SQLite format 3@ ~*9j~*- ~`D~~`i%!indexverses_indexversesCREATE UNIQUE INDEX verses_index on "verses" (book_number, chapter, verse)wItableversesversesCREATE TABLE "verses" ("book_number" NUMERIC, "chapter" NUMERIC, "verse" NUMERIC, "text" TEXT){UtablebooksbooksCREATE TABLE "books" ("book_color" TEXT, "book_number" NUMERIC, "short_name" TEXT, "long_name" TEXT)=_tableinfoinfoCREATE TABLE info (name TEXT, value TEXT) :|dM:regionHonduras'right_to_leftfalse)strong_numbersfalse/russian_numberingfalselanguageGarifuna)chapter_stringChapter8#adescriptionLerérun Búngiu To Lánina Iséri Darádu }v\> ~~~~~j~N~2~}}}}}}}}d}K}3}##ff7c80ApoApocalipsis#00ff00JudJudas#00ff003Ju3 Juan#00ff002Ju2 Juan#00ff001Ju1 Juan#00ff002Pe2 Pedro#00ff001Pe1 Pedro#00ff00SanSantiago#ffff00HebHebreos#ffff00FlmnFilemón#ffff00vTitTito#ffff00l2Ti2 Timoteo#ffff00b1Ti1 Timoteo!-#ffff00X2Te2 Tesalonicenses! -#ffff00N1Te1 Tesalonicenses !#ffff00DColColosenses !#ffff00:FilFilipenses #ffff000EfeEfesios #ffff00&GálGálatas##ffff002Co2 Corintios##ffff001Co1 Corintios#ffff00RomRomanos#00ffffHecHechos#ff6600JohnSan Juan#ff6600LucSan Lucas!#ff6600MarSan Marcos#ff6600MatSan Mateo/~5|vpjd^XRLF@:4.(" ~~~~~4'32|1c0L/6.-W,*+m*0)o(C'&k%>$~#<"!X 6E\MtZG*cD!uI    p R= 98   7 6  (+ 1}{||E{\zz?y~xww;uuatt~srqzponmmlkjihggyfqedd]cbea`_^]\[uZYMXVUTaSRQYPiONNKM{KKOJ-HGGFED~CC#B\AP@@G?>= a6I9GehU_2  ^ R 9'vq._ 7Ánjein busén lubeí úmari le mafíñebei luágu Crístu lun lígirunun lúmari, o wǘri to mafíñeboun lun tígiruni túmari, ígiragua jamá. Lídan oúbaü líra, moún lumuti jafósuruniña úmarigu ja afíñebaña úmarigu ja mafíñebaña lun jeréderun jáma, lugúndun wájali Búngiu woun lun wabágaridun lídan darángilaü.  Úmari le mafíñebei, derégewaali lun Búngiu láu lídaañein lan ában túma lúmari to afíñetu luágu Crístu, úmariti to mafíñetu, derégewaaru gíñe lun Búngiu láu lídaañoun lan ában lúma túmari le afíñebei luágu Crístu. Lun jamúga máma líña lan, ítara jáña jamúga jisáanigu quei jasáanigu ja mafíñebaña, ítara, derégewañu jáña lun Búngiu. 2 ] Ánjein gíñe mafíñen lubeí túmari ában wǘri to afíñetu luágu Crístu, áni gagúndaanti lun lasígirun agánawa túma, moún lumuti tafánreinragun lúma. { Joun jíbiri, aríñagatina queísi dimúrei le náni, máma láni Wabúreme, luágu ánjein lan mafíñen tubeí lúmari ában le afíñeti luágu Crístu, áni gagúndaantu lun tasígirun agánawa lúma, moún lumuti lafánreinragun túma. -S Láu sun líra, ánjein tígira wǘri túmari, lúnti teréderun mámariga, o taráandarun lan lúma túmari. Moún lumuti gíñe lígirunun wügǘri lúmari. +O Ánjaña ja maríeijañabaña, aríñagatina joun lun mígirun táani wǘri túmari. Gumádi le, lídan lubúdubu máma nugúmadin, lugúmadin Wabúreme. C ánjein siñá lubei jágüdaagun joúngua, buíti lun jagámaridun (súnwandan láu amárieiduni) sügǘ láu lun jeréderun láu ában luweírin ayúmajani le siñábei jawánduni. )Ja mámarigiñabaña, jáma ja jiláañabaña úmari, aríñagatina joun luágu buídu lan jamúga lun jeréderun mámariga queísi áu, #Áu, buséntina jamúga lun sun lan gürígia gayára lan jágüdaagun joúngua lun magámaridun jamá queísi áu. Subúdi numúti luágu siñá lan ítara, rújali Búngiu ámuñegueinarügü ubáfu lun cáda ában, ában luwúyeri joun jíbiri, ámu joun jíbiri. Máma naríñaguña luágu lúnti lan jagámaridun, gayáraarügüti jáluajan úmari lun jamárieidun jáma ánjaün busén. wgMamájara jumá lun jesériwidagun júniwagua, ánjaün gubeírügü adǘga darádu lun mayúsuragun jumá júngua luágu átiri dan lun jíchaagun júngua lúnrügü jayúmuragun lun Búngiu. Lárigiñe líra, lúntiya jayúsuragun júngua, lueí lásiñerun jágüdaagun júngua, ábame lafígoungüdünün Máfia láu jeméterun jámoun ámu jaweí jámarigu. 7gMáma úmari to wǘri labúremeboun túgubu guánarügü, láni gíñe túmari. Máma gíñe úmari le wügǘri labúremebei lúgubu guánarügü, táni gíñe lúmari. {oLúnti lagúnfulirun wügǘri túma lúmari queísi úmari, lúnti gíñe tagúnfulirun wǘri lúma túmari. ~+quei níjein lubeí sarágu salúfuri, buítimaati lun lagámaridun wügǘri, lun gíñe tagámaridun wǘri, súnwandan láu amárieiduni. (} KGuetó noúnabaali lé buri uágubei jálügüdana tídan jigáradan to jabǘrüjaboun nun. Inárüni luágu buídu lan lun wügǘri lun magámaridun lan, J| Agáñija lumútiwa Búngiu séru lun lánigu wamá. Ligía lúnti lubeí wíchugun inébesei lun Búngiu dándu láu wágubu quei láu wáni espíritu lugúndun láni Búngiu biángubei.2{]¿Ibídiñeti jun luágu lúban lan Sífiri Sándu wágubu, le líchugubei Búngiu woun lun laganoún wádan? Máma wagía labúriñabei wágubu, Búngiu labúremebei. z7Anúraja jumá lubeíti lueí salúfuri. Mítaraanti salúfuri queísi ámu figoú, furúmiñeguarügü ámu figoú le jadǘga gürígia, boúgudin lueí jágubu ladǘga dáñu, ánjein le agámariduti mamárieidunga, ladǘgüña figoú luágu lúgubu guánarügü. QyÁnjein dan le liábin ában gürígia lun lídan lan ában lúma Crístu, ában liábin láni Crístu Espíritu lun ában lan lúma láni gürígia ligía espíritu lun ábanrügü jamá espíritu. x¿Ódi ibídiñeti jun luágu dan lan le leméterun ában gürígia túmoun ában jóru, biángubei jagía ñǘbintiña lun ítara jabá lan quei ában méme úgubu? Taríñajare Lerérun Búngiu. “Jayábinba biángubei lun ítara jamá quei ábanrügü.” zwm¿Ibídiñetísan jun luágu líbiri lan cátei le únbei wagúara lúgubu Crístu cáda ában jídaangiñe? ¿Nanǘgeiméti núgubu le líbiribei lúgubu Crístu lun nadǘgüni líbirime túgubu ában jóru? ¡Madǘgün nubeí! v-Ítara quei lásaaragüdüni Búngiu Crístu lídaangiñe oúweni láu sun lúgubu, lásaaragüdübadiwa gíñe láu sun wágubu, láu lubáfu. Uu# Inárüni le aríñawagúbei luágu ladǘgüni lan Búngiu eígini lun weígini, adǘgaleí warágeirugu lun ladǘgüni wadágimanu láu weígin. Inárüni, áni lagúmuchaguagüdübei Búngiu biángubei cátei le, mamégeirun wamáalime. Ánjeinti wágubu, madügǘnti lun wadǘgün salúfuri láu, ladügǘn wágubu lun Crístu, lun ligíaba lan labúreme, áni ligía íchugubalin ubáfu lun wágubu lun gayáraabei lan wesériwidun lun, láu. !t; Aríñawagúati. “Gayáraati ladǘgüni gürígia le labúseerun ladǘga.” Inárüni líra, áni máma sun cátei lun buídu lan lanügǘn. Gayáraati ladǘgüni gürígia le labúseerun, wel, moún lumuti lígiraguagüdün lúngua lun lagúmadiruni layúmajan. Fs Añájein jídaangiñe, ítara jañá meja, ánjein guetó, chibáwaali jifígoun, derégeguaadün júngua lun Búngiu, áni resíbi láadün queísi lánigu ladǘga le ladǘgübei Wabúreme Jesúsu juágu, lúma sun le ladǘgübei láni Búngiu Espíritu juágu. Wágubu, ában cátei derégewati lun Búngiu orW ¿Ibídiñeti jun luágu ja lan adǘgübaña wuríbani, mafánranbaña lan lídan larúeijan Búngiu? Sun ja agámaridubaña mamárieidunga, ja ájuduragubaña joun sándu, ja agámaridubaña ja maríeitiña, ja wügǘriña ja agámaridutiña wügǘriña jáledi, jíwerutiña, meménijabutiña, bacháruatiña, marásualugutiña, ja anǘgübalin láni ámu láu jabíbun—sun ja adǘgübaña wuríbani líbe buri le, siñábei jebélurun lídoun larúeijan Búngiu siélu. q p{Ánjein jugúya, lubáragiñe líra, adǘgatün maríchaü, íweruja jugúya, íbini jaweí jidújeñu guánarügü. ioKLáurügü jawúribujan júmagua, ábanjali mabuíduni le gumúti líra. Buítimaati lun jawánduni maríchaü le adügǘbei jun sügǘ láu jageíndagun ladǘga. Buítimaati lun jígirun lun líwerujoún jueí. {no¿Lúnti lídin ában idújei aríñaaja líri lidúje joun agúseragüdütiña ja mafíñetiña luágu Crístu? 8miNaríñaguñein le lun janǘgün busíganu. ¿Úati funági íbini ában chu táu jídan le gayáraati laráanseruni ában cátei jádan lidújeñu lueígiñe Jesucrístu? ylkÁnjein níjein lubeí buri wuríbu jagánagua luágu buri cátei le lánina ibágari le, ¿cámegi jídin aríñaaja joun ja mafíñebaña luágu Jesucrístu, ja málabei lichú áu le jádaanbei ladǘga máma lan lúmagiñeti Búngiu? k9¿Ibídiñeti jun luágu wagúseragüdübaña lan gíñe ánjeligu? ¡Gúbuméti gayára lan wagúseragüdün luágu buri cátei lánina ibágari le! Nj¿Ódi ibídiñeti jun luágu jagúseragüdübaña lan lánigu Búngiu lánigu uboú? Ánjeinti jagúseragüdübaña lubeí lánigu uboú, ¿siñá jumuti buri cátei ñǘbüriti le aráansera? Zi /Dan le níjein lan cátei lúnti laríñaajan ában jídaangiñe líri ámu, ¿cági uágu jídin jámoun agúseragüdütiña ja ibídiñebei Crístu joun, lubáragiñe jamúga jídin jámoun lánigu Búngiu? h) Máma áu lúnbei nagúseragüdüniña ja boúgudibaña lueí Crístu, Búngiuba agúseragüdaña. Wagía, lúnti wagúseragüdüniña wadújeñu lueígiñe Jesucrístu ánjein jadǘgüña lubeí wuríbati. Ligía gidájumei lubeí gafígounti le jagánaguagiñe. g &fE Le nabúseerubei naríñagun jun, lun meméterun jumá lúmoun ni ában le aríñaguti luágu idújei lan lueígiñe Jesucrístu áni salúfuriti, o meménijabuti, o judúguati joun sándu, o marásualuguti, bachárua o jíweru. Moún lumuti ni lun jeígin lúma idújei le ítarati. e3 Máma meja naríñaguña jun lun jadísedun le gumúti jaweí sun lirájüñü uboú le, ja salúfuribaña, o ja lan meménijabutiña, o jíwerutiña, o ájuduragutiña joun sándu, lugúndun lun jamúga mánbadün lan ni cáta jáma, gásu jamúga jáfuridun uboúagugiñe. d+ Aríñagatiná meja jun tídan to ában nigáradan luágu moun lan lun jeréderun lídan ában jáma ja abágaridubaña lídan salúfuri. ~cuÍtara líña lubeíti, queísi sálbaadiwa lan, lúnti wagáburidun ában igáburi jarúmati, falá wameíme inárüni. Igáburi ligía, ítara líña quei fein to magánatu ísi. Moún lumuti wagáburidun queísi meja wagáburidun furúmiñe, moún lumuti woúserun wuríba, ni lun wasígirun láu tiwíye wanígi. Sun igáburi ligía, ítara líña quei ísi pasáali. b}Gidájumei lubeíti sun iwíyei le lánina binádu igáburi le ígirubei jídan, le ítarabei quei ísi le pasáali. Ábame jarúma jumá le tímatimaati. Ítara júba quei fein to eigíboun lídan fédu le páscua, to adügǘboun táu fulúwaaru to sún umuti tañoúndawagún, to magánatu ísi. Jarúmaali wadáriragun woúngua ligíbugiñe Búngiu ladǘga derége láani Búngiu Crístu lun loúnwen luágu wafígoun queí meja ladágaragüdǘniwa mudún lídan fédu le páscua luágu figoú. a Moún lumuti janáangun júngua luágu le jadǘgübei. ¿Magáambun jumágili cátei le. résigüda lumútu murúsun ísi sun fulúwaaru to ídounboun líchugúa? Ítara méme gíñe, murúsun figoú jagánagua gayáraati lagádeirunün súngubei. \`1Lúnti lubeíti jedéregeruni wügǘri ligía lun Máfia láu jaságaruni lídaangiñe jidámurin, lun lagǘnrinchawagún lúgubu, sálba támuga luwáni dánme le lagíribudun Wabúreme Jesúsu uboúagun. 1_[Guetó, le lúnbei jadǘgüni, lun joúndaragun lídan líri Wabúreme Jesucrístu, ñíbadina júma narítagunrugu, ñíbei gíñe lubáfu Wabúreme Jesúsu júma. <^qLáu sun úa nan júma le ñí jubei, anájein júma narítagunrugu, áni darínaali lidúnrun le adǘgübalin figoú le, camá jamuga ñíñadina júma lun nagúseragüdüni. :]m¡Áni laú sun líra, anáanguagidün júngua! ¡Lúntirügü jamúga jírudagun luágu líra! Gürígia le adǘgübalin lanárime iwíyei le, lúnti labugún jídaangiñe. >\ wAgaambúaali luágu níjein lan ában jídaangiñe lagámariduñoun lúmari lúguchi. Ában oúnwenbun iwíyei líra, le majoúabei lun ni jádan ja ibídiñejabubaña lun Búngiu. [¿Cáteiti jímein jubeí. lun nabeíchunün dánme le nachǘlürün, ódi lun nídin aríjaün láu ínsiñeni lúma uálini?ZLugúndun dan le larúeijan Búngiu tídan wanígi, máma láurügüti dimúrei, níjein lubáfu wádan lun wadǘgüni lugúndan. ]Y3Bulíeiguatiña, agúrabatina nídin aríjaün madíse, ánjein busén Wabúreme. Ábameti naríjini ca lan jayáraabei barǘgua túngua ja adǘga lun jesériwidun lun Búngiu, mámarügü le jaríñagubei. *XMAñájein jídaangiñe, buin jáña láu anáanguni únguaü, jarítaguatiña luágu mídinbadina lan bisídaün ladǘga nanúfudei lun nagágibudagun júma. W{Ligía noúnajaanbalin Timotéo lun líderagunün luágu cátei le. Jínsiñeti nun sarágu, ítara líña queísi ában niraǘ lídan Jesucrístu, gayáraati neménigidun luágu. Larítaguagüdübadün luágu ligáburi nabágaridun queísi afíñeti luágu Crístu, lun jáyeijani. Niján luwúyeri igáburi le narúfudajabei tídan sun ligílisi lídan sun fulásu. @V{Amúriajatina lubeíti júma lun jáyeijani nigáburi. ULáu sun jamúga añájein lan díisi-mílu maésturugu arúfudajatiña jun luágu Crístu, áu rügǘñein júguchi lídan jafíñen luágu, ladǘga áu lan anǘgübalin ugánu jun luágu Wasálbaragüle lun gayáraabei lan jafíñerun luágu. T9Máma nabǘrüjañein le jun lun janǘgün busíganu, nabǘrüjañein jun lun narúfudajan jun queísi joun nisáanigu jínsiñetiña nun. LS Adímurejatiña wuríba wawágu, rútiwa dimúrei buíti joun láu gurásu. Chülǘ lúmoun wéyu le, oúsera jamútiwa camá ífei láni uboú, quei cátei le mabúseerun jamáali gürígia. ER weíriti wawádigimari láu wájabu lun wágüdaagun woúngua darí lun labúcharun wawágu. Anába jamútiwa gürígia, ába woúnabun láu abíniruni. Eíbaajoúatiwa, awánda wamúti. Q  Chülǘ lúmoun wéyu le, áfagaadiwa ilámaü, mágürabu, lúma manáanguni, wuríbati joúseruniwa gürígia, mábantiwa, ,PQ Barǘwatiwa queísi ibídiougua táu lueígiñe wesériwidun lun Crístu, sun jarítaguñu jumá juoúgua luágu chu lan jáu lídan cátei lánina Crístu. Según jugúya, wagía débilitiwa, jugúya jéretün. Barǘ jamutiwa gürígia quei ni cáta, ánjein jugúya, inébetün joun. $OA Laganoún nun luágu ígira láadiwa lan Búngiu wagía apóstolugu lídan lagúmujoún ubáraü. Ítara wáña queísi gürígia ja siádiwañabaña lun oúweni, ñǘbinjadiwa lun ábanbadiwa lan aríawasei lun jaríaguniwa sun lílana uboú, dándu ánjeligu queísi gürígia. ONJaganoún camá jamuga rísijadün lídan cátei lánina Búngiu, ibíja jumáali sun le gayáraabei jabúseeruni lídaangiñe le líchugubei. Sandíguatün júngua camá jamuga jarúeijaña lúma Crístu, ígira wagía. ¡Buíti jamúga lun urúeigu jumá le tímatimaati lun jamúga gafánran wamá lídan jarúeijan! M¿Cági adǘgübalibu buídu jaweí jíbiri? ¿Cági cátei búmabei le mámabei líchugun Búngiu bun? Ánjeinti Búngiu lubeí íchugubalin sun cátei bun, ¿cáti uágu banáangua búngua camá jamuga ibíjarügü bumúti le búmabei láu báni búngua? 7LgNidújeñu, adímurejaadina nuoúgua lúma luágu Apólos queísi ában jémpulu jun lun gayáraabei lan jafúnrendeirun lídaangiñe le naríñagubei wawoúgua. Le lúnbei jafúnrendeiruni, lun manǘgün jumá ában gürígia weíri lueí le lúnbei lanügǘniwa, queísi bürǘwañu lan, lun gíñe manáangun lan ni ában lúngua luágu ában arúfudajati le lafálarubei, áni lanǘgeime le ában quei ni cáta. KMagúseragüda jumá lubeíti luágu buri cátei lubáragiñe dan, agúra jumá lagíribudun Wabúreme Jesucrístu uboúagun lun laságaruni cátei le arámudaguabei lídoun larúgounga. Lasúbudiragüdübei Wabúreme tarítagun cáda ában anígi, ca lan ueígiñe wadǘgei sun le adǘga wamáalibei. Ábame ladímurejan Búngiu buíti luágu gürígia le buídubei adǘga. J#láu sun madúnrun nan luágu ni cáta lurúma narítagun, máma lueígiñe líra lun madúnrunbadina lan, Nabúreme agúseragüdübalina. 'IGÁnjein luágu noúbadina, maweírinti nebéreserun luágu ída líña lan janǘgüni nesériwidun lun Búngiu, ni jugúya ni furúmieguarügü le uboúaguna. Ni áu guánarügü, siñáti naríñagun ánjein buídu lubeí nesériwidun lun, o ánjein níjein lubeí mégeiti luágu, H'Le lubeíti ibíjiti ában wadágimanu, lúnti ladǘgüni buídu lun larúfuduni luágu gadǘna lan lun leménigidun liyúbudiri luágu. &G GLúnti lubeíti janǘgüníwa queísirügü esériwidutiña lun Crístu, ja íchugúbaña lun jarúfudajani linárün Búngiu lé meja arámudaguabei jun. ^F5Jáni sun cátei ladǘga lánigu Crístu jugúya, áni Crístu láni Búngiu. E Rúlaadina jun láu sun Apólos lúma Pédro, lun warúfudajan jun. Rúlaali gíñe sun cátei le uboúagubei jun lun jayúsuruni. Rúlumuti gíñe ibágari lúma oúweni jun. Sun le asúseredubei jun ugúñe lúma sun le lúnbei lasúseredun jun, jáni. DDLigía moún lubei lun janáangun júngua luágu arúfudajati le jafálarubei, ladǘga gürígia rügǘñadiwa sun wagía, áni rúlaali Búngiu sun cátei jun lun lesériwidun jun. lCQAríñagatu gíñe. “Subúdi lumúti Wabúreme Búngiu luágu mála lan jasáminan sábiugu.” jBMLugúndun lichú áu le lánina uboú le, ában libídiouniga áu lun Búngiu. Taríñajare Lerérun Búngiu. “Áburugüda lumútiña Búngiu ja chúbaña áu según uboú le tídoun lisádaraana jabíbun guánarügü.” *AMMayéeragua jumá júngua. Le arítaguti luágu sábiu lan según lichú áu le lánina uboú le, lúnti labúlieiduni lichú áu ligía, lun lanügǘniwa queísi ában ibídiougua táu según uboú, gayára lámuga lerésibiruni lichú áu le tímatimaati le líchugubei Búngiu. t@aÁnjoun lagǘnrinchagua ában gürígia lilígilisin Búngiu tugúya, lagǘnrinchagubei gíñe Búngiu gürígia ligía, lugúndun Búngiu jabúremebei tílana lilígilisin, áni jugúya guánarügü tílanabei ligílisi tugúya. w?g¿Ibídiñetísan jun luágu lilígilisin lan Búngiu jugúya, áni agánawa lan Sífiri Sándu jídan? a>;Ánjein mabuídun lubeí wawádigimaridun luágu Búngiu, lagǘnrinchawagúba sun wawádigimari, weféridirubei sun cátei, wawánirügüba wasálbara, quei le séfuguarügüti lúngua lídaangiñe wátu geméti. z=mÁnjein buídu lubeí wawádigimaridun luágu Búngiu áni madǘnamati lun lagǘnrinchawagúniwa, queísi siñá lan tagǘnrinchawagúniwa múna to adügǘtu láu cátei derébuguti, werésibirubei wafáyeiruaja lúmagiñe Búngiu. .<U Lachǘlürüba wéyu lun loúchuni Búngiu jawádigimari sun gürígia uboúagu lun laríjini ída líña lán meja, ánjein gebégi lubeí lúmoun mebégi lan. Loúchagubei wawádigimaridun quei láu wátu geméti, aríja lámugei ánjein gayára lubeí lawándun, ánjein gebégi lubeí. ;7 Gayáraati lábunagun gürígia ligíbuagu ébuu ligía laú cátei gebégiti le siñábei lágudúniwa, queísi gólu, pláta, lúma dǘbü gebégiti, o gayáraati lábunagun láu cátei le mebégibei sarágu, le gayáraabei lágudúniwa, quei fuláansu, murísi o mabúru. w:g Rúaali ébuu lun jafíñen, áni siñáti líchugúniwa ámu ébuu. Ébuu ligía, Jesucrístu guánarügü. 09Y Fuleísei láadina Búngiu láu líchugun ubáfu nun lun nuwádigimaridun úara lúma. Niábiti queísi ában wügǘri le subúsijabúbei lun labunún wagábu buídu—áu le íchugubalin ébuu lun jafíñen. Ámuti gürígia ábunagubei ligíbuagu ébuu ligía—jagía maésturugu ja arúfudajabaña luágu Jesucrístu jun, nárigi. Cáda ában, lúnti goúnigi lan ída líña lan lábunagun ligíbuagu ébuu ligía. M8 Íbirigu wagía lídan wadágimanu esériwida lun Búngiu, jugúya, ítara jíña quei múa le luwádigimaridubei Búngiu. Ítara jíña gíñe queísi ában múna to lábunaguñounboun Búngiu. 7Ában jáu ja ábunagubaña jáma ja áturagubaña, láu sun lafáyeirubei lan Búngiu cáda ában según luwúyeri lesériwidun lun. 69Ni lubeíti le ábunagubei, ni le áturagubei, ni cáta jagía, ánjeinti Búngiu, sun cátei ligía, lugúndun ligía aweíridagüdǘbarun nádü. e5CÁu ábunagubalin Lerérun Búngiu queísi nádü tídoun janígi, Apólos áturaguei nádü ligía láu larúfudajan méme jun luágu Crístu. Búngiu aweíridagüdübalin nádü, ligía edérebugüdübalin jafíñen. m4S¿Cátanagi? ¿Cáteigi Apólosbei? Esériwidutiñarügü lun Búngiu wagía, ja ídaangiñébaña jiábin afíñera luágu Crístu. Wadágimanu le líchugubei Wabúreme lun cáda ában wádaangiñe, ligía wadǘgübei. *3MLugúndun láu laríñagun ában. “Lánigu Páblo áu”, laríñagaya ában. “Áu lánigu Apólos”, jadǘgüña queísi gürígia ja lánigu uboú le. 2wlugúndun gagáburigidün queísi jagáburi lirájüñü uboú. Níjeingua ligía gimúgaü jídan, gáñiguaü, fánreinguaü, máma jígiraguagüdüña júngua lun labúgurunün Sífiri Sándu, áni jadǘgüñein le jadǘgübei sun mútu. V1%Ába níchugun arúfudajani le ménreengunti jun, queísi líchugúniwa úri lun ában irájü le gurágili lewéñegua eígini le deréguati, lugúndun siñágili lan lájuluchun eígini le deréguati. Siñá jumuti meja líla lujúlilin-ágei larítagun Búngiu gunfaráanda, áni chülǘ lúmoun dan le, siñá meme jumágili, h0 KLáu sun líra, nidújeñu, dán meja le júmañadina lan, siñáti méja nadímurejan jun queísi joun gürígia ja lagúmadirubaña Sífiri Sándu, adímurejatina meja jun queísi joun gürígia ja míchaagugiñábaña joúngua lábugiñoun lagúmadijan Sífiri Sándu le gumúti—queísi joun irájüñü—luágu buri cátei le luáguti Crístu. /Queísi laríñawagun tídan Lerérun Búngiu. “¿Ca gunfaráanda jamáalibei lisáminan Búngiu? ¿Ca gayáraabei larúfudajan lun Búngiu?” Láu sun líra, wagía afíñetiña, níjein lisáminan Crístu wádan ladǘga ibíja wamáali Sífiri Sándu..3Ánjeinti gürígia le gámati Sífiri Sándu, gáma lumúti larúgounga le líchugubei Sífiri Sándu luágu sun cátei, jayábiti ja lirájüñü uboú, siñáti gunfaráanda jamáni cáteiñein lan gürígia le eíbugubei lídan larúgounga le líchugubei Sífiri Sándu. J- Gürígia le mibíjinbalin Sífiri Sándu, májati lun larítagun Búngiu le larúfudajabei láni Búngiu Espíritu jádaangiñe gürígia, lugúndun libídiouniga áu lanǘgüni, siñá lumuti gunfaráanda, lugúndun cátei lán buri le, láu rügǘñein lubáfu Sífiri Sándu gayára lan gunfaráandawa lan. =,s Adímurejatiwa luágu lareíni Búngiu láu buri dimúrei le larúfudajabei Sífiri Sándu woun, máma láu buri dimúrei le wafúnrendeirun láu lichú wáu, le jáni gürígia. Ítara líña, laú lubáfu Sífiri Sándu, wafúnraanguagüdei linárün Búngiu joun gürígia ja ibíjubalin Sífiri Sándu. e+C Wagía afíñetiña, máma ában espíritu le lánina uboú werésibirubei, Sífiri Sándu le ñǘbinbei lúmagiñe Búngiu, ligía werésibirubei, lun gunfaráanda wamáni le rúlaalíbei Búngiu woun láu lareíni. * ¿Ca jádaangiñe gürígia gayáraabei lasúbudiruni ca lan tídaanbei lanígi ában gürígia, lueídügüya espíritu le lídaanbei gürígia ligía? Ítara líña gíñe, láni rügǘñein Búngiu Espíritu asúbudirei sun cátei le lánina Búngiu. )y Ába lasúbudiragüdüni láni Búngiu Espíritu, le méme Sífiri Sándu, luáguti buri sun lubuídun cátei ligía woun, wagía afíñetiña. Aríaaja lumúti Sífiri Sándu sun cátei, áni subúdi lumúti lujúlilin-ágei larítagun Búngiu. (5 Ítara líña queísi taríñaguni Lerérun Búngiu.Maríjiñaja jamágili gürígia cátei buíti lé buri laráansejabei Búngiu joun ja jínsiñejabúbaña lun,
magáambuñajagiña gürígia luágu cátei buíti líbeina líra,
marítaguntiña ída lúba lan. V'%Játi gumádimatiña lánina uboú le, siñáti gunfaráanda jamáni laráansejan Búngiu lubá wasálbarun, lugúndun lun jamúga gunfaráanda jamáni, mádaragun jamúti jamúga Crístu luágu gurúwa. %&CLuágu lichú láu Búngiu wadímureja, le áubei laráanseja lúmagiñe lubáragiñe ladǘgüni uboú lun lasálbaruníwa lun sun dan, gafánran wamámuga lídan sun luweírigun Crístu. Ligía rügǘñein meja asúbudirei aráansejani ligía, guetó, subúdigüda láali woun. %Láu sun líra, adímurejatiwa luágu ában luwúyeri lichú áu joun ja weínamujañábaña lídan jafíñen. Ánjeinti lichú áu ligía, máma lánina uboú le, máma gíñe jáni ja agúmadijabaña ya uboúagu, ja madíseelibei ánjañame gumúgua. '$GÍtara líña jafíñerun lídaangiñe lubáfu Búngiu, máma lídaangiñe lichú jáu gürígia. Arúfudaguati Búngiu lúngua lídaangiñe láni Espíritu =#sDán meja le nadímurejanbei jun, ába napúrichijani Lerérun Búngiu jun, máluajantina nagáñeirunün láu buri dimúrei le jadímurejan wügǘriña chu táu. Lubáragiñe líra, láurügü lubáfu láni Búngiu Espíritu nadímureja jun, ába jasúbudiruni luágu inárüni lan le naríñagubei jun. 5"cÁba narúfudagun núngua jun queísi ában wügǘri gudémeguti, adádagareina láu anúfudei lueí jamúga níjein lan mégeiti lídan nuwádigimari luágu Wabúreme. !/Dan lé meja júma nubeí, máluguntina meja napúrichijan luágu ámu cátei lueídügüya luágu Jesucrístu le ádarawagúbei luágu gurúwa.   Nidújeñu, dán meja le nídinbei lun nadímurejan jun luágu linárün Búngiu, adǘga numúti mayúsurunga dimúrei buri íñuguti. ^ 7Ítara líña lubeíti adǘga wameí quei taríñagun Lerérun Búngiu. “Le busénti ladímurejan luágu uweíriguni, adímurejalá luágu luweírin cátei le adǘga láalibei Wabúreme Crístu woun.” Rúláadün Búngiu guánarügü jugúya afíñetiña lídoun ában lúma Jesucrístu. Ladǘga cátei líra, ibíjatiwa lichú áu lúmagiñe Crístu, gayáraati lerésibiruníwa Búngiu queísi richáguatiña, derégeguañu woúngua lun, sálbañu. U %Úati lubeíti ni ában gayáraati lanáangun lúngua ligíbugiñe Búngiu. 9 mAnúadaja láaña Búngiu ja maweírigunbaña uboúagu, ja áubaña mebéresenwa lan, ja ni cátabaña, lun larúfuduni luágu ni cáta lan ja anáangubaña joúngua uboúagu. o YAnúadaja láaña Búngiu ja ibídiouguabaña áu según uboú lun líchugun busíganu joun ja chúbaña áu, láu jaríjini luágu ni cáta lan lichú jáu ligíbugiñe Búngiu. Anúadaja láaña gíñe ja lanǘgübaña uboú quei mabáfutiña lun líchugun busíganu joun ja gabáfubaña, láu jaríjini luágu ni cáta lan jabáfu ligíbugiñe Búngiu. h KNidújeñu, lúnti jasúbudiruni luágu wájali lan Búngiu jun, láu sun míbe jamá jídaangiñe chúti jáu según uboú, áni míbetiña gíñe jídaangiñe weírigutiña, o jádaangiñetiña lan família íñugutiña.  +Joun lirájüñü uboú, libídiouniga áu laráansejan Búngiu, wel, weíriti lichú láu Búngiu sügǘ láu le chútimaabei áu uboúagu.  }Láu sun líra, añájein jádaangiñe juríu jáma ja mámabaña juríu ja agáambubalin lagúarun Búngiu joun lun lánigu jamá. Jagía, gayáraati jaríjini lubáfu Búngiu lídan loúnwen Crístu, lúma lichú láu lun lasálbaruníwa ítara.  7Ánjein wagía, wapúrichija luágu Crístu le ádarawagúbei luágu gurúwa. Jayábiti juríu, siñáti jerésibiruni ában asálbaragülei le oúwebei láu ában luwúyeri oúweni le busíganudünati líbe líra, játi mámabaña juríu, janǘgüni quei libídiouniga áu. A }Buséntiña juríu jaríjin miláguru lun jafíñerun luágu Crístu, ja mámabaña juríu, buséntiña lun láubei lan lichú áu arúfudajani lun gayáraabei lan jerésibiruni. V 'Láu lichú láu, adǘgati lun masúbudirun jamáni ja lánigubaña uboú láu lichú áu le jawágubei. Láu gíñe lichú láu, ába laráansejan lun lasálbaruniña ja afíñebaña luágu lárigiñe jagáambuni ugánu luágu loúnwen Crístu jawágu, láu sun barǘ jamaani jíbiri gürígia ugánu le quei libídiouniga áu. c A¿Cáti un ju lan le chúbei áu, o le arúfudajabei, o le lan gasígenejadibalín buri cátei le lánina uboú le? Úati ju lan lun ni cáta, adǘga láali Búngiu lichú láu uboú le lun libídiounigame áu. K Bürǘwati tídan Lerérun Búngiu.Nagǘrinchagubei lichú áu le lánina uboú le,
nadǘgübei jafúrendei furéndeitiña lun ni cátame ánjein máma lubeí númagiñe liábin. 3 aÍtara líña ugánu luáguti loúnwen Crístu luágu gurúwa quei libídiouniga áu joun ja lúnbaña jeféridirun, ánjein woun, wagía le lúnbei wasálbarun, subúdi wamúti luágu lídaangiñe lan ugánu luáguti loúnwen Crístu larúfudei Búngiu lubáfu lun lasálbaruniña gürígia. 0 [Moúnajan lumútina Crístu abásteragüdaja, loúnajañadina apúrichijei ugánu luáguti lasálbaruniña gürígia, máma láu apúrichijani le weíriguburiti, lueí lagídarun lídaangiñe laníchigu loúnwen Crístu luágu gurúwa. Arijúati lubáfu Búngiu lúma lichú láu lídan Crístu  +Narítaguñein guetó luágu badíseigüda náani gíñe Estéfanas jáu sun tílana lúban, marítaguntina ánjein badíseigüda nubeí ámu. d Cítara, úati ni ában lun laríñagun luágu lídan lan níri labástera lun nánigu lan. { qTeínqui níña lun Búngiu luágu mabásteragüdün nan ni ában jídaangiñe lueídügüya Críspo lúma Gáyo,   - ¿Cámegi sun le? ¿Fánreinwaguati funági Crístu? ¿Dáwaguatina funági luágu gurúwa luágu jufúleisein? ¿Ódi lídan níri jabástera? ;  q Ámuñegueinarügü lán nege cátei laríñagun cáda ában jídaangiñe, añájein nege jídaangiñe, aríñagatiña. “Áu, lánigu Páblo áu”, jaríñaga jíbiri. “Áu, lánigu Apólos áu”, jaríñaga jíbiri. “Áu, lánigu Pédro áu”, jaríñaga jíbiri. “Áu, lánigu Crístu áu”.   ) Naríñagunbalin le, nidújeñu, lugúndun aríñagaaña ja jádaangiñebaña lufámilian Cloé luágu níjein lán nege múarani jagánagua. i  M Nidújeñu, ayúmuraguatina jun luágu líri Wabúreme Jesucrístu, lun júaradun, lun meréde jumá fánreinguañu. Abágarida jumá lídan úarani le gumúti, láu ában méme luwúyeri asáminaruni lúma ayúmajani. :  o Súnwandan lagúnfuliruni Búngiu lerérun, áni ligía agúarubei jun lun lídan jumá ában lúma Jesucrístu, le Liraǘ, le Wabúreme. Fánreinguaü jádan lánigu Búngiu > wLágüdajabadün Búngiu derégüdagu lídan jafíñen darí lúmoun lagúmujoún, lun úa lan ni ában íchuguti jidúnrun luágu ni cáta dánme le liábin Wabúreme Jesucrístu. 9 mLáu igáburi le, úati ni cáta jemégeirun lídaangiñe le líchugubei Crístu, sun anjǘnja lan agúrabajei wéyu le lúnbei lagíribudun Wabúreme Jesucrístu uboúagun. _ 9Ítara líña geféen jumá luágu inárüni lan le waríñagubei jun luágu Crístu. f GLadǘga lídaañadün lan ában lúma Crístu, rújali Búngiu sun luwúyeri irísini le lánina siélu jun, rújali ában oúnwenbun subúdi jun luoúgua, lun gayáraabei lan jadímurejan luágu láu ában lichú áu.  Súnwandan neteíngiruni Búngiu juágu, luágu abíniruni le rúlaalíbei jun láu lareíni, lídaangiñe Jesucrístu. * OResíbi jumeí abíniruni lúma darángilaü lúmagiñe Wáguchi Búngiu lúma lúmagiñe Wabúreme Jesucrístu. Abíniruni le wánibei lídaangiñe Jesucrístu 3 ajugúya le wadújeñu lueigiñe Jesucrístu ja tílanabaña lilígilisin Búngiu to ubúruguboun Corínto, ja lánigubaña Búngiu ladǘga lídaañadün lan ában lúma Jesucrístu. Wájali Búngiu jun lun jedéregeragun júngua lun le gumúti, queísi wájali lan joun sun ja agúarubalin líri Wabúreme Jesucrístu lídan sun fulásu lun jedéregeragun joúngua lun. Jesucrístu Jabúremebei, ligía gíñe Wabúremebei. L Áu Páblo, wálaadina Búngiu láu lugúndan lun ábanbadina la láni Jesucrístu apóstolu, le méme gíribei ában le loúnajan. Nabürüjañoun gárada to, úara lúma wadúje Sóstenes, jun, ~~||c{{yyxHw$vvAuhtpsrqqdonpm>lkjjhhdggfecYbma`_^^]6\@[[PZ[Y~XWWUU@TSRYQ3PrONN!LL JJIGFFDCC^BBAz@?>>[=c<;s::R88 7&6|54322&1E0/.--e,,2+5**+)@'%%$.##7"W! 5" Gund wNt  d +qlQ Níchiga ában jémpulu jun luágu wágubu láu sun lumégegun lun jasúbudiruni luágu ítara wáña lan queísi lumégegun lúgubu Crístu. Wágubu, máma rügǘñein ában umégeni luágu, gíbeti umégeguni luágu. 1 Sun wagía afíñetiña—juríu, máma juríu, idámuni, máma idámuni, furúmieguarügü le wawúyeribei—láu wabásterun, ába ladǘgüníwa Sífiri Sándu lun ában wamá jáma sun jíbiri afíñetiña, áni sun wagía, resíbi wamúti méme Sífiri Sándu ligía. q[ Gíbeti umégeguni lídan wágubu, áni sun umégeguni ligía ában rügǘñein úgubu ladǘga. Ítara líña gíñe le únbei wagúara lúgubu Crístu, cáda ában afíñeti ában lídaangiñe lumégegun lúgubu Crístu. hI Sún buri cátei le, ában méme Sífiri Sándu le ábanrügübei, ligía adǘgübalin, le afánreinjabalin ámuñegueinarügü ubáfu ligía lun cáda gürígia queísi labúseerun. Lánigu ában méme úgubu súngubei  Añájein resíbitiña ubáfu lun jadǘgün miláguru, jíbiri resíbitiña ubáfu lun ladímurejan Búngiu jayúmulugugiñe. Joun jíbiri, rúti ubáfu lun jasúbudiruni ánjein Sífiri Sándu lubeí ádajabalin ában gürígia lun ladímurejan o ámu lan luwúyeri espíritu, jíbiri ibíjatiña ubáfu lun jadímurejan ámuñegueinarügü luwúyeri dimúrei lueí jerérun. Añájein ibíjatiña ubáfu lúmagiñe Sífiri Sándu lun jafúnraanguagüdüni le aríñawagúbei lídan buri dimúrei teréncha ligía. 9 Jíbiri resíbitiña ában afíñeni weíriti lúmagiñe méme Sífiri Sándu ligía, jíbiri resíbitiña ubáfu lun jareídaguagüdün sánditiña. 6e Añájein jíbiri, rúti Sífiri Sándu ubáfu joun lun gayára lan jadímurejan láu lichú áu, añájein úntiña líchiga ubáfu lun jadímurejan láu sarágu subúdi.  Arúfudaguati Sífiri Sándu lúngua wádaangiñe láu ubáfu le líchugubei woun, lun gayára lan wíderaguniña jíbiri afíñetiña. 7 Lídan gíñe sarágu luwúyeri wayúsurei ubáfu buri le rúaalibei woun, áni ában méme Búngiu le íderagubaliwa lun wayúsuruni ubáfu ligía. 7g Níjein sarágu luwúyeri ligáburi esériwiduni lun Wabúreme Jesucrístu láu ubáfu buri le líchugubei Sífiri Sándu woun, áni lun méme ában Abúremein wesériwida. (I Níjein sarágu luwúyerigu ubáfu le gayáraati lerésibiruni gürígia le afíñebei luágu Jesucrístu, áni ában méme Sífiri Sándu íchugubalin. y Ligía nabúseerunbei naríñagun jun guetó lun gayára lan jasúbudiruni ánjein lubáfu lubeí Sífiri Sándu ádajabálin ában gürígia lun ladímurejan lúmoun lubáfu lan espíritu wuríbati. Siñáti ládajani Sífiri Sándu ában gürígia lun lanábaguni Jesúsu láu laríñagun luágu máma lan Liraǘ Búngiu, espíritu wuríbati ádajabalin lun ladǘgüni líra. Áni láu rügǘñein lubáfu Sífiri Sándu gayára lan laríñagun ában gürígia luágu Jesúsu lan Wabúremebei. !; Subúdi jumúti buídu luágu dan lán meja le mámagidün lánigu Crístu, ádajoúatün meja lun jeíbugun járigi sándu ja maríñagadibaña. # A Nidújeñu, níjein buri cátei nabúseerun lun jasúbudiruni luágutí buri ubáfu le líchugubei Sífiri Sándu lun cáda afíñeti luágu Jesucrístu. 9k "Ja lamátiña, joújama jábiñe, mabeíchun lámugaña Búngiu luágu luríban ligáburi joúndaragun. Lé buri líbiri cátei naráanserubei dánme le nídin aríjaün.s_ !Ítara líña lubeíti nidújeñu, dan le joúndaragun lun jerésibirun, agúrabagua jumá júngua. = s Dan le labeíchuníwa Wabúreme, ladǘgüñein líra lun wasúbudiragun woúngua, gayára lámuga wasáansiraguni wagáburi lueí weféridirunme úara jáma lirájüñü uboú.  } Ánjawa jamúga asúbudiragua woúngua buídu lubáragiñe werésibirun, mabeíchun lumútiwa jamúga Wabúreme ítara. e C Ligía añájein lubeí sarágu jídaangiñe, sánditiña, débilitiña, jilágua jíbiri. w g Lugúndun ánjein erésibira marítagunga luágu laníchigu lánina lúgubu Wabúreme, labeíchubei Búngiu.  Ítara líña lubeíti, cáda ában lúnti lasúbudiragun lúngua buídu ánjein jarúma tubeí lanígi lubáragiñe lerésibirun. { Furúmieguarügü le eígitu fein tugúya, guráloun diweín to láni Wabúreme Jesucrístu lídan ában igáburi le míchuti inébesei lun Búngiu, ladǘgüña figoú ladǘga líchuguña lan minébesei lun lúgubu Wabúreme lúma líta.  Ítara líña lubeíti, daríme le lagíribudun Wabúreme uboúagun, ságüme jeígin fein, gurá jugúya diweín to jarítaguagüle luágu Jesúsu, jarúfuduñein luáguti loúnwen Jesúsu wawágu. Ligáburi leigín eígini le arítaguagülei luágu Jesúsu B} Ítara gíñe, lásun jeígin, ába lanǘgüni cópu táu diweín lújaburugu, ába laríñagun. “Cópu le táu diweín to, liseíni iséri lidáradun Búngiu júma, le achoúrurúabei láu níta le lúnbei láwiyurun lídaangiñe núgubu juágu. Ságüme játuni, adǘga jumeí lun jarítagun nuágun.”  lásun líchugun eteíngiruni lun Búngiu tuágu, ába lagúbachagunun lun lafánreinragunun jádan lánigu, ába laríñagun. “Joújuma, núgubu le, le nedéregerubei luágu jufúleisein. Adǘga meme jumeí cátei le, jarítaguagüleme nuágu.”  Lúmagiñe guánarügü Wabúreme Jesucrístu nerésibirei igáburi le warítaguagüle luágu loúnwen, lé meja níchugubei jun. Queísi le nubeíbei jun, luágu le lan áriebu le lalúgurúnbei Wabúreme, ába lanǘgünun fein lújaburugu, \1 ¿Mábantün funági lun jeígin lúma lun játun ñi? Láu igáburi le, barǘ jumutiña tílana lilígilisin Búngiu quei ni cáta, rújumaña ja úabei ni cáta jáma lídoun busíganu. ¿Cábagi naríñaga jun luágu líra? ¿Lúnti nagúndaarun jáu? ¡Luágu líra siñáti! Adíneruni le arítaguagülei luágu loúnwen Wabúreme 7g lugúndun dan le lachǘlürün óra lun jeígin, meígintǘn nege lídan ában. Lubáragiñe líra, cáda ában, ába loúfudajan eígei eígini le lanǘgübei. Ja siñábei janǘgün gíbeti, ába jeréderun láu jaláma. Jayábiti jídaangiñe, ába játun sarágu darí lun jabácharuadun. 1[ Láu buri fánreinguaü le, dan le joúndaragun lun jeígin luágu lidábulan Wabúreme Jesucrístu, siñáti jeígin láu ában igáburi le íchugubei inébesei lun, w ¡Fágua lúnti ñi lan fánreinguaü jídan lun lasúbudirúniwa cátaña lan afíñetiñabaña ja tímatimaatiña! >u Furúmiñeti cátei, aríñawagúati nun luágu dan lan le joúndaragun, níjein lan fánreinguaü jídan, áni afíñetina luágu níjein lan inárüni lídan le aríñawagúbei. i~K Nabǘrüja jun guetó luágu ában cátei le siñábei naríñagun luágu buídu lan jadǘgüni, lugúndun genége lumúti luágu adǘga lán buri joúndaragun dáñu jun lubáragiñe jamúga ladǘgün buíti. (}I Ánjein níjein lubeí busénti lasígenejan luágu cátei le, lúnti lasúbudiruni luágu ni lan wagía, ni já buri jíbiri tílana lilígilisin Búngiu masúbudiruntiwa ámu igáburi lueí líra. Luríban jagáburi afíñetiña dan le jeígin luágu lidábulan Wabúreme Jesucrístu |- Ánjoun wǘri, ában uwéndeni tun lun migínagu lan tídiburi, ligía líchugúnbei ídiburi migínaguti tun lun tadáuragun láu tábulugu. r{] Jéchutiwa wagía gürígia lun warítagun luágu busíganu lan lun migínagu lan lídiburi wügǘri. (zI Ítara líña lubeíti, samína jumá júngua ánjein buídu lubeí lun tayúmuragun wǘri lun Búngiu lídan adámurini madáuragunga láu tábulugu. `y9 Queísi inárüni lubeí luágu lídaangiñe lan wügǘri tadügǘwa wǘri, ítara líña gíñe inárüni lan luágu wǘri lan íchugubalin wügǘri uboúagu, áni sun cátei lúmagiñe Búngiu liábin. x Láu sun líra, lídan wabágari queísi afíñetiña, mégei lumútu wügǘri wǘri, mégei tumúti gíñe wǘri wügǘri. \w1 Ligía lúnti lubeí tadáuragun wǘri láu tábulugu lídan jadámurin afíñetiña queísi liseíni derégüdaguaü lábugiñe lagúmadijan wügǘri, lúma lun jagúndaarun ánjeligu láu tagúfurumadun. Yv+ Adǘga lumútu Búngiu wǘri lun wügǘri, máma wügǘri tun wǘri. u' lugúndun dan le ladǘgünbalin Búngiu wügǘri, máma tídaangiñe wǘri ladǘgei, wǘri ladǘgüboun lídaangiñe wügǘri. etC Moún lumuti ladáuragun wügǘri láu lábulugu lídan jadámurin afíñetiña lugúndun liyáwa Búngiu ligía, áni arúfuda lumúti luweírigun Búngiu. Ánjounti wǘri, arúfuda tumúti luweírigun wügǘri, [s/ Ánjoun madáuragun ában wǘri láu tábulugu, buítimaati lun tásaruni sun tídiburi, áni ánjein busíganudüna lubeí tíbuguni wǘri tídiburi o tásaruni lan tábulugu, darúguatá láu tábulugu. r Nibúsigarídünati gíñe lun madáuragun tan wǘri láu tábulugu dan le tayúmuragun lun Búngiu, eteíngirei lídan jadámurin afíñetiña, o dan lan le ladímurejan Búngiu tiyúmulugugiñe, ladǘga láu líra tarúfuduñein tamájarun lun tanǘgüni wügǘri weírigu sügǘ táu, wuríbati líra, queísigubeirügü jamúga lasarún tídiburi queísi wügǘri. ;qo Nibúsigarídünati lun ladáuragun ában wügǘri láu lábulugu dan le layúmuragun lun Búngiu, eteíngirei lídan jadámurin afíñetiña, o dan lan le laríñagun ugánu le ladímurejan Búngiu liyúmulugugiñe wügǘri ligía, ladǘga láu líra, larúfuduñein luágu níjein lan ában wügǘri weírigutimaati lanǘgüni lueí lídan adámurini ligía, áni Crístu rügǘñein weírigu jádan sun wügǘriña. gpG Guetó, níjein ámu arúfudajani le nabúseerubei lun gunfaráanda jumáni, luágu Crístu lan lichǘgüdinabei cáda wügǘri, wügǘri tichǘgüdina lúmari, ítara quei Búngiu lan lichǘgüdinabei Crístu. o Nidújeñu, gúndaatina jáu luágu súnwandan lan jarítagun nuágu, lúma luágu falá jumani arúfudajani le níchugubei jun. sn a Áyeija jumeí nigáburi queísi náyeijani ligáburi Crístu. Würíña lídan joúndaragun afíñetiña ymk !Áu, joúchatina lun nagúndaaragüdǘniña súngubei lídan sun cátei, máma rügǘñein nuoúgua narítagua, jarítaguatina gíñe jawágu jíbiri lun gayáraabei lan jayábin lun jafíñerun luágu Jesucrístu lun jasálbarun.l Míchiga jumá lébuna eíguaduni lun ni ában, ni joun juríu, ni joun ja mámabaña juríu, ni joun ja lánigu Búngiu. 'kG Ánjaün lubeíti eíga o áta o jadǘgün furúmieguarügü cátei, adǘga jumeí súngubei lídan ában luwúyeri le íchugubei inébesei lun Búngiu. j! Ánjein gayára lubeí níchugun eteíngiruni lun Búngiu luágu le neígibei, ¿cábagi uágu jadímureja nuágu lueígiñe neígini?” Li Nadímurejañatia luágu larítagun le ában, máma luágu barítagun. Gayáraati jamúga funa laríñagun mútu. “¿Cásan uágu lúnti lubeí lafálaruni ában gürígia le larítagun ámu? ?hw Ánjein aríñawagua jun luágu dágüdawaali lan eígini ligía joun sándu, meíga jumeí, lueí jadǘgün dáñu lun le aríñagubalin jun, lueí gíñe laríbadun larítagun. 8gi Ánjaün lamísuraja ában gürígia le mafíñeti luágu Crístu lun jídin eíga lúma, gayáraati jídin ánjaün busén. Joújumei le íchugúti jun, málügüdajanga ni cáta, mebéresen jumá ánjein dágüdawa lubeí eígini ligía joun sándu furúmiñe, lúmoun madágaragüdǘnwa lan. vfe maríbadalá jarítagun luágu, gayáraati jeígini, lugúndun láni Wabúreme múa láu sun le lídaanbei. ]e3 Niján le lúnbei jadǘgüni luágu úwi. Joújuma lídaangiñe sun cátei le alúgurajoúbei mágidirugu, málügüdajanga jugúya ánjein dágüdawa lubeí joun sándu lúmoun madágarawagüdǘn lan, mdS Lúnti warítagun luágu le buídubei joun ámu gürígia, mámarügü lan wawoúguoun warítagua. 7cg Inárüni le aríñawagúbei luágu gayára lan jadǘgüni gürígia le jabúseerun, láu sun líra, máma sun cátei buíti láburujan. Gayáraati jadǘgüni gürígia le jabúseerun, láu sun, máma lan sun cátei lun líderaguniña ámu gürígia lun joúdin jabáruaguoún lúma Crístu. Zb- ¿Ódi buséntün jeméendügüdüni Wabúreme láu jañúurun luágu jadábulan máfianu? ¿Jéretün funági lueí Búngiu lun manúfudebadün lan lueí ligáñi? Lúnti jínsiñejabu jamá lánigu Crístu iaK Siñáti játun lídaangiñe licópun Wabúreme Jesucrístu úara lúma játun lídaangiñe jacópun máfianu. Siñáti gíñe jeígin luágu lidábulan Wabúreme Jesucrístu úara lúma jeígin luágu jadábulan máfianu. \`1 Le naríñagubei, luágu dan lan le jadágaragüdün ja ibídiñejabubaña lun Búngiu joun sándu, joun máfianu jadágaragüda, máma lun Búngiu, áni mabúseerúntina lun lídan jumá ában jáma máfianu. &_E Máma naríñaguña luágu wínwan jamá sándu, maríñaguntina gíñe luágu weírigutima lan úwi le adágarawagüdǘbei joun sügǘ láu ámu úwi. a^; Aríja jumá lun násiñun le linásiñun Israél. Ja eígibaña lídaangiñe eígini lé buri adágarawagüdǘti lun Búngiu luágu latárü, lídaañañu lan ában jámagua, lúma lúma Labúreme latárü. ]  Queísi jou wabeí tídaangiñe ában méme fein, arúfuda lumúti líra luágu lídaañadiwa lan ában láu sun gíbe wamá. 7\g Dan le werésibirun, dan le wátun lídaangiñe uníñein le uágubei wíchiga eteíngiruni lun Búngiu, arúfuda wamúti luágu lídaañadiwa lan ában lúma Crístu luágu líta le áwiyurubei, dan lé meja loúnwenbei luágu gurúwa wawágu. Dan le weígin tídaangiñe fein to wagúbachaguboun, arúfuda wamúti luágu lídaañadiwa lan ában lúma Crístu luágu lúgubu le ledéregerubei lun oúweni luágu gurúwa ligía. [9 Nadímurejaña jun queísi joun gürígia gunfaráandatiña, samína jumá júngua ánjein buídu lubeí le naríñagubei jun, lúmoun mabuídun lan. zZm Ligía lubeíti, nidújeñu jínsiñetiña nun, mádaragua jumá júngua lídoun cátei le jánina sándu. hYI Oúchawaguni buri le jasúfurirubei, ában láu lúma buri le jasúfurirubei ja jíbiri. Gayáraati jeménigidun luágu Búngiu, mígirunbei lun jibíjin oúchawaguni le jásiñerun awánda. Lubáragiñe líra, dánme liábin oúchawagúni, larúfudubei gíñe Búngiu jun ída lúba lan jáfuridun lídaangiñe, ítara lúba gayára lan jawánduni. Xy Le lubeíti jarítaguabei luágu derégüdagua lan leíbugun lúma Búngiu, toúnigilá, máburujalá lídoun figoú. tWa Suséreti sun le joun binádu agǘbürigu, ába labǘrüdǘn tídan Lerérun Búngiu queísi jémpulu woun, wagía le wínwanbei lídan lagúmujoún dan le, lun wasúbudiruni buídu luágu mínsiñe lan figoú lun Búngiu. V Mamágundara jumá gíñe lúma Búngiu quei jadǘga jádaangiñe, ába loúnajani Búngiu ánjeli lun láfaraguniña jilágubei. 6Ue Moún lumuti gíñe wáluajani lében lugúraasun Búngiu woun láu luríban wagáburi, quei jadǘgüni jádaangiñe, ába joúwegun láu lágüragüdüniña joun jéwe. UT# Moún lumuti wadǘgün salúfuri queí meja jadǘga jádaangiñe, ába larúfuduni Búngiu luágu wuríba lan le jadǘgübei láu loúwegüdüniña mílu gürígia jádaangiñe lídan ában wéyu. vSe Ligía májuduragua jumá lubeí joun sándu queí meja jadǘga jádaangiñe, queísi taríñaguni Lerérun Búngiu luágu jefédujan joun sándu. “Ába jañúurun gürígia eíga lúma áta, lárigiñe, ába jásaarun eféduja.” R Sun le asúseredubei joun, ában jémpulu woun, lun mayúmajan wamá buri cátei wuríbati, queí meja jadǘgüni. "Q= Láu sun líra, madǘgün jamúti jíbe-ágei lugúndan Búngiu, ába lamágundarun Búngiu jáma. Ligíati joúwegunbei lídan fulásu mageírawati. 2P] rúati gíñe dúna joun súngubei lídaangiñe ában dǘbü lun játun. Ñíñein Crístu jáma luágu sun jaweíyasun lun fuleísei lániña láu dúna lun játun. qO[ Joútiña gíñe sun jagía lídaangiñe ában méme eígini le líchugubei Búngiu joun, siélugiñe, WN' Ítara líña queísi ában abásteruni joun láu jásügürün labádinaguagiñe barána, lúma juánriñu joúgiñe. Lídaañanu ában lúma Moisés lun jafálaruni ladǘga ligía lan abúgurubaliña. TM # Nidújeñu, buséntina lun narítaguagüdünün luágu lé meja asúseredubei joun binádu wagǘbürigu lídan lé meja lídan jamá fulásu mageírawati, luágu ñíñein lán meja Búngiu lídan ában juánriñu joúgiñe lun loúnigiruniña. Séfuti gíñe lanǘgüniña súngubei dan le jájiñuragunbalin Barána Funáti. nLU lubáragiñe líra, áfara numúti lugúndan núgubu, fósuneí lun lagáambunina, lueí lubeígia neféridiruba lan lárigiñé buga arúfudajadina lan joun ámu luágu lubuídun ǘma lun wachǘlürün lúmoun Búngiu.CK Áu, neíbaaguña lídan ibágari le, rúñuneí naríjin luágun ubuíduni le lúnbei líchuguni Búngiu nun, siélu. Mítaraantina queísi ageíndaguti le agáyuajabei garábalirugu, @Jy Sun ja aráansejabaña lun jebélurun lídoun juráraü, joúchatiña lun madǘgün jamá ni cáta le gayáraabei lásiñeragüdüni jájurerun. Áni jadǘgüni lun jagáñeirun ában rídi le láuti ubánaü. Ánjeinti wagía, wáfaaguña lun wibíjin ában rídi siélu le lúnti ladúrarun lun sun dan. I  Subúdi jumúti luágu gíbe jamá eíbaagutiña lídan ában eíbaaguni, áni ában rügǘñein jádaangiñe agáñeira. Eíbaagua jumá lubeíti lídan ibágari le lídan ában luwúyeri lun gayáraabei lan jagáñeiruni ledéweejan Búngiu jun. H) Nadǘgüñein sun le lun lasúbudirúniwa ugánu le lánina asálbaruni, lun gafánraanbadina lan lídan buídu le lanǘgübei ugánu le. ZG- Dan le jáma nan ja loúguabaña afíñe luágu cátei le gayáraabei jadǘgüni afíñetiña, madǘgüntina ni cáta le uágubei jarítagua luágu mabuídun lan ladügǘniwa, lun gayára lan nagáñeiruniña. Rúguaadina núngua queísi cáda jawúyeri gürígia lun añájein lan nasálbarun lídan furúmieguarügü luwúyeri. nFU Lun nagáñeiruniña ja mámabaña juríu, ja mabágaridunbaña lábugiñe lilúrudun Moisés, rúguatina núngua quei jagía, láu sun lábugiñeñadina lan lilúrudun Búngiu, quei lábugiñeñadina lubeí lilúrudun Crístu. "E= Dan le jagánagua nan juríu, ába nadǘgün camá juríu áu, lun nagáñeiruniña lun Crístu. Queísi jabágaridun juríu lábugiñe lilúrudun Moisés, rúguatina núngua lábugiñoun lúrudu ligía lun nagáñeiruniña, láu sun mámañadina lan lábugiñe lúrudu ligía. D) Láu sun mábuti nan uboúagu lun nagáambuni, rúguaadina núngua jadámunme súngubei, lun nagáñeirun sarágu gürígia lun Crístu. PC afáyeiruajaü ligía, lun gayára lan napúrichijan luágu Wasálbaragüle, magúburajanga ni cáta, márügüdünganeí nirícha lun nawínwandun lídaangiñe nuwádigimari queísi apúrichijati. ]B3 Lun jamúga mínsiñe lan nun lun napúrichijan, láu sun luwúyeri mósu nadǘgüni ladǘga ligía lan wadágimanu le líchugubei Búngiu nun. Queísi apúrichija nan láu sun nugúndan, gafáyeiruajatina, =As Máma cátei lúnti napántajan luágu láu napúrichijani ugánu luáguti asálbaruni jun, lugúndun mósu nadǘgüni. ¡Fugiábu áu ánjein mapúrichijan nan ugánu le! "@= Áu, mayúsugidina ni ában lídaangiñe iríchaü le, máma gíñe nabǘrüjañein le jun lun jíchugun som cátei nun. ¡Jímein numúti noúnwen niláma lubáragiñe neféridiruni ugúndani le nuágubei láu napúrichijani ugánu luáguti asálbaruni, magúburajanga luágu! 1?[ Ítara líña gíñe laríñaguni Wabúreme Jesúsu lun ja lan apúrichijabalin ugánu luágu, lun gíñe jádaangiñe lan ja agáambubalin ugánu ligía jawínwanda. > Subúdi jumúti luágu ja lan ñadágimeinbaña ligílisirugu, lídaangiñe le ligílisirugubei jawínwanda. Ja eténirubaña lun latárü le ñí lubei líchugúa adágaragüdüni, joútiña úwi jádaangiñe anímaalu ja adágarawagüdǘbaña ñi. $=A Ánjein garícha jabeí ámu lun líra júmagiñe, garíchatimáatiwa. Mayúsu wamúti iríchaü le wawágubei. Lubáragiñe líra, awánda wamáali sun le wemégeirubei lueí lejénreendun jun agáambei wapúrichijani Lerérun Búngiu, ladǘga wamúriajan wágüdaja júmagiñe. 0<Y Queísi bunágua wamáali lubeí Lerérun Búngiu tídan janígi, ¿gíbeti funági larijín jun lun walúbajan murúsun cátei júmagiñe lun wágüdaagun woúngua? ";= laríñaguñein gíñe queísi ában jémpulu woun. Luágu wáni fuleísei labǘrüdǘwa lúrudu le, lugúndun dándu le awoújabalin múa, queísi le éferejabalin líla nádü, lúnti jadǘgüni láu eménigini luágu jerésibirubei lan jafánran lídaangiñe alúbajani. _:7 Laríñajare tídan lilíburuna lúrudu. “Magǘraguabeí liyúma bágasu le lánina wadágimanu lueí leígin lídaangiñe ílaü le léferejabei.” Máma laríñaguñein Búngiu líra jawágurügü bágasu, 91 Áni marítagua jumátia luágu naríñaguñein lan le queísirügü jarítagun gürígia, lugúndun aríñaga lumúti gíñe lilúrudun Moisés. ]83 Queísigubeirügü, máma súdaara guánarügü afáyeirubalin cátei lé buri layúsurubei, le ábunagubei beíbei, joúti tídaangiñe, le oúnigirubei bágasu, guráti lídaangiñe míligi le lamíligijabei. Y7+ ¿Ódi jarítaguatün luágu áu rügǘñein lan lúma Bernabé marícha lun werésibirun wágüdaja júmagiñe lun gayára lan wígiruni wawádigimaridun láu wájabu lun wapúrichijani Lerérun Búngiu? q6[ Garíchatina gíñe lun namárieidun túma ában wǘri to afíñetu luágu Crístu, lun gíñe nanǘgünun númagua luágu nuweíyasun quei ladǘgüni Pédro jáma ja jíbiri apóstolugu, jáma gíñe ja lamúlenu Wabúreme. "5= Garíchatina lun nerésibiruni sun le íchugúbei nun lun neígini lúma lun nátuni queísi nafáyeiruaja luágu nuwádigimari luágu jáni fuleísei. G4 Niján noúnabagülebei joun ja adímurejabaña nuágu. r3] Fágua manǘgün jabádina jíbiri queísi apóstolu, ánjeinti jugúya, gásu janǘgünina queísi apóstolu, lugúndun láu afíñe jumá luágu Crístu, arúfuda lumúti líra luágu inárüni lan luágu ában nan apóstolu. e2 E Áu, furáangutina lun nadǘgüni le nabúseerubei, garíchatina gíñe queísi ában apóstolu, aríja náali Wabúreme Jesúsu, áni jugúya guánarügü asálirubaña lídaangiñe nuwádigimaridun luágu Wabúreme. +1O Ligía, ánjein lubeí náburugüda nidúje lídoun figoú ladǘga cátei le neígibei, buítimaati lun meígindügüya nan úwi lueí nafigounjagüdüni.<0q Dan lubeíti le jañáwarijani jarítagun idújeñu ja débilibaña lídan jafíñen, jadǘgüña lun jafígounjan jidújeñu, áni jugúya guánarügü jafígounjaña gíñe. / Ítara, ladǘga bisúbudin, féridigüda bumúti bidúje le débilibei lídan lafíñen le gíñe ueígiñebei loúwe Crístu. b.= Quei jamúga guetó, amǘrü le subúdijabúbei luágu gayára lan beígin furúmieguarügü eígini, bañúura eíga lídan ában fulásu le joúnti sándu, laríjabu ában idújei le débiliti lafíñen luágu buri cátei le, ñi, lanǘgüba gurásu buágu lun gíñe leígin lídaangiñe eígini le, le adágarawagüdǘti joun sándu. f-E Gayáraati jeígin eígini le adágarawagüdǘti joun sándu, lúntirügü goúnigi jumá lueí jeíguadagüdüniña jidújeñu lueígiñe Crístu ja loúguabaña jafíñen ánjein buídu lubeí lúmoun mabuídun lan. h,IInárüni le jaríñagubei luágu máma lan cátei le weígibei gayáraagüdübalin lerésibiruníwa Búngiu, mabuíduntimaabadiwa ligíbugiñe Búngiu lueígiñe weígin, maríbaduntima wagíame lueígiñe meígin wáma. 5+cMásutiña ja afiñebaña luágu Crístu gayára jafíñerun luágu ni cáta jamá sándu, añájein já meja jéchubaña ájuduragua joun sándu, jou jamágili eígini ligía queísi cátei adágarawagüdǘti joun búngiugu. Queíti loúgua lubeí jafíñen luágu gayára lan jeígini afíñetiña eígini ligía, ába mabuídun lan lasándiraguagüdüniña joúngua ligíbugiñe Búngiu láu jeígini eígini ligía. l*Qánjeinti woun, wagía le afíñebei luágu Crístu, ában rügǘñein Búngiu, le Wáguchibei. Ligía adǘgübalin sun cátei, áni ligía le únbei wesériwida táu sun tarúman wanígi. Ában rügǘñein gíñe Wabúreme, le Jesucrístu, le ídaangiñebei ladügǘwa sun cátei, áni ligía le ídaangiñebei wibíjei ibágari magúmuchaditi. ) Añájein mútu uboúagu, jarítaguatiña luágu añájein lan bürǘbünu búngiugu jáma abúremeigu siélu lúma uboúagu, _(7Luáguti lubeíti leigín eígini le adágarawagüdǘti joun sándu, inárüni luágu ni cáta jamá sándu uboúagu, máma jamá búngiugu ladǘga subúdi wamúti luágu ában rügǘñein lan Búngiu. n'UÁnjein le jínsiñejabúbei lun Búngiu, subúdi lumúti Búngiu gürígia ligía queísi lánigu. t&aLe arítaguti luágu níjein lan lasúbudirun, ibídiñegilirügü líña ni cáta lun queísi lubúdubu. "% ?Guetó nadímureja luágu eígini le adágarawagüdǘti joun sándu. Inárüni luágu subúdi wamáni luágutí buri cátei le, queísi jaríñaguni, awáansegüda lumútiwa wasúbudin lídan cátei málati, ánjein ínsiñeni, awáansegüda lumútiwa lídan lubuídun igáburi. 2$](Láu sun líra, buítimaabei dan tun ánjounya mamárieidun. Ligía narítagunbei, áni afíñetina luágu ligía lan gíñe larítagunbei láni Búngiu Espíritu.`#9'Wǘri to maríeitu, lábugiñeñoun leréreejan túmari, lurúma lúrudu, sun wínwangili lan, ánjein oúwe túmari, gayáraati tamárieidun lúma le tabúseerun, afíñeti rügáali ligía luágu Crístu. t"a&Ja lubeíti íchugutu jaraǘ lun tamárieidun, buíti jadǘga, ja míchuguntu, buítimaati jadǘga. (!I%Ánjein añájein lubeí ámu agǘbürigu, derégüdaguatiña lídan jarítagun luágu moún lumuti lan lun tamárieidun jaraǘ, áni memégeiruati lun tíchugúniwa, áni gayáraati jadǘgüni le jabúseerunbei, buíti jadǘga lun míchugun jamánun jaraǘ lun tamárieidun. . U$Agǘbürigu ja arítagubaña luágu buídutima lan lun tamárieidun jaraǘ lugúndun taweíyaaduña lan, áni ánjein buítima lubeí líra, lúnti jadǘgüni le uágubei jarítagua luágu buídu lan—gayáraati jíchugunun lun tadári lun tamárieidun lúma, máma figoú líra. 3#Naríñaguñein le jun luágu jáni fuleísei, máma naríñaguñein lun mamárieidun jumá. Naríñaguñein lun jabágaridun lídan ában igáburi le buíti, esériwideina lun Wabúreme, derégeguñu júngua lun, marítagunga sarágu luágu cátei lánina ibágari le. O"biánguañein cátei lun leténirun lun—lun lesériwidun lun Búngiu lúma lun latoúnigirunun lúmari. Ámuti gíñe toúserun wǘri maríeitu tueí to mámariboun. To mámariboun, tarítagun luágu buri cátei le luáguti Wabúreme Búngiu, lun derégeguñu tan túngua lun Búngiu dándu láu túgubu queísi táu tanígi. Ánjounti to gámariboun, tarítagun luágu buri berésegu lánina ibágari le, lúma lun tesériwidun buídu lun túmari. !Ánjeinti dan le gámarijali, larítagun luágu buri cátei le lánina ibágari le, lúma lun lesériwidunun lúmari buídu, ?w Buséntina lun madíjeri lan jarítagun luágu ni cáta. Dan le mámari lan ában wügǘri, larítagun luágu buri cátei le luáguti Búngiu lúma lun lesériwiduni buídu. QMasáminara jumá sarágu luágu lubuídun cátei lánina uboú le, le jánibei lun jayúsuruni, ladǘga uboú le, le waríjibei, lagúmuchuña, lúnti jarítagun luágu cátei le magúmuchadibei. eCMoún lumuti wíchugun dan lun íruni o ugúndani le gádaanbaliwa, o lun umégeguni le wámabei, lun lagídaruníwa lueí wadǘgüni le lúnbei wadǘgüni quei esériwidutiña lun Búngiu, ladǘga loúguati dan. taNidújeñu, niján le nabúseerubei naríñagun. Murúsun rügáali dan wabá lun wesériwidun lun Búngiu. Lúmagiñe lubeíti guetó, ja gámaribaña, lúnti jesériwidun lun Búngiu táu sun janígi camá jamuga mámaritiña. U#Ánjabu amárieida, máma figoú, ánjoun gíñe amárieida ában irájü, máma gíñe figoú, láu sun líra, ñíbei asúfuriruni joun ja gámaribaña, áni buséntina jamúga masúseredun lan líra. jMÁnjein gámari bubeí, málugabá bígiragun, ánjein mámari bubeí, málugabá bagámaridun. s_Lídan narítagun, lúnti leréderun gürígia quei lubeí, ladǘga buri lidére dan le gádaanbaliwa. 9Jawágu gürígia ja mámarigiñabaña, úati ni ában gumádi núma le jamúga lúmagiñeti Wabúreme, naríñagaali le narítagun, áu queísi ában le gadǘnati lun lafíñerúniwa luágu, luágu lareíni Wabúreme le rújalibei murúsun lídaangiñe lichú láu nun. RÍtara líña lubeíti, nidújeñu, madíjeri jumá cátañañadün lan boúgudigiñe jibíti, reídei jumá ligíbugiñe Búngiu lídan méme igáburi lé meja gádaanbalün dan le lagúarunbei jun. &EAgáñija láadün Búngiu luágu oúnwenbun ebégi, mígira jumá lun janǘgünün wügǘriña lidámunme jagúndan, lidámun jumá lugúndan Búngiu. OLé meja idámunibei lun labúreme ya uboúagu dan le lagúarúnbei lun lun lafíñerun luágu Crístu, gidáali lueí lubáfu figoú lun lesériwidun lun Wabúreme Jesucrístu, ítara méme gíñe, lé meja mámabei idámuni lun ában gürígia uboúagu dan le lagúarúnbei lun, lidámunjali Crístu, ligíajali Labúreme. =sÁnjein meja idámuni bubeí dan le lagúarunbei Búngiu bun, madíjeribá luágu líra, ánjeinrügü liñáti gayára lubeí báfuridun lídaangiñe idámuni ban, adǘgabeí. Cáda gürígia lúnti leréderun lídan igáburi lé meja gádaanbalin dan le lagúarunbei Búngiu lun lun lánigu lan. !Mebéresenwati ánjein resíbi lubeí circuncisión lúmoun merésibirún lán, le busénwabei, lun lagúnfulirúniwa lugúmadin Búngiu.  Ánjein agúara Búngiu lun ában gürígia le resíbi láalibei circuncisión, lé meja liseíni lidáradun Búngiu jáma lánigu, lúnti leréderun ítara, ánjein gíñe agúara lun ában le merésibirungili circuncisión, moún lumuti lerésibiruni. d ALídan sun luwúyeri, lúnti labágaridun cáda ában quei líchuguni Wabúreme lun, áni quei lubeí meja gíñe, dan le lagúarunbei Búngiu lun lun lánigu lan. Ítara líña naríñaguni tídan sun ligílisi. Ában gíñe cátei, ¿cági basúbudirubei, amǘrü wǘri, ánjeindügü gayára lubeí basálbaruni búmari láu beréderun lúma? ¿O cági basúbudirubei, amǘrü wügǘri, ánjeindügü gayára lubeí basálbarunun búmari láu beréderun túma? Y~~ }}M||W{{z4yxxXvPutsrq5ooqnnzml{kk.j?hhHg%ejdca`[_g^^]\[[7ZYuXWWVyUTSZRBQPNMMLKFJJIPHGG%F#EEDCC5BWAA(@???!>h="<*;P::6887776)5443%22s1^0]//.d,,b+t**E)))('';&& %($7##+"u! |jDu@J;  # O 8 n bm= UÁnjawa aríñaga luágu mafígoun wamá, weyéedaguña woúngua, maríchati le waríñagubei. F< Ánjein úaragua lubeí wagáburidun lúma linárün, lídaañadiwa larúgounga, áni inárüni luágu lídaañadiwa lan ában wámagua, áni chibá lumuti líta Jesucrístu sun wafígoun. ; Ánjawa aríñaga luágu lídaañadiwa lan ában lúma áni madǘgün wamúti le laríñagubei, lídaañagidiwa lubúriga, áni weyéedaguña woúngua láu waríñagun luágu lídaañadiwa lan ában lúma, lugúndun múaran lan wagáburi lúma linárün. 6: gNiján ugánu le larúfudajabei Crístu woun, le gíñe wíchugubei jun guetó. luágu ítara líña lan Búngiu queísi ában lámpu, mánti ni cáta lúma lubúriga. a9 =Ítara lúba dayárubei lan wagúndan, sun wagía. Ítara líña Búngiu queísi lámpu K8 Wafúraanguagüdüñein lubeíti jun le aríja wamáalibei ladǘgün, lúma le agáamba wamáalibei laríñagun, lun gayáraabei lan jafíñerun le tímatimaati, lídan jumámuga ában wáma lídan cátei lébei, lídaañadünme gíñe ában lúma Búngiu Úguchili lúma Jesucrístu le Búngiu Irájü, queísi wagía. 7 9Ába liábin uboúagun, quei nubeíbei jun, aríja wamúti, geféen wagía luágu, áni guetó wabǘrüjaña jun luágu. Ñíñein Búngiu Irájü lúma Búngiu Úguchili lúmagiñe furúmiñeti dan, ába liábin uboúagun queísi gürígia lun gayáraabei lan wasúbudiruni. 6 Wabǘrüjaña jun luágu Búngiu Irájü lé buga níjeinjalibei dan le lagúmeserunbei sun cátei. Ába liabin Búngiu Irájü uboúagun queísi ában gürígia, aríja wamúti láu wágu, agáamba wameí ladímurejan. Aríja wamúti sun le ladǘgübei, gurú wagía luágu láu wájabu. Ligía le ídaangiñebei liábin sun ibágari, ligía gíñe le gíribei “Dimúrei”. \51Oúnaja numúti nínsiñejabu lídan Jesucrístu jun, sun jugúya. Ítaralá.04[Binílaün Wabúreme Jesucrístu. 3Le mínsiñejabuti lun Wabúreme Jesucrístu, reídeilá lábugiñe líñaragun Búngiu. ¡Giríbubá furése uboúagun, Wabúreme! m2SÁu Páblo, noúnajañein mábugaü le jun le nabǘrüjabei láu nújabu lúma nilétüran. #1?Mábuga jáña sun idújeñu ja yábaña jun. Chúgua jumá júngua lídan líri Wabúreme, arúfuda jumámugei luágu lídaañadiwa lan ában wámagua. P0Mábuga jáña tílana ligílisi buri to loúbawaguboun Ásia jun. Mábuga jáña gíñe Aquíla túma Priscíla jáma sun ja oúndaragubaña jábiñe jun, queísi afíñetiña luágu Crístu. x/iába jíchugun wügǘriña jagía gurásu nun láu janǘgün ugánu nun juágu. Afíñetina luágu janǘgüba lan gíñe gurásu jámagiñe luágu jadímurejan jun nuágu. Lúnti jeteíngiruni Búngiu jawágu gürígia ítaratiña. .)Gúndaatina láu jayábin Estéfanas, Fortunáto, lúma Acáico ñájoun. Weíriñajati nisáminan juágu, áni siñáti jiábin sun jugúya, }-sBuséntina lubeíti lun gíñe jíchaagun júngua joun, lúma joun sun ja ídejabaña, ñadágimein jagía ítara. A,{Nidújeñu, subúdi jumúti luágu Estéfanas lan jáma sun tílana lúban furúmiñebaña loúbawagua Acáya ígirutiña binádu jagáburi lun jerésibiruni Crístu, luágu gíñe derégeguaaña lan joúngua lun jesériwidun joun wadújeñu lídan afíñeni lídan furúmieguarügü cátei le jayáraati. L+Sun cátei le jadǘgübei, adǘga jumeí láu ínsiñejabuni. J*  Ítara méme jumá agágudañu, toúnigiñu lueí cátei le jamúga gayáraabei ladíñurunün lueí lubuídun ǘma le gádaanbalün, derégüdagu jumá lídan jafíñen. Agáburida jumá quei wügǘriña ja awáanserubaña lídan le inárünibei, manúfudeiga, jére jumá, gáñei jumámuga luágu wuríbani. 6)e Ayúmuraguatina yebe lun Apólos lun lídin jáma jíbiri wadújeñu aríjaün, jénreenguti lídin guetó, lídiba dánme le gayára lan. Lagúmujoún buri mábugaü 8(i Manǘga jumeí quei ni cáta. Dánme le gumúlaali lidáani júma, jíderagueime lun gayára lan lagíribudun númoun láu ában ugúndani tídan lanígi luágu lubuídun lidáani júma. Nagúrabajañein ya Éfeso jáu sun jíbiri wadújeñu lueígiñe Jesucrístu ja lúnbaña jayábin úara lúma. G' Dánme le lachǘlürün Timotéo, joúcha jumá lun gúnda lan jagánagua, lun úa lan sarágu samínaü luágu, lugúndun luwádigimariña luágu Wabúreme Jesucrístu queísi áu. &5 lugúndun níjein ában oúnwenbun cháansi nuágu lun nadímurejan luágu Wabúreme Jesucrístu ya, áni buídubei lanǘgün. Añájein gíñe gíbetiña gürígia mabúseerúntiña lun nuwádigimaridun luágu Wabúreme ya, ligía siñábei lubeí nígiruni Éfeso guetó. G%Neréderuba ya ubúrugu Éfeso darí luwéyuri Pentecostés, ${Mabúseerúntina chülǘguarügü nan aríjaün, buséntina neréderagun átiri dan júma, ánjein busén Wabúreme. C#Fágua neréderagun júma átiri dan, o násügürüni lan sun juyáabun ñi, gayáraabeiti jíderagunina lídan nuweíyasun léme ñíjin lumúti nídin lárigiñe nebélujan júmoun. &"ELídan nuweíyasun, násügürüba loúbawagugiñe Macedónia lun neréderun átiri wéyu ñi, nachǘlürüba lubeíti ubúrugu Corínto lárigiñe. b!=Ánjein gíñe lun lubeí nídin, joúdiba núma. Laráansejan Páblo lubá luweíyasun L Dánmeti le nachǘlürün, noúnajabaña gürígia ja janúadajabaña ubúrugu Jerusalén, ábame níchugun gárada joun lun janǘgüni seínsu le joúndarubei joun wadújeñu ja ñíbaña. KSágü wéyu dimáasu, cáda ában jídaangiñe lúnti ladíreirun murúsun lídaangiñe le lagáñeirubei, ábame lareíduni lun dánme lan nachǘlürün, merédedünme oúndaragua seínsu. = uLuágu loúndarún seínsu joun wadújeñu lueígiñe Jesucrístu ja gudémebaña yágüta Jerusalén, adǘga jumeí quei narúfudajani tídan sun ligílisi loúbawagu Galácia. a;:Ligía lubeíti nidújeñu jínsiñetiña nun, ítara méme jumá derégüdagu lídan jafíñen, meréderagunga, ñadágimein súnwandan, gánwoun gueínarügü lídan luwádigimari Wabúreme, lugúndun subúdi jumúti luágu máma lan luágu ni cáta jadǘgei wadágimanu le jadǘgübei lídan ában lúma Wabúreme Jesucrístu.9Teínqui wáña lun Búngiu luágu lagáñeiragüdüníwa luágu sún buri cátei le, láu lubáfu Wabúreme Jesucrístu. 8Figoú lébunabei oúweni, áni binádu lilúrudun Moisés, ligía arúfudubalin woun cátei lan figoúbei lun wayúmajani. ~u7Oúweni, ¿jigeígi bubáfu lun bagúmuchaguagüdüníwa? ¿Jigeígi agáñeiruni lé nege lúnbei badǘgüni?” I 6Dánme le sáansiguaali wágubu le goúwedadibei lídoun le moúwedadibei, ábameti lagúnfulirun le bürǘwañubei tídan Lerérun Búngiu. “Gumúja lubáfu oúweni, féridilá wuríbu. B}5Wágubu le wawágubei le gayáraabei lañáladun, lasáansiraguba lídoun ában luwúyeri le siñábei lañáladun, wágubu le goúwedadibei, lasáansiraguba lídoun le moúwedadibei. Z-4lídan murúsun óra, furése furése quei ában léfegechun lúma lámurudun águu, dánme le lagaambúniwa lumálali fídu, le liseíni lagúmujoún sun cátei. Línwiruba fídu, ábame jásaarun lánigu Crístu ja jiláañabaña lun moúnwendügüyaaña lan, ja moúnwengiñabaña, ábame jasáansirawagún lídan méme óra ligía. _73Buséntina lun jasúbudiruni cátei lé meja arámudaguabei le. Máma sun lánigu Crístu lun joúweguba lan, jasáansirawagúba súngubei, ánjein wínwangiña lubeí dánme lagíribudun Jesúsu o jiláaña lan, wg2Le naríñagubei, nidújeñu, luágu siñá lan jebélurun gürígia láu jágubu le uboúaguna lídoun larúeijan Búngiu siélu, lugúndun cátei le goúwedadibei siñáti gabára lan lídan fulásu le ñí lubei úa lan oúweni. %C1Wágubu guetó, líbe lúgubu Adán, le lánina uboú, lachǘlürüba wéyu lun wibíjin ámu luwúyeri úgubu líbe lúgubu Crístu, le lánina siélu. 2]0Sun gürígia uboúagu ítara líña jágubu quei lúgubu Adán le adügǘbei láu múa, sun lánigu Crístu, jabíjuba jágubu quei lúgubu Crístu, le siélunabei. /Lé meja furúmiñeti wügǘri le adügǘbei láu múa, uboúaguna meja, libíaman wügǘri le Wabúreme Jesucrístu, siéluna. uc.Furúmiñe ibíja wamúti ibágari le uboúaguna, lárigiñe, ábame wibíjini ibágari le lánina siélu. mS-Ítara líña taríñagun Lerérun Búngiu. “Adán le furúmiñeti wügǘri, ában meja wügǘri wínwanti”, ánjeinti Crístu, le gíribei gíñe lagúmujoún Adán, ában espíritu ligía le íchugubei ibágari. _7,Labunúa ában úgubu le ídaanbei wabágarida ya uboúagu, lásaarame ában úgubu le ídaanbei wabágarida yágüta siélu. Ánjein ibíja wabeí wágubu lánina uboú, wibíjibei gíñe wágubu lánina siélu. '+Labunúa ában úgubu le mabuídunjali, lásaarame ában le buídumeraüti. Labunúa ában úgubu le débiliti, lásaarame ában le jéreti.  *Ítara líña gíñe lídan jásaarun jiláaña, ámubei jágubu, labunúa ában úgubu le gañáladaditi, lásaarame le moúnwenjali.  5)Ámu larúni wéyu lueí larúni játi, ámu gíñe jarúni warúguma, áni jádaanguanarügü warúguma, ámuñegueinarügü jarúni jawáriuagua. 5 c(Níjein gíñe buri cátei siéluna queísi wéyu, játi, warúguma, queísigubeirügü níjein lan uboúaguna, ámu lubuídunmeraü buri le siéluna lueí le uboúaguna.  'Máma ában lábu sun úgubu, ámu luwúyeri jágubu gürígia, ámu jágubu anímaalu, ámu jágubu dunúru, ámu jágubu úduraü. & E&Lárigiñe labunúniwa, jilá ligía, ába líchuguni Búngiu úgubu le labúseerubei luágu ílaü ligía, ába líchuguni úgubu le lúnbei cáda ílaü. oW%Máma nádü le lúnbei lájüchün abunúbei, ílaü abunúbei, furúmieguárügü le luwúyeribei. 1$Libídiouniga láu álügüdajani líra. Dan le labunún ában ílaü, gásu lañáladun lábugiñe múa furúmiñe lubá gayára lan laboúchun. #Fágua níjeinbei álügüdajati. “¿Ída lúbasan ligáburi jásaarun jiláaña? ¿Cábasan luwúyeri úgubu jawágu?” jM"Darígua jumá júngua, giríbu jumá lun ában ibágari le surúti, mafígouja jumá. Añájein jídaangiñe, ibídiñeti Búngiu joun. Naríñaguñein le lun janǘgün busíganu. Ída lúba ligáburi jásaarun jiláaña !Mayeedúa jumá. Aríñawagúati. “Féridigüda jamúti jagǘbüri umádagu lubuídun igáburi.” Inárüni líra. s_ Ageíndaguatiña wügǘriña ja ítarabaña quei anímaalugu janárimetiña ya Éfeso núma, ladǘga mínsiñe lan cátei le napúrichijabei joun, ¿cági nagáñeirubei láu líra? Ánjein jamúga inárüni lubeí luágu úabei lan ibágari lárigiñe oúweni, richátiña jamúga ja aríñagubaña. “Joúwama, guráwama, lugúndun jarúga woúwegua.” .USágü wéyu yaráfa wamá lun woúnwen, inárüniti líra nidújeñu, queísi ugúndani le nasándirubei juágu queísi afíñetiña luágu Wabúreme Jesucrístu. xiÁnjein siñá jásaarun jiláaña, málati wapúrichijan súnwandan lúnrügü weíbaajoún lueígiñe. H Añájein jídaangiñe, abásterutiña jewéñegua ja oúwetiña mabásterunga. ¿Cámegi jadǘgei lira? Ánjein másaarun jabeí jiláaña, ¿cámegi ju lan jabásterun jewéñegua? }sDánmeti le reídeijali sun sun cátei lábugiñe lubáfu Crístu, ábame leréderun Crístu, le Liraǘ Búngiu, lábugiñe lubáfu Búngiu, le íchugubalin sun cátei lábugiñoun lubáfu Crístu. Búngiurügüba urúei, le Súnti Gabáfu. ~Rúlaali Búngiu sun cátei lábugiñoun lubáfu Crístu, dan le taríñagun Lerérun Búngiu luágu rúa lan sun cátei lábugiñoun lubáfu, subúdiwati luágu úa lan Búngiu lábugiñe lubáfu, lugúndun Búngiu íchugubalin sun cátei lábu lubáfu Crístu. F}oúweni, ligíaba lagúmujoún ágani agǘnrinchawagúti. f|ELarúeijaba Crístu daríme gáñeigüda láali Búngiu wuríbu lun jawágu sun láganiñu, X{)Ligíabati liábin lagúmuchagüle sun cátei, ábame lagǘnrinchaguni Crístu sun líbiri luwúyeri arúeijani, ubáfu, lúma érei le uboúagubei, ábame ledéregeruni arúeijani lun Búngiu Úguchili. GzLúnti lásaarun cáda ában lídan lidáani. furúmiñeti meja ásaaruti, Crístu, lárigiñeme, dánme le lagíribudun Crístu uboúagun, ligíame jásaarun lánigu lídaangiñe oúweni. 9ykÍtara quei joúwegun súngubei ladǘga lídaangiñe lan Adán jayábin, ítara lubá gíñe gabágariya jamá súngubei lárigiñe oúweni ladǘga lánigu jamá Crístu. x1Ítara quei lídaangiñe lan ában wügǘri lagúmesera oúweni uboúagu, lídaangiñe gíñe ában wügǘri lagúmesera jásaarun jiláaña. Zw-Le inárünitibei, saráti Crístu lídaangiñe oúweni lúnya labágaridun, ligía furúmiñetibei ásaaruti lídaangiñe oúweni lun moúnwendügǘyaali lan, áni ítara lúba jásaarun sun lánigu. vve¡Ánjein lúntirügü lubeí ibágari le weménigi luágu Crístu, fugiábu wagía jádaangiñe súngubei! uucÁni ánjein ítara líña lubeí, féridiñu jáña gíñe ja oúwegubaña láu jafíñen luágu Crístu. t áni ánjeinti jiláñugili lubeí Crístu, mesériwinti jafíñen lun ni cáta, lídaangidün jifígoun ligíbugiñe Búngiu. msSLugúndun ánjein másaarun jabeí jiláaña, ni Crístu, másaarunti gíñe lídaangiñe oúweni, =rsÁnjein ítara líña lubeí, waríñaguña iyéeni luágu Búngiu, lugúndun aríñagaadiwa lan luágu sarágüda láani Búngiu Crístu lídaangiñe oúweni, ánjein máma lubeí inárüni luágu sará jamá jiláaña, máma gíñe inárüni luágu sarágüda láani Búngiu Crístu lídaangiñe oúweni. %qCáni ánjeinti másaarun lubeí Crístu lídaangiñe oúweni, málati ugánu le wapúrichijabei luágu asálbaruni, málati gíñe afíñeni le juágubei. npU Ánjein másaarun jabeí jíbiri jiláaña, másaarunti lubeí gíñe Crístu lídaangiñe oúweni, Vo% Queísi wapúrichijan luágu saráali lan Jesucrístu lídaangiñe oúweni, ába jerésibiruni, ¿ída liñáti añájein lubeí jídaangiñe aríñagatiña luágu másaarun jamá jíbiri jiláaña? tna Mebéresentina ca lántima ñadágimeinjañabaña, jagía lan o áu lan, niján ugánu le wapúrichijabei luágu lásaarun Crístu lídaangiñe oúweni, áni niján gíñe uágubei jafíñera. Jásaarun jiláaña lídaangiñe oúweni Bm} Áu le áubei guetó lugúndun lareídun Búngiu nun, áni merédeti lareíni nun maságarunga ni cáta buíti nídaangiñe, lubáragiñe líra, ñadágimeinjaadina sügǘ jáu jíbiri apóstolugu, láu sun máma lan áu ñadágimeinbei, Búngiu le númabei láu lareíni, ligía ñadágimeinbei nídaangiñe. 5lc lugúndun áu lan ni cátatimáabei jádan apóstolugu, madǘnatina ni lun nanügǘn quei apóstolu, lugúndun eíbaaja numútiña méja tílana lilígilisin Búngiu. 7kgAgúmujoúni, járigiñe súngubei, ába gíñe larúfudagun lúngua nun, láu sun ítara níña lan quei ában le agǘriajoúti lídan ában igáburi le múaraanti, `j9Lárigiñe, ában larúfudagun lúngua lun Jacóbo, lárigiñe, joun sun apóstolugu. eiCLárigiñe, ába larúfudagun lúngua joun sügǘ jáu seíngü-san afíñetiña ja oúndarañubaña lídan ában, áni añájeingua sarágu jádaangiñe, wínwangiña chülǘ lúmoun dán le, ja jíbiri, jilágua. rh]Ligía larúfudagun lúngua lun Pédro, lárigiñe, ába larúfudagun lúngua joun jíbiri apóstolugu. 6geLárigiñe meja loúnwen, ába labunún, ába lásaarun lídaangiñe oúweni luágu lǘrüwan wéyu queísi taríñaguni Lerérun Búngiu luágu le lúnbei lasúseredun. Zf-Furúmiñeti cátei, arúfudaja náali le furéndei náalibei luágu Wasálbaragüle jun, luágu jilá lan Crístu luágu wafígoun, queísi taríñaguni Lerérun Búngiu luágu lúnti lan lasúseredun. /eWSálbatün gíñe lun sun dan ladǘga jafíñen luágu ugánu le, ánjein jafálara le uágubei napúrichija jun, ánjein gíñe láu lubeí jinárün jafíñera. hd KGuetóti nidújeñu, buséntina lun jarítagun luágu ugánu lé meja apúrichija náalibei jun luágu Jesucrístu le Wasálbaragüle. Niján ugánu ligía le jerésibirubei, le gíñe ídaanbei derégüdagu lan jafíñen. ?cy(adǘgarüga jumeí sun cátei lídan lubúdubu.6be'Ítara líña lubeíti nidújeñu, áfaagua jumá lun gayára lan ladímurejan Búngiu jiyúmulugugiñe, mamájara jumá lun ladímurejoún lídan dimúrei teréncha, Pa&Ánjein manügǘn lan ítara, reídeilá lídan libídiouniga láu. ~`u%Le jarítaguabei luágu gabáfu lan lun ladímurejan Búngiu liyúmulugugiñe, o jarítagua lan luágu ru lan Sífiri Sándu ámu ubáfu lun, lúnti lasúbudiruni luágu ában lan lugúmadin Wabúreme Jesucrístu cátei le nabǘrüjabei jun. -_S$Ánjaün magúnda láu nerérun, lúnti jasúbudiruni luágu máma lan júma lagúmesera Lerérun Búngiu, áni mámarügügidün gíñe jugúya erésibirei. @^y#Ánjein busén jabei jasúbudirun ában cátei, álügüda jameí jámari jábiñe, lugúndun mabuídunti laríaajoún lun tadímurejan ában wǘri lídan jadámurin afíñetiña. 2]]"moún lumuti jadímurejan würíña lídan jadámurin afíñetiña lugúndun majoúati lun cátei le. Lúnti gagáambadi jamá queísi laríñaguni lilúrudun Búngiu. >\u!lugúndun Búngiu le íchugubalin ugánu ligía joun, lánina darángilaü, máma lánina chagáguaü. Queísi jagáburi jíbiri wadújeñu lídan wafíñen dan le jadámuridagun, [ Ja iyúmulugugiñebaña ladímureja Búngiu, lúnti jágüdaagun joúngua darí lachǘlürün jadáani lun jadímurejan, 'ZGÍtara, sun jugúya le iyúmulugugiñebei ladímureja Búngiu, gayáraabei jadímurejan ában ában lun jafúrendeirun súngubei, ragǘ jugúyame gurásu. GYÁnjein asúbudiragüda Búngiu ában cátei lun ámu gürígia le ñun umúti lun líchuguni lun guríriguaü, lúnti lámanichun le adímurejabei lun líchugun dan lun, lun ladímurejan. ~XuÁnjein gíñe luáguti lubeí ladímurejan Búngiu jayúmulugugiñe gürígia, biámarügü o ǘrüwa jamá gürígia adímureja, ja jíbiri lun jaríjin ánjein lúmagiñeti lubeí Búngiu le aríñawagúbei lúmoun máma lan lúmagiñeti. PWÁnjein úa lubeí ni ában le gayára lumúti afúnraanguagüda, buítimaati lun madímurejoún lan lídan dimúrei teréncha lídan adámurini, ladímureja cáda ában lúmagua lúma lun Búngiu. fVEDan le ladímurejoún lídan dimúrei teréncha, biámarügü jamá gürígia adímureja, o ǘrüwa, áni ában ábanlá gíñe jadímurejan, lúnti gíñe níjein lan ában lun lafúnraanguagüdüni le jaríñagubei. 4UaNidújeñu, niján lubeíti igáburi le lúnbei joúseruni lídan jidámurin. Dan le joúndaragun lun jájuduragun lun Búngiu, añájeinbaña jídaangiñe láu urému o arúfudajani, o cátei le lasúbudiragüdün Búngiu jun, o adímurejani lídan dimúrei teréncha, o lafúnraanguagüdǘniwa adímurejani ligía, sun líra adǘga jumeí lun méme jawáanserun tílana ligílisi lídan cátei le luáguti Búngiu. wTgÍtara lúba lafúnraangudun cátei arámudaguati le tídaanbei lanígi, ábame lájuduragun íchiga inébesei lun Búngiu, aríñaga ligíame luágu níjein lan Búngiu júma le tímatimaati. Adǘga jumeí sun cátei lídan lubúdubu :SmÁnjein ladímurejaña lubeí Búngiu jiyúmulugugiñe, ába lebélurun ában le mafíñeti, ladáriraguba lúngua luágu gafígoun lan dánme le lagáambuni le jaríñagubei. R!Dan lubeíti le oúndaragua jamá sun tílana ligílisi, ánjein jadímurejaña lubeí sun jugúya dimúrei teréncha, ába jebélurun mafíñetiña jánwoun, o gürígia lan ja ibídiñegilibei luágu ubáfu le joun, ¿ma jaríñaguba luágu lǘlüjali lan jáu? TQ!Ubáfu lubeíti lun ladímurejoúniwa ámuñegueinarügü dimúrei, seríwiti liseínime lubáfu Búngiu joun ja mafíñebaña, máma joun ja afíñebaña. Ánjeinti ubáfu lun ladímurejan Búngiu jayúmulugugiñe gürígia, seríwiti liseínime lubáfu Búngiu joun afíñetiña luágu Jesucrístu, máma joun ja mafíñebaña. gPGLaríñajare tídan lilíburun lúrudu. “Nadímurejaba joun lílana fulásu le lídan ámu luwúyeri dimúrei, lúma jayúmulugugiñe teréncha, ni ítara, mebéresenbaña náu, líña laríñagun Jabúreme Búngiu.” XO)Nidújeñu, masáminara jumá quei irájüñü luágu buri cátei le. Ítara jumá quei irájüñü lún buri cátei le wuríbati, ítara jugúyame queísi weínamujaña lídan ligáburi jasáminarun. Náni jímein numúti naríñagun seíngü dimúrei le gunfaráandawati lídan joúndaragun tílana ligílisi, lun gayára lan jafúnrendeirun númagiñe, lubáragiñe naríñagun díisi-mílu dimúrei teréncha le úati gunfaráanda láni ni ában. qM[Teínqui numúti Búngiu luágu gayára lan nadímurejan dimúrei teréncha sügǘ jáu sun jugúya, L/Gayáraati ában lan eteíngiruni buíti le bíchugubei lun Búngiu láu dimúrei teréncha, míderagun lumútiña jíbiri gürígia láu líra. ^K5Ánjein badímurejaña lubeí lun Búngiu luágu luweírigun láu dimúrei teréncha, gürígia ǘnabugutiña ja agáambubalibu siñábei júaradun búma, lugúndun úati gunfaráanda jamáni le baríñagubei. J!¿Cáteiti lúnbei wadǘgüni? Lídan adámurini gayáraati wayúmuragun láu dimúrei teréncha, lúnti gíñe wayúmuragun láu dimúrei le gunfaráandawati. Gayáraati werémujan láu dimúrei teréncha, lúnti gíñe werémujan láu dimúrei gunfaráandawati. &IEÁnjana ayúmuragua lun Búngiu láu dimúrei teréncha, inárüni luágu nayúmuraguña lan láu náni espíritu, líla le naríñagubei, ibídiñeti nun. CH Gürígia lubeíti le adímurejati dimúrei teréncha, lúnti lamúriajan lúma Búngiu lun líchugun ubáfu lun lun lafúnraanguagüdüni le laríñagubei lídan dimúrei ligía. `G9 Ligía, quei weíri lubeí jayúmajan lun jibíjin lídaangiñe ubáfu le líchugubei Sífiri Sándu joun afíñetiña, áfaagua jumá jibíjini ubáfu buri le gayáraabei lawáanseragüdüniña tílana ligílisi. :Fm ánjein úa lubeí gunfaráanda náni dimúrei le áubei ladímurejoúa nun, terénchabadina lun gürígia le adímurejabei nun, áni terénchabei gíñe gürígia ligía nun. tEa Gíbeti luwúyerigu dimúrei uboúagu, áni sún buri dimúrei ligía richáti joun ja gunfaráandabalin, HD  Ligía méme gíñe asúseredubei wáma. ánjawa maríñagun dimúrei le gayáraati gunfaráandawa lan, ¿ída lubági lasúbudirúniwa ca lan waríñagubei? ¡Wadímurejaña lun garábali! CyÁnjein mínwirun fídu ában ínwiruni furáanguti wuríburugu, úabei ni ában aráanseruti lun lídin ageíndagua. pBYRúwamei jálagu áfarutiña quei ában jémpulu. ílagu buri ligía, mabágariti, queí buri fídu, gidára, ánjein wásiñera asúbudira furáangu ca lan nóta afarúbei, ibídiñebei woun ca lan urému le wagáambajabei. A Ligía lubeíti nidújeñu, ánjana ñǘdün bisídaün, ábame nadímurejan jun láu dimúrei teréncha, mesériwinbei líra jun lun ni cáta, ánjana gubeírügü gíñe adímureja jun lídan werérun luágu cátei le lasúbudiragüdün Búngiu woun, o níchugun lan ában subúdi luáguti inárüni jun, o ában lan arúfudajani, o ladímurejan lan Búngiu jun niyúmulugugiñe. 7@gBuséntina jamúga lun gabáfu jumá sun jugúya lun jadímurejan dimúrei teréncha, laú sun, buséntimaatina jamúga lun gayára lan ladímurejan Búngiu jiyúmulugugiñe, lugúndun buítimaati líra sügǘ láu ladímurejoún dimúrei teréncha, ánjein gubeírügü aríñawagua ca lan míni lan le aríñawagúbei lídan dimúrei ligía lun gayára lan jawáanserun tílana ligílisi lídan jeíbugun lúma Búngiu. f?ELe adímurejati dimúrei teréncha, lúngua rügǘñein líderagua lídan leíbugun lúma Búngiu, ánjeinti le iyúmulugugiñébei ladímureja Búngiu, awáansegüda lumútiña lánigu Búngiu lídan jeíbugun lúma. X>)Ánjeinti le iyúmulugugiñébei ladímureja Búngiu, adímurejati láu jerérun ja agáambubalin lun lawáanseragüdüniña lídan cátei lánina Búngiu, lun líchugun dǘgüdaguaü joun lúma gurásu. 7=gBuítimaati lun jáluajan ladímurejan Búngiu jiyúmulugugiñe sügǘ láu jáluajan jadímurejan dimúrei teréncha, lugúndun gürígia le adímurejati dimúrei buri teréncha, lun Búngiu ladímureja máma joun gürígia, lugúndun Búngiu rügǘñein asúbudirei líla dimúrei le ladímurejabei. Le laríñagubei, lídaangiñe Sífiri Sándu laríñagei, ánjeinti laníchigu, arámudaguati lueí jasúbudin gürígia. < 9Ítara líña lubeíti, lubáragiñe sun cátei, áfaagua jumá lun jínsiñejabu jumá, ayúmaja jumá gíñe lun líchugun Búngiu ubáfu le líchugubei joun afíñetiña lídaangiñe Sífiri Sándu jun, létima ubáfu lánina ladímurejan Búngiu jayúmulugugiñe gürígia. ; Afíñeni, eménigini lúma ínsiñeni ladúraruba lun sun dan, áni ínsiñeni, weíritimaabei lídaangiñe ǘrüwagubei.d:A Guetó, loúguati wasúbudirun luágu Búngiu lúma luágu luwádigimari, waríjini camá buri cátei le marijínti buídu tídan ában isúbusein. Lachǘlürüba wéyu lun waríjini Búngiu furáangu. Guetó, loúguati wasúbudiruni buri cátei, wasúbudirubei Búngiu le gumúti lídanme wéyu ligía queísi lasúbudiruníwa Búngiu guetó. k9O Dán meja le irájüñügidiwa, queí meja irájüñü wadímureja, queí meja irájüñü wasáminara, quei gíñe meja irájüñü warítagua, ánjeinti dan le wügǘriñajadiwa, ába wígiruni le jáni irájüñü. &8E Ánjeinti dánme le lagíribudun Jesucrístu, wasúbudirubei sun cátei le gumúti. Murúsun ubáfu le wabíjibei guetó, memégeirunwabei, lagúmuchaguba. 77 Guetó, murúsun rügǘñein wasúbudirun, murúsun rügǘñein gíñe wafúraanguagüdüni dimúrei le ladímurejabei Búngiu wayúmulugugiñe. 6 Lachǘlürüba dan, dánme le lagíribudun Jesucrístu uboúagun, lun madímurejan lánme Búngiu jayúmulugugiñe gürígia, madímurejoún ligíame dimúrei buri teréncha, memégeirunwalime gíñe subúdi. Ánjeinti ínsiñeni, leréderuba lun sun dan. f5E Awánda lumúti sun cátei, afíñeti buídu jawágu súngubei, afíñeti luágu gayára lan leménigidun jawágun gürígia lun jarúfuduni lubuídun jagáburi, úati ni cáta lun gayára lan lagídaruni línsiñejabu. s4_ Magúndaarunti láu jafígoun ámu, lagúndaarun dan le janǘgün gürígia ában ǘma le richábei. ~3u Manárimeguti, máma rügǘñein luoúgua larítagua, magáñidunti, máguyugüdünti wuríbani luágu wuríbani. w2g Le jínsiñejabúbei gagúraasunti, areídati, áni magímugati, mapántati, manáangun ligía lúngua. F1 Ánjein wíchiga sun le wámabei murúsun murúsun joun gudémetiña darí lagúmuchun, madǘgünga wameí láu ínsiñejabuni, mesériwinti woun lun ni cáta. Lun jamúga weíri lan wesériwidun lun Búngiu darí lun wágudúniwa jilágubei luágu, mesériwidunga wagía láu ínsiñejabuni, málati gíñe woun. j0M Ánjein jamúga gayára ladímurejan Búngiu wayúmulugugiñe, subúdi wameí sún buri lujúlilin-ágei inárüni arámudaguati áni níjein sun luwúyeri subúdi wáma, áni weíri ligía wafíñen darí jamúga lun gayára lan wagídaruni ában wǘbü lídaangiñe lubára láu afíñeni ligía, sun líra áni mínsiñejabutiwa, ni cáta wagía. H-  ¿Gabáfutiña súngubei lun jareídaguagüdün sánditiña? ¿Adímurejatiña súngubei dimúrei buri teréncha? ¿Gayára jamúti súngubei míni lán buri dimúrei ligía aríñaga? Uá. , ¿Apóstolugu funági súngubei? ¿Profétagu funági súngubei? ¿Arúfudajatiña súngubei? ¿Ódi sun jagía adáaguatiña miláguru? + Rújali Búngiu wadágimanu jun tídan lilígilisin lun juwádigimaridun luágu ában queísi luwádigimaridun lumégegun úgubu. Furúmiñetiña, apóstolugu líchuguniña Búngiu lun jesériwidun joun jíbiri afíñetiña, jabíaman, profétagu, jǘrüwan, arúfudajatiña luágu cátei láni Búngiu, lárigiñe, ja adáagubaña miláguru, lárigiñe, ja areídaguagüdübaña sánditiña, ja ídejabaña, ja láubaña gumádi, jáma ja ibíjubaña ubáfu lun jadímurejan dimúrei buri le teréncha. x*i Ítara méme líña gíñe, lúgubu Crístu jugúya, cáda ában jídaangiñe, lumégegun úgubu ligía. J)  Ánjein asúfurira ában lídaangiñe lumégegun úgubu, súfuriti gíñe buri le líbiri, ánjein gíñe oúserúa ában lídaangiñe buídu, ába lagúndaarun lé buri líbiri lídan ában. ( lun níjein lan ában úarani luágu úgubu lídan le luwádigimaridun sun umégeguni lídan ában, láu ában toúnigi joúniwagua. K' le madǘgünwabei lún buri líbiri lumégegun wágubu. Ítara líña laráanseruni Búngiu úgubu lun le lán buri líbiri umégeguni le anügǘbei quei ni cáta, ligíatima lan weírigu, V&% lé buri lumégegun úgubu le wanǘgübei quei ni cáta, ligíatima wadáüraguagüdübei láu uwéndeni. Le buríti líbiri lumégegun wágubu le arámudaguabei, ligíatima woúserunbei láu goúnigi, w%g Lubáragiñe líra, lé buri lumégegun úgubu le laganoúnbei camá débiliti, ligíatima buri mégeiwabei, #$? Siñáti laríñagun águu lun újabu. “Memégeirun numútibu”, siñáti gíñe laríñagun ichǘgü lun ugúdi. “Memégeirun numútibu.” L# Láu sun gíbe lan lumégegun úgubu, ában rügǘñein úgubu. j"M Lun jamúga ában rügǘñein lan umégeni luágu úgubu, moústarunti jamúga úgubu ligía. N! Rúlaali Búngiu cáda lumégegun úgubu le ñí lumuti labúseera.  7 Lun jamúga águu lan sun úgubu, ¿ída líña jamúgagi wagáambun? O lun jamúga arígeirugu lan sun úgubu, ¿ída líña jamúgagi wirímichun? 'G ánjein lan jamúga aríñaga arígei. “Máma nugúya líbiri úgubu lugúndun máma nan águu”, máma lueígiñe líra lun mámabei lan líbiri úgubu. #? Ánjein jamúga aríñaga ugúdi. “Máma nugúya líbiri úgubu lugúndun máma nan újabu”, máma lueígiñe líra lun mámabei lan líbiri úgubu, 5~}|||i{zz_y~x.wvvutfs r|qp[ofnBmlkjjiiOhQgjfefdKcc$baaB`x_^^]&\[[)Z{YXXW_VV=UTS_RdQ6PON/MWLLFKbJIIyHHIG=x<< ;+:99'876s65.4321/.-,,*J)]('&$#""J!!*IX-T2;~. { ; ?td|y(_R7láurügü jaríjini lubuídun joúseruniña láu inébesei lúma larúman igáburi. Q #Ítara gíñe jugúya würíña gámaritiña, derégegua jumá júngua joun júmarigu, lun ánjein lan mánjagiña lubeí lun ugánu lánina asálbaruni, gayára lámuga jayábin lun jafíñerun luágu Crístu, maríñagunga jugúya ni cáta joun luágu asálbaruni, -PSÍtara jíña meja quei mudún ja féridijaña, ánjein guetó, ñǘbinjadün lun Crístu le oúnigirubalün queísi joúniri mudún, toúnigiloún juwáni.MOBarǘ lumuti Crístu guánarügü wafígoun luoúgua luágu gurúwa lun weréderun quei jiláñu lun figoú, lun wabágaridun ában ibágari le lánina ísuruni. Buleíseiwati lun wareídagun. KNDan le janábuni, moúnabunti láu anábajani, dan le jasúfuriragüdüni, masíadirun lumútiña, lubáragiñe líra, derégeguarügüti lúngua lun Búngiu le agúseragüdübei lau ísuruni. bM=Madǘgünti Crístu ni ában figoú, meyéeragun ligía gürígia ni ában weíyaasu. L-Lun luwúyeri igáburi le lagúara Búngiu juágu, quei súfuri lubeí Crístu juágu láu gurásu, íchiga ában jémpulu jun lun jafálaruni. dKAÁnjaün adǘga cátei wuríbati, jafáyeira luágu, málati gagúraasun jumá luágu líra, ánjaün asúfurira lueígiñe jadǘgün cátei buíti, ába jawánduni láu gurásu, buíti líra ligíbugiñe Búngiu. {JoLugúndun labínirubei Búngiu gürígia le awándubei asúfuriruni le mébunati láu larítagun luágu Búngiu. IUmúsuniña, inébe jamá jiyúbudirigu jun queísi lubúdubu, mámarügü ja buídubaña júma, ásta gíñe ja wuríbabaña. GHInébe jamá sun gürígia jun queísi lubúdubu, jínsiñe jamá jidújeñu lueígiñe Jesucrístu jun, inébelá Búngiu jun, inébelá urúei jun. Jémpulu luáguti lasúfurirun Crístu xGiQueísi lirájüñü jumá Búngiu, oúsera jumá queísi gürígia ja mámabaña idámuni lun ni ában gürígia, máma lueígiñe líra lun jadǘgüni le wuríbabei, lubáragiñe líra, abágarida jumá queísi lidámun Búngiu. F+Busénti Búngiu lun jadǘgüni le buídubei, lun jámanichagüdüniña ja ibídiouguabaña áu, ja busénbaña jadímurejan wuríba juágu. LEgúnfuli jumá gíñe lúma jagúmadin gumádimatiña ja loúnajabaña lun jafáyeiragüdüniña ja múaradúnbaña lúma lúrudu, lúma lun jíchugun uweíriguni joun ja adǘgübaña buíti. OD Queísi lánigu jumá Wabúreme Crístu, ayúmuraguatina jun lun úaragua jumá lúma sun gumádi ya uboúagu. Gúnfuli jumá lúma lugúmadin urúei, quei ligía lántima íñubei ufúlasun, $CA Buídulá joúserun jádan ja ibídiñejabubaña lun Búngiu, ítara lúba, láu sun lan adímureja jamá wuríba juágu guetó camá jamuga wuríbatün, jaríjubei buíti le jadǘgübei, ábame jíchugun uweíriguni lun Búngiu dánme lachǘlürün wéyu lun lagúseragüdün. yBk Nidújeñu jínsiñetiña nun, jugúya queísi teréncha lídan uboú le, aganoútiña boúgudi lueí jageíra, ayúmuraguátina jun lun mígiraguagüdün jumá júngua lun lagǘbüri buri ayúmajani le ageíndagubei túma juwáni. ^A5 Mibíjintün meja ában abúremein lun latoúnigirunün, guetó lánigujadün Búngiu. Úatiña meja gudémejabutiña jun, ánjein guetó, gudémejabuti Búngiu jun. Abágarida jumá lun jesériwidun lun Búngiu @) Ánjeinti jugúya le afíñebei luágu Crístu, ában família anúadajoúatiña jugúya, fádirigu ja esériwidutiña lun urúei le Búngiu, gürígia lánigu Búngiu ja derégeguaaña joúngua lun. Ítara líña cátei le, lun jadímurejan luágu buri cátei buíti le ladǘgübei Búngiu, le aságarubalün lídaangiñe lubúriga lun lídoun luweírin larúgounga le líchugubei Búngiu. e?CJoun ja mafíñebaña luágu Crístu, gúnfuliti gíñe le aríñawagúbei.Ában dǘbü achúgeraguágülei ligía, le eíguadagüdǘti gürígia. Ja madǘgünbaña gásu láu ugánu lánina asálbaruni lídaangiñe Crístu, chugéguatiña luágu, fériditiña gíñe lun sun dan, queísi laráanseruni Búngiu. Ja lánigubaña Búngiu S>Weíriti lebégi Crístu jun, jugúya le afíñebei luágu, ánjeinti joun ja mafíñebaña, mebégiti quei dǘbü le únbei jamájara ábunagutiña. Láu sun líra, gúnfulijali le taríñagubei Lerérun Búngiu.Dǘbü le únbei jamájara ábunagutiña,ñǘbinja lun ligíaba lan furúmiñeti lídan bunáguaü. q=[Ligía gíñe taríñagunbei Lerérun Búngiu.Noúnajañein Crístu lun ligíaba lan dǘbü le weírigutimaabei tuágu nilígilisin lídan fulásu le gíribei Sión.Áni ja afíñerutiña luágu, buídubei lídin joun. W<'Ítara líña lubeíti, ígiraguagüda jumá júngua lun Crístu le rúlaalíbei ibágari magúmuchaditi jun, lun tadügǘniwa ában témpulu buítu lun Búngiu jídaangiñe, lun gíñe ítara jumá quei fádirigu ja derégeguatiña joúngua lun Búngiu, ja íchugubalin cátei le áubei lagúndaara lun, lídaangiñe Jesucrístu. L;Ayárafajoúa jumá lubeíti lun Crístu le gabágaribei. Rútiña gürígia mebéreseni luágu, ánjeinti lun Búngiu, ítara líña Crístu quei ában dǘbü le gebégiti sarágu, le lanúadirunbei lun ligíaba lan ébuu tun lilígilisin, áni sun ja afiñebaña luágu Crístu, jagía lilígilisinbaña Búngiu. 9:kSubúdijadün murúsun luáguti luweírin lubuídun loúseruníwa Crístu, lúnti líchugun subúdi ligía ában oúnwenbun ayúmajani jídoun lúntima jasúbudiruni Crístu. s9_Ítara quei jabúseeruni irájüñü figígiña míligi jarúmati lun gayáraabei lan jaweínamudun, ítaralá gíñe busén jumá lun jatúriajani Lerérun Búngiu buídu lun gayáraabei lan ledérebugudun jafíñen luágu Crístu. ;8 qLigía, queísi lirájüñüjadün lubeí Búngiu, ígira jumeí lubeíti sun luwúyeri wuríbani, sun eyéeni, biángua lan igíbu, gimúgaü, lúma sun luwúyeri marásualugu. 7 !ánjein Lerérun Búngiu, duráti lun sun dan. Áni dimúrei le, ligía ugánu le lánina asálbaruni le uágubei laríñawagúa jun.H6  Taríñajare Lerérun Búngiu.Ítara jáña sun gürígia quei jíduru,
liábin jaweírigun quei lufúlurin jíduru.Dan le lásaürün jíduru, ába láburujan lufúlurin, U5 %lugúndun iséri gürígia jugúya. Mámaadün jasáanigu agǘbürigu ja goúwedaditiña, lirájüñüjadün Búngiu láu jagáambuni lerérun le íchugubei ibágari, le gíñe adúrarubei lun sun dan. '4 IGuetó, láu gagáambadi jumá lun linárün Búngiu láu lubáfu Sífiri Sándu, jarúmaaru janígi lun gayáraabei lan jínsiñedun jidújeñu lueígiñe Jesucrístu jun le tímatimaati. Lúnti lubeíti jínsiñegua jumá júngua láu sun tarúman janígi, lúma láu sun jére, m3 ULídaangiñe Crístu, ába jiyábin lun jafíñerun luágu Búngiu le ásaaragüdübalin Crístu lídaangiñe oúweni, ru ligía uweíriguni lun, ítara líña jiyábin lun jafíñerun luágu, rújumeíme sun jeménigin luágu. ]2 5Lúmagiñe lubáragiñe buga ladǘgüni Búngiu uboú, ába laráanserun lun Crístuba lan Wasálbaragüle, luágu lubeíti wafúleisein lachǘlaagua Crístu lídoun lagúmujoún dan le, lun lasálbaruníwa. J1 láu líta Crístu le gebégibei sügǘ láu sun cátei lafáyeirúa. Derégewati Crístu lun loúnwen luágu wafígoun quei ában mudún le buídubei lídan sun luwúyeri, sálba wamámuga. 0 Sálba láadün Búngiu lídaangiñe lagǘbüri ibágari lé meja jafúnrendeirubei jámagiñe binádu jagǘbürigu, áni subúdi jumúti buídu luágu máma lan láu cátei gagúmuchaditi lafáyeirúa lebégi asálbaruni le, queísi buri gólu o pláta, b/ ?Queíti janǘgüni Búngiu quei Júguchi, Búngiu le ábanbei lábu ligáburi lagúseragüdüni jagáburi sun gürígia, lúnti júaradun lúma láu ában goúnigi sun dan le lúnbei jabágariduni ya uboúagu. Y. -Taríñajare Lerérun Búngiu. “Jarúma jumá, lugúndun áu, jarúmatina.” '- ILubáragiñe líra, abágarida jumá ában ibágari jarúmati le gumúti, lugúndun Búngiu le agúarubei jun lun lánigu jumá, jarúmati lídan sun cátei. , Queísi isáanigu gagáambaditiña, mabágarida jumá queí meja ligáburi jabágaridun lubáragiñe meja jasúbudiruni Búngiu. 7+ i Quei jagúrabajañein lubeí jerésibiruni jalágaante siélu, gidájumei samínaü málati jarítagunrugugiñe, lubáragiñe líra, derégüdagulá jarítagun, rújumei sun jeménigi luágu asálbaruni le lúnbei líchuguni Búngiu jun láu lareíni dánme le lagíribudun Jesucrístu uboúagun. L*  Ába lasúbudiragüdüni Búngiu joun luágu mámaba lan lídan jadáani lagúnfulirúa buri cátei le, luágu lídaanba lan wadáani. Asálbaruni lé meja uágubei jadímureja, ligía méme le uágubei japúrichija gürígia jun lídoun buri dan le, láu lubáfu Sífiri Sándu le ñǘbinbei siélugiñe. Ásta ánjeligu, buséntiña jamúga gíñe gunfaráanda jamáni buri cátei le. Busénti Búngiu lun wabágaridun ában ibágari le jarúmati Z) / Subúdigüda lumútija láni Crístu Espíritu joun wügǘriña jagía le lúnbei lasúfuriruni Crístu lubáramegiwa, lúma uweíriguni le lúnbei liábin lárigiñe. Jagíati, ábaja joúchun jasúbudiruni cátei lan gürígia ligía, lúma ídaba lan lasúsereda cátei le, le uágubei laríñaga Sífiri Sándu le jádaanbei joun. (   Lídan meja dan le sügǘjalibei, adímurejatiña meja profétagu luágu cátei le lúnbei líchuguni Búngiu jun láu lareíni, ába jáfaagun lun gunfaráanda jamáni luáguti asálbaruni le, le uágubei ladímureja Sífiri Sándu jádaangiñe. c' A Ladǘga méme luweírin jafíñen luágu Crístu, jerésibiruñein tasálbarun juwáni. i& MJínsiñeti Jesucrístu jun láu sun maríjin jumágili lan, áni láu sun maríjin jumágili lan, rújumaali jeménigi luágu, áni gúndaatün láu ában oúnwenbun ugúndani le siñá jumuti aríñaga láu dimúrei. H%  Lúnti jasúfuriruni oúchawagúni ladǘga ítara líña lan jafíñen quei gólu—lúnti louchúniwa láu wátu geméti lun larijíniwa ca lan luwúyeribei. Afíñeni le awánduti oúchawagúni ligía, buíti sügǘ láu gólu, lugúndun gagúmuchaditi gólu. Láu lubeíti jawánduni loúchawagún jafíñen, ladímurejaba Jesucrístu buíti juágu dánme le lagíribudun uboúagun, jibíjuba gíñe uweíriguni lúma inébesei lúmagiñe. $ Ligía lébubei buin jíña lan láu ugúndani, láu sun lúnti lán funa jasúfurirun sarágu oúchawagúni luágu murúsun dan. c# AGoúnigi lumútiwa Búngiu láu lubáfu lugúndun afíñe wamá luágu, lun gayáraabei lan wabíjini asálbaruni lídaangiñe asúfuriruni lánina uboú le, le aráanseñu lubeí wabá lárigiñeme lagúmuchun uboú. ^" 7Queísi lirájüñü wabeí, gayáraati weménigidun le gumúti luágu wabíjubei lan ubuíduni le aráanse láalibei wabá, gayáraati weménigidun luágu werésibirubei lan alágan le areídañu lubeí Búngiu wabá, siélu—ában alágan le lúnbei ladúrarun lun sun dan, le siñábei ladáseirun, le siñábei leféridiruni lubuídun. t! cRúwama uweíriguni lun Búngiu, le Lúguchibei Wabúreme Jesucrístu, luágu luweírin lugúdemejabu woun. Rújali iséri ibágari woun queísi lirájüñü láu lásaaragüdüni Crístu lídaangiñe oúweni lúnya labágaridun. l  SNidújeñu, anúadaja láadün Búngiu Úguchili lúmagiñe meja binárü lun lánigu jumá, áni subúdi lumúti meja luágu lachǘlürüba lan ában wéyu lun ítara lúba lan, ladǘga ligía lan lugúndaanbei. Ligía larúmadagüdañajañoun lubeí Sífiri Sándu janígi láu líta Jesucrístu, adǘgalaǘn lun gagáambadi jumá. Ibíja jumá lubeíti sarágu abíniruni lúma darángilaü lúmagiñe Búngiu. Loúchawagúba jafíñen, ábame liábin buíti lídaangiñe ^ 9Áu Pédro, ában láni Jesucrístu apóstolu áu, nabǘrüjañoun gárada to jun, jugúya lánigu Búngiu ja chagágubaña boúgudi lueí jageíra loúbawagu Pónto, Galácia, Capadócia, Ásia, lúma Bitínia. [/Nirájüñü, mafálara jumáña búngiugu ja mámabaña Búngiu. Ítaralá.  Subúdi wamúti gíñe luágu ñǘbinjali lan Liraǘ Búngiu uboúagun, áni rújali lan gunfaráandaü woun lun wasúbudiruni Búngiu le tímatimaati. Wabágariduña le tímatimaati lídan ában lúma Búngiu, queísi lídaañadiwa lan ában lúma Liraǘ, le Jesucrístubei. Ligía Búngiubei le tímatimaati, ligía gíñe le íchugubei ibágari le magúmuchaditi woun. }Subúdi wamúti luágu lánigu wamá Búngiu, luágu lábugiñeñanu lan lubáfu Máfia sun ja lánigubaña uboú. RSubúdi wamúti luágu gürígia lan le anǘgübalin Búngiu queísi Lúguchi, meíbugunti lídan figoú, lugúndun toúnigi lumúti Liraǘ Búngiu, siñáti ladǘgün Máfia ni cáta lun. lQSun wuríbani figoú, máma sun figoú lun lanǘgüni gürígia lídoun féridi magúmuchaditi. ~uÁnjein aríja ában gürígia luágu ladǘgüña lan ában libíri ában figoú le mámabei lúnti lanǘgüni lídoun féridi lun sun dan, lúnti layúmuragun lun Búngiu, ábame líchugun Búngiu ibágari lun gürígia ligía. Níjein figoú anǘgüti gürígia lídoun féridi magúmuchaditi, málati lun layúmurawagúniwa lun Búngiu luágu figoú ligía. Áni ítara quei wasúbudiruni luágu agáamba láni Búngiu wayúmuragun, subúdi wamúti gíñe luágu loúnabubadiwa lan. #?Jeménigitiwa luágu Búngiu, lugúndun subúdi wamúti luágu ánjawa lan amúriaja furúmieguarügü cátei queísi labúseerun, lagáambubadiwa. / Nabǘrüjañein cátei le jun, jugúya le afíñebei luágu Liraǘ Búngiu, lun jasúbudiruni luágu gabágari jumá le magúmuchaditi. P Le níjeinbei Liraǘ Búngiu lúma, níjein gíñe ibágari le lúma, ánjeinti le úabei Liraǘ Búngiu lúma, úati gíñe ibágari le lúma. Lagúmujoún buri lerérun Juan tídan gárada to  Le laríñagubei Búngiu, luágu rújali lan ibágari magúmuchaditi woun, áni lídaangiñe lan Liraǘ liábin ibágari ligía. ^5 Le afíñeti luágu cátei le, choúru lumúti tídan lanígi luágu inárüni lan, le mafíñebei, adǘga lumúti Búngiu camá yéeti, lugúndun mafíñen lan luágu le laríñagubei Búngiu luágu Liraǘ. %C Resíbi wamúti le jaríñagubei wügǘriña, gúbuméti lúnti lan werésibiruni le laríñagubei Búngiu guánarügü luágu Liraǘ lan Jesucrístu. >uníjein gíñe ǘrüwa cátei geféenti múarugu luágu Jesúsu lan Liraǘbei Búngiu. Sífiri Sándu, dúna le lánina labásterun Jesúsu, lúma jítaü le lánina loúnwen. 7Añájein ǘrüwa geféentiña luágu cátei le siélu. Búngiu Úguchili, Búngiu Irájü, lúma Búngiu Sífiri Sándu, áni ában méme jagía, V%Jesucrístu ligía ñǘbinbei láu bián seíni luágu ligía lan Liraǘbei Búngiu. bián seíni ligía, dúna le lánina labásterun, lúma jítaü le lánina loúnwen. Mámarügü láu dúna, láu dúna lúma jítaü. Áni Sífiri Sándu guánarügü geféenti luágu cátei le, ligía arúfudubalin sun inárüni woun. -SLe afíñebei luágu Jesúsu lan Liraǘbei Búngiu, ligía rügǘñein gayára lagáñeirun luágu cátei lánina uboú. Geféenwa lan luágu Liraǘ Búngiu 8 ilugúndun sun le liraǘbei Búngiu, mabáfuti cátei lánina uboú luágu. Wafíñen, ligía cátei le íchigubei ubáfu woun lun wagáñeirun luágu cátei lánina uboú. k OLadügǘniwa le lubeíbei Búngiu, ligía ínsiñejabunibei lun, áni majǘrüti lugúmadin,  1Subúdi wamúti luágu dan lan le jínsiñe lan Búngiu woun áni adǘga wameí le lubeíbei, jínsiñe jamá gíñe lirájüñü Búngiu woun. f  GSun ja afiñebaña luágu Jesúsu lan Crístubei le loúnajabei Búngiu, jagía lirájüñübaña Búngiu, áni sun ja jínsiñejabubaña lun Wáguchi Búngiu jínsiñejabubaña gíñe joun lirájüñü Wáguchi Búngiu. y kRúlaali Crístu gumádi le woun. le jínsiñejabuti lun Búngiu, lúnti gíñe jínsiñe lan libíri lun.Ánjein aríñaga ában gürígia. “Jínsiñeti Búngiu nun”, áni mínsiñeti libíri lun, yéeti gürígia ligía, lugúndun ánjein mínsiñe libíri ában gürígia lun, le aríja lumúti, siñábei gíñe jínsiñe lan Búngiu lun, le maríjin lubeí. W'Wagía, jínsiñeti Búngiu woun lugúndun wínsiñedun lun furúmiñe.  Ánjein jínsiñe Búngiu woun le gumúti, manúfudebadíwa luágu le lúnbei ladǘgüni woun, láu luweírin línsiñe Búngiu woun, gidáti sun anúfudei waweí. Ánjein janúfude wabeí lueí Búngiu, ladǘga wagúrabajaña lan láburujan ligáñi wawágun. Ligía, ánjein janúfude lubeí ában gürígia, machǘlügilirügü líña Búngiu ínsiñeda lun le tímatimaati. gGÍtara líña wayábin lun jínsiñe lan Búngiu woun le gumúti, ábame manúfude wamá lídaanme wéyu le lúnbei lagúseragüdüniña Búngiu sun gürígia ladǘga wagáburiduña lan ya uboúagu queísi Jesucrístu.  Ítara líña wayábin asúbudirei lúma afíñera luágu jínsiñe wamá lun Búngiu. Ligáburi Búngiu lun larúfuduni ínsiñejabuni, le abágariduti lídan ínsiñejabuni, labágariduña lídan Búngiu, áni labágariduña gíñe Búngiu lídan. /Furúmieguarügü le afíñerubei luágu Liraǘ lan Búngiu Jesúsu, labágariduña lídan Búngiu, áni labágariduña gíñe Búngiu lídan. Wagía guánarügü aríja wamáali Liraǘ Búngiu, aríñaga wameí luágu lun lan lasálbaruníwa loúnajei Búngiu uboúagun. wg Rúlaali Búngiu Sífiri Sándu woun lun lachoúrurun luágu lídaañadiwa lan, áni wádaañein lan gíñe. \1 Úagili ni ában aríjiti Búngiu, láu sun líra, ánjawa jínsiñegua wámagua, níjein Búngiu wádan, áni ítara líña warúfuduni wínsiñejabu le gumúti lun Búngiu láu wínsiñejabu wámagua buídu.  Nidújeñu jínsiñetiña nun, ánjein jínsiñeediwa lubeí lun Búngiu ítara, lúnti gíñe jínsiñegua wamá wámagua. `~9 Niján ínsiñenibei. máma luágu wagía lan jínsiñejabubei lun Búngiu, luágu ligía lan jínsiñejabubei woun, ába loúnajani Liraǘ le ábanrügüti lun loúnwen, lun lébuname ferúdunawa lan wafígoun. }# Arúfuda lumúti Búngiu wínsiñe lun láu loúnajani Liraǘ le ábanrügüti uboúagun lun loúnwen, lun gabágari wamá lídaangiñe. u|cLe mínsiñejabuti, ibídiñegili Búngiu lun, lugúndun ligáburi Búngiu lun larúfuduni ínsiñejabuni. T{!Nidújeñu jínsiñetiña nun, lúnti jínsiñegua wamá wámagua lugúndun lúmagiñe Búngiu liábin ínsiñejabuni. Sun le jínsiñejabubei, liraǘ Búngiu, áni subúditi gíñe Búngiu lun. Xz)Ánjein wagía, lánigu Búngiu wagía. Le subúdijabubei lun Búngiu, agáamba lumútiwa, le mámabei lánigu Búngiu, májati lagáambuníwa. Ítara líña lubeíti gayáraati wasúbudiruni cátaña lan erésibirubalin linárün Búngiu lúmoun cátaña lan erésibirubalin iyéeni. Ligáburi Búngiu lun larúfuduni ínsiñejabuni yLánigu uboú jagía, lánina uboú cátei le jarúfudajabei, ligía lébubei jagáambuniña ja gíñe lánigubaña uboú. x5Nirájüñü, lánigu Búngiu jugúya, gáñei jumáña yéetiña jagía ja busénbaña jagáraraguagüdünün lueí arúfudajani le inárüntibei, gáñei jumáña lugúndun gabáfutimaati Sífiri Sándu le jídaanbei sügǘ láu láni Máfia espíritu le jádaanbei. *wMÁnjeinti le aríñaguti luágu iyéeni lan, luágu mayábin lan Crístu uboúagun queísi gürígia, úati Sífiri Sándu lídan, espíritu le láganibei Crístu, ligía espíritu le lídaanbei gürígia ligía. Agáambaadün luágu liábinba lan espíritu ligía, níjeinjali uboúagu. wvgLáu igáburi le, gayáraati jasúbudiruni le gámabalin Sífiri Sándu. sun le aríñaguti luágu quei lan gürígia le tímatimaati liábin Crístu uboúagun, níjein Sífiri Sándu lídan áni láu lubáfu Sífiri Sándu ladímureja. fu GNidújeñu jínsiñetiña nun, mafíñera jumá joun sun ja aríñagubaña luágu Búngiu lan adímurejabei jayúmulugugiñe, joúcha jumáña lun jaríjini ánjein Sífiri Sándu lubeí le jádaanbei o máma lan ligía. Lugúndun labuínchuña uboú jáu yéetiña ja aríñagubaña luágu Búngiu lan adímurejabei jayúmulugugiñe áni jayéeni. OtJa agúnfulirubaña láu lugúmadin Búngiu agánawatiña lídan Búngiu, agánawa ligía Búngiu jádan. Subúdi wamúti luágu agánawa lan wádan luágu Sífiri Sándu le rúlaalíbei woun.s3Lugúmadin Búngiu, lun wafíñerun luágu Jesucrístu le Liraǘ, lun gíñe jínsiñegua wamá wámagua queísi meja laríñaguni Jesúsu woun. r+luágu líchugubei lan sun le wamúriajabei lúma woun, lugúndun gúnfulijadiwa láu lugúmadin áni adǘga wamáali le áubei lagúndaara. q{Ánjoun madárirun wanígi dúru wawágu, nidújeñu, gayáraabei wayábin ligíbugiñe Búngiu láu weménigi luágu, #p?Ánjoun jamúga íchiga wanígi dúru wawágu luágu som cátei, subúditimaati luáguti dúru ligía lun Búngiu, lugúndun subúdi lan sun cátei lun. PoÁnjawa jínsiñejabu le gumúti, gayáraabei wasúbudiruni luágu lánina wamá afíñeni le inárüntibei, gayáraabei gíñe wasúbudiruni luágu buídu lan weréderun ligíbugiñe Búngiu. An{Nirájüñü, moún lumuti wayumárurügü lan wínsiñejabu, lúnti ában lan ínsiñejabuni le gumúti, lun larijín lídan cátei le wadǘgübei. Eménigini ligíbugiñe Búngiu Xm)Ánjein níjein lubeí lúma ában gürígia lun lawínwandun, áni laríja luágu níjein lan lemégeirun lidúje áni míderagun lumúti, ¿ída lubági níjein lan ínsiñeni tídan lanígi lun Búngiu? *lMSubúdi wamúti cátei lan ísiñenibei. luágu líchuguni Jesucrístu libágari wawágu. Lúnti giñéti wánjarun lun wíchuguni wabágari jawágu wíbirigu. $kASun le iyéreejabubei lun libíri, gáfarajati, áni subúdi jumúti luágu úa lan ni ában gáfarajati lun gayára lan gabágari lan le magúmuchaditi. tjaWagía, ítara wáña meja queísi jiláaña, guetó ibíjaadiwa ibágari magúmuchaditi, áni subúdi wamúti líra lugúndun jínsiñetiña wadújeñu lueígiñe Jesucrístu woun. Le mínsiñejabuti lun lidúje, jiláñu mémegili. Zi- Nidújeñu, maweíridalá janígi ánjaün eyéreeguda joun lánigu uboú. tha Moún lumuti ítara wamá quei Caín, lé meja lánigubei Máfia, ába láfaruni lamúlen. ¿Cági ueígiñe láfarei? Lugúndun wuríba lán meja le ladǘgübei Caín, áni buíti le ladǘgübei lamúlen, ligía lagímugajanbei. kgO Niján ugánu le jagáambubei lúmagiñe furúmiñeti dan. lun jínsiñegua wamá wámagua. f% Subúdiwati cátaña lan lirájüñübaña Búngiu lúma cátaña lan lirájüñübaña Máfia, lugúndun furúmieguarügü le madǘgünbalin le buídubei, o mínsiñejabu lan lun lidúje lueígiñe Jesucrístu, máma lánigu Búngiu. Jínsiñe jamá wíbirigu woun Ne Úati ni ában le liraǘti Búngiu asígiruti lídan figoú, lugúndun níjein ibágari le líchugubei Búngiu lun lídan, siñáti lasígirun lídan figoú lugúndun liraǘ lan Búngiu. FdÁnjeinti le eíbugubei lídan figoú, lánigu Máfia, lugúndun afígoujati Máfia lúmagiñe furúmiñeti dan, ába liábin Liraǘ Búngiu lun lagǘnrinchaguni luwádigimari Máfia. c9Nirájüñü, mayéedawagua jumá, ában gürígia richáguati ligíbugiñe Búngiu adǘga lumúti le richábei, queísi richágua lan Jesucrístu. &bESun lubeíti le lídaanbei ában lúma, máma lídaañein figoú, áni sun le lídaanbei figoú, maríjin lágili Jesucrístu, masúbudirun lágili gíñe. aSubúdi jumáali luágu lun lan lagídaruni Jesucrístu wafígoun liábin uboúagun, luágu gíñe úa lan ni murúsun figoú luágu. `5Ánjeinti sun le afígounjabei, dürǘgua lumúti lilúrudun Búngiu, lugúndun luágu cátei figoúbei ladǘraawagún lilúrudun Búngiu. _{Áni sun le agúrabajabálin buri cátei le, jarúmagüda lumúti ligáburi ítara quei jarúma lan ligáburi Crístu. ^'Nidújeñu jínsiñetiña nun, lirájüñüjadíwa Búngiu guetó, áni marúfudúngili woun cátabadiwa lan lídaanme lagúmujoún, subúdirügü wamúti luágu dánme lan le lagíribudun Crístu, ítara wába lan quei ligía, lugúndun waríjubei ítara quei lubeí. F] Aríja jumá luweírin wínsiñe lun Búngiu Úguchili, darí lun gayára lan lagúarúniwa woun “lirájüñü Búngiu”, áni inárüni luágu lirájüñü wamá. Ligía siñá jabáliwa lánigu uboú gunfaráanda lugúndun ibídiñetí meja Jesucrístu joun lídan linárün cátei dán meja le ya lan uboúagu. 6\eQueísi subúdi jumáni luágu richágua lan Crístu lídan sun cátei, lúnti gíñe jasúbudiruni luágu lirájüñü lan Búngiu sun ja richáguabaña ligíbugiñe.c[?Ítara líña lubeíti, nirájüñü, ítara méme jumá lídan ában lúma Crístu lun dánme lan le liábin, gayára lámuga wasúbudiruni luágu buídu wamá lúma, úa lámuga busíganu wawágu ligíbugiñe. zZmNíjein Sífiri Sándu júma le líchugubei Crístu jun, memégeiruntün lubeíti ámu lun larúfudajan jun luágu linárün Búngiu, lugúndun arúfudaja lumúti Sífiri Sándu sun cátei jun, áni inárüni larúfudajabei, máma iyéeni. hYILigía nerérunbei jun jawágu láganiñu Crístu jagía já yebe busénbaña jayéedagunün. ^X5jerésibiruba gíñe ibágari le magúmuchaditi, queísi laríñaguni Jesúsu woun. \W1Ligía, areída jumeí lubeí ugánu le jagáambubei lúmagiñe furúmiñeti, tídan janígi. Ánjein jadǘga ítara, jeréderuba gíñe lídan ában lúma Búngiu Irájü lúma lúma Búngiu Úguchili, TV!Sun ja májabaña lun jasúbudiruni Jesúsu queísi Búngiu Irájü, ibídiñegili Búngiu Úguchili joun, ja aríñagubaña luágu Jesúsu lan Búngiu Irájü, subúditi gíñe Búngiu Úguchili joun. UJa arúfudajabalin le múaraanbei, ja aríñagubaña luágu máma lan Jesúsu Crístubei le loúnajabei Búngiu uboúagun lun lasálbaruniña gürígia, jagía láganibaña Crístu, mafíñetiña ni luágu Búngiu Úguchili, ni luágu Búngiu Irájü. pTYNabǘrüjanbei lubeíti jun, lugúndun subúdi jumáni inárüni lánina wasálbarun, máma lugúndun ibídiñe lan jun, áni subúdi jumúti luágu siñá lan liábin ni murúsun arúfudajani múaraanti lídaangiñe inárüni. iSKÁnjeinti jugúya, rúlaali Crístu Sífiri Sándu jun, áni subúditün sun jugúya lun. R9Wádaangiñe jáfurida, láu sun, lídan lan linárün cátei máma meja wánigu jagía, lugúndun lun jamúga meja wánigu jamá, jeréderuña jamúga meja wáma. Jíchugunbalin janágan luágu Crístu ítara lun larijíniwa furáangu luágu máma lan wánigu le tímatimaati. qQ[Nirájüñü, chülǘjali lagúmujoún dan. Agáambaadün luágu iníte lan Lágani Crístu, quei chülǘguaaña lubeí sarágu láganiñu Crístu guetó, ligía wasúbudirunbalin luágu lagúmujoúnjali lán buri dan le. :PmÁni uboú, agúmucheina líña láu buri sun luríban ayúmajani le lídaanbei, ánjeinti le adǘgüti lugúndan Búngiu, labágariduba lun sun dan. Inárüni lúma iyéeni _O7lugúndun úati ni cáta lídaangiñe cátei le líchugubei uboú ñǘbinti lúmagiñe Búngiu, lúmagiñe guánarügü uboú liábin. Luríban jayúmajan gürígia, ayúmajani lun jabíjini cátei le jaríjibei le uágubei jarítagua luágu buídu lan, lúma pántaü luágu cátei le jabíjibei, ligía buri cátei le líchugubei uboú. N9Mínsiñedalá ligáburi uboú jun, ní buri cátei le lánina uboú. Siñáti lajínsiñedun cátei lánina uboú jun, jínsiñeme Búngiu jun, BM}Nabǘrüjaña jun, agǘbürigu, lugúndun subúdi jumáali lan Jesucrístu lé meja níjeinjalíbei lúmagiñe furúmiñeti dan. Nabǘrüjanbei jun, ñǘbürigiña, lugúndun jére jumá, áni resíbi jumáali lerérun Búngiu tídan janígi, lugúndun gíñe gáñei jumáali lan wuríbu luágu Máfia. @Ly Agǘbürigu, nabǘrüjaña jun lugúndun subúdi jumáali lan Jesucrístu lé meja níjeinjalíbei lúmagiñe furúmiñeti dan. Ñǘbürigiña, nabǘrüjaña jun lugúndun gáñei jumáali lan wuríbu luágu Máfia. Nabǘrüjanbei jun, nirájüñü, lugúndun subúdi jumáali lan Búngiu Úguchili. qK[ Nirájüñü, nabǘrüjaña jun lugúndun ferúduna láali Búngiu jifígoun ladǘga Crístu. =Js Ánjeinti le iyéreejabuti lun lidúje, ítara líña queísi gürígia le eíbugubei lídan lubúriga, ibídiñeti lun jalíñounbei lan lugúndun darú lani lubúriga laríjin. /IW Le jínsiñejabuti joun lidújeñu lueígiñe Jesucrístu, lídaañein larúgounga, subúditi Crístu lun, áni úati ni cáta lun láburugüdǘni lídoun figoú. H) Le aríñaguti luágu leíbuguña lan lídan larúgounga áni iyéreeguti lidúje lun, lídaangili lubúriga, ibídiñegili Crístu lun. LGGuetó narítaguagüdüñadün luágu gumádi le lagúarubei Jesucrístu iséri gumádi, áni gumádi ligía, lun jínsiñegua wamá woúniwagua. Ítara liñá meja labágaridun Jesucrístu, jabágariduña gíñe ítara lugúndun jeíbuguña lan lídan larúgounga le linárünbei Búngiu, mámaañadün lídan lubúriga. ]F3Nidújeñu, mámatia iséri gumádi le nabǘrüjabei jun, ligía méme binádu gumádi le júmabei lúmagiñe dan le jagáambubalin ugánu luáguti Crístu, lun jagáburidun úaragua lúma ugánu ligía. E1Le aríñaguti luágu lídaañein lan ában lúma Búngiu, lúnti labágaridun queí meja labágaridun Jesucrístu ya uboúagu. Le iséri gumádi Ánjein wagúnfulira lugúmadin Búngiu, wasúbudirubei luágu chülǘjadiwa lan asúbudirei Búngiu. A#Lídaangiñe Jesucrístu ferúdunawa lan wafígoun, áni mámarügü wafígoun, ferúdunawati gíñe jafígoun sun ja afíñebaña luágu. @ Nirájüñü, nabǘrüjañein buri cátei le jun lun mafígounjan jumá. Láu sun líra, ánjawa afígounja, ladímurejaba Wabúreme Jesucrístu lueígiñe wafúleisein ligíbugiñe Wáguchi Búngiu, ladǘga ligía rügǘñein richágua ligíbugiñe Búngiu. ? 9 Ánjawa aríñaga luágu madǘgüngidiwa lan figoú, wadǘgüñein Búngiu camá yéeti, áni merésibirun wamágili lerérun tídan wanígi.G>   Ánjein wagúfesera wafígoun, gayáraabei weménigidun luágu Búngiu luágu ladǘgübei lan le úaraguabei—ferúduna lubeí wafígoun, jarúmagüda láwame lídaangiñe sun wuríbani. tU~}|{ z@y@xnwwvutss1rqpnmmelkjsihh;gg@fMdocbbEa^`__]\[[Z)XXWVVTT.RQQOOLMMKKJIYH!GFEEDCIBrAA @7?->M=<;w:98p7786 54332>1$//L..G--=,+**~))y)(a'' &`%$$g#"!  qL8P$|c9bS  $ 0 g F.R{)rtp +bLigía nagúdemedunbei lun Búngiu lun gayáraabei lan larúfuduni Crístu sun lugúraasun nuágu, áu le furúmiñebei jádan gafígountiña. Ítara líña niábin lun ábanbadina lan jémpulu joun ja lúnbaña jafíñerun luágu, lun jabíjini ibágari magúmuchaditi. ^o 7bInárüni cátei le, le tímatimaati, áni lúnti jafíñerun súngubei luágu inárüni lan. luágu “liábin lan Jesucrístu uboúagun lun lasálbaruniña gafígountiña”, áu furúmiñeti jádaangiñe. 3n abLigía luweírinbei nasándiruni labínirunina Búngiu, úara lúma afíñeni lúma ínsiñejabuni le gíñe wawágubei luágu lídaañadiwa lan ában lúma Jesucrístu. Nm b Adǘga láali sun cátei lé buri nun láu sún meja anábagua náni, eíbaaja numútiña meja ja afálarubalin, adǘga numúti meja sun le nuáraati lun nagúmuchaguagüdüni jafíñen. Ába gudéme nan lun Búngiu lugúndun mámagidina meja afíñeti luágu Jesucrístu áni ibídiñetí meja nun ca lan nadǘgübei. Sl !b Teínqui numúti Wabúreme Jesucrístu, le íchugubei ubáfu nun lun wadágimanu le, luágu lanǘgünina queísi ában wügǘri derégüdaguati, lúma luágu líchugunina lun nesériwidun lun. Xk +b Arúfudajani jarúmati le, úarati láu ugánu buíti luáguti asálbaruni le loúnajabadina Búngiu, le weírigubei, le fuleísei láalibei gürígia, apúrichija. Eteíngiruni luágu lugúdemejabu Búngiu j #b joun ja agámaridubaña mamárieidunga o ja agámaridubaña wügǘriña jáledigu, joun ja íwerujabaña gürígia, joun ja yéebaña, jáma ja áfiñurubaña luágu iyéeni. Joúnti gíñe sun ja adǘgübaña ámu cátei múaradunti láu arúfudajani jarúmati. Zi /b Lúnti lasúbudirúniwa luágu máma lan joun ja adǘgübalin le buídubei ladügǘwa lúrudu, lúrudu joúnti ja wuríbabaña, ja magáambadibaña, ja mebéresenbaña láu Búngiu, ja gafígounbaña, ja minébenbei Búngiu lúma cátei lánina Búngiu joun, ja áfaruti jáguchi o jáguchu jilágubei, joun sun ja gáfarajadibaña, bh ?bSubúdi wamúti luágu buídu lan lúrudu, yúsuwarǘgaali ligía quei lubúdubu. fg GbBuséntiña buri lun arúfudajatiña jamá lídan lúrudu le líchugubei Búngiu lun Moisés, úati gunfaráanda jamáni ni le guánarügü jaríñagubei ni le jarúfudajabei luágu lúrudu ligía láu sarágu afíñeni. qf ]bAñájein, adíreirutiña lueí buri cátei le, ába jíchaagun joúngua lídoun buri sigénei málati. Ee bLe lúnbei barúfudajani joun afíñetiña jagía, lun jínsiñegua jamá jámagua lugúndun jarúmaaru tan janígi, míchujali jarítagun dúru jawágu, áni buídujali jafíñerun. pd [bmeténi jagíame lún buri úraga le magúmuchaditi jawágu jenébaanfaangu binádu mútu. Cátei buri le, barǘrügüti sigénei le málati, ani míderagun lumútiña gürígia lun jesériwiduni Búngiu láu jafíñerun luágu. @c {bQueí meja nayúmuragun bun dán meja le nídinbei Macedónia, reídeimemebá ubúrugu Éfeso lun baríñagun joun ítaga gürígia lun marúfudajan jamá cátei le maríchabei, b ;bNabǘrüjañoun gárada to bun, Timotéo, niraǘ le tímatimaati lídan wafíñen luágu Jesucrístu. Resíbibeí abíniruni, gudémejabu lúma darángilaü lúmagiñe Wáguchi Búngiu lúma lúmagiñe Jesucrístu le Wabúreme. Ewéridijani lueí arúfudajani le maríchabei 9a obÁu Páblo, láni Jesucrístu apóstolu áu, noúnajoún láu lugúmadin Búngiu le Wasálbaragüle lúma Wabúreme Jesucrístu, le uágubei weménigida lun webélurun siélun. ?`yNBinílaün Wabúreme Jesucrístu. Ítaralá._NAríñagatina jun láu lugúmadin Wabúreme, lun jalíijanun gárada to joun sun wadújeñu lueígiñe Jesucrístu. z^mNChúgua júma júngua lídan líri Wabúreme, arúfuda jumámugei luágu lídaañadiwa lan ában wámagua. A]}NNidújeñu, ayúmuragua jumá lun Búngiu wawágu. '\GNÚaraguati Búngiu le agúarubei jun lun lánigu jumá, lagúmuchubei ladǘgüni sun cátei buíti le jídan. Lagúmujoún buri mábugaü lúma abíniruni Y[+NBúngiu guánarügü, le íchugubei darángilaü, derégeguagüdalaǘn júngua lun le gumúti, areída loúme juwáni, janígi luma júgubu dayárugu, jarúmañu, lubá liábin Wabúreme Jesucrístu. 3ZaNDise jumá lueí sun luwúyeri wuríbani. YNJoúcha jumeí sun arúfudajani aríja jumeíme ánjein lúmagiñeti lubeí Búngiu, ábame jeréderun lau le inárünibei. tXaNMamájara jumá lun dimúrei le laríñagubei Búngiu jayúmulugugiñe jidújeñu lueígiñe Jesucrístu. MWNMerédera jumeí luwádigimari Sífiri Sándu tídan janígi. V9NTeínqui jumeí luágu sun le asúsereduti—buíti, wuríbati, niján le labúseerúbei Búngiu júmagiñe, queísi afíñetiña luágu Jesucrístu. 0U[NAyúmuragua júma lun Búngiu sun dan. 'TINGúnda jumá súnwandan. S!NÚa la ni ában afáyeiruti wuríbani luágu wuríbani. Joúcharügü jumá jadǘgün buíti jagánagua, lúma joun sun gürígia. {RoNAríñagatiwa gíñe jun, nidújeñu, lun jerérun joun ja májatiña jawádigimaridun, lun jíchugun gurásu joun ja magúraasunbaña, lun jídéraguniña ja débilibaña lídan jafíñen, lun gíñe gagúraasun jumá jabá súngubei. QwN Lúnti jínsiñe jamá jun sarágu luágu wadágimanu le jadǘgübei. Abágarida jumá lídan dan jáma jíbirigu. $PAN Nidújeñu, ayúmuraguatiwa jun lun inébe jamá ja ñadágimeinbaña jagánagua jun, ja abúgurubalün, adímureja jagía jun lídan líri Crístu. (OIN Ligía rúmeme jumá lubeí gurásu lúma érei júniwagua ítara quei jadǘgüni guetó. Laríñaguni Páblo joun afíñetiña ída lúba lan jagáburidun }NsN Jiláti Jesucrístu wawágu lun wabágaridun úara lúma, wínwañu wagía yebe, jiláñu yebe wéyume le liábin. MN Máma lun labeíchuniwa Búngiu lanúadajawa, lun wibíjini asálbaruni lídaangiñe Wabúreme Jesucrístu lanúadajawa. ]L3NÁnjein wagía le lánina wéyuagu, lúnti lídan wamá lubuídun wachǘgü. Lúnti wadáuragun woúngua láu afíñeni lúma láu ínsiñeni queísi ladáuragun súdaara láu laníguagu lun loúnigiruni. Lúnti gíñe jeménigi wamá luágu wasálbarun le ítarabei quei bunídi le áubei ladáurei súdaara lábulugu lun loúnigiruni. \K1NJa arúmugubaña, áriebu jarúmuga, ja abácharuadubaña, áriebu jabácharuada. 1J[NLigía moún lubei lun maráanserun wamá quei ja mafíñebaña luágu Jesucrístu, lúnti deréñuma wamá lubá lagíribudun, lídan wagíame lubuídun wachǘgü. _I7NLídaañadün larúgounga sun jugúya, máma wagía lánina áriebu lúma lubúriga. \H1NÁnjeinti jugúya, nidújeñu ja afiñebaña luágu Jesucrístu, máma lídaañadün lubúriga luágu cátei lánina Búngiu lun lárügüdünün luwéyuri liábin Crístu quei lárügüdǘn ában jíweruti. _G7NDánme añája lan gürígia aríñaga. “Lídaañein dan sun cátei áni úati mégeiti”, ligíame liábin gürínguaü jawágun sódini quei liábin agáriduni tun wǘri dageínatu, siñábeiti jeséfurun. F'NSubúdi jumáali buídu buídu luágu lachǘlürüba lan wéyu ligía dánme magúrabúniwa lan, queísi liábin ában íwerujati áriebu. tE cNÁnjeinti luágu cába lan dan lasúsereda buri cátei le, nidújeñu, mabúseerúnwati nabǘrüjan jun. MDNLigíati rújuma lubeí gurásu júngua láu dimúrei buri le.yCkNLárigiñeme, ábame wásaarun, wagía afíñetiña ja wínwangiñabaña, ábame wanügǘniwa úara jáma lídoun juánriñu lun wadúnragun lúma Wabúreme Jesúsu garábalirugu. Ábameti weréderun lúma Wabúreme Jesúsu lun sun dan. BNDánme le arárireina lan Wabúreme Jesúsu siélugiñe, ábame lagúarun joun jiláaña lun jásaarun, lagaambúba lumálali jábuti ánjeligu, lúma lumálali lifídun Búngiu. Gürígiameti ja oúwegubaña afíñeñu luágu Crístu, jagíaba ásaara furúmiñe. EANLigía waríñagunbei jun queísi larúfudajan Wabúreme Jesúsu, luágu wagía lánme le wínwangilibei dánme liábin, mámaba wagía ñǘdün jabáragiñe ja jiláguaañabaña. Z@-NÍtara quei afíñe wamá luágu jilá lan Jesúsu áni sará ligía lídaangiñe oúweni, ítara líña gíñe afíñe wamá luágu lásaaragüdübaña lan Búngiu ja oúwegubaña afíñeñu luágu Jesúsu. U?#N Nidújeñu, mabúseerúntiwa lun jeréderun ibídiñounga jun cába lan asúsereda joun jiláaña, lueí jajírudagun quei ja meménigidunbaña luágu níjein lan ában ibágari lárigiñe oúweni. u>cN inébe jumámuga joun ja mafíñebaña luágu Jesucrístu, úa lámuga gíñe jemégeirun. Liábin Crístu %=CN Joúcha jumá jabágaridun darángilañu, beréseguñu lídan le lúnbei jadǘgüni. Ñadágimein jumá lun janúriragun júngua, quei waríñaguni jun, T<!N áni ítara líña jadǘgüni joun sun jidújeñu lueígiñe Jesucrístu ja lídaanbaña sun ubúrugu Macedónia. Láu sun líra, nidújeñu, ayúmuraguatiwa jun lúntima lagánwoundun jínsiñejabu. );KN Luágu jínsiñejabu joun lánigu Búngiu, úati ni cáta lun nabǘrüjani jun lugúndun arúfudajaali Búngiu guánarügü jun lun jínsiñegua jumá, <:qNÍtara líña lubeíti, le amájaruti lerésibiruni arúfudajani le, máma lun ni ában wügǘri lamájara, lun Búngiu lamájara, Búngiu le íchugubalin Sífiri Sándu woun. 9NMáma lun wabágaridun lídan iwíyeni lagúara Búngiu woun lun lánigu wamá, busénti lun wabágaridun derégeguañu woúngua lun. )8KNÚa la ni ában adǘgüti wuríbani lun lidúje láu lagámaridunun lúmari, jéreti labeíchuni Búngiu le adǘgüti cátei le, queísi waríñaguni jun. h7INmáma láu luríban ayúmajani quei jadǘgüni gürígia ja ibídiñejabubaña lun Búngiu. {6oNlun cáda lan ában láluajanun lúmari lau lubuídun arítaguni queísi labúseeruni Búngiu, lídan lubúdubu, 5NLe labúseerúbei Búngiu, lun jabágaridun derégeguañu júngua lun, lun úa lan ni ában agámariduti mamárieidunga, h4INJarítaguatün luágu arúfudajani le wíchugubei jun láu lugúmadin Wabúreme Jesúsu. 3 NNidújeñu, subúditi luwúyeri igáburi le áubei lagúndaara Búngiu jun, queísi warúfuduni jun, jagáburiduña ítara. Guetó, nidújeñu, ayúmuraguatiwa jun láu líri Wabúreme Jesucrístu lun ítaramemetima lan jagáburidun queísi labúseeruni Búngiu. )2KN Derégeguagüda lámugaün Wabúreme Búngiu júngua lun le gumúti, madúnrunga jugúyame ligíbugiñe dánme liábin Wabúreme Jesúsu jáu sun lánigu.1N lun gíñe laweíridagüdüni Búngiu jínsiñegua júngua lúma jínsiñejabu joun sun gürígia, ítara quei jínsiñe jumá woun. }0sN Buséntiwa lun líderaguníwa Wáguchi Búngiu lúma Wabúreme Jesucrístu lun gayára lan woúdin aríjaün, /N Wéyuagu, áriebu, wayúmuragun lun Búngiu lun gayáraaya lan waríjinün, gúnfuli lámuga le mégeibei lídan jafíñen. .N ¿Ída lubá funasan wíchugun eteíngiruni buídurügüti lun Búngiu juágu, lúma luágu sarágu ugúndani le rújumaalíbei woun? n-UNítara líña quei iséri ibágari woun wasúbudiruni luágu derégüdagu jíña lan lúma Búngiu. ,5Nítara líña lubeíti, nidújeñu, rújali ugánu le sarágu gurásu woun labádinagua sun lénreengúnga lúma idíjeri le wasúfurirubei guetó. 2+]NGuetó, giríbujali Timotéo Tesalónicagiñe, áni barǘti ugánu buíti woun luágu jafíñen lúma jínsiñejabu. Laríñajare woun luágu jarítagua jumá wawágu láu insiñeni súnwandan, luágu gíñe luweírin jabúseerun jaríjiníwa, ítara gíñe quei busén wamá waríjinün. *%NLigía lébubei dán meja le siñánaali lan awánda, ába noúnajan álügüdaja ída jíña lan lídan jafíñen, ladǘga nanúfude lueí jamuga línchajanün Máfia lun jígiruni jafíñen luágu Crístu, ába jamúga liábin wawádigimari jídan lun ni cátame. @)yNDán meja le awánjagua lan júma, aríñagatiwa meja jun luágu lúnti lan wagúrabajani asúfuriruni luágu líri Jesucrístu, áni ítara líña lasúseredun, quei jasúbudiruni. d(ANlun úa lan ni ában eíguaduti larǘna lueígiñe buri lénreengúnga le lasúfurirubei luágu lafíñerun luágu Crístu. Jugúya guánarügü subúdi jumúti luágu lúnti lan wagúrabajani asúfuriruni líbe le. ~'uNlúma lun lídin wadúje Timotéo, le ában esériwiduti lun Búngiu lídan lapúrichijoún ugánu luágu Crístu le Wasálbaragüle, aríjaün. Oúnaja wamúti júmoun lun líderagunün arárama buídu lídan jafíñen, ru ligía gurásu jun, 0& [NDán meja le siñá wamaali awánda masúbudirunga ída líña lan sun cátei júma, ába warítagun luágu buídutima lan lun weréderun Aténas, áu lúma Silváno, i%KNJugúya lébunabei wagúndan, áni rújadün lébuna wadímurejan buíti joun ámu juágu.($INLadǘga jugúya guánarü íchugubalin ugúndani woun, jugúyaba arúfudei lubuídun wesériwidun lun Wabúreme Jesucrístu le uágubei gayára lan weménigidun lun werésibiruni wafáyeiruaja dánme le lagíribudun, áni jugúyaba wagúndaaragüle dánme le jaráramun ligíbugiñe. #'NJoúchatiwá yebe woúdin, áu Páblo, sarágu weíyaasu yebe noúchun nídin, áni ságü noúchun nadǘgüni, mígirun lumútina Máfia. "+NNidújeñu, murúsun dan lárigiñe wígirunün (láu sun ajǘnja méme lan tídan wanígi) oúnwenbun wabúseerun woúdinya aríjaün. 9!kNDan le wabúseerun wadímurejan joun ja mámabaña juríu lun gíñe jasálbarun, májatiñá yebe juríu lun wadǘgüni. Láu igáburi le, gánwounguagüda jamúti jafígoun. Ánjeinti guetó, liábindügǘrüga lanárime ligáñi Búngiu jawágun. Busényati Páblo lídin aríjaña Tesalónicana S NJuríu, jagía áfarubalin Wabúreme Jesúsu jilágubei, áfaragua jamáña profétagu, áni bugá jamutiwa gíñe boúgudin lueí jageíra. Magúndaanti Búngiu jáu, jáganiñu gíñe sun gürígia. oWNNidújeñu, dan le jeíbaajanbalün jupaísanun, suséreti jun quei méme le asúseredubei joun tílana buri ligílisi to Judéaboun, ja lánigu Búngiu lídaangiñe Jesucrístu, eíbaaja jamútiña gíñe juríu ja japaísanun. gGN Ligía, súnwandan lubeí weteíngiruni Búngiu, lugúndun dán meja le jagáambunbalin láni Búngiu ugánu le wapúrichijabei jun, resíbi jumúti queísi ugánu láni Búngiu, máma queísi ugánu jáni wügǘriña. Áni inárüni luágu láni lan Búngiu ugánu, le íchugubalin ubáfu jun lun jagáburidun buídu, jugúya le afíñebei. +ON Aríñagaadiwa jun lun buídu lan joúserun quei lúnti lan joúserun lánigu Búngiu le agúarubei jun lun gafánran jumá lídan larúeijan lúma luweírigun. 8iN Subúdi jumúti gíñe ída líña lan wíchugun gurásu jun lúma derégüdaguaü lun jafíñen, cáda ában jídaangiñe, quei ladǘga ában úguchili joun lirájüñü. \1N Geféentün, geféenti gíñe Búngiu luágu reídei wamá meja láu ában igáburi le jarúmati áni surú jídan, jugúya le afíñebei, míchugunga wagía lúgaaru lun ni ában lun líchugun wadúnrun. N Nidújeñu, jarítagua jumúti ligáburi wawádigimari lúma ligáburi wáfaagun lun wawínwandun. Ñadágimeintiwa meja wéyuagu áriebu lun mámabadiwa lan ijǘrügu lun ni ában jídaangiñe, sun awánja lan apúrichijei láni Búngiu ugánu jun. RNWeíriti jínsiñe woun darí lun máma rügǘñein lan jamúga láni Búngiu ugánu wabúseera wíchugun jun, buséntiwa jamúga wíchuguni wabágari guánarügü jun, le luweírin jínsiñe woun. 'NLubáragiñe líra, oúserarügü wamútün láu ában uálini queísi ában úguchuru to agǘriajabaliña tirájüñü, oúnigira táña. FNMáluajantiwa lun wibíjin uweíriguni jámagiñe ámu gürígia, ni júmagiñe, láu sun gayára lan jamúga wasándiragüdüni lijǘrü wagúmadijan queísi láni Crístu apóstolugu. SNQueísi jasúbudiruni, siñáti laríñawagún luágu adímureja wamá meja jun láu dimúrei buíduburiti, mayúsu wagía ni cátei lébuname wagáñeirun seínsu. Geféenti Búngiu luágu cátei le. _7NLubáragiñe líra, aríja lumúti Búngiu luágu buídu wamá, ába líchuguníwa lun wapúrichijani ugánu le lánina asálbaruni, ítara líñati wadímurejan lun wagúnfulirun lúma eménigini le lánbei Búngiu wawágu. Máfaaguntiwa lun gúnda jamá gürígia wáma, wáfaagun lun gúnda lan Búngiu wáma, le asúbudirubarun wanígi. #NMáma wapúrichijaña ladǘga jamúga bulíeiguaü, queísi jaríñaguni wáganiñu, ni láu luríban arítaguni, ni lun wayéedagunün. W'NQueísi jasúbudiruni, wuríbati meja joúseruníwa gürígia ja Filíposbaña, ába wayábin júmoun ladǘgarügü líchugun Búngiu anígi woun lun wadǘgüni. Ába wapúrichijani ugánu le lánina asálbaruni jun, mebéresenga wagía láu le lúnbei wasúfuriruni jámagiñe gürígia ja mísiñejabúbaña lun ugánu ligía. u eNJugúya guánarügü, nidújeñu, subúdi jumúti luágu máma lán meja luágu ni cáta woúdin aríjaün.  N Abájüdaguatiña gíñe juágu luágu jagúrabajañein lan lagíribudun Liraǘ Búngiu siélugiñe—Jesúsu le lásaaragüdübei Búngiu lídaangiñe oúweni, le asálbarubáliwa lueí lanárime afáyeiruajaü luágu figoú le lúnbei liábin.4 cN lubáragiñe líra, jagía guánarügü adímurejatiña woun luágu webélujan júmoun, abájüdagua jagía luágu lubuídun jerésibiruníwa, lúma luágu jígiruni jájuduragun joun sándu lun jafálaruni Búngiu, ába jagúmeserun esériwida lun Búngiu le wínwanbei, le gíñe tímatimaatibei. ( KNBurúguaali ugánu luágu Wabúreme Jesucrístu júmagiñe, mámarügü loúbawagu Macedónia lúma Acáya, burúguaali lídan sun fulásu, áni subúdiwaali luágu afíñeni le jibíjubei luágu Búngiu lídan sun fulásu. Memégeirunwati wabájüdagun luágu jafíñen joun gürígia, ~ wNÍtara líña jiábin lun ábanbadün lan jémpulu joun sun afíñetiña ja loúbawagubaña Macedónia lúma Acáya. c  ANÁba jáyeijani wagáburi, lúma ligáburi Wabúreme Jesucrístu, resíbi jumúti ugánu luágu láu ában ugúndani le líchugubei Sífiri Sándu jun, láu sun barǘ lan jerésibiruni Crístu asúfuriruni jun.   NLugúndun dán meja le wapúrichijanbalin ugánu luáguti asálbaruni jun, merésibirun jumúti queísirügü dimúrei, ñadágimeinti tídan janígi, láu lubáfu Sífiri Sándu, lun lasáansiraguni jigáburi. Resíbi jumúti meja ugánu ligía láu ichoúruni le tímatimaati luágu inárüni lan. Subúdi jumúti lubuídun woúserun jagánagua, lun ábanbadiwa lan jémpulu buíti jun. d  CNNidújeñu, jínsiñetün lun Búngiu, áni subúdi wamúti luágu anúadaja láadün lan. b  ?NJarítaguatiwa ligíbugiñe Wáguchi luágu lubuídun jesériwidun lun Jesucrístu ladǘga jafíñen luágu, lúma lubuídun joúseruniña wánigu ladǘga buin tíña lan janígi láu ínsiñejabuni, lúma lubuídun jawánduni sun asúfuriruni ladǘga jeménigidun luágu Wabúreme Jesucrístu le ídaangiñebei lan jachǘlüra siélun.   NSúnwandan weteíngiruni Búngiu juágu, sun jugúya, jarítagua wagía juágu súnwandan lídan wayúmuragun lun Búngiu. > yNÁu Páblo lúma Silváno láu Timotéo, wabǘrüjañoun gárada to jun, jugúya tílana ligílisi to Tesalónicaboun, ja lánigubaña Wáguchi Búngiu lúma gíñe Wabúreme Jesucrístu. Resíbi jumeí abíniruni lúma darángilaü jámagiñe. Jémpulu lánina afíñeni lé meja jarúfudubei Tesalónicana 9kChúgua jumá júngua lídan líri Wabúreme, arúfuda jumámugei luágu lídaañadiwa lan ában wámagua. Darángila jumá sun jugúya le lánigu Jesucrístu. Ítaralá.V% Mábuga jáña afíñetiña ja Babilóniabaña jun, ja gíñe lanúadajabaña Búngiu lun lánigu jamá queísi lanúadajanün. Mábuga líña gíñe Márcos jun, le ítarabei camá jamuga niraǘ. xi Noúnajañoun tiraǘraü gárada to jun lúma Silváno, le nanǘgübei queísi ában idújei úaraguati, lun níchugun dǘgüdaguaü lun jafíñen, geféen áume jun luágu abíniruni lan le jerésibirubei, larúfuduñsun cátei. Ligía méme Búngiein lan línsiñejabu Búngiu jun le tímatimaati. Madísedagua jumá lueí línsiñejabu Búngiu ligía. Z- Ligía le Súnti Gabáfu lun súnwandan. Ítaralá. Lagúmujoún buri mábugaü  Lárigiñeme súfurijadün lan luágu murúsun dan, ladǘgübadün Búngiu lun úa lan mégeiti luágu lubuídun jigáburi, derégüdagu lídan jafíñen, surúñu, láu ubáfu lun jawánduni sun cátei. Ligía méme Búngiu le íchugubalin sun abíniruni woun, le gíñe agúarubei woun lun gafánran wamá lídan luweírigun le magúmuchadibei, lídan ában lúma Jesucrístu. D Mígiraguagüda jumá júngua lun, derégüdagu jumá lídan jafíñen, subúdiñu jumeí luágu ligía méme lan gíñe jasúfurirubei jidújeñu lueígiñe Crístu lídan sun fulásu. 5cAgáguduañu jumá, ragǘguañu jumá júngua, lugúndun eíbugañajádügü líña Máfia le jágani queísi liñún gáñiti áluaja cába lan lagǘnrinchagua. |qMadíjeri jumá luágu ni cáta, ígira jumeí sun cátei lun Búngiu, lugúndun laríjiña jáu le tímatimaati. ,QRúgua jumá lubeíti júngua ǘnabu lábugiñe lújabu Búngiu le gabáfubei, lun gayára lan líchuguni uweíriguni jun dánme le lachǘlürün dan ligía. _~7Jugúya gürígia ñǘbürigiña, rúgua jumá júngua lábun jagúmadin weíyaaña mútu. Lúnti jesériwidagun súngubei joúnigua láu manáanguni únguaü, lugúndun taríñajare Lerérun Búngiu.Magúndaanti Búngiu jáu ja barǘguabaña joúngua,áni íderagua lumútiña ja manáangunbaña joúngua, láu lareíni. a};Ítara lúba, dánmeti le liábin Jesucrístu, le joúniri mudún le tímatimaati, jibíjuba ában uweíriguni le weíriguti le ladúraruba lun sun dan, le mítaraanbei quei rídi le láuti ubánaü le gásaürati. |Moúsera jumá camá jamuga jabúriña ja lábugiñebaña jaríaajan jugúya, joúcharügü jumá lun ában jumá jémpulu buíti joun. D{Toúnigi jumáña lirájüñü Búngiu ja lábugiñebaña jaríaajan queísi joúnigiruniña joúniri mudún mudún. Adǘga jumeí láu ugúndani queísi labúseeruni Búngiu, máma ladǘga jafósuruña lan, adǘga jumeí ladǘga busén jumá jesériwidun lun Búngiu, máma ladǘga línsiñegu seínsu. z Níchuguñein nerérun jun, jugúya ja ábutigubaña lídan jadámurin afíñetiña, queísi ábuti lan gíñe áu quei jugúya, áni geféentina gíñe luágu lasúfurirun Crístu, áni gabárabadina gíñe quei jugúya lídan uweíriguni le lúnbei liábin. yJa lubeíti asúfurirubaña queísi labúseeruni Búngiu, lúnti ítara méme jamá adǘgei le buídubei, derége jamoúnme jawáni lújaburugun Búngiu le adǘgübaliña, lugúndun gayáraati weménigidun luágu Búngiu lun lagúnfulirun láu lerérun.xÁnjeinti jénreengu lubeí jasálbarun ja buídubaña, ¿cábagi asúsereda joun ja wuríbabaña, jáma ja gafígounbaña? wChülǘjali dan lun lagúmeserun luweírin asúfuriruni, jámagiñe guánarügüba lánigu Búngiu lagúmesera. Ánjeinti lagúmeseruña lubeí asúfuriruni ítara wámagiñe, weíritimaabei jasúfurirun ja mánjabaña jerésibiruni lerérun Búngiu. /vWÁnjeinti asúfurira mútu lueígiñe lánigu lan Crístu, moún lumuti lanǘgün busíganu, lúnti líchugun eteíngiruni lun Búngiu luágu lánigu lan Crístu. cu?Ánjein asúfurira ában jídaangiñe, lun máma lan lueígiñe láfarajan, o lueígiñe lan líwerujan, ni lueígiñe ladǘraaguni líbiri lúrudu, ni lueígiñe leméterun lídoun cátei le miábinti lun, mídin. )tKFuleíseiwatün ánjaün anabúa lueígiñe lánigu jumá Crístu, lugúndun arúfuda lumúti líra luágu níjein lan Sífiri Sándu, le weírigubei, jídan. Ms Lubáragiñe líra, gúnda jumá luágu gafánran jumá lídan lasúfurirun Crístu, lun gayáraabei lan jabuínchun láu ugúndani dánme le lagíribudun Crístu uboúagun láu sun luweírigun. (rI Nidújeñu jínsiñetiña nun, maweíridalá janígi láu buri lidíjeri oúchawagúni le jibíjubei, camá jamuga ába cátei ámuti asúseredubei jun. Zq- Le gabáfubei lun lapúrichijan, lúnti ladǘgüni queísi ában le adímurejati dimúrei lúmagiñe Búngiu. Le esériwiduti, adǘgaleí láu sun érei le líchugubei Búngiu lun. Sun cátei le jadǘgübei, adǘga jumeí lídan ában igáburi le lúnti líchugúniwa uweíriguni lun Búngiu láu, lídaangiñe Jesucrístu. Búngiu le Súnti Gabáfu, ligía le lúnbei lerésibiruni uweíriguni lun sun dan. Ítaralá. Wasúfurirun queísi lánigu Crístu opW Rújali Búngiu ában ubáfu lun ságü afíñeti luágu Crístu, ítara liña lubeíti, seríwi jumá joun jíbirigu láu ubáfu le rúlaalíbei Búngiu jun, queísi oúniri buítiña lánina ubáfu buri le líchugubei Búngiu. Ao} Resíbi jumáña gürígia júbiñe láu sun jugúndan. 3n_Loúgiñe sun cátei, níjeinlá sarágu ínsiñeni jídan joun jíbirigu, lugúndun ánjaün jínsiñejabu, ferúduna jubeí jafígoun ámu juágu, láu sun gíbe lan. .mUYaráfaali lagúmuchun uboú, ligía lúnti lubeí aráanseñu jumá, ragǘgua jugúyame júngua, derégegua jugúyame júngua lun ayúmuraguni lun Búngiu. ilKLigía apúrichijoúa lubeí meja luáguti asálbaruni joun ja jiláguañábaña guetó, lun gayáraabei lan gabágari tan jawáni láu libágari Búngiu, láu sun jilá lan jágubu queísi lasúseredun joun sun gürígia. k#Ánjeinti jagía, jagúfeseruba ligíbugiñe Búngiu, le aráanseñubei lun lagúseragüdüniña wínwangiña jáma jiláguaaña, madíse. j5Guetó, weíriti janígi já meja jumádagubaña láu mafála jumáaña lan lídan lagǘbüri ibágari le, ligía jadímurejanbei wuríba juágu. iLídan meja dan le sügǘjalibei, adǘga jumúti meja luríban buri cátei le jínsiñebei joun ja ibídiñejabubaña lun Búngiu, jaganoúña meja lídan ibágari nibúsigarídünati, gúnfulitün meja lúma luríban jayúmajan, abácharuada, adáagua fédu, átagua sarágu, ájuduragua joun sándu, le moúnbei ladügǘniwa. Buídurügaali dan le abágarida jumáalibei ítara. ;hoLe súfurijalibei luágu Crístu, ígira láali figoú lun labágariduni líbiri libágari queísi lugúndan Búngiu, máma lun líchugun ugúndani lun lagǘbüri ayúmajani. g Ligía, ítara quei súfuri lubeí Crístu ya uboúagu wawágu, lúnti gíñe aráanseñu wamá lun wasúfurirun láu gurásu luágu. 'fGMúdeiti Crístu siélun, áni níjein guetó ñun lueígiñe loúnwenren Búngiu jáu sun ánjeligu jáma sun jíbiri ubáfu siélu lábugiñe lubáfu.keODúna ligía, ítara líña quei lidúnarina badísei guetó, le ídaangiñebei wanügǘwa lun wasálbarun. Máma lun larúmadun úgubu abásteruni, arúfudarügü lumúti luágu jarúmaaru tan wanígi ligíbugiñe Búngiu láu wafíñerun luágu Crístu, luágu gíñe sálbaadiwa lan láu lásaarun Crístu lídaangiñe oúweni lúnya labágaridun. }dsEspíritugu jagía, gürígia ja wínwanbaña lídan meja lidáani Noé, magáambaditiña meja gürígia jagía lun Lerérun Búngiu láu sun arúfuda láni Búngiu luweírin lugúraasun joun lídan le lagúrabajani tagúmuchún árca to ladǘgüboun Noé. Mánjatiña jagáambuni Búngiu, ába jasálbarun wídürügü gürígia lídaangiñe luweírin gúnran ligía. qc[Quei Espíritu, ñǘdünti gíñe apúrichija joun espíritugu ja lídaanbaña jafúlasun jiláaña. &bEJarítagua jumá luágu luweírin lasúfurirun Crístu dán meja le loúnwenbei luágu wafígoun ában weíyaasu lun sun dan. Buíti meja Crístu, ába lasúfurirun wawágu, wagía le wuríbabei, lun lanǘgüníwa lun Búngiu. Áfarúati jilágubei, wínwantu láni Espíritu. :amBuítimaati lun jasúfurirun lueígiñe jadǘgün buíti, ánjein ítara líña lubeí labúseeruni Búngiu, sügǘ láu lun jasúfurirun lueígiñe jadǘgün wuríbati. U`#Buídulá joúserun, darángilañu támuga janígi, lun ja lan adímurejabaña wuríba luágu lubuídun jigáburi queísi afíñetiña luágu Crístu, nibúsigari jamámuga luágu jerérun guánarügü. g_GDerégeguarügü jumá júngua le gumúti lun Crístu quei Jabúreme, aráanseñu jumá súnwandan lun joúnabuniña ja álügüdütün ca lan ueígiñe jeménigida luágu Crístu, láu maweíriguni lúma láu inébesei. P^Áni íbini jasúfurirun ladǘga lísurun jibágari, gúnda jumá ladǘga fuleíseiwa jumá lídan le jasúfurirun luágu Crístu. Manúfude jumá lueí ni ában, madíjeri ligíame jarítagun. {]o ¿Cábagi gayára ladǘgün wuríbati jun, ánjaün íchaagua júngua lun jadǘgüni buíti súnwandan? ]\3 Lúnti ítara lan ligáburi, ladǘga toúnigi lumútiña Wabúreme Búngiu ja richáguabaña ligíbugiñe,
agáambaleí jayúmuragun lun.Ánjein ja adǘgübaña wuríbati, magúndaati Búngiu jáu. [ Lúnti ladísedun lueí wuríbani lun ladǘgüni buíti,
láluajani darángilaü lun labágariduni súnwandan. NZ Le busénti labágaridun ában ibágari buíti, lúma gíñe ában ibágari lánina ugúndani,
lúnti loúnigiruni liyúma lueí ladímurejan wuríbani,
maríñagun ligíame iyéeni. |Yq Máguyugüda jumá wuríbani luágu wuríbani, ni anabúni luágu anabúni, lubáragiñe líra, águyugüda jumá abíniruni, lugúndun lun jerésibirun abíniruni lúmagiñe Búngiu lagúaraün. Lugúndun taríñajare Lerérun Búngiu. \X1Abágarida jumá sun jugúya lídan úarani lúma láu gudémejabu jídaangua, jínsiñegua jugúyame júngua queísi idújeñu lueígiñe Jesucrístu. Areída jumá, ǘnabu ligíame janáangun júngua. +WOJugúya gíñe wügǘriña, áfaagua jumá lun gunfaráanda jumániña júmarigu. Rújumei jafúlasun joun, mámarügü lueígiñe mére tántima wǘri, lugúndun gíñe rúlaani Búngiu ibágari méme magúmuchaditi le líchugubei jun láu lareíni, joun. Adǘga jumeí ítara, úa lámuga ni cáta lun leréderunün lueí jayúmuragun lun Búngiu. Ja asúfurirubaña lueígiñe jadǘgüni le buídubei hVIÍtara tiñá meja Sára. gagáambaditu lun Abrahám, ába tagúarun lun, “nabúreme” lun tarúfuduni linében tun. Jiyábinba lun ítara jumá quei tugúya ánjein jadǘga le buídubei, manúfudeiga lueí ni cáta. aU;Ítara liñá meja ligáburi jewéndedun würíña já meja derégeguañabaña joúngua lun Búngiu lídan meja dan le sügǘjalibei. Jeménigitiña meja luágu Búngiu, derégegua jagía joúngua joun jámarigu. 1T[tídaanlá janígi jewéndeda, le ábanbei ubuíduni le meféridirawadibei. Ában igáburi bímeti, darángila, ligía cátei gebégibei sarágu ligíbugiñe Búngiu. 'SGMámalá láu buri cátei boúguditi jibíti jewéndeda, queí buri lanárime aroúraguni, arígeilaü lúma buri bángüli le gólu, anáanguni wéndegutu, V*~}||p{{Hzz/yxzwvvGuu'ttHsVrqlppoznmllHkkjbiiTh"fedcbba`e__7^:]\[[>ZYY:XX*VV&UU$TSRQ PvONNM_LK\JJ(IIGGlFmEE CYBA@@0??i>v=U<#;:c987655'4f32p1104/.z-A,+*(''%%$ ""D!2 j )L OJ X 6 NJYV 9 Ánjeinti weírigu lubeí meja darádu le lúnbei ladúrarun murúsunrügü dan, weíritimaati luweírigun darádu le lúnbei ladúrarun lun sun dan. \1 Ni cáta luweírigun lilúrudun Moisés ligíbugiñe luweírigun Wasálbaragüle. mS Ánjein weíri lubeí luweírigun meja lúrudu le esériwidubei lun larúfuduni wadúnrun ligíbugiñe Búngiu woun, ¡weíritimaati luweírigun ugánu luágu Wasálbaragüle le adǘgübalíwa richágua ligíbugiñe Búngiu! jM¡weíritimaati luweírigun ugánu le lanǘgübei Sífiri Sándu woun luágu Wasálbaragüle! Lilúrudun Moisés le, abǘrüjoúati luágu dǘbü. Dan le lerésibirubalin lúrudu ligía lúmagiñe Búngiu lun líchuguni joun Israelítagu, ñíñein ában oúnwenbun larúgounga lúmagiñeti Búngiu ligíbuagu darí lun siñá lán meja jaríaguni gürígia jagía ligíbu Moisés, lugúndun weíriti lámiridun ligíbu. Láu sun líra, ába éñegucheina lan larúgounga ligía murúsun murúsun. Ánjein láu lubeí sarágu uweíriguni liábin lúrudu ligía le asíadijabei gürígia lun oúweni, Rújali ubáfu woun lun wesériwidun lun láu wasúbudiragüdüni iséri lidáradun jáma gürígia lun jasálbarun. Iséri darádu ligía, mítaraanti quei lé meja binádu, lé meja lánina lúrudu bürǘwati le lúnbei lagúnfulirúniwa láu, lánina ában ibágari le erésibirúti lúmagiñe Sífiri Sándu. Lúrudu ligía, le lilúrudun Moisés, arúfudarügü lumúti wafígoun ligíbugiñe Búngiu, figoú ligía, oúweni lafáyeijabei. Ánjeinti Sífiri Sándu, rúti ibágari joun sun ja ánjabaña lun. q[Mabáfutiwa lun ni cáta láu wáni woúngua, sun le wayáraabei adǘga, lúmagiñe Búngiu liábin. 9~kGayáraati waríñagun luágu buídu lan wesériwidun lun Crístu ladǘga wadǘgüni jeménigiñu luágu Búngiu lun líchuguni ubáfu woun lídaangiñe Jesucrístu. '}GÍtara jíña queísi ában gárada to labǘrüjan Crístu guánarügü, to wedéregeruboun, ában gárada jugúya to abǘrüjoúboun láu láni Búngiu le wínwanbei Espíritu, máma láu tínta, áni tídan janígi ladǘgei Espíritu ligía wadágimanu, máma luágu dǘbü. |5Uá, lugúndun jugúya afíñetiña, ítara jíña queísi ában gárada to adímurejatu luágu lubuídun wawádigimaridun jagánagua, ítara jíña quei ában gárada to bürǘwañutu tídan wanígi, to gayáraaboun jalíijanun sun gürígia, asúbudiragüdei cátawa lan. ^{ 7Dan le waríñaguni cátei le, ¿genége lumúti jun luágu wagúmeseruñaya lan adímureja buídu wawoúgua? ¿Ódi gásu funági warúfudun gárada jámagiñetu ámu mútu jun to adímurejatu luágu lubuídun wagáburi lun gayára lan jerésibiruníwa, o wamúriajan lan gárada júmagiñetu joun ámu mútu, quei jadǘga jíbiri mútu? zWagía le loúnajabei Crístu, gabáfutiwa, ladǘga mítaran wamá queísi arúfudajatiña yéetiña jagánagua, ja asáansiragubalin linárün Búngiu quei jabúseerun lun jaríjin cába lan jagáñeira lídaangiñe. Lubáragiñe líra, apúrichija wamúti Lerérun Búngiu quei lubeí, ligíbugiñe Búngiu, wagía queísi loúnajan Búngiu ja lídaanbaña ában lúma Crístu.y{Joun ja merésibirunbalin ugánu ligía, ítara líña quei ában íjemeni le gáfarajati, ánjein joun ja erésibirubalin, ítara líña quei ában árani le areídaguagüdüti. ¿Cáti gabáfubei lun lasúbudiragüdüni ugánu luáguti Crístu? ,xQLugúndun ítara wáña quei cupáli le lágudajabei Crístu lun Búngiu, ñǘdüntiwa láu ugánu luáguti Crístu, le queíbei líjeme cupáli, joun ja lúnbaña jerésibiruni ugánu ligía lun jasálbarun, jáma gíñe ja lúnbaña merésibirun jamáni ugánu ligía lun jeféridirun. wwgBuíti lasálirun sun cátei. Teínqui wamúti Búngiu le anǘgübaliwa lídoun sun fulásu, amáchareina wagía lábugiñe lagúmadijan Wábuti Jesucrístu, le súnwandanbei lagáñeiragüdüníwa lídan sun lénreengúnga. Yúsu lumútiwa Búngiu lídan sun fulásu lun wasúbudiragüdüni ugánu luáguti Crístu, queísi lirímichúniwa líjeme cupáli. v Madárangilaanti narítagun lugúndun madári náni wadúje Títo Tróas lun nagáambun lúma juágu. Ligía nayoúragunbei joun wadújeñu ja Tróasbaña, ába nídin loúbawagun Macedónia lun nadúnragun lúma Títo ñi. Gáñeitiwa láu lubáfu Crístu >uu Dán meja le nachǘlürünbei ubúrugu Tróas lun napúrichijani ugánu luáguti Crístu, ába nibíjin ában oúnwenbun cháansi ñi lun nuwádigimaridun luágu Wabúreme. t Lídan ában cátei líbe líra, mabúseerúntiwa wíchugun lúgaaru lun Máfia lun lanǘgün ában gürígia le máma láni lárigoún lídoun lubáfu, subúdiwati lumáñaan Máfia buídu buídu. Madárangilan lan larítagun Páblo ubúrugu Tróas lsQ Guetóti, le únti ferúduna jumá furúmieguarügü cátei, ferúduna nubeí gíñe, ánjein gíñe níjein lubeí cátei le lúnti ferúduna náni gürígia ligía luágu, ferúduna numúti ligíbugiñe Crístu, jueígiñe. r Abǘrüjatina jun luágu cátei le lun gíñe nasúbudiruni ánjein aráanse jubeí lun jadǘgüni le nubeíbei jun. KqLigía nayúmuragunbei jun lúnya jarúfuduni jínsiñejabu lun. upcGuetó, lúnti ferúduna jumáni, ru jugúyame gurásu lun lueí ladǘgün sarágu íruni wuríbati lun. yokAbeíchuni lé meja jaríñagubei lídan jadámurin lun líchugúniwa luágu gürígia ligía, buídurügaali. mnSLe rújalibei íruni láu luríban leménerun, máma rügǘñein nun líchiga íruni, rúlumuti gíñe jun lídan ában luwúyeri. Naríñagunbei “lídan ában luwúyeri” lun maweírin lan naweíridaguagüdüni jun. 0mYDán meja le nabǘrüjanbarun gárada tugúya jun, weíriti meja nidíjeri juágu darí lun nayájun lídan le nabǘrüjabarun. Máma meja lun nírudaguagüdünün nabǘrüjoun jun ítara, nabǘrüjanun lun jasúbudiruni luweírin nínsiñejabu jun. Ferúdun lun lé meja afígounjabei rl]Ligía nabǘrüjanbei jun ítara, lun gayára lan jaráanseruni cátei le mégeibei jídaangua lubáragiñe nachǘlürün júmoun, dánme lámuga nachǘlürün, mibíjin námuga íruni júmagiñe, jugúya le lúnbei nibíjin ugúndani júmagiñe. Subúdi numúti luágu láu lan jamúga nasándirun ugúndani, jasándiruña lan jamúga gíñe ugúndani. !k;Lugúndun ¿ída lubásan gayára lan jamúga nagúndaarun lárigiñe níchuguni íruni joun gürígia ja agúndaaraguagüdübalina? Siñáti jamúga. Ej Ligía mídinya nubeí bisídaün lun nírudaguagüdünün. Ai }Máma jamúgatia wabúseeruña waríñagun jun. “Nijánba jafíñera”, derégüdaguaadün lídan jafíñen, busénrügütiwa wíderagunün lúntima lagánwoundun jagúndaarun..h WMídingidina Corínto aríjaün luágu nuweíyasun ñájoun Macedónioun queí yebe narítaguni lugúndunrügü mabúseerun nan nírudaguagüdünün láu ában ébechuni, geféenti Búngiu luágu líra. Ánjein máma lubeí líña, aráansetina lun noúnabun láu nibágari guánarügü. Yg -Rúlaali Sífiri Sándu wádoun lun larúfuduni luágu lánigu wamá. Sífiri Sándu le wádaanbei, ligía queísibei lasúbudiraja le lúnbei werésibiruni queísi lánigu Búngiu. Queísi ítara líña lubeí, ¿gayáraati funásan ítara wamá queísi gürígia ja aríñagubaña ában cátei áni magúnfuliruntiña láu? Siñáti. f 'Búngiu adǘgübei lun derégüdagu wamá, wagía júma, lídan wafíñen luágu Jesucrístu, ligía anúadajabaliwa lun wesériwidun lun. *e OGúnfuli lumúti Crístu sun lidáradun Búngiu jáma lánigu, woun. Ligía lébubei dan lan le lásurun wadímurejan lúma Búngiu luágu luweírigun, ayúmuragua wagía lun, ába waríñagun “ítaralá” lun warúfuduni wafíñerun luágu ladügǘwaba lan lídan líri Jesucrístu. d Sun wagía—Silváno, Timotéo, áu—apúrichijatiwa jun luágu Jesucrístu, le Liraǘ Búngiu. Áni mítaraanti Crístu quei gürígia ja aríñagubaña ában cátei áni magúnfuliruntiña láu jerérun, Crístu, súnwandan ladǘgüni le laríñagubei. bc ?Geféenti Búngiu luágu maríñagun wamá ában cátei jun magúnfulirunga wagía láu. `b ;Madǘgün numúti. ¿Jálügüdaguñasan júngua ca lan ueígiñe madǘgün nubálin? ¿Masáminarun numúti funásan quei lubúdubu dan lé meja naríñagubei jun luágu nadǘgübei lan cátei le? ¿Jarítaguatün luágu ítara níña lan queísi lirájüñü uboú ja aríñagubaña ában cátei áni magúnfuliruntiña láu jerérun? a jarítagutiná yebe nachǘlaagun aríjaün lídan nuweíyasun Macedónioun, dan jamúga le nagíribudun Macedóniagiñe, ábaya jamúga nachǘlaagun aríjaün. Ítara líña jamúga gayára lan jíderagunina lun nasígiruni nuweíyasun Judéoun. c` AQueísi méja afíñe nubeí luágu gúnda jumá wáu queísi láni Crístu apóstolugu jun, jarítaguatina yebe meja nídin aríjaün furúmiñe, lun nagúndaaragüdünün láu bisída nánün bián weíyaasu— _ 1Guetó subúdiraüjadün luágu gayára lan jagúndaaragun wáu quei jumáesturungu, chülǘ lámuga wéyu lun gayáraabei lan jasándiragun júngua buídu buídu láu ugúndani wawágu, ítara quei wagía juágu lídaanme wéyu le lagíribudagüle Jesucrístu uboúagun. ^  Lídan le wabǘrüjanbei jun tídan wagáradan, úati ni cáta arámudaguati ñi le jásiñerun alíija o gunfaráanda. 5] e Níjein ában cátei agúndaaragüdütíwa. laríñagun warítagun woun luágu gagáburi wamá ában igáburi jarúmati, furáangu, ya uboúagu, jagánaguatima. Íderagua láadiwa Búngiu láu lareíni lun buídu lan wagáburidun ítara, madǘgüntiwa ni cátei láu lichú wáu guánarügü. :\ o ánjawa jíderagua láu jayúmuragun lun Búngiu wawágu. Áni ánjaña ayúmuragua sarágu gürígia wawágu lun Búngiu, sarágubaña íchugutiña eteíngiruni lun Búngiu luágu fuleísei lániwa láu leséfuruníwa. Ca lan uágu lasáansiraguei Páblo larítagun luágu luweíyasun ubúrugun Corínto j[ O Séfu lumútiwa Búngiu dán buri meja ligía le yaráfa wabeí lun woúnwen, áni leséfuramémeñadiwa lídaangiñe lénreengúnga le gádaanbaliwa guetó, áni rúwamaali weménigi luágu, luágu leséfuramémebadiwa lan, Z   Sandíguaadiwa yebe woúngua queísi gürígia ja síadiwaaña lun joúnwen. Wel, lasúseredunbei líra lun wafúnrendeirun lídaangiñe lun weménigidun luágu Búngiu le gabáfubei lun lásaaragüdüniña jiláaña, máma lun wawoúgua lan weménigida. +Y QNidújeñu, buséntiwa lun jasúbudirun luágu sarágu lénreengúnga le wasúfurirubei loúbawagu Ásia. Deréti oúchawagúni ligía, darí yebe lun méreediwa lan lun wawánduni láu wáni woúngua. Jarítaguatiwa yebe luágu woúweguba lán meja lubáragiñe wáfuridun ñígiñe. 5X eDerégüdati wafíñen juágu luágu jasígiramémeba lan derébuguñu lídan jafíñen, láu sun weíri lan jasúfurirun. Subúsiti woun luágu láu sun lan jasúfurirun luágu líri Crístu queísi wasúfurirun, jerésibiruba lan gíñe gurásu lúmagiñe Búngiu queísigubeirügü werésibiruni. &W GLigía lébubei wasúfurirun, lun gagúraasun jumá, sálba jugúyame, resíbitiwa gurásu lúmagiñe Búngiu lun gíñe gayára lan jerésibirun gurásu wámagiñe, subúdi jumeíme Wasálbaragüle. Ítara lúba gayára lan jawánduni líbe asúfuriruni le wawándubei, láu gurásu. V Lugúndun ítara quei luweírin wasúfurirun luágu líri Crístu, ítara gíñe werésibirun ában oúnwenbun gurásu lúmagiñe. gU IRúti gurásu woun lídan sun wasúfurirun, lun gíñe gayára lan wafúnrendeirun lúmagiñe ída lúba lan gayára lan wíchugun gurásu joun ámu ja asúfurirubaña, lídan méme luwúyeri igáburi le líchugubei woun. ;T q¡Úati quei Búngiu, le Lúguchibei Wabúreme Jesucrístu! Ligía Wáguchibei le gudémejabubei woun, aráanseñu líña lun líchugun gurásu woun furúmieguarügü óra. S Resíbi jumá abíniruni lúma darángilaü lúmagiñe Wáguchi Búngiu, lúma lúmagiñe Wabúreme Jesucrístu. Lasúfurirun Páblo gR KÁu Páblo, ában láni Jesucrístu apóstolu áu, láu lugúndan Búngiu, ában le loúnajabei lun napúrichijani ugánu luáguti asálbaruni. Úara lúma Timotéo, le wadúje lueígiñe Jesucrístu, nabǘrüjañoun gárada to jun, jugúra le tílanabei ligílisi to ubúruguboun Corínto, lúma joun sun lánigu Búngiu ja loúbawagubaña Acáya. Qbañájein jádaangiñe ja afálarubalin luwúyeri subúdi le, ígira jamáali jafíñen. Biní lábu Búngiu. Ítaralá.=PsbTimotéo, toúnigibeí le íchugúbei lábugiñe baríaajan. Magáambabá dimúrei buri le lánina lisúbudin uboú, ni sigénei le lánina cátei le gíridügübei subúdi, NObÍtara lúba joúndaragun irísini joúngua siélu le adúrarubei lun sun dan, ítara lúba jabíjini ibágari tímatimaati le magúmuchaditi. Lagúmujoún dimúrei lun Timotéo tídan gárada to 0NYbAríñagabá joun lun jadǘgüni le buídubei, lun buídu lan joúserun le tímatimaati, lun aráanseñu jamá lun jíchuguni lúma lun jafánreinruni le jámabei. 1M[bJa gámabaña irísini lánina uboú le, aríñagabá joun lun manáangun jamá joúngua luágu, míchugun jameíme jeménigi luágu irísini ligía, lugúndun machoúrunti, lun jíchuguni jeménigi luágu Búngiu, le wínwanbei, áni rúleí sun cátei woun gíbe lun wagúndaarun luágu. LbLigía rügǘñein moúwedadi, le abágaridubei lídan larúgounga le ñíjin lubeí mayárafadun lan ni ában. Maríjin lágili ni ában gürígia Búngiu, siñáti gíñe larijíniwa. ¡Rúalá uweíriguni lun, arúfudualá lubáfu lun sun dan! Ítaralá. EKbDánme lachǘlürün dan ligía, le lanúadajabei Búngiu, lagíribuduba Crístu uboúagun, Búngiu rügǘñein weírigu, Súnti Gabáfu, Jarúeite urúeigu, Jabúreme abúremeinigu. "J=bbuséntina lun bídin láu le nubeíbei bun táu sun tarúma banígi, úa lámuga cába lan uágu ladeinjoúa bun, darí liábin Wabúreme Jesucrístu. 6Ieb Guetó, ligíbugiñe Búngiu le íchugubei ibágari lun sun cátei, lúma ligíbugiñe Jesucrístu, lé meja gíñe geféenbei luágu le inárünibei ligíbugiñe Piláto, H}b Áfaaguabá buídu luágu láni wafíñen fuleísei, ábame bagáñeiruni ibágari le magúmuchaditi, lun líra lagúara Búngiu bun dán meja le barúfudunbalin jagíbugiñe sarágu gürígia luágu aráanseñu bíña lan lun bafálaruni Crístu. .GUb Ánjabuti amǘrü, Timotéo, queísi ában ban wügǘri derégeñuti lun Búngiu, anúrajabá lueí buri cátei le. Barǘba ában ibágari le lánina ísuruni, le lánina gúnfuli lúma Búngiu, le lánina afíñeni, le lánina ínsiñeni, le lánina gagúraasuni lúma areíduni. F3b Línsiñegu seínsu ligía lílagülebei sun luwúyeri wuríbani, áni añájein sarágu gürígia ladǘga joúchun jabíjin seínsu, ába jígiruni jafíñen luágu Crístu, buíngüda jamáaliti jabágari guánarügü láu asúfuriruni. Wuríbu buíti le láni afíñeni oEWb Ánjaña ja busénbaña jarísidun, mawándun jamúti oúchawagúni, ába jáburujan tídoun lisádaraana sarágu lagǘbüri ayúmajani le málati, le ásiñeragüdübei gürígia jebélurun siélun, ába joúdin máfiougatin. QDbánjein geígin wabeí, ganáangun, lúnti gufúruma wamá láu líra. pCYbManǘgüntiwa ni cáta wámagua ñájoun uboúagun, siñábei gíñe wanǘgün ni cáta yágiñe, {BobInárüni luágu ában lan oúnwenbun irísini agúnfuliruni lúma Búngiu lun le gufúrumabei láu le lúmabei. zAmblúma buri wuríbu magúmuchaditi. Jíbiri gürígia ja, wuríbati jasáminan, ibídiñejabutiña lun inárüni, jarítaguatiña luágu lébuna lan lagáñeirun irísini agúnfuliruni lúma Búngiu. Disebá jaweí gürígia ja ítarabaña. j@Mbában barǘgua túngua gürígia ligía, le ibídiñeti ni cáta lun. Ganígiti lasígenejan luágu buri dimúrei, lídaangiñeti asígenejani le liábin buri gimúgaü, gáñiguaü, anábajani, mafíñeni joun gürígia, ;?obÁnjein arúfudaja ában gürígia cátei maríchati áni múaraanti lúma larúma arúfudajani le láni Wabúreme Jesucrístu le íderagubaliwa agúnfulira lúma Búngiu, ,>QbÁnjein añájein lubeí esériwidutiña gayúbudiritiña afíñetiña, moún lumuti loúgua lan jinében joun ladǘgarügü jadújeñu jamá lueígiñe Crístu. Lubáragiñe líra, lúnti jesériwiduniña buídutima, lugúndun ja erésibirubalin lubuídun jesériwidun, afíñetiña, idújeñu gíñe jínsiñegutiña. Arúfudajabeí cátei le, apúrichijabeíme. Arúfudajani maríchati lúma irísini inárüniti -= UbAfíñetiña ja músubaña, lúnti weíri lan jinében jayúbudirigu joun, lun madímurejoún lan wuríba luágu líri Búngiu, ni luágu cátei le warúfudajabei. /<WbÍtara méme líña gíñe, cátei buíti le jadǘgübei gürígia, arijúati furáangu, áni íbini marijín lan, siñáti leréderun arámudagu lun sun dan.{;obLídan le báluajaniña wügǘriña lun jesériwiduni Búngiu ligílisirugu, jarítaguabá luágu añájein lan gürígia arijúati jafígoun furáangu lubáragiñe jagúserun, añájein gíñe, marijínti jafígoun darí lárigiñe. r:]bQuei súnwandan lan gári lan burágeirugu, mátabá dúnarügü, gurába gíñe murúsun diweín. d9AbMíchigabádǘgabá gásu luágu líchugún lidúnrun ában fádiri ánjein úa jabeí biáma o ǘrüwa lun jíchugun fe luágu lidá ni ában queísi fádiri tídan ligílisi lídan loúfudagun, lúnti batúriajani ligáburi buídu lueídügü gafígoun lan, larijíwameti camá gúndaatibu láu lifígoun. Dísebá lueí sun le wuríbabei. [8/bAyúmuraguatina bun ligíbugiñe Búngiu lúma Wabúreme Jesucrístu, lúma jagíbugiñe ánjeligu ja lanúadirubaña, lun bagúnfulirun lúma buri gumádi le, lun ában lan láu janügǘniwa sun gürígia. 7'bÁnjaña ja asígirubaña lídan figoú, lúnti badeínjan joun jagíbugiñe sun afíñetiña lun janúfudedun súngubei lueí jafígounjan. 6#bMadǘgabá gásu luágu líchugún lidúnrun ában fádiri ánjein úa jabeí biáma o ǘrüwa lun jíchugun fe luágu lidúnrun. 45abTaríñajare Lerérun Búngiu. “Magǘragua jumeí liyúma jilǘgün bágasu le lánina wadágimanu lueí lásiñerun leígin lídaangiñe tubúñe fulúwaaru le uágubei ladǘgüragua lun lagídaruni túra.” Aríñagatu gíñe. “Garíchati ñadágimeinti lun libíjin lafáyeiruaja.” G4bFádirigu ja lábugiñeñounboun jaríaajan ligílisi, ja adǘgübalin jawádigimari buídu, lúnti inébewa jamá sarágu, játima gafísiutebalin apúrichijani lúma arúfudajani. 83ibÁnjein añájein jabeí würíña ja jiláalibei jámari jádan lufámilian ában afíñeti wǘri o wügǘri, lúnti líderaguniña, mígirun ligíame lun ában jamá ijǘrügu tun ligílisi, ítara lúba gayára lan jíderaguniña tílana ligílisi würíña ja busénbaña jíderawagún. Q2bAñájein würíña, ígira jamáali Búngiu, ába jafálaruni Máfia. U1#bLigía nabúseerúnbei lun jamárieidunya ja ñǘbürigiñabaña, lun garájüñü jamá, lun joúnigirunun jában, lun míchugun jamá lúgaaru joun ja mafíñebaña lun jadímurejan wuríba jawágu. *0Mb Ába jayábin lun jamágualigudun, mámarügü jamágualigudun, ába gíñe marásualugu jamá, eméteja lídoun sun cátei, adímureja cátei le moún lumuti. /b Ábameti jadímurejan gürígia jawágu ladǘga jadǘraaguni jadáradun lúma Búngiu le lánina jesériwidun lúnrügü súnwandan. s._b Würíña ja jiláaña úmari ja ñǘbürigiña, mabǘrüdabeí jíri tídan gárada, lugúndun lachǘlürüba dan lúnya jabúseerun jámari. Ábameti jígiruni jesériwidun lun Búngiu ligílisirugu lúnya jamárieidun. -b Lúnti tasúbudirúniwa luágu buíti le tadǘgübei queí buri jamúga ánjein meja agǘriaja tubáliña tirájüñü buídu, ánjein buídu lubeí toúserun jáma ja achǘlürübaña túbiñe, ánjein seríwi tubáliña idújeñu lueígiñe Crístu manáangunga túngua, ánjein íderagua tubáliña ja asúfurirubaña, o ánjein adǘga tubeí furúmieguarügü ámu cátei buíti. c,?b Lun labǘrüdǘniwa tíri wǘri to jiláalibei túmari tídan gárada lánina íderawagúni, to rügǘboun níjeinjali lúmagiñe ǘrüwa-wein irúmu táu, lun gíñe ábanrügügili lán meja túmari. +7bLe marítagunti jawágu lánigu, játima lidújeñu, magúnfulinjali lúma lafíñen, wuríbatimáatiti sügǘ láu ában gürígia le mafíñeti. f*EbAríñagabeí buri gíñe cátei le joun, úa lámuga ni cáta lun ladeinjoún joun luágu. )#bÁnjounti to edéregeraguboun túngua lun ugúndani lánina uboú le, jiláñu tíña lun cátei lánina Búngiu láu sun wínwangiru lan. 2(]bWǘri to jiláali túmari, to eréderuboun tábugua le tímatimaati, rútumuti teménigi luágu Búngiu, merédeti gíñe tayúmuragun lun Búngiu áriebu, wéyuagu. J' bÁnjein garájüñü tubeí ában wǘri to jiláali túmari, gabáña tugúya, lúnti jafúnrendeirun irájüñü jagía lun jeténirun furúmiñe lun le jemégeirubei jafámilian lúma lun jáguyugüdüni ínsiñejabuni le jadúweirubei joun jagǘbürigu, lugúndun buíti cátei le, gúndaati gíñe Búngiu láu. p&YbÍderagua báña würíña ja jiláañabaña úmari, ja arijúabei luágu mégei jamá iderúni. %+bOúsera báña weíyaaña würíña quei boúserunun búguchu, oúsera báñame würíña irájüñü quei bítunu, láu lubuídun arítaguni. 4$ cbMadeínjabá lun ában weíriei mútu, lubáragiñe líra, adímurejabá lun camá jamuga lun búguchi, oúsera báñame wügǘriña ñǘbürigiña queísi bamúlenu. D#bGoúnigiguabá búngua, lúma láu le barúfudajabei, ítaramemebá derégüdagu lídan sun cátei. Ánjein badǘga ítara, basálbaruba, sálba jagíame gíñe ja agáambubalibu."ybDerégeguabá búngua lún buri cátei le, lun gayára lan larijíniwa bawáanserun lídan cátei láni Búngiu. /!WbYúsubeí ubáfu le líchugubei Búngiu bun dán meja le jíchugunbalin tábutigu ligílisi jájabu bábulugu, adímurejeina jagía dimúrei lúmagiñe Búngiu bun. . Ub Rúguabá búngua lun balíijanun Lerérun Búngiu lun adámurini, íchiga gurásu joun wadújeñu lídan jafálaruni, arúfudaja joun daríme lun nachǘlürün. 6eb Sériulá bigáburi lun manügǘniwa ban quei ni cáta lueígiñe ñǘraügidibu lan, lubáragiñe líra, lúnti ában ban jémpulu buíti joun ja afíñebaña, lídan ligáburi badímurejan lúma boúserun, lídan ínsiñejabuni, lídan bafíñen luágu Búngiu, lúma lídan larúma bibágari. Z-b Ligía buri cátei lúnbei barúfudajani lun jagúnfulirun gürígia láu. ykb Ligía lébubei wawádigimaridun, súfuri wagía anabúni, lugúndun rúwamaali lan weménigi luágu Búngiu le wínwanbei, le aráansejaalibei asálbaruni joun sun gürígia, áni ja afiñebaña luágu, jerésibirubei asálbaruni ligía. I b Inárüni cátei le, áni lúnti jafíñerun súngubei luágu. ^5bLáu sun ju lan lánjingichún úgubu, jútimaati bánjingichagun búngua lídan bagúnfulirun lúma Búngiu, lugúndun barǘti cátei buíti woun lídan ibágari le lúma lídan ibágari le lúnbei wabíjini. 2]bMeféridirabeí bidáani asígeneja luágu buri libídiegun úraga le ni cátati ligíbugiñe Búngiu, lubáragiñe líra, áfaaguabá lun bagúnfulirun lúma Búngiu. xibÁnjein barúfudaja cátei le joun wadújeñu lueígiñe Jesucrístu, ábanbadibu esériwiduti buíti lun Jesucrístu, áni tágüdajoúba buwáni láu buri dimúrei le lánina wafíñen, lúma arúfudajani buíti le falábaalíbei. I bLugúndun láu wamúriajan lúma Búngiu lun labíniruni sun weígin, ñǘbinti lun labuídurun láu lerérun, lúma láu wayúmuragun lun luágu. Ában esériwiduti buíti lun Jesucrístu 3_bSun cátei le ladǘgübei Búngiu buíti, moún lumuti wamájarun lun ni cáta lídaangiñe, lúnti wánjarun lun sun le adǘga láalibei, teínqui wameíme luágu. 5cbGürígia jagía, aríñagatiña luágu mabuídun lan lun jagámaridun gürígia, aríñaga jagía luágu níjein lan eígini moún lumuti leigín, láu sun ladǘga lan Búngiu eígini buri ligía lun jeígini ja afíñebaña jáma ja subúdibalin inárüni, láu ateíngiruni lun Búngiu luágu. 9kbJagáambajaba arúfudajani jámagiñe gürígia biángua tigíbu, yéetiña, ja masándirunbaña ni cáta tídan janígi camá jamuga churáwaaru láu ában gürábu sǘti. n WbFuráanguti laríñaguni Sífiri Sándu luágu lídoun lánme lagúmujoún dan, añájeinbaña lan gürígia ígiruti jafíñen luágu Crístu, jafálarame espíritugu ja ayéejatiña lúma arúfudajani le jámagiñeti máfianu. /bSiñáti lasígenerúniwa luágu weírigu lan Wasálbaragüle Jesucrístu, le subúdigüda láalibei woun.Arúfudaguati Búngiu lúngua queísi gürígia lídan Jesucrístu,
arúfudaleí Sífiri Sándu luágu úaragua lan Jesucrístu.Aríja jameí ánjeligu.Apúrichijoúati luágu joun lílana sun fulásu,
afíñewa luágu lídan sun fulásu,
resíbiwa ligía siélu..Ubnabǘrüjaní buri cátei le bun lun ánjana lan adárasaragua, lun subúdi báni ída líña lan lun loúserun gürígia jádan lufámilian Búngiu, to lilígilisinboun Búngiu le wínwanbei lun sun dan. Lilígilisin Búngiu ágüdajabalin linárün, toúnigiteí inárüni ligía buídu. 4cbAgúrabatina nídin aríjabu madíse, Sb Lugúndun esériwidutiña ligílisirugu ja adǘgübalin jawádigimari buídu, buídubei ladímurejoúniwa jawágu, áni ragǘtimaatiña anígi lun jadímurejan luágu jafíñen luágu Jesucrístu. 9b Ában esériwiduti ligílisirugu, lúnti túmari lan ábanrügü wǘri, lúnti gíñe lagúmadiruniña lirájüñü buídu jáu sun tílana lúban. (Ib Würíña ja esériwidubaña ligílisirugu, lúnti gíñe inébewa jamá, moún lumuti marásualugu jamá, lúnti sériu jamá, derégüda lídan sun cátei.  b Lúnti jouchún, lárigiñeme, ánjein úa lubeí mégeiti luágu lubuídun jagáburi, ligíaba gayára lan jesériwidun ligílisirugu.   b Lúnti járúgüdüni inárüni lánina afíñeni le arúfuda láalibei Búngiu woun, buídu, lun gíñe jarúma tan janígi. G bJa gíñe esériwidubaña ligílisirugu lúnti wügǘriña jamá ja inébewatiña, lúnti jagúnfulirun láu jerérun, moún lumuti jabácharuadun, ni lun línsiñedun seínsu joun.  )bLúnti buídu lan ligáburi, lúnti gíñe inébe lan joun ja mafíñebaña lueí ladímurejoún wuríba luágu, ábame láburujan tídoun lisádaran Máfia lun lagǘnrinchawagúniwa lubuídun líri. Ligáburi ída lúba lan joúserun ja esériwidubaña ligílisirugu ; obMoún lumuti lubeíti fádiri lan ában iséri afíñeruti lueí lanáangun lúngua sarágu luágu lubára, ábame láburujan lábugiñoun íñarawaguni le gádaanbalin Máfia. %bLugúndun ánjein magúmadirun lubáliña wügǘri tílana lúban, ¿ída lubági gayára lan laríjin jáu tílana lilígilisin Búngiu? bLúnti gayára lániña tílana lúban agúmadira buídu, lun gíñe ladǘgün lun gagáambadi jamá lirájüñü, inébejabu. Ebmoún lumuti gátadi lan, manígi wuríbu, mabúseerun ligíame seínsu le marúmaanti lagáñeirúniwa. Lubáragiñe líra, lúnti areída lan, dilí ligíame, manígi ligíame seínsu. Y+bLun fádiribei lan ában gürígia, lúnti labágaridun ában ibágari le míchuti lúgaaru lun ladeinjoúniwa lun. Lúnti túmari lan ábanrügü wǘri, lúnti gíñe lanǘgün ában ibágari sériuti, buíti lichǘgü, inébewa. Lúnti aráanseñu lan sun dan lun lerésibirun bisída lúbiñe, lúnti buídu lan larúfudajan,  bInárüni cátei le. Ánjein abúseera ában gürígia lun fádiribei lan, ában wadágimanu buíti labúseerúbei ladǘgün. nUbLáu sun líra, jasálbaruba würíña láu jagúnfulirun láu le lúnbei jagúnfuliruni queísi úguchuru, ánjein ítara méme jafíñerun luágu Crístu, arúfuda jagía ísiñejabuni lúma arúmani láu igáburi buíti.wbMáma gíñe Adán leyéedubei Máfia, wǘri ayeedúaboun, áni láu tayeedúniwa, ába táburujan lídoun figoú. Z-b Lugúndun Adán ladǘgübei Búngiu furúmiñe, lárigiñe, ladǘgoun Éva. b Májatina lun tarúfudajan wǘri lídan jadámurin afíñetiña, ni lun tagúmadiruni wǘri wügǘri, lúnti teréderun maníñu. b Lúnti maní jamá würíña dan le larúfudajoúniwa joun, lúnti jerésibiruni arúfudajani ligía láu ában ǘnabuni. ~b lun láu lan lubuídun igáburi jadáuragua joúgua quei lúnti lan jadǘgün würíña ja derégeguañabaña joúngua lun Búngiu. 3}_b Manárimelá tuwéndegun jadáüragun würíña, lun máma lan láu amúriguni janárimeguti jaráanseragua joúngua, ni láu gólu, pérlas, o daǘguaü séruburitu, d|AbLigía nabúseerúnbei lun jayúmuragun wügǘriña lídan sun fulásu, iñúrañu jájabu láu tarúman anígi, úouga igáñi ni asígenejani jádan jáma jíbiri gürígia lídan le jayúmuragun lun Búngiu. {bLun cátei le, loúnajana Búngiu lun narúfudajan joun ja mámabaña juríu libǘgürü inárüni le, lun gayára lan jafíñerun luágu Crístu queísi Jasálbaragüle. Áu, queísi ában afíñeti luágu Crístu, inárüni naríñagubei, mayéejatina. "z=bDerégeguati Jesucrístu lúngua lun loúnwen lun lafáyeiruni lebégi jasálbarun sun gürígia, ában lasúbudirawagüdün cátei le lídan lidáani. y'bÁban rügǘñein Búngiu, ában rügǘñein gíñe gayára ladímurejan waweígiñe ligíbugiñe Búngiu, wügǘri le Jesucrístubei. {xoble busénbei lun jasálbarun sun gürígia, lun gíñe jayábin lun jasúbudiruni inárüni lánina wasálbarun. NwbBuíti cátei le, gúndaati gíñe Búngiu le Wasálbaragüle láu, SvbLúnti wayúmuragun jawágu gumádimatiña, lúma jawágu sun lúrudugu lun gayára lan wabágaridun ában ibágari darángilati, le derégewati lun Búngiu, le gíñe inébewati lídan sun luwúyeri. ou YbFurúmiñeti cátei, amúriajatina lun ladügǘniwa ayúmuraguni lun Búngiu jawágu sun gürígia. t -bÍtara líña lasúseredun lun Himenéo lúma Alejándro ja nedéregerubaña lun Máfia lun jafúnrendeirun lun manábagun jamáni Búngiu.s bAñájein gürígia, féridi jamúti jafíñen ladǘga madǘgün jamá gásu láu le jasúbudirubei luágu richá lan. r 9bTimotéo, niraǘ, rúnumuti gumádi le bun lun bageíndaguni luwúribun Búngiu buídu, queí meja laríñaguni Búngiu jayúmulugugiñe wadújeñu lueígiñe Jesucrístu bun, ragǘñubeí inárüni lánina asálbaruni, adǘgeina le basúbudirubei luágu richá lan. Rq b¡Ligía rúwama lubeí uweíriguni lúma inébesei lun Búngiu le Warúeitebei lun sun dan, súnwandan, le moúwedadibei, siñá ligía larijíniwa, le Búngiu le ábanrügüti, le sábiu! Ítaralá. ^~j|{{Lzxxw2vutsrpq=ponnFmUlhksjihffefddcbaaq`_^z]E\M[TZkYXWVUTSkRQPONMLK>JJ>IHHGF"ED&CBBA:@?h>v=j;9765544!3622160o/>.W-^,v+**))(q'&%U$$,"!y /F6f'+xO~ro   RJ-Y - ¡Buséntina jamúga lun jawánduni libídiouniga náu murúsun! Awánda jumá, !; Lugúndun gürígia le buídubei, máma le adímurejabei buídu luoúgua, le uágubei buídu lan ladímurejan Wabúreme Crístu, ligía buídubei.   Le busénti ladímurejan luágu uweíriguni, ladímureja luágu luweírigun Crístu, máma luágu luweírigun guánarü.   Lárigiñeme, jarítaguatiwa wadíseduntima lun wapúrichijani ugánu lánina asálbaruni lídan buri fulásu le díseti jueí, le ñí lumuti magáambungiña lan luágu Crístu, lueí wapántajan luágu wadágimanu le jadǘgübei ámu, camá jamuga wadǘga. e C Mapántajaantiwa láu wadágimanu le jadǘgübei ámu, camá jamuga wadǘga. Agúrabarügütiwa lun quei lan lagánwoundun jafíñen, gayáraabei lan wawádigimaritima jagánagua, súnwandan quei lugúndan Búngiu. ? w Ligía mídin wabeí sügǘ láu le labúseerubei Búngiu wadǘga lídan le wáfaagun lun wíderagunün, ladǘga wagía anǘgübalin ugánu luáguti Crístu jun furúmiñe. m S Wagía, mapántajaanbadiwa luágu wawádigimaridun lun Búngiu lídan ában fulásu le ñílumuti míchugun lan Búngiu ǘma woun lun wesériwidun lun ñi, queísi jadǘgüni arúfudajatiña jagánagua guetó. Búngiu arúfudubalin lébeja fulásu le lúnbei wawádigimarini lun, áni ligía ánjarubei lun wachǘlürün júmoun ubúrugun Corínto.  Míchaaguntiwa woúngua jámoun ja adímurejabaña buídu jawoúgua, mítaraantiwa quei jagía. Jagía, adǘgatiña ában libídiouniga áu láu jamísuraagun joúngua láu guánarügü jamísuraagüle lúma láu jíchaagun joúngua jámagua. ;o Furúmieguarügü le aríñagubalin cátei le, lúnti gíñe lasúbudiruni luágu ítara lan quei nubeí láu dimúrei díse jueí, ítara núba lan gíñe dánme le júma nan. zm Aríñagatiña náganiñu luágu abǘrüja nánun gárada queísi ában gürígia láuti sarágu ubáfu, áni derégüdatí nege nerérun jun tídan, dan le júma nan, débilitiná nege, áni mínsiñegu lán nege ligáburi nadímurejan. s_ Mabúseerúntina lun jarítagun luágu náluguña lan nebélaagüdün anúfudei jídoun táu nigáradan. iK Fágua jarítagun luágu néredun murúsun lueí le lubúdubu luágu nubáfu queísi láni Crístu apóstolu, úabei nibúsigari nan luágu líra, lugúndun Búngiu guánarü rúlaali ubáfu le nun lun nawáanseragüdünün lídan cátei lánina Búngiu, máma lun nagǘnrinchaguni jafíñen, queísi jadǘgüni arúfudajatiña jagánagua guetó.  Barǘ jumuti cátei quei larijíniwa boúgudigiñe libíti. Aríñagatina jun luágu ánjein lan choúrugua lubeí ában gürígia lúngua luágu lánigu lan Crístu, lúnti gíñe lasúbudiruni luágu ítara méme líña lan lánigu wamá gíñe Crístu. 'G Áni lárigiñe jíchaagun júngua le gumúti lábugiñoun lagúmadijan Crístu, aráanseñu wáña lun wasúfuriragüdüniña ja magáambadigiñabaña lun. ?w Ítara líña lubeíti, láu lubáfu Búngiu güríngua wamúti sun arítaguni le múaraanbei lúma linárün Búngiu, lúma sun cátei le abúseerúbei leréderuni lasúbudirúniwa Búngiu. Sun gíñe jasáminan gürígia uboúagu rúwamuti lábugiñoun lubáfu Crístu lun lúaraduba lan láu le lubeíbei. wg Máma uboúaguna áruma to áuboun wawúribuja, larúmate Búngiu wayúsuruboun lun tagǘnrinchagun érei. !; Inárüni luágu uboúaguna wamá láu sun jadébilin gürígia uboúaguna, máma queísi wügǘriña lánina uboú le wawúribuja luágu wuríbani. Z~ / Aríñawagúati luágu gudémegu nan dan le júma nan, ánjein lan dan le díse nan jueí, derégüda lan noúserun júma. Áu Páblo, ayúmuraguatina jun láu ában ǘnabuni lúma ában areíni líbe le larúfudubei Crístu, lun mafósurun jubádina lan lun narúfuduni nubáfu láu nafáyeigüdünün luágu wuríbati le jadǘgübei, dánme le nachǘlürün júmoun. Sáansi jumeí ligáburi jarítagun wawágu, jugúya le aríñagubei luágu lun lan waríjin cába lan waságara lídaangiñe wesériwidun lun Crístu. Ánjein madǘgün jumá, aráansetina lun nagágibudagun júma. } M| ¡Teínqui wáña lun Búngiu, luágu rújali lan ában oúnwenbun cátei woun le siñá wabeí adárira dimúrei le buídurügüti ubuídun lun wadímurejan luágu! Cátei ligía, Liraǘ.{ Ábame jayúmuragun lun Búngiu juágu láu sarágu ínsiñejabuni jun luágu luweírin lareíni Búngiu le larúfudubei jídaangiñe. ozW Jíchuguba uweíriguni lun Búngiu lugúndun arúfuda lumúti ídejani le joun luágu adǘga jumáni le lubeíbei Crístu, jíchuguba gíñe uweíriguni lun Búngiu luágu íderawaguni le jíchugubei joun lúma joun súngubei. Oy Lugúndun láu wíchuguni íderawaguni le joun wadújeñu, máma wíchiga rügǘñein seínsu le jemégeirun joun, wadǘgüña gíñe lun jíchugun sarágu eteíngiruni lun Búngiu láu líra. Jx  Jugúya, jibíjuba sarágu súnwandan lun gayáraabei lan jíchugun sarágu, áni dánme le jerésibiruni wadújeñu seínsu le lúnbei joúnajani joun wáma, weíribei jateíngiruni Búngiu. /wW Búngiu, le íchugubalin ílaü lun lábunún, ában lalúbajagüdǘn sarágu lídaangiñe lun gayára lan weígin buídu, líchuguba gíñe jun lun gayáraabei lan jedéweejan sarágu joun gudémetiña queísigubeirügü ílaü le ábunúbei. Ábame laweíridagüdüni Búngiu murúsun fuleísei le jadǘgübei joun, daríme lun jabíjin oúnwenbun abíniruni lúmagiñe Búngiu queísi ában oúnwenbun alúbajani. 6ve Taríñajare Lerérun Búngiu luágu gürígia le íchugubei sarágu.Rújali sarágu joun gudémetiña,áni reídeiti cátei buíti le ladǘgübei lun sun dan. ;uo Gayáraati líchugun Búngiu sun luwúyeri abíniruni jun gíbe, lun ñi lan le jabúseerubei júma súnwandan lun jabágaridun, ñi ligíame gíñe sarágu júma lun jídejan. _t7 Cáda ában jídaangiñe, lúnti líchugun queísi ligáburi larítagun, máma láu magúndani ni ladǘga aríñawagúa lan jun lun jíchugun, lugúndun jínsiñejabuti Búngiu lun le íchugubei láu ugúndani. s1 Jarítagua jumá luágu cátei le. Le loúguati lábunagun, loúguabei gíñe lalúbajan, le gíbeti lábunagun, gíbebei gíñe lalúbajan. ;ro Ligía narítagunbei namúriajan jáma idújeñu ja lun joúdin bisídaün nubáragiñe, lun gíñe jíderagunün abuínchagüdei seínsu le uágubei jaríñaga joúndarun. Ítara, aráanseñu lúba seínsu le joúndarubei lun jarúfuduni jareíni, máma quei ában cátei le lúnti wafósurunün luágu. Lq ñǘdündügü jañeín jádaangiñe Macedóniana núma, jadáriraünme maráanserunga. Líchuguña jamúga líra busíganu woun, júntima, lárigiñe rúwamaali lan sarágu wafíñen juágu. p Láu sun líra, noúnajaña idújeñu jun nubáragiñe lun jaráanseruni luáguti labúdajoún seínsu, lun mámabei lan iyéeni, buíti le naríñagubei juágu libǘgürü cátei le, lun abúdajoúali lan sun seínsu lubáragiñe nachǘlürün jumóun, voe lugúndun subúdi náali lubuídun jugúndan lun jídejan. Súnwandan naríñagun joun loúbawaguna Macedónia láu ugúndani luágu jugúya lan Acáyana aráanseñu jíña lan lun jídejan lúmagiñe lídan irúmu le sügǘjalibei, áni jíbe-ágei Macedóniana ragǘjaña gíñe dǘgüdaguaü láu jagáambun luágu luweírin jáfaagun luágu ídejani le. ln S Luágu loúndarún seínsu joun idújeñu lídan afíñeni, memégeirunwati lun nabǘrüjan jun, FmÍtara líña lubeíti, resíbi jumáña láu ában ínsiñeni le tímatimaati lun gayáraabei lan jaríjini wügǘriña jagía luágu inárüni lan lubuídun werérun juágu, áni lun gíñe jasúbudirun sun jíbiri tílana buri ligílisi luágu ínsiñejabuni le juágubei jádaangiñe wügǘriña jagía.ql[Le álügüdajati libǘgürü Títo, aríñaga jumá lun luágu noúba lan, luágu luwádigimariña lan núma lun wesériwidun jun. Ánjaña álügüdaja jabǘgürü biáma idújeñu lueígiñe Jesucrístu ja lúmabaña, jaríñagame joun luágu joúnajan lan tílana ligílisi buri, luágu jiñúragüdüñein lan líri Crístu láu lubuídun jagáburi. :kmWoúnajaña gíñe ábanya jádaangiñe wadújeñu lúma Títo lúma le ában. Wügǘri le, arúfuda láalibei luweírin labúseerun lesériwidun lun Crístu woun lídan sarágu luwúyeri, guetótima láu oúnwenbun afíñeni le luágubei luágu jíchuguba lan sarágu seínsu láu sun jugúndan. jWáfaaguña lun wadǘgüni sun cátei láu arúmani, mámarügü ligíbugiñe Wabúreme, jagíbugiñe gíñe gürígia. i3Waráanseruñein sun cátei lébei lun míchugun wamá lúgaaru lun ladímurejoún wuríba wawágu lueígiñe loúndarun seínsu le wadǘgübei. phYÁni mámarügü líra, anúadaja jamúti gíñe tílana buri ligílisi idújei ligía lun ladǘgün weíyaasu wáma lun líderagun lídan loúndarún seínsu le. Wadǘgüñein wadágimanu le, le lánina ídejani, lun wíchugun ugúndani lun Búngiu, lun gíñe warúfuduni luágu busén jamá afíñetiña lun jíderaguniña jadújeñu ja gudémebaña. GgÚara lúma Títo, woúnajaña ában idújei le uágubei buídu lan jadímurejan tílana sun ligílisi, luágu lubuídun luwádigimari lun labúruchagun ugánu luágu Wasálbaragüle. Yf+Gúndaati Títo lúnya lídin aríjaün quei namúriajani lúma, áni afíñetina luágu weíri lan labúseerun lúnya laríjinün darí jamúga lun lídin láu láni lúngua maríñagunga áu ni cáta lun. eTeínqui numúti Búngiu luágu líchuguni ayúmajani méme le líchugubei nídoun tídoun lanígi Títo lun líderagunün. d!quei taríñagun Lerérun Búngiu. “Le gíbebei úma, mígiragunti lúma, le míbebei úma, memégeirunti lun.” Títo jáma líbirigu fcEle busénwabei, lun ñi lan úarani jídan. Guetó, níjein júma lun jabuínchagüdüni le jemégeirubei ámu, lídaanme ámu dan, níjeinbei jáma lun jabuínchagüdüni le jemégeirubei. Ítara lúba ñi lan úarani, Db Máma lun jáfagun mégei ladǘga jíderagun ámu, ra] Lugúndun ánjein íchiga ában gürígia sun le liyáraati según le lúmabei, láu sun lugúndan, gúndaati Búngiu láu, áni resíbi lumúti le líchugubei gürígia ligía, mamúriajan lumúti Búngiu le úati jáma gürígia. 3`_ Guetó lubeíti, ítara méme jumá darí jagúmuchuni abúdajani luágu, láu méme ugúndani lé meja juágubei lúmagiñe furúmiñeti, íchigeina según le júmati. d_A Luágu jáni fuleísei naríñagei narítagun jun luágu cátei le. Gumésetün buídu lídan irúmu le ásügürübei, mámarügü láu jatátirun abúdaja seínsu joun, adǘga jumúti gíñe táu sun janígi. u^c Jarítagua jumá luágu lareíni Wabúreme Jesucrístu woun. rísiti bugája dan le siélu lan, ába lagúdemedun láu liábin uboúagun ladǘga línsiñejabu woun, lun gayáraabei lan wayábin lun warísidun lídaangiñe lugúdeme. c]?Máma naríñaguñein le jun quei ában gumádi, busénrügütina jasúbudiruni jabúseeruni ja jíbiri jídejan, lun gayáraabei lan gíñe jarúfuduni jínsiñejabu láu jíchugun táu sun janígi quei jagía. -\SJugúya ubáraübei lídan sun cátei—lídan jafíñen, lídan jisúbudin luágu Lerérun Búngiu lúma jubáfu lun jarúfudajani furáangu joun ámu, lídan jabúseerun jesériwidun lun Crístu, lúma lídan ínsiñejabuni woun—lúnti lubeíti gíñe ubáraü jumá lídan ídejani le. C[Weíriti jabúseerun jíchugun, darí lun wayúmuragun lun Títo lun lagíribudun júmoun lun gayáraabei lan lagúmuchaguagüdüni labúdajoún seínsu lé meja lagúmeserubei jídan. aZ;Adǘgatiña sügǘ láu lé yebe wagúrabubei jadǘgün, furúmiñe, ába jedéregeragun joúngua le gumúti lun Wabúreme Jesucrístu, lárigiñe ába jedéregeragun joúngua woun, queísi lugúndan Búngiu. YAyúmuraguatiña sarágu woun lun wígiruniña lun jíchuguni jafáran lídan jíderawagúniwa idújeñu lueígiñe Jesucrístu. X Geféentina luágu rújamaali lan sun le jayáraabei láu sun tarúman janígi, ru jagía sügǘ láu lé yebe jayáraabei. gWGLáu sun ában lan oúnwenbun oúchawaguni lun jafíñen lénreengúnga le jadárirubei, gúndaatiña buídu, áni láu sun gudéme jamá, rújaña lídan jíderawagún ja gudémebaña Jerusalén camá jamuga rísitiña. V Guetó, nidújeñu, buséntina nabájüdagun jun luágu lareíni Búngiu joun tílana sun ligílisi buri to loúbawaguboun Macedónia. JU Gúndaatina láu gayára lan nafíñerun juágu le gumúti.wTgÁni weíritimaati jínsiñe lun dan le larítagun luágu jadǘgüni sun jugúya le lamúriajabei júma, lúma luágu jerésibiruni láu ában inébesei lúma idíjeri lueí jamúga jemégeiruba lan lídan jagúnfulirun láu lerérun. oSWAdímurejatina bugája buíti juágu lun Títo, áni gúnfuli jumúti nerérun juágu. Quei sun lan le aríñaga wamáalibei jun, inárüni, ítara líña gíñe inárüni lan le waríñagubei lun Títo, luágu gunda wamá jáu. `R9 Ligía ragǘguaadiwa lubeí woúngua. Lánwoun sun gurásu le barǘ wamáalibei juágu, oúnwenbun wagúndan láu waríjini luágu gúnda lan Títo, íderagua jumáali sun jugúya lun lasándirun darángilaü. 8Qi Dan lubeíti le nabǘrüjanbarun meja gárada tugúra jun, mámadügüya jamúga ladǘga nasáminaruña lan sarágu luágu gürígia le adǘgübalin wuríbani, ni luágu le asúfurirubalin lueígiñe, nabǘrüjanbarun lun geféen júma ligíbugiñe Búngiu luágu luweírin jínsiñejabu woun. FP Awánda jumúti íruni queísi labúseeruni Búngiu, áni ¡aríja jumeíti le asúseredubei guetó lídaangiñe jawánduni íruni ligía! Tadǘga gárada tugúya, ába jatátirun asáminara buídu cába lan jadǘga láu wügǘri le afígounjabei jagánagua. Arúfuda jumúti luágu magúndan jumá láu figoú le ladǘgübei, áni gáñitün luágu busíganu le líchugubei jun, janúfudetün lueí jamuga jabeichúniwa lueígiñe. Ába jabúseerun jaríjinina lun nasúbudiruni jínsiñejabu nun. Weíriti jabúseerun lun jadǘgüni le richábei, lun jabeíchuni le adǘgübalin figoú, adǘga jumáali sun le lúnbei jadǘgüni lun jaráanseruni cátei le. Madúnrunjadün guetó. O Lugúndun dan le wíchugun ǘma lun Búngiu lun layúsuruni íruni le wawágubei ladǘga luríban wagáburi lun lasáansiraguni wagáburi, barǘ lumútiwa lídoun asálbaruni le magúmuchaditi, maríbaanti íruni ligía woun. Ánjein wanǘga íruni ligía queísi janǘgüni lirájüñü uboú, magáraragunga wagía lun Búngiu, lanǘgübadiwa lídoun féridi lun sun dan. N  Guetó gúndaatina, máma ladǘga jírudagun, ladǘga sáansiguagüda láni írudaguni ligía jigáburi. Áfaga jumúti íruni ligía lídan ában igáburi le áubei lagúndaara Búngiu, ítara líña lubeíti madǘgüntiwa ni murúsun dáñu jun. nMULáu sun jírugua jumá tadǘga gárada to nabǘrüjaboun jun, maságürijaantina luágu, guetó. Aságürijatiná meja furúmiñe láu nasúbudiruni luágu jírugua jumá tadǘga gárada tugúya luágu murúsun dan. ELáni mámarügü láu lachǘlürün, lugúndun gíñe gagúraasun lan juágu. Aríñagati woun luágu luweírin jabúseerun jaríjiniwa, abájüdagua ligía woun luágu íruni le juágubei luágu le asúseredubei lúma luágu luweírin jabúseerun lun joúdin láu nerérun jun. Ábatima nagúndaarun láu líra. KÁnjeinti Búngiu, le íchugubei gurásu joun ja magúraasunbaña, ába líchugun gurásu woun láu lachǘlürün Títo, JJ Lúmagiñé meja wachǘlürün Macedónioun, meméraagúngidiwa, darírügütiwa lénreengúnga lídan sun fulásu geyégua wáu, geyéguati wuríbu wáu, weíriti wadíjeridun juágu. 'IGWeíriti nafíñen lúma nugúndan jáu, labádinagua sun le nasúfurirubei, sandítina dǘgüdaguaü, áni buin níña gíñe láu ugúndani, jueígiñe. XH)Máma naríñaguñein le lun níchugun jidúnrun, lugúndun queí buga naríñaguni jun, tídaañadün nanígi, lídaañadiwa ában ínsiñejabúni le mébejati, lídan yebe ibágari o lídan yebe oúweni. G¡Rújuma ában ubáraü woun tídan janígi! Madǘgüngidiwa dáñu lun ni ában, maríbadagüdün wagía ni ában, mayéedagun. zF oÍtara líña lubeíti, nidújeñu jínsiñetiña nun, niján buri dimúrei le líchugubei Búngiu woun. Ligía lúnti lubeí wachíbuni sun luwúyeri iwíyeni wawáriua, dándu lueí wágubu quei tueí wawáni. Áluaja wamá lun jarúma lan wémeri le gumúti lúma Búngiu, ladǘga luweírin inébesei le wawágubei lun Búngiu. Lasáansiragun jagáburi Coríntona {Eoábame ában nan úguchili jun,
jugúyame nirájüñü, líña laríñagun Jabúreme, le Súnti Gabáfu.jDMLigía gíñe laríñagunbei Wabúreme Búngiu.Furíjuma jagánaguagiñe ja mafíñebaña nuágu, díse jumá jaweí, líña Jabúreme.Mádaragua jumá júngua lídoun le wíyebei.Ábame nerésibirunün, rC]Siñáti gadǘnama jamá sándu tídan lúban Búngiu, áni lúban Búngiu le wínwanbei wagía, quei laríñagun Búngiu guánarügü.Naganoúba jagánagua, eíbuga áume jagánagua,áuba Jabúngiute, jagíame nánigu. B)Siñáti níjein lan úarani lídan Crístu lúma Máfia, siñáti gíñe lúaradun ában afíñeti luágu Crístu lúma ában le mafíñeti. dAAMagámarida jumá gürígia ja mafíñetiña luágu Crístu, lugúndun janǘgüba ában ibágari le múaraanti. Mamádaguati ísuruni lúma wuríbani, siñáti gíñe gamádagua lan larúgounga lúma lubúriga. 0@Y Ayúmuraguatina jun quei layúmuragun ában úguchili joun lirájüñü lun jínsiñejabu jumá woun le gumúti, queísi wínsiñejabu jun. Aganoúati Búngiu wádan n?U Masáansiragúnti wínsiñejabu jun, láu sun afíñetina luágu sáansigua lan jínsiñejabu woun. > Wadújeñu Coríntona, adímurejaadina jun láu furáangu, dará náaru nanígi jun le gumúti, le luweírin jínsiñe nun. *=M moúnwentiwa lídaangiñe asúfuriruni ligía. Láu sun níjein lan cátei lun lírudaguagüdüníwa, níjein gíñe ugúndani lúmagiñe Búngiu tídan wanígi. Láu sun gudéme wamá según uboú, aríñagatiwa joun gürígia luágu irísini inárüniti le gayáraabei jadáriruni lídan Jesucrístu, láu sun úa lan ni cáta wáma según jarítagun lánigu uboú, ibíja wamúti sun cátei lídaangiñe Crístu. q<[ Níjein dan, oúsera jamútiwa quei ibídiñewatiña, níjein dan quei subúdiwatiña buídu, níjein dan, agúrabañu wáña lan woúnwen, awánjagua wínwanlu, ígirati Búngiu lun wasúfurirun, lun wafúnrendeirun lídaangiñe, ;Níjein dan ibíjatiwa inébesei, níjein dan anábawaguatiwa. Níjein dan adímurejoúati buídu wawágu, níjein dan adímurejoúati wuríbati. Níjein dan, oúsera jamútiwa quei yéetiña, níjein dan quei wügǘriña ja aríñagutiña inárüni. ^:5láu wáni ugánu le lánina inárüni, lúma láu lubáfu Búngiu wádan. Yúsu wamúti lárumatena lubuídun ibágari, dándu lun woúdin jabároun wáganiñu quei lun waráramuniña dan le jayábin wabároun. 9Arúfuda wamúti gíñe luágu esériwidutiña lan lun Búngiu wagía láu larúman wabágari, láu lisúbudin linárün Búngiu woun, láu wagúraasun lúma wareíni, láu warúfuduni lubáfu Sífiri Sándu le wádaanbei, láu wínsiñejabu le tímatimaati, _87Beíjamaadíwa, dáüjamáwa, ínchajoúatiña gürígia lun jeíbaajaníwa, jéreti wawádigimari lun Búngiu darí lun wasándirun oúnwenbun lubúcha uágu. Reídeijadiwa marúmugunga, áfaaga wagía ilámaü. >7ubusénrügütiwa warúfuduni lídan sun cátei luágu esériwidutiña lan lun Búngiu wagía, láu luweírin wagúraasun lun wawánduni asúfuriruni, mégei, lúma lénreengúnga. c6?Áfaaguatiwa lun úaragua lan wagáburi lúma wapúrichijan, lueí jamúga jeréderúniwa gürígia lueí jagáambuníwa. Mabúseerúntiwa jamúga wanǘgün minébesei lun luwádigimari Búngiu láu wagáburi, S5Laríñajare Búngiu tídan Lerérun.Nagáambubei bagúajan nun lídan nidáani lun fuleíseijabu nan joun gürígia,
níderagubadibu lídan nuwéyuri lun nasálbarun gürígia. Chülǘjali lidáani Búngiu lun fuleíseijabu lan joun gürígia, niján buri wéyu le luwéyuribei Búngiu lun lasálbaruniña gürígia. A4 }Wagía, queísi ñadágimeintiña úara lúma Búngiu, ayúmuraguatiwa jun lun jarúfuduni láu lubuídun jigáburi luágu máma lan luágu ni cáta jerésibirei lareíni Búngiu jun. {3oMadǘgünti Crístu ni ában figoú, rúlumuti Búngiu sun lidúnrun wafígoun luágun Crístu lun láu lan lídan wamá ában lúma, lun wachǘlürün abágaridei ibágari lánina ísuruni le labúseerubei Búngiu lun wabágaridun.y2kWayábiña lubeíti queísi wügǘriña ja loúnajabaña Crístu, queísigubeirügü jamúga layúmuragun Búngiu guánarügü jun wádaangiñe. Ayúmuraguatiwa lubeíti jun lueígiñe loúbadina Crístu. aráandara jumá lúma Búngiu. 1!Le naríñagubei, láu loúnwen Crístu lídan wafúlasun, arúfudati Búngiu ában ǘma woun lun gayára lan lagídarúniwa wadúnrun luágu wafígoun ligíbugiñe, gayára lámuga gamádagua wamá lúma. Oúnaja lumútiwa lun waríñaguni le joun sun gürígia. 0Adǘga lumúti Búngiu sun cátei le. Gáganiguatiwa meja lúma ladǘga wafígoun, ába loúnajani Crístu lun lachíbuni wafígoun, gayára lámuga gamádagua wamá luma. Rúlumuti wadágimanu ligía woun lun waráandaragüdüniña sun gürígia lúma. 7/gLe lubeíti lídaanbei ában lúma Crístu, ábanjali gürígia iséri, gumúja sun cátei le lánina binádu ligáburi, labágariduña ában iséri ibágari lúma Crístu. e.CLigía manǘgün wabeí ni ában quei janǘgün lirájüñü uboú gürígia, según boúgudi jabíti. Luágu méja ában dan, barǘ wamuti meja Crístu quei janǘgüni lirájüñü uboú, mítaranjaali guetó. u-cJiláti Crístu jawágu súngubei, lun sun lan ja ánjabaña lun jerésibiruni ibágari lídaangiñe, mámaali lámuga joun guánarügü jabágarida, lun jabágaridun lun Crístu le oúwebei jawágu, sará ligía lídaangiñe oúweni. t,aMósu nesériwidun lun Crístu táu sun nanígi lárigiñe larúfuduni luweírin línsiñejabu woun láu loúnwen lídan wafúlasun súngubei. Queísigubeirügü jamúga jilá jamá sun gürígia úara lúma dán meja le loúnwenbei. 1+[ Ánjein weíri lubeí wesériwidun lun Búngiu darí lun warijín camá lǘlüñein wáu, ladǘga luweírin wínsiñejabu lun Búngiu lasúsereda. Ánjein genége lubálin luágu wesériwiduña lan lun Búngiu láu ában lidíli ichǘgü, ladǘga luweírin wínsiñejabu jun wadǘgei. %*C Máma wadímurejañaya buídu wawoúgua, wíchuguña ában cháansi jun lun jasándiragun júngua gúndaañu wáu, lun gayára lan joúnabuniña arúfudajatiña jagánagua ja apántajabaña luágu lubuídun jarúfudagun joúngua boúgudi jabíti, áni tídan janígi mabuíduntiña. c)? Ligía, quei subúdi wabálin lanúfudewa lueí lagúseragüdün Wabúreme, áfaaguatiwa lun wafíñeragüdüniña sun gürígia. Subúdi láali Búngiu cátawa lan, áni agúrabatina lun gíñe subúdi jumáni. c(? Lugúndun sun wagía, waráramuba ligíbugiñe Crístu lun werésibiruni cáda ában le lúnbei werésibiruni, según buíti o wuríbati lé meja wadǘgübei dán meja le uboúagugidiwa. Ugánu lánina darángilaü ' Ligía wáfaagunbei lun wadǘgüni lugúndan Wabúreme súnwandan, ya wagía yebe uboúagu, yágüta wagía yebe siélu. F&Gúndaatiwa láu furúmieguarügü cátei le gádaanbaliwa, láu sun jamúga jímein wamáni lun wígiruni ibágari le ya uboúagu lun woúdin agánawa lúma Wabúreme Jesucrístu siélu. X%)Ya uboúagu, siñáti waríjini Crístu, gayáraarügüti wafíñerun luágu. ]$3Gúndaatiwa lubeíti súnwandan, láu sun subúdi wamá luágu sun lan awánjagua lan uboúagu abágarida lídan wágubu, boúgudiñadiwa lan tueí wában yágüta siélu, máma lan lúmañadiwa Wabúreme. #-Búngiu aráanserubaliwa lun gabágari wamá le magúmuchaditi, áni rúlaali Sífiri Sándu woun queísi larúfudajan luágu ítara lúba lan. _"7Sun awánja lan abágarida láu úgubu le wawágubei, darítiwa mégeiti luágu, sandígua wagía woúngua láu idíjeri. Máma jamúga wabúseeruña woúnwen lun weréderun quei uwáni úouga úgubu táu, le wabúseerubei, lun lasáansiragun wágubu le gagúmuchadibei furése furése lídoun wágubu le magúmuchadibei, moúnwenga wagía. a!;Láume iséri úgubu ligía wawágu, mítaranbádiwa quei uwáni to úati úgubu táu. Buchá wawágu láu úgubu le wawágubei guetó, buséntiwa jamúga tadáurawagún wawáni láu iséri wágubu le lánina siélu. : oSubúdi wamúti lubeíti luágu gayára lan woúnwen lubáragiñe lagíribudun Jesucrístu uboúagun, gayáraati loúnwen wágubu quei teíguadun ában múna weíyaaru. Ánjein asúsereda, subúdi wamúti luágu aráanseeli lan Búngiu lun líchugun ában iséri úgubu woun lun wabágaridun láu, siélu, lun sun dan. Úgubume ligía, mámabei lánina uboú quei ában múna adügǘtu láu újabu, ábanbei úgubu lánina siélu. dAMarítaguntiwa sarágu luágu cátei lánina uboú le, ladǘga murúsuraü lan dan ladúrarun. Le uágubei wíchigei warítagun, luágu cátei lánina siélu, ladǘga cátei ligía, lúnbei sun dan ladúrarun.H Ni cáta le wasúfurirubei lídan ibágari le, lídan le wasáminarun luágu oúnwenbun ugúndani le lúnbei wibíjini yágüta siélu dánme le ñi wamá lúma Crístu lídan luweírigun. Maweírinti lidáani wasúfurirun woun ya uboúagu dan le wasáminarun luágu lúntibei lan dan magúmuchaditi wagúndan siélu.  Ligía máburujan lubeí warǘna. Oúwedeina líña wágubu murúsun murúsun, wawáni, tedérebuguduña ságü wéyu. q[Luágu jáni fuleísei nasúfurirei sun cátei lun gayára lan jagíbedun ja ánjarubaña lun lareíni Búngiu joun, gíbe jamámuga gíñe íchugutiña eteíngiruni lun luágu lareíni. Ítara lúba iñurúañu lan líri Búngiu. iKLugúndun subúdi wamúti luágu Búngiu lan le ásaaragüdübalin Jesúsu lídaangiñe oúweni, lásaaragüdübalíwa lan gíñe lúnya wabágaridun, úara lúma Jesúsu, ábame lanǘgüníwa úara júma ligíbugiñoun. mS Laríñajare Davíd tídan Lerérun Búngiu. “Afíñetina, ligía nadímurejánbei”, ítara giñéti afíñetiwa luágu Búngiu láu méme ligáburi afíñeni le meja luágubei Davíd. Ligía wapúrichijánbei luágu. 7 Ítara líña lubeíti, láu yaráfañu wamá lun oúweni lun wíchuguni ugánu jun luágu Wasálbaragüle, resíbi jumúti ibágari magúmuchaditi. 5c Wagía, sun awánja lan abágarida, yaráfañu wáña lun woúnwen furúmieguarügü wéyu lueígiñe Jesúsu, lun gayára lan larijíniwa libágari Jesúsu wádaangiñe. eC Le ñílumuti woúdin, buséntiña wáganiñu jáfaraguníwa jilágubei queí jáfaruni láganiñu Jesúsu jilágubei. Lúnti ítara lúba lan lun gayáraabei lan larijíniwa lubáfu Crístu le wínwanbei wádaangiñe. .U Eíbaajoúatiwa, mígirun lumútiwa Búngiu joun wáganiñu. Gayáraati jájuchuruníwa, ígira jamáwa múarugu quei jiláaña, siñáti jagúmuchaguagüdüníwa. /WÍtara, láu sun súfuri wamá sun luwúyeri lénreengúnga, súnwandan larúfudun Búngiu ában ǘma woun lun wáfuridun lídaangiñe furúmieguarügü lénreengúnga. Níjein dan, weíriti wadíjeri luágu cába lan wadǘga, máburujaanti warǘna, lugúndun íderagua lániwa Búngiu. GLarúgounga le wibíjubei luágu luweírigun Búngiu le lídaanbei Crístu, ítara líña quei ában irísini woun. Barǘ wamuti irísini ligía lídan fugiábu wágubu, le ítarabei quei ában soúdieru, lun larijíniwa luágu lúmagiñe lan Búngiu liábin oúnwenbun ubáfu le wawágubei, máma wámagiñe. 9Lugúndun Búngiu, le méme íchugubalin lámpu siélu lun lagídarúniwa lubúriga, ligía gíñe adúnraaguagüdübalin lilámpun tídan wanígi, lun gayáraabei lan wasúbudiruni luweírigun Búngiu le waríjibei lídan Jesucrístu. Abágariduni láu eménigi luágu Búngiu [/Dan le wapúrichijanbei, máma wawoúgua wapúrichija, luágu Jesucrístu wapúrichija, queísi Wabúreme, waríñagati wawoúgua luágu esériwidutiñarügü lan wagía jun, luágu wínsiñejabu lun Jesúsu. c?Quei mafíñen jabeí luágu werérun, darúlaali Máfia, le lubúngiutebei uboú le, jaríjin lun siñá lan larúgoungadagüdüni ugánu luáguti Crístu le weírigubei, le liyáwabei Búngiu wínwanti, jasáminan.  Ánjein mafúraangun lubeí werérun luáguti Wasálbaragüle, joún rügǘñein ja lúnbaña jeféridirun mafúraangun lan. LMayúsuruntiwa ibíbuni lun wafíñeragüdüniña gürígia luágu Crístu, rúwamuti wanágan luágun cátei le adügǘbei arámudaguarügü, le nibúsigarídünabei. Masáansiragun wameí Lerérun Búngiu, inárüni rügǘñein waríñaga. Ítara líña jasúbudiruni sun gürígia cátawa lan ligíbugiñe Búngiu. v  gMáburujalá lubeíti warǘna, lugúndun rúlaali Búngiu wadágimanu le lábun waríaajan, láu lareíni.  {Ligía sun lubeí wagía afíñetiña luágu Crístu, gidáwaaru bélu lueí wasáminan, subúdi wamúti Crístu furáangu, láu sun luweírigun. Ítara wáña quei ában isúbusein to arúfudubalin luweírigun Wabúreme Crístu, áni láu wasígirun íchigei warítagun luágun, sáansiguagüda lumútiwa láni Espíritu murúsun murúsun lun ítara wamá queí ligía.H  Wabúreme Crístu, ligía Espíritu le íchugubei ibágari. Láu Espíritu ligía (le méme Sífiri Sándu) wádan, sálbatiwa, máfaagunga wagía lun wagúnfulirun láu lilúrudun Moisés.  Ánjeinti dan le lígiruni ában gürígia binádu ligáburi lun leíbugun lúma Crístu, ába tagídarún bélu tugúya lueí. # ?Chülǘ lúmoun dan le, dan le jalíijanun líburu buri to labǘrüjaboun Moisés, darúguatu ában bélu láu jachǘgü lueí gunfaráanda jamá. eCDerétu janígi Israelítagu jagía lun laníchigu lilúrudun Moisés joun, queísigubeirügü jamúga núrein lan bélu darúgu láu jasáminan. Íbini guetó, dan le jalíijan tídaangiñe líburu to lilúrudun Moisés, bélu méme tugúya to luáguboun jasáminan, mígirun tumútiña lun gunfaráanda jamáni laníchigu binádu lidáradun Búngiu joun, siñáti jasúbudiruni luágu gúnfuliwa lan sun laníchigu binádu darádu ligía lídan Crístu le Wasálbaragüle. pY Madǘgüntiwa queí meja Moisés, adáuragua láu ligíbu táu ában bélu lun maríjin jamáni Israelítagu léñeguchun larúgounga ligía le siñábei ladúrarun, marámudaguntiwa láu ugánu lánina wasálbarun ni murúsun. 5 Ladǘga níjein lan eménigini le wawágu, luágu siñá lan leféridiruni ugánu luáguti Crístu luweírigun, wapúrichijánbei furáangu. >~}|2{{zQyxkw@vuuWtsrqqsqp;o0nmvm!kjSiohh.gffeNdcbb'ai`^^]`\2[ZYYX2W&VfUTSQPONlML8K=JIHGFbENDDD BBSAs@??>S=<<;::m938766$5J443q211k00R/.--,**)'A&%$#"i!!, #[}QOsiO a8ZO >G XÁu Páblo lúma Silváno láu Timotéo, wabǘrüjañoun gárada to jun, jugúya tílana ligílisi to ubúruguboun Tesalónica ja lánigubaña Wáguchi Búngiu lúma Wabúreme Jesucrístu. =sJoúcha jumá lúntima jasúbudiruni Wabúreme Jesucrístu le Wasálbaragüle, awáanse jugúyame lídan línsiñejabu. ¡Uweíriguni lun, guetó lúma súnwandan! Ítaralá.{Ligía lubeíti, nidújeñu jínsiñetiña nun, queísi subúdi jumáali lubeí buri cátei le lubáramegiwa, toúnigigua jumá júngua lueí jeyéedunün gürígia wuríbatiña, ígiragüdei arúfudajani le inárüniti luáguti Búngiu jun. |qAdímurejati tídan sún buri ligáradan luágu buri cátei le, láu sun nújein buri lan tídaangiñe, jénreenguti gunfaráandawa tan. Játi ibídouguabaña áu jáma ja loúguabaña afíñe, garábaguati laníchigu labǘrüjan Páblo según jagía, ítara quei jadǘga tún buri tíbiri líburu to Lerérun Búngiu. Jeféridiruba lun sun dan ladǘga cátei le. Subúdi jumeítia luágu lagúrabaja rügǘña lan Wabúreme Jesucrístu jasálbarun gürígia lubá lagíribudun uboúagun. Ítara líña gíñe labǘrüjan wadúje Páblo le jínsiñebei woun sarágu, jun, láu subúdi le líchugubei Búngiu lun. Z-Ligía lubeíti, nidújeñu jínsiñetiña nun, sun anjǘnja lan agúrabajeí buri cátei le, joúcha jumá lun ladárirunün Búngiu lídan úaraguni ligíbugiñe, jarúmañu, úouga mégeiti juágu. 'G Ánjeinti wagía, agúraba wamúti iséri siélu lúma iséri uboú le uágubei laríñaga Búngiu woun, sun cátei ñi, úaraguabei, áni buídubei gíñe. [/ agúrabañu jumeí lachǘlürün luwéyuri Búngiu, adǘgañu jumeí le juáraati lun joúfudajani. Lídaanme wéyu ligía, lagǘnrinchaguba siélu láu wátu geméti, ábame larǘrüdagun sun cátei. / Queísiti lagǘnrinchaguba lan sun cátei ítara, lúnti lubeíti jarúma lan jabágaridun, derégeguañu júngua lun Búngiu le gumúti, hI Lachǘlürüba wéyu ligía lun lagíribudun Wabúreme Jesucrístu uboúagun dánme le magúrabúniwa lan, queísi lachǘlürün jíweruti áriebu. Ábanmeti lagúmuchagun siélu láu ában lanárime ireíni, rǘrüguagüdaleíme wátu geméti sun cátei le ñíbei—játi, warúguma, wéyu—gudáme uboú láu sun cátei le lídaanbei. 9k Máma jamúgatia lugúndun ladárasarun lagúnfulirun Búngiu láu lerérun, queísi jarítagun sarágu, gagúraasunrügüti jabá gürígia lugúndun mabúseerúnti lun leféridirun ni ában jádaangiñe, labúseerun lun jaságürijan sun gürígia lídaangiñe jafígoun, gayára lámuga jasálbarun. 5cMabúlieida jumeí gíñe, nidújeñu jínsiñetiña nun, luágu ítara líña lan ában wéyu ligíbugiñe Búngiu quei mílu irúmu, mílu irúmu quei ában wéyu. %Ánjeinti siélu lúma múa le guetóbei, lareíduñein Búngiu lubáme wéyu dánme le lagúseragüdün. Lídaanme wéyu ligía, lágudubei Búngiu siélu lúma uboú le gumúti láu lugúmadin. Ja madǘgünbaña gásu láu Búngiu, jágudúba lídan wátu ligía. oWÁba lachǘlürün dan lun lagǘnrinchaguni Búngiu uboú meja ligíra láu lidúnarina gúnran. %Mabúseeruntiña jasúbudiruni luágu ladǘgüni Búngiu sun cátei lídan lidáani lun ladügǘniwa. Adǘga lumúti meja siélu lúma uboú lúmagiñe binárü láu lugúmadin, adǘgaleí múa lídaangiñe dúna, geyégu líña gíñe múa ligía láu dúna. ábame jaríñagun. “¿Másan jaríñajare luágu liábinyaba lan Crístu uboúagun? ¿Jalíñañeinsan? Lúmagiñe joúwegun furúmiñetiña afíñetiña luágu Jesucrístu, ítara mémegili sun cátei queí meja lúmagiñe ladügǘnbei uboú.”  Lídaangiñe sún buri cátei le waríñagubei, rútima jumeí le jarítagunrugun. luágu lídoun lánme lagúmujoún dan, añájeinbaña gürígia éjerajatiña láu buri cátei luáguti Búngiu, jabágariduba queísi laríñaguni luríban jayúmajan joun, C Jarítagua jumá luágu buri cátei lé meja jaríñagubei profétagu, lúma luágu lugúmadin Wabúreme Jesucrístu le Wasálbaragüle, lé meja warúfudajabei wagía apóstolugu jun. ~  wNidújeñu jínsiñetiña nun, nuján tibíaman gárada nabǘrüjan jun. Tídan biángubei gárada, joúchatina lun narítaguagüdünün luágu arúfudajani inárüniti le furéndei jumáalibei, lun gayáraabei lan jasáminarun buídu luágu. C Jawágu lagúnfulira linárün dimúrei le. “Léchun oúnli lun leíginiya lewérajan, léchun büíruju le sun liñábei lágoun jarúmati, lúnya lágoun lídan gubégubeti.”, QBuítimaati jamúga meja joun lun masúbudirungubei jamáni ǘma le surúbei, sügǘ láu lárigiñe lan jasúbudiruni, ába jígiruni lerérun Búngiu joun. Ja subúdi jamáalibei Wabúreme Jesucrístu le Wasálbaragüle, ani séfujaña lídaangiñe iwíyei le lánina uboú le, ánjañaya áburuja lídoun buri cátei le lúnya lárügüdüniña, wuríbatimaabei le lúnbei gádan lániña sügǘ láu meja furúmiñe. wAríñagatiña joun jánigu luágu jabágariduba lan ában ibágari le ñí lumuti gayára lan jadǘgüni le jabúseerun, ánjeinti jagía guánarügü idámuniñanu lun Máfia, lugúndun sun gürígia lidámuñein cátei le árügüdübalin. 'Lugúndun aríñagatiña dimúrei buíduburiti, le málati, aríñaga jagía luágu gayára lan jagúnfulirun, ja afálarubaliña, lúma luríban jayúmajan, adǘga jameí furúmieguarügü iwíyei le jabúseerúbei. Ítara líña jacháwajaniña ja sun líñabei jaséfurun lídaangiñe binádu luwúyeri jabágaridun lánina bulíeiguaü, lun jagíribudun járigoún lídoun liwíye ibágari. Z-Ítara jáña arúfudajatiña yéetiña ja queísi w-élu mábeiti, queísi buri juánriñu le lanǘgün garábali, siádiwaaña lun jásügürün sun dan lídan luweírin-ágei lubúriga máfiougati. :mÁbati ladeínjan ában burígü maríñagaditi lun luágu lifígoun, adímureja ligía lun láu jamálali gürígia, ába mígirun láni lun lasígirun láu lilǘlün láu. PFéridiña jáña, lugúndun jígiruni ǘma le surúbei. Falá jamuti láni proféta Baláam, le liraǘ Beór, jémpulu, lé meja álugubei lagáñeirun seínsu láu ladǘgüni le wuríbabei. nUSiñáti jaríjin ában wǘri lun úa lan suámei jamánun, mabúchati jawágu adáagua figoú. Acháwaja jamútiña débilitiña lídoun figoú, bíbutiña luágu meménijabuni. Choúruti luágu jagǘnrinchagúba lan. 9 asúfurireina lueígiñe jasúfuriragüdün ámu. Nibúsigarídünati jabágaridun, adáagua jamúti lagǘbüri jayúmajan lídan larúgounga, ligíbugiñe laríjin sun uboú, darí lun júaradagun júma lídan jufédun queísi jamúga gürígia buítiña, wíyeti jabágari.  Ánjaña arúfudajatiña ja, ítara jáña queísi anímaalugu úati gunfaráanda jamá, jagǘriajoún lun járügüdǘn lun jafarún. Adímurejatiña wuríba luágu buri cátei le úati gunfaráanda jamáni, joúweguba queísi joúwegun anímaalugu, D Ánjañati ánjeligu, láu sun jéretima jamá, gabáfu jagía sügǘ jáu arúfudajatiña jagía, míchuguntiña jadúnrun ánjeligu wuríbatiña ligíbugiñe Búngiu, láu anabúni. B~} Lasúfuriragüdátimabaña Búngiu ja afálarubalin liwíye jayúmajan, ru jagía mebéreseni luágu le lubeíbei Búngiu. Arúfudajatiña magáambaditiña ja jagánaguabaña, barǘguatiña joúngua, mebéresentiña láu ni cáta, marúfudun jagía inébesei joun ja weírigubaña, anábarügü jamáña. } Sun le, ában jémpulu luágu ligáburi lasálbaruniña Búngiu ja derégeguabaña joúngua lun lueí oúchawagúni, ígira láña ja wuríbabaña lábugiñe asúfuriruni lubá jasíadirúniwa lun sun dan lídaanme wéyu lánina agúserawagüdǘni. |'Ságüja wéyu lasúfurirun wügǘri buíti ligía tídan lanígi láu laríjini lúma lagáambuni cátei buri wuríbati le jadǘgübei. {5Séfu lumúti meja Lot, ában meja wügǘri buíti, le weíribei lidíjeri luágu liwíye jagáburi gürígia wuríbatiña lídan fulásu ligía. z#Darí lumuti gíñe meja jadúnrun gürígia ja aganoúbaña ubúrugu Sodóma lúma Gomórra. Ába láguduni fulásu buri ligía darí lun ladáagun balígime, lun larúfudajan joun gürígia wuríbatiña ja lúnbaña jayábin járigiñe ca lan lafáyeijabei figoú. /yWÚati gíñe ferúduna lániña Búngiu mútu wuríbatiña já meja aganoúbaña uboúagu lídan lidáani Noé. Ába loúnajani gúnran jawágu gürígia jagía, Noé rügǘñein le apúrichijabei joun gafígountiña lun jasáansiruni jagáburi, jámaya sédü gürígia lánwoun asálbara. ]x3Úati ferúduna lániña Búngiu ánjeligu já meja afígounjabaña, ába lachágaraguniña máfiougatin, ába lígiruniña adaürǘwa lídan lubúriga ñi agúrabajei wéyu lánina lagúseragüdüniña. !w;Láu línsiñe seínsu joun, jaságaruba seínsu jueí láu jarúfudajan le málabei, le ñǘbinbei lídaangiñerügü jachǘgü, choúruti luágu jagúseragüdǘwaba lan luágu luríban jadǘga, yaráfati jeféridirun queísi laráanserúniwa jabá lúmagiñe binárü. v}Gíbeebaña afálarutiña lídan liwíye jémeri, áni ladímurejoúba wuríba luágu ǘma le inárünibei jadǘga. Au }Añájein meja yéetiña jádan warásan ja aríñagubaña luágu profétagu jamá, ítara lúba gíñe añájeinbaña lan jídan, jádaruba iyéeni lagánagua arúfudajani le inárünibei lun lagádeiruni jafíñen. Jarúfudubeiti yéetiña jagía láu luwúyeri jabágaridun luágu máma lan Crístu Jabúremebei, láu sun jilá lan Crístu lun lasálbaruniña. Láu cátei líra, janǘgüba agǘnrichaguni furése joun guánarügü. t  lugúndun madímurejaantiña meja wügǘriña jagía láu jáni joúngua. Jagía, queí meja wügǘriña jabeí derégeguatiña joúngua lun Búngiu, dimúrei buri lúmagiñeti Búngiu jadímurejabei lugúndun Sífiri Sándu lan adúndejabaliña.fs GLoúgiñe sun cátei, lúnti jasúbudiruni luágu úa lan ni ában gayáraati ladáriruni laníchigu cátei le bürǘ jamaalíbei profétagu láu láni lúngua. Busénwati lubáfu Sífiri Sándu lun gunfaráandawa lan, ,r SNíjein gíñe ában cátei choúrutimaati wáma luágu liábin Wasálbaragüle uboúagun—ligía ugánu le jabǘrüjabei profétagu. Buíti jadǘga lun jatúriajani jerérun wügǘriña jagía, ladǘga líchuguba lan larúgounga tun janígi queísi ában lámpu le adúnraaguti lídan ában fulásu le búrigati. Lesériwiduba jerérun woun ítara daríme dan le lagíribudun Crístu uboúagun, le ítara lúbabei queísi larúgadun dan le táfuridun warúguma to lánina bináafin—wasúbudirubei sun cátei lídaanme dan ligía. q 3Agáamba wamúti ladímurejan Búngiu ítara luágu Wabúreme Jesucrístu dán meja ñíñadiwa lan lúma Wabúreme luágu wǘbü le biníwabei. zp oAríja wamúti dan le líchugunbei Búngiu Úguchili inébesei lúma uweíriguni lun, ába laríñagun lumálali Búngiu lun lídaangiñe uweíriguni lánina siélu. “Niraǘ le jínsiñebei nun le, le áubei oúnwenbun lan nugúndan.” Arúfudajani le wíchugubei jun luágu lagíribudun Wabúreme Jesucrístu uboúagun láu sun luweírin lubáfu máma meja úraga, aríja wamúti meja luweírigun láu wágu. Dn ítara líña lubeíti, nadǘgübei nuáraati lun íbini lánme lárigiñe jiláadina lan, lun súnwandan lan jarítagun luágu buri cátei le. Já buri aríjubalin luweírigun Crístu am =Subúdigüda láali Wabúreme Jesucrístu nun luágu yaráfaali lan wéyu lun noúnwen, 1l ] Láu sun líra, sun wínwangidina lan, afíñetina luágu buídu lan lun nagúaruni jarítagun lun luwúyeri ibágari le lúnbei jabágariduni queísi lánigu Crístu. k  Ligía narítaguagüda mémebadün lubeí luágu, láu sun subúdi jumáali lan, áni jeíbuguña lan lídan inárüni ligía. j  Ítara lúba úa lan ni cáta ásiñeragüdüti jebélurun lídoun larúeijan Wabúreme Wasálbaragüle Jesucrístu, le magúmuchadibei. [i 1 Ligía lubeíti nidújeñu, quei wájali lubeí Búngiu jun, anúadajalaǘn lun lánigu jumá, áfaagua jumá lun lájüchün buri cátei le jídan, ánjein jadǘga ítara, máburujabadün lídoun féridi. (h K Ánjeinti le mítaraanbei ligáburi, ítara líña queísi ában maríjinti o ában lan madíse taríjin, bulíeilá luágu chibáwaali lan binádu lifígoun. Bg Ánjein níjein buri lubeí igáburi líra jídan le tímatimaati, mámabei luágu ni cáta jisúbudin luágu Crístu, áni líchuguba jibágari sarágu cátei buíti lun Crístu. df Careíduni lánwoun edéregeraguni únguaü lun Búngiu, ínsiñejabuni lánwoun areíduni. Ve 'subúdi luágu Búngiu lánwoun lubuídun jigáburi, ragǘguaü únguaü lánwoun jisúbudin luágu Búngiu, gurásu lánwoun ragǘguaü únguaü, edéregeraguni únguaü lun Búngiu lánwoun gurásu, ]d 5Ligía lúnti lubeí jáfaagun lun jíchugun lubuídun igáburi lánwoun jafíñen, c Gúnfuliti Búngiu láu lerérun, lídaangiñe Jesucrístu, láu líchuguni le buídutimaabei lúma le weíritimaabei woun. Láu líra, gabáfu wamá lun wanúrajan lueí lagǘbüri ayúmajani lánina uboú le, ibíja wamámugei ligáburi Búngiu wádan. nb WRúlaali Búngiu sun le wemégeirubei woun lun wabágaridun lúma lun wesériwidun lun, láu lasúbudiragüdüni Jesucrístu le agúarubei woun lun gafánran wamá lídan luweírigun lúma lubuídun cátei le ladǘgübei. +a QIbíja jumá sarágu abíniruni lúma darángilaü lueígiñe jasúbudiruni Wáguchi Búngiu lúma Wabúreme Jesúsu. Igáburi le lúnbei joúseruni afíñetiña 6` iÁu Simón Pédro, ában esériwiduti lun Jesucrístu áu, ában gíñe láni apóstolu. Nabǘrüjañoun gárada to jun, jugúya le ñǘbinjalibei lun gafánran jumá lídan luweírin asálbaruni le wabíjubei lídaangiñe Wasálbaragüle Jesucrístu, le méme Wabúngiute, lugúndun úaragua lan. k_ Q Mábuga jáña tirájüñü bamúlelua bun, to gíñe lanúadiruboun Búngiu. Ítaralá.=^ u Níjein sarágu cátei lúnti naríñaguni jun, mabúseerúntina abǘrüjarügü náni jun, agúrabatina nídin aríjaün lun nayánujan júma, lun lagúnfulirun wagúndan. s] a lugúndun le abúsuruti lun, gádan lumúti gíñe wuríbani le ladǘgübei. Lagúmujoún buri dimúrei \   Ánjein achǘlüra ában gürígia júmoun máma láu arúfudajani le, merésibira jumeí júbiñe, mabúsurun jugúyame lun, [  Furúmieguarügü le oúfudajati sarágu lídoun iséri arúfudajani, áni merédeti láu le larúfudajabei Crístu lun, úati Búngiu lúma, ánjeinti le eréderuti láu larúfudajan Crístu, níjein Búngiu Úguchili lúma Búngiu Irájü lúma. &Z GDuári jumá jaweí, lueí jeféridiruni le ñǘbinbei jun lídaangiñe juwádigimari luágu Crístu, resíbi jumeíme fáyeiti le gumúti luágu, siélu. EY Añájein sarágu ayéejatiña uboúagu ja mafíñebaña luágu quei lan gürígia tímatimaati liábin Jesucrístu uboúagun. Le ítarabei, ligía le yéebei, le láganibei Crístu. HX  Míni lan ínsiñeni, lun wabágaridun según lugúmadin Búngiu, áni lugúmadin Búngiu lun wabágaridun lídan ínsiñeni, queísi wagáambuni lúmagiñe furúmiñeti dan. Ja ayéejabaña UW %Guetóti nítu, ayúmuraguatina bun lun jínsiñegua wamá wámagua. Máma gumádi iséri le nabǘrüjabei bun, ligía méme le wámabei lúmagiñe furúmiñeti dan, dan le wagáambubei luágu Crístu. .V WOúnwenbun nugúndan láu nadárirun jádaangiñe birájüñü abágarida queísi lubúdubu, ítara queísi laríñagun Wáguchi Búngiu woun lun wabágaridun. \U 3Búngiu Úguchili, lúma Wabúreme Jesucrístu le Liraǘ Úguchili, jabínirubadǘn, jíchugubei jagúdemejabu lúma jadárangilan jun lídan jabúruchaguagüdüni larúfudajan Crístu lúma ínsiñejabuni. !T =Jínsiñetün woun ladǘga jínsiñe lan larúfudajan Crístu le lúnbei wáma lan súnwandan, woun, áni níjein arúfudajani ligía tídan wanígi. S Áu le weíriei mútu, nabǘrüjañoun gárada to bun, nítu to lanúadiruboun Búngiu lun lániguboun lan, lúma joun birájüñü. Jínsiñetün nun le tímatimaati, áni mámarügü áu, sun gíñe ja afálarubalin Crístu, jínsiñetün gíñe joun sarágu. R Resíbi jumeí labíniragüle Jesúsu, lúma línsiñejabu Búngiu, sandí jumeíme Sífiri Sándu júmagua. Ítaralá.=Qu Mábuga jáña sun wadújeñu lídan afíñeni jun. pPY Chúgua jumá júngua lídan líri Wabúreme lun jarúfuduni luágu lídaañadiwa lan ában wámagua. O Guetóti, nidújeñu, buídulá lídin jun. Áluga jumá lun jabuídurun le gumúti lídan jigáburi, ragǘjuma dǘgüdaguaü, abágarida jumá lídan úarani lúma darángilaü. Ítara lúba júmabei lan Búngiu láu lidárangilan lúma línsiñejabu. N Nabǘrüjañoun gárada to jun lubáragiñe nídin aríjaün, lun gayáraabei lan jasáansiruni jigáburi lubáragiñe nachǘlürün júmoun, lun memégeirúniwa lan narúfuduni nubáfu juágu quei apóstolu láu nasúfuriragüdünün. Lugúndun rúlumuti Búngiu ubáfu nun queísi apóstolu lun nawáanseragüdünün lídan jeíbugun lúma, máma lun neréderunün lueí. M# Gúndaatina lun naganoún quei mabáfuti ánjein buídu lubeí jigáburi, áni wayúmuraguamémeba lun jiábin lun jabuídurun le gumúti. !L; Dan rügǘñein múaran lan lagáburidun gürígia lúma linárün Búngiu, labúseerúa larúfudúniwa nubáfu queísi apóstolu lun nasúfuriragüdüni gürígia luágu lifígoun, dan le buídu lan joúdin lúma Búngiu, mabúseerúnwati narúfuduni nubáfu láu abeíchuni. Ky ladǘga mabúseerun wamá warúfuduni wabáfu quei apóstolugu láu wasúfuriragüdünün luágu luríban jigáburi. Busénrügütiwa lun buídu lan jeíbugun lúma Búngiu láu sun jamúga ígirúa wamá marúfudunga wabáfu quei apóstolugu. J Agúrabatina jasúbudiruni luágu afíñe wamá luágu Crístu le tímatimaati, áni níjein lan agánawa wádan láu sun lubáfu, wIg Joúchagua jumá júngua lun jaríjini ánjein lánigu jubeí Crístu le tímatimaati, joúchagua jumá júngua, moúchugua jumána. ¿Ibídiñeti jun luágu níjein lan Crístu jídan ánjein afíñe jubeí le tímatimaati luágu? uHc Inárüni luágu jilá lan luágu gurúwa queísi débiliti, ába labágaridun láu lubáfu Búngiu. Débilitiwa gíñe queísi ligía dán meja le laganoúnbei ya uboúagu, áni quei sará lan Crístu lídaangiñe oúweni láu sun lubáfu Búngiu luágu, wachǘlürüba júmoun láu sun lubáfu Búngiu wawágu ladǘga lídaañadiwa lan ában lúma Crístu. 7Gg Narúfudubeiti jun luágu adímureja lan Crístu nídaangiñe. Áni medébilinti Crístu lídan ligáburi loúserunün, arúfudarügü lumúti luweírin lubáfu jagánagua. VF% Luágu meja libíaman nuweíyasun júmoun, wéridi numútiña meja ja adáagubaña wuríbani lun jasáansiraguni jagáburi. Láu sun díse nan jueí guetó, naríñaguñaya joun sun ja asígirubaña adáagua wuríbani, luágu dánme lan nídin bisídaün lǘrüwan weíyaasu, nasúfuriragüdübaña lan láu ában érei weíriti. ZE / Nijánme lǘrüwan weíyaasu nídin bisídaün. Dánme le nachǘlürün júmoun, lagúseragüdǘwaba cáda ában le gadúnrunti ánjein añájein lubeí biáma o ǘrüwa geféentiña luágu lidúnrun. #D? Nidíjeritina lueí lídan lánme nídinya bisídaün, lanǘgagüdünina Nubúngiute busíganu jáu, lueí gíñe nayájun jawágu sarágu jídaangiñe ja afígounjañabaña lúmagiñe binárü áni mígirun jamágili iwíyei, salúfuri, lúma buri ámu luwúyeri wuríbani.lCQ Nidíjeritina lueí dan lánme nídin aríjaün, fágua madárirun nubádün agáburida queísi nabúseerun jamúga nadárirunün, ábame magúndaanbadün lan láu ébechuni le lúnbei níchuguni juágu. Nidíjeritina lueí nadárirunün ageíndagua, láu gimúgaü, lúma igáñi tídan janígi, láu jáfaagun lun jawáanserun láu jǘnabudagüdüniña jidújeñu lueígiñe Jesucrístu, láu marásualugu, agúseragüdüña jidújeñu, láu pántaü, lúma lídan chagáguaü. :Bm Fágua jarítaguatün luágu weséfuraguña lan woúngua jigíbugiñe, máma líña. Lubáragiñe líra, wadímurejaña ligíbugiñe Búngiu queísi lánigu Crístu. Sun le aríñaga wamáalibei, waríñaguñein lúnrügü jawáanserun lídan jeíbugun lúma Búngiu, nidújeñu jínsiñetiña nun. ]A3 Amúriajatina lúma Títo lun lídin bisídaün, oúnaja áu ában idújei lúma. ¿Yéegua lumútün funági Títo? ¿Ma ában láu woúserun wagía biángubei, áni ában méme Sífiri Sándu abúgurubalíwa? @  ¿Ayéeda numútün funági láu ában jádaangiñe gürígia ja noúnajabaña jun lun lanǘgüni seínsu júmagiñe nubá? Añájein, láu sun subúdi jamáni luágu meréde nan quei ában ijǘrügu jun, aríñagatiña luágu barǘ nan seínsu júmagiñe lídan ámu luwúyeri láu ibíbuni. >  Nagástarubei le númabei láu ugúndani juágu, daríme lun níchaagun núngua le gumúti luágu jufúleisein lun gayáraabei lan jeíbugun buídu lúma Crístu, láu sun genége láni luágu dántima lan le jínsiñe jumá nun, mínsiñetimaatina jun. k=O Guetó aráanseedina lun nídin bisídaün lǘrüwan weíyaasu, áni mámabadina ában ijǘrügu jun. Máma náluguñein le júmabei, jugúya nálugubei lun jedéregeragun júngua le gumúti lun Crístu. Ítara jíña nun queísi isáanigu, áni agǘbürigu lúnbaña joúndarun seínsu jabá jasáanigu, máma isáanigu jabá agǘbürigu. 4<a Moúserun numútün ǘnabu jaweí tílana tíbiri ligílisi, ánjein gubeírügü láu lubeí meréde nan quei ában ijǘrügu jun. ¡Ferúduna jumána luágu líra! ?;w Lídan wadágimanu le nadǘgübei láu sarágu gurásu jagánagua, arúfudúati láu seíni lúma miláguru weíriti le nadǘgübei luágu ában lan apóstolu tímatimaati áu. : Ábanjadina lǘlü táu láu nadímurejan buíti nuoúgua, áni jugúya adǘgagüdübalin nun, lugúndun jugúya yebe lúnbei jadímurejan buídu nuágu, máma áu. Mǘnabuntina sügǘ jáu súper-apóstolugu ja jafálarubaña, láu sun ni cáta nan. *9M Ligía nagúndaarúnbei láu débili, anabúni, mégei, eíbaajoúni, lúma buri lénreengúnga le nasúfurirubei luágu nesériwidun lun Crístu, lugúndun dántima le débili nan, weíritimaabei nasándiruni lubáfu Crístu nuágu. Lidíjeri Páblo jawágu tílana ligílisi Coríntona 8/ laríñaga Nabúreme nun. “Anájein búma láu nínsiñejabu, áni buídurügüti líra lun bawánduni sun asúfuriruni, buítimaati larijín nubáfu jawágu gürígia dan le débili jamá.” Gúndaatina lubeíti láu nidébilin, lun larúfuduni Crístu lubáfu nuágu. j7M Ǘrüwaali weíyaasu namúriajan lúma Nabúreme Crístu lun lagídaruni sándi ligía nueí, ,6Q Buídu buríti bugája cátei lé buri larúfudubei Búngiu nun siélu darí jamúga lun gayára lan napántajan luágu. Lun mámabei lan lúba, ába líchugun ában sándi nuágu camá jamuga ában jíyu charúñu nuágu, liábin quei ában lumégen Máfia lun lasúfuriragüdünina. I5  Láu sun ánjana lan jamúga busén nadímurejan buídu nuoúgua, máma jamúga libídiouniga áu líra, lugúndun inárüni lan jamúga le naríñagubei luágu le asúseredubei nun. Madǘgün nubeí lun úa lan ni ában anǘgütina weíri sügǘ láu laríjinina o sügǘ lan láu le lagáambubei naríñagun. :4m Gayáraati jamúga napántajan luágu naríjini buri cátei líra, láu sun líra, siñáti napántajan nuoúgua, nadímurejanrügü luágu luweírin mabáfu nan nurúmawagua. .3U Ñi siélu, arúfudati Búngiu cátei nun lé buri uágubei siñá lan nadímurejan ni ca un ladǘga arámudaguati buri cátei ligía lueí jasúbudin gürígia. X2) Subúdi numúti luágu barǘwa nan lídoun lǘrüwan siélu, le méme gíribei paraíso, ibídiñeti nun ánjein láu sun lubeí núgubu o máma lan láu sun núgubu, Búngiu rügǘñein asúbudirei. d1A Catoúrusu irúmu guetó lueígiñe nanügǘniwa lídoun lǘrüwan siélu, áu le afíñebei luágu Crístu. Ibídiñeti nun ánjein láu sun lubeí núgubu nídin, lúmoun máma lan láu, Búngiu asúbudirubalin. -0 U Magáñeirunti gürígia ni cáta láu ladímurejan buídu luoúgua. Láu sun líra, nabájüdagua jun guetó luágu buri cátei lé meja larúfudubei Jesúsu nun. 6/e !Ába jaráriragüdünina numádagu lídan ában faníñe lídaangiñe ában funédere láni lubárierun ubúrugu, ítara líña neséfurun jájaburugugiñe náganiñu.A.{ Dán meja le ubúrugu nubeí Damásco, ába líchugun gumádimati le esériwidubei lun urúei Arétas oúnigirutiña luágu buri lubéneri fulásu ligía lun janǘgünina adáüra. 7-g Búngiu, le Lubúngiute áni Lúguchi Wabúreme Jesucrístu, le únbei lúnti lan líchugúniwa uweíriguni lun sun dan, subúdi lumúti luágu inárüni lan naríñagubei. ",= Ánjein lúnti lubeí napántajan lun gayáraabei lan jerésibirunina queísi apóstolu, napántajaba láu buri cátei le, le arúfudubalin nidébilin. &+E Ánjein débili lubeí ában gürígia, sandítina camá jamuga áu débilibei. Ánjein áburuja ában gürígia lídoun figoú, weíriti nigárigu luágu. * Boúgudi lueí buri cátei le lúma buri ámu cátei, ságü wéyu nasándiruni lijǘrü nidíjeri jawágu tílana sun ligílisi. `)9 Deréti nuwádigimaridun láu sarágu lénreengúnga, reídeijadina marúmugunga sarágu weíyaasu, súfurijadina ilámaü lúma mágürabu, ayúnaraadina gíbe, súfurijadina lidíliga lúma tiloúgua anáanguni. (# Aweíyasujaadina sarágu luágu luwádigimari Wabúreme, áni luágu buri weíyaasu ligía daríguaadina núngua lídan pelíguru dúnarugu, jádan jíwerutiña, jádan nupaísanu, lúma jádan teréncha. Daríguaadina núngua lídan pelíguru ubúrugu, áraabu, lúma baránaja, lúma lídan pelíguru jádan gürígia aríñagutiña luágu idújeñu jamá lueígiñe Jesucrístu, le jayéeni. 1'[ Ǘrüwa weíyaasu jíchaagun Rómana wéwe nuágu, ában weíyaasu jachǘragun juríu dǘbü nuágu. Ǘrüwa weíyaasu tabúluchun ugúnein to ídaanboun náfayaja náu, ában weíyaasu sügǘtina ában áriebu lúma ában wéyu anágü baránaja lárigiñe tabúluchun ugúnein náu. R& Seíngüjali weíyaasu jabeíchunina juríu láu darándi-néfu beíti. %5 ¿Esériwidutiña lun Crístu jagía? Sügǘtimaatina jáu láu sun nadímurejaña lan queísi ában lǘlü táu dan le naríñaguni. Ñadágimeinjaadina sügǘ jáu, beíwaadina sügǘ jáu, dáüwaadina sügǘ jáu, sarágujali weíyaasu yaráfa nan lun noúnwen. $! ¿Jarásan Hebréona jagía? Áu sun. ¿Linásiñuna Israél jagía? Áu sun. ¿Linébaanfaangu Abrahám jagía? Linébaanfan gíñe áu. # Láu sun nibúsigari nan lun naríñaguni, ¡weírití buga wedébilin lun wadǘgüni cátei líra! Ánjeinti le uágubei gayára lan janáangun joúngua, gayáraati gíñe nanáangun núngua luágu (nadímurejaña méme queísi ában lǘlü táu). U"# Lugúndun awánda jumútiña ja afósurubalün lun jesériwidun joun, jáma gíñe ja aságarubalin le júmati, ja anǘgübalün jánime, ja oúserubalün quei ni cáta, ja agáyuajabaña jigíbuagun. \!1 ¡Quei lanárimebei lichú jáu, awánda jumútiña lǘlü táu láu ugúndani! t a Queísi japántajan arúfudajatiña jagánagua láu buri cátei le lánina uboú le, napántajaba gíñe. 1[ Dan le nadímurejan buíti nuoúgua, madímurejaantina láu ában ǘnabuni quei ligáburi ladímurejan Crístu, nadímurejan quei jadímurejan ibídiouguatiña áu.  Naríñaguñaya jun. Úa la ni ában arítaguti luágu ladǘga lan lǘlü lan náu nadímurejanbei jun ítara, ánjein jarítagua jubálin ítara, ígira jumána lun nadímurejan jun quei ában lǘlü táu, lun gíñe gayára lan napántajan murúsun.  ligía giñéti jafámurubei ja esériwidubaña lun queísi gürígia ja adǘgütiña buíti. Wel, lachǘlürüba wéyu lun jerésibiruni le jadǘnabei luágu wuríbani le jadǘgübei. Lasúfurirun Páblo luágu lesériwidun lun Crístu queísi apóstolu   Áni máma cátei terénchati le, lugúndun Máfia guánarügü arúfudaguati lúngua quei ánjeli le íchugubalin larúgounga, } Máma Crístu oúnajabaliña yéetiña jagía jagánaguoún láu sun jafámurun camá lánigu Crístu apóstolu jagía. Z- Nadǘga mémebei le nadǘgübei lun míchugun nan lúgaaru joun arúfudajatiña jagía ja áluajabaña lun gayáraabei lan jaríñagun luágu ítara méme líña lan jesériwidun jun queísi wagía. { ¿Cásan uágu nadímureja ítara? ¿Ladǘga funásan jimísiñe nun? Subúditi luweírin jínsiñe nun lun Búngiu. 'G Ítara quei choúru náni luágu subúdi náni linárün Crístu, ítara líña gíñe nasúbudiruni luágu manǘgübadina lan seínsu lúmagiñe ni ában lídan sun Acáya, lueí jamuga lagídarúniwa lébuna ugúndani le nuágubei, lun gayára lan nesériwidun jun magúburajanga. ;o Áni dan lé meja níjein lan nemégeirun dan le júma nubeí, merédetina quei ijǘrügu lun ni ában, idújeñu ja ñǘbinbaña Macedóniagiñe, jagía íchugubalin le nemégeirubei nun. Ítara líña náfaagun lun mámabadina lan ijǘrügu jun lídan ni cáta, áni ítara méme lúba nadǘga. #? Barǘtina seínsu jámagiñe tílana ámu buri ligílisi láu nerésibiruni le jafáyeirubei nun, lun nayúsuruni esériwida jun magúburajanga naün. J  ¿Ódi wuríbati nadǘga napúrichijani ugánu lánina asálbaruni jun magúburajanga áu ni cáta, ǘnabudaguagüda núngua ítara lun niñúragunün lídaangiñe binádu jigáburi? *M Fágua ibídiouguati láu ligáburi nadímurejan, mabídiounigati láu nisúbudin, áni arúfuda wamáali le jun súnwandan lídan sun le adǘga wamáalibei. b= ¡Afíñetina luágu mǘnabun nan sügǘ jáu súper-apóstolugu ja jafálarubaña! =s Naríñagubalin le, ladǘga resíbi jumáaña ja ñǘbintiña adímureja iyéeni jun luágu Crístu, áni bulíeiguatün lueí cátei inárüniti le warúfudajabei jun. Resíbitün gíñe ában espíritu láu ugúndani ámu lueí Sífiri Sándu le resíbi jumáalibei láu warúfudajan jun, resíbitün gíñe ában ugánu lánina asálbaruni jámagiñe le ámu lueí ugánu lánina asálbaruni le agáamba jumáalibei wámagiñe. F Ítara quei layéedunun Máfia Éva, janúfudetina lueí gíñe jígiraguagüdün júngua lun jeyeedún lídan jarítagun, lueí jesériwidun lúnrügü Crístu táu sun tarúman janígi. ?w lugúndun eméendütina jáu láu ában eméendüni le lúmagiñeti Crístu, lueí jamuga jígiruni Crístu. Áu asúbudiragüdübalin Crístu jun, ába júaradun lúma, áni le nabúseerúbei, lun gayáraabei lan nedéregerunün lun quei ában irájü jarúmatu to amárieidutu lúma ábanrügü wügǘri. w~}||l{zz>%=<<;:q99 8$7,65J44W3_210f/.--T,,+))((0''^&&`%$j##N""O!![  t{Ad?{@P 9 J gL3j&IESódini ába lagaambún ában ireíni ñǘbinti siélugiñe quei dan le láfurun ában garábali jéreti, ába lagaambún tídan sun múna to ñí jabei. }H uDan lachǘlürünbei luwéyuri fédu le Pentecostés, oúndaragu jáña sun lánigu Jesúsu lídan ában fulásu. G 'Ábati jíchaajan ubúnuruni, ába láburujan luágun Matías. Lúmagiñe óra ligía, ába ábanjali lan jádaangiñe apóstolugu.6F glun lesériwidunibu queísi apóstolu lewéñegua Júdas. Ladǘga féridi láali Júdas lubára ladǘga lafígounjan, áni ñǘdünja lídoun fulásu le ladǘnabei. EE Ába jayúmuragun lun Búngiu ítara. —Wabúreme, amǘrü le subúdijabúbei tun janígi sun gürígia, arúfudabei woun ca lan jádaangiñe bián wügǘriña ja anúadira báalibei D  Ábati jíridun bián jádaangiñe. José, le méme gíribei Barsabási, le méme gíñe gíribei Jústo, lúma Matías. zC olúmagiñe dan le labásterágüdünbalin Juan Jesúsu darí lúmoun dan le lamúdeirúnbei siélun, lun lewéñegua lan Júdas. Wügǘri ligía, líchuguba fe úara wáma luágu lásaarun Jesúsu lídaangiñe oúweni lúnya labágaridun. B ‘Ítara líña lubeíti, lúnti wanúadajan ában wügǘri wádaangiñe lé meja wámati sun dan le wáma lubeí Jesúsu, A )Ába lasígirun Pédro aríñaga. —Bürǘwañu líña dimúrei buri le luágu Júdas tídan líburu to gíriboun Sálmos. Laríñajare ñi.Reídeitá lúban málouga,úa jamá aganoútiña tídan. Aríñagati gíñe ñi.Rúalá lubára lun ámu. &@ GDan le jagáambunbalin gürígia ja aganoúbaña Jerusalén, ába jagúajan lun fulásu ligía, Acéldama, míni lan lídan jerérun, Fulásu Láni Jítaü. X? +Ába lídin, ába lagáñijan ában fulásu láu seínsu le afáyeirúbei lun luágu wuríbani le ladǘgübei. Ába láburujan láu lábulugu ǘnabun, ába lafáünchün, ába láfuridun sun litíripan. Z> /Ában meja jádaangiñe wánigu, Júdas, áni seríwiti lun Jesúsu úara wáma. k= Q—Nidújeñu, lúnti buga lagúnfulirun le laríñagubei Sífiri Sándu liyúmulugugiñe Davíd tídan Lerérun Búngiu, lídan le ladímurejánbei luágu Júdas, le adúndejabáliña ja anǘgübalin Jesúsu adáüra. ,< SLuágu ában wéyu lídan dan ligía, ába laráramun Pédro jagíbugiñe sun afíñetiña ja ñíbaña—jawára san-wein gürígia—ába laríñagun joun. ; 9Oúndaraguátiñaja sun jagía súnwandan lun jayúmuragun lun Búngiu jáma lamúlenu Jesúsu, túma María to lúguchu, jáma ja jíbiri würíña. 2: _ Dan le jachǘlürünbei ubúrugun, ába jamúdeirun tídoun rúmu to ñí lubei jagánawa. Ñíñein Pédro jádan, Jacóbo, Juan, Andrés, Felípe, Tomás, Bartolomé, Matéo, Jacóbo le liraǘ Álfeo, Simón le lídaanbei adámurini le gíribei Cananísta, lúma Júdas le lamúlen Jacóbo. 9  Ábati jagíribudun disípulugu lueígiñe wǘbü le gíribei Olívos lun ubúrugun Jerusalén, lidíse ában kilómetro. l8 S ába jaríñagun joun. —Wügǘriña Galiléana, ¿ca uágu jerédera aríagua siélun? Jesúsu méme le, le amúdeirubei siélun júmagiñe, liábiyaba ítara quei jaríjin lídin. Lanúadirún Matías lewéñeguame Júdas 7  Ñíñanu aríagua siélun sun amúdeireina lan Jesúsu, ligía jasáliragun bián wügǘriña, jarútu jadáüragun jarúgabu, T6 # Lárigiñe laríñaguni Jesúsu cátei le, sun añája lan aríaguei, ába liñurúniwa lun lanügǘniwa siélun, ába liábin ában juánriñu, ába ladáuragun láu, ába maríjin jamáali lan. P5 Ánjein dánme le liábin Sífiri Sándu juágun, jibíjuba ubáfu lun geféen jumá nuágu, dándu Jerusalén quei sun loúbawagu Judéa, Samária, chülǘ lúmoun lidíse-ágei fulásu uboúagu. @4 {Laríñaga Jesúsu joun. —Siñáti jasúbudiruni ídame lan o cába lan dan ladǘgei Núguchi cátei le buri, ligía rügǘñein gayára laríñagun ídame lan ladǘgei. +3 QDan le oúndaragujaña lubeí lúma Jesúsu, ába jaríñagun lun. —Wabúreme, ¿Nijánsan dan le lúnbei bíchuguniya linásiñun Israél lun larúeijan? ?2 ySubúdi jumúti luágu badíseigüda lan Juan láu dúna, nasúbudiragüdüñein jun luágu málüjadün lan giñe ánjaün badísei láu Sífiri Sándu. Lamúdeirun Jesúsu siélun 1 Dán meja le níjeingua lan Jesúsu jáma láni apóstolugu, aríñagati meja joun lun máfuridun jamá lídaangiñe ubúrugu Jerusalén, laríñaga joun. —Agúraba jumá lagúnfulirun dimúrei le líchugubei Núguchi jun, le uágubei naríñaga jun. e0 ELídan bián-wein wéyu le láubei uboúagu lárigiñe lásaarun lídaangiñe oúweni, arúfudaguati lúngua furáangu joun sarágu weíyaasu luágu wínwan lan. Ába buríti ladímurejan joun luágu larúeijan Búngiu. z/ odarí lúmoun wéyu le lamúdeirúnbei siélun. Lubáragiñebei lídin siélun, láu lubáfu Sífiri Sándu aríñaga lumúti cátei lé buri labúseerubei lun jadǘgüni apóstolugu já meja lanúadajabaña, lárigiñe lídin jámagiñe. 9. oLun teófilo. Abǘrüjatina bun tídan furúmiñetu nigáradan luágu sun le ladǘgübei Jesúsu, lúma le larúfudajabei, lúmagiñe dan le lagúmeserunbalin luwádigimari - Darángilabá. Mábuga jáña umádagu yána bun, rúbei wamábugaü lun cáda ában jádaangiñe wamádagu ja ñíbaña.J, lugúndun agúrabatina naríjinibu madíse, ábameti wayánujan. ^+ 7 Gíbeti yebe lúnti naríñaguni bun, mabúseerúntina abǘrüjarügü náni, f* G Buíti jadímurejan súngubei luágu Demétrio, áni inárüni luágu buídu lan ligáburi. Geféentiwa gíñe luágu cátei le, áni subúdi jumúti luágu inárüni lan le waríñagubei. Lagúmujoún buri dimúrei s) a Numáda jínsiñeti nun, mafálarabeí jémpulu wuríbati le, adǘgamemebeí le buídubei. Le adǘgüti buíti, lánigu Búngiu, ánjein le adǘgüti wuríbati, ibídiñegili Búngiu lun. Lubuídun láni Demétrio jémpulu J(  Ánjana lubeíti ñǘdün, neréruba lun luágu le ladǘgübei, adáagua marásualugu lúma iyéeni wawágu. Boúgudin lueí líra, merésibirun lumútiña wadújeñu ja achǘlürütiña, áni mája ligía lun jerésibiruniña ámu, ja erésibirutiña, ába labúguniña lídaangiñe adámurini le táni ligílisi. &' G Abǘrüjatina buga ában gárada joun tílana ligílisi, májati Diótrefes lídin láu le wabeíbei lugúndun busénti ábuti lan jádan súnwandan. &  Ligía lúnti lubeí weténirun joun, lun wíderaguniña lídan lapúrichijoún lerérun Búngiu. Luríban loúserun Diótrefes {% qFurítiña lun jesériwidun lun Crístu, merésibiruntiña ni cáta jámagiñe ja ibídiñejabubaña lun Búngiu. j$ OAbájüdaguatiña ligíbugiñe adámurini le yábei luágu bínsiñejabu joun. Adǘgabeí fuleísei le. íderagua báña láu le jemégeirubei lun jasígiruni jaweíyasun lídan ában igáburi le áuti lagúndaara Búngiu. (# KNumáda jínsiñeti nun, buíti boúserun lídan esériwiduni le badǘgübei joun wadújeñu lueígiñe Jesucrístu, joúntima ja lílana ámu fulásu. " 9Úati ámu cátei agúndaaraguagüdütina queísi dan le nagáambun luágu jabágariduña lan nirájüñü lídan úarani lúma larúfudajan Crístu. M! Oúnwenbun nagúndaarun dan le jayábinbei jádaangiñe wadújeñu lueígiñe Jesucrístu, ába jabájüdagun nun luágu bugúnfulin quei babágariduña lubeí úaragu lúma larúfudajan Crístu. C  Numáda jínsiñeti nun, nayúmuragun lun Búngiu lun buídu lan lídin sun cátei bun, lun gíñe magádie ban ítara queísi buídu lan lídin bun lídan beíbugun lúma Crístu. p ]Áu le weíriei mútu, nabǘrüjañoun gárada to bun, numáda Gáyo, le jínsiñebei nun le gumúti. ~ulBúma lámuga Wabúreme Jesucrístu, biní laǘnme Búngiu sun jugúya ja alíijabarun gárada to. Ítaralá.1lJoúchabá biábin lubáragiñe laríbougadun. Mábuga líña Eubúlo bun, Pudénte, Líno, Cláudia jáma sun wadújeñu lueígiñe Jesucrístu. \1lReídeija Erásto ubúrugu Corínto, ígira numúti Trófimo láu sándi Miléto. Z-lMábugaü tun Prísca lúma lun Aquíla lúma joun lufámilian Onesíforo. ;oláni leséfurubadina lueí sun wuríbani, areída láname lubá larúeijan siélu. ¡Rúalá uweíriguni lun súnwandan! Ítaralá. Lagúmujoún buri mábugaü lúma abíniruni %ClLáu sun líra, íderagua lumútina Wabúreme Jesucrístu, ába líchugun érei nun, ítara líña lubeíti gayára lan napúrichijani ugánu le lánina asálbaruni, agáambagüdaneí joun sun gürígia ja mámabaña juríu. Ítara líña leséfurunina Nabúreme lueí yebe oúweni, I lDan le furúmiñeti nadímurejan nueígiñegua ligíbugiñe lúrudu, úati ni ában íderagutina, ígira jamútina súngubei. Agúrabatina lun mabájüdün láni Búngiu cátei le joun. c?lToúnigiguabá búngua lueí, lugúndun garábaguaali luágun ugánu le wapúrichijabei. !lAdǘgaali Alejándro, le ñadágimeinbei gürábu, sarágu wuríbani nun, lafáyeirubei Búngiu quei ligáburi cátei le ladǘgübei. /l Dánme biábin, banǘgounme cápa to nígiruboun lúbiñe Cárpo yágüta Tróas nun, barǘbounme gíñe buri líburu, nigáradan burítima. 0[l Oúnaja nan Tíquico ubúrugun Éfeso. l Lúcas rügǘñein núma ya. Áluajabeí Márcos, banǘgeime búmagua, gayáraabei líderagunina lídan wadágimanu. Ol Ígira láadina Démas, jínsiñetimaati cátei le lánina uboú le lun, ñǘdünjati ubúrugun Tesalónica. Ñǘdünja Crescénte loúbawagun Galácia, ñǘdün Títo loúbawagun Dalmácia. 2_l Jouchabá biábin aríjana furése. Y+lGuetó, lagúrabuñadina nafáyeiruaja le lebégi ában ibágari le lánina ísuruni, afáyeiruajaü le lúnbei líchuguni Nabúreme nun, le agúseragüdüti le úaraguabei, lídaanme wéyu ligía. Áni mámarügüba nun líchigei afáyeiruajaü ligía, líchugubei gíñe joun sun ja agúrabajabaalin liábin láu ínsiñejabuni lun. `9lAgeíndagua náali luwúribun Crístu buídu, eíbaguaadina chülǘ lúmoun lébeja, adǘga náali sun le rúlaalíbei Búngiu nun lun nadǘgüni, areída náali arúfudajani le lánina wafíñen jarúmañu.  lÁu, sandíguatina núngua luágu nadǘgüñein lan lagúmujoún le nuáraati lun Búngiu, yaráfaali lórate noúnwen. C lÁnjein amǘrü, buídulá bisáminan súnwandan, awándabeí asúfuriruni, rúguabá búngua lun bapúrichijani ugánu le lánina asálbaruni, gúnfulibá buídu láu buwádigimari. f ElJíchugubei janágan luágun inárüni, ábame jadǘgün gásu láu sun luwúyeri úraga. $ AlLugúndun lachǘlürüba dan dánme le mawándun jamáni gürígia arúfudajani jarúmati, lubáragiñeme líra, jáluajabei arúfudajani le gúnfulibei lúma luríban jayúmajan, ábame jálugun sarágu arúfudajatiña lun jarúfudajani lérügü jabúseerúbei jagáambun joun. 6 elaráanseñubá lun bapúrichijani, busén jagía gürígia jagáambuni, mabúseerun. Afíñegüda báña, adeínjabá, eréra amǘrüme, arúfudajabá joun láu gurásu. C  lLigíbugiñe Búngiu lúma Wabúreme Jesucrístu, le lúnbei liábin quei urúei agúseragüdaña wínwangiña jáma jiláguaaña, naríñaguña bun lun bapúrichijani Lerérun Búngiu, 3lLíburu tugúya, jemégenboun gürígia ja esériwidubaña lun Búngiu lun jadǘgüni sun luwúyeri wadágimanu le lúnbei jadǘgüni lun.yklSun le bürǘwañubei tídan Lerérun Búngiu, Búngiu guánarügü íchugubalin jarítagunrugun wügǘriña lun jabǘrüdüni. Jútu líburu tugúya lun tarúfuduni le inárünibei lúma gíñe lun tarúfuduni le maríchabei, adǘgatu lun jígiruni gürígia cátei le mabuídunbei luágu le buídubei, arúfudajatu joun gürígia lun jabágaridun surúñu. W'lSubúdi bumúti Lerérun Búngiu lúmagiñe ñǘraügidibu. Tídan Lerérun Búngiu, ladárirúa sun lichú áu le busénwabei lun gayára lan jasálbarun gürígia, láu jafíñerun luágu Jesucrístu. talÁnjein amǘrü, ítaramemebá derégüdagu lídan le bafúnrendeirubei, le uágubei afíñeedibu lan. Subúdi bumúti luágu inárüni lan le bafúnrendeirubei ladǘga gayára lan bafíñerun jawágu ja arúfudajabalin bun. xil Ánjaña ja wuríbabaña jáma ja gayéejadibaña, jaríbadatimaaba, ítara mémejaba ayéeja lúma ayeedúa. ucl Inárüni luágu jeíbaajoúba lan sun ja busénbaña jabágaridun derégeguañu joúngua lun Jesucrístu. |ql Subúdi báali narítagun lúma nafíñen, aríja báali nugúraasun lúma nísiñejabu, lúma ída líña lan nawánduni eíbaajoúni lúma súfuri lúma líbiri lénreengun le nasúfurirubei lídan buri fulásu quei buri ubúrugu Antioquía, Icónio lúma Lístra. Subúsiti gíñe bun ída líña lan leséfurunina Wabúreme Búngiu lídaangiñé buri sun cátei le. _7l Ánjein amǘrü, falábaali narúfudajan buídu lúma ligáburi nagáburidun. tal Mawáanserunbaña sarágu, ladǘga geféenbei sun uboú luágu ibídiougua lan jáu, quei lasúseredun joun bián jagǘra ja awǘgürijoúbaña lun Moisés. Lagúmujoún dimúrei lúmagiñe Páblo lun Timotéo tídan gárada to xilÍtara quei jawǘgürijoun Jánes lúma Jámbres, ja gabíñarajadibaña, lun Moisés, ítara líña gíñe jawǘgürijoun wügǘriña ja lun inárüni. Wügǘriña buri ja, wuríbati jasáminan, garábaguaaña luágun wafíñen. ~ lÁba jafálaruniña yéetiña jagía lun jafúnrendeirun iséri cátei, siñáti jayábin lun gunfaráanda jamáni inárüni. A}{lJádan buri gürígia ja, añájein já buri ebélurubaña jábiñoun mútu ayéedaña würíña ja débilitiña, já buri buínbaña láu figoú lúma láu sun luwúyeri ayúmajani. |9lJafámuruba camá gúnfulitiña lúma Búngiu áni larijúba luágu iyéeni lan láu ligáburi jabágaridun. Meméterabá jámoun jíbe gürígia ja. l{QlJalúgurubaña jamádagu, jadǘgüba buri cátei mabuídunti mebéresenga jagía cába lan asúsereda lárigiñe, janárimebei janáangun joúngua, jáluajabei jagúndan guánarügü lubáragiñe jamúga jáluajani Búngiu. $zAlMínsiñejabubaña joun jarájüñü, magúdemejabu, marásualugubaña, siñábei járügüdagun joúngua, janárimebaña, láganibaña sun le buídubei. y}lJoúngua rügǘbei buri gürígia jabúseera buíti, jínsiñe seínsu joun, pánta jagía, barǘgua joúngua. Jadímurejaba wuríba luágu Búngiu, magáambun jabáña jagǘbürigu, meteíngiradibaña, minébeme cátei lánina Búngiu joun. ox YlLúnti gíñe basúbudiruni luágu liábin buríba lan wéyu jénreenguti lídounme lagúmujoún dan. w'lGayáraati jadáriragun joúngua lun jeséfurun tídaangiñe sádara to gádaanbaliña lurúma Máfia lun ladǘgüni labúseerun jáu.,vQlLúnti ában lan arúfudajati buíti ligía, lúnti gagúraasun lan jáma ja múaradúntiña lúma, lúnti larúfuduni joun táu anígi ǘnabugutu luágu marícha jamá, ladǘga gayára lan lasáansiruni Búngiu ligáburi jasáminarun lun gayáraabei lan jánjarun lun le inárünibei. ulMoún lumuti gádan láni wuríbu ában esériwiduti lun Crístu, lubáragiñe líra, lúnti buídu lan jáma sun gürígia. etClMadǘgabá gásu láu sigénei málati, subúdi báali luágu barǘ lan líra wuríbu. slAnúrajabá lubeíti lueí jayúmajan wügǘriña ñǘbürigiña, barǘba ában ibágari le lánina ísuruni, afíñeni, ínsiñejabuni, lúma darángilaü, úara jáma sun ja agúarubalin Wabúreme Crístu táu anígi jarúmatu lun líderaguniña. yrklLun lúnti lan ában ayúsuruni weíriguti ában gürígia le derégeguati lúngua lun Búngiu, ju ligía lun, lúnti jarúma lan libágari, díse ligía lueí sun le wíyebei, ítara lúba ju lan lun furúmieguarügü wadágimanu buíti. fqElTídan ában múna weíritu, máma rügǘñein umégeni gólu o pláta ñi, níjein gíñe le láuti fuláansu lúma láuti múa, níjein lúnti luweírin-ágei ayúsuruni, níjein lúnti furúmieguarügü yúsu. QplWagía afíñetiña, wagía lilígilisin Búngiu láu ébuu derégüdati le rúlaalíbei Búngiu, siñáti lánjingichúniwa. Bürǘwati dimúrei lébei luágu ébuu ligía. “Subúdi lumútiña Wabúreme Búngiu lánigu”, áni. “Sun ja aríñagubaña luágu lánigu jamá Crístu, lúnti jadísedun lueí wuríbani.” ,oQlígira jamáali inárüni, jaríñaga luágu sügǘjali lan lidáani ásaaruni lídaangiñe oúweni, jagǘnrinchaguñeiti jafíñen sarágu gürígia ítara. knOlábame labúruchagun jarúfudajan quei cánser. Niján le susérebei lun Himenéo lúma Filéto, mlDísebá lueí dimúrei buri málati le lánina uboú le, lugúndun ja adímurejabaña ítara, joúdintimaaña lídoun wuríbani, Wl'lJoúchabeí sun bubáfu lun barúfudagun búngua ligíbugiñe Búngiu queísi ában ñadágimeinti buíti, le úati cába lan uágu labúsigarida, le ayúsurubalin ugánu lánina inárüni quei lubúdubu. klJarítaguagüdabeí cátei le joun ja afíñebaña, áni aríñagabá joun ligíbugiñe Wabúreme lun masígenejan jamá luágu buri cátei luáguti dimúrei. Mabuídun buríti sigénei le lun ni cáta, añáwurijarügü lumútiña ja agáambajabaña. vjel Ánjawa múaran, ligía úaramemebei, lugúndun ítara liña ligáburi Búngiu. Ában ñadágimeinti buíti Wi'l ánjawa awánda súfuri lueígiñe, gafánraanbadiwa lídan larúeijan. rh]l Inárüni cátei le.Ánjein jiláadiwa lubeí lúma Crístu, wabágariduba gíñe lúma, kgOl ligía nawándunbalin sun cátei, luágu jáni ja anúadaja láñabaña Búngiu fuleísei, lun gíñe jayábin lun jabíjini asálbaruni lúma uweíriguni magúmuchaditi siélu ladǘga lídan jamá ában lúma Jesucrístu. f l Niján ugánu le lánina asálbaruni le napúrichijabei, áni lueígiñe napúrichijani, awándatina asúfuriruni darí lun nagǘrawagún láu güríngüri camá ában gürígia wuríbati áu. Siñáti leréderúniwa labúruchagun láni Búngiu ugánu, -eSlJarítaguabá luágu Jesucrístu. ligía ában gürígia wáledi, jádan linébaanfaangu urúei Davíd, áni sarágüda lumúti Búngiu lídaangiñe oúweni. kdOlSamínabá luágu ǘrüwa jémpulu le, ábame gunfaráandagüda láni Wabúreme súngubei bun. jcMlLe ábunagubei, garíchati lun ligía lan furúmiñe ibíjei lufánran lídaangiñe alúbajani. blÍtara líña gíñe, ában gürígia le ádaraguti lúngua lídoun juráraü, siñábei lagáñeirun ánjein máfaagun quei lubúdubu. 2a]lÚati súdaara le esériwiduti ádaraguti lúngua lídoun ámu cátei lueí le lánina súdaara, lugúndun gásu leréderun dayárugu lábugiñe lerénjan lugúmandan. W`'lAwándabeí lubeíti súfuri quei ában lisúdaaran Jesucrístu buíti. K_lLe cátei lánina wafíñen le agáamba báalibei naríñagun jagíbugiñe sarágu geféentiña arúfudajabeí joun wügǘriña ja afíñewati jawágu, ja gayáarati jarúfudajani joun ámu. ^ lÁnjeinti amǘrü, niraǘ, resíbibá érei lídaangiñe abíniruni le wibíjibei láu lídaañadiwa lan ában lúma Jesucrístu. F] lDarí lámugei lugúdemejabu Búngiu lídaanme wéyu ligía le lagíribudagüle Wabúreme Crístu uboúagun. Subúsiti gíñe bun buídu ída líña lan líderaguníwa ubúrugu Éfeso.k\ Qllubáragiñe líra, dan le liábinbei ubúrugu Róma, merédeti láluajanina darí ladárirunina. )[ MlGudémejabulá Búngiu joun lufámilian Onesíforo, lugúndun barǘjeiti gurásu nun sarágu weíyaasu, úati gíñe nibúsigari lan láu nadaürǘña lan, Z lQueísi basúbudiruni, ígira jamáadina sun afíñetiña Ásiana nábugua, níjein Figélo jádan, lúma Hermógenes. Y 3lLáu lubáfu Sífiri Sándu le wádaanbei, goúnigibeí arúfudajani le líchugubei Búngiu lábun baríaajan lun madarúniwa lan iyéeni lídoun. SX !l Mígirabeí luwúyeri arúfudajani jarúmati le níchugubei bun, abágaridabá láu bafíñen luágu Crístu, arúfudeina ínsiñeni joun súngubei ladǘga lídaañadiwa ában lúma Jesucrístu. :W ol Ligía nasúfurirunbalin sun cátei le. Láu sun líra, úati nibúsigari nan, lugúndun subúditi nun ca lan uágu níchigei nafíñen, áni choúru numúti luágu gabáfu lan lun loúnigiruni le líchugubei lábugiñe naríaajan daríme lachǘlürün wéyu ligía lun lagíribudun Crístu uboúagún. V  l Rúlumutina Búngiu lun napúrichijani ugánu le, oúnaja lána quei apóstolu lun narúfudajan joun ja mámabaña juríu. eU El Guetó larúfudei ínsiñeni le láu loúnajani Jesucrístu le Wasálbaragüle lun lagǘnrinchaguni lubáfu oúweni, ru ligía ubáfu woun lun wibíjini ibágari magúmuchaditi láu werésibiruni ugánu buíti luágu. ;T ql Sálba lumútiwa Búngiu, wa ligía woun lun wanǘgün ában ibágari le derégewati lun, máma jamúga lueígiñe níjein lan cátei buíti wadǘga, ladǘga ítara líña lan laráanseruni lubáragiñe ladǘgüni uboú lun larúfuduni lareídun lúma línsiñejabun woun lídaangiñe Jesucrístu. #S AlMabúsigaribá lubeíti lun bapúrichijani le larúfudajabei Crístu, mabúsigaribá gíñe náu, áu le adaürǘbei lueígiñe. Lubáragiñe líra, aráanseñubá lun basúfurirun wáma luágu ugánu le lánina wasálbarun, lugúndun líchuguba Búngiu érei bun lun bawánduni. XR +lRúlaali Búngiu Sífiri Sándu woun, áni máma anúfudei le líchugubei Sífiri Sándu, ubáfu lun wadǘgüni furúmieguarügü cátei, ínsiñeni, lúma ubáfu lun wasáminarun buídu líchugubei woun. Q lLigía naríñagunbei bun lun bayúsuruni méme ubáfu le líchugubei Búngiu bun dán meja le níchugunbalin nújabu bábulugu. ]P 5lJarítaguatina luágu afíñeni inárüniti le buágubei, Lóida to bagǘtü, túma Euníce to búguchu, jagía meja gawágubalin afíñeni le furúmiñe, áni choúru numúti luágu níjein lan gíñe buágu. O  lSúnwandan narítagun luágu bayájun dán meja le nígirunibu, buséntina jamúga naríjinibu lun nabuínchun láu ugúndani. ON lDan le nayúmuragun lun Búngiu buágu ságü nayúmuragun áriebu lúma wéyuagu, teínqui numúti Búngiu le únbei nesériwida láu tarúma nanígi quei jadǘgüni binádu nagǘbürigu. M lNabǘrüjañoun gárada to bun, Timotéo le nanǘgübei queísi niraǘ le jínsiñebei nun, resíbibá abíniruni, gudémejabu, lúma darángilaü lúmagiñe Wáguchi Búngiu, lúma lúmagiñe Wabúreme Jesucrístu. Adímurejani luágu Crístu lL UlÁu Páblo, láni Jesucrístu apóstolu áu, loúnajañadina Búngiu láu lugúndan lun gayáraabei lan nídin aríñagei ugánu buíti joun gürígia luágu ibágari le líchugubei joun ja lídaanbaña ában lúma Jesucrístu. GKXBinílaün Wabúreme Jesucrístu sun jugúya. Ítaralá.+JOXÁu Páblo, nabǘrüjañein mábugaü le jun láu guánarü nújabu lúma nilétüran. Ítara lúba jasúbudiruni luágu áu lan oúnajabarun gárada to. )IKXWabúreme Jesucrístu méme le lánina darángilaü, rúla darángilaü jun lídan sun luwúyeri, súnwandan. Júmalá sun jugúya Wabúreme, súnwandan. hHIXManǘga jumeí quei ágani, erérarügü jumá lun queísi idújei. Lagúmujoún abíniruni *GMXÁnjein ñi ában le madǘgünti gásu láu le waríñagubei tídan gárada to, aríja jumeí cátei lan, memétera jumá lúmoun, barǘ lámuga busíganu. @F{X Nidújeñu, mabúchadalá juágu adǘga buíti. E5X Waríñaguña joún buri gürígia jagía láu lugúmadin Wabúreme Jesucrístu lun jawádigimaridun darángilañu lun jagáñeirunun jeígan fein. $DAX Agáambatiwa luágu añájein lan jídaangiñe májatiña jawádigimaridun, jerédera madǘgünga ni cáta, eténira lun le moún lubei jeténirun lun. rC]X Dán meja le júma wamá, rúwamuti meja gumádi le jun. “Le májabei luwádigimaridun, meígalá.” B+X Láu sun garícha wamá yebe lun wamúriajan júma lun jíderaguniwa, ñadágimeinrügütiwa lun wíchugun ában jémpulu jun lun jafálaruni. BA}XMeígin wamúti jeígin, mafáyeirunga wameí. Lubáragiñe líra, ñadágimeintiwa, áfaagua wagía wéyuagu áriebu, lun mámabadiwa lan ában ijǘrügu lun ni ában jídaangiñe. @XSubúdi jumúti ída lúba lan luwúyeri wabágaridun jagánagua lun jafálaruni wáni jémpulu, merédetiwa mawádigimariga jagánagua. i?KXNidújeñu, aríñagatina jun lídan líri Wabúreme Jesucrístu lun jadísedun lueí furúmieguarügü jídaangiñe le májati luwádigimaridun, le mabágaridunti úaragua lúma arúfudajani le jibíjubei wámagiñe. >1XÍderagualaǘn Búngiu lun jasándiruni lísiñejabu jun, lúma lun gagúraasun jumá quei Crístu luágu jasúfurirun. Lúnti wawádigimaridun =}XJeménigitiwa luágu Wabúreme Búngiu luágu adǘga jumáni le waríñagubei jun áni luágu jadǘga mémebei lan. 1<[XÁnjeinti Búngiu, gayáraati wafíñerun luágu, luágu lagúnfuliruba lan láu lerérun, lárügüdübadün derégüdagu, goúnigilaǘnme tueí lisádaran Máfia. %;CXAyúmuragua jumá gíñe lun gayára lan weséfurun jaweí wügǘriña wuríbatiña, lugúndun máma sun gürígia uboúagu afíñetiña luágu Crístu. U: %XLagúmujoún cátei, nidújeñu, ayúmuragua jumá wawágu, burúgua lámuga ugánu luáguti Wasálbaragüle furése lídan sun fulásu, resíbiwa ligíame láu ugúndani queísi lasúseredun jagánagua. T9!Xru ligía ámalijouni le magúmuchaditi woun lúma ában eménigini buíti, rúla dǘgüdaguaü tun janígi, derégüdaguagüda laǘnme lun jaríñaguni lúma lun jadǘgüni sun le buídubei.~8uXWabúreme guánarügü Jesucrístu lúma Wáguchi Búngiu, le arúfuda láalibei línsiñejabu woun láu lareídun, 47aXÍtara líña lubeíti nidújeñu, derégüdagu meme jumá, mabúlieidagun jugúyame lueí buri arúfudajani le rúwamaalíbei jun láu dimúrei lúma táu gárada. 65XLigía lagúarunbei Búngiu jun, lun jasálbarun láu ugánu le wapúrichijabei, lun gafánraanbadün lan lídan luweírigun Wabúreme Jesucrístu. L5X Ánjein jugúya, wadújeñu jínsiñetiña lun Crístu, súnwandan teínqui wamúti Búngiu juágu lugúndun anúadaja lumútün lúmagiñe lagúmeserun dan lun jasálbaruba lan láu Sífiri Sándu le arúmadagüdǘbarun janígi, lúma inárüni luágu wasálbarun lídaangiñe Jesucrístu, le uágubei jafíñera. $4AX lun jasíadirúniwa lun máfiougati sun ja májabaña jafíñerun luágu Crístu, jínsiñerügü ligía wuríbani joun. Anúadajoútiña lun jasálbarun w3gX Ligía líchugunbáliña Búngiu lídoun bulíeiguaü lun jeyeedúniwa lúma lun jafíñerun luágu iyéeni, 92kX Layúsuruba sun luwúyeri wuríbani lun layéejaniña ja lídaanbaña ǘma lun gürínguaü, quei mája jabeí lun jerésibiruni inárüni luáguti Crístu lun jasálbarun. %1CX Ladǘgaba Máfia liábin lágani Crístu ligía, lachǘlürüba láu sarágu ubáfu, ladǘgüba buri miláguru yéeti lun layéedaguniña gürígia. 0+XLigíaba larijoúniwa, áni lagǘnrinchagubei Wabúreme Jesúsu ágani ligía láu ában dimúrei, lúma láu luweírigun le áubei liábin. 5/cXLuwádigimariña wuríbani guetó, arámudagu, áni lúnti lagídarúniwa le eréderubalin lágani Crístu ligía lubáragiñe gayára lan láfuridun lídoun larúgounga. .5XSubúdi jumúti gíñe ída líña lán meja nadímurejan luágu ában ubáfu le lúnbei leréderuni liábin lágani Crístu lubáragiñe lidáani. -yX¿Marítagun jumútisan luágu aríñagañaja náni méja buri cátei le jun dán meja le anájeingua lan júma? p,YXLigía láganibei Búngiu, liñúraguba lúngua luágu sun cátei le luáguti Búngiu, lachǘlürüba gíñe añúura tídan lilígilisin Búngiu, camá jamuga Búngiu ligía, ligía guánarügü aríñagati luágu Búngiu lan. g+GXMígiraguagüda jumá júngua lun jeyeedúniwa ítara. Lugúndun lubáragiñeme lachǘlürün wéyu ligía, níjeinbei awúribujani lúma Búngiu, lachǘlaaguba gíñe lágani Crístu, le lunbei lagǘnrinchawagún. u*cXamúriajatiwa júma lun masáansirun jumáni ligáburi jarítagun ítara uménrengun, masústarun jugúyame luágu ni ában ugánu, o dimúrei buri le uáguti laríñawagua luágu lúmagiñeti lan Búngiu, ni tuágu gárada to uáguboun jaríñaga luágu wámagiñetu lan, to aríñaguboun luágu chülǘjali lan luwéyuri Wabúreme lun lagíribudun uboúagun. p) [XGuetóti, nidújeñu, libǘgürü liábin Wabúreme Jesucrístu, dánme liábin oúndaraguawa lúma, A( }X Láu igáburi le, líchugúba uweíriguni lun líri Wabúreme Jesúsu lídan jibágari, ábame líchugún uweíriguni jun luágu lareídun Wabúngiute lúma Wabúreme Jesucrístu.d' CX Ligía lébubei súnwandan lan wayúmuragun juágu, amúriaja wagía lúma Wabúngiute lun jarúfuduni luágu garícha jumá lun jádaanbadün lan ja únbaña lagúara. Ayúmuraguatiwa gíñe lun Búngiu lun lagúnfulirun sun jayúmajan lun buídu lan jigáburi, láu lubáfu, lúma buri sun wadágimanu le jadǘgübei ladǘga jafíñen. n& WX Dánme le liábin Crístu, larijúba luweírigun jádan lánigu, ábame laweíridun janígi sun ja afíñeñabaña luágu, áni jugúya, jádaanbadün gürígia jagía queísi afíñeedün lan luágu le waríñagubei jun luágu. % !X Agǘnrinchawagúni le magúmuchaditi, ligíaba jabeichúagüle, jabugúba díse lueí laríjin Búngiu lúma luweírigun lúma lubáfu. ,$ SXLiábinba lun labeíchuniña ja masúbudirunbalin Búngiu, madǘgün jagía gásu láu ugánu luáguti asálbaruni le wabíjibei lídaangiñe Wabúreme Jesúsu. e# EXlúma gíñe lun líchugun eméraaguni jun, jugúya le asúfurirubei ítara quei wagía, lídaanme wéyu le lúnbei lachǘlaagun Wabúreme Jesúsu siélugiñe lídan wátu geméti jáu láni ánjeligu ja gabáfubaña. " XLadǘga gíñe úaragua lan Búngiu, lachǘlürüba wéyu lun lasúfuriragüdüniña ja asúfuriragüdübalün, P! XArúfuda lumúti lubuídun jawándun luágu úaragua lan Búngiu lídan ligáburi lagúseragüdÜn, láu lanǘgünün quei garíchatiña lun jebélurun lídoun larúeijan, le uágubei jasúfurira. I   XAdímurejatiwa buíti juágu tídan buri lilígilisin Búngiu, luágu gurásu lúma afíñeni le jarúfudubei lídan sun eíbaajoúni lúma idíjeri buri le jasúfurirubei lueígiñe Crístu. ` ;XNidújeñu, teínqui wamúti Búngiu súnwandan juágu, queísi lúnti lan wadǘgüni, lugúndun laweíriduña jafíñen sarágu, áni ínsiñeni le jídaanbei jubáruagua aweírideinatima líña súnwandan.  XResíbi jumeí abíniruni lúma darángilaü jámagiñe. Lagúseragüdübaña Búngiu gafígountiña dánme liábin Crístu Z~~}||2{zyyRxww!vutt)s\sqppo,nZmmlYkj^ihggff e&dPcbab``e_^^]\\[[FZZYfYXW+VTT)SRRQQPjONNMML KEJzII%HkGG7FwEETDC1BA8@@?A>==4<;;.:Y9876665n4z332g21 00'/J.d-{,,,+]*))"(T''&"%:$$y##Ába loúnabun. —Nidújeñu, nagǘbürigu, agáamba jumána. Weíriguti Búngiu, arúfudaguáti meja lúngua lun Wáguchi Abrahám dan le Mesopotámia lan, lubáragiñe lídin agánawa Harán. ao =Ábati laríñagun fádiri le íñutimaabei lun Estéban. —¿Inárüni sun cátei le? n}Dánti jaríjini lúrudugu jáma sun ja ñíbaña ligíbu Estéban, ítara líña camá ligíbu ában ánjeli.(mIJaríñaga. —Agáamba wamúti laríñagun luágu lagǘnrinchaguboún lan Jesúsu Nazarétna témpulu, sáansi leíme igáburi le lígirubei Moisés woun. l) Ába giñe jálugun yéetiña lun jaríñagun luágu lerédera lan adímureja wuríba tuágu témpulu sándu lúma luágu lilúrudun Moisés. lkQ Ábati jafúdagüdǘniña gürígia, jáma arúfudajatiña lilúrudun Moisés, jáma wügǘriña weírigutiña lídan jafíñen juríu, ába járügüdüni Estéban, ába janǘgüni ligíbugiñoun líñun-ágei lúrudu. j Ábati jafáyeirun wügǘriña lun jaríñagun luágu agáamba jamáani adímureja wuríba luágu Moisés lúma luágu Búngiu. qi[ Siñáti joun lúma Estéban, ladǘga láu lichú áu le líchugubei Sífiri Sándu lun ladímureja. Yh+ Ábati jagúmeserun gürígia asígeneja luágu, gürígia jagía, tídaangiñetiña jalígilisin juríu to gíriboun “Idámunigu Joúnguaaña”, jáma Cirénena, Alejandríana, Cilíciana jáma Ásiana. &gEAdáaguatíja Estéban, le ábanbei wügǘri le buínbei láu ubáfu lúma abíniruni lúmagiñeti Búngiu, miláguru lúma seíni jádan gürígia. hfIÁba gíbetimaajaña lan agáambuti lerérun Búngiu lídan sun fulásu, agánwoundeina jagía afíñetiña Jerusalén furése, ába giñe jafíñerun sarágu fádirigu juríu luágu Jesucrístu. Ladáürün Estéban e%Ába janǘgüniña le ñíjin jabeí apóstolugu, ába jayúmuragun lun Búngiu jáu, ába jíchuguni jájabu jawágu lun jabíniruniña. ]d3Ába júaradun súngubei lídan cátei le, ába janúadiruní Estéban, le ában wügǘri buín líña láu afíñeni luágu Jesucrístu áni derégeguañu líña lúngua lun Sífiri Sándu le gumúti, Felípe, Prócoro, Nicanór, Timón, Parménas lúma Nicolás le Antioquíana, lé meja afálarubalin ligáburi jafíñen juríu. hcIWagía, wedéregerubei wadáani lun ayúmuraguni lun Búngiu luma lun warúfudajani lerérun. ^b5Ligía lubeíti nidújeñu, áluga jumá sédü wügǘriña jídaangiñe ja gafíñerúati jawágu, ja chúbaña áu, ja derégeguatiña joúngua lun Sífiri Sándu le gumúti, lun jadǘgüni wadágimanu le. 6^e)Ába jáfuridun apóstolugu jámagiñe lúrudugu, gúndaañu láu laríjiniña Búngiu queísi gürígia gadǘnamatiña lun jasúfuriruni busíganu luágu líri Jesúsu. i]K(Ába jánjanrun súngubei láu le laríñagubei. Ábati jebélaagüdüniña apóstolugu, ába jabeíchuniña, ába jaríñagun joun lun jebé lan jadímurejan lídan líri Jesúsu. Lárigiñe, ába jígiragüdüniña, y\k'ánjein láni lubeí Búngiu, siñá jubei agǘnrinchagua. Toúnigi jumá, mageíndagua jumá lúma Búngiu. <[q&Ígira jumáña lubeíti wügǘriña ja, memétera jumá jámoun. Ladǘga ánjein jáni lubeí wügǘriña cátei le jarúfudajabei lúma le jadǘgübei, lagúmuchaguba, Z %Lárigiñe, lídan lidáani jabájüdǘniwa gürígia, ligía liñúragun Júdas le Galiléana lúngua, sarágu jáña afálaruti lídan labúseerun yebe lagárabagun luágun gumádi. Áfarúati gíñe, ába gíñe jawáragadagun sun ja afálarubalin. Y'$Jarítagua jumátia luágu iñúragua lán meja Teudás lúngua aríñaga luágu ában lan wügǘri weíriguti ligía, ába jafálaruni gádürü-san wügǘriña, áni afarúati jilágubei, súnti ja afálarubalin, ába jawáragadagun, ába lagúmuchun sun cátei. X#Ába laríñagun joun gumádimatiña. —Wügǘriña Israélna, toúnigi jumátia láu le lúnbei jadǘgüni jáu wügǘriña ja. 0WY"Ñíñein ában fariséo jádan lúrudugu, gíriti Gamaliél, maésturu lánina lilúrudun Moisés, inébeti joun gürígia sarágu. Ába laráramun, ába laríñagun lun janügǘniwa apóstolugu lídaangiñe adámurini luágu murúsun óra, gayára lámuga ladímurejan jámarügü lúrudu. V!Dan jagáambunbalin líñun-ágei lúrudu cátei le, ába jagáñidun, ába yebe jabúseerun jáfaraguniña jilágubei. U Geféentiwa luágu líra, geféenti gíñe Sífiri Sándu le líchugubei Búngiu joun ja ñǘdünbaña láu le lubeíbei. dTARúlaali Búngiu uweíriguni lun, ñurúgüdaleí lueígiñe loúnwenren, adǘga láali Ábutime lúma Asálbaragülei, gayára lámuga jígiruni Israelítagu binádu jagáburi, lun gíñe ferúdunawa lan jafígoun. SLe Jabúngiute binádu wagǘbürigu, ligía ásaaragüdǘbalin Jesúsu, le méme jáfarubei láu jádaraguni luágu ában gurúwa. Ábati loúnabun Pédro jáma ja jíbiri apóstolugu, ába laríñagun. —Lúnti wagáambuni Búngiu lun wadǘgüni le lubeíbei lubáragiñe le jabeíbei wügǘriña. tQa—Wéridi wamáadün lun marúfudajandügüya jumá lídan líri Jesúsu, áni ¿ca jadǘga? Buíngüda jumá sun Jerusalén láu le jarúfudajabei, áni buséntün jíchuguni dúru wawágun luágu loúnwen wügǘri ligía. PDan jachǘlürün jáu, ába jíchuguniña ligíbugiñe líñun-ágei lúrudu, ába laríñagun fádiri íñutimaati joun. *OMÁbati lídin jábuti oúnigirutiña jáu súdaara, ába janǘgüniña láu buídu, ladǘga janúfude lueí jachámuragun gürígia dǘbü jawágun. ;NoLídan óra ligía, ligía liábin ában wügǘri, ába laríñagun joun. —Ja wügǘriña ja jádarubaña furísunrugun, añájein témpulurugu arúfudaja joun gürígia. Dan le jagáambunbalin jábutigu fádirigu lúma jábuti súdaara ja oúnigirubarun témpulu cátei le, ába jálügüdagun joúngua cába lánfuna ídan lébeda cátei le. =Lsába jaríñagun. —Darúñu líña wadárirunun furísun, ñíñanu súdaara bénabu oúnigira, dan le webélurunbei, madáritiwa ni ában jádaangiñe apóstolugu ñi múnada. cK?Dan jachǘlürünbei polisía furísunrugu, madári jamútiña ñi. Ába jagíribudun, ?JwDan jagáambuni cátei le, ába joúdin témpulurugun bináafingua, ába jagúmeserun arúfudaja. Súnti dan le, le fádiri le íñutimaabei jáma ja lúmabaña, ába joúndaruniña líñun-ágei lúrudu, ja súnbaña Israelítagu weírigutiña, ába joúnajan anǘgaña apóstolugu furísunrugugiñe. I3—Jeíba, jaráramame témpulurugu, ábame jabájüdagun joun ja ñíbaña luágu iséri ibágari le líchugubei Jesucrístu joun gürígia. H)Ába ladáraruni ában láni Wabúreme Búngiu ánjeli tubéneri furísun áriebu ligía, ába láfuridagüdǘniña, ába laríñagun joun. AG}ába janǘgüniña apóstolugu, ába jadáürüniña. zFmLéti fádiri le íñutimaabei jáma ja jánigu saduséogu ja lúmabaña, ába jabuínchun láu gimúgaü, dEAÑǘbintiña gíñe sarágu gürígia lídaangiñe buri fulásu yaráfati lun Jerusaléoun jáu sánditiña jáma ja gawágutiña espíritugu wuríbatiña, sun jagía areídaguátiña. Jeíbaajoún Pédro lúma Juan iDKQuei jadǘgüña lan apóstolugu sarágu miláguru, ába jaságaraguniña gürígia sánditiña ǘmadoun tídan jabárari lun dan lan lásügürün Pédro, gayára lan jareídagun láurügü tadágarun liyáwa jawágu. |CqEíbu wéyu, eíbu jayábin gürígia lun jafíñerun luágu Jesucrístu, dándu wügǘriña queísi würíña. BB} Úati meja ni ában jádaangiñe ja mámabaña afíñetiña lun joúndaragun jáma afíñetiña ladǘga janúfude, láu sun jínsiñe jamá sun afíñetiña joun gürígia, sarágu. JA  Adáaguatiña buri apóstolugu sarágu seíni lúma miláguru jádan gürígia, ábati buri joúndaragun sun afíñetiña lídan fulásu témpulurugu le gíribei “Barandá Salomón”. #@? Súnti gürígia ja afíñebaña luágu Crístu jáma sun ja asúbudirubalin cátei le, ába janúfudedagun sarágu. Sarágu buri miláguru lúma seíni C? Lídan méme óra ligía, ába táburujan oúwe lubádu lugúdi Pédro. Dan jebélurun wügǘriña, jadáriroun jiláaru, ába jaságarunun, ába jábununun loúbagiñe túmari. I>  Ábati laríñagun Pédro. —¿Ca san uágu jebélura lídoun úaraduni lun joúchaguni láni Búngiu Espíritu ítara? Añatén ja anǘgübalin búmari ábuna, janǘgadibu gíñe. $=AÁba laríñagun Pédro tun. —Aríñagabeí nun, ¿luágu ebégi le jaríñagubei jalúgurei fulásu? Ába taríñagun. —Ánja, luágu ebégi ligía. < Queíburi ǘrüwa óra lárigiñe, ába tebélurun lúmari Ananías, ibídiñoun ni cáta tun luágu le asúseredubei. _;7Ábati jayábin wügǘriña, ába joúburaguni Ananías, ába janǘgüni ábuna. :Dan lagáambuni Ananías cátei le, ába láburujan oúwe. Súnti ja asúbudirubalin cátei le, ába janúfudedagun. e9C¿Ma funági bufúlasun meja fulásu? Lárigiñe balúguruni, ¿ma biseínsun lun badǘgüni le babúseerunbei láu? ¿Ca uágu basáminara badǘgüni cátei le? Búngiu bálugubei bayéedagun, máma wügǘriña. b8=Ábati laríñagun Pédro lun. —Ananías, ¿ca uágu bígira lun lagáñiruni Máfia barítagun lun layéejagüdǘnibu lun Sífiri Sándu, lun beréderun láu líbiri seínsu le afáyeirúbei bun luágu fulásu? Y7+Wügǘri le, ába lanǘgün lídaangiñe seínsu, ába lídin láu líbiri joun apóstolugu, lafámura camá jamuga ligía rügǘñein libíjin luágu fulásu. Áni subúsititi sun cátei tun lúmari. ~6 wÑíñein gíñe ában wügǘri gíriti Ananías, túma Safíra, to lúmari, ába gíñe jalúgurun ában fulásu. u5c%Wügǘri ligía, ába lalúguruni lufúlasun, ába lanǘgüni seínsu edéregera joun apóstolugu.d4A$Queíburi, ñíñein ában jádaangiñe ladǘgawagun Leví jádan, gíriti José, agǘriajoúti luágu uboúju le gíribei Chípre, ába jáchuni apóstolugu Bernabé, míni lan líra, “Le Íchigubei Gurásu”. \31#ába jadéregeruni joun apóstolugu lun lafánreinjoún jádan ja emégeirutiña. 2+"Úati ni ában jádaangiñe emégeiruti ni cáta ladǘga sun ja gafúlasunbaña o gában, ába buri jalúgurunun, ába janǘgüni tebégi, 01Y!Ába jasígirun apóstolugu adímureja luágu lásaarun Wabúreme Jesúsu lídaangiñe oúweni láu sarágu ubáfu, ábati labíniruniña Búngiu sun jagía sarágu. >0u Sun ja afíñerubaña, ában lábu jarítagun, ában lábu jabúseerun. Úati ni ában aríñaguti luágu lumégen luágu láni lan lábugua, sun cátei jáni súngua luágu. p/YDan le lásurun jayúmuragun, ába lánjingichun fulásu le ñí lubei joúndaragua, ába jabuínchun sun jagía láu lubáfu Sífiri Sándu, ába japúrichijani lerérun Búngiu manúfudeiga. Sun cátei jáni súngua luágu .9gayára lámuga gíñe wareídaguágüdün sánditiña, adǘga wagíame miláguru lídan líri Biraǘ Jesúsu le sándubei, láu bubáfu wawágu. -Guetóti, Wabúreme, aríjabeí jasíadiruníwa, rúba anígi woun, wagía le esériwidubalibu, lun wadímurejan buágu manúfudeiga, T,!Láu líra, adǘga jamúti sun le baráansejabei lun lasúsereduba lan. p+Y‘Áni suséreti ítara, oúndaraguatiña Heródes luma Póncio Piláto lídan ubúrugu le, jáma ja mámabaña juríu, lúma jáma Israelítagu lun jadǘgün wuríbani lun Biraǘ Jesúsu le sándubei, le banúadajabei. 6*eIñúraguatiña lurúeitegu uboú joúngua,
oúndaraguátiña lábutigu fulásu
lun jadǘgün wuríbani lun Wabúreme Búngiu lúma lun Crístu le lanúadajabei. n)UAmǘrü, aríñagatibu láu lubáfu Sífiri Sándu liyúmulugugiñe Davíd lé meja esériwidubei bun.¿Ca uágu jagáñida ja mámabaña juríu,
samína jagía lun jadǘgüni cátei le siñábei jadǘgüni? 8(iDan jagáambubalin, ába jayúmuragun sun jagía lun Búngiu, ába jaríñagun. —Wabúreme, amǘrü Búngiubei le adǘgübalin siélu, uboú, barána lúma sun cátei. Q'Dan le jáfuridun Pédro lúma Juan furísunrugugiñe, ába joúdin le ñí jabei jíbirigu, ába jabájüdaguni sun le jaríñagubei jábutigu fádirigu jáma wügǘriña weírigutiña joun. ,&QWügǘri le areídagubei láu miláguru ligía, sügǘ láu bián-wein irúmu láu. Jamúriajan afíñetiña manúfudei lúma Búngiu lídan jesériwidun lun g%GÁbayati jewéridiruniña gumádimatiña, ába jígiragüdüniña. Madáritiña ída lúba lan jadǘgün ni cáta jáu ladǘga adímurejatiña buri gürígia buíti luágu Búngiu luágu cátei le asúseredubei. h$IWagía, siñáti wámanichun láu cátei le aríja wamáalibei lúma le agáamba wamáalibei. 2#]Ába jaríñagun Pédro lúma Juan joun. —Samína jumá júngua ánjein buídu lubeí ligíbugiñe Búngiu lun ladügǘn le jubeíbei, ígira le lubeíbei Búngiu. #"?Ábati jagúarun joun lun jebélurun, ába jaríñagun joun lun ni lan ca uágu lun madímurejan jamá, marúfudajan jagíame lídan líri Jesúsu. ,!QLun mabúruchagun lan ugánu luágu cátei le lídan sun fulásu, wewéridiraña lun madímurejandügüya jamá ni ca un lídan líri Jesúsu lúmagiñe ugúñe. A {Jaríñagati. —¿Cábasan wadǘga jáu wügǘriña ja? Sun ja aganoúbaña Jerusalén subúdi jamúti luágu adǘga jamáali lan miláguru le, áni siñáti wayéedagun láu. $AÁbati joúnajaniña lúrudugu Pédro lúma Juan lúma wügǘri le areídaguaalibei boúgudin lueí jadámurin lun gayáraabei lan jayánujan jámagua. Queíti ñíñein lubeí wügǘri le areídawaguágüdübei jáma, rára ligía, siñáti jaríñagun lúrudugu ni cáta. W' Dan jaríjini gumádimatiña luágu adímureja jamá Pédro lúma Juan manúfudeiga ni murúsun, áni subúdi jameí luágu máma jamá gürígia atúriajatiña sarágu, luágu gürígia jamá ja furúmieguarügü, ába laweíridun janígi, ábati jasúbudiruni luágu jádaangiñetiña lan já meja eíbugubaña lúma Jesúsu. - Úati ámu lun lasálbaruníwa lueídügüya Jesucrístu, ladǘga míchuti Búngiu ámu íri uboúagu lun gayára lan wasálbarun lueígiñe. Z- Jesúsu le, ligía queísi dǘbü le áubei jíchiga mebéreseni, jugúya le queíbaña ábunagutiña múna, áni ñǘbinjali Jesúsu lun ligíaba lan quei dǘbü le mégeiwatimaabei lídan bunáguaü. A{ buséntiwa lun jasúbudiruni, jugúya jáma sun gürígia ja Israelítagu, luágu láu lan lubáfu Jesucrístu le Nazarétna niján lubeí wügǘri le ya jigíbugiñe areídaguañu. Láu lubáfu Jesucrístu, le meme jádaragubei luágu gurúwa, le lásaaragüdübei Búngiu lídaangiñe oúweni, lareídagua.  quei jálügüdüníwa luágu buíti le adügǘbei lun ában wügǘri sánditi, ída líña lan lareídawaguágüdün, %Buin líña Pédro láu Sífiri Sándu, ába laríñagun joun. —Jábutigu juríu jáma wügǘriña weírigutiña lídan wafíñen. <qÁbati joúnajan anǘgei Pédro lúma Juan, ába jíchuguniña lamídan jadámurin, ába jaríñagun joun. —¿Ca áu ubáfu, o ca ídan íri jareídaguagüdei wügǘri le? Ñíñein gíñe Anás le fádiri le íñutimaabei, Gáifasi, Juan, Alejándro jáma sun ja jádaangiñebaña lufámilian Anás. !;Larúgan, ába joúndaragun jábutigu juríu, wügǘriña weírigutiña lídan jafíñen, jáma arúfudajatiña lilúrudun Moisés, Jerusalén. 6eSarágu jáña jádaangiñe ja agáambubalin ugánu le jíchugubei apóstolugu afíñerutiña luágu. Ja afíñerubaña járügü wügǘriña, queí buri seíngü mílu. r]Ábati janǘgüniña adáüra, ába jádaruniña furísunrugun darí larúgan quei dárüjali lubeí. \1Gáñitiña ladǘga jarúfudajan Pédro lúma Juan joun gürígia, aríñaga jagía luágu arúfudúa lan luágu jásaaruba lan gürígia lídaangiñe oúweni lúnya jabágaridun ladǘga sará lan Jesúsu. G Ñígiña Pedro lúma Juan adímureja joun gürígia, ligía jayábin jafádirigun juríu, jáma jábutigu súdaara ja oúnigirubárun témpulu, jáma ja lídaanbaña jadámurin saduséogu. @yÁba lanúadajani Búngiu Liraǘ lun loúnajani jun furúmiñe, jugúya juríu, lun labínirunün cáda ában jídaangiñe, láu laságarunün lídaangiñe luríban jigáburi.@yJugúya lúnbei jerésibiruni sun le laríñagubei Búngiu jádaangiñe profétagu, luáguti gíñe jufúleisein darádu lé meja ladǘgübei Búngiu jáma binádu wagǘbürigu dan le laríñagunbei lun Abrahám. “Nabínirubaña sun gürígia ja uboúagubaña láu ában jádaangiñe binébaanfaangu.” 7g‘Ítara líña lubeíti, sun profétagu lúmagiñe Samuél darí lárigiñe, adímurejatiña libǘgürü buri cátei le lúnbei lasúseredun lídoun buri wéyu le.  -ladǘga sun ja amájarutiña lun le laríñagubei proféta ligía, jagídarúba jádaangiñe lánigu Búngiu, ábame jagǘnrinchawagún.” d AÍtara líña lubeíti aríñagati meja Moisés joun binádu wagǘbürigu. “Loúnajaba Wabúreme Búngiu ában proféta jídaangiñe guánarügü quei loúnajanina. Ánja jumá lun sun le lúnbei laríñaguni jun, X )Láu sun, lúnti lan leréderun Jesucrístu siélu guetó daríme laráanseruni Búngiu sun cátei quei laríñaguni jádaangiñe profétagu ja derégeguaañabaña joúngua lun, lídan meja dan le binádu. % CÁbameti gayára lan loúnajan Búngiu eméraaguni tun juwáni, oúnajaya leíme Jesúsu le Crístu, le aráanseelibei lubáragiñe furúmiñeti dan woun. s _Ligía lubeíti, ígira jumeí binádu jigáburi, giríbu jumá lun Búngiu, chibáwa lámuga jifígoun. Láu sun líra, gúnfuli lumúti Búngiu lé meja laríñagubei jádaangiñe profétagu, luágu lúnti lan lasúfuriruba lan Crístu. -‘Subúdi náali, nidújeñu, luágu ibídiñe lán meja jun ca lan jadǘgübei dan le jáfarunbálin Jesúsu, jugúya jáma jábutinu. J Niján wügǘri le jaríjubei áni subúdi jumeí, láu lubáfu méme Jesúsu ligía, lerésibira érei. Wafíñen luágu Jesúsu, ligía areídaguagüdübalin buídu buídu quei jaríjini. 1Ítara líña jáfaruni le íchugubalin ibágari tímatimaati. Ába lásaaragüdüni Búngiu lídaangiñe oúweni, áni geféentiwa luágu líra. "=Lubáragiñe jamúriajan lun lígirawagüdǘn Jesúsu le jarúmabei áni richágua, amúriajarügü jugúya lun lígirawagüdǘn ában gáfarajati. =s Máma líña, Búngiu, le Jabúngiute binádu wagǘbürigu Abrahám, Isáac lúma Jacób, ligía areídaguagüdübalin wügǘri le lun líchuguni líñun-ágei uweíriguni lun Jesucrístu le Liraǘ, ligíra lé meja jedéregerubei joun lúrudugu, áni dan lálugan Piláto lígiragüdüni, májatün. ' Dan le laríjini Pédro cátei le, ába laríñagun joun gürígia. —Jugúya Israelítagu, ¿ca uágu laweírida janígi? ¿Ca uágu jaríaguawa camá jamuga wagía areídaguagüdübalin wügǘri le, eíbugagüdei láu wabáfu o láu lan wagúnfulin lúma Búngiu? T! Mígiragüdün lumútiñati meíbugunti le areídagubei Pédro lúma Juan, súnti gürígia, ába jeíbaagun láu luweírin janígi luágun tubáranda témpulu le gíribei Salomón, le ñí jabei. y Weírititi janígi luágu le asúseredubei lun, quei subúdi jabálin wügǘri ligía, subúdi jameí luágu ligía lan léñaja añúurubei amúriaja tubéneri témpulu le gíribei “Béna Buídumeraüti”. Lapúrichijan Pédro témpulurugu \1 Ába jaríjini sun gürígia eíbuga lúma adímureja luágu luweírigun Búngiu. &~EÁbati lachúbarun lun laráramun, ába leíbugun. Ába lebélurun jáma témpulurugun, eíbugeina, achúbajeina, adímurejeina luágu luweírigun Búngiu. }5Ábati lárügüdüni Pédro lueígiñe lújabu le loúnwenren, ába liñúraguni, óra ligía, ába ledérebugudun lugúdi lúma lumúrugute. |Ába laríñagun Pédro lun. —Maseínsutina, níchigaali le númati bun. lídan líri Jesucrístu le Nazarétna, sarába, beíbuga. L{Ába laríjin jawágun, agúraba yebe jíchugun seínsu lun. izKÁbati jaríjin Pédro lúma Juan luágun, ába laríñagun Pédro lun. —Aríjabá wawágun. yDan le laríjinbaliña meíbugunti ligía Pédro lúma Juan jebélura lan témpulurúgun, ába lamúriajan seínsu jáma. zxmSágü wéyu, ñíñein lan ában wügǘri meíbugunti lúmagiñe lagǘriajoún, barǘwarügütíja añúura lubádu tubéneri témpulu le gíribei “Béna Buídumeraüti” lun lamúriajan seínsu jáma ebélurutiña témpulurugun. w !Luágu ában wéyu, ába lídin Pédro lúma Juan témpulurugu ladaǘnrün ǘrüwa rábounwéyu, le lórate ayúmuraguni lun Búngiu. &vE/Ábaja jadímurejan weírigu luágu Búngiu, ábati jínsiñe jamá joun gürígia, ábatija anáajeina lániña Búngiu ja asálbareinabaña jánwoun. u9.Ságü wéyu joúndaragun témpulurugu lun jájuduragun lun Búngiu. Lárigiñe, ába joúndaragun lúbiñe ában jádaangiñe lun jeíginun fein to arítaguagülei luágu loúnwen Jesúsu, lúma lun jeígin le lánina ságü wéyu, lídan ában láu ugúndani lúma gudémegu. vte-Jalúgurajeí buri jafúlasun lúma le jámati, ába jafánreinjani lebégi según lemégeirun cáda ában. gsG,Sun ja afíñerubaña, lídaañanu ában, ába buríti jafánreinjani le jámati jádaangua. r+Súngubei láuñanu luweírin anígi luágu buri seíni lúma buri miláguru le ladǘgübei Búngiu jádaangiñe apóstolugu. gqG*Ába jedéregeragun joúngua lun jafúnrendeiruni le jarúfudajabei apóstolugu joun, aganoúa jagía lídan úarani jámagua, ayúmuragua jagía buri lun Búngiu, oúndaragua jagía lun jeíginun fein to arítaguagülei luágu loúnwen Jesúsu, queísi meja laríñaguni joun apóstolugu lun jadǘgüni. Jabágari furúmiñetiña lánigu Crístu Ítara liñáti ába jabásterun, ja adǘgübaña gásu láu lerérun, ába jayábin queí buri ǘrüwa mílu gürígia lun jafíñerun luágu Jesucrístu wéyu ligía. ?ow(Láu buri dimúrei le lúma buri ámu, ladímureja Pédro joun, ába laríñagun joun. —Séfu jumá lueí asúfuriruni le lúnbei liábin jawágun gürígia wuríbatiña ja. Rn'Ladǘga aríñagaali Búngiu luágu líchugubei lan giñe Sífiri Sándu jun, lúma joun jadǘgawagun, lúma joun ja aganoúbaña díse, lúma joun sun ja lagúarubaña Búngiu lun lánigu jamá. _m7&Ába laríñagun Pédro joun. —Sáansi jumeí jigáburi ligíbugiñe Búngiu, badísei jugúyame cáda ában lídan líri Jesucrístu, ferúdunawa lámuga jifígoun, ru lámugei Búngiu Sífiri Sándu jun. 9lk%Dan jagáambunbalin cátei le, ába lebélurun igárigu tídoun janígi, ába jaríñagun lun Pédro lúma joun jíbiri apóstolugu. —Wadújeñu, ¿cábasan wadǘga? ]k3$‘Lúnti jasúbudiruni sun jugúya linásiñun Israél luágu Jesúsu méme lan le, le jádaragubei luágu gurúwa, adǘga láali lan Búngiu lun ligíaba lan Wasálbaragüle, ligíame gíñe Wabúreme. Dj#daríme níchuguniña báganiñu lábugiñoun bubáfu.” &iE"Máma Davíd amúdeirubei siélun, aríñagati Davíd guánarügü.Laríñajare Búngiu lun Nabúreme.“Ñürǘba lueígiñe noúnwenren, Nh!Ñurúgüda lumúti Búngiu lueígiñe loúnwenren láu sarágu uweíriguni, ába lerésibiruni Sífiri Sándu lúmagiñe Búngiu queísi laríñaguni Búngiu lun, lun gayáraabei lan loúnajani méme Sífiri Sándu ligía joun sun lánigu uboúagu. Ligía cátei le aríja jumáalibei lúma le agáamba jumáalibei guetó. qg[ Sarágüda lumúti Búngiu Jesúsu méme le lídaangiñe oúweni, sun wagía geféentiwa luágu líra. 'fGAdímurejati lubeíti Davíd luágu lásaarun Crístu lídaangiñe oúweni, luágu gíñe merédeboun lan luwáni lídan jabára jiláaña, mañáladun ligíame lúgubu. Ítara líña ladímurejan Davíd luágu Crístu camá jamuga aríagu líña lun, áni ítara líña lasúseredun. LeDavíd, ában meja proféta ligía, áni subúdi lumúti meja luágu aríñaga láali lan Búngiu lun luágu jádaangiñeba lan linébaanfan liábin Crístu, le lúnbei lañúurun luágu lála. 'dG‘Nidújeñu, cátei furáanguti le, luágu jilá lan meja wadúje Davíd, bunáwa ligía, gayáraagili waríjini lumúaja chülǘ lúmoun wéyu le. ,cQArúfuda bumúti ǘma le anǘgübei gürígia lídoun ibágari magúmuchaditi nun,áni babuínchagüdǘbadina láu ugúndani láu abúnja lan nubádu. "b=ladǘga mígirun bubóun nuwáni lídan jabára jiláaña,
mígirun amǘrüme lun lañáladun núgubu, áu le bánigu le jínsiñebei bun. NaLigía lébubei téjerajan nanígi,ába nadímurejan luágu ugúndani le nídaanbei.Láu sun wügǘri nan garaǘwarügüti,
jeménigitina buágu luágu nabágaridayaba lan, f`ELaríñajare urúei Davíd, dan le ladímurejan luágu Jesúsu.Subúdi numúti luágu númabei lan Nabúreme Búngiu súnwandan,
noúbagiñeñein lun úa lan ni cáta lun lebélaagüdün anúfudei nídoun. _-Ába leséfuruni Búngiu lídaangiñe lubáfu oúweni, sarágüda lumúti lúnya labágaridun, ladǘga siñá lan gabáfu lan oúweni luágu. u^cLáu sun líra, dan le ledéregerúnbei jun, quei ligáburi aráansejani le larítagubei Búngiu lúmagiñe furúmiñeti dan, ába jáfaruni jilágubei láu jedéregeruni joun wügǘriña wuríbatiña lun jádaraguni luágu gurúwa. U]#‘Agáamba jumeí lubeíti le lúnbei naríñaguni, jugúya wügǘriña Israelítagu. Jesúsu le Nazarétna, ában meja wügǘri le larúfudubei Búngiu jigíbugiñe quei wügǘri úaraguati láu buri cátei weínamuti, miláguru, lúma buri seíni le ladǘgübei Búngiu jagánagua lídaangiñe, quei le jisúbudin. S\Áni sun ja amúriajatiña asálbaruni lúmagiñe Búngiu, jasálbaruba. I[ Labúrigaduba wéyu,
láfuarame játi funáti quei jítaü,
lubáragiñe lachǘlürün luwéyuri Wabúreme,
le lúnbei ában lan wéyu weíriti, le marijíngilíbei líbe. BZ}Narúfuduba buri cátei garíyawaseti siélu,
narúfuduba seíni uboúagu.
láubei jítaü seíni buri ligía, láu wátu geméti, lúma láu juánriñu láuti gumúlali. 5YcNoúnajabei gíñe náni Espíritu jádoun ja esériwidubaña nun lídoun buri wéyu ligía, wügǘriña jáma würíña,ábame nadímurejan jayúmulugugiñe. yXkLídoun buríme lagúmujoun wéyu, líña laríñagun Búngiu,
noúnajabei náni Espíritu jádoun sun gürígia,
nadímurejaba jayúmulugugiñe jisáanigu.Nayáwadaguba joun irájüñü,
lúma joun weíyaaña mútu. yWkCátei le, le jaríjubei, ligía lé meja uágubei ladímureja Joél, le proféta, dan le laríñagunbei. `V9Mabácharuántiña wügǘriña ja quei jarítagun, néfugubeigili bináafin guetó. !U;Ábati laráramun Pédro jáma ja jíbiri únsu apóstolugu, ába laríñagun láu umálali jéreti. —Wügǘriña Judéana jáma sun ja aganoúbaña Jerusalén, agáamba jumeí le lúnbei naríñaguni jun buídu, subúdi jumámugei ca lan lílabei cátei le jaríjubei. %TC Jíbiri, ába jéjerajan jáu lánigu Jesúsu, ába jaríñagun. —Bacháruañanúrügü jáña. Le laríñagubei Pédro joun gürígia ja ñíbaña S! Weíriti janígi súngubei, ibídiñeja joun cába lan jasáminara, ába buri jálügüdagun jámagua. —¿Cásan míni lan sun le? R7 Añájein gíñe gürígia Crétana jáma Arábiana, sun wagía agáamba wamútiña adímureja luágu luweírigun Búngiu lídan werérun guánarü. Q7 Fríjiana, Panfíliana, Ejíptona lúma lídaangiñe buri fulásu África le yagǘroun mémebei lueí Ciréne. Añájein giñe Rómana aganoútiña ya, añájein jádaangiñe, juríu ladǘga juríu jamá jagǘbürigu, jíbiri, barǘ jamaali ligáburi jafíñen juríu. Pw Añájein gürígia Pártiana ya, Médiana, Elámna, Mesopotámiana, Judéana, Capadóciana, Póntona jáma Ásiana, `O9¿Ída liñáti wagáambubaliña adímureja lídan lerérun cáda ában wádaangiñe? nNUÁba laweíridun janígi, ába jaríñagun jámagua. —¿Ma funági Galiléana ja adímurejabaña? vMeDan le jagáambunbalin ireíni ligía, ába joúndaragunga gürígia, ibídiñeja joun cába lan jasáminara ladǘga cáda ában jádaangiñe gürígia jagía, agáamba jamútiña lánigu Jesúsu adímureja lídan jerérun guánarü. L3Lídoun buri dan ligía, ñíburiñanu juríu Jerusalén ja gúnfulitiña lídan jafíñen, ñǘbintiña lídaangiñe sun fulásu uboúagu. 5KcÁba jabuínchun sun jagía láu Sífiri Sándu, ába jagúmeserun adímureja lídan buri ámu luwúyeri dimúrei lueí jerérun quei ladímuregüdüniña Sífiri Sándu. "J=Ábati lasáliragún buri cátei joun camá ligémeri wátu, afánreinjoúañu lun ñi lan ában murúsun loúgiñe lábulugu cáda ában jádaangiñe. ~2}b|r{{ztyyZxwwvvuttbsrqqLpp@oknmm]lkjihggfDdcvbh``Z`$_^^L]0\[[#ZkYYEXWW2UU`T^SS RvQ{Q'PDO~ON\MLLZKKiJII1HH=GG.EDC6BBdA@??6>W=<<;::'9887665514322x1104/.~--D,+**)Q('&&=%j$#""M!! ~C\cadl,6% u B p ? [OG(C! $Adímurejati Búngiu joun ladǘgawagun Israél, adímurejeina ugánu luáguti gayára lan jaráandarun gürígia luma Búngiu lídaangiñe Jesucrístu, le Jabúremebei sun gürígia.  #Resíbirügü lumútiña sun ja inébejabúbaña lun áni adǘga jameí le buídubei, dándu juríu quei ja mámabaña juríu. 7 "Ábati lagúmeserun Pédro adímureja, ába laríñagun. —Subúdi náali guetó luágu ában lan lábu lanǘgüniña Búngiu sun gürígia.   !Ába lubeíti noúnajan oúgabu furése, áni buítiti badǘga biábin. Guetóti awánja sun wagía ya ligíbugiñe Búngiu, buséntiwati wagáambuni le laríñagubei Wabúreme Búngiu bun lun baríñaguni woun. Lapúrichijan Pédro lúbiñe Cornélio ?w Oúnajabá lubeíti wügǘriña ubúrugu Jópe oúgei Simón le gíñe gíribei Pédro, lúbiñe ábanya Simón aráansejati úraü, le gábanbei láru barána, ñi lagánawa.” )K Ába laríñagun nun. “Cornélio, agáamba láali Búngiu bayúmuragun, jarítaguaaliti luágu buri cátei le badǘgübei lun bíderaguniña gudémetiña.  Ábati loúnabun Cornélio. —Ǘrüwa wéyu guetó, queíburi óra le, ñáñadina núbiñe ayúmuragua lun Búngiu ladaǘrün ǘrüwa rábounwéyu, queísi wéchun, ligía lasáliragun ában wügǘri nun táu ában dáüguaü mirítu.   Ligía nánjanrunbei niábin dan le boúnajanbei nuágu. Buséntina jamúgati nasúbudiruni ca lan lébubei joúnajan nuágu. |q Ábati laríñagun Pédro joun. —Subúsi jumúti luágu mája lan wafíñen wagía juríu lun joúndaragun juríu jáma ja mámabaña juríu quei jugúya, ni lun webélurun tídoun jában lueí wasálirun mabuídunga ligíbugiñe Búngiu. Wel, arúfuda láali Búngiu nun luágu mabúseerun lan lun noúseruniña ja mámabaña juríu queísi gürígia mabuíduntiña. wg Súnti niján lan adímureja lúma, ába lebélurun, ába ladárirun sarágu gürígia adámuriñu ñi. gG Ába liñúraguni Pédro, ába laríñagun lun. —Ráramabá, wügǘri giñe áu bíledi.  Dan lachǘlürün Pédro, ába láfuridun Cornélio erésibirei, ába lájuduragun ligíbugiñe láu sarágu inébesei. %C Larúgan, ligía jachǘlürün Cesaréa, le ñí lubei Cornélio agúrabajaña jáu lidújeñu jáma jabuídun-ágei lumádagu ja lamísurajabaña. N Ábati lebélaagüdüniña Pédro, ába jeréderun lúma ñi áriebu ligía. Larúgan, ába lídin Pédro jáma, ñǘdüntiña gíñe jádaangiñe afíñetiña ja aganoúbaña Jópe jáma. /W Ába jaríñagun. —Loúnajan gumándan le gíribei Cornélio wagía, ában wügǘri surúti, derégeguati lúngua lun Búngiu, jínsiñeti joun sun juríu. Ñǘbinti ában ánjeli aríñaga lun lun loúnajan oúgabu lun bídin lúbiñe, lun lagáambuni le lúnbei baríñaguni lun. ,Q Ábati larárirun Pédro le ñíjin jabeí wügǘriña ja loúnajabaña Cornélio, ába laríñagun joun. —Áu le jáluajabei. ¿Ca gabǘgürübalün? ^5 raríba, oúfudabá, beíba jáma láu afíñeni ladǘga áu lan oúnajabalíña. ,Q Queíti buga nijágua lan Pédro asáminara luágu cátei le asáliragubei lun, ába laríñagun Sífiri Sándu lun. —Añája ǘrüwa wügǘriña álugabu, 5 Dan jachǘlürün tubéneri múna, ába jálügüdajan rein ánjein ñí lubei lagánawa ában gíriti Simón le gíñe únbei jaríñaga Pédro. U# Súnti niján lan Pédro láu luweírin arítaguni luágu, asáminara ca lan laníchigubei cátei le laríjubei, ligía jachǘlürün luwǘgüriñan Cornélio, álügüdajeína tuágu lúban Simón. x i Ǘrüwañein weíyaasu lasúseredun cátei le, lárigiñe, ábaya tamúdeirun gamísa tugúya siélun. & E Ábayati ladímurejan umálali ligía lun, ába laríñagun lun. —Le cátei le labuíduragüdün Búngiu, maríñagabá luágu luágu mabuídun lan.   Ába loúnabun Pédro. —Uá, Nabúreme, meígiñajágidina ni cáta le wanǘgübei quei mabuídunti según lilúrudun Moisés. y Ábati lagáambun laríñagun ában umálali lun. —Sarába Pédro, áfarabá jádaangiñe anímaalu ja lun beígin. q [ Tídan gamísa tugúya, ñíñanu sun jawúyeri anímaalu, gádürügua tugúdi, jéwe, jáma dunúru. 0Y aríja lumúti lánjunrenchun siélu, ába tiábin ában cátoun camá jamuga gamísa weíritu gürágu lueígiñe gádürü tarígei, tiábin arárireina múarugun.  Weírijaliti liláma óra ligía, busénjali leígin. Dan le añája lan aráanserei leígin, ába lasáliragun ában cátei lun ítara. .U Larúgan amídirugu, sun ayárafadeina jamá wügǘriña ja lun Jópe, ába lamúdeirun Pédro luágun tábulugu múna le fadábei, ayúmuragua lun Búngiu. R Ába labájüdaguni sun cátei joun, ába loúnajaniña ubúrugu Jópe. xi Dan le ñǘdünjali ánjeli le adímurejabei lúma Cornélio, ába lagúarun joun biáma jádaangiñe lumúsuniña lúma ában lisúdaaran, súdaara ligía, ában wügǘri derégeguati lúngua lun Búngiu, leménigira Cornélio. O Lúbiñe Simón le aráansejabei úraü, le gábanbei láru barána. |q Oúnajabá lubeíti wügǘriña ubúrugu Jópe lun joúguni Simón, le gíñe gíribei Pédro, lun liábin bun. %C Ába leréderun Cornélio aríaguei ánjeli ligía láu sarágu anúfudei, ába laríñagun. —¿Ca babúseerubei, Nabúreme? Ába laríñagun ánjeli ligía lun. —Agáamba láali Búngiu bayúmuragun, aríjaleí buri cátei le badǘgübei lun bíderaguniña gudémetiña. 3_ Luágu ában wéyu, queí buri ladaǘnrün ǘrüwa rábounwéyu, ába lasáliragun ában láni Búngiu ánjeli lun, furáangu, ába laríñagun lun. —¡Cornélio! uc Wügǘri ligía jáu sun lufámilian, derégeguatiña joúngua lun Búngiu, judúguatiña lun Búngiu láu sun máma jamá juríu. Rúti buri gíñe sarágu seínsu lun jíderawagún juríu, áni súnwandan layúmuragun lun Búngiu. o~ Y Ñíñein ában wügǘri ubúrugu Cesaréa gíriti Cornélio, gumándan joun súdaara ja Italiána. r}] +Ába leréderun Pédro sarágu dan lídan ubúrugu ligía, lúbiñe Simón le aráansejabei úraü.u|c *Ába lagaambún cátei le lídan sun ubúrugu Jópe, ába sarágu jamá afíñerutiña luágu Jesucrístu. ?{w )Ába lárügüdüní tújabu, ába lásaaragüdǘnun. Lárigiñe, ába lagúarun joun würíña jagía jáma jíbiri afíñetiña ja ñíbaña, ába larúfudunun joun, wínwañu. z  (Ába láfuridagüdǘniña Pédro sun ja ñíbaña, ába lájuduragun, ába layúmuragun lun Búngiu. Ábati laríjin tuágun jiláaru, ába laríñagun tun. —Tabíta, sarába. Ábati téfegechuni tágu, dan taríjini Pédro, ába tiñúragun túngua. ?yw 'Ábati lídin Pédro jáma. Dan le lachǘlürünbei, ába janǘgüni tídoun rúmu to ñí tubei jiláaru, ába jagúriridágun sun würíña ja jiláguaañábaña úmari láu, ayájuaja tárigi, arúfudajoún buri dínugu túma simísi tó buri tájüchaguboún Dórcas dán meja moúnwengiru, lun. Bx} &Yaráfati Jópe lun Lída le ñí lubei Pédro, queíti jagáambuni afíñetiña luágu níjein lan ñi, ába joúnajan bián wügǘriña aríñaga lun. —Queímoun Jópe, oúfuda. w{ %Lídoun dan ligía, ába tasándirun Dórcas, ába toúnwen, lárigiñe jágawagüdünun, ába jaríwachaguagüdünun. fvE $Lídan meja dan ligía, ñíñoun meja ában afíñetu aganoútu Jópe, gíritu Tabíta, lídan jerérun güriégu, gíritu Dórcas. Wǘri tugúya, súnwandan táu adǘga buíti, íderagua tugúya gudémetiña. $uA #Ába jaríjini sun ja aganoúbaña fulásu buri Lída lúma Sarón, ába jígiruni binádu jafíñen, ába jafíñerun luágu Jesúsu. Táguyugun Dórcas t5 "Ába laríñagun Pédro lun. —Enéas, areídaguagüda lumútibu Jesucrístu. Sarába, aráanseboún bigábana. Ába lásaarun Enéas óra ligía. ksO !Ñi ladárira ában wügǘri gíriti Enéas, wídü irúmu láu gabánarugu láu derégüdaü. Er Dan le lebélujaña lubeí Pédro lídan buri fulásu lun líderaguniña ja afíñeñaabaña luágu Jesucrístu, ába gíñe lídin aríjaña lánigu Búngiu ja ubúrugubaña Lída. Qq Lídoun buri dan ligía, buíti joúserúniwa afíñetiña luágu Jesucrístu ja aganoúbaña Judéa, Galiléa, lúma Samária. Ába jedérebugudún lídan jafíñen luágu Jesucrístu, falájamei le lubeíbei, resíbi jagía gurásu lúmagiñe Sífiri Sándu. Ába agánwoundeina jamá afíñerutiña. Lareídagun Enéas p Dan le jasúbudirúnbalin afíñetiña cátei le, ába janǘgüni Sáulo ubúrugun Cesaréa, ñígiñe ába joúnajani Társoun. Oo apúrichijeina luágu Wabúreme Jesúsu furáangu. Lárigiñe ladímurejan luágu Jesúsu jáma juríu ja adímurejabaña güriégu, asígeneja ligía jáma, ába jabúseerun jáfaruni jilágubei. Xn) Ábati jerésibiruni Sáulo queísi jánigu, ába leíbugun jáma Jerusalén, m Ába lanǘgüni Bernabé jagíbugiñoun apóstolugu. Ába labájüdagun joun luágu laríjini Sáulo Jesúsu luágu leíbuguniwágu, lúma luágu ladímurejan Jesúsu lun, lúma luágu lapúrichijan Sáulo furáangu luágu Jesúsu ubúrugu Damásco. cl? Dan le lachǘlürünbei Sáulo Jerusalén, ába yebe lálugun ládaragun lúngua jádoun afíñetiña, sun jagía, janúfudetiña lueí, ladǘga mafíñetiñá yebe luágu afíñejali lan luágu Jesucrístu. Dk Ába jíchuguni afíñetiña lídoun ában faníñe weíriti, ába jarárigüdǘni áriebu lueígiñe baríeru le geyégubei láu ubúrugu, ába leséfurun. Sáulo ubúrugu Jerusalén Jj  ába lasúbudirawagüdün le jabúseerubei jadǘgün lun Sáulo. Wéyuagu, áriebu, jagúrabajanja juríu luágu béna le áfuridagülei le láni ubúrugu Damásco lun jáfaruni jilágubei. ai; Lárigiñe sarágu wéyu, ába jelédegun juríu lun jáfaruni Sáulo jilágubei, h Ábatimá lapúrichijan Sáulo láu anígi, arúfudei luágu Jesúsu lan Crístubei le lúnbei lasálbaruniña gürígia lídaangiñe jafígoun, darí lun labúlieidaguágüdün jáu juríu buri ja aganoúbaña Damásco. Leséfurun Sáulo jaweí juríu !g; Súnti ja agáambubalín, ába laweíridun janígi, jaríñagati. —¿Másan niján wügǘri léñaja eíbaajabáliña ja afálarubalin Jesúsu Jerusalén? ¿Ma ligía méme le ñǘbinbei ya lun lanáanguniña adáüra, lun ledéregeruniña joun jábutigu fádirigu juríu? f  Ába lagúmeserun Sáulo apúrichija tídan buri jalígilisin juríu, laríñaga luágu Jesúsu lan Liraǘbei Búngiu. e7 Lárigiñe, ába leígin, ábaya lejéredun, ába leréderun átiri wéyu jáma afíñetiña ja aganoúbaña Damásco. Lapúrichijan Sáulo Damásco d Lídan óra ligía, ába leíguadun camá jamuga arúraü lueígiñe lágu, ábaya laríjin. Lídan óra ligía, ába labásterún. `c9 Ábati lídin Ananías lídoun fulásu le ñí lubei Sáulo. Ába lebélurun múnadoun, ába líchuguni lújabu luágu, ába laríñagun lun. —Nidúje Sáulo, loúnajañadina Wabúreme Jesúsu le arúfudagubei lúngua bun luágu ǘma le ñígiñe lubeí biábin, lun gayáraaya lan baríjin, lun gíñe berésibiruni Sífiri Sándu. Ob Narúfudubei sarágu cátei le lúnbei lasúfuriruni nueígiñe lun. Ya+ Ába laríñagun Jesúsu lun. —Beíba, ladǘga anúadira náali wügǘri ligía lun ladímurejan nuágu joun gürígia ja mámabaña juríu lúma joun jarúeitegu, lúma gíñe joun Israelítagu. z`m Guetó, liábiña ñájoun láu ubáfu jámagiñe jábutigu fádirigu lun ladáüraguniña sun ja bánigubaña. f_E Dan lagáambunbalin Ananías cátei le, ába laríñagun. —Nabúreme, gíbeeñátia abájüdagutiña nun luágu wügǘri ligía lúma luágu sun wuríbani le ladáagubei joun ja afíñebaña buágu, Jerusalén. ~^u áni ayáwadaguaali ában wügǘri gíriti Ananías lun, ába líchuguni lújabu luágu lun gayára lan laríjin. ]w Ábati laríñagun Jesúsu lun. —Beíba guetó guetó luágu ǘma le gíribei Surúti, danme le bachǘlürün lúbiñe Júdas, bálügüdajame luágu ában wügǘri Társona gíriti Sáulo. Badárirubei ñi ayúmuragua lun Búngiu, S\ Ñíñein ában afíñeti luágu Jesucrístu ñi Damásco gíriti Ananías, le únbei layáwadagua Wabúreme Jesúsu, ába laríñagun lun. —¡Ananías! Ába loúnabun. —Anája ya, Nabúreme. [[/ Ába leréderun ǘrüwa wéyu ñi maríjinga, meígin líña, mátun ni cáta. #Z? Ába lásaarun Sáulo múarugugíñe, dan le léfegechúnbalin lágu, maríjinjali. Ábati járügüdüni lújabu, ába janǘgüni ubúrugun Damásco. @Yy Wügǘriña ja úarabaña lúma Sáulo lídan luweíyasun, ába jaráramun láu luweírin janígi ladǘga agáamba jamúti umálali, áni maríjin jamúti le adímurejabei. SX Sarába, belúba ubúrugun, laríñawagúba bun ñi cába lan badǘga. W Ábati laríñagun Sáulo. —¿Cátabusan Nabúreme? Ába laríñagun umálali ligía. —Jesúsu áu, le méme beíbaajabei. V  Ábati láburujan Sáulo múarugún, ába lagáambun laríñagun ában umálali lun. —Sáulo, Sáulo, ¿ca uágu beíbaajana? U Luágu leíbuguniwágu, dan yaráfaali lun Damásco, sódini ába ladúnraagun ában larúgounga siélugiñe, geyégua láu. (TI Ligía lídinbei lúmoun fádiri íñutimaati lídan jafíñen juríu amúriaja gárada láutu ubáfu lun lídin tídan buri jalígilisin juríu to Damáscoboun áluajaña ja afálarubalin lémeri Crístu lun lanǘgüniña adáüragua Jerusalén, dándu wügǘriña quei würíña. [S 1 Sun dan ligía, merédeti lasíadiruniña Sáulo afíñetiña luágu Jesucrístu. 'RG(Ába ladáriragun Felípe lúngua Azóto, ába lídin lídaangiñeina fulásu apúrichijeinaleí ugánu luáguti Crístu darí lachǘlürün Cesaréa.Ábati laráramagüdǘnun cárü, ába jarárirun biángubei jagía dúnarugún, ába labásterágüdüni Felípe. [O/%Laríñaga Felípe lun. —Ánjein afíñe bubeí luágu Jesucrístu táu sun banígi, gayáraati babásterun. Laríñaga wügǘri ligía lun. —Afíñetina luágu Jesucrístu lan Liraǘbei Búngiu. (NI$Dánti le jásügürünbei lídaangiñe ában fulásu le ñí lubei dúna, ába laríñagun wügǘri ligía. —Nijántia dúna, ¿siñátisan nabásterun? .MU#Ábati lagúmeserun Felípe arúfudajei Lerérun Búngiu lun, lúmagiñe le ñígiñe lubeí lagúmesera alíija, ába líchuguni ugánu luáguti Jesúsu lun. [L/"Ába laríñagun wügǘri ligía lun Felípe. —Adǘgabeí fuleísei nun, aríñagabeí nun, ¿cáteisan le uágubei laríñagei wügǘri le abǘrüjabei dimúrei le, luoúgua, ódi luágu ámu? )KK!Ǘnabuti lanügǘn, áni michugúnwati lirícha lun,
siñábei ladímurejoún jawágu ladǘgawagun,
ladǘga gumúja lan labágaridun uboúagu. rJ] Niján buri dimúrei le lalíijabei.Quei mudún, lanügǘwa lun lafarún jilágubei,ítara quei leréderun mudún maníñu jagíbugiñe ja ásarubalín líyu,ítara líña gíñe maríñagun lan ni cáta. UI#Ába laríñagun wügǘri ligía lun. —¿Ída lubági gunfaráanda náani, úaga cába lan afúnraanguágüdei nun? Ába laríñagun lun Felípe lun ládinun lúmoun lun lañúurun loúbagiñe. .HUÁba leíbaagun tuágun cárü, ába lagáambuni lalíijaña lan tídan lilíburun Isaías, ába laríñagun lun. —¿Gunfaráanda bumútisan le balíijabei? ]G3Ábati laríñagun Sífiri Sándu lun Felípe. —Yaráfabá tuágun cárü túra. oFWLagíribuduñáti lageíroun, ñun tídan ában cárü, alíijeinaloún lilíburun proféta Isaías. pEYÁba laráanserun Felípe, ába lídin. Luágu leíbuguniwágu, ába ladárirun ában wügǘri Etiopíana lubá lubá. Wügǘri ligía siñáti garaǘ lan, ában wügǘri weíriguti, ligía gíñe gamánijaribei láu sun tiseínsun Candáce to lurúeite Etiopía. Liábiñati wügǘri ligía Jerusaléngiñe lárigi lídin ájuduragua lun Búngiu. DLárigiñe cátei le, ába laríñagun láni Wabúreme Búngiu ánjeli lun Felípe. —Aráansebá, beíba luágun sur lídaangiñe ǘma le arárirubei Jerusaléngiñe lun ubúrugun Gáza. Ligía ǘma le ásügürübei lídaangiñe fulásu mageírawati. kCOLárigiñe jíchugun fe luágu Jesucrístu lúma jadímurejani lerérun Búngiu lídan fulásu ligía, ába japúrichijani apóstolugu ugánu buíti luáguti lasálbaruniña Jesucrístu gürígia lídaangiñe jafígoun lídan sarágu lirájüñü fulásu Samária, luágu jaweíyasun járigoún Jerusaléoun. Felípe lúma wügǘri le Etiopíana BÁbati laríñagun Simón. —Ayúmuragua jumá lun Búngiu nuágu lun masúseredun lan ni cáta nun lídaangiñe le jaríñagubei. uAcLadǘga aríja numúti luágu buin tíña lan banígi láu wuríbani, áni ragǘñu liñálibu Máfia. p@YÍgirabeí buríban le, ayúmuraguabá lun Búngiu, lun ferúduna lánibu luágu luríban barítagun. ~?uMaríchatibu, mafánran bugúya lídan wesériwidun lun Búngiu, ladǘga múaraantu banígi ligíbugiñe Búngiu. 3>_Ábati laríñagun Pédro lun. —Beíba máfiougatin láu sun biseínsun, ladǘga jarítaguatibu luágu gayára lan lagáñijoún cátei le ledéweejan Búngiu. )=KÁba laríñagun joun. —Rújumei gíñe ubáfu le nun, lun dánme lan níchuguni nújabu luágu furúmieguárügü, lun gíñe lerésibiruni Sífiri Sándu. P<Dan le laríjinbei Simón luágu ñǘbin lan Sífiri Sándu jádoun gürígia dan le jíchuguni apóstolugu jájabu jawágu, ába lálugun lagáñijani ubáfu ligía jámagiñe láu seínsu. d;AÁbati jíchuguni Pédro lúma Juan jájabu jawágu, ába liábin Sífiri Sándu jádoun. :ladǘga miábingili lan Sífiri Sándu lídoun ni ában jádaangiñe, badíseirügügiña lídan líri Wabúreme Jesúsu. 9wDan le jachǘlürünbei, ába jayúmuragun jawágu afíñetiña ja Samariána lun liábiba Sífiri Sándu jádoun, %8CDan le jagáambunbalin apóstolugu ja Jerusalénbaña luágu resíbi jamáali lan Samariána lerérun Búngiu, ába joúnajani Pédro lúma Juan ñi. S7 Simón meme ligía ába gíñe lafíñerun, ába gíñe labásterún, ába lagúmeserun afálarei Felípe, le luweírin lanígi láu buri oúnwenbun buri miláguru lúma seíni le ladáagubei Felípe. 66e Dan le jafíñerunbei luágu ugánu le líchugubei Felípe joun luágu larúeijan Búngiu lúma luágu Jesucrístu, dándu wügǘriña quei würíña, ába jabásterún. e5C Adǘgatiñatíja gásu láu, ladǘga lǘñajaali ayéejaña láu labíñarajan. B4} Agáambaja jamútitíja sun gürígia buídu, jámagiñe ja gudémegutiña dagá jámoun ja weírigutiña, ába jaríñagun. —Ibíja lumúti gürígia le oúnwenbun lubáfu Búngiu. _37 Ñíñein ában wügǘri lídan fulásu ligía, gíriti Simón, gabíñarajati meja, lǘñajaali ayéejaña gürígia Samariána láu laríñagun joun luágu máma lan furúmieguarügü gürígia ligía. Q2Súnti gürígia lídan fulásu ligía, gúndaatiña luágu cátei le. w1gLadǘga sarágu buri gürígia ja gawágutiña espíritugu wuríbatiña, areídaguátiña, ába buri jáfuridun espíritugu wuríbatiña jagía agúarajeina jádaangiñe, areídagua jagía sarágu derégüdaaña jamá, meíbuguntiña. 0Ábaja joúndaragun gürígia, ru jagía jarígei lun le ladímurejabei Felípe, aríja jameí buri gíñe miláguru le ladáagubei. //Ába lídin ában jádaangiñe, gíriti Felípe, lídoun ában ubúrugu Samária, ába lagúmeserun adímureja joun ja ñíbaña luágu Crístu. 2.]Apúrichija jamúti ja anúrajabaña Jerusaléngiñe ugánu buíti luágu chülǘ lan Jesucrístu lun lasálbaruniña sun gürígia, sun le ñí lumuti joúdin. ~-uÁbati lasígirun Sáulo eíbaajaña afíñetiña, ábaja lebélurun tídoun sun múna lun laságaruniña wügǘriña jáma würíña adúruujeina, ába loúnajaniña furísunrugun. Lapúrichijoún ugánu buíti luáguti asálbaruni Samária ,Ába jayábin wügǘriña ja derégeguatiña joúngua lun Búngiu, ába jábununi Estéban láu sarágu íruni luágu loúnwen. >+ wSáulo, gúndaatiti láu láfarún Estéban. Wéyu méme ligía, ába lagúmeserun ában oúnwenbun eíbaajoúni jawágun ja afíñebaña luágu Jesucrístu, Jerusalén. Ába janúragun lídoun buri lirájüñü fulásu Judéa lúma Samária le míbetiña gürígia ñi, apóstolugu rügǘñanu manúrajan. .*U<Lárigiñe, ába lájuduragun, ába lagúaragun. —Nabúreme, míchigabá dúru jawágun lueígiñe figoú le. Lárigiñe laríñaguni le, ába loúnwen.")=;Súnti añája lan achámuragua dǘbü luágun, ába layúmuragun Estéban lun Jesúsu, ába laríñagun. —Nabúreme Jesúsu, resíbiboún nuwáni. 7(g:Ába jaságaruni ubúrugugiñe, ába jígirunun geféentiña janáangun lábugiñe laríaajan ában wügǘri gíriti Sáulo, ába jachámuragun dǘbü luágun Estéban. x'i9Ába jadáuruni jarígei láu jájabu lueí jagáambuni, ába jayábin sun jagía luágun, agúarajeina. '&G8Ába laríñagun joun. —¡Aríja jumá! Aríagu níña lun siélu darágu, lúma Jesúsu le Wügǘri Garaǘwarügüti, lueígiñe loúnwenren Búngiu. 4%a7Ánjein Estéban, buin líña láu lubáfu Sífiri Sándu, ába laríjin siélun, ába laríjini luweírigun Búngiu, lúma Jesúsu rára lueígiñe loúnwenren Búngiu. $6Dan jagáambunbalin cátei le, ába jagáñidun buídu, ába lacǘnrinjan jári luágu Estéban, le jagáñi lun. r#]5Jugúya le erésibirubálin lilúrudun Búngiu jámagiñe ánjeligu, mídintün láu. Loúnwen Estéban "4¿Ca jádaangiñe profétagu moúserun jabáña binádu jagǘbürigu wuríba? Ni ában, áfaragua jamútiña já meja adímurejabaña luágu liábin Crístu le richáguabei, guetóti dan liábin, ába jalúguruni joun láganiñu, ába jáfaruni jilágubei. !)3Ába lasígirun Estéban aríñaga joun. —Ánjein jugúya, derégubeiñóun janígi, magáambaditün lun lerérun Búngiu, ítára jíña quei ja ibídiñejabúbaña lun Búngiu. Súnwandan májatün lun Sífiri Sándu, ítara jíña quei binádu jagǘbürigu. < s2¿Ma funági nadǘga sun cátei le láu nújabu? ~u1Siélu nálabei le ñí lubei nañúura lun narúeijan,
uboú, le ñí lubei neméraaguagüdei nugúdi.¿Cába tuwúyeri múna jadǘga nun? líña laríñagun Búngiu.¿Cátei fulásu le ñí lubei gayára lan neméraagun? 0láu sun, maganoún lan Búngiu le weírigutimaabei tídan buri ligílisi to jadǘga gürígia, queí meja laríñaguni proféta. 3a/Salomón adǘgübarun témpulu tugúya, ).Daríti urúei Davíd fuleísei ligíbugiñe Búngiu, ába labúseerún yebe ladǘgün ában témpulu lun laganoún Lubúngiute Jacób ñi, nU-Nújeingua méja múna tugúya jáma jadǘgawagun binádu wagǘbürigu, ába janǘgünun jámawagua lídoun fulásu le ñí lubei wagánawa guetó, dán meja le lagáñeirubalin Josué wuríbu jawágu mútu ja mámabaña juríu já meja aganoúbaña ya. Ítara liña, nújeingua lubeí lúban Búngiu tugúya lídan fulásu le darí lidáani Davíd.  ,‘Lídan fulásu mageírawati, ñíñoun méja lúban Búngiu to gadíñurúwadiboun jáma binádu wagǘbürigu, ñí lubei lerédera Búngiu jáma. Adǘga lumútu Moisés lúban Búngiu tugúya queísi larúfuduni Búngiu lun lun ladǘgünun. y+Madǘgün jumúti líra, lubáragiñe lira, barǘ jumuti jisándun Molóc tídan lágei to jadǘgüboun lun,
túma tiyáwa warúguma to gíriboun Renfán, to gíñe janǘgüboun quei jisándun,
iyáwaü buri ja jadáagun guánarügü lun jájuduragun joun.Ligía naságarubadǘn lubeí jageíragiñe, noúnajaünme yagǘroun méme lueí Babilónia. F*Ábati ladíreirun Búngiu jaweí, ába lígiruniña lun jájuduragun joun warúguma ja siélubaña. Ítara líña labǘrüdǘn tídan jalíburun profétagu.Jugúya Israelítagu, ¿áfaratün funági anímaalugu lun jadágaragüdün nun lídan bián-wein irúmu le jáubei lídan fulásu mageírawati? U#)Ábati jadǘgün ában tiyáwa bágasu lun jasándunme, ába jáfarun anímaalugu lun jadágaragüdün tun jasándun, ába jadǘgün fédu lun jagúndaarun láu cátei le jadǘgübei láu jájabu. L(Ábati jaríñagun lun Aarón. “Buséntiwa lun badǘgün búngiugu woun lun joúdin wabá wabá, ladǘga ibídiñeti woun ca lan susérebei lun Moisés, le aságarubaliwa Ejíptogiñe.” '‘Májatiña meja binádu wagǘbürigu jagáambuni Moisés, mebéreseruntiña láu, busénrügü jagía jagíribudun Ejíptoun. `9&Lídan le añája lubeí Israelítagu adámurigu lídan fulásu mageírawati, Moisés méme le, ába ladímurejan lúma ánjeli luágu wǘbü le Sinaí, ába lásügüragüdüni lerérun ánjeli ligía joun binádu wagǘbürigu. Ligía le erésibirubalin ugánu le adúrarubei lun sun dan lúmagiñe Búngiu lun lásügüragüdüni woun. B}%Moisés meme le, ligía aríñagubei joun Israelítagu. “Loúnajaba Búngiu ában proféta jun jádaangiñe guánarügü jibíriña, quei loúnajanina. Adǘga jumá gásu láu.” oW$Moisés aságarubaliña binádu wagǘbürigu Ejíptogiñe, adǘga ligía miláguru buri lúma buri cátei weíriguti lídan fulásu ligía, lídan Barána Funáti, lúma lídan fulásu mageírawati, luágu bián-wein irúmu. #‘Láu sun mebéresen jamá láu Moisés, álügüda jameí ca lan íchubalin ábutime lúma agúseragüdütime, oúnaja lumúti Búngiu quei ábuti lúma quei eséfujati, adímurejeina Búngiu lídaangiñe ánjeli le asáliragubei lun lídan búbugati. 'G"Aríja náali jasúfurirun numútuniña Ejípto, agáamba náali jagúajan láu igárigu, neséfuraaña lubeíti. Jigábu lubeíti, noúnajadibu Ejípto.” !Ába laríñagun Búngiu lun. “Gidáboun bigeídin lueígiñe bugúdi, ladǘga fulásu le ñí bubei rára, fulásu sánduti. H  “Áu Jabúngiute binádu bagǘbürigu, Lubúngiute Abrahám, Lubúngiute Isáac lúma Jacób.” Ábati lagúmeserun Moisés adádagara láu anúfudei, májaali ni lun laríjin ñíjin. . UÁba laweíridun lanígi Moisés láu cátei le laríjubei, dánti layárafadun lúntima laríjini buídu, ába lagáambun laríñagun lumálali Wabúreme Búngiu. Q ‘Bián-wein irúmu lárigiñe, ába lasáliragun ában ánjeli lun lídan fulásu mageírawati, yaráfa lun wǘbü le gíribei Sinaí, liábin lun quei wátu geméti lídan ában búbugati. + ODan lagáambuni Moisés cátei le, ába lanúrajan, ába lídin Madiáoun. Ába leréderun agánawa ñi quei teréncha, ába jáguchi lan bián irájüñü ñi. Z -¿Buséntibu gíñe báfarunina quei báfaruni Ejíptona ligíra gúñaarü?” 9Ábati ládaruni wügǘri le áluajabei wuríbu lúma le ában, ába laríñagun lun. “¿Ca íchubalibu ábutime lúma agúseragüdütime wádan? }sLarúgan, ába ladúnragun Moisés jáma biáma Israelítagu ageíndagua jámagua, ába yebe labúseerun laráandaragüdüniña jámagua. Ítara líña laríñagunbei joun. “Ában mémetia mútu jugúya, ¿ca uágu jageíndagua júmagua?” <qMoisés, jarítaguati luágu jasúbudirúbei lan Israelítagu luágu ligíaba lan layúsura Búngiu lun jésefurún lídaangiñe le gádaanbaliña, jagía, masúbudirun jamúti. -SÁba laríjin ában Ejíptona amúdiragua ában jádaangiñe, ába lídin Moisés íderaguei lidúje, ába leséfuruni láu láfaruni Ejíptona ligía jilágubei. '‘Dan le bián-weínjali irúmu láu Moisés, ába lálugun lídin aríjaña lirásan ja ladǘgawagun Israél, ja ñíbaña Ejípto. Ligía lafúnrendeirubalin Moisés lichú jáu Ejíptona, áni gabáfutiti lídan le laríñagubei lúma le ladǘgübei. Dan lachǘlürünbei dan lun jáguruni, ába jáguruni, ába tabúduni liraǘ urúei Ejíptona, ába tagǘriajani quei tiraǘ. 7Lídan dan ligía, ligía lagǘriajoún Moisés, ában irájü buídumeraüti, ába jagǘriajani lagǘbürigu jábiñe luágu ǘrüwa játi. A{Ába layéeraguniña urúei ligía warásan juríu, amúdiragua láña binádu wagǘbürigu, águragüdáña jasáanigu ja figígiña joun lun joúwegun, gumúgua lámuga warásan. ]3Ábati lagúmeserun ában urúei agúmadija Ejípto le ibídiñejabubei lun José. )‘Dan le layárafadúnbei dan lun lagúnfulirun dimúrei le líchugubei Búngiu lun Abrahám, gíbeeña ladǘgawagun Israél Ejípto. W~'Átiri irúmu lárigiñe, ába lanügǘniwa jábu ñígiñe lídoun fulásu le gíribei Síquem, ába jabunún lídan umúajaü lé meja lagáñijabei Abrahám jámagiñe lirájüñü Hamor ñi Síquem. }Ítara líña lídinbei Jacób agánawa Ejípto, le ñí lubei loúwe, ñí lubei giñe joúwegua binádu wagǘbürigu. |Ábati loúnajan José anǘgei Jacób le lúguchi jáu sun lufámilian, Ejíptoun, ǘrüwañanu-wein-queínsi gürígia jagía. {/ Le libíaman joúdin, ába larúfudagun José lúngua joun líbugañanu lúma lamúlen, ítara líña lasúbudirúniña urúei lidújeñu José. *zM Ába lagáambun Jacób luágu níjein lan eígini Ejípto, ába loúnajaniña lirájüñü, ja binádu wagǘbürigu, ñi. Ligía furúmiñetibei jaweíyasun. -yS ‘Ábati ladágarun ában ilámaü lídan fulásu le Ejípto lúma Canaán, deréti meja dan ligía, madáritiñati binádu wagǘbürigu cába lan jeíga. lxQ ába leséfuruni lídaangiñe sun lidíjeri láu líchugun gunfaráandaü lun. Ába lagáñeiragǘdüni lufúleisein Faraón, le lurúeite Ejípto lun, ába líchuguni José ábutime ñi Ejípto lúma tídan lúban Faraón. Lw ‘Lirájüñü Jacób ja, ja binádubaña wagǘbürigu, ába jagímugajan lun José le jamúlen, ába jalúguruni lun lanügǘn Ejíptoun quei idámuni. Ñíñein Búngiu lúma José, Jv Adǘgati Búngiu ában darádu lúma Abrahám, ába lerésibiruni Abrahám circuncisión, liseínime darádu ligía. Ligía, dan lubeí lagǘriajoúnbei liraǘ Abrahám le Isáac, ába lerésibiruni circuncisión luágu wídü wéyu láu, ítara gíñe ladǘga Isáac lun Jacób le liraǘ, adǘgaleí Jacób, le méme gíribei Israél, joun dúusu lirájüñü, ja jagǘbürigubaña dúusu türíbu ja gíribaña Israelítagu guetó. R~0}a|{zyyhxx8wvv)uu^tssBrr5qqponngmm(ldkihhDgfeesddQcDbb#aaq`_^]\\[9ZYXOWVVHUTSRQJPiOONN LL2KUJIHHGlFF-EXDCBAA??b>>7=jLachǘlürüba wéyu nun, áu le Búngiu, lúnyame naríjin jawágun ladǘgawagun Davíd,ábame níchuguni ubáfu lun ában jádaangiñe lun larúeijan jádan. iCKÍtara líña cátei le quei lé meja jabǘrüjabei profétagu tídan Lerérun Búngiu. B/Abájüdaguaali Simón Pédro woun ída líña lan fuleísei lániña Búngiu ja mámabaña juríu, láu lanúadajan jádaangiñe lun lánigume. cA? Dan le lásurun jadímurejan, ába laríñagun Jacóbo. —Nidújeñu, agáamba jumána. R@ Ábati jámanichúnga, ába jagáambuni sun le jaríñagubei Bernabé lúma Páblo joun luágu buri seíni lúma miláguru le ladǘgübei Búngiu jádaangiñe, jagánagua ja mámabaña juríu. y?k Afíñetiwa luágu sálbaadiwa lan láurügü wafíñerun luágu Jesucrístu, madǘgünga wagía ni ámu cátei lun wabíjini, sálbaadiwa láu lareíni Wabúreme Jesucrístu. Ítara méme líña gíñe jasálbarun ja mámabaña juríu. g>G ¿Cáti uágu laloúguada jafíñen guetó luágu le adǘga láalibei Búngiu, ru jugúya ában ijǘrügu jawágun afíñetiña ja, le wásiñerubei wagía guánarügü anǘga—ni wagía ni binádu wagǘbürigu? |=q Manǘgün lumútiwa Búngiu ámu jaweí, jarúmagüda lumútu gíñe janígi láu jafíñen luágu Jesucrístu. ,<QBúngiuti, le subúdijabúbei tun anígi, arúfuda lumúti luágu resíbi lániña ja mámabaña juríu láu líchuguni Sífiri Sándu joun quei líchuguni woun. .;ULárigiñe sarágu dimúrei, ába lásaarun Pédro, ába laríñagun. —Nidújeñu, subúdi jumúti luágu binárü lán meja lanúadirana Búngiu jídaangiñe lun níchuguni ugánu le lánina asálbaruni joun ja mámabaña juríu, lun gíñe gayáraabei lan jafíñerun luágu Jesucrístu. f:EÁbati joúndaragun apóstolugu jáma tábutigu ligílisi lun jatúriajaní cátei le. 9Ñíñanu jádaangiñe jadámurin fariséogu ja afíñetiña luágu Crístu, ába jaráramun, ába jaríñagun. —Lúnti jerésibiruni wügǘriña afíñetiña ja mámabaña juríu circuncisión, lúnti gíñe jagúnfulirun lúma lilúrudun Moisés. 8Dan jachǘlürünbei Páblo lúma Bernabé Jerusalén, ába jerésibiruniña tílana ligílisi, jáma apóstolugu, jáma tábutigu ligílisi, ába jabájüdagun Páblo lúma Bernabé joun luágu sun le adǘga láalibei Búngiu jádaangiñe. 67eJa tánigu ligílisi to Antioquíaboun oúnajabaliña, lídaanti jaweíyasun, ába jásügürün loúbawagugiñe Fenícia lúma Samária, abájüdagueina jagía luágu jígiruni ja mámabaña juríu binádu jafíñen lun jafálaruni Crístu. Ába jagúndaaragun sun afíñetiña láu ugánu le. 6'Barǘti Páblo lúma Bernabé ában sigénei weíriti jáma luágu cátei ligía, lagúmujoún óra, ába loúnajoún Páblo, Bernabé, jámaya ámu wügǘriña Jerusaléoun lun joúdin aráanserei cátei le jáma apóstolugu jáma tábutigu ligílisi to ñíboun. l5 SLigía jayábin wügǘriña Judéagiñe lun Antioquíoun, ába jagúmeserun arúfudaja joun afíñetiña luágu lun lan jasálbarún, mósu lan jerésibiruni wügǘriña circuncisión, quei laríñaguni lilúrudun Moisés. X4)Ába jeréderun Páblo lúma Bernabé sarágu dan jáma afíñetiña ñi.83iDan jachǘlürün Antioquía, ába joúndaraguniña tánigu jalígilisin afíñetiña, ába jabájüdaguní sun cátei le ladǘgübei Búngiu jáu joun, lúma luágu lánjunrenchuní Búngiu béna joun ja mámabaña juríu lun gíñe gayáraabei lan jafíñerun luágu Jesucrístu lun jasálbarun. /2WÑígiñe jádina, ában joúdin Antioquíoun, le fulásu le ñíjin lubeí joúnajoúa lábugiñe laríaajan Búngiu adǘgei wadágimanu le jagúmuchubei guetó. 1wÁba japúrichijaní ugánu luáguti Jesucrístu ubúrugu Pérge, líbiri méme Panfília, ábati joúdin Atálioun. ]03Lárigiñe, ába jásügürün Pisídiagiñe, ába jachǘlürün Panfília. i/KRútiña gíñe ábutigu lídan cáda jadámurin afíñetiña. Lásunti jayúmuragun lúma jayúnarun, ába jedéregeruniña lábun laríaajan Búngiu le uágubei jafíñera. Lagíribudun Páblo lúma Bernabé Antioquíoun .Rútiña gurásu joun afíñetiña ja lídaanbaña buri fulásu ligía, aríñaga jagía joun lun jasígirun derégüdagu lídan jafíñen, aríñageina jagía joun luágu lúnti lan wasúfurirun sarágu lun gayára lan webélurun lídoun larúeijan Búngiu. \-1Lárigiñe lapúrichijaní ugánu luáguti Wasálbaragüle ñi Dérbe, le ñí jabei sarágu gürígia afíñerutiña luágu Jesucrístu, ába jagíribudun, ába joúdin Lístra, Icónio lúma Antioquía. %,CDan le jagúriridágun afíñetiña láu Páblo, ába lásaarun, ábaya lebélurun fulásurugún. Larúgan, ligía lídin lúma Bernabé ubúrugun Dérbe. +}Ábati jachǘlürün juríu Antioquíagiñe lúma Icóniogiñe, ába jagáñeiruni jarítagun gürígia lun jachámuragun dǘbü luágun Páblo. Lárigiñe, ába jadúruguduní bougudín lueí fulásu, sun jaríñagun luágu jiláali lan. A*{Láu sun aríñaga jamáni Páblo lúma Bernabé sun cátei le joun, jénreengu mémegili jeréderuniña gürígia lueí jáfaruniña bágasu jagía lun jadágaragüdǘn joun. g)Gláu sun, arúfuda láani joun gürígia cáteiñein lan láuja buídu le ladǘgübei joun. Rúti júya woun lúma alúbajani buíti, ru ligía eígini buídurügüti woun, belúgüda lumúti ugúndani tídoun wanígi. z(mLídan meja dan le sügǘjalibei, ígira lumútiña meja Búngiu gürígia lun jadǘgüni le jabúseerubei, 7'g—¡Wügǘriña! ¿cámesan jabúseera jadǘgüni cátei le? Wügǘriña giñétia wagía quei jugúya, wayábiña aríñaga jun lun jígiruni cátei buri le mabuídunbei, lun jafálaruni Búngiu le wínwanbei, le adǘgübalin siélu lúma uboú, barána lúma sun cátei le lídaanbei. g&GDan jasúbudiruni Páblo lúma Bernabé cátei lan jabúseerunbei gürígia ja jadǘgün, ába jajeíridagunun janáangun le luweírin lubéresen cátei le joun, ába jádaragun joúngua jádoun gürígia agúarajeina. % ába liábin lufádirin Júpiter ñígiñe barüína wügǘriña bágasu lúma buri fulúri luágun lubéneri ubúrugu, busénti yebéti ligía jáma buri gürígia lun jáfaruniña bágasu jagía lun jadágaragüdǘn joun Páblo lúma Bernabé. C$ Jaríñaga luágu Bernabé búngiu Júpiter, luágu Páblo búngiu Mercúrio, ladǘga ligía lan adímurejabei. Nújein lúban jabúngiute Júpiter boúgudiñoun lueí ubúrugu, G# Dan jaríjini gürígia cátei le ladǘgübei Páblo, ába jagúmeserun agúaraja lídan jerérun Licaóniana, jaríñaga. —¡Raríjaña búngiugu quei jagáburi wügǘriña wámoun! %"C Ábati laríñagun Páblo lun láu umálali jéreti. —Ráramabá luágu bugúdi. Ába lachúbarun wügǘri ligía arárama, ába lagúmeserun eíbuga. Ñíñein ában wügǘri meíbugunti, Lístra, ñun líña ladǘga ítaragubeíñein lan lúmagiñe lagǘriajoún, meíbugungubeíti. #apúrichija jamúti gíñe ugánu luáguti Wasálbaragüle Jesucrístu ñi. Jachámuragun dǘbü luágu Páblo lídan fulásu le Lístra I Ánjein Páblo lúma Bernabé, ába jasándiruni, ába joúdin lídoun buri fulásu le gíribei Lístra lúma Dérbe, biáma fulásu le láni méme fulásu le Licaónia, lúma geyégua láu, ;oJáti juríu jáma ja mámabaña juríu, ába jebélurun lídoun ában arítaguni jáma gumádimatiña lun jeíbaajaniña apóstolugu lúma lun jachámuragun dǘbü jawágun. ykFánreinguañu jáña lílana ubúrugu ligía, jíbiri jámagiñeñanu juríu, jíbiri jámagiñe apóstolugu. ,QLigía jeréderunbei Páblo lúma Bernabé sarágu dan ñi, ába jadímurejan furáangu, manúfudeiga, jeménigiñu luágu Búngiu, arúfuda lumúti Wabúreme luágu inárüni lan cátei le japúrichijabei luágu lareídun, láu líchuguni ubáfu joun lun jadáagun seíni lúma miláguru.  Juríu ja mafíñebaña luágu Jesucrístu, ába jínchajaniña ja mámabaña juríu, amísiñedagǘdaña afíñetiña joun. Y -Ába jebélurun Páblo lúma Bernabé tídoun jalígilisin juríu ubúrugu Icónio, ába japúrichijan, buíti jadímurejan darí lun jafíñerun sarágu, dándu juríu quei máma juríu, luágu Jesucrístu.  4Gúndaañu jáña afíñetiña Antioquía luágu jabágari lúma Crístu, weíriti jedéregeragun joúngua lun Sífiri Sándu.1 3Ábati jáfuruduní calíqui lueígiñe jagúdi, arúfudei luágu mabuídun lan joúserun lílana fulásu ligía, ába joúdin ubúrugun Icónio. {o 2Ába jadímurejan juríu jáma würíña gúnfulitiña, inébewa jagía, lúma jáma wügǘriña weírigutiña ñi ubúrugu, ába jínchajániña lun jeíbaajaniña Páblo lúma Bernabé darí lun jabúguniña lídaangiñe fulásu ligía. S 1Ítara liña lapúrichijoún lerérun Búngiu lídan sun fulásu ligía.   0Dan jagáambuni ja mámabaña juríu cátei le, ába jagúndaaragun, ába jagúmeserun aríñaga luágu buídu lan láni Búngiu ugánu, ába jafíñerun sun ja lúnbaña jafíñerun luágu Jesucrístu, ja lúntiñabaña ibágari le magúmuchaditi. c? /Ladǘga ítara líña laríñaguni Wabúreme woun.Níchuguñadibu lun bíchuguni larúgounga joun ja mámabaña juríu,
lun gayáraabei lan jasálbarun ja aganoúbaña lídan lagúmujoún fulásu uboúagu.  .Ábati jadímurejan Páblo lúma Bernabé manúfudeiga, ába jaríñagun. —Lúnti yebe wíchuguni ugánu lúmagiñeti Búngiu luágu Wasálbaragüle jun furúmiñe, jugúya le juríu, quei mabúseerun jumá jerésibiruni ugánu ligía, láu líra jarúfuduñein luágu madǘna jumáni ibágari le magúmuchaditi, ítara líña weíbugagubeíti apúrichija joun ja mámabaña juríu. &E -Láu jaríjin juríu sarágu gürígia agáambajei lerérun Búngiu, ába jeméendüjan, ába jagúmeserun asígenerei Páblo, anába jameí líri Jesúsu.  ,Lewéñegua dimáasu, le luwéyuri eméraaguni, ába joúndaragun jíbe-ágei lílana fulásu lun jagáambuni lerérun Búngiu. C +Dan lagúmuchun jadámuridagun ligílisirugu, sarágu jádaangiñe juríu jáma buri ja ígirubalin binádu jafíñen lun jafálaruni jafíñen juríu, ába jafálaruni Páblo lúma Bernabé. Ába jadímurejan Páblo lúma Bernabé jáma, ába jaríñagun joun lun jasígirun eménigira luágu lareídun Búngiu. -S *Dan le láfuridunbei Páblo jáma lánigu tídaangiñe ligílisi, ába jamúriajan jáma lúnya jadímurejan joun luágu buri cátei le lewéñegua dimáasu. Q  )Jugúya le éjerajabei náu, weírilá janígi, áni gumúgua jumá,
ladǘga áu le Búngiubei, nadǘgüba cátei weínamuburiti, daríme lun mafíñen jumá, íbini jabájüdaguni ámu jun.    (Toúnigi jumá lubeíti lueí láburujan ligáñi Búngiu juágun queísi jaríñaguni profétagu dan le jaríñagunbei. M  'Lídaangiñeti gíñe, chibáwaali lubeí sun wafígoun, sun wagía le afíñebei luágu, gidáwa ligía wadúnrun ligíbugiñe Búngiu, cátei lé meja siñá lubei lilúrudun Moisés adǘga.   &Nidújeñu, lúnti lubeíti jasúbudiruni luágu lídaangiñe lan Jesúsu ferúdunawa lan wafígoun. Ligía ugánu wanǘgübei jun. e C %Ánjeinti Jesúsu, sarágüda lumúti Búngiu lídaangiñe oúweni, mañáladunti lúgubu. D $Davíd, seríwiti méja joun ja lánina lidáani quei laríñaguni Búngiu lun, lárigiñe, ába loúnwen, ába labunún le ñí lubei jabunúa lagǘbürigu, ába lañáladun lúgubu.  #Laríñaga gíñe Davíd lídan ábanya Sálmo. “Mígirunbadibu lun lañáladun lúgubu Biraǘ le jínsiñebei bun.”   "Aríñaga láali meja Búngiu luágu lásaaragüdüni Jesúsu lídaangiñe oúweni lun mañáladun lan lúgubu, dan laríñagun tídan líburu to Lerérun. “Níchugubei abíniruni le uágubei naríñaga lun Davíd bun, gayáraati beménigidun luágu.” S !gúnfuli láali woun, wagía le jadǘgawagun, láu lásaaragüdüni Jesúsu, quei laríñaguni tídan lilíburun, lídan libíaman Sálmo. “Niraǘ amǘrü, rúnaali ubáraü le bun ugúñe.”  ‘Wíchiguñein lubeíti ugánu le jun, luágu darádu lé meja ladǘgübei Búngiu jáma binádu wagǘbürigu O Arúfudaguati Jesúsu lúngua wínwañu luágu sarágu weíyaasu joun ja ñǘbinbaña lúma luágu luweíyasun Galiléagiñe lun Jerusaléoun, jagíati geféenbaña luágu joun gürígia guetó. R Ába lásaaragüdüni Búngiu lídaangiñe oúweni lúnya labágaridun. !; Dánti le adǘga jamáali sun le taríñagubei Lerérun Búngiu luágu, ába jarárigüdǘni lueígiñe gurúwa, ába jíchuguni lídoun lumúaja. ) Láu sun madári jamá lidúnrun Jesúsu lun gayára lan jáfaruni jilágubei, amúriajatiña lúma Piláto lun láfaragüdǘni jilágubei. a; Já meja gürígia ja aganoúbaña Jerusalén jáu sun jábutigu, ibídiñetí yébe joun ca lan Jesúsubei, úa ligía gunfaráanda jamáni jerérun profétagu, láu sun aliijoúa lan jerérun tídan jalígilisin ságü luwéyuri eméraaguni, jagía guánarügüti gúnfuli jamúti le bürǘwañubei láu jasíadiruni Jesúsu lun loúnwen. n~U ‘Nidújeñu, jugúya le jarájüñübei ladǘgawagun Abrahám, júma jugúya le mámabei ladǘgawagun Abrahám, inébejabutün lun Búngiu. wagía gürígia ja únbaña loúnajoúa ugánu le luáguti Wasálbaragüle. m}S Dan le layárafadúnbei dan lun loúnwen Juan, ába laríñagun. “Mámatia áu le uágubei jarítagua luágu áu lan, liábiba ában nárigi, ni cáta áu loúbagiñe, madǘnatina ni íbini lun nafáragadunun ligeídin.” -|S Lubáragiñebei liábin Jesúsu uboúagun, apúrichijati Juan joun sun Israelítagu, laríñaga joun luágu lúnti lan jasáansiruni jagáburi, badísei jagíame. { Jádaangiñe ladǘgawagun Davíd ligía liábin Jesúsu le loúnajabei Búngiu lun jasálbarun Israelítagu, queí meja laríñaguni. rz] Lárigiñe, ába lagídaruni Búngiu arúeijani lueí Saúl, ába líchuguni lun Davíd, le uágubei laríñaga. “Darína Davíd, liraǘ Isaí, ában wügǘri le áubei nagúndaara, áni ladǘgübei sun le nabúseerubei.” Iy  Ábati jamúriajan ában urúei lun ligíaba lan agúmadiraña, ába líchuguni Búngiu Saúl joun jarúeiteme luágu bián-wein irúmu, Saúl ligía, liraǘ Cis, ladǘgawagun Benjamín. qx[ Lárigiñe, ába líchugun gürígia lun jagúseragüdüniña darí lúmoun lidáani proféta Samuél. 3w_ Lárigiñe, ába lagúmuchaguagüdüni sédü násiñun ja aganoútiña Canaán lun líchuguni jafúlasun joun binádu wagǘbürigu luára gádürü-san-dimí irúmu. ovW Awánda lumúti Búngiu luríban jagáburi lídan fulásu mageírawati queí buri bián-wein irúmu. /uW Búngiu le Jabúngiute Israelítagu, anúadaja lumútiña meja binádu wagǘbürigu lun lánigubaña lan, ába ladǘgüniña ábanme oúnwenbun násiñun dán meja le añájagua lan agánawa quei teréncha Ejípto, lárigiñe, ába laságaruniña lídaangiñe fulásu ligía láu lubáfu. St Ábati lásaarun Páblo, ába ladǘgün seíni joun láu lújabu lun jámanichun, ába laríñagun. —Agáamba jumá, wügǘriña Israelítagu júma jugúya le ájuduragubei lun Wabúngiute. s Lárigiñeti taliijoúniwa líburu to lánina lilúrudun Moisés túma buri líburu to jabǘrüjaboun profétagu, ába joúnajan ábutigu aríñaga joun. —Wadújeñu, ánjein níjein lubeí dimúrei lun jaríñaguni joun gürígia ja, aríñaga jumeí guetó. Jr  Lárigiñe, ába jásügürün Pérgegiñe lun ubúrugun Antioquía, le lídaanbei Pisídia. Ába jebélurun lídan wéyu le eméraaguagülei tídoun jalígilisin juríu, ába jañúurun ñi. Jq  Ába láfayarun Páblo jáma líbirigu Páfosgiñe lun ubúrugun Pérge, le lídaanbei fulásu gíriti Panfília. Ánjein Juan Márcos, ába lígiruniña, ába lagíribudun Jerusaléoun. Dp Dan laríjini gumádimati cátei le, ába lafíñerun luágu Jesucrístu, weíriti lanígi láu le jarúfudajabei luágu Wabúreme Jesucrístu. Páblo lúma Bernabé ubúrugu Antioquía Qo Guetó láburuja ligáñi Búngiu buágun, berédera maríjinga luágu átiri dan. Lídan óra ligía, ába labúrigadún láu, ába láluajan cába lan árüjei lújabu, ladǘga maríjinjali lan. Hn  ába laríñagun lun. —¡Yéetibu, buin bíña láu wuríbani, liraǘ Máfia amǘrü, lágani sun le buídubei! ¿Ca uágu meréde lubeí beyéejan luágu lémeri Búngiu le surúbei? pmY Sáuloti, le méme gíribei Páblo, buin líña láu lubáfu Sífiri Sándu, ába laríaguni Elímas, 'lG Ánjein garíyajati ligía, le méme gíribei Elímas, sigéne lumútiña lueí yebe lafíñerun gumádimati luágu le jaríñagubei lun luágu Jesucrístu. Xk) Garíyajati ligía lúmañein gumádimati le Sérjio Páulo, ában wügǘri janíchiguti. Ába loúnajan gumádimati ligía luágu Bernabé lúma Sáulo ladǘga busén lan lagáambuni lerérun Búngiu. Sj Eíbuga jamúti sun uboúju ligía chülǘ lúmoun fulásu le gíribei Páfos. Ñi jadárira ában juríu gíriti Barjesús, garíyajati wügǘri ligía, ye ligía, laríñaga luágu proféta lan. _i7 Dan jachǘlürün lídan ubúrugu le gíribei Salamína, líbiri méme Chípre, ába jagúmeserun apúrichijei lerérun Búngiu tídan jalígilisin juríu. Ñǘdünti gíñe Juan Márcos jáma, íderaguaaña. $hA Ítara líña loúnajaniña Sífiri Sándu Bernabé lúma Sáulo, ába joúdin Seléucia, ñígiñe, jádina lun joúdin luágun uboúju le Chípre. Yg+ Lárigiñeti jayúmuragun lúma jayúnarun, ába jíchuguni jájabu jawágu Bernabé lúma Sáulo, ába joúnajaniña luágu jawádigimari. Japúrichijan Bernabé lúma Sáulo lídan fulásu le Chípre If  Luágu ában wéyu dan le jájuduragun lun Búngiu, ayúnara jagía, ába laríñagun Sífiri Sándu joun. —Dírei jumeí Bernabé lúma Sáulo nun lun wadágimanu le únbei nanúadiraña. e  Tídan ligílisi to Antioquíaboun, ñíñanu profétagu jáma maésturugu. Wügǘriña jagía. Bernabé, Simón, le únbei jaríñaga Wuríti, Lúcio le Cirénena, Manaén le agǘriarúbei úara lúma Heródes le gumádimati Galiléa, lúma Sáulo. d Dan jagúmuchuni Bernabé lúma Sáulo jawádigimari, ába jagíribudun Jerusaléngiñe barüína jameí Juan Márcos jámagua.lcQ Abúruchagueínatimá ligíati ugánu le láni Búngiu, apúrichijoúati lídan sun fulásu. cb? Lídan óra ligía, ába lasándiragüdǘni láni Búngiu ánjeli Heródes, ladǘga lanáangun lúngua luágu jerérun gürígia, míchu lumúti linébese Búngiu lun, ába jeígini jéweraü, ába loúnwen. oaW Ábati jagúmeserun gürígia agúaraja. —¡Máma wügǘri adímurejabei, búngiu adímurejabei! ]`3 Ába lagúaragüdǘn Heródes jawágu luágu ában wéyu, wéyu ligía, ába ladáürunun lanáangun to lanáangun urúei, ába lañúurun luágu lála le ñígiñe lubeí lagúmadija, ába ladímurejan joun. _+ Weíriti ligáñi Heródes jáma gürígia ja aganoúbaña Tíro lúma Sidón, ánjein jagía, ába jebélurun lídoun ában arítaguni lun joúnajan wügǘriña lun jadímurejan lúma luágu jafúleisein. Dan le jachǘlürün, ába jagáñeiruni Blásto, ában wügǘri íñuguti láni Heródes, lun líderaguniña adílijei sun cátei, ladǘga lageíragiñe Heródes jabíja eígini. ^ Ába loúnajan Heródes áluajei, quei madári jamáni, ába lálügüdaguniña súdaara já buga oúnigirubalin, lárigiñe, ába láfaraguágüdüniña jilágubei. Lárigiñe, aba láfuridun Heródes Judéagiñe, ába lídin agánawa Cesaréa. Loúnwen Heródes ]  Dan larúgadunbei, niján luwúyerigu samínaü jádan súdaara, ladǘga ibídiñeti joun ca lan susérebei lun Pédro. 9\k Ába líchugun seíni joun láu lújabu lun jámanichun, ába labájüdaguni joun ída líña lan laságaruni Búngiu furísunrugúgiñe, lárigiñe, ába laríñaga joun. —Abájüdagua jumeí cátei le lun Jacóbo lúma joun jíbiri afíñetiña. Ábati láfuridun, ába lídin lídoun ámu fulásu. ~[u Niján mémeti Pédro acaǘnja luágu béna. Dan jánjunrenchuni, ába laweíridun janígi dan le jaríjini. ,ZQ Ábati jaríñagun tun. —¡Lǘlüjaali báu! Ába taríñagun joun luágu choúru tan luágu ligía lan. Ába jaríñagun. —Máma ligía, fágua láfurugu. IY  Dan tasúbudiruni luágu Pédro lan luágu lumálali, bulíei tumúti tánjunrenchuni béna, le luweírin tugúndan, ábarüga teíbaagun múnadoun awísaja luágu niján lan Pédro bénabu. X Dan lacaǘjan luágu lubéneri bürǘrü, ába táfuridun ában irájü músu, gíritu Róde, aríja ca lan agúajabei. BW} Asáminareína ligía Pédro luágu cátei le, ába lídin túbiñoun María to lúguchu Juan Márcos, le ñí jabei sarágu gürígia adámuriñu ayúmuragua lun Búngiu luágu. oVW Ligíaali lárügüdagun Pédro lúngua, ába laríñagun. —Aná guetó, subúdi náali luágu oúnaja láali lan Búngiu ánjeli lun leséfurunina lueí Heródes lúma lueí sun lé yebe jabúseerubei juríu jadǘgün náu. -US Ába jásügürün jáu furúmiñetiña oúnigirutiña, sügǘ jamaña jabíaman, dánti le jachǘlürün luágun béna le gürábu le ǘmadagiñebei, ába lánjunrenchun lúngua. Ába jáfuridun, lárigiñe jánjiñuragún ában ǘma, ába lígiruni ánjeli ligía Pédro lábugua. UT# Ába láfuridun Pédro lárigi ánjeli ligía, ibídiñoun lun ánjein inárüni lubeí lúmoun máma lan inárüni cátei le ladǘgübei ánjeli ligía. Genégetimáati lun camá gewénediñein. PS ába laríñagun ánjeli ligía lun. —Murúbei bubélitin, daǘbounme bigeídin. Lárigiñe ladǘgüni Pédro sun líra, ába laríñagun ánjeli ligía lun. —Daǘboun babíte, falábana. R  Sódini, ligía lasáliragun ában láni Wabúreme ánjeli, ába larúgoungadún furísunrugu. Ába lagúuruni ánjeli ligía loúbawagu, ába lagáguduni, ába laríñagun lun. —Sarába furése. Ábati láburujan güríngüri lueígiñe lújabu Pédro, }Qs Áriebu le lubáragiñe wéyu lé yebe lúnbei laságaruni Heródes Pédro jagíbugiñoun gürígia, larúmuguña Pédro jamídaangua bián súdaara, gürágu ligía láu bián güríngüri, jámaya bián súdaara luágu béna oúnigira. 2P] Ñíñein lubeíti Pédro furísunrugu toúnigiwañu buídu, merédeti jayúmuragun tílana ligílisi lun Búngiu luágu. Leséfuruni Búngiu Pédro furísunrugúgiñe uOc Lárigiñe lanǘgüni Heródes Pédro adaǘra, ába ládaruni furísunrugun jáu díisi-sísi súdaaragu oúnigira gádürü gádürü, larítagun lún yebe laságaruni jagíbugiñe lílana fulásu lárigiñe fédu lun lagúserun. IN  queíti laríjin láu gúnda jamá juríu láu cátei le, ába gíñe lanǘgüni Pédro adáüra. Lídan buri wéyu le fédu le ídaanbei teigúa fein magánatu ísi lasúsereda cátei le. GM Ába láfaragüdǘni Jacóbo le lamúlen Juan táu efeín, eL E Lídan dan ligía, ába lagúmeserun urúei Heródes eíbaajaña jádaangiñe afíñetiña. K  Ítara líña jadǘgüni, ába joúnajani seínsu ligía lúma Sáulo joun tábutigu jalígilisin afíñetiña Judéana.J Ábati joúndaragun afíñetiña ja Antioquíana lun joúnajan seínsu joun afíñetiña ja Judéabaña según le jayáraati íchiga. I  Ában jádaangiñe, gíriti Ágabo, ába laráramun jádan afíñetiña, ába laríñagun láu le lasúbudirágüdübei Sífiri Sándu lun luágu liábiba lan ában oúnwenbun ilámaü lídan sun uboú, áni suséreti lídan lidáani larúeijan Cláudio. hHI Lídan dan ligía, ába joúdingua já buri profétagu Jerusaléngiñe lun Antioquíoun. 3G_ Ába jeréderun ñi jáma tílana ligílisi ában irúmu, arúfudaja joun sarágu gürígia. Ñí Antioquía lagúarúa joun afíñetiña “Cristiánugu” furúmiñe. yFk Lárigiñe, ába lídin Bernabé Társo áluajei Sáulo, dan ladáriruni, ába lanǘgüni Antioquíoun. YE+ Bernabé, ában meja wügǘri buíti, derégeguati lúngua lun Sífiri Sándu le gumúti, buin líña gíñe láu afíñeni luágu Jesucrístu, ítara liña lagáñeirun sarágu gürígia lun Jesucrístu. fDE Dan lachǘlürünbei Bernabé, ába laríjini luágu binílaaña lan Búngiu gürígia ja mámabaña juríu, ába lagúndaarun sarágu. Ába labímejaniña súngubei lun jafálaruni Wabúreme Búngiu táu sun janígi. C  Dan lachǘlürünbei ugánu le lábun jagáambun afíñetiña ja Jerusalénbaña, ába joúnajani Bernabé Antioquíoun. $BA Ñíñein lubáfu Búngiu jáma afíñetiña jagía, sarágu ja mámabaña juríu, ába jígiruni binádu jafíñen, ába jafíñerun luágu Jesucrístu. `A9 Ánjeinti afíñetiña ja Chíprena jáma Cirénena, ába jachǘlürün Antioquía, ába gíñe jadímurejan joun ja mámabaña juríu, ába jíchuguni ugánu luáguti Wabúreme Jesucrístu joun lun jasálbarun. ;@o Dan le láfarúnbei Estéban, ába gíñe jagúmeserun eíbaajaña ja jíbiri afíñetiña, ába janúrajan jíbiri chülǘ Fenícia, Chípre, luma Antioquía. Ñi jíchigei ugánu luáguti lasálbaruniña Jesucrístu gürígia lídaangiñe jafígoun joúnrügü juríu, máma joun ámu gürígia. Q? Dánti le jagáambuni afíñetiña ja Jerusalénbaña cátei le, ába jámanichun. Ába jadímurejan luágu luweírigun Búngiu, ába jaríñagun. —¡Rújali lubeí giñéti Búngiu ubáfu joun ja mámabaña juríu lun jasáansiruni jagáburi, lun gayára lan jabíjin ibágari magúmuchaditi! Ligílisi to Antioquíana @>y Ánjeinti ru lubálin Búngiu líbe le líchubei woun, wagía le afíñeelibei luágu Jesucrístu, joun, ¿cátanañadináti lun neréderubei lan le labúseerubei Búngiu ladǘga? ==s Ábati narítagun luágu lé meja laríñagunbei Wabúreme. “Inárüni luágu badíseigüda lan Juan láu dúna, ánjein Búngiu, labásteragüdübadün láu Sífiri Sándu.” {<o Dan nagúmeserúnbei adímureja joun, ába liábin Sífiri Sándu jádoun queí meja liábin wádoun furúmiñe. \;1 laríñagubei bun ída lúba lan gayára lan basálbarun jáu sun bufámilian.” c:? le abájüdagubei woun luágu nege laríjin ában ánjeli rára lúbiñe, ába lán nege laríñagun ánjeli ligía lun. “Oúnajabá wügǘriña lun joúdin ubúrugu Jópe oúgei Simón le gíñe gíribei Pédro, Y9+ Ába laríñagun Sífiri Sándu nun lun nídin jáma láu afíñeni. Ñǘdüntiñá giñe sísi afíñetiña ja núma. Dan wachǘlürün Cesaréa, ába webélurun sun wagía lúbiñoun ában wügǘri, 8 Lídan óra ligía, ligía jachǘlürün ǘrüwa wügǘriña tídoun múna to ñí nubei, oúnajoútiña Cesaréagiñe álugana. c7? Ǘrüwañein weíyaasu lasúseredun cátei le, lárigiñe, ábaya tamúdeirun siélun. ,6Q Ábayati ladímurejan umálali siélugiñeti ligía nun, laríñaga nun. “Le cátei le labuíduragüdün Búngiu, maríñagabá luágu luágu mabuídun lan.” 5# Ába naríñagun. “Uá, Nabúreme, ladǘga meígiñajágidina ni cáta le wanǘgübei quei mabuídunti según lilúrudun Moisés.” q4[ Ába nagáambun laríñagun ában umálali nun. “Sarába Pédro, áfarabá jádaangiñe, joúbei.” ,3Q Dan le naríjin tuágun buídu lun naríjin ca lan tídaanbei, ába naríjin anímaalugu gádürügua tugúdi ñi, anímaalugu gáñitiña, jéwe, jáma dunúru. u2c —Ubúruguñadina Jópe, ayúmuragua lun Búngiu, ligía naríjin ában cátei lasáliragun nun camá jamuga ában gamísa weíritu tarárirun siélugiñe, gürágu lueígiñe gádürü tarígei, tiábin chülǘ le ñí nubei. p1Y Ábati labájüdaguni Pédro sun le asúseredubei joun lúmagiñe lagúmeseja, ába laríñagun. e0C jaríñaga. —¿Cámesan bídin aríjaña ja mámabaña juríu, áni jou amǘrü jáma? `/9 Dánti le lagíribudun Pédro Jerusaléoun, ába jachúrajani juríu ja afíñetiña, A. } Ába jagáambuni apóstolugu jáma jíbiri afíñetiña ja Judéabaña luágu ánjaaña lan gíñe ja mámabaña juríu lun láni Búngiu ugánu luáguti Wasálbaragüle, Jesucrístu. !-; 0Ába líchugun dimúrei lun jabásterun lídan líri Jesucrístu. Lárigiñe, ába jayúmuragun lun Pédro lun leréderun átiri wéyu jáma.!,; /Ábati laríñagun Pédro. —¿Majoúabei funági lun jabásterún gürígia ja, quei resíbi jamáali lubeí Sífiri Sándu queígubeirügü wagía? v+e .Agáamba jamútiña adímureja dimúrei le mámabei jerérun, adímureja jagía luágu luweírigun Búngiu. 3*_ -Játi juríu ja afíñetiña luágu Jesucrístu ja ñǘbinbaña úara lúma Pédro, ába laweíridun janígi láu liábin Sífiri Sándu jádoun ja mámabaña juríu. r)] ,Ñígili Pédro adímureja, ligía liábin Sífiri Sándu jádoun ja agáambajabalin ladímurejan. \(1 +Adímurejaaña meja gíñe sun profétagu luágu Jesúsu lúmagiñe binárü, luágu sun lan ja afíñebaña luágu, resíbi jamáni ferúdun luágu jafígoun. Jerésibiruni ja mámabaña juríu Sífiri Sándu o'W *Ába loúnajaniwa apúrichija joun gürígia luágu, lun giñe waríñaguni luágu rúlaali lan Búngiu Jesúsu méme le lun lagúseragüdüniña ja wínwangiñabaña jáma ja jiláguaañábaña dánme le lagíribudun uboúagun. "&= )Marúfudagúnti lúngua joun sun gürígia, lueídügüya woun, wagía le anúadaja láañabaña Búngiu lúmagiñe binárü quei geféentiña luágu lásaarun lídaangiñe oúweni. Joútiwa lúma, gurá wagía lúma lárigiñe lásaarun lídaangiñe oúweni lúnya labágaridun. % (Sarágüda lumúti Búngiu lídaangiñe oúweni luágu lǘrüwan wéyu, ába larúfudaguágüdüni lúngua wínwañu woun. K$ 'Wagía geféentiwa luágu sun cátei le ladǘgübei Jesúsu Jerusalén lúma lídan sun líbiri jageíra juríu. Lárigiñe, ába jáfaruni jilágubei láu jádaraguní luágu ában gurúwa. #5 &Subúdi jumúti luágu rúlaani Búngiu lubáfu Sífiri Sándu lun Jesúsu Nazarétna, luágu meja gíñe ladáagun buíti, lúma lareídaguagüdüniña ja asúfurirubaña lábugiñe lubáfu Máfia. Ladǘgünbalin buri meja cátei le, ladǘga ñíñein lan Búngiu lúma. *"M %Jugúya, subúdi jumúti cátei le asúseredubei jageíra juríu buídu, le agúmeserubei Galiléa lárigiñe lapúrichijan Juan, áni abásteragüdaja ligía. '+~~|{z?yww3vv/ut.sssr3qqkpooQnn)mm"l4kjihh`ggOfedd;c!ba _^]\\B[[4ZZYmXWWNVV UU2TSS`RQ~PPAONN.LLJIfHH=GGF E_DD.C6BA?>>~==&;;0:p9887/6a54<43 2110//-,,+b**,)s('',&%$##_"!! K}(,pJ1{5Z . * Z %x'?cw Ñíti lídan adámurini, jíbiri agúaragua ában cátei, jíbiri agúaragua ámu, ladǘga chagágujaña gürígia, jíbe-ágei, ibídiñeti joun ca lan lébubei jadámuridagun. b Ñíñanu gíñe jádaangiñe ábutigu ñi Ásia lumádagu Páblo, oúnajatiña gíñe dimúrei lun lun mebélurun lan ñíjin. a)Álugatí yebe Páblo lebélurun lun ladímurejan joun gürígia ñi lun ladílirun sun cátei, mígirun jamúti afíñetiña lun lebélurun. `Ñíñeinti ában oúnwenbun achágaraguní lídan sun ubúrugu ligía. Ába járügüdüni Gáyo lúma Aristárco, biáma wügǘriña Macedóniana ja úarabaña lúma Páblo, ába jadúruguduniña chülǘ tuágun múna to ñi lubeíja joúndaragua. _Dan le jagáambunbalin cátei le, ába jagáñidun buídu, ába jagúaragun. —¡Weírigutu Diána to jabúngiute Éfesona! ^Ñoúnguati cátei le, ladǘga gayáraabei weféridiruni wabísinisin, gayáraabei gíñe teféridiruni tilígilisin búngiu Diána tuweírigun, ábame tanügǘn búngiu Diána to únboun jájuduragua sun gürígia Ásia lúma lídan sun uboú quei ni cáta. ]wagáamba jumáali, aríja jumeí ída líña lan lídin Páblo aríñaga luágu máma jamá búngiugu sándu ja jadǘgübaña wügǘriña, áni gíbeeña gürígia jafíñeragüdǘn, mámarügü ya Éfeso, lídan gíñe líbe-ágei Ásia. i\KÁbati loúndaruniña ja ñadágimeinbaña lúma úara jáma ámu ja ñadágimeintiña ámu físiu le lenége jafísiute, ába laríñagun joun. —Wügǘriña, subúdi jumúti luágu ñulú lan wabágari láu físiu le, [#lídaangiñeti ában wügǘri gíriti Demétrio, ladáawagun cátei láuti pláta lifísiutebei. Wügǘri ligía, adáaguati tirájüñü ligílisi láu pláta to tilígilisin sándu to gíriboun Diána, belútiti sarágu seínsu joun ja ñadágimeinbaña lúma. ZLídan dan ligía, ñíñein ában oúnwenbun achágaraguní Éfeso jaweígiñeti ja afálarubalin lémeri Crístu, LYÁbati loúnajan biáma jádaangiñe ja íderagubalin lubá, Macedónia, wügǘriña jagía, Timotéo luma Erásto, ligía, ába leréderun átiriraüya dan Ásia. Chagáguaü ubúrugu Éfeso XyLárigiñe sun cátei le, ába laráanserun Páblo lun lídin aríjaña afíñetiña Macedónia luma Acáya, lubá lasígiruni luweíyasun Jerusaléoun. Aríñagati gíñe luágu lárigiñe lanme lídin Jerusalén, lídiba lan gíñe Róma. WÍtara líña abúruchagueína lan ugánu luáguti Jesúsu, arúfudeinaleí lubáfu lun lasáansiragüdüni jagáburi gürígia. V sarágu gíñe buri jádaangiñe já meja gabíñarajadibaña, ába janǘgünun jalíburun buri, ába jágudunun jagíbugiñe súngubei. Dan jabájüdünbalin tebégi líburu buri tugúya, gebégitu queí buri dimí-san mílu murúsun seínsu le pláta. USarágu gíñe buri jádaangiñe ja afíñerubaña, ába jayábin agúfeserei buri cátei wuríbati lé meja jadǘgübei, #T?Agáamba jamúti sun ja aganoúbaña Éfeso cátei le, juríu jáma máma juríu, ába janúfudedagun, weíriti linébedun líri Wabúreme Jesúsu joun. bS=Ába lachǘragun wügǘri le láubei espíritu wuríbati lúngua jawágun, gabáfuti sügǘ jáu súngubei, ába labúleiseiruniña buídu, ába jeíbaagun ñígiñe surúsu lúma láu buri bíti jawágu. 9RkNíjein ában jadǘgüni, ába loúnabuniña espíritu wuríbati ligía. —Subúdi numúti Jesúsu, subúditi gíñe nun cátei lan Páblobei, ánjein jugúya, ¿cátaün? QÑíñanu sédü lirájüñü ában juríu gíriti Escéva, jábuti méja fádirigu, jádan ja adǘgübalin buri cátei le. BP} Ñíñanu juríu eíbugañajádügütiña, aságajatiña gíñe espíritugu wuríbatiña jaweí gürígia, álugatiñá yebe jayúsuruni líri Wabúreme Jesúsu lun jaságajaniña, jaríñaga buri joun espíritugu. —Gumádi numútibu lídan líri Jesúsu, le uágubei lapúrichija Páblo, lun báfuridun. 2O] darí lun tánügǘniwa buri músue o anáanguni to dagáaru luágu lúra joun sánditiña, ábaja jareídagun, furí jagíaja espíritugu wuríbatiña jádaangiñe. TN! Adǘgati buríti Búngiu oúnwenbun buri miláguru lídaangiñe Páblo, >Mu Ítara líña lasígirun luágu bián irúmu, súnti ja aganoúbaña loúbawagu Ásia, agáamba jamúti ugánu luáguti Wabúreme Jesúsu, dándu juríu quei ja mámabaña juríu. zLm Ñíñanu gíñe, edéreragüdütu janígi, májatiña jafíñerun, adímurejarǘgü jagía wuríba luágu lémeri Crístu jagíbugiñe gürígia. Ábati ladíreirun Páblo jaweí, ába lanǘgüniña ja afíñebaña luágu Jesucrístu tídoun ában lescuéla to ñí lubei larúfudaja ában wügǘri gíriti Tiránno, ábaja ladímurejan ságü wéyu joun, ñi. RKǗrüwañein játi láu Páblo abásija tídoun jalígilisin juríu le ñi lubeíja lapúrichija, adímureja ligíaja furáangu luágu larúeijan Búngiu, afíñegüda láña gürígia luágu. >JwJawáraañanu dúusu wügǘriña jádan súngubei. >IuDánti le líchugunbalin Páblo lújabu jawágu, ába liábin Sífiri Sándu jawágun, ában jadímurejan dimúrei buri teréncha, ába buri ladímurejan Búngiu jayúmulugugiñe. [H/Dan jagáambuni cátei le, ába jabásterun lídan líri Wabúreme Jesúsu. G'Laríñaga Páblo joun. —Labásterágüdüniña méja Juan gürígia, arúfudei luágu sáansi jamáali lan joúserun, aríñagati gíñe joun luágu lúnti lan jafíñerun luágu le lúnbei liábin lárigiñe—luágu Jesúsu le Crístubei, le Jasálbaragüle. FÁbati laríñagun joun. —¿Cáti luwúyeri badísei jerésibirubei? Jaríñaga lun. —Le labásterágüdün Juan. IE Ába laríñagun joun. —¿Resíbi jumútisan Sífiri Sándu dan le jafíñerunbei luágu Jesucrístu? Jaríñaga lun. —Uá, magáambungubeígidiwa yebe luágu níjein lan Sífiri Sándu. 8D kSun niján lan Apólos ubúrugu Corínto, ligía lásügürün Páblo labádinaguagiñe buri fulásu, ába lachǘlürün Éfesoun ñi lubeí ladárira sarágu afíñetiña. xCiarúfuda lumúti joun gürígia láu richaǘ le siñá jamuti asígenera, luágu marícha lan le jarúfudajabei juríu, arúfudaleí joun tídaangiñe Lerérun Búngiu luágu Jesúsu lan Crístu le jagúrabubei lun lasálbaruniña.QBDánti le labúseerunbei Apólos lídin loúbawagun Acáya, lúmagiñeñanu afíñetiña Éfeso lun lídin, ába joúnajan ában gárada joun afíñetiña ja ñíbaña Acáya lun jerésibiruni buídu. Dan lachǘlürünbei Apólos Acáya, íderagua lumútiña ja lafíñeragüdǘbaña Búngiu luágu Jesúsu, láu lareíni, cA?Luágu ában wéyu, dan le ladímurejaña lan Apólos tídan jalígilisin juríu láu sarágu ichoúruni, ába jagáambuni Priscíla lúma Aquíla. Dan lagúmuchun lapúrichijan, ába janǘgüni Priscíla luma Aquíla jábiñoun lun jafúnraanguagüdünitima luáguti Jesúsu le Wasálbaragülebei lun, luma luáguti cátei le larúfudajabei. c@?Subúditi luáguti Asálbaragülei le lúnbei liábin lun, áni apúrichijati luágu Asálbaragülei ligía táu sun tarúman lanígi. Sun le larúfudajabei luágu Jesúsu, inárüni, láu sun loúgua lan lasúbudirun luágu, le rügǘñein larúfudajabei Juan le abásteragüdajabei luágu Jesúsu le lúnbei liábin lárigiñe, lasúbudira. O?Lídan dan ligía, ába lachǘlürün ában juríu gíriti Apólos ubúrugun Éfeso, Alejandríana juríu ligía. Gapúrichijati, áni subúdi lumúti gíñe Lerérun Búngiu buídu buídu. [>/Lárigiñe lásügürün átiri dan ñi, ábaya láfuridun, ába leíbuguni sun fulásu Galácia lúma Fríjia ában ában, íchaajeina dǘgüdaguaü joun afíñetiña. Lapúrichijan Apólos ubúrugu Éfeso =Türǘti Cesaréa, ñígiñe ába lídin Jerusalén abúsura joun tílana ligílisi, lárigiñe, ába larágachun Antioquíoun. N<Ábati layoúragun joun, laríñaga joun. —Mósu ñi nan Jerusalén lubá fédu le lúnbei ladügǘn, nagíribudayaba aríjaün ánjein busén Búngiu. Ába ládinun, ába lídin Éfesogiñe. J; Ába jamúriajan lúma lun leréderun méme ñi jáma, májati. g:GDan le jachǘlürün ubúrugu Éfeso, ába lígiruniña Páblo Priscíla lúma Aquíla lun jeréderun ñi lídan ubúrugu ligía. Lubáragiñe lígiruni Páblo Éfeso, ába lídin ligílisirugu adímureja jáma juríu. M9Lárigiñe líra, ába leréderun Páblo átiri dan ñi Corínto. Lárigiñe, ába layoúragun joun afíñetiña, ába lídin Síria úara túma Priscíla lúma Aquíla. Ába lásaruni lídiburi lídan ubúrugu Céncrea lubáragiñe ládinun, lun lagúnfulirun láu ában méja darádu le ladǘgübei lúma Búngiu. 8Ábati járügüdüni sun güriégugu Sóstenes le tábuti jalígilisin juríu, ába jabúleiseiruni ñi guánarügü ligíbugiñe gumándan. Mebéresegúnti Galión láu líra. Lagíribudun Páblo Antioquíoun, lagúmeseruni lǘrüwan luweíyasun apúrichija -7UÁba labúgaguniña ñígiñe. "6=quei luágu lan dimúrei buri, lúma íri, lúma jilúrudun, aráanse jumeí júngua, ladǘga mabúseeruntina nagúseragüdün luágu buri cátei le. l5QDán yebe ladímureja lan Páblo, ligía laríñagun Galión joun juríu. —Lun jamúga ában lan wuríbani o dúru jǘrüti ladǘgübei wügǘri le, níchaaguña jamúga núngua lun nagáambunün, jugúya juríu, -4S Ába jaríñagun lun gumándan. —Wügǘri le, leréde arúfudaja joun gürígia lun jájuduragun lun Búngiu láu ában igáburi le múaraanbei lúma lúrudu. 53c Lídan dan le Galión lan gumándanbei Acáya, ába joúndaragun juríu lun járügüdüni Páblo. Ába janǘgüni ligíbugiñoun lúrudu lun lagúserawagüdǘn. |2q Reídeiti lubeíti Páblo ában irúmu dimí ñi Corínto arúfudajei Lerérun Búngiu joun lílana fulásu. 31_ ladǘga anájein búma, úabei ni ában agúruruti buágu lun ladǘgün wuríbani bun. Añájein sarágu gürígia lídan ubúrugu le ja lúnbaña nánigubaña lan. 0/ Ábati lasáliragun Wabúreme Jesúsu lun Páblo luágu ában áriebu, ába laríñagun lun. —Manúfudebá, bapúrichija méme, mámanichabá, u/cCríspo, le tábuti jalígilisin juríu, ába lafíñerun luágu Wabúreme Jesucrístu, jáu sun tílana lúban. Sarágu gíñe jádaangiñe Coríntona, dan jagáambunbalin ugánu luáguti Jesúsu, ába jafíñerun, ába jabásterún. I. Ába láfuridun tídaangiñe jalígilisin juríu, ába lídin lúbiñoun ában wügǘri gíriti Jústo, wügǘri ligía, judúguati lun Búngiu, ñi toúbagiñe ligílisi lagánawa. O-Ánjaña juríu, ába jasígeneruni le lubeíbei, anábagua buri jameí. Ábati láfurudunun Páblo labíte jawágun, arúfudei joun luágu mínsiñe lan jagáburi lun, ába laríñagun joun. —Ánjaünme eféridira jídaangiñe, mámaalime nídaangiñeti. Lúmagiñe guetó, neíbuga apúrichija joun ja mámabaña juríu. ,Dan jachǘlürün Sílas lúma Timotéo Macedóniagiñe, ába líchaagun Páblo lúngua le gumúti apúrichijei Lerérun Búngiu. Aríñagati joun juríu furáangu luágu Jesúsu lan Crístubei le jagúrabajabei lun lasálbaruniña lídaangiñe jafígoun. M+Ságüti wéyu le lidáani eméraaguni, lídin Páblo tídan jalígilisin juríu adímureja, áni gáñei láaña buri dándu juríu quei ja mámabaña juríu lun jafíñerun luágu Jesucrístu. *wqueíti ában lan lifísiute jáma—tadáawagun quiámpu—ába leréderun jáma lun jawádigimaridun lídan ában. !);Ñi ladárira ában juríu gíritu Aquíla, túma lúmari to gíriboun Priscíla, Póntona jagía. Málügili lueígiñe jayábin Itáliagiñe, jayábinbei ñígiñe ladǘga líchugun urúei Cláudio dimúrei lun jáfuridun sun juríu Rómagiñe. Ába lídin Páblo aríjaña, c( ALárigiñe cátei le, ába láfuridun Páblo Aténasgiñe, ába lídin ubúrugu Corínto. ~'u"Ába jafíñerun jádaangiñe luágu Jesucrístu, ába jafálaruni. Ñíñein Dionísio jádan, lé meja ában jádaangiñe ábutigu lídan fulásu le gíribei Areópago, túma gíñe ában wǘri gíritu Dámaris, jámaya ámu gürígia.*&O!Ábati lígiruniña Páblo. ]%3 Dan le jagáambubei luágu ásaaruni lídaangiñe oúweni, ñíñanu jádaangiñe, ába jéjerajan láu, jíbiri ába jaríñagun. —Lídaanbagúbei ámu dan wagáambei badímurejan luágu buri cátei le. @$yLadǘga anúadajaali Búngiu ában wéyu lun ligíaba lan wéyu lagúseragüdüniña gürígia ja uboúagubaña láu ísuruni láu ában wügǘri le anúadaja láalibei, wügǘri ligía, ligía Jesucrístubei, arúfuda lumúti woun láu lásaaragüdüni Jesúsu lídaangiñe oúweni lúnya labágaridun. J# Mebéresegúnti méja Búngiu láu cátei le jadǘgübei gürígia lábugiñe libídiñe joun, ánjein guetó, aríñagati joun sun gürígia lídan sun fulásu lun jasáansiruni joúserun. N"Queíti lirájüñü wabeí Búngiu, moún lumuti wanǘgüni Búngiu quei ában sándu le gólu, o pláta o dǘbü le jadǘga wügǘriña quei jarítagun luágu ítara líña lan Búngiu. ?!wLadǘga lídaangiñeti Búngiu awánjein lubeí, gabágari wagía, eíbuga wagía ligíbuagu uboú le, quei jaríñaguni poétagu jídaangiñe. “Lirájüñü Búngiu wagía.” V %Adǘga lumúti Búngiu sun líra lun gayáraabei lan jáluajani gürígia, gayára lámuga jadáriruni láu jáluajani, láu sun inárüni lan luágu madíse lan Búngiu lueí cáda ában wádaangiñe. N‘Lídaangiñe ábanrügü wügǘri ladǘgaña sun néchaanigu lun jaganoún lídan sun fulásu, aráanseleí dan le lúnbei jabágariduni lúma fulásu le lúnbei ñíba lan jagánawa. <qmemégeirun lumúti gíñe le gayáraabei jadǘgüni gürígia luágu lufúleisein, ligía guánarügü íchugubei ibágari lúma garábali, lúma sun cátei woun, sun wagía. 6e‘Ligía Búngiu le adǘgübalin uboú lúma sun cátei le uboúagubei, ligía labúremebei siélu luma uboú. Maganoúnti tídan ligílisi to jadǘga gürígia, 8iladǘga dan le aríaajeina nubálin fulásu buri le ñí lubei jájuduragua joun jisándun, darítina ában latárü le ñí lubei bürǘwañu lan dimúrei le. “Lun Búngiu le ibídiñewabei”. Búngiu le, le únbei jájuduragua, le ibídiñebei jun, ligía Búngiu le uágubei nadímureja jun. )KÁbati laráramun Páblo jamídaangua ñi Areópago, ába laríñagun. —Wügǘriña Aténasna, aríja numúti luágu afíñe jumá jawágu jisándun, 'GSun Aténasna, jáma teréncha ja aganoúbaña ñi, marítaguntiña luágu ámu cátei lueídügüya luágu jaríñagun lúma jagáambun cátei iséri. q[Cátei lé buri baríñagubei woun, terénchati woun, buséntiwati wasúbudiruni ca lan laníchigubei. _7Ábati janǘgüni lídoun ában fulásu gíriti Areópago, le ñi lubeíja joúndaragua lun jagáambagun joúngua, ába jaríñagun lun. —¿Gayáraati wasúbudiruni cátei lan iséri cátei le barúfudajabei? A{Ñíñanu jádaangiñe wügǘriña ja atúriajabalin jarúfudajan epicúreogu, jáma ja atúriajabalin jarúfudajan estóicogu, ába jadímurejan lúma. Jaríñaga jíbiri. —¿Cáfunasan laríñagubei wügǘri le woun, líbebei ladímurejan? Jaríñaga jíbiri. —Camátia ladímurejaña jawágu ámu búngiugu. Jaríñagunbeiti ítara ladǘga lapúrichijan Páblo joun luágu Jesúsu lúma luágu ásaaruni lídaangiñe oúweni. eCLigíaja ladímurejaanbei tídan jalígilisin juríu lúma jáma ja mámabaña juríu ja ájuduragubaña lun Búngiu, adímureja ligía buri ságü wéyu jáma gürígia ja ǘmadarugubaña, ñí lubei jadámuridagua. /WSun niján lan Páblo Aténas agúrabajei Sílas lúma Timotéo, medéraaguágüdünti larítagun láu laríjini ubúrugu ligía buin jáu bürǘbün sándu. taJa ñǘdünbaña láu Páblo, ába jáfayajan lúma chülǘ ubúrugu Aténas. Lárigiñe, ába jagíribudun barüína jagía dimúrei lun Sílas lúma Timotéo lun joúdin lárigi Páblo lídan lufúresen. Páblo ubúrugu Aténas wgÁba joúnajani afíñetiña Páblo furése lun lídin lacóstoun, leréderame Sílas lúma Timotéo Beréa. 3_ Dan le jasúbudirunbalin juríu ja Tesalónicabaña luágu lapúrichijañein lan gíñe Páblo Lerérun Búngiu Beréa, ába joudin achágaraguágüdaña gürígia ñi. &E Sarágu jáña lubeíti afíñerutiña jádaangiñe, afíñe jagía gíñe sarágu ja mámabaña juríu, dándu würíña weírigutiña quei wügǘriña. uc Juríu ja ñíbaña, buítimaati jagáburi jaweí ja Tesalónicabaña, resíbi jamúti ugánu luáguti Crístu láu ugúndani, ságüti wéyu jalíijanun Lerérun Búngiu lun jaríjini ánjein inárüni lubeí le aríñawagúbei joun. ?w Furése furése, dan le labúrigadun, ába joúnajaniña afíñetiña Páblo lúma Sílas ubúrugun Beréa. Quei jachǘlürün ñi, ába joúdin tídoun jalígilisin juríu. uc Jáson jáma ja jíbiri, ába jafáyeijan, ába jígirawagüdǘniwa. Páblo lúma Sílas ubúrugu Beréa i KDan jagáambuni gumádimatiña jáma sun jíbiri gürígia cátei le, ába jachágaragun. 9 kresíbi láaña Jáson lúbiñe. Sun jagía dürǘgua jamúti lilúrudun Urúei César, ladǘga aríñagatiña luágu níjein lan ámu urúei, ában nege gíriti Jesúsu.  +Queíti madári jamániña ñi, ába janǘgüni Jasón jáma átiri jádaangiñe afíñetiña jagíbugiñoún gumádimatiña lídan ubúrugu ligía, ába jagúaragun aríñaga. —Wügǘriña ja, ja ebéresejabaña lídan sun fulásu, chülǘjaña gíñe ñájoun, yJuríu ja mafíñebaña luágu Jesúsu lan Crístubei le lunbei liábin, magúndaantiña láu cátei le, ába joúndaragun wügǘriña wuríbatiña ja eíbugañajádügübaña ǘmada, ába jachágaraguágüdüniña gürígia ñi ubúrugu. Ába jaságarajanun lúban Jasón, áluajaña Páblo lúma Sílas lun jaságaruniña lun jedéregeruniña jájaburugún gürígia. W 'Ábati jafíñerun jádaangiñe juríu, ába júaradun lúma Páblo lúma Sílas. Afíñetiña gíñe sarágu ja mámabaña juríu ja judúguatiña lun Búngiu, jáma sarágu würíña weírigutiña. H Arúfudajati joun quei taríñaguni Lerérun Búngiu luágu lúnti lán meja lasúfurirun Crístu, lárigiñeme lan loúnwen, aba lánme lásaarun lídaangiñe oúweni lúnya labágaridun. Laríñaga buri joun. —Jesúsu méme le uágubei nadímureja jun, ligía Crístubei le lúnbei liábin asálbaraña gürígia. Quei léchun Páblo, ñǘdünti tídan ligílisi tugúya, adímurejati jáma ǘrüwa dimáasu, ságü luwéyuri eméraaguni. D Lídan jaweíyasun Páblo lúma Sílas, sügǘtiña Anfípolisgiñe lúma Apolóniagiñe, ñígiñe, ába jachǘlürün ubúrugun Tesalónica le ñí tubei ában jalígilisin juríu. 8i(Dan le jáfuridunbei furísunrugugiñe, ába joúdin túbiñe Lídia, lárigiñe jaríjiniña afíñetiña lúma jíchugun idérebugu joun, ába jasígiruni jaweíyasun.'Ábati joúdin amúriaja ferúdun jáma, ába jaságaruniña, ába jayúmuragun joun lun jáfuridun ñígiñe ubúrugugiñe. .U&Ába jabájüdaguni polisía cátei le joun gumádimatiña, ába janúfudedagún gumádimatiña dan le jasúbudiruni luágu Rómana jamá Páblo lúma Sílas. 6e%Ába laríñagun Páblo joun polisía. —Láu sun Rómana wamá, beíjamutiwa jagíbugiñe gürígia, míchigunga dan woun lun wadímurejan waweígiñegua, dágua jamáwa furísunrugun, ¿guetó buséntiña jígiragüdǘniwa arámudaguárügü? ¡Máfuridunbadiwa! Nǘbin jamá aságarawa. $A$Ábati laríñagun oúnigiruti lun Páblo. —Oúnajaaña gumádimatiña aríñaga nun lun nígiragüdünün, gayáraajali lubeíti jídin darángilañu. #Larúgan bináafin, ába joúnajan gumádimatiña polisía aríñaga lun oúnigiruti lun lígiragüdǘniña Páblo lúma Sílas. 1"Lárigiñe, ába lanǘgüniña lúbiñoun, ába líchugun eígini joun, ¡máti lugúndan jáu sun lufámilian láu jafíñerun luágu Búngiu! ~)!Lídan méme óra ligía, láu sun áriebujali lan buídu, ába lachíbuni bíti buri le jawágubei, ábati labásterun jáu sun lufámilian. V}% Ába jíchuguni ugánu luáguti Crístu lun jáu sun ja lúbiñebaña. }|sÁba jaríñagun lun. —Afíñebá luágu Wabúreme Jesucrístu, ábame basálbarun jáu sun tílana búban. {Ába laságaruniña furísunrugugiñe, ába laríñagun joun. —Wügǘriña, ¿ca cátei lúnbei nadǘgüni lun nasálbarun? /zWÁbati lamúriajan oúnigiruti lámpu, ába lebélurun eíbaagueina, adádagareina láu anúfudei, ába láguragun lúngua lubádu jagúdi Páblo lúma Sílas. Xy)Ába lagúaragun Páblo lun. —Máfaraguabá búngua, awánja ya sun wagía. bx=Ába lagágudun oúnigiruti, dan laríjin luágu júnren líña lan sun tubéneri furísun, ába laságarunun lefeínte lún yebe láfaragun lúngua, sún yebe laríñagun luágu ñǘdüngua jamá adaürǘtiña. Zw-Sódini, ába liábin ában oúnwenbun járabaganáli, ába lánjingichuni tuágaburi furísun. Lídan óra ligía, ába lánjunrenchun sun béna, safá ligía sun güríngüri le jawágubei adaürǘtiña. v'Queí buri luágun amídi áriebu, ñíñanu Páblo lúma Sílas ayúmuragua lúma erémuja urému lun Búngiu, ja jíbiri, agáambaja. u Dan libíjini oúnigiruti lúrudu le, ába ládaruniña lídoun lagúmujoún tarígeirugu furísun, ába legélenchuni jagúdi. t-Lárigiñe sarágu abeichúni, ába jádaruniña furísunrugún, ába jaríñagun lun oúnigiruti adaürǘtiña lun goúnigi lániña buídu. #s?Ábati jiñúragun gürígia joúngua jawágu, ába jarágachaguágüdüniña gumádimatiña, ába jíchugun dimúrei lun jabeichúniwa láu wéwe. drAjarúfudajaña igáburi le wásiñerubei erésibira ni adǘga ladǘga Rómana wagía. q Ába jarúfuduniña jagíbugiñe gumádimatiña, ába jaríñagun. —Wügǘriña juríu ja, jachágaraguñein wabúrugute, NpDan le jaríjin tabúriña luágu siñáali lan jagáñeirun seínsu tueígiñe, ába járügüdüni Páblo lúma Sílas, ába janǘgüniña jagíbugiñoún ábutigu lamídaangua ubúrugu. .oUGíbeti wéyu táu adǘgei cátei le darí lun tebéresedun lun Páblo, ába lagáraragun, ába laríñagun lun espíritu le tídaanbei. —Lídan líri Jesucrístu, gumádi numútibu lun báfuridun tídaangiñe. Ába láfuridun espíritu ligía tídaangiñe lídan méme óra ligía. hnIÁba tagúmeserun irájü to afálarawa, wagía lúma Páblo, agúarajeina tugúya ítara. —Gürígia ja, jesériwiduña lun Búngiu le íñubei, jadímurejaña luágu ǘma lánina asálbaruni lídaangiñe figoú jun. Im Luágu ában dan, dan le woúdiña lan lídoun fulásu le ñi lubeíñaja layúmurawagúa lun Búngiu, ába wadúnragun túma ában irájü gawágutu ában espíritu wuríbati le íchugubei ubáfu tun lun tasábiujan. Ában idámuni irájü tugúya, ibíjatutíja sarágu seínsu joun tabúriña láu tasábiujan. sl_Ába tabásterun jáu sun tílana túban, lárigiñe, ába tayúmuragun woun ítara. —Ánjein afíñe jubeí luágu afíñe nan le tímatimaati luágu Wabúreme Crístu, reídei jumá ya núbiñe. Jéretu wawágu, ába weréderun. k/Ñíñoun ában jádaangiñe, gíritu Lídia, ubúruguna Tiatíra, tifísiute alúguraja gamísa fínutu to gúchu tágu. Judúguatu wǘri tugúya lun Búngiu, tagáambajañádiwa, ába lánjunrenchunun Búngiu tanígi lun tadǘgün gásu láu le laríñagubei Páblo. j% Luágu ában wéyu le luwéyuri eméraaguni, ába wáfuridun boúgudin lueí ubúrugu, lárun dúna, lídan ában fulásu le ñi lubeíja layúmurawagúa lun Búngiu. Ába wañúurun ñi, ába wíchuguni ugánu luáguti Crístu joun würíña ja oúndaragubáña ñi. Ábati wáfayarun Tróasgiñe, ába woúdin sügǘlügü luágun uboúju le Samotrácia, larúgan, ligía wachǘlürün Neápolis. g Lárigiñe lasáliragun wügǘri ligía lun Páblo, ába waráansejan lun woúdin Macedónia láu wafíñen luágu lagúajaña lan Búngiu woun lun wíchuguni ugánu luágu Crístu le Wasálbaragüle joun Macedóniana. Páblo lúma Sílas ubúrugu Filípos %fC Ñi lasáliragua ában wügǘri Macedóniana lun Páblo, áriebu, rára ayúmuragua lun, laríñaga lun. “Queímoun Macedónia íderagua bámugawa.” EeÁbati joúdin surúrugu Mísioun, ába jarárirun Tróas. Edába jachǘlürün luágu fadáguaü le Mísia. Ñígiñe yebe jarítagua lun jebélurun loúbawagun Bitínia, májati láni Jesúsu Espíritu le méme Sífiri Sándu lun jadǘgüni. c#Májati Sífiri Sándu lun jíchugubei lan ugánu luágu Crístu Ásia. Ábati jásügürün labádinaguagiñe Fríjia luma Galácia, 2b]Ába lubeíti jedéraagüdǘn tílana ligílisi lídan jafíñen, ába jagánwoundun afíñetiña ságü wéyu. Lasáliragun ában wügǘri Macedóniana lun Páblo naUSúnti fulásu le ñígiñe lumúti jásügüra, jasúbudirágüdüni cátei le jaríñagubei apóstolugu jáma tábutigu ligílisi ja Jerusalénbaña joun afíñetiña, ába jéredun jawágu lun jagúnfulirun lúma jagúmadin. 2`]Busénti Páblo lun lídiba lan Timotéo jáma, íchigeina ugánu luáguti Crístu, ába lerésibiruni Timotéo circuncisión lueí wuríba lan joun juríu ja aganoúbaña lídan buri fulásu ligía, quei subúdi jamáni luágu merésibirun láani circuncisión ladǘga güriégu lan lúguchi. Z_-Afíñetiña ja aganoúbaña Lístra lúma Icónio, buíti jadímurejan luágu. j^ OÁba jachǘlürün Páblo lúma Sílas lídoun buri fulásu le Dérbe lúma Lístra, le ñí lubei jadárira ában afíñeti gíriti Timotéo, tiraǘ ában wǘri juríu afíñetu luágu Jesucrístu, güriégu lúguchi. w]g)ába jásügürün Síriagiñe lúma Cilíciagiñe, íchaajeina gurásu joun afíñetiña ligílisirugu. \ (ába lanǘgüni Páblo Sílas. Lárigiñe jedéregeruni afíñetiña Páblo lúma Sílas lújaburugun Búngiu, ába joúdin, *[M'Lárigiñe sarágu sigénei, múaradúntiña luágu cátei le darí lun jafánreinragun jawáriuagua. Ába lanǘgüni Bernabé Márcos, ába joúdin Chípre, wZg&májati Páblo janǘgüni ladǘga meja ígira láaña lan Panfília, masígiti jáma lídan wadágimanu. JY %Busénti yebe Bernabé janǘgüni Juan Márcos jámagua, kXO$Átiri dan lárigiñe, ába laríñagun Páblo lun Bernabé. —Queímounya aríjaña afíñetiña lídan sun ubúrugu buri le ñí lubei apúrichija wamáali lan ugánu luágu Crístu, aríja wamámuga ída jáña lan. ZW-#Reídeitiña gíñe Páblo lúma Bernabé Antioquía, ába jasígirun arúfudajei lúma apúrichijei ugánu luáguti Crístu, jagía jáma sarágu ámu. Lagúmeseruni Páblo libíaman luweíyasun apúrichija ,VS"Ánjeinti Sílas, ába leréderun. U#!Lárigiñe jásügürün átiri dan ñi, ába jayoúragun afíñetiña joun lubá jagíribudun jámoun já meja oúnajabaliña Jerusalén. JT  Quei gíñeti gabáfu jamá Júdas lúma Sílas lun ladímurejan Búngiu jayúmulugugiñe, ába jíchugun gurásu joun afíñetiña láu jadímurejan joun, ru jagía idérebugu lun jafíñen. oSWDánti le jalíijanbarun afíñetiña, ába jagúndaarun sarágu luágu gurásu le tíchugubei joun. 7RgLárigiñeti joúnajoún luágu jaweíyasun, ába joúdin Antioquía. Dan le jachǘlürünbei ñi, ába joúndaraguniña afíñetiña, ába jíchugunun gárada joun. ZQ-lun meígin jumá úwi le jáni anímaalu ja adágarawagüdǘtiña joun sándu, meígin jugúyame jítaü, ni úwi le jáni anímaalu ja tigíwarügütiña, madáagun jugúyame cátei buri jama gürígia ja mamárieidúntiña júma. Ánjaün areídagua júngua lueí buri cátei le, buídubei jadǘga. Buídu lámuga lídin jun.” P7Maríbaanti larijín lun Sífiri Sándu lúma woun, míchugúniwa lan ámu ijǘrügu jun lueídügüya murúsun cátei le, le lunbei jadǘgüni. #O?Woúnajañanu lubeíti Júdas lúma Sílas jun, jadímurejaba júma lun jafúnraanguagüdüni sun cátei le tídaanbei gárada to woúnajaboun jun, jun. ZN-ja rújamaalíbei jabágari lídoun pelíguru lueígiñe Wabúreme Jesucrístu. Ábati jarítagun apóstolugu jáma tábutigu ligílisi jáma sun tílana ligílisi janúadajan wügǘriña jádaangiñe, lun joúnajaniña Antioquía úara lúma Páblo lúma Bernabé. Ába janúadiruni Júdas, le gíribei Barsabási, lúma Sílas, bián wügǘriña weírigutiña jádan afíñetiña. ,IQBuíti lun jagúnfulirun lúma buri cátei le lun jíchugun inébesei joun juríu, ladǘga lúmagiñe bugája binádu dan, añájein gürígia apúrichijati lilúrudun Moisés lídan ságü fulásu, aliijoúati lúrudu luágu tídan buri jalígilisin juríu ságü luwéyuri eméraaguni. GHbuídurügüti láu labǘrüjoún joun lun jebé lan jeígin eígini le adágarawagüdǘti joun sándu, madáagun jagíame cátei buri jáma ja úmatiña mamárieidun jamá, meígin jagíame jágürügü anímaalu ja tigíwarügütiña lugúndun máfuridunti játa jádaangiñe, meígin jagíame játa anímaalu. .GU‘Ligía naríñagunbei luágu moun láni wíchugun sarágu lúrudu jawágun ja mámabaña juríu, ja ígirubalín binádu jafíñen lun jafálaruni Búngiu, vFeÍtara líña naríñagun, áu le Búngiu, le asúbudirágüdübalin cátei le lúmagiñe buga binádu dan. QENadǘgübei líra lun gayáraabei lan jayábin sun jíbiri gürígia lun jáluajanina queísi Jabúreme,
lun jayábin sun ja mámabaña juríu nun, ja anúadaja náñabaña lun nánigume. J~~}|}{zziyy)xFwPvYuhusrraqpkoo8nenmkkijjikhh,gqf\ee5dccHbb#a,``U_^^B]]\[ZYYeXWKVVAUTSS@RQQQPO\N MLKbIHGF:EDD,CQBAA7@??%>g=a<Juríu buri ja ñíbaña, aríñagatiña gíñe luágu inárüni lan sun le laríñagubei Tértulo. J ába laríñagun luágu ja lan íchugubaña lidúnrun lúnti lan jayábin búmoun. Gayáraati bálügüdaguni Páblo, subúdi bámugei inárüni luágu sun cátei le, le waríñagubei luágu. Y+ába leméterun gumándan Lísias ñíjin, ába lagídaruni waweí láu érei, gGÁlugati gíñe lawíyedagüdünun témpulu ligíbugiñe Búngiu láu lebélaagüdün ában wügǘri le mámabei juríu tídoun. Ába wárügüdüni, ába yebe wabúseerun wagúseragüdǘni láu ligáburi walúrudun, :mNiján wügǘri le Páblo, beréseti, lerédera afánreinraguagüdaña juríu lídan sun fulásu, ligía gíñe ában jádaangiñe lichǘgüdinabei jadámurin nazarénugu. )Lun magídarun wamáni bidáani sarágu, amúriajatina búma lun badǘgün murúsun fuleísei woun lun bagáambuníwa luágu murúsun óra. @~{Ibíja wamúti sun le, áni teínqui wamútibu luágu. }Dan le lanügǘniwa Páblo jagíbugiñoún, ába lagúmeserun Tértulo íchiga lidúnrun, laríñaga. —Luágu bareíni, gumádimati, lǘjadiwa láu darángilaü ya wageíra, buíti leíbugun sun cátei ya fulásurugu súnwandan lábugiñe lichú báu. /| YSeíngü wéyu lárigiñe, ába lachǘlürün Ananías, fádiri le íñutimaabei, ubúrugun Cesaréa jáu wügǘriña jádaangiñe juríu weírigutiña, lúma ában wügǘri le subúdijabuti lun lúrudu, gíriti Tértulo. Ába jayábin lúmoun gumádimati lun jíchugun lidúnrun Páblo. X{)#ába laríñagun lun. —Nagáambubadibu dánme le jayábin ja íchugubaña bidúnrun. Ábati líchugun dimúrei lun líchugúniwa Páblo tídoun palásiu tó meja lábunaguboun Heródes, jáu oúniri.z"Lárigiñe lalíijanun gumádimati gárada, ába lálügüdajan jalíana lan Páblo, dánti le lasúbudirúnbalin luágu Cilíciana lan, yyk!Dan le jachǘlürünbei Cesaréa, ába jedéregerunun gárada lun gumádimati, derége jameí gíñe Páblo. x Larúgan, ligía jagíribudun súdaara ja eíbubaña, súdaara ja jawágubaña gabáyu, ába jasígiruni jaweíyasun láu Páblo. pwYÁbati janǘgüni súdaara Páblo quei laríñawagúniwa joun, áriebu, chülǘ Antípatris. v}Quei lachǘlürün lábun nagáambun luágu jaráansejaña lan juríu lun jáfaruni jilágubei, ligía lébubei noúnajani bun madárasajaanga. Aríñagaadina gíñe joun ja íchugubaña lidúnrun lun búma lan jaráanserei le jánibei lúma.” uLidúnrun jarúma luáguti buri cátei le luáguti jalúrudun, úati iríchaü lun láfarún jilágubei, ni íbini lun ladaürǘn. tQueíti nabúseerun nasúbudiruni ca lan lidúnrunbei jarúma, ába nanǘgüni jagíbugiñoun lúrudugu juríu íñutimaatiña. PsNiján wügǘri le, le noúnajabei bun, daǘjamaali yebe juríu áni jáfaraali yebe jilágubei, dan le nasúbudirúnbalin luágu Rómana lan, ába nídin jáu nisúdaaranigu, ába neséfuruni. krO“Lúmagiñetu Cláudio Lisías lun gumádimati Félix le weírigubei, mábuga níña bun. NqOúnajati ában gárada jáma, laríñajare tídan gárada tugúya. &pEAráansegüdáti gíñe gabáyu lun laweínjaniña Páblo, ru ligía dimúrei lun jachǘlüragüdǘni Páblo lúmoun gumádimati Félix láu magádiei. 4oaÁba lagúarun gumándan joun bián jádaangiñe jábutigu súdaara, ába laríñagun joun lun jaráanserun bián-san súdaara lun joúdin Cesaréa eíbu, úara jáma ǘrüwa-wein-díisi ja jawágutiña gabáyu, jáma bián-san ja táutiña efeín, lun joúdin ladaǘnrün néfu gúñoun. RnÁbati loúnajani gumándan irájü ligía águyu, aríñageina ligía lun lun maríñagun lan ni ca un luágu abájüdagua láali lan cátei le lun. Loúnajoún Páblo lun gumádimati le Félix ;moMafíñerabá joun, añájein joúgiñe bián-wein jawǘgüriña arámudagu jabá ǘmada agúrabajei lun jáfaruni jilágubei. Aríñagaaña láu íñaraguni ligíbugiñe Búngiu luágu meíginbaña lan, mátun darí jáfaruni Páblo, guetó aráanseñu jáña, jagúraba rügǘñein boúnabagüle. al;Ábati laríñagun irájü ligía lun. —Belújaña juríu lídoun úarani lun jamúriajan búma lun banǘgüni Páblo jagíbugiñoun lúrudugu íñutimaatiña lún nege jálügüdünitima luágu lidúnrun. (kIÁba lárügüdüni gumándan lújabu irájü ligía, ába lanǘgüni lun jábugua jamá, ába laríñagun lun. —¿Ca babúseerubei baríñagun nun? hjIÁba lanǘgüni jábuti súdaara lúmoun gumándan, ába laríñagun lun. —Wáti adaürǘti Páblo nun, ába lamúriajan núma lun nanǘgüni irájü le bun ñájoun, níjein nege cátei lun laríñaguni bun. 4iaÁbati lagúarun Páblo lun ában jádaangiñe jábutigu súdaara, ába laríñagun lun. —Barǘbei irájü le lúmoun gumándan, níjein cátei lun laríñaguni lun. h!Ába lachǘlürün cátei le lábun lagáambun tiraǘ lítu Páblo, ába lídin jábiñoun súdaara asúbudiragüdei lun Páblo. 9gkGuetóti, jugúya jáma ja jíbiri lúrudugu íñutimaatiña amúriaja jumá lúma gumándan lun lanǘgüni jun jarúga, jaríñagame lun luágu lun lántima jálügüdüni luágu dúru le rúwaalíbei luágu jabúseera jaríjini. Wagía, aráanseñu wába lun wáfaruni lubáragiñe lachǘlürün. hfIÁbati joúdin jámoun jábutigu fádirigu lúma jámoun wügǘriña weírigutiña jádan juríu, ába jaríñagun. —Aríñagaadiwa láu íñaraguni luágu meíginbadiwa lan ni cáta darí wáfaruni Páblo jilágubei. Je  Joúgiñe bián-wein wügǘriña ja aríñagubalin cátei le. [d/ Larúgan, ába jebélurun juríu lídoun úarani lun jáfaruni Páblo jilágubei, ába jaríñagun láu íñaraguni ligíbugiñe Búngiu luágu meíginbaña lan, mátun jagíame ni cáta darí jáfaruni. c Le ában áriebu, ába lasáliragun Wabúreme Jesúsu lun Páblo, ába laríñagun lun. —Manúfudebá, Páblo, ladǘga ítara quei rújadibu lan fe nuágu ya Jerusalén, bíchuguba gíñe fe nuágu, Róma. Aráansejaní lun láfarúniwa Páblo jilágubei cb? Weírijali sigénei darí lun lanúfudedun gumándan lueí jáfaruni Páblo jilágubei. Ábati loúnajaniña lisúdaaranigu lun jaságaruni Páblo lídaangiñe adámurini lúnya janǘgüni jábiñoun súdaara. uac Jareínchati súngubei, ába jásaarun jádaangiñe arúfudajatiña lilúrudun Moisés ja ñíbaña, áni fariséogu gíñe jagía, ába jaríñagun. —Wügǘri le, úati ni cáta wuríbati ladǘga, áni ánjeindügü ában lubeí espíritu adímurejabei lun o ában lan ánjeli, toúnigi wamátia lueí wadárirún oúcha weréderuni luwádigimari Búngiu. P`Ladǘga jaríñajare saduséogu luágu másaarunbaña lan jiláaña lídaangiñe oúweni, úatiña nege gíñe ánjeligu, ni espíritugu, ánjañati fariséogu, afíñetiña luágu sun cátei le. _'Dan le laríñagunbálin cátei le, ába jagúmeserun fariséogu jáma saduséogu asígeneja jámagua, ába lafánreinragun adámurini. g^GSubúdi lumúti Páblo luágu jánigu lan saduséogu jíbiri ja ñíbaña, jíbiri, jánigu fariséogu, ába laríñagun láu umálali jéreti. —Nidújeñu, fariséo áu, jádaangiñetiña fariséogu nagǘbürigu, áni jagúseragüdǘñadina ladǘga afíñe nan luágu jásaaruba lan jiláaña lídaangiñe oúweni lúnya jabágaridun. a];Ába laríñagun Páblo. —Nidújeñu, ibídiñetí yebe nun luágu fádiri lan le íñutimaabei, ladǘga taríñajare Lerérun Búngiu. “Madímurejaanbadibu wuríba luágu ában agúmadijati bageíra.” }\sÁba jaríñagun ja ñíbaña lun. —¿Ítara liñásan banábuni fádiri le íñutimaabei le láni Búngiu? d[AÁba laríñagun Páblo lun. —¡Lagáyuajaba Búngiu buágu, biángua tigíbu bugúya le! Ñun bíña ñi lun bagúseragüdünina quei laríñaguni lúrudu, ¿cáti uágu bagáyuagüda nuágu, adǘraaguei lúrudu? ZyÁbati loúnajan Ananías, fádiri le íñutimaabei, lun jagáyuajan ja yaráfabaña ñi luágun liyúma Páblo. 0Y [Ába laríjin Páblo jawágun lúrudugu jagía, ába laríñagun joun. —Nidújeñu, jarúmati nasándiragun núngua ligíbugiñe Búngiu chülǘ lúmoun wéyu le. %XCLarúgan, busénti gumándan lasúbudiruni ca lan lidúnrunbei Páblo jarúma juríu, ába lagídaruni güríngüri lueí, ába loúndaraguágüdüniña jábutigu fádirigu jáma lúrudugu juríu ja íñutimáabaña, ábati laságaruni Páblo, ába líchuguni jagíbugiñe.uWcÁba jígiruni já yebe lúnbei jabeíchuni furése, liábin gíñe gumándan, dan le lasúbudiruni luágu Rómana lan Páblo, ába lanúfudedagun lueígiñe lagǘraguni. Páblo jagíbugiñe lúrudugu juríu ja íñutimáabaña V!Ábati laríñagun gumándan. —Fáyeitina sarágu seínsu lun Rómana nan. Laríñaga Páblo. —Ánjein áu, ñi nagǘriajoúa. UÁbati lídin gumándan luágun Páblo, ába laríñagun lun. —¿Inárüni luágu Rómana ban? Laríñaga Páblo lun. —Ánja. -TSDan le lagáambuni jábuti súdaara cátei le, ába lídin aríñaga lun gumándan. —Toúnigibátia láu le lúnbei badǘgüni, Rómanatia wügǘri le. AS{Dan le gürágua jamáali lun jabeíchuni, ába laríñagun Páblo lun jábuti súdaara le ñíbei. —¿Garíchatünsan lun jabeíchun ában wügǘri Rómana, magúserunga ligía? BR}ába laríñagun gumándan lun ladarúniwa Páblo jábiñoun súdaara, ába loúnajan abeíchei lun ladímurejan, lun lasúbudirúniwa ca lan uágu jagúaraja gürígia luágu ítara. qQ[Queíti jasígirun agúaraja, achǘjoun buri janáangun, achǘja calíqui íñun le jagáñi, OPAgáamba jamúti chülǘ lúmoun ladímurejan luágu lídin apúrichija joun ja mámabaña juríu, ába jagúmeserun agúaraja. —¡Áfara jumeí jilágubei! ¡Maríchati lun labágaridun! O-Ába laríñagun Nabúreme nun. “Beíba, ladǘga noúnajadibu díse, apúrichija joun ja mámabaña juríu.” Páblo lújaburugu gumándan 9NkDan le láfarúnbei Estéban jilágubei, le bánigu lé meja adímurejabei buágu, ñíñadina, gúndaatina láu jáfaruni, áu oúnigirubárun janáangun ja áfarubalín.” JM Ábati naríñagun lun. “Nabúreme, subúdi jamúti luágu ñǘdü nán buri méja tídan sun jalígilisin afíñetiña anáajaña ja afíñebaña buágu furísunurugun, beí buri náña. *LMába laríñagun nun. “Furíba yágiñe Jerusaléngiñe, oúfuda, ladǘga madǘgünbaña juríu gásu láu le baríñagunbei nuágu lídan fulásu le.” K3‘Dan nagíribudun ubúrugun Jerusalén, luágu ában wéyu dan le nídin témpulurugu ayúmuragua, ába lasáliragun Nabúreme Jesúsu nun, IJ Guetóti, ¿ca uágu badárasaja? Sarába, badíseibá jeménigiñu luágu Wabúreme lun lachíbun bifígoun.” Labájüdagun Páblo luágu loúnajoún apúrichija joun ja mámabaña juríu Iladǘga bíchuguba lan fe luágu Jesúsu joun sun gürígia, abájüdaguabeíme le aríja báalibei lúma le agáamba báalibei. TH!Ábati laríñagun nun. “Anúadaja láadibu Jabúngiute binádu wagǘbürigu lúmagiñe binárü lun basúbudiruni lugúndan, lúma lun baríjini Jesúsu le richáguabei, lun bagáambuni lumálali, hGI Ába liábin Ananías aríjana, dan lachǘlürün, ába laráramun nubádu, ába laríñagun nun. “Nidúje Sáulo, ibíjayabeí baríjin lárigoún.” Lídan méme óra ligía, ába léfegechun nágu, ába naríjini. HF  ‘Ñiñein ában wügǘri Damásco gíriti Ananías, gúnfuliti buídu lúma lilúrudun Moisés, sun juríu ja aganoúbaña Damásco adímurejatiña buídu luágu wügǘri ligía. E! Queíti maríjingüda láadina lubeí buga larúgounga ligíra, ába járügüdüni ja númabaña nújabu darí wachǘlürün Damásco. FD Ábati naríñagun. “¿Cábagi nadǘga, Nabúreme?” Ába laríñagun nun. “Sarába, beíba luágu buweíyasun Damáscoun, ñíba laríñawagúa sun le lúnbei badǘgüni bun.” C  Aríja jamúti ja úarabaña núma larúgounga ligía, ába janúfudedagun, magáambun jamúti lumálali le adímurejabei nun. BÁbati naríñagun. “¿Cátabusan Nabúreme?” Laríñaga nun. “Jesúsu le Nazarétna áu, le méme beíbaajabei.” Aába náburujan múarugun. Ába nagáambun laríñagun ában umálali nun. “Sáulo, Sáulo, ¿ca uágu beíbaajanina?” ?@w‘Dan luáguñadina lubeí ǘma, yaráfaadina lun nachǘlürün Damásco, queíburi amídirugu, sódini ligía ladúnraagun ában oúnwenbun larúgounga siélugiñe náu, .?UGeféenti fádiri íñutimaati jáu sun jábutigu juríu luágu rújama gárada nun joun wapaísanu ja Damáscobaña. Ñǘdüntina ñi áluajaña afíñetiña luágu Crístu lun nanǘgüniña ñájoun lun nasúfuriragüdǘniña. Labájüdaguní Páblo luáguti lasáansiragun ligáburi >Áu, eíbaaja numútiña meja lánigu Crístu darí náfaraguniña jilágubei, barǘgua áu wügǘriña furísunrugun. j=M—Juríu áu, le gumúti, ubúrugu Társo loúbawagu Cilícia nagǘriajoúa, ya Jerusalén naweírida. Lábugiñe larúfudajan Gamáliel natúriaja, úarati larúfudajan lúma jalúrudun binádu wagǘbürigu. Joúchatina súnwandan lun nesériwidun lun Búngiu táu sun nanígi, queígubeirügü ligáburi jadǘgüni jugúya ugúñe wéyu. z<mDan jagáambun ladímurejan joun lídan jerérun, ábatima jámanichaguágüdün. Ábati laríñagun joun. h; K—Nidújeñu jáma jagǘbürigu, agáamba jumeí le lúnbei naríñaguni jun nueígiñegua. :}(Ába líchugun gumándan ǘma lun, ába laráramun Páblo luágu estépu, ába líchugun seíni láu lújabu joun gürígia lun jámanichun. Dan le manígaali, ába ladímurejan joun lídan hebréo, le jerérun juríu, ába laríñagun.:9m'Laríñagati Páblo lun. —Máma áu, juríu áu, Társona, ában fulásu weíriguti Cilícia. Adǘgabá fuleísei nun lun bígirunina lun nadímurejan joun gürígia. D8&¿Máma lubeí bugúya Ejíptona lé meja adǘgübei ában mabúchajaü luágu ában dan, ába lanǘgün gádürü mílu wügǘriña gáfarajatiña lídoun fulásu mageírawaguti? T7!%Dan lé yebe jádaraali lan Páblo múnadoun, ába laríñagun lun gumándan le jáubei súdaara. —¿Gayáraati nadímurejan búma? Ába laríñagun gumándan lun. —¿Geréngaditibu güriégu? o6W$ladǘga jayábiña súngubei járigi agúarajeina. —¡Jilála! Ladímurejan Páblo lueígiñegua 5#Dan le jachǘlürünbei luágu testépute múna, ába janǘgüni súdaara Páblo oúyuajeina lueí jáfaruni gürígia jilágubei, =4s"Ámuñegueinarügüti cátei jaríñagun gürígia, siñátiti gunfaráanda lan gumándan ni cáta ladǘga ireíni le jadǘgübei, ába lanǘgagüdüni jábiñoun súdaara. @3y!Ábati layárafadun gumándan, ába lárügüdüni Páblo, ába lagǘraguágüdüni láu bián güríngüri, lárigiñe, ába lálügüdajan cátei lan, lúma ca lan lidúnrunbei. W2' Ábati loúndaraguniña gumándan lisúdaaranigu jáma jábutigu, ába lachǘlürün eíbaagueina le ñíjin jabeí gürígia. Dan jaríjini gumándan jáma súdaaragu, ába lásurun jabeíchuni Páblo. 1'Busénjaña yebe jáfaruni jilágubei, ligía lachǘlürün ugánu lun gumándan luágu chagágujaña lan sun lílana ubúrugu Jerusalén. J0 Ába jachágaragun sun lílana fulásu, ába jayábin gürígia eíbaagueina. Ábati járügüdüni Páblo, ába jadúruguduní boúgudin tueí témpulu, ába jadáuraguni béna furése. !/;Jaríñagunbei ítara ladǘga meja jaríjini Páblo ubúrugu lúma Trófimo le Éfesona, jarítaguatíñati luágu barǘlaani témpulurúgun. a.;ába jagúaragun. —¡Wügǘriña Israelítagu, íderagua jumáwa! Niján wügǘri le eíbugubalin sun fulásu arúfudaja joun sun gürígia wuríba luágu wanásiñun, luágu lilúrudun Moisés, lúma tuágu témpulu to, belúgüdaali gíñe gürígia ja mámabaña juríu témpulurugun awíyedei fulásu sándu le ligíbugiñe Búngiu. -Dan lé yebe yaráfaali lun lagúmuchun sédü wéyu ligía lubá lagúmuchun jarúmadun ligíbugiñe Búngiu, ába jaríjini jádaangiñe juríu Ásiana Páblo témpulurugu, ába jachágaraguágüdüniña gürígia. Ába járügüdüni Páblo, ;,oÁbati lanǘgüniña Páblo gádürü wügǘriña jagía, larúgan, ába larúmadaguagüdün lúngua jáma, ába lebélurun témpulurugun awísaja ídaba lan lagúmucha jawéyuri gádürü wügǘriña jagía lun jarúmadun, léme lidáani jadágaragüdün cáda ában jádaangiñe lun Búngiu. x+iÁnjeinti jawágu ja mámabaña juríu áni afíñejaña luágu Búngiu, abǘrüjaadiwa joun lun madíjeri jamá luágu buri cátei le, lúnrügü meígin jamá úwi le dagágüdawaali joun sándu, ni jítaü, ni anímaalu le tigíwarügüti, lun gíñe úa lan ni ában agámariduti wǘri to mamárieiduntu lúma. Járügüdüni Páblo adáüra tídan témpulu *'Barǘbaña búmagua, ábame barúmadaguágüdün búngua jáma ligíbugiñe Búngiu según wagáburi, wagía juríu, fáyeibeíme le jagástarubei lun jagúnfulirun lúma jadáradun, lárigiñeme gayáraajalíme jásaragüdüni jádiburi. Ítara lúba jaríjini sun juríu luágu iyéeni lan le aríñawagúbei joun buágu, gúnfulirügütibu lan gíñe lúma lilúrudun Moisés quei lubúdubu. )Niján cátei le lúnbei badǘgüni. Añájein gádürü wügǘriña ya wádan, gásu jagúnfulirun ában darádu lúma Búngiu. (¿Cábasan wadǘga? Joúndaragubátia juríu dánme le jasúbudiruni luágu chülǘjadibu lan, lun jadǘgün wuríbani bun. 8'iAríñawagúaali joun luágu arúfudaja ban joun sun juríu ja aganoúbaña lídan jageíra ja mámabaña juríu lun madǘgün jamá gásu luágu lé meja laríñagubei Moisés, áni aríñaga bán nege joun lun merésibirun jamá jasáanigu circuncisión, mafála jameíme wagáburi, wagía juríu. *&MDan le jagáambunbalin ugánu le, ába jadímurejan luágu luweírigun Búngiu. Ábati jaríñagun lun Páblo. —Wadúje, aríjabásan, añájein sarágu mílu juríu afíñerutiña luágu Jesucrístu, áni sun jagía, aríñagatiña luágu lúnti lan lasígirúniwa lilúrudun Moisés. %Ába labúsurun Páblo joun, ába labájüdaguni sun cátei le ladǘgübei Búngiu lídaangiñe joun, jádan ja mámabaña juríu. t$aLarúgan, ába woúdin lúma Páblo aríjei Jacóbo, ñíñanu gíñe sun tábutigu ligílisi Jerusalén. b#=Dan wachǘlürün Jerusalén, ába jerésibiruníwa afíñetiña láu ugúndani. d"AÑǘdütiña jádaangiñe afíñetiña wáma Cesaréagiñe, ñíñein ában Chíprena jádan, gíriti Mnasón, lǘjali lueígiñe lafíñerun luágu Jesucrístu, lúbiñeba wagánawa. Bisída láani Páblo Jacóbo \!1Dan le gumújali webélujan ñi, ába waráanserun, ába woúdin Jerusalén. yQuei siñá wamani larítagun agáñeira, ába wígiruni, ába waríñagun lun ladügǘniwa lugúndan Búngiu. B} Ába laríñagun Páblo. —¿Ca uágu jayájua, írudagüdána? Aráansetina mámarügü lun nagǘrawagún Jerusalén, aráansetina darí lun noúnwen lueígiñe Nabúreme Jesúsu. {o Dan wagáambuni cátei le, wagía jáma Cesaréana, ába wayúmuragun lun Páblo lun mídin lan Jerusalén. 5c liábiña aríjawa. Ába lanǘgüni lubélitin Páblo, ába lagǘraguni lugúdi guánarü lúma lújabu láu, ába laríñagun. —Laríñajare Sífiri Sándu luágu ítara lúba lan jagǘraguni juríu labúreme béliti le ubúrugu Jerusalén, ábame jedéregeruní joun ja mámabaña juríu. dA Átiri wéyu wáu ñi, ligía lachǘlürün ában proféta Judéagiñe, gíriti Ágabo, 7 Gasáaniguti Felípe gádürü würíña irájüñü ja máfuridungiña, ibíja jamúti ubáfu lúmagiñe Búngiu lun ladímurejan jayúmulugugiñe. X)Larúgan, ába láfuridun Páblo wáma, wagía le lúmabei, ába wachǘlürün ubúrugu Cesaréa. Ñi woúdin lúbiñe Felípe le apúrichijabalin ugánu luáguti Jesucrístu, ába gíñe jádaangiñe sédü wügǘriña já meja anúadajoúbaña Jerusalén lun jeténirun lun le jemégeirubei afíñetiña, ába weréderun lúma. :mÁba wagúmuchuni waweíyasun baránaja lúmagiñe ubúrugugiñe Tíro darí Tolemáida, le ñí lubei wabúsura joun afíñetiña, ába weréderun ában wéyu jáma ñi. s_Ábati woúburagun woúngua jáma, ába wádinun tídoun ugúnein, jagía, ába jagíribudun jábiñoun. fEDan lásügürün sédü wéyu ligía, ába woúdin. Sun afíñetiña jáu jámarigu jáma jasáanigu, ñǘdüntiña íchaajawa chülǘ boúgudi lueí ubúrugu, ñi béyabu ába wájuduragun ayúmuragua lun Búngiu. T!Áluaja wamútiña afíñetiña ja ñíbaña, ába weréderun sédü wéyu jáma ñi. Ába lawísaruniña Sífiri Sándu luágu lasúfuriruba lan Páblo Jerusalén, ába jaríñagun lun lun mídin lan. ucDan wásügürün, ába waríjini uboúju le Chípre, ába wígiruni lueígiñe wabaǘna, ába wasígirun darí wachǘlürün Síria. Queíti taráriguágüdüba lan ugúnein lídan ubúrugu le gíribei Tíro, ába warárirun ñi. gGÑi Pátara wadárira ában ugúnein teíbuga Fenícia, ába wádinun tídoun, ába woúdin. 3 aDan le wígiruniña afíñetiña, ába woúdin sügǘlügü lídoun fulásu le gíribei Cos, larúgan, ában woúdin Ródas, ñígiñe Ródasgiñe woúdin lun Pátara. &Jírutiñati ladǘga laríñagun joun luágu maríjindügüya jamáali lánme. Ába joúdin íchaajei tuágu ugúnein.[/%Ába jayájun súngubei láu igárigu, ába joúburuni Páblo, ába jachúuruni. {o$Lárigiñe laríñaguni Páblo cátei le, ába lájuduragun, ába layúmuragun lun Búngiu jáma súngubei. 3_#Súnwandan narúfudajan jun luágu ítara líña lan luwádigimariniwa lun jíderawagún ja níjeinbei jemégeirun, luágu gíñe lúnti lan larítawagún luágu dimúrei le laríñagubei Wabúreme Jesúsu dan le laríñagunbei. “Gúndaatimáati le íchugubei sügǘ láu le erésibirubei.” "lubáragiñe líra, subúdi jumúti luágu ñadágimein nan lun nibíjini le nemégeirubei lúma le jemégeirubei ja númabaña. E !Mabúseerun nágili ni liseínsun ni ában, ni lanáangun, s _ ‘Guetóti, nidújeñu, derége numútün lun Búngiu lúma lun ugánu le luáguti línsiñejabu, le gabáfubei lun léredagüdüni jafíñen lúma lun líchugun ubáraü jun siélu jádan ja derégeguáañabaña joúngua lun.   Toúnigi jumá lubeíti, jarítagua jumeí luágu ǘrüwa lan irúmu náu ewéridijaün wéyuagu áriebu, ayájua buri áu.  #Ñíbaña jídaangiñe guánarügü, lubáragiñe jamúga jarúfudajani inárüni, jarúfudajabei iyéeni lun jafálaruniña afíñetiña. # ?Subúdi numúti luágu dánme lan nídin, jayábinba lan ámu áluga jagǘnrinchaguni jafíñen, quei lebélurun geígusi jádoun mudún áfaraguaña. Z-Toúnigigua jumá lubeíti júngua, toúnigi jumáñame afíñetiña ja líchugubaña Sífiri Sándu lun joúnigiruniña, ja tánigu lilígilisin Búngiu, ja lagáñijabaña láu líta Liraǘ guánarügü. eCladǘga subúdigüda náali sun laráansejan Búngiu jun, marámuduntina ni cáta jueí. zmLigía naríñagunbei jun ugúñe luágu masándiragun nan núngua láu dúru lueígiñe ni ában jídaangiñe, &E‘Guetó, choúru numúti luágu maríjindügüya láadina lan ni ában jídaangiñe, jugúya lé meja únbei napúrichija luágu larúeijan Búngiu. Úati ni cáta lídaangiñe áuti nebéresera, ni nibágari guánarügü, mebégiti ni cáta nun, adǘgarügü náali ligía le uágubei loúnajana Búngiu láu ugúndani darí lúmoun lagúmujoún, lun nadímurejani ugánu buíti luágu línsiñejabu Búngiu. 7glé rügǘñein nasúbudirubei, luágu sun lan ubúrugu le ñí lumuti nídin, aríñagati Sífiri Sándu nun luágu nadaürǘba lan, nasúfuriruba sarágu, Jerusalén. wgGuetó lubeíti neíbuga Jerusalén, loúnajan Sífiri Sándu. Ibídiñeti nun cába lan asúsereda nun ñi, A{Dándu joun juríu quei joun ja mámabaña juríu, aríñagaadina luágu lúnti lan jasáansiruní joúserun ligíbugiñe Búngiu, lúma lun jafíñerun luágu Wabúreme Jesucrístu. Merédeti napúrichijan jun luágu cátei le lúnbei buídubei lan jun, arúfudaja áu jun furáangu lídan guríriguaü lúma júbiñe. ?wSun dan le jagánaguañadina lubeí, seríwitina lun Búngiu láu ǘnabuni, láu sarágu águiraü, súfuri áu sarágu láu cátei lé buri jabúseerubei juríu jadǘgün nun. ~9dan le jachǘlürünbei, ába laríñagun joun. —Subúdi jumúti ída líña lan nigáburi lúmagiñe furúmiñeti wéyu nachǘlürün Ásioun. }wDánti le Milétojadiwa, ába loúnajan Páblo jawágu tábutigu ligílisi Éfeso lun jayábin Miléto aríjei, |9Mátürüntiwa ubúrugu Éfeso luágu waweíyasun ladǘga mabúseerun lan Páblo leréderun sarágu dan ageíraü Ásia, busénti lachǘlürün Jerusalén furése lun ñi lan lubá fédu le Pentecostés ánjein gayára. Lapúrichijan Páblo joun tábutigu ligílisi, Éfeso t{aLarúgan, ába wáfuridun ñígiñe, sügüína wagía ligíbugiñe uboúju Quío, ában wéyu lárigiñe, ligía wachǘlürün uboúju Sámos. Ába weméraagun ubúrugu Trojílio, larúgan, ligía wachǘlürün ubúrugu Miléto. [z/Dan le wadúnragun lúma ñi Asón, ába ládinun wáma, ába woúdin Mitiléne. Oy Ába gíñe woúdin, ába wádinun tídoun ugúnein, ába woúdin chülǘ Asón, le ñí lubei lúnti lan wabúduni Páblo quei wadáradun, ladǘga busén lan lídin Asón múarugugíñe. x! Irájüti buga ligía, ába janǘgüni águyu wínwañu, sun jagía láu ugúndani láu. Weíyaasu lúmagiñe Tróasgiñe lun Milétoun w' Ábayati lawárirun Páblo, ába jafánreinragunun fein, ába jeígin. Ábati lasígirun adímureja darí larúgadun, ligíaali lídin. (vI Ábati larárirun Páblo, ába laroúnrun ligíbuagu irájü ligía, ába loúburuni. Ába laríñagun joun afíñetiña. —Madíjeri jumá, gabágariyaali. Fu Ñíñein ában irájü agáambaja, ñun líña luágu funédere, Eútico líribei. Queíti lílübei lapúrichijan Páblo áriebu ligía, ába ladábudun lágu irájü ligía, ába larúmugun ñi, ába leíguadun lídaangiñe lǘrüwan túbanana múna, múarugun. Dan le jarárirunbei lun jiñúraguni, jiláali. wtgÍñuñanu lídan lǘrüwan túbanana múna to ñí lubei joúndaragua, ñíñein sarágu lámpu durúngu. |sqSamúdi gúñoun, ába joúndaragun afíñetiña lun jeígin fein le jarítaguagüle luágu loúnwen Crístu, Páblo arúfudajabei joun. Queíti gaweíyasúnbei lan larúgan, ába lasígirun adímureja joun darí lúmoun amídi áriebu. 2r]Wagía, lárigiñe fédu le teigín fein to magánaboun ísi, ába wáfuridun Filíposgiñe tídan ugúnein, seíngü wéyu lárigiñe, ligía wátürün Tróas, le ñí lubei wúwarada jáma ja ñǘdünbaña wabáragiñe, ába weréderun ñi sédü wéyu. Bisída láni Páblo ubúrugu Tróas Tq!Afíñetiña ja, ába joúdin wabá, ába jagúrabuníwa ubúrugu Tróas. mpSGíbetiña wügǘriña ñǘdüntiña úara lúma. Sópater, le liraǘ Pyrrhus, Beréagiñe, Aristárco lúma Segúndo, Tesalónicagiñe, Gáyo, Dérbegiñe, Timotéo gíñe, lúma gíñe Tíquico lúma Trófimo, Ásiana. so_Reídeiti ǘrüwa játi ñi Grécia, ládina yébe ugúnein lun lídin Síria, ligía lagáambun luágu jelédeguña lan juríu lubá. Ábagubeíti laráanserun lun lagíribudun múarugugíñe, sügüína ligíaya Macedóniagiñe. rn]Luágu luweíyasun, chülǘgueina líña jámagiñe afíñetiña lídan buri fulásu le ídaangiñebei lásügüra, ru ligía sarágu dǘgüdaguaü joun láu lerérun. Ítara líña lachǘlürün lídoun ageíraü le Grécia. _m 9Dan le lagúmuchunbei chagáguaü Éfeso, ába loúnajan Páblo jawágu afíñetiña lun jayábin lun, gayára lámuga líchugun gurásu joun, ábati loúburuniña, ába layoúragun joun, ába lídin Macedónioun. al;)Lárigiñe laríñaguni cátei le, ába lagúmuchaguagüdüni adámuridaguni.Xk)(ladǘga gayáraabei laríñawagúniwa luágu wagúbujaña lan wuríbani ladǘga cátei le asúseredubei ugúñe, ibídiñebei woun cába lan woúnabagüle ánjawa álügüdǘwa luágu chagáguaü le. njU'Ánjein ámu lubeí cátei jamúriajabei, lúnti laráanserún lídan ában adámurini le richáti, i&Ánjein níjein lubeí cátei uáguti labúseera Demétrio jáma ja ñadágimeinbaña lúma líchugun jadúnrun, ligía níjein lubeí agúseragüdüti lúma agúseragülei, gayáraati jídin ligíbugiñoun lúrudu lun ladímurejan cáda ában lueígiñegua. h%Wügǘriña ja, ja janǘgübaña ñájoun, míwerujan jamágiru jilígilisin, madímurejan jagía wuríbati tuágu jubúngiute. g$Quei úa lan ni ában lun lasígeneruni cátei le, gáluma jumá, madǘga jumá ni cáta masáminarunga jumeí buídu. f#Dánti le gálumagüda láaña abǘrüjati le láni ubúrugu ligía gürígia, ába laríñagun. —Gürígia Éfesona, sun gürígia subúdi jamúti luágu Éfesona lan oúnigirubárun tilígilisin búngiu Diána, túma tiyáwa to áburujaboun siélugiñe. %eC"Dan jasúbudirunbalin luágu juríu lan, ába jagúarajan sun jagía lídan ában, yaráfa lun bián óra. —¡Weírigutu Diána to jabúngiute Éfesona! 8di!Ñíñanu jádaangiñe gürígia, ába jafúnraanguágüdüni cátei le lun Alejándro, le jádajabei juríu ligíbugiñoún guríriguaü lun ladímurejan luágu jafúleisein. Ába ladǘgün Alejándro seíni láu lújabu lun jámanichun, lun ladímurejan luágu jafúleisein jagíbugiñe gürígia. +~~"}|{{bzyxwwuu$t>srr^qqpAoJnmm&kjjiih9gvff eGdcba`` _^^/]O\[ZYYGXWVTUUSSKRR+PZONNLKHJ~JHHjGFFSEgDCBBA@@X?I>==Ligía lúmagiñe lubeí wéyu le wasúbudirunbalin cátei le, merédeti wayúmuragun lun Búngiu juágu, lúma wamúriajan lúma lun lasúbudiragüdüni lugúndan jun buídu, ru ligíame sun luwúyeri subúdi lúma gunfaráandaü jun luágu cátei le larúfudajabei láni Espíritu jun. `$ ;DBarǘjali ugánu woun juágu lúma luágu jínsiñejabu le rúlaalíbei Búngiu jun. ]# 5DLigía cátei le larúfudajabei Epáfras jun, le ñadágimeinjalibei wáma. Jínsiñeti woun, subúdi wamúti luágu gayára lán meja weménigidun luágu lun lesériwiduni Crístu buídu jagánagua wawéñegua. " 9DUgánu méme le, lé meja apúrichijoúbei jun, labúruchaguña lídan sun uboú, lasáansiraguña jagáburi gürígia ítara quei lasúseredun jídan lúmagiñe jagáambuni ladímurejoún luágu línsiñejabu Búngiu, ába jasúbudiruni luágu inárüti lan ínsiñejabuni le. I!  Dladǘga eménigini le juágubei luágu le areidúañubei jubá siélu. Chülǘtün árügüdei eménigini le lárigiñe jagáambuni ugánu le inárütibei, ugánu le luáguti asálbaruni. |  sDAgáambaadiwa luágu jafíñen luágu Crístu Jesúsu lúma luágu jínsiñejabu joun sun ja lánigubaña Búngiu, s aDSúnwandan weteíngiruni Búngiu, le Lúguchi Wabúreme Jesucrístu, dan le wayúmuragun lun juágu. N DÚara lúma Timotéo le wadúje lueígiñe Jesucrístu nabǘrüjañoun gárada to jun, jugúya le lánigu Búngiu ja gúnfulibaña lúma Crístu le uágubei jafíñera, ja ubúrugubaña Colósas. Binílaün Wáguchi Búngiu, ibíja jumá gíñe darángilaü lúmagiñe. Layúmuragun Páblo jawágu afíñetiña lun Búngiu X -DAnája áu Páblo, le ában láni Jesucrístu apóstolu láu lugúndan Búngiu. Apúrichijati luágu larúeijan Búngiu láu furáangu, arúfudaja ligía luágu Wabúreme Jesucrístu, mebéresejanga ni ában lun.Reídeiti Páblo bián irúmu dayáruti tídan lúban ájayajoútu, resíbi lumútiña sun ja ñǘdünbaña aríjei. ucDan le laríñagunbei Páblo ítara, ába joúdingua juríu, adímurejeina jámagua luágu cátei le. 'GSubúdi jumeí luágu oúnaja láali lan Búngiu ugánu luáguti Jesúsu le méme Wasálbaragülebei joun ja mámabaña juríu, áni jagía, jánjaruba lun. +Oladǘga deréeru janígi gürígia ja, áni wuríbati jagáambun,
darú jamuti jágu, lueí jaríjini laníchigu cátei le jaríjubei,úati gíñe gunfaráanda jamáni cátei le jagáambubei,
derétu gíñe janígi,
máluajan jamútina lun nareídaguagüdünun jawáni. kOBeíba, baríñagame joun gürígia ja juríubaña.Jugúya, jagáambuba ában ugánu sarágu dan, úabei gunfaráanda jumáni laníchigu dimúrei le jagáambubei.Jaríjuba sarágu cátei, meféenbadün luágu, gGQueíti múaradun jamá jámagua luágu jarítagun, ába jagúmeserun ñǘdüngua, ábati laríñagun Páblo joun. —Ligía laríñagunbei Sífiri Sándu joun binádu wagǘbürigu lídaangiñe proféta Isaías. W'Jíbiri, afíñetiña luágu le laríñagubei Páblo, jíbiri mafíñetiña. q[Ábati jíridun ában wéyu lun, ába jachǘlürün sarágu gürígia le ñí lubei lagánawa Páblo. Ába ladímurejan joun lúmagiñe bináafin darí gúñoun luágu larúeijan Búngiu. Loúchun lun lafíñeragüdüniña luágu Jesúsu lan asálbaragüleibei le jagúrabajabei láu layúsuruni lilúrudun Moisés lúma le jabǘrüjabei profétagu. FBuséntiwa jamúga wagáambuni ca lan barítagubei, ladǘga subúdi wamúti luágu adímurejoúa lan wuríba luágu iséri adámurini le, le lánina lémeri Jesúsu, lídan sun fulásu. Y+Ábati jaríñagun lun. —Wagía, merésibirúngidiwa ni ában gárada buágu Judéagiñe, úagili gíñe ni ában wapaísanu jádaangiñe ja nǘbinbaña ñígiñe aríñaguti wuríbati woun buágu. U#Ligía lubeíti lébubei noúnajan juágu lun naríjinün lúma lun nadímurejan jun, ladǘga lueígiñe cátei le uágubei weménigida wagía Israelítagu anája lubeí gürágu láu güríngüri le. +májatiña juríu lun nígirawagüdǘn, ába namúriajan lun urúeiba lan César agúseragüdána, láu sun madúnrun jamá ninásiñun nun. 3Lárigiñe jálügüdagúnina, álugatiñá yebe jígiragüdünina ladǘga madári jamá nidúnrun le lúnti náfarúniwa jilágubei lueígiñe, c?Ǘrüwa wéyu lárigiñe lachǘlürün Páblo, ába loúnajan jawágu juríu weírigutiña ja Rómabaña, dan le adámuriguaaña, ába laríñagun joun. —Nidújeñu, láu sun madǘgün nan ni cáta wuríbati joun juríu, ni lun le uágubei jéchuda binádu wagǘbürigu, derégawatina dáüwañu joun Rómana ubúrugu Jerusalén. k ODan le wachǘlürünbei Róma, ába ledéregeruniña gumándan adaürǘtiña lun jábuti oúnigirutiña, ánjeinti Páblo, ígira lumúti lun leréderun lábugua láu ában súdaara oúnigirei. Lapúrichijan Páblo Róma  wAgáambaña afíñetiña ja Rómabaña wawágu luágu awánte lan, ába joúdin wabároun, jíbiri chülǘ lúmoun fulásu le gíribei Fóro, le luágubei ǘma gíriti Ápio, jíbiri, dúnguatiña wáma lídan fulásu le gíribei Ǘrüwa Jában Chülǘdügütiña. Dan le laríjinbaliña Páblo, ába líchugun eteíngiruni lun Búngiu, ába lárügüdün gurásu.  1Ñi wadárira átiri afíñetiña, ába jamísurajaniwa lun weréderun ában dimáasu jáma, lárigiñe, ába wígiragüdün lun ubúrugun Róma. Q  ñígiñe wasígira láru láru darí wachǘlürün ubúrugu Régio. Larúgan, ába láfujan suédi, luágu libíaman wéyu ába wachǘlürün lídoun liraǘraü aǘdü le gíribei Puteóli. X ) Ába wachǘlürün ubúrugu Siracúsa, ába weréderun ǘrüwa wéyu ñi, %C Lárigiñe ǘrüwa játi wáu luágu uboúju ligía, ába wádinagun tídoun ában ugúnein to eréderuboun ásügürei luríbouga ñi luágu uboúju ligía. Alejandríana ugúnein tugúya, ñíñanu jayáwa bián sándu luágu tigíbu ugúnein tugúya, Cástor lúma Pólux.  Ába jarúfuduni lubuídun jagáburi woun, edéweejatiña sarágu cátei woun, lárigiñe, dan le lachǘlürün dan lúnya wádinagun lun wasígiruni waweíyasun, ába jíchuguni sun le wemégeirubei woun lun waweíyasun. Lachǘlürün Páblo ubúrugun Róma yk Lárigiñe lira, ába gíñe jayábingua jíbiri sánditiña ja lídaanbaña fulásu ligía, ába jareídagun. FRoun liñáti lúguchi Públio láu sándi, abíruaü, lúma denési. Ába lídin Páblo aríjei, lásun layúmuragun lun Búngiu luágu, ába líchuguni lújabu luágu, ába lareídagun. [/Yaráfa lun fulásu ligía, ñíñein lufúlasun ában wügǘri le weírigutimaabei lídan sun uboúju ligía, Públio líribei, resíbi lumútiwa lúbiñe, seríwi láwa buídu luágu ǘrüwa wéyu. wAgúrabatiñá yebe súngubei láludun lújabu, o láburujan lan oúwe. Lílüwagu jagúrabajan, dan le jaríjinbei luágu masúseredun lan ni cáta lun, ába lasáansirun jarítagun, ába jagúmeserun aríñaga luágu ában lan búngiu Páblo. W'Ába láfuridunun Páblo jéwe wáturugun, masúseredunti ni cáta lun. wgDan le jaríjinbarun lílana fulásu jéwe to dawágu luágu lújabu Páblo, ába jaríñagun jámagua. —Mósu ában lan wügǘri gáfarajati wügǘri le, láu sun leséfurun baránajagiñe, mabúseerunti Búngiu lun labágaridun. EÁbati labúdajan Páblo wátu mábeiti, líchuguñein yebe wáturugun, ligía táfuridun ában jéwe tanúrajaña lueí lára wátu, ába tárügüdün luágu lújabu, ába tágürüni. EBuíti joúseruniwa gürígia ja aganoúbaña ñi, ába jáfuragun ában oúnwenbun wátu quei dilíga lubeí áni niján júya ájuya, ába jamísurajaniwa sun wagía lun wabácharagun. t~ cDan le séfujadiwa sun wagía láru béya, ligía wasúbudiruni luágu Málta lan líribei uboúju ligía. }),jáme jíbiri, joúdinme ligíbuagu buri fuláansu lúma buri tífe ugúnein. Ítara líña jachǘlürün súngubei múarugun séfuñu.p|Y+Ánjein le gumándan, quei busén lubei leséfuruni Páblo, mígirunti lun jadǘgüni súdaara le jarítagubei. Ábati laríñagun lun lan jachúbaragun ja gáfulijadíbaña baránajoun furúmiñe lun jachǘlürün múarugun, q{[*Ába yebe jabúseerun súdaara jáfaraguniña adaürǘtiña jilágubei lueí janúrajan áfulijeina. Qz)Ába tídin lídoun ában fulásu le ñí lubei biángua lan ébeeni, ába tadágarun, siñá lánjingichun tígiri ni murúsun, ába tagúmeserun aboúchagua tiyúnagiñe, le lére lugúdi barána. vye(Ába jíbuguni lagǘrüga oúnguru, ába jígiruni baránaja, ába jasílacürüni fágaayu le esériwidubei lun jabúgurunun ugúnein. Ábati jaweínragüdüni lúgubu bíra, ába tagúmeserun ugúnein ayárafajoúa lun láru béya. 3x_'Dan le larúgadunbei, ibídiñeti fulásu le ñí jabei mádulungu joun, ába jaríjin ában beídi gebéyaariti, ába joúchun lun janǘgünun ugúnein ñíjin. w}&Dánti le joújáña quimúle, ába jáguruni türígu baránajoun lúntima tawálidagun ugúnein. Tabúluchun ugúnein Rv%Bián-sáñadiwa ǘrüwa-wein-díisi-sísi gürígia tídan ugúnein. Fu$Ába járügüdün ja jíbiri gurásu, ába gíñe jeígin. Ht #Lárigiñe laríñaguni Páblo cátei le, ába lanǘgün ában fein lújaburugu, ába líchugun eteíngiruni lun Búngiu jagíbugiñe súngubei. Ábati lagúbachagunun, ába leígin. s'"Ayúmuraguatina jun lun jeígin, líchuguba érei jun lun jeséfurun. Choúru numúti jun luágu úabei lan ni ában eféridiruti libágari. Sr!Lubá larúgan, ába laríñagun Páblo joun súngubei lun jeígin, laríñaga joun. —Bián dimáasu guetó lueígiñe marúmugun jumá buídu, meígin sarágu, ladǘga idíjeri le juágubei. _q7 Ábati jíbuguni súdaara tugúrudun salúfu, ába jígiragüdünun dúnarugun. p-Ába lawísaruni Páblo gumándan jáma lisúdaaranígu, laríñaga joun. —Ánjaña meréde ja tídan ugúnein, jugúya siñábei jeséfurun. goGSúnti dan le, añája mádulungu asáminara lun jeséfuragun joúngua láu jeíbaagun tídaangiñe ugúnein, ába jagúmeserun aráriragüdoún salúfu dúnarugun, jadǘga camá jágura oúnguru tígirigiñe ugúnein. !n;Léti janúfude lueí jabúguchun luágu dǘbü, ába jágurun gádürü oúnguru tiyúnagiñe ugúnein, ába jagúrabajan larúgadun láu idíjeri. m'Ába jamísurajani lujúlilin dúna, san-wein ugúdi lujúlilin, ábaya jamísurajan jabáruaguoún mémeraü, gádürü-wein-díisi ugúdi. ^l5Bián dimáasu wáu luágu waweíyasun, lubáranarugúñadiwa Ádria, labánreinja mémeñadiwa garábali, ligía, amídi áriebu, ába jasándirun mádulungu luágu achǘlüreina wáña lan luágun múa. :koláu sun, wadágaruba lan luágun ában uboúju. !j;Gagúraasun jumá lubeíti, ladǘga jeménigitina luágu Búngiu, áni choúru numúti luágu ítara lúba lan quei laríñaguni ánjeli luágu nun, fiElaríñajare ánjeli ligía nun. “Manúfudedabá, Páblo, ladǘga barúfudaguba búngua ligíbugiñe urúei César Augústo, áni badǘgaba leséfuraña Búngiu sun ja tídaanbaña ugúnein búma lueí oúweni.” hChülǘjali ában láni Búngiu ánjeli númoun áriebu to, loúnagüle Búngiu le Nabúreme le gíñe únbei nesériwida, hgIGagúraasun jumá, úabei ni ában jídaangiñe oúweti, láu sun teféridiruba lan ugúnein. fQueíti sügǘjadiwa lubeí sarágu dan meíginga, ába laráramun Páblo wádan, ába laríñagun. —Wügǘriña, aríñagatiná yebe jun lun mayábin wamá Crétagiñe, buídutimaati jamúga lueí wasúfuriruni dáñu le, áni féridi wameí wálagu. e%Maríjintiwa wéyu ni warúguma lídan sarágu wéyu, láuti oúnwenbun luríban dan le, féridi wamáali wafíñen luágu weséfuruba lan. dwluágu lǘrüwan wéyu, ába jachágajani lídaangiñe tumégegun ugúnein baránajoún láu jájabu guánarügü. ocWLarúgan, quei jére mémegili lubeí dan, ába jagúmeserun achágajei tíla ugúnein baránajoún, =bsLárigiñe wiñúrunun ugúneirugun, ába lásügüragüdǘniwa gúrudu tábugiñegiñe ugúnein lun jagǘragunun, derébugu támuga. Queíti janúfudebei lueí joúdin adágara luágu sándala le gíribei Sírte, ába jagídaraguní bíra, ába jígiraguagüdün joúngua lun lanǘgüniwa garábali. ca?Ába wásügürün ǘnabugiñe libíti ában liraǘraü uboúju gíriti Cláuda, le ñí lubei mére lan láfujan garábali, ába wádinagüdünun tisálufun wagúne to atoújeina waboún, láu ában lénreengun. `3ába lagúmeserun abánrenjoun ugúnein. Queíti siñá lan wawáanserun lubároun garábali, ába wígiraguágüdün woúngua lun lanǘgüniwa. O_Málüti lueígiñe jáfayarun, ába láfurun ában nodísi jéreti, %^C Queíti lagúmeserun suédi jámaru, ába jarítagun luágu gayáraabei lan jasígiruni weíyaasu, ábati joudin, ába jasígirun láru láru Créta. y]k Queíti mabuídun lubeí fulásu ligía lun lásügürǘn luríba dan ñi, ába jarítagun jíbe-ágei luágu buídutima lán yebe lun wáfuridun ñígiñe, lun waríjin ánjein gayára wachǘlürün Feníce, ában fulásu láni uboúju Créta, lun wásügürüni luríbaniga ñi. Ñi Feníce, níjein barána lueígiñe núru lúma suédi. Luríba dan baránaja \5 Lubáragiñe ladǘgün gumándan gásu láu le laríñagunbei Páblo, ába lídin láu le lubeíbei tabúreme ugúnein lúma le abúgajabei. %[C —Aríja numúti luágu denchábei lan weíyaasu le, áni weféridiruboun ugúnein, féridime sun tíla, gayáraabei gíñe weféridiruni wabágari. dZA Féridijadiwa sarágu dan, dénchajaliti áfayajani baránaja ladǘga yaráfaali lidáani luríbouga, sügǘjali jafédun juríu le lánina ferúdun figoú. Ligía lewéridirunbaliña Páblo, laríñaga joun. Y+wasígira láu méme lénreengun láru láru, ába wachǘlürün lídoun ában ubúrugu gíriti Buíti Fulásu, yaráfa lun ubúrugu Laséa. XÁfayajatiwa jámaru luágu sarágu wéyu, láu lénreengun wachǘlüra ligíbugiñe ubúrugu le gíribei Gnído. Queíti wabánroun mémegili lubeí garábali, ába wáfayajan ǘnabugiñe libíti uboúju Créta, sügüína wagía ligíbugiñe Salmón, W Ñi ladárira gumándan ában ugúnein Alejandríana teíbuga Itália, ába ládinagüdüniwa lun wasígiruni waweíyasun. -VSÁba wájiñuraguni barána ligíbugiñe lubéyaari Cilícia lúma Panfília, ába wachǘlürün lídoun fulásu le gíribei Míra, ában ubúrugu láni Lícia. ULídan wáfuridun Sidóngiñe, ába woúdin ǘnabugiñe libíti uboúju Chípre ladǘga wabánrouñein lan garábali. BT}Larúgan, ligía wachǘlürün Sidón, lídan fulásu ligía, buíti loúseruni Júlio, le gumándan, Páblo, ígira lumúti lun bisída lániña lumádagu lúma lun jeténirun lun. Ába laríñagun Agrípa lun Fésto. —Lun jamúga mamúriajan lan wügǘri le lun lagúseragüdüni Augústo César, gayáraati jamúga lígirawagüdǘn.hPIába jadíñurun ñígiñe lun jadímurejan luágu cátei le. Jaríñagatí buri jámagua. —Wügǘri le, madǘgünti ni cáta le lúnti lafarún jilágubei lueígiñe, moún lumuti ni íbini leréderun furísunrugu. O1Lárigiñe laríñaguni Páblo cátei le, ába lásaarun urúei, sará gíñe gumádimati úara túma Bereníce jáma sun ja ñúnbaña ñi, bN=—Furése yébe, o darása yébe, amúriajatina lúma Búngiu, mámarügü buágu, jawágu gíñe sun ja añájabaña agáambana ugúñe, lun jayábin lun jafíñerun quei nugúya, úouga güríngüri jawágu. MÁba laríñagun Agrípa lun. —¿Jarítaguatibusan luágu bafíñeragüdǘbadina lan luágu Jesucrístu ítara ufúresen? pLY¿Afíñetibu luágu le jaríñagubei profétagu, urúei Agrípa? Subúdi numúti luágu afíñe ban. "K=Niján urúei Agrípa le subúdijabúbei lún buri cátei le buídu, ligía gayára lubeí nadímurejan ligíbugiñe, furáangu, ladǘga choúru náni luágu subúdi láani gíñe sun cátei le asúseredubei lun Jesúsu, ladǘga máma cátei le adügǘti arámudaguarügü. xJiÁba loúnabun Páblo, ába laríñagun. —Málülünti náu, gumádimati, inárüni le naríñagunbei. FILídan le laríñagunbalin Páblo cátei le buri lídan ladímurejan lueígiñegua, ába lagúaragun Fésto. —¡Lǘlüjaali báu, Páblo! Lǘlügüdá sarágu atúriajani báu. nHUluágu lúnti lán meja lasúfuriruba lan Crístu, luágu lárigiñe lánme loúnwen, ligíaba lan furúmiñeti ásaaruti jádaangiñe jiláaña láu ibágari magúmuchaditi, luágu gíñe líchugubei lan larúgounga luáguti asálbaruni dándu joun juríu quei joun ja mámabaña juríu. Láfaagun Páblo lun lafíñeragüdüni Agrípa luágu Jesucrístu [G/Ába líderagunina Búngiu, ítara líña gayára lan nasígirun íchiga fe luágu Jesúsu lan Crístubei joun sun gürígia, dándu ja weírigubaña queísi ja ǘnabugubaña, chülǘ lúmoun óra le. Maríñaguntina ni cáta joun gürígia boúgudin lueí le uágubei jaríñaga Moisés jáma profétagu luágu lasúsereduba lan— fFELigía lébubei járügüdünina juríu témpulurugu, ába jálugun jáfarunina jilágubei. GEFurúmiñe, ába napúrichijan joun ja Damáscobaña, aríñagatina joun lun jaságürijan luágu jafígoun, lun jagíribudun lun Búngiu, lun jadǘgün cátei buíti, arijúa lámuga luágu sáansiguaali lan jagáburi. Lárigiñe, ába napúrichijani cátei méme le joun ja Jerusalénbaña, ja mámabaña juríu. D ‘Ítara líña lubeíti, urúei Agrípa, ába nadǘgüni le laríñagunbei Jesúsu nun lídan le lasáliragunbei nun. MCNoúnajañadibu jámoun lun béfegechagüdüni jágu nuágu, lun jebé lan jeíbugun lídan lubúriga, lun jeíbugun lídan larúgounga, lun gíñe meréde méme jamá lábugiñe lubáfu Máfia, lun lábugiñe jamá lubáfu Búngiu. Noúnajañadibu joun, afíñe jamámuga nuágu, ferúdunawa lámuga jafígoun, ibíja jamámuga alágan jádan ja jarúmagüda láañabaña Búngiu láu jafíñerun nuágu.” Labájüdagun Páblo luágu luwádigimari jBMNeséfurubadibu jaweí juríu lúma jaweí ja mámabaña juríu, ja únbaña noúnajabu guetó. /AWSarába, ráramabá, ladǘga narúfudagunbei núngua bun lun besériwidun nun, lun geféen ban luágu le aríja báalibei guetó lúma le lúnbei narúfuduni bun. @{Ábati naríñagun. “¿Cátabusan, Nabúreme?” Ába laríñagun nun. “Jesúsu áu, le guánarügü beíbaajabei. ;?oSúngubei wagía, ába wáburujan múarugun, ába nagáambun ában umálali aríñaguti nun lídan hebréo, le jerérun juríu. “Sáulo, Sáulo, ¿ca uágu beíbaajana? Basúfuriraguagüdüñatia búngua láu bamánjarun nun quei ladǘga bágasu dan le líchaagun quíqui luágun cátei gágiriti.” E> Luágu ǘma, nurúeite, amídirugu, ába naríjin ában larúgounga siélugiñeti, jéreti sügǘ lau larúgounga wéyu, ába ladúnraagun geyégua náu jáu sun ja úarabaña núma. y=k ‘Ligía yebe cátei le gabǘgürübalina ubúrugun Damásco ában dan, joúnajan jábutigu fádirigu. B<} Níjeinja dan, súfurigüda numútiña lún yebe jeyéedagun luágu jafíñen luágu Jesucrístu. Adáagua numúti meja cátei le tídan sun jalígilisin afíñetiña, áni weíriti meja nigáñi joun darí lun neíbaajaniña chülǘ lídoun buri ubúrugu le díseti. Labájüdagunya Páblo luágu lasálbarun !;; áni ítara líña nadǘgüni ubúrugu Jerusalén. Láu ubáfu le jíchugubei jábutigu fádirigu nun, dátina sarágu jádaangiñe lánigu Búngiu furísunrugun, áni dan lé buri jasíadirúniwa lun joúnwen, nugúya ában jádaangiñe ja abúdujabaña lun ítara lúba lan. : ‘Nugúya guánarügü, jarítaguatina méja luágu lúnti lan neíbaajaniña ja afálarunbalin Jesúsu Nazarétna, 9)¿Mafíñetün funági luágu gayára lan lásaaragüdüniña Búngiu jiláaña? Labájüdagun Páblo luágu meja leíbaajaniña afíñetiña 8Dúusugubei família le jadǘgawagunbei lirájüñü Israél agúrabatiña jaríjini lagúnfulirun dimúrei le, ligía jájuduragunbei lun Búngiu, seríwi jameí wéyuagu, áriebu. Lueígiñe méme eménigini le, jadárira juríu nidúnrun, urúei Agrípa. ]73Guetóti, jagúseragüdǘñadina luágu eménigini le nuágubei, luágu lásaaragüdübaña lan Búngiu jiláaña lídaangiñe oúweni lúnya jabágaridun, queí meja laríñaguni joun binádu wagǘbürigu. a6;Lǘja jasúbudirunina, áni gayáraati jamúga jaríñaguni ánjaña jamúga busén luágu fariséo lan nugúya lúmagiñe niñǘraü, adámurini létima derégüdabei lídan luwúyeri wafíñen, wagía juríu. 5‘Subúdi jamúti sun juríu ligáburi meja nabágaridun jádan, nageíra lúma ubúrugu Jerusalén, lúmagiñe irájügídina. \41gúndaatimáatina ladǘga subúdi báni jagáburi juríu lúma cátei lé buri uágubei jasígeneja. Ligía namúriajanbei búma lun gagúraasun ban lun bagáambunina. Labájüdaguni Páblo binádu libágari &3E—Oúnwenbun nugúndan gayára lan nadímurejan nueígiñegua bigíbugiñe, urúei Agrípa, luágu sun cátei le aríñaga jamáalibei juríu nuágu, :2 oÁbati laríñagun Agrípa lun Páblo. —Gayáraati badímurejan bueígiñegua. Ába liñúruni Páblo lújabu lun jagáambuni, ába lagúmeserun adímureja, ába laríñagun. r1]Ladǘga garábaguati nun lun noúnajan ában adaürǘti, mawísajaanga áu ca lan lidúnrunbei.j0MQueíti úa lan cába lan cátei uágu nabǘrüja lun Augústo luágu wügǘri le, ligía nanǘgübalin jigíbugiñoún, bigíbugiñountimá urúei Agrípa, lun bálügüdaguni, níjein lámuga cába lan nabǘrüja. U/#Laganoún nun camá madǘgüngili ni cáta le lúnti lafarún jilágubei lueígiñe, áni queíti ligía guánarügü lan amúriajabei lun urúeiba lan Augústo César agúseragüdei, noúnajaali lun. '.Gába laríñagun. —Urúei Agrípa, jáma wügǘriña ja adámurigubaña wáma ya, niján wügǘri le. adímurejaaña sarágu jádaangiñe juríu wuríba nun luágu, dándu Jerusalén quei ya Cesaréa, áni añájagua aríñaga nun láu sarágu éregu luágu lúnti lan loúnwen. q-[Larúgan, dan le jachǘlürünbei Agrípa túma Bereníce, ába jebélurun láu oúnwenbun uweíriguni múnadoun, jáma jábutigu súdaara jáma wügǘriña weírigutiña ñi ubúrugu. Ába loúnajan Fésto luágu Páblo, ,9Ábati laríñagun Agrípa lun Fésto. —Buséntina gíñe nagáambuni wügǘri ligía. Ába laríñagun Fésto lun. —Bagáambubei jarúga. ,+QQuei lamúriajan lun urúeiba lan Augústo César agúseragüdeí, ába naríñagun lun lasígirun dáüwañu daríme gayára lan noúnajani lun Augústo César. >*uQueíti ibídiñe lan nun cába lan nadǘga lídan ában cátei líbe le, ába nálügüdüni Páblo ánjein busén lubei lídin Jerusalén lun lagúserún luágu cátei le ñi. c)?Lé buri cátei le jaríñagubei luágu, luágu múaradun lán nege jáma luágu ligáburi jafíñen, lúma luágu ában nege wügǘri gíriti Jesúsu—jiláti nege, laríñajare Páblo luágu wínwanya lán nege. (}Ja ñǘbinbaña lun jíchugun lidúnrun, maríñaguntiña ni cátei luágu lídaangiñe lé yebe uágubei narítagua. ?'wLigía, lídan lubeí le jayábinbei ya úara núma, meféridirúntina dan, larúgan, ába nárügüdüni nufúlasun lídan agúseragülei, ába noúnajan luágu wügǘri ligía. Z&-Ába naríñagun joun luágu magáburi láani lúrudu Rómana lun lasíadirun ában gürígia lun oúweni maríjinga láña ja íchugubaña lidúnrun ligíbugiñe, lun gayára lan ladímurejan lueígiñegua. )%KDan le Jerusalén nubeí, rútiña jábutigu fádirigu jáma wügǘriña juríu weírigutiña lidúnrun nigíbugiñe, amúriajatiña núma lun nasíadiruni. E$Quei reídei jabeí átiri wéyu ñi, ába labájüdaguni Fésto luáguti lagúserun Páblo lun urúei Agrípa, laríñaga lun. —Níjein ában wügǘri lígirun Félix dáüwañu ya. l#Q Átiri wéyu lárigiñe, ába lídin urúei Agrípa túma Bereníce Cesaréa aríjei Fésto. i"K Lárigiñeti layánujan Fésto jáma lánigu cába lan ladǘga láu Páblo, ába laríñagun lun. —Amúriajaadibu lubeígia lun César lan agúseragüdabu, beíbugati lun César. Páblo ligíbugiñe urúei Agrípa 9!k Ánjein adǘgaadina lubeí dúru le garíchati lun nafarún jilágubei lueígiñe, mebéresegúntina noúnwen, ánjein úa lubeí ni cáta lánina inárüni lídan sun le aríñawagúbei nuágu, úati ni ában garíchati lun ledéregerunina joun juríu. Amúriajatina lun César lan agúseragüdána. D  Ába loúnabun Páblo. —Ligíbugiñeñadina lagúseragüle urúei César, le ñí lubei lúnti lan nagúserún. Queísi basúbudiruni buídu, madǘgüngidina dúru joun juríu. %C Queíti busén lan Fésto leréderun buídu jáma juríu, ába laríñagun lun Páblo. —¿Buséntibu bídin Jerusalén lun nagúseragüdünibu ñi? /WÁbati laríñagun Páblo lídan ladímurejan lueígiñegua. —Madǘgüngidina ni murúsun dúru ni lun jalúrudun juríu, ni tun témpulu, ni lun urúei César. s_Dan le lebélurunbei Páblo, ába jagúriridágun juríu ja ñǘbinbaña Jerusaléngiñe láu, ába jíchugun sarágu lidúnrun le jǘrüti, áni siñáti jarúfuduni luágu inárüni lan ni cáta lídaangiñe le jaríñagunbei. SWídü rügǘñein o díisi lan wéyu láu Fésto Jerusalén, ába lagíribudun ubúrugun Cesaréa. Larúgan, ába lárügüdüní lufúlasun lun lagúseragüdün, ába loúnajan luágu Páblo. MÁba laríñagun joun. —Ligía lúnti lubeí joúdin ja weírigutimaabaña jídaangiñe Cesaréa úara núma, áni ánjein adǘgaali lubeí wügǘri ligía dúru, gayáraabei jaríñaguni. r]Ába loúnabun Fésto luágu Cesaréa lan ladaürǘwa Páblo, áni jarítagua lan lídin ñi madíse. )Ába jamúriajan fuleísei lúma lun loúnajan anǘgei Páblo Jerusalén. Le jaráansejanbei, lún yebe jáfaruni jilágubei luágu ǘma. Ába jachǘlürün jábutigu fádirigu ñíjin jáma juríu ja weírigutimaabaña íchiga lidúnrun Páblo ligíbugiñe Fésto. 0 [Ábati lachǘlürün Fésto lun lárügüdüní lufúlasun queísi gumádimati, ǘrüwa wéyu lueígiñe, ába lamúdeirun Cesaréagiñe lun ubúrugun Jerusalén. b=Sügǘti bián irúmu ítara, ábati lagúmuchun lagúmadijan Félix, ába lárügüdüni Pórcio Fésto lufúlasun. Queíti busén lan Félix leréderun buídu jáma juríu, ába lígiruni Páblo daǘwañu.!;Agúrabatí yebe giñe Félix lun líchugun Páblo seínsu lun lun lígiragüdüni, ligía, dan méme lubeí wájali luágu lun layánujan lúma. ;oDan le ladímurejaanbei Páblo lun luágu ibágari le surúbei, lúma luágu ágüdaagúni únguaü lueí le wuríbabei, lúma luáguti wéyu le lúnbei lagúseragüdüniña Búngiu sun gürígia, ába lanúfudedagun Félix, ába laríñagun lun. —Beíba yebe, dánme le gadáani nan, nagúarayaba bun. LÁtiri wéyu lárigiñe, ábaya lachǘlürün Félix túma Drusíla to lúmari, to juríu, ubúrugun Cesaréa, ába lagúaragüdün luágu Páblo lun ladímurejan lun luágu Jesucrístu. ,QÁbati laríñagun Félix lun jábuti súdaara lun lasígirun Páblo daǘwañu, lun furáangu lan lun gayára lan joúdin lumádagu aríjei, eténira lun. =sSubúsiti sarágu luágu larúfudajan Jesúsu lun gumádimati Félix, ítara líña, dan le lagáambunbalin le laríñagunbei Páblo luágu jásaarun jiláaña, ába lagúmuchaguagüdüni adámurini, aríñageina ligía. —Nagúseragüdübei wügǘri le dánme le lachǘlürün gumándan Lisías. !Siñáti jaríñagun ni cáta nuágu, lueídügüya luágu lan ában wéyu dan le jádaañadina lubeí, ába nagúaragun aríñaga. “Jagúseragüdüñadina ugúñe lueígiñe afíñe nan luágu jásaaruba lan jiláaña lídaangiñe oúweni lúnya jabágaridun.” ~ujaríñaguni lan ja yábaña ánjein darí jabei nidúnrun dan le ligíbugiñe nubeí líñun-ágei lúrudu juríu. )Jagía lúnbaña jayábin arúfudagua joúngua ya lun jaríñaguni le lúnbei jaríñaguni ánjein níjein lubeí lúnti jaríñaguni nuágu, g GNadǘgüñein yebe cátei le témpulurugu lárigiñe narúmudaguagüdün núngua quei le igáburi, ligía jadárirunina átiri juríu loúbawaguna Ásia ñi témpulurugu, úatiña sarágu gürígia ñi, ni chagáguaü. D ‘Lárigiñe átiri dan náu eíbugei ámu buri fulásu, ába nagíribudun nageíroun lun nedéregerun seínsu joun gudémetiña Jerusalén lúma lun nadágaragüdün lun Búngiu. n ULigía náfaagunbei súnwandan lun madúnrun nan ligíbugiñe Búngiu lúma jagíbugiñe gürígia.  7Níjein gíñe eménigini le jawágubei nuágu luágu Búngiu, luágu lásaaragüdübaña lan jiláaña, dándu ja buídubaña quei ja wuríbabaña. 7 gÁban cátei naríñagubei bun, luágu nesériwiduña lan lun Jabúngiute nagǘbürigu quei larúfudajani Jesucrístu, le uágubei jaríñaga luágu marícha lan. Afíñetina luágu sun le bürǘwañubei tídan buri líburu to lánina lilúrudun Moisés lúma lé meja jabǘrüjabei profétagu. }}f|){zz8yxwv u~tsrqpgooSnYmlkkyjihfedc]bav`M_Y^]\[[|ZZ1Y XX8WW,VU)TKSSRQQjPTOOeNNMLL@KJJhI2HHqGGFEEDC BB#@??c>=="¿Cáti míni lan “múdeiti”? Míni lan luágu rarí lan furúmiñe lídoun ubáraü buri le ǘnabutimáabei uboúagu. :Em0Ligía laríñawagunbei tídan Lerérun Búngiu luágu Crístu.Múdeiti siélun barǘina láña adaürǘtiña lúmagua,ába buri líchugun ubáfu joun gürígia. D#0Rújali Crístu sarágu luwúyeri ubáfu joun lánigu, rúlaali ubáfu le labúseerubei líchugun lun cáda ában wádaangiñe, woun. C0Ában rügǘñein Búngiu Jáguchi súngubei, joúgiñeñein súngubei, ñadágimeinti jáu súngubei, áni níjein jádan súngubei. B-0Ligía méme Abúremein Wabúreme súngubei, ligía méme wafíñen luágu Jesucrístu, badíseitiwa sun wagía lídan líri Abúremein ligía. IA 0Lúnti wanáangun woúngua lídan ában, lúma jáma jíbiri lánigu Búngiu ladǘga lumégegun lan ában méme úgubu le gíribei lúgubu Crístu sun wagía, ligía méme Sífiri Sándu le lídaanbei cáda ában wádaangiñe, wájali Búngiu woun lun wabíjini ában meme eménigini luágu walágaante lídaangiñe. 5@c0Joúcha jumá lun lídan jumá ában súnwandan láu lídejan Sífiri Sándu, eíbuga jumá lídan darángilaü júmagua, ítara lúba lídaanbadün lan ában súnwandan. `?90Ǘnabugu jumá, jínsiñejabu, gagúraasun jumá, areída jugúyame joun jíbirigu. > 0Ladǘga sun le adǘga láalibei Búngiu jun, ligía namúriajabei júma, áu le adaürǘbei lueígiñe luwádigimari Crístu, lun joúseragun júngua quei lúnti lan jadǘgüni ja únbaña wájali lan Búngiu lun lánigu jamá quei lagúarun jun. *=M0¡Arijúalá luweírigun Búngiu lídaangiñe sun le ladǘgübei jádan lánigu lúma lídan Crístu Jesúsu luágu sun sígulu lúma sun dan! Ítaralá.7<g0Guetóti, iñurúalá líri Búngiu le gabáfubei lun ladǘgün gíbe sügǘ láu le wamúriajabei o le lan wasáminarubei, láu lubáfu le ñadágimeinbei wádan. !;;0Amúriajatina lubeíti lun jasúbudiruni ínsiñejabuni le, le weíritimaabei lueí sun le wayáraabei asúbudira, lun lúma jumá Búngiu le gumúti. \:10lun gíñe láu lan ában ínsiñeni weíriti, derégüdagu jídan, gayára lan gunfaráanda jumáni lítulen, limígifen, lujúlilin lúma líñun línsiñejabu Crístu buídu, jáma sun jíbiri afíñetiña. 9y0Amúriajatina gíñe lúma lun jíchugun fulásu tídan janígi lun laganoún Crístu ñi, láu sun jafíñen luágu, -8S0Amúriajatina lúma Búngiu lun líchugun érei lúma ubáfu jun según luweírin ubáfu le lúmabei, lun jídin jubáruaguoún láu Sífiri Sándu le jídaanbei. H7 0le Jáguchibei sun lufámilian Búngiu uboúagu lúma siélu. b6=0Ligía lubeíti lébubei nájuduragun ligíbugiñe Lúguchi Wabúreme Jesucrístu, (5I0 Ligía nayúmuragunbei jun lun máburujan lan jarǘna lueígiñe le nasúfurirubei juágu, lugúndun weírirügüti cátei líra jun. Línsiñejabu Crístu 40 Lídaangiñe Crístu, gayáraati wayárafadun lun Búngiu láu eménigini le líchugubei wafíñen luágu Jesucrístu woun. -3S0 Úaraguati sun le lúma larítagun Búngiu le larítagubei lúmagiñe lubáragiñe lagúmeserun sun cátei, le lagúnfulirubei lídaangiñe Wabúreme Jesucrístu. 2w0 Arámudaguati meja aráansejani ligía lun guetó lan gayára lan jayábin sun láni Búngiu ánjeligu ja arúeijabaña siélu lun jasúbudiruni lichú láu Búngiu lídan sun luwúyerigu jádaangiñe afíñetiña, ja lilígilisinbaña Crístu. 91k0 Rúlaadina Búngiu, le adǘgübalin sun cátei, lun nafúraanguagüdüni joun sun gürígia ída líña lan lanǘgün aráansejani ligía lé meja arámudaguabei fulásu. a0;0Ǘnabutimaatina sügǘ láu le ǘnabutimaabei jádan lánigu Búngiu, láu sun líra, rúlaali ubáfu le nun lun napúrichijan joun ja mámabaña juríu luágu luweírin jarísin lídan Crístu le mébejabei. /%0Fuleísei láadina Búngiu láu líchugunina lun napúrichijani ugánu ligía láu lubáfu, laú sun madǘna náni yebe fuleísei ligía. q.[0Niján aráansejani ligía. Lídaangiñe ugánu le lánina asálbaruni, jerésibirubei ja mámabaña juríu alágan le méme lúnbei jerésibiruni juríu, áni líbirigu méme lúgubu Crístu, gafánraantiña gíñe lídan méme dimúrei le líchugubei Búngiu joun juríu luágu gayára lan weréderun richágu ligíbugiñe Búngiu lídaangiñe Jesucrístu. -0Masúbudirawagüdǘnti aráansejani ligía lun ni ában lídan meja dan le sügǘjalibei, ánjeinti guetó, láu lubáfu Sífiri Sándu, arúfuda láali Búngiu joun láni apóstolugu jáma profétagu ja derégeguabaña joúngua lun le gumúti. $,A0Láu jalíijani le nabǘrüjabei, jasúbudirubei luágu gunfaráanda náni laráansejan Búngiu luágu Crístu, lé meja ligíarügǘbei asúbudirei. ;+o0Queísi nabǘrüjan jun, adǘga lumúti meja Búngiu ában aráansejani juágu, jugúya le mámabei juríu, arámudaguati aráansejani ligía, ába lasúbudiragüdüni nun. {*o0Mósu subúdi jumáali lan luágu rúlaali lan Búngiu wadágimanu le nun láu lareíni, luágu jáni fuleísei. 9) m0Ligía lébubei nayúmuragun, áu Páblo, lun Búngiu juágu. Daǘwañu níña lueígiñe luwádigimari Crístu le adǘga náalibei jagánagua, jugúya le mámabei juríu. (0Ítara líña lubeíti, jugúya gíñe le mámabei juríu, lídaañadün ában lúma Crístu, oúndaraguatün jáma súngubei ja jíbiri lun wayábin sun wagía lun ítara wamá quei ában múna to ñí lubei lagánawa Búngiu láu láni Espíritu.'/0Luágu ébuu ligía le Crístubei tiñúrawagua múna tugúya (wagía afíñetiña), aráanseñu sun tumégegun buídu darí lun tiábin lun ában tan ligílisi to derégewatu lun Crístu, to gíñe lídaantu ában lúma. Ítara wáña wagía le afíñebei luágu Crístu. *&M0Sun wagía afíñetiña, dándu juríu quei máma juríu, ítara wáña quei ában ligílisi to ligíbuaguboun wagábu le jábunubei apóstolugu jáma profétagu. Cátei lé buri jarúfudajabei, ligía wagábubei, Jesucrístu meme ligía dǘbü le weírigutimaabei lídan ébuu ligía. %%0Ligía mámaadün lubeí teréncha lun larúeijan Búngiu, lílanaadün larúeijan quei sun ja lánigubaña. Lufámiliangu Búngiu jugúya. $10Lídaangiñe Crístu, sun wagía, juríu máma juríu, gayáraati wayárafadun lun Búngiu láu lubáfu ában méme Espíritu, le Sífiri Sándu. #0Ñǘbinti Crístu, ába lapúrichijani ugánu buíti luáguti aráandaruni lúma Búngiu joun sun gürígia, dándu jun, jugúya le mámabei juríu já meja dísebaña lueí Búngiu, quei woun, wagía juríu já meja yaráfabaña lun Búngiu. "+0Láu loúnwen Crístu luágu gurúwa, ába lagúmuchaguagüdüni wuríbu lé meja jádaanbei juríu jáma ja mámabaña juríu, ába laráandaragüdǘniña biángubei lúma Búngiu, adǘgeina láña biángubei lun ábanrügü lan mútu—lumútuniña Búngiu jagía. !0Gumúguagüda lumúti cátei le lilúrudun Moisés láu sún buri gumádi lánina lúrudu ligía láu loúnwen, adǘgeina láña juríu jáma ja mámabaña juríu lun ában mémebaña lan lídan. Ítara líña ladǘgüni aráandaruni wádaangua. Q 0Barǘ laadiwa Crístu lídoun aráandaruni, ladǘga adǘga láaña juríu jáma ja mámabaña juríu lun ában méme jamá mútu, güríngua lumúti gáganiguaü lé meja afánreinragubaliña. (I0 Ánjeinti guetó, quei lídaañadün lan ában lúma Crístu Jesúsu, jugúya meja le dísebei lueí Búngiu, guetó yaráfaadün lun, láu loúnwen Crístu. a;0 Lídan meja dan ligía, ibídiñegili meja Crístu jun, mámagidǘn meja lílana linásiñun Israél, ja lumútuniñabaña Búngiu, boúgudiñadǘn meja lueí lidáradun Búngiu joun lánigu lúma sun le lúnbei líchuguni joun lábugiñe darádu ligía. Jabágariduñá meja uboúagu meménigiga, ibídiñega Búngiu le inárütibei jun. 7g0 Jarítagua jumá lubeíti luágu ída jíña lán meja furúmiñe. Máma meja lídaangiñetün jarásan juríu, ligía lébubei gürígia ja juríu, ja erésibirubalin circuncisión, ába jagúarunün, “gürígia ja merésibirubalin circuncisión”, o gürígia ja mámabaña lánigu Búngiu. Q0 Lugúndun Búngiu adǘgübaliwa, iséri gürígia wagía lídan Crístu Jesúsu lun wadǘgün cátei buíti, quei larítaguni lúmagiñe binárü. Waráandarun lúma Búngiu lídaangiñe Crístu oW0 Máma lídaangiñeti cátei le jamúga ladǘga mútu, lun úa lan ni ában apántajati lueígiñe. 6e0Sálbawádiwa luágu lareíni Búngiu, luágu wafíñen luágu. Máma jamúga ában cátei le wagía guánarügübei adǘgübalin, Búngiu íchugubalin wasálbarun woun. %0Ladǘgünbalin líra lun larúfuduni luweírin wínsiñe lun lúma lareíni woun lídan Crístu Jesúsu lídounme dan le lúnbei liábin. mS0Sarágüda lumútiwa gíñe Búngiu lídaangiñe oúweni lánina figoú láu lásaaragüdüni Crístu lídaangiñe oúweni, ába líchuguni wabára woun lúma Crístu yágüta siélu, lúma uweíriguni lánina ubáraü ligía. #?0ába larúfuduni luweírin línsiñejabu woun láu sún meja jiláñugidiwa lan lun cátei le luáguti Búngiu lurúma wafígoun. Ába ladáraruni lubéneri ibágari magúmuchaditi woun láu lásaaragüdüni Crístu lídaangiñe oúweni. Sálbatiwa lubeíti láu lareíni Búngiu. )M0Weíriti lugúdemejabu Búngiu, .U0Ítara líña meja gíñe wabágaridun, sun wagía, luágu ában dan, afálarei wayúmajan, agúnfulira lúma lugúndan wagáburi lúma lugúndan wasáminan, queísi gürígia garaǘwarügütiña. Ligía lúnti lubeí yebe láburujan lanárime ligáñi Búngiu wawágun queísi ja jíbiri. U#0Lídan meja dan ligía, falá jumuti láni uboú le jémpulu, adǘgei lugúndan Máfia, le agúmadirubaliña espíritugu garábalirugu, le ñadágimeinbei jádaangiñe ja magáambadibaña lun Búngiu. l S0Rújali Búngiu ibágari magúmuchaditi jun úara lúma Crístu le lásaaragüdübei lídaangiñe oúweni, láu sún meja jiláñugidün lan lun cátei le luáguti Búngiu, lurúma wuríbani lúma figoú buri le gádaanbalün. H  0Gürígia jagía, ja méme lúgububaña Crístu, buin jáña láu libágari Crístu (láu lubáfu láni Espíritu), áni Crístu guánarügü adǘgübalin sun catei áni ágüdajaleí.; q0Rúlumuti sun cátei lábun lubáfu Crístu, rúlei gíñe Crístu guánarügü lun ligíaba lan ichǘgüdinaü joun sun gürígia ja lánigubaña, ja gíribaña lilígilisin. B 0Rúlumuti loúgiñe sun gumádi, ubáfu, érei lúma arúeijani lé buri siélubei, lúma loúgiñe sun le gayáraabei liridún, dándu lídan dan le queísi lídan le lúnbei liábin. E 0Ubáfu le, ligía méme le larúfudubei Búngiu láu sarágu érei dan le lásaaragüdünbalin Crístu lídaangiñe oúweni, ába lañúuragüdüni lueígiñe loúnwenren yágüta siélu. ( K0Amúriajatina gíñe lúma lun lasúbudiragüdüni jun ída líña lan luweírin lubáfu le mébejabei le ñadágimeinbei wádan, wagía le afíñebei luágu.   0Amúriajatina lúma Búngiu lun larúgoungadagüdüni jisáminan lun jasúbudiruni ca lan uágubei lagúara jun lun jeménigidún luágu, lúma lun jasúbudiruni ída líña lan luweírigun lúma lirísin alágan le líchugubei Búngiu joun lánigu. `  ;0Amúriajatina lúma Lubúngiute Wabúreme Jesucrístu, Úguchili Weíriguti, lun líchugun subúdi íñugiñeti jun lun gunfaráanda jumáni le lasúbudiragüdübei jun, lun gíñe jasúbudirunitima Búngiu buídu. `  ;0másuti neteíngiruni Búngiu juágu dan le narítagun juágu lídan nayúmuragun lun. 5  e0Ligía dan le lubeí nagáambunbei luágu afíñeni le jídaanbei luágu Wabúreme Jesúsu, lúma luágu ínsiñejabuni le juágubei joun sun ja lánigubaña Búngiu, 1  ]0Sífiri Sándu ligía ában lichoúrun Búngiu woun luágu werésibirubei lan alágan le lúnbei líchuguni Búngiu woun dánme lagúmuchuni lasálbaruníwa, wagía le lánigubei, lun liñurúniwa líri luágu luweírigun. Lamúriajan Páblo lúma Búngiu lun líchugun subúdi joun afíñetiña ; q0 Jugúya gíñe, dan le jagáambunbalin ugánu le lánina inárüni—ugánu le anǘgübalin asálbaruni jun—ába jafíñerun luágu Crístu queísi jasálbaragüle, ába lídan jumá ában lúma, ába larúfuduni Búngiu luágu lánigu jumá láu líchuguni Sífiri Sándu le uágubei laríñaga, jun.  0 Anúadira lumútiwa lun wabágaridun, wagía le afíñebei luágu Crístu furúmiñe, lun liñurúniwa líri Búngiu luágu luweírigun.  y0 Láu lídaañadiwa lan ában lúma Crístu, anúadira lumútiwa Búngiu lúmagiñe binárü lun werésibiruni wafánran lídan le lúnbei líchuguni, áni sun le, lídaañein lugúndan Búngiu le adǘgübalin sun cátei quei labúseeruni. c A0 Según arítaguni le, le lúnbei lagúnfulirun quei lubúdubu dánme le lachǘlürün lidáani, ladúnraguagüdübei Búngiu sun cátei lábugiñe lagúmadijan Crístu, dándu lé buri siélubei quei le uboúagubei. v g0 subúdigüda láali layúmajan lé meja arámudaguabei woun, o arítaguni lan le lasáminarubei ladǘgün.  y0Arúfuda láali Búngiu lareíni woun le tímatimaati láu líchugun sun luwúyeri subúdi lúma gunfaráandaü woun, ! =0Láu luweírin lareíni Búngiu, sálba láadiwa láu líta Liraǘ le áwiyurubei wawágu dan le loúnwenbei luágu gurúwa, ferúdunaleí wafígoun. 2 _0Ligía súnwandan lubeí wíchugun uweíriguni lun Búngiu luágu luweírin lareíni le áubei labínirawa dan le lídan wamá ában lúma Liraǘ le jínsiñebei lun. 2 _0Fánrein lumútiwa lúmagiñe binárü, láu línsiñejabu, lun lerésibiruníwa queísi lirájüñü lídaangiñe Jesucrístu, ladǘga ligía lan lugúndaanbei woun. W )0Lubáragiñebeí meja ladǘgüni Búngiu uboú, anúadira lumútiwa lun lánigubadiwa lan láu le lúnbei ladǘgüni Crístu wawágu, lun weréderun madúnrunga ligíbugiñe, derégeguñu woúngua lun. M~ 0Rúwama uweíriguni lun Búngiu, Lúguchi Wabúreme Jesucrístu, lugúndun láu lídan wamá ában lúma Wabúreme Jesucrístu, biní laadiwa láu sun luwúyeri abíniruni le lánina siélu. 5} e0Binílaün Wáguchi Búngiu lúma Wabúreme Jesucrístu, ibíja jumá gíñe darángilaü jámagiñe. Abíniruni le wánibei lugúndun lídan wamá ában lúma Jesucrístu S| #0Anája áu Páblo, le láni Jesucrístu apóstolu láu lugúndan Búngiu, nabǘrüjañoun gárada to jun, jugúya le lánigubei Búngiu ja afiñebaña luágu Crístu Jesúsu lídan ubúrugu le Éfeso. -{SDNiján numábugaü le nabǘrüjabei jun láu nújabu guánarü—áu Páblo. Jarítagua jumá luágu nadaürǘña lan. Binílaün Búngiu. Ítaralá.sz_DAríñaga jumá lun Arquípo lun ladǘgüni wadágimanu le rúlaalíbei Wabúreme Crístu lun, buídu. LyDLásunme jalíijanun gárada to júmagua, joúnajounme lun jalíijanun tílana ligílisi Laodicéa, alíija jumoúnme gíñe gárada to achǘlürüboun jun Laodicéagiñe to nabǘrüjaboun. vxeDMábuga níña joun idújeñu lueígiñe Crístu ja ubúrugubaña Laodicéa. Rújuma gíñe mábugaü tun Nínfas lúma joun sunagun juágu lídan layúmuragun lun Búngiu lun derégüdagu jumá lídan jafíñen áni derégeguñu júngua buídu buídu lun jadǘgüni lugúndan Búngiu. afíñetiña ja oúndaragubaña túbiñe lun jájuduragun lun Búngiu. aw;DMábuga líña Lúcas, le wasúrusian, le jínsiñebei woun, jun, lúma gíñe Démas. vyD Geféentina luágu jarítagua lan Epáfras juágu, lúma gíñe jawágu ja ubúrugubaña Laodicéa lúma Hierápolis. uD Mábuga líña Epáfras le jupaísanun, le esériwidubei lun Crístu, jun. Ligía, súnwandan layúmuragun juágu lídan layúmuragun lun Búngiu lun derégüdagu jumá lídan jafíñen áni derégeguñu júngua buídu buídu lun jadǘgüni lugúndan Búngiu. ttaD Mábuga líña gíñe Jesúsu, le gíñe gíribei Jústo, jun. Jagía rügǘñanu jádaangiñe juríu afíñetiña ja ñadágimeinjáñabaña núma luágu larúeijan Búngiu, áni jayábin nun quei ában oúnwenbun dǘgüdaguaü. Vs%D Mábuga líña Aristárco le noúba furísunrugu jun, mábuga líña gíñe Márcos le lidúje Bernabé jun. Aríñawagúaali jun luágu Márcos, ánjein ñǘdün aríjaün, resíbi jumeí buídu. r3D Níngira gíñe Onésimo lúma, wadúje úaraguati le jínsiñebei woun, le jupaísanun. Jagíaba abájüdagua jun luágu sun le asúseredubei ya. lqQDLigía noúnajaanbalin jun lun laríñagun jun ída wáña lan, lun gíñe líchugun gurásu jun. 6peDLaríñaguba wadúje Tíquico nuágu jun. Jínsiñeti wügǘri ligía woun sarágu, ligía ában ídejati buíti le giñe esériwidubei lun Wabúreme Crístu núma. 2o]DLúnti gúndaawa lan láu jiyáanu súnwandan, lúnti gíñe semé lan, lúnti gíñe jasúbudiruni ída lúba lan joúnabuniña gürígia. Lagúmujoún buri mábugaü mnSDBuídulá joúserun jáma ja mafíñebaña, yúsu jumeí jidáani lídan cátei le buídubei. NmDAyúmuragua jumá lun nasúbudiragüdüni furáangu quei lubúdubu. 2l]DAyúmuragua jumá gíñe wawágu lun ladárarun Búngiu béna wabá lun wapúrichijani ugánu le lánina asálbaruni lúma lun wasúbudiragüdüni laráansejan Búngiu le luáguti ñi lan Crístu jádan lánigu, juríu yebe, máma yebe juríu. Lueígiñe napúrichijani cátei le, nadaürǘwa. ikKDÍtara méme jumá ayúmuragua lun Búngiu sarágu, agáguduañu, eteíngireinei Búngiu. Bj DIyúbudirigu, lúnti buídu lan jigáburi jáma jumúsuniña, oúsera jumáña láu úarani lúma iríchaü, jarítagua jumá luágu níjein lan gíñe ában Jabúreme yágüta siélu. "i=DÁnjeinti le adǘgüti wuríbati, lerésibirubei lafáyeiruaja wuríbati le ladǘgübei, áni ában láu lanǘgüniña Búngiu sun gürígia.'hGDSubúdi jumáali luágu líchugubei lan Búngiu alágan jun queísi jafáyeiruaja, ladǘga lun Wabúreme Crístu le Jabúreme le tímatimaati jesériwida. g-DFurúmieguarügü cátei le jadǘga, adǘga jumeí láu ugúndani, camá jamuga jadǘgüñein lun Wabúreme Crístu máma joun gürígia. wfgDEsériwidutiña, gagáambadi jumá joun jiyúbudirigu lídan sun cátei, mámarügü dan le aríagu jáña lan jun lun jeréderun buídu jagíbugiñe, adǘga jumeí súnwandan táu sun janígi ladǘga luweírin linében Búngiu jun. geGDAgǘbürigu, másügüragualá jagúmadiruniña jisáanigu, ragǘ jáñein magúraasuni. tdaDIsáanigu, agáamba jumáña jagǘbürigu lídan sun cátei, ladǘga ligía jínsiñebei lun Búngiu. PcDWügǘriña, jínsiñe jamá júmarigu jun, magáñida jumá jáma. b)DWüríña, gagáambadi jumá joun júmarigu, ligía cátei buíti le lúnbei jadǘgüni queísi afíñetiña luágu Wabúreme Crístu. aDFurúmieguarügü cátei le jadǘga o le lan jaríñagun, adǘga jumeí lídan ában luwúyeri le íchuguti inébesei lun Wabúreme Jesucrístu, eteíngireina Búngiu Úguchili lídaangiñe Jesucrístu. Igáburi le lúnbei wagáburiduni jáma ja wábiñebaña c`?DBuíngüdaloún láni Crístu ugánu janígi le gumúti. Arúfudaja jumá júmawagua, aríñagagua jugúyame júmawagua láu lichú áu. Jerémuja luágu luweírigun Búngiu láu eteíngiruni lun tídan janígi. H_ DAbúguraleí lidárangilan Búngiu sun le jadǘgübei, ladǘga ligía lagúarunbei Búngiu jun lun ábanrügü jumá úgubu, abágarideina láu darángilaü. Geteíngiradi jumá gíñe. ^'DLoúgiñe sun cátei, jínsiñejabu jumá, ligía cátei le íchugubalin sun cátei lídan ában, áni joústagüdaleí lubuídun jigáburi. ]D Gagúraasun jumá jubáruagua, ferúdunagua jugúyame júmawagua, ítara quei ferúduna lánün Crístu, ítaralá gíñe jadǘga. Z\-D Jínsiñetün lun Búngiu, anúadaja láadün lun lánigume. Ítara líña lubeíti, abágarida jumá queísi lánigu, láu gudémejabu, areíduni, manáanguni únguaü, gagáambadi, lúma gagúraasuni. _[7D Iséri ibágari ligía, mámaali cátei lánina juríu jumá o máma jumá juríu, ni lánina jerésibiruni circuncisión lúma merésibirun jumáni, ni lánina teréncha jumá o máma jumá teréncha, machǘlaaguntiña, idámuni, máma idámuni, Crístu, ligía sun cáteibei, áni níjein gíñe jádan sun lánigu láu láni Espíritu. Z1D Isérijali jigáburi le isérideinábei quei méme ligáburi Búngiu guánarügü le adǘgübalin, daríme jasúbudiruni Búngiu buídu buídu. zYmD Maríñaga jumá iyéeni júmagua quei ígira jumáali lan binádu jigáburi lúma lé buri meja jadǘgübei. XDánjeinti guetó, ígira jumeí sún buri cátei le. igáñi, iyéreejabuni, wuríbani, anábajani, lúma buri dimúrei wíyeti. WW'DJugúya, adǘga buri jumúti meja cátei le lídan meja binádu jibágari, tVaDLueígiñe buri cátei le, láburujan lanárime ligáñi Búngiu jawágun ja madǘgünbaña gásu láu. $UADÍgira jumeí sun le jigáburibei le láninabei uboú le. Úa la ni ában jídaangiñe agámariduti mamárieidunga, madǘgün jugúyame cátei wíyeti, mafálara jumeí luríban ayúmajani, maweínamulá jágu luágu cátei le máma jáni, le méme ájuduraguni joun sándu. 6TeDDánme lagíribudun Crístu, le úmabei lídan wamá ában, wachǘlaaguba gíñe lúma, ábame gafánran wamá lídan luweírigun. Binádu ibágari lúma iséri ibágari SDJilátün lúma Crístu lun uboú le, guetó, níjein jibágari le tímatimaati lúma Crístu le yágütabei siélu lúma Búngiu. bR=DSamína jumá luágu buri cátei le lánina siélu, máma luágu buri le lánina uboú. VQ 'DQueísiti jabágariduña lan ában ibágari iséri ladǘga lídaanjadün lan ában lúma Crístu, áluaja jumeí buri cátei le lánina siélu, le ñí lubei Crístu ñun lueígiñe loúnwenren Búngiu. $PADInárüni luágu gayára lan genége láni buri cátei lánina subúdi lugúndun labúseerúniwa agúnfuliruni lúma ǘnabuni lun lagúnfulirúniwa láu, áni deréti líra woun. Láu sun líra, mabáfuti lúrudu buri ligía lun lídejan luágu luríban jayúmajan gürígia.*OMDSún buri gumádi le, luáguti buri cátei le gagúmuchaditi láu layúsurún, áni máma ámu cátei lueí gumádi buri lúma arúfudajani le jáni gürígia. DNDíchaagua júngua lun ligáburi uboú lun jagúnfulirun lúma Búngiu queí buri jamúga lúrudu le aríñagubei. “Magúurabeí le, meígabeí líra, márügüdabeí cátei ligía”? pMYDJugúya, ígira jumáali binádu jigáburi, queísi lídaanjadün lan ában lúma Crístu, gidáadün lídaangiñe ligáburi jarítagun gürígia luágu buri cátei. ¿Cáti uágu jabágaridunbei camá jamuga lánigugidün uboú, %LCDMámañanu lídan ában lúma Crístu, le ichǘgüdinaü joun sun lánigu ja gíribaña lúgubu, le ágüdajabalin úgubu ligía, le awáanseragüdübadiwa lídan cátei le lánina Búngiu, ru ligía ubáfu woun lun gayáraabei lan lídan wamá ában queísi labúseeruni Búngiu. .KUDMígiraguagüda jumá júngua joun ja afámurubaña quei ǘnabugutiña, ja ájuduragubaña joun ánjeligu, lun janǘgüni jagáñirun jueí. Weíriti jadímurejan luágu nege buri cátei le ayáwadaguti joun, ába buri janáangun joúngua luágu ligáburi jasáminan, le jáni gürígia. 1J[DSún buri cátei le, lúntirügü lagúnfulirúniwa lúma darí meja liábin Crístu uboúagun, liyáwa rügǘñein le lúnbei liábin, Crístu ligía linárünbei. ,IQDÚa la ni ában añáwarijati jarítagun luágu buri arúfudajani lánina cátei le lúnbei jeígini o le lan lúnbei játuni lun jagúnfulirun lúma Búngiu, o luágu lán buri fédu le jarítaguagüle luágu iséri irúmu, lúma iséri játi, o luágu lan wéyu le eméraaguagülei. HDDan le loúnwenbei Crístu luágu gurúwa, gáñei lumúti Máfia lúma buri líbiri ubáfu wuríbati, ába lǘnabudagüdüniña ligíbugiñe guríriguaü, ába lanǘgüniña quei adaürǘtiña lun. Áluaja jumeí buri cátei le lánina siélu 3G_DLáu loúnwen Crístu, ferúduna láali Búngiu sun wafígoun, ába lagúmuchaguagüdüni Búngiu lilúrudun Moisés lúma buri sun gumádi le lánina lúrudu ligía le áubei mabáfu wamá lun wagúnfulirun, queígubeirügü jamúga dágua láni Búngiu lúrudu ligía luágu lugúruwan Crístu. CFD Luágu meja ában dan, jiláñu jiñá meja lun cátei lánina Búngiu ladǘga jifígoun, ladǘga gíñe jabágariduña lan queísi gürígia boúguditiña lueí lilúrudun Búngiu, agúnfulireina lúma sun luríban layúmajan júra. Ánjeinti guetó, rújali Búngiu iséri ibágari jun úara lúma Crístu. wEgD Láu jabásterún, arúfuda jumúti luágu bunáwa jumá lúma Crístu lun ibágari le binádubei, sarátün gíñe lúma lun ibágari le iséribei ladǘga jafíñerun luágu lubáfu Búngiu le ásaaragüdübalin lídaangiñe oúweni. 3D_D Láu gíñe lídaañadün lan ában lúma Crístu, queísigubeirügü resíbi jumáali lan circuncisión lé meja jerésibirubei binádu juríu lun jarúfuduni luágu lánigu jamá Búngiu. Circuncisión le jibíjubei, máma le adügǘbei láu bíti luágu úgubu, jáni circuncisión, láu jasálbarun lídaangiñe figoú le áubei jiábin uboúagun. Niján luwúyeribei ladǘgüníwa Crístu lun lánigu wamá Búngiu. 0CYD áni jugúya, buin jíña láu Búngiu lugúndun lídaañadün ában lúma Crístu. Jéreti Crístu lueí sun lúrudu lúma ubáfu le uboúagubei lúma le siélubei. 8BkD Níjein sun le Búngiubei lídan Crístu, A7DToúnigi jumá, mígiraguagüda jumá júngua joun ja busénbaña jayéejan láu buri arúfudajani málati. Máma lúmagiñeti Crístu cátei le jarúfudajabei, lúmagiñeti jagáburi binádu mútu lúma buri ligáburi jarítagun gürígia lánina uboú le luágu cátei. b@=Dlun ragǘñu lan jibágari luágu lídan le jídin jubáruaguoún lúma, derégüdagu lídan jafíñen ítara queísi larúfudajoúniwa jun, láu eteíngiruni lun Búngiu súnwandan. Iséri ibágari lídan Crístu ?)DLigía, ítara queísi jerésibiruni Wabúreme Jesucrístu láu sun jafíñen luágu, lúnti ítara lan jabágaridun lídan ában lúma, v>eDLáu sun úa nan jigíbugiñe lun gayára lan jamúga jaríjinina, anájein júma lídan espíritu, áni gúndaatina láu naríjini luágu lídaañein lan dan sun cátei jurúma áni derégüdagu jíña lídan jafíñen luágu Crístu. m=SDNaríñaguñein buri cátei le jun lun mayéedun lánün ni ában láu buri dimúrei buíduburiti. <9DLídaañein Crístu sun linárün Búngiu lúma ubáfu lun gunfaráanda wamáni sún buri inárüni le, le queísibei ában oúnwenbun irísini woun. j;MDWeíriti nayúmajan lun gagúraasun jumá tídan janígi, lun lídan jumá ában láu línsiñejabu Crístu juágu joun jíbirigu, lun gunfaráanda jumáni linárün Búngiu buídu buídu lun derégüdagu jumá lídan le uágubei jafíñera, gayára lámuga jasúbudiruni laráansejan Búngiu lé meja arámudaguabei, le luáguti Crístu guánarügü. R: DBuséntina lubeíti lun jasúbudiruni luágu luweírin lidíjeri narítagun juágu, lúma jawágu afíñetiña ja Laodicéabaña, lúma jawágu sun jíbirigu afíñetiña ja maríjin jamágidinabaña. m9 UDLigía nuwádigimaridunbei, áfaagueina láu sun érei lúma ubáfu le líchugubei Crístu nun.e8 EDLuágu Crístu wapúrichija, aríñagatiwa joun sun gürígia lun járügüdüni lémeri Crístu, arúfudaja wagía luágu, lun gunfaráanda jamá buídu buídu, faráragua jagía buídu lídan ában lúma Crístu. v7 gDJoun lánigu Búngiu labúseera lasúbudiragüdüni luweírin irísini le lídaanbei cátei arámudaguati le, le júnbei jugúya le mámabei juríu dándu joun ja juríubaña. Cátei arámudaguati ligía, luágu níjein lan Crístu jídan, juríu yebe, máma yebe juríu, áni ligía le ídaanbei jíchigei jeménigi luágu uweíriguni le lúnbei jibíjini siélu. 6  DUgánu ligía, cátei lé meja arámudañu lubeí Búngiu lúmagiñe sarágu dan, áni guetó subúdigüda láali joun lánigu. 5 {DÑǘbinjadina lun ábanbadina lan jádaangiñe ja esériwidubaña joun lánigu Crístu luágu wadágimanu le líchugubei Búngiu nun luágu jufúleisein, jugúya le mámabei juríu, lun napúrichijani ugánu le láni Búngiu jun quei lubúdubu. }4 uDGuetó gúndaatina láu le nasúfurirubei juágu, lugúndun láu igáburi le, gayáraati níderagun láu núgubu guánarügü lun loústaragüdǘniwa le lúngilibei lasúfuriruni Crístu jawágu lánigu, jawágu lilígilisin ja lúgubu. }3 uDÍtara méme lúba gíñe ánjaün asígira derégüdagu lídan jafíñen, ragǘñu buídu luágu Crístu, mígirunga jumeí eménigini le juágubei le íchugubalin ugánu lánina asálbaruni le jagáambubei. Ligía ugánu le apúrichijoúbei lídan sun uboú, le gíñe napúrichijabei, áu Páblo. Rúlumuti Búngiu Páblo lun lesériwidun joun tílana buri ligílisi #2 ADÁnjeinti guetó, aráandaragüda láadün Búngiu lúmagua láu loúnwen Crístu lun larúfudunün jarúmañu, madúrunga, queísi lánigu ligíbugiñe. #1 ADJugúya, teréncha buri meja jugúya lun Búngiu, lágani buri meja Búngiu jugúya tídan janígi ladǘga buri cátei wuríbati le jadǘgübei. c0 ADLídaangiñe Crístu, ába laráandaragüdüni Búngiu sun uboú dayárugubei lúmagua, dándu buri cátei le uboúagubei quei lé buri siélubei, ladǘgüni aráandaruni ligía láu loúnwen Crístu luágu gurúwa. `/ ;DÍtara líña labúseeruni Búngiu lun níjeinbei lan sun le ligíabei lídan Crístu. 9. mDLoúgiñe sun líra, Crístu jachǘgüdinabei lánigu, ja gíribaña lúgubu, ja gíñe gíribaña lilígilisin. Ligía le íchugubei ibágari lun úgubu ligía, ligía furúmiñebei ásaara lídaangiñe oúweni lun moúnwendügüyaali lan, lun ligía lan láu furúmiñeti ubáraü lídan sun cátei. |- sDLubáragiñebei sun cátei, níjeinjali meja Crístu, áni láu lubáfu, níjein lubeí sun cátei lídan lubára. ', IDLídaangiñe Crístu ladǘgei Búngiu sun cátei le siélurugubei lúma le uboúagubei, dándu buri cátei le marijínbei quei le arijúabei. Lídaangiñe Crístu ladǘgei arúeijani, gumádi, lúrudu buri lúma buri ubáfu le jáni ánjeligu, áni lun gíñe Crístu ladügǘwa. l+ SDWáguchi Búngiu le siñábei jaríjini gürígia, ába liábin uboúagun lídan ában luwúyeri le gayáraati jaríjini gürígia lídan Liraǘ le Jesucrístu, le weírigutimaabei lídaangiñe sun cátei le níjeinbei. k~~8|{zyxxIwwqvvuuZttss1r~qq-pp nnTm`lIkkRjhj ii hggOffMeeGddccKb`aa+`__^]^].\w[[%ZgZ-YpX}WW#VxU2TT=<];?:99~9!8847066%4410/.r-++'*(g'%$"2 xfRQ!"J  \rlk"Z=&Lubáragiñebei liábin Crístu lun gayáraabei lan wafíñerun luágu lun wasálbarun, lábugiñeñadiwa buga lubáfu lúrudu agúrabaja liábin. fYE&Lídan linárün cátei, mabáfutiwa lun wagúnfulirun lúma lilúrudun Búngiu, le líchugubei lídaangiñe Moisés, queísi laríñagun Búngiu tídan Lerérun. “Sun gürígia lábugiñeñanu lubáfu figoú.” Ítara líña lun lídaangiñerügü lan afíñeni luágu Jesucrístu gayára lan jáfuridun gürígia lábugiñegiñe lubáfu figoú lun jeréderun richágu ligíbugiñe Búngiu láu jafíñen luágu Jesucrístu, queísi meja laríñagun Búngiu lun Abrahám. mXS&¿Laríñaguña funági le luágu múaradun lan lerérun Búngiu lúma lilúrudun le líchugubei lídaangiñe Moisés? Máma líña. Lun jamúga rúa lan ában lúrudu le íchugubei ubáfu woun lun wagúnfulirun láu, gayáraati jamúga jayábin gürígia lun jeréderun richágu ligíbugiñe Búngiu láu jagúnfuliruni le lubeíbei lúrudu ligía. W}&Ánjeinti dán meja le ladǘgübalin Búngiu lidáradun lúma Abrahám lun labíniruniña sun gürígia lídan, mayúsurunti ánjeligu, mayúsurun ligía gürígia, ligía adǘgübalin sun cátei. Ca lan uágu níjein lubeí lilúrudun Moisés fVE&¿Cáti un ju lan lilúrudun Moisés ánjein siñá lubei lasálbaruníwa? Ñǘbinti lúrudu ligía sarágu irúmu lárigiñe lidáradun Búngiu lúma Abrahám lun larúfuduni jafígoun gürígia joun, lúntirügü ladúrarun darí liábin linébaanfan Abrahám, le Crístu, le gíñe úmabei ladügǘwa darádu ligía. Rúlumuti Búngiu lilúrudun joun ánjeligu lun jíchuguni lun Moisés, liábin Moisés, ába lafúnraanguagüdüni lúrudu ligía joun gürígia. `U9&Lun jamúga lídaangiñeti lan agúnfuliruni lúma lilúrudun Moisés cátei le líchugubei Búngiu, mámaali jamúga ában cátei le líchugubei lun lagúnfulirún láu lerérun. Ánjeinti le laríñagubei Búngiu lun Abrahám, luágu líchugubei lan lun, míni lan líra, libíjibei cátei ligía madǘgünga ni cátei lun lagáñeiruni. DT&Niján le naríñagubei. Adǘgati Búngiu ában darádu lúma Abrahám, ába lachoúruruni, gádürü-san darándi irúmu lárigiñe, ába líchuguni lilúrudun lun Moisés lun lafúnraanguagüdüni joun gürígia. Ligía darádu lubeí lé meja ladǘgübei Búngiu lúma Abrahám siñáti lagúluudúniwa láu ában lúrudu le ñǘbinbei gádürü-san darándi irúmu lárigiñe, lun lígiruni lerérun Búngiu lun Abrahám mebégiga. %SC&Ítara líña gíñe, rúlumuti meja Búngiu lerérun lun Abrahám lúma lun linébaanfan. Maríñaguntu Lerérun Búngiu “binébaanfaangu”, camá jamuga jawáguti sarágu gürígia, taríñajare “lun binébaanfan”. Laníchigu líra, “ábanrügü gürígia”, le Crístu. lRQ&Nidújeñu, níchiga ában jémpulu jun lídaangiñeti jabágari gürígia. Dan le ladǘgün wügǘri ában darádu, ába laseíniruni, úati ni ában lun gayára lan lagúluuduni ni lun líchugun ni cátei lánwoun. MQ&Adǘga lumúti loúnwen Crístu lun liábinba lan abíniruni le uágubei laríñaga Búngiu lun Abrahám, lídaangiñe Jesucrístu joun gíñe ja mámabaña juríu, lúma lun werésibiruni, sun wagía, Sífiri Sándu le uágubei laríñaga Búngiu, láu wafíñen. Lilúrudun Moisés, lúma lerérun Búngiu lun Abrahám Py& Wagía queísi gürígia garaǘwarügütiña, mabáfutiwa lun wagúnfuliruni sun lúrudu ligía. Ába laséfuruníwa Crístu lídaangiñe líñaragun Búngiu lé lúnbei yebe láburujan wawágun lueígiñe magúnfulirun wamáni sun lilúrudun Búngiu le líchugubei woun lídaangiñe Moisés. Barǘ lumuti Crístu líñaragun Búngiu luoúgua wewéñagua lídan le loúnwenbei luágu gurúwa, lugúndun taríñajare Lerérun Búngiu. “Íñarawagúati sun le ádarawagúti luágu gurúwa.” O& Ánjein lilúrudun Moisés máma cátei lánina afíñeni, lánina cátei le adügǘwarügüti ladǘga laríñajare lúrudu ligía. “Láu rügǘñein jamúga lagúnfulirun gürígia láu sun igáburi lánina lúrudu le, libíjei ibágari magúmuchaditi.” 9Nk& Furáanguti lubeíti luágu úa lan ni ában eréderuti richágu ligíbugiñe Búngiu luágu ladǘgüni le laríñagubei lilúrudun Moisés, lugúndun taríñajare Lerérun Búngiu. “Láu lafíñerun gürígia luágu Búngiu lerédera richágu ligíbugiñe, ibíjaleíme ibágari magúmuchaditi.” \M1& Ja afíñerubaña luágu jasálbaruba lan láu jagúnfulirun lúma lilúrudun Moisés, bulíeiguatiña, lábugiñeñanu líñaragun Búngiu, lugúndun taríñajare Lerérun Búngiu. “Sun ja magúnfulirunbalin sun le bürǘwañubei tídan lilíburun nilúrudun le níchugubei lídaangiñe Moisés, lábugiñeñanu níñaragun.” uLc& Ítara líña lubeíti, ja afíñebaña, biníwatiña úara lúma Abrahám le afíñerubei luágu Búngiu. kKO&Queísi subúdi láni Búngiu lubáramegiwa luágu ñíbaña lan jádaangiñe ja mámabaña juríu lun jayábiba lan lun jeréderun richágu ligíbugiñe láu jafíñerun luágu Jesucrístu, ába laríñaguni ugánu buíti lun Abrahám lubáramegiwa, queísi bürǘwañu lan tídan lilíburun. “Jabínirúaba sun gürígia uboúagu bídaangiñe.” J&Ligía lubeíti jugúya, lúnti jasúbudiruni luágu ja lan afíñebaña, jagía lan linébaanfaanbaña Abrahám tímatimaatiña. 1I[&Jarítagua jumá luágu Abrahám. Rúlumuti meja sun lafíñen luágu Búngiu, luágu lafíñen, ába lerésibiruni Búngiu queísi ában wügǘri richáguati. H5&Dan le líchuguni Búngiu láni Espíritu jun, adǘga ligía miláguru jagánagua, ¿cásan uágu ladǘgei líra? Máma lugúndun adǘga jumáni le lubeíbei lilúrudun Moisés ladǘgei, ladǘgünbalin lugúndun afíñe jumá luágu le jagáambubei luágu Liraǘ. VG%&¿Marúfudajaangili sun le jasúfurirubei jun? ¡Arúfudajaali lámuga jun! }Fs&¿Ída líña ítara lubeí jumágaambadi? Gumésetün eíbuga lúma Crístu láu lubáfu Sífiri Sándu, ¿guetó jarítaguatün funági luágu buítimaabei lan jeíbugun lun jígiruni Sífiri Sándu lun jagúnfulirun lúma jagáburi juríu? =Es&Aríñaga jumeí cátei le nun. ¿Lueígiñe jagúnfulirun lúma lilúrudun Moisés jerésibirei Sífiri Sándu ódi lueígiñe jafíñerun luágu le jagáambubei luágu Crístu? D &¡Jugúya Galáciana, magáambaditün gíñe! ¿Ca abíñaragubadün lun magáambun jubeí lan ugánu le inárünibei libǘgürü wasálbarun? Lídan meja wapúrichijan jun, arúfuda wamúti laníchigu loúnwen Crístu luágu lugúruwan jun, furáangu. CC&Mabúseerúntina lubeí namájarun lun lareíni Búngiu láu nagíribudun lún buri igáburi lánina lilúrudun Moisés, lugúndun lun jamúga gayára lan leréderun gürígia richágu ligíbugiñe Búngiu láu lagúnfulirun lúma lúrudu ligía, úati jamúga ju lan loúnwen Crístu. Lúrudu ódi afíñenikBO&Rúguatina núngua quei jiláadina lun figoú, dáwaguañu luágu gurúwa lúma Crístu. Mámaadina lubeíti áu méme abágaridubei nídaangua, Crístu abágaridubei nídan. Ibágari le nabágaridubei lídan núgubu, nabágariduñein láu sun nafíñen luágu Liraǘ Búngiu le jínsiñejabúbei nun, ába ledéregeragun lúngua lun loúnwen nuágu. A7&Áu, queígubeirügü jiláadina lan lun lilúrudun Moisés, lúrudu méme ligía oúwedagüdübadina lun, lun gayára lan nabágaridun lun Búngiu. 0@Y&Lubáragiñe líra, lun jamúga wagíribudun lun weménigidun luágu wagúnfulirun lúma lilúrudun Moisés lun wasálbarun lárigiñe weménigidun luágurügü wafíñerun luágu Crístu, warúfuduñein luágu magúnfulirun wamá lúma linárün laníchigu lúrudu ligía, áni gafígountiwa. ?}&Ítara líña lubeíti, quei wáluajan weréderun richágu ligíbugiñe Búngiu lídaangiñerügü Jesucrístu, ába waríjin luágu gafígoun méme wamá queísi ja mámabaña juríu ladǘga wabágariduña lan gíñe guetó boúgudi lueí lilúrudun Moisés, ¿gayáraati waríñagun lueígiñe líra luágu Crístu lan gafígoungüdübaliwa? ¡Ni cátei líbe líra! Z>-&Láu sun líra, subúdi wamúti luágu úabei lan ni ában eréderuti richágu ligíbugiñe Búngiu luágu ladǘgüni le lubeíbei lilúrudun Moisés, láurügübei lafíñerun luágu Jesucrístu lerédera richágu ligíbugiñe Búngiu. Ligía gíñe lébubei wafíñerun luágu Jesucrístu, wagía le juríubei, lun gayáraabei lan weréderun richágu ligíbugiñe Búngiu lídaangiñe afíñeni le, máma lídaangiñe wadǘgüni le lubeíbei lilúrudun Moisés, lugúndun úabei ni ában eréderuti richágu ligíbugiñe Búngiu lueígiñe ladǘgüni le lubeíbei lilúrudun Moisés. k=O&Ába nasígirun aríñaga joun. —Juríu wagía lúmagiñe wagǘriajoún, aríñagatiwa luágu mafígoun wamá, luágu mítaran wamá quei ja mámabaña juríu ja agǘriajoúbaña boúgudi lueí lilúrudun Búngiu. <5&Dan le naríjinbei luágu meíbugun jamá úara lúma inárüni le larúfudajabei ugánu luáguti asálbaruni (luágu man lan asálbaruni ni cátei lúma lilúrudun Moisés), ába naríñagun lun Pédro ligíbugiñe sun adámurini. “Amǘrü le juríu, berédera abágarida quei ja mámabaña juríu, mabágariduntibu quei juríu. ¿ída liñáti babúseerúnbei bafósuruniña ja mámabaña juríu lun jabágaridun quei juríu?” Sálbawatiña juríu, queísigubeirügü sun gürígia, luágurügü jafiñen luágu Jesucrístu B;}& Játi jíbiri juríu ja afíñebaña luágu Crístu, ába júaradun lúma Pédro lídan cátei mabuídunti le ladǘgübei, ába gíñe lúaradun Bernabé jáma lídan cátei ligía. 1:[& Furúmiñe meja, joúti meja jáma afíñetiña luágu Crístu ja mámabaña juríu (ja mebéresenbaña láu circuncisión lúma buri ámu gumádi lídan lilúrudun Moisés). Ánjeinti lárigiñe jachǘlürün gürígia loúnajan Jacóbo, ligía lagúmeserun Pédro adíseda jaweí ja mámabaña juríu, ába meíginjali lan jáma ladǘga lanúfude lueí le gayáraabei jaríñagun ja afiñebaña luágu lúnti lan jerésibiruni wügǘriña circuncisión lun jasálbarun, lun gíñe meígin jamá juríu lídan ában jáma ja mámabaña juríu. 9& Dan le lídinbei Pédro ubúrugu Antioquía, ába nadeínjan lun ligíbuagun, lugúndun mabuídun lan le ladǘgübei. A8{& Amúriajarügütiña wáma lun warítagun jawágu gudémetiña, áni nijánti cátei le noúchubei nadǘgün láu sarágu goúnigi. Ladeínjan Páblo lun Pédro ubúrugu Antioquía "7=& Queísi subúdi jamáni Jacóbo, Pédro lúma Juan, ja anügǘbaña quei weírigutimaatiña, luágu Búngiu lan fuleíseibalina lun líchuguni ubáfu le nun, ába jíchuguni jájabu woun, áu lúma Bernabé, quei jánigu lídan luwádigimari Crístu, luágu gíñe gúnda jamá lun woúdin ñadágimein lídan jageíra ja mámabaña juríu, sun añája lan jagía ñadágimein lídan jageíra juríu. \61&Aríja jamáali luágu le méme lan Búngiu le ñadágimeinbei lídaangiñe Pédro quei apóstolu jádan juríu, ligía méme lan gíñe ñadágimeinbei nídaangiñe quei apóstolu jádan ja mámabaña juríu. 59&Lubáragiñe líra, ábarüga jasúbudiruni luágu Búngiu lan íchugubalin wadágimanu le lánina lapúrichijoún ugánu luáguti asálbaruni joun ja mámabaña juríu nun, ítara queí buga líchuguni wadágimanu lun Pédro lun lapúrichijani ugánu méme ligía joun juríu. (4I&Ja asúbudirúabaña queísi ábutigu—láu sun, mebérese nan láu cátañañanu lan ladǘga magúseragüdünti Búngiu luágu cátei le genégerügüti—míchuguntiña ábutigu jagía ni ában iséri luwúyeri arúfudajani nun lun níchuguni jun lánwoun le napúrichijabei. ,3Q&Mígiraguagüdüntiwa woúngua joun ladǘga busén wamá lun ñi méme lan inárüni le lánina ugánu luáguti asálbaruni júma, jugúya le mámabei juríu, meméterunga ámu buri cátei lánwoun le lúnbei jadǘgüni lun jasálbarun lueídügüya lun jafíñerun luágu Jesucrístu. 2&Inárüni luágu añájein lan eyéejatiña luágu idújeñu jamá lueígiñe Jesucrístu, ádaragutiña joúngua wagánaguoún arámudaguarügü, buséntiña lun líchugúniwa gumádi luágu lúnti lan lerésibiruni Títo circuncisión ánjein busén lubeí lun láni lan Búngiu. Belútiña yéetiña jagía quei aríaajatiña lun jaríjini ída líña lan wagáburi boúgudi lueí lilúrudun Moisés lídan woúndaragun lúma Jesucrístu, buséntiña jamúga lúnya wayábin lun idámunime lun lúrudu ligía. 1&Resíbi jamúti, áni ni Títo, le noúbabei, mafósurun jamúti lun lerésibirun circuncisión, láu sun máma lan juríu. 0%&Nídinbei ñi ladǘga arúfuda láali lan Búngiu nun luágu lúnti lan nídin. Ñi Jerusalén, ába nadámuridagun jáma ábutigu afíñetiña, ába nabájüdaguni joun ída líña lan narúfudajan joun ja mámabaña juríu luágu wasálbarun, nadǘgünbalin líra lun gayára lan jánjarun lun le narúfudajabei, lueí leréderun le adǘga náalibei lúma le nadǘgübei quei ni cáta. |/ s&Catoúrusu irúmu lárigiñe, ábaya nídin Jerusalén úara lúma Bernabé, barǘ numuti gíñe Títo númagua. .  &Ába jíchugun uweíriguni lun Búngiu luágu lasáansiraguni nigáburi ítara. Resíbi jamúti jíbiri apóstolugu Páblo- {&agáambarügütiña laríñawagún. “Wügǘri lé meja eíbaajabaliwa, lapúrichijañein ugánu le lánina afíñeni luágu Crístu queísi Wasálbaragüle guetó, áni ligía lé meja busénbei lagǘnrinchaguni wafíñen luágu Crístu.” , )&Ja wadújeñu lueígiñe Crístu ja tídaanbaña lilígilisin Crístu to loúbawaguboun Judéa, maríjin jamágidiná meja lídan dan ligía, O+ &Lárigiñe líra, ába nídin loúbawagun Síria lúma Cilícia. Z* /&Ninárün jáu ligíbugiñe Búngiu luágu inárüni lan le nabǘrüjabei jun. j) O&Maríjintina ámu jádaangiñe apóstolugu lueídügüya Jacóbo, le lamúlen Wabúreme Jesúsu. ( &Darí ǘrüwa irúmu lárigiñe, ligía nídin Jerusalén, ligíati nasúbudiruni Pédro, ába neréderagun queínsi wéyu lúma. :' o&mídin áu Jerusalén aríjaña ja apóstolubaña nubáragiñe, lubáragiñe líra, ába nídin furése loúbawagun Arábia. Lárigiñe, ábaya nagíribudun ubúrugun Damásco. & /&Lídan lidáani, ligía lugúndaanbei Búngiu lun lasúbudiragüdüni Liraǘ nun lun gayáraabei lan napúrichijani lubuídun ugánu joun ja mámabaña juríu luágu ligía lan Wasálbaragülebei. Lárigiñe nasúbudiruni Jesucrístu, mídintina álügüdaja ni ca úma, /% Y&Ánjeinti Búngiu, anúadira láadina méja lubáragiñe nagǘriajoún lun nesériwidun lun, ába lagúarun nun luágu luweírin línsiñejabu lun lánibadina lan. $ &Lídan ligáburi jagúnfulirun juríu lúma Búngiu, furésetina meja sügǘ jáu sarágu jádaangiñe nupaísanun ja madíseguati jagǘriajoún núma, ladǘga derégüdatimáatina meja lídan nagúnfulirun láu jagáburi binádu nagǘbürigu. # +& Agáamba jumáali ída líña lán meja nigáburi dán meja le gúnfuligidina lúma Búngiu láu luwúyeri jagúnfulirun juríu, subúdi jumáali ída líña lán meja lanárime neíbaajaniña tílana lilígilisin Búngiu, áfaagua áu lun nagúmuchaguagüdüniña. " 5& máma lúmagiñe ni ában gürígia nibíjei, máma gíñe larúfudajan ni ában gürígia nun, Jesucrístu guánarügü asúbudiragüdübalin nun. ! 5& Buséntina jasúbudiruni, nidújeñu, luágu ugánu lan le luáguti asálbaruni le uágubei nadímureja, máma jádaangiñe gürígia liábin, m  U& Dan le naríñaguni le, ¿náluguña neréderun buídu jagíbugiñe gürígia, ódi neréderun buídu ligíbugiñe Búngiu? ¿Buséntina funági neréderun buídu jagíbugiñe gürígia? Lun jamúga ligía lan nabúseerúbei, mámaadina jamúga ában esériwiduti lun Crístu. Ligáburi lachǘlürün Páblo lun ábanbei lan láni Jesúsu apóstolu q ]& Aríñaga náali meja áni naríñagayaali guetó. Ánjein ñǘbin ában gürígia arúfudaja ámu luwúyeri ligáburi asálbaruni lídaangiñe figoú jun lueí le resíbi jumáalibei, ¡reídeilá lábugiñe líñaragun Búngiu!  %&Wel, furúmieguarügü gürígia le ñǘbinbei adímureja jun luágu ámu luwúyeri asálbaruni lueí le arúfudaja wamáalibei jun, cáteiñein lan gürígia ligía, ¡reídeilá lábugiñe líñaragun Búngiu lun sun dan, áu yebe, ában yebe ánjeli siélugiñe! h K&iyéeni arúfudajani ligía. Chülǘjaña wügǘriña jagánaguoún, ja buséntiña jañáwurijani jarítagun lun jafálarun ában ǘma le maríchati—ámu lueí jafíñerunrügü luágu Jesucrístu lun jasálbarun.  3&¡Weíriti nanígi láu lufúresen jígiruni Búngiu le agúarubei jun lun lánigu jumá luágu le ladǘgübei Crístu juágu, láu luweírin línsiñejabu! Furéseti jasáansiruni jafíñerun afálara ámu arúfudajani lún nege jadáriruni jasálbarun lídaangiñe, r _&¡Uweíriguni lun Búngiu lun súnwandan! Ítaralá. Ában rügǘñein luwúyeri ligáburi wasálbarun 5 e&Rúlumuti Jesúsu libágari wawágu lun lachíbuni wafígoun, gayára lámuga wasálbarun lídaangiñe lubáfu wuríbani le lánina uboú le, queísi labúseeruni Búngiu. o Y&Binílaün Wáguchi Búngiu lúma Wabúreme Jesucrístu, ibíja jumá gíñe darángilaü jámagiñe.  9&Áu jáma sun wadújeñu lueígiñe Jesucrístu ja númabaña ya, wabǘrüjañoun gárada to jun, jugúya le tílana sun ligílisi to Galáciaboun. ( M&Anája áu Páblo, le láni Jesucrístu apóstolu. Máma gürígia anúadirubalina lun apóstolu nan, máma gíñe gürígia oúnajabalina apúrichija luágu, Jesucrístu guánarügü lúma Wáguchi Búngiu le ásaaragüdübalin lídaangiñe oúweni, jagía oúnajabalina quei apóstolu. 0biní láñame Búngiu sun ja jínsiñejabúbaña lun Wabúreme Jesucrístu láu ában ínsiñeni le masáansiraguati. Ítaralá.+0Rúlá Búngiu Úguchili lúma Wabúreme Jesucrístu darángilaü lúma ínsiñeni láu afíñeni jun, wadújeñu lueígiñe Jesucrístu, fE0Ligía noúnajaanbalin jun lun laríñaguni jun ída wáña lan, lun líchugun gurásu jun. .U0Tíquico, wadúje jínsiñeti woun, le íderagubaliwa buídu lídan luwádigimari Wabúreme, ligíaba íchiga ugánu jun nuágu lúma luágu le nadǘgübei. V%0Oúnaja láadina Búngiu lun napúrichijani ugánu le, le ueígiñebei nadaürǘwa guetó. Ayúmuragua jumá lun napúrichijani ugánu le láu manúfudei, queísi lubúdubu. Lagúmujoún buri mábugaü zm0Ayúmuragua jumá gíñe nuágu lun líchugun Búngiu dimúrei nun dan le nadímurejan, lun giñe nadímurejan láu manúfudei lun nasúbudiragüdüni ugánu luagu gayára lan gíñe jasálbarun ja mámabaña juríu queísi ja juríubaña. 0Adǘga jumeí sun le láu sarágu ayúmuraguni lun Búngiu lun líderagunün, ayúmuragua jumá lun Búngiu súnwandan láu lubáfu Sífiri Sándu. Agágudúañu jumá, máburujalá jarǘna, ayúmuragua jumá jawágu sun ja lánigubaña Búngiu. L0Barǘjumei jeménigidun luágu jasálbarun quei ladáüruni súdaara lubúnidin lun latoúnigiruni lábulugu, barǘ jumeíme Lerérun Búngiu quei efeín to líchuguboun Sífiri Sándu jun. F0Loúgiñe sun cátei, barǘjumei jafíñen quei lárügüdüni súdaara cátei láuti gürábu ligíbugiñe, lun jaráramunun sun gimára durúnguatu to lachǘüjaboun Máfia juágun. ' G0Aráanseñu jumá lun japúrichijani ugánu luágu Wasálbaragüle, le íchuguti darángilaü, queísi laráanserun súdaara dan le ladáürunun lisábadun. ' G0Derégüdagu jumá lubeíti, daǘgu táu láni Búngiu daǘguaü queísi ában lisúdaaran. Daǘgua jumá láu inárüni queísi láu ában béliti le gürágu umúti buídu luágu jiránaagua, areidúañu láu ísuruni quei láu cátei le adáuragubei láu laníguagu súdaara. z m0 Ligía ragǘjumoun lubeí sun daǘguaü to líchuguboun Búngiu jun lun gayára lan jawánduni wuríbani lídan wéyu le jabúseerubei espíritugu jagía jageíndagun júma, áni lárigiñeme jawánduni, ábame jeréderun derégüdagu. - S0 Lugúndun máma jáma gürígia ja láutiña ǘgürügü lúma ábuu wageíndagua, jáma buri espíritugu gabáfutiña ja lánina wuríbani yágüta íñu lúma jáma espíritugu ja gáambaña gumádi, lúrudu lúma érei luágu buri cátei lánina lubúriga lídan uboú le wageíndagua.  0 Daǘjumoun sun daǘguaü to líchuguboun Búngiu joun sun lánigu lun derégüdagu jumá lueí leyéedagunün Máfia. kO0 Guetóti nidújeñu, jére jumá lídaañu ában lúma Wabúreme, láu lére le gabáfubei. B}0 Jugúya iyúbudirigu, buídulá gíñe joúseruniña jumúsuniña, masíadira jumáña. Jarítagua jumá luágu dándu lan jugúya quei jagía, lábugiñeñadün lagúmadijan Wabúreme le siélubei, áni ában lan láu lanǘgüniña Búngiu sun gürígia. Cátei lé buri áubei wageíndagua lúma Máfia 'G0ladǘga subúdi jumáali luágu cáda lan ában jídaangiñe, dándu idámuni quei máma idámuni, lafáyeirubei Wabúreme según buíti le ladǘgübei. ta0Adǘga jumeí juwádigimari láu ugúndani, camá jamuga lun Wabúreme jadǘgei máma joun gürígia, _70Seríwi jumáña buídu, mámarügü dan le aríagu jáña lan jun lun jeréderun buídu jáma, seríwi jumáña buídu súnwandan quei esériwidutiña lun Crístu, adǘgeina lugúndan Búngiu táu sun janígi. oW0Músu, gagáambadi jumá joun jiyúbudirigu ya uboúagu láu inébesei, láu anúfudei, lueí ñi lan mégeiti lídan jesériwidun joun. Juwádigimarida buídu láu sun tarúman janígi camá jamuga lun Crístu jesériwida. 9k0Jugúya agǘbürigu, magáñidagüda jumáña jisáanigu, agǘriajarügü jumáña buídu lun gagáambadi jamá, arúfudajeina joun lun jafíñerun luágu Wabúreme. 7i0gabágari amǘrüme migífe ya uboúagu.” :m0Niján ában gumádi weíriti lídaangiñe ligúmadin Búngiu le anǘgübei buíti woun láu wagúnfuliruni. “Inébelá búguchi túma búguchu bun lun buídu lan dan bun,  0Isáanigu, le lúnbei jadǘgüni queísi afíñetiña lun gagáambadi jumá joun jagǘbürigu, lugúndun ligía richábei. B~}0!Laríñaguña gíñe dimúrei ligía luágu cáda lan ában jídaangiñe lúnti lan jínsiñe tan lúmari lun quei línsiñegua lúngua, lun gíñe inébe lan túmari wǘri tun.3}_0 Níjein ában oúnwenbun inárüni arámudaguati lídan dimúrei ligía. Aríñagatina luágu luáguti lan lúaradagun Crístu jáma lánigu ja gíribaña lilígilisin. Q|0Laríñajare tídan Lerérun Búngiu. “Ligía lígirubei lubeí wügǘri lúguchi túma lúguchu lun lamárieidun túma lúmari, ábame jayábin jagía biángubei lun camá jamá ábanrügü.” W{'0ladǘga lúgubu tan, áni wagía líbiri úgubu ligía, ábanjadiwa lúma. "z=0Úati gürígia mebéresenti láu lúgubu guánarügü, joúgüdarügü lumúti, toúnigileí. Ítara líña gíñe ladǘga Crístu tun lilígilisin, Ly0Ítara líña lúnti lan tínsiñedun lúmari wügǘri lun quei línsiñe lúgubu guánarügü lun. Le jínsiñejabuti tun lúmari jínsiñeguati lúngua ladǘga ábanjali lan láu jágubu. Nx0lun larúfuduníwa ligíbugiñe queísi ában wǘri to ayárafaduboun lun túmari—buídumeraütu, jarúmañu, aráanseñu, ni cáta mégeiti tuágu, ában wǘri derégüdaguatu, úaraguatu. w}0Ladǘgünbalin líra lun larúmadagüdüníwa lídaangiñe le binádubei láu wabásterun lúma gíñe láu lerérun, v!0Jínsiñetá lúmari wügǘri lun quei luweírin wínsiñe lun Crístu, wagía le lilígilisin, ába líchuguni libágari wawágu. u+0Ítara quei jagáambadi afíñetiña lun Crístu, ítara líña giñe lúnti lan gagáambadi jamá würíña joun jámarigu lídan sun cátei. gtG0lugúndun wügǘri tichǘgüdinabei lúmari ítara quei Crístu lan tichǘgüdinabei lilígilisin. Crístu gíñe Jasálbaragülebei gürígia ja gíribaña lilígilisin, ja méme gíñe gíribaña lúgubu Crístu. cs?0Lúnti derégeguñu tan wǘri túngua lun túmari quei lun Wabúreme Jesucrístu, [r/0Derégegua jumá júniwagua, ítara lúba jarúfuduni linében Crístu jun. /qW0Rújuma eteíngiruni lun Búngiu Úguchili súnwandan luágu sun cátei lídan líri Wabúreme Jesucrístu. Igáburi le lúnbei wagáburiduni jáma ja wábiñebaña p{0Adímureja jumá júmagua luágu luweírigun Búngiu, erémuja jumá luágu, jerémuja táu sun janígi lun Wabúreme. o0Mabácharuada jumá, lugúndun barǘ lumútiña líra gürígia lídoun féridi, lubáragiñe líra, buínjuma láu Sífiri Sándu. onW0Ligía mabídiouniga lubeí jáu, joúcha jumá gunfaráanda jumáni ca lan lugúndaanbei Wabúreme. omW0Yúsu jumeí jidáani lídan cátei buíti, lugúndun níjein sarágu wuríbani lídoun buri dan le. l0Toúnigi jumá lubeíti buídu ída líña lan joúserun. Mabágarida jumá quei ibídiougu táu, jabágarida quei chu táu. !k;0Ligía laríñawagúnbei.Agáguduabá, bugúya le arúmugubei,
sarába jádaangiñe jiláaña,ábame larúgoungadágüdün Crístu báu. 7jg0 dan le larúfuduni larúgounga luágu wuríba lan jagáburi, ába jasúbudiruni luágu inárüni lan, gayáraati jayábin ja lídaanbaña lubúriga lun lídoun larúgounga. niU0 Rúti busíganu íbini lun ladímurejoúniwa luágu buri cátei le jadǘgübei arámudaguarügü, h+0 Mádanlaǘn buri cátei málati le jadǘgübei ja lánigubaña lubúriga, sagárügü jumeí lídoun larúgounga láu lubuídun jigáburi. Lg0 Joúcha jumá jafúnrendeiruni ca lan jínsiñebei lun Wabúreme. Yf+0 Gürígia jagía, areídatiña, surúti jabágari, jínsiñeti inárüni joun. feE0Lídaañadǘn meja lubúriga, ánjein guetó, quei lídaañadün lan ában lúma Wabúreme, lídaanjadün larúgounga. Ítara líña lubeíti agáburida jumá queísi gürígia ja eíbugubaña lídan larúgounga. 4dc0Dírei jumá jaweí jíbe gürígia jára. Quei lánigu jumá Búngiu, moún lumuti ni lun jadímurejan luágu salúfuri, ni ámu luwúyeri iwíyei, ni luweínamu águu. 6_e0Jínsiñegua jumá júniwagua ítara quei wínsiñedun lun Crístu, ába ledéregeragun lúngua wawágu queísi ában mudún le adágarawagüdǘti lun Búngiu. Ítara líña línsiñejabu Crístu woun queísi cupáli le buíti líjeme, le águdajoúbei lun Búngiu, resíbi lumúti láu ugúndani. x^ k0Quei lirájüñü jubeí Búngiu ja jínsiñetiña lun, joúcha jumá lun ítara lan jigáburi quei ligáburi. ]0 Buídu jumá, gudémejabu jugúyame júmagua, ferúdunagua jumá júmagua ítara quei ferúduna lánün Búngiu lídan Crístu.\0Ígira jumeí sun magúndani, sun iyéreejabuni, sun agúaraguní lánina igáñi, sun anábajani, lúma sun wuríbani. B[}0Majírudaguagüda jumeí Sífiri Sándu, lugúndun níjein Sífiri Sándu jídan lun jasúbudirúniwa queísi lánigu Búngiu daríme lachǘlürün wéyu lun jasálbarun le gumúti. /ZW0Madímureja jumá liwíye dimúrei, jarúmalá jadímurejan lun gayára lan jíderaguniña ja agáambubalün, ibíja jagíame abíniruni lídaangiñe jerérun. (YI0Le jíwerubei, jebé líwerujan, luwádigimarida láu ában arúmani lun lagǘriaragun lúngua, lun gíñe gayára lan líderaguniña ja gudémebaña. 4Xc0míchiga jumá lúgaaru lun Máfia ítara. W70Moún lumuti jagáñidun le lánina afígoujani, moún lumuti gíñe jálüdün sarágu dan arítagua luágu cátei le agáñidagüdübalün— V70Ligía jebé lubei jayéejan, adímureja jumeí inárüni jáma jíbirigu lugúndun lánigu ában méme úgubu sun jugúya, le lúgubu Crístu. `U90lun iséri lan jigáburi, buíduñu, jarúmañu le gumúti queísi ligáburi Búngiu. _T70arúfudajoúati jun lun iséri jumá lídan jáni espíritu lúma lídan jisáminan, JS 0Ánjeinti luágu binádu ligáburi jabágaridun, arúfudajoúati jun lun jígiruni binádu meja jigáburi le mabuídunjalibei láu jagúnfulirun lúma luríban ayúmajani le gayéeraguadibei, Ry0ladǘga inárüni lan luágu agáamba jumá luágu Crístu, arúfudajoúati inárüni lé meja larúfudajabei, jun. NQ0Ánjeinti jugúya, máma líña jafúnrendeirun lúmagiñe Crístu, P0Féridi jamáali jabúsigari, derégeguaaña joúngua lun wuríbani, adǘgatiña sun luwúyeri iwíyei láu ugúndani. O90Darúgu líña láu jasáminan, úati ibágari le ñǘbinbei lúmagiñe Búngiu jádan lugúndun ibídiñeti ni cáta joun lurúma tidére janígi. PN0Niján lubeíti cátei le naríñagubei jun lídan líri Wabúreme. lun jebé lan jabágaridun quei ja ibídiñejabubaña lun Búngiu, ja abágaridubaña úaragua lúma jasáminan le málabei. 9Mk0Sun wagía le lúgubu Crístu, úaraguatiwa lídan ában lábugiñe lagúmadijan Crístu, cáda ában wádaangiñe gayáraati wíderaguniña ja wíbirigu. Ítara lúba gayára lan wawáanserun súngubei lídan weíbugun lúma Crístu, awáanse wagíame lídan ínsiñeni. Iséri ibágari lídan Crístu GL0Lubáragiñe líra, wadímurejabei inárüni láu ínsiñeni lun wawáanserun lídan sun luwúyeri lídan ában lúma Crístu le ichǘgüdinaübei joun sun lánigu ja gíribaña lúgubu. K'0Mítaraanjádiwame quei irájüñü lun ménreengun lan wasáansijan lun ladúurujaníwa ligárabalin furúmieguarügü iséri luwúyeri arúfudajani lun wáburujan lídoun jayéeni gürígia bíbutiña ja abúseerúbaña janǘgüníwa lídoun ǘma le maríchabei. PJ0 lun jedérebudagüdüniña jíbirigu lídan Crístu daríme wachǘlürün sun wagía lun lídan wamá ában lídan wafíñen luágu Jesucrístu, le Liraǘ Búngiu, lúma lídan lisúbudinwa. Ítara lúba gürígia wamá weínamujaña lídan weíbugun lúma Crístu, ítara lúba wagáburidun queísi lagáburidun Crístu. [I/0 Ítara líña laráanseruniña lánigu lun gayáraabei lan jesériwiduni buídu, fHE0 Ába líchugun ubáfu lun cáda ában jádaangiñe afíñetiña luágu. Añájein rúti joun lun apóstolugu jamá, jíbiri lun ladímurejan Búngiu jayúmulugugiñe, jíbiri lun joúdin apúrichijei ugánu buíti lánina asálbaruni joun ja magáambun jamágilibei ugánu ligía, jíbiri lun jafádirijan lúma lun jarúfudajani Lerérun Búngiu. ~~}|| zzDyxxPwbvutt sr~qpp oo n|mll9kjigefezdc3bVa``_ ^H]\\&[[Z?XXVUUNTSS#R+Q?PCOO$NNML?KKJgJ IHGFF/EDCnB%A@@'??>o=$'&%%##5""!:Ft _m u %?tstAríñagati gíñe tídan méme líburu to Lerérun Búngiu.Fádiri amǘrü lun sun dan,
le líbe Melquisedéc. sÍtara líña lasúseredun lúma Crístu, máma ligía íchaagubei lúngua fádirime íñutimaati láu láni lúngua, Búngiu íchugubalin ubáraü weíriguti le lun queí buga laríñaguni lun.Niraǘ amǘrü,
rúnaali ubáraü le bun ugúñe. nrUSiñáti ladáagun ában gürígia lúngua fádirime le íñutimaabei láu láni lúngua, Búngiu anúadirubalin, rúleí ubáraü le lun queísi meja lasúseredun lun Aarón lé meja furúmiñeti fádiri le íñutimaabei. Gqáni ladǘga lidébilin guánarügü queísi furúmieguarügü gürígia, gásu gíñe ladágaragüdün luágu lifígoun guánarügü queígubeirügü luágu jafígoun jíbiri gürígia. p+Quei débili lan fádiri guánarügü quei furúmieguarügü gürígia, gayáraati gudémejabu lan joun gafígountiña jáma acháragadutiña, Eo Según wagáburi, wagía juríu, ságü ában fádiri le íñutimáabei anúadajoúati wádaangiñe lun ligíaba lan wachǘgüdina ligíbugiñe Búngiu, lun gíñe líchuguni edéweejani lun Búngiu lueígiñe joúbadina gürígia, lúma adágaragüdüni luágu lifígoun lúma luágu jafígoun jíbiri gürígia. 5ncLigía lúnti lubeí wayárafadun lun Búngiu le jínsiñejabúbei woun, láu afíñeni, lun gudémejabu lan woun, íderagua láwame láu lareíni lídan wemégeirun.=msGayáraati gudémejabu lan Jesucrístu le wafádiriñebei woun luágu wadébilin, lugúndun ligía guánarügü súfuriti sun luwúyeri oúchawaguni quei wagía, mafígounjaanti. xliJesúsu le Liraǘ Búngiu, ligía wafádiriñebei le tímatimaati, le belújalibei siélun lun laráramun ligíbugiñe Búngiu abúyeija luágu wafúleisein. Ligía lunti lubeí derégüdagu méme wamá lídan ligáburi wafíñen. Vk% Úati ni ában gürígia le ladǘgübei Búngiu lun gayára lan larámudagun lueí laríjin Búngiu, furáanguti sun cátei lun, le únbei lúmaba lan wagúsera. Jesúsu wafádiriñebei le tímatimaati {jo Lugúndun mítaraantu Lerérun Búngiu queísi ában cátei le jiláalibei, lubáragiñe líra, gabáfuti lun lasáansiraguni wagáburi. Belútu tídoun wanígi queísi ában efeín to biángua tamána, belú tugúya chülǘ túmoun wawáni lúma wáni espíritu. Furáangugüda tumúti sun warítagun lúma sun wayúmajan, arúfuda tugúya cátañañadiwa lan. hiI Lúnti lubeíti wafíñerun le tímatimaati luágu Jesucrístu lun gayára lan webélurun lídoun eméraaguni siélu, faládügü liñálin ában wádaangiñe jáni já meja mafíñerunbaña jémpulu, ábame leféridirun. Ugúñe, láu jagáambuni le laríñagubei Búngiu,
medéreratá janígi lun. d Láu dimúrei buri le, subúdi wamúti luágu aráanserúañu lan fulásu lánina eméraaguni jabá gürígia, ja binádu wagǘbürigu, ja furúmiñebaña agáambei ugánu lánina asálbaruni, mebélutiña ladǘga mafíñeni le jawágubei lun Búngiu. c!Aríñawagúaya ligía tídan Lerérun tugúya ítara.Mebélubaña lídoun fulásu le aráanse náalibei yebe jabá lun jeméraagun. *bMqueísi labǘrüdǘniwa tídan Lerérun Búngiu luágu lisédün wéyu.Ába leméraagun Búngiu lídaangiñe sun luwádigimari luágu lisédün wéyu. 8aiÁnjeinti wagía le afíñeelibei, wagíaba ebélura lídoun eméraaguni le, le uágubei laríñaga Búngiu.Ligía nagáñidunbei jáma,ába náfiñurun joun luágu mebélubaña lan lídoun fulásu le aráanse náalibei yebe jabá lun jeméraagun. Ítara líña lerérun Búngiu jawágu binádu wagǘbürigu. Aráanserúati fulásu lánina eméraaguni joun lúmagiñe wéyu le lagúmuchuni Búngiu ladǘgüni uboú, h`ILugúndun apúrichijoúali gíñe ugánu luáguti asálbaruni woun queísigubeirügü joun binádu wagǘbürigu, mesériwinti lun ni cáta joun jagáambuni ugánu ligía lugúndun agáamba jamúti, mafíñerunga luágu. _ Guetó lubeíti níjeingua béna júnren woun lun gayára lan webélurun lídoun eméraaguni le aráanse láalibei Búngiu woun siélu, lúnti goúnigi wamá, siñádügü liñeín lebélurun ában wádaangiñe, dánme lachǘlürün óra lun woúnwen. ^wÍtara líña lubeíti, goúnigi jumá lun jafíñerun meme darí lúmoun joúnwen, lugúndun ladǘga mafíñeni le jawágubei binádu wagǘbürigu, siñá lubeí meja jebélurun lídoun fulásu le aráanse láalibei yebe Búngiu jabá.-]S¿Cáti un láfiñura Búngiu luágu mebélubaña lan lídoun fulásu lé yebe aráanse láalibei joun lun jeméraagun ñi? Joun ja adǘraagubalin le lubeíbei. \9¿Cáti úma lagáñida Búngiu bián-wein irúmu? Jáma ja afígounjabaña, ja oúwegubaña lídan fulásu mageírawati, ába ligirúniwa jábu ñi. ![;¿Cátañati agáambubalin lumálali Búngiu, lárigiñe, ába jagáñidagüdüni láu luríban jagáburi? Sun ja laságarubaña Moisés Ejíptogiñe. dZANíjangua dimúrei le, le gíñe woúnbei, wagía le wínwanbei lídoun buri dan le.Ánjein jagáamba le laríñagubei Búngiu guetó,
medéreratá janígi quei jagǘra ja magáambadibaña lun Búngiu. Y3lugúndun ánjawa ítara méme derégüdagu darí woúnwen lídan afíñeni le wawágubei lúmagiñe furúmiñeti, gafánraanbadiwa lúma Crístu. %XC Lubáragiñe líra, rújuma gurásu júniwagua ságü wéyu, sun níjangua lan dan. Toúnigi jumá lueí leyéedagunün figoú, edéreragüdounme janígi, W Nidújeñu, toúnigi jumá lueí tedérerun janígi lun jadísedun lueí Búngiu le wínwanbei láu mafíñerun jumá luágu. V/ Ligía nagáñidunbei jáma,ába náfiñurun luágu mebélubaña lan lídoun fulásu lé yebe aráanse náalibei jabá lun jeméraagun ñi. 9Uk Ligía nagáñidunbei jáma gürígia jagía,ába naríñagun. “Súnwandan charárañu jamá tídan janígi,
májatiña jafálaruni ǘma le narúfudubei joun.” IT  Lídan bián-wein irúmu le jáubei ñi,
joúchagua jamútina binádu jagǘbürigu lídan fulásu ligía, líña Búngiu,
láu sun aríja jamáni buri cátei le nadǘgübei. Smedéreratá janígi queí meja tedérerun janígi
magáambaditiña ja oúchagubalin Búngiu lídan fulásu mageírawati. )RKLigía lubeíti, lúnti wagáambuni le laríñagubei Sífiri Sándu tídan Lerérun Búngiu.Ánjein jagáamba le laríñagubei Búngiu ugúñe, Q'Ánjeinti Crístu, úaraguati queísi isáani jádan lufámilian Búngiu, áni jádaangiñetiwa família jagía ánjawa derégüdagu méme, ánjawa gíñe afíñe darí lúmoun woúnwen, gúndaañu lídan eménigini le wawágubei. Eméraaguni joun lumútuniña Búngiu P Ítara liñáti, úaraguati meja Moisés lídan lesériwidun jádan lufámilian Búngiu queísi ában esériwiduti lun Búngiu, wadágimanu lé meja ladǘgübei, ában liyáwa inárüni le lúnbei lasúbudiragüdǘniwa lídan dan le lúnbei liábin. pOYSun múna adǘgarügü lumútu som gürígia, áni Búngiu adǘgübalin sun cátei le níjeinbei. 0NYGadǘnatimaati Jesúsu uweíriguni sügǘ láu Moisés ítara quei resíbitima lan le adǘgübei ában múna uweíriguni sügǘ táu múna to ladǘgüboun. 6MeÚaraguati Jesúsu lúma Búngiu lídan sun wadágimanu le únbei lanúadirei, queísi meja gíñe úaragua lan Moisés lídan sun lesériwidun jádan lufámilian Búngiu. "L ?Ítara líña lubeíti, nidújeñu derégeguatiña joúngua lun Búngiu, quei jádaangiñetün lan ja únbaña wájali lan Búngiu lun jaganoún lúma siélu, téni jumá buídu lun Crístu le loúnajabei Búngiu, le gíñe fádiri íñutimaati le lánina afíñeni le wawágubei. *KMÁni queíti súfuri lan, áni oúchagualeí Máfia, guetó gayáraati gíñe líderaguníwa lídan le woúchawagún. Weírigutimaati Jesúsu lueí MoisésJLúnti líra, gásu meja ítara lúba lan queísi libíriña, lun liábinba lan lun ábanbei lan fádiri íñutimaati, le úaraguati, láu gudémejabu joun gürígia, lun gíñe lachíbuni jafígoun gürígia láu ledéregeragun lúngua luágu gurúwa. aI;Masáliragunti Crístu queísi ánjeli lun líderaguniña ánjeligu, salíti queísi wügǘri garaǘwarügüti lun líderaguniña gürígia líledi, ja linébaanfaangu Abrahám, ja lúnbaña jafíñerun luágu. HÍtara líña gidá lumuti Jesucrístu janúfude gürígia, já meja aganoúbaña quei idámuni lun anúfudei lueí oúweni. GJa jasáanigu ában família, ában meme jítaü jagía, ítara gíñe, wügǘri meja gíñe garaǘwarügüti Jesúsu, lun meja gayáraabei lan loúnwen, gayára lámuga lagǘnrinchaguni lubáfu Máfia le ídaangiñebei liábin oúweni joun gürígia. F Aríñagati gíñe.Neménigiduba luágu Búngiu. Aríñagati gíñe.Anája, jáma isáanigu ja líchugubaña Búngiu nun. +EO Ligía úa lubeí nibúsigari lan Liraǘ Búngiu lun lagúaruniña lamúlenu jáma lítunu dan le laríñagun lun Búngiu, queísi bürǘwañu lan tídan Lerérun Búngiu.Nadímurejaba buágu joun namúlenu jáma nítunu,
nerémujaba luágu buweírigun lagánagua adámurini. D  Ja edéregerúabaña jarúma lun Búngiu lúma Liraǘ le edéregerubaliña ítara, sun jagía ában meme Úguchili—Búngiu. =Cs Sun cátei níjein lun Búngiu, áni lídaangiñeti gíñe, áni busénti Búngiu lun gafánran jamá sun lirájüñü lídan luweírigun. Ligía lúnti lubeí buga lasúfurirun Liraǘ Búngiu, le Jesucrístu, queísi ában gürígia lun ligíaba lan ában asálbaragülei gumúti láu asúfuriruni. iBK Ánjeinti lídan Jesucrístu, aríja wamúti lagúnfulirun sun dimúrei le, ligía meja ában gürígia le líchugubei Búngiu ǘnabu jaweí ánjeligu luágu murúsun dan. Láu luweírin línsiñejabu Búngiu woun, ánjati lun loúnwen Crístu jawágu sun gürígia, áni guetóti, daǘgu líña láu uweíriguni luágu oúweni le lasúfurirubei. (AIrúbumuti sun cátei lábugiñoun lagúmadijan. Dan lubeíti le líchuguni Búngiu sun cátei lábugiñoun lagúmadijan gürígia, mígirunti ni cáta lun mámabei lan lábugiñe. Láu sun líra, aríja wamúti luágu mámagili lan sun cátei ñǘdünti láu le lubeíbei wügǘri. E@Rúbumuti ǘnabu jaweí ánjeligu luágu murúsun dan,
daǘguagüda bumúti láu uweíriguni lúma inébesei,
ru amǘrü ubáfu lun luágu sun cátei le badǘgübei, F?lubáragiñe líra, laríñajare tídan Lerérun.Búngiu, ¿cáteiñeinsan wügǘri lun barítaguba lan luágu?¿Cáteiñein wügǘri goúwedaditi badíjeridunbei láu? l>QMíchugun lumúti Búngiu uboú líte le uágubei wadímureja lábun jagúmadijan ánjeligu, w=gÑurúgüda láali gíñe Búngiu ugánu ligía woun láu buri seíni lúma sarágu buri miláguru lúma láu Sífiri Sándu le líchugubei woun láu amúñegueinarügü luwúyeri ubáfu queísi labúseeruni. Jesucrístu quei libíriña b<=Gúbuméti wafáyeija luágu wafígoun ánjein moúnigirun wamá oúnwenbun asálbaruni le resíbi wamáalibei lúmagiñe Jesucrístu le Wasálbaragüle. Wabúreme Jesucrístu guánarügü adímurejabei luágu asálbaruni le furúmiñe, lárigiñe, ja agáambubalin, ában jásügüragüdüni woun láu ában achoúruruni luágu inárüni lan. g;GChourúati lilúrudun Búngiu lé meja íchugúbei joun gürígia jádaangiñe ánjeligu lídan meja ámu dan, áni ja adǘraagubalin, madǘgün jagía gásu láu, áburujati ligáñi Búngiu jawágun láu iríchaü. .: WQueí ítara líña lubeí luweírigun Liraǘ Búngiu, lúnti lubeí weténiruntima lun ugánu le agáamba wamáalibei luágu, lun madíreirun wamá lueí ǘma. -9 USun ánjeligu, espíritugu esériwidutiña lun Búngiu jagía, oúnajoútiña lun jíderaguniña ja lúnbaña jerésibiruni asálbaruni lídaangiñe jafígoun.>8 w Maríñagunti Búngiu ni ában weíyaasu lun ni ában ánjeli.Ñurúba lueígiñe noúnwenren darí lun nagáñeiragüdünibu jawágu báganiñu,
ru náñame bújaburugun. 7 3 babáruchagubaña quei ában daǘguaü,
jasáansirúaba quei anáanguni.Ánjein amǘrü, ában mémebadibu, magúmuchunbei bibágari. 6 3 Lagúmuchuba siélu lúma uboú, ánjein amǘrü, beréderuba lun sun dan.Liábiba siélu lúma uboú lun laweíyadun quei anáanguni, 5  Áriñagati gíñe.Amǘrü le Abúremein, lídan lagúmeseja, adǘga bumúti uboú,
láu bújabu badǘgei siélu. +4 Q Jínsiñeti le richáguabei bun, iyéreeguti le wuríbabei bun,
ligía níchugunbei, áu le Bubúngiute, gíbetima ugúndani bídoun sügǘ jáu bíbirigu. 13 ]Ánjeinti lun Liraǘ aríñagati Búngiu ítara.Búngiu, lúntibei súnwandan bañúurun luágu bála lun barúeijan,
láu ában úaraguni bagúmadija. O2 Laríñaga jawágu ánjeligu.Adǘgatina lun ítara jamá náni ánjeligu camá garábali,
adǘga áu lun ítara jamá camá wátu geméti,
oúnagüleigu jagía ja esériwidubadina. 1 Ánjeinti dán meja le loúnajaabalin Liraǘ le ábanrügüti uboúagun, aríñagati.Judúgua jamá sun náni ánjeligu lun. `0 ;Maríñagunti Búngiu ni ában weíyaasu lun ni ában ánjeli.Niraǘ amǘrü,
rúnaali ubáraü le bun ugúñe, maríñagun ligía luágu ni ában ánjeli.Áuba Búguchi,
amǘrüme nisáani. 2/ _Ñǘbinjali Liraǘ Búngiu lun weírigubei lan jaweí ánjeligu, resíbijali ában ubáraü íñugutimaati jaweí queísi lalágaante queísi Liraǘ Búngiu. G.  Arúfuda lumúti Liraǘ Búngiu luweírigun Lúguchi luoúgua, ligía méme Búngiubei, ligía ágüdajabalin sun cátei láu lerérun le gabáfubei. Lárigiñe lachíbuni wafígoun, ába lañúurun lueígiñe loúnwenren lála Búngiu, le Súnti Gabáfu, siélu. Weíriguti Liraǘ Búngiu sügǘ jáu ánjeligu '- Iguetó, lídoun buri lagúmujoún dan le, adímurejaali woun lídaangiñe Liraǘ. Lídaangiñe Liraǘ le, ladǘgei uboú, áni rúlaali sun cátei lun. -, WLídan meja dan le sügǘjalibei, adímurejati meja Búngiu joun binádu wagǘbürigu sarágu weíyaasu lúma lídan sarágu luwúyeri, jádaangiñe profétagu, Y++&Nidújeñu, binílaün Wabúreme Jesucrístu, sun jugúya. Ítaralá.N*&Lúmagiñe dan le ugúñe, mabúseerúntina lun nibíjin lénreengúnga ni ca úmagiñe. Arúfuda lumúti lárigi buri bíti le nuágubei luágu ában nan esériwiduti lun Nabúreme Jesúsu. ))&Sun ja abágaridubaña ítara, jagía lánigubaña Búngiu le tímatimaati, resíbi jamá lubeíti darángilaü lúma gudémejabu lúmagiñe. (&Lun Búngiu, ni cáta ánjein ibíja wabálin circuncisión lúmoun mibíjin wamáni, le busénwabei, lun iséri wamá gürígia. E'&Ánjeinti áu, mabúseerúntina napántajan ni ca uágu, ában rügǘñein cátei uáguti nadímureja weíri—luágu loúnwen Wabúreme Jesucrístu luágu lugúruwan wawágu. ¡Lídaangiñe lugúruwan Crístu jiláañu líña cátei le lánina uboú nun áni jiláañu níña gíñe lun cátei le lánina uboú! &1& Ni ja íchaagubaña joúngua lábugiñoun igáburi le lánina circuncisión, madǘgün jamúti sun le laríñagubei lilúrudun Moisés, busénrügütiña lun jerésibiruni jugúya circuncisión lun gayára lan japántajan luágu jafósurunün lun jibíjini circuncisión. .%U& Ja abúseerúbaña jafósurunün lun jíchaagun júngua lábugiñoun igáburi le lánina circuncisión jadǘgüñein lúnrügü jeréderun buídu jagíbugiñe juríu, lun meíbaajoúniwa jamá lueígiñe jamúga jaríñagun luágu lídaangiñé rügüñein lan loúnwen Crístu wasálbara. l$Q& Aríja jumá luweínamu létera le áubei nabǘrüja jun guetó láu nújabu guánarügü. .#U& Ligía, adǘga wameí lubeí le buídubei joun súngubei ságü gayára lan, joúntima wadújeñu lueígiñe Crístu. Ewéridijani lúma lagúmujoún ayoúraguni A"{& Moún lumuti lubeíti labúchadun wawágu adǘgei cátei le buídubei, lugúndun ánjawa ítara méme adǘgei, walúbajaba buíti dánme le lachǘlürün dan lun werésibiruni. T!!&Ánjein ábunagua ában gürígia cátei le íchugubei ugúndani le lánina uboú lun, le méme lábunagubei, líchuguba ában alúbajani le lánina féridi lun. Ánjein ábunagua ában gürígia cátei le íchugubei ugúndani lun Sífiri Sándu, líchuguba Sífiri Sándu ában alúbajani le lánina ibágari magúmuchaditi lun.  }&Mayéedagua jumá júngua, siñáti jéjerajan láu Búngiu. Le lábunagubei gürígia, ligíaba gíñe lalúbaja. }&Le únbei larúfudajoúa Lerérun Búngiu lúnti lafánreinjani sun luwúyeri ibíjini lúma le arúfudajabei lun. Z-&lugúndun sun gürígia geféenbaña lun Búngiu jawoúgua, máma jawágu ámu. 0Y&Cáda ában gürígia lúnti lagúserun lúmagua ída líña lan ladíñurun. Ánjeinti adáriragua lúngua buíduñu, ligíaba buídu guánarü lúngua, máma ámu,  &Lúnti wíderaguniña wíbirigu lugúndun ánjein anáangua gürígia lúngua áni ni cáta ligía, leyéedaguña lúngua. &Ídaragua jumá júmawagua lun jawánduni jijǘrügu, ítara lúba jagúnfulirun lúma lilúrudun Crístu, le lánina ínsiñejabuni. J &Nidújeñu, ánjaün aríja luágu áburujaali lan ában jídaangiñe lídoun figoú, jugúya le eíbugubei lúma Sífiri Sándu lúnti jíderaguni lun lagídarun lídaangiñe figoú ligía, adǘga jumeí láu maweíriguni. Lúnti gíñe goúnigigua jumá júngua lueí gíñe jáburujan lídoun figoú queísi ligía. w&Moún lumuti wanáangun woúngua, añáwurijatiwa joun wíbirigu ítara, rúti gíñe gimúgaü wádaangua.&Ítara quei wabágaridun lídaangiñe Sífiri Sándu, lúnti gíñe wígirun lun labúguruníwa Sífiri Sándu lídan le wadǘgübei. |q&Ja lánigubaña Crístu, dágua jamáali sun luwámaan cátei le lánina uboú le joun luágu lugúruwan Crístu. ta&manáanguni únguaü, ragǘguaü únguaü. Úaraguati buri igáburi le lúma furúmieguarügü lúrudu. $A&Niján buri igáburi le líchugubei Sífiri Sándu. ínsiñejabuni, ugúndani, darángilaü, gagúraasuni, areíduni, lubuídun igáburi, úaraguni, xi&Gimúgatiña, gáfarajadi, gátadi, weínamu jeígin, adǘga jagía ámu buri cátei lenége líra. Naríñaguñein jun quei naríñaguni lubáramegiwa luágu ja lan adǘgübalin cátei le, mebélurunbaña lídoun larúeijan Búngiu. hI&judúguatiña joun sándu, abíñaraja jagía. Níjein iyéreejabuni jádan, gáganiguaü, lúma eméendüni. Ménreengúnti jagáñidun, jawoúgua rügǘñein jarítagua súnwandan, fánreinguagüda jamúti adámurini. ta&Ménreengúnti larijíniwa cátei lán buri cátei le jadǘgübei ja afálarubalin ugúndani lánina uboú. Gámariguatiña jámagua mamárieidunga, adáaguatiña buri cátei wíyeti, úati nibúsigari jamá láu jasálufurin, iK&Ánjein Sífiri Sándu lubeí abúgurubadün, mámaadün gíñe lábugiñe lilúrudun Moisés. &Ugúndani le lánina uboú máma lúmagiñeñein Sífiri Sándu, áni Sífiri Sándu, máma lúmagiñeñein ugúndani le lánina uboú. Gáganiguati ában lúma le ában, ligía lásiñerunbei jadǘgüni jugúya cátei le jabúseerúbei yebe jadǘgün. ,Q&Niján cátei le naríñagubei jun. Abágarida jumá quei labúseeruni Sífiri Sándu, ítara lúba mafála jumáni jugúndan guánarügü le lánina uboú. 1&Goúnigi jumá, ánjaün ageíndagua júmagua, jagúmuchaguagüdüba júniwagua. Ugúndani le lánina uboú, lúma eíbuguni lúma Sífiri Sándu 8 i&lugúndun láu jagúnfulirun lúma lúrudu le aríñagubei. “Jínsiñelá gürígia bíledi bun queísi bísiñegua búngua”, gúnfulijadün láu sun lilúrudun Moisés. X )& Ánjeinti jugúya, nidújeñu, agúajati Búngiu jun lun lagídarunün lábugiñegiñe igáburi lánina lilúrudun Moisés, manǘga jumeírügü liñáti líra lun lébume gayára lan jasígiruni ugúndani buri le lánina uboú le. Lubáragiñe líra, seríwigua jumá júniwagua láu ínsiñejabuni le jídaanbei jubáruagua, + O& Ánjeinti jawágu ja abúseerúbaña jádaruni jídoun luágu lúnti lan jerésibiruni circuncisión, ¡gúndaatina jamúga lun jíbugunun jawáriua gumúgubei!  & Aríñagatiña arúfudajatiña yéetiña jagía luágu apúrichija nan luágu lúnti lan jerésibirun wügǘriña circuncisión lun jasálbarun. Nidújeñu, ánjein jamúga apúrichija nubálin cátei líra, ¿cámesan jeíbaajana meme juríu? Lun jamúga napúrichijani circuncisión, maríbaanti jamúga láburujan dimúrei luáguti loúnwen Crístu luágu gurúwa joun. > u& Neménigiduña luágu Wabúreme Crístu lúnya lasáminaragüdünün queísi áu luágu buri cátei le. Áni cáteiñein lan gürígia le añáwurijabei jun, labeíchubei Búngiu. _7& Mabúlieida jumeí luágu furése lan lawáraüdagun arúfudajani le maríchati lun lagǘnrinchaguni jafíñen sarágu gürígia queísigubeirügü résigüda lánun murúsun ísi sun to añóundawaguboun láu. ?y&Máma Búngiu le agúarubei jun adǘgübalin líra. hI&Buíti meja jeíbugun lúma Crístu, ¿ca ígiragüdübalin lagaambúniwa inárüni jun? !&Ánjein lídaañadiwa lubeí ában lúma Crístu Jesúsu, málati werésibiruni circuncisión lúmoun merésibirun wamáni. Le busénwabei, lun afíñe wamá luágu Jesucrístu lúma lun warúfuduni afíñeni le wawágubei láu wínsiñejabu joun gürígia wáledi. /&Wagía, láu lubáfu Sífiri Sándu lúma láu wafíñen luágu Jesucrístu, jeménigitiwa luágu weréderuba lan richágu ligíbugiñe Búngiu. T!&Jugúya le jarítaguabei luágu richágua jumá ligíbugiñe Búngiu láu jagúnfulirun lúma lilúrudun Moisés, ígira jumáali Crístu, díseedün lueí asálbaruni le láurügüti lareíni Búngiu. c?&Naríñagayaali lun furúmieguarügü wügǘri le resíbinbalin circuncisión luágu lúnti lan ladǘgüni sun líbiri le lubeíbei lilúrudun Moisés lun gayáraabei lan leréderun richágu ligíbugiñe Búngiu. r]&Agáamba jumána. Áu páblo aríñagatina jun luágu ánjaün lan íchaagua júngua lábugiñoún igáburi le lánina circuncisión lún nege jeréderun richágu ligíbugiñe Búngiu, mesériwidunbei Crístu lun ni cáta jun. E &Furígüda láadiwa Crístu lídaangiñe idámuni wamá lun lúrudu buri lúma igáburigu. Reídei jumá lubeíti le ñí lubei líchugaün Crístu, míchaaguaya jumá júngua idámunime. &Nidújeñu, mítaraantiwa lubeíti quei tirájüñü idámuni, ítara wáña quei tirájüñü wǘri to mámaboun idámuni.Y~+&¿Cáteisan taríñagunbei Lerérun Búngiu? Taríñajare. “Bugáboun idámuni láu sun tiraǘ, lugúndun siñáti gafánran lan tiraǘ idámuni lídan alágan lúma tiraǘ to mámaboun idámuni.” ^}5&Ítara queí meja dan ligía, isáani le agǘriajoúbei lídan ában igáburi quei furúmieguarügü agǘriajoúni eíbaaja lumúti meja isáani le agǘriajoúbei láu lubáfu Sífiri Sándu, ítara líña gíñe lasúseredun guetó—ja lábugiñebaña lilúrudun Moisés eíbaaja jamútiña ja mámabaña lábugiñe lúrudu ligía. a|;&Nidújeñu, queísigubeirügü Isáac lan irájü le líchugubei Búngiu lun Abrahám lun lagúnfulirun láu lerérun lun, wagía afíñetiña ladǘgawagunbaña Abrahám ja uágubaña laríñaga Búngiu lun. @{y&Taríñajare Lerérun Búngiu.Gúndaaguabá, wǘri maraǘjeitu, amǘrü to maraǘboun,
wáguabá láu ugúndani, amǘrü to ibídiñebei agáriduni bun,
lugúndun amǘrü to áuboun mebéresenwa lan, gíbetimaabaña birájüñü
sügǘ táu wǘri to garaǘboun láu búmari. #z?&Ánjeinti Jerusalén le siélubei, máma lánina idámuni queísi máma lan idámuni lúmari Abrahám, áni lirájüñü Jerusalén le siélubei wagía. y-&Wǘbü le Sinaí lídaañein fulásu le gíribei Arábia (le ñí lubei jagánoua ladǘgawagun tiraǘ Agár). Agár liyáwaboun wǘbü ligía lúma lúrudu le íchugúbei ñi. Ubúrugu le Jerusalén le guetóbei, ítara líña quei wǘbü Sinaí lídan dan le sügǘjalibei, ladǘga ubúrugu ligía jáu sun lílana, ítara jáña quei idámuni lun igáburi lánina lilúrudun Moisés. +xO&Ítara líña cátei le queísi ában jémpulu. Bián würíña ja, ítara jáña queísi bián darádu le ladǘgübei Búngiu. Adǘgati ában darádu lúma Moisés dan le líchugunbalin lilúrudun lun luágu wǘbü Sinaí. Darádu ligía, ítara líña queísi Agár ladǘga sun lan gürígia ja lábugiñebaña lúrudu ligía idámuni lun jagúnfulirun lúma, queísi idámuni jamá sun tirájüñü Agár. _w7&Le tiraǘ idámuni, ítara líña lagǘriajoún quei jagǘriajoún sun irájüñü, ánjein le tiraǘ to máma idámuni, lagǘriajoún lun lagúnfuliruba lan le uágubei laríñaga Búngiu lun Abrahám. v9&Laríñajare luágu garájüñü lán meja Abrahám bián irájüñü, ában táu lidámun, le ában táu lúmari to ában wǘri to máma idámuni. 4ua&Jugúya le busénbei jíchaagun júngua lábugiñoun lilúrudun Moisés, aríñaga jumeí cátei le nun. ¿magáambun jumágili le laríñagubei lilúrudun Moisés? Dt&¡Buséntina jamúga lun anájein lan júma guetó lun gayára lan nadímurejan jun láu ámu luwúyeri, ibídiñeti nun cába lan narítagua juágu! Jémpulu tuáguti Agár túma Sára ?sw&Nirájüñü, nasúfuriruñaya igárigu juágu quei ában úguchuru dan le tagáridun, áni ítara méme núba asúfurira daríme lun jarúfuduni luágu níjein lan Crístu jídan. r&Buíti lun juwámadirun joun ámu, ñi áu yebe júma o úaadina lan júma, ánjein láu lubeí lubuídun arítaguni ladügǘwa. "q=&Weíriti juwámaan joun mútu ja, mabuídunti jarítagun jubá. Le jabúseerubei, lun jadísedagüdünün waweí lun ában lánme jawámaadun jun. Wp'&Guetó, ¿jáganijadina funági lueígiñerügü naríñaguni inárüni jun? Po&¿Ca susérebei lun ugúndani lé meja jasándirubei náu? Gayáraati naríñagun luágu jáni fuleísei luágu ánjein lan jamúga meja lúnti, jaságaruñein lan jamúga jágu lun jíchuguni nun. hnI&Sándi ligía lé meja nuágubei, ában meja ouchúni nun, mǘnabunti janǘgünina luágu líra. Lubáragiñe líra, ába jerésibirunina queísi ában láni Búngiu ánjeli, camá jamuga Jesucrístu guánarügü áu. -mS& quei subúdi jumáni, ladǘga meja ában sándi le nuágubei gayára lubeí neréderun júma furúmiñeti dan lun napúrichijani ugánu lánina asálbaruni jun. l7& Nidújeñu, ayúmuraguatina jun lun jarítagun queísi áu luágu buri cátei le, ladǘga furíjadina lun mámaadina lan lábugiñe lilúrudun Moisés queísi meja mámañadün lan lábugiñe lúrudu ligía. Madǘgüntün ni ában wuríbani nun lídan meja júma nan, ekC& Janúfudetina lueí masériwidun lan wadágimanu le nadǘgübei jagánagua lun ni cáta. Aj{& Adáaguatün buri fédu ítaga wéyu, ítaga játi, ítaga dan, ítaga irúmu queísi laríñaguni lilúrudun Moisés lun jeréderun richágu ligíbugiñe Búngiu, lídan jarítagun. &iE& Ánjein guetó, láu subúdi jumáali lan Búngiu, —lídan lirícha cátei, láu subúdi láadün lan Búngiu —¿ída lubáyasan gayára lan jarítagun lúnya jíchaagun júngua queísi idámuni lábugiñoun lúrudu lúma buri igáburi le mabáfubei lun ladǘgün ni cáta jun? h&Dán meja le ibídiñegili Búngiu jun, jadámuñadǘn meja “búngiugu” ja mámabaña búngiugu lídan linárün cátei. Tg!&Lirájüñü lubeíti Búngiu wagía, mámaadiwa idámuni, áni ladǘga lirájüñü wamá Búngiu, líchugubei alágan woun lídaangiñe Crístu. Labúseeruni Páblo le buídubei joun ja afiñebaña jfM&Lúnti larúfuduni Búngiu luágu lirájüñüjadíwa lan, ába loúnajani láni Liraǘ Espíritu, le méme Sífiri Sándu, tídoun wanígi, áni agúajati Espíritu ligía wádaangiñe lun Búngiu. “¡Núguchi!” e}&Liábinbei ítara lun laságaruníwa lábugiñegiñe lúrudu ligía, lun lerésibiruníwa Búngiu queísi lirájüñü. 1d[&Dan le lagúnfulirunbei dan, ába loúnajani Búngiu Liraǘ, le agǘriajoúbei tídaangiñe ában wǘri, ába liábin quei juríu lábugiñe lilúrudun Moisés. 5cc&Ítara líña lasúseredun wáma. Lubáragiñebei liábin Crístu uboúagun, lábugiñeñadiwa meja lúrudu lúma buri igáburi le mámabei lúnti ladúrarun lun sun dan. b&Añájein gürígia oúnigiruti, aríja jagía láu lalágaante darí lachǘlürün dan le líridubei lúguchi lun lerésibiruni. 2a _&Niján cátei le nabúseerúbei naríñagun. Dan le loúnwen ában úguchili áni ñǘraügili liraǘ le lúnbei lerésibiruni alágan, mabuíduntimaati dan lun irájü ligía sügǘ jáu lumúsuniña lúguchi, láu sun ligía lan labúremebei alágan, ladǘga siñágili lan layúsuruni. `5&Ánjein lánigu jubeí Crístu, linébaanfaangu Abrahám jugúya, jerésibirubei le uágubei laríñaga Búngiu lun Abrahám queí jalágaante.Z_-&Mámaali cátei lánina lun juríu jumá o máma jumá juríu, o idámuni o máma idámuni, wügǘri o wǘri, ladǘga láu lídaañadün lan ában lúma Crístu Jesúsu, sun jugúya ábanrügüñadün. ^ &Sun jugúya le belújalibei lídoun ában lúma Crístu láu jabásterun, ibíjaadün ában igáburi líbe ligáburi Crístu. u]c&Guetóti lirájüñü Búngiu sun jugúya luágu jafíñen luágu Crístu, lídaañadün ában lúma. m\S&Guetóti, quei chülǘjali lubeí Crístu, mámaadiwa lábugiñe loúnigirun lilúrudun Moisés. |[q&Ába lubeíti lanǘgüníwa lilúrudun Moisés lánime camá jamuga irájüñü wagía lun latoúnigiruníwa lueí wuríbani darí liábin Crístu lun dánme lan wafíñerun luágu, gayáraajalíme weréderun richágu ligíbugiñe Búngiu. (~~J}||MzyyLáu lafíñen Noé, dan le lawísarunbalin Búngiu luágu ladágaruba lan ában oúnwenbun gúnran, láu sun maríjiñajagili lan gúnran, ába ladǘgüni le lubeíbei Búngiu, ába ládaragun ában oúnwenbun ugúnein lun lasálbarun jáu lufámilian. Arúfuda lumúti lafíñen Noé oúnwenbun mafíñeni le jawágubei jíbiri gürígia uboúagu. Ába lanǘgüni Búngiu Noé queísi ában wügǘri richáguati lúma, luágu lafíñen. T! Ánjeinti wagía, siñáti gúndan lan Búngiu wáu ánjein mafíñen wabeí luágu, lugúndun lun wayárafadun lun, gásu wafíñerun luágu níjein lan áni líchuguba jafáyeiruája ja áluajabalin.  Láu lafíñen Enóc, lanügǘwa siélun moúnwenga, áni madárirúnwati lúgubu lugúndun barǘ lani meja Búngiu. Áni taríñajare Lerérun Búngiu luágu, luágu lubáragiñebei lán meja lanügǘn Enóc, gúndan lan Búngiu láu ya uboúagu. 4a Láu lafíñen Abél, dagágüda lumúti le labúseerúbei Búngiu sügǘ láu le ladágaragüdübei Caín, ligía lerésibirunbalin Búngiu queísi richáguati, ába lerésibiruni ladágaragüdün lun. Láu sun lubeíti jilá lan Abél, nijángua luwúyeri lafíñen queísi jémpulu woun. M Láu wafíñen, wasúbudirei luágu Búngiu lan adǘgübalin uboú láurügü lerérun, le lubeíti uboú le waríjubei guetó, máma lídaangiñe cátei lé meja arijúabei ladügǘwa. z~m Niján luwúyeribei meja jafíñen jádaangiñe binádu wagǘbürigu luágu Búngiu, ába lagúndaarun jáma. G}  ¿Cáteigi afíñenibei? Afíñeni, achoúrurúni le gumúti luágu wabíjibei lan le wagúrabubei, lúma wachoúruruni le gumúti luágu nírein lán buri cátei láu sun maríjin wamáni. a|; 'Wagía, mítaraanbádiwa queí gürígia ja eféridirubalin jafíñen luágu Búngiu, ába jeféridirun, wasígiruba láu sun wafíñen luágu daríme woúnwen, belú támuga wawáni siélun. Luáguti afíñeni<{q &Le nerésibirubei queísi richáguati nigíbugiñe, labágariduba láu lafíñerun nuágu, líña laríñagun Búngiu.Ánjein leféridira lafíñen, magúndaanbadina lúma. *zM %Taríñajare Lerérun Búngiu luágu lagíribudun Crístu uboúagun.Málüjali ánjein ñǘbin le lúnbei liábin,
madárasarunbei sarágu dan. 0yY $Gagúraasun jumá, lun lárigiñeme lan jawánduni asúfuriruni queísi labúseerun Búngiu, gayára lámuga jerésibiruni le lúnbei líchuguni Búngiu jun, siélu. x #Guetóti, meféridira jumeín lubeíti jeménigi luágu Búngiu, lugúndun jerésibiruba lan ában oúnwenbun afáyeiragülei siélu. vwe "Gudémejabutün meja joun ja furísunrugubaña, ásta láu ugúndani ígiraguagüdatün júngua lun lagídarún le júmabei jueí, subúdiñu jumeín luágu níjein lan cátei júma siélu le buítimaati, le siñábei lagidarún jueí. Yv+ !Añájein jídaangiñe, anabúatiña, ouserúa jagía wuríba ligíbugiñe guríriguaü ladǘga jeíbugun lúma Crístu, jíbiri, súfuritiña ladǘga gamádagua jamá jáma ja wuríbabaña ouserúniwa. euC Jarítagua jumá luágu buri wéyu le sügǘjalibei dán meja le jerésibirubalin larúgounga luágu Jesucrístu. Weíriti meja jasúfurirun lídoun meja dan ligía, áni awánda jumúti sun cátei láu gurásu. at; ¡Fugiábu gürígia le uágunti láburuja ligáñi Búngiu le wínwanbei lun sun dan! jsM Subúdi wamúti ligáburi Wabúreme Búngiu le aríñagubei. “Áu le lúnbei labeíchaguniña gürígia, áu le lúnbei lafáyeigüdüniña luágu jafígoun.” Aríñagati gíñe. “Nagúseragüdübaña numútuniña.” r1 Weíritimaati súfuri le jadǘnabei ja mebéresenbaña láu Liraǘ Búngiu, mebéresen jagía láu líta, anába jameí Sífiri Sándu le jínsiñejabubei joun. Líta Jesucrístu, ligía achoúrurubalin lidáradun Búngiu wáma, le adǘgübaliwa jarúma ligíbugiñe. iqK Dan le ladǘraaguni ában gürígia lilúrudun Moisés, áni añájein biáma o ǘrüwa geféentiña luágu, ába laríñagun lilúrudun Moisés luágu lúnti lan loúnwen gürígia ligía, magúdemejabuti lúrudu lun. Hp  Ában rügáali cátei lun wagúrabajani, lun lagúseragüdüníwa Búngiu láu ában lanárime igáñi, ábame wagǘnrichawagún jáu sun jíbiri láganiñu Búngiu lídan wátu geméti. ]o3 Lugúndun ánjawa afígounja láu wíchuguni wanágan luágu Crístu lárigiñe wasúbudiruni luágu ligía rügǘñein lan agídarei figoú, úaali ámu luwúyeri lun wasálbarun lídaangiñe wafígoun. .nU Moún lumuti wafálaruni jémpulu jáni ja jéchubaña lun mídin jamá lídan wadámuridagun, wagía afíñetiña, le lúnbei wadǘgüni, lun wíchugun gurásu joun wíbirigu, guetótima láu aríja wamáni luágu yaráfaali lan luwéyuri Wabúreme Jesucrístu lun lagíribudun uboúagun. ymk Lúnti gíñe wáfaagun wíderaguniña wíbirigu lun jínsiñejabu jamá, lúma lun jadǘgüni le buídubei. Jl  Ítara méme wamá derégüdagu lídan wafíñen, masáansiragúnga, lugúndun gayára lan weménigidun luágu Búngiu lun lagúnfuliruni lerérun lun líchuguni ibágari magúmuchaditi woun. k ligía lúnti lubeí wayárafadun lun Búngiu láu tarúma wanígi, lúma láu sun wafíñen derégüdagu luágu. Jarúmagüda láaru wanígi lun masándiragun wamá woúngua láu dúru luágu figoú lárigiñe lachibúniwa, badíseijadiwa láu dúna jarúmati. Mj Jesúsu wafádiriñebei íñutimaati tídan Lúban Búngiu siélu, i/ Ligía lubeíti nidújeñu, láu loúnwen Crístu luágu wafígoun, gayáraajali wayábin ligíbugiñe Búngiu manúfudeiga. Úaaru bélu lun teréderuníwa lueí webélurun lídoun Fulásu le Sándutimáabei, le ñí lubei Búngiu, gidá lumutu Crístu bélu tugúya láu loúnwen. Junrénti ában iséri ǘma woun lúmoun Búngiu, ában ǘma le anǘgübalíwa lídoun ibágari magúmuchaditi. h g Dan lubeíti le ferúdunawaali figoú lun sun dan, memégeirunwali ámu adágaragüdüni luágu figoú. Lúnti wayárafadun lun Búngiu ~fu Lárigiñe laríñaga.Marítagundügǘyaadináme luágu jafígoun ni luágu wuríbati buri le jadǘgübei. Qe Darádu le lúnbei nadǘgüni jáma lárigiñeme buri wéyu ligía, ítara lúba, líña laríñagun Búngiu.Níchugubei nugúmadin tídoun janígi,ábame nabǘrüdüni jarítagunrugu. dw Choúru lumúti gíñe Sífiri Sándu cátei méme ligía woun, lugúndun laríñaga le laríñagunbei Búngiu. tca Láu loúnwen ábanrügü weíyaasu, ába labuíduragüdüniña lánigu Búngiu, le gumúti, lun sun dan. _b7 Níjein ñi guetó agúrabaja líchuguniña Búngiu láganiñu lábugiñoun lubáfu. :am Ánjeinti Jesucrístu, ában rügǘñein weíyaasu líchaagun lúngua luágu figoú lun sun dan, ábati lagíribudun siélun, ába lañúurun lueígiñe loúnwenren Búngiu. "`= Sun fádirigu juríu, ságü wéyu jadǘgüni buri ában méme adágaragüdüni, láu sun siñá lan lagídaruni adágaragüdüni ligía figoú. _# Ligía lugúndanbei Búngiu, lun larúmadagüdüníwa ligíbugiñe láu loúnwen Jesucrístu ában weíyaasu lun sun dan luágu wafígoun. ^{ Laríñaga Crístu lárigiñe. “Ñǘbinjadina lun nadǘgüni bugúndan, Búngiu.” Laníchigu líra, ñǘbinjali Crístu uboúagun lun lagúmuchaguagüdüni igáburi le ladágaragüdǘniwa anímaalu, lun líchaagun lúngua lewéñegua. N] Furúmiñe, laríñaga luágu mabúseerun lan Búngiu, magúndan ligía, láu adágaragüdüni, ni jáu anímaalu íchugúti lun, ni anímaalu gudáwati luágu latárü, ni adágaragüdüni lun ladáuruni figoú, láu sun lán buri cátei le uágubei laríñaga Búngiu lídaangiñe Moisés joun gürígia lun jadǘgüni. +\O Ábati naríñagun. “Ñǘbinjadina uboúagun lun nadǘgüni bugúndan, Nubúngiute,ítara queísi bürǘwañu líña lan nuágu tídan Berérun.” [ Magúndaantibu láu buri jagudún anímaalu luágu latárü bun,
ní buri láu adágaragüdüni lun ladáuragun figoú. `Z9 Ligía laríñagunbei Crístu lun Búngiu dan le lebélurunbei uboúagun.Mabúseerúntibu adágaragüdüni ni anímaalu íchugúti bun,
aráanserügütibu ában úgubu nun lun nedéregeruni bun. RY quei siñá lubei lagídaruni játa bágasu lúma játa gábara figoú. hXI Seríwiti adágaragüdüni buri le lun larítaguagüdüniña luágun jafígoun ságü irúmu, FW Lun jamúga gayára lan labuíduragüdüniña lúrudu le gumúti ligíbugiñe Búngiu, ába jamúga madügǘnjali lan adágaragüdüni buri le, lugúndun ja adǘgübalin, láu jamúga jarúmadun ában weíyaasu lídaangiñe jafígoun lun súnwandan, masándiragunjaña jamúga joúngua láu dúru luágu figoú. V # Lilúrudun Moisés liyáwa rügǘñein méja buri cátei buíti lé meja lúnbei lanǘgüni Crístu joun gürígia, le lásiñerubei lúrudu íchiga joun. Ja lubeíti ayárafadubaña lun Búngiu lídaangiñe játa anímaalu le adágaragüdǘwabei lun Búngiu según lilúrudun Moisés, lé buri adágaragüdǘwabei ságü irúmu, siñáti meja jadáriruni jabuídurun le gumúti ítara. PU Ítara líña gíñe líchaagun Crístu lúngua ábanrügü weíyaasu lun lagídaruni jafígoun gürígia. Lachǘlürüba wéyu lun lagíribudun Crístu uboúagun, mámaalime lun lagídaruni figoú liábin, liábinba lun lanǘgüniña sun ja agúrabubalin liábin siélun lun jabíjini sun cátei lánina jasálbarun.}Ts Ítara quei sun lan gürígia lúnti lan joúnwen ábanrügü weíyaasu, lárigiñeme ábame jagúserawagüdǘn, S3 Lun jamúga ítara líña lan, gásu jamúga loúnwen sarágu weíyaasu lúmagiñe ladügǘn uboú. Masúseredunti ítara, lubáragiñe líra, dan le lagúnfuliruña lán buri dan, chülǘguaali Crístu ábanrügü weíyaasu, íchaagueina lúngua lun lagídaruni figoú. R{ Belúti fádiri íñutimaati le juríu lídoun Fulásu Sándutimaati ában weíyaasu lídan irúmu lun ladágaragüdün jítaü le máma líta, ánjeinti Crístu, míchaagunti lúngua quei adágaragüdüni sarágu weíyaasu lun lachíbuni figoú. "Q= Mebéluti Crístu tídoun Lúban Búngiu tugúra to jadǘga wügǘriña ya uboúagu, to meja tiyáwarügüboun Lúban Búngiu to tímatimaatu siélu, siélun méme lebélura, le ñí lubei larúfudagua lúngua guetó ligíbugiñe Búngiu lun lafádirijan luágu wafúleisein. ePC Busénwati lubeí mejati ladágaragüdǘniwa játa anímaalu lun larúmadawagüdün buri cátei le, sun líra, iyáwaü rügǘñein lun cátei le inárüniti le siélubei, le ñí tubei Lúban Búngiu tímatimaatu, áni busénwati ladágaragüdǘniwa jítaü le buídutimaati sügǘ láu játa anímaalu luágu cátei lánina siélu. BO} Según lúrudu ligía, jarúmagüdǘwati sun líbe-ágei cátei láu jítaü, áni úati ferúdunawa lan figoú ánjein úa láwiyurun jítaü. Lachíbuni loúnwen Crístu wafígoun xNi Bajígua lumútu gíñe Moisés Lúban Búngiu lúma sún buri cátei le ayúsurubei lídan jájuduragun lun. eMC Ábati laríñagun joun. “Niján jítaü le achoúrurubalin lidáradun Búngiu júma.” 7Lg Subúdigüda lumúti Moisés sun lugúmadina lúrudu joun sun gürígia, lárigiñe, ába lanǘgün gamísa funátu lúma lilímun isópo, ába ladǘdüragüdüni lídan dúna lúma játa bágasu ñǘbürigiña jáma gábara, ába labájichagunun lilíburuna lúrudu jáma gíñe sun gürígia. vKe Ligía gíñe láu lubeí léserun jítaü ladügǘwa furúmiñeti lidáradun Búngiu jáma lumútuniña. `J9 Mebégitu gárada tugúya dan le wínwangili gürígia ligía, darí dan le jiláali. DI Lugúndun dan le líchugun ában gürígia lújabu árigi tuágu ában gárada luágu alágan, mabáfutu gárada tugúya darí lun lasúbudirúniwa luágu jiláali lan gürígia ligía. xHi Ligía Jesucrístu lubeí búyeibei lun ában iséri darádu le adǘga láalibei Búngiu wáma. Loúnwenbei Crístu lun ferúdunawa lan figoú le adügǘbei lábugiñe binádu darádu, lun gíñe ja lan únbaña wájali lan Búngiu lun lánigu jamá, gayára lámuga jerésibiruni labínirun Búngiu le laríñagubei luágu líchugubei lan queísi alágan. HG  Áni ánjein ítara líña lubeí, ¡gúbumégia gabáfutima lan líta Crístu! Lídaangiñe Sífiri Sándu le magúmuchadibei, rúguati Crístu lúngua lun Búngiu quei ában adágaragüdüni luágu wafígoun le úati dáseiti luágu, áni jarúmagüda lumútu líta wawáni, gidá lumútiwa lídaangiñe lidíjeri arítaguni luágu wagúnfulirun lúma binádu darádu, adǘga lumútiwa lun wabúseerun wesériwidun lun Búngiu le wínwanbei. %FC Inárüni luágu lábugiñe lan binádu darádu, gabáfuti meja játa bágasu jáma gábara, lúma jabáligin bágasu ñǘbürigiña, lé buri áturawagúbei jawágun ja marúmanbaña, lun ledéregeruniña lúma lun larúmadagüdüniña boúgudigiñe jabíti ligíbugiñe Búngiu. 3E_ Belújali Crístu lídoun Fulásu Sándutimáati siélu le ñí lubei Búngiu, máma lun ladágaragüdün játa gábara jáma bágasu ñǘbürigiña luágu jafígoun gürígia, dagágüda lumúti líta guánarügü. Láu ábanrügü lebélurun, ligía ibíjaali asálbaruni magúmuchaditi woun. _D7 Láu liábin Crístu, guetó ligía fádiri íñutimáabei luágu iséri darádu le íchugubei ubuíduni woun sügǘ láu le binádubei. Lúban Búngiu le ñí lubei lafádirija, buítimaatu sügǘ táu tó meja uboúaguboun. úati mégeiti tuágu, ladǘga máma jadǘga gürígia múna to siéluboun, to uáguboun nadímureja. SC Lúrudu buri lánina binádu darádu luágu jagúnfulirun lúma Búngiu, luáguti eígini le lúnbei jeígin gürígia, uníñein le lúnbei játuni, lúma buri igáburi lánina arúmaduni, mabuíduragüdün lumútu buri cátei líra uwáni, lúntirügü lesériwidun darí lasáansiruni Búngiu sun cátei láu liábin Crístu. hBI Sun igáburi lé meja adügǘwabei lábugiñe binádu lidáradun Búngiu, liyáwa iséri lidáradun Búngiu wáma le seríwigilibei lídan dan le. Cátei lé buri meja íchugúbei lun Búngiu, lúma cátei le adágarawagüdǘwabei lun lábugiñe binádu darádu, siñáti meja larúmadagüdünun jawáni ja agúnfulirubaña lúma Búngiu ítara. UA# Láu cátei le, larúfudajaña Sífiri Sándu woun luágu sun lan seríwigili lan Fulásu le Sándubei lúma buri sun igáburi le adügǘbei ñi, madárarúngili ǘma lídoun Fulásu Sándutimáati. @/ Ánjeinti lídoun Fulásu le Sándutimáabei, fádiri rügǘñein íñutimáati ebélura ñíjin ában weíyaasu lídan irúmu, áni dan le lebélurun, gásu lanǘgün játa anímaalu lun ladágaragüdün luágu lifígoun guánarügÜ lúma luágu jafígoun gürígia. ? Aráanseñu líña buri cátei ítara, belútiña fádirigu lídoun Fulásu le Sándubei ságü wéyu lun jafádirijan. b>= Toúgiñe bágüsi tugúya, ñíñoun jayáwa querubínes, ja queísigubeirügübaña ánjeligu, arúfuda jamúti querubínes jagía luágu ñíñein lan Búngiu lídan fulásu ligía. Darúguatiña táu bágüsi tugúya, le ñí lubei ferúdunawa lan figoú, láu jarǘna. Mabúseerúntiwa wadímurejan sarágu luágu buri cátei le guetó. = Lídan rúmu ligía, ñíñein ában latárü gólu lun lágudajoún cupáli ñi, túma bágüsi to lánina darádu, gólu sun toúba. Turágeirugu bágüsi tugúya, ñíñein ában ágeidinaǘ gólu le gádaanbalin eígini le gíribei maná, ñíñein gíñe luwénwen Aarón le ájüchagubei, lúma dǘbü le uágubei labǘrüjoúa díisi gumádi le líchugubei Búngiu lun Moisés. v<e Ñíñoun ában bélu labádinagua bián rúmu ligía, Fulásu le Sándutimáabei líribei libíaman rúmu. `;9 Ítara líña ligáburi taráanserún múna tugúya. Múnada, ñíñein bián rúmu, lídan furúmiñeti rúmu le gíribei Fulásu Sándu, ñíñein lébu sanúdelu lúma dábula le ñí tubei fein to biníwaboun. o: Y Lídan meja le furúmiñeti darádu le ladǘgübei Búngiu jáma binádu wagǘbürigu, rúlumuti meja gumádi joun ída lúba lan jájuduragun lun, ñíñoun gíñe ában múna to sánduboun ya uboúagu to lúbanboun Búngiu. 59c Adímurejaali ligía Búngiu luágu ában iséri darádu, rúlaalírügü líña le furúmiñeti quei binádu, áni cátei le binádujalibei, mayúsurunwadügüyaali.a8; Ferúduna nubeí wuríbani le jadǘgübei,
nabúlieidubei jafígoun lun sun dan. $7A Memégeirúnwabei lun larúfudajoúniwa nuágu,
maríñagunbei wügǘri ni lun lidúje ni lun libíri lun jasúbudiruni Búngiu le Jabúremebei,
lugúndun jasúbudirubadina súngubei,
lúmagiñe le ñǘraütimaabei darí lúmoun le weíritimaabei jádaangiñe. 6 Niján darádu le lúnbei nadǘgüni jáma linásiñun Israél lárigiñeme buri wéyu ligía, líña laríñagun Jabúreme.Níchugubei nugúmadin lídoun jarítagun,ábame nabǘrüjani tídan janígi.Áubati Jabúngiute, jagíame nánigu. 5+ Mítaraanbei quei darádu le nadǘgübei jáma binádu jagǘbürigu
le wéyu le nárügüdünbalin jájabu lun naságaruniña Ejíptogiñe,
magúnfulirun jamúti meja nidáradun ligía,
ligíati nígirunbáliña joúngua, líña laríñagun Búngiu. F4Magúndaatí buga Búngiu laú furúmiñeti darádu ladǘga mabáfu jamá binádu wagǘbürigu lun jagúnfulirun lúma darádu ligía. Ába laríñagun tídan Lerérun.Laríñajare Jabúreme Búngiu. Lachǘlürüba wéyu
lun nadǘgün iséri darádu jáma buri linásiñun Judá lúma Israél. V3%Lugúndun lun jamúga meja buídu lan furúmiñeti darádu le gumúti, le ladǘgübei Búngiu jáma binádu wagǘbürigu lídaangiñe Moisés, memégeirúnwati jamúga ábanya libíaman darádu. 2Weíriguti lafádirijan Jesucrístu sügǘ láu jafádirijan fádirigu uboúagu, queísigubeirügü buítima lan darádu le uágubei labúyeija lúma Búngiu luágu jáni gürígia fuleísei uboúagu, áni buítimaati cátei le líchugubei iséri darádu ligía. B1}Fádirigu ja, jadǘgüni jawádigimari láu buri cátei le liyáwarügüti lé buri siélubei. Subúdi wamúti luágu iyáwaü lan, lugúndun le lubábei ladǘgünun Moisés lúban Búngiu, ába laríñagun Búngiu lun. “Adǘgabeítia sun cátei queísi iyáwaü to narúfuduboun bun luágu wǘbü.” 50cLun jamúga yáñein lan Jesucrístu uboúagu, mámañein jamúga fádiri, lugúndun añájeingua fádirigu adágaragüdütiña le uágubei laríñaga lilúrudun Moisés. S/Sun fádiri íñutimaati líchugúniwa lun líchugun edéweejani lúma adágaragüdüni lun Búngiu, ligía gásu lubeí gíñe níjein lan som cátei lúnti ladágaragüdüni Jesucrístu lun Búngiu. M.áni lesériwiduña queísi fádiri lídan fulásu le sándutimáabei le ladǘgübei Wabúreme Búngiu yágüta siélu, máma fulásu le sándutimáabei le jadǘgübei gürígia ya uboúagu. )- MLe buítimaabei lídaangiñe sun le waríñagubei, luágu ítara líña lan wafádirin le íñutimaabei, áni ñurújali lueígiñe loúnwenren Búngiu siélu, /,WWügǘriña ja débilibaña, jagía líchugubaña lilúrudun Moisés queísi fádirigu, ánjeinti lárigiñe lidáani lúrudu, ába láfiñurun Búngiu luágu Liraǘ lun ladǘgüni fádirime, le buídubei adǘgün le gumúti lun súnwandan. Jesúsu búyei lun ában iséri darádu+}Mítaraanti quei jíbiri fádirigu íñutimaatiña ja gásubei jáfarun anímaalu lun jadágaragüdüniña quei sacrifísiu ságü wéyu, furúmiñe luágu jafígoun guánarügü, lárigiñe luágu jafígoun jíbiri gürígia. Lubáragiñe líra, adǘga lumúti Jesúsu sacrifísiu ábanrügü weíyaasu dan le líchaagunbei lúngua lun loúnwen luágu jafígoun gürígia. x*iJesúsu lubeíti fádiribei íñutimáati le wabúseerúbei. Jarúma ligía, úati wuríbani lídan, ni figoú, máma ligía ában jáma gafígountiña, iñurúa ligía íñutima lueí sun cátei siélu lun lañúurun lúma Búngiu. C)Ligía gayára lubeí lasálbaruniña ja ayárafadubaña lun Búngiu lídaangiñe le tímatimaati lun súnwandan, lugúndun gabágariti súnwandan lun layúmuragun lun Búngiu jawágu. j(Mánjeinti Jesúsu, quei moúnwen lan, másügürünbei lifísiute queísi fádiri lúmoun ámu. ~'uJá meja jíbiri fádirigu, chülǘtiña agíbedagua lugúndun quei ába lán buri joúnwen, siñáti jasígirun, _&7Ligía Jesúsu lubeí achoúrurubei ában darádu buítimaati lueí le furúmiñeti. j%MJa jíbiri fádirigu, máfiñurunwati dan le líchugunbei jafúlasun joun, ánjeinti luágu Jesúsu, le láubei fiñún líchugúa lufúlasun lun, laríñajare tídan Lerérun Búngiu.Áu Búngiu le Abúremeinbei, fiñújadina bun,
masáansiragun nubeí narítagun.“Ában fádiri amǘrü lun súnwandan,
le líbe Melquisedéc.” j$MÁni láu ában fiñún ladǘgei Búngiu aráanseruni le lun Jesúsuba lan wafádiriñe. R#mabáfuti lúrudu ligía lun lasálbaruniña gürígia lídaangiñe jafígoun. Lewéñeguati, níjein ában iséri aráanseruni le buítimaati, le ídaangiñebei gayára lan wayárafadun lun Búngiu. ")Gumúguati lubeíti binádu gumádi le lilúrudunbei Moisés, le lábugiñebei jafádirijan Levítagu, lugúndun nírein lan mégeiti luágu, !Niján le laríñagubei Búngiu luágu Jesucrístu.Ában fádiri amǘrü lun súnwandan,
le líbe Melquisedéc. 0 Ymáma láu ában lúrudu le aríñagubei cába lan ídaangiñe adǘgawaguni liábin, liábin lun fádiribei lan lugúndun gabáfu lan lun labágaridun lun sun dan. kOÁni furáangutimáati le dan le liábin Jesucrístu lun lafádirijan queísi Melquisedéc, ]3Lugúndun subúdiwati buídu luágu jádaangiñe lan linébaanfaangu Judá liábin Wabúreme Jesucrístu, áni maríñagunti Moisés ni cáta jawágu adǘgawaguni ja dan le ladímurejaanbei jawágu fádirigu. U# Wabúreme Jesucrístu, queísi fádiri lídaangiñe ámu adǘgawaguni queísi Melquisedéc, sáansiguati gíñe lúrudu le lábugiñebei lafádirija. Taríñajare Lerérun Búngiu luágu lídaangiñeti lan ámu liraǘ Israél lueí Leví liábin Crístu—ában adǘgawaguni le úagilibei ni ában jádaangiñe afádirijati.  Lugúndun dan le liábin fádiri lídaangiñe ámu adǘgawaguni, sáansiwati gíñe lúrudu lé buga lábugiñebei lafádirija. _7 Jádaangiñe fádirigu ja linébaanfaangu Leví jerésibirei Israelítagu lilúrudun Moisés, áni Aarón furúmiñetibei jafádirin. Gürígia ja afálarubalin lúrudu ligía, lun jamúga gayára lan jasálbarun le tímatimaati lueígiñe, memégeirunwali jamúga lachǘlaagun ámuya fádiri, máma líbe Aarón, líbe Melquisedéc. 3_ lugúndun lídan ában oúbaü, barǘ lumutiña buga Abrahám linébaanfaangu ja magǘriajoúngiñabaña lídan lúgubu dan le láfuridunbei Melquisedéc lubároun. jM Áni gayáraati laríñawagún luágu Leví jáu sun fádirigu ja linébaanfaangu ja agúburajabalin cáda lidíisin cátei guetó, luágu fáyei jamáni gíñe lun Melquisedéc lídan óra le lafáyeirunbalin Abrahám lun, OYa wádan, fádirigu ja erésibirubalin cáda lidíisin cátei, wügǘriña goúwedaditiña, ánjeinti luágu Melquisedéc, tadímurejan Lerérun Búngiu luágu quei luágu ában le wínwangili. veáni siñáti lasígeneruni ni ában luágu weírigutima lan le abínijabei sügǘ láu le abínirúabei. jMÁnjeinti Melquisedéc, láu sun máma lan linébaanfan Leví, agúburaja lumúti ában lidíisin cátei lueí Abrahám, lé buga erésibirubalin dimúrei lúmagiñe Búngiu. Ítara líña labíniruni Melquisedéc Abrahám, hISegún lilúrudun Moisés, fádirigu ja linébaanfaangu Leví lúnti jagúburajani ában lídaangiñe cáda díisi jámagiñe gürígia lídaangiñe sun cátei, láu sun jadújeñu jamá, linébaanfaangu Abrahám jáledi. b=Aríja jumeíti luágu weírigu lán meja Melquisedéc. Abrahám guánarügü lé meja binádu wadúje, rúlumuti ában lídaangiñe cáda díisi lun lídaangiñe le lagídarubei jaweí urúeigu lídan wuríbu. pYIbídiñewati ca lan lagǘbürigubaña, ibídiñeti gíñe ca lan linébaanfaangubaña, ibídiñewati ni cáta libǘgürü lagǘriajoún ni libǘgürü loúnwen, liyáwa Liraǘ Búngiu ligía, ában fádiri lun sun dan. \1ába líchuguni Abrahám ában lídaangiñe cáda díisi lídaangiñe le lagáñeirubei lídan wuríbu lun. Míni lan íri Melquisedéc lídan furúmiñeti cátei, “urúei richáguati” queí mejati lurúeite lubeí Sálem, áni “darángilaü” míni lan Sálem, ítara líña lubeíti “lurúeite darángilaü” Melquisedécbei.  +Melquisedéc le, urúei lídan meja fulásu le gíribei Sálem, lufádiriñein gíñe Búngiu le íñutimáabei. Dan le lagíribudunbei Abrahám wuríburugugiñe lárigiñe lagáñeiruni wuríbu jawágu urúeigu, ába láfuridun Melquisedéc lubároun, ába labíniruni, ]3le ñíjin lubeí lebélura Jesúsu ában weíyaasu wawágu lun ladáraruni ǘma wabá. Níjein ñi guetó afádirija wawágu ligíbugiñe Búngiu queísi ában fádiri iñutimáati le líbe Melquisedéc.Ágüdaja lumútu eménigini le wawáni derégüdagu, choúruñu, queísi lágüdajanun oúnguru ugúnein derégüdagu. Choúruwañu líña eménigiruni le wabíjibei buídu buídu, ragǘñu líña luágu Búngiu lídan fulásu sándutimáati siélu, jMRúlaali Búngiu lerérun woun, rúleí láfiñurun luágu, bián cátei ligía, gayáraati weménigidun luágu, ladǘga siñá lan leyéejan Búngiu. Áni láu cátei ligía, sun ja ñǘbinbaña lun Búngiu lun jasálbarun, gayáraati janǘgün gurásu, gayáraati jasúbudiruni le tímatimaati luágu jasálbaruba lan áni jebéluruba siélun.  Ligía lachoúrurunbalin Búngiu lerérun láu fiñún, lugúndun busén lan larúfuduni furáangu woun, wagía le lúnbei werésibiruni lalágaante Abrahám, luágu lagúnfulirubei lan lerérun luágu wasálbarun, masáansirunga ni cáta lídaangiñe. 9 kDan le jáfiñurun gürígia, luágu ában le weírigutimáati jaweí jáfiñura, áni choúrujaña ligíati ában cátei láu fiñún, úaali ámu cátei lun laríñawagún. e CAgúrabajati Abrahám láu gurásu, ába lerésibiruni le uágubei laríñaga Búngiu lun. i Kába laríñagun. “Nabínirubadibu sarágu, níchuguba gíñe sarágu adǘgawaguni bun.” A { Dán meja le laríñagubei Búngiu lun Abrahám luágu labínirubei lan, fiñúti luágu guánarügü líri ladǘga úa lan ámu weírigutimáati lueí lun láfiñurun luágu, #? Mabúseerúntiwa lun jamágualigudun lídan cátei le láni Búngiu, busénrügütiwa lun jáyeijani jagáburi já meja afíñebaña buídu buídu luágu Búngiu, awánda jameí sun asúfuriruni luágu, ába jerésibiruni le uágubei laríñaga Búngiu luágu líchugubei lan jun. ;o Buséntiwa lun ítara méme lan cáda ában jídaangiñe, arúfudei afíñeni le darí lúmoun joúnwen, lun gayáraabei lan jibíjini le jagúrabubei—lun jebélurun siélun. b= Lugúndun úaraguati Búngiu, áni mabúlieidun lubeí le adǘga jumáalibei, lúma ínsiñejabuni le arúfuda jumáalibei lun láu jíderaguniña jidújeñu luágu afíñeni, cátei le anjǘnjaguabei adǘgei. b= Láu sun wadímurejan ítara, nidújeñu jínsiñetiña nun, afíñetiwa luágu ítara júba lan queí múa le íchugubei inádiri buíti, áni jibíjubei sun abíniruni le ñǘbinbei woun luágu wasálbarun. 'Gürígia ja íchugubaña janágan luágun Crístu, ítara jáña quei múa le ñí lumuti lájücha jíyu lúma lagǘbüri jíduru, úati ju lan lun ni cáta. Láburujaba lábun líñaragun Búngiu, ábame lagudún. Eménigini le adǘgübei lun derégüdagu wamá Gürígia ja eíbugubaña buídu lúma Crístu, ítara jáña quei múa le achúurubalin júya le áburujabei luágun, ában líchugun múa ligía ában alúbajani buíti joun ja ñadágimeinbalin, ladǘga binílaali lán buga Búngiu múa ligía. 'ánjein jíchiga janágan luágun Crístu lárigiñe sun cátei líra, ába jagíribudun járigoún lídoun binádu jagáburi, siñáalime jaságürijan, siñáalime gíñe lánigu jamá Crístu. Lun jamúga jíchuguni janágan luágun Liraǘ Búngiu lárigiñe jafíñerun luágu, queísigubeirügü jamúga jádaraguñeinya lan luágu gurúwa, jéjerajaña gíñe láu jagíbugiñe gürígia. %geféentiña luágu ugúndani le jasándirubei láu jalíijanun Lerérun Búngiu, lúma lubáfu Búngiu le siélubei jawágu ya uboúagu— #?Gürígia ja resíbi jamáalibei larúgounga ában weíyaasu, resíbi jameí Crístu queísi jasálbaragüle, resíbi jameí gíñe Sífiri Sándu, q[queímoun wabáruaguoún lídan wasúbudiruni lujúlilin-ágei Lerérun Búngiu, láu lubáfu wawágu. :~marúfudajani luágu badísei, líchugúniwa újabu jábulugu afíñetiña, jásaarun jiláaña lídaangiñe oúweni, lúma lagúmujoún lagúseragüdüniña Búngiu gürígia, L} Queímoun méme lubeíti wabáruaguoún lídan wasúbudin luágu Lerérun Búngiu, ígira wamámugei arúfudajani le ménreengúnbei libǘgürü Crístu lun watúriajani lujúlilin-ágei. Marítagua wamá luágurügü lébu wafíñen, queí buri ligirún binádu igáburi le málati, lúma buri afíñeni luágu Búngiu, !|;Ja weínamujañábaña lídan jafíñen, subúditi Lerérun Búngiu joun buídu, subúdi jameí arúfudajani le buídubei lúmoun le mabuídunbei.e{C Afíñetiña ja buséngiñabaña larúfudajoúniwa cátei létima ménreengúnbei tídaangiñe Lerérun Búngiu joun, ítara jáña quei irájüñü ja gurágiña—úagili gunfaráanda jamáni Lerérun Búngiu buídu. zw Sügǘjali sarágu dan lúmagiñe jasálbarun, lúnti jamúga gayáraajali lan jarúfudajani Lerérun Búngiu joun ámu, áni busén mémegidün narúfudajaniya buri cátei létima ménreengúnbei lídaangiñe Lerérun Búngiu jun. Irájüñügidün lídan jafíñen, queísi irájüñü ja gásubaña játun míligi lubáragiñe jamúga jeígin eígini le dǘgüdati. $yA Gíbeti lúnti waríñaguni jun luágu Crístu lúma Melquisedéc, jénreenguti laríñawagún furáangu, lugúndun siñá lan gunfaráanda jumáni. x  Ába lanǘgüni Búngiu Crístu quei fádiri íñutimaati líbe Melquisedéc. Wuríbani le líchugubei lígirúniwa afíñeni Cw Ñǘbinti lun ábanbei lan asálbaragülei le gumúti láu lasúfurirun, lun gíñe ligíaba lan íchigei asálbaruni le magúmuchaditi joun sun ja ñǘdüntiña láu le lubeíbei. {voLáu sun Liraǘ lan Búngiu Crístu, chülǘti dan lun larúfuduni lagáambadi láu lawánduni asúfuriruni. 4uaDán meja le laganoúnbei Crístu ya uboúagu, ayúmuraguati meja láu umálali jéreti lúma sarágu águiraü lun Búngiu le gabáfubei lun leséfuruni lídaangiñe oúweni le lúnbei lasúfurirun. Ába lagáambuni Búngiu ladǘga derégeguñu líña lan Crístu lúngua lun lugúndan Búngiu. O~}|{zyQxxHGFF_FE6DACmBA@@?C>>=h<<>;:9877=544@32211f00.--h,,s+g*.)''m&&p%h$C## "@!g d]:Ox<Y"T  I ER^48OOq[ ¿Gayáraati funági láfuridun dúna bímeti lúma dúna básuati lídaangiñe méme ában? Siñáti.   Lídaangiñe méme ában iyúmaü láfurida dimúrei buíti lúma íñaraguni. Nidújeñu, moún lumuti ítara lan cátei le.  Láu méme wayúma wadímureja buíti luágu Wáguchi Búngiu, láu gíñe wíñaraguaña gürígia ja ladǘga Búngiu lenége. .UÚati ni ában lun gayára lan lagídaruni ligáñi wayúma. Ában wuríbati ligía le mígiraguagüdünbei lúngua, áni buin líña láu peísini le gáfarajati. #?Gayáraati lagídaruni wügǘri jagáñi sun jawúyeri anímaalugu gáñitiña—dunúru, jéwe, jáma anímaalugu baránajana—áni adǘga láali. xiÍtara líña wayúma quei ában wátu geméti. Gayáraati wadǘgün sarágu wuríbani láu, gayáraati lagádeiruni sun le wagíabei. Gayáraati líchuguníwa lídoun wuríbani lídan sun wabágari, Máfia guánarü lébunabei sun le. dAÍtara líña gíñe lasúseredun lúma wayúma, ában cátei ñǘraüraüti, áni gayáraati ladǘgün sarágu buri cátei weínamuti. ¡Láu murúsun wátu geméti, gayáraati lágudún ában oúnwenbun áraabu! QAríja jumoún buri gíñe ugúnein, láu sún buri weínamu tan áni jéreburiti garábali le ádajabarun, abúgura lumútu abúguruti láu ában liraǘraü simúnu le ñíjin lumúti labúseera. jMDan le wagǘrüni jayúma anímaalugu lun jagáambuníwa, gayáraati wabúguruni sun jágubu. pYSun wagía adǘgatiwa cátei charáti, ánjein níjein lubeí ában gürígia madǘgünti ni murúsun charáti lídan le laríñagubei, ában wügǘri buíti le gumúti ligía, le gíñe gayáraabei labúguruni sun lúgubu. o YNidújeñu, moún lumuti añájein lan sarágu jídan ja adáagutiña joúngua arúfudajatiñame lánina Lerérun Búngiu lugúndun subúdi jumáali luágu wagía lan le arúfudajabei, derégüdatimaabei lan wagúserawagüdǘn. 6eÍtara quei jiláñu líña lan úgubu ánjein úa tubeí uwáni lídan, jiláñu líña gíñe jafíñen ánjein marúfudun jumá láu cátei buíti le jadǘgübei.FLigía méme meja asúseredubei tun Raháb, to jóru lídan dan le sügǘjalibei. resíbi lumútu Búngiu queísi richáguatu ligíbugiñe dán meja le tarúfuduni tafíñen luágu láu cátei le tadǘgübei—safá tumútiña loúnagülegu Josué, ába tíderaguniña lun jagíribudun lídaangiñe ámu ǘma. 2 ]Aríja jumáali lubeíti, luágu resíbi láni gíñe Búngiu wügǘri luágu buíti le ladǘgübei, úara lúma lafíñen, áni mámarügü luágu lafíñen.  )Ítara líña lagúnfulirun le bürǘwañubei tídan Lerérun Búngiu. “Afíñeti Abrahám luágu Búngiu, áni luágu lafíñen, ába lerésibiruni Búngiu queísi wügǘri richáguati ligíbugiñe.” Áni aríñawagúati luágu Abrahám, “lumáda Búngiu.” + OAríja báali luágu arúfuda láni Abrahám lafíñen láu cátei le ladǘgübei, áni ñǘbinti lafíñen lun dayárubei lan láu cátei le ladǘgübei. c ?Resíbi lumúti Búngiu Abrahám, le binádu wáguchi, queísi richáguati ligíbugiñe luágu le ladǘgübei dan le lánjarun lún yebe láfaruni Isáac le liraǘ jilágubei queísi adágaragüdüni lun Búngiu.  7¿Májatibu bafíñerun, ibídiougua táu amǘrü le, luágu jiláñu líña lan lafíñen gürígia ánjein marúfudun lan láu le ladǘgübei? #?Afíñetibu luágu ában rügǘñein lan Búngiu, buíti badǘga, afíñetiña gíñe máfianu luágu líra, adádagara jagía láu anúfudei lueí. #?Fágua níjeinbei aríñaguti. “Amǘrü afíñetibu, áu adǘga numúti le buídubei.” Áu Santiágo aríñagatina lun idújei ligía. “Arúfudabeíti bafíñen nun boúgudin lueí buíti le badǘgübei, narúfudeime nafíñen bun láu buíti le nadǘgübei.” ;oÍtara líña lasúseredun lúma afíñeni. ánjein marúfudun jamá gürígia láu cátei le jadǘgübei, afíñeni lábuguarügü, ítara líña quei ában cátei jiláali. /Wlaríñaga ában jídaangiñe lun. “Buídulá lídin bun, darúguabá boúgua, jou amǘrüme,” áni míchu lumúti le lemégeirubei lun, ¿cági ju lan líra? pYQuei jamúga guetó, níjein ában idújei wügǘri o wǘri emégeiruti anáanguni lúma eígini, ENidújeñu, ¿cásan ju lan laríñagun gürígia luágu afíñe lan luágu Crístu ánjein madǘgün ni cáta lun larúfuduni? ¿Gayáraati funági lasálbaruni afíñeni ligía? b= Ja magúdemejabubaña joun ámu, magúdemejabubei gíñe Búngiu joun lídaanme wéyu lánina agúseruni. Ánjaña ja gudémejabubaña, buídubei jáfuridun lídaanme lidáani agúseruni. Afíñeni lúma wadágimanu 7 Jugúya, lúnti jadímurejan, agáburida jugúyame queísi lúntiña jagúserawagüdǘn láu lúrudu le furáangugüdabaliwa lueí lubáfu figoú. _7 Lugúndun Búngiu méme le aríñagubei. “Madǘgabá salúfuri”, aríñagati giñe. “Máfarajabá.” Ánjein lubeíti madǘgün gürígia salúfuri, áni áfarajati, mídinti láu le lubeíbei lúrudu. -S Lugúndun ánjein agúnfulira ában gürígia láu sun lúrudu, ígira lagúnfulirun ában lídaangiñe, gadúnrunti luágu ladǘraaguni sun lugúmadin lúrudu. ~ Ánjein máma lubeí ában láu janǘgüniña sun gürígia, jadǘgüña figoú, dürǘgua jumúti lilúrudun Búngiu. S}Ánjein inárüni lubeí luágu gúnfuli jumáni líñun-ágei lúrudu queísi taríñaguni Lerérun Búngiu. “Jínsiñelá gürígia bíledi bun quei bínsiñegua búngua”, buíti jadǘga. {|o¿Máma jagía adímurejabaña wuríba luágu líri Crístu, le inébebei jun, le únbei jedéregeragua júngua? :{mÁnjeinti jugúya, rújumutiña gudémetiña lídoun busíganu. ¿Máma funági rísitiña ja wuríbabei joúserunün, áni barǘjamaün adúruujeina ligíbugiñoun lúrudu? 9zkNidújeñu jínsiñetiña nun, agáamba jumeí cátei le. anúadaja láaña Búngiu ja gudémebaña lídan uboú le lun rísi jamá lídan jafíñen, lun gíñe jerésibiruni arúeijani le uágubei laríñaga Búngiu joun ja jínsiñejabúbaña lun luágu líchugubei lan joun queísi jalágaante. oyWjanǘgüña ában gürígia ámu lueí le ában, áni jagúseragüdüña láu luríban arítaguni. Vx%ánjaün eténira lun le fínubei anáangun buídu, lun jaríñagun lun. “Ñurúba ya lídan ubáraü buíti”, jaríñaga lun le gudémebei. “Amǘrü, reídeibá rára, o ñurúba ya múarugu”, GwQueí buri jamúga, lun jamúga lebélurun ában wügǘri lídoun jadámurin láu bágü gólu túma anáanguni fínutu, belú ligía gíñe ában gudémeti táu anáanguni juchécheeru, 2v _Nidújeñu, queísi jugúya lan gürígia ja afíñebaña luágu Wabúreme Jesucrístu le weírigubei, moún lumuti ámu lan janǘgün ában gürígia jaweí jíbiri. u }Niján agúnfuliruni le jarúmabei, le áubei lagúndaara Wáguchi Búngiu. lun wíderaguniña magǘbürigujaaña jáma würíña ja jiláaña úmari lídan jadíjeri, lúma lun madáseirun wamá láu buri cátei wuríbati le láni uboú le.?t yGürígia le jarítagubei luágu gúnfuli lan lúma Búngiu áni siñá lumutu liñéñe erédera, leyéedaguña lúngua áni úati ju lan ligáburi lagúnfulirun lun ni cáta. s Ánjeinti gürígia le jéchubei atúriajei Lerérun Búngiu le úabei mégeiti lídan, áni furáangugüda láwa lueígiñe figoú, mabúlieidun lubeí le lubeíbei, adǘga lumúti le laríñagubei Lerérun Búngiu áni gúndaati le tímatimaati. gr IAríja lumúti ída líña lan, áni quei lídin, ítara labúlieiduni ída líña lán buga. q %Le agáambarügübalin, madǘgün lumúti le lubeíbei, ítara líña quei ában gürígia le aríagubei lúngua tídan ában isúbusein. Up %Adǘga jumeí le taríñagubei Lerérun Búngiu, máma lun agáambarügü jumáni. Ánjein jarítagua jubeí luágu buídurügü lan lúnrügü jagáambuni Lerérun Búngiu, jeyéedaguña júngua. \o 3Ígira jumeí lubeíti sun iwíyeni lúma luríban igáburi le jídaangilibei, resíbi jumeí ugánu le bunáwaalibei tídan janígi láu ǘnabuni, lugúndun gabáfuti ugánu ligía lun lasálbarunun juwáni. ^n 7lugúndun gürígia le gáñibei, madǘgün lumúti le áubei lagúndaara Búngiu. >m wLigía lubeíti, nidújeñu jínsiñetiña nun, cáda ában jídaangiñe lúnti aráanseñu lan lun lagáambun, áni lúnti jámaru lan lun ladímurejan lúma lun lagáñidun, !l =Ligía lugúndaabei lun ladǘgüníwa lirájüñüme láu wafíñerun luágu lerérun le inárünibei, lun ítara wamá quei furúmiñeti alúbajani le íchugúti lun Búngiu lídaangiñe buri cátei le ladǘgübei. Ligáburi agúnfuliruni lúma Búngiu le áubei lagúndaara k Lubáragiñe líra, sun buíti le íchugúbei woun, le úabei mégeiti luágu, lúmagiñe Búngiu le adǘgübalin lilámpuna siélu liábin. Búngiu súnwandan ligía méme lan, úati sáansiguaü lídan quei lilámpuna siélu le gabúlubudadíbei. j Nidújeñu jínsiñetiña nun, mayéedagua jumá júngua arítagua luágu lúmagiñe lan Búngiu liábin wuríbani. ti cLídaangiñe buri luríban ayúmajani le, liábin figoú, ában ibágari lánina figoú barǘti oúweni. h }Lubáragiñe líra, dan le lacháwajani luríban layúmajan mútu, ligía láburujan lídoun ladǘgün le wuríbabei. g  Dan le lebélurun lun ában gürígia lun ladǘgün cátei wuríbati, marítagualá luágu Búngiu lan ádarubalin cátei ligía lídoun, lugúndun mebéluti lídoun Búngiu lun ladǘgün wuríbani, máda lumúti gíñe jádoun gürígia lun jadǘgüni. 'f I Gúndaati gürígia le awándubalin oúchawagúni láu gurásu, lugúndun dánme le láfuridun láu buídu, libíjubei ibágari magúmuchaditi le uágubei laríñaga Búngiu luágu líchugubei lan joun ja jínsiñejabúbaña lun, queísi ában afáyeiruajaü, queísi ában rídi. 5e e Dan le láfuridun wéyu, ába lásüdün sarágu, ába lásaürün jíduru, ába leíguadun lufúlurin, ába lagúmuchun lubuídunmeraü. Ítara lúba gíñe rísiti. lachǘlürüba wéyu lun loúnwen, ábame lígiruni sun láfaagun luágu seínsu. Oúchawagúni lúma adúndeijoúni lun wuríbani d   Léti idújei le rísibei, manáangualá lúngua luágu, gúndaalá luágu larúfuduni Búngiu lun luágu mebégi lan lirísin lun ni cáta lídan cátei le lánina siélu. Lugúndun ítara líña rísiti quei lufúlurin jíduru, le siñábei ladúrarun. ic M Idújei le gudémebei, majírudalá luágu, gúndaalá luágu irísini le siélubei lubá. b Lugúndun gürígia le afíñe líñabei, mafíñen, siñáti lasígirun ában igáburi le derégüdaguati luágu ni cáta. xa kGürígia le medéraaguagüdünti lafíñen, marítagualá luágu libíjuba lan ni cáta lúmagiñe Wabúreme. ` Lúnti jamúriajan láu afíñeni luágu líchugubei lan Búngiu le jemégeirubei jun, máma láu liloúguan afíñeni, le loúgua tafíñen, ítara líña quei ában lugúdi barána le lanǘgübei garábali lueígiñe ában oúbaü lun luágun ámu. _ 7Dan le ibídiñe lan jun cába lan jadǘga lídan ában lénreengunga, amúriaja jumá lúma Búngiu, ábame lasúbudiragüdüni jun cába lan jadǘga. Rúlumuti Búngiu subúdi le jamúriajan lánigu lúma joun, quei jamúriajani, maríñagunga ni cáta joun luágu. j^ OÍtara líña lubeíti, maríbadalá jarítagun lueígiñe joúchawagún, lubáragiñe líra, ígira jumeí oúchawagúni ligía lun líchugun lánwoun jugúraasun, lun loústarun lubuídun jigáburi, úouga mégeiti luágu. f] GSubúdi jumáali luágu dan lan le loúchawagún jafíñen, furéndeitimaatün gagúraasuni. d\ CNidújeñu, lúnti gúndan jumá dan le jasúfurirun furúmieguarügü oúchawagúni. i[ OÁu Santiágo, esériwiduti lun Búngiu lúma lun Wabúreme Jesucrístu áu, mábuga níña joun ja jadǘgawagubaña dúusu lirájüñü Israél ja chagágubaña lídan sun uboú. Subúdi le ñǘbinbei lúmagiñe Búngiu =Zu Binílaün Búngiu sun jugúya, ítaralá.Y/ Mábuga níña joun sun tábutigu ligílisi lúma joun sun jíbiri wadújeñu lídan wafíñen. Mábuga jáña wadújeñu ja Itálianu jun. #X? Niján ában ugánu jun— ¡furíjali wadúje Timotéo furísunrugugiñe! Ánjein ñǘbin yájoun, nanǘgübei númagua dánme le nídin aríjaün. W Nidújeñu, ayúmuraguatina jun lun jerésibiruni dimúrei le abǘrüja náalibei jun tídan murúsun gárada to. CV Ayúmuraguatina gíñe lun Búngiu lun luwádigimaridun jídan, lídaangiñe Jesucrístu, lun gayáraabei lan jíchugun ugúndani lun. ¡Uweíriguni lun Crístu lun sun dan! Ítaralá. +UO Ayúmuraguatina lun Búngiu, le íchugubalin darángilaü, le gíñe ásaraagüdübalin Wabúreme Jesucrístu lídaangiñe oúweni, lun líchuguni sun ubáfu le busénwabei jun, lun jadǘgüni lugúndan. Wabúreme Jesucrístu ában le atoúnigiruti lumútuniña buídu queísi ában atoúnigiruti mudún. Ítara líña ladǘga líta, le achoúrurubalin lidáradun Búngiu, le adúrarubei lun sun dan, wáma. T5 Amúriajatina júma lun jayúmuragun lun Búngiu lúnya gayáraabei lan nídin aríjaün madíse. Abíniruni buri lúma lagúmujoún buri mábugaü ,SQ Ayúmuragua jumá lun Búngiu wawágu, choúru wamúti luágu darángilañu líña lan warítagun quei busén wabeí buídu lan woúserun lídan sun cátei. HR  Gagáambadi jumá joun ja arúfudajabaña jun, derégegua jumá júngua joun, lugúndun jagía oúnigirubarun juwáni, áni quei jasúbudiruni, gásu jagúserun ligíbugiñe Búngiu luágu jatoúnigirunün. Joúcha jumá lun medéreragüdün jumáni jawádigimari, lugúndun mabuídunbei jamúga giñe líra jun. -QS Mabúlieida jumá jadǘgüni le buídubei, lúma lun jafánreinruni júmati jádan ja mabíjinbaña, lugúndun niján buri cátei le áubei lagúndaara Búngiu. P Ligía lúnti lubeí wíchugun eteíngiruni lun Búngiu súnwandan lídaangiñe Jesucrístu le wafádiriñebei. Eteíngiruni ligía, ligía luwúyeribei adágaragüdüni le labúseerúbei Búngiu wámagiñe. ¡Rúwama lubeíti uweíriguni lun láu wayúma! O7 Lídan uboú le, úati ni ában fulásu wáma le adúraruti lun sun dan, wáluajañein ubúrugu le lúnbei ñíjinbadiwa lan lárigiñe ibágari le. *NM Queímoun lubeíti lun Jesúsu, boúgudin lueí fulásu, boúgudin lueí binádu igáburi, asúfurireína ǘnabuni luágu líri queísi lasúfurirun wawágu. yMk Ítara líña gíñe jiláti Jesúsu boúgudi lueí ubúrugu lun lachíbuni wafígoun láu líta guánarügü. RL Jafádirin juríu le íñutimaabei belúgüda lumúti játa anímaalu lídoun Fulásu Sándutimaati quei adágaragüdüni luágu figoú, jágubu anímaalugu jagía, boúgudi lueí ubúrugu lágudúa. K{ Wagía afíñetiña luágu Crístu, ibíjatiwa gíñe ában latárü, le gurúwabei le uágubei loúwe Crístu luágu wafígoun. Ja asígirubaña láu binádu jagáburi juríu, siñáti gafánran jamá lídan le líchugubei loúnwen Crístu. ;Jo Mafálara jumá arúfudajani le ámuñegueinarügüti lueí le larúfudajabei Jesúsu. Resíbitá wawáni érei lúmagiñe línsiñejabu Búngiu, siñáti terésibirun wawáni ni cáta lúmagiñe lúrudu buri luáguti eígini. Igáburi ligía, miábinti lun ladǘgüba lan buíti joun ja afálarubalin. jIM Masáansiragunti ligáburi Jesucrístu, ligía meme gúñaarü, ugúñe, lúma súnwandan. bH= Jarítagua jumá jawágun ja arúfudajañabaña jun, ja apúrichijabalin ugánu láni Búngiu jun, samína jumá luágu buíti le ñǘbinjalibei lídaangiñe jabágari, falájumei jémpulu le láni jafíñen. FG Gayáraati lubeíti waríñagun láu afíñeni.Nabúreme Búngiu íderagubalina, manúfudebadina.Siñáti jadǘgün gürígia ni cáta náu ánjeingubeírügü busén Búngiu. JF  Míchiga jumeí jínsiñejabu luágun seínsu, gúnda jumá láu le júmati, lugúndun líchugubei Búngiu le jemégeirubei jun. Aríñagaali. “Natoúnigirubadibu, mígirun nábume.” PE Buíti cátei lun jagámaridun, áni lúnti júmagua jumá darí lun joúnwen. Ja asáansijatiña jámari lagúseragüdübaña Búngiu, lagúseragüdübaña gíñe ja adǘgübaña salúfuri. qD[ Jarítagua jumá jawágu adaürǘtiña, queísigubeirügü jamúga gíñe jadaürǘña lan jáma. Jarítagua jumá jawágu ja oúserúabaña wuríba, quei níjein lan gíñe ában úgubu juágu le gayáraati lasúfurirun. MC Mabúlieida jumeí lun jebélaagüdüniña achǘlürütiña júbiñoun láu ugúndani. Sarágu jáña gürígia, rújaña ubáraü joun ánjeligu láu jadǘgüni cátei le, ibídiñoun joun. UB % Jínsiñegua méme jumá júmagua queísi idújeñu lueígiñe Jesucrístu. A  lugúndun lagúmuchaguagüdübei Wabúngiute sun cátei le mabuídunti queísi lagúmuchaguagüdün wátu geméti cátei.H@  Arúeijani le líchugubei Búngiu woun siñáti lánjingichún. Rúwama lubeíti eteíngiruni lun Búngiu luágu líra, judúgua wamá lun láu inébesei lúma gúnfuli queísi labúseerun, K? Dan le laríñagun “nánjingichagüdübeiya”, míni lan luágu lagídarúba lán buri cátei le márügüdünbei luágu ébuu derébuguti, ábame leréderun le siñábei lánjingichúniwa. 4>a Jingígüda lumúti meja lumálali Búngiu uboú lídan dan ligíra, ánjeinti guetó laríñajare. “Nánjingichagüdübeiya mámarügü uboú, ásta gíñe siélu.” h=I Ligía mamájara jumá lubeí jagáambuni Búngiu. Meséfujaña ligía meja Israelítagu ja mebéresenbaña láu Búngiu, dán buri meja lerérunbei joun lídaangiñe Moisés, le ábanbei lílana uboú, gúbume siñá lan weséfurun ánjein wíchiga wanágan luágun Búngiu lídan le ladímurejan woun lídaangiñe Liraǘ, le lílana siélu. <% Ñǘbinjadün lun Jesúsu, le búyei lun iséri darádu, bajíwaguaadün láu líta Jesúsu lun lachibúniwa jifígoun, le ábanbei cátei weíritimaati sügǘ láu le labúseerúbei líta Abél—lun lagúseragüdǘniwa Caín luágu láfaruni Abél jilágubei. #;? Lídaañadün jadámurin lirájüñü Búngiu ja bürǘwañubaña íri siélu. Lun Búngiu le agúseragüdübaliña sun gürígia jayárafada, lídaañadün ában jáma ja oúwegubaña ja buídubaña igáburi uboúagu, áni buíngüda lumúti Búngiu lubuídun jagáburi siélu. : Ánjein jugúya, lábugiñe iséri darádu, ñǘbinjadün lun cátei weíriti sügǘ láu le únbei jayábin já buga lábugiñebaña binádu darádu. Yaráfaadün lun wǘbü Sión le siélubei, lílanaadün lubúrugute Búngiu le wínwanbei, le ában Jerusalén le siélubei, le ñí lubei jagánawa sun ánjeligu, ja ájuduragubaña lun jíchugun uweíriguni lun Búngiu. 9  Weíriti lanúfunejabu cátei le jaríjubei, darí lun laríñagun Moisés guánarügü. “Nadádagaruña láu anúfudei.” '8G Jadǘgünbalin líra lugúndun luweírin janúfude lueí lagúmadijan Búngiu, ladǘga laríñajare. “Le íchuguti lugúdi luágu wǘbü, afarúalá jilágubei láu dǘbü o táu lan ában efeín, íbini ában lan anímaalu”, ladǘga fulásu ligía, níjein Búngiu ñi. 57c magáambun jumúti gíñe lamúri fídu lúma lumálali Búngiu le adímurejabei joun. Ja agáambubalin umálali ligía, ayúmuraguatiña lun jebé lan ladímurejan joun. <6q Jugúya, mayárafaduntün lun cátei le gayáraabei jasándiruni queísi lasúseredun joun Israelítagu dán meja le jerésibiruni binádu lidáradun Búngiu jáma. Yaráfatiña meja lun wǘbü le Sión, le durúngubei láu wátu geméti, le ñí lubei níjein lán meja lubúriga lúma luríbouga, }5s Subúsiti jun luágu lárigiñe lán buga ladǘgüni, buséngili yebe lerésibiruni labínirun lúguchi queísi íbugañaü, mabíjin láali, siñáali lasáansiraguni lúguchi le adǘga láalibei láu sun layájuajan Esaú láu igárigu. |4q Úa la ni ában jídaangiñe agámariduti mamárieidunga, míchugun ligíame mebéreseni luágu cátei le lánina Búngiu. Ligía cátei le meja ladǘgübei Esaú, ába lalúguruni lirícha queísi íbugañaü luágu ában asíedu eígini. `39 Toúnigi jumá lueí níjein lan ában jídaangiñe meíbugunti buídu lúma Búngiu, ábame leféridiragüdüni jafíñen jíbiri queísi ladǘgüni jíduru gífiti le abíñaragubalin sun le agúurubei luágu. F2 Joúcha jumá lun lídan jumá darángilaü jáma sun gürígia, abágarideina ában ibágari le jarúmati, lugúndun le wíyebei igáburi, siñábei lachǘlürün lúmoun Búngiu. [1/ áluaja jumeí ǘma le surúbei. Mígira jumá lébuna chugéguaü lídan ǘma lueí jeíguadun ja débiligiñabaña lídan jafíñen, íderaguarügü jumáña lun joúdin jabáruaguoún lídan jafíñen. 0- Rújuma lubeíti iséri érei lun jarǘna le bucháalibei uágu lárigi asúfuriruni, lúma lún buri jigáchürügü le débilijalibei, ,/Q Inárüni luágu úa lan abeichúni áuti wagúndaara lídan le werésibiruni, gárirügüti woun, ánjeinti ja afúrendeirubaña lídaangiñe abeichúni, ibíjatiña ában ibágari lánina ísuruni lúma darángilaü lídaangiñe abeichúni ligía, lárigiñe. Mamájara wamá lun Búngiu .! Jabeíchuniwa meja wagǘbürigu ya uboúagu lúnrügü murúsun ibágari le, lun jagǘriajaníwa buídu según jabáfu, ánjeinti Búngiu, lun waságarun buíti lídaangiñe labeichúniwa, labeíchawa lun ladǘgüníwa lun buídu wamá ítara quei buídu lan. 1-[ Dán meja le ñǘbürigidiwa, beíjamutíwa meja wagǘbürigu, áni inébetiña meja woun. Lúntimaati wagáambuni Wáguchi le siélubei, lun gabágaribadiwa lan. ,% Ánjaün mabeíchun lan Búngiu, queísi labeíchuniña sun lisáanigu, mámarügü jíña lisáanigu ja tímatimaatiña, bástadi jugúya. +5 Áfaga jumeí abeichúni lúmagiñe Búngiu, lugúndun loúseruñadün queísi lirájüñü. ¿Níjein funági isáani mabeíchun lumúti lúguchi? *  Lugúndun arúfudajati Búngiu joun ja jínsiñebaña lun,
beílumutiña gíñe ja lerésibirubaña queísi lirájüñü. 4)a ¿Bulíei jumásan dimúrei le líchugubei Búngiu jun queísi lirájüñü? Láriñajare tídan Lerérun.Niraü, míchigabá mabájüdüni luágu abeichúni le líchugubei Babúreme Búngiu buágu lídan le wuríba lan bigáburi,
máburujan ligíame barǘna dan le ladeínjan bun. [(/ Machǘlügidün lúmoun oúweni lídan jageíndagun lúma figoú queí ligía. a'; Lídan le joúchawagúniwa, samína jumá lubeíti luágu láni Jesúsu jémpulu, luágu lawánduni sarágu súfuri jámagiñe gafígountiña, ligía mabúchadalá lubeí juágu, máburujan ligíame jarǘna. p&Y Rúwamei waríjin luágun Jesúsu, le ídaangiñebei liábin wafíñen, le gíñe abuíduragüdübalin wafíñen le gumúti. Súfuriti Jesúsu luágu gurúwa, mebéresenga ligía láu nibúsigarídüna lan luwúyeri oúweni ligía, lugúndun subúdi láni luágu lásun lánme lasúfurirun, lagúndaaruba lan, ába lañúurun lueígiñe loúnwenren Búngiu. !% = Ítara líña meja jagáburidun sun jíbe gürígia jagía lídan dan le sügǘjalibei, láu jafíñen luágu Búngiu. Ában jémpulu jagía woun lun ítara méme lan wagáburi. Ibágari le, queísigubeirügü ában eíbaaguni, gidáwamei sun le erédejabaliwa wawáriua, lúma figoú le agǘragubalíwa, adǘga wameí eíbaaguni le wabáragiñebei láu gurásu, láu sun wafíñen luágu Jesucrístu. $ (labúseerun Búngiu lun lídaanrügüba lan ában wáma jayábin lun jerésibiruni abíniruni le líchugubei Crístu joun lánigu.#{ 'Sun jagía, láu sun buídu lan afíñeni le jawágubei ligíbugiñe Búngiu, merésibirun jamúti lé buga uágubei laríñaga Búngiu luágu líchugubei lan joun lumútuniña, ladǘga machǘlü lan Wasálbaragüle uboúagun lídan jadáani, d"A &Gürígia buri jagía ja ní lubei uboú madǘna lumútiña, eíbugañajádügü jáña buga lídan buri fulásu mageírawati, áraabu, lídan buri lilúlun dǘbü weínamuti lúma lídan buri júyu le múaruguti. E! %Áfarawagúatiña láu dǘbü, asíarajoúatiña jamídan jámagua, oúchawagúatiña lun jígiruni Búngiu, áfarawagúatiña táu efeín, anúrajatiña jábiñegiñe, ába jeréderun eíbugañajádügü, darúgu joúgua láurügü jára mudún lúma jára gábara, fugiábugu, láu idíjeri, oúserúa wuríba.  } $Jíbiri, áfagatiña léjerajoún jáu, abeichúni, agǘrawagúni láu güríngüri, lúma adaürǘni furísunrugu. 0Y #Ñíñanu würíña ásaaragüdǘwatiña jadújeñu lídaangiñe oúweni joun. Añájein gíñe jíbiri, jiláguatiña lídan luweírin asúfuriruni ladǘga jamájan jíchuguni janágan luágun Búngiu lun jamúga gayáraabei lan jígirawagüdǘniwa. Jímein jamúti jáfarawagún jilágubei luágu líri Búngiu lun gayáraabei lan jásügürün lídaangiñe oúweni lídoun ában ibágari le buídutimaati siélu. X) "ñegútiña wátu geméti janárimeti, séfutiña lueí jáfarawagún jilágubei táu efeín. Ába jéredun ja mérebaña, ñǘbintiña lun gabáfubaña lan wuríburugu, ába jásiiragúniña jáganiñu. 5c !Láu jafíñen, siríguatiña buri fulásu, agúmadija jagía buídu, íderagua lumútiña Búngiu queísi laríñaguni joun. Darú lumuti Búngiu jayúma liñún jaweí, &E ¿Cába ámu cátei naríñaga? Loúguabei dan nun lun nabǘrüjan luágu Gedeón, Bárac, Sansón, Jefté, Davíd, Samuél luma jawágu profétagu. dA Afíñetu Raháb, tó meja jóru, luágu Búngiu, ába tarámuduniña Israelítagu aríaajatiña túbiñe. Ladǘga cátei le, máfarúnwatu lídan le jáfarawagún magáambaditiña lun Búngiu lídan fulásu ligía. Q Láu jafíñen Israelítagu luágu Búngiu, ába jamácharun geyégua láu lubárierun ubúrugu Jericó ságü bináafin luágu sédü wéyu, ába leíguadun loúba lubárierun ubúrugu ligía. S Ladǘga jafíñen Israelítagu luágu Búngiu, ába ladǘgün Búngiu ǘma joun lídaangiñe dúna le gíribei Barána Funáti, lun gayára lan jásügürün eíbugeina camá jamuga múa le mábeiti. Dánti le jabúseerúnbei Ejíptona lun gíñe jásügürün quei jagía, ába ladáuragun dúna jáu, ába jañáradagun.  Láu lafíñen Moisés ladǘgei fédu le gíribei páscua, ába loúnajan abájichaguei tubéneri jában Israelítagu láu jítaü lun dánme lan le lásügürün ánjeli le lánina oúweni, máfarun lámuga ni ában jaraǘ Israelítagu le íbugañaü. N Láu lafíñen Moisés luágu Búngiu, ába lígiruni Ejípto, manúfudeiga lueí ligáñi urúei, reídeiti derégüdagu lídan larítagun camá jamuga aríagu líña lun Búngiu le marijínbei. w Rísitimaati lasándiragun lúngua láu lasúfurirun ǘnabuni lueígiñe Crístu le lúnbei liábin, sügǘ láu laganoún lídan sun lirísin Ejípto, lugúndun luágu afáyeiruajaü le lúnbei líchuguni Búngiu lun, líchigei larítagun. O jímein lumúti lasúfurirun jáma lánigu Búngiu lubáragiñe laganoún buídu tídan lúban urúei, to lánina figoú. Subúdi lumúti luágu madúra lan luwúyeri ugúndani ligía sarágu dan. { Láu lafíñen Moisés, dan le wügǘrijali, májati lun lanügǘniwa queísi tiraǘ liraǘ lurúeite Ejípto,  Láu jafíñen lagǘbürigu Moisés, dan le lagǘriajoúnbei, ába jarámuduni luágu ǘrüwa játi, ladǘga jaríjin luágu buídumeraü lan, janúfudetiña lueí lúrudu le líchugubei urúei lun jañáradawagüdǘniwa wügǘriña irájüñü. G Láu lafíñen José, lubáragiñe loúnwen, aríñagati luágu jáfuriduba lan Israelítagu Ejíptogiñe, aríñaga ligía lun janǘgüni lábu jáma dánme le jígiruni fulásu ligía. F Laú lafíñen Jacób, dán meja le loúwe lan, biní lumuti cáda ában jádaangiñe lirájüñü José, ába ladímurejan luágu luweírigun Búngiu, ragǘñu luágu lígiri lubádun. N Afíñeti Isáac luágu ladǘgübei lán Búngiu le laríñagubei, ába laríñagun joun lirájüñü ja Jacób lúma Esaú luágu labínirubaña lan Búngiu lídan dan le lúnbei liábin. uc Subúdirügü liñáali Abrahám luágu gabáfu lan Búngiu ásta lun lásaaragüdüni Isáac lídaangiñe oúweni, áni ítagaraǘyebe ladǘgüni Búngiu láu líchuguni Isáac lárigoún lun Abrahám lubáragiñe yebe láfaruni. s_ láu sun aríñagaali lán buga Búngiu lun luágu sarágubaña lan linébaanfaangu lídaangiñe Isáac. } s Dán meja le loúchagunbalin Búngiu Abrahám láu laríñagun lun lun láfaruni liraǘ le Isáac jilágubei lun ladágaragüdüni lun, afíñe mémeti luágu Búngiu, rúguatí yebe lúngua lun ledéregeruni liraǘ le ábanrügüti,   Ában buga ageíraü buítimaati jabúseerúbei, ageíraü le siélubei. Ladǘga níjein lan jarítagun luágu cátei le lánina siélu, ligía úa lubeí nibúsigari lan Búngiu lun Jabúngiutebei lan, ába laráanserun ában fulásu joun siélu.   Lun jamúga fulásu lan le ñígiñe lubeí jáfurida ageíraübei le jáluajabei, gayáraayati jamúga jagíribudun járigoún ñíjin. { o Gürígia ja arítagubaña ítara, arúfuda jamúti luágu jáluaja mémeña lan ában ageíraü lun jageírame.  + Jiláguatiña Abrahám jáma lirájüñü láu jafíñen luágu Búngiu, merésibirunga jameí sun le uágubei laríñaga Búngiu luágu líchugubei lan joun, subúdi jamúti luágu lídaanme lan dan le lúnbei liábin, lagúnfuliruba lan Búngiu láu lerérun, ába jagúndaaragun luágu. Subúdi jamúti luágu máma lan jageíra uboú le, jayábin rügǘña ebéluja queísi teréncha ya. b= Láu sun lubeíti weíyaali lan Abrahám lun garaǘ lan, ñǘbinti lun ganébaanfaangubei lan sarágu, quei warúguma ja siélubaña, quei gíñe lágu buri ságoun le lárubei béya le siñábei labájüdǘn. |q Láu gíñe tafíñen Sára, láu sun meja weíyaaru tan lun tagáraüdün, resíbi tumúti ubáfu lúmagiñe Búngiu lun tagáraüdün, garaǘtu ában irájü ladǘga tafíñerun luágu lagúnfulirubei lan Búngiu le laríñagubei. *M Adǘga lumúti Abrahám sun líra ladǘga agúrabaja lan lebélurun lídoun lubuídun ubúrugu siélu le ladǘgübei Búngiu, le adúrarubei lun sun dan. uc Ába laganoún lídan iséri fulásu ligía, láu sun teréncha lan ñi, ladǘga lafíñen luágu lerérun Búngiu lun luágu líchugubei lan fulásu ligía lun. Laganoúa tídan múna adügǘtu láu jára anímaalu, ligía méme gíñe jadǘgübei Isáac, le liraǘ, lúma Jacób, le libári, ladǘga jalágaante lan fulásu ligía lúmagiñe Búngiu. { Láu lafíñen Abrahám, dan le lagúarunbei Búngiu lun lun lígiruni lageíra lun lídin lídoun ámu fulásu le lúnbei láni lan, ába ladǘgüni le lubeíbei Búngiu, ába láfuridun lageíragiñe, ibídiñounga lun jalíñounbei lan. ~f}||_{Izz'y3xxw'uuQtlssqponngmm=ll-k7jLiYhgg&f~edcc%bqa``$__,^]h]\\2[ZZTYYXpX$WVUTTASRR;QQPaOdO NN MLK}JJ3=<<;u;::988W76543392V1.0//P.."-,++V**J)('&%%$$<#""`! >JG+cpKk CF>w d  :  x =s]0MyLachǘlürüba óra, áni niján óra ligía, lun mebéresenwa lan jalía lan jájuduragua gürígia lun Búngiu. Le lúnbei lebéreserunwa láu, ída líña lan ligáburi jájuduragun lun. lúnti jadǘgüni táu sun janígi lídan ában luwúyeri le áuti lagúndaara Búngiu, según lerérun. Niján luwúyeri ájuduraguni le láluajabei Búngiu jámagiñe gürígia. @LyJugúya Samariána, ibídiñeti jun ca lan un jájuduragua, ánjein wagía, subúdi wamúti ca lan un wájuduragua ladǘga lídaangiñe warásan wagía juríu liábin asálbaruni. 5KcÁba laríñagun Jesúsu tun. —Afíñebá nun luágu nítebei lan dan lun jájuduragun lun Búngiu mídinga jugúya luágun wǘbü lígita, ni jídin Jerusalén. \J1Binádu wagǘbürigu ja Samariána, judúguatiña meja lun Búngiu ya luágu wǘbü lígita, ánjein jugúya juríu, aríñagatün luágu Jerusalén lan fulásu le lúnbei ñi lan wájuduragua lun Búngiu. rI]Dan tagáambubalin wǘri to cátei le, ába taríñagun lun. —Afíñetina luágu proféta ban. $HAladǘga seíngüjáña wügǘriña úmatiña bagánawa, áni mamárieiduntibu lúma wügǘri le úmabei bagánawa guetó. Aríñagaadibu inárüni. /GWÁba taríñagun lun. —Mámaritina le maríeitina lúma. Ábati laríñagun Jesúsu tun. —Binárün láu baríñagun luágu mámari ban le maríeiti búma, nFUÁba laríñagun Jesúsu tun. —Beíba oúgei búmari le úmabei bamárieida, ábame biábin. !E;Ábati taríñagun lun. —Rúbei dúna ligía nun, masándirundügǘyaadina lámuga mágürabu, miábin nugúyame ya wélurugu adábura dúna. FDánjein le átuti lídaangiñe dúna le níchugubei, mamágürabudundügüyaali, ladǘga dúna le lúnbei níchuguni lun, géseséenbei lídan lun líchugun ibágari magúmuchaditi lun. lCQ Ába laríñagun Jesúsu tun. —Sun ja átubaña lídaangiñe dúna le, jamágürabudayaba, HB  Jacób, lé meja binádu wadǘgawagun, ígirubalin wélu le woun, guráti meja dúna lídaangiñe jáu sun lirájüñü jáma lilǘgüniña. ¿Weírigutibu funági sügǘ láu Jacób? !A; Ába taríñagun lun. —Úagubeíti cába lan áu badábura dúna áni julíliti wélu le, ¿ída lubáti bíchuguni luwúyeri dúna ligía nun? @+ Aba laríñagun Jesúsu tun. —Lun jamúga subúdi báni edéweejani le líchugubei Búngiu, subúdibeí jamúga cátei lan le amúriajabei dúna búma, bamúriajaña jamúga núma, ába jamúga níchugun ában luwúyeri dúna le gayáraati líchugun ibágari bun, bun. R? Ábati taríñagun wǘri Samariána to lun Jesúsu. —¿Ída liñági bamúriajanbei dúna núma, lárigiñe juríu ban, nugúya Samariána? (Mínsiñeguatiñati juríu joúngua jáma Samariána.) Q>Añángüratí buga láni disípulugu agáñija eígini ubúrugu. =Tiábijati ában wǘri Samariána adábura dúna lídaangiñe wélu le, ába laríñagun Jesúsu tun. —Rúba dúna nun. 0<YÑíñein wélu le únbei jagúara luwélun Jacób, queíti buchá lan luágu Jesúsu eíbuga, ába lañúurun láru wélu ligía. Queí buri amídirugu óra ligía. Q;Ítara liñáti lachǘlürün lídoun ában fulásu lídan Samária gíriti Sícar, yaráfa lun múa lé meja lígirubei Jacób lun José le liraǘ, le ában jádaangiñe binádu wagǘbürigu. R:Lídan weíyaasu ligía lásügürübati loúbawagugiñe Samária. o9WDan le lasúbudirunbalin Jesúsu cátei le, ába láfuridun Judéagiñe lun lagíribudun Galiléoun. ]83láu sun máma lan Jesúsu abásteragüdajabaliña, lánigu abásteragüdajabaña. $7 CAba jagáambun fariséogu luágu gíbetima jamá lánigu Jesúsu sügǘ jáu lánigu Juan, áni gíbetima gürígia ñǘbintiña lun, lun jabásterun, y6k$Le afíñebei luágu Liraǘ Búngiu, gabágariti le magúmuchaditi, ánjeinti le májabei lafíñerun luágu Liraǘ Búngiu, mabágaribei líbe ibágari ligía áni mebélurunbei siélun, láburujarügüba ligáñi Búngiu luágu.U5##Jínsiñeti Liraǘ Búngiu lun, rúlaali gíñe sun cátei lújaburugun. 4w"Le loúnajabei Búngiu, lerérun Búngiu ladímurejabei, ladǘga mébejati líchuguni Búngiu láni Espíritu lun. t3a!Ánjeinti le afíñeruti, lachoúrurubei luágu inárüni lan le laríñagubei Búngiu, láu lafíñerun. 2  luágu gíñe le aríja láalibei lúma le agáamba láalibei ladímureja, míbetiña afíñerutiña luágu le laríñagubei. b1=‘Jesúsu, le ñǘbinbei siélugiñe, joúgiñeñein sun gürígia. Áu, múaruguna áu, áni lérügüñein lánina uboú gunfaráanda nan. Ánjein le ñǘbinbei siélugiñe, joúgiñeñein sun gürígia, b0=ligía lúnti laweírigudúntima, áu lun nǘnabuduntima. Le ñǘbinbei siélugiñe \/1Lídan ában maríei, adári ligía táubei ladári. Léti lumáda adári, le ñíbei agáambei, oúnwenbun lugúndan láu lagáambuni ladímurejan. Ítara níña gíñeti, oúnwenbun nugúndan luágu Jesúsu, .Agáamba jumúti lubeígia naríñagun jun furáangu luágu máma lan áu Crístubei, luágu áu lan ában le oúnajoúbei lubá. -Ába laríñagun Juan joun. —Siñáti níjein lan ni cáta lúma ni ában gürígia ánjein máma lubeí líchugun Búngiu lun. ),KÁbati joúdin aríñaga lun Juan. —Aríjabásan maésturu, wügǘri lé buga búmabei luágu óubaü le ñígiñe lubeí láfurida wéyu libíti dúna Jordán, le ligíra lé meja uágubei badímureja woun, guetó labásteragüdajaña gürígia áni jafálaruñeíti sun gürígia. |+qÁbati jagúmeserun jádaangiñe lánigu Juan asígeneja jáma juríu luágu igáburi le lánina arúmaduni. D*Lubáragiñe ladaürǘn Juan lasúsereda sun cátei le. D)Ñíñein gíñe Juan abásteragüdaja lídan fulásu le gíribei Enón, yaráfa lun Sálim, ladǘga ñíñein lan sarágu dúna, ába buríti jayábingua gürígia, ába jabásterun. (Lárigiñe sun cátei le, ába lídin Jesúsu jáu láni disípulugu Judéoun, ába leréderun átiri dan ñi, abásteragüdaja. L'Ja adǘgübalin lugúndan Búngiu, jínsiñeti joun lun lídan jamá larúgounga lun larijíniwa luágu jarúma lan le jadǘgübei, láu lubáfu Búngiu. Ladímurejaanya Juan luágu Jesúsu 4&aSun ja adǘgübaña cátei wuríbati, iyéreeguti larúgounga joun, ába jadísedun lueí larúgounga ligía, lueí lasúbudirúniwa cátei wuríbati le jadǘgübei. %wJa mafíñebaña, gadúnrunjaña ligíbugiñe Búngiu ladǘga dán buga le niábinbei uboúagun lun narúgoungagüdün láu, gúndaatimaatiña lílana ubóu láu lubúriga sügǘ láu larúgounga, ladǘga cátei lan wuríbati jadáagubei. p$Y‘Le afíñeti nuágu, áu le Liraǘ Búngiu, barǘ lumuti Búngiu quéisi madúnrunti, ánjein le mafíñeti, gadúnrunjali ligíbugiñe Búngiu ladǘga mafíñen lan nuágu, áu le Liraǘ Búngiu le ábanrügüti. #+Moúnajan lumútina Búngiu áu le Liraǘ uboúagun lun níchugun jadúnrun gürígia, loúnajanina lun jasálbarun ja uboúagubaña nuágu. /"W‘Weíriti jínsiñe gürígia ja uboúagubaña lun Búngiu darí lun loúnajanina, áu le Liraǘ le ábanrügüti, lun noúnwen luágu jafígoun, lun sun lan ja afíñerutiña nuágu, mídin jamámuga máfiougati, siélun lámuga joúdin, abágarida ában ibágari le magúmuchaditi. 1![lun sun lan le afíñeruti nuágu, mídin lámuga máfiougati, siélun lámuga lídin abágarida ában ibágari le magúmuchaditi. Lísiñejabu Búngiu joun gürígia K Ítara queí meja liñúrunun Moisés tiyáwa jéwe luágu wéwe lídan fulásu mageírawati lun jasálbaruba lan sun ja aríjitiña tuágun, ítara liñá giñe niñurúaba lan luágu gurúwa J  ‘Úagili ni ában amúdeiruti siélun, lárigiñe ába larárirun ñígiñe lun gayára lan geféen lan luágu nueídügüya, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti, le gábanbei siélu. ) Ánjein mafíñen jubeí nun dan le nadímurejan jun luágu buri cátei le lánina uboú, ¿ída lubági jafíñera luágu le lánina siélu? =s Ninárün báu luágu le lan wasúbudirubei, ligía lan wadímurejabei, geféen wagía luágu le aríja wamáalibei, jugúya fariséogu, mafíñetün luágu le waríñagubei jun. |q Ába laríñagun Jesúsu lun. —Ába oúnwenbun maésturu Israélna amǘrü, ¿ibídiñeti cátei le bun? Q Ábayati laríñagun Nicodémo lun. —¿Ída lubásan cátei le? mSÍtara quei láfurun garábali le ñígiñe lumúti labúseera, agáambabei lamúri, ibídiñeti bun jalíagiñe lan liábin ni jalíñoun lan lídin, ítara jáña gíñe sun ja agǘriajoúbaña lídaangiñe Sífiri Sándu. nUMaweíridalá banígi luágu naríñagun bun luágu lúnti lánya jagǘriajoúniwa sun gürígia. lQLe agǘriajoúbei jádaangiñe agǘbürigu ja gürígiabaña, ítara líña ligáburi queísi jagáburi gürígia, le agǘriajoúbei lídaangiñe Sífiri Sándu, ítara líña ligáburi queísi ligáburi Sífiri Sándu. Z-Ába laríñagun Jesúsu lun. —Ninárün báu luágu le lan magǘriajoúnti lídaangiñe dúna lánina abásteruni, lúma lídaangiñe Sífiri Sándu, siñáti lebélurun lídoun larúeijan Búngiu. CÁba laríñagun Nicodémo lun. —¿Ída lubági lagǘriajoúnwaya ában wügǘri weíriyaali? ¿Gayáraati funági lebélurunya turágeirugun lúguchu lúnya tagǘriajani? !Ába laríñagun Jesúsu lun. —Ninárün báu luágu le lan magǘriajoúnwayati, siñáti lebélurun lídoun larúeijan Búngiu. 'GÁba lídin Nicodémo ayánuja lúma Jesúsu gúñoun, ába laríñagun lun. —Maésturu, subúdi wamúti luágu Búngiu lan oúnajabalibu arúfudaja woun, ladǘga úati ni ában lun gayára lan larúfuduni lubáfu láu miláguru quei badǘgüni ánjein úa lubeí Búngiu lúma. z oÑíñein ában wügǘri lánina jadámurin fariséogu, ába jádaangiñe jábutigu juríu, gíriti Nicodémo. Mabúseerunti laríñawagúniwa lun ída jáña lan gürígia, ligía lúngua subúdi lumúti cátei lan tídaanbei janígi.mSÁnjeinti Jesúsu, míchaagunti lúngua jájaburugun ladǘga subúdi lániña cátañañanu lan. U#Dan le Jerusalén lubeí Jesúsu lídan fédu le lánina páscua, sarágu jáña afíñerutiña luágu dan jaríjinbaalin miláguru buri le ladáagubei lun larúfuduni luágu ligía lan Crístubei. +OLigía dan lubeí le lásaarun lídaangiñe oúweni, ába jarítagun luágu dimúrei lé meja laríñagubei, ába jafíñerun luágu sun le tídaanbei líburu to Lerérun Búngiu lúma luágu dimúrei buri lé meja laríñagubei joun. Subúsiti le tídaanbei janígi gürígia lun Jesúsu QLúgubu guánarü Jesúsu témpulu to uáguboun ladímureja joun. ( IÁba jaríñagun juríu lun. —Bián-wein-sísi irúmu janǘgün adǘgoun témpulu to, ¿lun biyáraaboun lan aráramagüda lídan ǘrüwa wéyu?  wÁba laríñagun Jesúsu joun. —Güríngua jumoún témpulu to, naráramagüdáyaboun lídan ǘrüwa wéyu.  )Ábati jaríñagun juríu lun. —¿Ca miláguru barúfudubei woun lun wasúbudiruni ánjein garícha bubeí lun badǘgüni cátei le?  1Ábati jarítagun láni disípulugu luágu laríñawagún tídan líburu to Lerérun Búngiu. “Jángitina táu búban táu sun nanígi.”  5Ába laríñagun joun ja alúgurajabaña únjun. —¡Sagájumei sun cátei le yágiñe! ¡Manǘga jumoún lúban Núguchi lun jalúguraagüleme! $ADan le laríjinbalin Jesúsu cátei le, ába ladǘgün ában labeíjagüle láu gúrudu, ába labúgaguniña sun jagía lídaangiñe tübǘrürü témpulu jáu sun jalǘgüniña mudún jáma bágasu. Chagálei jaseínsun ja asáansijabaña seínsu, garábagualeí jadábulan. _7Ñi ladáriraña ja alúgurajabaña bágasu, mudún, únjun, jáma buri ja ñúnbaña lídan jabára le ñí lubei jasáansija seínsu joun gürígia. Lídan tübǘrürü témpulu ladáriraña sun gürígia ja. ve Ábati lídin Jesúsu ubúrugu Jerusalén ladǘga yaráfaali lan jafédun juríu le lánina páscua. nU Lárigiñe cátei le, ába lídin lídoun fulásu le gíribei Capernaúm, úara túma lúguchu, lamúlenu, jáma láni disípulugu, ába jeréderun átiri wéyu ñi. Labúgaguniña Jesúsu alúgurajatiña témpulurugugiñe Z- Cátei le, le ladǘgübei Jesúsu lídan fulásu le gíribei Caná le lídaanbei Galiléa, ligía furúmiñetibei miláguru le áubei larúfudei luweírigun, ába jafíñerun láni disípulugu luágu. / ába laríñagun lun. —Sun gürígia seríwi jamútu tubuídun-ágei diweín furúmiñe, dánti le guráaña amísurajoútiña gíbe, ligía jéjeeragun diweín to furúmieguarügü, ánjeinti amǘrü, ába bareídunun tubuídun-ágei diweín darí guetó baságaroun.  Ábati loúchuni le aríjubei láu fédu dúna ligía salígua lun diweínme, ibídiñoun lun jalíagiñeti lan, ja rügǘñanu éjeeragubaña asúbudirei, ladǘga jagía lan adáburubalin dúna. Ábati lagúarun le aríjubei láu fédu lun le amárieidubei, 3Ábati laríñagun Jesúsu joun. —Dabú jumati murúsun tídaangiñe, ábame janǘgüni lun le aríjubei láu fédu. Ába jadǘgüni ítara. Ába laríñagun Jesúsu joun éjeeragutiña. —Buíngüda jumoún sun dináa to láu dúna. Ába jabuínchagüdünun buídu buídu. DÑíñoun sísi dináa láutu dǘbü tíbe to jayúsuruboun juríu lun jachíbagun joúngua según jagáburi. Ságü ában dináa tugúya, barǘtu wein o darándi gálun dúna. f~EÁba taríñagun joun ja éjeeragubaña. —Adǘga jumeí sun le laríñagunbei jun. }Ába laríñagun Jesúsu tun. —¿Cági uágu baríñagei le nun, núguchu? Machǘlügili dan lun nídejan lídan cátei le. b|=Ába tagúmuchun diweín, ába taríñagun lúguchu Jesúsu lun. —Gumújatia diweín. ^{5amísurajoúati gíñeti Jesúsu jáu sun láni disípulugu lídoun maríei ligía. z )Ǘrüwa wéyu lárigiñe, ñíñein ában maríei lídan ában fulásu gíriti Caná, le lídaanbei Galiléa. Ñíñounti lúguchu Jesúsu, Ty #3Aríñagati gíñe Jesúsu. —Ninárün jáu, luágu jaríjubei lan siélu junréñu, añájame láni Búngiu ánjeligu aweínja lúma arárija noúgiñe, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti.Ax }2Ába laríñagun Jesúsu lun. —¿Bafíñerunbei nun ladǘgarügü naríñagun bun luágu aríja nánibu tábugiñe tídibu ígo? Baríjubati cátei weínamutimáati lueí le. w 1Ábati laríñagun Natanaél lun. —Maésturu, amǘrü Liraǘbei Búngiu, amǘrü jarúeitebei Israelítagu. Sv !0Ába laríñagun Natanaél lun. —¿Ída liñági basúbudirunina? Ába laríñagun Jesúsu lun. —Aríja numútibu lubáragiñe lagúarun Felípe bun, dan le tábugiñeñadibu lan tídibu ígo. u 9/Dan le laríjin Jesúsu layárafadun Natanaél, ába laríñagun. —Nitén ában ladǘgawagun Israél le tímatimaati, úati yéguaü lídan. t .Ába laríñagun Natanaél. —¿Níjein funági Nazarétna buíti? Ába laríñagun Felípe lun. —Jigábu baríja. s -Ábati lídin Felípe áluajei Natanaél, ába laríñagun lun. —Aríja wamáali wügǘri le uágubei labǘrüja Moisés tídan líburu to lánina lilúrudun Búngiu, le gíñe uágubei jabǘrüja profétagu—Jesúsu le liraǘ José le Nazarétna. br ?,Felípe ligía, Betsáidana le ñí lubei gíñe lagánawa Andrés láu sun Pédro. q +Larúgan, ába larítagun Jesúsu lídin loúbawagun Galiléa, ába ladúnragun lúma Felípe, ába laríñagun lun. —Falábana. ;p q*Ába lanǘgüni Andrés Simón le ñíjin lubeí Jesúsu, ába laríaguni Jesúsu Simón ligíbuagun, ába laríñagun lun. —Simón, amǘrü le liraǘ Jonás, guetó Céfasba bíri, míni lan íri le. Pédro, o dǘbü. Lanúadiruniña Jesúsu Felípe lúma Natanaél lun lánime disípulugu go I)Lubáragiñe ámu cátei, ába lídin Andrés álugei Simón Pédro le líbugaña, ába laríñagun lun. —Darí wamaali Mesías, le Crístu, le lanúadirubei Búngiu lun lasálbaruniña gürígia lídaangiñe jafígoun. n #(Andrés, le lamúlen Simón Pédro, ligía ában jádaangiñe biáma ja agáambubalin le laríñagubei Juan ába jafálaruni Jesúsu. fm G'Ába laríñagun Jesúsu joun. —Jigoúgu jaríjei. Ába joúdin, ába jaríjini jalía lan lagánawa, ába jásügürüni líbiri wéyu ligía lúma, ladǘga queíburijali lan gádürü rábounwéyu óra ligía. 8l k&Ábati ladígiragun Jesúsu lárigoún, quei laríjin jafálaruni, ába laríñagun joun. —¿Ca jabúseerubei núma? Ába jaríñagun lun. —Maésturu, ¿jalía bagánawa? ak =%Ába jagáambuni biáma lánigu Juan laríñagun ítara, ába jafálaruni Jesúsu. j 5$Dan le laríjinbei Juan lásügürün Jesúsu, ába laríñagun. —Niján wügǘri le lanúadirubei Búngiu lun lagídaruni jafígoun gürígia. Li #Larúgan, ñíñeinya Juan jáma biáma jádaangiñe lánigu. wh i"Aríja náaliti, geféen áu luágu ligía lan Liraǘbei Búngiu. Furúmiñetiña láni Jesúsu disípulugu .g W!Ibídiñetí yebe nun cátei lan wügǘri ligía, aríñagarügaali meja le oúnajabalina abásteragüdaja láu dúna, nun. “Dánme le baríjin larárirun Sífiri Sándu ábame laráramun lábulugu ítaga wügǘri, ligía wügǘri ligía le abásteragüdajabei láu Sífiri Sándu.” f  Aríñagati gíñe Juan. —Aríja numúti Sífiri Sándu camá ában únjun, larárirun siélugiñe, ába laráramagun lábulugu. {e qNi áu, ibídiñetí meja wügǘri ligía nun, abásteragüdajádina láu dúna lun jasúbudiruni Israelítagu. ?d yLuáguñaja nadímureja dan le naríñagunbei. “Liábinba ában wügǘri nárigiñe le weíriguti sügǘ náu, ladǘga níjeinjali lán meja lubáragiñe nagǘriajoún.” c Larúgan, ába laríjin Juan liábin Jesúsu ayárafadeina lun, ába laríñagun joun lánigu. —Niján le loúnajabei Búngiu lun loúnwen luágu jafígoun gürígia queísi meja lafarúniwa mudún lídan dan ligíra luágu jafígoun gürígia. b  Sun cátei le, lídan fulásu le gíribei Betábara lasúsereda, luágu oúbaü le ñígiñe lubeí láfuara wéyu libíti dúna Jordán, le ñí lubei labásteragüdaja Juan. Wügǘri le loúnajabei Búngiu lun loúnwen luágu jafígoun gürígia ua eliábinba nárigiñe, wügǘri ligía, madǘnatina ni lun jamúga nafáragaduni tagǘrüga ligeídin. u` eÁba laríñagun joun. —Áu, láu dúna nabásteragüdaja, níjein ában ibídiñeti jun jagánagua, _ ábati jaríñagun lun. —Ánjeinti máma bubeí Crístu, ni Elías, ni proféta ligía, ¿cáti uágu babásteragüdaja? W^ )Ja ñǘdünbaña adímureja lúma Juan, lánigu jadámurin fariséogu, y] mÁba loúnabuniña láu méme dimúrei lé meja laríñagubei proféta Isaías. —Áu ában le agúarajabei lídan fulásu le mageírawati. “Aráanse jumoún janígi lubá liábin Wabúreme queísi ladárarúniwa ǘma surúti.” \ ;Ábati jaríñagun lun. —¿Cátabuti? Mósutia wanǘgüni boúnabagüle joun ja oúnajabaliwa. ¿Cági gayáraabei baríñagun woun buoúgua? p[ [Ábayati jálügüdüni. —¿Cátabuti? ¿Proféta Elías amǘrü? Laríñaga joun. —Uá, máma áu. Ábaya jaríñagun lun. —¿Amǘrü proféta ligíra le lúnbei liábin? Ába laríñagun joun. —Máma gíñe áu. ?Z {Ába laríñagun joun furáangu. —Máma áu Crístu. Y 'Ába joúnajan juríu ja Jerusalénna fádirigu jáma wügǘriña jádaangiñe ladǘgawagun Leví álügüdei Juan cáteiñein lan. ^X 7Úagili ni ában aríjiti Búngiu, Liraǘ le ábanrügübei le yaráfabei tun lanígi, ligía arúfudubalin woun ída líña lan Búngiu. Ladímurejan Juan le abásteragüdajabei luágu lufúleisein Jesucrístu W Lúmagiñe Moisés lerésibirúa lilúrudun Búngiu, ánjeinti ínsiñeni lúma inárüni, lídaangiñe Jesucrístu liábin. YV -Sun wagía ibíjaadiwa sarágu abíniruni lídaangiñe luweírin lirísin. U Adímurejati Juan luágu, ába laríñagun. —Niján léñaja uágubei nadímureja jun dan le naríñagunbei luágu le lan ubábei naráanseja ǘma, weírigutima lan sügǘ náu, ladǘga níjeinjali lán meja lubáragiñebei nagǘriajoún. )T MLigírati meja le Dimúreibei, le méme Búngiu Irájübei, ñǘbinti lun ítara lúba lan quei furúmierügü gürígia, ába laganoúniwa wádan. Aríja wamúti luweírigun, uweíriguni le ladǘnabei Liraǘ Búngiu le ábanrügüti, le buínbei láu areíni lúma inárüni. DS  Mítaraantiñatia quei jasáanigu agǘbürigu ja gürígiabaña, ja agǘriajoútiña quei furúmierügü gürígia o láu lan lugúndan ában wügǘri, lirájüñü Búngiu jagía. R   Láu sun líra, añájein erésibiruti, ába jafíñerun luágu, ába líchugun ubáfu joun lun lirájüñübaña lan Búngiu. IQ   Lageíroun yebe liábin, merésibirun jamúti lílana lageíra. P 1 Ñǘbinti uboúagun, áni láu sun lídaangiñe lan ladǘgei Búngiu uboú, manǘgün jamúti lirájüñü uboú quei Búngiu Irájü. 2O _ Búngiu Irájü, le queísigubeirügübei ában lámpu le tímatimaati lun larúgoungadágüdün jáu sun gürígia, lachǘlürüña meja uboúagun lídan dan ligía. N Máma Juan le lúnbei larúgoungadágüdün jáu gürígia, ában wügǘri ligía le oúnajoúbei lun ladímurejaba lan luágu. M Juan, lúnti líchugun fe luágu, lun gayáraabei lan jafíñerun sun gürígia luágu cátei le lúnbei laríñaguni dánme le liábin. NL Ñíñein meja ában wügǘri loúnajan Búngiu, gíriti Juan, le ñǘbinbei lun líchugun fe luágu Búngiu Irájü le lúnbei liábin uboúagun lun larúgoungadágüdün jáu gürígia. sK aRúti larúgounga queísi lámpu lídan lubúriga, áni lásiñerubei lubúriga lámpu ligía éñegucha. fJ GLigía íchugubei ibágari lun sun cátei, áni ligía arúgoungadagüdübei jáu gürígia. dI CLídaangiñe ladǘgei Búngiu sun cátei, úati ni cáta adügǘti le máma ladǘga. cH ALídan lubeíti lagúmeserunbei sun cátei, lúmañein Búngiu Úguchili Búngiu Irájü. 'G KDan le lagúmeserunbei sun cátei, níjeinjali meja Dimúrei (le ámu íri lun Búngiu Irájü), lúmañein Búngiu le Dimúreibei, áni Búngiu méme ligía. F#subúdi jumeí luágu furúmieguarügü lan agíribudagüdüti le afígounjabei lídaangiñe luríban lémeri, lasálbaruboun lan luwáni afígounjati ligía lueí tídin máfiougati, áni ferúdunagüdaleíme sarágu lifígoun gürígia lé yebe acháragadubei.EyNidújeñu, ánjein egéyeda ában jídaangiñe lueí ǘma le richábei, liábin ámu lun lagíribudagüdüni, qD[Lárigiñe, dánya le layúmuragun, ábaya lájuyun júya, ábaya tájüchün sun inádirigu uboúagu. >CuProféta Elías ában meja wügǘri quei wagía, dan le lamúriajanbei lídan layúmuragun lun Búngiu lun májuyun lan júya, reídeiti júya májuyunga ǘrüwa-irúmu-dimí. oBWLigía, gúfese jumeí lubeí jifígoun joun jidújeñu lueígiñe Jesucrístu, áni ayúmuragua jugúyame jawágu lun jareídagun. Weíriti lubáfu ayúmuraguni lun Búngiu le ladǘgübei gürígia le buíti táu sun lanígi. A!Dánmeti le jayúmuragun láu afíñeni, ábame lareídagun sánditi, áni ánjein gíñe afígounjaali lubeí, ferúdunawabei lifígoun. 0@YÁnjein sándiñein lubeí, lúnti lagúarun joun tábutigu ligílisi lun jayúmuragun lun Búngiu luágu, lúma lun jájurudaguni láu áili lídan líri Wabúreme. b?= Ánjein lasúfuriruña lubeí ában jídaangiñe, lúnti layúmuragun lun Búngiu. B>} Loúgiñe sun cátei, nidújeñu, máfiñura jumá ni luágu líri siélu, ni luágu líri múa, ni láu ámu luwúyeri áfiñuruni lun jachoúruruni jerérun. Dánme le jaríñagun “ánja”, lun ánja lan, dánme gíñe le jaríñagun “uá”, lun gíñe uá lan, míchugun lámuga Búngiu jidúnrun. =  Wagía, barǘ wamutiña ja awándubalin asúfuriruni queísi gürígia gúndaatiña. Agáambaadün luágu lugúraasun Job, áni subúdi jumáali gíñe ída líña lan fuleísei láni Búngiu lagúmujoún óra, lugúndun areídati Búngiu, gudémejabu. <3 Nidújeñu, barǘ jumaña profétagu já meja adímurejabaña lídan líri Wabúreme queísi ában jémpulu lánina gurásu luágu asúfuriruni. $;A Nidújeñu, mequéjera jumá jawágu jidújeñu lueígiñe Jesucrístu, magúserawagüdǘn jumámuga, yaráfaali lidáani Búngiu lun lagúseragüdün. k:OGagúraasun jumá gíñe, máburujan ligíame jarǘna, lugúndun madíseeli liábin Wabúreme. 9Ligía lubeíti, nidújeñu, gagúraasun jumá daríme liábin Wabúreme Jesúsu. Ábunaguti le agúrabubei ladǘgün alúbajani buíti, lúnti lagúrabajani furúmiñeti júya luágun líla linádirigu lúma lagúmujoún júya luágun lun láfunadun. 08YRújadün jadúnrun ja madúnrunbaña, áfaragua jumáña jilágubei, madǘgünga jagía ni cáta le lébuna jáfaraguniña. Gurásu lúma ayúmuraguni lun Búngiu o7WRúguaadün júngua lun ában ibágari lánina wéndei lúma ugúndani ya uboúagu, ibíja jumáali sun le jabúseerúbei quei jadíbunedagüdǘniwa anímaalu lubá jáfarun, yaráfaali gíñe jagǘnrinchawagún sun jugúya. g6G¿Ánti fáyeiti le míchu jubeí joun ja ñadágimeinbalin jichári? Ánjein jamúga gayáraati, lagúajaña jamúga fáyeiti ligía luágu jidúnrun, agáamba láali Búngiu jamúriajan ñadágimeintiña jagía juágu. r5]Gájüjali jigólun lúma jáni pláta, áni láu cátei méme le, arijúati jarǘgüren, ábame jagǘnrinchawagún lueígiñe camá jamuga láu wátu geméti. Oúndaraguaadün sarágu irísini lídoun buri lagúmujoún dan le. S4Ñaláali buri jirísin, jou jamáaru jamútiri janáangun to fínuboun. 63 g¡Agáamba jumeí cátei le, jugúya rísitiña le wuríbabei igáburi! Chülǘjali óra lun jayájuajan, wágua jugúyame luágu buri lamíselu le lúnbei jasúfuriruni. 2'Afíñetina luágu ánja jumá lun sun le, wel, le subúdijabubei lun ladǘgün buíti áni madǘgün lumúti, ladǘgüña figoú. 1Ánjeinti jugúya, jadímurejan láu pántaü luágu cátei le jarítagubei lun jadǘgüni, áni sun pántaü le, mabuídunti. t0aAríñagarügütün jamúga. “Ánjein busén Búngiu, wabágariduba, ábame wadǘgüni le o líra.” D/¿Ída liñásan jasúbusiruni cába lan asúsereda jarúga? ¿Cáteiñeigi jibágari? Ítara líña quei jeméreedu le asáliragubei luágu murúsun dan, lárigiñe ába lagúmuchagun. Z.- Guetó, agáamba jumeí cátei le, jugúya le aríñagubei. “Ugúñe o jarúga woúdiba lídan ítaga fulásu, ábame webélujan ñi ában irúmu, wawádigimaribei waseínsun lun wabíjin lánwoun.” -  Ában rügǘñein agúseragüdüti, le íchugubalin lúrudu ligía, le Crístubei méme, lérügü gabáfubei lun lasálbajan o lun lagǘnrinchagun. Ánjein bugúya, ¿cátabuñadíbugi lun badárirun lidúnrun ámu? Machoúrurunwalá luágu jarúga ,  Nidújeñu, madímureja jumá wuríba jawágu jíbirigu. Le adímurejati wuríba luágu lidúje, o ladárirun lan lidúnrun, ladímurejaña wuríba luágu lilúrudun Crístu le aríñagubei luágu moun láni ladügǘniwa, áni ladáriruña mégeiti luágu. Ánjein jadǘga líra lubáragiñe jadǘgüni le lubeíbei lúrudu, jíchaaguña júngua queísi agúseragüdüti. x+i Ǘnabuguagüda jumá júngua ligíbugiñe Búngiu, ábame líchugunün íñugu. Adímurejani luágu idújei P* Lídan le jayárafadun lun Búngiu, aságürija jumá luágu jifígoun láu águiraü. Gáritá janígi luágu luríban jigáburi lúma Búngiu, sáansigualá jugúndan lun íruni luágu jifígoun. a);Yaráfa jumá lun Búngiu, ábame gíñe layárafadun jun. Jugúya le busénbei jesériwidun lun Búngiu lúma lun uboú, gafígounjadün, ítara líña lubeíti, jarúmagüda jumeí jigáburi túma gíñe janígi. ((IRúgua jumá júngua lábugiñoun leréreejan Búngiu, rára jumá derégüdagu láu lubáfu Búngiu, mabáfu lámuga Máfia juágu, ábame lanúrajan jueí. &'EÍderagua lumútiwa Búngiu láu lareíni, láu líchuguni ubáfu woun lun wáfaruni gimúgaü le wádaanbei jilágubei. Taríñajare Lerérun Búngiu. “Rúlumuti Búngiu lanágan jawágun ja barǘguabaña joúngua, áni íderagua lumútiña ja ǘnabugubaña, láu lareíni.” l&Q¿Jarítaguatǘnsan luágu mála lan le taríñagubei Lerérun Búngiu luágu buri cátei le? ¿Jarítaguatün funági luágu Espíritu lan le lagánawagüdübei Búngiu wádan ában lan espíritu le lánina gimúgaü? Uá. %¡Gürígia múaraantiña! ¿Ibídiñetísan jun luágu ánjein lan gamádagua jubeí lúma uboú, jáganiñein lan Búngiu? $Ánjein jamúriaja, mibíjin jumúti lugúndun luríban jamúriajani, jabúseeruni lun jagástaruni luágu lagǘbüri jugúndan. p#YBuséntün som cátei, queíti siñá jumani ibíja, ába jáfarajan. Gimúgatün luágu som cátei, queíti siñá jumani ibíja, ába jageíndagun. Mibíjin jumúti le jabúseerúbei lugúndun mamúriajan jumáni lúma Búngiu. " ¿Cá buri ueígiñe jabúseera jawúribujan, lúma jageíndagun? Ladǘga buri lagǘbüri ayúmajani le jídaanbei súnwandan. !Ja áluajabalin darángilaü, bunáguatiña ílaü lun lalúbajoúniwa ában ibágari le richáguati jádan, lúma jádan ámu. Ánjaña ja gámabalin subúdi le lúmagiñebei Búngiu, furúmiñe níjein ában ibágari jarúmati jawágu, gálumatiña, areídatiña, gagáambaditiña, gudémejabutiña, adǘga jamúti le buídubei, ában lábu janǘgüniña sun gürígia, furáangutiña. Lugúndun le ñí lumuti gimúgaü lúma marítawaguni jawágun ámu, níjein chagáguaü ñi lúma sun luwúyeri wuríbani. +OMáma niján luwúyeri subúdi le ñǘbinbei lúmagiñe Búngiu, ában subúdi le lánina uboú líra, le lánina jasáminan gürígia, le láni méme Máfia. I Ánjein níjein lubeí gimúgaü tídan janígi, áni jadǘgüni cátei láu jarítagun juágun guánarügü, moún lumútiti janáangun júngua luágu jisúbudin, lugúndun iyéeni líra. ,Q Ánjein níjein lubeí ában chu táu jídan, gunfaráanda ligía, arúfudaleí láu lubuídun loúserun, láu ǘnabugubuni le líchugubei lisúbudin lun. fE ¿Gayáraatisan tagíindun ában tídibu fígi fáluma, ódi gayáraati tagíindun tídibu beíbei fígi? Siñáti giñéti láfuridun dúna bímeti lúma dúna básuati lídaangiñe méme ában. Subúdi le inárünibei _x~~}}!||@{{{zyy xx?wzvvuXtt@s^r:qCppxooBnmmbll==J<—Según walúrudun, siñáti wasíadiruni ában wügǘri magáambunga wameí furúmiñe lun wasúbudiruni ca lan lidúnrunbei. 2Nicodémo, le ñǘdünbei adímureja lúma Jesúsu gúñoun, ligía ában jádaangiñe fariséogu, ába laríñagun joun. {o1Ánjaña gürígia ja, ja afálarubalin wügǘri ligía, ja ibídiñejabubaña lun lúrudu, íñarawagúaaña. kO0¿Níjein funági ában jádaangiñe wábutigu o jádaangiñe lan fariséogu afíñeruti luágu? mS/Ábati jaríñagun fariséogu joun. —¿Ígiraguagüdaadün gíñe júngua lun leyéedunün? nU.Ába jaríñagun polisía. —¡Úagili ni ában adímurejati quei ladímurejan wügǘri le! :m-Ába jagíribudun polisía ja tánina témpulu jarigoún jámoun fariséogu jáma jábutigu fádirigu. Ába jaríñagun joun polisía. —¿Ca uágu manǘgün jubálin? ~u,Ñíñanu yebe abúseerutiña jadáürüni, úati ni ában adǘgüti. Mafíñetiña gumádimatiña luágu Jesúsu K +Ába lubeíti jafánreinragun gürígia lueígiñe Jesúsu. " =*Taríñajare Lerérun Búngiu luágu ladǘgawagunbei lan urúei Davíd Crístu, áni Beléngiñetibei lan, fulásu meme le ñígiñeti lubeí Davíd. { o)Jaríñaga jíbiri. —Niján Crístubei. Jaríñaga jíbiri. —¿Ída lubásan Galiléanabei lan Crístu? ' G(Ñíñanu jádaangiñe gürígia, dan le jagáambunbalin cátei le, ába jaríñagun. —Inárüni luágu niján lan proféta lé meja lúnbei liábin. 'Laríñaguña Jesúsu láu líra luágu ja lan afíñerutiña luágu, jerésibirubei lan Sífiri Sándu, dan ligía, miábingili Sífiri Sándu ladǘga magíribudungili lan Jesúsu larigoún siélun lídoun luweírigun. Fánreinguaü jádan gürígia uc&Le afíñeti nuágu, láwiyujaba dúna wínwanti tídaangiñe lanígi, quei taríñaguni Lerérun Búngiu. fE%Le lagúmujoún wéyu lídan fédu ligía, ligíatima weírigubei. Lídaanti wéyu ligía, ába laráramun Jesúsu, ába laríñagun láu umálali reínti. —Le mágürabutu luwáni, ñǘbinlá númoun, gurála. 'G$¿Ca míni lan láu laríñagun woun. “Jáluajabadina, madári jubádina ladǘga siñábei lan jídin le ñíbadina lubeí”? Líseesen dúna wínwanti uc#Ábati jagúmeserun juríu álügüdagua jámagua. —¿Jalíñounba funásan lídin le siñábei lubeí nege wadáriruni? ¿Leíbuga funa jámoun juríu ja jagánaguabaña gürígia ja güriégu, lun larúfudajan joun güriégu? eC"Jáluajabadina, madári jubádina, ladǘga siñábei lan jídin le ñíjinbadina lubeí. }!Ábati laríñagun Jesúsu. —Murúsunrügübei dan neréderun júma ya, ábame nagíribudun lúmoun le oúnajabalina. 4a Ába jagáambuni fariséogu le jaríñagubei gürígia luágu Jesúsu, jagía jáma jábutigu fádirigu, ába joúnajan polisía témpulurugugiñe lun jadáürüni. SSarágu jáña afíñerutiña luágu, ába jaríñagun. —Dánme le liábin Crístu, ¿ladǘgüba funági ámu miláguru sügǘ láu wügǘri le? Joúnajan fariséogu polisía adáürei Jesúsu Ába yebéti jabúseerun jadáürüni, úati ni ában agúuruti luágu ladǘga machǘlügili lan dan lun loúnwen. \1Áu, subúdi numúti ladǘga lúmagiñe lan niábin, áni ligía oúnajabalina. 5~cDan lagáambubalin Jesúsu cátei le, dan larúfudajaña lubeí témpulurugu, ába laríñagun rein. —¡Subúdi jumútina lubeíti, subúdi jumeí jalíagiñe lan niábin! Máma láu náni núngua niábin, ában le inárünibei luágu níjein lan, ligía oúnajabalina, áni ibídiñeti jun. } Subúditi woun jalíagiñe lan liábin le, ánjeinti dánme le liábin Crístu, ibídiñebei ni ca un jalíagiñe lan liábin. 6|eNijánga adímureja ligíbugiñe guríriguaü, áni úati ni ában aríñaguti ni cáta lun. ¿Léfunasan afíñe jamá gumádimatiña luágu wügǘri lan le Crístubei? {#Ábati jagúmeserun jádaangiñe ja aganoúbaña Jerusalén álügüdaja. —¿Másan niján le jáluajabei lun jáfaruni jilágubei? zMasáminara jumá luágu cátei quéisi larijíniwa, samína jumá luágu quéisi lubeí. Ladímurejan Jesúsu luágu ladǘgawagún yÁnjein adǘga jubálin líra íbini lídan lan wéyu le eméraaguagülei lueírügü jadǘraaguni lilúrudun Moisés, ¿cáti uágu jagáñida núma lueígiñe nareídaguagüdüni lúgubu ában wügǘri dayárugubei lídan wéyu le eméraaguagülei? &xEArúfudaja lumúti Moisés luáguti jagáburi juríu le circuncisión, (láu sun máma lan ligía agúmeserubalin igáburi ligía, jagúmeserun binádu lagǘbürigu lubáragiñe), ligía lébubei lerésibirun ában irájü circuncisión íbini lídan lan wéyu le eméraaguagülei. w3Ába laríñagun Jesúsu joun. —Luágurügü ában cátei le nadǘgübei lídan wéyu le eméraaguagülei laweírida janígi sun jugúya. sv_Ába jaríñagun lun. —Níjein espíritu wuríbati bídan, ¿ca busénbei láfarunibu jilágubei? @uy‘¿Ma inárüni luágu rúlaani Moisés lúrudu jun? Láu sun líra, úati ni ában jídaangiñe úaraduti lúma lúrudu ligía. ¿Ca uágu jabúseera jáfarunina jilágubei? ^t5Le adímurejabei luágu láni lúngua, ladǘgüni lun janǘgüni gürígia weíri, le oúchubei lun lanügǘniwa le oúnajabalin weíri, ligía aríñagubalin inárüni, áni máma ligía biángua tigíbu. SsÁnjein níjein lubeí ában le aráanseti lun ladǘgüni le labúseerubei Búngiu, lasúbudirubei ánjein lúmagiñeti lubeí Búngiu le narúfudajabei lúmoun luágu lan náni núngua nadímureja. {roÁba laríñagun Jesúsu joun. —Le narúfudajabei, máma nídaangiñeti, lídaangiñeti le oúnajabalina. qÁba laweíridun janígi juríu, ába jaríñagun. —¿Ída liñásan lasúbudirunbei le sarágu cátei, matúriajaanga ligía? tpaLamídounjali fédu lúmagua, ligía lebélurun Jesúsu témpulurugun, ába lagúmeserun arúfudaja. `o9 Úati ni ában adímurejati furáangu luágu, ladǘga janúfude jaweí juríu. Qn Sarágu jañáti adímurejatiña luágu jádan gürígia. Ñíñanu aríñagutiña luágu ában lan wügǘri buíti ligía, jíbiri aríñaga. “Mabuídunti, yéegua lumútiña gürígia.” umc Ítara líña jáluajani juríu lídan fédu ligía, ába jaríñagun. —¿Jageí funásan wügǘri le? l3 Lárigiñe joúdin lamúlenu, ligía lídin Jesúsu lídan fédu ligía, mafúnraangunrügü líña, camá jamuga mabúseerunti larijoúniwa. xki Lárigiñe laríñaguni sun le joun, ába leréderun Galiléa. Jesúsu lídan fédu le tánina dibásein ]j3Jeíba lídan fédu, áu mídinbadina guetó, machǘlügili nidáani lun nídin. $iASiñáti jiyéreegudún joun ja lánina uboú le, anáti áu, iyéreegutina joun, ladǘga geféentina luágu wuríba lán buri cátei le jadǘgübei. h%Ábati laríñagun Jesúsu joun. —Machǘlügili dan lun nídin Jerusalén luágu fédu ligía, ánjein jun, buíti furúmierügü óra. 8gkNi íbini lamúlenu mafíñetiña luágu. ?fwDan le busén lan ában gürígia lasúbudirúniwa, madǘgün lumúti buri cátei arámudaguarügü. Queíti adǘga ban cátei líbeina le, adǘgabeí ligíbugiñe sun uboú. e/ába jaríñagun lamúlenu lun. —Meréderabá ya, beíba Judéoun aríja jamámugei gíñe bánigu ja ñíbaña cátei lé buri badǘgübei. ddAQueíti yaráfaali lan ában lídaangiñe jafédun juríu le gíribei tufédun dibásein, -c ULárigiñe sun cátei le, ába eíbugañaja lan Jesúsu loúbawagu Galiléa, mabúseerunti leréderun Judéa ladǘga ñi buséntiña juríu jáfaruni jilágubei. GbGDan laríñagunbalin Jesúsu líra, luáguñein Júdas, le liraǘ Simón Iscarióte, ladǘga ligíaba lan alúgurei, láu sun ában lan jádaangiñe dúusu disípulugu ligía.a1FÁba laríñagun Jesúsu joun. —¿Másan áu anúadajabalün dúusugubei jugúya? Láu sun líra, níjein ában jídaangiñe láni Máfia. s`_EWagía afíñeediwa, áni subúdi wamúti luágu amǘrü lan Crístubei le Liraǘ Búngiu wínwanti. _!DÁba loúnabun Simón. —¿Cábagi úmoun woúdin? Dimúrei buri le baríñagubei, lánina ibágari tímatimaati le magúmuchaditi. r^]CÁbati laríñagun Jesúsu joun dúusu disípulugu. —Ángi jugúya, ¿buséntün gíñe jídin nueí? ]BLúmagiñe dan ligía, sarágu jáña jádaangiñe ja afálarubalin Jesúsu, ába jígiruni, ába meíbugunjaña lan lúma. \-AÁba laríñagun. —Ligía naríñagunbei jun luágu siñá lan liábin ni ában númoun ánjein máma lubeí Núguchi Búngiu agúarubei lun. <[q@Áni añájeingua jídaangiñe, mafíñetiña. Ladǘga lúmagiñe furúmiñeti dan, subúdi láña Jesúsu cátaña lan mafíñebaña, lúma cátei lan le lúnbei lalúguruni. Z?Náni Espíritu, ligía íchugubei ibágari tímatimaati, núguburügü, siñáti líderagunün. Áni sún buri cátei le naríñagubei jun, máma luáguti eígini le lúnti jurágeirugu, luáguti eígini le túnti juwáni, le íchugubei ibágari magúmuchaditi. %YC>¿Cába jamúga funáti asúsereda ánjana jamúga jaríja, áu Wügǘri Garaǘwarügüti, awárira nárigoún siélun lé meja ñí nubei furúmiñe? X%=Ába lasúbudiruni Jesúsu luágu jadímurejaña lan luágu cátei ligía, ába laríñagun joun. —¿Wuríbati láburujan líra jun? ZW-<Sarágu jáña jádaangiñe ja afálarubalin Jesúsu, dan le jagáambunbalin arúfudajani le, ába jaríñagun. —Cátei le laríñagubei, jénreenguti lerésibirúniwa, ¿cábasan adǘga gásu láu? V9;Lídan adámuridaguni tídan jalígilisin juríu to Capernaúmboun, ñi larúfudajei Jesúsu cátei le. Dimúrei lánina ibágari magúmuchaditi Uy:Tuágu fein to aráriruboun siélugiñe nadímureja. Mítaraantu fein to quei maná le jeígubei binádu jagǘbürigu, láu lan sun luwúyeri jiláguatiña, le eígiti tídaangiñe fein to, labágariduba tímatimaati lun sun dan lúma Búngiu. .TU9Úguchili le oúnajabalina, gabágariti, áni áu, gabágaritina gíñe lídaangiñe, ítara méme líña, le awínwanduti nídaangiñe, gabágaribei nídaangiñe. RS8Le eígiti núgubu, gurálei níta, lídaañein ában núma, áu lúma. VR%7Ladǘga eígini le tímatimaati núgubu, uníñein le tímatimaati níta. !Q;6Le eígiti núgubu, gurálei níta, gabágariti tímatimaati le magúmuchaditi, áni násaaragüdübei lídaangiñe oúweni lídan lagúmujoún wéyu. 7Pg5Laríñaga Jesúsu joun. —Ninárün jáu luágu ánjaün lan meígin lídaangiñe núgubu, áu Wügǘri Garaǘwarügüti, mátun jumeíme níta, mabágaribadün. O4Ábati jeréderun juríu adímureja jámagua, ába jaríñagun. —¿Ída lubásan leígagüdüni le lúgubu guánarü woun? -NS3Áu méme fein wínwantu tugúya to aráriruboun siélugiñe, le eígiti tídaangiñe fein tugúya, labágariduba le tímatimaati lúma Búngiu lun súnwandan. Fein to lúnboun níchugunun, núgubu guánarü, níchugubei lun gayáraabei lan jabágaridun gürígia lun sun dan lúma Búngiu. nMU2Áu, tuágu fein to aráriruboun siélugiñe nadímureja, lun ja lan eígitu, lúmounbaña Búngiu. |Lq1Joútiña binádu jagǘbürigu fein to maná lídan fulásu mageírawati áni láu sun luwúyeri jiláguatiña. +KQ0Áu fein to íchuguboun ibágari. XJ)/Ninárün jáu luágu le lan afíñeti nuágu, gabágariti le magúmuchaditi. I#.‘Máma jamúgatia luágu níjein lan aríjiti Búngiu Úguchili. Áu le ñǘbinbei lúmagiñe Búngiu, áu rügǘñein aríjei. PH-Laríñajare tídan líburu to jerérun profétagu. “Larúfudajaba Búngiu joun súngubei.” Sun lubeíti ja agáambubalin Búngiu Úguchili, furéndei jagía lúmagiñe, ñǘbintiña númoun. 8Gi,Siñáti liábin ni ában númoun ánjein máma lubeí lanǘgün Búngiu Úguchili le oúnajabalina, áni násaaragüdübei lídaangiñe oúweni lídan lagúmujoún wéyu. MF+Ábati laríñagun Jesúsu joun. —Madímureja jumá nuágu. 4Ea*Ába jaríñagun. —¿Ma funági Jesúsu le liraǘ José le? Subúdi wamúti lúguchi túma lúguchu. ¿Ída liñáti laríñagunbei luágu siélugiñe lan larárira? D!)Ába jagúmeserun juríu adímureja wuríba luágu Jesúsu ladǘga laríñagun luágu ligía lan fein to aráriruboun siélugiñe. kCO(Le labúseerubei le oúnajabalina, lun sun lan ja anǘgütina quéisi Liraǘ Búngiu, afíñe jagía nuágu, lun gabágari jamá le magúmuchaditi, áni násaaragüdübaña lídaangiñe oúweni lídan lagúmujoún wéyu. KB'Léti labúseerubei Núguchi le oúnajabalina, lun meféridirun nan ni ában jádaangiñe ja líchugubaña nun, lun sarágüdarügü nániña lídaangiñe oúweni lídaanme lagúmujoún wéyu. A&Máma niábiña siélugiñe lun nadǘgüni nugúndan, le náni núngua, niábiña lun nadǘgüni lugúndan le oúnajabalina. {@o%Sun gürígia ja líchugubaña Núguchi nun, ñǘbintiña nun, játi ñǘbintiña númoun mabúgun nubáña. V?%$Quei le nubeíbei jun, jugúya mafíñetün láu sun aríja jumáadina lan. G>#Ába laríñagun Jesúsu joun. —Áu fein to íchuguboun ibágari. Le ñǘbinti númoun, malámadügüyaarume luwáni, le afíñeruti nuágu, mamágürabudügüyaaru giñe luwáni. P="Ábati jaríñagun lun. —Rúboun fein tugúya woun súnwandan. <!Ladǘga fein to líchuguboun Búngiu, tugúya to aráriruboun siélugiñe áni rúti gíñe ibágari joun lílana uboú. m;S Ába laríñagun Jesúsu joun. —Ninárün jáu luágu máma lan Moisés íchugubarun fein siélugiñetu tugúya joun, Núguchi íchugubei fein joun áni ligía gíñe íchugubarun fein siélugiñetu jun to tímatimaatu. C:Binádu wagǘbürigu joútiña meja fein to gíriboun maná lídan fulásu mageírawati, quei taríñaguni Lerérun Búngiu. “Joúgüda lumútiña Búngiu fein to siélugiñetu.” 9Jaríñagati lun. —¿Cábagi seíni gayára barúfudun woun lun wafíñerun buágu? ¿Cági cátei badǘgübei? w8gÁba laríñagun Jesúsu joun. —Le labúseerubei Búngiu, lun jafíñerun nuágu, áu le loúnajabei. k7OÁbati jaríñagun lun. —¿Ída lubásan wadǘga lun woúdin láu le lubeíbei Búngiu? ;6oMadíjerida jumá luágu eígini le gagúmuchaditi le lúntibei júgubu, áluaja jumeí eígini tun juwáni, le íchugubei ibágari magúmuchaditi. Ligía eígini le lúnbei níchuguni jun, áu Wügǘri Garaǘwarügüti, ladǘga rúlaali Búngiu Úguchili ubáfu nun lun níchuguni ibágari ligía. A5{Ába laríñagun Jesúsu joun. —Ninárün jáu luágu ladǘga lan jeígin darí lun jaquímuledun jáluajana, máma ladǘga gunfaráanda jumáni laníchigu buri miláguru. 4!Dan le jachǘlürünbei loubáfurugu dúna, ába jadáriruni Jesúsu, ába jaríñagun lun. —Maésturu, ¿ída búgasan biábin? J3 Dánti jaríjini gürígia luágu úa lan Jesúsu ñi, ni láni disípulugu, ába jádinagun tídoun ugúnein buri tugúya, ába joúdin Capernaúm áluajei. Jesúsu, fein to lánina ibágari 52cSúnti dan ligía, ába tiábingua ugúnein ubúrugugiñe Tibérias lun lídoun ában fulásu yaráfa lun le ñí lubei jeígoun fein lárigi leteíngirun Jesúsu tuágu. U1#Larúgan, ába jaríjin gürígia ja eréderubaña loubáfurugu luágu ñǘdünja jamá buga disípulugu tídan ugúnein to ñíboun áni tugúya rügǘñoun ñi, áni mídin lan Jesúsu jáma. 60eÁbati jerésibiruni láu ugúndani tídan ugúnein, ába jachǘlürün lídoun fulásu le ñíjin lubeí joúdin lídan murúsun óra. Jáluajani gürígia Jesúsu >/wÁba laríñagun joun. —Manúfudeda jumá, áu le. '.GDan le awáanseña luára seíngü o sísi quilómetros, ligía jaríjin liábin Jesúsu tuágun ugúnein, eíbugeina ligíbuagu dúna, ába janúfudedagun. I- Ába lagúmeserun garábali áfuragua jére, ába lérougadun. ,7ába jádinagun tídoun ában ugúnein, ába jagúmeserun ánjiñuragua lun jachǘlürün Capernaúm. Búrigaaliti, machǘlüti Jesúsu jámoun. _+7Dan le lagúñedunbei, ába jarágachun láni Jesúsu disípulugu lárun dúna, >*uQueíti lasúbudiruni Jesúsu luágu busén jamá janǘgüni láu érei lun jadǘgüni urúeime, ába lídin lábugua luágun wǘbü. Leíbugun Jesúsu ligíbuagu dúna 2)]Dánti le jaríjinbalin gürígia miláguru le, le ladǘgübei Jesúsu, ába jaríñagun. —Inárüni luágu niján lan proféta lé meja lúnbei liábin uboúagun. ( Ába jabúdajani, ába jabuínchagüdün dúusu faníñe láu tífe fein le ígiragubei tídaangiñe seíngü fein. ' Dan le quimúleña, ába laríñagun Jesúsu joun láni disípulugu. —Abúdaja jumeí sun le ígiragubei, mabúlegu lámuga ni cáta. &) Ábati lanǘgünun Jesúsu fein lújaburugu, lárigiñe líchugun eteíngiruni lun Búngiu, ába líchugunun joun láni disípulugu, ába jafánreinjanun disípulugu jádan sun ja ñúnbaña. Ligía méme ladǘga jáu úduraü, ruínaleí sun le jabúseerubei joun. %  Ábati laríñagun Jesúsu. —Aríñaga jumá joun súngubei lun jañúurun. Ñíñanuti jawára seíngü mílu wügǘriña boúgudin jaweí würíña jáma irájüñü. Queíti ñíñein lan sarágu sagádi lídan fulásu ligía, ába jañúurun. $ —Niján ában irájü ya, nújein seíngü fein lúma, jáma bián úduraü, loúguabei líra joun sarágu gürígia. r#]Ábati laríñagun Andrés, ában gíñe jádaangiñe disípulugu, le lamúlen Simón Pédro, lun. ")Ábati laríñagun Felípe lun. —Ni bián-san fiádürü fein loúguaboun lun tafánreinjoúniwa murúsun murúsun jádan sun gürígia ja. !Laríñagunbalin líra lúnrügü lagáambun cába lan laríñaga Felípe, Jesúsu, subúdi láali cába lan ladǘga. + ODan laríjinbei Jesúsu luágu sarágu jáña lan gürígia afálaruti, ába laríñagun lun Felípe. —¿Jalíabasan wagáñija eígini joun sun gürígia ja? 3aYaráfaaliti páscua, le jafédun juríu. iKÁbati laweínrun Jesúsu luágun ában wǘbü, ába lañúurun ñi jáma láni disípulugu.  Sarágu jáña gürígia afálarei ladǘga jaríjini buri miláguru le ladáagubei, láu lareídaguagüdüniña sánditiña. w iLárigiñe, ába lídin Jesúsu loubáfurugun dúna le Galiléa, le méme gíñe dúna le gíribei Tibérias. zm/Ánjein mafíñen jubeí luágu le labǘrüjabei, ¿ída lubáti jafíñerun luágu le naríñagubei jun?!;.Ladǘga, lun jamúga afíñe jumá luágu le laríñagubei Moisés, jafíñeruña jamúga gíñe nun, ladǘga abǘrüjati Moisés nibǘgürü. .U-Marítagua jumátia luágu níchuguba lan jidúnrun ligíbugiñe Núguchi, Moisés guánarügüba íchiga jidúnrun, le guánarügü uágubei jíchigei jeménigin. 7,¿Ída lubásan jafíñerun nuágu, resíbitünga uweíriguni júmagiñegua, máluajan jumúti uweíriguni le lúmagiñeti Búngiu le ábanrügüti? 5+Áu, lueígiñe loúbadina Núguchi niábin, áni jugúya, merésibirun jumútina, ánjein ñǘbin ámu láu láni lúngua, ligíaba jerésibira. c?*Gáma lúmoun, subúdi numútün, áni subúdi numúti luágu mísiñen lan Búngiu jun. G)‘Máluajantina lun janǘgünina gürígia weírigu. H (áni májatün jiábin númoun lun jibíjini ibágari ligía. C'Atúriaja jumútu Lerérun Búngiu láu sarágu goúnigi, ladǘga agúraba jumá jadáriruni ibágari le magúmuchaditi tídan, láu sun líra, líburu tugúya adímurejaboun nuágu, [/&Mebélugili lerérun jídoun, ladǘga mafíñetün nuágu, áu le loúnajabei. K%Núguchi le oúnajabalina, arúfuda láali luágu áu lan Liraǘ le oúnajoúbei lun nasálbaruniña gürígia uboúagu, láu sun magáambun jumágili lan lumálali Búngiu, maríjin jumeí. $Níjein ában cátei luágu nufúleisein buítimaati sügǘ láu le laríñagubei Juan. Lé buri cátei le nadǘgübei, le méme buri uágubei laríñaga Núguchi nun lun nadǘgüni, arúfuda lumúti luágu Núguchi lan oúnajabalina le tímatimaati. =s#Ítara liñá meja Juan quei ában lámpu le durúnguati, ru ligía larúgounga, áni jugúya aráanseñu jíña méjati lun jerésibiruni larúgounga ligía luágu murúsun dan. U#"Áu magúrabuntina ladímurejan ni ában wügǘri luágu nufúleisein, narítaguagüda rügǘñaadün luágu le laríñagubei Juan nuágu lun gayáraabei lan jafíñerun nuágu lun jasálbaruba lan. ` 9!Jugúya oúnajatün álügüdei Juan nuágu, áni le loúnabagülebei jun, inárüni.  w Níjein ámu le geféenbei luágu náni fuleísei, áni subúditi nun luágu le lan laríñagubei nuágu, gebégiti. K Ánjein áuba lubeí geféen nuoúgua, moúnti le naríñagubei.  /‘Siñáti nadǘgün ni cáta láu náni núngua. Quei laríñawagúniwa nun, ítara líña nagúseragüdün, áni buíti ligáburi nagúseragüdün ladǘga moúchun nan lun nadǘgüni le nabúseerubei, lueídügüya le labúseerubei Núguchi le oúnajabalina. j Mábame jáfuridunga lídaangiñe jamúaja. Já meja arúfudubalin luágu nánigu jamá láu jadǘgüni buíti uboúagu, jásaaruba lun jaganoún lúma Búngiu lun sun dan, ánjañati ja arúfudubalin luágu lánigu jamá Máfia láu jadǘgüni wuríbani, jásaaruba lun jasíadirúniwa lun máfiougati lun sun dan. Larúfuduni Jesúsu lagúmadijan veMaweíridalá janígi luágu le, ladǘga lachǘlürüba dan lun jagáambuni sun jiláguaaña numálali, tarújali gíñe ubáfu nun lun nagúseragüdüniña gürígia ladǘga Wügǘri Garaǘwarügüti áu. Ladǘga gabáfuti Búngiu Úguchili lun líchugun ibágari, rújali gíñe ubáfu nun, áu le Búngiu Irájü, lun níchugun ibágari, +ONinárün jáu luágu nítebei lan dan, áni niján dan ligía, dánme le jagáambuni jiláaña numálali, ja ñǘdünbaña láu le nubeíbei, gabágaribaña. {o‘Ninárün jáu, luágu le lan eténiruti lun le naríñagubei lun, afíñe ligía luágu le oúnajabalina, gabágariti le magúmuchaditi, masíadirúnwabei giñe, sügǘjali lídaangiñe féridi lídoun ibágari le magúmuchaditi. ^5lun sun lan gürígia íchigei ában méme inébesei le jíchugubei lun Búngiu Úguchili nun. Le míchuti inébesei nun, áu le Búngiu Irájü, míchuti gíñe inébesei lun Búngiu Úguchili le oúnajabalina. taMagúseragüdünti Búngiu ni ában, rúrügü lumúti sun ubáfu nun, áu le Liraǘ, lun nadǘgüni, OÍtara quei lásaaragüdüniña Búngiu Úguchili jiláaña lídaangiñe oúweni ába líchugun ibágari joun, ítara líña gíñe níchugun, áu le Búngiu Irájü, ibágari joun ja nabúseerun. +Oladǘga jínsiñetina lun Búngiu, arúfuda lumúti sun le ladǘgübei nun, áni larúfuduba cátei weínamutimaati nun, le lúnti laweíridun janígi láu. .UÁbati laríñagun Jesúsu joun. —Ninárün jáu, luágu siñá lan nadǘgün, áu le Liraǘ Búngiu, ni cáta láu náni núngua, le rügǘñein naríjubei ladǘgün Núguchi, nadǘga. Sun le ladǘgübei Búngiu Úguchili, adǘga numúti gíñe, áu le Búngiu Irájü, ~Ligíatimaati jabúseerunbei juríu jáfaruni jilágubei, mámarügü ladǘga lájalachaguni lúrudu le lánina wéyu le eméraaguagülei, ladǘga gíñe líchaagun lúngua quei Búngiu láu laríñagun luágu Lúguchi lan. Lugúmadin Liraǘ Búngiu {}oÁba laríñagun Jesúsu joun. —Ñadágimeinti Núguchi chülǘ lúmoun dan le, áu ñadágimeintina gíñe. |-Ligía lébubei jeíbaajani juríu Jesúsu lun jáfaruni jilágubei ladǘga buri ladáaguni cátei líbe le lídan wéyu le eméraaguagülei. c{?Ábati lídin, ába lawísaruniña juríu luágu Jesúsu lan areídaguagüdübalin. OzLárigiñe, ába ladúnragun Jesúsu lúma, témpulurugu, ába laríñagun lun. —Guetó, quei areídaguaadibu lubeí, mafígounjadügüyabá lueí ladágarun ámu cátei janárimetimaati buágu. y Ibídiñetiti lun ca lan areídaguagüdübalin, ladǘga gíbetiña gürígia ñi áni ñǘdünja bugáti Jesúsu. kxO Ába jaríñagun lun. —¿Cáteigi le aríñagubei bun. “Budáboun bubárari, beíba”? xwi Ába laríñagun joun. —Le areídaguagüdübalina aríñagubei nun. “Budáboun bubárari, beíba.” v ába jaríñagun juríu lun le areídagubei. —Wéyu le eméraaguagülei ugúñe, moún lumuti banǘgünun bubárari buoúgua. u3 Lídan óra ligía, ába lareídagun, ába labúdunun lubárari, ába lagúmeserun eíbuga. Queíti lidáani lubeí eméraaguni wéyu ligía, Vt%Ába laríñagun Jesúsu lun. —Sarába, budáboun bubárari, beíba. )sKÁba loúnabun le sándibei. —Úati cába lan anǘgana lídoun dúna dan le lánjingichagun. Ságü nálugun nadáburun, dabújali ámu nubáragiñe. r'dan laríjinbalin Jesúsu wügǘri ligía roun, subúdileí átiri lan dan láu ítara, ába laríñagun lun. —¿Buséntibu bareídagun? QqÑíñeinti ában wügǘri, darándi-wídü irúmu láu láu sándi, zpmLadǘga níjeinja dan, liábin ában ánjeli siélugiñe, ába lánjingichaguni dúna ligía, léti furúmiñeti sánditi le adáburuti lídoun dúna ligía lárigi lánjingichagun, ába lareídagun furúmieguarügü sándi le luágubei. o5Sarágu jáña sánditiña roun ñi múarugu, ñíñanu maríjintiña, meíbuguntiña, jáma derégüdaña, jagúrabajañein lánjingichagun dúna. "n=Ñi Jerusalén, yaráfa lun béna le gíribei Jabéneri Mudún, níjein ában dúna, Betésda líribei lídan jerérun juríu, seíngüñein lubéneri. }m uLárigiñe cátei le, jadǘgüña juríu ában fédu, ába lagíribudun Jesúsu Jerusaléoun luágu fédu ligía. zlm6Ligía libíaman miláguru le ladǘgübei Jesúsu dan le lagíribudunbei Judéagiñe lun Galiléoun.(kI5Ába larítaguni luágu ligía lan óra laríñagun Jesúsu lun luágu areídaguaali lan liraǘ, ába lafíñerun luágu Jesúsu jáu sun lufámilian. 3j_4Ába lálügüdüniña ca lan óra lagúmesera liraǘ areídagua, ába jaríñagun lun. —Gúñaarü ladaǘnrün ában rábounwéyu lagídara abíruaü lueí. |iq3Dan layárafadun tun lúban, ába jayábin lumúsuniña lubároun, ába jaríñagun lun. —Magádieeli biraǘ. 3h_2Ábati laríñagun Jesúsu lun. —Giríbubá búbiñoun, areídagua biraǘ. Ába lafíñerun wügǘri ligía luágu le laríñagubei Jesúsu lun, ába lídin. fgE1Laríñaga wügǘri ligía lun. —Queímoun furése lubáragiñe loúnwen niraǘ. _f70Ába laríñagun Jesúsu lun. —Jugúya, ánjaün maríjin miláguru, mafíñetün. se_/Dan lagáambunbei wügǘri ligía luágu ñǘbinjali lan Jesúsu Judéagiñe lun Galiléoun, ába lídin aríjei, ába layúmuragun lun lun lídin lúbiñe lun lareídaguagüdüni liraǘ, ladǘga madíseeli lan lun loúnwen. d9.Ábayati lagíribudun Jesúsu lídoun fulásu le Caná le lídaanbei Galiléa, le ñí lubei lasáliraguagüda dúna lun diweínme. Ñíñeinti ában wügǘri weíriguti, ñadágimeinti lúma urúei, níjein ában liraǘ sánditi lídan fulásu le gíribei Capernaúm. ^c5-Dan lachǘlürünbei Galiléa, resíbi jamúti lílana fulásu buídu, ladǘga ñǘdün jamá gíñe lídan fédu le lánina páscua Jerusalén áni aríja jamúti sun le ladǘgübei lídan fédu ligía. b,mídinti lageíra quei laríñaguni Jesúsu guánarü luágu madügǘniwa lan gásu láu ában proféta lídan guánarü lageíra. a{+Bián wéyu lárigiñe, ába láfuridun Jesúsu Samáriagiñe, ába lasígiruni luweíyasun loúbawagun Galiléa, )`K*Ábati jaríñagun tun wǘri tugúya. —Mámarügaali luágu le baríñagubei woun wafíñera, ladǘga agáamba wamáali gíñe lúmagiñe, áni subúdi wamúti luágu ligía lan Crístubei le lasálbaja ubóu. Lareídaguagüdüni Jesúsu liraǘ ában ñadágimeinti lúma urúei X_))ábaya jafíñerun sarágu gürígia dan le jagáambunbalin le laríñagubei. ^%(Dánti le jachǘlürünbei Samariána le ñí lubei Jesúsu, ába jayúmuragun lun lun leréderun jáma. Ába leréderun bián wéyu ñi, A]{'Sarágu jáña lílana fulásu ligía le láni Samária afíñerutiña luágu Jesúsu láu taríñagun wǘri tugúya joun luágu aríñaga láni sun le adǘga táalibei tun. j\M&Oúnaja náadün alúbaja le ñí lubei mábunagun jumá, ámu ábunagubaña, jugúya alúbaja. \[1%Quei le lubeíbei laríñawagún. “Ámu le ábunagubei, ámu le alúbajabei.” \Z1$Le ñadágimeinbei alúbaja, ibíja lumúti lafáyeiruaja, áni cáteiti le lalúbajabei, gürígia, lun jabíjini ibágari le magúmuchaditi siélu, lun lagúndaarun le ábunagubei úara lúma le alúbajabei. $YA#Jugúya aríñagatün. “Níjeingua gádürü játi lubá alúbajani.” Ánjein áu, naríñajare jun. Aríja jumeí nádü, dánjali lun lalúbajoún. X"Ába laríñagun Jesúsu joun. —Nadǘgüni lugúndan le oúnajabalina, agúmuchei luwádigimari, ligía neíginbei. Wy!Ábati jagúmeserun disípulugu álügüdagua jámagua, ába jaríñagun. —¿Máfuna barǘjaña eígini lun? NV Laríñaga joun. —Níjein cátei lun neígini le ibídiñeti jun. JU Añájati buga disípulugu ayúmuragua lun Jesúsu lun leígin. NTÁbati joúdingua ubúrugugiñe lun le ñíjin lubeí Jesúsu. S—Jigoúgu jaríja ában eyéri aríñaguti sun cátei le adǘga náalibei nun. ¿Mámadügü funásan ligía Crístubei? uRcÁbati tígirunun wǘri tugúya tidína, ába tídin ubúrugu oúgaña gürígia, ába taríñagun joun. nQULigíati jachǘlürün láni disípulugu, ába laweíridun janígi láu jadáriruni Jesúsu adímureja túma ában wǘri, úati ni ában ganígiti lun lálügüdajan ca lan tabúseerubei o ca lan uágu layánuja túma. DPÁba laríñagun Jesúsu tun. —Áu Mesías ligía. "O=Ába taríñagun lun. —Subúditi nun luágu liábinba lan Mesías le gíribei Crístu, dánmeti liábin, lafúnraanguagüdübei sun cátei woun. NEspíritu Búngiu, ja ájuduragubaña lun, lúnti jadǘgüni láu sun janárün, mebéresenga láu cátei le arijúati. ,~~~}:||/{zzyIxwvvsuTtt(ssr ppKoonomllksjjVii2hggff[eed\cbbLa``_G^]]Q\[[gZYXX"WVVeUTT#SSR;QPPO{NNZMLKJJ IRHHG"FEE7DDCgBBJAA7@??5>>d=<< ;@::L988m778655 43a221001/u/.z--,++<**Q))P)(('(&%$$##p""!! :Hj 8VPKk3m^(e}U v 9 r@F;\o 7Yaráfaaliti jafédun juríu le gíribei páscua, sarágu jáña gürÍgia ñǘdün Jerusalén lun jadǘgüni igáburi le lánina jarúmadun lubáragiñe fédu ligía. u[c 6Ligía ába lubeí meíbugunjaali lan Jesúsu furáangu jádan juríu, ába láfuridun Judéagiñe, ába lídin lídoun ában fulásu gíriti Efraín, yaráfa lun fulásu mageírawati. Ába leréderun ñi jáma láni disípulugu. tZa 5Lúmagiñeti wéyu ligía, ába jagúmeserun agúmadijatiña aráanseja lun jáfaruni Jesúsu jilágubei. |Yq 4áni mámarügü jawágu juríu, lun giñe loúndaruniña sun lirájüñü Búngiu ja díseguabaña jawáriuagua. ^X5 3Máma láu láni Gáifasi lúngua laríñagei líra, ladǘga quei ligía lan fádiri le íñutimaabei lídan irúmu ligía, ába laríñagagüdüni Búngiu lun, luágu loúweba lan Jesúsu jawágu juríu, W# 2maríjin jumeí luágu buítima lan woun lun loúnwen ábanrügü wügǘri jawágu jíbiri, máma lun lagǘnrinchawagún sun warásan. %VC 1Ñíñein ában jádaangiñe, gíriti Gáifasi, ligía jábutibei fádirigu lídan irúmu ligía, ába laríñagun joun. —Ibídiñeti ni cáta jun, /UW 0Ánjeinti wígira ítara, jafíñeruba sun gürígia luágu, ábameti jayábin gumádimatiña Rómana, ábame jagúmuchaguagüdünun walígilisin láu sun warásan. RT /Ábati jayábin fariséogu jáma jábutigu fádirigu, ába joúndaragun jáma jíñun-ágei agúmadijatiña, ába jaríñagun. —¿Cábasan wadǘga? Ladáaguñatia wügǘri le sarágu miláguru. vSe .Ñíñanu jádaangiñe, ába joúdin jámoun fariséogu, ába jabájüdaguni le ladǘgübei Jesúsu joun. &RE -Láu lasúseredun líra, sarágu jádaangiñe juríu ja ñǘdünbaña túma María, aríja jameí le ladǘgübei Jesúsu, ába jafíñerun luágu. rQ] ,Ába láfuridun jiláali láu lújabu lúma lugúdi gürágu táu gamísa, lúma ligíbu táu ában gamísa. Ába laríñagun Jesúsu joun. —Farára jumeí, ígira jumeí lun lídin. Elédeguni lun lárügüdǘniwa Jesúsu ePC +Lárigiñe laríñaguni cátei le, ába lagúaragun. —¡Lázaro, furíba ñígiñe! +OO *Subúdi numúti luágu agáamba bánina súnwandan, naríñaguñein líra jawágu gürígia ja, ja yábaña, lun jafíñerun luágu amǘrü lan oúnajabalina. N )Ábati jagídaruni dǘbü, ába laríjin Jesúsu siélun, ába laríñagun. —Núguchi, teínqui numútibu luágu bagáambunina. M (Ába laríñagun Jesúsu tun. —¿Másan aríñagatina bun luágu ánjabu lan afíñe nuágu, baríjubei lan luweírigun Búngiu? #L? 'Ába laríñagun Jesúsu. —Gidájumei dǘbü. Ába taríñagun Márta lun. —Mósutia jíngiaali lan ladǘga gádürü wéyu lueígiñe loúnwen. &KE &Ábaya tírudagun lanígi Jesúsu, ába layárafadun lun umúajaü. Umúajaü ligía ában júyu luágu dǘbü, ñíñein ában dǘbü lidaǘme. YJ+ %Ñíñanu jádaangiñe aríñagutiña. —Niján le aríjagüdübalin wügǘri le maríjinbei, ¿siñáti jamúga funásan ladǘgün lun moúnwen lan Lázaro? Lásaarun Lázaro lídaangiñe oúweni UI# $Ábati jaríñagun juríu. —¡Aríja jumá luweírin meja línsiñe lun! %HE #Ába layájun Jesúsu. eGC "ába laríñagun joun. —¿Jalíasan jábunei? Ába jaríñagun lun. —Jigábu baríjei. }Fs !Dan le laríjin Jesúsu tayájun María jáma juríu ja ñǘbinbaña túma, ába lírudagun tídan lanígi, ?Ew Dánti le tachǘlürünbei María le ñíjin lubeí Jesúsu, ába tájuduragun ligíbugiñe, ába taríñagun. —Nabúreme, lun jamúga ya ban, moúnwenti jamúga namúlen. OD Dan le jaríjinbei juríu ja ñíbaña múnada túma María ámalijoun tásaarun ába táfuridun furésegueina, ába joúdin tárigi, jarítagun luágu teíbuga lán yebe luágu umúajaü ayájua. `C9 Mebélugiliti Jesúsu ubúrugun, lídaañein fulásu le ñí lubei tadárirei Márta. gBG Quei tagáambuni María cátei le, ába tásaarun, ába tídin furése aríjei Jesúsu. !A; Lárigiñe taríñaguni Márta le, ába tídin oúgoun María, ába taríñagun tun joúnguarügü. —Níjein Maésturu ya lún nege bídin lun. B@} Taríñaga lun. —Ánja, Nabúreme, afíñetiña luágu bugúya lan Crístubei le Liraǘ Búngiu, lé meja lúnbei liábin uboúagun. Layájun Jesúsu lubádu lumúaja Lázaro z?m áni sun le wínwangilibei áni afíñeti nuágu, labágariduba gíñe lúma Búngiu súnwandan. ¿Afíñetibu? 7>g Ábati laríñagun Jesúsu tun. —Áu le ásaaragüdübaliña jiláaña, rúneí jabágari joun lárigoún. Le afíñeti nuágu, gayáraati loúnwen, labágaridayaba, =# Taríñaga Márta lun. —Ánja, subúditi nun luágu labágaridayaba lan lídaanme jásaarun jiláguaaña lídan lagúmujoún wéyu. D< Laríñaga Jesúsu tun. —Labágaridayaba bamúlen. Z;- áni subúditi nun luágu líchugubei lan Búngiu sun le bamúriajan lúma bun. c:? Ába taríñagun Márta lun Jesúsu. —Lun jamúga ya ban, moúnwenti jamúga namúlen, 9! Dan tagáambunbei Márta luágu níteeli lan Jesúsu achǘlüreina, ába táfuridun lubároun, ánjoun María, ába teréderun múnada. &8E Sarágu jáñati jádaangiñe juríu ñǘdüntiña Jerusaléngiñe bisídoun Márta túma María lun jíchugun ñurúguaü joun luágu loúnwen jamúlen. K7 Lidíse Betánia lueí Jerusalén quei bián quilómetros dimí. c6? Dan le lachǘlürünbei Jesúsu, gádürüjali wéyu lueígiñe labunún Lázaro. Z5- Ábati laríñagun Tomás, le únbei jaríñaga Mádou, joun jíbiri disípulugu. —Queímoun gíñe, jilá wamámuga úara lúma. Jesúsu ásaaragüdübei lídaangiñe oúweni, ligía íchiga ibágari q4[ Gúndaatina láu úa nan ñi, ladǘga buítimaati ítara jun, afíñe jumámuga. Queímoun waríjei. H3  Ábati laríñagun Jesúsu joun, furáangu. —Jilá Lázaro. 2 Míni lánti Jesúsu luágu jilá lan Lázaro, jarítagunti disípulugu luágu luágu lan furúmieguarügü arúmuguni ladímureja. u1c Ábati jaríñagun disípulugu lun. —Maésturu, ánjein arúmuga lubeí, lareídaguárügü líña. m0S Lárigiñe, ába laríñagun Jesúsu joun. —Arúmuga wamáda Lázaro, neíbuga agágudajei. G/ ánjein eíbuga áriebu, lachúgeraguba ladǘga lubúriga. Z.- Ába laríñagun Jesúsu joun. —¿Ma dúusuñein óra lídan ában wéyu? Ánjein lubeíti eíbuga ában gürígia wéyuagu, machúgeragúnbei, ladǘga laríjubei lan larúgounga le yábei uboúagu, -# Ábati jaríñagun lun. —Maésturu, málügili lueígiñe jálugun juríu jáfarunibu láu dǘbü ñi, ¿busényadibu bídin ñi? V,% Lárigiñe, ába laríñagun joun láni disípulugu. —Queímounya Judéa. }+s dan le jaríñawagúnbei lun luágu sándiñein lan Lázaro, reídeigili bián wéyu lídan fulásu le ñí lubei. X*) Láu sun weíri lan jínsiñe Márta, María, lúma Lázaro lun Jesúsu, ) Dan lagáambunbalin Jesúsu cátei le, ába laríñagun. —Mámabei oúweni lébeja cátei lídaangiñe sándi le, lúntibei larijíniwa luweírigun Búngiu, lúma gíñe lun larijíniwa luweírigun Liraǘ Búngiu lídaangiñe sándi ligía. g(G Ábati joúnajan bián ítunu ja, aríñaga lun Jesúsu. —Jesúsu, sándiñeintia bumáda. ' María tugúya, to lítu Lázaro le sándibei, tugúya to éseruboun ibíñei luágun lugúdi Jesúsu, ába tarágajani láu tídiburi. & # Ñíñein ában wügǘri sánditi, gíriti Lázaro, lílana fulásu le gíribei Betánia, le tageíra María túma Márta to tíbugaña. \%1 *Ába jafíñerun sarágu gürígia luágu Jesúsu lídan fulásu ligía.=$s )Sarágu jáña gürígia ñǘdüntiña aríjei, ába buri jaríñagun. —Láu sun madǘgün lan Juan ni ában miláguru, inárüni sun le laríñagubei luágu wügǘri le. #' (Ábati lagíribudun Jesúsu loubáfurugun dúna Jordán, ába leréderun ñi lídan fulásu le ñí lubeí meja labásteragüdaja Juan. E" 'Ábaya jálugun jadáürüni, ába leséfurun jaweí. O! &ánjein nadǘga, íbini mafíñerun jumá nun, afíñe jumá luágu buri cátei le nadǘgübei, subúdi jumámugei luágu níjein lan Núguchi nídan, áni anájein lan gíñe lídan Núguchi. ` 9 %Ánjein madǘgün nan cátei lé buri ladǘgübei Núguchi, mafíñera jumá nun, /W $Ánjeinti anúadaja lubálina Búngiu, ába loúnajanina uboúagun, ¿ída liñáti jaríñagunbei luágu anába náni láu naríñagun luágu Liraǘ nan Búngiu? s_ #Subúditi woun luágu siñá lan leyéedawagún láu le taríñagubei Lerérun Búngiu, áni aríñagatu líburu tugúya luágu wa lániña Búngiu gürígia ja erésibirubalin lerérun lun jíchuguni joun gürígia, quei búngiugu.  "Ábati laríñagun Jesúsu joun. —Bürǘwati lídan jilúrudun luágu aríñaga lan Búngiu. “búngiu buri jugúya”. iK !Ába jaríñagun juríu lun. —Míchaagunbadiwa dǘbü buágu luágu ni cáta buíti badǘga, ladǘga anába báali lan Búngiu láu berérun. Wügǘri rügǘñadibu, áni bíchaaguña búngua quei Búngiu. )K Ába laríñagun Jesúsu joun. —Gíbeeli cátei buíti nadǘga jigíbugiñe láu lubáfu Búngiu, ¿cábagi lídaangiñe uágu jíchaagua dǘbü nuágu? O Ábayati jabúdajan juríu dǘbü lun jachǘraguni luágun. 9m Áu lúma Búngiu Úguchili ában méme wagía.  Núguchi le weíribei jaweí súngubei, ligía íchugubaliña nun, áni úati ni ában lun lagídaruniña lújaburugugiñe. ta Rútina ibágari magúmuchaditi joun áni meféridirubaña, úabei gíñe agídarutiña nújaburugugiñe. lQ Subúdi jamúti nilǘgüniña mudún numálali, subúdi numútiña gíñe, áni falá jamutina. yk Jugúya, mafíñetün ladǘga máma jumá jádaangiñe nilǘgüniña mudún quei bugája naríñaguni jun. +O Ába laríñagun Jesúsu joun. —Aríñaga náali, mafíñetün nun. Sún buri cátei le nadáagubei láu lugúmadin Núguchi, arúfuda lumúti furáangu. 0Y Ába jagúriridagun juríu láu, ába jaríñagun lun. —¿Darísan ídaba bígirawa láu machoúruni? Ánjein amǘrü lubeí Crístubei, aríñagabeí furáangu. oW Ñíñeinti Jesúsu eíbugañaja témpulurugu luágu corredór le gíribei Láni Salomón corredór. w Dan ligía lidáani luríbouga, ladügǘñati fédu le lánina tedéregerún témpulu Jerusalén lun Búngiu. c? Jaríñaga jíbiri. —Úati ni ában le láuti espíritu wuríbati lun gayára lan ladímurejan ítara. ¿Gayáraati funági laríjagüdün espíritu wuríbati maríjintiña? Merésibirun jamáni juríu Jesúsu 5 Sarágu jáña jádaangiñe aríñagutiña. —¿Cásan uágu jadǘga gásu láu, níjeingusan espíritu wuríbati lídan áni lǘlüjali láu? V% Dan le jagáambubalin juríu dimúrei buri le, ábaya jafánreinragun. 8 i Magída lubeí ni ában gürígia nibágari, láuba nugúndan níchigei. Garíchatina lun níchuguni lúma lúnya nerésibiruni. Ligía cátei le laríñagubei Núguchi nun. w g ‘Jínsiñetina lun Núguchi, ladǘga níchugubei nibágari luágu uboú, ligía ábayame nibíjini. _ 7 Añájein gíñe ámu gürígia ja lúnbaña nánigu jamá ja mámabaña juríu, lúnti gíñe nanǘgüniña lun nánigu jamá. Jagáambubadina, ábame jeréderun súngubei lídan ában lúma ában oúnigiruti. @ y ‘Áu oúnigirutibei buíti. Ítara quei nisúbudin lun Núguchi áni subúdi Núguchi nun, ítara líña gíñe jasúbudin nánigu nun, subúdi jamána gíñe queísi subúdi jamáni mudún joúniri. Rúnumuti nibágari jawágu queísi líchuguni oúnigiruti mudún libágari jawágu lilǘgüniña mudún.   {o Wügǘri ligía eíbaaguati ladǘga luwádigimariña lan luágurügü fáyeiti, mebéresegúnti jáu mudún. .U Ánjein le ñadágimeinrügüti luágu fáyeiti, dan le laríjin liábin anímaalu le jabísa mudún, ába lígiruniña mudún, ába leíbaagun, ladǘga máma lan oúnigiruti buíti ligía, máma gíñe lilǘgüniña mudún. Ábati liábin jabísa mudún, ába lawáraüdaguagüdüniña.   Áu, ítara níña queísi ában joúniri mudún le buíti, le gayáraati líchuguni libágari jawágu lilǘgüniña mudún. 5c ‘Jíweruti, liábin rügǘña lun líwerujan, lun láfarajan lúma lun lagǘnrinchagun, ánjein áu, niábiña lun jibíjin ibágari, áni lun jibíjini gíbe. 1[ Áu bénabei, le ebéluruti nueígiñe, lasálbarúaba. Ítara lúba quei ában mudún le ebéluruti furí ligía baríerurugugiñe, darí ligía sagádi lun leígin. &E Ja ñǘbinbaña nubáragiñe, ítara jáña queísi jíwerutiña mudún ladǘga iyéeni lan jarúfudajabei, madǘgütiña lánigu Búngiu gásu jáu. 3 Ábayati laríñagun Jesúsu joun. —Ninárün jáu, áu béna le ñígiñe lubeí gayára lan jayábin gürígia lun lánigu jamá Búngiu.  Rúlumuti Jesúsu jémpulu le joun, úati gunfaráanda jamáni le labúseerubei laríñagun joun. Jesúsu joúniri mudún buíti  Mídintiña lárigi ában le ibídiñeti joun, anúrajarügütiña lueí ladǘga ibídiñeti jamálali ámu mútu joun.  Lárigiñe laságaraguniña súngubei, ába lídin eíbugeina jabá jabá, ába jafálaruni ladǘga subúdi jamáni lumálali. D~ Ába lánjunrenchuni le oúnigirubalin béna béna lun, lun lebélurun, subúdi jamúti gíñe mudún lumálali. Ába lagúajan joun láu jíri, ába laságaraguniña baríerurugugiñe. Z}- Ánjeinti le ebélurubei lídaangiñe béna, ligía le oúnigirubaliña mudún. | ! ‘Ninárün jáu luágu le lan mebéluti lídaangiñe lubéneri jabárierun mudún, lun lebélurun lídaangiñe ámu oúbaü, jíweruti. E{ )Laríñaga Jesúsu joun. —Lun jamúga ibídiñe lan cátei lánina Búngiu jun, madúnruntün jamúga luágu jifígoun, quei jaríñagun luágu subúdi jumáni, gadúnruntün.Iz  (Dan le jagáambunbalin jádaangiñe fariséogu ja ñíbaña cátei le, ába jaríñagun lun. —¿Baríñaguñati luágu darúñu líña lan gíñe wágu lun cátei le luáguti Búngiu? #y? 'Ába laríñagun Jesúsu. —Niábinbei ñájoun uboúagun lun néfegechagǘdüni jágu ja ibídiñejabubaña lun cátei lánina Búngiu, lun gíñe narúfuduni luágu ja lan aríñagubaña luágu fegé lan jágu luágu buri cátei lánina Búngiu, maríjin jamá ni cáta. dxA &Ába lájuduragun ligíbugiñe Jesúsu, ába laríñagun. —Afíñetina, Nabúreme. [w/ %Ába laríñagun Jesúsu lun. —Aríja báali, áu le úmabei badímureja. pvY $Ába laríñagun wügǘri ligía lun. —Aríñagabeí nun cátei lan, afíñe námuga luágu. 2u] #Ába lagáambuni Jesúsu luágu bugá jamaani maríjinti meja ligía, dánti le ladúnragun lúma, ába laríñagun lun. —¿Afíñetibu luágu Liraǘ Búngiu? Tt! "Ábati jaríñagun lun. —¿Bugúyasan le agǘriajoúbei buin láu figoú, buséntibu barúfudajan woun? Ába jabúguni tídaangiñe jalígilisin. Ja maríjinbaña luágu cátei lánina Búngiu qs[ !Lun jamúga máma lan lúmagiñe Búngiu liábin wügǘri le, siñáti jamúga ladǘgün ni cáta. mrS Magáambuñajagili luágu ni ában aríjagüdǘti ában gürígia le agǘriajoúti maríjinga. q7 Subúditi woun luágu magáambun lániña Búngiu gafígountiña, ja rügǘñanu ájuduragubaña lun jáma ja adǘgübalin lugúndan, lagáamba. p# Ábati laríñagun wügǘri ligía joun. —¡Ámuti gíñe cátei le! ¡Ibídiñeti jun jalíagiñeti lan, áni aríjagüda lána! oy Subúditi woun luágu adímureja lán meja Búngiu lun Moisés, ánjein le, ibídiñegubeíti woun jalíagiñeti lan. #n? Ábati janábuni, ába jaríñagun lun. —Bugúya, falá bumuti larúfudajan wügǘri ligía, ánjein wagía, larúfudajan Moisés wafálarubei. )mK Ába laríñagun joun. —Aríñaga náali jun, mebéreseguntün náu, ¿cáti uágu jabúseera naríñaguniya jun? ¿Ódi buséntün gíñe jafálaruni? ylk Ábaya jaríñagun lun. —¿Cásan ladǘgübei báu? ¿Ída liñásan ladǘga lun laríjagüdünibu? 2k] Ábati laríñagun joun. —Ibídiñeti nun ánjein gafígoun lubeí lúmoun mafígoun lan. Le nasúbudirubei, luágu maríjin nán meja, áni guetó aríjaadina. Xj) Ábayati jagúarun juríu lun wügǘri lé meja maríjinbei, ába jaríñagun lun. —Aríñagabeí inárüni woun ligíbugiñe Búngiu, wagía, subúditi woun luágu gafígoun lan wügǘri líra. Vi% Ligía jaríñagunbei lagǘbürigu. “Álügüda jumeí, weíriyaali.” tha Anúfudeiti aríñagagüdübalin líra joun lagǘbürigu wügǘri ligía, ladǘga aríñagaaña lan fariséogu luágu sun lan ja afíñerutiña luágu Jesúsu lan Crístubei, jabugúba lan tídaangiñe jalígilisin juríu. (gI ibídiñeti woun ída líña lan aríjaali lubeí, ni ca lan areídaguagüdübalin lágu. Álügüda jumeí, weíriyaali, gayáraati loúnabun lueígiñegua. f  Ába jaríñagun lagǘbürigu. —Subúdi wamúti luágu waraǘ lan le, áni maríjin lan dan le lagǘriajoúnbei, 5ec ába jaríñagun joun. —¿Nijánsan jiraǘ le uágubei jaríñaga luágu maríjin gubeíñein lan lúmagiñe lagǘriajoún? ¿Ída liñáti aríjaali lubeí guetó? &dE Májatiña yebe fariséogu jafíñerun luágu maríjin lán meja wügǘri ligía áni aríjaali lan guetó, darí lun jagúarun joun lagǘbürigu, ecC Ábaya jálügüdüni lé meja maríjinbei. —Ángi bugúya, ¿cági baríñagubei luágu wügǘri le, queísi bugúya lubeí le laríjagüdübei? Ába laríñagun. —Nugúya, naríñagun luágu ában lan proféta. Kb Ábati jaríñagun jádaangiñe fariséogu. —Le wügǘri le adǘgübalin cátei le, siñáti loúnagüle lan Búngiu ladǘga minébenti wéyu le eméraaguagülei lun. Jaríñagati jíbiri. —¿Ída liñáti ladáaguni buri miláguru le, ánjein gafígoun lubeí? Ába lubeíti ñi lan fánreinguaü jádan. `a9 ába gíñe jálügüdüni fariséogu wügǘri ligía ída líña lan gayáraajali lubeí laríjin. Ába laríñagun joun. —Ába líchugun gubégubeti luágu nágu, ába nachíbuni nigíbu, guetó aríjaadina. ` Queíti lídan lan wéyu le eméraaguagülei ladǘgei Jesúsu gubégubeti le áubei lareídaguagüdei maríjinti ligía, __7 Ábati janǘgüni wügǘri lé meja maríjinbei jagíbugiñoún fariséogu. ;^o Ábati jaríñagun lun. —¿Jageígi wügǘri ligía? Laríñaga joun. —Ibídiñeti nun jageí lan. Jálügüdaguni fariséogu maríjinti le areídaguagüdǘwalibei .]U Ába laríñagun joun. —Wügǘri le gíribei Jesúsu, ligía adǘgübei murúsun gubégubeti, ába lájuruduni luágu nágu, ába laríñagun nun. “Beíba lídan dúna le gíribei Siloé, ábame bachíbuni bigíbu ñi.” Ábati nídin, lásun nachíbuni nigíbu, ába naríjin. N\ Ábati jaríñagun lun. —¿Ída liñáti aríjaadibu lubeí? [1 Ñíñanu aríñagutiña. —Ánja, ligía. Jaríñaga jíbiri. —Máma ligía, lenége. Ába laríñagun wügǘri ligía. —Ánja, áu. Z+ Játi lubésinanigu jáma gürígia já meja aríjubalin amúriaja, ába jaríñagun. —¿Másan nijáñaja le añúurubei amúriaja seínsu? [Y/ Ába laríñagun lun. —Beíba achíbei bigíbu lídan dúna le gíribei Siloé —míni lan líra, Oúnajoúti. Ába lídin maríjinti ligía, ába lachíbuni ligíbu ñi, dan le lagíribudunbei, aríjaali. 8Xi Lárigiñe laríñaguni Jesúsu cátei le, ába lásuerun múarugun, ába ladǘgün murúsun gubégubeti láu larǘre, ába lájuruduni luágu lágu le maríjinbei. JW  Sun dan anája lan ligíbuagu uboú le, áu lilámpunbei uboú. V  Lúnti nadǘgüni luwádigimari Búngiu le oúnajabalina sun wínwangidina lan, jiláadina ligíame, siñáme nadǘgüni. hUI Ába laríñagun Jesúsu joun. —Máma ladǘga lifígoun, máma gíñe ladǘga jafígoun lagǘbürigu, lasúseredunbei ítara lun larijoúniwa le luáraabei Búngiu adǘga láu lareídagun wügǘri ligía. FT Ába jaríñagun láni disípulugu lun. —Maésturu, ¿cásan uágu lagǘriajoúnbei wügǘri le maríjinga? ¿Ladǘgasan jafígoun lagǘbürigu, o ladǘga lifígoun guánarü? S  Lídan le lásügürün Jesúsu lídaangiñe ában fulásu, ába laríjin ában wügǘri maríjinti lúmagiñe lagǘriajoún. -RS;Ába jabúdajan dǘbü lun jachǘraguni luágu, ába larámudagun, ába láfuridun témpulurugugiñe, ába lásügürün jamídaangiñe, ába lídin.zQm:Ába laríñagun Jesúsu joun. —Ninárün jáu luágu lubáragiñe lan ñi lan Abrahám, anájeinjadina. P9Ábati jaríñagun juríu lun Jesúsu. —Úagubeigili ni dimí-san irúmu báu, ¿aríñagatibu luágu aríja báni Abrahám? \O18Abrahám lé meja binádu júguchi, gúndaati meja láu lasúbudiruni luágu lachǘlürüba lan nuwéyuri lun niábin uboúagun queísi asálbaragülei, buin líña láu ugúndani dan laríjini wéyu ligía. qN[7Jugúya, ibídiñeti Búngiu jun, anáti áu, subúditi nun, áni ánjana jamúga aríñaga luágu ibídiñe lan nun, yéetina jamúga gíñe quei jugúya. Subúditi Búngiu nun le tímatimaati, áni adǘga numúti le lubeíbei. ZM-6Ába laríñagun Jesúsu joun. —Ánjana íchiga uweíriguni nuoúgua, málabei, ánjeinti Núguchi, le méme uágubei jaríñaga luágu ligía lan Jubúngiutebei, ligía íchugubei uweíriguni nuágu. L5¿Cátabuñadíbugi lúmoun wáguchi Abrahám? Jiláti Abrahám, jilágua profétagu. ¿Ída liñáti banáangun búngua? ~Ku4Ábati jaríñagun juríu lun. —Anáti guetó, choúru wamáali luágu níjein lan espíritu wuríbati bídan. Jiláti Abrahám, jilágua profétagu, áni aríñagagibu luágu le lan adǘgüti gásu láu le bubeíbei, moúnwenbei lan. ]J33Ninárün jáu luágu le lan adǘgüti gásu láu le nubeíbei, moúnwenbei lan. I2Máluajaantina inébesei núngua, láu sun níjein lan ában áluga lumúti ninébese, áni ligía le agúseragüdübei. )HK1Ába laríñagun Jesúsu joun. —Úati espíritu wuríbati nídan. Le nadǘgübei, níchuguña inébesei lun Núguchi, jugúya, íchiga minébeni nun. >Gu0Ábati jaríñagun juríu lun. —Wanárün láu waríñagun luágu máma ban ámu jaweí jagǘbüri Samariána, luágu gíñe níjein lan ában espíritu wuríbati bídan. GF/Le lánigu Búngiu, agáamba lumúti lerérun Búngiu, ánjeinti jugúya, quei máma jubeí lánigu Búngiu, ligía mája jubeí jagáambuni. Níjeinjali meja Crístu lubáragiñe Abrahám E).¿Ca jídaangiñe gayáraabei larúfuduni luágu gafígoun nan? Ánjeinti inárüni lubeí naríñagubei, ¿cáti uágu mafíñen jubeí nun? PD-Ánjeinti áu, quei inárüni lubeí naríñagubei, mafíñetün nun. GC,Máfia júguchibei, lánigu jugúya, áni buséntün jadǘgüni lugúndan. Gáfarajadigubeiñein Máfia lúmagiñe furúmiñeti dan. Márügüdünti lueígiñe inárüni, maríñagunti gíñe inárüni. Lídan le laríñagun iyéeni, ladímurejaña quei ligáburi, ladǘga yéeti áni ligía lúguchibei iyéeni. B{+¿Ca uágu lásiñerunbei gunfaráanda jumáni le naríñagubei? Ladǘga mabúseerun jumá jagáambuni náni ugánu. fAE*Ába laríñagun Jesúsu joun. —Ánjein jamúga Búngiu lubeí júguchibei, jínsiñetina jamúga jun ladǘga lúmagiñe Búngiu niábin, áni anája ya. Máma láu náni núngua niábin, Búngiu oúnajabalina. @3)Le méme ladǘgübei júguchi, ligía jadǘgübei. Ábati jaríñagun lun. —Mámatia wagía bástadi, ában rügǘñein wáguchi, Búngiu. !?;(Láu sun aríñaga náali lan inárüni le larúfudajabei Búngiu nun jun, buséntün jáfarunina. ¡Madǘgünti meja Abrahám ni cáta líbe líra! H> 'Ába jaríñagun lun. —Abrahám wáguchibei. Ába laríñagun Jesúsu joun. —Lun jamúga inárüni lan luágu lirájüñü jumá Abrahám, jadǘgüñein jamúga le ladǘgübei. = &Áu nadímurejan luágu le larúfudubei Núguchi nun, jugúya jadǘgüni le jafúnrendeirubei lúmagiñe júguchi, le Máfia. <!%Subúdi náali luágu linébaanfaangu jumá Abrahám, láu sun líra, buséntün jáfarunina, ladǘga mája jumá lun le nubeíbei jun. ;$Ánjaün lubeíti nafúnraanguagüda, áu le Búngiu Irájü, lídaangiñe idámuni lun figoú, furáangubadün le tímatimaati. v:e#Ában idámuni, máma jádaangiñeti família, ánjeinti ában isáani, jádaangiñeti família súnwandan. 9y"Ába laríñagun Jesúsu joun. —Ninárün jáu, luágu sun lan ja adáagubaña figoú, lidámun figoú jagía. /8W!Ába jaríñagun lun. —Linébaanfaangu Abrahám wagía, áni merédegidiwa idámunime ni ca un. ¿Ída liñáti baríñagunbei luágu furáangujadiwa lánme? T7! Ábame jasúbudiruni inárüni, ábame lafúnraanguagüdünün inárüni. I6 Ába laríñagun Jesúsu joun juríu ja ánjarubaña lun lerérun. —Ánjaün asígira lun jídin surúñu láu le nubeíbei jun, jiábinba lun náni jumá disípulugu le tímatimaati. 5Dan le laríñagunbalin Jesúsu le, ába jafíñerun sarágu luágu. Lirájüñü Búngiu jáma lidámuniña figoú 4Ladǘga númañein le oúnajabalina, mígirun lágidina Núguchi nábugua, ladǘga adǘga náni le áubei lagúndaara súnwandan. 3Ligía laríñagunbei joun. —Dánme le jiñúrunina, áu Wügǘri Garaǘwarügüti, ligíame jasúbudiruni luágu áu lan le uágubei naríñaga luágu áu lan, áni madǘgün nan ni cáta luágu náni núngua, lueídügüya le larúfudajabei Núguchi nun. l2QÁnjein jagía, úati gunfaráanda jamáni láu luágu lan Búngiu ladímureja Jesúsu joun. t1aGayáraati jamúga naríñagun gíbeti jun luágu luríban jigáburi lun nadeínjan jun, le oúnajabalina aríñaga lumúti inárüni, áni cáteirügübei le nagáambubei lúmagiñe le oúnajabalina naríñaga joun ja lílana uboú. {0oÁbati jaríñagun lun. —¿Cátabuti? Ába laríñagun joun. —Aríñaga náali jun lúmagiñe binárü. /Ligía naríñagunbei jun luágu joúweguba lan gafígounga, ladǘga ánjein mafíñen jubeí luágu áu lan áu, joúweguba ítara. 2.]Ábati laríñagun Jesúsu joun. —Jugúya, ǘnabuna jugúya, ánjein áu, yágütana íñu áu. Láni uboú le jugúya, ánjein áu, máma láni uboú le áu. -Ábati jaríñagun juríu. —¿Láfaragua funa lúngua, laríñagunbei luágu siñá lan woúdin le ñíjinba lubeí lídin? ,5Ábaya laríñagun Jesúsu joun. —Áu, neíbuga, jugúya jáluajabadina, joúweguba gafígounga, siñáti jídin le ñíjinba lubeí nídin. /+WLídan laríñagubalin Jesúsu cátei le, larúfudajaña témpulurugu lídan fulásu le ñí tubeí buri gáfu to lágei seínsu. Madáürün lumúti ni ában ladǘga machǘlügili lan lidáani lun loúnwen. Laríñajare Jesúsu joun luágu siñá lan jeídin ñíjinba lubeí lídin ^*5Ábati jaríñagun lun. —¿Jageígi Búguchi? Ába laríñagun joun. —Jugúya, ibídiñetina jun, ni Núguchi, ibídiñeti giñe jun, lun jamúga subúdi jumánina, subúditi jamúga giñe Núguchi jun. )Ítara liñáti áu ában le geféenbei luágu náni fuleísei, Núguchi le oúnajabalina, ligía gíñe ában le geféenbei nuágu. (Bürǘwati lídan jilúrudun luágu dan lan geféen jamá bián gürígia luágu ában méme cátei, lúnti lan lafíñerún joun. 4'aÁnjana jamúga agúseragüda, nadǘgüñein jamúga láu úarani, ladǘga mámarügüba áu agúseragüda, Núguchi le oúnajabalina lagúseragüdüba gíñe núma. q&[Jugúya, jasáminarun nuágu queísi luwúyeri lasáminarun uboú, áu, magúseragüdüntina ni ában. %/Ába laríñagun Jesúsu joun. —Le naríñagubei gebégiti, láu sun áu lan adímurejabei buíti nuoúgua. Áu, subúdi numúti jalíagiñe lan niábin lúma jalíñounba lan nídin, ánjein jugúya, ibídiñeti jun jalíagiñe lan niábin ni jalíñounbadina lan. q$[ Ábati jaríñagun fariséogu lun. —Amǘrü, badímurejaña buíti buoúgua, mebégiti líra. o#W Ábaya ladímurejan Jesúsu joun gürígia, ába laríñagun. —Áu lilámpunbei uboú, le afálarutina, libíjubei larúgounga le anǘgübei gürígia lídoun ibágari magúmuchaditi, áni meíbugunbei lídan lubúriga. ?"w Ába taríñagun lun. —Uá, úati ni ában. —Ábati laríñagun Jesúsu tun. —Ni áu, masíadirun nubádibu, beíba, madǘgadügüyabá figoú. Jesúsu lilámpun uboú (!I Ábati liñúraguni Jesúsu lichǘgü, ába laríñagun tun. —¿Jagáñasán buga ja íchugubaña bidúnrun? ¿Úati ni ában asíadirutibu lun boúnwen? 6 e Jagía, le jagáambubalin le laríñagubei, ába jasándiragun joúngua luágu gafígoun jamá, ába jáfuridunga ában ában, jagúmesera jámagiñe ja weínamutimáajañabaña. Dánti le furíjaña súngubei, ába ladáriragun Jesúsu lúngua lábugua túma wǘri tugúya quei teréderunbei ñi. I Ábaya lélemuchun, ába lasígirun abǘrüja múarugu. 2]Queíti jasígirun álügüdaguei, ába laráramun, ába laríñagun joun. —Furúmiñeguarügü jídaangiñe le mafígounti, chǘleí furúmiñeti dǘbü tuágu. &EJaríñagunbalin líra lun jaríjin lábun, lun gébuna lan jíchugun lidúnrun. Ábati lélemuchun Jesúsu, ába labǘrüjan múarugu láu lújabu.  Laríñajare lilúrudun Moisés jawágu jíbe würíña ja, lun jáfarawagún jilágubei láu dǘbü. ¿Cági baríñagubei? {oába jaríñagun lun Jesúsu. —Maésturu, nuján wǘri to, wadáriragun lúma ámu wügǘri lueí túmari. FÁbati janǘgün arúfudajatiña lilúrudun Moisés jáma fariséogu ában wǘri jadáriragun lúma ámu wügǘri lueí túmari. Ába jíchugunun jamídaangua ja ñíbaña jámagua, +Larúgan bináafin, ába lagíribudun témpulurugun, ába jayábin sun gürígia lubádun, ába lañúurun, ába lagúmeserun arúfudaja joun. N Ánjeinti Jesúsu, ába lídin luágun wǘbü le gíribei Olívos. 7i5Ába joúdin cáda ában jábiñoun.P4Ábati jaríñagun lun. —¿Galiléana gíñe amǘrü, badímurejaanbei luágu lufúleisein? Atúriajaboún Lerérun Búngiu, basúbudirubei luágu úagili lan ni ában proféta Galiléana. W~}}C|z{{kzwyyxxx/wvvuu&tsarr/qq)ppolnmm lVkk?jjXjhg\fjfeYddcbbaRa `__ ^`]\q\`ZOYY7XXWVV8UgUT{T"SSBRIQPPONNjMMLTKKJII\HHGiF}EEDCC:BBdA@@v?>y=<<;;:9998j7r665x5.4z32}2100M//y.--T,,+**Z*))K({''&%$$G##6"U! g ATSv#5b# B=$b7 0 N  * 0ie1Rúnaali berérun joun, ába jeyéreegudún lun uboú, ladǘga máma jamá lánigu uboú ítara queísi máma lan lánigu uboú áu. (I ‘Guetó, neíbuga le ñíjin bubeí, luágu anájagua lan uboúagu aríñaga numúti buri cátei le lun jabuínchun láu ugúndani méme le nuágubei. Y+ Dán meja le jáma nan uboúagu, toúnigi numútiña meja ja bíchugubaña nun láu bubáfu, meféridiruntina ni ában jádaangiñe lueídügü Júdas, lun lagúnfulirun le bürǘwañubei tídan Berérun. pY ‘Áu, merédeedina uboúagu, ánjein jagía, jeréderuba. Áu, neíbuga búmoun. Núguchi sánduti, toúnigi báña ja bíchugubaña nun láu bubáfu lueí jeíguadun, lun lídan jamá ában le tímatimaati quei áu búma. O Sun le náni, báni, le báni, náni, arijúati nuweírigun jawágu. + ‘Ayúmuraguatina bun jawágu, mayúmuraguntina jawágu lánigu uboú, nayúmuragun jawágu ja bíchugubaña nun, ladǘga báni jamá. Drúnaali ugánu le bíchugubei nun joun áni resíbi jamúti, subúdi jamáali luágu inárüni lan luágu búmagiñe lan niábin, afíñeeña gíñe luágu amǘrü lan oúnajabalina. ]3Guetó, subúdi jamáali luágu sun lan le bíchugubei nun búmagiñe lan liábin, =s‘Subúdigüda náali joun ja baságarubaña lídaangiñe uboú lun bíchuguniña nun, cátabu lan. Bánigu meja, ába bíchuguniña nun, ñǘdüntiña láu le bubeíbei. {oGuetóti Núguchi, rúbei uweíriguni le méme méja nánibei nun biñǘwarü lubáragiñe meja ñi lan uboú. b=‘Rújadina uweíriguni bun ya uboúagu, gumú nan gíñe le uágubei boúnajana. CNiján lébunabei ibágari le magúmuchaditi, lun jasúbudirunibu gürígia amǘrü le Búngiu ábanrügüti, le inárüti, lúma lun jasúbudirunina, áu Jesucrístu le boúnajabei. wRújadibu ubáfu lun Biraǘ jawágu sun gürígia lun líchugun ibágari magúmuchaditi joun ja bíchugubaña lun. O Lárigiñe laríñaguni Jesúsu sun cátei le, ába laríjin siélun, ába laríñagun. —Núguchi, chülǘja nidáani, rúba inébesei luágu Biraǘ, ru lámuga gíñe Biraǘ inébesei bun. !;!Naríñagunbalin sun le jun, lun jadárirun ñurúguaü lídan jafíñerun nuágu. Jasúfuriruba uboúagu, ganígi jumá, ¡sirígua náali uboú!T! Iníteeli óra, áni guetó guetó, dánme le jachágaragun sun jugúya, cáda ában luágu loúbadina, ábame jígirunina nábugua, láu sun máma lan nábuguañadina ladǘga níjein Núguchi núma. I Ába laríñagun Jesúsu joun. —¿Afíñedünti guetó? ^ 5Aríja wamáali guetó luágu subúdi lan sun cátei bun, moún lumuti bálügüdǘn luágu ni cáta ladǘga subúdi báni jarítagun gürígia. Luágu líra wafíñera luágu lúmagiñe lan Búngiu biábin. v eÁba jaríñagun láni disípulugu. —Anáti guetó, badímurejaña furáangu, mayúsurunga jémpulu.  Lúmagiñe Búngiu Úguchili náfurida, ába niábin lídoun uboú le, guetó nígiraali uboú le, neíbugaya lúmoun Núguchi. " =ladǘga ligía guánarü jínsiñetün lun. Jínsiñetün lun ladǘga jínsiñe nan jun, afíñeedün gíñe luágu lúmagiñe lan Búngiu niábin.  {Lídaanme wéyu ligía, jamúriajaba lúma lídan níri, maríñaguntina luágu nayúmuraguba lan lun Núguchi juágu, >uAríñaga náali buri cátei le jun láu jémpulu, inítebei dan lun madímurejaanjadina lánme jun láu jémpulu, ábame nadímurejan furáangu jun luágu Búngiu Úguchili. /WChülǘ lúmoun dan le, mamúriajangidün ni cáta lídan níri, jamúriaja, ábame jibíjin, buin jumámuga láu ugúndani. Jesucrístu, le ásiiragúbalin uboú /WLídaanme wéyu ligía, málügüdün jumádiname luágu ni cáta. Ninárün jáu luágu líchugubei lan Núguchi sun le jamúriajabei lídan níri lúma, jun. /WÍtara líña gíñe, jugúya jírutün guetó, naríjayabadün, ábameti tabuínchun janígi láu ugúndani, ában ugúndani le úati gayáraati lagídaruni jueí. {Dan le tagǘriajan lan ában wǘri, súfuritu ladǘga chülǘja lan lórate igári, lásun agǘriajoúaali lan irájü, marítagunjaru luágu igári, ladǘga ugúndani le tasándirubei luágu agǘriajaaru lan ában irájü uboúagu. FNinárün jáu luágu jayájuba lan, jírugua jugúyame, ánjañati gürígia ja láni uboú le, jagúndaaruba. Láu sun líra, íbini jíru jumá, lasáansiraguba jírun lun ugúndanime. Ába lasúbudiruni Jesúsu luágu busén jama jálügüdaguni, ába laríñagun joun. —Aríñagatina jun luágu málüjadina lan ánjana maríjin jumá, murúsun lánme dan lárigiñe, ábaya lánme jaríjinina. ¿Ligía le uágubei jálügüdagua júmagua? uc¿Ca míni lan láu “murúsun dan lárigiñe le”? Úati gunfaráanda wamáni ca lan uágu ladímureja. %CÁbati jálügüdagun jádaangiñe láni disípulugu jámagua, ába jaríñagun. —¿Cásan míni lan le? Laríñaga woun luágu málüjali lan ánjein maríjin wamá, múrusunya lánme dan lárigiñe, ábayame lan waríjini, ladǘga leíbuga lan le ñíjin lubeí Lúguchi. -‘Málüjadina, ánjana maríjin jumá, múrusunmeya dan lárigiñe, ábayame jaríjinina, ladǘga neíbuga le ñíjin lubeí Núguchi. O~Sun le lúmabei Núguchi, náni gíñe, ligía naríñagunbei luágu lerésibiruba lan Sífiri Sándu lídaangiñe ninárün, ábame lasúbudiragüdüni jun. Lasáansiraguba íruni lun ugúndanime t}aLíchuguba inébesei nun, ladǘga lerésibiruba lídaangiñe ninárün, ábame lasúbudiragüdüni jun. u|c Dánme liábin Sífiri Sándu le lánina inárüni, larúfudajabei sun inárüni jun, ladǘga madímurejanbei luágu láni lúngua, le lagáambubei, ligíaba laríñaga. Lasúbudiragüdübei cátei lé buri lúnbei lasúseredun jun. X{) ‘Gíbegili lúnti naríñaguni jun, jásiñerubei gunfaráanda guetó. z Líchuguba fe joun luágu lagúseragüdün Búngiu, ladǘga agúseragüda láali Máfia, le agúmadijabei lídan uboú le. y! lasúbudiragüdübei joun luágu úaragua nan, láu larúfuduni joun luágu nídiba lan le ñíjin lubeí Núguchi dánme le nígirunün. Px Larúfudubei joun luágu gafígoun jamá láu mafíñen jamá nuágu, Yw+Dánme liábin, ladáriraguagüdübaña gürígia ja uboúagubaña joúngua luágu gafígoun jamá, luágu gíñe níjein lan ában ǘma le lánina úarani, luágu gíñe lagúseragüdübaña lan Búngiu. 8viInárüni naríñagubei jun. buítimaati jun lun nídin, ladǘga ánjana mídin, miábinbei Sífiri Sándu júmoun lun líderagunün, áni ánjana ñǘdün, noúnajabei. Bujírurügütün luágu naríñaguni cátei lé buri jun. t{ánjein guetó, neíbuga lúmoun le oúnajabalina. Málügüdün lumútina ni ában jídaangiñe jalíñounbadina lan, ~suNaríñaguñein le jun, lun dánme lan le lachǘlürün dan ligía, lun jarítagun luágu aríñaga náali lán meja jun. Le ladǘgübei Sífiri Sándu ‘Maríñagun numúti meja le jun lúmagiñe binárü ladǘga meja júmañadina lan, cr?Jadǘgübei líra ladǘga masúbudirun jamágili lan Núguchi, masúbudirun jamána. MqJabúgagubadün tídaangiñe jalígilisin, wuríbabei dan jun daríme lun ánjaün lan láfaragua furúmierügü gürígia jilágubei, larítaguba luágu lesériwiduñein lan Búngiu láu líra. Rp ‘Naríñaguñein buri cátei le jun lun moúnwen lan jafíñen nuágu. |oqJugúya, jadímurejaba gíñe luágu náni fuleísei, ladǘga númañadün lan lúmagiñe furúmiñeti dan.Gn‘Dánme liábin Sífiri Sándu le lúnbei líderagunün, Espíritu le lánina inárüni le lúnbei noúnajani luágu loúbadina Núguchi, ligíaba adímureja luágu náni fuleísei. m9Wel, lasúseredunbei le ladǘga lúnti lan lagúnfulirun dimúrei le bürǘwañubei lídan jalúrudun. “Ába niyéreegudun joun, mébunouga.” ]l3Madúnruntiña jamúga lun jamúga madǘgün nan ni cáta le úagili adǘgüti jagánagua, guetó aríja jamáali buri cátei ligía áni láu sun líra iyéreegugidina joun, iyéreegu gíñe Núguchi joun. FkJa iyéreejabúbaña nun, iyéreeguti gíñe Núguchi joun. Dj‘Lun jamúga meja miábin nan adímureja joun, madúnruntiña jamúga luágu jamájarun lun jerésibirunina, queísiti niábin joun, gadúnruntiña lubeíti luágu figoú ligía. _i7Jadǘgübei sun le jun, nueígiñe, ladǘga ibídiñe lan le oúnajabalina joun. hJarítagua jumá luágu le naríñagubei jun. “Úati músu íñuguti lueí liyúbudiri.” Ánjein eíbaaja jamáadina lubeí, jeíbaajabadün gíñe, ánjein giñéti madǘgün jabeí gásu láu narúfudajan, madǘgünbaña gíñe gásu jáu. wggLun jamúga lánigu jumá uboú, jínsiñetün jamúga joun gürígia ja lánigu uboú quei jínsiñe jánigu joun. Anúadaja numútün jádaangiñe ja lánigu uboú, ligía jiyéreegunbei lun uboú ladǘga mámaadün lan láni uboú. ofW‘Ánjaün iyéreeguda lun uboú, subúdi jumeí luágu áu lan iyéreegudubei lun furúmiñe. ewÍtara líña lubeíti nugúmadin jun lun jínsiñegua jumá júngua. Iyéreeguti Jesúsu jáu sun lánigu lun uboú Wd'Máma jugúya anúadajabalina, áu anúadajabalün, áni rújadina dimúrei jun lun jagíindun gíbe, lun gíñe ladúrarun jin. Ítara lúba líchuguni Núguchi sun le jamúriajan lúma lídan níri jun. LcManǘgün náadün quei músu, ladǘga ibídiñeti le ladǘgübei liyúbudiri músu lun, nanǘgünün quei numádagu ladǘga subúdigüda náali sun le laríñagubei Núguchi nun jun. ‘Nadímurejánbei jun ítara lun gayára lan jasúbusiruni úgundani le níchugubei, le gumúti. D^ Ánjaün ñǘdün láu le nubeíbei, lídan mémebadün ínsiñeni le nánibei jun, ítara quei nídin láu le lubeíbei Núguchi, áni lídan mémeñadina ínsiñeni le lánibei nun. ]w Jínsiñetün nun ítara quei nínsiñe lun Núguchi, ítara méme jumá lubeíti lídan ínsiñeni le nánibei jun. \'Ibíjati Núguchi inébesei dan le gíbe lan jagíindun, áni arúfuda jumúti luágu náni jumá disípulugu ja tímatimaatiña láu líra. [1‘Ánjaün asígira badǘleñu nuágu, mabúlieidun jumeíme le narúfudajabei, gayáraabei jamúriajani le jabúseerun, áni jibíjubei. Z Le merédeti badǘleñu nuágu, lágurúba boúgudin, ábame lamábeidun queí buri límu le abúdajoúbei lun lagudúniwa. Y9‘Áu ídibubei, jugúya límu. Le badǘleñuti nuágu, badǘleñu áu luágu, lagíinduba gíbe, siñáti jadǘgün ni cáta úouga áu. qX[Lídan méme jumá ában núma quei lídaañadina lan ában júma. Ában límu siñáti lagíindun ánjein mámañein lubeí luágu ídibu, ítara jíña gíñe, siñáti jagíindun ánjein máma lubeí badǘleñu jíña nuágu. 9WmJugúya, jarúmaadün lárigi narúfudajan jun. V!Chaǘn lumuti furúmieguarügü lídaangiñe nilímun le míinti, atírimuja lumúti le gíinbei, jarúmagüdaleí lúntima lagíindun. U Laríñaga Jesúsu. —Ítara níña quei ában tídibu beíbei le tímatimaati, Núguchi, ítara líña quei le oúnigirubarun nádü. &TElúnti ítara lúba lan lun lasúbudiruni uboú luágu jínsiñe lan Núguchi nun, áni adǘga náni le lubeíbei nun. Sarájuma, queímoun yágiñe.S‘Madímurejaanjadina sarágu júma, ladǘga níteeli le agúmadijabei lídan uboú le. Láu sun mabáfu lan nuágu, cR?Ligía aríñaga gíñe nubálin le jun, lun dánme lan lasúseredun, afíñe jumámuga. QAgáamba jumáali naríñagun luágu neíbuga lan, áni nagíribudayaba lan lun júma nan, lun jamúga jínsiñe nan jun láu jinárün, gúndaatün jamúga láu jasúbudiruni luágu neíbuga lan lúmoun Núguchi, ladǘga ligía íñugutimaati nueí. nPU‘Neíbuga júmagiñe, nígiraali ñurúguaü júma—ában luwúyeri ñurúguaü le áurügübei gayára lan níchiguni. Mítaraanti queísi ñurúguaü le líchugubei uboú. Magíbedalá jisáminan, manúfude jugúyame. 0OYSífiri Sándu le lúnbei loúnajani Núguchi lídan níri lun líderagunün, larúfudajaba jun, larítaguagüdübadün gíñe luágu sun le aríñaga náalibei jun. GN‘Naríñaguñein sun le jun láu anájagua lan júma, MLe mínsiñejabuti nun, madǘgünti gásu láu le nubeíbei. Dimúrei le naríñagubei, máma náni, láni Núguchi le oúnajabalina. Laríñaga Jesúsu lun. —Le jínsiñejabuti nun, adǘgati gásu láu le nubeíbei, áni línsiñeduba lun Núguchi, ábame wayábin, áu lúma Núguchi, agánawa lúma. K9Ába laríñagun Júdas (mámatia le Iscarióte). —¿Cásan uágu barúfudaguba lubeí búngua woun, máma joun gürígia ja lánigu uboú le? tJaLe subúdijabuti lun nugúmadin áni úaragu ligía lúma, arúfuda lumúti luágu jínsiñe nan lun le tímatimaati. Áni jínsiñejabúbei Núguchi lun le jínsiñejabuti nun, jínsiñebei gíñe nun, arúfudagua áume núngua lun. I9Lárigiñeme liábin Sífiri Sándu lun júma lan lun sun dan, jasúbudirubei luágu anájein lan lídan Núguchi, jugúya nídan, áu gíñe jídan. HMálüjadina ánjana maríjin jamá gürígia, ánjein jugúya, jaríjubadina, áni gabágaribadün ladǘga wínwañu níña lan. FGMígirun nubádün jábugua, nagíribudayaba lun júma nan. RFJa lánigu uboú le, siñáti jerésibiruni Sífiri Sándu ligía, ladǘga siñá lan jaríjini ni jasúbudiruni, ánjein jugúya, subúdi jumáali, ladǘga níjein júma áni leréderuba jídan. VE%ábame nayúmuragun lun Núguchi lun loúnajan ámu jun newéñegua lun líderagunün, lun gíñe líchugun gurásu jun. Ligíaba Sífiri Sándu le subúdijabúbei lun sun inárüni, júmabei súnwandan. RD‘Ánjein jínsiñe nubeí jun, gúnfuli jumá láu le nubeíbei, CNadǘgübei furúmieguarügü cátei le jamúriajan lídan níri. Líchugun Jesúsu dimúrei luágu loúnajabei lan Sífiri Sándu bB= Sun le jamúriajan lídan níri, nadǘgübei, arúfuda námugei luweírigun Núguchi. IA  Ninárün jáu, luágu le lan afíñeti nuágu, ladǘgübei lan cátei lé buri nadǘgübei, ladǘgüba buri cátei weínamutimaati, ladǘga áu, neíbuga le ñíjin lubeí Núguchi. B@} Afíñe jumá nun luágu anájein lan lídan Búngiu Úguchili, áni lan níjein gíñe Búngiu Úguchili nídan, íbini luágurügü cátei lé buri nadǘgübei, afíñe jumá nun. ?5 ¿Mafíñetibusan luágu anájein lan lídan Búngiu Úguchili, níjein lan gíñe Búngiu Úguchili nídan? Lé buri cátei le naríñagubei jun, máma lan láu náni núngua naríñagei, Búngiu Úguchili le aganoúbei nídan, ligía adǘgübalin luwádigimari guánarü. W>' Laríñaga Jesúsu lun. —Felípe, lǘjadina júma, ¿ibídiñegidina bun? Le aríjitina, laríjiñein gíñe Búngiu Úguchili, ¿cáti uágu baríñaga nun lun narúfuduni Búngiu Úguchili jun? `=9Laríñagati Felípe lun. —Arúfudabeí Úguchili woun, buídurügaalime woun. .<ULun jamúga subúdi nan jun buídu, subúdi jumúti jamúga gíñe Núguchi, subúdi jumáaliti lúmagiñe guetó, ladǘga aríjañaja jumáali láu jaríjinina. U;#Laríñaga Jesúsu lun. —Lun lachǘlürǘniwa lúmoun Búngiu, áu ǘmabei, áu inárüni, áu ibágari. Nueígiñe rügǘñein gayára lan lachǘlürǘniwa lúmoun Búngiu Úguchili. :yLaríñaga Tomás lun. —Nabúreme, ibídiñeti woun jalíñounbadibu lan, ¿ída lubáti wasúbudiruni ǘma? O9Subúdi jumúti jalíñounbadina lan, subúdi jumúti gíñe ǘma. 8'Lárigiñeme nídin, aráanse neíme ubáraü ligía, ábame nagíribudunya lun nanǘgünün númagua, lun ñi jumá le méme ñí numuti. M7Níjein sarágu ubáraü tídan lúban Núguchi lun jaganoún gürígia ñi, lun jamúga máma lan ítara líña, aríñaga náali jamúga jun. Neíbuga lubeíti aráanseja ában ubáraü jubá. v6 g‘Merédera jumá láu líbe samínaü, afíñe méme jumá luágu Búngiu, afíñe méme jugúyame nuágu. P5 &Laríñaga Jesúsu lun. —¿Binárün luágu aráanse ban lun bíchuguni bibágari nuágu? Ninárün báu luágu beyéedaguba lan náu ǘrüwa weíyaasu lubáragiñe layúgurujan gáyu.4 %Laríñaga Pédro lun. —¿Ca uágu siñá lubei nafálarunibu guetó? Aráanseedina lun níchuguni nibágari buágu. h3I $Ába laríñagun Simón Pédro lun Jesúsu. —¿Jalíñounbadibusan, Nabúreme? Ába laríñagun Jesúsu lun. —Siñáti bafálarunina le ñíjinbadina lubeí guetó, lachǘlürüba wéyu lun bafálarubadina lan. "2= #Ánjaün jínsiñegua júngua, jasúbudirubei sun gürígia luágu náni jumá disípulugu. Ladímurejani Jesúsu luágu leyéedaguba lan Pédro luágu 1 "Níchigaali iséri gumádi le jun. lun jínsiñegua jumá júngua. Ítara quei jínsiñe nun, lúnti gíñe jínsiñegua jumá júngua. 30_ !Nirájüñü, úaadináme júma sarágu dan. Jáluajabadina, le méme naríñagubei joun juríu naríñagayaali jun guetó. Siñábei jídin le ñíjinba lubeí nídin. /y Ánjeinti arúfuda nubálin luweírigun Búngiu, larúfudubei gíñe Búngiu nuweírigun, áni ladǘgübei madíse. 6.e Lárigiñe láfuridun Júdas, ába laríñagun Jesúsu. —Larijúa nuweírigun, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti, guetó, arijúame luweírigun Úguchili nuágu. c-? Lárigiñe leíginun Júdas fein, ába láfuridun. Gúñeeli óra ligía. Iséri gumádi E, Quei Júdas lubeí táubei lágei seínsu, sun jaríñagun yebéti laríñaguña Jesúsu lun lun lagáñijani le jabúseerubei lubá fédu, o lun lan líchugun seínsu joun gudémetiña. + Úati gunfaráanda láni ni ában jádaangiñe ja eígibaña luágu dábula ca lan uágu laríñagei Jesúsu líra lun. 0*Y Quei lárügüdünun Júdas fein tugúya, ítara lebélurun Máfia tídoun lanígi. Ábati laríñagun Jesúsu lun. —Le lúnbei badǘgüni, adǘgabeí furése. c)? Ába laríñagun Jesúsu nun. —Nadǘdüragüda murúsun fein, le únti níchigoun, ligíaba edéregerana. Ábati ladǘdüragüdün murúsun fein, ába líchugunun lun Júdas Iscarióte, le liraǘ Simón. x(i Ábati nayárafaduntima lun Jesúsu, ába naríñagun lun. —Nabúreme, ¿cáteisan lúnbei ledéregerunibu? y'k ába ladǘgün Simón Pédro seíni nun lun nálügüdüni Jesúsu ca lan jádaangiñe uágubei ladímureja. &5 Áu Juan, le abǘrüjabarun gárada to, ában jádaangiñe disípulugu, le weíribei ínsiñe lun Jesúsu, loúbagiñeñádina lídan adíneruni, % Ábati jagúmeserun disípulugu aríagua jawoúguoún, ibídiñounga joun ca lan jádaangiñe uágubei ladímureja Jesúsu. I$  Lásun laríñaguni Jesúsu sun cátei le, ába lasándirun sarágu íruni tídan lanígi, ába laríñagun furáangu. —Ninárün jáu luágu ledéregerubadina lan ában jídaangiñe. T#! Ninárün jáu luágu le lan erésibiruti le noúnajan, resíbi lumútina gíñe, áni le erésibirutina, resíbi lumúti gíñe le oúnajabalina. Ladímurejani Jesúsu luágu ledéregerubei lan Júdas "  Naríñaguñein le jun lubáragiñe lasúseredun, lun dánme lan le lasúseredun, afíñe jumámuga luágu áu lan Crístubei. u!c ‘Mámatia nadímurejaña juágu sun jugúya, subúdi numútiña cátaña lan nanúadirubaña lun nánigume le tímatimaati. Áni lúnti lagúnfulirún le tídaanbei Lerérun Búngiu. “Garábagua le eígubei núma, nuágun.” [ / Ánjein gunfaráanda jumá buri cátei le áni adǘga jumeíme, gúndaabadün. w Ninárün jáu luágu míñugun lan ni ában músu lueí liyúbudiri, ni ában le oúnajoúti lueí le oúnajabalin. V% Rújadina ában jémpulu jun lun jadǘgüni líbe méme le nadǘgübei. { ánjeinti chibá nubálin jugúdi láu sun Jumáesturun nan áni Jabúreme, lúnti gíñe jachíbuni jugúdi júmagua. dA Jugúya agúajatün nun Maésturu, lúma Nabúreme, áni richátün ladǘga áu ligía, M Lásun lachíbuni Jesúsu jagúdi, ábaya ladáürunun gamísa to larágachuboun, ábaya lañúurun luágu dábula, ába laríñagun joun. —¿Gunfaráanda jumútisan le nadǘgübei jun? zm Le laríñagunbei luágu máma lan sun jagía jarúmatiña, ladǘga subúdi láni cába lan edéregerei. M Laríñaga Jesúsu lun. —Le sun liñábei lágoun, lugúdi rügǘñein abúseera lachibúniwa, ladǘga jarúmati líbiri lúgubu. Jugúya, jarúmatün, mámarügü líña sun jugúya. w Ába laríñagun Simón Pédro lun. —Mámarügülá nugúdi bachíba, chibábei gíñe nújabu lúma nigíbu. $A Ába laríñagun Pédro lun. —¡Machíbun bubeí nugúdi! Laríñaga Jesúsu lun. —Ánjein machíbun nan bugúdi, siñábei gafánran ban núma.  Ába laríñagun Jesúsu lun. —Guetó, úati gunfaráanda báni le nadǘgübei, gunfaráanda bubeí lárigiñe. { Dán yebe le lachíbaali lan lugúdi Simón Pédro, ába laríñagun lun. —Nabúreme, ¿bachíbaalisan nugúdi?  Ába líchugun dúna lídoun ában dabárasi, ába lachíbuni jagúdi disípulugu, ába larágachuni táu tuáya to liránaaguaboun.  Dálaalíti Máfia larítagun tídoun lanígi Júdas Iscarióte lun ledéregeruni Jesúsu joun láganiñu. Jesúsu, láu sun subúdi láni luágu lúmagiñe lan Búngiu liábin, luágu lúmounba lan gíñe Búngiu lagíribuda, luágu gíñe rúlaali lan Úguchili sun cátei lújaburugun, ába larúfuduni luweírin-ágei ǘnabuni le luágubei. Dan lubeíti jadíneruña lan, ába lásaarun lueígiñe dábula, ába larágachunun gamísa to tigíbuaguboun ladáüragun, ába lagǘrün ában tuáya liránaagua.   + Ábanrügaali wéyu lubá fédu le páscua. Subúdi láali Jesúsu luágu chülǘja lan óra lun lígiruni uboú le lun lídin lúmoun Lúguchi. Súnwandan meja jínsiñe jamá lánigu ja uboúagubaña lun, guetó larúfuduñeinti línsiñejabu lídan luweírin-ágei. O 2Áni subúdi numúti luágu barǘ lan lugúmadin Núguchi ibágari magúmuchaditi joun ja adǘgübalin le lubeíbei. Le lubeíti naríñagubei, naríñaguni quei laríñaguni Núguchi nun.)K 1Ladǘga madímurejaantina luágu náni núngua, Núguchi le oúnajabalina, ligía aríñagubalin le lúnbei naríñaguni nun lúma le lúnbei narúfudajani. =s 0Le mebéresenti náu, madǘgün ligía gásu láu nerérun, níjein lúnti lasíadiruni. dimúrei buri le aríñaga náalibei, ligíaba asíadirei lídaanme lagúmujoún wéyu. < q /Ánjein le agáambuti nerérun áni madǘgünti gásu láu, máma áu asíadirubalin, ladǘga máma niábiña lun nasíadiruniña gürígia uboúagu, niábiña asálbaraña. x i .Áu lámpubei, niábinbei uboúagun lun sun lan ja afíñetiña nuágu, merédera jamámuga lídan lubúriga. F  -Le gíñe aríjitina, laríjiñein gíñe le oúnajabalina. 1 [ ,Ába laríñagun Jesúsu láu umálali jéreti. —Le afíñeti nuágu, máma rügǘñein nuágu lafíñera, afíñeti gíñe luágu Núguchi le oúnajabalina. : m +Ladǘga gúndaatimaatiña láu inébesei le jíchugubei gürígia sügǘ láu le líchugubei Búngiu. Lagúseragüdübaña dimúrei buri le laríñagubei Jesúsu gürígia nU *Láu sun líra, sarágu jáña jádaangiñe juríu afíñerutiña luágu Jesúsu ásta jádaangiñe ábutigu, áni maríñagun jamúti boúgudi, le janúfude jaweí fariséogu, lueí jabúguniña tídaangiñe jalígilisin. ^5 )Laríñagunbalin Isaías le luágu Jesúsu ladǘga aríja láali lan luweírigun. 9k (Darú lumuti Búngiu jaríjin, derégüda loun janígi,
lun maríjin jamá láu jágu,úame gunfaráanda jamá,
mayábin jagíame nun lun nareídaguagüdüniña. y 'Quei mafíñerun jabeí, ába lasúseredun le ámu dimúrei le laríñagubei Isaías tídan labǘrüjan, joun. 'G &Láu líra jagúnfulirei le laríñagubei proféta Isaías.¿Cásan afíñerubei luágu wáni ugánu?¿Ca un larúfudei Wabúreme Búngiu lubáfu? c? %Láu sun adǘga lan Jesúsu sarágu miláguru jagíbugiñe, mafíñetiña luágu. nU $Afíñe jumá lubeíti nuágu sun anájagua lan júma lun lirájüñü jumá larúgounga. Lárigiñe laríñaguni Jesúsu sún buri cátei le, ába lídin, ába larámudagun jaweí. Lébuna mafíñen jamá juríu luágu Jesúsu s_ #Ábati laríñagun Jesúsu joun. —Níchiga mémebei larúgounga jun luágurügü murúsun dan. Eíbuga jumá lídan larúgounga ligía sun anájagua lan júma lun gayáraabei lan jachǘlürün le ñíjin lubeí jabúseera jachǘlürün, márügüdün lámugaün lubúriga, ladǘga le eíbuguti lídan lubúriga, ibídiñeti lun jalíñouñein lan. *M "Ába jaríñagun gürígia lun. —Agáambaadiwa laliijoún tídan walíburun to lánina lilúrudun Moisés luágu labágariduba lan Crístu lun sun dan. ¿Ída liñáti baríñagunbei luágu liñurúaba lan Wügǘri Garaǘwarügüti? ¿Cáteigi Wügǘri Garaǘwarügüti ligía? T! !Láu líra laríñaguñein luágu loúweba lan luágu ában gurúwa. V~% Dánmeti le niñurúniwa múarugugíñe, nanǘgübaña súngubei númoun. }  Niján dan ligía lun lagúserawagüdǘn uboú, áni guetóba leféridirei Máfia, le agúmadijabei lídan uboú le, lubáfu. }|s Ábati laríñagun Jesúsu joun. —Mámatia luágu nufúleisein lagaambúa umálali le, luágu jufúleisein. { Ábati jaríñagun gürígia ja ñíbaña agáambaja luágu wayújururu lan, jíbiri aríñaga. —Ában ánjeli adímurejabei lun. /zW Núguchi, iñurúalá bíri nídaangiñe. Ábati lagaambúniwa ában umálali siélugiñe le aríñagubei. —Iñúra náali níri bídaangiñe, áni niñúruyabei. Zy- ‘Níjein ában oúnwenbun líbe samínaü nuágu guetó. ¿Cábasan naríñaga? ¿Naríñaga funa. “Núguchi, sálba bána lídaangiñe le lúnbei lasúseredun nun guetó”? Uá, lun líra niábin. Sx Le busénti lesériwidunina, lúnti lafálarunina, áni le ñí numuti, ñíbei gíñe le esériwidubalina. Le esériwidutina, líchuguba Núguchi uweíriguni lun. Ladímurejan Jesúsu luágu loúnwen *wM Le jínsiñejabuti lun libágari, leféridirubei, ánjein le mebéresenti láu libágari lídan uboú le, lareídubei lubá ibágari le magúmuchaditi, siélu. -vS Ninárün jáu luágu ánjein lan máburujan ában lágu türígu múarugun lun loúnwen, ában mémebei águu, ánjein oúwe, lalúbajoúba sarágu lídaangiñe. u  Ábati laríñagun Jesúsu joun. —Chülǘja óra lun líchugúniwa uweíriguni nun, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti. }ts Ába lídin Felípe, ába laríñaguni lun Andrés, ába joúdin biángubei jagía abájüdaguei lun Jesúsu. s ába jayábin güriégu jagía lúmoun Felípe, le Betsáidana, ñi Galiléa, ába jaríñagun lun. —Buséntiwa waríjini Jesúsu. prY Ñíñanu güriégu jádan gürígia ja ñǘdünbaña Jerusalén lun jájuduragun lun Búngiu, /qW Ábati jaríñagun fariséogu jámagua. —Aríja jumáali luágu, siñá lan ladügǘniwa ni cáta, sun gürígia añágüran lúma. Jáluajani güriégu Jesúsu |pq Ligía lébubei jáfuridun gürígia erésibirei Jesúsu, ladǘga jagáambun luágu miláguru le ladǘgübei. 5oc Ja gürígia ja ñíbaña dan le lagúarun Jesúsu lun Lázaro lídaangiñe lumúaja, ába lásaaragüdüni lídaangiñe oúweni, abájüdagua jamúti le jaríjubei. n  Úati yebe gunfaráanda jamáni láni disípulugu cátei le wéyu ligía, lárigiñe, dan le belújali Jesúsu lídoun luweírigun yágüta siélu, ába jarítagun luágu bürǘwa lan sun cátei le luágu, áni ítara líña lan lasúseredun lun. `m9 Manúfudebá, ubúrugu le Sión,
níten burúeite waríñu luágu ában burígü. wlg Ába ladárirun Jesúsu ában burígü, ába laweínruni quei laríñagun tídan Lerérun Búngiu. Mk Ábati játüjan tubána fáluma, ába jáfuridun lubároun Jesúsu agúarajeina. —¡Uweíriguni lun Búngiu! ¡Biníwati le ñǘbinbei lídan líri Wabúreme! ¡Biníwati lurúeite Israél! /jW Sarágu jáña gürígia ñǘdüntiña Jerusalén lubá fédu le páscua, larúgan, ába jasúbudiruni luágu lachǘlürüba lan Jesúsu ñíjin ubúrugun. $iA ladǘga sarágu jáña lan juríu adíseduntiña jaweí lun jafíñerun luágu Jesúsu, lídaangiñeti Lázaro. Lebélurun Jesúsu ubúrugun Jerusalén ah; Ába giñéti juáradun jábutigu fádirigu lídan ában lun gíñe jáfaruni Lázaro, ag; Ába jasúbudiruni sarágu jádaangiñe juríu luágu níjein lan Jesúsu Betánia, ába joúdin ñi, mámarügü lun jaríjini, lun giñe jaríjini Lázaro le lásaaragüdübei Jesúsu jádaangiñe jiláaña. ~fu Súnwandan ñíbaña lan gudémetiña jídan, ánjeinti áu, mámaba súnwandan júma nan. Elédeguni lubá Lázaro {eo Ábati laríñagun Jesúsu lun. —Ígiraboún, taráanseruñadina lubá lachǘlürün luwéyuri nábunúniwa. pdY Laríñagunbei Júdas ítara, máma luágu berése lan jáu gudémetiña, laríñagunbei ítara ladǘga jíweru lan, áni queíti ligía lan gámabarun lágei seínsu, ábaja líwerujan lídaangiñe le íchugúbei tídoun. zcm —¿Ánsan malúgurún lubeí ibíñei le luágu ǘrüwa-san fiádürü lun jíderawagún gudémetiña? b Ába laríñagun Júdas Iscarióte, le liraǘ Simón, ában jádaangiñe láni Jesúsu disípulugu, le méme lúnbei lalúguruni. Ea Ábati tanǘgün María ában paénti ibíñei le séruti, ába tájurudaguni lugúdi Jesúsu láu, ába tarágajani láu tídiburi, ába lejémougadun ibíñei ligía sun ñi múnada. .`U Ába jadǘgün ában adíneruni ñi luágu láni fuleísei, Márta, tugúya éjeeraguboun, Lázaro ában jádaangiñe ja ñúnbaña luágu dábula lúma Jesúsu. *_ O Sísi wéyu lubáragiñe páscua, ába lídin Jesúsu Betánia, le ñí lubei lagánawa Lázaro le lásaaragüdübei jádaangiñe jiláaña lúnya labágaridun. 0^Y 9Rújañati fariséogu jáma jábutigu fádirigu dimúrei lun le lan asúbudiruti jalíañein lan Jesúsu, lun lan laríñaguni, barǘ jamámugei adáüra.%]C 8Jáluajañeinti Jesúsu, dánti le témpulurugúñanu lan, ába jálügüdajan jámagua. —¿Ca jaríñagubei? ¿Liábinba lídan fédu, ódi miábinbei? s/~~9}} |2{zzyrxww0vRuu ttsxrr@qNpp:oznnmWllkjj=i]hhgf+eddCcbbaab`_^^Z]]\\5[[ZkYFXXPWWV;UTHSRR/QzPPkOXNN4MKKJiIHH+G\FE_DDJCBBAC@@?K>==4<Jugúyati nidújeñu jínsiñetiña nun, jarítagua jumá luágu le laríñagubei Jesucrístu jádaangiñe láni apóstolugu luágu buri cátei le lúnbei lasúseredun. D Arúfudajatiña yéetiña jagía ja jagánaguabaña, magúfurumaditiña, ganígi jagía jadímurejan luágu cátei le jadǘgübei ámu, lún rügǘñein jagúnfulirun lúma lagǘbüri jayúmajan jabúseera. Aríñagatiña dimúrei buri íñuguti, adímureja jagía buíti jawágu buri gürígia lúnrügü jaságarun cátei buíti joúngua jádaangiñe. Lererún joun afíñetiña nC Wlun lagúseragüdüniña sun ja wuríbabaña luágu sun wuríbani le adǘga jamáalibei, lúma luágu buri dimúrei deréti le aríñaga jamáalibei luágu. Lasíadirubaña sun gafígountiña jagía luágu le jadǘgübei.” B yEnóc gíñe le jasédün gürígia lárigiñe Adán, adímurejaali dimúrei lúmagiñe Búngiu jawágu arúfudajatiña yéetiña ja dan le laríñagunbei. “Aríja numúti Nabúreme liábin jáma sarágu mílu jádaangiñe láni ánjeligu A   Ítara jáña queí lanárime buri lugúdi barána, arúfudei jagáburigu le nibúsigarídünati quei jacútaü. Ítara jáña quei warúguma buri ja féridi jamáali jémeri, íñarawagúaaña lun jeréderun lídan líwurin-ágei lubúriga lun sun dan. 9@ m Nibúsigaridünatiña lídan buri jufédun le lánina jínsiñegua júmagua, le ñí lubei jeíga, gurá jagía láu ugúndani, minébenejábuga. Ítara jáña queísi joúniri mudún ja joúnguarügǘbei joúnigiragua. Ítara jáña queísi juánriñu magánati dúna le lanǘgübei garábali, tídibu wéwe to magíinduntu lídan tidáani, ítara jáña queísi tídibu wéwe to ájulutu láu sun tílagüle, úaali ju jamá. r? _ ¡Fugiábugu jagía! Falá jamaali láni Caín jémpulu, arúfudajatiña iyéeni quei Baláam lun jagáñeirun seínsu, áni magáambaditiña, féridi jagía queísi Coré le oúwebei luágu lumágaambadin lun lerérun Búngiu. F>  Ánjaña wügǘriña ja, adímurejatiña wuríba luágu buri cátei le úabei gunfaráanda jamáni, lé buri cátei le jasúbudirubei luágurügü jasándiruni queísi jasúbudiruni anímaalu úouga gunfaráanda jamá, ligía buri cátei le jadǘgübei, ába janǘgün gürínguaü jawoúguoún láu joúserun. T= # Ánjeinti arcánjel méme Miguél, dan le lasígenejanbei lúma Máfia lueígiñe lúgubu Moisés, moúchunti lun líñaragun láu anabúni, aríñagarügüti lun. “Ébecha lábu Wabúreme Búngiu.” |< sÁnjeinti láu sun jémpulu líra, wügǘriña buri gíñe ja jagánaguabaña, láu jafálaruni arúfudajani le maríchabei, wíyedaguatiña joúngua, májatiña lun lugúmadin Búngiu, anába jamáña ubáfu buri ja íñugutimaabaña. ; Ja lílana buri ubúrugu Sodóma luma Gomórra, lúma fulásu buri le yaráfabei lun, ába jagárabaagun luágun Búngiu queísigubeirügü ánjeligu ja, ába jíchaagun joúngua lun salúfuri, ába jígiraguagüdün joúngua lun sun luwúyeri wuríbani darí lun lagámaridun wügǘri wügǘri líledi, wǘri wǘri tíledi. Ába lagúmuchaguagüdüniña Búngiu láu wátu geméti. Reídeitiña queísi ewéridiruni joun sun gürígia, arúfudei ligáburi ída lúba lan lafáyeijan Búngiu luágu figoú. : Ánjeligu ja mareídunbalin jabára, ígirarügü jameí jábiñe siélu lun jagárabaagun luágun Búngiu, añájein adaürǘwañu lurúma Búngiu, gürágu lídan lubúriga láu güríngüri magúmuchaditi, agúrabajei oúnwenbun wéyu le lánina agúseruni. k9 QLáu sun subúdi jumáali lan, buséntina narítaguagüdünün luágu láu lan sun sagá lániña meja Búngiu lumútuniña Israelítagu Ejíptogiñe, lárigiñe, ába lagúmuchaguagüdüniña ja mafíñerunbaña jádan. O8 Naríñagubalin le jun lugúndun añájein lan arúfudajatiña yéetiña ádaragutiña joúngua jagánaguoún. Gürígia buri jagía, arúfuda táña Lerérun Búngiu lúmagiñe binárün luágu lúnti lan jasúfuriruni lafáyeiragüle jaríban, buídu. Wügǘriña wuríbatiña jagía, minébenti Búngiu joun, arúfudaja jagía luágu gayára lan jadǘgün gürígia furúmieguarügü cátei mabuídunti, mabeíchun lubáña lan Búngiu lueígiñe, ladǘga luweírin lareíni, ayéedagua jagía gíñe luágu Jesucrístu, Wabúreme le ligíarügüti, le únbei wesériwida. M7 Nidújeñu jínsiñetiña nun, weírijali nabúseerun nabǘrüjan jun luágu asálbaruni le wabíjibei, dándu jugúya queísi áu, guetó sandíguatina núngua luágu lúnti lan nabǘrüjan jun lun nayúmuragun jun lun jáfaagun luágu afíñeni le ledéregerubei Búngiu ában weíyaasu lun sun dan joun lánigu. z6 oResíbi jumá sarágu gudémejabu, darángilaü, lúma ínsiñeni lúmagiñe Búngiu. Ja arúfudajabaña iyéeni 5 Áu Júdas, esériwiduti lun Crístu áu, áni lamúlen gíñe Jacóbo, nabǘrüjañoun gárada to joun ja únbaña wájali lan Búngiu lun lánigu jamá, ja jínsiñebaña lun, ja areídañu lubáña Jesucrístu séfuñu lueí buri cátei lánina uboú le. N4Níjein gíñe sarágu cátei ladǘga Jesúsu, ánjein jamúga abǘrüjoúa ában ában, afíñetina luágu mábara tan jamúga buri líburu to abǘrüjoútu láu lídan sun uboú.<3qÁu méme disípulu le, le achoúrurubalin buri cátei le, abǘrüja náaru gíñe gárada to jalíijaboun guetó. Áni subúdiwati luágu inárüni lan le naríñagubei. 2wÁbati leíbaagun dimúrei jádan jíbiri lánigu Jesúsu luágu moúnwenbadina lán nege, maríñagunti Jesúsu luágu moúnwenbadina lan, aríñagarügüti. “Ánjana busén labágaridun darí lúmoun nagíribudun, ¿cámegi burúma?” 1Laríñaga Jesúsu lun. —Ánjana busén labágaridun daríme nagíribudun, ¿cámegi burúma? Amǘrü, falábana. w0gDan laríjinbalina Pédro, ába laríñagun lun Jesúsu. —Nabúreme, ánsan le, ¿cábasan asúsereda lun? /Dan ladígiragúnbei Pédro, ába laríjinina, áu Juan, anángüran lan járigi, áu le jínsiñebei sarágu lun Jesúsu, le méme añúurubei loúbagiñe Jesúsu lídan adíneruni, le gíñe álügüdübalin Jesúsu cába lan wádaangiñe edéregerei. o.WLáu laríñaguni Jesúsu cátei le, lasúbudiragüdüñein ída lúba lan ligáburi loúnwen Pédro, lun líchugun uweíriguni lun Búngiu láu. Lárigiñe, ába laríñagun lun. —¡Falábana! Disípulu le jínsiñegubei -9Ninárün báu, luágu dan lán meja ñǘraütimagidibu, ábaja badáüragun, ába bídin le ñíjin lumúti babúseera, dánme le weíyaadibu, iñúrarügübalime barǘna, ábame ladáüraguagüdünibu ámu, ábame lanǘgünibu le ñíjin lumúti mabúseerun ban bídin. 1,[Ábaya lálügüdüni luágu lǘrüwan weíyaasu. —Simón, liraǘ Jonás, ¿jínsiñetinasan bun? Ába lírudagun Pédro ladǘga lálügüdüni Jesúsu luágu lǘrüwan weíyaasu ánjein jínsiñe lubeí lun, ába laríñagun lun. —Nabúreme, subúsiti sun cátei bun. Subúsiti bun luágu jínsiñe ban nun. Ába laríñagun Jesúsu lun. —Toúnigi báñati nánigu queísi ában joúniri mudún buíti. +Ábaya lálügüdüni luágu libíaman weíyaasu. —Simón, liraǘ Jonás, ¿jínsiñetinasan bun le tímatimaati? Laríñaga Pédro lun. —Ánja, Nabúreme, subúditi bun luágu jínsiñe ban nun. Laríñaga lun. —Toúnigi báñati nánigu. Q*Lárigiñe játun bacháti, ába laríñagun Jesúsu lun Simón Pédro. —Simón, Liraǘ Jonás, ¿jínsiñetinasan bun sügǘ jáu ja? Laríñaga Pédro lun. —Ánja, Nabúreme, subúditi bun luágu jínsiñe ban nun. Ába laríñagun Jesúsu lun. —Toúnigi báñati nánigu queísi ában joúniri mudún buíti. ;)oLigía lǘrüwan larúfudagun Jesúsu lúngua joun láni disípulugu lárigi lásaarun lídaangiñe oúweni lúnya labágaridun. Ladímurejan Jesúsu lúma Simón Pédro z(m Ába liábin, ába lanǘgünun fein lújaburugu, ába líchugunun joun, ligía méme ladǘga láu úduraü. 8'i Ábati laríñagun Jesúsu joun. —Jigoúgu, játa bacháti. Úati ni ában jádaangiñe disípulugu álügüdüti cátei lan, ladǘga subúdi jamáni luágu Jesúsu lan. I&  Ába ládinun Simón Pédro tídoun ugúnein, ába ladúrujanun séni lárun béya buin jáu úduraü weínamutiña, san dimí-san ǘrüwañanu, láu sun jíbe, majeíridaguntu séni. s%_ Ába laríñagun Jesúsu joun. —Barǘjuma fiú jádaangiñe úduraü ja sun liñábei jañúguniña. $} Dan le jarárirun múarugun, ába jadárirun wátu geméti láu eñéguraü, láu ában úduraü ligíbuagu túma fein. 6#eJa jíbiri disípulugu, ába joúdin lárun béya táu ugúnein, adúrujeina jamoún séni buin jáu úduraü, quei ában rügǘñein lan san bádun jadíse lueí béya. 5"cÁbati naríñagun, aú Juan, lun Pédro. —¡Jesúsutia le! Quei lagáambun Simón Pédro luágu Jesúsu lan, ába ladáürunun lanáangun, ába lachúbarun dúnarugun. R!Ábati laríñagun Jesúsu joun. —Fíjuma lueígiñe toúnwenren ibíti ugúnein, jañúguba. Ába jágurun, lárigiñe siñá yebe jacháwarunun séni dúnarugugiñe le jíbe úduraü tídan. d AÁbati laríñagun joun. —Numádagu, ¿mañúgungidünsan? Jaríñaga lun. —Ni cáta. {Dan le arúgadeina lan, ába jaríjini Jesúsu ñi láru dúna, ibídiñetí yebe joun disípulugu luágu Jesúsu lan. J Ába laríñagun Simón Pédro joun. —Neíbuga esénija. Ába jaríñagun lun. —Weíbuga gíñe búma. Ába jádinun tídoun jagúne, ába joúdin, mañúguntiña ni cáta áriebu ligía. KLídaañanu ában Simón Pédro, Tomás le únbei jaríñaga Mádou, Natanaél, le lílana Caná le láni Galiléa, lirájüñü Zebedéo, jámaya bián jádaangiñe láni Jesúsu disípulugu.  Lárigiñe, ábaya larúfudagun Jesúsu lúngua joun láni disípulugu láru dúna le gíribei Tibérias. Niján ligáburi ladǘgüni. 0YLabǘrüdǘnbei buri le lun jafíñerun luágu Jesúsu lan Crístubei, le Liraǘ Búngiu, lun gíñe láu lan jafíñerun, gabágari jumá queísi lánigu.Adǘgayati Jesúsu ámu sarágu miláguru jagíbugiñe láni disípulugu, le úabei bürǘñu tídan líburu to. ELaríñaga Jesúsu lun. —Tomás, afíñeedibu guetó, ladǘga aríja báadina lan, gúndaatiña ja afíñerubaña, maríjinga jamána. Ca lan lébubei tabǘrüjoún líburu to NÁbati laríñagun Tomás. —¡Nabúreme, Nubúngiute gíñe! QÁba laríñagun lun Tomás. —Dábei liraǘraü bújabu ñájoun, aríja beíme nújabu, da beíme bújabu lídoun noúba. Masígirabá láu liloúguan afíñeni, afíñebá luágu áu lan. 9Wídü wéyu lárigiñe, oúndaragu jáñaya disípulugu tídan ában múna, ñíñeinti Tomás jáma dan ligía. Láu sun darúgu líña lan béna jáu, ába lebélurun Jesúsu, ába laráramun jamídaangua, ába labúsurun joun ítara. —Níjeinlá darángilaü jídan. 4aLárigiñe, ába jaríñagun ja jíbiri disípulugu lun. —Aríja wamáali Wabúreme Jesúsu. Ába laríñagun Tomás joun. —Ánjein maríjin nan lárigi gürábu luágu lújabu, da neíme liraǘraü nújabu lídoun júyu le lárigi gürábu, da nújabu lídoun loúba, siñábei nafíñerun. Tomás, ában jádaangiñe dúusu disípulugu le únbei jaríñaga Mádou, úatiti jáma dan le liábinbei Jesúsu. I Ánjein ferúduna jumá jafígoun ámu, ferúdunawaali, ánjein úa ferúduna jumáni, reídeijali, úouga ferúdunawa lan. Laríjini Tomás Jesúsu lárigiñe lásaarun lídaangiñe oúweni b=Ábati láfurun jawágun, ába laríñagun joun. —Resíbi jumeí Sífiri Sándu. !Ábaya laríñagun Jesúsu joun. —Níjeinlá darángilaü jídan. Ítara quei loúnajanina Núguchi, ítara líña gíñe noúnajanün. Lárigiñe laríñaguni líra, ába larúfuduni lújabu lúma loúba joun. Ába jagúndaaragun disípulugu láu jaríjini Jesúsu. xiWéyu méme ligía gúñoun, oúndaragu jáña disípulugu, darúgu béna jáu ladǘga janúfude jaweí juríu. Ába lebélurun Jesúsu, ába laráramun jamídaangua, ába labúsurun joun ítara. —Níjeinlá darángilaü jídan. V%Ábati tídin María Magdaléna awísaraña disípulugu luágu aríja táali lan Jesúsu, áni aríñaga láni buri cátei le tun lun taríñaguni joun. Larúfudagun Jesúsu lúngua joun disípulugu Laríñaga Jesúsu tun. —Márügüdabá nuágu, ladǘga maweínrungidina le ñíjin lubeí Núguchi. Beíba, baríñagame joun náni disípulugu luágu neíbuga lan le ñíjin lubeí Núguchi, le gíñe Júguchi, Nubúngiute le gíñe Jubúngiute. ) KÁbati laríñagun Jesúsu tun. —¡María! Ába tagáraragun, ába taríñagun lun lídan jerérun juríu. —¡Rabóni! —míni lan líra, Maésturu.  Ábati laríñagun Jesúsu tun. —¿Ca uágu bayájuaja? ¿Ca báluajabei? Sun taríñaguti le oúnigirubalin fulúri-ágei adímurejabei tun, ába taríñagun lun. —Ánjein banǘgün lubeí, aríñagabeí nun jalía lan bíchigei, barǘ námugei.  Quei taríñagun ítara, ába tadígiragun, ába taríjini Jesúsu, niján lan ñi, ibídiñeti tun luágu ligía lan.  - Ába jaríñagun ánjeligu jagía tun. —¿Ca uágu bayájua? Taríñaga joun. —Barǘjama Nabúreme, ibídiñeti nun jalía lan jíchigei. # ába taríjin bián ánjeligu, jarútu jadáüragun, ñun le ñí lubeí buga lúgubu Jesúsu, ában lichǘgügiñe, ában lugúdigiñe. - Ánjounti María, ába teréderun boúgudi ayájuaja lubádu umúajaü. Sun nuján lan ayájua, ába télemuchun aríja lídoun umúajaü, ]3 Ábati wagíribudun wábiñoun. Larúfudagun Jesúsu lúngua tun María Magdaléna w Ligíaaliti gunfaráanda náni le taríñagubei Lerérun Búngiu luágu lásaaruba lan Jesúsu lídaangiñe oúweni.  Ába giñéti nebélurun, ába naríjini le asúseredubei, ába nafíñerun luágu saráali lan Jesúsu lídaangiñe oúweni. 9Gamísati to áuboun loúbarawagúa lichǘgü Jesúsu, máma lídaañoun ában túma tó buri áuboun lagǘrawagúa, joúburagu tíña, tábugua. 2]Lárigiñe, ába lachǘlürün Simón Pédro, ába lebélurun lídoun umúajaü. Gamísa to aúboun lagǘrawagua Jesúsu, tugúya rügǘñoun gíñe laríja ñi. [/Ába nélemuchun aríja ñíjin, gamísa rügǘñoun naríja ñi, mebélutina. Úara woúdin biángubei wagía eíbáagueina, furésetina lueí Pédro, ába nachǘlürün furúmiñe luágu umúajaü. A}Ábati wáfuridun, ába woúdin luágun umúajaü. :~mÁba tídin eíbaagueina le ñíjin wabeí áu lúma Simón Pédro, ába taríñagun woun. —Barǘjama Jesúsu lídaangiñe lumúaja, ibídiñeti woun jalía lan jíchigei. 4} cWéyu dimáasu, lubá larúgan dan le búrigagili, ába tídin María Magdaléna aríjei umúajaü, dan tachǘlürünbei ñi, úaali dǘbü le lidaǘ umúajaü ñi. |3*Ñíjin jíchigei lúgubu Jesúsu, ladǘga yaráfa lan umúajaü ligía, ladǘga gíñe agúñeeli lan, gumése wéyu le eméraaguagülei.7{g)Ñíñein ában fulúri-ágei lídan fulásu le ñí lubei jádaraguei Jesúsu luágu gurúwa, lídaanti fulásu ligía, ñíñein ában umúajaü iséri le mayúsurungili. 0zY(Ábati janǘgüni José lúma Nicodémo lúgubu Jesúsu, ába joúburaguni táu gamísa to túaguatu láu ibíñei ligía según jagáburi juríu lubá jábunajan. y'Ába gíñe liábin Nicodémo, lé meja ñǘdünbei ayánuja lúma Jesúsu gúñoun, ába liábin láu sarágu ibíñei. >xu&Lárigiñe sun cátei le, ñíñein ában wügǘri Arimatéana, gíriti José, falá lumuti meja wügǘri ligía Jesúsu, láu sun arámudaguarügü lan ladǘga lanúfude jaweí juríu, ába lamúriajani lúgubu Jesúsu lúma Piláto. Ába líchuguni lun, ába lanǘgüni José lúgubu Jesúsu. mwS%Aríñagati gíñe tídan Lerérun Búngiu. “Jaríjubei le jímiragubei.” Lábunajoún Jesúsu v)$Ladǘga lasúseredunbei buri cátei le, lun lagúnfulirun le taríñagubei Lerérun Búngiu. “Májalachúnwabei ni ában ábuu luágu.” 5uc#Áu Juan, le abǘrüjabalin le, ában le aríjubalin, áni aríñaga numúti inárüni, subúdi numúti luágu aríñaga náni inárüni lun gíñe jafíñerun jugúya. t"Ába liábin ában súdaara, ába límiruni Jesúsu loúbawagun táu ában efeín, ába láfuridun jítaü lúma dúna ñígiñe. }ss!Dan le jayárafadunbei lun Jesúsu, ába jaríjin luágu jiláali lan, ligía májalachun jamáali lubeí lúruna. r5 Ábati joúdin súdaara, ába jájalachuni lúruna furúmiñeti, jalá jameí lúruna le ában le dáwaguñubei luágu gurúwa úara lúma Jesúsu. Wq'Wéyu ligía, ában wéyu lubá páscua, mabúseeruntiñati juríu lun leréderun jágubu gürígia luágu gurúwa lídan wéyu le eméraaguagülei, ladǘga weíriti wéyu ligía. Ligía jamúriajaanbei lúma Piláto lun loúnajan ájalajei járuna ja dáwaguñubaña luágu gurúwa, lun gíñe lagídarún jágubu ñígiñe. KpÁba látunun Jesúsu diweín garǘjütu tugúya, ába laríñagun. —Gúnfulija sun cátei. Ába larábachun ligíina, ába loúnwen. Límiruni ában súdaara loúba Jesúsu táu lefeínte DoÑíñein ában fúdu táu diweín garǘjütu, ába jadǘdüragüdün ában mudúsi tídan diweín tugúya, ába jíchuguni luágu ában wéwe, ába jiñúruni luágun liyúma. nnULárigiñe sun cátei le, quei subúdi láni Jesúsu luágu gúnfulijali lan láu sun le lúnbei ladǘgüni luágu wasálbarun, ába laríñagun, lun lagúnfulirún le taríñagubei Lerérun Búngiu. —Mágürabujadina. myÁba laríñagun nun. —Nurán búguchu. Lúmagiñe óra ligía, ába nerésibirunun núbiñe. Loúnwen Jesúsu (lIDan laríjinbarun Jesúsu lúguchu rára nubádu, áu le disípulu lé jínsiñebei lun sarágu, ába laríñagun tun lúguchu. —Núguchu, nirán biraǘ. kÑíñoun lúguchu Jesúsu yaráfa lun gurúwa túma tamúlelua, María to lúmari Cléofas, túma María Magdaléna. `j9ába jaríñagun súdaara jámagua. —Majeíridagua wamoún, ájurera wamá tuágu, aríja wamámuga cába lan agáñiroun. Ítara líña lagúnfulirun le taríñagubei Lerérun Búngiu. “Fánreingua jamútu nanáangun jádaangua, ájurera jagía tuágu nisímisin cába lan agáñiroun.” Ítara líña lubeíti jadǘgüni súdaaragu. .iULárigiñe jádaraguni súdaara Jesúsu luágu gurúwa, ába janǘgünun lanáangun, ába jadǘgün gádürü fánreinti táu, ába fánreinti lun cáda súdaara. Ába gíñe janǘgünun lisímisin, quei májüchawagún tubeí, ában rügǘñoun fiésu íñugiñe lun ǘnabun, ghGÁba laríñagun Piláto joun. —Le bürǘnaalíbei bürǘnaalíbei, ítara lúba. 6geLigía jaríñagunbei jábutigu jafádirin juríu lun Piláto. —Mabǘrüdabá ñi “Jarúeite Juríu”, bürǘba “Le aríñagubei luágu Jarúeite lan Juríu.” fSarágu jáña jádaangiñe juríu alíijati abǘrüjoúni ligía ladǘga fulásu le ñí lubei jádaraguei Jesúsu luágu gurúwa, madíseti ubúrugugiñe, áni abǘrüjoúati abǘrüjoúni ligía lídan buri dimúrei hebréo, güriégu, lúma latín. eÁba loúnajan Piláto íchigagüda ában abǘrüjoúni luágu gurúwa, laríñaga ñi. “Jesúsu Nazarétna, Jarúeite Juríu”. xdiÑi jádaraguei luágu gurúwa, dágua jagía bián wügǘriña úara lúma, ában lueígiñe cáda loúba. 1c[Ábati láfuridun Jesúsu barǘinaleí lugúruwan lun lídin lídoun fulásu le únbei jaríñaga Lufúlasun Lábu Ichǘgü, Gólgota lídan jerérun juríu. b!Láu líra, aba ledéregeruni Piláto joun lun ládarawagún luágu gurúwa, ába janǘgüni. Ládarawagún Jesúsu luágu gurúwa vaeÁba jagúaragun. —¡Jilála! ¡Jilála! ¡Dáguabeí luágu gurúwa! Laríñaga Piláto joun. —¿Buséntün nádaraguni jurúeite luágu gurúwa? Jaríñaga jábutigu fádirigu lun. —Marúeitetiwa ámu lueí urúei Rómana. `Queí buri amídirugujaali, le ában wéyu lubá páscua. Ábati laríñagun Piláto joun juríu. —¡Niján jurúeite! O_ Dan lagáambunbalin Piláto líra, ába loúnajan aságarei Jesúsu, ába lañúurun luágu jalaǘ le agúseragülei, ubáraü le únbei jaríñaga Dǘbü, Gabáta lídan jerérun juríu. ^1 Lúmagiñe óra ligía, ába lálugun Piláto ída lúba lan lígiragüdüni Jesúsu. Ába jagúaragun juríu lun. —¡Ánjein bígiragüda, máma amǘrü lumáda urúei Rómana! ¡Furúmieguarügü le aríñaguti luoúgua luágu urúei lan, lágani urúei Rómana! H]  Laríñaga Jesúsu lun. —Úati jamúga ni murúsun ubáfu búma nuágu lun jamúga míchu láni Búngiu bun, ligía weíritima lubeí lidúnrun le edéregerubalina bun sügǘ báu. >\u Ábati laríñagun Piláto lun. —¿Moúnabun bumútina? ¿Ibídiñetísan bun luágu gabáfu nan lun nígiragüdünibu, gabáfu áu lun nádaraguagüdünibu luágu gurúwa? [ Ábaya lebélurun palásiurugun, ába laríñagun lun Jesúsu. —¿Jalíanasan amǘrü? Moúnabunti Jesúsu ni cáta. FZDan lagáambunbalin Piláto le, ábatima lanúfudedun. )YKÁba jaríñagun juríu lun. —Wagía galúruduntiwa áni según walúrudun, lúnti loúnwen ladǘga laríñagun luoúgua luágu Liraǘ lan Búngiu. !X;Dan jaríjinbalin jábutigu fádirigu jáu sun polisía, ába jagúmeserun agúaraja. —¡Dáguabeí luágu gurúwa! ¡Dáguabeí luágu gurúwa! Laríñaga Piláto joun. —Barǘjumeiti, dágua jumeí luágu gurúwa, ladǘga áu, madáritina ni murúsun dúru luágu. *WMÁba láfuridun Jesúsu láu rídi láuti jíyu lábulugu, táu lanáangun colóru gúchu. Ábati laríñagun Piláto joun. —¡Niján wügǘri ligía! V%Ábayati láfuridun Piláto, ába laríñagun joun juríu. —Naságaraali ñájoun lun jasúbudiruni luágu madári nan dúru luágu. UwÁba jayárafadun lubádun dan méme aríñageina. —¡Gabágarilá Jarúeite Juríu! Ába jagáyuajan ligíbuagun. T#ába jíchugun ában súdaara ába rídi láuti jíyu leréberugu Jesúsu, ába jadáüraguagüdüni táu ában anáanguni colóru gúchu. MS Ábati lanǘgüni Piláto Jesúsu, ába loúnajan abeíchagüdei, R(Ábaya jagúaragun sun jagía. —¡Mígiragüdabeí le! ¡Barabáslá bígiragüda! Barabási ligía, ában jíwer uti.(QI'Quei jéchu jumá lun nígiragüdün ában adaürǘti jun lídan fédu le láni páscua, ¿buséntün lun náfuridagüdüni Jesúsu le jarúeitebei juríu? gPG&Laríñaga Piláto lun. —¿Cáteiti inárünibei? Lasíadirúniwa Jesúsu lun oúweni 'OG%Ábati laríñagun Piláto lun. —¿Urúei lubeíti amǘrü? Laríñaga Jesúsu lun. —Urúei áu quei baríñaguni. Agǘriajoúatina, ñǘbin áu lídoun uboú le lun naríñaguni le inárünibei. Sun ja gagáambadibaña lun inárüni, agáamba jamúti le naríñagubei. QN$Ábati laríñagun Jesúsu lun. —Narúeijan máma lánina uboú le, lun jamúga ítara líña lan, jageíndaguña jamúga nánigu lun medéregerúniwa nan joun juríu. Máma yána narúeijan. M-#Laríñaga Piláto lun. —¿Juríu funági áu? Binásiñun jáma jábutigu fádirigu, jagía edéregerubalibu nun. ¿Cági bidúnrunbei? L"Ába laríñagun Jesúsu lun. —¿Luágu báni búngua bálügüdaja luágu líra, ódi ladǘga jaríñaguni ámu bun nuágu? K !Ábaya lebélurun Piláto palásiurugun, ába lagúarun lun Jesúsu, ába laríñagun lun. —¿Amǘrü Jarúeitebei Juríu? oJW Ítara líña lagúnfulirún le laríñagubei Jesúsu luágu ligáburi ída lúba lan loúnwen. VI%Ábati laríñagun Piláto joun. —Barǘjumei, agúseragüda jumeí quei laríñaguni jilúrudun guánarü. Jaríñaga juríu lun. —Wagía juríu, maríchatiwa lun wáfarun ni ában jilágubei. qH[Ába jaríñagun lun. —Lun jamúga madǘgün lan wuríbani, medéregerun wamúti jamúga bun. GLigía láfuridunbei Piláto lun ladímurejan jáma, ába laríñagun joun. —¿Cásan lidúnrunbei gürígia le jurúma? dFAÁbati janǘgüni Jesúsu lúbiñegiñe Gáifasi lun lúbiñoun gumándan. Arúgadeina liñáti, mebélutiñati juríu palásiurugún lueí marúma jamá, siñáme gádan lániña adíneruni le lánina páscua. tEaÁbaya leyéedagun Pédro, lídan óra ligía, ába layúgurujan gáyu. Jesúsu ligíbugiñe Piláto fDEÁbati lálügüdüni ában jádaangiñe lumúsuniña fádiri le íñutimaabei, ában lidúje le líbugubei Pédro arígei. —¿Máfunagi aríja numútibu lúma lídan fulásu lé buri ñí lumuti tídibu olívos? mCSSun dan le, nijágua Pédro abácharagua larǘgürügü wátu, ába jaríñagun lun. —¿Másan amǘrü ában jádaangiñe láni gürígia le disípulugu? Ába leyéedagun Pédro, ába laríñagun. —Uá, máma áu. BÁbati loúnajani Anás gürágu lun Gáifasi, fádiri le íñutimaabei lídan irúmu ligía. Leyéedagunya Pédro luágu Jesúsu >AuLaríñaga Jesúsu lun. —Ánjein aríñaga nubeí wuríbati, aríñagabeí jalíañein lan luríban, ánjeinti buídu lubeí le naríñagubei, ¿ca uágu bagáyuaja nuágu? \@1Dan laríñaguni Jesúsu cátei le, ába liábin ában jádaangiñe polisía ja tánina témpulu, ába lagáyuajan ligíbuagun, ába laríñagun lun. —¿Ítara lúba boúnabuni fádiri le íñutimaabei? #??¿Ca uágu bálügüdana? Álügüda báña ja agáambubalina, jagíalá aríñagei le uágubei nadímureja joun. Subúdi jamúti le naríñagubei joun. h>ILaríñaga Jesúsu lun. —Boúgudi nadímureja ligíbugiñe sun uboú, súnwandan narúfudajan tídan ligílisi lúma témpulurugu le ñí lubei joúndaragua sun juríu, madǘgüngidina lubeíti ni cáta arámudaguati. =)Ába lagúmeserun fádiri le íñutimaabei álügüdaguei Jesúsu cátaña lan lánibaña disípulugu, cátei lan gíñe larúfudajabei. g<GQueíti dilíga lubeí, fúguatiñati músu jáma polisía wátu, rára jañáti ñi abácharagua. Ñíñein gíñe Pédro jáma, abácharagua larǘgürügü wátu. Lálügüdaguni fádiri le íñutimaabei Jesúsu %;CÁbati tálǘgüdüni oúnigirutu béna Pédro. —¿Ma bugúya ában jádaangiñe láni gürígia le disípulugu? Laríñaga Pédro. —Uá, máma áu. (:Iánjeinti Pédro, ába leréderun boúgudi luágu béna. Ligía náfuridunbei, ába nadímurejan túma to oúnigirubalin béna, ába nebélaagüdüni Pédro. J9 Ába woúdin, áu Juan lúma Simón Pédro, lárigi lárigi Jesúsu. Áu, subúditina lun fádiri le íñutimaabei, ábati nebélurun lúma Jesúsu lídoun tübǘrürü lúban fádiri, <8qGáifasi ligía, le méme meja aríñagubei joun juríu luágu buítima lan joun lun loúnwen ában wügǘri jawágu sun mútu. Leyéedagun Pédro luágu subúdi láni Jesúsu 7 Lárigiñe, ába janǘgüni lúbiñoun Anás. Anás ligía limédamurubei Gáifasi, fádiri le íñutimaabei lídan irúmu ligía. ~6u Ábati janǘgüni súdaara, lúma gumándan, jáma japolisían juríu, Jesúsu adáüra, ába jagǘraguni. n5U Ába laríñagun Jesúsu lun Pédro. —Dáboun befeínte tárigoún. ¿Jarítaguatibu funági luágu moun lan nasúfuriruni oúchawagúni le líchugubei Núguchi lun nasúfuriruni? Jesúsu ligíbugiñe fádiri le íñutimaabei 4 Ábati laságarunun Simón Pédro lefeínte, ába líbuguni larígei ában lumúsun fádiri le íñutimaabei gíriti Málco. )3K Lasúseredunbei líra lun lagúnfulirun le laríñagubei Jesúsu guánarügü. “Meféridirúnti ni ában jádaangiñe ja líchugubaña Núguchi nun.” 2+Ábati laríñagun Jesúsu joun. —Aríñagaadinatia jun luágu áu lan. Ánjein áu lubeí jáluajabei, ígira jumáña ja lun joúdin. ~1uÁbaya laríñagun Jesúsu joun. —¿Ca jáluajabei? Ába jaríñagun lun. —Wáluajañein Jesúsu le Nazarétna. t0aDan laríñagunbei Jesúsu joun luágu ligía lan le jáluajabei, ába jeíguadunga múarugún janagoún. 9/kÁba jaríñagun lun. —Wáluajañein Jesúsu le Nazarétna. Laríñaga Jesúsu joun. —Áu Jesúsu ligía le jáluajabei. Ñíñeinti Júdas le edéregerubalin jáma. .Quei subúdi láali lan Jesúsu le lúnbei lasúseredun lun, ába láfuridun, ába laríñagun joun. —¿Ca jáluajabei? Z--Ába lubeíti lachǘlürün Júdas ñíjin jáu sarágu súdaara jáma polisía ja tánina témpulu, joúnajan jábutigu fádirigu jáma fariséogu. Gárumatetiña, barǘtiña gíñe lámpu lúma tóchi. ,#Subúdi lumúti gíñe Júdas le alúgurubalin Jesúsu, fulásu ligía, ladǘga oúndaraguañajaali Jesúsu ñi jáma láni disípulugu. ~+ wLárigiñe laríñaguni Jesúsu cátei le, ába láfuridun jáu láni disípulugu lun joúdin loubáfurugun dúna le cedrón. Ñíñein ában fulásu lé buri ñí lumuti tídibu olívos, ñíjin lubeí lebélura Jesúsu jáu láni disípulugu. #*?Subúdigüda náali joun cátabu lan, áni nasúbudiragüda mémebadibu, lun ñi lan ínsiñeni le buágubei nun jádan, lun gíñe ñi nan já dan. )Núguchi richáguati, ibídiñetibu lun uboú, subúditibu nun, subúdi jamáali gíñe wügǘriña ja luágu boúnajan lan áu. ](3‘Núguchi, amǘrü íchugubaliña nun, buséntina lun númabaña lan le ñí numuti, lun jaríjini uweíriguni le bíchugubei nun, ladǘga jínsiñegubeiñadina bun lubáragiñe ladügǘniwa uboú. B'}áu jádan, amǘrü nídan, lun jayábin lun ában mémebaña lan buídu buídu, subúdi lámugei uboú luágu boúnajan lan áu, áni jínsiñe jamá bun sarágu quei nísiñe bun. &Rúnaali uweíriguni le méme bíchugubei nun joun, lun ában méme jamá cátei quei ában méme wamá cátei áu búma, W%'Amúriajatina búma lun lídan jamá ában sun jagía, lun ában méme jamá cátei wáma quei áu búma, amǘrü núma, lun lídan jamá ában buídu buídu, lun lafíñerun uboú luágu boúnajan nan. :$m‘Máma rügǘñein jawágu namúriaja búma, amúriajatina gíñe jawágu ja lúnbaña jafíñerun nuágu dánme le jagáambuni ugánu lánina asálbaruni jámagiñe. k#OÁni derégeguatina núngua bun jawágu, lun gíñe jedéregeragun joúngua bun le tímatimaati. "+Quei boúnajanina jádoun lánigu uboú láu ugánu lánina asálbaruni, ítara gíñe noúnajaniña jádoun lánigu uboú láu ugánu ligía. V!%Derégeguagüda báña joúngua bun, láu lubáfu berérun le inárütibei. R Ítara quei máma lan láni uboú áu, máma gíñe láni uboú jagía. ykMamúriajaantina búma lun baságaruniña uboúagugiñe, namúriajan búma lun batoúnigiruniña lueí Máfia. ;~~}I} {y{iyy"xwvuu*tt7sYrrjqq5poonmllkjjmii h~gffTeedddc6b;b aP``__k_$^^N]]] \\V[[\ZZcYYBXX=W}W@VV_UUETSS7RRQiPPXPOO?NN:MLKKsKJIIUHGGoFFEE+DCC"BB;AA@??!>><Ába lasígirun adímureja, laríñaga. —Ninárün jáu luágu úa lan ni ában proféta erésibirúati buídu lageíra. Ába laríñagun Jesúsu joun. —Subúsiti nun luágu jaríñagubei lan cátei le nun. “Surúsia, agáraniguabá búngua”, jaríñaguba giñe nun. “Agáambaadiwa luágu buri cátei le adǘga báalibei Capernaúm, adǘgabeí gíñe ya bageíra.” J  Adímurejatiña sun jagía buíti luágu Jesúsu, weírititi janígi luágu lubuídun buri dimúrei le laríñagubei. Jálügüdagua buríti jámagua. —¿Mámasan le liraǘ José le? n Uába lagúmeserun adímureja, laríñaga. —Ugúñe guánarü gúnfulijali cátei le jigíbugiñe. " =Ába ladáurunun Jesúsu líburu, ába líchugunun lun ídejati tánina ligílisi, ába lañúurun. Queíti jasígirun sun ja ñíbaña aríaguei, S lun nadímurejan luágu dan le fuleíseijabu lan Búngiu joun gürígia. e CNíjein láni Búngiu Sífiri Sándu nuágu,
ladǘga anúadaja láadina lun níchuguni ugánu buíti joun gudémetiña,
oúnaja láadina lun námalijaniña ja nidíjeribaña tídan janígi,
lun náfuridagüdüniña adaürǘtiña,
lun níchugun aríjini joun maríjintiña,
lun neséfuruniña ja ouserúabaña wuríba,  Ába jíchugunun lilíburun proféta Isaías lun, dan le ladárarunun, ába ladáriruni le ñí lubei laríñaga ítara. ucÁbati lídin Jesúsu Nazarétün, le fulásu le ñí lubei lagǘriajoúa, ába lebélurun tídoun jalígilisin juríu lídan wéyu le eméraaguagülei quei ligáburi yebu, ába laráramun lun lalíijan tídan Lerérun Búngiu. Arúfudajatija tídan jalígilisin juríu lídan sun fulásu, buíti jadímurejan sun gürígia luágu. Jesúsu lídan ubúrugu Nazarét %Ába lagíribudun Jesúsu Galiléoun buin láu lubáfu Sífiri Sándu, ába buríti ladímurejoún luágu lídan sun fulásu geyégua. <q Dánti le madárijali Máfia cába lan luwúyeri oúchawagúni ladǘga lun Jesúsu, ába lígiruni lúngua luágu átiri dan. Lagúmeseruni Jesúsu luwádigimari Galiléa { Ába laríñagun Jesúsu lun. —Taríñajare gíñe Lerérun Búngiu. “Moúchaguabeí Búngiu le Babúreme.” U# janǘgübadibu jájaburugu lueí labúleiseirun bugúdi luágu dǘbü. wg ladǘga taríñajare Lerérun Búngiu.Loúnajabaña Búngiu láni ánjeligu lun joúnigiruníbu, [/ Lárigiñe, ába lanǘgüni Máfia ubúrugun Jerusalén, ába laweínragüdüni tábulugu témpulu, ába laríñagun lun. —Ánjein Liraǘ bubei Búngiu, chǘguabá búngua yágiñe lun ǘnabun, 8iÁba laríñagun Jesúsu lun. —Dísebá nueí, Máfia, ladǘga taríñajare Lerérun Búngiu. “Judúguabá lun Búngiu le Babúreme, lúnrügülá besériwida.” /~Wánjabu ájuduragua nun lun banǘgünina quei bubúngiute, bánibei súngubei, ladǘga ibíja náali sun le, áni gayáraati níchuguni lun le únti nabúseera. ^}5Ába laríñagun Máfia lun. —Níchugubei sun ubáfu lúma sun uweíriguni le bun |-Lárigiñe, ába lanǘgüni Máfia Jesúsu luágun ában wǘbü íñuti, ába larúfuduni sun fulásu le uboúagubei lun lídan ában. R{Laríñaga Jesúsu lun. —Taríñajare Lerérun Búngiu. “Mámarügüba táu fein jabágarida gürígia, jabágariduba gíñe láu jagúnfulirun láu sun dimúrei le laríñagubei Búngiu.” sz_Ábati laríñagun Máfia lun. —Ánjein Liraǘ bubei Búngiu, salíguagüdabeí dǘbü le feínme. OyReídeiti Jesúsu bián-wein wéyu ñi láu Máfia oúchaguei ánjein áburuja lídoun wuríbani. Meíginti ni cáta lídan sun bián-wein wéyu ligía, ába lasándirun ában oúnwenbun ilámaü. #x AÁba lígiruni Jesúsu fulásu loúbawagu dúna Jordán, buin láu lubáfu Sífiri Sándu, ába lanǘgüni Sífiri Sándu lídoun fulásu mageírawati. jwM&Cainán, liraǘ Enós, Enós, liraǘ Set, Set, liraǘ Adán, Adán, liraǘ Búngiu.v)%Laméc, liraǘ Matusalén, Matusalén, liraǘ Enóc, Enóc, liraǘ Jaréd, Jaréd, liraǘ Mahalaléel, Mahalaléel, liraǘ Cainán, u}$Sála, liraǘ Cainán, Cainán, liraǘ Arfaxád, Arfaxád, liraǘ Sem, Sem, liraǘ Noé, Noé, liraǘ Laméc, t#Nacór, liraǘ Serúg, Serúg, liraǘ Ragáu, Ragáu, liraǘ Pelég, Pelég, liraǘ Héber, Héber, liraǘ Sála, s "Judá, liraǘ Jacób, Jacób, liraǘ Isáac, Isáac, liraǘ Abrahám, Abrahám, liraǘ Taré, Taré, liraǘ Nacór, r!Naasón, liraǘ Aminadáb, Aminadáb, liraǘ Arám, Arám, liraǘ Esróm, Esróm, liraǘ Fáres, Fáres, liraǘ Judá, q/ Natán, liraǘ Davíd, Davíd, liraǘ Isaí, Isaí, liraǘ Obéd, Obéd, liraǘ Booz, Booz, liraǘ Salmón, Salmón, liraǘ Naasón, upcEliaquím, liraǘ Meléa, Meléa, liraǘ Mainán, Mainán, liraǘ Matáta, Matáta, liraǘ Natán, o7Matát, liraǘ Leví, Leví, liraǘ Simeón, Simeón, liraǘ Judá, Judá, liraǘ José, José, liraǘ Jonán, Jonán, liraǘ Eliaquím, nnUEr, liraǘ Josué, Josué, liraǘ Eliézer, Eliézer, liraǘ Jorím, Jorím, liraǘ Matát, mNéri, liraǘ Melquí, Melquí, liraǘ Adí, Adí, liraǘ Cosám, Cosám, liraǘ Elmodám, Elmodám, liraǘ Er, lJudá, liraǘ Joána, Joána, liraǘ Résa, Résa, liraǘ Zorobabél, Zorobabél, liraǘ Salatiél, Salatiél, liraǘ Néri, kNagaí, liraǘ Maat, Maat, liraǘ Matatías, Matatías, liraǘ Semeí, Semeí, liraǘ José, José, liraǘ Judá, j José, liraǘ Matatías, Matatías, liraǘ Amós, Amós, liraǘ Nahúm, Nahúm, liraǘ Eslí, Eslí, liraǘ Nagaí, i}Elí, liraǘ Matát, Matát, liraǘ Leví, Leví, liraǘ Melquí, Melquí, liraǘ Jána, Jána, liraǘ José, ?hwQueí burí darándi irúmu láu Jesúsu dan le lagúmeserunbalin luwádigimari le uágubei loúnajei Búngiu. Jarítawagúati luágu liraǘ lan José, José, liraǘ Elí, hgIába larijíniwa larárirun Sífiri Sándu luágun camá jamuga ában únjun, ába lagaambúniwa laríñagun ában umálali siélugiñe. —Amǘrü Niraǘ le jínsiñebei nun, gúndaatina báu. Linébaanfaangu Jesúsu MfLubáragiñe ladaürǘniwa Juan, dan le labásteragüdüniña gürígia, badíseiti gíñe Jesúsu. Dánti le niján lan Jesúsu ayúmuragua lun Búngiu, ába lánjunrenchagun juánriñu, e3Lubáragiñe ladǘgün Heródes gásu láu, adǘgarügü ligía ában cátei wuríbatimaati. ládaruni Juan furísunrugun. Labásterun Jesúsu .dUErérati gíñe lun gumándan Heródes luágu laganoún túma Heródias, to lúmari Felípe, le lamúlen, lúma luágu ámu buri cátei wuríbati le ladǘgübei. cLáu igáburi le lúma láu buri ámu ewéridijani líchigei Juan ugánu buíti joun gürígia luágu wasálbaragüle. b!Dánme liábin, jafánreinrúaba gürígia ja lánigubaña jádaangiñe ja wuríbabaña queísigubeirügü lagídarúniwa ífei lídaangiñe türígu buíti, ába loúndarún türígu buíti tídoun lágei, ába lagudún ífei lídan wátu geméti le méñeguchati. +aOába laríñagun Juan joun súngubei. —Áu, láu dúna nabásteragüdaün, nítenbei ában le lúnbei labásterágüdünün láu Sífiri Sándu lúma láu queísi wátu geméti, ligía Crístubei. Gabáfutimaati nueí darí lun madǘna nan ni lun nafáragaduni tagǘrüga ligeídin. d`AAñájati gürígia madéraguagüdünja arítagua luágu fágua lan Juan Crístubei, _Aríñagatiña gíñe fiú súdaara lun. —Ángi wagía, ¿cági lúnbei wadǘgüni? Laríñaga joun. —Magídara jumá ni cáta ni ca ueí, ni láu siádi, ni láu jíchugun lidúnrun mútu le madǘgün lumúti, gufúruma jumá láu jafáyeiruaja. d^A Laríñaga Juan joun. —Magúburaja jumá loúgiñe le uágubei laríñaga lúrudu. ]9 Ñǘbintiña gíñe agúburajatiña liseínsuna gumádi lun jabásterun, ába jaríñagun lun. —Maésturu, ¿ca cátei lúnbei wadǘgüni? 8\i Ába laríñagun Juan joun. —Le biámabei isímisin, lúnti líchugun ában lun le úaboun ni ában lúma, le geíginbei, lúnti lafánreinraguni lúma le meíginbei. \[1 Ábati jaríñagun gürígia jagía lun. —¿Cáteiti lúnbei wadǘgüni? 4Za Yaráfaali dan lun jafáyeijan luágu jifígoun queísi taráanserún jaráwa lun tánchuguni tídibu wéwe. Sun ídibu le mabuídunti lin lánchugúba, ábame lagudún. Ñǘbintiña sarágu gürígia lun Juan lun labásteragüdǘniña, ába laríñaga joun. —¡Jarásan jéwe jugúya le! ¿Ca awísarubalün lun jeíbaagun lueí lanárime lafáyeiragüle figoú le yaráfaalibei? PWLarijúbei sun uboú Wasálbaragüle, le loúnajabei Búngiu woun.” +VOLabuínchagüdǘwaba sun gudúungu,
sun wǘbü, lagurúaba,ǘma buri le segéti, lásururuba,ǘma buri le múaragunti, lúwaradaguba. U+Suséreti cátei le ítara queí meja labǘrüdüni proféta Isaías, laríñaga.Agaambúati lumálali ában agúarajati lídan fulásu mageírawati ítara.“Aráanseja jumoún janígi lubá liábin Wabúreme,
queísi ladárarúniwa ǘma surúti. lTQába leíbuguni Juan sun fulásu buri le lubádubei dúna le Jordán, aríñagueina joun gürígia luágu lúnti lan jaságürijan luágu jafígoun, sáansi jameíme jagáburi lun ferúdunawa lan jafígoun, badísei jagíame. ?SwAnás lúma Gáifasi, jagía fádirigu íñutimáabaña lídan jafíñen juríu. Ábati líchugun Búngiu ában ugánu lun Juan, le liraǘ Zacarías, lídan fulásu mageírawati, tR cLídan liqueínsin lirúmuduri lagúmadijan Tibério César, Póncio Piláto ligía meja gumándanbei Judéa, Heródes gumándan Galiléa, Felípe, le lamúlen, ligía gumándan Itúrea lúma Traconíte, Lisanías gumándan Abilínia, Q14Niján mémeti Jesúsu aweírideina dándu lúgubu queísi lisáminan, áni buítiti dándu ligíbugiñe Búngiu quei jagíbugiñe gürígia.#P?3Ábati lagíribudun jáma, Nazarétün, ába lasígirun láu meme lagáambadi joun. Ábatí buri tareíduni lúguchu sun cátei le tarítagunrugun. @O{2Úati gunfaráanda jamáni le laríñagubei joun. N-1Ábati laríñagun Jesúsu joun. —¿Cági uágu jáluajana? ¿Ibídiñeti jun luágu lúnti lan neténirun lun cátei le láni Núguchi? RM0Dan le jaríjinbalin lagǘbürigu, ába laweíridun janígi, ába taríñagun lúguchu lun. —¿Cáme badǘgei cátei le woun, niraǘ? Nugúya lúma búguchi, wáluajañadibutia láu idíjeri. hLI/Súnti ja agáambubalin, weíriti janígi luágu lichú láu lúma luágu buri loúnabagüle. K1.Ǘrüwa wéyu lueígiñe, ligía jadáriruni témpulurugu ñun jádan arúfudajatiña lilúrudun Moisés, agáambajaña, álügüdaguaña. RJ-madári jamúti. Ábati jagíribudun ubúrugun Jerusalén áluajei ñi. RI,jarítagún yebe luágu níten lan jádan gürígia ja jámarigubaña luágu ǘma. Ítara líña jadǘgün ában wéyu eíbuguni, dan le jáluajani jádan jadújeñu lúma jádan jasúbudiraagun, H+Dánti le jagíribudun lárigiñe lagúmuchagun fédu, ába leréderun irájü ligía Jerusalén, ibídiñoun tun lúguchu ni lun José, G*áni dan le lagúnfulirunbei Jesúsu dúusu irúmu, ába joúdin súngubei Jerusalén quei le jagáburi lídan fédu ligía. jFM)Ságüja irúmu joúdin lagǘbürigu Jesúsu ubúrugu Jerusalén lubá fédu le páscua, E-(Aweírideina ligíati irájü le, éredeina ligía, afáragadagueina lídan lichú áu, biní lumútijati Búngiu sarágu. Jesúsu témpulurugu 3D_'Lárigiñeti jagúnfulirun láu sun le laríñagubei lilúrudun Búngiu, ába jagíribudun María, José, lúma Jesúsu Galiléoun lídoun jabúrugute le Nazarét. Cw&Ába tiábin Ána jawágun María, José, lúma Jesúsu lídan méme óra ligía, ába teteíngiruni Búngiu luágu irájü ligía, adímureja tugúya luágu Jesúsu joun sun ja agúrabajabaalin lasálbarún Jerusalén. Agíribuduni Nazarétün :Bm%guetó, gádürü-weín-gádürü irúmu táu. Máfuriduntuti témpulurugugiñe, terédera ñi esériwida lun Búngiu áriebu wéyuagu, ayúnara lúma ayúmuragua lun Búngiu. A$Ñíñoun gíñe ában wǘri proféta, gíritu Ána, wǘri tugúya liraǘ Fanuél, jádaangiñe ladǘgawagun Áser. Weíriyaaru wǘri tugúya, ñǘraügiru meja tamárieidunbei, sédüñein irúmu táu lúma túmari, ába loúnwen, 8@i#Ítara lúba lasúbudirúniwa le larítagubei cáda ában tídan lanígi luágu Crístu. Áni ítara lúba sun cátei le bun quei ában efeín to ácharurutu tuágu buwáni. ?3"Ábati labíniruniña Simeón, ába laríñagun tun María, to lúguchu Jesúsu. —Irájü le, lébunabei achúgeraguni joun sarágu Israelítagu, lébunabei gíñe asálbaruni joun jíbiri. Ítara lúba queísi ában seíni le lúnbei gíbe jamá májatiña jerésibiruni. o>W!Ába laweíridun lanígi José táu sun María láu le laríñagubei Simeón luágu irájü le. =1 Ítara lúba queísi ában lámpu lun larúfuduni inárüni joun ja mámabaña juríu,
ru ligíame uweíriguni joun Israelítagu, ja bánigu. A<}Asálbaragülei le boúnajabei joun sun gürígia. 8;kAríja náali Wasálbaragüle láu nágu, %:CNabúreme, gayáraajali bígirunina lun noúnwen láu darángilaü, nugúya le esériwidubei bun,
ladǘga gúnfuli báali le baríñagubei nun. g9Gába loúyuajani Simeón, ába líchugun eteíngiruni lun Búngiu, aríñageina ligía. K8Ába lídin wügǘri ligía témpulurugun, ladúndejan Sífiri Sándu. Dánti le janǘgünbalin lagǘbürigu Jesúsu Jesúsu témpulurugun lun jadǘgüni le laríñagubei lúrudu láu, z7máni arúfuda láali lun luágu moúnwenbei lan maríjingaleí Crístu le lúnbei loúnajani Wabúreme Búngiu. 36_Lídan meja dan ligía, ñíñein meja ában wügǘri Jerusalén gíriti Simeón. Wügǘri ligía ában wügǘri buíti, weíriti ledéregeragun lúngua lun Búngiu, áni agúraba lumúti liábin Crístu, le lúnbei lasálbaruniña Israelítagu. Ñíñein Sífiri Sándu lúma Simeón, |5qÁba lubeíti joúdin adágaragüda le uágubei laríñaga lilúrudun Búngiu. bián wagúgua o bián lan únjun. 45Jadǘgünbalin líra ladǘga laríñajare tídan lilúrudun Búngiu. “Sun furúmiñeti wügǘri irájü agǘriajoúti lúnbei Búngiu.” R3Dan le lagúnfulirunbei lidáani jarúmadun lagǘbürigu Jesúsu según igáburi lídan lilúrudun Moisés, ába janǘgüni irájü ligía ubúrugun Jerusalén lun jedéregeruni lun Búngiu. 02YLuágu liwídün wéyu, ába lerésibiruni circuncisión, ába jíchuguni líri Jesúsu, íri méme le líridubei ánjeli tun María lubáragiñe tadágeinadun. `19Ábati jagíribudun joúniri mudún, adímurejeina weíri luágu Búngiu, luágu sun le jagáambubei lúma le jaríjibei, ladǘga suséreti ítara quei laríñawagúniwa joun. Larúfudúniwa Jesúsu témpulurugu [0/Áni María, areídañu tíñein sun cátei le tídan tanígi, arítagua luágu. K/Súnti ja agáambuliña, weíriti janígi láu le jaríñagubei. d.ADan le jaríjinbalin, ába jabájüdaguni le laríñagubei ánjeli joun libǘgürü le. }-sÁba joúdin furésegueina, ába jadárirunun María lúma José, lúma irájü roun tídan jában anímaalu. Y,+Dánti le jagíribudun ánjeligu járigoún siélun, ába jaríñagun joúniri mudún jámagua. —Queímoun Belén aríjei cátei le asúseredubei, le uágubei lasúbudiragüda Wabúreme Búngiu woun. +¡Uweíriguni lun Búngiu lídan líñutima siélu,
darángilaü múarugu jádan gürígia ja ibíjubalin lufúleisein! *5 Lídan óra ligía, ába jasáliragun sarágu ánjeligu lubádu furúmiñeti ánjeli, ába jíchugun uweíriguni lun Búngiu, jaríñaga. ^)5 Jadárirubei irájü ligía joúburagu tídan lágei, roun tídan jában anímaalu. q([ luágu agǘriajoúaali lan ában asálbaragülei jun ugúñe, lageíra Davíd, Crístu le Jabúreme. ('I Ába laríñagun ánjeli ligía joun. —Manúfudeda jumá, ladǘga níjein ugánu buíti nanǘgün jun, lébunabei sarágu ugúndani joun sun gürígia. ?&w Sódini, ába lasáliragun ában láni Wabúreme Búngiu ánjeli siélugiñe joun, ába jaríjin ában oúnwenbun larúgounga le lánina Búngiu geyégua jáu, ába janúfudedagun. %Lídan áraabu boúgudi lueí Belén, ñíñanu joúniri mudún, bou larúgan jáu oúnigiraña jalǘgüniña mudún. u$cÁba tagǘriajani furúmiñeti tiraǘ ñi, ába toúburaguni tídan lágei, ába taroúnragüdüni ñi tídan jában anímaalu ladǘga úati ubáraü joun tídan jában chülǘdügütiña. Ánjeligu jáma oúnigirutiña mudún _#7Dánti le añája lan ñi Belén, ába lachǘlürün dan lun tagǘriajan María. "{Ába lídin Belén lun labájüdǘn úara túma María to gadáradunboun lúma lun jamárieidun, áni dageínañoun. ^!5Ligía láfuridunbei José Nazarétgiñe, loúbawagugiñe Galiléa, ába lídin loúbawagun Judéa lídoun fulásu le gíribei Belén, le ñí lubei lagǘriajoúa Davíd, quei linébaanfan lubeí Davíd José. O Súnti gürígia mósu joúdin jageíra lun ñi lan jabájüdǘwa. b=Furúmiñe meja jadǘgüni cátei le, dán meja le Cirénio lan agúmadijabei Síria. s aLídoun buga dan ligía, ába laríñagun urúei Augústo lun jabájüdǘn sun gürígia ja Rómabaña.  PAweírideina ligíati irájü ligía, afáragadagueina gíñe lídan láni espíritu. Ába laganoún lídan fulásu mageírawati darí lúmoun wéyu le lagúmeserun luwádigimari lun Búngiu jagánagua lumútuniña Búngiu ja Israelítagu.V 'Olun larúgoungadágüdün jáu ja lídaanbaña lubúriga lúma jáu ja luágubaña ǘma le oúwenibei lébeja,
lúma lun ladúndejani wapásun lídoun ǘma le anǘgübaliwa lídoun darángilaü. n WNWabúngiute, láu lísiñejabu lúma lugúdemejabu,
loúnajabei Crístu wámoun siélugiñe p [Msubúdi lámuga ǘma lánina asálbaruni joun lánigu,
le áubei ferúdunawa lan jafígoun.  LÁni bugúya nisáaniraü, láni Búngiu le íñubei proféta lúba bagúarúniwa,
ladǘga baráansejaba lubá Wabúreme, Y -Kláu úarani, derégeguñu wagía woúngua lun, sun dan le wabágaridubei. t cJluágu leséfurubadíwa lan jaweí wáganiñu,
lun gayáraabei lan wesériwidun lun manúfudeiga, C INiján lé meja laríñagubei lun wáguchi Abrahám. ! =HÍtara líña gudémejabu lan Búngiu joun binádu wagǘbürigu,
arúfudaleí luágu mabúlieidagun lan lueí lidáradun le sándubei jáma. i MGluágu lasálbarubádiwa lan jaweí wáganiñu lúma jaweí sun ja iyéreejabúbaña woun.  #FÍtara líña meja laríñaguni Búngiu jádaangiñe láni profétagu ja edéregeragubaña joúngua lun, lúmagiñe meja binádu dan,  yERújali ában Asálbaragülei le gabáfuti woun jádaangiñe linébaanfaangu Davíd, lé meja esériwidubei lun. 0 [DBuídulá ladímurejoún luágu Wabúreme le Jabúngiutebei gürígia ja Israelítagu,
ladǘga ñǘbinjali woun, wagía le lánigu, áni sálba láadiwa. 4 cCÁba liábin Sífiri Sándu luágun Zacarías, le lúguchi irájü ligía, ába ladímurejani Zacarías dimúrei le laríñagubei Búngiu lun, ába laríñagun. Q BSun ja agáambubalin, ába jeréderun asáminara, ába jálügüdagun jámagua, jaríñaga. —¿Cáteibeí funasan irájü le? Ladǘga biní lumútija Búngiu le tímatimaati. Lerémujan Zacarías ~ wAÁba laweíridun janígi besínagu láu cátei le, ába labájüdawagún cátei le lídan sun fulásu geyégua jáu. z  o@Lídan méme óra ligía, ába gayáraajaali lan ladímurejan Zacarías, ába líchugun uweíriguni lun Búngiu.   -?Ába lamúriajan ában murúsun fuláansu, ába labǘrüdün luágun. “Juan líribei.” Ába laweíridun janígi súngubei láu cátei le. k  Q>Ába jálügüdüni lúguchi irájü láu seíni ca lan íri labúseerubei líchugun luágu. p  [=Ába jaríñagun tun. —¿Cági uágu? Úati ni ában jádaangiñe binébaanfaangu gíriti Juan. :  q<ába taríñagun lúguchu. —Uá, Juánba líri. < s;Luágu liwídün wéyu, ába lerésibiruni circuncisión, le liseíni luágu láni lan Búngiu irájü ligía. Buséntiña yebéti jíchuguni líri lúguchi luágu, le Zacarías,  :Dan le jagáambun tubésinanigu jáma tidújeñu luágu lubuídun cátei le ladǘgübei Búngiu tun, ába jagúndaarun úara túma. o Y9Ába lagúnfulirun dan lun tagǘriajan Elisabét, ába tagǘriajan ában wügǘri irájü.  8Ába teréderun María ǘrüwa játi ñi, lárigiñe, ába tagíribudun jábiñoun. Lagǘriajoún Juan le abásteragüdajabei   7queí meja lidáradun jáma binádu wagǘbürigu—Abrahám jáma ladǘgawagun—lun gudémejabu lan joun lun sun dan. ~ w6Íderagua lumútiña linásiñun Israél, ja esériwidubaña lun,
mabúlieidun lumúti lun gudémejabu lan, u e5Já buga lamábaña, quimúlegüda lumútiña,ánjeinti ja rísibaña, míchugunti ni cáta joun.  4Gidálaaña ja gabáfubaña lídaangiñe jaweírigun,
ja ǘnabubaña, ába ladǘgüniña lun weírigu jamá. p [3Adúgaali oúnwenbun buri cátei,
adǘgaali lun ni cáta jamá ja barǘguabaña joúngua. H  2Súnwandan gudémebaña lan ja inébejabúbaña lun, lun. g~ I1ladǘga adǘgaali Búngiu, le Súnti Gabáfu, cátei weínamuti nun, sánduti líri. } 0lugúndun gudémejabujaali nun, nugúya le lidámun.Lúmagiñe guelé, jaríñaguba sun gürígia luágu fuleíseiwaadina lan, L| /gúndaagua tugúya nanígi luágu Búngiu le Nasálbaragüle, [{ 1.Ábati taríñagun María.Rútu nuwáni uweíriguni lun Nabúreme, oz Y-Gúndaatibu bugúya le afíñerubei, luágu lagúnfuliruba lan cátei le laríñagubei Wabúreme bun. ay =,Láu nagáambuni babúsurun, ába lánjingichagun niraǘ nurágeirugu láu ugúndani. Dx +¿Cátanañadina lun tiábin lúguchu Nabúreme bisídana? w  *Ábati taríñagun láu umálali le jéreti. —Binílaadibu Búngiu sügǘ jáu sun jiñáriñu, binílaali gíñe biraǘ. v )Dan le tagáambuni Elisabét tabúsurun, ába lánjingichagun tiraǘ turágeirugu, ába liábin Sífiri Sándu tuágun. Nu (ába tebélurun lúbiñoun Zacarías, ába tabúsurun tun Elisabét. }t u'Lídoun dan ligía, ába tídin María furése lídoun ában ubúrugu le labádinaguabei buri wǘbü Judéa, 7s i&Ábati taríñagun María. —Lidámun Nabúreme Búngiu nugúya, adǘgaleí le baríñagubei náu. Lárigiñe, ába lídin ánjeli. Tídin María bisídoun Elisabét -r W%Úati ni cáta siñáti lun Búngiu. wq i$Tiábin bidúje to Elisabét, dageínaaru gíñe lau sun weíyaaru lan, tagáraüdüba ában wügǘri irájü, ítara líña lubeíti, tó meja uáguboun jaríñaga luágu siñá lan tagáraüdun, níjein sísi játi dageínaü tuágu. Vp '#Ába laríñagun ánjeli tun. —Liábinba Sífiri Sándu buágun, ábame loúburagunibu lubáfu Búngiu. Ligía sándubei lubeí irájü le lúnbei bagǘriajani, Liraǘ Búngiu lúba lagúarún. wo i"Ábati taríñagun María lun ánjeli ligía. —¿Ída lubági lasúseredun cátei le, mámarigidinagu? \n 3!Lagúmadirubei linásiñun Israél lun sun dan, áni magúmuchadibei lagúmadijan. !m = Weírigubei, Liraǘ Búngiu le íñubei lúba lagúarúniwa, áni larúeigüdübei Wabúreme Búngiu quei larúeigüdüni Davíd, le binádu lidúje. \l 3badágeinada, ábame bagǘriajan ában irájü, ábame bíchuguni líri Jesúsu. dk CÁbati laríñagun ánjeli ligía tun. —Manúfudebá María, fuleísei láadibu Búngiu, j 1Dan le tagáambuni ánjeli ligía, ába tájüchürün láu le laríñagubei, ába tálügüdagun túngua ca lan uágu labúsura tun ítara. .i WÁba lebélurun ánjeli ligía le ñíjin tubeí, ába laríñagun tun. —¡Báfaguagüle, María! Níjein Búngiu búma, binílaadibu sügǘ jáu sun würíña. Uh %lun lídin bisídoun ában wǘri irájügiru, gíritu María. Wǘri tugúya, gadáraduñoun lúma ában wügǘri gíriti José lun tamárieidun lúma, wügǘri ligía, linébaanfan urúei Davíd. g  Sísi játi lárigiñe, ába loúnajani Búngiu ánjeli Gabriél lídoun ában ubúrugu láni Galiléa, gíriti Nazarét, ?f y“Ladǘgüñein Búngiu lubuídun cátei le nun guelé lun lagídaruni nibúsigari jagíbugiñe gürígia.” Lasúbudiragǘdüni ában ánjeli luáguti lagǘriajoún Jesúsu e 3Lárigiñe cátei le, ába tadágeinadun Elisabét, to lúmari, ába máfuridun tan jábiñegiñe luágu seíngü játi, teréngati túnguarügü. md UDan le lagúmuchun dan le lúnbei lesériwidun Zacarías témpulurugu, ába lídin lúbiñoun. 1c ]Dan le láfuridunbei, siñá ladímurejan joun, ábati jasúbudiruni luágu salígua lan som cátei lun, témpulurugu. Ladímurejati joun láu seíni, meréngadijaali. b Sun dan le, añájati buga gürígia boúgudi agúrabajei Zacarías, weírititi janígi luágu lílü témpulurugu. ?a yGuetó, quei mafíñerun bubeí luágu le naríñagubei bun, berédera merérunga, siñábei badímurejan daríme lagǘriajoún biraǘ. Lagúnfuliruba cátei le lídan lidáani. .` WÁba laríñagun ánjeli ligía lun. —Gabriél áu, áni nesériwiduña lun Búngiu, ligía oúnajabalina adímureja bun lun níchuguni ugánu buíti le bun. _ Ába laríñagun Zacarías lun ánjeli ligía. —¿Ída lubági nachoúruni cátei le? Áu táu sun númari, derébugugaadiwa. g^ Ilesériwiduba lun Búngiu láu sarágu ubáfu queí meja ladǘgüni Elías. Laráansejaba lubá Jesúsu láu laráandaragüdüniña agǘbürigu jáma isáanigu, láu gíñe larúfudajan joun ja magáambadibaña lun Búngiu lun júaradun lúma queísi gürígia richáguatiña. Ítara lúba laráanseruniña lubá jerésibiruni Jabúreme Jesúsu. f] GLadǘgüba lun jagíribudun sarágu jádaangiñe Israelítagu lun jagáambuni Jabúngiute, H\  ladǘga weírigubei biraǘ ligíbugiñe Búngiu. Mátunbei diweín ni bínu, áni ñíbei Sífiri Sándu lúma lúmagiñe lubáragiñe lagǘriajoún lun ladúndejani lídan sun cátei. s[ aTabuínchuba banígi láu ugúndani luágu, áni sarágujaba gíñe agúndaarutiña láu lagǘriajoún, =Z u Ába laríñagun ánjeli ligía lun. —Manúfudebá, Zacarías, ladǘga agáamba láali Búngiu bayúmuragun, tagáraüduba búmari ában irájü, ábame bíchuguni líri Juan. qY ] Dan le laríjini Zacarías ánjeli ligía, ába laweíridun lanígi, ába lebélurun anúfudei lídoun. X   Ábati lasáliragun ában láni Wabúreme ánjeli lun Zacarías, rára lueígiñe loúnwenren latárü le ñí lubei cupáli. aW = Sun niján lan cupáli águdajoúa, añája gürígia boúgudi ayúmuragua lun Búngiu. ZV / ába jabúdujan según jagáburi fádirigu juríu, lun jasúbudiruni cába lan ebélura lídoun fulásu le sándutimaabei témpulurugu águdaja cupáli ligíbugiñe Búngiu, ába láburujan luágun Zacarías. vU gLuágu ában wéyu, lídan lidáani jesériwidun lánigu Zacarías quei fádirigu ligíbugiñe Búngiu, wT iMasáanigutiña ladǘga siñá lan tagáragüdün Elisabét, áni derébugugaaña gíñe jagía biángubei. 7S iBiángubei jagía, richáguatiña ligíbugiñe Búngiu, gúnfulitiña lúma, adǘga jameí sun le lubeíbei darí lun siñá lan laríñawagún ni cáta wuríbati jawágu. xR kDán meja le Heródes lan urúeibei Judéa, ñíñein meja ában fádiri lánina jafíñen juríu, gíriti Zacarías, jádaangiñeti fádirigu ja lánigu Abías. Elisabét tíribei lúmari, jádaangiñetu giñe ladǘgawagun Aarón. BQ subúdi bámugei linárün cátei le arúfudúaalibei bun buídu buídu. Niján le asúseredubei. Lasúbudiragüdüni ában ánjeli luáguti lagǘriajoún Juan le abásteragüdajabei WP )Áu gíñe, álügüdajaadina gíñe buídu buídu libǘgürü sun cátei le asúseredubei lúmagiñe lagúmeserun, áni afíñetina luágu maríban lan lun nabǘrüjanun gárada to bun quei lubúdubu, O 3áfaaguatiña jabǘrüjani ítara quei jarúfudajani ja aríjubalin buri cátei ligía lúmagiñe lagúmeserun, apúrichija jagía luágu, woun. -N WLun Teófilo le weírigubei. Gíbeeña gürígia oúchutiña jabǘrüjani cátei lé buri luáguti wasálbarun lé meja asúseredubei wagánagua lídan lúaragun, M Búngiu le ábanrügübei, le sábiubei, le Wasálbaragüle lídaangiñe Wabúreme Jesucrístu, gabáfuti lun loúnigirunün lueí jeíguadun lídoun figoú, lun gíñe larúfudunün jarúmañu, buin láu ugúndani ligíbugiñe, le weírigubei. Rúwalá íñuguni lun, lúma uweíriguni, ubáfu lúma gumádi lídaangiñe Wabúreme Jesucrístu, méja, guetó, lúma súnwandan. Ítaralá. L  K Sálba jumáña jíbirigu camá jamuga jaságaruñanu lídaangiñe wátu geméti lánina máfiougati, gudéme jamá jíbiri gafígountiña jun, láu sun, goúnigi jumá lueí jadǘgüni wuríbani le jadǘgübei, iyéreegulá jaríban jun queísi gamísa wíyetu, lueí gíñe jeíguadun lídoun luríban ǘma quei jagía. Lagúmujoún buri ladímurejoún luágu luweírigun Búngiu Afíñegüda jumáña ja loúguabaña afíñe. 3I aMabúlieida jumeí luágu jínsiñe jumá lun Búngiu, agúraba jumeí wéyu le lúnbei líchuguni Wabúreme Jesucrístu ibágari magúmuchaditi woun láu lugúdemejabu. 3H aÁnjaün jugúya, nidújeñu jínsiñetiña nun, derégüdagu méme jumá lídan jafíñen le jarúmabei. Ayúmuragua jumá lun Búngiu láu lubáfu Sífiri Sándu. G {Jadǘga buri ja, níjein lubeí fánreinguaü, falá jamuti jagúndan le lánina uboú, úati Sífiri Sándu jádan. AF }Jaríñajare. “Lídoun buríme lagúmujoún dan, añájeinbaña gürígia éjerajatiña láu buri cátei le láni Búngiu, agánawa jagíame úaragua lúma jagúndan le wíyebei.” ~~}D||*{{zz1y\x>whvvu%t:rqqIpp%onymmbllkRjii&gg+eeQdczbaa9`3__H^}]\[ZZ&Y XWW VpV$TSSWRQQGPOHNyMLL=K`JIIHHnHGwEEDDChBgAA@Y?>>==u=Ábati jálügüdüni láni disípulugu ca lan lílabei jémpulu le. e5CÑíñein gíñe lídaangiñe, áburujati lídoun múa buíti, dan le laweínamudun, gin ligía, buíti lalúbajoún, cáda ílaü rúti san águu. Lárigiñe laríñaguni Jesúsu cátei le, ába laríñagun joun láu umálali jéreti. —Jugúya le garígeirugubei lun jagáambun, agáamba jumána. Le lébubei ladímurejan Jesúsu láu jémpulu k4OÁba láburujan líbiri labádinaguoún jíyu, ába láfaruni jíyu le ájüchübei úara lúma. 3yLíbiri, ába láburujan labádinaguoún dǘbü, dánti le laboúchun, ába lásaürün ladǘga lumábei fulásu. J2 —Furíti ában ábunaguti ábunagua líla nádü, dan le afúrujeina láani, ába láburujan lídaangiñe luágun ǘma, ába jadǘgüraguni ásügürütiña, ába jeígini dunúru. I1 Sarágu jáña gürígia ñǘbinburitiña lídaangiñe sarágu fulásu lun jaríjini Jesúsu, dánti le oúndaraguaaña, ába ladímurejan Jesúsu joun láu jémpulu. Laríñaga joun. A0{ñíñoun gíñe Juána, to lúmari Chúza, le oúnigirubarun lúban Heródes, ñíñoun Susána, jámaya sarágu ámu ja íderagubálin láu le jámati. Jémpulu luáguti ábunaguti /wÑǘdütiña dúusu apóstolugu lúma jáma würíña ja lareídaguagüdübaña jádaangiñe espíritugu wuríbatiña lúma sándi. Ñíñoun María to gíriboun Magdaléna jádan, to ídaangiñeboun jáfurida sédü espíritugu wuríbatiña, . 9Lárigiñe cátei le, ñǘdünti Jesúsu lídoun sarágu ubúrugu lúma buri lirájüñü fulásu íchigei ugánu buíti luágu larúeijan Búngiu. -32Ába laríñagun Jesúsu tun wǘri tugúya. —Sálbawádibu lídaangiñe bifígoun ladǘga bafíñerun nuágu, beíba darángilañu.,71Ábati jagúmeserun amísurajoútiña ja ñúnbaña lúma ñi aríñaga jámagua. —¿Cáteisan wügǘri le, ferúduna lubeí gíñe figoú? \+10Ábati laríñagun Jesúsu tun wǘri tugúya. —Ferúdunawaali bifígoun. J* /Ligía naríñagunbei bun luágu arúfuda láani luweírin tínsiñejabu luágu ferúdunawa lan líbe tifígoun, ánjeinti gürígia le míbeti ferúdunawa lan, míbeti ínsiñeni larúfudun. a);.Míchutibu aíli nábulugu, ánjoun tugúya, túguatu ibíñei jémeti luágu nugúdi. d(A-Machú bumútina, ánjoun tugúya, lúmagiñe nebélurun, merédegili tachújani nugúdi. +'O,Ába laríjin Jesúsu tuágun wǘri tugúya, ába laríñagun lun Simón. —¿Aríagu bíña tun wǘri to? Belútina búbiñoun, míchutibu dúna nun lun nachíbuni nugúdi, ánjounti wǘri to, ágawagüda tumúti nugúdi láu táguira, ába tamábeidagüdüni láu tídiburi. &y+Laríñaga Simón lun. —Lídan narítagun, le gíbetimaabei adúweijan. Laríñaga Jesúsu lun. —Richátibu. H% *Queíti siñá lubei jafáyeiruni, ába ferúduna láani afúredeijati ligía jadúweijan biángubei. Aríñagabeíti nun. ¿cábagi jádaangiñe jínsiñejabutima lun afúredeijati ligía? =$s)Laríñaga Jesúsu lun. —Níñanu bián wügǘriña dúweitiña seínsu lun ában afúredeijati. Ában jádaangiñe, dúweiti seíngü-san denáriu, le ában, dimí-san. &#E(Ábati laríñagun Jesúsu lun fariséo ligía. —Simón, níjein ában cátei lun naríñaguni bun. Laríñaga fariséo. —Aríñagabeí nun, maésturu. ("I'Dan le laríjinbalin fariséo le amísurajabalin Jesúsu cátei le, laríñaga lúnguarügü. “Lun jamúga inárüni lan luágu proféta lan wügǘri le, lasúbudiruñein jamúga ca lan to agúruruboun luágu lúma ca lan tuwúyeri gürígia tugúya, luágu wuríba lan témeri.” `!9&Ába taráramun lanágangiñe Jesúsu, lubádu lugúdi, ába tadǘdüragüdüni lugúdi láu táguira. Nuján ayájuaja, nuján arágajei láu tídiburi, nuján achújei lugúdi, ába téseruni ibíñei luágun. I  %Ñíñounti ában wǘri wuríbati témeri lídan ubúrugu ligía, dan le tagáambunbei luágu lídin Jesúsu eíga lúbiñe fariséo ligía, ába tídin láu ában lágei ibíñei jémeti. :m$Ába lamísurajani ában jádaangiñe fariséogu Jesúsu lun lídin eíga lúbiñe, ába lídin Jesúsu lúbiñe fariséo ligía, ába lañúurun eíga luágu lidábulan. #Wel, ja chúbaña áu, subúdi jamúti luágu buídu lan le ladǘgübei Búngiu láu lichú láu. Jesúsu lúbiñe Simón le fariséo U#"Lárigiñe, ába niábin, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti, joútina áni gurá áu. Jaríñaga luágu geígadina, gátadi, jamáda áu nege gafígountiña jáma agúburajatiña liseínsuna gumádi. $A!Ladǘga ñǘbinti Juan le abásteragüdajabei, lé meja meíginbei fein, mátun ligía diweín, aríñagatün luágu gawágu lan espíritu wuríbati. L Ítara jáña quei irájüñü ja añúurubaña mágidirugu ájurera, ába jagúaragun joun jíbegu. “Íñaajatiwa fídu jun, mabínajantün, erémujatiwa urému jíruti jun, mayájuntün.” q[Ába laríñagun Jesúsu. —¿Ída liñásan jagáburi gürígia lánina dan le? ¿Cásan lenégebei? _7ánjañati jíbe-ágei fariséogu jáma arúfudajatiña lilúrudun Moisés, májatiña meja lun jadǘgüni le lubeíbei Juan, merésibirun jamúti lé yebe labúseerubei Búngiu ladǘgün luágu jafúleisein. .UDan le jagáambunbalin sun gürígia, ásta ja agúburajabaña liseínsuna gumádi, cátei le, ába jaríñagun luágu richá lan Búngiu láu laríñagun liyúmulugugiñe Juan luágu lúnti lan jasáansiraguni jagáburi. Gürígia jagía, resíbi jamáali meja labásteragüdajan Juan, s_Quei naríñaguni jun, jádan sun gürígia, úagili proféta weíriguti lueí Juan, áni láu sun líra, weíriguti le ǘnabutimaabei lídan larúeijan Búngiu sügǘ láu le anǘgarügübalin ugánu luágu arúeijani ligía. /Juan, ligía oúnagülei le uágubei taríñaga Lerérun Búngiu.Noúnajañein noúnagüle bubáragiñe
lun laráansejani ǘma bubá. Lídan linárün cátei, ¿ca jídinbei aríja? ¿Ába proféta? Ánja, inárüni, áni ában weíriguti sügǘ láu proféta. s_Ánjein máma lubeí ítara líña, ¿cáti jídinbei aríja? ¿Ában wügǘri táu anáanguni wéndegutu? Máma ligía, subúdi jumúti luágu ja lan wéndegubaña adáüragun, agánawa jagía buídu, tídaañanu jában urúeigu. oWLárigiñe joúdin já buga loúnajabaña Juan, ába lagúmeserun Jesúsu adímureja luágu Juan joun gürígia, laríñaga. —¿Cásan jídinbei aríja lídan fulásu mageírawati? ¿Ában mabúru le lánjinjan garábali? OGúndaati gíñe gürígia le meféridirun lumúti lafíñen nuágu. eCÁba lubeíti laríñagun joun. —Jeíba, jaríñageime le jaríjubei lúma le jagáambubei lun Juan. Jabájüdaguáme lun luágu jaríjin maríjintiña, jeíbugun meíbuguntiña, jareídagun láutiña gumeín luágu jára, jagáambun magáambaditiña, jáguyugun jiláaña, lúma luágu líchugún ugánu luáguti asálbaruni joun gudémetiña. ]3Lídan méme óra ligía, areídaguagüdati Jesúsu sarágu gürígia lídaangiñe jasándi lúma jasúfurirun, lúma jádaangiñe espíritugu wuríbatiña, aríjagüda ligía gíñe sarágu maríjintiña. ~uDan le jachǘlürünbei le ñí lubei Jesúsu, ába jayárafadun, ába jaríñagun lun. —Loúnajañadiwa Juan le abásteragüdajabei álügüdabu ánjein amǘrü lubeí Crístubei le lúnbei liábin, o ánjein lun lubeí wagúrabun ámu. #ába loúnajaniña álügüdei Wabúreme Jesúsu ánjein ligía lubeí Crístubei le lúnbei liábin, o ánjein jagúrabajaba lubeí ámu.  }Agáambati Juan luágu sun cátei le, abájüdagua jamúti lánigu lun. Ábati lagúarun joun biáma jádaangiñe,  Ába lagaambúniwa cátei le ladǘgübei Jesúsu lídan sun Judéa lúma geyégua láu. Loúnagülegu Juan le abásteragüdajabei  !Dan le jaríjinbalin gürígia cátei le, ába laweíridun janígi, ába jagúmeserun adímureja buíti luágu Búngiu, jaríñaga. —Chülǘgua ában proféta weíriguti wádoun. Aríñagatiña gíñe. —Ñǘbinja Búngiu íderaguawa, wagía le lumútuniña. } sÁbati lásaarun lé buga jiláalibei, ába lagúmeserun adímureja. Ába ledéregeruni Jesúsu tun lúguchu. 1 [Ába layárafadun, ába lagúrurunun gánjoun, ába jaráramagun ja anǘgübaña. Ába laríñagun lun jiláali. —Irájü, ¡naríñaguña bun lun básaarun! q[ Dan le laríjinbarun Wabúreme Jesúsu, ába tagúdemedagun lun, ába laríñagun tun. —Mayájuabá. lQ Dan le lachǘlürünbei yaráfa lun lubéneri ubúrugu ligía, ába laríjin joúdin ábunaja ában jiláali le ligíarügüti tiraǘ lúguchu to jiláali túmari. Sarágu jáña lílana fulásu ñǘdün ábunaja túma. 5 Lárigiñe cátei le, lídiña Jesúsu lídoun ában ubúrugu gíriti Naín, úareina jáña láni disípulugu lúma, jáma sarágu gürígia. R Dánti le jachǘlürünbei wügǘriña ja ñǘdünbaña álugei Jesúsu járigoún lúbiñoun gumándan, areídaguaali lumúsun. Láguyuguágüdüni Jesúsu tiraǘ ában jiláali túmari / Dan le lagáambunbalin Jesúsu cátei le, weíriti lanígi láu wügǘri ligía, ába laríjin jawágun gürígia ja afálarubalin, aba laríñagun joun. —Ninárün jáu, ni íbini jádan Israelítagu madárigidina afíñeni weíriti quei lafíñen wügǘri le. 'Ladǘga ligía nege gíñe lábugiñeñein gumádi íñutimaati, áni añájein gíñe súdaara lábugiñe lagúmadijan. Dan lé nege laríñagun lun ában jádaangiñe lun lídin, ñǘdünti, dan le laríñagun lun le ában lun liábin, ñǘbinti, áni dan le loúnajani lumúsun adǘga som cátei, adǘga lumúti. Ítara lúba nege, luágu berérun mósu lídin sándi lueí lumúsun. kOligía nege mídin lubeí lúngua álugabu. Rúrügübeí dimúrei, ábame lareídagun lumúsun. 4aÁbati lídin Jesúsu jáma, dan le yaráfaaña tun lúban gumándan ligía, ába loúnajan gumándan jádaangiñe lumádagu aríñaga lun Jesúsu. —Nabúreme, ítara líña gumándan lun manǘgün ban bubéresegun ñǘdün lúbiñe, luágu nege madǘna lan lun bebélurun lúbiñoun, lQladǘga jínsiñetiwa wagía juríu lun, ligía guánarügü ábunaguagüdübarun walígilisin. !Ába joúdin lúmoun Jesúsu, ába jagúmeserun ayúmuragua lun táu sun janígi, jaríñaga lun. —Buíti lun bíderaguni gumándan le, X~)Dan le lagáambunbei gumándan ligía luágu Jesúsu, ába loúnajan fiú jádaangiñe wügǘriña weírigutiña lídan jafíñen juríu lun jayúmuragun lun Jesúsu lun lídin areídaguagüdei lumúsun. }Ñíñein ában gumándan Rómana ñi, láu ában lumúsun jínsiñeti lun sarágu, sándiñein músu ligía, yaráfa lun loúnwen. Y| -Dan le lásurunbei ladímurejan Jesúsu joun gürígia, ába lídin Capernaúm. ){K1Ánjeinti le agáambubalina áni madǘgün lumúti le nubeíbei, ítara líña quei ában wügǘri le ábunagubei lúban ligíbuagu ságoun, mawágaburiga, dánti le liñúrunbei dúna, ába liábin fulúdu láu érei tuágun, ába teíguadun, ába tagǘnrinchagun le gumúti.‘¿Ca uágu jaríñaga luágu áu lan Jabúremebei áni madǘgün jumúti le nubeíbei? /wW-Gürígia le buídubei, cátei buíti laríñagubei ladǘga cátei lan buíti tídaanbei lanígi, gürígia le wuríbati, cátei wuríbati laríñagubei ladǘga cátei lan wuríbati tídaanbei lanígi. Luágu le laríñagubei gürígia lasúbudirúa ca lan tídaanbei lanígi. Bián ébuu |vq,Sun tídibu wéwe subúdiwati luágu lin, mátüjoúntu ígo lueígiñe jíyu, ni beíbei lueígiñe guríbiyuwa. {uo+‘Úati tídibu wéwe buíti lun wuríba lan lin, úati gíñe tídibu wéwe wuríbati lun buídu lan lin. rt]*¿Ída líña gayára lubeí baríñagun lun bíbugaña. “Sagánei liraǘraü ífei le bágurugubei”, áni masándi bumúti durúsu le bágurugubei? ¡Biánguañein bigíbu! Sagábei durúsu le bágurugubei furúmiñe, gayára lámuga baríjini liraǘraü ífei le lágurugubei bíbugaña buídu lun baságaruni. Luágu lin tídibu wéwe tasúbudirúa s5)‘¿Ída líña gayára bubálin liraǘraü ífei le lídaanbei lágu bíbugaña aríja, áni masándi bumúti durúsu le lídaanbei bágu? r(Úati ni ában disípulu weíriguti lueí lumáesturun, íbini ánjein lagúmucha latúriajan, chülǘrügübei quei lumáesturun. 8qi'Rúlumuti Jesúsu jémpulu le joun. —¿Gayáraati funági ladúndejan ában maríjinti ában maríjinti líledi? ¿Ma jeíguaduba biángubei lídoun ában meme júyu? p&Rújuma joun ámu, ru lámuga gíñe Búngiu jun. Líchuguba Búngiu sarágu jun, ladǘgüba jun queígubeirügü jadǘga joun ámu. }os%‘Madímureja jumá wuríba jawágu ámu, ábame gíñe maríñagun lan Búngiu luágu wuríba lan jigáburi. Míchiga jumá jadúnrun ámu, míchun lámuga gíñe Búngiu jidúnrun. Ferúduna jumá, ferúduna lámugaün gíñe Búngiu. knO$Gudémejabu jumá, quei gudémejabu lan júguchi Búngiu. Madímureja jumá wuríba jawágu ámu sm_#Ánjein jugúya, lúnti jínsiñe jamá jáganiñu jun, adǘga jugúyame buíti, afúredeija jugúyame, magúrabajaanga ni cáta lewéñegua. Ítara lúba weíri lan jafáyeiruaja lúmagiñe Búngiu le íñugubei, áni lirájüñübadün gíñe le tímatimaati, ladǘga ligía, fuleíseijabúti gíñe joun ja meteíngiradibaña lúma joun ja wuríbabaña. ly"Ánjaün afúredeija joúnrügü ja úmagiñebaña jarítagua jibíjin som cátei, ¿ca buíti jadǘgübei láu líra? Afúredeijatiña gíñe ja wuríbabaña joun wuríbatiña jáledi, agúrabañu jagía gíñe jabíjin som cátei jámagiñe. *kM!O ánjaün lan adǘga buíti joúnrügü ja adǘgübaña buíti jun, ¿ca buíti jadǘgübei láu líra? Ítara líña gíñe jadǘgün gafígountiña. /jW ‘Ánjein já rügǘñanu lubeí jínsiñejabúbaña jun jínsiñe jun, ¿ca buíti jadǘgübei láu líra? Ásta gafígountiña, ítara líña jadǘga. Ui#Le cátei le babúseerubei ladügǘn bun, ligíalá badǘga joun ámu. jhMFurúmieguarügü le amúriajati búma, rúba lun, le anǘgüti bumégen, máluajabeí lúma. 'gGÁnjabu láfara ában gürígia luágu ában loúba bigíbu, rúbei gíñe le ában loúba lun, le anǘgütu babíte bueí, rúboun gíñe bisímisin lun. Uf#biní jumaña ja íñaragutün, ayúmuragua jumá jawágu ja anábagutün. e'‘Niján nerérun jun, Jugúya le agáambubalina. Jínsiñe jamá jáganiñu jun, adǘga jumá buíti joun ja iyéreejabúbaña jun, Ud#‘Fugiábugu jugúya dan le sun jamá gürígia adímureja buíti juágu, ítara liñá meja jadímurejan binádu jagǘbürigu buíti jawágu profétagu yéetiña. Jínsiñe jamá jáganiñu jun 'cG‘Fugiábugu jugúya, jugúya le químulebei, ladǘga jalámachuba. ‘Fugiábugu jugúya le éjerajabei guetó, ladǘga jayájuajaba láu íruni. ybk‘Fugiábugu jugúya, jugúya le rísibei, ladǘga ibíja jumáali sun ugúndani le lúnbei jibíjini. ca?Gúnda jumá sarágu, buin jumá láu ugúndani lídan wéyu ligía, ladǘga jibíjuba ában oúnwenbun afáyeiruajaü siélu, ítara méme líña meja jadǘga binádu jagǘbürigu gürígia ja joun profétagu. }`s‘Fuleíseiwatün dan le iyéreegu jumá joun gürígia nueígiñe, dan le jabúgagunün jawáriua, dan le janábagunün, dan le janǘgüni jíri queí ni cáta, quei cátei wuríbati, nueígiñe, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti. -_S‘Fuleíseiwatün, jugúya le áfaagubei ilámaü guetó, ladǘga jaquímuleduba. ‘Fuleíseiwatün, jugúya le ayájubei guetó, jéjerajaba lárigiñe. M^Ábati laríjin Jesúsu jawágun láni disípulugu, ába laríñagun joun. —Fuleíseiwatün, jugúya le mégeibei, ladǘga ménreengúnbei jun lun jebélurun lídoun larúeijan Búngiu. ]5Álugatiña sun gürígia jagúrurun luágu Jesúsu, ladǘga areídaguagüda lumútiña súngubei láu lubáfu. Fuleíseiwatiña jáma fugiábugu [\/Já buri asúfurirubaña jáu espíritugu wuríbatiña, areídaguátiña gíñe. [ Ába larárirun Jesúsu jáu lueígiñe wǘbü, ába leréderagun jáu láni disípulugu lídan ában fulásu le ñí lumuti sagádi wásati, ñíñanu gíñe sarágu gürígia ñǘbintiña loúbawagugiñe Judéa, Jerusalén, lúma lárurugugiñe Tíro lúma Sidón. Sun gürígia ja, jayábiña lun jagáambuni lapúrichijan Jesúsu lúma lun lareídaguagüdüni jasándi. ZJúdas, le lamúlen Jacóbo, lúma Júdas Iscarióte, le alúgurubalin Jesúsu. Larúfudajan Jesúsu joun sarágu gürígia jYMMatéo lúma Tomás, Jacóbo, le liraǘ Alféo, Simón, le áfaaguti lun jawáanserun juríu, X Niján jíribei. Simón, le méme líchubei Pédro, Andrés, le lamúlen Simón, Jacóbo lúma Juan, Felípe lúma Bartolomé, W Dan le larúgadunbei, ába lagúarun joun láni disípulugu, ába lanúadajan dúusu jádaangiñe, ja únbaña lagúara apóstolugu. gVG Lídoun dan ligía, ába lídin Jesúsu luágun ában wǘbü ayúmuragua lun Búngiu. 9Uk Ja jíbiri, ába jagáñidun sarágu, ába jagúmeserun álügüdagua jámagua ída lúba lan gayára lan jagúmuchun láu Jesúsu. Lanúadajaniña Jesúsu dúusu apóstolugu 'TG Ábati laríaguniña Jesúsu sun ja geyégubaña láu, ába laríñagun lun wügǘri ligía. —Tulébei bújabu. Ába látuleruni, ába lareídagun. YS+ Ábati laríñagun Jesúsu joun jíbiri. —Nálügüdaadün ában cátei. ¿Ca cátei gayáraabei ladügǘn lídan wéyu le eméraaguagülei, buídu ódi wuríbani, lasálbarun ibágari ódi lagídarún? 0RYSubúdi lumúti ca lan jarítagubei, ába laríñagun lun wügǘri le jiláalibei újabu. —Sarába, ráramabá wagíbugiñe. Ába lásaarun, ába laráramun ñi. 7Qgañájati arúfudajatiña lilúrudun Moisés jáma fariséogu aríaajei Jesúsu ánjein lagáranijaba lubeí lun lídan wéyu le eméraaguagülei, lun jadárirun lidúnrun. IP Lídaanya ában wéyu le eméraaguagülei, ába lebélurun Jesúsu tídoun jalígilisin juríu, ába lagúmeserun arúfudaja. Ñíñein ában wügǘri jiláali lújabu le loúnwenren, KOAríñagati gíñe joun. —Gabáfutina, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti, lun naríñagun cába lan gayára ladügǘniwa wéyu le eméraaguagülei. Wügǘri le jiláalibei újabu UN#Ába lebélurun tídoun lúban Búngiu, ába lanǘgün tídaangiñe fein to sagráuboun, jou ligía tídaangiñe, ru ligía joun ja úarabaña lúma, láu sun fádirigu rügǘñanu lán yebe lúnbaña jeígin tídaangiñe fein tugúya, según lilúrudun Moisés, áni máma figoú le ladǘgübei Davíd ligíbugiñe Búngiu. "M=Laríñaga Jesúsu joun. —¿Malíijangidün luágu le ladǘgübei Davíd luágu ában dan, dan le lalámachunbei jáu sun ja úarabaña lúma? !L;Ábati jaríñagun jádaangiñe fariséogu joun. —¿Cásan uágu jadǘga wadágimanu le moún lumuti ladügǘn lídan wéyu le eméraaguagülei? ZK /Luágu ában wéyu le eméraaguagülei, eíbugeina líña Jesúsu labádinagua nádü jáma láni disípulugu, átüjeina jagíati disípulugu lin türígu, ába jéferejani láu jájabu, ába jeígini líla. J 'Úati gíñe átuti diweín to binádu lun labúseerunun to iséri lárigiñe, laríñaguba. “Buítimaatu to binádu.”I&Ligía lúnti lubeí tíchugún diweín iséri lídoun guéru iséri, ítara lúba lesériwidun guéru, seríwi diweín. ;Ho%Michugúntu gíñe diweín iséri lídoun guéru ñulújali, ánjein adügǘwa ítara, tajeíridagubei diweín iséri guéru ñulújali, féridiméti diweín, féridi guéru. G$Rúti gíñe Jesúsu ában jémpulu joun luágu iséri larúfudajan lúma binádu, laríñaga. —Úati íbuguti murúsun gamísa tueígiñe ában anáanguni isérigiru lun láfadajan ában anáanguni ñulújaru, ánjein ladǘga ítara, lagádeiruboun to isérigiruboun, áni merédebei gíñe murúsun gamísa iséri ligía buídu tuágu anáanguni ñulújaru tugúya. IF #Lachǘlürüba dan lun lídin adári, ligíameti jayúnarun. ,EQ"Ába laríñagun Jesúsu joun. —¿Gayáraati funági jayúnaragüdüniña gürígia ja jamísurajan lídoun ában maríei sun niján lan adári jáma ñi? ZD-!Ábati jaríñagun lun Jesúsu. —¿Ída liñásan ayúnara jabeí lánigu Juan jáma fariséogu, ayúmuragua jagía sarágu lun Búngiu, ánjaña báni disípulugu, joútiña, gurá jagía súnwandan? -CS Máma niábiña áluaja magádietiña ligíbugiñe Búngiu, niábiña áluaja gafígountiña lun lasáansirún joúserun. Jálügüdüni Jesúsu luágu ayúnaruni nBULaríñaga Jesúsu joun. —Ja magádiebaña, memégeirúntiña surúsia, aná ja sándibaña. A}Ába jagúmeserun fariséogu jáma arúfudajatiña lilúrudun Moisés adímureja luágu Jesúsu jáma láni disípulugu, ába jaríñagun joun. —¿Cásan uágu jeíginbei jáma agúburajatiña liseínsuna gumádi lúma jáma ámu gafígountiña? J@ Lárigiñe, ába ladǘgün Leví ában oúnwenbun fédu lun Jesúsu, lúbiñe, ñíñanuti sarágu agúburajatiña liseínsuna gumádi jámaya ámu gürígia ñun luágu dábula jáma. $?AÁba lásaarun Leví, ába lígiruni sun cátei lánina binádu libágari, ába lídin lúma Jesúsu queísi láni disípulu lúmagiñe óra ligía. *>MLárigiñe cátei le, ába láfuridun Jesúsu lídaangiñe fulásu ligía, ába laríjin ában agúburajati liseínsuna gumádi, gíriti Leví, ñun líña lídan fulásu le ñí lubei lagúburaja, ába laríñagun Jesúsu lun. —Falábana, queímoun núma queísi náni disípulu. a=;Ába laweíridun janígi súngubei, ába jadímurejan luágu luweírigun Búngiu, ába jaríñagun láu luweírin janígi. —Aríjaadiwa cátei weíriguti ugúñe. Lagúarun Jesúsu lun Leví lun lánime disípulu J< Lídan óra ligía, ába lásaarun sánditi ligía jagíbugiñe, ába labúdunun lubárari tó buga ídaanboun laroúnra, ába lídin lúbiñoun adímurejeina luágu luweírigun Búngiu. G;Narúfudaaliti jun luágu gayára lan ferúduna nan figoú, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti. Ábati laríñagun lun le sándibei. —Sarába, barǘboun bubárari, beíba búbiñoun. p:Y¿Cátima méreengúnbei laríñawagun. “Ferúdunawaali bifígoun”, ódi “Sarába, beíbuga”? u9cSubúdi lumúti Jesúsu ca lan jasáminabei, ába laríñagun joun. —¿Ca uágu jasáminara ítara? 8}Ábati jaríñagun arúfudajatiña lilúrudun Moisés jáma fariséogu joúnguarügü. —¿Cáteisan gürígia le, le minébenejabubei lun Búngiu láu ligáburi ladímurejan? Úati ámu gayáraati ferúduna lan figoú lueídügüya Búngiu. 7Dan le laríjinbalin Jesúsu afíñeni le jawágubei, ába laríñagun lun sánditi ligía. —Wügǘri, ferúdunawaali bifígoun. v6eMadáritiña jalíagiñeba lan jebélura ladǘga jíbe gürígia, ábati jaweínrun tábulugun múna, ába jagídarun murúsun lueígiñe loúgiñe le ñí lubei Jesúsu, ába jarárigüdüni sánditi tídan lubárari ligíbugiñoun. 05YÁbati jayábin fiú wügǘriña barǘina ában wügǘri fadáguaali tídan ában ubárari, jálugati jebélaagüdüni le ñíjin lubeí Jesúsu lun laríjini. =4sLuágu ában wéyu, ñíñein Jesúsu arúfudaja, ñíñanuti fariséogu jáma arúfudajatiña lilúrudun Moisés, ñǘbintiña lídaangiñe lirájüñü buri fulásu le láni Galiléa, Judéa lúma Jerusalén. Nijánti lubáfu Búngiu arijúa luágu Jesúsu láu lareídaguagüdüniña sánditiña. 3Ábaja lídin Jesúsu le ñíjin lumúti úa jamá gürígia lun layúmuragun lun Búngiu. Lareídaguagüdün Jesúsu ában fadáguaali (2IEíbu dan, eíbu labúruchaguntima luágu Jesúsu, sarágu jañátija gürígia oúndaragutiña lun jagáambuni lúma lun lareídaguágüdüni jasándi. *1Mábati laríñagun Jesúsu lun lun mabájüdagun láani cátei le ni ca un. Laríñaga lun. —Ñǘdünrügübá, arúfudagua búngua lun fádiri, rúbeíme edéweejani le uágubei laríñaga lilúrudun Moisés luágu barúmadun, aríja jamámugei gürígia luágu areídaguaadibu lan. 20] Ábati lagúruruni Jesúsu láu lújabu, ába laríñagun. —Buséntina, areídaguabá. Quei laríñagun ítara, ába lagídarun gumeín lueí wügǘri ligía, A/{ Luágu ában dan, lídaañein ában fulásu Jesúsu, le ñí lubei ában wügǘri gawáguti gumeín luágu sun lúra. Dan le laríjinbalin wügǘri ligía Jesúsu, ába lájuduragun dagá ligíbu múarugun, ába layúmuragun lun ítara. —Nabúreme, ánjabu busén, gayáraati bareídaguágüdünina. >.u Lárigiñeti játürün, ába jígiruni sun cátei, ába joúdin lúma Jesúsu lun láni jamá disípulugu. Lareídaguagüdün Jesúsu ában gawáguti gumeínluágu sun lúra U-# Weíriti gíñe janígi Jacóbo lúma Juan, ja lirájüñü Zebedéo, ja lúmabaña Simón. Ába laríñagun Jesúsu lun Simón. —Manúfudebá, lúmagiñe guetó buwádigimarida adíaja gürígia nun. , Laríñagubaalin Simón líra ladǘga laweíridun lanígi, jáu sun ja úarabaña lúma, luágu añúguni le jadǘgübei. >+uDan le laríjini Simón Pédro cátei le, ába lájuduragun ligíbugiñe Jesúsu, ába laríñagun lun. —Ígira bána, Nabúreme, ladǘga ában wügǘri gafígounti nugúya. I* Ábati jadǘgün seíni joun jíbirigu ja tídaanbaña to ában ugúnein lun jayábin íderaguaña. Ába jayábin, ába jabuínchagüdünun biángubei ugúnein darí yebe lun tadíbiragun. ~)uÁba jágurun, dan le jiñúragunbárun séni, ñíñanu sarágu úduraü tídan darí yebe lun tajeíridagun. (+Laríñaga Simón lun. —Maésturu, ñadímeinjadiwa sun áriebu, mañúguntiwa ni cáta, quei amǘrü lubeí aríñagubalin, wágura. w'gDan le lásurunbei ladímurejan, ába laríñagun lun Simón. —Jeíba méme anágün, ábame jágurun ñi. &Ábati ládinun Jesúsu tídoun ában tídaangiñe ugúnein tugúya to lugúneboun Simón, ába laríñagun lun lun ladísedun murúsun lueí láru béya. Ábati lañúurun Jesúsu tídan ugúnein, ába lagúmeserun arúfudaja joun gürígia ñígiñe. %3Ába laríjin Jesúsu bián ugúnein málatu dúnarugu yaráfa lun láru béya, raríguaaña esénijatiña tídaangiñe, jachíbuñounti jasénin. ;$ qLuágu ában dan, ñíñein Jesúsu láru dúna le Genesarét, ábati jayábingua sarágu gürígia darí lun jámurudaguni, ladǘga busén jamá jagáambuni lerérun Búngiu. b#=,Ítara líña lídin apúrichijeina tídan buri jalígilisin juríu, Galiléa.!";+ába laríñagun joun. —Gásu gíñe níchuguni ugánu le luáguti larúeijan Búngiu joun lílana líbiri fulásu, ladǘga lun líra noúnajoúa. h!I*Dan le larúgadunbei, ába láfuridun Jesúsu bougudín lueí ubúrugu lídoun ában fulásu mageírawati. Ába jáluajani gürígia, ába jachǘlürün le ñíjin lubeí, buséntiña yebe jeréderuni lueí lídin, \ 1)Sarágu jaña gíñe ja gawágutiña espíritugu wuríbatiña, ába jagídarúniwa jaweí, ába buri jagúaragun ítara. —Amǘrü le Liraǘbei Búngiu. Ába ladeínjan Jesúsu joun espíritugu wuríbatiña, mígirun lumútiña lun jadímurejan, ladǘga subúdi jamúti luágu ligía lan Crístubei. Lapúrichijan Jesúsu Galiléa gG(Sun ja añájeinbaña sánditiña jábiñe, dan le láfuachun wéyu ába janǘgüniña lun Jesúsu, ába líchuguni lújabu jawágu cáda ában jádaangiñe, ába lareídagun furúmieguarügü sándi le jawáguti. eC'Ába lélemuchun Jesúsu tuágun, ába ladeínjan lun abíruaü, ába lagídarun abíruaü tueí. Lídan méme óra ligía ába tásaarun, ába tagúmeserun eténira joun. Lareídaguagüdün Jesúsu sarágu sánditiña Q&Ábati láfuridun Jesúsu tídaangiñe jalígilisin juríu, ába lídan lúbiñoun Simón. Sándiñounti límenidi Simón, tabíruajaña, ába jayúmuragun lun Jesúsu lun lareídaguagüdünun. {%Adímurejoúatiti buri luágu Jesúsu lídan sun fulásu geyégua. Lareídaguágüdünun Jesúsu límenidi Pédro R$Ába laweíridun janígi súngubei, ába jaríñagun jámagua. —¿Cáteisán buri dimúrei le? ¡Adímurejati wügǘri le láu gumádi lúma ubáfu joun espíritugu wuríbatiña, ába jáfuridun! -#Ába ladeínjan Jesúsu lun espíritu wuríbati ligía, ába laríñagun lun. —¡Maníba, furíba lídaangiñe gürígia le! Ábati lájuchuruni espíritu wuríbati wügǘri ligía múarugun jagíbugiñe súngubei, ába láfuridun lídaangiñe, mabúleiseirunga. Q"—Ígira báwa, ¿ca uágu bemétera wámoun, Jesúsu le Nazarétna? ¿Biábiña agǘnrinchaguawa? Subúdi numútibu, áni subúdi numúti luágu amǘrü lan Liraǘ Búngiu le sándubei. s_!Ñíñeinti ában wügǘri ligílisirugu, gawáguti espíritu wuríbati, ába lagúaragun ítara. ]3 Weírititi janígi láu ligáburi larúfudajan, ladǘga láu ubáfu ladímureja. 5Ábati lídin Jesúsu Capernaúm, ában fulásu le lídaanbei Galiléa, ába larúfudajan joun gürígia ñi lídan wéyu le eméraaguagülei. ~uÁba lásügürün Jesúsu jamídaanguágiñe jámagua, ába lídin. Ában wügǘri gawáguti espíritu wuríbati )KÁba jásaarun, ába jaságaruni Jesúsu bougudín lueí fulásu, ába janǘgüni lábulugun wǘbü le gagíbuagubalin fulásu lun jájuchuruni ñígiñe. jMDan le jagáambunbalin sun ja ñíbaña ligílisirugu cátei le, ába jagáñidun sarágu. LÑíñanu meja gíñe sarágu gawágutiña gumeín luágu jára ñi Israél lídan lidáani proféta Eliséo, úati ni ában jádaangiñe areídawaguagüdüti lueídügüya Naamán le Síriana. ]3áni moúnajan lumúti Búngiu Elías túmoun ni ában jádaangiñe würíña jiláguaaña jámarigu jagía ja aganoúbaña Israél, loúnajei túmoun ában to aganoúboun Sarépta, yaráfa lun ubúrugu Sidón. Choúru numúti luágu añájein lán meja sarágu würíña ja jiláguañábaña jámarigu jádan Israelítagu lídan meja lidáani proféta Elías, dan le májuyun lubeí júya luágu ǘrüwa irúmu dimí, ába ñi lan sarágu ilámaü fulásurugu, ~l}} {zwyWxTwvJuuZZ8YzYX\WVUTT&SRYQPKOrNN]MILKJIIiHGFEDCC/BBmAA:@?l>==)66q5V433d22r1g0//Q.{-,,_+*))N((I'&E%%&$#"!b +.2mq  qiE / L s'Wz/ZCX ‘¿Gayáraabei funági líchugun ában úguchili jídaangiñe dǘbü lun liraǘ dan le lamúriajan fein lúma? ¿o líchugun lan ában jéwe lun dan le lamúriajan úduraü? xWi Ladǘga sun le amúriajati, ibíjati, le áluajati, daríti, le adaǘnjati luágu béna, junrénwati lun. &VE Aríñagatina lubeíti jun. Jamúriaja, ábame líchugun Búngiu jun, jáluaja, ábame jadárirun, jadaǘnja luágu béna, ábame lánjunrenchúniwa jun. ,UQ Naríñaguña jun luágu íbini lan jamúga másaarun lan íchigoun lun ladǘga lumáda lan, lásaaruña jamúga íchigoun lun lueí lasígirun ebéreseja lun. LT Ába jamúgati loúnabun le ában múnadagiñe, laríñaga jamúga. “Mebéreseja bána, darúnaali nubéneri, áni roúnjadina jáu sun nisáanigu, siñáti násaarun íchiga ni cáta bun.” xSi ladǘga sun líña lachǘlürün ában numáda núbiñoun áni úati ni cáta núma lun níchugun lun.” YR+ Aríñagati gíñe Jesúsu joun. —Niján ában jémpulu jun. lídin jamúga ában jídaangiñe lúbiñe ában lumáda amídi áriebu, ába laríñagun lun. “Numáda, furédeibá ǘrüwa fein nun, LQ Ferúdunabeí wuríbati le adǘga wamáalibei quei ferúduna wamániña ja adǘgübaña wuríbati woun.Mígira báwa lun wáburujan lídoun wuríbani,
dísegüdarügü báwa lueí. IP  Rúboun fein buídurügütu woun lun wéyu le ugúñebei. %OC Laríñaga Jesúsu lun.—Dánme le jayúmuragun lun Búngiu, jaríñagame ítara.Wáguchi Búngiu le siélubei,
inébewalá bíri.Ñǘbinlá bidáani lun barúeijan ya uboúagu,
adügǘwalá bugúndan uboúagu quei ladügǘn bugúndan siélu. N y Luágu ában wéyu, layúmuraguña Jesúsu lun Búngiu lídan ában fulásu, dan le lásurun, ába laríñagun ában jádaangiñe láni disípulugu lun. —Nabúreme, arúfudajabá ayúmuraguni woun quei larúfudajan Juan joun láni disípulugu. )MK *buídurügüti murúsun lun weígin. Anúadaja táali María lubuídun-ágei cátei le lúnbei ladügǘniwa, áni úabei ni ában lun lagídaruni tueí.gLG )Ába loúnabunun Jesúsu, laríñaga tun. —Márta, bafúuduña luágu sarágu cátei, kKO (ánjounti Márta, weíriti teténirun lun tubéresegun. Ába taríñagun Márta lun Jesúsu. —Nabúreme, ¿mebéresentibusan láu tígirunina namúlelua adǘgei sun berésegu nábugua? Aríñagabá tun lun tíderagunina. J 'Ñíñoun ában tamúlelua Márta gíritu María, ába tañúurun lubádu lugúdi Jesúsu lun tagáambuni le laríñagubei, DI &Ába lasígirun Jesúsu luágu luweíyasun jáma lánigu, ába lachǘlürün lídoun ában liraǘraü fulásu le ñí lubei terésibirei ában wǘri gíritu Márta, túbiñe. H' %Laríñaga lun. —Le gudémejabubei lun. Laríñagati Jesúsu lun. —Ítaralá gíñe badǘga. Jesúsu jábiñe Márta túma María /GW $Ábati lálügüdüni Jesúsu arúfudajati ligía. —¿Cáteiti jádaangiñe ǘrüwa wügǘriña ja líbiribei le ueíbei líwerujoúa, lídan barítagun? F9 #Larúgan, dan le leíbuga lan Samariána ligía, ába láluguchun bián seínsu le denáriu, ába líchuguni lun tabúreme múna, laríñaga lun. “Toúnigibeí wügǘri le, ánjabu agástara ámu lueí le níchugubei bun luágu, nafáyeirubei bun dánme le nagíribudun.” E "Ába liábin, ába lagáranijan lun bíti buri le luágubei láu aíli túma diweín, ába lagǘraguni. Ába laweínragüdüni luágu lilǘgün burígü, ába lanǘgüni tídoun jában chülǘdügütiña, ába ladǘgüni le liyáraati lun. D! !Ábati lásügürün ában wügǘri Samariána aweíyasujati lídaangiñe ǘma ligía, dan le laríjinbalin, ába lagúdemedagun lun. ]C3 Sügǘ ligía ában jádaangiñe ladǘgawagun Leví ñígiñe, dan gíñe le laríjini wügǘri buleíseiwaali ligía, ába gíñe lasígiruni leíbugun loubáfurugugiñe ǘma, mebéresenga gíñe láu. GB Ába lásügürün ában jafádirin juríu lídaangiñe méme ǘma ligía, dan le laríjinbalin wügǘri ligía, mebéresenti láu, ába lasígiruni leíbugun loubáfurugugiñe ǘma. $AA Ábati loúnabuni Jesúsu, laríñaga lun. —Ñíñein ában wügǘri arágachuti Jerusaléngiñe lun ubúrugun Jericó, luágu luweíyasun ába járügüdüni jíwerutiña, ába jíwerujani sun le lúmabei ásta lanáangun, buleísei jameí, ába jígiruni jilá mémeeli. "@= Queíti busén lan arúfudajati ligía larúfuduni luágu buídu lan lálügüdajan, ába laríñagun lun Jesúsu. —¿Cátañagi níbirigubaña? ? Ábati laríñagun Jesúsu lun. —Oúnabaadibu buídu, ánjein badǘga ítara, bibíjubei ibágari magúmuchaditi. \>1 Ába loúnabun, laríñaga. —Jínsiñelá Babúreme Búngiu bun táu sun banígi, táu sun buwáni, láu sun bére, lúma láu sun bisáminan, jínsiñe jagíame bíbirigu bun quei bínsiñegua búngua. ={ Laríñaga Jesúsu lun. —¿Cáteigi bürǘwañubei lídan lilúrudun Moisés? ¿Ída liñágia balíijan ñi? x<i Lídan ában guríriguaü, ñíñein ában arúfudajati lilúrudun Moisés, abúseeruti loúchaguni Jesúsu, ába lásaarun, ába laríñagun lun. —Maésturu, ¿cábasan nadǘga lun gayára lan nibíjini ibágari magúmuchaditi? #;? ladǘga naríñajare jun luágu sarágu jáña urúeigu jáma profétagu abúseerutiña yebe meja jaríjini le jaríjubei jugúya guetó, maríjin jamúti, busén jagía yebé meja jagáambuni le jagáambubei guetó, magáambun jamúti. Jémpulu luáguti Samariána le buídubei :- Ábati ladígiragun adímureja joúnrügü láni disípulugu, laríñaga. —Fuleíseiwatiña ja aríjubalin cátei le jaríjubei jugúya, x9i ‘Derége láali Núguchi sun cátei nun. Úati ni ában subúdijabuti cátana lan lueídügüya Núguchi, úati gíñe ni ában subúdijabuti cáteiñein lan Núguchi nueídügüya jáma ja úntiña nabúseera nasúbudiragüdüni. &8E Lídan óra ligía, ába labuínchagüdüni Sífiri Sándu Jesúsu láu ugúndani, ába laríñagun. —Núguchi, le Labúremebei siélu lúma múa, iñúragüda numúti bíri, ladǘga arámuda báali cátei luáguti barúeijan jaweí chútiña áu jáma furéndeitiña, ába bafúraanguagüdüni joun ja loúguabaña ufúrendei queísi irájüñü. Ánja, Núguchi, ladǘga ítara líña babúseeruni. 97k Láu sun líra, magúndaara jumá luágu jagáambunün espíritugu, gúnda jumá luágu níjein lan jíri bürǘwañu tídan lilíburun Búngiu siélu. Lagúndaarun Jesúsu 6 Rújadina ubáfu jun lun jadǘgüragun jéwe jáma águru, masúfurirunga ni cáta, lúma lun jére lan jubáfu lueí lubáfu Máfia. 5 Laríñaga Jesúsu joun. —Ánja, aríja numúti ligáburi leíguadun Máfia siélugiñe quei ában labírijanouga. l4Q Ába jagíribudun ǘrüwa-wein-díisi disípulugu jagía lídaangiñe jaweíyasun láu ugúndani, aríñageina jagía. —Wabúreme, ásta espíritugu wuríbatiña agáamba jamútiwa dan le waságaruniña lídan bíri. n3U Ába laríñagun Jesúsu joun ǘrüwa-wein-díisi disípulugu ja loúnajañabaña apúrichija luágu larúeijan Búngiu. —Le agáambutün, agáamba lumútina, le májati lagáambunün, májati gíñe lagáambunina, áni le májati lagáambunina, májati gíñe lagáambuni Núguchi le oúnajabalina. Jagíribudun ǘrüwa-wein-díisi disípulugu =2s Amǘrüti, ubúrugu le Capernaúm, ¿jarítaguatibu luágu liñurúaba lan bíri queísi líñun siélu? Larárirawagüdǘwaba bíri ǘnabun queísi lǘnabun máfiougati. 1  Ánjein jugúya, lídaanme luwéyuri agúseruni, weíritimaabei jabeichúniwa sügǘ jáu gürígia Tírona jáma Sidónna. B0} ‘¡Fugiábu jugúya lílana Corazín! ¡Fugiábu jugúya lílana Betsáida! Ladǘga lun jamúga ubúrugu lan Tíro o Sidón ladügǘwa buri miláguru le adügǘbei lídan jubúrugute, binárü jamúga lasáansiragua jagáburi lílana, ába jamúga jarúfuduni láu jadáüragun lúdu lúma balígi. / Naríñajare jun luágu lídan lánme luwéyuri lagúseragüdüniña Búngiu gafígountiña, janárimetimaabei jabeichúniwa lílana fulásu le merésibirunbadün sügǘ láu jabeichún lílana ubúrugu le Sodóma. Lílana ageíraü buri magáambaditiña [./ “Ásta licáliquin jageíra le luágubei wagúdi furú wamuti lun warúfuduni jun luágu magúndan wamá láu jigáburi, áni subúdi jumeí luágu subúdigüdáwaali lan luáguti larúeijan Búngiu jun.” - Ánjaün achǘlüra lídoun ában ageíraü le ñí lumuti merésibirúniwa jumá, furíjuma lídoun buri ǘma, jaríñagame. !,; areídaguagüda jumáña sánditiña ja ñítiña, jaríñagame joun lílana fulásu ligía. “Subúdigüdáwaali luáguti larúeijan Búngiu jun.” w+g Dánme le jachǘlürün lídoun ában ageíraü le ñí lumuti jerésibirúa, joújumei le íchugúti jun, R* Reídei jumá tídan múna tugúya to ñí lubei jerésibirúa, jou jumeíme, gurá le íchugúti jun úouga busíganu, ladǘga garíchati ñadágimeinti lun lafáyeiruaja. Masáansija jumá múna. *)M Ánjein añájein lubeí gürígia jínsiñejabutiña lun darángilaü tídan múna tugúya, jerésibirubadün láu ugúndani, joúnbei abúsuruni lánina darángilaü. Ánjein úa jabeí gürígia jínsiñejabutiña lun darángilaü tídan múna tugúya, giríbugüda jumeí abúsuruni. (} Dánme le jebélurun tídoun ában múna, busújuma furúmiñe, jaríñagame. “Darángilaü joun tílana múna to.” |'q Manǘga jumá ságü júmagua, ni seínsu, ni geídi, meréderagun jugúyame ayánuja ni ca úma luágu ǘma. M& Jeíba, noúnajañadün quei mudún jádoun anímaalu gáñitiña. C% Laríñaga joun. —Inárüni, gíbetiña gürígia ja aráanseñabaña lun jagáambuni ugánu luáguti asálbaruni, jagía, ítara jáña queísi nádü le lúnbei lalúbajoúniwa, áni loúguatiña ñadágimeintiña. Ligía lúnti lubeí jamúriajan lúma Búngiu lun loúnajan ñadágimeintiña jagánaguoún. F$  Lárigiñe cátei le, ába lanúadajan Jesúsu ǘrüwa-wein-díisi jádaangiñe lánigu, ába loúnajaniña lubá, bián bián, lídoun sun ageíraü lúma fulásu le lúnbei lídin ñi. ,#Q >Laríñaga Jesúsu lun. —Le íchuguti lújabu luágu awoújagülei, lárigiñe ába laríjin lárigoún, mabuídunti lun lílaname larúeijan Búngiu." =Ábayati laríñagun ában lun. —Nabúreme, buséntina nafálarunibu, neíba yebe ayoúragua joun ja wábiñebaña. j!M <Ába loúnabuni Jesúsu. —Falábana guetó, ígira báña ja jiláñubaña lun cátei le lánina larúeijan Búngiu lun jábununiña jegéburi, ánjein bugúya, beíba apúrichijei ugánu luáguti larúeijan Búngiu. ! ; ;Laríñagaya Jesúsu lun ában. —Falábana. Laríñaga lun. —Nabúreme, lárigiñeme loúnwen núguchi, buná neíme, ábame neíbugun búma. R :Laríñaga Jesúsu lun. —Darítiña gasígamu júyu lun jaganoún ñi, gádibu jagía dunúru, ánjein áu le Wügǘri Garaǘwarügüti, úati ni jalíaba lan nabálachagüdei nichǘgü. 1 9Dan le luágu jamá ǘma, ába laríñagun ában wügǘri lun Jesúsu. —Nabúreme, buséntina nafálarunibu le ñíjin lumúti bídin. Y+ 8Máma niábiña, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti, agǘnrinchaguei jabágari gürígia, niábiña asálbarei. Ábati joúdin lídoun ámu liraǘraü fulásu. Já yebe busénbaña jafálaruni Jesúsu # 7Ábati ladígiragun Jesúsu jawágun, ába ladeínjan joun, laríñaga. —Ibídiñeti jun luágu wuríba lan cátei le jayúmajabei.  6Dan le jaríjinbalin Jacóbo lúma Juan luágu mája jamá Samariána jerésibiruni, ába jaríñagun lun. —Wabúreme, ¿buséntibu lun wamúriajan lun larárirun wátu geméti siélugiñe lun lagúmuchun jáu queí meja ladǘgüni proféta Elías? c? 5májatiña Samariána jerésibiruni ladǘga jaríjin luágu leíbuga lan Jerusaléoun.   4Ába loúnajan loúnagülegu lubá, ába joúdin lídoun ában liraǘraü fulásu láni Samária lun jáluajan múna lubá,  3Dan le layárafadun dan lun lanügǘniwa Jesúsu siélun, ába ladǘgüni luweíyasun Jerusaléoun láu anígi. ) 2Laríñaga Jesúsu lun. —Mewéridira jumeí, ladǘga le mámabei wágani, wámagiñeñein. Ladeínjan Jesúsu lun Jacóbo lúma Juan K 1Ábati laríñagun Juan lun Jesúsu. —Maésturu, aríjatiwa ában wügǘri aságajati espíritugu wuríbatiña lídan bíri, ába wewéridiruni ladǘga máma lan ában wádaangiñe. ' 0ába laríñagun joun. —Le erésibiruti ában irájü queísi irájü le lídan níri, resíbi lumútina, le erésibirutina, resíbi lumúti gíñe le oúnajabalina. Le lubeíti ǘnabugutimaabei jídan, ligía weírigutimaabei. Le mámabei wágani, wámagiñeñein ]3 /quei lasúbudiruni Jesúsu jasáminan, ába lanǘgün ában irájü lubáduagun, jM .Ábati jagúmeserun disípulugu asígeneja jámagua luágu ca lan weírigutimaabei jádan, oW -Úati gunfaráanda jamáni disípulugu le laríñagubei, ladǘga darúñu líña jasáminan lun cátei le, áni janúfudetiñati lun jaríñagun lun lun lafúnraanguagüdüni le laríñagubei, joun. ¿Ca weírigutimaabei?  ,—Agáamba jumeí cátei le buídu. nedéregerúaba, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti, jájaburugun náganiñu. oW +Ába laweíridun janígi súngubei láu luweírigun Búngiu. Ladímurejaanya Jesúsu luágu loúnwen {o *Dán yebe le lídin irájü ligía lun, ába lájuchuruni espíritu wuríbati múarugún, ába loúwejagüdüni, ába ladeínjan Jesúsu lun espíritu wuríbati ligía, ába lareídaguagüdüni irájü, ába ledéregeruni lun lúguchi.  )Ába loúnabun Jesúsu, laríñaga. —¡Jugúya gürígia mafíñeraditiña, wuríbatiña! ¿Átiribeísan dan lun neréderuni júma lubá gayára lan jafíñerun nuágu? ¿Ídame lagúmucha mafíñeni le jídaanbei? Barǘbei biraǘ ñájoun. o W (Ayúmuraguaadina joun báni disípulugu lun jaságaruni espíritu wuríbati le lueí, siñá jamuti. I   'níjein ában espíritu wuríbati luágu, dan le lárügüdüni, ába lagúaraguagüdüni, ába loúwejan, ába láfurijan jacútaü liyúmulugugiñe. Añáwurija lumúti, májati lígiruni. 1 [ &Ábati lagúaragun ában wügǘri jádaangiñe láu umálali jéreti, laríñaga. —Maésturu, fuleíseijabubá nun, aríjabeí niraǘ le ligía rügǘñeibei,  w %Larúgan, dan le jarárirunbei lueígiñe wǘbü, sarágu jáña gürígia ñǘdüntiña lubároun Jesúsu. 9 $Lárigiñe ladímurejan umálali ligía, ába jaríjin disípulugu luágu lábugua rügáali lan Jesúsu. Reídeitiña maníñu, maríñagun jamúti cátei le jaríjubei lun ni ában lídan dan ligía. Lareídaguagüdün Jesúsu ában irájü gawáguti espíritu wuríbati + #Ábati jagáambun ában umálali aríñaguti lídaangiñe juánriñu ligía. —Niraǘ le jínsiñebei nun le, agáamba jumeí le lubeíbei. )K "Súnti niján lan adímureja, ába liábin ában juánriñu oúburaguaña, ába janúfudedagun ladǘga jadáriragun joúngua lurágeirugu juánriñu ligía. 3 !Dan le adísedeinaña bián wügǘriña jagía lueí Jesúsu, ába laríñagun Pédro lun. —Maésturu, ¡lídan dan awánja lan ya! Adǘga wamá ǘrüwa dibásein ya—ában bun, ában lun Moisés, túma ában lun Elías. Ibídiñeti lun Pédro ca lan laríñagubei. 9 Láu sun luweírin lidábu lágu Pédro jáma líbirigu, marúmuguntiña, aríja jamúti luweírigun Jesúsu jáma bián wügǘriña ja lúmabaña.  geyégu líña ában larúgounga weíriti jáu, jayánujaña libǘgürü oúweni le lúnbei lasúfuriruni Jesúsu, Jerusalén. B Ábati jasáliragun Moisés lúma Elías ayánuja lúma, zm Dan le niján lan Jesúsu ayúmuragua, ába lámuñedagun ligíbu, ába tájarudun lanáangun, ába támiridun. J  Queíburi wídü wéyu lárigiñe laríñaguni Jesúsu cátei le, ába laweínrun luágun ában wǘbü ayúmuragua lun Búngiu, barǘ lumútiña Pédro, Jacóbo, lúma Juan lúmagua. .U Ninárün naríñaguni jun luágu añájein lan jádaangiñe ja yábaña guetó, moúnwenbaña maríjinga jameí larúeijan Búngiu. Lámuñedagun larijín Jesúsu ]3 Le anǘgüti busíganu nuágu lúma luágu nerérun, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti, nibúsigaribadina gíñe láu dánme le niábin quei urúei láu luweírigun Núguchi jáma ánjeligu ja sándubaña. ~ ¿Cági ju lan lun gürígia lagáñeiruni sun le lánina uboú, leféridireime lubára siélu o lagǘnrinchaguba lan lúngua? a}; Ladǘga le abúseeruti leséfuragun lúngua ya uboúagu leféridirubei ibágari le magúmuchaditi, ánjein le ánjabei leféridiruni libágari ya uboúagu nueígiñe, libíjubei ibágari le magúmuchaditi siélu. }|s Lárigiñe, ába laríñagun joun súngubei. —Le busénti nánigu lan, bulíeileí cáteiñein lan, awándaleí sun luwúyeri asúfuriruni le lúnbei liábin lun, nueígiñe, queísi lanǘgüni ában wügǘri lugúruwan, falálana. `{9 Ába laríñagun joun. —Nasúfuriruba sarágu, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti. Janǘgübadina wügǘriña weírigutiña lídan jafíñen juríu, jábutigu fádirigu, jáma arúfudajatiña lilúrudun Moisés, quei ni cáta. Nafarúaba jilágubei, ábame násaarun lídaangiñe oúweni luágu lǘrüwan wéyu lúnya nabágaridun. ezC Ába laríñagun Jesúsu joun láu éregu lun maríñagun jamáni cátei le ni ca un. by= Ábati laríñagun joun. —Ángi jugúya, ¿cátanagi lídan jarítagun? Laríñaga Pédro lun. —Crístu, le loúnajabei Búngiu lun lasálbaruniña gürígia, amǘrü. Ladímurejan Jesúsu luágu loúnwen x Ába jaríñagun lun. —Añájein, aríñagutiña luágu Juan lan le abásteragüdajabei amǘrü, jíbiri, aríñaga Elías, añájeingua aríñagutiña luágu ában lan jádaangiñe binádu profétagu ásaaruti lídaangiñe oúweni amǘrü. `w9 Luágu ában wéyu dan le layúmuraguña lan Jesúsu lábugua, ñíñanu láni disípulugu díseraü lueí, ába laríñagun joun. —¿Ída liñásan jarítagun gürígia nuágu? ¿Cátanasan, según jagía? v9 Joútiña súngubei quimúle, dan le jabúdajanun ígiragutu, buíngüdatiña dúusu faníñe láu. Laríñaguni Pédro luágu Jesúsu lan Crístubei u Ábati lanǘgünun Jesúsu seíngü fein lújaburugu jáma bián úduraü, ába laríjin siélun, ába líchuguni eteíngiruni lun Búngiu. Lárigiñe lagúbachagunun fein lúma úwi, ába líchuguni joun láni disípulugu lun jafánreinjani jádan gürígia. Dt Ába jadǘgüni ítara, ába jañúurun súngubei. Js  Yaráfañanu joún seíngü mílu wügǘriña ñi, mabájüdünga würíña jáma irájüñü. Ába laríñagun Jesúsu joun láni disípulugu. —Ñurúgüda jumáña dimí dimí-san. Ur# Laríñaga Jesúsu joun. —Rújuma eígini joun. Jaríñaga lun. —Seíngü rügǘñoun fein wáma jáma bián úduraü, ánjawa gubeírügü ñǘdün agáñija eígini joun sun gürígia ja. Qq Dan le lagúmeserunbei adárüda, ába jayábin láni Jesúsu dúusu apóstolugu lúmoun, ába jaríñagun lun. —Oúnaja báña gürígia ja, ñǘdün jamámuga áluga jabára lun jeméraagun, áluaja jagíame eígini lídan buri lirájüñü aǘdü lúma lídan buri fulásu yaráfati, ladǘga úati ni cáta ya. 5pc Dan le jasúbudirunbalin gürígia, ába jafálaruni, ába lerésibiruniña Jesúsu, ába ladímurejan joun luágu larúeijan Búngiu, areídaguagüda láña sánditiña. 7og Dan le jagíribudun apóstolugu, ába jabájüdagun lun Jesúsu luágu sun le jadǘgübei. Ábati lanǘgüniña lídoun fulásu mageírawati yaráfa lun Betsáida. n Ába laríñagun Heródes. —Áu guánarügü oúnajabei adǘrürei lichǘgü Juan. ¿Cátei funáti le, le uágubei nagáamba labájüdawagún sarágu cátei? Ábati loúchun Heródes laríjini Jesúsu. Leígagüdün Jesúsu seíngü mílu wügǘriña 6me jíbiri aríñaga luágu proféta Elías lan achǘlaagubei, jíbiri aríñaga luágu ában lan jádaangiñe jíbiri binádu profétagu le ásaaruti lídaangiñe oúweni. Zl- Ába lagáambun gumádimati Heródes luágu sun cátei le ladǘgübei Jesúsu, ibídiñetiti lun cába lan larítagua, ladǘga ñíñanu aríñagutiña luágu saráali lan Juan lídaangiñe oúweni, k{ Ábati jáfuridun apóstolugu jagía, ába jeíbuguni sun lirájüñü fulásu apúrichijeinei ugánu luáguti asálbaruni, areídaguagüdeina jagía sánditiña lídan sun fulásu le ñí lumuti joúdin. Loúnwen Juan le abásteragüdajabei j Le ñí lumuti merésibirúniwa jumá, dánme le jáfuridun lídaangiñe fulásu ligía, ábame jáfuruduni calíqui lueígiñe jugúdi, arúfuda jumámugei luágu magúndan jumá láu jagáburi lílana fulásu ligía, ígira jumáña quei jadáriragun joúngua. iy Furúmieguarügü múna to ñíjin lumúti jachǘlüra, reídei jumá ñi darí jídin lídaangiñe fulásu ligía. $hA Laríñaga joun. —Manǘga jumá ni cáta júmagua luágu juweíyasun—ni bádun, ni ságü, ni fein, ni seínsu. Ábanrügütá símisi janǘgün. sg_ Ába loúnajaniña apúrichijei ugánu luáguti larúeijan Búngiu lúma areídaguagüdaña sánditiña. :f o Ába loúndaruniña Jesúsu dúusu láni apóstolugu, ába líchugun ubáfu joun lun jaságarun sun jawúyeri espíritugu wuríbatiña lúma lun jareídaguagüdün sánditiña. e}8Weíriti janígi tagǘbürigu, ába laríñagun Jesúsu joun lun mabájüdagun jamáni le asúseredubei ni ca un.}ds7Ába táguyugun, ába tásaarun lídan méme óra ligía, ába laríñagun Jesúsu lun jíchugun eígini tun. ncU6Ábati lárügüdüni Jesúsu tújabu, ába laríñagun láu umálali jéreti. —Irájü, sarába. Pb5Ába jéjerajan láu ladǘga subúdi jamáni luágu jilá tan. a{4Jayájuña sun ja ñíbaña tárigi, ába laríñagun Jesúsu joun. —Mayájua jumá, moúnwentu, tarúmugarügüña. 8`i3Dan le lachǘlürünbei Jesúsu lúbiñoun Jáiro, mígirunti lun jebélurun ámu lúma lueídügüya Pédro, Jacóbo lúma Juan jáma tagǘbürigu irájü tugúya. _ 2Dan le lagáambunbalin Jesúsu le, ába laríñagun lun. —Manúfudedabá, afíñerügübá, ábame tareídagun biraǘ. 5^c1Ñígili Jesúsu adímureja, ligía lachǘlürün ában lúbiñegiñe Jáiro, ába laríñagun lun Jáiro. —Jilá biraǘ, mebéresejadügüyabá lun Maésturu. {]o0Ábati laríñagun Jesúsu tun. —Niraǘ, areídaguaadibu ladǘga bafíñerun nuágu. Beíba darángilañu. \-/Dan le tasúbudiruni wǘri tugúya luágu subúdiwaali lan, aba tiábin adádagareina, ába tájuduragun lubádu lugúdi Jesúsu, ába tagúfeserun lun jagíbugiñe sun gürígia ca lan lébubei tagúrurun luágu áni ába lan tareídagun lídan méme óra ligía. [.Ába laríñagun Jesúsu. —Gurúwaali nuágu, ladǘga sandí numuti luágu areídaguagüdaadina lan gürígia láu nubáfu. Z/-Ábati laríñagun Jesúsu. —¿Ca agúrurubei nuágu? Quei sun lan jagía aríñaga luágu magúrurúnwa lan luágu, ába laríñagun Pédro jáma líbirigu. —Maésturu, murúgu wañátia ya lurúma jíbe gürígia, ¿álügüdajagidibu ca lan agúrurubei buágu? Y,Ába tayárafadun lun Jesúsu lanágangiñe, ába tagúruruni táru lanáangun, lídan méme óra ligía ába tareídagun. 8Xi+Ñíñounti ában wǘri jádan, dúusu irúmu táu láu lésejan jítaü tídaangiñe. Gásta táali sun tiseínsun jawágu surúsiagu, siñá jamutu areídaguagüda. /WW*ladǘga ában rügǘñoun liraǘ, queí buri dúusu irúmu táu, toúwe. Dan le lídinbei Jesúsu, ába jafálaruni sarágu gürígia darí lun jámurudaguni. HV )Ábati liábin ában wügǘri gíriti Jáiro, le ábanbei jádaangiñe tábutigu jalígilisin juríu, ába lájuduragun lubádu lugúdi Jesúsu, ába layúmuragun lun lun lídin lúbiñe, U1(Dan le lagíribudunbei Jesúsu loubáfurugun lagúnu, ába jerésibiruni gürígia láu ugúndani ladǘga sun jagía agúrabañu jáñein. |Tq'—Giríbubá búbiñoun, ábame babájüdaguni sun le ladǘgübei Búngiu bun. Ába lídin, ába labájüdaguni le ladǘgübei Jesúsu lun lídan sun fulásu ligía. Liraǘ Jáiro túma wǘri to agúrurubarun lanáangun Jesúsu "S=&ába layúmuragun wügǘri le ídaangiñebei jáfurida espíritugu lun lun lídin lúma, ába laríñagun Jesúsu lun lun leréderun, laríñaga lun. R7%ába jayúmuragun lílana fulásu ligía lun Jesúsu lun lídin ñígiñe, ladǘga janúfude. Ábati ládinun Jesúsu tídoun ugúnein lun lídin, Q $Játi buga aríjubalin, ába jabájüdaguni luáguti lareídagun wügǘri lé buga gawágubei espíritugu wuríbatiña joun, P1#Ábati joúdingua gürígia aríjei cátei le asúseredubei. Dan le jachǘlürünbei le ñí lubei Jesúsu, ába jadáriruni wügǘri le ídaangiñebei jáfurida espíritugu wuríbatiña ñun lubádu lugúdi Jesúsu, táu lanáangun, areídaguaali, ába janúfudedagun. &OE"Dan le jaríjinbalin ja oúnigirubaliña büíruju cátei le asúseredubei, ába janúfudedagun, ába jeíbaagun abájüdaguei ubúrugu lúma áraabu. uNc!Ábati jáfuridun espíritugu wuríbatiña jagía lueí wügǘri ligía, ába jebélurun jádoun büíruju, ábati jáguragun büíruju jagía joúngua lueígiñe ában gudúungu, ába jáburujan lídoun lagúnu, ába jañáradagun. FM Queíti ñíñanu jamá sarágu büíruju eíga luágu ában wǘbü yaráfa, ába jayúmuragun espíritugu jagía lun lun loúnajaniña jádoun büíruju jagía, ába lánjarun Jesúsu. aL;Ába jamúriajan espíritugu jagía lúma Jesúsu lun moúnajan lániña máfiougatin. OKÁba laríñagun Jesúsu lun. —¿Ca bíri? Ába laríñagun. —Lejión níribei. Laríñagunbei luágu ligía lan líribei ladǘga gíbeeña espíritugu wuríbatiña ja ebélurubaña lídoun. mJSLaríñagunbei ítara ladǘga lagúmadiruñein lan Jesúsu espíritu ligía lun láfuridun lídaangiñe. Saráguja weíyaasu lárügüdüni espíritu wuríbati ligía, ábaja jagǘraguni gürígia lújabu lúma lugúdi láu güríngüri lun ledéraguagüdün, ábaja látumuraguni, ába lanúragüdüni espíritu lídoun fulásu le mageírawati. nIUDan le laríjinbalin wügǘri ligía Jesúsu, ába lájuduragun ligíbugiñe, ába lagúaragun. —¿Ca uágu bemétera númoun, Jesúsu Liraǘ Búngiu le Íñugutimaabei? Ayúmuraguatina bun lun masúfuriragüdün bánina. H9Dan le larárirunbei Jesúsu, ába liábin ában wügǘri lílana fulásu ligía lubádun. Lǘjali wügǘri ligía gawágu espíritugu wuríbatiña. Madáüti anáanguni, maganoún ligía tídan múna, lídan buri jabára jiláaña le achigíti luágu dǘbü lagánawa. lGQÁba jachǘlürün loúbawagun Gadára, le loubáfurugubei lagúnu, ligíbugiñe Galiléa. GFÁbati laríñagun joun disípulugu. —¿Ca susérebei lun jafíñen? Ába jálügüdagun jámagua láu anúfudei lúma luweírin anígi, jaríñaga. —¿Cátei funásan wügǘri le, gumádi lubáli garábali lúma lugúdi barána áni agáamba jameí? Wügǘri Gadárana le gawágubei espíritugu wuríbatiña vEeÁbati joúdin agágudajei Jesúsu, ába jaríñagun lun. —¡Maésturu! ¡Maésturu! ¡Wadíbiragua! Ábati lásaarun Jesúsu, ába ladeínjan lun garábali lúma lugúdi barána, ába lagálumougadun, ába darángila lan sun cátei. ID Dan le añája lan ánjiñuragua, ába larúmugun Jesúsu. Ába láfurun ában garábali jéreti jáu, lagúnurugu, ába lagúmeserun dúna ebéluja tídoun jagúne yaráfa lun jadíbiragun. 1C[Luágu ában wéyu, ába ládinun Jesúsu tídoun ában ugúnein jáu láni disípulugu, ába laríñagun joun. —Queímoun loubáfurugun lagúnu. Ába joúdin. %BCÁba laríñagun joun. —Ja agáambubalin lerérun Búngiu, úara jagía lúma, jagía núguchubaña jáma namúlenu. Lagálumaduni Jesúsu lérouga pAYÁba laríñawagún lun. —Nujántia búguchu jáma bamúlenu boúgudi áni buséntiña jaríjinibu. @'Ábati tachǘlürün lúguchu Jesúsu jáma lamúlenu le ñíjin lubeí Jesúsu, siñáti jayárafadun lun ladǘga jíbe gürígia. O?‘Gagáambadi jumá lubeíti buídu lun lerérun Búngiu, le gámati lerérun Búngiu tídan lanígi, libíjuba lánwoun le lúmabei, ánjeinti le úabei ni cáta lídaangiñe lerérun Búngiu tídan lanígi, íbini le uágubei larítagua luágu níjein lan lúma, lagídarúaba lueí. Lúguchu Jesúsu jáma lamúlenu 3>_Úati lubeíti ni cáta arámudaguati lun mafúnraangudun lan, úa ni cáta le ibídiñewati lun machǘlürün lan dan lun lasúbudirúniwa lúma lun lafúnraangudun. =wÁba laríñagun Jesúsu. —Úati gürígia ébeduti lámpu, ába ladáuragun láu láu som cátei o líchuguni lan tábugiñe gabána, íñu líchigei lun larúgoungadágüdün múnada, lun gayára lan jaríjin ja ebélurubaña jabárua. <1Ánjeinti múa buíti le ñíjin lubeí láburuja líbiri líla nádü, jagía gürígia ja agáambubalin lerérun Búngiu táu anígi buítu, adǘga jagía gásu láu lerérun, eíbuga jagía quei lubúdubu, sagáwati cátei buíti jádaangiñe. Jémpulu luáguti lámpu O;Jíyu le ñíjin lubeí láburuja líbiri líla nádü, jagía gürígia ja agáambubalin lerérun Búngiu, ába jasígiruni binádu jagáburi, ába jasígirun arítagua luágu irísini lúma ugúndani le lánina uboú le, úati fulásu jarítagurugun lun lerérun Búngiu, siñátiti laságarún cátei buíti jádaangiñe. =:s Dǘbü le ñíjin lubeí láburuja líbiri líla nádü, jagía gürígia ja agáambubalin lerérun Búngiu, ába jerésibiruni láu ugúndani, áni márügüdünti jádan buídu, afíñetiña luágu murúsun dan, áni dan le joúchawagún, mawándun jamúti, ába jeféridiruni jafíñen luágu Búngiu. d9A ǘma le ñíjin lubeí láburuja lídaangiñe líla nádü, jagía gürígia ja agáambubalin lerérun Búngiu, ába liábin Máfia, ába lagídaruni tídaangiñe janígi lun mafíñerun jamá, masálbarun jagíame. v8e Ába laríñagun Jesúsu joun. —Niján líla jémpulu ligía. Líla nádü, ligía lerérun Búngiu, 7 Laríñaga joun. —Jugúya, subúdigüda láali Búngiu cátei arámudaguati le luágutibei larúeijan jun, ánjaña ja mebéresenbaña láu lerérun, láu jémpulu laríñawagúa cátei luáguti larúeijan joun lun ibídiñebei lan líla cátei le jaríjibei joun, lun gíñe úa lan gunfaráanda jamáni cátei le jagáambubei. Lafúnraanguagüdüni Jesúsu jémpulu luáguti ábunaguti ~}||k{gzDyYxx)wVvurtts'rdq"onm(lwjjii&hggf{e0d\cbaaU`__E^Y]\|\B[9ZYYXCWVUUTFS{RRQPP]ONN,MLKKpJJEIHHGGFF DDlDC{BAA@F?>>h==(<8;:j998870665 43m221U0//$.K-c,,+**x)('&%%^$C##5"!!&  @]>l!k.3 m A  q R/_z/W Ánjeinti arítagua luágu siñábei lan, dánme le dísegili le ában urúei, ábame loúnajan aríñaga lun lun mawúribujan jamá, lun jebélurun lídoun idíli. W'Ánjein lawúribuja lubeí ában urúei lúma ámu urúei, ¿ma funági ñurúti furúmiñe lun lasáminarun ánjein gayáraabei lubeí lageíndagun jáu díisi mílu súdaara lúma le jáubei wein mílu? b=jaríñagame. “Guméseti wügǘri le ában wadágimanu, siñá lumuti agúmucha.” }~sLadǘga ánjein líchiga ébuu, lárigiñeme lásiñerei wadágimanu agúmucha, jéjerajaba ja aríjubalin láu, L}Ánjein arítagua ában jídaangiñe ladǘgün ában wáyelesi, ¿ma funági lañúuruba furúmiñe asáminara átiribei lan lagástarun lun laríjini ánjein gabáfu lubeí lun lagúmuchuni? |-Le gíñe májabei lasúfurirun nueígiñe queísigubeirügü jamúga ában wügǘri le anǘgüti lugúruwan, siñáti náni lan disípulu. I{ —Siñáti nánigubei lan le jínsiñejabutimaati lun lúguchi, o lúguchu, o lúmari, o lisáanigu, o líbugañanu jáma lamúlenu, o lítunu, o libágari guánarügü, sügǘ náu. fzESarágu jáña gürígia afálaruti Jesúsu, ába lagáraragun, ába laríñagun joun. =ysLadǘga naríñajare jun luágu úabei lan ni ában jádaangiñe ja namísurajabaña eígiti lídan nadíneragüdün.” Lúnti lígirúniwa sun cátei lun lánibei lan Crístu mxSÁbati laríñagun iyúbudiri lun músu ligía. “Beíba lídan sun ǘma boúgudin lueí ubúrugu, lúma sun fulásu geyégua láu, ábame bafósuruniña sun ja badárirun lun jayábin lídoun nufédun, buin támuga núban. w+Lárigiñe ladǘgüni, ába laríñagun músu lun liyúbudiri. “Nabúreme, adǘga náali le bubeíbei nun, níjein mémegua ubáraü.” v/Dan le lagíribudun músu, ába labájüdaguni sun cátei le lun liyúbudiri. Ábati lagáñidun liyúbudiri, ába laríñagun lun músu. “Beíba lídan sun ǘma le ubúrugubei, banǘgañame gudémetiña, siñáguatiña úngua, danímaatiña, jáma maríjintiña.” Yu+Laríñagaya ában. “Sun líña namárieidun, ligía siñá lubei nídin.” .tULaríñaga ában. “Agáñijaadina seíngü féru bágasu lánina wadágimanu, neíbuga oúchaña, adǘgabá fuleísei nun, ferúduna bána, siñáti nídin.” >suSúngubei, ába jaríñagun luágu siñá lan joúdin. Laríñaga furúmiñeti. “Sun líña nagáñijan ában fulásu, mósu nídin aríjei, ferúduna bána, siñáti nídin.” r}Óra lun adíneruni, aba loúnajani lumúsun aríñaga joun amísurajoútiña. “Queímoun, aráanseeli sun cátei.” "q=Ábati laríñagun Jesúsu lun. —Ñíñein ában wügǘri, íchuguti ában oúnwenbun adíneruni, ába loúnajan amísuraja sarágu gürígia. Bp}Dan le lagáambunbalin ában jádaangiñe ja ñúnbaña luágu dábula cátei le, ába laríñagun lun Jesúsu. —Gúndaabaña gürígia ja eígibaña lídan larúeijan Búngiu. Wo'Ábame gúnda ban, ladǘga siñáti jafáyeirunibu, bibíjubeiti bafáyeiruaja lídaanme le jásaarun ja richáguabaña ligíbugiñe Búngiu lídaangiñe oúweni. Jémpulu luáguti oúnwenbun adíneruni |nq Dánme le badǘgün fédu, amísuraja báña gudémetiña, siñáguatiña úngua, danímaatiña, maríjintiña. )mK Aríñagati gíñe lun wügǘri le amísurajabalin. —Dánme le bíchugun ában adíneruni o fédu, mamísuraja báña bumádagu, ni bamúlenu, ni bíbugañanu, ni jíbiri bidújeñu, ni bubésinanigu ja rísitiña, ladǘga jamísurajabadibu gíñe, bibíjubati bafáyeiruaja. ql[ Le anáanguti lúngua weíri, lǘnabudúba, le ǘnabuti lanáangun lúngua, weíribei lanügǘn. 9kk Dánme le bamísurajoún lídoun ában fédu, ñurúba lídan lǘnabun-ágei ubáraü, lun dánme lan le liábin le amísurajabalibu, laríñagame bun. “Numáda, sügǘba lídoun ában ubáraü weírigutimaati.” Ítara lúba berésibirun inébesei jagíbugiñe sun ja ñúnbaña luágu dábula. 2j] ábame liábin le amísurajabalün, laríñagame bun. “Rúbei bubára lun wügǘri le.” Ábameti bídin láu busíganu añúura lídan lǘnabun-ágei ubáraü. 9ik—Dánme le bamísurajoún lídoun ában fédu lánina maríei, máluajabeí lubuídun-ágei ubáraü, ñǘbin liñeín ábanya amísurajoúti weírigutimáati bueí, h Dan le laríjini Jesúsu janúadajani amísurajoútiña ubáraü buri le joúnbei ja weírigubaña, ába laríñagun joun. QgMaríñagun jáña ni cáta. Ja amísurajoúbaña lídoun maríei efCÁba laríñagun joun fariséogu. —Furúmieguarügü jídaangiñe, ánjein eíguada lilǘgün bágasu o lilǘgün lan burígü lídoun ában wélu lídan wéyu le eméraaguagülei, laságarubei ñígiñe furése. eÁba jeréderun maníñu. Ábati lanǘgüni Jesúsu sánditi ligía, ába lareídaguagüdüni, ába laríñagun lun lun lídin. Xd)ábati lálügüdüniña Jesúsu arúfudajatiña lilúrudun Moisés jáma fariséogu, laríñaga joun. —¿Gayáraati lareídawaguágüdün ában wügǘri lídan wéyu le eméraaguagülei ódi siñáti? @c{Ñíñein gíñe ában wügǘri láu sándi le ílu, b +Luágu ában wéyu le eméraaguagülei, ába lídin Jesúsu eíga lúbiñe ában fariséo weíriguti, sun ja ñíbaña, jaríaguñein Jesúsu. Ia  #Ígira láadün Búngiu, áni naríñajare jun luágu maríjindügüya jumáadina lan daríme lachǘlürün dan lun jaríñagun. “Biníwati le ñǘbinbei lídan líri Wabúreme.”S` "Ába layájun Jesúsu jawágu lílana Jerusalén ítara. —¡O jugúya Jerusalénna! Áfaragua jumáaña profétagu, chǘgua jugúya dǘbü jawágun ja loúnajabaña Búngiu láu ugánu buíti jun! ¡Sarágu weíyaasu nálugun natoúnigirunün quei tatoúnigiruniña gáyu tirájüñü lábugiñe tarǘna, májatün! -_S !Lúnti nasígiruni nuweíyasun ugúñe, jarúga, lúma lárigiñe jarúga, ladǘga máma lúnti lafarúniwa ában proféta jilágubei boúgudi lueí Jerusalén. ^w Ába laríñagun joun. —Jeíba, jaríñagame lun wügǘri bíbuti ligía. “Ugúñe lúma jarúga naságajan espíritugu wuríbatiña jádaangiñe gürígia, areídaguagüda áu sánditiña, lárigiñe jarúga, lásurun nuwádigimari. *]M Lídan méme wéyu ligía, ába jayábin fariséogu, ába jaríñagun lun Jesúsu. —Beíba yágiñe, ladǘga busénti Heródes láfarunibu jilágubei. =\s Ñíbañati jádaangiñe ja agúmujoúnibaña guetó, jagíaba furúmiñetiña, jámeti furúmiñetiña guetó, jagíaba agúmujoúni. Layájun Jesúsu jawágu lílana Jerusalén \[1 Jayábiba gürígia lueígiñe oúbaü le ñígiñe lubeí láfuara wéyu lúma lueígiñe le ñígiñe lubeí lálüda, lueígiñe núru lúma lueígiñe suédi lun jañúurun eíga lídan larúeijan Búngiu. 9Zk Ligíaba jayájuajan, acǘnrijame jári dánme jaríjini Abrahám, Isáac, lúma Jacób, jáma jíbiri profétagu lídan larúeijan Búngiu, jugúyame aságarúa boúgudin. >Yu Ábameti loúnabunün, laríñagame. “Aríñaga náali jun luágu ibídiñe jumá nun, ibídiñe nun jalíana jumá. Díse jumá nueí, sun jugúya le adǘgübei wuríbani.” yXk Ábameti jagúmeserun aríñaga. “Joújadiwa, gurá wagía búma, arúfudaja amǘrü woun ǘmadarugu.” W Lárigiñe ladáuruni tabúreme múna lubéneri, jugúya le boúgudibei jadaǘnjaba luágu béna, jaríñagame. “Wabúreme, darába béna wabá.” Ábame loúnabunün, laríñagame jun. “Ibídiñetün nun, ibídiñe gíñe nun jalíana jumá.” ?Vw —Bürǘraüti lubéneri siélu, joúcha jumá lun gayáraabei lan jebélurun lídaangiñe, ladǘga quei naríñaguni jun, sarágujaba busúentiña jebélurun, siñábei. U- Ába laríñagun ában wügǘri lun Jesúsu. —Nabúreme, míbetiñásan ja lúnbaña jasálbarun? Ába loúnabun Jesúsu, ába laríñagun. *TM Ába lasígiruni Jesúsu luweíyasun Jerusaléoun, arúfudajeina ligía lídan buri sun aǘdü lúma lirájüñü fulásu le ídaangiñebei lásügüra. S) Ítara líña quei ísi le tíchugubei ában wǘri tídoun ǘrüwa líburu fulúaaru, ába terésirun súngubei. Béna le bürǘraübei oRW Ábaya laríñagun Jesúsu. —¿Ca cátei úmounbei gayára lan níchuguni larúeijan Búngiu? Q' Ítara líña quei ában liraǘraü tíla mostása le lábunubei ában wügǘri lichárirugu, ába laboúchun, ába laweíridun darí lun liábin lun ábanme lan tídibu wéwe weíriti, darí lun jadǘgün dunúru jádibu luágu tuburébu. Jémpulu luáguti ísi P  Ábati laríñagun Jesúsu. —¿Ída líña ligáburi larúeijan Búngiu? ¿ca cátei úmounbei gayára lan níchuguni? lOQ Dan le laríñagunbalin Jesúsu cátei le, ába nibúsigarigua jamá sun láganiñu, ánjaña sun jíbiri gürígia, gúndaatiña láu cátei lé buri weíriguti le ladǘgübei Jesúsu. Jémpulu luáguti tíla mostása GN Wǘri to, linébaanfan Abrahám, ragǘlaaru Máfia láu sándi, díisi-wídü irúmu táu láu, ¿moún lumuti funági yebe lun tareídawaguagüdǘn lídan wéyu le eméraaguagülei? gMG Ába laríñagun Wabúreme Jesúsu lun. —¡Biángua tigíbu jugúya le!, ¿ma farára jumúti sun jugúya jilǘgün bágasu o jilǘgün lan burígü lun janǘgün áta dúna lídan wéyu le eméraaguagülei? WL' Ábati lagáñidun tábuti ligílisi ladǘga lareídaguagüdünun Jesúsu lídan wéyu le eméraaguagülei, ába laríñagun joun gürígia ja ñíbaña. —Níjein sísi wéyu lídan dimáasu lun gayára lan luwádigimaríniwa, lídan sísi wéyu ligía lun jiábin lun lagáranijoún jun, máma lídan wéyu le eméraaguagülei. K  Ábati líchuguni lújabu tuágu, lídan óra ligía ába tásururun, ába tagúmeserun adímureja buíti luágu Búngiu. nJU Dan le laríjinbarun Jesúsu, ába lagúarun tun, ába laríñaga tun. —Wǘri, areídaguaadibu. .IU ñíñounti ában wǘri, díisi-wídü irúmu táu láu ában espíritu wuríbati tuágu, ígira láaru espíritu ligía lemúñu, siñá tásururun ni murúsun. pHY Luágu ában wéyu le eméraaguagülei, ñíñein Jesúsu arúfudaja tídan jalígilisin juríu, ,GQ Fágua tagíindun ítara, ánjoun magíindun, ábame tánchugún.” Lareídaguagüdünun Jesúsu ában wǘri sebúti tanágan lídan wéyu le eméraaguagülei !F; Ába loúnabuni le oúnigirubalin ichári, ába laríñagun. “Niyúbudiri, ígirayaboún irúmu le, nañúludagüdali múa táu, awoúja áume táu. dEA Ábati laríñagun lun le oúnigirubalin ichári. “Aríjabásan, ǘrüwaali irúmu gabǘgürügua niábin áluaja ígo tuágu ídibu to, madáritina. Chaǘnboun, ¿cába uágu terédera ñi luágu ni cáta?” UD# Ábati labájüdaguni Jesúsu jémpulu le joun, laríñaga. —Ñíñein ában wügǘri, ganádiriti ában tídibu wéwe to ígo, ába lídin aríja ánjein gín tubei, madáriti ni cáta tuágu. ] ;Naríñajare bun luágu máfuridunbadibu lan ñígiñe darí bafáyeiruni lagúmujoún bigáwanün.A={ :Ánjein agúaragüda ában gürígia buágu, ába bídin lúma ligíbugiñe lúrudu, joúchabá baráanseragun búngua lúma luágu ǘma lubáragiñe jachǘlürün, manǘgün lámugabu ligíbugiñoun agúseragüdüti, lueí ledéregerunibu agúseragüdüti lun polisía, ábame ládarunibu furísunrugun. W<' 9‘¿Ca uágu siñá lubei jasúbudiruni cátei le úaraguabei júngua? s;_ 8¡Biángua tigíbu jugúya le! Subúdi jumúti luáguti ligáburi lasáansiragun dan siélu lúma múarugu, ¿ca uágu ibídiñe lubeí luáguti ligáburi dan le gádaanbalün jun? Joúcha jumá lun lídan jumá dan jáma jáganiñu z:m 7Dánti le láfurun garábali lueígiñe suédi, ába jaríñagun luágu lárougada lan, áni ligía asúsereda. ,9Q 6Aríñagati gíñe Jesúsu joun gürígia ítara. —Dan le jaríjin labúrigadun siélu, ába jaríñagun luágu lájuya lan júya, áni ligía asúsereda. M8 5Lagárabaguba úguchili luágun liraǘ, isáani luágun úguchili, úguchuru tuágun tiraǘ, isáani tuágun túguchu, ímenidi tuágun ágürü, ágürü tuágun ímenidi. Liseíni buri dan 7 4lúmagiñe guetó, seíngügua tídan ában múna, jafánreinraguba ǘrüwa jaweí biáma, biáma jaweí ǘrüwa, nueígiñe. m6S 3¿Jarítaguatǘnsan luágu barǘ nán meja darángilaü númagua dan le niábinbei uboúagun? Manǘgütina darángilaü, fánreinguaü nanǘgübei. Jafánreinraguba ja mafíñebaña nuágu jáma ja afíñebaña nuágu, K5 2Lúnti nasúfurirun le gumúti, ¡meménija nanígi lagúmuchun! 4% 1‘Láu niábin uboúagun, ñíbei fánreinguaü uboúagu queísi wátu geméti. ¡Busénjadina jamúga durúnguaali lan wátu ligía! :3m 0Ánjeinti músu le ibídiñeti lun, ába ladǘgün cátei lé buri lúnti labeichún lueígiñe, maweíribei labeichún. Le únti líchugúa gíbeti, gíbebei amúriajoúti lúmagiñe, le gíbeti ígirúti lábugiñe laríaajan, gíbetimaabei amúriajoúti lúmagiñe. Jesúsu lébunabei fánreinguaü 2 /‘Músu le subúdijabúbei lun ca lan labúseerubei liyúbudiri áni maráanserunti, mabájüdünleí, labeichúba sarágu. l1Q .ligíame liábin liyúbudiri lídan magáradajan lan, lídan ában óra le ibídiñeti lun. Ábame líchuguni luweírin-ágei abeíchuni luágu, lasíadireime lun lasúfuriruni le jasúfurirubei ja múaraanbaña, máfiougati. N0 -Ánjein arítagua músu ligía luágu lǘgili lan liábin liyúbudiri, ábame lagúmeserun oúseraña jíbiri músu ja lábugiñebaña laríaajan wuríba, leréderame eíga, áta, abácharuada, k/O ,Ninárün jáu, luágu líchugubei lan liyúbudiri lun ligía lan aríja láu sun le libíjubei. u.c +Buídubei dan lun músu le ladárirubei liyúbudiri agúnfulira láu luwádigimari dan le lachǘlürün. R- *Laríñaga Wabúreme Jesúsu lun. —Lun furúmieguarügü oúnigiruti úarati, gunfaráanda ligía, le lígirubei liyúbudiri lun laríjin jáu tílana lúban, lun leígagüdüniña lídan dan. , )Ábati lálügüdüni Pédro Jesúsu, laríñaga lun. —Nabúreme, ¿woúnrügü bíchigei jémpulu le ódi joun súngubei? D+ (Jugúya, aráanseñu jumá gíñe, ladǘga lídaanme magáradajan jumá ligíame nagíribudun, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti, uboúagun. Músu le úarabei, lúma le múaraanbei j*M 'Subúdi jumeí luágu lun lan jamúga subúdi láni tabúreme múna cába lan óra lachǘlüra jíweruti íweruja, leréderuña jamúga agágudúañu, mígirunti jamúga lun tadárarún lúban lun líwerujoún lumégegun. ) &Íbini amídi áriebu lan lachǘlüra o lubá lan larúgan, ánjaña ladárira agágudúañu, buídubei dan joun músu jagía. l(Q %Buídubei dan joun músu ja ladárirubaña jayúbudiri agágudúañu dan le lachǘlürün, ninárün jáu, iyúbudiri meme ligía laráanseruba, ábame lañúuragüdüniña luágu dábula, ábame lesériwiduni jeígin joun. ' $Ítara jumá quei músu ja agúrabañubaña liábin jayúbudiri lídaangiñe ában maríei lun jadáraruni béna lubá, óra lagúarun. X&) #‘Aráanseñu jumá lubá nagíribudun siélugiñe, durúngu jilámpun. |%q "Naríñagubalin le jun ladǘga le ñí lumuti jirísin, ñíñoun gíñe janígi. Aráanseñu jumá, agúrabaja $- !Alúgura jumeí le júmati, jíchigeime lebégi joun gudémetiña, láu líra, jadǘgüñoun lágei seínsu to maweíyadaditu, irísini siélu le magúmuchaditi, le ñí lubei siñá lan jebélurun jíwerutiña anǘgei jirísin, úa jagía jamútiri ñi lun jeígini. # ‘Manúfude jumá, nirájüñü, láu sun míbe jumá, gúndaati Búngiu lun líchugun ában ubáraü jun lídan larúeijan. u"c Áluaja jumá lun jesériwidun lun furúmiñe, ábame líchuguni sun le jemégeirubei jun. Irísini siélu !) Ladǘga lirájüñü uboú le, lárigiñanu buri cátei le, ánjein jugúya, níjein ában Júguchi le subúdijabúbei lun sun jemégeirun. m S Madíjerida jumá lubeíti luágu ni cáta, ni luágu cába lan jeíga, ni luágu cába lan játa. 7g Ánjeinti ítara líña lubeí ladáüraguagüdüni Búngiu jíduru, le níjeinbei ugúñe, jarúga lagudúña, ¡ladáüraguagüdatimabadün, loúgua tafíñen jugúya le! pY ‘Aríja jumá ída líña lan laboúchun buri fulúri. mawádigimariti, májüchagun ligía lanáangun, áni láu sun líra, quei naríñaguni jun, ni urúei Salomón láu sun luwéndegun, mawéndedunti quei ában fulúri. uc Ánjein lubeíti siñá lubei jadǘgüni le míbebei, ¿ca uágu jadíjerida luágu buri líbiri cátei? s_ Úati ni ában jídaangiñe gayáraati líchugun lánwoun libágari láu sun luweírin lidíjeri luágu. 1[ Aríja jumá joun dunúru. mábunaguntiña, malúbajan, mágei ligía jeígin, láu sun líra, joúgüda lumútiña Búngiu. ¡Gebégitimaatün sügǘ jáu dunúru! b= Gebégitimaati ibágari sügǘ láu eígini, gebégi úgubu sügǘ táu anáanguni. X) Ába laríñagun Jesúsu joun láni disípulugu. —Aríñagatina lubeíti jun. Madíjerida jumá luágu cába lan le lúnbei jeígini lun jawínwandun, ni tuágu anáanguni to lúnboun jadáürünun. fE Ítara líña lasúseredun lun gürígia le adámuridaguagüdüti irísini lánina uboú le lúngua, ába leréderun gudémeñu lídan cátei le luáguti Búngiu, líña Jesúsu. Toúnigi lumútiña Búngiu lirájüñü  Laríñaga Búngiu lun. “Wügǘri deré tagáambun, boúwe áriebu le, sun le búmabei areídañu, ¿cábasan un lerédera?” #? Ábameti naríñagun núniwagua. Buíti dan bun, níjein sarágu cátei areídañu búma lun sarágu dan, eméraaguabá, joúba, gurába, gúndaabá.” mS Ába lasáminarun, ába laríñagun. “Subúdi náali cába lan nadǘga, nagǘnrinchaguaru sun náni lágei líla nádü, ábame nadǘgün ámu weínamutimaatu, ábame nareíduni nalúbajan lúma sun le númabei tídan. # Ábati laríñagun rísiti le lúnguarügü. “¿Cábasán funa nadǘga? Ibídiñeti nun jalíaba lan nareídei sun le nalúbajabei.” + Ábati líchuguni jémpulu le joun, laríñaga. —Ñíñein méja ában wügǘri rísiti, ába líchugun lichári alúbajoúni buíti. +O Aríñagati gíñe ítara. —Toúnigigua jumá júngua lueí luweínamu águu, ladǘga máma lueígiñe líbe lúmati gürígia labágarida sarágu dan. q[ Laríñaga Jesúsu lun. —¿Cági íchubalina quei agúseragüdüti o quei afánreinjati jídan? .U Ába laríñagun ában jádaangiñe gürígia jagía lun Jesúsu. —Maésturu, aríñagabá lun níbugaña lun líchuguni nufánran nun lídaangiñe alágan. (I dánme le lachǘlürün óra lun jadímurejan, larúfudubei Sífiri Sándu le lúnbei jaríñaguni jun. Ewéridijani lueí leténirún sarágu lun irísini G ‘Dánme le janügǘn ligíbugiñoun lúrudu lun jagúserun, o jagíbugiñoun lan tábutigu jalígilisin juríu, madíjerida jumá luágu cába lan joúnaba o cába lan jaríñaga, N  ‘Furúmieguarügü le aríñaguti cátei wuríbati nuágu, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti, gayáraati ferúdunawa lan, ánjein le anábaguti Sífiri Sándu, siñáti ferúdunawa lan. - S Ánjaña ja aríñagubaña jagíbugiñe gürígia luágu máma jamá nánigu, naríñaguba gíñe jagíbugiñe láni Búngiu ánjeligu luágu máma jamá nánigu. @ y ‘Naríñajare jun luágu sun lan ja aríñagubaña jagíbugiñe gürígia luágu nánigu jamá, naríñaguba gíñe luágu nánigu jamá jagíbugiñe láni Búngiu ánjeligu.   Ánjeinti jugúya, íbini ídiburi le jábulugubei abájüda láali Búngiu ában ában. Manúfude jumá lubeíti, gebégitün sügǘ jáu sarágu dunúru ligíbugiñe Búngiu, áni loúnigiruñádün. Ja meyéedagunbaña luágu Jesúsu jagíbugiñe gürígia  5 ‘¿Ma alúgurúatiña seíngü dunúru luágu bián gáwanün? Láu sun mebégi jamá sarágu, mabúlieidunti Búngiu ni ában jádaangiñe. K Naríñagaali jun ca lan ueí lúnbei janúfudedun. Janúfude jumá lueí Búngiu le gabáfugilibei lun loúnajanun juwáni máfiougatin lárigiñe lagídaruni jibágari. Lueílá janúfudeda. ;o ‘Naríñajare jun, numádagu, moún lumuti janúfudedun jaweí gürígia ja gabáfubaña lun jáfarunün jilágubei, lárigiñe líra siñá jadǘgün ámu cátei jun. ]3 Ítara líña lubeíti, sun le jaríñagubei lábugiñe lubúriga, lagaambúaba lídan larúgounga, le jaríñagubei lanágangiñe béna, lagúarajoúba tábulugugiñe múna. Ca lan ueí lúnbei janúfudewa lan  Úati ni cáta lábugiñeti lubúriga lun mafúnraangudunbei lan, úa ni cáta arámudaguati lun masúbudirúnwabei lan.   Ába joúndaragun sarágu mílu gürígia, gíbetiña darí lun jachúinragun joúngua. Ába lagúmeserun Jesúsu aríñaga joúntima láni disípulugu. —Toúnigi jumátia jaweí fariséogu, ítara líña jagáburi quei ísi—biánguañein jagíbu. 7i 6lun jaríjin ánjaña adárira lidúnrun. 5Dan le laríñagunbalin Jesúsu cátei lé buri joun arúfudajatiña lilúrudun Moisés jáma fariséogu, ába jagáñidun lúma, lárigiñe láfuridun lúbiñegiñe fariséo ligía, ába jagúmeserun ebéresejei láu sarágu buri álügüdajani P 4‘¡Fugiábugu jugúya arúfudajatiña lilúrudun Moisés!, ladǘga ragǘ jumaali ligélen lubéneri subúdi, mebélurun jíña, mígirun jugúya lun jebélurun ja busénbaña jebélurun. hI 3lúmagiñe líta Abél lúmoun líta Zacarías le jáfarubei labádinagua latárü túma témpulu. Ligía naríñagunbei jun luágu lagúseragüdübaña lan Búngiu gürígia ja lánina dan le luágu joúwegun profétagu. / 2Ligía lagúseragüdübaña lubeí Búngiu gürígia ja lánina dan le luágu játa profétagu ja áfarawagúbaña lúmagiñe ladügǘn uboú, B~} 1‘Ligía laríñagunbei meja Búngiu láu lichú láu. “Noúnajaba profétagu jáma apóstolugu joun, ábame jáfaraguniña jíbiri jilágubei, eíbaaja jamáñame jíbiri.” '}G 0Láu líra, arúfuda jumúti luágu gúnda jumá láu le jadǘgübei binádu jagǘbürigu, jagía áfaragubaliña, jugúya wéndegüda jumúti jamúaja. #|? /‘¡Fugiábugu jugúya!, ladǘga rújumuti dǘbü arítaguagüleime luágu jamúaja profétagu já meja jáfaragubaña binádu jagǘbürigu. x{i .Ába laríñagun Jesúsu. —¡Fugiábugu gíñe jugúya, arúfudajatiña lilúrudun Moisés! Jíchigei lilúrudun Búngiu queísi ában anǘgüni jǘrüti joun ámu, áni jugúya, májatün janǘgün ni murúsun lídaangiñe. $zA -Ábati loúnabun ában jádaangiñe arúfudajatiña lilúrudun Moisés, laríñaga. —Maésturu, banábaguñadiwa gíñetia dan le baríñaguni le. 8yi ,‘¡Fugiábugu jugúya fariséogu, biángua tigíbu!, ladǘga ítara jíña quei umúajaü le marijínti, sügǘ jagía gürígia ligíbuagugiñe ibídiñoun joun. Px +‘¡Fugiábugu jugúya fariséogu! Buséntün járügüdüni ubáraü le jabára ja weírigutimaabaña tídan jilígilisin, busén jugúya lun labúsurún jun láu sarágu inébesei ǘmada. Gw *‘¡Fugiábugu jugúya fariséogu! Adǘgatün díisi fánreinti láu jíduru le ménta, rúda, lúma ámu luwúyeri nádü lun jíchugun ában fánreinti lun Búngiu, áni madǘgüntün gásu láu ísuruni lúma línsiñejabu Búngiu. Ligía lúnbei jadǘgüni, mígirunga jumeíme jadǘgüni le ában. v  )Jarúma jumá múnadagiñe jibíti láu jíchugun joun gudémetiña, ítara lúba jarúma jumá gíñe boúgudigiñe jibíti. "u= (¡Deré tagáambun jugúya le! ¿Ibídiñeti jun luágu le lan adǘgübalin le boúgudigiñebei, ligía lan gíñe adǘgübalin le múnadagiñebei? ftE 'Ába laríñagun Wabúreme Jesúsu lun. —Jugúya fariséogu ragá jumuti wéru lúma asíedu boúgudigiñe libíti, múnadagiñe jibíti, wíyetün, buin jíña láu luweínamu águu lúma sarágu luwúyeri wuríbani. s &Ába laweíridun lanígi fariséo ligía láu magúnfulirun lan Jesúsu láu igáburi le lánina lachibún újabu lubá eígini. &rE %Dan le lagúmuchunbei ladímurejan Jesúsu, ába lamísurajani ában fariséo eíga lúbiñe. Ába lebélurun Jesúsu, ába lañúurun luágu dábula. qq[ $Ánjein jarúgounga lubeí láu sun búgubu, úaga ni murúsun lubúriga, baríjubei sun cátei furáangu quei dan le durúngu líña lan lámpu báu. Líchugun Jesúsu jadúnrun fariséogu jáma arúfudajatiña lilúrudun Moisés 5pe #Toúnigibá lun mabúrigadun lan bilámpun. voe "Ítara líña águu quei ában lámpu lun úgubu, ánjein buídu lubeí bágu, aríja ligía luágun cátei lánina Búngiu, camá jamuga jarúgoungabei gíñe láu sun búgubu, áni buídubei gíñe sun bigáburi. Ánjein sándi lubeí bágu, aríja ligía luágun cátei lánina uboú, camá jamuga lídaanbei lubúriga sun búgubu, wuríbabei gíñe bigáburi. -nS !—Úati ébeduti ában lámpu líchigei lídan fulásu arámudaguati, ni tábugiñe ában gáfu, íñuba líchigei lun larúgoungadun joun ja ebélurutiña. fmE Lídan mémeme agúseruni ligía, ábame gíñe jásaarun já meja aganoúbaña ubúrugu Nínive, ábame jasíadiruniña ja lánina dan le, ladǘga sáansiguati jagáburi Nínivena lárigiñe lapúrichijani Jonás ugánu le láni Búngiu joun, áni áu ában le weíriguti sügǘ láu Jonás, áni májatün lun jagáambunina. Lilámpun úgubu Ul# Dánme le lidáani agúseruni, dánme le lagúseragüdüniña Búngiu gürígia ja lánina dan le, ábame tásaarun lurúeite Súru lun tasíadiruniña, ladǘga tugúya, ñǘbintu lídaangiñe lidíse-ágei uboú lun tagáambuni lichú láu Salomón, áu, weírigutimaatina sügǘ láu Salomón áni májatün jagáambunina. 3k_ Ítara queí meja le asúseredubei lun Jonás ában seíni joun ja aganoúbaña Nínive luágu Búngiu lan oúnajabalin, ítara lúba gíñe le lúnbei lasúseredun nun, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti, ligíaba ában seíni joun gürígia ja lánina dan le luágu Búngiu lan oúnajabalina. >ju Añája méme gürígia oúndaragua geyégu láu Jesúsu, ába lagúmeserun adímureja, laríñaga. —Wuríbatiña gürígia ja lánina dan le, áni jamúriaja miláguru núma lun narúfuduni luágu Búngiu lan oúnajabalina, wel, míchugúnbei ámu seíni joun lueí le luáguti meja proféta Jonás. ?iw Ába laríñagun Jesúsu. —¡Fuleíseiwatimaatiña ja agáambubalin le lubeíbei Búngiu áni abájüda jameí! Amúriajatiña gürígia wuríbatiña miláguru lúma Jesúsu Zh- Dan le niján lubeí Jesúsu aríñagei cátei le, ába tagúaragun ában wǘri jádaangiñe gürígia, taríñaga. —¡Fuleíseiwatu jiñáru to agǘriajabalibu, fuleíseiwatu to átagüdübalibu! ogW Ábati lídin, ába liábin jáu sédü espíritugu wuríbatimaatiña lueí, ába jebélurun agánawa lídan gürígia ligía, wuríbatimaajaliti le gádaanbalin wügǘri ligía lueí buga furúmiñe. Ugúndani le tímatimaati wfg Dánti le lagíribudun, ába ladáriruni gürígia buga ligía quei ában múna to buídawaru, aráanserúa. @ey Ába laríñagun Jesúsu. —Dan le láfuridun ában espíritu wuríbati lídaangiñe ában gürígia, eíbugañajádügü líña lídan buri fulásu mábeiti áluaja leméraagun, dánti le madári láani, ába laríñagun lúnguarügü. “Nagíribudayá tídoun núban to ñígiñe lubeí náfurida.” d1 ‘Le mámabei númagiñe, náganiñein, le míderagun lumútina, güríngua lumúti le nadǘgübei. Espíritu wuríbati le agíribudúbei Oc Ánjein ñǘbin ában jéretimaati lueí ába lásiiraguni, lagídaruboun sun lárumate to uáguboun leménigida lueí, ábame lanǘgüni le labúseerun, ába lafánreinraguni jáma lumádagu. ybk ‘Ába wügǘri jéreti, dan le aráanseñu lan, toúnigi lúban buídu, sun le lúbiñebei choúruti. 0aY Le inárünibei, láu lubáfu Búngiu naságaja espíritugu wuríbatiña, áni arúfuda lumúti líra luágu chülǘjali lan larúeijan Búngiu lídoun fulásu le. g`G áni ánjein ítara líña lubeí, ¿cági íchugubei ubáfu joun ja jánigu jugúya lun jaságajan espíritugu wuríbatiña, Máfia ódi Búngiu? Láu líra, jagía guánarügü arúfuda jamúti luágu bulíeigua jumá. _7 Ánjein gíñe níjein lubeí fánreinguaü jádan Máfia jáma lánigu, ¿ída lubági ladúrarun lubáfu? Naríñagunbalin le, ladǘga jaríñagun luágu láu lan lubáfu Máfia naságaja espíritugu wuríbatiña ja ebélagüdübaña Máfia guánarügü jádoun gürígia, ^y Queíti subúdi láani le jarítagubei, ába laríñagun joun. —Furúmieguarügü arúeijani le afánreinraguti lun jageíndagun jámagua, lagǘnrinchaguba, ában gíñe família fánreinguatiña ladǘga wuríbu, jagǘnrinchaguba gíñe. ]  Jíbiri, lun joúchaguni, ába jamúriajan miláguru lúma lun larúfuduni luágu lúmagiñe lan Búngiu liábin lubáfu. \+ Ñíñanu gíñe, aríñagutiña. —Láu lubáfu Beelzebú, le Máfia, le jábuti máfianu, laságaja wügǘri le espíritugu wuríbatiña. *[M Ñíñein Jesúsu aságara ában espíritu wuríbati lueí ában wügǘri le madímuregüdün láalibei yebe espíritu ligía, dánti le láfuridunbei espíritu wuríbati ligía, ába gayára lan ladímurejan meréngaditi ligía. Ába laweíridun janígi gürígia láu cátei le. lZQ Gíchigadijadün ligía cátei buíti joun jirájüñü láu sun juríban, ¡gúbumeti líchigei Júguchi Búngiu le siélubei Sífiri Sándu joun ja amúriajati! Laríñawagún luágu níjein lan lubáfu Máfia lúma Jesúsu JY  ¿o líchugun lan ában águru lun dan le lamúriajan gañeín? D~~B}||{{kzy,xVwvv1uttssrvqqkpoonnmdmlUkjjJiih'gTfOeedLcTb-a1`___^]\L[SZYXXlWVUTT%S[RRPQPPOZNuMMLJJIRHGGPFFNEDDmDCCBPA@@c??,>=<Dan le layárafadun lun Jerusalén, dan le laríjini ubúrugu ligía, ába layájuajan jawágu lílana fulásu ligía, laríñaga. ;(Laríñaga Jesúsu joun. —Ninárün jáu luágu ánjaña lan ámanichaja ja, lagúarajaba lán buri dǘbü nuágu. : 'Ábati jaríñagun fariséogu ja ñíbaña jádan gürígia lun. —Maésturu, aríñagabá joun bánigu lun jámanichun. 9'&Jaríñaga. —¡Biníwati urúei le ñǘbinbei lídan líri Wabúreme Búngiu! ¡Níjein ñurúguaü siélu, lúma uweírigu lun Búngiu! e8C%Dan le jayárafadun lun larárirún wǘbü le Olívos, ába jagúmeserun sun lánigu Jesúsu ja afálarubalin agúaraja láu ugúndani lúma adímureja luágu luweírigun Búngiu, luágu buri miláguru le jaríjibei. ^75$Quei awáansereina lan Jesúsu, átulejeina jamoún janáangun luágu ǘma lubá. 6#Ábati janǘgüni lun Jesúsu, ába jíchugunun janáangun lanágawagun burígü, ába jaweínragüdüni Jesúsu luágun. I5 "Ába joúnabuniña. —Ladǘga busén láani Wabúreme. 4#!Dánti le añája lubeí afáragadei burígü, ába jálügüdüniña labúriña, jaríñaga joun. —¿Ca uágu jafáragadei burígü le? U3# Ába joúdin, ába jadáriruni ítara quei laríñaguni Jesúsu joun. k2OÁnjaün álügüdǘwa ca lan uágu jafáragadei, jaríñagame luágu busén láani Jabúreme. 1ába laríñagun joun biáma jádaangiñe láni disípulugu. —Jeíba lídan liraǘraü fulásu le wagíbugiñebei, dánme le jachǘlürün ñi, jadáriruba ában burígü güráñu le maweinrúngili. Jafáragadeíme, ábame janǘgüni ñájoun. 0wDan le chülǘ mémeeli lídoun buri fulásu le Betfajé lúma Betánia, yaráfa lun wǘbü le gíribei Olívos, /Lárigiñe laríñaguni Jesúsu cátei le, ába lasígiruni luweíyasun Jerusaléoun jáu lánigu, ligía jabá jabá. /.WJáti náganiñu, já yebe mabúseerúnbaña lun urúei nan, barǘjumaña ñájoun, áfaragua jumáña jilágubei nigíbugiñe.” Lebélurun Jesúsu Jerusaléoun j-MÁba laríñagun urúei. “Naríñajare jun luágu sun lan le adǘgati buíti láu le lúmabei, libíjuba lánwoun, ánjein le madǘgünti ni cáta buíti láu murúsun le lúmabei, lagídarúaba murúsun ligía lueí. Q,Ába jaríñagun lun. “Wabúreme, níjeinga díisi seínsu lúma.” o+WÁba laríñagun joun ja ñíbaña. “Gidájumei seínsu lueí, rújumei lun le díisibei lúma.” p*Y¿cáti uágu míchububalin niseínsun báncürugun lun jamúga lagánwoundun dan le nagíribudun?” )#Ábati laríñagun urúei lun. “Músu wuríbati, luágu guánarügü berérun nagúseragüdábu. Quei subúdi bubálin luágu ában nan wügǘri derégüdati, luágu reídei nan láu cátei le mawádigimaritina luágu, alúbaja áu le ñí lumuti mábunagun nan, !(;ladǘga ában ban wügǘri derégüdati, reídeitibu láu cátei le mawádigimaritibu luágu, alúbaja amǘrü le ñí lumuti mábunagun ban.” 'Ábati liábin ában, ába laríñagun. “Nabúreme, niján biseínsun, areída numúti tídan ában músue ladǘga nanúfude bueí, R&Ába gíñe laríñagun lun. “Bagúmadija lídan seíngü fulásu.” z%mÁbaya liábin ában, ába laríñagun. “Nabúreme, gáñeitina seíngü weíyaasu ligíbuagun biseínsun.” )$KLaríñaga urúei lun. “Buíti, ában músu buíti bugúya. Quei úara bubeí lídan le murúsunrügüti, níchigaadibu agúmadija lídan díisi fulásu.” #yÁba liábin le furúmiñeti, ába laríñagun. “Nabúreme, gáñeitina díisi weíyaasu ligíbuagun biseínsun.” m"SLáu sun líra, resíbiwati lun urúeime, ába lagíribudun lageíroun. Dan le lachǘlürün, ába loúnajan jawágu lumúsuniña já buga únbaña líchigei seínsu lun lasúbudiruni átiriñein lan lagáñirun cáda ában. C!Queíti liyéreegunbei wügǘri ligía joun lílana fulásu, ába joúnajan lárigi lun jaríñagun lun le lúnbei líchuguni ubáraü lun luágu mabúseerun jamáni lun jarúeiteme. p Y Lubáragiñe láfuridun, ába loúnajan jawágu díisi jádaangiñe lumúsuniña, ába ledéregerun ában seínsu le gebégiti sarágu lun cáda ában, ába laríñagun joun. “Agárabaja jumeí seínsu le darí nagíribudun.” S Ábati laríñagun joun. —Ñíñein ában wügǘri íñugutiña lidújeñu, leíbugati wügǘri ligía lídoun ámu fulásu díseti lun líchugúniwa lurúeiteme lageíra, ábayame lagíribudun.  Dan le añája lubeí gürígia agáambajei laríñaguni buri Jesúsu cátei le, ába labájüdagun ában jémpulu joun, ladǘga ayárafadeinaali lan lun Jerusalén áni jarítaguatiñáti luágu lagúmesera lan larúeijan Búngiu dan ligía. 7g Ligía niábinbei uboúagu, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti, lun náluajaniña lúma asálbaraña já yebe féridijañabaña. Jémpulu luáguti díisi murúsun seínsu w Laríñaga Jesúsu lun. —Sálbañu jáña tílana múna to ugúñe, ladǘgawagun gíñe Abrahám amǘrü. Ábati laráramun Zaquéo, ába laríñagun lun Jesúsu. —Nabúreme, níchiga lamídan le númabei joun gudémetiña, áni ánjein íwerujaadina lubeí lueí ában gürígia láu eyéeraguni, náguyugüdüba gádürü weíyaasu sügǘ láu lun. Dánti le jaríjini jíbiri gürígia cátei le, ába jagúmeserun adímureja luágu lídin Jesúsu erédera lúbiñe ában gafígounti. fEÁbati larárirun Zaquéo furése, ába lerésibiruni Jesúsu lúbiñe láu ugúndani. 1[Dan le lásügürün Jesúsu ñígiñe, ába laríjin íñun, ába laríñagun lun Zaquéo. —Zaquéo, raríba furése, ladǘga lúnti neréderun búbiñe ugúñe. /WLúnti gayára lan laríjini, ába leíbaagun ubáraü, ába laweínrun tuágun ában tídibu wéwe sicómoro yaráfa lun le ñígiñeba lubeí lásügüra Jesúsu. !Buséntiti Zaquéo laríjini Jesúsu lun lasúbudiruni, siñáti laríjini ladǘga ñǘraüraüti lúgubu, áni gíbetiña gürígia. lQÑíñein ában wügǘri rísiti, gíriti Zaquéo, jábuti agúburajatiña liseínsuna gumádi. [ 1Ábati lebélurun Jesúsu fulásurugun Jericó, ába lásügürün ubúrugugiñe. c?+Lídan meme óra ligía, ába laríjin maríjinti ligía, ába lafálaruni Jesúsu adímurejeina buíti luágu Búngiu. Sun gürígia ja aríjubalin cátei le, ába gíñe jadímurejan buíti luágu Búngiu.fE*Laríñaga Jesúsu lun. —¡Ibíjabeí baríjin! Areídaguaadibu ladǘga bafíñen. oW)—¿Ca babúseerubei nadǘgün bun? Ába laríñagun lun. —Nabúreme, buséntina naríjin. s_(Ábati laráramagun Jesúsu, ába loúnajan anǘgei. Dan le yaráfaali lun, ába laríñagun lun. 'Ja lubá lubáabaña, ába jadeínjan lun lun lámanichun, ligíatima lagúaragun. —¡Ladǘgawagun Davíd, gudémená bun! b=&Ábati lagúaragun, laríñaga. —¡Jesúsu, le ladǘgawagun Davíd, gudémená bun! Z -%Ába jaríñagun lun luágu niján lan Jesúsu Nazarétna ásügüra ñígiñe. w g$Dan le lagáambunbei maríjinti ligía jásüüjan sarágu gürígia, ába lálügüdajan ca lan susérebei. | q#Dan le achǘlüreinaali Jesúsu ubúrugun Jericó, ñíñein ában maríjinti ñun láru ǘma amúriaja. j M"Úati gunfaráanda jamá ni cáta lídaangiñe cátei le, ibídiñegubeíti joun ca lan uágu ladímureja joun, darúguati laníchigu cátei le laríñagubei, joun. Lareídaguagüdün Jesúsu ában Jericóna maríjinti  /!Jabeíchubadina, lárigiñeme, ábame jáfarunina jilágubei, áni násaaruba lídaangiñe oúweni luágu lǘrüwan wéyu lúnya nabágaridun. dA Jedéregerubadina joun ja mámabaña juríu, jéjerajaba náu, anába jamáname, suégua. r]Ába lagúarun Jesúsu joun láni dúusu apóstolugu jábugua, ába laríñagun joun. —Weíbuga Jerusalén guetó, le ñíba lubeí lagúnfulira sun le jabǘrüjabei profétagu nuágu, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti. $Alibíjubatíma sarágu weíyaasu loúgiñe lídan uboú le, ibíjaleíme ibágari magúmuchaditi yágüta siélu. Ladímurejaanya Jesúsu luágu loúnwen U#Ába laríñagun Jesúsu joun. —Ninárün jáu luágu furúmieguarügü lan le ígiruti lúban, o lagǘbürigu, o líbugañanu, o lamúlenu, o lúmari, o lirájüñü luágu larúeijan Búngiu, nULaríñaga Pédro lun. —Wabúreme, wagía, ígira wamáali sun le wámati lun wafálarunibu. )Laríñaga Jesúsu joun. —Le jásiñerubei gürígia adǘga, gayára lumúti Búngiu, ladǘga úati ni cáta siñáti lun Búngiu. Y+Ába jaríñagun ja agáambubalin. —¿Cáteiti gayáraabei lasálbarun? "=Méreenguntimaati lun lásügürün ában caméyu lídaangiñe lujúyun ában agúsa sügǘ láu lebélurun ában rísiti lídoun larúeijan Búngiu.  Dan le laríjini Jesúsu lírudagun, ába laríñagun. —¡Jénreenguti lun jebélurun rísitiña lídoun larúeijan Búngiu! nUDan le lagáambunbalin wügǘri ligía cátei le, ába lírudagun, ladǘga rísiti buídu. ~Lídan le lagáambunbalin Jesúsu cátei le, ába laríñagun lun. —Mégeigili ában cátei lun badǘgüni. alúgurabeí sun le búmabei, ábame bíchuguni lebégi joun gudémetiña, ábame garísin ban siélu. Ábame bagíribudun, ábame bafálarunina. j}MLaríñaga wügǘri ligía lun. —Gúnfulitina láu sun le lúmagiñe ñǘraügidina. #|?Subúdi bumúti gumádi. Maganoúabá túma wǘri gámaritu, máfarajabá, míwerujabá, mayéejabá luágu ni ában, inébe jamá bagǘbürigu bun. w{gLaríñaga Jesúsu lun. —¿Ca uágu baríñaga nun “buíti”? Ában rügǘñein buíti, Búngiu. =zsÁba lálügüdüni ában jádaangiñe ábutigu Jesúsu, laríñaga lun. —Maésturu buíti, ¿ca lúnbei nadǘgüni lun gayára lan nibíjini ibágari le magúmuchaditi? KyNinárün jáu luágu le lan merésibirun lumúti larúeijan Búngiu láu afíñeni jarúmati líbe jafíñen irájüñü, mebélubei lídoun. Layánujan ában wügǘri rísiti lúma Jesúsu x Ába laríñagun Jesúsu joun lun jasígirun anáajaña jarájüñü lun, ába laríñagun joun lánigu. —Ígira jumá lun jayábin irájüñü nun, mewéridija jumá lueí, ladǘga ja ítarabaña quei jagía, jagía lílanabaña larúeijan Búngiu. 5wcAnaajoúatiña gíñe irájüñü lun Jesúsu lun lagúrurun jawágu, dan le jaríjinbalin disípulugu cátei le, ába jadeínjan joun ja anáajabaliña irájüñü. 'vGNaríñajare jun luágu giríbu lan agúburajati ligía lúbiñoun, resíbiñuleí Búngiu, máma fariséo ligía. Ladǘga le anáanguti lúngua weíri, ñǘraübei lanügǘn, ánjein le ñǘraübei lanáangun lúngua, weíribei lanügǘn. Labíniruniña Jesúsu irájüñü u1 Ánjeinti agúburajati liseínsuna gumádi, ába leréderun díse, mabúseerunti ni lun liñúruni laríjin siélun, le luweírin lǘnabun lanáangun lúngua. Aboújarügüleí laníguagu láu igárigu, laríñaga. “¡Búngiu, gudémená bun, nugúya le gafígounti!” -tS Ayúnaratina bián weíyaasu lídan dimáasu lun nagúnfulirun búma, rúnumuti gíñe díisi gáwanün lídaangiñe ságü fiádürü le ebélurubei nun, bun.” usc Le fariséo, rára líña layúmuragun, laríñaga. “Búngiu, teínqui numútibu luágu mítaran nan quei jíbiri gürígia—jíwerutiña, wuríbatiña, salúfuritiña, mítaraantina gíñe quei agúburajati liseínsuna gumádi le. r —Ñǘdütiña bián wügǘriña témpulurugu ayúmuragua lun Búngiu, ában fariséo, ában agúburajati liseínsuna gumádi. *qM Rúyati Jesúsu ában jémpulu joun ja jarítaguabaña luágu richágua jamá ligíbugiñe Búngiu, janǘgaña ámu gürígia quei ni cáta. Laríñaga. }psUá, madárasanbei. Láu sun le, dánme le nagíribudun, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti, uboúagun, ¿nadáriruba funásan afíñeni jádan gürígia ja yábaña, nuágu? Jémpulu luáguti fariséo lúma agúburajati liseínsuna gumádi |oqgúbumeti leséfuraña Búngiu lánigu ja ayúmuragutiña lun wéyuagu, áriebu. ¿Lǘbei lubá líderaguniña? an;Ába laríñagun Jesúsu. —Niján laríñagubei agúseragüdüti le wuríbabei, m quei nuján méme lan wǘri to ásüdagüda nichǘgü, neséfuraaru, jebé lámuga tiábin, gumú líñein nugúraasun.” +lOLuágu sarágu dan, májati yebe leténirun tun, lárigiñe, ába laríñagun lúnguarügü. “Láu sun minében lan Búngiu nun, mebéresen áu láu ni ában, GkÑíñoun gíñe ában wǘri lídan fulásu ligía, jilá meja túmari, ságü wéyu tídin lúmoun agúseragüdüti le lun líchuguni tirícha tun luágu ában tuwúribun lúma tágani. !j;Laríñaga joun. —Ñíñein meja ában agúseragüdüti lídan ában fulásu, minébe líña Búngiu lun, mebéresen ligía láu ni ában gürígia. i #Ába labájüdagun Jesúsu ában jémpulu joun, lun larúfudajan joun luágu lúnti lan jayúmuragun lun Búngiu súnwandan, láu gurásu. dhA%Dan le jagáambunbalin cátei le, ába jálügüdüni, jaríñaga lun. —¿Jalíabasan lasúsereda buri cátei le, Wabúreme? Laríñaga joun. —Le ñí lumuti lúgubu jiláali, ñíba joúndaragua wadúbi.ggG$Ñíbaña biáma wügǘriña áraabu, lanügǘba ában jádaangiñe, igirúame le ában. rf]#Ñíbaña biáma würíña amúlija lídan ában, tanügǘba ában jádaangiñe, ígirúame to ában. Ne"‘Naríñajare jun luágu áriebu lánme ligía, ñíbaña biáma gürígia arúmuga tídan ában meme gabána, lanügǘba ában jádaangiñe, ígirúame le ában según jafíñen nuágu. Ad{!Le áluguti leséfuruni libágari ya uboúagu, leféridirubei ibágari magúmuchaditi, le ánjabei leféridiruni libágari ya uboúagu, nueígiñe, libíjuba ibágari magúmuchaditi. Dc Jarítagua jumá luágu le asúseredubei tun lúmari Lot. ab;‘Lídaanme wéyu ligía, le gürígia le boúgudibei tueí lúban, ánjein níjein lubeí lumégegun múnada, mebéluralá aságarei. Le gürígia le áraabubei lídan óra ligía, magíribudalá lúbiñoun. PaÍtara lúba dánme le niábin, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti. `Dan le láfuridunbei Lot ubúrugugiñe Sodóma, ába láburujan wátu geméti lúma súfuru siélugiñe, ába láfaraguniña súngubei. _)Ítara lúba gíñe quei lasúseredun lídan lidáani Lot. jerédera gürígia eíga, áta, agáñija, alúguraja, ábunagua, adáagua múna. f^EDán meja ligía, jerédera meja gürígia eíga, áta, agámarida, íchaajaña jarájüñü lun jamárieidun darí wéyu le lebélurun Noé tídoun ugúnein to árca. Ába liábin gúnran, ába jañáradagun súngubei. %]CQueí meja lasúseredun lídan lidáani Noé, ítara lúba gíñe lasúseredun lídan búrime wéyu le niábingüle, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti. h\ILúnti nasúfurirun sarágu furúmiñe, mebéresen jagíame gürígia ja lánina dan le náu. H[ Ladǘga ítara quei larijín ában labírijaníga lueígiñe ában loúba siélu lun luágun le ában, ítara lúba dánme le nagíribudun uboúagun, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti. ZLaríñawagúba jun. “Niján Crístu ya”, o “Níngitan yágüta.” Iyéenibei, mídin jumá járigi, mafálarun jumáñame. HY Ábati laríñagun joun láni disípulugu. —Lachǘlürüba dan lun meménija lánme janígi lun júmabadina lan, íbini luágurügü ában wéyu, masúseredunbei lídan dan ligía. Xmaríñawagúnbei. “Niján”, o “Níngitan”, ladǘga lídan linárün cátei, níjeinjali larúeijan Búngiu jagánagua. 3W_Ába jálügüdüni fariséogu Jesúsu ídaba lan lagúmesera larúeijan Búngiu, ába laríñagun joun. —Dánme le lagúmeserun larúeijan Búngiu, marijínbei, &VEÁbati laríñagun lun wügǘri ligía. —Sarába, beíba, areídaguaadibu ladǘga bafíñen. Ída lúba lan ligáburi liábin larúeijan Búngiu MU¿Niján gubeírügü teréncha le agíribuda eteíngirei Búngiu? iTKÁbati laríñagun Jesúsu. —¿Ma díisiñanu areídagutiña? ¿Jagáñagi ja jíbiri néfu? wSgÁba lájuduragun dagá ligíbu múarugu lun líchuguni eteíngiruni lun. Áni Samariána wügǘri ligía. ?RwÑíñeinti ában jádaangiñe, dan le laríjinbei luágu areídaguaali lan, ába lagíribudun le ñíjin lubeí Jesúsu, adímurejeina buíti luágu Búngiu láu umálali jéreti. Q9Dan le laríjinbaliña Jesúsu, ába laríñagun joun. —Jeíba arúfudagua júngua joun fádirigu. Dánti le ídirina jamá, ába jareídagun. SP ába jagúaragun lun ítara. —¡Jesúsu, Maésturu, gudéme wamá bun! (OI Dan le lachǘlürünbei lídan ában liraǘraü fulásu, ába jayábin díisi wügǘriña gawágutiña gumeín, lubároun. Ába jeréderun díse lueí, N} Lídan lasígiruni Jesúsu luweíyasun Jerusaléoun, ába lásügürün labádinaguagiñe Samária lúma Galiléa. M! Jugúya giñéti, dánme lásurun jadǘgüni le uágubei laríñaga Búngiu jun lun jadǘgüni, lúnti jaríñagun. “Músu moúntiña wagía, ladǘga lé rügǘñein lúnbei wadǘgüni wadǘga.” Lareídaguagüdün Jesúsu díisi gawágutiña gumeín aL; ¿Teínqui lumúti funági iyúbudiri músu luágu ladǘgüni le lubeíbei lun? Uá. CKUá, aríñagarügübei lun. “Aráansebeí neígin, aráanseñu amǘrüme lun beténirun nun sun anája lan eíga lúma áta, lárigiñeme, gayáraajalíme beígin lúma bátun.” aJ;‘Ánjein níjein lubeí lumúsun ában jídaangiñe, dan le lagíribudun áraabugiñe lárigiñe lawoújan o loúnigirun lan anímaalu, ¿laríñaguba funági lun músu ligía. “Belúba, ñurúba eíga”? I-Ábati laríñagun Wabúreme Jesúsu joun. —Lun jamúga níjein lan murúsuraü afíñeni jídan—gayáraati jamúga ñǘraüraü lan queísi ában tíla mostása—gayáraati jamúga jaríñagun tun tídibu wéwe to. “Gidába yágiñe láu sun bílagüle, beíba ájücha baránaja”, áni lasúsereduña jamúga. Wesériwidun lun Búngiu máma ában cátei lun lateíngiruníwa luágu aH;Ába jaríñagun apóstolugu lun Jesúsu. —Wabúreme, rúba lánwoun wafíñen. FGánjein adǘga wuríbani bun sédü weíyaasu lídan ában wéyu, sédü weíyaasu liábin aríñaga bun luágu madǘgündügüya láali lan, lúnti ferúduna báni. Lubáfu afíñeni 'FGÍtara líña lubeíti toúnigi jumá. ‘Ánjein adǘga bamúlen o bíbugaña wuríbani bun, wéridibeí, ánjein asáansiragua ligáburi, ferúdunabeí, aE;Buítimaati jamúga lun lun lagurún baránajoun láu ában dǘbü le lamúlija awási güráñu luágu ligíina sügǘ láu lafígoungüdün ában jádaangiñe ja ñǘbürigiñabaña lídan jafíñen nuágu. 2D _Ába laríñagun Jesúsu joun láni disípulugu. —Súnwandan níjeinbei lán buri cátei afígougüdüti gürígia, ¡áni fugiábu gürígia le afígougüdüti ámu! eCCLaríñaga Abrahám lun. “Ánjein mája jabeí jadǘgün gásu láu le laríñagubei Moisés jáma profétagu, mafíñebañá giñe láu sun lásaarun ában jádaangiñe jiláaña lun lídin adímureja joun.”DBÁba loúnabun rísiti, ába laríñagun. “Binárün, núguchi Abrahám, láu sun líra, ánjein ñǘdün ában jádaangiñe jiláaña adímureja joun, lasáansiraguba jagáburi.” AÁba laríñagun Abrahám lun. “Níjein le labǘrüjabei Moisés jáma profétagu jáma ñi, ¡adǘga jamá gásu láu!” @ añájein seíngü namúlenu ñi, lun ladímurejan joun, mayábin jamámuga gíñe lídoun fulásu lánina asúfuriruni le.” {?oÁbati laríñagun rísiti. “Amúriajatina búma, Núguchi Abrahám, lun boúnajani Lázaro lúbiñe núguchi, F>Boúgudigiñe lueí sun le, níjein ában baráangu afánreinraguáwa júma, ja jamúga buséntiña joúdin yágiñe lun ñíjin, siñáti, ni ja ñíbaña, siñáti jayábin ñájoun.” N=Ába laríñagun Abrahám lun. “Niraǘ, jarítaguabá luágu buídu lán meja dan bun lídan bibágari, ánjein lun Lázaro, wuríbati meja dan. Guetó, buíti dan lun ya, bugúya asúfurira. <Ábati lagúaragun, laríñaga. “¡Núguchi Abrahám, gudémená bun! Oúnajabeí Lázaro lun ladǘdüragüdüni ligíbu lújabu láu dúna, ñǘbin lámuga éderei tuágu niñéñe, ladǘga nasúfuriruña sarágu lídan wátu geméti le.” ?;wDan le lasúfuriruña lan rísiti ligía lídan fulásu le ñíjin jabeí jiláaña wuríbatiña, ába liñúruni laríjin, ában laríjini Abrahám dísegiñe, láu Lázaro lúma. C:Luágu ában wéyu, ába loúnwen fugiábu ligía, ába janǘgüni ánjeligu lúmoun Abrahám, le ñíjin jabeí jiláaña buítiña, ába gíñe loúnwen rísiti, ába lábunajoún. _97lañúurati buri múarugu tubéneri lúban rísiti ligía áluga leígini lífe eígini le eíguaduti lueígiñe lidábulan rísiti. Weíriti lasúfurirun darí lun lawánduni jayábin oúnli éjelujei lugúmein. T8!Ñíñein gíñe ában gudémeti gíriti Lázaro, sun lúra láu gumeín, @7yAríñagati gíñe Jesúsu. —Ñíñein méja ában wügǘri rísiti, anáanguni fínutu to wéndegutu ladáüraguboun, ságüja wéyu ladáagun fédu láu sarágu wéndegu. z6m‘Ánjoun lígira ában wügǘri lúmari, lagámarida ámu, ladǘgüñein figoú le gíribei adultériu, le gíñe agámariduti ában wǘri to ígiraguaaru, ladǘgüña gíñe adultériu. Wügǘri le rísibei, lúma Lázaro J5 ‘Méreenguntimaati lun lagúmuchagun siélu lúma uboú, máma lun magúnfulirun lan liñǘraü-ágei dimúrei lídaangiñe lilúrudun Búngiu. Larúfudajan Jesúsu luágu ígiraguni u4c‘Níjein meja lilúrudun Moisés lúma jarúfudajan profétagu darí lúmoun lidáani Juan. Lúmagiñe dan ligía, lapúrichijoún ugánu buíti le luáguti larúeijan Búngiu, sun gürígia joúchatiña lun jebélurun lídoun. 73gÁbati laríñagun Jesúsu joun. —Jugúya gürígia ja arúfudagubaña joúngua quei buítiña jagíbugiñe gürígia, ánjeinti Búngiu, subúdi lumútu janígi luágu wuríba tan. Le cátei le janǘgübei gürígia quei weíriti cátei, iyéreeguti lun Búngiu. Lúrudu lúma larúeijan Búngiu 2Agáambagu jáña fariséogu lun sun cátei le, ába jéjerajan láu Jesúsu, ladǘga jínsiñe lan seínsu joun. 1  ‘Siñáti lesériwidun ában gürígia joun bián iyúbudirigu, ladǘga liyéreeguduba ában lun, línsiñedame le ában lun, o úarabei lan lun ában, lanǘgeime le ában quei ni cáta. Siñáti lesériwidúniwa lun Búngiu lúma lun seínsu. j0M Ánjaünti madǘgün buíti láu jemégen ámu, ¿cábagi íchigei le jáni guánarügü jun? S/ Ánjaün lubeíti madǘgün buíti láu buri irísini le láni uboú le, le uágubei siñá lan leménigidún, ¿cábagi afíñera juágu lun ledéregerun irísini inárüniti lábugiñe jaríaajan? N. ‘Le adǘgüti buíti láu le murúsunrügüti, ladǘgüba gíñe buíti láu le gíbeti, le madǘgünti buíti láu le murúsunrügüti, madǘgünbei gíñe buíti láu le gíbeti. x-i Siñáti leménigidún luágu irísini lánina uboú le, aríñagatina lubeíti jun lun jayúsuruni jirísin lun jadǘgün buíti, lun dánme lan le lagúmuchun jibágari, jerésibirúba tídan múna to magúmuchaditu, yágüta siélu. #,?Ába lasúbudiruni iyúbudiri luágu chu lan láu oúnigiruti ligía lídan ligáburi ladǘgüni cátei. Ligía laríñagun Jesúsu. —Gürígia wuríbatiña ja lánina uboú le, chúti jáu lídan jáni jáma ámu sügǘ jáu ja lánina larúgounga, ja lirájüñü Búngiu. t+aLárigiñe, ábaya lálügüdün ában, laríñaga lun. “Ángi amǘrü, ¿átiri badúweijan?” Laríñaga lun. “San ságü türígu.” Laríñagati lun. “Nuján bigáradan, adǘgabá ában luágurügü gádürü-wein.” K*Ába laríñagun lun. “Dúwei numúti san barín agǘlei.” Ábati laríñagun oúnigiruti ligía lun. “Nuján bigáradan, ñurúba furése, badǘgame ában luágurügü dimí-san.” ;)oÁba loúnajan jawágu ja adúweirubalin liyúbudiri lun jayábin lun ában ában. Ába lálügüdüni le furúmiñeti, laríñaga lun. “¿Átiri badúweiruni niyúbudiri?” r(]Subúdi náali cába lan nadǘga lun ñí jama erésibirutina jábiñe dánme mawádigimarijadina.” '{Ábati leréderun oúnigiruti ligía asáminara, laríñaga lúnguarügü. “¿Cábati nadǘga guetó lárigiñe gidála lan niyúbudiri wadágimanu nueí? Méretina lun nadǘgün wadágimanu jǘrüti, áni nibúsigaritina lun namúriajan. O&Ábati lagúarun iyúbudiri lun, ába laríñagun lun. “Ída liñásan cátei le, le aríñawagúbei nun buágu? Rúba fe nun luágu buwádigimari, ladǘga masígijadibu oúnigirei nílagu.” i% MAríñagati gíñe Jesúsu joun láni disípulugu. —Ñíñein méja ában iyúbudiri rísiti, ñíñein gíñe ában loúniri lumégegun, ába jayábin aríñaga lun luágu lachágaruñein lan oúnigiruti ligía lirísin. >$u Ánjein guetó, lúnti wadǘgün fédu lúma lun wagúndaarun ladǘga bamúlen lé yebe rúwamaalíbei quei jiláali, chülǘguaya, féridijalí yebe, áni daríwama.”q#[Ábati laríñagun úguchili lun. “Niraǘ, amǘrü númañadibu súnwandan, sun le náni, báni. "+Guetóti, láu liábin biraǘ le, le achágarubalin biseínsun jáma würíña wuríbatiña, ¡áfaragüdabá bágasu le dibúnetimaabei!” j!MÁba laríñagun lun lúguchi. “Subúdi bumúti luágu seríwijadina lan bun sarágu dan, madǘraagunganeí le bubeíbei ni ában weíyaasu, míchugidibu ni ában liraǘraü gábara nun lun nefédujan jáma numádagu. } sÁba lagáñidun íbugañaü, májaali lebélurun. Ába láfuridun lúguchi, ába layúmuragun lun lun lebélurun. )KÁba laríñagun lun. “Chülǘjali bamúlen, áfaragüdalá búguchi liraǘraü bágasu le dibúnetimaabei, ladǘga lachǘlürün láu magádiei.” _7Ábati lagúarun lun ában jádaangiñe músu, ába lálügüduni ca lan susérebei. 5c‘Súnti buga dan le, níjeinti buga íbugañaü áraabu. Dánti le lagíribudun, dan le lachǘlürün tubádun múna, ába lagáambuni áfaruni lúma abínajani. ladǘga niraǘ le, rúnaali yebe quei jiláali áni chülǘguaya, féridijalí yebe áni daríwama.” Ába jagúmeserun eféduja. _7Áfara jumeí liraǘraü bágasu le dibúnetimaabei. ¡Weíga, eféduja wagíame!, LÁba laríñagun úguchili joun lumúsuniña. “Sagájumoun tubuídun-ágei anáanguni furése, daǘguagüda jumeí. Daǘjuma giñe ában bágü luágu lújabu túma geídi luágu lugúdi. &EÁbati laríñagun isáani lun. “Núguchi, afígounjaadina ligíbugiñe Búngiu lúma bigíbugiñe, madǘnaali lun nanáangun núngua quei biraǘ.” W'Ába lárügüdün ǘma lun lagíribudun lúbiñoun lúguchi. ‘Dísegi líña, ába laríjini úguchili irájü le, ába lagúdemedun lun. Ába leíbaagun lubároun, ába loúburuni, ába lachúuruni. }sMadǘnaali lun nanáangun núngua quei biraǘ, barǘbana quei ában jádaangiñe ñadágimeintiña búma.” Nagíribuda le ñíjin lubeí núguchi, naríñagame lun. Núguchi, afígounjaadina ligíbugiñe Búngiu lúma bigíbugiñe. /Ábati lasáminarun, laríñaga lúnguarügü. “¡Sarágu ñadágimeintiña lúbiñe núguchi ígiraguati eígini joun, áu ya, oúwe niláma! hIWeíriti liláma darí lun lawámadun lun lun leígini jeígin büíruju, míchugúnwati lun. -Ábati lídin áluaja wadágimanu lúma ában lílana fulásu ligía, ába loúnajani wügǘri ligía oúnigiraña lilǘgüniña büíruju. %CDan le gumújali sun liseínsun, ába ladágarun ában lemégeirun eígini lídan fulásu ligía, ába ladáiragun lúngua lídan ában oúnwenbun mégei. 8i Málüti lueígiñe, ába loúndaruni amúleñein sun lumégegun, ába lídin díse lídoun ámu fulásu, ába lagástaruni liseínsun ñi lídan ában ibágari mabuídunti. *M Ába laríñagun le amúleñein lun lúguchi. “Núguchi, rúbei alágan le yúbei nun nun guetó.” Ába lafánreinjani úguchili alágan jádan biángubei.  Rúlumuti gíñe Jesúsu jémpulu le joun, laríñaga. —Ñíñein méja ában wügǘri jáu bián lirájüñü. gG Naríñajare jun luágu ítara líña lan gíñe ugúndani jádan láni Búngiu ánjeligu luágu ában gafígounti le asáansiraguti luríban ligáburi lun lafálaruni Búngiu. Jémpulu luáguti irájü le acháragadubei / W Dan le tadáriruni, ába toúndaruniña tumádagu jáma tubésinanigu, taríñaga joun. “Gúnda jumá núma, ladǘga darína seínsu lé yebe neféridirubei.” R ‘¿Ca wǘri to níjeinti jamúga díisi murúsun seínsu túma, leféridira ában lídaangiñe tueí, lun mébedun tan lámpu, ába tabuídajanun múna áluajei buídu darí lun tadáriruni? b =Naríñajare jun luágu ítara méme líña weíritima lan ugúndani siélu luágu ában gafígounti le asáansiruti luríban ligáburi lun lafálaruni Búngiu, sügǘ láu jawágu gádürü-wein-díisi-néfu gürígia richágutiña ligíbugiñe Búngiu ja memégeirunbaña jasáansiruni jagáburi. Jémpulu luáguti seínsu le eféridirubei U #Dan le lachǘlürün lúbiñoun, ába loúndaruniña lumádagu jáma lubésinanigu, laríñaga joun. “Gúnda jumá úara núma, ladǘga darína nilǘgün mudún tó yebe eféridiruboun nueí.” L Dan le ladárirunun, ába lanǘgünun légewagu láu ugúndani. ]3—¿Ca jídaangiñe, lun jamúga galǘgüniña lan san mudún, leféridira ában jádaangiñe, mígirun lubáña gádürü-wein-díisi-néfu ñi, lubárua, lun lídin áluajoun mudún to eféridiruboun? GÁbati líchuguni Jesúsu jémpulu le joun, laríñaga. H Ába jadímurejan fariséogu jáma arúfudajatiña lilúrudun Moisés luágu Jesúsu lueígiñe cátei le, jaríñaga. —Wügǘri le, resíbi lumútiña gafígountiña, jou ligía jáma.  Luágu ában wéyu, ába jayárafadun sarágu agúburajatiña liseínsuna gumádi jáma gafígountiña lun Jesúsu lun jagáambuni. 'G#Mabuídunjali ni lun lábunawagún nádü lídan, ni lun lidérebugu múa, fíwarügaalime. Agáamba jumána, jugúya le garígeirugubei lun jagáambun.T!"‘Buíti sálu, ánjein leféridira lubásuan, ¿cábagi un ju lan? 8i!Ítara líña lubeíti, furúmieguarügü jídaangiñe le mígirunti sun le lúmabei lun lafálarunina, siñáti nánibei lan disípulu. Dan le leféridiruni sálu lubásuan v~}}#|U{ozyy:xxdwwvutss6rrqZponn/lljjuiiRhggeegddtdBccbaj`}_h^^^&]]D\\ ZZYYXRWVVUbTrSS RZQEQPP$OOeONNMQLKJIIHxGG`FFgEEwDaCBBJA@@)?? >==Z<<;; ::99'877v6c55344321000X/S.--T,+*))l((M''&&&+%% $K##+""! $mr4xcA,B}Pi={$ @  s g 0 %`~9Ladǘga ánjein adǘgajabalin sun le láu tídibu wéwe le dǘdügili, ¿cábagi madǘgün jamá láu le mábeijali? (Ítara líña ladímurejan luoúgua, le madúnrunbei, lúma jawágu ja gadúnrunbaña.) }7Ábameti jaríñagun gürígia lun wǘbü íñuti. “Áburujabá wawágun”, aríñaga jagíame lun wǘbü ǘnabuti. “Darúguabá wáu.” :|mladǘga liábinba buri wéyu dánme le laríñawagún. “Fuleíseiwatiña ja siñábei jagáraüdun jáma gíñe ja marájüñüjañábaña, jáma ja mátagüdajanbaña.” %{CÁba ladígiragun Jesúsu jawágun, ába laríñagun joun. —Würíña Jerusalénna, mayájua jumá nuágu, jayájua juoúgua lúma jawágu jirájüñü, z{Sarágu jáña gürígia afálaruti jáma sarágu würíña jádan ayájuajeina, agúarajeina láu íruni luágu. wygDan le joúdiña lan láu Jesúsu lun ládarawagún luágu gurúwa, ába járügüdün ában wügǘri Cirénena gíriti Simón, liábiña áraabugiñe, ába janǘgagüdüni gurúwa lun, ába lídin láu lárigi lárigi Jesúsu. `x9ábati lígiragüdüni wügǘri le jabúseerubei, le adaürǘbei lueígiñe iñúraguni lúma áfarajani, ábati ledéregeruni Jesúsu joun lun jadǘgüni jagúndan láu. Ládarawagún Jesúsu luágu gurúwa =wuÁbagubeíti ladǘgüni Piláto le jabúseerubei, v7Ábatima jagúarajan lun ládarawagún luágu gurúwa, jéretiti jagúarajan jagía jáma jábutigu fádirigu, ába jabíjini le jabúseerubei. Xu)Ába laríñagun Piláto joun luágu lǘrüwan weíyaasu. —¿Cáti wuríbati ladǘgübei? Madáritina ni cáta le lúnti lafarún jilágubei lueígiñe. Nabeíchagüdali, ábame nígiragüdüni. _t7ligíatima jagúaragun. —¡Dáguabeí luágu gurúwa! ¡Dáguabeí luágu gurúwa! SsBusénti yebe Piláto lígiragüdüni Jesúsu, ábaya ladímurejan joun, !r;Barabási ligía, ladaürǘña lueígiñe ligía lan ában jádaangiñe ja iñúragubaña joúngua luágu gumádi, lúma lueígiñe láfarajan. dqAába jagúarajan súngubei lídan ában. —¡Áfarabeí le! ¡Ígiragüdabeí Barabási! Yp+Gagáburititi Piláto lúnja lígiragüdün ában adaürǘti fédurugu, Konabeíchagüdali lubeíti, lárigiñeme, ábame nígiragüdüni. n7Madáriti gíñe Heródes lidúnrun, giríbugüdalá woun. Aríja jumáali luágu madǘgün lan ni cáta le lúnti lafarún jilágubei lueígiñe, mába laríñagun joun. —Jugúya anǘgübalin wügǘri le nun, jaríñaga luágu chagáguagüda lániña gürígia, álügüdagua náali jigíbugiñe, áni aríja jumúti luágu madári nan ni murúsun dúru luágu lídaangiñe le jaríñagubei luágu. mlS Ábati loúndaruniña Piláto jábutigu fádirigu jáma lúrudugu, jáma buri ámu gürígia, k Wéyu ligía, ába gamádagua lan Heródes lúma Piláto, lubáragiñe líra, gáganiguañajatiña. Lasíadirúniwa Jesúsu lun loúnwen Uj# Ábati loúseruni Heródes jáu lisúdaaranigu quei ni cáta, éjeraja jagía láu. Ábati jadáüraguagüdüni táu anáanguni wéndegutu quei lanáangun urúei, ábaya loúnajani Heródes lun Piláto. qi[ Ñíñanu jábutigu fádirigu jáma arúfudajatiña lilúrudun Moisés, magúmuti jíchugun lidúnrun. Th! Ába lálügüdaguni luágu sarágu cátei, moúnabunti Jesúsu ni cáta. >guÁba lagúndaaragun Heródes dan le laríjini Jesúsu, ladǘga agáambañajaali lan luágu áni lǘja labúseerun laríjini, agúrabatiti laríjin ladǘgün ában miláguru. +fODánti le jaríñagun lun luágu Galiléana lan, ába loúnajani lun Heródes, le gumándan Galiléa, ladǘga ñíñein Heródes Jerusalén lídan dan ligía. zemDan le lagáambunbalin Piláto cátei le, ába lálügüdajan ánjein Galiléana lubeí wügǘri ligía. cd?Ábatima jaríñagun jére. —Lachágaraguágüdüñanu sun gürígia Judéana láu ligáburi larúfudajan, lagúmesera Galiléagiñe, niján mémegua adǘgei chülǘ ñájoun. Jesúsu ligíbugiñe Heródes cÁbati laríñagun Piláto joun jábutigu fádirigu lúma joun jíbiri gürígia. —Madáritina dúru luágu wügǘri le. b+Ábati laríñagun Piláto lun. —¿Amǘrüsan Jarúeitebei Juríu? Laríñaga Jesúsu lun. —Ánja, ítara líña quei baríñaguni. Wa'ába jagúmeserun íchiga lidúnrun, jaríñaga. —Darí wamaali wügǘri le achágaraguágüdaña gürígia, laríñajare luágu moun lan lun wafáyeijan seínsu lun urúei Rómana, aríñagati gíñe luágu ligía lan Crístubei le lanúadirubei Búngiu lun lasálbaruniña gürígia, aríñaga ligía luágu urúei lan ligía. g` IÁbati jásaarun sun líñun-ágei lúrudu, ába janǘgüni Jesúsu ligíbugiñoun Piláto, _ GÁbati jaríñagun. —Mabúseerunjadiwa geféen jamá ámu woun, agáamba wamáali lídaangiñe guánarügü liyúma.3^_FÁbati jálügüdüni súngubei. —¿Amǘrü lubeíti Liraǘbei Búngiu? Ába laríñagun Jesúsu joun. —Ánja, áu, quei jaríñaguni jugúya guánarügü. !];ENaríñaga ában cátei jun. lúmagiñe guetó, nañúuruba, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti, lueígiñe loúnwenren Búngiu le Súnti Gabáfuti. R\Dánjaün nálügüdagua, moúnabun jubádina, mígiragüdün jumáname. <[qC—Aríñagabeí woun, ¿amǘrüsan Crístubei le lúnbei lasálbaruniña gürígia? Ába laríñagun joun. —Ánjana aríñaga jun luágu ánja lan, mafíñebadün nun, Z5BDan le larúgadunbei, ába joúndaragun wügǘriña weírigutiña lídan jafíñen juríu, jábutigu jafádirigun juríu, jáma arúfudajatiña lilúrudun Moisés, ába janǘgüni Jesúsu ligíbugiñoún jadámurin le líñun-ágei lúrudu. Ába jaríñagun lun ñi. mYSAÁba buri jaríñagun sarágu ámu cátei anábei. Jesúsu ligíbugiñe líñun-ágei lúrudu !X;@Ába jagǘraguni lágu, ába jagáyuajan ligíbuagun, aríñageina jagía. —¡Bugúya le profétabei, aríñagabeígia ca lan agáyuajabei buágu! ]W3?Ja wügǘriña ja oúnigirubalin Jesúsu, ába jéjerajan láu, bei jameí. YV+>Ábati láfuridun Pédro, ába layájun láu igárigu. Jéjerajan láu Jesúsu ]U3=Ába ladígiragun Wabúreme Jesúsu aríja luágun Pédro, ába larítagun Pédro luágu lé buga laríñagubei Jesúsu lun. “Lubáragiñe layúgurujan gáyu ugúñe, beyéedaguba náu ǘrüwa weíyaasu.” 7Tg<Ábati laríñagun Pédro. —Ibídiñeti nun ca lan uágu badímureja. Lídan meme óra ligía, dan le nijángua lan Pédro adímureja, ába layúgurujan ában gáyu. S5;Queí buri ában óra lárigiñe, ábaya laríñagun ában. —Inárüni luágu lúmañajañein lan wügǘri le ladǘga Galiléana gíñe. R-:Murúsun lueígiñe, ábaya laríjini ában, ába laríñagun. —Jánigu gíñe amǘrü. Ába laríñagun Pédro. —Máma jánigu áu. ZQ-9Ába leyéedagun Pédro, laríñaga. —Ibídiñeti wügǘri ligía nun. "P=8Queíti taríjini ában músu ñun larǘgürügü wátu, ába teréderun aríaguei, ába taríñagun. —Lúmañein buga gíñe Jesúsu gürígia le. Ow7Ába jáfuragun wátu ñi lamídaangua baríeru, ába jañúurun geyégu láu, ába gíñe lañúurun Pédro jádan. N6Ábati járügüdüni Jesúsu, ába janǘgüni lúbiñoun fádiri le íñutimaabei, ábati lafálaruni Pédro dísegiñe. sM_5Dan lé meja júma nan témpulurugu ságü wéyu, magúrugubeitün nuágu, wel, niján jidáani lun jadǘgüni jugúndan náu, óraali lun lagúmadijan le labúremebei lubúriga. Laríñagun Pédro luágu ibídiñe lan Jesúsu lun ~Lu4Ába laríñagun joun jábutigu fádirigu, joun wügǘriña weírigutiña lídan jafíñen juríu, lúma joun jábutigu tisúdaarana témpulu, ja ñǘbinbaña anǘgei. —¿Jiábin nuágu táu efeín lúma wéwe camá jamuga jíwerutina? K3Ába laríñagun Jesúsu. —Ígira jumáña, buídurügaali. Ábati lagúruruni Jesúsu larígei músu ligía, ába lareídagun. {Jo2Ába lánchuguni ában jádaangiñe lánigu Jesúsu larígei lumúsun fádiri íñutimaati, le loúnwenren. I11Játi lúmabaña Jesúsu, dan le jaríjinbalin cába lan asúsereda, ába jaríñagun lun. —Wabúreme, ¿ageíndagua wamáña táu efeín? }Hs0Ábati laríñagun Jesúsu lun. —Júdas, ¿láu ában chúuti balúgurana, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti? Ñígili Jesúsu adímureja, ligía jayábin sarágu gürígia, Júdas, le ában jádaangiñe dúusu disípulugu, jabá jabá. Aba layárafadun lun Jesúsu lun lachúuruni. F3.Ábati laríñagun joun. —¿Ca uágu jarúmuga? Sarájuma, jayúmuragua, meféridirun jumámugei jafíñen nuágu. Janǘgüni Jesúsu adáüra |Eq-Dan le lásaarun lídaangiñe layúmuragun, ába ladáriruniña disípulugu arúmuga, larúmagüdün íruni. #D?,Dan létima laweíridun ligárigu, ligíatima layúmuragun láu érei, lédedejati lísüga lueí camá jamuga oúnwenbun lédedejan jítaü, múarugun. QC+Ábati liábin ában ánjeli siélugiñe lun líchugun érei lun. 9Bk*laríñaga. —Núguchi, ánjabu busén, séfu bána lueí oúnwenbun asúfuriruni le lúnbei nasúfurirun, madügǘwalá le nabúseerubei, le la babúseerubei adügǘwa. gAG)Ába ladísedun Jesúsu jaweí murúsunraü, ába lájuduragun ayúmuragua lun Búngiu, @ (Dan le jachǘlürün lídan fulásu ligía, ába laríñagun joun. —Jayúmuragua, meféridirun jumámugei jafíñen nuágu. ?'Ábati láfuridun Jesúsu, ába lídin luágun wǘbü le Olívos quei ligáburiñaja, ába joúdin láni disípulugu lúma. >&Ábati jaríñagun. —Wabúreme, nuján bián efeín ya. Ába laríñagun joun. —Buíti. Layúmuragun Jesúsu Getsemaní D=%Naríñajare jun luágu lagúnfuliruba lan le taríñagubei Lerérun Búngiu nuágu. “Ába jabájüdüni jádan wuríbatiña.” Sun le bürǘwañubei nuágu lagúnfuliruña guetó. Y<+$Ábati laríñagun joun. —Ánjeinti guetó, le gaságüteti, barǘloun, barǘ ligíame lágei seínsu, le mefeínteti, alúguraloún labíte lun lagáñijan lefeínte, ladǘga wuríbati dan le. [;/#Ábati laríñagun Jesúsu joun. —Dan le noúnajanbalün maságüteiga, ni láu lágei seínsu, ni geídi, ¿ñíñein funági jemégeirun? Ába jaríñagun. —Uá Maésturu, memégeiruntiwa ni cáta. Q:"Laríñaga Jesúsu lun. —Pédro, ugúñe méme, beyéedaguba náu ǘrüwa weíyaasu lubáragiñe layúgurujan gáyu, baríñaguba luágu ibídiñe nan bun. Layárafadun lórate oúchawaguni {9o!Laríñaga Simón lun. —Nabúreme, aráansetina lun nídin búma furísunrugun, o lun lan noúnwen búma. J8  ibíja lumúti, áni ayúmuraguaadina buágu lun Búngiu lun meféridirun báani bafíñen nuágu lídaanme óra ligía. Áni dánme le bagíribudun nun, rúba dǘgüdaguaü joun bíbirigu. /7WAríñagati gíñe Wabúreme Jesúsu. —Simón, Simón, amúriajaali Máfia ǘma lúma Búngiu lun gayáraabei lan loúchagunün quei lawánijoún türígu, 6{Jeígiba, gurá jugúyame luágu nidábulan yágüta siélu lídan narúeijan, ñurú jugúyame luágu buri lála urúei lun jagúseragüdüniña jadǘgawagun dúusu lirájüñü Israél. Laríñaguni Jesúsu luágu leyéedaguba lan Pédro láu [5/ligía níchugunbadün lun jarúeijan quei líchugunina Núguchi lun narúeijan. B4‘Jugúya úarabañája núma lídan noúchawagun, :3m¿Cági weírigutimaabei, le añúurubei eíga luágu dábula, ódi le esériwijabei? ¿Ma le añúurubei luágu dábula? Áni áu, ítara níña jídan quei le esériwijabei. `29Ánjein lídan narúeijan, mítaraanti, lubáragiñe líra, le weírigutimaabei le tímatimaati jídan lúnti lanáangun lúngua quei le ǘnabutimaabei, le agúmadijabei, lúnti ítara lan quei le esériwijabei. 1)Ába laríñagun Jesúsu joun. —Lídan arúeijani lánina uboú le, agúmadijatiña já buri lurúeitena fulásu, camá jamuga labúreme jagía, já buri lábutigu fulásu, aríñawagúati jawágu luágu wügǘriña jamá ja gadǘgatiña fuleísei joun gürígia. V0%Ába jasígenejan lánigu luágu cába lan jádaangiñe weírigutimá. /Ábati jagúmeserun álügüdagua jádaangua cába lánfuna alúgurei. Ladímurejoún luágu cába lan weírigutima .%luáguñadina ǘma le lúnbei nanǘgüni, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti, áni ¡fugiábutia wügǘri le lúnbei lalúgurunina! X-)‘Niján wügǘri le lúnbei ledéregerunina wáma ya luágu dábula, Q,Ítara meme gíñe, lárigiñe jeígin, ába lanǘgüni wéru táu diweín, ába laríñagun. —Niján níta le lúnbei láwiyurun lídaangiñe núgubu juágu, lun lañúurun iséri darádu. +Lárigiñe, ába lanǘgünun fein lújaburugu, ába leteíngiruni Búngiu tuágu, ába lagúbachagunun, ába líchugunun joun, aríñageina. —Núgubu le, le lúnbei ledéregerún juágu. Lúmagiñe guetó, adǘga jumeí le, jarítaguagüleme nuágu. f*Enaríñajare jun luágu mátundügüyaadina lan diweín daríme liábin larúeijan Búngiu. #)?Ábati lanǘgün ában wéru táu diweín lújaburugu, ába leteíngiruni Búngiu, laríñaga. —Barǘjumei le, fánreingua jumeí jídaangua, (3Ladǘga naríñajare jun luágu meígindügüya náali lan eígini lánina fédu le daríme lagúnfulirún laníchigu lídan larúeijan Búngiu. ~'uábati laríñagun joun. —¡Oúnwenbun nabúseerun neígini eígini lánina fédu le júma lubáragiñe noúnwen! n&UDan le lachǘlürünbei óra, ába lañúurun Jesúsu jáu láni disípulugu luágu dábula, % Ába joúdin, ába jadáriruni sun cátei quei laríñaguni Jesúsu joun, ába jaráanseruni eígini lánina fédu ñi. y$k Ábame larúfudun ában rúmu weíritu jun toúgiñegua múna, aráanseñu tíña, jaráansereime eígini ñi. .#U Jaríñagame lun tabúreme múna. “Laríñajare Maésturu. ¿Jigóun rúmu to ñí lubei gayára lan neígini eígini le lánina fédu jáu náni disípulugu?” H"  Laríñaga joun. —Dánme le jebélurun ubúrugun, jadúnraguba lúma ában wügǘri táu ában dináa láu dúna, jafálareime chülǘ tídoun múna to ñíjin lumúti lebélura. L! Ába jálügüdüni. —¿Jalíagi babúseera waráanseruni? j MÁba laríñagun Jesúsu lun Pédro lúma Juan. —Jeíba aráanserei eígini le lánina fédu. #Ába lachǘlürün fédu le ídaanbei teigúa fein magánatu ísi, ñí lubei gíñe ladágarawagüdǘwa mudún le lánina fédu. 5cába lañúurun darádu, ába lagúmeserun áluaja ída lúba lan gayára lan ledéregeruni joun dánme le úa jamá gürígia. Lagúmujoún leígin Jesúsu jáma lánigu ^5Ába jagúndaaragun, ába jaríñagun lun Júdas luágu jíchuguba lan seínsu lun, ába lídin adǘga darádu jáma jábutigu jafádiriñegu juríu jáma jábutigu tisúdaarana témpulu lun ledéregeruni Jesúsu joun. {Ábati lagáñeiruni Máfia larítagun Júdas Iscarióte, le ában jádaangiñe láni Jesúsu dúusu apóstolugu, ?wÁbati jáluajan jafádirigun juríu jáma arúfudajatiña lilúrudun Moisés ída lúba lan jáfaruni Jesúsu jilágubei, ibídiñounga joun gürígia, ladǘga janúfude jaweí. s aYaráfaali fédu le lidáani teigíniwa fein to magánatu ísi, fédu le jarítaguagüle juríu luágu meja dan le lásügürünbei láni Búngiu ánjeli áfaraguaña jígirama Ejíptona, máfaragun lumútiña jígirama Israélitagu. dA&Ábaja chülǘgiñe jamá gürígia témpulurugun ságü bináafin lun jagáambuni.w%Ábaja larúfudajan Jesúsu témpulurugu wéyuagua, áriebu, ábaja lídin erédera luágu wǘbü le Olívos. xi$Aráanseñu jumá lubeíti, ayúmuragua jumá lun Búngiu sun dan, gayára lámuga jibíjin ubáfu lun jawánduni sún buri cátei le lúnbei lasúseredun, lun giñe gayáraabei lan jarúfudagun júngua nigíbugiñe táu tarúman anígi. ##quei ában sádara to adárurutu. Ladǘga ítara lúba liábin wéyu ligía jawágun sun ja aganoúbaña lídan sun fulásu ya uboúagu. "‘Toúnigi jumá, mígira jumá lun tabuínchun janígi láu cátei málati quei sarágu afúuduni, bacháruaü, lúma buri idíjeri luágu buri cátei lánina ibágari le, márügüdün lámugaün wéyu nagíribudagüle uboúagun lídan magáradajan jumá, X)!Lagúmuchaguba siélu lúma uboú, ánjein nerérun, ladúraruba lun sun dan.  ‘Ninárün jáu luágu lagǘnrinchawagúba lan sun ubúrugu le Jerusalén lubáragiñe joúwegun gürígia ja lánina dan le.  Dánme gíñe le jaríjini lasúseredun buri cátei le, subúdi jumeí luágu madíseeli lan lidáani Búngiu lun larúeijan. jMDan le jaríjin laboúchun tubána, subúdi jumúti luágu yaráfaali lan lidáani lubáchouga. ucRúlumuti gíñe jémpulu le joun. —Aríja jumoún tídibu ígo, o furúmieguarügü tídibu wéwe. 1Dánme le lagúmeserún buri cátei le asúsereda, ragǘjuma dǘgüdaguaü, iñúra jumeíme jichǘgü, ladǘga madíseelime jasálbarun. Ábameti larijín niábin, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti, lídan juánriñu láu sun nubáfu lúma oúnwenbun nuweírigun. / WLadágaruba falálaü jawágu gürígia láu anúfudei, láu jasáminarun luágu cátei le lúnbei lasúseredun, ladǘga járügüdüba lan warúguma ámu ǘma. g G‘Lasáliragubáti buri seíni luágu wéyu, luágu játi lúma jawágu warúguma, ábame laweíridun janígi néchaanigu uboúagu, ábame janúfudedagun luágu lanárime lajúujan lúma laboúnjan lugúdi barána.  Ñíbaña oúwegutiña wuríburugu, jíbiri janáawaguba adáürawagua lídoun ámu ageíraü, ábame jagǘnrinchaguni ja mámabaña juríu ubúrugu Jerusalén daríme lagúmuchun dan le íchugúbei joun lun jadǘgüni. Ligáburi ída lúba lan liábin Crístu l Q¡Fugiábugume würíña ja dageínatiña lídan dan ligía, o ja lan garájüñütiña ja gurágiña! Ladǘga ñíbei sarágu igárigu uboúagu, larúfudubei Búngiu luweírin ligáñi luágu jafígoun gürígia ja juríu. 9Luwéyuri buríbei jafáyeirun gürígia luágu wuríbati le jadǘgübei, dánme le lagúnfulirún sun le bürǘwañubei tídan Lerérun Búngiu. =sJámeti gürígia ja Judéabaña, lúnti janúrajan luágun buri wǘbü, ja ubúrugubaña Jerusalén, lúnti jáfuridun ñígiñe, ja áraabubaña, magíribuda jamá ubúrugun. /‘Dánme jaríjin geyégua jamá lan súdaara ubúrugu Jerusalén, subúdi jumeí luágu yaráfaali lan lagǘnrinchagun ubúrugu ligía. hIáni ánjaün meme derégüdagua lídan jafíñen nuágu, jibíjibei ibágari magúmuchaditi. FLídaanme sun líra, latoúnigirubadün Búngiu le gumúti, 8kjiyéreeguduba joun sun gürígia, nueígiñe. yJalúgurubadün jagǘbürigu guánarügü, jíbugañanu, jamúlenu, jidújeñu, jumádagu. Jáfarúba jídaangiñe, zmníchuguba dimúrei lúma lichú áu jun le lásiñerun ni ában jádaangiñe jáganiñu asígenera ni oúnaba. ]3Aráanse jumeí jarítagun lun madíjeri jumá cába lan jaríñaga jueígiñegua, A} ligíame jidáani lun jadímurejan luágu nufúleisein. ~ ‘Lubáragiñe lasúseredun sun le, járüjoúba, eíbaajoúa jugúyame. Janügǘba agúsera tídan jalígilisin juríu, jádarawagúba furísunrugun, barǘwa jugúyame jagíbugiñoún urúeigu jáma gumádimatiña, nueígiñe, lun jagúseragüdünün, /}W Ñíbei oúnwenbun buri járabaganáli, ilámaü, sándi, lídan ámuñegueinarügü fulásu, larijúba buri cátei janúfunati siélu lúma oúnwenbun buri seíni. | Ába lasígirun aríñaga joun. —Lageíndaguba ában fulásu lúma ában, awúribuja ligíame ában ageíraü lúma ámu. R{ Dánme le jagáambun ladímurejoún luágu awúribujani lúma jawágu gürígia agárabagua luágun jarúeite, manúfudedagua jumá, lasúsereduba le furúmiñe, mámagilíme lagúmuchun uboú líra. lzQÁba laríñagun Jesúsu. —Toúnigi jumá, mayeedúa jumá. Jayábinba sarágu aríñageina luágu áu lan jagía, jaríñagame. “Áu Crístubei”, “Niján dan ligía.” Mafíñera jumá joun, mafálara jumáña. /yWÁbati jálügüdüni, jaríñaga lun. —Maésturu, ¿ídamé san lasúseredá buri cátei le? ¿Cábasan seíni waríja luágu dánjali lan lun lasúseredun? Fx—Lachǘlürüba wéyu lun lagǘnrinchawagún sun le jaríagubei tuágu témpulu to guetó, merédebei ni ában dǘbü ligíbuagu dǘbü. Seíni buri lubá lagúmuchun uboú NwJadímurejaña fiú gürígia tuágu témpulu, luágu tubuídunmeraü láu lubuídun buri tidǘbüri lúma buri cátei le jíchugubei gürígia lun tawéndedun. Ábati laríñagun Jesúsu. v3ánjoun tugúya, láu tugúdemegun tíchigei sun le túmabei lún yebe tawínwandun. Laríñagun Jesúsu luágu tagǘnrinchawagúba lan témpulu DuÁba laríñagun Jesúsu. —Ninárün jáu luágu gíbetima lan tíchugun fugiábu wǘri to sügǘ jáu súngubei, ladǘga sun jagía, lídaangiñe le ígiragubei jáma jíchiga, ttaaríja lumúti gíñe tíchugun ában wǘri jiláali túmari, gudémetu, bián gáwanün tídoun gáfu. ps [Ába laríjin Jesúsu jíchaajan rísitiña seínsu tídoun buri gáfu to lágei seínsu témpulurugu, Dr/Gidá jamutu gíñe jában würíña ja jiláaña úmari jaweí, lúnti jadáuragun láu, ába jadǘgün furíeigi migínaguti. Weíribei jasúfurirun luágu sun le jadǘgübei.;qo.—Toúnigigua jumá júngua jaweí arúfudajatiña lilúrudun Moisés, ganígitiña jeíbugun táu anáanguni durúrutu, busén jagía lun labúsurún joun láu inébesei ǘmadarugu, áluaja jameí ubáraü le jabára weírigutiña tídan ligílisi, lúma lubuídun-ágei ubáraü lídan eígini. tpa-Ñíñanu sarágu gürígia agáambajei Jesúsu, ába jagáambun laríñagun joun láni disípulugu. >ou,¿Ída lubáti ladǘgawagun lan Davíd Crístu, áni aríñagati Davíd guánarügü lun Crístu “Nabúreme”? Ladárirun Jesúsu jadúnrun arúfudajatiña lilúrudun Moisés ;nq+daríme níchuguniña báganiñu bújaburugun.” m9*Laríñajare Davíd guánarügü tídan líburu to gíriboun Sálmos.Aríñagati Búngiu lun Nabúreme. “Ñurúba lueígiñe noúnwenren, {lo)Ába laríñagun Jesúsu joun. —¿Ída liñásan jaríñagunbei luágu ladǘgawagun lan Davíd Crístu? Uk#(Ába málügüdagun jamáali lan. ¿Ladǘgawagunsan Davíd Crístu? ijK'Ábati jaríñagun arúfudajatiña lilúrudun Moisés. —Buíti baríñaguni, Maésturu. i&Láu dimúrei ligía, arúfuda lumúti Moisés luágu wínwangiña lan Abrahám, Isáac lúma Jacób, láu sun jilá lan jágubu, ladǘga máma Jabúngiute jiláaña Búngiu, Jabúngiute ja wínwangiñabaña. Wínwangiña lanǘgüniña Búngiu sun gürígia. ihK%Moisés guánarügü arúfuda lumúti luágu níjein lan ásaaruni lídaangiñe oúweni lídan le labǘrüjanbei luágu búbugati geméti. Laríñajare ñi luágu Búngiu lan Lubúngiutebei Abrahám, Isáac lúma Jacób. g+$ladǘga moúnwendügüyaaña gürígia siélu, ítaraañame quei ánjeligu, lirájüñü jañáme Búngiu ja saráaña lídaangiñe oúweni. f#ánjein lídaanme dan le lúnbei liábin, úabei agámariduni siélu jádan ja garíchabaña lun ásaaruni lídaangiñe oúweni lúma lun jebélurun siélun agánawa ñi lun sun dan. Magámaridubaña ñi, míchaajan jamáñame jarájüñü lun maríei, neU"Ába laríñagun Jesúsu joun. —Lídan uboú le, maríeitiña wügǘriña jáma würíña, ;do!Aríñagabá ában cátei woun. dánmeti le jásaarun lídaangiñe oúweni lúnya jabágaridun, ¿cábati úmari wǘri to jádaangiñe, quei maríei tubeí jáma sédügubei? /cY Ába gíñe toúnwen wǘri tugúya. bwÁbati lamárieidun le jǘrüwan túma, chülǘ lúmoun le jasédün, jilágua meme jagía, marájüñüga táu. naUÁba lamárieidun le jabíaman túma buga lúmari íbugañaü, ába gíñe loúnwen marájüñüga. `Wel, ñíñanu mejáti sédü wügǘriña gamúlenuguátiña, ába lamárieidun le furúmiñeti, ába loúnwen marájüñüga. _-—Maésturu, laríñajare Moisés woun tídan lilíburun, luágu ánjein lan oúwe ában wügǘri, ába lígirunun lúmari marájüñüga ligía táu, lúnti lan lamárieidun lamúlen túma lun garájüñü lan táu, gadǘgawagun lámuga líbugaña le oúwebei. J^ Lárigiñe, ába joúdin saduséogu aríjei Jesúsu. Jaríñajare saduséogu luágu másaarunbaña lan jiláaña lídaangiñe oúweni lúnya jabágaridun. Ábati jaríñagun lun Jesúsu. r]]Siñá jamútiti áburugüda tídoun jasádaran láu lé buri laríñagubei jagíbugiñe gürígia, weírirügüti janígi láu loúnabagüle joun. Ába jámanichun. Álügüdajani lübǘgürü ásaaruni lídaangiñe oúweni w\gÁbati laríñagun joun. —Le láni César rújumei lun César, le láni Búngiu rújumei lun Búngiu. [Arúfuda jumá ában lídaangiñe seínsu ligía nun. ¿Cá iyáwa lúma íri le bürǘñubei luágu? Jaríñaga lun. —Láni César. Z Ába lasúbudiruni Jesúsu luríban jarítagun, ába laríñagun joun. —¿Ca uágu jabúseera jíchugun sádara nubá? tYaAríñagabá ában cátei woun. ¿buíti lun lafáyeijoún seínsu lun warúeite César ódi mabuídunti? X7Ligía jálügüdünbalin, jaríñaga lun. —Maésturu, subúdi wamúti luágu richá lan le baríñagubei lúma gíñe le barúfudajabei, manúfudetibu gíñe lueí ni ában, ladǘga ni cáta lan luweírigun gürígia bun, áni láu inárüni barúfudajei lémeri Búngiu. cW?Ábati joúnajan gürígia ja ásügürütiña joúngua camá jamuga jarúmatiña lun jaríaajani Jesúsu, lun jaríñagagüdüni cátei le gawáguti gayára lan jíchugun lidúnrun lun jedéregeruni lun gumádimati. 5VcLídan meme óra ligía, ába jálugun jábutigu jafádirigun juríu jáma arúfudajatiña lilúrudun Moisés járügüdüni Jesúsu, ladǘga jasúbudiruni luágu jawáguti lan jémpulu le laríñagubei, madǘgün jamúti ladǘga janúfude jaweí gürígia. Ábati jagúrabajan ámu dan. 6UeFurúmieguarügü le achúgeraguti luágu dǘbü ligía lagǘnrinchaguba, léti uágunti láburuja, labúrechagúbei. Áu dǘbü ligía. Luáguti liseínsuna gumádi qT[Ába laríaguniña Jesúsu, ába laríñagun joun. —¿Cáti lílabei le bürǘñubei tídan Lerérun Búngiu le ñí lubei laríñaga.Lé meja dǘbü le mabúseerun jabeí ábunagutiña,
ligíaali furúmiñeti? JS Liábinme, ábame láfaraguniña ñadágimeintiña jagía jilágubei, ábame líchuguni ichári joun ámu. Dan le jagáambunbalin cátei le, ába jaríñagun. —¡Masúsereda lámuga ítara! *RMÁbati jaságaruni lídaangiñe fulásu ligía, ába jáfaruni jilágubei. Ábati lálügüdajan Jesúsu, laríñaga. —¿Cábati ladǘga labúreme ichári? 'QGDan le jaríjinbalin, ába jaríñagun jámagua. “Niján le lúnbei lerésibiruni alágan, wáfaraali jilágubei, wagía lámuga labúriña sun cátei.” MP ‘Ába laríñagun labúreme ichári lúnguarügü. “¿Cábasán funa nadǘga? Noúnajaali niraǘ le jínsiñebei nun, dánme le jaríjini, fágua inébebei joun.” Ába loúnajani. ]O3 Ábaya loúnajan ábanya, ábaya gíñe jabúleiseiruni, ába jabúguni ñígiñe. Nw Ábayati loúnajan ábanya músu, ába gíñe janábuni, buleísei jameí, oúnaja jameí, míchugunga ni cáta lun. TM! Dan le lachǘlürün lidáani alúbajani, ába loúnajan ában lumúsun anǘgei lufánran, ába jabúleiseiruni ñadágimeintiña músu ligía, ába joúnajani lárigoún, míchugunga ni cáta lun. OL Ába lagúmeserun Jesúsu adímureja joun gürígia, ába labájüdagun ában úraga le gíbebei laníchigu, joun. Niján úraga ligía. —Ñíñein meja ában wügǘri ábunaguti beíbei lichárirugu, lárigiñe, ába lájayajani lichári joun ñadágimeintiña, ába lídin lídoun ámu fulásu luágu sarágu dan. +KOÁbati laríñagun Jesúsu joun. —Maríñagun nubeí gíñe jun ca lan áu ubáfu nadǘgei buri cátei le. Jémpulu jawáguti ñadágimeintiña wuríbatiña nJUÁbati jaríñagun luágu ibídiñe lan joun ca lán meja oúnajabalin Juan abásterágüdaja. &IEÁnjawa aríñaga luágu joúnajan lan wügǘriña, jachámuraguba gürígia dǘbü wawágun, ladǘga choúru jamúti luágu proféta lán meja Juan. 3H_Ába jagúmeserun aríñaga jámagua. —¿Cába waríñaga? Ánjawa aríñaga luágu loúnajan lan Búngiu, laríñagame woun ca lan uágu mafíñerun wabeí lun. eGC¿Ca oúnajabalin Juan abásteragüdaja? ¿Loúnajan Búngiu ódi joúnajan wügǘriña? kFOÁbati laríñagun Jesúsu joun. —Nálügüdáadün gíñe ában cátei, oúnaba jumána. Eába jaríñagun lun. —Aríñagabeí woun ca lan biríchabei lun badǘgüni cátei le. ¿Ca íchugubalin ubáfu le bun? D 7Luágu ában wéyu, dan le témpuluruguñein lubeí Jesúsu arúfudaja joun gürígia, apúrichijei ugánu luáguti asálbaruni, ligía jayábin jábutigu jafádirigun juríu, jáma arúfudajatiña lilúrudun Moisés, jáma wügǘriña weírigutiña lídan jafíñen juríu, C0madáritiña ída lúba lan jadǘgüni ladǘga weíri lan joúrabajoúniwa sun gürígia lun jagáambuni lerérun.bB=/Ságü buri wéyu larúfudajan Jesúsu témpulurugu, añájati jábutigu jafádirigun juríu jáma arúfudajatiña lilúrudun Moisés, jáma gíñe lábutigu fulásu áluaja ída lúba lan jáfaruni jilágubei, JA .Laríñaga joun. —Laríñajare tídan Lerérun Búngiu. “Núban, fulásu le ñí lubei gayára lan jayúmuragun gürígia nun”, ánjein jugúya, barǘjumaaru quei jában jíwerutiña. |@q-Ábati lebélurun Jesúsu témpulurugun, ába laságaruniña ja alúgurajabaña jáma ja agáñijabaña ñi. p?Y,Jagǘnrinchagubei jufúlasun le gumúti, mígirunbaña ni ában dǘbü ligíbuagu dǘbü, jáfarúaba sun jugúya, ladǘga mebéresen jumá láu óra le liábinbei Búngiu asálbaraün. Larúmadagüdünun Jesúsu témpulu \>1+Ligía lachǘlürüba lubeí wéyu buri wuríbati jun, jadǘgame jáganiñu ában baríeru geyégua láu jubúrugute lun siñá lan jáfuridun ñígiñe, ábame jageíndagun júma lídaangiñe sun oúbaü. =*—¡Lun jamúga gunfaráanda jumáni ugúñe luágu áu lan ǘmabei lun ñurúguaü jun, buíti jamúga! Májatün. ~}||){{QzyyRxxnxwwvduu t&ssCriqqpCooRnn_mll,kk6jj&i hghggZfeddHccbxaa4``_r^^ ]\\[VZpYY`XXNWWMVVUUCTSSRQQQ.PPeOOO&NN=MMM4LL_KKKOJJI|HQGFHEEDCC_BCAA@/?>>=H<[<::<88a7s6'544Y33>2e1}10/p..R-,,:+c*|)/()'&&2%i$$j##U"! `j 8QRko 2 1=~PM>ígirabeí le lúnbei bedéweejani ñi ligíbugiñe latárü, ábame bídin aráandara lúma gürígia ligía. Lárigiñemeti, gayáraajalíme bagíribudun luágun latárü íchigei bedéweejan. >=uÍtara líña lubeíti, ánjein banǘga bedéweejan luágun láni Búngiu latárü, báu ñi ába barítaguni luágu níjein lan cátei lídan furúmieguarügü gürígia bubá, *<MWel, naríñajare jun luágu furúmieguarügü lan le agáñiduti lúma gürígia líledi lagúseragüdǘwaba. Le anábuti gürígia líledi lagúseragüdǘbei luweírin-ágei lúrudu, le aríñaguti lun gürígia líledi, “ibídiougua táu”, luáguñein ǘma lun máfiougatin. ;;o‘Agáamba jumáali luágu aríñawagúa lán meja joun binádu jagǘbürigu lun máfarajan jamá, ladǘga furúmieguarügü lan le áfarajati, lagúseragüdǘwaba. p:YNaríñajare jun luágu ánjein lan mabuídun ligáburi joúserun sarágu weíyaasu jaweí arúfudajatiña lilúrudun Moisés, jáma fariséogu, mebélubadün lídoun larúeijan Búngiu siélu. Larúfudajan Jesúsu luágu igáñi 59cLigía, le lubeí íchuguti mebéreseni luágu furúmierügü gumádi lídaangiñe lúrudu, íbini le lan ñǘraütimaabei lídaangiñe, arúfudaja ligía joun gürígia lun jadǘgüni líbe le ladǘgübei, ñǘraüraübei lanügǘniwa yágüta siélu lídan larúeijan Búngiu. Ánjeinti le ñǘdünbei láu sún buri gumádi lídan lúaragun, ítara gíñe larúfudajan, weíribei lanügǘniwa yágüta siélu. ]83Ninárün lubeíti jáu luágu níjeingua rügáali ligía lan siélu lúma uboú, magídarúnwabei ni ában púntu, ni ában létüra lídaangiñe lilúrudun Moisés daríme suséreeli le lúnbei lasúseredun. @7y‘Marítagua jumátia luágu niábiña lan agídarei lilúrudun Moisés, ni le jarúfudajabei profétagu, máma niábiña agídarei, niábiña arúfudei líla le tímatimaati. z6mÍtara jumá gíñe, durúnguagüda jumeí jilámpun jádan gürígia, lun dánme lan jaríjini buíti le jadǘgübei, ábame gíñe jadímurejan buíti luágu Wáguchi Búngiu le siélubei. Larúfudajan Jesúsu luágu lilúrudun Moisés !5;Mebedúnti gíñe ában lámpu lun líchugúniwa tábugiñe ában gáfu, luágu dábula líchugúa lun larúgoungadágüdün jáu sun ja múnadabaña. 45‘Ítara jíña quei lámpu joun lílana uboú le. Ában ubúrugu le luáguti ában wǘbü siñáti larámudagun, furáanguti larijoúniwa. 39 Ába lasígirun Jesúsu aríñaga. —Ítara jíña quei sálu joun lílana uboú le lun jeréderuniña lueí jagádeirun, ánjein leféridira sálu lubásuan, ¿cábagi un ju lan? Úaalime ju lan ni ca un lueídügüya lun lágurúniwa, ábame jadǘgüraguni gürígia. ^25 Gúndaañu jumá, ladǘga jerésibiruba ában oúnwenbun fáyeiti siélu, ítara liñá meja gíñe jeíbaajoúniwa profétagu ja ñǘbinbaña jubáragiñe. Ítara jíña queísi sálu lúma lámpu lun uboú 1 ‘Fuleíseiwatün dan le janábagunün gürígia, eíbaaja jamaǘn, aríñaga jagía sun luwúyeri iyéeni juágu, nueígiñe. 03 ‘Fuleíseiwatün jugúya le asúfurirubei eíbaajoúni luágu lúaragun jibágari, ladǘga jebéluruba lídoun larúeijan Búngiu siélu. /  ‘Fuleíseiwatün jugúya le áfaagubei lun jámalijan sun cátei, ladǘga lagúarubadün Búngiu queísi lirájüñü. ^.5‘Fuleíseiwatün jugúya le jarúmabei anígi, ladǘga jaríjubei Búngiu. i-K‘Fuleíseiwatün jugúya le gudémejabubei, ladǘga gudémebadün gíñe lun Búngiu. ,‘Fuleíseiwatün jugúya le weíribei jabúseerun lúaradagun jabágaridun, ladǘga líderagubadün Búngiu lun jadǘgüni. +‘Fuleíseiwatün jugúya le ǘnabugubei, ladǘga jerésibirubei le uágubei laríñaga Búngiu luágu líchugubei lan jun. a*;‘Fuleíseiwatün jugúya le jírubei, ladǘga líchuguba Búngiu gurásu jun. U)#—Fuleíseiwatün jugúya le asúbudirubalin luágu mégei jumáni lídejan Búngiu lun jadǘgüni le labúseerubei, ladǘga méreengunbei jun lun jebélurun lídoun larúeijan Búngiu siélu. 3(aába lagúmeserun arúfudaja joun ítara. 0' [Dan le laríjinbaliña Jesúsu sun gürígia jagía, ába laweínrun luágun ában wǘbü, ába lañúurun ñi. Ábati joúndaragun láni disípulugu geyégua láu, a&;Sarágu jáña gürígia afálaruti Galiléagiñe, lídaangiñé buri fulásu Decápolisna, Jerusaléngiñe, loúbawagugiñe Judéa, lúma lueígiñe oúbaü le ñígiñe lubeí laboúcha wéyu libíti Jordán.%Ába lagaambúniwa luágu Jesúsu lídan sun Síria, ába janǘgüniña sun ja asúfurirubaña láu ámuñegueinarügü sándi, igárigu, ja gawágubaña lagǘbüri espíritu, ja goúwejadibaña, jáma ja derégüdaaña úgubu, ába lareídaguagüdüniña. $Ábajei leíbuguni Jesúsu sun Galiléa arúfudajeina tídan buri jalígilisin juríu to lídaanboun ságü fulásu. Ábaja lapúrichijani ugánu buíti luágu larúeijan Búngiu, areídaguagüda ligía sun luwúyeri sándi le jawáguti gürígia. #lídan óra ligía ába jígirunun ugúnein, ígira jáguchi, ába joúdin lúma Jesúsu. Larúfudajan Jesúsu joun sarágu gürígia {"oLubáruaguoun mémeraü Jesúsu, ábaya laríjin bián gamúlenuguátiña, Jacóbo lúma Juan, lirájüñü Zebedéo. Tídaañanu ában ugúnein lúma jáguchi arámadajoun jasénin. Ába lagúarun Jesúsu joun lun lánime disípulugu, M!Furése furése ába jígirunun jasénin, ába joúdin lúma.  Ábati laríñagun Jesúsu joun. —Falá jumana, ábame mesénijanjadün lan úduraü, anáajarügaadünme gürígia nun lun nánigume. ^5Eíbugeina líña Jesúsu láru láru dúna Galiléa, ligía laríjin bián gamúlenuguátiña, ában jádaangiñe, Simón le méme gíribei Pédro, le ában, Andrés. Esénijani jabágaribei, jáguruñati. eCLúmagiñe dan ligía, ába lagúmeserun Jesúsu apúrichija ñi ítara. —Sáansi jumeí jigáburi, ladǘga yaráfaali larúeijan Búngiu. Lagúarun Jesúsu joun gádürü esénijatiña lun lánime disípulugu ;oJugúya lé meja lídaanbei lubúriga aríjaadün ában oúnwenbun larúgounga,
jugúya lé meja lídaanbei lamúñounga le lánina oúweni,
jarúgoungagüdawaali jáu. V%Lageíra Zabulón lúma Neftalí,
lídan ǘma lubádu barána, lueígiñe oúbaü le ñígiñe lubeí láfuara wéyu libíti Jordán,Galiléa le ñí lubei jagánawa ja mámabaña juríu. mSLasúseredunbei sun le lun lagúnfulirun le labǘrüjabeí meja Isaías, lé meja proféta.  Merédeti Nazarét, ába lídin agánawa Capernaúm, ában fulásu le lárubei dúna lídan jageíra rása le Zabulón lúma Neftalí. uc Dan le lagáambunbei Jesúsu luágu níjein lan Juan furísunrugu, ába lídin lárigoún Galiléoun. } Ábati ladísedun Máfia lueí, ába jayábin ánjeligu esériwidei. Lagúmeseruni Jesúsu luwádigimari, Galiléa G Ábati laríñagun Jesúsu lun. —¡Beíba nueí, Máfia! ladǘga taríñajare Lerérun Búngiu. “Lúnrügüba Babúreme Búngiu bájuduragua, lúnrügüba gíñe besériwida.” S ába laríñagun lun. —Níchugubei sun le bun ánjabu ájuduragua nun. 1Ába lanǘgüni Máfia Jesúsu luágun ában wǘbü íñuti, ába larúfuduni sun arúeijani le uboúagubei lun, lúma buri luweírigun, xiÁba loúnabuni Jesúsu. —Aríñagatu gíñe Lerérun Búngiu. “Moúchaguabeí Babúreme Búngiu.” 7ába laríñagun lun. —Ánjein liraǘ bubei Búngiu, chubába yágiñe lun ǘnabun, ladǘga taríñajare Lerérun Búngiu.Laríñaguba Búngiu joun láni ánjeligu lun joúnigirunibu.Janǘgübadibu jájaburugu lun machúgeragun lan bugúdi luágu dǘbü. Ábati lanǘgüni Máfia Jesúsu Jerusaléoun, ubúrugu le sándubei joun juríu, ába laweínragüdüni tábulugun témpulu, @yÁba loúnabun Jesúsu. —Taríñajare Lerérun Búngiu. “Mámarügübei táu fein labágarida gürígia, labágariduba gíñe láu sun dimúrei le laríñagubei Búngiu.” -Ábati liábin Máfia lubádun, ába laríñagun lun lun loúchaguni. —Ánjein liraǘ bubei Búngiu, salíguagüdabeí dǘbü le feínme. taLárigiñe leréderun Jesúsu bián-wein wéyu lúma bián-wein áriebu meíginga, ába lalámachun. g IÁba lanǘgüni Sífiri Sándu Jesúsu lídoun fulásu mageírawati lun loúchaguni Máfia.  Ába lagaambún ába umálali siélugiñe le aríñagubei. —Niraǘ le jínsiñebei nun le, le áubei oúnwenbun lan nugúndan.E lárigiñe labásterun Jesúsu, ába láfuridun dúnarugugiñe. Sódini ába lánjunrenchagun siélu, ába laríjini Jesúsu Sífiri Sándu larárirun camá ában únjun liábin luágun.  7Ába laríñagun Jesúsu lun. —Ítara lúba guetó, ladǘga lúnti wadǘgüni le lubeíbei Búngiu. Ába labásteragüdüni Juan Jesúsu, 5 cMájati yebéti Juan labásteragüdüni, ába laríñagun lun Jesúsu. —Nugúya lúnbei babásteragüdünina, ¿amǘrü lubeí ñǘbin nun lun nabásteragüdünibu?  ' Dan le liábin Jesúsu Galiléagiñe, ába lachǘlürün luágun dúna le gíribei Jordán le ñí lubei Juan lun labásteragüdüni. } Nújeinjaru lichóbulin lújaburugu, larúmadagüdübei türígu, ábame lanúadiruni lídaangiñe sagádi mábeijali. Ábame lareíduni türígu, ábame láguduni sagádi le mábeijali lídan wátu geméti le méñeguchadibei. Labásterun Jesúsu I  Áu, láu dúna nabásteragüdaün, arúfudei luágu sáansi jumáali lan ligáburi joúserun, ánjeinti le lúnbei liábin nárigi, labásteragüdübadün láu Sífiri Sándu, áni lafáyeiragüdübadün luágu figoú queísi láu wátu geméti. Gabáfuti nueí darí lun madǘna nan ni lun narágachunun ligeídin. c? Madíseeli lagúnfulirun le laríñagubei Búngiu, luágu yaráfaali lan lidáani abeichúni luágu figoú, aráanseeru jaráwa lun lánchuajoún wéwe, áni sun wéwe le mabuídunti lin, chaǘnwati, ába lagudún. S Mapántajan jugúyame, aríñaga jídaangua. “Linébaanfaangu Abrahám wagía”, ladǘga naríñajare jun luágu gayára lan ladǘgün Búngiu linébaanfaangu Abrahám lídaangiñe dǘbü le. eCOúsera jumá buídu, arijúa lámuga furáangu luágu sáansigua lan ligáburi joúserun. =sDan le laríjin Juan luágu sarágu jáña lan gürígia lídaangiñetiña jadámurin fariséogu jáma saduséogu ñǘbintiña lun jabásterun, ába laríñagun joun. —¡Jarásan jéwe jugúya le! ¿Ca awísarubadün lun janúrajan lueí lanárime afáyeiragülei luágu figoú le lúnbei liábin? lQdántija le jagúfeseruni jafígoun, ába labásteragüdüniña lídan dúna le gíribei Jordán. {Ábaja jayábin ubúrugugiñe Jerusalén, lúma Judéagiñe, lúma lubádugiñe dúna Jordán agáambei lapúrichijan, #Lanáangun Juan, láutu lúra caméyu, liábin lagǘrüga liránaagua, guéru, chigángaru leígubaña lúma síruudu le áraabuna. #Juan le, ligía le uágubei meja labǘrüja proféta Isaías ítara.Agaambúati lumálali ában gürígia agúaraja lídan fulásu mageírawati ítara.“Aráanse jumoún janígi lubá liábin Wabúreme,
queísi ladárarúniwa ǘma surúti.” w~gába laríñagun lídan lapúrichijan. —Sáansi jumeí joúserun, ladǘga yaráfaali larúeijan Búngiu. w} iLídoun dan ligía, ába liábin Juan le abásteragüdajabei apúrichija lídan fulásu mageírawati, Judéa, d|ALachǘlürün ñi, ába lídin agánawa lídan fulásu le gíribei Nazarét, le lumúanrugubei Galiléa. Lasúseredunbei sun cátei le lun lagúnfulirun le jaríñagubei profétagu luágu Nazarétna lan Jesúsu.U{#Dan le lasúbudiruni José luágu Arqueláo lan agúmadijabei Judéa lewéñegua Heródes le lúguchi, ába lanúfudedun lídin ñíjin, ába laríñawagúniwa lun lídan uwénedi lun lídin Galiléoun. jzMÁba lásaarun José, ába lanǘgüni irájü táu sun lúguchu jageíroun Israelítagu. *yM—Sarába, barǘbei irájü le táu sun lúguchu, giríbu jumá jageíroun Israelítagu ladǘga jilágua ja abúseerubaña meja jáfaruni irájü le. x)Lárigiñe loúnwen Heródes, ába liábin ába láni Búngiu ánjeli lun José lídan luwénedi yágüta Ejípto, ába laríñagun lun. Yw+Agaambúati lagúarajan ában umálali Ramá láu oúnwenbun igárigu,
umálali ligía tumálali Raquél, to ayájuboun járigi tirájüñü,
mabúseeruntu lun támalijoún ladǘga jilágua jamá. RvÍtara líña lagúnfulirun le labǘrüjabei proféta Jeremías. Hu Dan le ladáriragun Heródes lúngua luágu yéegua jamá lan chu táu, ába lagáñidun, ába loúnajan áfaraguaña sun irájüñü ja biáma tíña irúmu jáu lun ǘnabun, ja aganoúbaña Belén lúma sun fulásu geyégua láu, según dan le jaríñagubei chu táu luágu lagǘriajoúniwa irájü ligía. jtMÁba jeréderun ñi darí loúnwen Heródes. Lasúseredunbei sun le lun lagúnfulirun le laríñagubei Búngiu liyúmulugugiñe proféta. “Sagá numuti Niraǘ Ejíptogiñe.” Láfaraguágüdüniña Heródes irájüñü swÁbati lásaarun José, ába lanǘgüni irájü táu sun lúguchu áriebu ligía, ába lídin jáu Ejíptoun. Ur# Lárigiñe joúdin chu táu jagía, ába larúfudagun ába láni Búngiu ánjeli lúngua lun José lídan luwénedi, ába laríñagun lun. —Sarába, barǘbei irájü le táu sun lúguchu, anúrabá Ejíptoun, ábame beréderun ñi daríme nawísarunibu, ladǘga láluajaali Heródes irájü le lun láfaruni jilágubei. =qs Lárigiñe, ába jawísarúniwa lídan jawénedi lun magíribudun jamá ñígiñe lubeí Heródes, ába jagíribudun jageíroun lídaangiñe ámu ǘma. Anúrajani lun Ejíptoun p Dánti le jebélurun tídoun múna, ába jaríjini irájü le túma lúguchu to María. Ábati jájuduragun, ába jabúluchagun lun. Ába jánjunrenchunun jagáfun, ába jedéweejan gólu lúma cupáli jémeti lun, lúma ában luwúyeri árani gífiti. Po Dan le jaríjinun chu táu ja warúguma, ába jagúndaaragun sarágu. inK Lárigiñe jagáambuni chu táu lerérun urúei, ába joúdin. Warúguma bugáti to jaríjuboun le ñígiñe lubeí láfuara wéyu, ába tídin jabá jabá, darí taráramun loúgiñe fulásu le ñí lubei irájü le. ;moÁbati loúnajaniña Belén, laríñaga joun. —Jeíba, ábame jáluajani irájü le buídu, dánme le darí jumaali, jawísaraname, ñǘdün námuga gíñe ájuduragua lun. l3Ábati lagúarun Heródes joun chu táu arámudaguarügü, ába lálügüdüniña luágutima dan le tarúfudaguagüle warúguma túngua joun. kAmǘrü Belén, lumúanruguna Judéa,
amǘrü ában lídaangiñe ubúrugu weírigutimaati lídan múa le, láu sun biñǘraü,
ladǘga láfuriduba ában ábuti bídaangiñe
le lúnbei loúnigiruniña numútuniña ja Israelítagu. |jqÁba jaríñagun lun. —Belén, le lumúanrugubei Judéa, ladǘga ítara líña labǘrüdüni proféta. \i1Ábati lagúarun joun sun jábutigu fádirigu lídan jafíñen juríu, jáma ja arúfudajabalin lilúrudun Moisés joun gürígia, ába lálügüdaguniña jalíabei lan libíti fulásu lagǘriajoúa Crístu. uhcDan le lagáambuni urúei Heródes cátei le, ába medéraguagüdünjaali lan, jáu sun Jerusalénna. 8giÁba jálügüdajan. —¿Jageísan jarúeite juríu le agǘriajoúbei? Aríja wamáaru luwáruguman le ñígiñe lubeí láfuara wéyu, wayábiñati lun wájuduragun lun. f +Lídan fulásu le gíribei Belén, lumúanrugu Judéa, ñi lagǘriajoúa Jesúsu dán meja le Heródes lan urúeibei lídan jageíra juríu. Ábati jachǘlürün fiú wügǘriña chu táu ubúrugun Jerusalén lueígiñe oúbaü le ñígiñe lubeí laboúcha wéyu. }e umasúbudirúngaloún queísi wǘri darí tagǘriajani furúmiñeti tiraǘ, ába líchuguni líri Jesúsu.&d GDan le lagágudunbei José lídaangiñe uwénedi ligía, ába ladǘgüni le lubeíbei ánjeli ligía lun, ába lerésibirunun María queísi lúmari, c Tadágeinaduba ában irájü, ábame tagáraüdun ában irájü, Emanuél, ligíaba líri, líla íri ligía, “Búngiu wáma”. b Lasúseredunbei sun cátei le lun lagúnfulirun dimúrei le laríñagubei Wabúreme Búngiu liyúmulugugiñe proféta. a 5Tagáraüduba ában irájü, ábame bíchuguni líri Jesúsu. Ítara lúba líri ladǘga lasálbarubaña lan lumútuniña lídaangiñe jafígoun. P` Dan le niján lubeí arítagua luágu cátei le, ligía larúfudagun ában láni Wabúreme Búngiu ánjeli lúngua lun lídan luwénedi, ába laríñagun lun. —José, ladǘgawagun Davíd, manúfudebá lun berésibirunun María queísi búmari, ladǘga irájü le lúnbei tagáraüduni, lúmagiñe Sífiri Sándu liábin. 1_ ]Quei ában lubeí wügǘri buídu tigáburi José le tadári, májati lasúbudirúniwa le asúseredubei tun María, busénrügüti lígirunun, míchugunga tidúnrun. '^ IÍtara líña ligáburi lagǘriajoún Jesucrístu. María to lúguchu, gadáraduñoun lúma José lun tamárieidun lúma, lubáragiñeti jaganoún jámagua, lubáragiñe lasúbudirunun quei wǘri, ába tadáriragun túngua láu dagáñu tíña lan láu lubáfu Sífiri Sándu. ] Catoúrusuñanu lubeíti linébaanfaangu Jesúsu lúmagiñe Abrahám lúmoun Davíd, catoúrusu lúmagiñe Davíd lúmoun janáanwagúniwa Israelítagu Babilónioun, catoúrusu lúmagiñe dan ligía lúmoun lagǘriajoún Crístu. Lagǘriajoún Crístu f\ GJacób lúguchi José le túmari María, tugúyati lúguchuboun Jesúsu le gíribei Crístu. U[ %Eliúd lúguchi Eleázar, Eleázar lúguchi Matán, Matán lúguchi Jacób, PZ Azór lúguchi Sadóc, Sadóc lúguchi Aquím, Aquím lúguchi Eliúd, ZY / Zorobabél lúguchi Abiúd, Abiúd lúguchi Eliaquím, Eliaquím lúguchi Azór, ]X 5 Lárigiñe le, Jeconías lúguchibei Salatiél, Salatiél lúguchi Zorobabél, xW k Josías lúguchi Jeconías jáu lamúlenu lídan dan le janáanwagunbei Israelítagu adáürawagua Babilónia. WV ) Ezequías lúguchi Manasés, Manasés lúguchi Amón, Amón lúguchi Josías, RU  Uzías lúguchi Jótam, Jótam lúguchi Ácaz, Ácaz lúguchi Ezequías, ST !Ása lúguchi Josafát, Josafát lúguchi Jorám, Jorám lúguchi Uzías, [S 1Salomón lúguchibei Roboám, Roboám lúguchi Abías, Abías lúguchi Ása, yR mIsaí lúguchi urúei Davíd, urúei Davíd túma tó meja lúmari Urías, jagía lagǘbürigubaña Salomón. jQ OSalmón lúguchi Booz, Raháb lúguchu, Booz lúguchi Óbed, Rut lúguchu, Óbed lúguchi Isaí, YP -Arám lúguchi Aminadáb, Aminadáb lúguchi Naasón, Naasón lúguchi Salmón, tO cJudá lúguchi Fáres lúma Zára, Támar tugúya jáguchu, Fáres lúguchi Esróm, Esróm lúguchi Arám, iN MAbrahám lúguchibei Isáac, Isáac lúguchi Jacób, Jacób lúguchi Judá jáu lamúlenu, oM [Niján jíri linébaanfaangu Jesucrístu le jádaangiñebei meja ladǘgawagun Davíd lúma Abrahám. TL!5Súnwandánti témpulurugúñanu lan íchiga uweíriguni lun Búngiu.jKM4Lárigiñe jájuduragun lun, ába jagíribudun járigoún ubúrugun Jerusalén, ¡ma jagúndan! WJ'3Dánti labíniruniña, ába lamúdeirun jaweí, ába lanügǘniwa siélun. I+2Ábati lanǘgüniña Jesúsu boúgudin lueí ubúrugu chülǘ Betánia, ába liñúruni lújabu, ába ln ferúdunawa laabíniruniña. jHM1Noúnajabei Sífiri Sándu, le uágubei laríñaga Núguchi Búngiu jun, ítara líña lubeíti, reídei jumá ya ubúrugu Jerusalén daríme jerésibiruni ubáfu lúmagiñe Búngiu le siélubei. Lamúdeirun Jesúsu siélun 4Gc0Jugúya geféentün luágu buri cátei le. NF/lúnti lan gíñe lapúrichijoún lídan líri joun sun gürígia uboúagu lun jasáansiruni joúserun lun ferúdunawa lan jafígoun, lagúmeseruña apúrichijani ligía ubúrugugiñe Jerusalén. 6Ee.ába laríñagun joun. —Bürǘwañu líña luágu lúnti lan loúnwen Crístu, ába lánme lásaarun lídaangiñe oúweni lúnya labágaridun luágu lǘrüwan wéyu, FD-Ábati gunfaráandagüda lánun Lerérun Búngiu joun, 'CG,Lárigiñe, ába laríñagun joun. —Le asúseredubei nun, ligía lé meja uágubei naríñaga jun dán meja le júmagidina, luágu lagúnfulirúaba lan sun le bürǘwañubei nuágu tídan lilíburun Moisés, tídan jalíburun profétagu, lúma tídan líburu to gíriboun Sálmos. DB+ába lanǘgüni, ába leígini jagíbugiñe sun jagía. LA*Ába jíchugun murúsun úduraü sǘti lun lúma síruudu, &@E)Queíti mafíñen mémegiña lan ladǘga ugúndani lúma luweírin anígi le jawágubei, ába laríñagun Jesúsu joun. —¿Níjeinsan eígini júma ya? T?!(Dan laríñaguni líra, ába larúfuduni lújabu lúma lugúdi joun. |>q'Aríja jumeí nújabu lúma nugúdi, áu méme le. Gurújumana, pántu, mágürügüti, mábu ligía, anáti áu. =&Ába laríñagun Jesúsu joun. —¿Ca uágu tájüchüra janígi? ¿Ca uágu níjein lubeí liloúguan afíñeni le tídan janígi? l<Q%Ába tájüchürün janígi láu sarágu anúfudei, jarítagun luágu pántu lan jaríjubei. ;3$Ñígiña adímureja luágu buri cátei le, ligía lasáliragun Jesúsu jamídaangua, ába labúsurun joun, aríñageina. —Ñurúguaü jun. b:=#Ábati jabájüdaguni bián wügǘriña jagía le asúseredubei joun luágu ǘma, lúma luágu jasúbudiruni luágu Jesúsu lan dan le lagúbachagúnbarun fein. Larúfudagun Jesúsu lúngua joun disípulugu .9U"Ába jaríñagun ja oúndaraguñubaña ñi joun. —Inárüni luágu saráali lan Wabúreme Jesúsu lídaangiñe oúweni lúnya labágaridun, aríja láali Simón. D8!Ábati magúrabajaanjaña lan, ába járügüdün ǘma lun jagíribudun ubúrugun Jerusalén le ñí lubei jadáriraña únsu apóstolugu oúndaragu jáma gíñe jíbiri lánigu. 57c Ábati jaríñagun jámagua. —¿Ma sandítiwa tásüdün wanígi le wagúndan dan le adímurejeina lubeí woun luágu ǘma, aríñagaleí tíla Lerérun Búngiu woun? ~6uLídan óra ligía, ába léfegechun jágu, ába jasúbudiruni luágu Jesúsu lan, ába lagúmuchagun jagíbugiñe. *5MDánti le ñurújali jáma luágu dábula, ába lanǘgünun fein lújaburugu, ába leteíngiruni Búngiu tuágu, ába lagúbachagunun, ába líchugunun joun. 64eÁba jéredun luágu lun leréderun jáma, jaríñaga lun. —Reídeibá wáma, ladǘga ladáruduña áni gúñemémeeli. Ábati lebélurun Jesúsu lun leréderun jáma. 3Dan le jachǘlürün lídoun fulásu le ñíjinbaña lubeí, ába ladǘgün Jesúsu camá jamuga lasígiraali leíbugun. <2qÁbati lagúmeserun afúnraanguágüdei sun le taríñagubei Lerérun Búngiu luágu joun, lagúmesera túmagiñe buri lilíburun Moisés túmoun sun jalíburun profétagu. o1W¿Ma funági lúnti meja lasúfuriruni Crístu sun cátei le lubáragiñe lerésibiruni luweírigun? %0CÁbati laríñagun Jesúsu joun. —¡Loúguati gíñe gunfaráanda jumá, lǘti gíñe lubá jafíñerun luágu lé meja jaríñagubei profétagu! /'Ába joúdin jádaangiñe wíbirigu aríjei umúajaü, ába jadáriruni ítara quei jaríñaguni würíña jagía, maríjin jamúti Jesúsu. #.?queíti madári jamáni lúgubu ñi, ába jayábin abájüdagua woun luágu aríja jamá ánjeligu ñi, aríñaga jamá joun luágu wínwan lan Jesúsu. -Láu sun líra, weírigüda jamáali jádaangiñe würíña ja wámabaña wanígi láu joúdin luágun umúajaü lubá buga larúgan, ,Rúwamutí yebe wafíñen luágu ligíaba lan eséfurei linásiñun Israél. Ǘrüwa wéyu guetó lueígiñe lasúseredun cátei le. +Ábati jedéregeruni jábutigu wafádiriñegu jáma walúrudungu lun siádiwa lan lun oúweni lúma lun ládarawagún luágu gurúwa. z*mÁbati laríñagun joun. —¿Cági asúseredubei? Jaríñaga lun. —Luáguti Jesúsu le Nazarétna, ában meja proféta láu ubáfu luágu le ladǘgübei lúma luágu lerérun ligíbugiñe Búngiu lúma jagíbugiñe sun gürígia. )/Ába jaráramagun láu íruni jagíbuagu, ába loúnabun ában jádaangiñe, gíriti Cleofás, ába laríñagun. —Sun gürígia subúdi jamúti le asúseredubei Jerusalén lídoun buri wéyu le. ¿Amǘrü rügǘñein jádaangiñe ja ñíbaña ibídiñejabu lun? ^(5Ábati laríñagun joun. —¿Cásan le uágubei jadímureja, sun eíbugeina jumá? N'Láu sun aríja jamáni, siñáti jasúbudiruni luágu Jesúsu lan. m&SSúnti adímurejeina jamá, ába layárafadun Jesúsu joun, ába lagúmeserun eíbuga úara jáma. I% adímurejeina jáña luágu sun cátei lé buri asúseredubei. 5$c Luágu méme wéyu ligía, joúdiña biáma jádaangiñe lánigu Jesúsu lídoun ában liraǘraü fulásu gíriti Emaús, ǘrüwa óra eíbuguni Jerusaléngiñe, #} Ába láfuridun Pédro, ába lídin eíbaagueina luágun umúajaü, dan le laríjinbei lurágeirugun, gamísa rügǘñoun ñi, úaali úgubu. Ába lídin lúbiñoun láu luweírin anígi láu cátei le laríjubei. Luágu ǘma lun Emaúsun ~"u Dan le jaríñagunbalin buri cátei le joun apóstolugu, ába janǘgüni quei lílülün áu, mafíñetiña joun. ! Ja anǘgübalin ugánu le joun apóstolugu, María Magdaléna, Juána, María to lúguchu Jacóbo, jáma ja jíbiri würíña. $ A Lárigiñeti jagíribudun umúajaürugúgiñe, ába jabájüdaguni sun cátei le asúseredubei joun únsu apóstolugu lúma joun jíbiri lánigu Jesúsu. KÁbati jarítagun luágu dimúrei le laríñagubei Jesúsu. %Cluágu ledéregerúaba lan jájaburugun gafígountiña, ábame jádaraguni luágu gurúwa, ábame lásaarun lídaangiñe oúweni luágu lǘrüwan wéyu. SÚati ya, saráali lídaangiñe oúweni. Jarítagua jumá luágu lé meja laríñagubei jun dan le Galiléañein lán meja, luágu le lúnbei lasúseredun lun, ligía le Wügǘri Garaǘwarügüti, /WQueíti jélemuchun láu jagíbu ǘnabun, buin láu anúfudei, ába jaríñagun wügǘriña jagía joun. —¿Ca uágu jáluajei le wínwanbei jádan jiláaña?  Súnti añája lan ñi arítagua jageí lánfuna, ligía jaríjin bián wügǘriña rára jarúgabu táu anáanguni mirítu. c?Ába jebélurun lídoun umúajaü ligía, madári jamúti lúgubu Wabúreme Jesúsu ñi. ]3Dan le jachǘlürünbei, mámaali lídan lubára dǘbü le lidaǘ umúajaü.  Wéyu dimáasu, ába jagíribudun würíña luágun umúajaü, bináafingua, barǘina jameí ibíñei le jaráanserubei jámagua. N8Dan le jagíribudunbei jábiñoun, ába jaráanseruni ibíñei buri le íchugúbei jawágu jiláaña, ábati jeméraagun lídan wéyu le eméraaguagülei quei laríñaguni lilúrudun Moisés.Q7Ába jafálaruni würíña já meja ñǘbinbaña lúma Jesúsu Galiléagiñe José, aríja jameí umúajaü, aríja jameí buídu ída líña lan líchugún lúgubu Jesúsu lídoun umúajaü. |q6Wándaradi wéyu ligía, luwéyuri aráansejani lubá luwéyuri eméraaguni joun juríu, áni agúñeeli gumése. V%5Lárigiñe laráriragüdüni lueígiñe gurúwa, ába loúburaguni táu ában gamísa, ába lácharuni lídoun ában umúajaü achigíti luágu ában dǘbü le ñí lubei úagili lan ni ában abunúti. R4Ábati lídin lúmoun Piláto, ába lamúriajani lúgubu Jesúsu lúma.  3Agúrabañu líñein larúeijan Búngiu, magúndaanti lubeíti láu cátei le ladǘgübei líñun-ágei lúrudu láu Jesúsu. ve2Ñíñein ában wügǘri gíriti José, lídaangiñeti fulásu le gíribei Arimatéa, le jafúlasun juríu. Buíti ligáburi wügǘri ligía, richáguati ligíbugiñe Búngiu, lídaañein líñun-ágei lúrudu le jáni juríu. +O1Ánjaña sun lumádagu Jesúsu jáma giñe würíña ja ñǘbinbaña úara lúma Galiléagiñe, ába jeréderun díse aríjei buri cátei le. Labunún Jesúsu 0Sun gürígia ja ñíbaña, ja aríjubalin le asúseredubei, ába joúdin ñígiñe, áfarajeina jameí janíguagu, le jagárigu. 4a/Dan le laríjinbalin jábuti súdaara Rómana le asúseredubei, ába ladímurejan weírigu luágu Búngiu, laríñaga. —Inárüni, madúnrunti buga wügǘri le.   .Ábati lagúaragun Jesúsu ítara. —Núguchi, deréga numútu nuwáni bújaburugun. Quei laríñagun ítara, ába loúnwen. [ /-Ába labúrigadun wéyu, ába tajeíridagun tubélun témpulu tamídan túmagua. e C,Amídirugu, ába labúrigadun sun fulásu darí ladaǘnrün ǘrüwa rábounwéyu. x i+Laríñaga Jesúsu lun. —Ninárün báu luágu númabadibu lan siélu, ugúñe méme. Loúnwen Jesúsu f E*Ábati laríñagun. —Jesúsu, barítaguame nuágu dánme le lagúmeserun barúeijan. #)Wagía, garíchatiwa lun wasúfurirun ladǘga wafáyeijaña luágu wadǘga, ánjeinti wügǘri le, madǘgünti ni cáta wuríbati. 1(Ába ladeínjan le ában lun loúba, laríñaga lun. —¿Manúfudetibusan lueí Búngiu, bugúya le lábugiñebei ában meme súfuri lúma? B}'Ába lanábuni ában jádaangiñe wuríbatiña ja dáwagubaña luágu gurúwa ñi Jesúsu, laríñaga. —Ánjein bugúya lubeí Crístubei, sálbaguabá búngua, sálba báwame. yk&Ñíñeinti ában abǘrüjoúni loúgiñe lichǘgü, laríñajare ñi. “Niján Jarúeite Juríu.” Y+%jaríñaga buri lun. —Ánjein Jarúeite bubeí juríu, sálbaguabá búngua. ta$Éjerajatiña gíñe súdaara láu, láu jayárafadun íchiga tagǘbüri diweín lun lun látunun, {#Ñíñanu gürígia aríagua, ñíñanu gíñe lúrudugu jéjerajaña láu, jaríñaga. —Sálbati ámu, sálbagualá gíñeti lúngua, ánjein inárüni lubeí luágu ligía lan Crístubei le lanúadirubei Búngiu lun lasálbaruniña gürígia. "Dánti le añája lan ádaraguei Jesúsu luágu gurúwa, ába laríñagun. —Núguchi, ferúduna báña ladǘga ibídiñeti joun ca lan jadǘgübei. Ába jájurerun súdaara ubúnuruni lun jaríjin cába lan un jádaangiñe terédera lanáangun Jesúsu. hI!Dan le jachǘlürünbei lídoun fulásu le gíribei Lufúlasun Lábu Ichǘgü, ába jádaraguni Jesúsu luágu gurúwa jáma gíñe biáma wuríbatiña jagía, ában lueígiñe loúnwenren, ában lueígiñe lubáüna. [/ Barǘtiña gíñe biáma gadúnruntiña lun jafarún úara lúma Jesúsu. ~~r}}k|}{tzyuxx6ww(vkuu/tt-srqq p>oo0nllbkjIiChhggpfffe?dcbbda`` _^]\L[>7=;:9877m65443g21000 /..,+++)((f'&&6%%,$]$#5! z+!&_@Wie= ^ Y u W7 1k[ Ánjaünti merésibirun jamá, mája jagía jagáambunün, ábame jáfuridun tídaangiñe múna tugúya o lídaangiñe lan fulásu ligía, ábame jáfuruduni calíqui lueígiñe jugúdi lun jarúfuduni luágu mabuídun lan jagáburi gürígia jagía, ígira jumáña quei jadáriragun joúngua. 5jc Ánjaün jerésibira tílana múna tugúya, ígira jumeí jabúsurun jáma, ánjaün merésibirun jamá, giríbugüda jumeí busúguaü ligía lun úa lan magádiei joun. |iq Dánme jebélurun tídoun ában múna, ábame jabúsurun, ayúmuragueina magádiei jawágu tílana múna tugúya. Uh# ‘Dánme le jachǘlürün lídoun ában ubúrugu o ában lan liraǘraü fulásu, ábame jálugun gürígia ja ánjatiña lun jerésibirunün ñi, ábame jeréderun jáma jábiñe darí jídin. Lg manǘgün jugúyame lágei ni cáta. Ábanrügütá simísi janǘga, manǘgün jugúyame sabádu ni bádun, ladǘga le ñadágimeinbei garíchati lun leígin lídaangiñe luwádigimari. *fO ‘Manǘga jumá seínsu, e Areídaguagüda jumáña ja gawágutiña gumeín luágu jára, jáma ja gawágutiña ámu luwúyeri sándi, sarágüda jumá jiláaña, sagá jumaña espíritugu wuríbatiña. Mafáyeijántün lun jibíjini ubáfu le, magúburaja jumá gíñe luágu. Kd Jeíba, apúrichijeina luágu yaráfaali lan larúeijan Búngiu. Jc  jabǘgürülá gürígia féridijaña ja Israelítagu jídin. Ob Dan loúnajabaliña Jesúsu dúusu ja apúrichija, ába laríñagun joun ítara. —Mídin jumá le ñí jamuti ja mámabaña juríu, mebélu jugúyame lídoun buri fulásu le láni Samária, -aS Simón—ában meja wügǘri áfaaguti lun jawáanserun juríu, lúma Júdas Iscarióte, le alúgurubalin Jesúsu. Loúnajaniña Jesúsu disípulugu apúrichija #`? Felípe, Bartolomé, Tomás, núma, áu Matéo le agúburajabeí meja liseínsuna gumádi, Jacóbo le liraǘ Álfeo, Lébeo, le méme gíribei Tadéo, B_} Niján jíri dúusu láni Jesúsu disípulugu jagía. Furúmiñeti, Simón le méme gíribei Pédro, lúma Andrés le lamúlen, Jacóbo lúma Juan le lamúlen—lirájüñü Zebedéo, `^ ; Ába lagúarun Jesúsu joun dúusu láni disípulugu, ába líchugun ubáfu joun lun gayára lan jaságajan espíritugu wuríbatiña jaweí gürígia lúma lun jareídaguagüdün sun luwúyeri sándi lúma gáriti. y]k &Lúnti lubeíti jamúriajan lúma Labúreme nádü lun loúnajan ñadágimeintiña lun japúrichijan joun.t\a %Ába laríñagun joun láni disípulugu jabǘgürü gürígia jagía. —Sarágu jáña gürígia buséntiña jagáambuni ugánu luáguti asálbaruni, ítara jáña quei nádü lun lalúbajoún, áni loúguatiña ñadágimeintiña. [ $Dan laríjiniña gürígia, ába jagúdemedagun lun, ladǘga nidíjeri jamá, magúraasun jagía, camá mudún ja moúniritiña. [Z/ #Eíbuga lumúti meja Jesúsu sun fulásu arúfudajeina tídan jalígilisin juríu, apúrichijei ugánu buíti luáguti arúeijani le lánina siélu, areídaguagüdeina sun luwúyeri sándi lúma gáriti. VY% "Jaríñagaídan sun fulásu geyégua ti fariséogu luágu láu lan lubáfu Máfia le jábuti espíritugu wuríbatiña laságaja Jesúsu espíritugu wuríbatiña. Lugúdemejabu Jesúsu joun gürígia jXM !Lárigiñe laságaruni Jesúsu espíritu wuríbati ligía lueí meréngaditi ligía, ába lagúmeserun adímureja. Ába laweíridun janígi gürígia, ába jaríñagun. —Maríjiñajágidiwa líbe le jageíra Israelítagu. 1W[ Dan le áfurideina jamá, ligía jayábin fiú gürígia láu ában wügǘri meréngaditi, gawáguti ában espíritu wuríbati, ába jayábin láu lun Jesúsu. 'VG Quei jáfuridun ñígiñe, ába jabájüdaguni le ladǘgübei Jesúsu lídan sun fulásu geyégua láu. Lareídaguagüdün Jesúsu ában meréngaditi U Ába léfegechun jágu, ába léredun Jesúsu jawágu lun joúchun lun masúbudirúniwa lan luágu ligía lan agáranijabei joun. lTQ Ába lagúuruni Jesúsu jágu, ába laríñagun joun. —Ítaralá quei ligáburi jafíñen. jSM Dan lebélurun Jesúsu múnadoun, ába jachǘlürün maríjintiña jagía lúmoun, ába laríñagun joun. —¿Afíñetün luágu gayára lan nareídaguagüdünün? Ába jaríñagun. —Ánja, afíñetiwa, Wabúreme. :Rm Dan láfuridun Jesúsu ñígiñe, ába joúdin bián wügǘriña maríjintiña lárigi, agúarajeina ítara. —¡Gudéme wamá bun, amǘrü le ladǘgawagun Davíd! Qw Ába labúruchagun luágu le asúseredubei lídan sun fulásu ligía. Lareídaguagüdün Jesúsu bián maríjintiña P{ Dan le furígüda láaña sun gürígia, ába lebélurun, ába lárügüdüni tújabu irájü tugúya, ába tásaarun. uOc ába laríñagun joun. —Furíjuma yágiñe, moúnwengiru irájü to, tarúmuguña. Ába jéjerajan láu. (NI Dan le lachǘlürün Jesúsu lúbiñoun buga ábuti ligía, dan le laríjiniña íñaajatiña aráanseña lun ábunajani, añája gürígia areíncha, 9Mk Ába lagáraragun Jesúsu, ába laríjinun, ába laríñagun tun. —Ragǘba gurásu niraǘ, areídaguaadibu ladǘga bafíñen. Lúmagiñe óra ligía ába tareídagun. _L7 taríñaga túnguarügü. “Láurügü nagúurun tuágu lanáangun nareídaguba.” CK Ñíñounti ában wǘri ǘmada sánditu, dúusu irúmu táu láu lésejan jítaü tídaangiñe, ába tayárafadun lun Jesúsu lanágangiñe, ába tagúurun luágu táru lanáangun, VJ% Ába lásaarun Jesúsu, ába lídin lúma ñi jáma láni disípulugu. I Dan ñíñein lan Jesúsu arúfudajei sún buri cátei le, ligía liábin ában ábuti jádaangiñe juríu, ába lájuduragun ligíbugiñe, ába laríñagun lun. —Sun líña toúnwen nisáani, ánjabu ñǘdün lun bíchuguni bújabu tuágu, táguyuguba. H  Siñáti gíñe léserúniwa bínu le isérigili lídoun guéru le binádujali, ánjein adügǘwa ítara, ábame lafaǘnchün guéru dánme le liñúrun bínu, féridiwa ligíameti gúeru, féridiwa bínu. Ligía lúnti lubeí léserúniwa bínu iséri lídoun guéru iséri, ítara lúba lesériwidun biángubei. Liraǘ Jáiro túma wǘri to agúurubarun lanáangun Jesúsu UG# ‘Siñáti táfadajoún gamísa ñulújaru táu murúsun to derégiru ladǘga dánme le tacháwaragun to derégiruboun ábame tajeíridagun to ñulújaruboun, ábatimámeti laweíridun jeíriti. -FS Ába líchuguni Jesúsu jémpulu le joun luágu iséri larúfudajan lúma binádu, laríñaga. —¿Gayáraati funági jíruñu jamá ja amísurajoúbaña lídoun ában maríei dan le niján lan adári jáma ñi? Lachǘlürüba wéyu lun lúadun adári jáma, ligíaalime jayúnarun. XE) Ábati jayábin ja láni Juan le abásteragüdajabei disípulugu, ába jaríñagun lun Jesúsu. —¿Ánsan wagía jáma fariséogu ayúnara wabeí sarágu, ánjaña báni disípulugu mayúnaruntiña? oDW Furéndei jumeí ca lan laníchigubei le uágubei laríñaga Búngiu tídan Lerérun. “Buséntina lun gudémejabu jumá, máma lun jadágaragüdün anímaalu nun.” Máma niábiña áluajaña ja magádiebaña ligíbugiñe Búngiu, niábiña áluajaña gafígountiña lun jasáansiruni ligáburi joúserun. Jálügüdüni Jesúsu libǘgürü ayúnaruni C1 Ába lagáambuni Jesúsu, ába laríñagun joun. —Ja magádiebaña mabúseeruntiña surúsia, ja sándibaña, jagía busénbaña surúsia. \B1 Dánti le jaríjini fariséogu cátei le, ába jaríñagun joun láni Jesúsu disípulugu. —¿Ída liñásan leíginbei jumáesturun jáma agúburajatiña liseínsuna gumádi lúma jáma ámu gafígountiña? :Am Lárigiñe, ñun líña Jesúsu eíga, sarágu jáña giñéti ja agúburajabalin liseínsuna gumádi jáma ámu gafígountiña eíga lúma úara jáma láni disípulugu. y@k Ába lídin Jesúsu ñígiñe, ába laríjinina, áu le gíribei Matéo, le abǘrüjabarun líburu to. Agúburajatina meja liseínsuna gumádi, ñun níña lídan nubára lánina agúburajani wéyu ligía dán le lásügürünbei Jesúsu ñígiñe. Ába laríñagun nun. —Falábana, queímoun núma queísi náni disípulu. Ába násaarun, ába nafálaruni. Z?- Dan le jaríjinbaalin gürígia cátei le, ába laweíridun janígi, ába jadímurejan buíti luágu Búngiu luágu líchuguni ubáfu le joun wügǘriña. Lagúarun Jesúsu lun Matéo lun lánime disípulu G> Ába lásaarun sánditi ligía, ába lídin lúbiñoun. K= Narúfudaaliti jun luágu gabáfu nan, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti, lun ferúduna nan figoú. Ába laríñagun lun sánditi ligía. —Sarába, budáboun bubárari, beíba búbiñoun. w<g ¿Cátimasan ménreengúnbei laríñawagúniwa. “Ferúdunawati bifígoun”, ódi “Sarába, beíbuga”? ; Queíti subúdi lubálin Jesúsu le uágubei jasáminara, ába laríñagun joun. —¿Cásan uágu luríbanbei jisáminan ítara? 8:i Ñíñanuti jádaangiñe arúfudajatiña lilúrudun Moisés, aríñagutiña joúnguarügü. “Lanábaguñeigan wügǘri le Búngiu láu dimúrei le laríñagubei.” g9G Ába janǘgün ában wügǘri derégüdaali lun, roun tídan lubárari. Dan le laríjinbalin Jesúsu luweírin jafíñen, ába laríñagun lun sánditi ligía. —Ragǘba gurásu, niraǘ, ferúdunawati bifígoun. 8  Ábati ládinun Jesúsu tídoun ugúnein tugúya, ába lánjiñuragun loubáfurugun dúna, ába lachǘlürün lageíroun. ~7u"Ábati jayábin sun lílana fulásu ligía lúmoun Jesúsu, ába jayúmuragun lun lun láfuridun jageíragiñe.g6G!Ába janúfudedagun ja oúnigirubaliña büíruju, ába jeíbaagun, jachǘlün aǘdübü, ába jabájüdaguni le asúseredubei joun büíruju lúma joun wügǘriña já buga jáubaña espíritugu wuríbatiña. 15[ Ába laríñagun Jesúsu joun. —¡Jeíbati jádoun! Ába jáfuridun espíritugu wuríbatiña jagía jádaangiñe wügǘriña jagía, ába jebélurun jádoun büíruju, ába jáguragun büíruju jagía joúngua lueígiñe ában gudúungu, ába jáburujan dúnarugun, ába jañáradagun. 4-ába jayúmuragun espíritugu wuríbatiña ja lun Jesúsu, jaríñaga lun. —Ánjawa baságara, ígirabá lun webélurun jádoun büíruju ja. D3Ñíñanu sarágu büíruju eíga madíse ñígiñe, ,2QÁbati jagúarajan ítara. —¿Cásan uágu bemétera wámoun, Jesúsu Liraǘ Búngiu? ¿Biábiña asúfuriragüdawa lubáragiñe dan le lánina asúfuriruni? e1CDan le lachǘlürün Jesúsu loubáfurugu dúna, jageíroun Gadárana, ába jáfuridun bián wügǘriña lídaangiñe buri umúajaü achigíti luágu dǘbü, ába jayábin luágun. Biángubei jagía, jáuñanu espíritugu wuríbatiña áni janárimetiti jagáñi darí lun siñá lan jásügürün gürígia lídaangiñe ǘma ligía. V0%Ába laweíridun janígi, ába jaríñagun. —¿Cáteisan wügǘri le, agáamba lubálin garábali lúma barána? Laságarun Jesúsu espíritugu wuríbatiña jádaangiñe bián wügǘriña Gadárana 2/]Ába loúnabuniña. —¿Cásan uágu janúfudeda? ¡Loúgua tafíñen jugúya le! Ába lásaarun, ába ladeínjan lun garábali lúma barána, ába lagálumadun. s._Ába jagágudajani láni disípulugu, ába jaríñagun lun. —¡Wabúreme, séfu báwa! ¡Wadíbiragua! -Sódini ába láfuragun ában garábali jéreti, ába lebélujan lugúdi barána tídoun ugúnein. Larúmuguñati Jesúsu. ],3Ába ládinun Jesúsu tídoun ugúnein, ába joúdin láni disípulugu lúma. W+'Ába loúnabuni Jesúsu. —Falábana guetó, ígira báña ja jiláñubaña lun cátei le lánina larúeijan Búngiu lun jábununiña jegéburi. Lagálumaruni Jesúsu garábali lúma lugúdi barána 0*YLaríñaga ában jádaangiñe láni disípulugu lun. —Nabúreme, buséntina nafálarunibu, lárigiñeme loúnwen núguchi, buná neíme, ábame nafálarunibu. `)9Ába loúnabuni Jesúsu. —Darítiña gasígamu júyu lun jaganoún ñi, gádibutiña gíñe dunúru, ánjeinti áu le Wügǘri Garaǘwarügüti, madáritina ni jalíaba lan nabálachagüdei nichǘgü. '(GÁba layárafadun ában arúfudajati lilúrudun Moisés lun Jesúsu, ába laríñagun lun. —Maésturu, buséntina nafálarunibu le ñíjin lumúti bídin. 7'gDan le laríjin Jesúsu luágu sarágu jáña lan gürígia geyégu láu, ába líchugun dimúrei lun jájiñuragun ligía jáma láni disípulugu loubáfurugun dúna. j&MLasúseredunbei sun le lun lagúnfulirun lé meja uágubei ladímureja proféta Isaías dan le laríñagunbei luágu Jesúsu. “Barǘ lumuti wadébilin, gidálei wasándigu.” Já yebe abúseerubaña jafálaruni Jesúsu %yDan le lagúñedunbei, ába janǘgün sarágu gürígia ja gawágutiña espíritugu wuríbatiña lun Jesúsu, ába laságajaniña espíritugu wuríbatiña jagía jaweí láurügü ában dimúrei, areídaguagüda láña sun ja sándibaña. *$MÁba lagúurun luágu tújabu, ába lagídarun abíruaü tueí, ába tásaarun, ába tagúmeserun esériwidaña. Lareídaguagüdün Jesúsu sarágu sánditiña l#QÁba lídin Jesúsu lúbiñe Pédro, ába ladárirunun límenidi Pédro roun láu abíruaü. ^"5 Ába laríñagun Jesúsu lun gumándan ligía. —Beíba búbiñoun, le uágubei bafíñera, ladügǘba bun. Ába lareídagun músu ligía lídan óra ligía. Lareídaguagüdünun Jesúsu límenidi Pédro ]!3 Ánjeinti já yebe lúnbaña lídan jamá arúeijani ligía jaságarúba bougudín, ábame jádarúniwa lídoun luweírin-ágei lubúriga, ábame jayájuajan, ábame lacǘnrinjan jári le luweírin jagárigu. & E Naríñajare jun luágu sarágujaba lan já meja ibídiñejabubaña lun Búngiu ñǘbintiña lueígiñe oúbaü le ñígiñe lubeí laboúcha wéyu, jáma le ñígiñe lubeí lálüda, ábame jañúurun eíga lúma Abrahám, Isáac lúma Jacób lídan arúeijani le lánina siélu.  Dan le lagáambunbalin Jesúsu le laríñagubei gumándan ligía ába laweíridun lanígi, ába laríñagun joun ja afálarubalin. —Ninárün jáu luágu madárigidina lan wügǘri weíri tafíñen ni jádan numútuniña Israelítagu quei wügǘri le. 6e Naríñagubaalin líra ladǘga nugúya lábugiñeñadina gíñe gumádi le íñutimaati, áni añájein gíñe súdaara lábugiñe nagúmadijan. Dan le naríñagun lun ában jádaangiñe lun lídin, ñǘdünti, dan le naríñagun lun ában lun liábin, ñǘbinti, dan le naríñagun lun numúsun lun ladǘgün furúmieguarügü cátei, adǘga lumúti. Ítara lúba, luágu berérun mósu lídin sándi lueí numúsun. /Ába loúnabun gumándan. —Nabúreme, madǘnatina lun bebélurun núbiñoun, aríñagarügübeí dimúrei, ábame lareídagun numúsun. I Ába laríñagun Jesúsu lun. —Neíbuga agáranija lun. ába layúmuragun lun ítara. —Nabúreme, níjein numúsun roun láu sándi le derégüdaü, lúma sarágu gáriti luágu. {Dan le lebélurun Jesúsu lídoun fulásu le gíribei Capernaúm, ába liábin ában gumándan Rómana lubároun, $AÁba laríñagun Jesúsu lun. —Maríñaga beítia ni ca un, ñǘdünrügübá arúfudagua búngua lun fádiri, rúbeíme edéweejani le uágubei laríñaga Moisés, lun jaríjini gürígia luágu areídaguaadibu lan. Lareídaguagüdüni Jesúsu lumúsun ában gumándan Rómana 7gÁbati lagúurun Jesúsu luágu láu lújabu, aríñageina ligía. —Buséntina, areídaguagüda numútibu. Quei laríñagun ítara, ába lareídagun sánditi ligía. NÁba liábin ában wügǘri gawáguti gumeín le mareídaguadibei, ába lájuduragun ligíbugiñe Jesúsu, ába laríñagun lun. —Nabúreme, ánjabu busén, gayáraati bareídaguágüdünina. ` ;Dan le larárirunbei Jesúsu lueígiñe wǘbü, sarágu jáña gürígia afálaruti. dAladǘga láu lan ubáfu larúfudaja, máma quei arúfudajatiña lilúrudun Moisés.kODan lásurun ladímurejan Jesúsu, ¡ma luweírin janígi gürígia láu le larúfudajabei! s_Ába liábingua júya, iñúra dúna, fúgua garábali tuágun múna tugúya, ¡ma lanárime táburujan! !Ánjeinti le agáambutina, madǘgün lumúti le nubeíbei, ában wügǘri ibídiougua táu ligía, le ábunagubei ligíbuagu ságoun. /Ába liábingua júya, ába liñúrun dúna, fúgua garábali tuágun múna tugúya, meíguaduntu ladǘga luáguñein lan dǘbü tuágaburi. 3‘Le agáambutina, adǘgaleí le nubeíbei, ítara líña quei ában wügǘri gunfaráandati le adǘgübei lúban ligíbuagu dǘbü. >uÁbameti naríñagun joun. “Ibídiñegubeiñadün nun, díse jumá nueí, jugúya le adǘga jumáalibei le wuríbabei.” Jawúyeri gürígia ja agáambubalin lerérun Búngiu  Dánme lachǘlürün wéyu lánina agúseragüdüni, sarágubaña aríñagutiña nun. “Wabúreme, Wabúreme, apúrichijatiwa mejátia luágu bíri, sagá wagía espíritugu wuríbatiña lídan bíri, adǘga wagía sarágu miláguru lídan bíri.” d A‘Máma sun ja aríñagutiña nun. “Nabúreme, Nabúreme,” jebéluruba lídoun arúeijani le siélubei,’ líña Jesúsu. ‘Ja rügǘbaña adǘgübalin lugúndan Núguchi Búngiu le siélubei ebélura.  }Jasúbudirubaña lubeíti yéetiña jagía luágu le jadǘgübei. Másubaña ebélura lídoun arúeijani le siélubei I  Sun wéwe le mabuídunti lin, chaǘnwati, ába lágudúniwa. i KWéwe le buíti, siñáti wuríba lan lin, wéwe le wuríbati, siñáti gíñe buídu lan lin. W 'Sun lubeíti wéwe le buíti, buíti lin, wéwe le wuríbati, wuríbati lin. %Jugúya, gayáraabei jasúbudiruniña luágu le jadǘgübei, malúbajoúntu beíbei lídaangiñe jíyu, ni ígo lídaangiñe guríbiyuwa. ]3‘Toúnigi jumá jaweí yéetiña ja aríñagubaña luágu lerérun lan Búngiu jadímureja. Jayábin jun quei mudún boúgudigiñe jabíti, ánjein múnadagiñe, ítara jáña quei anímaalu gáñitiña. V%Ánjeinti béna lúma ǘma le anǘgübei gürígia lídoun ibágari le magúmuchaditi, bürǘraü líña, murúgua, míbetiñati adáriruti. Luágu cátei le wadǘgübei lasúbudirúa cátawa lan U# ‘Belújuma lídaangiñe béna le bürǘraübei. Béna lúma ǘma le anǘgübei gürígia lídoun féridi, tuléburi líña, gabáranouga ñi, áni sarágu jáña ebélurutiña lídaangiñe. Z- ‘Súnwandanlá lubeíti jadǘgün joun ámu quei le jabúseerubei lun jadǘgüni jun, ladǘga ligía laríñagubei lilúrudun Moisés túma jalíburun profétagu. Bürǘraüti lubéneri siélu H  Ánjein lubeíti láu lubeí sun wuríba jumá, gíchigaditün cátei buíti joun jisáanigu, ¡gúbuméti líchiga Júguchi Búngiu le siélubei cátei buíti joun ja amúriajatiña lúma! O ¿o líchugun lan ában jéwe lun dan le lamúriajan úduraü lúma?  ‘¿Níjein funági ában jídaangiñe gayáraati líchugun ában dǘbü lun lisáani dan le lamúriajan fein lúma? r]Ladǘga le amúriajati, abíjati, le áluguti, daríti, le adaǘnjati luágu béna, jurénwati lun. #‘Jamúriaja lúma Búngiu, ábame líchugun jun, jáluaja, ábame jadárirun, daǘnjuma luágu béna, ábame lánjunrenchún jun. G~‘Míchiga jumeí arúfudajani luáguti asálbaruni joun gürígia ja gáñitiña, garábagua jáñein juágun quei oúnli lun jágürünün. Míchiga jumeí gíñe arúfudajani ligía le gebégibei sarágu joun gürígia ja büírujuduátiña, dügǘgua jañálin. Agáamba lumúti Búngiu wamúriajan lúma F}¡Biángua tigíbu jugúya le! Sagájumei durúsu le lídaanbei jágu furúmiñe, ítara lúba gayára lan jaríjin buídu lun jaságaruni liraǘraü ífei le lídaanbei lágu jamúlen. |7¿O ída lúba gayára lan jaríñagun lun jamúlen. “Sagánei liraǘraü ífei le lídaanbei bágu,” áni níjein ában durúsu lídan jágu? {¿Ída lubásan gayára lan jaríjini liraǘraü ífei le lídaanbei lágu jamúlen áni masándi jumúti durúsu le lídaanbei jágu? +zOladǘga quei ligáburi jíchugun jadúnrun ámu, ítara lúba gíñe líchugun Búngiu jidúnrun, le áubei jamísuraja, láuba gíñe lamísurajaün Búngiu. y 7Ába lasígirun Jesúsu aríñaga joun gürígia wǘbüwaügügiñe. —Míchiga jumá jadúnrun ámu, míchugun lámuga gíñe Búngiu jidúnrun, !x;"Madíjerida jumá lubeíti luágu jarúga, ladǘga barǘ lumuti gíñe jarúga lidíjeridüna lúmagua. Ságü ában wéyu gíbeti cátei lun.w!Seríwi jumá lun Búngiu furúmiñe, áluaja jumeí ibágari surúti le áubei lagúndaara, ábame líchuguni sun le jemégeirubei jun. 6ve Gürígia ja lánigu uboú le, luágu rügüñeín buri cátei le jarítagua, ánjein jugúya, níjein júguchi Búngiu siélu le subúdijabúbei cátei lan jemégeirubei. xuiMadíjerida jumá lubeíti aríñaga. “¿Cába weíga?” o “¿Cába wáta?” o “¿Cába wadáüra?” 3t_Ánjeinti daǘguagüda lubálin Búngiu jíduru ítara le ugúñebei lájücha, jarúgabei yebe lagudúña, ¿gúbumésan líderaguajün loúgua tafíñen jugúya le? fsEni méja urúei Salomón láu sun luwéndegun, mawéndentí meja ladáüragun quei fulúri. (rI‘¿Ca uágu jadíjerida tuágu anáanguni? Aríja jumá ída líña lan laweínamudun fulúri. láu sun mawádigimari lan, madǘgün ligía gamísa, }qs¿Cáteigi jídaangiñe gayáraabei líchugun bián ugúdi lánwoun lúgubu, ca lan lanárimebei láfaagun luágu? {poAríja jumá joun dunúru ja ájamajabaña garábalirugu. mábunagun jáña, malúbajan, mareídun jameí alúbajani lídan lágei, láu sun líra, rúti Júguchi le siélubei eígini joun. ¡Sarágu gebégitima jumá sügǘ jáu dunúru! o‘Naríñajare lubeíti jun, madíjeri jumá luágu cába lan jeíga o cába lan játa lun jabágaridun, ni tuágu anáanguni to lúnboun jadáürunun. ¿Máfunagi gebégitimaati ibágari sügǘ láu eígini, gebégi úgubu sügǘ táu anáanguni? Pn‘Úati ni ában gayáraati lesériwidun joun biáma iyúbudirigu, ladǘga lísiñeduba ában jádaangiñe lun, liyéreegudáme le ában lun, úaraguabei lúma ában jádaangiñe, líchigame mebéreseni luágu le ában. Siñáti lesériwidúniwa lun Búngiu lúma lun seínsu. Toúnigi lumútiña Búngiu lirájüñü &mEÁnjein sándi lubeí bágu, aríja ligía luágun irísini ya uboúagu, camá jamuga lídaanbei lubúriga sun búgubu, áni wuríbabei gíñe bigáburi. Ánjein ñǘbin larúgounga le bídaanbei lun lubúrigame, ¡luweírin méfuna líwurin lubúriga ligía! Búngiu lúma seínsu llQ‘Ítara líña bágu quei ában lámpu lun búgubu, ánjein lubeíti buídu lubeí bágu, aríja ligía luágun irísini siélu, camá jamuga jarúgoungabei gíñe láu sun búgubu, áni buídubei gíñe sun bigáburi. NkLe ñí lumuti jirísin, ñíñoun gíñe janígi. Lilámpun úgubu j5Oúndaragua jumá irísini siélu, le ñí lubei siñá lan jájüchün jamútiri, magájüdadi ni cáta, mebélu jagía jíwerutiña íweruja ñi. qi[‘Moúndaragua jumá irísini ya uboúagu le ñí lubei gayára lan jájüchün jamútiri áni gayára ligía lagájüdün ámu luwúyeri irísini, le gíñe ñíjin lubeí gayára lan jebélurun jíwerutiña lun jíwerujan. >humeféen jamámuga gürígia luágu jayúnaruña lan. Júguchirügǘba Búngiu le júmabei ñi geféen luágu jayúnaruña lan, ábameti líchugun jafáyeiruája. Irísini siélu bg=Ánjein jugúya, dan le jayúnarun, amúriga jumeí jídiburi, chibá jumeíme jigíbu, ,fQÁba laríñagun Jesúsu. —Jugúya, dánme le jayúnarun, marúfuda jumá lírun igíbu quei jadǘga biángua tigíbu, jagía jadǘgünbalin ítara lun jaríjini gürígia luágu jayúnaruña lan. Ninárün jáu luágu láu lan jadǘgüni líra ibíja jamáali jafáyeiruája. eánjein úa ferúduna jumá ámu, úabei gíñe ferúduna láani Júguchi Búngiu jifígoun. Larúfudajan Jesúsu luágu ayúnaruni 0dY‘Ítara líña lubeíti, ánjaña ferúduna jumá ámu luágu wuríbati le adǘga jamáalibei jun, ferúduna lubádün gíñe Júguchi Búngiu le siélubei, Uc# Mígira báwa lun wáburujan lídoun wuríbani,
dísegüdarügü báwa lueí,
ladǘga amǘrü le arúeijabei, amǘrü le Súntibei Gabáfu, amǘrü le weírigubei lun sun dan. Ítaralá. {bo ferúdunabeí wuríbati le adǘga wamáalibei quei ferúduna wamániña ja adǘgübaña wuríbati woun. Ga Rúba fein buídurügütu woun lun wéyu le ugúñebei, ` Nǘbinlá bidáani lun barúeijan ya uboúagu,
adügǘwalá bugúndan uboúagu quei ladügǘniwa bugúndan siélu. m_S Ítara lúba lubeíti jayúmuragun.Wáguchi Búngiu le siélubei,
inébewalá bíri. ^Mítaran jumá lubeíti quei jagía, ladǘga lubáragiñe jayúmuragun lun Búngiu subúdi láali ca lan jabúseerubei. W]'Lídan le jayúmuragun, máguyuguagüda jumá luágu dimúrei le málati quei jadǘga ja ibídiñejabubaña lun Búngiu, jarítaguatiñati luágu lagáambubaña lan Búngiu ladǘga líbe jadímurejan. \}Dan le jayúmuragun lun Búngiu, belújuma jirúmurugun, darú jumeíme jubéneri, ábame jayúmuragun lun Júguchi Búngiu le lábuguabei júma ñi. Júguchimeti Búngiu, le aríjubalin le jadǘgübei lídan límanin, líchuguba jafáyeiruája. :[m‘Dan gíñe le jayúmuragun lun Búngiu, mítaran jumá quei ja biánguabaña igíbu ja jínsiñebei joun lun jayúmuragun rára tídan jalígilisin juríu lúma lídan legéyedun ǘma lun jaríjiniña gürígia. Ninárün jáu luágu láu lan jadǘgüni líra ibíja jamáali jafáyeiruája. WZ'adǘga jumeí lábugiñe libídiñewa. Júguchi Búngiu le aríjubalin le jadǘgübei lábugiñe libídiñewa, líchuguba jafáyeiruája. Larúfudajan Jesúsu luágu ligáburi ayúmuraguni lun Búngiu cY?Dan le jíchugun ában cátei lun gudémeti, masúbudiraleí ni lubuídun-ágei jumáda, KXLigía, dánme lubeí jíderagun ában gudémeti, masúbudiragüda jumeí lun sun uboú quei jadǘga ja biánguabaña igíbu ligílisirugu lúma ǘmadarugu. Jagía, jadǘgüni líra lúnrügü jadímurejan gürígia buídu jawágu. Ninárün jáu luágu láu lan jadǘgüni líra, ibíja jamáali jafáyeiruája. W %Ába lasígirun Jesúsu arúfudaja joun gürígia wǘbüwaügügiñe, laríñaga. —Toúnigi jumá lueí jadǘgün cátei buíti jagíbugiñe gürígia lúnrügü jaríjinün. Ánjein jadǘga ítara, míchubei Júguchi Búngiu le siélubei fáyeiti buíti jun. \V10Úaragua jumá le gumúti queísi úaragua lan Júguchi Búngiu le siélubei.+UO/Ánjein joún rügǘñein lubeí jumádagu jayoúragua, ¿ca buíti jadǘgübei láu líra? Íbini ja ibídiñejabubaña lun Búngiu adǘga jamúti líra. GT.Ánjein já rügǘbaña lubeí jínsiñejabúbaña jun ínsiñeda jun, ¿cábagi fáyeiti jerésibira luágu líra? Adǘga jamúti gíñe ja agúburajabalin liseínsuna gumádi ítara. cS?-Ítara lúba jagáburiduña lan queísi lirájüñü Júguchi Búngiu le siélubei, ligía oúnaja lumúti wéyu joun buítiña jáma wuríbatiña, oúnajaleí júya dándu joun múaraantiña queísi joun úaratiña. R,Áu naríñajare jun. Jínsiñe jamá jáganiñu jun, buídulá jayúmajan jabá ja wuríbabei jayúmajan jubá, adǘga jumá buíti joun ja iyéreejabúbaña jun, ayúmuragua jumá lun Búngiu jawágu ja anábagubadün, ja wuríbabei oúserunün. Q+‘Agáambaadün gíñe luágu aríñawagúa lán meja. “Jínsiñelá bumáda bun, liyéreegudame bágani bun.” *PM*Furúmieguarügü le amúriajati ában cátei júma, rújumei lun, míchiga jumeí gíñe janágan luágun le afúredeijati júma. Ísiñejabuni joun áganiñu xOi)Ánjaün lafósura ában gürígia lun janǘgün ában anǘgüni ában máili, barǘjumei bián máili. N(Le áluguti lanǘgünün ligíbugiñoun lúrudu tueígiñe jisímisin, ígira jumeí lun gíñe lanǘgünun jabíte. IM 'Áu naríñajare jun lun máguyugüdün jumá wuríbani luágu wuríbani, lubáragiñe líra, ánjein íchiga mútu agúfudein luágu ában loúba jigíbu, rúya jumeí le ában oúbaü lun. lLQ&‘Agáambaadün luágu aríñawagúa lán meja. “Águu luágu águu, ári luágu ári.” 9Kk%Aríñagarügü jumá “ánja” o “uá”, máfiñurunga ni ca uágu, ámu cátei lueí líra lúmagiñeti Máfia. Larúfudajan Jesúsu luágu láguyugüdüniwa wuríbani jJM$ni luágu jichǘgü ladǘga siñáti ni jájarudagüdün ni jáuridagüdün ában ídiburi. I3#ni luágu múa ladǘga ñi lan líchigei Búngiu lugúdi, ni luágu Jerusalén ladǘga ligía lubúrugutebei Warúeite Búngiu le weírigubei, H"Áu naríñajare jun luágu moún lumuti lan jáfiñurun ni ca uágu—ni luágu siélu ladǘga ñi lan lañúura Búngiu, 0GY!‘Agáambaadün gíñe luágu aríñawagúa lán meja joun binádu agǘbürigu lun jagúnfulirun láu le jaríñagubei láu áfiñuruni ligíbugiñe Búngiu. gFG Áu naríñajare jun luágu furúmieguarügü lan wügǘri ígirutu lúmari, ánjein máma lubeí ladǘga tagámaridun ligíbuagun, ába taganoún lúma ámu wügǘri, adǘgagüda lumútu furúmiñeti wügǘri adultériu. Le gíñe agámaridutu wǘri ígiraguaaru ladǘgüña gíñe adultériu. Larúfudajan Jesúsu luágu áfiñuruni E‘Aríñawagúati meja gíñe luágu furúmieguarügü lan le ígirutu lúmari lúnti líchugun gárada lánina ígiraguni tun. DÁnjein bújabu lubeí le boúnwenren afígoungüdübadibu, dürǘbei, fíbei díse, buítimaati lun leféridirún ában lídaangiñe umégeguni le buágubei sügǘ láu bídin láu sun búgubu máfiougatin. Larúfudajan Jesúsu luágu ígiraguni jCM‘Ánjabu lubeíti lafígoungüda bágu le lueígiñebei boúnwenren, sagábei, fíbei díse, buítimaati lun beféridirun ában lídaangiñe umégeguni le buágubei sügǘ láu bídin láu sun búgubu máfiougatin. B Áu naríñajare jun luágu furúmieguarügü lan le awámadirutu ában wǘri, adǘgaali adultériu túma tídan lanígi. xAi‘Agáambaadün luágu aríñawagúa lán meja. “Magámarida jumá jámari ámu, adultériu líra.” @Ninárün báu, máfuridunbadibu ñígiñe darí bafáyeiruni lagúmujoún gáwanün. Larúfudajan Jesúsu luágu adultériu ?w‘Ánjein abúseera ában gürígia lanǘgünibu ligíbugiñoun lúrudu, belúba lídoun úarani lúma luágu jeíbuguniwagu lueí ledéregerunibu lun agúseragüdüti, ledéregerabume agúseragüdüti lun polisía, ábame badaürǘn. ~~9~ }0|@{zzlyyxvvHuZttAsrrWqppooZnAmllk-jjihYhff-eed c b:aai``_w]] [[8YYNXWVV UfTTSTRQoPPZO"N_NLLKKJaIIoI GGFF)EADDBB:A @e?|?=<$;k:99X87654h221H//M..e--Z,,b++J**P))(('c&%$##Z"! HF$Yz =  v (yn6c x kLídan dan ligía, ába lagáambun Heródes, le gumándan lídan fulásu le gíribei Galiléa, luágu Jesúsu, |q :Madǘgüntiti sarágu miláguru ñi ladǘga mafíñen jamá luágu. Loúnwen Juan le abásteragüdajabei T! 9Ába jamájarun lun jerésibiruni. Ába laríñagun Jesúsu joun. —Sun gürígia jínsiñeti ában proféta joun, mámarügaali ligía lídaangiñeti fulásu le ñí jabeí o tílana lan jában. c? 8ya gíñe jagánawa lamúlenu jáma lítunu wádan. ¿Jalíagiñeti lasúbudirei sun le? jM 7Liraǘga saráfangei le, María lúguchuboun, líbugaña Jacóbo, José, Simón lúma Júdas, 4 a 6ába lachǘlürün lageíroun. Ába lagúmeserun arúfudaja tídan jalígilisin juríu to lídaanboun fulásu ligía, ába laweíridun janígi gürígia, ába jaríñagun. —¿Jalíasan lafúnrendeirei wügǘri le sun lichú áu le? ¿Ída liñásan gayára láani miláguru buri le adǘga? ^ 5 5Dan lagúmuchunbei líchuguni Jesúsu jémpulu buri le, ába lídin ñígiñe,  4Ábati laríñagun joun. —Dan le liábin ában arúfudajati lilúrudun Moisés lun gunfaráanda láni luáguti arúeijani le lánina siélu, ába ítara lan quei ában iyúbudiri le gaságaraditi cátei iséri buri lúma cátei binádu buri lídaangiñe lirísin lun líchuguni joun tílana lúban dan le jemégeiruni, queígubeirügü, gayáraati larúfudajan joun gürígia luágu lilúrudun Moisés lúma gíñe luágu cátei le narúfudajabei, áu le Jesúsu. Jesúsu lídan fulásu le gíribei Nazarét  # 3Ábati lálügüdüniña Jesúsu, laríñaga joun. —¿Gunfaráanda jumútisan sun cátei le? Ába jaríñagun. —Ánja, Wabúreme. + O 2Ábame jádaruniña ja wuríbabaña lídoun wátu geméti lánina máfiougati, ñíba lubeí jayájuaja, acǘnrijame jári. Irísini buri iséri lúma binádu   1Ítara lúba dánme lagúmuchun uboú, jayábiba ánjeligu lun jafánreinruniña ja buídubaña jádaangiñe ja wuríbabaña. >u 0Dan tabuínchun, ába jacháwarunun esénijatiña lárun béya, ába jañúurun ñi anúadajaña úduraü, ába jareíduniña ja buídubaña, ába jachágaruniña ja wuríbabaña. # /‘Ítara líña gíñe arúeijani le lánina siélu quei ában séni to agurúboun baránaja, ába tañúgun sun jawúyeri úduraü. 7 .dánti ladárirun ában le weíriti lebégi, ába lídin, ába lalúguruni sun le lúmabei, ába lagáñijani pérla ligía. Jémpulu tuáguti séni  -‘Ítara líña gíñe arúeijani le lánina siélu quei ában alúgurajati le eíbugañajabei áluaja pérla fínuti, Q ,‘Ítara líña arúeijani le lánina siélu quei irísini le arámudúañubei lábugiñe múa. Ladárirei ában wügǘri irísini ligía, ábaya larámuduni ñi méme, le luweírin lugúndan, ába lídin, ába lalúguruni sun le lúmabei, ába lagáñijani fulásu ligía. Jémpulu luáguti pérla le weíribei ebégi dA +Jámeti adǘgübalin le lubeíbei Búngiu, ábame jámiridun quei wéyu lídan larúeijan Wáguchi Búngiu. Agáamba jumána, jugúya le garígeirugubei lun jagáambun. Jémpulu luáguti irísini le arámudúañubei { *ábame jácharaguniña lídoun wátu geméti lánina máfiougati. Ábame jayájuajan ñi, ábame lacǘnrinjan jári. 7g )áu le Wügǘri Garaǘwarügüti, noúnajabaña náni ánjeligu aságaraña sun ja afígoungüdübaña ámu, jáma ja adǘgübaña wuríbati, lídaangiñe narúeijan, / (Ítara quei labúdajoúniwa jíduru wuríbati ába lágurún wáturugun lun lágudun, ítara lúba gíñe lasúseredun dánme lagúmuchun uboú, ~  'áganiti le ábunubalin jíduru wuríbati, Máfia méme, alúbajani, ligía lagúmuchunbei uboú, ja alúbajabaña, ánjeligu. }' &múa, ligía uboúbei, ílaü buíti, jagía gürígia ja lílana larúeijan Búngiu, jíduru wuríbati, jagía gürígia ja lánigu Máfia, {|o %Ába laríñagun Jesúsu joun. —Áu le Wügǘri Garaǘwarügüti, áu le ábunagubalin ílaü buíti, V{% $Ába loúnajaniña Jesúsu gürígia jábiñoun, ába lebélurun múnadoun, ába jayábin láni disípulugu, ába jaríñagun lun. —Furáanguagüdabeí jémpulu le luáguti jíduru wuríbati woun. Gz #Sun cátei le, lun lagúnfulirun le laríñagubeí meja Búngiu liyúmulugugiñe proféta.Nadímurejaba láu jémpulu jun,
nafúnraanguagüdübei cátei lé buri meja arámudaguabei jun lúmagiñe nadǘgüni uboú. Lafúnraanguagüdüni Jesúsu jémpulu le luáguti jíduru wuríbati labádinagua türígu y} "Láu jémpulu laríñagei Jesúsu sun cátei le joun gürígia, maríñagunti ni cáta joun mayúsurunga jémpulu. x !Rúlumuti gíñe jémpulu le joun. —Ítara líña arúeijani le lánina siélu quei ísi le tagúbudubei ában wǘri tídan ǘrüwa líburu fulúwaaru, ába terésirun sun fulúwaaru tugúya. Ca lan lébunabei líchuguni Jesúsu jémpulu buri le w+ Tíla mostása, ligía ílaü ñǘraütimaabei lídaangiñe sun ílaü, áni dan laboúchun, ligía weíritimaabei lídaangiñe sun nádü, ába liábin lun ábanbei lan wéwe weíriti darí lun jayábin dunúru adǘga jádibu luágu lilímun. Jémpulu luáguti ísi .vU Rúlumuti gíñe Jesúsu jémpulu le joun. —Ítara líña arúeijani lánina siélu quei ában tíla mostása le lábunubei ában wügǘri lufúlasunrugu. -uS Ígiragubei jumeí lun laweínamudun úara daríme lidáani alúbajani, ábame naríñagun joun ñadágimeintiña lun jájulajani jíduru wuríbati furúmiñe, ábame jagǘraguni lun lágudúniwa, lárigiñeme, ábame jareíduni türígu tídan lágei.” Jémpulu luáguti tíla mostása t  Ába laríñagun joun. “Uá, ladǘga dánme jájulajani jíduru wuríbati, julá jíñein lin gíñe türígu úara lúma. $sA Ába laríñagun iyúbudiri joun. “Ladǘga ában ágani le.” Ábati jaríñagun músu lun. “¿Buséntibu lun wájulajani jíduru wuríbati le?” ?rw Ába joúdin músu, ába jaríñagun lun jayúbudiri. “Wayúbudiri, ánjein buídu lubeí ílaü le bábunagubei bumúanrugu, ¿jalíagiñésan lasálira jíduru wuríbati le?” iqK Dan le laweínamudun türígu ába legélewejan, ába gíñe lachǘlaagun jíduru wuríbati. 1p[ dan añája lan sun ja ñíbaña arúmuga, ába lebélurun ában lágani labúreme fulásu ligía, ába lábunun jíduru wuríbati labádinagua türígu, ába lídin. 0oY Ábaya líchuguni Jesúsu jémpulu le joun. —Arúeijani le lánina siélu, ítara líña quei ában wügǘri le ábunagubei ílaü buíti lídan lufúlasun, n  Múa buíti le ñíjin lubeí láburuja ílaü, ítara líña quei gürígia ja agáambubalin ugánu, ába gunfaráanda jamáni, ába jíchugun ában alúbajoúni buíti. Añájein, ítara jáña quei ílaü le íchugubei san águu luágu ában, jíbiri quei le íchugubei ǘrüwa-wein, jíbiri quei le íchugubei darándi. Jémpulu luáguti jíduru wuríbati labádinagua türígu 0mY Jíyu le ñíjin lubeí láburuja ílaü, ítara líña quei gürígia ja agáambubalin ugánu, weíritimaati jafúudun luágu cátei le lánina ibágari le, ába leyéeduniña irísini. Sun le, ába láfaruni ugánu tídaangiñe janígi, mígiruntiti lun lalúbajoún jádan gürígia jagía. El quei márügüdün lubeí buídu tídan janígi, madúrati jádan. Dánti le lachǘlürün dan lun joúchawagún lúma jeíbaajoún lueígiñe ugánu ligía, ába leíguadun jarǘna. k Dǘbü le ñíjin lubeí láburuja ílaü, ítara líña quei gürígia ja agáambubalin ugánu, ába jerésibiruni láu ugúndani, j Ja agáambubalin ugánu luáguti arúeijani le lánina siélu áni úati gunfaráanda jamáni, ítara jáña quei ǘma le ídounbei láburuja lídaangiñe líla nádü, ába liábin Máfia, ába laságaruni ugánu buíti le ábunúbei tídaangiñe janígi. Ni ‘Agáamba jumeíti le lílabei jémpulu luáguti ábunaguti. Oh Ninárün jáu, sarágu jañá meja profétagu jáma ámu gürígia gúnfulitiña lúma Búngiu abúseerutiña jamúga jaríjinina quei jaríjinina jugúya guetó, maríjin jamútina, buséntiña jamúga meja jagáambuni le jagáambubei jugúya, magáambun jamúti. Lafúnraanguagüdüni Jesúsu jémpulu luáguti ábunaguti g  ‘Ánjeinti jugúya le nánigubei, fuleíseiwatün ladǘga aríjatün láu jágu, agáamba jugúya láu jarígeirugu. fy ladǘga deréeru janígi,
wuríbaaliti jagáambun,
murúñu líña jágu,
lun maríjin jumá láu,
magáambun láu jarígeirugu,úa gunfaráanda jumá táu janígi,
magáraragun jugúyame nun lun nareídaguagüdünün. Te! Jawágu lagúnfulira lé meja laríñagubei proféta Isaías dan laríñagunbei.Jugúya, jagáambuba, úabei gunfaráanda jumá,
jaríjuba, ibídiñebei jun ca lan lílabei le jaríjubei, mdS Ligía nadímurejanbei joun láu jémpulu ladǘga aríja jamáni le nadǘgübei, ába jeréderun camá maríjintiña, agáamba jameí le naríñagubei, ába jeréderun úaga gunfaráanda jamá camá jamuga magáambuntiña. ,cQ Le agúnfuliruti lúma inárüni le lagáambubei, líchugúba lánwoun lun, ánjein le maténirunti lun, gidáwarügübei murúsun larúgounga le lúmabei lueí. *bM Ába laríñagun joun. —Jugúya, subúdigüda láali Búngiu sun cátei arámudaguati le lánina larúeijan jun, ánjein jagía, siñáti jasúbudiruni. a Ábati jayábin disípulugu, ába jaríñagun lun Jesúsu. —¿Cásan uágu badímureja joun gürígia láu jémpulu? h`I Jugúya le garígeirugubei lun jagáambun, agáamba jumána. Ca lan laníchigubei jémpulu le L_ Ñíñein lídaangiñe, áburujati lídoun múa buíti, alúbajoúati buídu, níjein lídaangiñe, íchuguti san águu luágu cáda ában águu, líbiri rúti ǘrüwa-wein, líbiri darándi. w^g Líbiri ílaü, ába láburujan labádinaguoún jíyu, ába laweínamudun jíyu úara lúma, ába láfaruni. []/ Dan le lásüdün wéyu, ába lásaürün queíti málagüle lan, ába loúnwen. \) Líbiri, ába láburujan labádinaguoún dǘbü le ñí lumuti úa lan sarágu múa, ába laboúchun furése ladǘga majúlilin lan múa. [ Lídan afúrujeina láani líla nádü, ába láburujan lídaangiñe luágun ǘma, ába jayábin dunúru, ába jeígini. Z Ába larúfudajan sarágu cátei joun láu jémpulu, ába laríñagun. —Ñíñein ában ábunaguti, ába láfuridun ábunagua. Y' Quei jagíbedagun gürígia le ñí lubei, ába ládinun tídoun ában ugúnein, ába lañúurun, ába jeréderun sun gürígia láru dúna. ZX / Wéyu ligía, ába láfuridun Jesúsu múnadagiñe, ába lañúurun láru dúna. Ww 2ladǘga furúmieguarügü le adǘgüti lugúndan Núguchi le siélubei, ligía namúlenbei, nítu, núguchu.V 1Ába larúfudun jawágun láni disípulugu, ába laríñagun. —Añája núguchubaña, jagía gíñe namúlenubaña, gUG 0Ába laríñagun Jesúsu lun le awísarubalin. —¿Ca núguchuboun, ca namúlenubaña? {To /Ába laríñawagún lun Jesúsu. —Nuján búguchu jáma bamúlenu ya boúgudi, buséntiña jadímurejan búma. #S? .Ñígili Jesúsu adímureja joun gürígia, ligía tiábin lúguchu jáu lamúlenu. Ába jeréderun boúgudi, buséntiña yébe jadímurejan lúma. PR -Ábati lídin, ába liábin jáu sédü espíritugu wuríbatimaatiña sügǘ láu, ába jebélurun sun jagía agánawa lídan gürígia ligía, wuríbatimájaliti le gádaanbalin sügǘ láu meja furúmiñe. Ítara lúba giñéti lasúseredun joun gürígia wuríbatiña ja lánina dan le. Lúguchu Jesúsu jáma lamúlen EQ ,“Nagíribuda tídoun núban to ñígiñe lubeí náfurida.” Dan le lagíribudun, ába ladáriruni gürígia buga ligía queísi ában múna to málatu, abuídajoúaaru, aráanserúa. SP +‘Dan le láfuridun ában espíritu wuríbati lídaangiñe ában gürígia, ába eíbugañaja lan lídan fulásu mábeiti áluaja leméraagun, dan madári láani, ába laríñagun lúnguarügü. |Oq *Tásaaruba gíñe lurúeitena Súru lídan luwéyuri agúseruni dánme le jagúseragüdǘniwa gürígia ja lánina dan le, ábame tíchugun jadúnrun, ladǘga ñǘbintu lídaangiñe lidíse-ágei uboú lun tagáambuni lichú láu Salomón, áni anája áu, ában weíriguti sügǘ láu Salomón, áni májatün jagáambunina. Espíritu wuríbati le agíribuduti ^N5 )Já meja aganoúbaña Nínive jásaaruba lídan luwéyuri agúseruni dánme jagúseragüdǘniwa gürígia ja lánina dan le, ábame jíchugun jadúnrun ladǘga sáansiguati jagáburi Nínivena dan le lapúrichijanbalin Jonás lugánute Búngiu joun, áni anája áu, ában weíriguti sügǘ láu Jonás, áni májatün jagáambunina. M (Ladǘga queí leréderun Jonás ǘrüwa wéyu ǘrüwa áriebu lurágeirugu údu, ítara lúba gíñe neréderun, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti, lídan numúaja ǘrüwa wéyu, ǘrüwa áriebu, según ligáburi jabájüdüni juríu dan. SL 'Ába laríñagun Jesúsu joun. —Gürígia wuríbatiña áni magúnfuliruntiña amúriajatiña seíni láuti miláguru, míchugúnbei ámu seíni joun lueí le asúseredubei lun proféta Jonás. dKA &Ába jaríñagun jádaangiñe fariséogu jáma arúfudajatiña lilúrudun Moisés lun Jesúsu. —Maésturu, buséntiwa waríjin badǘgün ában seíni le láuti miláguru luágu lúmagiñe lan Búngiu biábin. AJ{ %ladǘga luáguba le baríñagubei bagúseragüdǘwa, ligíaba arúfudei ánjein gadúnrun bubeí lúmoun madúnrun ban. Jamúriajan gürígia wuríbatiña seíni láuti miláguru I1 $Naríñajare jun luágu dánme lan lachǘlürün luwéyuri agúseruni, sun gürígia geféenbaña luágu sun dimúrei málati le jaríñagubei, NH #Wügǘri le buídubei, cátei buíti laríñagubei ladǘga tídaañein lan lanígi ubuíduni, wügǘri le wuríbabei, cátei wuríbati laríñagubei ladǘga tídaañein lanígi wuríbani. G3 "¡Jarásan jéwe jugúya le! Siñáti jadímurejan cátei buíti, wuríbatüngan. Cátei le buínbei tídan anígi, ligía laríñagubei iyúmaü. 5Fc !‘Ánjein buídu lubeí ídibu, buídubei gíñe lin, ánjein mabuídun lubeí ídibu, mabuídunbei gíñe lin. Luágu lin ídibu lasúbudirúa ca lan luwúyeribei. cE? Furúmieguarügü gíñe le aríñaguti furúmieguarügü cátei wuríbati nuágu, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti, gayáraati ferúdunawa lan, ánjeinti le adímurejati wuríbati luágu lubáfu Sífiri Sándu le nídaanbei, úabei ferúdunawa lan ni lídan uboú le, ni lídan le ában. Luágu lin ídibu lasúbudirúa ca lan luwúyeribei tDa ‘Jugúya aríñagatün luágu láu lan lubáfu Máfia naságaja espíritugu wuríbatiña, áni láu lubáfu Sífiri Sándu naságajaña. Ligía naríñagunbei jun luágu gayára lan ferúdunawa lan sun figoú lúma sun wuríbati le jaríñagubei gürígia, ánjein lun jadímurejan wuríbati luágu Sífiri Sándu, siñábei ferúdunawa lan figoú líra. vCe ‘Le mámabei númagiñe, náganiñein, le míderagun lumútina, güríngua lumúti le nadǘgübei. eBC ‘¿Ída lubági gayára lan lebélurun ában gürígia lúbiñoun ában wügǘri jéreti lun lanǘgüni lílagu ánjein magǘragun lan furúmiñe? Ítara rügǘñein lun gayára lan lanǘgüni lílagu. $AA Áu, láu lubáfu láni Búngiu Espíritu naságaja espíritugu wuríbatiña. Arúfuda lumúti líra luágu chülǘjali lan larúeijan Búngiu jídoun. )@K Jugúya, aríñagatün luágu láu lan lubáfu Beelzebú, o Máfia, naságaja espíritugu wuríbatiña, ánjein ítara líña lubeí, ¿cáti íchugubei ubáfu joun ja jánigu jugúya lun jaságajaniña, Máfia ódi Búngiu? Jagía guánarügü arúfuda jamúti luágu bulíeigua jumá. %?C Ítara líña giñéti, ánjein laságara Máfia máfia guánarügü, ligía guánarügü afánreinragubei, áni ¿ída lubáti ladúrarun lubáfu ítara? (>I Quei subúdi láani Jesúsu le jarítagubei, ába laríñagun joun. —Furúmieguarügü arúeijani le afánreinraguti lun jageíndagun jámagua, lagǘnrinchaguba, ánjaña gíñe afáreinragua lílana ában ubúrugu o ában lan família ladǘga wuríbu, siñábei jadúrarun. 5=c Dan le jagáambunbalin fariséogu cátei le, ába jaríñagun. —Wügǘri le, láu lubáfu Beelzebú, le Máfia, le jábuti espíritugu wuríbatiña laságajaña. v<e Ába laweíridun janígi sun ja ñíbaña, ába jaríñagun. —¿Niján funásan ladǘgawagunbei Davíd? d;A Ábati lanügǘniwa ában wügǘri lun Jesúsu, maríjin líña, madímurejan, láuñein ában espíritu wuríbati. Ába laságaruni Jesúsu espíritu wuríbati lídaangiñe, ába laríjin, adímureja ligía. }:s Ábame jíchuguni ja mámabaña juríu jeménigi luágu. Laríñawagún luágu lubáfu lan Máfia lúmabei Jesúsu 9y Gudémejabubei joun gürígia ja gudémebaña queísi ában mabúru le barúguaali, lúma joun ja débilibaña lídan jafíñen queísi ában lámpu le ñegúmemeeli.Ítara méme lúba daríme adǘga láali larúeijan le úaraguabei. H8  Mageíndagunbei, magúaragun,
mareínjabei ǘmada. 7 Niján numútun le nanúadirubei lun lesériwidun nun, le jínsiñebei nun, le áubei nagúndaara, líña Búngiu.Níchugubei náni Espíritu luágu,ábame larúfudajani joun ja mámabaña juríu ída lúba lan gayára lan júaradun nigíbugiñe. `69 Lasúseredunbei líra lun lagúnfulirun lé meja laríñagubei proféta Isaías. K5 Ábaja laríñagun joun lun maríñagun jamáni cáteiñein lan. 49 Dan lasúbudirunbalin Jesúsu cátei le, ába lídin ñígiñe, ába jafálaruni sarágu gürígia, ába lareídaguagüdüniña sun sánditiña. 33 Ába jáfuridunga fariséogu, ába jagúmeserun áluaja ída lúba lan jáfaruni Jesúsu jilágubei. Lé meja laríñagubei Isaías luágu Jesúsu 2y Ába laríñagun lun wügǘri ligía. —Tulébei bújabu. Dan le látuleruni, ába lareídagun quei le ában. 1! ¡Ma gebégitimaati ában wügǘri sügǘ táu ában mudún! Gayáraati lubeíti ladügǘn buíti lídan wéyu le eméraaguagülei. J0  Ába laríñagun Jesúsu joun. —¿Ca jídaangiñe, ánjein galǘgün lubeí ában mudún, ába teíguadun lídoun ában wélu wéyu le eméraaguagülei, lun mídinbei lan aságaroun? / Ñíñein ában wügǘri jiláali ában lújabu, queíti busén jamá fariséogu jáma arúfudajatiña lilúrudun Moisés jadárirun lichára Jesúsu, ába jaríñagun lun. —¿Gayáraatísan lagáranijoún lun ában sánditi lídan wéyu le eméraaguagülei? [./ Ába lídin Jesúsu ñígiñe, ába lebélurun tídoun jalígilisin juríu. ?-w Gabáfutina gíñe, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti, lun naríñagun cába lan gayára ladügǘniwa lídan wéyu le eméraaguagülei. Wügǘri le jiláalibei ában lújabu 4,a Jugúya, úagili gunfaráanda jumáni le laríñagubei Búngiu tídan Lerérun. “Jímein numúti lun gudémejabu jumá sügǘ láu jadágaragüdün anímaalu nun.” Lun jamúga gunfaráanda jumáni, madímurejaantün jamúga wuríbati jawágu gürígia ja madǘgünbaña ni cáta wuríbati. e+C Naríñajare jun luágu níjein lan ában weíriguti sügǘ táu lúban Búngiu ya, áu. )*K ¿Ódi malíijangidün lídan lilúrudun Moisés luágu ñadágimein jamá fádirigu tídan lúban Búngiu lídan wéyu le eméraaguagülei áni máma figoú? 2)] Ába lebélurun tídoun lúban Búngiu, ába leígin tídaangiñe fein to sagráuboun to moun luboún yebe leíginun, ni ligía ni ja úarabaña lúma, fádirigu rügǘñanu lun jeíginun fein tugúya según lilúrudun Moisés, áni mámati figoú le ladǘgübei Davíd ligíbugiñe Búngiu. +(O Ába laríñagun joun. —¿Malíijangidün luágu lé meja ladǘgübei Davíd luágu ában dan, dan le lalámachunbei, ligía jáma ja úarabaña lúma? B'} Dan le jaríjini fariséogu cátei le, ába jaríñagun lun Jesúsu. —Añájatia báni disípulugu adǘga wadágimanu le moún lumuti ladügǘn lídan wéyu le eméraaguagülei. R&  Luágu ában wéyu le eméraaguagülei eíbugeina líña Jesúsu jáma láni disípulugu labádinagua nádü. Ába jalámachun láni disípulugu, ába játünjan lílewe türígu, ába jeígini líla. s%_ Ménreengunti lun jesériwidun nun, juáliti gíñe anǘgüni le níchugubei jun lun janǘgüni. $9 Resíbi jumeí narúfudajan, furéndei jugúyame númagiñe, láu gagúraasun nan, ñulú tugúya nanígi, ábame jadárirun eméraaguni tun juwáni. # Jigoúgu númoun, sun jugúya ja bucháañabaña uágu lárigi juwádigimari lúma lijǘrü janǘgün, eméraaguagüda námugaün. 2"] ‘Derége láali Núguchi sun cátei nun. Ibídiñeti Búngiu Irájü ni ca un buídu buídu lueídügüya lun Búngiu Úguchili, ibídiñeti gíñe Búngiu Úguchili ni ca un buídu buídu lueídügüya lun Búngiu Irájü jáma ja únbaña labúseera Búngiu Irájü lasúbudiragüdüni. E! Ánja, Núguchi, ladǘga ítara líña lan babúseeruni. - S Lídan dan ligía, ába laríñagun Jesúsu lun Búngiu. —Adímurejatina buíti buágu, Núguchi le Labúremebei siélu lúma uboú, ladǘga barámuduni buri cátei le jaweí chu táu jáma gunfaráandatiña, ába barúfuduni joun ja mafúnrendeirungiñábaña queísi irájüñü. *M Naríñajare jun luágu lídan lánme wéyu lánina agúseraguni, weíritimaabei jabeichún sügǘ jáu Sodómana. Jigoúgu lun Jesúsu, eméraagua jumámuga 8i Amǘrüti ubúrugu le Capernaúm, ¿jarítaguatibu luágu weírigubadibu lan queísi siélu? Maweírigúnbadibu ítara quei maweírigun lan máfiougati. Ladǘga lun jamúga lídan lan ubúrugu Sodóma ladügǘwa miláguru le adügǘbei bídan, níjeingua jamúga fulásu ligía lúmoun dan le. %C Naríñajare jun luágu dánme lan lachǘlürün wéyu lánina agúseraguni, weíritimaabei jabeichún sügǘ jáu ja Tírobaña jáma ja Sidónbaña. ;o —¡Fugiábu jugúya Corazínna! ¡Fugiábu jugúya Betsáidana! Lun jamúga lídan lan ubúrugu le gíribei Tíro lúma Sidón ladügǘwa miláguru buri le adügǘbei jagánagua, binárü jamúga lasáansiragua jagáburi lílana, ába jamúga jarúfuduni láu jadáüragun lúdu lúma balígi. T! Ábati lagúmeserun Jesúsu adeínja joun gürígia lídan fulásu buri le ñi lubeí meja ladǘgei líbe-ágei láni miláguru, ladǘga masáansirun jamágili lan joúserun. Ába laríñagun. {o Lárigiñe, ába niábin, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti, jou áu quei leígin furúmieguarügü, gurá, ába jaríñagun luágu geígadi nan, gátadi, jamáda áu gafígountiña jáma agúburajatiña liseínsuna gumádi. Wel, ja chúbaña áu, subúdi jamúti luágu buídu lan le ladǘgübei Búngiu láu lichú láu. Lílana buri fulásu ja magáambadibaña 7 Ladǘga liábin Juan meígin líña buídu quei leígin furúmieguarügü, mátun, ába jaríñagun luágu níjein lan espíritu wuríbati lídan. jM “Íñaajatiwa fídu jun, mabínajantün, erémuja wagía urému jírutu jun, mayájuntün.” ^5 ‘¿Cábasan úma núaradaguágüdaña gürígia ja lánina dan le? Magúndaatiña ni ca áu, ítara jáña quei irájüñü ja añúurubaña adíbirija mágidirugu, ába jagúarajan joun jíbirigu ítara. >w Ja garígeirugubaña lun jagáambun, agáamba jamá.  Ánjeinti busén jubeí jafíñerun, Juan ligía proféta Elías lé meja lúnbei liábin lubáragiñe liábin arúeijani ligía. K Lilúrudun Moisés jáma sun profétagu, adímurejatiñá meja luágu larúeijan Búngiu, láu liábin Juan, ába lagúmeserun jerérun profétagu jagía luágu larúeijan Búngiu agúnfulira. y ‘Lúmagiñe dan le liábinbei Juan le abásteragüdajabei darí lúmoun dan le, murúgu jáña gürígia áluga jebélurun lídoun larúeijan Búngiu. Ja ebélurubaña, ragǘ jamuti jabára ñi queísi ában cátei le gebégiti sarágu. ~u Ninárün jáu, jádan sun gürígia, úagili ni ában weíriguti lueí Juan le abásteragüdajabei, láu sun líra, le ǘnabutimaabei lídan arúeijani le siélubei weíritimaati lueí le anǘgarügübalin ugánu luágu arúeijani ligía.   Ligía le uágubei taríñaga Lerérun Búngiu.Noúnajañein noúnagüle bubáragiñe,
lun laráansejani ǘma bubá.  ¿Cáteiti jídinbei aríja? ¿Ában proféta? Ánja, ligía, áni ában wügǘri weíriguti sügǘ láu ában proféta Juan. A{ Ánjein máma lubeí líña, ¿cáti jídinbei aríja? ¿Ában wügǘri wéndeti ladáüragun? Subúsiti jun luágu ja lan wéndebaña adáüragun, tídaañanu lan jában urúeigu. 1 Dan le joúdin, ába lagúmeserun Jesúsu adímureja joun gürígia luágu Juan, ába laríñagun. —¿Cásan jídinbei meja aríja lídan fulásu le mageírawati? ¿Ában wügǘri le medéraaguagüdünti larítagun queísi ában mabúru le lánjingichun garábali? D  Áni fuleíseiwati le meféridirunbalin lafíñen nuágu. 4 a Jabájüdaguáme lun luágu aríjaaña lan já meja maríjinbaña, eíbuga já meja meíbugunbaña, areídagua jagía já meja gawágubaña gumeín luágu jára, agáamba já meja magáambubaña, sará jagía jiláaña, apúrichijoúa luágu ugánu buíti le lánina asálbaruni joun gudémetiña. t a Ába laríñagun Jesúsu joun. —Jeíba jaríñageime le jaríjubei lúma le jagáambubei lun Juan. 6 e Ába loúnajan biáma jádaangiñe láni disípulugu aríjei Jesúsu lun jálügüdüni ítara. —¿Amǘrü Crístubei le lúnbei liábin ódi lúnti wagúrabajan ámu? h I Dan ligía, furísunruguñein Juan, ába lagáambun luágu sun le ladǘgübei Crístu. S ! Dan le lásurunbei laríñaguni Jesúsu le lúnbei jadǘgüni láni disípulugu, ába lídin ñígiñe lun larúfudajan, apúrichija ligíame lídan buri fulásu geyégua láu ubúrugu le Capernaúm. 6e *Furúmieguarügü le íchuguti ában wéru dúna dilíti lun ában jádaangiñe ǘnabugutiña ja ladǘga nánigu jamá, libíjuba lafáyeiruaja lúmagiñe Búngiu. )Le erésibiruti ában proféta ladǘga liábin láu líri Búngiu, lerésibirubei afáyeiruajaü le libíjubei ában proféta, le erésibiruti ában wügǘri buíti ladǘga lubuídun, lerésibirubei afáyeiruajaü le lerésibirubei ában wügǘri buíti. kO (‘Le erésibirutün resíbi lumútina, le erésibirutina resíbi lumúti le oúnajabalina. # 'Le busénbei leséfuragun lúngua ya uboúagu leféridirubei ibágari le magúmuchadibei siélu, ánjein le ánjabei leféridiragun lúngua ya uboúagu nueígiñe, libíjubei ibágari magúmuchaditi siélu. Ja lúnbaña jerésibiruni jafáyeiruaja lúmagiñe Búngiu ~u &Le mawándunti asúfuriruni líbe lasúfurirúniwa luágu gurúwa lun lafálarunina, madǘna lumúti nánigu lan. _7 %‘Le jínsiñejabuti lun lúguchi o lúguchu sügǘ láu nísiñe lun, madǘna lumúti nánigu lan, le jínsiñejabuti joun lirájüñü sügǘ láu nísiñe lun, madǘna lumúti gíñe nánigu lan. 7i $lagáganiraguba cáda ában jáma lidújeñu. 9k #Láu niábin, jafánreinraguba ja mafíñebaña nuágu jáma ja afíñebaña nuágu, lawúribujaba wügǘri lúma lúguchi, isáani túma túguchu, ídiñu túma tágürü, 5 "‘Marítagua jumátia luágu niábiña lan lúnrügü níchugun gáluma uboúagu, máma niábiña íchiga gáluma, niábiña íchiga wuríbu. #~? !Ja ayéedagutiña náu jagíbugiñe gürígia, nayéedaguba gíñe jáu ligíbugiñe Núguchi Búngiu le siélubei. Le busénbei lun lafálaruni Jesúsu ;}o ‘Sun ja arúfudagutiña joúngua jagíbugiñe gürígia luágu númagiñeñánu lan, naríñaguba gíñe ligíbugiñe Núguchi Búngiu le siélubei luágu nánigu jamá. |y Manúfude jumá lubeíti, gebégitün sügǘ jáu dunúru. Ja mayéedagúnbaña láu Jesúsu jagíbugiñe gürígia H{  Ásta ídiburi le jábulugubei, abájüdǘwati ában ában. Jz  ‘¿Malúgurúntiña funági bián jarájüñü dunúru luágu ában liraǘraü seínsu? Áni máburujantu ni ában jádaangiñe múarugun ánjein mabúseerun lubeí Júguchi Búngiu. jyM Manúfudeda jumá jaweí ja gayáraabei jáfaruni úgubu jilágubei áni siñáti jáfarunun uwáni, Búngiu le gayáraabei lasúfuriragüdüni úgubu túma uwáni máfiougati lun sun dan, ligía lúnbei janúfudedun lueí. )xK Le naríñagubei jun lídan lubúriga aríñaga jumeí lídan larúgounga, le naríñagubei jun ibídiñoun joun ámu, wágua jumeí íñugiñe tibíti múna. w ‘Ligía manúfudeda jumá lubeí jaweí gürígia,’ líña Jesúsu joun láni disípulugu lubáragiñe loúnajaniña apúrichija. ‘Úati cátei darúguati láu lun machǘlaagunbei lan, úa ni cáta le arámudagúati lun masúbudirúnwabei lan. {vo Lúnti gúndan lan disípulu láu lachǘlürün ítarada quei lumáesturun, lúma músu quei liyúbudiri. Ánjein aríñawagúa lubeí nuágu luágu jábutiná máfianu, gúbume janábawagua ja afálarubalina. Cába lan ueí lanúfudedúa u ‘Úati disípulu íñuguti lueí lumáesturun ni músu lueí liyúbudiri, ánjana asúfurira, lúnti gíñe jasúfurirun. Vt% Dánme le jeíbaajoún lídan ában fulásu, ábame janúrajan lídoun ámu, ninárün jáu, niábinyaba, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti, lubáragiñe jeíbuguni sún buri jabúrugute Israelítagu. s Jeyéreegudúba lun sun uboú nueígiñe, áni le derégüdaguati darí lúmoun lagúmuchun libágari, lebéluruba siélun. Yr+ ‘Jalúgurubaña wügǘriña jabíriña guánarü lun jafarún jilágubei, alúgura jamáñame agǘbürigu jasáanigu, garábagua jagíame isáanigu jawágun jagǘbürigu lun jáfaragüdüniña. jqM Mámaba jugúya adímureja, láni Júguchi Búngiu Espíritu, ligíaba adímureja jídaangiñe. lpQ Dánme le jedéregerúniwa joun lúrudugu, májüchüra jumá luágu cába lan jaríñaga o ída lúba lan jaríñaguni, ladǘga dánme lachǘlürün óra lun jadímurejan, líchugubei Búngiu le lúnbei jaríñaguni jun. Vo% Janügǘwaba jagíbugiñoun gumádimatiña lúma jagíbugiñoun urúeigu lueígiñe jesériwidun nun, ítara lúba gayára lan jadímurejan nuágu jagíbugiñe, lúma jagíbugiñe ja mámabaña juríu. ,nS Toúnigi jumá ladǘga j juríu. 9mk ‘Noúnajaadüntia quei mudún jagánaguoún anímaalu gáñitiña. Aráanseñu jumá lubeíti ítara quei jéwe, áni ítara jumá quei únjun madǘgünga wuríbani. l Ninárün jáu luágu dánme lan le lachǘlürün wéyu lánina agúseruni, weíritimaabei jasúfurirun lílana fulásu ligía sügǘ láu jasúfurirun lílana Sodóma lúma Gomórra. Eíbaajoúni le lúnbei jasúfuriruni láni Jesúsu disípulugu ]~~}[||{fzz\yxww/v uuOtss(rqqXpppoodnnmllkkjjPihhlgg f?eeKddhcbb;aia``_e^]]]\G[ZZjYYX3WVU-SSMRR{QQ1PP:O=<<;<:^988[7755j4432210N//.-,,I**!)O('&>%L$)##1"!!F #|>Qh&wO, d>(. 6 c I `S LKEC Ába janügǘniwa irájüñü lun Jesúsu lun líchuguni lújabu jawágu lúma lun layúmuragun lun Búngiu jawágu, ába jagúmeserun disípulugu adeínja joun ja anáajabaliña. gBG Ámuñegueinarügüti lébuna magámaridun jamá wügǘriña, añájein, ítaragubeíñanu lúmagiñe jagǘriajoún, jíbiri, adügǘwarügüti joun, jíbiri, reídeitiña magámaridunga lun jedéregeragun joúngua le gumúti lun jesériwidun lun Búngiu. Le gabáfubei lun magámaridun lan, magámaridalá. Labíniruniña Jesúsu irájüñü A Ába laríñagun Jesúsu joun. —Másutiña gayára jabágaridun mámariga, ja rügǘñanu únbaña rújali lan Búngiu ubáfu. 1@[ Ábati jaríñagun láni disípulugu lun. —Ánjein ítara líña lubeí luáguti wügǘri túma lúmari, buítimaati lubeí lun magámaridun jamá gürígia. ?  Naríñajare jun luágu furúmieguarügü lan le ígirutu lúmari ába lagámaridun ámu, ladǘgüña adultériu, mámarügaali ligía ladǘga tagámaridun ligíbuagun, le gíñe agámariduti wǘri to ígiraguaaru, ladǘgüña gíñe adultériu. >5Ába laríñagun Jesúsu joun. —Ladǘga tidére janígi lánjarunbei Búngiu lun jígiragun jáma júmarigu, máma líña meja furúmiñe. =9Ábati jálügüdüni. —¿Cáti uágu laríñaga lilúrudun Moisés lun lan tíchugúniwa gárada lánina ígiraguni tun wǘri lun tigirún? <Mámaaña lubeíti biáma, ábanrügaaña. Ligía moún lubei lafánreinraguni wügǘri le ladúnraguagüdübei Búngiu. $;AAríñagati gíñe. “Ligía lígirubei lubeí wügǘri lúguchi túma lúguchu lun laganoúniwa túma lúmari, ábame jeréderun quei ábanrügü.” X:)Ába loúnabun Jesúsu. —¿Malíijangidün tídan Lerérun Búngiu luágu lúmagiñe lan furúmiñeti dan, dan le ladǘgünbaliña Búngiu gürígia, adǘga lumúti wügǘri, adǘga wǘri? e9CÁbati jayábin fiú fariséogu lúmoun Jesúsu áluga jáburugüdüni tídoun sádara, ába jálügüdüni. —¿Según barítagun, gayáraatísan lígirunun gürígia lúmari lueígiñe furúmieguarügü cátei? \81Sarágu jáña gürígia afálaruti, ába lareídaguagüdüniña sánditiña ñi. 77 iLárigiñe laríñaguni Jesúsu sun cátei le, ába lídin Galiléagiñe lun loúbawagun Judéa le lueígiñebei oúbaü le ñígiñe lubeí laboúcha wéyu libíti Jordán. O6#Ába lásurun Jesúsu aríñageina. —Ítara lúba gíñe ladǘga Núguchi Búngiu le siélubei jun ánjaün úa ferúduna láani cáda ában jídaangiñe libíri tídaangiñe lanígi.5{"Ába lagáñidun urúei sarágu, ába líchugun dimúrei lun jasúfuriragüdüni daríme lafáyeiruni sun ladúweijan. N4!Lúnti yebe gíñe gudéme lan boúba bun quei bagúdemedun nun.” 3 Ába loúnajan urúei oúgei, ába laríñagun lun. “¡Músu wuríbati! Ferúduna numúti sun badúweijan ladǘga bayúmuragun nun. 2 Dan le jaríjinbaalin ja jíbiri músu cátei le, ába lagáridun joun sarágu, ába joúdin, ába jabájüdaguni lun urúei. q1[Májati le ában, ñǘdünrügü ligía ába ládaruni furísunrugun darí lafáyeiruni ladúweijan. x0iÁbati lájuduragun ligíbugiñe, ába layúmuragun lun ítara. “Gagúraasunbá nubá, nafáyeirubadibu.” /Quei láfuridun músu ligía ñígiñe, ítara ladúnragun lúma ában músu líledi le adúweirubalin átiri fiádürü. Ába lárügüdüni lueígiñe ligíina, ába lagúmeserun achócurei, ába laríñagun lun. “Fáyeibeí le badúweirubalina.” d.AÁba lagúdemedagun lun urúei, ába ferúduna láani ladúweiruni, ába lígiragüdüni. +-OÁba lájuduragun músu ligía ligíbugiñe urúei, ába layúmuragun lun ítara. “Nabúreme, gagúraasunbá nubá, nafáyeirubei sun le nadúweirubei bun.” 9,kquei maseínsun lan lun lafáyeijan, ába laríñagun urúei lun lalúgurúniwa idámunime táu sun lúmari, lirájüñü, lúma sun le lúmabei lun lafáyeiruni ladúweijan. f+ELagúmesera adǘgei, ába janǘgün ában le adúweirubalin sarágu míñun fiádürü, !*;‘Ligía ítara líña lubeí arúeijani le lánina siélu quei ában urúei le ñǘbinbei lun laráansejan luágu seínsu jáma lumúsuniña. _)7Ába laríñagun Jesúsu lun. —Maríñaguntina bun luágu darí lan sédü weíyaasu lúnti ferúduna báani, darí ǘrüwa-wein-díisi weíyaasu sédü. Jémpulu luáguti músu le májabei ferúduna lan O(Ába layárafadun Pédro lun Jesúsu, ába laríñagun lun. —Nabúreme, ¿átiribeísan weíyaasu ladǘgün nibíri ában wuríbani nun lun ferúduna méme náani? Darí sédü weíyaasu? j'Mladǘga le ñí jamuti biáma o ǘrüwa oúndaragu lídan níri, anájein ñi jamídaangua. 0&Y‘Naríñajare gíñe jun luágu ánjaña lan úarada biáma jídaangiñe ya uboúagu lun jamúriajan ában cátei lúma Búngiu le siélubei, líchugubei jun, k%O‘Ninárün jáu luágu le lan cátei le uáguti jaríñaga jugúya disípulugu luágu moun lan jadǘgüni afíñetiña, ligía gíñe uágubei laríñaga Búngiu luágu siñá lan ladügǘniwa, le cátei le uágubei jaríñaga luágu gayára lan ladügǘniwa, ligía gíñe le uágubei laríñaga Búngiu luágu gayára lan ladügǘniwa. $$AÁnjein madǘgün gásu jáu, ábame baríñaguni lun jadámurin afíñetiña, ánjein madǘgün gásu láu adámurini, ábame banǘgüni quei ában mafíñeti luágu Búngiu o quei lan ában agúburajati liseínsuna gumádi, gayára lámuga lasáansiruni luríban ligáburi. +#OÁnjein madǘgün gásu báu, ábame banǘgün ában o bián gürígia jánwoun lun sun lan le aríñawagúti, añájein jamámuga ámu geféentiña luágu. ="s‘Ánjein adǘga bidúje ában wuríbani bun, badímureja lúma jábuguarügü, ábame basúbudiragüdüni lidúnrun lun. Ánjein adǘga gásu báu, gamádaguayáadün. F!Ítara líña giñéti, mabúseerunti Júguchi Búngiu le siélubei lun leféridirun ni ában jádaangiñe ǘnabugutiña ja. Ligáburi ferúdunawa jamá idújeñu lueígiñe Jesucrístu h I Ánjounti ladárira, choúruti luágu gúndaabei lan táu sügǘ jáu ja mayúridagunbaña. `9 ‘¿Ída líña jaríjin lun? Ánjein añájein lubeí san mudún lúma ában wügǘri, teféridira ában jádaangiñe, ¿ma lígirubaña jíbiri luágu wǘbü, ábame lídin áluajoun to ayúridaguboun? eC Ladǘga asálbarei le féridijalibei yebe niábin, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti. eC ‘Manǘga jumá ni ában jádaangiñe ja ǘnabugububaña ja quei ni cáta. Naríñajare jun luágu ligíbugiñeñanu lan Núguchi Búngiu le siélubei ánjeligu ja aríjubaña jáu afíñetiña ja súnwandan. iK Ánjein bágu lubeí afígoungüdǘbadibu, sagábei, fíbei díse buáriua, buítimaati lun bebélurun siélun máguga sügǘ láu badarún láu biángubei bágu máfiougatin. Jémpulu tuáguti mudún to eféridiruboun :m‘Ligía ánjein lubeí lafígoungüdǘbadibu lubeí bújabu o bugúdi lan, dürǘbei, fíbei díse buáriua, buítimaati lun bebélurun siélun májabuga o magúdiga, sügǘ láu badarún láu biángubei bújabu lúma biángubei bugúdi máfiougatin le ñí lubei wátu le méñeguchadibei. #?¡Wuríbati lun uboú, níjein lán buri cátei le afígoungüdübaliña gürígia! Súnwandan ñíbei lan, áni ¡fugiábu le wügǘri le lébunabei! 7‘Furúmieguarügü le afígoungüdüti ában jádaangiñe ja isérigiñabaña lídan jafíñen nuágu, buítimaati jamúga lun lun lagurúniwa baránajoún láu ában oúnwenbun dǘbü le amúligülei güráñu luágu ligíina sügǘ láu ladǘgüni cátei líra. Gürígia gíñe le erésibiruti ában irájü lídan níri resíbi lumútina gíñe. Luríban lafígoungüdǘniwa ában gürígia :mÍtara líña lubeíti, le ñǘraüti lanáangun lúngua, ñǘbin ligía lun ítarabei lan quei ában irájü, ligía weírigutimaabei lídan arúeijani le lánina siélu. %ába laríñagun. —Ninárün jáu luágu ánjaün lan mayábin lun jítaradun quei irájüñü, mebélubadün lídoun larúeijan Búngiu. Z-Ába lanǘgün Jesúsu ában irájü, ába líchuguni jamídan jámagua,  )Lídan dan ligía, ába jayábin disípulugu lúmoun Jesúsu, ába jálügüdüni. —¿Cáteisan weírigutimaabei lídan larúeijan Búngiu? 7Lun magáñidagüdün wamá ni ában, beíba, ábame bachǘrunun bürǘnjüre dúnarugun, ábame badígini furúmiñeti úduraü le eígiti bun. Badáriruba ában seínsu liyúmulugu úduraü ligía, buídurügübei lun bafáyeijan wawoúgua láu, ábame bafáyeiruni.nUÁba laríñagun Pédro lun. —Ja teréncha. Ába laríñagun Jesúsu lun. —Játi lílana fulásu jáledi moún lumuti lubeíti jafáyeijan, áu le Liraǘ Búngiu, moún lumuti nafáyeijan tiseínsuna lúban Núguchi. KÁba loúnabun Pédro, ába laríñagun lun. —Afáyeijati. Dánti lebélurun Pédro múnadoun, ába lálügüdüni Jesúsu Pédro lubáragiñe gayára lan ladímurejan. —¿Ída líña baríjin lun líra, Simón? ¿Cátaña jagúburajabaña urúeigu ja lánina uboú le, jásan lílana fulásu ódi ja teréncha? ucDan lachǘlürün Jesúsu jáma láni disípulugu Capernaúm, ába joúdin ja agúburajabalin tiseínsuna témpulu to Jerusalénboun lúmoun Pédro, ába jaríñagun lun. —¿Mafáyeijantisan jumáesturun tiseínsuna témpulu? Eábame jáfaruni jilágubei, áni lásaaruba lan lídaangiñe oúweni luágu lǘrüwan wéyu. Ába jírudagun sarágu dan le jagáambuni cátei le. Lafáyeirúniwa tiseínsuna témpulu NDan le eíbugeina jamá úara loúbawagu Galiléa, ába laríñagun Jesúsu joun luágu ledéregerúaba lan, ligía le Wügǘri Garaǘwarügüti, jájaburugun wügǘriña wuríbatiña, + OÁnjeinti jíbe espíritugu ja, láu rügǘñein ayúmuraguni lun Búngiu lúma ayúnaruni gayára lan jaságarúniwa. Ladímurejaanya Jesúsu luágu loúnwen u cÁba laríñagun Jesúsu joun. —Ladǘga liloúguan jafíñen. Ninárün jáu luágu ánjein lan ibíja jubeí fe íbini ñǘraüraü lan quei ában tágu mostása, jaríñaguba lun wǘbü le. “Gidába yágiñe, beíba lídoun ámu fulásu”, ábame lagídarun wǘbü ligía. Úabei ni cáta jásiñerun ánjein ibíja jubeí fe le tímatimaati. , QLárigiñe, ába jadímurejan disípulugu lúma Jesúsu jábugua, ába jálügüdüni. —¿Cásan uágu siñá wabalin espíritu wuríbati ligía aságara? " =Ábati ladeínjan Jesúsu lun espíritu wuríbati ligía, ába láfuridagüdüni lídaangiñe lúmagiñe óra ligía, ába lareídagun irájü le.  Ába loúnabun Jesúsu. —¡Gürígia mafíñeraditiña, gürígia wuríbatiña! ¿Átiribeísan dan lun neréderuni júma lubá gayára lan jafíñerun nuágu? ¿Ídame lagúmucha mafíñeni le jídaanbei? Barǘjumei irájü ligía ñájoun. Y+Barǘ numuti ñájoun joun báni disípulugu, siñá jamuti areídaguagüda. '—Nabúreme, gudémelá nisáani bun, goúwejaditi, weírititi lasúfurirun, níjein dan jeíguati wáturugun, níjein dan dúnarugun. +ODan le jachǘlürünbei le ñíjin jabeí gürígia, ába liábin ában wügǘri lúmoun Jesúsu, ába lájuduragun ligíbugiñe, ába laríñagun lun. J  Ábati jasúbudiruni disípulugu luágu Juan lan lé meja abásteragüdajabei, ligía lan Elíasbei le uágubei ladímureja Jesúsu. Lareídaguagüdün Jesúsu ában irájü goúwejaditi dA áni naríñajare jun luágu ñǘbinjali lan Elías, masúbudirun jamúti gürígia, adǘgarügü jamúti sun le jabúseerubei láu. Ítara lúba gíñe jasúfuriragüdünina, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti.  Ába laríñagun Jesúsu joun. —Inárüni luágu liábinba lan Elías, ábame líchugun sun cátei lídoun lubúdubu,  Ábati jaríñagun disípulugu lun Jesúsu. —Guetó subúdi wamáali luágu amǘrü lan Crístubei. Quei ítara líña lubeí, ¿cáti uágu jaríñaga arúfudajatiña lilúrudun Moisés luágu lúnti lan liábin Elías lubáragiñe liábin Crístu? {o Dan le arárireina jamáni wǘbü, ába laríñagun Jesúsu joun. —Mabájudagua jumeítia cátei le aríja jumáalibei lun ni ában daríme saráadina, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti, lídaangiñe oúweni lúnya nabágaridun. KDan le jaríjinbei, maríjinjaña ámu lueídügü Jesúsu. zmÁba liábin Jesúsu jawágun, ába lagúrurun jawágu, ába laríñagun joun. —Sarájuma, manúfudeda jumá. m~SDan jagáambuni disípulugu, ába jabúluchagun láu jagíbu múarugu le luweírin janúfude. *}MDan niján lan Pédro adímureja, ába liábin ában juánriñu miríti, ába loúburaguniña, ába lagaambúniwa ában umálali lídaangiñe juánriñu ligía le aríñagubei. —Niján niraǘ le jínsiñebei nun, le aúbei oúnwenbun lan nugúndan, adǘga jumeí le lubeíbei. D|Ába laríñagun Pédro lun Jesúsu. —Nabúreme, ¡lídan dan awánja lan ya! Ánjabu busén, adǘga wagíame ǘrüwa dibásein ya, ában bun, ában lun Moisés, ában lun Elías. {Sódini ába jaríjini Moisés lúma Elías (já meja abágaridubaña lídan dan le sügǘjalibei) ayánuja lúma Jesúsu. zÁba lámuñedagun larijín Jesúsu ñi jagíbugiñe, ába lámiridun ligíbu quei wéyu, ába tájarudun lanáangun quei larúgounga. 9y mSísi wéyu lárigiñe, ába lanǘgüniña Jesúsu Pédro, Jacóbo, lúma Juan le lamúlen Jacóbo, ába lídin jáu luágu ában wǘbü íñuti, jagía rügǘñanu ñi. -xSNinárün jáu luágu añájein lan jádaangiñe ja yábaña guetó, moúnwenbaña daríme jaríjini liábin narúeijan, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti.Zw-Nagíribuduba, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti, úara jáma náni ánjeligu, niábinba láu uweíriguni le meme láni Núguchi. Ábameti nafáyeiruniña gürígia quei ligáburi le adǘga jamáalibei. Fv¿Cági ju lan lun gürígia lagáñeiruni sun le lánina uboú le, leféridireime lubára siélu? Úati ni cáta lánina uboú le áuti gayára lan lagáñijan gürígia ubáraü siélu. au;Ladǘga le abúseeruti leséfuragun lúngua ya uboúagu leféridirubei ibágari le magúmuchaditi, ánjein le ánjabei leféridiruni libágari ya uboúagu nueígiñe, libíjubei ibágari le magúmuchaditi siélu. tÁbati laríñagun Jesúsu joun láni disípulugu. —Le busénti lafálarunina, bulíeileí cáteiñein lan, awándaleí sun luwúyeri asúfuriruni le lúnbei liábin lun nueígiñe queísi lanǘgüni ában wügǘri lugúruwan, falálana. ^s5Ába lagáraragun Jesúsu, ába laríñagun lun Pédro. —¡Dísebá nueí, Máfia! Babúseerúña beréderuni ladügǘniwa lugúndan Búngiu. Masáminaruntibu quei Búngiu, basáminarun quei wügǘri. ?rwÁba ladíñurun Pédro láu Jesúsu ñígiñe murúsun, ába laríñagun lun táu sun lanígi. —¡Mabúseeraleí Búngiu líra, Nabúreme! ¡Siñáti lasúseredun cátei le bun! q1Lúmagiñe dan ligía, ába lagúmeserun Jesúsu aríñaga joun láni disípulugu furáangu luágu lúnti lan lídin Jerusalén, luágu gíñe jasúfuriragüdübei lan wügǘriña weírigutiña lídan jafíñen juríu, jáma jábutigu jafádirigun juríu, jáma arúfudajatiña lilúrudun Moisés. Aríñagati joun luágu láfarúba lan jilágubei, áni lásaaruba lan luágu lǘrüwan wéyu. #p?Ábati laríñagun Jesúsu joun láni disípulugu lun maríñagun jamá ni ca un luágu ligía lan Crístubei. Ladímurejan Jesúsu luágu loúnwen koONíchugubei ligélen arúeijani le lánina siélu bun, le cátei le uáguti baríñaga luágu moun lan jadǘgüni afíñetiña, ligía gíñe uágubei laríñaga Búngiu luágu siñá lan ladügǘniwa, le cátei le uáguti baríñaga luágu gayára lan ladügǘniwa, ligía gíñe le uágubei laríñaga Búngiu luágu gayára lan ladügǘniwa. 2n]Naríñajare bun luágu Pédro lan amǘrü, líla íri ligía, “dǘbü”, luáguba ébuu le nábunaguoun nilígilisin, áni ni íbini oúweni mabáfubei tuágu. Tm!Ába laríñagun Jesúsu lun. —Fuleíseiwatibu Simón, liraǘ Jonás, ladǘga máma lasúbudirágüdün ni ába gürígia cátei le bun, lasúbudiragüdün Núguchi Búngiu le siélubei bun. l1Ába laríñagun Simón Pédro lun. —Crístu le Liraǘ Búngiu le wínwanbei amǘrü, le ñǘbinbei asálbaraña gürígia uboúagu. Yk+Ábati laríñagun joun. —Ánti jugúya, ¿cátanati lídan jarítagun? `j9Ába jaríñagun. —Añájein aríñagutiña luágu Juan lan lé meja abásteragüdajabei amǘrü, jíbiri aríñaga luágu Elías ban, añájeingua aríñagutiña luágu Jeremías ban o ámu lan proféta. Hi  Dan le lachǘlürün Jesúsu ubúrugu Cesaréa le Filípo ába lálügüdüniña láni disípulugu. —¿Cátanasan lídan jarítagun gürígia, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti? `h9 Ába gunfaráanda jamáni luágu máma lan luágu tísitena fein laríñaga joun, lueí lan arúfudajaní le jáni fariséogu jáma saduséogu lawéridiraña. Laríñaguni Pédro luágu Jesúsu lan Crístubei 1g[ ¿Ída liñági meféen jubeí luágu máma lan tuágu fein nadímureja dan le naríñagunbei jun lun joúnigiragun júngua lueí jísite fariséogu jáma saduséogu? f9 ¿Bulíeiguatün funásan tuágu sédü fein to nafánreinjaboun jádan gádürü mílu wügǘriña lúma átiriñein lan faníñe táu ígiragutu? 8ei ¿Úagili gunfaráanda jumá, marítagun jugúya tuágu seíngü fein to nafánreinjaboun jádan seíngü mílu wügǘriña lúma átiriñein lan faníñe táu ígiragutu? d#Ába lasúbudiruni Jesúsu, ába laríñagun joun. —¿Ca uágu jadíjerida luágu úa tan fein júma? ¡Loúguati gíñe jafíñen! cwÁba jagúmeserun disípulugu aríñaga jámagua. —Ladǘgatia manǘgün wamá fein laríñagunbei ítara. vbeÁbati laríñagun Jesúsu joun. —Toúnigigua jumátia júngua lueí jísite fariséogu jáma saduséogu. xaiDan le jájiñuragunbei disípulugu lúma Jesúsu loubáfurugun dúna, bulíei jamúti janǘgün fein. /`WGürígia wuríbatiña, múaraantiña ja, amúriajatiña seíni láuti miláguru lun jafíñerun luágu áu lan anǘgübei asálbaruni joun gürígia. Wel, marúfudúnbei ámu seíni joun lueí liseíni Jonás. Ába lígiruniña, ába lídin. Ítara líña jarúfudajan fariséogu quei ísi _{Bináafin, ába jaríñagun. “Wuríbabei dan ugúñe ladǘga funáñu líña siélu áni jamúñounga.” ¡Biángua tigíbu jugúya le! Subúditi luáguti ligáburi dan jun, áni ibídiñeti jun luágu chülǘjali lan lidáani asálbaruni. r^]Ába laríñagun joun. —Rábounwéyu, ába jaríñagun. “Buídubei dan ladǘga funáti siélu.” z] oÁba joúdin fariséogu jáma saduséogu aríjei Jesúsu. Lun jáburugüdüni tídoun sádara, ába jaríñagun lun lun larúfudun ában seíni láuti miláguru le siélugiñeti joun, afíñe jamámuga luágu lúmagiñe lan Búngiu liábin. \ 'Lárigiñe, ába loúnajaniña Jesúsu gürígia águyu, ába ládinun tídoun ugúnein, ába lídin loúbawagun Mágdala.g[G&¡Gádürüñanu mílu wügǘriña eígitiña, mabájüdünga würíña jáma irájüñü! `Z9%Joútiña súngubei quimúle, buíngüda gíñe sédü faníñe táu to ígiraguboun. cY?$ába lanǘgünun sédü fein jáma úduraü jagía lújaburugu, ába leteíngiruni Búngiu. Ába lagúbachagunun fein, ába líchugunun joun láni disípulugu jáu sun úduraü, ába jafánreinjanun joun gürígia. HX #Ába laríñagun joun gürígia lun jañúurun múarugu, W"Ába lálügüdüniña Jesúsu. —¿Átiriñoun fein júma? Ába jaríñagun. —Sédü, jáma biánraü úduraü. .VU!Ábati jaríñagun láni disípulugu lun. —¿Ída lubáti wadárirun eígini joun sarágu gürígia ya lídan fulásu le ñí lumuti úa jamá aganoútiña? *UM Ábati lagúarun Jesúsu joun láni disípulugu, ába laríñagun joun. —Gudémetiña gürígia ja nun ladǘga ǘrüwaali wéyu jáu núma ya áni úaali ni cáta jáma lun jeígin. Mabúseeruntina noúnajaniña jábiñoun meíginga, dagá líñein falálaü jawágu ǘmada. QTÁba laweíridun janígi gürígia láu jaríjin adímurejaña jamá já meja maríñagadibaña, areídagua ja danímaabaña arǘna, eíbuga ja meíbuguñajabaña, aríja ja maríjiñajabaña. Ába jagúmeserun adímureja weírigu luágu Jabúngiute Israelítagu. Líchugun Jesúsu eígini joun gádürü mílu wügǘriña S}Ába jayábin sarágu gürígia le ñíjin lubeí barüína jagía meíbuguntiña, maríjintiña, maríñaguntiña, danímaati jarǘna, jáma sarágu jawúyeri sánditiña. Ába jíchuguniña lubádu lugúdi Jesúsu, ába lareídaguagüdüniña. 'RGÁba láfuridun Jesúsu ñígiñe, ába lachǘlürün lárun dúna Galiléa, lárigiñe, ába laweínrun luágun ában wǘbü, ába lañúurun ñi. WQ'Ábati laríñagun Jesúsu tun. —Wǘri, ¡weíriti gíñe bafíñen! Susérelá le babúseerubei. Lúmagiñe óra ligía, ába tareídagun tisáani. Lareídaguagüdün Jesúsu sarágu sánditiña P'Ába taríñagun. —Ánja, Nabúreme, láu sun líra, gayáraati jeígini oúnli ífei le áburujati lueígiñe jadábulan jabúriña. =OsÁba laríñagun Jesúsu tun. —Lúnti níderaguniña numútuniña ja juríu furúmiñe, mabuídunti lun tagídarúniwa fein jaweí isáanigu lun tíchugúniwa joun oúnli. NyÁba tiábin wǘri tugúya, ába tájuduragun ligíbugiñe, ába taríñagun. —¡Nabúreme, íderagua bána! MÁba laríñagun Jesúsu. —Joún rügǘñein gürígia féridijaña ja Israelítagu loúnajana Búngiu lun níderaguniña. CLMoúnabun lumútu Jesúsu. Ábati jayábin disípulugu, ába jayúmuragun lun, ába jaríñagun. —Adǘgabeí le tamúriajabei búma, ladǘga nuteíntia agúarajeina wárigi. KÑíñoun ában wǘri jádaangiñetu Cananítagu aganoúti lídan fulásu ligía, ába tiábin luágun Jesúsu agúarajeina. —¡Nabúreme, ladǘgawagun Davíd, gudémená bun! Níjein ában espíritu wuríbati tuágu nisáani, weíriti tasúfurirun lurúma. JyÁba láfuridun Jesúsu ñígiñe, ába lídin lídoun buri fulásu geyégua láu fulásu le Tíro lúma Sidón. sI_Ligía buri cátei le adǘgübalin wügǘri lun marúman lan, ánjeinti leigíniwa machibúnga újabu según jagáburi juríu marúmadagüdün lumúti ligíbugiñe Búngiu. Ában wǘri teréncha to afíñeruboun luágu Jesúsu H ladǘga tídaangiñe anígi láfurida samínaü wuríbati, áfarajani, adultériu, salúfuri, íweru, iyéeni, marásualugu. 'GGÁnjein dimúrei le áfuridubei lídaangiñe iyúmaü, tídaangiñe anígi liábin, ligíati ádügübalin wügǘri lun marúman lan ligíbugiñe Búngiu, "F=¿Úati gunfaráanda jumá luágu sun lan le ebélurubei lídoun iyúmaü, ába lídin lídoun urágei, lárigiñe ába láfuridun lídaangiñe úgubu? OEÁba laríñagun Jesúsu. —¿Úati gíñe gunfaráanda jumá? ^D5Ábati laríñagun Pédro lun Jesúsu. —Furáangugüdabeí jémpulu le woun. NCÍgira jumáña, maríjintiña ja adúndejatiña maríjintiña jáledi jagía. Áni ánjein adúndeja ában maríjinti ában maríjinti líledi, jeíguaduba biángubei jagía lídoun ában júyu. B Ába laríñagun joun. —Furúmieguarügü nádü to máma lábunun Núguchi Búngiu le siélubei, lájulúba láu sun lílagüle. QA Ábati jayábin disípulugu lúmoun Jesúsu, ába jaríñagun lun. —¿Subúditisan bun luángiu lun jafálaruni binádu jiggu wuríba lan láburujan dimúrei le baríñagubei joun fariséogu? =@s Máma eígini le leígubei gürígia adǘgübalin lun marúman lan ligíbugiñe Búngiu, dimúrei wuríbati le laríñagubei wügǘri, ligía adǘgübalin lun marúman lan. r?] Ábati lagúarun joun gürígia, ába laríñagun joun. —Agáamba jumá, gunfaráanda jugúyame. k>O Málati jájuduragun nun,
ladǘga le rügǘñein jagúmadijan wügǘriña jarúfudaja. =Jayumárurügü gürígia ja jíchiga inébesei nun, líña Búngiu,ánjein tídan janígi, mebéresentiña náu. g<G¡Biángua tigíbu jugúya le! Linárün proféta Isaías laríñagunbei juágu ítara. J; luágu furúmieguarügü lan le aríñaguti ítara, mámaali lan lúnti líderaguniña lagǘbürigu. Láu líra mebégigüda jumáali lagúmadijan Búngiu lun jafálaruni binádu jigáburi. e:CÁnjeinti jugúya, aríñagatün luágu gayára lan laríñagun ában gürígia lun lúguchi o tun lúguchu. “Siñáti níderagunibu ladǘga sun le númabei, aríñagaadina luágu lun lan níchuguni lun Búngiu”, s9_Laríñajare Búngiu. “Inébe jamá bagǘbürigu bun, le anábagubaliña lagǘbürigu, jilála.” 8Ába laríñagun Jesúsu joun. —¿Ánti gíñe jájalachagunbalin lerérun Búngiu lun jafálaruni binádu jigáburi? 17[—¿Ánsan jájalachagunbalin báni disípulugu binádu jagáburi weíyaaña mútu? Magúnfuliruntiña láu lachibúniwa újabu lubá eígini, según wagáburi. 6 ;Ába jayábin fiú fariséogu jáma arúfudajatiña lilúrudun Moisés, ñǘbintiña ubúrugugiñe Jerusalén lúmoun Jesúsu, ába jaríñagun lun. 5y$Ába jayúmuragun lun lun lígirun lúnrügü jagúuruni táru lanáangun, sun ja agúurubarun, areídaguátiña.34_#Dan le jíchugunbei lílana fulásu fe luágu Jesúsu lan, ába jabúruchaguagüdüni lídan sun fulásu ligía, ába janǘgüniña sun sánditiña le ñíjin lubeí. L3"Ába jánjiñuraguni dúna, ába jachǘlürün Genésaret. F2!Játi buga tídaanbaña ugúnein, ába jájuduragun ligíbugiñe Jesúsu, ába jaríñagun. —Inárüni luágu Liraǘ ban Búngiu. Lareídaguagüdüniña Jesúsu sánditiña Genésaret K1 Dan jádinun tídoun ugúnein, ába lagálumadun garábali. 0Ába lárügüdüni Jesúsu lújabu, ába laríñagun lun. —¡Loúguati gíñe bafíñen! ¿Ca uágu laloúguada bafíñen? /Dan le lasándiruni lére garábali ába lanúfudedagun, ába lagúmeserun abúlucha, ába lagúaragun. —¡Séfu bána Nabúreme! /.WÁba laríñagun Jesúsu lun. —Jigábuti. Ába larárirun Pédro tídaangiñe ugúnein, ába lagúmeserun eíbuga le ñíjin lubeí Jesúsu ligíbuagu dúna. -)Ába laríñagun Pédro lun. —Nabúreme, ánjein amǘrü lubeí, eíbugagüda bána gíñe ligíbuagu dúna chülǘ le ñí bubei. z,mÁba ladímurejan Jesúsu joun, ába laríñagun joun. —¡Ragǘjuma anígi, áu le, manúfudeda jumá! +Dan jaríjini láni disípulugu eíbugeina ligíbuagu dúna, ába janúfudedagun, ába jagúaragun láu anúfudei. —¡Úfiaü! U*#Ába liábin Jesúsu jawágun lubá larúgan, eíbugeina ligíbuagu dúna. )sun núnguran tan ugúnein lamídan dúna. Ába láfarajan lugúdi barána tuágu ugúnein ladǘga tubárouñein lan garábali. (%Lásun loúnajaniña, ába laweínrun lábugua luágun wǘbü ayúmuragua lun Búngiu. Dan le lagúñedunbei, ñíñein Jesúsu lábugua, ''GÁba loúnajaniña Jesúsu láni disípulugu lubá tídan ugúnein tugúya lun jánjiñuragun loubáfurugun sun niján lan oúnajaña gürígia águyu. &Seíngüñanu mílu wügǘriña eígitiña, mabájüdünga würíña jáma irájüñü. Leíbugun Jesúsu ligíbuagu dúna p%YSun jagía joútiña quimúle, lárigiñe, ába jabuínchagüdün dúusu faníñe táu to ígiragutu. `$9Ába laríñagun joun gürígia lun jañúurun luágu jíduru. Ába lanǘgünun seíngü fein jáma bián úduraü jagía lújaburugu, ába laríjin siélun, ába leteíngiruni Búngiu tuágu. Ábati lagúbachagunun fein, ába líchugunun joun láni irun Jesúsu tídaangiñe ugúneidisípulugu, ába jafánreinjanun jádan gürígia. M#Ába laríñagun Jesúsu joun. —Barǘjumoun nun ñájoun. d"AÁba jaríñagun lun. —Seíngü rügǘñoun fein wáma ya, jáma bián úduraü. T!!Ába laríñagun Jesúsu joun. —Mídinbaña, rújuma eígini joun.  5Queíti agúñedeinaali lubeí, ába jaríñagun láni Jesúsu disípulugu lun. —Dárüjalitia áni úatiña gürígia aganoútiña lídan fulásu le. Oúnaja báña gürígia ja, ñǘdün jamámuga lídoun buri lirájüñü fulásu yaráfa agáñija eígini lun jeígin. =sDan larárirun Jesúsu tídaangiñe ugúnein, ába laríjin luágu sarágu jaña lan gürígia jagía, ába jagúdemedagun lun, ába lareídaguagüdüniña ja sándibaña jádan.  Dan lagáambuni Jesúsu cátei le, ába lídin ñígiñe jáurügü láni disípulugu tídan ában ugúnein lídoun ában fulásu mageírawati. Ába jasúbudiruni gürígia, ába jáfuridun lídaangiñé buri aǘdü, ába joúdin lárigi, eíbu. b= Ábati jayábin l-íñagun tun láu fiñún luágu lanigu Juan, ába janǘgüni lúgubu, ába jábununi, lárigiñe, ába joúdin awísarei Jesúsu. Líchugun Jesúsu eígini joun seíngü mílu wügǘriña xi ába janǘgüni lídan ában asíedu, ába líchugúniwa tun irájü tugúya, ába tíchuguni tun túguchu. R Ábati laríñagun lun ladǘrürǘniwa lábulugu Juan furísunrugu, 1[ Ába lírudagun Heródes lueígiñe cátei le, quei aríñaga láali lan láu fiñún, agáamba jameí amísurajoútiña, ába laríñagun lun líchugúniwa tun. 5cÁbati taríñagun túguchu tun lun tamúriajani lábulugu Juan le abáste jilágubei, ladǘga, lun jíchuguni tun lídan ában asíedu, ába tamúriajani lúma ítara. veába laríñagun tun láu fiñún luágu líchugubei lan furúmieguarügü cátei le tamúriajan lúma tun. ?wDánti le efédujani luágu lagúnfulirun Heródes irúmu, ába tiábin tiraǘ Heródias, ába tabínajan jagíbugiñe amísurajoútiña, léti línsiñe tabínajan lun Heródes, @yBusénti yebéti Heródes láfaruni Juan jilágubei, ladǘga lanúfude jaweí gürígia, madǘgun lumúti ladǘga sun lan gürígia afíñetiña luágu proféta lan Juan. Aríñagaalí meja Juan lun Heródes luágu moun láni lagámaridunun lúmari lamúlen, madǘgünti Heródes gásu láu. 1[Lé meja suséreelibei, daǘlumuti meja Heródes Juan, ába lagǘraguágüdüni láu güríngüri tueígiñe Heródias tó meja lúmari Felípe, le lamúlen. 7ába laríñagun joun ja lúmabaña. —Juan le abásteragüdajabei le, sará jádaangiñe jiláaña, ligía gabáfu lubeí lun ladáagun miláguru. 3~|}||{{zyzxww:vutyssrOqqppo7n{mull,kjj)iiggfddOctb|aF`__K^]]U\[[}[2ZZXXUWVVVUTSSIR&QMPON^MM^LoKJJ0HHIGMFEDDCZB@? >w==2<;;;:8776l55b44Q3D224100//A.--,Z+*))t((@'&%%"$$##B"}!  &hQDUE]z c + G*Rzwog‘¡Fugiábugu jugúya arúfudajatiña lilúrudun Moisés jáma fariséogu! ¡Biángua tigíbu! Rújumuti dǘbü arítaguagüleime luágu jamúaja profétagu, wéndegüda jumeí umúajaü le jáni gürígia já meja buídubaña. (nIÍtara jíña, boúgudigiñe jibíti, ma lubuídun jarijíniwa jagíbugiñe gürígia, ánjein múnadagiñe, buín jíña láu iyéerejabuni lúma wuríbani. 6me‘¡Fugiábugu jugúya arúfudajatiña lilúrudun Moisés jáma fariséogu! ¡Biángua tigíbu! Ítara jíña quei umúajaü le afeíndijoúti láu jarúti boúgudigiñe libíti, buídumeraüti larijín, ánjein lurágeirugugiñe, buín líña láu jábu jiláaña lúma sun luwúyeri iwíyei. l-Fariséogu maríjintiña. jarúmagüda jumeí wéru lúma asíedu lurágeirugugiñe furúmiñe, ábame gíñe larúmadun boúgudigiñe libíti. Uk#‘¡Fugiábugu jugúya arúfudajatiña lilúrudun Moisés jáma fariséogu! ¡Biángua tigíbu! Adǘgatün lun jarítagun gürígia luágu buídu lan jigáburi. Ítara jíña quei wéru lúma asíedu le jachíbubei boúgudigiñe libíti, ánjein múnadagiñe jibíti, buin jíña láu buri luweínamu-águu lúma íweruni. |jq¡Jugúya, adúndejatiña maríjintiña jugúya le, áseija jumúti ában minímini áni julútün ában caméyu! i+‘¡Fugiábugu jugúya arúfudajatiña lilúrudun Moisés jáma fariséogu! ¡Biángua tigíbu! Adǘgatün díisi fáreinti láu jíduru le ménta, anísi, lúma comíno lun jíchugun ában fáreinti lun Búngiu, áni mebéresentün láu arúfudajani le weírigutimaabei lídan lilúrudun Búngiu, queí buri lun jadǘgüni sun cátei láu úaraguni, lúma lun jagúdemedun gürígia jun, lúma lun jagúnfulirun lúma Búngiu. Ligía buri cátei le lúnbei jadǘgüni, mígirunga jumeíme jadǘgüni le líbiri. h5Le gíñe áfiñurubei luágu siélu, láfiñuruña gíñe luágu lála Búngiu, lúma gíñe luágu Búngiu le añúurubei luágu jalaǘ ligía. #g?Le gíñe áfiñurubei tuágu témpulu, máma rügǘñein gíñe tuágu témpulu láfiñura, láfiñuruña gíñe luágu Búngiu le aganoúbei tídan. f'Le áfiñurubei luágu latárü, máma rügǘñein luágu latárü láfiñurun, láfiñuruña gíñe luágu sun le ligíbuagubei latárü. (eI¡Ibídiougua líña jáu, maríjin! ¿Cági weírigutimaabei, cátei le luágubei latárü ódi latárü le adǘgübalin cátei ligía lun sagráubei lan? |dqAríñagatün gíñe luágu ánjein lan íchiga gürígia dimúrei lun láfiñurun luágu latárü, mála lan líra, áni ánjein lan áfiñura luágu cátei le adágaragüdǘwabei luágu latárü, aná lan líra, lúnti lan lagúnfulirun. c ¡Ibídiougua líña jáu, maríjin! ¿Cági weírigutimaabei, gólu ódi témpulu to adǘgüboun lun sagráubei lan gólu? b‘¡Fugiábugu jugúya, adúndejatiña maríjintiña! Aríñagatün luágu le lan gürígia íchuguti dimúrei, ánjein áfiñura tuágu témpulu mála lan líra, áni ánjein lan áfiñura luágu tigóluna témpulu, aná lan líra, lúnti lan lagúnfulirun. Ma‘¡Fugiábugu jugúya arúfudajatiña lilúrudun Moisés jáma fariséogu! ¡Biángua tigíbu! Eíbuga jumúti múa, áfayaja jumeí barána áluaja gürígia lun jánigume, dánti le ibíja jumáali le jabúseerubei, ába jadǘgüniña gürígia jagía bián weíyaasu lúntima joúdin máfiougati sügǘ jáu. 1`[‘¡Fugiábugu jugúya, arúfudajatiña lilúrudun Moisés jáma fariséogu! ¡Biángua tigíbu! Gidá jumutu jában würíña ja jiláaña úmari jaweí, lúnti ibídiñewa lan, ába jadáagun ayúmuraguni lun Búngiu le migínaguti. Ligía weíritimaabei lubeí jasúfurirun lueígiñe. _ ‘¡Fugiábugu jugúya arúfudajatiña lilúrudun Moisés jáma fariséogu! ¡Biángua tigíbu!, ladǘga darú jumuti lubéneri arúeijani le lánina siélu lueí jebélurun ámu, mebélu jugúyati, mígirun lun jebélurun ja busénbaña jebélurun. ^ ladǘga le anáanguti lúngua weíri, lǘnabudagüdǘwaba, ánjein le anáanguti lúngua ǘnabu, laweíridagüdǘwaba. I]  Le esériwidubei joun jíbiri, ligía weírigutimaabei jídan, o\W Mígirun jugúyame lun laríñawagúniwa jun “ábutigu” ladǘga Crístu rügǘñein Jábuti. [ Maríñaga jumá gíñe “núguchi” lun ni ában wügǘri uboúagu lídan ligáburi jagúaruni Búngiu le siélubei “Núguchi”. BZ}‘Ánjein jugúya, mígira jumá lun laríñawagúniwa jun, “maésturugu”, ladǘga sun jugúya ában jáu, áni ában rügǘñein gíñe Jumaésturun, áu le Crístubei. YBuséntiña lun jabúsurun gürígia joun láu sarágu inébesei ǘmada, lun gíñe lagúarúniwa joun, “maésturugu”. X Buséntiña járügüdüni lubuídun-ágei ubáraü lídan eígini lúma jalaǘ le jála weírigutiña tídan jalígilisin. ]W3Jadǘgüni sun cátei lun jaríjiña gürígia. Jínsiñeti joun lun jíchugun tirájüñü gáfu táu Lerérun Búngiu jeréberugu lúma luágu buri jarǘna, lúma lun jadáüragun anáanguni to durúrutu. nVURújamuti gumádi joun gürígia queísi anǘgüni jǘrüti le siñábei lanügǘniwa, ánjein jagía, madǘgüntiña ni cáta lun jíderaguniña gürígia luágu buri anǘgüni lánina lúrudu le jíchugubei jawágu. -USAgáamba jumáña lubeíti, adǘga jumeíme sun le jaríñagunbei jun, le jadǘgübei, mafálara jumeí ladǘga aríñagatiña ában cátei, jadǘga ámu. T—Gabáfutiña arúfudajatiña lilúrudun Moisés jáma fariséogu lun jafúnraanguagüdüni líla lilúrudun Moisés. aS =Ábati laríñagun Jesúsu joun láni disípulugu jáma jíbiri gürÍgia ja ñíbaña. R!.Úati ni ában gayáraati loúnabun ni ában dimúrei, lúmagiñeti wéyu ligía, manígiti ni ában lun liábin álügüdaguei.rQ]-¿Ída lubáti ladǘgawagun lan Davíd Crístu ánjein wá lubali Davíd guánarü Crístu Nabúreme? P,Laríñajare Búngiu lun Nabúreme.“Ñurúba núma lueígiñe noúnwenren
daríme níchuguniña báganiñu bújaburugun.” "O=+Ábati laríñagun Jesúsu joun. —¿Ída liñáti lagúarunbalin Davíd quei Abúremein, láu lubáfu Sífiri Sándu? Aríñagatiga Davíd. XN)*ába laríñagun Jesúsu joun. —¿Cásan jarítagubei libǘgürü Crístu le lanúadirubei Búngiu lun lasálbaruniña gürígia? ¿Cásan adǘgawagun? Ába jaríñagun lun. —Ladǘgawagun Davíd. 5Me)Sun añája lan fariséogu oúndaragu, L}(Bián gumádi le, ligía ébuubei lun sun lilúrudun Moisés lúma jarúfudajan profétagu. ¿Ca adǘgawagun Crístu? K 'Áni le libíaman lídan uweíriguni lenége le, ítara líña. “Jínsiñe jamá bíbirigu bun quei bínsiñegua búngua.” dJA&Niján gumádi weírigutimaabei, furúmiñeti gíñe lídaangiñe sun lugúmadin Búngiu. I%Ába laríñagun Jesúsu lun. —“Jínsiñelá Babúreme Búngiu bun táu sun banígi, táu sun buwáni, láu sun bisáminan.” ZH-$—Maésturu, ¿cásan gumádi weírigutimaabei lídan lilúrudun Búngiu? G#ñíñein ában jádaangiñe le arúfudajati lilúrudun Moisés, abúseeruti laríjin lábun Jesúsu, ába laríñagun lun. xFi"Dan le jasúbudirunbalin fariséogu luágu manígüda láaña lan Jesúsu saduséogu, ába joúndaragun, E!Dan jagáambunbalin gürígia cátei le, ába laweíridun janígi láu le larúfudajabei. Gumádi le weírigutimaabei ;Do “Áu Lubúngiutebei Abrahám, Lubúngiute Isáac, Lubúngiute Jacób.” Ítara líña lubeíti, ánjein jamúga jiláañu jáña lubeí wügǘriña jagía lun sun dan, maríñagunti jamúgati Búngiu luágu Jabúngiute lan, ladǘga máma Jabúngiute jiláguaaña Búngiu, Jabúngiute wínwangiña. C7Ánjeinti luágu sará jamá jiláaña lúnya jabágaridun, ¿malíijan jumágili le laríñagubei Búngiu gúanarü jun? ítara líña laríñagun. AB{Dánme le jásaarun jiláaña lúnya jabágaridun, ámujalime jabágari, magámaridun jába, míchugun jamáñame jasáanigu lun maríei, queísi magámaridun jamá ánjeligu siélu. AÁba laríñagun Jesúsu joun. —Bulíeiguatün ladǘga libídiñe tuáguti Lerérun Búngiu jun, ni luáguti lubáfu Búngiu. *@MDánmeti jásaarun lídaangiñe oúweni, ¿cábati úmari wǘri tugúya jádaangiñe sédü gamúlenuguátiña ja, lárigiñe maríei jamá sun jagía túma? 3?aLárigiñe, ába gíñe toúnwen wǘri. d>ALigía méme suséreti lun jabíaman, lárigiñe lun jǘrüwan darí lúmoun jasédün. ;=oWel, ñíñanu méjati sédü gamúlenuguátiña ya wádan, ába lamárieidun le furúmiñeti, ába loúnwen. Quei masáanigu lubeí táu lúmari, ába lígirunun lun lamúlen. <y—Maésturu, aríñagatí meja Moisés luágu ánjein lan oúwe ában wügǘri le maríeiti masáaniguga táu lúmari, lúnti lan lamárieidun lamúlen túma wǘri to ueíboun loúwe, lun gasáanigu lan táu lun líbugaña le oúwebei. 8;iWéyu méme ligía, ába joúdin fiú saduséogu aríjei Jesúsu. Jaríñajare saduséogu luágu úa lan ásaaruni lídaangiñe oúweni. Ábati jaríñagun lun Jesúsu. :/Dan jagáambunbalin le, ába laweíridun janígi, ába jígiruni, ába joúdin. Álügüdajani libǘgürü ásaaruni lídaangiñe oúweni ,9QÁba jaríñagun lun. —Láni urúei Rómana. Ábati laríñagun Jesúsu joun. —Rújumeiti láni urúei lun urúei, rújumeime láni Búngiu lun Búngiu. 8yDan laríjini, ába lálügüdüniña. —¿Ca iyáwa le luágubei seínsu le, lúma íri le bürǘwañubei luágu? 7Arúfuda jumeí seínsu le áubei lafáyeijoúa liseínsuna gumádi nun. Ába janǘgün ában seínsu le denáriu lun. 6/Aríagu líña Jesúsu lun luríba jayúmajan, ába laríñagun joun. —¡Biángua tigíbu jugúya le! ¿Ca uágu jíchaaja sádara nubá? x5iRúbei lubeíti barítagun woun. ¿Buítisan lun lafáyeirúniwa seínsu lun urúei Rómana ódi mabuídunti? A4{Ábati joúnajan jádaangiñe jánigu úara jáma jádaangiñe lánigu Heródes, aríñaga lun Jesúsu. —Maésturu, subúdi wamúti luágu inárüni lan baríñagubei, luágu gíñe arúfuda báani lémeri Búngiu láu inárüni, manúfudeiga lueí ni ában, ladǘga ni cáta lan luweírigun gürígia bun. 33_Ába joúdin fariséogu, ába júaradun aríja cába lan gayára lan jadǘgün lun jaríñagagüdüni Jesúsu cátei le uáguti gayára lan jadárirun lidúnrun. C2Ába laríñagun Jesúsu joun ja agáambubalin. —Gíbetiña agúarútiña lun jebélurun lídoun larúeijan Búngiu, míbetiña anúadiruña. Luáguti lafáyeirun liseínsuna gumádi V1% Ába laríñagun urúei joun ja eténirubaña lún buri dábula. “Gürágua jumeí lugúdi lúma lújabu, fíjumei lídoun lubúriga le boúgudibei, le ñíba lubeí layájuaja, acǘnrijame lári.” 0 Ába laríñagun lun. “Numáda, ¿ída liñági bebélurunbei ñájoun madáüragunga quei lun ában maríei?” Maní ligía. /# ‘Ábati lebélurun urúei aríjaña amísurajoútiña, ába laríjin ában wügǘri le madáüragunti quei lun ában maríei ñi. (.I Ába joúdin músu luágu buri ǘma, ába joúndaruniña sun ja úmabaña jadúnragua, buítiña jáma wuríbatiña, ába tabuínchun múna jáu gürígia. p-Y Jeíba lubeíti luágu buri larígei ǘma, ábame jamísurajaniña sun ja úmatiña jadúnragua.” ,5Ába laríñagun joun lumúsuniña. “Aráanseeli sun cátei lun maríei, áni amísurajoútiña jagǘra madǘnamatiña lun jamísurajoúniwa. +#Ábati lagáñidun urúei sarágu, ába loúnajaniña lisúdaaranigu áfaraguaña gáfarajatiña jagía jilágubei lúma águdei jageíra. ~*uja jíbiri, ába járügüdüniña lumúsuniña urúei, ába joúseruniña wuríba, ába jáfaraguniña jilágubei. )Madǘgüntiña amísurajoútiña gásu. Ába lídin ában jádaangiñe lichárigu, ñǘdün ában adǘga ámu wadágimanu, ( Ábaya loúnajan ámu músu, ába laríñagun joun. “Aríñaga jumá joun amísurajoútiña luágu aráanseeli lan eígini. Áfaragüda náaña bágasu jáma nilǘgüniña anímaalugu dibúnetiña, aráanseeli sun cátei, lun jayábin maríeirugu.” m'SÁba loúnajaniña lumúsuniña oúgaña amísurajoútiña, májatiña amísurajoútiña jayábin. &3—Nijánya ában jémpulu luáguti arúeijani le lánina siélu. Ñíñein ában urúei adǘgüti ában fédu lubá lamárieidun lisáani. [% 1Ábaya lagúmeserun Jesúsu adímureja joun láu jémpulu, ába laríñagun joun. ($I.Ábati jabúseerún yebe járügüdüni, madǘgün jamúti ladǘga janúfude jaweí gürígia, ladǘga afíñe jamá gürígia luágu proféta lan.$#A-Dan le jagáambunbalin jábutigu fádirigu jáma fariséogu jémpulu buri le líchugubei Jesúsu, ába jasúbudiruni luágu jawágu lan ladímureja. Y"+,Ánjeinti áu, le dǘbü ligía, furúmieguarügü le eíguaduti nuágun lañaǘrudagúba, léti uáguti leíguada nigáñi, lagúmuchaguagüdübei. Ligíaba asúsereda joun gürígia ja májabaña nun. c!?+Ligía naríñagunbei jun luágu lagídarúaba lan larúeijan Búngiu jueí, jugúya le weírigubei lídan jafíñen juríu, ábame líchugúniwa joun gürígia ja edéregeruti alúbajani le láni larúeijan Búngiu. < q*Ábati laríñagun Jesúsu joun. —¿Malíijañaja jumágiru Lerérun Búngiu? Taríñajare nuágu.Le meja dǘbü le mabúseerun jabeí ábunagutiña,
ligíaali furúmiñeti.Wabúreme Búngiu adǘgübalin lun furúmiñebei lan,áni aríja wamúti quei ában cátei weíriguti. uc)Ába jaríñagun lun. —Láfaragubaña wuríbatiña jagía jilágubei, magúdemedagúnbaña lun, ábame lájayajani ichári joun ámu ñadágimeintiña ja lúntiña jedéregeruni lufánran lun lídaangiñe alúbajani lídan dan. }(Ába lálügüdajan Jesúsu. —Dánmeti liábin labúreme ichári, ¿cábagi ladǘga jáu ñadágimeintiña ja? c?'Ábati járügüdüni, ába jaságaruni lídaangiñe ichári, ába jáfaruni jilágubei. 5c&Dan le jaríjinbaalin ñadágimeintiña liraǘ, ába jaríñagun jámagua. “Nijánba le erésibirei alágan, wáfaraali jilágubei, reídei wamámuga láu alágan.” yk%‘Agúmujoúni, ába loúnajani liraǘ, ába laríñagun lúnguarügü. “Inébebei niraǘ joun.” '$Ábaya loúnajan labúreme ichári gíbetimaajaña sügǘ jáu ja loúnajabaña furúmiñe, ligía méme jadǘga ñadágimeintiña joun. &E#Ábarüga járügüdüniña ñadágimeintiña músu jagía, buleísei jameí ában, áfara jameí ában jilágubei, rúgua jagía dǘbü luágu le ában. "Dan le lachǘlürün dan lun alúbajani, ába loúnajan jádaangiñe lumúsuniña amúriajei lufánran jámagiñe ñadágimeintiña. !‘Agáamba jumeí ábaya jémpulu le. Luáguti ában wügǘri labúreme ában ichári, ában lábunagun tídibu beíbei lichárirugu, ába ladǘgün baríeru láu, adǘga ligía ában ágei lun laríbichawagún tíra beíbei lídoun lúma ában wáyelesi lun gayára lan loúnigiruni sun cátei. ‘Ába lájayajani ichári joun ñadágimeintiña, ába lídin adǘga weíyaasu. mS ladǘga ñǘbinti Juan le abásteragüdajabei arúfudaja jun ída lúba lan ligáburi jabágaridun, mafíñeruntün lun, ánjañati ja agúburajabaña liseínsuna gumádi jáma jórugu, afíñeratiña lun. Jugúya, láu sun aríja jumáni sun líra, masáansiragunti jigáburi lun jafíñerun lun. Jémpulu jawáguti ñadágimeintiña ja wuríbabaña CAríñaga jumeí nun, ¿cági jádaangiñe biángubei adǘgübalin le labúseerubei úguchili? Ába jaríñagun. —Le furúmiñebei. Ábati laríñagun Jesúsu joun. —Ninárün jáu luágu choúrutima lan jebélurun agúburajatiña liseínsuna gumádi jáma jórugu lídoun larúeijan Búngiu sügǘ jáu, 8iLárigiñe, ába lídin úguchili aríjei le ában, aríñageinaleí le méme laríñagubeí buga lun le furúmiñeti lun. Ába loúnabun le. “Ánja, nídiba.” Mídinti. Ába laríñagun lisáani lun. “Mabúseeruntina nídin.” Lárigiñe, ába lasáansiragun larítagun, ába lídin ñadágimein. ,QÁba laríñagun Jesúsu joun. —Nabájüdaguá ában cátei jun, jaríñageime nun ída líña lan jaríjin lun. Ñíñein ában wügǘri, biámañanu lisáanigu. Ába laríñagun lun ában jádaangiñe. “Niraǘ, beíba ñadágimein ugúñe lídan talúbajoún ninádirigu.” V%Ábati jaríñagun lun Jesúsu. —Ibídiñeti woun. Ába giñeti laríñagun joun. —Maríñagun nubeí giñéti jun ca lan áu ubáfu nadǘgei buri cátei le. Jémpulu jawáguti bián isáanigu )Ánjawa aríñaga luágu joúnajan lan wügǘriña, joúserubadiwa gürígia wuríba ladǘga súngubei afíñetiña luágu proféta lán. xi¿Ca oúnajabalin Juan abásteragüdaja? ¿Búngiu, ódi wügǘriña? Ába jagúmeserun adímureja jámagua, ába jaríñagun. —Ánjawa aríñaga luágu Búngiu lan oúnajabalin, laríñaguba woun ca lan uágu mafíñerun wabeí lun. 2]Ába laríñagun Jesúsu joun. —Nálügüdaadün gíñe ában cátei, ánjein joúnaba nun, ábame naríñaguni jun ca lan áu ubáfu nadǘgei buri cátei le. - SÁbati lebélurun Jesúsu témpulurugun, dan niján lan arúfudaja ñi, ába jayábin jábutigu fádirigu jáma wügǘriña ábutigu lídan jafíñen juríu, ába jaríñagun lun. —¿Aríñagabeí woun ca lan biríchabei lun badǘgüni cátei le? ¿Ca íchugubalin ubáfu le bun? q [Súnme gíñe cátei le jamúriajan lúma Búngiu, ánjein afíñe jubeí, jibíjubei. Lubáfu Jesúsu  /Ába laríñagun Jesúsu joun. —Ninárün jáu, ánjaün afíñe le gumúti, mámarügübei líbe le nadǘgübei tun tídibu ígo to gayára jumá adǘga, gayáraabei jaríñagun lun wǘbü le. “Gidába yágiñe, dabúba baránajoun”, ábame lasúseredun. ( IDan jaríjini disípulugu cátei le, ába laweíridun janígi, ába jaríñagun lun Jesúsu. —¿Ída liñásan tásaürübei tídibu ígo to ítara oúfun? k OÁba laríjin ában tídibu ígo láru ǘma, ába lídin tuágun, madáriti ni cáta tuágu lueídügüya ubánaü. Ába laríñagun tun tídibu ígo tugúya. —¡Magíindadügüyabá! Lídan óra ligía ába tásaürün. \1Larúgan bináafin, dan le lagíribudun Jesúsu ubúrugun, ába lalámachun. 3Ába lígiruniña, ába lídin ubúrugugiñe lun Betánioun, ába lásügürüni áriebu ñi. Líñaragunun Jesúsu tídibu ígo to míinboun \1Ába jaríñagun lun Jesúsu. —¿Agáamba bumútisan le jaríñagubei ja? Ába laríñagun Jesúsu joun. —Ánja, agáamba numúti. ¿Malíijan jumágili tídan Lerérun Búngiu le ñí lubei laríñawagúa lun Búngiu.Adǘgaadibu lun jerémujan ñǘbürigiña jáma irájüñü ja machǘlaagiña,
cátei buíti buágu? Dan le jaríjinbaalin jábutigu fádirigu jáma arúfudajatiña lilúrudun Moisés miláguru buri le ladáagubei, lúma dan le jagáambuni jagúarajan irájüñü témpulurugu. “¡Uweíriguni lun ladǘgawagun urúei Davíd!”, ába jagáñidun. Ába jayábin fiú maríjintiña jáma danímaatiña lúmoun Jesúsu ñi témpulurugu, ába lareídaguagüdüniña. U# Ába laríñagun joun. —Laríñajare Búngiu tídan Lerérun. “Núban fulásu le ñí lubei gayára lan jayúmuragun gürígia nun”, ánjein jugúya, barǘ jumaaru quei jában jíwerutiña. 7 Lárigiñe, ába lebélurun Jesúsu tídoun láni Búngiu témpulu, ába labúgaguniña sun alúgurajatiña jáma agáñijatiña ja ñíbaña. Ába lagárabaguni dábula buri le jadábulan asáansijabaña seínsu ñi joun gürígia, lúma jála ja alúgurajabaña únjun. $A Ába jaríñagun gürígia. —Jesúsu le, le Nazarétna, fulásu le lídaanbei Galiléa. Ligía ában proféta. Larúmadagüdünun Jesúsu témpulu ! Dan lebélurun Jesúsu ubúrugun Jerusalén, ába jafúudun sun ja ñíbaña, ába jaríñagun sarágu. —¿Cáteisan gürígia le? s_ Dándu gürígia ja ubáraübaña quei ja árigibaña, ába jagúmeserun agúaraja. —¡Uweíriguni lun ladǘgawagun urúei Davíd! ¡Biníwati wügǘri le ñǘbinbei lídan líri Wabúreme Búngiu! ¡Uweíriguni lun Búngiu! ~+Sarágu jañáti gürígia, ába jábudunun janáangun luágu ǘma, jíbiri, ába jáchuajan tilímun wéwe, ába jíchaajani luágu ǘma. }wÁba janǘgünun burígü tugúya láu sun tiraǘ, ába jíchugunun janáangun jawágu, ába lawárirun Jesúsu. [|/Ába joúdin disípulugu, ába jadǘgüni quei laríñaguni Jesúsu joun. U{#Aríñaga jumá lun ubúrugu Sión.“Niteín Burúeite bun láu ǘnabuni,
waríñu lanágawagu ában burígü,
waríñu luágu ában liraǘraü burígü, anímaalu anáajati ílaü.” |zqLasúseredunbei líra lun lagúnfulirun lé meja laríñagubei proféta dan le labǘrüjanbei ítara. y%Ánjein ñi adímurejati jun lueígiñe jadǘgüni, ábame jaríñagun lun luágu busén lániña Jesúsu, luágu láguyugüdübaña lan. xába laríñagun Jesúsu joun biáma jádaangiñe láni disípulugu. —Jeíba lídan liraǘraü fulásu le wagíbugiñebei, jadáriruba ában burígü güráñu ñi láu ában liraǘraü burígü túma, ábame jafáragaduniña, ábame janǘgüniña nun. w 9Dan le yaráfaaña lubeí lun Jerusalén, ába jachǘlürün ligíbugiñe fulásu le gíribei Betfajé, le ǘnabubei libíti wǘbü le Olívos, v "Ába jagúdemedagun lun Jesúsu, ába lagúurun luágu jágu. Lúmagiñe óra ligía ába jaríjin, ába jafálaruni.Hu !Ába jaríñagun lun. —Wabúreme, buséntiwa waríjin. }ts Ába leréderagun Jesúsu, ába lagúarun joun, ába laríñagun joun. —¿Ca jabúseerubei nadǘgün jun? sÁba jadeínjan gürígia joun lun jámanichun, ligíatima jagúaragun. —¡Wabúreme, ladǘgawagun Davíd, gudéme wamá bun! ?rwÑíñanu bián maríjintiña ñun láru ǘma, dan le jagáambun luágu Jesúsu lan le ásügürübei, ába jagúaragun. —¡Wabúreme, ladǘgawagun Davíd, gudéme wamá bun! qDan le áfurideina jabeí Jesúsu jáma láni disípulugu Jericógiñe, sarágu jáña gürígia afálaruti Jesúsu. opWítara quei máma lan niábiña, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti, lun nesériwidúniwa, niábiña lun nesériwidun lúma lun níchuguni nibágari lebégime jasálbarun sarágu. Lareídaguagüdün Jesúsu bián maríjintiña xoiFurúmieguarügü jídaangiñe le abúseeruti lun ligíaba lan furúmiñeti, lúnti idámuni lan joun jíbiri nnUÁnjein jídan, máma lúba, le abúseeruti lun weíri lan jídan, lúnti lesériwiduniña jíbiri. mÁba lagúarun Jesúsu joun, ába laríñagun joun. —Queísi jasúbudiruni, ja agúmadijabaña jádan ja mámabaña juríu arúfudaguatiña joúngua camá jamuga jabúriña lílana fulásu ligía, játi weínamubaña jádan, arúfuda jamúti jabáfu. |lqDan le jagáambunbalin jíbiri díisi disípulugu cátei le, ába jagáñidun jáma bián amúlenugu jagía. 2k]Ába laríñagun joun. —Inárüni, lúnti jawánduni igárigu le lúnbei nawánduni, úara jugúyame núma lídan nasúfurirun, ánjeinti lun jañúurun lueígiñe noúnwenren lúma lueígiñe nubaǘna, máma áu lúnbei níchuguni, líchugúaba joun ja ubáabaña laráanserei Búngiu. tjaÁba laríñagun Jesúsu joun. —Ibídiñeti jun ca lan jamúriajabei. ¿Gayáraati jawánduni luweírin igárigu le lúnbei nawánduni, gayára ligíame júaradun núma lídan nasúfurirun? Ába jaríñagun. —Gayára wabeí. Wi'Ába laríñagun tun. —¿Ca babúseerubei? Ába taríñagun lun. —Aríñagabá lun jañúurun bián nisáanigu ja, ában lueígiñe boúnwenren, ában lueígiñe bubaǘna yágüta lídan barúeijan. ,hQÁbati tiábin jáguchu Jacóbo láu Juan, ja lisáanigu Zebedéo, lúmoun Jesúsu jáu tisáanigu, ába tájuduragun lun tamúriajan ában fuleísei lúma. gyÁbame jedéregerunina joun ja mámabaña juríu lun jéjerajan náu, áfara jamáname, ábame jádaragunina luágu gurúwa, áni násaaruba lídaangiñe oúweni luágu lǘrüwan wéyu. Le tamúriajabei jáguchu Jacóbo láu Juan lúma Jesúsu f—Quei lubeí jaríjini, aweínreina wáña Jerusaléoun le ñíba lubeí nedéregerúa, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti, joun jábutigu jafádirigun juríu lúma joun arúfudajatiña lilúrudun Moisés, ja lúnbaña jasíadirunína lun noúnwen. NeDan le niján lan Jesúsu luágu ǘma lun Jerusaléoun, ába ladíñurun jáu láni dúusu disípulugu jaweí ja jíbiri gürígia ja luágubaña ǘma úara jáma, ába laríñagun joun. &dEÍtara líña lubeíti, sarágu jáña ja agúmujoúnibaña guetó, jagíaba furúmiñetiña, sarágu jáña gíñe ja furúmiñetiñábaña guetó, jagíaba agúmujoúni. Ladǘga sarágu jáña agúarútiña áni míbetiña anúadirútiña. Ladímurejaanya Jesúsu luágu loúnwen }cs¿Maríchatina funági lun nadǘgüni le nabúseerun láu niseínsun? ¿Ódi gimúgatün ladǘga nubuídun?” b%Barǘjumei jiseínsun, jeíba. Nafáyeiruñanu ja atátirubaña agúmujoúni quei nafáyeirunün ladǘga ítara líña lan nabúseerun. Oa Ába loúnabun labúreme ichári, ába laríñagun lun ában jádaangiñe. “Numáda, máma nadǘgüña ni murúsun maríchaü jun. ¿Ma funági luágu ában fiádürü jadǘga darádu núma? P` ába jaríñagun. “Ja ñǘbinbaña agúmujoúni, ában rügǘñein óra jawádigimari, ában lábu bafáyeiruniña quei wagía, wagía le awándubalin wadágimanu lúma lísüga sun wéyu.” Y_+ Dan le jerésibiruni jaseínsun, ába magúndan jamá lúma labúreme ichári, 3^_ Lárigiñe, dan le lachǘlürün jadáani ja atátirubaña furúmiñe, ába jarítagun luágu gíbetimaabei lan jabíjin. Ába gíñe jabíjin fiádürü cáda ában. ] Ábati jayábin ja atátirubaña ñadágimein queí buri ladaǘnrün seíngü rábounwéyu, ába jibíjin fiádürü cáda ában. \}Dan le lagúñedunbei, ába laríñagun labúreme ichári lun jábuti ñadágimeintiña. “Wába joun ñadágimeintiña, fáyei bámugaña, bagúmeserame jámagiñe ja atátirubaña agúmujoúni, bagúmuchame jáma ja atátirubaña furúmiñe.” 8[iÁba jaríñagun lun. “Úagili ni ában álugutiwa.” Ába laríñagun joun. “Jeíba gíñe ñadágimein nichárirugu, ábame nafáyeiruni lebégi juwádigimari jun.” [Z/Queí buri ladaǘnrün seíngü rábounwéyu, ábaya lídin mágidirugu, ábaya ladárirun wügǘriña mafísiutetiña ñi, ába laríñagun joun. “¿Cásan uágu yá jubei sun wéyu mawádigimariga?” sY_Ábaya láfuridun amídirugu, furí ligía ladaǘnrün ǘrüwa rábounwéyu, ligía méme ladǘga. XÁba laríñagun joun. “Jeíba gíñe ñadágimein nichárirugu, ábame nafáyeiruni lebégi juwádigimari jun.” Ába joúdin. W#Lárigiñe, ábaya láfuridun queí buri ladaǘnrün néfu bináafin, ábaya ladárirun ámu wügǘriña mafísiutetiña, mágidirugu. V#Ába ladǘgün darádu jáma ñadágimeintiña lun líchugun fiádürü joun luágu wéyu, ába loúnajaniña ñadágimein lichárirugu. BU Ába laríñagun Jesúsu. —Ítara líña arúeijani le lánina siélu quei ában labúreme ichári le áfuridubei bináafingua áluaja ñadágimeintiña lun talúbajoún linádirigu. T!Áni sarágu jáña ja furúmiñetiñábaña guetó, jagíaba agúmujoúni, sarágu ja agúmujoúnibaña guetó, jagíaba furúmiñe.HS Súnti ja ígiraañábaña jában, o jamúlenu, o játunu, o jagǘbürigu, o jasáanigu, o jamúan, nuágu, jerésibiruba san weíyaasu lánwoun, resíbi jameíme ibágari magúmuchaditi. |RqÁba laríñagun Jesúsu joun. —Ninárün jáu luágu lídan lánme dan ligía dánme iséri lan sun cátei, dánme le nañúurun, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti luágu nála yágüta siélu lun narúeijan láu sun nuweírigun, jugúya le afálarubalina jañúuruba gíñe luágu dúusu jalaǘ lun jagúseragüdüniña dúusugubei láni Israél türíbu. QÁbati laríñagun Pédro lun. —Nabúreme, wagía, ígira wamáali sun lé meja wámabei lun wafálarunibu. ¿Cábasanti wabíja? &PEÁba laríaguniña Jesúsu, ába laríñagun joun. —Siñáti jasálbaragun gürígia joúngua, ánjein Búngiu, gayára lumúti sun cátei adǘga. =OsDan jagáambuni disípulugu cátei le, ába laweíridun jan-balin Jesúsu cába lan ladǘgigi sarágu, ába jálügüdagun jámagua. —¿Cáteiti gayáraabei lasálbarun? JN Aríñagaya numúti jun luágu ménreenguntima lan lásügürün ában caméyu lídaangiñe lujúyun ában agúsa, sügǘ láu lebélurun ában rísiti lídoun arúeijani le lánina siélu. -MSÁbati laríñagun Jesúsu joun láni disípulugu. —Ninárün jáu luágu jénreengu lan lun lebélurun ában rísiti lídoun arúeijani le lánina siélu. L7Dan lagáambunbalin wügǘri ligía cátei le, májati, ladǘga weíribalin Jesúsu cába lan ladǘgti lirísin, ába lídin láu íruni. pKYÁba laríñagun Jesúsu lun. —Ánjein busén bubei buídu ban le gumúti, alúgurabeí sun le búmabei, ábame bíchuguni lebégi joun gudémetiña, ábame bibíjin irísini siélu, ábameti biábin, ábame bafálarunina. yJkÁba laríñagun lun. —Gúnfuli numúti sun le lúmagiñe ñǘraügidina, ¿cági ámu nemégeirubei? qI[inébe jamá bagǘbürigu bun, jínsiñe jagíame gürígia bíledigu bun quei bínsiñegua búngua. RHÁba laríñagun wügǘri ligía lun. —¿Cáteigi buri? Ába laríñagun Jesúsu lun. —Máfarajabá, magámaridabá wǘri gámaritu, míwerujabá, madímurejabá iyéeni luágu ni ában, PGÁba laríñagun Jesúsu lun. —¿Ca uágu baríñaga nun “buíti”? Ában rügǘñein buíti, Búngiu. Ánjein busén bubei bibíjini ibágari magúmuchaditi, gúnfulibá lúma gumádi. MFÁba lídin ában wügǘri ñǘraügili aríjei Jesúsu, ába laríñagun lun. —Maésturu buíti, ¿cásan cátei buíti lúnbei nadǘgüni lun nibíjini ibágari le magúmuchaditi? 3E_Ába líchuguni lújabu jawágu irájüñü jagía, lárigiñe, ába lídin lídaangiñe fulásu ligía. Ladímurejan ában wügǘri ñǘraügili lúma Jesúsu ID Ába laríñagun Jesúsu joun. —Ígira jumá lun jayábin irájüñü nun, mamájara jumá, ladǘga ja jarúmabaña afíñe quei irájüñü, jagía lílana arúeijani le lánina siélu. X~~~ |{{*z yyxwwviv utt4ss?rr5qqapooo%nnmmmllZkkk,j`iih/g@feeYddlcbbat```"_>^]]\\\|\[ZYYYXXBWWZVVUOTThSRQQPP*ON|MLKJJ[IHHuGG F*EjDCCBBAA>@@-?B>>*=K<;;x:999877U66J55q443v2100u0//.--5,S+{*))(('&&;%w$$P#""V!t 7YGwCLbL9 b ? w *2 sO0 Barǘwati Jesúsu ligíbugiñoun gumádimati, le gíribei Piláto, le álügüdübalin. —¿Amǘrüsan Jarúeitebei Juríu? Ába laríñagun Jesúsu lun. —Ánja, áu quei baríñaguni. /% ába jagáñijani lufúlasun ában wügǘri le adáagubei barámbi láu, quei laríñaguni Nabúreme nun.” Jesúsu ligíbugiñe Piláto A.{ Ítara líña lagúnfulirun lé meja laríñagubei proféta Jeremías. “Barǘ jamuti darándi murúsun pláta ligía, ebégi le jíchugubei Israelítagu luágu wügǘri ligía, ]-3Ligía Lufúlasun Jítaü lubeí líribei fulásu ligía chülǘ lúmoun dan le. ,'Ába júaradun lun lagáñijoún lufúlasun ában wügǘri le adáagubei barámbi láu seínsu ligía lun jábunajoún teréncha ñi. =+sÁba jabúduni jábutigu fádirigu seínsu ligía, ába jaríñagun. —Siñáti wíchuguni seínsu le tídoun gáfu to lágei liseínsuna Búngiu ladǘga lebégi oúweni. c*?Ába lachágaruni Júdas seínsu ñi témpulurugu, ába lídin átigiragua lúngua. ?)wába laríñagun joun. —Afígounjaadina láu nedéregerun ában wügǘri madúnrunti lun loúnwen. Ába jaríñagun lun. —¿Cámegi le warúma? ¡Bugúya lun baríjini líra! (wDan le laríjinbei Júdas, le alúgurubalin Jesúsu, luágu siádi jamáali lan Jesúsu lun loúnwen, ába laságürijan, ába láguyugüdüni darándi murúsun pláta ligía joun jábutigu fádirigu lúma joun wügǘriña weírigutiña, m'SÁba janǘgüni gürágu, ába jedéregeruni lun Póncio Piláto le gumádimati. Loúnwen Júdas :& oDan larúgadunbei, ába jadámuridagun sun jábutigu fádirigu jáma wügǘriña weírigutiña lídan jafíñen juríu aríja cába lan jadǘga lun lasíadirúniwa Jesúsu. [%/KÁbati larítagun Pédro luágu le laríñagubei Jesúsu lun. “Beyéedaguba náu ǘrüwa weíyaasu lubáragiñe layúgurujan gáyu.” Ába láfuridun Pédro ñígiñe, ába layájuajan láu igárigu.,$QJÁba lagúmeserun íñaragua lúngua aríñaga láu fiñún. —¡Ibídiñeti gürígia ligía nun! Lídan méme óra ligía, ába layúgurujan ában gáyu. D#IMurúsun lueígiñe, ába jayábin ja ñíbaña lúmoun Pédro, ába jaríñagun lun. —Inárüni luágu ában lan jádaangiñe amǘrü, arijúati luágu ligáburi badímurejan. o"WHÁbaya leyéedagun Pédro láu fiñún, ába laríñagun. —Ibídiñeti wügǘri ligía nun. -!SGLeíbuga yebe Pédro luágun béna, ligía taríjini ábanya, ába taríñagun joun ja ñíbaña. —Eyéri le, lúmañajañein gíñe Jesúsu le Nazarétna. ~ uFÁba leyéedagun Pédro jagíbugiñe súngubei, ába laríñagun. —Ibídiñeti nun ca lan uágu badímureja. {ESúnti lasúseredun sun cátei le, ñun líña Pédro boúgudi tübǘrürürugu lúban fádiri le íñutimaabei, ába tiábin ában esériwijatu luágun, ába taríñagun lun. —Bugúya, lúmañadibútia giñéñaja Jesúsu le Galiléana. eCDába jaríñagun lun. —Quei amǘrü lan Crístubei, ¡aríñaga beígia ca lan agáyuajabei buágu! Jaríñagunbei lun ítara ladǘga gürágu líña lan lágu. Laríñagun Pédro luágu ibídiñe lan Jesúsu lun eCCÁbati jásueraguni ligíbu, buleísei jameí, jíbiri, ába jagáyuajan ligíbuagun, Y+B¿ída líña jaríjin lun? Ába jaríñagun. —Gadúnrunti, lúnti loúnwen. wAÁbati lajeíridagunun fádiri le íñutimaabei lanáangun, le ligáñi, ába laríñagun. —¡Anába láali wügǘri le Búngiu láu lerérun! Mabúseerunjadiwa ámu lun líchugun fe luágu, agáamba jumáali anábuni le laríñagubei, )@Ába laríñagun Jesúsu lun. —Ánja, áu, quei baríñaguni. Aríñagatina gíñe jun luágu jaríjubadina lan, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti, ñun lueígiñe loúnwenren Búngiu le Súnti Gabáfu, jaríjubei gíñe niábin lídan juánriñu siélugiñe. 6e?Reídeiti Jesúsu maníñu. Ábati laríñagun fádiri le íñutimaabei lun. —Luágu líri Búngiu le wínwanbei báfiñura lun baríñaguni inárüni. Aríñagabeí woun ánjein amǘrü lubeí Crístubei le Liraǘ Búngiu, le lanúadirubei Búngiu lun lasálbaruniña gürígia uboúagu. $A>Ábati laráramun fádiri le íñutimaabei, ába laríñagun lun Jesúsu. —¿Moúnabuntíbusan ni cáta? ¿Cáteigi le, le aríñawagúbei buágu? 2]=ába jaríñagun. —Aríñagati wügǘri le luágu gayára lan lagǘnrichagunun láni Búngiu témpulu, ábaya lánme laráramagüdǘnun lídan ǘrüwa wéyu. *MJáluajati jábutigu fádirigu, jáma sun jíbiri líñun-ágei lúrudu lidúnrun Jesúsu láu iyéeni lun gayáraabei lan jasíadiruni lun loúnwen, kO:Ánjeinti Pédro, falá lumuti dísegiñe darí tübǘrürürugun lúban fádiri le íñutimaabei le ñíjin lubeí lebélura, ába leréderun ñun jáma oúnigirutiña témpulu lun laríjin jalíaba lan lébeda cátei le. lQ9Ja adáürübalin Jesúsu, ába janǘgüni ligíbugiñoun Gáifasi, fádiri le íñutimaabei, le ñí lubei adámurigu jamá arúfudajatiña lilúrudun Moisés jáma wügǘriña weírigutiña lídan jafíñen juríu. \18Wel, lasúseredunbei sun le lun lagúnfulirun le jaríñagubei profétagu tídan Lerérun Búngiu. Ábati jígiruni sun disípulugu Jesúsu lábugua, ába janúrajan. Jesúsu ligíbugiñe líñun-ágei lúrudu fE7Ábati laríñagun Jesúsu joun mútu jagía. —¿Jiábin táu efeín lúma wéwe lun járügüdünina camá jamuga jíwerutina? Ságüñaja wéyu nañúurun témpulurugu jagánagua arúfudaja, madaǘ jumútina. "=6Lun jamúga nadǘgüni ítara, ¿ída lubági lagúnfulirun le tídaanbei Lerérun Búngiu to aríñaguboun luágu lúnti lan lasúseredun le ítara? :m5¿Ibídiñeti bun luágu ánjana lan jamúga busén, gayára lan namúriajan ǘrüwa-wein-díisi-mílu jádaangiñe láni Núguchi ánjeligu, áni loúnajañanu lan jamúga? 4Ába laríñagun Jesúsu lun. —Areídaboún befeínte, ladǘga sun ja áfarajatiña táu efeín, táuba gíñe efeín jáfarúa.  33Ábati laságarunun ában jádaangiñe láni Jesúsu disípulugu lefeínte, ába láchuguni ában larígei lumúsun fádiri le íñutimaabei.  2Ába laríñagun Jesúsu lun. —Numáda, ¿ca bálugubei? Ábati jayábin, ába járügüdüni Jesúsu, ába janǘgüni adáüra. u c1Ábati layárafadun lun Jesúsu, ába laríñagun. —¡Buíti gúñoun, maésturu! Ába lachúuruni. U #0Aríñagaaliti buga Júdas joun. —Le nachúurun, ligía, járügüdeime.  /Ñígili Jesúsu adímureja, ligía liábin Júdas, le ábanbei jádaangiñe dúusu disípulugu, jáu sarágu gürígia táu efeín lúma wéwe. Jayábin lueígiñe joúbadina jábutigu fádirigu jáma wügǘriña weírigutiña lídan jafíñen juríu. kO.Sarájuma, queímoun lubároun le lúnbei lalúgurunina, níteeli. Janǘgüni Jesúsu adáüra pY-Ábati lídin le ñíjin jabeí láni disípulugu, ába laríñagun joun. —¿Jarúmuguña mémesan, eméraagua jugúya? Chülǘjali óra lun nedéregeruníwa, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti, jájaburugun gafígountiña. yk,Ába lígiruniña, ábaya lídin ayúmuragua luágu lǘrüwan weíyaasu, aríñageina méme dimúrei ligía. yk+Ábaya lagíribudun, ábaya ladáriruniña láni disípulugu arúmuga ladǘga weírijali lidábu jágu. =s*Ábaya lídin luágu libíaman weíyaasu, ába layúmuragun ítara. —Núguchi, ánjein siñá lubei masúfurirun náani le lúnbei nasúfuriruni, adügǘwalá bugúndan. ^5)Agágudúañu jumá, ayúmuragua jugúyame, máburujan jumámuga lídoun ínchajoúni lun jeféridiruni jafíñen nuágu. Inárüni luágu ánja tan juwáni lun cátei le buídubei, ánjeinti júgubu, débiliti. H (Ábati lagíribudun le ñíjin jabeí láni disípulugu, ába ladáriruniña arúmuga, ába laríñagun lun Pédro. —¿Siñátisán buga jeréderun agágudúañu núma ni ában óra? *M'Ábati lídin Jesúsu lubáruaguoún mémeraü, ába lájuduragun láu ligíbu múarugun, ába layúmuragun lun Búngiu ítara. —Núguchi, ánjein gayára lubeí, adǘgabá lun masúfurirun náani cátei le lúnbei nasúfuriruni, mámalá quei nabúseerun, queílá babúseerun. &Ábati laríñagun joun. —Sandítina ában íruni le lánina oúweni tídan nuwáni. Reídei jumá ya, agágudúañu jugúyame núma. %Ába lanǘgüni Pédro jáma bián lirájüñü Zebedéo lúmagua, ába jagúmeserun asándira íruni lúma tigári anígi. @~y$Ábati lachǘlürün Jesúsu jáu láni disípulugu lídoun ában fulásu gíriti Getsemaní, ába laríñagun joun. —ñurújuma ya, neíbuga ayúmuragua lun Búngiu yára. ?}w#Ába laríñagun Pédro lun. —Gayáraati noúnwen búma, meyéedagunbadina báu. Ligía méme gíñe jaríñaga sun disípulugu. Layúmuragun Jesúsu lun Búngiu, Getsemaní &|E"Ábati laríñagun Jesúsu lun. —Ninárün báu luágu áriebu méme lan le, lubáragiñe layúgurujan gáyu, beyéedaguba náu ǘrüwa weíyaasu. s{_!Ába laríñagun Pédro lun. —Gayáraati járügüdün súngubei magúraasuni buágu, nugúya no. jzM Lárigiñeme násaarun lídaangiñe oúweni lúnya nabágaridun, nídiba Galiléa jubáragiñe. yÁba laríñagun Jesúsu joun láni disípulugu. —Sun jugúya, jasándiraguba júngua láu magúraasuni nuágu áriebu le, ladǘga laríñajare tídan Lerérun Búngiu. “Náfarubei joúniri mudún jilágubei, ábame jeréderun mudún chagágu.” cx?Lárigiñe jerémujani urému luágu Búngiu, ába joúdin luágu wǘbü Olívos. pwYNaríñajare jun luágu mátundügüyaadina lan diweín daríme wéyu le lúnbei nátunun iséri tuwúyeri diweín júma lídan larúeijan Núguchi Búngiu yágüta siélu. Laríñaguni Jesúsu luágu leyéedaguba lan Pédro láu vNíta le, le añúuragüdübalin iséri darádu, le gíñe áwiyurubei joun sarágu gürígia lun ferúdunawa lan jafígoun. Tu!Lárigiñe, ába lárügüdün ában wéru buin táu diweín lújaburugu, ába leteíngiruni Búngiu tuágu, ába lásügüragüdüni joun, aríñageina. —Gurájuma lídaangiñe le, sun jugúya. ^t5Dan añája lan eíga, ába lanǘgünun Jesúsu fein lújaburugu, ába leteíngiruni Búngiu tuágu, lásun lagúbachagunun, ába líchugunun joun láni disípulugu, aríñageina. —Joújuma, núgubu le. sÁbati ladímurejan Júdas, ába lálügüdajan. —Maésturu, ¿nugúya funásan? Ába laríñagun Jesúsu lun. —Ánja, bugúya. RrNídiña, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti, luágu ǘma le uágubei taríñaga Lerérun Búngiu, áni ¡fugíabutia wügǘri le alúgurutina! Buítimaati jamúga lun magǘriajoúagubei lan. mqSÁba laríñagun joun. —Le éderutu leígan fein núma lídan asíedu, ligiába alúgurana. qp[Ábati jajírudagun, ába jagúmeserun álügüdei ában ában. —Nabúreme, ¿nugúya funásan? |oqsúnti añája lan eíga, ába laríñagun joun. —Ninárün jáu luágu lalúgurubadina lan ában jídaangiñe. mnSDan le lagúñedunbei, ába lañúurun Jesúsu luágu dábula jáma láni dúusu disípulugu, |mqÁba jadǘgüni disípulugu quei laríñaguni Jesúsu joun, ába jaráanseruni eígini le lánina páscua. dlAÁba laríñagun joun. —Jeíba ubúrugu, lúbiñe ítaga wügǘri, ábame jaríñagun lun. “Ítara líña laríñagun Maésturu. Yaráfaali nórate, búbiñeba nefédujei páscua jáma náni disípulugu.” xkiLe furúmiñeti wéyu lídan fédu le ñí lubei teigúa fein magánatu ísi, ába jayábin disípulugu lúmoun Jesúsu, ába jaríñagun lun. —¿Jalía babúseera waráanserun lun ñíba lan wadǘgei eígini le lánina páscua? j-Lúmagiñeti óra ligía, ába láluajan Júdas ída lúba lan luwúyeri ledéregeruni Jesúsu joun. Lagúmujoún leígin Jesúsu jáma lánigu iÁba laríñagun joun. —¿Atiribei jíchugun nun ánjein nedéregera Jesúsu jun? Ába jíchugun darándi murúsun pláta lun. hÁba lídin ában jádaangiñe dúusu disípulugu, le gíribei Júdas Iscarióte, adímureja jáma jábutigu fádirigu. ]g3 Ninárün jáu luágu le lan ñí lumuti lapúrichijoúa ugánu luáguti asálbaruni lídan sun uboú, labájüdawagúaba gíñe le tadǘgübei wǘri to, lun larítawagún tuágu. Lalúguruni Júdas Jesúsu rf] Le tadǘgübei wǘri to láu téseruni ibíñei le nuágun, taráanseruñádina lubá nábunúniwa. ae; Súnwandan yábaña lan gudémetiña júma, ánjein áu, mámaba súnwandan júma nan. d1 Ába lagáambuni Jesúsu le jaríñagubei, ába laríñagun joun. —¿Ca uágu jañáwurija tun wǘri to? Cátei buíti le tadǘgübei. hcI Gayáraati jamúgagu lalúgurúniwa le luágu sarágu seínsu lun jíderawagún gudémetiña. b{Dan jaríjinbaalin disípulugu cátei le, ába jamágundarun, ába jaríñagun. —¿Cámesan leféridirúa le ítara? ;aoába tiábin ában wǘri luágun, gámeina tugúya ában lágei ibíñei le weíriti lisérun. Dan luáguñein lan dábula Jesúsu, ába téseruni ibíñei ligía lábulugun. d`ABetániañein Jesúsu, lúbiñe Simón lé meja gawágubei gumeín luágu sun lúra, _wJaríñagati. —Máma látia fédurugu lueí jachágaragun gürígia. Tájuduraguni ában wǘri lábulugu Jesúsu e^CÑi jaráanseja luágu Jesúsu lun járügüdüni láu yéguaü, lun jáfaruni jilágubei. L]Ába joúndaragun jábutigu fádirigu, arúfudajatiña lilúrudun Moisés, jáma wügǘriña weírigutiña lídan jafíñen juríu tigíbugiñe lúban Gáifasi, fádiri le íñutimaabei. :\m—Quei jasúbudiruni, bián wéyu lárigiñe le, ligíame fédu le páscua, áni nedéregerúaba, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti, lun nádarawagún luágu gurúwa. ^[ 7Dan aríñaga láali Jesúsu sun cátei le, ába laríñagun joun láni disípulugu. 7Zg.Ábameti joúdin ja máfiougatin lun jasúfurirun ñi lun sun dan, jámeti richáguabaña ligíbugiñe Búngiu, ábame joúdin siélun lun jagúndaarun ñi lun sun dan.3Y_-Naríñagame joun. “Ninárün jáu, luágu furúmieguarügü lan cátei le madǘgün jubeí joun gürígia, ca lan lǘnabunbei, madǘgün jumúti gíñe nun.” [X/,Ábame jaríñagun wuríbatiña jagía nun. “Wabúreme, ¿ída bugagí waríjabu láu ilámaü o mágürabu, o quei chülǘdügüti, o manáangunga, o láu sándi, o furísunrugu, míderagun wamútibu?” W3+Eíbugatina quei chülǘdügüti, míchutün múna nun, mégeitina anáanguni, míchutün nun, sánditina, daǘwa áu, mídintün aríjana.” tVa*Ladǘga dan le nalámachunbei, míchutün eígini nun, dan le namágürabudunbei, míchutün dúna nun. gUG)‘Naríñagameti joun ja lueígiñebaña nubaǘna. “Díse jumá nueí, jugúya le lúnbei jasúfurirun lun sun dan, jeíba lídoun wátu geméti le méñeguchadibei, le aráanserúbei lubá Máfia jáu lánigu. 1T[(Ábame naríñagun joun. “Ninárün jáu, furúmieguarügü cátei le jadǘgübei lun ában jádaangiñe namúlenu, ca lan lǘnabunbei, nun méme jadǘgei.” YS+'¿Ída bugagí waríjabu láu sándi o furísunrugu, ába woúdin aríjabu?” R&¿Ída bugagí waríjabu quei chülǘdügüti, ába wíchugun múna bun? ¿o manáangunga, ába wíchugun anáanguni bun? PQ%Ábameti jaríñagun richáguatiña jagía nun. “Wabúreme, ¿ída bugagí waríjabu láu ilámaü, ába wíchugun eígini bun? ¿ída bugagí waríjabu láu mágürabu, ába wíchugun dúna bun? "P=$Dagáti manáanguni nuágu, rútün anáanguni nun, dan le nasándirunbei, ñǘdüntün aríjana, dan le nadaürǘnbei, ñüdǘntün aríjana.” 4Oa#Ladǘga dan le nalámachunbei, rútün eígini nun, dan le namágürabudunbei, rútün dúna nun, dan le eíbugañaja nubeí quei chülǘdügüti, rútün múna nun. GN"Naríñagame joun ja lueígiñebaña noúnwenren. “Jigoúgu, jugúya le biní laalíbei Núguchi, resíbi jumeí arúeijani le aráanserúbei jubá lúmagiñe ladǘgüni Búngiu uboú. !M;!Ja richáguabaña ligíbugiñe Búngiu, ábame níchuguniña lueígiñe noúnwenren, ja wuríbabaña ligíbugiñe Búngiu, lueígiñebaña nubaǘna. ‘Dánme nagíribudun, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti, uboúagun, niábinba quei urúei geyégu ánjeligu náu, ábame nañúurun luágu nála láu uweíriguni lun nagúseragüdüniña sun gürígia. "J=Músuti moúnti le, fíjumei lídoun lubúriga le boúgudibei, le ñíba lubeí layájuaja, acǘnrijame lári.” Jagúseragüdǘniwa sun gürígia ?Iwladǘga le adǘgübei buíti láu le lúmabei, líchugúba lánwoun lun, ábanme lígiragun lun, ánjein le madǘgübei buíti láu murúsun le lúmabei, lagídarúaba lueí. }HsÁba laríñagun joun ja ñíbaña. “Gidájumei seínsu le lúmabei lueí, rújumei lun le láubei díisi-mílu, G+Ligía lúnti lubeí jamúga bíchuguni niseínsun báncürugun lun dan lan jamúga nagíribudun, nerésibiruni le náni láu agáñeiruni.” EFÁba laríñagun iyúbudiri lun. “Músu wuríbati, moúnti. Subúdigubei bíñein luágu alúbaja nan le ñí lubei mábunagun nan, abúdaja áu le ñí lubei machágajan nan ni cáta. hEILigía nanúfudedunbei, ába nídin arámudei biseínsun lábugiñe múa. Niján le báni.” DLigía liábin le erésibirubei mílu fiádürü, ába laríñagun lun liyúbudiri. “Niyúbudiri, subúdigubei numúti luágu wügǘri ban jéreguti, alúbaja ban le ñí lumuti mábunagun ban, abúdaja amǘrü le ñí lumuti machágarun ban ni cáta. fCEÁba laríñagun liyúbudiri lun. “Buíti, ában músu buíti amǘrü, úaragua, quei úaragua bubeí lídan le murúsunrügüti, níchiga gíbeti lábugiñe baríaajan. Queímoun, gúnda amǘrüme úara núma.” JB Lárigiñe, ába liábin le erésibirubei bián-mílu fiádürü, ába laríñagun. “Niyúbudiri, biámañein-mílu fiádürü bíchugun nun, niján bián-mílu nagáñeirun ligíbuagun.” jAMÁba laríñagun iyúbudiri lun. “Buíti, ában músu buíti amǘrü, úaragua, quei úaragua bubeí lídan le murúsunrügüti, níchiga gíbetimaati lábugiñe baríaajan. Queímoun, gúnda amǘrüme úara núma.” ,@QFurúmiñe, ába liábin le erésibirubei seíngü-mílu fiádürü, ába ledéregeruni lun liyúbudiri láu seíngü-mílu le lagáñeirubei ligíbuagun, ába laríñagun lun. “Niyúbudiri, seíngüñein-mílu fiádürü bíchugun nun, niján seíngü-mílu nagáñeirun ligíbuagun.” {?o‘Sarágu dan lárigiñe, ába lagíribudun iyúbudiri, ába lagúmeserun aráanseja jáma luágu seínsu. >}Ánjeinti le erésibirubei mílu, ába lídin, ába lachígin ában júyu, ába larámuduni liseínsun liyúbudiri ñi. U=#Ítara méme le erésibirubei bián-mílu, gáñeiti bián-mílu lánwoun. <Le músu le erésibirubei seíngü-mílu fiádürü, ába luwádigimariduni, ába lagáñeirun seíngü-mílu fiádürü ligíbuagun. n;U‘Lun ában jádaangiñe, rúti queí buri seíngü-mílu fiádürü, queí buri bián-mílu lun ában, queí buri mílu lun ában. Lafánreinjani joun quei jabáfu lun jawádigimariduni. Ábati lídin luágu luweíyasun. t:a‘Ítara líña arúeijani le lánina siélu quei ában wügǘri le dan lébei laráansejan lun ladǘgün weíyaasu lídoun ámu fulásu, ába lagúarun joun lumúsuniña, ába líchuguni liseínsun lábugiñoun jaríaajan. ^95 Ábati laríñagun Jesúsu joun. —Agágudúañu jumá, ladǘga ibídiñeti jun cába lan wéyu, ni cába lan óra nagíribudun, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti, uboúagun. Jémpulu luáguti seínsu J8  Ába laríñagun joun. “Ninárün jáu, ibídiñetün nun.” 7% Lárigiñe, ligía jachǘlürün jíbiri würíña irájüñü jagía, ába jaríñagun. “¡Wabúreme, wabúreme, darábei béna wabá! /6W Léti añángüra lan ja maráanserunbaña agáñija gási, ligía liábin adári. Játi aráansebaña, ába jebélurun lúma maríeirugun, ába ladaurúniwa béna. 25] Ába jaríñagun ja aráansebaña joun. “Siñáti, ladǘga loúguabei woun, loúguame jun. Jeíbagubei le ñí lubei lalúgurajoúa agáñija jumámuga júngua.” 45Ába jaríñagun ja maráanserunbaña joun ja aráansebaña. “Rújuma murúsun lídaangiñe jigásin woun, ladǘga léñeguchuña walámpun.” g3GSun würíña irájüñü jagía, ába jásaarunga, ába jagúmeserun aráansejei jalámpun. {2oQueí buri luágu amídi áriebu, ligía lagaambúniwa agúaraguni. “Niteín adári, furíjuma adúnraguei.” ]13Queísiti ladárasarun adári, ába ladábudunga jágu súngubei, ába jarúmugun. r0]ánjañati ja aráansebaña, barǘtiña jabúdein láu gási boúgudin lueí le lídaanbei jalámpun. ~/uJa maráanserunbaña, dan le janǘgünbalin jalámpun, manǘgüntiña ámu gási lueí le lídaanbei jalámpun, L.Seíngü jádaangiñe, maráanseruntiña, seíngü aráansetiña. - yÁba laríñagun Jesúsu. —Ítara lubáti arúeijani le lánina siélu quei díisi würíña irájüñü ja anǘgübaña jalámpun le gálati gási, ába jáfuridun lun jadúnragun lúma adári, ñǘdün jamámuga úara lúma maríeirugun. &,E3Ábame líchuguni luweírin-ágei abeichúni luágu, lasíadireime lun máfiougatin úara jáma biángua tigíbu, ábame layájun, acǘnrijame lári.j+M2ábameti liábin liyúbudiri lídan wéyu le magúrabun láani, lídan óra le ibídiñeti lun. x*i1ábame lagúmeserun oúseraña jíbiri músu wuríba, reídei ligíame eíga lúma áta jáma bacháruatiña, ~)u0Ánjein ában lubeí wügǘri wuríbati músu ligía, ábame larítagun luágu lǘgili lan liábin liyúbudiri, \(1/Ninárün jáu luágu líchugubei lan liyúbudiri lun laríjin láu sun lumégen. l'Q.Gúndaabei músu le dánme le liábin liyúbudiri ánjein ladárira agúnfulira lúma lifísiute. 2&]-‘Ítara jumá queísi músu úaraguati, gunfaráanda ligía, le lígirubei liyúbudiri lun laríjin jáu ja lúbiñebaña lun líchugun eígini joun lídan dan. 9%k,Ligía aráanseñu jumá lubeí, ladǘga léme óra magáradajan jumá, ligíame niábin, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti. Músu le úaraguabei, lúma le múaragúnbei `$9+Subúdi jumeí le, luágu ánjein lan jamúga lasúbudira tabúreme ában múna cába lan óra liábin jíweruti áriebu, leréderuña jamúga marúmugunga, mígirunti jamúga lun lebélurúniwa íweruja lúbiñe. k#O*‘Agágudúañu jumá, ladǘga ibídiñeti jun cába lan óra niábin, áu le Jabúreme. V"%)Ñíbaña bián würíña amúlija, tanügǘba ában, igirúame to ában. !(Lídaanme dan ligía, ñíbaña bián wügǘriña áraabu, lanügǘba ában, igirúame le ában según jafíñen nuágu. $ A'Meféentiña, darí ladíbirun uboú, ába jañáradagun súngubei. Ítara lúba gíñe dánme niábinya, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti uboúagun. N&Lídan meja dan ligía, lubáragiñe ladíbirun uboú, jerédera meja gürígia eíga, áta, amárieidagua, íchaajaña jasáanigu lun maríei, darí wéyu le lebélurunbei Noé tídoun ugúnein. +%‘Ítara queí meja lasúseredun lídan meja lidáani Noé, ítara lúba gíñe dánme le niábin, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti. ]3$‘Ánjeinti luágu wéyu lúma óra le lúnbei nagíribudun uboúagun, ibídiñeti ni ca un, ni joun ánjeligu ja siélubaña, ni nun, áu le Liraǘ Búngiu, Búngiu rügǘñein Úguchili asúbudirei. \1#Lagúmuchaguba siélu lúma uboú, ánjein nerérun, merédebei magúnfulirúnga.  "Ninárün jáu, luágu lagǘnrinchawagúba lan sun ubúrugu le Jerusalén lubáragiñe joúwegun gürígia ja lánina dan le. s_!Ítara méme, dánme gíñe jaríjini sún buri cátei le, subúdi jumeí luágu yaráfaali lan niábin. .U ‘Furéndei jumeí jémpulu le tuáguti tídibu ígo. Dan le ñulúgili tilímun, ába laboúchun tubána, subúdi jumúti luágu yaráfaali lan lubáchouga. ;oDánme línwirúniwa fídu rein, ábame noúnajaniña náni ánjeligu ja siélubaña lun joúndaruniña nánigu ja anúadira náañabaña lídaangiñe gádürü larígei uboú. kOÁbameti jaríjini niseíni siélu, súnme gürígia wuríbatiña uboúagu, jayájuajaba láu jaríjini niábinya, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti, lídan juánriñu siélugiñe láu oúnwenbun ubáfu lúma uweíriguni. U#‘Lárigiñerügüme lásügürün wéyu buri lánina súfuri ligía, ábame labúrigadun wéyu, marúnijalime játi, ábame jeíguadúnga warúguma ja siélubaña, ábame ladádagarun sun siélu. #?Ábame láburujan ligáñi Búngiu jawágun gafígountiña quei wadúbi luágun úgubu jiláali. Seíni buri lubáragiñe lagíribudun Crístu uboúagun -SQuei larijíniwa labírichagun lueígiñe ában oúbaü libíti siélu lun luágun le ában, ítara lúba dánme le niábin, aú le Wügǘri Garaǘwarügüti. H ligía lubeíti, ánjein aríñawagua jun. “Níjein Crístu yára lídan fulásu le mageírawati”, mídin jumá ñi, ánjaña aríñaga jun. “Niján ya rúmurugu”, mafíñera jumá. <sAríñaga náali le jun lubáragiñe lasúseredun, kOladǘga jayábinba ayéejatiña lun jarúfudagun joúngua camá Crístu, camá buri profétagu, áni jadáaguba oúnwenbun buri seíni lúma miláguru lun jeyéedaguniña ja anúadira láañabaña Búngiu ánjaña gayára. s_‘Ánjein lubeíti aríñawagua jun. “Niján Crístu” o “Ningitán lan”, mafíñera jumá, +OLun jamúga madǘraagun lubeí lan Búngiu dan ligía, úati jamúga ni ában asálbaruti, ladǘraagubei jawágurügü ja lanúadirubaña lun lánigu jamá. veLadǘga ñíbei sarágu súfuri le úagili líbe lúmagiñe lagúmeserun uboú, úabei gíñe lárigiñe. r ]Amúriaja jumá lúma Búngiu lun máma lan lídan lidíliga ni lídan luwéyuri eméraaguni janúraja. s _¡Fugiábugume würíña ja dageínatiña o ja lan gasáanigutiña ja gurágiña lídounme wéyu ligía! ? yle áraabubei, magíribudalá ni abúdoun lanáangun. _ 7Léme tábulugubei lúban wéyu ligía, maráriralá aságara ni cáta múnadagiñe, J  jámeti Judéabaña, lúntime janúrajan luágun buri wǘbü. a;‘Abǘrüjatí meja proféta Daniél luágu cátei iyéreeguti le gagǘnrinchaguagüdadibei, dánme le jaríjin chülǘjali lan cátei le lídoun fulásu le sánduti—le alíijabei, gunfaráandalá—, $ALapúrichijoúba ugánu buíti le luáguti larúeijan Búngiu lídan sun uboú lun lasúbudirúniwa lídan sun fulásu, ligíaalímeti lagúmuchun uboú. P Le asígiruti derégüdagu darí lúmoun lagúmujoún, lasálbarúba. ~u Ñíbei sarágu wuríbani daríme lun jeféridiruni sarágu jádaangiñe lánigu Búngiu ínsiñejabuni jádaangua. ta Jachǘlaaguba sarágu yéetiña aríñaga luágu profétagu jamá áni sarágujaba gürígia jayéedun.  Lídaanme dan ligía, sarágujaba eféridiruti jafíñen nuágu, ábame jeyéreegudún joúniwagua, ábame jalúguragun joúniwagua. 'G ‘Jugúyati, jedéregerúaba lun lúrudu lun jasúfurirawagüdǘn, lun gíñe jáfarawagúniwa jilágubei, jiyéreegudúba lun sun uboú nueígiñe. GSun líra lagúmesejarügügili le lúnbei lasúfurirúniwa. 7Lageíndaguba ában ageíraü lúma ában, lawúribujaba ában fulásu lúma ában, ñíbei ilámaü, sándi, járabaganáli lídan sarágu fulásu. @yJugúya jagáambuba lamúri wuríbu yaráfa jun lúma ugánu luágutí buri wuríbu díseti jueí, manúfudedagua jumá. Lúnti ítara lan, mámagilíme lagúmuchagüle uboú líra. o~Wladǘga sarágujaba ñǘbintiña aríñageina. “Áu Crístubei”, áni sarágujaba jayéedun. Y}+Ába laríñagun Jesúsu joun. —Toúnigi jumá lun úa lan ayéedutün, -|SÁbati joúdin luágu wǘbü Olívos, dánti ñun lan Jesúsu ñi, ába joúdin láni disípulugu agǘlülüja lúma, ába jaríñagun lun. —Buséntiwa lun baríñaguni woun ídaba lan tagǘnrinchawagúa témpulu. ¿Cába liseíni bagíribudun uboúagun, lúma lagúmuchagüle? Y{+Ába laríñagun Jesúsu joun. —¿Aríja jumútu sun to? Ninárün jáu luágu merédebei lan ni ában dǘbü ligíbuagu dǘbü, tagǘnrichawagúba sun to. Seíni buri lubáragiñe lagúmuchun uboú z 'Dan le láfuridun Jesúsu témpulurugugiñe, leíbuga yebe, ligía jayábin láni disípulugu lúmoun, ába jarúfudun tuágun témpulu lun. Py'áni naríñajare jun luágu maríjindügüya jumáadina lan queísi jasálbaragüle daríme lachǘlürün dan lun jaríñagun. “Biníwati le ñǘbinbei lídan líri Wabúreme Búngiu.”"x?&Ígira láadün Búngiu, w1%‘¡O jugúya Jerusalénna! ¡Áfaragua jumáaña profétagu, chǘgua jugúya dǘbü jawágun ja loúnajabaña Búngiu láu ugánu buíti jun! ¡Sarágu weíyaasu nálugun natoúnigirunün quei tatoúnigiruniña gáyu tirájüñü lábugiñe tarǘna, májatün! "v=$Ninárün jáu luágu láburujaba lan dúru jawágun gürígia ja lánina dan le luágu buri sun cátei le. Layájun Jesúsu jawágu lílana Jerusalén u7#Ítara lúba láburujan dúru juágun luágu sun jítaü le áwiyurubei jádaangiñe sun wügǘriña buítiña ja jáfarawagúbaña, lúmagiñé meja Abél le richáguabei darí lúmoun Zacarías, liraǘ Berequías lé meja jáfarubei tabádinagua témpulu lúma latárü. t"Ligía noúnajaba lubeí profétagu, jáma ja chúbaña áu, jáma arúfudajatiña, jun. Áni jugúya, jáfaragubaña jádaangiñe, dágua jumáñame jíbiri luágu gurúwa, bei jumáñame jíbiri tídan jalígilisin juríu, eíbaaja jumáñame lídan sun fulásu. wsg!‘¡Jéwegu! ¡Jarásan jéwegu! ¿Ída lubásan jeséfurun lueí asúfuriruni le lánina máfiougati? _r7 ¡Gumújumeiti jadǘgüni lé meja jagúmeserubei binádu jagǘbürigu adǘga! oqWLáu líra, subúdiguatün júngua luágu jádaangiñetün lan ja áfaragubaliña profétagu jagía. $pAÁbati jaríñagun. “Lun jamúga meja awánjeinjadiwa lan le jadáani binádu wagǘbürigu, míderagun wamútiña jamúga áfaraguaña profétagu.” "v~}}||V{Ozyy,xwvvvMuuLtit s-rrqp]p+odnnsmll-kujjiiOhcggff_ed{cc_bba``c__]]f\\9[GZZtYY]XWW2VUTTMSRR[QQUPOOxNrMLL KrJJIgHHGFF$E DFCCvBB AE@@,?n>>g=u<<];;::?98T87655 44432110r/..u.-S,,/++[* )(_'Q&$#i"D! ,E|^jA`Y[=#  P Q GVy!~b "\m1Dan le lásüdün wéyu, ába lásaürün, queíti málagüle lan, ába loúnwen. l)Líbiri, ába láburujan labádinaguoún dǘbü le ñí lumuti úa lan sarágu múa, ába laboúchun furése ladǘga majúlilin lan múa. kLídan afúrujeina láani líla nádü, ába láburujan murúsun lídaangiñe luágun ǘma, ába jayábin dunúru, ába jeígini. [j/—Agáamba jumána. Ñíñein ában ábunaguti, ába láfuridun ábunagua. RiÁbati larúfudajan sarágu cátei joun láu jémpulu, laríñaga joun. h +Ábaya lagúmeserun Jesúsu arúfudaja láru dúna, ába joúndaragun sarágu gürígia le ñí lubei. Quei gíbeyaaña lan gürígia ñi, ába ládinun Jesúsu tídoun ában ugúnein to ñíboun dúnarugu. Ába lañúurun ñi, ába jeréderun sun gürígia láru béya. g7#—Añája núguchu jáu namúlenu, ladǘga furúmieguarügü ja adǘgüti lugúndan Búngiu, jagía namúlenubaña, nítunu, núguchu.Uf#"Ába laríagun jawágun ja ñúnbaña geyégu láu, ába laríñagun. Ne!Ába laríñagun joun. —¿Cági núguchuboun jáu namúlenu? d  Játi ñúnbaña geyégu láu Jesúsu, ába jaríñagun lun. —Nurántia búguchu jáu bamúlenu boúgudi, jáluajañádibu. +cOLárigiñe, ába tachǘlürün lúguchu Jesúsu jáu lamúlenu tubádun múna to ñí lubei Jesúsu, ába jeréderun boúgudi, ába joúnagüdün luágu. %bCLaríñagunbalin Jesúsu líra, ladǘga jaríñagun luágu lubáfu lan Máfia lubáfu Sífiri Sándu le luágubei. Lúguchu Jesúsu jáma lamúlenu a#lueídügüya lun jadímurejan wuríbati luágu Sífiri Sándu, siñábei ferúdunawa lan figoú líra, leréderuba lidúnrun lun sun dan. `‘Láu sun ninárün naríñagun jun luágu gayára lan ferúdunawa lan sun figoú lúma sun wuríbani le laríñagubei gürígia, f_E‘Úati ni ában lun lebélurun lúbiñoun ában wügǘri le jéreti lun lanǘgüni lílagu ánjein magǘragun lan wügǘri jéreti ligía furúmiñe. Ítara rügǘñein gayára lan lanǘgüni lílagu. ^Ánjein lubeí jamúgati afáreinragua Máfia, lageíndaguame lúmagua, siñábei ladúrarun, lagúmuchagülerügübei le. ]áni ánjein fánreingujaña lubeí idújeñu ladǘga wuríbu jádaangua, siñábei jadúrarun idújeñu jagía queísi idújeñu. i\KFurúmieguarügü arúeijani le afánreinraguti lun jageíndagun jámagua, lagǘnrinchaguba, B[}Ábati lagúarun Jesúsu joun lun jayárafadun lubádun, ába líchugun ában jémpulu joun, ába laríñagun. —¿Ída lúba gayára lan laságaruni Máfia Máfia guánarügü? Z Ñíñanu arúfudajatiña lilúrudun Moisés ja achǘlürübaña Jerusaléngiñe, ába jaríñagun. —Wügǘri le, níjein Beelzebú, le Máfia, le jábuti espíritugu wuríbatiña, lúma, láu lubáfu Máfia laságaja espíritugu wuríbatiña. 6YeDan le jasúbudirunbalin lidújeñu Jesúsu ca lan ásügürübei, ába jayábin lún yebe janǘgüni, ladǘga jaríñagun gürígia luágu wuríbaali lan lichǘgü. ]X3ábaya joúndaragun sarágu gürígia ñi darí lun madáani jamá ni lun jeígin. vWelúma Júdas Iscarióte le alúgurubalin Jesúsu. Aríñagatiña luágu lubáfu lan Máfia lúmabei Jesúsu !V;Andrés, Felípe, Bartolomé, Matéo, Tomás, Jacóbo le liraǘ Álfeo, Tadéo, Simón—ában meja wügǘri le áfaaguti lun jawáanserun juríu, U)Jacóbo láu Juan le lamúlen, ja lirájüñü Zebedéo, ja únbaña lagúaja Jesúsu Boanérges—míni lan líra, Lirájüñü Wayújururu, _T7Niján jíri dúusu wügǘriña jagía. Simón, le únbei lagúaja Jesúsu Pédro, wSgÁba líchugun ubáfu joun lun jareídaguagüdün sánditiña lúma lun jaságajan espíritugu wuríbatiña. R Ába lanúadirun dúusu jádaangiñe lun lúmabaña lan súnwandan lúma lun japúrichijani ugánu buíti lánina asálbaruni. !Q; Lárigiñe, ába lamúdeirun Jesúsu luágun ában wǘbü ñí lubei lagúara joun ja labúseerubaña queísi loúnagülegu, ába jayábin lun. Pw Ába lewéridiruniña Jesúsu lun maríñagun jamá cáteiñein lan. Lanúadiruniña Jesúsu dúusu apóstolugu 6Oe Dántija le jaríjini ja gawágubaña espíritugu wuríbatiña, ábaja jájuduragun ligíbugiñe, ába jagúaragun espíritugu jádaangiñe. —Liraǘ Búngiu amǘrü. N9 ladǘga queí gíbeeña lan lareídaguagüdün, sun sánditiña, ába jáguragun joúngua luágun lúnrügü jagúuruni lun lareídaguagüdüniña. M% Ligía laríñagunbei Jesúsu joun láni disípulugu lun aráanseñu jamá ában ugúnein lubá lueí jámuruduni sarágu gürígia jagía, gLGDan le lagaambúnbei luágu oúnwenbun buri cátei le ladǘgübei, ába jayábingua gürígia Judéagiñe, Jerusaléngiñe, Iduméagiñe, loubáfurugugiñe dúna le Jordán, Tírogiñe, lúma Sidóngiñe lun jaríjini. wKgÁba lídin Jesúsu jáu láni disípulugu lárun dúna, ába jafálaruni sarágu gürígia Galiléana. 5JcÁba jáfuridun fariséogu, ába jagúmeserun adímureja jámagua jáma gíñe lánigu Heródes ída lúba lan jáfaruni Jesúsu jilágubei. Sarágu gürígia láru dúna =IsÁbati laríaguniña Jesúsu láu igáñi lúma íruni ladǘga tidére janígi. Ába laríñagun lun wügǘri ligía. —Tulébei bújabu. Ába látuleruni, ába lareídagun. H3Ába lálügüdüniña ja jíbiri. —¿Cátei lúnbei ladügǘniwa lídan wéyu le eméraaguagülei, lun jíderawagúniwa gürígia ódi lun ladügǘniwa wuríbati joun, lun leséfurúniwa jabágari ódi lun jígirúniwa lun joúnwen? Sun jagía, ába jámanichun. pGYÁba laríñagun Jesúsu lun le jiláalibei újabu. —Sarába, ráramabá ya jagíbugiñe súngubei. FJaríjati ja ñíbaña ánjein lagáranijaba lubeí Jesúsu lun lídan wéyu le eméraaguagülei, lun jadárirun lidúnrun. {E qÁbaya lebélurun Jesúsu tídoun ában jalígilisin juríu, ñíñeinti ában wügǘri jiláali ában lújabu. "D=Ligía gabáfutina gíñe, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti, lun naríñagun cába lan gayára ladügǘniwa lídan wéyu le eméraaguagülei.!C;Ába gíñe laríñagun Jesúsu joun. —Lun wügǘri ladügǘwa wéyu le eméraaguagülei, máma wügǘri adügǘwabei lun wéyu ligía. AB{Ába lebélurun ligílisirugun dan le Abiatár lan fádiri le íñutimaabei, ába leíginun fein to sagráuboun, to majoúaboun jeíginun ámu gürígia jaweídügüya fádirigu según lilúrudun Moisés, áni ru ligía joun gürígia ja lúmabaña. Mámati figoú le ladǘgübei Davíd ligíbugiñe Búngiu. A5Ába laríñagun joun. —¿Malíijangidün luágu le ladǘgübei Davíd luágu ában dan, dan le lalámachunbei, ligía jáu sun líbirigu? 6@eÁba jaríñagun fariséogu lun Jesúsu. —¡Aríjabá joun bánigu! ¿Cásan uágu jadǘga wadágimanu le moún lumuti ladügǘniwa lídan wéyu le eméraaguagülei? :?mÁban wéyu le eméraaguagülei, eíbugeina líña Jesúsu jáu láni disípulugu labádinagua bunáguaü, ába játüjan láni disípulugu türígu dan le jásügürün. @>yMeserúnwati gíñe bínu le isérigili lídoun ában ágei guéru le binádujali ladǘga laboúchagubei bínu iséri guéru binádu dánme le liñúrun. Féridimeti bínu, féridi guéru. Bínu iséri lúnti leserúniwa lídoun guéru iséri. Játüjan disípulugu türígu lídan wéyu le eméraaguagülei l=Q‘Máfadajoúntu anáanguni binádujaru táu gamísa to macháwaragungiru, ladǘga le méme tífe gamísa to macháwaragungiru tajeíridaguboun to binádujaruboun dánme le tacháwaragun, laweíridatimaabati jeíriti. i<KLachǘlürüba dan lun lanügǘniwa adári jámagiñe, ligíameti jadáani lun jayúnarun. !;;Ába loúnabun Jesúsu láu jémpulu luágu iséri larúfudajan lúma binádu, laríñaga. —¿Gayáraati funági jayúnarun amísurajoútiña lídan ában maríei dan le níjein lan adári ñi jáma? Ánjein níjein lubeí adári ñi, siñáti jayúnarun, lúnti jeígin. =:sLuágu ában wéyu, dan le jayúnarun lánigu Juan jáma jánigu fariséogu lun jagúnfulirun lúma Búngiu, ába jayábin fiú gürígia álügüdei Jesúsu. —¿Cásan uágu jayúnara lánigu Juan jáma jánigu fariséogu lun jagúnfulirun lúma Búngiu, ánjaña báni disípulugu mayúnaruntiña? `99Dan le lagáambunbalin Jesúsu cátei le, ába laríñagun. —Ja magádiebaña mabúseerúntiña surúsia, ja sándibaña, jagía busénbaña surúsia. Máma lubeíti niábiña áluaja gürígia buítiña ligíbugiñe Búngiu, niábiña áluajaña ja gafígounbaña lun lasáansirún joúserun. Jálügüdüni Jesúsu luágu ayúnaruni ?8wJa arúfudajatiña lilúrudun Moisés, jáma fariséogu, dan le jaríjinbalin eíga jáma sun wuríbatiña jagía (según jagía), ába jaríñagun joun láni disípulugu. —¿Ída liñásan leíginbei jumáesturun áni gurá ligía jáma agúburajatiña liseínsuna gumádi lúma jáma ámu gafígountiña? 7 Murúsun óra lárigiñe, ñíñein Jesúsu eíga lúbiñe Leví, ñíñanu gíñeti sarágu agúburajatiña liseínsuna gumádi, jáma ámu gafígountiña ñun luágu dábula úara lúma, jáma láni disípulugu, ladǘga sarágu jáña afálaruti. 63Lásun larúfudajan joun, ába lasígiruni leíbugun, ába laríjini Leví, le liraǘ Álfeo, ñun líña le ñí lubei lagúburajoúa liseínsuna gumádi. Ába laríñagun lun. —Falábana, queímoun núma queísi náni disípulu. Ába lásaarun Leví, ába lafálaruni. 5 Ñígiñe, ábaya lídin Jesúsu láru dúna, dan le jayárafadun sarágu gürígia lubádun, ába larúfudajan joun. N4 Ába lásaarun sánditi lídan óra ligía, ába labúdunun lubárari, ába láfuridun ñígiñe, aríagu sun ja ñíbaña lun. Weíriti janígi ja ñíbaña luágu cátei le, ába jíchugun uweíriguni lun Búngiu, aríñageina. —¡Maríjiñajágidiwa cátei ítara buriti! Lagúarun Jesúsu lun Leví lun lánigume >3w —Sarába, budáboun bubárari, beíba águyu. 2 Narúfudaaliti jun luágu gabáfu nan, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti lun ferúduna nan figoú. Ába laríñagun lun sánditi. +1O ¿Cáteitimasan ménreengunbei laríñawagún lun sánditi le. “Ferúdunawaali bifígoun”, o laríñawagún lun. “Sarába, budáboun bubárari, beíba”? r0]Subúdi lumúti Jesúsu le jasáminarubei, ába laríñagun joun. —¿Cásan uágu jasáminara ítara? ,/Q“¿Cásan uágu ladímureja gürígia le ítara? Lanábaguñeiga le Búngiu, ladǘga úati ni ában gayáraati ferúduna lan figoú lueídügüya Búngiu.” o.WÑíñanu jádaangiñe arúfudajatiña lilúrudun Moisés ja ñúnbaña ñi, ába jasáminarun. |-qDan le laríjinbalin Jesúsu jafíñen, ába laríñagun lun le sándibei. —Niraǘ, ferúdunawaali bifígoun. q,[Queísiti siñá lubei jachǘlürün le ñí lubei Jesúsu ladǘga jíbe gürígia, ába jagídarun murúsun lueígiñe tábulugu múna loúgiñe le ñí lubei Jesúsu, ába jarárigüdüni sánditi ñígiñe tídan lubárari. +Ñíñein apúrichija, ligía jayábin gádürü wügǘriña barüína jagía ában wügǘri le derégüdaali lúgubu. $*AÁba joúndaragun sarágu gürígia darí lun mabáraaña lan ni bénabu, ába lapúrichijani ugánu buíti lúmagiñeti Búngiu luágu jasálbarun joun. z) oÁtiri wéyu lárigiñe, ába lagíribudun Jesúsu Capernaúm, ába jagáambun gürígia luágu giríbujali lan. 1( ]-Ábarüga lídin, ába labájüdaguni sun le asúseredubei lun joun sun gürígia, ligía lébubei siñá lan leréderun Jesúsu furáangu lídan ni ában fulásu, ába leréderun le ñí lumuti úa jamá gürígia. Láu sun líra, ñǘbin mémetiña lídaangiñe sun fulásu aríjei.' ,—Mabájüdaguabeítia lun ni ában, ñǘdünrügübá arúfudagua búngua lun jafádirin juríu, ábame bíchuguni badágaragüdün luágu barúmadun queísi laríñaguni lilúrudun Moisés. Ítara lúba jaríjini gürígia luágu areídaguaadibu lan. S& !+Ábati loúnajani Jesúsu ñígiñe láu ában furése, aríñageina lun. I%  *Quei laríñagun ítara, ába lareídagun sánditi ligía. $ )Ába lagúdemedagun lun Jesúsu, ába lagúuruni láu lújabu, ába laríñagun. —Láu sun nugúndan, areídaguabá. T# #(Ába liábin ában gürígia sánditi láu gumeín luágu sun lúra, ába lájuduragun ligíbugiñe Jesúsu, ába layúmuragun lun, laríñaga. —Gayáraati bareídaguágüdünina ánjabu busúen. " 'Ítara líña lubeíti eíbuga lumúti Jesúsu sun Galiléa apúrichijeina tídan buri jalígilisin juríu lídan sun fulásu, aságajeina ligía espíritugu wuríbatiña jaweí gürígia. Lareídaguagüdüni Jesúsu ában gawáguti gumeín luágu sun lúra @! {&Ába laríñagun joun. —Queímoun lídoun buri líbiri fulásu le yaráfabei, apúrichija námuga gíñe ñi, ladǘga lun napúrichijan lídan sun fulásu niábin uboúagun. `  ;%Dan le jadáriruni, ába jaríñagun lun. —Añájeintia sarágu gürígia áluajabu. 5 g$Ába lídin Simón jáma líbirigu áluajei. ; q#Lubá larúgan, dan le búrigagili, ába lásaarun Jesúsu, ába láfuridun boúgudin lueí ubúrugu lídoun ában fulásu le mageírawati lun layúmuragun lun Búngiu ñi. ( K"Areídaguagüdati Jesúsu sarágu sánditiña ja láutiña ámuñegueinarügü luwúyeri sándi, sagá ligía sarágu espíritugu wuríbatiña jaweí gürígia. Mígiruntijati lun jadímurejan espíritugu jagía, ladǘga subúdi jamáni cáteiñein lan. Lapúrichijan Jesúsu Galiléa = w!ába joúndaragun sun lílana fulásu lubádu béna.  ' Dan le lálüdün wéyu, gúñeeli, ába janügǘniwa sun sánditiña jáma sun ja gawágubaña espíritugu wuríbatiña lun Jesúsu, P Ábati lídin tuágun, ába lárügüdüni tújabu, ába liñúragunun, lídan meme óra ligía ába tareídagun, ába tásaarun, ába teténirun joun. Lareídaguagüdün Jesúsu sarágu sánditiña m URoun tiñáti límenidi Simón, tabíruajaña, ába jaríñagun lun Jesúsu luágu sándiñoun lan.  Dan le jáfuridunbei tídaangiñe ligílisi tugúya, ába lídin Jesúsu lúma Jacóbo láu Juan jábiñe Simón lúma Andrés.  Ába lagaambúniwa luágu Jesúsu lídan sun Galiléa furése. Lareídaguagüdünun Jesúsu límenidi Simón Pédro n WSun ja ñíbaña, ába laweíridun janígi, ába jálügüdagun jámagua. —¿Cáteisan le? ¿Cáteisan iséri arúfudajani le? ¡Gürígia le, gabáfuti lun gíñe lagúmadiruniña espíritu wuríbatiña áni agáamba jamúti! s aÁba loúwejagüdüni espíritu wuríbati gürígia ligía, ába láfuridun lídaangiñe, wágueina.  Ába ladeínjan Jesúsu lun espíritu wuríbati ligía, ába laríñagun lun. —¡Maníba, furíba lídaangiñe gürígia le! : o—¿Cámesan bemétera wámoun, Jesúsu Nazarétna? ¿Biábiñasan lun bagǘnrichaguníwa? Subúdi numúti cátabu lan, láu amǘrü lan Búngiu Irájü le sándubei. o YÑíñein ában wügǘri tídan ligílisi tugúya láu ában espíritu wuríbati, ába lagúaragun. # AWeíriti janígi gürígia láu sun le laríñagubei Jesúsu joun ladǘga larúfudajan joun láu ubáfu, máma quei arúfudajatiña lilúrudun Moisés. D Ába jachǘlürün lídoun fulásu le gíribei Capernaúm lídan wéyu le eméraaguagülei, ába lebélurun Jesúsu tídoun jalígilisin juríu, ába lagúmeserun arúfudaja joun. 0 [Ába lagúarun joun, ába jígiruni jáguchi tídan ugúnein jáma ja íderagubaliña, ába joúdin lúma Jesúsu. Ában gürígia gawáguti ában espíritu wuríbati 1 ]Ábati leíbugun Jesúsu murúsunraüya, ába laríjini Jacóbo le liraǘ Zebedéo, láu sun Juan le lamúlen, tídaañanu ában ugúnein arámadajoun jasénin. L  Ába jígirunun jasénin furése furése, ába joúdin lúma. ~  wÁba laríñagun joun. —Jigoúgu nárigi, falá jumana, madíajanjadünme úduraü, gürígiajañame jadíaja nun. V  'Luágu ában wéyu, eíbugeina líña Jesúsu láru láru dúna le gíribei Galiléa, ába laríjini Simón lúma Andrés le lamúlen. Esénijani lubeígia jawádigimaribei, jáguruñati óra ligía.  {Ába laríñagun. —Chülǘjali dan lun lagúmeserun larúeijan Búngiu, sáansi jumeí ligáburi joúserun, afíñe jumá luágu ugánu le lánina asálbaruni lídaangiñe figoú. Lagúarun Jesúsu joun gádürü esénijatiña lun jafálaruni }  uLárigiñe ladaürǘniwa Juan, ába lídin Jesúsu Galiléa apúrichijei ugánu buíti lúmagiñeti Búngiu.   ába leréderun Jesúsu bián-wein wéyu ñi jagánagua anímaalugu janárimetiña. Sun dan le láubei ñi, ába loúchaguni Máfia, lárigiñe, ába jayábin ánjeligu lun jeténirun lun. Lagúmeseruni Jesúsu luwádigimari lídan fulásu le gíribei Galiléa a = Lárigiñe, ába lanǘgüni Sífiri Sándu Jesúsu lídoun fulásu mageírawati,  5 Ában lagaambúniwa ában umálali siélugiñe aríñaguti. —Amǘrü niraǘ le jínsiñebei nun, gúndaatina báu. Loúchaguni Máfia Jesúsu ( K Dan le láfuridunbei dúnarugugiñe, ába lánjunrenchagun siélu lun, ába laríjini Juan larárirun Sífiri Sándu luágu Jesúsu quei jamúga ában únjun. ( K Lídoun buga dan ligía, ába lídin Jesúsu Nazarétgiñe, fulásu le lídaanbei lumúan Galiléa, ába labásteragüdüni Juan lídan dúna le Jordán.  Áu, láu dúna nabásteragüdaün, ánjein ligía, labuínchagüdübadün láu lubáfu Sífiri Sándu. Labásterun Jesúsu R Laríñagaja joun gürígia lídan lapúrichijan. —Liábinba ában le gabáfutimaati nárigiñe, weíriti lubáfu nueí darí lun madǘna nan ni lun nélemuchun afáragadei tagǘrüga ligeídin.  !Mebégitu lanáangun Juan, láutu lúra caméyu, lagǘrüga lamídan, guéru, chigángaru leígibaña lúma síruudu le áraabuna. K Ábatija jayábin lídaangiñe sun Judéa lúma sun Jerusalén agáambei lapúrichijan. Dántija le jagúfeseruni jafígoun, ábajei labásteragüdüniña Juan lídan dúna le gíribei Jordán.  {Lun lagúnfulirúniwa dimúrei ligía liábinbei Juan lídoun fulásu mageírawati, ábaja laríñagun joun gürígia ja ñǘbinbaña lun luágu lúnti lan jasáansiruni ligáburi joúserun lun ferúdunawa lan jafígoun, badísei jagíame. ~ Lagúarajaba lídan fulásu mageírawati. “Aráanse jumoún janígi lubá liábin Wabúreme, queísi ladárarúniwa ǘma surúti.” } latátira láu lagúnfulirúniwa dimúrei lé meja labǘrüjabei proféta Isaías, laríñaga.Niján noúnagüle, líña Búngiu, noúnajañein bubáragiñe, amǘrü le Niraǘ,
lun laráansejanun janígi gürígia lubá biábin. F| Niján ugánu buíti luágu Jesucrístu, le Liraǘ Búngiu, >{uArúfudaja jugúyame joun lun gagáambadi jamá lun sun le uágubei naríñaga jun. Subúdi jumeí luágu anájein lan júma ságü wéyu daríme lagúmuchun uboú. Ítaralá.NzJeíbati jabǘgürü gürígia ja lílana sun fulásu, adǘga jumáña nánime disípulugu, badíseigüda jumáña lídan líri Búngiu Úguchili, Búngiu Irájü, lúma líri Sífiri Sándu. qy[Ába liábin Jesúsu jawágun, ába laríñagun joun. —Rúaali sun ubáfu nun siélu lúma uboúagu. xDánti le jaríjinbalin Jesúsu, ába jájuduragun lun, láu sun añájein lan jádaangiñe, loúguati jafíñen luágu ligía lan. w Ába lubeíti joúdin únsu disípulugu Galiléoun luágu wǘbü lé meja uágubei laríñaga Jesúsu joun lun joúdin. Zv-Ábati jerésibiruni súdaara jagía seínsu, ába joúdin adǘgei le uágubei laríñawagúa joun. Ítara liñáti jaríñaguni juríu chülǘ lúmoun dan le. Líchugun Jesúsu jadásin disípulugu uÁnjein lasúbudira gumádimati cátei le, wadímurejaba luágu jáni fuleísei lúma lun madügǘn lan ni cáta jáu. +tO ába jaríñagun joun. —Jaríñagame luágu dan lan le anjǘnja lan arúmuga áriebu, ába lan jayábin láni Jesúsu disípulugu, ába jíwerujani lúgubu. Bs} Ába joúdin ábutigu ja adímureja jáma wügǘriña weírigutiña lídan jafíñen juríu lun jebélurun jáma lídoun ában úarani, ába jíchugun sarágu seínsu joun súdaara, @ry Dan le joúdiña lubeí würíña, ligía joúdin jádaangiñe súdaara ja oúnigirubaña, ába joúdin ubúrugu, ába jabájüdaguni le asúseredubei joun jábutigu fádirigu. (qI Ába laríñagun joun. —Manúfude jumá. Jeíba awísaraña nánigu lun joúdin Galiléoun, luágu ñíba lan jaríjana. Cátei le jabájüdagubei súdaara 5pc Súnti añája lan luágu ǘma, ligía larúfudagun Jesúsu lúngua joun, ába labúsurun joun. Ábati jayárafadun lun, ába jájuduragun lun, ába joúburuni lugúdi. o/Ába joúdin würíña jagía oúfudagueina, láu anúfudei lúma sarágu ugúndani, ába joúdin eíbaagueina aríñagei joun disípulugu. Onábame jídin furése, ábame jaríñagun joun láni disípulugu luágu saráali lan, luágu níngiran lan jubá jubá Galiléoun, ñíba jaríjei. Niján ugánu lé buga lúnbei naríñaguni jun. hmIÚati ya, saráali quei laríñaguni. Jigoúgu jaríjei fulásu le ñíjin lubeí líchugúa, (lIÁbati laríñagun ánjeli ligía joun würíña jagía. —Manúfude jumá. Subúsiti nun luágu jáluajañein lan Jesúsu le ádarawagúbei luágu gurúwa. okWDan le jaríjinbalin súdaara, ába jadádagarun láu anúfudei, ába jeréderun camá jiláguaaña. ^j5Miríti ánjeli ligía quei ában labírijanoúga, tiábin lanáangun, jarú jarú. niUSódini, ába ladágarun ában járabaganáli jéreti óra ligía láu larárirun ában láni Wabúreme ánjeli siélugiñe, ába liábin luágun umúajaü, ába lagídaruni dǘbü le áubei ladaurúa, ába lañúurun luágu. !h =Dan le lásügürünbei luwéyuri eméraaguni áni arúgadeina líña dimáasu, ába joúdin María Magdaléna túma to ában María aríjei umúajaü. gBÁbati joúdin, ába jachoúruruni dǘbü le luágubei umúajaü, ába jígiruniña súdaara lun joúnigiruni. f AÁba laríñagun Piláto joun. —Barǘjuma fiú súdaara, jeíba choúru jumeí umúajaü le lubuídun-ágei juáraati. e@Oúnajagubeibá achoúrurei umúajaü daríme lǘrüwan wéyu, mayábin jamámuga láni disípulugu áriebu íwerujei lúgubu, ábame jaríñagun joun gürígia luágu saráali lan. Weíritimaajalímeti lagúmujoún iyéeni le sügǘ láu le furúmiñeti. Dd?ába jaríñagun lun. —Wábuti, jarítagua wamúti luágu aríñaga lán meja yéeti ligíra dán meja moúnwengili luágu lásaaruba lan luágu lǘrüwan wéyu lárigiñe loúnwen. c>Larúgan, lárigiñe aráansejani lubá luwéyuri eméraaguni, ába joúdin jábutigu fádirigu jáma fariséogu aríjei Piláto, b =Ñíñounti María Magdaléna túma to ában María ñun ligíbugiñe umúajaü. Oúnigirutiña ligíbugiñe lumúaja Jesúsu Ca<Ába líchuguni lídoun lumúaja iséri lé yebe lachígagüdübei lubárua luágu dǘbü. Lárigiñe ladáuruni umúajaü láu ában dǘbü weíriti luágu lubéneri, ába lídin. U`#;ába lanǘgüni José, ába loúburaguni tídan ában gamísa jarúmatu. _:Ábati lídin aríjei Piláto, ába lamúriajani lúgubu Jesúsu lúma. Ábati laríñagun Piláto lun líchugúniwa lun, E^9Dan le agúñedeina líña lubeí, ába liábin ában wügǘri rísiti gíriti José, lídaangiñeti fulásu le gíribei Arimatéa, jádaangiñeti gíñe ja afálarubalin Jesúsu. ]8Ñíñoun María Magdaléna jádan, María to lúguchu Jacóbo lúma José, túma jáguchu lirájüñü Zebedéo. Labunúniwa Jesúsu \7Ñíñanu sarágu würÍña aríagua dísegiñe, ja afálarubalin Jesúsu lúmagiñe Galiléagiñe íderagua jameí. [6Léti jábuti súdaara jáma súdaara ja oúnigirubalin Jesúsu, dan jasándirunbalin járabaganáli lúma dan jaríjinbaalin líbiri buri cátei le asúseredubei, ába janúfudedagun sarágu, ába jaríñagun. —Inárüni, Liraǘ Búngiu wügǘri le. LZ5Ába jáfuridunga lídaangiñe jamúaja lárigiñe lásaarun Jesúsu lídaangiñe oúweni. Ába jebélurun lídoun ubúrugu Jerusalén le biníwabei, le ñí lubei jaríjaña sarágu gürígia. Y 4Ába lánjunrenchúnga umúajaü, águyuguatiña sarágu jádaangiñe afíñetiña luágu Búngiu já meja jiláguaañábaña. 4Xa3Lídan óra ligía, ába tajeíridagun tubélun témpulu lídan bián murúsun, íñugiñe lun ǘnabun. Ába ladágarun ában járabaganáli, ába láwarajan dǘbü. VW%2Ábaya ladǘgün Jesúsu ában agúaraguni jéreti, ábati loúnwen. cV?1Ába jaríñagun ja jíbiri. —Ígirabeí, waríja ánjein ñǘbin Elías asálbarei. hUI0Ába lídin ában jádaangiñe eíbaagueina anǘga ában mudúsi, lárigiñe ladǘdüragüdüni táu diweín garǘjütu ába líchuguni luágu ában wéwe, ába línchunun lun lun lachúrunun. Ába lachúrunun. T/Ñíñanu agáambuti jádaangiñe ja ñíbaña, ába jaríñagun. —Lagúajaña wügǘri le lun proféta Elías. /SW.Queí buri óra méme ligía, ába lagúaragun Jesúsu jére. —Elí, Elí, ¿láma sabáctani? —líla líra. Nubúngiute, Nubúngiute, ¿cásan uágu bígirana? qR[-Ábati labúrigadun sun fulásu lúmagiñe amídirugu darí ladaǘnrün ǘrüwa rábounwéyu. uQc,Anába jamúti gíñe jíwerutiña ja dáwaguñubaña luágu jagúruwan úara lúma. Loúnwen Jesúsu 4Pa+Rúlaali lafíñen luágu Búngiu, sálbaleíti Búngiu guetó ánjein inárüni lubeí luágu jínsiñe lan lun, quei aríñagaali lan woun luágu Liraǘ lan Búngiu. 1O[*—Sálbati ámu, ánjein lúngua, siñáti lasálbaragun. Ánjein ligía lubeí Jarúeitebei Israelítagu, raríla lueígiñe gurúwa, afíñe wamámuga luágu. ?Nw)Ítara líña gíñe jéjerajan jábutigu fádirigu jáma arúfudajatiña lilúrudun Moisés, fariséogu, jáma wügǘriña weírigutiña, láu, ábaja jaríñagun jámagua. JM (aríñageina. —Bugúya le gayáraabei bágurunun témpulu ábaya baráramagüdünun lídan ǘrüwa wéyu, sálbaguabá búngua. Ánjein Liraǘ bubei Búngiu, raríba lueígiñe gurúwa. bL='Já buriti ásügürübaña ñígiñe, ába janábuni, ába jánjingichuni jachǘgü, K &Dáwaguatiña gíñe bián jíwerutiña luágu gurúwa lúma, ában lueígiñe loúnwenren, ában lueígiñe lubaǘna. CJ%Ába jíchugun ában abǘrüjoúni loúgiñe lichǘgü le ñí lubei laríñaga ca lan lidúnrunbei. Abǘrüjoúni ligía ítara líña. “Jesúsu le, le jarúeitebei juríu.” /IY$Ába jañúurun ñi lun joúnigiruni. )HK#Dan le dágua jamáali luágu gurúwa, ába jájurerun súdaara ubúnuruni lun jafánreinjanun lanáangun Jesúsu jádaangua. Ítara líña lagúnfulirun lé meja labǘrüjabei proféta. “Ájureratiña ubúnuruni lun jaríjin cába lan jádaangiñe erédera táu nanáangun.” sG_"Ñi jíchiga diweín láu árani tídan lun Jesúsu lun látunun, joúcharügü lumútu, mátun lumútu. Fw!Ítara líña jachǘlürün lídoun ában fulásu gíriti Gólgota, líla líra, Lufúlasun Lábu Ichǘgü. 'EG Dan le áfurideina jáña lan, ába jadúnragun lúma ában wügǘri Cirénena, gíriti Simón, ába jafósuruni lun lanǘgüni lugúruwan Jesúsu. XD)Lárigiñe jéjerajan láu ítara, ába jagídarunun anáanguni funátu lueí, ába jadáürünun lanáangun luágu. Ába janǘgüni lun ládarawagún luágu gurúwa. Ládarawagún Jesúsu luágu gurúwa ]C3Ába gíñe jásueraguni, janǘgeija mabúru ligía, jíchaaguei lábulugu. _B7ába jíchugun ában rídi láuti jíyu lábulugu, lúma ában mabúru lújaburugu le loúnwenren. Ábati jájuduragun ligíbugiñe, ába jéjerajan láu, ába jaríñagun lun. —¡Gabágarilá Jarúeite Juríu! YA+Ába jarágachunun lanáangun, ába jíchugun ában anáanguni funátu luágu, !@;Lárigiñe, ába janǘgüni lisúdaaranigu gumádimati Jesúsu tídoun lúban Piláto, ába joúndaraguagüdüniña sun súdaara geyégua láu. ?Ábati lígiragüdüni Piláto Barabási, ába loúnajan abeíchei Jesúsu, ába ledéregeruni lun ládarawagún luágu gurúwa. >Ába jaríñagun sun gürígia. —¡Wagía jáma warájüñü, wanǘgüba furúmieguarügü dúru wawoúguoun luágu loúnwen! &=EDan le laríjinbalin Piláto luágu siñá lan ladǘgün ni cáta lueídügüya chagáguaü, ába lamúriajan dúna, ába lachíbuni lújabu jagíbugiñe gürígia, aríñageina. —Máma áu lúnbei naríjin láu loúnwen wügǘri madúnrunti le, jugúya lun jaríjini ñi. < Ába laríñagun Piláto joun. —¿Cáti wuríbati ladǘgübei? Ábatima jagúaragun. —¡Dáguabeí luágu gurúwa! .;UÁba laríñagun Piláto joun. —¿Cábati nadǘga láu Jesúsu le únbei laríñawagúa Crístu? Ába joúnabun súngubei. —¡Dáguabeí luágu gurúwa! C:Ábaya ladímurejan gumádimati joun sun gürígia jagía, ába laríñagun joun. —¿Ca jádaangiñe biángubei jabúseerubei lun nígiragüdüni jun? Ába jaríñagun. —Barabási. &9EÁba jádaruni jábutigu fádirigu jáma wügǘriña weírigutiña jádoun gürígia lun jamúriajan lun láfuridun Barabási, lun lafarún Jesúsu. 8Sun ñun lan Piláto luágu lála le lánina agúseruni, ába toúnajan lúmari aríñaga lun. “Madǘgabá ni cáta láu gürígia úaraguati le, ladǘga gewéneditina buga ában uwénedi wuríbati áriebu buga ladǘga gürígia le.” z7mLíridubalin gíñe Jesúsu ladǘga subúdi láali lan luágu ladǘga lan jagímugan lun jedéregerei. ;6odánti le adámuriñujaña lan sun gürígia, ába lálügüdüniña Piláto. —¿Ca jabúseerubei nígiragüdün jun, Barabási, ódi Jesúsu le únbei laríñawagua Crístu? W5'Ñíñeinti ában adaürǘti, díseti leíbaajan líri, gíriti Barabási, +4OGagáburi lumúti mejáti gumádimati lígiragüdǘn ában adaürǘti joun gürígia lídan fédu, furúmieguarügü adaürǘti le jamúriajan lúma. w3gMoúnabunti Jesúsu ni cáta, ábati laweíridun lanígi gumádimati. Lasiádirún Jesúsu lun loúnwen ^25 Ábati laríñagun Piláto lun. —¿Magáambun bumútisan le jaríñagubei buágu? 1 Dán buriti jíchugun jábutigu fádirigu jáma wügǘriña weírigutiña lidúnrun, moúnabuntija Jesúsu ni cáta. [~Q}||zzoz yxWwvvtssZsrUqpoo[nn5mllkjii;hvgg+fzf eCdd0ccbRaaQ``_^]](\\3[ZYY7XWWVVzUUUT)SwS+RxQPPMOOTNMMfLL!KJQIHH'G{FFEECKBB@@?>>><;::#9q877r665a4?3211W0//..m-,,q++.**]))(}('8&&Q%~$F##+"! }HQh\R1B>G\ i I % 8)8/6b*=¿Maríjintün láu jágu, magáambun jugúya láu jarígeirugu? ¿Marítagun jumáali? N)Ába lasúbudiruni Jesúsu jarítagun, ába laríñagun joun. —¿Ca uágu jaríñaga luágu meígan jumá fein? ¿Úagili gunfaráanda jumá, meféen jugúya? ¿Ítara lidére jichǘgü? q([Ába jaríñagun disípulugu jádaangua. —Ladǘgatia meígan wamá fein laríñagubei ítara. 'yÁba lewéridiruniña Jesúsu, laríñaga joun. —Toúnigi jumátia lueí jísite fariséogu lúma lísite Heródes. r&]Bulíei jamútiti disípulugu janǘgün eígini, ában rügǘñoun fein jáma tídan ugúnein. % Ába lígiruniña Jesúsu, ábaya ládinun tídoun ugúnein, ába lídin loubáfurugun dúna. Jarúfudajan fariséogu quei ísi >$u Ába lawáragun Jesúsu weíri, ába laríñagun. —¿Cásan uágu jamúriaja gürígia ja lánina dan le ában miláguru? Ninárün jáu luágu marúfudúnbei lan miláguru jun. 0#Y Ába jayábin fariséogu, ába jagúmeserun asígeneja lúma Jesúsu. Lúnti jaríjin lábun, ába jamúriajan lun larúfudun ában miláguru joun, siélugiñe. " ába ládinun tídoun ugúnein jáma láni disípulugu, ába joúdin Dalmanutoún. Jamúriajan fariséogu miláguru lúma Jesúsu ^!5 Yaráfañanu joun gádürü mílu wügǘriña. Ába loúnajaniña Jesúsu águyu, f EJoútiña sun jagía químule, buíngüdagíña sédü faníñe táu tífe to ígiraguboun. }Ñíñanu gíñe átiri jarájüñü úduraü jáma, ába líchugun eteíngiruni jawágu, ába lafánreinragüdüniña. 1Ába lañúuragüdüniña gürígia múarugu, ába lanǘgünun sédü fein tugúya lújaburugu, ába líchugun eteíngiruni lun Búngiu. Ába lagúbachagunun, ába lamúrusujanun, ába líchugunun joun láni disípulugu, ába jafánreinjanun jádan gürígia jagía. mSÁba lálügüdüniña Jesúsu. —¿Átiriñoun fein júma? Ába jaríñagun lun. —Sédü. zmÁba joúnabuni láni disípulugu. —¿Ída lubáti jeígagüdüniwa ya lídan fulásu le mageírawaguti? 1Ánjaña noúnaja águyu meíginga, ladágaruba falálaü jawágu ǘmada, ladǘga añájein jádaangiñe, díseti ñígiñe lumúti jayábin. y—Gudémetiña gürígia ja nun ladǘga ǘrüwa wéyu jáu núma ya áni úaali ni cáta jáma lun jeígin. / YLídan dan ligía, ábaya joúndaragun sarágu gürígia áni úati ni cáta jáma lun jeígin. Ába lagúarun Jesúsu joun láni disípulugu, ába laríñagun joun. J %Ábatí buri laweíridun janígi sarágu, ába jaríñagun. —Adǘga lumúti sun cátei buídu, darí lun lagáambagüdüniña magáambaditiña, adímuregüda láña maríñagaditiña./$Ába laríñagun Jesúsu joun lun mabájüdagun jamáni ni ca un, létima laríñagun joun lun mabájüdagun jamáni, ligíatima jabájüdaguni. |q#Ába lánjunrenchun larígeirugu magáambaditi ligía, ába tánjingichun liñéñe lun ladímurejan buídu. q["Ába laríjin siélun, ába lawáragun, ába laríñagun. —¡Efata! —míni lan líra. ¡Junrénba! 9k!Ába ladíñurun Jesúsu ñígiñe láu jaweí gürígia, ába ládaruni bián lirájüñü lújabu larígeirugun, ába lásuerun, ába lájurudunun liñéñe láu arǘrei. 5 Ñi janǘga ában wügǘri magáambaditi, dagádaga lerérun lun, ába jamúriajan lúma lun líchuguni lújabu luágu lun lareídaguagüdüni. A{Ába láfuridun Jesúsu loúbawagugiñe Tíro, ába lásügürün Sidóngiñe lúma lídaangiñé buri fulásu lánina Decápolis, ába lachǘlürün luágun barána Galiléa. CDan le tachǘlürün múnada, ába tadárirunun irájü tídan gabána, furíjali espíritu wuríbati tídaangiñe. Lareídaguagüdüni Jesúsu ában magáambaditi, maríñagadi Ábati laríñagun Jesúsu tun. —Adímurejadibu buídu, gayáraajali bídin, furíja espíritu wuríbati tídaangiñe biraǘ. "=Ába toúnabuni. —Ánja Nabúreme, oúnli ja lábugiñebaña dábula gayáraati gíñe jeígin tídaangiñe tífe fein to jágujaboun isáanigu. 8iÁba laríñagun Jesúsu tun. —Lúnti níderaguniña numútuniña ja juríu furúmiñe, mabuídunti lun tagídarúniwa fein jaweí isáanigu lun tíchugúniwa joun oúnli.  Wǘri tugúya, máma juríu, Síro-Feniciána. Ába tamúriajan lúma Jesúsu lun laságaruni espíritu wuríbati le tueí tiraǘ. + Ofurése, ába tagáambun ában wǘri luágu, túguchu ában irájü gawágutu ában espíritu wuríbati. Ába tiábin, ába tájuduragun ligíbugiñe Jesúsu. < qÁba lídin Jesúsu ñígiñe loúbawagun Tíro lúma Sidón. Ába lebélurun tídoun ában múna áni mabúseerunti yebe lun lasúbudiruni ni ában. Siñáti larámudagun, ? wSún buri cátei wuríbati le, tídaangiñe lanígi gürígia liábin, ligíati mabuídundagüdübalin ligíbugiñe Búngiu. Ában wǘri teréncha to afíñeruboun luágu Jesúsu  1íwerujaní, wámajabúni, iyéreejabúni, iyéeni, marícharagun lan ibágari, gimúgaü, marásualugú, anáanguni únguaü, medéraaguaguduni.  ladǘga lídaangiñe gürígia o tídaangiñe lanígi láfurida lagǘbüri samínaü, adultériu, salúfuri, áfarajaní, lQAríñagati gíñe. —Le áfuridubei lídaangiñe gürígia, anáti líra, wuríbagüda lumúti, .Uladǘga mebéluti tídoun lanígi, lurágeirugun lebélura, ñígiñe ábaya láfuridun lídaangiñe? Láu líra laríñaguña luágu sun lan eígini, jarúmati. FÁba laríñagun joun. —¿Úati lubeí gíñe gunfaráanda jumá? ¿Úati gunfaráanda jumáni luágu sun lan le ebélurubei boúgudigiñe lídoun gürígia siñá lan laríbadagüdüni Dan le lígiruniña Jesúsu gürígia jagía, ába lebélurun múnadoun, ába jálügüdüni láni disípulugu luágu jémpulu le. GJugúya le garígeirugubei lun jagáambun, agáamba jumána. B}Úati ni cáta ebéluruti lídoun gürígia lun laríbadagüdüni ligíbugiñe Búngiu, le áfuridubei tídaangiñe lanígi gürígia, ligía aríbadagüdübalin ligíbugiñe Búngiu. %Ábaya lagúarun Jesúsu joun gürígia ja ñíbaña, ába laríñagun joun. —Agáamba jumána, sun jugúya, gunfaráanda jumáname. ! Láu líra, mebégigüda jumáali lagúmadijan Búngiu lun jafálaruni binádu jigáburi, adǘga jugúya sarágu cátei líbeina líra. q[ luágu furúmieguarügü lan le aríñaguti ítara, mámaali lan lúnti líderaguniña lagǘbürigu. e~C Ánjeinti jugúya, aríñagatün luágu gayára lan laríñagun ában gürígia lun lúguchi o tun lúguchu. “Siñáti níderagunibu ladǘga sun le númabei, aríñagaadina luágu lun lan níchuguni lun Búngiu”, x}i Aríñagatí meja Moisés. “Inébe jamá bagǘbürigu bun, le anábagubaliña lagǘbürigu, jilála.” y|k ¡Maésturugu gíñe buítiña jugúya, ígira jumúti lagúmadijan Búngiu lun jafálaruni binádu jigáburi! B{}Ába laríñagun Jesúsu. —Ígira jumáali lagúmadijan Búngiu lun jafálaruni binádu jagáburi binádu gürígia. lachibúniwa soúdieru, wéru, lúma cátei líbeina líra. lzQMálati jájuduragun nun,
ladǘga lé rügǘñein jagúmadijan wügǘriña jarúfudaja. 5ycÁba loúnabuniña Jesúsu. —Linárün proféta Isaías, dan le laríñagunbei juágu luágu ámu lan jigáburi lueí le áubei jarúfudagua júngua. Aríñagati.Gürígia ja, jayumárurügü jíchiga inébesei nun, líña Búngiu,ánjein tídan janígi, mebéresentiña náu. exCÁbati jálügüdüni fariséogu jáma arúfudajatiña lilúrudun Moisés jagía, Jesúsu. —¿Cásan uágu mafála jabálin báni disípulugu binádu jagáburi binádu wagǘbürigu, jeíginbei láu liwíye jájabu? bw=Dan le jayábin mágidirugugiñe, meíginbaña magúnfulirunga jagía láu jachíbuni jájabu. Níjein buri gíñe sarágu luwúyerigu igáburi jafálarun, queí buri lachibúniwa wéru, soúdieru, boúlu, asíedu.) "v=(Falá jamuti fariséogu jáma jíbiri juríu binádu jagáburi binádu jagǘbürigu lun meígin jamá, machíbunga jameí jájabu sarágu weíyaasu. uÁba jaríjin luágu añájein lan jádaangiñe disípulugu machíbun jamúti jájabu lubá jeígin según jagáburi juríu. t Ába jayábin fariséogu jáma jádaangiñe arúfudajatiña lilúrudun Moisés ja ñǘbinbaña Jerusaléngiñe, luágun Jesúsu. 4sa8Súnti fulásu ñíjin lumúti lebélura, ubúrugu yébe, lirájüñü yébe fulásu, áraabu yébe, ába jíchaajoún sánditiña ǘmada, ába jamúriajan lúma lun lígiruniña lúnrügü jagúurun sánditiña jagía luágu táru lanáangun. Súnti ja agúurubaña luágu, areídaguatiña.Or7Ába jeíbaagun lídoun sun fulásu aríñaga luágu chülǘjali lan, ába jagúmeserun gürígia anáaja sánditiña tídan jabárari le ñíjin lubeí jagáamba luágu níjein lan Jesúsu ñi. lqQ6Quei jaráriragun tídaangiñe ugúnein, ítara jasúbudiruni lílana fulásu luágu Jesúsu lan. upc5Ába jánjiñuraguni dúna, ába jachǘlürün Genésaret, ába jagǘrünun ugúnein láru dúna. Ko4ladǘga úagili lan gunfaráanda jamáni miláguru le ladǘgübei táu fein, luágu gabáfu lan lun sun cátei, derégili jachǘgü. Lareídaguagüdüniña Jesúsu sánditiña Genésaret sn_3Ába ládinun tídoun ugúnein jámoun, ába lagálumadun garábali. Ába laweíridun janígi láu, m32ladǘga sun jagía aríja jamúti, ába janúfudedagun. Ába ladímurejan joun, ába laríñagun. —¡Ganígi jumá! ¡Manúfude jumá, áu le! klO1Dan le jaríjini eíbuga ligíbuagu dúna, ába jarítagun luágu úfiaü lan, ába jagúaragun, Mk0Ába laríjin luágu jénreenguja lan joun lun jénjunjan ladǘga jabárouñein lan garábali. Lubá larúgan, ába lídin Jesúsu jawágun eíbugeina ligíbuagu dúna, lásügürá yebe jáu. tja/Dan le lagúñedunbei, lamídaanjaru dúna ugúnein jáu disípulugu, Jesúsu rugáali lábugua múarugu. Wi'.Dan le ñǘdünjaña, ába lídin luágu wǘbü ayúmuragua lun Búngiu. 4ha-Ába ládinagüdüniña Jesúsu láni disípulugu tídoun ugúnein lun jánjiñuragun lubá lun jachǘlürün Betsáida, sun niján lan ayoúragua joun gürígia. g,Seíngüñanu mílu wügǘriña eígitiña, mabájüdünga würíña jáma irájüñü. Leíbugun Jesúsu ligíbuagu dúna ifK+Lárigiñe, ába jabuínchagüdün dúusu faníñe láu tífe fein lúma úduraü ígiragúti. (eK*Joútiña sun jagía químule. ad;)Ába lanǘgünun Jesúsu seíngü fein to lújaburugu jáma bián úduraü ja, ába laríjin siélun, ába leteíngiruni Búngiu tuágu, ába lagúbachagúnun, lárigiñe, ába lamúrusujanun lun líchugunun joun láni disípulugu lun jafánreinjanun jádan gürígia jagía, fánrein jamáña gíñe bián úduraü jagía jádan súngubei. Sc(Ába jañúurun san san lúma dimí dimí san, queísi laríñagun joun. ?by'Ába lañúuragüdüniña gürígia sagádirugu. (aI&Laríñaga Jesúsu joun. —¿Átiriñoungi fein júma? Jeíba aríjoun. Dan le jaríjinun, ába jaríñagun lun. —Seíngü fein jáma bián úduraü. }`s%Ába laríñagun Jesúsu. —Rújuma eígini joun. Ába jaríñagun lun. —¿Gayáraati funági woúdin agáñija fein joun? Busénwati jamúga lebégi bián-san wéyu wadágimanu lun wabíjini seínsu lun wíchugun fein joun súngubei. !_;$Oúnaja báña gürígia ja lun joúdin lídoun buri lirájüñü fulásu le yaráfabei lun jagáñijan fein, ladǘga úati ni cáta ya lun jeígin. ^#Dan le dárüjali, ába jayábin láni disípulugu, ába jaríñagun lun. —Dárüjalitia áni úatiña aganoútiña lídan fulásu le. t]a"Dan le larárirunbei Jesúsu tídaangiñe ugúnein, ába laríjin sarágu gürígia jagúrabajañein, ába jagúdemedagun lun ladǘga ítara jáña lan quei mudún ja moúniritiña. Ába lagúmeserun arúfudaja sarágu cátei joun. \}!Sarágu jáña aríjiti joúdin, dan le jasúbudiruni luágu níjein lan Jesúsu jádan, ába jeíbaagun geyégua láu lagúnu lídaangiñe sun lirájüñü fulásu, ába jachǘlürün lubáragiñe lachǘlürün Jesúsu jáu láni disípulugu. P[ Ába joúdin tídan ába ugúnein lídoun ában fulásu mageírawati. Z5Ába laríñagun Jesúsu joun. —Jigoúgu, queímoun weméraagua lídan ában fulásu le mageírawati. Laríñagubaalin líra ladǘga ñíñanu sarágu gürígia, jíbiri ñǘdün, jíbiri ñǘbin, darí lun madáani lan Jesúsu jáma láni disípulugu ni lun jeígin. "Y=Lárigiñe jagíribudun láni Jesúsu apóstolugu, ába joúndaragun lúma, ába jabájüdaguni sun le jadǘgübei lúma le jarúfudajabei, lun. X7Dan le jagáambunbalin lánigu Juan, ába jayábin lun janǘgüni lúgubu, ába jábununi. Leígagüdün Jesúsu seíngü mílu wügǘriña DWÁba lídin súdaara ligía furísunrugu, ába ladǘrürüni lábulugu Juan, ába lanǘgüni lídan ában asíedu. Ába líchuguni tun irájü tugúya, ába tíchuguni tun túguchu. sV_Furése furése, ába loúnajan urúei ában súdaara láu dimúrei lun lanǘgüni lábulugu Juan lun. 4UaÁba lajírudagun urúei sarágu, quei rúlaali lan lerérun áni agáambagu jáña amísurajoútiña lun, májati lun míchu lubeí lan le tamúriajabei lúma tun. MTÁba tebélurun irájü to furése le ñíjin lubeí urúei, ába taríñagun lun. —Buséntina lun bíchuguni lábulugu Juan le abásteragüdajabei nun lídan ában asíedu guelé guelé. .SUÁba táfuridun, ába taríñagun tun túguchu. —¿Cábasan namúriaja lúma? Ába taríñagun tun. —Amúriajabeí lábulugu Juan le abásteragüdajabei lúma. 6ReRúlumuti lerérun tun luágu líchugubei lan furúmieguarügü cátei le tamúriajan lúma tun, gayára lan lamídan lan fulásu le ñí lubei larúeijan tamúriaja. uQcÁba tebélurun tiraǘ Heródias ñí lubei fédu le, ába tabínajan, gúndaatiti Heródes jáma sun ja ñíbaña eíga lúma láu tabínajan irájü to, ába laríñagun tun. —Amúriajabeí le babúseerun núma, níchugubei bun. UP#Ába tadáriruni Heródias ticháansin dan le lagúnfulirun Heródes irúmu, ába ladǘgün fédu joun gumádimatiña jáma jábutigu súdaara jáma ámu buri gürígia weírigutiña ja Galiléabaña. lOQsiñá tumuti ladǘga subúdi lan lun Heródes luágu ában lan wügǘri le eíbuguti buídu lúma Búngiu Juan, áni ában lan wügǘri esériwiduti lun Búngiu, janúfudetiti lueí. Ligía mája lubeí lun tadǘgün ni cáta láu. Láu sun úa lan gunfaráanda láani Heródes le laríñagubei Juan lun buídu, agáamba lumúti láu ugúndani. ]N3Ába liyéreegudun Juan tun Heródias, ába tabúseerun táfaruni jilágubei, dMAÁba meja laríñagun Juan lun Heródes. —Moún lumuti bagámaridunun lúmari bamúlen. zLmLé meja asúseredubei, oúnajali meja Heródes adáürei Juan, ába lagǘraguni láu güríngüri furísunrugu tadǘga Heródias. Wǘri tugúya, lúmari meja Felípe, le lamúlen Heródes, ába lanǘgünun Heródes lúmarime. K+Dan le lagáambunbalin Heródes sun le, ába laríñagun. —Juan le, le nadǘrüragüdübei ichǘgü, saráaya lídaangiñe oúweni. yJkJaríñaga jíbiri. —Elías lé meja proféta le. Jíbiri aríñaga. —Ában proféta quei ja binádu. IQueíti eíbaajali lubeí luáguti Jesúsu lídan sun fulásu, ába gíñe lachǘlürün lábun lagáambun urúei Heródes. Sarágu jáña aríñagutiña. —Saráya Juan le abásteragüdajabei lídaangiñe oúweni, ligía luweírinbei lubáfu. DH Sagátiña gíñe sarágu espíritugu wuríbatiña jaweí gürígia, jurúgua jagía aíli jawágu sarágu sánditiña, ába jareídaguagüdüniña. Loúnwen Juan le abásteragüdajabei yGk Ábati jáfuridun, ába japúrichijan joun gürígia luágu lúnti lan jasáansiruni ligáburi joúserun. KF Ánjaünti merésibirúniwa lídan ában fulásu, mája jagía jagáambunün, furíjuma ñígiñe, ábame jáfuruduni calíqui lueígiñe jugúdi, liseínime magúndani jáu lílana fulásu ligía, ígira jumáña quei jadáriragun joúngua. Le ninárün jáu luágu dánme lan lachǘlürün luwéyuri Búngiu lun lagúseragüdüniña sun gürígia, maweíribei jabeichúniwa Sodómana jáma Gomórrana quei lílana fulásu le merésibirunbalün. ;Eo Ába gíñe laríñagun joun. —Dánme le jebélurun lídoun ában fulásu apúsaraja, reídei jumá ñi tídan ában méme múna darí jáfuridun lídaangiñe fulásu ligía. BD lun geídi tan jasábadun, lun mabíaman tan jasímisin. C3Rúti dimúrei joun lun manǘgün jamá ni cáta luágu jeíbugun lueídügüya bádun, moún lumuti janǘgün ni fein, ni ságü, ni seínsu, 8BiÁba loúnajan jawágu láni dúusu disípulugu lun lagúmeserun oúnajaña bián bián, ába líchugun ubáfu joun lun gayára lan jaságarun espíritugu wuríbatiña. (AIWeírititi lanígi láu mafíñen jamá. Lárigiñe, ába leíbuguni lirájüñü fulásu, arúfudajeina. Loúnajaniña Jesúsu láni disípulugu apúrichija !@;Ligía lásiñerunbei ladǘgün ámu miláguru ñi lueídügüya líchugun lújabu jawágu biñáraü sánditiña, ába lareídaguagüdüniña. X?)Ába laríñagun Jesúsu joun. —Sun gürígia, gúndaatiña láu ában proféta jaweídügüya ja lupaísanun jáma lidújeñu, jáma ja tílana lúban, jagía rügǘñanu íchiga mabájüdüni luágu. %>CSaráfangeiga le tiraǘ María le, líbugaña Jacóbo, José, Júdas, lúma Simón, ñáñanu gíñe lítunu wáma. Ába jíchugun mabájüdüni luágu. ]=3Dan lachǘlürün wéyu le eméraaguagülei, ába larúfudajan tídan jalígilisin juríu, sarágu jáña gürígia agáambei, ába laweíridun janígi láu larúfudajan, ába jaríñagun. —¿Jalía funásan lafúnrendeirei gürígia le sun le? ¿Cáteisan lichú áu le luágubei? ¿Ída liñásan gayára lubeí ladáagun miláguru? l< SÁba lídin Jesúsu ñígiñe, ába lagíribudun lageíroun, ába joúdin láni disípulugu lúma. ;#+Ába líchugun Jesúsu dimúrei derégüdati joun lun mabájüdagun jamáni ni ca un, ába laríñagun joun lun jíchugun eígini tun.(:I*Lídan óra ligía, ába tásaarun irájü tugúya, ába teíbugun. Weíyaraüjaru, dúusu irúmu táu. Ába laweíridun janígi gürígia ja ñíbaña. q9[)Ába lárügüdüni tújabu, ába laríñagun tun. —Talíta, cúmi—líla líra. Niraǘ, sarába. ]83(Ába jéjerajan láu. Ábati láfuridagüdǘniña Jesúsu súngubei ñígiñe, ába lanǘgüni túguchi irájü túma túguchu jáma ja ñǘdünbaña lúma, ába lebélurun le ñíjin tubeí irájü. 7#'Ába lebélurun, ába laríñagun joun. —¿Cásan uágu jareíncha, ayájua buri jugúya ítara? Moúnwentutia irájü to, tarúmuguña. 6 &Dan le lachǘlürünbei lúbiñoun wügǘri ligía, ába laríjini chagáguaü jáma gürígia ja ayájubaña, agúaraja. j5M%Májatiti joúdin ámu lúma lueídügüya Pédro, Jacóbo lúma Juan le lamúlen Jacóbo. 4$Agáamba lumúti Jesúsu le jaríñagubei, ába laríñagun lun wügǘri ligía. —Manúfudedabá, afíñerügübá. 3w#Ñígili Jesúsu adímureja, ligía jayábin lúbiñegiñe wügǘri lé buga ñǘdünbei oúgei luágu tisándi liraǘ, ába jaríñagun lun túguchi irájü tugúya. —Jilátia biraǘ, ¿ca uágu bebéreseja lun maésturu guetó? 2+"Ába laríñagun Jesúsu tun. —Niraǘ, areídaguaadibu ladǘga bafíñen. Beíba láu darángilaü, areídaguañu lídaangiñe bisándi. /1W!Ába tiábin wǘri tugúya adádagareina láu anúfudei, subúdiñuteí le asúseredubei tun, ába tájuduragun ligíbugiñe, ába taríñaguni sun inárüni lun. I0  Ába laríaajan Jesúsu áluaja ca lan agúurubei luágu. ./UÁba jaríñagun láni disípulugu lun. —Aríagu biñátia lun jíbe gürígia ya luágu murúgu jáña lan, ¿álügüdajágidibu ca lan agúurubei buágu? T.!Ábati lasándiruni Jesúsu luágu areídaguagüdaali lan gürígia láu lubáfu, ába lagáraragun jawágun gürígia ja lanágangiñébaña, ába lálügüdajan. —¿Ca agúurubei tuágu nanáangun? {-oLídan óra ligía, ába leréderun lésejan jítaü tueí, ába tasándiragun túngua luágu areídaguaaru lan. g,Gladǘga taríñagun túnguarügü. “Láurügüme nagúurunun lanáangun nareídaguba.” +Ligía tagáambun ladímurejoún luágu Jesúsu, ába tiábin lanágangiñe jádan sarágu gürígia, ába tagúurunun lanáangun, }*sSúfurijaru sarágu jámagiñe surúsiagu áni gásta táali sun le túmati, mareídaguntu, gáwoun gueínarügü. )Jádaanti sarágu gürígia ja, ñíñoun ában wǘri sánditu, dúusu irúmu táu láu lésejan jítaü tídaangiñe. u(cÁba lídin Jesúsu lúma, sarágu jáña gürígia afálarutiña, ába buriti jámurudaguni Jesúsu. 'ába layúmuragun lun ítara. —Nújein niraǘ toúwe, queímoun bíchigei bújabu tuágu, areídagua támuga, moúnwen támuga. (&IÁbati liábin ában jádaangiñe tábuti jalígilisin juríu, gíriti Jáiro. Dan le laríjinbalin wügǘri le Jesúsu, ába lájuduragun lubádu lugúdi, 0%YDan le lagíribudunbei Jesúsu tídan ugúnein loubáfurugun dúna, ába jayábingua bürǘbünu gürígia le ñíjin lubeí, ába leréderun ñi láru dúna. c$?Ába lídin, ába lagúmeserun abájüdaguei sun le ladǘgübei Jesúsu láu lídan sun fulásu Decápolis, ába laweíridun janígi súngubei. Liraǘ Jáiro, túma wǘri to agúurubarun lanáangun Jesúsu @#ymájati Jesúsu, aríñagarügüti lun. —Beíba júbiñoun jámoun bidújeñu, ábame babájüdaguni sun le ladǘgübei Babúreme Búngiu báu, ída líña lan bagúdemedun lun. "+Dan le ládinun Jesúsu tídoun ugúnein, ába layúmuragun wügǘri lé buga gawágubei espíritugu wuríbatiña lun lun lídin lúma, P!Ábati jayúmuragun lun Jesúsu lun láfuridun lídaangiñe jageíra.  5Játi aríjubalin, ába jabájüdaguni le asúseredubei lun gürígia lé buga gawágubei espíritugu wuríbatiña lúma jawáguti büíruju, joun. ODan le jachǘlürünbei le ñí lubei Jesúsu, ába jaríjini gürígia lé meja gawágubei espíritugu wuríbatiña ñun líña, táuñein gíñe lanáangun, areídaguaali, ába janúfudedagun. KÁbati janúfudedagun ja oúnigirubaliña büíruju jagía, ába jeíbaagun abájüdaguei le asúseredubei ubúrugu lúma áraabu. Ába jayábingua gürígia aríjei ca lan asúseredubei. 9 Ábati líchugun Jesúsu ǘma joun, ába jáfuridun lueí gürígia ligía, ába jebélurun jádoun büíruju. Ñíñanu jawára bián-mílu büíruju. Ába jáguragun büíruju jagía joúngua lueígiñe ában gudúungu, ába jáburujan baránajoun, ába jañáradagun. # ába jayúmuragun espíritugu wuríbatiña jagía lun. —Oúnaja báwa jádoun büíruju jára, rúba ǘma woun lun webélurun jádoun. M Queíti ñíñanu lan sarágu büíruju eíga ñi luágu wǘbü, wg Ába jayúmuragun espíritugu jagía lun Jesúsu lun moúnajan lániña boúgudin lueí fulásu ligía. r] Ába lálügüdüni Jesúsu. —¿Ca bíri? Ába loúnabun. —Lejión níña ladǘga gíbetiwa.  Laríñagunbei ítara ladǘga guméseeli lan Jesúsu aríñaga lun. —¡Espíritu wuríbati, ígirabeí gürígia le! 9kába lagúaragun lun. —¿Cásan uágu bemétera númoun, Jesúsu Liraǘ Búngiu le Íñutimaabei? Ayúmuraguatina bun luágu líri Búngiu lun masúfuriragüdün bánina. {Dan le laríjinbalin gürígia ligía Jesúsu dísegiñein, ába leíbaagun lubároun, ába lájuduragun ligíbugiñe, )Súnwandanja leíbugun áriebu wéyuagu agúarajeina luágu buri wǘbü lúma buri lídan jabára jiláaña íbiagua lúngua láu dǘbü. /Güráguañája jamáali láu güríngüri luágu lugúdi lúma luágu lújabu, súnwandan látumuraguni, úati ni ában gayáraati lámuruduni. q[Lídan jabára jiláaña lagánoua áni úati ni ában gayáraati lagǘraguni, ni láu güríngüri. Y+Lárigiñerügü láfuridun Jesúsu tídaangiñe ugúnein, ába liábin ában gürígia lídaangiñe ában umúajaü achigíti luágu dǘbü luágun, wügǘri ligía gawáguti ában espíritu wuríbati. W )Ába jachǘlürün loubáfurugun dúna lídoun fulásu le gíribei Gadára. -S)Ába jeréderun láu luweírin janígi, ába jálügüdagun jámagua. —¿Cátei funásan le, garábali lúma barána ñǘdüntiña láu le lubeíbei?y(Ábati laríñagun joun láni disípulugu. —¿Cásan uágu luweírinbei janúfude? ¿Cásan uágu mafíñen jubeí? C'Ába lásaarun Jesúsu, ába ladeínjan lun garábali, ába laríñagun lun barána. —¡Maníba! ¡Derégüdaguabá! Ába lagálumadun garábali, ába darángila lan sun cátei. A {&Larúmuguñati Jesúsu tiyúna ugúnein baláñu tuágu ában ichǘgübarari. Ába jagágudajani, ába jaríñagun lun. —¡Maésturu! ¿Mebéreseguntibusan láu wadíbiragua lan? %Ába láfuragun ában garábali jéreti, ába lebélujan lugúdi barána tídoun ugúnein darí lún yebe tabuínchun láu dúna. 1 [$Ábati jígiruniña bürǘbünu gürígia jagía, ába janǘgüni Jesúsu tídan ugúnein to gádaanbaliña. Ñíñoun buri gíñe ámu ugúnein úara jáma. #Wéyu méme ligía, dan le lagúñedunbei, ába laríñagun Jesúsu joun láni disípulugu. —Queímoun loubáfurugun dúna. m S"Marúfudajaanti ni cáta joun luágu larúeijan Búngiu mayúsurunga jémpulu. Ába lafúnraanguagüdüni sun jémpulu joun láni disípulugu dan le jagíarügü lan lúma. Lagálumaruni Jesúsu garábali lúma lugúdi barána (I!Ítara liñájei larúfudajan Jesúsu luágu larúeijan Búngiu joun láu sarágu jémpulu líbe le darí le ñí lumuti gayára lan gunfaráanda jamá. _7 dan le labunún, ába laweíridun, ligía weíritimaabei tídaangiñe sun nádü, weínamuti lilímun darí lun gayára lan jeméraagun dunúru lábugiñe lamúñounga le líchugubei. Layúsuruni Jesúsu jémpulu 9Ítara líña quei ában tíla mostása le abunúti lábugiñe múa. Tíla mostása, ligía ában lídaangiñe ílaü le ñǘraütimaabei uboúagu, Aríñagati gíñe Jesúsu. —¿Cásan lenégebei larúeijan Búngiu, o ca jamúga jémpulu gayáraabei wíchuguni lúmoun? Dánti le funáali líla nádü, ába látüjoúniwa ladǘga chülǘjali lan dan lun lalúbajoún. Jémpulu luáguti tíla mostása -Múa guánarügü aráandarati, furúmiñe ába láfuridun ídibu, ñígiñe ába legélewejan, ñígiñe ába labuínchun ílewei láu ílaü. Z-áriebu buri lúma wéyuagu lídan le larúmugun ábunaguti ligía, sará ligía quei léchun, chülǘ dan ába laboúchun nádü, ába laweíridun, ibídiñeti lun ábunaguti ída líña lan lasúseredun. %CAríñagati gíñe Jesúsu. —Ítara líña larúeijan Búngiu quei le asúseredubei lun ában wügǘri le ábunubei líla nádü lábugiñe múa, QÍtara líña, gürígia le aténirubei buídu lun nerérun, gunfaráandatima lumúti, ánjeinti le meténibei lun, labúlieidubei sun le agáamba láalibei. Jémpulu luáguti nádü le aweíridubei 7gAríñagati gíñe joun. —Toúnigi jumátia lun jagúnfulirun lúma inárüni le jagáambunbei. Láuba jagúnfuliruni, gunfaráandatima jumáni le naríñagubei jun. G~Agáamba jumána, jugúya le garígeirugubei lun jagáambun. }Úati lubeíti ni cáta le arámudaguati lun mafúnraangudúnbei lan, úa ligía ni cáta le ibídiñewati lun masúbudirúnwabei lan. O|Ába laríñagun joun. —¿Béwati funági ában lámpu lun líchugúniwa tábugiñe ában gáfu o tábugiñe lan gabána? ¡Uá! Luágu dábula líchugúa lun larúgoungadágüdün múnada. X{)Añájein gíñe gürígia, ítara jáña quei múa buíti le ídounbei láburuja lídaangiñe líla nádü, ába jagáambuni Lerérun Búngiu, ába jerésibiruni, alúbajoúati cátei buíti jádaangiñe. Buíti jagáburi quei líla nádü le íchugubei darándi águu luágu ában, o ǘrüwa-wein, o san. Jémpulu luáguti lámpu Zz-weíritimaati jafúudun luágu cátei le lánina ibágari le, ába leyéeduniña irísini. Sun le, ába láfaruni Lerérun Búngiu tídaangiñe janígi, mígiruntiti lun lalúbajoún jádan gürígia jagía. yJayábin jíbiri, ítara jáña quei jíyu le abádinaguoúnbei láburuja lídaangiñe líla nádü, ába jagáambuni Lerérun Búngiu, Ax{Quei márügüdün lubeí Lerérun Búngiu tídan janígi buídu, madúrati jádan, dánti le larijíniwa jábun, o jeíbaajoúniwa lan lueígiñe Lerérun Búngiu, magúraasuntiña. 9wkJíbiri gürígia, ítara jáña quei dǘbü le abádinaguoúnbei láburuja lídaangiñe líla nádü, ába jagáambuni Lerérun Búngiu, ába jerésibiruni láu ugúndani. rv]Añájein gürígia, ítara jáña quei ǘma le uágunbei láburuja lídaangiñe líla nádü, ába jagáambuni Lerérun Búngiu, lárigiñe jagáambuni, ába liábin Máfia, ába lagídaruni dimúrei le abunúbei tídan janígi. bu=Le ábunagubalin líla nádü, ítara líña quei le apúrichijabalin Lerérun Búngiu. t Ába laríñagun joun. —¿Úatisan gunfaráanda jumáni le? ¿Ída lubági gunfaráanda jumáni líbiri jémpulu? s/ lun dánme lan jaríjin, ibídiñe lámuga joun ca lan laníchigubei cátei le jaríjubei, dánme jagáambun, úa lámuga gunfaráanda jamá, lun lásiñerun jagíribudun lun Búngiu lun ferúdunawa lan jafígoun. Lafúnraanguagüdüni Jesúsu jémpulu luáguti ábunaguti br= Ába laríñagun joun. —Jugúya, subúdigüda láali Búngiu cátei arámudaguati le lánina larúeijan jun, ánjaña ja mebéresenbaña láu lerérun, láu jémpulu laríñawagúa cátei luáguti larúeijan joun, 0qY Lárigiñe, dan le leréderunbei Jesúsu lábugua, ába jayábin láni dúusu disípulugu jama jíbiri lánigu, ába jálügüdüni ca lan lílabei jémpulu le. p5 Ábati laríñagun joun. —Ja garígeirugubaña lun jagáambun, agáamba jamá. Le lébubei larúfudajan Jesúsu joun gürígia láu jémpulu oNíjeinti lídaangiñe, áburujati lídoun múa buíti, ába laboúchun, ába laweínamudun, ¡ma lubuídun alúbajoúti lídaangiñe! Níjein lídaangiñe, íchuguti darándi águu luágu cáda ában águu, líbiri rúti ǘrüwa-wein, líbiri, san. !n;Líbiri ílaü, ába láburujan labádinaguoún jíyu, ába laweínamudun jíyu úara lúma, ába lañáradaguagüdüni, magíinduntiti nádü ligía. V\~~}w|{{{Tzyxwwfuut.rqqq,oon/mwm.l|lkjii$hgg4f(e\ddcba``_5^^\\-[ZZ+YXfWWJVUUJTbSRRQPOOlNN1MILKK JI=HH^GGiFFFBEEpDDDCTBB.A@??D>'=<<;l::987654k3O22H100/c.--e,+**/)((i'&&% $##x#"!!' y'kxfDPD]q0|2 0 h  eV#W? Ába joúdin fiú saduséogu aríjei Jesúsu. Afíñetiña saduséogu luágu úa lan ásaaruni lídaangiñe oúweni. Ába lubeíti jaríñagun lun. fVE Ába laríñagun joun. —Rújumeiti láni urúei lun urúei, rújumeime láni Búngiu lun Búngiu. Ába laweíridun janígi láu ligáburi loúnabuniña. Álügüdajani libǘgürü ásaaruni lídaangiñe oúweni *UM Ába janǘgüni lun. Dan le laríjini, ába lálügüdüniña. —¿Cági iyáwa lúma íri le luágubei? Ába jaríñagun lun. —Láni urúei Rómana. LT Subúdi lumúti Jesúsu luágu biánguañein lan jagíbu, ába laríñagun joun. —¿Cámesan jíchaajan sádara nubá? Barǘjuma ában lídaangiñe seínsu ligía nun, aríja námugei. bS= Ába jayábin, ába jaríñagun lun. —Maésturu, subúditi woun luágu aríñaga báani inárüni, manúfudeiga lueí ni ában ladǘga ni cáta lan luweírigun gürígia bun, áni barúfudajani lémeri Búngiu láu inárüni. Áríñagabá ában cátei woun. ¿Buítisan lun lafáyeijoún seínsu lun warúeite le Rómana ódi mabuídunti? KR Lárigiñe, ába joúnajoúniwa jádaangiñe fariséogu jáma jádaangiñe lánigu Heródes lúmoun Jesúsu lun jaríñagagüdüni som cátei le lúnti gayára lan jíchuguni lidúnrunme. sQ_ Ába jabúseerún yebe jadáürüni Jesúsu ladǘga jasúbudiruni luágu jawágu lan layúsurei jémpulu le. Quei janúfudebei jaweí gürígia, ába jígiruni lúngua, ába joúdin. Luáguti lafáyeijoún seínsu lun gumádi zPm Wabúreme Búngiu adǘgübalin lun furúmiñetibei lan,áni aríja wamúti quei ában cátei weíriguti. ¿Malíijan jumágilisan le taríñagubei Lerérun Búngiu nuágu? Taríñajare.Lé meja dǘbü le mabúseerun jabeí ábunagutiña,
ligíaali furúmiñeti. Ábati lálügüdajan Jesúsu. —¿Cábati ladǘga labúreme ichári? Liábinme, ábame láfaraguniña ñadágimeintiña jilágubei, ábame líchuguni ichári joun ámu. rM] Ábati járügüdüni, ába jáfaruni jilágubei, ába jaságaruni lúgubu lídaangiñe fulásu ligía. L7 Ába jaríñagun ñadágimeintiña jámagua. “Niján le lúnbei libíjini alágan, wáfaraali jilágubei, wagía lámuga labúriña sun cátei.” >Ku Níjeinguati ában lun loúnajani, ában liraǘ jínsiñeti lun buídu, lagúmujoún óra ába loúnajani, ába larítagun luágu inébebei lan joun ladǘga liraǘ lan. DJ Ábaya loúnajan labúreme ichári ábanya, ába jáfaruni jilágubei. Lárigiñe, ába loúnajan sarágu, ában lárigi ában, buleísei jamáña jíbiri, áfaragua jíbiri jilágubei. Iw Ábaya loúnajan labúreme ichári ábanya músu, ába jíchaagun dǘbü luágu, boúgua jameí lábulugu, anába. }Hs Ábarüga járügüdüni músu ligía, ába jabúleiseiruni, ába joúnajani lárigoún, míchutiña ni cáta lun. G  Dan le lachǘlürünbei dan lun alúbajani, ába loúnajan ában lumúsun amúriajei lufánran jámagiñe ñadágimeintiña. 9F m Ábati lagúmeserun Jesúsu adímureja joun gürígia ja ñíbaña láu jémpulu, ába laríñagun joun. —Ñíñein meja ában wügǘri, ábunaguti tídibu beíbei lufúlasunrugu. Ába ladǘgün baríeru láu, adǘga ligía ában ágei lun laríbichawagún tíra beíbei lídoun lúma ában wáyelesi lun gayára lan loúnigiruni sun cátei. Ába lájayajani lichári joun ñadágimeintiña, ába lídin adǘga weíyaasu. 0EY !Ábati jaríñagun lun Jesúsu. —Ibídiñeti woun. Ábati gíñe laríñagun Jesúsu. —Maríñagun nubeí gíñe jun ca lan áu gumádi nadǘgei cátei le.LD ¿Ódi waríñaguba funági luágu joúnajan lan wügǘriña? Lun jamúga joúnabun ítara, janúfudetiña jaweí gürígia, ladǘga subúdi jamáni sun gürígia luágu proféta lán Juan. :Cm Ába jagúmeserun adímureja jámagua, ába jaríñagun. —Ánjawa aríñaga luágu Búngiu lan oúnajabalin, laríñaguba woun ca lan uágu mafíñerun wabeí lun Juan. RB ¿Ca oúnajabalin Juan abásteragüdaja? ¿Búngiu, ódi wügǘriña? @Ay Ába loúnabuniña Jesúsu, aríñageina ligía joun. —Nálügüdaadün gíñe ában cátei, ánjana joúnaba, naríñagubei jun ca lan áu gumádi nadǘgei buri cátei le. @% ába jálügüdüni. —¿Cáteisan biríchabei lun bádaragun búngua lídoun cátei le tánina témpulu? ¿Ca íchugubalin ubáfu le bun? h?I Ába jagíribudun Jerusaléoun. Dan le eíbugeina lubeí Jesúsu témpulurugu, ába jayábin jábutigu fádirigu, arúfudajatiña lilúrudun Moisés, jáma ámu wügǘriña ja weírigutiña lídan jafíñen juríu, >} Ánjein úa ferúduna jumá, úabei gíñe ferúduna láani Júguchi Búngiu le siélubei jifígoun. Lugúmadin Jesúsu F= Dan le jayúmuraguña lan lun Búngiu, ánjein níjein lubeí ladǘga ában gürígia jun le mísiñeti jun, ferúduna jumeí lun gíñe ferúduna lánün Júguchi Búngiu le siélubei. < Ligía naríñagunbei jun luágu sun lan le jamúriajan lúma Búngiu, ánjein afíñe jubeí luágu resíbi jumáali lan, ítara lúba. ;  Ninárün jáu luágu furúmieguarügü lan le aríñaguti lun wǘbü le. “Gidába yágiñe, dabúba baránajoun”, ánjein úa lubeí liloúguan afíñeni tídan lanígi áni afíñe ligía luágu lagúnfuliruba lan le laríñagubei, ítara lúba. Y:+ Ába laríñagun Jesúsu joun súngubei. —Afíñe jumá luágu Búngiu. 9! Ába larítaguni Pédro, ába laríñagun lun Jesúsu. —Maésturu, ¡aríjabá tun tídibu ígo to bíñaraguboun gúñaarü, saǘja! 28] Larúgan bináafin, sügǘti Jesúsu jáma láni dúusu disípulugu lueígiñe méme ǘma ligía, ába jaríjinun tídibu ígo saǘja lúmagiñe tílagüle. i7K Dan le lagúñedunbei, ába láfuridun Jesúsu fulásurugugiñe. Tídibu ígo to ásaürüboun 6% Ába jagáambun jábutigu fádirigu jáma arúfudajatiña lilúrudun Moisés luágu le laríñagubei, ába jagúmeserun áluaja ída lúba lan jáfaruni jilágubei, ladǘga janúfudetiña lueí, quei sun lan gürígia weíriti janígi luágu le larúfudajabei. t5a Ába laríñagun lídan larúfudajan joun. —Laríñajare Búngiu tídan líburu to Lerérun. “Núban, fulásu le ñí lubei gayára lan jayúmuragun sun gürígia nun, ánjein jugúya, barǘ jumaaru quei jában jíwerutiña.” 14] Mígirun lumútu témpulu lun ǘmame. 3) Lárigiñe, ába jachǘlürün Jerusaléoun, ába lebélurun Jesúsu témpulurugun, ába laságajaniña ja alúgurajabaña jáma ja agáñijabaña ñi. Ába lagárabajani jadábulan ja asáansijabaña seínsu joun gürígia lúma jála ja alúgurajabaña únjun. 27 Ábati laríñagun Jesúsu lun tídibu ígo ligía. —Magíindadügüyabá. Ába jagáambuni láni disípulugu. Larúmadagüdünun Jesúsu témpulu 81i Dísegiñe, ába laríjin ában tídibu ígo gabánatu. Ába lídin aríja ánjein gin tubeí, ubánaü rügǘñein ladárira tuágu ladǘga mámagili lan tidáani ígo. W0' Larúgan, dan le jáfuridunbei Betániagiñe, ába lalámachun Jesúsu. t/a Lárigiñe, ába lebélurun Jesúsu Jerusaléoun, belú ligía témpulurugun, lárigiñe laríjini sun cátei, ába lídin Betánia jáu dúusu disípulugu ladǘga dárüjali lan. Líñaraguni Jesúsu tídibu ígo to míinboun *.M Biníwati arúeijani le ñǘbinbei, le lúnbei ítara lan queísi meja larúeijan wáguchi Davíd.¡Uweíriguni lun Búngiu lídan líñun-ágei siélu! .-U Ja ubáraübaña jáma ja árigibaña, ába jagúmeserun agúaraja.¡Glória! ¡Biníwati wügǘri le ñǘbinbei lídan líri Wabúreme Búngiu! 2,] Sarágu jáña átulerutu jabíte luágu ǘma, jíbiri, ába jánchuajan tilímun wéwe, ába jachágajani luágu ǘma lubá lásügürün Jesúsu ligíbuagugiñe. }+s Ába janǘgüni burígü lun Jesúsu, ába jíchugunun jabíte luágu burígü ligía, ába laweínruni Jesúsu. f*E Ába joúnabuniña quei laríñaguni Jesúsu joun, ába jígiruniña lun joúdin láu. ){ Ába jaríñagun jádaangiñe ja ñíbaña ǘmadarugu joun. —¿Ca jadǘgübei? ¿Cáme jafáragadei burígü le? (  Ába joúdin, ába jadáriruni burígü ligía güráñu lubádu ában béna, boúgudi lídan ǘma, ába jafáragaduni. ' Ánjaün álügüdǘwa ca lan uágu jadǘgei le, jaríñagame lun luágu busén láni Jesúsu, luágu láguyugüdübei lan furése. c&? —Jeíba lídan liraǘraü fulásu le wagíbugiñebei, dánme le jachǘlürün ñi, jadáriruba ában burígü güráñu le maweinjoúngili ni ában weíyaasu. Jafáragadeíme, ábame janǘgüni ñájoun. o% Y Dan le yaráfaaña lubeí lun Jerusalén, ába jachǘlürün ligíbugiñe fulásu buri le Betfajé lúma Betánia, le ǘnabubei libíti wǘbü le Olívos, ába laríñagun Jesúsu joun biáma jádaangiñe láni disípulugu. T$! 4Ába laríñagun Jesúsu lun. —Gayáraati bídin, areídaguaadibu ladǘga afíñeedibu nuágu. Lídan óra ligía, ába gayára lan laríjin maríjinti ligía, ába lídin lárigi Jesúsu.# 3Ába lálügüdüni Jesúsu. —¿Ca babúseerubei nadǘgün bun? Ába loúnabun maríjinti ligía. —Maésturu, buséntina naríjin. n"U 2Ába lachǘürunun labíte, ába ladǘgün ában chubaǘ, ába layárafadun lun Jesúsu. H!  1Ába leréderagun Jesúsu, ába laríñagun. —Wájuma lun lun liábin nun. Ába jagúarun lun maríjinti ligía, ába jaríñagun lun. —Ragǘba gurásu, sarába, lagúajaña bun.   0Sarágu jáña adeínjatiña lun lun lámanichun, ligíatima lagúaragun. —¡Ladǘgawagun Davíd, gudémená bun! 0Y /Dan le lagáambunbei luágu yaráfaali lan Jesúsu le Nazarétna, ába lagúmeserun maríjinti ligía agúaraja. —¡Jesúsu, ladǘgawagun Davíd, gudémená bun! ~u .Ábati jachǘlürün Jericó. Dan le áfurideina lan Jesúsu lídaangiñe fulásu ligía jáu láni disípulugu jáma sarágu gürígia, ñíñein ában maríjinti gíriti Bartiméo, liraǘ Timéo, ñun láru ǘma amúriaja seínsu. y -ítara quei máma lan niábiña, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti, lun nesériwidúniwa, niábiña lun nesériwidun lúma lun níchuguni nibágari lebégime jasálbarun sarágu gürígia. Lareídaguagüdüni Jesúsu Bartiméo, le maríjinbei yk ,Furúmieguarügü jídaangiñe le abúseeruti lun ligíaba lan furúmiñeti, lúnti idámuni lan joun jíbiri, nU +Ánjein jídan, máma lúba, le abúseeruti lun weíri lan jídan, lúnti lesériwiduniña jíbiri. ' *Ába lagúarun Jesúsu joun súngubei lubádun, ába laríñagun joun. —Quei jasúbudirun, ja agúmadijabaña jádan ja mámabaña juríu, arúfudaguatiña joúngua camá jamuga jabúriña lílana fulásu ligía, játi weínamubaña jádan, arúfuda jamúti jabáfu. oW )Dan le jagáambunbalin ja jíbiri díisi disípulugu, ába jagáñidun lúma Jacóbo láu Juan. /W (ánjein lun jañúurun ában lueígiñe noúnwenren, ában lueígiñe nubaǘna, máma áu lúnbei níchuguni, líchugúba joun ja ubáabaña laráanserei Búngiu. )K 'Ába joúnabun. —Gayára wabeí. Ába laríñagun joun. —Lúnti jawánduni igárigu le lúnbei nawánduni, úara jugúyame núma lídan nasúfurirun, P &Ába laríñagun Jesúsu joun. —Ibídiñeti jun ca lan jamúriajabei. ¿Gayáraabei jawánduni luweírin igárigu le lúnbei nawánduni, gayára ligíame júaradun núma lídan nasúfurirun? -S %Ába jaríñagun lun. —Lun dánme lan barúeijan láu sun buweírigun, lun bañúuragüdüníwa, ában lueígiñe boúnwenren, ában lueígiñe bubaǘna. V% $Ábati laríñagun joun. —¿Cági jabúseerubei lun nadǘgün jun? *M #Ábati jayábin Jacóbo lúma Juan, ja lirájüñü Zebedéo, ába jaríñagun lun Jesúsu. —Maésturu, buséntiwa lun badǘgün ában fuleísei woun. ) "Ábame jedéregerunina joun ja mámabaña juríu lun jéjerajan náu, jabeíchubadina, jásueragubadina, ábame jáfarunina jilágubei, luágume lǘrüwan wéyu, ábame násaarun lídaangiñe oúweni lúnya nabágaridun. Jamúriajan Jacóbo lúma Juan ában fuleísei $A !Ába laríñagun joun. —Quei lubeí jaríjini, luáguñadiwa ǘma lun Jerusaléoun, le ñíba lubeí nedéregerúa, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti, joun jábutigu jafádirigun juríu lúma joun arúfudajatiña lilúrudun Moisés, ja lúnbaña jasíadirunina lun noúnwen. K Luáguñanu ǘma lun Jerusaléoun, Jesúsu jabá jabá láni disípulugu, láuñanu luweírin anígi, áni jíbiri gürígia ja afálarubaliña, láuñanu anúfudei. Ábayati ladíñurun Jesúsu jáu láni dúusu disípulugu jaweí jíbiri gürígia, ába lagúmeserun aríñagei le lúnbei lasúseredun lun joun. F Sarágu jáña ja furúmiñetiñábaña guetó, jagíaba agúmujoúni yágüta siélu, áni sarágu ja agúmujoúnibaña, jagíaba furúmiñetiña. Ladímurejaanya Jesúsu luágu loúnwen dA lerésibiruba san weíyaasu sügǘ láu guetó lídan uboú le. múna, amúlenu, íbugañanu, ítunu, úguchurunu, isáanigu, lúma fulásu, láu sun leíbaajoúniwa, resíbi ligíame ibágari magúmuchaditi siélu.   Ába laríñagun Jesúsu. —Ninárün jáu luágu furúmieguarügü lan le ígirutu lúban, o lamúlenu, o líbugañanu, o lítunu, o lúguchi, o lúguchu, o lirájüñü, o lufúlasun nueígiñe o lueígiñe lan ugánu le lánina asálbaruni, | q Ábati laríñagun Pédro. —Wabúreme, wagía, ígira wamáalitia sún meja le wámabei lun wafálarunibu. < q Ába laríaguniña Jesúsu, ába laríñagun joun. —Siñáti jasálbaragun gürígia joúngua, ánjein Búngiu, gayáraati, ladǘga úati ni cáta siñáti lun Búngiu.  Dan jagáambunbalin cátei le, ába laweíridun janígi, ába jálügüdagun jámagua. —¿Cáteiti gayáraabei lasálbarun? & E Méreenguntimaati lun ában caméyu lun lásügürün lídaangiñe lujúyun ában agúsa sügǘ láu lebélurun ában rísiti lídoun larúeijan Búngiu. W' Ába laweíridun janígi disípulugu láu le laríñagubei, ábaya laríñagun joun. —Nirájüñü, ¡jénreenguti lun jebélurun ja íchubalin jafíñen luágu jarísin lídoun larúeijan Búngiu! -S Ába laríjin Jesúsu geyégu jawágun súngubei, ába laríñagun joun láni disípulugu. —¡Jénreenguti lun jebélurun rísitiña lídoun larúeijan Búngiu! { Dan le lagáambunbalin gürígia le cátei le, ába lírudagun, ába lídin láu íruni ladǘga rísiti buídu. + Ába laríaguni Jesúsu láu ínsiñeni, ába laríñagun lun. —Ában cátei mégeibei lun badǘgüni. beíba, alúgurabeí sun le búmabei, ábame bíchuguni lebégi joun gudémetiña, ábame bibíjin irísini siélu. Ábame bagíribudun, ábame bafálarunina. wg Ába laríñagun wügǘri ligía. —Maésturu, gúnfulitina láu sun le lúmagiñe ñǘraügidina. P Subúditi gumádi bun. “Maganoúabá túma ában gámaritu ámu, máfarajabá, míwerujabá, madímurejabá iyéeni luágu ni ában, mayéeda báña gürígia, inébe jamá bagǘbürigu bun.” }s Ába laríñagun Jesúsu lun. —¿Ca uágu baríñaga nun “buíti”? Ában rügǘñein buíti, Búngiu. ) Dan le lasígirunbalin Jesúsu luweíyasun, ába liábin ában wügǘri eíbaagueina lubároun, ába lájuduragun ligíbugiñe, ába lálügüdüni ítara. —Maésturu buíti, ¿cásan cátei buíti lúnbei nadǘgüni lun nibíjini ibágari le magúmuchaditi?  Ába lanǘgüniña lújaburugu, ába labíniruniña láu lújabu jawágu. Ladímurejan ában rísiti lúma Jesúsu - Ninárün jáu luágu le lan marúfudunti ában igáburi ǘnabugubuti queísi ában irájü, siñábei lebélurun lídoun larúeijan Búngiu. l~Q Dan le laríjini Jesúsu, magúndaati láu, ába laríñagun joun. —Ígira jumá lun jayábin irájüñü númoun, mamájara jumá, ladǘga ja jarúmabaña afíñe quei irájüñü, jagía lílanabaña larúeijan Búngiu. }% Ába janáajan gürígia irájüñü lun Jesúsu lun lagúurun jawágu, ába jagúmeserun disípulugu adeínja joun ja anáajabaliña. | Ánjein gíñe tígira wǘri túmari, ába tagámaridun ámu, tadǘgüña gíñe adultériu. Labíniruniña Jesúsu irájüñü s{_ ába laríñagun Jesúsu joun. —Le ígirutu lúmari, ába lagámaridun ámu, ladǘgüña adultériu. Yz+ Dan le múnada jamá, ábaya jálügüdüni disípulugu luágu cátei le, Zy- Ligía moún lubei lafánreinraguni wügǘri le ladúnraguagüdübei Búngiu. [x/ ábame jeréderun quei ábanrügü.” Mámaña lubeíti biáma, ábanrügaaña. iwK “Ligía lígirubei lubeí wügǘri lúguchi túma lúguchu lun laganoúniwa túma lúmari, yvk Ánjein méja, dan le ladǘgünbalin Búngiu sun cátei, “adǘga lumútiña wügǘri túma wǘri”. vue Ába laríñagun Jesúsu joun. —Líchugunbaalin Moisés gumádi líra jun ladǘga tidére janígi. t Ába jaríñagun lun. —Aríñagati Moisés luágu gayára lan tíchugúniwa gárada lánina ígiraguni tun úmari. Ts! Ába laríñagun Jesúsu joun. —¿Cá mejagi laríñagubei Moisés jun? Dr Ábati jayábin jádaangiñe fariséogu luágun Jesúsu áluga járügüdüni tídan jasádaran láu jálügüdüni ánjein maríban lubeí lun lafánreinragun wügǘri túma lúmari. q } Ába láfuridun Jesúsu Capernaúmgiñe, ába lídin loúbawagun Judéa lúma luágun oúbaü le ñígiñe lubeí láfuacha wéyu libíti dúna le Jordán. Ábaya joúndaragun gürígia le ñí lubei, ábaya larúfudajan joun queíñaja ligáburi. Lp 2Buíti sálu, ánjein leféridira lubásuan, ¿cábagi un ju lan? Ítara líña lubeíti, awánda jumeí sun ouchúni lubá jarúmadun ligíbugiñe Búngiu, lídan jumá úaraguni júmagua.o- 1‘Sun gürígia ja lánigubaña Búngiu, jouchúaba quei lau wátu geméti jawágu lun jarúmadagüdǘniwa, queísigubeirügü líchugúniwa sálu luágu cátei adágaragüdǘwati lun Búngiu, arúfuda lámuga luágu jarúma lan, buídu ligía lun lareidúniwa. Nn 0le ñí lubei moúnwen jamá jéweraü, méñeguchadi ligía wátu. dmA /Ánjabu gíñe lafígoungüda bágu, buítimaati lun baságaruni, ladǘga buítimaati jamúga bebélurun lídoun larúeijan Búngiu láu ában águu sügǘ láu jamúga badarún máfiougatin láu biángubei bágu, Nl .le ñí lubei moúnwen jamá jéweraü, méñeguchadi ligía wátu. fkE -Ánjabu gíñe lafígoungüda bugúdi guánarü, buítimaati jamúga gíñe lun báchuguni, ladǘga buítimaati jamúga bebélurun siélun láu ában ugúdi sügǘ láu badarún máfiougatin láu biángubei bugúdi, djA ,ñí lubei moúnwen jamá jéweraü ja eígibalin jágubu jiláaña, méñeguchadi wátu. bi= +Ánjabu lafígoungüda bújabu guánarü, buítimaati jamúga lun báchuguni, ladǘga buítimaati jamúga bídin siélun láurügü ában újabu sügǘ láu jamúga badarún láu biángubei bújabu máfiougatin, h9 *‘Furúmieguarügü le afígoungüdüti ában jádaangiñe ja isérigiñabaña lídan jafíñen nuágu, buítimaati jamúga lun lun lágurúniwa baránajoún láu ában oúnwenbun dǘbü le amúligülei güráñu luágu ligíina sügǘ láu ladǘgüni cátei líra. Sg )Ninárün jáu luágu furúmieguarügü lan le íchuguti ában wéru dúna jun lídan níri ladǘga láni jumá Crístu, libíjuba afáyeiruajaü buíti. Goúnigi lueí leíguadúniwa lídoun figoú /fY (Le mámabei wágani, wámagiñeñein. e9 'Ába laríñagun Jesúsu. —Mawéridira jumeí, ladǘga úati ni ában le adǘgüti miláguru lídan níri lun ladímurejan wuríba nuágu. Td! &Ába laríñagun Juan lun. —Maésturu, aríjatiwa ában wügǘri aságajati espíritugu wuríbatiña lídan bíri, quei máma lan wámañein, ába wawéridiruni lun madǘgündügüya láani. dcA %—Gürígia le erésibiruti ában irájü quei le lídan níri, resíbi lumútina, áni máma rügǘñein áu lerésibira, resíbi lumúti gíñe Núguchi le oúnajabalina. Le mámabei wágani, wámagiñeñein b $Ába lanǘgün ában irájü, ába líchuguni jamídaangua, ába lanǘgüni lújaburugu, ába laríñagun joun. oaW #Ábati lañúurun Jesúsu, ába lagúarun joun dúusugubei disípulugu lubádun, ába laríñagun joun. —Le abúsueruti ligía lan furúmiñeti, lúnti agúmujoúni lan jádan súngubei, lun gíñe lesériwidun joun súngubei. `} "Ába jeréderun maníñu ladǘga ǘmada adímurejeina jañá buga luágu ca lan jádaangiñe weírigutimaabei. _- !Ába jachǘlürün ubúrugu Capernaúm, múnada, ába lálügüdüniña Jesúsu. —¿Cásan buga uágu jadímureja le eíbugeina jumá? {^o Úati gunfaráanda jamáni le laríñagubei joun, áni janúfudetiña lun jálügüdüni. ¿Cátima weírigubei? s]_ mabúseeruntiti Jesúsu lun lasúbudirúniwa jalíñañein lan ladǘga larúfudajaña lan joun láni disípulugu, aríñageina ligía luágu ledéregerúaba lan, ligía le Wügǘri Garaǘwarügüti, jájaburugun wügǘriña wuríbatiña áni jáfarubei lan jilágubei, ábame lásaarun lídaangiñe oúweni luágu lǘrüwan wéyu lúnya labágaridun. K\ Dan le joúdin ñígiñe, ába jásügürün Galiléagiñe, D[ Ába laríñagun joun. —Ladǘga líbe espíritu le, láu rügǘñein ayúmuraguni lun Búngiu lúma ayúnaruni gayára lan láfuridun. Ladímurejaanya Jesúsu luágu loúnwen UZ# Ábati lebélurun Jesúsu múnadoun, ába jálügüdüni láni disípulugu dan le jábuguarügaña lúma, ába jaríñagun lun. —¿Cásan uágu siñá wabalin espíritu wuríbati ligía aságara? ^Y5 Ába lárügüdüni Jesúsu lueígiñe lújabu, ába liñúraguni, ába laráramun. CX Ába lagúaragun espíritu, ábaya loúwejagüdüni irájü ligía, ába láfuridun, ába leréderun irájü ligía camá jiláali. Sarágu jáña aríñagutiña luágu jilá lan. #W? Dan le laríjinbei Jesúsu luágu furésetimájali lan jagíbedun gürígia, ába ladeínjan lun espíritu wuríbati ligía, ába laríñagun. —Espíritu magáambaditi, maríñagadi, aríñagatina bun lun báfuridun, ígirabeí irájü le áni mebéluradügüyabá lídoun. qV[ Ába lagúaragun lúguchi irájü ligía. —¡Afíñetina, íderagua bána lúntima nafíñerun! "U= Ába laríñagun Jesúsu lun. —¿Ca uágu baríñaga ítara? Inárüni luágu gayára lan nadǘgüni. Sun cátei gayáraati lun le afíñebei. _T7 Gíbeeli weíyaasu lájuchuruni espíritu wuríbati ligía wáturugun o dúnarugun lan lún yebe láfaruni jilágubei. Ánjein lubeíti níjein lubeí gayára bumúti adǘga, gudéme wamá bun, íderagua báwa. &SE Ába lálügüdüni Jesúsu lúguchi, ába laríñagun lun. —¿Átiri dan lueígiñe ítara lan? Ába laríñagun lúguchi. —Lúmagiñe ñǘraügili. _R7 Ába janǘgüni lun. Dan le laríjinbalin espíritu wuríbati ligía Jesúsu, ába loúwejagüdüni irájü ligía, ába leíguadun múarugun, ába lagárabajan, ába láfurijan jacútaü liyúmulugugiñe. Qw Ába loúnabun Jesúsu, ába laríñagun. —¡Gürígia mafíñeraditiña! ¿Átiribeísan dan lun neréderuni júma lubá gayára lan jafíñerun nuágu? ¿Ídame lagúmucha mafíñeni le jídaanbei? Barǘjumei irájü ligía ñájoun. P/ Ñí lumuti lárügüdei espíritu wuríbati ligía, lájuchuruni múarugun, ába láfurijan jacútaü liyúmulugugiñe, ába lacǘnrinjan lári. Ledébiliduñati ítara. Amúriajaadina jáma báni disípulugu lun jaságaruni espíritu wuríbati le lueí, siñá jamuti. BO} Ába loúnabun ában jádaangiñe ja ñíbaña, ába laríñagun. —Maésturu, niján niraǘ nanǘgün bun, níjein ában espíritu wuríbati luágu, merérunjali ladǘga. VN% Ábati lálügüdüniña, laríñaga joun. —¿Ca uágu jasígeneja jáma? sM_ Dan le jaríjinbalin Jesúsu, ába laweíridun janígi láu jaríjini ñi, ába jeíbaagun abúsura lun. HL  Lárigiñe, ába jagíribudun le ñíjin jabeí jíbiri disípulugu, ába jaríjin sarágu gürígia geyégu jáu. Ñíñanu gíñe arúfudajatiña lilúrudun Moisés asígeneja jáma. K  Naríñajare jun luágu ñǘbinjali lan Elías, ába jadǘgüni gürígia sun le jabúseerunbei láu, quei taríñaguni Lerérun Búngiu luágu ítara lúba lan lasúseredun lun. Lareídaguagüdün Jesúsu ában irájü gawáguti espíritu wuríbati /JW Ába loúnabuniña. —Inárüni le jaríñagubei luágu Elíasba lan ñǘbin furúmiñe áni laráanserubei lan sun cátei. ¿Cági taríñagubei Lerérun Búngiu nuágu, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti? Aríñagatu luágu nasúfuriruba lan sarágu áni mabájüdǘnbadina lan. 9Ik Ábati jálügüdüni Jesúsu. —¿Cásan uágu jaríñaga arúfudajatiña lilúrudun Moisés luágu lúnti lan liábin Elías furúmiñe lubáragiñe liábin le Crístubei? H} Ligía jareídunbalin jádaangua, álügüdajárügütiña jámagua cátei lán funa ásaarunibei lídaangiñe oúweni. tGa Dan le arárireina jamá lueígiñe wǘbü, ába léredun Jesúsu jawágu lun mabájüdagun jamáni le jaríjibei lun ni ában daríme saráali lídaangiñe oúweni lúnya labágaridun, ligía le Wügǘri Garaǘwarügüti. nFU Lídan óra ligía, dan le jaríjin geyégu ñi, maríjinjaña ámu ñi lueídügüya Jesúsu. iEK Ába larárirun ában juánriñu le ñíjin jabeí, ába ladáuragun jáu, ába lagaambúniwa ában umálali lídaangiñe juánriñu ligía le aríñagubei. —Niján Niraǘ le jínsiñebei nun, jeíba láu le lubeíbei. yDk Laríñagubaalin líra ladǘga janúfude disípulugu, áni ibídiñeti lun Pédro ca lan laríñagubei. .CU ába laríñagun Pédro lun Jesúsu. —Maésturu, ¡lídan dan awánja lan ya! Adǘga wamá ǘrüwa dibásein, ában bun, ában lun Moisés, ában lun Elías. FB Ába jaríjini Elías lúma Moisés ayánuja lúma Jesúsu, 4Aa Ába támiridun lanáangun jarú quei jeméreedu, weíriti tíjarun chülǘ lúmoun úa jamá ni gürígia uboúagu gayáraati jachíbun gamísa lun tájarudun ítara. f@E Sísi wéyu lárigiñe, ába lanǘgüni Jesúsu Pédro, Jacóbo, lúma Juan, ába lídin jáu luágu ában wǘbü íñuti le ñí lumuti gayára lan jábugua jamá, ába lámuñedagun larijín ñi jagíbugiñe. `? ; Aríñagati gíñe Jesúsu joun. —Ninárün jáu, luágu añájein lan jádaangiñe ja yábaña guetó, moúnwenbaña darí jaríjini lachǘlürün larúeijan Búngiu láu ubáfu. Lámuñedagun larijín Jesúsu +>O&Le anǘgüti busíganu nuágu lúma luágu nerérun jagíbugiñe gürígia múaraantiña áni gafígountiña ja, nanǘgüba gíñe busíganu láu, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti, dánme le niábin siélugiñe láu luweírigun Núguchi, geyégu jáu ánjeligu ja sándubaña.b==%Úati ni cáta lánina uboú le áuti gayára lan lagáñijan gürígia lubára siélu. j<M$¿Cági ju lan lun gürígia lagáñeiruni sun le lánina uboú, leféridireime lubára siélu? c;?#Ladǘga le abúseeruti leséfuragun lúngua ya uboúagu leféridirubei ibágari le magúmuchaditi, ánjeinti le ánjabei leféridiruni libágari ya uboúagu nueígiñe, libíjubei ibágari le magúmuchaditi siélu. E:"Ábati lagúarun Jesúsu joun láni disípulugu jáma jíbiri gürígia lun jayárafadun lun, ába laríñagun joun. —Le busénti lafálarunina, bulíeileí cáteiñein lan, awándaleí sun luwúyeri asúfuriruni le lúnbei liábin lun nueígiñe queísi lanǘgüni ában wügǘri lugúruwan, falálana. b9=!Ába lagáraragun Jesúsu, ába laríjin jawágun láni disípulugu, ába lébechuni Pédro, ába laríñagun lun. —¡Díseba nueí, Máfia! Bugúya, masáminaruntibu quei Búngiu, basáminarun quei wügǘriña. z8m Furáanguti laríñaguni le joun. Ábati lanǘgüni Pédro Jesúsu ñígiñe, ába lagúmeserun adeínja lun. Q7Ába lagúmeserun Jesúsu, le Wügǘri Garaǘwarügüti, arúfudaja joun luágu lúnti lan lasúfurirun sarágu, luágu weíribei lan jíchugun wügǘriña weírigutiña lídan jafíñen juríu mebéreseni láu, ítara lúba gíñe joúseruni jábutigu fádirigu jáma arúfudajatiña lilúrudun Moisés. Aríñagati joun luágu láfarúaba lan jilágubei, áni lásaaruba lan lídaangiñe oúweni lúnya labágaridun luágu lǘrüwan wéyu. x6iÁba laríñagun Jesúsu joun lun maríñagun jamáni lun ni ában. Ladímurejan Jesúsu luágu loúnwen U5#Ába laríñagun. —Ánti jugúya, ¿cátanati lídan jarítagun? Ába laríñagun Pédro lun. —Amǘrü Crístubei, le loúnajabei Búngiu lun lasálbaruniña gürígia lídaangiñe jafígoun. X4)Ába joúnabun. —Añájein aríñagutiña luágu Juan lan le abásteragüdajabei lan amǘrü, jíbiri aríñaga proféta Elías ban, añájeingua aríñagutiña luágu ámu lan proféta amǘrü. 3Lárigiñe, ába lídin Jesúsu jáu láni disípulugu lídoun buri lirájüñü fulásu le geyéguabei láu ubúrugu Cesaréa le Filípo. Ǘmada, ába lálügüdüniña láni disípulugu, laríñaga joun. —¿Cátanasan jaríñagun gürígia? 02YÁba loúnajani Jesúsu águyu, aríñageina lun. —Mebélurabátia ubúrugun, maríñagunbeíme lun ni ában ñi. Laríñaguni Pédro luágu Jesúsu lan Crístubei $1AÁbaya líchuguni Jesúsu lújabu luágu lágu, ába laríjin gürígia ligía láu goúnigi, ába lareídagun, ába laríjini sun cátei furáangu. |0qÁba laríjin, ába laríñagun. —Aríja numútiña wügǘriña, naríjiniña quei tídibu wéwe, eíbugeina. x/iÍtara líña lárügüdüni Jesúsu maríjinti ligía, ába lanǘgüni bougudín lueí fulásu ligía. Ába lájurudagun arǘrei luágu lágu, ába líchuguni lújabu luágu, ába lálügüdüni ánjein gayáraaraü lubeí laríjin. ./Lárigiñe, ába jachǘlürün Betsáidoun, ába lanügǘniwa ában marijínti lun Jesúsu, ába jayúmuragun lun lun lagúurun luágu. &-EÁba laríñagun joun. —¿Úagili gunfaráanda jumá luágu máma lan tuágu fein nadímureja? Lareídaguagüdün Jesúsu ában maríjinti Betsáida ,)—Ángi dan le nafánreinjanun sédü fein jádan gádürü mílu, ¿átiriñeingi faníñe buin jabúdun? Ába jaríñagun. —Sédü. +9Dan le nafánreinjanbarun seíngü fein jádan seíngü mílu wügǘriña, ¿átiriñoun faníñe táu tífe jabúdun? Ába jaríñagun. —Dúusu. ~~}}D|R{zyxwxvvuetsrqqponmll6kajihhgVffedchba``i_R^^^:]]>\\ZZYYYXTWW#VV7UXTSRRcRPQONNMLLsLKJ2IIH%GVFpEE)DD,CCEBKAa@??>==X<<#;S:99^8776255'423211Z10q//B..4-,++A**))('&&V%$$L#""!: g~.rm[R=\&8Qy ? B < ;bQgp-I Dimáasu, láfunaduña larúgan, ába joúdin luágu lumúaja, A }Dan le lásügürünbei wéyu le eméraaguagülei, ába jagáñijan María Magdaléna, María to lúguchu Jacóbo, túma Salomé ibíñei lun joúdin ájurudei luágu lúgubu Jesúsu. { o/Ába tídin María Magdaléna túma María to lúguchu José aríjei fulásu le ñí lubei labunúa Jesúsu.s _.Ábati lagáñijan José ában gamísa fínutu, ába larárigüdüni lúgubu Jesúsu lueígiñe gurúwa, ába loúburaguni táu. Ába líchuguni lídoun ában umúajaü achigíti luágu dǘbü, ába ladáuruni láu ában dǘbü. m S-Dan le laríñagunbei lun luágu inárüni lan, ába líchuguni Piláto lúgubu Jesúsu lun José. B },Ába laweíridun lanígi Piláto dan le lagáambun luágu jilá lan Jesúsu, ába loúnajan luágu ában jábuti súdaara lun lálügüdüni ánjein inárüni lubeí luágu jilá lan. 0 Y*Lubáragiñe lálüdün wéyu, ába liábin José, ában wügǘri inébewati jádaangiñe líñun-ágei lúrudu, le agúrabajabaalin lagúmeserun larúeijan Búngiu táu sun lanígi, lílana fulásu le gíribei Arimatéa. Queíti luwéyuri lubeí lan aráansejani, le ában wéyu lubá wéyu le eméraaguagülei, ába lebélurun le ñíjin lubeí Piláto amúriajei lúgubu Jesúsu, úouga ni murúsun anúfudei lídan. +U#)Würíña ja, falá jamuti Jesúsu áni íderagua jamúti dán meja le Galiléañein lan. Ñíñanu gíñe sarágu ámu würíña ja ñǘbinbaña Jerusaléoun úara lúma Jesúsu. Lábunajoún Jesúsu H (Ñíñanu gíñe würíña, aríagutiña dísegiñe, ñíñoun María Magdaléna, María to lúguchu Jacóbo le ñǘraütimagilíbei, lúguchu gíñe José, ñíñoun gíñe Salomé. O'Dan lagáambuni jábuti súdaara Rómana le rárabei ligíbugiñe Jesúsu lagúaragun, aríjaleí ída líña lan loúnwen, aba laríñagun. —Inárüni luágu Liraǘ lan Búngiu wügǘri le. _7&Ába tajeíridagun tubélun témpulu lídan bián murúsun íñugiñe lun ǘnabun. T!%Ábati ladǘgün Jesúsu ában agúaraguni jéreti, ába loúnwen. "=$Ába leíbaagun ában jádaangiñe, ába ladǘdüragüdün ában mudúsi táu diweín garǘjütu, ába líchuguni luágu ában wéwe, ába línchuni lun Jesúsu lun lachúurunun, ába laríñagun. —Ígira wameí guetó, waríja ánjein ñǘbin Elías aráriragüdei. #Ñíñanu jádaangiñe ja ñíbaña agáambuti, ába jaríñagun. —Agáamba jumá, lagúajaña lun proféta Elías. "Ligía lagúaragun Jesúsu. —Eloí, Eloí, ¿láma sabáctani? —míni lan líra. Nubúngiute, Nubúngiute, ¿cásan uágu bígirana? c?!Amídirugu, ába labúrigadun sun uboú darí ladaǘnrün ǘrüwa rábounwéyu. N~ ¡Raríla Crístu, Jarúeite Israelítagu, lueígiñe gurúwa guetó wagíbugiñe, afíñe wamámuga luágu! Ja dáwaguñubaña luágu gurúwa úara lúma, anába jamúti gíñe. Loúnwen Jesúsu F}Ába gíñe jéjerajan jábutigu fádirigu jáma arúfudajatiña lilúrudun Moisés láu, ába jaríñagun jámagua. —¡Séfuti ámu, ánjein ligía, siñáti leséfuragun lúngua! :|oséfuguabá búngua, raríba lueígiñe gurúwa! j{MDan le buríti jásügürün gürígia, ába jájinjani jachǘgü láu, ába janábuni, jaríñaga. —¡Bugúya le aríñagubei luágu fíbounme lan témpulu, ábaya lánme baráramagüdünun lídan ǘrüwa wéyu, pzYLáu líra lagúnfulira le taríñagubei Lerérun Búngiu. “Abájüdǘwati jáma wuríbatiña.” yDáguatiña gíñe bián jíwerutiña luágu gurúwa úara lúma, ában lueígiñe loúnwenren, ában lueígiñe lubaǘna. Jx Ába labǘrüdǘniwa lidúnrun ñi. “Jarúeite Juríu.” QwLadaǘnrün néfu bináafin, ligía jádaraguni luágu gurúwa. vÁbati jádaraguni luágu gurúwa, ába jájurerun súdaara ubúnuruni lun jaríjin cába lan jádaangiñe erédera táu lanáangun. iuKÁba jíchugun diweín láu ában luwúyeri árani gíriti mírra tídoun lun, mátun lumútu. twÁba janǘgüni Jesúsu lídoun ában fulásu gíriti Gólgota, míni lan líra, Lufúlasun Lábu Ichǘgü. Ts!Ñíñein ában wügǘri Cirénena, gíriti Simón, lúguchi Alejándro lúma Rúfo, liábiña áraabugiñe, dan le lásügürün ñígiñe, ába jafósuruni lun lanǘgüni lugúruwan Jesúsu. grGLárigiñe jéjerajan láu ítara, ába jarágachunun anáanguni to jadáürüboun luágu lueí, ába jadáürünun lanáangun luágu. Ába jaságaruni lun jádaraguni luágu gurúwa. Ládarawagún Jesúsu luágu gurúwa pqYÁba jagáyuajan lábulugun láu ában wéwe, ába jásueraguni, ába jájuduragun abúsura lun. OpÁba jagúmeserun agúaraja lun. —¡Gabágarilá Jarúeite Juríu! oÁba jadáüraguagüdüni táu ában anáanguni funátu, ába jadǘgün ában rídi láuti jíyu, ába jíchuguni leréberugu. tnaÁbati janǘgüni súdaara lídoun tübǘrürü lúban urúei, ába joúndarúniwa sun súdaara. MmQueíti busúen lan Piláto leréderun buídu jáma gürígia, ába lígiragüdüni Barabási, lárigiñeti loúnajan abeíchei Jesúsu, ába ledéregeruni lun ládarawagún luágu gurúwa. lÁba laríñagun Piláto joun. —¿Cáti wuríbati ladǘgübei? Ábaya jagúaragun. —¡Dáguabeí luágu gurúwa! @k{ Ába jagúaragun. —¡Dáguabeí luágu gurúwa! yjk Ábati laríñagun Piláto. —¿Cáti jabúseerubei nadǘgün láu le uágubei jaríñaga Jarúeite Juríu? i  Fúgüda jamáña jábutigu fádirigu gürígia, jaríñaga joun lun jamúriajan lun lígiragüdüni Barabási, máma Jesúsu. 3h_ Laríñagubaalin Piláto líra ladǘga busén lán yebe lígiragüdüni Jesúsu, subúdi lumúti luágu ladǘga lan gimúgaü jedéregerei jábutigu fádirigu. Xg) Ába lálügüdüniña. —¿Buséntün lun nígiragüdüni Jarúeite Juríu? ifKÁbati jayábin gürígia, ába jaríñagun lun Piláto lun ladǘgüni queíñaja ladǘga. e#Ñíñeinti ában adaürǘti gíriti Barabási úara jáma ámu ja áfarajabaña gürígia jilágubei lídan iñúraguni luágu gumádi. d+Jéchutiti Piláto ígiragüda ában adaürǘti ságü fédu le lánina páscua, le jamúriajan gürígia jádaangiñe adaürǘtiña. cMoúnabun mémeti Jesúsu ni cáta, ába laweíridun lanígi Piláto láu líra. Lasíadirúniwa Jesúsu lun oúweni bÁbayati lálügüdüni Piláto, ába laríñagun lun. —¿Moúnabuntíbusan ni cáta? ¿Aríjabá átiriñein lan bidúnrun íchuguti? MaÁba buríti jíchugun jábutigu fádirigu sarágu lidúnrun. `%Ába lálügüdüni Piláto Jesúsu. —¿Amǘrü Jarúeitebei Juríu? Ába loúnabun Jesúsu. —Ánja, ítara líña quei baríñaguni. K_ Larúgan bináafin, ába joúndaragun jábutigu fádirigu jáma arúfudajatiña lilúrudun Moisés, jáma ámu wügǘriña ja weírigutiña lídan jafíñen juríu lúma sun líbiri líñun-ágei lúrudu, aríja cába lan jadǘga lun lasíadirúniwa Jesúsu. Ába janǘgüni gürágu, ába jedéregeruni lun Pilato. !^;HLídan óra ligía, ába layúgurujan gáyu libíaman weíyaasu. Ábati larítagun Pédro luágu le laríñagubei buga Jesúsu lun. “Lubáragiñe layúgurujan gáyu bián weíyaasu, beyéedaguba náu ǘrüwa weíyaasu.” Dánti le larítagun luágu, ába layájun.*]MGÁba líñaragun Pédro lúngua ánjein máma lubeí inárüni le laríñagubei. Ábaya laríñagun. —Ibídiñeti gürígia le uágubei jadímureja nun. ]\3FÁbaya leyéedagun. Murúsun óra lueígiñe, ábaya jaríñagun ja ñíbaña lun Pédro. —Inárüni, amǘrü ában jádaangiñe, ladǘga Galiléana amǘrü, ítara líña badímurejan quei jagía. [{EÁbaya taríjini músu tugúya, ába taríñagun joun ja ñíbaña. —Ába giñétia jádaangiñe lánigu Jesúsu le. ZDÁba leyéedagun Pédro, laríñaga. —Ibídiñeti gürígia ligía nun, ibídiñegubeíti nun ca lan uágu badímureja. Ába lígiruni fulásu le ñí lubei labácharagua lun yaráfa lan lun lebéneri baríeru, ábati layúgurujan ában gáyu. Y7CDan le taríjini abácharagua larǘgürügü wátu, ába taríaguni, ába taríñagun lun. —¿Ma gíñe buga lúmañadibu Jesúsu le Nazarétna? iXKBÑíñein Pédro bürǘrürugu, ligía tiábin ában lumúsun fádiri le íñutimaabei. WwAÁbatí buri jagúmeserun jíbiri ásueraguei, adáuragua láu ligíbu, abúleiseirei, jaríñagati. —¡Aríñaga beígia cátei lan áfarubalibu! Ába buri jagáyuajan súdaara luágu. Laríñagun Pédro luágu ibídiñe lan Jesúsu lun V'@Agáamba jumúti lanábaguni Búngiu láu lerérun. ¿Ída líña jaríjin lun líra? Ába jabúdujan súngubei lun láfarúniwa jilágubei. !U;?Ábati lajeíridagunun fádiri íñutimaati lanáangun, le ligáñi, ába laríñagun. —¿Ca ámu wabúseerubei lun líchugun fe luágu guetó? bT=>Ába laríñagun Jesúsu lun. —Ánja, áu. Áni jugúya, jaríjubadina, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti, ñun lueígiñe loúnwenren Súnti Gabáfu, aríja jumeíme niábin lídan juánriñu siélugiñe. bS==Ába leréderun Jesúsu maníñu, moúnabunga ni cáta. Ábaya lálügüdüni fádiri íñutimaati. —¿Amǘrüsan Crístubei le Liraǘ Búngiu, le lúnbei lasálbaruniña gürígia lídaangiñe jafígoun? :Rm<Ábati lásaarun fádiri le íñutimaabei jádaangiñe sun jagía, ába laríñagun lun Jesúsu. —¿Moúnabuntíbusan ni cáta? ¿Cáteisan le, le jaríñagubei buágu? @Q{;Ni ítara, múaradúntiña láu le jaríñagubei. UP#:—Agáambatiwa laríñagun. “Nagǘnrinchaguboun témpulu to, to jadǘgüboun wügǘriña, ábame naráramagüdün ában témpulu lídan ǘrüwa wéyu to máma jadǘga wügǘriña.” 5Oe9Ñíñanu yéetiña ásaarutiña aríñaga. eNC8Sarágu jáña yebe adímurejatiña iyéeni luágu, múaradúntiña láu le jaríñagubei. 6Me7Jáluajati jábutigu fádirigu lúma sun líñun-ágei lúrudu lidúnrun Jesúsu lun gayáraabei lan jasíadiruni lun láfarúniwa jilágubei, madáritiña lidúnrun. NL6Ábati lafálaruni Pédro Jesúsu dísegiñe chülǘ tübǘrürürugun lúban fádiri le íñutimaabei, ába leréderun ñun jáma oúnigirutiña témpulu abácharagua larǘgürügü wátu. kKO5Ábati janǘgüni Jesúsu ligíbugiñoun fádiri le íñutimaabei, ába joúndaragun sun jábutigu fádirigu jáma arúfudajatiña lilúrudun Moisés, jáma ámu wügǘriña ja weírigutiña lídan jafíñen juríu. uJc4Ába lasáfarun jaweí, ába leíbáagun surúsu, ígira sídi. Jesúsu ligíbugiñe líñun-ágei lúrudu I3Ñíñein ában wügǘri ñǘraügili afálaruti Jesúsu, darúgu loúgua táurügü ában sídi, ában járügüdüni. |Hq2Ábati jígiruni sun disípulugu Jesúsu lábugua, ába janúrajan. Wügǘri ñǘraügili le anúrajabei G1Ságüñaja wéyu júma nan témpulurugu arúfudaja jun, madaǘ jumútina. Wel, lasúseredunbei le lun lagúnfulirun Lerérun Búngiu. F!0Ábati laríñagun Jesúsu joun mútu jagía. —¿Jiábin táu efeín lúma wéwe lun janǘgünina adáüra, camá jamuga jíwerutina? E+/Ñíñein ában jádaangiñe ja ñíbaña, ába láluguchunun lefeínte, ába líbuguni ában larígei lumúsun fádiri le íñutimaabei. ID .Ábati járügüdüni Jesúsu, ába janǘgüni adaürǘwa. C5-Ítara líña lubeíti, dan le lachǘlürünbei, ába layárafadun Júdas lun Jesúsu, ába laríñagun lun. —Maésturu. Ába lachúuruni. B1,Aríñagalíti buga Júdas joun ítara. —Le wügǘri le nachúurun, ligía, ábame járügüdüni, ábame janǘgüni, joúnigireime buídu. ,AQ+Ñígili Jesúsu adímureja, ligía lachǘlürün Júdas, le ában jádaangiñe dúusu disípulugu, liábin jáu sarágu mútu táu efeín lúma wéwe. Joúnajan jábutigu fádirigu, arúfudajatiña lilúrudun Moisés, jáma ámu wügǘriña weírigutiña lídan jafíñen juríu. c@?*Sarájuma, queímoun, níteeli le lúnbei ledéregerunina. Janǘgüni Jesúsu adáüra q?[)Ábaya lídin lǘrüwan weíyaasu, ába laríñagun joun. —¿Jarúmuguña mémesan, eméraagua jugúya? Buídürügaali, chülǘja óra lun nedéregerúniwa, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti, jájaburugun gafígountiña. >(Dánya lagíribudun, ábaya ladáriruniña arúmuga ladǘga luweírin lidábu jágu. Ibídiñetiti joun cába lan joúnabagüle lun. s=_'Ábaya lídin ayúmuragua lun Búngiu, aríñageinaleí méme dimúrei le laríñagubei furúmiñe. Z<-&Agágudúañu jumá, ayúmuragua jugúyame lueí jeíguadun lídoun ínchajoúni lun jeféridiruni jafíñen nuágu. Inárüni luágu benéfa lan jáni espíritu lun le buídubei, ánjein júgubu, débiliti. =;s%Ába lídin, ába ladáriruniña disípulugu arúmuga, ába laríñagun lun Pédro. —Simón, ¿barúmuguñasan? ¿Siñátisán buga beréderun ni ában óra agágudúañu? .:U$Ába laríñagun lídan layúmuragun. —Núguchi, gayára bumúti sun cátei, séfu bána lueí nasúfuriruni cátei le, máma quei nabúseerun, quei babúseerun. W9'#Ábati lídin Jesúsu lubáruaguoún mémeraü, ába labúluchagun múarugun, ába lamúriajan lúma Búngiu ánjein gayára lubeí masúfurirun láani le lúnbei lasúseredun lun lídan óra ligía. 8"Ába laríñagun. —Sandítina ában íruni weíriti le lánina oúweni tídan nuwáni. Reídei jumá ya, áni agágudúañu jumá. %7C!Ába lanǘgüniña Pédro, Jacóbo, lúma Juan lúmagua. Ába ladíjeridun larítagun buídu, sandí ligía ában igárigu weíriti tídan lanígi. 56c Ábati jachǘlürün lídoun ában fulásu gíriti Getsemaní, ába laríñagun Jesúsu joun láni disípulugu, —Ñurújuma ya, neíbuga ayúmuragua lun Búngiu. L5Ába laríñagun. —Ni ánjein lun lubeí noúnwen búma, maríñagubadina luágu ibídiñe ban nun. Ligía méme gíñe jaríñaga súngubei. Layúmuragun Jesúsu lun Búngiu, Getsemaní A4{Ába laríñagun Jesúsu lun. —Ninárün báu, áriebu meme le, lubáragiñe layúgurujan gáyu bián weíyaasu, ǘrüwaalime weíyaasu baríñagun luágu ibídiñe nan bun. m3SÁbati laríñagun Pédro lun. —Gayáraati jígirunibu sun ja, nugúya, mígirun nubádibu. j2MLárigiñeme násaarun lídaangiñe oúweni lúnya nabágaridun, nídiba Galiléa jubáragiñe. ]13Ábati laríñagun Jesúsu joun. —Sun jugúya janúrajaba, ígira jumáname áriebu le, ladǘga taríñajare Lerérun Búngiu. “Náfarubei joúniri mudún jilágubei, ábame jeréderun mudún chagágu.” l0QLásun jerémujani urému luágu Búngiu, ába joúdin luágun wǘbü le gíribei Olívos. V/%Ninárün jáu luágu mátundügüyaadina lan diweín daríme wéyu le lúnbei nátunun iséri tuwúyeri diweín lídan larúeijan Búngiu siélu. Laríñaguni Jesúsu luágu leyéedaguba lan Pédro láu #.?Ába laríñagun joun. —Níta le, le añúuragüdübalin iséri darádu, le gíñe áwiyurúabei joun sarágu gürígia lun ferúdunawa lan jafígoun. G-Lárigiñe, ába lanǘgün ában wéru táu diweín lújaburugu, lárigiñe leteíngiruni Búngiu tuágu, ába líchugunun joun, ába játun sun jagía tídaangiñe diweín tugúya. f,EDan le añája lubeí eíga, ába lanǘgünun Jesúsu jeígan fein lújaburugu, ába leteíngiruni Búngiu tuágu, lárigiñe lagúbachagunun ába líchugunun joun, ába laríñagun joun. —Joújuma, núgubu le. v+eAnángüraadina lubeíti, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti, luágu ǘma le uágubei taríñaga Lerérun Búngiu, áni ¡fugiábutia wügǘri le alúgurutina! Buítimaati jamúga lun wügǘri ligía lun magǘriajoúniwa lan. |*qÁba laríñagun Jesúsu joun. —Ában jídaangiñe jugúya dúusu le éderutu leígan fein lídan asíedu. e)CÁbati jajírudagun, ába jagúmeserun álügüdaguei ában ában. —¿Áu funásan? (-Dánti le luágu jamá dábula eíga, ába laríñagun joun. —Ninárün jáu luágu lalúgurubadina lan ában jídaangiñe le eígibei núma. \'1Dan le lagúñedunbei, ába lachǘlürün Jesúsu jáu dúusu disípulugu. 5&cÁba jáfuridun disípulugu, ába jachǘlürün ubúrugun, ába jadáriruni súngubei quei laríñaguni Jesúsu joun, ába jaráanseruni eígini lánina fédu ñi. % Ábame larúfudun ában rúmu weíritu jun, toúgiñegua múna, to aráanseñu tíña, ábameti jaráanseruni eígini woun ñi. b$=jídinme lárigi le ñíjin lumúti lebélura, ábame jaríñagun lun tabúreme múna. “Ítara líña maésturu, ¿jagoún nege rúmu to lúnboun ñi lan leígei eígini le lánina fédu jáu láni disípulugu?” K# Ába loúnajan biáma jádaangiñe láni disípulugu, ába laríñagun joun lubáragiñe joúdin. —Jeíba ubúrugu, jadúnraguba lúma ában wügǘri ñi táu ában dináa láu dúna, "9 Le furúmiñeti wéyu lídan fédu le ñí lubei teigúa fein to magánatu ísi, luwéyuri lafarún mudún le lánina fédu le páscua, ába jálügüdüni disípulugu Jesúsu. —¿Jalíagi babúseera lun woúdin aráansera wabárua lun weígini eígini le lánina fédu? e!C Dan le jagáambubalin, ába jagúndaaragun, ába jaríñagun lun luágu jíchuguba lan seínsu lun. Ába lagúmeserun Júdas áluaja ída lúba lan ledéregeruni Jesúsu joun. Lagúmujoún leígin Jesúsu jáma lánigu K  Ábati lídin Júdas Iscarióte, le ában jádaangiñe dúusu láni Jesúsu disípulugu, adímureja jáma jábutigu fádirigu lun ladǘgün darádu jáma lun ledéregeruni Jesúsu joun. w áni ninárün jáu luágu lídan lan furúmieguarügü fulásu lídan sun uboú le ñí lumuti lapúrichijoúa ugánu le lánina asálbaruni labájüdawagúba gíñe le tadǘgübei wǘri to lun jarítagun tuágu. Lalúguruni Júdas Jesúsu lQAdǘga táali wǘri to le tiáraabei, jurúguaaru ibíñei luágu núgubu lubá nábunajoún,  Súnwandan ñíbaña lan gudémetiña júma lun jíderaguniña dan le jabúseerun, ánjein áu, mámaba súnwandan júma nan. ~uába laríñagun Jesúsu. —Ígira jumoún. ¿Ca uágu jañáwurija tun? Ában cátei buíti le tadǘgübei nun. Gayáraati jamúgagu lalúgurun luágu sügǘ láu lebégi ában irúmu wadágimanu, lun jíderawagún gudémetiña. Ába jébechunun, }Ába jagáñidun jádaangiñe ja ñíbaña, ába jaríñagun jámagua. —¿Cámesan leféridirúa ibíñei jémeti le? 2]Betániañein Jesúsu lúbiñe Simón lé meja gawágubei gumeín luágu lúra, dánti le ñun líña lan luágu dábula, ába tiábin ában wǘri láu ában budeín buin láu ibíñei le jémeti, le séruti. Ába tájalachuni ligíina budeín, ába téseruni ibíñei lábulugun Jesúsu. {oÁba jaríñagun. —Márügüda wameí fédurugu lueí jafúudun gürígia. Tájurudaguni ában wǘri Jesúsu 1 ]Bián rügáali wéyu lubá fédu le arítaguagülei luágu meja dan le lásügürünbei láni Búngiu ánjeli áfaraguáña jarájüñü Ejíptona, máfarawaguntiña jarájüñü Israelítagu, lidáani gíñe fédu le ñí lubei teigúa fein to magánatu ísi. Ábanti jáluajan jábutigu fádirigu jáma arúfudajatiña lilúrudun Moisés ída lúba lan járügüdüni Jesúsu láu eyéerawaguni lun jáfaruni jilágubei. Z- %Le naríñagubei jun aríñaga numúti joun súngubei. Agágudúañu jumá.K $ñǘbindügü níñein sódini, ábame nadárirunün arúmuga. uc #Áu queísi tabúreme múna tugúya, furésebei nagíribudun. Agágudúañu jumá lubeíti, ladǘga ibídiñeti jun cába lan óra nachǘlüra, ánjein gúñounba lubeí lúmoun áriebuba lan, o lubá lan larúgan o bináafin lan,  "Ítara lúba quei ában wügǘri le ñǘdünbei luágu ában weíyaasu díse, lubáragiñe láfuridun lúbiñegiñe, ába líchuguni sun cátei jájaburugun lumúsuniña áni ru ligía jawádigimari, aríñaga ligía lun le luágubei béna lun loúnigirun. ' !Lúnti lubeíti agágudúañu jumá, aríaaja, ayúmuragua lun Búngiu, ladǘga ibídiñeti jun ídame lan lachǘlüra óra ligía. [/ ‘Ánjeinti wéyu lúma óra le lúnbei lasúseredun sun cátei le, ibídiñeti ni ca un, ni joun láni Búngiu ánjeligu ja siélubaña, ni lun Liraǘ, Búngiu rügǘñein le Úguchili asúbudirei. [/ Lagúmuchaguba siélu lúma uboú, ánjein nerérun, merédebei magúnfulirunga.   Ninárün jáu, luágu lagǘnrinchawagúba lan sun ubúrugu le Jerusalén lubáragiñe joúwegun gürígia ja lánina dan le. r] Ítara meme, dánme gíñe jaríjini sún buri cátei le, subúdi jumeí luágu yaráfaali lan niábin. 8 i ‘Gunfaráanda jumeí jémpulu le tuáguti tídibu ígo. Dan le ñulúgili tilímun, ába laboúchun tubána, subúdi jumúti luágu níteeli lan lidáani lubáchouga. 6 e ábame noúnajaniña ánjeligu oúndaraña sun ja nanúadajabaña lídaangiñe gádürü larígei uboú, lúmagiñe lidíse-ágei uboú darí lúmoun lidíse-ágei siélu.   Ábameti narijíniwa, áu le Wügǘri Garaǘwarügüti, niábin lídan juánriñu láu oúnwenbun ubáfu lúma uweíriguni, M  Jeíguaduba warúguma siélugiñe, ábame ladádagarun sun siélu.   ‘Lídounme wéyu ligía, lárigiñeme dan ligía le lánina asúfuriruni, ábame labúrigadun wéyu, marúnidunjálime játi. q[ Aráanseñu jumá, rúnaadün luágun jugúdi. Ída lúba lan ligáburi lagíribudun Crístu uboúagun  ladǘga jayábiba eyéejatiña aríñaga jawoúgua luágu Crístu lan jagía, jíbiri, aríñaga jagíame luágu profétagu jamá, áni jayéeni. Jadǘgüba seíni lúma miláguru lun jayéedaguniña ásta ja anúadaja láañabaña Búngiu ánjein gayára. wg ‘Ánjeinti aríñawagua jun. “Aríja jumá, niján Crístubei”, o “Nirán”, mafíñera jumá, :m Ánjein jamúga madǘraagun lánme Jabúreme Búngiu dan ligía, úabei jamúga ni ában eséfuruti, ladǘraagubei luágu jínsiñe lánigu lun, ja anúadaja láañabaña. + ladǘga lidáanibei asúfuriruni quei le masúseredungili lúmagiñe ladǘgüni Búngiu uboú, masúseredundügüyaalime giñe lárigiñe. \1 Amúriaja jumá lúma Búngiu lun máma lan lídan lidáani lidíliga jeíbaagua, q[ Fugiábugume würíña ja dageínatiña lídoun wéyu ligía jáma ja garájüñütiña ja gurágiña. I  le áraabubei, magíribudalá águyu ni anǘgoun lanáangun. U# Le gürígia le boúgudibei, mebélura látia múnadoun aságara ni cáta,  ‘Abǘrüjati proféta Daniél luágu cátei iyéreeguti le gagǘnrinchaguagüdadibei, dánme le jaríjini cátei ligía le ñí lubei moun lan lun ñi lan—le alíijabei, gunfaráandalá—jámetia Judéabaña, lúntimétia janúrajan luágun wǘbü. s~_ Jiyéreeguduba lun sun uboú nueígiñe, le asígiruti úaragu darí lúmoun lagúmujoún, lasálbaruba. p}Y Jedéregerubaña wügǘriña jamúlenu jáma jábugaña lun jáfarúniwa jilágubei, deréga jamáñame agǘbürigu jasáanigu, jagáraabaguba isáanigu jawágun jagǘbürigu lun jedéregerúniwa lun jáfaruniwa jilágubei. #|? Dánmeti le janügǘniwa lun jedéregerúniwa joun lúrudugu, magíbedalá jarítagun luágu cába lan jaríñaga, masáminaragubei jumeí. Aríñaga jumeí le laríñagun Búngiu jun lídan óra ligía, ladǘga mámaba jugúya adímureja, Sífiri Sándu, ligíaba adímureja. k{O Lubáragiñe lagúmuchun uboú, lapúrichijoúba ugánu luáguti asálbaruni lídan sun fulásu. 5zc ‘Toúnigigua jumá júngua ladǘga jedéregerúaba lun lúrudu, ábame jabúleiseirunün tídan buri jalígilisin juríu, janügǘba lun jagúseragüdǘniwa jagíbugiñe gumádimatiña lúma jagíbugiñe urúeigu, nueígiñe, ítara lúba gayára lan jadímurejan nuágu, jagíbugiñe. zym Lageíndaguba ában fulásu lúma ában, awúribuja ligíame ában ageíraü lúma ámu. Ñíbei járabaganáli lídan sarágu fulásu, ilámaü, chagáguaü, áni súnme buri cátei le, lagúmesejarügügilime le lúnbei lasúfurirúniwa. _x7 ‘Jugúya, dánme le jagáambuni lamúri wuríbu yaráfa jun lúma ugánu luágutí buri wuríbu díseti jueí, manúfudedagua jumá, ladǘga ñíbei wuríbu súnwandan, mámagili lagúmuchun uboú líra. pwY ladǘga sarágujaba ñǘbintiña, jaríñagame. “Áu Crístubei”, áni sarágujaba jayéedun. ^v5 Ába laríñagun Jesúsu joun. —Toúnigi jumá, mayéedagualaǘn ni ában, 8ui —Buséntiwa lun baríñaguni woun ídame lan lasúsereda sun le tun témpulu to. ¿Cábasan seíni luágu chülǘjali lan dan lun lagúnfulirun sún buri cátei le? `t9 Ábati joúdin luágu wǘbü le gíribei Olívos le tigíbugiñebei témpulu. Dánti le ñun líña lan Jesúsu ñi, ába jayábin Pédro, Jacóbo, Juan lúma Andrés, ába jaríñagun lun, jagíaguarügü. Ps Ába loúnabuni Jesúsu. —¿Aríagu jíña tun tanárime témpulu to? Merédebeítia ni ában dǘbü ligíbuagu ában, lagǘnrinchaguba sun le. Seíni buri lubáragiñe lagúmuchun uboú or Y Dan le láfuriduña lan Jesúsu témpulurugugiñe, ába laríñagun ában jádaangiñe láni disípulugu lun. —¡Maésturu, aríjabá tun tubuídun watémpulun lúma buri dǘbü le áubei tadügǘwa! ¡Máma tanárime buri! q9 ,ladǘga sun jagía, lídaangiñe le ígiragubei jáma jíchiga, ánjoun tugúya, láu tugúdemegun rútumuti sun lé túmabei lun tawínwandun.Qp +Ába lagúarun Jesúsu joun láni disípulugu lubádun, ába laríñagun joun. —Ninárün jáu luágu gíbetima lan tíchugun wǘri to sügǘ jáu sun ja íchugubaña seínsu tídoun gáfu to, {oo *Ligía tiábin ában fugiábu wǘri to jiláali túmari, ába tíchugun bián gáwanün tídoun gáfu tugúya. Nn )Luágu ában wéyu, ñun líña Jesúsu témpulurugu tigíbugiñe gáfu to lágei seínsu, aríaguei jíchaajan gürígia seínsu tídoun. Gíbetiña rísitiña íchugutiña sarágu seínsu. m (Gidá jamutu jában würíña ja jiláaña úmari jaweí, lúnti jadáuragun láu sun líra, ába jadǘgün afúrieiduni le migínaguti. Weíribei jasúfurirun luágu sun le jadǘgübei. Tedéweejan fugiábu wǘri to jiláali túmari, lun Búngiu l 'Áluaja jamúti jalaǘ le jála weírigutiña tídan jalígilisin juríu, lúma lubuídun-ágei ubáraü lídan eígini. |kq &Ábaja laríñagun Jesúsu joun lídan larúfudajan. —Toúnigi jumátia jaweí arúfudajatiña lilúrudun Moisés, jínsiñeti joun lun jeíbugun táu anáanguni durúrutu lúma lun labúsurúniwa joun ǘmada láu sarágu inébesei. zjm %¿Ída lubáti ladǘgawagun lan Davíd Crístu ánjein wa lubálin Davíd guánarü Crístu, “Nabúreme”? Ába jagáambuni bürǘbünu gürígia jagía láu ugúndani. Ladárirun Jesúsu jadúnrun arúfudajatiña lilúrudun Moisés \i1 $Davíd guánarügü láu lubáfu Sífiri Sándu aríñagati ítara.Laríñajare Abúremein lun Nabúreme.“Ñurúba núma lueígiñe noúnwenren
daríme níchuguniña báganiñu bújaburugun.” 0hY #Larúfudajaña Jesúsu témpulurugu, laríñaga. —¿Ída liñásan jaríñagunbei arúfudajatiña lilúrudun Moisés luágu ladǘgawagun lan Davíd Crístu? Pg "Dánti le lagáambun Jesúsu loúnabun láu lichú áu, ába laríñagun lun. —Madíseedibu lueí lílana ban larúeijan Búngiu. Manígijaña lun jálügüdajan. ¿Ca adǘgawagun Crístu? :fm !áni lúnti jínsiñe lan Búngiu woun táu sun wanígi, láu sun wasáminan, táu sun wawáni, láu sun wére, lun gíñe jínsiñe jamá wíbirigu woun queísi wínsiñegua woúngua. Gebégiti sun líra ligíbugiñe sügǘ láu sun wadágaragüdün lun lúma sun cátei le agudúbei luágu latárü. #e? Ába laríñagun arúfudajati ligía lun. —Buíti baríñaguni, maésturu. Binárün luágu ában rügǘñein lan Búngiu, luágu úa lan ámu, 6de áni le libíaman lídan uweíriguni lenége le furúmiñeti. “Jínsiñe jamá bíbirigu bun quei bínsiñegua búngua.” Úati ámu gumádi weíriguti lueí biáma le. &cE Jínsiñelá lubeíti Babúreme Búngiu bun táu sun banígi, táu sun buwáni, láu sun bisáminan, láu sun bére.” Ligía gumádi le weírigutimaabei, +bO Ába laríñagun Jesúsu lun. —Niján le weírigutimaabei. “Agáamba jumána, jugúya Israelítagu, Wabúreme Búngiu, ligía rügǘñein Abúremein. a/ Ñíñein ában jádaangiñe arúfudajatiña lilúrudun Moisés le agáambubalin jadímurejan, queíti subúdi láani luágu oúnaba lániña Jesúsu buídu, ába liábin lubároun, ába lálügüdüni. —¿Cáteisan lídaangiñe lilúrudun Búngiu weírigutimaabei? ?`w Ítara líña lubeíti, ánjein jamúgati jiláañu jáña wügǘriña jagía lun sun dan, maríñagunti jamúga Búngiu luágu Jabúngiute lan, ladǘga máma Jabúngiute jiláguaaña Búngiu, Jabúngiute wínwangiña. Ítara líña lubeíti, jugúya weíriti jabúlieidágun. Gumádi le weírigutimaabei _- Ánjeinti luágu sará jamá jiláaña lúnya jabágaridun, ¿malíijan jumágiru lilíburun Moisés luágu ladímurejan Búngiu lun lídaangiñe ában búbugati durúngu umúti? Laríñajare lun. “Áu Lubúngiutebei Abrahám, Lubúngiute Isáac, Lubúngiute Jacób.” A^{ Dánme le jásaarun jiláaña lúnya jabágaridun, ámujalime jabágari, magámaridun jába, míchugun jamáñame jasáanigu lun maríei, queísi magámaridun jamá ánjeligu siélu. ] Ába laríñagun Jesúsu joun. —Bulíeiguatün ladǘga libídiñe tuáguti Lerérun Búngiu jun, ni luáguti lubáfu Búngiu. n\U Niján le uágubei wálügüdaja. Dánme le jásaarun jiláaña lídaangiñe oúweni lúnya gabágari jamá, ¿cábagi úmari wǘri tugúya jádaangiñe sédü gamúlenuguátiña ja, lárigiñe maríei jamá sun jagía túma? [  Maríeitiña sédügubei jagía túma, úati ni ában garaǘti táu. Lagúmujoún óra, ába gíñe toúnwen wǘri tugúya. +ZO Le jabíaman, ába lamárieidun túma wǘri tó buga lúmari líbugaña, ába gíñe loúnwen marájüñütiña, ligía méme asúsereda lúma le jǘrüwan. xYi Ñíñanu mejati sédü gamúlenuguátiña, le furúmiñeti, ába lamárieidun, ába loúnwen marájüñüga. Xy —Maésturu, aríñagatí meja Moisés luágu ánjein lan oúwe ában wügǘri le maríeiti masáaniguga táu lúmari, lúnti lan lamárieidun lamúlen túma wǘri to ueíboun loúwe, lun gasáanigu lan táu lun líbugaña le oúwebei. z9~}||{?zyyExww,vutt:sJrMqpp~oo'n=mll>*==V<<;::9`9 8c7h66)432f10/.C-[,+_*))('&%%1$?#k"!t B(#'_}aV.  +2c}z6 Niján laníchigubei jawáguti sédü warúguma ja baríjubaña lídan nújabu le noúnwenren, lúma sédü lébu sanúdelu gólu. sédü warúguma, jagía sédü joúniri tílana sédü ligílisi, sédüti lébu sanúdelu, jagía sédü ligílisi.X5 +Abǘrüjabeí lubeíti le baríjubei, le guetóbei lúma le lúnbei liábin. 4 /Áu le wínwanbei, jilátina, guetó wínwantina lun sun dan. Níjein ligélen oúweni núma, lúma ligélen fulásu le ñí jabei jiláguaaña. b3 ?Dan naríjinbalin, ába náburujan lubádu lugúdi camá jiláadina. Ába líchuguni lújabu le loúnwenren nuágu, ába laríñagun nun. —Manúfudedaguabá, áu le lagúmesejabei sun cátei, áu lagúmuchaja. K2 Ñíñanu sédü warúguma lídan lújabu le loúnwenren, ñíñoun ában efeín gágiritu liyúmulugugiñe, biángua tamána. Ítara líña ligíbu quei wéyu dan le lásüdün láu sun lére. 1 Miríti lugúdi quei brónse le írichawagúaali, le dáwaali lídoun órno, reínti lumálali quei lireín leíbaagun sarágu dúna. c0 AJarúti lídiburi quei líyu mudún, quei moúru, ítara líña lágu quei wátu geméti. n/ W labádinagua sédü lébu sanúdelu ligía ába naríjin ában camá jamuga Wügǘri Garaǘwarügüti—le Jesucrístubei—táu ában anáanguni chÜlǘtu luágun lugúdi, lúma ában béliti gólu yaráfa lun laníguagu. s. a Ába nagáraragun lun naríjin ca lan adímurejabei nun, ába naríjin sédü lébu sanúdelu gólu, @- { laríñaga umálali ligía nun. —Áu furúmiñebei lúma agúmujoúni, quei létüra ‘A’ lúma ‘Z’. Abǘrüjabeí sun le baríjubei, ábame boúnajanun gárada tugúya joun tílana sédü ligílisi to loúbawaguboun Ásia. Éfeso, Esmírna, Pérgamo, Tiatíra, Sárdis, Filadélfia lúma Laodicéa. $, C Luágu ában wéyu dimáasu, ába neréderun lábugiñe lubáfu Sífiri Sándu, ába nagáambun ában umálali reínti nanágangiñe quei lumálali fídu, b+ ? Áu Juan, jidúje lueígiñe Jesucrístu áu, gafánraantina júma lídan larúeijan Búngiu, súfurijadina úara júma luágu Crístu, resíbijadina gíñe gurásu lúmagiñe Crístu. Reídeitina adaürǘwa luágu uboúju le gíribei Pátmos lueígiñe napúrichijani Lerérun Búngiu, lúma lueígiñe napúrichijan luágu Jesucrístu. &* G“Áu lagúmesejabei sun cátei, áu lagúmuchagülebei, quei létüra ‘A’ lúma ‘Z’ ”, líña laríñagun Búngiu le Súnti Gabáfu, le wínwanbei lúmagiñe lubáragiñe furúmiñeti dan, wínwan ligía guetó, wínwan ligíame sun dan. Layáwadagun Crístu lun Juan k) Q¡Aríja jumá, liábinba Crístu juánriñurugu, jaríjubei sun gürígia ásta gíñe ja áfarubalin! Jayájuba sun gürígia ja uboúagubaña dánme le jaríjini luágu wuríbani le adǘga jamáalibei. Ítara lúba. 5( eadǘga láadiwa urúeigumé lúma fádirigumé lun wesériwidun lun Lubúngiute, le méme Lúguchibei. ¡Rúalá uweíriguni lúma ubáfu lun, lun súnwandan! Ítaralá. ' lúma lúmagiñe Jesucrístu le aríñagubalin cátei le inárüti, le furúmiñebei ásaaruti lídaangiñe oúweni áni gabáfu ligía jawágu urúeigu ja uboúagubaña. Jínsiñetiwa lun Crístu, áni chibá laadiwa lídaangiñe wafígoun láu líta, i& MÁu Juan, nabǘrüjaña joun tílana sédü ligílisi to Ásiaboun. Resíbi jumá abíniruni lúma darángilaü lúmagiñe Búngiu le wínwanbei lúmagiñe lubáragiñe furúmiñeti dan, wínwan ligía guetó, wínwan ligíame sun dan. Resíbi jumá gíñe abíniruni lúma darángilaü jámagiñe sédü espíritugu ja ligíbugiñebaña lála, $% CGúndaatiña gürígia ja alíijabalin jáma ja agáambubalin laliijoún ugánu le, le erésibirúabei lúmagiñe Búngiu, adǘga jagía gásu láu cátei le bürǘwañubei ya, ladǘga yaráfaali dan lun lasúseredun. Labǘrüjan Juan joun tílana sédügubei ligílisi $ /Aríñaga láali Juan inárüni luágu sun le laríjubei, geféenti luágu láni Búngiu ugánu lúma luágu le aríñaga láalibei Jesucrístu. # 1Niján buri cátei le larúfudubei Búngiu lun Jesucrístu lun lasúbudiragüdüni joun lánigu cátei lé buri lúnbei lasúseredun madíse. Subúdigüda láali Jesucrístu cátei le lun Juan le esériwidubei lun, láu loúnajani láni ánjeli lúmoun lun larúfuduni lun. L":Binílaün Wabúreme Jesucrístu sun jugúya. Ítaralá.n!U:Sun ja yábaña Róma ja lánigu Búngiu, játima tílana lúban urúei, mábuga jáña gíñe jun. ' G:Rújumei numábugaü lídan líri Jesucrístu joun sun ja lánigubaña Búngiu. Mábuga jáña wadújeñu lueígiñe Jesucrístu ja yábaña núma jun. V%:¡Uweíriguni lun Wáguchi Búngiu lun sun dan! Lagúmujoún buri mábugaü :Líchugubei lubeíti Nubúngiute sun le jemégeirubei jun queísi buri luweírigun lirísin, lídaangiñe Crístu Jesúsu. "=:Áu, resíbi náali súngubei lúma sügǘ láu lé yebe lúnbei nerésibiruni, láu le joúnajabei nun lúma Epafrodíto ígiraguaali núma. Le joúnajabei nun, ítara líña quei líjeme cupáli le águdajoúti lun Búngiu, ában edéweejani le lerésibirubei láu ugúndani. 5:Máma jamúga nasáminarun lun gubeírügü nibíjin som cátei, le nabúseerúbei, lúntima lagánwoundun le lúnbei jibíjini lúmagiñe Búngiu. :Sun meja anájagua lan ubúrugu Tesalónica, oúnajatün edéweejani nun, mámarügü ában weíyaasu, lun le nemégeirubei. :Queísi gíñe jasúbudiruni, jugúya Filíposna, lárigiñe meja napúrichijani ugánu le lánina asálbaruni jun, ába náfuridun Macedóniagiñe, jugúya rügǘñadün tílana ligílisi oúnaja seínsu nun quei ateíngiragülei luágu nesériwidun jun. Y+:Láu sun líra, buíti jadǘga láu jíderagunina lídan lénreengúnga nun. nU: Úati cátei jénreenguti nun ladǘga lídaañadina ában lúma Crístu le íchugubei ubáfu nun. lQ: subúdi numúti labágaridúniwa lídan gudémein, subúdineí gíñe gámawa lan gíbe. Furéndeijadina lawandúniwa furúmieguarügü igáburi, ilámaü yebe o quimúle, níjein lan darí lun lígiragún o úa lan ni cáta. 9: Mabúseerúntina jamúga jarítagun luágu nadímurejañein lan lueígiñe nemégeirun, lugúndun furéndeijadina lun gúndaañu nan láu le númati, P: Oúnwenbun nugúndan lídan Wabúreme luágu jarítaguayaadün lan nuágu. Maríñaguntina luágu bulíei jumáadina lán yebe, madárirügü jiñáalin ligáburi ída lúba lan líderagunina. : Falájumei sun le arúfuda náalibei jun lúma sun le resíbi jumáalibei númagiñe. Gúnfuli jumá láu le naríñagubei jun, áyeija jumeí nigáburi. Ábame júma lan Búngiu láu lidárangilan le líchugubei. Jedéweejan Filíposna seínsu lun Páblo /W:Lagúmujoún cátei nidújeñu, samína jumá luágu sun le inárütibei, sun le gadǘnabei inébesei, sun le richábei, sun le jarúmabei, sun le gúndaawabei láu, sun le uágubei buídu lan ladímurejoúa. Samína jumá luágu sun le buídubei lúma sun le gadǘnabei uweíriguni. {o:Ábameti líchuguni Búngiu lidárangilan jun, darángilaü le, weíritimaabei lubáfu lun lagídarun jidíjeri sügǘ láu jubáfu lun jarítaguni cátei le lúnbei jadǘgüni, áni darángilaü ligía, loúnigiruboun janígi lúma sun jisáminan lueí idíjeri lídan le jeménigidun luágu Búngiu lídaangiñe Crístu Jesúsu. Samína jumá luágu le buídubei R:Magíbedalá jarítagun luágu ni cáta, aríñagarügü jumeí sun cátei lun Búngiu súnwandan dan le jayúmuragun lun, amúriaja jumá lúma, mabúlieidagunga lun jíchugun eteíngiruni lun. \1:Subúdiwa jumá quei gürígia areídatiña ladǘga madíseeli liábin Crístu. {o:Gúnda jumá súnwandan ladǘga lídaañadün ában lúma Wabúreme. Aríñagaya numúti. ¡Gúnda jumá! oW:Ánjein bun, noúba buíti lídan wadágimanu, amúriajatina búma lun bíderaguniña ítunu ja lun gamádagua jamá, lugúndun áfaaguatiña noúbagiñe lídan lapúrichijoún ugánu le lánina asálbaruni, úara lúma Cleménte jáma buri jíbiri ja ñadágimeinbaña meja núma. Bürǘwaali jíri sun jagía tídan lilíburuna ibágari magúmuchaditi. y:Ayúmuraguatina tun Evódia túma Síntique lun jebélurun lídoun úarani queísi idújeñu lueígiñe Crístu. P  :Ligíati nidújeñu jínsiñetiña nun, ítara méme jumá derégüdagu lúma Wabúreme. Oúnwenbun nabúseerun naríjinün, jugúya nugúndanbei lúma nafáyeiruaja luágu nesériwidun lun Crístu. n U:Lídaanme wéyu ligía, lasáansirubei wágubu le emégeirubei sarágu lun ítara lan quei lúgubu, le úabei lemégeirun. Áni ladǘgübei láu méme ubáfu le luágubei lun líchuguni sun cátei lábugiñe lagúmadijan.{ o:Ánjein wagía, siéluna wagía, áni wagúrabuña liábin Wabúreme Jesucrístu le Wasálbaragüle siélugiñe. + O:Lídaanme lagúmujoún dan, gürínguabei cátei joun—jasúfuriruba luágu jafígoun lun sun dan. Lé buri cátei le wámaabei joun, ligía jabúngiutebei, apántajatiña láu buri cátei le jamúga lúnbei nibúsigari jamá láu. Luágu rügǘñein buri cátei uboúaguna jarítagua. w:Aríñaga náali jun sarágu weíyaasu áni naríñagayaali jun láu águiraü, luágu añájein lan sarágu ja aríñagatiña luágu afíñe jamá luágu Crístu, abágaridutiña queísi láganiñu Crístu le oúwebei lun larúmadagüdüníwa. 6e:Nidújeñu, amúriajatina júma lun ában lan jarítagun lun jafálaruni náni jémpulu, aríja jumáña gíñe ja abágaridubaña según jémpulu le wíchugubei jun. {o:Luágu sun luwúyeri, lúnti wasáminarun lúma lun wabágaridun úaragua lúma cátei le furéndei wamáalibei. C:Sun wagía le weínamujalibei lídan wafíñen, lúnti wasáminarun ítara. Ánjaün asáminara lídan ámu luwúyeri lídan som cátei, larúfudubei gíñe Búngiu cátei le jun. :m:lun nachǘlürün lúmoun lébeja eíbaaguni ligíbuagu uboú le, lun nagáñiruni le lúnbei líchuguni Búngiu siélu joun sun ja lídaanbaña ában lúma Crístu Jesúsu. =s: Nidújeñu, maríñaguntina luágu ibíja náali lan sun cátei le, le nadǘgübei, nabúlieiduni sun le eréderubei árigi lun náfaagun lun nárügüdüni le nigíbugiñebei, G: Máma naríñaguña luágu chülǘjadina lan lúmoun lébeja lídan sun cátei le, maríñaguntina gíñe luágu buídujali lan nigáburi lídan sun cátei, le nadǘgübei, nubáruaguoúñadina méme lun ítarabadina lan queísi meja labúseerun Crístu lun ítarabadina lan dán meja le lasálbarúnbalina. -S: lun ítara nan quei ligía lídan loúnwen láu eménigini luágu násaaruba lan lídaangiñe oúweni quei ligía. Áfaaguni lun lachǘlürǘn lídoun lébeja dA: Le nabúseerúbei, lun nasúbudiruni Crístu buídu buídu, lun nasándiruni lubáfu meme Búngiu le ásaaragüdübalin Jesúsu lídaangiñe oúweni nuoúgua, lúma lun nasúfurirun luágu queísi lasúfurirun nuágu, W': lun nadáriragun núngua lídan ában lúma. Guetó, gumúja náfaagun lun neréderun richágu ligíbugiñe Búngiu luágu lubuídun nagúnfulirun lúma lilúrudun, lugúndun barǘlaadina Búngiu richágu ligíbugiñe láu nafíñerun luágu Jesúsu. Richáguaü ligía ában cátei le lídaangiñeti afíñeni, máma adǘgüni. L~:Sügǘ láu líra, sun cátei le gayáraabei jamúga níjein lan núma, rúnumuti quei ni cáta ligíbugiñe oúnwenbun agáñeiruni le luágubei nasúbudiruni Wabúreme Crístu Jesúsu. Féridi náali sún buri cátei le ladǘga nasúbudiruni Crístu, áni barǘ numuti sun le quei ífei lun nagáñeiruni Crístu, }3:Ánjeinti guetó, sún buri meja cátei le, lé meja weíritibei cátei nun, barǘ numuti quei ni cáta lun gayáraabei lan nasígiruni Crístu. S|:janárimeti meja neméendün darí neíbaajaniña afíñetiña luágu Jesucrístu. Luáguti lísurun ibágari según jalúrudun juríu, úati meja ni ában lun gayára lan laríñagun ni cáta nuágu. 5{c:Wídü wéyu lueígiñe nagǘriajoún, ligía nerésibiruni circuncisión lugúndun jarásan israelítagu áu, jádaangiñetina lufámilian Benjamín, hebréo áu lúmagiñe nagǘriajoún, hebréogu gíñe nagǘbürigu. Fariséo meja áu lídan ligáburi gunfaráanda náni jalúrudun juríu, {zo:Lun jamúga gayára lan wasálbarun luágu cátañañadiwa lan boúgudin lueí Jesucrístu, garíchatina jamúga lun neménigidun luágu buri cátei ligía, úati jamúga ni ában garíchati nueí lun leménigidun luágu buri cátei ligía. y:Aríñagatiña yéetiña jagía luágu lúnti lan jerésibiruni wügǘriña circuncisión lun lánigu jamá Búngiu, iyéeni líra. Lirájüñü Búngiu le tímatimaati wagía le agúnfulirubei lúma láu lubáfu láni Espíritu le wádaanbei, wagía le gúndaabei láu lánigu wamá Crístu Jesúsu áni míchu wamúti weménigi luágu cátei boúgudinti lueí lun wasálbarun. x/:Cátei ligía, lun toúnigigua jumá júngua jaweí ja ítarabaña oúserun quei oúnli, ja adǘgübalin le wuríbabei, ja íbagubalin úgubu. w 3:Lagúmujoún cátei, nidújeñu, gúnda jumá lídan Wabúreme. Mabúchati nuágu abǘrüjei le abǘrüja náalibei jun, lugúndun buíti jun. wvg:quei chülǘ lubei yaráfa lun loúnwen ladǘga lesériwidun lun Crístu. Derégeguati lúngua, mebéresegunga cába lan asúsereda lun, lun lesériwidun nun, cátei le jásiñerubei adǘga lugúndun díseñu jíña lan nueí.%uC:Resíbi jumeí láu sun ugúndani queísi idújei lueígiñe Wabúreme Jesucrístu, áni jínsiñe jagíame sun ja ítarabaña quei ligía jun súnwandan, Qt:Ligíatima nabúseerúnbei noúnajani lun jagúndaarun láu jaríjini. 7sg:Inárüni luágu sándi lán meja, yaráfa lun loúnwen, ába gudémejabu lan Búngiu lun lúma nun lun mabíjin nan íruni lánwoun le núagubei, ába lareídaguagüdüni. lrQ:Weíriti labúseerun laríjinün áni gíbeti larítagun ladǘga jagáambun luágu lasándirun. q#:Genége lumúti gíñe nun luágu lúnti lan noúnajani nibíri Epafrodíto lárigoún júmoun. Quei jasúbudirun, ligía noúbabei lídan luwádigimari Crístu lúma lídan áfaaguni, le joúnajabei jugúya guánarügü nun lun leténirun lun le nemégeirubei. npU:láu sun afíñe nan luágu niján lan lugúndaanbei Búngiu, lun nídin aríjaün núngua madíse. ~ou:Agúrabatina lubeíti noúnajani aríjaün lárigiñeme nasúbudiruni ánjein náfuriduba lubeí furísunrugugiñe, =ns:Ánjeinti Timotéo, subúditi ligáburi jun, ída líña lan lesériwidun núma lídan lapúrichijoún ugánu le lánina asálbaruni queísi ában isáani le íderaguti lúguchi. qm[:súngubei jawoúgua rügǘñein jarítagua, mebéreseguntiña láu le labúseerubei Crístu Jesúsu. ]l3:Úati ámu núma le asáminaruti quei áu, le áfaaguti lun buídu lan lídin jun, 3k_:Ánjein busén lubei Wabúreme Jesucrístu, noúnajabei Timotéo aríjaün madíse, lun gayáraabei lan nagúndaarun dánme le lagíribudun láu ugánu nun juágu. j/:Lun jamúga lasúseredun ítara lun noúnwen luágu nesériwidun lun Crístu, lúnti gíñe jagúndaarun úara núma. Timotéo lúma Epafrodíto Mi:Íbini lun lan níchuguni nibágari guánarügü lun loústarun jafíñen, le queísibei ában edéweejani buíti lun Búngiu, gúndaabadina úara júma luágu lubuídun wedéweejan lun Búngiu. hw:íchigeina ugánu luáguti ibágari magúmuchaditi joun. Láu jigáburidun ítara, gúndaabadina juágu dánme le lachǘlürün wéyu le liábingüle Jesucrístu, láu nasúbudiruni luágu máma lan luágu ni cáta nuwádigimarida jagánagua. g!:madárirúniwa lámuga dúru juágu, ni mégeiti, lirájüñü jumámuga Búngiu jarúmatiña jagánagua gürígia wuríbatiña, magáambaditiña lun Búngiu. Jugúya, jarúgoungadagüdatün jagánagua gürígia jagía quei warúguma lídan ában fulásu búrigati, Kf:Adǘga jumeí sun cátei láu ugúndani, masígenejaanga, e}: Búngiu íchugubalin lubuídun ayúmajani jun lun jeíbugun lúma, íderagualaǘn lun jadǘgüni quei labúseeruni. ?dw: Ítara líña lubeíti nidújeñu jínsiñetiña nun, ítara quei agáamba jumánina súnwandan dan lé meja júmañadina lan, agáambatima jumána guetó dan le díse nan. Eíbuga meme jumá jubáruaguoún lídan lémeri Crístu láu ǘnabuguni lúma inébesei lun Búngiu daríme jebélurun siélun. Fc: lun gíñe jasúbudiruni súngubei, aríñaga jagíame luágu Jesucrístu lan Wabúremebei, lun líñurún líri Búngiu Úguchili. Ítara jáña lánigu Crístu quei larúgounga uboúagu b: lun dan lan jagáambuni sun ja siélubaña, ja múarugunbaña, jáma ja lábugiñebaña múa líri Jesúsu, lun jájuduragun lun, }as: Ligía líchugunbalin Búngiu líñun-ágei uweíriguni lun lúma íri le weírigutimaabei lídaangiñe súngubei, H` :Dánti le ítarajali quei wügǘri, ába lǘnabudaguagüdüntima lúngua, áni ladǘga lagáambadi, ába loúnwen luágu gurúwa láu sun nibúsigarídüna lan oúweni luágu gurúwa. |_q:Lubáragiñe líra, ába lígiruni le lánibei, ába ladǘgün quei músu láu lagǘriajoún quei wügǘri. f^E:Láu sún meja Búngiu Irájü lan ligía, málugunti lárügüdüni lirícha quei Búngiu. g]G:Ítaramemelá ligáburi jasáminarun queí meja ligáburi lasáminarun Crístu Jesúsu. i\K:Mámarügülá cátei le buídubei jun jáluaja, áluaja jumeí gíñe le buídubei joun ámu. H[ :Madǘga jumá ni cáta juoúguarügü lun janügǘniwa weíri, ni luágu pántaü, adǘga jumeí cátei láu ǘnabuguni. Buídulá janǘgüniña ámu gürígia jueí guánarügü. yZk:Ligía lébubei namúriajan júma lun jaganoún lídan úarani lúma ínsiñejabuni júmawagua, lun ában lan jarítagun, ában lan gíñe jáfaagun luágu buri cátei le láni Crístu. Láu jabágaridun ítara, buin lúba nugúndan jáu. &Y G:¿Sandítünsan dǘgüdaguaü ladǘga lídaañadün lan ában lúma Crístu? ¿Barǘtünsan gurásu luágu línsiñejabu jun? ¿Eíbugatünsan sun jugúya lúma Sífiri Sándu? ¿Subúdi jumútisan lugúdemejabu Crístu jun lúma lareídun? Afíñetina luágu ítara líña lan. -X U:Jugúya núma, lídaañadiwa ában méme áfaaguni. Aríja jumáali meja ída líña lan náfaagun, guetó agáambatün luágu ída líña méme lan náfaagun.vW g:Ladǘga Crístu, gayáraati mámarügü lun jafíñerun luágu, gayáraati gíñe jasúfurirun lueígiñe. (V K:mígiraguagüdünga júngua lun janúfudedagun jaweí jáganiñu. Ladǘga jáganiñu lan gürígia jagía, arúfuda lumúti líra furáangu luágu joúdiña lan lídoun gürínguaü, arúfuda lumúti gíñe jasálbarun jugúya le afíñebei, áni lúmagiñe Búngiu liábin cátei le. U ;:Joúcha jumá lun úaragua lan ligáburi jabágaridun lúma larúfudajan Crístu. Ítara lúba, ánjana ñǘdün aríjaün o ánjein díseñu níña lubeí jueí lun agáambarügü nan juágu, gayára lámuga nasúbudiruni luágu derégüdagu meme jíña lan áni lídaañadün lan gíñe ában, áfaagua súngubei lídan ában lun labúruchagun afíñeni luágu Jesucrístu queísi Wasálbaragüle, cT A:Ítara lúba jiñúragüdüni líri Crístu Jesúsu luágu lagíribudagüdünina júmoun. >S w:Áni quei choúru náni cátei le, subúdi numúti luágu nerédera mémeba lan júma lun níderagunün lun jasígirun jubáruaguoún, lun gíñe jagúndaaruntima lídan jafíñen. MR :lídan le ában oúbaü, buítimaati jun lun nasígirun abágarida. @Q {:Jénreenguti nun lun nanúadajan lídan bián cátei le. lídan ában oúbaü, buséntina jamúga noúnwen lun nídin erédera lúma Crístu, lugúndun buítimaati jamúga líra nun, ]P 5:Ánjein gayára lubeí nasígirun ñadágimein luágu láni nabúreme Crístu fuleísei láu nasígirun abágarida, ibídiñeti nun ca lan buítimaabei, ánjein lun lubeí nasígirun wínwañu ódi lun noúnwen. O :Lugúndun ánjana abágarida méme, lúnba Crístu nabágarida, ánjana oúwe, buítimaabei nun lugúndun lúmounbadina Crístu. &N G:Cátei le nabúseerúbei lúma le nagúrabubei, lun madǘgün nan ni cáta lun jamúga nanǘgün busíganu luágu, gayáraarügü lámuga nadímurejan manúfudeiga, arijúa mémetima lámuga luweírigun Crístu nuágu guetó quei súnwandan, wínwañu áu yebe, jiláñu áu yebe. >M w:lugúndun subúdi numúti luágu buídubei lan nasálirun lídan sun cátei le, ladǘga jayúmuragun lun Búngiu nuágu lúma ladǘga líderagunina láni Jesucrístu Espíritu. ;L q:Wel, úati cátei luágu líra, lídan sun luwúyeri, láu yebe janárün o máma lan láu, luágu Crístu jadímureja, áni gundaatina luágu líra. Áni nagúndaarúba gíñe, ,K S:Ánjaña ja jíbiri, máma láu janárün japúrichija, lun jarijíniwa weírigu jadǘgei, lúma lun jíchugun líbe samínaü nun guetó le nadaürǘña lan. /J Y:Gürígia jagía, luágu ínsiñejabuni japúrichija, lugúndun subúdi jamáni luágu lueígiñe lan nadímurejani ugánu le lánina asálbaruni nadaürǘña lan. _I 9:Inárüni luágu añájein lan adímurejatiña luágu Crístu ladǘga jagímugan, busén jagía janǘgüniña gürígia jánigume. Ánjaña jíbiri, japúrichijan luágu Crístu láu lubuídun arítaguni. gH I:Játi jíbiri idújeñu, láu jaríjin luágu nadaürǘña lan lueígiñe napúrichijani ugánu luágu Crístu, ragǘjaña anígi lun japúrichijani méme ugánu ligía manúfudeiga, láutima afíñeni luágu Crístu. G %: Subúdi jamúti lubeíti sun tisúdaraana lúban urúei jáma sun ja jíbiri luágu nadaürǘña lan lueígiñe nesériwidun lun Crístu. EF : Nidújeñu, buséntina jasúbudiruni luágu cátei lán buri le suséreelibei nun, ñǘbinjali lídan linárün lun líderagun lídan lapúrichijoún ugánu le lánina asálbaruni. ?E y: Amúriajatina lúma Búngiu lun buin jumá láu lubuídun igáburi, láu lubáfu Jesucrístu le jídaanbei, lun líchugúniwa uweíriguni lun Búngiu luágu. Crístu ibágaribei nun &D G: lun gayára lan janúadajani cátei le buídubei súnwandan. Ítara lúba jabágaridun ában ibágari jarúmati, madúnrun jumámuga dánme liábin Crístu. #C A: Amúriajatina lídan nayúmuragun lun Búngiu juágu lúntima laweíridun jínsiñejabu láu sarágu subúdi lúma gunfaráandaü lídan sun cátei, B !:Subúdi lumúti Búngiu luágu weíri lan nálugun juágu lugúndun jínsiñetün nun queísigubeirügü jínsiñe jumá lun Jesucrístu. oA Y:Richáti lun narítagun juágu ítara lugúndun weíriti jínsiñe nun, lugúndun gíñe gafánran jumá lídan abíniruni le nánibei dan le furísunruguñadina lan luágu nesériwidun lun Crístu, o dan lan le naráramun ligíbugiñe lúrudu lun nadímurejan lueígiñe loúbadina ugánu le lánina asálbaruni lun nachoúruruni joun luágu inárüni lan. 2@ _:Choúru numúti luágu Búngiu lan le agúmeserubei adǘgei lubuídun luwádigimari jídan, lasígira mémeba lan adǘgei daríme wéyu le liábingüle Jesucrístu. 3? a:Láu narítagun luágu luweírin jíderagunina abúruchaguagüdei ugánu le lánina asálbaruni lúmagiñe wéyu le jagáambubalin chülǘ lúmoun wéyu le ugúñebei. D> :Súnwandan nayúmuragun lun Búngiu juágu láu ugúndani, A= :Ságü narítagun juágu neteíngiruni Nubúngiute. < ):Binílaün Wáguchi Búngiu lúma Wabúreme Jesucrístu, ibíja jumá giñe darángilaü jámagiñe. Layúmuragun Páblo jawágu afíñetiña ; 7:Anája áu Páblo lúma Timotéo, esériwidutiña wagía lun Jesucrístu, wabǘrüjañoun gárada to jun, sun jugúya fádirigu jáma esériwidutiña ligílisirugu ja ubúrugubaña Filípos, jáma jíbiri lánigu Búngiu ja lídaañabaña gíñe ában lúma Crístu Jesúsu. >: yBinílaün Wabúreme Jesucrístu. Ítaralá.p9 [mábuga líña gíñe Márcos bun, Aristárco, Démas, lúma Lúcas, ja ñadágimeinbaña úara núma. o8 YMábuga líña Epáfras bun, le noúba furísunrugu lueígiñe lapúrichijan luágu Jesucrístu, e7 EAráansejabá gíñe ubáraü nubá, lugúndun agúrabatina luágu lídan lánme loúnabuni Búngiu jayúmuragun lun náfuridun furísunrugugiñe, lánjaruba lun nídin aríjaün. Mábugaü lúma lagúmujoún abíniruni #6 ANabǘrüjaña bun lugúndun choúru nan luágu bagáambadi, áni subúditi nun luágu badǘgüba lan sügǘ láu le uágubei namúriaja búma. 5 !Ánja, nidúje, adǘgabeí fuleísei le nun queísi afíñeti luágu Crístu, ámalijaboún nanígi queísi idújei lueígiñe Crístu. 4 Áu Páblo, nabǘrüjañein murúsun cátei le láu nújabu lúma nilétüran. nafáyeirubei bun, láu sun, gayára lan jamúga narítaguagüdünibu luágu dúweigua ban gíñe búngua nun lugúndun áu lan asúbudiragüdübalin Wasálbaragüle bun. ^3 7Ánjein adǘgaali lubeí dáñu bun, o ánjein dúwei lubálibu, agúburaja bána. &2 GÁnjein lubeíti barǘ bubálina queísi ában boúba lídan wesériwidun lun Crístu, resíbibeí queísigubeirügü jamúga áu lan berésibirubei. 1 guetó mámarügü queísi ában idámuni, queísi cátei buítimaati lueí idámuni—queísi ában idújei jínsiñeguti. Weíriti línsiñe nun, lúnti jínsiñetima lan bun, mámarügü queísi wügǘri, queísi gíñe ában idújei lueígiñe Crístu. c0 AFágua lanúurunbei Onésimo bueí luágu átiri dan lun búmabei lan guetó lun sun dan, N/ Mabúseerúntina nadǘgün ni cáta magúndaga amǘrü láu, lun máma lan láuti afósuruni fuleísei le badǘgübei nun láu jamúga bígiruni núma, lun láuti lan bugúndan guánarügü. 5. e Gúndaatina jamúga lun leréderun núma ya, lún jamuga lesériwidun nun bewéñegua, sun anája lan adaürǘwa lueígiñe napúrichijani ugánu le lánina asálbaruni. :- o Noúnajañein bun lárigoún, resíbibeí lubeíti láu ugúndani lugúndun láu noúnajani bun, queígubeirügü jamúga noúnajañoun lan nanígi, le luweírin línsiñe nun. ,   Lídan meja dan le sügǘjalibei, ában meja idámuni moúnti Onésimo bun, ánjeinti guetó, gebégiti bun queísi nun. ;+ q Amúriajatina ában fuleísei búma lun Onésimo, le ítarajalíbei queísi niraǘ lídan Jesucrístu lárigiñe lerésibiruni Crístu láu nadímurejan lúma ya furísunrugu. C*  jímein numúti ayúmuraguarügü nan bun luágu ínsiñejabuni le wádaanguabei woúniwagua. Áu Páblo, weíyaadina, guetó nadaürǘña lueígiñe napúrichijan luágu Jesucrístu. x) kLáu sun garícha nan queísi ában láni Crístu apóstolu lun naríñaguni le lúnbei badǘgüni bun, f( GNidúje, oúnwenbun nugúndan lúma dǘgüdaguaü le nídaanbei luágu bínsiñejabu, lugúndun darángilajaru janígi ja afíñebaña luágu Crístu, bugúndun. Lamúriajan Páblo ában fuleísei lun idámuni Onésimo G'  Amúriajatina lúma Búngiu lun ja lan afíñeñabaña luágu Crístu ladǘga bafíñen, lun jayábin lun gunfaráanda jamáni sun abíniruni le wabíjibei lúmagiñe Jesucrístu, buídu. &  lugúndun agáambaadina luágu ínsiñejabuni lúma afíñeni le buágubei lun Jesúsu lúma joun sun ja lánigubaña Búngiu. g% ITeínqui numúti Búngiu súnwandan lídan le narítagun buágu lídan nayúmuragun lun, $ ;Resíbi jumá abíniruni lúma darángilaü lúmagiñe Wáguchi Búngiu lúma lúmagiñe Wabúreme Jesucrístu. Línsiñejabu Filemón lúma lafíñen =# uGárada to, joúntu gíñe tílana ligílisi ja oúndaragubaña búbiñe, queísi tun wadúje Ápia, lúma lun Arquípo, le wámabei lídan áfaaguni lídan luwádigimari Crístu. y" oÁu Páblo, le nadaürǘñabei lueígiñe napúrichijan luágu Jesucrístu, nabǘrüjañoun gárada to, úara lúma Timotéo, le wadúje lueígiñe Crístu, bun, Filemón, le weíribei ínsiñe woun, le gíñe woúba lídan wadágimanu. l!QÁba jáfuridun disípulugu, ába japúrichijani ugánu le lánina asálbaruni lídan sun fulásu. Jesúsu méme íderagua lumútiña, áni choúrugüdaleí ugánu le japúrichijabei láu miláguru lé buri jadǘgübei. {Lárigiñe ladímurejan joun, ába líñurúniwa Jesúsu siélun, ába lañúurun lueígiñe loúnwenren Búngiu. gGánjaña árügüda jéwe jájaburugu o ánjaña lan áta cátei le gáfarajati, madǘgünbei wuríbani joun, lánwoun sun líra, jíchugubei jájabu jawágu sánditiña, ábame jareídagun. Lamúdeirun Jesúsu siélun oWNiján cátei le lúnbei jarúfuduni ja afíñebaña nuágu, lun lasúbudirúniwa luágu Búngiu lan oúnajabaliña. Jaságaruba espíritugu wuríbatiña jaweí gürígia lídan níri, jadímurejaba ámu dimúrei lueí jerérun, Ja afíñerutiña luágu, badísei jagíame, jasálbaruba, ja mafíñetiña, jeféridiruba lídaanme luwéyuri agúseragüdüni. Ába laríñagun joun. —Jeíba lídan sun fulásu apúrichija jumeí ugánu le luáguti asálbaruni joun sun gürígia. Lárigiñe, ligía larúfudagun Jesúsu lúngua joun únsu disípulugu jagía dan le ñun jamá luágu dábula, ába celadeínjan joun luágu liloúguan jafíñen lúma lidére jachǘgü, ladǘga mafíñen jamá joun ja aríjubalin lárigiñe lásaarun. yk Ába joúdin, ába jawísaruniña ja jíbiri, ni jagía, mafíñetiña. Líchugun Jesúsu jadásin disípulugu 2] Lárigiñe, ába larúfudagun Jesúsu lúngua joun biáma jádaangiñe já meja eíbugubaña lúma, joúdiña áraabun. Ibídiñetí yebe joun luágu Jesúsu lan. + Dan le jagáambun luágu wínwanya lan, luágu aríja táani, mafíñetiña. Larúfudagun Jesúsu lúngua joun biáma jádaangiñe disípulugu #? Ába tídin, ába tawísaruniña ja eíbugubaña meja lúma. Dan le tadárirunbáliña, jayájuajaña ladǘga lanárime íruni jádan luágu loúnwen. O Lárigiñe lásaarun Jesúsu lídaangiñe oúweni, dimáasu bináafin, ába larúfudagun lúngua furúmiñe tun María Magdaléna, to méja ueíboun laságara sédü espíritugu wuríbatiña. eCÁba joúdin würíña jagía anúrajeina ñígiñe ladǘga lebélurun ában luweírin anúfudei joun. Maríñaguntiñati ni cáta ni ca un ladǘga janúfude. Larúfudagun Jesúsu lúngua tun María Magdaléna .UJeíba, jaríñagame joun láni disípulugu, lúntima Pédro, luágu níngiran lan luágu ǘma lun Galiléoun jubáragiñe. Jaríjibei ñi quei laríñaguni jun. Y+ába laríñagun joun. —Manúfudedagua jumá, jáluajañein Jesúsu le Nazarétna le ádarawagúbei luágu gurúwa, úati ya, sará lídaangiñe oúweni. Aríja jumeísan fulásu le ñí lubei líchugúa. +OÁba jebélurun lídoun umúajaü, ába jaríjin ában wügǘri ñǘraügili ñun ñi lueígiñe loúnwenren táu ában goúnu jarútu. Ába janúfudedagun, Y+Dan le jaríjinbei, úaali oúnwenbun dǘbü ligía lídan lilúgaarun. hIábati jaríñagun jámagua. —¿Cábasan agídarei dǘbü lueígiñe lubéneri umúajaü? ?~}}|{zQy"x+vutsrPppAo\mlkjtjibh|gg^feeecbb2at`J_^D]N\[WZY.XWaVVYUTqSS8R{QPPGONMLKJmIHGGAFEEBDBB\A@ ?>=<;:99 765573321'0\//0.1-q,+**)((3'&%Z$##"b! t UPRle>q[  Z s Q=?@Ly ába láfiñurun luágu le gabágaribei lun sun dan, le adǘgübalin uboú láu sun siélu, barána lúma sun cátei le lídaanbei, ába laríñagun. —Úadügüyáali darásaü. K Ánjeli bugáti le naríjubei loúgiñe barána lúma loúgiñe múa, ába liñúruni lújabu le loúnwenren siélun, ~Ju Lárigiñe ladǘrügüdün sédü wayújururu ligía, ába yebe nabǘrüjaali lan le laríñagubei, ába nagáambun laríñagun ában umálali nun siélugiñe. —Maríñagabeí le laríñagubei sédü wayújururu, mabǘrüjabeí gíñe. +IO Ábati lagúaragun láu umálali jéreti quei ában liñún dan le láwoujan, dánti le lagúaragunbei, ába lagaambúniwa ladǘrügüdün sédü wayújururu. H5 Ñíñoun ában tiraǘraü líburu junréngu lújaburugu. Ába líchuguni lugúdi le loúnwenren loúgiñe barána, le lubaǘna loúgiñe múa. QG  Ábati naríjin ábanya ánjeli gabáfuti, ába larárirun siélugiñe lídan juánriñu táu ában jerémuru loúgiñe lichǘgü. Miríti ligíbu quei wéyu, liábin lúruna camá durúngu líña. [F/ Mígirun jameí jáfarajan, jabíñarajan, jasálufurijan, lúma jíwerujan.;Eo Ja jíbiri gürígia ja moúwegunbaña láu wuríbani le, mígirun meme jamúti jadáaguni cátei lé buri meja jadǘgübei, mígirun jameí jájuduragun joun espíritugu wuríbatiña lúma joun sándu ja gólu, pláta, brónse, dǘbü, wéwe—ja siñáti jaríjin, ni jagáambun, ni jeíbugun. D# Jayúmuluguñein gabáyu jagía jabáfu, lúma luágu jáli, ítara líña jáli camá jéwe gábuluguti, láu gíñe jadǘga wuríbani. ]C3 Ába láfaraguniña úrüwa wuríbani le áfuridubei jayúmulugugiñe gabáyu jagía ában jádaangiñe cáda ǘrüwa gürígia jilágubei, ǘrüwa wuríbani ligía. wátu geméti, gumúlali, lúma súfuru. Ítara líña ligáburi jayáwadagun gabáyu jagía jáma ja waríñubaña jawágu nun. Ñíñein ában cátei janíguagu, funáti licólorun, dínguti, lúma amaríyu. Ítara líña jábulugu gabáyu jagía quei jábulugu liñún, áfurijati wátu geméti, gumúlali, lúma súfuru jayúmulugugiñe. eAC Ába nagáambuni átiriñanu lan jasúdaaranigu ja luágutiña gabáyu. bián-san míñun. c@? Ába jafáragadún gádürü ánjeligu jagía lun jáfaragun ában jádaangiñe cáda ǘrüwa gürígia jilágubei, ladǘga aráanserúaña lubá óra ligía, wéyu ligía, játi ligía, lúma irúmu ligía. /?W Ába laríñagun umálali ligía lun jasísin ánjeli le láubei fídu. —Farára báña gádürü ánjeligu ja güráñubaña láru oúnwenbun dúna le Eufrátes. $>A Ába línwiruni jasísin ánjeli lifídun, ába nagáambun ában umálali lídaangiñe gádürü larígei latárü gólu le ligíbugiñebei Búngiu. I=  Sügǘja furúmiñeti lanárimeníga, mégeigili bián. ?<w Ñíñein ában jábuti chigángaru jagía, le ánjeli le láni júyu le mébejabei. Abadón líribei ánjeli ligía lídan hebréo, lídan güriégu, Apolión o Agǘnrinchaguti. ; Gálitiña quei jáli águru le gágiriti. Ñíñein ubáfu luágu jáli lun jadǘgün wuríbani joun gürígia luágu seíngü játi. 0:Y Darúgu líña jágubu láu ában cátei camá gürábu, ítara líña lamúri jarǘna quei tamúri sarágu cárü to jáutu gabáyu dan le teíbaagun wuríburugu. _97 Ítara líña jádiburi quei jádiburi würíña, liábin jári, quei lári liñún. I8  Chigángaru jagía, jenége gabáyu ja aráanseñubaña lubá wuríbu, ñíñein ában cátei jábulugu camá jamuga ában rídi le gólu, ítara líña jagíbu quei ligíbu wügǘri. 7 Lídaanme buri wéyu ligía, jáluajabei gürígia oúweni, madárijabei, busén jagía yebéme joúwegun, ladíseduba oúweni jaweí. =6s Majoúati lun jáfaraguniña chigángaru jagía gürígia, lueídügü lun jásüjaniña gürígia luágu seíngü játi, ítara líñati ligári jásüjan quei jásüjan águru. M5 Ába laríñawagún joun lun madǘgün jamá wuríbani lun jíduru le uboúagubei, ni lún buri nádü, ni lun tídibu wéwe, lueídügü joun gürígia ja úabei liseíni Búngiu jeréberugu. 44a Lídaangiñe gumúlali ligía ába jachǘlaagun chigángaru, ába jájamajani sun uboú, ába jabíjin chigángaru jagía ubáfu líbe jabáfu águru ja uboúagubaña. =3s Ába tánjunrenchuni júyu ligía, ába láfuridun gumúlali ñígiñe camá lídaangiñe ában oúnwenbun órno, ába labúrigadagüdüni gumúlali ligía wéyu lúma garábali. -2 U Ába línwiruni jaseíngün ánjeli lifídun, ába naríjin ában warúguma eíguadutu siélugiñe lun múarugun, ába líchugún ligélen júyu le mébejabei tun. 71g Lárigiñe, ába naríjin ában dunúru weíriti ájamaja lamídaangua siélu, aríñageina ligía láu umálali jéreti. —¡Fugiábugume ja aganoúbaña uboúagu luágu ǘrüwa lanárimeníga lé buri lúnbei láburuja jawágun dánme jínwiruni ja jíbiri ǘrüwa ánjeligu jafídun!0 Ába línwiruni jagádürün ánjeli lifídun, ába lagǘrinchagun lǘrüwan murúsun lídaangiñe líbiri wéyu, láu sun játi, jáma warúguma. Le oúbaü le agǘrinchagubei jawágu, ába labúridun, marúgoungadunti wéyuagu ni áriebu. /! Igífi tíribei warúguma tugúya, ába lagífidun lǘrüwan dúna, ába joúwegun sarágu gürígia ladǘga lagífidun dúna ligía. b.= Ába línwiruni jǘrüwan ánjeli lifídun, ába teíguadun ában oúnwenbun warúguma siélugiñe, durúngu quei ában tóchi. Táburuja luágun lǘrüwan murúsun lídaangiñe dúna lúma líseesen dúna. !-; Jiláguatiña sun úduraü ja lídaanbaña barána le asáliragubei lun jítaüme, gürínguatu gíñe sun ugúnein to ñíboun lídan barána ligía. d,AÁba línwiruni jabíaman ánjeli lifídun, ába lachágarúniwa ában cátei camá jamuga ában oúnwenbun wǘbü durúnguati baránajoun, ába lasáliragun lǘrüwan murúsun lídaangiñe barána jítaüme. m+SÁba línwiruni furúmiñeti ánjeli lifídun, ába lasáliragun lúbara júya le deréguati lúma wátu geméti, láu gíñe jítaü, ába lachágarúniwa luágun uboú. Ába lágudun lǘrüwan murúsun lídaangiñe uboú, ígirúati bián murúsun mágudúnti, gudáwati gíñe lǘrüwan murúsun lídaangiñe buri tídibu wéwe lúma jíduru. ^*5Ábati jaráanserun sédü ánjeligu ja láubaña sédü fídu lun jínwiruni. )9Ábati lanǘgüni ánjeli ligía lágei cupáli, ába labuínchagüdüni láu leñégura wátu lídaangiñe wátu geméti le luágubei latárü, ába lachǘrüni luágun uboú, ába lagaambún wayújururu, ireíni, labírijaníga, lúma ában járabaganáli. Lé buri fídu }(sÁba lamúdeirun lugúmulalin cupáli ligía úara lúma jayúmuragun lánigu Búngiu lun ligíbugiñoún Búngiu. 9'kLárigiñe, ábaya liábin ában ánjeli, ába laráramun ligíbugiñe latárü, ñíñein ában lágei cupáli gólu lújaburugu, ába líchugún bürǘbün cupáli lun, lun ladágaragüdüni úara lúma jayúmuragun sun ja lánigu Búngiu ligíbuagu latárü gólu le ligíbugiñebei lála Búngiu. w&gÁba naríjiniña sédü ánjeligu ja rárabaña ligíbugiñe Búngiu, ába líchugúniwa sédü fídu joun. % Dan lajeíridúnbarun Mudún tisédün séyu to tuáguboun líburu, ába ñi lan maníguaü siélu queí buri luágu dimí óra. V$%ladǘga loúnigirubaña lan Mudún le lubádubei lála Búngiu, ábame lanǘgüniña lárun dúna le íchugubei ibágari magúmuchaditi, ábame larágajani Búngiu sun águiraü lueígiñe jágu.p#YMáfagun jáñame ilámaü, ni mágürabu, másürün láñame wéyu, mañáurijan láñame lárouga, %"CLigía ligíbugiñeñanu lubeí lála Búngiu esériwida lun, wéyuagu áriebu tídan lúban to siéluboun, loúnigirubaña Búngiu láu leréderun jáma. N!Naríñaga lun. —Amǘrü jamúga aríñagei nun. Laríñaga nun. —Ja súfurijañabaña sarágu ja, ja chibá jamaalíbei jafígoun láu líta Mudún, jarúmagüda jamoún janígi láu.  7 Ábati lálügüdünina ában jádaangiñe weíyaaña mútu jagía. —¿Cátañasan ja, ja jarúbaña adáüragun? ¿Jalíagiñésan jayábin? (I ába jaríñagun.¡Ítaralá! Rúalá uweírigu, lichú áu, eteíngiruni,
inébesei, ubáfu lúma érei
lun Wabúngiute lun sun dan. Ítaralá. b= Rára jáña sun ánjeligu geyégu láu lála lúma geyégu jáu weíyaaña mútu, jáma gádürü cátaña gabágaritiña jagía, ába jelémuchun dagá jagíbu múarugu ligíbugiñe Búngiu, ába jájuduragun lun, ?w Ába jagúarajan sun jagía láu umálali jéreti, ába jaríñagun.Weíriti Búngiu, le ñúnbei luágu lála,
weíriti Mudún, luágu asálbaruni le rújamaalíbei woun. L Lárigiñe cátei le, ába naríjin sarágu gürígia lídaangiñetiña sun fulásu, sun rása, sun luwúyeri dimúrei lúma néchaani, rára jáña ligíbugiñe lála Búngiu ligíbugiñe Mudún. Gíbetiña gürígia jagía darí lun siñá lan jabájüdǘn, jarútu jadáüragun táu tubána fáluma jájaburugu. V%dúusu mílu jádaangiñe ladǘgawagun Zabulón,
dúusu mílu jádaangiñe ladǘgawagun José,
jáma dúusu mílu jádaangiñe ladǘgawagun Benjamín. Sarágu gürígia jarútu jadáüragun +Odúusu mílu jádaangiñe ladǘgawagun Simeón,
dúusu mílu jádaangiñe ladǘgawagun Leví,
dúusu mílu jádaangiñe ladǘgawagun Isacár, -Sdúusu mílu jádaangiñe ladǘgawagun Áser,
dúusu mílu jádaangiñe ladǘgawagun Neftalí,
dúusu mílu jádaangiñe ladǘgawagun Manasés, +ODúusu míluñanu jádaangiñe ladǘgawagun Judá,
dúusu mílu jádaangiñe ladǘgawagun Rubén,
dúusu mílu jádaangiñe ladǘgawagun Gad, {oAgáamba numúti átiriñanu lan. san bián-wein-gádürü mílu jádaangiñe linébaanfaangu Israél. 3—Madǘga jumá wuríbani lun múa, ni lun barána, ni lún buri tídibu wéwe daríme wíchuguni liséyun Búngiu luágu jerébe lánigu. *MAríjatina gíñe ábanya ánjeli ñǘbinti lueígiñe oúbaü le ñígiñe lubeí láfuara wéyu láu liséyun Búngiu le wínwanbei. Ába lagúaragun ánjeli ligía láu umálali jéreti joun gádürü ánjeligu ja abíjubaña ubáfu lun jadǘgün wuríbani lun múa lúma barána. s aLárigiñe sun cátei le, ába naríjin gádürü ánjeligu rára luágu gádürü larígei uboú, ágüdaajei gádürügubei garábali lun máfurun lan ni murúsun luágun múa, ni luágun barána, ni luágun ni ában tídibu wéwe. %Chülǘjali weíriti wéyu le lúnbei larúfuduni Búngiu ligáñi. ¿Cábasan gayára lawánduni? Seíni jawáguti Israelítagu<qJaríñagati lun wǘbü lúma lun dǘbü. —Jeígua jumá wawágun, arámuda jumáwa lueí laríjin Búngiu le ñúnbei luágu lála, lúma lueí lanárime ligáñi Mudún. {oÁba jarámudagun urúeigu ja lánina uboú lídan júyu lúma buri labádinagua dǘbü le luágubei wǘbü, úara jáma ja weírigubaña, gurúnelugu, rísitiña, gabáfutiña, jáma sun idámuni, jáma wügǘriña ja mabúremetiña. 'Ába lagúmuchagun siélu quei ában gárada dan le tabáruchawagún, ába ladíñuragunga sun wǘbü lúma uboúju lídáangiñe jabára.  ába jeíguadun warúguma ja siélubaña lun múarugun quei táburujan mángu tueígiñe tídibu dan le lánjingichunun garábali. G Lídan le naríjinbei, ába lajeíridunun Mudún tisísin séyu, ába ladágarun ában oúnwenbun járabaganáli. Ába láuridun wéyu quei lúdu, ába láfunadun játi camá jítaü, Z - Ába jabíjin anáanguni jarútu, ába laríñawagún joun lun jeméraagun luágu murúsun dan darí joústarun jabíriña lídan esériwiduni lun Crístu ja lúngiñabaña jáfarawagúniwa quei jagía. ~ u Jaríñaga láu umálali jéreti. —¿Darísan ídame, Wabúreme le gúnfuliti láu lerérun, darísan ídame bagúseragüdaña ja mísiñejabúbaña bun uboúagu, luágu woúnwen? ¿Ídamésan bafáyeigüdaña luágu jáfaruníwa jilágubei? f E Dan lajeíridúnbarun Mudún tiseíngün séyu, ába naríjinun jawáni ja áfarawagúbaña lueígiñe japúrichijani Lerérun Búngiu, lúma luágu jadímurejan buíti luágu Jesucrístu, lábugiñeñanu latárü. B }Ába naríjin ában gabáyu amaríyu, le waríñubei luágu, oúweni líribei, lárigi lárigi liábin jafúlasun jiláaña. Ába libíjin ubáfu luágu ligádürün murúsun lídaangiñe uboú lun láfarajan láu wuríbu, láu ilámaü, láu sándi, lúma jáu anímaalugu janárimetiña ja uboúagubaña.  7Dan lajeíridúnbarun Mudún tigádürün séyu, ába nagáambun laríñagun jagádürün cátaña gabágaritiña jagía. —¡Jigábu baríja! Ába nagáambun laríñagun ában umálali jamídaanguágiñe cátaña gabágaritiña jagía. —Ábanrügülá kílo türígu luágu lebégi ában wéyu wadágimanu, ǘrüwa kílo sebáda ligía méme ebégi, áni toúnigi jumeíme aíli lúma bínu buídu. wDan lajeíridúnbarun Mudún tǘrüwan séyu, ába nagáambun laríñagun jǘrüwan cátaña gabágaritiña jagía. —¡Jigábu baríja! Ába naríjin ában gabáyu wuríti, ñíñein ában baláansu lújaburugu le waríñubei luágu. %Ába láfuridun ában gabáyu funáti, ába líchugúniwa ubáfu lun le waríñubei luágu gabáyu ligía lun lagídaruni darángilaü uboúagugiñe, lúma lun láfaraguágüdüniña wügǘriña jámagua jilágubei, ába tíchugún ában oúnwenbun efeín lun. )Dan lajeíridunbarun Mudún tibíaman séyu, ába nagáambun laríñagun jabíaman cátaña gabágaritiña jagía. —¡Jigábu baríja! 3Ába naríjin ában gabáyu jarúti, le waríñubei luágu, ñíñoun ában árco lújaburugu to áuboun lageíndagua. Rúati ában rídi lánina ásiiraguni lun ladǘga lúnbei lan lagáñeiruniña láganiñu. Furíti ageíndagua, ába lásiiragun lídan sun cátei. ~ wÁbati naríjin dan le lajeíridúnbarun Mudún furúmiñetu tídaangiñe sédü séyu tugúya, ába nagáambun laríñagun ában jádaangiñe cátaña gabágaritiña jagía láu ában umálali camá lumálali wayújururu. —¡Jigábu baríja! A{Ába jaríñagun gádürü cátaña gabágaritiña jagía. —¡Ítaralá! Ába jájuduragun wein-gádürü weíyaaña mútu jagía ligíbugiñe le gabágaribei lun sun dan.P Agáamba numúti gíñe jaríñaguni sun cátei le ladǘgübei Búngiu siélu, le múarugubei, le lábugiñebei múa, lúma le baránajabei, lúma sun cátei lé buri lídaanbei.Rúalá eteíngiruni, inébesei, uweíriguni, lúma ubáfu
lun Búngiu le ñúnbei luágu lála,
lúma lun Mudún, lun sun dan. >u jaríñaga láu umálali jéreti.Yúuti ubáfu lúma irísini, subúdi lúma érei,
uweíriguni lúma inébesei, lúma eteíngiruni lun Jesucrístu, Mudún le áfarúbei. [/ Lídan le naríagun, ába nagáambuni jamálali sarágu ánjeligu geyégu láu lála lúma geyégu jáu cátaña gabágaritiña jagía, jáma weíyaaña mútu jagía. Ñíñanu míñun míñun ánjeligu, ~ Adǘga báña urúeigumé jáma fádirigumé
lun jesériwidun lun Wabúngiute,
lúma lun jagúmadijan uboúagu. }{ Niján urému iséri le jerémujabei.Garíchatibu lun banǘgünun líburu, lun bajeíridunun tiséyun,
ladǘga áfarúa ban, ába bagáñijaniña gürígia lídaangiñe sun rása, sun luwúyeri dimúrei, fulásu lúma néchaani. H| Dan le lárügüdünbarun líburu, ába jájuduragun gádürü cátaña gabágaritiña jagía jáma wein-gádürü weíyaaña mútu jagía ligíbugiñe. Cáda ában jádaangiñe weíyaaña mútu jagía, ñíñoun ában gidára lúma, lúma cópu le gólu buin láu cupáli, le liyáwabei jayúmuragun lánigu Búngiu. u{cÑǘbinti Mudún ligía, le Jesucrístubei, ába lanǘgünun líburu tugúya lújaburugugiñe Búngiu. 6zeLamídaanguati lála Búngiu jáma gádürü cátaña gabágaritiña jagía jáma weíyaaña mútu jagía, ába naríjin ában Mudún rára, camá jamuga áfarúaali. Sédüñein ligáanchun, sédü lágu, águu buri ligía, láni Búngiu sédü Espíritugu ja oúnajoúbaña lídoun sun uboú. 0yYÁbati laríñagun ában jádaangiñe weíyaaña mútu nun. —Jebé bayájun, ladǘga Jesucrístu, le “liñún” le jádaangiñebei ladǘgawagun Judá, le linébaanfan urúei Davíd, sirígua láali wuríbani lun gayára lan ladárarunun líburu lúma lun lajeíriduni sédü tiséyun. x%Ába nayájun sarágu ladǘga úa lan ni ában garíchati lun ladárarunun líburu tugúya, ni lun lalíijanun, ni íbini lun laríjinun. 2w]Úati ni ában garíchati lun ladárarunun líburu tugúya, ni íbini lun laríjin tuágun, ni siélu, ni múarugu, ni lábugiñe múa, úati ni ában garíchati. +vOÁba naríjin ában ánjeli gabáfuti, ába lálügüdajan láu umálali reínti. —¿Ca garíchabei lun ladárarunun líburu lúma lun lajeíridunun tiséyun? 1u ]Ábati naríjin ában líburu lújaburugu Búngiu le ñúnbei luágu lála, abǘrüjoúatu líburu tugúya turágeirugu lúma tigíbuagu, darúatu láu sédü séyu. utc Wabúreme, Wabúngiute, garíchatibu lun berésibiruni uweíriguni, inébesei, lúma ubáfu,
ladǘga Amǘrü adǘgübalin sun cátei,
láu bugúndan badǘgei, láu gíñe bugúndan níjein lubeí sun le níjeinbei.Ys+ ábaja jájuduragun wein-gádürü weíyaaña mútu jagía ligíbugiñe, ába jarúfuduni jínsiñejabu lun Búngiu le gabágaribei lun sun dan, ába jíchuguni jarídin ligíbugiñe, ába jagúarajan. r3 Ságüti jíchugun cátaña gabágaritiña ja inébesei lúma eteíngiruni lun Búngiu le ñúnbei luágu lála, le gabágaribei lun sun dan, |qqGádürügubei jagía, sísiñein arǘnaü luágu cáda ában jádaangiñe, buin jáña láu águu jawágu, dándu boúgudigiñe quei múnadagiñe jabíti, wéyuagu áriebu jáu agúaraja.Sándu, sándu, sándu,Wabúreme Búngiu, le Súnti Gabáfu,
le wínwanbei lúmagiñe lubáragiñe furúmiñeti dan, wínwan ligía guetó, wínwan ligíame sun dan. pLe furúmiñeti jádaangiñe, ítara líña quei ában liñún, le jabíaman, ítara líña quei ában bágasu wügǘri, le jǘrüwan, ítara líña ligíbu quei ligíbu ában wügǘri, le jagádürün, ítara líña quei ában ágila ájamajatu. oÑíñein gíñe ában cátei ligíbugiñe lála camúga ában barána le láuti bídiriu jarúgoungati. Lamídaangua, geyégua láu lála Búngiu, ñíñanu gádürü cátaña gabágaritiña buin láu águu, dándu jagíbugiñe quei janágangiñe. 6neLueígiñe lála Búngiu ligía áfurijati labírijanouga lúma wayújururu, ligíbugiñe lála, ñíñein sédü lámpu geméñu, jagía sédü láni Búngiu Espíritugu. Tm!Geyégu láu lála urúei ligía aríjayatina ában wein-gádürü lála urúei, ñíñanu weín-gádürü gürígia ja weírigutiña ñun luágu, táu jadáüragun jarútu lúma rídi gólu jábulugu. 2l]Ítara líña camá ában dǘbü miríti, le jáspe o cornalína, ñíñoun ában jerémuuru geyégu láu jalaǘ ligía, mirítu quei ában dǘbü le esmerálda. k)Lídan óra ligía, ába neréderun lábugiñe lubáfu Sífiri Sándu, ába naríjin ában lála urúei siélu láu Búngiu ñun luágu. j #Lárigiñe sun cátei le, ába naríjin ában béna júnren siélu, liábinti umálali le ítarabei quei lumálali fídu, lé buga adímurejabei nun, ába laríñagun nun. —Weínba ñájoun, narúfudaali cátei lé buri lúnbei lasúseredun lárigiñe buri le bun. }isLe garígeiruguti lun lagáambun, agáambaleí le laríñagubei Sífiri Sándu joun tílana buri ligílisi.”9hkJa ásiiragúbalin wuríbani, níchuguba ubáraü joun númagua luágu nála le lála urúei, ítara quei násiiraguni wuríbani, ába nañúurun lúma Núguchi luágu lála. !g;Anája bénabu, nagúajaña, le agáambuti numálali, ába lánjunrenchuni béna nubá, nebéluruba lúmoun, ábame neígin lúma, jou ligíame núma. fÉbecha numútiña ja jínsiñebaña nun láu idérei, arúfudaja áu joun. Lúnti lubeíti sériu jumá, sáansi jumeíme jigáburi. e5Ligía níchugunbei dimúrei jun lun jagáñijan gólu le afínujoúaali láu wátu geméti númagiñe, lun rísi jumá le tímatimaati, lun gíñe jagáñijan anáanguni jarútu núma lun jadáuragun láu jasúrusujan, lúma árani lun jíchuguni lídoun jágu lun jaríjin. Bd}Aríñagatün luágu rísi jumá, luágu buídu lan dan jun, luágu memégeirun jumá ni cáta, áni maríjin jumúti luágu fugiábu jumá, gudémetün, maríjintün, surúsu jíña. [c/Quei bachárügü jubeí, madílitün, másü, newérejabadün niyúmulugugiñe. &bESubúdi numúti sun le jadǘgübei, subúdi numúti luágu madíli jumá lídan jesériwidun nun, másü jugúya. ¡Dilígubeijadün jamúga o sǘjuma! a1‘Babǘrüja lun joúniri tílana ligílisi to Laodicéaboun, baríñagame lun lun laríñagun joun. “Ítara líña naríñagun, áu le inárünibei, le gaféenbei buídu, le aríñagubalin inárüni, le ídaangiñebei liábin sun cátei le ladǘgübei Búngiu. )`K Le garígeiruguti lun lagáambun, agáambaleí le laríñagubei Sífiri Sándu joún buri tílana ligílisi.” Ugánu joun tílana ligílisi to Laodicéaboun _y Ja ásiiragúbalin wuríbani, níchugubaña quei wagábu tídan Lúban Nubúngiute, máfuridundügüyaañame ñígiñe, ábame nabǘrüdüni líri Nubúngiute jawágu lun lasúbudirúniwa luágu lánigu jamá, lúma líri ubúrugu le láni Nubúngiute, le iséri Jerusalén le ñǘbinbei siélugiñe lúmagiñe Nubúngiute, nabǘrüdübei gíñe iséri níri jawágu. !^; Madísebei niábin, mígira jumeí ni ában lun lagídaruni jafíñen nuágu, meféridirun jumámuga ni cátei lídaangiñe le lúnbei níchuguni jun. C] Areída jumáali nugúmadin lun gagúraasun jumá, ligía nareídubadǘn lubeí lueí lidáani oúchawagúni le lúnbei liábin luágu sun uboú lun jouchúniwa sun ja uboúagubaña. ,\Q Aríja jumá, nadǘgüba lun jayábin lánigu Máfia ja yéebaña, ja aríñagubaña luágu juríu jamá áni mabágariduntiña queísi lánigu Búngiu, ábame nájuduraguagüdüniña jigíbugiñe lun jasúbudiruni luágu jugúya lan numútuniñabaña jínsiñetiña nun, ninárün jáu. r[]Subúdi numúti sun le jadǘgübei. Rújadina ában béna júnren jigíbugiñe le lásiñerun ni ában adáura, ladǘga láu sun loúgua lan jére, adǘgaadün gásu láu nugúmadin, áni meyéeraguntün luágu nánigu jumá. TZ!‘Babǘrüja lun joúniri tílana ligílisi to Filadélfiaboun baríñagame lun lun laríñagun joun. “Ítara líña naríñagun, áu le sándubei, le gíñe inárünibei, le gámabalin ligélen urúei Davíd, le úabei ni ában gayáraati ladáuruni le nánjunrenchubei, siñá lánjunrenchuni ni ában le nadáurubei. *YMLe garígeiruguti lun lagáambun, agáambaleí le laríñagubei Sífiri Sándu joun tílana buri ligílisi.” Ugánu joun tílana ligílisi to Filadélfiaboun &XEJa ásiiragúbalin wuríbani, jadáüraguba anáanguni jarútu, áni magídarun nubeí jíri tídaangiñe líburu to gáubalin jíri ja lúnbaña jabíjini ibágari magúmuchaditi, arúfudarügü nubáña quei nánigu ligíbugiñe Núguchi Búngiu lúma jagíbugiñe láni ánjeligu. :WmLáu sun líra, añájein fiú gürígia jagánagua ñi Sárdis ja múaradungiñábaña lúma wuríbani, jagía jeíbuguba núma táu anáanguni jarútu ladǘga yúuti joun. BRNíchuguboun gíñe warúguma to lánina bináafin joun. VQ%ítara quei líchugun Núguchi Búngiu ubáfu nun. Ábame jedéraagüdüni jagúmadiruni fulásu buri quei láu ában murúsun gürábu, ábame jamúrugudaguni wuríbani queísi soúdieru le láuti múa. P5Ja ásiiragúbalin wuríbani, adǘga méme jameíme le nabúseerúbei ladügǘn darí lun joúnwen, níchuguba ubáfu joun luágu buri fulásu, 9OmRagǘjumei lubuídun jigáburi darí niábin. ^N5Ja jíbiri ja Tiatírabaña, ja mafálarubalin arúfudajani ligía, machǘlügiña gíñe asúbudirei le únbei jagúara lujúlilin láni Máfia cátei le arámudaguabei, míchubadina ámu anǘgüni jawágu. bM=ábame náfaraguniña tirájüñü jilágubei, ítara lúba jasúbudiruni sun nánigu luágu subúdi náni lében arítaguni lúma tében anígi, ábame nafáyeiruni cára ában jídaangiñe según le ladǘgübei. 0LYNinárün jáu luágu náburugüdaaru lan láu sándi lun jasúfurirun ja adáagubaña salúfuri túma ánjein mígirun jamá jadáaguni cátei lé buri tadáagubei, [K/Rújadina dan tun lun tasáansiruni tigáburi, májagiru tígiruni tisálufurin. 3J_Láu sun líra, níjein ában cátei jadǘga magúndaantina láu. Jígirunun Jezabél to aríñaguboun luágu proféta tan áni máma líña, lun teyéeduniña gürígia láu tarúfudajan joun nánigu lun jaganoún lídan salúfuri lúma lun jeígin eígini le adágarawagüdǘti joun sándu. TI!Subúdi numúti sun le jadǘgübei, subúdi numúti jísiñejabu, jafíñen, jesériwidun láu jugúraasun, subúdi numúti gíñe luágu jadǘgüña lan cátei buíti guetó lueí meja furúmiñe. H%‘Babǘrüja lun joúniri tilana ligílisi to Tiatíraboun, baríñagame lun lun laríñagun joun gürígia jagía. “Ítara líña naríñagun, áu le Liraǘ Búngiu, le ítarabei águu quei wátu geméti, liábin lugúdi quei brónse le írichawagúaali. ;GoLe garígeirugubei lun lagáambun, agáambaleí le laríñagubei Sífiri Sándu joún buri tílana ligílisi. Le ásiiraguti luágu wuríbani, neígagüdüba lídaangiñe maná le arámudúañubei lun lun líchugun érei tun luwáni, ábame níchugun ában dǘbü jarúti lun láu ában íri iséri búrǘwañu luágu le ibídiñeti ni ca un lueídügüya lun le erésibirubalin.” Ugánu joun tílana ligílisi to Tiatíraboun aF;Ligía, sáansi jumeí lubeí jigáburi, ánjein madǘgün jumá ítara, nídiba juágu madíse, ábame nageíndagun jáma gürígia ja adǘgübalin cátei buri le, táu efeín to áfuriduboun niyúmulugugiñe. E!Ítara méme gíñe, añájein ja májabaña jígiruni cátei lé buri jarúfudajabei nicoláitagu júma ñi, cátei le iyéreegubei nun. sD_Láu sun líra, níjein buri cátei jadǘga, magúndaantina láu. luágu añájein lan fiú gürígia júma yára Pérgamo ja májabaña jígiruni cátei lé meja larúfudajabei Baláam, le íchugubei dimúrei lun Balác lun lafígoungüdüniña Israelítagu láu jeígin eígini le adágarawagüdǘti joun sándu, lúma láu jabágaridun lídan salúfuri. mCS Subúdi numúti sun le jadǘgübei, subúdi numúti gíñe luágu Máfia lántima gabáfubei jádan gürígia ja ñí lubei jagánawa, áni láu sun líra, númamemeñadün. Mígirun jumágili jafíñen nuágu, ni íbini lídan dan le láfarúnbei Antipás le geféenbei buíti nuágu ñi lídan fulásu le ñí jubei, le ñí lubei lagúmadija Máfia. fBE ‘Babǘrüja lun joúniri tílana ligílisi to Pérgamoboun, baríñagame lun lun laríñagun joun gürígia jagía. “Ítara líña naríñagun, áu le gámabarun efeín to gágiriboun, to biánguaboun amána. zAm Le garígeirugubei lun lagáambun, agáambaleí le laríñagubei Sífiri Sándu joún buri tílana ligílisi. Ja ásiiragúbalin wuríbani, másügürünbaña lídaangiñe libíaman oúweni.” Ugánu joun tílana ligílisi to Pérgamoboun E@ Manúfude jumá lueí le lúnbei jasúfuriruni, ládaraguba Máfia fiú jídaangiñe furísunrugun lun loúchawagúniwa jafíñen sun jugúya, áni jasúfuriruba sarágu luágu díisi wéyu. Derégüdagu jumá lídan jafíñen nuágu darí joúnwen, ábame níchuguni ibágari magúmuchaditi jun, jafáyeiruájame. 5?c Subúdi numúti sun le jadǘgübei, subúdi numúti jasúfurirun lúma jugúdeme, láu sun lídan lan linárün cátei, rísi jumá. Subúdi numúti gíñe luágu adímureja jamá ja aríñagubaña luágu juríu jamá wuríbati juágu, máma ámu cátei jagía lueídügüya lánigu jamá Máfia. s>_‘Babǘrüja lun joúniri tílana ligílisi to Esmírnaboun, baríñagame lun lun laríñaguni joun gürígia jagía. “Ítara líña naríñagun, áu le furúmiñeti lúma agúmujoúni, lé meja oúwebei áni wínwanyaali. +=OLe garígeirugubei lun lagáambun, agáambaleí le laríñagubei Sífiri Sándu joun tílana buri ligílisi. Ja ásiiragúbalin wuríbani, neígagüdübaña lídaangiñe lin tídibu wéwe to lánina ibágari, to lufúlasunruguboun Búngiu.” Ugánu joun tílana ligílisi to Esmírnaboun 3<_Láu sun líra, luáguñein jáni fuleísei, liyéreegun cátei lé buri jarúfudajabei nicoláitagu jun lúma buri cátei le jadǘgübei, le gíñe iyéreegubei nun. ;Ligía lubeíti, jarítagua jumá ída jíña lán meja, sáansi jumeí jigáburi, adǘga jumeí cátei lé meja jadǘgübei furúmiñe. Ánjein madǘgün jumá ítara, nídinba juágu furése, ábame nagídaruni lébu jisáandelun lídaangiñe lufúlasun, ábame mámaadün lan tílana nilígilisin, ánjein gubeírügü jasáansira jigáburi, ligíaba madǘgün náni ítara. :{Láu sun líra, níjein ában cátei jadǘga magúndaantina láu. maweírinjali nínsiñe jun queí meja furúmiñe. m9SGagúraasunjadün, áni súfuri jugúya sarágu lídan juwádigimari nuágu, mabúcharunga juágu. L8Subúdi numúti sun le jadǘgübei, subúdi numúti lidére juwádigimari lúma jagúraasun, áni subúdi numúti luágu siñá lan jáfaguniña ja wuríbabaña. Subúdi numúti luágu joúchagua jumáaña lan ja aríñagubaña luágu apóstolugu jamá áni máma apóstolugu jagía, áni darí jumaali luágu ye jamá. 7 9‘Babǘrüja lun joúniri tílana ligílisi to Éfesoboun, baríñagame lun lun laríñagun joun gürígia jagía. “Ítara líña naríñagun, áu le jáubei sédü warúguma lídan nújabu le noúnwenren, le gíñe eíbugubei labádinagua sédü lébu sanúdelu le gólu. "~6}w|{zzyxwvv uRtssr>pponmkjii|hgfee;ddba`` _$^^^ ]J\K[oZYYXWVVUU$SSqR\QPP8O@NLMnKKJjIyHGFEED7BA@@e?>=l<;:9877%6+524c322p100F/..0-~,+*))F(L'd&@&% $>#"D!_ : &!&V2 's HK=csDaríwaali játa profétagu, jáma ja lánigu Búngiu, lúma játa sun ja áfarawagúañabaña uboúagu, daríwaali játa sun jagía lídan ubúrugu lé meja Babilónia.ybkMadúnraagúnjalime larúgounga lámpu bídan, magaambúndügüyáwalime areínjani le lánina maríei bídan, láu sun gabáfugüda bániña meja báni alúgurajatiña lídan sun uboú, eyéedagua báña sun néchaani láu babíñarajan. =asMagaambúndügüyáwalime tamúri gidára, fídu, bémerirugu, úaañame gíñe ñadágimeintiña bídan ni ca uwúyeri, magaambúnjalime gíñe lamúri dǘbü le mulí bídan. v`eÁbati liñúrun ában ánjeli gabáfuti ában dǘbü le ítarabei quei ában mulí, ába láguruni baránajoun, ába laríñagun. —Ítara lúba laráriragüdǘniwa Babilónia, ubúrugu le weíribei, marijíndügüyáwalime. [_/Gúnda jumá láu le asúseredubei lun Babilónia, amǘrü siélu, júma jugúya apóstolugu, jáma profétagu, jáma sun ja lánigu Búngiu, ladǘga adǘgaali Búngiu gúsei jun láu lasíadiruni. u^cÁba jíchaagun múa jábulugu, ayájuaja, aságürija, agúaragua. —¡Fugiábu Babilónia lé buga weíribei! Rísijañá yebe sun ja gagúnebaña wapóru baránaja láu lirísin, áni lídaanrügü murúsun óra gürínwagua. ]!Dánti le jaríjini lugúmulalin lágudun ubúrugu, ába jagúaragun. —¿Cásan meja ámu ubúrugu ñíbei quei oúnwenbun ubúrugu le? 0\Y¡Lídan murúsun óra gumúja sarágu irísini! Sún buri tarǘne ugúnein, pasajérugu, mádulungu, jáma sun ja ñadágimeinbaña baránaja, díseti jeréderun. t[aÁbame jaríñagun. —¡Fugiábu ubúrugu weíriti! ítara liñá meja quei ában wǘri táu tadáüragun to líno fínutu túma anáanguni to colóru gúchu lúma funáti, láu tuwénden gólu, dǘbü buíduburiti lúma pérla. +ZOJáñaja alúgurajabálin buri cátei le áni rísijaña lídan ubúrugu le, jeréderuba díse le janúfude lueí labeichún, ayájuajeina, aságürijeina. XY)Jaríñaguba lun ubúrugu ligía. —¡Úaaru frúta buri to seméboun búma to jínsiñeñajáboun bun sarágu, féridi báali gíñe sun irísini lúma wéndei le búmañajabei, féridiwaali lun sun dan! X canéla, cátei lé buri jémeti, cupáli, mírra, ibíñei, bínu, aíli, fulúwaaru fínutu, lúma türígu, barǘtiña gíñe anímaalugu ja lúntiña janáajan ílagu, mudún, bágasu, gabáyu, cárü, ásta músu, o gürígia lun jalúgurajoún. &WE ebégidinaü lé buri gólu, pláta, dǘbü buíduburitu, pérlas, gamísa to líno to fínutu, séda, colóru buri gúchu lúma funáti, lúma gíñe sun luwúyeri fuláansu le jémeti, ílagu láuti jári léfan, fuláansu buíduburiti, brónse, gürábu, lúma dǘbü miríti, ?Vw Ja alúgurajatiña buri ja uboúagubaña, ayájuatiña gíñe, gudémegua ligía ubúrugu ligía joun ladǘga úaaña lan cába lan agáñijei ebégidinaü le janáajabei— [U/ Ábame jeréderun díse, le janúfudei lueí tabeichún, ábame jaríñagun. —¡Fugiábu Babilónia, ubúrugu le weíribei, Babilónia ubúrugu le gabáfubei, lídaanrügü murúsun óra liábin babeíchun! -TS Lurúeitegu uboú ja aganoúbaña túma lídan salúfuri lúma irísini, jayájuba, gudémegua tugúyame joun dánme jaríjini gumúlali le lánina tagudún. @SyLigía liábinba lubeí tabeichún lídan ában meme wéyu—oúweni, íruni, ilámaü—ábame tagudún láu wátu geméti, ladǘga gabáfuti Wabúreme Búngiu le asíadirubarun. RSúfurigüda jumoún quei méme tedéregeragun túngua lun anáanguni únguaü lúma lun agǘnrinchaguni, ladǘga aríñaga tan tídan tanígi. “Ñun nína ya quei ában urúei, máma nugúya ában jiñáru mámaritu, masúfurirubadina gíñe.” VQ%Adǘga jumá tun Babilónia quei tadǘga joun ámu, fáyei jumoún dóbüli lueí le tadǘgübei. Rújuma ában uníñein le jéretimaati bián weíyaasu tun sügǘ láu le tíchugubei joun ámu. xPiGíbeguaali tifígoun darí lun lachǘlürün siélu, áni jarítaguaali Búngiu luágu luríban toúserun. LOÁbayati nagáambun laríñagun ábanya umálali ñǘbinti siélugiñe. —Furíjuma Babilóniagiñe, jugúya le nánigu, mafánran jumámuga lídan tifígoun lúma lídan tabeichúniwa. wNgLadǘga sun lan néchaanigu bacháruaaña láu bínu le lánina tisálufurin, áni agánawaaña lurúeitegu uboú túma lídan tisálufurin, alúgurajatiña buri ja uboúagubaña, rísijaña lídaangiñe luwénden toúseragun túngua. cM?Lagúaraguati láu umálali jéreti. —Gumúgua, gumúgua Babilónia to weíriboun, guetó jábiñejaru máfianu, jarámudaguagüle sun jawúyeri espíritugu wuríbatiña, jádibu dunúru wíyetiña queísi wadúbi. L 'Lárigiñe sun cátei le, ába naríjin ábanya ánjeli larárirun siélugiñe láu sarágu ubáfu, ába larúgoungadun uboú láu límirin. KyWǘri to baríjuboun, tugúya weíriti ubúrugu le agúmadirubaliña lurúeitegu uboú, le gíribei Babilónia.QJRúlaali Búngiu tídoun janígi lun jadǘgüni le labúseerubei láu júaradun lun jedéregeruni jabáfu queísi urúeigu lun jíderaguni mónsturu daríme lagúnfulirun le laríñagubei Búngiu. [I/Áni díisi gánchu le baríjubei luágu mónsturu, le méme díisibei urúeigu, teyéreeguduba jóru joun, ábame jígirunun fíwañu, surúsu, jeígubei tǘgürügü, ábame jágudunun láu wátu geméti. +HOÁba gíñe laríñagun ánjeli ligía nun. —Barána le baríjubei, le igíbuagubei tañúura jóru, fulásu buri, luwúyerigu dimúrei, lúma néchaani. G%Jageíndaguba lúma Jesucrístu, láfaragubaña jilágubei, ladǘga Jabúreme sun abúremein ligía, Jarúeite gíñe sun urúeigu, áni jagáñeiruba gíñe sun lánigu ja lanúadajabaña Búngiu áni derégüdagu méme jáña lídan jafíñen luágu, úara lúma. fFE Ában lábu jarítagun urúeigu jagía, jíchugubei jabáfu lúma jarúeijan lun mónsturu. (EI ‘Díisi gánchu le baríjubei, díisi urúeigu ja magúmeserungiñabaña arúeija, jabíjuba jabáfu urúeigu luágu ában óra úara lúma mónsturu. ID  Le mónsturu lé meja gabágaribei áni úaali guetó, ligía jawídünbei urúeigu, láu sun ligía lan ában jádaangiñe sédü, lárigiñeme, ábame lídin lídoun lagúmujoún loúnwen. C sédü méme ichǘgü ligía, míni lan gíñe sédü urúeigu. Seíngü jádaangiñe urúeigu jagía, gumújali jarúeijan, ában jádaangiñe, larúeijaña guetó, le ában, miábingili. Dánme liábin jagúmujoún, larúeijaba murúsurügü dan. (BI ‘Níjein cátei ya joun ja gayáraabei gunfaráanda jamáni. Sédü ichǘgü ligía, míni lan sédü wǘbü le uágubei ñun tan wǘri tugúya, A%Mónsturu le baríjubei, gabágariti meja, áni guetó úaali, láu sun líra, lamúdeiruba lídaangiñe júyu le mébejabei lubáragiñe lídin lídoun lagúmujoún loúnwen. Ja aganoúbaña uboúagu, ja úabei jíri bürǘwañu tídan líburu to lánina ibágari lúmagiñe ladügǘn uboú, laweíriduba janígi dánme jaríjini mónsturu lé meja gabágaribei áni úaali, ábaya liábin. U@#Ábati laríñagun ánjeli ligía nun. —¿Cá uágu laweírida banígi? Nasúbudiragüdaali míni tan wǘri to bun, láu sun mónsturu le anǘgübarun, le sédübei ichǘgü, díisi ligáanchun. b?=Ába nasúbudiruni luágu bacháruañoun lan wǘri tugúya láu játa ja lánigu Búngiu jáma ja áfarawagúbaña lueígiñe jadímurejan luágu Jesucrístu. Dan naríjinbalin cátei le, ába laweíridun nanígi. H> Bürǘwañu líña ában íri teréberugu láu ában aníchigu arámudaguati. Íri le teréberugubei. “Babilónia to weíriboun, jáguchu jóru lúma sun luwúyeri iwíyeni uboúagu.” a=;Wǘri tugúya, gúchu lúma funáti ticólorunbei tanáangun, liábin tuwénden, gólu, dǘbü buíduburiti, lúma pérla. Ñíñein ában cópu gólu tújaburugu buin láu tisálufurin lúma liwíye tadáagun. c<?Ába lanǘgünina ánjeli ligía lídoun ában fulásu mageírawati le ayáwadagubei nun láu lubáfu Sífiri Sándu, ába naríjin ában wǘri waríñu luágu ában mónsturu funáti, bürǘwañu líña sun luwúyeri dimúrei le anábaguti Búngiu tuágu, sédüñein lichǘgü mónsturu le uágubei tañúura, díisi ligáanchun. ;Agánawaaña urúeigu ja uboúagubaña lídan salúfuri túma, bachárua jagía ja uboúagubaña láu bínu le lánina tisálufurin. G: Ábati liábin ában jádaangiñe sédü ánjeligu ja láubaña sédü cópu, ába laríñagun nun. —Jigábu, narúfudaali tabeichún oúnwenbun jóru to ñúnboun ligíbuagu barána bun. s9_Ába gíñe láburujan oúnwenbun buri lúbara júya deréguati siélugiñe jawágun gürígia, jǘrüburiti chülǘ lúmoun san líburu, ába janábaguni gürígia Búngiu luágu, ladǘga ában lan abeichúni janárimeti.=8uSun uboúju lúma sun wǘbü, ába lagúmuchagun. 79Ába lafánreinragun ubúrugu weíriti le Babilónia lídan ǘrüwa murúsun, ába buri lagúluludun ubúrugu le uboúagubei, ába larítagun Búngiu luágu ubúrugu weíriti le Babilónia lun lájuluchagüdüni bínu le lánina abeichúni le loúnajabei lun lídan ligáñi. d6AÁba ñi lan labírijaníga, ireíni, lúma wayújururu, ába lánjingichun múa láu ában járabaganáli, jéreti sügǘ láu sun járabaganáli le dagáalibei lúmagiñe ñi jamá gürígia ligíbuagu uboú. v5eÁbati láturuni jasédün ánjeli licópun garábalirugun, ába láfuridun ában umálali lídaangiñe fulásu le sándutimaabei le siélubei. Lumálali Búngiu ligía, le ñúnbei luágu lála ñi, laríñaga. —Adügǘwaali. m4SÁbati joúndaraguniña urúeigu lídan fulásu le gíribei Armagedón lídan dimúrei le hebréo. 3/(“Toúnigi jumátia ladǘga sódinibei niábin quei liábin jíweruti áriebu. Gúndaabei le agágudúañubei, nuján lanáangun luágu, lun meíbugun lan surúsu lueí jaríjini gürígia le mabúseerun lubeí lun jaríjini luágu,” líña laríñagun Jesucrístu.) M2Espíritugu jagía máfianu ja adáagubaña miláguru, ába buri jáfuridun oúndaragúaña sun urúeigu ja uboúagubaña lubá wuríbu le lánina oúnwenbun luwéyuri Búngiu le Súnti Gabáfu. h1I Ábati naríjin jáfuridun ǘrüwa espíritugu wuríbatiña liyúmulugugiñe dragón, liyúmulugugiñe mónsturu, lúma liyúmulugugiñe proféta le yéebei, ítara jáña espíritugu wuríbatiña jagía quei júa. h0I Ába láturuni jasísin ánjeli licópun luágun oúnwenbun dúna le Eufrátes, ába lamábeidun lun ñi lan ǘma lun jásügürün urúeigu ja ñǘbinbaña lueígiñe oúbaü le ñígiñe lubeí laboúcha wéyu. ./U Ni ítara, masáansiragunti jagáburi lun jígiruni wuríbati léñaja jadǘgübei, anábaguarügü jameí Búngiu le siélubei luágu jagárigu lúma jagúmein. >.u Ába láturuni jaseíngün ánjeli licópun luágun lála mónsturu, ába leréderun larúeijan lábugiñe lubúriga. Ába buri jágüragunun gürígia jañéñe láu igári. ;-o ába jachúrarun súngubei. Láu sun lira, masáansiragunti jagáburi, madímurejan jagía buíti luágu Búngiu, anábaguarügü jameí Búngiu le gabáfubei jawágu ígei ja. ,Ába láturuni jagádürün ánjeli licópun luágun wéyu, ába libíjin wéyu ubáfu lun lachúraruniña gürígia láu lísü, &+EAgáambatina gíñe laríñawagun lueígiñe latárü. —Ánja Wabúreme Búngiu le Súnti Gabáfu, agúseragüdaadibu láu ísuruni lúma úaraguni. *7ladǘga jagía, aseíñeigüda jamúti játa profétagu jáma ja derégeguabaña joúngua bun, guetóti gurágüdaadibu jítaü joun, yúuti joun. Y)+Ába nagáambun laríñagun láni dúna ánjeli. —Úaraguatibu láu bagúseragüdün ítara, Búngiu sándu, amǘrü le wínwanbei lúmagiñe lubáragiñe furúmiñeti dan áni wínwan amǘrü guetó, (}Ába láturuni jǘrüwan ánjeli licópun luágun buri dúna lúma líseesen dúna, ába lasáliragun jítaüme. /'WÁba láturuni jabíaman ánjeli licópun baránajoun, ába lasáliragun barána queísi játa jiláaña, ába joúwegun sun cátaña ja gabágaribaña lídan. 6&eÁba lídin furúmiñeti ánjeli, ába láturuni licópun uboúagun, ába lasálirun gumeín gáriti jawágu sun ja gawágubalin líri mónsturu, judúgua jagía lun. K% Ábati nagáambun laríñagun ában umálali jéreti joun sédü ánjeligu jagía lídaangiñe fulásu le sándutimaabei. —Jeíba áturei cópu buri láu lanárime ligáñi Búngiu uboúagun. u$cÁba labuínchun fulásu le sándutimaabei láu gumúlali le ñǘbinbei lídaangiñe luweírigun Búngiu lúma lubáfu. siñátiti lebélurun ni ában ñíjin darí jagúmuchun sédü ígei ja jámabaña sédü ánjeligu jagía.v#eÁba liábin ában jádaangiñe cátaña gabágaritiña jagía, ába líchugun ában cópu gólu lun cáda ában jádaangiñe sédü ánjeligu jagía, buin líña cáda cópu láu luweírin ligáñi Búngiu le gabágaribei lun sun dan. 5"cÁba jáfuridun sédü ánjeligu ja jáubaña sédü ígei jagía, ñígiñe. Táuñanu janáangun líno to jarúmatu, mirí, liábin jabélitin, gólu luágu janíguagu. .!ULárigiñeti sun cátei le, ába naríjini fulásu le sándutimaabei tídan lúban Búngiu siélu, fulásu le ñí lubei lerédera Búngiu, júnren lubéneri.   ¿Cábasan manúfude bueí, Wabúngiute?¿Cábasan madímurejan buíti buágu?Amǘrü rügǘñadibu mafígounjan,
jayábinba lílana sun fulásu, ábame jájuduragun bun,
ladǘga arijúaali luágu buídu lan sun le badǘgübei. 6eÁba jerémujani lerémun Moisés lé meja esériwidubei lun Búngiu, lúma lerémun Mudún, le ítarabei.Weíriti áni buíti sun le adǘga báalibei,Wabúreme Búngiu, Súnti Gabáfu,
surúñu líña sun le badǘgübei, úaragua,
amǘrü le Lurúeitebei sun néchaani. 3Aríjatina gíñe camá jamuga ában barána le bídiriu láu wátu geméti lídan, ñíñanu ja agáñeirubaliña luágu mónsturu, túma liyáwa, lúma luágu linúmerun líri, rára jáña lubádu barána le bídiriu ligía táu gidára to líchuguboun Búngiu joun. ) MÁba naríjin ábanya oúnwenbun seíni siélu, weírigüdati anígi. sédü ánjeligu jáu jagúmujoún sédü ígei, ja áubaña lagúmucha ligáñi Búngiu. DÁba taríbichawagún beíbei boúgudi libíti ubúrugu, ába láfuridun jítaü lídaangiñe tágei chülǘ lúmoun líñun jafúrenun gabáyu, ǘrüwa-san kilómetro geyégua.)Ába lásügüragǘdünun ánjeli ligía lalúbagüle múarugugíñe, ába lalúbajanun beíbei to múaruguboun, ába líchugunun lídoun ában ágei weíriti lun taríbichawagúniwa. (Míni lan líra, lanárime abeichúni le lúnbei liábin lúmagiñe Búngiu.) U#Ábaya láfuridun ábanya ánjeli lídaangiñe latárü, ánjeli ligía, gabáfuti luágu wátu geméti le luágubei latárü ligía. Ába lagúarun lun le táubei lalúbagüle láu umálali jéreti, ába laríñagun lun. —Dáboun balúbagüle to jamánaboun, alúbajaboún tirésini beíbei to múaruguboun, ladǘga funáaru. yÁbayati láfuridun ábaya ánjeli tídaangiñe lúban Búngiu to siéluboun táu gíñe lalúbagüle jamánatu. ucÁba lásügüragüdünun le ñúnbei luágu juánriñu lalúbagüle múarugugíñe, ába lalúbajan. wÁba láfuridun ában ánjeli tídaangiñe lúban Búngiu to siéluboun, ába lagúaragun láu umálali jéreti lun le ñúnbei ligíbuagu juánriñu. —Dáboun balúbagüle, ladǘga chülǘja dan lun alúbajani, ladǘga funáali nádü. veÁbati naríjin ában juánriñu jarúti, ligíbuagu juánriñu ligía, ñun líña ában lenége Jesucrístu, le Wügǘri Garaǘwarügüti. Ñíñein ában rídi gólu lábulugu túma ában alúbagülei jamánatu lújaburugu. Y+ Ábati nagáambun laríñagun ában umálali ñǘbinti siélugiñe nun. —Abǘrüjabeí le. “¡Gúnda jamá ja oúwetiña láu jafíñen luágu Jabúreme Jesucrístu!” Lúmagiñe óra ligía, jeméraaguba lídaangiñe jawádigimari, ábame lídin le jadǘgübei úara jáma, líña Sífiri Sándu. Lalúbajoúniwa múa Z- Ligía lébubei lúnti lan gagúraasun jamá lánigu Búngiu ja ñǘdünbaña láu le lubeíbei áni falájamei Jesúsu surúñu, lun ítara meme jamá derégüdagu lídan jafíñen darí lúmoun joúnwen. Y+ Laweínruba lugúmulalin wátu le asúfuriragüdübaliña lun sun dan, úabei eméraaguni ni wéyuagu ni áriebu joun ja ájuduragubaña lun mónsturu lúma tun liyáwa, o ja bürǘwañubei líri jawágu. \1 látubei bínu le lánina lanárime ligáñi Búngiu le lúnbei láburujan le gumúti luágun, ábame lasúfurirun láu wátu lúma súfuru ligíbugiñe Jesucrístu lúma jagíbugiñe ánjeligu ja sándubaña. kO Ába liábin ábanya jǘrüwan ánjeli, ába laríñagun láu umálali jéreti. —Le ájuduraguti lun mónsturu lúma tun liyáwa, ígira ligíame lun labǘrüdǘniwa líri mónsturu luágu lújabu o leréberugu, PÁba liábin ábanya ánjeli lárigi, ába laríñagun. —Jeígua, jeígua Babilónia to weíriguboun, ladǘga tabácharuadágüdüni sun néchaani láu bínu le lánina liwíye tayúmajan. `9Laríñaga láu umálali jéreti. —Inébelá Búngiu jun, ru jugúyame uweírigu lun, chülǘja dan lun lagúseragüdün. Judúgua jumá lun le adǘgübalin siélu lúma uboú, barána lúma líseesen dúna. mSÁbati naríjin ábaya ánjeli ájamaja lamídaangua siélu, ñíñein ugánu le magúmuchaditi lúma lun lapúrichijani joun ja aganoúbaña uboúagu—joun sun néchaanigu, rása, luwúyerigu dimúrei lúma sun fulásu.  +Madárirúnwati ni murúsun iyéeni luágu jayumáru ladǘga jarúmatiña ligíbugiñe Búngiu. Ugánu buri le jíchubei ǘrüwa ánjeligu h Ijagía ja mádaragúnbaña joúngua jámoun würíña, reídeitiña jarúmañu, falájamei Mudún le ñíjin lumúti lídin, sálbawatiña jádaangiñe gürígia quei furúmiñeti edéweejani lun Búngiu lúma lun Mudún. w gÁba jerémujan gürígia jagía ában urému iséri ligíbugiñe lála Búngiu lúma jagíbugiñe gádürü cátaña gabágaritiña jagía, lúma jagíbugiñe gürígia ja weírigutiña. Úati ni ában gayára lumúti laníchigu lerérun urému ligía gunfaráanda jaweídügüya san bián-wein-gádürü mílu ja asálbarúabaña jádaangiñe ja uboúagubaña— Z -Lárigiñe, ába nagáambun ában amúri ñǘbinti siélugiñe camá lamúri barána, camá gíñe ladǘrügüdün ában wayújururu le jéreti, ítara líña gíñe camá jamuga tamúri sarágu gidára. p  [Lárigiñe líra, ába naríjini Jesucrístu, le Mudún, rára lábulugu wǘbü le Sión, le siélubei. Ñíñanu san bián-wein-gádürü mílu gürígia lúma, ja bürǘwañubei líri Mudún lúma líri Lúguchi jeréberugu. ta Buséntitia cátei le lichú áu, le gunfaráandati, atúriajaleí linúmerun mónsturu, le ábanbei quei líri wügǘri, áni niján númeru le asálirubei lídaangiñe lilétürana íri ligía. sísi-san ǘrüwa-wein-sísi.y Úati ni ában gayáraati lagáñijan ni cáta ni lalúgurajan ánjein úa líri mónsturu o linúmerun líri luágu. c? Adǘgati gíñe lun sun lan gürígia—weínamujaña, ñǘbürigiña, rísitiña, gudémetiña, idámuni, máma idámuni—lun labǘrüdǘn líri mónsturu luágu jájabu le joúnwenren o luágu lan jerébe. 5c Ába libíjin jabíaman mónsturu ubáfu lun líchugun ibágari tun liyáwa furúmiñeti mónsturu lun tadímurejan lúma lun táfaraguniña sun ja májuduraguntiña tun.  Lídaangiñeti miláguru buri le únbei líchugúa ubáfu lun ladǘgüni lueígiñe loúbadina furúmiñeti mónsturu, ába leyéeduniña ja aganoúbaña uboúagu, ába ladǘgagüdün ában liyáwa mónsturu le gawágubalin chaǘnti ába lareídagun, joun.  Adǘgati gíñe oúnwenbun buri miláguru, áburujagüdati wátu geméti siélugiñe lun múarugun jagíbugiñe gürígia. $A Ñíñein sun ubáfu le láni furúmiñeti mónsturu lúma lun ladǘgüni cátei lueígiñe loúbadina furúmiñeti mónsturu. Ába ladǘgün lun jájuduragun sun gürígia ja uboúagubaña lun furúmiñeti mónsturu, le lareídaguagüdübei lueígiñe chaǘnti le luágubei. G Lárigiñe, ábaya naríjin ábanya mónsturu lamúdeirun múarugugíñe. Ñíñein bián gánchu luágu camá ligáanchun mudún, áni ítara líña ladímurejan camá ában dragón. :m Ja adáürütiña ámu, jadáürawagúba gíñe, ja áfarajatiña táu efeín, jáfarawagúba gíñe táu efeín. Ligía busén jabeí lánigu Búngiu gurásu lúma afíñeni. =u Le garígeiruguti lun lagáambun, agáambalá. a~; Ába jájuduragun sun ja aganoúbaña uboúagu lun mónsturu ligía, ja úabaña jíri bürǘwañu lúmagiñe ladügǘn uboú tídan líburu to lánina ibágari, to lúmaboun Jesucrístu, le Mudún le oúwebei. ;}o Ígirúati gíñe lun lageíndagun jáma lánigu Búngiu darí lásiiragúniña, ába líchugúniwa ubáfu lun jawágu sun rása, fulásu, luwúyerigu dimúrei lúma néchaani. z|m Ába ladǘgün ítara, adímurejati wuríbati luágu Búngiu, anábaleí líri, lúban, jáma ja siélubaña. 1{[ Ígirúati gíñe mónsturu ligía lun ladímurejan dimúrei buíti luoúgua lúma lun lanábaguni Búngiu, lúma lun lagúmadijan luágu bián-wein-bián játi. Jz  Ába jájuduragun lun dragón luágu líchugun gumádi lun mónsturu, ába gíñe jájuduragun lun mónsturu, ába jaríñagun. —Úati ni ában quei mónsturu le, ¿cába gayára láfaruni? Zy- Ñíñein ában chaǘnti luágu ában lídaangiñe lábulugu mónsturu ligía, weíriti lún yebe láfaruni jilágubei, ába lareídagun lichaǘntin. Weíriti janígi sun gürígia láu mónsturu ligía. Xx) Mónsturu ligía lenége geígusi, ítara líña lugúdi queísi lugúdi óso, liábin liyúma camá liyúma liñún. Ába líchuguni dragón lubáfu lúma lála lun, lúma sarágu ubáfu lun lagúmadijan. {w q Ába naráramun láru béya, ába naríjin lamúdeirun ában mónsturu baránajagiñe, sédüñein lábulugu, díisi ligáanchun. Ñíñein rídi luágu cáda ligáanchun lúma ában íri le áubei lanábaguei Búngiu luágu cáda lábulugu. ;vo Gáñitimaati dragón túma wǘri tugúya, ába lídin ageíndagua jáma tirájüñü ja ñǘdübaña láu le lubeíbei Búngiu, falájamei ugánu le láni Jesucrístu. u t! Ába líderagunun múa wǘri tugúya, ába lánjunrenchun múa, ába lachúruni sun dúna le lígiragüdübei dragón liyúmulugugiñe. tsa Ába lewérajan dragón ligía sarágu dúna liyúmulugugiñe lun lañáradaguagüdünun wǘri tugúya. erC Ába líchugún bián larǘna dunúru le weínamuti tun wǘri tugúya lun gayára lan tájamarun lídoun fulásu mageírawati díse lueí dragón ligía, le ñíba lubeí toúnigirúa luágu ǘrüwa irúmu dimí. }qs Dánti laríjinbei dragón luágu fíwaali lan uboúagun, ába leíbaajanun wǘri tó buga agǘriajaboun. p} Gúndaalá lubeíti siélu, gúnda jumá jugúya le aganoúbei ñi. ¡Áni fugiábugu ja aganoúbaña uboúagu, lúma baránaja! Ñǘdünja Máfia júmoun láu oúnwenbun igáñi, ladǘga subúdi lumúti luágu murúsun rügáali lan lidáani. joM Sirígua jamáali láu loúnwen Mudún, le Jesucrístubei, lúma láu jíchugun fe luágu láni Búngiu ugánu luágu asálbaragülei, manúfudeduntiña lueí jeféridiruni jabágari, aráanseñu rügǘtiña lun joúnwen. n# Ábati nagáambun laríñagun ában umálali jéreti siélugiñe. —Gáñei láali Búngiu Máfia láu luweírin lubáfu. Chülǘjali asálbaruni joun gürígia uboúagun, chülǘjali larúeijan Búngiu lúma lagúmadijan Crístu, ladǘga sagáwaali le íchugubei jadúnrun wadújeñu lueígiñe Jesucrístu, le íchigañajábei jadúnrun wéyuagu, áriebu ligíbugiñe Wabúngiute. Xm) Ába lubeíti laságarún oúnwenbun dragón, le binádu jéwe ligíra le gíribei Máfia, o Satanási, le ayéejabalin sun uboú, siélugiñe. Ligía jáu sun láni ánjeligu, ába jachágarún múarugun. Bl ába jeféridiruni wuríbu, ába mabáraaña lan siélu. 8ki Lárigiñe, ába ñi lan ában wuríbu siélu, ñí lubei lageíndagua árcanjel Miguél jáu láni ánjeligu lúma dragón. Ageíndaguati dragón jáu láni ánjeligu, Bj} Ába tanúrajan wǘri tugúya lídoun fulásu mageírawati le ñí lubei aráanseeli lan Búngiu ubáraü tubá, lun toúnigirúniwa ñi luágu mílu bián-san ǘrüwa-wein wéyu. zim Ába tagǘriajan wǘri tugúya ában wügǘri irájü le lúnbei ledéraagüdün lagúmadijan lídan sun fulásu queísi láu ában murúsun gürábu. Ába lagídarúniwa tiraǘ tueí, ába lanügǘniwa lun Búngiu luágun lála. h{ Ába ladúrugudun dragón ligía ában jádaangiñe ságü ǘrüwa warúguma láu líli, ába lajúnruniña múarugun. Ába laráramun dragón ligía tigíbugiñe wǘri to lúnboun tagǘriajan, lun leígini tiraǘ dánme le tagǘriajan. 8gi Ábaya lasáliragun ábaya seíni siélu. ában oúnwenbun anímaalu le dragón funáti, sédüñein lábulugu, díisi ligáanchun, lúma ában rídi luágu cáda lábulugu. ~fu Wǘri tugúya dageínañoun, tagúaraja láu igári le lánina agáriduni, ladǘga súfuritu lun tagǘriajan. Se ! Ábati lasáliragun ában oúnwenbun seíni siélu. ában wǘri darúgu líña wéyu táu camá jamuga ában dínugu, láu játi lábugiñe tugúdi, lúma ában rídi jáu dúusu warúguma tábulugu. d9 Ábati tánjunrenchun lúban Búngiu to siéluboun, ába tarijín gáfu to lágei lidáradun Búngiu jáma lumútuniña ñi tídan lúban. Ába ñi lan labírijaníga, ireíni, wayújururu, ában járabaganáli, lúma láburujan lúbara júya deréguati le weínamuti.c Gáñiburija néchaanigu,
chülǘja wéyu lun babeíjan,
chülǘja gíñe dan lun bagúseragüdüniña jiláguaaña,ábame bíchuguni jafáyeiruaja báni profétagu joun,
jáma jíbiri ja derégeguabaña joúngua bun, jáma sun jawúyerigu gürígia ja íchubaña inébesei lun bíri.Chülǘja óra lun bagǘnrinchaguniña ja agǘnrinchagubalin uboú. Lb Ába jaríñagun.Teínqui wáña bun, Wabúreme Búngiu,
amǘrü le Súnti Gabáfu,
amǘrü le wínwanbei lúmagiñe lubáragiñe furúmiñeti dan, wínwan amǘrü guetó, wínwan amǘrüme sun dan.Teínqui wamútibu ladǘga ragǘbaali lan oúnwenbun bubáfu.áni guméseedibu arúeija. -aS Ábati jélemuchunga weín-gádürü gürígia ja weírigutiña, ja ñúnbaña luágu jála le lála urúei, láu jagíbu múarugu, ába jájuduragun lun Búngiu. ` Ába línwiruni jasédün ánjeli lifídun, ába lagaambúniwa laríñagun umálali buri jéreti siélugiñe.Chülǘjali lidáani Wabúreme Búngiu lúma lidáani Crístu
lun jarúeijan lídan sun uboú,áni jarúeijaba sun dan. \_1 Sügǘja libíaman lanárimeníga, madísebei le ában. Le lisédün fídu G^ Lídan óra ligía, ába ladágarun ában oúnwenbun járabaganáli, ába tagúluludun ában múna tídaangiñe ságü díisi to ubúruguboun, ába joúwegun sédü mílu gürígia ladǘga járabaganáli ligía. Ja jíbiri gürígia, ába jíchugun inébesei lun Búngiu le siélubei ladǘga luweírin janúfude. R] Ába jagáambun bián geféentiña jagía ában umálali jéreti siélugiñe le aríñagubei. —Weínjuma ñájoun siélun. Ába jamúdeirun siélun lídan ában juánriñu, aríagu jáganiñu joun. A\{ Ába naríjin, áu Juan, luágu lárigiñe lan ǘrüwa wéyu dimí ligía, ába láguyuguagüdüniña Búngiu, ábaya jásaarun, áni sun ja aríjubaliña, weíriti janúfudedagun. 8[i Ábame jagúndaaragun ja uboúagubaña láu joúwegun, daríme lun jedéweegun cátei jámagua, le jagúndan, ladǘga berése jamá meja bián lánigu Búngiu jagía joun. 9Zk Ábame jaríaguniña gürígia ja lídaangiñetiña sun fulásu, sun rása, sun luwúyeri dimúrei, lúma néchaani luágu ǘrüwa wéyu dimí, mígirunbaña lun jábunún. 7Yg Ábame jeréderun riwágu lídan lémeri oúnwenbun ubúrugu le Jerusalén le ñí lubei ládarawagúa Jesúsu luágu gurúwa, fulásu meme le, camá Sodóma lúma Ejípto. >Xu Dánme le gumú jamaali jawádigimari, lageíndaguba anímaalu le áfuridubei lídaangiñe júyu le mébejabei jáma, ábame jeféridiruni wuríbu, ábame láfaruniña jilágubei. W3 Gabáfutiña geféentiña jagía lun jadáuruni siélu lun májuyun lan júya sun dan niján lan Búngiu adímureja jayúmulugugiñe, gabáfutiña gíñe lun jadǘgüni dúna jítaüme, lun gíñe jasúfuriragüdüni uboú láu sun luwúyeri wuríbani, ságü jabúseerun. hVI Ánjein ñi abúseerúti ladǘgün wuríbani joun, ába jígiragüdün wátu geméti jayúmulugugiñe, ába jáguduniña jáganiñu gumúgubei. Ítarati loúweba furúmieguarügü le busénti ladǘgün wuríbani joun. /UW Bián geféentiña jagía, jagía gayáwabalin bián tídibu wéwe to olívo lúma bián lébu sanúdelu le ligíbugiñebei Búngiu, le Labúremebei sun uboú. T Ábame noúnajan bián geféentiña lun jadímurejan nuágu luágu mílu bián-san ǘrüwa-wein wéyu, táu jadáüragun lúdu. VS% Mamísurajabei bürǘrü le boúgudibei tibíti ligílisi ladǘga derégewaali joun ja terénchabaña lun Búngiu, ja lúnbaña jagǘnrinchaguni ubúrugu le sándubei luágu bián-wein-bián játi. qR ] Ábati líchugúniwa ában mabúru nun lenége ában wéwe le amísuraagülei, ába laríñagun Búngiu nun. —Sarába, amísurajaboun lilígilisin Búngiu lúma latárü, abájüda báñame átiriñanu lan ja ájuduragutiña ñi. +QO Ába laríñawagúniwa nun. —Lúnti bídinya aríñagei le lúnbei lasúseredun lun sarágu fulásu, néchaani, luwúyerigu dimúrei, lúma joun urúeigu.VP% Ába nanǘgünun tiraǘraü líburu tugúya lújaburugugiñe ánjeli ligía, ába neíginun, bímeti nasándirunun niyúmulugu camá síruudu, lárigiñe neíginun, ába tagífidun nurágeirugu. ;Oo Ába nídin, ába namúriajanun líburu tugúya lúma ánjeli ligía, ába laríñagun nun. —Jan, joúboun, bímebei basándirunun biyúmulugu, tagífidame burágeirugu. hNI Ábaya ladímurejan umálali lé buga nagáambubei siélugiñe, ába laríñagun nun. —Beíba, banǘgounme tiraǘraü líburu to daráguboun, to lújaburuguboun ánjeli le rárabei loúgiñe barána lúma múa. ZM- Dánme le lachǘlürün dan lun lagúmeserun jasédün ánjeli ínwirei lifídun, gúnfulijalíme laráansejan Búngiu lé meja arámudaguabei, quei le laríñaguni meja joun profétagu ja esériwidubalin. D~~,}/|={]zmyxw^vuuultss rHq2pnn5mmkii3h gfeducbvaa `__*^L]\[[YXXW[V}UUTSRR\QPOON.MxM+LKK.IIIHHFFÁnjein gíñe seríwi lubeí wayéeni lun weírigutimá lan linárün Búngiu, ¿cáti uágu laríñawagúa wawágu luágu gafígoun wamá? }zs¡Máma líña! Lugúndun lun jamúga múaran lan Búngiu, ¿ída líña jamúgagi lagúseragüdüniña gürígia? yÁbanya álügüdajani. ánjein seríwi lubeí luríban wagáburi lun larúfuduni luágu richágua lan Búngiu, ¿cábagi waríñaga? ¿Maríchati funági Búngiu lugúndun larúfuduni ligáñi luágu luríban wagáburi? (Nadímurejañatia queísi gürígia.) x)¡Máma líña! Lubáragiñe líra, lagúnfuliruba Búngiu láu lerérun láu sun yé jama sun gürígia uboúagu. Taríñajare Lerérun Búngiu.Babájüdǘba queísi richáti lídan le baríñagubei,áni buídubei báfuridun dánme le bagúserawagüdǘn. wÁnjaña ñi jádaangiñe juríu, múaraantiña lúma Búngiu, ¿magúnfulirunbei funági Búngiu láu lerérun ladǘga líra? mvSSarágu, áni gíbeti gíñe lébuna. Furúmiñeti cátei, rúlumuti Búngiu lerérun joun juríu. u ;Queísi ítara líña lubeí, ¿jalíañeinti jagáñiragüle gürígia lueígiñe juríu jamá? ¿o cági lubuíduña lerésibirúniwa circuncisión? etCLáu wafálaruni Búngiu táu sun wanígi, lánigu wagía le tímatimaati, wáfaaguba táu sun wanígi lun wadǘgüni lugúndan, lugúndun ni cáta circuncisión lun Búngiu. Ítara líña lubeíti, gürígia le lánigubei Búngiu tídaangiñe lanígi, ligía buídubei ligíbugiñe Búngiu íbini jarítagun gürígia luágu mabuídun lan..sULe juríubei le tímatimaati, máma boúgudigiñerügü libíti juríu lan, máma gíñe láurügü wadǘgün cátei le boúguditi wabíti lánigu wamá Búngiu. wrgGürígia ja merésibirubalin circuncisión, ába jagúnfulirun lúma lilúrudun Búngiu, jarúfudunbei jidúnrun, jugúya le resíbi jumáalibei circuncisión, ja magúnfulirunbalin Lerérun Búngiu, láu sun jun lan labǘrüdǘwa. ;qoGürígia ja mámabaña juríu, ánjein jadǘga buri cátei le lubeíbei lilúrudun Búngiu, janügǘba queísi lánigu Búngiu láu sun merésibirun jamáni circuncisión. npUAdǘga jumúti jugúya juríu igáburi le circuncisión lé meja liseíni lidáradun Búngiu jáma lánigu. Buíti igáburi ligía ánjaün agúnfulira lúma líbiri lilúrudun Búngiu lé meja líchugubei joun lánigu lídaangiñe Moisés. Ánjein magúnfulirun jumá, manǘgünti circuncisión ni cáta jun, queígubeirügü madügǘniwa lan. o7Tinárün Lerérun Búngiu dan le taríñagunbei. “Jídaangiñeti, jugúya juríu, jadímurejanbei ja mámabaña juríu wuríba luágu Búngiu.” onWPántatibu láu lilúrudun Búngiu, ába bíchugun minébesei lun Búngiu láu magúnfulirun báani. m5Ánjein aríñaga bubeí luágu moún lumuti lan jagámaridúniwa jámari gürígia maríeitiña, ¿cámegi badǘgei? Ánjein iyéreegu lubeí cátei lánina sándu bun, ¿cámegi bádaragua búngua lídoun buri cátei jánina sándu láu bíwerujani tirísin jalígilisin? Il Wel, ánjein lubeíti arúfudaja bubeí joun ámu, ¿cági uágu marúfudajan bubeí bun guánarügü? Ánjein apúrichija bubeí luágu lúnti lan míwerujoún lan, ¿cági uágu bíweruja? kJarítaguatibu luágu gayára lan barúfudajan joun ibídiougua táu luágu Búngiu, lúma lun barúfuduni ǘma joun ja isérigiñabaña lídan jafíñen, queísi barítagun luágu ibíja báani sun subúdi lúma inárüni lídan lilúrudun Moisés. :jmJarítaguatibu búngua luágu gayára lan badúndejan maríjintiña lídoun ǘma buíti lúma luágu gayára lan bíchugun larúgounga joun ja eíbugubaña lídan lubúriga. i{Subúdi bumúti lugúndan Búngiu, áni arúfudajati lilúrudun Moisés bun lun banúadajani cátei le buídutimaabei. 1h[Ánjein bugúya le pántabei luágu juríu ban, luágu bárügüdün luágu lilúrudun Moisés lun basálbarun, luágu Búngiu lan le inárüniti Bubúngiutebei. GgLuágume wéyu le lagúseragüdüniña Búngiu sun gürígia lídaangiñe Jesucrístu, larítaguba luágu sún buri cátei le, ladǘga lagúseragüdübei gíñe ásta cátei lé buri arámudagúabei tídan wanígi. Ítara lúba según ugánu luáguti asálbaruni le napúrichijabei. Juríu lúma lilúrudun Moisés bf=Láu jagáburi, arúfuda jamúti luágu níjein lan lilúrudun Búngiu bürǘñu tídan janígi, arúfuda tumúti janígi líra, áni laríñagubei jarítagun joun ánjein gadúnrun jabeí lúmoun madúnrun jamá. ]e3Játi mámabaña juríu, ja ibídiñejabubaña lun lilúrudun Búngiu, gayáraagili jadǘgüni le lubeíbei Búngiu láurügü laríñagun jarítagun guánarügü joun luágu le buídubei lúma le wuríbabei. zdm Lugúndun máma ja agáambarügübalin lúrudu richáguabaña ligíbugiñe Búngiu, anáti ja agúnfulirubalin. hcI sun ja afígounjabaña masúbudirunga jameí lilúrudun Búngiu le ledéregerubei joun gürígia lídaangiñe Moisés, jagúserawagüdǘba boúgudin lueí lúrudu ligía, tídiba jawáni máfiougatin. Játi afígounjabaña láu sun subúdi jamáni lilúrudun Búngiu, jagúserawagüdǘba láu lúrudu ligía, tídiba gíñe jawáni máfiougatin. Eb Lugúndun ában lan lanǘgüniña Búngiu sun gürígia. 7ag Ánjeinti joun sun ja adǘgübalin le buídubei, líchuguba Búngiu uweíriguni, inébesei, lúma darángilaü, juríu furúmiñe, lúma gíñe joun ja mámabaña juríu. `/ Níjeinbei asúfuriruni lúma igárigu joun sun ja adǘgübalin le wuríbabei, joun juríu furúmiñe, lúma gíñe joun ja mámabaña juríu. 4_aÁnjaña sun gürígia ja magáambadibaña lun Búngiu, ja májabaña lun jafálaruni linárün Búngiu, jafálarei wuríbani, lafáyeirubaña Búngiu láu sun ligáñi. F^Líchuguba ibágari magúmuchaditi joun ja áluajabalin uweíriguni, inébesei, lúma cátei lé buri magúmuchaditi yágüta siélu láu jadǘgüni le buídubei súnwandan ya uboúagu. F]dánme le lafáyeiruni cáda ában según le ladǘgübei. [\/Derétu banígi, májatibu basáansiruni bigáburi. Ligía abúnja lubeí agánwoundagüda lafáyeija bifígoun lubáme luwéyuri lagúseragüdün Búngiu dánme liábin lun líchuguni lisíadin le richábei, h[I¿Ódi mebéresentibu láu lareíni Búngiu le magúmuchadibei lúma lugúraasun, ibídiñounga bun luágu arúfuda láani Búngiu lareíni bun lun gayáraabei lan basáansiruni bigáburi, máma lun basígirun afígounja? GZBugúyati le adímurejabei jawágu ja adügúbalin buri cátei wuríbati le, áni ligía méme gíñe badǘgübei, ¿jarítaguatibu funági luágu beséfuruba lan lueí ligáñi Búngiu? $YASubúdi wamúti luágu láu lan inárüni lagúseragüda Búngiu dan le lasíadiruniña ja adǘgübalin buri cátei l jasáminan, lun jadǘgüni lee. X #Ligía gadúnrun lubeí le adímurejabei luágu le ladǘgübei ámu, cáteiñein lan, lugúndun dan le ladímurejan luágu wuríbani le ladǘgübei ámu, líchuguña guánarügü dúru luoúgua, lugúndun líbe méme gíñe cátei wuríbati ligía ladǘgübei. )W M Subúdi jamúti le laríñagubei Búngiu buídu buídu, subúdi jamúti luágu ja lan adǘgütí buri cátei le, lúnti lan joúnwen lueígiñe. Láu sun líra, adǘga méme jamúti, darí lun gúnda jamá dan l jasáminan, lun jadǘgüni lee jaríjin ámu gürígia adǘgei.V ibídiouguati jáu, magúnfulirun jamúti jerérun, mínsiñejabutiña ni ca un, úati ferúduna jamá, magúdemejaabutiña. wU iAdímurejatiña wuríba jawágu jíbiri gürígia, iyéreeguti Búngiu joun, minébenejabutiña, barǘguatiña joúngua, pántatiña. Gachǘgütiña lun jaságarun iséri buri cátei wuríbati, mabájüdün jamútiña jagǘbürigu, 9T mBuin jáña láu sun luwúyeri maríchaü, salúfuri, wuríbani, meménijabuni, iyéreejabúni, gimúgaü, áfarajadi, lanígiwa wuríbu, ayéeraguní, ibíbuni, marásualugu. /S YQueísiti mabúseerúnjaña lan jíchuguni lilúgaarun Búngiu lun, ígira láañati láu lagǘbüri jasáminan, lun jadǘgüni le moún lubei jadǘgüni. gR IÍtara méme gíñe ígira jamáali wügǘriña jayúsurun würíña lun jayúsuragun joúngua. Adáaguatiña wügǘriña cátei buri nibúsigarídünati jámagua, ábati jasúfuriruni lafáyeiruaja jawíye jawoúgua. YQ -Ligía ígira láaña lubeí Búngiu lun jadáagun cátei nibúsigarídünati, ásta würíña adáagutiña cátei jáma würíña jáledi lubáragiñe jamúga jagámaridun wügǘri queísi lubúdubu. .P WÍtara líña ligáburi jabágaridun lugúndun mafíñerun jamá luágu inárüni luáguti Búngiu, jafíñera luágu iyéeni, jájuduragua láu inébesei lún buri cátei le ladǘgübei Búngiu lubáragiñe jamúga jájuduragun lun Búngiu, le gadǘnabei inébesei súnwandan. Ítaralá. %O ELigía ígira láaña lubeí Búngiu láu luríban ayúmajani le gádaanbaliña, darí lún buri jadǘgün cátei buri nibúsigarídünati jámagua. `N ;lubáragiñe jájuduragun lun Búngiu le weírigubei, le moúwedadibei, jájuduraguarüga joun jayáwa gürígia ja goúwedaditiña, lúma gíñe joun jayáwa dunúru, jéwe jáma anímaalu ja gádürügua tugúdi. KM Láu sun aríñaga jamá luágu chu lan jáu, ibídiouguati jáu, L  lugúndun láu sun subúdi jamáni Búngiu ítara, míchugugiña inébesei lun queísi Búngiu, meteíngirun jameí. Queísi libídiouniga láu ligáburi jarítagun luágu Búngiu, féridi jamúti murúsun larúgounga luágu Búngiu lé meja jabíjibei. K 'le marijínbei luágu Búngiu, gayáraati lasúbudirúniwa láu buri cátei le ladǘgübei. Arijúaali furáangu lúmagiñe lagúmeserun uboú luágu Búngiu lan ligía, luágu gíñe Súnti Gabáfu lan ligía lun súnwandan. Gadúnrunjaña lubeíti luágu jaríban, J Subúdi jamúti le gayáraabei lasúbudirúniwa luágu Búngiu buídu buídu lugúndun ligía guánarügü arúfuda láali joun, cI AAríja wamúti láburujan lanárime ligáñi Búngiu siélugiñe jawágun sun gürígia ja wuríbabaña, jáma ja minébenejabubaña lun, ja mígirunbaña lun lasúbudirúniwa linárün Búngiu, lurúma jaríban. ?H yArúfuda lumúti ugánu ligía woun ída líña lan larícharaguagüdüniña Búngiu gürígia ligíbugiñe, lun gayáraabei lan lerésibiruniña queísi lánigu. luwúyeri igáburi ligía, láurügü lafíñerúniwa luágu, libijúa. Ítara líña taríñaguni Lerérun Búngiu. “Le gürígia le richáguabei ligíbugiñe Búngiu láu lafíñerun luágu, libíjubei ibágari magúmuchaditi.” Jadúnrun gürígia ligíbugiñe Búngiu jG OÚati nibúsigari nan láu ugánu luáguti Wasálbaragüle, lugúndun níjein lan lubáfu Búngiu lídan ugánu ligía lun lasálbaruniña sun ja afíñebaña luágu, juríu furúmiñe, lárigiñe, ja mámabaña juríu. Nidújeñu, buséntina jasúbudiruni luágu álugaadina lan nídin aríjaün sarágu weíyaasu, siñágili nídin. Álugaadina nídin lun níderagunün lídan jawáanserun lídan jeíbugun lúma Búngiu, queísi naríjini jawáanserun jíbiri afíñetiña lídan buri ámu fulásu. OC  lun gíñe wíchugun gurásu wádaangua láu afíñeni le wawágubei. kB Q Lugúndun buséntina naríjinün lun níderagunün lídan jafíñen, lúntima derégüdagu jumá, A 1 Amúriajatina lúma Búngiu súnwandan lun madísebei lan wéyu ligía lun gayáraabei lan nídin aríjaün, ánjein ligía lubeí lugúndaanbei. 8@ k Áni Búngiu, le únbei nesériwida táu sun nanígi apúrichijei ugánu luáguti Liraǘ, geféenti luágu luweírin nayúmuragun juágu súnwandan lídan nayúmuragun lun. m? UFurúmiñeti cátei le nabúseerúbei jasúbudirun, luágu luweírin neteíngiruni Nubúngiute lídaangiñe Jesucrístu juágu, sun jugúya, lugúndun adímurejoúati luágu jafíñen luágu Jesucrístu lídan sun fulásu. F> Nabǘrüjaña lubeíti jun, jugúya le aganoúbei ubúrugu Róma, ja jínsiñebaña lun Búngiu, wa ligía jun lun jabágaridun ában ibágari derégeguañu júngua lun. Ibíja jumá abíniruni lúma darángilaü lúmagiñe Wáguchi Búngiu lúma lúmagiñe Wabúreme Jesucrístu. Busénti Páblo lídin Róma u= eAnjǘnjein jagánagua gürígia jagía, jugúya le únbei lagúara Búngiu lun lánigu jumá Jesucrístu. z< oFuleísei lumútiwa Búngiu lídaangiñe Jesucrístu lun loúnajaníwa lídan líri lun wasúbudiragüdün joun gürígia luágu queísi Wasálbaragüle lídan sun fulásu, gayára lámuga jafíñerun luágu, adǘga jameíme le lubeíbei. ; !arufudúati luágu Liraǘ lan Búngiu láu luweírin miláguru le ladǘgübei láu lásaaragüdüni Jesucrístu lídaangiñe oúweni. W: )Ñǘbinti asálbaruni ligía woun lídaangiñe Wabúreme Jesucrístu. Gürígia uboúaguna Jesucrístu, Búngiu méme gíñe. Queisi gürígia, jádaangiñeti méja lufámilian Urúei Davíd Jesucrístu, 9 1Sabúdigüda lumúti Búngiu ugánu le lúmagiñé meja binárü jádaangiñe profétagu, bürǘwati le jadímurejabei tídan Lerérun Búngiu. H8 Anája áu, Páblo, nabǘrüjañoun gárada to jun, jugúya lánigu Búngiu ja aganoúbaña ubúrugu Róma. Aban esériwiduti lun Jesucrístu áu, anúadira lumútina Búngiu lun lánibadina lan apóstolu, ába loúnajanina lun nasúbudiragüdüni ugánu luáguti Wasálbaragüle le aráanse láalibei jaba gürígia. L7Binílaün Wabúreme Jesucrístu sun jugúya. Ítaralá. 6Le asúbudiragüdübalin buri cátei le, aríñagati. —Ánja, madíseeli niábin. Ítaralá. ¡Jigábu Wabúreme Jesúsu! 5/Le gíñe agídaruti som cátei lídaangiñe láni Búngiu ugánu le bürǘwañubei tídan líburu to, lagídarubei gíñe lufánran lídaangiñe lin tídibu wéwe le íchugubei ibágari, lúma lídaangiñe ubúrugu sándu lé buri bürǘwabei uágu tídan líburu to. 4Sun ja agáambubalin láni Búngiu ugánu le bürǘwañubei tídan líburu to, wéridi numútiña lueí cátei le. le íchuguti lánwoun cátei le, lagánwoundagüdübaña Búngiu ígei ja uágubaña labǘrüjoúa tídan líburu to, luágu. D3Aríñagati Sífiri Sándu jáma ja lánigubaña Jesucrístu. —Jigábu lun Jesucrístu lun basálbarun. Le gíñe agáambubei, aríñagalá. —Jigábu lun Jesucrístu, sálba bámuga. Le mágürabubei, ánjein busén, ñǘbinlá, gurála lídaangiñe dúna le íchugubei ibágari, mafáyeijaanga luágu. Y2+—Áu Jesúsu, oúnaja náali náni ánjeli lun lasúbudiragüdüni sún buri cátei le joún buri tílana ligílisi. Áu linébaanfan urúei Davíd, áu gíñe queísi warúguma to lánina bináafin. i1KÁnjaña ja mafíñeradibaña luágu Jesucrístu, ja abíñarajabaña, ja adáagubaña salúfuri, ja gáfarajadibaña, ja ájuduragubaña joun sándu, jáma sun ja jínsiñejabúbaña lun eyéeraguni, jeréderuba boúgudi. D0Gúndaatiña ja achíbubalin jafígoun lun garícha jamá lun jeígin lídaangiñe lin tídibu wéwe le íchubei ibágari, gayára lámuga jebélurun lueígiñe lubéneri ubúrugu. /{ Áu furúmiñetibei lúma agúmujoúni, lagúmeseja sun cátei lúma lagúmujoún quei létüra ‘A’ lúma ‘Z’. ;.o —Ánja, madíseeli niábin, líña laríñagun Jesucrístu, áni barǘ numuti afáyeiruajaü le lúnbei níchuguni lun cáda ában según buri cátei le ladǘgübei. c-? Ígirabeí le wuríbabei lun lasígirun adáagua wuríbani, le wíyebei, lun lasígirun lídan liwíye, ánjeinti le buídubei, buídumemelá, áni le wügǘri le derégeguabei lúngua lun Búngiu, gúnfulimemelá. ,9 Aríñagati gíñe nun. —Marámudabeí láni Búngiu ugánu le bürǘwañubei tídan líburu to ladǘga yaráfaali dan lun lagúnfulirún. m+S Ába laríñagun nun. —Madǘgabeí le, esériwiduti lun Búngiu áu quei amǘrü jáma bibíriña ja profétagu, jáma sun ja adǘgübaña gásu láu le bürǘwañubei tídan líburu to, lun Búngiu lun bájuduragun. 3*_Áu Juan, agáamba numúti, aríjaneí buri cátei le, áni lárigiñe naríjini lúma nagáambuni, ába nájuduragun lubádu lugúdi ánjeli le arúfudubalin nun. ;)o—¡Aríja jumá! ¡Anáte madíse! líña laríñagun Jesucrístu. ¡Gúndaalá le adǘgübei gásu láu ugánu le láni Búngiu le bürǘwañubei tídan líburu to! (1Lárigiñe, ába laríñagun ánjeli ligía nun. —Inárüniti dimúrei buri le, áni gayáraati lafíñerúniwa luágu, áni Wabúreme Búngiu méme le íchugubei dimúrei joun profétagu oúnaja láadina lun narúfuduni le lúnbei lasúseredun joun lánigu madíse. \'1Úaalíme áriebu ñi, ja aganoúbaña ñi, memégeirunbaña ligémeri lámpu ni ligémeri wéyu, ladǘga larúgoungadagüdüba Wabúreme Búngiu jáu, ábame jagúmadijan sun dan. Madíseeli liábin Jesúsu K&Jagágibudaguba lúma Búngiu, ñíbei gíñe líri jeréberugu. 0%YÚaalíme ni cáta ñi lun lábugiñe lan líñaragun Búngiu. Ñíbei lála Búngiu lúma lála Jesucrístu lídan ubúrugu ligía, ábame jájuduragun lánigu lun. -$SÑíñein dúna ligía lamídaangua lémeri ubúrugu ligía, áni luágu bián loúba dúna ligía ñi laweírida buri tídibu wéwe le íchugubei ibágari, le agíindubei dúusu weíyaasu lídan irúmu. Ságü játi lagíindun, léti lubána, seríwiti lun lagáranijoún joun néchaanigu. 8# kÁbati larúfudun ánjeli ligía ában dúna jarúmati nun, le íchugubei ibágari, jarúgoungati quei bídiriu, lídaangiñe lála Búngiu lúma lála Jesucrístu láfurida. o"Wmebélubei ni cáta wíyeti ñíjin, ni le adǘgüti cátei le wuríbati o gayéeraguati. Ja rügǘbaña bürǘwañubaña íri tídan líburu to lánina ibágari to lúmaboun Jesucrístu, jagía rügǘbaña ebélura.K!Lanügǘba jaweírigun néchaanigu ñíjin, láu sun jarísin, J  Madáurawagunbei lubéneri wéyuagu, úabei gíñe áriebu ñi. 2]Jeíbuguba sun néchaanigu ja sálbawañabaña lídan lilámpun ubúrugu ligía, ábame janǘgüni lurúeitegu uboú jaweírigun ñíjin, lun jíchuguni lun Búngiu. T!Memégeirunti ubúrugu ligía larúgounga lúmagiñe wéyu ni lúmagiñe játi, ladǘga le guánarü larúgounga Búngiu rúti larúgounga lun, léti Jesucrístu, ligía lilámpunbei ubúrugu ligía. @yMaríjintina ni ában ligílisi lídan ubúrugu lídan, ladǘga añájein Wabúreme Búngiu le Súnti Gabáfu lúma Jesucrístu ñi, mabúseerúnwatu ligílisi le ñí jabei. 9kDúusugubei béna ligía, dúusu pérlas, cáda béna láu ábanrügü pérla ladügǘwa. Léti ǘma buri láni ubúrugu ligía, láuti gólu jarúgoungati quei bídiriu. ykle liseíngün, láu ónise, le lisísin, láu cornalína, le lisédün, láu crisólito, le liwídün, láu berílo, le linéfun, láu topásio, le lidíisin, láu crisoprása, le liúnsun, láu jasínto, léti lidúusun, láu amatísta. T!Wéndegüdáwati lébu baríeru ligía láu sun luwúyeri dǘbü buíduburiti. le furúmiñeti, láu jáspe, le libíaman, láu safíro, le lǘrüwan, láu ágata, le ligádürün, láu esmerálda, 3Láu dǘbü le jáspe ladügǘwa baríeru ligía, ubúruguti ligía, láuti gólu le tímatimaati, miríti queísi bídiriu le jarúmati. 7Lárigiñe, ába lamísurajani baríeru, ǘrüwa-wein-gádürü métros luweírin según jamísuraagüle gürígia le layúsurubei ánjeli ligía. fEUbúrugu ligía, ába lábu lidábuberen lúma limígifen. Ába lamísurajani ánjeli ligía ubúrugu láu lumáburu, bián-mílu bián-san kilómetros luweírin, ába lábu limígifen lúma líñun, lúma lidábuberen. Ñíñein ában mabúru gólu lúma ánjeli le adímurejabei núma lun lamísurajani ubúrugu, lubéneri, lúma lubárierun. Baríeru ligía, ligíbuaguñein dúusu dǘbü lidérebuguñein, láu jíri dúusu láni Crístu apóstolugu bürǘwañu luágu. L Ǘrüwañein béna lueígiñe le ñígiñe lubeí laboúcha wéyu, ǘrüwa lueígiñe nórte, ǘrüwa lueígiñe sur lúma ǘrüwa lueígiñe oúbaü le ñígiñe lubeí lálüda wéyu. Z- Ñíñein ában baríeru weíriti, íñu, láu dúusu béna geyégu láu ubúrugu ligía, ában ánjeli luágu cáda béna, lúma jíri dúusu türíbu ladǘgawagun Israél bürǘwañu luágu buri béna. 9k Ámirijati ubúrugu ligía láu larúgounga Búngiu, ítara líña límirin quei límirin ában dǘbü buídumeraüti, quei dǘbü le jáspe, jarúgoungati quei bídiriu. J  Ába layáwadaguagüdüni Sífiri Sándu ában wǘbü nun, weíriti, íñu, ába larúfuduni oúnwenbun ubúrugu biníwati le Jerusalén nun, larárirun siélugiñe lúmagiñe Búngiu. R Ábati liábin ában jádaangiñe sédü ánjeligu ja láubaña sédü cópu buin jáu sédü jagúmujoún ígei, ába laríñagun nun. —Jigábu, narúfudaali jageíra lánigu Jesucrístu bun. RÁnjañati ja janúfudebaña, ja mafíñebaña, ja iyéreejabúbaña, ja gáfarajadibaña, ja adáagubaña salúfuri, ja abíñarajabaña, ja ájuduragubaña joun sándu, jáma ja yéebaña, jágurúba lídoun lagúnu le sǘbei láu wátu geméti lúma súfuru, le libíamabei oúweni, ligíaba jalágaante. Iséri Jerusalén 3Ja ásiiragúbalin wuríbani jerésibirubei sun le lúnbei jabíjini quei jalágaante quei nirájüñü, áume Jabúngiute, jagíame nirájüñü. - SLárigiñe, ába laríñagun nun. —Súnja nadǘgüni sun cátei le. Áu lagúmesejabei sun cátei, áu gíñe lagúmujoúnbei, quei létüra ‘A’ lúma ‘Z’. Le mágürabuti, níchuguba lun lun látun lídaangiñe líseesen dúna le íchugubei ibágari, mafáyeijaanga luagu. Q Ábati laríñagun Búngiu. —Aríjabá, adǘga numúti sun cátei isérime. Aríñagati gíñe. —Babǘrüja, ladǘga inárüniti dimúrei buri le, áni gayáraati lafíñerún luágu.  Larágajabei sun jáguira, úaalíme oúweni ni ayájuni ni íruni ni igárigu, ladǘga sügǘja sún meja cátei le níjeinbei. Z -Ába nagáambun laríñagun ában umálali jéreti siélugiñe. —Aríjabá, agánawati Búngiu jádan gürígia guetó. Laganoúba jáma, jagíaba lánigu, Búngiu mémeba jáma lun ligía lan Jabúngiute. 7 gÁu Juan, aríja numúti ubúrugu biníwati le iséri Jerusalén, larárirun siélugiñe lúmagiñe Búngiu. Aráanseñu líña quei ában adári dáüguañu lubá tadári. ( KLárigiñe, ába layáwadagun iséri siélu lúma ában iséri uboú nun, gumúgua buga furúmiñeti siélu lúma furúmiñeti uboú áni úaali buga barána. ucñíjin jagurúa ja úabei jíri tídan líburu to lánina ibágari lun jasúfurirun ñi gumúgua dan.*MÁba lágurúniwa oúweni lúma jabára jiláguaaña lídoun lagúnu le láubei wátu geméti. Lagúnu láuti wátu geméti ligía, ligía libíamabei oúweni, ;o Sarátiña sun ja añáradagubaña dúnarugu, sun ja jiláguañabaña, ába jásaarun lídaangiñe oúweni, ába jagúserawagüdǘn luágu buri cátei lé meja jadǘgübei. K Ába naríjiniña jiláguaaña, weínamujaña jáma ñǘbürigiña rára ligíbugiñe Búngiu, ába tadárawagún líburu buri túma ábanya líburu to líburu to lánina ibágari. Ába jagúserawagüdǘn jiláguaaña luágu buri cátei lé meja jadǘgübei, según le bürǘwañubei tídan líburu buri tugúya. ,Q Ábati naríjin ában oúnwenbun jalaǘ jarúti, ñíñein Búngiu ñun luágu. Ába lagúmuchagun siélu lúma uboú ligíbugiñe, ába marijínjali lan.  Máfiati le ayéedubaliña, ába lágurúniwa lídoun lagúnu le láubei wátu geméti lúma súfuru, le ñíjin lubeí jágurúa mónsturu lúma proféta yéeti. Jasúfuriruba ñi wéyuagu, áriebu lun sun dan. Wísiyu ligíbugiñe oúnwenbun jalaǘ jarúti !; Ítara líña lubeíti, ába jáfuridun súdaara jagía lídaangiñe sun uboú, ába jegéyedaguni fulásu le ñí jabei lánigu Búngiu lúma ubúrugu le jínsiñebei lun Búngiu, le Jerusalénbei. Ába loúnajan Búngiu wátu geméti siélugiñe, ába láguduniña gumúgubei. Z-ábame láfuridun lun layéejaniña néchaanigu lídan sun uboú. Láfuriduba ayéedaña ubáfu buri le Gog lúma Magóg, ábame loúndaraguniña jánigu, ja gíbebaña quei liságounte barána, lun wuríbu. }sDánme sügǘjali mílu irúmu ligía, ligíame lígirawagüdǘn Máfia lídaangiñe júyu le mébejabei, $~A¡Gúndaatiña áni lánigu Búngiu jagía ja gafánraanbaña lídan furúmiñeti ásaaruni lídaangiñe oúweni! Mabáfuti libíaman oúweni jawágu, lubáragiñe líra, fádirigubaña láni Búngiu lúma láni Crístu, ábame jagúmadijan úara lúma Crístu luágu mílu irúmu. )}KÁnjeinti ja jíbiri jiláguaaña, másaaruntiña lídaangiñe oúweni daríme lárigiñe mílu irúmu. Niján furúmiñetibei ásaaruni lídaangiñe oúweni. | Ába naríjini jála buri ja ibíjubaña ubáfu lun jagúseragüdün, ñun jáña luágu. Aríja numútiña gíñe jawáni já meja adǘrürǘbaña ichǘgü lueígiñe japúrichijani Lerérun Búngiu lúma lueígiñe jadímurejan luágu Jesucrístu, ja májuduragunbaña lun mónsturu ni tun liyáwa, mígirun jagía lun lichugún líri luágu jerébe o luágu lan jarǘna. Ába naríjin jásaarun lídaangiñe oúweni lúnya jabágaridun, ába jagúmadijan úara lúma Crístu luágu mílu irúmu. {Ába láguruni lídoun júyu le mébejabei le ñí lubei ladáürei. Ába lichugún ában séyu luágu béna lun mayéejandügüya láaña lan néchaanigu darí lásügürün mílu irúmu. Lárigiñeme mílu irúmu ligía, lígiragüdǘwaba luágu murúsun dan. zÁba lárügüdüni ánjeli ligía dragón, le binádu jéwe, le Máfiabei áni Satanási, ába lagǘraguni luágu mílu irúmu. y 3Lárigiñe, ába naríjin ában ánjeli larárirun siélugiñe láu ligélen júyu le mébejabei, lúma ában oúnwenbun güríngüri lújaburugu. $xAJa jíbiri, ába jáfarawagún táu efeín to liyúmuluguboun le waríñubei luágu gabáyu, ába jaquímuledun sun dunúru buídu láu jágürügü."w=Ába ladaürǘn mónsturu úara lúma proféta yéeti lé buga adǘgübei miláguru ligíbugiñe mónsturu. Láu buri miláguru ligía, ayéeda láaña proféta ligía ja ígiraguagüdübaña joúngua lun labǘrüdǘn líri mónsturu jawágu, judúgua jagía tun liyáwa. Dánduti mónsturu quei proféta yéeti ligía, ába jagurún wínwañu lídoun lagúnu le láubei wátu geméti lúma súfuru. +vOÁbati naríjini mónsturu jáma lurúeitegu uboú jáu jánigu oúndaraguaaña lun jageíndagun lúma le waríñubei luágu gabáyu jarúti jáma lánigu. ujou jumámuga jágürügü urúeigu, gumádimatiña, jáma wügǘriña ganígitiña, jágürügü gabáyu jáu sun ja aweínjabaliña, jágürügü sun jawúyeri wügǘriña dándu ja joúnguatiña quei ja idámuni, dándu ñǘbürigiña quei weínamujaña. Tt!Ába naríjin ában ánjeli rára lídan wéyu, le agúaragubei láu érei joun sun dunúru ja ájamajabaña juánriñurugu. —Jigoúgu, oúndaragua jumá lun oúnwenbun ladíneragüdün Búngiu, s Bürǘwañu líña íri le tuágu lanáangun lúma luágu liyáda. “Jarúeite sun urúeigu, Jabúreme sun abúremeigu.” 'rGÑíñoun ában efeín jamánatu liyúmulugugiñe lun láchaünguniña néchaani táu, ábame ledéraagüdüni lagúmadijan quei láu ában gürábu. Lagúseragüdübaña quei le aríbichagubarun beíbei láu lugúdi, gurágüdaleíme bínu le lánina lanárime ligáñi Búngiu joun. qJafálareiti súdaara ja siélubaña táu jadáüragun líno to fínutu, jarútu, jarúma, waríñu jagía jawágu gabáyu jarútiña. Yp+ Anáanguni to luáguboun, feíndiwatu láu jítaü. Lerérun Búngiu líribei. )oK Ámirijati lágu camá ligémeri wátu, ñíñein sarágu rídi lábulugu, ñíñein gíñe ában íri bürǘwañu luágu, ligía rügǘñein asúbudirei. enC Ábati naríjini siélu junréñu, ába lasáliragun ában gabáyu jarúti, léti aweínjabalin, Gúnfuliti lúma Inárüni, ligía líribei, ladǘga láu ísuruni lagúmadija, láu gíñe ísuruni lageíndagua. m} Ába nájuduragun ligíbugiñe ánjeli ligía, ába laríñagun nun. —Madǘgabeí le, esériwiduti áu lun Búngiu quei amǘrü jáma bibíriña ja afálarubalin láni Jesúsu ugánu derégüdaguñu, lun Búngiu lun bájuduragun. Ugánu le lanǘgübei Jesúsu lídoun larúgounga, ligía lébubei sun le jaríñagubei profétagu. Le aweínjabalin gabáyu jarúti tla Ábati laríñagun ánjeli nun. —Babǘrüja. “Gúnda jamá ja amísurajoúbaña lídoun fédu le lánina lúaradun Jesucrístu jáma lánigu.” Ába laríñagun nun. —Dimúrei buri inárüniti le laríñagun Búngiu le. ktáu tanáangun líno to fínutu, jarúma, áni mirí. Míni tan líno fínutu, ibágari le surúti, le jabágari lánigu Búngiu. ljQGúndaagua wamá, buínwama láu ugúndani, ru wagíame uweíriguni lun,
ladǘga chülǘja óra lun lídan jamá ában lánigu Jesucrístu lúma, le gumúti.Aráanseeña quei ában adári lubá tamárieidun, \i1Agáambayatina camá jamuga jamálali sarágu gürígia, camá lamúri sarágu dúna lúma wayújururu jéreguti, agúaraja.¡Alelúya! Guméseeli Wabúreme Búngiu le Súnti Gabáfu agúmadija. nhUÁbati lagaambún laríñagun ában umálali yaráfa lueígiñe lála Búngiu.Rújuma uweíriguni lun Búngiu,
sun jugúya ja esériwidubalin,áni inébelá jun,
weíyaaña, ñǘbürigiña. Fédu siélu ygkJáti weín-gádürü gürígia ja weírigutiña, jáma gádürü cátaña gabágaritiña jagía, ába jélemuchun chülǘ múarugun, judúguatiña lun Búngiu le ñúnbei luágu lála, ába jaríñagun. —¡Ítaralá! ¡Alelúya! Wf'Ábaya jagúarajan. —¡Alelúya! Magúmubei lamúdeirun tugúmulalin. :emAgúseragüdati láu úarani lúma ísuruni,
siádi láaru oúnwenbun jóru to agádeirubalin uboú láu tisálufurin,águyugüda láali jáfarawagún lánigu tuágu. 8d kLárigiñe cátei le, ába nagáambuni jamálali sarágu gürígia, jagúarajan.¡Alelúya! Weíriti Wabúngiute le Súnti Gabáfu, ligía asálbarubaliña lánigu. ~~0}|[|{{{R{yxwvvusrqKpUonmmllQkjjii)hgeecb'ab_^"\\*[[ZZ3YTXX!WPVVTTSRTQWPtONMLJIHFEDCCtCB,A@F?R? >==E<< :::9187T75534332_1z0d/#.e-+*))"(I'&4%\$##2"e! Y a_HUJF: $uTuP " ! 50%))9%¿Cábati waríñaga luágu buri cátei le? Queísi lueígiñeñein lubeí wafúleisein Búngiu, ¿cábagi jabáfu wáganiñu wawágu? lQJáti lanúadirubaña lúmagiñe binárü, wáti gíñe joun, resíbi lumútiña gíñe lúmagua queísi gürígia richáguatiña, áni ja lerésibirubaña, rúti gíñe ufánrani joun lídan luweírigun queísi lirájüñü. |qLugúndun ja lasúbudirubaña Búngiu lúmagiñe lubáragiñe ladǘgüni uboú luágu lánigubaña lan, fánrein lumútiña lun ítara jamá queísi Liraǘ, lun Liraǘ lan íbugañaü joun sun ja lanúadirubaña lun lirájüñü jamá. x iSubúdi wamúti luágu aráanse láani Búngiu lun sun lan cátei le asúseredubei woun, íbini asúfuriruni, lun lanǘgün buíti woun, wagía le jínsiñejabúbei lun, wagía le wájali lan lun lánigu wamá queísi larítaguni.  Áni Búngiu, le aríjubarun wanígi, subúdi lumúti ca lan labúseerubei Sífiri Sándu laríñagun wádaangiñe, ába loúnabuníwa Búngiu lugúndun ayúmuraguati Espíritu queísi lugúndan Búngiu. Agáñeiruni lídan sun luwúyeri lénreengúnga u cÍtara méme gíñe, íderagua lumútiwa Sífiri Sándu lídan wadébilin. Queísigubeirügü níjein dan, siñáti wayúmuragun lun Búngiu queísi lubúdubu. Lídan óra ligía, ába líderaguníwa Sífiri Sándu lun waríñaguni luweírin cátei le wasándirubei tídan wanígi lun Búngiu lídan ában luwúyeri le siñáti laríñawagún láu dimúrei.   Queíti merésibirun wamágili lubeí sun le lúnbei wabíjini queísi lirájüñü Búngiu, lúnti wagúrabuni láu gurásu. j MLigía lágüdaja wasálbarun. Merésibirun wamágili sun ubuíduni le lúnbei wabíjini queísi lirájüñü Búngiu, agúrabajatiwa werésibiruni yágüta siélu. Ánjein jamúga ibíja wamáaliti sun le lúnbei wabíjini queísi lirájüñü, mébunaali jamúga wagúrabajan. Magúrabajaantiña gürígia jerésibiruni cátei le ibíja jamáalibei. zmÁni máma rügǘñein uboú asúfurira, súfuritiwa gíñe, wagía afíñetiña luágu Crístu, láu sun níjeinjali lan Sífiri Sándu wáma queísi lagúmeseraja cátei le lúnbei werésibiruni. Sandítiwa ában oúnwenbun igári, áni agúraba wamúti dan le lúnbei wayábin lun lirájüñüjadíwa lánme Búngiu le tímatimaati, dánme le liséridun wágubu. 3Subúdi wamúti luágu chülǘ lan lúmoun dan le, sun uboú le ladǘgübei Búngiu ayájuati láu igárigu camá ában wǘri to agáridutu. T!láu sun líra, súnwandan níjein lan eménigini luágu leséfuruba lan uboú lídaangiñe asúfuriruni lúma agádeiruni le gádaanbalin lun gafánraanbei lan lídan jaweírigun lirájüñü Búngiu. Níjein mégeiti luágu sun uboú, máma jamúga ladǘga labúseerun, ladǘga ítara líña lan labúseeruni Búngiu, %CLáuñein sarágu ayúmajani lúma eménigini sun uboú le ladǘgübei Búngiu, agúrabei dan le lúnbei jerésibiruni lirájüñü Búngiu jalágaante. {Jarítaguatina luágu ni cáta lan le wasúfurirubei ya uboúagu lúmoun uweíriguni le lúnbei wabíjini siélu. !;Áni ladǘga lirájüñü wamá Búngiu, garíchatiwa gíñe lun alágan siélu le uágubei laríñaga Búngiu woun, le lúnbei gafánran wamá lídaangiñe, lúma Crístu. Ánjein súfuri wabeí luágu Crístu ya uboúagu, gafánraanbadiwa lídan luweírigun yágüta siélu. Y+Geféenti láni Búngiu Espíritu woun luágu lirájüñüjadíwa lan Búngiu. 'GSífiri Sándu le jerésibirubei, máma ában espíritu lánina idámuni lúnya lanúfudedagüdǘnün lueí láburujan ligáñi Búngiu juágun, Espíritu le jerésibirubei, ligía le adǘgübalün lun lirájüñü jumá Búngiu. Ligía gayára lubeí wagúaruni Búngiu Wáguchi. U#Sun ja ladúndejabaña láni Búngiu Espíritu, lirájüñü Búngiu. ~3 Lugúndun ánjaün abágaridarügü queísi jugúndan, queísi gürígia garaǘwarügütiña, jeféridiruba, mídinbadün siélu, ánjein jáfara igáburi lánina figoú le jídaanbei jilágubei, láu lubáfu Sífiri Sándu, jabágariduba lun sun dan lúma Búngiu siélu. +}O Ítara líña lubeíti, nidújeñu, lúnti wagúnfulirun lúma Sífiri Sándu le wádaanbei, máma lúma wagúndan queísi gürígia garaǘwarügütiña. d|A Ánjein wínwan lubeí láni Espíritu jídan, Búngiu méme le ásaaragüdübalin Jesucrístu lídaangiñe oúweni, líchuguba ibágari iséri lun júgubu le goúwedadibei, lídaangiñe láni Espíritu le jídaanbei. d{A Ánjein wínwan lubeí láni Crístu Espíritu jídan, wínwanboun juwáni lun sun dan ladǘga tarúfudúniwa richáguañu ligíbugiñe Búngiu, láu sun loúweba lan júgubu ladǘga figoú le lídaanbei uboú le. z  Ánjeinti jugúya, mabágaridunjadün lídan jugúndan queísi gürígia garaǘwarügütiña, jabágariduña lídan ában lúma láni Búngiu Espíritu, queísi aganoúa lubeí jídan. Le úabei láni Crístu Espíritu lúma, máma lánigu Crístu. yLigía, ja lubeí abágaridubaña láu jagúndan queísi gürígia garaǘwarügütiña, siñáti jadǘgüni lugúndan Búngiu. #x?Ja arítagubaña luágu cátei le lánina uboú le, láganiñu Búngiu lugúndun mája jáña, áni siñá ligía jíchaagun joúngua lábun lilúrudun. w Dan le jabágaridun gürígia queísi jagúndan, marítagunga jagía luágu Búngiu, barǘ lumútiña lídoun oúweni, ánjeinti dan le jabágaridun queísi lugúndan Sífiri Sándu, barǘ lumútiña lídoun ibágari tímatimaati lúma darángilaü. vyJa abágaridubaña queísi jagúndan queísi gürígia garaǘwarügütiña, luágu rügǘñein cátei le lánina uboú jarítagua, ánjaña ja abágaridubaña queísi lugúndan Sífiri Sándu, luágu cátei le lánina siélu jarítagua. uLadǘgünbalin Búngiu líra, lun gayáraabei lan wadügǘniwa gürígiame richáguatiña queísi lagúmadijan lilúrudun, gürígia ja mabágaridunjañabaña lídan luríban jagúndan, ja abágariduñabaña guetó queísi lugúndan Sífiri Sándu. otWMabáfuti meja lilúrudun Búngiu lun lagídaruníwa lábugiñegiñe lubáfu figoú ladǘga turíban wanígi, wagía gürígia garaǘwarügütiña. Ába ladǘgüni Búngiu le lásiñerubei lilúrudun adǘga láu loúnajani Liraǘ uboúagun queísi gürígia garaǘwarügüti le gíñe gayáraati lafígounjan (láu sun, mafígounjan lan). Ába loúnwen Liraǘ Búngiu, le Jesucrístubei, luágu wafígoun, ába lagúmuchaguagüdüni lubáfu figoú wawágu láu loúnwen. ;soRúlaali Crístu láni Espíritu woun, áni Espíritu ligía, rúti iséri ibágari woun, furígüda láadiwa lábugiñegiñe lubáfu figoú le anǘgübaliwa lídoun oúweni. Ur %Guetó, gidáwaali jadúnrun gürígia ja lídaanbaña ában lúma Jesúsu. pqYBúngiu gubeírügü, lídaangiñe Wabúreme Jesucrístu. ¡Teínqui níña lun Búngiu! Gunfaráanda numúti lubeíti luágu áu lan láu náni núngua, úouga lubáfu Crístu nuágu, buséntina jamúga nagúnfulirun lúma lilúrudun Búngiu, siñá numuti ladǘga igáburi lánina figoú le nídaanbei, seríwirügütina lun figoú queísi lidámun. p ¡Fugiábu áu! ¿Cába eséfurana lídaangiñe igáburi lánina figoú le nídaanbei, le anǘgübalina lídoun oúweni? 1o[áni aríjatina luágu níjein lan cátei nídan, ageíndaguti lúma nisáminan, cátei ligía, igáburi lánina figoú le nídaanbei, le gámabalina adaürǘwañu. @n{Lídan nisáminan, jínsiñeti lilúrudun Búngiu nun, m Niján cátei le asúseredubei nun. dan le busén nan nadǘgüni le buídubei, wuríbati rügǘñein nadárira nídan. flEÁnjein lubeíti le lubeí cátei le mabúseerun nubeí nadǘgün ligía nadǘga, lídan linárün cátei, máma áu le láni Búngiu adǘgübalin, igáburi lánina figoú le nídaangilibei, ligía adǘgübalin. kMadǘgün numúti cátei buíti le nabúseerubei nadǘgün, nasígirarüga adǘgei wuríbati le mabúseerun nubeí nadǘgün. Ij Subúdi numúti luágu úa lan ni cáta buíti nídan boúgudin lueí Búngiu, áu queísi wügǘri garaǘwarügüti. Buséntina jamúga nadǘgüni le buídubei, siñáti nadǘgüni. iMámaadina lubeíti áu adǘgübalin cátei wuríbati le nadǘgübei, igáburi lánina figoú le nídaanbei, ligía adǘgübalin. jhMÁnjein le lubeí mabúseerun nubeí nadǘgün ligía nadǘga, úaraguati nisáminan lúma lilúrudun Búngiu luágu cátei le buídubei, áni láu líra, arúfuda numúti luágu barǘnaani lúrudu quei cátei buíti. "g=Úati gunfaráanda náani ca lan susérebei nun, madǘgün numúti cátei buíti le nabúseerubei nadǘgün, nadǘgei cátei le iyéreegubei nun. Tf!Subúdi wamúti luágu lídaangiñe lan Sífiri Sándu líchigei Búngiu lilúrudun, ánjeinti áu, queísi wügǘri garaǘwarügüti, alúgurúañu níña queísi idámuni lun lubáfu figoú. e  ¿Ligía funásan cátei buíti le anǘgübalina lídoun féridi? ¡Máma líña! Nifígoun anǘgübalin neféridirun nun, áni ítara líña larúfuduni luágu figoú lan, láu cátei le buídubei, le méme lúrudubei, lanǘgana igáburi lánina figoú le nídaanbei lídoun féridi, áni ítara líña larúfuduni lilúrudun Búngiu luágu wuríba lan figoú le tímatimaati. d Sánduti lubeíti lilúrudun Búngiu lídaangua, sánduti giñe sun gumádi le lídaanbei, úaraguati, áni buíti. Uc# Lugúndun lárügüdün igáburi lánina figoú le nídaanbei lueígiñe lúrudu ligía, ába leyéeragunina lun nadǘgüni le wuríbabei, ába lanǘgünina lídoun féridi láu meme lúrudu ligía. b! Ítara líña, lúrudu le jamúga lúnbei yebe líchugun ában ibágari buíti nun, arúfudarügü lumúti nidúnrun lúma lafáyeiruaja. 9ak Níjein meja ában dan, lubáragiñe nasúbudiruni laníchigu lilúrudun Búngiu le tímatimaati, ába narítagun luágu úaragua lan nigáburi ligíbugiñe Búngiu, dan le nasúbudirubalin laníchigu lúrudu ligía, ába nasúbudiruni luágu gafígoun nan, luágu lídaañadina lan ǘma lun féridi. Q`Ladǘga méme gumádi le, ába lagáguduni igáburi lánina figoú le nídaanbei sun luwúyeri luríban ayúmajani nídan. Lugúndun lun jamúga úa lan lúrudu, larúmuguñá yebe lubáfu figoú. 1_[¿Waríñaguba lubeíti luágu wuríba lan binádu lilúrudun Búngiu? ¡Máma líña! Láu sun líra, lúrudu asúbudiragüdübalin figoú nun. Ibídiñeti jamúga nun luágu figoú lan lawámadirun jamégen ámu ánjein jamúga maríñagunti lúrudu. “Mawámadirabeí jamégen ámu.” `^9Ánjeinti guetó, jiláadiwa lun lúrudu ligía lé meja gámabaliwa lábugiñe lubáfu, guetó furáangujadiwa lun wesériwidun lun Búngiu lídan iséri luwúyeri, táu sun wanígi, láu ubáfu le líchugubei Sífiri Sándu woun, máma queísi idámuni lun binádu lilúrudun Búngiu le bürǘwabei. Igáburi lánina figoú le wádaanbei :]mLubáragiñé meja werésibiruni Crístu, seríwiti meja lilúrudun Moisés lun lagáguduni luríban ayúmajaní wádan, áni ligía cátei le anǘgübaliwa lídoun oúweni. =\sÍtara gíñe jugúya, nidújeñu, láu loúnwen Crístu, furíjadün lábugiñegiñe lagúmadijan lilúrudun Moisés queísi wǘri to jiláali túmari, ába tagámaridun ámu. Guetó, lánijadün Crístu, le saráalibei lídaangiñe oúweni, lun gayáraabei lan jesériwidun lun Búngiu le gumúti. [Ánjoun lubeíti agánawa lúma ámu wügǘri sun wínwangili lan túmari, tadǘgüña figoú le gíribei adultériu, ánjein oúwe túmari, gidáaru lábugiñegiñe lúrudu ligía, áni gayáraati tamárieidun lúma ámu wügǘri, madǘgüntu adultériu. aZ;Quei jamúga, ában wǘri to maríeitu, rúlumutu lúrudu lábun lagúmadijan túmari sun dan le wínwangili lan, ánjein oúwe túmari, boúgudijaru lueí lúrudu le íchugubarun lábugiñe lagúmadijan túmari. -Y UNidújeñu, jugúya le subúdijabúbei lun lúrudu, subúdi jumáali luágu dán rügǘñein lan wínwangili ában gürígia, ligía lábugiñeñein lan lúrudu. CXLugúndun oúweni lafáyeijabei figoú, ánjeinti edéweejani le líchugubei Búngiu woun, ibágari le magúmuchaditi ladǘga lídaañadiwa lan ában lúma Wabúreme Jesucrístu.*WMÁnjeinti guetó, mámaadün lábugiñe lugúmadin figoú, lidámujadün Búngiu, barǘtiti cátei le arúmani tun janígi lúma ibágari magúmuchaditi jun. *VM¿Ca mejáti cátei buíti lanǘgübeí buri cátei ligía jun le áubei buri nibúsigari jumá guetó? Ni cáta buíti, féridi rügǘñein lanǘga jun. (UILídan buri meja dan ligíra, dán meja le lidámuñadün lan figoú, mebéreseguntün meja lun jabágaridun ában ibágari buíti ligíbugiñe Búngiu. -TS(Nadímurejaña jun láu jémpulu le, le luáguti idámuni lúma labúreme, lúntima gunfaráanda jumánina.) Ítara queí meja lidámun jumá sun luwúyeri figoú, guetó lúnti jiábin lun lidámun jumá buri cátei le buídubei, lun jabágaridun ában ibágari derégeguañu lun Búngiu. AS}Mámaadün idámuni lun figoú, lidámunjadün Búngiu. ,RQTeínqui níña lun Búngiu luágu láu sun lan lidámun jumá meja figoú, guetó jídiña láu ligáburi arúfudajani buíti le jagáambubei, táu sun janígi. )QK¿Ibídiñeti jun luágu le lan únti jíchaagua júngua lun jídin láu le lubeíbei lidámuñadün lan? Gayáraati lubeíti janúadajan cába lan un jíchaagua júngua, lún yebe figoú le íchugubei féridi, o lun lan agáambadi lun Búngiu, le íchugubei ában ibágari richáguati. PQueísiti máma lubeí lídaangiñe wagúnfulirun lúma lilúrudun Búngiu le líchugubei lun Moisés liábin wasálbarun, lídaangiñe werésibiruni lareíni Búngiu, ¿gayáraati lubeíti wabágaridun lídan figoú ladǘga líra? ¡Siñáti! =OsMabáfujalíme figoú juágu, lugúndun mámaadün lábugiñe lilúrudun Búngiu, lábugiñejadün lareíni lun gayára lan jadǘgüni lugúndan. Ában jémpulu luágu idámuni N Míchaagua jumá júngua lun figoú lun layúsuruni júgubu lun cátei wuríbati. Lubáragiñe líra, derégegua jumá júngua lun Búngiu queísi gürígia jiláaña, ábaya jabágaridun, derége jumeí júgubu lun Búngiu lun layúsuruni lun cátei buíti. M Ligía, mígira jumá lubeí lun gabáfu méme lan figoú juágu, afósuraün lun jadǘgüni luríban jayúmajan. .LU Jugúya gíñe, rúgua jumá júngua queísi jiláguaaña lun figoú, áni wínwañu lun jesériwidun lun Búngiu, lídan ában lúma Crístu Jesúsu le Wabúreme. 6Ke Dan le loúnwenbei Crístu, ába lagúmuchaguagüdüni lubáfu figoú lun sun dan, áni ibágari le labágaridubei guetó, lun méme lesériwidun lun Búngiu labágaridei. J% lugúndun subúdi wamúti luágu sará lan Crístu ában weíyaasu lídaangiñe oúweni, moúnwendügǘyaali, mabáfujali oúweni luágu. qI[Ánjein jiláadiwa lubeí lúma Crístu, gayáraati wafíñerun luágu wabágariduba lan gíñe lúma, BHLugúndun le jiláalibei, furíjali lídaangiñe figoú. pGYSubúdi wamúti luágu dáwagua lan binádu meja wagáburi lúma Crístu luágu gurúwa lun lagǘnrinchawagún lubáfu figoú lé meja wawágubei, lun merédeediwa lan queísi idámuni esériwida lun figoú queísi wayúbudiri. Lugúndun ánjein ñǘbin wabeí lun lídaanbadiwa lan ában lúma Crístu lídan ában oúweni líbe loúnwen, ítara wába gíñe lídan lásaarun lídaangiñe oúweni. "E=Láu wabásterun, queísigubeirügü jamúga bunáwa wamá úara lúma Crístu, áni reídeitiwa jiláñu lun figoú. Queígubeirügü sarágüda láani Wáguchi Búngiu Crístu lídaangiñe oúweni láu luweírin lubáfu, sarágüda láadiwa gíñe lun isérijali lan wabágari. WD'¿Ibídiñeti jun luágu láu lan lídan wamá ában lúma Crístu láu wabásterun, queísigubeirügü jamúga lídaañadiwa lan gíñe ában lúma lídan loúnwen, lun mabáfujali lánme figoú wawágu? jCM¡Máma lúba! Wagía, jiláadiwa lun figoú, ¿ída lubáti gayára lan wasígirun afígounja? oB Y¿Cábati waríñaga? ¿Wasígiruba afígounja lun larúfuduntima Búngiu lídaangiñe lareíni woun? AÍtarati queísi gabáfu lán meja figoú lun lanǘgüni oúweni, ítara gíñe gabáfuti lareíni Búngiu lun ladǘgüniña gürígia richágua ligíbugiñe, lúma lun líchugun ibágari magúmuchaditi joun lídaangiñe Wabúreme Jesucrístu.L@Rúati lilúrudun Moisés woun lun gayáraabei lan wasúbudiruni cátei lan figoúbei. Láu sun gíbe lan figoú uboúagu, weíritimaabei lareíni Búngiu lun lachíbuni sun figoú ligía. ?Ladǘga lubeíti lumágaambadi ábanrügü wügǘri, ñǘbintiña sun gürígia lun jafígounjaba lan, ítara méme gíñe, ladǘga lagáambadi ábanrügü wügǘri, gayáraati jayábin sun gürígia lun richágua jamá ligíbugiñe Búngiu. N>Ítara queísi líchuguniña Adán sun gürígia lábugiñe lisíadin Búngiu lun joúnwen láu ladǘgüni le áubei magúndan lan, ítara líña gíñe lagídaruniña Crístu gürígia lábugiñegiñe asíadiruni ligía, rúleí ibágari magúmuchaditi joun láu ladǘgüni lugúndan Búngiu lun loúnwen jawágu. c=?Ánjein gabáfu lubeí oúweni jawágu sun gürígia ladǘga lidúnrun ábanrügü wügǘri—Adán, choúrutimaati luágu sun lan gürígia ja lerésibirubaña Búngiu láu lareíni queísi gürígia richáguatiña, jabíjubei ibágari magúmuchaditi lúma Búngiu, jarúeijaba úara lúma Crístu, ladǘga ábanrügü wügǘri ligía. A<{Weíriti gíñe le líchugubei asálbaruni sügǘ láu le líchugubei lifígoun Adán woun. Ladǘgarügü ában figoú, chülǘti oúweni joun sun gürígia, ánjeinti ladǘga loúnwen Crístu wawágu, ferúdunawati sun wafígoun le gíbebei, resíbi lumútiwa Búngiu queísi gürígia richáguatiña. G;¡Ámuñegueinarügü gíñe cátei le janǘgübei joun gürígia! Barǘti Adán oúweni joun sun gürígia láu lafígounjan, ánjeinti Crístu, barǘti asálbaruni joun sun gürígia, áni weíriti asálbaruni le líchugubei Búngiu láu lareíni woun lídaangiñe Crístu sügǘ láu lifígoun Adán. :Láu sun líra, lúmagiñe meja lidáani Abrahám darí lúmoun lidáani Moisés, jilátiña gürígia luágu jafígoun láu sun máma lan ladǘga magáambadi jamá jafígounbei queísi ladǘgüni Adán le magáambadibei lun lerérun Búngiu lun. Lueígiñe ában oúbaü, Adán liyáwa Crístu le lúnbei liábin, ladǘga biángubei jagía barǘtiña som cátei joun gürígia. _97 Lubáragiñé meja líchuguni Búngiu lilúrudun joun gürígia lídaangiñe Moisés, añájeinjaña méja gürígia afígounjaña uboúagu, láu sun úagili lan lúrudu ligía lun gayáraabei lan jadǘraaguni. 8 Ítara queísi lídaangiñe lán meja ábanrügü wügǘri le gíribei Adán lebélura figoú uboúagun, ába lanǘgüni figoú oúweni lúmagua queísi lafáyeija, ítara líña gíñe joúweguba lubeí sun gürígia lugúndun afígounjatiña súngubei. S7 Áni máma rügǘñein cátei le, gúndaatiwa gíñe lúma Búngiu lídoun buri dan le, lídaangiñe Wabúreme Jesucrístu, le ídaangiñebei lídaanjadiwa lan dan lúma Búngiu. Adán lúma Crístu _67 Lugúndun ánjein ru lubáliwa Búngiu lídan dan lúmagua láu loúnwen Liraǘ dán meja le láganigídiwa, choúrutimaati luágu lasálbarubadiwa lan le gumúti, luágu Liraǘ le wínwañubei lúma, siélu. y5k Guetóti, láu resíbi láadiwa lan queísi gürígia richáguatiña láu loúnwen Crístu wawágu, choúrutimaati luágu weséfuruba lan lueí ligáñi Búngiu le lúnbei láburujan jawágun gafígountiña lídaanme luwéyuri agúseruni. +4OÁnjein Búngiu, ába larúfuduni luweírin línsiñejabu woun láu loúnajani Jesucrístu le Liraǘ lun loúnwen wawágu, láu sún meja gafígoungidiwa lan. ~3uMáma cátei ménreengunti lun loúnwen ában gürígia jawágu ámu gürígia, ni íbini lueígiñe ában gürígia le buídubei, láu sun níjein lan gürígia gayáraati jamúga loúnwen lueígiñe ában gürígia le buíti le tímatimaati. v2eLadǘga línsiñejabu Búngiu woun, queí meja le mabáfu wabeí lun wasálbaragun woúngua lídaangiñe figoú le gádaanbaliwa, ába loúnajani Crístu lídan óra le lanúadirubei lun loúnwen wawágu, wagía le gafígounbei. 1Áni máburujanbei warǘna lurúma eménigini le, ladǘgübei Búngiu le aríñaga láalibei woun ladǘga línsiñejabu woun. Sandí wamaali línsiñejabu, buíngüda láaru wanígi láu línsiñejabu, láu Sífiri Sándu le rúlaalíbei woun. 09buídugüda lumúti gurásu wagáburi, áni láu líra, gayára lan weménigidun lun gafánraanbadiwa lan lídan luweírigun Búngiu yágüta siélu. !/;Áni máma rügǘñein líra, gúndaatiwa gíñe lídan wasúfurirun ya uboúagu, lugúndun subúdi wamúti luágu ru lan asúfuriruni gurásu woun, M.Ladǘga Crístu, biníwadiwa lubeí láu wafíñen luágu, derégüdagu wáña lídan lareíni Búngiu, áni gúndaatiwa láu eménigini luágu gafáanranbadiwa lan lídan luweírigun Búngiu. - Queísiti resíbi láadiwa lubeí Búngiu láu wafíñerun luágu, lídaanjadiwa dan lúma, lídaangiñe Wabúreme Jesucrístu. ",=Jesúsu le edéregerúabei lun loúnwen luágu wafígoun, ába lásaarun lídaangiñe oúweni lun larúfuduníwa richáguañu ligíbugiñe Búngiu.[+/labǘrüjoúña gíñe wawágu. Lugúndun luágu wafíñen, resíbi lumútiwa gíñe Búngiu queísi richáguatiña, wagía le afíñebei luágu le ásaaragüdübalin Wabúreme Jesúsu lídaangiñe oúweni. *Cátei le, luáguti lerésibiruniña Búngiu gürígia luágu jafíñen, mámarügü luágu Abrahám labǘrüjoúa, ])3Ligía lerésibirunbalin Búngiu queísi wügǘri richáguati, luágu lafíñen. (%Rúti uweíriguni lun Búngiu láu ában ichoúruni le tímatimaati luágu gabáfu lan Búngiu lun ladǘgüni sun le uágubei laríñaga. q'[Maloúguadunti lafíñen luágu dimúrei le laríñagubei Búngiu lun, weíritimáarügüti lafíñen. B&}Meféridirun lumúti lafíñen luágu dimúrei le laríñagubei Búngiu lun, láu sún meja yaráfaali lan lun lagúnfulirun san irúmu, áni weíyaaru gíñe Sára lun tagáraüdün. .%ULáu sun uá lán yebe eménigini luágu Abrahám lun garaǘ lan ladǘga weíyaali lan, weíya tugúya Sára, afíñeti dán meja le laríñagubei Búngiu lun luágu ítara lúba lan jíbe ladǘgawagun queísi warúguma. Ába lasúseredun ítara lun jáguchibei lan sarágu mútu. f$ELigíbugiñe Búngiu, ñǘbinti lubeíti Abrahám lun wáguchibei lan sun wagía le afíñebei luágu Búngiu, queísi taríñagun Lerérun Búngiu. “Adǘga náadibu lun jáguchi ban sarágu mútu.” Gabáfuti Búngiu lun ladǘgüni líra queísi gabáfu lan lun líchugun ibágari joun jiláaña, níjeingüdaleí buri cátei le úagili. R#Ligía, lun lubeí derégüda lan dimúrei le líchugubei Búngiu lun Abrahám joun sun linébaanfaangu, lúnti méja ábanbei lan edéweejani luágurügüti afíñeni. Mámarügü joúnti ja lábugiñebaña lilúrudun Búngiu le líchugubei joun juríu lídaangiñe Moisés dimúrei ligía, joúnti gíñe sun ja mámabaña juríu áni máma gíñe lábugiñeñanu lúrudu ligía, ába jafíñerun luágu Búngiu queísi lafíñerun Abrahám luágu. A"{barǘrügü lumúti lilúrudun Búngiu ligáñi jawágun gürígia luágu magúnfulirun jamáni. Ánjein le ñí lumuti úa lan lúrudu, úati gíñe dúru luágu ladǘraawagún. !!Lun jamúga já rügǘñanu lan íchugubalin jeménigi luágu jagúnfulirun lúma lilúrudun Búngiu erésibira alágan, málati lubeíti jamúga jafíñerun ja eménigidubaña luágu jafíñen luágu Búngiu lun jerésibiruni. Málati jamúga gíñe dimúrei le líchugubei Búngiu luágu alágan lugúndun lídan linárün cátei, mabáfutiña gürígia lun jagúnfulirun lúma lilúrudun, C  Aríñagatí meja Búngiu lun Abrahám luágu líchugubei lan uboú lun jáu sun linébaanfaangu queísi jalágaante, máma ladǘga lagúnfuliruni Abrahám lilúrudun Búngiu líchugúa dimúrei le lun, ladǘga lafíñerun luágu Búngiu, ába lerésibiruni Búngiu queísi ában wügǘri richáguati. a; Jáguchi gíñe ja resíbi jamáalibei circuncisión Abrahám, ja afíñebaña luágu Búngiu queísi lafíñerun Abrahám lúmagiñe lubáragiñé meja lerésibiruni circuncisión. Gúnfuliti Búngiu láu lerérun ! Lárigiñe larúfuduni Abrahám lafíñen luágu Búngiu, ligía lerésibiruni circuncisión queísi seíni luágu resíbi láali lan Búngiu queísi wügǘri richáguati ladǘga lafíñen luágu. Ítara líña gíñe liábin Abrahám lun jáguchibei lan sun ja afíñebaña luágu Búngiu merésibirunga circuncisión, áni resíbi lumútiña gíñe Búngiu ítara queísi richáguatiña.   ¿Ída bugági lerésibirei, lárigiñe lerésibiruni circuncisión ligía ódi lubáragiñe? Máma lárigiñe, lubáragiñe. % ¿Joúnti rügǘñein funásan ja erésibirubalin circuncisión, ódi joúnti gíñe ja merésibirunbalin? Joúnti sun jawúyeri gürígia ugúndani ligía. Aríñagaadiwa luágu resíbi láani Búngiu Abrahám queísi wügǘri richáguati, luágu lafíñen. \1Gúndaati gürígia le lanǘgübei Búngiu queísi gürígia mafígounjaangili. Laríñajare Davíd.Gúndaatiña gürígia ja ferúduna lubáña Búngiu jaríban, áni chibáwa ligía jafígoun. A{Davíd guánarügü adímurejati luágu jagúndan gürígia ja lerésibirubaña Búngiu queísi richáguatiña luágurügü jafíñen, mebéresenga ligía ca lán meja jadǘgübei. wgÁnjeinti gürígia le asálbaruti lídaangiñe lifígoun láurügü lafíñerun luágu Búngiu le erésibirubaliña gafígountiña, lerésibirubei Búngiu queísi ában gürígia richáguati luágu lafíñen, anáti líra, edéweejani. {oDan le ladǘgün gürígia ában wadágimanu, fáyeiti le libíjubei lebégi luwádigimari, máma edéweejani. %Taríñajare Lerérun Búngiu. “Afíñetí meja Abrahám luágu Búngiu, luágu lafíñen lerésibirei queísi wügǘri richáguati.” 4aLun jamúga lueígiñe lan ladǘgün cátei buíti lerésibirei Búngiu queísi ában gürígia richáguati, gébunati jamúga lapántajan, máma ligíbugiñe Búngiu. S !¿Cábati waríñaga luágu Abrahám, le binádu wáguchi, wagía juríu? Y+¿Wayúsuruñein lubeíti afíñeni luágu Crístu lun warúfuduni luágu mebégi lan binádu lilúrudun Búngiu guetó? ¡Uá! Lubáragiñe líra, warúfuduñein luágu buídu méme lan lúrudu ligía.iKlugúndun ában rügǘñein Búngiu, le erésibirubaliña sun gürígia ja afíñebaña luágu Jesucrístu queísi Jasálbaragüle, mebéresenga ligía ánjein resíbi jabálin circuncisión lúmoun merésibirun jamáni. ¿Juríu rügǘñanu funági Gabúngiutei Búngiu? ¿Ma funági gíñe Jabúngiute ja mámabaña juríu? Jabúngiute gíñe, r]Subúdi wamáali lubeíti buídu luágu resíbi láani Búngiu gürígia le afíñeti luágu Crístu queísi gürígia richáguati, mebéresegúnga ánjein gúnfulijali lubeí lúma lilúrudun Moisés lúmoun magúnfulirungili lan. %Queísiti ítara líña lubeí, ¿cáti asúseredubei lun japántan gürígia luágu lubuídun jagáburi? Gumúguati. ¿Cági uágu? Lugúndun lun jamúga gayára lan wasálbarun láu lubuídun wagúnfulirun lúma binádu lilúrudun Búngiu, gayáraati jamúga wanáangun woúngua, queísi sálbañu wáña lubeí láurügü wafíñerun luágu Crístu, gumúgua lébuna wanáangun woúngua. `9chibá lumuti gíñe jafígoun ja aganoúbaña lídan buri dan le, lun larúfuduni luágu úaragua lan, áni sun ja afíñebaña luágu Jesucrístu queísi Jasálbaragüle barǘ lumútiña queísi úaraguatiña. S Adǘgati Búngiu lun lébunabei lan ferúdun Crístu láu loúnwen luágu wafígoun, áni lídaangiñe wafíñerun luágu queísi Wasálbaragüle liábin ferúdun woun. Láu loúnwen Crístu queísi afáyeiragülei luágu figoú, ába larúfuduni Búngiu luágu úaragua lan áni iyéreeguti figoú lun. Ába lachíbuni líta Crístu jafígoun gürígia já meja aganoúbaña lídan dan le sügǘjalibei, le uágubei mafáyeijagüdün láañabaña lan, a ;Láu lareíni Búngiu, resíbi lumútiña sun gürígia queísi lánigu, mafáyeijaanga jagía luágu, lugúndun fáyeijali Crístu luágu wafígoun lun gayáraabei lan weréderun richáguañu ligíbugiñe Búngiu. Z -lugúndun afígounjaaña sun gürígia áni siñáti lagúndaarun Búngiu jáu. # ?Láu wafíñerun luágu Crístu, gayára lan weréderun richáguañu ligíbugiñe Búngiu, áni ában lan ladǘgüni Búngiu líra joun sun gürígia, 7 gGuetóti arúfuda láali Búngiu woun ída lúba lan ligáburi gayára lan weréderun richáguañu ligíbugiñe boúgudin lueí lúrudu lé meja líchugubei lídaangiñe Moisés. Gayáraati wasúbudiruni líra láu walíijanun lilíburuna to meme lilúrudun Moisés, túma jalíburun profétagu. |qLugúndun úabei ni ában eréderuti richágu ligíbugiñe Búngiu lueígiñerügü ladǘgüni le lubeíbei lúrudu, lúnrügü lasúbudiragüdüni lúrudu woun luágu gafígoun wamá lesériwida. Lídaangiñe afíñeni liábin asálbaruni FSubúdi wamúti luágu sun lan le laríñagubei binádu lilúrudun Búngiu, joun lan ja lábugiñebaña lúrudu ligía laríñagei, lun jasúbudiruni gürígia jagía luágu gafígoun jamá. Ítara líña lubeíti, gadúnrun jamá sun gürígia ligíbugiñe Búngiu, dándu juríu queísi ja mámabaña juríu. A}Marítagungubeítiña luágu lanúfudewa lueí Búngiu. A}áni ibídiñeti ǘma lánina darángilaü joun. ?yBarǘti jagáburi gürínguaü lúma igárigu, 6gFuréseti jagúdi lun joúdin áfaraja. GAnábajani rügǘñein jadímurejan lau jeyéreejabu. G Eyéeraguatiña láu jayúma,
júnren líña jayúma lun jadímurejan lagǘbüri dimúrei le mínsiñeguti
queísi limínsiñegun líjeme umúajaü júnren lárigiñe líchugúniwa jiláali ñíjin.Yúsu jamúti jayúma lun jagádeirun jíri gürígia furése queísi láfarajan lupeísini jéwe.  Yuríguaaña súngubei, ñǘdünjaña lídoun féridi.Úati ni ában adǘgüti le buídubei, ni íbini ában. dA úati ni ában ánjaruti lun gunfaráanda lan,úati ni ában áluajati Búngiu. ~ Taríñajare Lerérun Búngiu.Úati ni ában gürígia richáguati ligíbugiñe Búngiu, ni íbini ábanrügü, ]}3 ¿Ída liñági? ¿Buítimaatiwa wagía juríu sügǘ jáu gürígia ja mámabaña juríu? ¡Uá! Lugúndun arúfuda wamáali luágu dándu lan juríu queísi máma juríu lábugiñeñanu lubáfu figoú. O~~Z}z|{{Vzyxxzwv8uctssrTqqoo)nnm7lkk0j*i2heggfgedcba`k_n^^$]2\[ZYX,WxVV!UiTSRhQiPONUMM%LHKJOIIH;G&F4EE CBBA@?z=<Ítara méme wamá lubeíti áluaja lun lídan lan darángilaü sun cátei, lun gayára lan wíderagun wámagua lun wawáanserun lídan cátei le lánina Búngiu. x&iLe esériwiduti lun Crístu lídan igáburi le, gúndaati Búngiu láu, áni buíti gíñe jarúma gürígia. 8%iLarúeijan Búngiu máma cátei luáguti le eigíbei o atúbei, luáguti ában ibágari le lánina ísuruni, darángilaü lúma ugúndani le líchugubei Sífiri Sándu woun. $#Míchiga jumá lubeíti lúgaaru lun ladímurejoún wuríba luágu cátei le gayáraabei jadǘgüni queísi afíñetiña luágu Crístu. o#WÁnjeinti bañáwurija lafíñen bidúje láu cátei le beígibei, mámaali bagáburiduña láu ínsiñejabuni. Madǘgabá lun leféridirun ában gürígia le ueígiñebei loúwe Crístu, ladǘgarügü beígin ítaga cátei. @"ySubúdi numúti luágu úa lan ni cáta le leígibei gürígia lun lawíyeduni ligíbugiñe Búngiu, áni choúru numúti líra, áu queísi afíñeti luágu Jesucrístu. Láu sun líra, ánjein jarítagua lubeí ában gürígia luágu marúman lan ában cátei, marúmaanti lun, áni figoú lun lun leígini. |!q Ligía, moún lubeí wadímurejan jawágu wadújeñu lueígiñe Jesucrístu. Lubáragiñe líra, derébugulá jarítagun lun madǘgün jumá ni cáta le gayáraati lachúgeraguagüdüni jíbiri, o láburugüdǘni lan lídoun figoú. p Y Cáda lubeíti ában wádaangiñe, lagúseruba luoúgua lúma Búngiu. Machúgeraguagüdabeí bidúje lQ queísi taríñagun Lerérun Búngiu.Inárüniti ítara quei gabágari nan, líña laríñagun Búngiu, luágu jájuduraguba lan sun gürígia nigíbugiñe,áni jasúbudirubadina súngubei ligíbugiñe guríriguaü. iK ¿Ánjein bugúya, ca uágu badímureja luágu bidúje lueígiñe Jesucrístu? ¿Ca uágu banǘgei quei ni cáta? Búngiu rügǘñein lun lagúseragüdün, áni sun wagía, waráramuba ligíbugiñe lun wagúserun, kO Jiláti Crístu, ábaya labágaridun lun Wabúremebei lan, wínwañu wagía yebe, jiláñu yebe. b=Ánjawa abágarida, wabágariduña lun wadǘgüni lugúndan Búngiu, ánjawa oúwe, woúnweña según lugúndan Búngiu. Ítara líña lubeíti, dándu lídan ibágari queísi lídan oúweni, láni Crístu wagía. Naríñagubalin líra lugúndun úa lan ni ában wádaangiñe abágariduti lun guánarügü, úa ni ában oúweti lun guánarügü. ,QLe areídubei som wéyu, ladǘgüñein lun líchugun inébesei lun Búngiu. Le eígibei furúmieguarügü cátei, leígini lun líchugun inébesei lun Búngiu, lugúndun rúti eteíngiruni lun Búngiu luágu eígini ligía. Le meíginbei úwi ladǘga liloúguan lafíñen, lun líchugun inébesei lun Búngiu ladǘgei, rúti gíñe eteíngiruni lun Búngiu luágu cátei le gayáraabei leígin según lafíñen. kONijánya ában jémpulu. Añájein gürígia weíriti janǘgüni ában wéyu lueí ámu wéyu, añájein jíbiri, afíñetiña luágu ában lan lábu sun wéyu. Cáda ában lúnti lachoúruruni le uágubei larítagua. |q¿Cátabuñadíbugi lun badímurejan luágu gürígia le esériwidubei lun Búngiu? Ánjein erédera buídu o wuríba, Labúreme lúnbei laríjin láu líra. Áni leréderuba buídu lugúndun gabáfuti Búngiu lun leréderagüdǘni buídu. %Le eígiti furúmieguarügü cátei, moún lumuti ǘnabu lan lanǘgüni le meíginbalin, le gíñe májabei leígin furúmieguarügü cátei, moún lumuti gíñe ladímurejan luágu le eígibalin, lugúndun resíbi láali Búngiu gürígia ligía queísi lánigu. yQueí buri, añájein derégüdati jafíñen, jarítaguatiña luágu gayára lan jeígin afíñetiña furúmieguarügü cátei áni jeréderuba jarúmañu ligíbugiñe Búngiu. Añájein jíbiri, débilitiña lídan jafíñen, meígintiña úwi.  #Ánjein débili lubeí ában gürígia lídan lafíñen, resíbi jumeí, maríñagunga ni cáta lun luágu cátei le machoúrunbei luágu. 'G Lubáragiñe líra, rújumei Crístu guánarügü jubáragiñe lídan sun cátei, masáminara jumá lun jíchugun ugúndani lun lagǘbüri ayúmajani.-S Eíbuga wamá queísi lubúdubu ítara queísi gürígia ja buídubaña, úouga ni cáta luágu jagáburi lun jarámudagun lueí jaríjin gürígia. Mabágarida wamá lídan bacháruaü, lúma buri lanárime fédu, ni lídan salúfuri lúma iwíyeni, ni lídan gáganiguaü lúma gimúgaü. mS Belújali áriebu buídu, yaráfaali larúgadun, ligía lúnti lubeí wígiruni wadǘgüni cátei wuríbati le adügǘbei lábugiñe lubúriga, lun wadáürunun wadáüragun queísi súdaara ja lábugiñetiña larúgounga. 3_ Lúnti ítara lan ligáburi wabágaridun lugúndun wabágariduña lídoun lagúmujoún dan. Dánjali lun wagágudun lídaangiñe idábagu, lugúndun yaráfatimaajali óra lun lagíribudun Wasálbaragüle uboúagun sügǘ láu dán meja le wafíñerunbei luágu ugánu luáguti asálbaruni. "= Le jínsiñejabúbei, madǘgünti wuríbati lun ni ában, ánjawa lubeíti jínsiñejabu, gúnfuli wamáali sun lilúrudun Búngiu queísi lubúdubu. wg Taríñajare Lerérun Búngiu. “Magámaridabá gürígia maríeitiña, máfarajabá, míwerujabá, maríñagabá iyéeni luágu ni ában, mawámadalá jemégen mútu bun.” Gúnfuli wamáali sun gumádi le, lúma buri le líbiri, láu wagúnfulirun lúma lilúrudun Búngiu le aríñagubei. “Jínsiñelá gürígia bíledi bun queísi bínsiñegua búngua.” c? Máni jumá dúweiti ni ca úma, lueídügüya lidúweitina ínsiñeni le jadúweirubei júmagua. Le jínsiñejabuti lun gürígia líledi, adǘga láali sun le lubeíbei lilúrudun Búngiu láu ladǘgüni líra. T ! Ru jumeíme le jáni cáda gürígia joun. Fáyei jumeí le lagúburajabei gumádi luágu jufúlasun, lúma buri ámu cátei líbe líra, fáyei jumeí le lúnti jafáyeiruni luágu cátei le ñǘbinbei jun boúgudigiñe lueí jageíra. Gagáambadi jumá joun gumádimatiña, ru jugúyame inébesei joun queísi lubúdubu.   Ligía gíñe lébubei jafáyeijan seínsu lun gumádi, lugúndun jesériwiduña lúrudugu lun Búngiu áni lun cátei le jeténira. 0 Y Ligía lúnti lubeí úaragua wamá lúma lilúrudun wageíra, mámarügü lun máburujan lan asúfuriruni wawágun, lúnti ítara lan lun jarúmañu lan warítagun.  ) lugúndun lesériwiduña lun Búngiu luágu bufúleisein. Ánjein wuríba boúserun, lúnti janúfude ban, ladǘga máma luágu ni cáta gabáfu lan lúrudu lun lafáyeijagüdün luágu dúru, quei lesériwiduña lubeí lun Búngiu lun lafáyeijagüdün luágu dúru. { o Máma lúnñanu jíchugun gumádimatiña anúfudei joun ja adǘgübalin le buídubei, aná joun ja adǘgübalin le wuríbabei. ¿Buséntibu babágaridun manúfudeiga lueí lúrudu? Buídulá boúserun, ábame buídu ban lurúma lúrudu, D Gürígia lubeíti le awǘgürijoúti lun gumádi, múaraanti láu le laríñagubei Búngiu, áni ja awǘgürijoútiña ítara, gadúnruntiña luágu líra áni jafáyeiruba luágu. l S Lúnti jíchaagun súngubei júngua lábun jalúrudun gumádimatiña, lugúndun ítara líña laráansejan Búngiu lun ñíbei lan lúrudu, áni gumádimatiña ja lídaanbaña jabára, labúseerun Búngiu añájein lubeí ñi. =s Mígiraguagüdabá búngua lun lagáñeirunibu wuríbani lun báguyugüdün wuríbani luágu wuríbani, lubáragiñe líra, gáñibeí wuríbani láu buídu le badǘgübei.dA Aríñagati gíñe Búngiu. “Ánjein lamá lubeí bágani, rúba eígini lun, ánjein mágürabu lubeí, rúba dúna lun, lugúndun láu badǘgüni líra, lebéluruba busíganu lun luágu luríban loúserunibu.” mS Nidújeñu jínsiñetiña nun, máguyugüda jumeí wuríbani, ígira jumeí lun Búngiu lan afáyeigüda luágu. Taríñajare Lerérun Búngiu. “Áu lúnbei nafáyeigüdüniña gürígia luágu jaríban, líña Jabúreme.” X) Adǘga jumeí sun le juáraati lun jabágaridun lídan dan jáma súngubei.  Mafáyeira jumá wuríbani luágu wuríbani lun ni ában. Áfaagua jumá lun jadǘgüni le búidubei jagíbugiñe súngubei. +O Abágarida jumá lídan úaraguni júmawagua. Manáangua jumá júngua, gamádagua jumá jáma ja gudémebaña. Marítagua jumá juoúgua queísi sábiugu. R Gúnda jumá jáma ja gúndaabaña, jayájua jáma ja ayájubaña.  Amúriaja jumá labínirun Búngiu jawágun ja oúserutün wuríba, amúriaja jumá abíniruni joun, máma wuríbani. u~c Íderagua jumáña afíñetiña lídan jemégeirun, resíbi jumáña ja bisídabalün láu ugúndani. "}= Abágarida jumá gúndaañu láu eménigini le juágubei, gagúraasun jumá dan le jasúfurirun, ayúmuragua lun Búngiu, eteíngirei, súnwandan. c|? Mamágualigu jumá lídan luwádigimari Wabúreme, seríwi jumeí táu sun janígi. u{c Lúnti jínsiñegua jumá júmagua queísi idújeñu. Furése jumá lun jiñúragüdüni jíri jidújeñu. z- Jínsiñe jamá jidújeñu lueígiñe Jesucrístu jun láu ínsiñeni le inárüniti. Iyéreegulá wuríbani jun, falájumei le buídubei. 3y_ Le gíchigaditi dǘgüdaguaü joun ámu, lúnti líchaagun lúngua lun ladǘgüni. Le edéweejati, lúnti magúrabun lan láguyun lun, le ábutibei, lúnti lagúmadijan láu sarágu duári, le íderaguti gudémetiña, lúnti ladǘgüni láu ugúndani. Ligáburi jabágaridun lánigu Crístu 8xi ánjein rújali lubeí ubáfu woun lun wesériwidun joun ámu, lúnti wesériwidun buídu. Le garúfudajadíbei Lerérun Búngiu, lúnti líchaagun lúngua lun arúfudajani. cw? Rújali Búngiu ámuñegueinarügü ubáfu woun queísi labúseeruni líchuguni lun cáda ában, lun wesériwidun lun, lúma joun wadújeñu lueígiñe Jesucrístu. Lúnti buídu lan wayúsuruni ubáfu ligía. Ánjein rújali lubeí Búngiu ubáfu woun lun ladímurejan wayúmulugugiñe, lúnti wadǘgüni según afíñeni le wádaanbei, Rv ítara wáña gíñe, wagía afíñetiña, láu sun gíbe wamá, ában rügǘñadiwa úgubu lídan ában lúma Crístu, áni íderaguatiwa woúngua wádaangua queísi lumégegun ában méme úgubu. u Lugúndun ítara quei gíbe lán buri umégeguni luágu ábanrügü úgubu, áni máma ában méme lifísiute sun umégeguni ligía, &tE Queísi jumaésturun luágu lareíni Búngiu nun, aríñagatina jun sun jugúya, lun úa lan ni ában jídaangiñe arítaguti luoúgua weíri sügǘ láu le ligíabei. Lubáragiñe líra, cáda ában lúnti lasúbudiragun lúngua, según afíñeni le rúlaalíbei Búngiu lun. s  Jebé jabágaridun queísi lirájüñü uboú le, lubáragiñe líra, sáansi jumeí ligáburi jisáminan, sáansi lámuga gíñe ligáburi jabágaridun. Ítara lúba jiábin lun jasúbudiruni le lugúndaanbei Búngiu jun—le buídubei, le uáraguabei. Hr  Amúriajatina lubeíti júma, nidújeñu, lun jedéregeragun júngua le gumúti lun Búngiu queísi gürígia abágaridutiña lun jesériwidun lun, jarúmañu lan jibágari ligíbugiñe. Niján luwúyeri agúnfuliruni le áubei lagúndaara Búngiu, áni lúnti ítara lan wadǘgüni lugúndun weíriti lareíni woun. @qy $Úati ni ában, lúmagiñe Búngiu liábin sun cátei, ligía gíñe ágüdajabalin sun cátei, áni lúngua gíñe ladǘgei. ¡Uweíriguni lun Búngiu lun sun dan! Ítaralá.|pq #¿Cági gürígia rújalibei som cátei lun Búngiu furúmiñe lun lerésibirun som cátei fáyeitime lárigiñe? So "¿Cági gunfaráandabalin larítagun Búngiu? ¿Cági arúfudajabei lun? n  !¡Luweírin lareídun Búngiu, lúma lichú láu! Siñáti wasúbudiruni larítagun, siñá gunfaráanda wamáni lémeri. pmY Ígira lumútiña Búngiu súngubei lun magáambun jamáni, lun gayáraabei lan gudémejabu lan joun. l  Magáambaditiña juríu lun Búngiu guetó, ánjein líra, lúnrügü gudémejabu lan Búngiu joun queísi gudémejabu lan jun. k Jugúya, magáambaditǘn meja lun Búngiu, guetó, láu jamájarun juríu jagáambuni, ába gudémejabu lan Búngiu jun. j Lugúndun le cátei le líchugun Búngiu, magída lumúti, gürígia ja lanúadajabaña lun lánigu jamá, lánigumemebaña. eiC Luágu ugánu le luáguti asálbaruni, barǘwatiña juríu queísi láganiñu Búngiu luágu jufúleisein, láu sun líra, jínsiñegiña lun Búngiu lugúndun anúadaja lumútiña binádu jagǘbürigu juríu. Jh  Nijánba nidáradun jáma,
dánme le nagídaruni jafígoun. kgO Dánme le lasúseredun líra, ábame jasálbarun sun Israelítagu, ja méme juríu, lugúndun taríñajare Lerérun Búngiu.Liábinba Asálbaragülei Sióngiñe,ábame lagídarun wuríbani jádaangiñe juríu. f Nidújeñu, buséntina lun jasúbudiruni cátei le luáguti laráansejan Búngiu, lé meja arámudagúabei, lun mapántajan jumá luágu chu lan jáu lídan le jálügüdagun júngua luágu buri cátei le. luágu deréraügüda láaru lan Búngiu janígi Israelítagu murúsun lun Jasálbaragüle darírügü dánme le gumújali jerésibiruni ja mámabaña juríu Crístu. &eE Jugúya le mámabei juríu, chaǘnwatün tueígiñe ában olívo to áraabuna, ába jíchugún tuágun olívo to buítu, gúbume ladügǘwa joun juríu ja tilímunbaña olívo buítu ja tímatimaatiña, jíchugúayaba járigoún tuágun olívo to ñígiñe lubeí jagídarúa, naríñaguña luágu lachǘlürüba lan wéyu lun jerésibiruni juríu Jasálbaragüle. Jasálbarun Israelítagu le lagúmujoún Ad{ Ánjaña ñǘbin juríu lun jafíñerun luágu Crístu, jíchugúayaba lídoun jabára jagánagua lumútuniña Búngiu, lugúndun gabáfuti Búngiu lúnya líchuguniña járigoún. c Aríja jumeí lubeíti luweírin lareídun Búngiu, derégüdati gíñe. Derégüdati joun ja mafíñebaña, areídati joun ja afíñebaña. Lúnti jasígirun lídan lareíni láu sun jafíñen luágu, ánjein madǘgün jumá ítara, jagídarúba gíñe. Zb- Lugúndun ánjein úa lubeí ferúduna lániña Búngiu juríu já meja lanúadajabaña lun lánigu jamá, úabei gíñe ferúduna lánün, jugúya le mámabei juríu, ánjaün ñǘbin lun mafíñen jumá. {ao Jinárün luágu gidáwa jamá jagánaguagiñe lumútuniña Búngiu, jagídarúnbei lugúndun mafíñen jamá luágu Wasálbaragüle, jugúya, gabára jubeí ladǘga jafíñen luágu. Manáangua jumá lubeíti júngua, duárirügü jumá. v`e Fágua jaríñaguba. “Ánja, ába jagídarúniwa juríu lun wíchugún jawéñegua luágu olívo.” t_a Marítagua jumátia luágu buídutimá jumá lueí límu le ñígubeibei méja. Ánjaün arítagua luágu buídutima jumá, jarítagua jumá luágu máma lan jugúya ágüdajabalin ílagülaü, luágu ílagülaü lan ágüdajabalün. 5^c Añájein jádaangiñe juríu, queísi tilímun olívo tímatimaati, chaǘnwatiña, gidáwatiña jagánaguagiñe lumútuniña Búngiu ladǘga mafíñeni le jádaanbei. Jugúya jawéñegubei, jugúya le mámabei juríu, ja ítarabaña quei tilímun olívo to áraabuna. Ítara líña jiábin lun gabára jumá lídan tílagüle lúma lídan tibágari olívo, resíbi jugúyame labínirun Búngiu, queísi lumútuniña. C] Ánjein derégewa tubeí furúmiñetu fein to adügǘtu tídaangiñe fulúwaaru añóundawagutu lun Búngiu, derégewatu gíñe sun fulúwaaru ñoúnwaguatu to ídaangiñeboun tiábin fein tugúya. Ánjein gíñe derégewa lubeí tílagüle ában tídibu wéwe lun Búngiu, derégewañu líña gíñe tilímun. k\O Ánjein ladǘga lubeí lamájarun Búngiu joun juríu, jayábin ja mámabaña juríu lun jaráandarun lúma Búngiu, ¿ídatimá lubáti dánme le jerésibirúniwa? Ítara lúba joun queísi ásaaruni lídaangiñe oúweni. U[# lun gayára lan jabúseerun nirásan jáyeijanün, lun gíñe jasálbarun. \Z1 Níjein gíñe ában cátei lun naríñaguni jun, jugúya le mámabei juríu. Quei loúnajañadina lan Búngiu apúrichija luágu Crístu joun ja mámabaña juríu, weíriti nubéresen láu nuwádigimari, gYG Ánjeinti seríwi lubeí dúru le jadǘgübei juríu buítime lun uboú, áni ánjein buíti lubeí lanǘgübei jeféridirun joun ja mámabaña juríu, ¡sarágume buídutimaabei lan dánme le jasálbarun sun juríu! 6Xe Nálügüdajaati guetó. ¿Láu jachúgeragun juríu, ja méme Israelítagu, jeíguatiña funásan le gumúti? ¡Máma líña! Lubáragiñe líra, láu jamájarun juríu lun jerésibiruni Crístu, jayábin ja mámabaña juríu lun jabíjubei lan asálbaruni, lun jáyeijabaña lan Israelítagu. W3 Darú lámuga jágu, maríjin jamámuga,
sebúgua lámuga gíñe janágan lábugiñe janǘgün lun sun dan. Jasálbarun ja mámabaña juríu V} Aríñagati Davíd.Garábagua lámuga jefédujan lun sádarame,
lun jáburujan tídoun, lun jasúfurirun. nUU Queísi taríñagun Lerérun Búngiu. “Adǘga lumútiña Búngiu lun deré lan jachǘgü lun cátei lánina Búngiu, rúti águu le maríjinti joun, arígeirugu le magáambuti. Ítara liñáti chülǘ lúmoun dan le.” T Ítara líña lubeíti, madári jamúti sun Israelítagu le jáluajabei, anáti ja lanúadirubaña Búngiu, darí jamuti. Ja jíbiri, siñáti jánjanrun lun asálbaruni le lébunabei afíñeni luágu Búngiu, ába lígiruniña Búngiu táu tidére janígi. XS) Ánjeinti láu lubeí lareíni Búngiu lanúadiraña, mámaali láu cátei le liyáraati gürígia guánarügü adǘga, lugúndun lun jamúga ítara líña lan, mámaali jamúga areíni lareíni Búngiu. R Ítara méme gíñe lídoun buri wéyu le, reídeijaña átiri jádaangiñe juríu ja anúadaja láañabaña Búngiu láu lareíni. "Q= Ába laríñagun Búngiu lun. “Anuádajaadina sédü mílu wügǘriña nubárua ja májuduragúngiñabaña ligíbugiñe liyáwa búngiu le Baal.” FP “Nabúreme, áfaragua jamá profétagu jilágubei, güríngua jameí buri báni latárü, áu rügáali erédera jádaangiñe bánigu, áni buséntiña gíñe jáfarunina jilágubei.” +OO Barǘ lumútiña Búngiu Israel-ítagu queísi lánigu lúmagiñé meja binárü, guetó, mamájaanti joun. ¿Magáambun jumúti le taríñagubei Lerérun Búngiu luágu Elías, lé meja proféta, luágu líchuguni dúru jawágu Israelítagu lídan layúmuragun lun Búngiu? Laríñaga. YN - Aríñagatinati guetó. ¿Májaali funásan Búngiu joun Israelítagu ja lumútuniña? ¡Máma líña! Áu guánarügü Israelíta áu, jádaangiñetina lirásan Abrahám, jádaangiñe lufámilian Benjamín. My Ábaya laríñagun jawágu Israelítagu. “Sun wéyu náu agúaja joun gürígia magáambaditiña, mabuídun.”(LI Aríñagati gíñe Búngiu liyúmulugugiñe Isaías.Darí jamutina ja máluajaanbalina,
arúfudaguatina núngua joun ja málügüdajánbaña nuágu. mKS Ába naríñagun. ¿Úagili funásan gunfaráanda jamáni Israelítagu ugánu luáguti Wasálbaragüle? Gunfaráanda jamáali, lugúndun lídan furúmiñeti cátei laríñajare Búngiu liyúmulugugiñe Moisés.Naméendidagüdǘbadün jadǘga ában rása ja máma náni,
nagáñidagüdǘbadün jadǘga ában rása ja ibídiñegidina joun. J7 Ába naríñagun. ¿Magáambun jamúba giñéti gayára lan jafíñerti funásan ugánu luáguti asálbaruni? ¡Agáamba jamúti! Taríñajare Lerérun Búngiu.Agaambúaali jamálali lídan sun fulásu,
chülǘjali jerérun lídoun lagúmujoún larígei uboú. }Is Ítara líña lubeíti, lídaangiñe jagáambuni gürígia ugánu luáguti Crístu gayára lan jafíñerun luágu. {Ho Másutiña gürígia ja agáamba jamáalibei ugánu luáguti asálbaruni ebéresera láu. Queísi laríñaguni Isaías tídan lilíburun. “Wabúreme, míbetiña afíñerutiña luágu ugánu luáguti asálbaruni le wapúrichijabei.” AG{ ¿Ída lubáti gíñe gayára lan japúrichijan gürígia joun ánjein uá cába lan oúnajaña apúrichija? Queísi laríñawagún tídan Lerérun Búngiu. “¡Ma lubuídun jachǘlürün ja anǘgübalin ugánu luáguti aráandaruni lúma Búngiu, apúrichija jameí ugánu buíti luáguti asálbaruni!” :Fm ¿Ída lubáti gayára lan jagúaruni lun lasálbaruniña ánjein mafíñerungiña lubeí luágu? ¿Ída lúba giñéti gayára lan jafíñerun luágu, ánjein magáambungiña lubeí luágu? ¿Ída lubáti gayára lan jagáambun luágu, ánjein uá jabeí apúrichijati ugánu luáguti asálbaruni joun? {Eo Ítara líña quei laríñawagún tídan Lerérun Búngiu. “Sun ja aguáruti líri Wabúreme, jasálbaruba.” 4Da Ában jáu juríu jáma ja mámabaña juríu, Wabúreme Jesucrístu, ligía Jabúremebei súngubei, áni fuleísei lumútiña sun ja agúarubaña lun lun líderaguniña. C! Taríñajare Lerérun Búngiu. “Úati ni ában gürígia le afíñeruti luágu Jesucrístu lun laságürijan luágu lárigiñe.” ;Bo Láu bafíñerun luágu Jesucrístu táu sun banígi, lerésibirabu Búngiu queísi ában gürígia richáguati ligíbugiñe, láu bíchugun fe luágu láu biyúma, basálbara. 0AY Ánjabu aríñaga láu biyúma luágu Jesúsu lan Babúremebei, afíñe amǘrü tídan banígi luágu sarágüda láani Búngiu lídaangiñe oúweni, basálbaruba. _@7 Cáteiti laríñagubei Búngiu? “Yaráfati ugánu lánina asálbaruni bun, adímurejatibu luágu ugánu ligía láu biyúma, níjein gíñe ugánu ligía tídan banígi.” Ugánu le, elun?” —queísigubeirügü barárigüdüñein lan Crístu le ligía ugánu le lánina afíñeni luágu Crístu le Wasálbaragüle, le wapúrichijabei. p?Y Maríñagabá giñe. “¿Cába arárira le ñíjin jabeí jiláaña?” —queísigubeirügü bamúdeiragüdüñein lan Crístu jádaangiñe jiláaña ítara. Úati ni cáta lun wadǘgüni lueídügüya lun wafíñerun luágu. > Luáguti lerésibiruniña Búngiu gürígia queísi richáguatiña ligíbugiñe luágu jafíñen, laríñajare. “Maríñagabá tídan banígi. ¿Cába amúdeira siélun?” —queísigubeirügü barárigüdüñein lan Crístu le Wasálbaragüle siélugiñe. f=E Luágu lerésibiruniña Búngiu gürígia queísi gürígia richáguatiña láu jagúnfuliruni lilúrudun, laríñajare Moisés. “Gürígia ja agúnfulirutiña lúrudu le gumúti, jabágariduba luágu lúrudu.” /<W Lugúndun Crístu lébejabei lagúnfulirúniwa lilúrudun Moisés, áni adǘgati lun sun lan ja afíñebaña luágu, jeréderun richáguañu ligíbugiñe Búngiu. n;U Ibídiñeti joun ída líña lan ligáburi líchuguniña Búngiu gürígia richáguañu ligíbugiñe, láu igáburi le jabúseerubei jáluajan jeréderun richáguañu ligíbugiñe Búngiu, madǘgünga jameí le labúseerubei. :1 Aríñagatina luágu jafúleisein luágu níjein lan ában oúnwenbun gúnfuli jádan lun Búngiu, máma queísi laríñagun subúdi jagúnfulin. &9 G Nidújeñu, le cátei le uágubei tayúmaja nanígi, lúma le uágubei nayúmuragun lun Búngiu jawágu Israelítagu, ja méme juríubaña, lun jasálbarun. y8k !Laríñajare tídan Lerérun Búngiu.Rútina ában wügǘri le queísigubeirügübei dǘbü le achúgeraguágülei Sión, dǘbü gíñe le eíguadagüdǘti gürígia.Ánjeinti le afíñeruti luágu, maságürijanbei.L7 ¿Cági uágu? Lugúndun máfaagun jamá lun jeréderun buídu ligíbugiñe Búngiu luágurügü jafíñen, jadǘgeirüga láu cátei le guánarügü jadǘgübei. Ligía jachúgeragunbei luágu Jesucrístu queísi “dǘbü le achúgeraguágülei”, ladǘga siñá lan jafíñerun luágu queísi Jasálbaragüle. 6 Ánjañati ladǘgawagun Israél, ja áfaagubaña lun jerésibirúniwa queísi gürígia richáguatiña láurügü jagúnfulirun lúma lilúrudun Búngiu, siñá jamuti lúrudu ligía agúnfulira, machǘlüntiña lun richágua jamá ligíbugiñe Búngiu. {5o ¿Cábati waríñaga? Luágu ja lan mámabaña juríu, ja mibíjinbalin lilúrudun Búngiu lun jasúbudiruni le buídubei lúma le wuríbabei, jagía anügǘbaña quei richáguatiña ligíbugiñe Búngiu ladǘga jafíñerun luágu. 4{ Queísi méja laríñagun méme Isaías.Lun jamúga meja mígirun lan Súnti Gabáfu jádaangiñe wadǘgawagun woun,
wayábiña jamúga lun ítara wamá queísi ubúrugu buri Sodóma lúma Gomórra. Juríu lúma ugánu luáguti Crístu 33_ lugúndun lagúnfulirubei Búngiu lerérun ligíbuagu uboú lun lagǘnrinchaguniña ja magáambadibaña lun, lídan ában igáburi le gumúti, le gíñe furéseti.” ]23 Ánjeinti jawágu Israelítagu, ja méme juríubaña, laríñajare Isaías. “Láu sun gíbe jamá ladǘgawagun Israél quei ságoun láru béya, biánraürügǘbaña jádaangiñe erédera lun jasálbarun, .1U Áni lídan méme fulásu le ñí lubei laríñawagúa joun. “Máma nánigu jugúya”,ñíba laríñawagúa joun. “Lirájüñü Búngiu le wínwanbei”. _07 queísi laríñagun Búngiu tídan lilíburun Oséas.Já meja mámabaña nánigu, naríñaguba joun. “Nánigu”,
gürígia méja ja mínsiñebaña nun, naríñaguba joun. “Jínsiñetün nun”. f/E Wáti Búngiu woun, jíbiri jádaangiñe juríu, jíbiri jádaangiñe ja mámabaña juríu, I.  lúnrügü gayára lan larúfuduni luweírin luweírigun woun, wagía le únbaña gudémejabu lan, ja gíñe laráanserubaña lúmagiñe binárü lun gafánraanbadiwa lan lídan luweírigun. t-a Ítara méme líña, gabáfuti Búngiu jawágu gürígia, aráanseñu líña lun larúfuduni luweírin ligáñi jawágu gürígia ja gadǘnabaña jagǘnrinchawagún. Áfaaga lumúti jaríban láu sarágu gurásu darí guetó ,} Garíchati le adáagubei soúdieru lun ladǘgüni le labúseerun láu lubúñe soúdieru, gayáraati ladǘgün ában soúdieru le díseguati layúsurun, lúma ában le ayúsurúti lun furúmieguarügü cátei lídaangiñe ában méme ubúñei. +/ Wel, ¿cátabuñadíbugi lun balégejan lúma Búngiu? ¿Laríñaguba funági soúdieru lun le adǘgübalin. “¿Cáme badǘgana ítara?” Q* Baríñaguba lubeíti nun. “Ánjein ítara líña lubeí, ¿cáti uágu líchiga Búngiu dúru jawágu gürígia? ¿Cági gayáraabei ladǘgün cátei boúguditi lueí lugúndan Búngiu?” ) Gudémejabuti lubeíti Búngiu lun le labúseerun gudémejabu lan, derégüdaloún lanígi le únti labúseera ledéreragüdǘnun. c(? Tídan Lerérun Búngiu, bürǘwañu líña dimúrei le laríñagubei lun urúei Ejíptona. “Nadǘgünbálibu urúeime lun narúfuduni nubáfu buágu, lun gíñe nasúbudiragüdüni níri lídan sun fulásu.” '{ Ítara líña lubeíti, máma lídaañein wabúseerún o wáfaagun, lugúdemejabu Búngiu woun, lídaañein lugúndan. &} Lugúndun laríñajare lun Moisés. “Gareínibadina lun le nabúseerun, gudémejabu áume lun le únti nabúseera.” \%1 ¿Cábati waríñaga? ¿Waríñaguba luágu múaran lan Búngiu? ¡Siñáti! $ áni dán meja le magǘriajoúngiña, madǘgüngiña gíñe ni cáta ni buíti ni wuríbati, ába laríñagun Búngiu tun Rebéca. “Lumúsunbei amúleñein le íbugañaü.” Úaraguati gíñe líra lúma le aríñawagúbei tídan Lerérun Búngiu. “Jínsiñetí meja Jacób nun, ánjein Esaú, iyéreeguti nun.” Ítara líña gufírümawa lan lirícha Búngiu lun lanúadajaniña ja únbaña labúseera lagúarun lun lánigu jamá queísi labúseeruni, mebéresenga ligía ca lan jadǘgübei. # 4"a Áni máma rügǘñein líra, niján ábanya jémpulu luágu lanúadajan Búngiu. Biángubeí meja tirájüñü Rebéca ában jáguchi, le binádu wadúje Isáac, )!K Lugúndun niján dimúrei le líchugubei Búngiu lun Abrahám. “Niábinba dánme le lachǘlürün dan ligía, ábame tagáraüdün Sára ában irájü.” j M Arúfuda lumúti líra woun luágu úa lan ni ában liraǘ Búngiu luágurügü lirásan, ja rügǘñanu lirájüñü ladǘga jafíñerun luágu lerérun, jagía anügǘbaña queísi lirájüñü ja tímatimaatiña. 9k Máma sun linébaanfaangu Abrahám lirájüñü Búngiu le tímatimaati, aríñagarügüti méja Búngiu lun Abrahám. “Lídaangiñerügüba Israél ganébaanfaangu ban.” 3_ Mámatia luágu jamúga reídei lan lerérun Búngiu joun ladǘgawagun Israél magúnfulirunga, ladǘga máma sun Israelítagu lánigu Búngiu le tímatimaati. Q Janébaanfaangu Abrahám, Isáac lúma Jacób jagía, lídaangiñe jarásan liábin Crístu, le Búngiubei, le gíñe Súnti Gabáfu, le gadǘnamabei lun liñurúniwa líri lun sun dan. Ítaralá. c? Linébaanfaangu Israél jagía, áni resíbi lumútiña Búngiu queísi lirájüñü. Reídeití meja Búngiu jádan láu sun luweírigun áni rúlumuti gíñe darádu buri joun lúma lilúrudun lídaangiñe Moisés. Arúfudati igáburi joun lun jesériwidun lun, ligílisirugu, áni joun laríñaga luágu loúnajaba lan ában Asálbaragülei. W' Buséntina jamúga lun gíñe lábugiñe nan líñaragun Búngiu, díseñu lueí Crístu, ánjein jamúga ítara lúba lubeí gayára lan jerésibiruni Jesucrístu queísi jasálbaragüle lun jasálbarun. `9 Weíriti nírun, áni súnwandan níjein lan gáriti tídan nanígi jawágu nirásan. ] 5 Inárüni le lúnbei naríñaguni guetó jawágu nirásan, áu queísi ában afíñeti luágu Crístu, áni meyéejantina, aríñaga tumúti nanígi nun to úaraguaboun lúma Sífiri Sándu luágu inárüni lan. A{'ni le siélubei, ni le uboúagubei, ní buri ámu cátei le ladǘgübei Búngiu—siñáti lagídaruníwa lueí línsiñejabu le larúfudubei woun lídan Wabúreme Jesucrístu.O&Choúru numúti lubeíti luágu úa lan ni cáta lun lagídaruníwa lueí línsiñejabu Búngiu—ni oúweni, ni ibágari, ni ánjeligu, ni máfianu, ni cátei le guetóbei, ni le lúnbei liábin, %Lídan sun cátei le, ibíja wamúti luweírin lubáfu Crístu, le jínsiñejabúbei woun, lun wagáñeirun lídan sun lénreengúnga. <q$Laríñajare tídan Lerérun Búngiu.Yaráfatiwa lun woúnwen bueígiñe ságü wéyu,ítara líña joúseruniwa wáganiñu queísi mudún anügǘtiña lun jafarún. K#¿Cábati gayára lagídaruníwa lueí línsiñejabu Crístu? ¿Liyáraabadiwa funági asúfuriruni, o lénreengúnga, o eíbaajoúni, o ilámaü, o manáanguni, o pelíguru, o oúweni? ¡Uá! \1"¿Cáteiti gayáraabei lasíadiruníwa lun féridi? Crístu guánarügü oúwebei wawágu, ába lásaarun lídaangiñe oúweni, guetó níjein ñun lueígiñe loúnwenren Búngiu Úguchili ayúmuragua wawágu. !¿Cági gayáraabei líchugun jadúnrun ja anúadaja láañabaña Búngiu queísi lánigu? Búngiu arúfudubaliña quei madúnruntiña.  Mamájaanti Búngiu lun líchuguni Liraǘ guánarügü lun loúnwen luágu wafúleisein, lubáragiñe líra, ába ledéregeruni lun loúnwen waweígiñe, sun wagía, ¿ída lubáti míchugun láani sun líbiri cátei woun queísi líchuguni Liraǘ woun? n(Y~~;}Y|+{\zyxx$wOvuttUsrr/qepoNnmlkjiiShvhgPee:dcbbxb/a`l_^^ ]\\i[[:ZYY XWWJVEUgTTSxRRQP(O\NM0L=KJ6IhHOG/EDDTCBBYA@?>>"=?<;;*:998E76544"3+210// .]-H,l++<*))2(YU#vMábuga jáña sun ja númabaña bun, mábuga wáña joun ja jínsiñejabúbaña woun queísi idújeñu lueígiñe Crístu. Binílaün Búngiu sun jugúya ja alíijabarun gárada to. Ítaralá.'GvFuréndei jamá gíñe sun wánigu lun jadǘgüni cátei le buídubei, ídeja jagíame dan le mégeiwa lan, ju lámuga jabágari lídan Crístu. Mábugaü $Av Íderaguabeí Zénas, le subúdijabúbei lun lúrudu, lúma Apólos lídan sun le buáraati, rúbeíme le jemégeirubei joun lun jasígiruni jaweíyasun. 3_v Dánme noúnajani Artémas o Tíquico lan lun lárügüdüni bubára ñi, buséntina biábin aríjana Nicópolis lugúndun ñíba násügürei lidáani luríbouga. tav Subúdi báali luágu ígira láali lan wügǘri ligía ǘma le surúbei láu luwúyeri labágaridun. 5cv Ánjein ñí lubei ában tílana ligílisi le adǘgübalin fáreinguaü, erérabá lun ában o bián weíyaasu, ánjein madǘgün gásu báu, ígirabeí lúngua. X)v Dísebá lueí sigénei buri le málati, úraga buri jawáguti binádu mútu, fáreinguaü buri, lúma buri wuríbu lueígiñe lilúrudun Moisés. Sún buri cátei líra, manǘgünti buíti lun ni ában. vInárüni cátei le. Buséntina lun barúfudajani buri cátei le láu ában éregu, lun ja lan afíñebaña luágu Búngiu, lun súnwandan lan jíchaagun joúngua lun jadǘgüni cátei le buídubei. Buíti cátei le, áni buíti lanǘgün joun sun gürígia. * MvLáu larícharaguagüdüniwa Búngiu ligíbugiñe láu lareíni, gayáraabei werésibiruni ibágari magúmuchaditi le wagúrabajabei lúmagiñe Búngiu siélu.  vLugúndun rúlaali Búngiu Sífiri Sándu woun lídaangiñe Wasálbaragüle Jesucrístu, lun wámabei lan láu sun luweírin lubáfu. | qvába lasálbaruníwa, máma jamúga ladǘga wadǘgün som cátei buíti, ladǘga wagúdeme lun. Sálba lumútiwa láu lachíbuni wafígoun, rúti Sífiri Sándu iséri ibágari woun lun gayáraabei lan wabágaridun queísi labúseerun. p YvÁnjeinti dan le larúfudunbalin Búngiu Wasálbaragüle lareíni lúma línsiñejabu joun gürígia, s _vLugúndun wagía afíñetiña, ibídiouguati meja gíñe wáu, magáambadi wagía meja lun Búngiu, barǘtiwa meja ában ǘma wuríbati, lidámun meja sun luwúyeri ayúmajani wuríbati lúma ugúndani wagía. Jéchutiwa meja adǘga wuríbani joun ámu, wabágariduña meja lídan gimúgaü, iyéreejabutiwa meja, iyéreegutiña meja wíbirigu woun. 5vlun madímurejan jamá wuríba luágu ni ában, lun dilí lan joúserun, areída jagíame, lun ǘnabugu jamá lídan joúserúniwa sun gürígia. s avJarítaguagüda báña afíñetiña luágu Crístu, luágu lúnti lan jagúnfulirun jáma gumádimatiña lúma jáma ja oúnajabaliña, lun gagáambadi jamá joun, aráanseñu jagíame lun jadǘgün furúmieguarügü cátei buíti, 0YvLigía buri cátei le lúnbei barúfudajani, íchigeina dǘgüdaguaü, arérejeina láu sun ubáfu. Míchigabá lúgaaru lun banügǘniwa quei ni cáta.J vDerégeguati lúngua lun loúnwen wawágu, lun lasálbaruniwa lídaangiñe sun wuríbani lúma lun larúmadagüdüníwa le gumúti, lun láni wamá, aráanseñu lun wadǘgüni le buídubei. oWv Niján luwúyeri igáburi le lúnbei wagáburidun lídan le wagúrabajaña lan lagúnfulirun lubuídun cátei le uágubei laríñaga Búngiu—lagíribudun Wabúngiute, Wasálbaragüle Jesucrístu uboúagun láu sun luweírigun. kOv Arúfudaja láali Búngiu woun láu lareídun lun wígiruni wuríbani lúma ayúmajani lánina uboú, lun wabágaridun ában ibágari le buíti ligíbuagu uboú le, ragǘguañu woúngua, derégeguañu woúngua lun Búngiu. ;ov Arúfudajabeí cátei le, Títo, lugúndun arúfuda láali Búngiu lareídun woun, le ídaangiñebei gayára lan jasálbarun sun gürígia lídaangiñe luríban jagáburi. Kv lun míwerujan jamá, lun jarúma lan jagáburi le gumúti jáma jayúbudirigu lun larijíniwa lídan ligáburi jabágaridun luágu buídu lan arúfudajani le luáguti Búngiu Wasálbaragüle. 'Gv Aríñagabá joun esériwidutiña lun gagáambadi jamá joun jayúbudirigu lídan sun cátei, moúnabagun jamáñame, lun buídu lan jesériwidun joun, X)vadímurejeina láu ában igáburi magádieti le uáguti lásiñera ladárirún mégeiti. Ítara lúba janǘgüba báganiñu busíganu luágu luríban joúserun áni siñábei jadímurejan wuríba buágu. ~vrúba ában jémpulu buíti joun lídan sun cátei. Arúfudajabeí lérügü inárünibei joun láu ában igáburi derégüdati, X})vArúfudajabá joun wügǘriña irájüñü lun buídu lan jachǘgü, 1|[vlun buídu lan jachǘgÜ, jarúma jagía, aráanseja jagía jábiñe, areída jagía, gagáambadi jagíame lun jámari. Lúnti ítara lan jabágari würíña, lun úa jamá ni ában adímurejatiña wuríba luágu ugánu le láni Búngiu luágu asálbaruni láu afíñeruni luágu Jesucrístu. {{vlun jarúfudajan joun würíña ñǘbürigiña jaweí lun jínsiñe jamá jámari joun, jínsiñe jarájüñü joun, _z7vWüríña gíñe ja weíyaaña, lúnti gíñe buídu lan joúserun queísi lánigu Búngiu, lúnti mamárasualugu jamá, mabácharuadun jagíame. Lúnti jíchugun jémpulu buíti láu jabágaridun lúma jerérun, ;yovLúnti mátun jamá wügǘriña weíyaaña mútu, inébewa jagíame, buídu jachǘgü, derégüdagu lídan jafíñen luágu Crístu, buin láu ínsiñejabuni lúma gurásu. Kx vÁnjeinti amǘrü, Títo, lúnti barúfudajani luwúyeri igáburi le lúnbei jagáburiduni afíñetiña luágu Crístu, ában ibágari le úaraguabei lúma inárüni le lúmagiñebei Búngiu. qw ]vAríñagatiña luágu subúdi lan Búngiu joun, láu buri cátei le jadǘgübei, arúfuda jamúti luágu ibídiñe lan Búngiu joun, lugúndun mínsiñejabutiña, magáambaditiña, mayáraatiña lun jadǘgüni le buídubei. v vQueísi laríñawagúniwa, jarúmati sun cátei joun ja jarúmabaña anígi, ánjein joun gürígia ja íchugubalin janágan luágun inárüni áni marúma tugúya janígi, madárirun jamúti ni cáta jarúma, wíyeti jasáminan, wíyetu gíñe janígi. u ;vlun gíñe mebéresen jamá láu buri úraga le jadáagun juríu, ni láu le jaríñagubei gürígia, játima íchugubalin janágan luágun inárüni. t v Áni inárÜni laríñagubei. Ligía lubeíti, badeínja joun jére, lun joúdin láu arúfudajani le richábei luágu wafíñen, As }v Aríñagatí meja ában chu táu Crétana, le ñí bubei guetó, jawágu lupaísanun. “Gürígia Crétana, súnwandan yé jama, machǘlaaguntiña, jalíluatiña, magúali.” #r Av Lúnti ladaurúniwa jayúma ja, ladǘga chagáguagüdatiña sarágu família láu jarúfudajani le moún lubei, lun jagáñeirun seínsu láu múarani. q 1v Lugúndun añájein sarágu magáambaditiña, jádaantima jarásan juríu, ja arúfudajabaña libídiouniga áu, ayéeda jamáña gürígia. p yv Lúnti lárügüdün luágu ugánu inárüniti le uágubei gayára lan weménigidun, le arúfudajoúbei lun, lun gayára lan líchugun dǘgüdaguaü joun ámu láu arúfudajani le richábei, lun gíñe lafíñeragüdüniña ja asígenerubalin. 5o evLubáragiñe líra, lúnti aráanseñu lan súnwandan lun lerésibirun bisídatiña lúbiñe, lúnti ában lan wügǘri le jínsiñejabuti lun le buídubei, lun buídu lan lichǘgü, buídume loúseruniña sun gürígia, derégeguañu lúngua lun Búngiu, láu ubáfu lun lárügüdagun lúngua. n 3vLábugiñeñein laríaajan fádiri luwádigimari Búngiu, ligía lúnti lubeí labágaridun ában ibágari le úaraguati. Lúnti derégeguañu lan lúngua joun ámu, maríbanme lijéniute, moún lumuti gátadi lan, manígi ligíame wuríbu, mínsiñelá seínsu lun sarágu. m %vÁban fádiri lúnti labágaridun buídu, úa lámuga ni cáta uáguti lererúa lun. Lúnti ábanrügü tan lúmari, lúnti afíñe jamá lirájüñü luágu Crístu, gagáambadi, lun gíñe buídu lan joúserun lirájüñü lueí gayára lan líchugúniwa jadúnrun. Jl vLébubei nígirunibu luágu uboúju le gíribei Créta, lun baráanseruni le mégeigilibei lun laráanserún, lúma lun bíchugun fádirigu lídan ságü fulásu queísi naríñaguni bun. Hk  vNabǘrüjañoun gárada to bun, Títo, le nanǘgübei queísi niraǘ le tímatimaati, lídan ában wafíñerun luágu Crístu. Ayúmajatina lun bibíjin abíniruni lúma darángilaü lúmagiñe Wáguchi Búngiu, lúma lúmagiñe Wabúreme Jesucrístu le Wasálbaragüle. Luwádigimari Títo luágu uboúju Créta 7j ivGuetóti, queísi chülüjali lan dan, subúdigüda láali ugánu lánina asálbaruni woun, ábati loúnajanina Búngiu le Wasálbaragüle, lun napúrichijani ugánu ligía. oi YvÍtara lúba gayára lan jeménigidun lun jabágariduba lan súnwandan lúma Búngiu. Búngiu, le mayéejanbei, aríñaga lumúti luágu líchugubei lan ibágari magúmuchaditi le woun lúmagíñe lubáragiñe ladǘgüni uboú. wh kvÁu Páblo, le abǘrüjabarun gárada to, ában esériwiduti lun Búngiu áu, ában gíñe láni Jesucrístu apóstolu. Oúnaja lumútina lúntima níchugun dǘgüdaguaü lun jafíñen ja anúadaja láñabaña Búngiu quei lánigu, lun gíñe gayáraabei lan jasúbudiruni inárüni lánina wafíñen, gayára lámuga jabágaridun ában ibágari derégewati lun. -gS¡Uweíriguni lun Búngiu le ligíarügüti, ábanrügüti, le ligíarügüti chu áu, uweíriguni lun, lídaangiñe Jesucrístu, lun sun dan! Ítaralá.Hf Guetó, láu lugúmadin Búngiu le wínwanbei lun sun dan, subúdigüdáwaali luágu Wasálbaragüle joun sun gürígia lun gayára lan jafíñerun luágu, gagáambadi jagíame lun Búngiu. ~euGuetóti, rúwama inébesei lun Búngiu, le gayáraabei ladǘgünün lúntima derégüdagu jumá lídan jafíñen, según ugánu luáguti asálbaruni le napúrichijabei, lúma arúfudajani luágu Jesucrístu. Arámudaguati meja laráansejan Búngiu luáguti wasálbarun lúmagiñe lubáragiñe lagúmeserun uboú, láu sun abǘrüja jamá meja profétagu luágu. hdIBinílaün Wabúreme Jesucrístu sun jugúya. Ítaralá. Rúwama uweíriguni lun Búngiu ac;Mábuga líña Gáyo jun. Naganoúña tídan lúban to gíñe lafúrederúboun joun sun tílana ligílisi. Mábuga líña gíñe Erásto jun, le ágüdajabalin liseínsun fulásu, lúma gíñe wadúje Cuárto. {bo(Áu, Tércio, le abǘrüjabarun gárada to, mábuga níña gíñe jun, nidújeñu lueígiñe Wabúreme.) a!Mábuga líña Timotéo jun, le noúba lídan wadágimanu, mábuga jaña gíñe Lúcio, Jasón lúma Sosípater, ja nupaísanu, jun. `}Búngiu le íchugubalin darángilaü, lagáñeiragüdübadün luágu Máfia, furése. Binílaün Wabúreme Jesucrístu. M_Subúdi jamúti sun gürígia luágu ñǘdün jumá láu le lubeíbei Búngiu, ligía gúnda nubeí, buséntina gíñe lun furése jumá lun jadǘgüni le buídubei, máma lun le wuríbabei. Z^-lugúndun gürígia jagía, mesériwiduntiña lun Wabúreme Jesucrístu, joúngua guánarügü jesériwida. Jeyéedañati gürígia ja ǘnabugutiña láu buri liñúlun lúma lubuídun lagaambún jerérun. ]{Nidújeñu, ayúmuraguatina jun lun jaríjiniña cátaña lan ja afánreinraguagüdübaña gürígia, ru jagía achúgeraguágülei lun jafíñen. Múaraanti le jadǘgübei lúma le arúfudajoúbei jun. Díse jumá jaweí gürígia jagía, /\WChúgua jumá júngua lídan líri Wabúreme, arúfuda jumámugei luágu lídaañadiwa lan ában wámagua. Mábuga jáña sun tílana lilígilisin Crístu jun. %[CMábuga níña gíñe lun Filólogo lúma tun Júlia, lun Neréo lúma tun lítu, lun Olímpas lúma joun sun wadújeñu lueígiñe Crístu ja jámabaña. wZgMábuga níña joun Asíncrito, Flegónte, Hérmas, Patróbas, Hérmes, lúma joun wadújeñu ja jámabaña. BY} Mábuga níña lun Rúfo, wügǘri le buídubei igáburi le tímatimaati ligíbugiñe Crístu, mábuga níña gíñe tun lúguchu, to gíñe ítarajaruboun quei ában úguchuru nun. VX% Mábuga níña joun Trífena túma Trífosa, ja ñadágimeinbaña lídan luwádigimari Wabúreme, lúma gíñe tun wadúje Pérsida to jínsiñeboun woun, to adǘgaaruboun sarágu lídan líri Crístu. wWg Mábuga níña lun nupaísanu Herodión lúma joun tílana lúban Narcíso ja afíñebaña luágu Wabúreme. V7 Mábuga níña lun Apéles, le arúfuda láalibei lafíñen luágu Crístu sarágu weíyaasu, mábuga níña gíñe joun tílana lúban Aristóbulo. U  Mábuga níña lun Urbáno, woúba lídan wawádigimari luágu Jesucrístu, lúma lun Estáquis, numáda le jínsiñebei nun. ]T3Mábuga níña lun Amplías, numáda jínsiñeti nun queísi lánigu Crístu. YS+Mábuga níña joun nupaísanu Andrónico lúma Junías já meja níbirigubaña furísunrugu, buíti jadímurejan láni Crístu apóstolugu jawágu, jagía gíñe afíñerubaña luágu Crístu nubáragiñe. bR=Mábuga níña tun María to ñadágimeinjáruboun sarágu jagánagua, jugúya Rómana. [Q/Mábuga níña gíñe joun wadújeñu ja oúndaragubaña jábiñe Priscíla lúma Aquíla. Mábuga níña lun numáda Epenéto le jínsiñebei nun, le furúmiñebei afíñeruti luágu Crístu ubúrugu Acáya. P Jagía, rújamuti jabágari guánarügü lídoun lénreengúnga lun jasálbaruni nibágari, teínqui níña lubeíti joun, áni mámarügü áu, sun gíñe wadújeñu ja tílana jalígilisin ja mámabaña juríu, rújamuti jeteíngirun joun luágu líra. rO]Mábuga níña tun Priscíla, lúma lun Aquíla ja nidújeñu lídan nesériwidun lun Jesucrístu. )NKDánme le tachǘlürün júmoun, resíbi jumoún buídu lídan líri Wabúreme, queísi lúnti lan ladügǘn jádan idújeñu lídan afíñeni. Íderagua jumoúnme lídan furúmieguarügü cátei le temégeirun, lugúndun tugúya, sarágujaña tíderagun, íderagua táadina gíñe. M Táu gárada to, nasúbudiragüdüñoun Fébe, wadúje lueígiñe Crístu to esériwiduboun wáma tídan ligílisi to Cencréaboun, jun. FL!Júmalá Búngiu le íchugubei darángilaü. Ítaralá.K lun gúndaabadina lan dánme le nachǘlürün júmoun eméraagua murúsun, ánjein ligía lubeí lugúndaabei Búngiu. HJ Amúriaja jumá lúma Búngiu lun leséfurunina jaweí mafíñetiña ja Judéabaña, lun gíñe buídu lan lerésibirúniwa íderawaguni le nanǘgübei joun wadújeñu ja Jerusalénbaña, dIANidújeñu, ayúmuraguatina jun luágu jínsiñejabu lun Wabúreme Jesucrístu, lúma luágu ínsiñeni le líchugubei Sífiri Sándu woun, lun júaradun núma lídan áfaaguni, ayúmuragueina lun Búngiu nuágu. HChoúru numúti luágu dan lánme nachǘlürün júmoun, nachǘlürüba lan buin láu abíniruni lúmagiñe Crístu. G+Dánme lubeíti gumúnaali cátei le, derége neíme seínsu le joun, ábame nídin lun Espáñoun, bisída naǘnme dánme le násügürün. uFcJarítaguaaña luágu buídu lan lun jadǘgüni cátei le, áni richátiña, lugúndun dúwei jamúti joun le tímatimaati, lugúndun ítara quei jafánreinraguni afíñetiña ja juríu jarísin le lánina siélu jáma ja mámabaña juríu, lúnti giñéti jíderaguniña afíñetiña ja mámabaña juríu afíñetiña ja juríu luágu jemégeirun ya uboúagu. 3E_Lugúndun wadújeñu ja Macedóniabaña jáma ja Acáyabaña jarítaguaaña joúndarun seínsu jádaangua lun joúnajani joun idújeñu gudémetiña ja Jerusalénbaña. lDQÁnjein guetó, neíbuga Jerusalén, barüína cátei joun wadújeñu lueígiñe Jesucrístu ñi. YC+agúrabatina násügürün bisídaün dánme le nídin Espáña. Lárigiñeme aríja náadün lan lun wagúndaaragun wámagua murúsuraü, agúrabatina lun jíderagubadina lan luágu nuweíyasun yágütoun. BGuetóti, quei gumúnaali lan nuwádigimari lueígiñe oúbaü le, áni quei lúmagiñe lan binárü nabúseera nídin aríjaün, ,AQLadǘga nesériwiduña lan lun Crístu lídan ámu fulásu, siñágili lubeí nídin bisídaün, láu sun gíbeeli lan weíyaasu nabúseerun nadǘgüni. s@_lubáragiñe líra, súnwandan busén nan nagúnfuliruni dimúrei lébei le taríñagubei Lerérun Búngiu.Ja masúbudirungiñabaña luágu, jagáambuba luágu,
gunfaráanda jagíame luágu. Jarítaguati Páblo lídin Róma ?Ítara líña áfaaguaadina lan lun napúrichijani ugánu luáguti Wasálbaragüle le ñí lumuti magaambúngili lan líri Crístu. Mabúseeruntina nuwádigimaridun lun Crístu lídan fulásu le ñí lumuti chülǘjali lan ámu láu ugánu luágu, nubáragiñe, ;>oluweírin buri seíni lúma buri miláguru le nadǘgübei láu lubáfu Sífiri Sándu nídan, lun lanǘgüniña ja mámabaña juríu lúmoun. Láu igáburi le, joústagüda náali lapúrichijoún ugánu luáguti asálbaruni lídaangiñe Crístu, lúmagiñe Jerusaléngiñe darí loúbawagun Ilírico. Z=-luágu rügǘñein buri cátei le ladǘgübei Crístu guánarügü nídaangiñe nadímureja, lun jayábin ja mámabaña juríu lun jagáambubei lan Búngiu. Yúsu láali Crístu nerérun lúma náfaagun, <Ítara líña lubeíti, áu queísi ában afíñeti luágu Jesucrístu, gébunati gúnda nan lídan nesériwidun lun Búngiu, L;lun nesériwidun lun Jesucrístu jagánagua ja mámabaña juríu. Seríwi le nadǘgübei, napúrichijani ugánu lúmagiñeti Búngiu luágu Wasálbaragüle lun nanǘgübaña lan ja mámabaña juríu lun Búngiu, lun lerésibiruniña queísi gürígia ja jarúmaaru janígi láu luwádigimaridun Sífiri Sándu jádan. C:Tídan gárada to, abǘrüjaadina jun láu sun furáangu luágu buri cátei le lun mabúlieidun jumáni. Nadǘgüñein luágu wadágimanu le rúlaalíbei Búngiu nun láu lareíni, F9Nidújeñu, choúruguatina núngua luágu buin jíña lan láu areíduni lúma subúdi luágu wafíñen luágu Crístu, luágu gíñe gíchigadi jumá dimúrei buíti joun jíbirigu. H8  Búngiu, le íchugubalin eménigini woun, buíngüdalaǘn láu ugúndani lúma darángilaü lídan jafíñerun luágu, lun buíñu jumá láu eménigini, láu lubáfu Sífiri Sándu. @7y Laríñajare gíñe Isaías tídan Lerérun Búngiu.Liábiba ában ladǘgawagun Isaí,
le lúnbei lagúmadiruniña ja mámabaña juríu.Jagía, jeménigiduba luágu. 6 Taríñajare gíñe.Rújuma sun ja mámabaña juríu inébesei lun Búngiu,
adímureja jamá sun gürígia luágu luweírigun. 5 Taríñajare gíñe Lerérun Búngiu.Gúnda jumá, jugúya le mámabei juríu, úara jáma ja lánigubaña Búngiu. 4 Liábinbei gíñe lun jíchuguba lan ja mámabaña juríu uweíriguni lun Búngiu luágu lareídun, quei taríñaguni Lerérun Búngiu.Ligía níchuguba lubeí uweíriguni bun jagánaguagiñe ja mámabaña juríu,
nerémujaba gíñe luágu buweírigun. ^35Le naríñagubei, luágu liábinbei lán meja Crístu lun lesériwidun joun juríu, lun lagúnfulirun dimúrei le íchugúbei joun binádu wagǘbürigu, lun larúfudún luágu gúnfuli láani Búngiu lerérun. z2mResíbigua jumá lubeíti júniwagua quei gíñe lerésibiruníwa Crístu, lun liñurúniwa líri Búngiu. Q1Ítara lúba, sun lan wagía lídan ában, láu ábanrügü umálali, wíchuguba uweíriguni lun Búngiu, le Lúguchi Wabúreme Jesucrístu. Agáambatiña ja mámabaña juríu luágu Wasálbaragüle 07Búngiu le íchugubei gurásu lúma dǘgüdaguaü, íderagualaǘn lun jabágaridun lídan dan jáma jíbirigu, queísi ladǘgüni Jesucrístu. /Sun le aríñawagúbei tídan Lerérun Búngiu lúmagiñe binárü, lun larúfudajoún woun labǘrüjoúa, bürǘwatí meja dimúrei buri ligía lun wanǘgün gurásu lúma dǘgüdaguaü lídaangiñe, gayára lámuga weménigiduntima luágu Búngiu. F.Ni Crístu, míchugunti ugúndani lúniwagua, lubáragiñe líra, suséreti le abǘrüjoúbei tídan Lerérun Búngiu lun. “Núguchi, áburujati janábajan ja anábubalibu nuágun.” 7-gCáda ában wádaangiñe, lúnti lagúndaaraguagüdüni gürígia líledi láu le buídubei lun gürígia ligía, lúma láu le gayáraati lagánwoundagüdǘni lafíñen. K, Wagía le jérebei lídan wafíñen, lúnti gagúraasun wamá jabá ja loúguagiñabaña afíñe, lúnti warítagun luágu le buídubei joun, mámarügü luágu wíchugun ugúndani woúniwagua. *+MÁnjeinti le eígibei ában cátei láu machoúruni luágu buídu lan leígini queísi afíñeti luágu Crístu, gadúnrunti ladǘga leigíni, lugúndun meígin lumúti láu afíñeni. Sun le wadǘgübei, ánjawa arítagua luágu fágua lan moun láani wadǘgüni, figoú woun.^*5Afíñeni le buágubei, lúnti buágu guánarügü lan ligíbugiñe Búngiu. ¡Gúndaati gürígia le gayáraabei laríñagun luágu buídu lan cátei le ladǘgübei, masándiragunga ligía lúngua láu dúru! 8)iBuíti lun meígin ban úwi, matún bínu, madügǘn ni cáta le achúgeraguagüdüti bidúje, o láburugüdǘni lan lídoun figoú, o ledébiliragüdüni lan lafíñen. (Magǘrinchaguabeí luwádigimari Búngiu lídan libágari ában gürígia láu cátei le beígibei. Inárüni luágu jarúma lan sun eígini ligíbugiñe Búngiu, le wuríbabei, lun leigín cátei le áburugüdütiña ámu gürígia lídoun figoú. 2v}rg\QF;0%~~~~~~~~~~~~w~k~_~S~G~;~/~#~~ }}}}}}}}}}}}|}p}d}X}L}@}4}(}}}||||||||||||u|i|]|Q|E|9|-|!|| {{{{{{{{{{{{z{n{b{V{J{>{2{&{{{zzzzzzzzzzz~zrzfzZzNzBz6z*zzzyyyyyyyyyyyywyky_ySyGy;y/y#yy xxxxxxxxxxxx{xoxcxWxKx?x3x'xxxwwwwwwwwwwwwtwhw\wPwDw8w,w wwvvvvvvvvvvvvyvmvavUvIv=v1v%vv vuuuuuuuuuuu}uqueuYuMuAu5u)uuuttttttttttttvtjt^tRtFt:t.t"tt sssssssssssszsnsbsVsKs?s3s'sssrrrrrrrrrrrrsrgr[rOrCr7r+rrrqqqqqqqqqqqqwqkq_qTqHqk2k&kkkjjjjjjjjjjjjsjgj[jOjCj7j+jjjiiiiiiiiiiiiwiki_iSiGi;i0i$ii ihhhhhhhhhhh|hphdhXhLh@h4h(hhhggggggggggggtghg]gQgEg9g-g!gg ffffffffffffyfmfafUfIf=f1f%fffeeeeeeeeeee~erefeZeNeBe6e*eeeddddddddddddwdkd_dSdGd;d/d#dd cccccccccccc{cocccWcKc?c3c(cccbbbbbbbbbbbbtbhb\bPbDb8b,b bbaaaaaaaaaaaayamaaaUaIa=a1a%aa a```````````}`q`e`Y`M`A`5`*```____________v_j_^_R_F_:_._"__ ^^^^^^^^^^^^z^n^b^V^J^>^2^&^^^]]]]]]]]]]]]s]g][]O]C]7]+]]]\\\\\\\\\\\\w\k\_\S\G\;\/\#\\ [[[[[[[[[[[[|[p[d[X[L[@[4[([[[ZZZZZZZZZZZZtZhZ\ZPZDZ8Z,Z ZZ YYYYYYYYYYYYyYmYaYUYIY=Y1Y%YY YXXXXXXXXXXX}XqXeXYXMXAX5X)XXXWWWWWWWWWWWWvWjW^WRWFW:W.W"WW VVVVVVVVVVVVzVnVbVVVJV>V2V&VVVUUUUUUUUUUUUsUgU[UOUCU7U+UUUTTTTTTTTTTTTwTkT_TSTGT;T/T#TT SSSSSSSSSSSS{SoScSWSKS?S3S'SSSRRRRRRRRRRRRsRgR[RORCR7R+RRRQQQQQQQQQQQQxQlQ`QTQHQH2H&HHHGGGGGGGGGGG~GrGfGZGNGBG6G+GGGFFFFFFFFFFFFwFkF_FSFGF;F/F#FF EEEEEEEEEEEE{EoEcEWEKE?E3E(EEEDDDDDDDDDDDDtDhD\DPDDD8D,D DDCCCCCCCCCCCCxClC`CTCHC@2@&@@@???????????~?r?f?Z?N?B?6?*???>>>>>>>>>>>>w>k>_>S>G>;>/>#>> ============{=o=c=W=K=?=3='===<<<<<<<<<<<828&88877777777777~7r7f7Z7N7B767*777666666666666w6k6_6S6G6;6/6#66 555555555555{5o5c5W5K5?535'555444444444444t4h4\4P4D484,4 44333333333333x3l3`3T3H3<303$33 322222222222|2p2d2X2L2@242(222111111111111u1i1]1Q1E191-1!11 000000000000y0m0a0U0I0=010%00 0///////////}/q/e/Z/N/B/6/*///............v.l.a.V.K.@.5.*... -------------z-o-d-Y-N-C-8---"-- -,,,,,,,,,,,,},r,g,\,Q,F,;,0,%,,,+++++++++++++u+j+_+T+I+>+3+(+++************x*l*`*T*H*<*0*$** *)))))))))))|)p)d)X)L)@)4)()))((((((((((((u(i(](Q(E(9(-(!(( ''''''''''''y'm'a'U'I'='1'%'' '&&&&&&&&&&&~&r&f&Z&N&B&6&*&&&%%%%%%%%%%%%v%j%^%R%F%:%.%"%% $$$$$$$$$$$${$o$c$W$K$?$3$'$$$############s#g#[#O#C#7#+###""""""""""""x"l"`"T"H"<"0"$"" "!!!!!!!!!!!|!p!d!X!L!@!4!(!!! u i ] Q E 9 - !  ymaUI=1% }qeYMB6*vj^RF:." znbVJ>2&sg[OC7+wk_SG;/# {ocWK?3'th\PD8, xl`TH<0$ }qeYMA5)ui]QE9-! ymaUI>2&~rfZNB6*v  '*  &)  %(  $'  #&  "%  !$  #  "  !                                                             6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                   *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                   >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g   f 8e 7d 6c 5b 4a 3` 2_ 1^ 0] /\ .[ -Z ,Y +X *W )V (U 'T &S %R $Q #P "O !N  M L K J I H G F E D C B A @ ? > = < ;  :  9  8  7  6 5 4 3 2 1 0 /  . 2- 1, 0+ /* .) -( ,' +& *% )$ (# '" &! % $ # " !                                        1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        ' & % $ # " !                                        , + * ) ( ' & % $ # " !                                ~ } | { z y  x &w %v $u #t "s !r  q p o n m l k j i h g f e d c b a ` _  ^  ]  \  [  Z Y X W V U T S  R 4Q 3P 2O 1N 0M /L .K -J ,I +H *G )F (E 'D &C %B $A #@ "? !>  = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , +  *  )  (  '  & % $ # " !      P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                       !                          / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        H G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                         %  $  #  "  !                                        ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s   r  ,q  +p  *o  )n  (m  'l  &k  %j  $i  #h  "g  !f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G   F  !E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &   %  4$  3#  2"  1!  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                   2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                  & % $ # " !                                        % $ # " !                          ~  }  | { z y x w v u  t 8s 7r 6q 5p 4o 3n 2m 1l 0k /j .i -h ,g +f *e )d (c 'b &a %` $_ #^ "] !\  [ Z Y X W V U T S R Q P O N M L K J I  H  G  F  E  D C B A @ ? > =  < +; *: )9 (8 '7 &6 %5 $4 #3 "2 !1  0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                       ) ( ' & % $ # " !                                        # " !                                                                           -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                  ~  }  | { z y x w v u  t  s  r  q  p o n m l k j i  h Bg Af @e ?d >c =b <a ;` :_ 9^ 8] 7\ 6[ 5Z 4Y 3X 2W 1V 0U /T .S -R ,Q +P *O )N (M 'L &K %J $I #H "G !F  E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3  2  1  0  /  . - , + * ) ( '  & K% J$ I# H" G! F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                  ~ } | {  z 'y &x %w $v #u "t !s  r q p o n m l k j i h g f e d c b a `  _  ^  ]  \  [ Z Y X W V U T  S .R -Q ,P +O *N )M (L 'K &J %I $H #G "F !E  D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2  1  0  /  .  - , + * ) ( ' &  % .$ -# ," +! * ) ( ' & % $ # " !                                        " !                                                                            # " !                                                                  ~ } | { z  y x w v u t s r q p o n m l k j  i  h  g  f  e d c b a ` _ ^  ] '\ &[ %Z $Y #X "W !V  U T S R Q P O N M L K J I H G F E D C  B  A  @  ?  > = < ; : 9 8 7  6 $5 #4 "3 !2  1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                       :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                   2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                *  )  (  '  &  %  $  #  "  !~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _   ^  &]  %\  $[  #Z  "Y  !X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9   8 "7 !6  5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ #  "  !                                                   " !                                        0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                                                                           ~  } | { z y x w v u t s  r  q  p  o  n m l k j i h g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z   Y   X   W   V   U  T  S  R  Q  P  O  N  M -l|pdXL@4(~~~~~~~~~~~~u~i~]~Q~E~9~-~!~~ }}}}}}}}}}}}y}m}b}V}J}>}2}&}}}|||||||||||~|r|f|Z|N|B|6|*|||{{{{{{{{{{{{w{k{_{S{G{;{/{#{{ zzzzzzzzzzzz{zozczWzKz@z4z(zzzyyyyyyyyyyyytyhy\yPyDy8y,y yyxxxxxxxxxxxxyxmxaxUxIx=x1x%xx xwwwwwwwwwww}wqwewYwMwAw5w)wwwvvvvvvvvvvvvvvjv^vRvFv:v.v"vv uuuuuuuuuuuuzunubuVuJu>u2u&uuuttttttttttttstgt[tOtCt7t+tttsssssssssssswsks_sSsGs;s/s#ss rrrrrrrrrrrr|rprdrXrLr@r4r(rrrqqqqqqqqqqqqtqhq\qPqDq8q,q qqppppppppppppypmpapUpIp=p1p%pp pooooooooooo}oqoeoYoMoAo5o)ooonnnnnnnnnnnnvnjn^nRnFn:n.n"nn mmmmmmmmmmmmzmnmbmVmJm>m2m&mmmlllllllllll~lrlflZlNlBl6l*lllkkkkkkkkkkkkwkkk_kSkGk;k/k#kk jjjjjjjjjjjj{jojcjWjKj?j3j'jjjiiiiiiiiiiiisigi[iOiCi7i+iiihhhhhhhhhhhhxhlh`hThHhf3f(fffeeeeeeeeeeeeexemebeWeLeAe6e+e ee ddddddddddddd{dpdedZdOdDd9d-d!dd ccccccccccccycmcacUcIc=c1c%cccbbbbbbbbbbb~brbfbZbNbBb6b*bbbaaaaaaaaaaaavaja_aSaGa;a/a#aa ````````````{`o`c`W`K`?`3`'```____________s_g_[_O_C_7_+___^^^^^^^^^^^^x^l^`^T^H^<^0^$^^ ^]]]]]]]]]]]|]p]d]X]L]@]4](]]]\\\\\\\\\\\\u\i\]\Q\E\9\-\!\\ [[[[[[[[[[[[y[m[a[U[I[=[1[%[[ [ZZZZZZZZZZZ}ZqZeZYZMZAZ5Z)ZZZYYYYYYYYYYYYuYiY]YRYFY:Y.Y"YY XXXXXXXXXXXXzXnXbXVXJX>X2X&XXXWWWWWWWWWWW~WrWfWZWNWBW6W*WWWVVVVVVVVVVVVwVkV_VSVGV;V/V#VV UUUUUUUUUUUU{UoUcUWUKU?U3U'UUUTTTTTTTTTTTTsTgT[TOTCT7T+TTTSSSSSSSSSSSSxSlS`STSHS@2@'@@@????????????s?g?[?O?C?7?+???>>>>>>>>>>>>x>l>`>T>H><>0>$>> >============t=i=^=S=H===2='===<<<<<<<<<<<<121&11100000000000~0r0f0Z0N0B060*000////////////w/k/_/S/G/;///#// ............{.o.c.W.K.?.3.'...------------t-h-\-P-D-8-,- --,,,,,,,,,,,,x,l,`,T,H,<,0,$,, ,+++++++++++}+q+e+Y+M+A+5+)+++************u*i*]*Q*F*:*.*"** ))))))))))))z)n)b)V)J)>)2)&)))((((((((((((s(g([(O(C(7(+(((''''''''''''w'k'_'S'G';'/'#'' &&&&&&&&&&&&|&p&d&X&L&@&4&(&&&%%%%%%%%%%%%t%h%]%Q%E%9%-%!%% $$$$$$$$$$$$y$m$a$U$I$=$1$%$$ $###########}#r#f#Z#N#B#6#*###""""""""""""v"j"^"R"F":"."""" !!!!!!!!!!!!{!o!c!W!K!?!3!'!!!  s g [ O C 7 +   xl`TH<0$ }qeYMA5)ui]QE9-! znbVJ>2&~rfZNB6*wk_SG;/# {ocWK?3'th\PD8, ymaUI=1% }qeYMA5)vj^RF:." {ocWK?3'th\PD8, xl                                                                                              ~ }  | #{ "z !y  x w v u t s r q p o n m l k j i h g f  e  d  c  b  a ` _ ^ ] \ [ Z  Y X W V U T S R Q P O N M L K J I H  G  F  E  D  C B A @ ? > = <  ; (: '9 &8 %7 $6 #5 "4 !3  2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                     & % $ # " !                                        ) ( ' & % $ # " !                                                                          " !                                        ( ' & % $ # " !~  } | { z y x w v u t s r q p o n m l k  j  i  h  g  f e d c b a ` _  ^ )] (\ '[ &Z %Y $X #W "V !U  T S R Q P O N M L K J I H G F E D C B  A  @  ?  >  = < ; : 9 8 7 6  5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' &  %  $  #  "  !           4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                                                                   0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                 ~  +}  *|  ){  (z  'y  &x  %w  $v  #u  "t  !s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T   S (R 'Q &P %O $N #M "L !K  J I H G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8  7  6  5  4  3 2 1 0 / . - ,  + <* ;) :( 9' 8& 7% 6$ 5# 4" 3! 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                                             * ) ( ' & % $ # " !                                        % $ # " !                                                               ~ } | { z y x  w /v .u -t ,s +r *q )p (o 'n &m %l $k #j "i !h  g f e d c b a ` _ ^ ] \ [ Z Y X W V U  T  S  R  Q  P O N M L K J I  H  G  F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;   :   9   8   7   6  5  4  3  2  1  0  /  .                                                                  ~  } *| ){ (z 'y &x %w $v #u "t !s  r q p o n m l k j i h g f e d c b a `  _  ^  ]  \  [ Z Y X W V U T  S (R 'Q &P %O $N #M "L !K  J I H G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8  7  6  5  4  3 2 1 0 / . - ,  + * ) ( ' & % $ # " !                       !                                                                                                               &  %  $  #  "  !                                                                 2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !  ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `   _  9^  8]  7\  6[  5Z  4Y  3X  2W  1V  0U  /T  .S  -R  ,Q  +P  *O  )N  (M  'L  &K  %J  $I  #H  "G  !F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '   &  *%  )$  (#  '"  &!  %  $  #  "  !                                                                  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                           ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                  5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !       ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d   c G b F a E ` D _ C ^ B ] A \ @ [ ? Z > Y = X < W ; V : U 9 T 8 S 7 R 6 Q 5 P 4 O 3 N 2 M 1 L 0 K / J . I - H , G + F * E ) D ( C ' B & A % @ $ ? # > " = ! <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !           /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                          6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                  $ # " !                                                        ~  }  |  {   z  3 y  2 x  1 w  0 v  / u  . t  - s  , r  + q  * p  ) o  ( n  ' m  & l  % k  $ j  # i  " h  ! g   f   e   d   c   b   a   `   _   ^   ]   \   [   Z   Y   X   W   V   U   T   S   R   Q   P   O   N   M   L   K   J   I   H   G 5L 4K 3J 2I 1H 0G /F .E -D ,C +B *A )@ (? '> &= %< $; #: "9 !8  7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & %  $  #  "  !            8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        & % $ # " !                        ~  }  |  { z y x w v u t  s /r .q -p ,o +n *m )l (k 'j &i %h $g #f "e !d  c b a ` _ ^ ] \ [ Z Y X W V U T S R Q  P  O  N  M  L K J I H G F E  D 0C /B .A -@ ,? +> *= )< (; ': &9 %8 $7 #6 "5 !4  3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                    + * ) ( ' & % $ # " !                                        % $ # " !                                                                                                                    # " !     ~ } | { z y x w v u t s r q p o  n  m  l  k  j i h g f e d c  b  #a  "`  !_  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A  @   ?  ;>  :=  9<  8;  7:  69  58  47  36  25  14  03  /2  .1  -0  ,/  +.  *-  ),   I}qeYMA5)~~~~~~~~~~~~u~i~]~Q~E~9~-~!~~ }}}}}}}}}}}}z}n}b}V}J}>}2}&}}}|||||||||||~|r|f|Z|N|B|6|,|!|| |{{{{{{{{{{{{|{q{f{[{P{E{:{/{${{{zzzzzzzzzzzzxzlz`zTzHzw2w&wwwvvvvvvvvvvvvsvgv[vOvCv7v+vvvuuuuuuuuuuuuxulu`uTuHur2r&rrrqqqqqqqqqqqqsqgq[qOqCq7q+qqqppppppppppppwpkp_pSpHpm2m&mmmllllllllllllslgl[lOlCl7l+lllkkkkkkkkkkkkxklk`kTkHkh2h&hhh hggggggggggggg~gtgjg`gVgLgBg8g.g$gggfffffffffffffzfofdfYfNfCf9f.f#ff feeeeeeeeeeee~esehe]eReGe=e2e'eeedddddddddddddwdldadWdLdAd6d+d dd ccccccccccccc|cqcfc[cPcEc:c/c$cccbbbbbbbbbbbbxblb`bTbHb_3_'___^^^^^^^^^^^^s^g^[^O^C^7^+^^^]]]]]]]]]]]]x]l]`]T]H]<]0]$]] ]\\\\\\\\\\\|\p\d\X\L\@\4\(\\\[[[[[[[[[[[[u[i[][Q[E[9[-[![[ ZZZZZZZZZZZZzZnZbZVZJZ>Z2Z&ZZZYYYYYYYYYYYYsYgY[YOYCY7Y+YYYXXXXXXXXXXXXwXkX_XSXGX;X/X$XX XWWWWWWWWWWW|WpWdWXWLW@W4W(WWWVVVVVVVVVVVVtVhV\VPVDV8V,V VVUUUUUUUUUUUUxUmUaUUUIU=U1U%UU UTTTTTTTTTTT}TqTeTYTOTDT9T.T#TT TSSSSSSSSSSSS~SsShS]SRSGS;S/S#SS RRRRRRRRRRRR|RpRdRXRLR@R4R(RRRQQQQQQQQQQQQuQiQ]QQQEQ9Q-Q!QQ PPPPPPPPPPPPzPnPbPVPJP>P2P&PPPOOOOOOOOOOOOsOgO[OOOCO7O+OOONNNNNNNNNNNNxNlN`NTNHN=N1N%NN NMMMMMMMMMMM}MqMeMYMMMAM5M)MMMLLLLLLLLLLLLvLkL_LSLGL;L/L#LL KKKKKKKKKKKK|KpKdKXKLK@K4K(KKKJJJJJJJJJJJJtJhJ\JPJDJ8J,J JJ IIIIIIIIIIIIyImIaIUIII=I1I%IIIHHHHHHHHHHH~HrHhH]HRHGHD2D&DDDCCCCCCCCCCCCsCgC[COCCC7C+CCCBBBBBBBBBBBBwBkB`BTBHB?2?&???>>>>>>>>>>>>s>g>[>O>C>7>+>>>============w=k=_=S=G=;=/=#== =<<<<<<<<<<<|+2+&+++*************v*k*`*U*J*?*4*(***))))))))))))u)i)])Q)E)9)-)!)) ((((((((((((z(n(b(V(J(>(2(&(((''''''''''''s'g'['O'C'7'+'''&&&&&&&&&&&&x&l&`&T&H&<&0&$&& &%%%%%%%%%%%%{%p%e%Z%O%D%9%.%#%% %$$$$$$$$$$$|$p$d$X$L$@$4$($$$############u#i#]#Q#E#9#-#!## """"""""""""z"n"b"V"J">"2"&"""!!!!!!!!!!!!!v!k!`!T!H!2&~rfZNB6*wk_SG;/# {ocWK?4(th\PD8, xl`UI=1%                              (  '  &  %  $  #  "  !                                                          ~   }  ' |  & {  % z  $ y  # x  " w  ! v  u   t   s   r   q   p   o   n   m   l   k   j   h   i   g   f   e   d   c  b  a  `  _  ^   ]   \   [   Z   Y   X   W   V   U   T   S   R   Q   P   O   N   M   L   K   J   I   H   G  F  E  D  C  B   A   @   ?   >   =   <   ;   :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .   -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                                                     :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /   .   -   ,   +   *  )  (  '  &  %  $  #  " v v v  v  v  v  v  v v v v v v v  v v v v  v  v  v  v  v v v v v v v  v  v  v  v  v   v   v   v   v   v  v  v  v  v  v  v  v l l l l l l l l l l  l  l  l  l  l l l l l l l  l l l l l l  l  l  l  l  l l l l l l l  l l l l l l l l l l l l l l l  l  l  l  l  l l l l l l l  l  l  l  l  l  l  l   l   l   l   l   l  l  l  l  l  l  l  l bQ bP bO bN bM bL bK bJ b I b H b G b F b E bD bC bB bA b@ b? b>  b= b< b; b: b9 b8 b7 b6 b5 b4 b3 b2 b1 b 0 b / b . b - b , b+ b* b) b( b' b& b%  b$ b# b" b! b  b  b  b  b  b b b b b b b  b b b b b  b  b  b  b  b b b b b b b  b b b b  b  b  b  b  b b b b b b b  b  b  b  b  b  b  b  b  b   b   b   b   b   b  b  b  b  b  b  b  b X X X X X X  X  X  X  X  X X X X X X X  X X X X X X  X  X  X  X  X X X X X X X  X  X   X   X   X   X  X  X  X  X  X  X  X N N N N N N N N N N N N N N N N  N  N  N  N  N N N N N N N  N N N N N N N  N  N  N  N  N N N N N N N  N N  N  N  N  N  N N N N N N N  N N N N N N N N N  N  N  N  N  N N N N N N N  N  N   N   N  N  N  N  N  N  N  N D { D z D y D x D w D v D u D t D s D r D q D p D o D n D m D l D k  D j D i D h D g D f D e D d D c D b D a D ` D _ D ^ D ] D \ D [ D Z D Y D X D W D V D U D T D S D R  D Q D P D O D N D M D L D K D J D I D H D G D F D E D D D C D B D A D @ D ? D > D = D < D ;  D :  D 9  D 8  D 7  D 6  D 5  D 4  D 3  D 2  D 1  D 0  D /  D .  D -  D ,  D +  D *  D )  D (  D '  D &  D %  D $  D #  D "  D !  D  D   D   D  : : : : : : : : : : :  :  :  :  :  : : : : : : :  : : : : : : : : : :  :  :  :  :  :~ :} :| :{ :z :y :x  :w :v :u :t :s :r :q :p :o :n :m :l :k :j :i :h :g :f : e : d : c : b : a :` :_ :^ :] :\ :[ :Z  :Y  :X  :W  :V  :U  :T  :S  :R  :Q  :P  :O  :N  :M  :L  :K  :J  :I  :H  : G  : F  : E  : D  : C  :B  :A  :@  :?  :>  :=  :<  :; 0  0  0  0  0  0  0  0  0  0 0 0 0 0 0  0  0  0  0  0  0  0  0  0 0! 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0   0 ~  0 }  0 | & & & & & & & & & & & & & & & & &  & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &  & &  & ~ & } & | & { & z & y & x & w & v & u & t & s & r & q & p & o & n & m & l & k & j & i & h & g & f & e & d & c & b  & a & ` & _ & ^ & ] & \ & [ & Z & Y & X & W & V & U & T & S & R & Q & P & O & N & M & L & K & J & I & H & G & F & E  & D & C & B & A & @ & ? & > & = & < & ; & : & 9 & 8 & 7 & 6 & 5 & 4 & 3 & 2 & 1 & 0  & /  & .  & -  & ,  & +  & *  & )  & (  & '  & &  & %  & $  & #  & "  & !  &  &   &   &   &   &   &   &   &   &   R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F   E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1   0  !/  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                                                                                                                                            ~ } |  { z y x w  v  u  t  s  r q p o n m l k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _   ^   ]   \   [   Z  Y  X  W  V  U  T  S  R                               : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !       ~ } | { z y x w v u t s r q  p  o  n  m  l k j i h g f e  d (c 'b &a %` $_ #^ "] !\  [ Z Y X W V U T S R Q P O N M L K J I  H  G  F  E  D C B A @ ? > =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0   /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                     "  !                                                             !                                                                                                                          ( ' & % $ # " !                               ~  } | { z y x w v  u  t  s  q  r p o n m l k j  i  g  h  f  e  d c b a ` _ ^ ]  \ [ Z Y X W V U T  S  R  Q  P  O N M L K J I H  G F E D C B A @ ? > =  <  ;  :  9  8 7 6 5 4 3 2 1  0 / . -  ,  +  *  )  ( ' & % $ # " !                                                                                                 !                                                                                                                   ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s   r  $q  #p  "o  !n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O   N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :   9  !8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  #  $  "  !                  ' & % $ # " !                                                                                                                                                                                       ~  } | { z y x w v  u t s r q p o n m l k j i h g f e  d  c  b  a  ` _ ^ ] \ [ Z Y  X   W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E   D   C   B   A   @  ?  >  =  <  ;  :  9  8                                                        , + * ) ( ' & % $ # " !                                              jW|peYMA5)~~~~~~~~~~~~u~i~]~Q~E~;~0~%~~~}}}}}}}}}}}}}u}j}_}T}I}>}3}(}}}||||||||||||v|j|^|R|F|:|.|"|| {{{{{{{{{{{{{{o{c{W{K{?{3{'{{{zzzzzzzzzzzztzhz\zPzDz9z-z!zz yyyyyyyyyyyyyymyayUyKy@y5y*yyy xxxxxxxxxxxxxzxoxdxYxNxCx8x,x xxwwwwwwwwwwwwxwlw`wTwHwa2a&aaa````````````s`g`[`O`C`7`+```____________x_l_`_T_H_<_0_$__ _^^^^^^^^^^^~^r^f^Z^N^B^6^*^^^]]]]]]]]]]]]w]k]_]S]G];]/]#]] \\\\\\\\\\\\|\p\d\X\L\@\4\(\\\[[[[[[[[[[[[u[i[][Q[E[9[-[![[ ZZZZZZZZZZZZzZnZbZVZJZ>Z2Z&ZZZYYYYYYYYYYYYsYgY[YOYCY7Y+YYYXXXXXXXXXXXXxXlX`XTXHX  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3   2  1  0  /  .  - , + * ) ( ' &  % $ # " !                                                                                                                                                                                                                                                  -  ,   +   *   )   (   '  &  %  $  #  "  !       _   ^   ]   \   [  Z  Y  X  W  V  U  T  S                                                                                                                                                                                      ~  } | { z y x w v  u  t  s  r  q  p  o  n  m   l   k   j   i   h  g  f  e  d  c  b  a  `               ~ } | {  z y x w v u t  s  r  q  p  o n m l k j i h  g f e d c b a ` _ ^  ]  \  [  Z  Y X W V U T S R  Q P O N M L K J I H G F E  D  C  B  A  @ ? > = < ; : 9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,   +   *   )   (   '  &  %  $  #  "  !      F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4   3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #   "  !