Jisas nukas ak aräun tämarowon. Jisas nukas Galili provins roasiret Anut nukan ämän marowon.  "~  San nonuk, iukärir roasiret akas akan jaunakat sip orip pak karauk osou arus akan woiaka uru rain pak, imware Jisas siakup koin. {} qSaimon nukan tanau asir ko sip enip sopou orip pasar opok nini rawon. Roasiret akas kurte Jisas ko mesin aurna, Jisas nukas kiro asir siakup tone tai raumara, kon ipou ate siräi monuk, kiro sip kurte ute manonuk, ko roat akan o mis marowon. | l{ SJisas ko Juda akan tururiäi ou utomoi, Jems Jon ori pak, Saimon Andru orien owa erek tonoin. z Keseria, kurte Galili provins pakan roasiret ak Jisas owo sarau me kowon, erekapu roin. Jisas nukas roasiret sosop sip orip jekwarowon. qy ]Kesernuk, roasiret ak erekapu kiro onok aparianik, karkairmoi, aka aka tototein, “Kiro owo onok peu? Ämän awau rä? Kiro ro ko enip orip senek, kos osou aru raut sakau ämän awaronuk, ak kon ämän roianik, tainoriäi.” Zx /Keser aurnuk, kiro osou arus kiro ro ate kareanik, näwäu piormoi, ute manowon. sw aUtianik, Jisas nukas kiro osou aru sakau ämän aurmara, äiewon, “Na asornam, kiro ro ute man!” 1v ]Kiro osou aru keser urwewon, “Nasaret menan Jisas, na ik owoseikaun koum? Na ik aru mukaun koum ra? Is na äpu, na ro eposek tuku senes, Anut nuka pakaima koumon.” Ju Kiro ses opok, kar ro ko osou aru orip kiro tururiäi owa rawon. ,t SRoasiret ak kon ämän roianik, karkairin. Owon, ko akan sintore ämän tamareäi roat akas awareäi senek awarau wa. Ko kar ro enip orip senekus ämän awarowon. 's IAk Kapaneam mena Juda akan sumaun omre opok potoin. Kiro opok, ak Juda akan tururiäi owa tonomoi, Jisas nukas onoktoroi roasiret näu ämän tamarowon. Dr Au nais keseriar Jisas nukas urwatonuk, au awan momonawa Sebedi, kon sarau roat pak ous opok rauna, utwaromoi, Jisas tainori manoirin. Jisas nukas osou aru kar ron wou uru rawon emerwon. $q CJisas ko ätäiar ari ari maneanik, Sebedi nukan mokoit ori Jems Jon ori apwatowon. Au ous opok tane raia, awan was owaun jo kiräwon, okon, näke rairin. Gp  Kurte au awan was oiäirin jo utomoi, Jisas tainori manoirin. yo mJisas nukas apwatomara, keser awatowon, “Au koi is tainoirsa, isas au roasiret imwaraun onok ätär matam.” Roat akas Jon karapus owa mona, Jisas nukas Galili provins poteanik, Anut nukan Ämän Eposek roasiret awarowon. ^k 7 Ko ro wäpik mena om puru opok, omre 40 orip raunuk raunuk, Satan nukas ate aparwon. Jisas ko opur raut pak rawon. Anut nukan sarau eitek rautes koianik, ko isanarin. Jisas nukas was oiäin roat 4 orip urwarowon. oj Y Kiro ses opokar, Anut nukan Osou Näus Jisas ko ro wäpik mena om puru opok äsimornuk, manowon. i % Kesernuk, kar ron pätu senekus omar oikas keser urwewon, “Na isakan mokoi senes, isan woias nanun meieäu. Isan woi nanun näu sareu.” h  Jisas an ute kasakup penuk, apari rauna, kurte omar kerererianik, Anut nukan Osou Näu ai manap senek ko opok tapakup nowon aparwon. |g s Kiro ses opok, Jisas Nasaret mena Galili provins utomoi, kounuk, Jon nukas Jordan an opok Jisas an jomurowon. of YIsas anas an jomariäim, kos Anut nukan Osou Näu oripas an jomarai.” Jon nukas Jisas an jomurowon. e )Kos keser awarowon, “Kar ro ruris koura. Kon sakaus isan sakau itimorai. Is ro eposek wa, okon, kon isou pakan su oi kuräun senek itok wa. Ld Jon ko opur kamel urik oumara, takeanik, ko kar opur kerau, let senek, kon nokou tapau opok takewon. Kon mer näu mokoi wäpik. Ko o eposek wa jeäwon, kon o sonkäpit upes an pak karar jeäwon. %c EJudia provins pakan roasiret pak Jerusalem menan roasiret pak Jon siakup potoin. Poteanik, akan onok aru Anut aurna, Jon nukas Jordan an opok an jomarowon. ^b 7An jomareäwon ro, Jon ko ro wäpik mena pewon. Peanik, roasiret ämän awaromara, äiewon, “Ak woiaka pirirnai, akan onok aru sumkäineinai, kouna, isas an jomaroita, Anut nukas akan onok aru jäkäi marai.” va gKar ro ko ro wäpik mena om puru opok urwera,‘Näwäu nukan apu jekur sare muruwe. Aisaia 40:3 [` 1Meter Anut nukan ämän roianik, areawon ro Aisaia, Anut nukan ämän keser jer weanik, äiewon,“Rowe, isan ämän oi areäun ro äsimorta,
amke koi, nan apu tuku sare musai. Malakai 3:1 L_ Anut nukan Mokoi, Jisas Krais, kon Ämän Eposek keser onoktorowon. @=~d~%}||{fz:yxxwwv/u9t@srr)q^pponmmm1lGl;ksj`iiChgggffee@e4ccxbbaa`__w^j]\\ZZYYXIWjW VYUTTTSKRQQOqNMM;LKKhJJIsHH GbFEDDCCfBBfAA@H@==3<;;:99;8w77U66*554\3z210// .9-o,,+t*x))A((?(3''&%%-$#"!!!7 `NyyB' : 1 Tl>:$Q@^ O] Kiro senek keseriar, waus kon komuk utomara, ko kar ro pote owai, kiro asires sintore ämän espäianik, onok aru kon komuk opok mai.” Jisas nukas mokoi eteinanak kon sakau araun tapiaka atowon. "\= Kos ätäi awarowon, “Inok ro kon wau utomara, ko kar asir owai, kiro, ro asir ouratäiäi akan sintore ämän espäianik, onok aru kon wau opok mai. m[S Jisas keser awareanik, ätäi owa tononuk, kon tamareäu roat akas kiro ämän mesin totorin. zZm Keserianik, Anut nukas au karar enmaksau senek turur matowon, okon, kar roasires ätäi wa inäi matau.” ~Yu Kiro onokun, ro kon momok anak ori utwatomara, kon wau ori erekur atap raianik, awan enmaksau karar tururaieir. Keseria, kiro ro asir ori awan enmaksau atap atap oiroror rawau wa, utianik, awan enmaksau karar senek sare rawai. Stat 2:24 X qW[ Utianik, meter Anut nukas omnokou ate mowon ses opok, ko ro pak asir pak ate matowon. Stat 1:27 V{ Jisas nukas ätäi awarowon, “Moses nukas akan woiaka sakau mona, apwarwon, okon, kiro sintore ämän jer we arowon. %UC Akas ätäi aurin, “Moses nukas keser aikowon, kar ro kon asir utonuk, manaun ko kar jer wemara, kon wau nurai. Kesermara, epar ko wau utonuk, manai.” \T1 Jisas nukas ätäi awarowon, “Moses nukas owo sintore ämän sakau awarowon?” S Karauk Parisi roat koianik, ko ate aparaun keser totorin, “Iken sintore ämänis äieu, ro kon wau utaun itok ra, wa?” 8R k Jisas kiro mena utomoi, Judia provins opok Jordan An kasakup potowon. Roasiret sosop ätäi koumoi, tururianik, Jisas nukas kon onok tainorianik, Anut nukan ämän tamarowon. yQk 2Siu osap eposek, o wa poomreäu. Utianik, siu nukan sakau manonuk rai, kiro sakau ätäi owose owai? Onok eposek siu sakau senek akan woiaka uru moinai, kiro onokun ak jaunakat pak wa weräiäu, ak woiaka karar orip eposek rawaiei.”P# 1Siu o opok kureäi kiro o wa poomreäu senek, Anut nukas kon roasiret ate aparaun usu ariäu, okon, ak sakau sareanik, wa wasaräiei. O 0Kiro mena mamat sosopus roasiret akan enmaksau tukware rawai, sinuk, ak wa meiäiei, kiro ep wa koserai. Aisaia 66:24 N /Nan amunauk kararas onok aru monuk, reusunuk rai, kiro amunauk kiro etkoi känkuräm, amunauk karar kiro itok. Na orip orip eposek awau rawam. Na kiro wa keserta rai, na ran amunauk oirori orip pak erekapu ep näwäu orip orip jeräu mena kureisaiei. nMU .Kiro mena mamat sosopus roasiret akan enmaksau tukware raunuk, ak wa meiäiei, kiro ep wa koserai.] `L9 -Nan isonas onok aru monuk rai, kar ison patirnam, känkuräm. Keserianik, ison karar orik na orip orip eposek awau rawam. Na wa keserta rai, ison oirories na kiro mena ep näwäu wa koseriäu uru känkureisaiei. [ nKU ,Kiro mena mamat sosopus roasiret akan enmaksau tukware raunuk, ak wa meiäiei, kiro ep wa koserai.] kJO +Nan iponas onok aru monuk rai, nan ipon kar patir känkuräm, kiro itok. Keserianik, ipon karar orik na orip orip eposek awau rawam. Na kiro wa keserta rai, kiro ipon oirori orip pak erekapu ep wa koseriäu uru kureisaiei. [ 4Ia *“Kar mokoinak is mesin kon wou epar mowon kar ros ko onok aru ätär muronuk raroi, kiro onok aru senes. Karauk roat akas aiauk usuäu oianik, kiro ron pou opok muris pararar mianik, an unik uru känkurena, nai, kiro itok, kiro usu eteinak. Warnuk, tawa omar oik, ko usu näwäu senes owai. XH) )Is ak epar senes awarom, inok ros ak isan jaiat rai äpu mareanik, an jaun an arai, kiro ro Anut nukas wa sumkäinai, tawa ko epar omar oik osap eposek owai.” Onok arus kiro ron wou epar mowon aru murai. Jon nukas Jisas auruwon, “Tamukiäum ro, ik kar ro nan enmat pakas osou aru oi kurenuk, aparmun. Ko iken jaunok wa, okon, ik kiro ro kiro onok wa keserau rai aurumun.” rD] $Keser awareanik, kar mokoinak imäumoi, ak kamuk tai momara, pokäir raianik, awarowon, “Inok ros isanun ronkatemoi, kar mokoi okoro mokoinak senek imäianik, jekur kameäu, kiro ko is imäiriäu. Inok ros is imäiriäu, ko is karar wa imäiriäu, kiro ko isan moni is äsimoirnuk, koimin, imäiäu.” Inok ro ko akan iwäi jaunakat wa, kiro akan jaunakat. C %cB? #Keseria, Jisas nukas tanemara, kon roat 12 orip urwarnuk, kouna, awarowon, “Inokos ro enip näwäu orip saräun, ko erar ep ro senek raianik, karauk roat akan sarau ro senek sareanik, roasiret erekapu isanwarai.” A "Akas ko kar ämän ätäi aurau wa, owon, apu opok, ‘inok ro näwäu senes enip orip karauk roat itimwareäu?’ aka aka keser äiein. @w !Ak Kapaneam mena koumoi, kar owa toneanik, Jisas nukas totwarowon, “Ak apu opok koi rai, owo ämän arein?” ? Ak kiro ämän onoktapau äpu wa. Utianik, ak iminemoi, ko kar ämän totorau wa. Jisas nukas inok ro näwäu rawaun ämän awarowon. J>  Ak kiro mena utomoi, Galili provins kampai ari ari potoin, owon, ko kon tamareäu roat ämän tamareäu, okon, Jisas kar ros ko erapok rau äpu maun utowon. Kos keser awarowon, “Karauk roasiret akas Ro Nukan Mokoi sakateanik, roat akan ipiaka opok maiei. Ko wena, meieanik, omre 3 opok ko ätäi up uruas siräiai.” = V<% Kos ätäi awarowon, “Ak Anut karar auri rawaiei, kiro onok kararas epar osou aru emeraiei. Kar onokus kiro itok wa.” Jisas nuka meieanik, ätäi siräiäun ämän kon tamareäu roat ätäi awarowon. ;9 Keseria, Jisas ko ute owa tonomoi, kon tamareäu roat pak akarar raianik, akas ko totorin, “Ik owo onokun kiro osou aru oi kuräu senek itok wa?” G: Utianik, Jisas nukas kon ipou ateanik, rurarnuk, siräiewon. 29] Keser aurnuk, kiro osou aru piormoi, mokoi sakau ate kareanik, ute manonuk, mokoi op meiewon senek nini rawon. Roasiret sosop akas aparianik, äiein, “Ko meiewon.” Q8 Jisas nukas roasir sosop kurte ko siakup kouna, apwareanik, osou aru sakau auruwon, “Na, osou ok utup, rauk otop, is na aisom, na kiro mokoi rurisa utoinam, man. Na ätäi kon wou uru wa tonam.” #7? Keser aurnuk, mokoin momokus kurte urweanik, äiewon, “Is na mesin woi epar mowon, utianik, isan woi epar mowon, kiro eteinak, okon, nas is sareir.” *6M Keseria, Jisas nukas auruwon, “Na owon keser äiem, ‘Na kar onok maun itok ra?’ airom. Kar ro is mesin wou epar miäu, kos onok erekapu keseraun itok.” 95k Kiro osou arus orip orip ep mik oi kureäu, an unik uru oi kureäu wenuk, meiäun keseriäu. Utianik, na kar onok keseraun itok raroi, na iwenun wonti moinam, iu sareitam.” 4 Jisas nukas mokoin momok totorwon, “Omre esap esap ko kiro keser rawon?” Momokus ätäi auruwon, “Mokoi eteinak pakar keserwon. @3y Keseria, ak kiro mokoi imäi Jisas siakup kouna, osou arus Jisas aparianik, kurte kiro mokoi ate karemara, känkurenuk, omnokou opok kurir momara, nini taitairmoi, au sipar kurewon. 2y Jisas nukas roasiret kewareanik, ätäi äiewon, “Roasiret rusapai rai, akan ronkat owo senek ak woiaka epar mau senek wa. Omre esap esap is ätäi ak pak rawam? Omre esap esap is akanun ätäi woias meiäm? Kiro mokoi is siarap imäi kowe.” ^15 Kiro osou arus ko sakau ateanik, oi omnokou opok känkurenuk, au sipar kurarianik, aukpanak kartitirmoi, enip tipine kureäu. Is nan tamareäum roat osou aru emeraun rai awaromin. Utianik, ak emeraun itok wa.” 0# Kar ro, roasiret kamuk rau kos ätäi auruwon, “Tamukiäum ro, isan mokoi osou aru wou uru raunuk, ok utup raunuk, na siatap imäi koim. K/ Jisas nukas totwarowon, “Ak owon ak pak ämänis weräirai?” h.I Roasiret akas Jisas kounuk, aparmana, karkairianik, kurte ko siakup potea, ‘Pere,’ aurin. F- Jisas kon tamareäu roat 3 orip ak karauk tamareäu roat siarakap koianik, akas roasiret sosop koi tururin pak, karauk sintore ämän tamareäi roat akas ak pak aurate rain apwaroin. ~,u Utianik, is ak epar awarom, Elaija ko amke kowon, roasiret akas akan ronkatis onok aru atap atap ko opok keserin. Ak kiro onok ko opok keseraiei mesin meter Anut nukan ämän jer we moin rau.” Jisas nukas kar mokoi osou aru orip jekur mowon. w+g Jisas nukas ätäi awarowon, “Ak kiro epar äiäi, Elaija ko amke koianik, osap erekapu jekur mora. Utianik, Anut nukan ämän jer we moin rau owon keser äieu, ‘Ro Nukan Mokoi tätäi sosop ounuk, roasiret akas ko sumkäinäiei’? s*_ Akas Jisas totorin, “Juda akan sintore ämän tamareäi roat akas owon Elaija ko amke kowai äiäi?” )w Keseria, ak kiro ämän ämäi ämäi atomoi, ak aka aka äiein, “Up uruas ätäi siräiaun, kiro owo onok rä?” (  Ak omtapau ute ne ne rai, Jisas nukas sakau ämän keser awarowon, “Okoro onok ak amiakap pewon aparin ak pote kar roasir wa aurau. Ro Nukan Mokoi, meiemara, ätäi up uruas siräunuk, kiro ses opok owo onok aparin kiro epar roasiret awaraiei.” i'K Keser äienuk, akan amiakas aparin, ak kar ro aparau wa, Jisas karar ak pak erek rawon aparin. &  Ak imineanik, Pita nukas owo ämän maun äpu wa, okon, ko erar keser äienuk, kar iou näwäu omar oikas ak kurururware mowon. Kar oksaus kiro iou uruas, äiewon, “Kiro mokoi isakan senes, is konun isan woias meieäim. Ak kon ämän rapor rowaiei!” % '$G Pita nukas Jisas auruwon, “Tamukiäum ro, ik okoro opok rawaun eposek. Na äuta, ik akan jan ou 3 orip mam, kar nan, kar Moses nukan, kar Elaija nukan.” T#! Kesernuk, ak Elaija Moses ori au peanik, Jisas pak arere rairin apwatoin. z"m Kon omjo san nukan merek senek jeremara, ärneu senes sarewon. Omnokou opok kar ron omjo ärneu senes kesek wa. 6!e Omre 6 orip utia, Jisas nukas Pita, Jems, Jon pak imware, omtapau rumukäu oik tonomara, ak karar rain. Akan amiakap Jisas nukan enipsau pirirmara, atap pewon aparin. x  k Jisas nukas ätäi awarowon, “Is ak epar awarom, karauk roat ak okoro omnokou opok rai, karauk wa meiäiei, utianik, ak rauna raunar, Anut nukan kamwaraun onok sakau orip amop päi aparaiei.” Jisas nukan enipsau atap pirirmara, pewon. &Inok ro rusapaian roasiret onok aru miäin akan amiakap is tainoraun iminäi, kos is äpu wa äianik, isan ämän ämäi mai, is Ro Nukan Mokoi, tawa isan monian arou näwäu pak sarau eitek eposek raut erek koi isas nais kiro ro äpu wa äiäm.”zm%Ko owo osap oianik, ätäi nukan totok awau rawaun kau mai? Wa, ko ätäi nukasar nukan totok kau mau senek wa. pY$Kar ro omnokoupaian osap erekapu oumara, ko meiäi. Kiro osapus nukan totok awau rawaun owose saräi? F#Inok ro ko kon totok awau rawaun ronkateäu kiro kon totok aru mai. Utianik, inok ro ko isanun pak Anut nukan Ämän Eposek pakaima meiäi, kiro ro kon totok orip orip jekur eposek rawai. P"Keseria, ko roasiret sosop pak kon tamareäu roat pak urwarnuk, kouna, keser awarowon, “Inok ro is tainoire päun, ko nuka mesin wa ronkatäi, kon am äpäs nukasar ämäianik, is tainoirai. W'!Utianik, Jisas nukas piririanik, kon tamareäu roat apwareanik, Pita keser kerwon, “Satan, na is mekesirap man! Na Anut nukan ronkat eposek wa tainoriäum, na roat akan ronkat karar tainoriäum.”  Kos kiro ämän amop maronuk, Pita nukas ko kasakup imäi maneanik, kermara, auruwon, “Wa senes wa! Kiro onok na opok wa päi!” _7Kiro ses opok, Jisas nukas onoktoroi ämän tamareanik, kon tamareäu roat keser awarowon, “Ro Nukan Mokoi, tätäi sosop oumara, Juda roat näunäu pak Anut kamuk raiäi roat pak sintore ämän tamareäi roat pak erek akas isan ämän rowau utomoi, sumkäinäiei. Akas is iworona, meiäm. Utianik, omre 3 opok is ätäi siräiam.” QPita nukas keser aurnuk, Jisas nukas ak sakau awarowon, “Kiro epar, utianik, kiro ämän ak karauk roasiret wa awarau.” Jisas ko tätäi sosop oumara, meieanik, ätäi siräiäun ämän marowon. ?wKeser aurna, Jisas nukas ätäi aka totwarowon, “Akasar is inok aiäi?” Pita nukas ätäi auruwon, “Na Krais, Anut nukas kon roasiret ätäi imwaraun äsimoisonuk, koumon.” ^5Ak ätäi aurin, “Karauk roasiret akas keser äiäi, ‘Ko an jomareäu ro, Jon.’ Karauk akas äiäi, ‘Ko Elaija.’ Karauk akas äiäi, ‘Ko Anut nukan ämän roianik, areäwon ro kar.’ äiäi.” 7gJisas kon tamareäu roat pak erek Sisaria-Filipai mena atap atap potoin. Apu opok pote pote rai, kos kon tamareäu roat totwarowon, “Roasiret akas is inok äiäi?” Jisas nukas kiro ro kon owa äsimorianik, auruwon, “Na ätäi mena wa tonau.” Pita nukas Jisas nukan enip amop mowon. Jisas nukas ätäi kon ipou ron amuk opok monuk, ko sakamarnuk, ko rapor amareanik, ätäi osap erekapu rapor apwarwon. X)Ros apwareanik, auruwon, “Is roasiret apwarom. Ak am senek ari rai.” LJisas nukas kiro ro amuk utup nukan ipou ateanik, mena kasakup imäi manowon. Kiro ron amuk uru sinok kureanik, kon ipous kiro ron amuk opok mianik, totorwon, “Na kar osap aparaun itok ra?” +Ak Betsaida mena kouna, karauk roat akas kar ro amuk utup imäi koianik, ämän sakau Jisas keser aurin, “Nan ipon okoro ro opok mo.” {Keseria, kos awarowon, “Ak rusapai isan onok äpu mau wa ra?” Jisas nukas Betsaida mena kar ro amuk utup jekurwon. @ yJisas nukas ätäi totwarowon, “Kar ses opok is bret 7 orip oianik, pärärmoi, roat 4,000 orip aroita, jein, akas o autakau erasek jowa joke moin?” Akas aurin, “Jo 7 orip.”  3Is bret 5 orip oumoi, pärärianik, roat 5,000 orip aroita, jein, ak o autakau erasek jowa joke moin?” Akas ätäi aurin, “Jo 12 orip.” < qAk amiakas apari, sinuk, ak osap jekur aparau wa ra? Ak raiakas roiäi, sinuk, ak ämän jekur rowau wa ra?. Ak meten onok ätäi ronkatäu senek itok wa ra? Esekiel 12:2 O Kon tamareäwon roat akas aka aka areanik, arein, “Ik bret oi kowau wa, okon, ko kiro ämän aikou.” Jisas nukas akan äkän äpu mianik, “Ak bret wäpik mesin owon arerai? Is ak pak om ses rumukäu raianik, onok sosop tamaromin, owon ak kiro onok jekur ronkatäu wa? Ak isan onok äpu wa ra? Akan woiaka sakau sarera?  9Jisas nukas ak sakau ämän keser awarowon, “Ak Parisi pak Herot nukan roat pak akan bret makona, noroiäwon marasin enip jis ak jekur aparaiei.” Jisas nukan tamareäu roat ak rakuswarnuk, karauk bret owau wa, ak erar manoin. Ous opok kar bret eteinak karar rawon oi potoin. )K Keser awareanik, Parisi roat utwaromoi, ous opok ätäi toneanik, an unik karaimas potowon. Jisas nukas Parisi roat pak Herot pak akan onok jis senek äiewon. 5c Ko wou suornuk, awarowon, “Rusapaian roasiret owon is kar kurur ätär maraun airoi? Is ak epar senes awarom, kiro ses opok is kar kurur wa ätär maroita, aparaiei.” 2] Karauk Parisi roat akas koianik, Jisas ate aparaun aurin, “Na kar kurur ätär mukota, kiro epar ik äpu mam, na Anut omar oik rau nukasar kiro sakau isiäu.” iK Kiro o jein roasiret ak 4,000 orip. Jisas nukas ak akan mena äsimwaronuk, manona, ko kon tamareäwon roat pak ous opok toneanik, Dalmanuta omnokou opok potoin. Parisi akas Jisas nukas kar kurur monuk, aparaun rai totorin.  9kRoasiret ak kiro o jeanik, erekapu nokomaka pewon. Karauk o autakau utoin raunuk, Jisas nukan tamareäu roat akas basket 7 orip oianik, kiro o jein autau joke mona, ok pewon. Ak karauk upinan was eteinanak orip, okon, Jisas nukas kiro oianik, Anut aurmoi, kon tamareäu roat aronuk, akas pak roasiret aroin. J Keserna, Jisas nukas roasiret onkapai tanäun awaronuk, ak tanein. Kos bret 7 orip oumara, Anut ‘pere’ aurmoi, bret pärärianik, kon tamareäu roat aronuk, akas pak roasiret arona, jein. `~9Jisas nukas totwarowon, “Ak bret esap esap rau?” Akas ätäi aurin, “7 orip.” }+Keser awaronuk, kon tamareäu roat akas ätäi aurin, “Ik okoro ro wäpik omnokou opok raum. Ik erapakan o oianik, roasiret arota, jaiei?” |Is kiro roasiret äsimwaroita, akan owa potaiei, ak apu opok pote amkoririwaromoi, owarai. Karauk ak apu rumukäu koin.” _{ 9Kiro ses opok, roasiret sosop koi tururin. Ak o wäpik rauna, Jisas nukas kon tamareäu roat urwarnuk, kouna, awarowon, “Is kiro roasiret akanun woiti mou. Ak is pak omre 3 orip rain, okon, rusa ak o wäpik rai. zvye%Roasiret akan ämän roianik, ak erekapu karkairianik, äiein, “Ko owo onok miäu erekapu onok eposek senes. Kos roasiret raiaka otop jekwaronuk, ämän roiäi, menopauk usuäu sarewon ätäi ämän jekur areai. Kos keseriäu.”txa$Kiro ses opok, Jisas nukas roasiret sakau awarowon. “Ak kiro onok apari mesin pote karauk roasiret wa awarau.” Jisas nukas ätäi ätäi ak sakau ämän keser awarowon, sinuk, ak kon ämän tainorau wa, ak ämän sue kurein. w#Keser aurnuk, kiro ron rauk näu sarenuk, ko ämän jekur rowaun itok. Kon menopauk näu sarenuk, ko ämän rapor onoktoroi arewon. #v?"Kos omar eisane aparianik, kon wou usuäu saremara, suornuk, Juda ämänis kiro ro keser auruwon, “Epata!” Kiro ämän onoktapau kesek ‘Im tue!’ @uy!Keseria, Jisas nukas roasiret utwareanik, ko imäi keresir manowon. Aukarar raianik, Jisas nukan ipouaukus kiro ron rauk oirori uru mowon. Kon sinok oumara, ron menopauk opok mowon. "t= Karauk roasiret akas kar ro rauk otop saremoi, menopauk usu sarewon orip Jisas siakup imäi koin. Ak Jisas sakau aurin, “Nan ipon kiro ro opok mo.” s)Jisas ko Taia mena utomara, Saidon omnokou itimormoi, näu mena 10 orip enip Dekopolis omnokou kamuk opok Galili An Unik siakup potowon. 3r_Kiro asir kon owa poteanik, aparwon kon asinak pasar opok nini raun, osou aru wou uru rawon ute manowon. Jisas nukas kar ro rauk otop pak menopauk usu sarewon jekurwon. q5Keser aurnuk, Jisas nukas ätäi auruwon, “Na eposek ämän airom. Na ätäi manam. Kiro osou aru nan asinakun wou uru rawon kiro ute manowon.” p Kiro asires ätäi auruwon, “Näu ro, kiro epar, utianik, enat patan inkaruru raianik, mokoit akan o usip nonuk, oi jeäi.” oKesernuk, Jisas nukas ätäi auruwon, “Amke ik Juda akan mokoit o arau. Mokoit akan o oianik, en wa kure mareäum. Kiro onok aru.” ,nQKiro asir Juda asir wa. Ko Grik asir, kon mena Fonisia, Siria provins pakan. Kos Jisas keser sakau auruwon, “Osou aru isan asinakun wou uru rau, nas oi kur.” %mCKesernuk, kiro ses opokar, kar asir kon asinak osou aru wou uru raiäu, kos Jisas kiro opok rau ämän roumara, kurte koianik, Jisas siakup uou sur wewon. Wl'Jisas nukas kiro ämän me kureanik, kiro mena utomoi, Taia mena siakup potowon. Ko kar owa tone raunuk, kar ros ko kiro opok rauräi äpu murau senek wa rai ronkatewon, sinuk, ko ämäiäu senek wa. .kUKiro onok aru erekapu akan woiaka uru raumoi, kasik neäu, kis Anut nukan amuk opok ak ukun kurwareäu.” Kar Siria provins pakan asir Jisas mesin wou epar mowon. ]j3Woiaka uruas roasiret ak kiro ronkat aru keser oiäi; ak sapum onok aru maun ronkateäi, ak jaunakat akan osap päu owaun ronkateäi, ak roasiret akwarona, meiäun ronkateäi, ak karauk roat akan asiret aru maraun ronkateäi, ak osap sosop meswaronuk, owaun ronkateäi, ak karauk roasiret opok onok aru sosop maun ronkateäi, ak sät ämän maun ronkateäi, ak karauk roasiret mesin wa ronkatwareäi, ak erar onok aru maun ronkateäi, ak jaunakat akan osap aparianik, meswareäu, ak jaunakat akan enmakap sät ämän maun ronkateäi, ak karauk roat akan ämän rowau utiäi, ak otop onok miäi. i"h=Jisas nukas ätäi awarowon, “Ronkat aru roasiret akan woiaka uru raiäu, siräianik, oiaksau opokas peäu, kiro ronkatis karar epar ukun kurwareäu. CgKiro o jeäi kiro wou uru wa neäu, kiro pi pimur uru äräreiäu, ätäi pimur uruas koianik, neäu.” Ämän kiros, Jisas nukas o erekapu jaun kiro itok äiewon. Kar o asu rawau wa. DfKeserna, Jisas nukas ätäi awarowon, “Akan ronkat eposek wa ra? Ak kiro onok äpu wa ra, osap kasikrawon kar ro nukan wou uru neäu, kiro osapus Anut nukan amukup ro ukun wa kureäu. ewJisas ko kiro roasiret utwareanik, owa tononuk, kon tamareäu roat akas kiro ämän äiewon onoktapau mesin totorin. _d7Roasiret ak raiaka orip raroi, ak kiro ämän roianik, kon onoktapau äpu maiei!”] RcKar osap kasik rawon kar ro nukan wou uru toneäu, kiro osapus Anut nukan amukup ro ukun wa kureäu. Utianik, kiro ron ronkat aru wou uru rau siräienuk, kon oksaus äiäu kis epar ko ukun kureäu. [ b Jisas nukas roasiret ätäi urwarnuk, kouna, awarowon, “Ak erekapu isan ämän roinai, jekur ronkat oumoi, äpu maiei. .aU Keserianik, ak akan askanai akan onok tainorianik, Anut nukan ämän tonoi miäi. Ak karauk onok kesek sosop keseriäi.’ Osap atap atap kis roat ukun kurwareäu. \`1 Keseria, rusapai ko kon momok anak ori wa kamwateäu. Ak kiro onok eposek auriai. [_/ Utianik, ak keser ämän miaäi, ‘Inok ro ko osap orip kon momok anak ori sarwataun itok. Utianik, ko au awateäu. “Is kiro osap Anut nuraun karar sare momin rau. Keseria, is au sarwatau senek wa.” J^  Moses nukas meter awarowon, ‘Na nan momon aninan ämän tainor.’ Kisim Bek 20:12 ‘Inok ro kon momok anak jeimarai karauk roat akas ko wena, meiäi.’ Kisim Bek 21:17 ] Jisas nukas ätäi keser awarowon, “Ak Anut nukan ämän utianik, akan askanai akan ämän tainormoi, akasar akan ronkat tainoriäi. d\AAk Anut nukan sintore ämän utomoi, akan askanai akan onok sakau ateanik, tainoriäi.” *[MAk kar ron sintore ämän tainoria, ak keser äiäi kiro Anut nukan ämän. Ak sät ämän tainorianik, ak isan enim erar rororiäi!” ’ Aisaia 29:13 MZJisas nukas ätäi awarowon, “Meter Anut nukan ämän roianik, areawon ro Aisaia nukas ak sätäiäin roat mesin epar äiewon. Ko keser jer wewon, ‘Anut nukas äiewon, “Kiro roasiret akas erar oiaksaus isan enim rororiäi, utianik, akan woiakas isanun meiäu wa. Ak isan ämän awareäim ak jekur wa tainoriäi. QYKeseria, kiro Parisi roat pak ämän tamareäin roat pak akas Jisas keser totorin, “Nan tamareäumon roat akas owon akan askanai akan onok wa tainoriäi? Ak o jauri akan ipiaka an wa kosoriäi?” lXQO kau maun omoi amket opokas ätäi owa koianik, ak amke an jowaiei, warnuk, ak o wa jaiei. Ak karauk askanai akan sintore ämän sosop tainoriäin. Ak kiro ämän äiäu senek akan kap, maro, patan pak erekapu an kosoriain.) W(Parisi roat pak Juda roat näunäu pak ak akan askanain sintore ämän jekur tainorianik, akan ipiaka wa an kosoriäi, o wa jeäin. V Karauk Parisi roat pak karauk sintore ämän tamareäin roat pak Jerusalem näu mena utomoi, koumana, Jisas siakup tururmoi, Jisas nukan karauk tamareäu roat ak Parisi akan sintore ämän tainorianik, akan ipiaka an kosorau wa, ak erar o je rain apwarin. U4Ta8Näu mena ra, mena eteinak ra, apu opok ra, ko erapok ariäwon opok ak sip roasiret om sorik opok marona, rain. Ak Jisas keser sakau aurin, “Na kiro sip roasiret utwarota, koi akas nan omjo peteu ataiei.” Keseria, sip roasiret akan ipiakas Jisas nukan omjo ateanik, ak erekapu näu sarein.GS6Ous utonuk, roasiret kiro opok Jisas äpu mianik, ak kiro omnokou opok atap atap mena poteanik, karauk roasiret Jisas erapok rau rai awarona, sip roasiret pasar opok mareanik, imware koin. R7Q5Jisas kon tamareäu roat pak ak an unik kure poteanik, Genesaret omnokou kasakup poteanik, kiro opok ous mur kure moin. XP)4Ak Jisas nukas roat bret arowon kiro onok keserwon nukan onoktapau jekur äpu mau wa, okon, akan woiaka sakau maronuk, ak kon onok äpu mau senek wa. Jisas ko Genesaret menan sip roasiret sosop jekwarowon. |Oq3Keser awaromoi, Jisas nuka ous opok toneanik, ak pak erek raunuk, urir utowon. Ak karkairianik, ronkat sosop oin. sN_2Ak näwäu iminein. Keserna, kos kurte awarowon, “Ak woiaka sakau rawe! Okoro isaka, ak wa iminäu!” BM}0Jisas nukas kon tamareäu roat sarau näwäu momoi, ous nukan amauk reurin manau senek wa, uriris pairnuk, aparwon. Om teine kounuk kounuk, Jisas nuka an unik oikas ari ari kowon. Jisas nuka kon tamareäu roat itimware potaurwon, utianik, ak ko an opokas ari rawon aparianik, akas ko op rai ronkateanik, pierin. L1hKI/Iukärir, omiri kounuk kounuk, ous an unik näu kamuk raunuk, Jisas nukarar an kasakup rawon. YJ+.Ko roasiret äsimwaronuk, manona, ko nukarar om nepu opok Anut auraun tonowon. @Iy-Kiro ses opokar, Jisas nukas kon tamareäu roat äsimwaronuk, ous opok toneanik, an unik karaimas Betsaida mena amke manona, Jisas nukarar roasiret akan mena äsimwaraun rawon. DH,Roat kiro o jein 5,000 orip. Jisas an unik oikas ariewon. BG}*Roasiret ak erekapu kiro o jeanik, nokomaka penuk, Jisas nukan tamareäu roat akas roasiret akas o jein o autakau utoin basket 12 orip oumana, joke moin. Kiro basket erekapu ok pewon. F+pEY)Keserna, Jisas nukas bret 5 orip pak was oirori pak oianik, omar oik eisane aparmara, Anut ‘pere’ auruwon. Aurmara, bret pärärianik, kon tamareäu roat akas roasiret araun arowon. Was oirori pärärianik, nais kir keserwon. hDI(Keseria, roasiret ak erekapu tanein. Karauk roat 100 orip tanein, karauk roat 50 orip tanein. C 'Keser aurna, Jisas nukas ätäi kon tamareäu roat awarowon, “Roasiret amurik eposek opok sarpeter marona, tane potaiei!” B&Jisas nukas awarowon, “O erasek rau? Potoinai, aparwe!” Ak äpu momoi, ätäi aurin, “Bret 5 orip pak was oirori pak rau.” A%Utianik, Jisas nukas ätäi awarowon, “Akasar jaun o araiei.” Akas ätäi totorin, “Utianik, nan ronkat roasiret erekapu eteinanak jaun kiro aiauk 200 kina senekus pote bret kau maun itok. Ik o kiro aiauk näwäu kureanik, o kau momoi, araun, itok ra?” D@#Rai rai, san naurnuk, kon tamareäwon roat akas siakup koianik, aurin, “Okoro mena ro wäpik, san nauru, okon, nas roasiret äsimwarota, mena atap atap maneanik, ak o kau me jaiei.” ?$f>E"Keserna, Jisas nukas ous ute nemara, roasiret sosop turur rain apwareanik, akanun wouti mowon. Owon, kon ronkat kiro roasiret ak sipsip senek ak kamwareäu ro wäpik. Keserianik, kos ak ämän sosop onoktoroi tamarowon. {=o!Utianik, roasiret sosop ak kiro mena utona, apwareanik, ak erekapu mena utomoi, isorakas kurte ak sinsin potoin. I<  Keseria, ak akarar ous oianik, kar mena ro wäpik opok potoin. =;sUtianik, roasiret sosop akas pote koi, pote koi arna, okon, Jisas kon roat pak o jau senek wa. Keserianik, Jisas nukas awarowon, “Ikarar kar mena ro wäpik opok sumau manau.” C:Meter Jisas nukas kon ämän oi ariai roat nukas mena atap atap äsimwarowon, ätäi nuka siakup koin. Ak pote owo sarau pak owo ämän roasiret tamaroin pak erekapu ko koi aurin. 9Jon nukan tamareäwon roat akas kiro ämän roumoi, koianik, nukan enipsau oi pote up kurein. Jisas nukas roat 5,000 orip o arowon. u8cKos kiro tapau wou kar maro opok mianik, oi koumoi, kiro asinak nurunuk, kos pak oi pote kon anak nuruwon. H7 Keseria, kos kurte kon marai ro kar äsimornuk, kos Jon siakup pote Jon nukan pou patirmoi, kon tapau kerem oi kowaun auruwon. Keseria, kiro ro karapus owa poteanik, Jon nukan pou patirwon. G6Keser aurnuk, Herot nukan wou usu sarewon. Utianik, kon jaukut pak karauk roasiret ko pak tane o je rain amiakap kiro asinak pak paip mowon, okon, ko kiro paip mowon ämän utaun senek wa. "5=Keseria, kos kurte ätäi ro näwäu siakup peanik, auruwon, “Nas rusapaiar, an jomareäwon ro, Jon nukan tapau wou kar maro opok moinam, is iram.” :4mKeser aurnuk, kiro asinak kaik neanik, anak totorwon, “Is owo owaun aurau?” Anakus ätäi auruwon, “Nas kesek aur. An jomareäwon ro, Jon nukan tapau wou owaun auram.” /3WIs ämän epar aisom, is na pak paip momoi, na owo osap owaun airota, is na isam. Na isan omnokou kameäim karaimas isaun airota, kiro itok, is na karaimas isam.” u2cKiro ses opok, Herodias nukan asinak makun koumoi, kiro roat näunäu amiakap karenuk, Herot kon jaukut pak aparianik, akan woiaka näu sarein. Keseria, Herot nukas kiro asinak auruwon, “Nan ronkat owo osap owaun airota, is na isam. r1]Rai rai, Herodias nukas Jon wäun kar apu aparwon. Herot ko anakus an jowon omre tararmana, kos kon ou kameäin roat näunäu pak, kon marai roat näunäu pak, Galili provins akan roat näunäu pak erek, äs me jaun imwarowon. d0AHerodias nukas Jon mesin wou aru momara, wenuk, meiäun keserwon, utianik, Herot ko Jon iminewon. Ko äpu Jon ko Anut nukan ämän roiäu ro. Ko onok eposek miäwon, okon, Herot nukas Jon rapor kamäurnuk, Herodias nukas wäu senek wa. Herot nukas Jon nukan ämän roumara, ronkat sosop oianik, ko Jon nukan ämän ätäi ätäi jekur rowaurwon. /B.}Ko iminewon, owon, meter Herot nukasar kon amak, Filip, nukan wau, kon enip Herodias, senri owon. Kiro ses opok, Jon nukas Herot auruwon, “Na nan amunan asir oumon, kiro na sintore ämän espäiemon.” Kesernuk, Herot nukas roat awaronuk, poteanik, Jon sakatemoi, ipou muris sisikäimana, karapus owa kurein. -,Utianik, Herot nukas kiro ämän roumara, äiewon, “Meter, is Jon nukan pou patir kuremin, utianik, ko meiewon ätäi siräi pewon.” %+CKarauk akas äiein, “Kiro Elaija.” Karauk äiein, “Ko kar Anut nukan ämän roianik, areäu ro. Ko meten Anut nukan ämän areain roasiret senek.” (*IKiro omsau kamwareäwon ro king Herot-Antipas ko rowon, owon, kiro omsau pakan roasiret erekapu Jisas nukan onok äpu moin. Karauk roasiret akas keser äiein, “Kiro an jomariäwon ro Jon, ko meiewon ätäi up uruas siräi pewon, okon, ko kiro kurur atap atap maun sakau orip.” ))K Ak osou aru sosop emwaremana, am ukuauk pakan uer oianik, sip roasiret sosop akan enmaksau opok mianik, jekwarona, näu sarein. An jomareäwon ro Jon meiewon. 3(_ Ko keser aware kurenuk, kon tamareäu roat akas mena atap atap poteanik, Anut nukan ämän roasiret tamareanik, awaroin, “Ak akan onok aru utoinai, woiaka pirirwe.” E' Kiro pakan roasiret akas imwarau utomoi, akan ämän rowau utona rai, ak akan owa wa tonaiei. Ak kiro mena ute manaurna, akan onok aru ätär maraun akan isoraka pakan maimai putarwe.” & Ak kar mena potona, kiro pakan roasiret akas imwarona rai, kiro roat akan owa karar rawaiei. Tawa kiro ou utomoi, kar mena potaiei. <%s Ak akan su karar momoi, omjo oirori wa oi manaiei. U$#Keseria, kos ak keser awarowon, “Ak apu opok potaun kar osap wa owau. Ak naruauk karar oi manowe. Utianik, ak karauk o ra, akan jo ra, karauk aiauk osap kau maun akan jo päisau uru ra, wa oi manaiei. ?#wKiro ses opok, Jisas nukas kon tamareäu roat 12 orip urwarnuk, siakup kouna, osou aru oi kuräun sakau aromoi, ro oirori oirori äsimwarowon. Ak oirori oirori sarau maun awarowon. {~c}}4|X{zz xxw{vvustt?t3r1q;onmm/lkkkiiggbfeedjccbba0a$_^^^$]]\2[!ZY)XWVUUESRRWQQ!POOUNMLL]KKJAIHHGAFpFEoDCBB~AA@l?8>=<<#;,;9h88h776644L3k22.1C0/j.y-,+**y)Y((',&^%v$c$R#K""!X (Mr64IS2cMeau  > V %E{  Bret jis wäpik amke jeäin omre karar amke pewon. Kiro omre opok Juda roasiret ak akan Pasowa sipsip nak wemoi, amkeanik, jeäin. Keseria, Jisas nukan tamareäu roat akas Jisas aurin, “Ik nan Pasowa omre opok o jaun omoi erapok pote jekur musau?” 7g Ak kiro ämän roianik, nepipirmoi, aiauk nuraun paip moin. Keserna, Judas ko Jisas akan ipiakap maun apu itane rawon. Jisas kon tamareäu roat pak Pasowa omre opok o jein. /W Keseria, Jisas nukan tamareäu roat 12 orip pakan kar ro, kon enip Judas Iskariot, ko Anut kamuk raiäi roat näunäu siarakap Jisas akan ipiakap maun potowon.  Is ak epar senes awarom, roat akas okoro Anut nukan Ämän Eposek omnokou erekapu roasiret aware arianik, kiro onok okoro asires keserwon kiro nais awaraiei. Keseria, roasiret ak konun ronkatäiei.” Judas nukas Jisas roat näunäu ipiakap maun paip mowon. #Kos owo onok keseraun keserwon. Ko uer sou eposek orip isan enimsau opok kourwon, kiro is meieita, up uru naun enimsau wäräu jekuri mou. ~ySaruku roasiret ak pak orip orip rauna, akas orip orip ak sarwaraun itok. Utianik, is ak pak orip orip ekep wa rawam. #}?Jisas nukas akan ronkat äpu mianik, awarowon, “Ak kiro asir utona, rawai. Ak owon ko wousarianik, usu nuri? Ko kiro onok eposek senes is opok keseru. 1|[Ik kiro uer roat arota, kau mona, kiro pakan aiauk näwäu, woisan karar pakan aiauk senek, oianik, saruku roasiret araun itok.” Keseria, ak kiro asir sakau keirin. {Karauk roat rain ak kiro onok aparianik, akan woiaka aru momana, aka aka äiein, “Owon kiro asires uer sou eposek orip erar sakaru? sz_Betani mena, kar ro enip Saimon, meter ko sip repros orip raiäwon, Jisas nukas kon owa tone raumara, o jaun patan siakup tane rawon. O jenuk jenuk, kar asires botol eposek uer sou eposek enip nar orip oi pewon. Kiro asir ko meter aiauk näwäus kiro uer sou eposek kau mowon. Kos kiro botol kakareanik, uer sou eposek orip Jisas nukan tapau opok kourwon. FyUtianik, ak äiein, “Ik ko kiro sumaun omre opok wa wäu, roasiret akas siräianik, ik pak näwäu weräiäiei.” Kar asires uer sou eposek orip oianik, Jisas nukan tapau opok kourwon. dx COmre oirori utonuk, okoro tup roasiret bret jis wäpik jeäi, enip Pasowa penuk, Anut kamuk raiäi roat näunäu pak sintore ämän tamareäi roat pak akas Jisas sakau ateanik, wena, meiäun ämän ämäi ämäi atoin. }ws %Okon, is ak okoro ämän awarom. Kiro epar, is roasiret erekapu okoro ämän awarom. Ak jekuriar kame rawe.”Uv# $Ak wa jekur kame rauna rai, ko kurte koianik, ak nini rauna, koi tarwarai. >uu #Kesek onok, okon, ak jekur kamäiei. Ak äpu wa, ou atak ro esapa ätäi kowai. Ko iukärir kowai ra, pututu kowai ra, kakarau äienuk, kowai ra, om teinenuk kowai ra? Ak äpu wa. ct? "Kiro kesek, kar ro ko kon ou utia, kar mena atapuk manauriäu. Kos kon ou ute manaurianik, kon sarau roat kon ou kamäun raiäi. Akan sarau atap atap mianik, ou rorokup kameäu ro sakau auriäu, ‘Jekur kame rau.’ Ts! !Kesek onok, okon, ak jekuriar tai rawe. Kiro omre esapa kowai ak äpu wa. 8ri Jisas nukas ätäiar äiewon, “Kar ros Ro Nukan Mokoi kowaun omre wa äpu mai. Anut nukan sarau eitek nais ak äpu wa. Kon mokoi nais ko äpu wa. Momok karar ko äpu. q7 Omar omnokou pak rau kiro erekapu wasaräieir. Utianik, isan ämän wa wasaräi, orip orip rawai.” Ro Nukan Mokoi kowaun omre kar ros wa äpu mai. qp[ Is epar senes awarom, okoro roasiret rusapai rai ak wa meiäiei opok kiro onok keser päi ak aparaiei. uoc Kiro senek, tawa kiro onok atap atap penuk, ak äpu maiei, Ro Nukan Mokoi ätäi kowaun ses katu sare rau. ny Jisas nukas ätäi awarowon, “Ak am suwaro nukan onok jekur ronkatewe. Am suwaro nukas ak san tawaun onok ätär marai. Keseria, suwaro erekapu käianik, am käwäu awau ätäi tu penuk rai, ak kiro äpu maiei, kiro san näwäu päun ses. dmA Keseria, kos Anut nukan sarau eitek äsimwaronuk, omsau erekapu pak omar oik pak erekapu potomana, Anut nukas kon roasiret sare marowon, imware koi turware maiei.” Suwaro käienuk, ak äpu miäi san tawaun ses pera. l Kiro onok kesernuk rai, roasiret akas Ro Nukan Mokoi omar oik iou pakas sakau näwäu orip arou pakas kounuk, aparaiei. ~ku Jisas nukas ätäiar äiewon, “Kiro usu näwäu senes erekapu pe manonuk, ‘san ko pututu senek saräi, keir ko merek wa kuräi, pai omar opokas räkäi kowaiei. Keserna, omar oikan osap sakau rain erekapu ritratorai.’ Aisaia 13:10 j uic Keserianik, ak sakau tai rawe. Owo onok tawa päun is erekapu ak awaromin.” Ro Nukan Mokoi ätäi kowai. Kh Karauk roat akas pemana, sätäianik, keser äiäiei, ‘Is Krais.’ Karauk roat akas äiäiei, ‘Is Anut nukan ämän roianik, areäim ro.’ Keseria, ak kurur näunäu pak karauk sarau atap atap maiei. Ak karauk roasiret Anut nukas nukan sare marowon, sätwaraurmana, akan amiakap kiro onok keseraiei. Sätwarona, ak Anut nukan roasiret akan onok tainorianik, ak Anut nukan onok utaun rai keseraiei. Utianik, akas kiro onok kesewaraun senek wa. 'gG Kiro ses opok, kar ros pemara, keser awarai, ‘Krais okoro pe rau!’ ra, ‘Ko enro rau!’ rai, awaronuk, ak kon ämän roianik, woiaka epar wa mau. Kf Utianik, Näwäu nukas omre rumukäu kurte katu sarewon, owon, ko kiro onok keserau wa maro, roasiret sosop wa rawoi. Ko karauk roasiret imwaraun sarware mowon, okon, kiro onok kurte keserwon. #e? Ak meter kiro usu näwäu wa oiäin. Anut nukas omnokou ate mowon ses opokas koi rusapai rau kesek usu kar wa pewon, tawa nais kesek usu ätäi wa päi. Dd Ak Anut auraiei, ‘Om nai ses, kiro onok aru wa päi.’ \c1 Kiro ses opok, asiret amaiwo orip pak asiret mokoi apur jerai pak, ak wopuräiei. Mb Kar ro woia sarau me rawai, ko kon mer eposek owa rau koi wa owai. gaG Kar ro ko ou oik rawai, ko neanik, kon osap owa rau wa tone owai. Ko kurte erar imine manai. }`s Jisas nukas ätäi awarowon, “Ak kar osap aru senes kiro meter Anut nukan ämän roianik, areäwon ro Daniel nukas arewon päi aparaiei. Daniel 9:27 Kiro osap aru senes peanik, Anut nukan omoi näu eposek opok pe tai rawai. (Ak kiro ämän ninarein raroi, jekur ronkatäiei.) Kiro ses opok, roasiret ak Judia provins opok rai ak omtorou opok imine tonaiei. ~_u Ak, isan tamareäimin roat, okon, roasiret erekapu ak mesin kasiaka peanik, sauk maraiei. Utianik, inok ro ko isan sarau wa utai ko orip orip sakau me rawai, tawa wasarewaraun ses opok, Anut nukas ko ätäi imäiai.” Kar osap aru senes päi. 8^i Karauk roat ak akan aunakat, amunakat, akas akan iwäi jaunakat akan ipiaka opok marona, akwarona, meiäun rai maraiei. Karauk momonakat akas akan mokoit keseriar kesewaraiei. Mokoit akas nais akan momonakat aninakat sumkäinewareanik, akan iwäi jaunakat akan ipiakap marona, akwarona, meiäiei. W]' Roat ak sakatwarona, akas roat näunäu amiakap ämän mareanik, owo ämän aräm rai ronkat sosop wa owau. Kiro ses opokar Anut nukas ämän awaraun arai. Anut nukan Osou Näus akan oiaksau pakas äiäi. !\; Roasiret akas Anut nukan Ämän Eposek omsau erekapu roasiret awarona, roasiret ak kiro ämän äpu moi rauna rauna, epar kiro wasarewaraun ses kowai. 2[] Kiro ses opok, ak sakau tai rawe. Karauk roat akas ak sakatwareanik, akan roat näunäu akan amiakap imware poteanik, Juda akan tururiäi owa ak mänkäsiwaraiei. Ak, isan tamareäimin roat, okon, akas omnokou pakan omsau kameäi roat näunäu amiakap isan ämän awaraun sakau tai rawaiei. ,ZQ Kar omsau pakan roasiret akas siräianik, kar omsau pakan roasiret pak iwäi muratäianik, weräiäiei. Karauk omsau opok mim näwäu päi. Karauk omsau opok roasiret sou om rumukäu rawaiei. Kiro onok erekapu päi kiro onok kesek, kar asir ko mokoi owaun amke tätäi näwäu oiäu senek. *YM Ak marai kowai ämän pak marai jejep pak siarakap kounuk, roumoi, ak wa karkairau. Kiro onok epar amke päi. Utianik, wasarewaraun ses kiro kurte wa pekeräi. 7Xg Tawa roat sosop akas koianik, isan enim atomoi, keser äiäiei, ‘Isakasar is Krais, ak ätäi imwaraun ro pem.’ Roasiret sosop akas kesek ämän roianik, epar äiäiei. W Jisas nukas awarowon, “Ak sakau tai rawe. Karauk roat akas peanik, ak sät ämän awaraiei. Ak akan ämän wa rowau. V Keserianik, Jisas ko Olivet omtapau opok tone tanemoi, Anut osap nuriäi ou näwäu aisas apari raunuk raunuk, Pita, Jems, Jon, Andru, ak karar Jisas pak raumoi, keser totorin, “Kiro onok esepa päi? Owo onok amke penuk, ik kiro omre äpu mam?” U T Jisas nukas ätäi auruwon, “Kiro itok, utianik, na okoro ou erekapu aparum tawa iwäi jaunakat akas koianik, kiro ou erekapu aru maiei. Kiro ou moin aiauk erekapu uräi naiei. Kar aiauk kon omoi wa rawai.” Jisas nukas tawa usu sosop päi rai äiewon. dS C Jisas ko Anut osap nuriäi ou näwäu enip tempel owa rawonus, ute ne manaurnuk, kon tamareäu ro karas keser auruwon, “Tamukiäum ro, na okoro ou moin apar! Aitapau näunäus ou eposek eposek moin rau jekur apar.” JR  ,Okoro roasiret erekapu ak akan aiauk sosop rau, karauk aiauk karar oumoi, Anut nurin. Utianik, okoro asir ko wa senes. Ko kon aiauk erekapu Anut nuru, ko o kau maun kar aiauk rawau wa.”XQ) +Jisas nukas kon tamareäu roat urwarnuk, siakup kouna, awarowon, “Is epar senes awarom, okoro wäimäs asir ko osap sosop wa, kos aiauk näwäu senes mowon. Kos karauk roasiret erekapu itimware rau. |Pq *Utianik, kar wäimäs asir ko osap sosop wäpik, kos pemara, aiauk eteinak oiroror, 2toia senek, bokis uru mowon. NO )Jisas ko Anut osap nuriäi ou näwäu owa aiauk bokis siakup tane rawon. Roasiret sosop akas aiauk Anut nuriäi bokis uru moin, aparwon. Roasiret ak aiauk sosop orip akas aiauk näwäu moin. N1 (Kiro roat akas wäimäs asiret sätwareanik, akan owan osap erar oi maneäi. Karauk roat akan amiakap nais ak Anut aurianik, ämän rumukäu miäi. Tawa, Anut nukas koi wasarewaraun ses opok, kiro roat ak usu näwäu senes owaiei.” Kar wäimäs asires Anut aiauk nuruwon. _M7 'Juda roasiret akan tururiäi owa ra, o jaun owa pemoi, ak tanäun omoi eposek oiäi. L1 &Jisas nukas ämän tamareanik, awarowon, “Ak sintore ämän tamareäi roat rai opok jekur aparwe. Kiro roat ak omjo eposek mianik, nepipir ariai. Roasiret akas kiro roat amket opok pe apwareanik, ‘pere’ awarianik, ipiak atona, kiro roat akan woiaka näu sareäi. @Ky %Devit nukasar “Krais ko isan Näwäu” äiewon, keseria, owoseanik, akas ko kon mokoi äiäi?’ ” Jisas nukas sintore ämän tamareäi roat akan onok aru mesin awarowon. |Jq $Devit nukasar Osou Näus ko ronkat nurunuk, äiewon, ‘Anut Näwäu nukas isan Näwäu auruwon, “Na isan ipi näu kaima taneta, isas nan iwäi jaunat erekapu itimwareanik, nan isonap mareita, nan inkaruru rawaiei.” Buk Song 110:1 6Ie #Jisas nukas Anut osap nuriäi ou näwäu tempel owa roasiret tamare raumara, totwarowon, “Owon sintore ämän tamareäi roat akas Krais ko Devit nukan mokoi äiäi? mHS "Jisas nukas kiro ron ronkat eposek äiewon, roianik, ko auruwon, “Om ses rumukäu wa, na Anut nukan roasiret pak erek rawam.” Kos keser aurnuk, roasiret akas Jisas ätäi kar ämän totoraun iminein. Krais ko inokon mokoi? G+ !Ik opur wemoi, amkeanik, Anut nuraun kiro onok eposek. Utianik, ik iken woiok pak iken ronkat pak iken sakau pak Anut nukanun meieanik, ikas ikanun meieäum senek, iken jaunokot ika siarokop rai roasir mesin keseriar meiäun, kiro onok oirori au eposek näwäu senes.” 8Fi Keser äienuk, kiro sintore ämän tamareäu ros Jisas ätäi auruwon, “Näu ro, na äiem kiro epar ämän. Anut nuka karar epar iken Näwäu. Kar eit Anut senek rawau wa. gEG Kar sintore ämän näwäu kiro kon onok kesek, ‘Na nakanun meieäum senek, nan jaunan keseriar meie.’ Wok Pris 19:18 Kiro sintore ämän oiroror au näwäu. Kar sintore ämänis au itimwatau senek wa.” D{ Na nan won pak nan totomat pak nan ronkat pak nan sakau pak nan Näwäu, Anut nukanun erekapu meie.’ Lo 6:4-5 4Ca Kesernuk, Jisas nukas ätäi awarowon, “Kiro sintore ämän epar näwäu senes amke rau, ‘O, Israel roasiret, ak rowe. Anut iken Näwäu, nuka karar ko iken Näwäu. ]B3 Kar sintore ämän tamareäu ro Jisas nukas kiro ämän eposek Sadusi roat awarowon roianik, kos koumoi, Jisas totorwon. “Iken sintore ämän erekapu kamuk opok, owo sintore ämän kiro näwäu senes?” A5 Anut ko roat meiein akan eit wa. Ko roat orip orip awau raiäi akan eit. Akan ämän kiro eposek wa.” Owo sintore ämän kiro näwäu senes? @% Moses nukas roat meiein, siräiäi mesin jer wewon. Kiro ämän rusapai amop rau. Ak kon ämän kesek ninaräu wa ra? Meter ep arou am eteinak opok jeremara, Anut nukas kon enip keser mowon, Moses auruwon, ‘Is Apraham, Aisak, Jekob akan eit.’ Kisim Bek 3:6 ? Roasiret meiein ätäi siräiaiei, kiro ses opok, ak wa ouratäiäi. Ak erekapu Anut nukan sarau eitek omar oik rai senek rawaiei. {>o Jisas nukas ätäi awarowon, “Ak Anut nukan ämän pak kon sakau pak äpu wa. Keseria, ak sätäpu roat senes! 7=g Kiro asir roat 7 oripas oin, tawa meiein roasiret siräiäiei omre opok siräuna, kiro inokon asir rawai? Omnokou opok, kiro roat 7 orip meiein akas kiro asir karar oin.” < Keseriar pote, kiro roat 7 orip kiro asir oin, erekapu mokoi wäpik erar meiein. Keserianik, kiro wäimäs asir rawonus, ruris meiewon. ; Keseria, kar amunakas kon wäimäs owon. Ko nais mokoi wäpik meiewon. Kesernuk, kar amunakas kiro asir oianik, keseriar keserwon. l:Q Utianik, kar muti kar ro kon mokoit 7 orip. Mokoi urektapau asik oumara, ko mokoi wäpik meiewon. /9W Karauk Juda akan roat näunäu, enmak Sadusi, akas äiäi, roat meiäi ätäi wa siräiäiei rai äiäi. Kiro omre opokar, karauk Sadusi roat pemana, Jisas keser totorin, “Tamareäum ro, meter Moses nukas ik ninaräun keser jer wewon, ‘Kar ro ko asir orip ko meiemara, kon wau mokoi wäpik meie ute manonuk, kon amakus awakun wäimäs oumara, mokoi mai. Kiro mokoi penuk, kiro ro meiewon nukan mokoi senek saräi.’ 8 s7_ Keserianik, Jisas nukas ätäi awarowon, “Keseria, ak Sisa nukan osap kiro Sisa nuraiei. Anut nukan osap, kiro Anut nuraiei.” Ak kiro ämän eposek roianik, ronkat sosop oin. Jisas nukas roat meieanik, siräiäi ämän awarowon. 63 Akas kiro aiauk karar oi koi nuruna, Jisas nukas awarowon, “Okoro aiauk opok enip totok orip inokon rau?” Akas ätäi aurin, “Sisa nukan.” H5  Ikes kiro takis aiauk nuram ra, utau?” Jisas ko amuk atomoi, ämän moin äpu momara, ätäi awarowon, “Ak owon is ami atorai? Ak takis miäi aiauk karar oi ätär muruna, is aparam.” 4 Koianik, akas Jisas aurin, “Näu ro, ik äpu na epar ämän areäum ro. Na kar ron ronkat wa roiäum. Enmak orip roat karar na wa apwareäum. Na Anut nukan onok epar ik ätär mukiäum. Nan ronkat owo senek? Takis aiauk Sisa nurau kiro onok eposek ra, wa? 3! Juda roat näunäu akas karauk Parisi roat pak Herot nukan ämän tainoriäi roat pak Jisas nuka ämän atonoraun äsimwarona, koin. 02Y Jisas nukas keser awaronuk, Juda roat näunäu akas ko kiro opokar sakau ataurin, owon ak äpu ko kiro totok ämän akan onok senek awarowon. Ak roasiret iminewareanik, ak ko sakau atau senek wa. Keseria, ak ko utomoi, manoin. Roat akas Jisas totorin, “Ik takis aiauk Sisa nuraun itok ra?” 31_ Kiro Anut nukan ämän jer wein ak ninaräu wa ra? ‘Kiro ou tutu ou miäin roat akas aru äumoi, sauk moin. Rusapai, kiro ou tutu kamuk opokan ou tutu sakau eposek sarewon, Anut nukasar kiro tutu sarau näwäu nuruwon, kiro eposek senes ik aparum,’ Buk Song 118:22-23 jer keser rau.” 0 K/ Jisas nukas roat rain totwarowon, “Akan ronkat woi atak ro nukas kiro sarau roat owoswarai? Ko koumara, kiro woi kameäin roat akwaronuk, meiena, kon wain woi karauk roat akan ipiakap marai. o.W Keseria, ak kiro mokoi sakau ateanik, wena, meiewon. Keseria, kon enipsau woi kasakup känkurein.” b-= Utianik, kiro woi kameäin roat akas ko kounuk, aparianik, äiein, ‘Kiro woi atak ron mokoi kou. Kon momok meienuk, kos kon momokun osap erekapu owai. Ik ko weta, meienuk, kon wain woi ik owam. Kiro ik keseram.’ L, Keserna, ro karar rau ko äsimoraun itok. Kiro kon mokoi senes kon wous konun meiewon. Keseria, kos kon mokoi ruris äsimorianik, ronkatewon, ‘Ak isan mokoin ämän roumoi, wa aru muraiei.’ E+ Keserna, kos ätäiar kar sarau ro äsimornuk, potowon. Ko nais wena, meiewon. Wain woi atak ros kon sarau roat sosop äsimwaronuk, potona, karauk erar akwaroin, karauk akwarona, meiein. * Keserna, ko ätäi kar sarau ro äsimornuk, potonuk, ak ko nais keseriar kon tapau puromoi, aru murianik, erar äsimorna, potowon. m)S Utianik, kiro woi kame rain roat akas kiro sarau ro sakau ateanik, wemoi, erar äsimorna, potowon. M( Wain nemauk murunuk, owaun ses penuk, kiro woi atak ros kon sarau ro kar kiro wain woia sarau me rain roat rawa potaun awaronuk, karauk wain nemauk oi nuruna, oi kowaun rai, äsimornuk, potowon. L'  Jisas nukas ak totok ämänis tamareanik, awarowon, “Kar ro ko wain woi mianik, wain uku wemoi, porim wate mowon. Kos woia wain nemauk asisiraun up tuweanik, woi kamäun ou rumukäu kämioik mowon. Woi erekapu jekur raunuk, karauk roat kon woia sarau maun kau mareanik, sarau mona mona, nuka kar omsau atapuk pote rawon. 3&_ !Keserianik, ak ätäi Jisas aurin, “Ik äpu wa.” Keserna, Jisas nukas ätäi awarowon, “Is nais, inokos is sakau ironuk, kiro onok keseriäim ak wa awaram.”u%c Utianik, ik ko ro pakan sakau orip äieta, kiro nais itok wa.” (Roasiret akan ronkat Jon epar Anut nukan ämän roianik, areawon ro kar, okon, kiro roat näunäu ak roasiret akas owo onok ak opok keseraiei rai ronkateanik, iminein.) ?$w Kesernuk, ak aka aka areanik, äiein, “Ik ko owo rai aurau? Ik ko Anut nukan sakau pakas an jomareäwon äieta, kos aikai, ‘Keseria, ak owon akan woiaka epar mau utoin’. # Jon, an jomareäwon ro, ko Anut nukas sakau nuruwon ra, ara, roat akas sakau nurin ra? Akas is kiro onoktapau airowe.” N" Jisas nukas ätäi awarowon, “Isas nais ak kar ämän totwaraurim. Akas amke isan ämän onoktapau kiro totwaraurim airona, isas pak is owo sakau pakas kiro onok keseriäim onoktapau ak awaram. y!k Ak koianik, Jisas keser totorin, “Na owo sakau oianik, kiro onok keseriäum? Inokos na kiro sakau isowon?” v e Ko keser awaromoi, ak poteanik, Jerusalem mena ätäi tonoin. Jisas kos Anut osap nuriäi ou näwäu owa ari raunuk, Anut kamuk raiäi roat näunäu pak sintore ämän tamareäi roat pak karauk roat näunäu pak Jisas siakup koin. 6e Ak kar ron onok aru wa jäkäi muruna rai, akan momonaka omar oik rau kos nais akan onok aru wa jäkäi marai.]” Jisas inos sakau nuruwon kiro onoktapau aparaun totorin? D Ak Anut auraun tai rauna, kar ros ak aru maraun ämän ronkatemoi, akas kiro ron onok aru jäkäi muraiei. Ak keserna, akan momonaka omar oik rau kos nais akan onok aru jäkäi marai. [ $A Keserianik, is ak awarom, ak owo onok Anut nukas keseraun rai auraun, akan woiaka epar oripas auraiei. Kos akan ämän tainorianik, ko kiro onok keserai. Y+ Is ak epar senes awarom, kar ros kiro omtapau aurai, ‘Na siräunam, an unik uru pitikänir nam!’ Keser aurianik, ko wou oirori wa mai, kon wou epar mowon sakau momara, kiro om tapau kon ämän tainorai. D Jisas nukas ätäi auruwon, “Na Anut mesin won epar mo! 8i Keseria, Pita nukas Jisas nukas kukam kiro onok keserwon ätäi ronkateanik, Jisas auruwon, “Tamukiäum ro, apar! Kukam, na kiro am aru mam aurumon. Rusapai ko meiewon.” wg Pote ninoinus, tapera, ak apu opok ari ari poteanik, am uran kinip käwäu pak erekapu meiewon, aparin. |q Iukärir, om iraurnuk, Jisas kon tamareäu roat pak erek ak Jerusalem näu mena ute potoin. Am uran meiewon.  Keser awaronuk, karauk Anut kamuk raiäi roat näunäu pak sintore ämän tamareäi roat pak ak kiro ämän roianik, ko wena, meiäun apu onoktoroi itanäurin. Roasiret erekapu kon ämän eposek roianik, karkairin, owon, kiro roat näunäu akas Jisas iminein. T! Kos roasiret ämän tamareanik, awarowon, “Anut nukan ämän jer we moin kesek rau, ‘Isan ou kiro roasiret omsau atap atap pakan koianik, akas is pak aräun ou äiäiei.’ Aisaia 56:7 Anut nukan ämän kesek rau ra, wa? Utianik, akas okoro ou päu roat akan ämäi rawaun omoi senek sare moin.” Jeremaia 7:11 G Kos roasiret osap kau maun tempel owa oi koiäin tämarowon. )K Ak Jerusalem mena koianik, Jisas ko Anut osap nuriäi ou näwäu enip tempel owa toneanik, roasiret ak osap kau momana, aiauk amuk we rain opokan Jisas nukas emwaronuk, erekapu imine manoin. Kos roat akan aiauk amuk we oiäin patan pak ainak me rain bokis pak oianik, kour kurewon. mS Keserianik, Jisas nukas kiro am keser auruwon, “Kar ros nan nemauk ätäi wa oi jai. Na nemauk ätäiar wa muriäwam.” Kon tamareäu roat ak kiro ämän roin. Jisas ko Anut osap nuriäi ou näwäu enip tempel opok tonowon. nU Ko am uran senek enip fik käwäu orip atapukas aparianik, am nemauk rau rai aparaun siakup potowon. Kiro am nemauk muraun ses wa, okon, ko am nemauk aparaun siakup pote, nemauk murau wa aparwon. Am käwäu karar rawon aparwon.  Jisas ko kon tamareäu roat pak ak tapera senes ätäi Betani mena utomoi, apu opok pote pote rai, Jisas ko sou wewon. dA Keserna, Jisas nukas Jerusalem mena toneanik, Anut osap nuriäi ou näwäu enip tempel nukan porim rorokpai tonowon. Ko osap erekapu jekur aparwon. Utianik, kiro ses iukärir, san naurnuk, okon, kon tamareäu roat 12 orip pak ak Jerusalem mena utomoi, ätäi Betani mena potoin. Jisas nukas kar am uran senek kon enip fik kernuk, meiäun kerwon.  Devit, iken askanai, nukan kamwaraun ses pera. Kiro kamwaraun ses päi opok ik rapor rawam. Anut nukan enip karar oik jou mau.”  Roasiret akas Jisas kamuk mianik, karauk amke potona, karauk ruris tainoria, ak erekapu keser ur we we potoin, “Anut nukan enip jou murau. Kiro ro ko Näwäu nukan enip opokas kou, Buk Song 118:25-26 ik koi kon enip jou murau, ko Anut nukas sareäu. P  Roasiret sosop akas akan karauk omjo apu opok tai potaun puris rue mokurein. Karauk roasiret ak woia apu siakupaian poteanik, kar am ukumai pisau senek patir okukureanik, apu opok puris rue potoin.  # Keseria, au donki nak Jisas siakup imäi koianik, awan omjo rumukäu donki nukan mekesu opok puris rue moisa, Jisas nuka oik tone tanewon.  { Awas Jisas nukas ämän awatowon siar, keseriar kiro ämän ätäi awaroirin. Roat akas ior äuna, au donki oi koirin. K  Au poteanik, kar opur donki nak apu kasakup ou rorokpai muris pararar moin, aparirin. Au mur uraresa, karauk roat kiro opok tai rain, akas awatoin, “Au owon mur donki nak pakan uräurair?”  X) Utianik, kar ros au kiro donki nak owon ourair rai totwatonuk rai, awas ätäi aurwer, ‘Iken Näwäus okoro donki sarau orip äiewon. Sarau patirianik, ätäi kurte äsimornuk, kowai.’ keser aurwer.” E  Jisas ko kon tamareäu roat pak Jerusalem näu mena potaun pote rai, Betfasi pak Betani mena kamuk omtorou enip Olivet opok potomana, Jisas nukas kon tamareäu ro oirori äsimwatomara, awatowon, “Au enro mena aparum opok potoinair. Kar donki nak muris pararar moin rau, mur uräinäir, kiro donki nak imäi kower.  Q 4Jisas nukas ätäi auruwon, “Itok, na man. Nan won epar momon, okon, na ätäi amun urarenuk, apu aparam.” Kiro ses opokar, kon amuk urarenuk, ätäi apu aparianik, ko Jisas tainori potowon.(I 3Kesernuk, Jisas nukas auruwon, “Isas na owosisaun airom?” Kesernuk, kiro ro amuk utupus auruwon, “Tamukiäum ro, is ätäi ami urarenuk, apu aparam.” ]3 2Keseria, kos kon omjo rumukäu känkureanik, kurte siräianik, Jisas siakup kowon. <q 1Kesernuk, Jisas nukas tai raumara, roasiret awarowon, “Ko aurna, koi.” Ak kiro ro amuk utup urianik, aurin, “Kos na urweisou, okon, na won näu saremoi, na siräi, koi.” # 0Roasiret sosop akas kerianik, aurin, “Na asor!” Utianik, ko sakau urwewon, “Devit nukan mokoi, na isanun wonti moinam, is sareir!” !; /Ko Nasaret menan ro, Jisas koura äuna, roianik, kos urwäun onoktoreanik, äiewon, “Jisas, Devit nukan mokoi, na isanun wonti moinam, is sareir.” hI .Jisas kon tamareäu roat pak Jeriko mena potowon. Akas roasiret sosop pak ätäi kiro mena ute nonuk, kar amuk utup ro enip Bartimeas, Timeas nukan mokoi, ko apu kasakup tane rawon. Kos roasiret osapun nik mareäwon. o~W -Owon, Ro Nukan Mokoi karauk roasiret akas ko isanaraun kowau wa. Wa! Ko karauk roasiret sarwaraun kowon. Ko meieanik, roasiret sosop ätäi Anut nuka rawa imware tonai.” Jisas nukas kar ro amuk utup enip Bartimeas jekur mowon. q}[ ,Kar ros is enim jou orip rawam äienuk rai, amke ko roasiret erekapu akan sarau ro (slev) senek rawai. | +Ak isan roat, ak kiro onok wa keserau. Utianik, kar ros akan ro näwäu rawam äienuk rai, kiro itok amke ko akan sarau ro senek rawai. {/ *Keserna, Jisas nukas ak urwarnuk, siakup kouna, awarowon, “Ak äpu, okoro omnokou pakan roat akan karauk kamwareäin roat näunäu akas akan enmak jou momoi, akan roasiret kamwareäi. Roasiret akan roat näunäu akas roasiret akan ämän tainoraun sakau ämän awareäi. lzQ )Jisas nukan tamareäu roat 10 orip akas kiro ämän roianik, ak Jems Jon ori mesin kasiaka pewon. }ys 'Awas ätäi auririn, “Io, iu itok.” Keseria, Jisas nukas awatowon, “Kiro epar. Kiro an kap opok rau is jam, au nais jaieir. Is an joianik, tätäi owam, au nais keseriar an jowaieir, utianik, inokos isan ipi näu kaima tone tanäi, inokos isan ipi saunan kaima tanäi, kiro isan sarau wa. Anut nukasar karauk roasiret sare mareanik, akan omoi jekur marowon rau.” x (^w5 &Jisas nukas ätäi awatowon, “Kiro ämän totoiroir kon onoktapau au äpu mau wa. Is kiro an kap opok rau jam, au kiro an jaun itok ra? Is an joianik, tätäi näwäu owam siar, au kiro senek owaun itok ra?” Pv %Awas keser auririn, “Nas iu pak paip keser mam, tawa nas kamwaraun ro näwäu sareanik, iu imäitota, karas nan ipon näu kaima tanäi, karas saunan kaima tanäi. Keseitota, iu na pak rawamur.” cu? $Keseria, Jisas nukas ätäi awatowon, “Awas is owo onokus au sarwataun airoir?” Ht  #Keser awaronuk, Jems Jon ori, Sebedi nukan mokoit ori, awas Jisas siakup koumoi, keser totoririn, “Tamukiäum ro, iwes na iu sareitaun aisamur siar na kiro ämän tainoraun aisom.” 6se "Akas ko jeje ämän aurianik, opokup sinok kuremoi, mänkäsirianik, wena, meiäi. Utianik, omre 3 opok, ko ätäi siräiäi.” Jems Jon ories Jisas kar osapun totoririn. Br} !Kos keser awarowon, “Rowe. Ik rusapai Jerusalem mena potota, karauk roat akas Ro Nukan Mokoi Anut kamuk raiäi roat näunäu pak sintore ämän tamareäi roat pak akan ipiaka opok maiei. Keseria, kiro roat akas akan ämän roianik, wena, meiäun ämän ateanik, karauk omsau pakan roat akan ipiaka opok maiei. Jisas nukas kon tamareäu roat pak Jerusalem näu mena toptaun ari ari pote rai, Jisas nuka amke potowon. Kon tamareäu roat akas ko kiro mena tonaurnuk, ronkat sosop oin. Roasiret akas tainware kouna, iminein. Jisas nukas kon tamareäu roat 12 orip ätäi imwareanik, owo onok ko opok päi awarowon. rp] Roat sosop ak rusapai enmaka näunäu orip rai, tawa ak enmaka wäpik ro senek rawaiei. Utianik, roat rusapai erar rai, tawa akas enmaka näunäu orip rawaiei.” Jisas nukas nuka tätäi sosop oumoi, meiäun ämän ätäi marowon. ~ou Jisas nukas ätäi auruwon, “Is na epar aisom, inok ro isanun ronkateanik, Anut nukan Ämän Eposek araun, kon mena, awakut, amakut, äpiaukut, anak, momok, mokoit, omnokou pak utwareanik, kowon, tawa Anut nukas kiro osap ute kowon senek sosop, 100 orip senek, ätäi nurai. Ko rusapai okoro omnokou opok, ou sosop, awakut, äpiaukut, anakut, mokoinakut, pak omnokou sosop ak oianik, rawaiei. Utianik, kiro ses opokar, karauk roat akas ko onok aru muriäi. Utianik, tawa ko orip orip eposek rawai. n lmQ Ko keser äienuk, Pita nukas auruwon, “Rou! Ik iken osap erekapu utomoi, na tainoise koumun!” Al{ Jisas nukas apwareanik, awarowon, “Roat akas kar onok keseraun itok wa, Anut nukas karar kiro onok keseraun itok. Anut nukas owo onok keseraun ronkatemoi, erekapu keseraun itok.” "k= Keser awaronuk, kon tamareäu roat ak näwäu karkairianik, kesek aurin, “Keseria, Anut nukas inok ro imäienuk, ko pak erek orip orip rawai?” /jW Kar opur kamel ko omjo näkeäi nil nukan amarer uruas tonaun kananäi. Utianik, roasiret osap sosop orip ak Anut nukan roasiret saräun kiro näwäu kananäiei.” +iO Kon tamareäu roat kiro ämän roianik, karkairina, Jisas nukas ätäi awarowon, “Mokoit, kar omnokou pakan ro Anut nukan ro saräun kos sarau sakau mai. h) Kesernuk, Jisas nukas kon tamareäu roat amukus apwarea, awarowon, “Roat osap sosop orip ak Anut nukan roasiret saräun kananäiei.” sg_ Kiro ro ko osap sosop orip, okon, kiro ämän roumara, ko wou usu sarenuk, nepu aru mianik, ute manowon. |fq Jisas nukas kiro ämän roianik, kiro ro mesin wous meieanik, amukus aparmara, auruwon, “Kiro itok, kar onok karar na itimoisi rau. Na pote, nan osap erekapu karauk roat are kureta, akas kiro osap kau mona, kiro aiauk oinam, saruku roat osap wäpik kiro aiauk inäi aram. Na kiro keseria, tawa omar oik osap sosop owam. Na pote, kiro onok kesernam, koi is tainoir.” e Kiro ros ätäi auruwon, “Näu ro, meter is eteinak opok kiro sintore ämän erekapu tainori koi, rusapai nais keseriar raim.” @dy Na iken sintore ämän äpu. ‘Na kar ro weta, wa meiäu, na kar ron asir wa imäi ariau, na karauk roat akan osap wa päu owau, na kar ro nukan enkup sät ämän wa mau, na nan jaunan osap erar owaun wa sätäiäu, na nan momon anin orien ämän erekapu tainor,’ kiro na äpu.” Kisim Bek 20:12-16 ncU Jisas nukas ätäi auruwon, “Na owon is ro eposek airom. Kar ro karar ko eposek. Kiro Anut karar. Xb) Jisas nukas kiro mena ute manaun siräi nonuk, kar ros ko siakup kurte koianik, uou sur wemoi, totorwon, “Tamukiäum ro eposek, is owo onok eposek kesermoi, isan totom awau orip orip rapor rawai?” 5ac Keser awareanik, Jisas nukas mokoinakut imware oi wauk orori kurwareanik, kon ipou akan tapiakap momara, Anut nukas ak jekur kamwaraun auruwon. Kar ro ko osap sosop orip. s`_ Is ak epar senes awarom, inok roasir ko mokoinak senek saräu wa, ko Anut nukan roasir tuku wa rawai.” _+ Karauk roasiret akas akan mokoinakut Jisas nukas kon ipou akan tapiaka ateanik, sakau araun rai, imware koin. Utianik, kon tamareäu roat akas kiro roasiret kewarona, Jisas nukas kiro onok aparianik, ko wou aru momoi, kon tamareäu roat keser awarowon, “Ak kiro mokoit utwarona, ak is siarap kowaiei. Ak wa tämarau. Roasiret ak okoro mokoinakut senek, ak äpu Anut ko akan kamwareäu ro näwäu.  J~~}}A|{{ezyfxx@wvuuu tasrrrqpp#ogonqmlk{jj:ii`hgggfeedCccbb=an`_^^i]P\\j[[ZXYXWVVVUxTxSRR^QQPPGONMMlMLlKJ\II^HHGG_FFEDCCBB6A@@@d?>==Kiro ämän näwäu, ak Krais nukas kon Ämän Eposek jekur tainoraun awarowon senek keseraiei. Ak kiro onok keserna, is ak koi apwaram ra, wa koi apwaroita rai, ak woiaka karar mianik, sakau tai raia, ak roasiret Anut nukas Jisas Krais äsimornuk, kowon awarona, roasiret akas kiro Ämän Eposek senes is airaiei. 4 :Is ak rawa ätäi koi raita, ak Jisas Krais nukas is opok onok eposek keserwon aparmana, ak kon enip näwäu jou muraiei. Q3 :Is sakau ronkateäim, is ak mesin wa meiäm, awau rawam. Is äpu is meiäu wa, awau raianik, ak pak koi raumoi, ak Anut mesin woiaka epar maun sakau sarwaroita, aka nepipirianik, woiaka erer rawaiei. `2 ;:Utianik, is ak sarwaraun mesin okoro omnokou opok awau raim, kiro sarau näwäu senes. I1  :Is ronkat oiroror orip. Kiro ronkat oiroros is reuriäir, okon, ronkat karar sare mau senek itok wa. Isan ronkat näwäu kesek, meieanik, okoro omnokou utoita, Jisas Krais pak omar oik rawam. ;0 q:Utianik, is roat akas iworona, wa meieita, awau raita rai, is Jisas Krais nukan sarau wa utam. Keseria, is äpu wa, is awau rawam ra, iworona, meiäm rä. Owo onok eposek senes? M/ :Isan ronkat kesek, is okoro omnokou opok raita rai, is Jisas Krais nukan sarau karar muram. Is roat akas iworona, meieita rai, isan ronkat kiro eposek senes, is omoi eposek oita, Krais pak rawam. u. e:Is sakau ronkatem, tawa is eposek rawam, okon, is sakau tai raita, wasareiriäi roat näunäu amiakap araun oior wa nai. Is akan amiakap sakau mianik, Anut nukan ämän awaraun wa iminäm. Is rawam opok ra, karauk roat akas is iworona, meiäm opok ra, is kiro onok rusapai meter pak keseriäim senek, karauk roat isan onok aparianik, Krais nukan enip jou muraiei. - :Is äpu, akas is sareiräun akas Anut auriäi, keseria Jisas Krais nukan Osou Näus is sareirianik, okoro omoi raim pakan imäirai. %, E:Kiro owo onok is opok keseri, kiro is ronkat sosop wa oim. Akan onok kiro keseriäi kiro epar ra, kiro sätäurai ra, kiro ak erekapu Jisas Krais nukan epar ämän roasiret awarorai. Kiro onok epar keseriäi, okon, is woi ereru. Epar senes, is orip orip woi ererianik, nepipir rawam. <+ s:Kiro epar, karauk roat akan woiaka epar moin ak Krais nukan ämän roasiret awareäi, owon, ak is mekesirap ämän momana, isan omoi owaun keseriäi. Kiro roat ak akan enmaka oik jou maun Krais nukan ämän roasiret awareanik, ak ronkat aru oripas keseriäi. Utianik, akan ronkat, is karapus owa raita, karauk usu is opiap maun keserin. Karauk roat akan woiaka is opok mianik, Jisas Krais nukan ämän roasiret mareäi. Kiro roat ak äpu is okoro opok Anut nukan ämän sakau maromin, ak isanun woiakas meieanik, is sareiromoi, Anut nukan Ämän Eposek awareäi. * :) !:Is karapus owa raita raita, jaunokot sosop ak Jisas mesin akan woiaka epar moin akas Anut nukan ämän roasiret sakau mare arianik, ak iminäu wa. Is karapus owa raita, Anut nukas sareirnuk, aparin, okon, ak ran Anut nukas sarwaraun rai akan woiaka epar sakau moin. ( ': Keseria kiro marai roat omsau kamwareäwon ro nukan ou kameäin pak karauk roasiret pak ak äpu moin is Jisas Krais nuka mesin karapus raim. $' C: O jaiat, is Rom näu mena owo onok aru is opok keseiroin is ak kiro jekur äpu maun awarom. Kiro onok roasiret Anut nukas ik Jisas Krais nukan Ämän Eposek awaraun äsimoikowon rowaun kiro onokus ak tämarau wa. Kiro onokus roasiret sosop Jisas mesin woiaka epar maun keserin. & y: Keseria, akas onok eposek erekapu, Anut nukas ik owose rawaun aikowon senek, kiro Jisas Krais nukas amop ikowon senek maiei. Ik Anut nukan onok eposek äpu mianik, kon enip eposek senes jou muruta, karauk roat akas kon enip kämioik jou muraiei. =% u: Keseria, ses karar karar opok, ak onok eposek sare maiei. Keseraiei pote tawa Krais ik wasareikaun kowai omre opok akan enmaka opok ämän wa maraiei, ak ukun wäpik tuku rawaiei. e$ E: Ak sarwaraun is Anut keser auriäim, Anut nukas ak karauk roasiret mesin woiakas meiäi onok ätär maronuk, ak äpu maiei. Keseria, aka owo onok eposek ra owo onok aru äpu mianik, akasar akan onok jekur wasarewe. # {:Anut ko is okoro ämän awarom epar ko äpu momara, okoro epar ämän ätär marai. Jisas Krais nukas ak mesin kon wous meieäu senek, isan woias ran akanun keseriar meieanik, ak pak rawaun sakau ronkateanik, ak okoro ämän epar senes awaraurim. " :Is ak mesin orip orip ronkatwareanik, is akanun woias meieäim. Isan ronkat kiro onok eposek. Ak erekapu isan sarau jaiat sarau mianik, Anut nukas nukan Ämän Eposek roasiret araun irowon roasiret awaraiei. Is karapus owa raita rai, is ämän wasarewareäi roat akan amiakap tai raita, Anut nukan ämän epar awaroita rai, ak Filipai roasiret Anut nukas ik erek sareikeäu. (! K:Is äpu kiro mesin ronkat sakau orip, Anut nukas ak opok sarau eposek maromara, kiro sarau wa meiäi, keseriar pote Jisas Krais ätäi kowaun omre opok potai. /  Y:Akas is sareirianik, erek sarau karar mia, ik Anut Nukan Ämän Eposek Jisas Krais mesin karauk roasiret awarona, koi rusapai rai, okon, woi erernuk, Anut jou murim. H  :Is ak mesin woi erernuk, Anut orip orip ak sarwaraun auriäim. P :O jaiat, Is ak mesin ronkatwareanik, Anut orip orip jou muriäim. / Y:Is Anut auriaim, iken momonek pak iken Näwäu, Krais Jisas, awas ak sarwareanik, onok eposek rawaun ätär mareanik, akan woiaka äiäurar rawaun näwäu arai. < u:O Filipai näu menan roasiret, Anut nukan roasiret Jisas Krais mesin woiaka epar moin roasiret is ak okoro jer we marom. Akan kamwareäi roat näunäu pak akan sarwareäi roat nais erek jer we marom. Is Pol. Timoti ko is sareiriäu. Iu Jisas Krais nukan sarau roat ories, ak Filipai roasiret jer we maromur. X +Iken Näwäu, Jisas Krais nukas sarwareanik, akan totomaka pak rawai.] 5Isan sarau jaiat, Mak, Aristarkas, Demas pak Luk akas ran erek na ‘pere’ aisoi. ` ;Epafras ko isan karapus jai, ko Jisas Krais tainoriäu nukas na ‘pere’ aisou. , SIs kar ämän aisaurim. Is isan woi uru äpu mou, Anut nukas akan aurin ämän roumara, kos ätäi is ak rawa äsimoirai, okon, ak isan ou waru kar jekur muraiei. ? yIs äpu na isan ämän tainoram. Keseria, is na jer we musom. Is na äpu musom. Rusapai na okoro onok keseraun jer we musom, is epar äpu, nan onok eposekus kiro onok itimorai. , SO Jai, Näwäu nukan enip pakas na isan woi näu saräun isan ämän aisom keser. Iu Krais siakup raumur, okon, na kiro onok isan woi eposek saräun keseram. E Is Pol isakasar isan ipias na jer we musom. Kiro osap Onesimus nukas keserwon, kiro amuk isas ätäi isam. Naka ran is pakan osap oumon. Kiro amuk ätäi irau wa raum, kiro nakan totomat.  )Meter kos na kar onok aru musowon ra, nan aiauk päu owon amuk ätäi isau wa raroi, kon enip nan buk opok rau kosornam, isan enim jer we mo.  Keseria, nan ronkat is nan jaun, ik Krais nukan sarau miäum ronkatemata, is imäiriäum senek Onesimus nais keseriar imäu. D Ko meter wopur orip sarau miäwon ro (slev) senek. Rusapai ko kon wou Jisas mesin epar mowon, okon, ko iken amunok senek. O Jai, isan ronkat ko isan amai senek äianik, isan woi konun meieu. Keseria, nas ran nan sarau ro kon wou Näwäu mesin epar mowon ko nan amun senek ronkate, kesernam, nas nan won konun meie. 2 _Isan ronkat, Onesimus ko meter na utoisi manowon, kiro Anut nukasar keserwon, okon, rusapai is ko äsimorta, nas ätäi imäuta, na pak orip orip pote jekur rawai.  Utianik, is kiro onok naka amunmuti wa keseram. Nas ior airota, epar is keseram. Nakan ronkat pakaima ior äuta epar ko is pak rawai.  1 Onesimus is karapus owa raita, kos nan omoi oumara, is sareirianik, Anut nukan ämän roasiret tamaraun itok. Keseria, ko is pak rawaun ronkatem. Y - Is rusapai Onesimus ätäi na rawa äsimorta, potai. Isan woi ko opok rau. h  K Meter Onesimus ko nan sarau jekur wa miäwon, rusapai ko iwen sarau ro eposek sarau maun itok. g  I Keseria, is Onesimus mesin aisau pem. Onesimus kon wou Jisas mesin epar mianik, ko isan mokoi senek. Karapus owa raita raita, koi tarairmara, ko isan ämän roianik, kon wou pirirwon. Kesernuk, is kon momok senek saremin. W  ) Is na mesin isan woias meieäim, okon, is na ämän päurar aisaurim. Is Pol, Jisas Krais nukan sarau ro, is rusapai koiam saremin. Is ko mesin karapus owa muroin raianik, okoro ämän päurar na aisaurim. J  Is Krais nukan sarau ro, okon, is enim orip, okon, is na sakau aisaun itok. Utianik, is äpu nan won Anut mesin meieanik, roasiret mesin wonas meieäum, okon, is na sakau ämän wa aisam.   }Isan jai, Filemon, roasiret akan woiaka Anut nukanun epar moin, nas nan won akanun meieanik, akan woiaka epar moin sakau mareäum, keseria is na mesin isan woi uru näwäu nepipirianik, isan woi päurar rau. Pol nukas Onesimus isanaraun jer wewon.  Iken woiok Jisas mesin epar momun, okon, is nan won sakau maun Anut aurita, na kiro osap eposek Krais nukas ikaun jekur äpu mam.  3O Jai, Filemon, is nan won Jisas Krais mesin epar mianik, nas karauk Anut nukan roasiret nan won meiemata, ak jekur sarwareäum rai airoin roimin. Q O Jai, is nanun woiti monuk, na sareisaun Anut orip orip auriäim.   Iken momonek, Anut, pak iken Näwäu, Jisas Krais awas awan woiawa näu oripas, ak sarwarnuk, akan woiaka päurar rawaiei. . WIken apinok Apia pak Arkipus ko Jisas nukan marai ro ik senek, kiro roasiret nan owa Anut jou muraun tururiäi pak iwes akanun ronkatwareanik, ak erek jer we marom. e GO Jai, Filemon, is Pol, Jisas Krais nukan sarau ro, Anut nukan ämän roasiret Jisas mesin woiaka piriraun aware ari raita, roat akas Jisas nukan ämän roasiret wa awarau rai is karapus owa muroin raianik, na jer we musom. Timoti ko iken sarau jaunok, ko is pak raunuk, na jer we musom. Filemon, na iken sarau jaunok. Iu Timoti ories jer we musom. !Kesernuk, kon tamariäwon roat ak omsau sau erekapu poteanik, Jisas nukan ämän roasiret awaroin. Näwäu nuka ko ak pak sarau erek monuk, akas kiro onok meter awarowon siar keserna, karauk roat kiro onok aparianik, kon ämän meter äiewon epar ak äpu moin.] Jisas Näwäu ko kiro ämän aware kurenuk, Anut nukas imäienuk, omar oik tonowon. Ko Anut nukan ipou näu kaima tane rau. ucAkas män aru ipiakas atwarona, kiro mänis ak wa aru maraiei. Akas an aru jaun meiäun senek jeanik, ak wa meiäiei. Akas akan ipiaka sip roasiret opok marona, kiro roasiret amiaka muraiei.” Anut nukas Jisas omar oik imäi tonowon. +ORoasiret akan woiaka epar mianik, ak kiro onok keseraun itok. Akas isan enim ateanik, osou aru emwaraiei. Akas kar omsau pakan ämän meter äpu wa rain araiei. 1~[Inok roasir kiro ämän roianik, kon wou epar monuk, ak ko an jomurna, ko Anut nukas ätäi imäiai. Inok roasir kon wou epar mau wa, ko kiro ro utai, ko ämän orip. |}qKeserianik, kos ak awarowon, “Ak omsau sau erekapu potoinai, isan Ämän Eposek roasiret erekapu tamarowe. B|}Kar omre opok, kon tamariäwon roat 11 orip o jena jena, Jisas nukas ak siarakap penuk, akas ko aparin. Kos kewareanik, awarowon, “Ak owon akan woiaka epar mau wa, ak woiaka sakau moin? Is ätäi siräimin, roat ak is apairoin akas akan ämän roianik, ak owon woiaka epar mau wa? Kiro onok eposek wa.” J{  Awas ätäi poteanik, karauk tamariäwon roat awaroirin, “Iu Jisas apu opok aparmurin!” Utianik, ak awan ämän roianik, akan woiaka epar mau wa. Jisas kon tamariäwon roat amiakap pewon. z% Kar omre opok, Jisas nukan tamariäwon roat ori oiroror au näu mena utomoi, manaun ari ari manoirin. Au akan apu opok Jisas aparirin. Tup Näu opok, taperar, Jisas nukas ätäi siräianik, ko amke Maria ko Magdala menan, meter kiro asir pakan osou aru 7 orip emwarowon siakup potonuk, kos ko aparwon. RvKo keser awaronuk, kiro asiret ak karkairianik, ronkat sosop oumoi, kiro aireu utomana, imine manoin. Ak näwäu imineanik, kar ro ämän aurau wa. [Jisas nukas Magdala menan Maria siakup pewon. SuUtianik, ak potoinai, kon tamariäwon roat pak Pita pak awarowe, ‘Jisas ko amke Galili provins opok potonuk, ak tainori potaiei. Ak ko meter awarowon siar kiro opok aparaiei,’ ak keser awarowe.” Bt}Kos awarowon, “Ak wa iminäu. Ak Jisas Nasaret menan, am äpäs opok äsäi moin, itanäun koin. Ko ätäi siräiewon! Ko okoro opok rawau wa. Kiro omoi ko nini moin ak aparwe. sKeseria, ak kiro aireu uru toneanik, mokoi awau omjo ärneu orip aireu uru ipou näu kaima tane rau aparianik, karkairin. Wr'Utianik, ak jekur aparianik, kiro aiauk näwäu senes oi kurein aparin. %qCTup Näwäu opok, taperar senes, ak kiro aireu aparaun apu opok pote räi, aka aka arein, “Inokos kiro aiauk näwäus up oksau pene moin oi erororai?” p=o uSumaun ses manonuk, Maria ko Magdala menan, kar Maria ko Jems nukan anak, Salome pak ak am anakas sou eposek orik kau mianik, oi koumana, Jisas nukan enipsau opok joutor muraurin. n/Maria ko Magdala menan, Maria ko Josep nukan anak ori au Aramatia menan Josep nukas Jisas kiro aireu uru mowon aparirin.Fm.Keseria, Josep nukas karauk omjo ärneu kau mianik, Jisas nukan kopeu am äpäs opokan oumoi, omjos kurur momara, aireu uru mowon. Keseria, aitapau näwäu oumara, aireu oksau pene mowon. dlA-Kiro marai ros ior aurnuk, Pailot nukas Josep auruwon, “Itok, nas op kopeu oi manam.” Hk ,Pailot nukas Jisas kurte meiewon ämän roianik, ko karkairwon. Ko karauk roat äsimwaronuk, marai kamwareäu ro näwäu koi aurna, ko kounuk, Pailot nukas totorwon, “Jisas meiewon ra?” aj;*Kiro Fraide, osap jekuraun ses. Tup etei kiro Juda akan sumaun omre. Keseria, iukärir sarenuk, kar ro kon enip Josep ko Arimatea menan, ko Juda kamwareäin roat näunäu akan sarau jaunaka, kos Anut okoro omnokou kamäun ätäi kowai rai kame raiäwon. Ko Pailot iminäu wa, siakup potomara, Jisas nukan kopeu oumoi, up uru kuräun totorwon. i+Nh)Kiro asiret meter Jisas Galili provins raunuk, ko isanaraun tainori poteäin. Karauk asiret sosop ak Jisas pak erek Jerusalem menas koin, ak nais erek rain. Jisas nukan enipsau oi aireu uru moin. rg](Karauk asiret akas atapukas tai raianik, apari rain. Kiro asiret kamuk, kar asir kon enip Maria ko Magdala menan, kar asir kon enip Maria ko Jems (ko eteinak äiein) Josep orien aninawa, pak kar asir kon enip Salome pak, rain. 8fi'Marai kamwareäu ro näwäu ko Jisas siakup erekur tai raianik, [kon ur wewon roumoi], ko meiewon onok aparianik, kos äiewon, “Epar senes, kiro ro ko Anut nukan Mokoi!” uec&Keseria, omjo Anut osap nuriäi ou näwäu owa äsäi moin rawon, oikas kiräi nopte, oirori sarewon. ad;%Kiro ses opokar, Jisas nukas sakau urwemara, kon osou nukasar utonuk, ko meiewon. rc]$Keseria, kar ros kurte potea, kar osap jaimirmir senek oianik, wain an tiu mia, aitauk opok momoi, Jisas jaun rai nurauromara, roasiret awarowon, “Ik kame rauta, Elaija nukas koi, ko am äpäs opokan imäi mai ra, apari rawau.” bw#Kesernuk, karauk roasiret kiro opok tai rain, akas kiro ur roianik, äiein “Rowe! Kiro ro ko Elaija urura.” La"Keser raunuk raunuk, 3 klok siakup, Jisas nukas keser urwewon, “Eloi, Eloi, lama sabaktani.” Kiro ämän onoktapau kesek ‘Isan Anut, isan Anut, na owon is utoirom?’ Buk Song 22:1 d`A!Sankeu, san kamuk, san jeräu wa, om erekapu pututu senek sare pote 3 klok iukärir. ]_3 Ko Krais, Juda akan kamwareäu ro näwäu king maro, ko am äpäs opokas ute nonuk rai, ik kiro aparianik, iken woiok konun epar mam.” Kiro päu roat ories nais ko keseriar jeje ämän auririn. Jisas meiewon. O^Anut kamuk raiäi roat näunäu pak sintore ämän tamareäi roat pak akas nais keseriar jeje ämän keser äiein, “Ko karauk roasiret sarwareäwon, nukasar ätäi nukan enipsau saräu senek wa! []/Keserianik, nakasar ätäi nakan enmatsau sareanik, am äpäs opokan ute ne.!” V\%Roasiret akas apu pakas pe mane rai, ko aparianik, tapiaka känkänirmoi, jeje ämän aurianik, äiein, “A! Nas keser äiemon, na Anut osap nuriäi ou näwäu uräianik, omre 3 orip ätäi ou awau mam. [y[Keserna, Anut nukan ämän meter jer wein siar, “Akas ko roat aru pak erek turur moin.” Kiro ämän epar pewon.] ZAkas roat oiroror au onok aru moirin imwateanik, kar ro Jisas nukan ipou näu kaima äsäi moin, kar ipou saunan kaima äsäi moin. Y!Kiro ämän roasiret akas meter kon enip opok ämän moin, kon tapau opok keser jer we moin, ‘Juda akan kamwareäu ro näwäu, king.’ JX San penuk, 9 klok senek, ak ko am äpäs opok äsäi moin. WKeserianik, akas Jisas am äpäs opok äsäi moin. Kon omjo osap orip ak atpane owaun rai aiauk oianik, satu sipiräiein. VKeseria, akas wain an kar marasin tiu enip mair orip, momoi, keputirianik, Jisas jaura rai nuraurin. Utianik, Jisas ko jau utowon. jUMAk Jisas kar om enip Golgota imäi potoin. Kiro om enip onoktapau kesek ‘op tapau sekerem’. =TsRom akan marai roat akas Jisas am äpäs opok we maun apu opok imäi potona potona, kar ro ko Sairini menas, Aleksanda Rufus orien momonawa, näu mena tonaun kowon. Kon enip Saimon. Ak ko apu opok tararianik, sakau ateanik, Jisas nukan am äpäs oianik, Saimon ämäi muruna, ko Jisas tainori potowon. KSAk keser jeje ämän aurianik, ätäi omjo osou ko opokupan jäkäi oumoi, kon omjo ätäi orke murin. Keseria, ak ko am äpäs opok äsäi maun imäi potoin. Jisas am äpäs opok äsäi moin. R'Ak amaukus kon tapau ätäi ätäi purianik, sinok amuk uru kurein. Ak ko siakup uoraka sur weanik, ro näwäu senek kon enip kämioik moin. bQ=Akas sakau aurin, “Na Juda akan kamwareäum ro näwäu king, ik nan enmat jou mom.” PKeseria, marai roat akas kar omjo osou ses kure murianik, kar rumäkät katuau orip oumoi, tatmaianik, kon tapau opok kuror moin. OMarai roat akas Jisas Pailot nukan owa, enip Pretoriam, imäi poteanik, karauk marai roat owa rain erek urwarna, ak koi tururin. *NMRoasiret akan woiaka näu saräun Pailot nukas Bar-Abas utonuk, manowon. Kesermara, kos Jisas marai roat akan ipiakap monuk, akas ko mänkäsirianik, karauk marai roat arona, akas pak ko am äpäs opok äsäi maun imäi potoin. Marai roat akas Jisas jeje ämän aurianik, ir tukein. MPailot nukas awarowon, “Owon? Ko owo onok aru keserwon?” Akas näwäu senes urwein, “Ko am äpäs opok äsäi mo!” DL Akas sakau urwein “Ko am äpäs opok äsäi mo.” Ky Keserna, Pailot nukas ätäiar totwarowon, “Okoro ro ko Juda akan kamwareäu ro näwäu äiäi, is owosäm?” J' Utianik, Anut kamuk raiäi roat näunäu akas roasiret raiaka atomoi, awaroin, “Pailot aurwe, ‘Bar-Abas utota, manai.’ keser aurwe.” -IS Pailot ko äpu Anut kamuk raiäi roat näunäu ak Jisas nukan onok eposek mesin kasiaka penuk, okon, ak ko siakup imäi koin. Keseria, kos kiro ämän totwarowon. H Keser aurna, Pailot nukas ätäi awarowon, “Akan ronkatis, is Juda akan kamwareäu ro näwäu utoita, ak pak potai ra?” -GSRoasiret sosop akas peanik, Pailot keser totorin “Nas Pasowa sumaun ses orip orip kar karapus ro utota, maniäu. Rusapai nas kiro onok keseriar keseram.” VF%Kiro ses opok, kar ro kon enip Bar-Abas ko karapus owa rawon. Meter kiro mena roat akan kamwareäwon ro näwäu pak weräianik, Bar-Abas nukas kar ro wenuk, meiewon. Keseria, ko karapus owa kurein rawon. |EqAkan sumaun omre enip Pasowa opok, Rom akan kamwareäu ro näwäu nukas woisan karar karar kiro omre opok kar ro karapus owa raiäu utonuk, maneäu. Roasiret akasar koi tururianik, kar ro utona, manaun aurna, ko kiro ro utonuk, maneäu. DUtianik, Jisas nukas kar ämän ätäi aurau wa. Kesernuk, Pailot ko ronkat sosop owon. Pailot nukas Jisas wena, meiäun awarowon. C Keserna, Pailot nukas ätäiar totorwon, “Na ätäi ämän mau owon utom? Na kiro ämän nan enmatap moi, na rowau wa ra?” ZB-Anut kamuk raiäi roat näunäu akas kon enip opok sät ämän sosop moin. "A=Keserna, Pailot nukas Jisas totorwon “Na Juda roasiret akan kamwaraun ro näwäu king ra?” Jisas nukas ätäi auruwon “Kiro nakas äiem senek.” |@ sOm teinenuk, tapera, Anut kamuk raiäi roat näunäu, Juda roat näunäu, sintore ämän tamareäi roat, kaunser roat erekapu pak akas Jisas wena, meiäun ämän atoin. Ak Jisas muris ipou parar mianik, Pailot nukan ipoukup maun imäi potoin. ?HKo keser äienuk äienukar, kakarau ätäi ur wewon. Pita ko Jisas nukas meter ämän auruwon ätäi ronkatewon. “Kakarau ur oirori wäu wa opok, na isan enim ämäi momata, ‘is ko äpu wa,’ rai 3 orip äiäm”. Keseria, Pita ko näwäu waiewon.">=GUtianik, Pita nukas ipou kämioik momara, ätäiar äiewon, “Epar senes is ak awarom! Is sät ämän mam kar usu is opok päi. Is kiro ro äpu wa!” @=yFPita nukas ätäi awarowon, “Is kon tamuriäu ro wa.” Rai rai, karauk roat Pita siakup tai rain, akas aurin, “Na epar ko pak ariäum, owon, na nais Galili provins pakan ro.” <EKiro sarau asir ko ororokpai tai rawon aparianik, kos roasiret siakup tai rain, awarowon, “Kiro ro ko kar Jisas nukan tamuriäu ro.” 3;_DUtianik, Pita nukas ätäi auruwon, “Na kiro ämän äiem kiro kon onoktapau is äpu wa.” Keser äianik, ko ou rorokupai siakup potonuk, [kar kakarau urwewon]. p:YCKos Pita ep uke rawon aparianik, sakamarmoi, auruwon. “Na Nasaret menan ro, Jisas pak raiäumon.” p9YBPita ko ou kasakupai tane raunuk, Anut kamuk raiäu ro näwäu senes nukan sarau asir kar pewon. 8#AKesermana, ak Jisas opokup sinok urarianik, kon amuk omjos pararar momoi, ipiakas weanik, aurin, “Na ämän roianik, areäum ro rai, na ik aik, kiro inos na iwosou?” Keserna, Jisas kameäin roat akas ko imäianik, wein. Pita nukas ‘Is Jisas äpu wa’ äiewon. 7 @Ko Anut jeje ämän auruwon, ak roin. Akan ronkat owosäiei?” Akas ätäi äiein, “Ko ämän orip, okon, wena, meiäi.” 66e?Anut kamuk raiäu ro näwäu senes kiro ämän roumara, nukan omjo kiräianik, roat rain totwarowon, “Ik owon karauk roat awarota, koi kon enip opok karauk ämän maiei? L5>Jisas nukas ätäi auruwon, “Okoro is karar. Is ak epar senes awarom, Ro Nukan Mokoi ko Anut sakau näwäu orip, nukan ipou näu kaima taneanik, omar oik iou pakas kowai, ak aparaiei.” k4O=Utianik, Jisas ko asor raianik, ämän aräu wa. Anut kamuk raiäwon ro näwäu senes nukas ätäiar totorwon, “Na Krais, kiro ro Anut nukas roasiret ätäi imwaraun äsimornuk, kowon ra? Na iken Näwäu nukan Mokoi ra?” K3<Keserna, Anut kamuk raiäu ro näwäu senes akan amiakap tai raumara, Jisas totorwon, “Na owon kiro roat ämän aisoin ätäi awarau utom? Na owosemon, okon, na enmatap ämän miäi.” Q2;Utianik, akan ämän kiro erekapu itok wa, ak ämän sepuk sepuk moin. 1:“Ik Jisas nukas kiro ämän äiewon, roumun. Kos keser äiewon, ‘Is kiro Anut osap nuriäi ou näwäu roat akas ipiakas moin, uräianik, omre 3 orip utia, is kar ou awau mam. Roat akas kiro ou wa maiei.’ Ko keser ämän äiewon, ik roumun.” K09Keserna, karauk roat pe tai raianik, kiro sät ämän moin. Z/-8Roat sosop peanik, sät ämän ko opokup moin, utianik, karar ämän ak mau wa. I. 7Anut kamuk raiäi roat näunäu pak karauk Juda roat näunäu pak akas karauk ämän Jisas opokup momana, owose wena, meiäun rai keserin, utianik, ak kar kesek ämän itanäu senek wa. -6Pita ko ämäi ämäi potonar, keres keres potowon. Keserna, Pita owa toneanik, kiro opok ou kameäi roat pak taneanik, ep uke rawon. p,Y5Kiro kameäin roat ak Jisas sakau atoin, akas Anut kamuk raiäu ro näwäu senes nukan owa imäi potoin. Kiro opok Anut kamuk raiäi roat näunäu pak sintore ämän tamareäi roat pak Juda roat näunäu pak erek turur rain. i+K3Kar mokoi awau niniäwon omjo karar takewon, Jisas tainori potowon. Roat akas ko sakataurna, ko kon niniäwon omjo akan ipiaka opok utomara, pirim imine manowon. Jisas ko roat näunäu amiakap wena, meiäun rai ate aparin. *4O)2Keserna, kiro ses opokar, kon tamareäwon roat erekapu imine manoin. a(;1Is omre orip orip Anut osap nuriäi ou näwäu owa roasiret tamareäimin, ak kiro opok sakatoirau utiäin. Utianik, ak kiro onok keserna, Anut nukan ämän areai roat akas kon ämän jer we moin kiro epar pewon.” '0Kesernuk, Jisas nukas roat awarowon, “Ak weräiäun utupauk pak siräp pak oianik, is päu ro senek sakatoirianik, iworaun koi ra? &-/Kar ro ak kamuk tai rawonus, kos kon siräp rumukäu oumara, Anut kamuk raiäu ro näwäu nukan sarau ro wem raiar kon rauk käu patir kurewon. 9%m.Roat ak ko äpu mianik, Jisas sakau atoin. $w-Keseria, Judas ko kurte Jisas siakup potomara, keser auruwon, “Pere, tamukiäum ro!” aurianik, oktokorowon. ;#o,Judas nukas meter kiro roat keser awarowon, “Is kiro ro pote oktokorita, ak äpu maiei kiro ro karar ak sakau atoinai, ko marai roat akan ipiakap mona, imäi manaiei.” a";+Jisas nukas kon tamareäu roat kiro ämän awaronuk awaronuk, kon tamareäu roat 12 orip pakan kar kon enip Judas, ko siakup kowon. Juda roat näunäu pak, Anut kamuk raiäi roat näunäu pak sintore ämän tamareäi roat akas roat sosop Jisas sakau ataun äsimwarona, Judas tainori potoin. Ak weräiäin siräp pak utupauk pak ate koin. !3*Enro ros is isan iwäi jaiat ipiaka opok muraun ki kou. Ak sirauwe! Ik pote ko tararau manau.” Judas nukas Jisas kon iwäi jaukut ipiakap mowon. l Q)Jisas nuka ätäi Anut auraun utware manowon. Kos ätäiar koianik, rurawarianik, awarowon, “Ak ninianik, sume rai ra? Kiro itok, äiäk! Aparwe! Ro Nukan Mokoi sakateanik, roat onok aru miäi akan ipiaka opok maun ses kou. (Ko ätäi koianik, kon roat ätäi nini rain, apwarwon. Ak amos atomaronuk, awau tai rawau senek wa. Akas ko owo ämän auraun äpu wa. ]3'Keseria, ko poteanik, ätäi Anut kiro ämän meter auruwon siar keseriar auruwon. 8i&Ak wa ninau, awau tai raianik, Anut aurwe. Keseraiei, Satan nukas wa ate apwarai. Is äpu ak onok eposek keseraun ronkateäi, utianik, akan enmaksau sakau rawau senek wa.” L%Keser aurianik, ko kon tamareäu roat nini rain opok pe apwareanik, rurawarowon. Keseria, ko Pita auruwon, “Saimon, na nini raum ra? Na is kamoireanik, is pak ekep tai rawau senek wa ra? "=$Kos auruwon, “O Moni, na owo sarau keseraun itok. Nas is opiapan usu oi kuräm. Utianik, na isan ronkat wa tainorau, na nakan ronkat karar tainor.” ~u#Ko keresir maneanik, omnokou opok wou kumäse ninomara, Anut nukas kiro usu ko opok wa päun rai Anut auruwon. S!Kos Pita, Jems, Jon pak imware maneanik, kon wou aru monuk, ko nukasar nukanun wouti momara, keser awarowon, “Isan woi usuäu senes monuk, waiauk patirnuk, meiäurim. Ak okoro opok awau tai rawe.” "  Jisas kon tamareäu roat pak kar om enip Getsemani poteanik, kos awarowon, “Ak okoro opok tane rauna, is Anut auraurim.” PUtianik, Pita nukas sakau auruwon, “Epar senes, is kesek ämän wa äiäm. Is na pak erek meiäm.” Jisas nukan tamareäu roat akas nais keseriar äiein. Jisas ko Getsemani pote Anut auri rawon. ;oJisas nukas ätäi keser auruwon, “Is na epar senes aisom, rusapai pututu kakarau ur oirori wäu wa opok, na isan enim ämäi momata, is ‘ko äpu wa’ rai 3 orip äiäm” ]3Pita nukas auruwon, “Ak erekapu na utoisi manona rai, is karar na wa utoisam.” r]Utianik, is meieanik, ätäi siräianik, amke Galili provins opok potoita, ak tainoire potaiei.” xiJisas nukas kon tamareäu roat keser awarowon, “Ak is utoirea, imine manaiei. Anut nukan ämän kesek jer we moin rau, äieu, ‘Kiro sipsip kumeäu ro isas weita, sipsip raut ak imine atap atap manoutaiei.’ Sekaraia 13:7 /WKesermana, ak kar sir wemoi, kasik neanik, Olivet omtapau opok potoin. Jisas nukas Pita keser auruwon, “Nas roasiret is mesin ‘Is ko äpu wa.’ awaram.” )Is ak epar senes awarom, is ätäi okoro wain nemauk pakan an wa jam, pote is kar wain an awau kiro isan Monian kamwaraun mena ätäi jam.” 'Kos awarowon, “Okoro isan karian, Anut nukas kiro karianas ak pak paip [awau] mou. Isan karian kiro kournuk, roasiret sosop sarwarai. Keseria, ko ätäi kap wain an orip oumoi, Anut aurmara, kon tamarowon roat aronuk, ak erekapu okoro kap pakan an jein. * MAk o je je rauna, Jisas nukas bret oumoi, Anut aurmara, ipous pärärianik, kon tamareäu roat aromara, äiewon, “Ak oinai, jeie. Okoro isan enimsau.” M Anut nukan ämänis äiewon siar, Ro Nukan Mokoi meiäi, utianik, kiro ros kon iwäi jaukut akan ipiakap marowon, kiro ro ko wopur. Kiro ro ko anakus an jowon ses opok meiewon maro, kiro usu eteinak. Keserau wa, okon, tawa omar oik ko usu näwäu senes owai.” Jisas nukas bret pak wain an orip kon tamareäu roat arowon.  %Jisas nukas ätäi awarowon, “Kiro ro ko isan roat 12 orip pak raiäu. Ko is ori erek maro karar opok kon bret ur opok mianik, oura.  Ko keser äienuk, ak akan woiaka usu sarein. Ak karar karar akas ko keser totorin, “Na is mesin äiem ra? Is wa ra?” 7 gAk taneanik, o je je rai, kos keser awarowon, “Is ak epar senes awarom, kar ro ak kamuk rau kos isan iwäi jaiat akan ipiakap murai. Kiro ro ko rurisa is pak o je rau.” RIukärir sarenuk, Jisas nukas kon tamareäu roat 12 orip pak koin. ~uAu poteanik, näu mena tonomoi, Jisas nukas awatowon siar aparianik, kiro owa Pasowa o jaun omoi jekur moirin. ~uKo kar ou waru näwäu osap jekur mowon kamiauk oik rau ätär matai. Au kiro opok iken o jaun omoi jekur mower.” .UKo owa tononuk, au kiro owan ou atak ro aurwer, ‘Iken tamukiäu ro äiewon, “Is isan tamareäim roat pak Pasowa o jaun ou waru erapok rau?” keser äiewon.’ 2] Keser aurna, kos kon tamareäu roat oiror äsimwatomara, awatowon, “Au kiro mena potaieir opok, kar ro ko an oremara, pea, au tarwatai. Awas ko tainori potower. 9~D}||.|{4zyyxtwvutusrppoGnn+m[ll3kjhh hfeid%ba`_^] [xYXX.WkVUUTAS\QPON MJIIfHGF)DD0CBBuBA@?>>=<Ak rowe. Kiro roat ak Satan nukan tupsiu ak keser äiäi, ‘Ik Juda akan tupsiu.’ Utianik, ak Juda akan tupsiu epar wa, ak sätäiäi. Keseria, isas kiro sätäiäi roat sakau atwareanik, imwaroita, ak siarap koumoi, akan amiakap uoraka sur wäiei. Keserta, kiro sätäiäi roat erekapu is isan woias ak, isan roasiret, mesin meieäum äpu maiei. n;UIs ak Filadelfia roasiret owo onok keseriäi kiro is äpu. Akan sakau eteinak kiro is äpu, utianik, ak isan ämän tainorianik, ak isan sarau utau wa. Is akan amiakap im tuemin rau, kar ros kiro im ätäi penäu senek wa. :Keser kiro ros ätäi äiewon, “Na kiro sarau eitek Filadelfia menan Kristen roasiret kamware rau keser jer we mur. Kiro ro kon onok erekapu eposek senes, kon ämän äiäu orip orip tainoriäu, kos na okoro ämän surmusou. Ko Devit nukan kamwareäu sakau orip. Kos owo osap im tuenuk, kar ros ätäi im penäu senek wa. Kos owo osap im penenuk, kar ros ätäi im tuäu senek wa. D9Inok roasir ko rauk orip, ko kiro ämän Anut nukan Osou Näus woiaka epar moin roasiret awarou, ko jekur rowai.” Jisas nukas Filadelfia menan Kristen roasiret ämän surmarowon. k8OKeseria, inok roasir ko onok aru erekapu itimorai, ko omjo ärneu kiro senek monuk, isas kon enip isan awau rawaun buk opok rau wa kosoram. Isas isan moni pak kon sarau eitek pak akan amiakap amop äiäm, ‘Kiro ro isan.’ 7)Utianik, Sardis mena roat karar karar akan omjo ukun wäpik orip rai. Ak roat eposek senes, okon, ak omjo ärneu mianik, is pak ariaiei. 6{Meter karauk roat akas Anut nukan ämän tamarona, roin. Ak kiro ämän ätäi ronkateanik, jekur tainornai, akan onok aru pakan pirirwe. Ak kiro onok wa keserna rai, ak isan kowaun omre äpu wa maiei opok, is ak siarap päu ro senek kurte kowam. 5 Keseria, ak kurte siräwe, wa ninau. Meter ak Anut nukan onok eposek tainoriäin. Rusapai, ak kiro onok meter keseriäin rusa rau erekapu ätäi sakau maiei, wäpik, kiro erekapu ämäiäi. Akan onok keseriäi is aparmin kiro Anut nukan amukup eposek wa. 4 %Keseria, kiro ros keser äiewon, “Na kiro sarau eitek Sardis menan Kristen roasiret kamware rau ko keser jer we mur. Kiro ro ko Anut nukan osou 7 orip pak pai 7 orip pak ate rau, kos na ämän surmusou. Is ak, Sardis menan Kristen roasiret owo onok miäi kiro is äpu. Karauk roasiret akas keser äiäi, ‘Sardis menan roasiret awau senes rai’. Utianik, wa. Ak isan amiap meiein roat senek. 3 “Inok roasir ko rauk orip, ko kiro ämän Anut nukan Osou Näus woiaka epar moin roasiret awarou, ko jekur rowai.”*2OIs ko taperan pai nais nuram.” e1CIs ko sakau nurita, kos roasiret kamwareäin utupauk ateanik, roasiret akwarnuk, ak mis käi kurena, usip usip sareäu senek keseraiei. Buk Song 2:9 Is isan sakau isan Monias is irowon, isas pak ätäi ko nuram. 90kInok roasir ko onok aru erekapu itimorianik, isan ämän tainoriäu, keseriar pote isan kowaun ses opok, isas ko karauk omsau pakan roasiret sakau kamwaraun sarau nuram. G/Akan woiaka epar moin, kiro keseriar rauna, is ätäi kowam. .Utianik, ak karauk roasiret Taiatira mena rai, ak kiro asiren ämän tamareäu, ak kiro wa tainoriäi. Ämän Satan nukan wou uru ämäi rau, kiro ak äpu mau wa. Rusapai is ak epar senes awarom, ak sakau tai rauna rai, is karauk usu ak wa aram. ;-oIs kon onok tainoriäi roasiret nais erekapu akwaroita, meiäiei. Keserita, Kristen roasiret erekapu ak owo onok akan ronkat pak akan woiaka uru rau isas apariaim äpu maiei. Roasiret onok aru keseriäi, isas ak usu aram, roasiret onok eposek keseriäi, isas ak osap eposek aram. Ak kiro nais äpu miäi. S,Kesernuk, isas ko sip nurita, ko tätäi näwäu owai. Kiro roat ko pak sapum onok morai, akan sapum onok kiro asir pak keseriäin wa utona rai, isas ak nais ko pak usu aroita, tätäi näwäu owaiei. +'Isan ronkat kiro asir kon onok aru pakan ätäi piriraun is ko karauk omre nurumin. Utianik, ko kon sapum onok aru miäu pakan pirirau utou. s*_Utianik, is ak pak ämän orip. Ak kiro asir Jesebel inikerna, ko ak pak raiäu. Kos is Anut nukan ämän roianik, areaim asir äiäu. Keseria, kos isan roasiret ämän awaronuk, ak kon ämän tainorianik, sapum onok aru miäi. Karauk roat akas sät eitek jou maraun opur amkena, ak kamukan karauk roasiret akas kon ämän tainorianik, kiro opur oi jeäi. 5)cAkan onok keseriäin kiro is erekapu äpu mom. Is äpu ak roasiret akanun woiakas meieäi, ak isanun woiaka epar moin, ak isan sarau mianik, karauk roat sarwareäi. Is äpu usu atap atap ak opok penuk, ak jekur sakau tai raiäi. Is äpu amke ak onok eposek moin, rusapai ak onok eposek senes morai. F(Kiro ros keser äieu, “Ätäi na Anut nukan sarau eitek Taiatira menan Kristen roasiret kamware rau, keser jer we mur. Okoro ämän keser äieu, is Anut nukan Mokoi, isan amiauk ep arou jereäu senek. Isan isiauk aiauk gol eposek ep opok amkeäi senek. Is kiro ämän ak, Taiatira roasiret, rawa surita, kou. '-Inok ro ko rauk orip ko kiro ämän Anut nukan Osou Näus woiaka epar moin roasiret awarou, ko jekur rowai. Inok roasir ko onok aru erekapu itimorai, isas o ämäi rau, enip mana, ko nurita, jai. Ai käräi nais nuram. Kiro ai opok enip awau jer wemin rau. Karauk roat ak kiro enip äpu wa, ro ko kiro ai owai ko karar äpu mai.” Jisas nukas Taiatira menan Kristen roasiret ämän surmarowon. %&CAk rusapai akan onok aru pakan ätäi pirirwe! Warnuk, isas ak rawa koumoi, isan oisau opok siräp rumukäu auk karaima karaima orip kis ak pak weräiäm. h%IKiro onok keseriäi senek karauk roat ak kamuk opok rai akas Nikolas nukan ämän tainorurai. "$=Utianik, is ak pak karauk ämän orip. Akan karauk roasiret Pergamum mena ak pak rai ak Balam nukan onok sakau ateanik, tainorurai. Balam nukas Balak Israel roasiret atonwaraun onok tamuruwon. Balak nukas Israel roasiret atonwaronuk, akas onok aru moin. Karauk roat akas akan sät eitek enip pakas opur amkeanik, jou miäin Israel roasiret akas kiro opur oianik, jeäin. Kiro Israel roasiret ak nais Balak nukan ämän tainorianik, karauk sapum onok keseriäin. Rusapai, akan karauk roasiret nais akan onok tainorianik, keseriäi. R# Is nan raum mena äpu, Satan nukan kamwareäu patan kiro mena rau. Utianik, ak, Pergamum Kristen roasiret, ak isan enim sakau ateanik, akan woiaka isanun epar moin, kiro utau wa. Meter kar ro kon enip Antipas ko isan ämän roasiret awareäu, ko ak pak rawon. Ko isan ämän jekur tainoriäu. Akan mena, karauk roat Satan nukan sarau miäi roat akas ko wena, meiewon. Kiro Satan nukan mena. Kiro ses opok nais ak akan woiaka isanun epar moin kiro utau wa. `"9 Keseria, kiro ros keser äieu, “Nas kiro sarau eitek Pergamum menan Kristen roasiret kamware rau ko keser jer we mur. Kiro ro ko siräp rumukäu auk karaima karaima orip ate rau kos na kiro ämän surmusou. ! Inok roasir ko rauk orip, ko kiro ämän Anut nukan Osou Näus woiaka epar moin roasiret awarou, ko jekur rowai. Inok roasir onok aru erekapu itimorai, isas ko ätäi meiäun ses opok, wa aru muram.” Jisas nukas Pergamum menan Kristen roasiret ämän surmarowon. D  Karauk usu ak opok päi, ak kiro wa iminäu. Ak rowe, Satan nukas ak kamukan karauk roasiret ate apwaraun karapus owa kurwarnuk, kiro opok omre 10 orip ak usu sosop meiäun senek oi rawaiei. Akan woiaka isanun epar mianik, sakau ate rawaiei, pote ak meiäiei. Ak keserna, isas ak awau orip orip rawaun sakau aram. mS Ak, Smerna Kristen roasiret, ak usu oiäi, kiro is äpu. Ak omnokou pakan osap sosop wäpik, kiro is äpu. Utianik, ak Kristen roasiret, ak Anut nukan amukup osap sosop senes orip. Is äpu karauk roat akas akan enmaka opok sät ämän miäi. Kiro roat akas keser äiäi, ‘Ik Juda roat’, utianik, ak epar Juda roat wa, ak Satan nukan sarau miäi roat. U#Keserianik, nas sarau eitek Smerna menan Kristen roasiret kamware rau, ko keser jer we mur. Kiro ro ko amke rau, ko ruris rau, kos na okoro ämän surmusou. Ko meieanik, ätäi siräimoi, awau rau. X)Inok roasir ko rauk orip, ko kiro ämän Anut nukan Osou Näus woiaka epar moin roasiret awarou, ko jekur rowai. Inok roasir onok aru erekapu itimorai, isas ko roasir eposek äianik, epar awau orip orip rawaun am nemauk nurita, jai. Kiro am Anut nukan woia omar oik rau. Jisas nukas Smerna menan Kristen roasiret jer we marowon. %Utianik, akan karar onok kiro eposek. Ak Nikolas nukan roasiret akan onok aru sauk mianik, wa tainoriäi. Is nais kir kon onok sauk miäim. eCAk amke isanun woiakas epar meiein, ak ätäi kiro onok keserin ronkatewe. Ak amke isanun woiakas meiein, ak kiro onokur keserwe. Ak akan onok aru pakan ätäi pirirau wa, is ak siarakap koianik, lam ak pakan oi manam. "=Utianik, is rusa ak pak ämän sakau orip. Ak meter isanun akan woiakas epar senes meiein. Utianik, rusapai ak kiro onok keserin senek keserau wa. Utianik, ak, isan ämän tainoriäi roat, okon, karauk roat akas akan onok apwareanik, kasiaka penuk, akwaromoi, tätäi näwäu aria, onok aru mareäin. Ak kiro onokun wa imineäi, akan sarau jekur sakau ate raianik, kiro usu ämäiäin, kiro is äpu. taAk, Kristen roasiret Efesas mena rai, ak sarau sakau mianik, akan onok erekapu keseriäin, kiro is äpu. Ak sakau tai raianik, akan woiaka roat onok aru miäi akanun wa woiakati miäi. Kiro roat akas ak keser awaroin, ‘Ik nais Jisas nukan ämän oi ariäum roat.’ Utianik, ak Jisas nukan ämän oi ariai roat wa. Ak, Efesas roasiret, kiro roat akan sät ämän roianik, jekur wasare maroin, akan onok keseriäi nais erekapu wasarewaroin. Keseria, ak äpu kiro roat ak sätäiäin roat. o YKiro ros ätäiar keser airowon, “Na kiro sarau eitek Efesas menan Kristen roasiret kamware rau, keser jer we muram. Is isan ipi näu kaima pai 7 orip ateanik, is lam gol 7 orip kampai ariaim. Is kiro ämän na surmusoita, kou. ! =Na okoro pai 7 orip isan ipi näu kaima rai pak lam gol 7 orip pak apwarom, kiro ämän ämäi rau senek. Pai 7 orip kiro kon onoktapau kesek: näu mena 7 orip kiro Kristen roasiret kamwaraun sarau eitek 7 orip. Lam gol 7 orip kiro näu mena 7 orip pakan Kristen roasiret.”` ;Keseria, na okoro onok rusapai pe rau pak tawa päi pak aparum keseriar jer wäm. : oIs awau raim, is meter meiemin, utianik, apair, is rusapai awau orip orip raim. Is enim orip, isas meiäun onok kameanik, roasiret meiein akan menan im rorok pakan ki ate raim. a =Is ko aparianik, kon isou siakupai kurir ninomoi, meiemin ro senek raimin. Utianik, kon ipou näu kaimas isan enim opok mianik, keser airowon. “Na wa iminäu. Is epar senes aisom, is amke raim, is ruris raim. % EKon ipou näu kaima, pai 7 orip ate rau. Siräp rumukäu auk karaima karaima, kon oksau uruas ne rau. Kon neputapau san näu kamuk, san sakau jeräu senek.  5Kon isou kiro aiauk gol ep opok amkeäi, ukun wäpik, eposek senes sareäu senek. Is kon arewon pätu roimin kiro an saru nukan areäu jejep senek. r _Kon tapau urik kiro tei urik ärneu senek, iou ärneu senek pak. Kon amukauk kiro ep arou jereäu senek. _ 9 Is kiro lam kamuk opok kar ro rawon aparmin. Kiro ro ko ‘Ro nukan Mokoi’ Daniel 7:13 senek tai rawon aparmin. Ko omjo rumukäu orkenuk, kon isou erekapu kururur mowon. Kar let gol nukas wakou kur mowon. l S Kesernuk, inok ros is ämän airou rai, ätäi pirirmin. Is pirirmoi, lam gol 7 orip aparmin. e  E Kiro ros airowon, “Osap erekapu na aparum kiro buk opok jer wenam, kiro jer roasiret woiaka epar moin näu mena 7 orip sur maro. Efesas, Smerna, Pergamum, Taiatira, Sardis, Filadelfia, Leodisia kiro mena sur maram.” (  K Kar Tup Näwäu opok, Anut nukan Osou Näus is sakau kamoironuk, is nini epir pakas senek, mekesirakapaim kar ron pätu, pupu ur senek, sakau ur wewon roimin. Z  / Is Jon, is akan jaunaka, is ak pak erek ik Jisas pak pasar raiäum. Is ak pak erek ik tätäi oiäum. Is nais ak pak erek ik Anut nukas kamoikeäu. Is ak pak erek usu oianik, woiaka päurar orip raiäum. Is Anut nukan ämän areanik, isan woi Jisas nukanun epar momin, keser ämän are raita, is usu iraun Patmos airan opok muroin. 9  mAnut Näwäu ko erekapu sakau orip ko keser äieu, “Is amke raim, is ruris raim.” Kiro Anut ko karar rusapai rau, meter rawon, tawa ko kowai. Jon nukas Krais aparwon. j  OAparwe, ko iou pakas kowai! Roasiret erekapu akan amiakas aparaiei. Roasiret ko marais wein ak nais erek ko aparaiei. Roasiret okoro omnokou opok rai, ak erekapu ko aparianik, näwäu waiaiei. Kiro onok epar senes päi. _ 9Kos ik erekapu Anut nukan roasiret pak kon kamuk rawaun roat sare mukowon. Ik kon momok, Anut nukan sarau moram. Keseria, ik äiem, “Jisas Krais ko orip orip sakau näwäu orip, pak enip jou orip rawai. Epar.” s aIs Jon, isas ak, Kristen roasiret, Esia mena 7 orip rai jer we marom. Anut rusapai rau, ko meter rawon, ko tawa ätäi kowai. Anut nukan osou 7 orip ak Anut nukan tanäun patan amuk opok tai rai. Jisas Krais ko Anut nukan ämän erekapu eposek areäu. Ko karar amke meieanik, ätäi up uruas siräi pewon. Kos okoro omnokou kamwareäi roat näunäu erekapu kamwareanik, akan ro näwäu sarewon. Ak keserna, is Anut aurim, nuka, pak kon osou 7 orip pak Jisas Krais pak akas woiaka näu oripas ak sarwarna, akan woiaka päurar rawai. Jisas nukas ikenun wous meiemara, kon karianas iken onok aru erekapu jäkäi mukowon.  b ?Kiro ämän pakas Anut nukas owo onok tawa päun äiewon. Roasiret ak kiro ämän ninareanik, aka nepipiraiei. Roasiret ak okoro ämän roianik, ak Anut nukan ämän isas jer wemin tainoraiei, ak nais nepipiraiei. Owon, kiro onok Anut nukas päun äiewon kiro epar kurte päi. Jon nukas pas 7 orip Esia woiaka epar moin roasiret jer we marowon. N Isas pak karauk roasiret kiro ämän pak osap erekapu aparmin pak awareäim. Okoro Anut nukan ämän. Anut nukas kiro onok ämäi rawon, Jisas Krais ätär murunuk, kos erekapu is opok amop mowon. J Okoro ämän Jisas Krais nukas Jon ätär muruwon. Meter kiro ämän ämäi rawon, utianik, Jisas nukas kiro ämän amop mowon. Anut nukas kiro onok kurte päun Jisas ätär murunuk, kos pak kon sarau roat ätär marowon. Jisas nukas kon sarau eitek äsimoronuk, kos is Jon, kon sarau ro, kiro ämän ätär muraun kowon. {:Iken Näwäu, Jisas Krais nukas ak sarwareanik, ak pak raumara, akan totomaka päurar rawaun rai aurim. Epar.:Karauk roasiret akan woiaka epar moin pak iken roasiret akan kamwareäwon ro, Sisa nukan owa rai akas nais erek ak ‘pere’ awaroi. -S:Ak erekapu Anut nukan roasiret, Jisas Krais pak pasar rai, is ak erekapu ‘pere’ awarom. Isan jaiat Rom näu mena erek raum akas ran ak ‘pere’ awaroi. hI:Anut ko iken momonek, okon, ik orip orip kon enip jou murau. Epar. Isan pataraun ämän. ~ :Utianik, Anut nukan kaima, ko osap sosop orip, okon, ak Krais Jisas pak pasarin, ak owo osap wäpik sarena, kos kiro osap arai. B}}:O jaiat, is okoro jer we marom, kiro osap akas Epafroditus nuruna, koi ironuk, oimin mesin ‘pere’ awarom. Is rusapai kar osap wäpik saräu wa. Utianik, ak osap is karar irau wa, akas kiro osap iroin kiro osap sou eposek Anut nuriäi senek. Ak kiro keserin Anut nukas kiro osap oumara, kiro mesin wou ereru. |%:Is kiro ämän mesin akan osap owaun awarau wa. Ak kiro onok eposek is opok keserin Anut nukas kiro aparmara, kos ak tawa, osap sosop arai. |{q:Is Masedonia provins utomoi, Tesalonaika mena koi raimin opok, akas is osap iraun utoirau wa, ätäiar sareiroin. z+:O Filipai roasiret, ak okoro rusapai jer we marom mesin ak äpu. Is Masedonia provins utomoi, Anut Nukan Ämän Eposek amke roasiret mare koimin ses opok, karauk menan roasiret akas is sareirau wa, akas karar is sareiriäin. Akas karar is owo osap wäpik raita, iriäin. Sy:Is usu orip raita, akas is owo osap sareiroin mesin isan woi ereru. Nx: Krais nukas is sakau muronuk, kon sakaus is owo onok keseraun itok. gwG: Epar senes, karauk omre opok karauk osapun wasareäim, karauk omre opok is osap sosop oiäim. Karauk ses is o sosop jeäim, karauk ses is sou raiäim. Owo onok is opok peäu, kiro itok, orip orip isan woi päurar raiäu. |vq: Is ak kar osap mesin wa sareirowe rai äiäu wa. Is äpu owo onok taraironuk, kiro itok, isan woi päurar raiäu. Du: Is rusapai nepipirianik, ak mesin Anut jou murim. Owon, ak is mesin ronkateanik, ätäi sareiroin. Is äpu ak orip orip is ronkateiriäi, sinuk, is sareiräun apu itanäu senek wa. -tS: Is ak pak raianik, isan ämän awaroita, ak jekur roumana, isan ämän tainorin. Is ak kamuk owose raiäim ak apairoin, rusapai ak kiro onok tainornai, isan ämän jekur tainorwe. Ak kiro onok keserna rai, Anut ko kesek roasiret ak päurar rawaun ronkat ariäu. Ko ak pak raumara, sarwarai. gsG:O jaiat, okoro isan pataraun ämän, owo osap epar senes, owo osap roasiret akas oik miäi, kiro osap mesin ak jekur ronkateinai, keseraun awarom. Owo osap Anut nukan amuk opok eposek, owo osap tuku senes, owo osap roasiret sarwareanik, akan woiaka karar miäi, owo osap roasiret akas eposek äiäi, kiro osap kesek mesin ak ronkatäun awarom. r3:Ak Anut keser aurna rai, Anut nukas akan woiaka päurar rawaun arai. Kon wou päurar raiäu onok kiro eposek senes, ik erekapu äpu mau senek wa. Ak akan woiaka Jisas Krais mesin epar moin, kos ak kamwaronuk, akan ronkat pak woiakas pak ko pak orip orip jekur pasar rawaiei. -qS:Kar osap mesin ronkat sosop wa owau. Owo usu näwäu tararnai, kiro usu jäkäi maraun Anut aurwe. Kos ak sarwaraun aurwe. Ko ak sarwarnuk, akas ‘pere’ aurwe. py:Is awarom ak ämän eposek pak onok eposek karauk roasiret opok marowe, owon, Näwäu ätäi kowaun omre rumukäu wa. Eo:Keseria, is rusapai ak erekapu awaraurim, ak Näwäu pak pasarin ak orip orip kiro mesin ronkatenai, woiaka uru nepipirwe. Is ätäi ak awaraurim, ak orip orip woiaka uru nepipirwe. cn?:O Sisikus, na ran is sareiräun aisom, Nan enmat onoktapau kiro ‘na roasiret turur mareäum’. Na roasiret sarwaraun ro, keseria is na kiro asiret ori sarwatota, ätäi jaiatäurair rai na aisom. Amke is Anut nukan Ämän Eposek roasiret awaromin Klemen karauk sarau roat pak akas is sareirna, kiro asiret oirori ran erek is sareiräun sarau sakau moirin. Kiro onok keserin, Anut nukas kiro roasiret akan enmaka omar oik buk opok jer we marowon. Kiro buk opok roasiret ak Anut pak orip orip awau rawaun akan enmaka jer we mowon rau. Kiro is sareiroin senek nas kiro asiret ori ran sarwataun aisom. nmU:O Iuodia Sintike ori, karauk roat akas au awaka awaka ketäiäir mesin airoin roimin, okon, au rusapai okoro jer we matom. Au Anut nukan asiret ori, is au awatom, kiro onok aru utoinair, awan ronkat Anut mesin karar mower. l :Keseria, isan jaiat, is ak mesin woi meiemara, ak mesin ronkat sosop mareäim. Isan ronkat is ak rai opok pote tarwaroita, ik erek turur rawaun rai ronkateäim. Ak Krais Jisas pak pasar raumana, kon onok tainoria, kiro keseriäi mesin isan woi ereriäu. Keseria, o isan jaiat, is okoro jer we marom mesin jekur ronkatewe. Ak Näwäu akan woiaka uru moinai, kon onok sakau tainorwe. k:Kos koumoi, iken enmoksau aru okoro omnokou pakan oi kuremara, enmoksau kon enipsau awau senek omar oik rawaun mukai. Ko kiro onok kon sakau näwäus keserai. Kiro sakau kararas osap erekapu turur monuk, erekapu kon ämän tainorna, kiro sakaus ak kamwarai.{jo:Utianik, ikasar roasiret Jisas mesin woiaka epar momun, okoro omnokou kiro iken mena senes wa, iken mena senes kiro omar oik rau. Ik iken näwäu, Jisas Krais omar oikas kowaun woiok erer orip kame raum. Ko iken onok aru pakan imäikaun ro. .iU:Anut nukas onok eposek keseriar awareäu, utianik, akan ronkat pakas onok aru keseriäi. Kiro onok aru keseriäi mesin akan oioraka wa neäu. Aka kiro onok mesin nepipirmana, onok aru momana, karauk roasiret kiro mesin awariäi. Kiro omnokou pakan onok keseriäi ak Anut mesin wa ronkateäi, ak akan enmaksaun karar ronkateäi. Kiro keseriäi roat tawa Anut nukas wasarewareanik, up ep näwäu jereäu uru känkurwarai. ah;:Is okoro ämän orip orip awareäim rusapai ätäi woi aru orip awaraurim. Ak karauk roat akan onok aru wa owau, isakan onok owe. Karauk roat ak onok aru mia, Krais ak mesin meiewon rowau utomana, ko iwäi muriäi. Wg':O jaiat, ak isaka raim senek rawe! Ik ak pak raianik, onok eposek ätär maromun senek akas ran keseriar keserwe. Karauk roasiret akan mena rai, ak isan onok eposek tainoriäi. Ak akan onok tainorwe. ofW:Anut nukas karar ik owo onok tainoraun aikai, ik kiro onok karar orip orip tuku tainorianik, ariäu. e :Mokoi akan ronkat utomoi, roat näu näu sareanik, ronkat eposek orip, ik Jisas nuka mesin woiok epar momun roasiret, ik ronkat karar mia, kon onok tainorau. Utianik, akan ronkat atap raunuk rai, Anut nukas owose onok eposek tainoraun ätär marai. Md:Kiro onok keserita, pote is kiro osap eposek owam. Kiro omre Jisas nukas is ko pak rawaun sare mowon, pote isan meiäun omre is kon onok tainoria, Anut nukas kiro osap eposek tawa omar oik irai. ?cw: O jaiat, ak äpu mowe, isan ronkat kiro osap eposek epar senes owau wa. Karar onok karar keseram. Owo onok erekapu miäimin mekesirap kureita, owo onok tawa maun ronkat sakau owam. !b;: Isaka onok eposek orip Jisas senek sareanik, tuku nepipir raim rai äiäu wa. Is kiro osap eposek Krais nukas imäirowon owaun mesin sakau moram. 4aa: Is Krais keser äpu mianik, is sakau ronkatem, “Tawa is meieita, is nais Krais nuka senek ätäi awau siräiäm.” Pol nukas osap eposek owaun kirikiri maun kurteäu. i`K: Isan woi erekapu Krais nurita, kos karar sareraun raim. Keserita, isan woi uru Jisas Krais jekur äpu maun ronkatem. Ko meieanik, ätäi awau siräinuk, Anut nukas ko sakau nuruwon. Rusapai is Krais nukan sakau kon sarau muraun is iraun aurim. Krais ko okoro omnokou opok raumara, usu tätäi pak näwäu owon. Rusapai is ran ko usu näwäu owon senek is kon kaima owaun keseraurim. Roat akas Jisas wena, meiewon senek isan ronkat ak is iworona, meiäm kiro keseraiei kiro itok. _: Keseria, isan ronkat erekapu Jisas Krais pak pasaram, is keser ronkateäim, isakan sakaus ik Juda akan sintore ämän tainoriäimin. Kiro onok keserta, Anut nukan amukup ro eposek airaun rai keseriäimin. Is rusapai kiro onok keseriäimin kiro sumkäinem. Rusapai Krais mesin karar woi epar monuk, ko is sareirianik, isan onok aru pakan ätäi imäironuk, Anut nukan amuk opok eposek raim. O^:Epar senes, rusapai is äpu isan meten onok aru. Kiro onok erekapus is Anut nukan amukup eposek rawaun wa sareirai. Is kiro onok erekapu utam. Is kiro ronkatem, “Is Krais Jisas äpu mom, ko isan Näwäu, is kon kaima peanik, isan onok aru erekapu utomoi, ätäi onok eposek is opok päun ronkatäu wa. Is isan sarau pakas Anut nukan amukup eposek rawaun ronkatäu wa. Kiro meten onok is utom, owon, kiro onok aru, keseria, is Krais karar tainoram.” +]O:Is kiro sintore ämän tainorianik, roat erekapu itimwareäimin. Utianik, rusapai is ätäi kiro onok aparmin, kiro näwäu wa. Jisas nukas erekapu itimori rau. ;\o:Is Anut nukan sarau sakau maun ronkateanik, roasiret Jisas Krais mesin woiaka epar moin aru mareäimin. Isan ronkat kiro Anut nukan ronkat eposek rai keseriäimin. Isan ronkat, roasiret ak sintore ämän tainoria eposek rawaiei rai keseriäimin. Karauk roasiret is ro onok aru miäim rai enmap wa araiei. [:Is isan anias ami taiewon ses opok, pote omre 8 opok isan enim kerau patirin. Is Israel ro, Benjamin nukan askanai, Ibru akan karian senes. Kiro sintore ämän Moses pak karauk askanai akas ikoin, is Parisi ro sareanik, kiro sintore ämän erekapu tainoriäimin. Z/:Kar ro kon sarau pakas Anut nukan amuk opok eposek rawaun ronkatäu senek wa. Kiro onok pakas eposek sarein maro, isakas ro erekapu itimwarowom. Y9:Ak kiro onok mesin akan woiaka epar wa mau. Kiro roat keseriäi ak Anut nukan amukup roat eposek wa. Wa senes, wa! Ik epar Anut nukan roasiret senes, owon, Anut nukan Osou Näus sareikonuk, ik Anut nukan enip jou mianik, kon sarau miäum. Jisas Krais nukas sareikowon mesin ik woiok ereru. Ik iken enmok jou wa mau, iken sarau mesin karar sosop wa ronkatäu. Ik Jisas nukas ik sareikaun karar ronkateäum. @Xy:Is awaromin, kiro roat onok aru miäi. Ak apwaroinai, jekur tai rawe. Ak roat aru senes ak män aru roat tukwareäi senek. Kiro onok aru miäi roat akan ronkat näwäu kesek; roat Anut tainoraun amke akan enmak kerau patiraiei, okon, kiro roat ak karauk roat imwareanik, akan enmak kerau patiraun sakau miäi. QW :O Jaiat, is kiro ämän patarianik, awarom, “Ak Näwäu pak pasarnai, akan woiaka erer rawaiei!” Inok ro ko kon wou epar momara, Jisas tainorai, ko tuku rawai. Is ak amke jer we mareanik, kiro sät äiäi roat akas sätwareäi mesin ätäi awaraurimin. Rusapai, kiro ämän mesin ätäi jer we mareanik, awarom kiro usu wa. ?Vw:Jisas nukan onok keseraun tainoria rai, woiaka erer orip akan jaunaka imäiewe. Ak karauk roat ko senek, akan enmaka kämioik maraiei. Ko nuka mesin ronkatäu wa, Krais nukan sarau sakau maun usu näwäu oumara, meiäun rauk seruwon. Ak atapuk rain, is sareirau senek wa, okon, ko koumara, is sareirowon. U:T%:Kon sip manonuk, is ko ak rawa äsimorta, potaun sakau ronkatem. Ak ko aparianik, akan woiaka näu sarena, is ak mesin ekep wa ronkatwaram. mSS:Epar, ko sip näwäu owon ak roin, kiro epar senes, ko meiäun rauk seruwon, utianik, Anut nukas konun wouti momara, kon sip ätäi eposek sare murowon. Anut nukas ko mesin karar wouti mau wa, ko isanun erek wouti mowon. Anut ko äpu is karapus owa usu orip raimin, okon, is usu näwäu oianik, woi aru senes maun utoirea, ko ätäi Epafroditus jekurwon. sR_:Ak ko sip näwäu owon ämän roumana, akas ko mesin woiakati moin. Ak kiro onok keserin roumara, kos ak mesin wou aru momara, ak apwarau potaun sakau ronkatewon. Kesernuk aparia, is ko ätäi ak rawa äsimorta, potaun ronkate raim. Q9:Isan ronkat kiro eposek, akan jaunaka Epafroditus ätäi rusapai ak rawa äsimorta, potai. Ko isan amai senek, iu Anut nukan sarau erek miäumur. Ko marai ro senek sakau tai raianik, Anut nukan ämän epar senes roasiret awareäu. Akasar ko is sareiräun äsimorna, kowon. rP]:Utianik, is Näwäu nukas apu sare murai, is sakau ronkatem, is ekep wa rawam, isakasar ak koi apwaram. /OW:Utianik, is äpu wa, is karapus owan utoirona, manam ra, wa utoirona, manam rä, owo onok is opok keseraiei äpu moita, Timoti ak apwaraun äsimorta, ak rawa potai. LN:Timoti ko ro eposek, ak kiro äpu murin, mokois kon momok sarau sareäu senek kos is sareirnuk, iu erek Jisas Krais nukan Ämän Eposek roasiret awarosa, karauk roasiret akan woiaka epar miäi. nMU:Is ronkatem, Karauk roasiret ak aka mesin ronkateanik, Jisas Krais nukan sarau mesin wa ronkateäi. 'LG:Karauk roat is pak rai akas ak eposek rawaun sarwaraun mesin wa ronkatwareäi. Timoti karar ko isan ronkat senek orip, okon, is ko ak rawa äsimorta, potai. SK:Utianik, is Timoti ak apwaraun ak rawa äsimoraurim. Jisas Näwäu nukas io aironuk, is Timoti äsimorta, ak rawa potai. Ko ätäi koianik, ak eposek rai aironuk, is ak mesin ekep wa ronkatwaram. J7:Ak isan meiäun ses ronkatäiei keseriar ak ran erek woiaka erernai nepipirwe. Pol nukas Timoti pak Epafroditus Filipai äsimwatonuk kowaun äiewon. wIg:Is okoro ämän awaraurim mesin ronkatewe. Anut nukan ämän eposek isas awaromin aka roianik, Krais mesin woiaka epar moin. Kiro akan woiaka epar moin kiro Anut kamuk raiäi roat akas Anut nukan patan opok jou muria, opur makeäi senek ak akasar Anut nurin. Is Rom akan marai roat akas iworona, meieita rai, kiro Anut kamuk raiäi roat akas an wain opur opok eposek saräun kouriäi senek, isan karian kournuk, Anut nuram. Keseria, kiro onok penuk, is woi ereru. Ik erek Anut mesin meieäum. 7Hg:Ak isan mokoit senek sarenai, kiro ämän Anut nukas roasiret orip orip rawaun arai awarowe, ak kiro onok keserna rai, tawa Jisas Krais wasareikaun kounuk, is ak mesin näwäu woi erernuk, nepipiram. Kiro ses opok ak mesin äiäm, “Is sarau näwäu erar mau wa, is isan oisau erar tätäirau wa.” G+:Kesermana, kar ros akan woiaka aru moin woiaka uru wa aparaiei kiro akan enmaka opok ämän mau senek wa. Ak onok aru orip wa rawaiei, ak Anut nukan mokoit senek raia, roasiret onok aru miäi amiakap onok eposek arou jereäu senek ak ran keseriar roat apu ätär marowe. ]F3:Ak owo sarau maiei, kiro mesin woiaka aru momoi, keninianik, aka aka wa ketäiäu. E5: Anut nukas ak sakau aromara, akan woiaka sakau miäu, keseria, kon ronkatis ak owo sarau maun awaronuk, tainornai, sarau momana, ak eposek rawaiei. nDU: O jaiat, Jisas Krais nukas kon momokun ämän erekapu tainorwon senek, is meter ak pak raita, ak keserin rusapai ran Anut nukan ämän tainornai, keseriar keserwe. Is ak Anut nukan ämän tainorin apwaromin rusapai ran erekapu kir keserwe. Anut nukas akan onok aru pakan ätäi imwarowon, okon, ak omnokou opok rainai, imine orip kiro onok keseraiei. hCI: Keserianik, roasiret akas kon enip oik jou mia sakau äiäiei, “Jisas Krais ko Näwäu, ko sakau näwäu orip.” Ak keser äianik, momonek Anut nukan enip kämioik maiei. Ik roasiret akan amiakap arou senek jere rawau. !B;: Keseria, Jisas nukan enip opokas roasiret omar oik rai ra, roasiret omnokou opok rai ra, roasiret omnokou uru rai ra, ak ko nepukup uoraka sur wäiei. ?Aw: Kiro onokun, Anut nukas ko ätäi awau siräi murianik, kon enip kämioik muruwon. Kon enip näwäu senes, karauk enmaka erekapu itimware rau. Kos roasiret kamwaraun sakau nuruwon. i@K:Roat ak ko ro senek pewon aparin ko nukasar kon enip oik jou mau wa. Ko Anut nukan ämän orip orip tainoria pote meiewon, ko am äpäs opok wena, meiewon. Onok aru miäin roat kiro onok pakas meiäi senek, kiro aru senes. h?I:Kosar kiro onok eposek utomara, sumkäineanik, okoro omnokou opok koi sarau ro senek sarewon. e>C:Jisas Krais nukan ronkat eposek senes, ak ronkat keseriar owe. Kon ronkat kesek: ko okoro omnokou opok kowau wa opok, ko epar Anut senes rawon. Keseria, ko Anut nukan raiäu onok senek oumoi, rawaun sakau ronkatäu wa. =:w<g:Ak akanun karar wa ronkatewe, utianik, ak karauk roasiret atap atap erekapu ak mesin ronkatenai, sarwaraiei. b;=:Ak aka mesin karar wa ronkateinai, nepipirianik, akan enmaka oik wa jou mowe. Ak ika ronkat eposek orip äianik, karauk roat ak ronkat eposek wäpik rai wa ronkatewe, utianik, karauk roat akan enmaka ran oik marowe. 2:]:Ak kiro onok keserna rai, is ak sakau awarom, kiro akas is näwäu woi erer muroi. Ak ronkat karar orip sareanik, aka aka mesin woiakas meieanik, Osou karar orip rawe. q9 ]:Keserianik, is karauk ämän awaraurim: Ak Krais pak pasariäi, kos ak päurar rawaun sakau ariäu ra? Ak kon wouti äiäurar rawaun onok oin ra? Ak nukan Osou Näu pak rai ra? Ak karauk roat mesin woiakati mareanik, sarwareäi ra? C8 :Ak is Filipai näu mena usu näwäu oimin apairoin. Rom akan näu mena ran usu näwäu oimin roin senek ak ran keseriar kiro onok Krais nukan sarau muraiei mesin ak usu kesek ourai. ~~V}|;{z8yxwmvuttKstrqq1pFnmljlYjihgffeqccnb<``C_Q]\O[ZZY[X1WUNTRQiPOONHMM@LKJjIPIDGcFFD@BBBAu@W?>p=<;;`:9877\6&5G43310//.~--,6+v+*Q)(|( 'C&{%p%##="! @G;=Dxwl+"ks| ;  ) G Kiro asiren mokoi Anut nukas ko kamwareäu ro nukan utupauk atomoi, roasiret omnokou opok erekapu sakau kamwaraun sare mowon. Kiro asir mokoi an jounuk, kar sarau eitekus kiro mokoi kurte kotir oianik, Anut nuka kon patan opok tane rawon opok imäi tonowon. [F/ Ko pai omar oik rai erekapu 3 orip inäianik, 3 pakan karar tupsiu kon ikäus oikurwarnuk, omnokou opok noin. Keseria, nuka kiro asir mokoi an jowaurnuk, oi jam rai, kiro asir nepukup tai raianik, kume rawon. iEK Kesernuk, kar osap atap ik onok awau tamukaun omar oikas pewon. Kiro kar jamai näwäu senes osou. Kon tapau wou 7 orip. Kon sarat 10 orip. Kiro tapiaka karar karar opok kamwareäu ro näwäu king nukan at senek rain. D  Kiro asir ko amaiwo orip, ko mokoi an jowaun tätäi näwäu owon. Ko mokoi owaurmara, tätäi näwäu oianik, sakau pierwon. /C Y Kar onok näwäu atap omar opok pewon. Kiro kar asir ko san omjo senek takemara, pe rawon. Keir kon isou inkaruru rawon. Pai 12 orip kon tapau opok at senek kurewon. B Ak keser äiena, sarau eitek akas Anut nukan ou näwäu omar oik rau im tue rauna, Anut nukan paip bokis owa rau amop pewon. Keseria, karar ses opokar, omar oikas ermänirmara, om jejep taimara, omar käiemara, mim näwäu pemara, an oporeu näwäu nowon.EA Karauk omsau pakan roasiret ak nan ämän rowau wa, ak na mesin kasiaka peäin. Utianik, rusapai nan kasan päun ses pe rau, nas roasiret meiein wasarewaram. Rusapai, nan sarau roasiret pak nan ämän roianik, areain roat pak nan roasiret erekapu osap eposek aram. Na roasiret erekapu nan enmat jou miäin, ak roat enmaka orip pak, enmaka wäpik pak, erekapu osap eposek aram. Rusapai inok roasiret akas omnokou aru moin, nas ak aru maram.” L@ Akas keser äiein, “Anut Näwäu, na erekapu sakau orip, na rusapai raum, meter raumon. Na nan sakau näwäu oianik, omnokoukan kamäun ro näwäu pe raum. Keserianik, ik na ‘pere’ aisom. ?  Keseria, kiro roat näunäu 24 orip ak akan patan opok taneanik, Anut amukup raumoi, ak uoraka sur weanik, ko jou murin. >7 Sarau eitek namba 7 nukas kon pupu urunuk, is roimin. Karauk pätiaka omar oikas keser sakau urwein, “Anut Näwäu pak Krais kiro ro kos kon roasiret ätäi imwaraun sare muruwon pak, au okoro omnokou erekapu kamäun sakau orip. Au orip orip awan roasiret kamäieir.” ,=Q Usu näwäu namba 2 kiro utowon. Utianik, kar usu näwäu namba 3 kiro ekep wa rawai, kiro kurte päi. Anut nukan sarau eitek namba 7 nukas kon pupu uruwon. h<I Kiro ses opokar, mim näwäu päi. Kiro näu mena 10 orip inäianik, karar 10 aru marai. Roasiret 7,000 orip erekapu meiäiei. Karauk roasiret meiäu wa, ak erekapu sakau imineanik, Anut omar oik rau kon enip jou muraiei. R; Kiro Anut nukan ämän roianik, areairin roat ori, au omar oikas kar ämän keser awatai rowaieir, “Au oik pewer.” Keseria, awan iwäi jaunakat apwate rauna rauna, au iou uruas omar oik tonaieir. K: Kiro omre 3 orip utia, pote omre 4 san näu kamuk opok, Anut nukas kon awau rawaun osou kiro roat ori matonuk, au awau siräiaieir. Karauk roasiret erekapu apwatianik, ak sakau iminäiei. s9_ Kiro omnokoupaian roasiret akan woiaka näu saräiei, owon, kiro ro ori au meieirin. Ak äs näwäu mianik, akan osap, o aka aka nuratäiei. Owon, kiro Anut nukan ämän roianik, areairin roat ori awas usu näwäu roasiret ariairin. )8K Roasiret erekapu omsau atap atap pakan pak, tupsiu atap atap pakan pak, ämän atap atap pakan pak, enmaksau atap atap pak akas kiro roat orien enmaksau omre 3 orip utia, pote omre 4 san näu kamuk opok koi apwate rawaiei. Ak karauk roat inikwarona, akas awan enmaksau wa up kurwataiei. G7 Awan enmaksau näu menan apu opok nini mataiei. Kiro näu mena kon enip totok ämänis keser äiäi ‘Sodom Ijip pak.’ Kiro näu mena ak meter awan Näwäu am äpäs opok wena, meiewon. 36_ Au Anut nukan ämän roasiret mare patarsa, kiro opur sei up onoktapau wäpik uru rau, kiro uruas peanik, au pak weräiäi. Kos kiro roat ori akwatonuk, meiäieir. 5 Au sakau orip, okon, au Anut nukan ämän roasiret mare raianik, au omar aurisä, om wa nai. Au awan sakaus an aurisä, an osou karian etäiei. Au omnokou weisa, usu atap atap roasiret aru maraun päi. Kiro onok keseraun awan ronkat pakas keseraieir. S4 Utianik, inok roasiret akas au aru matam rai keserna, ep awan oiaksau opokas koianik, awan iwäi jaunot erekapu epis jerwarai. Keseria, roasiret au aru matam rai äiäiei, ak kiro onok pakas meiäiei. 37 Kiro roat ori au am enip ‘oliv’ oirori pak lam oirori au Anut kiro omnokou nukan kameäu ro näwäu nukan amukup tai raiäi senek tai rair. _27 Isas isan ämän roianik, areair roat ori oiroror isan ämän kiro roasiret awaraun sakau atomoi, äsimwatota, kowaieir. Au wopuräun omjo takeanik, isan ämän kiro roasiret mare, pote omre 1,260 orip utaiei.” `19 Utianik, na kiro tup ou näwäu kasikaima wa ninare aparau, owon, is kiro omoi karauk omsau pakan roasiret, ak Juda roasiret wa aromin. Kiro roasiret akas kiro näu mena eposek tai kunor pote, keir 42 orip utaiei. 0  Keserianik, Anut nukas is amauk rula senek irianik, keser airowon, “Na pote, Anut nukan osap nuriäi ou näwäu enip tempel pak kon jou muriäi patan pak awan rumukäu ninare apar. Roasiret esap esap ak kiro owa Anut jou muriäi akan namba nais ninar. }/s Keseria, ko is keser airowon, “Na ätäi Anut nukan ämän roianik, areäum ro senek nas roasiret enmaksau atap atap pak omsau atap atap pak, ämän atap atap pak kamwareäin roat näunäu atap atap pak erekapu pote isan ämän awar.”H.  Ko keser aironuk, isas kon ipou pakan buk eteinak tutup orip oia, jemin. Isan oisau opok upes an jeäum mitu senek sarewon, utianik, rai rai, isan woi uru tiu sareanik, sipararairowon. u-c Keseria, is ko siakupai potea, kiro buk eteinak tutup orip ir rai aurmin. Kos is ätäi keser airowon, “Na okoro buk oinam, je. Na jeta, kiro buk nukas nan won tätäi isai, utianik, nan onsau opok mitu upes an jeäum senek.” 5,c Ätäi omar oikas is kiro rosar keser airowon roimin, “Na kiro buk tutup orip uraiein, kiro sarau eitek ko mas an pak omnokou opok pak tai rau ipokupan pote ou.” 1+[ Ko Anut orip orip raiäu nukan enip atomara, kon ämän sakau mowon. Anut nukas omar pak mas an pak omnokou pak osap erekapu rau ate mowon. Kiro sarau eitekus keser äiewon, “Anut ätäi ekep wa kamwarai, utianik, Anut nukan sarau eitek namba 7 nukas kon pupu urwenuk, Anut nukas kon ämän ämäi mowon amop mai. Kiro ämän meter kos kon ämän roianik, areain roat awarowon. Kos owo keseraun awarowon siar keserai.” * )y Keseria, kiro sarau eitek ko mas an pak omnokou opok pak tai rawon, kon ipou näu kaima omar oik monuk, aparmin. H(  Ak ämän arena, is aka arein ämän jer wäuri kesermin, utianik, omar oikas kar pätus is keser airowon roimin. “Kiro ämän om käiäu 7 orip akas arein, na ämäi mou. Wa jer wäu.” '} Keseria, ko sakau urwewon, kon ur laion nukas urweäu senek. Ko keser ur wenuk, om käiäu 7 orip akas ätäi ok atoin. 6&e Kiro sarau eitek kon ipous kar buk eteinak tutup orip uraiewon ate rawon. Ko kon isou näu kaima mas an opok momara, tai rawon. Kar isou sau kaima kiro omnokou opok mowon. u% e Keseria, is ätäi Anut nukan sarau eitek kar sakau näwäu orip omar oikas kowon aparmin. Ko ious kururur monuk, siwananai nukas kon tapakup rawon. Kon neputapau kiro san jereäu senek, kon isou oiroror kiro am tapau ep jereäu senek. C$ Ak karauk roasiret akwarona, meieäin, ak os ämänis karauk roasiret aru mareäin, ak sapum onok miäin, ak osap päu oiäin, utianik, ak kiro onok utomoi, akan woiaka pirirau wa.#+ Karauk roasiret ak kiro usus akwarona, meiäu wa ak osap akan ipiakas ate mianik, jou miäin kiro utomoi, ätäi akan woiaka pirirau wa. Ak akan onok tainorianik, osou aru ra, sät eitek ra, karauk totok gol, silva, aiauk, bras, am sawaus ate mianik, ak jou mareäin. Kiro osap ate miäin ak om aparau senek wa, ak ämän rowau senek wa, ak ariäu senek wa, utianik, ak kiro osap jou mareäin. "# Owon, kiro hos akan sakau kiro akan oiaksau pak ikäuamuk opok pak rau. Akan ikäu kiro män akan tapiaka wou senek kis roasiret akwaroin. !1 Ak roasiret 3 orip inäi mareanik, 3 orip pakan karar kiro ep pak epit pak aiauk salfa pak hos akan oiaksau pakas koianik, erekapu akware kurein. / W Is kiro hos nini epir pakas senek apwaromin. Roat hos oik rain akan toromaka opok omjo osou ep senek, pak upip omar senek pak, janou salfa senek pak. Kiro hos raut akan tapiaka wou laion akan tapiaka wou senek, akan oiaksau pakas ep pak, epit pak, kar aiauk sopou jereäu enip salfa nekurein. ]3 Akan marai roat hos orip akan namba is keser äiein roimin. Akan namba 200 milion.  Keseria, kiro ros sarau eitek 4 orip karapus owan utwaronuk, noin. Kiro omre kiro keir kiro woisan opokar, kiro sarau eitek 4 orip akas omnokoupaian roasiret erekapu 3 orip inäi mareanik, 3 orip pakan karar akwarna, meiäun karapus raianik, kume rain. D Kos namba 6 sarau eitek kon pupu ate rau keser auruwon, “Nas kiro sarau eitek 4 orip ak Iupretis An näwäu siakupai karapus kurwaromin rai, oikurwarota, roasiret akwaraun manaiei.” F Keseria, namba 6 sarau eitekus kon pupu uruwon. Is kiro jou muriäi patan gol Anut nukan amukup rau kon konok 4 orip pakan sarat 4 orip rain pakas kar ron pätu senek arenuk, roimin. lQ Amke usu näwäu pewon kiro manowon. Utianik, rowe, usu näwäu oiroror rau, kiro tawa päi. )K Ak akan kamwareäu ro näwäu kos ak kamwareäu, ko Satan nukan sarau eitek karas kiro up urkamuk noptowon kon onoktapau wäpik kameäu. Ibru ämänis kon enip Abadon äiäi. Utianik, Grik ämänis kon enip Apolion. Kiro enip nukan onoktapau kesek, ‘ko osap erekapu aru mareäu ro.’ $A Kiro sonkäpit ak ikäu orip. Akan ikäu kiro rek raut akan ikäu senek. Akan sakau kiro ikäu opok rau kis roasiret aru marona, pote keir 5 orip raiäi. +O Akan toromaka opok kiro marai pakan omjo ain senek. Akan saiaka urik jejep taiewon kiro hos raut akas marai opok manaun karis reurna, jejep peäwon senek pewon. s_ Akan tapiaka urik rumukäu asir akan tapiaka urik senek. Akan aiakpanak kiro laion akan aiakpanak senek. <q Is kiro sonkäpit ak hos senek weräiäun rain apwaromin. Akan tapiaka opok kameäi roat king akan at gol senek orip. Akan nepiaka tapau kiro roat akan nepiaka tapau senek. K Kiro keir 5 opok, roasiret ak tätäi oumoi, meiäun apu itanäiei, utianik, ak kiro apu wa aparaiei. Kiro roasiret ak meiäun ronkatäiei, utianik, meiäun apu kiro akan amiak opok ämäiäi. -S Ak kiro roasiret tätäi karar karar arona, keir 5 orip rawaiei. Utianik, ak akwarna, erekapu wa meiäiei.” Ak kiro tätäi araiei, kiro rekis tukwareäu senek. D Anut nukas kiro sonkäpit keser awarowon, “Ak amurik ra, am ra, karauk am nasi wa aru marau. Utianik, ak roasiret Anut nukan jer akan oioraka opok marau wa, ak karar epar aru maraiei. ) Kesernuk, kiro epit uruas sonkäpit sosop peanik, omnokou opok koin. Sarau eitek akas kiro sonkäpit rek raut akan sakau senekur sakau aroin. C Kiro pais kiro up pakan rorok im tuenuk, kiro up uruas epit ep näwäu jereäu nukan epit senek pewon. Kiro epit up uruas pemara, san omar pak erekapu kururur monuk, om pututu sarewon. T # Kiro keser arenuk, namba 5 sarau eitekus kon pupu uruwon. Kesernuk, is kar pai omar oikas omnokou opok ouri kowon aparmin. Keseria, ak ko up urkamuk noptowon kon onok tapau wäpik, kiro pakan ki nuroin.  Keseria, is ami kurear kar pairserser omar oik ari rawon aparmin. Is roimin ko keser sakau urwewon, “Wopurut, Wopurut, Wopurut senes. Anut nukan karauk sarau eitek 3 orip akas akan pupu urna, usu näwäu senes omnokoupaian roasiret opok päi.”B} Namba 4 sarau eitekus kon pupu urwenuk, san, keir, pai pak erekapu karar karar 3 orip inäianik, 3 orip pakan karar aru maroin. San nukan 3 orip pakan karar kon merek aru moin. Keir nukan 3 orip pakan karar kon merek aru moin. Pai nais keseriar keserin. Keseria, pututu sankeu, akan merek eposek jeräu wa.  Kiro pai kon enip ‘Tiu senes’. Kiro 3 orip pakan an karar tiu senes sarewon, okon, roasiret sosop ak kiro an jeanik, meiein. ` 9 Namba 3 sarau eitekus kon pupu urunuk, pai näwäu, arou näwäu senek jeremara, omar oikas ouri kowon. Ak an näwäu pak upin antut eteinanak pak 3 orip inäianik, kiro pais an 3 orip pakan karar opok nowon. B } Kiro mas an opok osap awau raiäi 3 orip inäianik, 3 orip pakan karar ak erekapu meiein. Kiro mas an opok, ous nais keseriar 3 orip inäianik, 3 orip pakan karar ak erekapu wasarein. [ /Kesernuk, namba 2 sarau eitekus kon pupu uruwon. Ko kesernuk, ak kar osap omtapau senek ep jerewon orip mas an opok känkurena, noptowon. Ak mas an 3 orip inäianik, 3 orip pakan karar karian ätäiewon. 2 ]Amke namba 1 sarau eitek nukas kon pupu uruwon. Ko kesernuk, omauk sakau pak ep pak karian orip tururmoi, omnokou opok kowon. Ak omnokou erekapu 3 orip inäianik, am nais 3 orip inäiein. Kiro epis nemara, omnokou am pak 3 orip pakan karar erekapu jerewon. Amurik awau nais erekapu epis jerewon. ]3Keseria, kiro sarau eitek 7 orip akas akan pupu 7 orip atomoi, uraun keserin. $AKiro kesernuk, kiro sarau eitekus Anut nuka jou muriäi patan pakan ep amuk oianik, maro opok momara, oi okoro omnokou opok känkurenuk, kowon. Ko kiro kesernuk, ermänirmoi, omar käiemara, jejep näwäu penuk, mim näwäu pewon. Anut nukan sarau eitek 4 orip akas akan pupu urin. !;Kiro pauda nukan epit sou eposek pak, Anut nukan roasiret akan auriai ämän pak kiro sarau eitek nukan ipou pakas utomoi, Anut nukan nepukup tonowon. RAnut nukan sarau eitek karas maro gol ate peanik, Anut nuka jou muriäi patan siakupai tai rawon. Ak ko pauda sou eposek peäu sosop nuruna, kos kiro pauda amkeanik, Anut nukan roasiret akas Anut nuka auriai ämän pak turur mia, Anut nuka jou muriäi patan gol kamwareäu ro nukan taneäu patan amukup tai rau opok mowon. ~uKiro utonuk, is Anut nukan sarau eitek 7 orip ak Anut nukan amukup tai rauna, kos ak pupu 7 orip aronuk, apwaromin.  Sipsip Nak nukas simom nemauk sik senek namba 7 nukas buk pasar moin jäkäienuk, omar oik jejep wäpik om rumukur hap aua senek rawon. ]3Sipsip Nak ko patan kampai tanemara, ko akan kamwaraun ro rawai. Kos kiro roasiret orip orip awau rawaun antut opok imware potonuk, an jaiei. Kos kesernuk, Anut nukas akan amiak urok erekapu tatai marai.”3_Kiro roasiret ak ätäi sou wa akwarai, ak ätäi an wa pätwarai. Sanas akan enmaksau wa pakakwarai. Karauk osap sopous nais akan enmaksau wa pakakwarai. Wa senes, wa. _7Keserianik, ak Anut nukan patan amuk opok siakupai tai raianik, sanpeu pututu Anut nukan owa ak orip orip kon sarau muriäi. Anut ko kon patan opok tane raumoi, kosar kiro roasiret jekur sarwarmoi, kamwarai. =sIs ätäi ko keser aurmin, “Näu ro, nakasar na äpu. Na is air.” Kos is ätäi keser airowon, “Kiro roasiret akan iwäi jaunakat akas usu arianik, tätäi näwäu arona, ak sakau tai raiäin. Ak akan omjo rumukäu kiro Sipsip Nak nukan karianas an kosorin, okon, akan omjo ärneu senes sarewon. "~= Keseria, roat näunäu kamukan kar ros is keser totoirowon, “Kiro roasiret omjo ärneu rumukäu orkemoi, koi rai ak inokot? Ak erapakas koin?” }- Ak keser äiein, “Epar, iken Anut ko eposek senes, okon, ik konun woiok erermoi, ko ro näwäu äpu mianik, ik ko ronkat eposek owaun rai äiäum. Ik ko ‘pere’ aurianik, kon enip kämioik jou miäum. Ko enip näwäu pak sakau orip raumara, orip orip rawai. Epar.” I|  Anut nukan sarau eitek akas roat näunäu pak osap 4 orip awau rai pak Anut nukan patan karirim katowarianik, tai rain, ak erekapu Anut nukan patan siakupai uoraka sur wemoi, Anut jou murin. v{e Akas keser sakau äiein, “Iken Anut patan opok tane rau, ko Sipsip Nak pak awas ik ätäi imäikoirin.” z{ Kiro aparmoi, is ätäi ami kurear roasiret sosop senes apwaromin. Kar ros kiro roasiret ninarewarau senek itok wa. Kiro roasiret ak erekapu enmaksau atap atap pakan, tupsiu atap atap pakan, omsau atap atap pakan, ämän atap atap pakan. Ak omjo ärneu rumukäu orkemoi, ukumai pisau senek ate raianik, ak koi Anut nukan patan pak, Sipsip Nak pak awan amiawap tai rain. ry]Kiro roasiret Anut nukas tupsiu karar karar 12,000, 12,000 keser sare maronuk, ak kiro jer oin. Juda nukan tupsiu 12,000 orip, Ruben nukan tupsiu 12,000 orip, Gat nukan tupsiu 12,000 orip, Asa nukan tupsiu 12,000 orip, Naptali nukan tupsiu 12,000 orip, Manasa nukan tupsiu 12,000 orip, Simeon nukan tupsiu 12,000 orip, Liwai nukan 12,000 orip, Isaka nukan tupsiu 12,000 orip, Sebiulan nukan tupsiu 12,000 orip, Josep nukan tupsiu 12,000 orip, Benjamin nukan tupsiu 12,000 orip. Kiro Israel roasiret tupsiu 12 orip kiro pakan Anut nukas sare maronuk, ak Anut nukan jer oin.” Roasiret sosop senes ak Anut jou murin. xw3Akas keser äiein, roimin, “Kiro Anut nukan roasiret kiro jer we maroin akan namba 144,000 orip. Kiro roasiret Israel akan tupsiu 12 orip pakan. ]v3Is ätäi Anut nukan sarau eitek kar san peäwon opokas Anut awau orip orip raiäu nukan kar osap stem senek Anut nukan jer orip ak opok maun oi pewon, aparmin. Kos Anut nukan sarau eitek 4 orip Anut nukas akas omnokou pak mas an pak aru maun, sakau arowon. Kos keser sakau ämän urwarowon, “Ak kurte omnokou pak, mas an pak, am pak wa aru marau. Utianik, ik Anut nukan sarau roat akan oioraka opok kar jer we marota, kiro epar ak kiro osap erekapu aru marowe.” ut 'Kiro osap erekapu aparmoi, is ätäi Anut nukan sarau eitek 4 orip ak omnokou opok om konok 4 orip karaim karaim tai raianik, urir 4 orip sakau ate rain apwaromin. Ak kiro keserna, kiro uriris omnokou opok ra, mas an opok ra, pairau senek wa. Ak am nais atau senek wa. sKiro owon, awan kasak pewon usu ikaun omre näwäu rusa peu. Kar roasir kiro usu näwäu itimorianik, eposek rawau senek itok wa.”{roKeseria, akas omtapau pak aitapau pak keser urwaroin, “Akas neanik, ik erekapu kururur mukowe. Akas ik ämäike mowe, owon, kiro ro ko kon kamwareäu patan opok tane rau kos ik apaikai. Kiro Sipsip Nak ko ik mesin kasak pemoi, usu ikauru. Keseria, Sipsip Nak nukas simom nemauk sik senek namba 6 buk opok pasar moin jäkäiewon. Is ami kurear omnokou opok mim näwäu pemara, san pirirmoi, omjo mokup senek sarewon. Keir nais ko erekapu pirirmara, osou karian senek sarewon aparmin. 6me Sarau eitek akas kiro roasiret karar karar omjo ärneu rumukäu atap atap arianik, keser awaroin, “Ak om rumukur ätäi rauna, ak kesewaroin senek akan sarau jaunakat pak akan karauk jaunakat pak akwarona, kiro namba Anut nukas sare mowon, pote iporna, akan usu ätäi amuk kiro opok epar päi.” \l1 Kiro totomaka akas keser sakau ur wein, “Anut Näwäu, nan onok erekapu eposek na epar ämän miäum. Omre esap esap ik kume rauta, nas roasiret omnokou opok rai, akas ik iwokoin wasarewareanik, usu aram?” ak; Sipsip Nak nukas simom nemauk sik senek namba 5 buk opok pasar moin jäkäiewon. Kesernuk, is ami kurear karauk roasiret akan totomaka Anut nukan jou miäi patan inkaruru rain apwaromin. Kiro roasiret ak meter Anut nukan ämän sakau ateanik, karauk roasiret kiro ämän mesin awareäin. Keserna, karauk roasiret akas ak akwarna, meiein. 2j]Is ätäi ami kurear, kar hos janou senek aparmin. Kiro hos atat ro kos Meiäun enip ate rau. Kar ro kon enip Meiein-Roat-Akan-Mena ko jauk mekesuk kiro hos opok tane rawon. Kar sarau eitekus au sakau atonuk, au omnokou pakan roasiret erekapu sur 4 orip surwate mareanik, kar sur 4 pakan roasiret erekapu meiäiei. Ak siräp rumukäus pak sou näwäus pak sip aru atap atapus pak kurukan opur rautes pak akwarona, meiäiei. FiKeseria, Sipsip Nak nukas simom nemauk sik senek namba 4 nukas buk pasar moin jäkäiewon. Kesernuk, is ätäi osap awau rau namba 4 nukan pätu roimin. Kos keser äiewon, “Koi!” 2h]Is kar ron pätu senek kiro osap 4 orip awau rai kamuk opokas keser jejep pewon roimin. Ko hos atat ro keser auruwon, “Na pote, omnokou pakan o erekapu aru mota, roasiret sou akwarai. Keserta, ak wit mis eteinak uru rau kau maun, sarau miäi omre karar pakan aiauk oianik, kau maiei. Ak bali mis 3 orip rau kau maun kiro aiauk senekus kau maiei. Utianik, na kar am enip ‘Orip’ nukan uer pak wain an pak wa aru mau.” )gKKeseria, Sipsip Nak nukas ätäi simom nemauk sik senek namba 3 nukas buk pasar moin jäkäiewon. Kesernuk, kiro osap awau rau namba 3 nukas keser äiewon, “Koi!” Keser äienuk, is kar hos mokup rau aparmin. Kiro hos atat ro ko osap nukan usu ate aparaun siker ipous ate rawon. &fEKeser äienuk, kar hos pewon kiro osou. Kar sarau eitekus kiro hos atak ro ko weräiäun siräp rumukäu nuruwon. Ko nais okoro omnokou pakan roasiret akan woiaka päurar raiäi onok oi kuräun sakau nuruwon. Ko kesernuk, roasiret ak aka aka weräianik, karauk akwarona, meie kurein. 0eYÄtäi Sipsip Nak ko kar simom nemauk sik senek buk pasar rawon opokan jäkäiewon. Kesernuk, kar osap awau rau namba 2 nukas koianik, keser äiewon, “Koi!” [d/Is ätäi ami kurea, kar hos aup aparmin. Kiro hos opok kar ro ko puri ate raunuk, kar sarau eitek nukas ko ro näu nukan at nuruwon. Ko marai itimwaraun ros senek kon iwäi jaukut erekapu itimwaraun potowon. Rc Keseria, is Sipsip Nak nukas simom nemauk sik senek amke 7 orip rawon, jäkäiewon aparmin. Keseria, osap 4 orip awau rai karas kon arewon jejep omar käiäu senek roimin. Ko keser äiewon, “Koi!” bKiro osap 4 orip awau rai akas arein, “Epar!” Keserna, roat näunäu akas uoraka sur weanik, awan enmawa jou matoin.a/ Osap erekapu Anut nukas ate mowon awau raiäi akas ämän arena, is roimin. Kiro osap erekapu omar oik rai, omnokou opok rai, meiein roat akan mena rai, mas an uru rai, ak erekapu keser sir wein, “Anut ko kamwareäu ro näwäu nukan patan opok tane rau pak, Sipsip Nak pak au eposek senes, okon, ik awan enmawa jou mateanik, awanun woiok erermoi, ‘pere’ awatota, au orip orip sakau rawaieir.” _`7 Keseria, akas sir wena, sir jejep näwäu keser manowon, “Okoro Sipsip Nak meter roasiret akas ko wena, meiewon. Kon sakaus meiäun onok itimorwon, okon, ko enip näwäu pak, osap eposek pak, ronkat eposek pak, sakau erekapu owaun itok. Ko eposek senes, okon, roasiret akas kon enip jou mianik, konun woiaka erermoi, ‘pere’ auriai.” n_U Is ätäi aparmin, Anut nukan sarau eitek sosop sosop senes akan pätiaka roimin. Akan namba wan handet milion. Ak Näwäu nukan patan pak kiro osap 4 orip awau rai pak roat näunäu pak erekapu akas karirim katoware rain. .^U Nas kiro roasiret erekapu turwaromoi, ak Anut nukan roasiret pak kon kamuk raiäi roasiret sare maromon, akas pak okoro omnokou opok karauk roasiret kamwaraiei.” C] Ak kar sir awau keser wein, “Nas kiro buk tutup orip simom nemauk sik senekus rakir moin, kiro oi uraräun itok. Owon, roat akas na iwosona, meiemon, nan karianas roasiret tupsiu atap atap pak, omsau atap atap pakan pak, enmaksau atap atap pak, akan ämän atap atap pak, erekapu kau mareanik, oi Anut nurumon. .\UKo kesernuk, kiro osap 4 orip awau rai pak roat näunäu 24 orip pak ak Sipsip Nak siakup koianik, uoraka sur wein. Kiro roat näunäu ak karar karar gita pak maro gol pak ate rain. Kiro maro opok pauda sou eposek orip, kiro pauda kon roasiret akas Anut nuka auriai ämän nukan totok senek. [Kiro Sipsip Nak nukas poteanik, Anut nuka kon patan opok taneanik, kiro buk tutup orip ipou näu kaim ate rawon pakan owon. uZcKeser aironuk, is kar Sipsip Nak ko Näwäu nukan patan kamuk opok tai rawon aparmin. Kiro osap 4 orip awau rai pak kiro roat näunäu 24 orip pak akas ko karirim kator rain apwarmin. Kiro Sipsip Nak ko meter wena, meiewon senek. Ko sarat 7 orip pak amukwak 7 orip, kiro Anut nukan osou 7 orip Anut nukas äsimwaronuk, okoro omnokou opok omsau erekapu koin. #Y?Kiro ses opok, kar näu ros is keser airowon, “Na wa waiäu. Na rou, kiro opur laion, ko Juda akan tupsiu pakan, ko Devit nukan askanai, nukas sakau mianik, kon iwäi jaukut erekapu itimwarowon, kos epar kiro simom nemauk sik senek 7 orip jäkäianik, buk tutup orip uraräi.” _X7Is kar ros kiro buk urarenuk, aparaun senek itok warnuk, kiro mesin näwäu waiemin. MWUtianik, kar roasir ko omar oik rau ra, omnokou opok rau ra, meiein roat akan mena rau ra, ko kiro buk tutup orip uraräun senek itok wa. Kar ro owo ämän kiro buk uru rau aparau senek itok wa. ZV-Is Anut nukan sarau eitek kar sakau orip nukas keser sakau ur wewon roimin, “Inok ro ko onok eposek senes miäu, okon, simom nemauk sik senek okoro buk opok rai jäkäianik, buk tutup orip uraräi?” ]U 5Anut nukas kon patan opok tane raumara, kar buk kon ipou näu kaim ate rawon aparmin. Kiro buk pepa rumukäu karaim karaim jer we mianik, tupäi moin. Kiro buk simom nemauk sik senek 7 oripas sakau pararar moin. 4Ta “Anut, na iken Näwäu, na karar na kämioik raum. Na eposek senes, okon, roasiret ak na näwäu äianik, nan enmat jou kamioik musomoi, nan sakau inkaruru rawaiei. Owon, nas osap erekapu ate momon. Kiro osap nakasar nan ronkatis ate momon, okon, kiro osap erekapu pein, rusapai rai.”S Kiro osap 4 orip awau rai, ak kiro ro awau orip orip kon patan opok tane raunuk, ak woiaka erer orip ‘pere’ aurin. Akas ko näwäu sakau orip äianik, kon enip jou me rai. Kiro osap 4 orip ak kiro keserna, roat näunäu 24 orip akas Anut nuka ko orip orip raiäu kon patan opok tane raunuk, ak ko siakup uoraka sur weanik, jou muriäi. Ak akan at gol ko nepukup oi kureanik, keser äiein, R xQiKiro osap 4 orip awau rai, ak erekapu karar karar saiaka 6 orip. Akan amiakwak sosop enmaksau opok pak saiaka urik uru pak erekapu rakurewon. Ak sir wa utiäi, san peu, pututu, ak orip orip sir we raiäi. Ak keser sir weäi, “Anut Näwäu, ko erekapu sakau orip, kon onok eposek, kon onok eposek, kon onok eposek. Ko meter rawon, ko rusapai rau, ko tawa kowai.” tPaOsap awau amke rau, kiro ko opur laion senek. Kar osap awau rau, kiro ko bulmakau sawai senek. Kar osap awau rau namba 3, kiro kon neputapau ro nukan senek. Kar osap ruris senes awau rau, kiro ko ai pair näwäu puririr ariäu senek. dOAKiro ro näwäu nukan patan amukwak opokar kar osap mas an siror senek aparmin. Kiro eposek senes, ukun wäpik rawon aparmin. Karauk osap 4 orip opur senek awau rain ak kiro ro näwäu nukan patan siakupaiar kator rain apwarmin. Ak karaima karaima pe tai raianik, akan enmaksau opok amiakwak sosop rakurewon. Karauk amiakwak akan mekesirap rain. gNGIs kiro ro näwäu nukan patan opokas ermän senek mämurnuk, aparmin. Is jejep näwäu atap atap omar käiäu senek roimin. Kiro ro näwäu nukan patan amuk opok arou 7 orip jere rawon. Kiro arou Anut nukan osou 7 orip. EMKiro patan rau siakup karauk patan 24 oripas kator rain. Kiro opok roat näunäu 24 orip ak omjo ärneu orkemoi, at gol omsau kameäi roat akan senek akan tapiaka opok mianik, tane rain. KLKiro ron neputapau kar aiauk janou, kon enip jaspa senek pak kar aiauk osou, kon enip konilian senek jerewon. Kar siwananai kar aiauk awarip enip emeral senekus kiro patan karirim kator rawon. 'KGKiro ses opokar, Anut nukan Osou Näus is sakau kamoironuk, is nini epir pakas senek omar oik ro näwäu nukan taneäu patan opok kar ro tane rawon aparmin. SJ !Is ätäi aparianik, omar oikan ororok im tue rawon aparmin. Keserita, kiro ro pupu ur jejep senekus kon pätu meter roimin, ätäi keser airowon, “Na oik peta, owo onok tawa päi is ätär musam.” IwInok roasir ko rauk orip, ko kiro ämän Anut nukan Osou Näus woiaka epar moin roasiret awarou, ko jekur rowai.{HoInok roasir ko onok aru erekapu itimorai, ko isan taneäim patan opok moita, ko is pak roasiret erekapu kamwaraun tanäi. Meter is nais keseriar onok aru erekapu itimorianik, isan Monian patan opok ko pak roasiret kamwaraun tanemin.’ GGAk rowe! Is ororok opok tai raianik, im ut koukouram. Inok roasir ko isan im ut koukoururam jejep roia, pe im tuenuk rai, is ko pak kon owa tone raumoi, ko pak o jam, ko nais is pak o jai. RFInok roasiret is ak mesin woias meieäim, isas ak onok aru miäi apwaromoi, kewareanik, usu areaim. Keserita, akan sarau miäi opok ätäi pe sarau sakau maun akan onok aru pakan ätäi pirirwe. E#Isas ak keser awarom, ‘Ak isan gol epis jerewon kau maiei. Ak keserna, osap sosop senes owaiei. Ak pirim raianik, memeswaronuk, omjo arneu is pakan kau momoi, takäiei. Ak karauk marasin is pakan kau mianik, akan amiaka opok mona, akan amiaka ätäi eposek saräi. (DIAk keser äiäi, ‘Ik osap sosop orip. Ik osap sosop oianik, kar osapun wa wasarem.’ Wa senes. Ak osap wäpik, isan amiap ak aru senes rai. Ak amiak utup roat senek. Ak omjo wäpik, pirim raiäi senek. Karauk roasiret akas ak apwareanik, ak mesin woiakati miäi. Ak kiro äpu wa ra? C}Utianik, ak sopou eteinak senek, ak oporeu senes wa, ak sopou senes wa, okon, isas ak isan ai uruas esiewaroita, naiei. DBAk, Leodisia menan roasiret, owo onok keseriäi kiro is äpu. Is äpu ak oporeu senes wa, ak sopou senes wa. Isan ronkat ak oporeu senes rawaiei ra, sopou senes rawaiei ra, kiro eposek. 7AgKeserianik, kiro ros ätäiar äiewon, “Na kiro sarau eitek Leodisia menan Kristen roasiret kamware rau keser jer we mur. Kiro ro ko epar ämän mianik, ko Anut nukan ämän eposek erekapu jekur areäu. Ko Anut nukas osap erekapu ate maronuk, pein akan onoktapau. Kos na okoro ämän surmusou. B@} Inok roasir ko rauk orip, ko kiro ämän Anut nukan Osou Näus woiaka epar moin roasiret awarou, ko jekur rowai.” Jisas nukas Leodisia menan Kristen roasiret ämän surmarowon. Q? Inok ro ko onok aru erekapu itimorai, isas ko Anut nukan ou näwäu owa ou tutu senek tai mota, ko kiro ou ätäi wa ute nai. Is kiro ou tutu opok, Anut nukan enip jer we moita, kiro näu mena awau enip Jerusalem nais jer wäm. Kiro Jerusalem awau kiro Anut omar oikas kowai. Is isan enim awau nais kiro ou tutu opok jer wäm. >+ Is ak rawa kurte kowam. Akan woiaka epar moin, kiro wa utau, sakau ate rawe. Keserna, kar ros akan osap eposek omar oik rau wa oi kuräi. =  Ak isan ämän erekapu tainorianik, usu tätäi pak atap atap ak opok penuk, ak iminäu wa, ak sakau tai raiäin. Isas tawa okoro omnokou pakan roasiret erekapu ate aparaun usu atap atap aram. Kiro ses opok, is ak jekur kamwaroita, ak kiro usu wa owaiei. %~|{^zQyHxww.vuu_t7sr#q5pwonmmPl%kOjeih`gjfeddcDb1``P_^>\\[YY5WVUU`TSSERQPhO*N0MLL%KJEI`HGG,FOEDDC BA@?>>B=x<;;i:x987e6K5p4w32#10//.-e,U+**#)('~&&+%#"! T-fn;;j&RJD 2 O5n/UWUtianik, kiro ro hos oikas ariäu kos opur sei pak kon sät ämän areäu ro ori sakau atwatowon. Kiro sät ämän areäu ros meter opur sei nukan amuk opok kurur atap atap mowon. Roasiret opur sei nukan jer oianik, opur sei kon totok jou muriäin, ak kon kurur aparianik, epar rai ronkatein. Kiro opur sei nuka pak kon sät ämän roianik, areäu ro pak au sakau atwateanik, ep salfa orip jerera uru awau känkurwatoin. CTKeserianik, is ami kurear opur sei okoro omnokou kamwareäi roat näunäu pak akan marai roat pak ak tururianik, kiro ro hos oikas arira, kon marai roat pak weräiäuri apwaromin. S3Ak koi, omsau kamwareäin roat näunäu king akan tokou pak, marai roat akan kamwareäin roat akan tokou pak, roat sakau orip akan tokou pak jaiei. Ak hos raut akan tokou pak, roat hos oik taneäin akan tokou pak jaiei. Ak roasiret erekapu akan tokou jaiei. Ak sarau roat (slev) pak roat akasar akan sarau kameäi pak, roat enmak jou orip pak roat akan enmak jou wäpik pak erekapu akan tokou jaiei.” 'RGÄtäi, is kar sarau eitek san opok tai rawon aparmin. Kos ai raut omar oik ari rain, keser urwarowon, “Ak erekapu Anut nukan o näwäu jaun kowaiei. Q%Kon omjo opok, kon pauk opok pak enip keser jer we moin rau. ‘Ko kamwareäi roat akan kamwareäu ro. Ko roat näunäu akan ro näwäu.’ :PmOmar oikan marai roat akas omjo ärineu eposek orkeanik, akan hos aup okukureanik, ko tainor manoin, Kiro marai roat akan kamwareäu ro näwäu nukas kon oksau opok siräp auk osip mianik, roasiret omnokou erekapu akwaraun kowon. Ko kamwareäu ro nukan utupauk ateanik, roasiret erekapu sakau kamwarai. Buk Song 2:9 Kos wain nemauk taikunor kureäi senek kesewarai. Kiro Anut sakau erekapu orip, kon kasak peäu nukan totok. OgNG Kon omjo karianas erekapu sor oumara, takewon. Kon enip kiro ‘Anut nukan ämän’ äiäi. _M7 Kon amukwak kiro ep arou senek, kon tapau opok kamwareäi roat näunäu king akan at sosop kure rawon. Kon oiok opok kar enip jer wein rau, utianik, roasiret ak kiro enip ak äpu wa, nuka karar ko kiro enip äpu. ;Lo Keseria, is omar im tuenuk, kar hos aup raunuk, aparmin. Kar ro kiro hos opok tane rau kon enip kesek, ‘Ko epar ämän mianik, Anut nukan ämän erekapu jekur areäu.’ 4Ka Kesernuk, is kiro sarau eitek nuka jou muraun uor sur weanik, kon enip jou muraun kesermin. Utianik, kos is keser airowon, “Na kiro onok wa keserau! Is naka pak nan jaunat pak akan sarau jaunaka, ik erek Jisas nukan ämän areäum. Na Anut karar jou mur! Jisas nukan epar ämänis, Anut nukan ämän roianik, areai roat akan woiaka siräi maronuk, akas Jisas nukan enip amop miäi.” Kar ro ko hos aup oik tane rawon. J Keseria, Anut nukan sarau eitekus keser airowon, “Na keser jer we. Inok roasiret ak Anut nukas Sipsip Nak nuka asir owaun äs mai opok kowaun rai awarai, ak nepipiraiei.” Ko ätäi keser airowon, “Okoro ämän kiro Anut nukan epar ämän.” IKiro asir omjo ärineu eposek orkäun nurin.” (Kiro omjo ärineu kiro Anut nukan roasiret akan onok eposek miäin nukan totok.) H Ik iken woiok näu sareanik, nepipirmoi, ko jou murau. Sipsip Nakun asir owaun omre kou. Kon wau nais mer amkeanik, kame rau. pGYKeseria, is roasiret sosop urwein roimin. Akan jejemak an saru nukan jejep senek pak omar käiäu senek. Ak keser sakau urwein roimin, “Areruia! Ik Anut nukan enip jou murau! Ko iken Näwäu, ko erekapu sakau näwäu orip. F%Is Anut nukan patan pakas kar ron pätu keser äiewon roimin, “Ak, Anut nukan sarau roat, ak kon roasiret erekapu enmaka wäpik pak, enmaka orip, ak Anut imineanik, kon inkaruru raiäi, okon, akas kon enip jou muruwe.” Sipsip nak asir owauru opok kon o jaun. UE#Kiro roat näunäu 24 orip pak osap 4 orip awau rai akas Anut nuka kon patan opok tane rau opok uoraka sur weanik, kon enip jou murin. Ak keser urwein, “Areruia! Ik Anut nukan enip jou murau. Epar.” DAk ätäi keser sakau urwein, “Areruia! Ik Anut nukan enip jou murau. Kiro asir epis jerewon, kiro epit utau wa, orip orip rau.” CKon wasareikaun onok kiro epar tuku senes. Kiro sapum asires kon sapum onokus omnokoupaian roasiret erekapu aru marowon. Kos Anut nukan sarau muriäin roat akwaronuk, meiein, okon, Anut nukas kiro asir ko ämän orip äianik, usu näwäu nuruwon.” PB Ätäiar is roasiret sosop senes akas omar oik keser sakau urwein, roimin, “Areruia! Ik Anut nukan enip jou murau! Kos ik ätäi imäikowon, ko iken Anut, kon enip jou näwäu orip, ko sakau orip. rA]Anut nukan ämän roianik, areain roat pak, kon sarau roat pak karauk roasiret erekapu omnokou opok akwarona, meiein, akan karian kourwon kiro erekapu Babilon mena aparin, okon, Anut nukas Babilon mena usu näwäu nuruwon.J@ Nas arou miäum ätäi arou wa mam. Na opok ro asir ori awau ouratäun akan jaunakat pak arena, ätäi wa rowaiei. Meter nan osap suriain roat ak roat näunäu osap sosop orip, akas karauk roat omnokou opok erekapu itimwareäin. Nan os ämänis omkoukan roasiret erekapu sätwaronuk, ak nan onok erekapu tainoriäin.” M?Babilon mena roat akas gita weäi, sir weäi, or niniäi, parau uriäi, roasiret kiro jejep ätäi wa rowaiei. Roat sarau miäi ak ätäi wa apwaraiei. wit touriäi kon jejep nais ak wa rowaiei. |>qKiro ämän utonuk, kar sarau eitek sakau orip nukas kar aitapau näwäu usuäu oumara, mas an uru känkureanik, keser äiewon, “Kiro aitapau nowon senek, Babilon näu mena nais keseriar erekapu nai. Roasiret ak ko ätäi wa aparaiei. /=WNa omar pak, Anut nukan roasiret pak, Jisas nukan ämän oi ariain roat pak, Anut nukan ämän roianik, areain roat, ak kiro näu mena keseru mesin akan woiaka näu sarewe. Owon, kiro näu mena nukas ak opok onok aru marowon, okon, Anut nukas kiro menan onok aru wasareanik, aru muruwon. t<aAk maimai oianik, akan tapiakap momoi, waianik, woiaka aru me rain. Ak keser äiein, “Wopur, wopur, ko näu mena enip näwäu jou orip, ko pakas mas an opok sarau miäi roat ak osap sosop oiäin. Kurte kon osap erekapu aru moin.” E;Nan osap aiauk näwäus kau momon erekapu kurte aru moin.” Erekapu ous kumeäi roat, karauk roasiret ous atat ariai, ous ateai roat, ous opok sarau miäi roat pak, ak erekapu atapukas tai apari rain. Ak kon epit penuk, aparianik, keser urwein, “Kiro näu mena enip jou orip, kar näu mena ko senek rawau wa.” :[9/Ak keser äiein, “O, Näu mena enmat näwäu orip, wopur, wopur, meter na omjo eposek käräi pak, aiwer senek pak, osou pak, jokeanik, gol aiauk eposek, kiriroi eposek enip pel pak, kis mer amke raiäumon. 8Kiro osap sosop surianik, aiauk oiäin roat ak kiro asiren usu owam rai imineanik, atapukas tai raianik, woiaka aru monuk, wai rain. U7#Kiro osap suriain roat akas kiro mena keser auraiei, “Kiro osap eposek na oiäum wonas weäumon kiro utoisi manowon. Nan osap sosop pak mer eposek kiro erekapu ämäiewon, na ätäi wa aparam.” |6q Karauk suriai osap kiro perou, äräi, pauda sou peäu, uer sou peäu atap atap, wain an, uer enip ‘oliv’, plaua, wit, bulmakau, sipsip, hos, karis pak. Ak sarau roasiret totomaka orip nais suriain. Rusapai osap kau maun ro kar rawau wa. J5  Akan suriai osap kiro gol, silva, aiauk eposek, kiriroi eposek enip pel, omjo käräi eposek, omjo aiwer senek eposek, omjo namurakau, omjo osou pak. Karauk suriai osap am sou eposek orip atap atap pak, karauk osap elefant nukan aukpanakus ate moin pak, karauk osap ak am atap atap pak, bras, ain, mabel pakas ate moin. 4# Omnokoupaian osap suriai roat ak kiro Babilon näu mena nukanun woiakati monuk, ak waiein, owon, kar ros akan osap ätäi wa kau mai. ]33 Ak kiro asiren usu erek owam rai, imineanik, atapukas tai rain. Ak keser äiein, “Wopur, wopur, Babilon, na näu mena, na näu mena enmat jou näwäu orip. Nan onok arusar ätäi pirirmoi, kurte aru musou!” M2 Omnokoupaian kamwareäi roat näunäu ak kiro asir pak sapum onok mianik, parai täi raiäin, kiro roat ak näu mena epis jeremoi, epit penuk, aparianik, ak kiro asir mesin näwäu waiaiei. 91kKo kiro ämän äiäu, okon, karauk usu atap atap ko opok omre karar pakar päi. Sip aru sosop penuk, kiro menan roasiret ak waiaiei, sou näwäu päi. Kiro asir ko epis erekapu jerai, owon, Anut Näwäu ko sakau näwäu orip kos kiro asir nukan onok aru wasare aparmara, ko ämän sosop orip äieu.” ;0oKo nukasar kon enip jou momara, sapum onok aru keseriäwon. Akas kon onok aru miäwon siar ko tätäi sosop nuruna, usu owai. Ko nukasar keser areäu, ‘Is kamwareäim asir näwäu senek, isan patan opok tane raim. Is kar wäimäs asir senek wa. Is opok kar usu wa kowai, kesernuk, is woi aru wa mam.’ /Kiro asires owo onok aru ak opok keserwon siar akas nais ätäi ko opok keseriar keseraiei. Kos owo onok aru ak opok keserwon, akas ko opok oirorpai keseraiei. Ko wain an sakau kap opok keputirmara, arowon, okon, akas ätäi wain an sakau senes nuruna, jai. {.oKon onok aru kiro osap senek kati kurornuk, omar oik toptowon. Anut nukas kiro menan onok aru ätäi ronkateäu. Q-Ätäiar is kar ron pätu omar oikas keser äiewon, roimin, “Isan roasiret ak kiro näu mena utoinai, kowe! Ak kiro menan onok aru wa tainorau. Keseria, ko usu owai, kiro ak ko pak wa owaiei! K,Karauk omsau pakan roasiret erekapu kiro menan sapum onok tainoriäin, ak wain an sakau jemoi, raiakäiäu senek. Omnokoupaian kamwareäi roat näunäu ak nais ko pak sapum onok miäin. Roasiret kiro mena rai, ak parai taiäun osap sosop omnokoupaian osap suriai roat pakan kau mona, akas ak pakan aiauk sosop oiäin.” =+sKos keser sakau ur wewon, “Babilon näu mena enip näwäu orip, ko aru mowon! Babilon näu mena erekapu aru mowon! Kiro mena osou aru pak airaut aru senes ukun orip pak raiäi. * Kiro kesernuk, is Anut nukan sarau eitek kar omar oikas kowon aparmin. Kon sakau näwäu senes, kon meris omnokou erekapu arou kurewon. ){Na kiro asir aparmon, kiro näu mena enip näwäu orip, kos omnokoukan kamwareäi roat king erekapu kamwareäu.”V(%Anut nukasar ronkat arowon, okon, kon ronkat tainorianik, ak ronkat karar momoi, kiro akan sakau opur sei nuraiei. Ak keserna, kos roasiret kamware, pote Anut nukas ämän äiewon kiro erekapu epar päi. O'Na kiro sarat 10 orip aparmon, akas opur sei pak tururmoi, kiro sapum asir sauk muraiei. Akas kon osap omjo pak erekapu oi kurena, ko pirim rawai. Akas kon tokou jeanik, ko erekapu ep uru makaiei. &Kiro sarau eitek nukas is ätäiar keser airowon, “Na kiro an sapum asir kiro opok tane rawon aparmon, kiro roasiret akan totok. Kiro roasiret ak erekapu omsau atap atap pakan, tupsiu atap atap pakan, enmaksau atap atap pakan, ämän atap atap pakan. 3%_Roat 10 orip akas Sipsip Nak pak weräiäiei. Utianik, Sipsip Nak pak kon tainoriäin roat akan woiaka epar moin nukasar nukan sare marowon pak akas kiro kamwareäin roat pak weräianik, itimwaroin. Owon, Sipsip Nak ko roat näunäu akan ro näwäu. Ko nais kamwareäi roat akan kamwareäu ro.” o$W Kiro kamwaraun roat 10 orip akan ronkat karar, akas akan kamwaraun sakau kiro opur sei nuka nuraiei. \#1 Na sarat 10 orip aparmon kiro kamwaraun roat 10 orip. Kiro roat ak kamwaraun sakau owau wa rai, utianik, ak sakau oianik, ekep wa rawaiei, ak 1 aua karar opok opur sei nuka pak roasiret kamwaraun rawaiei. E" Kiro opur sei meter rawon, rusapai ko rawau wa, kosar ätäi kamwaraun ro namba 8 saräi. Utianik, ko kamwareäin roat 7 orip meiein pakan kararas ätäi siräianik, pote erekapu meiäi. F! Tapau wou 7 orip kiro nais kamwareäi roat näunäu 7 orip. Kiro kamwaraun roat 5 orip ak meter meiein. Rusapai kararas rau. Kar kamwaraun ro päu wa rau. Ko peanik, om rumukäu wa rawai.  5 Inok roasir ko ronkat eposek orip ko kiro onoktapau äpu mai. Tapau wou 7 orip kiro omtapau 7 orip kiro asir ko kiro omtapau opok tane raiäu. {oKiro opur sei na aparmon ko meter rawon, rusapai rawau wa, ko ätäi up onoktapau wäpik uruas peanik, ko erekapu meiäi. Roasiret ak omnokou opok rai, meter omnokou pewon ses opok, akan enmaka awau rawaun buk opok jer we mau wa, ak kiro opur sei aparianik, ak karkairianik, ronkat sosop owaiei. Owon, ko meter rawon, rusapai ko rawau wa, utianik, tawa ko ätäi päi. QOkoro sarau eitekus airowon, “Na owon karkairam? Is na kiro asir pak, opur sei kon tapau wou 7 orip kon sarat 10 orip, kos kiro asir imäi maneäu pak awan onoktapau meter ämäi rawon amop aisam. ucKiro asires Anut nukan sarau roasiret akwarianik, akan karian jemara, raukäiewon. Kiro sarau roasiret ak Jisas nukanun akan woiaka epar mianik, kon ämän are ariein. Is kiro asik aparianik, sakau näu karkairmoi, ronkat sosop oimin. W'Kon oiok opok karauk ämän onoktapau ämäi rau keser jer we moin, “Babilon näu mena enip näwäu orip! Ko roasiret sapum onok miäi pak karauk onok aru senes okoro omnokou opok miäi akan aninaka.” %Kiro asir ko omjo oirori orkewon, kar omjo osou, kar omjo aiwer senek, ko mer eposek gol pak, aiauk eposek atap atap pak, kiriroi eposek enip pel pak makomara, rawon. Kiro asiren ipous kap gol atowon. Kiro kap uru kon karauk onok aru pak sapum onok aru pak ok pe rau. oWAnut nukan Osou Näus is sakau kamoironuk, nini epir pakas senek, kon sarau eitekus is imäirianik, ro wäpik mena om puru opok imäiri potowon. Kiro opok, is kiro asir ko kar opur sei osou opok tane rawon aparmin. Kiro opur nukan enipsau opok jeje ämän pak aru ämän pak jer sosop wein rawon. Kiro opur sei kon tapau wou 7 orip, kon sarat 10 orip. OOmnokou opok, kamwareäin roat näunäu ak kiro asir pak sapum onok miäin. Karauk roasiret ak nais kiro asir pak sapum onok orip orip mianik, an wain sakau jemoi, raiakäiäu senek keser rain.” I Sarau eitek 7 orip akas maro 7 orip ate rai karas is keser airowon, “Na koi! Kiro sapum asir ko an näunäu sosop koi tururwon opok tane rau, Anut nukas ko owo usu nurai is na ätär musam. mSOmar oikas omauk oporeu näwäu nowon. Kiro omauk nowon kon usu 50 kilogram senek. Kiro omauk omar oikas roasiret opiakap nowon. Anut nukas kiro omauk äsimornuk, koi ak erekapu aru marowon, okon, ak Anut aru ämän aurin.6gOm airan pak omtapau pak erekapu ämäiewon. ~uKiro mim nukas näu mena enip näwäu orip aru murianik, 3 orip inäi muruwon. Omsau atap atap akan näu mena nais erekapu aru marowon. Anut ko Babilon näu mena mesin ronkatemara, konun kasak näwäu pewon, okon, ko erekapu aru senes muruwon. PKeseria, ermänirmara, omar käianik, jejep taumoi, mim näwäu pewon. Anut nukas omnokou ate mowon ses opok, koi rusapai, roasiret ak mim näwäu kesek penuk, aparau wa. Kiro mim pewon, aru senes. FKeseria, sarau eitek namba 7 nukas kon maro urir opok kour kurewon. Anut nukan owa kamwareäu ro näwäu nukan patan opokas Anut nukas keser äieu, “Kiro onok erekapu ki pataru.” $AKeseria, osou aru akas kar mena kiro Ibru ämän pakas kon enip Armagedon äiäi kiro opok, kamwareäi roat näunäu king, imware pote turur maroin. r]Keseria, Näwäu nukas keser äiewon, “Ak rowe. Is päu ro senek kowam. Inok ro is kumoiromara, ko kon omjo siakup momara, ko wa ninai, kon wou näu saräi. Keseria, is koita, ko roasiret amiakap oiok naun pirim wa ariai.” eCKiro Satan nukan osou aru akas kurur atap atap ätär maromoi, akas omsau kamwareäi roat näunäu akan marai roat pak erekapu pote turur mareanik, Anut nukan wasarewaraun omre näwäu opok Anut pak weräiäun keserin. R Kesernuk, is osou aru 3 orip par senek ukun orip apwaromin. Kar par jamai nukan au uruas kowon, kar opur sei nukan au uruas kowon, kar Satan nukan sät ämän roianik, areäu ro nukan au uruas kowon. ^5 Keseria, sarau eitek namba 6 nukas kon maro oi pote Iupretis An näwäu opok kour kurewon. Kiro an erekapu sikewon, kiro san peäwon pakan kamwareäi roat näunäu king kowaun akan apu wäräu sare marowon.   Ak ui aru tätäi pak oianik, Anut omar oik rau aru ämän aurin. Utianik, ak akan onok aru pakan ätäi woiaka pirirau wa. q [ Keseria, sarau eitek namba 5 nukas kon maro opur sei nukan taneäu patan opok kour kurewon. Kesernuk, opur sei nukan kamwareäu omoi pututu sarewon. Kon roasiret pak akan aiakpanak kartitir rain, owon, ak tätäi näwäu oin. z m Kiro san nukan osou sopou senes sareanik, kiro roasiret jerwarnuk, akas Anut aru ämän aurin. Anut nukas kiro usu aru erekapu sakau orip kamwareäu, utianik, kiro roasiret akan onok aru pakan ätäi woiaka piririanik, kon enip jou mau wa. Keseria, sarau eitek namba 4 nukas kon maro san opok kour kurewon. Anut nukas roasiret sanas erekapu jerwaraun sakau nuruwon. < qKeseria, is kar ron pätu senekus Anut jou muriäi patan pakas keser arewon roimin, “Anut Näwäu, na erekapu sakau orip. Nan wasarewareäum onok erekapu tuku eposek senes.” Y+Kiro roasiret akas Anut nukan roasiret pak kon ämän roianik, areain roat ak akan karian kour kurein. Keseria, nas ak kiro karian arota, jein. Kiro akan onok aru keserin siar ak keseriar ätäi amuk oi.” NAn kameäu sarau eitek nukas keser äiewon, is roimin, “Anut, na rusa raum, na meter raumon. Na kiro roasiret jekur wasarewareanik, usu ak opok maun sare momon, kiro epar. Anut na eposek senes. Keseria, sarau eitek namba 3 nukas kon maro näu upin pak antut eteinanak opok pak kournuk, an erekapu karian etäiein. SKeseria, sarau eitek namba 2 kos kon maro oianik, pote mas an opok kourwon. Kesernuk, kiro mas an meiein roat akan karian senek etäianik, mas an uruan osap pak opur pak erekapu awau rain meiein. a;Keseria, Anut nukan sarau eitek namba 1 nukas kon maro omnokou opok kour kurewon. Kesernuk, roasiret ak opur sei nukan jer oin pak kon totok enip jou miäin ak opok ui aru atap atap tätäi näwäu orip pewon. H Keseria, Anut nukan owas kar ron pätu näwäu roimin. Kos Anut nukan sarau eitek 7 orip keser awarowon, “Ak Anut nukan kasak peäu maro 7 orip rau oinai, pote omnokou opok kour kurewe.” Anut nukan ou näwäu owa epit ok pe rawon. Kiro epit Anut nukan arou näwäu pakan pak kon sakau pakan pak erek tururianik, koiäwon. Roasiret kiro owa tonau senek wa. Anut nukan sarau eitek 7 orip akas usu aru 7 orip akan sarau patarna, kiro epar tonaiei.0YOsap 4 orip ak awau raiäi, kararas maro gol 7 orip oianik, kiro sarau eitek 7 orip arowon. Anut nuka orip orip raiäu nukan kasak peäu kiro maro gol opok ok pewon. 0YKiro sarau eitek 7 orip akas nukan owas usu aru senes 7 orip oianik, ak kasik koin. Ak omjo eposek ukun wäpik arneu senes orkeanik, let gol nukas wakasoru kur moin. 7Keseria, rai rai, is ätäi omar oik Anut nukan tup ou aparmin. Is kiro opok, kon ser ou im tue rawon aparmin. Anut nuka kiro ser owa raiäwon. v~eNäwäu, na karar, na eposek senes, okon, roasiret erekapu na imineisianik, nan enmat jou maiei. Epar, na karar eposek senes. Karauk omsau pakan roasiret erekapu koianik, nan enmat jou maiei, owon, nan onok eposek ak erekapu aparin.” :}mKeseria, ak Anut nukan sarau ro Moses nukan sir pak Sipsip Nakun sir pak keser sir wein, “Anut Näwäu, na erekapu sakau orip. Nan sarau atap atap eposek senes, okon, is aparianik, karkairim. Na omnokou pakan roasiret erekapu akan kamwareäum ro näwäu king. Nan wasarewaraun onok erekapu tuku senes. |+Keseria, is mas an kar siror senek ep pak tururwon aparmin. Kiro mas an kasakup karauk roasiret akas sakau tai raianik, opur sei pak, kon totok pak, kon enip nukan jer pak erekapu itimwaroin, apwaromin. Kiro roasiret Anut nukas ak karar karar gita aronuk, ate rain. { Kar osap näwäu atap omar oik penuk, aparianik, is karkairimin. Is sarau eitek 7 orip rain apwaromin. Ak usu aru senes 7 orip roasiret aru maraun oi koin. Kiro usu aru pe manonuk, karauk usu roasiret opok ätäi wa päi, owon, Anut nukan kasak peäu erekapu utai. &zEKiro wain nemauk äsisiriai omoi kiro näu mena kasik rau. Kiro wain karian ko joi neäu om rumukäu 300 kilomita, kon unik näwäu, kiro 2 mita senek.y-Keseria, kos saripis wain nemauk orewon omnokou pakan patir oianik, wain äsisiriai omoi kurewon. Kiro Anut nuka kasak peäu nukan totok senek. zxmIs kar sarau eitek ep kame raiäu aparmin, ko Anut jou muriäi patan opokas kowon. Kos kiro sarau eitek sarip orip keser sakau uruwon, “Nan sarip auk osipus omnokoupaian wain nemauk ore rau patir kur. Owon, kiro wain ore rakureu.” |wqKesernuk, is kar sarau eitek ko omar oik Anut nukan owas ko nais kesekur sarip auk osip ate kounuk, aparmin. uvcKo keser äienuk, kiro ro iou opok tane rawon kon saripis omnokou opok o näu muri rawon patirianik, owon. ^u5Kesernuk, Anut nukan sarau eitek kar ko Anut nukan owa rawonus, nemara, kiro ro iou opok tane rau keser auruwon, “Nan sarip kis o patir ou, owon, o owaun ses kou. Omnokou opok o näu ne rau, okon, patir ou.” Tt!Keseria, is ätäi eisaneanik, omar oik iou käräi opok kar ro ko Ro Nukan Mokoi senek, kamwareäu ro king nukan at gol kon tapau opok kureanik, kon ipous sarip senek ateanik, tane rawon aparmin. s7 Keseria, is kar ron pätu omar oikas keser ur wewon, roimin, “Na kiro ämän keser jer we. Roasiret ak rusapai okoro omnokou opok Anut nukan sarau mianik, ak meiäiei akan woiaka näu saräiei.” Anut nukan Osou Näu nukas nais keseriar äiewon, “Epar senes, Anut nukas akan sarau moin kiro ko äpu miäu, okon, ak woiaka näu sareanik, päurar rapor sume rawaiei.” Omnokou opok o owaun omre. 1r[ Kiro onok aru keser penuk, Anut nukan roasiret ak kon sintore ämän tainorianik, akan woiaka Jisas mesin epar moin, sakau me raumoi, ak jekur sakau tai rawaiei. -qS Kiro ep jereanik, kon epit orip orip rawai kis kiro roasir tätäi aru orip orip are rawai. Kiro roasiret ak opur sei pak kon totok jou murianik, kon enip nukan jer akan oioraka opok ra, akan ipiak näu kaima raiäu orip ak sanpeu pak pututu pak tätäi orip orip oumoi, wa sume rawaiei.” :pm Anut nukan sarau eitek namba 3 nukas au tainwate pemara, keser äiewon, “Inok roasir ko opur sei pak kon totok pak jou murianik, kon jer kon oiok opok ra, kon ipou näu kaima ra oi rawai, Anut nukas kiro roasir mesin kasak peäu. Anut nukas kiro roasir wa wouti mai, ko sakau näwäu kasak pemara, erekapu aru murai. Kiro roasir Anut nukan sarau eitek eposek pak Sipsip Nak nuka pak akan amiak opok salfa ep sopou näwäus makai. o PnAnut nukan sarau eitek namba 2 nukas amke kowon sarau eitek tainori koumara, keser äiewon, “Babilon näu mena ko aru mowon. Epar, ko erekapu aru mowon. Kiro näu menas kon sapum onok tainoraun karauk roasiret sakau awaronuk, ak keseriäin. Kiro kon wain an sakau roasiret erekapu aronuk, jeanik, otop sarein senek.” MmKo keser sakau urwewon, “Ak Anut iminenai, kon enip karar jou muruwe. Owon, kon roasiret wasarewaraun ses kou. Omar, omnokou, mas an, antut erekapu ate mowon, okon, ak kon enip jou muraiei.” =lsIs Anut nukan sarau eitek karas omar oikas puririr kowon aparmin. Ko Anut nukan Ämän Eposek orip orip raiäu roasiret erekapu omnokou opok rai awaraun ate kowon. Roasiret erekapu enmaksau atap atap pak, tupsiu atap atap pak, ämän atap atap pak, omsau atap atap pak, omnokou opok rai awaraun kowon. k Akan oiaksau pakas kar sät ämän wa miäin. Ak kar onok aru wa miäin. Akan onok eposek senes. Anut nukan sarau eitek 3 orip. OjKiro roasiret ak karauk sapum onok atap atap wa miäin, okon, ak Anut nukan amukup ukun wäpik. Ak Sipsip Nak ko erapok manonuk, ko tainor ariai. Kiro roasiret ak karauk omnokoupaian roasiret kamukan Anut nukasar kau marowon, okon, ak Anut nuka pak Sipsip Nak pak awan roasiret senes. Ak awau woian o oianik, au ateai senek. iKiro roasiret 144,000 orip ak Anut nukan patan pak osap 4 orip awau rai pak roat näunäu pak akan amiakap tai raianik, kar sir awau we rain. Kiro roasiret 144,000 orip ak Anut nukas kau mareanik, omnokou pakan imwarowon, ak karar kiro sir awau äpu maun itok. FhIs jejep eposek omar oikas kowon roimin. Kiro jejep an saru näwäu nukan jejep senek pak omar käianik, jejep näwäu peäu senek pak. Kiro jejep eposek, roat akas akan gita weäi senek. cg AKeseria, is ätäiar ami kurear Sipsip Nak ko roasiret 144,000 orip pak Saion omtapau opok tai rain apwaromin. Kiro roasiret ak Sipsip Nakun enip pak kon Momok nukan enip pak akan oioraka opok jer we maroin apwaromin. 2f] Inok roasir ko ronkat eposek orip, ko jekur ronkateanik, kiro opur sei nukan namba jekur ninarai, owon, kiro namba kar ron enip senek rau. Kiro ron namba 666.Se Inok roasiret ak kiro opur nukan jer akan ipiaka opok ra, oiorakawou opok rawau wa ak karauk roat pakan o wa kau maiei. Kiro roat akas nais ak pakan o wa kau maiei. Kiro jer opur sei nukan enip senek. ddA Kiro opur sei nukas roasiret erekapu, mokoit eteinanak, roat näunäu, osap orip roat, osap wäpik roat, sarau roat, erar raiäi roat pak awaronuk, akan ipiaka näu kaima ra, akan oiorakawou opok ra, kar jer we marai. rc] Kesernuk, roasiret akas kiro opur amke mas an pakas pewon nukan totok jou muraun ate moin. Keserna, namba 2 opur kos kiro totok osou nurunuk, ko araun itok. Keseria, roasiret ak kon enip jou mau wa kos ak akwarnuk, meiäun äiewon. 'bG Ko kiro kurur atap atap mowon, okon, amke pewon opur sei nukas ko sakau nurunuk, ko roasiret erekapu omnokou opok atonwarowon. Kiro opur sei namba 2 kos roasiret awaronuk, akas amke pewon opur sei ko siräpis wewon, meiäu wa, ätäi eposek siräiwon ak kon totok jou muraun ate moin. Va% Kiro omnokou uruas pewon opur sei nukas kurur näwäu atap atap roasiret ätär marowon. Kos kar kurur roasiret erekapu akan amiak opok keser ätär marowon, omar oikas ep oi kurenuk, omnokou opok kowon. f`E Kiro opur sei namba 2 ko amke pewon opur sei nukan sarau muriäwon. Kos omnokou pak roasiret omnokou opok rai pak akas opur sei namba 1 ko meter ui orip raianik, ätäi ui koserwon, nukan enip jou muraun sakau awarowon. R_ Keseria, is kar opur sei omnokou uruas pewon aparmin. Kon tapau opok sarat oiroror orip, kon sarat kar sipsip nak nukan sarat senek, kon arewon jejep kiro jamai näwäu nukas sakau areäu senek. '^G Inok roasir Anut nukas ko karapus owa kuräun sare mai, ak ko epar kuräiei. Inok roasir ko siräpis wena, meiäun sare mai, ak ko epar senes siräpis wena, meiäi. Kiro onok epar penuk rai, na Anut nukan roasir usu oianik, na won päurar orip, nan won epar momon, kiro sakau ate rau. D] Inok roasir ko rauk orip ko kiro ämän jekur rowai. 3\_ Meter Anut nukas omnokou pak omar pak ate mau wa opok ko kon roasiret akan enmaka kon Sipsip Nakun awau rawaun buk opok jer we marowon. Kiro Sipsip Nak roasiret akas wena, meiewon. Roasiret ak okoro omnokou opok rai, akan enmaka kiro buk opok rawau wa, ak erekapu opur sei nukan enip jou muraiei. [  Anut nukas ko inikernuk, kos kon roasiret pak weräianik, kon roasiret marai itimwarowon. Kos kiro opur sakau nurunuk, roasiret erekapu tupsiu atap atap pakan pak, enmaksau atap atap pak, ämän atap atap pak, omsau atap atap pakan pak erekapu kamwarowon. Z' Keseria, Anut jeje ämän auraun onoktoroi arewon. Anut nukan enip pak kon mena pak kon roasiret omar oik rai pak erek jeje ämän awarowon. :Ym Anut nukas kiro opur inikernuk, kos nukan enip rororianik, Anut jeje ämän auruwon. Anut nukas kon sakau tämarau wa. Ko kiro onok keseriäwon, pote keir 42 orip utowon. jXM Kiro roasiret ak äpu kiro jamai nukasar kon sakau kiro opur nuruwon, okon, nukan enip rororin. Ak opur sei nukan enip nais rororianik, keser äiein, “Inok ko kiro opur sei senek? Inok ko kiro opur pak weräiäun itok?” hWI Kiro opurin kar tapau wou wena, meiewon senek, ui kur orip aparmin. Meter ko ui orip rawon, rusapai kon ui kosernuk, ätäi eposek sarewon. Keseria, omnokou pakan roasiret ak kiro aparmoi, karkairianik, ko tainori manoin. $VA Kiro opur sei ko kar opur lepat pusi näwäu senek, utianik, kon isou kiro kar opur bea nukan senek. Kon oksau kiro opur laion nukan senek. Jamai näwäus kiro opur sei kon sakau nuruwon. Ko kon kamwareäu ro näwäu nukan tanäun patan pak kon kamwaraun sakau näwäu pak nuruwon. $U C Is kar opur sei mas an uruas penuk penuk, aparmin. Kon sarat 10 orip, kon tapau wou 7 orip. Kiro sarat 10 orip karar karar opok kamwareäu ro näwäu king nukan at senek rain. Kon tapiaka karar karar opok enmaka jer wekurewon rau. Kiro enmaka erekapu Anut mekesuk jeje ämän aurin. @T{ Kiro jamai ko weräiäun mas an kasakup tai rawon.S# Keseria, jamai ko kiro asiren kasak näwäu penuk, kiro asir utomoi, ko pote kiro asiren mokoit pak weräiäun keserwon. Kon mokoit ak Anut nukan sintore ämän tainoriäi roasiret. Ak akan woiaka epar momoi, ak Jisas nukan ämän areanik, kon onok jekur tainoriäi. pRY Utianik, omnokou nukas kiro asir isanarwon. Omnokou enenuk, kiro an jamai nukas esewon erekapu jewon. Q Keseria, kiro jamai nukas kon au uruas an esienuk, kiro an näwäu joi senek sareanik, kiro asir potowon oi jaura rai tainori potowon. {Po Utianik, ak kiro asir ko epsimai näwäu nukan sau urik nuruna, ko kon omoi ro wäpik mena om puru opok puririr pote rawon. Ko kiro opok woisan 3 orip pak kar woisan karar kamuk utonuk, sarau eitek akas kamena, Satan nukas ko wäu senek wa. O} Kiro jamai näwäu ko omnokou opok oi kurein äpu momara, ko kiro asir mokoi an jowon tainori pote wäun keserwon. N Keseria, ak roasiret omar oik rai ak nepipirwe. Utianik, roasiret ak omnokou opok pak mas an opok rai ak wopurut. Usu näwäu ak opok päuru. Satan ko ak siarakap nou. Ko kasak näwäu peu, owon, ko äpu, okoro omnokou opok rawaun omre katu sareu.” M  Kiro Sipsip Nak nuka meiewon, kon karianas iken jaunokot sarwarnuk, ak sakau oin. Ak kon ämän are arianik, kiro onok pakas nais sakau oin, okon, akas akan iwäi jaunakat itimwaroin. Ak akan enmaksaun ekep ronkatäu wa, ak Jisas mesin meiäun ronkatein. L Keserna, is omar oikas kar ron pätu keser sakau äiewon, roimin, “Rusapai, Anut nukas kon roasiret ätäi imwarou. Rusapai, Anut nukan sakau amop peu. Ko kamwareäu ro näwäu senek peu. Rusapai, ko Krais enip orip amop ätär mukou. Owon, kiro ros Anut nukan amukup sankeu pututu orip orip iken jaunokot akan enmakap ämän miäu, Anut nukan sarau eitek akas oi känkurena, nowon. K Anut nukan sarau eitek akas kiro jamai näwäu oi kurena, omnokou opok kowon. Kiro jamai ak meter män aru äiäin. Kon kar enip Satan äiäin. Kiro ros omnokou pakan roasiret erekapu sätwareäu. Ko kon sarau eitek pak erek oi kurwarna, omnokou opok koin. J Keseria, rusa omar oik marai näwäu siräiwon. Maikel kon sarau eitek pak akas Satan nuka pak weräiein. Satan kon sarau eitek pak aka ätäi ak pak weräiein. Utianik, Satan ko kon sarau eitek pak ak marai maun sakau wäpik, okon, ak omar oik rawau senek wa. I WH' Kesernuk, kiro asir ko ro wäpik mena om puru opok imine potowon. Anut nukas meter kiro omoi rawaun sare muruwon. Ko pote, kiro omoi raunuk, sarau eitek akas ko omre 1,260 orip o nurianik, kame rain. *~~"|zyxxGwYv|u]tsvrDqq,poo nMmclkihggf.eSddcbb`_y^^]\\R[ZZXX.WWUTTS R[Q#PzOOMMKJII HGGHFEDHCBAA@I?>>B='Karauk roasiret ak keser äiäiei, “Ik sät ämän mota, kiro Anut nukan enip jou näwäu manai. Owon, iken sät ämänis Anut nukan epar ämän amop ätär mareäu. Keseria, Anut nukas owon ik, Juda roasiret, karauk omsau pakan roasiret onok aru miäi senek wasareikianik, usu ikiäu?” X Utianik, kiro epar wa. Wa senes wa! Anut nukan onok tuku warnuk rai, tawa roasiret omnokou opok erekapu kos owose wasarewarai? #W?Ik keser aräun itok ra? “Ik onok aru mota, karauk roasiret Anut ko onok tuku miäu ätär mareäi. Keserianik, iken ronkat ik onok aru mota, Anut nukas ik mesin kasak peanik, usu ikai, kiro onok tuku wa.” (Is kiro ämän karauk omnokoupaian roat akas äiäi senek arem.) 1V[Wa senes wa! Ko orip orip kon ämän äiewon kiro epar tainorai. Roasiret erekapu ak sät ämän mona rai, Anut nuka ko sät ämän wa miäu, ko epar ämän karar areäu. Owon, Anut nukan ämänis keser äieu, “O Anut, na owo ämän äiäm roasiret ak roianik, na ro tuku senes äpu musiäi. Roasiret akas nan ämän wasare musianik, epar wa äiena rai, nakasar ak sät ämän miäi ätär maram.” Buk Song 51:4 VU%Kesernuk, owo onok ik opok pewon? Karauk Juda roasiret ak Anut nukan ämän mesin akan woiaka epar mau wa. Ak kon ämän wa tainoriäin. Keserna, kiro onok arus Anut nukan epar ämän oi kureäu ra? )TKRowe, ikes epar karauk roasiret itimwareäum! Amke Anut nukas kon ämän atap atap, ik Juda roasiret, ikowon. Kos nukan ämän karauk roasiret awaraun ikowon. 8S kKeserianik, akas is ätäi keser airaun itok, “Owose ik Juda roasiret ikes karauk omsau pakan roasiret itimwareäum? Ik iken enmak kerau patiriäum kis owose sareikeäu?” JR Kar ro epar ko kon wou Anut mesin epar senes mianik, onok eposek miäu, kiro ro Anut nukan Osou Näus sarenuk, nukasar kon wou uru onok eposek karar keseraun ronkateäu. Kiro ses opok, ko epar Anut nukan roasiret akan pekur orip rau. Ko epar Anut nukan amukup Juda ro. Utianik, kar ros sintore ämän jer wein tainorianik, kon enip kerau patiriäu, utianik, ko sintore ämän erekapu jekur wa tainoriäu, ko Anut nukan amukup pekur orip wa rau. Kar inok ros ko Juda ro epar sarenuk, karauk roasiret akas kon enip oik jou wa muriäi, Anut nukasar kon enip oik jou muriäu.zQmRoat ak ‘ik Juda roat senek ariäum’ rai äiäi, utianik, kiro ämänis ak Anut nukan roat epar ätär marau wa. Akan enmak kerau patirin kiro enmaksau oik opok karar rai, kiro onokus ak epar Anut nukan roat senes ätär marau wa. gPGAk rowe, kar omsau pakan ro kon enip kerau patirau wa ko onok eposek Anut nukas kon sintore ämän opok keseraun äiewon tainoriäu, kos ak Juda roat Anut nukan amukup ämän orip rai ätär marai, owon, ak Anut nukan ämän jer wein ate raumoi, ak akan enmak kerau patiriäi, utianik, ak kiro sintore ämän jekuriar wa tainoriäi, onok aru miäi. aO;Karauk omsau pakan roat ak akan enmak kerau wa patiriäi, utianik, ak sintore ämänis owo onok eposek keseraun äiewon erekapu tainorna rai, kiro onokus ak Anut nukan amukup roat ak akan enmak kerau patirin senek. 9NkIs kar ämän awarom. Ak, Juda roat, ak Anut nukan sintore ämän erekapu tainorianik, akan enmak kerau patiriäi, kiro eposek senes. Utianik, ak sintore ämän erekapu jekur wa tainoriäi, onok aru miäi, akan enmak kerau patiriäi kiro ak Anut nukan amukup roat enmak kerau patirau wa senek rai. FMAnut nukan ämänis keser äiewon, “Ak Juda roasiret, ak onok aru miäi, okon, karauk omsau pakan roasiret akas akan onok aru aparianik, Anut jeje ämän auriäi.” Aisaia 62:12 0LYAk Anut nukan sintore ämän ateanik, nepipiriäi, utianik, ak sintore ämän erekapu wa tainoriäi, kiro onokun, ak karauk roasiret akan amiakap Anut memes nuriäi. cK?Roat ak karauk roat akan asiret pak wa ariäu rai awareäi, utianik, aka karauk roat akan asiret pak onok aru me ariai. Ak sät eitek mekesiraka nuriäi, sinuk, ak sät eitek akan tup owa tonea, akan osap päu oiäi. 5JcEpar, ak karauk roasiret onok eposek maun tamareäi, ak owon akasar aka aka tamuratäiäu wa ra? Ak roasiret osap wa päu owau rai awareäi, utianik, aka osap päu oiäi. IAk keser ronkateäi, ‘kiro roasiret ak ronkat eposek wäpik, okon, ikes kiro roasiret onok eposek keseraun ätär marau. Ika tamareäum roat senek, ikes kiro roasiret iken onok tainoraun tamarau.’ Ak keser äiäi, ‘ik Anut nukan sintore ämän orip, okon, ik Anut nukan epar ämän erekapu äpu miäum, okon, ikes kiro roasiret mokoit eteinanak senek Anut nukan ämän tamaraun itok.’ H3Okon, ak keser ronkateäi, ‘karauk omsau pakan roasiret ak amiaka utup roat senek ak apu äpu wa, ikes ak ätär marau.’ Ak ätäi keser ronkateäi, ‘ak pututu rai, utianik, ik epar arou merek opok raum, okon, ikasar kiro roasiret akan arou senek, apu ätär marau.’ BG}Ak äpu Anut nukasar ik owo onok keseraun äiewon. Ak sintore ämän orip orip ninareäi, okon, ak owo onok Anut nukan amukup eposek raiäu ak kiro äpu mianik, onok eposek maun itok. !F;Utianik, ak Juda roasiret, ak karar karar sintore ämän mesin akan woiaka epar momoi, ak nepipirianik, ‘ik Anut nukan roasiret,’ rai äiäi. }EsKar omre päi opok, Anut nukas Krais Jisas äsimornuk, koianik, kos owo onok roasiret akan woiaka uru pak ronkat opok pak ämäi rau kos erekapu wasarewarai. Kiro onokun, is roasiret ‘Anut nukas Krais ak sarwaraun äsimornuk, kowon’, Ämän Eposek awaromoi, is ätäi ‘Ko akan onok wasarewaraun kowai’ ämän awareäim. Juda roasiret ak akan sintore ämän orip. ,DQAk onok eposek miäi kiro ak akan woiaka uruas Anut nukan sintore ämän owo senek äpu miäi karauk roasiret ätär mareäi. Keseria, akan woiaka uruas akan onok aru ra, onok eposek ra awaronuk, onok eposek maun woiakas weäi. Kar muti akan ronkatis ‘ak onok aru morai’ awareäu. Kesernuk, akan woiaka aru miäu. Kar muti akan ronkatis awarai ‘ak onok eposek morai.’ Keser awaronuk, akan woiaka näu sareäu. C5Karauk omsau pakan roasiret ak Anut nukan sintore ämän wäpik, utianik, ak onok eposek kiro sintore ämän nukan äiäu senek keserna rai, karauk roasiret ak äpu ak akan woiaka uruas owo onok eposek ra, owo onok aru ra keseraun äpu mianik, onok eposek maun woiakas weäi. WB' Rowe, roasiret ak sintore ämän erar raiakas roiäi, ak Anut nukan amuk opok eposek wa rawaiei. Utianik, roasiret ak sintore ämän jekur tainoriäi ak epar Anut nukas ak kon amuk opok eposek rai äiäi. FA Ak rowe, karauk omsau pakan roasiret ak Moses nukas Anut nukan sintore ämän arau wa, utianik, akan woiaka uruas owo onok eposek ra, owo onok aru ak äpu. Keseria, ak onok aru mona, Anut nukas ak erekapu aru marai. Juda roasiret ak Anut nukan sintore ämän orip, ak nais akan woiaka uruas owo onok eposek ra, owo onok aru äpu miäi, okon, ak kiro sintore ämän tainorau wa, onok aru mona, tawa Anut nukas ak wasarewareanik, aru marai. @ Owon, Anut nukan amukup roasiret erekapu karar, okon, Juda roasiret pak karauk omsau pakan roasiret pak erekapu keseriar wasarewarai. a?; Utianik, karauk roasiret ak onok eposek miäi kiro roasiret Anut nukas ‘ak onok eposek miäi roasiret’ awareanik, akan enmaka jou näwäu orip oik maromoi, akan woiaka päurar rawaun arai. Juda roasiret onok eposek miäi kos amke ak opok kiro onok eposek keserai, ätäi karauk omsau pakan roasiret onok eposek miäi ko ak nais kesewarai. E> Roasiret ak onok aru kesek miäi, Anut nukas usu aronuk, ak tätäi owaiei. Juda roasiret onok aru miäi ko amke usu arai, karauk omsau pakan roasiret onok aru miäi ko ak nais usu arai. M=Utianik, karauk roasiret ak aka mesin karar ronkatemoi, ak Anut nuka mekesiraka nurianik, kon epar ämän rowau utiäi. Ak onok aru miäi. Anut nukas ak mesin kasak näwäu penuk, sakau akwarai. c<?Karauk roasiret ak Anut nuka pak awau orip orip rawaun kos akan enmaka kämioik jou maun orip orip sarau eposek miäi. Kiro roasiret usu oianik, sakau tai raiäi, okon, Anut nukas ak orip orip awau rawaun sakau arai. o;WRoasiret erekapu ak onok aru miäin ra, onok eposek miäin ra, Anut nukas ätäi keseriar osap arai. $:AUtianik, ak roasiret akan woiaka sakau senes rau, ak akan onok aru utau senek wa. Kesermoi, ak akasar usu näwäu senes owaiei. Akan usu kiro tawa Anut nukas roasiret erekapu wasarewarai opok owaiei. Kiro omre opok, roasiret ak kon kasak näwäu penuk, kon onok tuku aparaiei. .9UAnut ko akanun wouti mianik, ko ak kurte wa aru mareäu. Anut ko akan onok aru utaun omre rumuk kamware raiäu. Utianik, ak kon onok eposek mesin wa ronkateäi. Ak Anut nuka jekur äpu mau wa. Keseria, ak akan woiaka sakau mianik, akan onok aru pakan ätäi pirirmoi, kon ämän tainorau wa. c8?Ak roasiret onok aru miäi wasarewareäi, utianik, aka nais kiro onok aru senek miäi. Keserianik, ak äpu maiei Anut nukas aka erek wasarewareanik, usu arai. Ak kiro usu pakas owose imine manaiei? Ak manau senek wa. \71Ik äpu Anut nukas roasiret kesek onok aru miäi kon onok tuku pakas wasarewarai. 6 O jaiat, ak karauk roasiret wasarewaraun ronkateäi kiro onok aru. Ak nais onok aru miäi, okon, Anut nukas ak ran usu araun itok. Ak kiro roasiret akan onok aru wasarewareäi, utianik, kiro roasiret onok aru miäi senek aka nais kir keseriäi. Keseria, ak karauk roasiret akan onok wasarewaraiei kiro ak akakan onok nais wasareäi. Kiro onokus aka ämän orip ätär mareäi. 5 + Ak äpu, Anut nukan sintore ämän eposekus kesek roasiret mesin keser äiewon, ‘Kesek roasiret ak kiro onok aru keseriäi Anut nukas kiro roasiret meiäiei äiäu.’ Aka kiro ämän äpu, utianik, ak akan onok aru utau wa, ak orip orip morai. Ak kar onok nais kir keseriäi, karauk roasiret akas kiro onok aru keserna, akas woiaka erermoi, äiäi, ‘Ak kiro onok keseriäi, kiro eposek.’h4 KAk ronkat eposek wäpik, ak tawa owo onok keserin Anut nuka auraun wa ronkateäi. Ak akan ämän epar äianik, tainorau wa. Ak akan tupsiu mesin woiakas meiemoi, wa sarwareäi. Ak roasiret usu orip mesin wa woiakati miäi. W3 )Ak akan jaunakat enmakap sät ämän amop areäi. Kiro roasiret ak Anut nukan iwäi jaukut. Akas roat enmaka jou orip ak erar roat senek sepuk sepuk ämän awareäi. Ak aka roasiret enmaka näwäu orip ronkateanik, akan enmaka oik jou miäi. Ak onok aru maun apu awau ronkateäi. Ak akan momonakat aninakat akan ämän wa tainoriäi. V2 'Kiro roasiret orip orip ak onok aru atap atap mianik, ak karauk roasiret opok onok aru senes miäi. Ak osap sosop orip rai, sinuk, ak orip orip ätäi karauk osap owaun ronkateäi. Ak orip orip karauk roasiret usu araun onok aru atap atap ak opok miäi. Ak karauk roasiret akan osap owaun ronkat sosop oiäi. Ak roasiret akwarona, meieäi. Ak aka aka ketäianik, weräiäi. Ak sät ämän mona, akan jaunakat akas kiro epar ämän morai rai ronkatäun keseriäi. Ak karauk roasiret usu araun ronkateanik, akan onok atap atap miäi. Ak ämäi ämäi ämän aru akan jaunakat enmakap miäi. 81 kAk Anut äpu maun itok, utianik, ak ‘Anut ko Näwäu’ keser ronkatäu utoin, okon, Anut nukas ak utwaronuk, ak akan ronkat aru tainormoi, onok aru sosop senes miäi. m0 URoat ak nais kesekur ak akan wariakat pak karar wa niniäi. Roat ak akan woiaka uruas ep senek jerenuk, ak aka aka akan roat jaunakat pak sapum onok miäin. Ak kiro memes onok keseriäin, okon, Anut nukas ak usu näwäu arowon. n/ WRoasiret ak Anut jou muraun utoin, okon, Anut nukas ak inikwaronuk, ak memes onok miäin. Is kiro onok amop awaram. Asiret ak Anut nukas akan komurakat pak karar ninaiei rai awarowon. Ak kiro onok karar wa keseriäin. Utianik, ak aka aka asiret jaunakat pak sapum onok miäin. Ak kiro onok keseriäin kiro akan komurakat pak niniäin senek keseriäin. . ;Kiro roat ak Anut nukan epar ämän utomoi, karauk sät ämän mesin woiaka epar miäin. Ak Anut nukas osap ate mowon kiro osap akan sarau mianik, jou mareäin. Ak Anut nukan sarau murianik, ko wa jou muriäin. Utianik, Anut nuka karar roasiret akas orip orip jou muraiei. Epar! _- 9Roasiret ak otop roasiret senek, onok aru sosop maun ronkateäin. Keserna, Anut nukas inikwaronuk, ak akan ronkat aru tainorianik, memes onok aru senes mianik, akan enmaksau opok aka aka sapum onok murateäi. ;, qEpar Anut orip orip awau raiäu akas wa jou muriäin. Ak äpu roasiret pak, ai, män, opur raut ak erekapu meiäiei, utianik, ak akan totomaka akasar ate mareanik, jou mareäin. v+ gRoasiret ak keser äiäin, “Ik ronkat eposek orip,” utianik, ak ronkat eposek orip wa, ak otop roasiret. a* =Roasiret ak Anut äpu, utianik, ak ko wa jou muriäin. Kos ak sarwarnuk, ko wa ‘pere’ auriäin. Akan ronkat aru senes sarewon. Keserianik, akan woiaka uru ak owo onok eposek ra, owo onok aru ra, ak äpu wa. X) +Kiro owon, epar roasiret akas akan amiakas Anut aparau senek wa, utianik, Anut nukas omnokou ate mowon ses opok, roasiret ak kon onok owo senek ronkatäun itok, owon, ak ko osap ate mowon aparianik, ko owo senek äpu maun itok. Keserianik, roasiret ak Anut ko Eit näwäu, ko sakau orip, ko orip orip keseriar rawai, äpu maun itok. Keserianik, roasiret kiro äpu momoi, ak Anut keser aurau senek wa, “Is na äpu wa, okon, is owo onok keseraun kiro keseram.” t( cAnut ko kasak peäu, owon, kon onok erekapu kiro amop roasiret ätär marowon, okon, ak ko äpu maun itok. f' GAnut ko omar oik rau, kon kasak pe rau ätär mukora, owon, roasiret erekapu ko mekesiraka nurianik, onok aru atap atap miäi. Ak akan onok aru pakas karauk roasiret ak Anut nukan epar ämän äpu maun ämäi miäi. & 5Anut nukan Ämän Eposekus roasiret ak Anut nukan amukup eposek rawaun onok ätär mareäu kiro onok kesek, akan woiaka epar amke Jisas mesin moin keseriar rauna, kiro roasiret ak eposek rawaiei. Anut nukan ämänis keser äiewon, ‘Roasiret ak Anut nukan amukup eposek raiäi, kos ak sarwarai mesin akan woiaka epar miäi, orip orip awau rawaiei.’ Hab. 2:4 Roasiret erekapu ak onok aru miäi. % 3Is Anut nukan Ämän Eposek roasiret awaraun isan woi erer oripas awareäim, kiro mesin is oior wa neäu, owon, Juda roasiret pak karauk omsau pakan roasiret pak kiro ämän roianik, ak akan woiaka Jisas mesin epar mona, Anut nukas kon sakaus akan onok aru pakan ätäi imwaronuk, Anut nukan amukup eposek sareäi. Juda roasiret amke kiro ämän roin. Rusapai karauk omsau pakan roasiret nais roi. $ /Kiro onokun, isan woi erer orip ak roasiret Rom näu mena rai, Anut nukan Ämän Eposek tamaraun kume raim. Anut nukan Ämän Eposek sakau orip. # Anut nukas is kon ämän roasiret awaraun sarau irowon, okon, is roasiret erekapu akanun sarau mam. Grik roasiret pak karauk omsau pakan roasiret pak erek akanun sarau mam. Roasiret skul moin pak roasiret skul mau wa pak erek akanun sarau mam. " ) O jaiat, ak äpu maiei omre orip orip is ak rawa koianik, sarwaraun ronkateäim. Utianik, karauk onok atap atap is opok penuk, is ak rawa wa koumoi, sarwareäim. Is karauk omsau pakan roasiret Jisas nukan onok tainoraun sarwareäimin senek ak nais keseriar sarwaraurim. "! ? Isan ronkatis iken woiok Anut mesin epar momun kiro ika ika sarsarete rawam. Akan woiaka epar moin kis is sareirai. Isan woi epar momin kis ak sarwarai.  ; Owon, is ak apwaraun isan ronkat näwäu rau. Is koianik, ak sarwaraun Anut nukan ämän awaroita, Osou Näus ak sakau maronuk, ak jekur rawaiei. 9 m Is meter ak apwarau wa, okon, is orip orip Anut sakau aurita, kos is äsimornuk, ak apwaraun potam. Anut nukasar is kiro onok keseraun aironuk rai, kiro epar is ak rawa potam. 6 g Is omre orip orip ak mesin ronkateanik, Anut auriäim. Anut ko äpu kiro epar. Is kon sarau maun isan woi sakau momoi, kon Ämän Eposek kon mokoi mesin roasiret awareäim. : oAmke is ak keser awaraurim. Is ak mesin ronkateanik, is Anut keser auriäim, “O Anut, is na ‘pere’ aisom. Nas Jisas Krais äsimorta, kiro roasiret sarwarowon.” Is ko pere aurim, owon, erekapu omsau pakan roasiret akas ak Rom roasiret Krais mesin akan woiaka sakau epar moin arena, roiäimin.  Keserianik, is ak roasiret Rom näu mena rai, ak jer we marom. Anut nukas kon wous ak mesin epar meiemara, ko nukan roasiret senes rawaun urwarowon. Is Anut keser aurim, “Anut, iken momonek, pak iken Näwäu, Jisas Krais pak awas awan woiawa näu oripas ak sarwareanik, akan woiaka päurar rawaun maraieir.” Pol ko Rom roasiret mesin wou ererianik, ko Anut ‘pere’ auruwon. u eAk, Kristen roasiret Rom näu mena rai, ak nais Anut nukas Jisas Krais nukan roasiret saräun sare marowon. W )Anut nukas Jisas äsimoronuk, ko koi ik aikowon, okon, Anut nukas kon wou näu oripas ik Jisas nukan ämän oi ariaun sarau ikowon. Anut nukas kon sarau kiro ikowon, okon, ikes omsau erekapu roasiret kon ämän awarota, akas Krais mesin akan woiaka epar momoi, kon ämän jekur tainoraiei. Kiro sarau ik Krais nukan enip pakas moram. @ {Ko omnokou opok, Anut nukan Osou Näus ko isanarnuk, Anut nukan ämän orip orip tainorianik, onok eposek senes miäwon. Ko meienuk, Anut nukas ätäi siräi mowon. Ko Anut nukan mokoi senes, okon, Anut nukas ko roasiret erekapu sakau näwäu orip kamwaraun sare mowon. Kiro mokoi ko Jisas Krais, iken Näwäu. ^ 7Ak Anut nukan mokoi mesin jer wein. Ko ro senek king-Devit nukan tupsiu pakas pewon.  1Meter Anut nukas kon Ämän Eposek roasiret araun paip mowon. Kon ämän roianik, areain roat akas kiro ämän Anut nukan buk opok jer wein. 6 iIs Pol isas kiro ämän jer we marom. Is Krais Jisas nukan sarau ro. Is Jisas nukas kon ämän oi ariaun urweirianik, Anut nukan Ämän Eposek roasiret awaraun äsimoirowon. gGNäwäu Jisas nukas kon wou näu oripas Anut nukan roasiret erekapu sarwarai. Epar.-SKiro ros kiro ämän kiro buk opok rau erekapu äiewon kos äieu, “Epar senes, is kurte kowam!” Kesernuk, is ko aurim, “Näwäu Jisas, epar, na koi!” wgInok roasires okoro buk pakan ämän oi kuräi, Anut nukas nais kiro ro osap eposek nuraun äiewon pakan oi kuräi. Kiro ro ko awau rawaun am pakan am nemauk wa jai. Ko Anut nukan näu mena kiro buk nukas äiewon senek tone wa rawai.” 7Is Jon, isas, ak roasiret kiro onok tawa päun ämän okoro buk opok rau roin sakau awarom, “Inok roasiret kiro ämän roianik, kos kon ronkat pakas karauk ämän kiro ämän pak turur monuk rai, Anut nukas pak kiro ro usu aru senes okoro buk nukas äiewon senek nurai. 1[Osou Näu pak Sipsip Nakun asir pak awas roasiret karar karar awaraieir, “Na koi.” Inok roasiret ak kiro ämän roin akas nais “Na koi!” äiäiei. Inok roasiret ak an pätwarnuk, ak awau rawaun an jaun kowe. Akan aiaukus wa kau maiei, erar oi jaiei. Jon nukas sakau ämän äiewon. I Is Jisas, isas, isan sarau eitek äsimwarota, ak isan roasiret okoro ämän awaroin. Devit ko is pakas pewon, is nais kon tupsiu pakas pemin. Isakasar taperan pai merek näwäu orip.” .UUtianik, roasiret ak onok aru miäi, ak näu mena kasik rawaiei. Kiro roasiret ak os ämän miäi, roasiret ak sapum onok miäi, roasiret ak karauk roasiret akwarona, meiäi, roasiret ak sät eitek jou mareäi, roasiret ak sät ämän areanik, tainoriäi. Ak erekapu näu mena kasik rawaiei. %CInok roasiret ak akan omjo an kosoraiei, ak woiaka ereraiei. Ak näu menan ororokupas tonomoi, awau rawaun am nemauk kiro näu mena rau ak jaun itok. ? w Is isakasar amke raimin, isakasar rusapai raim. Isakasar amke pemin ro, isakasar rurisa päun ro. Is isakasar onoktoroi osap erekapu ate momin, ätäi isakasar kiro sarau patarmin. % C Jisas nukas ätäi keser äieu, “Ak rowe! Is kurte kowam! Ak roasiret owo sarau miäin, is akan osap atap atap kiro sarau moin pakan omariar kowam. 4 a Inok roasir ko onok aru miäu, ko kiro onok aru keseriar me rawai. Inok roasir ko sapum onok aru miäu, ko kiro sapum onok keseriar me rawai. Inok roasir ko onok eposek miäu, ko kiro onok eposek keseriar me rawai. Inok roasir Anut nukas kon senes sare mowon, ko ukun wäpik, ko keseriar rawai.” , Q Keseria, kos is airowon, “Na okoro onok tawa päun ämän okoro buk opokan nakarar wa ämäi me rawau. Owon, okoro ämän erekapu roumon, kiro kurte päi. y Utianik, kos is ätäi keser airowon, “Na kiro onok wa keserau. Is naka pak nan jaunat, Anut nukan ämän roianik, areain roat pak roasiret erekapu ak okoro ämän kiro buk opok rau tainoriäi pak, akan sarau jaunaka. Na Anut karar jou mur.” gGIs Jon, isas kiro ämän roianik, kiro osap erekapu apwarmin. Is kiro ämän roumoi, osap aparianik, kiro sarau eitekus kiro osap erekapu ätär murowon, okon, is nukan enip jou muraun kon isou siakup uor sur wemin. [/Jisas nukas keser äieu, “Ak rowe! Is kurte kowam. Okoro buk pakas Anut nukas owo onok tawa päun äiewon, okon, inok roasiret ak okoro buk opokan ämän roianik, tainoriäi akan woiaka näu saräi.” =sKiro sarau eitekus is keser airowon, “Kiro ämän nas jer we momon epar senes, roasiret ak kiro mesin akan woiaka epar maun itok. Iken Näwäu, Anut nukas kon Osou Näu kon ämän roianik, areain roat areäu, ko kon sarau eitek akas kon sarau roat owo onok kurte päun ätär maraun äsimwarowon.” <qKar pututu wa rawai. Lam san ori au sarau wäpik, owon, Anut Näwäu nukasar akan arou rawai. Ak kamwaraun roasiret näunäu king senek orip orip rawaiei. Jisas ko ätäi kowai. QAk kon nepu aparna, kon enip akan oioraka opok jer we marona, rawaiei. MKarauk osap meter Anut nukas aru maraun äiewon, ak Anut nukan näu mena wa rawaiei. Utianik, Anut Sipsip Nak orien patan epar kiro näu mena raunuk, Anut nukan roasiret ak kon enip jou muraiei.  ;Kiro sarau eitekus is awau rawaun an näwäu ätär murowon. Kiro an siror senek minmäniriäwon. Kiro an ko Anut pak Sipsip Nak pak awan patan opokas koianik, kiro näu menan apu kamukas noptowon. Kiro an kasakup karaima karaima awau rawaun am tai rai. Kiro am ak woisan karar karar opok, keir karar karar am nemauk ätäi ätäi orip orip muriäi. Kiro am käwäus kiro roasiret sip akwaronuk, jekwaraun. 7Utianik, osap aru pak roasiret ak karauk onok aru oioraka naun keseriäin pak roasiret sät ämän miäin pak, ak epar senes, kiro näu mena wa tonaiei. Kiro roasiret Sipsip Nakus kon awau rawaun buk opok akan enmaka jer we mowon ak karar epar kiro näu mena tone rawaiei.}sRoasiret akas akan mer eposek senes pak akan osap aiauk näwäus kau miäin pak oianik, kiro näu mena oi kowaiei. v~eAk kiro näu menan ororok im wa penäiei, kiro ororok orip orip im tue rawaiei, owon, kiro mena om wa irai. 0}YOmnokou pakan roasiret ak kiro arou merek opok ari rawaiei. Roasiret akan kamwareäin roat näunäu akas akan osap eposek senes okurianik, kiro näu mena oi kowaiei. |)Kiro näu mena san keir ori au merek kuräun rawau wa. Owon, Anut nukan enip jou nukas kiro opok merek kuräi. Sipsip Nak ko kiro pakan arou. 0{YIs kiro näu mena Anut nukan osap nuriäi ou näwäu aparau wa, owon, Anut näwäu sakau erekapu orip pak Sipsip Nak pak awasar kiro menan tup ou näwäu senek. &zEKiro ororok 12 orip karar karar kiriroi eposek 12 orip akan enmaka pel kis ate moin. Kiro näu menan apu gol nukas ate moin, siror senek minmänirwon. y}Aiauk namba 5 osou ärineu senek kon enip sadonikis. Aiauk namba 6 osou kon enip konilian. Aiauk namba 7 janou, kon enip krisolait. Aiauk namba 8 upip awarip senek, kon enip beril. Aiauk namba 9 janou, kon enip topas. Aiauk namba 10 ärineu awarip senek, kon enip krisopres. Aiauk namba 11 osou janou senek, kon enip haiasin. Aiauk namba 12 aiwer senek, kon enip ametis. x%Kiro näu mena nukan porim onoktapau aiauk sakau eposek sosop atap atap kis ate moin. Aiauk sakau amke omnokoupaian rau, kiro janou enip jaspa. Aiauk namba 2 upip kon enip sapaia. Aiauk namba 3 awarip ärineu senek kon enip aket. Aiauk namba 4 awarip kon enip emeral. wKiro porim aiauk janou enip jaspa pakas ate moin. Näu mena gol nukas ate moin. Keseria, kiro mena siror awau senek sikmärär rawon. mvSKos porim nais ninare aparwon. Kiro porim nukan kukup 65 mita. Kon amaukus ko kiro ninare aparwon. bu=Anut nukan sarau eitek nukas kiro näu mena kon amaukus ninare aparwon. Kiro näu menan rumukäu, kon apsasawo senek. Kiro näu mena kon rumukäu 2,200 kilomita, kon apsasawo, kon porim tai rau kon rumukäu kesekur. 4taKiro Anut nukan sarau eitek ko is pak arewon, ko amauk gol rula senek ateanik, kiro mena pak, ororok pak, porim pak akan rumukäu owo senek ninare aparaun keserwon. s!Kiro näu mena porim sakau maun aiauk 12 oripas omnokou opok moin, kiro aiauk opok Sipsip Nak nukan ämän oi ariai roat akan enmaka rau. Wr' Kiro mena, ororok erekapu 3 orip atap atap rau. Kar ororok 3 orip kiro san peäwon kaima rau, kar ororok 3 orip kiro san neäwon kaima rau, kar ororok 3 orip kiro not rau, kar ororok 3 orip kiro saut rau. `q9 Kiro näu mena porim kämioik senes. Kiro opok, ororok 12 orip rau. Anut nukan sarau eitek 12 orip akas kiro ororok 12orip kame raiäi. Kiro ororok opok Israel roasiret akan tupsiu 12 orip akan enmaka jer we moin. 5pc Anut nukan arou näwäu kiro mena arou jere rawon. Kiro arou merek näwäu senes, kar aiauk eposek enip jaspa senek pak, kar aiauk enip kristol ukun wäpik senek jereäu. o Ko keser aironuk, Anut nukan Osou Näus sakau kameironuk, nini epir pakas senek, kiro sarau eitek nukas imäirianik, omtapau näwäu opok imäiri potowon. Kos näu mena eposek senes, enip Jerusalem Anut nuka omar oik rau pakas kounuk kounuk, ätär murowon. Wn' Anut nukan sarau eitek 7 orip, akas usu aru 7 orip maro 7 orip opok ok pewon atoin, kiro 7 orip pakan kararas koumara, is keser airowon, “Na kouta, is kiro Sipsip Nakun asir owauru ätär musam.” Xm)Utianik, roasiret ak imineanik, marai pakas ätäi koiäi pak, roasiret akan woiaka epar mau wa pak, roasiret ak onok aru senes miäi pak, roasiret ak karauk roasiret akwarona, meiein pak, roasiret ak sapum onok miäi pak, roasiret ak os ämän miäi pak, roasiret ak sät eitek akan totomak jou miäi pak roasiret sät ämän miäi pak, kiro ak erekapu akan mena ep näwäu salfa orip jereanik, wa koseriäu opok naiei. Kiro ätäi meiäiei.” Jerusalem awau. ql[Inok ro ko onok aru erekapu itimorai, ko isan osap eposek owai. Is kon Eit rawam, ko isan mokoi rawai. Yk+Keseria, ko is keser airowon, “Kiro osap erekapu ate moita, pein rusapai rai. Is isakasar amke raimin, isakasar rusapai raim. Isakasar onoktoroi osap erekapu ate momin, ätäi isakasar kiro sarau patarmin. Inok roasir ko an pätirai, ko isan antut pakan an jai. Kiro an orip orip awau rawaun an ko wa kau mai, erar nurita, jai. fjEAnut nukas patan opok taneanik, keser äiewon, “Na apwar! Is okoro osap erekapu awau ate mom.” Keseria, kos ätäi äiewon, “Na keser jer we, okoro ämän epar senes, kiro mesin akan woiaka epar maun itok.” :imKos roasiret akan amiak urok erekapu tätäiäi. Kiro roasiret ak ätäi wa meiäiei, woiaka aru wa mai, wa waiaiei, ak tätäi wa owaiei. Kiro meteran onok erekapu manoin.” ShIs Anut nukan patan opokas kar ron pätu keser arewon roimin, “Rusapai, Anut nukan ou roasiret kampai rawai. Ko ak pak rawai. Ak kon roasiret rawaiei. Anut nukasar ak pak raianik, ko akan Eit rawai. 0gYIs näu mena eposek senes, kiro Jerusalem awau Anut nuka omar oik rau pakas kounuk kounuk, aparmin. Kiro mena ko kar asir ro owaun mer eposek amkeäu senek keserwon. f Is omar awau pak omnokou awau pak apwatmin. Omar amke rawon pak, omnokou amke rawon pak kiro erekapu ämäiewon. Mas an nais ämäiewon. re]Inok roasir kon enip awau rawaun buk opok rawau wa, ko nais ep näwäu jerera uru känkurenuk, nai.d7Keseria, meiäun onok pak roasiret meiein akan mena pak ep orip orip jereäu uru känkurwataiei. Kiro ep orip orip jereäu kiro ätäi meiäun onok. .cU Mas an opok meiein roasiret ak nais mas an pakan siräianik, koi kiro patan amukup tai rain. Meiäun onok pak roasiret meiein akan mena karauk roasiret kiro opok rain kiro pakan utware manosa, kiro roasiret ak nais kiro patan amukup tai rain. Ak erekapu owo sarau moin, keseriar wasarewarai. 6be Is meiein roasiret enmaka orip pak enmaka wäpik pak ak kiro patan amukup tai rain apwaromin. Sarau eitek akas karauk buk käsiräiein. Kar buk kiro awau rawaun buk nais käsiräiein. Meten meiein roasiret ak onkapai raianik, owo sarau moin keseriar buk opok jer wein rau, kiro jeris ak wasarewarai. )aK Anut nuka kamwareäu ro king nukan patan äreneu näwäu opok tane raunuk, is aparmin. Omar omnokou pak erekapu mane ämäieirin, ätäi aparau senek wa. `/ Satan nukas roasiret sätwareäu, ko sarau eitek akas sakau ateanik, ep salfa pak jereäu opok, kiro opur sei, kon sät ämän roianik, areäu ro pak kurwatona, rairin pakar kurena, nai. Ko au pak erek tätäi näwäu orip orip oi rawaiei. Meiein roasiret wasarewaraun ses Y_+ Ak kiro omnokou erekapu pote arianik, kiro mena Anut nukas kon wous meieäu pak kiro omoi kon roasiret rai pak, erekapu kararim katwataiei. Utianik, kiro ses opok, ep omar oikas neanik, ak erekapu jerwarai. j^MKo up uruas peanik, omnokou pakan roasiret erekapu sätwaromoi, imwaraun manai. Ko Gog omsau pak Megog omsau pak poteanik, kiro omnokou pakan roasiret erekapu weräiäun turwarai. Akan namba kiro upinan uskakar senek rawai. f]EKiro woisan 1,000 orip manonuk, ak up onoktapau wäpik im tueanik, Satan utona, manai. /\WKiro roasiret ak amke ätäi siräiaiei, ak Anut nukan roasiret senes raianik, ak nepiaka piraiei. Ätäi meiäun nukan sakaus kiro roasiret wa aru marai. Utianik, ak Anut Krais orien kamuk rawaun roasiret raianik, Krais nuka pak woisan 1,000 orip roasiret kamware rawaiei. Satan ko aru mowon l[QMeter roasiret up uruas keser siräiäu wa, akas rusapai amke up uruas siräiaiei. (Kiro ses opok, karauk roasiret nais meiein ak ätäi kurte wa siräiaiei. Kiro woisan 1,000 orip manonuk, epar ak erekapu ätäi siräiaiei.) ZIs kamwareäi roat akan patan apwaromin. Kiro opok roat tane rain. Anut nukas ak roasiret wasarewaraun sarau arowon. Is ätäi ami kurear karauk roasiret meiein akan totomaka apwaromin. Kiro roasiret ak Jisas nukan epar ämän pak Anut nukan ämän karauk roasiret awaroin, okon, karauk roat akas poiaka patirna, meiein. Ak opur sei pak kon totok pak wa jou miäin. Ak kon jer akan oioraka ra, ipiak opok owau wa. Kiro roasiret ätäi awau siräianik, Krais pak kiro woisan 1,000 oripar roasiret kamwaraiei. }6~}}|{zz1yyy'xw vtssYrVpnmll4jj9ihgg{fezdd,ba_^']*\>[[YuWVwUDTvSSS#R7QPOON0MfLrKzJIHGF(EMCBS@$>@<;:_98\7654|3/22!10/.-,+*?)X('Z&%$#"!W q'_oSGDoOi I Vja6mVSRoasiret onok arus kamwareäu akas kar onok Anut nukan wou ak mesin ereraun keserau senek itok wa. jUMKiro owon, kiro onok epar senes, onok arus kiro ron ronkat kamäi kiro ro ko Anut nukan iwäi jauk. Owon, ko Anut nukan sintore ämän wa tainoriäu. Epar, ko sakau wäpik, okon, Anut nukan sintore ämän tainorau senek wa. IT Kar ro ko kon ronkat onok arus kamenuk rai, kiro ro ko Anut pak wa rawai, ko meiäi. Utianik, kar ro ko kon ronkat Anut nukan Osou Näus kamenuk rai, ko Anut pak wou päurar orip awau rawai. SKarauk roasiret ak kiro onok aru akan woiaka uru rau tainorianik, akan enmaksau nepipiraun karar ronkateäi. Utianik, karauk roasiret ak Anut nukan Osou Näu tainorianik, kiro Osou Näu nukan wou ereraun karar ronkateanik, ak kon apu tainoriäi. hRIKo kiro onok kesernuk, onok aru iken woiok uru rau ik wa tainorau, ik Anut nukan Osou Näu nukan onok tainori rawau. Ik keserta rai, Anut nukan sintore ämän nukas äiewon senek ik kon onok eposek erekapu tainoraun itok. QQRowe, sintore ämän kos ik onok aru pakan imäikaun ko sakau wäpik. Owon, kiro onok aru iken woiok uru rau sakau senes. Utianik, Anut nukas ik apu awau pakas sareikowon. Ko kon mokoi äsimornuk, okoro omnokou opok kowon. Ko ro ik senek kowon, utianik, kon onok kiro karauk roat onok aru miäi senek wa. Kar onok aru kon wou uru rawau wa. Anut nukas kon mokoi äsimornuk, iken onok aru erekapu kau mukaun meiewon. Keserianik, Jisas nukas iken omoi ounuk, Anut nukas kon mokoi, auruwon, “Isan amiap na ämän orip, okon, is na aru musam.” Okon, Anut nukas Jisas tätäi nuruwon. sP aRusapai, inok roasir ko Krais Jisas pak pasar rau, Anut nukas kiro roasir “Isan amiap na ämän orip, okon, is na aru musam”, keser wa aurai, owon, ik Krais Jisas pak pasar raum, okon, Anut nukan Osou Näus ik apu awau ätär mukiäu. Meter ik meiäun onok aru nukan apu opok raianik, ik Anut siakup rawau wa. Meiäun onok pak onok aru pak awas ik kamoikeäir. Utianik, Anut nukan Osou Näus kiro onok aru oirori awan sakau itimwateanik, ik ätäi Anut nuka pak awau rawaun imäikowon. ON'Rowe, Anut nukas ik kiro onok aru pakan imäikiäu. Ko iken Näwäu, Jisas Krais äsimornuk, kos ik sareikeäu, okon, is Anut ‘Pere’ aurim. Kesermoi, is keser äiem, isan ronkatis is kon sarau ro (slev) senek, Anut nukan sintore ämän eposek tainoraun keseriäim, utianik, isan enimsaus onok aru nukan sintore ämän isan woi uru rau nukan sarau ro (slev) senek, kon onok aru tainoriäu.M1O, is ro wopur orip. Is onok aru orip, okon, is meiäurim, Anut pak orip orip wa rawam. Keserita, inok ros is kiro onok aru pakan imäiraun itok? Keserianik, rusapai is kiro onok äpu mom. Is owo onok eposek keseraun ronkateanik, kiro keseraun ronkateäim, kiro wa keseriäim. Is orip orip onok aru miäim. $IAKeserianik, onok aru wa maun ronkateäim, kiro onok aru keserita rai, kiro onok isakasar wa keseriäim, wa, onok aru isan woi uru rau kos kiro keseriäu. HOwon, is onok eposek keseraun ronkateäim, kiro is wa keseriäim. Owo onok aru wa keseraun ronkateäim, kiro is keseriäim. 0GYRowe, is äpu kiro epar senes. Isakasar kar onok eposek mau senek wa. Is omnokoupaian ro, okon, onok eposek maun ronkateanik, isakasar isan sakaus tainorau senek wa. ~FuKeserianik, is keser äiem, isakasar onok aru wa keseriäim. Onok aru isan woi uru rau kos kiro onok aru keseriäu. E/Keseria, karauk ses opok, is onok aru wa maun ronkateäim, is kiro onok miäim. Kiro onokus is sintore ämän eposek ronkateäim ätär muriäu. QDIs owo onok keseriäim, kiro owon keseriäim is äpu wa. Is onok eposek keseraun ronkateäim, kiro onok is wa keseriäim. Owo onok aru iro wa keseraun ronkateäim, kiro onok is orip orip keseriäim. JC Ik äpu Anut nukan Osou Näus kiro sintore ämän ikowon. Utianik, is omnokoupaian ro, okon, is ätäi ätäi onok aru miäim. Onok arus is kameironuk, is kon sarau ro (slev) senek raim. 1B[ Keseria, is owo äiäm? “Kiro osap eposekus is meiäun rai keseriäu ra?” Wa senes, wa! Utianik, onok aru isan woi uru rau kos sintore ämän pakas is Anut pak raimin pakan imäirowon, is meiemin senek raiäim. Anut nukas sintore ämän ik sareikaun ikowon, utianik, onok arus is aru muroin. Kiro onokus, Anut nukas isan onok aru miäimin kiro aru senes ätär murowon. Onok arus roasiret akan ronkat aru mareäu. yAk Keserianik, sintore ämänis Anut nuka owo senek rau ätär mukiäu, okon, sintore ämän kiro eposek senes. Owo onok Anut nukas kon sintore ämän pakas ik keseraun aikiäu, kiro nais eposek senes. Epar, kiro eposek senes, ik sareikeäu. @w Meter is sintore ämän äpu wa opok, isan ronkat is Anut nukan amukup ro eposek raim rai äiäim. Utianik, rusapai is sintore ämän äpu, okon, onok aru isan woi uru rau ko siräianik, is kiro sintore ämän espäimin, okon, is äpu is Anut nukan amukup ro eposek wa. Anut nukas kiro sintore ämän is kon amukup eposek awau rawaun irowon, utianik, kiro sintore ämänis is kon amukup eposek wa, is meiemin senek ätär murowon, okon, onok aru isan woi uru rau kos kiro sintore ämänis sätäiromoi, is kar apu pakas Anut nuka rawa potaun airowon, okon, kiro onokus is Anut nukan amukup eposek wa, is meiemin senek keseirwon. ? >)Keser äienuk, onok aru isan woi uru rau kos kiro sintore ämän pakas is karauk roasiret akan osap owaun orip orip ronkateanik, onok aru maun keseriäim. Kesermoi, sintore ämän rawau wa maro, onok aru iken woiok uru rau, ko siräiäun sakau wäpik. Ko meiewon senek. l=QIk keser owo äiäm? “Sintore ämän kiro aru” äiäm ra? Wa senes, wa! Utianik, sintore ämänis ik onok aru miäum ätär mukiäu, okon, sintore ämän kiro eposek. Anut nukas ik sintore ämän ikau wa maro, is karauk onok kesermin kiro onok aru is äpu wa. Is meter karauk roat akan osap owaun woias weäimin opok, is onok aru miäim kiro äpu wa. Utianik, kar sintore ämänis keser äiewon, “Na karauk roasiret akan osap owaun wa wousarau.” Kisim Bek 20:17 D<Utianik, rusapai ik kiro sintore ämän nukan inkaruru rawau wa. Ik meiemun senek, okon, kiro sintore ämänis ik meter kamoikowon, rusapai kis ik kamoikau wa. Keserianik, rusapai ik Anut nukan sarau muram. Epar, meter ik sintore ämän jer wein rau tainorianik, kon sarau muraun keseriäumun. Utianik, rusapai Anut nukan Osou Näus ik sareikonuk, ik apu awau pakas kon sarau eposek muram. Roasiret ak sintore ämän roianik, onok aru miäi. F;Meter ik iken enmaksau nepipiraun karar ronkateanik, onok aru miäumun. Sintore ämänis keser äiewon, “Ak kiro onok keserwe. Ak kiro onok wa keserau.” Keser aikonuk, iken woiok siräi mukonuk, ik onok aru maun ronkateäumun. Keseria, ik onok aru miäumun kis ik erekapu ep wa koseriäu nukan apu opok mukiäu. :7Kiro onok senek, jaiat, Anut nukas ak imwaronuk, ak kiro sintore ämän ko Moses nuruwon pak wa pasar rai. Krais nuka am äpäs opok meienuk, ak nais ko pak meiein senek, okon, rusapai, ak sintore ämän nukan inkaruru rawau wa, ak kar ron inkaruru rai. Kiro ro ko Jisas Krais, ko ätäi siräiewon ak kon roasiret. Keseria, ik Krais nukan roasiret raumoi, Anut nukan wou ereraun karar sarau miäum. ?9wUtianik, kiro asir ko kon komu raunukar, kar ro owai kiro asir ko ouratäiäin sintore ämän itimornuk, roasiret akas ko sapum onok mou äiäi. Utianik, kon komu meienuk rai, kiro asir ko ouratäiäin sintore ämänis kumäu wa, ko kon komu pak pasar rawau wa. Kesermoi, ko kar ro owai ko sapum onok mau wa. $8AIs kar ämän kiro epar ätär maraun awaram. Sintore ämänis keser äieu, “Asir ko kar ro owai kon komu raunuk, ko kon komunuri jekur rawai.” Utianik, kon komu meienuk rai, kos ko pak pasarau wa. Keseria, ouratäiäin sintore ämänis ko kumäu wa, ko kar ro awau owaun itok. 7 O jaiat, is ak kar ämän awarom. Ik sintore ämän inkaruru rawau wa, ik Anut nukas sareikonuk, raum ätär maraurim. Ak erekapu sintore ämän nukan onok kiro aka jekur äpu, okon, ak äpu roasiret omnokou opok rauna, kiro sintore ämänis kamwareäu. 6Keserianik, roat onok aru miäi, kiro onok arus ak ep wa koseriäu nukan apu opok mareäu. Utianik, roasiret ak iken Näwäu, Krais Jisas pak pasar rauna, Anut nukas kon wou näu oripas ak sarwareanik, ak orip orip awau rawaun apu opok mareäu.+5OUtianik, rusapai onok arus ak kamwarau wa. Anut nukas ak imwaronuk, rusapai ak kon sarau roasiret senes rai. Kos karar ak owose rawaun awareäu. Ak onok eposek miäi kis ak sarwarnuk, ak Anut nuka senek eposek ukun wäpik saräiei. Kiro onok pakas ak Anut nuka pak orip orip awau rawaiei. 4Ak meter onok aru miäin. Rusapai kiro onok aru miäin ätäi ronkatemoi, oiorak neäu. Kiro onok aru miäin kis ak sarwareäwon ra? Wa senes, wa! Kiro onok aru miäinus roasiret erekapu aru maronuk, ep wa koseriäu, orip orip jereäu opok kurwarai. 3Meter ak onok aru nukan sarau roasiret raiäin. Onok eposek nukas ak wa kamware raiäwon, okon, ak onok eposek maun wa ronkateäin. 2Is sarau roat pak akan kamwareäi roat omnokou opok rai mesin awarom, owon, ak kiro omnokou pakan onok äpu. Meter ak akan enmaksau sapum onok sosop mianik, karauk onok aru senes maun nurin. Ak kiro onok keseriäin, Anut nukan sintore ämän erekapu espäiein. Rusapai, ak akan enmaksau Jisas nukan onok eposek tainoraun nuruwe. Keserna, ak Anut nuka senek eposek, ukun wäpik saräiei. e1CAnut nukas ak onok aru pakan imwaronuk, ak kon sarau roasiret sareanik, onok eposek miäi. c0?Meter ak onok aru nukan sarau roasiret, onok arus ak kamwareäwon, utianik, rusapai Anut nukas kon roat kon ämän tamaraun äsimwaronuk, akan ronkatis kon ämän erekapu tainoriäi, okon, ak Anut ‘pere’ auraiei. /Ak äpu akasar akan enmaksau kar ro nurianik, kon ämän tainoraiei, ko akan kamwaraun ro näwäu rawai. Ak akan enmaksau onok aru maun nuraiei ra, ak akan enmaksau Anut nukan ämän tainoraun nuraiei ra? Onok arus ak kamwarai, kiro ak erekapu meiemana, ep wa koseriäu, orip orip jereäu opok naiei. Utianik, ak Anut nukan ämän tainoraiei, kos ak onok eposek maun sakau arai. N.Kesermoi, ik owosäm? Ik sintore ämän nukan inkaruru rawau wa. Anut nukas kon wou näu oripas sareikowon, okon, ik kon inkaruru raum. Keseria, ik ätäi onok aru me rawam ra? Wa senes, wa! -yOnok arus kiro akan kamwareäu ro senek wa rawai. Owon, ak sintore ämän nukan inkaruru rawau wa. Rusapai Anut nukas wou näu oripas ak sarwareäu, okon, ak kon amukup eposek raianik, kon inkaruru rai. Ik onok eposek nukan sarau roasiret rawau. , Akan enmaksau kar onok aru maun wa nuruwe. Akan enmaksaus karauk onok aru wa mau. Utianik, akan enmaksau kiro Anut karar nuraiei. Ak roat meieanik, ätäi awau rai senek keser rawe. Akan ipiaka, isiaka, ronkat, enmaksau erekapu onok eposek karar maun Anut nuraiei. c+? Keserianik, ak okoro omnokou pakan onok aru inikerna, kos akan enmaksau wa kämäi. Ak kiro onok wa keserna, ak akan enmaksau nepiriraun orip orip ronkateanik, onok aru maiei. Ak onok aru maun ronkat kiro utowe. K* Kiro onok senek, ak aka mesin keser ronkatewe, “Ik nais meiemun senek, okon, onok aru kon sakaus ik ätäi kamoikau senek wa.” Ak akasar äpu maiei, Anut nukas Krais Jisas awau rawaun siräi mowon, okon, ak keser ronkatewe, “Jisas nuka awau raianik, Anut nukan wou ereraun sarau mora senek, ik nais kir keseram.” .)U Owon, Krais ko kararpai meiewon, okon, epar senes, onok aru nukan sakaus ko kämäun senek wa. Utianik, rusapai ko awau raianik, Anut nukan wou ereraun sarau mora. (y Krais ko meiemara, ätäi siräiwon, okon, ik äpu ko ätäi wa meiäi. Rusapai, meiäun onokus ko ätäi wa kameäu. m'SAk kiro ronkatewe, ik Krais pak meieta rai, ik epar äpu, ik ko pak pasar raumoi, awau rawam. &-Keseria, inok roasir ko Krais pak meiewon, kiro roasir ko onok arus sakau wa kamäi, okon, kiro roasir ko Anut nukan amukup eposek rawaun itok. I% Meter ik onok aru miäumun roasiret. Utianik, ik äpu, ik Krais nuka pak am äpäs opok meieta, Anut nukas kiro iken onok aru utaun sakau ikowon. Keseria, iken onok arus iken woiok uru raianik, ik ätäi wa sakau kamoikai. Ik kiro onok aru nukan sarau ätäi wa mau. Ik rusapai kiro onok aru nukan inkaruru wa raiäum. $)Krais ko meiewon senek, ik nais ko pak pasar raumoi, meiemun, okon, ik äpu ko ätäi siräiewon senek, ik nais ko pak ätäi siräimun. #)Keserta, kiro epar. Krais meienuk, karauk roat akas ko up kurein. Keserianik, ik an jomukoin ses opok, kar ros ik an inkaruru mukowon. Kiro onokus ik meiemun, roat akas ik ko pak up kureikoin senek. Keserianik, iken momonek, Anut nukas kon sakau näwäus Krais meiewon ätäi siräi mowon senek, ik nais ko pak meieta, Anut nukas ätäi siräike monuk, awau raianik, apu awau senes tainoraun itok. H" Ak kiro onok mesin ronkatewe. Ak kiro tamkäswarowon ra? Ik Krais Jisas mesin woiok epar mota, roat akas ik an jomukona, ik Krais Jisas pak pasarmun. Kiro ses opok, ik ko pak meiemun senek. X!)Wa senes, wa! Ak kesek ronkat owau senek wa. Ik woiok epar momun roasiret, iken onok aru erekapu utomun, kiro meiein roat ak ätäi onok aru wa miäi senek. Kesermoi, ik ätäi ätäi onok aru wa me rawam. !  =Keserianik, ik owo ämän äiäm? Akan ronkat ik onok aru keseriar me rauta, Anut nukas kon wou näu oripas ik ätäi ätäi sareikaun ätär mukai ra? Z-Roasiret akas onok aru mona, meiäun onokus ak sakau kamwareäwon. Utianik, Anut nukas kon wou näu oripas roasiret sarwareäwon. Kesermoi, ak kon amukup eposek raiäi, okon, kon onok eposekus roasiret kamwareäu. Iken Näwäu, Jisas Krais nukas iken onok aru pakan imäikowon, okon, ik roasiret Anut nuka pak orip orip awau rawam._7Anut nukas owon Moses kon sintore ämän nuruwon? Sintore ämän penuk, roasiret ak kiro sintore ämän orip orip espäina, kiro sintore ämänis ak onok aru sosop miäi ätär mareäuwon. Utianik, roasiret onok aru sosop senes mona, Anut nukas kon wou näu oripas ak akan onok aru itimwaraun sarwareäwon. Kos ak eposek senes sarwareäwon. oWOwon, Adam nukas Anut nukan ämän tainorau wa, okon, roasiret sosop ak onok aru miäi roasiret sarein. Utianik, Krais nukas Anut nukan ämän jekur tainorwon, okon, kiro onokus roasiret sosop ak Anut nukan amukup eposek sarein. Keserianik, is awaromin, ro kararas kararpai onok aru mowon, okon, Anut nukas ‘roasiret erekapu ämän orip, okon, akan totomaka meiäiei’ awarowon. Kiro onok senek, ro kararas onok eposek kararpai mowon, okon, kiro onokus Anut nukas roasiret akan onok aru jäkäi marianik, erekapu awarowon, ‘Ak ämän wäpik.’ Kesernuk, ak Anut nuka pak orip orip awau rawaun itok. `9Rowe, kiro epar. Ro kararas kararpai onok aru mowon, okon, meiäun onokus roasiret sosop kamwarowon. Utianik, ätäi rowe, karauk roasiret ak onok eposek mau wa, utianik, rusapai ik epar äpu mom, Anut nukan wou näu oripas erar sareikaun onok, kiro näwäu senes. Ko Jisas Krais äsimornuk, koumoi, roasiret sosop senes sarwarowon. Kos aikiäu, ‘Ak Jisas Krais pak pasar raumoi, isan amiap eposek raianik, is pak orip orip awau raumoi, karauk roasiret kamwaraiei.” +OKar ämän, Adam ko onok aru mowon, okon, Anut nukas kon askanai erekapu wasarewareanik, ak ämän orip äiewon. Utianik, Anut nukan erar sarwaraun onok kiro atap. Kiro ro Krais koianik, ko onok eposek mowon, okon, Anut nukas roasiret sosop sarwarowon. Owon, Adam nukas onok aru monuk, Anut nukas auruwon, “Na nan askanai pak erekapu ämän orip, okon, akan totomaka erekapu meiäiei.” Utianik, Anut nukas roasiret onok aru sosop moin apwareanik, Krais meiewon ronkatemoi, wouti momara, kon wou näu oripas awarowon, “Ak ämän wäpik.” hIUtianik, Anut nukas kon wou näu oripas ik erar sareikowon, kiro Adam nukas onok aru mowon senek wa. Owon, kar ro Adam nukas Anut nukan ämän tainorau wa pakas roasiret sosop ak meiein. Utianik, ik epar äpu mom, Anut nukan wou näu oripas erar sareikaun onok, kiro näwäu senes. Ko Jisas Krais äsimornuk, koumoi, roasiret sosop senes sarwarowon.  Utianik, Adam nukas onok aru mowon ses opok, koi Moses nukas sintore ämän owon ses opok roasiret ak erekapu meieäin. Adam ko meiewon, owon, ko Anut nukan sakau ämän jekur tainorau wa. Utianik, karauk roasiret ak kiro sakau ämän utau wa, utianik, ak nais meieäin. Ak Adam nukas onok aru mowon pakas meieäin. Adam ko kar ro tawa kowai kon totok senek. Kiro ro kowai, ko Krais. W' Anut nukan sintore ämän päu wa opok, onok aru okoro omnokou opok rawon. Utianik, sintore ämän wäpik opok, roasiret onok aru mona, Anut nukas kiro roasiret kon sintore ämän espäiain rai awarau wa. ]3 Keserianik, ik kiro äpu maun itok, Adam iken askanai pak Krais, iken Näwäu au roat ori. Kar ro Adam nukas onok aru onoktoroinuk, kiro onok omnokou opok erekapu kowon. Keseria, onok arus meiäun onok imäi kowon. Kiro ron onok pakas roasiret erekapu meiäiei. Owon, ko onok aru mowon senek, kiro roasiret erekapu ak onok aru miäi.  Ko kiro onok karar keserau wa. Ko iken Näwäu, Jisas Krais äsimornuk, kos ik Anut nukan jaukut sare mukonuk, ik Anut pak iken woiok erer orip raiäum, okon, ik Anut nukan enip jou miäum. Meiäun onok Adam pakas pewon, awau rawaun onok Krais pakas pewon. +O Is keser äiem, owon, meter ik Anut nukan iwäi jaukut. Utianik, kon mokoi iken onok aru jäkäi mukaun am äpäs opok meiäun äsimorowon, okon, ko ätäi ik kon jaukut sare mukowon. Epar senes, rusapai ik Anut nukan jaukut senes rauta, kon mokoi ätäi awau rau, kos ik eposek sareikai. !; Anut nukas Krais äsimornuk, ko kon karianas iken onok aru erekapu jäkäi mukowon, okon, ik Anut nukan amukup roasiret eposek sare mukowon. Keseria, ik epar äpu mom, tawa Anut nukan kasak päi ses opok, onok aru moin roasiret usu araurnuk, Krais nukas ik eposek sareikai.  Utianik, ik onok aru me rauta, Krais ko ikenun meiewon. Kiro onok pakas, Anut nukas ikenun wous näwäu meieäu ätär mukiäu. taRoat karar karar, sosop wäpik, ak kar roasir sintore ämän tainoraun onok eposek miäu isanaraun kon omoi oianik, meiäi. Utianik, kar ros orip orip karauk roasiret sarwaraun onok eposek miäu, karauk akas konun meiäun ronkateäi. pYIk äpu Anut nukas kon wous ik mesin meie rau, owon, ik ko mekesirakap me raumoi, onok aru mianik, ik ikasar ika ika isaisanatäu senek warnuk, Krais ko ikenun meiewon. Kiro omre meter Anut nukas sare mowon opok, ko meiewon. FIk keser kume rauta, iken woiok aru wa miäu. Owon, Anut nukas kon Osou Näu iken woiok uru rawaun mukowon. Kiro Osou Näus Anut nukas kon wous ik mesin epar senes meieäu ätär mukiäu. LIken woiok epar momun sakau atomoi, ik äpu Anut nukas ik onok eposek miäum aikai. Ko keser aikonuk rai, ik äpu ik woiok erer orip Anut nukas tawa iken enmok kämioik mukaun kume rawaun itok. ) KKiro onok karar wa. Epar senes, ik nais usu owaun mesin woiok erer orip raiäum. Owon, ik usu outa, iken woiok Anut mesin epar momun, kiro usus sakau mukiäu.  +Iken woiok epar momun, okon, Krais nukas ik Anut nuka pak pasar rawaun sare mukowon, okon, Anut nukas kon wou näu oripas sareikeanik, jekur kamoikäi. Kesernuk, ik woiok erer orip keser äiäum, ‘Ik Anut nukas tawa iken enmok jou orip kämioik mukaun kume raiäum.’ 6  gKeserianik, ik iken woiok epar monuk, Anut nukan amukup roasiret eposek rawam. Jisas Krais, iken Näwäu nukas ik Anut nuka pak iken woiok päurar orip rawaun sare mukowon. / WAnut nukas Jisas karauk roat akan ipiakap monuk, ko iken onok aru jäkäi mukaun am äpäs opok meiewon. Kos ik kon amukup eposek rawaun ko ätäi siräi mowon.h IKiro ämänis ik nais sareikaun jer wein rau. Iken woiok Anut mesin epar miäum Anut nukas ik roasiret eposek aikäi. Ko iken Näwäu, Jisas am äpäs opok meiewon ätäi siräi mowon, okon, ik ko mesin woiok epar miäum. fEKiro ämän Anut nukas Apraham ro eposek auruwon, kiro ko karar isanaraun jer wäu wa. mSKeserianik, Anut nukas Apraham nukan wou epar mowon aparianik, ro eposek auruwon. Stat 15:6 wgKon ronkat oirori mau wa, ko äpu Anut nukas owo onok keseraun paip mowon kon sakaus kiro onok epar keserai. J Utianik, Apraham ko Anut nukas paip muruwon mesin ronkat oiroror wa oiäwon. Kon wou Anut mesin epar mowon utau wa, sakau me raumara, karauk roasiret akan amiakap Anut nukan enip jou miäwon. /WApraham ko koiam senes, kon woisan 100 siakupai, meiäun rai rawon. Kesermoi, ko mokoi owau senek wa. Sara nais ko emas senes mowon ko mokoi owau senek wa, okon, Apraham nukan ronkat ko mokoi wa owai rai ronkatewon. Utianik, kon wou Anut mesin epar mowon kiro utau wa, ko sakau me rawon. taApraham ko Anut nukas mokoit sosop nuraun mesin wou epar mowon. Ko koiam, okon, is mokoi wa owam rai ronkatewon. Ko Anut nukanun karar orip orip wou epar mianik, kume rawon. Kesernuk, Anut nukas ko omsau sosop akan roasiret erekapu akan momonaka sare mowon. Anut nukas meter keser auruwon, “Na askanai sosop omar oikan pai senek owam.” Stat 15:5 }Anut nukan ämänis keser äiewon, “Apraham, is na omsau sosop pakan roasiret erekapu akan momonaka sare musomin.” Stat 17:5 Keseria, Anut nukan amukup woiaka epar moin roasiret ak erekapu Apraham nukan askanai. Anut nukasar roat meiein ätäi siräi mareäu. Osap päu wa, kos äienuk, erekapu peäi. Kesernuk, Apraham kon wou kiro Anut mesin epar senes me rawon. b=Kesermoi, roasiret akan woiaka Anut mesin epar moin, ak kon paip pakas osap owaiei. Owon, Anut nukas paip marowon, kon wou näu oripas kiro osap erar arai. Apraham nukan askanai erekapu akan woiaka epar moin kiro osap owaiei. Juda roasiret ak Anut nukan sintore ämän orip ak karar kiro osap wa owaiei. Utianik, roasiret erekapu ak, Apraham nuka senek, akan woiaka Anut mesin epar miäi ak nais kiro osap owaiei. Apraham ko roasiret woiaka epar miäi akan momonaka. _7Roasiret ak sintore ämän erekapu tainorau senek wa, okon, Anut ak mesin kasak peäu. Sintore ämän rawau wa maro, roasiret ak sintore ämän espäiäu senek wa. Utianik, sintore ämän rau, ik kiro espäiäum. hIRoasiret ak sintore ämän tainorianik, kiro omnokou owaiei maro, Anut nukas kiro paip erar mowo. Roasiret ak sintore ämän tainorianik, kiro omnokou owaiei maro, ak akan woiaka Anut mesin epar miäi, kiro erar me rawoi. y~k Anut nukas Apraham kon askanai pak paip keser marowon, ‘Akas omnokou erekapu owaiei’. Utianik, Apraham ko sintore ämän pakas kiro paip owau wa. Kon wou Anut mesin epar monuk, Anut nukas ko ro eposek äiewon, okon, ko kiro owai. 8}i Apraham ko nais roat akan enmak kerau patirin akan woiaka Anut mesin epar moin akan momonaka. Akan enmak kerau patirin mesin Apraham akan momonaka ik keser wa äiäum. Apraham ko kon enip kerau patirau wa opok kon wou epar mowon. Kesernuk, kiro roat ak kon onok tainorianik, akan woiaka Anut mesin epar miäi, kiro mesin epar Apraham ko akan momonaka. Anut nukas paip keser mowon ‘Roasiret akan woiaka epar moin kos imwarai’. |/ Amke, Anut nukas Apraham ro eposek äiewon. Rai rai, Apraham kon enip kerau patirwon. Ko kiro onok keserwon, owon, ko amke kon wou Anut mesin epar monuk, ko Anut nukan amukup ro eposek sarewon, ätär marowon. Keserianik, Apraham ko roat akan enmak kerau wa patiriäi akan woiaka Anut mesin epar miäi akan momonaka. Kiro roat akan woiaka epar moin ak nais Anut nukan amukup roat eposek saräun itok. ={s Apraham ko owose raunuk, Anut nukas ro eposek äiewon? Ko kon enip kerau patirwon ses opok ra, patirau wa opok ra? Anut nukas Apraham keser wa auruwon, “Amke nan enmat kerau patiram. Keseria, na isan amiap ro eposek saräm.” Wa, Apraham kon enip kerau patirau wa ses opok, Anut nukas ro eposek äiewon. ezC Keseria, ik kiro mesin owo äiäm? Kiro woiaka ereriai onok kiro roat akan enmak kerau patiriäi akan karar ra? Karauk omsau pakan roat ak enmak kerau patirau wa kiro akan wa ra? Wa, akan erek. Owon, ik äpu ik meter Anut nukan ämänis keser äieu äiemun, “Apraham kon wou Anut mesin epar mowon, okon, Anut nukas ko ro eposek äiewon.” .yUNäwäu nukas kar ro keser aurai, ‘Is nan onok aru momon ätäi wa ronkatäm.’ Ko keser aurnuk rai, kiro ro kon wou näwäu ereriäu.” Buk Song 32:1-2 x)Devit nukas keser jer wewon, “Anut nukas roasiret akan onok aru erekapu jäkäi maromoi, ämäi maronuk, akan woiaka erer orip raiäi. wOmsau kamwareäwon ro näwäu king-Devit nukas keseriar äiewon, “Anut nukas roasiret kon amukup eposek raiäi äianik, ak sintore ämän tainoriäi mesin wa ronkateäu. Utianik, Anut ko kiro roasiret eposek awaronuk rai, akan woiaka erer orip raiäi.” nvUUtianik, kar ro ko kon saraus Anut nukan amukup eposek wa saräi. Wa, ko kon wou Anut mesin epar monuk, Anut nukas ko ro eposek äiäu. Anut nukas kiro ro meter nuka mekesuk nuriäwon ätäi kon amukup eposek rawaun sare miäu. yukAk rowe, kar ro ko kar ron sarau mianik, aiauk oiäu. Kiro aiauk ko erar owau wa, ko sarau momara, oiäu. t+Owon? Anut nukan ämänis keser äieu, “Apraham ko kon wou Anut mesin epar mowon, okon, Anut nukas ko ro eposek äiewon.” Stat 15:6 nsUAnut nukas Apraham nukan sarau eposek aparianik, ko ro eposek äiewon maro, ko nukan enip jou maun itok. Utianik, Anut nukas kon sarau eposek aparianik, ko ro eposek äiäu wa, okon, kiro onokun, ko nukan enip jou mau senek wa. /r YRoasiret akan woiaka Jisas mesin epar mona, Anut nukas ak eposek rai äiäu. Keserianik, Apraham ko ik Juda roasiret iken moniok ik ko mesin owo äiäm? Ko owosewon? (qIKesermoi, iken woiok epar momun kis sintore ämän oi kuräi ra? Wa senes, wa! Ik Jisas nukan onok tainorianik, ik sintore ämän nais jekur tainoriäum.KpAnut ko karar, owon, ik äpu kar Anut rawau wa. Juda roasiret akan woiaka epar maiei Krais nukas akan onok aru jäkäi maronuk, ak Anut nukan amukup roasiret eposek raiäi. Karauk omsau pakan roasiret ak nais akan woiaka epar maiei, Krais nukas akan onok aru jäkäi maronuk, ak Anut nukan amukup roasiret eposek raiäi. -oSAnut ko Juda roasiret akan Anut karar ra? Ko karauk omsau pakan roasiret akan Anut wa ra? Wa, ko Juda roasiret pak karauk omsau pakan roasiret pak erek akan Anut. In Ik erekapu äpu, roasiret akan woiaka epar miäi kis ak Anut nukan amukup roasiret eposek raiäi. Ak sintore ämän tainoriäi kiro onok pakas ak Anut nukan amukup roasiret eposek wa raiäi. 9mkKeserianik, owose ikakan enmok jou mau? Kiro onok ik keserau senek wa. Kiro apu sorwon. Owo onokus ik Anut nukan amukup eposek saremun? Kiro iken onok eposek pakas wa. Kiro sintore ämän tainoriäumun pakas nais wa. Wa senes, wa! Iken woiok epar miäum onok kis epar ik kon amukup eposek saremun. Utianik, rusapai Anut nukas roasiret kar onok awau pakas ik kon amukup tuku rawaun sare mukowon. Kiro ak kon sintore ämän tainoriäi pakas wa. Anut nukas ik onok awau ätär mukowon. Moses pak Anut nukan ämän roianik, areain roat pak akas kiro onok awau mesin äiein. f Owon, kar inok roasir ko sintore ämän tainoraun sarau momoi, ko Anut nukan amukup eposek wa rawai. Kiro owon, sintore ämänis ik onok aru miäumun ätär mukiäu, ik ko tainoraun sakau wa ikiäu. Anut nukas roasiret nuka pak tuku rawaun owose sarwarai. be=Keserianik, ik erekapu äpu inok roasiret ak Anut nukan sintore ämän kon inkaruru raiäi kiro sintore ämänis kamwareäu, okon, kar Juda ros “Is owo onok eposek ra, owo onok aru ra, kiro is äpu wa,” Anut keser aurau senek wa. Keseria, Anut nukas ik Juda roasiret pak karauk omsau pakan roasiret pak erek tawa ik ämän orip aikai. d3Ak Anut nuka ronkatemoi, kon ämän imine orip wa tainoriäi.” Buk Song 36:1 Kiro ämän erekapu Anut nukan sintore ämän opok rau. `c9Ak roasiret pak woiaka päurar orip rawaun onok kiro ak äpu wa. Aisaia 59:7-8 _b7Ak omsau erekapu ariemoi, osap erekapu aru mianik, roasiret woiakati maun keseriäi. BaAk orip orip roasiret akwarona, meiäun ronkateäi. e`CAkan oiaksaus orip orip karauk roasiret sunwarona, ak usu oiäi. Buk Song 10:7 _ Roasiret akan oiaksau op up wa sorotoriäi senek. Ak karauk roasiret onok aru keseraun sät ämän awareäi. Buk Song 5:9 Owo ämän akan oioksau pakas koiäu, kiro män nukas tukwareäu senek, ak roasiret aru mareäi. Buk Song 140:3 n^U Roasiret erekapu ak Anut mekesiraka nurin. Ak erekapu aru sarena, Anut nukas ak kon sarau muraun sare marau senek wa. Kar ros kon jauk opok onok eposek wa miäu. Epar senes, onok eposek miäu ro rawau wa. Buk Song 14:1-3 j]M Kar ros Anut nuka owo senek rau rai jekur wa ronkateäu. Kar ros ko isanaraun Anut wa itaneäu. \  Anut nukan ämänis keser äiewon, “Kar ros orip orip onok eposek wa miäu. Wa senes, wa! Roasiret ak erekapu onok aru miäi. [ Keserianik, ik Juda roasiret karar roasiret eposek, ik Anut nukan amukup karauk omsau pakan roasiret itimwareäum ra? Wa senes, wa! Is kiro ämän meter awaromin. Onok arus ik Juda roasiret pak karauk omsau pakan roasiret pak erek orip orip kamoikeäu. [Z/Keseria, ik keser araun itok ra? “Ik onok aru mota rai, onok eposek päi.” Roasiret sosop ak isan enim opok ämän momana, isas keser ämän miäim äiäi. Roasiret ak is mesin keser ämän äiäi ak sät ämän areäi. Kiro roasiret Anut nukas tawa ak wasarewareanik, usu näwäu senes arai. Kar ros orip orip onok eposek wa miäu. xC~}||{zytxwvviusrqpp nwmlkii^ggecab^aKa?^W]w\\ZxYwXnW@V\UQTSRQQ8ONMBLKJIGG5FESDsC}BA!@P?>o<< ;:98g7N6K533%2C00 .,+*)'&%$$"!!C !L'z w*\T4 M i[C N  #Inokos karauk osap ko nuruwon, okon, kos kiro ron osap ätäi amuk nurai?” Job 41:11 Wäpik. Kar ros keserau wa. M "Anut nukan ämänis keser äieu, “Inokos Anut Näwäu nukan ronkat äpu miäu? Inokos ko ronkat nurai? Aisaia 40:13 $LA !Anut nuka ko näwäu senes. Ikes kon onok owo senek ronkatäu senek wa. Kos ik eposek senes sareikeäu. Kon ronkat eposek senes. Ko onok eposek maun erekapu äpu miäu. Kar ros kon ronkat nukan onoktapau äpu mau senek wa. Kar ros ko owoseäu kiro onoktapau äpu mau senek wa. NK Keserianik, Anut nukas sakau äiewon, “Juda roasiret pak karauk omsau pakan roasiret pak ak erekapu isan ämän tainorau wa, okon, is ak aru maraun itok.” Ko kiro keser äiewon, owon, kon ronkat kesek, “Is Juda roasiret pak karauk omsau pakan roasiret pak erekapu akanun woiti mareanik, sarwaram.” Ik Anut jou murau @Jy Kiro onok kesek, rusapai Juda roasiret ak Anut nukan ämän tainorau utiäi, okon, kos akanun wouti miäwon senek, ko ätäi [rusapai] Juda roasiret akanun wouti mareanik, sarwarai. LI Rowe, meter, ak karauk omsau pakan roasiret ak Anut nukan ämän tainorau utiäin. Utianik, rusapai Anut nukas akanun wouti mareanik, sarwarou. Owon, Juda roasiret ak kon ämän tainorau utoin. H Ko meter kon roasiret sare mareanik, ak kon sarau maun pak osap eposek pak areäu pakan utwaraun kon ronkat ätäi wa piririäu. G Keseria, Juda roasiret ak Anut nukan Ämän Eposek tainoraun utoin, okon, Anut ko akan iwäi jaunaka senek sarewon. Kiro onokun, Anut nukas ak karauk omsau pakan roasiret sarwarou. Utianik, Anut nukas meter Juda roasiret ak nukan roasiret senes sare marowon. Kesermoi, kos akanun kon wous erekapu meieäu, owon, meter kos kon paip ak eposek kamwaraun akan askanai pak mowon. kFO Isan paip awau kiro roasiret pak mam, kis akan onok aru jäkäi maram.” Aisaia 59:20-21 cE? O jaiat, is kiro epar ämän ämäi rau ak jekur jekur äpu maun sakau ronkateäim. Owon, ak kiro ämän nukan onoktapau äpu mianik, ak keser wa ronkatäiei, “Anut nukas Juda roasiret erekapu utwaronuk, ik karar ko pak eposek rawam.” Kiro ämän nukan onoktapau kesek, karauk Israel roasiret Anut nukas ak woiaka sakau maronuk, ak rusa Jisas mesin woiaka epar wa miäi. Utianik, karauk omsau pakan roasiret ak erekapu Anut nukan amukup eposek rawaun ämän rouna, kiro ses opok, epar Anut nukas ätäi Israel roasiret erekapu imwarai. Anut nukan buk opok jer keser rau, “Akan imwaraun ro ko Saion mena Anut nuka raiäu pakas kowai. Kos Jekop nukan askanai sarwarnuk, ak akan onok aru pakan piririanik, kon apu tainoraiei. D aC; Ak keser ronkatewe. Kurukan am iporus menan am pak säpkäri tururau senek wa. Ak karauk omsau pakan roasiret ak kurukan am iporu owon senek, ak menan am iporu opok erek tururin. Keseria, Juda roasiret ak menan am eposek nukan iporu senek. Ak ätäi akan am mu opokar säpkäri tururaiei. Israel roasiret ak erekapu ätäi Anut nukas imwarai. cB? Utianik, ak rowe. Juda roasiret ak ätäi Anut mesin woiaka epar mona rai, ko ätäi imwarai. Kos ätäi ak kon roasiret senes sarware momoi, ak akan am mu opok ätäi ruor marai. Epar, Anut nukas kiro keseraun itok. |Aq Keserianik, ak keser ronkatewe. Anut kon wou näu oripas karauk roasiret sarwareäu. Utianik, kosar karauk roasiret mesin kasak penuk, usu ariäu. Juda roasiret ak kon apu utona, ko ak usu arowon. Utianik, ko ak, karauk omsau pakan roasiret, akan woiaka epar mianik, kon apu tainoriäi, ko ak eposek sarwareäu. Utianik, ak kon apu tainorau wa, kos ak oi kurwarai. @1 Owon, Anut nukas epar meten am iporu utwaronuk, rawau wa. Kiro onok senek, ak nais akan woiaka epar moin utona rai, kos ak wa utwaronuk, rawaiei. ? Kiro onok epar, Juda roasiret ak kiro am iporu pirporurwon senek, ak akan woiaka epar mau wa. Ak karauk omsau pakan roasiret, ak iporu awau rai senek, akan woiaka epar mianik, kiro am mu pak pasar rai. Ak aka mesin wa nepipirau. Utianik, ak iminewe. >w Keseria, kar ro ak kamuk kos keser äiäi, “Karauk am iporu poruru, okon, isas akan am mu pak pasar rawam.” = Kesermoi, ak karauk omsau pakan roasiret, akas kiro menan am iporu pitpatirwon mesin wa nepipirau. Utianik, ak kiro mesin nepipirna rai, ak keser ronkatäiei, ‘Am kinipus am iporu pakan sakau wa oiäi. Wäpik, am iporu ak kinip pakan sakau epar oiäi.’ </ Keseria, ak Juda roasiret mesin keser ronkatewe, Juda roasiret ak menan am eposek enip ‘oliv’ senek, ak karauk omsau pakan roasiret ak kurukan am ‘oliv’ senek. Kar ros kon menan am eposek kon karauk iporu pitpatirwon. Kos karauk kurukan am iporu oianik, kiro menan am iporu pitpatirwon opok ruor mowon. Kiro kurukan iporu menan am opok ruor mowon, akan sakau menan am kinip pakan sakau oiäi. ;- Kar ros awau woian o eteinak oianik, Anut nurunuk raroi, karauk o kiro woia rau erekapu kon. Am kinip Anut nukan raroi, am iporu nais kon. _:7 Anut nukas Juda roasiret akan jekur rawaun omoi pakan oi kurwaromoi, ko ätäi karauk omsau pakan roasiret kon jaukut sare marowon. Keseria, ak epar äpu maiei, Anut nukas Juda roasiret akan omoi eposek ätäi arai, kiro ses opok, omnokoupaian roasiret erekapu ak nepipiraiei, owon, Juda roasiret ak meiein, ätäi up uruas siräiein senek. |9q Isan ronkat, is keserita, Anut nukas ak opok onok eposek monuk, isakan Juda roasiret akas ak apwareanik, wous waraiei. Kiro onok pakas, isas karauk Juda roasiret sarwaroita, ak akan woiaka pirirna, Jisas nukas ak akan onok aru pakan imwarai. f8E Rusapai, is ak karauk omsau pakan roasiret awaraurim, “Anut nukas is Jisas nukan ämän oi ariäim ro sare murianik, is ak awaraun äsimoirowon.” Keserianik, is woi erer orip, isan sarau miäim mesin awareäim. 7 Juda roasiret ak onok aru mona, Anut nukas omnokoupaian roasiret erekapu jekur sarwarowon. Ak kiro onok aru keserna, Anut nukas akan rapor rawaun omoi opok, karauk omsau pakan roasiret marowon. Kiro epararnuk rai, ronkatewe, tawa Juda roasiret erekapu ätäi Anut nukan amukup eposek rawaun kouna, Anut nukas karauk roasiret omnokou opok rai, osap eposek senes aromoi, jekuriar kamwarai. m6S Isas ak keser totwaram, “Juda roasiret ak onok aru mianik, owaronuk, ak ätäi siräiäu senek wa ra?” Wa senes, wa. Ak Anut nukan amukup eposek rawaun apu sumkäine rauna, Anut nukas karauk omsau pakan roasiret sarwareanik, akan onok aru pakan imwarowon. Ak eposek rauna, Juda roasiret ak kiro roasiret apwareanik, akan omoi owaun wous waraiei. )5K Akan amiaka kurur moita, ak nan ämän aparianik, onoktapau jekur wa äpu maiei. Ak orip orip kesewaroita, usu näwäu oi rawaiei.” Buk Song 69:22-23 !4; Israel roasiret akan ronkat ak Anut nukan sintore ämän tainoraiei, kon amukup eposek saräiei. Kiro onokun, Devit nukas keser äiewon, “Anut, na akan o eposek pak karauk osap eposek ak aru maraun opur owaun im miäi senek mam. Keseria, kiro ses opokar, nas ak usu aram. `39 Anut nukan buk opok jer keser rau, “Anut nukasar roasiret akan ronkat aru maronuk, roasiret amoswaronuk, ekep niniäi senek, ak jekur ronkatäu senek wa. Kosar akan amiak otpar monuk, ak kon ämän jekur aparau senek wa. Akan raiaka pene maronuk, ak kon ämän jekur rowau senek wa. Epar, kiro onok keser koi rusapai rau.” Lo 29:4 m2S Keserianik, kiro isan ronkat, Israel roasiret ak Anut nukan amukup eposek rawaun sarau sakau miäi, utianik, ak kon amukup eposek wa raiäi. Anut nukasar Juda roasiret karar karar sare marowon ak kon amukup eposek raiäi. Karauk roasiret kon ronkatisar akan woiaka sakau maronuk, ak Jisas akan kamwaraun ro äsimorowon mesin akan woiaka epar mau wa. 15 Anut nukas kiro roasiret kon wou näu oripas sare marowon, okon, ko roasiret ak owo onok keseriäi mesin kos kon roasiret saräun sare marau wa. Ak akan onok eposek pakaima Anut nukan roasiret sarein maro, Anut nukas kon wou näu oripas wa sare marowo. Utianik, kiro epar wa. 0 Rusapai nais, kiro onok senek rau. Anut nukas Juda roasiret karar karar kon wou näu oripas sarwareanik, sare marowon. i/K Utianik, Anut nukas Elaija owo ämän ätäi auruwon? Anut nukas keser auruwon, “Roat 7,000 orip isan senes ak is jou muraun sare maromin rai. Kiro roat ak sät eitek enip Bal wa jou muriäin.” 1 King 19:18 X.) Anut nukas kon roasiret meter sare marowon, sumkäinewareanik, utware manam rai, keser awarau wa. Meter Elaija ko Israel roasiret aru maraun Anut auruwon. Kiro Anut nukan ämänis äiewon ak kiro ämän äpu. Elaija nukas keser äiewon, “Näwäu, roat akas nan ämän roianik, areai roat akwarona, meiein. Na jou musiäi patan nais erekapu aru maroin. Is karar na jou musiäim ro karar raim. Rusapai roat akas is nais iworaun keseri.” 1 King 19:10,14 - ,  Is ak keser totwaram, “Anut nukas kon Israel roasiret sumkäinewareanik, utwarowon ra?” Wa senes, wa. Ko ak utwarau wa. Ak is mesin ronkatewe. Ko epar is utoirau wa. Isaka nais Israel ro. Apraham ko isan askanai. Is Benjamin nukan tupsiu pakan. k+O Utianik, Aisaia nukas Anut nukan ämän Juda roasiret mesin keser äiewon, “Omre orip orip ak is rawa kowaun kamware raiäim. Utianik, ak isan ämänin auratemoi, tainorau wa, ak sumkäinein.” Aisaia 65:2*- Moses nukas karar kiro ämän äiäu wa. Aisaia nukas nais ko Anut nukan ämän ämäi mau wa, kos keser arewon, “Karauk roasiret ak is itaneiraun sarau mau wa, ak is apairaiei. Karauk roasiret ak is mesin totwarau wa, isakasar ak rawa kowam.” Aisaia 65:1 {)o Is ätäi ak keser totwarom, “Israel roasiret ak kiro ämän nukan onoktapau äpu mau wa ra?” Wa, ak äpu moin. Amke Moses nukas Anut nukan ämän keser äiewon, “Isas karauk omsau pakan roasiret ak meter isan roasiret wa pakan imwareanik, jekur kamwaram, okon, ak, Juda roasiret, akas akan omoi owaun wous waraiei. Kiro karauk omsau pakan roasiret ak is äpu murau wa, utianik, is kiro karauk omsau pakan roasiret sarwaroita, akas ak mesin woiaka aru näwäu maiei.” Lo 32:21 E( Is ak keser totwarom, “Juda roasiret ak epar Anut nukan ämän rowau wa ra?” Wa senes. Ak kon ämän roin. Anut nukan ämänis keser äiewon, “Anut nukas roat äsimwaronuk, akan oiaksaus nukan ämän areai kiro ämän omnokou erekapu manowon. Kiro ämän omnokou erekapu pote iporwon.” Buk Song 19:4 ['/ Kiro onok kesek, roasiret amke Krais nukan ämän roiäi, okon, akan woiaka epar miäi. Kar ros Krais nukan ämän roasiret awaronuk, ak kiro ämän roianik, Krais nukas ak sarwaraun kowon ak äpu maiei. g&G Utianik, Juda roasiret ak erekapu ak Anut nukan Ämän Eposek roianik, tainorau wa. Rowe, Aisaia nukas äiewon, “Näwäu, inok roasiret ikes ak nan ämän awaromun mesin akan woiaka epar mai?” Aisaia 53:1 %y Anut nukas kiro roasiret kon Ämän Eposek awaraun äsimwarau wa, ak kiro ämän iken roasiret owose awaraiei? Okon, Juda roasiret ak akan woiaka Krais mesin epar mau wa, ak ämän orip wa.” Kar Juda ros keser airaun itok, utianik, is ko ätäi keser auram, “Utianik, Anut nukas karauk roat äsimwaronuk, akas ak Juda roasiret kon ämän awaroin. Owon, Anut nukan ämänis keser äiewon, “Ik roat akas Anut nukan Ämän Eposek aikaun kourai apwareanik, iken woiok ereriäu.” Aisaia 52:7 Q$ Utianik, kar Juda roasires keser airaun itok. “Roasiret ak akan woiaka Näwäu mesin epar mau wa, Anut nukas akan onok aru pakan imwaraun owose auraiei? Roasiret ak Anut nukan ämän rowau wa, ak akan woiaka owose epar maiei? Karauk roasiret ak rawa potomoi, Anut nukan ämän ak awarau wa, ak kon ämän owose rowaiei? Y#+ Ik äpu kiro epar, owon, Anut nukan ämänis keser äieu, “Inok roasir Näwäu keser aurai, ‘Näwäu, isan onok aru pakan imäir,’ keser aurnuk, kiro roasir Näwäu nukas imäiäi.” Joel 2:32 B"} Kiro Anut nukan ämänis keser äiewon, “Inok roasir”, äiewon. Ko kar tupsiu tuku wa aurau, okon, ik äpu Juda roasir pak karauk omsau pakan roasiret ak Anut nukan amukup karar senes rai. Jisas ko ik roasiret erekapu iken Näwäu karar. Inok roasir Näwäu nukas isanaraun aurai, ko jekuriar isanarai. ^!5 Ik äpu kiro epar, owon, Anut nukan ämänis keser äieu, “Inok roasir ko mesin kon wou epar mai, kiro roasir ko wa oiok nai. Owon, Anut nukas kiro roasir nukan amukup eposek rau äiäu.” Aisaia 28:16 O  Epar senes, kar roasir kon wou Krais mesin epar mai, Anut nukas kiro roasir ko eposek aurai. Kiro roasir karauk roasiret Jisas ko isan Näwäu keser awarai, Anut nukas kon onok aru pakan imäiäi.  Ak karauk roasiret Krais mesin awareanik, keser awaraiei, “Jisas ko iken Näwäu.” Akan ronkat opokas “Anut nukas Jisas meiewon ätäi siräi mowon” woiaka epar maiei. Ak keser awareanik, aka keser woiaka epar mona rai, kos ak akan onok aru pakan imwarai. 9k Moses nukas keser äiewon, “Anut nukan ämän aka pak erek rau. Kiro akan oiaksau opok pak woiaka uru pak rau.” Lo 30:14 Okon, ak kiro ämän säpkäri äiäun itok, ak kon onoktapau jekur äpu maun itok. Keseria, ak karar karar akan woiaka Krais mesin epar maun ämän ikes sakau awareäum. w Ak ätäi keser wa ronkatäu, “Inos meiein roat akan mena noptai?” Lo 30:12-13 (Inos kiro mena nomoi, Krais meiewon imäi päun keserai.) Ak keser wa ronkateäu, owon, Krais ko omar oikas ik rawa kowon. Ko meiewon, ätäi siräiewon. # Ätäi Moses nukas roasiret akan woiaka epar mianik, Anut nukan amukup eposek rawaun ämän mesin keser jer we mowon,“Ak keser wa ronkatäu, ‘Inos omar oi tonai?’(Is keser äiem, owon, inos omar oik tonomoi, Krais omnokoupai imäi naun keserai.) jM Juda roasiret ak Anut nukan amukup eposek rawaun apu jekur äpu mau wa. Moses nukas roasiret ak sintore ämän tainorianik, Anut nuka pak rawaun ämän mesin keser jer we mowon, “Inok ro kos sintore ämän erekapu tainorianik, kar sintore ämän eteinak utau wa, ko kiro sintore ämänis isanarnuk, orip orip awau rawai.” Wok Pris 18:5 5c Krais ko sintore ämän nukan omoi owon. Inok roasir ko kon wou Krais mesin epar mai, ko epar Anut nukan amukup eposek rawai. Jisas nukas roasiret erekapu imwaraun kowon.  Anut nukas kar roasir kon amukup eposek saräun sare muriäu, ak kiro onok jekur äpu wa. Ak akan onok atap miäi, kis Anut nukan amukup aka roasiret eposek rai ätär mareäi. Ak kiro onok keseriäi, okon, ak Anut nukan eposek rawaun apu sumkäineäi. nU Is epar äpu, ak Anut nukan wou ereraun sarau sakau miäi, utianik, ak kon apu jekur wa äpu miäi.   O isan jaiat, isan ronkat sakau Anut nukas isan Juda jaiat erekapu akan onok aru pakan imwarai, okon, isas ko kiro mesin auriäim. Q !Anut nukan ämänis kiro ou tutu mesin keser äiewon, “Ak rowe. Is kar ou tutu Saion mena moram, roasiret ak kiro ou tutu aparau wa kos siotwaronuk, owarai, okon, kiro ou tutus roasiret aru marai. Utianik, inok roasir ko kiro ou tutu mesin wou epar mai, ko mesin wa oiok nai.” Aisaia 8:14, 28:16 Jisas ko kiro ou tut senek, inok roasir ko mesin wou epar mai, ko mesin wa oiok nai, owon, Anut nukas kiro roasir kon amukup eposek rau äiäu.5 Kiro owon, ak Anut nukan amukup eposek saräun akan woiaka Jisas mesin epar mau wa. Ak akan sarau atap miäi kis ak Anut nukan amukup eposek rai ätär muraun keseriäin. Ak ou tutu omnokou opok akan apu sorianik, nini rau aparau wa, kiro ou tutus isorak tornuk, ak owarowon. ;o Utianik, Israel roasiret ak Anut nukan amukup eposek rawaun sintore ämän erekapu tainoraun sarau sakau moin. Utianik, ak kiro sintore ämän erekapu tainoraun apu itanäu wa. M Keserianik, ik owo äiäm? Karauk omsau pakan roasiret akasar Anut nukan amukup eposek rawaun sarau mau wa, ak rusapai akan woiaka Jisas mesin epar moin, okon, ak Anut nuka pak tuku raiäi. ?w Meter, Aisaia nukas kar onok tawa päun mesin keser äiewon, “Anut Näwäu ko sakau näwäu orip, roasiret wasarewareanik, kos ik roasiret karar karar sareikowon. Ko kiro onok keseräu wa maro, ik Sodom menan roasiret keserin senek erekapu epis jereike kurewo. Roasiret ik mesin keser äiäiei, ‘Juda roasiret ak Gomora menan roasiret epis jerwarowon senek.’ Aisaia 1:9 Juda roasiret ak Jisas mesin woiaka epar mau wa. # Epar senes, Näwäu nukas roasiret okoro omsau opok wasarewareanik, akan onok aru erekapu mesin kurte aru marai.” Aisaia 10:22-23 r] Utianik, Aisaia nukas ko Israel roasiret mesin sakau awareanik, keser äiewon, “Kiro Israel roasiret sosop senes ak upinan uskakar senek sarena rai, Anut nukas roasiret sosop wa imwarai, ko roasiret karar karar epar imwarai. \1 Anut nukas ätäi keser äiewon, “Karauk omsau opok is meter ak isan roasiret wa äiemin, kiro opok kiro roasiret keser awaraiei, ‘Ak Anut awau orip orip raiäu nukan mokoit.’ ” Hosea 1:10 O Anut nukan buk opok Anut nukan ämän roianik, areäu ro kar, Hosea nukas kar omsau pakan roasiret mesin keser jer wewon, “Anut nukas äiewon, ‘Roasiret ak meter isan wa, kiro roasiret isas isan äiäm. Karauk roat meter isas akanun woias wa meiäu, kiro roasiret is isan woias meieäim awaram.’ ” Hosea 2:23  Kiro roasiret ik. Anut nukas ik sare mukowon. Kos karauk Juda roasiret pak karauk omsau pakan roasiret pak ik erek sare mukowon. ; o Anut ko karauk roasiret sare marowon mesin wouti mareanik, kon osap eposek ätär marauru. Kon ronkatis ko kiro roasiret kon omoi eposek opok tone nuka pak rawaun sare marowon. L  Kiro onok senek Anut nukas keserwon. Kon ronkatis owo onok Juda roasiret pak karauk omsau pakan roasiret opok keseraun ko keserai. Rowe, Anut nukas kon ronkatis Juda roasiret mesin kon kasak pewon roasiret erekapu ätär maronuk, ak kon sakau aparaiei. Keseria, roasiret akas Anut ätäi ämän auraun senek itok wa. Utianik, Anut nukas Juda roasiret aru maraun kasak pewon ko kurte keserau wa. Ko akan onok aru utaun omre rumuk kamware raiäu. e C Mis ate mowon ro kosar kiro mis owosäun ko keseriäu. Kosar misän oianik, mis atap atap ate mai. Kar mis jer eposek orip kiro na omre näwäu opok mis maun ate mai, kar mis jer wäpik kiro orip orip mis maun ate mai. r ] Wäpik, na omnokoupaian ros is kesek ämän wa airau. Roasiret akas Anut ätäi ämän auraun senek itok wa. Mis nukas momok ate mowon ätäi wa auriäu, “Na owon is kesek atoiri momon?” Aisaia 29:16 Ko keser wa auriäu. eC Keserianik, ak kamuk, kar ros is keser airaun itok, “Anut nukas iken woiok sakau mukonuk rai, iken onok aru mesin owon ik usu ikiäu?” Anut nukas kar onok keseraun ronkatäi, inok ros kiro onok tämuraun itok? 2] Keseria, ak äpu miäi, Anut nukas kon ronkatis kar ro mesin wouti mianik, wa usu nuriäu. Ko kon ronkatis kar ron wou sakau murunuk, kiro ro kon ämän wa rowai.  Ak kiro onok ronkatewe. Anut nukan buk opok, Anut nukas Moses Ijip omsau kameäwon ro näwäu kon enip Pero keser auraun auruwon, “Anut nukasar keser äiewon, ‘Is na ro näwäu sare musoita, kiro onokun, na isan ämän wa tainoram, okon, is na usu atap atap isianik, isan sakau karauk roasiret ätär maram. Keseria, isan enim omsau sau erekapu manai.’ ’ Kisim Bek 9:16 N Keserianik, Anut nukas kar ro sare monuk rai, kos kiro ron ronkat tainorau wa. Kos kiro ron onok eposek miäwon mesin sare mau wa. Utianik, Anut nukas kon ronkatisar kiro ro erar sare miäu.  Meter roasiret Moses pak ak Anut mekesiraka nurianik, bulmakau nukan totok ate mona, Moses nukas akan onok aru jäkäi maraun Anut auruwon. Kiro ses opok, Anut nukas Moses ätäi auruwon, “Is isan ronkatisar kar ro mesin woiti mam, kar ro mesin wa woiti mianik, usu nuram. Is isan woi näu oripas, kar ro isanaram, kar ro wa isanoram. Is isan ronkatisar keseram.” Kisim Bek 33:19 7g Kiro onokun, ik owo äiem? ‘Anut ko mokoi karar nukan senes sare mowon, kar wa, kiro onokun, kon onok eposek wa,’ äiem ra? Wa senes, wa. Ik keser äiäu senek wa.  Anut nukan buk opok jer wein rau, keser äieu, “Is Jekob mesin woias meiemin, is Iso sauk murumin.” Malakai 1:2-3 E Anut nukas kiro mokoit orien sarau owo senek moirin aparianik, inok sarau eposek mowon mesin sare murau wa. Wa, kon ronkatisar inok mokoi nukan tuku sare mowon. Ik kiro äpu owon, Rebeka ko kiro mokoi oirori mau wa opok, Anut nukas keser auruwon, “Nan urek mokoi nukas amakun sarau ro rawai.” Stat 25:23 q[ Kiro onok kesek, Iso Jekob ori au päu wa opok, kiro mokoit ori au onok eposek ra, onok aru ra, mau wa opok, Anut nukas kon epar ämän Apraham auruwon kiro tainormoi, kar mokoi nukan senes sare mowon, kar mokoi nukan sare mau wa.  Kiro onok karar wa, Apraham nukan mokoi Aisak kon wau Rebeka ori raianik, ko mokoi oirori owon. Ak kiro onok nais ronkatewe. ~ Ik äpu kiro epar senes, owon, Anut nukas Apraham epar ämän keser auruwon, “Kar omre, kiro isakasar sare momin opok, is ätäi peita, Sara ko mokoi mai.” Stat 18:10 Kiro onokun, ik äpu Ismael nukan tupsiu ak Apraham nukan mokoit senes wa. `}9 Keseria, Apraham nukan omnokou pakan tupsiu erekapu ak Anut nukan mokoit wa. Anut nukan amukup roasiret ak kiro paip Anut nukasar Apraham pak mowon pakas pein kiro roasiret ak epar Apraham nukan tupsiu senes. *|M Is Apraham nukan tupsiu awaroita rai, is nukan omnokou pakan mokoit mesin awarau wa. Is kiro woiaka epar moin roasiret Anut nukas Israel roasiret enip areäu mesin awareäim. Rowe, kiro ämän Anut nukas Apraham auruwon, “Aisak pakas karar nan mokoit senes päiei.” Stat 21:12 { Isan jaiat, Krais nukas akan onok aru pakan imwaraun kowon, akas ko sumkäinein, utianik, akan onok kis Anut nukas Apraham pak paip erar mowon ätär mukau wa. Is Israel roasiret mesin awaroita rai, is Jekop nukan tupsiu erekapu mesin awarau wa. }zs Kiro roasiret iken momonokot pakas pein. Krais nuka ko ro senek kiro tupsiu pakas pewon. Utianik, ak kiro roasiret apwarwe, akas Krais sumkäinein. Utianik, Krais ko Anut, kos osap erekapu kameäu, okon, ik kon enip orip orip jou murau. Epar. y Ak Juda roasiret mesin ronkatewe. Akan kar enmaka Israel roasiret. Anut nukas kon mokoit senes rawaun sare marowon. Ko meter kon arou näwäu ätär maronuk, ak äpu ko ak pak rawon. Kos kiro roasiret pak paip atap atap mowon. Anut nukas Moses pakas kon sintore ämän arowon. Kos nuka jekur jou maraun onok ätär marowon. Anut nukas ätäi ätäi ak sarwaraun epar ämän mowon. 5xc Epar, ak isan omnokoupaian tupsiu. Isan ronkat is ak sarwaraun Anut keser aurita, “Na is emeiram, isan jaiat akas isan omoi owaiei. Keserta, is Krais pakan inäiäm.” 7wg Isan woi usu näwäu saremoi, tätäiru. Juda roasiret sosop senes, Krais ko akan onok aru pakan imwaraun kowon, akas ko sumkäinein. Ak isan jaiat, okon, isan woi aru mou. \v 3 Is kar ämän awaraurim. Is Krais pak pasar raim. Kesermoi, is epar ämän awarom. Is sät ämän awarau wa. Isan ronkat kiro Anut nukan Osou Näus kameäu, okon, kiro ronkatis airiäu is sät ämän awarau wa. duA&Kiro owon, is ronkat oiroror wäpik, is epar senes äpu miäim, ik meiäm ra, awau rawam ra, kar osapus ik Krais pak pasar raum wa inäi mukai. Anut nukan sarau eitek ra, karauk eitek aru näunäu (Satan senek) ra, akas Krais ikenun wous meieäu tämurau senek wa. Tawa päiei onokus ra, rusapaian onok ra, kis ik inäi mukau senek wa. Onok sakau mim senekus ik aru mukai, kis nais ik inäi mukau senek wa. Ik omar oik tonam ra, omnokou uru nam ra, Krais kiro opok nais ik sareikai. Epar, kar osap ra, roasir ra, Anut nukas ate mowon akas ik Anut nukas kon wous ikenun meiewon ätär mukaun tämurau senek wa. Owon, ko iken Näwäu, Krais Jisas ik sareikaun äsimorowon. Kiro ses opok, kon wous ikenun meiewon ätär mukowon. t's%Utianik, kiro onok erekapu Krais nukas kon wous ikenun meiewon tämurau senek wa. Owo onok ik opok penuk, ik marai erekapu itimoram. Owon, Krais ikenun wous meieanik, ik mesin meiewon, okon, ko ik orip orip sareikaun rau. Kar osapus ik itimoikau senek wa. rw$Anut nukan buk opok jer keser rau, “Ik nan roasiret, okon, karauk roasiret na sauk musoin, akas orip orip ik keser aikiai, ‘Ik ak akwarota, meiäiei.’ Akan ronkatis ik opur we jeäi senek, okon, ak ik iwokauriäi.” Buk Song 44:22 Krais ko ikenun wous meiewon, okon, ik ko pak pasar raum. Kar ros ik inäi mukaun senek itok wa. Ko orip orip ikenun wous meie raiäu. Ik usu owam, kiro usus ik Krais pakan inäi mukaun itok ra? Wa senes, wa. Onok aru ik opok kounuk, ik tätäi owam, kis ik inäi mukai ra? Wa senes, wa. Ik iken woiok Krais mesin epar momun, okon, karauk roasiret akas ik aru mukaiei, kiro onokus ik inäi mukai ra? Wa senes, wa. Ik o wäpik ra, omjo wäpik ra, kar osapus ik aru mukai ra, kar ros ik siräpis iwokonuk, meiäm, kiro onokus ik inäi mukai ra? Wa senes, wa. _p7"Inokos Anut ik mesin keser aurai, “Kiro roasir ko onok aru mowon, okon, nas ko aru maram”? Kar ros keser aurau senek wa. Wa senes, wa. Owon, Krais Jisas ko ik mesin meiewon, ik iken onok aru pakan erekapu kau mukowon. Kiro karar wa, ko meiemara, ätäi siräiewon. Rusapai ko Anut nukan ipou näu kaima raumoi, ik sareikaun Anut aurura. ro]!Anut nukas ik kon roasiret sare mukowon. Kesernuk, inokos Anut ik mesin keser aurai, “Kiro roasir ko ämän orip”? Kar ros keser aurau senek wa. Owon, Anut nukas iken onok aru erekapu jäkäi mukowon, ik kon amukup eposek raum. `n9 Epar senes, Anut nukas kon Mokoi senes tämurau wa. Ko kon mokoi okoro omnokou opok äsimorianik, karauk roat akan ipiakap monuk, akas ko am äpäs opok wena, meiemara, ik iken onok aru pakan erekapu kau mukowon. Kesernuk, ko kon Mokoi ikowon, okon, ik epar äpu mom, ik karauk osap wäpik rauta, kos kiro osap kon wou näu oripas erar ikai. m)Keserianik, ik kiro onok mesin owo äiäm? Anut nukas ik sareikaun raunuk rai, inokos ik itimoikaun itok? Kar ros ik itimoikau senek wa. #l?Anut nukasar kiro roasiret ak kon mokoit senek saräun sare marowon, kosar kiro roasiret akan woiaka ko mesin epar maun urwarowon. Anut nukas ätäi kiro woiaka epar moin roasiret nukan amukup eposek rawaun sare marowon. Kiro roasiret ak nukan amukup eposek rai, tawa omar oik kos ak enmaksau awau aronuk, ak ko pak enmaka jou orip rawaiei. Krais Jisas nukas Anut ko ik mesin kon wous meiewon ätär mukiäu. {koIk äpu meter ko osap okoro omnokou opok ate mau wa opok, kon roasiret inokot ko äpu marowon. Kiro roasiret ko meter äpu marowon, ak kon mokoi Jisas nuka senek saräun sare marowon. Keseria, Jisas ko kiro roasiret sosop akan aunaka rawai. j}Ik epar äpu mom, inok roasiret akan woiakas Anut mesin meiein, owo onok ak opok peäu, eposek ra, aru ra, Anut nukas ak sarwareäu, kiro onok tawa eposek senes penuk, aparaiei. Kiro roasiret Anut nukasar kon ronkat tainoraun meter urwarowon. MiAnut nukas iken woiok uru owo senek ko aparmara, ko nais Osou Näu nukan ronkat erekapu äpu. Keseria, Osou Näus Anut nukan ronkat tainormoi, Anut nukan roasiret sarwaraun Anut nuka pak areäu. hUtianik, usu kounuk, ik sakau tai rawaun sakau wäpik. Keserta, Osou Näus iken woiok uru raianik, sareikeäu. Owon, Anut nukas ik sareikaun owo onok keseraun auram kiro ik äpu wa. Utianik, kiro ses opok, Osou Näu nukasar ik mesin Anut nik muriäu. Ko iken woiok uru raianik, tätäi orip senek Anut auriäu. Kon ämän Anut auriäu kiro ikes iken omnokou pakan ämänis mau senek wa. gUtianik, ik osap rusapai owau wa kiro kume raiäum. Ik sakau tai raianik, kiro osap owaun woiok päurar orip kume raiäum. f Anut nukas ik iken onok aru pakan imäikowon, okon, ik kiro mesin woiok erer orip kume rawaun itok. Utianik, ik osap apariäum, ik ätäi kiro osap aparaun rai wa kume rawam. Owon, ik äpu kar roasir ko osap orip, ko kiro osap owaun ätäi wa kume rawai. He Rowe, kiro osap karar tätäi orip rawau wa, ik nais iken woiok uru tätäi orip raum. Anut nukas ik osap ikaun paip mowon kiro amke kon Osou Näu ikowon. Keseria, iken woiok uruas tätäi oi rauta rauta, kos ik kon mokoit senes imäikaun woiok erer orip kume raum. Kiro ses opok, kos iken enmoksau ätäi awau mukai. fdEIk äpu omnokou pakan osap meter Anut nukas ate mowon kos sunawaronuk, ak erekapu tätäi orip rai rai, koi rusa nais rai. Kiro osap ak kar asir mokoi an jowaun tätäi näwäu oianik, pioriäu senek, keseriar rai. 'cGAnut nukan ronkat osap erekapu ate mowon kiro tawa wa aru maiei, wa meiäiei. Ak Anut nukan mokoit pak enmaka jou orip eposek rawaiei. Kiro ses opokar, Anut nukas kiro osap erekapu ak pak eposek rawaun imwaraun kowai. Ak ätäi onok aru nukan inkaruru kon sarau roat senek wa rawaiei. ab;Meter Adam nukas onok aru monuk, Anut nukas kon ronkatis osap erekapu ate mowon kiro sunawareanik, usu arowon, okon, kiro osap Anut nukas meter eposek päun ronkatewon senek, päu wa. Kiro osap akararnak akan ronkatis wa aru sarein. Utianik, kiro Anut nukasar aru maraun ronkatewon. Kesernuk, ko tawa ätäi ak opok onok eposek maun kume rai. {aoAnut nukas omnokou pakan osap erekapu ate mowon ak woiaka erer orip raumoi, kon mokoit amop maraun rai kume rai. J` Rusapai, ik usu ouram, utianik, is kiro mesin ekep wa ronkatem, owon, is äpu kiro epar, tawa kiro usu wa owam, ik Anut nukas osap eposek pak enmok jou orip ikai. Kiro osap eposek senes. F_Ik Anut nukan mokoit tuku rauta rai, tawa kon osap eposek kon mokoit araun sare marowon rau ikai. Ko kiro osap ikianik, ik Krais nuka pak enmok jou orip ikai. Epar, Krais nuka usu owon senek, ik nais kir usu outa rai, ik tawa ko pak omar oik enmok jou orip eposek rawam. Tawa ik omar oik Anut nuka pak eposek rawam. r^]Ik keser aurta, Osou Näu iken woiok uru rawos, ätäi keser aikiäu, “Epar, ak Anut nukan mokoit.” $]AMeter ak onok aru nukan sarau roasiret raiäi, Anut nukas ak aru maraurnuk, imineäin. Rusapai, Osou Näus akan woiaka uru raunuk, ak Anut imineäi ra? Wa senes, wa. Kiro Osou Näus ik Anut nukan mokoit sare mukonuk, ik Anut aurianik, keser auriäum, “O Momonek, iken Momonek.” {\oOwon, roasiret ak Anut nukan Osou Näu nukan ämän tainoriäi, kiro roasiret ak Anut nukan mokoi asinakut. v[e Owon, ak kiro onok aru akan woiaka uru rau tainorianik, onok aru orip orip miäi, ak meiäiei, ak Anut pak wa rawaiei. Utianik, Anut nukan Osou Näus sarwarnuk, ak onok aru miäi utona rai, kiro epar ak orip orip Anut pak awau rawaiei. CZ O jaiat, kesermoi, Anut nukas ik eposek sareikowon, okon, ik ko pak amuk orip. Osou Näus ik owo onok keseraun aikiäu, kiro tainoram. Ik iken enmoksau nepipiraun onok aru wa mam. |Yq Krais ko meiewon, Anut nukas ätäi siräi mowon. Keseria, Anut nukan Osou Näu akan woiaka uru raunuk rai, ak meiäiei, kos ak ätäi awau rawaun siräiware mai. Ko kiro onok keserai, owon, Anut nukan Osou Näus rusapai akan woiaka uru rau. jXM Ak Krais pak pasar rauna, Osou Näu akan woiaka uru rau kos kamwareäu. Epar senes, ik äpu ik onok aru momun, okon, iken enmoksau meiäiei, utianik, iken totomok awau rawaiei. Owon, Anut nukas ik kon amukup eposek aikiäu. 3W_ Utianik, ak woiaka epar moin roasiret, onok aru akan woiaka uru rawos, ak wa kamwareäu. Anut nukan Osou Näus ak kamwareäu. Osou Näu akan woiaka uru rau. Kiro epar senes, utianik, inok roasir Osou Näu kiro Krais nukas äsimorowon kiro kon wou uru wa raunuk rai, ko Krais nukan roasir wa. ~|{tzzxxuut1srrJqpoo&nm-kkSjTiwh=k<;:988 5`4310//U.--,++*t)8('^&&-%-$#""# clEry-zqP s _ xKN v Ko kon wou Jisas Krais mesin epar mowon sakau ateanik, kiro ämän eposek iwes tamaromurin senek kos nais karauk roasiret keseriar tamarai. Keseria, kos karauk woiaka epar moin roasiret sarwarnuk, ak kiro ämän eposek tainoraun itok. Roasiret ak kiro Anut nukan ämän jekur wa tainorna rai, kos kiro roasiret keser awarai, “Anut nukan ämän kiro epar, ak wa tainoraiei, kiro onok aru miäi. Ak wa keserau.” Taitas, na roat kesenek sare maram. M -vUtianik, karauk menan roasiret kouna, kos kon owa imware tone, jekur kamwareäu. Ko onok eposek karar keseriäu. Ko nukasar kon ronkat jekur kameäu. Ko karauk roat opok onok eposek miäu. Ko Anut nukan ämän erekapu tainoriäu. Ko nukasar kon rawaun onok jekur kameäu. L vKeserianik, kiro kamwaraun ro ko Anut nukan sarau mianik, kon roasiret jekur kamwarai. Kiro ro ko karauk onok aru wa miäu, okon, karauk roat akas ko mekesup ämän wa miäi. Ko nukasar nukan enip wa jou mianik, karauk roasiret sakau wa kamwareäu. Ko kurte kasak wa peäu. Ko an sakau sosop wa jeäu. Ko karauk roat pak kurte wa weräiäu. Ko aiauk sosop owam rai wa ronkateäu. ;K qvInok ro ko onok aru wa miäu, roasiret akas kon enkup ämän wa miäi, na kesek ro senek sare mam. Ko asir karar oumara, karauk asiret pak wa ariäu. Kon mokoit ak Jisas mesin akan woiaka epar miäi. Roasiret ak kiro mokoit akas karauk onok aru mona wa roiäi, ak momonakat akan ämän erekapu tainoriäi. J 'vOwon, is na Krit airan utoisi koimin? Kiro kon onok kesek, na karauk sarau iu patarau wa, na kiro sarau erekapu pataram. Kiro airan opok mena sosop senes, okon, roat näunäu ak roasiret woiaka epar moin kamwaraun sare maram. Na isan ämän aisomin senek keseram. 3I avO Taitas, na isan mokoi senek, is na jer we musom. Na Jisas mesin won epar mowon, kiro isaka senek. Is Anut keser aurim, Anut iken Momonek, Jisas Krais ko iken onok aru pakan imäikaun ro pak, au awan woiawa näu kis nan won päurar rawaun sareisaieir. Taitas nukan sarau kiro Krit airan rau. SH !vKeserianik, kar omre Anut nukas sare mowon, kiro omre opok, roasiret orip orip awau rawaun onoktapau ätär marowon. Is kon sarau ro kon ämän aironuk, isas pak kon ämän oianik, roasiret awareäim. Anut nukas kon sarau is ipiap mowon, okon, is kon ämän roasiret tamareäim. Anut kos karar iken onok aru pakan imäikaun itok. G vIs akan woiaka epar moin kiro sakau maraun sarwareäimin. Is keserita, akan woiaka näu sarenuk, ak Anut pak awau orip orip rawaiei. Meter Anut nukas osap erekapu ate mau wa opok, kos ik pak paip mowon, ko ik orip orip awau rawaun aikowon. Anut ko wa sätäiäu. F 3vO Taitas, is Anut nukan sarau ro, Jisas Krais nukan ämän oi ariaim ro. Is Pol, isas na kiro ämän jer we musom. Anut nukas is kon sarau ro sare murowon, okon, meter roasiret Anut nukas nukan sare marowon akan woiaka epar moin jekur rawaun is tamareäimin. Is ak Anut nukan epar ämän tamaroita, ak ämän onoktapau jekur äpu maiei. Kiro ämänis ik Anut nukan onok eposek tainoraun ätär mukiäu. EAnut ko karar ko ronkat näwäu orip, kos Jisas Krais ik sareikaun äsimorwon, okon, ik kon enip orip orip jou murau. Kiro epar.'DGUtianik, rusapai kon Ämän Eposek kiro nukasar ik kon sarau roasiret ätär mukou. Kiro ämän Anut nukan ämän roianik, areain roat akas Krais mesin jer wein kiro rusapai amop peu. Anut nuka ko orip orip raiäu, ko ik sakau aikonuk, ik roasiret akan amiakap kiro Ämän Eposek ämäi rawon amop mota, karauk omsau pakan roasiret erekapu äpu mianik, ak konun akan woiaka epar momoi, kon onok jekur tainoraiei. vCeKeserianik, rusapai ik Anut jou murau. Kosar nukan Ämän Eposek is ätär murowon akan woiaka ko mesin epar moin kiro sakau maronuk, ak kon onok tainoraiei. Kiro senek, isas roasiret keseriar awareäim. Isas Jisas Krais nukas ik imäikaun ämän roasiret awareäim. Omnokou ate mowon ses opok, koi kiro ämän ämäi rawon. Rusapai, Anut nukasar amop mowon. #B?Is Anut keser aurim, “Iken Näwäu, Jisas Krais nukas kon wou näu oripas ak sarwarai. Kiro epar”] Pol nukas Anut jou murianik, kon ämän patarwon. AGaias nukas is kon owa imäirianik, jekur kameiriäu. Kos Kristen roasiret erekapu kon owa koi tururna, kamwareäu. Kos nais ak ‘pere’ awarou. Erastus ko okoro näu menan aiauk kameäu ro, ko iken jaunok Kwartus awas ak ‘pere’ awaroir. [ /@WIs Tertias, isas Pol nukas ämän äiewon, ämän roianik, ak okoro pas jer we marom. Is nais Näwäu mesin woi epar momin, isas isan ‘pere’ ämän awarom. ?Timoti ko isan sarau jai kos ak ‘pere’ awarou. Lusius, Jeson, Sosipater ak Juda roat is senek, akas nais ak ‘pere’ awaroi. n>UAnut ko woiaka päurar rawaun nukan onoktapau. Kos kurte Satan nukan sakau ak opok rau erekapu aru monuk, Satan ko akan isorak inkaruru rawai. Is Anut keser aurim, “Iken Näwäu, Jisas kon wou näu oripas ak sarwarai.” "==Roasiret erekapu ak akan woiaka Jisas mesin epar mianik, Anut nukan onok eposek tainorin ämän roin. Keserianik, is akanun isan woi ereru. Utianik, isan ronkat ak onok eposek maun onok jekur äpu mianik, tainoraiei. Utianik, ak onok aru maun onok äpu moinai, kiro oi sauk mowe. <Kesek roat ak iken Näwäu, Krais nukan sarau wa miäi. Ak akan enmaksaun nepipirmoi, onok aru maun karar ronkat oiäi. Ak akan ämän karauk roat akas epar äiäun rai, roasiret ronkat eteinak orip amiaka ateanik, jokokwariai. Keserna, ak Anut nukan apu utiäi. ;O jaiat, is ak ruris sakau ämän awaraurim. Ak jekur aparwe! Owon, karauk sätäiäi roat akas ak atap atap inäi maraiei. Kiro onok pakas roasiret akan woiaka Jisas mesin epar moin kiro utaiei. Kiro sätäiäi roat akas ak meter Anut nukan ämän roin oi kuremoi, akas akan ämän atap tamareäi. Ak kiro sätäiäi roat äpu mareanik, mekesirak aroinai, ak pak wa rawau. u:cAk erekapu akan woiakas akakanun meiemoi, ipiaka atotianik, isan ‘pere’ ämän aräiei. Krais nukan roasiret ak mena atap atap tururiäi, akas akan ‘pere’ ämän awaroi. Pol nukas Rom roasiret sakau tai rawaun ämän awarowon. O9Ak isan ‘pere’ ämän Filologus kon wau Julia ori awatowe. Nerius kon äpiauk pak, Olimpas pak karauk roasiret akan woiaka Jisas mesin epar moin ak pak rai isan ‘pere’ ämän nais awarowe. 85Ak isan ‘pere’ ämän Asinkritas, Flegon, Hermes, Patrobas, Hermas pak karauk roasiret ak akan woiaka Jisas mesin epar moin ak pak rai awarowe. H7  Rufus ko Näwäu nukas kon sarau ro sare monuk, kos kon sarau erekapu jekur miäu. Ak isan ‘pere’ ämän ko pak kon anak pak awatowe. Kon anak ko isan ani senek kos is jekur kameiriäu. 6 Traifina, kon jauk Traifosa kiro asiret oiroror au Näwäu nukan sarau sakau miäir akas isan ‘pere’ ämän awatowe. Isan jai Persis ko nais Näwäu nukan sarau sakau miäu. Is kiro asir mesin woias meieäim. Ak kiro asir nais isan ‘pere’ ämän aurwe. "5= Ak isan ‘pere’ ämän Herodion aurwe. Ko Juda ro ko is senek. Ak isan ‘pere’ ämän Näwäu nukan roasiret ak Nasisas nukan owa raiäi awarowe. s4_ Ak isan ‘pere’ ämän Apeles aurwe. Ko usu sosop owon, sinuk, kon wou Krais mesin epar mowon, kiro utau wa. Kiro onokun, ik äpu ko epar Krais nukan sarau ro senes. Ak Aristobulus nukan tupsiu pak isan ‘pere’ ämän awarowe. 13[ Ak isan ‘pere’ ämän Urbanus aurwe. Ko is pak Krais nukan sarau karar miäumur. Ak isan jai Stakis nais ko isan ‘pere’ ämän aurwe. Is konun woias meieäim. 2Ak isan jai Ampliatas isan ‘pere’ ämän aurwe. Is konun woias meieäim. Ko ik pak Näwäu nukan onok karar tainoriäum. |1qAk isan ‘pere’ ämän Andronikas, kon wau Junias ori awatowe. Au Juda roasiret ori, is senek, au is pak erek karapus owa raumun. Amke au awan woiawa Krais mesin epar moirin. Rai rai, ruris is isan woi Krais mesin epar momin. Au Jisas nukan ämän oi arianik, kon sarau eposek senes miäirin. Karauk roasiret akas awan onok eposek apwatianik, awan ämän tainoriäi. 0Akas isan ‘pere’ ämän Maria aurwe. Ko nais Jisas nukan sarau asir. Ak äpu ko ak mesin sarau sakau mianik, sarwareäu. /yRoasiret ak awan owa tup aparaun koi tururiäi is ak nais ‘pere’ awarom. Isan jai, Epinitas ko nais is ‘pere’ aurim. Is konun woias meieäim. Ko karar amke Esia provins opok kon onok aru pakan ätäi pirirmoi, Krais mesin wou epar mowon. .Karauk ses opok, is usu orip, awas is sareiroirin. Karauk roat akas au akwataun itok, utianik, au awan enmawasaun wa ronkateäir au is sareiroirin. Isas karar au ‘pere’ awatau wa, karauk omsau pakan Kristen roasiret is pak rai akas nais au ‘pere’ awatoi. c-?Is Prisila, Akwira ori ‘pere’ awatom. Au is pak Krais Jisas nukan sarau erek miäum. |,qKo Näwäu nukan sarau asir, okon, ko ak pak rawaun imäiäiei. Anut nukan roasiret akas karauk roasiret kamwareäi senek, ak ko kamäiei. Ko karauk osap wäpik akas ko isanaraiei. Owon, kos roasiret sosop sarwareanik, isaka nais sareirowon. + 9Is rusapai karauk ämän awaraurim, iken äpinok Fibi ak rawa kounuk, akas ko jekur kamäiei. Ko kon sarau Senkria menan Kristen roasiret sarwareäu. * !Isan ämän pataraun, is Anut aurim, kos ak pak erek rawai. Kos karar iken woiok päurar rawaun sakau ikai. Kiro epar!.)U Anut nukasar is ak rawa kowaun aironuk, kiro epar is ak rawa kowam. Is woi erer orip ak rawa koumoi, ak pak erek sume rawam, okon, ik ika ika sakau muratäi rawau. $(AKarauk roat Judia provins rai akan woiaka Jisas mesin epar mau wa akas is aru murauri, okon, akas is akan ipiakapan imäiraun Anut auraiei. Ak nais Anut auraiei, Kristen roasiret Jerusalem mena rai, ak woiaka erer oripas kiro aiauk karauk omsau pakan Kristen roasiret pakan owaiei. 8'iO isan Kristen jaiat, iken Näwäu, Jisas Krais nukas ik erek kon sarau maun sare mukowon. Keseria, Anut nukan Osou Näus sareikonuk, ik iken woiok epar momun jaunokot akanun woiokos meiäu. Okon, is ak sakau awarom, isan sarau mesin ak is pak sakau tai raumoi, Anut sakau aurna, kos is sareirai. & Is äpu is ak koi apwareanik, Krais nukas ik sareikaun Ämän Eposek erekapu awaroita, ak roianik, akan woiaka näwäu ererai. %)Is kiro sarau patar kurea, aiauk oumoi, osap wäpik roasiret Jerusalem rai aroita, Spen omsau potaun apu opok pote rai, sume rai, ak apwaram. $Kiro roasiret ak akan woiaka erer oripas ak kiro onok keserin. Epar, Juda roasiret akas karauk omsau pakan roasiret Anut nukan ämän aromoi, akan totomaka sarwaroin. Keserna, karauk omsau pakan roasiret akas pak Juda roasiret sarwaraun enmaksaun osap arauri. Y#+Kiro owon, Juda roasiret woiaka epar moin Jerusalem mena rai, ak osap wäpik rai. Keserna, Kristen roasiret Masedonia provins pak Akaia provins opok akas aiauk turur mianik, kiro roasiret sarwaraun keserin. j"MUtianik, rusapai is Jerusalem näu mena Kristen roasiret kiro opok rai sarwaraun potaurim. B!}Is Spen omsau potaun, pote rai is ak apware apware potam. Is ak pak ekep wa rawam, utianik, is ak apwarianik, nepipiram. Keseria, is Spen omsau potaurita, akas is apu opok sareiraiei.  Rusapai, okoro karauk mena isan sarau erekapu patar kuremin. Woisan sosop is ak apwaraun ronkateanik, is rusapai ak rawa potaurim.  Is ak rawa potaun orip orip ronkateäim, utianik, is kiro karauk mena sarau sosop orip, okon, is ak rawa potau senek wa. %Utianik, Anut nukan ämänis keser äiewon, “Roasiret kar ros Anut nukan ämän meter awarau wa, ak nukan ämän roumoi, ko äpu muraiei. Ak meter kon ämän rowau wa, rusapai, ak onoktapau äpu maiei.” Aisaia 52:15 Pol ko Rom näu mena aparaun ronkatewon. zmMena sosop roasiret ak Krais nukan ämän wa roiäi opok, is kon Ämän Eposek awaraun potomin. Is kiro keseriäimin, owon, karauk roat akas karauk mena amke pote sarau moin opok, is kiro opok ätäi isan sarau wa mam rai sakau ronkatemin. Ak Anut nukas is sakau ironuk, kurur atap atap, onok atap atap pak moita, ak aparianik, ak kon ämän tainorin. Anut nukan Osou Näus is sareirnuk, is Anut nukan sakau ätär maraun kiro onok kesermin. Keseria, is Jerusalem näu menas pote Ilirikum provins kiro apu rumukäu potomin. Kiro pakan roasiret erekapu Krais nukan Ämän Eposek awaromin. Keserianik, is isan sarau erekapu patarmin. SKrais nukas Anut nukan sarau erekapu mora, keseria, is karauk sarau karauk roasiret akas moin is kiro mesin awarau wa. Krais nukas kon sarau isan ipi opok mowon, is kiro mesin epar awaram. Kiro sarau pakas karauk omsau pakan roasiret ak Anut nukan ämän jekur tainoriäi. Ak isan ämän roianik, isan onok aparmoi, tainoriäin. wgKeserianik, is Krais Jisas nuka pak pasar raumoi, Anut nukan sarau moram mesin is isan enim jou miäim. %CKrais Jisas kosar is kon sarau ro karauk omsau pakan roasiret sarwaraun sare murowon. Anut nukasar is karauk omsau pakan roasiret sarwaraun akan kamuk rawaun ro senek sare murowon. Anut kamuk raiäi roat ak akan enmaksau roasiret sarwaraun Anut nuriäi senek, is nais karauk omsau pakan roasiret sarwaraun isan enimsau Anut nuriäim. Is ak kon Ämän Eposek tamareäim. Anut kamuk raiäi roat akas roasiret akan osap Anut nuriäi senek, is karauk omsau pakan roasiret akan woiaka Krais mesin epar maun sarwareanik, ak Anut nukan roasiret saräun imwareäim. Anut nukan Osou Näus akan woiaka uru koi raunuk, Anut nuka kon wou erer oripas ak kon senes rawaun imwarai. @yUtianik, is karauk ämän jer we maromin ak kiro jer ninareanik, ätäi sakau ronkatäiei. Anut nukas kon wou näu oripas is sarau irowon, okon, is kiro ämän sakau jer we maromin. iKO jaiat, isan woi uru is äpu ak onok eposek senes karauk roasiret opok miäi. Is äpu ak Anut nukan onok jekur äpu miäi, okon, akas akan jaunakat onok eposek maun tamaraun itok. Onok aru wa maun nais tamaraun itok. 6e Is ak mesin Anut aurita, akas ko mesin akan woiaka epar mona, kos ak sarwarnuk, akan woiaka päurar raianik, woiaka näu orip kos koi ak opok onok eposek maun kume rawaiei. Kiro onokun, Anut nukan Osou Näus ak sakau aronuk, ak woiaka erer orip kume rawaiei. Pol ko kon sarau miäu mesin äieu. xi Aisaia nukas Krais mesin keser äiewon, “Devit nukan momok, Jesi kon tupsiu pakas kar ro ko koumoi, karauk omsau pakan roasiret kamwarai, okon, kiro roasiret ak kos koi ak opok onok eposek maun kume rawaiei.” Aisaia 11:10 N Ätäiar Anut nukan ämänis keser äiewon, “Ak karauk omsau pakan roasiret erekapu, ak Näwäu jou muraiei. Omnokoupaian roasiret ak erekapu kon enip jou muraiei.” Buk Song 117:1 %C Ätäi kar Anut nukan ämänis äiewon, “Ak karauk omsau pakan roasiret, ak Anut nukan roasiret pak erek tururmoi, nepipir rawe.” Lo 32:43 J  Krais nukas Juda roasiret sarwareanik, ko karauk omsau pakan roasiret akanun nais wouti maromoi, imwarowon, okon, akas Anut nukan enip jou miäi. Meter Anut nukan ämänis keser äiewon, “Kiro onokun, is karauk omsau pakan roasiret kamuk opok raumoi, na mesin sir weanik, nan enmat jou musam.” 2 Samuel 22:50 yIs ak awarom, Krais ko Anut nukan sarau ro, kos Juda roasiret sarwareäwon. Kiro onokun, Anut nukas Juda akan askanai pak paip mowon ko kiro epar tainorwon ätär marowon. Krais ko kiro onok kesernuk, Anut nukas paip mowon kiro epar senes pewon. Krais nukas ak Anut nukan tupsiu sare maromoi, imwarowon. Kesernuk, roasiret akas Anut nukan enip jou maiei. Ak aka aka woiaka erer orip raumoi, kon onok tainorianik, akan jaunakat sarwaraiei. Krais nukas ak imwarowon senek, akas nais akan jaunakat imwarowe. 9Kesermoi, akan woiaka karar turur me rawaiei. Keserianik, ak erek turur raianik, iken Näwäu, Jisas Krais nukan Eit, kon momok nukan enip jou maiei. zmKeserianik, is keser äiem, Anut nukas ika sakau ikonuk, ik erekapu usu oianik, sakau tai raumoi, iken woiok ko mesin epar momun kiro sakau me rawau. Is Anut aurita, kos ak Krais Jisas nukan onok tainoraun akan woiaka karar tururaiei. L Ämän erekapu meter Anut nukan buk opok jer wein kiro rusa ik tamukou. Kon karauk ämänis ik usu orip sakau tai rawaun tamukou. Karauk ämänis ik Anut nukan onok jekur äpu maun ätär mukoi, okon, kis iken woiok Anut mesin epar momun sakau saräi. Kiro onokun, ik Anut nukas imäikaun woiok erer orip kume rawam. yKrais ko nukasar nukan wou näu saräun sarau mau wa. Wäpik, ko Anut nukan wou näu saräun sarau mowon. Anut nukan ämänis keser äiewon, “Karauk roasiret akas na aru ämän aisoin. Kiro aru ämän nais is opok moin.” Buk Song 69:9  7Wa, ik erekapu karar karar iken jaunokot akan woiaka näu saräun ronkatäu. Kiro onokus kiro roasiret akan woiaka Anut mesin epar moin sakau marai. 1  ]Ik iken woiok Anut mesin epar sakau momun, okon, karauk roasiret akan woiaka epar sakau mau wa ikes ak päurar sarwarau. Ik iken woiok näu saräun karar wa ronkatäu. J  Utianik, kar ro ko ronkat oiroror oumara, o jeäu, kiro ro nukasar nukan amukup pak Anut nukan amukup pak onok aru miäu. Owon, kon wou epar mowon kiro sakau wäpik, kiro o jeäu. Keseria, kiro ro kar onok keseraun Anut nukan amukup aru rai ronkateäu, utianik, ko kiro onok sepuk keseriäu, ko epar onok aru miäu.=sNan won epar momon kiro sakau rai, na owo onok keseraun, jekur ronkateanik, keser. Utianik, karauk roasiret akan amiakap wa keserau. Nan onok kiro Anut pak naka pak karar rawai. Inok ro ko jekur ronkateanik, kar onok miäu, tawa kon wou uruas ko onok aru momin rai ronkatäu wa, kiro ro ko wou ererai. ~uNa nan jaun isanaraun, opur ra, wain an ra wa jau. Na nais karauk onok kon wou epar mowon apu tämuraun wa keserau. 7Ak akan o jeäi onokus Anut nukan sarau wa aru maiei. O erekapu jaun Anut nukan amukup kiro eposek. Utianik, kar jaunaka kar o jaun aru rai ronkatenuk, na kar o sepuk jeta, ko nan onok tainorianik, kiro o jai nas ko opok onok aru mom. Nan onok kis kon wou epar mowon apu utai. Keserianik, ik sakaurar raumoi, karauk onok eposek momoi, päurar rawau. Ik ika ika Anut nukan onok eposek tainoraun sarsaratäu. <qInok ro ko kiro onok tainorianik, Krais nukan sarau me rawai, Anut nukas konun wou ererai. Kiro ro karauk roasiret akas ko mesin keser äiäiei, “Ko onok eposek tainoriäu.” s_Anut nukan roasiret saräuria, o ra an jaun kiro näwäu wa. Kon roasiret saräun kiro onok kesek. Anut nukan Osou Näu nukas ak sarwarnuk, ak karauk roasiret opok onok eposek mianik, ak pak päurar raumoi, woiaka erer orip rawaiei. Ak kar onok eposek äianik, akan jaunakat mesin wa ronkatemoi, sepuk mona rai, karauk roasiret akas akan enmakap jeje ämän maiei. wNa kar o jeta, nan jaunan wou aru monuk rai, kiro, na nan jaunan wonas meiäu wa. Krais ko kiro ro mesin meiewon, okon, ko kar o wa jeäu nas kiro o jam, ko apaisianik, kon wou Jisas mesin epar mowon aru muram. Keseria, na kiro onok wa keserau. T!Is iken Näwäu, Jisas pak pasar raim, okon, is isan ronkat sakau oripas äpu, ik kar o jam kiro ik Anut nukan amukup aru wa saräm. Utianik, kar ros keser äiäu, “Is kiro o jam is onok aru mam, okon, is kiro o jeita rai, is Anut nukan amukup onok aru mom.” Keseria, kiro ro ko kiro o jau senek wa. Kiro onok nukasar utiäu. 7g Keserianik, ik ika ika wa wasare muratäiäu. Wäpik, ik keser ronkatäm, “Ikes iken jaunok kar ämän ra, kar onok ko opok mota, kon wou epar mowon apu wa sorau.” ~w Kesermoi, ik ikasar iken onok atap atap keseriäumun, kiro Anut auram. Ak karauk roat onok aru maun wa samarau. ^}5 Anut nukan ämänis keser äieu, “Näwäu nukas epar äieu, ‘Is raitär, kiro onok epar päi. Roasiret erekapu ak isan amiap uoraka sur wäiei. Akas keser airaiei, ‘Na iken Eit.’ ” Aisaia 45:23 V|% Ak owon akan jaunakat akan onok wasarewareäi? Ak owon keser ronkateäi, ‘ika ro eposek, iken jaunokot ak eposek wa’? Ronkatewe, ik tawa erekapu Anut nukan amukup tai rauta, kos ik erek wasare mukai. {  Kiro onokun, Krais ko meiemara, siräiewon. Roasiret awau raiäi pak meiein pak ko akan Näwäu rawaun kiro onok keserwon. z5Ik awau raumoi, ik Näwäu nukan apu tainoriäum. Utianik, kiro onok nais epar. Ik Näwäu nukan ronkat pakas meiäm, kiro nais kon apu tainoriäum. Kesermoi, ik awau raiäum ra, meieäum ra, ik Näwäu nukan roasiret karar. Ik kon apu karar tainorianik, kon enip jou miäum. dyAIk omnokou opok, ikasar nepipiraun karar wa raiäum. Ik ikasar iken ronkatis wa meieäum. x Kar ros omre karar kiro näwäu, karauk omre näwäu wa äiäu, kiro ro ko kiro omre näwäu opok tup apariäu, ko Näwäu nukan enip jou muraun keseriäu. Utianik, ro o opur pak sepuk jeäu ko nais Näwäu nukan enip jou murianik, Anut ‘pere’ aurianik, kiro o sepuk jeäu. Ro woian o jeäu ko nais Näwäu nukan enip jou murianik, Anut ‘pere’ aurianik, kiro woian o jeäu. w3Kar ros ‘karar omre kiro näwäu senes, karauk omre näwäu wa’, ko keser ronkateäu. Kar ros keser ronkateäu, “Omre erekapu kiro karar.” Woiaka epar moin roat karar karar ak akan ronkatisar, akan woiaka siräunuk, owo omre opok tup aparaun äianik, keseraiei. DvAkas kar ron sarau ro wa wasaräu. Kon kameäu rosar kon sarau ro onok eposek mou ra, onok aru mou ra, wasare murianik, tuku murai. Kiro onok senek, Näwäu ko iken kamoikeäu ro, kosar ik owo sarau maun aikiäu, okon, Näwäu nukasar kiro ro sarau eposek miäu ra, wa ra, rai aurianik, sakau tai rawaun isanarai. Zu-Kiro o sepuk jeäu ros “Isaka ro eposek, o utiäu ro ko eposek wa”, keser wa äiäi. O utiäu ros o sepuk jeäu ro ko kiro onok aru miäu rai keser wa aurau. Owon, kiro ro Anut nukas kon senes imäiewon. ytkKar ro kon wou epar sakau mowon ko o sepuk jaun sakau ronkateäu, ko keseraura. Utianik, kar ro ko kon wou epar mowon kiro sakau wäpik, ko Anut nukan amukup opur jaun kiro onok aru rai ronkateäu. Keseria, kiro ro ko woian o karar jaura. s Rusapai, is ak kar onok mesin awaraurim. Ak kar ro kon wou Anut mesin epar mowon kiro sakau wäpik, ko Jisas nukan onok erekapu jekur äpu mau wa, ak ko imäianik, isanaraiei. Ak ko pak päurar raianik, kon ämän roumoi, wasare murianik, ko pak wa ketäiäu. -rS Utianik, ak iken Näwäu, Jisas Krais pak pasar raumoi, kon onok tainoraiei. Ak akan enmaksau nepipiraun onok aru sosop me rawam rai ronkat sosop wa oi rawau.Lq Ik arou merek pakan raiäi roasiret senek onok eposek senes me rawau. Ik an sakau jeanik, otop etäumoi, apu opok wa käi ariäu. Ik sapum onok pak karauk onok aru senes iken enmoksau opok wa mau. Ik karauk roasiret pak ketäianik, akan enmakap ämän momoi, usu wa arau. Ik karauk roasiret akan omoi owaun wa wous warau. {po Pututu manonuk, om teinaun siakup koura. Keseria, ik iken onok aru roasiret akas pututu opok miäi senek sumkäineanik, ik iken onok pirirmoi, onok eposek roasiret sankeu amop miäi senek karar me rawau. Keseria, ak onok aru itimoraun itok. o Keserianik, ak Jisas ätäi kowaun ses siakup koura äpu mianik, akan jaunakat mesin woiakas meiäiei. Rusapai, akan niniäin onok utomoi, siräianik, woiaka erer orip kume rawaiei. Owon, kiro omre Jisas nukas koianik, ik omar oik ko pak eposek rawaun imäikaun rusapai siakup pe rau. Meter iken woiok epar momun ses opok, kiro omre siakup rawau wa. Rusa, kiro omre siakup pe rau. Gn Ak akan kar jaunaka mesin woiakas meiäiei, ak kiro jaunaka opok onok aru mau senek wa. Keseria, ak akan jaunakat mesin woiakas meiäi kiro ak Anut nukan sintore ämän erekapu tainoriäi. >mu Kiro sintore ämän näwäu, ‘Na nan jaunan wonas meie,’, kiro Anut nukan sintore ämän erekapu karar tururau. Kon sintore ämän meter Moses nukas keser jer wewon, ‘Na kar ro nukan asir pak wa ariäu.’ ‘Na kar ro weta, wa meiäu.’ ‘Na karauk roasiret akan osap wa päu owau.’ ‘Na kar ron osapun wonas wa wäu.’ Kisim Bek 20:13-17 Kiro sintore ämän erekapu okoro sintore ämän näwäu nukan inkaruru rai. 6le Ak karauk roat akan osap erar oianik, wa sakau atau. Akas ak kiro osap ätäi amuk araiei. Utianik, ak aka aka jaunakat akanun woiakas meiäun onok sakau ataiei. Ak ätäi ätäi sarsaratäiei. Owon, inok roasir ko kar roasir mesin wous meieäu, ko Anut nukan sintore ämän erekapu tainoriäu. bk= Akan kamwarai roat akas ak aiauk araun awarona rai, ak aiauk araiei. Akan takis kuräun ses, ak takis mowe. Karauk aiauk maun ses opok, kiro aiauk nais mowe. Ak kar kamwareäu ro nukan inkaruru rai, ak kon ämän tainorwe. Kar ro näwäu raunuk, kon enip jou mowe. Jisas nukan ätäi kowaun ses koura, okon, akan jaunakat mesin woiakas meiewe. ?jw Kiro onokun, ak takis aiauk jekur mowe. Owon, kiro omsau kamwareäi roat ak Anut nukan sarau roat. Ak orip orip akan roasiret kamwareäi. Ak kar apu pakas aiauk owau senek wa. fiE Kiro onokun, ak akan kamwareäi roat inkaruru rawaiei. Ak kiro roat akas ik usu ikaiei rai karar wa ronkatewe. Wa, akan woiaka uru owo onok eposek keseraun ak äpu miäi, okon, ak woiaka erer orip akan inkaruru rawaiei. Ph Akan kamwareäi roat kiro ak Anut nukan sarau roat akas, ak sarwaraiei. Utianik, ak onok aru mianik, ak iminewaraiei. Akan kamwareäi roat ak sakau orip, okon, ak onok aru miäi, akas ak usu araiei. Ak Anut nukan sarau roat, okon, akas roasiret onok aru maiei Anut nukan omoi oianik, akas ak mesin kasiaka peanik, usu araiei. 7gg Roasiret ak onok eposek miäi, ak akan kamwareäi roat wa iminewareäi. Utianik, karauk roasiret ak onok aru miäi ak epar iminewaraiei. Keseria, ak akan kamwareäi roat usu araun iminewarau utomoi, ak onok eposek karar maiei. Ak onok eposek mona rai, akan kamwareäi roat akas akan enmaka jou maiei. Yf+ Keseria, inok roasir ko kiro roat akan ämän tainoraun utiäu, ko Anut nukan ämän nais tainoraun utiäu. Roasiret ak akan kamwareäi roat akan ämän tainorau wa, ak akasar akan enmaka opok usu oi maiei. {e q Roasiret erekapu ak akan omsau kamwareäi roat akan inkaruru rawe. Kiro owon, Anut nukasar kiro roat kamwaraun enmaka aronuk, akas roasiret kamwareäi. Rusapai, kiro roat akas owo onok roasiret opok keswarorai kiro Anut nukasar sare marowon. dw Na Satan inikerta, kon onok arus na wa kameisai. Nakasar onok eposek momoi, kiro onok aru erekapu itimoram.Tc! Utianik, ak karar karar okoro onok keseraiei. Anut nukan buk opok jer kesek rau, “Na nan iwäi jaun sou wenuk rai, na ko o nuram. Ko an pätirnuk rai, na ko an nuruta, jai. Na ko opok kiro onok keserta rai, na ko isanarum, owon, ko oiok nonuk, kon ronkat aru pakan pirirmoi, Anut nukan onok tainorai.” Sindaun 25:21-22 b O jaiat, karauk roat akas onok aru marona, akas pak ätäi usu wa arau. Ak Anut kume rauna, tawa kosar kiro roat mesin kasak pemara, usu arai. Anut nukan ämänis keser äieu, “Näwäu nukas keser äiäu, ‘Isakasar kiro roat akan onok aru moin, ätäi aru maram. Kar ros ak opok onok aru marai, isakasar ätäi kon onok aru nuram.” Lo 32:35 Okon, ak kiro roat wa aru marau. eaC Ak karauk roasiret pak wa ketäiäu, wa, akas ak pak orip orip päurar rawaun sarau maiei. `+ Kar ros ak opok onok aru monuk rai, akas ätäi kiro ro opok onok aru wa murau. Ak roasiret erekapu akan amiakap onok eposek karar maiei. _ Ak karauk roasiret pak woiaka karar orip päurar rawaiei. Ak akasar akan enmaka jou wa me rawau. Karauk roat akan enmaka jou wäpik ak kiro roat pak jaiateinai, tämuräi rawaiei. Is ak sakau awarom, ak ‘ika ronkat eposek orip rai’ keser wa ronkat oi rawau. *^M Roasiret ak nepipir rauna, ak nais ak pak erek nepipir rawaiei. Utianik, roasiret akan woiakati aru me rauna, ak nais ak pak erek akan woiakati aru me rawaiei. A]{ Karauk roat akas ak opok onok aru mona rai, Anut nukas kiro roat opok onok eposek maraun ak Anut auraiei. Is ätäi sakau awarom. Ak kiro roat ätäi aru maraun Anut wa sunarau. \3 Karauk Kristen roasiret ak osap wäpik sarwareanik, osap araiei. Kar menan Kristen roasiret akan mena kouna, ak imware jekur kamwaromoi, o araiei. E[ Ak Näwäu nukas tawa osap eposek araun äiewon arai ronkateanik, ak woiaka erer orip kume rawaiei. Ak usu oianik, nais, akan woiaka päurar orip rawaiei. Ak orip orip Anut auri rawaiei. zZm Ak Näwäu nukan sarau me rai, wa wäsuk etäiäu. Ak woiaka erer orip kon sarau muraun orip orip kume rawaiei. SY Ak akan amunakat, äpinakat mesin woiakas meieäi senek, karauk Kristen roasiret mesin akan woiakas nais keseriar meiäiei. Ak orip orip akan jaunakat akan enmaka jou moinai, akakan enmaka jou wa mau. %XC Ak akan Kristen jaunakat mesin akan woiakas epar senes meiemoi, wa sätwarau. Ak onok aru oi sauk maiei. Ak onok eposek maun karar sakau ate rawaiei. PW Kar ro Anut nukas karauk Kristen roasiret Jisas nukan apu jekur tainoraun ämän awaraun sarau nuruwon, kiro ro ko kiro sarau jekur mai. Kar ro kon sarau kiro roasiret osap wäpik osap areäu, kiro ro utona, ko kiro roasiret eposek sarware rawai. Kar ro kon sarau ko roasiret kamwareäu, kiro ro utona, kon sarau jekur monuk, roasiret eposek tane rawaiei. Kar ro kiro kon sarau roasiret usu orip mesin wouti mareanik, akan woiaka näu saräun sarwareäu, kiro ro utona, kon sarau wou erer oripas keseriar roasiret sarware rawai. Keserianik, is akan sarau keseriar me rawaun awarom. NV Inok ro Anut nukas karauk roasiret sarwaraun sakau nuruwon, kiro ro roasiret rapor sarwarai. Inok ro Anut nukas kiro roasiret Anut nukan ämän tamaraun sarau nuruwon, kos roasiret jekur tamarai. 9Uk Keseria, Anut nukas ik roasiret erekapu iken sarau atap atap ikowon. Anut nukasar kon wou näu oripas iken sarau maun sakau atap atap ikowon. Kar ro Anut nukas kon ämän nurunuk, karauk roasiret araun sarau nuruwon, kiro ro ko Osou Näus ko isanaraun rau äpu mianik, roasiret kiro ämän jekur marai. IT  Kiro onok senek, ik roasiret sosop senes. Utianik, Krais nuka pak pasar raumoi, ik roasir karar senek raum. Epar, ika ika karar turur raumoi, iken sarau atap atap miäum mesin sarsarateäum. S Ik ro karar karar iken enmoksau karar rau. Ipiok, isiok, tapiok, karauk osap erek iken enmoksau opok rai akan sarau atap atap miäi. |Rq Anut nukas kon wou näu oripas is sarau atap irowon. Kiro onokun, is ak karar karar kiro ämän awarom. Nas isaka ro eposek raim keser wa ronkatäu. Na nan enmat wa oik jou mam. Wa, nakasar ronkat eposek orip nuka mesin karar ronkatäm. Ak kiro mesin ronkatewe, akan woiaka Krais mesin epar mona, Anut nukas ak karar karar sarwarmoi, nukan sarau maun sakau arowon. Q% Ak okoro omnokou pakan roasiret akan onok utomoi, ätäi wa tainorau. Utianik, ronkat awau ouna, Anut nukas ak owo onok keseraun ronkatewon äpu maiei. Ak kiro onok eposek keserna, Anut nukan wou ererai. Anut nukas ak onok erekapu eposek tuku senes keseraun awareäu. P  O jaiat, is ak sakau ämän awaraurim. Anut nukas akanun wouti mianik, sarwarowon. Kesermoi, akan enmaksau kiro Anut nuraiei. Ak omnokou opok awau raumoi, akan enmaksau ko karar nuruna, kon wou ererai. Onok eposek karar tainorianik, Anut jou muraiei. fOE $Epar senes. Anut nukasar osap erekapu ate mowon. Osap erekapu rai, kiro Anut nukan sakau pakas rai. Osap erekapu nukan ronkat tainorianik rai. Keserianik, ik orip orip kon enip jou näwäu kämioik murau. Kiro epar. %X~}<}1{{ xwvwutsrrtqpdoPmmksjihgfdZcbbka{`r_]\<[EZnYvXgsGvRoasiret is pak rai, ikes na ‘pere’ aisom. Iken jaunokot Krit airan opok rai, kiro akan woiaka Jisas mesin epar moin kiro ik erek, ikes ak ‘pere’ awarom. Is Anut auriäim, kos ak orip orip sarware rawai.travIs ätäi na aisom, iken roasiret akan woiaka epar moin ak onok eposek orip orip mianik, karauk roasiret ak osap wäpik raiäi sarwaraun ätär maram. Na keserta, karauk roasiret nan onok tainorianik, ak wäsuk etäi erar wa rawaiei. Sqv Senas ko Juda akan sintore ämän tamareäu ro, Apolos ori na jekur sarwatam. Au Krit airan ute manaurna, nas au karauk osap wäpik sarwatam. Na keserta, au karauk osap mesin apu opok wa ronkatäieir. sp_v Is Artemas ra, Tikikus ra, na rawa äsimorta, potai. Ko potea, nan omoi ounuk, nakasar nan apu itanenam, is raim opok Niopolis mena koi. Is Niopolis mena kowaun aisom, kiro kon onok kesek. Is urir ses opok kiro mena pote rawam. ]o3v Kesek ro na äpu, ko Anut nukan ämän eposek wa tainoriäu. Ko Anut nukan ämän mesin kon wou epar wa miäu, ko owo onok eposek maun utiäu. Kon onok aru miäu kiro keseriar me rawai. Kesek ro ko kon onok aru miäu ko nukasar nuka äpu, kon kiro onok aru wa utai kosar kon enip opok ämän miäu. Pol nukas Taitas karauk ämän auruwon. tnav Kar ros ämän atap are moi, ko roasiret ak Anut nukan ämän eposek roiäin pakan kon ämän rowaun rai imwaronuk rai, nas kiro ro auram, ‘Na kiro onok wa keserau.’ Ko nan ämän rowau utonuk rai, na ätäiar auram, ‘Na kiro onok wa keserau.’ Ko ätäi nan ämän wa rounuk rai, na ko keser auram, ‘Na roasiret woiaka epar moin pak wa turur rawam.’ Ym+v Utianik, karauk roasiret ak kiro onok kesek keseriäi. Ak Juda akan askanai akan kinin onoktapau wäpik momoi, kiro mesin aka aka aurateäi. Ak Juda akan sintore ämän ninareanik, kiro mesin nais aurateäi. Ak, Kristen roasiret ak akan kinin onoktapau wäpik wa rowau. Owon, kiro onok arus roasiret ak eposek rawaun wa sarwarai. lvKiro ämän is na aisomin kiro mesin ik woiok epar maun itok. Keserianik, ak Anut nuka mesin woiaka epar moin roasiret kiro ämän jekuriar tamarona, ak orip orip karauk roasiret mesin ronkateanik, sarwaraiei. Kiro ämänis roasiret erekapu sarwarai. lkQvAnut nukas kon wou näu orip, ik sareikeanik, nukasar ik nukan amukup eposek rawaun sare mukowon. Keseria, mokoit ak äpu akan momonakat akas osap maroin tawa owaiei senek, ik nais äpu, ik tawa Anut nuka pak orip orip rawam. ejCvJisas Krais ko iken onok aru pakan imäikowon. Kos Osou Näu äsimornuk, koi sakau ikowon. ivIk sarau eposek mota, ko kiro mesin iken onok aru pakan imäikau wa. Wäpik, ko ikenun wouti momara, keserwon. Meter ik kon amuk opok ukun orip raumun. Kos iken ukun kosornuk, ik ätäi roasiret awau saremun. Osou Näus ik sareikonuk, ik Anut nukan mokoit saremun. mhSvAnut ko iken onok aru pakan imäikowon ro. Owon, ko ikenun wous meiemara, sareikeanik, imäikowon. gvIk karauk roasiret pak jekur rawaun, kiro ämän awaraurim, kiro kon onok kesek. Meter iken woiok epar mau wa opok omnokou pakan roasiret senek ronkat aru tainoriäumun. Ik ämän eposek wa tainoriäumun, utianik, ik karauk roat akan sät ämän roianik, apu aru tainoriäumun. Kiro onok arus iken ronkat erekapu reukona, ik enmaksaun onok aru karar tainoraun keseriäumun. Kiro onok aru maun mesin iken woiok näu senes sareäumun. Ik kiro onok aru mianik, karauk roat pak auratäi raiäumun. Ik karauk roasiret akan osap mesin mesikiäwon. Keseria, roasiret akas ik pak iwäi rauna, ikes ran iken jaunokot pak iwäi raiäumun. LfvAk karauk roat jeje ämän wa awarau. Ak karauk roasiret pak wa weräiäu. Utianik, ak jekur raumoi, karauk roasiret pak akan woiaka päurar me rawaiei. Ak roasiret erekapu jekur sarwaraiei.’ Pe vNa woiaka epar moin roasiret ätäi keser ämän awaram, ‘Ak orip orip onok eposek maiei. Ak omsau kamwareäi roat pak akan sarau roat enmak orip akan ämän jekur tainorianik, sarau eposek maiei. LdvNa kiro ämän jekur tamaram. Na ro enmat orip. Keseria woiaka epar moin roasiret kiro ämän tainoraun sarwarota, ak Anut nukan ämän jekur rowaiei. Ak kiro ämän wa tainorna rai, nas ak kewarota, ak ätäi onok eposek maiei. Taitas, nas ämän eposek tamarta, na kar ro inikerta, kos na erar ro rai wa aisai.QcvJisas Krais nukasar ikenun am äpäs opok meiemara, iken onok aru pakan imäikonuk, ik ätäi Anut nukan amukup eposek saremun. Kesernuk, ik kon roasiret, okon, onok eposek karar tainoraun keserwon. Dbv Keseria, Jisas Krais ätäi kowai mesin iken woiok erer orip kume rawau. Ko Anut sakau orip, ko iken imäikiäu ro. Ko Anut nukan enip pakas arou näwäu uruas ätäi kounuk, ik aparam. av Ko kiro onok kesermoi, ik ätär mukowon ik omnokou pakan roat senek ätäi onok aru wa mau. Ik omnokou pakan roasiret akas akan enmaksaun karar ronkateäi senek wa keserau. Ik Anut nukan onok eposek wa sumkäinäu. Ik Anut nukan roasiret senes, okon, ik okoro omnokou opok raum konun karar ronkat eposek mianik, ik onok eposek karar tainori rawau. Ik kon amukup onok eposek karar me rawau. Y`+v Anut nukan roasiret akan onok kesek rawai, owon, Anut nukan wou päurar raiäu kis roasiret erekapu sarwarmara, Jisas Krais äsimornuk, okoro omnokou opok koianik, akan onok aru pakan ätäi imwarowon. g_Gv Ak akan roat näunäu akan karauk osap wa päu owaiei. Ak onok eposek karar maiei. Keserna, akan roat näunäu äpu maiei ak onok eposek miäi roat, okon, akan woiaka ak mesin näu saräi. Ak kiro onok eposek erekapu keserna, karauk roasiret akas akan onok eposek aparia, ak keser äiäiei, “Anut ko ik ätäi imäikiäu ro, kon ämän eposek.” ^v Na sarau roat ran sakau ämän awaram. Ak akan kamwareäi roat näunäu akan ämän erekapu tainoria, akan sarau jekur maiei. Ak owo sarau maun awarona, akas kiro roat akan woiaka näu saräun ak ämän erekapu tainoraiei. Akas ätäi kar ämän wa awarau. 7]gvNa roasiret ämän awarauria, epar ämän karar awaram. Na keserta, karauk roat akas ik jeje ämän wa aikaiei. Na ämän eposek awarota, karauk roat akas iken ämän rowau utomoi, ak oioraka nai. Owon, ak nan kar sät ämän rowau wa, okon, ak ik woiok epar momun roasiret kar ämän aru wa aikaiei. Q\vTaitas, na siror senek, ak na apaisianik, tainoisaiei. Keseria, na onok eposek karar keseram. Na ämän eposek tamarauria, na kar sät ämän wa aräu. Na jekur ronkatemoi, epar ämän karar awaram. p[YvNa mokoit awau ran keseriar sakau ämän awaram, ak akan ronkat akasar orip orip jekur kamäiei. ZvAk kar sapum onok maun wa ronkatäiei. Ak akan ronkat jekur kameanik, rapor rawaiei. Ak akan sarau rapor kameanik, akan komurakat akan ämän jekur tainoraiei. Ak kiro onok erekapu keserna, karauk roasiret akas Anut nukan ämän mesin jeje ämän wa maiei. .YUvAk kiro onok ätär marona, asiret makun ak nais keseriar akan komurakat mesin jekur ronkateanik, akanun karar rawaiei. Akan mokoit asinakut nais jekur kamwaraiei. GXvNa roat näunäu awareaumon senek, asiret näunäu kiro ämän eposek tainoraun awaram. Kiro asiret ak Anut nukan, okon, ak onok eposek maiei. Ak sapum onok wa maiei. Ak karauk roasiret mekesirakap sät ämän wa maiei. Ak wain an sosop orip orip wa jaiei. Akas asiret makun rapor rawaun ämän jekur tamaraiei. WvNa näu roat Anut nukan ämän eposek karar tainoraun awaram. Ak päurar raumoi, ronkat eposek orip akasar akan rawaun onok jekur kamäiei. Akan woiaka epar moin sakau mianik, karauk roasiret sarwaraun mesin ronkatäiei. Ak usu oianik, woiaka aru wa maiei. qV ]vTaitas, na roasiret akan woiaka epar moin Anut nukan epar ämän tainorianik, onok eposek maun tamaram. $U CvKiro roasiret akas keser äiäi, “Ik Anut äpu mom,” utianik, ik akan onok aru apariäum, kesermoi, ik äpu ak Anut mekesiraka nuriäi. Anut nukas kiro roasiret ak aru äiäu, owon, ak kon ämän wa tainoriäi. Keseria, Anut nukan amukup kar onok eposek ak keseraun itok wa.~T wvIs rusapai na aisom na kiro Krit roasiret akan woiaka epar moin, ak sätäiäi roat akan onok wa tainorau rai, sakau awaram. Kiro sätäiäi roat akas Anut nukan amukup karauk o ukun orip kiro o wa jau rai äiäi. Utianik, roasiret Anut nukan amukup eposek rai, ak äpu, osap erekapu Anut nukas ate mowon, kiro eposek, okon, ak jaun itok. Utianik, roasiret ak Anut nukan amukup ukun orip ak kon ämän jekur wa tainoriäi, ak owo onok keseraun ak keseriäi. Kiro o ukun orip ra, ukun wäpik ra, ak Anut nukan amukup sepuk jeäi. Utianik, Anut nukan amukup akan ronkat aru, okon, ak akan woiakas kiro onok aru keserin ak äpu wa. *S OvNa sakau ämän wa awarota rai, kiro roasiret ak Juda akan askanain kinin pak roat ak Anut nukan ämän eposek wa tainoriäi akan sintore ämän pak tainoraiei. _R 9v Meter kar Krit airan pakan äpu miäwon ro kos keser äiewon, “Krit roasiret ak sät ämän areai. Kiro roat ak opur sei senek roasiret aru mareäi. Ak po senek, o sosop jeäi. Ak sarau wa miäi, wäskupu raut.” Kiro ron ämän epar senes. Na kiro Krit roasiret sakau ämän awareanik, kewarota, akan woiaka epar moin ätäi sakau maiei. Q v yP mv Naka pak, kiro roat näunäu nas sare maromon pak, akas kiro sätäiäi roat kewaraiei. Kiro sätäiäi roat akas karauk roat akan tupsiu pak woiaka epar moin erekapu aru mareäi, okon, ak kiro onok keseriäi akas tämaraiei. Kiro sät roat ak Anut nukan ämän tainorau wa, ak akan ronkat pakas roasiret pakan aiauk owaun kiro onok roasiret tamareäi. Kiro onok asu. CO v Krit airan pakan roat sosop ak ämän jekur wa tainoriäi. Ak karauk ämän erar momoi, sät ämän mona, karauk roat kiro ämän roianik, akan onok tainwareäi. Juda roat sosop ak kamuk opok rai, kiro roat nais ak sät ämän miäi. Ak keser äiäi, woiaka epar moin roat erekapu akan enmak kerau patiraiei. 2n}rg\QF:." ~~~~~~~~~~~~z~n~b~V~J~>~3~'~~~}}}}}}}}}}}}s}h}\}P}D}8},} }}||||||||||||x|l|`|T|H|=|1|%|| |{{{{{{{{{{{}{q{e{Y{M{A{5{){{{zzzzzzzzzzzzuziz]zQzEz9z-z!zz yyyyyyyyyyyyzynybyVyJy>y2y&yyyxxxxxxxxxxx~xrxgx[xOxCx7x+xxxwwwwwwwwwwwwwwkw_wSwGw;w/w#ww wvvvvvvvvvvv|vpvdvXvLv@v4v(vvvuuuuuuuuuuuuuuiu]uQuEu9u-u!uu ttttttttttttytmtatUtIt=t1t%tt tsssssssssss~srsfsZsNsBs6s*sssrrrrrrrrrrrrvrjr^rRrFr:r.r"rr qqqqqqqqqqqq{qoqcqWqKq?q3q'qqqppppppppppppspgp\pPpDp8p,p ppooooooooooooxolo`oToHod2d&dddccccccccccccscgc[cOcCc7c+cccbbbbbbbbbbbbxblb`bTbHbT2T&TTTSSSSSSSSSSS~SrSfSZSNSBS6S*SSSRRRRRRRRRRRRwRkR_RSRGR;R/R#RR QQQQQQQQQQQQ{QoQcQWQKQ?Q3Q'QQQPPPPPPPPPPPPsPgP[POPCP7P+PPPOOOOOOOOOOOOxOlO`OTOHOF2F'FFFEEEEEEEEEEEEsEgE[EOECE7E+EEEDDDDDDDDDDDDwDkD_DSDGD;D/D#DD CCCCCCCCCCCC|CpCdCXCLC@C4C(CCCBBBBBBBBBBBBtBhB\BPBDB8B,B BBAAAAAAAAAAAAyAmAaAUAIA=A1A%AA A@@@@@@@@@@@}@q@e@Y@M@A@5@)@@@????????????v?j?^?R?F?:?.?"?? >>>>>>>>>>>>z>n>b>V>J>>>2>&>>>============s=g=[=O=C=7=+===<<<<<<<<<<<626&666555555555555s5g5[5O5C575+555444444444444w4k4_4S4G4;4/4#44 333333333333{3o3c3W3K3?333'333222222222222t2h2\2P2D282,2 22111111111111x1l1`1T1H1<101$11 100000000000|0p0d0Y0M0A050)000////////////u/k/`/U/J/?/4/)///.............y.n.c.X.M.B.7.,.!.. .------------|-q-f-[-P-E-:-/-$---,,,,,,,,,,,,,t,i,^,S,H,=,2,',,,++++++++++++w+k+_+S+G+;+/+#++ ************{*o*c*W*K*?*3*'***))))))))))))t)h)\)P)D)8),) ))((((((((((((x(l(`(T(H(<(0($(( ('''''''''''}'q'e'Y'M'A'5')'''&&&&&&&&&&&&u&i&]&Q&E&9&-&!&& %%%%%%%%%%%%z%n%b%V%J%>%2%&%%%$$$$$$$$$$$~$r$f$Z$N$B$6$*$$$############w#k#_#S#G#;#/#### """"""""""""{"o"c"W"K"?"3"'"""!!!!!!!!!!!!t!h!\!P!D!8!,! !! x l ` T H < 0 $  |qeYMA5)ui]QE9-! ymaUI=1% ~rfZNB6*vj^RF:." znbVJ>2&sg[OC7+wk_SG;/# |pdXL@4(th\PD8, xmaUI=1% }qeYMA5)ui]QE9-! zn  <  ;  :  9  8   7  ;6  :5  94  83  72  61  50  4/  3.  2-  1,  0+  /*  .)  -(  ,'  +&  *%  )$  (#  '"  &!  %  $  #  "  !                                                                   6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                   *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                   >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  p  q  o  n  m  l  k  j  i  h  g  e  f  d  c  b  a  `  _   ^ 8] 7\ 6[ 5Z 4Y 3X 2W 1V 0U /T .S -R ,Q +P *O )N (M 'K &L %J $I #H "G !F  E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3  2  1  0  /  . - , + ) * ( '  & 2% 1$ 0# /" . -! , + * ) ( ' & % $ # " !                                        1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                       ' & % $ # " !                                        , + * ) ( ' & % $ # " !                    ~  }  |  {  z  y x v w u t s  r &q %p $o #n "m !l  k j i h g f e d c b ` a _ ^ ] \ [  Z  Y  X  W  V U T S R Q P O  N 4M 3L 2K 1J 0I /H .G -F ,E +D *C )B (A '@ &? %> $= #< "; !:  9 8 7 5 6 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( &  '  %  $  #  " !          P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        H G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                ~ } | { z y  x  %w  $v  #u  "t  !s  r  q  p  o  n  m  l  j  k  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  U  V  T   S  ,R  +Q  *P  )O  (N  'M  &L  %K  $J  #I  "H  !G  F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  8  9  7  6  5  4  3  2  0  1  /  .  -  ,  +  *  )  (   '  !&  %  $  #  "  !                                                         4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                   2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                  & % $ # " !                                  ~ } | z  { %y $x #w "v !u  t s r q p o n m l k i j h g f e d c b  a  `  _  ^  ] \ [ Z Y X W U  V 8T 7R 6S 5Q 4P 3O 2N 1L 0M /K .J -I ,H +F *G )E (D 'C &B %A $? #@ "> !=  < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 / 0 - . , + *  )  (  '  &  % $ # " !      + * ) ( ' & % $ # " !                                        ) ( ' & % $ # " !                                        # " !                                                                         -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !   ~  |  }  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l   k   j   i   h   g  f  e  d  c  b  a  `  _ ^ ] \ [ Z Y X  W  V  U  S  T R Q P O N M L  K BJ AI @H ?G >F =E <D ;C :B 9A 8@ 7? 6> 5= 4< 3; 2: 19 08 /7 .6 -5 ,4 +3 *2 )1 (0 '/ &. %- $, #+ "* !)  ( ' & % $ # " !                               K J I H G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # "~ !}  | { z y x w v u t s r q p o n m l k j  i  h  g  f  e d c b a ` _ ^  ] '\ &[ %Z $Y #X "W !V  U T S R Q P O N M L K J I H G F E D C  B  A  @  ?  > = < ; : 9 8 7  6 .5 -4 ,3 +2 *1 )0 (/ '. &- %, $+ #* ") !(  ' & % $ # " !                                . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        " !                                                                            # " !                               ~ } | { z y x  w v u t s r q p o n m l k i j  h  g  f  e  d c b a ` _ ^ ]  \ [ Z Y X W V U T S R Q P O N M  L  K  I  J  H G F E D C B A  @ '? &> %= $< #; ": !9  8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' &  %  $  #  "  !          $ # " !                            :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                   2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                           ~  }  |  {  z  y  x  w  v   u  *t  )s  (r  'q  &p  %o  $n  #m  "l  !k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  M  N   L  &K  %J  $I  #H  "G  !F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '   & "% !$  # " !                                                                       " !                                        0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                                                   ~ }  | { z y x  w  v  u  t  s r q p o n m l  k j i h g f e d c b a  `  _  ^  \  ] [ Z Y X W V U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  I   J   G  H  E  F  D -l|pdXL@4(~~~~~~~~~~~~u~i~]~Q~E~9~-~!~~ }}}}}}}}}}}}y}m}a}U}I}=}1}%}} }|||||||||||~|r|f|Z|N|B|6|*|||{{{{{{{{{{{{w{k{_{S{G{;{/{#{{ zzzzzzzzzzzz{zozczWzKz?z3z'zzzyyyyyyyyyyyytyhy\yPyDy8y,y yyxxxxxxxxxxxxxxlx`xUxIx=x1x%xx xwwwwwwwwwww}wqwewYwMwAw5w)wwwvvvvvvvvvvvvuviv]vRvFv:v.v"vv uuuuuuuuuuuuzunubuVuJu>u2u&uuuttttttttttt~trtftZtNtBt6t*tttsssssssssssswsks_sSsGs;s/s#ss rrrrrrrrrrrr{rorcrWrKr?r3r'rrrqqqqqqqqqqqqtqhq\qPqDq8q,q qqppppppppppppxplp`pTpHpj2j'jjjiiiiiiiiiiiisigi[iOiCi7i+iiihhhhhhhhhhhhwhkh_hShGh;h/h#hh gggggggggggggvgkg`gUgJg?g4g)gggfffffffffffffyfnfcfXfMfBf7f,f!ff feeeeeeeeeeee|epedeXeLe@e4e(eeeddddddddddddtdhd\dQdEd9d-d!dd ccccccccccccycmcacUcIc=c1c%cc cbbbbbbbbbbb~brbfbZbNbBb6b*bbbaaaaaaaaaaaavaja^aRaFa:a.a"aa ````````````z`n`b`V`J`>`2`&```____________s_g_[_O_C_7_+___^^^^^^^^^^^^w^k^_^S^G^;^/^#^^ ]]]]]]]]]]]]|]p]d]X]L]@]4](]]]\\\\\\\\\\\\t\h\\\P\D\8\,\ \\[[[[[[[[[[[[x[l[`[T[H[<[0[$[[ [ZZZZZZZZZZZ}ZqZeZYZMZAZ5Z)ZZZYYYYYYYYYYYYuYiY]YQYEY9Y-Y!YY XXXXXXXXXXXXyXmXaXUXIX=X1X%XXXWWWWWWWWWWW~WrWfWZWNWBW6W*WWWVVVVVVVVVVVVvVjV^VRVFV:V.V"VV UUUUUUUUUUUUzUnUbUWUKU?U3U'UUUTTTTTTTTTTTTsTgT[TOTCT7T+TTTSSSSSSSSSSSSwSlS`STSHSM2M&MMMLLLLLLLLLLL~LsLgL[LOLCL7L+LLLKKKKKKKKKKKKwKkK_KSKGK;K/K#KK JJJJJJJJJJJJ|JpJdJXJLJ@J4J(JJJIIIIIIIIIIIItIhI\IPIDI9I-I!II HHHHHHHHHHHHyHmHaHUHIH=H1H%HH HGGGGGGGGGGG~GrGfGZGNGBG6G*GGGFFFFFFFFFFFFvFkF_FSFGF;F/F#FF EEEEEEEEEEEE{EoEcEWEKE?E4E(EEEDDDDDDDDDDDDtDhD\DPDDD8D,D DDCCCCCCCCCCCCxClC`CUCIC=C1C%CC CBBBBBBBBBBB}BqBeBYBMBAB5B)BBBAAAAAAAAAAAAuAiA^ARAFA:A.A"AA @@@@@@@@@@@@z@n@b@V@J@>@2@&@@@????????????s?g?[?O?C?7?+???>>>>>>>>>>>>>t>i>^>S>H>=>2>'>>>=============s=g=[=O=C=7=+===<<<<<<<<<<<)2)&)))(((((((((((~(r(f(Z(N(B(6(*(((''''''''''''w'k'_'S'G';'/'#'' &&&&&&&&&&&&|&p&d&X&L&@&4&(&&&%%%%%%%%%%%%t%h%\%P%D%8%,% %%$$$$$$$$$$$$y$m$a$U$I$=$1$%$$ $###########}#q#e#Y#M#A#5#)###""""""""""""v"j"^"R"F":"."""" !!!!!!!!!!!!z!n!b!V!J!>!3!'!!!  s g [ O C 7 +   xl`TH<0$ |pdXL@4(ui]QE9-! ymaUI=2&~rfZNB6*vj^SG;/# {ocWK?3'th\PD8, xl`TI=1% }qeYMA5)vj^RF:." {ocWK?3'sg[OD8, xl                                                                                                                             ~ } | {  z #y "x !w  v u t s r q p o n m l k j i h g f e d  c  b  a  `  _ ^ ] \ [ Z Y X  W V U T S R Q P O N M L K J I H G F  E  D  C  B  A @ ? > = < : ;  9 (8 '7 &6 %5 $4 #3 "2 !1  0 . / - + , * ) ( ' & % $ # " !                       & % $ # " !                                        ) ( ' & % $ # " !                                                                          " !                                        ( ' & % $ #~ "} !|  { z y x w v u t s r q p o n m l k j i  h  g  f  e  d c b a ` _ ^ ]  \ )[ (Z 'Y &X %W $V #U "T !S  R Q P O N M L K J I H G F E D C A B @  ?  >  =  <  ; : 9 8 7 6 5 4  3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & $ %  #  "  !               4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                                                                   0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                            ~  }   |  +{  *z  )y  (x  'w  &v  %u  $t  #s  "r  !q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  Q   R (P 'O &N %M $L #K "J !I  H G F E D C B A @ ? > = < : ; 9 8 7 6  5  4  3  2  1 0 / . - , + *  ) <( ;' :& 9% 8$ 7# 6" 5! 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                                             * ) ( ' & % $ # " !                                        % $ # " !                                                            ~  } | { z y x w v  u /t .s -r ,q +p *o )n (m 'k &l %j $i #g "h !f  e d c b a ` _ ^ ] \ [ Z Y X W V U T S  R  Q  P  N  O M L K J I H G  F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  :  ;  9   8   7   5   6   4  3  2  1  0  /  .  ,  -                                                              ~ } | { z  y *x )w (v 'u &t %s $r #q "p !o  n m l k j i h g f e d c b a ` _ ^ ] \  [  Z  Y  X  W V U T S R Q P  O (N 'M &L %K $J #I "H !G  F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4  2  3  1  0  / . - , + * ) (  ' & % $ # " !                           !                                                                                                               &  %  $  #  "  !                                                                   2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %~  $}  #|  "{  !z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  b  c  a  `  _  ]  ^  \  [   Z  9Y  8X  7W  6V  5U  4T  3S  2R  1Q  0P  /O  .N  -M  ,L  +K  *J  )I  (H  'G  &F  %E  $D  #C  "B  !A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "   !  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                 )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                           ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                  5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # "  ! ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _   ^ G ] F \ E [ D Z C Y B X A W @ V ? U > T = S < R ; Q : P 9 O 8 N 7 M 6 L 5 K 4 J 3 I 2 H 1 G 0 F / E . D - C , B + A * @ ) ? ( > ' = & < % ; $ : # 9 " 8 ! 7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  )  *  (  &  '  %  $  #  "  !                     /  .  -  ,  +  *  )  (  '  & % $ # " !                                          6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                  $ # " !                                                   }  ~  |  {  z  y  x  w  v   u  3 t  2 s  1 r  0 q  / p  . o  - n  , m  + l  * k  ) j  ( i  ' h  & g  % f  $ e  # d  " c  ! b   a   `   _   ^   ]   [   \   Z   Y   X   W   V   U   T   S   R   Q   P   O   N   M   L   K   J   I   H   G   F   E   D   C   B 5C 4B 3@ 2A 1? 0> /= .< -; ,: +9 *8 )7 (6 '5 &4 %3 $2 #1 "0 !/  . - , + * ) ( ' & % $ # " !                         8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        & % $ # " !             ~ } | { z y x w  v  u  t  s  r q p o n m l k  j /i .g -h ,f +d *e )c (b 'a &` %_ $^ #] "\ ![  Z Y X W U V T S Q R P O N M L K J I H  G  F  E  D  C B A @ ? = > ;  < 0: /9 .8 -7 ,6 +5 *3 )4 (2 '1 &0 %/ $. #- ", !+  * ) ' ( & % $ # "  !                            + * ) ( ' & % $ # " !                                        % $ # " !                                                                                                               ~  }  | #{ "z !y  x w v u t s q r p o n m l k j i h g f  e  d  c  b  a ` _ ^ ] \ Z [  Y  #X  "W  !V  U  T  S  R  Q  P  O  N  L  M  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A  @  ?  >   I|pdXL@4(~~~~~~~~~~~~u~i~]~Q~E~9~-~!~~ }}}}}}}}}}}}y}m}c}X}M}B}7},}!}} }||||||||||||||q|f|[|P|E|:|/|$|||{{{{{{{{{{{{s{g{[{O{C{7{+{{{zzzzzzzzzzzzxzlz`zTzHzw2w&wwwvvvvvvvvvvvvsvgv[vOvCv7v+vvvuuuuuuuuuuuuxulu`uTuHur2r&rrrqqqqqqqqqqqqsqgq[qOqCq7q+qqqppppppppppppxplp`pTpHpm3m'mmmllllllllllllslgl[lOlCl7l+l llkkkkkkkkkkkkxklk`kTkHk_2_&___^^^^^^^^^^^^s^g^[^O^C^7^+^^^]]]]]]]]]]]]w]k]_]S]H]<]0]$]] ]\\\\\\\\\\\|\p\d\X\L\@\4\(\\\[[[[[[[[[[[[u[i[][Q[E[:[.["[[ ZZZZZZZZZZZZzZnZbZVZJZ>Z2Z&ZZZYYYYYYYYYYY~YrYfY[YOYCY7Y+YYYXXXXXXXXXXXXwXkX_XSXGX;X/X#XX WWWWWWWWWWWW{WoWcWWWKW?W3W'WWWVVVVVVVVVVVVtVhV\VPVDV8V,V VVUUUUUUUUUUUU{UpUeUZUOUDU9U.U#UU UTTTTTTTTTTTT~TrTfTZTNTBT6T*TTTSSSSSSSSSSSSwSkS_SSSGS;S/S#SS RRRRRRRRRRRR|RpRdRXRLR@R4R(RRRQQQQQQQQQQQQuQiQ]QQQEQ9Q-Q!QQ PPPPPPPPPPPPzPnPbPVPJP>P3P'PPPOOOOOOOOOOOOtOhO\OPODO8O,O OONNNNNNNNNNNNxNlN`NUNIN=N1N%NN NMMMMMMMMMMM~MrMfMZMNMBM6M*MMMLLLLLLLLLLLLwLkL_LSLGL;L/L#LL KKKKKKKKKKKK{KoKcKWKKK@K4K(KKKJJJJJJJJJJJJtJhJ\JPJEJ9J-J!JJ IIIIIIIIIIII~IsIhI]IRIGIB3B(BBBAAAAAAAAAAAAzAnAbAVAJA>A2A&AAA@@@@@@@@@@@@s@g@[@O@C@7@+@@@????????????x?l?`?T?H?>>>>>>>>>>|>p>e>Y>M>A>5>)>>>============u=i=]=Q=E=9=-=!== <<<<<<<<<<<<2<&<<<;;;;;;;;;;;;z;o;d;Y;N;C;8;-;";; ;::::::::::::}:q:e:Y:M:A:5:):::999999999999u9i9]9Q9E999-9!99 888888888888z8n8b8V8J8>828&888777777777777s7g7[7O7C777+777 6666666666666z6o6d6Y6N6C686-6"66 6555555555555v5j5^5R5F5:5.5"55 444444444444{4o4c4W4K4?434'444333333333333t3h3\3P3D383,3 332222222222222t2i2^2S2H2<202$22 211111111111|1p1d1Y1M1A151)111000000000000v0j0^0R0F0:0.0"00 ////////////{/o/c/W/K/?/3/'///............x.m.b.W.L.A.6.+. .. ------------y-m-a-U-J->-2-&---,,,,,,,,,,,~,t,i,^,S,H,=,2,',,,+++++++++++++t+h+\+P+D+8+,+ ++************y*m*a*U*I*=*1*&***)))))))))))~)r)g)[)O)C)7)+)))((((((((((((w(k(_(S(H(<(0($(( ('''''''''''|'p'd'Z'O'D'9'.'#'' '&&&&&&&&&&&&|&p&d&X&L&@&4&(&&&%%%%%%%%%%%%t%h%]%Q%E%9%-%!%% $$$$$$$$$$$$z$n$b$V$J$>$2$&$$$############v#k#`#U#J#?#4#)###""""""""""""|"p"d"X"L"@"4")"""!!!!!!!!!!!!w!l!a!V!K!@!5!*!!! z o e Z O D 9 . #  wk_SG;/# |pdXL@4(ui]RF:." {ocWK?3'th\PD8, xmaUI=1% ~rfZNB6*wk_SG;/# {ocWK?3'th\PD8, xl`TH<0$ }qeYMA5)vj^RF:."                                                                                         (  '  &  %  $  #  "  !                                                ~   }   |   {   z   y   x  ' w  & v  % u  $ t  # s  " r  ! q  p   o   n   m   l   k   j   i   h   g   f   e   d   c   b   a   `   _   ^  ]  \  [  Z  Y   X   W   V   U   T   R   S   Q   P   O   N   M   L   K   J   I   H   G   F   E   D   C   B  A  @  ?  >  =   <   ;   :   9   8   7   6   5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )   (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                                                                                                                v v v  v  v  v  v  v v v v v v v  v v v v  v  v  v  v  v v v v v v v  v  v  v  v  v   v   v   v   v   v  v  v  v  v  v  v  v l l l l l l l l l l  l  l  l  l  l l l l l l l  l l l l l l  l  l  l  l  l l l l l l l  l l l l l l l l l l l l l l l  l  l  l  l  l l l l l l l  l  l  l  l  l  l  l   l   l   l   l   l  l  l  l  l  l  l  l bO bN bM bL bK bJ bI bH b G b F b E b D b C bB bA b@ b> b? b=  b< b: b; b9 b8 b7 b6 b5 b4 b3 b2 b1 b 0 b / b . b - b , b+ b* b) b( b' b& b%  b$ b# b" b! b  b  b  b  b  b b b b b b b  b b b b b  b  b  b  b  b b b b b b b  b b b b  b  b  b  b  b b b b b b b  b  b  b  b  b  b  b  b  b   b   b   b   b   b  b  b  b  b  b  b  b X X X X X X  X  X  X  X  X X X X X X X  X X X X X X  X  X  X  X  X X X X X X X  X  X   X   X   X   X  X  X  X  X  X  X  X N N N N N N N N N N N N N N N N  N  N  N  N  N N N N N N N  N N N N N N N  N  N  N  N  N N N N N N N  N N  N  N  N  N  N N N N N N N  N N N N N N N N N  N  N  N  N  N N N N N N N  N  N   N   N  N  N  N  N  N  N  N D y D x D w D v D u D t D s D r D q D p D o D n D m D l D k D j D i  D h D g D f D e D d D c D b D a D ` D _ D ^ D ] D \ D [ D Z D Y D X D W D V D U D T D S D R D Q D P  D O D N D M D K D L D J D I D H D G D F D E D D D C D B D A D @ D ? D > D = D < D ; D : D 9  D 8  D 7  D 6  D 5  D 4  D 3  D 2  D 1  D 0  D /  D .  D -  D ,  D +  D *  D )  D (  D '  D &  D %  D $  D #  D "  D !  D  D   D   D   D   D  : : : : :~ :} :| :{ :z :y : x : w : v : u : t :s :r :q :p :o :n :m  :l :k :j :i :h :g :f :e :d : c : b : a : ` : _ :^ :] :\ :[ :Z :Y :X  :W :U :V :T :S :R :Q :P :O :N :M :L :K :J :I :H :G :F : E : D : C : B : A :@ :? := :> :< :; ::  :9  :8  :7  :6  :5  :4  :3  :2  :1  :0  :/  :.  :-  :,  :*  :+  :)  : (  : '  : &  : %  : $  :#  :"  :!  :  :  :  :  : 0  0  0  0  0  0  0  0 0 0 0 0 0  0  0  0  0  0  0  0  0 0 0  0 0! 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0   0 }  0 ~  0 |  0 {  0 z & & & & & & & & & & & & & & & & &  & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &  & ~ & } & |  & { & z & y & x & w & v & u & t & s & r & q & p & o & n & m & l & k & j & i & h & g & f & e & d & c & b & a & ` & _ & ^ & ]  & \ & [ & Z & Y & X & W & V & U & T & S & R & Q & P & O & N & M & L & K & J & I & H & G & F & E & D & C & B & A & @  & ? & > & < & = & ; & : & 9 & 8 & 7 & 6 & 5 & 4 & 3 & 2 & 1 & 0 & / & - & . & ,  & +  & )  & *  & (  & '  & &  & %  & $  & #  & "  & !  &  &   &   &   &   &   &   &   &   &   &   &   P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D   C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  0  1  /   .  !-  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                                                                                                                                              ~ } | { z  y x w v u  t  s  r  q  p o n m l k j i  h  g  f  d  e  c  b  a  `  _  ^  ]   \   [   Z   Y   X  W  V  U  T  S  R  Q  P                               : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !       ~ } | { z y x w v u t s r q  p  o  n  m  l k j i h g f e  d (c 'b &a %` $_ #^ "\ !]  [ Z Y X W V U T S R Q P O N M L K J I  H  G  F  E  D C B A @ ? > =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0   /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                     "  !                                                             !                                                                                                                          ( ' & % $ # " !                               ~  } { | z y x w v  u  t  s  q  r p o n m l k j  i  g  h  f  e  d c b a ` _ ^ ]  \ [ Z Y X W V U T  S  R  Q  P  O N M L K J I H  G F E D C B A @ ? > =  <  ;  :  9  8 7 6 5 4 3 2 1  0 / . -  ,  +  *  )  ( ' & % $ # " !                                                                                                 !                                                     ~  }  |  { z y x w v u t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f   e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R  Q   P  $O  #N  "M  !L  K  J  I  H  G  F  D  E  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  -  .   ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                       !                                                                  ' & % $ # " !                                                                                                                                          ~  }  |  {  z y x w v u t s  r q p o n m l k j i h g f e d c b a `  _  ^  ]  \  [ Z Y X W V U T  S R Q P O N M L K J I H G F E D C  B  A  @  ?  > = < ; : 9 8 7  6   5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #   "   !                                                                               , + * ) ( ' & % $ # " !             HYgxmbWLA6+  ~~~~~~~~~~~~~y~m~a~U~I~=~1~%~~ ~}}}}}}}}}}}}}q}e}Z}N}B}6}*}}}||||||||||||w|k|_|S|G|;|/|#|| {{{{{{{{{{{{|{p{d{X{L{@{4{({{{zzzzzzzzzzzz}zrzgz\zQzFz;z0z%zzzyyyyyyyyyyyy{yoycyWyKy?y3y'yyyxxxxxxxxxxxxtxhx\xPxDx8x,x xxwwwwwwwwwwwwywmwawUwIw=w1w%ww wvvvvvvvvvvv~vrvfvZvNvBv6v*vvvuuuuuuuuuuuuuxumubuWuLuAu6u+u uu ttttttttttttytmtatUtIt=t1t%tttsssssssssss~srsfsZsNsBs8s-s"ss srrrrrrrrrrrrvrjr^rRrFr:r.r"rr qqqqqqqqqqqqzqoqcqWqKq?q3q'qqqppppppppppppspgp[pPpDp8p,p ppooooooooooooxolo`oUoIo=o1o%oo onnnnnnnnnnn}nqnen[nPnEn:n/n$nnnmmmmmmmmmmmmmumjm_mTmIm>m3m)mmmlllllllllllllylnlclXlMlBl7l,l!ll lkkkkkkkkkkkk}krkgk\kQkFk;k/k#kk jjjjjjjjjjjj{jojcjWjKj?j3j'jjjiiiiiiiiiiiitihi\iPiDi8i,i iihhhhhhhhhhhhyhmhahVhJh>h2h&hhhggggggggggggsggg[gOgCg7g+gggffffffffffffxflf`fTfHf_2_&___^^^^^^^^^^^~^r^g^[^O^C^7^+^^^]]]]]]]]]]]]w]k]_]S]H]<]0]$]] ]\\\\\\\\\\\|\p\d\X\M\A\5\)\\\[[[[[[[[[[[[v[j[^[R[F[:[.["[[ ZZZZZZZZZZZZzZnZbZWZKZ?Z3Z'ZZZYYYYYYYYYYYYsYg                                                                                                                                                                                                  ~ } |  { z y x w v u t  s  r  q  o  p n m l k j i h  g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V   U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  I  J  H  G  F  E  D   C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1   0  /  .  -  ,  *  +  )  (  '  &   %  $  #  "  !                                                                                                                                                                                                                                                                                                          +  *   )   (   '   &   %  $  #  "  !           ]   \   [   Z   Y  X  W  V  U  T  S  R  Q                                                                                                                                                                                  ~  }  |  { z y x w v u t  s  r  q  p  o  n  m  l  k   j   i   g   h   f  e  d  c  b  a  `  _  ^               ~ } | {  z y x w v u t  s  r  q  p  o n m l k j i h  g e f d c b a ` _ ^  ]  \  [  Z  Y X W V U T S Q  R P O N M L K J I H G F E  D  C  B  A  @ ? > = < ; : 9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,   +   *   )   (   '  &  %  $  #  "  !      @  A  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /   .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !