SQLite format 3@ ~(@h~(- ~`D~~`i%!indexverses_indexversesCREATE UNIQUE INDEX verses_index on "verses" (book_number, chapter, verse)wItableversesversesCREATE TABLE "verses" ("book_number" NUMERIC, "chapter" NUMERIC, "verse" NUMERIC, "text" TEXT){UtablebooksbooksCREATE TABLE "books" ("book_color" TEXT, "book_number" NUMERIC, "short_name" TEXT, "long_name" TEXT)=_tableinfoinfoCREATE TABLE info (name TEXT, value TEXT) 5u]F5regionMexico'right_to_leftfalse)strong_numbersfalse/russian_numberingfalselanguageHuastec)chapter_stringChapter@#qdescriptionAn it jilchith cau cʼal i Ajatic Jesucristo, 1971 }v\> ~~~~~j~N~2~~}}}}}~}e}L}4}##ff7c80ApoApocalipsis#00ff00JudJudas#00ff003Ju3 Juan#00ff002Ju2 Juan#00ff001Ju1 Juan#00ff002Pe2 Pedro#00ff001Pe1 Pedro#00ff00SanSantiago#ffff00HebHebreos#ffff00FilFilemón#ffff00vTitTito#ffff00l2Ti2 Timoteo#ffff00b1Ti1 Timoteo!-#ffff00X2Te2 Tesalonicenses! -#ffff00N1Te1 Tesalonicenses !#ffff00DColColosenses !#ffff00:FilFilipenses #ffff000EfeEfesios #ffff00&GálGálatas##ffff002Co2 Corintios##ffff001Co1 Corintios#ffff00RomRomanos#00ffffHecHechos#ff6600JuanSan Juan#ff6600LucSan Lucas!#ff6600MarSan Marcos#ff6600MatSan Mateo6~<|vpjd^XRLF@:4.(" ~~~~~~~~~~~~;c:U9H8/7;6J5O4R322%10i/B.-,d+E*1)(e'>&%v$c#M"4! xO4zoqssj\SH:3v o b Z M B6 @?   > =  )' lL}||{bzzRyxx=wvuuRttUsJr?q[on}mlkjihg\fee)dRcc*bQa`[_<^k]E\|[ZiYGXVUTKSRQPOONrMLpKJIIHHCGFEEpDCfC B3A@?=<`;v:X9]87Y654332R100J/-.j-,, +Q*h('';%$!"! jG-R9~ w 8 Y fClS Max tam tin it belamal an Ajatic cojchithits in inictal ejtil tam u t’ajchinal an Israelchic, antsana’its ca jilc’on. Max yab cojchithits in inictal tam quim bela’, antsana’its ca jilc’on.  7Ti junchic am belom quin t’aja’ jant’inits ti pithach c’al an Ajatic ani jant’inits ti lejbanchamejits quim baju c’al a Dios tam in it belamalits. Antsana’ u uchbiyalchic quin t’aja’ an ebchalabchic ax tim patal an tamcunel ebchalab abal ju’tamq’ui. F Max it tomquith uxum ani a belal a Cristo hualam max ne’ets ca ejtou ca tolminchi a tomquil quim bela’ a Cristo ani antsana’ ca jec’ontha jaye. Ani tata’ axi it tomquith inic ani a belal a Cristo hualam max ne’ets ca ejtou ca tolminchi a tomquil quim bela’ a Cristo ani antsana’ ca jec’ontha jaye.  Expith max i tomquilab axi yab im belal a Cristo in lej le’ quin jilcacay in tomquil ax im belal, quin jilcacay. Ani an tomquilab ax im belal a Cristo yab ca co’oyat c’al i tsaplab, cum pel in culbetal a Dios ca c’uajiy tomquith c’al in ichich jun ejet. Yab quin jilcacay, cum an tomquith inic axi yab im belal a Cristo ejtil max u huejlanchabac in ejattal c’al a Dios jaye, cum juncunenequits c’al i uxum axi belom ani huejlanchithits in ejattal c’al a Dios. Aniye an tomquith uxum axi yab im belal a Cristo ejtil max u huejlanchabac in ejattal c’al a Dios jaye, cum juncunenequits c’al i inic axi belom ani huejlanchithits in ejattal c’al a Dios. Jaye ejtil max u huejlanchabac in ejattal in tsacamilchic, cum yab pel in c’al axi yab im belalchic a Cristo. 4a Aniye max i uxum im belal a Cristo ani tomquith c’al i inic axi yab im belal, yab quin jilcacay biyat max an inic in cua’al in culbetal ca c’uajiye c’al jaja’. 9 Junaque i cau u le’ tu ucha’chic axi pel u cuete’ cahuintal yab im pithach c’al an Ajatic. Max i ebchalab c’al a Cristo tomquithits c’al i uxum axi yab im belal a Cristo, yab quin jilcacay biyat max an uxum in cua’al in culbetal ca c’uajiye c’al jaja’. 5 Bel max quin jilcacay, tam ca c’uajiy cuetem ani max i, tam ca huichiy c’al in tomquil. Ani jaye an tomquith inic yab quin jilcacay in tomquil.  U cua’al i cau jaye ax tim pitha’ an Ajatic, yab ja u cuete’ cahuintal. An tomquith uxum yab quin jilcacay in tomquil. =s Bel ca tomquinchic max yab in ejtohual quin alhua’ teyna’ in le’nomtal abal in le’ ti tomquinal. Alhua’ ca tomquin ani yab ca uc’tsin c’al nixe’ xi le’nomtalab.  An inicchic axi cuetem ani an tsemchith uxum axi cuetem u uchalacchic abal alhua’ max ca jilc’on cuetem ejtil nana’. (IU le’ac max patal an inicchic ca c’uajiy cuetem ejtil nana’. Bel a Dios im pithal an inicchic ti junchic im pithob max ca tomquin o max yab ca tomquin. Jahua’ nan tu uchalchic tin cuenta an tomquintalab pel u cuete’ tsalap ani yab pel i uchbith cau ax tim pitha’ an Ajatic. Yab ca hualca’ ta ba’ c’al an culbejintalab max a junax pejamalits an q’uij quit olonchic. Talbel quit junax culbechic junil, i canats max quit nixoc’na c’al a Satanás quit hualbin c’al q’ue’at tam yab a alhua’ teycom a inictal. 8~iIn inictal an tomquith uxum yab pel in cuete’ c’al, pel in c’al jaye in tomquil. Jaye in inictal an tomquith inic yab pel in cuete’ c’al, pel in c’al in tomquil. }}sMax tomquithits an inic quim putu c’al in uchbil c’al in tomquil ani an uxum jaye quim putu c’al in tomquil. |'Aba ani’ alhua’ yab ca tomquin, bel in tomnal an inic ani an uxum ca tomquin cum hua’ats yan jita’ in le’ ti uxumbe ani ti inicbe. { Nan ne’ets tu toc’tsiychic tin cuenta an cau ax tin abchi an u ti jayq’ui’. Lej chubax alhua’ max an inic yab ca tomquin. FzCum a Dios ti jalbith ts’a’iyamalchic, jaxtam pel a uchbil quit eyentha a inictal ani a ichich c’al a Dios abal ca puhuethanchat im bij jaja’. Xi tsablom pel in c’al a Dios.cy?Hualam max a uc’chiyamalchic abal ti c’uajchiyal a inictal an Espíritu Santo ani pel ejtil ti tiyopanil jaja’. A Dios ti pithamalchic an Espíritu Santo ti c’uajchiy ta inictal ani yab pel a cuete’ c’al. xJaxtam ni hue’ yab quit juncunchic c’al axi uxumbe ani c’al axi inicbe. An inic max ca hualbin ti uxumbe in othnal in cuete’ inictal, ani max pil i hualabtalab quin t’aja’ yab tin lej cuenta in inictal, yab in lej othnal in inictal. ^w5Jaye i inic axi ca juncun c’al an Ajatic, u jumbelits in ichich c’al an Ajatic. ovWHualam max yab a exbayalchic abal jita’ ca juncun c’al i taunom inic u jumbel c’al jaja’. In ulal an T’ocat Thuchlab abal tam ca juncunits i inic c’al i uxum, tamna’ a Dios in tsu’tal jumbejits jun c’al xi jun. 3u_Hualam max a uc’chiyamalchic abal a inictal pel in c’al a Cristo. Auxe’ max in tomnal ca bina’ ta ba’ quit juncunchic c’al i taunom inic. Abal jay iba. t Jant’ini’ a Dios in ejtha’ an Ajatic c’al in lej tsap, antsana’ ne’ets tucu ejtha’hue talbel ti al an jolimtalab. s Lej chubax jahua’ u uxnal an c’apnel tabat tu tolminchal i chucul, ani i chuculcua’ in c’a’inchal i c’apnel. A Dios talbel ne’ets quin t’aja’ abal ca taley xi tsablom. A Dios yab tu pitha’ i inictal abal cu uxumbejin, tocat tu pitha’ abal qui binanchi jant’inits in culbetal quin eyentha’ an Ajatic. Ani ja’its an Ajatic ax tu beletnanchal i inictal. Aba ani’ lej chubax a Dios tu jilal qui t’aja’ jahua’ qui le’na’cua’, bel yab patal jahua’ qui t’aja’ tabat tu tolminchal. Aba ani’ a Dios tin jilal cu t’aja’ jahua’ cu le’na’, bel yab u hualcal tu ba’ quin c’unat co’oyat c’al jant’oquitsq’ui yab alhua’. Pq Ti jayq’ui’ talchic tata’ antsana’ pelac a ey, ani xo’ itsots. A Dios ti paculanchits a hualab ani ti t’oquethanchits a ichich. Xohue’ a Dios ti tsu’talits tit bolithchic cum a palenchal an Ajatic Jesús ani it c’uajchithits ta ichich c’al an Espíritu Santo. T’ocat in inictal axi belom c’al a Cristo p9 Yab ca hualca’ ta ba’ quit c’ambiyatchic. Hualam max a uc’chiyamal abal jitats in t’ajal yab alhua’ yab ne’ets ca otsits ti eb jun tin t’ajal a Dios ti lej Ts’ale. Yab ne’ets ca otsits axi uxumbe ani axi inicbe, ax in diosnal i thulcuts, axi taunom uxum, axi co’óx c’al in at inic, axi cue’, axi jaylom c’al in c’al q’ue’at, axi uts’al, axi quithab cahuilix, axi quin c’alnanchi in c’al q’ue’at i inic c’al i c’ambixtalab tin ichich. Ma ni jun jaja’chic yab ne’ets ca otsits. #o?Yab a hualbal ta ba’chic, ma a t’ajchal q’ue’atchic yab alhua’ ani it cue’chic. Ma antsana’ a t’ajchal a at ebchal c’al a Cristo jaye. Zn-Tata’chic ojni’ chubax a lej q’uibts’oth t’ajal max jant’o a pejexnal teje’ tsabal. In tomnalac ca hualba’chic ta ba’ max it t’ajchinal yab alhua’ ani max it cue’chinal jant’o. m)Auxe’ max i ebchalab c’al a Cristo in yejenchal quin othanchi an cau in at ebchal c’al i ts’ejcom cau axi yab im belal a Cristo. Iba. lPel a tithe max yab hua’ats jita’ c’al tata’chic quin ejtou quin ts’ejcanchi an cau in at ebchal c’al a Cristo. FkMax a pejexnal jant’o teje’ tsabal yab in tomnal quit ts’ejcanchat an cau c’al axi yab im belal a Cristo, cum yab bijithits quin co’oy in ey tin cuenta an tamcunel ebchalabchic. Vj%Tata’chic ojni’ hualam yab a tso’obits abal ma ne’ets qui baju qui ts’ejca’ i ángelchic. Jaquitsq’ui más i ejtohual qui ts’ejca’ i cau axi hua’ats teje’ al an hualab c’ay’lal. i1Hualam max yab a tso’obits abal huahua’ ax pel tu c’al a Dios ne’ets talbel qui ts’ejca’ axi yab exlomchic c’al a Dios. Max antsana’ ne’ets tit ts’ejcom c’al an inic talbel, jaquitsq’ui más a huit’al ca ts’ejca’ i cau axi xo’ yab q’uibat. sh aHua’ats i ebchalab c’al tata’chic ax in othanchal an cau in at ebchal c’al a Cristo c’al i ts’ejcom cau axi yab im belal, ani expith in tomnal ca ts’ejcanchat an cau i ebchalab c’al in at ebchalabchic c’al a Cristo. Vg% Yab u cuenta cu ts’ejca’ axi yab exlomchic c’al a Dios, expith a Dios ne’ets quin ts’ejca’chic. Pel a uchbil tata’chic ca ts’ejca’ axi pel i ebchalabchic c’al a Cristo max ca hualbin. Jaxtam a cua’al a uchbil ca t’ajat quethmay nixe’ xi hualbinel ebchalab abal yabats ca tamcun c’al an ebchalabchic.wfg Jahua’ nan tu ucha’chic al nixe’ xi u jats axe’, yab quit juncunchic c’al jitats quin ulu pel i ebchalab ani pelits i uxumbe. Max jaylom c’al in c’al axi q’ue’at, max in diosnal i thulcuts, max quithab cahuilix, max uts’al, max pel i cue’ yab quit juncunchic c’al nixe’. Ma yab quit junax c’aputs c’al i ebchalab axi antsana’ in ey. e3 Yab u ulu max quit jum putat tixc’anchic c’al axi yab exlomchic c’al a Dios, cum expith ma tam quit tsemetsits, tamna’its ojni’ ne’ets quit jum putat tixc’an c’al jaja’chic. Hua’ats al an hualab c’ay’lal axi uxumbechic ani axi inicbechic. Hua’ats axi lej jaylomchic c’al in c’al xi q’ue’at i inicchic ani hua’ats i cue’chic. Hua’ats ax in diosnalchic i thulcuts. wdg Nan tu thuchamalits al junaque i u abal yab quit juncunchic c’al ax in le’ ti uxumbe ani ti inicbe. [c/Max i t’ajal quithab ani pojcax i ey, ejtil max pel tu jiliy c’oye. Max i t’ajal jahua’ in ulal an chubaxtalab ani max qui t’aja’ tequeth, tam ejtil max pel tu pan ts’ejcath c’al i it c’oye. SbCa jolou eleb nixe’ xi inic axi ejtil i jiliy c’oye ani tata’chic quit jilc’on ejtil i pan axi ts’ejcath c’al i it c’oye, ejtil am pan ax u c’apab c’al an Israelchic tam tin t’ajal an ajib tin cuenta abal calthame ti Egipto im biyal juntalchic. Jant’ini’ tu tsemthab i cordero tin cuenta nixe’ xi ajib c’al an Israelchic, antsana’ ti tsemthame a Cristo abal tucu paculanchi i hualab, ani jaxtam tu bijiyab a Cristo ti Cordero. faETata’chic ojni’ yab in tomnal ca tsalpay tit lej alhua’. Hualam yab a t’ilalchic jahua’ uxnal antse’, ca xalu hue’ i jiliy c’oye c’al xi it ani ne’ets ca tala’ jiliybe tim patal an it c’oye. 9`kCa bina tin c’ubac a Satanás abal ca yajchiquiyat ani yabats quin t’aja’ jahua’ in le’ in hualbith ey, ani antsana’ ca jec’ontha tam ca chich an Ajatic Jesús. n_UCa tamcuy an ebchalabchic ani ca ts’ejca’ an cau c’al jaja’ tim bij i Ajatic Jesucristo. C’al jaja’ in tsap ne’ets ti tolminchi ca ts’ejca’chic, ani u ichich ne’ets ca c’uajiy c’al tata’chic ti tolmix. ;^oAba ani’ yab in c’uajat c’al tata’chic tihua’, bel u ichich c’uajat c’al tata’chic. U jolbiyamalits nixe’ xi inic ejtil max in c’uajatac c’al tata’chic. +]OAba ani’ antsana’, bel a tsalpayalchic abal it lej alhua’. Expith in tomnal quit lej t’e’pin c’al nixe’ xi lej hualbinel ani ca t’ajat quethmay. @\ {Tso’obnathits abal jun jita’ c’al tata’chic juncunenequits c’al in mimle’. Pel i hualabtalab lej pulic, ma yab in lej t’ajal antsana’ axi yab exlomchic c’al a Dios. [-Tata’ ca tsalpaychic jahua’ a culbetnal más. Max yab quit jic’tsonchic c’al a hualab ne’ets quin c’ale ti t’ajchi jant’o ca yajchicna’, ani max quit jic’tsonits ne’ets quin ulits c’al i c’anithomtalab ani c’al i c’aya’talab tu ichich.Z/Jitats ts’ejcathits abal ca otsits ti eb jun tin t’ajal a Dios ti lej Ts’ale, jats ax in chubax tsapnal a Dios ani yab expith u cauq’ui. =YsHuay ne’ets quin thubat c’ale max pel in culbetal an Ajatic. Tam ojni’ ne’ets cu tso’obna’ ax in t’ajal c’athat max chubax in tsapnal a Dios o expith u cauq’ui. 'XGHua’ats talchic c’al tata’chic lej c’athatma’, in tsalpayal abal nan in jiq’uel ani hualam yab ne’ets cu luba’ quin c’ale tu tauna’chic. DWNe’ets cu aba’ a Timoteo abal ti tolminchichic tin cuenta a ejattal. Ne’ets ti t’iloxnanchichic u xe’tsintal c’al a Cristo ani an chubaxtalab ax u exobchal tim patal an tamcunel ebchalab. U c’anithal a Timoteo ejtil max pel u lej pututh tsacamil, cum ja’its nana’ ax u olnanchi im bij an Ajatic. _V7Jaxtam nan tu lej uluth uchalchic ca ayna’ a Cristo jant’ini’ nana’ u aynal. zUmAba ma hua’atsac lajuj i mil jita’chic ti exobchalac tin cuenta a Cristo, juncats a tata tin cuenta a ejattal. Cum nan tu olnanchichic an alhua’ cau ani a bela’ a Cristo Jesús, jaxtam ejtil max nana’its pel tin tata tata’chic. Nan antsana’ tu thuchanchalchic an cau abal tu ts’alabchi ani yab abal tu tithebetha’. Tu ts’alabchalacchic ejtil i tatalab in ts’alabchal in lej c’an tsacamil. ^S5 Max jita’ tucu quithab cahuiliy, tocat i lubal qui co’oy i ja’ublomtalab. U tsu’tab huahua’ tu amul ani ejtil max jant’o tu c’atselom. Tu at’al an inicchic. Ma xohue’its antsana’ i huat’al. ?Rw C’al i lej tsequeltalab i t’ojonthal i c’ubac abal qui ata’ an tumin. Max an inicchic tucu quithab ucha’, tocat i conchal a Dios quin lablinchi. I cuxuyal an othnaxtalab. 'QG Huahua’ tu abathualejil a Cristo u xe’ets c’al i jayil ani c’al i chiquenib. U c’ot’ith ani yab i cua’al i q’uima’. Tu othnal an inicchic. WP' U tsu’tabac huahua’ tu lej tonto cum u lej t’ayat ts’at’at c’al a Cristo, ani tata’chic ojni’ it tsu’tab tit tsalpath aba ani’ expith it hue’ ts’at’atq’ui c’al a Cristo. U tsalpanchab huahua’ tu palulul, ani tata’chic ojni’ it tsapnel. U pojcab huahua’, ani tata’chic ojni’ it c’ac’nab. xOi Ejtil max huahua’ tu abathualechic a Dios tu bijiyamalits cu ajiyat ti mas tsa’at i ey. Ejtil max u lej jolbithits ani u bijithits ne’ets cu tsemtha, ani tocat u telnal c’al tim patal an inicchic ani ma c’al an ángelchic jaye. N/Auxe’ max chubax yabats a q’uibchale jant’o tin cuenta a ejattalcua’. A c’athpich tsalpayalits ejtil max it ts’alechic ani huahua’ tu ou tsu’tal. U le’ac max chubaxac a bajumalits tit ts’alechic, tam huahua’hue i bajumalaquits tu junax ts’ale. gMGTata’chic ojni’ it poc’oth tsu’ux jun c’al xi jun. Jats a Dios ax ti pithamal a ey ani patal jahua’ a cua’al. Jaxtam yab in tomnal ca c’athatna’ a ey ani jahua’ a cua’al ejtil max a cuete’ atamal. 6LeEbchalabchic, c’al nixe’ xi cau nan tu hue’ t’iloxnanchamal u t’ojlabil nana’ ani c’al a Apolos. Ca tso’obna’ abal expith i junax exobchal jahua’ thuchath tin cahuintal a Dios ani yab i jalunchal. Jaxtam yab ca c’athpich puhuetha’ jun i exobchix ani junaque ca pojca’. K Jaxtam tata’chic yab tiquin q’uejab tsalpanchi max in alhua’ t’ojnal c’al an Ajatic o iba. Ca aychiye ma ta ca chich an Ajatic jaja’ tucu olnanchi i t’ojlabil axi xo’ yab i tajax exlal max chubax alhua’ o yab lej chubax alhua’. An Ajatic ne’ets tucu tejhua’methanchi i tsalap ma tin luputh i ichich axi xo’ yab u tajax exlanchab c’al an inicchic, ani tamna’its huahua’ ti junchic ne’ets cu olna tu alhua’ t’ojnal c’al a Dios ma ju’tamits huichat alhua’ i t’ajamal. vJeAba ani’ u ats’al tu ichich u putuhual c’al u t’ojlabil, bel hualam max chubax jum putat alhua’ u t’ojlabil. Expith an Ajatic jats in ejtohual tiquin tsalpanchi max pel in alhua’ t’ojnal o max yab in alhua’ t’ojnal. .IUNana’ tin t’ojnalil a Cristo yab u t’ajal ti cuenta max tata’chic tiquin tsalpanchi alhua’ u t’ojlabil o yab alhua’. Tiquin tsalpanchi an inicchic jant’inits quin le’na’. Ma nana’ yab u ejtohual cu cuete’ ulu max in alhua’ t’ojnal o max yab in alhua’ t’ojnal. bH=Pel in uchbil an t’ojnal quin t’aja’ expith jahuats ta ca uchbiyat c’al in amu. VG 'U le’ abal tata’chic ca tso’obna’ abal huahua’ tu abathuale pel tu t’ojnalil a Cristo, ani u punuth qui huat’banchi an inicchic an cau axi tsincanchame ti jayq’ui’ ani xo’ u olnanchab. XF)Ani tata’chic pel ti c’al a Cristo ani a Cristo pel in c’al a Dios.Yab ca jila’ a cuete’ ichich ti c’ambiy. Hualam a tsalpayalchic abal it lej tsalpath c’al jahua’ teje’ tsabal. In tomnal ca t’aja’ ejtil max yab it tsalpath, abal a Dios ti pitha’ an tsalpathtalab axi lej chubax. -@SJitats quin othnanchi in tiyopanil a Dios, jats ne’ets ca talabetha c’al a Dios. Lej t’ocat in tiyopanil a Dios, ani tata’chic ejtil max pel ti tiyopanil. w?gHualam yab a tso’obchic abal a inictal ejtil in tiyopanil a Dios jun tu c’uajil an Espíritu Santo. C>Max ca t’a’iy ni jant’o yab ne’ets ca pithan. Bel ne’ets ca jec’ontha nixe’ xi inic axi t’a’inec in ts’ejcabil, ejtil max pama’tal ca caltha al i t’a’lam ata. \=1Max in ts’ejcabil quin cuxuy an c’amal ne’ets ca pithan an inic in atohual. <1 Ne’ets quim baju a q’uicha tam a Dios quin ts’ejca’ an inicchic, ani ma tamits ne’ets ca tajax tejhua’metha max alhua’ o yab alhua’ in ts’ejcabil an inicchic. A Dios ne’ets quin tacchi in ts’ejcabil ti junchic an inicchic c’al i tacaxtalab c’amal. I;  Ejtil max tata’chic a ts’ejcal tim puhuel an ata eblim al an cublab ata. Hualam ca eyentha’chic i oro, i plata, i jalbith t’ujub. Hualam ca eyentha’ i te’, i tom, i jau’ pacab. ":= It mo’canchatits an cublab c’al an ata. Hua’ats juncats, ja’its a Jesucristo. Ni jita’ tam inic in ejtohual quin mo’ca’ pil i cublab ata. 79g Nana’its ejtil max pel tin thacum c’al i t’ujub atachic, cum antsana’ pel u pithob tin ebal in alhua’ inictal a Dios. Ejtil max nan tu mo’canchamalits in cub an ata ani tata’chic ejtil max it ts’ejcom c’al tim puhuel an ata. Ca lej t’aja’chic ti cuenta ca alhua’ ts’ejca’. E8 Nana’ ani a Apolos pel tu at t’ojnal c’al a Dios, ani tata’chic ejtil max it t’ayablab jun tin t’ojonchal a Dios. Jaye ejtilchic max pel it ata ax u ts’ejcab c’al a Dios. (7IPel i at t’ojnal an t’aychix ani an huac’al, ani ne’ets quim bats’u ti junchic c’al a Dios in atohual jant’inits tim putumalits in t’ojlabil. "6=Jaxtam an t’aychix ani an huac’al yab lej exbath in ey, expith a Dios in cua’al in lej ey cum ti t’ajchal abal ca labey in cahuintal ta ichich. b5=Nan tu t’ojlabil ejtil max tu t’aychichic ta ichich in cahuintal a Dios, ani a Apolos ejtil max pel i huac’al c’al nixe’ xi cau. Jats expith a Dios ax ti t’ajchichic abal ca labey in cahuintal ta ichich. 4}¿Jant’o u ey nana’ tim Pablo ani in ey jaye a Apolos? Expith pel tu t’ojnalchic huahua’ c’al a Dios ani tu eyenthamal a Dios tu tolmiychic tata’ ca bela’ an Ajatic. Expith i t’ajal jahua’ a Dios tu punubchal qui t’aja’. c3?Hua’ats jita’ c’al tata’chic in ulal pel i ts’at’el c’al a Pablo ani hua’ats ax in ulal pel i ts’at’el c’al a Apolos. Ojni’ a t’ajalchic ejtil axi yab c’uajchith c’al an Espíritu Santo. z2mA t’ajalechic ejtil axi yab c’uajchith c’al an Espíritu Santo. It pa’ixnáx ani it hueutsíx ani it lehuáx. Antsana’ a t’ajal jant’ini’ jayetseq’ui in t’ajal an inicchic axi yab c’uajchith c’al an Espíritu Santo. 91kNan tu exobchalchic i cau axi yab q’uibat cum ejtil max it t’eleyechic a yejenchal tocat an letsa ani iba an te’nel. Yabaye a ejtohual ca exbaychic i cau axi q’uibat. F0 Tata’chic ojni’ ebchalab, cum yab it jum putat co’onchith a ichich c’al an Espíritu Santo a t’ajalechic ejtil axi yab c’uajchith c’al an Espíritu Santo. Aba ani’ it ts’at’bathchic c’al a Cristo, bel ejtil max it t’eleye, ani jaxtam in tomnal nan tu tauna’ ejtil max u taunal i t’ele’. Y/+In ulal an T’ocat Thuchlab: Ni jita’ tam inic yab hua’ats axi tin cuetemtal in ejtinchal in tsalap an Ajatic ani ni jita’ tam inic yab hua’ats ax in ejtohual quin ts’alabchi a Dios. Aba ani’ antsana’ ti thuchathits, bel huahua’ xohue’ ax u c’uajchith c’al an Espíritu Santo i eynanchal in tsalap a Cristo.".=An inic axi c’uajchith c’al an Espíritu Santo ojni’ jats in ejtohual quin ejtinchi patal an cau ax u olnab c’al an Espíritu Santo. Axi yab c’uajchith c’al an Espíritu Santo yab in ejtohual quin ejtinchi jahua’ in olnal axi c’uajchith c’al an Espíritu Santo. /-WAn inic axi yab c’uajchith c’al an Espíritu Santo yab im bats’c’unchal an cau ax u olnab c’al an Espíritu Santo, cum tocat in tsalpanchal pel i tonto t’ilab. Yab in ejtohual quin ejtinchi, cum expith jitats ca tolmiyat c’al an Espíritu Santo jats ne’ets quin ejtinchi. ,7 C’al i cau ax tu exobchal an Espíritu Santo i olnal jahua’ a Dios tu pithal. Yab pel i cau ax i elamal ti cuete’ oc’. Pel i cau ax u olnab c’al an Espíritu Santo, ani ja’its xe’ ax i lamc’anchal an inicchic axi c’uajchithits jaye c’al an Espíritu Santo. 3+_ A Dios tu pithamalits an Espíritu Santo abal tucu tolmiy qui ejtiy jahua’ a Dios tu pithamalits tin ebal in alhua’ inictal. Yab i ejtiyal c’al i cuete’ tsalap. Z*- Ni jita’ tam inic in ejtohual quin tso’obnanchi jant’o tam tsalap in cua’al in at inic tin ichich, cum expith an inic in tso’obits in cuete’ tsalap. Aniye jaye ni jita’ tam inic in ejtohual quin tso’obnanchi jant’o tam tsalap in cua’al a Dios, cum expith an Espíritu Santo in tso’obnanchal in tsalap a Dios. F) Bel huahua’ xo’ i tso’obnalits jahua’ a Dios tu t’ojojonchamal, cum an Espíritu Santo tu tso’oblinchal. An Espíritu Santo in tala’ exlal patal, ma in luputh tsalap a Dios. #(? Antsana’ tu putnal jahua’ in ulal an T’ocat Thuchlab:A Dios in t’ojojonchamalits yan jant’o axi c’anithom c’al jaja’.Ni jita’ yabaye in tsu’chamal ani ni jita’ yabaye in ats’anchamal.Yabaye in tsalpanchamal i inic jahua’ t’ojojonchatits. N'Yab tso’oblinchame nixe’ xi tsalap ni jun i oc’lec ti al an hualab c’ay’lal. Max tso’oblinchamejac yab in tsemthamalac ti al an cruz an Ajatic axi expith in cua’al in lej ts’alat. &1An cau ax i olnal pel in tsinat tsalap a Dios axi tsincanchat an inicchic ax ti jayq’ui’, ani ma xohue’ huahua’ i olnal. Pel in tsalap a Dios ax in tsinat co’oy ma tam ti yabaye in ts’ejca’ an eb ani an tsabal, abal ne’ets tucu jec’ontha’ abal ets’ey. *%MHuahua’ tu belom i olnal i cau axi hua’ats c’al jitats in jum putat belal a Dios c’al patal in ichich. Yab ja ax u acninal tin cuete’ tsalap an inic, ani c’al an oc’lecchic ti al an hualab c’ay’lal yab hua’ats. Pel jaja’chic xe’ axi thubat ne’ets ca taley. F$Antsana’ ti t’ajchichic abal ca tsapnanchi in tsap a Dios ani ca lej belchi in cahuintal a Dios ani yab expith i cau ax u acninal tin tsalap i inic. Tso’oblinchix an Espíritu Santo V#%Tam nan tu olnanchichic an alhua’ cau yab u luba’ tu quinchi a ichich c’al i cau axi expith u acninal tin tsalap i tsalpath inic, tocat ti quinchi a ichich an Espíritu Santo c’al in tsap a Dios. 6"eTam in c’uajatac c’al tata’chic u ats’a’ lej palulul u inictal, ani ma t’elelats u ichich cum u ts’ejna’ max yab cu tala’ putu c’al u uchbil tin olnom. m!SU t’ayat tsalpayamalits expith cu olna’ abal Jesucristo tsemets ti Jec’onthax ti al an cruz. T  #Nan tu olchamalits an chubaxtalab ebchalabchic, jant’o in t’ajamalits a Dios abal quin jec’ontha’ an inicchic. Tam in c’ale tu olchichic yab u eyentha’ i c’athat cau ni i c’athat tsalap. O Cum antsana’ i eynanchal in ey an Ajatic, jaxtam in tomnal qui t’aja’ jahua’ in ulal an T’ocat Thuchlab antse’: Jitats in le’ ti puhuethanchix, quim puhuethanchi im bij an Ajatic.~ wJats a Dios ax tu ts’at’bamalits c’al a Cristo Jesús ani tu pithamalits qui eynanchi jaja’ ti tsalpathtalab. Ja’its tin ebal jaja’ abal a Dios tu tsu’tal huahua’ tu bolith. Jaye tu t’oquethanchal i ichich ani tu jec’onthal. ^ 7Jaxtam abal jay yab in ejtohual jita’ quim puhuetha’ tim ba’ tin tamet a Dios. [ 1Jita’chic u uxnal pel i alq’uith inic ani jita’ u pojcab c’al axi yab exlomchic c’al a Dios, ja’its jaja’chic axi tacuyamejits c’al a Dios. A Dios in tacuyamalits ca jec’ontha jita’chic yab jant’o in ey, ani antsana’ u jolatmethanchab in cuete’ tsalpathtal tin cuenta an jec’onthaxtalab axi uxnal pulic in ey. } uIt uxnalchic c’al axi yab exlomchic c’al a Dios tit tonto ani tit bil. Bel aba ani’ ti tacuyamalits tata’chic a Dios quit jec’ontha, ani antsana’ tu tithebethab an tsalpath inic ani jaye ax in tsalpayalchic in lej cua’al in tsap.  Ca t’aja’ ti cuenta ebchalabchic, jant’o tam inic ax u bijiyabchic c’al a Dios ca jec’ontha. Yab yan tata’chic ax it ajith tit tsalpath c’al axi yab exlomchic c’al a Dios. Yab yan tata’chic ax it oc’lec ani yab yan ax it pulic a ey. % EJahua’ u uxnal c’al i inicchic pel in tontotal a Dios, jats axi más c’athpich in exbath ani yab ejtil in cuete’ tsalpathtal an inic. Jahua’ u uxnal c’al an inicchic a Dios yab in cua’al in tsap, jats más in lej cua’al in tsap ani yab ejtil in cuete’ tsap an inic.  }Bel hua’ats i Israelchic ani i griegochic axi bijithits c’al a Dios abal ca jec’ontha. Tam ca olchinchic abal a Cristo tsemets ti Jec’onthax ti al an cruz, in ejtiyal abal c’al a Cristo tats tu che’el in tsap ani in tsalpathtal a Dios. Y -Ani huahua’ i olnal abal tsemets a Cristo ti Jec’onthax ti al an cruz. Pel i cau c’al tu t’apchinal in tsalap yab quim bela’ an Israelchic, ani an griegochic in tsalpayal abal pel i tonto t’ilab. / YAn Israelchic tocat in lej le’ ca t’ajchin i labith t’ajbilab ti tsu’bixtalab abal quim bela’ a Dios. An griegochic tocat in lej ayal i tsalpathtalab. < sA Dios yab in jila’ an inicchic quim baju quin exla’ a Dios c’al in cuete’ tsalap. Pel in culbetal quin jec’ontha’ patal jitats quim belchi abal a Cristo tsemets ti Jec’onthax ti al an cruz. Hua’ats i inicchic max ca olchin in tsemtal a Cristo, tocat in tsalpayal abal pel i tonto t’ilab.  3Hualam max jant’o in ey an tsalpath inic tin cuenta an jec’onthaxtalab. Hualam max in cua’al in exbath axi lej huit’om ti exobchix c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. Hualam max jant’o ti tabat jita’ lej huit’om quin t’iloxna’ expith jant’o hua’ats teje’ tsabal. Iba. Cum a Dios in tejhua’metha’its abal tonto jaja’chic tin cuenta an jec’onthaxtalab. a =In ulal a Dios ti al an T’ocat Thuchlab tin cuenta in cuete’ tsalap an inic antse’:Ne’ets cu talabethanchichic in tsalpath an tsalpath inicchic.Ne’ets cu pojcanchichic in tsalap axi lej exoblats.   Qui olchi i q’uibenec inicchic abal tsemets a Cristo ti Jec’onthax c’al jaja’ ti al an cruz, tocat in tsalpayal pel i tonto t’ilab. Qui olchichic axi jec’onthachits ani in tso’obits abal tats tu che’el in tsap a Dios ti Jec’onthax.   Tin aba’ a Cristo cu olna’ an alhua’ cau ani yab quim pujlats. Yab u olnal c’al u cuete’ tsalpath cahuintal, i ca muctsin in tsap an alhua’ cau jant’ini’ ti tsemets a Cristo ti Jec’onthax ti al an cruz. In tsap ani in tsalpathtal a Dios  Ojni’ u pujay jaye axi c’uajatchic tin q’uima’ a Estéfanas, ani yab u t’ilal max q’ue’at jita’ u pujayamal. r _Ni jita’ yab in ejtohual quin ulu abal max nana’ u pujayamal i inicchic abal tiquin ts’at’enchi. q ]Lej c’ac’namal yan a Dios abal expith u pujay a Crispo ani a Gayo axi c’uajat c’al tata’chic. t  c Auxe’ max in tomnal ax im belal a Cristo ca c’uajiy lehuohuolchic. Iba. Auxe’ max nana’ im Pablo tin tsemets al an cruz tin calchix c’al tata’chic. Iba. Auxe’ max tata’chic it pujnenec abal tiquin ts’at’enchi. Iba. x  k Hua’ats i ebchalabchic in ulal abal pel i ts’at’el c’al a Pablo, ani hua’ats in ulal pel i ts’at’el c’al a Apolos. Hua’ats axi pel i ts’at’el c’al a Pedro ani hua’ats axi pel i ts’at’el c’al a Cristocua’.    Antsana’ tu uchal ebchalabchic, cum in olchinenec c’al axi c’uajatchic tin q’uima’ a Cloé abal it lehuáxchic. (  K C’al im bij i Ajatic Jesucristo nan tu lej uchal ebchalabchic, quit c’uajlelen jun ejet ani yab quit lehuáxin. Ca t’ayat co’oy a tsalap jununul. A  } A Dios ets’ey im putuhual c’al in cahuintal, ani ja’its jaja’ ax ti tacuyamalits abal ca co’oy i t’ilomtalab c’al in Tsacamil Jesucristo axi pel i Ajatic. An lehuaxtalab # AJaja’ ne’ets ti tsapliliychic abal ca junini’ aynanchi im belil ma tam ta ca huichiy junil, ani yab ne’ets quit elchin jant’o ti quit jolbiyat. & GNi jant’o tam huit’omtalab yab a q’uibchalchic. Jats ca lej eyentha’chic biyat a aychal ma quim baju a q’uicha ca chich junil i Ajatic Jesucristo. e ELej chubax it lej t’aychithits ta ichich jahua’ nan tu olchamalits tin cuenta a Cristo. # AJats tit labenec c’al patal jahuaquits tam lablinchixtalab. A Dios ti pithamalits i huit’omtalab ca tequeth ejtinchi ani ca lej huilchi in cahuintal. G  Ets’ey u binal i c’ac’namal yan c’al a Dios tam cu t’ila’ abal jaja’ tin ebal in alhua’ inictal ti lej lablinchamalits cum it ts’at’bathchic c’al a Cristo Jesús. W )U lej le’ abal i Tata Dios ani i Ajatic Jesucristo ti lubach co’onchichic a ichich c’al in alhua’ inictal ani jaye ti jun ejetbethanchi a ichich. A Pablo im binal i c’ac’namal yan c’al a Dios  5Nan tu thuchanchal axe’ xi u ax it c’uajatchic ti bichou Corinto ti al an tamcunel ebchalab ani patal jitats im palenchal im bij i Ajatic Jesucristo, cum pelits i Ajatic c’al patal huahua’ tu belom. Tata’chic pel ti c’al a Dios ani it t’oquethanchithits a ichich cum it ts’at’bath c’al a Cristo Jesús. A Dios ti tacuyamalits abal antsana’ ca co’oy a ichich t’oquethanchithits. 1 _Nana’its im Pablo tin abathualejil a Jesucristo, cum pel in culbetal a Dios antsana’ tiquim bijiy. Nana’ ani u ebchal c’al a Cristo Sóstenes tu tsapnethalchic. l~Y}@||C{3zz#y x5vvVuVts+qq9ponnlkkjaihffFecb`a`_g^z^]\\1ZZ2YCX9WVUTUS RgQUP,ONaMZLsKJIH'GF EHDCBB.@@g?>=<;;;9W876543110H/.-,M+*)('':&h%$#^"! eu#w ( | / qXU Juncats huahua’ i inictal ani yan i punchintal. Huahua’ ax i belal a Cristo yan ti eb pel ejtil tu juncats inictal a Cristo. K Juncats an Espíritu Santo ax im pithanchal tim patal an huit’omtalab ti junchic an ebchalabchic jant’ini’ jaja’ quin le’na’ quim pithanchi. Yan ti eb pel ejtil tu inictal a Cristo ,Q Talchic i ebchalab in ejtohualchic quin t’aja’ i labith t’ajbilab, cum u pithnal an huit’omtalab c’al an Espíritu Santo quin t’aja’. Hua’ats axi lej huit’om ti caulome c’al i cau axi ca pithan c’al a Dios. Hua’ats ax in huit’al quin exla’ i inic max u cahuinthab c’al i teneclab o max chubax u cahuinthab c’al an Espíritu Santo. Hua’ats ax im bats’uhual i huit’omtalab ti cau c’al pil i cahuintalab axi yab in cuete’ cahuintal, ani hua’ats axi huit’om quin lejquinchi jahua’ antsana’ u caunab.  Jun u tolmiyab c’al an Espíritu Santo quin lej c’athpich bela’ a Dios, ani axi junaque u pithnal i huit’omtalab ti jelthom. H  Jun u pithnal c’al an Espíritu Santo i tsalpathtalab ti ts’alabchix, ani axi junaque u pithnal quin ejtinchi ani quin exobchixnanchi jahua’ ma xohue’ pelac in tsinat tsalap a Dios. Z- Cum ti junchic an ebchalabchic u pithnal i huit’omtalab jats tu exlab abal c’uajchithits c’al an Espíritu Santo, ani u pithnal abal quin tolminchi tim patal an ebchalabchic quin más tsapna’ a Dios.  Hua’ats axi jayetseq’ui in cua’al jununul an t’ojlab ani in t’ajal hue’ pil, ani juncats a Dios c’al tu t’ojonthabchic. ve Pil i t’ojlab ax in aynal an ebchalabchic c’al an Ajatic, ani juncats an Ajatic ax in t’ojonchalchic. 1 Pil i huit’omtalab in cua’al an ebchalabchic, ani juncats an Espíritu Santo c’al tu pithanchab an huit’omtalab jahuats in cua’al. #? Xohue’ hua’ats i inicchic axi in ulal ca t’ajat q’uibey a Jesús. Ca lej tso’obna’chic abal yab ja ax u cahuinthab c’al an Espíritu Santo. Hua’ats jita’chic jaye ax in ulal abal a Jesús ja’its an Ajatic. Ja’its ja ax u cahuinthab c’al an Espíritu Santo.  A lej tso’obchic abal tam ti yabaye a belamal a Cristo a diosnamal jahuaquitsq’ui tam thulcuts, ani in eychic expith mo’chic.   Ebchalabchic, u le’ tu olchi tsab ox i cau tin cuenta i huit’omtalab ax u pithnal ti junchic an ebchalab c’al an Espíritu Santo.   "Jitats u lej c’a’il ca oc’ox c’aputs tin q’uima’ abal i ca jolbiyat c’al a Dios max ca xijc’ath c’aputs tam ti tamcuth c’al an ebchalabchic. Hua’atse i cau axi ne’ets cu ts’ejca’ talbel tam quin ulits c’al tata’chic.) K !Taley ebchalabchic, tam quit tamcun ca t’aja’ an santa cena quit aychixin tam ne’ets tit c’apul, ani yab ca luba’ ca xijc’ath c’apu cuetem. ( I Max tucu jolbiy ani tucu yajchiquiy, jats expith abal yab cu jum putat jolbiyat jant’ini’ ne’ets ca jum putat jolbiyat axi yab exlomchic c’al a Dios. [ / Yab ne’ets tucu jolbiy an Ajatic max u lej chubax c’ac’nax c’al jaja’. w g Jaxtam hua’ats c’al tata’chic yan ax u ya’ul ani yan ax u palulul in inictal, ma talchic tsemetsits.   Ne’ets ca jolbiyat c’al a Dios jitats quin alq’uith c’apuq’ui ani quin alq’uith uts’a’q’ui. Yab in lej alhua’ penamalits tin ichich max nixe’ xi pan pel i t’ipchixtalab c’al in inictal an Ajatic axi yajchiquinchat ti al an cruz. 6e Yab ca c’apuchic am pan ani yab ca uts’a’ an vino ti al an santa cena max yab oc’ox ca lej alhua’ tsalpay ta ichich max it lej chubax c’ac’nax c’al a Dios.  In t’ajal i hualabtalab jitats quin c’apu am pan ani quin uts’a’ an vino ti al an santa cena max yab c’al i lej tequethtalab tin ichich. Jolbithits tin tamet a Dios, cum ejtil max in tilibnanchal in inictal ani in huac’lath xits’al an Ajatic. "= Jay i calel tata’chic ca c’apu axe’ xi pan ani ca uts’a’ axe’ xi vino a tejhua’methanchal c’al a at inicchic abal tsemets an Ajatic ti calchix al an cruz. Antsana’ ca t’aja’chic ma ta ca chich junil an Ajatic. Ca t’ajan an santa cena c’al i tequethtalab +O In c’apuchic am pan ani tiq’uele a Jesús im pena’ an uts’umtalab c’al an vino. Im bina’ i c’ac’namal yan c’al a Dios. Im pithanchi in exobalilchic ani in ucha’: Pel u xits’al axi ne’ets cu huac’la’ al an cruz. Tin ebal u xits’al a Dios ne’ets quin ts’ejca’ i it jilchith cau c’al an inicchic. Tiquin t’ila’ antsana’ tam ca uts’a’chic axe’ xi vino, in ulu an Ajatic. :m Im bina’ i c’ac’namal yan c’al a Dios ani tiq’uele in mu’u am pan. Im pithanchi in exobalilchic ani in ucha’: Ca c’apu axe’ xi pan cum pel u inictal axi ne’ets cu bina’ quin yajchiquiyat tin calchix c’al tata’chic. Tiquin t’ila’ tam antsana’ ca c’apuchic axe’ xi pan. c? Tim pithamal i cau an Ajatic tin cuenta an santa cena ani jats ax tu huat’banchamalchic. Im bajumalits nixe’ xi acal tam a Judas ne’ets quim bina’ i Ajatic Jesús ca tsemtha. An Ajatic im pena’ am pan. 5 Auxe’ max yab a cua’al a q’uima’chic jun ti quit c’aputsq’ui ani quit uts’latsq’ui. C’al a t’ajbil antsana’ tocat a othnanchalchic in q’uima’ a Dios ani a tithebethal an ebchalabchic axi ts’ejhuantal. Hualam a le’chic abal nan cu ulu abal lej alhua’its jahua’ a t’ajalchic. Ni abal jay yab u lejel cu ulu max alhua’ jahua’ antsana’ a t’ajalchic. An santa cena  Expith it tamcunalq’ui ani it c’apulq’uichic. Ta junchictal a xijc’ath c’apal jahua’ a chi’thamal ca junax c’apat, ani jaxtam hua’ats jita’chic yab u jilchinal jant’o quin c’apu ani u c’a’il. Ma hua’ats jita’chic u uts’alq’ui.  Max antsana’ it lehuáx tam ta ca t’aja’ an santa cena tejhua’ abal yab lej chubax a c’ac’nalchic an Ajatic. ,~Q Tata’ ojni’chic hualam a tsalpayalchic abal in tomnal tit lehuáx abal ca tejhua’metha’ jahua’ tam cuenel ax in t’ajal más tequeth ani jahua’ iba. ]}3 Uxnal abal it lehuáx tam quit tamcunchic, ani hualam chubax anits a t’ajalchic. S| Nan tu uchalchic abal junchiquil yab alhua’ jahua’ a t’ajalchic tam it tamcunal tit c’ac’nax c’al a Dios, ani jaxtam yab lejat ela’ tabat max a Dios ti tolminchits c’al a ejattal. { Hualam hua’ats jita’ c’al tata’chic in le’ quin hueutsixna’ c’al axe’ xi cau. Expith tu uchalchic abal in ujnamits tim patal an tamcunel ebchalabchic an uxum quin co’oy paxq’uiq’uith in oc’ tam u ol ani jaye tam u caulome c’al i cau axi ca pithan c’al a Dios quin huat’banchi an tamcunel ebchalab. Am belom axi yab in t’ajal alhua’ ti al an santa cena z An uxum iba, cum jats in tomnal nactha’ in xi’il ani jats tu tsu’tab ti alabel. Jats c’al ca paxq’uin in oc’. `y9 A cuete’ tsalap ti uchal abal tithetal an inic max huat’ath nactha’ in xi’il. x# Tata’chic a ejtohualac ca ulu max in tomnal an uxum ca olon ti al an tamcunel ebchalab yab quin co’oy in oc’ paxq’uiq’uith. ;wo Chubax tal an oc’ox uxum c’al an inic axi ts’ejcathits, ani xohue’ ojni’ tal an inic c’al an uxum. C’al a Dios ja’its tu tal patal jitats ani jahuats hua’ats. v! An inic ani an uxum u yejenchix jun c’al xi jun. Antsana’ huahua’ ax i belal a Cristo i tsu’chal in ey an inic ani in ey an uxum. u Jaxtam in tomnal an uxum paxq’uiq’uith in oc’ abal quin tejhua’methanchi ma c’al i ángelchic abal u abatnab c’al an inic. t Jant’ini’ tin ts’ejca’ a Dios an uxum, u abatnab jaja c’al an inic ani yab pel in ey ti abatnom c’al an inic. {so A Dios in ts’ejca’ an oc’ox inic. An inic yab tal c’al an uxum, an uxum ojni’ jats tal c’al an inic. Zr- Yab in tomnal an inic paxq’uiq’uith in oc’ ti al an tamcunel ebchalab, cum in ey hue’ ejtil in ey a Dios ani cum hue’ abatnom ejtil a Dios pel i Abatnom. Cum a Dios Abatnom c’al an inic jats tu tejhua’mel abal lej c’athpich pulic in ey. Cum an inic abatnom c’al an uxum, jats tu tejhua’mel abal pulic in ey an inic. /qW Alhua’ max ca muts’inchat in xi’il max yab in le’ quim paxq’uiy in oc’ ti al an tamcunel ebchalab. Ani max pel i tithetaltalab ca muts’inchat in xi’il o ca huatsinchat in oc’ ejtil i inic, in tomnal an uxum quin co’oy in oc’ paxq’uiq’uith ti al an tamcunel ebchalab. pw An uxum ojni’ quin co’oy in oc’ paxq’uiq’uith tam u ol ani jaye tam u caulome ti al an tamcunel ebchalab. Pel i tithetaltalab max yab in cua’al in oc’ paxq’uiq’uith, cum ejtil max huatsinchatac in oc’ ejtil max pelac i inic. Po Pel i tithetaltalab max paxq’uiq’uith in oc’ an inic tam u ol al an tamcunel ebchalab, ani jaye tam u caulome c’al i cau axi ca pithan c’al a Dios quin huat’banchi an tamcunel ebchalab. Nn U lej le’ abal ca ejtiychic abal a Cristo jaja’its an lej Oc’lec c’al patal an inicchic, ani an tomquith inic pel i oc’lec c’al in tomquil. A Dios ja’its u Oc’lec c’al a Cristo. Am{ Ebchalabchic, nan u tsu’tal alhua’ jahua’ a t’ajal cum ets’ey tin t’ilchal u t’ojlabil c’al an Ajatic ani ets’ey a aynanchal an cau ax nan tu huat’banchamal. Kl  Ma ju’tam huichat nan u nits’binchal in xe’tsintal a Cristo, antsana’ tata’chic tiquin nits’binchi u xe’tsintal c’al a Cristo. An uxumchic tam ti tamcunal c’al an ebchalabchic ^k5 !Nan tu uluth ichich u lubal cu t’aja’ expith jahua’ c’al ca tolminchat tim patal u at inic ca jec’onthachic c’al an Ajatic. Yab u lubal cu t’aja’ expith jahua’ tabat tin tolminchal nana’.Pj Yab ca t’apchi in tsalap jita’ tam inic c’al a t’ajbil. Axi i Israelchic ani axi yab Israel ani im bichohuil a Dios ni jant’o yab ca t’ajchichic c’al ca t’apchin in tsalap ti belom. i Ne’ets tu ucha’chic jale’ ta ca lej t’aja’ ti cuenta c’al jahua’ ca c’apu. Cum pel a uchbil ca puhuethanchi im bij a Dios patal jahuats ca t’aja’chic. Max ca c’apu jant’o ani max ca uts’a’ jant’o expith ca puhuethanchat im bij a Dios. .hU Hualam ca ulu abal a binal i c’ac’namal yan c’al a Dios cum ti pitha’ ca c’apu, ani hualam ca tsalpay yab in uchbil q’ue’at ti jolbiy max ca c’apu. gy U ulal abal jaja’ ja’its axi ne’ets quin ats’a’ jolbith tin ichich ani tata’ iba. Hualam max ne’ets ca ulu tata’chic jale’ quin ulu q’ue’at i inic jahua’ alhua’ ani jahua’ yab alhua’ nan cu c’apu. Hualam ca ulu yab a cuenta max in ats’al jolbith tin ichich q’ue’at max ca c’apat i c’apnel axi ts’acchixnathits c’al an thulcuts. jfM Expith yab ca c’apchi max jita’ ti uchal abal nixe’ xi c’apnel ts’acchixnamejits c’al i thulcuts ax u diosnab, i canats ca t’apchin in tsalap max in tsalpayal tin ichich abal pel i hualabtalab nix ca c’apat. %eC Max jita’ axi yab im belal an Ajatic ti caniychic quit junax c’aputs tin q’uima’, quit c’ale max a cua’al a culbetal. Ca c’apchi patal jahua’ ti mo’canchi ca c’apu ani yab ca conomichiquiy ta ichich hualam max alhua’ o hualam max yab alhua’ ca c’apat. ]d3 Cum an tsabal ani patal jahua’ hua’ats teje’ tsabal pel in c’al an Ajatic. Gc A ejtohualchic ca c’apu patal jahuaquits tam c’apnel ax u nujuhuab ti al i nujumtalab ani yab ca conomichiquiy ta ichich hualam max alhua’ o hualam max yab alhua’ ca c’apat. 5bc Qui luba’ qui t’aja’ jahua’ alhua’ abal ca tabatnanchat c’al q’ue’at i inicchic, ani yab expith qui t’aja’ jahua’ huahua’ qui cuete’ tabatna’. 3a_ Aba ani’ lej chubax a Dios tu jilal qui t’aja’ jahua’ qui le’na’cua’, bel yab patal jahua’ qui t’aja’ tabat tu tolminchal. Aniye yab patal jahua’ qui t’aja’ c’al u tolminchab an ebchalabchic c’al a Cristo quin más tsapna’ ani quin más c’ac’na’ a Dios. `# Yab qui t’aja’ antsana’, i tucu pa’ixna’ an Ajatic. Auxe’ max huahua’ u lej pulic ani a Dios yab ja pulic. Expith jaja’ jats axi lej pulic ani i lej cua’al i uchbil qui c’ac’na’. Jahua’ a Dios tu jilal qui t’aja’ ani an c’anithomtalab _{ Yab a ejtohualchic ca uts’a’ an vino ax u uts’nal ti t’ilaxtalab c’al an Ajatic ti al an santa cena ani jun t’ajat ca uts’a’chic jaye i uts’nel ax u ts’acchixnab c’al i teneclabchic. Yab a ejtohualchic ca c’apu an mu’uth pan axi pel i t’ilaxtalab c’al an Ajatic ani jun t’ajat ca c’apu jaye am pan ax u ts’acchixnab c’al i teneclabchic. C^ Jahua’ u ulal jats abal an inicchic axi yab exlom c’al a Dios tam ca ts’acchixin c’al an thulcuts tocat in ts’acchiyal i teneclabchic. Yab antsana’ in c’ac’nalchic a Dios. Yab u le’ abal tata’chic ca c’uajiy c’al i inicchic tam in c’apal jahua’ tocat tin ts’acchiyal i teneclabchic. a]; Tam cu t’iloxna’ an thulcuts ax u diosnab yab u le’ cu ulu max in cua’al in exbath. Yab u le’ cu ulu max lej t’ocat an t’u’lec ax u ts’acchiyab an thulcuts. Pel i alq’uith tsemthach t’u’lec. r\] Ca t’aja’chic ti cuenta jahua’ in t’ajal an Israelchic ax in c’apal an ts’acchixtalab ax u binab ti al in tiyopanil. In tejhua’methalchic abal jun ejet jun c’al xi jun in junax tabatnanchal an ts’acchixtalab. [ Juncats i pan i mu’uhual ani yan ti eb huahua’ i c’apal. Patal huahua’ ti yaneltal ejtil max pel tu juncats inictal a Cristo. 'ZG Tam huahua’ i t’ajal an santa cena i binal i c’ac’namal yan c’al a Dios. Tam qui uts’a’ an vino i tejhua’methal abal jun ejet jun c’al xi jun i junax tabatnanchal in xits’al a Cristo ax in huac’la’ ti al an cruz. Tam qui c’apu an mu’uth pan i tejhua’methal abal jun ejet jun c’al xi jun i junax tabatnanchal in anam t’u’ul a Cristo ax im bina’ ca yajchiquiyat ti al an cruz. |Yq Cum it tsalpathchic a lej huit’al ca ejtiy an cau jahua’ nan tu uchal tin cuenta i thulcuts ax u diosnabchic. fXE C’an ebchalabchic, tu uchal ca lej t’aja’ ti cuenta yab ca diosna’ i thulcuts. W Tata’chic jant’ini’ a at inic tim puhuel an tsabal it nixoc’nab c’al an teneclab abal quit hualbin. A Dios ne’ets ti jila’ quit nixoc’na expith ma ju’tam huichat ca ejtou ca cuxuy. Ne’ets ti tolmiy ca cuxuy ma tam quit lo’panits. V Jitats in tsalpayal abal lej junini’ xe’ets c’al a Dios, quin lej alhua’ belatna’ tim ba’ abal i ca ijcan al i hualabtalab. cU? Patal jahua’ t’ajchinenec i biyal at juntalchic c’al a Dios pel i t’ipchixtalab c’al huahua’, ani thuchathits ti al an T’ocat Thuchlab abal qui exobna’ ani qui lej t’aja’ ti cuenta cu xe’tsin bolith. Qui lej t’aja’chic ti cuenta jant’ini’ tu cu xe’tsin, cum hue’its ne’ets ca taley an q’uij q’uicha. :Tm Yab qui ne’tha’chic i ichich toc’oc’ol c’al a Dios ejtil talchic jaja’chic lej toc’oc’lats ani tsemthachic c’al an ángel axi bijithits c’al ta ca tsemtha. 4Sa Yab qui tacchiquiy an Ajatic abal i canats yabats tucu c’aya’na’. Antsana’ talchic jaja’chic in t’ajamal, ani jats ti tsemets tam ti ts’ican c’al i tsan. R Yab cu uxumbejin ani yab cu inicbejin ejtil talchic jaja’chic in t’ajamal, ani jun a q’uicha tsemets ma jun inic c’al ox mil. /QW Yab qui diosna’ i thulcuts jant’ini’ talchic jaja’chic in diosna’ ti jayq’ui’. In ulal an T’ocat Thuchlab abal hualim ti c’apuplatsq’ui ani uts’uts’latsq’ui ani ajbiblatsq’ui jaja’chic. Ma antsana’ in t’ajamalchic biyat u eb c’ac’nax c’al a Dios tocat. LP Jahua’ t’ajchinenec nixe’ xi Israelchic c’al a Dios pel i t’ipchixtalab c’al huahua’. I qui c’a’inchihue jahua’ yab alhua’ jant’ini’ jaja’chic in c’a’inchi. ?Ow Aba ani’ a Cristo in lej lablinchichic, bel jat’hua’ tim patal yab in t’ajchi in culbetal a Dios, ani jats ti jilanchic ca tsemets buc’uc’ul ti al an joltam quithiblom. sN_ Tim patal jaja’chic in uts’a’ i jununul ja’ axi calthanchat al i t’ujub c’al a Dios. Nixe’ xi t’ujub ejtil a Cristo ax im binanchi an Israelchic yan i lablinchixtalab, cum xe’tsin a Cristo junax c’al jaja’chic. M Tim patal jaja’chic in c’apu i jununul c’apnel jahua’ pithnenec c’al a Dios tam tin t’ajchichic i labith t’ajbilab. ?Lw Tim patal jaja’chic in ayna’ nixe’ xi tocou ani tim patal jum poq’ue’ huat’ba al am pulic lejem. Tam ti antsana’ huat’ba, ejtil max pujnenec junax c’al a Moisés. K } Ebchalabchic, nan u le’ tu t’ilchi hue’ jahua’ a Dios in t’ajchi i biyal at juntalchic. In oc’nanchichic tim patal c’al i tocou ju’ta ta ca xe’tsin. In huat’ba’chic tim patal jum poq’ue’ al am pulic lejem Tsacni’ Ja’. J U lej c’unuhual tu ba’ cu t’ojonchi an Ajatic ani i cu q’uiba’ u chubax. U exobchamalits yan ax im belal an Ajatic quin t’ojonchi an Ajatic, ani u lej le’ cu alhua’ t’ojonchi i canats talbel quin uchan c’al a Dios yab in alhua’ t’ojnal.[I/ Jaxtam u lej punumalits tu ba’ ejtil axi ca otsits al i athiltalab lej canat quin ata’ i atabilab. U t’ajal ejtil i tamet cuathax axi lej canat quin ata’ ani lej lujnith c’al in c’ubac ti cuathax. H Patal jitats ca t’ojojon ca otsits al i deporte in lej alhua’ beletnal tim ba’ abal yab ca othey in inictal. Antsana’ in t’ajalchic abal quin ejtou quin ata’ i atabilab corona axi ts’ejcath c’al i xeclec ts’ojol, ani tocat u talel in alhua’. Huahua’ ax i t’ojonchal a Cristo i lubal qui ata’ i atabilab axi yab jayq’ui’ ne’ets ca taley in alhua’. 9Gk A tso’obchic abal tam ca hua’tsin i ubat’intalab athiltalab patal ax u otsel u lej athil, ani expith juncats jitats ca ulits c’a’al ju’tam bijchame, jats ne’ets quim bats’u an atabilab. Ca ejtilna’ tata’chic axi ca ulits c’a’al abal ca bats’u i atabilab c’al an Ajatic. !F; Patal jahua’ antsana’ u t’ajal expith abal an inicchic quim bela’ an alhua’ cau, ani tam quim bela’chic cu junax lablinchat c’al a Dios. cE? U ejtilnal jaye axi palulul im belal an Ajatic abal antsana’ cu ejtou cu tolmiy quin más bela’. U ejtilnal ma tim patal an inicchic max antsana’ cu ejtou cu tolmiychic quim baju ca jec’ontha c’al a Cristo. D Tam cu olchi an alhua’ cau axi yab Israel u ejtilnal jaja’chic jaye. Axi yab uchbith c’al an ts’ejcath cau u ejtilnal jaye abal ca huenc’onchic. Yab u ulal max u pojcanchal in abatnaxtal a Dios, expith u t’ajchal in abatnaxtal a Cristo. "C= U ejtilnal an Israel tam in c’uajat c’al jaja’chic abal ca huenc’onchic c’al a Cristo. Aba ani’ ma yab in uchbith c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés, bel u t’ajal ejtil max in uchbith abal ca huenc’onchic jaye axi uchbith c’al an ts’ejcath cau. !B; Aba ani’ ni jita’ tam inic yab tin abatnal, bel u binal tu ba’ cu tolmiy tim patal an inicchic abal yantalam ca huenc’on c’al a Cristo. %AC An atabilab ax tim pithal a Dios pel i culbeltalab tu ichich. In culbel cum tam u olnal an alhua’ cau yab u yejenchal jant’o cu bats’u ti tolmixtalab c’al ax tin ats’al. U ejtohualac cu conchi jant’o cum pel in olnom c’al an alhua’ cau, aba ani’ bel yab u conchal. @ Max cu olna’ c’al u cuete’ culbetal, a Dios ne’ets tiquim pitha’ i atabilab, ani max cu olna’ expith c’al i tsaplab tam iba. Bel max c’al u culbetal o max c’al i tsaplab pel u uchbil im pithach c’al a Dios tin olnom c’al an alhua’ cau. 5?c Yab u c’athat ulal pel tin alhua’ inic abal in olnom c’al an alhua’ cau. Cum ja’its u lej uchbil tin olnom, jaxtam lej yajchic tu uhual max yab cu olna’. 1>[ Ni jayq’ui’ yab u conchamal jahua’ pel a uchbil tiquim pitha’, ani yab tu thuchanchal axe’ xi u abal tu conchi i tolmixtalab. In culbel cum u t’ojonchal an Ajatic nan tu cuenta. Max u cua’al i yejenchixtalab alhua’ max quin tsemets t’ajat, ani yab tu conchichic i tolmixtalab. D= Antsana’ jaye axi olnomchic c’al an alhua’ cau, jats c’al ti quin huat’a’ c’al jahua’ ca pithan c’al ax im belal an alhua’ cau. Antsana’ pel in culbetal an Ajatic. o<W A alhua’ tso’obits tata’chic abal jitats u t’ojnal ti al i tiyopan tats tin calthal jant’o quin huat’axna’. Jitats u tolmix ti al an ts’acnaxtalab tats tu pithnal hue’ in t’u’ul an ts’acnaxtalab co’nel. s;_ Cum a tolmiyalchic axi q’ue’atchic i olnom c’al an alhua’ cau, jaquitsq’ui más a uchbil tucu tolmiyhue. Aba ani’ pel a uchbil tata’chic tucu tolmiy, bel yab i conchamal jant’o tucu pitha’. I tala’ cuxuyamal lejat i yejenchixtal, i canac cu bijiyat tu conchixma’ ani tin ebal i conchixtal ca tanc’uiyat an alhua cau tin cuenta a Cristo. .:U Huahua’ i t’aychamal in cahuintal a Dios ta ichich tata’chic ani yab ca tsalpay max lej huat’ath a t’ajal max tucu tolmiy c’al jahua’ teje’ tsabal. 9 In ulu jaye abal huahua’ qui tso’obna’ abal axi olnom c’al an alhua’ cau ca tolmiyat c’al jitats in ats’al an alhua’ cau. An xalum tsabal ani an c’uchil c’al an lab em in cua’al in aychixtal abal quin tabatna’ an ichlab lab em. k8O Taja’ in ulal abal yab ca melchin in hui’ an hueyax tam u c’uchil c’al in huitslabil an lab em abal quin ejtou quin c’apu. A Dios yab in ulu antsana’ expith abal in t’ajchal ti cuenta in yejenchixtal an hueyax. .7U Antsana’ tu uchalchic jahua’ lej exlath c’al patal an inicchic ti tabattalab, ani jaye ti al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés u olnab i tabattalab. I6  Auxe’ max a exlalchic i soldado axi yab u jalbiyab c’al an oc’lecchic. Auxe’ max hua’ats i thabal c’al an lab t’uthublom axi yab in ejtohualits jaye quin c’apu in hualil an lab t’uthublom. Auxe’ max hua’ats i beletnom co’nel axi yab in ejtohualits jaye quin uts’unchi in letsajil an co’nel. :5m Hualam max a tsalpayalchic abal expith a Bernabé ani nana’ jats ax yab i ejtohual qui palc’anchi i cuete’ t’ojlabil abal cu xe’tsin tu olnom c’al an alhua’ cau. <4q Jaye u ejtohualac cu xe’tsintha’ i tomquilab axi belom c’al a Dios, jant’ini’ jaye in xe’tsinthal axi q’ue’at an abathualechic ani an ebchalabchic ejtil a Pedro. ^35 C’al u t’ojlabil u ejtohualits nan cu bats’u jahua’ quim pithan cu c’apu. g2G Jitats tin c’uiyalac quin ulu yab chubax pel tin abathuale u toc’tsiyalac antse’. i1K Tata’chic ojni’ in tomnal más tiquin lej tsu’u tin abathuale c’al an Ajatic, cum nan tu olchamalchic an alhua’ cau ani jats ta belamal an Ajatic. Hua’ats jita’chic yab antsana’ tin tsu’tal tin abathuale. N0  Cum pel tin abathualejil an Ajatic yab in abatnab c’al i inicchic, expith im pithnenec u eytal c’al an Ajatic. Ejtil xi q’ue’atchic i abathuale in tsu’umal i Ajatic Jesús, nana’ jaye u tsu’umalne. Tejhua’ abal chubax u t’ojonchal an Ajatic, cum tata’chic a belamalits an alhua’ cau c’al u olchixtal. v/e Jaxtam nana’ ni jayq’ui’ yab ne’ets cu c’apu jahua’ u ebchal c’al a Cristo in tsalpayal pel i hualabtalab ca c’apat. Yab cu t’apchi in tsalap c’al an t’u’lec ts’acchixtalab c’al an thulcuts ax u diosnab.).K Max c’al jahua’ ca c’apu a c’olchal in ichich a ebchal c’al a Cristo axi palulul im belomtal, tam pel i hualabtalab ax a t’ajamal c’al a Cristo. T-! Antsana’ a ebchal axi palulul im belomtal ne’ets quin ats’a’ q’uibenec in ichich max quin c’apu jahua’ in tsalpayal tin ichich pel i hualabtalab max quin c’apu. Ani nix cum ti nits’biyal tata’ ax it lej ejtixcua’. Ca t’aja’ ti cuenta abal pel i ebchalab axi calchiyamejits c’al a Cristo ti al an cruz. F, Hualam max jaja’ ti tsu’tal tit quetel tit c’apul ti al i tiyopan jun tu c’ac’nab i thulcuts. Tata’ a ejtiyal abal yab jant’o exbath abal ts’acchixname c’al an thulcuts jahua’ a c’apal, ani axi palulul im belomtal yab in ejtiyal antsana’. Hualam ca utey jaja’ jaye quin c’apu jahua’ tin ichich in tsalpayal abal pel i hualabtalab max quin c’apu, ani tam quin c’apu ne’ets quin ats’a’ jolbith tin ichich. @+y Aba ani’ it hualcathchic tin cuenta an c’apnel, bel ca t’aja’ ti cuenta yab ca c’apu jahua’ c’al ca t’apchin in tsalap i ebchalabchic axi palulul im belal an Ajatic. *5Yab tin ebal jant’o qui c’apu i ejtohual qui utenchi a Dios. Max qui c’apu o max yab qui c’apu yab ja c’al tu bats’uhuab c’al a Dios. 4)aYab tim patal ax im belal an Ajatic in ejtiyal an cau jahua’ u t’iloxnal. Talchic jaja’chic ti jayq’ui’ in ujnamal quin diosna’ i thulcuts, ani ma xohue’ bel in c’apalchic i c’apnel ts’acchixtalab c’al nixe’ xi thulcuts ax u diosnab. Cum yab lej chubax in ichich jaja’chic tin cuenta nixe’ xi c’apnel max alhua’ ca c’apat o max i, jaxtam in ats’al jolbith tin ichich tam quin c’apu. >(uHuahua’ i belal abal hua’ats juncats a Dios i Tata ti eb. Ja’its jaja’ in tala’ tujumal patal jahua’ hua’ats, ani jats ojni’ i ujnal qui puhuethanchi im bij. Hua’ats jaye juncats i Ajatic Jesucristo ax in tala’ ts’ejcamal patal jahua’ hua’ats, ani ja’its jaja’ ax tu ejatliyal. |'qHua’atscua’ ti eb ani ti tsabal i dioschic, ma uxnal hua’ats yantalam i dioschic ani yantalam i ajaticchic. $&ATata’chic tin conoyamal max alhua’ o yab alhua’ ca c’apat an c’apnel axi ts’acchixnathits c’al an thulcuts. Huahua’ ax i belal an Ajatic i ejtiyal abal an thulcuts ax u diosnab yab chubax pel i dios. Yab jant’o in exbath, cum expith hua’ats juncats a Dios. K%Max i c’anithal a Dios, jaja’ tu tsu’tal pelits tu c’al. )$KMax i tsalpayal abal u lej tsalpathits c’al i cau, yabaye u lej chubax tsalpath cum yabaye i quithat ejtiyamal jant’ini’ pel i uchbil qui quithat ejtiy. # Xohue’ ne’ets tu olchichic i cau tin cuenta an c’apnel axi ts’acchixnathits c’al an thulcuts ax u diosnab. Aba ani’ lej chubax patal huahua’ i ejtiyal i cau tin cuenta nixe’ xi c’apnel, max expith ja i cua’al i ejtixtalab ti ichich, jats ne’ets qui c’athatna’. Max i cua’al jaye i c’anithomtalab ti ichich, jats c’al cu más utat c’uajiy c’al a Dios. O"(Nan tu tsalap ne’ets ca c’uajiy más culbel max yabats ca tomquin junil. Antsana’ u tsalpayal, ani u belal abal jununul u tsalap c’al an Espíritu Santo ax tin c’uajchiyal tu ichich. !'An tomquith uxum in cua’al in uchbil c’al an ts’ejcath cau ca c’uajiy c’al in tomquil tam biyat ejate in tomquil. Tam ca tsemets in tomquil, ma tamna’its in ejtohual ca tomquin c’al q’ue’at i inic max im belal jaja’ jaye an Ajatic. . U&In t’ajal más alhua’ jitats yab quim bina’ in ts’ic’achil ca tomquin, ani in t’ajal hue’ alhua’ jitats quim bina’ in ts’ic’achil ca tomquin. %Max a cua’al a ts’ic’achil ani a junini’ tsalpayamalits yab alhua’ ca tomquin, alhua’ max yab ca hualca’ ca tomquin. (I$Max a cua’al a ts’ic’achil ax in cua’al hue’ yan i tamub, ani max a tsalpayal in tomnal ca tomquin, jila’ ca tomquin. Yab pel i hualabtalab. B}#Nan tu uchalchic axe’ xi cau expith abal tu tolmiychic, yab ja abal tu c’anchalq’ui. Expith u lej le’ac max ca t’aja’ jahua’ in tomnal axi pel in c’al an Ajatic ani ca t’ayat co’oy a ichich binanathits c’al jaja’, ani yab quit xaybinchatchic a tsalap c’al jahua’ teje’ tsabal. "Pil in tsalap an tomquith uxum ani pil in tsalap an uxum axi yab tomquith. Axi yab tomquith más in ejtohual quin tsalapnanchi in t’ojlabil an Ajatic ani más in ejtohual quin jum putat bina’ in inictal ani in ichich ca eyenthachic c’al a Dios. An tomquith uxum más in tsalapnal jahua’ teje’ tsabal ani quin t’aja’ jahua’ u le’nanchab quin t’aja’ c’al in tomquil. !!An tomquith inic más in tsalapnal jahua’ teje’ tsabal ani quin t’aja’ jahua’ u le’nanchab quin t’aja’ c’al in tomquil. |q U lej le’ac max yab ti huat’ath t’e’pinthanchi a tsalap jahua’ hua’ats teje’ tsabal. An cuetem inic más in ejtohual quin lej tsalapnanchi in t’ojlabil an Ajatic ani más in ejtohual quin t’ajchi in culbetal an Ajatic. /Jitats in lej lubal quin tabatna’ jahua’ teje’ tsabal yab quin huat’ath tsalapna’, cum jahua’ i tsu’tal teje’ tsabal u talelits. <qCum u lej c’unelits an q’uij q’uicha, max it t’e’pith yabats ca huat’ath tsalapna’ a t’e’pithtal. Max it ajibalchic yabats ca huat’ath tsalapna’ an q’uijithtalab. Max a ts’a’iyamal jant’o yab ca huat’ath tsalapna’, cum yab expith tata’ it thabal c’al a ts’ay’bil. SU lej le’ tu ucha’chic jaye abal hue’its ne’ets ca taley an q’uij q’uicha. Jaxtam ebchalabchic, aba ani’ it tomquith inic yab ca huat’ath tsalapnanchi jahua’ in le’ a tomquil. Bel max it cuitol ani quit tomquin yab pel i hualabtalab, aniye jaye max it ts’ic’ach ani quit tomquin yab pel i hualabtalab. Expith tu uchalchic abal axi tomquithchic ne’ets quin huat’a’ más yajchic, ani u le’ac max yab antsana’ ca huat’a’chic. {oMax it tomquithits’ yab ca jilcacay a tomquil. Max yabaye it tomquith yab ca aliy jita’ c’al quit tomquin. Nan tu tsalap in tomnal max yab ca tomquin axi cuetemchic, cum xo’ hua’ats lej yan i yajchictalab ti al an hualab c’ay’lal. Aba ani’ yab u bats’umal i cau c’al an Ajatic cu uchbiy axi yab tomquithchic, bel ne’ets tu olchichic jahua’ u cua’al tu tsalap tin cuenta jaja’chic. Cum pel i alhua’ inic an Ajatic tim pithamalits u tsalap ax a ejtohual ca thacatna’. Ebchalabchic, quit c’uajiy c’al a Dios ani ta junchictal ca eynaye a ey axi pel a ey ma tam ta it bela’its an Ajatic. pYCum it jalbith ts’a’iyamejits c’al a Dios yab ca hualca’ a ejattal ti thabalnanchi a at inic. #Aba ma ani’ pele it c’unat t’ojnal c’al a amu, bel it hualcanthanchamejits a ejattal abal quit eyentha c’al an Ajatic ma tam ta it bela’its an Ajatic. Ani max yab pel it c’unat t’ojnal c’al a amu, bel xohue’ it c’unat t’ojnal c’al a Cristo. (IYab ca t’e’pixna’ a ey max pelits it c’unat t’ojnal c’al a amu tam ta it bela’. Expith max a amu in le’ ti hualca’, tam bel quit c’alets. dAJahuats pel in ey an inic tam tin it bela’its an Ajatic, antsana’ quin eyna’ in ey.  Yab jant’o exbath max it cojchinenequits a inictal o max yab it cojchinenec, expith lej exbath max ca t’ajchi in culbetal a Dios. u~~:}||={{v{zuzy[x]x w=vtt0srqp nnmm&l6jj9i~hgffGe.dc)b:`9^r]]8\j[[ZYY)X|WVVbU~TSQPONLvKJJ?IHHvG]FEECDCBBeAAa@g@ ?>>w==;::99H8_877 6`55432110b/.Y-- +**F))(v'&&s%$$#"A 5.}G^ox{kn:4l t j <ZBJuQ6 Jahua’ i tsu’umal ani i ats’amal c’al a Jesucristo, ja’its i olnal abal tata’chicte ca exla’, ani qui junax co’oy i t’ilomtalab c’al i Tata Dios ani c’al in Tsacamil Jesucristo. ^5 7In tejhua’metha’ tim ba’ ti ejatlix tam ti xe’tsin ti inic teje’ tsabal. I tsu’umal ani i olnamalits abal ja’its in lej ey, ani ja’its jaja’ ax tu pithal i it ejattalab abal cu c’uajiy ets’ey c’al a Dios. Pel xe’ jaja’ c’uajatac c’al i Tata Dios ani chich teje’ tsabal abal ca tejhua’me c’al huahua’. 34 cNan tu olchalchic al axe’ xi u abal c’uajatits jaja’ ax u bijiyab ti Cau tam ti yabaye ts’ejcath an eb ani an tsabal. Ja’its jaja’ ax tu pithal i it ejattalab. I ats’amal in cahuintal tam ti xe’tsin teje’ tsabal. I tsu’umal c’al i lej tsu’ux hual ani i tacchamal in inictal. \31Nan tu abchal ta patalchic i c’anithomtalab tim bij a Cristo Jesús. Amén.y2kBiyat u lej le’ abal ti lej lubach co’onchi a ichich an Ajatic Jesucristo c’al in alhua’ inictal. 1)Ne’ets ca t’ajat q’uibey jitats yab ichich hual tsu’ux c’al an Ajatic Jesucristo. U lej le’ max ca thubat huichiy an Ajatic. a0;Nana’ im Pablo tu abchal axe’ xi tsapnethomtalab axi pel u cuete’ thuchbil. {/oTim patal an ebchalablom ti lej abchal i tsapnethomtalab. Quit tsapnetháxin c’al i t’ocat c’anithomtalab. \.1An tamcunelchic ebchalab ti bichoulom Asia ti tsapnethal tata’chic. A Aquila ani a Priscila ti tsapnethalchic tim bij an Ajatic, ani jaye ti tsapnethalchic an ebchalabchic ax u tamcunal tin q’uima’. 2-]Jaja’chic tin culbethanchamalits u ichich jant’ini’ ti culbethanchamalitstechic a ichich. Ca lej c’ac’na’chic cum pel i lej eyath ebchalab c’al a Cristo. K,In culbel cum ultsits c’al nana’ a Estéfanas ani a Fortunato ani a Acaico. Jaja’chic tin tolminchi c’al jahua’ tata’chic yab a ejtou tiquin tolminchi cum yab it c’uajat teje’. E+Nan u lej le’ abal ca lej t’aja’chic jahua’ jaja’chic ti uchal ani jaye jahua’ quit uchan c’al axi q’ue’atchic tim patal axi tolmix ani ax u t’ojnal c’al an Ajatic. *Ebchalabchic, a tso’obchic abal axi c’uajatchic tin q’uima’ a Estéfanas jats ax in c’a’al belamal an alhua’ cau ti Acaya. C’al patal in canat in lej binamalits tim ba’ jaja’chic quin tolminchi an ebchalabchic c’al a Cristo. \)1Patal jahuaquitsq’ui ca t’aja’chic c’al i lej c’anithomtalab ta ichich. ](3 Quit c’uajiychic ts’ejcacath a ichich max jant’oquitsq’ui quit t’ajchin ani ca lej junini’ bela’ an Ajatic. Jaja’ ti lej tsaplilinchichic a ichich ani c’al ni jant’o yab quit jiq’uey. j'M U lej uluth ucha’ an ebchalab Apolos abal ca c’ale junax c’al q’ue’at i ebchalabchic abal ti tsa’biychic. Xohue’ yab in le’ ca c’ale, ma tam in tomnalaquits tam ne’ets ca c’ale. An tsapnethomtalab F& Jaxtam ni jita’ tata’chic yab ca ou tsu’u. Ca tolminchi c’al in ichich ca huichiy canat c’al nana’. Ne’ets cu aychi teje’ ca ulits junax c’al q’ue’atchic i ebchalab. D% Max ca ulits a Timoteo c’al tata’chic ca lej alhua’ bats’u c’al i ja’ubnaxtalab, cum pel in t’ojnalil an Ajatic jant’ini’ nana’ne pel tin t’ojnalil an Ajatic. g$G An Ajatic tin japchamal i hui’leb teje’ abal quin otsits cu olna’ an alhua’ cau, ani u aychal yantalam i inicchic quim baju quim belchi. Aba ani’, bel hua’ats yan axi tomolnax c’al in t’ojlabil an Ajatic. _#7Ne’ets quin jilc’on teje’ ti Efeso ma tam quim bajuhuits an ajib Pentecostés. 5"cYab u le’ quin c’ale tu tsa’biychic xohue’q’ui, cum yab ne’ets cu ejtou quin ohuey. Ma talbelaquits quin c’ale ani quin ohuey max pel in culbetal an Ajatic. 4!aHualam quin jilc’on c’al tata’chic ma ta ca huat’eyits an tsamay q’uij. Taley talbel tata’chic tiquin tolmiy abal quin c’ale cu tsa’biy pil i cuenchalab. y kNe’ets quin huat’ey tsa’bibil ti Macedonia ani talbel ne’ets tu tsa’biy tata’chic ti Corinto. zmMax in tomnal quin c’alene, tam ne’ets quin c’ale junax c’al jaja’chic. Ne’ets ti tsa’bix a Pablo 6eJitats tata’chic ca tacuy tam quin ulits c’al tata’chic, jats ne’ets cu aba’chic quin nenchi an tumin an ebchalabchic tihua’ ti Jerusalén c’al i thuchath u. B}Ti c’a’al q’uicha semana ta junchictal ca bina’ an tumin jant’inits a Dios ti pitha’ ca ata’. Ca co’onchi tamcuthits abal yab ca yejenchi ca tamcuy tam nan quin ulits.  Nan ne’ets tu ucha’chic i cau tin cuenta an tumin axi ne’ets ca tamcuy abal ca huat’banchi an ts’ejhuantal ebchalabchic. Jant’ini’ tu uchbiyamalits quin t’aja’ an tamcunel ebchalabchic tihua’ ti Galacia, antsana’techic ta ca t’aja’.  :Jaxtam c’an ebchalabchic, ca lej junini’ co’oy a ichich c’al an Ajatic mo’cathits ani yab quit jalc’u’inchic. Ets’ey quit puhuehuel t’ojon c’al an Ajatic, cum a tso’obits abal yab jolat max it junax t’ojnal c’al jaja’.9Qui bina’ i c’ac’namal yan c’al a Dios cum i Ajatic Jesucristo tu atanthanchamalits an hualabtalab ani an tsemla. P8Cum hua’ats i hualabtalab teje’ tsabal jats c’al tin cua’al in tsap an tsemla tucu c’olo, ani cum hua’ats an ts’ejcath cau jats c’al tin cua’al in tsap an hualabtalab tucu jolbiy. 7An tsemla yabats ne’ets quin co’oy in tsap abal tucu c’olchiye i inictal. Yabats ne’ets quin ejtou tucu ataye ni abal jayac. s_6Cu pithanits i inictal ax u ohuel abal ets’ey ani yab u tsemel, yabats ne’ets tucu ata’ an tsemla. Tam ojni’ ne’ets ca putun jahua’ in ulal an T’ocat Thuchlab abal ne’ets ca jum putat paclunchatits in tsap an tsemla. kO5Abal qui ejtou cu c’uajiy ti eb i yejenchal cu jalc’unchat i inictal ax u talelom ani cu pithan in ey ax u ohuel abal ets’ey. Cu jalc’unchat i inictal ax u tsemel ani cu pithan in ey axi ni jayq’ui’ yab u tsemel. )K4Jun c’uathich i hual ne’ets cu jalc’unchat. Tam ca ats’an in taltal cahuith an trompeta ne’ets ca ejtha an tsemelomchic ani ca pithan in it inictal axi ni jayq’ui’ yab ne’ets ca tsemets. Huahua’ jaye ax u ejate ani i belal a Cristo ne’ets cu jalc’unchat i inictal. 8i3Nan u le’ tu tso’oblinchichic jun i tsinat cau. Aba ani’ yab patal huahua’ ne’ets cu tsemets, bel patal huahua’ ne’ets cu jalc’unchat cu pithan i it inictal. 2]2Nan tu uchal ebchalabchic, yab ne’ets qui ejtou cu otsits ti eb jun tin t’ajal a Dios ti lej Ts’ale c’al i inictal axi teje’ tsabal anam t’u’leclith ani xits’lith. Pel in ey i inictal teje’ tsabal u talelom ani axi ne’ets cu pithan ti eb ne’ets ca ohuey abal ets’ey. -S1Xohue’ i eyits ejtil in ey a Adán axi ts’ejca c’al i pojoth, ani ma talbelaquits ne’ets cu pithan i inictal axi ejtil in inictal an Ajatic axi tal ti eb. dA0Abal ca c’uajiy teje’ tsabal patal an inicchic in cua’al in inictal ejtil in inictal an oc’ox inic Adán. Axi ne’ets ca c’uajiy ti eb ne’ets ca pithan in inictal ejtil in inictal an Ajatic axi tal ti eb. /An oc’ox inic ja ts’ejca c’al i pojoth ani an Ajatic ax u exlab ti tsabchilab inic ja’its jaja’ axi tal ti eb. !.Oc’ox tu pithal a Dios i inictal axi teje’ tsabal ani ma talbelaquits ne’ets tucu pitha’ i inictal in ey abal cu c’uajiy ti eb. <q-In ulal an T’ocat Thuchlab abal an oc’ox inic Adán ja ts’ejca ani ejatliyat. A Cristo ax u exlab ti taltalab Adán ja’its jaja’ ax tu it ejatliyal abal ets’ey. H  ,I inictal axi ca joliyat pel ja i anam t’u’lec. Jats ja c’al tucu xe’tsin teje’ tsabal. I it inictal tam cu ejthajits jats ja c’al tucu lejat xe’tsin ti eb. Max a Dios tu pithal i anam t’u’ul abal cu xe’tsin teje’ tsabal aniye jaye ne’ets tucu pitha’ i inictal in ey abal cu xe’tsin ti eb. > u+Ca joliyat i ts’ejhuantal inictal, ani cu ejtha c’al i ts’alat inictal. Ca joliyat i bilom inictal ani cu ejtha c’al i inictal axi ne’ets ca lej tsaplilin abal ets’ey. | q*Antsana’ jaye junits i inictal tam cu tsemets ani junits i inictal qui co’oy tam cu ejtha. Ca joliyat i inictal tam cu tsemets ani u c’atsel, ani ne’ets cu ejtha c’al i it inictal talbel axi ni jayq’ui’ yab ne’ets ca tsemets. ; o)Junits in maq’uiq’uiltal a q’uicha ani junits in maq’uiq’uiltal a its’. Junits jaye in maq’uiq’uiltal a otchic ani pil ti junchic in tsap in maq’uiq’uiltal. M (Hua’ats ax in cua’al in inictal abal ca c’uajiy tsabal ani hua’ats ax in cua’al in inictal abal ca c’uajiy ti eb. Junits in alabental axi ti eb ani junits in alabental axi ti tsabal. \1'Jahua’ in cua’al in inictal teje’ tsabal yab jununul in cua’al in inquith. Junits in inictal an inic ani junits in inictal an co’nel. Junits in inictal an ts’itsin ani junits in inictal an to’ol. y&A Dios im pithal in acan nixe’ xi iyalab jant’ini’ jaja’ quin le’na’. Max pil an iyalab pil jaye in acan. A{%Ca t’ayan jahuaquits tam iyalab ani in acan ax u calel yab ejtil an iyalab axi t’aynenec. Max ca t’ayan i iyalab lab em, ca calejits ani in inquith in acan pil tu tejhua’mel. 6e$Yab lej tsalpath jitats quin conoy antsana’. Ca t’aja’ ti cuenta i iyalab axi ca t’ayan in yejenchal ca joliyat ejtil max tsemenequits ani talbel ca cale tin acan. /W#Hualam max hua’ats jita’ ne’ets quin conoy jant’ini’ ti ne’ets ca ejtha an tsemelomchic ani jant’othats in inquith inictal ne’ets quin co’oy. +"Ca junini’ co’oy a tsalap ts’ejcacathits ani yab quit hualbinchic. Hua’ats jita’chic c’al tata’ axi yab in tequeth exlanchal in ey a Dios, ani jatschic ca tithebethanchat in ichich c’al axe’ xi thuchath u. Jant’ini’ hualam in inictal axi ejthachits `9!Yab ca hualca’ ta ba’chic quit c’ambinchat a tsalap. Ca t’ila’ jahua’ u uluhuab abal max ca ts’at’ey i alhua’ inic c’al i pojcax inic ne’ets ca ts’ilc’oyat c’al im pojcaxtalcua’. \1 Tam tin c’uajatac ti Efeso tin olnom c’al an alhua’ cau tin yajchiquiy i pathay inicchic in ey ejtil max pel i tse’ acan lej thimalon. Jolat u yajchicnamal antsana’ max yab quin ejtha talbel tam in tsemenecaquits. Max chubax yab u ejthab an tsemelomchic, tam jun t’ajat qui t’ajchiquiyq’ui jant’ini’ u uluhuab c’al talchic i inic, cu c’apuplatsq’ui ani cu uts’uts’latsq’ui cum hualam cu tsemetsq’ui calam ani ja’its expithcua’. V%Patal a q’uicha c’unatits an tsemla tin cua’al cum hua’ats jita’chic ax in le’ tiquin tsemtha’. Aba ani’ antsana’its ebchalabchic, bel in lej culbel cum a belalchic i Ajatic Jesucristo. r]Max yab ne’ets cu ejtha, jolat qui cuxuy i yajchictalab ax i ets’ey yajchicnal teje’ tsabal. 9~kCa t’aja’chic ti cuenta jaye abal hua’ats jita’chic ax u pujnal tin cuenta axi tsemenecchic. Jolat ca pujan antsana’ max yab ne’ets ca ejtha an tsemelomchic. H} Tam ti a Cristo quim bajuhuits quin tala’ abatna’ patal jant’o hua’ats ani jita’ hua’ats, tamna’ jaja’ tin lej Tsacamil a Dios ne’ets quim bina’ tim ba’ ca abatna c’al in Tata c’al ti punuhuat ti Abatnom. Antsana’ a Dios ne’ets ca jilc’on ti lej c’athpich pulic Abatnom c’al patal. |7In ulal an T’ocat Thuchlab abal a Dios im punumalits a Cristo ti lej Abatnom c’al patal jant’o hua’ats ani jita’ hua’ats. Abal in ulal patal, yab in le’ quin ulu max ne’ets ca abatna a Dios c’al a Cristo, cum jats a Dios ax im punumalits a Cristo ti Abatnom. I{ An taltalab tomolnax axi ne’ets ca talabetha jats an tsemla. az;Biyat xohue’ a Dios im bijiyamalits a Cristo quin t’aja’ ti lej Ts’ale teje’ tsabal. Ca jilc’on ti lej Ts’ale ma tam ta ca tala’ atanthanchatits c’al a Dios tim patal axi tomolnax c’al a Cristo. !y;Ne’ets ca taley an q’uij q’uicha tam a Cristo quin talabethanchi in ey patal axi abatnomchic ani axi oc’lecchic ani ax u eyalchic teje’ tsabal. Tiq’uele ne’ets quim binanchi patal an abatnaxtalab tin c’ubac in Tata Dios abal jaja’ ca jilc’on ti lej Ts’ale. 6xeNe’ets ca ejtha jant’inits ti bijchith ca ejthachic. Oc’ox ejtha a Cristo, ani talbelaquits ca huichiy jaja’ ne’ets ca ejthanchat jaye axi pel in c’al jaja’. ~wuCum patal an inicchic pel in juntal a Adán jats tu tsemel. Ani patal axi pel in c’al a Cristo ne’ets ca ejtha. vTin ebal juncats i inic jats ti ts’i’quin an tsemla, ani jaye tin ebal juncats i inic jats ti ne’ets ca ejtha an inicchic. 7ugLej chubax a Dios in ejtha’ a Cristo ti al an jolimtalab, ani ja’its jaja’ axi c’a’al ejthame c’al patal an tsemelomchic axi taye talbel ne’ets ca ejtha. 'tGLej ts’ejhuantal huahua’ tu c’ambihuale max expith teje’ tsabal tu lablinchal a Cristo ani yab talbelaquits tam cu tsemets cu lablinchat jaye ti eb. yskMax yab chubax ejthachits a Cristo, tam t’ajat q’uibenequits ax im belamal a Cristo ani xohue’ tsemenec. ~ruAni max yab chubax ejthachits a Cristo, jolat abal a belchamal an alhua’ cau ani yab it paculanchithits a hualab. Tq!Yab chubax ejthachits a Cristo max yab ne’ets ca ejtha an tsemelomchic. epCMax yab ejthachits a Cristo, tam pel u janamcau huahua’ abal i olnamalits abal a Dios in ejthamalits. Max yab chubax ne’ets ca ejtha an tsemelomchic c’al a Dios, tam yab chubax ejthamejits a Cristo c’al a Dios. yokAni max yab ejthachits a Cristo, tam jolatits an alhua’ cau ax i olnal ani jolatits jaye abal a belamalchic. Wn' Max yab ne’ets ca ejtha an tsemelomchic, tam yab ejthachits a Cristo jaye. %mC I olnamalits abal ejthachits a Cristo, ani jale’ hualam hua’ats jita’chic c’al tata’ ax in ulal abal yab ne’ets ca ejtha an tsemelomchic. ulc Yab lej exbath jita’ c’al tit olchame an alhua’ cau max c’al nana’ o max c’al q’ue’at i abathualechic. Jahua’ lej exbath jats it olchamejits an alhua’ cau ani jats a belchamalchic. Ne’ets ca ejtha an tsemelomchic Dk A Dios tim punu tin abathuale expith tin ebal in alhua’ inictal. Ani yab jolat tim punu, cum u lej c’athpich t’ojonchamal in t’ojlabil yab ejtil xi q’ue’at an abathualechic. Jahua’ u bajumal cu t’aja’ yab tu cuetemtal, expith cum a Dios tin lej tsaplilinchal u ichich c’al in alhua’ inictal. -jS Tim patal an abathualechic nan yab jant’o tin exbath, ma yab in tomnalac quim punuhuat tin abathuale cum ti jayq’ui’ u lej othnanchamal im bichohuil a Dios. :imAntsana’ ti tejhua’menec a Cristo c’al patal nixe’chic ax tu uchalchic, ani lej talbelits tam ti tejhua’me jaye c’al nana’ cum lej talbelits tam tu bela’. ch?Talbel tejhua’me jaye c’al a Jacobo ani c’al tim patal in abathualejilchic a Dios. g7Ani talbel tejhua’me c’al bo’ i bo’ inic i ebchalabchic tamcuthits jaye. Tsemetsits talchic jaja’chic nixe’ ani hua’atschic axi ejate. fTam ti ejthachits, tam ti tejhua’mejits c’al a Pedro ani talbel jaye c’al axi lajuj tsab i abathualechic tamcuthits. [e/Joliyat ani ti ox a q’uicha ejtha jant’ini’ tin ulal an T’ocat Thuchlab. vdePel i cau lej c’athpich in ey jahua’ tim pitha’ a Dios ani nan tu huat’banchichic tata’chic. Tu exobchamalchic abal tsemets a Cristo ti calchix c’al huahua’ i hualab jant’ini’ tin ulal ti al an T’ocat Thuchlab. zcmJa’its c’al tit jec’onthabchic max ca lej junini’ aynanchiye, i canats quit jolatmethanchat a belomtal. b Ebchalabchic, ca t’ila’ an alhua’ cau axi nan tu olchamal. Ja’its ax a bats’umalchic ani a junini’ aynanchal. |aq(Ca lej t’aja’chic ti cuenta ca t’aja’ patal tin tequeth ani tin lej aytal ti al an tamcunel ebchalab.(`I'Taley ebchalabchic, ca lej luba’ quit pithan a ey tit caulome c’al a Dios, ani yab ca c’anchi jita’ ax in le’ ti cau c’al i pil cahuintalab. _w&Jitats yab quin t’aja’ ti cuenta axe’ jahua’ u thuchanchal yab ca t’ajan ti cuenta c’al an ebchalabchic. -^S%Quin lej tso’obna’chic abal jahua’ nan tu thuchanchal tata’chic ja’its in lej uchbixtal an Ajatic. Hualam max hua’ats talchic c’al tata’chic in tsalpayal abal lej c’athpich huit’om ti caulome c’al a Dios ani c’athpich co’onchab in ichich c’al an Espíritu Santo. ,]Q$Ca lej t’aja’chic ti cuenta abal yab ja c’al tata’chic ti tujey in cahuintal a Dios, ani yab expith tata’chic ax it pithnenec i cau c’al a Dios. B\}#Max i uxum in le’ quin tso’obna’ i cau quin ucha’ in tomquil ca lejquinchat an cau tin q’uima’, cum yab in tomnal i uxum ti cuete’ caunanchix ti al an tamcunel ebchalab. [9"Yab ca cuete’ caunanchixin i uxum ti al i tamcunel ebchalab cum yab pel in uchbil. Quim putu c’al axe’ xi cau cum ja’its in uchbixtal a Dios. Z#!A Dios yab in culbetnal max jant’o ca xamumul t’ajan al i tamcunel ebchalab, tocat in culbetnal max ca t’ajan lej alhua’ ts’ejcacathits. Tim patal xi q’ue’atchic tamcunel ebchalab in ujnam quin junax c’ac’na’ a Dios lej alhua’ ts’ejcacathits. yYk Axi caulome c’al a Dios yab quin xija’ tim ba’ ca cahuin, tocat quin olna’ i cau tam pel in q’uijil. IX Antsana’ ti junchic ta ca olna’ an cau ax ti pithal a Dios cum pel it caulome c’al a Dios ani axi q’ue’at an ebchalabchic quin ejtinchi ani más ca lubachmethanchat in ejattalchic. }WsMax quetel i ebchalab ani ca pithan i cau c’al a Dios, quin aychi quin olna’ ma ta ca talits ti cau axi cahue. V5Aniye jaye expith tsab ox i caulome c’al a Dios jats ca cahuin, ani ax in ats’anchal quin lej tsalpanchi jant’o in ey in ulalchic an caulome. pUYYab ca cahuin ti al an tamcunel ax in huit’al ti cau c’al i pil cahuintalab max yab hua’ats jita’ ti quin lejquinchi jahua’ quin ulu. Quin cuete’ tauna’ tim ba’ c’al nixe’ xi cau ani jaye quin tauna’ a Dios. T3Expith tsab ox jats ca cahuin c’al i pil cahuintalab, ani tiq’uele ca cahuin axi ne’ets quin lejquinchi an cau jahua’ u caunab antsana’. 0SYTaley ebchalabchic, ca luba’ ca t’aja’ tequeth tam quit tamcun. Talchic ne’ets quin c’ac’na’ a Dios c’al i ajatlab. Talchic quin exobchixnanchi in cahuintal a Dios. Talchic ne’ets quin olnanchi i cau jahua’ pithnenequits c’al a Dios quin olnanchi. Talchic ne’ets ca cahuin c’al i pil cahuintalab ani talchic ne’ets quin lejquinchi jahua’ u caunab. Antsana’ patal jahuats ta ca t’aja’ tit c’ac’naxchic c’al a Dios ca luba’ ca tolminchi an ebchalabchic quin más bela’ ani quin más tsapna’ a Dios. R{Quin lej exla’ tim ba’ ma tin luputh in tsinat tsalap. Taley quin tuthu in c’ualal ani quin c’ac’na’ a Dios. Quin ulu abal lej chubax c’uajat a Dios c’al tata’chic al an tamcunel ebchalab. An tequethtalab al an tamcunel ebchalab Q+Ca otsits axi yab exobchith ani yab belom c’al a Dios tam tu cau i caulome c’al i lejquith cau pithach c’al a Dios, ani hualam ca tajc’anchat tin ichich ani quin tso’obna’ abal pel i hualbith inic ani quin ats’a’ tin ichich abal jolbithits c’al a Dios. PLequitsq’ui ca otsits al an tamcunel ebchalab jita’ yab exobchith ani yab belom c’al a Dios, ani hualam ne’ets quin ulu abal it olmanalchic max ti ats’al it cau hualim c’al pil i cahuintalab axi yab u exlanchab in ey an cau c’al an inic. SOC’al nixe’ xi cau i exlal abal yab ja ax im belal a Dios ax tu tejhua’methanchab in tsap a Dios tam ca caunanchat i pil cahuintalab yab exlath, expith axi yab im belal a Dios ja’its tu tejhua’methanchab xe’. Ax im belal a Dios ja’its tu tejhua’methanchab in tsap a Dios tam ca caunanchat i lejquith cau axi pithnenec c’al a Dios in caulomejil a Dios, ani axi yab im belal a Dios yab ja ax tu tejhua’methanchab in tsap a Dios antsana’. NIn ulal an T’ocat Thuchlab jahua’ in ulu a Dios ti jayq’ui’ antse’: Ne’ets cu aba’ i pil inicchic tiquin taunanchi u bichohuil c’al i pil cahuintalab, ani aba ma antsana’ ca caunanchat i cau yab ne’ets tiquin t’ajchi ti cuenta u cahuintal. 9MkEbchalabchic, ca co’oy a tsalap ejtil axi lej inicbejits ani iba ejtil i lej tsacam. Expith ca bajuchic a ey ejtil i tsacam axi yab in culbetnal jahua’ yab alhua’. `L9Aba ani’ in lej huit’om, bel más alhua’ cu ulu bo’ i cau axi ca ejtinchat c’al an tamcunel ebchalab, ani iba lajuj mil i cau axi yab ca ejtinchat cum pel i pil cahuintalab ani yab in cuete’ cahuintal. KU binal i c’ac’namal yan c’al a Dios abal in lej huit’om tin cau c’al i pil cahuintalab yab ejtil tata’chic. J%Hualam max alhua’ac a c’ac’naxtal c’al i pil cau, expith tocat yab a tolminchal jaye xi q’ue’atchic quin más tsapna’ a Dios. uIcMax a binal i c’ac’namal yan c’al a Dios c’al pil i cahuintalab expith it olq’ui c’al a ichich, ani axi yab in ejtinchal nixe’ xi cahuintalab yab ne’ets quin ejtou quin junax bina’ i c’ac’namal yan c’al a Dios. )HKIn tomnalac tin ol c’al u ichich ani jaye cu lej ejtiy an cau jant’o in ey u ulal tam tin ol. Antsana’ in tomnalac jaye tam cu ajatnanchi im bij a Dios. GTam tin ol max u caunal i pil cahuintalab expith in olq’ui c’al u ichich ani yab u lej ejtiyal an cau jant’o in ey u ulalac. GF Jitats quin caunanchi an tamcunel ebchalab i pil cahuintalab axi yab u exlanchab in ey an cau, quin conchi a Dios i huit’omtalab abal quin ejtou quin lejquinchi jaye nixe’ xi cau. zEm Cum it lej canatchic quit pithan i huit’omtalab c’al an Espíritu Santo, jaxtam ca lej luba’chic ca conchi a Dios abal ti pitha’chic i huit’omtalab axi c’al ta ca más tolminchat an tamcunel ebchalab quin más tsapna’ a Dios. jDM Max yab u exbanchal i cahuintalab c’al tin taunal i inic ne’ets cu tsu’úxin tu pil inic. wCg Lej chubax hua’ats yan i cahuintalab teje’ tsabal ani patal xe’ u exlanchab c’al talchic i inicchic. JB  Aniye jaye c’al tata’chic tam it cau. Max yab ca caunanchi a at inic c’al i exlath cahuintalab yab ne’ets ti ejtinchi jahua’ a ulal. Ejtil max alq’uith tsayuyulq’ui a cahuintal. AMax ca juchuyat an trompeta ani yab ca lej exlanchat in cahuith yab ne’ets ca t’ojojon i soldadochic abal ti pejéx. /@WQui eyentha’ ti t’ipchixtalab jahua’ yab ejat an tsul ani an ajab. Cum pil in cahuithchic jats tu ejtohuab ca exla jahua’ an tsul ani jahua’ an ajab. C?Auxe’ max tata’chic tit ebchalab tabat ne’ets quit tolminchat max quin ulits c’al tata’chic ani tu caunanchi pil i cahuintalab axi yab a huit’al ca exla’chic. In tomnalac max nan tu caunanchichic i t’ilomtalab ax tin tso’oblinchamal a Dios ani tu olnanchi an chubaxtalab. In tomnalac max tu huat’banchichic i cau ax tim pithal a Dios ani tu exobchi c’al in cahuintal a Dios. Ja’its ojni’ ne’ets ti tolminchichic. }>sU le’ac max patal tata’chic ca ejtou tit cau c’al pil i cahuintalab, ani u c’athpich le’ac max ca ejtouchic tit caulome c’al an cau jahua’ a Dios ti pithal. In cua’al in c’athpich exbath axi caulome c’al a Dios yab ejtil axi cau c’al pil i cahuintalab. Expith ca cahuin axi cau c’al i pil cahuintalab max hua’ats jita’ ti al an tamcunel ebchalab axi quin ejtou quin lejquinchi an cau ax u caunab. Antsana’ ca tolminchat an ebchalabchic quin más tsapna’ a Dios. k=OJitats cau c’al pil i cahuintalab axi yab u exlanchab c’al in at inic, expith in tolmiyal tim ba’ quin más tsapna’ a Dios, ani axi caulome c’al a Dios in tolminchal an tamcunel ebchalab quin más tsapna’ a Dios. [</Axi caulome c’al a Dios ojni’ u exlanchab an cau c’al ax im belal an Ajatic abal quin más tsapna’ a Dios. U canatmethanchabchic in tsalap ani u culbethanchab in ichich c’al in cahuintal an caulome. ";=Max it cau c’al pil i cahuintalab axi yab u exlanchab c’al a at inic yab ne’ets quit exlanchat in ey jahua’ a ulal. Expith a Dios ti ats’anchal ani an inic iba. Pel xe’ i cau ax it pithnalchic c’al an Espíritu Santo ani yab ja ax u exlab c’al ax ti ats’alchic. : %Ca lej luba’chic ca c’anitha’ a at inic, ani jaye jun t’ajat ca le’na’ ca co’oy an huit’omtalab axi a Dios in le’ ti pitha’chic. An c’athpich huit’omtalab jats max quit pithan tit caulome c’al a Dios c’al an cau jahua’ jaja’ ti pithal. +9O Ne’ets ca ohuey abal ets’ey am belomtalab ani an aychixtalab ani an c’anithomtalab. Jahua’ lej c’athpich huinat alhua’ jats an c’anithomtalab.m8S Xohue’ expith lej hue’ i exbayal ejtil max tu tsacame. Ma tam talbelaquits ne’ets qui quithat exbay i cau ani patal jant’o hua’ats ejtil xohue’ huahua’ tu quithat exbanchab c’al a Dios. Xohue’ u c’uajat ejtil i inic ax in tsu’tal jant’o al i lam yamumul yab lej tajax. Ma tam talbelaquits ne’ets qui lej jum putat tajax tsu’u. 7 Tam ti nan pelac in tsacame in cahuin ani u tsalpay jant’ini’ in ey i tsacam ca cahuin ani quin tsalpay. U exbay i cau ma ju’tam huichat in huit’al i tsacam quin exbay. Tam tin inicbejits yabats u tsalpay ani yabats u t’aja’ ejtil tam tin tsacame. 76g Axi talchic i cau i exlal teje’ tsabal ne’ets ca taley talbel tam quim bajuhuits a q’uicha qui quithat exla’ an cau axi a Dios tu bijchamalits ne’ets qui exla’. 5w Xohue’ teje’ tsabal expith talchic i cau i exlal ani i bajuhual qui olnanchi expith talchic in cahuintal a Dios. w4g An c’anithomtalab in ey abal ets’ey ne’ets ca ohuey. Ne’ets quim baju a q’uicha tam ca taley an huit’omtalab ti caulome c’al i cau jahua’ ca pithan c’al a Dios. Ne’ets ca taley an huit’omtalab ti cau c’al pil i cahuintalab axi yab pel in cuete’ cahuintal. Ne’ets ca taley an huit’omtalab ti exlom c’al i cau axi teje’ tsabal. l3Q Jitats u c’anithom yab thubat in olnanchal jahua’ quin t’aja’ yab alhua’ in at inic. Ets’ey im belal ani ets’ey in aychal ca alhua’me in at inic. In tala’ cuxuyal jahuats ca t’ajchin jahua’ yab alhua’. h2I Yab u culbel tam in at inic ca hualbin, expith u culbel tam quin t’aja’ jahua’ tequeth. 1y Yab in t’ajal quithab. Yab ts’e’ne. Yab u tsacul. In hualbal tim ba’ max ca t’ajchin jant’o yab alhua’. 40a Jitats u c’anithom lej c’aya’nax c’al in at inic. In t’ajchal i alhua’talab. Yab pa’ixnom. Yab in c’athatnal tim ba’ ani yab in t’ajal ti pulic. ;/o Jolat max cu tala’ nuju jahua’ u cua’al ani cu ts’ejhualiyq’ui an ts’ejhuantalchic c’al an tumin. Jolat max cu bina’ tu ba’ quin tala’ chicchin u inictal abal in olnom c’al an alhua’ cau. Hualim jolat max antsana’ tu cu t’aja’ ani yab in chubax c’anithom c’al u at inic. 5.c Hualam max in caulomejac c’al i cau ax tim pithal a Dios. Hualam max u tala’ exbayalac i luputh tsinat cau axi tsincanchame u biyal juntalchic. Hualam max u quithat exlalac patal an cau jahua’ hua’ats. Hualam max u lej c’athpich belalac a Dios ma cu ejtou cu tauna’ an ts’en ani ca huat’ba ju’tamits tu cu le’na’. C’al patal nixe’ max u huit’alac, bel jolat max yab in c’anithom c’al u at inic. -  Aba ma u lej huit’alac cu huilchi i cau ejtil i inic ani i ángel axi lej c’athpich huit’omchic ti cau, jolat max yab u c’anithal u at inic. Tin ats’anchalac u cahuintal ejtil max pel i ts’iliy tambor ani ejtil i platillo axi c’uiyoyolq’ui tocat. /,W Ca luba’chic quit pithan c’al a Dios i huit’omtalab axi lej huinat alhua’. Taley ne’ets tu olchiyechic axi lej c’athpich huinat alhua’ ca co’oy. +9 Yab patal in huit’alchic ti jelthom c’al an ya’ulchic, o ti cau c’al pil i cahuintalab, o ti lejquinchix c’al jahua’ u caunab antsana’. ~*u Yab tim patalchic pel i abathuale, o pel i caulome, o pel i exobchix, o pel i t’ajax c’al i labith t’ajbilab. |)q A Dios im punumalits tim bichohuil talchic i belom axi c’athpich in ey. Oc’ox hua’ats i abathualechic. Tsabchil hua’ats ax u caulome c’al i cau axi ca pithan c’al a Dios. Oxchil axi exobchixchic c’al in cahuintal a Dios. Taley hua’ats jaye ax in t’ajalchic i labith t’ajbilab. Hua’ats i jelthomchic. Hua’ats axi tolmixchic c’al an ebchalablom ani jaye axi oc’nomchic c’al an ebchalablom. Hua’ats jaye ax u cauchic c’al pil i cahuintalab yab in cuete’ cahuintal. (  Huahua’ ti tamcuth patal pel ejtil tu inictal a Cristo, ani ti junchictal pel ejtil tu punchintal in inictal a Cristo. K' Max u yajbel jun im punchintal i inictal, ne’ets quin junax yajchicna’ tim patal i punchintal. Max ca tsu’tat lej exbath in ey jun, ne’ets ca junax culbe patal im punchintal i inictal. N& Yab u tomolnáx im punchintalchic i inictal, tocat u junax tolmíx. z%m Jahua’ lej alabel ti inictal yab i t’ajal ti cuenta max alhua’ c’ua’chimath. A Dios tu punchinchamalits c’al im punchintalchic i inictal abal quin co’oy in c’athpich ey i punchintalab axi yab lej ajith max lej exbath in ey. $$A Im punchintalchic i inictal axi yab lej exbath in ey jats más i lej beletnal. Jahua’ yab lej alabel ti inictal jats i le’ alhua’ c’ua’chimath. o#W Im punchintalchic i inictal axi lej yajbil jats axi más lej exbath in ey. Jats i lej yejenchalchic. "- Max i hual quin ucha’ i c’ubac nan yab tu yejenchal, yab chubax. Ani max i oc’ quin ucha’ i acan nan yab tu yejenchal, yab chubax. `!9 Aba ani’ i inictal in cua’al yan im punchintal, bel i inictal juncats tu inquith. L  Yabac quithat i inictal max juncatsac i punchintalab in cua’al. uc Jats a Dios ax tu punchinchamalits c’al im punchintalchic i inictal jant’inits jaja’ tin le’na’. 5 Max expith i cua’alac i hual yab ne’ets qui ejtou qui ats’a’ i cau. Max expith i cua’alac i xutsun yab i ejtohualac qui jica’ jant’o. 1 Auxe’ max quin ulu i xutsun abal yab ajith al i inictal cum yab pel i huallec. Max ani’ antsana’ quin ulu, bel pel im punchintal i inictal. 7g Max in ejtohualac ti cau i acan auxe’ max quin ulu abal yab ajith al i inictal cum yab pel i c’ubaclec. Max ani’ antsana’ quin ulu, bel pel im punchintal i inictal. K I inictal in cua’al yan im punchintal ani yab expith jun. ta Ti junchictal pel ejtil tu punchintal in inictal a Cristo. Pel tu Israelchic ani pel tu griegochic. Talchic huahua’ tu c’unat co’oyal i amu ani talchic iba. U pujnenec c’al xi juncats an Espíritu Santo ani patal yan ti eb pel ejtil tu juncats inictal a Cristo. Huahua’ ti patal u t’u’thithinchithits i ichich c’al xi juncats an Espíritu Santo. ~~?}|{{zNyyxqwwvFu@tt serqponmlNkjihh%fffdcc!b``6_^^]@\B[oZqYXXnWCVU\TSRRQzPP{OlN M:KJnIH;GoGF_EED?CCBgAl@<>>==<-;::e98M7665M4423t22c1*0//P--k,d*m)x(b'R&|$Q#g#! mc}oD%fv TB7 Abal quit tsu’tat tit alhua’ ani antsana’ ca t’iloxna an Ajatic ti alhua’, jaxtam ca tala’ putu c’al a uchbil c’al an oc’lecchic axi teje’ tsabal. Ca t’aja’ jant’ini’ tit uchbith c’al an lej oc’ox oc’lec, cum lej c’athpich pulic in ey. 3A_ Ca t’aja’chic jahua’ alhua’, cum axi yab exlomchic c’al a Dios ti t’ajchal ti cuenta a xe’tsintal. Aba ma jaja’chic hualam quin ulu pel it pojcaxchic, bel ne’ets quin tsu’u abal alhua’ jahua’ a t’ajal. Ani talbel tam quim baju a q’uicha quim bina’chic i cuenta c’al a Dios, ma tiq’uele jaja’chic ne’ets quim puhuethanchichic im bij a Dios abal chubax alhua’ jahua’ a t’ajamalchic. T@! Ichich hual ebchalabchic, u le’ tu lej ucha’ i cau. Cum ejtil max it pil inic teje’ tsabal ani a lej q’uima’ c’uajat ti eb, jaxtam yab ca bina’chic a ichich ca t’aja’ jahua’ yab alhua’ in le’ a anam t’u’ul. An hualabtalab jats in culbetnal a anam t’u’ul, ani a lej ichich yab ja in culbetnal. y?k Ti jayq’ui’ yabac it ajithchic tim bichohuil a Dios, ma xohue’ ojni’ it ajithits. Ti jayq’ui’ yab a tso’obac max a Dios ti lej yajnanchal, ma xohue’ ojni’ a tso’obits. In xe’tsintal jita’ c’ac’nax c’al a Dios > Tata’ ojni’ it tacuthitschic c’al a Dios ani pel it at ebchalablom c’al jaja’. It pale’chic ani a t’ajchal in t’ojlabil a Dios axi lej Ts’ale. Pel it c’alab c’al a Dios ani pel it t’ocat bichou c’al a Dios. Jaja’ ti lo’pa’its ti al an tajax jun ti patal alabel ani t’ocat. Yabats it xe’ets al an yic’uax jun ti quithab. Cum antsana’ a bajumalitschic c’al a Dios, jaxtam ca tejhua’methanchi c’al an inicchic jahua’ a Dios antsana’ ti jic’path t’ajchamal. `=9U olnabchic jaye al q’ue’at i cau ax in ulal:C’al nixe’ xi t’ujub ne’ets ca t’ithc’uan ani ne’ets ca cuajlan i inicchic. Abal u t’ithc’uanalchic, in le’ quin ulu abal yab im belal jahua’ in olnal in cahuintal a Dios tin cuenta an Ajatic. Antsana’ u jilnal c’al a Dios ca t’ithc’uan. Im bichohuil a Dios S<Tata’chic ax a belal a tsu’talte an Ajatic ti lej huinat alhua’. Axi yab im belalchic u olnab ti al an T’ocat Thuchlab in cahuintal a Dios antse’:An ts’ejcom atachic in ulu yab jant’o ti alhua’ nixe’ xi t’ujub, ani tocat im pet’na’.Ani ja’its nix an t’ujub axi punuthits ti mimlab t’ujub. 7;gU olnab a Cristo ti mimlab t’ujub ti al an T’ocat Thuchlab in cahuintal a Dios. In ulu a Dios antse’:Ti Sion tats ne’ets cu aba’ jun i inic axi ejtil i mimlab t’ujub.U tsu’umalits ti huinat alhua’ ani u tacuyamalits.Jitats quim bela’ jaja’, yab ne’ets ca tithebe. :Cum ja’its c’al tit it ejatlithitschic it ejtilchic tit juntal t’ujub al nixe’ xi ata in ts’ejcabil a Dios. Tats tu c’uajil a Dios abal ca c’ac’na. Pel it t’ocat pale’chic c’al a Dios ca c’ac’nanchi im bij ani ca t’ajchi in t’ojlabil. Ca c’ac’na’ c’al a lej ichich, ani a Dios ne’ets ti bats’unchi a c’ac’naxtal c’al im bij a Jesucristo. l9QA Dios ejtil i ts’ejcom ata im punumalits an Ajatic ti mimlab t’ujub. Aba ani’ pojca c’al an inicchic, bel tsu’ume ti huinat alhua’ c’al a Dios ani tacuyame. Ja’its an Ajatic ca utenchi cum pel i ejatlix. '8GMax chubax a lecchamalits in cuju in alhua’ inictal an Ajatic, ne’ets ojni’ ca le’nanchiye más in cahuintal an Ajatic. A Cristo ja’its an ejatlix 7Ejtil i t’ele’ axi it hua’tsinenec in le’ i letsa, antsana’ tata’chic ta ca le’nanchi in cahuintal a Dios. Ca pijchi a ejattal c’al in t’ocat cahuintal a Dios c’al quit lubachmethanchat ani c’al quit jec’onthanchat c’al an hualabtalab. g6 ICum it a ichich c’al a Dios, jaxtam ca t’ajat jila’chic patal jahua’ yab alhua’. Ni hue’ yab ca ne’tha’ a ichich c’ambix ani eb t’ocatq’ui. Yab quit pa’ixnomats ani yab ca quithab cahuiliy jita’. (5 KIn cahuintal a Dios yab antsana’, cum pel in ey ne’ets ca ohuey abal ets’ey. Ja’its in cahuintal a Dios ax it olchinenecchic an alhua’ cau. 4 ;In ulal an T’ocat Thuchlab in cahuintal a Dios antse’:In ey patal an inicchic bil ejtil an ts’ojol.Jahua’ tsu’tab c’al an inic ti lej ts’alat, pel in ey yab u ohuel ejtil in huitsil an ts’ojol.U thubat huayel an ts’ojol ani u ijcanal in huitsil. 3 /A Dios ti t’aychamalits ta ichich in cahuintal axi pel i iyalab ni jayq’ui’ yab u tsemel. Pel in ey in cahuintal a Dios u ejatlix ani ne’ets ca ohuey abal ets’ey. Jats ti tsacamilchic a Dios ani yab expith ti tsacamil a tata ani a mim ax u tsemel teje’ tsabal. 2 C’al in tsap an Espíritu Santo a t’ajalchic jahua’ in ulal an chubaxtalab ani it t’oquethanchithits a ichich. Cum it lej chubax c’anithom c’al an ebchalabchic c’al a Cristo, c’al patal a canat ichich ca luba’ quit junini’ c’anitháxin. V1 'C’al im bij a Cristo a belamalchic a Dios ani a cua’al a ichich aychix c’al a Dios. Ja’its a Cristo axi ejtha ti al an jolimtalab c’al a Dios, ani xo’ c’uajat ti eb puhuethanchithits im bij. x0 kTam ti yabaye ts’ejcath an eb ani an tsabal, a Dios in q’uejab tsalpayamalits abal ne’ets quin aba’ a Cristo ca tsemtha abal quin calchiy an inicchic c’al in hualab. Ma xohue’ che’nequits a Cristo abal ti jec’ontha’chic. -/ UA Dios ti ts’a’iyamalchic c’al in huinat alhua’ xits’al a Cristo, cum tsemtha jaja’ tin cuenta a hualab ejtil an cordero ti jayq’ui’ tsemtha tin cuenta in hualab an inicchic. Nixe’ xi cordero hualim pelac axi alhua’ ani lubach tsemtha, ani antsana’ in ey a Cristo jaye. &. GA tso’obchic abal a Dios ti ts’a’iyamalits abal quit xe’tsin al i it xe’tsintalab ma quit ulits ti eb, cum jolat an xe’tsintalab ax ti exobchi a tatachic ani ax a aynanchamal ti jayq’ui’. A Dios yab ti ts’a’iy c’al i tumin oro ni c’al i tumin plata ax u talel. '- IA bijiyal a Dios ta Tata, ani ja’its jaja’ ne’ets ti ts’ejca’ ta junchic jant’inits a t’ajamal teje’ tsabal. Cum yab pel i poc’oth ts’ejcom jaja’, jaxtam quit jic’tsonchic c’al a Dios patal a q’uicha quit xe’tsin teje’ ti al an hualab c’ay’lal. t, cThuchathits ti al an T’ocat Thuchlab: Cum nana’ in Dios in t’ocat, jaxtam quit xe’tsin t’ocatte. + !Cum a Dios ti caniyamalitschic quit xe’tsin c’al jaja’, jaxtam quit junini’ xe’tsin t’ocat jant’ini’ jaja’ ti t’ocat. b* ?Cum pel ti tsacamilchic a Dios, jaxtam ca t’aja’ jahua’ jaja’ in le’, ani yabats ca t’aja’ jahua’ in le’ a anam t’u’ul jant’ini’ ta t’ajamal ti jayq’ui’ tam ti yabaye a exla’ a Dios. )  Ca lej ne’tha’chic a tsalap t’ojojothits abal ca t’aja’ jahua’ alhua’. Ca alhua’ beletna’ ta ba’. Ca junini’ aychi ca chich a Jesucristo tam ne’ets ca tala’ bats’u an lablinchixtalabchic ax it bijchithits c’al a Dios. j( O C’al a Dios uchanchic abal yab jaja’chic axi ne’ets quin tabatna’ nixe’ xi cau tin cuenta a Cristo, cum ja’its huahua’ axi qui tabatna’. Ani jahua’ it olchinenequits tata’chic an alhua’ cau, ja’its jayetseq’ui in q’uejab olnamal nixe’ xi biyal caulomechic c’al a Dios. Ani xo’ it huat’banchab an alhua’ cau tin cuenta an jec’onthaxtalab c’al i olnomchic ax u tsapliyab c’al an Espíritu Santo axi abnenec ca chich c’al a Dios ti eb. Lej alabel nix an alhua’ cau, ma i ángelchic ti eb in le’ jaye max quin exbanchi. A Dios in le’ abal cu xe’tsin t’ocat '  Q’uejab olchamechic c’al an Espíritu Santo abal ne’ets ca chich a Cristo quin yajchicna’, ani talbel ne’ets ca lej puhuethanchat im bij ti eb c’al a Dios. In lej luba’chic quin exla’ jita’ nix a Cristo ani jayq’ui’ ne’etsac ca chich. #& A Ti biyalits an caulomechic c’al a Dios xe’tsinenec cononol c’al in lej canat ichich in le’ quin exbanchi an jec’onthaxtalab axi xo’ hua’ats c’al a Dios, ani in q’uejab olnamalchic abal a Dios ne’ets ti pitha’ tata’chic tin lej ebal in alhua’ inictal. R%  It jec’onthanchithits a ejattal, cum jats ta belamalchic a Jesucristo. f$ GAba ani’ yabaye a tsu’chamal in hual a Jesucristo, bel a c’anithal ani a palenchal. Jats tit c’athpich culbelchic ma yab a ejtohual ca quithat olna’ an ts’alat culbeltalab ax it pithnenec c’al jaja’. '# IExbath jale’ tu punuhuab an oro al an c’amal. Jats abal ca exla jahua’ an lej oro ani ca pilmethanchat an alq’uith pat’al. Aniye jaye exbath jale’ a Dios ti jilal ca yajchicna’. Jats abal quin exla’ max chubax a belal. An oro pel i tabattalab teje’ tsabal expith, ani in ey u talel. A belomtal ojni’ pel i c’athpich tabattalab abal ets’ey. Max ca yajchicna’chic ani bel ca junini’ bela’, tam ne’ets quit exla tit alhua’ tsacamlab c’al a Dios ani ne’ets quit puhuethanchat a ey tam ca chich a Jesucristo. R" Cum antsana’ ne’ets quit lablinchatchic ti eb, jaxtam quit jum putat culbe. Max quit hue’ t’e’pin tin ebal an yajchictalab yan teje’ tsabal, yab ne’ets ca lej ohuey an yajchictalab. ! Ani cum a belalits a Dios, jaja’ ne’ets ti alhua’ beletna’ c’al in lej tsap ma tam quit huat’bajits ti eb ca bats’u jahua’ a Dios ti t’ojojonchamalits. Ma tamits ne’ets quit jum putat tejhua’methanchatits jant’o tit jec’onthamejits.   Tihua’ ne’ets qui bats’uye i bijchith lablinchixtalab axi a Dios tu co’onchal alhua’ beletnanchithits. Pel in ey nixe’ xi lablinchixtalab ni jayq’ui’ yab ne’ets ca talabetha, ani ni jayq’ui’ yab ne’ets ca taley in t’ocat ani in alabental. q ]Qui puhuethanchi im bij a Dios in Tata i Ajatic Jesucristo, cum c’al im pulic yajnanchixtal tu pithamalitschic i it ichich. Ani cum ejthachits a Jesucristo, jaxtam i lej aychal cu c’uajiy abal ets’ey c’al a Dios ti eb. s aI Tata Dios ti tacuyamalitschic abal ca baju tit c’alab c’al jaja’ jant’ini’ tin q’uejab tsalpayamalits abal ne’ets ti tacuy. Ti huejlanchamalits a ejattal c’al an Espíritu Santo. Ti t’oquethanchamalits a ichich c’al in huac’lath xits’al a Jesucristo abal ca t’ajchi in culbetal. U lej le’ abal a Dios ti lej t’aychiye ta ichich más in alhua’ inictal ani ti lej jun ejetbethanchi a ichich. I cua’al i aychixtalab cu c’uajiy abal ets’ey c’al a Dios  Nana’ im Pedro tin abathualejil a Jesucristo tu thuchanchal axe’ xi u ax it quethmayatchic ta bichohuil ani xo’ it buc’uc’ul c’uajil al pilchic i pulic bichoulomchic ti Ponto, ani ti Galacia, ani ti Capadocia, ani ti Asia, ani ti Bitinia. Jaxtam ichich hual tsacamilchic, ca lej t’aja’ ti cuenta yab ca c’ac’na’ i pil dios axi yab chubax. Amén.Z-I tso’obits jaye abal lej chubax che’nequits in Tsacamil a Dios teje’ tsabal, ani ja’its jaja’ ax tu pithamalits an tsalpathtalab abal qui exla’ a Dios axi expith chubax. Tu pithamalits i it ejattalab abal ets’ey ani xo’ u ts’at’bathits huahua’ c’al in Tsacamil a Dios Jesucristo axi lej chubax pel a Dios. I tso’obits abal huahua’ pel tu c’al a Dios ani axi yab exlom c’al a Dios u tala’ abatnab c’al an teneclab. 1[I tso’obits abal yabats u xe’ets hualbibil axi it ejatlithits c’al a Dios, cum u lej beletnab c’al in Tsacamil a Dios ma yab u tacnal c’al an teneclab. %Aba ani’ patal pel i hualabtalab max qui t’aja’ jahua’ yab alhua’, bel hua’ats i hualabtalab ca t’ajan yab c’al ca tsemets. 5cMax qui tsu’u i ebchalab c’al a Cristo quin t’aja’ i hualabtalab c’al yab ca tsemets, qui conchi a Dios ca paculanchat ani ne’ets ca jilan ca c’uajiy ejate. Hua’ats i hualabtalab ca t’ajan c’al ca tsemets, ani yab u ulal abal qui conchi a Dios abal quim paculanchi nixe’. Ani max i tso’obits abal a Dios tu lej ats’anchal i conchixtal, i tso’obits jaye ti lej ichich abal ne’ets tucu pitha’. ~uLej thacat i ichich c’al a Dios, cum i tso’obits abal tu ats’al jahuaquitsq’ui qui conchi in culbetal. :m Nan tu thuchanchal tata’chic ax a belamalits in Tsacamil a Dios, abal c’al axe’ xi cau jats ta ca lej tso’obna’ abal a cua’alits i it ejattalab abal ets’ey. *M Ani i cua’alits i it ejattalab max c’uajat ti ichich in Tsacamil a Dios Jesucristo. Max yab c’uajat, yab i cua’al i it ejattalab. An ts’alabchixtalab jM Cum in olnamalits a Dios abal tu pithamalits i it ejattalab abal ets’ey tin ebal in Tsacamil. N Max i belal in Tsacamil a Dios, ojni’ i bats’umalits ti ichich in olnomtal a Dios. Max yab i belchal in olnomtal a Dios tin cuenta in Tsacamil, ojni’ i t’ajal ejtil max u janamcau a Dios. ' I belchal in olnomtal i inic teje’ tsabal, ani más in lej tomnal qui belchi in c’athpich chubax olnomtal a Dios tin cuenta in Tsacamil. X)Hua’ats jaye ox i olnom teje’ tsabal. Pel an Espíritu Santo, ani pel im pujantal a Jesucristo, ani pel in tsemtal a Jesucristo. Aniye jaye axe’ xi oxlom in junat olnal i cau tin cuenta a Jesucristo. 3_Hua’ats ox i olnom ti eb ax in junat olnal i cau antsana’ tin cuenta a Jesucristo. Pel i Tata Dios, ani pel jaja’ ax u bijiyab ti Cau, ani pel an Espíritu Santo. p YJa’its a Jesucristo axi che’nec teje’ tsabal ani pujan. Ja’its jaja’ ax in huac’la’ in xits’al tam ti tsemets ti al an cruz. Yab expith chich ani pujan, jaye in huac’la’ in xits’al tam ti tsemets ti al an cruz. Antsana’ tu olnab a Jesucristo c’al an Espíritu Santo axi ets’ey pel in ey hualim in olnal i cau axi lej chubax. 9Expith max i belal abal a Jesús ja’its in Tsacamil a Dios, yab ne’ets cu ejtohuat cu atan c’al jahua’ yab alhua’. Olnab in Tsacamil a Dios  Max u it ejatlithits c’al a Dios ani i belalits a Jesús, yab tu atal jahua’ yab alhua’ teje’ ti al an hualab c’ay’lal.  %Qui chubax c’anitha’ a Dios ani ne’ets qui lejat putu c’al in uchbixtalchic, ani yab q’uibat jahua’ tu uchbiyal qui t’aja’.  )Max i c’anithal a Dios ani qui t’aja’ jahua’ jaja’ tucu uchbiy, i tso’obits abal ne’ets qui c’anitha’ in tsacamilchic jaye. e EU it ejatlithits huahua’ c’al a Dios max i belal abal a Jesús ja’its a Cristo axi abnenec teje’ tsabal c’al a Dios. Max i c’anithal i tatalab teje’ tsabal, ne’ets qui c’anitha’ in tsacamilchic jaye. In uchbixtal a Dios ax tu pitha’ jats axe’: Max i c’anithal a Dios, qui c’anitha’ an ebchalabchic c’al a Cristo jaye.wgPel u janamcau huahua’ max qui ulu i c’anithal a Dios ani max i pojcale an ebchalabchic c’al a Cristo. Max yab i c’anithal i ebchal ax i tsu’tal, ni abal jay yab ne’ets qui ejtou qui c’anitha’ a Dios axi yab i tsu’tal. QCum a Dios tu oc’ox c’anitha’, jaxtam i c’anithal a Dios. ?wCum jun ti hua’ats i c’anithomtalab yab hua’ats i jiq’ueltalab, jitats jum putat c’anithom yab in ejtohual quin co’oy i jiq’ueltalab tin ichich. Lej yajchic an jiq’ueltalab, ani max u jiq’uel i tso’ob abal yabaye i bajumalits tu jum putat c’anithom c’al a Dios ani c’al an inicchic. ,QJaxtam u jum putat c’anithom huahua’ ani i ne’thal thacat i ichich tin cuenta an q’uicha tam ti a Dios ne’ets tucu ts’ejca’. Aba ani’ u c’uajat huahua’ teje’ tsabal, bel u c’uajat jaye tin tamet a Dios ti eb jant’ini’ ti c’uajat a Jesucristo tin tamet a Dios. wgAntsana’ i tso’obits ani i belalits abal lej chubax a Dios tu c’anithal cum pelits in ey ti c’anithom. Ani max u c’anithom huahua’, jats cum u junini’ c’uajat c’al a Dios ani jaja’ junini’ c’uajat ti ichich. )Max i olnal abal a Jesús pelits in Tsacamil a Dios, u junini’ c’uajat huahua’ c’al a Dios ani jaja’ junini’ c’uajat ti ichich. I tsu’umal in Tsacamil a Dios ani i olnal abal a Dios in aba’ teje’ abal quin jec’ontha’ an inicchic c’al an hualabtalab. $A Cum tu pithamalits an Espíritu Santo, jaxtam i tso’obits abal huahua’ u junini’ c’uajat c’al a Dios ani jaja’ junini’ c’uajat ti ichich. D~ Aba ani’ ni jita’ yab jayq’ui’ in tsu’umal a Dios, bel a Dios c’uajat ti ichich huahua’ max u c’anitháx ani ja’its jaja’ ax tu tolmiyal cu jum putat c’anitháxin. {}o Ichich hual ebchalabchic, cum antsana’ tu c’anithal a Dios, jaxtam cu c’anitháxin jun c’al xi jun. V|% Qui t’aja’ ti cuenta abal huahua’ yab i oc’ox c’anitha’ a Dios. Jaja’ tu oc’ox c’anitha’, ani jaxtam in aba’ in Tsacamil abal ca tsemets ti al an cruz abal tucu calchinchi i hualab. /{W A Dios in tejhua’metha’ abal pel ti c’anithom c’al huahua’ tam tin aba’ ca chich teje’ tsabal in juncats Tsacamil abal cu it ejatliyat c’al jaja’. Zz-Max yab u c’anithom, jats cum yabaye i exlal a Dios ax in ey lej c’anithom. Hy Ichich hual ebchalabchic, cu c’anitháxin jun c’al xi jun c’al an c’anithomtalab ax tu pithal a Dios. Max u c’anithom, jats cum pel tu tsacamilchic a Dios ani i exlal a Dios. Xx)Pel huahua’ ojni’ tu tsacamil a Dios ani tu ats’anchal huahua’ i cahuintal jitats exlom c’al a Dios. Axi yab exlom c’al a Dios, yab tu ats’anchal i cahuintal. Antsana’ i ejtohual qui exla’ jita’ ax in lej cua’al an chubaxtalab tin ichich ani jita’ ax in cua’al expith i c’ambixtalab. Tu c’anithal a Dios SwCum in tsalapchic jats axi teje’ tsabal jaxtam in t’iloxnal jahua’ teje’ tsabal, ani jaxtam u ats’anchab in cahuintal c’al an inicchic axi jaye expith in tsalapnal jahua’ teje’ tsabal. 3v_Ichich hual tsacamilchic, pel ti c’alchic a Dios ani a atamalits nixe’ xi janamcauchic ax in ulalchic pel i caulomechic c’al a Dios. A Dios axi c’uajat ta ichich tata’chic más in cua’al in c’athpich tsap, ani yab ejtil in tsap an teneclab axi c’uajat tin ichich jaja’chic. uYab in cua’al an Espíritu Santo tin ichich jitats quin ulu abal yab abnenec a Jesús c’al a Dios ani yab hua’tsin ti inic teje’ tsabal, tocat in cua’al jununul in tsalap c’al nixe’ xi lej c’athpich tomolnaxma’ c’al a Cristo axi ne’ets ca chich. A ats’amalitschic abal ne’ets ca chich jaja’ ani hua’atsits jita’chic xe’ets in tsalap jununul c’al jaja’. LtNe’ets ca ejtouchic ca exla’ jita’ axi chubax in cua’alits an Espíritu Santo tin ichich, max in olnal abal abnenequits a Jesucristo c’al a Dios ani hua’tsin ti inic teje’ tsabal. ^s 7Ichich hual ebchalabchic, yab ca belchi patal jahuaquitsq’ui tam cau quit uchan c’al ax in ulalchic pithach i cau c’al a Dios. Ca t’aja’ ti cuenta ca exla’ max chubax jununul c’al in cahuintal a Dios, cum hua’ats yantalam i inicchic xe’ets ti janamcau. In ulalchic abal in olnal in cahuintal a Dios ani yab ja ax in olnal. rMax i putuhual c’al in uchbixtalchic a Dios, u junini’ c’uajat huahua’ c’al a Dios ani jaja’ junini’ c’uajat ti ichich. I tso’obits abal a Dios antsana’ c’uajat ti ichich cum tu pithamalits an Espíritu Santo taja’ ca c’uajiy.lqQIn uchbixtalchic jats qui bela’ in Tsacamil Jesucristo ani cu c’anitháxin jun c’al xi jun. pAni jaja’ ne’ets tucu pitha’ patal jahua’ qui conchi cum i putuhual c’al in uchbixtalchic ani i t’ajchal in culbetal. oIchich hual ebchalabchic, max yab i ats’al tu jolbith i ejtohual cu utey qui tauna’ a Dios c’al i ichich lej thacat. [n/Max i ats’al jolbith ti cuete’ ichich ani qui tsalpay abal yab tu c’al a Dios, bel qui t’aja’ ti cuenta abal a Dios in cua’al in c’athpich tsap ani i ichich iba. In tala’ ejtiyal patal a Dios. >muMax antsana’ i chubax c’anithal an ebchalabchic c’al a Cristo, i tso’obits abal chubax pel tu c’al a Dios ani i ats’al chubaxmethachits i ichich tin tamet a Dios. glGIchich hual tsacamilchic, yab expith qui uluq’ui i c’anithal an ebchalabchic c’al a Cristo, jaye qui chubax c’anitha’ ani qui tolmiychic. Tam ojni’ ne’ets qui tejhua’metha’ abal huahua’ u c’anithom. Ik Max i cua’al jant’o teje’ tsabal ani yab qui yajnanchi an ebchalabchic c’al a Cristo ax in cua’al i yejenchixtalab, jolat qui ulu i c’anithal a Dios cum yab chubax i c’anithal. "j=Cum a Jesucristo im bina’ tim ba’ ca tsemets ti al an cruz tin ebal huahua’, antsana’ tu tejhua’methanchamal an c’anithomtalab axi lej chubax. Antsana’ pel i uchbilhue qui jum putat bina’ ti ba’ ani ma cu tsemtha abal qui tolmiy an ebchalabchic c’al a Cristo. =isA Dios tu tsu’tal ejtil max pel tu tsemthom inic max i pojcal an ebchalabchic c’al a Cristo, ani i tso’ob abal i tsemthom inic yab in cua’al i it ejattalab c’al a Dios. 'hGCum i c’anithal an ebchalabchic c’al a Cristo i tso’obits abal a Dios tu pithamalits i it ejattalab ani yabats u xe’ets ejtil max u tsemenec al i hualabtalab. Max yab i c’anithal an ebchalabchic c’al a Cristo, antsana’ tu xe’etse ejtil max u tsemenec al i hualabtalab. egC Ebchalabchic, yab ca jic’pa’ max ti pojcal an inicchic axi yab im belal a Cristo. f Yab qui t’aja’ ejtil in t’aja’ a Caín tam tin tsemtha’ in ebchal, cum in ey jaja’ ejtil in ey an oc’ox teneclab. In tsemtha’ in ebchal tin ebal am pa’ixnomtalab abal in t’ajamal lej alhua’, ani a Caín iba in t’ajamal alhua’. e An cau ax a ats’amalchic ma tam ta ts’i’quiyamal ca bela’ a Cristo jats axe’, cu c’anitháxin jun c’al xi jun. zdm Antsana’ i tso’ob jita’ pel in tsacamil a Dios ani jita’ pel in tsacamil an teneclab. Max yab cu xe’tsin bolith ani jaye max yab qui c’anitha’ an ebchalabchic c’al a Cristo, yab pel tu tsacamilchic a Dios. Cu c’anitháxin Oc Max chubax pel tu tsacamil a Dios yab ne’ets cu xe’tsin hualbibil, cum tu pitha’its a Dios i ichich ejtil jaja’ in ichich ani pel tu tsacamil yabats i ejtohual cu xe’tsin hualbibil. zbmMax cu xe’tsin hualbibil, jats cum pel tu c’al an teneclab, cum c’al jaja’ jats ti ts’i’quinenec an hualabtalab ani jats expith bel in t’ajal. Chich in Tsacamil a Dios abal quin talabethanchi jahua’ in t’ajal an teneclab. RaIchich hual tsacamilchic, ca lej t’aja’ ti cuenta abal ni jita’ yab ti c’ambiy tin cuenta an hualabtalab. Max i t’ajal alhua’, jats cum alhua’ i ichich jant’ini’ in ichich a Cristo. 8`iMax cu junini’ c’uajiy ts’at’bath c’al jaja’ yab ne’ets cu hualbin. Max cu xe’tsin hualbibil, jats cum yabaye i tsu’umal a Jesucristo ani yabaye i exlamal. ,_QA tso’obits tata’chic abal chich a Jesucristo teje’ tsabal ca tsemets abal tucu paculanchi i hualab, ani yab hua’ats ni jun i hualabtalab c’al jaja’. 0^YPatal jitats ca hualbin in q’uibchale quin tala’ putu c’al in uchbixtal a Dios, cum pel i hualabtalab max yab qui tala’ putu c’al in uchbixtal a Dios. )]KMax i belal abal chubax antsana’ ne’ets qui baju ejtil in ey jaja’, ojni’ ne’ets qui luba’ qui baju tu t’ocat jant’ini’ ti t’ocat jaja’. /\WLej ichich hual ebchalabchic, aba ani’ xo’ pelits i ey tu tsacamil a Dios, bel yabaye tu quithat tso’oblinchamal a Dios jahua’ ne’ets qui baju talbel. Expith i tso’obits abal ne’ets qui baju i ey ejtil in ey a Jesucristo tam ca chich jaja’ junil ani qui tsu’chi in lej hual. [ Qui lej t’aja’chic ti cuenta abal i Tata Dios tu lej c’athpich c’anithal cum tu uchal tu tsacamilchic, ani chubax ja’its pel i ey. Yab tu exlanchal i ey an inicchic axi yab im belal a Cristo jant’ini’ ti yab in exlanchal jaye in ey a Dios. @ZyCum a tso’obits abal ets’ey pel i alhua’ inic a Jesucristo, antsana’ ca tso’obna’ abal patal jitats in t’ajal alhua’ pel xe’ axi it ejatlithits c’al jaja’.=YsIchich hual tsacamilchic, quit lej junini’ c’uajiy ts’at’bathits c’al a Cristo abal quit c’uajiy thacat a ichich ani yab quit tithebe tam ca chich jaja’ junil. nXUCum ti pithamalitschic a Jesucristo an Espíritu Santo axi ti exobchalits patal an cau, jaxtam yab a yejenchal jita’ tam inic ti exobchi. Cum lej chubax in exobchixtal an Espíritu Santo ani yab u janamcau, jaxtam quit junini’ c’uajiychic ts’at’bathits c’al a Cristo jant’ini’ tit exobchinenequits c’al an Espíritu Santo quit c’uajiy. iWKC’al axe’ xi u nan tu olchalchic abal hua’ats i exobchixchic in le’ ti c’ambiy. jVMJa’its a Jesucristo ax in ulumalits abal ne’ets tucu pitha’ i it ejattalab abal ets’ey. 0UYJaxtam ca lej t’ayath co’oychic ta ichich jahua’ it exobchinenec tin cuenta a Cristo ma tam ta ts’i’quiyamal ca bela’. Max antsana’ ta ca lejatna’ ta ichich, tam ojni’ ne’ets quit junini’ c’uajiy ts’at’bath c’al i Tata Dios ani c’al in Tsacamil Jesucristo. KTPatal jitats antsana’ quin ulu tin cuenta in Tsacamil a Dios, yab in exlal a Dios tin Tata. Jitats quin olna’ abal a Cristo ja’its in Tsacamil a Dios jats ax in exlalits a Dios tin Tata. aS;Pel u janamcau jitats quin ulu abal a Jesús yab ja a Cristo axi abnenec c’al a Dios. Pel i tomolnax c’al a Cristo jitats quin ulu abal yab ja in Tsacamil a Dios ani yab ja c’al in Tata ti eb ti abnenec. 4RaCum a exlalits an chubaxtalab, jaxtam nan tu thuchanchal axe’ xi cau ani iba abal yab a exlal. A alhua’ exlalits abal yab u calel i janamtalab c’al an chubaxtalab. QCum a Cristo ti pithamalitschicte an Espíritu Santo, jaxtam patal tata’chic a exlalits jahua’ pel i chubax cau. 1P[Talchic nixe’ ax in tomolnal a Cristo pel xe’chic nixe’ axi c’uajatac c’al huahua’ ax u belom c’al a Cristo. Max chubaxac tim belamal a Cristo, ma xohue’its jilc’onenecac c’al huahua’. Cum calejitschic, jats ti exlal abal yab chubax c’uajatac in ichich c’al huahua’. OIchich hual tsacamilchic, im bajumalits an hora tam hue’its ne’ets ca taley an q’uij q’uicha. I ats’amalits abal ne’ets ca chich jun i inic axi lej c’athpich tomolnaxma’ c’al a Cristo tam antsana’ quim bajuhuits nix an hora. Ani cum hua’atsits yan jita’chic in tomolnalits a Cristo, jaxtam i tso’obits abal hue’its ne’ets ca taley an q’uij q’uicha. qN[Xo’ u talabethabits axe’ xi hualab c’ay’lal ani patal jahua’ yab alhua’ le’nab c’al an inic, ani expith ne’ets ca c’uajiy abal ets’ey jitats quin t’ajchi in culbetal a Dios. An chubaxtalab ani an janamtalab M3Patal jahua’ yab alhua’ teje’ tsabal u tal tocat c’al an inic ani yab u tal c’al i Tata ti eb. Jats ax u le’nab c’al in hualbith anam t’u’ul, ani c’al in hualbith tsu’ux hual, ani c’al in hualbith ichich c’athatma’ c’al jahua’ teje’ tsabal. CLYab ca bina’chic a ichich ca c’anitha’ jahua’ yab alhua’ teje’ ti al an hualab c’ay’lal. Max ja’its nix ax i c’anithal, jats cum yab i c’anithal i Tata Dios. KTu thuchanchal yejtselabchic cum a exlalits a Jesucristo axi c’uajatits tam ti yabaye ts’ejcath an eb ani an tsabal. Tu thuchanchal cuitolchic cum a tsapnanchal in cahuintal a Dios ax a t’aychith cua’alits ta ichich ani a atamalits an teneclab. J Tu thuchanchal yejtselabchic cum a bajumalits ca exla’ a Jesucristo axi c’uajatits tam ti yabaye ts’ejcath an eb ani an tsabal. Tu thuchanchal cuitolchic cum a atamalits an teneclab. Tu thuchanchal tsacamchic cum a bajumalitste ca exla’ i Tata Dios. I  Ichich hual tsacamilchic, nan tu thuchanchal axe’ xi cau cum a Dios ti paculanchamalits a hualab tin ebal a Jesucristo. 7Hg Max i pojcal an ebchalabchic c’al a Cristo i cua’ale i yic’uaxtalab ti ichich ani u xe’etse al an yic’uax. I ey ejtil u joc’tsi cum yab i exlal jun tu ne’ets. G{ Max i c’anithal an ebchalabchic c’al a Cristo i cua’alits an tajaxtalab ti ichich ani yabats jale’ cu hualbin. F' Max qui ulu i cua’alits an tajaxtalab ti ichich ani i pojcal an ebchalabchic c’al a Cristo, i cua’ale i yic’uaxtalab ti ichich. E}Aba ani’ pel i biyal cau, bel ejtil i it cau cum c’al a Cristo ani c’al tata’chic in cua’alits it in exbath. C’al in c’anithomtal a Cristo u talabethabits an yic’uaxtalab ti al i ichich ani u chi’thabits an lej chubax tajaxtalab. 9DkEbchalabchic, nan yab tu thuchanchal i it uchbixtalab. Pel i biyal cau tin cuenta an c’anithomtalab ax a ats’amal ma tam ta ts’i’quiyamalits ca bela’ a Cristo. 'CGMax qui ulu u junini’ ts’at’bathits c’al a Dios, pel i uchbil cu xe’tsin jant’ini’ ti xe’tsin a Jesucristo teje’ tsabal. An it uchbixtalab ?BwMax chubax i putuhualits c’al in uchbixtal a Dios tam ojni’ i bajumalits tu jum putat c’anithom c’al a Dios ani i tso’obits abal u chubax ts’at’bathits c’al a Dios. )AKMax qui ulu i exlal a Dios ani yab qui t’aja’ jahua’ tu uchbiyal, pel u janamcau ani yab i cua’al chubax t’aychithits in cahuintal a Dios ti ichich. x@iMax i t’ajal jahua’ a Dios tu uchbiyal ti al in cahuintal, i tso’obits abal chubax i exlal a Dios. 1?[Ja’its jaja’ ax tu calchinchi i hualab tam ti tsemets al an cruz. Yab expith ja c’al i hualab huahua’ ti tsemets, jaye c’al in hualab tim patal an inicchic. E> Ichich hual tsacamilchic, nan tu thuchanchal axe’ xi cau abal yab quit hualbin. Bel max quit hualbin, c’uajat an lej alhua’ inic Jesucristo ti ts’ejcaclome tin tamet i Tata ti eb. #= A Max qui ulu iba yab u hualbinenec, i t’ajal ejtil max pel i janamcau a Dios ani yab i chubax cua’al t’aychithits in cahuintal a Dios ti ichich.w< i Max qui luju i hualab c’al a Dios, jaja’ tu paculanchal ani tu t’oquethanchal i ichich c’al patal jahua’ yab alhua’. Antsana’ tu t’ajchal cum pel in ey lej alhua’ inic ani jaye lej pututh tin cuenta am paculanchixtalab. a; =I c’ambiyal i cuete’ ichich ani pel u janamcau max qui ulu yab pel u hualbith inic. : 7Max i t’ajal t’ocat tam ojni u c’uajilits al an tajax ejtil a Dios u c’uajil al an tajax ani i junax cua’al i alhua’ t’ilomtalab c’al a Dios ti ichich. Ani max cu hualbin, a Dios ets’ey tu t’oquethanchal i ichich c’al in xits’al in Tsacamil Jesucristo. 9 -Max i ulal i cua’al i t’ilomtalab c’al a Dios ani bel i t’ajale jahua’ yab t’ocat, pel u janamcau ani u c’uajile al an yic’uax. 98 mA Jesucristo tu exobchamalitschic abal in ey a Dios hualim ti t’ocat, ani jaxtam in ey ejtil an tajax ani yab ejtil an yic’uax. Jats an cau huahua’ tu olchalchicte. d7 CC’al axe’ an cau ax nan tu thuchanchalchic quit jum putat culbe. A Dios ejtil an tajax 2~;}|{{yxxEwMv6uttsrr_qpmnmlkk jJiiEgffddc/a`__+]\\ZZYWXWVIUTSSRHQkPOkMLLK(IHHaGkFDD$BAA$?5>=<;;:m99766W44u3Y2P1s00M/.<-u,#*)('a&%%$$""%!V H%Ya#U!BY E k  !z-492MN Ca t’iloxnanchiyechic an ebchalabchic patal axe’ xi cau ax nan tu thuchanchal, ani antsana’ quit ejthanchíxin ani quit tsaplinchíxin a ichich jun c’al xi jun. Antsana’ a t’ajamalits ani antsana’ ta ca t’ajaye. I ts’alabchixtalab wLgN A Jesucristo tu taletnanchamalits an yajchictalab c’al huahua’ ti cuenta abal cu junax c’uajiy c’al jaja’. Max cu xe’tsine ejat teje’ tsabal ani max cu tsemets, bel ne’ets cu c’uajiy ets’ey ejat c’al jaja’ ti eb. IK N Pel in culbetal a Dios abal i Ajatic Jesucristo tucu jec’ontha’ ets’ey c’al an hualabtalab ani jaye c’al an yajchictalab axi ne’ets ca abchin talbel an inicchic axi yab im belal. (JINHuahua’ ax i t’ajal alhua’ in tomnal cu xe’tsin lej inic. An soldado in cua’al im pat’al coton tin ichich inictal abal yab ca c’olchin in ichich, ani huahua’ tu soldado c’al a Cristo qui lej bela’ ani qui lej c’anitha’ jaja’ ti ichich abal yab cu c’olchin c’al jahua’ ca chich yab alhua’. An soldado tam tu pejéx paxq’uith in oc’ c’al i tacab oc’ abal yab ca c’olchin in oc’, ani huahua’ qui tsalapnanchi in jec’onthaxtal a Dios abal yab cu c’olchin i tsalap c’al jahua’ yab alhua’. JI NAn inic u huayal tam acal ani hua’ats ax u uts’al tam acal. #H?NJaxtam yab quit xe’tsinchic huayamathq’ui a ichich ejtil axi yab exlom c’al a Dios. Quit xe’tsin c’al a ichich lej ts’ejcacath ani tsalpath. 4GaNPatal tata’chic a cua’al in tajax a Dios ta ichich ani a t’ajalchic alhua’. Yabats yic’utsith a ichich ani yabats a t’ajal yab alhua’ ejtil am pojcax inic. iFKNTata’ ebchalabchic yabats it xe’ets al an yic’uax, ani jaxtam tam quim baju an q’uicha tam ca chich an Ajatic yab ne’ets quit jiq’uey ejtil u jiq’uel an inic tam u che’el jun jic’tohual i cue’ tam acal. pEYNTam hue’its ne’ets ca chich an Ajatic an inicchic ne’ets quin ulu abal patal c’uajatits jun ejet ani lej alhua’ in huat’al. Ma tamna’its jun jic’tohual ne’ets ca t’ajat q’uibetha. Jant’ini’ i uxum jun jic’tohual in ats’al i c’athpich yajal tin chucul tam ne’ets ca hua’tsin an t’ele’, antsana’ nixe’ xi inicchic jun jic’tohual ne’ets quin ats’a’ lej yajchic. Yab ne’ets quin ejtou lejatits abal ju’ta ta ca t’ajat pit’c’on. aD;NA lej tso’obitschic abal ne’ets quim baju im bijith q’uichajil an Ajatic tam ca chich tam ti ni jita’ yab in t’ilom. Ne’ets ca chich jun jic’tohual ejtil u che’el i cue’ jun jic’tohual tam acal. yC mNEbchalabchic, yabats jale’ nan tu thuchanchi tin cuenta c’al an q’uijcha tam ne’ets ca chich an Ajatic. MBNJaxtam cu junax culbel jun c’al xi jun c’al axe’ xi cau.VA%NTam tiq’uele huahua’ ax u ejate junax c’al jaja’chic ne’ets cu c’athba ti eb al i tocoulom. Tihua’ ti eb ne’ets qui tamu an Ajatic, ani ne’ets cu c’uajiy abal ets’ey c’al jaja’. @NJaja’ putat an Ajatic ne’ets ca pa’iy ti eb c’al i cau lej abatnaxtalab. Ne’ets ca thajat cahuin an ts’ale ángel ani jaye ne’ets ca juchuyat an trompeta axi pel in canixtal a Dios. Tamna’its ne’ets ca ejtha an tsemelom ax im belamal a Cristo. e?CNAxe’ xi cau jahua’ tu huat’banchalchic tim pithal an Ajatic. Huahua’ tu belom ax u ejate tam ca chich an Ajatic yab ne’ets cu oc’ox c’athba ti eb, expith biyat ca tala’ ejtha an tsemelom belomchic. [>/NCum i belalits abal a Jesús chubax ti tsemets ani chubax ti ejthamejits, antsana’ i belal jaye abal lej chubax a Dios ne’ets quin ejthaye an tsemelom ax im belamal a Jesús tam ta ca chich junil jaja’. 0=YN Ebchalabchic, u le’ tu tso’obliy tin cuenta c’al an ebchalabchic axi tsemenequits, ani antsana’ yab ca t’e’pintha’ ta ba’ ejtil axi yab in cua’al i aychixtalab ca c’uajiy c’al a Dios ojni’ in t’e’pinthal tim ba’ tin cuenta c’al in at inic axi tsemenequits. B<}N Antsana’ ne’ets ti c’ac’na’ an inicchic axi yab exlom c’al a Dios, ani ni jant’o yab ne’ets ca q’uibchi abal ca huat’a’ ta q’uicha. Ne’ets ca chich an Ajatic ;N Ca luba’ ca ne’tha’ a ichich ts’acatq’ui. Ca lej t’aja’ ti cuenta ta cuete’ c’al ani yab quit xe’tsin balq’uiq’uil c’al jahua’ yab pel a cuenta. Ca t’ojontha’ a c’ubac jant’ini’ tu uchbiyamalits ti jayq’ui’. :+N Aba ani’ ets’ey a c’anithal an ebchalablom tim puhuel am bichoulom Macedonia, bel nan tu lubath uchal ebchalabchic ca c’anithaye más. 93N A Dios ti exobchamalits quit c’anitháxin, ani jaxtam yabats jale’ nan tu thuchanchiye abal ca c’anitha’ a at ebchal c’al a Cristo. t8aNMax tata’chic tucu pojcanchi i exobchixtal, pel in exobchixtal a Dios a pojcanchal ani yab in exobchixtal i inic. Antsana’ jun t’ajat jaye a pojcal a Dios ax tu pithamal huahua’ an Espíritu Santo abal ca c’uajiy ti ichich. 71NCa t’aja’ ti cuenta abal huahua’ tu ebchalab u tacuthits c’al a Dios abal qui t’aja’ jahua’ t’ocat ani iba jahua’ yab t’ocat. 46aNI ca cue’chi in tomquil i ebchalab c’al an Ajatic, cum ne’ets ti tsapic yajchiquiy an Ajatic max ca t’aja’. Antsana’ huahua’ tu exobchamalits tihua’chic. q5[NYab ca t’ajchi quithab a tomquil jant’ini’ axi yab exlom c’al a Dios in t’ajchal in tomquil. q4[NCa t’aja’ ti cuenta quit lej c’ac’naxin ani quit t’ocat c’uajiy c’al a cuete’ tomquil. h3INPel in culbetal a Dios quit xe’tsinchic t’ocat, yab quit juncun c’al axi yab a tomquil. .2UNA alhua’ tso’obitschic jahua’ pel a uchbil ca t’aja’ c’al a Dios c’al an cau jahua’ huahua’ tu exobchamalits c’al im bij an Ajatic Jesús. Y1 -NEbchalabchic, ca t’ila’ abal huahua’ tu exobchamalits tata’chic an xe’tsintalab axi c’al u culbel a Dios. C’al im bij an Ajatic Jesús tu lej lubath uchbiyal ca más aynanchiye chuthel chuthel. 09N I lej le’ abal i Ajatic ti tsaplinchichic a ichich ani ti lej t’oquethanchi a ichich tin tamet i Tata Dios, ani tam yab ne’ets quit elchin jant’o ta quit jolbiyat c’al a Dios tam ca chich junil i Ajatic Jesucristo junax c’al patal axi pelchic in c’al jaja’. / N An Ajatic ti puhuethanchi in c’anithomtal ta ichich abal más quit c’anithaxin c’al an ebchalabchic ani c’al patal an inicchic. Jant’ini’ huahua’ tu lej c’anithom c’al tata’chic, antsana’ quit bajunthanchat a ichich tit c’anithom. .yN I lej le’ abal i Tata Dios ani i Ajatic Jesucristo tucu t’ojojonchi am bel abal cu c’ale tu tsa’biychic. -7N Q’uicha ani acal i conchal a Dios abal tucu pitha’ i q’uij cu c’ale tu tsu’uchic ani tu tolmiy ca jum putat bela’ c’al patal a ichich. >,uN Tam huahua’ u ol yab i bajuhual qui bina’ i c’ac’namal yan c’al a Dios jant’ini’ huichat in tomnal qui bina’, cum c’athpich culbel i ichich tin ebal tata’chic. B+NC’al nixe’ xi cau jilc’on lej tsaplilith i ichich. %*CNAba ani’ i tamuhual yan jant’o q’uibat ani yan jant’o yajchic, bel lej culbel i ichich cum a Timoteo tu olchamal abal a t’ayat belale an Ajatic. })sNHuijits ti ulnec a Timoteo tal ti tsu’u ma axi tihua’chic tata’ ti Tesalónica. U lej culbel huahua’ cum jaja’ tu olchi abal a t’ayat belale an Ajatic ani a t’ayat c’anithale. Tu olchi jaye abal tata’chic huahua’ tu t’ilal c’al i c’anithomtalab ta ichich ani a lej le’ tucu tsu’u jant’ini’ huahua’ i le’ tu tsu’uchic tata’. 6(eNCum c’athpich canat u ichich cu exla’ jant’ini’ tit c’uajat tata’chic tihua’, jaxtam u aba’ a Timoteo abal ti tsu’uchic max chubax a t’ayat belale an Ajatic. U tsalpay hualam max an teneclab ti t’ajchamal quit hualbin ani jilc’onenec i t’ojlabil jolatac c’al tata’chic. K'NTam tu c’uajatac huahua’ c’al tata’chic tu q’uejab ucha’ abal ne’ets ca yajchicna’, ani xo’ cum a yajchicnamalits a lej tso’obits abal chubax jahua’ huahua’ tu uchamal. &NI quit t’apchin a tsalapchic tam ca huat’a’ yajchic, cum a tso’obits abal antsana’ tu bijchith qui huat’a’. S%NQui aba’ ca c’ale i ebchal c’al a Cristo Timoteo abal quin tso’obna’ jant’ini’ tit c’uajat tata’chic tihua’. Pel jaja’ in t’ojnalil a Dios ani pel huahua’ tu at t’ojnal c’al an alhua’ cau tin cuenta a Cristo. In ejtohual jaja’ ti tolmiy ca junini’ tsapna’ a Dios ani más ca bela’ a Dios. ($ KNCum c’athpich canat i ichich qui exla’ jant’ini’ tit c’uajatchic, jaxtam i ts’ejca’ i cau. Nana’ ani c’al a Silvano cu jilc’one ti Atenas. h#INU lej culbel huahua’ ani i ats’al lej q’uijith ti ichich cum a belalchic an Ajatic.V"%NQui junax aychi ca chich junil i Ajatic Jesucristo ani cu junax culbe tin tamet jaja’. Cum huahua’ tu tolmiy tata’chic ca bela’ an Ajatic, jaxtam ne’ets jaja’ tucu pitha’ i atabilab talbel. 2!]NNe’etsac cu c’ale ani yabaye i ejtohuamal cu c’ale. Nana’ im Pablo u le’ac quin c’ale tu tsa’biy exbachiquitsq’ui, tocat tin tanc’uiyamal a Satanás. 2 ]NAba ani’ ebchalabchic yab u tsu’uxnenec hue’ ohuatits, bel it c’uajatchic tu at ichich juncuth. I lej cua’al i canat abal cu c’ale tu tsa’biy junil. CNJats jaja’chic ax tucu tanc’uiyalac tam i le’ qui olchi an alhua’ cau axi yab Israelchic abal ca jec’ontha jaye. Antsana’ ti ne’ets yanenel in hualab an tanc’uixchic, ani hue’aquits tal ne’ets ca t’ajat tsapic yajchiquiyat c’al a Dios. In le’ a Pablo quin tsa’biy junil ti Tesalónica NNPel i Israelchic ax in tsemtha’ i Ajatic Jesús ani pel in at juntalchic ax in tsemthamal jaye i caulomechic axi abchin c’al a Dios. Pel i Israelchic jaye ax tu quethmay tam tu c’uajatac c’al tata’chic. Pel in eychic ti lej tomolnax c’al jat’hua’ patal an inicchic, ani yab culbel a Dios c’al jaja’chic. fENEbchalabchic, cum a bats’umalits in cahuintal a Dios jats tit othname c’al a at juntalchic, jant’ini’ ti othname c’al in at Israel jaye an tamcunel ebchalabchic in c’al a Cristo Jesús ax ti bichoulom Judea. ;oN Ets’ey i binal i c’ac’namal yan c’al a Dios cum a ats’amal ani a bats’umal an cau jahua’ huahua’ tu olchichic. A bats’uchic tin lej cahuintal a Dios ani yab ja in cuete’ cahuintal i inic. Ani lej chubax ja’its in cahuintal a Dios c’al tit jalc’unchat a ichich tam a belchi. NN Jant’ini’ ti uchbix i tatalab, antsana’hue c’al tata’chic ti t’ajamalits. Tu uchbiyamalits abal quit xe’tsin bolith jant’ini’ tin uchbil ca xe’tsin jitats pel in c’al a Dios. Jats a Dios ax ti tacuyamalitschic abal quit otsits tin ts’alat c’uajattal ti eb jun tin t’ajal ti lej Ts’ale jaja’. CN A tso’obchic jant’ini’ i tatalab u ts’alabchix ani u culbethax c’al in tsacamil, antsana’ huahua’ i t’ajamal tin cuenta a ejattal tam tu c’uajatac c’al tata’chic. T!N Tata’chic tit belom c’al an Ajatic tu exlanchal i ey tu t’ocat ani tu bolith. Jaye a Dios tu exlanchal i ey. Ni jant’o yab i t’ajal yab alhua’ abal i cu elchin jant’o tu cu jolbiyat. 5cN A t’ilal ebchalabchic jant’ini’ tu lej tsapic t’ojnenec c’al yan i tsequenib. U lej t’ojnenec q’uicha ani acal abal qui ela’ jant’o qui huat’a’ ta q’uicha ani yab tu palenchi c’al jant’o tucu huat’a’. Tu olchi an alhua’ cau expith, ani yab tu conchi i tolmixtalab. ucNHuahua’ c’al i lej c’anithomtalab ti ichich tu olchichic an alhua’ cau, ma tu pithamalac i ichich. *MNJant’ini’ i mimlab in lej alhua’ co’bitsiyal in tsacamil, antsana’ huahua’ i t’ajamal tin cuenta a ejattal tam tu c’uajatac c’al tata’chic. Y+NNi c’al tata’chic ni c’al q’ue’at i inic ni jayq’ui’ yab i t’ajamal abal cu tsalpanchat tu pulic. Yab i t’ajamal aba ani’ in tomnalac cu lej c’ac’na cum pel tu abathualejil a Cristo. NA tso’obchic abal ni jayq’ui’ yab i quinoc’nanchalq’ui in ichich i inicchic c’al i alabel cau axi c’ambix. Ni jant’o yab i tsinat c’a’inchal tam qui olchi jita’ an alhua’ cau. In tso’obits a Dios abal chubax jahua’ u ulal. )NA Dios tu tsu’chi i ichich abal chubax, ani ja’its jaja’ ax tu punumalits abal qui olna’ an alhua’ cau. Yab i olnal jahua’ in le’ an inicchic, tocat i olnal jahua’ in le’ a Dios axi ets’ey tu t’ajchal ti cuenta i ichich jant’ini’ ti c’uajat. ykNYab tu olchichic c’al i q’uibts’othtalab ti ichich, ni c’al i pojcaxtalab, ni c’al i c’ambixtalab. b=NA tso’ob abal u oc’ox c’ale huahua’ ti bichou Filipos, ani tats tu quithab cahuiliyame ani tats tu othname. Aba ani’ antsana’ u t’ajchinenec, bel u ulits c’al tata’chic ani i elaye jayetseq’ui yan i tomolnaxchic c’al an alhua’ cau. Bel a Dios tu tolmiy qui lej punu i ichich abal tu olchi tata’chicte an alhua’ cau. v gNEbchalabchic, a tso’ob abal a bats’umal lej yan i lablinchixtalab tam tu c’uajatac c’al tata’chic.  7N A aychalcua’ ca huichiy in Tsacamil a Dios tam talaquits junil ti eb. Ja’its a Jesús axi ejtha c’al a Dios tam ti tsemenec, ani ja’its c’al ne’ets cu jec’ontha c’al xi lej yajchictalab axi ne’ets ca abchin talbel c’al a Dios axi yab im belal a Jesús.# AN Yan i inicchic in t’iloxnal abal a bats’uchic an alhua’ cau c’al patal a ichich tam huahua’ tu olchi. A tala’ jilcachiquiy an thulcuts ax a diosnamalac ani it ts’at’ey c’al a Dios. It t’ojnalcua’ c’al a Dios ax in ey lej chubax ani in ey ejat abal ets’ey. C  NC’al a tolmixtal olchame in cahuintal an Ajatic ti Macedonia ani ti Acaya ani aba ju’tamaquitsq’ui. U lej tso’obnab abal it belomchic, ma yab i yejenchal jita’ qui olchi a ey.   NAntsana’ a bajuchic tit alhua’ t’iplab quit t’ajchin ti cuenta c’al patal am belomchic axi ti Macedonia ani ti Acaya. J  NA nits’binchamal i xe’tsintal huahua’ ani jaye in xe’tsintal an Ajatic. Aba ani’ a yajchicnamal tam ta bats’u an alhua’ cau, ti lej culbethanchi a ichich an Espíritu Santo. s  aNTam huahua’ tu olchi an alhua’ cau a lej pena’ ta ichich cum a exla’its abal yab pel i alq’uith naptalq’ui cau. Ti jum putat tso’oblinchichic an Espíritu Santo c’al in lej tsap abal an alhua’ cau ja’its an lej chubaxtalab. A lej tso’obits jant’ini’ i lubamal tu tolmiy ca bela’ an alhua’ cau tam tu c’uajatac c’al tata’chic. c  ANEbchalabchic, i tso’obits abal a Dios ti tacuyamalits ti c’al ani ti lej c’anithal. t cNI t’ilal tin tamet i Tata Dios abal a lej t’ojonchal in c’al cum a lej belal. Cum a lej c’anithal a Dios, jaxtam a lej binal a c’ubac c’al in t’ojlabil jaja’. Cum it lej t’ayat aychix c’al an Ajatic Jesucristo ca chich, jaxtam it lej cuxuth c’al jahuaquitsq’ui ca t’aja’ ani c’al jahuaquitsq’ui quit t’ajchin c’al an inicchic. ! =NEts’ey i binal i c’ac’namal yan c’al a Dios cum pel it ebchalabchic c’al an Ajatic, ani ets’ey i conchal a Dios abal ti lej lablinchi. k SNNana’ im Pablo ani a Silvano ani a Timoteo tu abchal i tsapnethomtalab tata’chic ax it c’uajat ti bichou Tesalónica. Nan tu thuchanchal axe’ xi u ax it c’uajatchic tihua’ ti al an tamcunel ebchalab junat ts’at’bath c’al i Tata Dios ani c’al i Ajatic Jesucristo. U lej le’ abal i Tata Dios ani an Ajatic Jesucristo ti lubach co’onchi a ichich c’al in alhua’ inictal ani ti jun ejetbethanchi a ichich. In lej belal an Ajatic an ebchalabchic ti Tesalónica PQuit tsapnetháxin jun c’al xi jun c’al i t’ocat c’anithomtalab. U lej le’ abal a Dios ti jun ejetbethanchi a ichich patal tata’chic ax it ts’at’bath c’al a Jesucristo. Amén.ve Ti abchal tata’chic i tsapnethomtalab an tamcunel ebchalab ti Babilonia axi jaye tacuth c’al a Dios jant’ini’ tata’chic it tacuth. Aniye jaye ti abchal i tsapnethomtalab a Marcos ax u tsu’tal ejtil max pel tu tsacamil. .U Axe’ xi tsab ox i cau axi nan tu abchalchic pel in thuchbil a Silvano, axi pel i ebchalab in lej putuhual c’al in uchbil c’al an Ajatic. Pel i cau c’al quit ts’alabchin ani c’al quit exobchin tin cuenta in lej chubax alhua’ inictal a Dios ax a t’ayat cua’al ta ichich.   Ja’its jaja’ qui puhuethanchi im bij cum in cua’alits in ts’alat ani in tsap abal ets’ey. Amén. An tsapnethomtalab w Biyat a hue’ yajchicnal, a Dios ne’ets ti jum putat alhua’methanchi a ichich ani ne’ets ti tolmiychic abal ca t’ayat bela’. Ne’ets ti tsaplinchi a ichich ani ne’ets ti tolmiy abal ca lej t’ayat co’oy ta ichich in cahuintal. Ani talbel tin ebal abal it ts’at’bathitschic c’al a Jesucristo ne’ets quit c’uajiy c’al a Dios ti eb tin ts’alat coytal axi ne’ets ca ohuey abal ets’ey. Ja’its a Dios axi tu pithal patal an lablinchixtalab tin ebal in alhua’ inictal. 4a Ca lej t’ayat bela’chic ta ichich a Dios abal ca cubay an teneclab. Ca t’ila’ abal tim patal an ebchalab c’al a Cristo tim puhuel an tsabal in yajchicnal jaye. r]Ca alhua’ beletna’ ta ba’chic ani ca ets’ey ne’tha’ ts’ejcacath a ichich, cum a tomolnaxil an oc’ox teneclab xe’ets ti alimichiquiyal ejtil i tsoj axi xe’ets mururul in alimichiquiyal jahua’ quin c’apu. ~Cum ja’its a Dios ax ti beletnal ta junchic, jaxtam ca t’ajat huat’banchi patal an t’e’pintalab ax a cua’al ta ichich. 3}_Jaxtam ca tsa’ca’ ta ba’ tin tamet a Dios ax in cua’alits patal tin tsapic c’ubac, ani tam quim bajuhuits am bijith q’uij tam ne’ets ti puhuethanchi a ey. {|oTata’chic axi it cuitolchic ti al an tamcunel ebchalab ca t’aja’ jahua’ it uchbith c’al an yejtselabchic. Patal ca t’aja’ a uchbil jun c’al xi jun c’al a ichich lej tsa’at, cum in ulal in cahuintal a Dios antse’:A Dios im pojcal jitats in c’athatnal tim ba’.In tolmiyal c’al in alhua’ inictal jitats in tsa’cal tim ba’. l{QMax antsana’ ca t’aja’, tam ca chich junil a Cristo an lej pulic Beletnom ne’ets ti pitha’ i atabilab axi lej ts’alat ani ne’ets ca ohuey abal ets’ey. Yab ne’ets ca taley ejtil i atabilab axi teje’ tsabal. z5Yab ca t’aja’ tit alalnax c’al an cuenel ebchalab jun tit punume. Ca luba’ ca t’aja’ jahua’ alhua’ ti t’iplab c’al jaja’chic. +yOCa pijchi an cuenel ebchalab c’al in cahuintal a Dios jun tit punume c’al a Dios tit beletnom. Ca t’aja’ c’al a culbetal, cum antsana’ in le’ a Dios. Yab ca t’aja’ c’al i tsaplab, expith c’al a lej canat. Ani yab ca t’aja’ expith abal a le’ ca ata’ an tumin. ~x wCum nana’ne pel in eyal c’al an tamcunel ebchalab, ne’ets tu ts’alabchi axi jaye it punuth tit eyalchic al pil i tamcunel ebchalabchic. Jant’ini’ tata’chic, nana’ne u olnal abal a Cristo in lej yajchicnamal. Ani junax c’al tata’chic, nana’ne ne’ets quim puhuethanchat u ey tam ca chich a Cristo quin tejhua’methanchi an inicchic in lej ts’alat. MwMax pel in culbetal a Dios abal qui yajchicna’, qui bina’ ti ba’ tin c’ubac jaja’ tucu beletna’. Ja’its jaja’ ax tu ts’ejcamal, ani pel in ey im putuhual c’al an cau jahua’ in ulumalits abal ne’ets tucu beletna’. Aba ani’ max qui yajchicna’, bel qui junini’ t’ajaye jahua’ alhua’.+vOMax pama’tal u jec’onthab an alhua’ inicchic, lej c’athpich q’uibat ca jec’ontha axi yab c’ac’nax c’al a Dios ani xe’etse al an hualabtalab. Yu+Xo’ pelits in q’uijil in tsacamilchic a Dios ca yajchiquiyat. Max xohue’ u yajchiquiyab huahua’, jaquitsq’ui más ne’ets ca c’athpich yajchiquiyat talbel ax im pojcanchal an alhua’ cau. 9tkExpith max quit yajchiquiyat tin ebal abal it ts’at’at c’al a Cristo yab quit tithebe, tocat ca puhuethanchi im bij a Dios cum it yajchiquiyab tin ebal im bij a Cristo. s9U yajchiquiyab an tsemthom inic, ani an cue’, ani am pojcax, ani axi otscacma’ c’al jahua’ yab in cuenta. Tata’chic yab antsana’ ca baju. r1Quit culbechic max quit quithab cahuiliyat tin ebal a Cristo, cum an Espíritu Santo c’al in lej ts’alat c’uajat al a ichich. U mac’uchith quithab cahuiliyab jaye a Cristo cum tin ebal jaja’ it quithab cahuiliyab, ani tata’chic expith a c’ac’nanchal im bij. Kq Expith quit culbechic cum xo’ a junax yajchicnal c’al a Cristo, ani talbel ne’ets quit lej jum putat culbechic tam ca chich a Cristo quin tejhua’methanchi an inicchic in lej ts’alat. -pS Ichich hual ebchalabchic, yab ca jic’pa’ tam ca lej yajchicna’ i tsapic yajchictalab. Yab ca ulu ta ichich max yab a uchbil antsana’ ca yajchicna’. ,oQ Max it pithnenec i huit’omtalab ca calpu an cau, ca calpu expith jahua’ ti pithal a Dios. Max it pithnenec i huit’omtalab tit tolmix tin t’ojlabil a Dios, ca tolmiy c’al patal in tsap a ichich ax ti pithal a Dios. Patal ca t’aja’ tim bij a Jesucristo abal ca puhuethanchi im bij a Dios ax in cua’al in ts’alat ani in tsap abal ets’ey. Amén. Jitats quim bela’ a Cristo ne’ets quin yajchicna’ tna Quit tolmíxin jun c’al xi jun jant’inits a huit’omtal ax it pithnenecchic c’al a Dios. Ca t’aja’ tit alhua’ cuentalom c’al xi yan jahuaquits tam lablinchixtalab a bats’umal c’al a Dios c’al in alhua’ inictal. cm? Ca bats’u ta q’uima’ an ebchalabchic c’al i culbeltalab ani yab ca it’ixna’. ,lQJahua’ lej c’athpich exbath jats ca luba’ quit lej c’anitháxin jun c’al xi jun, cum ax u c’anithom jaye u lej paculanchix c’al jita’ ca hualbin. EkCum hue’its ne’ets ca taley patal jahua’ i tsu’tal ti eb ani ti tsabal, jaxtam ca t’aja’chic lej alhua’ tsalpath ta oc’ ani ca lej punu ta ichich quit ets’ey olon. 0jYHua’ats i inicchic axi tsemenequits olchinenec an alhua’ cau tam ti xe’tsin ejate teje’ tsabal abal quin ejtou ca c’uajiy abal ets’ey c’al a Dios. Aba ani’ tsemtsits in inictal ejtil xi q’ue’at an inicchic cum hualbinenec, bel in ejattal c’uajat ejat c’al a Dios ti eb. Xi)Quin t’aja’ ti cuentachic abal talbel ne’ets quim bina’ i cuenta c’al a Dios, cum ja’its jaja’ axi ne’ets quin t’ajchi an ts’ejcaxtalab axi xe’ets ejatechic ani jaye axi tsemenequits. c{Jec’ontha jaja’chic antsana’ c’al am pulic tan, ani xo’ a Dios tu jec’onthal tin ebal abal ejthachits a Jesucristo. Ani c’al am pujantalab jats ti tejhua’methal abal u jec’onthachits ani u t’oquethanchithits i ichich. Am pujantalab yab ja abal ca t’oquetha i inictal, expith cum u t’oquethanchithits ani u thacatbethanchithits i ichich c’al a Dios. LbPel xe’ i ejattalabchic axi ti biyal jec’omats c’al a Dios tam ti a Noé in ts’ejca’ am pulic jujlablith tan. Aba ani’ a Dios in c’aya’namalchic, yab in le’na’ quim bela’. Axi huaxic i inic otsenec al nixe’ xi tan jats expith axi jec’ontha yab uc’tsin tam ti ulits an ab tsab inic a q’uicha. }asC’al in ejattal expith c’ale ti al an tsemla quin olchi an chubaxtalab an ejattalabchic axi taja’ huic’at. `1A Cristo putat in yajchicna’ jun calat tam ti tsemtha ti al an cruz ti calchixtalab c’al i hualab abal tucu ultha’ c’al a Dios. Pel i pututh inic jaja’ ani huahua’ iba. Aba ani’ tsemthajits tin cuenta in inictal, bel it ejatlinchat tin cuenta in ejattal. G_Max pel in culbetal a Dios ca yajchicna’ tam a t’ajal alhua’, bel pel i alhua’talab. Max ca yajchicna’ tin ebal abal a t’ajal yab alhua’, tam ojni’ yab pel i alhua’talab. ^Ca t’aja’ jahua’ alhua’ abal ca ats’a’ thacat ta ichich. Aba anac max jita’ ti quithab cahuilinchal a alhua’ xe’tsintal c’al a Cristo, bel ca t’aja’ alhua’. Antsana’ ca tithebe c’al jahua’ in q’uibts’oth ulumalits. N]Expith c’al patal a ichich ca c’ac’na’ a Cristo ani ca bina’ ta ba’ quit abatna c’al jaja’ cum ja’its jaja’ an lej Ajatic. Ets’ey quit c’uajiy ts’ejcacath c’al i cau ca toc’tsiy c’al i tsa’attalab ani c’al i c’ac’naxtalab max jitats ti conoyal abal jale’ it aychix c’al a Cristo. (\IAba anac max antsana’ quit t’ajchin, bel ne’ets quit culbe. Jahuaquits quit t’ajchin c’al an inicchic, yab quit jiq’uey ani yab quit t’e’pin. V[% Hualam max quit othnachic tam a lubal ca t’aja’ jahua’ alhua’. RZ A Dios ets’ey in t’ajchal ti cuenta ani in lablinchal jitats quin t’aja’ bolith.Ets’ey im binal in xutsun tam ca conchin jant’o.Ani in tomolnal axi quin t’aja’ yab alhua’. #Y? Quin t’ajat jila’ jahua’ yab alhua’ ani quin t’aja’ expith jahua’ alhua’.Quin luba’ ca c’uajiy jun ejet c’al in at inic. _X7 In ulal in cahuintal a Dios antse’:Max jita’chic in le’ ca c’uajiy alhua’ ani ca xe’tsin culbel, quin t’aja’ ti cuenta yab quin oth ucha’ jitaquitsq’ui ani yab quin ulu i janamtalab. Wy Max jita’ ti t’ajchal quithab ani max jita’ ti oth uchal, yab ca huichbanchi. Expith ca conchinchi i lablinchixtalab c’al a Dios jant’ini’ tit bijithits c’al a Dios ca t’ajchi a at inic, ani antsana’ ne’ets quit lablinchatte. zVmXo’ patal tata’chic ca ne’tha’ jununul a tsalap c’al a Dios. Cum pel it at ebchalabchic c’al a Cristo, jaxtam quit yajnanchíxin ani quit c’anitháxin. Ca ne’tha’ let’enthom ani tsa’at a ichich jun c’al xi jun. =UsAni tata’ ax it tomquith inicchic ca tsalpay jant’ini’ a uchbil quit alhua’ c’uajiy c’al a tomquil. Ca alhua’ beletna’ cum in tsap an uxum yab im bajuhual ejtil in tsap an inic. Yab ca uc’chiy abal a junax bats’uhual i alhua’talab c’al a Dios ani jats tit ejat. Antsana’ quit junax alhua’ c’uajiychic abal a Dios ti ets’ey pitha’ tam ca conchi jant’o. Ax in yajchicnal cum in t’ajal alhua’ !T;A Sara c’al i maxutalab im putumal in uchbil c’al jahua’ uchan c’al in tomquil Abraham ani in olna’ abal pel i abatnom tin q’uima’. Max tata’chic ca t’aja’ alhua’ ani c’al ni jant’o yab quit jiq’uetha, ne’ets ca baju tit alhua’ uxum ejtil a Sara. IS Antsana’its in ne’thamal in ichich an uxumchic ti biyal axi lej binathits jaye c’al a Dios. Cum maxuchic ani belcax c’al a Dios, jaxtam im putumal c’al in uchbil c’al in tomquil. R!Ca lej luba’ ca co’oy jaye a lej ichich maxu ani coyat, cum ja’its an lej alabentalab axi yab u talel ani lej exbath c’al a Dios. 9QkYab ca luba’ quit tsu’tat tit alabel expith ta inictal eleb, c’al a xi’il huat’ath thipath, c’al i ts’amuxlab oro ani i oulab oro, c’al a toltomil lej alabel. `P9Ne’ets quit t’ajchin ti cuenta abal it xe’ets t’ocat ani it lej c’ac’nax. YO -Tata’chic axi it tomquith uxum ca putu c’al a uchbil c’al a tomquil. Hualam max a tomquil yabaye im belamal an alhua’ cau ani quim baju quim bela’ tam quin tsu’u abal a putuhual c’al a uchbil tit q’uimathlab. Hualam quim bela’ tin ebal jahua’ ca t’ajchi alhua’ ani yab expith jaye abal ca olchi an alhua’ cau. >NuTi jayq’ui’ it xe’tsinchic ejtil i oveja axi q’uibenec, ani xohue’ it huichenequits c’al a Cristo ani it beletnanchabchic a ejattal c’al jaja’ an lej Beletnom.MA Cristo tu quitnanchamal huahua’ i hualab tin inictal tam ti tsemets al an cruz abal cu c’uajiy ejtil max u tsemthach i hualbith t’ajtal ey ani qui t’aja’ expith jahua’ bolith. Im bina’ tim ba’ quin yajchicna’ abal cu c’uajiy lubachmethachits. tLaTam ti oth taunachiquiyat, yab toc’tsin. In lej yajchicnamal yan i othnaxtalab ani yab in huichbanchi. Tocat in hualbanchi c’al a Dios, cum ja’its jaja’ axi ne’ets quin t’ajchi i bolith ts’ejcaxtalab c’al an inicchic. {KoAba ani’ ni jayq’ui’ yab hualbinenec ani ni jayq’ui’ yab janamcahuin, bel jaja’ in lej yajchicnamal. J%A Dios ti caniyamalchic quit ts’at’ey c’al a Cristo ani ca yajchicna’ jant’ini’ tin lej yajchicnamal jaja’ ti calchix c’al tata’chic. C’al in xe’tsintal jaja’ a ejtohual ca tsu’u jant’ini’ ta ca yajchicna’ an yajchictalab ani ca cuxuy. ;IoMax ca t’aja’ jant’o yab alhua’ ani jats tit yajchiquiyab, ni jant’o ti alhua’ tin tamet a Dios max a cuxuyal c’al i c’aya’talab. Expith max a t’ajalchic alhua’ ani jats tit othnab ani a cuxuyal c’al i c’aya’talab ta ichich, ja’its an lej chubax alhua’talab c’al a Dios. HPel i alhua’talab c’al a Dios max it yajchiquiyab tin ebal abal a lej t’ilal a Dios ta ichich ani a cuxuyal an yajchictalab. hGIMax pel it t’ojnalchic ca t’aja’ jahua’ ti uchbiyal a amu c’al i lej c’ac’naxtalab ta ichich. Yab expith ca c’ac’na’ axi alhua’ ani maxu ti abatnom, jaye ca c’ac’na’ axi pathay ti abatnom. FyCa c’ac’na’chic tim patal an inicchic ma ju’tam huichat in tomnal ca c’ac’na. Ca lej c’ac’na’ an oc’ox oc’lec. Ca c’anitha’ axi pel i ebchalab c’al a Cristo. Quit jic’tsonchic c’al a Dios. In yajchicnamal a Cristo E-Aba ani’ it hualcathits c’al an Ajatic, yab ja in cuenta abal quit hualbin. Jats expith xe’ abal ca lej t’ayat t’ojonchi a Dios. FDA Dios in le’ abal tata’chic ax a belal ca t’aja’ jahua’ alhua’, abal antsana’ ca ts’ibc’a axi yab tsalpath tam in q’uibts’oth ulal i cau tin cuenta an alhua’ cau. wCgJaye ca t’aja’ jant’ini’ tit uchbith c’al an oc’lecchic axi punuthits c’al an oc’ox oc’lec. Pel in uchbil an oc’lecchic quin yajchiquiy jita’ pojcax ani quin c’ac’na’ jitats quin t’aja’ jahua’ alhua’. _]~~}{}A} |3{{{&zyy\y xx&wvtsrqeppAon lkjii gfRe+ccbVal`,__5^]]\ [ ZBYXXX@W;VU T)SSQP1O NxMLKJJqI,GSEECCBIA'@">>u== ;:99766F5433u210/v..- ++w)((('&$##W"! aw 7+lm3=g u < a AnWp_XZ + Ne’ets tucu jec’onthaye biyat tata’chic tucu conchinchi i alhua’talab. Max yan i ebchalabchic tu conchinchale i alhua’talab c’al a Dios, jaye yan i ebchalabchic ne’ets quim bina’ i c’ac’namal yan c’al a Dios tam quin tsu’u abal a Dios ets’ey tu jec’onthal. Yab in ejtou a Pablo ca c’ale thubat ti Corinto 1Y ] Ja’its jaja’ a Dios ax tu lej jec’ontha’ tam ti hue’its ne’etsac cu tsemtha. Ma xohue’ tu jec’onthale ani ma abal ets’ey i aychal tucu jec’onthaye. X / I tsalpay abal max hualam im bajumalits an hora cu lej tsemthajits t’ajat. Antsana’ tu jila’ a Dios qui yajchicna’ abal qui lej tsapna’ jaja’ ani yab qui tsapna’ ti cuete’ ba’. In lej cua’al in tsap a Dios, ma in ejtohual quin ejtha’ an tsemelomchic. EW Ebchalabchic, nan u lej tu tso’obliy abal i lej yajchicnamal yan i yajchictalab ti bichoulom Asia, ma hue’its yabats cu tsapne qui cuxuy. I ulu ti ichich max hualam cu talabetha. V Lej thacat i ichich, cum i tso’obits abal a Dios ne’ets ti culbethanchichic a ichich ma ju’tamits huichat ca yajchicna’. U -Max i yajchicnal ani a Dios tu culbethanchal i ichich jats abal qui ejtou tu culbethanchi tata’chic a ichich ani tu tolmiy quit lo’panchic c’al a Dios. Jaja’ ne’ets ti tolmiychic ca cuxuy c’al i c’aya’talab an yajchictalab axi huahua’ jaye i yajchicnal. iT MMax i lej yajchicnal ejtil a Cristo in yajchicnamal, bel jaja’ tu lej culbethanchal i ichich. $S CJa’its a Dios ax tu culbethanchal i ichich c’al patal jahuaquitsq’ui qui yajchicna’, abal qui ejtou qui culbethanchihue in ichich q’ue’atchic ax in yajchicnal jaye. Qui culbethanchi in ichich jaja’chic jant’ini’ huahua’ i ichich culbethanchamejits c’al a Dios. 'R IC’ac’namal yan a Dios axi pel in Tata i Ajatic Jesucristo, cum ja’its jaja’ i Tata Dios ax tu yajnanchal ani ets’ey tu culbethanchal i ichich. 1Q ]U lej le’ abal i Tata Dios ani i Ajatic Jesucristo ti lubach co’onchichic a ichich c’al in alhua’ inictal ani ti jun ejetbethanchi a ichich. Yajchicnax a Pablo gP KNana’its im Pablo tin abathualejil a Jesucristo, cum antsana’ pel in culbetal a Dios tiquim bijiy. Nana’ ani u ebchal c’al a Cristo Timoteo tu tsapnethalchic. Nan tu thuchanchal axe’ xi u ebchalabchic ax it ajith ti al an tamcunel ebchalab ti bichou Corinto, ani jaye patal jitats pel in c’al a Dios ax u c’uajilchic ti bichoulom Acaya. WO'bHua’ats talchic i inicchic im binamalits in xutsun c’al nixe’ xi cau, ani pilmenequits yabats in aynanchal an chubaxtalab. A Dios ti lubach co’onchi a ichich c’al in alhua’ inictal. Amén.5NcbNan tu uchal Timoteo, ca lej t’ayat co’oy ta ichich an chubaxtalab jahua’ a Dios ti pithamal. Yab ca bina’ a xutsun c’al i jolat t’ilab axi expith in ts’ejcabil an inic, ni c’al in cahuintal i inicchic axi in tsalpayal abal lej exlom c’al i luputh cau, ani yab chubax an cau. nMUbAntsana’ ne’ets quin co’oy yan i c’alab lej alhua’ c’al a Dios tihua’ ti eb. Ne’ets quim bats’u an lej chubax lablinchixtalab ax in le’ a Dios quim pitha’ axi it ejatlith abal ets’ey. In uchbil a Timoteo RLbQuin eyentha’chic axi yan in cua’al quin t’aja’ alhua’ ani quin t’ajchi yan i alhua’talab in at inicchic. C’al in lej culbetal quin t’aja’ ti ts’ejhualix jaye c’al in at inic. TK!bCa ucha’ ax in cua’al lej yan jant’o teje’ tsabal yab quin c’athatna’ tim ba’ ani yab quin tsapna’ axi yan an c’alab teje’ tsabal, cum ne’ets ca taley. Tocat quin tsapna’ a Dios ax in ey ejat abal ets’ey. Ja’its jaja’ ax tu lej ts’ejhualiyal patal jant’o qui q’uijithna’ teje’ tsabal. ?JwbJa’its expith jaja’ in lej ey ni jayq’ui’ yab tsemel. U c’uajil al i tajax xan ti ni jita’ yab in ejtohual ca otsits. Ni jayq’ui’ yab tsu’ume a Dios c’al i inic ani xohue’ yab u ejtohuab ca tsu’tat. Ja’its jaja’ qui c’ac’na’ cum in lej cua’al in tsap abal ets’ey. Amén. WI'bCum a Dios in q’uejab pejamalits jayq’ui’ ne’ets ca chich an Ajatic, chubax ne’ets ca chich tam quim bajuhuits an hora. Ja’its a Dios axi expith ets’ey lej putat alhua’ ani in lej cua’al in tsap. Ja’its jaja’ an lej Ts’ale c’al patal an ts’alechic ani ja’its jaja’ an Ajatic c’al patal an inicchic. 6HebCa tala’ putu c’al an uchbixtalabchic jahua’ nan tu huat’banchamal. Max quit xe’tsin t’ocat ani ca putu c’al axe’ xi uchbixtalabchic, yab ne’ets quit elchin jant’o c’al ta quit jolbiyat c’al a at inic. Jats ca lej luba’ ca putu ma tam ta ca chich junil i Ajatic Jesucristo. {Gob A Jesucristo jaye in olchamalits an chubaxtalab a Poncio Pilato tam ti c’uajatac tin tamet. Ani xohue’ tim bij jaja’ ani tim bij a Dios axi ejatlix c’al patal jahua’ hua’ats, nan tu uchbiyal tata’ Timoteo c’al axe’ xi cau. Fb Aba ani’ hua’ats yan jant’o c’al tit tomolnab, bel ca lej junini’ bela’ a Cristo. Ca bats’u patal an lablinchixtalab ax in le’ a Dios ti pitha’, cum it it ejatlithits abal ets’ey ani jats ti bijiyamalits a Dios ca bats’u. A olchamalits yan i inicchic abal it belomits ani it it ejatlith abal ets’ey c’al a Cristo, ani chubax ja’its anits antsana’. 3E_b Cum tata’ Timoteo it lej belom c’al a Dios yab ca hualca’ ta ba’ ca t’aja’ patal axe’ jahua’ nan tu olchi axi yab alhua’. Ca luba’ ca t’ajaye jahua’ bolith ani ca t’aja’ jahua’ a Dios in le’. Ca junini’ bela’ a Cristo ani ca ne’tha’ a ichich tsa’at. cD?b U ibinthanchab tin ichich axi c’athpich c’anithom c’al i tumin yan i le’nomtalab axi yab alhua’. Hua’ats jita’chic in c’athpich c’a’inchamalits an tumin, ma pilmejits yabats in aynanchal an chubaxtalab ani lej t’e’pithanchithits in ichich c’al yan i yajchictalab. Quin luba’ axi belom quin t’aja’ jahua’ bolith lCQb Ax in lej c’a’inchal an tumin u lej nixoc’nab abal ca hualbin. U huic’at co’oyab in ichich c’al yan i le’nomtalab c’al tu cuete’ tontobel ani tu othnab, ani jats c’al tu jum putat q’uibethab jaja’chic. PBbJaxtam cu c’uajiy culbel max i cua’al an c’apnel ani an toltom. _A7bJant’ini’ tu hua’tsinenec naptal, antsana’ ne’ets cu tsemets junil naptal. @5bChubax pel i lej alhua’talab cu xe’tsin c’al a Dios ani yab jant’o qui c’a’inchi, tocat cu culbel c’al jahuats jaja’ tucu pitha’. C?bTocat u t’ajchinal ca lej pejéxin. Lej q’uibts’oth in tsalap nixe’ xi exobchix, ani yab in exlal an chubaxtalab. In q’uibts’oth tsalpayalchic max quin timc’oyq’ui axi xe’ets c’al a Dios, tam lej tabat ne’ets ca tolminchat c’al i tumin. Ni hue’ yab quit ts’at’ey c’al jaja’chic. S>bIn c’athat t’ajalchic ani tocat macu’ in tsalap. Cum yab alhua’ in tsalap, tocat in le’ quin hueutsixna’ an cau. C’al in exobchixtal expith u ts’i’quinal i pa’ixnomtalab ani i hueutsixtalab ani i quithab cahuilixtalab. C’al nix u t’ajchinal an inic yabats quin co’oy in ichich thacat c’al in at inic. f=EbHua’ats talchic i inicchic axi ne’ets quin le’na’ ti exobchix c’al i q’uibts’oth cau yab calthach tin t’ocat cahuintal i Ajatic Jesucristo ani yab juncuth c’al an xe’tsintalab axi c’al a Dios. Y<+bMax in amu pel i belom ca más c’ac’na ani ca más t’ojonchat. Yab expith huecatsq’ui ca c’ac’na tin ebal abal pel i at belom ani pel i at ebchalab c’al a Cristo an amu ani an t’ojnal. Ca junax tabatnáxin. Ja’its axe’ an cau axi ca exobchixnanchi an ebchalabchic. Culbel axi xe’ets jant’ini’ in le’ a Dios {; qbAxi belom c’al a Cristo ani pel i t’ayat t’ojnal in cua’al in uchbil quin alhua’ c’ac’na’ in amu. Antsana’ yab ne’ets ca tilibnanchat im bij a Dios ani yab ne’ets ca tilibnanchat in cahuintal a Dios jahua’ i exobchal. R:bAniye jaye hua’ats i inicchic ax in tejhua’ t’ajal alhua’ ani hua’ats ax in tsinat t’ajal alhua’. Ax in tsinat t’ajal alhua’ ne’ets ca tso’obna in alhua’ t’ajbil talbel.@9ybHua’ats i inicchic ax u tejhua’ hualbinal ani hua’ats ax u tsinat hualbinal. Ax u tsinat hualbinal ne’ets ca tso’obna in hualab talbel tam ca ts’ejca c’al a Dios. i8KbCum huichate an yau’lats ta chucul, ca uts’a’ hue’ i vino ani yab expith i ja’. 37_bCa lej t’aja’ ti cuenta yab ca jun athic bijiy jitaquitsq’ui tam ebchalab ti eyal c’al an tamcunel ebchalab. Max ca thubat bijiy jita’ ax u hualbinal, ejtil max in hualab jaye pel a hualab. Ca bijiy expith axi t’ocat, ani tata’ Timoteo jaye ets’ey ca t’aja’ jahua’ t’ocat. 6}bJats nan tu lej uchbiyal Timoteo c’al axe’ xi cau tin cuenta max ca hualbin axi eyal ti al an tamcunel ebchalab. Ca bolith ts’ejca’ patal jahuaquits tam eyal axi jolbinenec, yab ca poc’oth ts’ejca’chic jun c’al xi jun. Ti t’ajchal ti cuenta max chubax a putuhual c’al a uchbil a Dios ani an Ajatic Jesucristo ani an ángelchic axi c’uajat c’al a Dios. 5+bMax chubax hualbinenec, tam ojni’ ca c’uiyan tin tamet an tamcunel ebchalab abal ca jic’tson xi q’ue’atchic ani yab ca hualbin jaye. 4bMax ca jolbiyat axi eyal ti al an tamcunel ebchalab c’al juncats i jolbix, yab ca t’ajchin ti cuenta an jolbixtalab. Max c’al tsab ani max ox i jolbix quin tejhua’methanchi abal chubax hualbinenec an eyal, tam ojni’ ca ts’ejcan an cau. N3bIn ulal in T’ocat Thuchlabil a Dios abal yab ca melchin in hui’ an hueyax tam tu eyenthab ti c’uchil c’al in huitslablil an lab em. Jaye in ulal abal in tomnal ca jalbinchat an t’ojnal. 2wbAn eyalchic c’al an tamcunel ebchalabchic ca c’ac’na lej max im putuhual c’al in uchbil ani alhua’ ti eyal. Aniye ca lej más c’athpich c’ac’na ax in t’ajal alhua’ ti thajchix ani ti exobchix c’al in cahuintal a Dios. v1ebQuin t’aja’ ti cuenta ax u belom c’al a Cristo, max pel i inic ani max pel i uxum, in uchbil quin tolmiy an tsemchith uxum axi pel in at ja’ub xits’al. Yab quin huat’banchi ca tolminchat c’al an tamcunel ebchalab. Tam an tamcunel ebchalabchic ne’ets quin co’oy jant’o quin tolmiy i tsemchith uxum axi lej chubax cuetem ani ts’ejhuantal. {0obHua’ats i ebchalabchic tsemchith uxum axi pilmejits c’al a Cristo, ani xo’ ts’at’at c’al a Satanás. /!bJaxtam abal yab antsana’ quin ujna’, ca tomquin junil an tsemchith uxum axi yabaye uxcue’its. Quin co’oy i tsacam ani quin alhua’ beletna’chic. Antsana’ ti quin t’aja’ abal yab ca elchin jant’o ta ca jolbiyat c’al axi tomolnax c’al a Cristo. w.gb Hualam max quin ujna’ ti obe, ani ti belelma’ ti q’uimath ti q’uimath, ani ti t’uchichil c’al i cau, ani ti otscaclome, ani ti balq’uic’ma’ c’al i cau axi yab in cuenta, ani t’ilomnax c’al jahua’ yab in tomnal. 1-[b Pel i hualabtalab max yabats ca ts’at’ey c’al a Cristo, cum in cuxnal an cau jahua’ in uluhuits ocoxe abal ne’ets ca junini’ ts’at’ey c’al a Cristo. 5,cb Yab ca thuchan im bij i tsemchith uxum axi yabaye in cua’al ox inic i tamub. Hualam max yabats ca ts’at’ey c’al a Cristo ani quin le’naye ca tomquin junil. n+Ub Max exlamejits ti alhua’ uxum, max alhua’ in yejthamalits in tsacamilchic, max in coythamalits i tsa’bix tin q’uima’, max in tolmiyamalits an ebchalabchic c’al jahuaquits hue’ i tolmixtalab, max in tolmiyamalits ax in yajchicnal, max lej canat quin t’ajchi i alhua’talab, ja’its axe’ ca thuchan im bij ti al an bijlab tsemchith uxum. K*b Ti al an tamcunel ebchalab ca thuchan im bij ti al an bijlab tsemchith uxum expith i tsemchith uxum ax in cua’alits huat’ath ox inic i tamub ani max in co’oyamal juncats in tomquil. )7bPel in uchbil quin tolmiy in at ja’ub xits’al ani in lej cua’al in uchbil quin luba’ quin tolmiy axi tin cuete’ q’uima’. Max yab in tolmiyal, yab im putuhual c’al in uchbil ti belom c’al a Cristo. Ma yab im bajuhual ti tolmix ejtil ti tolmix axi yab u belom. ('bTimoteo, ca huat’banchi axe’ xi uchbixtalab c’al patal an ebchalab. Quim putuchic jaye c’al in uchbil quin tolmiy an tsemchith uxum. '{bAn tsemchith uxum axi expith in q’uijithnal quin t’aja’ in cuete’ culbetal, nix ejtil max tsemenec in ejattal. &bAxi lej chubax cuetem an tsemchith uxum ani pel i belom im palenchal a Dios. Yab im palc’anchal ni hue’ ti ol q’uicha ani acal. d%AbMax in cua’al in cuete’ tsacamil ani max in cua’al in momob, jats c’al ta ca tolmiyat. Pel in lej uchbil jaja’chic tin tamet a Dios quin tolmiy in at ja’ub xits’al. Antsana’ ca huichbanchat an alhua’talab axi pel i tatalab ani axi pel i mimlab. Ne’ets ca culbe a Dios c’al jitats antsana’ quin tolminchi i tsemchith uxum. M$bCa tolmiy i tsemchith uxum axi lej cuetem ani ts’ejhuantal. #3bCa t’ajchi an uxcue’labchic ejtil max pel a mim ani an ts’ic’achchic ejtil max pel a uxum ebchal. Yab ca quithab tauna’ i ts’ic’ach. 6" gbYab ca c’uiya’ an yejtselabchic. Ca tauna’ c’al i c’ac’naxtalab ejtil max pel a tata. Ca t’ajchi an cuitolchic ejtil max pel a cuete’ ebchal ta q’uima’. [!/bCa lej alhua’ t’aja’ ti cuenta ta cuete’ ba’ abal quit xe’tsin bolith. Jaye ca lej t’aja’ ti cuenta ca exobchixna’ tin tequeth in cahuintal a Dios. Ca lej junini’ t’aja’ patal jahua’ nan tu uchbiyamalits, ani tam ojni’ ne’ets quit jec’ontha ani ne’ets ca tolmiy q’ue’atchic jaye ca jec’ontha.G bPatal axe’ c’al jahua’ nan tu uchbiyal jats ca putat bina’ a ichich ca t’aja’. Tam ojni’ c’al patal an inicchic ne’ets quit tsu’tat it lubachmethanchabe a ejattal. s_bCa lej alhua’ eyentha’ a huit’omtal ax a Dios ti pithamalits tam tit punchin ta oc’ in c’ubac axi eyalchic c’al an tamcunel ebchalab. Jaja’chic in q’uejab olchi jahua’ tam t’ojlab ne’ets ca t’ajchi an Ajatic. }b Ma tam nan quin ulits c’al tata chic, biyat ca lej t’aja’ ti cuenta ca ajinchi an T’ocat Thuchlab an ebchalabchic tam quit tamcun tit c’ac’nax c’al a Dios. Ca exobchixnanchichic in cahuintal a Dios abal ca lubachmethanchat in ichich. T!b Yab ca jila’ ta ba’ jita’ ti alalna’ expith cum pel it cuitole. Ca luba’ ca tejhua’metha’ ta ba’ tit alhua’ t’iplab c’al am belomchic c’al a Cristo. Ca cauna’ i cau alhua’ ani quit xe’tsin bolith. Ca c’anitha’ a Dios ani a at inic. Ca lej bela’ a Dios ani ca lej ne’tha’ a tsalap t’ocat. s_b Ja’its axe’ xi cau ax nan tu thuchanchal ca uchbixnanchi ani ca exobchixnanchi an ebchalabchic. [/b I lej t’ojonchal in c’al a Dios ani i yajchicnal cum i palenchal a Dios axi ejat abal ets’ey. Ja’its jaja’ an Jec’onthax c’al patal an inicchic, ani c’athpich Jec’onthax c’al am belomchic. dAb Lej chubax antsana’ jahua’ nan tu uchal, ani in tomnal patal an inicchic quim belchi. B}bLej hue’ ti tabat max ca exobintha’ a inictal, ani más tabat ca exobintha’ a ichich tin cuenta jahua’ in le’ a Dios. Jats axi más tabat ti tolminchal xo’ teje’ tsabal c’al patal jahua’ ca t’aja’, ani jaye ne’ets ti tolminchi talbel tam quit c’uajiy ti eb abal ets’ey c’al a Dios. {bYab ca bina’ a xutsun c’al i jolat t’ilab axi expith in ts’ejcabil an inic ani lej culbetnabq’ui c’al i alq’uith uxcue’labchic. Expith ca exobintha’ a ichich ca t’aja’ jahua’ in le’ a Dios c’al i lej c’ac’naxtalab. 5bNe’ets tit tsu’tat tit alhua’ t’ojnal c’al a Jesucristo max ca exobchixnanchi an ebchalabchic an chubaxtalab jahua’ nan tu thuchanchal. Ani jun t’ajat tata’ ne’ets ca ichichna’ an chubaxtalab ax a belal ani an alhua’ exobchixtalab a aynanchalitste. B}bAlhua’ qui c’apu an c’apnel max i t’ajamalits ti cuenta in cahuintal a Dios ani max i conchamalits a Dios abal tucu lablinchi. Axi pel i alhua’ t’ojnal c’al a Jesucristo KbYab qui pojcanchi jahua’ tu pithal a Dios, cum lej alhua’ patal im pithbil a Dios. Tocat qui bats’u ani qui bina’ i c’ac’namal yan c’al a Dios, cum ja’its jaja’ ax tu pithal. -SbIn c’anchal an inicchic yab ca tomquin. In c’anchal i c’apnel yab quin c’apu. Antsana’ in t’ajalchic aba ma ani’ a Dios tu pithal an c’apnel abal qui c’apu. Bel huahua’ ax u belom ani u exlom c’al an chubaxtalab qui c’apu ani qui bina’ i c’ac’namal yan a Dios. hIbNe’ets quim bina’ in xutsun c’al in exobchixtal inicchic axi eb t’ocatq’ui expith ani pel u janamcau. Pel i exobchixchic axi lej t’ujbath in ichich, ma tam ca janamcahuin yabats in ats’al jolbith tin ichich. T #bAn Espíritu Santo in lejquith olnal in eychic i inic jant’ini’ ne’ets quim baju tam hue’its ca taley an q’uij q’uicha. Hua’ats jita’chic ne’ets quin jilcacay an chubaxtalab ani quin ayna’ i exobchixtalab in c’al an teneclab. Ne’ets ca ts’at’ey c’al i c’ambix ax u t’ojonthab c’al, an teneclab. U#bChubax ti lej luputh an chubaxtalab jahua’ huahua’ i belal, ma yab i bajuhual qui lej quithat exbay. In ulal an chubaxtalab antse’:Chich a Dios teje’ tsabal ca hua’tsin ti inic.Tejhua’methanchat an inicchic in lej ey ti pututh inic c’al an Espíritu Santo.Tsu’ume c’al i ángelchic.Olnanchame an inicchic abal jaja’ pel i Jec’onthax.Belchame c’al i inicchic tim puhuel an tsabal.Taley huichits ti eb.A{bMax i cu ejtou quin lej thubat c’ale, c’al axe’ xi u nan tu tso’obliyal jantini’ pel i uchbil qui t’aja’ tu juncuth tsacamlab c’al a Dios. Pel huahua’ tu bichohuil a Dios, ani pel in ey a Dios ejat abal ets’ey. I tots’q’uiyal ani i c’aniyal an chubaxtalab max jita’ quin tomolna’. q[bU lej le’ quin thubat c’ale tu tsu’u Timoteo, ani biyat axe’ tu thuchanchale hue’ an u. b Antsana’ ne’ets ca lej c’ac’na c’al an tamcunel ebchalchic max chubax quin t’aja’ ti alhua’ tolmix. Ne’ets quim baju quin más tsapna’ a Cristo Jesús ani quin más ejtou quin olna’ i cau tin cuenta abal im belal. Lej luputh an cau ax i belal 2 ]b Axi ca bijiyat ti tolmix c’al an tamcunel ebchalab quin co’oy juncats in tomquil. Quin ejtou ti alhua’ abatnom c’al in q’uimathil ani c’al in tsacamilchic. l Qb In tomquil nixe’ xi tolmix jaye quin co’oy tequeth in ichich abal antsana’ ta ca c’ac’na c’al an ebchalabchic. Yab ca xe’tsin ti t’uchichil c’al i cau. Ca xe’etsq’ui ani quim putu c’al patal in uchbil. R b Jitats u le’nab ti tolmix c’al an tamcunel ebchalab ca oc’ox lej t’ajan ti cuenta max in ey alhua’ ejtil nan tu uchal al axe’ xi u. Max quim baju antsana’its in ey, tam jats ca bijiyat.  b Quin lej exla’ an chubaxtalab tin luputh, ani quim putu c’al an chubaxtalab abal i quin ats’a’ jolbith tin cuete’ ichich. # ?bAniye jaye jitats ca bijiyat ti tolmix c’al an tamcunel ebchalab quin co’oy tequeth in ichich abal antsana’ ta ca c’ac’na c’al an ebchalabchic. Yab quin t’aja’ tuyuyul c’al in cahuintal. Yab ca uts’alin. Yab quin c’ambiy an inicchic tin cuenta an tumin. }sbAxi ca bijiyat in cua’al in uchbil quin t’aja’ jahua’ alhua’ abal antsana’ ta ca c’ac’na jaye c’al axi yab belom c’al a Cristo ani yab expith c’al an ebchalabchic. Quin t’aja’ alhua’ abal yab ca quithab cahuiliyat c’al in at inic ani yab ca c’ambiyat c’al an teneclab. In ey ax in tomnal ca bijiyat ti tolmix c’al an tamcunel ebchalab RbYab ca bijiyat ti eyal c’al an tamcunel ebchalab i ebchalab axi it huenc’onenec c’al a Dios, cum hualam max quin c’athatna’ tim ba’ abal thubat bijiyab. Max quin c’athatna’ tim ba’ ne’ets ca jolbiyat jaye c’al a Dios ejtil ti jolbiyame an oc’ox teneclab tam tin c’athatna’ tim ba’ ti jayq’ui’. +bMax jun i inic yab in ejtohual ti alhua’ abatnom tin q’uima’, jaquitsq’ui más yab ne’ets quin ejtou ti eyal tin q’uima’ a Dios. ybQuin huit’a’ ti alhua’ abatnom c’al in q’uimathil ani quin co’oy in tsacamilchic belcax ani c’ac’nax. ^5bYab ca uts’alin ani yab ca hueutsíxin. Yab ca jaylomats c’al i tumin ani yab quin c’ambiy an inicchic tin cuenta an tumin. Quin c’aya’na’ in at inicchic ani ca c’uajiy jun ejet c’al jaja’chic. 0YbJitats ca bijiyat in cua’al in uchbil quin t’aja’ ti alhua’ inic ani ni jant’o yab ca elchin yab alhua’. Quin co’oy juncats in tomquil. Ca xe’etsq’ui ani quin t’aja’ lej alhua’ tsalpath tin oc’. Quin t’aja’ tequeth abal antsana’ ta ca c’ac’na c’al an ebchalab. Ets’ey quin lej alhua’ bats’u an tsa’bix tin q’uima’. Quin huit’a’ ti exobchix c’al in cahuintal a Dios. y mbLej chubax pel i lej alhua’ t’ojlab max i ebchalab in le’ ca bijiyat ti eyal c’al an tamcunel ebchalab. {bXohue’ an uxumchic ne’ets ca c’uajiy culbel max quin co’oy i tsacam ani quin junini’ bela’ a Dios. Quin c’anitha’ a Dios ani an inicchic ani ca xe’tsin t’ocat. Quin t’aja’ lej alhua’ tsalpath tin oc’ in ey ti uxum.dAbYab ja a Adán axi c’ambiyat c’al an teneclab, pel a Eva axi c’ambiyat ani hualbin. Bb Oc’ox a Dios in ts’ejca’ a Adán ani talbel a Eva. >~ub Yab ca jilan i uxum ti exobchix c’al in cahuintal a Dios ti al i tamcunel ebchalab ani quin t’aja’ ti abatnom c’al an inicchic. Ca c’uajiy picat al an tamcunel ebchalab. }b Tam tu exobchixnab in cahuintal a Dios ti al an tamcunel ebchalabchic, an uxumchic quim bats’u c’al in ichich picat ani tsa’at. D|b Quin t’aja’chic jahua’ alhua’, ani antsana’ ne’ets ca tsu’tat ti alabel in ejattal c’al a Dios. Antsana’ in tomnal an uxum axi chubax pel i c’ac’nax c’al a Dios. {wb An uxumchic ca toltomin jant’ini’ tin tomnal ca toltomin. Yab expith ca tsu’tat ti alabel c’al in xi’il lej ch’ichbath, yab expith c’al i oulab ani c’al i ts’amuxlab oro. Yab ca toltomin c’al i toltom axi huat’ath jalbith. zybU lej le’ abal an inicchic axi ju’tamq’ui ca olon. Quin luju in hualab c’al a Dios max in t’ajamal jant’o yab alhua’ ani quin conchi a Dios c’al in ichich t’ocat. Max tsacuyits ani max hueutsíxin, quin luju c’al a Dios. =ysbA Dios tim bijiy tin olnom ani tin abathuale c’al nixe’ xi chubax cau. Jats cu exobchi axi yab Israelchic abal quim belchi jaye. Cum im belom c’al a Cristo yab in janamcau. ;xobJa’its a Jesucristo ax im bina’ tim ba’ ca tsemets ti calchix ti al an cruz abal ca jec’ontha patal an inicchic. Ja’its an cau ca olna ets’ey tam in tomnal ca olna. w9bHua’ats juncats a Dios ani juncats i inic ts’ejcaclome tin cuenta in hualab an inicchic c’al a Dios. Ja’its a Jesucristo axi pel i inic jaye. uvcbIn lej le’ac jaja’ max ca jec’ontha patal an inicchic ani max quim baju quin exla’ an chubaxtalab. |uqbAlhua’ a t’ajalchic ani ne’ets ca culbe a Dios max antsana’ ti quit olon. Jats a Dios ax tu jec’onthal. q  bHua’ats jita’chic in t’ajamal yab alhua’ ani yab in ne’thal lujat in ichich. Yabats in lej junini’ belal a Cristo. p bCum nan tu tsu’tal Timoteo ejtil max pel tu tsacamil, ne’ets tu lej uchbiy c’al i cau. Ca lej luba’ ca t’aja’ tit alhua’ soldado c’al a Cristo. Ca junini’ bela’ ani ca ne’tha’ lujat a ichich. Antsana’ ta ca t’aja’ abal ca putun an cau ax ti jayq’ui’ an ebchalabchic in q’uejab ulu abal tata’ ne’ets ca lej putu c’al a uchbil c’al a Dios. #o AbQui c’ac’na’ ani qui puhuethanchi im bij a Dios abal ets’ey, cum ja’its jaja’ an lej Ts’ale abal ets’ey. In ey jaja’ ni jayq’ui’ yab u tsemel. Aba ani’ yab u tsu’tab, bel i exlalits ti juncats a Dios ani expith jaja’ axi lej c’athpich tsalpath. Amén. %n EbAba ma ani’ antsana’ u ey, bel a Dios tin yajnanchi. C’al jahua’ a Jesucristo tin t’ajchi nana’ tin c’athpich hualbith, jats c’al tin c’athpich tejhua’metha’ abal lej c’aya’ jaja’ c’al an inicchic. Jaxtam c’al jahua’ in alhua’ t’ajchinenec, quin tso’obna’ axi q’ue’atchic an inic abal ne’ets ca lejey quim bela’ jaye a Cristo abal ca it ejatliyat abal ets’ey. m bCum pel i lej chubax cau abal che’nequits teje’ tsabal a Cristo abal quin jec’ontha’ an hualbith inicchic, jaxtam in tomnal patal an inicchic quim belchi. C’al tim patal an inicchic nana’its axi más in c’athpich hualbith ani u belchamal. ,l SbC’al in lej pulic alhua’ inictal jats tin lej lablinchamal an Ajatic Cristo Jesús. Xo’ cum in ts’at’bath c’al jaja’, u lej belal ani u c’anithal. k  b Antsana’ tim bijiyamal aba ani’ ti jayq’ui’ u quithab cahuiliyamal an Ajatic tam ti yabaye u exlamal. U othnamal ani u c’uiyath tsalpanchamal. Bel a Dios tin yajnanchi, cum yabaye u belamal ani yab u lej alhua’ exlamal max pojcax u t’ajamal. Xj +b U binal i c’ac’namal yan c’al i Ajatic Jesucristo, cum tim bijiy tin olnom c’al an alhua’ cau ani tin tsapliliyal abal cu olna’. Tin tsu’u abal ne’ets cu putu c’al u uchbil tin olnom. "i ?b Ja’its an t’ocat exobchixtalab tin cuenta an alhua’ cau ax tin uchbiy a Dios nan cu olna’. Ti al an alhua’ cau tats tin tejhua’methanchal a Dios in ts’alat. Ja’its expith jaja’ axi lej putat alhua’. A Pablo im binal i c’ac’namal yan cum a Dios u yajnanchix ?h yb Pel i jolbix jaye c’al axi uxumbe ani c’al axi inicbe, c’al axi co’óx c’al in at inic, c’al axi pel i cue’ c’al i inic, c’al ax u janamcau, c’al axi q’uet’ach othanchix c’al i cau. Jaye pel i jolbix c’al jitats quin tomolna’ an t’ocat exobchixtalab tin cuenta an alhua’ cau. &g Gb In ey an ts’ejcath cau yab pel i jolbix c’al jita’ quin t’aja’ alhua’. Pel i jolbix c’al axi jec’om c’al a Dios ani c’al axi yab im putuhual c’al an ts’ejcath cau, c’al axi pojcax, c’al axi hualbith inic, c’al axi yab c’ac’nax c’al a Dios, c’al axi tilibnax c’al jahua’ tsu’tab t’ocat c’al a Dios, c’al axi quin tsemtha’ in tata o in mim o max jitaquitsq’ui. f  bHuahua’ i tso’ob abal lej alhua’ an ts’ejcath cau max ca eyentha tin tequeth jant’ini’ ti tal c’al a Dios. e 9bIn t’ajalacchic ti lej exobchix c’al an ts’ejcath cau. In ulalchic abal lej chubax an cau jahua’ in exobchixnal, ani ma yab in tajax ejtiyal. ~d wbHua’ats i inicchic yab im bajumalits antsana’ in ey, tocat xe’ets q’uibenec c’al in exobchixtal axi jolat. #c AbJahua’ nan u uchbiyal an ebchalabchic u t’ajal abal cu tolmiychic quin más c’anitha’ a Dios ani an inic. Max t’ocat in ichich, ani max yab jolbith in ats’al tin ichich, ani max pel i chubax belom c’al a Cristo, tam ojni’ ne’ets quim baju ti lej c’anithom. _b 9bAn ebchalabchic yabats quin t’aja’ ti cuenta i alq’uith t’ilab ani i lej nacat bijlab in ajumtal im biyal juntalchic ca t’iloxna. C’al nixe’ jats tu ts’i’quinal expith i hueutsixtalab axi jolat. Ni jant’o yab ti tabat c’al nixe’ xi cau, cum yab tu tolmiyal qui más bela’ a Dios jant’ini’ in tomnal qui bela’. }a ubTi jayq’ui’ tam tin t’ojojothits ne’ets quin c’ale ti Macedonia, nan tu lej ucha’ abal quit jilc’on ti Efeso. Bel quit jilc’one abal yab ca hualcanchi jita’ quin exobchixna’ i cau axi yab calthach ti al an chubaxtalab. ` !bNan tu thuchanchal axe’ xi u Timoteo cum tu tsu’tal ejtil max pel tu tsacamil. Nan tu tolminchi ca bela’ an Ajatic ani pel it lej chubax belom. U lej le’ abal i Tata Dios ani i Ajatic Cristo Jesús ti lubach co’onchi a ichich c’al in alhua’ inictal. Jaye ti yajnanchi ani ti jun ejetbethanchi a ichich. A Pablo in olchal a Timoteo i cau tin cuenta an exobchixtalab axi yab chubax _ ;bNana’its im Pablo tin abathualejil a Jesucristo, cum ja’its u uchbil ax im pithnenec c’al a Dios ani c’al i Ajatic Jesucristo. Ja’its a Dios ax tu jec’onthal c’al an hualabtalab, ani ja’its an Ajatic ax i aychal ca chich ani cu ets’ey c’uajiy c’al jaja’. y^kNU lej le’ abal ti lubach co’onchi a ichich i Ajatic Jesucristo c’al in alhua’ inictal. Amén.z]mNC’al im bij an Ajatic nan tu lej uchalchic ca ajinchi axe’ xi u patal an ebchalabchic c’al a Cristo. g\GNTiquin tsapnethanchi patal an ebchalabchic tihua’ c’al i t’ocat c’anithomtalab. L[NEbchalabchic, tucu conchinchi i alhua’talab c’al a Dios. Z NIn ey jaja’ lej pututh, ani antsana’ ne’ets ti t’ajchichic cum ti tacuyamalits tin c’al jaja’. An tsapnethomtalab ~YuNU lej le’ abal a Dios ti jum putat t’oquetha’chic. Ti lubach beletnanchi a ichich ani a ejattal ani a inictal abal tam ca chich i Ajatic Jesucristo yab quit elchin jant’o ta quit jolbiyat. Jats a Dios ax ti jun ejetbethanchal a ichich. 9XmNCa tala’ jila’ patal jahua’ yab alhua’. dWANCa tala’ lecchi an cau max alhua’, ani max alhua’its ca t’ayat pena’ ta ichich. YV+NYab ca pojcanchi in cahuintal an caulomechic ax u pithnal i cau c’al a Dios. GUNYab ca teptha’ in tajax an Espíritu Santo ta ichich. RTNJahuaquitsq’ui ca huat’a’ ca bina’ i c’ac’namal yan c’al a Dios, cum pel in culbetal a Dios antsana’ quim bina’ i c’ac’namal yan jitats ts’at’bathits c’al a Cristo Jesús. 5SeNNi jayq’ui’ yab ca palc’anchi tit ol. 7RiNEts’ey culbel a ichich ca ne’tha’. QNMax jita’ ti pojcax t’ajchal, yab ca huichbanchi. Ets’ey ca luba’ ca t’ajchi alhua’ tim patal an inicchic. PPNEbchalabchic, ca c’uiya’ axi yab in le’ ti t’ojnal. Ca lubachmethanchi in ichich jitats yab canat ani ca tolmiy jita’ yab in ejtohual ca tsapne. Ca c’aya’na’ patal an inicchic. OyN Ca lej t’ajchi ti cuenta in ey ani ca lej c’anitha’ cum in t’ojonchal an Ajatic. Quit c’uajiychic jun ejet. N7N Ebchalabchic, tu lubath uchal ca c’ac’na’ jaja’chic ax ti oc’nanchal ani ti ts’alabchal tin cuenta c’al in t’ojlabil an Ajatic. ~~8}R|{zz2xxwpvNuntt'sr_q7pYooInn+mUll"ksj iWhfedhbbGa`+^2]\\C[ZZXXuWW:UU=<;t:?98%7C65463r220S/l.=-++*)5( 'U&%$s#"W!T ?h9)wt! K } 2=:RWb'In ulal an T’ocat Thuchlab abal ax in tamcuy yan an c’apnel pithnenec c’al a Dios yab in co’oy i jilc’omach, ani ax in tamcuy hue’ yab in co’oychic i yejenchixtalab. A Tito ani in juntalchic CaQuit ts’ejhualixinchic jant’inits ti utha’ an yejenchixtalab jun c’al xi jun. Xohue’ tata’chic a cua’al yan ani a ejtohual ca tolmiy ax in cua’al i yejenchixtalab, ani hualam talbel tata’chic ca co’oy i yejenchixtalab ani tam jaja’chic jaye ne’ets ti tolmiychic c’al yan ax in cua’al. x`i Yab u ulal abal tata’chic ca huat’ath ts’ejhualiy ma yabats ca co’oy jant’o ca huat’axna’. d_A Max chubax a ts’ejhualiyal jant’o c’al a lej culbetal, tam a Dios ne’ets quim bats’u jahuaquitsq’ui ta ejtohual ca ts’ejhualiy. Jaja’ yab ti conchal max yab a cua’al jant’o c’al ca ts’ejhualiy. ^1 Jant’ini’ a ts’i’quiyamalchic c’al patal a culbetal, antsana’ ca tala’ tamcuy ma ju’tam huichat a ejtohualchic tit ts’ejhualix. ] Nan ne’ets tu olchichic jahua’ tu tsalap in tomnal ca t’aja’chic tin cuenta an tolmixtalab tumin axi ne’ets ca abchi an ts’ejhuantal ebchalabchic ti Jerusalén. Ma jun tamub a ts’i’quiyamalits c’al patal a culbetal ca tamcuychic xe’. N\ A alhua’ tso’obitschic abal in lej cua’al in alhua’ inictal i Ajatic Jesucristo. Cum ti lej c’anithalchic, in tala’ jila’ jahua’ in co’oy lej yan tihua’ ti eb ani chich teje’ tsabal ti ts’ejhuantal inic. Ts’ejhuantalme jaja’ abal tata’chic quit lej labey c’al yan i lablinchixtalab ax ti eb. q[[Jahua’ antsana’ nan tu uchalchic yab pel i uchbixtalab. Expith u le’ tu ucha’chic abal lej canat ti ts’ejhualixchic axi ti Macedonia, ani tata’chic ca alhua’ tsalpay max aniye jaye it chubax ts’ejhualixtechic. GZTata’chic it c’athpich lablinchithits c’al a Dios. A lej belal an chubaxtalab ani a lej huit’al ca tequeth exobchixna’. A lej ejtiyal in cahuintal a Dios ani it lej canat quit t’ojon c’al an Ajatic. It lej c’anithomchic c’al huahua’. Aniye jaye u le’ac max quit c’athpich ts’ejhualixinchic. Y'Cum lej ts’ejhualix an ebchalabchic ti Macedonia alhua’ max ca t’aja’chicte aniyeq’ui, ani jaxtam i lej ucha’ a Tito ca c’ale c’al tata’chic quin tala’ tamcuy an tolmixtalab tumin axi in ts’i’quiy ti jayq’ui’ quin tamcuy c’al tata’chic. fXEIn t’ajamalchic huat’ath jahua’ i tsalpayamalits ne’ets quin t’aja’chic. Oc’ox im putat bina’chic tim ba’ c’al an Ajatic, ani tam im bina’ tim ba’chic tucu tolmiy jant’inits in culbetal a Dios. EWNixe’ xi ebchalabchic ti Macedonia tu lej lubath ucha’ huahua’ max qui bats’c’unchi an tolmixtalab tumin abal qui huat’banchi an ebchalabchic ax in cua’al i yejenchixtalab. RVU tso’obits abal c’al patal in culbetalchic im pithamalits i ts’ejhualixtalab ma ju’tam huichat quin ejtou. Hua’ats jita’chic ax in huat’ath pithamalits, ma jilc’onits ts’ejhuantal. U7Aba ani’ in huat’amalchic yajchic, bel lej culbelchic. Aba ani’ lej ts’ejhuantal, bel lej ts’ejhualixchic ejtil max in lej cua’alac yan. ,T STaley ebchalabchic, i le’ tu olchi abal lej t’aychinenec in alhua’ inictal a Dios tin ichich am belomchic ax ti al an tamcunel ebchalablomchic ti Macedonia. SIn lej c’athpich culbel cum u lej belal tu ichich abal chubax it alhua’chic jant’ini’ nan tu tsalpanchamalits a eychic.gRGTi c’anithalchic lej a Tito, cum in t’ilal abal patal tata’chic a t’ajamalits jahua’ jaja’ ti ucha’ ca t’aja’. Jaye a bats’uchic a Tito c’al i c’ac’naxtalab ani c’al i tsa’attalab ta ichich. QU q’uejab uchamalits a Tito abal in culbel cum it alhua’ inicchic, ani chubax a tejhua’methanchi abal it alhua’chic. Patal an cau jahua’ nan tu uchamal tata’chic lej chubax, ani jaye lej chubax jahua’ u ucha’ a Tito tin cuenta a eychic. ^P5 Jats tu culbel huahua’, cum i exlal abal tata’chic tu lej c’anithal. Ani yab expith ja tu culbel, u lej culbelchic jaye cum culbethanchame in ichich a Tito c’al an t’ilomtalab c’al patal tata’chic. O7 Nan yab tu thuchanchi al xi pil i u expith abal tu t’iloxnanchi nixe’ xi hualbith ebchalab ani jaja’ axi t’ajchin an hualabtalab, tu thuchanchi xe’ jaye abal ca t’ila’ chubax it lej c’anithomchic c’al huahua’. A Dios in exlalits abal it chubax c’anithom. zNm Culbel a Dios c’al a t’e’pithtalchic. Ca t’aja’chic ti cuenta abal pel i lej alhua’talab cum ti t’ajantha’chic ca lejquith olna’ ani ca ts’ejca’ an ebchalab axi hualbinenec. It tsacuthamechic c’al nixe’ xi hualabtalab ani it jiq’uethame max quit ijcanchat i yajchictalab c’al a Dios. Yab a ts’ejnanchichic ca bijchi an yajchictalab nixe’ xi hualbith ebchalab, ani cum a tala’ ts’ejcanchamalits an cau ni jita’ yabats in ejtohual ti jolbiy jant’ini’ max a hualbanchamal in hualab. Jaye it canatbethamechic ca le’na’ tiquin tsu’u, yab ejtil tam ti yab a le’ tiquin tsu’u. vMe U culbel a Dios max cu t’e’pin c’al jahua’ yab alhua’ i t’ajamal, ani max c’al an t’e’pithtalab cu jic’tson c’al i hualab ani cu jec’ontha. Pel i alhua’talab max antsana’ in calat an t’e’pithtalab. Max expith cu t’e’pinq’ui jant’ini’ tu t’e’pinal axi yab im belal a Dios, ne’ets cu t’ajat q’uibey abal ets’ey. zLm Tam ti oc’ox yab in culbel cum it t’e’pinthanchamechic a ichich, ani xohue’ in culbel junil cum c’al a t’e’pithtal jats tit jic’tsonenequits c’al an hualabtalab ani a ts’ejcamalits jahua’ yab alhua’ c’al tata’chic. Jaye culbel a Dios c’al in calat a t’e’pithtal. Alhua’ abal ti tolminchichic an u ani yab ti t’apchichic a tsalap. .KUIt t’e’pinchic c’al nixe’ xi u ax ti jayq’ui’ nan tu abchamalchic. In t’e’pinne, ani itsots in t’e’pinal cum yab it ohuat t’e’pinchic. JU culbe huahua’ cum ultsits a Tito, ani jaye cum jaja’ tu olchichic abal tabat tata’chic a lej tolminchi. Tu olchichic jaye abal a lej cua’alchic a canat tucu tsu’u. Tin yajnanchal ani it lej canatchic tiquin tolmiycua’. Ja’its tin lej culbel. ,IQAba ani’ antsana’ i ne’thamal i ichich, bel a Dios tu culbethanchi i ichich cum ulits a Tito. Chubax a Dios lej culbethom c’al axi t’apchith in tsalap. 7HgMa tam ti huahua’ u ultsits ti Macedonia yab i ejtohuamal cu coyots. Aba ju’tamq’ui i tamu jahua’ lej q’uibat ani i lej tomolnax, ani lej tsalpaxin i ichich. gGGNan u belal tu lej ichich abal it alhua’chic, ma tu ajatnanchal a ey c’al q’ue’at i inicchic. In lej culbel c’al tata’chic. Aba ma u lej yajchicnal, bel u culbethanchab u ichich tam nan tu t’ilchichic a ey. UF#Jahua’ tu uchal yab ja tu uchal abal tu jolbiychic. Cum it ets’ey c’uajatchic tu ichich, ni jayq’ui’ yab ne’ets tu uc’chiychic. Tu t’ilalchic biyat in xe’ets ejate ani ma quin tsemets. SETucu hualcanchichic a ichich abal tucu c’anitha’. Huahua’ yab tu othnanchamalchic a ejattal ani yab tu ts’ilc’oyamal c’al jahua’ quithab. Ni jita’ tata’chic yab i c’ambiyamal. xD kAntsana’ c’an ebchalabchic, a Dios im bijchith ulumal abal ne’ets tucu bats’u tu lej c’al ani tucu tsacamna’. Jaxtam in tomnal cu ets’ey xe’tsin t’ocat, yab cu ts’ilc’onchat c’al jahua’ quithab i inictal ani i ejattal. Qui c’ac’na’ a Dios ani qui jum putat huejla’ ti ba’ c’al a Dios. Jic’tsonal c’al in hualab ax ti Corinto C#Tamna’its nan ne’ets tu tsacamna’ ani tata’chic ne’ets tiquin tatana’, in ulal a Dios axi c’athpich in cua’al in tsap.BwCum pel in Diosilchic jaxtam in ucha’chic antse’: Quit tixc’anchic c’al axi yab alhua’ ani quit xe’tsin pil, in ulal a Dios. Ma ni hue’ yab ca taca’chic jahua’ at’ax. Tamna’ nan ne’ets tu bats’uchic tu lej c’al. A'An tiyopan jun tu c’ac’nab a Dios yab ejtil i tiyopan jun tu c’ac’nab i thulcuts ax u diosnab. Tata’chic pel ejtil ti tiyopanil a Dios axi ejat abal ets’ey. In ulal a Dios ti al an T’ocat Thuchlab antse’:Ne’ets quin c’uajiy ani ne’ets quin junax xe’tsin c’al jaja’chic.Ne’ets tiquin c’ac’na’ tin Diosil ani nan ne’ets cu ajiychic tu bichohuil. ~@uPil in tsalap a Cristo ani pil in tsalap a Satanás. Pil in ey ax im belal a Cristo ani pil in ey axi yab im belal. `?9Tata’chic ax a belal a Cristo yab quit c’unat juncun c’al axi yab im belal, cum yab jununul in tsalap ax im belal a Cristo ani axi yab im belal. Yab hua’ats i juncuthtalab c’al axi xe’ets bolith ani c’al axi xe’ets yab bolith. Pil in ey jita’ xe’ets al in tajax a Dios ani pil in ey jita’ xe’ets al an yic’uax. r>] Nan tu lej uluth taunal ejtil jun i tatalab quin tauna’ in tsacamil ca c’anitha. Ca hualca’chic a ichich abal tiquin c’anitha’ jant’ini’ nan tu c’anithalchic. Pel huahua’ tu tiyopanil a Dios axi ejat abal ets’ey = Huahua’ yab muluth i ichich c’al tata’chic, tata’chic ojni’ muluth a ichich ani yab a le’ tucu c’anitha’. 4<a Ebchalabchic tihua’ ti Corinto, huahua’ tu hualcath uchalchic an cau ani ni jant’o yab tu tsincanchalchic. Huahua’ tu c’anithalchic c’al patal i ichich. $;A Aba ani’ cu t’e’pin, bel a Dios tu culbethanchal i ichich. Aba ani’ huahua’ u ts’ejhuantal, tam qui huat’banchi in cahuintal a Dios yantalam i inicchic u lablinchab. Aba ani’ yab i cua’al i c’alab, bel u lej labenec c’al patal i lablinchixtalab c’al a Dios. V:% Junchiquil u ou tsu’tab c’al an inicchic ani junchiquil u t’ajchinal ti cuenta. Junchiquil huachiquits cu tsemtha ani bel xo’ u xe’ets ejate. I huat’al yajchic ani bel a Dios tu beletnalchic. m9SJunchiquil an inicchic tu c’ac’nal ani junchiquil tu pojcal. Uxnal huahua’ pel tu alhua’ inic ani jaye uxnal pel tu quithab inicchic. Junchiquil tu tsalpanchal pel tu janamcauchic ani junchiquil pel tu chubax inicchic. `89I olnal an alhua’ cau c’al i ichich lej tsaplilith c’al a Dios. Cum i t’ajal bolith i ejtohual qui ata’ i tomolnax ani i ejtohual qui toc’tsiy an jolbixtalab tam hua’ats jita’ in le’ tucu jolbiy. 67eI tejhua’methal abal pel tu alhua’ t’ojnalchic c’al a Dios cum t’ocat i xe’tsintal. I exlal an chubaxtalab. I c’aya’nal an inicchic ani i t’ajchal i alhua’talab. Antsana’ i tejhua’methal abal tu c’uajchiyal ti ichich an Espíritu Santo ani i chubax c’anithal an inicchic. 6/Tu huithc’oyamal i inicchic ani tu baliyamal al i huic’axte’. U tsacuychic i inic c’al huahua’, ma junchiquil lej xacuelmats c’al in tsacultal. U t’ojnenec c’al patal i canat ma yabats cu tsapne. Junchiquil i huat’amal i ts’ebat ani junchiquil i jayil. +5OPatal jant’oquitsq’ui qui t’aja’ i le’ qui tejhua’metha’ abal pel tu alhua’ t’ojnal c’al a Dios. C’al i lej c’aya’talab ti ichich i cuxuyal jahuaquitsq’ui tam yajchictalab. I cuxuyal tam i cua’al i yejenchixtalab ani jaye tam qui tamu jant’o lej q’uibat. c4?I lubal cu xe’tsin bolith abal yab ca t’apchinchic in tsalap an inicchic ti belom c’al a Cristo. Cu elchin bolith i xe’tsintal abal an inicchic yab quin ejtou quin ulu yab i alhua’ t’ojonchal a Dios. B3}In ulal a Dios ti al an T’ocat Thuchlab antse’:Nana’ in Dios tu ats’anchi a cahuintal ti jayq’ui’ tam pele in q’uijil tiquin tauna’ ani tiquim bats’unchi u alhua’ inictal.Nan tu tolmiy ti jayq’ui’ tam pele in q’uijil abal nan tu jec’ontha’. Xohue’ hua’atse i q’uij ca bats’uhuat in alhua’ inictal a Dios. Xo’ pele a q’uicha ca ejtohuat ca jec’ontha an inicchic c’al an hualabtalab. 2 Cum i t’ojonchal a Dios, jaxtam tu lej uchal ca alhua’ tabatnanchi in alhua’ inictal a Dios ax a bats’umalits ta ichich. G1Aba ani’ yab hualbinenec a Cristo, bel a Dios im punu ti quitnanchix c’al i hualab ti al an cruz abal cu tsu’tat tu bolith c’al a Dios tam tu ts’at’bathits c’al a Cristo.@0yPel huahua’ tu caulome c’al a Cristo. Tam qui olna’ a Cristo ani qui ucha’ an inicchic ca huichba ti ja’ublab c’al a Dios, tam ejtil max u cau a Dios c’al jaja’chic. X/)Cum a Dios in aba’ a Cristo quin calchiy an inicchic c’al in hualab ti al an cruz, jaxtam a Dios in ejtohual quin tsu’u an inicchic yab jolbith ani quin huichba’chic ti ja’ublab c’al jaja’. Ani xo’ u punuthits huahua’ c’al a Dios qui huat’banchi an inicchic axe’ xi cau ca huichba ti ja’ublab c’al a Dios. v.eJa’its a Dios ax tu pithal i it ichich. Tu huichba’chic tu ja’ublab c’al jaja’ cum tsemets a Cristo ti calchix c’al huahua’, ani tu punumalits abal qui tolmiy patal an inicchic ca huichba ti ja’ublab c’al a Dios. 3-_Jitats ts’at’bathits c’al a Cristo jats axi pithnenec it in ichich c’al a Dios. Talits jahua’ pelac in t’ajtal xe’tsintal ani xo’ itits in xe’tsintal. ^,5Jaxtam yabats i tsalpanchal in ey an inic expith jant’ini’ tu tsalpanchab in ey c’al in at inic. Ti jayq’ui’ i tsalpanchamal in ey a Cristo pel i inic expith, ani xo’ yabats i tsalpanchal antsana’. p+YTsemets a Cristo ti calchix c’al patal an inicchic abal jaja’chic yabats quin t’aja’ in cuete’ culbetal, expith quin t’ajchi in culbetal a Cristo cum ja’its c’al ti calchix ti tsemets ani ja’its c’al ti ejtha. "*=Jahua’ huahua’ i t’ajalchic expith cum co’othits i ichich c’al in c’anithomtal a Cristo. I lej exbayamal abal juncats i inic Cristo jats axi tsemets ti al an cruz ti calchix c’al patal an inicchic ani iaxtam ejtil max patal an inicchic junax tsemets c’al jaja’. 1)[ Hua’ats jita’ c’al cu tsalpanchat huahua’ tu olmanal ani hua’ats jita’chic c’al cu tsalpanchat alhua’ i tsalap. Hualam max huahua’ u olmanal, cum expith i le’ qui puhuethanchi im bij a Dios. Hualam max alhua’ i tsalap, cum expith i le’ tu tolminchichic c’al a ejattal. o(W Yab i ajatnal ti ba’ c’al tata’chic, expith i lej le’ max tata’chic tucu tequeth exlanchi i ey ani c’al quit lej culbechic. Tucu exlanchits i lej ey abal tucu olchixnanchi xe’ c’al jaja’chic ax in c’athatnal tim ba’chic cum alabel tu tsu’tab eleb ani yab in t’ajalchic ti cuenta in altajil in ichich max alhua’ o max i alhua’. '  Cum huahua’ ax i belal an Ajatic u lej jic’tsoth c’al jaja’ jats ti lubal qui quinchi in ichich an inicchic abal quin bela’ jaye an alhua’ cau. A Dios tu tala’ exlanchalits i ey, ani i le’ac max tata’chicte tucu exlanchi i lej ey. z&m Pel i uchbil patal huahua’ ax i belal a Cristo cu c’uajiy tin tamet abal cu ts’ejca c’al jaja’. Cu pithan jant’inits ti t’ajamal teje’ tsabal, max alhua’ o max i alhua’. Tu huichba’ a Dios tu ja’ublab c’al jaja’ $%A Max cu hue’ jilane cu c’uajiy teje’ tsabal o max cu ne’thajits c’al an Ajatic, expith i lej lubal qui ets’ey t’ajchi in culbetal an Ajatic. F$I ne’thal thacat i ichich c’al an Ajatic, ani i lej c’athpich le’nomtal ti ichich ja’its cu tixc’a teje’ tsabal ani cu ne’tha cu c’uajiy tihua’ ti eb c’al an Ajatic. Y#+Tocat i palenchal an Ajatic ti eb ani yab jahua’ i tsu’tal teje’ tsabal. /"WJaxtam ets’ey thacat i ichich, ani i tso’obits abal biyat u c’uajat teje’ tsabal yabaye u c’uajat ti lej q’uima’ tihua’ ti eb c’al an Ajatic. N!Ja’its ja i it inictal ax tu t’ojojonchamalits a Dios ti eb, ani tu pithamalits an Espíritu Santo abal qui lej tso’obna’ abal a Dios lej chubax ne’ets tucu pitha’ i it inictal ti eb. 5 cBiyat huahua’ u c’uajat teje’ tsabal u it’ixbel ani u yajchiquiyab c’al i anam t’u’ul. Yab expith i le’ abal ca taley i inictal axi teje’, jaye i le’nanchal axi it cu pithan ti eb. Ca ts’ibc’a i talelom inictal ani cu pithan i it inictal axi ne’ets ca ohuey abal ets’ey. dAYab ca c’uajiy naptal i ejattal ti eb, quin co’oy in inictal ju’ta ta ca c’uajiy. +OLej chubax xo’ i it’ixnal i inictal axi teje’ tsabal, ani i lej le’ max a Dios tucu jalc’unchi i inictal axi teje’ tsabal c’al axi tihua’ ti eb.  9I talelom inictal pel ejtil max in atajil i ejattal. Max cu paclunchat i inictal i alhua’ tso’obits abal a Dios tu co’onchalits ti eb i t’ojojoth ata axi ne’ets ca ohuey abal ets’ey. Nixe’ xi ata ojni’ yab pel in ts’ejcabil i inic, pel in ts’ejcabil a Dios. taYab i lej t’ajal ti cuenta jahua’ i tsu’tal ani jahua’ i lecal teje’ tsabal. Jahua’ hua’ats ti eb ani jahua’ ne’ets qui leca’ tihua’ jats i lej t’ajal ti cuenta. Jahua’ xohue’ i tsu’tal teje’ tsabal jats ne’ets ca taley, ani jahua’ yab i tsu’tal tihua’ ti eb ne’ets qui leca’ jats ne’ets ca ohuey abal ets’ey.eCJahua’ i yajchicnal yab i ats’al lej alchic, ani yab ne’ets ca lej ohuey an yajchictalab axi teje’ tsabal. Cum i yajchicnal teje’ tsabal, a Dios ne’ets tucu c’athpich lablinchi talbel ti eb abal ets’ey. 7gCum i tsapnal a Dios, yab tu palmethanchal i ejattal jant’o t’eje’ tsabal. Aba ani’ u palumel i inictal, bel a Dios tu tsaplilinchal i ejattal chuthel chuthel. 7Patal antsana’ i yajchicnal abal tu tolmiy tata’chic ca tabatna’ an alhua’ cau. Max quit lablinchat c’al a Dios c’al an alhua’ cau, tam yantalam i ebchalabchic ne’ets quim bina’ i c’ac’namal yan c’al a Dios ani ne’ets quim puhuethanchi im bij a Dios. a;I tso’obits abal a Dios in ejtha’ i Ajatic Jesús, ani jaye ne’ets tucu ejtha’hue cum u ts’at’bath c’al jaja’. Ne’ets tucu ne’tha’ junax c’al tata’chic abal cu c’uajiy tin tamet jaja’. 9k I olnal an alhua’ cau cum ja’its i lej belchal. I t’ajal jant’ini’ in ulal an T’ocat Thuchlab, abal jitats quin lej belchi i cau ne’ets quin olna’ xe’. % Hua’ats jita’ tu tsemthalac cum i olnal an alhua’ cau, ani tata’chic a tabatnal ani a ejatnal an cau axi huahua’ tu olchamalchic. R Cum huahua’ u t’ojnal c’al a Jesús ets’ey biyat hua’ats jita’ in le’ tucu tsemtha’. Cum tu beletnanchal i talelom inictal, antsana’ a Jesús in tejhua’methal tim ba’ abal ejat. 7g Aba ju’tam cu xe’tsin ets’ey u le’nab cu tsemtha ejtil ti le’na ca tsemtha a Jesús, ani cum u beletnab c’al a Jesús jats tu tejhua’methab abal jaja’ ejat. }s Aba ma an inicchic tu othnal, a Dios yab tu hualcaquiyal c’al in c’ubac. Aba ma cu ijca, a Dios tu ts’acbal.  Aba ma ju’tam huahua’ cu xe’tsin u t’oc’bayab c’al yan jant’o c’athpich q’uibat, bel u lo’panal c’al in tolmixtal a Dios. Aba ma qui co’oy i lej t’e’pithtalab ti ichich, bel ni jayq’ui’ yab u t’ajat t’apchinal i tsalap. Aba ani’ huahua’ i inictal ejtil i pach ts’ejcath c’al i anam, bel u c’uajchiyab ti ichich c’al in huinat alhua’ tajax a Dios. Yab u cuete’ tujel in tajax a Dios ti ichich. Ja’its a Dios axi c’al in lej tsap tu pithal in tajax ti ichich. )KTi lej jayq’ui’ tam ti hua’ats expith an yic’uax, a Dios in ulu ca hua’tsin an tajax, ani xohue’ ja’its a Dios ax tu pithal in tajax ti ichich abal qui exlanchi in ts’alat jaja’. Pel in ts’alat a Dios ax tu tejhua’methanchinchal a Jesucristo. Ax im belal an Ajatic >uYab u xe’ets qui olna’ ti ba’, expith i olnal a Jesucristo abal ja’its an Ajatic. Cum i c’anithal jaja’, jaxtam i le’ tu tolmiychic tata’chic ca bela’ an Ajatic. Cum yab im belchalchic an alhua’ cau jats ti yic’utsinchithits in tsalap c’al an teneclab. Antsana’ t’ajchinenec c’al an teneclab abal yab quin tsu’chi in tajax an alhua’ cau jun tu olnab in ts’alat a Cristo axi jununul in ey c’al a Dios. u cMax jita’ yab u lejquinchab an alhua’ cau tin tsalap ax i olchalits, jats cum q’uibenequits jaja’. [ /Ni jant’o yab i tsinc’oth t’ajal ani yab i t’ajal jant’o tithetal. Ni abal jay yab i c’ambiyal an inicchic, cum yab i q’uet’ach olnanchal in cahuintal a Dios. Expith i olnanchal tin tequeth, ani antsana’ an inicchic in ejtohual tucu exlanchi i ey jant’ini’ a Dios tu exlanchal tu tequeth olnom c’al in cahuintal. "  ?Cum a Dios c’al in alhua’ inictal tu punumal huahua’ tu olnom c’al an alhua’ cau, jaxtam ni jayq’ui’ yab u t’apchinal i tsalap tu olnom. T !Patal huahua’ ax u huenc’onenec c’al an Ajatic yab paxq’uith i hual ejtil tam tim paxq’uiy in hual a Moisés. Ejtil pel tu lam jun tu tejhua’methab in ts’alat an Ajatic. An Ajatic axi junax c’al an Espíritu Santo tu ets’ey jalc’uc’unchal i it ichich qui más baju ejtil in ichich jaja’ lej ts’alat.< qJunax an Ajatic c’al an Espíritu Santo. Jitats c’uajchith in ichich c’al an Espíritu Santo jats axi hualcathits ani yabats co’comte c’al an thuchath ts’ejcath cau. xiTocat ca huenc’on jaja’chic c’al an Ajatic ani ne’ets ca tixc’anchatchic am paxic’lab tin tsalap. pYMa xohue’ paxq’uinchithe in tsalap an Israelchic tam ca ajinchat in thuchath uhuilchic a Moisés. %Yab in lej ejtiy an Israelchic am biyal ts’ejcath cau. Ani ma xohue’ tam ca ajinchatchic, bel paxq’uinchith in tsalap ani yab in alhua’ ejtiyal. Yabaye tixc’anchatchic am paxic’lab tin tsalap, cum expith a Cristo jats in ejtohual ti quin tixc’anchichic. Z- Yab i t’ajal ejtil in t’aja’ a Moisés tam im paxq’uiy in hual c’al i toltom abal yab ca tsu’chin maq’uiq’uil in hual c’al an Israelchic. Pelac i maq’uiq’uiltalab axi ne’ets ca taley. 9 Cum i tso’obits abal ne’ets ca ohuey abal ets’ey in ts’alat an it cau, jaxtam i olnanchal c’al i lej inictalab ti ichich yab i tsinal. ;o Max in co’oy in ts’alat an ts’ejcath cau axi ne’ets ca taley, jaquitsq’ui más in cua’al in lej c’athpich ts’alat an it cau axi ne’ets ca ohuey abal ets’ey. xi Yabats in cua’al in lej ts’alat am biyal ts’ejcath cau, cum lej c’athpich in ts’alat axi it an cau. A{ Max a Dios in tejhua’metha’ in ts’alat tam im pitha’ an ts’ejcath cau ax u jolbibix, jaquitsq’ui más xohue’ in tejhua’methal in ts’alat tam tu tsu’tal tu bolith. +OXohue’ a Dios más in tejhua’methanchal an inicchic in ts’alat c’al in t’ojlabil an Espíritu Santo axi c’al tucu pitha’ i it ejattalab ti ichich. ucTam ti a Dios im pitha’ a Moisés an ts’ejcath cau thuchath al i lemat t’ujub, tam tin tejhua’methanchi in ts’alat an inicchic. In maq’uic’bethanchi in hual a Moisés ma an Israelchic yab in ohuat cuxuy quin met’enchi lej c’athpich maq’uiq’uil c’al in ts’alat a Dios. Talbel yajum yajum ts’ibc’a ti maq’uiq’uil. Antsana’ a Dios in tejhua’methanchi an inicchic in ts’alat tam im pitha’ an ts’ejcath cau ax u jolbibix ani tu ijcal al i tsemla. ~Tu huit’ombethal abal qui olnanchi an inicchic an it jilchith cau ax u thuchanchab tin ichich an inicchic c’al an Espíritu Santo, ani yab ja ejtil an thuchath ts’ejcath cau ti jayq’ui’ thuchan al i t’ujub. Nixe’ xi thuchath ts’ejcath cau tocat u jolbibix ani tu ijcal al i tsemla max yab qui putu, ani an Espíritu Santo jats ojni’ ax tu pithal i it ejattalab ti ichich. }Yab i huit’al ti cuetemtal qui t’ajchi in t’ojlabil a Dios, expith a Dios tu pithal i huit’omtalab qui t’ajchi. | U lej belal tu ichich abal a Dios tu tsu’chal alhua’ i t’ojlabil, cum a Cristo tu tolmiyal qui t’aja’ alhua’. {Ejtil max tata’chic pel ti thuchath uhuil a Cristo axi huahua’ qui tejhua’methanchi an inicchic. Yab ja axi thuchath c’al i tinta, ja’its axi thuchath c’al an Espíritu Santo ax it pithnenec c’al a Dios axi ejat abal ets’ey. It thuchanchamejits in cahuintal a Dios ta ichich ani yab al i t’ujub jant’ini’ ti thuchanchame a Moisés in cahuintal a Dios ti jayq’ui’. 0zYYab u yejenchab antsana’ i exlomtalab thuchath u, cum tata’chic it exlabits it huenc’onenec c’al huahua’ i olnomtal. Ejtil it thuchath u quit ajiyat ani quit exla c’al patal an inicchic. Jaye tata’chic ejtil max it thuchathits ti ichich huahua’ tu olnom c’al an alhua’ cau. |y sCum antsana’ nan tu uchalchic abal pel tu abathualechic c’al a Dios, yab ca tsalpanchi max i ajatnalq’ui ti ba’. Auxe’ max qui yejenchi tu abchichic i exlomtalab u c’al i ey ani tata’chic ca yejenchi tucu abchi jaye c’al a ey. cx?Yab ja’its jaja’chic axi tocat in atlomnalq’ui an alhua’ cau ani in q’uet’ach olnal. Huahua’ tu abathualechic c’al a Dios ojni’ i olnal c’al i lej tequethtalab ti ichich. I junini’ t’ilal abal tu t’ajchal ti cuenta a Dios jant’inits ti qui olna’ an alhua’ cau, ani i lej t’ilal abal pel tu c’al a Cristo.PwI olnal an alhua’ cau ani hua’ats jita’chic in tsalpanchal pel i quithab cau, ani jats ti ne’ets ca q’uibey abal ets’ey. An jec’onthach inicchic ojni’ in tsalpanchal pel i cau axi ejatlix ani ejtil i nihuihuiltalab. Jita’ hualam tin cuetemtal in ejtohual quin jum putat putu ti olnom c’al an alhua’ cau. /vWHuahua’ jaye ejtil tu nihuihuiltalab axi a Cristo im binanchi a Dios. U exlanchab i ey huahua’ c’al axi jec’onthachchic ani c’al axi q’uibelom inicchic. euCC’ac’namal yan a Dios cum jaja’ ets’ey tu ne’thal ts’at’bathits c’al a Cristo Jesús. I thacatnal a Cristo axi ets’ey in atal jahua’ yab alhua’. Abal ju’tam cu xe’tsin a Dios tu eyenthal qui tso’oblinchi an inicchic an alhua’ cau. Ne’ets buc’uc’ul an alhua’ cau ejtil i nihuihuiltalab axi lej nihuihuil. +tO Tocat yab coyat u ichich cum yab u ela’ i ebchal c’al a Cristo Tito. Jaxtam in tixc’an taja’ ani in c’ale ti Macedonia. Cristo in atal an tomolnaxchic s Tam tin ulits nana’ ti Troas an Ajatic tin lej japchi an hui’leb abal cu olnanchi an inicchic tihua’ an alhua’ cau. r9 Qui paculanchi abal yab qui tolminchi a Satanás c’al in tsapic t’e’tsixtal. I alhua’ exlanchal im pojcax tsalap. Yab coyat in ichich a Pablo Rq Max tata’chic ca paculanchi jita’ tihua’, nana’ne ne’ets cu paculanchi. U paculanchalac abal a Dios quin ejtou ti lablinchichic. A Cristo tin tsu’chal u ichich abal chubax im paculanchix. -pS Nan tu thuchamalits al pil i u tin cuenta an cau c’al nixe’ xi ebchalab abal cu exla’ ma ju’tam huichat ne’ets ca t’aja’ jahua’ nan tu uchbiychic. joMNan tu lej uchalchic ca paculanchi abal antsana’ ca tejhua’methanchi a chubax c’anithale. n1Xohue’ in tomnalits ca paculanchichic ani ca culbethanchi in ichich, i ca huat’ath t’e’pin ani ca jum putat t’apchin in tsalap jaja’. mmSLejatits an yajchictalab jahua’ a bijchamal nixe’ xi hualbith ebchalab tam tit tamcunenecchic. Zl-Yab expith nana’ in t’e’pinenec c’al nixe’ xi ebchalab hualbinenec, jaye patal tata’chic it hue’ t’e’pinenec. Antsana’ u ulal abal it hue’ t’e’pinenecte abal yab cu jaluth ulu. $kALej huat’ath yajchic ani t’e’pith u ichich u ats’a’ tam nan tu thuchanchi nixe’ xi u ti jayq’ui’, ma in uq’uin. Yab tu thuchanchi abal tu t’e’pinthanchi a ichich, expith u le’ tu tso’oblinchi abal nan tu lej c’anithalchic. Ca paculanchat axi hualbinenec 0jYJaxtam nan tu thuchamalits al an c’a’al u ax tu abchi abal quit xe’tsinchic bolith, cum yab u le’ quin ulits c’al tata’chic ani quin t’e’pin abal yab it xe’ets bolithchic. In tomnal quin culbe c’al tata’chic, ani ne’ets cu junax culbe expith max bolithchic it xe’ets. iMax quit t’e’pinthanchat a ichich yab jita’ c’al tiquin junax culbe, cum jats c’al tata’chic u ejtohual quin junax culbe. h U q’uejab tsalpay abal tam quin c’ale tu tsa’biy junil yab ne’ets tu t’e’pinthanchichic a ichich c’al a ey. \f 3U punuhual a Dios ti cau abal yabaye in c’ale c’al tata’chic ti Corinto cum yab u le’ tu c’olchichic a ichich c’al a ey. Alhua’ max quin t’ajat tsemets max yab chubax jahua’ tu uchalchic. e 7Tu ts’o’mayamalits ti lej ichich c’al im bij cum pelits tu c’al. Tu pithamalits an Espíritu Santo abal tucu c’uajchiy i ichich, ani jaxtam i alhua’ tso’ob abal a Dios lej chubax ne’ets tucu pitha’ patal jahua’ im bijchith ulumalits ne’ets tucu pitha’. d #Ja’its a Dios ax tu ts’at’bamalits c’al a Cristo ani tu tsapliyal abal qui putu i uchbil. Jats a Dios ax tu pithamalits i eylabil. kc QC’al jahua’ in t’ajal a Cristo jats tu putnal patal jahua’ im bijchith ulumalits a Dios ne’ets quin t’aja’. Cum in ey a Cristo ets’ey in t’ajal jahua’ chubax, jaxtam i ulal Amén tam i c’ac’nal a Dios. 7b iA Silvano ani a Timoteo ani nana’ tam u c’uajatac c’al tata’chic tu lej t’iloxnanchi in ey a Jesucristo in Tsacamil a Dios. Jaja’ ni jayq’ui’ yab in q’uet’ach ulal i cau ojni’ ne’ets quin t’aja’ ani tin lej ichich iba. Ets’ey in t’ajal an chubaxtalab jahua’ quin ulu. xa kU punuhual a Dios ti cau abal yab ne’ets tu q’uet’ach ucha’ ojni’ in ne’ets ani tu lej ichich iba. ` 'Auxe’ max in jalc’u’ cum yab u ejtou tu tsa’biychic tsabil i calel jant’ini’ u oc’ox tsalpay ne’ets cu t’aja’. Hualam max tata’chic tin tsalpanchal nana’ne u ey jahuaquits tam inic cu q’uet’ach ulu ojni’ in ne’ets ani tu lej ichich iba. K_ Quim peley c’al tata’chic tam in ne’etsac Macedonia ani jaye junil tam in ne’etsac Judea. U lej le’ac max tata’chic tiquin tolminchi hue’ c’al am bel abal quin c’ale ti Judea. 8^ kCum huahua’ u ejtix jun c’al xi jun u q’uejab tsalpay tu tsa’biy tsab i calel, ani antsana’ tata’chic tiquin tabatnanchi axi tsabil i calat i tsa’bixtalab. b] ?Xohue’ tata’chic huachic tin ejtinchamalits u xe’tsintal, ani u lej le’ac abal talbelaquits tam quim baju a q’uicha ca huichiy i Ajatic Jesús cu junax culbe ani yab cu tithebetha tin cuenta i xe’tsintal. #\ A Cum huahua’ tu lejquith thuchanchal an cau a ejtohualchic ca ajiy ani ca lejquith ejtiy. U lej le’ abal ca tala’ ejtiy jahua’ nan tu thuchanchal. [ 5 In lej culbel cum u ats’al thacat tu ichich c’al u xe’tsintal. In xe’tsinenec t’ocat ani tequeth, cum tu tolmiyal a Dios c’al in alhua’ inictal antsana’ quin xe’tsin. U lej t’aja ti cuenta quin xe’tsin bolith tam tin c’uajatac c’al tata’chic. 9Z~}|{{qz:xww6vtsrrponmEl5k[j!iBhgf`edcdbat`|`_^]\[ZZYXX"WJV0UTTSRQPOONN,MTLKKsKJ?IH.FFGEPCBBAV@??5>==3;2-0O.--,\*) '&%$#""Z ckd1@q6y  $rq9vo gJa’its an lej cau ax i ats’a’ tal ti eb tam tu c’uajatac c’al an Ajatic ti al an t’ocat bolchal. on YI Tata Dios tu tejhua’methanchi abal lej pulic in ey ani in lej cua’al in tsap an Ajatic. Ma tin ts’alat coytal ti eb in ucha’ a Dios tin cuenta an Ajatic antse’: Jats u c’an Tsacamil ani in lej culbel c’al jaja’. m 'Yab pel i t’ilab ts’ejcath c’al in tsalpathtal an inic axi huahua’ tu exobchamal tata’chic tin cuenta in tsap i Ajatic Jesucristo ani tin cuenta abal ne’ets ca chich junil. I tsu’u c’al i lej hual tam ti jalc’uthme jilc’on lej tajajal in hual. .l WJaxtam u lubal abal tu t’aychiye ta ichich an chubaxtalab abal ca junini’ t’ilonaye tam nan in tsemenecaquits. Ax in tsu’u abal a Cristo in cua’al in tsap hk KCum tin tso’obliyamalits i Ajatic Jesucristo abal yabats ne’ets quin ohuey teje’ tsabal. j  Biyat in xe’etse teje’ tsabal u tsalpayal abal in tomnal antsana’ tu t’iloxnanchi abal tu bacchi a ichich c’al an chubaxtalab. .i W Aba ani’ a tso’obitschic ani lej alhua’ t’aychithits an chubaxtalab ta ichich, bel ne’ets tu huilq’uith t’iloxnanchi jahua’ nan tu olchamalits. Hh   Taley a Dios ne’ets ti bats’uchic c’al tsab in c’ubac tam quit ulits ti eb quit c’uajiychic jun tin t’ajal i Ajatic ani i Jec’onthaxil Jesucristo ti lej Ts’ale abal ets’ey. (g K Jaxtam ebchalabchic, ca luba’ ca exla’ ta ichich max chubax it canithits ani it tacuthits tit c’alab c’al a Dios. Max ca t’aja’ patal axe’ jahua’ nan tu ucha’its, tam a Dios ne’ets ti lej lotocna’ ani ni jayq’ui’ yab ne’ets ti bithlou ta c’ubac quit ijcan. %f E Max i ca bajuchic, ejtil max it hue’ joc’tsiye a tsu’tal expith jahua’ utat. A uc’chiyamalits abal a Dios ti jayq’ui’ ti paculanchi a hualab. Ie  Max antsana’ ca lejat bajuhuitschic ca t’aja’ jahua’ tu ucha’its, ne’ets quit lej eyentha tin t’ojlabil a Dios ani exbath ne’ets ca junini’ exla’ i Ajatic Jesucristo. d Ani yab expith cu c’uajiy utat c’al a Dios, jaye qui luba’ cu c’uajiy ichich hual ts’ot’c’óthlith tu ebchalab c’al a Cristo. Ani yab expith antsana’ cu c’uajiy tu ebchalab, jaye qui luba’ qui baju tu lej c’anithom c’al patal an inicchic. ec EAni yab expith qui exlaye más a Dios, jaye qui luba’ qui alhua’ beletna’ ti ba’. Ani yab expith qui alhua’ beletna’ ti ba’, jaye qui luba’ qui lej ne’tha’ cuxuth i ichich c’al jahuaquitsq’ui qui tamu. Ani yab expith qui ne’tha’ cuxuth i ichich c’al jahuats qui tamu, jaye qui luba’ cu c’uajiy utat c’al a Dios. %b EJaxtam in tomnal qui lej luba’ cu xe’tsin alhua’ biyat i belal a Dios. Ani yab expith cu xe’tsin alhua’, jaye qui luba’ qui más exlaye a Dios. a +Ja’its tin ebal in ts’alat ani in alhua’ tu bijchith uchamalits lej yan ani lej huinat alhua’ ne’ets tucu t’ajchi ani tucu pitha’. C’al im bijchith cahuintal tu ichichliyal ejtil in ichich jaja’, ani jaxtam tu hualcanthal c’al i hualbith le’nomtal. K` A Dios c’al in tsap tu pithamalits patal abal cu it ejatliyat ani cu c’uajiy utat c’al jaja’. I exlalits jaja’ ax tu tacuyamalchic abal qui eynanchi in ts’alat ani in alhua’. e_ ECa más alhua’ exlaye a Dios ani i Ajatic Jesús ani ne’ets quit más lubach co’onchat a ichich c’al in alhua’ inictal a Dios ani ne’ets quit más ejetbethanchat a ichich. Am belomchic quin luba’ tim ba’ @^ }Nana’ in Simón Pedro tin t’ojnalil ani tin abathualejil a Jesucristo tu thuchanchal axe’ xi u tata’chic ax it pithnenec i huinat alhua’talab abal ca bela’ a Jesucristo jant’ini’ huahua’ i belal. Cum lej pututh i Diosil ani i Jec’onthaxil Jesucristo jats ta bajumalits antsana’ ca bela’. #] A In tsacamilchic a at uxum ebchal c’al a Cristo ti abchalchic tihua’ i tsapnethomtalab. Pel i uxum ebchalab jaye tacuth c’al a Dios. Amén.9\ m Hua’atse yan i cau u le’ tu ucha’chic, tocat yab u le’ cu thucha’ al axe’ xi u. U le’ quin c’ale tu tsu’u abal cu t’ilmats ani cu lej jum putat culbe. x[ k Cum max antsana’ ta ca ucha’ ejtil max a tolmiyal quin olna’ i cau axi yab chubax. In taltal an thuchlab TZ # Max ca ulits ta q’uima’ jita’ quin le’na’ ti exobchi axi pil i cau yab jununul c’al in exobchixtal a Cristo, yab ca bats’u ta q’uima’ ani ma yab ca ucha’ ca tolminchat c’al a Dios. dY C A Dios yab c’uajat c’al huahua’ max cu peley ani yabats qui aynanchi in exobchixtal a Cristo. C’uajat c’al huahua’ a Dios ani jaye in Tsacamil expith max qui junini’ aynanchi in exobchixtal a Cristo. X  Ca lej t’aja’chic ti cuenta ca junini’ bela’ a Cristo ani ca alhua’ t’ojonchi abal quit quithat pithan an atabilab. ]W 5Hua’ats yan i inicchic xe’ets teje’ tsabal in ulal abal yab chubax ti hua’tsinenec ti inic a Jesucristo teje’ tsabal. Pel i c’ambix ani pel i tomolnax c’al a Cristo jitats quin ulu antsana’. aV =Max chubax u c’anithom huahua’ ne’ets qui putu c’al in uchbixtalchic a Dios. Ma tam ti ts’i’quiyamalits qui bela’ i ats’amalits abal pel i uchbil cu c’anitháxin jun c’al xi jun. An c’ambixchic wU iUxum ebchalab c’al a Cristo, nan tu lej uluth uchal abal pel in uchbixtal a Dios cu c’anitháxin tu ebchalab jun c’al xi jun. Yab pel i it uchbixtalab, cum jats ax it olchinenequits ma tam ta ts’i’quiyamal ca bela’ an Ajatic. ~T wIn lej culbel cum talchic a tsacamilchic in aynanchal an chubaxtalab jant’ini’ tin le’ i Tata Dios ti eb. mS UU lej le’ abal i Tata Dios junax c’al in Tsacamil i Ajatic Jesucristo ti co’onchichic a ichich c’al in alhua’ inictal. Ti yajnanchi ani ti jun ejetbethanchi a ichich c’al in c’anithomtal ani c’al an chubaxtalab. 6R gNan tu c’anithalchic cum a cua’al t’aychithits ta ichich an chubaxtalab jant’ini’ nana’ne u cua’alits, ani ja’its ne’ets qui ets’ey co’oy al i ichich. &Q INana’ in Juan pel in eyal c’al an tamcunel ebchalab. Nan tu thuchanchal axe’ xi u tata’ uxum ebchalab tacuth c’al a Dios ani jaye a tsacamilchic. Nan tu c’anithalchic cum i junat exlal an chubaxtalab, ani ti c’anithalchic jaye patal jita’ ax in exlalits an chubaxtalab. P I lej le’ abal ti lubach co’onchichic a ichich i Ajatic Jesucristo c’al in alhua’ inictal. Ca c’uajiy a Dios c’al tata’chic cum ti lej c’anithalchic. Ca co’oychic i t’ilomtalab ta ichich c’al an Espíritu Santo. Amén.DO Ti tsapnethalchic patal an ebchalabchic axi te c’uajat. @N{ Quit tsapnetháxin c’al i t’ocat c’anithomtalab. :Mm Taley ebchalabchic, quit culbe. Ca luba’ ca co’oychic a ichich jum putat alhua’methanchithits c’al a Dios. A Dios ti culbethanchichic a ichich. Quit jun ejet c’uajlelenchic. Ca c’uajiy a Dios c’al tata’chic. Ja’its jaja’ ax ti c’anithalchic ani ti jun ejetbethanchal a ichich. L} Nan tu thuchanchalchic axe’ xi u abal quit alhua’methachic biyat yabaye quin c’ale tu tsu’uchic, ani tam quin ulits c’al tata’chic yab cu yejenchi tu tsapic ts’ejca’ c’al u eyaltal ax tim pithamal an Ajatic. Expith tim pithamal xe’ abal cu ejtou tu tolmiychic abal ca co’oy a ejattal lej lubach c’al a Dios, ani yab abal nan tu yajbethanchi a ejattal. tKa Ne’ets cu culbe max it lubach c’uajatchic c’al a Dios, ani yab i t’ajalchic ti cuenta max u uxnal pel tu palulul abathuale. I conchal a Dios abal ca bajuchic ca co’oy a ichich jum putat alhua’methanchithits c’al a Dios. xJi Lej punuthits i ichich yab i ejtohual qui tomolna’ an alhua’ cau, expith qui tolmiy abal más ca belchin. xIi I conchal a Dios abal ti tolmiychic quit xe’tsin bolith. Yab i le’ abal quit xe’tsin bolith expith abal huahua’ cu tsalpanchat tu alhua’ t’ojnal c’al an Ajatic ax tu tolminchal c’al a xe’tsintal. Expith quit xe’tsinchic bolith, ani yab ne’ets qui t’aja’ ti cuenta max huahua’ cu tsalpanchat yab u alhua’ t’ojnalchic c’al an Ajatic. cH? U lej le’ abal ca t’aja’chic ti cuenta abal huahua’ lej chubax i belal a Cristo. NG Ca lej alhua’ tsalpay ta ichich max chubax a junini’ belal a Jesucristo. Ca t’aja’chic ti cuenta max chubax c’uajchithits a ichich c’al jaja’. Max i tam yab chubax a belalchic. TF! Aba ani’ a Cristo im palu t’aja’ tam ti tsemtha ti al an cruz, bel xohue’ ejthachits c’al in lej tsap a Dios. I ejtilnal a Cristo tam ti tsemtha al an cruz ani jaye i ejtilnal xo’ ejthachits. Cum huahua’ u ts’at’bathits c’al a Cristo, a Dios tu tsapliyal abal qui ejtou tu tolmiy tata’chic c’al a ejattal. bE= Tam ojni’ ne’ets ca tso’obna’chic abal lej chubax pel tin caulomejil a Cristo. Jats a le’ ca tso’obna’chiccua’. A Cristo yab ti lej palu taunalacchic, ti lej taunalac c’al in lej tsap in cahuintal. &DE Tin tsabchil i calat tam in c’uajatac c’al tata’chic u ucha’ axi hualbinenecchic abal yabats ne’ets cu c’aya’na’ max quin huichiy junil. Te in c’uajat ou, ani u uchalchic junil ani jaye tu uchal ta patalchic, max quin huichiy yabats ne’ets cu c’aya’na’chic. EC  Tin oxchil i calat nan ne’ets tu tsa’biychic junil. Max hua’ats jita’ u jolbiyab, expith ca ts’ejcanchat an cau max hua’ats tsab ox i olnom ax quin olna’ an lej chubaxtalab. YB+ Hualam tam quin ulits tu tsa’biychic junil ne’ets quin tithebe tin tamet a Dios c’al a ejattalchic yab lubach. Hualam quin uq’uin c’al axi yantalam hualbinenec ani yabaye in jilamal in hualab. Hualam ne’ets tu ela’ bel it uxumbe ani bel it inicbe. Hualam a t’ajalechic bel jahua’ in le’ a hualbith le’nomtal.GA Hualam tam quin ulits c’al tata’chic yab ne’ets tu elchi lubach a ejattal, ani yab ne’ets quin culbe. Ani tata’chic yab ne’ets quit culbe tam cu ulu yab lubach a ejattal. Max tu ela’chic tit hueutsíx ani tit pa’ixnáx, max it tsaculom jun c’al xi jun, max it lehuáx, max it quithab cahuilix, max it t’uchinchix c’al i cau, max a c’athatnal ta ba’chic, max it xacuelomchic, yab ne’ets quin culbe c’al tata’chic. m@S C’al axe’ xi cau jahua’ nan tu thuchanchalchic hualam hua’ats jita’ in tsalpayalchic abal huahua’ i le’ qui caltha’ ti ba’ tu alhua’ c’al tata’chic. Iba. Expith u binal i cuenta c’al a Dios tim bij a Cristo. C’an ebchalabchic, patal axe’ jahua’ tu thuchanchal jats abal ca co’oy más lubach a ejattal c’al a Dios. &?E U lej ucha’ a Tito abal ca c’ale ti tsa’biychic c’al junaque i ebchalab jaye. Auxe’ max a Tito ti c’ambiy tin cuenta an tumin. Expith in le’ ti tolmiychic c’al a ejattal jant’ini’ nana’ne u le’ tu tolmiychic. In tsalap jaja’ jununul c’al nana’ u tsalap. c>? Auxe’ max nan tu c’ambinchichic c’al an ebchalabchic ax u aba’chic ti tsa’biy. t=a A alhua’ tso’obchic abal yab tu conchichic i tumin tam nan in c’uajatac c’al tata’chic. Aba ani’ a tso’obits, bel hua’ats jita’ c’al tata’chic in ulal abal nan tu canchi i tumin c’al tocat u c’ambixtal. g<G C’al u lej culbetal u tala’ pacuhualac patal jahua’ u cua’al abal tu tolmiychic ca co’oy lubach a ejattal c’al a Dios. U lubalac cu tala’ bina’ tu ba’ ma cu tala’ pacu tu ba’ abal tu tolmiychic. Antsana’ cu t’aja’ aba ani’ u hue’mel a c’anithomtal c’al nana’ biyat u puhuel u c’anithomtal c’al tata’chic. Z;- In t’ojojothits quin c’ale tu tsa’biychic tin oxchil i calat junil, ani yab ne’ets tim palomichiquix c’al tata’chic. Nan yab tu c’a’inchal jahua’ a cua’alchic, expith u le’ tu tolmiy abal ca co’oy a ichich mo’cathits c’al a Dios. Pel in uchbil i tatalab quin tamcuy i tumin abal quin tolmiy in tsacamilchic ani iba an tsacamchic quin tolmiy in tata c’al an tumin. Nan in ejtil in tatalab c’al tata’chic tin cuenta a ejattal. :  Hualam a tsalpayalchic abal yab a bauchal in ey axi q’ue’at an tamcunel ebchalablomchic cum u bats’umal i tolmixtalab c’al jaja’chic ani yab c’al tata’chic. Tiquim paculanchi max pel i hualabtalab abal yab u bats’umal c’al tata’chicte. 9w In lej t’ojnenec c’al tata’chic c’al u ichich lej c’aya’. C’al in tsap a Dios u t’ajamalits i labith t’ajbilab ani i jic’path t’ajbilab ti tsu’bixtalab. Antsana’ tu tejhua’mel abal pel tin chubax abathualejil a Dios. 8 U t’ajamal ejtil yab in tsalpath cum u ajatnamal tu ba’ c’al jahua’ tu olchits. Antsana’ u t’ajamal cum tata’chic yab tin alhua’ t’iloxnanchi u ey c’al u tomolnaxilchic. Aba anaquits in uxnal yab jant’o u ey, bel yab tin jalunchi u ey axi q’ue’at an abathualechic axi tata’chic a aynal. Auxe’ max pel i c’athpich pulic abathuale jaja’chic. M7 In lej culbel tam u yajchicnal tin t’ojlabil a Cristo. Max im palulul, max in tilibnab, max u cua’al i yejenchixtalab, max in t’ajchinal quithab, bel in culbel. Ani tam tin lej c’athpich palululits, a Cristo tin lej c’athpich tsapliliyal. U t’e’pinal hue’ a Pablo tin cuenta an tamcunel ebchalab ti Corinto 6 Tin ucha’ abal cu cuxuthnanchi in alhua’ inictal cum in ejtohual quin lej tsapliy ma ju’tam huichat in yejenchal ca tsapliyat axi palu in ey. Jaxtam in culbel tam im palulul, cum tamits a Cristo tin lej c’uajchiyal tu ichich c’al in lej tsap jaja’. S5 Ox i calel u conchi an Ajatic abal tiquin tixc’anchi nixe’ xi yajal. 4 Cum lej c’athpich jic’path jahua’ a Dios tin tso’oblinchi, in jilchinenec i yajal abal yab cu t’aja’ huat’ath c’athat. U ats’al ejtil max in t’ithbanal c’al i q’uith. Pel a Satanás ax tin jilchi abal tiquin yajbetha’. i3K Cum in c’athbame ti eb hua’ats jant’o cu ajatna’, ani jahua’ cu uluhuac pel i chubaxtalab ani yab in cahuintal i inic axi yab tsalpath. Yab ne’ets tu t’iloxnanchichic cum yab u le’ quin tsalpanchat tin huat’ath t’ocat, expith quin tsalpanchat jant’inits tiquin tsu’tat u t’ajal ani jant’inits tin ats’anchal u cahuintal. 2! U ejtohualac cu ajatna’ abal antsana’ in c’athbame ti eb, tocat yab ne’ets cu t’aja’. Expith ne’ets cu ajatna’ u palu ey. /1W In ne’thame jun ti hua’ats i lej c’athpich ts’alat c’uajattalab ti eb. Tats tu ats’a’ i tsinat cau axi a Dios yab in jilal cu olnanchi teje’ tsabal. Q0 U lej tso’obits abal lej chubax in c’athbame ti eb, expith yab u lej tso’ob max c’al patal u inictal o max i expith c’al u ejattal. A Dios expith jats ax tin lej tso’obits jant’ini’. S/ Ma lajuj tse’ tamub nana’ tim belom c’al a Cristo in c’athbame ti eb. Yab u tso’ob max in lej c’athba c’al patal u inictal o max i expith c’al u ejattal. A Dios expith tin tso’obits. #. A Cum yab jant’o ti tabat cu ajatna’ tu ba’, expith ne’ets tu hue’ olchichic jant’o tin tsu’binchi ani jant’o tin tso’oblinchi an Ajatic. -3 !Yab tin yac’ua’chic cum im baliyat al i t’ocnal ani im pa’ba ba’ i jol al i ba’te’. Antsana’ im pit’c’on yab in yac’uan.A,{ Tam tin c’uajatac ti Damasco hua’ats i gobernador punuth c’al an ts’ale Aretas, ani jaja’ in c’uajba’ i cubaxchic tin hui’lebilchic am bichou abal tiquin yac’ua’. e+C In alhua’ exlalits a Dios in Tata i Ajatic Jesucristo abal lej chubax patal axe’ jahua’ nan tu olchamalchic tin cuenta u ey ani u xe’tsintal. Jats jaja’ expith in tomnal ca puhuethanchat im bij abal ets’ey. p*Y Q’ue’atchic quin ajatna’ tim ba’, nan ne’ets cu ajatna’ jahua’ q’uibat u huat’amal. +)O U let’enthal ax im palu belal a Cristo. In tithebel max ca t’apchin in tsalap i ebchalab ani yab quim bela’ an Ajatic, ani in tsacul c’al an t’apchix. #(? Ani yab expith ja axe’ ax tu olchalchic, jaye u ats’al lej alchic u uchbil cu beletna’ tim patal an tamcunel ebchalablomchic chuthel chuthel. ' U t’ajamal i t’ojlab axi lej q’uibat ani lej tsequental. Yan i acal yab in huayamath. In lej xe’tsinenec c’al i jayil ani c’al i chiquenib. Yan i calel im pablamath c’al an t’ojlab. U lej lecamal an tsamay ani u q’uibchamal an toltom. &# Lej yanits i acan u t’ajamal abal ju’tamq’ui. In huat’enec al i c’ac’ath pulic itse’. In xe’tsinenec jun ti hua’ats lej an cue’. In othname c’al u juntal Israelchic ani c’al axi yab Israelchic. U tamuhuamal i c’ac’athtalab al i bichou ani al i alte’ ani al i pulic lejem. Tin t’ajchamal quithab ax in timc’oyalq’uichic ti ebchalab c’al a Cristo ani yab ja. s%_ Ox i calel in huithc’oyame c’al i huithaxte’. Jun i calel in cui’iyame c’al i t’ujub. Ox i calel tam tin ne’ets al i tan paclun an tan. Jun i calel acal ani q’uicha in ne’thathayat quin q’uiban al am pulic lejem. s$_ Bo’ i calel an Israelchic tin mo’canchi ox inic c’al beleu i cuathach c’al i cuathaxtalab ot’. m#S Max jaja’chic pel in t’ojnalilchic a Cristo, nana’ne más. Tam cu ajatna’ tu ba’ ejtil max u nits’biyal i olmanal ax in ajatnal tim ba’. Nan in lej c’athpich t’ojnenec, jaja’chic iba. U lej lecamal an huithaxte’ ani lej yan i calel im baliyame al i huic’axte’ ani jaja’chic iba. Ma yan i calel in lej le’nabits quin tsemtha. Q" Max quin ulu jaja’chic pel i hebreocua’, nana’ne pel in hebreo. Quin uluchic pel i Israel, nana’ne pel in Israel. Quin uluchic pel i xits’labchic c’al a Abraham, nana’ne jayetseq’ui. 8!i Auxe’ max quin tithebe cum yab im pathay abal tu t’ajchichic jant’ini’ jaja’chic ti t’ajchal. Hua’ats jita’chic in ajatnal tim ba’, ani nana’ ne’ets cu c’athpich ajatna’ tu ba’. Aba ani’ in tsalpanchab yab in tsalpath antsana’ cu t’aja’, bel ne’ets cu t’aja’. D  A c’aya’nalchic ax ti c’unat co’onchal a tsalap. A c’aya’nalchic axi ti c’ue’chal jant’o ani ax ti thabalnalchic. Jaye ax ti alalnalchic ani ax ti cuajchalchic a hual. iK Cum it c’athpich tsalpathchiccua’, hualam max a ejtohual ca c’aya’na axi yab tsalpath.  Cum hua’ats yantalam i inicchic in ajatnalq’ui jahua’ teje’ tsabal, nana’ne ne’ets cu hue’ ajatna’ tu ba’. -S Jahua’ ne’ets tu ucha’chic yab ja ax tin lej uchbiyamal an Ajatic tu ucha’. U ulalq’ui ejtil jun axi yab tsalpath ani in le’ quin ajatna’ tim ba’. !; Nan tu tsab uchalchic junil abal yab tiquin tsalpanchi yab tin tsalpath. Bel max antsana’ in tsalpanchab, u le’ cu hue’ ajatna’ tu ba’. T! Jaxtam jaye axi tolmixchic c’al a Satanás in timc’oyal ti alhua’ inic. Ne’ets quim baju a q’uicha tam a Dios quin ts’ejca’chic jant’inits im pojcax t’ajbilchic. In yajchicnal a Pablo oW Yab ca jic’pa’chic cum a Satanás putat in timc’oyal i ángel ax u c’uajil tin tajax a Dios. zm Pelchic i q’uet’ach abathuale axi c’ambixma’. In le’chic quin timc’oy ti abathuale c’al a Cristo. >u Yab u conchamal i tumin ani yab ne’ets cu conchi abal cu ts’ibc’a’chic ax in ulalq’ui pel i abathuale axi yab palomichiquix jant’ini’ huahua’, ani yab chubax. !; Cum yab u le’ tu tabatnanchi a tuminalchic yab ca tsalpay max nan yab tu c’anithalchic. In exlalits a Dios abal nan tu lej chubax c’anithalchic.   Tin t’aychamalits tu ichich an chubaxtalab a Cristo ani jats c’al ax tu ulal yab im palomichiquix c’al jita’. Jats tin culbe, ani ju’tamits cu xe’tsin ti Acaya c’al an alhua’ cau ne’ets quin culbe cum yab ne’ets quin palomichiquixin. y Tam tin c’uajatac c’al tata’chic u yejenchi an tumin ani yab tu conchichic. Jahua’ u yejenchi tin quithbanchi an ebchalabchic axi tal Macedonia. Yab im palomichiquixin c’al tata’chic ma ni jayq’ui’ ani yab ne’ets cu t’aja’.  U eyentha’ i tumin ax tim pitha’ pil i tamcunel ebchalablomchic abal cu ejtou tu olnanchi tata’chic an alhua’ cau. c? Auxe’ max u t’aja’ yab alhua’ tam tu olnanchi an alhua’ cau ani yabq’ui tu conchi i tumin. U hualba’ tu ba’ yab tu conchichic i tumin abal tata’chic quit más lablinchat c’al an alhua’ cau. % Aba ani’ yab u lej huit’al cu calpu i cau, bel u lej exlanchal in ey an cau ani ets’ey tu quithat tejhua’methanchal an chubaxtalab. fE Nan tu tsalap yab tin jalunchal u ey nixe’ xi pulic abathualechic ax tata’chic a aynal. 'G A thubat belcaquiyalq’uichic jitats ca ulits ti olnanchi q’ue’at a Jesús yab ja axi huahua’ i olnal. A bats’c’unchalq’ui c’al a lej canat pil i tsalap axi yab ja ti pithamal an Espíritu Santo ani pil i cau axi yab juncuth c’al an alhua’ cau ax it olchinenequits. % Yab lej thacat u ichich cum hualam max quit c’ambiyat jant’ini’ ti c’ambiyat a Eva c’al an tsan tam ti antsana’ tejhua’me an teneclab c’al jaja’. Max ca hualca’ a ichich quit c’ambinchat, tam yabats ne’ets ca tequeth tsalpanchi in ey a Cristo. T! Nan tu c’anithalchic c’al i c’anithomtalab ax tim pitha’ a Dios, ani tu binamalits quit co’oyat expith c’al a Cristo jant’ini’ ca co’oyat i ts’ic’ach expith c’al juncats i inic. 8  k U lej le’ac max tata’chic tiquin ats’anchi c’al i c’aya’talab jahua’ ne’ets tu ucha’. Aba ani’ in tsalpanchab yab in tsalpath, bel tiquin c’aya’na’. 2 ] Yab jant’o ti exbath max i inic quin cuete’ ajatna’ tim ba’ abal pel i alhua’ inic, expith max ca ajatna c’al an Ajatic lej chubax pel i alhua’ inic.o W Ani max jita’ in le’ ti ajatnanchix, expith quin ajatnanchi jahua’ in t’ajal an Ajatic. * M Talbel qui ne’tha’ an alhua’ cau más tihua’ jaye al pil i cuenchalabchic, ani antsana’ yab qui ajatnanchi in t’ojlabil axi q’ue’atchic i inic.   Yab i ulal abal pel i t’ojlabil max pel in t’ojlabil q’ue’at i inic axi t’ojnenec jaye c’al tata’chic. Expith i le’ tu tolminchichic ca más bela’ a Dios, ani max qui ejtou cu t’ojone c’al tata’chic ma ju’tam huichat quin ulu a Dios. _7 Yab i huat’anchal jahua’ tu bijchamal a Dios tin cuenta i t’ojlabil c’al tata’chic. Pel huahua’its axi oc’ox ulits c’al tata’chic ani tu oc’ox olchamalchic an alhua’ cau tin cuenta a Cristo. q[ Yab i huat’ath ajatnal i ey ani i t’ojlabil. Jats a Dios expith ax quin ulu ma ju’tam huichat qui baju cu t’ojon. Tu pithamalits an q’uij abal cu ulits ma c’al tata’chic ti Corinto cu t’ojon c’al an alhua’ cau. *M Huahua’ tu abathuale yab i ulal max i bauchal o max i jalunchal in ey talchic i inic ax in cuete’ ulal pulic in ey. Yab u tsalpath max cu met’axin ani qui tsalpanchiq’ui max i bauchal o max yab i bauchal in ey i at inic ani jaye max i lejbayal i ey c’al i cuete’ tsalap. K Jitats quin ulu antsana’ quin lej tsalpanchi abal u ey ax u tejhua’methanchal c’al jahua’ u thuchal, ja’its jaye axi ne’ets tu tejhua’methanchi tam quin ulits c’al tata’chic. zm Jahua’ u thuchal lej yajchic ani lej tsapiccua’. Lej palu u ey ani u cahuintal ni jant’o ti exbathcua’. a; Yab u le’ abal ca tsalpaychic max nan tu thuchanchal i u abal tu jiq’uetha’chic. ta Hualam max u hue’ huat’ath ajatnal u eyaltal tin abathuale c’al an Ajatic. Max ani’ u t’ajal, bel yab in tithebel cum tim pithamalits an Ajatic u eyaltal abal nan tu tolminchi c’al a ejattal ani iba abal tu othnanchichic.  Tata’chic ojni’ tocat a t’ajchal ti cuenta jant’ini’ tu tsu’tab eleb an inic. Max hua’ats jita’chic in tsalpayal abal pel in lej chubax c’al a Cristo, quin t’aja’chic ti cuenta abal huahua’hue pel tu lej chubax c’al a Cristo. ]3 Ani tata’chic jaye ca jum putat t’ajchichic jahua’ in le’ a Cristo, max i huahua’ u ts’ejcathits tu ts’ejca’ jahuaquitsq’ui tam jec’omtalab ani tu bijchi i yajchictalab c’al a jec’omtal. y C’al xe’ i talabethanchal i tsalap ax u c’ambixnab c’al an inic. I paclunchal jahuaquits tam c’athat tsalap ani i c’athat cau ax u eyenthab c’al axi pel i tomolnax c’al a Dios ani yab in jilal in at inicchic quin exla’ a Dios. I lubal qui tala’ jilchi tin c’ubac a Cristo in jec’omnax ichich tim patal an inicchic ca belcaxmethanchat c’al jaja’. >~u Yab i eyenthal i eyextalab ts’ejcath c’al i inic, tocat jahua’ lej tsaplix tu pithamal a Dios qui eyentha’ abal qui talabethanchi jahua’ t’ayat tomolnax c’al a Dios. 2}] Aba ani’ huahua’ axi pel tu abathuale c’al a Dios pel tu inic teje’ tsabal, bel yab i eyenthal i cuete’ tsalap c’al jahua’ ax tu tomolnal teje’ tsabal. 2|] Nan tu lej uchalchic abal tiquin tequeth tsalpanchi u ey abal tam quin ulits c’al tata’chic yab cu yejenchi tu tauna’chic c’al i pathaytalab. In ts’ejcathits tu tauna’chic antsana’ max jita’ tin tsalpanchale u ey ejtil in ey jahuaquitsq’ui tam inic axi yab exlom c’al a Dios. { y Nana’ im Pablo u le’ tu ucha’chic i cau c’al i maxutalab ani c’al i c’aya’talab ejtil max pel a Cristo ax ti uchalchic. U uxnal abal in maxu tam in c’uajat c’al tata’chic ani im pathay tam yab in c’uajat c’al tata’chic. %zC Lej c’ac’namal yan a Dios jaja’ tu pithamalits an lej c’athpich huinat alhua’ pithoblab axi yab i ejtohual qui quithat olnanchi in alhua’.[y/ Ani jaja’chic ne’ets ti c’anitha’chic ani ne’ets ti conchinchi i alhua’talab c’al a Dios, cum it jum putat co’onchith a ichich c’al in alhua’ inictal a Dios ani jats tit ts’ejhualixchic. 6xe Jaja’chic ne’ets quim puhuethanchi im bij a Dios, cum c’al am pulic tolmixtalab tumin a tejhua’methal abal a putuhualchic a uchbil c’al a Cristo. Jaye ne’ets quim puhuethanchichic im bij a Dios c’al a tolmixtal jant’ini’ xi q’ue’atchic jitats ca pithanchat i tolmixtalab tumin. Vw% Tam ca tolminchichic antsana’ an ebchalabchic c’al in yejenchixtal yab expith ja an tolmixtalab c’al in inictal, jaye a tolminchal c’al in ejattal quim bina’ i c’ac’namal yan c’al a Dios. v A Dios ne’ets ti lej pitha’chic yan abal ca ejtou ca lej ts’ejhualixna’ yan. Qui nenchi huahua’ an tolmixtalab tumin axi ca tamcuychic, ani an ebchalabchic axi ca pithanchat ne’ets quim bina’ i c’ac’namal yan c’al a Dios abal tolminchat. [u/ Jats a Dios ax im pithal an t’ojnal tsabal an iyalab quin t’aya’ ani jaye quin c’ojou jant’o quin c’apu. Aniye jaye a Dios ne’ets ti pitha’ tata’chic yan jant’o ca ts’ejhualixna’ ejtil max it t’ojnal tsabal quin t’aya’ i iyalab, ani ne’ets ti yanethanchi an ts’ejhualixtalab ejtil max pel i c’ojlats. t Antsana’ ne’ets ca ejtouchic ca baju jant’ini’ in ulal an Tocat Thuchlab antse’:Hua’ats jita’ axi lej ts’ejhualix c’al an ts’ejhuantalchic.Ja’its axi ne’ets ca t’ilan abal ets’ey c’al a Dios c’al in alhua’ t’ajbilchic. =ss A Dios in huit’al ti pitha’chic lej yan patal jahuaquitsq’ui tam lablinchixtalab. Antsana’ ne’ets ca ets’ey co’oy patal jahua’ ca yejenchi, ani jaye ne’ets ca co’oye i jilc’omach c’al ca tolminchi q’ue’at i inicchic c’al patal jahuaquitsq’ui tam yejenchixtalab quin co’oy. r Jayits i tumin a tsalpayamalits ta ichich ta junchictal ne’ets ca pitha’, ja’its ca lej pitha’. Ca pitha’ c’al i culbeltalab ta ichich ani yab c’al i tsaplab, cum jats axi lej c’an c’al a Dios jitats quim pitha’ c’al patal in canat ichich. )qK Ca t’ila’chic abal jita’ quin t’aya’ hue’ i iyalab ne’ets quin c’ojou hue’, ani jita’ quin t’aya’ yan ne’ets quin c’ojou yan. p9 U ucha’its an ebchalabchic abal ca oc’ox c’ale c’al tata’chic abal ti tolmiychic ca quithat tamcuy an tolmixtalab tumin ax a ulumalits ne’ets ca tamcuychic. U lej le’ max nixe’ xi tolmixtalab tumin ca pitha’chic c’al a lej culbetal ani yab c’al i tsaplab. o Max nana’ ani i ebchalabchic ax ti Macedonia cu ulits c’al tata’chic ani max yab it ts’ejcacathits abal quit tolmixinchic, tam nan ne’ets quin tithebe cum u uchamalits abal it lej canatchic tit tolmix. Ani tata’chicte ne’ets quit tithebe. n' Bel nan ne’ets cu aba’ ca c’ale c’al tata’chic an ebchalabchic ax nan tu ucha’its, ani antsana’ ca tso’obna max chubax it canat tit tolmixe jant’ini’ nan u uchamalits abal it tolmixchic. Quit c’uajiy ts’ejcacath tin cuenta an tolmixtalab tumin. +mO Cum nan tu exlanchits a eychic abal a cua’al a lej culbetal tit tolmixits. U uchamalits an ebchalabchic ti Macedonia abal tata’chic ti Acaya a cua’alits a lej culbetal ca tolmiy ma jun tamub, ani jaxtam canatbe ti tolmix yantalam jaja’chic cum tata’chic it lej canat tit tolmix. $l C Hualam yabats u yejenchal tu thuchanchiyechic tin cuenta an tolmixtalab tumin axi ne’ets ca tamcuychic ani ca pithanchi an ebchalabchic c’al a Cristo. kkOJaxtam ca bats’uchic c’al i lej c’ac’naxtalab, ani antsana’ ca tejhua’metha’ ta ba’chic c’al an tamcunel ebchalablomchic abal chubax it c’anithomchic jant’ini’ huahua’ i uchamalits pel a eychic.ijKMax jita’ ti conoy tin cuenta a Tito, ca ucha’chic abal jaja’ ani nana’ u junax t’ojnal c’al an Ajatic ani i le’ tu junax tolmix c’al tata’chic. Max jita’ ti conoy tin cuenta xi tsab i ebchalab juniclab, ca ucha’chic abal jaja’ abnenec c’al an tamcunel ebchalablomchic ani pel i lej c’ac’nax c’al im bij a Cristo jaye. 3i_C’al a Tito ani c’al axi junaque bijithits ne’ets ti tsa’biychic, ne’ets qui aba’ junaque i ebchalab axi exlathits lej canat c’al in t’ojlabil an Ajatic. Xohue’ lej c’athpich canat jaja’, cum in lej chubax belal abal ne’ets ca tala’ tamcuychic an tolmixtalab tumin. rh]I lubalchic qui t’aja’ jahua’ tequeth c’al an Ajatic ani jaye tin tsu’uxtal hual an inicchic. 'gGMax cu c’ale tsab ox ti eb ni jita’ yab ne’ets quin ejtou quin ulu abal yab ne’ets qui quithat ultha’ an tolmixtalab tumin tihua’ ti Jerusalén. 3f_Ja’its jaja’ axi bijithits c’al an tamcunel ebchalablomchic abal tucu juna’ qui nenchi an tumin tihua’ ti Jerusalén. Qui tolminchi an ts’ejhuantal ebchalabchic tihua’ ani ne’ets ca puhuethanchat im bij an Ajatic, ani jaye ne’ets ca tejhua’me abal it lej canat tit tolmixchic. ae;Ne’ets qui aba’ junax c’al a Tito jun i ebchalab ax u tsu’tab ti alhua’ inic c’al patal an tamcunel ebchalablomchic. Antsana’ tu tsu’tab cum pel i lej alhua’ t’ojnal c’al an alhua’ cau. )dKJaja’ yab ne’ets ti tsa’biychic expith cum u ucha’ quin t’aja’, jaye c’al in cuete’ culbetal ne’ets ti tsa’biy cum ti lej c’anithalchic. "c=C’ac’namal yan a Dios cum jaja’ in lej canatbethanchi in ichich a Tito abal ti c’anitha’chic jant’ini’ nana’ne tu c’anithalchic.  ~s}|{=zyy|xwSv8uPtsrqpdnmll jihgg8faedcbLaD`_^]\[OZPYXqWUTQS@RQ*PO,NeMLL9KJIeHHFDCB2AT@w??$>)=<;<:^9876544t3211L0l// .T--4,+**)v(K'2&&%$#d"8!* nNlAeZeig: | j /K v 3lTimoteo, ca tso’obna’ abal ejete ne’ets ca más pojcaxmeye an inicchic tam ti hue’its ne’ets ca taley an q’uij q’uicha axi xohue’. huIlMax quin exla’its an chubaxtalab, ne’ets ca hualcanchat in tsalap ani yabats ne’ets ca huic’at co’onchat c’al an teneclab. Antsana’ yabats ne’ets quin t’aja’ jahua’ ca le’na c’al an teneclab.jtMlQuin ne’tha’ tsa’at in ichich ti exobchix. Quim bolithmethanchi in tsalap jitats tomolnax c’al an chubaxtalab. Lequitsq’ui max ca jalc’unchat in tsalap ani quin exla’ an chubaxtalab c’al in tolmixtal a Dios. CslYab in tomnal in t’ojnalilchic an Ajatic ti hueutsix, tocat quin c’anitha’ patal an inicchic. Quin c’aya’na’chic ani quin lej huit’a’ ti exobchix c’al an chubaxtalab. `r9lYab ca tolmiy ti t’ilom an inicchic ax in t’ilomnalq’ui i cau axi jolat ani c’al tu macu’bel in tsalap an inic. A tso’obits abal c’al nixe’ xi t’ilomtalab tocat u ts’i’quinal i hueutsixtalab. mqSlTata’ tit cuitol yab ca hualca’ ta ba’ quit quinoc’nanchat a ichich c’al a hualbith le’nomtal, tocat ca lej punu ta ichich ca t’aja’ jahua’ bolith. Ca luba’ ca ne’tha’ a ichich belom ani c’anithom ani jun ejet. Antsana’ ca junax t’aja’ c’al an ebchalabchic axi t’ocat in ichich ani lej palenchix c’al an Ajatic. Wp'lAxi ca xe’tsin t’ocat tim ba’ ani yab ca ts’at’ey c’al jita’ in t’iloxnal i jolat t’ilab, ne’ets quim baju in ey ejtil an eyextalab oro ani an eyextalab plata ax in lej cua’al in jalbil. Ne’ets ca c’uajiy t’ojojothits abal ca ejtohuat ca eyentha c’al an Ajatic c’al jahuaquits tam alhua’ t’ojlab. }oslTin q’uima’ i rico inic hua’ats i eyextalab oro ani hua’ats i eyextalab plata. Jaye hua’ats axi pel i te’ ani axi pel i anam, pilchic in jalbil ani pilchic tu eynal. Antsana’ jaye pilchic tu eynal in t’ojnalilchic a Dios. jnMlAba ani’ hua’ats jita’chic pilmethachits, bel a Dios in cua’al im bichohuil axi junini’ ts’at’atits c’al an chubaxtalab. Ani thuchathits abal a Dios in lej alhua’ tso’obits jita’ pel in lej c’al. Thuchathits jaye abal jitats quin ulu abal jaja’ pel in c’al a Cristo, pel in uchbil quin t’ajat jilcachiquiy an hualabtalab. mlCum pilmejits yabats ts’at’at c’al an chubaxtalab, in ulalchic abal ejthachitscua’ an tsemelomchic ani yabats ne’ets ca ejtha tam ca chich a Cristo. Tocat xe’etschic in le’ quim pilmetha’ jaye an ebchalabchic abal yabats quim bela’ a Cristo. :lmlPel i exobchixtalab ejtil i t’it’ axi tocat c’apupul in t’ajal an t’u’lec. Ca tsu’u a Himeneo ani a Fileto jant’ini’ ti t’ajchinenec c’al nixe’ xi cau. k9lYab ca bina’ a xutsun c’al i jolat t’ilab axi expith pel in ts’ejcabil an inic, cum pel i cau axi c’al tu pilmel an inicchic c’al a Dios. &jElCa lej luba’ tit alhua’ t’ojnal c’al a Dios abal yab quit elchin a tithe tin tamet jaja’. Ca bolith exobna’ an chubaxtalab in cahuintal a Dios. ilCa t’iloxnanchi an ebchalabchic axe’ xi cau axi nan tu thuchanchal. Ca lej ucha’chic abal pel in uchbil c’al an Ajatic yab ca hueutsíxin c’al an cau. Lej jolat an hueutsixtalab, cum tocat u othpinchab in tsalap jitats quin ats’anchi. xhil Max huahua’ yab qui putu c’al i uchbil c’al a Cristo, jaja’ bel im putuhual c’al jahua’ tu bijchith uchamalits.A Dios ets’ey pel i pututh inic cum ja’its in t’ajtal ey. Axi pel i alhua’ t’ojnal c’al an Ajatic ygkl Max qui cuxuy an yajchictalab tin cuenta an alhua’ cau, ne’ets cu punuhuat tu junax ts’ale c’al a Cristo.Max qui tsinc’onchi im bij c’al i at inic, antsana’ jaja’ ne’ets tucu tsinc’onchi i bij c’al in Tata. Xf)l Lej chubax jant’ini’ tu thuchath huahua’ tu belom c’al a Cristo antse’:Max i cua’al i culbetal cu tsemets tin cuenta a Cristo, ne’ets jaye cu tsab c’uajiy ejatlith c’al jaja’. ~eul U cua’al u culbetal cu yajchicna’ max antsana’ ta ca jec’ontha axi bijithits c’al a Dios ne’ets ca jec’ontha. Ca ts’at’ba c’al a Cristo Jesús ani quim baju ca c’uajiy abal ets’ey tin ts’alat c’uajattal a Dios. d1l Cum tin olnom c’al an alhua’ cau, jaxtam u lej yajchicnal yan jant’o. Ma cum in tsu’tat ejtil max nan pel im pojcax inic, jaxtam in huic’at c’al i calaniyo pat’al. Aba ani’ in huic’chin u anam t’u’ul, in cahuintal a Dios yab u ejtohuab ca huic’chin. Xc)lA Jesucristo pel i at ja’ub xits’lab c’al an ts’ale David. Ca lej t’ila’ abal ejtha ani calejits ti al an jolimtalab. Ja’its jaja’ ax u olnanchal im bij tam cu olna’ an alhua’ cau. blCa lej alhua’ tsalpachiquinchi axe’ xi cau jahua’ nan tu olchamalits, ani an Ajatic ne’ets ti tolmiy abal ca quithat ejtiy. `a9lPel in uchbil an t’ojnal tsabal ca tsapic t’ojon abal quin ela’ yan i hualilab. {`olJitats ubat’ ani max yab ca ubat’in jant’ini’ in uchbil, ni jant’o yab ne’ets quim baju quin ata’. j_MlJitats in lej t’ajal ti soldado in junini’ putuhual c’al in uchbil c’al an oc’lec soldado. Yab in hualcal tim ba’ ca xaybinchat in tsalap c’al pil i t’ojlab. Antsana’ ne’ets ca culbe an oc’lec soldado. ^/lCa lej luba’ ca baju tit alhua’ soldado c’al a Jesucristo jant’ini’ tin cuxuyal an soldado jahuaquits tam yajchictalab quin tamu. "]=lNan tu exobchamalits an chubaxtalab junat c’al xi q’ue’at i ebchalabchic u exobchamal jaye. Ja’its antsana’ an cau ca exobchixnanchite i ebchalabchic axi pel i pututh inic, ani jaja’chic jaye quin ejtou quin huat’banchi an chubaxtalab c’al q’ue’at i inicchic. 2\ _lNan tu tsu’tal Timoteo ejtil max tata’ pel tu tsacamil. U lej le’ abal ca lej tsapnanchi in alhua’ inictal a Cristo Jesús cum it ts’at’bath c’al jaja’. 1[ ]lU lej le’ max ca lej yajnanchat c’al an Ajatic tam ca chich jaja’ junil. A lej tso’obits Timoteo, abal jaja’ tin lej tolmiy tam tin c’uajatac ti Efeso.sZ alTam ti chich jaja’ ti Roma in lej luba’ abal tiquin alimichiquiy ma ju’ta tiquin ela’its nana’. ^Y 7lU conchinchal i alhua’talab c’al a Dios a Onesiforo ani axi tin q’uima’ jaja’, cum lej yan i calat u jelamal u ichich c’al jaja’. Yab tin tithenanchamal aba ani’ in c’uajat al an huic’axte’. 1X ]lA tso’obits abal a Figelo ani a Hermógenes ani jat’hua’ patal an ebchalabchic ti pactha’ bichoulom Asia pilmejits ani yabats ts’at’at c’al nana’. W )lC’al in tolmixtal an Espíritu Santo axi c’uajat ta ichich, ca lej t’ayat co’oy ta ichich an chubaxtalab jahua’ a Dios ti pithamal. LV l Ca lej t’ayat co’oy ta ichich an t’ocat cau jahua’ nan tu exobchamal. Cum it ts’at’bath c’al a Cristo Jesús, ca junini’ bela’ ani ca co’oy i c’anithomtalab ta ichich. CU l Jats tu yajchicnal teje’ al an huic’axte’. Aba ani’ teje’ in c’uajat, yab in tithebel cum u alhua’ exlal a Cristo ax u belamalits. Ani lej thacat u ichich, cum u lej tso’obits abal in ejtohual tiquin alhua’ beletnanchi patal jahua’ u jilchamalits tin c’ubac ma tam ta ca chich jaja’ junil. rT _l Pel tim bijith abathualejil a Dios abal cu olchi ani cu exobchi an alhua’ cau axi yab Israelchic. S l Ma tam ti chichits a Jesucristo, tam tu lej tejhua’methanchi a Dios in alhua’ inictal. Ja’its a Jesucristo ax tu talabethanchi in tsap an tsemla ani tu tajbanchal i tsalap c’al an alhua’ cau jant’ini’ qui co’oy i it ejattalab abal ets’ey. (R Kl Jats c’al a Dios tu jec’onthach ani tu bijithits cu xe’tsin bolith tin ebal in cuete’ tsalap ani tin ebal in alhua’ inictal a Cristo Jesús. Yab ja tin ebal jahua’ alhua’ i t’ajalac. Antsana’its tu bijiyamalits a Dios tam ti yabaye in ts’ejcamal an eb ani an tsabal. rQ _lJaxtam yab ca tithenanchi im bij an Ajatic ca olnanchi c’al an inicchic. Ani yab tiquin tithena’ abal te in c’uajat al an huic’axte’ tin cuenta abal in xe’etsac tin olnanchix c’al im bij jaye. Yab quit t’apchin a tsalap max it yajchiquiyab tin ebal abal tit olnom c’al an alhua’ cau. Ja’its a Dios axi ne’ets ti tsapliliy abal ca cuxuy. .P WlA Dios yab tu pithal i ichich jic’be, tocat an tsaplab ti ichich ojni’ jats tu pithamalits. Jaye tu pithamalits i c’anithomtalab ani i alhua’ tsalpathtalab. qO ]lYab ca uc’chiy am pithoblab axi a Dios ti pitha’ tam ti nana’ tu punchi u c’ubac ta oc’. N -lU t’ilt’om ani u alhua’ tso’obits abal a lej chubax belal a Cristo jant’ini’ tin oc’ox belamal jaye a ach Loida ani a mim Eunice. M lU lej le’ tu tsu’u junil abal quin jum putat culbe c’al tata’. Yab u uc’chiyal jant’ini’ tit uc’nal tam nan tu jila’. L %lQ’uicha ani acal u binal i c’ac’namal yan c’al a Dios tam nan tu t’ilal tata’chic ani tu conchinchal i alhua’talab c’al a Dios. Jant’ini’ ti c’ac’naxin u biyal juntalchic c’al a Dios c’al in ichich lujat, antsana’ in c’ac’naxne. 'K IlNan tu thuchanchal axe’ xi u Timoteo, cum tu tsu’tal ejtil max pel tu ichich hual tsacamil. U lej le’ abal i Tata Dios ani i Ajatic Jesucristo ti lubach co’onchi a ichich c’al in alhua’ inictal. Jaye ti yajnanchi ani ti jun ejetbethanchi a ichich. A Pablo in olnal a Cristo J lNana’its im Pablo tin abathualejil a Jesucristo, cum antsana’ pel in culbetal a Dios tiquim bijiy. U olchal an inicchic ca ts’at’ba c’al a Cristo Jesús abal ca it ejatliyat, cum antsana’ im bijith ulumalits a Dios ne’ets ca it ejatliyat. tIaXU lej le’ abal i Ajatic Jesucristo ti lubach co’onchi a ichich c’al in alhua’ inictal. Amén.#H?XNana’ im Pablo tu abchal axe’ xi tsapnethomtalab axi pel u cuete’ thuchbil. Jats c’al ta ca exla’ abal nana’its lej chubax u thuchamal. lGQXCum an Ajatic u lej jun ejetbethanchix c’al in ichich an inic, u lej le’ abal ti jun ejetbethanchi a ichich tata’chic patal a q’uicha ani patal jahuaquits ca tamu. Ca junini’ c’uajiy c’al patal tata’chic. #F?XBel yabaye ca ajiy ti tomolnax. Bel ca ts’alabchi cum pel i ebchalab c’al a Cristo ani hualam ca alhua’meye. An alhua’talab axi c’al an Ajatic 0EYXCa t’aja’ ti cuenta yab quit ts’at’ey c’al jita’ axi quin jec’omna’ an cau axe’ ax nan tu thuchanchal. Jila’ ma ca tithebe c’al in jec’omtal. iDKX Ebchalabchic, ets’ey ca junini’ t’aja’ jahua’ alhua’ ani yab ca it’ixna’. 4CaX Jats jaja’chic huahua’ i uchbiyal c’al im bij i Ajatic abal ca t’ojon c’al i c’aya’talab abal quin ela’ jaye jant’ini’ quin huat’a’ ta q’uicha. B/X I ats’al abal hua’ats i obema’chic c’al tata’chic yab in le’ ti t’ojnal. Tocat pel i otscaclome c’al jahua’ yab pel in cuenta. =AsX Tam tu c’uajatac huahua’ c’al tata’chic tu jilchi jaye jun i t’ipoth cau. Tu ucha’its abal jitats yab in cua’al in culbetal ca t’ojon, yab in uchbil ca c’aputs. \@1X I ejtohuamalac tu conchichic i tolmixtalab cum pel tu t’ojnalil an Ajatic, ani yab i t’aja’. U lej t’ojnenec huahua’ abal tu jilchi i alhua’ t’iplab jant’ini’ a uchbil ti quit t’ojonchicte. %?CXPatal an c’apnel tu jalbinchi jahua’ huahua’ i c’apu. I luba’ cu lej t’ojon q’uicha ani acal abal yab cu palomichiquixin c’al tata’chic. %>CXA tso’obitschic abal pel a uchbil quit lej t’ojon jant’ini’ huahua’ tu t’ojnenec. Tam tu c’uajatac c’al tata’chic yab tu tsu’u tu obe. z=mXEbchalabchic, u le’ tu uchaye jun i cau c’al im bij i Ajatic Jesucristo. Yab quit ts’at’eychic c’al i ebchalab axi yab in le’ ti t’ojnal, cum expith in jec’omnal an cau jahua’ i exobchamalits tin cuenta an t’ojlab. T<!XU lej le’ max a Dios ti tolmiychic ca lej exlanchi ta ichich in c’anithomtal. Ti c’aya’methanchichic a ichich abal ca c’aya’ aychi ca chich junil a Cristo. Pel in uchbil an inic ca t’ojon ;}XLej thacat u ichich abal an Ajatic ne’ets ti tsapliychic abal ca putu c’al an cau axi nana’ tu exobchamalitschic. X:)XTata’chic a belal ani a ejtohual ca palenchi an Ajatic, cum in ey ets’ey im putuhual c’al jahua’ quin ulu. Ne’ets ti tsapliy ani ne’ets ti alhua’ beletna’ abal i ti palmetha’ an teneclab. D9XTucu conchinchi i alhua’talab c’al a Dios abal yab cu ijcan tin c’ubac i lej pojcax inicchic. Hua’ats jita’chic axi in ey antsana’, cum yab patal an inic im belal an Ajatic. -8 UXTaley ebchalabchic, nan tu uchal ca conchi a Dios abal quin t’aja’ abal ca thubat belthanchat tim puhuel an tsabal in cahuintal an Ajatic. Ca alhua’ bats’c’unchatchic xe’ tin ichich an inic c’al i c’ac’naxtalab jant’ini’ tata’chic a bats’c’unchamalchic ta ichich. P7XI lej le’ abal i Ajatic Jesucristo ani i Tata Dios ti lubachmethanchichic a ichich ani ti tsapliy abal ca hui’na’chic i cau axi hualim alhua’ ani ca t’aja’ expith jahua’ alhua’.6XCa lej t’ila’ abal i Ajatic Jesucristo ani i Tata Dios tu c’anithalchic. Tin ebal in alhua’ inictal ets’ey tu pithalchic i culbeltalab ani i huinat alhua’ aychixtalab ti ichich tin cuenta abal ne’ets cu c’uajiy c’al jaja’ ti eb. 05YXJaxtam ebchalabchic, ca junini’ aynanchi an chubaxtalab axi huahua’ tu huat’banchi tam tu exobchi ani tam tu thuchanchi. Ni jayq’ui’ yab ca uc’chiy. Z4-XTam huahua’ tu olchi tata’chic an alhua’ cau, a Dios ti caniychic quit jec’ontha. Ani cum xo’ it jec’onthachits, ne’etse talbel ca baju quit junax puhuethanchat a ey c’al i Ajatic Jesucristo. [3/X Ebchalabchic, it lej c’an c’al an Ajatic. Pel i uchbil qui ets’ey bina’ i c’ac’namal yan c’al a Dios cum it tacuyamejits abal quit jec’ontha ma tam ti yabaye ts’ejcanenec an eb ani an tsabal. Xo’ it jec’onthachits cum a belamalits an chubaxtalab ani it t’oquethanchithits a ichich c’al an Espíritu Santo. p2YX Ani patal jaja’chic ne’ets ca t’ajat jolbiyat c’al a Dios, cum yab in le’na’ quim bela’ an chubaxtalab. In eychic más in culbetnal an hualabtalab ani yab an chubaxtalab. Axi tacuth c’al a Dios abal ca jec’ontha 1%X Cum im pojcamalitschic an chubaxtalab, a Dios ne’ets quin jila’chic ca c’ambiyat c’al i janamtalab. Jats ne’ets quim bela’chic. w0gX C’al yan in janamtal ne’ets quin t’ajat c’ambiy an inicchic axi ne’ets ca q’uibey al an c’amal. Pel xe’ i inicchic ax im pojcamalits an chubaxtalab ani yab in le’ quim bina’ tim ba’ ca jec’ontha c’al an Ajatic. /9X C’al in tsap a Satanás jats ti ne’ets quin t’aja’ yan i labith t’ajbilab ti tsu’bixtalab. Yab ja axi pel i tsu’bixtalab c’al a Dios. +.OXExpith ma tam ne’ets ca exlajits. Ani ne’ets ca t’ajat tsemtha c’al in ixac’ an Ajatic Jesús tam jaja’ ca chich quin tejhua’metha’ in lej tsap. Y-+XMa xohue’ exomits ti tsinat t’ojnal c’al an inicchic ax in jec’omnal a Dios. Ma tam ca tixc’anits jaja’ ax u c’anchix, tiq’uele ne’ets ca lej tejhua’me nixe’ xi ts’ale tomolnaxma’. Z,-XA tso’obitschic abal hua’ats jita’ c’al tu c’anchab nixe’ xi tomolnaxma’ abal yabaye ca tejhua’me. Ma talbel tam quim baju in q’uijil ca hualcanits, tam ojni’ ne’ets ca tejhua’mejits. J+ XCa t’ila’ abal nan junchiquil tu uchamal tam tin c’uajatac c’al tata’chic abal antsana’ ne’ets quim baju in ey an inic lej c’athpich jec’om c’al a Dios. Nan tu uchamalits abal ne’ets ca oc’ox hua’tsin nixe’ xi lej ts’ale tomolnaxma’, ani ma talbelaquits ne’ets ca chich an Ajatic. ~*uXJa’its jaja’ an lej ts’ale tomolnaxma’ ne’ets quin t’aja’ huat’ath c’athat. Ne’ets quin ulu abal yab hua’ats i dios axi ejtil jaja’ ca c’ac’na, ani ma ne’ets ca buxcan tin tiyopanil a Dios quin t’aja’ ti dios. )wXNi c’al jahua’ tam cau yab quit c’ambiyat max antsana’ quit uchan, cum yabaye im bajumalits nixe’ xa q’uicha. Oc’ox ne’ets quim baju an q’uij tam an inicchic quim baju ti lej jec’om c’al a Dios. Tamna’its ne’ets ca c’uajiy jun i inic axi lej c’athpich jec’omma’ c’al a Dios. Bijithits jaja’ ne’ets ca lej jolohuat ti al an c’amal. |(qXYab quit om’inchat a tsalap tam quit uchan abal xo’ im bajumalits in q’uichajil an Ajatic ne’ets ca chich junil. Yab ca hualca’ a tsalap ca t’e’piplats aba ma ani’ jita’ ti ucha’ abal tsu’binchatits c’al a Dios abal ta talits an Ajatic, ni max jita’ ti ucha’ abal chubax tso’oblinchatits c’al a Dios abal ta talits an Ajatic, ni max jita’ ne’ets ti ucha abal huahua’ i olnamalits al i thuchlabil abal xo’ im bajumalits in q’uichajil an Ajatic ca chichits. |' sXTaley ebchalabchic, u le’ tu uchaye jun i cau tin cuenta abal ne’ets ca chich i Ajatic Jesucristo tucu tamcuy. ]& 5X Antsana’ ne’ets ca puhuethanchat im bij i Ajatic Jesucristo tin ebal a alhua’ xe’tsintal, ani tata’chic ne’ets quit puhuethanchat a ey tin ebal in alhua’ inictal a Dios ani i Ajatic Jesucristo.% /X Ets’ey i conchal a Dios abal quit xe’tsinchic alhua’ jant’ini’ jaja’ ti tacuyamalits quit xe’tsin. Cum antsana’ a cua’al a canat quit xe’tsin alhua’ ani a t’ojonchal a Dios cum it belom, jaxtam i conchal a Dios abal ti lej tsaplinchi a ichich. $ X Expith patal ax u belom ani pel tin c’al an Ajatic, jats ne’ets ca c’uajiy c’al jaja’ ani quim puhuethanchi im bij tam quim bajuhuits in q’uichajil ca chich. Ani tata’chic it belom cum a belchamal in cahuintal a Dios axi huahua’ tu olchamal. ## AX Ne’ets ca yajchiquiyatchic abal ets’ey ti al an c’amal. Yab ne’ets ca jilan ca c’uajiy c’al an Ajatic quin tsu’chi in hual ani in lej tsap. " 7XTam ojni’ ne’ets ca yajchiquiyat jitats yab in le’ ti exlom c’al a Dios ani im pojcal an alhua’ cau tin cuenta c’al i Ajatic Jesucristo. !  XXo’ huahua’ u yajchiquiyab tu belom c’al an Ajatic, ani talbel ne’ets cu jum putat jaluntha c’al an Ajatic Jesús. Ejtil max tal al i c’amal lej ts’umimil in tajax, ne’ets ca chich tal ti eb junax c’al i ángelchic axi lej pulic in ey. |  sXAni an yajchiquix a Dios talbel ne’ets quin yajchiquiy, cum jaja’ ets’ey tequeth jalbix c’al an inic. C XBiyat a cuxuyal an yajchictalab, a Dios c’al in tequeth tsalap ti más t’ojojonchale a ichich quit otsits quit ets’ey c’uajiychic ti eb jun tin t’ajal jaja’ ti lej Ts’ale. h KXJaxtam huahua’ c’al i lej culbetal i t’iloxnanchal a ey al pil i tamcunel ebchalabchic. I olchalchic jant’ini’ it lej belomchic ani it lej cuxuth c’al patal jahuaquitsq’ui tam yajchictalab ani an othnaxtalab.  XPel i uchbil qui ets’ey bina’ i c’ac’namal yan c’al a Dios c’al tata’chic cum it ebchalab c’al an Ajatic. Jaye in tomnal qui bina’ i c’ac’namal yan cum chuthel chuthel más a belal an Ajatic ani más it c’anithom jun c’al xi jun. k QXU lej le’ abal i Tata Dios ani an Ajatic Jesucristo ti lubach co’onchi a ichich c’al in alhua’ inictal ani ti jun ejetbethanchi a ichich. A Dios ne’ets quin ts’ejca’ an hualbith inicchic tam ta ca chich a Cristo # CXNana’ im Pablo ani a Silvano ani a Timoteo tu abchal i tsapnethomtalab tata’chic ax it c’uajat ti bichou Tesalónica. Nan tu thuchanchal axe’ xi u ax it c’uajatchic tihua’ ti al an tamcunel ebchalab junat ts’at’bath c’al i Tata Dios ani c’al i Ajatic Jesucristo. Expith ca lej alhua’ exlaye más i Ajatic Jesucristo ax tu jec’onthal c’al an hualabtalab ani ca bina’ a ichich c’al jaja’ abal ti más t’aychi in alhua’ inictal. Ja’its jaja’ im bij qui puhuethanchi xohue’ ani abal ets’ey. Amén.lQIchich hual ebchalabchic, c’al axe’ xi cau it q’uejab olchithits tin cuenta nixe’ xi pojcax q’uet’ach exobchixchic. Jaxtam ca alhua’ beletna’ ta ba’ abal yab quit pilmetha c’al in q’uibts’oth t’ajbil ani c’al in q’uibts’oth exobchixtal, cum max ti c’ambiychic yabats ne’ets ca junini’ aynanchi im belil a Dios. RAntsana’ in olnamalits al patal an u ax in thuchamal. Chubax lej q’uibat ca ejtinchat talchic i cau ax in thuchamalits a Pablo, ani hua’ats talchic i inic axi yab lej alhua’ exobchith ani yab lej ibnenec in cahuintal a Dios tin ichich. Jats jaja’chic ax in q’uet’lonchal jahua’ in thuchamal a Pablo in cahuintal a Dios ejtil xi q’ue’at i T’ocat Thuchlab in cahuintal a Dios in q’uet’lonchal jaye, ani ja’its ti q’uibenecchic. V%Qui t’aja’ ti cuenta abal tin ebal in c’aya’tal an Ajatic hua’atse i q’uij abal cu jec’ontha. Antsana’ ti thuchanchichic jaye i c’an ebchal Pablo, cum pithnenec in tsalap c’al a Dios. 5Ichich hual ebchalabchic, c’al nixe’ xi aychixtalab ti ichich qui lej luba’ qui t’aja’ jahua’ in le’ a Dios abal cu c’uajiy jun ejet c’al jaja’. Qui luba’ cu xe’tsin t’ocat, i cu elchin jant’o tucu jolbiyat tam quim baju nixe’ xa q’uicha. 9k Talbel ne’ets cu c’uajiy al i it eb ani i it tsabal, cum antsana’ in ulumalits a Dios ne’ets quin ts’ejca’. Taja’ ne’ets qui ujna’ hualim jahua’ alhua’. {o Biyat qui aychi quim bajuhuits in q’uichajil a Dios, qui t’aja’ patal jant’ots qui ejtou abal ca thubat ulits. Ma tam ne’ets ca taley an eb ani ne’ets ca talabetha jahua’ hua’ats c’al an c’amal lej c’athpich c’ac’. <q Cum i exlalits abal patal antsana’ ne’ets ca taley c’al i c’amal, jaxtam in lej tomnal cu c’uajiy utat c’al a Dios ani qui t’aja’ jahua’ in le’ jaja’. ta Chubax ne’ets ca chich an Ajatic tam quim bajuhuits am bijith q’uicha ne’ets ca chich. Ne’ets ca chich jun jic’tohual ejtil i cue’ tam acal ni jita’ yab in t’ilom. Ne’ets ca taley an eb c’al i pulic c’amal ani ne’ets ca tala’ t’a’iy an tsabal ani patal jahua’ hua’ats. Ne’ets ca ats’an i tumumultalab lej c’ac’ath. \1 A Dios yab obe jant’ini’ tu tsalpanchab c’al i inicchic tam tin ulalchic abal a Dios hualam yab ne’ets quin t’aja’ jahua’ in ulumalits. Expith a Dios in aychale c’al i c’aya’talab an inicchic max ca jic’tson c’al in hualab ani ca huenc’on c’al an Ajatic, cum a Dios yab in le’ abal ca q’uibeychic jita’. /Ichich hual ebchalabchic, yab ca uc’chiy abal tin tsalap a Dios jun q’uicha ejtil max mil tamub, ani mil tamub ejtil max jun q’uicha. 2]Ani an eb ani an tsabal axi xohue’ in ulumalits a Dios abal ca jilc’on ma tam quim bajuhuits an q’uicha abal ca tala’ t’a’iy. Ja’its an q’uicha ne’ets quim baju tam a Dios ne’ets quin ts’ejca’ an inicchic ani ca t’ajat q’uibey jitats yab u c’ac’nax c’al a Dios. Yab in le’ quim bela’chic abal ti biyal tala’ q’uibetha jahua’ teje’ tsabal c’al am pulic ab uq’ueltalab.  T’ajabits yab in le’ quim bela’chic abal biyalits ti ts’ejcanenec an eb ani an tsabal c’al in cahuintal a Dios. Tam ti expith hua’ats an ja’, tamna’ a Dios in ts’ejca’ an tsabal ani in jila’ t’oc’bath ts’ejel al an ja’. ? wNe’ets quin tilibnanchi an cau ax in ulumal a Cristo abal ne’ets ca chich junil, ca xe’tsin cononol quin ulu jale’ yab che’nec. Ne’ets quin uluchic abal tsemenequits i biyal juntalchic ani patal jahua’ hua’ats xohue’ bel jajatsq’ui jant’ini’ tam ti ts’ejcanenec an eb ani an tsabal.  Ca lej t’aja’chic ti cuenta abal tam hue’its ne’ets ca taley an q’uij q’uicha, tamna’ ne’ets ca hua’tsin i inicchic lej tilibnax c’al an chubaxtalab. Quin t’aja’chic expith jahua’ in le’ in cuete’ quithab le’nomtal. j MCa t’ila’chic an cau ax in olnamal ti jayq’ui’ in t’ocat caulomejilchic a Dios ani jaye in uchbixtal an Jec’onthax an Ajatic axi huahua’ tu abathualejilchic an Ajatic tu huat’banchamalits c’al tata’chic. U  %Ichich hual ebchalabchic, nan tu thuchanchal axe’ xi tsabchilab u abal ca tequeth tsalpanchi an cau axe’ jahua’ tu thuchanchal. Pel i ts’alabchixtalab ax tu thuchanchi jaye ti al an oc’oxlab u. SC’al jaja’ u putnal an cau jahua’ in ulal abal u xa’al am pic’o’ ani talbel u huichel quin c’apu in xa’. An olom axi achinits talbel u huichel ca tulq’uichiquin al i lucuccua’.zmMax antsana’ quin t’aja’ ani yab quin junini’ aynanchi am bolith bel, in tomnamalac max yab in exlamal. #Jitats exlom c’al an Jec’onthax an Ajatic Jesucristo, jats axi hualcathits abal yabats quin t’aja’ jahua’ quithab teje’ al an hualab c’ay’lal. Expith max ca huichiy quin t’aja’ quithab ani ca atan, tam ne’ets ca c’athpich quithabme in ichich. In uchalchic abal ne’ets ca c’uajiy hualcathits max ca ts’at’ey c’al jaja’chic, ani ja’its jaja’chic an q’uet’ach exobchixchic axi c’unat co’oyab c’al i hualabtalab, cum u c’unat co’oyab an inic c’al jahua’ c’al ca atan. LIn hui’nal i c’athat cau ani i jolat cau. In t’ajalchic jahua’ in le’ in quithab anam t’u’ul, ani antsana’ in quinanchalac in ichich axi ite in jilamalits am bel axi yab bolith. [/Jant’ini’ i mom axi yab in cua’al i ja’ yab jant’o ti alhua’, antsana’ nixe’ xi q’uet’ach exobchixchic. Ejtil i tocou axi ne’thathal abal ju’tamq’ui c’al i tsapic ic’, antsana’ jaja’chic c’al i cau. Cum jolbithitschic tin tamet a Dios, ne’ets ca c’uajiy abal ets’ey ti al an lej yic’uax. eCAni c’uiyan c’al a Dios tin ebal in hualab tam ti a Dios in t’ajchi jun i burra abal ca cahuin jant’ini’ jun i inic. Antsana’ taunanchat a Balaam tin cuenta jahua’ ne’etsac quin t’aja’ yab tsalpath. a;T’ajat q’uibenequits, yabats in t’ajal bolith. Xe’ets in t’ajalchic ejtil in t’ajamal ti biyal a Balaam in tsacamil a Beor tam in le’ac quin ata’ an tumin c’al jahua’ quin t’aja’ yab bolith. Quin tsu’u i uxum, ani expith quin le’na’. Ni jayq’ui’ yab u ts’ujel in hualbith le’nomtal. In c’ambiyalchic axi yab in tsapic belal a Dios. In lej eyits hualim jaylomchic. Pel i inicchic axi jum putat jolbithits c’al a Dios. w Ne’ets ca yajchiquiyatchic c’al a Dios, cum c’al in t’ajbil yab alhua’ in othnanchal in ejattal q’ue’atchic i inic. Chuthel chuthel in q’uijithnal quin t’aja’ expith in cuete’ le’nomtal. Lej c’ambixchic ma u otsel c’al tata’chic tam a t’ajal an c’apuxtalab tin cuenta an Ajatic, tocat ti ts’ilc’onchalacchic a ichich c’al in hualab. R~ Antsana’ u quithab cahuilixchic nixe’ xi q’uet’ach exobchix c’al i ángelchic cum yab in ejtinchal in ey. Pelchic ejtil i animal ax in t’ajal expith jahua’ in le’ in anam t’u’ul. Ejtil i animal axi ca hua’tsin ani talbel ca tsemtha ani ca c’apatq’ui, antsana’ jaja’chic ne’ets ca talabetha. ^}5 Ma an ángelchic in ts’ejnal quin jolbiy ani quin quithab cahuiliy in at juntal ángelchic tin tamet a Dios, ani jaja’chic lej in cua’al in c’athpich tsap yab ejtil nixe’ xi q’uet’ach exobchixchic. '|G Jitats in t’ajal jahua’ in le’ in quithab anam t’u’ul ani quim pojcanchi in abatnaxtal a Dios, jats ne’ets ca c’athpich yajchiquiyat c’al a Dios. Cum in ey pathay ani c’athatma’, yab in ts’ejnal quin quithab cahuiliy an ángelchic axi lej pulic in ey ti eb. v{e A Dios in tso’obits quin jaluntha’ c’al an yajchictalab jitats utat c’uajat c’al jaja’, ani in tso’obits jaye quin co’oy yajchiquiyithits am pojcax inicchic ma tam quim bajuhuits a q’uicha ca ts’ejca c’al jaja’. zYajlolol c’al in ichich a Lot cum in tsu’u ani in ats’a’ chuthel chuthel jahua’ in t’ajamalchic quithab an inicchic. dyAA Lot pel i alhua’ inic ani jec’ontha c’al a Dios tam ti t’a’iy nixe’ xi bichouchic. T’e’pith xe’tsin cum in tsu’u abal an inicchic expith in t’ajpichiquiyal jahua’ in le’ in anam t’u’ul. x'A Dios in talabetha’ jaye am bichou Sodoma ani am bichou Gomorra tam tin abchi i yajchictalab c’amal lej c’ac’ath, ani tala’ t’a’iy jilc’on ti pojoth. C’al nixe’ xi tsu’bixtalab quin t’aja’ ti cuenta axi talbel yab quin c’ac’na’ a Dios. 2w]A Dios yab im paculanchi in hualab tim patal am biyal inicchic. Expith a Noé axi xe’tsin ti exobchix c’al i bolith xe’tsintalab ani buc c’al axi jaja’ in juntalchic jats paculanchat ani jec’ontha, ani axi q’ue’atchic yab in t’ajamal jahua’ in le’ a Dios tala’ uc’tsin. ovWA Dios yab im paculanchi in hualab an ángelchic axi hualbinenec, tocat in jolouchic ti al an tamtsemla jun tu huic’at co’oyabe ti al an yic’uax. Tats ca c’uajiychic ma tam quim bajuhuits ca ts’ejca c’al a Dios. yukCum lej jaylomchic c’al i tumin ne’ets quin luba’ ti calthanchi i tumin c’al in q’uet’ach exobchixtal. Ma ti biyalits a Dios in ulumalits abal ne’ets ca t’ajat jolbiyat ani ne’ets ca t’ajat q’uibeychic abal ets’ey. @tyNe’ets ca ts’at’ey c’al jaja’chic yan i inicchic axi ne’ets quin nenchi in quithab xe’tsintal, ani tin ebal jaja’chic ne’ets ca quithab t’iloxna an alhua’ cau. =s uTi biyal hua’atsac talchic c’al an Israelchic axi pel i q’uet’ach caulome ani janamcahuin, ani xo’ hua’ats jaye c’al tata’chic axi q’uet’ach exobchix ani u janamcau. Tocat xe’ets tsininil c’al in q’uet’ach exobchixtal c’al tin q’uibethal jitats ta ca t’ajchin ti cuenta. Ma in tomolnal an Ajatic axi tsemets abal tucu calchiychic c’al i hualab. Jats ti ne’ets ca thubat q’uibey jaja’chic jaye. )r MCum jahua’ in olnamalits nixe’ xi biyal t’ocat caulomechic yab ja in cuete’ cahuintal, pel xe’ i cau axi pithnenecchic c’al an Espíritu Santo.Dq Qui lej alhua’ tso’obna’ abal ni jita’ tam inic yab in ejtohual quin ejtiy c’al in cuete’ tsalap jahua’ thuchath ti al an T’ocat Thuchlab c’al in caulomejilchic a Dios. p  Hua’ats jaye axi lej c’athpich chubax an cau tin cuenta an Ajatic thuchath tin uhuil am biyal caulomechic c’al a Dios. Jats xe’ in tomnal qui lej t’aja’ ti cuenta cum pel in ey ejtil i tajablab ax tu tajbanchal i ichich. Max qui lej t’aja’ ti cuenta, ejtil max ne’ets ca chuthey alabel ti ichich, cum an Ajatic ejtil a pulic ot ne’ets ca tajc’an ti ichich. 5}|L{5zZyBxwvu t0srqqonml]k!jii hgTgf3eeZddcba{`v`_^]]i\[[ Z;Y.XWVTSRR,QQ#PNMLKJIHGGoFEDmCC0B(A@?>=<At juntalabchic, nan u tso’obits abal yab a tequeth exlanchi in ey max pel in Tsacamil a Dios tam ta bina’ a Jesús ca tsemtha. Aniye jaye a oc’lequilchic yab in tequeth exlanchi in ey. V%C’al tin ebal in tsap im bij a Jesús jats ti jelthanchat in acan axe’ xi inic. Cum in lej bela’ a Jesús, jaxtam ti jum putat jelthamejits. A tsu’talitschic ani a exlalits abal lej chubax anits. +OA bina’chic ca tsemtha a Jesús axi lej ejatlix expith. Aba ani’ tsemtha, bel a Dios in ejtha’ ti al an jolimtalab, ani huahua’ i tsu’umal ejthachits. 'Tocat a thajat ucha’chic quin hualca’ jun i tsemthom inic. In tomnal max hualcamejac a Jesús axi lej t’ocat inic ani lej pututh inic.  C’al in tsap a Jesús jats ti jelthach axe’ xi inic, ani antsana’ tejhua’ abal a Dios im puhuethanchamalits ti eb im bij in Tsacamil Jesús. Ja’its a Dios axi pel in Diosil a Abraham ani a Jacob ani a Isaac. Ja’its a Jesús axi tata’chic a bina’ tin c’ubac an oc’lecchic. Ani tam ti Pilato in le’na’ quin hualca’, tata’chic ojni’ yab a le’na’. Y+ Tam a Pedro in tsu’u lej pulic an mulcunel ani in ucha’: ―¿At Israelchic, jale’ hualam it lej jic’pachiquix? Hualam tin lej telal nana’ ani c’al a Juan cum a tsalpayalchic huahua’ i jelthamal axe’ xi inic c’al i cuete’ tsap. Hualam a tsalpayalchic abal huahua’ u c’athpich t’ocat ani jats tu jelthom. Iba. -S Ti al nixe’ xi tiyopan hua’ats i hueu cucu’lab im bij ti Salomón. Tats ti c’uajat a Pedro lej c’unat ts’at’enchat c’al nixe’ xi tsambejac. Lej jic’pachiquix patal an inicchic c’al nixe’ xi pulic t’ajbilab, chich athithil quin tsu’u axi jelthanchat in acan. B~} In lej jic’palchic ani u hue’ jiq’uel jant’ini’ ti thubat jelthanchat in acan nixe’ xi inic. In exlalitschic abal ja’its jaja’ axi ets’ey quetelac ti conchix c’al i tumin utat tin hui’lebil an tiyopan. Im bij nixe’ xi hui’leb ti Alabel. Olnom a Pedro ti al in hueu cucu’il an tiyopan e}C Patal an inicchic taja’ in tsu’tal ti belal ani ti puhuethanchix c’al im bij a Dios. P|Tam jun athic t’ic’ts’onits ani in ts’i’quiy ti belal. Otsits t’ic’ts’ots’ol c’al a Pedro ani c’al a Juan ti al an tiyopan. Hualim im binal i c’ac’namal yan c’al a Dios. {Tam a Pedro in yac’uchi in huinab c’ubac ani in ts’acba’. Ani tameq’ui jeleyits in acan ma c’al patal im puthic’. tzaAni iba. Tocat uchan c’al a Pedro: ―Nan yab u cua’al i tumin ma ni jant’o. Expith jahua’ im pithnenec c’al an Ajatic jats ne’ets tu pitha’. C’al in tsap im bij a Jesucristo Nazaretib quit ts’aquiy ani quit belats. iyKTam an tsambe in lej met’a’chic, cum in tsalpayal hualam ne’ets ca pithan jant’o. yxkTam lej met’nal c’al a Pedro ani c’al a Juan, ani uchan c’al a Pedro: ―Tucu met’a’ te huahua’. Xw)Ulitschic a Pedro ani a Juan tin hui’lebil an tiyopan ani conchab an tumin. vChuthel chuthel u chi’thab ca c’uajba utat tin hui’lebil nixe’ xi tiyopan jun i inic axi tsambe in acan ma tin hua’tsintal. Im bij nixe’ xi hui’leb ti Alabel. Tats ti conchix an tsambe c’al an tumin c’al jitats ca otsits ti al an tiyopan. u #Jun a q’uicha ox hora an huacal a Pedro ani a Juan ne’ets junaxchic ti tiyopan. Pel i hora tam an Israelchic in ujnam ca olon taja’. ztm/In junini’ puhuehuenchalchic im bij a Dios. Ani jat’hua’ c’al patal am bichou u tsu’tab ti alhua’ inic. Chuthel chuthel hua’ats ax u it huenc’onal c’al an Ajatic, ani antsana’ ne’ets puhuehuel im bichohuil a Dios.Hs .Chuthel chuthel u tamcunalchic ti c’ac’nax c’al a Dios ti al an tiyopan. Tin q’uima’chic in t’ajalchic an santa cena ani junax c’apul c’al in ichich lej culbel ani tsa’at. r--In tala’ nujuhualchic jahua’ in cua’al, ani buc’tsixnanchab an tumin jant’inits i yejenchixtalab in tsu’tal in cua’al ti junchic. yqk,Lej juncuthchic in ichich ani lej ts’ejhualix c’al jahua’ in cua’alchic ejtil max pel i they c’alab. Pp+Ani patal nixe’ xi it belomchic c’al an Ajatic in lej c’ac’nanchal im bij, cum in tsu’tal an abathualechic in t’ajal i labith t’ajbilab ti tsu’bixtalab c’al im bij an Ajatic. zom*Ani patalchic in junini’ aynanchal jahua’ tu exobchinal c’al an abathualechic. Lej jun ejetchic in ichich c’al in t’ilomtal an Ajatic. Yab im palc’anchalchic ti ol ani quin t’aja’ an santa cena. Ax in it belalchic an Ajatic An{)Taley u pujnalchic patal ax in lej penamalits tin ichich jahua’ uchan c’al a Pedro. Jelat ox i mil i inic jats axi huenc’onenec quim bela’ a Jesús nixe’ xa q’uicha. lmQ(C’al yane i cau a Pedro in exobchal an mulcunel. Taley tin lej taltal an cau in ucha’: ―Ca bina’ ta ba’chic quit jec’ontha c’al a Dios, ani yabats quit xe’tsin q’uibenec ejtil xi q’ue’at i inicchic. Pl'Im bijchith ulumalits a Dios abal ne’ets ti abchi, ani yab expith tata’chic, jaye a tsacamilchic. Ma ne’ets ca abchinchic jaye axi al pil i bichoulomchic patal jitats tacuthits c’al a Dios. nkU&A Pedro in toc’tsiychic: ―Quit t’ajat jic’tsonchic c’al a hualab ani quit pujanchic tim bij a Jesucristo abal quit paculanchat a hualab. Tam a Dios ne’ets ti abchichic an Espíritu Santo ca c’uajiy ta ichich. Dj%Tam tin ats’a’itschic antsana’ an cau, tamna’ lej c’athpich yajchiquithits in ichich in ats’alchic c’al an lej tsapic t’e’pintalab. Ani jaja’chic in lej ucha’ a Pedro ani axi q’ue’at an abathualechic antse’: ―At juntalabchic, tucu ucha’ jant’o i uchbil qui t’aja’ xo’. i'$Ja’its nixe’ a Jesús ax a q’uet’ath tsemtha’chic al an cruz. Xo’ patal tata’chic ax it Israel in tomnal ca alhua’ tso’obna’ abal lej chubax a Dios im punumalits ti eb ti lej Ajatic ani ti lej Ts’ale c’al patal an inicchic, in ulu a Pedro. fhE#Teje’ quit buxcan ma nan tu pitha’ ta c’ubac a tomolnaxilchic abal ca tala’ ata’. Sg"Aba ani’ yab c’athiy a David ti eb, bel in exla’ abal tihua’ c’uajat ti eb an Ajatic.In olna’ jant’o uchan an Ajatic c’al a Dios antse’:Quit buxcan tu huinab c’ubac. Ef!Xo’ punuthits tin huinab c’ubac a Dios jant’ini’ ti puhuethanchithits im bij. Ma tihua’ ti eb a Jesús tu abchamalits an Espíritu Santo jant’ini’ ti bijchith uchan c’al in Tata tucu abchi. Patal jahua’ talel a tsu’umalitschic ani a ats’amalitschic jats pel in t’ojlabil an Espíritu Santo. re] Ani chubax a Dios in ejtha’ a Jesús. Patal huahua’ i tsu’umal ejthachits ani i olnal abal anits. idKJaxtam a David in q’uejab exla’ ani in q’uejab olna’ abal ne’ets ca ejtha a Cristo. In ulu abal a Dios yab ne’ets quin jilchi in ejattal ca co’onchat c’al an tsemla ani in inictal yab ne’ets ca c’atsey. c-A David pelac i caulome c’al a Dios. In alhua’ exla’ abal c’al ja in xits’al ne’ets ca hua’tsin a Cristo, ani ne’ets ca punuhuat ti Ts’ale ejtil jaja’. Antsana’ a Dios tim bijchith ulumalits ani in cuba’ tim ba’ abal chubax ne’ets ca t’ajan. PbCahue a Pedro in ulu: At juntalabchic, ne’ets tu lejquith ucha’ jun i cau. I biyal juntal David lej chubax tsemets ani joliyat, ani ma xohue’its bel i ejtohual qui tsu’chi in jolimtal. aTata’ Dios, tin tejhua’methanchi jant’ini’ quin ets’ey c’uajiy c’al tata’. In jum putat culbel cum ne’ets tu tsu’chi a hual abal ets’ey.Antsana’ a Pedro in olna’ jant’o in ulu a David tin cuenta in ejthachtal a Jesús. H` Tata’ Dios, yab ne’ets tiquin ohuat jilchi u ejattal quin co’onchat c’al an tsemla.Cum nana’ pel tin T’ocat Tsacamil yab ne’ets tiquin jilchi ca c’atsey u inictal. F_Jaxtam jum putat culbel u ichich ani c’al u hui’ tu puhuethanchal a bij.Quin tsemets ne’ets quin coyots c’al u ichich thacat, cum tata’ ne’ets tiquin ejtha’ junil. 5^cJaxtam an ts’ale David ti biyal in olna’ i cau tin cuenta abal ne’ets ca ejtha a Jesús. Ejtil max a Jesús ax in taunamal a Dios. In ulu antse’:Dios, u exlal abal ets’ey it c’uajat utat c’al nana’.Jaxtam ni jita’ yab in ejtohual tiquin t’e’pinthanchi u ichich. -]SAba ani’ tsemtha, a Dios bel in ejtha’. Yab in jila’ ca ohuat co’oyat c’al in tsap an tsemla, cum ni abal jay yab ejtohuat ca lej atan c’al an tsemla. U\#Aba ani’ antsana’ a tso’obnamalits, bel a bats’uchic a Jesús tam ti a Judas in tsinat bina’ ta c’ubac. A ne’tha’ ani a bina’ tin c’ubac i pojcax inicchic ca q’uet’ath tsemtha ti al an cruz, cum antsana’ q’uejab tsalpanchamejits c’al a Dios ca t’ajchin jant’inits im bijith le’nomtalits a Dios. 2[]Cahue a Pedro in ulu: At Israelchic, ca lej alhua’ japiy a xutsun ca ats’a’ jahua’ nan ne’ets tu ucha’chic tin cuenta a Jesús Nazaretib. C’al im pulic t’ajbilchic tejhua’ abal tacuthits ani abathits c’al a Dios. A Dios ani a Jesús in mac’uchith t’ajamal ta tametchic i jic’path labith t’ajbilab ti tsu’bixtalab c’al in ey. Tata’chic a lej alhua’ tso’obits abal lej chubax anits. Z Ani patal jitats quim palenchi an Ajatic jats ne’ets ca jaluntha tam. Antsana’ a Joel in thucha’ jahua’ in ulu a Dios. Y1Ne’ets ca yic’utsin a q’uicha. A its’ ne’ets ca huenc’on ejtil i xits’. Antsana’ ne’ets ca t’ajan tam c’unatits ne’ets ca chich an Ajatic.Tam ojni’ al nixe’ xa q’uicha ne’ets quin tejhua’metha’ in lej tsap ani in lej ts’alat. XTi eb ne’ets cu t’aja’ i lej jic’path t’ajbilab.Ti tsabal ne’ets cu tejhua’methanchi an inicchic u tsap c’al i pulic tsu’bixtalab.Ne’ets cu tejhua’methanchi c’al i xits’, ani c’al i c’amal, ani c’al i pau. NWTam nihua’aquits a q’uicha ne’ets cu abchi an Espíritu Santo u t’ojnalilchic i inic ani i uxum.Ani jaja’chic ne’ets tiquin caunanchi jahua’ nan cu pitha’ quin cauna’. VTam c’unelits an q’uij q’uicha ne’ets ca taley, tamna’ nan ne’ets cu abchi an Espíritu Santo patal an inicchic.An cuitolchic ani an ts’ic’ach ne’ets tiquin caunanchi u cahuintal.Ne’ets cu tsu’binchi an c’uitolchic i tsu’bixtalab ejtil tam u huachbil.Ani ne’ets cu tejhua’methanchi jant’o an yejtselchic tam u huayal ani u huachbil. U/Lej inic tu caunanchixchic. Xo’ u putnalits jahua’ ti biyal an caulome c’al a Dios Joel in thucha’ jahua’ in ulu a Dios antse’: 'TGYab chubax u uts’al axe’ xi caunanchixchic jant’ini’ tata’ a ulalchic. Yabaye jant’ini’ ta ca uts’alin cum expith pel i beleu hora an thaju. S#Taley cubiy a Pedro c’al axi lajuj jun in abathualejil a Jesús tin tamet an tamcunel. In thajat ulu: ―At Israelchic ani c’al patal ax it c’uajil ti Jerusalén, ca lej alhua’ bina’ a xutsun ani ca lej alhua’ exbay jahua’ ne’ets tu ucha’chic. %RC Expith talchic ax u tilibnax toc’tsin antse’: ―Cum u uts’alits jaxtam u caunanchix c’al i cuete’ cahuintal. A Pedro in taunal an mulcunel XQ) Jat’hua’ tim patal an tamcunel in lej jic’pal ani u uc’pinchab in tsalap. In conoyal: ―¿Jant’o in ey axe’ xi inicchic abal antsana’ u caunanchix c’al i cuete’ cahuintal huahua’? UP# Jaye hua’ats teje’ axi che’necchic ma ti Creta ani ma ti Arabia. Patal huahua’ teje’ c’uajat u lej tamculam. I ats’al ti cuete’ cahuintal u t’ilchab in jic’path t’ajbilchic a Dios. O Hua’ats jaye axi che’necchic ma ti Frigia, ani ma ti Panfilia, ani ma ti Egipto, ani ma ti Africa jum poq’ue’ ti Cirene. Jaye hua’ats axi che’necchic ma ti Roma ax in cua’alits in q’uima’ teje’ ti Jerusalén. Talchic xe’ jaja’ ax in t’ajtal ey pel i Israel ani talchic axi huenc’onenequits ti Israel quin ayna’ an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. ?Nw Hua’ats jita’chic teje’ che’nec ma ti Partia, ani ma ti Media, ani ma ti Elam, ani ma ti Mesopotamia, ani ma ti Judea, ani ma ti Capadocia, ani ma ti Ponto, ani ma ti Asia. nMU¿Jant’ini’ in ejtohualchic tucu caunanchi i cahuintal huahua’ ax i caunamal ma ti tsacamtal? LJilc’on lej jic’paxchic. In ulu jun c’al axi jun: ―Patal jaja’chic ax u caunanchix pel i Galileajib ani yab i at juntal. MKAni tamcun jaja’chic jaye tam tin ats’a’ nixe’ xi cahuithtalab tal ti eb. Uc’pinchabchic in tsalap cum in ats’alchic caunanchab in cuete’ cahuintal c’al axi yab pel in at juntal. ;JoTam ti nixe’ xa q’uicha c’uajat ti Jerusalén i Israelchic ax in lej aynal an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. Che’necchic taja’ ma tim puhuel an tsabal. IAni ma tamna’its tim patal jaja’chic jum putat co’onchithits in ichich c’al an Espíritu Santo. Ani in ts’i’quiychic quin cauna’ i pil cahuintalab jahuats pithnenec c’al an Espíritu Santo quin cauna’. Yab ja in cuete’ cahuintal. xHiTam in tsu’talchic tin junchictal tin oc’ ejtil in inquith i lec’ablec joc’pathits c’al i c’amal. &GEJun jic’tohual in ats’alchic tal jun i cahuithtalab ti eb ejtil i tsapic ic’ axi lej tumumul. U ats’nal tim puhuel an ata jun ti jaja’ quetechic. *F OIm bajuhuits in ajib am bichou Israel ax u uxnal ti Pentecostés, ani tam al nixe’ xi ata tamcuthits patal in abathualejilchic a Jesús c’al i ebchalabchic. 7E iTam an ebchalabchic in calthanchi an q’uijlab axi tsab abal jahua’ axi ne’ets quim baju. Tam tejhua’mejits a Matías ojni’ jats ne’ets ti calchix c’al in t’ojlabil a Judas. Ani ma tamna’its jaja’ ti punuthits ti abathuale c’al axi lajuj jun in abathualejilchic a Jesús.-D UJats ca punuhuat ti abathuale quin calchinchi in t’ojlabil ax in q’uiba’ tin ebal in hualab. In q’uiba’ ani c’alets ti tamtsemla tin ebal im pojcax ey. NC Tam ol an ebchalabchic. In uluchic: ―Dios, expith tata’ a exlanchalits tim patal in ichich an inic. Tucu tejhua’methanchi jahua’ axe’ xi tsab ax a tacuyamalits ti calchix c’al a Judas. B Taley bijiyat tsab, jun ax im bij José Barsabás ax in cua’al im punc’uth bij Justo, ani jun ax im bij Matías. 7A iMax ts’at’enequits ma tam ti pujnenec a Jesús c’al a Juan ani ma ti c’athiyits ti eb, jats qui tacuy ti calchix. Jats tucu tolmiy tu olnom abal ejthachits a Jesús. m@ UJaxtam xohue’ ca calchinchat in t’ojlabil a Judas c’al jita’ axi teje’ c’uajatchic. In ejtohual quin calchinchi jitats ts’at’enequits c’al huahua’ ma tam ti a Jesús tu tacuyamalits tu abathualejilchic. |? sAni q’uejab thuchath a Judas ti al i salmo antse’:Ne’ets ca jilc’on jolat in atajil.Ni jita’ yab quin c’uajchiy. Thuchath jaye al q’ue’at i salmo:Ne’ets ca calchinchat in t’ojlabil c’al q’ue’at i inic. >  Cum an c’uajilomchic ti Jerusalén in exla’its abal a Judas in ts’a’iy nixe’ xi tsabal c’al an tumin ax im bats’u c’al in quithab t’ajbil, jaxtam im bijiy nixe’ xi tsabal ti Acéldama. Ti tenec cau in le’ quin ulu ti xits’ tsabal. -= UJats jaja’ in tsinat bina’ a Jesús, ani an tumin ax im bats’u c’al in quithab t’ajbil in eyentha’ quin ts’a’iy i tsabal. Talbel tam tim palamalits in nuc’ ba’ an te’, tam ti ijcanits tsabal bic’lath in oc’. Pichc’an in chucul ma tala’ huac’lan in t’ithith. K< Pelac i at t’ojnal huahua’ a Judas tin t’ojlabil an Ajatic. ; ―Ebchalabchic, ma ti biyalits a David in thucha’ jahua’ olchin c’al an Espíritu Santo abal a Judas ne’ets quin tsinat bina’ a Jesús c’al an yac’ualchic. Ani xo’ putnenequits an T’ocat Thuchlab jahua’ antsana’ in ulumal. z: oHua’ats jelat acac i jun inic i ebchalab tamcuthits al nixe’ xi alta. Tam cubiy a Pedro in ucha’chic: <9 sTaja’ c’uajatchic jaye a Maria in mim a Jesús ani in ebchalchic a Jesús ani talchic i uxum. Ne’ets ca junax olonchic, cum antsana’ ets’ey in ujnamits quin t’aja’. d8 C Ulitschic al jun i ata ti Jerusalén, ani tats ti c’athiy tin tsabchil i piso al i alta ax in c’uajchiyalchic. C’uajatchic a Pedro, ani a Jacobo, ani a Juan, ani a Andrés, ani a Felipe, ani a Tomás, ani a Bartolomé, ani a Mateo, ani a Jacobo ax pel in tsacamil a Alfeo, ani a Simón axi pelac i cananista, ani a Judas in ebchal a Jacobo. 17 ] Taley tixc’an in abathualejilchic a Jesús ti bolchal Olivos ani huichiy ti Jerusalén. Ma am bolchal Olivos ani ma ti bichou Jerusalén jelat jun i kilómetro. a6 = Uchanchic: ―Galileajibchic, yabats quit met’ot’lats ti eb. Jant’ini’ a tsu’uchic c’athithil a Jesús ti eb, antsana’ ne’ets ca huichiy pa’i’il ti eb. Tacuyab a Matías ti calchix c’al a Judas l5 S Biyat met’ot’ol an abathualechic ti eb, chich c’al jaja’chic tsab i ángel thac toltomith. _4 9 Taley tam tin ucha’its antsana’ an cau in abathualejilchic, tameq’ui ti tsu’tat ne’ets c’athithilits a Jesús ti eb. Hue’ talbel tam ti paxq’uiq’uiyats c’al i tocou ani yabats u tsu’tab. %3 EExpith ca tso’obna’chic abal hue’its ne’ets ca chich an Espíritu Santo ti c’uajchiy ta ichich. Ne’ets ti tsaplilinchi a ichich abal tiquin olnanchi u bij ti bichou Jerusalén, ani tim puhuel an tsabal Judea, ani tim puhuel an tsabal Samaria, ani ma tim puhuel an tsabal. P2 Toc’tsin a Jesús: ―Yab it pithnal ca tso’obna’chic an q’uij antsana’. Expith u Tata ti eb jats in cua’al in tsalap quim bijiy an q’uijlab jant’inits quin le’nanchi jaja’. 1 Jun a q’uicha tam ti tamcuth an abathualechic uchan a Jesús c’al jaja’chic: ―Ajatic, tucu ucha’ max xohue’ im bajumalits an q’uij abal tata’ ca t’aja’ tit lej Ts’ale c’al huahua’ tu Israel ani yabats cu abatna c’al i pil inic. /0 YA Juan im pujayamal an inicchic c’al i ja’, ani u Tata ti eb ti jun tsab ox a q’uicha ne’ets ti pujaychic c’al an Espíritu Santo. C’athiy a Jesús ti eb ~/ wUchamejits an abathualechic c’al a Jesús tam ti yabaye tsemthach antse’: ―Nan tu olchamalits abal u Tata ti eb im bijchith ulumalits abal ne’ets ti abchichic an Espíritu Santo. Jaxtam ca aychichic ti Jerusalén ma tam ti abchits. v. gNan tu olchamalits abal lej yajchiquiyat ma tsemtha a Jesús, ani talbel ejthachits ani tejhua’menequits junil c’al in abathualejilchic. Tsab inic a q’uicha ti xe’etsac tam ti ejthachits quin tejhua’metha’ tim ba’ c’al in t’ajbil abal lej chubax ejthachits. Exome in exobchal in abathualejilchic jant’ini’ tin t’ajal a Dios ti lej Ts’ale. - !Xe’etsac ti t’ojnal ani ti exobchix ma tam ti c’athiyits ti eb. Junax c’al an Espíritu Santo in exobchichiquiyamal in abathualejilchic jant’ini’ ta ca t’ojon ani jant’ini’ ta ca xe’tsin. Pel i inicchic axi tacuyame c’al a Jesús ti abathuale. , C’an Teófilo, nana’ in Lucas tu thuchanchamalits an oc’ox u yan i cau tin cuenta jahua’ a Jesús in t’ajamal ani in exobchamal. Tu olchamalits yantalam in t’ajbil ani in exobchixtal ma tam ti ts’i’quinenequits ti t’ojnal ani ti exobchix. :+ oA Dios ti jun ejetbethanchi a ichich. Ti abchal i tsapnethomtalab a ja’ubchic axi teje’ c’uajat. Ca tsapnetha’ ti junchic u ja’ubchic axi c’al tata’chic.H*  U le’ quin thubat c’ale c’al tata’ abal cu t’ilmats. i) M Hua’atse yan i cau u le’ tu olchi Gayo, tocat yab u le’ cu thucha’ al axe’ xi u. ( / Patal an inicchic in ulal abal a Demetrio pel i alhua’ inic, cum expith in t’ajal jahua’ ta ca uchbiyat c’al an chubaxtalab. Huahua’hue i ulal abal pel i alhua’ inic, ani tata’chic a tso’obits abal ets’ey i ulal an chubaxtalab. In taltal an thuchlab D'  C’an Gayo, tocat ca nits’binchi in t’ajbil jitats quin t’aja’ alhua’ ani yab ca nits’binchi in t’ajbil jitats in t’ajal yab alhua’. Jitats quin t’aja’ alhua’ pel in c’al a Dios, ani jitats quin t’aja’ yab alhua’ pel axi yab exlom c’al a Dios. Pel i alhua’ inic a Demetrio 2& _ Tam quin ulits c’al tata’chic ne’ets tu lejquith olchi jant’ini’ jaja’ tu alq’uith cahuiliyal huahua’ tu abathuale c’al an Ajatic ani tu t’ajchal i janamtalab. Ani yab expith ja, jaye yab im bats’uhual an ebchalabchic axi huahua’ qui abchi ani yab in hualcanchal q’ue’at quim bats’u. Ma in quethmayal abal yab ca otsits c’al an tamcunel ebchalab jitats in le’ quim bats’u an ebchalabchic. %  Nan tu thuchanchamalits i u ax it c’uajatchic al an tamcunel ebchalab tihua’, tocat a Diótrefes ax in lej c’a’inchal ti abatnom c’al an tamcunel ebchalab yab tu t’ajchal ti cuenta i eylabil ax u pithnenec huahua’ c’al an Ajatic. B$ Jaxtam pel i uchbil huahua’ qui junax tolminchi c’al jahuats quin yejenchi axi antsana’ xe’ets ti buc’ul c’al an chubaxtalab. Yab alhua’ jahua’ in t’ajal a Diótrefes (# KCum pel in t’ojlabil a Jesucristo ax in t’ojonchalchic, ani ni jant’o tam tolmixtalab yab im bats’umal jaja’chic c’al axi yab exlom c’al a Dios. "  Jaja’chic ax a tolmiyamal in olchamal an ebchalabchic axi teje’ abal it lej c’anithom. Ca t’ajchiye i alhua’talab jitats xe’ets ti buc’ul c’al in cahuintal a Dios, cum ne’ets ca culbe a Dios max ca tolminchiyechic c’al in yejenchixtal. M! C’an ebchal Gayo, a putuhual c’al a uchbil cum a bats’uhual ani a tolmiyal an ebchalabchic c’al a Cristo, ma a bats’uhualchic c’al a lej culbetal axi tal ma pil i c’uajattalab. ;  qEts’ey in c’athpich culbel tam quin olchin abal an ebchalabchic in t’ajal jahua’ ti uchbiyab c’al an chubaxtalab, cum u tsu’tal ejtil max jaja’chic pel u tsacamil. I  In lej culbel c’al an cau ax tin chanchi an ebchalabchic ax u ulel teje’, cum tin olchi abal a junini’ aynanchal an chubaxtalab ani a t’ajal jahua’ it uchbith c’al an chubaxtalab. M Cum pel it c’an ebchalab c’al a Cristo u conchal a Dios abal ti ets’ey pitha’ i alhua’talab. Ti tolmiy quit xe’tsin lubach a inictal jant’ini’ it xe’ets lubach c’al a ejattal.  Nana’ in Juan pel in eyal c’al an tamcunel ebchalab. C’an Gayo, nan tu thuchanchal axe’ xi u cum lej chubax nan tu c’anithal. FlU lej le’ abal an Ajatic Jesucristo ca c’uajiy lej utat c’al tata’. A Dios ti lubach co’onchi a ichich c’al in alhua’ inictal patal tata’chic tit ebchalab. Amén.gGlCa luba’ quit chich oc’oxe tiquin tsa’biy tam yabaye an tsamay q’uij. Ti abchal i tsapnethomtalab a Eubulo ani a Pudente ani a Lino ani a Claudia. Jaye ti abchal i tsapnethomtalab axi q’ue’at an ebchalabchic. QlJilc’on a Erasto ti Corinto. U jila’ ya’ul a Trófimo ti Mileto. mSlCa tsapnetha’ a Prisca ani a Aquila ani jaye axi c’uajatchic tin q’uima’ a Onesiforo. {lAni ne’ets tiquin jalunthaye c’al jahuaquits cu tamu quithab. Ne’ets tiquin alhua’ beletna’ ma quin otsits ti eb jun tin t’ajal jaja’ ti lej Ts’ale. Ja’its jaja’ im bij qui puhuethanchi abal ets’ey. Amén. An tsapnethomtalab 7lExpith an Ajatic jats ojni’ tin tolmiy ani tin tsapliy, ma u ejtohuamal cu olnanchi an alhua’ cau patal axi teje’ c’uajat axi yab Israelchic. Tin jaluntha’ an Ajatic c’al i pojcax inicchic, tam ejtil max in co’oyab tin hui’ an tsoj lej hue’its quin c’apat. ylTam ti c’a’al in jolbiyat tin cuenta c’al an alhua’ cau tin tamet an eyalchic, ni jita’ tam inic yab tin tolmiy abal quin ts’ejcanchat an cau. Tin tala’ jilcacay u ja’ubchic. A Dios quim paculanchichic cum yab tin tolminchi. iKlCa t’aja’ ti cuenta abal yab ti othna’te, cum pel i lej tomolnax c’al an alhua’ cau.  lTin lej othnamal a Alejandro an thacum pat’al, ani c’al an Ajatic ne’ets ca jalbinchat jant’ini’ tin othnamal. <ql Tam quit chich tiquin chanchi am pelethal ax u jila’ tin q’uima’ a Carpo ti bichou Troas. Ca lej t’aja’ ti cuenta tiquin chanchi jaye u librojilchic ani an thuchath u. 1]l U aba’ ca c’ale a Tiquico ti Efeso. !;l Expith a Lucas c’uajate c’al nana’. Ca chi’tha’ jaye a Marcos tam quit chich, cum in ejtohual tiquin tolmiy c’al in t’ojlabil an Ajatic. X)l Cum a Demas in lej q’uijithnal jahua’ hua’ats teje’ al an hualab c’ay’lal, jaxtam tin jilcacayamal ani c’alejits ti Tesalónica. C’ale a Crescente ti Galacia ani c’ale a Tito ti Dalmacia. Bl Ca lej luba’ Timoteo quit chich tiquin tsa’biy. *MlCum in xe’tsinenec bolith, jaxtam an Ajatic ne’ets tiquim pitha’ i atabilab tam quim baju an q’uicha ca chich jaja’. Ne’ets ca pithan i atabilab jaye jitats in lej le’ abal ca chich an Ajatic. Jaja’ ja’its pel u ts’ejcax lej pututh. A Pablo in ts’alabchal a Timoteo  -lU t’ajamalits tin alhua’ soldado c’al a Cristo. U putumalits u aylabil ax a Dios tim pitha’. U junini’ aynanchamalits an chubaxtalab. g GlYabats ne’ets quin ohuey teje’ tsabal, cum ne’ets quin tsemtha tin ebal a Cristo.  lAni tata’ expith ca co’oy ts’ejcacath a ichich quin aynanchi an chubaxtalab. Ca cuxuy jahuaquitsq’ui tam yajchictalab ca tamu. Ca jum putat bina’ ta ba’ tit buc’ul c’al an alhua’ cau ani ca putu c’al a uchbil tit t’ojnal c’al an Ajatic. ylNe’ets quim pojca’ an chubaxtalab ani ne’ets quim bina’ in xutsun c’al patal jahuaquitsq’ui tam t’ilab. 8 ilAntsana’its ca t’aja’ aba ani’ ne’ets quim baju an q’uij tam an inicchic yab quin cuxuy ca exobchixnanchat in t’ocat cahuintal a Dios. Jant’inits in cuete’ le’nomtal, ne’ets ca xe’tsin alilil quin aliy ma ju’ta ca exobchin i cau jahua’ jaja’chic in le’ quin ats’a’. /lCa olna’ in cahuintal a Dios. Ca co’oy a ichich ets’ey ts’ejcacathits abal ca olna’ tam pel in lej q’uijil ca olna ani jaye tam ti yab pel in lej q’uijil. Ca tso’oblinchi an inicchic in hualab. Ca c’uiychi jahua’ yab alhua’ in t’ajalchic ani ca ts’alabchi jant’ini’ quin t’aja’ alhua’. C’al a ichich lej c’aya’ ca ets’ey exobchixnanchi in cahuintal a Dios. l SlI Ajatic Jesucristo ne’ets ca chich ti Ts’ale abal quin ts’ejca’ an inicchic axi ejate xe’ets ani jaye axi tsemenecaquits. C’al im bij a Dios ani c’al im bij an Ajatic nan ne’ets tu uchbiy Timoteo c’al i cau. A{lAntsana’ huahua’ tu lej belom c’al a Dios qui co’oy i ichich huit’ombethanchithits ani alhua’ t’ojojonchithits abal qui ets’ey t’aja’ patal jahua’ alhua’.SlPatal jahua’ thuchath ti al an T’ocat Thuchlab in cahuintal a Dios pel i cau axi pithnenec an thuchumchic c’al a Dios. Jats tu eynal c’al a Dios abal tucu exobchi an chubaxtalab. Jats abal tucu tso’oblinchi jahua’ yab alhua’ ti ichich ani jaye tucu bolithmethanchi i ichich. Jats abal tucu exobchi jahua’ bolith. ElMa ta tsacamtal it exobchinenequits an T’ocat Thuchlab in cahuintal a Dios. Ja’its an cau ax in ejtohual tucu tso’obliy abal a Dios tu jec’onthal tam qui bela’ a Cristo Jesús. I lTata’ expith ca junini’ aynanchi an chubaxtalab ax it exobchame ani a lej chubax belal c’al patal a ichich. A alhua’ tso’obits abal axi ti exobchamalits pel i chubax inicchic. )l Ejete ne’ets ca pojcaxmeye i pojcax inicchic ani ejete ne’ets ti c’ambixmeye i inicchic c’al in exobchixtal axi yab chubax calthach tin cahuintal a Dios. An c’ambix ne’ets quin c’ambichiquiy in at inic, ani ma an c’ambix ne’ets ca c’ambichicat jaye. s_l Lej chubax ne’ets ca yajchiquiyat patal an ebchalabchic jitats ts’at’atits c’al a Cristo Jesús. V%l A tso’obits abal in othname ani in yajchiquiyame tin ebal abal u olnamal an alhua’ cau ti Antioquia ani ti Iconio ani ti Listra. Aba ani’ u lej yajchicnamal, bel ets’ey tin jalunthamal an Ajatic. )Kl Tata’ Timoteo tin exlanchal u ey abal yab antsana’ ejtil nixe’ xi exobchixchic. Tin t’ajamalits ti cuenta abal u exobchixnal an chubaxtalab, ani tin exlanchal u xe’tsintal ani jahua’ u lej punumalits tu ichich cu t’aja’ tin cuenta in t’ojlabil a Dios. A alhua’ tso’ob abal u belal a Cristo. In lej c’aya’nax ani in c’anithom c’al patal an inicchic, ani u cuxuyal jahuats cu tamu. k~Ol Yab ne’ets ca lej ohuat ats’anchat in exobchixtal, cum ne’ets ca exlanchat in q’uibts’othtal jant’ini ti thubat exlanchat ti jayq’ui’ in q’uibts’othtal a Janes ani a Jambres. A Pablo in uchbiyal a Timoteo }lJant’ini’ ti jayq’ui’ an thimanchic a Janes ani a Jambres in tomolnanchi in cahuintal a Moisés, antsana’ nixe’ xi exobchixchic xo’ in tomolnal an chubaxtalab. Tin ebal in q’uibts’oth tsalap yab im bajuhualchic quim bela’ an chubaxtalab. | lEts’ey im binalq’ui in xutsun c’al i cau yan, tocat ni jayq’ui’ yab in ejtohual quin jun ejet ejtiy an chubaxtalab. {!lTalchic jaja’ u tsinat otsel tin q’uima’ i uxumchic quin ts’auc’unchi in tsalap c’al in exobchixtal. Pel i uxumchic axi lej bil in tsalap ani atathits in ichich c’al in hualab, ma u quinoc’nanchab in ichich c’al jahuaquitsq’ui tam le’nomtalab. Wz'lAba ani’ u eb c’ac’nax c’al a Dios, bel c’al in xe’tsintal yab alhua’ i tso’obnal abal im pojcanchal in tsap a Dios. Ni hue’ yab quit ts’at’ey c’al i inicchic axi antsana’ in ey. ylNe’ets quin juncu i cau ani yab ne’ets quim putu. Ne’ets ti jun athic quin t’aja’ jahua’ yab tsalpath. Ne’ets más quin lej c’athatnaye tim ba’. Ne’ets quin lej c’anitha’ jahua’ q’uijith teje’ tsabal ani iba quin c’anitha’ a Dios. )xKlNe’ets ca tsipcatsmeye i c’anithomtalab c’al an inicchic ani i let’enthomtalab yab ne’ets quin exla’ tin ichich. Ne’ets ca más xe’tsin ti t’uchichil c’al i cau. Ne’ets quin más hualca’ tim ba’ quin t’ajaye jahuaquitsq’ui in le’ in anam t’u’ul. Ne’ets ti más pathay yajchiquix c’al an inicchic ani ti más tomolnax c’al jitats in le’ quin t’aja’ jahua’ alhua’. wlEjete an inic ne’ets quin huat’ath c’anithaye tim ba’. Ne’ets quin lej c’a’inchiye más an tumin. Ne’ets más quin t’ajaye ti lej pulic ani ti lej alalnax c’al in at inic. Ne’ets más ti quithab cahuilix c’al a Dios. An tsacamchic ne’ets quin más t’ajaye ti jec’om c’al in tata ani c’al in mim. Tocat lej hue’ jita’ ne’ets quim bina’ i c’ac’namal yan c’al a Dios ani c’al in at inic. Yabats ne’ets quin c’ac’nanchi jahua’ t’ocat c’al a Dios. :~}){zz%xwvv:u^tsrqqHpobnPml\kkmjOihggKfetdcbb``,_C^]L\o[ZZmY3XXnWiViU+TnTSRQPONMMLKJJJIGFF9EDMC!BA@?>==FTata’ ojni’ Israelchic, tin eb c’ac’namalq’ui tam tit xe’etsac tsab inic i tamub ti al an joltam. Tocat tin ts’acchiyamalq’ui c’al i tsemthach co’nel. >u)Tam in ts’ejca’chic i inquith dios. Pel i becerro axi ts’ejcath c’al i oro, ani lej q’uijithnab. In tsemtha’chic i co’nel ani in ts’acchiychic nixe’ xi thulcuts. ]3(Tam ti c’uajate a Moisés tihua’ al am bolchal, jaja’chic muthat acan am bolchal. Ani uchan a Aaron c’al an mulcunel: I lej le’ cu ts’ejcanchat i inquith dios ani jaja’ tucu oc’nanchi am bel, cum yab i tso’ob ju’ta ti c’uajat a Moisés axi tu oc’nanchamal ma tam tu calthachits huahua’ tihua’ ti bichou Egipto. ?w'Ani i biyal at juntalchic yab in le’na’ quin t’aja’ jahua’ u uchnal c’al a Moisés, tocat im pojca’. In lej uq’uixnalchic am bichou Egipto jun ti calthamejits. 5&Jats a Moisés axi xe’tsin junax c’al in at Israelchic ti al an joltam. Ani tam ti tamcuthchic tihua’ ti bolchal Sinaí, tats ti tauna a Moisés c’al i ángel ani pithan i cau quin huat’banchi i biyal at juntalchic. Ja’its an cau huahua’hue xo’ qui ejatna’. 9k%Jats a Moisés ax in ucha’ an Israelchic: A Dios ne’ets ti abchichic jun i caulome axi pel a at juntal xits’al. Jant’ini’ a Dios tin abamal nana’ tin caulome, antsana’ axi junaque axi taye tal ca aban. Jats ca lej alhua’ bina’ a xutsunchic ca ats’anchi jahua’ ne’ets ti ucha’. )K$Ja’its nixe’ a Moisés c’al ti caltha i biyal at juntal xits’alchic ti Egipto. Ja’its jaja’ ax in t’ajamal i labith t’ajbilab ti tsu’bixtalab ti Egipto ani ti al am pulic lejem Rojo. Jaye in t’ajamal ti al an joltam jun ti xe’ets i at Israelchic tsab inic i tamub. K#Taja’ olchin in eylabil a Moisés tam ti tejhua’me nixe’ xi ángel ti al an tsacam t’ijax te’. Chubax punume c’al a Dios ti abatnom ani ti hualcanthom c’al in at juntal xits’alchic. Belq’ui pojcajits c’al jaja’chic. Yab im bela’chic max in ey ti abatnom ani ti ts’ejcom c’al jaja’chic. kO"U tsu’umalits lej yajchic in huat’al u bichohuil ti Egipto. U ats’amalits ej’elchic xe’ets. Xo’ im pa’inequits abal cu hualcantha’ c’al an yajchictalab. Jaxtam ojni’ xo’ ne’ets tu aba’its ti Egipto. m S!A Dios in ucha’: Ca tixc’a’ a pajab biyat nana’ in T’ocat Dios te in c’uajat ta tamet.   Nana’its tin Diosil c’al a biyal at juntal xits’alchic. Pel tin Diosil a Abraham ani a Isaac ani a Jacob. Tam ti lej jiq’uey a Moisés, ma t’elelel in inictal. Yabats in inicnal tim ba’ abal quim met’aye c’al jahua’ tu tsu’biyab. : mA Moisés in lej jic’pa’ jant’ini’ tu tsu’biyab in tsu’u. Utey jun t’ajat abal quin lej alhua’ tsu’u, ani tamna’ tin ats’a’ i cau. Uchan c’al a Dios: 6 eTsab inic i tamub talbel tejhua’me jun i ángel c’al a Moisés ti al i joltam utat ti bolchal Sinaí. Tejhua’me al i tsacam t’ijax te’ tam tu t’a’ilits. W 'Tam tin ats’a’ axe’ xi cau antsana’ a Moisés, tameq’ui thubat pit’c’on c’ale ti tsabal Madián. Taja’ c’uajiy ti pil inic. Tomquin ani in tsu’u tsab i tsacam c’al in q’uimathil. b=¿Hualam a le’ tiquin tsemtha’ jant’ini’ a tsemtha’ an Egiptojib ti hue’el? Tam tsacuy axi jun, im pac’amna’ a Moisés. In conoy: ¿Jita’ ti punu tit abatnom ani tit ts’ejcom c’al huahua’? 6eTin aytal q’uicha a Moisés in tsu’u u pejéx jaye tsab i Israelchic. Cum in le’ quin jilabetha’chic in conoy: ¿Jale hualam it othnáx ani pel it at ebchalabchic? +C’al in c’anixtal antsana’ a Moisés in tsalpay abal ne’ets ca exla c’al in at juntal Israelchic abal ja’its jaja’ punuthits c’al a Dios ti hualcanthom c’al jaja’chic. Ani belq’ui yab chubax tsalpanchat antsana’ c’al in at juntal xits’alchic. iKAni tam ti c’uajatits tihua’ c’al jaja’chic in tsu’u othnanchab jun in at juntal c’al i inic Egiptojib. In thubat c’aniy ani in tsemtha’ an Egiptojib. Antsana’ in t’ajchi an huichbanchixtalab am pojcax. }Tam tin cua’alits tsab inic i tamub a Moisés, tam tin tsalpay quin tsa’biy in at juntal xits’alchic Israel. GTihua’ ti Egipto tats tin alhua’ exlanchi a Moisés patal in exobchixtal an Egiptojibchic. Lej huit’om ti huilom c’al an cau ani lej huit’om ti t’ojnal c’al jahuaquitsq’ui. %CTam in jilcacay jaye. Talbel elchin c’al in ts’ic’achil an ts’ale, ani tihua’ tin q’uima’ yejtha jant’ini’ max pel in cuete’ tsacamil. Tam ti hua’tsin a Moisés ani lej culbel a Dios c’al jaja’. In tata ani in mim in ejtohualchic quin co’oy expith ox a its’. NNixe’ xi it ts’ale in lej c’ambibiyal ani in lej othnaniyal i at juntal xits’alchic. Im bina’ i tsapic cau abal quin jilcacay in t’ele’ilchic abal ca taley yabats ca c’uajiy ejat. ~Im baju a q’uicha tam ti punuhuat q’ue’at i ts’ale ti Egipto, c’al axi ti yab exlanchat in ey a José ti oc’lec. ,}QHue’its ne’ets quim baju an q’uij tam tin tsacamilchic a Abraham ne’ets ca pithan in cuete’ tsabalilchic, cum antsana’ ti bijchith uchnenec a Abraham. Ma a Dios in cuba’ tim ba’ abal chubax ne’ets quim pitha’chic. Lej ne’ets puhuehuel am bichou Israel ti Egipto. L|Lej talbelits canchin im beclac jaja’chic ani ne’tha ti Siquem. Tats ti joliyat al i ts’ejcath jol paxal t’ujub axi a Abraham in ts’a’iy c’al in tsacamilchic a Hamor ax ti Siquem. {/Antsana’ c’ale a Jacob ca c’uajiy ti Egipto, ani talbel tats ti tsemets. Tats ti tsemets jaye q’ue’atchic i biyal at juntal xits’al. z3Tam a José in abchi an cau ca chanchin in tata Jacob c’al patal in at ja’ub xits’alchic. Hua’ats jelat ox inic c’al lajuj bo’ i inic. ay; Ma tam tin tsabchil acan c’alechic junil, tam tin tejhua’metha’ a José tim ba’ abal jaja’ ja’its pel in cuete’ ebchalchic. Ma tamits ti exlajits a José c’al a Faraón abal jant’o tam xits’lab. zxm Ma talbel tam tin ats’a’its a Jacob abal hua’ats i lab em ti Egipto, tamna’ in aba’ ca c’ale in cuitolilchic tihua’. Pel jaja’chic i biyal at juntal xits’al. Jats an c’a’al acan in t’aja’ ca c’alechic ti Egipto. @wy Taley hua’tsin i pulic jayil ani i yajchictalab tim puhuel an tsabal Egipto ani jaye ti tsabal Canaán. I ts’ejhuantal at juntalchic ni jant’o yab in ela’ quin c’apu. Jun jaja’chic im bij José lej pa’ixna c’al in cuete’ ebchalchic, ani jats ti nujuhuat ani ne’tha ti Egipto c’al an ts’a’um. Ani tihua’ c’uajiy alhua’ beletnanath c’al a Dios. Tt!Ani pithan a Abraham c’al a Dios i jilchith cau. Uchan ca cojchinchic in inictal axi inic ti Israel cum pelchic tin c’al a Dios. Jaxtam tam ti huaxic a q’uicha ti hua’tsinenequits in tsacamil a Abraham Isaac, cojchin in inictal. Talbel t’ajchin jaye ani’ a Jacob in tsacamil a Isaac. Ani talbele in tsacamilchic a Jacob t’ajchin jaye ani’. Axi lajuj tsab in tsacamil a Jacob jats u tatalab c’al axi lajuj tsab i cuenel huahua’ tu Israel. LsUchane a Abraham c’al a Dios: Nan ne’ets cu yajchiquiy am bichou axi ne’ets ti c’unat co’onchi a tsacamilchic c’al i tsaplab. Taley talbel jaja’chic ne’ets ca tixc’an al nixe’ xi pil tsabal, ani ca chich teje’ al axe’ xi tsabal in lej c’al. Teje’ ti ne’ets tiquin t’ojonchi, in ulu a Dios. hrIUchan jaye abal ne’ets ca oc’ox c’uajiy in tsacamilchic al i pil tsabal xan ti yab in cuete’ c’al, ani taja’ ne’ets ca c’unat co’oyatchic c’al i tsaplab ani ca othna ma tse’ i bo’chic inic i tamub. q A Dios yabaye in lej jilchi quin c’alna’ ni jun i xacab i tsabal. Expith im bijchith ucha’ abal in tsacamilchic jats ne’ets quin c’alna’ axe’ xi tsabal tam ca tsemets jaja’. Antsana’ ti uchan aba ani’ yabaye in co’oyamal in tsacamil. ap;Tam cale a Abraham ti tsabal Caldea, c’ale ca c’uajiy ti bichou Harán. Tats ti c’uajiy ma tam ti tsemets in tata. Taley a Dios in aba’ ca chich a Abraham teje’ jun tu c’uajil huahua’ tu Israel xo’. KoUchan a Abraham c’al a Dios: Ca jilca’ a tsabalil ani quit tala’ tixc’an c’al patal a at ja’ub xits’alchic, ani tihua’ quit c’ale al jun i tsabal axi nan ne’ets tu olchiye. +nOToc’tsin a Esteban: ―Pay’lomlabchic ani at juntalabchic, tiquin ats’anchi jahua’ ne’ets tu ucha’. Huahua’ i Diosil an Ts’ale Pay’lom ti eb in tejhua’metha’ tim ba’ ti biyal c’al a Abraham tam ti c’uajate ti Mesopotamia. Yabaye c’ale ca c’uajiy ti Harán. pm [Tam conoyab a Esteban c’al an ts’ale pale’ antse’: ―¿Nix chubax jant’ini’ tit jolbiyab? $lATam an cuenel ts’ejcom cau ani patal axi quetechic c’al jaja’chic in ejchical a Esteban, ani in tsu’chal in hual ejtil in hual i ángel.'kGI ats’amal tam tin ulu abal a Jesús Nazaretib ne’ets tucu paclunchi i tiyopanil ani ne’ets tucu jalc’unchi an uchbixtalab ax tu pithamal a Moisés. @jy Tam cubiychic i q’uet’ach jolbix in ulu: ―Axe’ xi inic yab u coyol tucu quithab olnanchi i t’ocat tiyopanil ani tucu pojcanchi an ts’ejcath cau ax tu pithamal a Moisés. Ii  Ani cum belchinits an janamtalab, tam tocat tsacuy an mulcunel junax c’al an yejtselabchic Israel ani c’al an exobchixchic c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. Tam lej muthenchab a Esteban c’al jaja’chic. Yac’uan ani ne’tha tin tamet an cuenel ts’ejcom cau axi lej c’athpich exbath in ey. ~hu Tam jaja’chic in ucha’ talchic in juntal ca janamcahuin jun t’ajat tin cuenta a Esteban. Quin uluq’ui abal in ats’amalits tam ti quithab cahuilixin c’al a Moisés ani c’al a Dios. Im pitha’chic i tumin abal antsana’ quin ulu. g{ Ani yab in ejtouchic quin ata’ a Esteban, cum jaja’ pithnenec i tsalpathtalab ani i cau c’al an Espíritu Santo. Mf Ani hua’ats taja’ al an tiyopan Israel i cuenel axi hueutsíx c’al a Esteban. U bijiyab an cuenel ti Hualcathlom, cum pelac i inicchic axi ti jayq’ui’ lej c’unat co’oyame c’al i amulab ani xo’ itsots. Pelchic al nixe’ xi cuenel axi c’uajinec ti Cirene, ani ti Alejandria, ani ti Cilicia, ani ti Asia. jeMJun axi buc tacuthits pel a Esteban. Cum lej tsaplilith c’al a Dios in t’ajal yan i labith t’ajbilab ti tsu’bixtalab tin tamet an inicchic. Lej jum putat co’onchab in ichich c’al in alhua’ inictal a Dios. /dWNe’ets yanenel in cahuintal a Dios, ani ne’ets lej yanenel am belomchic ti Jerusalén. Ma yan i pale’chic jaye in it belal an Ajatic. Yac’uan a Esteban c}Tam chanchin axi buc tin tamet an abathualechic, punchin tin oc’chic in c’ubac ani conchinchat in tolmixtal a Dios. 2b]Ani patal am belomchic in tsalpay abal alhua’ jahua’ in ulu antsana’ an abathualechic. Tam tacuyat a Esteban axi lej lubach belom ani jum putat co’onchith in ichich c’al an Espíritu Santo. Jaye tacuyatchic a Felipe, ani a Prócoro, ani a Nicanor, ani a Timón, ani a Parmenas, ani a Nicolás Antioquíajib. Pel a Nicolás axi ti jayq’ui’ huenc’onenec ti c’ac’nax c’al a Dios ejtil an Israelchic. jaMAni huahua’ ne’ets qui lej expinchiye cu olon ani cu exobchixin c’al in cahuintal a Dios. z`mJaxtam ebchalabchic, ca tacuy buc i inic ani ca punuchic ti buc’tsixnanchix c’apnel. Ca tacuy buc ax u lej c’ac’nab c’al patal am belomchic ani lej alhua’ tsalpath ani jum putat co’onchith in ichich c’al an Espíritu Santo. w_gTam axi lajuj tsab i abathuale in ucha’ ca tala’ tamcun am belomchic. Tamcunits ani in ucha’chic: ―Yab in tomnal huahua’ tu abathuale qui jila’ tu olnom c’al in cahuintal a Dios ani tocat qui buc’tsixnanchi an c’apnel. )^ MNixe’ xa q’uichachic ne’ets yanenel am belomchic c’al an Ajatic. Chuthel chuthel u buc’tsixnanchab i c’apnel, tocat jaye hua’ats i jolbixtalab tin cuenta am buc’tsixtalab c’apnel. Am belomchic ax in caunal an cau griego in ulu abal an tsemchith uxum c’al jaja’chic yab u quithat pithnalchic an c’apnel ejtil tu quithat pithnal an tsemchith uxumchic ax in caunal in cuete’ cahuintal Israel. &]E*Chuthel chuthel ti al an tiyopan ani ti q’uimathchic xe’etschic ti exobchix c’al in cahuintal a Dios ani ti olnanchix c’al im bij a Jesucristo.<\q)Ani tamna’ calejits an abathualechic taja’ ti al an cuenel ts’ejcom cau, c’alechic lej culbel cum pithnenec an q’uij c’al a Dios ca pojca tin cuenta im bij a Jesús. C[(Ani patal an cuenel ts’ejcom cau in tsalpay abal lej chubax jahua’ in ulu a Gamaliel. Aba ani’ antsana’ uchanits, bel in abchi an cau ca chi’tha an abathualechic ani ca huithc’oyat. In lej tsapic ucha’chic yabats más quin olnanchiye jita’ im bij a Jesús. Tam in hualca’chic ca c’alets. 7Zg'Max pel in c’al a Dios yab ne’ets ca ejtouchic ca t’apchi. Ca lej alhua’ t’aja’ ti cuentachic, lequitsq’ui hualam expith a tomolnanchal in t’ojlabil a Dios. #Y?&Jaxtam nan tu uchalchic yab ca t’apchi in t’ojlabil axe’ xi inicchic. Ne’ets ca cuete’ taley in t’ojlabil max pel in cuete’ c’al expith. >Xu%Ani talbel tam tin q’uichajil ca penan am bijlab, ts’at’enec yan i inic c’al a Judas Galileajib. Tsemtha jaja’ jaye ani tala’ pit’c’ochiquinchic in ts’at’elil. yWk$Ca t’ila’chic jant’o t’ajchin a Teudas ax in ulu in lej cua’al in cuete’ c’athat ey. Tocat tsemtha jaja’ ani tala’ pit’c’ochiquin axi tse’ i bo’chic inic in ts’at’elil. T’ajat taley nixe’ xi pulic cuenel. V#Tam in ucha’ an cuenel ts’ejcom cau: ―At Israelchic, ca lej t’aja’ ti cuenta jahua’ a le’ ca t’ajchi axe’ xi inicchic. aU;"Tam cubiy jun jaja’chic im bij Gamaliel. Pel i fariseo ax u exobchix c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés ani lej c’ac’nab c’al am bichou. In ulu ca ne’tha eleb jun i hue’ an abathualechic. T+!Tam tin ats’a’its antsana’ axe’ xi cau an cuenel ts’ejcom cau, tam ti lej tsacuy, ma in le’ quin tsemtha’ an abathualechic. OS Lej chububul axe’ xi cau jahua’ i olnal, ani jaye an Espíritu Santo in olnal xe’. Ja’its jaja’ an Espíritu Santo u pithnal c’al a Dios jitats quin t’ajchi jahua’ a Dios in le’. ,RQJa’its a Dios ax in c’uajba’ a Jesús tin huinab c’ubac jant’ini’ ti puhuethanchithits im bij. Im punuhuits ti Ts’ale Abatnom ani ti Jec’onthax c’al an inicchic. Xo’ a Dios in le’ abal huahua’ tu Israelchic cu jic’tson c’al i hualab ani cu paculanchat i hualab. Q9Ojni’ tata’chic a tsemtha’ a Jesús ti al i pelc’oth te’, ani pel in Diosil i biyal at juntal c’al ti ejtha a Jesús tam ti tsemenequits. wPgTam toc’tsin a Pedro ani axi q’ue’at an abathualechic in uluchic: ―Pel i uchbil qui oc’ox t’ajchi jahua’ tucu abatna’ a Dios. Yab qui t’ajchi jahua’ tucu abatna’ i inic max yab juncuth in tsalap c’al a Dios. O7―Huahua’ tu lej tsapic uchamalits abal yabats jita’ ca más exobchichiquiy tin cuenta a Jesús. Bel a t’ajalchic, ma tim patal an c’uajilom teje’ ti bichou Jerusalén in ats’amalits a exobchixtal. Ani jaye a le’chic tucu jolbiy c’al in tsemtal a Jesús. vNeIn ultha’itschic tin tamet an cuenel ts’ejcom cau. Tam an ts’ale pale’ in ucha’ an abathualechic: (MITam an oc’lec c’al am beletnom tiyopanchic, ani c’al nixe’ xi ic’tomchic c’alechic quin iq’ui’ an abathualechic c’al i lej c’aya’talab. Yab ic’tat c’al i othnaxtalab, cum an ic’tomchic in ts’ejnal max ca cui’iyat c’al i t’ujub c’al am bichou. DLTaley tameq’ui ulcan c’al jaja’chic jun i inic in ulu: ―An inicchic ax a baliyamal al an huic’axte’ tihua’ c’uajat ti al an tiyopan ti exobchix junil c’al an inicchic. K9Tam tin ats’a’its antsana’ an cau an ts’ale pale’, ani c’al an oc’lec c’al am beletnom tiyopanchic, ani c’al am pale’chic axi lej exbath, tam jilc’onchic lej c’upupul in tsalap. In uluchic jant’o hualam t’ajnenec ani ne’ets ca más t’ajane. 8JiIn ucha’chic: ―I tsu’u tocat mapuputhits an huic’axte’ ani lej alhua’ beletnanath c’al i soldadochic. Tam tu japchatits an hui’leb, ni jita’ yab hua’ats. 3I_Tam ti ulitschic an ic’tom tihua’ al an huic’axte’ yab jita’ hua’ats. Huichits jaja’chic c’al an cuenel ts’ejcom cau quin olchi yab jita’ hua’ats. OHTam tin ats’a’its antsana’ an abathualechic, tam c’alechic ani otsits ti al an tiyopan ti exobchix. Thajuhuits tamna’. C’uajate ti exobchix an abathualechic ti al an tiyopan, ani an ts’ale pale’ ani in tolmihualchic in tamcuy an yejtselabchic Israel axi pel i cuenel ts’ejcom cau axi lej c’athpich exbath in ey. Cum in tsalpayalchic abal c’uajate an abathualechic ti al an huic’axte’ in aba’ i ic’tom ca ic’tatchic. Gy―Quit c’alechic ti al an tiyopan ani ca olchi an inicchic jant’ini’ ta ca it ejatliyat c’al an Ajatic. F/Ani taja a Dios in aba’ jun i ángel abal quin japchi in hui’lebil an huic’axte’ tam acal. In caltha’ an abathualechic ani in ucha’: @E{Jaxtam yac’uanchic ani baliyat al an huic’axte’. .DUTaley lej pa’ixnanchab in tsap an abathualechic c’al an ts’ale pale’ ani c’al an cuenel saduceo axi ts’at’at c’al jaja’ an ts’ale pale’. CTaja’ ti Jerusalén u ulelel yantalam i inic axi tal al i bichouchic axi utat. In chi’thachicalchic i ya’ul ani axi co’oyab c’al i at’ax teneclab. Tim patal u jelthathayab c’al an abathualechic. Baliyat al an huic’axte’ a Pedro ani a Juan xBiU chi’thachicab ti bel yan i ya’ul c’al i lactem ani q’ue’at c’al i tseyte’ tat, ani u mo’cab jun ti ne’ets ca huat’ey a Pedro. Lej lequitsq’ui max ca huat’ey a Pedro ani ca tsalamliyat, c’al ca t’ajat jeltha. QAAni lej yanenel ne’ets am belom c’al an Ajatic, i inic ani i uxum. 4@a Patal pel i belom axi tamcuth, cum axi yab belom in ts’ejnal ca tamcun. Aba ani’ yab in inicnal tim ba’ ca tamcun c’al am belomchic, bel in lej c’ac’nalchic. l?Q An abathualechic in t’ajale yan i labith t’ajbilab ti tsu’bixtalab c’al an inicchic. Ani taley tamcun c’al jaja’chic yantalam i belom tin hueu cucu’il an tiyopan. Im bij nixe’ xi hueu cucu’lab Salomón. f>E Ani jats ti lej jiq’uey patal im bichohuil a Dios ani patal jitats in tso’obna’ abal antsana’ t’ajat tsemetsits a Ananías ani a Safira. I labith t’ajbilab ax u t’ajnal ti tsu’bixtalab c’al an inicchic z=m Ani tameq’ui ti t’ajat ijcan tsemenec jaye a Safira tin acan a Pedro. Otsits alta an cuitolchic ani in tsu’u mo’ol tsemenequits. In caltha’ in ne’tha’chic jaye ani in joliy utat jun ti jolithits in q’uimathil Ananías. (<I Tam uchan c’al a Pedro: ―¿Tata’ ojni’ jale’ a juncu an cau quit junax janamcahuin c’al a q’uimathil? It hualbinenecte c’al an Espíritu Santo. Te huichits an cuitolchic ax in ne’tha’ quin joliy a q’uimathil, ani tata’te ne’ets ti ne’tha’ quit jolin. d;ATam uchan c’al a Pedro: ―Tiquin ucha’ an chubaxtalab max jats antsana’ tin nujumal an tsabal a q’uimathil jant’ini’ tin olchamalits jaja’. Toc’tsin jaja’ in ulu: ―Ojni’ chubax ja’its antsana. v:eOx i hora talbel tam ti otsitsits in tomquil a Ananías. Yab in tso’bim max tsemenequits a Ananías. X9)Chich i cuitolchic ani in thu’banchi in inictal, in ne’tha’ quin joliy. 98kTam tin ats’a’its antsana’ a Ananías, tam t’ajat ijcan tsemenec. Ani lej jiq’uey patal jitats in tso’obna’ abal antsana’ ti tsemetsits jun jic’tohual. :7mNixe’ xi tsabal pel a lej c’al tam ti yabaye a nujumal, ani tam tit jalbinchamejits tam nixe’ xi tumin pel a lej c’al. A ejtohuamalac ca eyentha’ jant’inits a culbetal, ani yab quit janamcahuin. Xo’ ojni’ it janamcahuinits c’al a Dios, ani yab expith c’al huahua’ it janamcaunenec. |6qTam uchan a Ananías c’al a Pedro: ―Tata’ ojni’ a hualca’ ta ba’ ti otsanchi ta ichich a Satanás abal ti t’ajchi quit janamcahuin. It hualbinenec c’al an Espíritu Santo cum a canchi hue’ an tumin jahua’ tit jalbinchame. 5{In canchi hue’ an tumin c’al ax ti jalbinchat c’al an tsabal, ani axi más jats im binanchi tin c’ubac an abathualechic. In ucha’ abal ja’its tim patal an tumin axi jalbinchame. Expith in tomquil jats in tso’obna’ abal yab chubax. e4 EHua’ats jaye jun i ebchalab im bij Ananías in nuju in tsabalil. In tomquil pel a Safira. Z3-%In nuju in tsabalil ani im binanchi an tumin tin c’ubac an abathualechic.62e$Taja’ c’al an ebchalabchic hua’ats jun axi pel in at xits’al a Levi. Pel a José axi hua’tsin ti al an ts’aclath tsabal axi al am pulic lejem im bij Chipre. Im punchith bij c’al an abathualechic pel a Bernabé, axi ti tenec cau in le’ quin ulu culbethanchix c’al in ichich an inic. Z1-#Taley jaja’chic im buc’tsixnanchal am belomchic jant’inits ti yejenchith. I0 "Tim patal am belomchic u pithnal jant’inits in yejenchixtal. Ax in cua’alchic i tsabal ani ax in cua’alchic i ata in nujujuyal, ani im binanchal an tumin tin c’ubac an abathualechic. T/!!Ani in abathualejilchic a Jesús c’al in lej tsap, xe’ets in olnachiquinchal an inic abal ejthachits an Ajatic Jesús. Lej tolminchab tim patal am belomchic c’al im pulic alhua’ inictal a Dios. Y.+ Jununul in tsalap ani in canat patal am belomchic. Ni jita’ yab in ulu max pel in cuete’ c’al jahua’ in cua’al. In tsalpayalchic abal patal jahua’ in cua’al ejtil max pel i they c’alab. 5-cTam ti talits ti olchic, tam t’elelel an ata jun ti tamcuthchic ti ol. Ani tam chich an Espíritu Santo in jum putat co’onchi in ichich patal axi tamcuth taja’. Ani taley tam xe’ets jaja’chic ti buc’ul c’al in cahuintal a Dios c’al in ichich lej tsaplilithits. An they c’alab :,mC’al a lej tsap ani c’al in tsap im bij a T’ocat Tsacamil Jesús ca jelthachiquiye i ya’ulchic. Ca t’ajaye i labith t’ajbilab ti tsu’bixtalab c’al an inicchic. e+CAni xohue’ Dios, ca t’aja’ ti cuenta abal hua’ats i oc’lecchic ax tu c’uiyal huahua’. Cum pel tu t’ojnalil, tucu lej tsaplilichiquiye qui olnachiquinchiye a bij. Yab cu jiq’uey c’al in c’uiyaxtal. -*SAni patal jahua’ t’ajchinenec a Jesús c’al nixe’ xi tomolnaxchic, jats axi tata’ a q’uejab tsalpanchamalits ca t’ajchin jant’inits a le’nomtal. 9)kAni lej chubax tamcunenecchic teje’ ti Jerusalén an ts’ale Herodes ani an ts’ale Poncio Pilato junax c’al i Israelchic ani c’al axi yab Israelchic, expith quin tamcuth tomolna’ a T’ocat Tsacamil Jesús. Ani ja’its a Jesús ax a punumalits ti lej Ts’ale c’al patal an inicchic. (Patal an ts’alechic ani an oc’lecchic teje’ tsabal in lubal quin tamcuth tomolna’ a Dios ani a Cristo axi aban c’al a Dios. 'wTam ti biyalits a cahuintha’ a t’ojnalil David c’al an Espíritu Santo tam tin ulu antse’:¿Jale’ u tsacul c’al a Dios an inicchic tim puhuel an tsabal?¿Jale’ in tsalap an inicchic lej jolat jec’om c’al a Dios? _&7Tam tin ats’a’itschic ani’, tamna’ patal olon jununul in conchixtal. In uluchic: ―Pulic Dios Pay’lom, tata’ a ts’ejcamal an eb, ani an tsabal, ani am pulic lejemchic, ani patal jahua’ hua’ats. \%1Tam ti jilan ca c’alets a Pedro ani a Juan, tam c’alechic quin tsa’biy in at belomchic. In tala’ t’ilchalchic jahua’ uchnenec c’al an oc’lec pale’chic ani c’al an yejtselab Israelchic. $3In cua’al an tsambe huat’ath tsab inic tamub tam ti t’ajchin nixe’ xi pulic labith t’ajbilab. Am belomchic in conchal a Dios i inictalab 2#]Taley tamna’ an oc’lecchic in c’uiya’ junil a Pedro ani a Juan, ani in jila’chic ca c’alets. Yab in elchichic jant’o c’al ti quin jolbiy ani quin yajchiquiy. Yab hua’ats i jolbix, cum patal am bichou im puhuethanchal im bij a Dios c’al jahua’ t’ajchinenec an tsambe. "5Ni abal jant’ini’ yab i ejtohual cu ts’ibc’an c’al jahua’ i tsu’umalits ani c’al jahua’ i ats’amalits c’al tin cuenta a Dios. [!/Toc’tsin jaja’chic in ulu: ―Tata’ ojni’ inicchic ca lej alhua’ tsalpay jahua’ axi más i uchbil qui t’aja’. Qui t’ajchi más in culbetal a Dios o qui t’ajchi más a culbetal tata’chic. @ yTam caniyat ca chich a Pedro ani a Juan ani c’uiyath uchanchic abal yabats quin más olnanchi im bij a Jesús ani yabats jita’ quin más exobchichiquiy tin cuenta a Jesús. ;oExpith qui c’uiya’chic abal yabats ca t’iloxna más in labith t’ajbil. Qui tsapic ucha’chic abal yabats quin olnanchi im bij a Jesús c’al jitaquitsq’ui tam inic. -Taley an oc’lecchic in ulu jun c’al xi jun: ―¿Jant’o i ejtohual qui t’aja’ c’al axe’ xi inicchic? C’al patal axi c’uajatchic teje’ ti Jerusalén u exlabits abal in t’ajchamal an tsambe i pulic labith t’ajbilab. Yab i ejtohual qui tsinc’onchi. Z-Tam uchanchic ca tixc’an biyat jaja’chic ne’ets quin ts’ejca’ an cau. Cum in tsu’uchic cubatits an tsambe jelthathach, yab in ejtohual an oc’lecchic jant’ini’ ti quin jolbiy a Pedro ani a Juan. 5c An oc’lecchic in t’aja’ ti cuenta abal a Pedro ani a Juan u cau c’al i lej inictalab. In tso’obna’itschic abal yab lej exoblamathits ani pel i alq’uith inicchic. Ani lej jic’paxchic. Tam in t’ila’its abal jats a Pedro ani a Juan axi xe’tsinenecchic junax c’al a Jesús. 7g Ja’its jaja’ expith an Jec’onthax axi hua’ats c’al an inicchic. Ni jita’ yab hua’ats q’ue’at teje’ tsabal bijith c’al a Dios abal tucu jec’ontha’.  Ejtil jun i thacum ata quim mo’ca’ pil jun i t’ujub axi yab in le’ quin eyentha’, antsana’ tata’chic a t’ajamal c’al a Jesús. Aba ani’ a pojcamal a Jesús, bel ja’its jaja’ axi xohue’ punuthits ejtil i mimlab t’ujub c’al a Dios. X) Nana’ ne’ets tu olchichic jant’ini’ ti jelthame abal tim patal an Israelchic quin alhua’ tso’obna’its. Axe’ xi jelthach inic ta tametchic jelthame c’al in tsap tim bij a Jesucristo Nazaretib. Jats a Jesucristo ax a bina’chic ca q’uet’ath tsemtha al an cruz, ani talbel ejtha c’al a Dios ti al an jolimtalab.  Huahua’ i t’ajchamal i alhua’talab axe’ xi inic axi tsambejac, ani tata’ a conoyalchic jant’ini’ ti jelthame. *MTam a Pedro jum putat co’onchithits in ichich c’al an Espíritu Santo in toc’tsiychic: ―Oc’lecchic ani yejtselab Israel, tiquin lej ats’anchi. r]Tam in aba’chic an cau ca chi’tha a Pedro ani a Juan tin tamet jaja’chic. Chi’thachic ani conoyat: ―¿Jita’ ti pithamalchic a eyaltal abal a t’ajamal tit jelthom c’al an tsambe? ¿C’al jita’ im bij ta jelthamal? J C’uajat taja’ an ts’ale pale’ Anás. C’uajatchic jaye a Caifás, ani c’al a Juan, ani c’al a Alejandro, ani c’al tim patal axi pel in at ja’ub xits’al an ts’ale pale’. PTin aytal q’uicha tamcunchic ti Jerusalén axi oc’lecchic c’al an Israelchic, ani c’al i yejtselabchic Israel, ani c’al i exobchixchic c’al an tsejcath cau binath c’al a Moisés. LAni yantalam i inic ax in ats’anchi in cahuintal a Dios c’al a Pedro ani a Juan, im belchichic jaye. Tin yanel axi it im belal jelat bo’ i mil i ejattalab max qui ajiy expith an inicchic. X)In yac’ua’chic a Pedro ani a Juan, ani im baliychic ti al an huic’axte’. Cum huaclejits ani yab ejtohuat ca t’ajan an ts’ejcaxtalab, jaxtam ti jilan al an huic’axte’ ma tin aytal q’uicha. Tsacul jaja’chic, cum a Pedro ani a Juan in exobchal an inicchic abal ne’ets ca ejtha an tsemelomchic cum a Jesús ejthamejits. ? yTam ti cahue a Pedro ani a Juan c’al an mulcunel, tam ti chich i pale’chic, ani c’al talchic i saduceo, ani c’al jun i inic ax pel i oc’lec c’al am beletnom tiyopanchic. veAni xo’ nan tu uchalchic abal ja’its jaja’ ax a Dios in ejthamalits in Tsacamil. Ja’its jaja’ ax a Dios xo’ tu oc’ox abchal huahua’ tu Israel abal tucu lablinchi ani tucu coythanchi jahua’ yab alhua’ i t’ajal. )A Dios im bijchith uchamalits am biyal caulomechic jant’o ne’ets quin t’aja’, ani in le’ abal tata’chicte ca tabatnanchi nixe’ xi bijchith cau. A Dios im pitha’ i biyal juntalchic i jilchith cau abal tata’chicte ca tabatnanchi. A Dios in ucha’ a Abraham antse’: Jun i inic axi pel a at juntal xits’al jats ne’ets quin lablinchi tim patal an inicchic tim puhuel an tsabal. A {Tim patal an caulomechic ma tam tin q’uichajil a Samuel in q’uejab t’ilamal abal ne’ets ca t’ajan jahua’ xo’ i tsu’talits al axe’ xa q’uichachic u t’ajnal. T !Ne’ets ca t’ajat q’uibey patal jitats yab quin alhua’ ats’anchi nixe’ xi caulome, ani yabats ne’ets ca ajiyat ti Israel tim bichohuil a Dios. Antsana’ tin ulu a Moisés, in ulu a Pedro. c ?An caulome Moisés in ucha’chic i biyal juntalchic antse’: Am pulic Dios Pay’lom ne’ets ti abchichic jun i caulome axi pel a at juntal xits’al. Jant’ini’ a Dios tin abamal nana’ tin caulome, antsana’ axi junaque axi taye tal ca aban. Jats ca lej alhua’ bina’ a xutsunchic ca ats’anchi patal jahua’ ne’ets ti ucha’. Z -Xo’ pel in uchbil a Jesucristo ca jilc’on tihua’ ti eb, ma tam quim bajuhuits am pejath q’uij tam ti a Dios ne’ets quin tala’ alhua’metha’ patal teje’ tsabal jant’ini’ ti c’a’al alhua’ac. A Dios in q’uejab olnamalits c’al in t’ocat caulomejilchic axi biyal abal antsana’ ti ne’ets quin t’aja’. /WAni talbel ne’ets quin aba’ a Jesucristo ca huichiy junil teje’ tsabal ta lej Ts’alejil. Ma ti lej jayq’ui’ antsana ti bijchamejits in ey c’al a Dios. B}Jaxtam xohue’ quit jic’tsonchic c’al a hualab ani quit huichiy c’al a Dios, abal jaja’ ti paculanchi a hualab. Tam ojni’ a Dios ne’ets ti lubach co’onchichic a ichich. ~}{{SzyxxwKvuitsrrPqqpOonOmEll/kmjjsihhg2fuee:ddcbsaa `__ ]\[[TZYYXWnVuUU,TPSRR2QvP!OmNMLKK.JIHH9GF5EDBBAS@?P==n<;;#99%87r6Q55S4332Z1N/..--,\+p*)o(('O&%%$##o""M! QZ[ytfq-X|> ^ 4  fw"le 3  Ani nan u toc’tsiy: Iba, Ajatic. Yab u ejtohual cu c’apu, cum huahua’ tu Israel i tsalpayal yab alhua’ nix ca c’apat. h2I U ats’a’ in taunab: Quit cubiy, Pedro. Ca tsemtha’ ani ca c’apu jahua’ a tsu’tal. 81i Tam tu met’a’ cu tsu’u jant’o in cua’al, tamna’ u tsu’uchic yan jahuaquitsq’ui tam tse’ acan. Jaye u tsu’u yan ax u bothothol belal ani i ts’itsinchic. s0_ ―In c’uajatac ti bichou Jope tin ol tam tin tsu’binchab ejtil i huachbilab. U tsu’u ne’ets pa’i’il ti eb ejtil jun i pulic lemc’ath toltom huic’tsichic tse’lam in xutsun. Ulits jun ti nan in c’uajatac tam. m/S Tam a Pedro in luba’ quin t’ilchichic patal jahua’ in tsu’u tihua’. In ucha’chic: v.e Uchan jaja’: ―Tata’ ojni’ cuchic it c’ale ca tsa’biy axi yab Israel ani it junax c’aputschic. 2-] Ani tam ti huichits a Pedro tihua’ ti Jerusalén, c’uiyan c’al talchic i belom Israel axi hue’ ts’at’ate c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. , 1 Tso’oblinchame an abathualechic ani an ebchalabchic’ ti Judea abal jaye axi yab Israelchic im bats’umal ani im belamal in cahuintal a Dios. 2+] 0Tam a Pedro in ucha’chic ca pujanits jaye tim bij a Jesucristo. Taley pacabethach uchan a Pedro ca jilc’on taja’ tsab ox a q’uicha c’al jaja’chic.k*O /Tam a Pedro in ulu: ―Ma xohue’its yab hua’ats jita’ ta ca c’anchin am pujaxtalab axe’ xi inicchic yab Israel. Im bats’umalits jaja’chic jaye an Espíritu Santo jant’ini’ huahua’ tu Israel i bats’umal. p)Y .In ats’anchalchic in caunal i pil cahuintalab ani in ajatnanchal im bij a Dios jaye axi yab Israel. &(E -Ani am belomchic Israel axi che’nec junax c’al a Pedro taja’ in jic’palchic abal antsana’ chichits an Espíritu Santo jaye c’al axi yab Israel. '  ,Tam ti cahue a Pedro, tam ti chichits an Espíritu Santo c’al patal an inicchic ax in ats’anchal in olnomtal a Pedro. &9 +Jaye ma ti biyalits patal am biyal caulomechic c’al a Dios in q’uejab t’iloxnanchamalits in ey a Jesús. In olnamalits abal jitats c’al ta ca belan c’al jaja’ im bij, jats ne’ets ca paculanchat in hualab. Axi yab Israelchic im bats’uhual an Espíritu Santo jaye <%q *Pel tu abathualejil a Jesús qui olchi an inicchic abal ja’its jaja’ axi punumejits c’al a Dios ti Ts’ejcom c’al an inicchic axi ejat ani jaye c’al axi tsemenequits. a$; )Antsana’ ti tejhua’me c’al huahua’ ani yab c’al patal an inicchic. U c’aputs huahua’ c’al a Jesús tam ti ejthachits. Ja’its huahua’ ax a Dios tu q’uejab tacuyamalits tu olnom c’al a Jesús. #{ (Aba ani’ tsemtha, bel a Dios in ejtha’ tin oxchil a q’uicha. Ani talbel tejhua’me ejthachits c’al huahua’. \"1 'Xohue’ huahua’ i olnal jahua’ in t’ajamal a Jesús tam ti xe’tsin tim puhuel am bichoulom Judea ani jaye ti al am bichou Jerusalén. Jaye i olnal jant’ini’ ti q’uet’ath tsemtha ti al an cruz. :!m &A tso’obitschic abal a Dios im pithanchi a Jesús Nazaretib in lej tsap an Espíritu Santo, c’al ti xe’ets abal ju’tamq’ui quin t’ajchi alhua’ an inicchic ani quin tala’ jeltha’ axi c’unat co’oyab c’al an teneclab. Antsana’ xe’tsin in t’ajal cum tolmimithits c’al a Dios.   %Tata’chic a alhua’ tso’obits jant’ini’ ti xe’tsin a Juan ti thajchix c’al in cahuintal a Dios ani ti pujal c’al an inicchic, ani talbelits chich a Jesús ti olnom c’al in cahuintal a Dios ti Galilea ani ma tim puhuel an tsabal Israel. M $A Dios tu abchamalits huahua’ tu Israel an cau jant’ini’ an inic ca jun ejetbethach c’uajiy c’al a Dios. An jun ejetbethom jats a Jesucristo axi pel an Ajatic c’al patal an inicchic. + #A Dios patal im bats’uhual jitaquitsq’ui tam inic axi c’ac’nax c’al jaja’ ani in t’ajal alhua’ jant’ini’ in le’ jaja’.  "Tam a Pedro in ucha’chic: ―Xohue’ ojni’ u alhua’ tso’obits abal a Dios yab u poc’oth tsu’ux c’al an inicchic. 5c !Tam thubat nan u aba’chic jita’ ti aliy. Ani xo’ lej alhua’ abal it che’nequits. Xohue’its patal huahua’ u c’uajat teje’ tin tamet a Dios. I le’ qui tala’ ats’anchi an cau jahua’ it pithnenec c’al a Dios tucu huat’banchi. In olnomtal a Pedro tin q’uima’ a Cornelio hI Xo’ ca aba’ ca c’ale talchic i inic tihua’ ti bichou Jope quin caniy a Simón Pedro ca chich teje’. C’uajat jaja’ tin q’uima’ junaque a Simón axi pel i mucul ot’. In q’uima’ c’uajat tin hualte’lil am pulic lejem. Tam ca chich nixe’ xi Simón Pedro ne’ets ti t’ilom c’al tata’. Antsana’ tin ucha’ an ángel. 1 Tin ucha’: Cornelio, a Dios ti ats’anchamalits a conchixtal. In exlalits jant’ini’ ta tolmiyamalits an ts’ejhuantalchic c’al i tumin. fE Tam toc’tsin a Cornelio: ―Al axe’ xi hora in cua’alits tse’ a q’uicha in c’uajat teje’ tu q’uima’. Im pabil ani in ol tam huacal. Tam u tsu’u tu tamet jun i ángel lej ts’umimil in toltomil. 6e Jaxtam in chichits teje’ lej thubatq’ui tam tin abchinits an cau quin chich. Yab u ulu max yab in tal. Expith u le’ cu exla’ jant’o tin abchin an cau quin chich. fE In ucha’chic: ―Tata’chic a tso’obits abal an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés tu c’anchal huahua’ tu Israelchic abal yab cu tamcun c’al tata’chic ax it pil inicchic. Ma yab tu pithal i q’uij cu otsits ta q’uima’chic. Aba ani’ antsana’, bel a Dios tin tejhua’methanchits abal yab cu poc’oth tsu’u an inicchic.  Tam ne’ets t’ilomchic ma ulitsitschic ba’ an ata. Otsitsits a Pedro in tsu’u yan i inicchic tamcuthits taja’. iK A Pedro tocat in cuba’ ani in ucha’: ―Xo’ quit cubiy, cum pelne in inic ejtil tata’. 5 Tam ti utatits ulelel a Pedro tin q’uima’ a Cornelio, tam ti calelelits a Cornelio quim bats’u. Ulits c’al a Pedro, in tuthlu in c’ualal. { Ma tin tsabchil q’uicha tam ti ultsitschic ti Cesarea. C’uajat a Cornelio tin q’uima’ in aychal ca ulitschic. C’uajatchic jaye c’al jaja’ ti aychix talchic in at ebchal xits’alchic ani talchic axi lej ja’ublab c’al a Cornelio. ^5 Tam a Pedro in ucha’chic ca otsits alta ca jilc’on c’al jaja’ nixe’ xi acal. Ma tin aytal q’uicha tam ti c’alets a Pedro junax c’al jaja’chic ani jaye c’al talchic i ebchalab ax ti Jope. {o Toc’tsin jaja’chic: ―U che’nec c’al i cau tin cuenta an capitán Cornelio. Jaja’ pel i pututh inic ani lej c’ac’nax c’al a Dios. C’al patal an Israelchic tu uxnal ti lej alhua’ inic. Uchan a Cornelio c’al an ángel abath c’al a Dios abal tucu aba’ cu chich tu ucha’ quit c’ale tin q’uima’ jaja’. Uchan jaye quin lej alhua’ ats’anchi jahua’ tata’ ne’ets ca olchi. Antsana’ ti uchan a Pedro c’al nixe’ xi ox i inic abath c’al a Cornelio. ?w Tam pa’iy a Pedro jun ti c’uajat nixe’ ox i inic axi abnenec c’al a Cornelio. In ucha’chic: ―Nana’its ojni’ ax tin aliyal. ¿Jant’o hualam tit che’necchic? 3_ Quit cubiy ani quit pa’iy ca tsu’uchic. Quit junax c’ale c’al jaja’chic c’al a ichich ts’aclalath jun ejet, cum nanaye ax u abamal abal ti iq’ui’chic. zm Tam ti a Pedro in tsalapnale an tsu’bixtalab, tam uchan c’al an Espíritu Santo: ―Te ti aliyal ox i inic. < s In conoychic max tats ti c’uajat a Simón Pedro. G  Biyat xe’ets ti Jope ti cononol nixe’ xi ox i inic, ju’ta ti c’uajat in q’uima’ a Simón axi mucul ot’. Jayetseq’ui biyat a Pedro in jic’path tsalapnal jant’o in le’ quin ulu nixe’ xi tsu’bixtalab, tam ti ulcachiquinits ba’ an hui’leb nixe’ xi ox i inic axi abnenec c’al a Cornelio. o W Oxil i calat tu taunab antsana’ a Pedro, ani taley huichits am pulic lemc’ath toltom ti eb.   Tam tauna junil a Pedro uchan: ―Yab ca ulu yab alhua’ ca c’apat jahua’ a Dios in ulal alhua’ ca c’apat.  ' Toc’tsin a Pedro in ulu: ―Iba, Ajatic. Yab u ejtohual cu c’apu, cum huahua’ tu Israel i tsalpayal yab alhua’ nix ca c’apat. ~u Tam a Pedro in ats’a’ taunab antse’: ―Quit cubiy, Pedro. Ca tsemtha’ ani ca c’apu jahua’ a tsu’tal. ' Taja’ al nixe’ xi toltom in tsu’u yan jahuaquitsq’ui tam tse’ acan. Jaye in tsu’u yan ax u bothothol belal ani i ts’itsinchic.   In tsu’u japith an eb ani chich pa’i’il tsabal ejtil jun i pulic lemc’ath toltom. Huic’tsichic tse’lam in xutsun. #? Ani lej c’a’ilits in lej le’ ti c’apul. Exome tu ts’ejcanchab an c’apnel, ani tam tu tsu’binchab a Pedro c’al a Dios ejtil i huachiblab. Y+ Ma tin aytal q’uicha tam ti c’alechic. tam ti ne’ets ti bel ani hue’its ca ulits tihua’ ti Jope, tam pelits ts’ejel q’uicha. Tameq’ui a Pedro c’athiy tin eblimtal am piso ata ca olon. 0Y A Cornelio in tala’ t’ilchichic jant’ini’ ti tsu’binchame an ángel c’al a Dios ani jant’ini’ ti uchnenec, ani tam in ucha’chic ca c’ale ti Jope. B} C’alets an ángel ani a Cornelio in caniy ca chich tsab in t’ojnalil ani jun in soldadojil. Pel i soldado axi lej c’ac’nax c’al a Dios ani lej belcax c’al a Cornelio. [/ C’uajat jaja’ tin q’uima’ junaque a Simón axi pel i mucul ot’. In q’uima’ c’uajat tin hualte’lil am pulic lejem. Ani a Simón Pedro jats ne’ets ti ucha’ jahua’ a uchbil ca t’aja’. xi Xo’ ca aba’ ca c’ale talchic i inic tihua’ ti bichou Jope quin caniy a Simón Pedro ca chich teje’. (I Ani tam a Cornelio tocat in met’al an ángel c’al i jiq’ueltalab ani in conoy: ―¿Jant’o a le’? Tam toc’tsiyat a Cornelio c’al an ángel: ―A Dios ti ats’anchamalits a conchixtal. In exlalits jant’ini’ ta tolmiyamalits an ts’ejhuantalchic c’al an tumin. Q~ Im baju jun a q’uicha ox hora an huacal tam tu tsu’binchab a Cornelio ejtil i huachbilab. In tsu’u otsits tin q’uima’ jun i ángel abath c’al a Dios. Uchan c’al an ángel: ―Cornelio. h}I Pel i inic axi lej junini’ conchix ani c’ac’nax c’al a Dios. Ets’ey in lej t’ilal a Dios c’al in q’uimathil ani c’al in tsacamilchic. Lej ts’ejhualix c’al i tumin c’al an ts’ejhuantal Israelchic. #| A C’uajat ti bichou Cesarea jun i inic im bij Cornelio axi pel i capitán c’al jun i cuenel i soldado ti bo’ inic. Im bij nixe’ xi cuenel Italiano. { +Ani jilc’on a Pedro yan a q’uicha taja’ ti Jope tin q’uima’ jun i inic im bij Simón axi pel i mucul ot’.wzg *Cum tso’obna tim puhuel am bichou Jope abal ejthachits a Dorcas, tam yan i inicchic in it belal an Ajatic. y3 )Ani tam a Pedro in yac’uchi in c’ubac ani in cuba’. Tam in caniy ca otsits an ebchalabchic abal quin tejhua’methanchi ejthachits a Dorcas. "x= (Tam a Pedro in tala’ aba’its ca cale eleb tim patal jaja’chic axi muthat. Taley in tuthu in c’ualal, ani olon. In met’al an tsemelom Dorcas ani in ucha’: ―Quit ts’aquiy, Tabita. Tamna’ tin lamc’a’ in hual ani in tsu’u a Pedro. Tam ts’aquiy quetelq’ui. ~wu 'Tam c’ale a Pedro junax c’al nixe’ xi tsab i inic. Ulitschic tihua’ ti Jope, ani ne’tha a Pedro ti al an alta jun ti c’uajbathits an tsemelom Dorcas. Taja’ cuentsimithits c’al i tsemchith uxumchic ti uc’nal. Ani a Pedro u tejhua’methanchab c’al nixe’ xi uxumchic an ts’ejcath toltom ani i cotonlab ax in ts’ejcamal a Dorcas tam ti ejatac. v  &Am bichou Jope utcúx c’al am bichou Lida. Cum am belomchic ti Jope in tso’obits abal tihua’ c’uajat a Pedro ti Lida, tam in aba’ ca c’ale tsab i inic quin ucha’: ―Ca t’e’pipinchi quit jic’at chich teje’ c’al huahua’ ti Jope. ;uo %Im baju a q’uicha yau’latsits ani tsemets. Ani tam ti achithanchatits in inictal cum atsana’ pel in ujnamtal an Israelchic, tam c’uajba al jun i alta tin tsabchil piso. Kt $Hua’ats ti bichou Jope jun i belom im bij Tabita. Ti cau griego im bij pel a Dorcas. Ets’ey in ujnam quin t’ajpichiquiy jahua’ alhua’ ani quin tolmiminchi an ts’ejhuantalchic. Bs} #Ani tsu’tab jelthachits c’al patal ax u c’uajil ti Lida ani ti Sarón. Taley jaja’chic in jilcachiquiyal im biyal belomtal ani huenc’onal c’al an Ajatic. U ejthab a Dorcas !r; "Uchan c’al a Pedro: ―Eneas, xohue’its a Jesucristo ne’ets ti jeltha’. Quit ts’aquiy ca t’uliy a tatil. Tameq’ui ti ts’acpan a Eneas. kqO !Taja’ in ela’ jun i inic tsambe im bij Eneas. In cua’al huaxic tamub ti cuatsat tin tatil. p Xe’ets a Pedro tsa’bibil abal ju’tamq’ui hua’ats i ebchalabchic. C’ale quin tsa’biy talchic ax ti bichou Lida. o3 Taley talbel yabats lej othna an tamcunel ebchalablomchic ti Judea ani ti Galilea ani ti Samaria. Ne’ets lej yanenel ani lej tsapliliyabchic. U lej tolmiminchabchic c’al an Espíritu Santo ani in lej junini’ c’acnananchalchic im bij an Ajatic. U jelthab a Eneas 'nG Tam tin tso’obna’its an ebchalabchic abal le’nab ca tsemtha a Saulo, tamna’ in ne’tha’ ma ti Cesarea. Ani ma tihua’ uchan ca c’ale ti Tarso. m Xe’ets in olnananchal im bij an Ajatic c’al i lej inictalab. In t’iloxnanchal an alhua’ cau an Israelchic ax in caunal an cau griego. Ani cum jaja’chic in hueutsixnal in olnomtal a Saulo, in alimichiquiyal jant’ini’ ti quin tsemtha’. ylk Ma tamna’its ti bats’uhuatits c’al am belomchic ti Jerusalén, ani junax xe’etsits c’al jaja’chic. ~ku Aba ani’ antsana’ u ts’ejnab, bel a Bernabé in ne’tha’ ca tso’obna tin tamet an abathualechic. In olchichic jant’ini’ tin tsu’umal an Ajatic a Saulo ani jant’ini’ ti tauna c’al an Ajatic tam ti ne’ets hue’its ca ulits ti Damasco. Jaye in olchichic abal a Saulo tihua’ ti Damasco in lej olnanchamalits im bij a Jesús c’al i lej inictalab. 6je Taley ulits a Saulo tihua’ ti Jerusalén, in le’ ca tamcun c’al am belomchic. Tocat c’al patalchic tu ts’ejnab, cum tsalpayab hualam yab chubax pel u belom. Hi  Ani jun i acal am belomchic im baliy a Saulo al i pulic t’ocnal, ani im pa’ba’ ba’ an t’i’ab axi c’uajat tin tonith am bichou. Antsana’ ti jec’ontha. A Saulo ti Jerusalén Ah{ U aychiyab q’uicha ani acal ba’ an otsnab ti Damasco, lequitsq’ui max ca huat’ey ani ca t’ajat tsemtha. Tocat jaja’ a Saulo in lej tso’obits abal u le’nab ca tsemtha. g Hue’ más talbelits yan a q’uicha, tam an Israelchic in juncuhual an cau abal jant’ini’ ti quin tsemtha’ a Saulo. Of Ani Saulo tocat exome ti olnom c’al an alhua’ cau c’al i lej inictalab. In lejquith exobchichical abal ja’its a Jesús axi lej chubax pelits a Cristo. Ani an Israelchic tihua’ ti Damasco yab in ejtohual jant’ini’ ta ca toc’tsin max quin ulu yab ja. Jec’ontha yab yac’uan a Saulo c’al an Israelchic Ee Lej jic’pax patal jitats ax in ats’anchal in exobchixtal. In uluchic: ―Hualam ja’its nixe’ xi inic ax in othnamal ti Jerusalén axi palenchix c’al im bij a Jesús. Ejtil ja’its axi che’nec teje’ ti Damasco quin ne’tha’ huic’atchic am belom quim bina’ tin c’ubac an oc’lec pale’chic. 6de Taley xe’etsits a Saulo ti olnom c’al an alhua’ cau tin tiyopanil an Israelchic. Taja’ in olnanchal an inicchic abal ja’its a Jesús in lej Tsacamil a Dios. .cU Taley c’aputsits ani in ats’al lej tsaplilithits in ichich. Ani jilc’one a Saulo tsab ox a q’uicha c’al am belomchic ti Damasco. Olnom a Saulo ti Damasco "b= Ani tameq’ui jun jic’tohual u calpachicnal tin hual ejtil i huaynec t’ot’oy, ani tam t’ajat tsu’xinalits junil a Saulo. Taley pujayab. Va% Tam c’ale a Ananías tin q’uima’ a Judas jun ti c’uajat a Saulo. Otsits taja’, ani im punchi in c’ubac tin oc’. In ucha’: ―Ebchal Saulo, ja’its an Ajatic Jesús ax in tejhua’metha’ tim ba’ c’al tata’ tam ti hue’its quit ulits teje’ ti bichou Damasco. Ani xo’ jaja’ tin aba’ quin chich teje’ quin ulits c’al tata’ abal tu tsu’uxmetha’ ani abal quit jum putat co’onchat a ichich c’al an Espiritu Santo. |`q Nan ne’ets cu tso’obliye a Saulo abal ne’ets ca lej yajchiquiyat tin cuenta in uchbil c’al nana’ u bij. -_S Tam toc’tsiyat a Ananías c’al an Ajatic: ―Quit c’ale ca tsu’u a Saulo, cum nix nan u tacuyamalits. Jaja’ ne’ets tiquin olnanchi nan u bij c’al am pil bichouchic axi yab Israelchic ani c’al in ts’alejilchic. Jaye ne’ets tiquin olnanchi u bij c’al an Israelchic. e^C Xohue’ ti che’nequits teje’ Damasco in chi’thal i thuchath u ax in conchamal an oc’lec pale’. In le’ quin yac’ua’ ani quin ne’tha’ ca baliyat al an huic’axte’ patal axi palenchix c’al a bij. ]' Tam tin ats’a’ antsana’ an cau a Ananías, tam in ucha’ an Ajatic: ―Ajatic, nan u ats’anchamalits yan i inicchic tin olchamal in ey nixe’ xi Saulo. In t’ajchamal jaja’ yan i quithabtalab tihua’ ti Jerusalén axi belomchic c’al tata’cua’. 3\_ A Dios in tsu’binchamalits a Saulo ejtil i huachbilab. Ti tsu’u tata’ Ananías it otsel al nixe’ xi ata ca punchi a c’ubac tin oc’ abal ca tsu’uxmetha’. e[C Tam uchan c’al an Ajatic: ―Quit ts’aquiy ani quit c’ale ca ayna’ am bel ax im bij Bolith. Ca aliy jun i inic Tarsojib im bij Saulo. Ne’ets ca ela’ tin q’uima’ a Judas exom ti ol c’al nan u bij. fZE Taja’ c’uajat ti Damasco jun i belom im bij Ananías. An Ajatic in tsu’binchi tim ba’ c’al a Ananías ejtil i huachbilab. In ats’a’ taunab: ―Ananías. Toc’tsin jaja’: ―Te in c’uajat, Ajatic. hYI Taja’ jilc’on ox a q’uicha yab u tsu’ux. Yab u c’apul ani yab jant’o in uts’al. 2X] Tam ts’acpan a Saulo, in lamc’a’ in hual ani yab in ejtohual ti tsu’ux. Cum joc’tsimethach c’al an tajax, tam ne’tha lotcomte ma ulits ti bichou Damasco. W) Ani tam lej jiq’ueychic axi ne’ets junax c’al a Saulo, cum expith in ats’anchal i cau ani ni jita’ yab in tsu’tal hua’ats. 3V_ Tam ti t’elelelits a Saulo c’al in jiq’uib, ani in conoy: ―¿Jant’ini’ hualam a le’ Ajatic nan cu t’aja’ xo’? Toc’tsiyat c’al an Ajatic: ―Quit ts’aquiy ani quit c’ale ti bichou Damasco. Taja’ hua’ats jita’ ne’ets ti olchi jant’ini’ ta ca t’aja’. (UI Tam a Saulo in toc’tsiy: ―¿Jita’ tata’, Ajatic? Toc’tsiyat: ―Nana’its in Jesús ax tin othnachiquiyal. Antsana’ ta cuete’ othnachiquiyal ta ba’. It ejtil an hueyax ax in cuete’ othnal tim ba’ tam quin tsotsbay tocat an ts’upith pat’al c’al tu ajnal. T Tam ijcan tsabal a Saulo. In ats’a’ taunab antse’: ―¿Tata’ ojni’ Saulo, jale’ hualam tin lej othnachiquiyal? 0SY Tam ti ne’ets ti bel utatits tihua’ ti bichou Damasco, tam jun jic’tohual ijcan jun i tajax jun ti ne’ets jaja’. Pel i tajax axi lej ts’umimil tal ti eb. QR In conchi ca thuchanchat an u ax im binal an q’uij quin tsa’biy in tiyopanilchic an Israelchic ti bichou Damasco. Taja’ quin alimichiquiy jitats aynanchix c’al im belil an Ajatic, quin yac’ua’ ani quin ne’tha’ ca baliyat al an huic’axte’ ti Jerusalén. Max pel i inic o max pel i uxum quin ne’tha’chic. 8Q k Xe’etse a Saulo lej tsacucul c’al axi belomchic c’al an Ajatic, ma in le’ quin tala’ tsemtha’chic. C’ale quin tauna’ an oc’lec pale’ c’al an Israelchic. *PM(Taley tihua’ ulits a Felipe ti Azoto. Taja’ xe’ets tsa’bibil ti bichou ti bichou ti olnom c’al an alhua’ cau. Ma talbelits ulits ma ti Cesarea.]O3'Taley calechic ti al an ja’, ani ne’thathal ne’ets a Felipe c’al an Espíritu Santo. An cuentalom tumin yabats in tsu’u a Felipe ju’ta ti ne’ets. Ani jaja’ ne’etse ti bel lej culbel in ichich. N&Tam in cuba’ hue’ an carreta, ani tsab tin eb pa’iy ba’ an ja’. Taja’ pujan an cuentalom tumin c’al a Felipe. XM)%Toc’tsin a Felipe: ―Cum i alhua’ quit pujan max a lej chubax belalits a Jesucristo c’al patal a ichich. Toc’tsin jaja’: ―U lej belalits abal a Jesucristo ja’its in lej Tsacamil a Dios. L5$Tam ti ne’etsechic ti bel im baju jun ti hua’ats i ja’. Tam in conoy an cuentalom tumin: ―¿Iba ca ahuits quim pujan te al axe’ xi ja’? #K?#Tam a Felipe in ts’i’quinchi quin lejquinchi an T’ocat Thuchlab jahua’ in ajiyal. In tequeth olnanchal an alhua’ cau tin cuenta a Jesús. uJc"Tam uchan a Felipe c’al nixe’ xi cuentalom tumin: ―Tiquin t’ajchi an alhua’talab tiquin lejquinchi an thuchath u c’al nixe’ xi caulome. Tiquin olchi max in cuete’ olnal tim ba’ o max in olnal q’ue’at i inic. I5!T’ajchin tsa’at in ey ani yab t’ajchin bolith an ts’ejcaxtalab.Cum tsemthajits, ni jun i ts’ujac’lab yab in jilamal ca t’iloxna. ~Hu An T’ocat Thuchlab xan tin ajiyal jats axe’:Ne’ets ca ne’tha jun i inic ejtil i oveja tam tu ne’thab abal ca tsemtha.Ejtil i tsacam oveja tam ca muts’inchat in jujul yab u thajnal, antsana’ jaja’ yab cahuin. BG}Toc’tsin an inic in conoy: ―¿Jant’ini’ cu ejtiy an cau max yab hua’ats jita’ tiquin exobchi? Uchan a Felipe ca c’athiy al an carreta ani ca quetlen c’al jaja’. fFETam c’ale athithil a Felipe ani uteyits c’al an carreta. In ats’anchal jant’ini’ tin ajiyal in thuchath uhuil a Isaías nixe’ xi inic. Taley in conoy: ―¿A ejtiyal an cau jahua’ nixe’ ax a ajiyal? ETam uchan a Felipe c’al an Espíritu Santo: ―Quit utey c’al nixe’ xi carreta ani quit junax c’ale c’al nixe’ xi inic. }DsU aynalits tim bichohuil quetel al i carreta. In ajiyal an u axi thuchath c’al an caulome c’al a Dios Isaías. C'Tam t’ojojon a Felipe ani ta c’ale. Ti al nixe’ xi bel hue’its ne’ets quim baju jun i inic Etiopíajib axi pel i eunuco. Pel i pulic eyal ti cuentalom tumin c’al an uxum ts’ale Candace ti Etiopía. Tal jaja’ ti c’ac’nax c’al a Dios ti Jerusalén. zBmTaley uchan a Felipe c’al jun i ángel abath c’al an Ajatic: ―Quit t’ojojon ani quit c’ale tihua’ alal. Ca yac’ua’ am bel axi tal ti Jerusalén ani ne’ets ti Gaza, in ulu. Pel xe’ i bel ax u huat’el al an joltam. A/Antsana’ xe’ets a Pedro ani a Juan ti olnom c’al in cahuintal a Dios tin cuenta an Ajatic. Tam ti huichechelits ti Jerusalén, pelc’oc’ol al yan i tsacam bichouchic axi cuentalith ti Samaria quin olnanchi an alhua’ cau. A Felipe ani jun i inic Etiopíajib H@ Tam toc’tsin a Simón in ucha’ a Pedro: ―Tiquin conchinchi i alhua’talab c’al a Dios abal quim paculanchat u hualab, ani yab quin t’ajat q’uibetha jant’ini’ a ulumal. +?ONan tu exlanchal a ey ejtil max it tala’ it’inchithits a ichich c’al i pa’ixnomtalab. Ejtil max it jum putat huiq’uiq’uith c’al a cuete’ hualab. >yQuit jic’tson c’al a hualab ani ca conchi a Dios ti paculanchi. Lequitsq’ui max ti paculanchi a jolbith tsalap. =)Cum lejat yab bolith a ichich tin tamet a Dios, yab a ejtohual ca bats’u in lej tsap a Dios ani ma ni hue’ yab a ejtohual ca t’ojonchi. H< Tam uchan c’al a Pedro: ―Tata’ ojni’ a q’uibts’oth tsalpayamal abal u ts’a’iyab in lej tsap a Dios c’al i tumin. In tomnal quit t’ajat q’uibetha c’al a tuminal. ;'In ucha’chic: ―Tiquim pitha’ne i lej tsaplab abal tam cu punchi u c’ubac tin oc’ i inicchic quim bats’u jaye an Espíritu Santo. :A Simón in t’aja’ ti cuenta abal am belomchic tam ti punchinenequits in c’ubac an abathualechic tin oc’, im bats’uhual an Espíritu Santo. Ani jaja’ in le’ quim pitha’ i tumin an abathualechic, max ca pithan aniye jaye quin t’aja’. 9Tamna’ a Pedro ani a Juan im punchal in c’ubac tin oc’chic, ani tam chichits an Espíritu Santo quin c’uajchichic tin ichich. 8Ni jun jaja’chic yabaye c’uajchith c’al an Espíritu Santo, cum expith pujnenecchic c’al im bij an Ajatic Jesús. n7UUlitschic in conchal a Dios abal ca pithanchat an Espíritu Santo am belomchic tihua’ ti Samaria. F6Tam ti an abathualechic ti Jerusalén tso’obliyat abal bats’uhuame in cahuintal a Dios c’al an inicchic ax ti Samaria, tam in aba’chic a Pedro ani a Juan ca c’ale tihua’. 95k Ma a Simón jaye im bela’its ani pujanits. Ani ts’at’ey c’al a Felipe, cum in lej jic’panchal am pulic labith t’ajbilab ax in t’ajal a Felipe ti tsu’bixtalab. g4G Bel a Felipe xe’ets in olnanchalchic im bij a Jesucristo ani jant’ini’ ta ca otsits ti eb jun tin t’ajal a Dios ti Ts’ale. I inicchic ani i uxum im belchal jahua’ u olchinal c’al a Felipe, ani u pujnalchic. k3O Ohuatits an inicchic im belchamal in cahuintal nixe’ xi Simón, cum lej tsapic ti thiman. 2} Lej t’ajchinenec ti cuenta jahua’ quin ulu ani jahua’ quin t’aja’ c’al tim patal an inicchic, c’al i alq’uith inic ani jaye c’al axi lej exbath in ey. In jic’path uluchic: ―Axe’ xi inic ojni’ lej pithnenec in tsap a Dios. ^15 C’uajat al nixe’ xi bichou jun i inic im bij Simón pel i thiman. In lej c’ambiyamal i inicchic tim puhuel am bichoulomchic ti Samaria. In ulu abal jaja’ pel i inic axi lej c’athpich exbath in ey. F0C’al patal nixe’ xi alhua’talab lej culbel am bichou. -/SIn jelthal yan i tsambe ani yan i c’uets’e’. In canchal yan i inicchic an at’ax teneclab. Ani u lej thajanthab c’al an at’ax teneclab tam u canchinal. >.uAni axi tamcuthchic taja’ in lej alhua’ bina’ in xutsun c’al jahua’ u olchinal c’al a Felipe. Jaye in lej t’ajchichic ti cuenta an labith t’ajbilab ax in t’ajal. -Jun jaja’chic pel a Felipe. Ulits al jun i bichou cuentalith Samaria, ani in ts’i’quiy quin olnanchi an inicchic im bij a Cristo. },sAm belomchic axi pit’c’onenec ti Jerusalén xe’ets abal ju’tamq’ui ti olnom c’al an alhua’ cau. +A Saulo ojni’ jats axi xe’ets ti lej tsapic othnax c’al im bichohuil a Dios. Xe’ets ti q’uimath ti q’uimath in calthal bothothol i inicchic ani i uxumchic. In ne’thalchic ca baliyat al i huic’axte’. U olnab an alhua’ cau ti Samaria 0*YTalchic i inic axi lej c’ac’nax c’al a Dios u lej t’e’pinal c’al in tsemtal a Esteban, ma in lej uc’nanchalchic. In ne’thanchi in inictal quin joliy. H) A Saulo jaye culbel c’al in tsemtal a Esteban. Nixe’ xa q’uicha tam ti tsemthajits a Esteban, ts’i’quin ca lej tsapic othna im bichohuil a Dios ti Jerusalén. Jaxtam jat’hua’ tim patal am belomchic c’ale buc’uc’ul ti Judea ani ti Samaria. In abathualejilchic a Jesús jats jilc’one ti Jerusalén. F(<Taley in tuthu in c’ualal, ani lej tsapic in ulu: ―Ajatic, yab ca jolbiy axe’ xi inicchic c’al jahua’ tin t’ajchamal. Taley expith tam tin ulu antsana’, tsemetsits.{'o;Tam tu biyat cui’iyab a Esteban, tamna’ u ole jaja’. In ulu: ―Ajatic Jesús, ca bats’u u espíritujil. 5&c:In ne’tha’chic tin elebtal am bichou ani in cui’iyal c’al i t’ujub. Jilchamejits in coton an cui’ixchic tin acan i cuitol ca beletnanchat. Im bij pel a Saulo. %9Ani jaja’chic tocat im paxq’uiyal in xutsun. U lej tsapic thajnalchic tocat. Tam tim patal jaja’chic in muthenchi a Esteban. &$E8Tam a Esteban in ucha’chic: ―Ca lej met’a’chic japith tihua’ ti eb. Nan u tsu’tal cubat in Juntal patal an inicchic tin huinab c’ubac a Dios. ~#u7Ani a Esteban jum putat co’onchabe in ichich c’al an Espíritu Santo. Tocat in met’al ti eb ani in tsu’chal in lej ts’alat a Dios. Jaye in tsu’tal a Jesús cubat tin huinab c’ubac a Dios jant’ini’ ti puhuethanchithits im bij. S"6Tam tin ats’a’its an Israelchic jahua’ in ulu antsana’ a Esteban, tam ti lej tsacuy. Ma huech’ech’el in camab c’al in tsacultal. Ma tamna’its ti lej tomolnaxchic c’al a Esteban. !!;5Aba ani’ a cua’alitschic an ts’ejcath cau axi binanchat ti jayq’ui’ a Moisés c’al i ángelchic, bel yab a putuhualchic. Tsemtha a Esteban 9 k4Ca ulu max hua’tsinenec ti jayq’ui’ i caulome c’al a Dios axi yab othname c’al jaja’chic. Ma tsemthame an caulomechic ax in olna’ ne’ets quim baju a q’uicha ca chich jun i pututh inic. Ani jaja’ yab ohuey tam ti chichits. Tocat a bina’chic tin c’ubac an oc’lecchic ca tsemtha. 6e3Cahue a Esteban in ucha’ in at Israelchic: Tata’ ojni’chic a t’ayat ey lej t’ujbabathits a ichich. A xutsun yab a cua’al binanath c’al a Dios. It ejtil axi yab exlom c’al jaja’. Jant’ini’ a biyal at juntalchic in tomolnamal an Espíritu Santo, antsana’te a tomolnalchic. W'2Nana’its ax u tala’ ts’ejca’ patal jahua’ hua’ats c’al u tsap. 2]1In c’uajil ti eb tin lej Ts’ale ani jaye tim puhuel an tsabal tin Ts’ale.Yab u yejenchal i ata cu c’uajchiy.Yab u yejenchal ju’ta quin coyots. -0Aba ani’ ca ts’ejcanchat i tiyopan ata a Dios, yab qui tsalpay max u che’el i t’ec’at pulic Pay’lom Dios ca c’uajiy al i ata ax in ts’ejcabil i inic. In olnal an caulome c’al a Dios jant’o in ulu a Dios tin cuenta in q’uima’ jaja’ antse’: 1/Aba ani’, bel yab im pitha’ an q’uij a David quin ts’ejcanchi. In tsacamil Salomón jats in ts’ejcanchi in t’ayat q’uima’ a Dios. 7.Taley tam jaja’ in le’ quin ts’ejcanchi in t’ayat q’uima’ a Dios axi pelac in Diosil jaye a Jacob. Ani lej culbel a Dios c’al a David. -Taley tam ti tsemetsits a Moisés, calchiyat c’al a Josué. Ani jaja’ in ne’tha’ i biyal at Israelchic ca otsits al an tsabal jahua’ bijchith uchnenec ne’ets ca pithanchic c’al a Dios. Taja’ a Dios in quethmay axi c’uajatchic al nixe’ xi tsabal abal ca otsits i biyal at juntalchic. Antsana’ ohuat eyentha nixe’ xi tiyopan ata ma tam ti punume a David ti ts’ale. 4a,Cahue a Esteban in ulu: Tam ti xe’etsac i at Israelchic tihua’ ti al an joltam ets’ey in xe’tsinthamal am pulic lona tiyopan ata jun tu co’oyab an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. Pel i tiyopan axi ts’ejcanenec jant’ini’ ti pithan an t’iplab a Moisés c’al a Dios. ;o+Tocat a xe’tsinthamalq’uichic an lona ata jun ta diosnamalq’ui an thulcuts Moloch.A diosnamalq’uichic i inquith ot ax u bijiyab dios Renfán.Yan i thulcuts a ts’ejcamalchic abal ca diosna’.Jaxtam nan ne’ets tu ou huat’ba’chic jum poq’ue’ tihua’ ti bichou Babilonia. .j~d}E|d{zz/ywvButt4sr%qppnnm0llCkiwhg3ee&drca``0_`^R]j[[AYyWVV-UTSRQPONMLLKjJEIGFF'DCBBfA@?>== ;:9h887654Q22J1u10\/.-h,m**u)(&&%%C#""@!a ~O NEy @ R e ~0..|:qPithanchic jaye an Espíritu Santo c’al a Dios, jant’ini’ tu pithnenec huahua’ tu Israel. Antsana’ a Dios in tejhua’metha’ abal jaja’chic chubax im belamalits jaye. A Dios chubax in tala’ exlanchalits in ichich an inicchic. ~9uLej ohuey tu t’iloxnab an cau, ma tamits ti cubiy a Pedro in ucha’chic: ―At Israelchic, a tso’obits abal ohuatits hue’ a Dios tin tacuyamal cu olnanchi an alhua’ cau axi yab Israelchic, abal jaja’chic jaye quim bela’ an Ajatic. 8 Tam tamcun an abathualechic ani axi bijith ti eyalchic c’al an tamcunel ebchalab abal quin t’iloxna’ nixe’ xi cau. Q7Tam cubiy talchic i belom axi pelac i fariseo, in uluchic: ―Pel in uchbil axi yab Israelchic ani u belomits ca cojchin in inictal. Quin tala’ putuchic an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. ?6wUlitschic a Pablo ani a Bernabé c’al in junquilchic ti Jerusalén ani bats’uhuat c’al an tamcunel ebchalab. C’uajat an abathualechic ani axi bijith ti eyalchic c’al an tamcunel ebchalab. Tam a Pablo ani a Bernabé in tala’ olchichic jant’ini’ ti eyenthame c’al a Dios tin t’ojlabil. $5ATaley am belomchic ti Antioquía in aba’ axi antsana’chic bijithits ca c’ale ti Jerusalén, ani ne’etschic huat’et’el ti tsabal Fenicia ani ti tsabal Samaria. Abal ju’tamq’ui ca xe’tsin in olchal an ebchalablomchic abal hua’ats axi yab Israelchic in t’ajat jilcachiquits im biyal belomtal ani huenc’onenequits c’al a Dios. Ani lej culbel patal an ebchalab c’al nixe’ xi cau. [4/Lej hueutsíx nixe’chic c’al a Pablo ani a Bernabé. Cum yab ejtohuat ca ts’ejcan an cau taja’, tamna’ am belomchic im bijiy a Pablo ani a Bernabé ani talchic jaye i ebchalab ca c’alechic ti Jerusalén, tihua’ ca ts’ejcanchat an cau c’al an abathualechic ani c’al axi bijith ti eyalchic c’al an tamcunel ebchalab. 3 Biyat c’uajatechic a Pablo ani a Bernabé ti Antioquía, ulitschic taja’ i inic tal ti Judea. In exobchalchic am belom abal pel in uchbil ca cojchin in inictal max in le’ ca jec’ontha. Antsana’cua’ in ulal an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. r2]Ani ohuey hue’ yan a q’uicha a Pablo ani a Bernabé tihua’ ti Antioquía c’al am belomchic.13Tam ti ulitschic a Pablo ani a Bernabé ti Antioquía, in caniy ca tamcun am belomchic. In tala’ olchichic jant’ini’ ti eyenthame c’al a Dios tin t’ojlabil. In olchichic jant’ini’ a Dios im pitha’its an q’uij axi yab Israelchic jaye quim bela’ an Ajatic. H0 Ani taja’ otsitschic al i tan ca huichiy ti bichou Antioquía. Pel xe’ nixe’ xi Antioquía jun ti jaja’chic conchinchamejits in alhua’ inictal a Dios abal quin t’ojonchi a Dios. z/mTaja’ ti bichou Perga in olnanchi an inicchic in cahuintal a Dios, ani taley ta c’alechic ti bichou Atalia. n.UTaley huat’eychic a Pablo ani a Bernabé ti tsabal Pisidia ani ulitschic ti tsabal Panfilia. 5-cTaley a Pablo ani a Bernabé im bijiychic jita’ tam belomchic ca punuhuat ti eyal ti junchic ti junchic an tamcunel ebchalab taja’. Ani c’al i pabiltalab in conchinchal i lablinchixtalab c’al an Ajatic ax im belamalits. U huichel a Pablo ani a Bernabé ti Antioquía axi cuentalith ti Siria ,%Taja’chic xe’ets in lubachmethanchal in ichich am belomchic ani in ts’alabchalchic abal quin junini’ bela’ an Ajatic. In t’ilchalchic abal chubax ne’ets quin yajchicna’ yan jant’o ani talbel ca ne’tha ti eb jun tin t’ajal a Dios ti lej Ts’ale. z+mTihua’ ti bichou Derbe a Pablo ani a Bernabé in olnanchalchic jaye an alhua’ cau, ani yantalam i inic ts’at’ey c’al an Ajatic. Taley huichiychic quin tsa’biy am bichou Listra ani am bichou Iconio ani am bichou Antioquía. 0*YBiyat tam tu cuentsimiyab a Pablo c’al am belomchic, tam ti ts’acpan ani otsits junil al am bichou. Tin aytal q’uicha c’ale junax c’al a Bernabé ti Derbe. <)qTam ulitschic taja’ ti Listra talchic i Israel, tal ma ti Antioquía ani ti Iconio. In t’ajchichic an mulcunel abal quin tomolna’ a Pablo ani a Bernabé. Ma cui’iyat a Pablo c’al i t’ujub, ani ne’tha bothothol tin elebtal am bichou. Taja’ t’ajat jilan, cum u tsalpanchab tsemetsits. E(Aba ani’ a Pablo ani a Bernabé in lejquith ucha’chic antsana’ an mulcunel, bel lej pama’tal in ejtou quin t’apchichic yab ca tsemthanchat an torochic ti ts’acchixtalab. S'Antsana’ tin tejhua’metha’ in c’aya’tal. Jaye in tejhua’metha’ tim ba’ ti alhua’ inic c’al xi yantalam alhua’talab in t’ajchamal an inicchic. Bel ma xohue’ tu ulthanchale an ab an tu hualinthanchale an t’ayablabchic. Tu pithalechic lejat jant’o qui c’apu ani jant’o c’al ta ca culbe i ichich. b&=Tam ti tihua’ q’uicha a Dios in jila’ an inicchic quin ayna’ in cuete’ belil. L%―Tata’ ojni’ inicchic yab in tomnal huahua’ tucu c’ac’na’ antsana’ tu dios, cum huahua’ pel tu at poq’ueltal. U che’nec huahua’ teje’ expith abal tu lej uluth ucha’chic i cau. Ca tala’ jilcachiquiy a jolat c’ac’naxtal, ani ca chubax c’ac’na’chic a Dios axi expith ejat abal ets’ey. Jats jaja’ ax in ts’ejcamal an eb ani an tsabal ani am pulic lejemchic ani patal jahua’ hua’ats a tsu’talchic. $3Tam tin t’aja’itschic ti cuenta a Bernabé ani a Pablo abal antsana’ u le’nab ca t’ajchin ti dios, tamna’ in mits’al in toltomil abal ca t’ajan ti cuenta abal yab alhua’ jahua’ u t’ajchinal. Thubat otsitschic ti al an mulcunel, ani in thajat uchalchic: n#U In tiyopanil a Júpiter c’uajat tin otsnamtal am bichou. Taja’ am pale’ ani c’al axi c’ac’naxchic c’al a Júpiter in chi’thal i t’ithach huits ani i torochic abal quin ts’acchixnanchi a Bernabé ani a Pablo. !"; Am bichou im bijiy a Bernabé ti dios Júpiter ani a Pablo ti dios Mercurio. Antsana’ ti bijiyat a Pablo cum jaja’ lej caulome c’al an cau. ~!u Tam tin tsu’uhuits an inicchic jant’ini’ ti jelthajits c’al a Pablo, tam in ts’i’quiy ti thajnal tin cahuintal jaja’chic ax ti Licaonia. In uluchic: ―Axe’ xi tsab i dios che’nec ti eb ca tejhua’me ejtil tu inic huahua’. 7 g Tam a Pablo in tsapic ucha’: ―Quit ts’aquiy ani quit c’uajiy bocholq’ui. Tam an tsambe jun athic ts’acpan ani c’uajat bocholq’ui, in ts’i’quiy ti belal. +O In alhua’ bina’ in xutsun c’al in olnanchixtal a Pablo, ani lej t’ajchin ti cuenta c’al a Pablo abal in belamalits ani ne’ets ca ejtohuat ca jeltha. }sTaja’ ti Listra c’uajat jun i inic yab in ejtohual ti belal, cum ma tin hua’tsintalits tsambe tin acan. }sTaja’ xe’ets jayetseq’ui ti olnanchix c’al an alhua’ cau. Cui’iyab a Pablo c’al i t’ujub ti Listra ETam tin tso’obna’its abal antsana’ ne’ets ca t’ajchin, tam pit’c’onchic, ani c’ale ti tsa’bibilchic ti bichou Listra ani ti bichou Derbe axi cuentalithchic ti Licaonia. =sTaley axi yab u belom an Israel ani axi yab Israel in juncu an cau c’al an oc’lecchic, abal ne’ets quin othna’ ani quin cui’iy c’al i t’ujub a Pablo ani a Bernabé. Ani lehuáxin am bichou. Talchic u ts’at’el c’al an Israel axi yab belomchic ani talchic u ts’at’el c’al an abathualechic. yBel jilc’one ca ohuey yan a q’uicha ti Iconio a Pablo ani a Bernabé. Cum lej tsapliliyab c’al an Ajatic, jats tin olnanchal in cahuintal a Dios c’al i lej inictalab. Pithanchic i tsaplab c’al an Ajatic quin t’aja’ i jic’path labith t’ajbilab ti tsu’bixtalab, c’al quin tso’obna’ an inicchic abal lej chubax in olnanchixtal a Pablo ani a Bernabé. <qAba ani’, bel hua’ats talchic i Israel ax u jilc’onal yab im belamal. Ani jaja’chic in t’ajchi axi yab Israel abal quin oth tsalpanchi an ebchalabchic c’al a Cristo. [ 1Ti bichou Iconio a Pablo ani a Bernabé otsits tin tiyopanil an Israelchic, ani taja’ in olnanchal in cahuintal a Dios. Lej huinat alhua’ in olnanchixtal, ma yan an Israel im belal ani jaye axi yab Israel.  4Ani lej culbel am belomchic tihua’ ti Antioquía, cum lej jum putat co’onchith in ichich c’al an Espíritu Santo. 3Tam a Pablo ani a Bernabé in tininiy am pojoth tin acanchic. Antsana’ an inicchic taja’ quin alhua’ tso’obna’ yab alhua jahua’ in t’ajamal, cum im pojcanchamal in cahuintal a Dios. Ani tixc’anchic taja’, c’ale ti bichou Iconio. nU 2Ani an Israelchic axi tomolnax c’al in cahuintal a Dios in taunachiquiy talchic i uxum axi lej exlath ti c’ac’nax c’al a Dios ani lej ja’nath c’al am bichou ani jaye i inicchic axi lej pulic in ey. Ani canatbethanchabchic in ichich quin othna’ a Pablo ani a Bernabé. Ani chubax in othnalchic, ma in quethmay ca c’ale al nixe’ xi tsabal. nU 1Ani am belomchic taja’ ne’ets tim puhuel nixe’ xi tsabal ti olnom c’al in cahuintal a Dios. yk 0Tam tin ats’a’its antsana’ an cau axi yab Israel, lej culbel jilc’onchic. In uluchic abal in cahuintal a Dios ojni’ huinat alhua’. Ani im bela’its patal taja’ axi bijithits c’al a Dios ca it ejatliyat abal ets’ey. q[ /Ne’ets cu c’ale c’al jaja’chic, cum antsana’ a Dios tu punubchamal. Ma ti biyalits in ulumalits tin cahuintal antse’:Nan ne’ets tu eyentha’chic tit tajbanchix c’al u cahuintal c’al im belil an inicchic axi yab Israel.Ne’ets tu aba’chic tim puhuel an tsabal ca olchi an inicchic jant’ini’ ca jec’ontha c’al in hualab. 9 .Tam toc’tsin a Pablo ani a Bernabé c’al i lej inictalab, in ucha’chic: ―Pel i uchbil huahua’ tu c’a’al olnanchichic in cahuintal a Dios cum pel it Israelchic. Cum a pojcanchal in cahuintal a Dios ani a tsalpayal abal yab ne’ets quit ejtohuat quit it ejatliyat abal ets’ey, jaxtam xohue’ ne’ets cu tixc’an c’al tata’chic ani ne’ets cu c’ale qui olnanchi axi yab Israelchic. 'G -Ani lej pa’ixnom talchic i Israel tam tin tsu’u tamcucuthits yantalam i inic. In lej tomolnanchalchic in olnomtal a Pablo, ma in quithab cahuiliyalchic.  ,Taley im bajuhuits an sábado, ani tamcun jat’hua’ tim patal am bichou abal quin ats’anchi in cahuintal a Dios. k O +Talits an tamcuthtalab ax ti al an tiyopan, ani ts’at’enchabchic a Pablo ani a Bernabé c’al yan an Israelchic ani jaye c’al axi yab Israel axi huenc’onenequits ti c’ac’nax c’al a Dios ejtil an Israelchic. A Pablo ani a Bernabé in lej uluth ucha’chic quin lej ets’ey co’oy binanathits in ichich c’al in alhua’ inictal a Dios. w g *Ne’ets calelits a Pablo c’al in junquilchic tin tiyopanil an Israel tam tu taunab c’al talchic axi yab Israel. Uchan ca huichiy junil ti tal sábado abal quin olchichic más in cahuintal a Dios ejtil xohue’ tin olchamalits. [ / )Ca lej t’aja’chic ti cuenta cum a pojcal an chubaxtalab. Jats tit q’uibenecchic.Quit jic’tsonchic cum nana’ in Dios ne’ets tu t’ajchi i pulic labith t’ajbilabchic ti tsu’bixtalab. Aba ani’ ne’ets quit olchin antsana’ u t’ajal, bel yab ne’ets tiquim belchi. Antsana’ a Pablo in tala’ in olnanchixtal. Q  (Jaxtam ca lej t’aja’ ti cuentachic yab ca co’oy a ichich ejtil a biyal at Israel axi thuchathits tin thuchath uhuil an caulomechic c’al a Dios. Uchan jaja’chic c’al a Dios antse’: < q 'Cum a Jesús jats an calchix, ojni’ a Dios in ejtohual tucu tala’ paculanchi i hualab ani tucu tsu’u tu bolith. Yab ja tin ebal an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. 9k &At juntalabchic, in lej tomnal ca alhua’ tso’obna’chic abal tin ebal a Jesús jats cu ejtohuat cu paculanchat i hualab. Ja’its an cau axi nana’ tu olchalchic xo’. Y+ %In inictal a Jesús yab antsana’ c’atsey, cum ejtha jaja’ c’al a Dios. Q $A David ojni’ c’atsey in inictal jun ti jolith c’al i biyal at juntal xits’alchic. Tam tin talchi in t’ojlabil a Dios c’al in at juntalchic, tsemets ani joliyat ani c’atsey in inictal. +O #Aniye jaye in q’uejab olna’ a Jesús tam jaja’ in tauna’ a Dios: Nana’its tin T’ocat Tsacamil ani yab ne’ets tiquin jilchi u inictal ca c’atsey. T! "Thuchathits a Jesús jaye al junaque i cau ti al an T’ocat Thuchlab tauna c’al a Dios antse’: Nana’ in Dios ne’ets tu lablinchi jant’ini’ u bijchith ucha’ a David ne’ets tu lablinchi. C’al axe’ xi cau a Dios in q’uejab olna’ abal ne’ets quin ejtha’ a Jesús ani yab ne’ets ca c’atsey in inictal. $A !Cum huahua’ pel tu at juntal xits’lab c’al jaja’chic, jaxtam a Dios tu putunthanchamalits jahua’ im bijchith uchamal ti biyal abal ne’ets tucu ejthanchi a Jesús. Putnenequits an cau jant’ini’ ti thuchathits a Jesús tin tsabchil an salmo tam ti tauna c’al a Dios. Uchan: Tata’its pel tu Tsacamil. Xo’ nan tu tejhua’methamalits tin tamet an inicchic abal ja’its a lej ey tu Tsacamil. 7 Ani huahua’ xo’ tu olnanchal tata’chic an cau tin cuenta a Jesús jahua’ a Dios im bijchith uchamalits i biyal at juntal xits’alchic.  Talbel tsu’tatits ejthachits a Jesús yan a q’uicha c’al in ts’at’elilchic axi calnequits ti Galilea ani ulits ti Jerusalén junax c’al jaja’. Ani ja’its jaja’chic xo’ ax in chubax olnanchal an inicchic an alhua’ cau tin cuenta a Jesús. _7 Aba ani’ antsana’ ti t’ajchinenec, bel a Dios in ejtha’ ti al an jolimtalab. 9k Tam ti putnenequits an cau patal jant’ini’ ti thuchath ti al an T’ocat Thuchlab tin cuenta in tsemtal a Jesús, tam ti pa’bajits in inictal ti al an cruz ani joliyat. ~' Aba ani’ yab in elchichic jant’o ti quin chubax jolbiy a Jesús abal ca tsemtha, bel in lej tsapic ucha’chic a Pilato abal ca tsemtha. } Tam ti chich jaja’ yab exlanchat in ey c’al am bichou Israel ti Jerusalén ni c’al in oc’lequilchic. Aba ani’ ajinchamejits patal an sábadochic tin tiyopanlomil in thuchath uhuil in caulomejilchic a Dios, bel yab in le’ quin exlanchichic in lej ey a Jesús. Tocat in jolbiychic, ani antsana’ ti putnenec am biyal cau axi q’uejab olna tin cuenta abal ne’ets ca jolbiyat. x|i Xo’ te u c’uajatchic huahua’ tu at juntal xits’lab c’al a Abraham junax c’al q’ue’atchic axi jaye c’ac’nax c’al a Dios. A Dios tu abchamalitschic an cau qui exla’ jant’ini’ cu jec’ontha c’al a Jesús. { Tam ti a Juan in q’uibchale hue’ quin tala’ in t’ojlabil, in ucha’ i at Israel: Nana’ yab ja ax a aychalchic ca chich. Taye tal talbel jun i inic axi ojni’ ja’its. Nana’ lej tsa’at u ey, ma yab ne’ets cu baju cu pilchi in quintsol im pajab. Tam cubiy a Pablo in t’ipchi c’al in c’ubac abal ca ts’ibc’anchic. In ucha’chic: ―At Israelchic ani patal jitats it c’ac’nax c’al a Dios, ca bina’ a xutsun c’al an cau jahua’ nan ne’ets tu ucha’chic. ;qo Tam ti ajiyatits an ts’ejcath cau ani in thuchath uhuil an caulomechic c’al a Dios, tam abchinchic a Bernabé ani a Pablo i cau c’al an oc’lecchic ti al nixe’ xi tiyopan. Uchanchic: ―At juntalab Israel, xohue’ hua’ats an q’uij tucu ts’alabchi jun tsab ox i cau axi teje’ muthatchic. Fp Ani calechic a Pablo ani a Bernabé ti Perge, ta c’alechic ti bichou Antioquía axi cuentalith ti Pisidia. Taja’ jun a q’uicha pel i sábado in tsa’biychic in tiyopanil an Israel. yok Taley tihua’ ti Pafos otsitschic a Pablo ani a Bernabé ani a Juan al an tan, ani c’alechic ti bichou Perge axi cuentalith ti Panfilia. Ani taja’ a Juan tixc’anits c’al a Bernabé ani c’al a Pablo, huichits ti Jerusalén. &nE Tam tin tsu’uhuits an gobernador jant’o t’ajchinenec antsana’ an thiman, tam ojni’ im bela’its an Ajatic. In lej jic’panchal in exobchixtal a Bernabé ani a Saulo tin cuenta an Ajatic. A Pablo ani a Bernabé in tsa’biyal am bichou Antioquía axi cuentalith ti Pisidia )mK Ma xohue’its ne’ets ca tsuhuaque an Ajatic ne’ets ti abchi i yajchictalab. Ne’ets ti quit joc’tsibetha ani yab ne’ets ca tsu’chi in tajax a q’uicha ohuat hue’. Tam jun jic’tohual t’ajat yic’utsin in hual, jilc’on balulul in aliyal jita’ c’al ta ca lotocna. !l; A Saulo in ucha’ an thiman: ―Tata’ ojni’ it lej c’ambibma’ ani it lej pojcaxma’. Cum ti lej eyenthanchal a ichich an teneclab, jaxtam a ets’ey tomolnal jahua’ alhua’. Tocat a lej lubal ca t’apchi in tsalap an inic abal yab quin aynanchi im belil an Ajatic. k) Tam a Saulo ax u bijiyab ta Pablo jaye, in lej tsapic met’al an thiman. In ichich a Saulo jum putat co’onchith c’al an Espíritu Santo. Gj Ani nixe’ xi thiman Barjesús ax u bijiyab jaye ta Elimas, tocat in lej tomolnal a Bernabé ani a Saulo cum yab in le’nanchal quin jilchi an gobernador quim belchi in cahuintal a Dios. Ui# Pel i alhua’ ja’ublab c’al an gobernador Sergio Paulo axi pel i lej tsalpath inic. An gobernador in abchi an cau ca chich a Bernabé ani a Saulo, cum in le’ quin ats’anchi in cahuintal a Dios. {ho Ne’ets tsa’bibilchic tim puhuel nixe’ ts’aclath tsabal, ani taley ulitschic ti bichou Pafos. Taja’ in tamuchic jun i Israel im bij Barjesús axi pel i thiman. In uluq’ui in janamtal abal pel jaja’ jaye i caulome c’al a Dios. "g= Ani ti Chipre ulitschic al jun i bichou im bij Salamina tin hualchicte’lil am pulic lejem. Taja’ xe’ets ti olnomchic c’al in cahuintal a Dios tin tiyopanlomil an Israelchic. Xe’ets a Juan jaye ti tolmix olnom c’al an alhua’ cau c’al a Bernabé ani c’al a Saulo. Ef C’alechic a Bernabé ani a Saulo ti abatnanel c’al an Espíritu Santo. Ulitschic ti bichou Seleucia ani taja’ otsitschic al i tan, ta c’alechic ti ts’aclath tsabal Chipre. zem Tam ti talits ti ol ani ti pabilchic, tamna’ im punchichic in c’ubac tin oc’ a Bernabé ani a Saulo, ani in aba’chic ca c’ale ti olnom c’al in cahuintal a Dios. A Bernabé ani a Saulo in olnal in cahuintal a Dios ti Chipre .dU Jun a q’uicha tam ti jaja’chic tamcuth ti c’ac’nax c’al an Ajatic ani u pabil yab u c’apul, tameq’ui ti uchanchic c’al an Espíritu Santo: ―Tiquin lej punubchichinchi a Bernabé ani a Saulo abal quin lej aynanchi an t’ojlab jahua’ nan u pithamalits quin t’aja’chic. 0c [ Ti Antioquía taja’ ti al an tamcunel ebchalab hua’ats talchic pel i caulome c’al a Dios ani talchic pel i exobchix c’al in cahuintal a Dios. Pelchic xe’ a Bernabé, ani a Simón Negro, ani a Lucio Cirenejib, ani a Manaén in at yejel an gobernador Herodes ax ti Galilea, ani a Saulo. /bW Tam ti a Bernabé ani a Saulo in jilchits an tumin an tamcunel ebchalab ti Jerusalén, tamna’ huichechelits ti Antiquía. In ne’thalchic a Juan Marcos.maS Ne’ets yanenel am belomchic, cum lej olnachiquiyab abal ju’tamq’ui in cahuintal a Dios. `  Ani jun jic’tohual tal jun i ángel abath c’al an Ajatic, in ijcanchi jun i yau’lats tin inictal a Herodes. T’ajat tsemets ani c’apts’unchat in anam t’u’ul c’al i thum, cum in hualca’ tim ba’ ca c’ac’na ejtil max pel a Dios. \_1 Ani jaja’chic in thajat ulu: ―Pel i dios ax i ats’al u cau, yab pel i inic. x^i Taley a Herodes im pejchi an q’uicha tam jaja’ ne’ets quim bats’uchic. Tam tim bajuhuits nixe’ xi pejchith q’uicha, in ca’iy in toltomil ti ts’ale ani buxcan tin ts’alat coytal. Taley in tauna’ axi muthatchic taja’. m]S Cum tsacunequits a Herodes c’al an inicchic ax u c’uajil ti Tiro ani ti Sidón, jaja’chic in ts’ejnal max yabats ne’ets ca nujchin jant’o quin c’apu tihua’ tim bichou a Herodes. Taley c’alechic tihua’ max quin ejtou ca juncunchic c’al a Herodes. In tauna’chic jun i inic im bij Blasto axi pel lej oc’lec tin cuenta an ts’ale Herodes, max quin ejtou quin t’aja’ ti caulome c’al a Herodes. Quin conchi i q’uij jayq’ui’ ca bats’uhuatchic. D\ Tam tin ats’a’its a Herodes abal xant’ojits, tam in aba’ an cau ca aliyat. Ani ni jita’ yab in ejtohual quin ela’. Tam a Herodes in aba’ an cau ca alhua’ conomichiquiyat an soldadochic ax u beletnom ti al an huic’axte’ jant’ini’ ti cale a Pedro. Taley in aba’ an cau ca t’ajat tsemthachic, cum yab i chubax beletnom. Ani talbel cale a Herodes ti Judea, c’ale ca c’uajiy ti bichou Cesarea. In tsemtal a Herodes [ Tam ti chutheyits tocat lej xaybibinchith in tsalap an soldadochic, cum xant’ojits a Pedro ti al an huic’axte’. Z1 Otsitsits a Pedro in t’ipchichic c’al in c’ubac abal ca ts’ibc’an. Tam in tala’ olchichic jant’ini’ ti calthame ti al an huic’axte’ c’al an ángel axi pel in abbil an Ajatic. Jaye in ucha’chic: ―Jahua’ nan xo’ tu olchamalitschic, antsana’ ca olchi jaye a Jacobo ani axi q’ue’at an ebchalabchic c’al an Ajatic. Tam cale a Pedro, ta c’ale al pil i c’uajattalab. dYA Biyat jaja’chic yab in le’ quim bela’, exome a Pedro in cuathcuayal an hui’leb ani u cau. Taley japchinits an hui’leb, ani am belomchic tocat lej jic’tsotsoth tam tin tsu’uhuits na’ cubat a Pedro. X  Tam uchan an ts’ic’ach c’al am belomchic: ―Tata’ ojni’ hualam it olmanal. Ani jaja’ in lej uluth ucha’chic abal chubax na’ c’uajatits a Pedro. Toc’tsin jaja’chic: ―Yab ja. Ja’its hualam an ángel axi c’al tu beletnab a Pedro. LW Aba ani’ in exla’its abal jats a Pedro ax u cau, bel yab in japchi an hui’leb. Tocat athlats c’al i lej culbeltalab quin olchi am belomchic abal a Pedro c’uajatits ba’ an hui’leb. 5Vc Ulits a Pedro ba’ an hui’leb tin tenmal an ata, in cuathcuayal an hui’leb ani u cau. Tam cale jun i ts’ic’ach im bij Rode quin tsu’u jita’ nixe’ ax u cau. uUc Ani ne’ets a Pedro t’ilolol jant’ini’ ti t’ajchame c’al an ángel. Ne’ets belbel tin q’uima’ a María in mim a Juan Marcos. Taja’ hua’ats yan i tamcuth belom ti conchinchixe c’al a Dios tin cuenta jaja’. T3 Ma tamits a Pedro in tajax exla’its jahua’ t’ajchinenec c’al an ángel. In ulu: ―Xo’ ojni’ u chubax tso’obits abal an Ajatic tin abchi an ángel tiquin jec’ontha’ c’al a Herodes ani c’al patal jahua’ an Israelchic in le’ tiquin t’ajchi quithab. kSO In huat’anchalchic an c’a’al beletnom hui’leb ani taley an tsabchilab beletnom hui’leb. Ulitschic ti al am pulic pat’al hui’leb ax tin tamtal am bel, ani japq’uin cuetem. Ani huat’c’ac’al in t’aja’chic jaye taja’, ani ne’etse hue’ al jun i bel tsab tin eb. Taley tam tixc’anits an ángel, ani ne’etse a Pedro cuetem. 0RY Ani tam ne’ets calelel a Pedro junax c’al an ángel. Yab in lej tso’ob max chubax tu calthab al an huic’axte’, cum in tsalpayal hualam huachbilq’ui. TQ! Ani uchane a Pedro c’al an ángel: ―Ca thut’piy a huic’ ani ca punu a pajab. Tam tin t’ajamalits antsana’ a Pedro, uchane c’al an ángel: ―Ca cay’piy a nacat coton ani tiquin ayna’. 1P[ Ani tameq’ui jun jic’tohual chich jun i ángel abath c’al an Ajatic, ani lej tajc’ac’an tim puhuel an huic’axte’. An ángel in tacchi in tsoyil a Pedro ani in ejtsintha’. In ucha’: ―Quit ts’acpan. Tameq’ui tala’ huilts’ochiquin an calaniyo pat’al tin ocob a Pedro. QO Jun i acal a Pedro huayamath huic’ath c’al i calaniyo pat’al tomchith in ocob c’al tsab i soldado, jun tin huinab ani jun tin c’uatab. C’uajat jaye talchic i soldado ti beletnom c’al an hui’leb an huic’axte’. Ma tam ti expithits ca chuthey, ne’ets ca caltha a Pedro ca t’ajchin an ts’ejcaxtalab. kNO Biyat a Pedro lej alhua’ beletnanath tu co’oyab al an huic’axte’, an tamcunel ebchalab in lej conchinchal i alhua’talab c’al a Dios c’al patal in ichich. An Ajatic in hualcanthal a Pedro ti al an huic’axte’ M Yac’uan a Pedro ani baliyat al an huic’axte’, ani lej alhua’ beletnanath tu co’oyab q’uicha ani acal c’al tse’ i cuenel i soldado. Ti junchic i cuenel ti tse’chic i soldado pel in uchbil acac i hora quin alhua’ beletna’. A Herodes expith in aychal ca taley an ajib, tam ne’ets quin caltha’ a Pedro quin t’ajchi an ts’ejcaxtalab tin tamet am bichou. ?Lw Ani cum a Herodes in tsu’u abal lej culbel an Israelchic c’al in tsemtal, jaxtam in aba’ an cau ca yac’uan jaye a Pedro. Exomits an ajib tam ti an Israelchic in c’apal am pan axi yab ts’ejcath c’al i c’ac’chixtalab c’oye. Pel i ajib tin cuenta abal calthame ti Egipto im biyal juntalchic. hKI Tsemtha a Jacobo in ebchal a Juan c’al i matset, cum a Herodes in aba’ an cau ca tsemtha. J y Tam ti nixe’ xa q’uicha an ts’ale Herodes jaye in ts’i’quiy quin othna’ talchic axi tim bichohuil a Dios. [I/ Tam ti tamcuthits an tumin, tam im pitha’ a Bernabé ani a Saulo quin nenchi tihua’ an ebchalabchic ti Judea. Quim binanchi an tumin tin c’ubac axi punuth ti eyalchic ti al an tamcunel ebchalabchic.JH  Jaxtam am belomchic ti Antioquía in juncu an cau quin tamcuy an tumin ani quin abchi an ebchalabchic ax ti Judea. Ti junchic ne’ets ti quim pitha’ jant’inits ta ca lejey quim pitha’. :Gm Jun jaja’chic im bij pel a Agabo. Cubiy jaja’ tin tamet an tamcuth ebchalabchic, ani in huat’banchi an cau axi pithnenequits c’al an Espíritu Santo. In olchichic abal ne’ets ca chich i pulic jayil tim puhuel an tsabal. Ani chubax chichits tam ti a Claudio pel i ts’ale c’al an romanochic. F Tam ti c’uajate a Saulo ani a Bernabé ti Antioquía, chich talchic i caulomechic c’al a Dios axi tal ma ti Jerusalén. hEI Ani tats tu jilc’onalchic jun tamub c’al an tamcunel ebchalabchic. Lej exobchixchic c’al in cahuintal a Dios c’al yantalam i inicchic. Ani ti bichou Antioquía tats tu c’a’al bijiyab am belomchic ti cristiano. D Taley talbel c’ale a Bernabé ti bichou Tarso abal quin aliy a Saulo. Tam tin ela’its, huichiychic junax ti Antioquía. sC_ In ey a Bernabé pel i alhua’ inic. In lej belal an Ajatic c’al patal in ichich, ani jum putat co’onchith in ichich c’al an Espíritu Santo. Jaxtam yan i inicchic huenc’onenec c’al an Ajatic tin ebal in olnomtal jaja’. B! Ani tam ti ulitsits tihua’ ti Antioquía, in tsu’u abal u lej lablinchab am belomchic c’al in alhua’ inictal a Dios, ani lej culbel a Bernabé. In ts’alabchal tim patalchic abal quin ets’ey aynanchi im belil an Ajatic c’al in lej ichich junini’chic. #A? An tamcunel ebchalabchic ti Jerusalén in ats’a’ abal hua’ats i it belomchic ti Antioquía. Tam in aba’chic a Bernabé ca c’ale tihua’. '@G Ani an olnanchixchic u lej lablinchab c’al in lej tsap an Ajatic. Ma yan i inicchic in jilcachiquiyal im biyal belomtal ani huenc’onal c’al an Ajatic. 8?i Expith talchic i belom axi tal ti Chipre ani ti Cirene ulitschic ti Antioquía, ani jats bel in olnanchalchic axi yab Israelchic an alhua’ cau tin cuenta an Ajatic Jesús. H>  Tam ti tsemthajits a Esteban, tam an tomolnaxchic c’al an alhua’ cau in ts’i’quiy quin más othna’ am belomchic. Talchic jaja’chic c’ale pit’c’oc’ol ti Fenicia ani ti Chipre ani ti Antioquía. Taja’chic in olnanchal an alhua’ cau expith an Israelchic. Axi yab Israelchic yab in olnanchal. n=U Tam tin ats’a’chic antsana’ an cau am belom ti Jerusalén, tam ts’ibc’anits. Expith im puhuethanchal im bij a Dios in uluchic: ―Xohue’ ojni’ i tso’obits abal a Dios im pithamalits an q’uij jaye axi yab Israelchic ca jic’tson c’al in hualab ani ca it ejatliyat abal ets’ey c’al a Dios. An tamcunel ebchalabchic ti Antioquia +<O Jant’ini’ huahua’ tu Israel ax i belamalits an Ajatic Jesucristo u pithnenequits an Espíritu Santo c’al a Dios, antsana’ xohue’ tu pithnal an Espíritu Santo axi yab Israel max im belal jaye. Auxe’ max nan pel u uchbil cu tomolnanchi in t’ojlabil a Dios. Iba abal ni jay. A;{ Tam ti tameq’ui tam nan u t’ilpanchi jahua’ in ulumalits an Ajatic abal lej chubax pujxinenec a Juan c’al i ja’ ani huahua’ ne’ets cu pujayat c’al an Espíritu Santo. v:e Tam ti talits ti cau a Cornelio, tam nan u tauna’chic axi tin q’uima’. Tam ti expith u ts’i’quiy tin cau, tam ti chichits an Espíritu Santo c’al jaja’chic jant’ini’ ti c’a’al che’nec c’al huahua’ tu Israel. s9_ Ani jaja’ ne’ets ti olchi jant’ini’ quit jec’ontha c’al patal a tsacamil ani a q’uimathil. ]83 Ani jaja’ tu olchichic jant’ini’ tin tsu’u i ángel ti otsits tin q’uima’. Ani uchan c’al an ángel: Ca aba’ ca c’ale talchic i inic tihua’ ti bichou Jope quin caniy a Simón Pedro ca chich. 7/ Ani taley an Espíritu Santo tin ucha’ abal quin junax c’ale c’al jaja’chic c’al u ichich ts’aclalath jun ejet. Ani te c’uajatchic xo’ acac i ebchalab axi c’al tu c’ale ti Cesarea. Tihua’ u otsits huahua’ tin q’uima’ jun i inic im bij Cornelio. 61 Tam ti tameq’ui tam ti ulcachiquinits ox i inic ba’ an ata jun tin c’uajatac. Abnenecchic ma tihua’ ti Cesarea abal ca chich tiquin aliy. c5? Oxil i calat tin taunab antsana’, ani taley huichits am pulic lemc’ath toltom ti eb. 4 Taley u ats’a’ junaque i cau tal ti eb in taunab: Yab ca ulu yab alhua’ ca c’apat jahua’ a Dios in ulal alhua’ ca c’apat. V~E}l|<{{zlyzxxwJutshqpaoonml kMjj8i(hgffeed*cbbpa`__ ^P]] \;[LZYXWVxUnTkS R Q]PP ONN0MFEDC2BuA@@M?<>W<;6:.988J7#6543210/!.. -Y,c+Q*))(M'.&>$##""T QV,L4V}A< 9O6HgTim patal hua’ats jelat lajuj tsab i inic. @GyAni tam tim punchi a Pablo in c’ubac tin oc’chic, ma tamits im bats’uhual an Espiritu Santo. Tam in caunalchic i pil cahuintalab ani in olnal i cau ax u pithnal c’al a Dios. FTam tin ats’a’its antsana’ nixe’ xi belomchic abal antsana’ in ulu a Pablo, tam u pujnalchic tim bij an Ajatic Jesús. TE!Tam a Pablo in ucha’chic: ―A Juan im pujayamal an inicchic abal ca tejhua’me jic’tsothits c’al in hualab. In ucha’chic abal pel in uchbil quim bela’ a Jesucristo axi taye tal talbel. 6DeTam a Pablo in conoychic: ―¿Tam c’al jant’o c’al tit pujayamechic? Toc’tsin in uluchic: ―U pujayamechic huahua’ jant’ini’ tin ulal a Juan cu pujan. "C=In conoychic: ―¿Tam ta bela’chic an Ajatic a bats’uhuits an Espiritu Santo? Toc’tsinchic in ulu: ―Iba. Ma yabaye i ats’amal max hua’ats. oB YBiyat c’uajate a Apolos ti Corinto, xe’ets tsa’bibil a Pablo al i bichouchic axi ba’chic an tsacam ts’en. Taley ulitsits ti Efeso, ani taja’ in ela’ i belomchic axi yabaye lej alhua’ exobchith in cahuintal a Dios. AAni jaye in lejquith tejhua’methanchal abal q’uibts’oth in tsalap an Israelchic tin cuenta a Jesús. Ani yab in ejtohualchic quin ulu iba. In tejhua’methanchalchic al an T’ocat Thuchlab abal a Jesús ja’its a Cristo ax in lej aychalchic ca chich.^@5Tamna’ a Apolos in tsalpay abal ne’ets ca c’ale ti Acaya. Ani cum an ebchalabchic ti Efeso in le’ quin tolmiy, jaxtam in thuchanchi i u am belomchic tihua’ ti Acaya. In ucha’chic al nixe’ xi u abal quim bats’u a Apolos c’al i culbeltalab tam ca ulits. Tam c’ale ani ulits a Apolos ti Acaya. Ani tihua’ in lej tolmiyal am belomchic ca lubachme in ejattal, cum jayetseq’ui jaja’chic im belamalits an Ajatic tin ebal in alhua’ inictal a Dios. h?IAni otsits a Apolos tin tiyopanil an Israel ti exobchix c’al i lej inictalab. Tam tin ats’anchits a Priscila ani a Aquila in exobchixtal, tam in ne’tha’ tin q’uima’ abal quin más lejquinchiye im belil a Dios. '>GExobchinenequits im belil a Dios. C’al patal in canat ma ju’tam huichat in exlanchi in ey a Jesús, jats in tequeth exobchal an inicchic. Bel in q’uibchale quin lej alhua’ exlanchi in ey a Jesús, cum in exobchixtal ani im pujaxtal a Juan jats axi c’al ti más exobchinenec. ;=oTam ulits ti Efeso jun i Israel im bij Apolos axi c’uajinec ti Alejandría. Pel i inic lej exlom c’al an T’ocat Thuchlab ani lej huit’om ti huilchix c’al an cau. u<cTaja’ jilc’on tsab ox a q’uicha, ani talbel cale taja’ jaye. Xe’ets tsa’bibil al i bichouchic axi cuentalith ti Galacia ani Frigia. In lubachmethanchal in ichich patal am belomchic. Huilchix c’al an cau a Apolos ti Efeso ;9Tam ti ulitsits a Pablo ti Cesarea, tam talbel c’ale ti Jerusalén quin tsapnetha’ an tamcunel ebchalab. Ani talbel c’ale ti bichou Antioquía. :{Tam in ucha’chic: ―Pel u uchbil quin c’ale ti Jerusalén cu huat’ba’ an ajib axi ne’ets ca t’ajan tihua’. Max pel in culbetal a Dios, talbel ne’ets quin huichiy junil tu tsu’uchic. Tam otsits junil al an tan ani cale ti Efeso. e9CAni lej pacabethab a Pablo abal ca jilc’on c’al jaja’chic, ani yabats in le’na’. P8Ulitschic ti bichou Efeso, ani taja’ tixc’an a Pablo c’al a Priscila ani a Aquila. C’ale tin tiyopanil an Israel ani t’ilmats c’al an Israelchic axi tamcuth taja’ tin cuenta a Cristo. U7#Jilc’one a Pablo ti Corinto hue’ yan a q’uicha. Taley talbelits in ucha’chic an ebchalab abal ne’ets ca calejits, ne’ets ca c’ale ti tsabal Siria junax c’al a Priscila ani c’al a Aquila. Oc’ox peleychic ti bichou Cencrea. Taja’ tala’ muts’inchat in xi’il a Pablo ti tsu’bixtalab abal im putumalits jahua’ im bijchith uchamal a Dios ne’ets quin t’aja’. Taley cale ti Cencrea, otsitschic al i tan ca c’ale ti Siria. w6gAni patal an griegochic axi c’uajat taja’ in yac’ua’ a Sóstenes axi oc’lom tin tiyopanil an Israel. In lej huipiyalchic tin tsu’ux hual an gobernador Galión, ani an gobernador ni hue’ yab in t’ajal ti cuenta max antsana’ tu huipiyab a Sóstenes. Huichits a Pablo ti Antioquía ani in ts’i’quiy in oxchil acan ti olnom c’al an alhua’ cau `59Taley a Galión in quethmay an Israelchic ca cale eleb jun tu ts’ejcab an cau. .4UCum yab antsana’ in t’ajamal, jaxtam nan yab u ejtohual cu t’ajchi an ts’ejcaxtalab. Tocat pel i cau ax a pejexnalq’ui. A le’chic ca jolbiy axe’ xi inic, cum yabcua’ in lejat c’ac’nanchal im bijlabil a biyal juntalchic. Yabcua’ in lejat c’ac’nal an ts’ejcath cau ax it pithnenecchic c’al a Moisés. Cum pel i cauq’ui c’al tata’chic, jaxtam pelits a cuenta quit cuetem ts’ejcanchic. 3Ne’etsits ti cau a Pablo, ani tam ti oc’ox cahuin a Galión. In ulu: ―Tata’ ojni’ Israelchic, max axe’ xi inic in jalunchamalac u uchbixtal o max in t’ajamalac i quithab t’ajbilab, tam ojni’ u ejtohual tu ats’anchichic a jolbixtal. i2K Taja’ tin tamet an gobernador in uluchic: ―Axe’ xi inic xe’ets in olnal jant’ini’ ti qui c’ac’na’ a Dios c’al pil i c’ac’naxtalab. Yab ja an c’ac’naxtalab axi juncuth c’al tata’ a uchbixtal. G1 Ma tamits nixe’ xa q’uichachic a Galión pel i gobernador ti tsabal Acaya. Ani tamcun i Israelchic axi tomolnax c’al a Pablo. Ani in ne’tha’chic c’al an gobernador quin jolbiy. 0/ Jaxtam ti jilc’oc’on a Pablo jun tamub c’al ts’ejel tihua’ ti Corinto. Hualim in exobchixnanchal an inicchic in cahuintal a Dios. \/1 Cum nana’its in c’uajat c’al tata’ ma ni jita’ yab in ejtohual ti tacchi a inictal abal ti othna’. Tiquin t’ojonchiye al axe’ xi bichou, cum hua’atse yantalam jita’ ne’ets tiquim bela’. H.  Taley jun i acal tsu’binchab a Pablo ejtil i huachbilab. In tsu’u an Ajatic ani in ats’a’ u taunab: ―Yab quit jiq’uey. Tiquin olnanchiquinchiye u bij ani yab quit ts’ibc’an. S-Tamna’ in it belal an Ajatic a Crispo axi oc’lom c’al nixe’ xi tiyopan. Jaye im belal patal ax tin q’uima’. Ani jaye yan i Corintojibchic im belal tam tin ats’anchal in olnomtal a Pablo. ;,oTam cale a Pablo tin tiyopanil an Israel, c’ale c’al jun i inic im bij Justo ax in cua’al in q’uima’ utat c’al an tiyopan. Jaja’ in c’ac’nal jaye a Dios. D+Ani tocat u tomolnab ani u quithab cahuiliyab a Pablo c’al jaja’chic. Jaxtam a Pablo in tiniyal in toltomil ti tsu’bixtalab abal yab alhua’ in t’ajal jitats im pojcal an Ajatic. In ucha’chic: ―Ma xohue’its max ca q’uiba’ a ejattalchic pelits a cuete’ cuenta. Yabats nana’ u cuenta, cum tu olnanchamalits im bij an Ajatic ani a pojcamalits. Xo’ ne’ets quin c’alets cu olnanchi an alhua’ cau axi yab Israelchic. w*gTam ti ulits a Silas ani a Timoteo ti Corinto tal ma ti Macedonia, tam in tsu’u abal a Pablo hualim ti olnanchix c’al im bij an Ajatic. In lejquith olchal an Israelchic abal a Jesús ja’its a Cristo ax in aychalchic ca chich. <)qAni patal an sábado u otsel a Pablo tin tiyopanil an Israel. Taja’ in olnanchal im bij an Ajatic an Israelchic ani jaye axi yab Israel. In lubal quin tolmiy quim bela’chic. -(SCum a Pablo pel in t’ojlabil ti ts’ejcom lona ata ani jaja’chic jayetseq’ui in t’ojlabil, jaxtam jilc’on taja’ a Pablo c’al ca junax t’ojonchic. 'Taja’ in ela’ c’uajat jun i Israel im bij Aquila axi ti tsabal Ponto. It ulnec jaja’ ti Corinto junax c’al in tomquil Priscila, talchic ma ti bichou Roma axi cuentalith ti Italia. Calnequitschic ti Roma, cum an ts’ale Claudio im bina’ an cau abal ca tixc’an taja’ patal an Israelchic. Ani xo’ a Pablo in tsa’biyal a Aquila ani a Priscila tin q’uima’ ti Corinto. I& Taley talbel cale a Pablo ti Atenas, c’ale ti bichou Corinto. %"Talchic i inic im belal an Ajatic ani ts’at’ey c’al a Pablo. Jun pel a Dionisio axi pel i eyal c’al an cuenel ax u tamcunal ti al nixe’ xi c’uajattalab Areópago. Junaque pel i uxum im bij Dámaris. Ani q’ue’atchic jaye im belal an Ajatic.<$s!Tam tixc’an taja’ a Pablo, ani c’alets. ]#3 Tam tin ats’a’itschic axi muthat taja’ abal ne’ets ca ejtha an tsemelomchic, tam talchic tocat u tilibnax. Ani talchic in ulu: ―Alhua’ qui ats’aye pil a q’uicha jahua’ xo’ i ats’amal. h"IA Dios im bijiyamalits an q’uicha tam ne’ets ca c’uajba an inicchic tin tamet jaja’ ca t’ajchin am bolith ts’ejcaxtalab. In tacuyamalits juncats i inic axi ne’ets ti ts’ejcax. Ja’its a Jesús. Ani tam ti a Dios in ejtha’ ti al an jolimtalab, ma tamits tin tejhua’metha’ abal ja’its axi chubax ne’ets ti bolith ts’ejcax. l!QTi tihua’ q’uichachic a Dios in lej c’aya’namal an inicchic tam ti lejat yab u exlom c’al jaja’. Ma xohue’its ojni’ pel in lej uchbil tim patal an inicchic tim puhuel an tsabal ca lej jic’tson c’al a Dios.  /Cum antsana’its i ey tu juncuth aticlab c’al a Dios, jaxtam yab in tomnal qui tsalpay max a Dios inquith c’al i oro o c’al i plata o c’al i t’ujub. Nixe’ xi inquithtalab u tujel tin cuete’ tsalap i inic, ani pel in cuete’ ts’ejcabil c’al in c’ubac. 5cTin ebal a Dios u ejat ani u xe’ets ani i cua’al i ey tu inic. Jun i tsalpath inic jaye axi pel a juntal in thucha’: Pel huahua’ tu juncuth aticlab c’al a Dios. A Dios tu c’uajbal teje’ tsabal abal qui alimichiquiy ani qui ela’ jaja’, ani yab ou ti c’uajat ti junchictal huahua’. C’al juncats an oc’ox inic axi a Dios in ts’ejca’, jats tu xits’lab c’al tim patal an inicchic abal qui xe’etsna’ tim puhuel an tsabal. Tu bijchamal jayits an q’uijchachic tucu xe’tsin ani an tsabal ju’ta tu cu c’uajiy. /WJaja’ yab in yejenchal ca pithan c’al an inic. Jaja’ ja’its ax tu pithal i ejattalab ani i ixac’. Ani patal jahua’ i cua’al jats jaja’ ax tu pithal. Ja’its a Dios ax in ts’ejcamal an eb ani an tsabal ani am pulic lejem ani patal jahua’ xo’ a tsu’talchic hua’ats. Jaja’ ojni’ ja’its ax u thabal c’al an eb ani c’al an tsabal. Yab u c’uajil al i tiyopan ts’ejcath c’al an inic. r]In xe’tsinenec cu met’a’ axi yantalam c’uajattalab jun tit c’ac’naxchic. U tsu’u jun i ts’acnaxtalab jun ti thuchath: Axe’ pel i ts’acnaxtalab c’al i dios axi yab i exlal. Jats xe’ axi ne’ets tu olchichic. .UTaja’ cubiy a Pablo ti al nixe’ xi c’uajattalab Areópago, in ucha’ axi muthatchic: ―Atenasibchic, nan tu tsu’tal a lej c’ac’nal a diosilchic. /Patal an Atenasibchic ani patal an otsel c’uajilchic hualim in huat’anthalq’ui a q’uicha ti ots’ol ani ti olchix c’al i it cau. taPel i otsel cau ax tu olchinchal, ani i lej le’ tucu lejquinchi jant’ini’ tin lejquith ulal an cau. lQTam ne’tha a Pablo al jun i c’uajattalab im bij Areópago. Pel i bolchal jun ti an inicchic in ujnam ca tamcun ti huilchix c’al i cau. Uchan a Pablo: ―Tucu tso’oblinchi jant’o tam it exobchixtalab ax a chi’thal. KTam tsab i cuenel i inicchic in ts’i’quiy ca t’ilmats c’al a Pablo. Jun pel i cuenel epicúreo ani junaque pel i cuenel estoico. Talchic jaja’chic in conoy: ―¿Jant’o hualam ne’ets tucu ucha’ axe’ xi cauma’? Ani q’ue’atchic in ulu: ―Hualam ne’ets tucu olchi i q’ue’at dioschic. Antsana’ tin uluchic, cum a Pablo in olnanchalchic im bij a Jesús ani in exobchal an inicchic abal ne’ets ca ejtha an tsemelomchic. !Jaxtam in lej olchalchic an Israel in cahuintal a Dios tin tiyopanil jaja’chic. Jaye in olchalchic q’ue’at i xits’lab axi c’ac’nax c’al a Dios. Chuthel chuthel xe’ets ti olnom c’al an alhua’ cau c’al jitaquitsq’ui quin ela’ ti al am plaza. ~uTihua’ ti Atenas a Pablo in aychal ca ulits a Silas ani a Timoteo. Biyat in t’ajal ti cuenta abal lej hua’ats abal ju’tamq’ui yantalam i thulcuts ax u diosnab al nixe’ xi bichou. Jats tin ats’al lej t’e’pipith in ichich. {oC’alechic junax jaye c’al a Pablo talchic i ebchalab ma ti bichou Atenas. Taja’ uchanchic ca huichiy ti Berea quin ucha’ a Silas ani a Timoteo ca thubat chich quin tsu’u a Pablo. Tam huichiy jaja’chic ti Berea. A Pablo ti Atenas 5Tam thubat an ebchalabchic in aba’ a Pablo ca c’ale tihua’ tin hualchicte’lil am pulic lejem. Jilc’onchic a Silas ani a Timoteo ti Berea. iK Tam ti an Israelchic ti Tesalónica in tso’obna’its abal a Pablo in olnaxnal in cahuintal a Dios tihua’ ti Berea jaye, tam c’alechic ma tihua’. Tocat in t’aja’ abal ca xe’tsin an inicchic taja’ xacuecuel. ' Ani yantalam i Israelchic ani i griegochic taja’ in it belal an Ajatic. Hua’ats i uxumchic ani i inicchic axi lej exbath in ey im belal. #? Axi ti Berea pel i alhua’ inicchic, yab ejtil ja axi ti Tesalónica. C’al in lej canat in ats’anchalchic in cahuintal a Dios. Chuthel chuthel in exobnalchic an T’ocat Thuchlab, cum in lej le’ quin exla’ max chubax an cau jahua’ u olchinal c’al a Pablo ani a Silas. - S Ani tam ti aclejits, thubat an ebchalabchic in aba’ ca c’ale a Pablo ani a Silas tihua’ ti Berea. Ulitschic taja’ ani otsits tin tiyopanil an Israel. 9 k Tam a Jasón ani an ebchalabchic im bina’ i tumin. Ne’ets ca huichbanchatcua’ tam ca c’alejits a Pablo ani a Silas. Taley hualcajitschic. A Pablo ani a Silas ti Berea s _Tam tin ats’a’its antsana’ nixe’ xi cau, tam lej tsacul am bichou ani an oc’lecchic jaye.  Ani ca lej t’aja’ ti cuentachic abal a Jasón im bats’uchic tin q’uima’. In ulal jaja’chic abal hua’ats i Ts’ale Jesús axi lej c’athpich pulic c’al patal an ts’ale. Yab in c’ac’nanchalchic in abatnaxtal an ts’ale romano. o WAni yab in ela’chic. Tamna’ tocat in caltha’ bothothol a Jasón, ani in ne’tha’ junax c’al i ebchalabchic tin tamet an oc’lecchic. In thajat ucha’ an oc’lecchic: ―Axe’ xi inicchic ju’tamaquits ta ca xe’tsin tocat in lej uc’pichiquinchal in tsalap an inicchic. Ani xo’ te che’nequits quin t’aja’ jayetseq’ui antsana’. *MTam tsacul an Israelchic axi yab belom c’al nixe’ xi it huenc’onelchic. Taley in tamcuy jun i cuenel i inic axi pojcaxma’, axi c’al in obetal tocat xe’ets belelelq’ui ti al am bichou. Ani jaja’chic in t’aja’ abal ca xe’tsin am bichou xacuecuel. Tam otscanchic tin q’uima’ a Jasón, taja’ quin aliy a Pablo ani a Silas. In le’ quin caltha’chic ani quim bina’ tin c’ubac am bichou. a;Ani tamits talchic i Israel im belal a Jesús, ani ts’at’eychic c’al a Pablo ani a Silas. Jaye im belal yan i griegochic ax u c’ac’nax c’al a Dios, ani yan i uxumchic axi lej exbath in ey im belal. In lamc’anchal an T’ocat Thuchlab jun tu olnab a Cristo, abal bijchithits ca yajchiquiyat ani ca tsemtha ani ca ejtha. A Pablo in ucha’chic axi muthat taja’: ―Nan tu olnanchalchic im bij a Jesús, ani jaja’ ja’its a Cristo ax a aychal ca chich. +Otsits a Pablo ti exobchix, cum antsana’ in ujnam ju’tamaquits ta ca c’ale. Ox i ayquith sábado otsits quin exobchi axi muthat taja’. * OHuat’eychic a Pablo ani a Silas ti bichou Anfipolis ani ti bichou Apolonia, ani ulitschic ti bichou Tesalónica. Taja’ hua’ats in tiyopanil an Israelchic. Y+(Taley calejitschic ti al an huic’axte’, c’ale tin q’uima’ a Lidia. Taja’ in lubachmethanchalchic in ichich an ebchalabchic c’al jahua’ in t’iloxnalchic. Tamna’ tixc’anchic taja’.9k'Tam c’alechic quin conchi a Pablo ani a Silas ca paculanchat. Taley in caltha’chic jun ti c’uajat, ani in lej pacabethach ucha’ abal ca calejits al nixe’ xi bichou. M&Huichiy an yac’ualchic c’al an ts’ejcom cauchic, in olchi jant’ini’ tin ulu a Pablo. Ani jiq’uelchic tam tin exla’its abal Pablo ani a Silas pel i lej aticlab cuentalith Roma. 3_%Tam a Pablo in ucha’chic an yac’ualchic: ―Huahua’ pel tu lej aticlab cuentalith Roma, ani yab u t’ajchinenec an ts’ejcaxtalab jant’ini’ ti pel i uchbil. Expith u huipiyame c’al i huithaxte’ tin tsu’ux hual am bichou ani u baliyame al an huic’axte’. Ani xo’ an ts’ejcom cauchic in le’ abal cu tsinat hualca. Iba. Ca putat chich jaja’chic tucu hualca’. Tam ojni’ ne’ets cu c’ale. U#$Tam uchan a Pablo c’al am beletnom huic’axte’: ―Tin abchi an cau an ts’ejcom cauchic abal nan tu hualca’chic. Xo’ quit calejitschic ani quit c’ale c’al a ichich jun ejet c’al a Dios. '~G#Tam ti thaju an ts’ejcom cauchic in aba’ ca c’ale an yac’ualchic quin ucha’ am beletnom huic’axte’ quin hualca’its a Pablo ani a Silas. Q}"Taley ne’thachic a Pablo ani a Silas c’al am beletnom huic’axte’ tin q’uima’, ani pijchinchic. Ani lej culbel jaja’ c’al patal ax tin q’uima’, cum in junax belamalitschic a Dios. X|)!Aba ani’ pel i huat’ath ts’ejel acalits, bel am beletnom huic’axte’ in t’acchi a Pablo ani a Silas xan ti ts’ojbenec c’al an huithaxte’. Tamna’ pujan, ani jaye patal ax tin q’uima’. g{G Tam a Pablo ani a Silas in olnanchale in cahuintal a Dios ani patal ax tin q’uima’. LzTam toc’tsiyat c’al a Pablo ani c’al a Silas antse’: ―Ca bela’ an Ajatic Jesucristo ani jaja’ ne’ets ti jec’ontha’. Antsana’ ta ca jec’ontha jaye ax ta q’uima’. "y=Tam am beletnom huic’axte’ in ne’tha’chic eleb, ani in conoy: ―¿Pay’lomchic, jant’o cu t’aja’ abal quin jec’ontha c’al u hualab? QxTamna’ am beletnom huic’axte’ in conchi i tajablab, ani jun athic otscan jun ti c’uajat a Pablo ani a Silas. C’al in inictal lej t’elelelits, in tuthlu in c’ua’lal tin acanchic. wTam thajat tauna c’al a Pablo antse’: ―Yab ca t’aja’ antsana’ ca othna’ ta ba’. Patal huahua’ teje’ u c’uajate. vyEjtsin am beletnom huic’axte’ ani in tsu’u tala’ japq’uithits an hui’lebchic ti al an huic’axte’. In jixa’ in cutsilal abal quin cuete’ tsemtha’ tim ba’, cum in tsalpay abal tala’ pit’c’onenequits an huic’nelchic. puYTam jun jic’tohual lej t’elelats an tsabal, ma yatsitslats in cub an huic’axte’. Tameq’ui tala’ japq’uin an hui’lebchic, ani tala’ huilts’onchat an huic’nelchic an calaniyo pat’al axi c’al ti huic’ath. tTam ti ts’ejel acal u ol a Pablo ani a Silas ani in ajatnanchal im bij a Dios. Ani c’al patal an huic’nel u ots’ohuiyab. DsCum antsana’ ti uchanits, in ne’tha’ quin c’uajba’ ma tin lej luputhtal an huic’axte’. Taja’ jilc’onchic mats’q’uichiquinchithits in acan c’al i catmachic te’. rTam ti lej huipiyamejits, tam ti baliyatchic al an huic’axte’. Uchan am beletnom huic’axte’ quin lej alhua’ beletna’chic. 2q]Tam am bichou in lej tomolnal a Pablo ani a Silas. Ma an ts’ejcom cauchic in aba’ an cau ca c’ot’inchat in toltomil ani ca huipiyat c’al i huithaxte’. pTocat in exobchal in cuete’ ujnamtal. Cum huahua’ pel tu lej romanochic yab in tomnal qui bats’u i pil ujnamtalab. )oKIm bina’chic c’al an ts’ejcom cauchic ani in ucha’chic: ―Axe’ xi inicchic pel i Israel. Xe’ets tu othnachiquinchal i bichohuil c’al yan i cau. nwTam ti an thabalchic c’al an ts’ic’ach in tsu’uhuits abal yabats ne’ets quin ejtou quin atlomnaye c’al an tumin, tam in yac’ua’chic a Pablo ani a Silas ani in ne’tha’chic ti al am plaza jun ti c’uajat an oc’lecchic. Zm-Cum yantalam a q’uicha in huilq’uith t’ajal antsana’ an ts’ic’ach, a Pablo lej it’ixbethab. Tam huilq’uin quim met’a’, ani in ucha’ an teneclab axi c’al ti co’oyab an ts’ic’ach: ―Nan tu uchal tim bij a Jesucristo quit tixc’an c’al an ts’ic’ach. Tameq’ui t’ajat tixc’anits an teneclab. lwTam nixe’ xi ts’ic’ach ts’at’ey c’al huahua’, tal tocat thajajal. In thajat ulunal: ―Axe’ xi inicchic in t’ojonchal am pulic Dios Pay’lom ti eb. Pelchic i olnom jant’ini’ ta ca jec’ontha an inicchic c’al an hualab. kTaley jun a q’uicha tam tu ne’etsits jun tin ujnam ca olonchic an inic, tameq’ui i tamu jun i ts’ic’ach co’oyab c’al i teneclab. Pel i calthom q’uijlab. Lej c’unat co’oyab c’al an thabalchic ani lej atlomnab c’al an tumin. (jITaley tamna’ pujan, ani jaye patal axi tin q’uima’. Tam a Lidia tu lej ucha’ huahua’: ―Max tata’chic tin tsu’tal tin chubax belom c’al an Ajatic, huana tu q’uima’ ani quit jilc’onchic taja’ hue’. Expith c’al in lej pacabethomtal jun ejet chubax u c’ale. /iWJun jaja’chic im bij pel a Lidia. Pel i Tiatirajib ax u nujul c’al i toltom lej huinat alhua’. Cum in lej c’ac’nal a Dios tin ichich, in alhua’ bina’ in xutsun c’al in olnanchixtal a Pablo. Lej tolminchat c’al an Ajatic quin alhua’ pena’ tin ichich jahua’ in ats’al. ehC Tam jun i sábado u cale huahua’ ti al am bichou, u c’ale hualchicte’lil am pulic itse’ jun tin ujnamchic ti ol an Israelchic. Tats tu quetle qui olnanchi in cahuintal a Dios an uxumchic axi tamcuthits taja’. bg= Taja’ i jila’ an tan, ani u c’ale ti Filipos axi pel i bichou abatnab c’al an romanochic. Pel i bichou lej c’athpich in exbath ti pulic bichoulom Macedonia. Tats tu jilc’on huahua’ tsab ox a q’uicha. "f= Taley huahua’ u balinits al i tan ti Troas, ani u t’apith c’ale ti ts’aclath tsabal Samotracia. Tin aytal q’uicha u c’ale ti Neapolis. keO Cum antsana’ in tsu’uhuits a Pablo, thubat huahua’ u t’ojojlats cu c’ale ti Macedonia. I exla’its abal chubax a Dios tu canal cu c’ale taja’ qui olnanchi an alhua’ cau. A Pablo ani a Silas ti bichou Filipos Md Taja’ tam acal a Pablo tsu’binchab ejtil i huachbilab. In tsu’u cubat jun i inic ti cau ti tsabal Macedonia. Lej lubath tauna a Pablo antse’: Quit chich teje’ ti Macedonia tucu tolmiy. cyJaxtam ne’ets huat’et’el utat ti tsabal Misia. Taley ulits ti bichou Troas tin hualchicte’lil am pulic lejem. An Espíritu Santo in c’anchichic a Pablo ani in junquilchic yab quin olnaxna’ in cahuintal a Dios ti pulic bichoulom Asia. Jaxtam ne’ets huat’et’el ti tsabal Frigia ani Galacia. O`Ani lej tsaplilinchab in ichich an ebchalabchic quin lej tsapic bela’ an Ajatic. Chuthel chuthel ne’ets yanenel am belomchic. U tsu’binchab a Pablo ejtil i huachbilab jun i inic ti Macedonia i_KTim patal am bichouchic jun ti xe’ets a Pablo ani a Silas ani a Timoteo in tsa’bichiquiyal an ebchalabchic. In olchixnanchal nixe’ xi uchbixtalab u axi ts’ejcanchat am belomchic axi yab Israel. Ja’its nixe’ an cau axi thuchnenec ti Jerusalén c’al an abathualechic ani c’al axi bijith ti eyalchic c’al an tamcunel ebchalab tihua’. ^A Pablo in le’ tin junic a Timoteo. Oc’ox in ne’tha’ ca cojchin in inictal, cum ne’ets ca xe’tsinchic jun ti hua’ats i Israelchic ax in ujnam antsana’ ca cojchin. Patal an Israelchic taja’ in exla’its abal in tata a Timoteo pel i griego. s]_Uxnal ti lej alhua’ inic a Timoteo c’al an ebchalabchic ax ti bichou Listra ani ax ti bichou Iconio. ?\ yUlitschic a Pablo ani a Silas ti bichou Derbe ani ti bichou Listra. Taja’ hua’ats jun i belom im bij Timoteo. Im mim pel i belom jaye ani pel i Israel, ani in tata pel i griego. ~[u)Xe’ets tsa’bibilchic ti lubachmethom c’al am belom ti al an tamcunel ebchalablom ti Siria ani ti Cilicia.iZK(Ani a Pablo ne’ets quin ne’tha’ a Silas. Tam an ebchalabchic ti Antioquía in conchinchal a Dios a Pablo ani a Silas abal ca c’ale lej alhua’ co’oyab c’al in alhua’ inictal an Ajatic. Ani taley c’alechic. $YA'Ani lej hueutsíx a Pablo ani a Bernabé, ma buc’láxinitschic. Taley a Bernabé in ne’tha’ a Marcos, ani balinchic al i tan ani c’ale ti Chipre. TX!&Tocat a Pablo jats in tsalpay abal yab in tomnal quin ne’tha’. Cum ti jayq’ui’ tixc’anenec a Juan tihua’ ti Panfilia, yabats in le’ ti t’ojnal c’al jaja’chic tin t’ojlabil a Dios. JW %A Bernabé in le’ac quin ne’tha’ jaye a Juan Marcos. iVK$Taley putunits tsab ox a q’uicha ani a Pablo in ucha’ a Bernabé: ―Huana qui tsa’biy qui tsu’u jant’ini’ ti c’uajat an ebchalabchic tim patal am bichouchic jun ti olnaxnanchamalits in cahuintal a Dios. U#Ani jilc’one jaye taja’ ti Antioquía a Pablo ani a Bernabé. Ani junax c’al talchic i ebchalab in exobchixnanchale ani in olnaxnanchale an inicchic in cahuintal a Dios. A Pablo in ts’i’quiy in tsabchil acan ti olnanchix c’al in cahuintal a Dios DT"Ani talbel a Silas in ulu ne’etse ca jilc’on taja’. S!Jilc’onchic tsab ox a q’uicha a Judas ani a Silas ti Antioquía, ani tam in tsalpaychic max ca huichiy ti Jerusalén c’al an ebchalabchic ax ti abnenec. Tam uchanchic c’al an ebchalab ti Antioquía ca c’ale c’al in ichich jun ejet c’al a Dios. ?Rw Jaye pithneneque i cau a Judas ani a Silas c’al a Dios quin huat’banchi an tamcunel ebchalab. C’al jilc’onchic lej ts’alabchithits ani lej lubachmethanchithits in ichich. OQIn ajiychic ani jilc’on lej culbel c’al an ts’alabchixtalab u. Taley c’aletschic ti Antioquía a Pablo ani a Bernabé ani a Judas ani a Silas. Taja’ ulitschic in tamcuy an ebchalabchic, ani in huat’banchi an thuchath u ca ajiyat. OYab ca c’apu i c’apnel ax u ts’acchixnab c’al i thulcuts ax u diosnab. Ani yab ca c’apchi in anam t’u’ul i co’nel axi ca tsemtha thut’c’uth, cum yab xits’anthach, ni i xits’lab jahuaquitsq’ui. Ani yab quit juncun c’al axi yab pel a tomquil. Pel i alhua’talab max ca putu c’al axe’ tsab ox i uchbixtalab. Quit c’uajiychic jun ejet c’al a Dios. hNIJant’ini’ tu pithach an tsalap c’al an Espíritu Santo, antsana’ i tsalpayamalits abal yab in tomnal huahua’ tu huat’ath uchbiy c’al i cau. Expith ca putuchic c’al axe’ xi tsab ox i uchbixtalab antse’: M Jaja’ axi tsab i tacuyamalits a Judas ani a Silas ne’ets ti lejquith olchichic patal jahua’ teje’ i t’iloxnamalits. L-Aba ani’ yan i calat tsemthamejac a Bernabé ani a Pablo tin cuenta in t’ojlabil an Ajatic Jesucristo, bel exom ti lej canat t’ojnalchic. /KWJaxtam huahua’ i tsalpayamal in tomnal qui tacuyits i ebchalab ca c’ale ti tsa’biychic junax c’al i c’an ebchal Bernabé ani c’al i c’an ebchal Pablo. JI tso’obits abal talchic axi teje’ c’al huahua’ calnequits ca c’alechic ti exobchi tata’chic. Ani huahua’ yab i pithamal in uchbil ti exobchix. Tocat ti it’ixbethanchamalits a tsalap ani ti thuc’chunchamalits a tsalap c’al in exobchixtal. In le’chic ti exobchichic abal pel a uchbil quit cojchin a inictal ani ca aynaye an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. sI_Jaja’chic quin nenchi an ebchalabchic an u ax in they thucha’chic ax in ulal antse’: Te tu tamcuthits huahua’ tu abathualechic junax c’al axi bijith ti eyalchic ti al an tamcunel ebchalab ani c’al patal an ebchalab axi teje’. Tu patal huahua’ tu lej tsapnethal ax it ebchalabchic ani yab it Israelchic ti Antioquía ani ti Siria ani ti Cilicia. PHTam an abathualechic ani c’al axi bijith ti eyalchic c’al an tamcunel ebchalab ani c’al patal am belomchic in tsalpaychic quin tacuy jita’ ca aban ca c’ale junax c’al a Pablo ani a Bernabé ti Antioquía. Ani in tacuychic a Judas Barsabás ani a Silas ax in cua’alchic in lej exbath c’al an ebchalabchic. lGQPel xe’chic i uchbixtalab axi ejtil ti al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés ma ti biyalits. Ja’its an ts’ejcath cau ax u ajiyab tim patal an sábadochic abal ju’tamq’ui hua’ats in tiyopanil an Israelchic. F-Tocat qui thuchanchi abal yabats quin c’apu i c’apnel ax u ts’acchixnab c’al i thulcuts ax u diosnab. Ani ni jita’ yab ca juncun c’al axi yab in cuete’ tomquil. Ani yab quin c’apchi in anam t’u’ul i co’nel axi ca tsemtha thut’c’uth, cum yab xits’anthach. Ani jaye yab quin c’apchi i xits’lab jahuaquitsq’ui tam xits’. C’al axe’ tsab ox i uchbixtalab lejatits. FECum antsana’ a Dios tin tacuyal axi yab Israelchic jaye, nan tu tsalap yab in tomnal qui t’apchi max quin t’ajat jilcachiquiy im biyal belomtal ani ca huenc’on c’al a Dios. zDmAntsana’ tin ulumal a Dios ma tam ti biyalits abal quin tso’obliy jant’o ne’ets quin t’ajaye jaja’. eCCAntsana’ ne’ets cu t’aja’ abal patal an inicchic axi yab Israel tiquin aliyalac tin Dios Pay’lom.Tiquin chubax bijiy tin Dios Pay’lom patal jitats bijithits tu c’al tim patal am pulic bichoulom. nBUMa talbelaquits ne’ets quin huichiy junil cu punu junaque ti Ts’ale ax in at xits’al a David.Ne’ets quin t’aja’ ti Ts’ale abal quin c’ac’nanchat u bij junil ejtil ti jayq’ui’ tam ti ejat a David. A7Antsana’its in t’ajamal a Dios jant’ini’ ti thuchathits ti al an T’ocat Thuchlab ne’ets quin t’aja’. In ulumal a Dios antse’: @A Simón Pedro talel tu t’ilchamalits jant’ini’ tin ts’i’quiy a Dios quin tacuy jaye axi yab Israel tin c’al jaja’. ?+ Ma ti talits ti cau jaja’chic, tam a Jacobo in uluye jaye i cau antse’: ―At Israelchic, tiquin ats’anchi jahua’ ne’ets tu ucha’. ,>Q Ma tam ti talits ti cau a Pedro, tamna’ im bina’ in xutsun axi muthat quin ats’anchichic jaye in olchixtal a Bernabé ani a Pablo. In olchalchic jant’ini’ ti eyenthame c’al a Dios quin t’aja’ i jic’path labith t’ajbilab ti tsu’bixtalab c’al axi yab Israelchic. U=# Yab ca t’ajchichic antsana’. I exlalits abal huahua’ tu Israel u lejat jec’onthachits tin ebal in alhua’ inictal an Ajatic Jesús. Antsana’ jaye ti lejat jec’onthachits axi yab Israelchic. < ¿Jant’ini’ ta le’chic ca huat’ath uchbiy am belomchic tin cuenta in uchbil c’al a Dios? A le’ ca quitaychic c’al i quitalab axi huahua’ yab i ejtohuamal qui quitna’, ani ma i biyal juntalchic jayetseq’ui yab in ejtohuamal quin quitna’. &;E A Dios yab tu poc’oth tsu’tal axi huahua’ tu Israel ani c’al axi yab Israel. In t’oquethanchamalits in ichich jaja’chic jaye cum im belamalits. F~}||{yyCxzwvvDuXtsrrHq9p|ocn m.l kzk joihfeed(cbba3`x_V^Q][ZZ=YCXWlVVUTPSRTQPOO-NbMLK=JJNIOH[GFuDDACdBAr@@?*>=}<;::8876 5m433V2^11Q0/$-,,)'X%$"! o|t Q')@w K };+yF/SWTam utey an comandante c’al a Pablo quin conoy: ―¿Chubaxcua’ tata’ it aticlab cuentalith Roma? Toc’tsin a Pablo: ―Ojni’ chubax ja’its nana’. rR]Tam tin ats’a’its antsana’ an cau an capitán jahua’ in ulu a Pablo, c’ale quin olchi an comandante. In ucha’: ―Ca lej t’aja’ ti cuenta jahua’ a t’ajchal nixe’ xi inic cum pel i aticlab cuentalith Roma. QTam ti huic’anits abal ca huipiyat, tam a Pablo in ucha’ an capitán: ―Yab a uchbil tiquin huipiy, cum pel tin lej aticlab cuentalith Roma, ani jaye yabaye in ts’ejcanchame an cau c’al an ts’ejcom cau abal ca tejhua’me max pel a uchbil tiquin huipiy. P Tam an comandante in ucha’ an soldadochic quin otha’ a Pablo tin atajil. Jaye in ucha’chic quin huipiy abal quin olna’ an jolbixtalab ax u t’ajchinal c’al an mulcunel. Ca tso’obna jale’ ti lej thajajalchic an mulcunel tin cuenta a Pablo. (OIExome ti thajajal an mulcunel. Ma c’al in tsacultal tocat in huac’lachiquiyal in toltomil al an ic’ ani im pet’nachiquiyal i pojoth al an ic’. 7NgExpith ja in le’na’ quin ats’anchi an mulcunel in cahuintal a Pablo. Tam in thajat uluchic: ―Ca tsemtha’ nixe’ xi inic. Yabats in tomnal ca xe’tsin ejat. .MUAni taley an Ajatic tin ucha’: Quit c’alets, cum ne’ets tu abaye ou c’al axi yab Israel ca olchichic an alhua’ cau. T’ilom a Pablo c’al an comandante LTam ti huac’lanchatits in xits’al a Esteban, tam nan in cubatq’ui utat. Ani a Esteban pel a lej t’ojnalil ax ti olnanchamal a bij. Ani u tsalpay abal lej alhua’ jahua’ antsana’ in t’ajal an tsemthomchic. Ma nan u beletnanchi in toltomilchic. >KuTam nan u ucha’ an Ajatic: Ajatic, jaja’chic in tso’obits jahua’ u t’ajamalits ti jayq’ui’ abal ju’tamits tin xe’tsinenec in otsits tin tiyopanil an Israel cu caltha’ axi belomchic c’al tata’ a bij. U mo’canchamal i c’ubaclec ani u binamal ca baliyatchic ti al an huic’axte’. JJ U tsu’u an Ajatic ani u ats’a’ tin ucha’: Ca tsemanchi quit tixc’an ti Jerusalén, cum an inicchic taja’ yab ne’ets quin le’na’ ti belchi jahua’ ca olchi tin cuenta u bij. ~IuTam tin huichits ti Jerusalén, in c’ale ti tiyopan quin olon. Taja’ in tsu’binchame ejtil i huachbilab. *HMCum yabats a yejenchal ca aychiye más i cau, expith quit c’ale ani quit pujan. Ca conchi an Ajatic abal ti t’oquethanchi a hualab ta ichich. Antsana’ tin ucha’ a Ananías, in ulal a Pablo. A Pablo in olnal jant’ini’ ti aban c’al a Dios ca c’ale c’al axi yab Israelchic +GOJaxtam ne’ets ca olnanchi im bij a Jesús c’al patal an inicchic. Ne’ets ca olchichic jahua’ a tsu’umal ani jahua’ a ats’amal tin cuenta a Jesús. 'FGTam a Ananias tin uchaye: In Diosil i biyal juntalchic jats ax ti tacuyamalits ma ti biyalits abal ca exlanchi jaja’ in culbetal. Jaye abal ca tsu’chi in lej tsu’uxtal hual a Jesús axi pel in t’ocat Tsacamil a Dios ani ca lej tejhua’ tsu’ux hual ats’anchi in cahuintal. E7 Chich jaja’ tiquin tsu’u. Tin ucha’: Ebchal Saulo, ma xo’ ne’ets quit tsu’xin junil. Tameq’ui tam u ejtohualits tin t’ajat tsu’ux. ED Ti Damasco c’uajat jun i inic im bij Ananias ax in lej putuhual c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. U uxnal ti lej alhua’ inic c’al patal an Israelchic taja’. mCS Cum in joc’tsibethach c’al an tajax, in ne’tha lotocomte c’al u junquilchic ma ti Damasco. yBk Tam nan u conoy ax tin tauna’: ¿Ajatic, jant’ini’ hualam a le’ nan cu t’aja’ xo’? Jaja’ tin ucha’: Quit ts’aquiy ani quit c’ale ti Damasco. Taja’ hua’ats jita’ ne’ets ti olchi jant’ini’ ta ca t’aja’. yAk U junquilchic yab in ats’a’ an cau jahua’ nan in uchan, tocat in tsu’uchic an tajax ani lej jiq’uey. @Tam u conoy: ¿Jita’ tata’, Ajatic? Ani jaja’ tin toc’tsiy: Nana’its in Jesús Nazaretib ax tin othnachiquiyal. s?_Tam in ijcan tsabal. U ats’a’ in taunab: ¿Tata’ ojni’ Saulo, jale’ hualam tin othnachiquiyal? 4>aTs’ejel q’uicha tam tin ne’ets tihua’ ti bel utatits ti Damasco, jun jic’tohual ijcan jun i tajax jun tin ne’ets. Pel i tajax ley ts’umimil tal ti eb. n=UAn oc’lec pale’chic ani an yejtselabchic ax u eyal in ejtohual ti olchichic jant’ini’ tim pithnenec i thuchath u cu ne’tha’ c’al u at Israel ti Damasco. Tats tin c’ale cu alimichiquiy am belomchic, expith abal cu chi’tha’ teje’ ti Jerusalén cu bina’ abal ca yajchiquiyat. A Pablo in olnal jant’ini’ ti huenc’on c’al a Dios ><uTam ti jayq’ui’ u lej othnamal axi belomchic c’al an alhua’ cau. U ne’thamal i inic ani i uxumchic abal ca baliyat al an huic’axte’. Ma talchic u binamal ca tsemtha. k;O―Nana’its in Israel. In hua’tsin ti bichou Tarso axi cuentalith ti Cilicia, ani in yejthame teje’ ti bichou Jerusalén. A Gamaliel jats tin tala’ exobchi an ts’ejcath cau axi pithnenec i biyal juntalchic. Ets’ey u lubamal cu lej putu c’al an ts’ejcath cau c’al patal u ichich, jant’ini’ tata’chicte xo’ a lubal ca putu. :-Tam ti an mulcunel in ats’a’ u taunab tin cuete’ cahuintal hebreo, tam lej piclelen quin ats’a’chic. A Pablo in ucha’chic tam: |9 s―Pay’lomlabchic ani at juntalabchic, tiquin ats’anchi jahua’ ne’ets tu olchi tin cuenta a jolbixtalchic. v8e(Ani pithan an q’uij a Pablo. Tam cubiy tin c’oybil in atajil an soldadochic, ani c’al in c’ubac in t’ipchi an mulcunel ca ts’ibc’an. Tam a Pablo in ts’i’quiy quin tauna’ c’al i cau hebreo. In ucha’chic:{7o'Tam toc’tsin a Pablo: ―Nana’ yab ja. Nana’its in Israel. In hua’tsin ti Tarso axi pel i bichou lej pulic in ey ti bichoulom Cilicia. Tiquin t’ajchi an alhua’talab tiquim pitha’ an q’uij cu tauna’ hue’ an mulcunel. 6w&Nan tu tsalpanchalq’ui max hualam ja’its tata’ nixe’ xi Egiptojib ax in thayc’a’ jun i jec’omnaxtalab c’al an gobierno hue’ ohuatits. Xe’tsin jaja’ ti al an joltam c’al tse’ i mil inic ax u uxnal ti tsemthomma’ inic. U5#%Tam ti ne’ets ca othajits tin atajil an soldadochic, tamna’ a Pablo in ucha’ an comandante: ―U le’ tu tauna’ hue’. Toc’tsin an comandante: ―Auxe’ max a huit’al tit cau griego. 4 $Cum patal axi talchic tocat in thajat ulal junini’: ―Ca tsemtha’ nixe’ xi inic. A Pablo in toc’tsiyal an jolbixtalab '3G#Tam ti ulitschic c’al a Pablo tin c’oybil in atajil, tam an soldado in yejenchichic quin ne’tha’ a Pablo thayach tin ebal am pathay pojcax inicchic. ~2u"Ani an mulcunel tocat thajat toc’tsin c’al i cau lej xalululchic. Ma an comandante yab in ejtohual quin lejquith ejtinchi in thajat toc’tsixtal. Tam an comandante in ucha’ an soldadochic quin ne’tha’ a Pablo tin atajil jaja’chic. J1 !Tam utey an comandante, in ucha’ an soldadochic quin yac’ua’ ani quin huic’a’ a Pablo c’al i calaniyo pat’al. In conoyal jita’ a Pablo ani jant’o in t’ajamal yab alhua’. 60e Tam an comandante in caniy ca tamcun an soldadochic ani i abatnomchic soldado, ani ta c’alechic athithil quin tsu’u jun ti c’uajat an mulcunel quin othna’ a Pablo. Tam ti am mulcunel in tsu’u utatits tal an comandante c’al i soldadochic, tam yabats in mo’canchal i c’ubaclec a Pablo. 5/cTam ti nixe’ xi inicchic in lej le’its quin tsemtha’ a Pablo, tam biyat olchinal an comandante ax in cua’al i soldadochic abal lej xacuecuel am bichou Jerusalén. .3C’al axe’ xi cau jat’hua’ tim patal am bichou lej xacuecuel, ani chich athithil ca ulits ti al an tiyopan. Taja’ in muthenchichic quin yac’ua’ a Pablo, ani in caltha’ bothothol ti al an tiyopan. Tam in thubat tala’ mapuy in hui’lebilchic an tiyopan. -'Antsana’ tin ulu nixe’ xi Israelchic cum in tsalpanchalq’ui abal a Pablo in nenchamal ca otsits tin tiyopanil a Trófimo axi pel i Efesojib ani pel i griego. Ani yab chubax, cum nix expith in tsu’uq’ui abal ta xe’ets al am bichou junax c’al a Pablo. S,In lej thajat uluchic: ―At juntalab Israelchic, tucu tolminchi jant’ini’ ti qui t’ajchi axe’ xi inic. Ju’tamaquits ta ca xe’tsin tocat in t’ajal abal an inicchic tucu tomolnanchi huahua’ tu Israel i abatnaxtal. Tocat in exobchal an inic yabcua’ in uchbil quim putu c’al an ts’ejcath cau. Yab tu c’ac’nanchal i tiyopanil, ma xo’ in ne’tha’ ca otsits i griegochic taja’. Antsana’ tu othnanchamalits i t’ocat tiyopanil. #+?Tam tu q’uibele hue’ ne’ets ca quithban axi buc a q’uicha, tam tu tsu’tab a Pablo ti al an tiyopan c’al talchic i Israel axi tal ma ti pulic bichoulom Asia. Tam jaja’chic in t’aja’ abal ca xacueculats axi muthat taja’ al an tiyopan. Tam yac’uan a Pablo. +*OTam tin aytal q’uicha otsits a Pablo ti al an tiyopan c’al nixe’ xi tse’ i inic. Ani in t’aja’chic jant’inits in ujnamtal an Israel abal ca tsu’tat t’oquethachits c’al a Dios. Tam a Pablo in olchi an eyal axi ti al an tiyopan jahua’ q’uicha ti ne’ets ca quithban axi buc a q’uicha an t’oquethachtalab, cum ma tamits pel in uchbilchic quim bina’ an ts’acchixtalab c’al a Dios. >)uAni axi yab Israelchic ani pel i belom, i thuchanchamalits tsab ox i uchbixtalab expith. Yab quin c’apu i c’apnel ax u ts’acchixnab c’al i thulcuts ax u diosnab. Yab quin c’apchi i xits’lab jahuaquitsq’ui tam xits’. Yab quin c’apchi in anam t’u’ul i co’nel axi ca tsemtha thut’c’uth, cum yab xits’anthach. Ani ni jita’ yab ca juncun c’al axi yab in cuete’ tomquil. Yac’uan a Pablo ti al an tiyopan f(EQuit otsits c’al jaja’chic ti al an tiyopan. Taja’ ne’ets quin t’aja’chic jant’inits in ujnamtal an Israel abal ca tsu’tat t’oquethachits c’al a Dios. Antsana’ jayetseq’ui tata’ ta ca t’aja’. Ca jalbinchi jant’ots jaja’chic quin yejenchi ti ts’acchixtalab c’al a Dios. Taley ca muts’inchat in xi’ilchic ti tsu’bixtalab abal im putumalits jahua’ im bijchith uchamalchic a Dios ne’ets quin t’aja’. Antsana’ patal an Israelchic ne’ets quin ejtou quin tso’obna’ abal yab chubax jahua’ uxnal abal a ulumalcua’ tin cuenta in ujnamtalchic an Israel. Quin tso’obna’chic abal tata’te a putuhual c’al an uchbixtalab axi ti al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. j'MTi tsalap huahua’ in tomnal ca t’aja’ jahua’ ne’ets tu ucha’. Hua’ats teje’ c’al huahua’ tse’ i inic axi xo’ ne’ets quim putu c’al jahua’ im bijchith uchamalits a Dios ne’ets quin t’aja’. ?&w¿Jant’ini’ xo’ hualam ne’ets qui t’aja’ c’al axe’ xi cau? Tam quin tso’obna’its an inicchic abal te it c’uajatits, ne’ets ca mulcun quin t’iloxna’chic. k%OIn ulalchic abal pil an cau axi tata’ a exobchal an Israelchic ax u c’uajil xaluth c’al axi yab Israelchic. A ulalcua’ yab quin t’aja’chic ti cuenta an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. A ulalcua’ yabats in uchbil ca cojchin in inictal in inic tsacamilchic. A ulalcua’ yabats in uchbil quin aynanchi in ujnamtal in at Israelchic. n$UTam tin uluhuits antsana’ a Pablo, tam lej puhuethanchab im bij a Dios c’al an ebchalabchic. Tam uchan a Pablo c’al jaja’chic: ―C’an ebchal, a tso’obits abal milchic i Israel im belamalits an Ajatic. Tim patal jaja’chic in lej t’ayath ulal abal pel in uchbil patal an inicchic quim putu c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. 7#gA Pablo in tsapnetha’chic. Tam in tala’ olchichic jant’ini’ ti eyenthame c’al a Dios tin t’ojlabil, jant’ini’ tim bela’ an Ajatic jaye axi yab Israelchic. "7Tin aytal q’uicha junax c’al a Pablo i tsa’biy a Jacobo. I ela’ tamcuthits c’al patal ax u bijithchic ti eyal c’al an tamcunel ebchalab. g!GAn ebchalabchic ti Jerusalén tu bats’u c’al in lej ichich culbel abal u ulnequits. t aC’ale jaye c’al huahua’ talchic i belom axi ti Cesarea. U ultsits ani u c’ale tin q’uima’ a Mnasón jun ti ne’ets cu c’uajiychic. Jaja’ pelac i Chiprejib axi hue’ ohuatits ti belom. A Pablo in tsa’biyal a Jacobo ]3Taley tam tu t’ojojnenequits, huahua’ u c’alets tihua’ ti Jerusalén. ECum ni hue’ yab i ejtou qui lej pacabetha’ abal yab ca c’ale ti Jerusalén, jaxtam yabats i ucha’ más i cau. Expith i ulu: ―Jaja’ quin t’aja’ in culbetal an Ajatic. jM Tam toc’tsin a Pablo: ―¿Jale’ it uc’nalchic ani tocat tin t’e’pinthanchal u ichich? Ani nana’ in ts’ejcacathits max quin huic’an o max quin tsemtha tihua’ ti Jerusalén tin ebal im bij an Ajatic Jesús. + Tam ti ats’a’its antsana’ i lej ucha’ a Pablo abal yab ca c’ale ti Jerusalén. Aniye jaye uchan c’al am belomchic ti Cesarea. zm Chich abal tucu tsu’u. Im pilchi in huic’ a Pablo, ani in huic’tsichiquiy in cuete’ acan ani in cuete’ c’ubac ti tsu’bixtalab. Tam in ulu: ―Tin tso’oblinchi an Espíritu Santo abal an thabal c’al axe xi huic’lab antsana’ ne’ets ca huic’an c’al an Israelchic tihua’ ti Jerusalén. Taley ne’ets ca bina tin c’ubac axi yab Israelchic.  U c’uajinequits huahua’ tsab ox a q’uicha taja’, tam ti ulits junaque i caunanchix im bij Agabo. Tal ma ti Judea. )K In cua’al tse’ i aticlab ts’ic’ach axi yabaye tomquith. Jaja’chic pel in eylabil ti caunanchix c’al i cau jant’inits ta ca pithan c’al a Dios. MTin aytal q’uicha u cale huahua’ taja’, u c’ale ani u ultsits ti bichou Cesarea. Taja’ i tsa’biy a Felipe tin q’uima’. Pel in eylabil ti buc’ul c’al an alhua’ cau. Jaye pel jaja’ jun axi buc i bijith tolmix c’al an tamcunel ebchalab ti Jerusalén. Ani tats tu jilc’on huahua’ tin q’uima’. _7Antsana’ tu calejits ti bichou Tiro, ani u c’ale c’al an tan ma tu ultsits ti Tolemaida. Taja’ u cale al an tan qui tsapnetha’ an ebchalabchic. Tats tu jilc’on jun a q’uicha c’al jaja’chic. Taley u muts’c’úxin cum ne’ets cu c’ale. Tam huahua’ u balinits al am pulic ata tan, ani jaja’chic huichiy tin q’uima’. wgPutunits xi buc a q’uicha, ani ne’etsits cu cale ti Tiro. Patal am belomchic, an inic ani an uxumchic c’al in t’ele’il, c’ale junax c’al huahua’ ma tin hualte’lil am pulic lejem. Taja’ i tuthu i c’ualal ani u olon. veAni ti Tiro i ela’ i belomchic c’al tu jilc’on buc a q’uicha. Ani uchan a Pablo c’al jaja’chic yab ca c’ale ti Jerusalén, cum olchinenequitschic c’al an Espíritu Santo jant’o ne’ets ca t’ajchin a Pablo tihua’. 5cTam tu ne’ets belelel al am pulic lejam i tsu’u an ts’aclath tsabal Chipre jilc’on ti c’uatab. Taja’ huahua’ u ne’ets huat’et’elq’ui, ani talbel u ultsits ti bichou Tiro axi cuentalith ti pulic bichoulom Siria. Taja’ ne’ets ca jilchin in quitalabil ax in ne’thal an tan. q[Ti Pátara i ela’ junaque i pulic ata tan axi ne’ets ti Fenicia. U balin ani u cale ma ti Pátara. S !Taley u tixc’anits huahua’ c’al an ebchalabchic ani u balin al am pulic ata tan. U c’ale t’apith ti Cos. Tin aytal q’uicha u c’ale huahua’ ti Rodas, ani ma taja’ u c’ale ti Pátara. q[&Ani u lej t’e’pinalchic, cum in ulumalits a Pablo abal yabats ne’ets ca huichiy ca tsu’úxin junil. Taley junax c’alechic an ebchalab tin hualchicte’lil am pulic lejem c’al a Pablo jun ti quetel am pulic ata tan.yk%Tam u uc’nalchic patal an ebchalab, ani u muts’uc’nab ani u ts’uts’bayab a Pablo c’al jaja’chic. 5$Tam ti talits ti cau antsana’ a Pablo, in tuthlu in c’ualal ani in conchinchi i alhua’talab c’al a Dios patal an ebchalabchic taja’. L #Cum antsana’ ets’ey tin t’ojnenec, a lej cua’alitschic xe’ i alhua’ t’iplab. Pel a uchbilte quit lej t’ojon abal ca co’oy jant’o ta ca tolminchi jitats yejenchith. Jaye qui lej t’ila’ jahua’ in ulu an Ajatic Jesús: Lej c’athpich culbel jitats pithoblix ani yab ejtil axi ca pithobliyatcua’. Y +"A alhua’ tso’obitschic abal in t’ojnenec c’al u cuete’ c’ubac abal cu co’oy jant’o cu cuxuthna’. Jaye cu co’oy jant’o tu cu tolminchi ax tin tolminchal c’al in t’ojlabil an Ajatic. P !Nan yab u c’a’inchamal in toltomil ni in tuminal jitaquitsq’ui. ] 3 Ebchalabchic, xo’ nan tu lej jilchal tin c’ubac a Dios abal jaja’ ti alhua’ beletna’chic. Ca lej alhua’ penonoy in cahuintal a Dios ta ichich, ani antsana’ ne’ets ca co’oy in alhua’ inictal a Dios ta ichich. Cum in lej cua’al in tsap in cahuintal a Dios, jats c’al ti quit tsaplilinchatchic a ichich c’al a Dios. Jats c’al ti quit tso’oblinchatchic an c’alab axi a Dios im pithal jitats huejlanchithits in ejattal c’al jaja’. ! ;Jaxtam ca lej t’aja’chic ti cuenta abal yab ti c’ambiy. Ca lej t’ila’chic abal ox i tamub in c’uajinec c’al tata’chic, ani ni jayq’ui’ yab u palc’anchi tu exobchi in cahuintal a Dios. Q’uicha ani acal in lejat exobchixin, ma junchiquil c’al i uq’uil. =sMa c’al tata’chic jaye ne’ets ca hua’tsin jita’ ti exobchalac c’al i janamtalab. Ne’ets quin luba’ quin c’ambiy am belomchic ca ts’at’ey c’al in janamtal. pYU tso’obits tam nan yabats quin c’uajiy c’al tata’chic, ne’ets ca chich i inicchic quin le’na’ ti q’uibethanchi a ejattal. In eychic ejtil i jaylom pathum ax in lej le’ quin t’ajat c’apts’uchiquiy i oveja. {oCa lej alhua’ beletna’ ta ba’chic. Jaye ca lej alhua’ beletnanchi im bichohuil an Ajatic, cum jats tit punumejits c’al an Espiritu Santo. Ja’its im bichohuil an Ajatic axi ts’a’ithits c’al in huac’lath xits’al jaja’.  Nan tu tala’ olchamalits an cau jahua’ a Dios in le’ tata’ ca tso’obna’chic. Ni jun i cau yab tu tsinc’onchamal. _7Jaxtam nan tu lej uluth uchalchic abal yabats pel u cuenta max jita’ yab im belal. ^5Nan tu lej exobchamal jant’ini’ ti quit otsitschic ti eb jun tin t’ajal a Dios ti lej Ts’ale. Xohue’ in ne’etsits, ani u lej tso’obits abal yabats ne’ets tiquin tsu’u junil teje’ tsabal. dANi c’al jahua’ antsana’ quin t’ajchin, yab ne’ets quin t’apchin u tsalap. Ma yab ne’ets cu t’aja’ ti cuenta max jita’ in le’ tiquin tsemtha’. Expith c’al u culbetal cu putu an t’ojlab ax tim pithamalits an Ajatic Jesús. Expith cu tala’ olchi an inicchic in huinat alhua’ inictal a Dios c’al ca jec’onthachic. W'Expith u tso’obits abal ne’ets quim baliyat al i huic’axte’, ani ne’ets quin lej yajchiquiyat tim patal am bichou ju’tamits quin c’ale. An Espiritu Santo antsana’ tin tso’obliyal expith. GXohue’its in hue’ huat’el te, ani ne’ets quin c’ale ti Jerusalén cum in abathits c’al an Espiritu Santo. Ani yab u tala’ tso’ob jant’o ne’ets quin t’ajchin tihua’. $ATu lej ts’alabchamalchic ax it Israel ani axi yab Israel. Tu lej uluth ucha’chic quit jic’tson c’al a hualab ani ca bela’ an Ajatic Jesucristo. C~Aba ani’ antsana’ u huat’amalits, bel nan tu lej exobchamal an chubaxtalab abal ca tabatna’ c’al a ejattal. Tu exobchamal al an tamcunel ebchalab ani jaye ta q’uima’chic. }A t’ilalchic abal patal a q’uicha tam tin c’uajatac ti jayq’ui’ c’al tata’chic, u lej t’ojonchamal an Ajatic c’al u ichich tsa’at. U lej yajnanchamal an inicchic ma c’al i uq’uil. U lej yajchicnamal i yajchictalab c’al an Israelchic. "|=Tam ti ultsitschic c’al a Pablo uchan: ―Tata’chic a lej alhua’ tso’obits jant’ini’ tin xe’tsinenec ma tam tin c’a’al ulits ti Asia. .{UTats ti c’uajate a Pablo ti Mileto tam tin aba’ an cau ti Efeso ca chich ti tsu’tab c’al ax u bijithchic ti eyal c’al an tamcunel ebchalab tihua’. FzYab u c’ale huahua’ ti bichou Efeso axi cuentalith ti Asia, cum a Pablo yab in le’ ca ohuey ti Asia. In le’ ca thubat ulits ti Jerusalén max quin ejtou quin huat’ba’ taja’ an ajib Pentecostés ax in t’ajal an Israelchic. A Pablo in taunal axi bijithchic ti eyal c’al an tamcunel ebchalab ti Efeso 7ygTaja’ u calejits ani u ne’ets al an tan. Tin aytal q’uicha u huat’ey ti Quio, ani tin oxchil q’uicha u ulits ti bichou Samos axi lej utat ti bichou Trogilio. Taja’ u coyots hue’ ti bichou Trogilio. Taley u calejits ani u ne’ets al an tan, ani ma tin aytal q’uicha u ulits ti Mileto. x{Tihua’ talbelits u tamúxin, ani tam jaja’ otsits jaye al an tan. Ma taja’ u junax c’ale cu ulits ti Mitilene. Cw Huahua’ u otsits al an tan ani u oc’chith c’ale ti Asón. Tihua’ ne’ets cu tamúxin c’al a Pablo jant’ini’ ti bijiyamalits, cum a Pablo in le’ ca c’ale tsabal. v Ani an cuitol axi ejthame ne’tha tin q’uima. Jats tu lej culbel patal an ebchalabchic. Cale a Pablo ti Troas ani c’ale ti Mileto u Tam c’athiy a Pablo junil jun ti c’uajatac. In t’aja’ an santa cena. Ani jaye in junax c’apal c’al an ebchalabchic. Tam ti talits ti c’apulchic, tamna’ in ts’i’quiy a Pablo ti exobchix junil. Antsana’ ma ti chutheyits, tam ti c’alets. =ts Tam pa’iy a Pablo jun ti mo’came an cuitol. In tuthlu in c’ualal ani in muts’uc’na’. Tam in ucha’ an ebchalabchic: ―Yab quit jiq’ueychic. A Dios in ejthamalits. vse Ani quetel ba’ an ventana jun i cuitol bijiyab Eutico. Cum lej ohuey ti cau a Pablo, lej ts’ebc’ac’anits in ats’a’ nixe’ xi cuitol. Ma huayits ani ijcan tsabal ma tin oxchil piso an ata. Taley tamna’ penan tsemenequits. grGTamcuth taja’ am belomchic tin oxchil i piso alta jun ti tajbathits c’al yan i tajablab. zqmC’a’al q’uicha semana tamcun am belomchic abal quin t’aja’ an santa cena. Ani a Pablo in exobchixnanchalchic in cahuintal a Dios. Lej ohuey ti exobchix ma ti ts’ejel acal, cum tin aytal q’uicha ne’ets ca cale ti Troas. =psA Pablo ulnequits jaye ti Filipos jun ti nana’ in Lucas in c’uajatne. Taja’ huahua’ u jilc’on ma ti talits an ajib tam ti an Israelchic in c’apal am pan yab ts’ejcath c’al i c’ac’chixtalab c’oye. Pel i ajib tin cuenta abal calthame ti Egipto im biyal juntalchic. Taley u cale huahua’ ti Filipos, u c’ale cu otsits al i tan cu c’ale ti bichou Troas. Putunits bo’ a q’uicha tam ti baju an ebchalabchic axi oc’xinenequits ca chich ti Troas. Taja’ huahua’ u jilc’on buc a q’uicha. A Pablo c’al an ebchalabchic axi ti Troas hoIJaja’chic oc’chith c’ale ti Troas, ani tihua’ ne’ets tucu aychi cu ulits huahua’. n{In junicchic a Pablo pel i ebchalab c’al a Cristo. Pelchic xe’ a Sópater axi pel i Bereajib, ani a Aristarco ani a Segundo axi pel i Tesalónicajib, ani Gayo axi pel i Derbejib, ani a Timoteo, ani a Tíquico ani a Trófimo axi pel i Asiajib. m5Ani taja’ jilc’on ox a its’. Taley ne’ets ca c’ale al i tan ti pulic bichoulom Siria. Ani yab c’ale, cum in tso’obna’its abal u le’nab ca yac’uan c’al an Israelchic. Jaxtam in tsalpay in tomnal ca belats tsabal. Ne’ets ca huat’ey junil ti Macedonia. 7lgAni ne’ets tsa’bibil ma ju’tamaquits hua’ats i ebchalab. In lubachmethanchalchic in ichich c’al in cahuintal a Dios. Taley talbel ulits ti pulic bichoulom Grecia. Xk +Tam ti talits nixe’ xi tsapic xacuecueltalab ti Efeso, tamna’ a Pablo in caniy ca tamcun am belomchic quin ts’alabchi hue’. Taley in ucha’chic abal ne’etsits, ani c’ale ti bichoulom Macedonia. ~ju)Tam ti talits ti cau antsana’ an thuchum, tamna’ in ulu abal talits an tamcuthtalab. Ta c’aletschic.~iu(Hualam max cu t’e’tsiyat tin tamet an oc’lecchic tin cuenta an thajat xacuecueltalab, ani ni hue’ yab ne’ets qui ejtou qui ulu jale’ ti t’ajamal antsana’. Ma hualam huahua’ ne’ets cu jolbiyat tu jec’om c’al an gobierno. h'Max a cua’alechic q’ue’at i cau ca ts’ejca’, tam quit ts’ejcanchat al i tamcuthtalab jant’inits tin ulal an oc’lecchic. kgO&Max a Demetrio ani c’al in at thacumchic t’ajchinenecac jant’o yab alhua’, tam hua’ats i ts’ejcom cau ani hua’ats ju’ta ta ca ts’ejcanchat. In ejtohualchic quin c’uajbanchi in jolbixtal an ts’ejcom cau. 8fi%A chi’thamalchic axe’ xi inicchic, ani yab in cua’al in jolbil. Ni jant’o yab in cue’eyamal tin tiyopanil a Diana ani yab in quithab cahuiliyamal a diosajil Diana. Je $Ni jita’ yab in ejtohual ca cubiy quin ulu abal yab antsana’ i t’ajal. Expith ca coytha’chic a ichich, ani ni jant’o yab ca q’uibts’oth t’ajchi axe’ xi inicchic ax ta tamet. zdm#Taley tam an thuchum ti al am bichou in ejtou quin ts’ibc’a’ an mulcunel. Tam in ulu: ―At Efesojibchic, tim patal an inicchic tim puhuel an tsabal in tso’obits abal huahua’ tu Efesojib i alhua’ beletnanchal in tiyopanil i pulic diosajil Diana. In tso’obits jaye abal i alhua’ beletnanchal in t’ipoth hual a Diana ax u ijcanchame tal ma ti eb. ecC"Tam tin t’aja’its ti cuenta an mulcunel abal a Alejandro pel i Israel, tam lej tsapic thajajal tsab i hora. In lej thajat uluchic: ―Lej c’athpich pulic an diosa Diana. Ja’its i diosajil huahua’ tu Efesojib. cb?!Tam an Israelchic im pac’amnath ne’thal a Alejandro quin c’uajba’ tin tamet an mulcunel. Ani olchin jaja’ jale’ ti mulcunenec antsana’ am bichou. Tam in t’ipchi c’al in c’ubac abal ca ts’ibc’anits an mulcunel. In le’ quin tauna’, lequitsq’ui max quin ejtou quin tsamc’anchi in ichich tin cuenta in at Israelchic. a) Tocat xacuecuel lej an mulcunel. Lej thajajal cau c’al i xalulul cau. Ma jat’hua’ tim patal yab in lejat exbayal jale’ ti mulcunenec. l`QJaye abchin an cau a Pablo c’al in ja’ubchic axi pel i oc’lec ti Asia. Yabcua’ ca otsits. _A Pablo in le’ ca otsits taja’ abal quin tauna’ axi muthat, ani yab hualcanchat ca otsits c’al am belomchic c’al a Cristo. ^3Tam tim patal am bichou lej thajat xacuecuel xe’ets c’al in tsacultal. Ani yac’uan a Gayo ani a Aristarco axi pelchic i Macedoniajib. Pelchic xe’ in junic a Pablo. Ne’thachic bothothol ti al an c’uajattalab jun tu mulcunal am bichou quin t’aja’ i junta. W]'Tam tin ats’a’itschic antsana’ an cau nixe’ xi thacum platachic, tam lej tsacuy. Ani in lej thajat uluchic: ―Lej c’athpich pulic an diosa Diana. Ja’its i diosajil huahua’ tu Efesojib. V\%Lej let’e i t’ojlabil max tucu tala’ q’uiblochiquinchi. Ani yab expith ja, hualam an inicchic yabats ne’ets quin c’ac’nanchi in tiyopanil i pulic diosajil Diana. Ma xo’ u c’ac’nabe i diosajil Diana tim puhuel am bichoulom Asia ani tim puhuel an tsabal, ani hue’its hualam lejat yabats ne’ets ca c’ac’na. [#A tsu’umalchic a Pablo ani a ats’amal jant’ini’ ti xe’ets in ulal. An thulcuts jahua’ i ts’ejcal yabcua’ ja a Dios. Ani yantalam i inic teje’ ti Efeso ts’at’enecchic c’al jaja’, ani jaye i inicchic jat’hua’ tim puhuel am bichoulom Asia. 9ZkIn tamcuy in t’ojnalilchic ani jaye in at thacum platachic, ani taley tam in ucha’chic: ―Pay’lomlabchic, a tso’obits abal i lej alhua’ huat’axnal i t’ojlabil. YPel i thacum plata im bij Demetrio ax in t’aja’ am bichou ca xacueculats. In ts’ejcal i tsacam t’ipoth tiyopan ejtil an tiyopan jun tu c’ac’nab an diosa Diana. In atal yan i tumin junax c’al in t’ojnalilchic c’al ti tolminchame ti thacum. X{Tam thayc’an jun i pulic xacuecueltalab tihua’ ti Efeso tin ebal abal u olnab an alhua’ cau c’al a Pablo. [W/Oc’ox in aba’ a Pablo tsab in tolmihual tihua’ ti Macedonia. Pelchic xe’ a Timoteo ani a Erasto. Ani a Pablo ne’ets ca jilc’one hue’ tsab ox a q’uicha ti Asia. Am pulic xacuecueltalab ti Efeso 0VYTaley a Pablo in tsalpay ne’ets ca c’ale quin tsa’biy am belomchic ti tsabal Macedonia ani ti tsabal Acaya. Tiq’uele talbel ne’ets ca c’ale ti Jerusalén. Jaye in ulu abal tam quin tsa’biyits ti Jerusalén, talbel ne’ets ti Roma cum pel in uchbil ca c’ale tihua’ jaye. uUcAni ne’ets lej puhuehuel in cahuintal a Dios. Patal an inicchic in exla’ abal in lej cua’al in tsap. hTIAni yan axi pel i thiman in chi’tha’ in uhuil axi c’al tin exobnamal ti thiman. In ajiychic jay in jalbil nixe’ xi uchic, tsab inic lajuj i mil i tumin plata. Ma tamits in tala’ chica’chic tin tamet am bichou. \S1Ani chich yantalam i belomchic in olnal jahua’ yab alhua’ in t’ajamal. ^R5Antsana’ ti t’ajchinenec nixe’ xi buc i cuitol ti Efeso. Ani tam tin tso’obna’its an Israelchic ani jaye axi yab Israelchic, tam lej jiq’uel. Ani tam in lej puhuethanchalchic im bij an Ajatic Jesús. qQ[Tam ti lej muthenchab ani ts’ojbethab an cuitolchic c’al nixe’ xi inic ax u co’oyab c’al an at’ax teneclab. T’ajat lej atathitschic. Tam calechic c’ot’ith ti al an ata jun ti c’uajat, c’alechic athithil. EPAni tocat toc’tsiyatchic nixe’ xi buc an cuitolchic c’al an at’ax teneclab antse’: ―Nan u exlal jita’ a Jesús ani jita’ a Pablo, expith tata’chic yab tu exlal jita’. O+Pel xe’ axi buc in cuitolil a Esceva axi antsana’ tin tauna’ an at’ax teneclab. A Esceva pel i Israel ani pel i oc’lec pale’. JN  Taja’ xe’ets talchic i Israel ax in ujnam ti belelel ti bichou ti bichou. In ulu abal in huit’alchic jaye ti canchix c’al an at’ax teneclab. Ani in le’chic quin canchixnanchi im bij an Ajatic Jesús c’al an inicchic. Tam in tauna’chic jun i at’ax teneclab axi c’al tu co’oyab jun i inic taja’ antse’: ―At’ax teneclab, huahua’ tu uchal quit cale al nixe’ xi inic c’al im bij a Jesús ax in olnaxnal a Pablo. YM+ U che’el i inicchic quin tacchi in inictal a Pablo c’al im paynujil ani c’al in toltomil, ani in nenchal c’al an ya’ulchic ca jeltha ani c’al ax u co’oyab c’al i at’ax teneclab ca canchin. cL? Ani a Dios im pitha’ a Pablo i lej tsaplab quin t’aja’ i pulic labith t’ajbilab. 3K_ Tats ti exobchix tsab tamub. Jaxtam an Israelchic ani axi yab Israelchic tim puhuel am bichoulom Asia in lej ats’amal in cahuintal a Dios tin cuenta an Ajatic Jesús. 2J] Cum talchic t’ujbabanale in ichich ani yab in le’ quim bela’, tocat in quithab cahuilinchal im belil an Ajatic. Jaxtam tixc’an a Pablo al nixe’ xi tiyopan, ani in ne’tha’ am belomchic al jun i escuela in c’al a Tiranno. Taja’ chuthel chuthel in exobchixnal in cahuintal a Dios. I5Ox a its’ a Pablo xe’ets in tsa’bichical taja’ ti Efeso in tiyopanil an Israelchic quin olnaxna’ in cahuintal a Dios c’al i lej inictalab. In lubal quin tolmiy an inicchic quin exla’ jant’ini’ ta ca otsits ti eb jun tin t’ajal a Dios ti lej Ts’ale. c%}|S{{6yyaxUvuusrqpfpomll[k{jihDgfeie dcc%b[a3`v__/^]\w[@ZZPY]XX'WRVUTTSR QHPrOANMmLKJI0H=FaEDDQCBB.As@?>h=R | W }  cEwT:cc \9 Taley cum juchnalits i palu ic’ axi tal alal, patal in tsalpayal abal alhua’ cu calejits ti Buenos Puertos ani qui aynaye am bel al an tan. Tam u cale huahua’ ti Buenos Puertos c’al an tan, ani u ne’ets jethethel tin hualchicte’lil an ts’aclath tsabal Creta. X[) Cum ets’ey lej juchuchul an ic’ jun ti c’uajat an tan ti Buenos Puertos, in tomnalcua’ cu calechic c’al an tan taja’. Jat’hua’ tim patal axi tal al an tan in tsalpayal más in tomnal cu cale taja’ ani qui luba’ cu c’ale ti bichou Fenice axi jayetseq’ui ti ts’aclath tsabal Creta. Tihua’ qui huat’a’ an tsamay q’uij, cum tihua’ yab u lej juchnal an ic’ axi tal alal ani axi tal ebal. Thayc’an i cox ic’ al am pulic lejem SZ Aba ani’ antsana’ uchanits an capitán soldado Julio c’al a Pablo, bel yab in t’aja’ ti cuenta. Expith in t’aja’ ti cuenta jahua’ uchan c’al an thabal tan ani c’al an belthom. Y% In ucha’chic: ―Pay’lomlabchic, nan u tsalpayal abal ne’ets qui tamu i c’ac’athtalab max qui aynaye am bel tihua’ ti al am pulic lejem. Hualam ne’ets ca tala’ q’uibetha an tan ani c’al patal in quitalabil. Ma huahua’hue ne’ets cu q’uibetha. X7 U lej ohuenequits tu belal al am pulic lejem, cum lej hua’ats i tsapic ic’. Cum c’unelits a q’uicha ne’ets quim baju an tsamay q’uij, ani hualam qui tamu i c’ac’athtalab ti al am pulic lejem, jaxtam a Pablo in taunalchic axi c’uajat al am pulic ata tan. JW Bel expith c’al yan i t’ojlab u ne’ets yajum huat’et’el tin naquel in hualchicte’lil am pulic lejem, ma u ulits al i c’uajattalab im bij Buenos Puertos axi utat ti bichou Lasea. V-Tin ebal an tsapic ic’ i huat’al tsab ox a q’uicha tu yajum belal, ma expith c’al yan i t’ojlab u ulits utat ti Gnido. Cum tu lej tanc’uiyale an ic’, jaxtam i pitha’ tin alaltal an ts’aclath tsabal Creta utat ti Salmón. Taja’ yab lej tsapic an ic’. /UWTaja’ tats tin tsu’u an capitán i pulic ata tan axi tal ti Alejandría ani ne’ets ti Italia. Tats tu huat’ba huahua’ abal cu ne’thajits ti Italia. T U ne’ets huat’et’el al am pulic lejem utat ti Cilicia ani ti Panfilia. Taley u ulits ti bichou Mira axi cuentalith Licia. US#Taley taja’ u cale huahua’ ti Sidón c’al an tan, ani taley i tamu i lej tsapic tanc’uix ic’. Jaxtam i pitha’ tin c’uatab an ts’aclath tsabal Chipre, cum yab lej tsapic an ic’ taja’. VR%Tin aytal q’uicha u ulits ti bichou Sidón. Taja’ a Julio in t’ajchi i alhua’talab a Pablo, im pitha’ an q’uij ca c’ale tsabal quin tsa’biy in ja’ubchic ca pithan huachic i tolmixtalab. !Q;C’uajat c’al huahua’ jaye jun i inic im bij Aristarco axi ti bichou Tesalónica cuentalith Macedonia. U otsits huahua’ al i pulic ata tan axi ulnequits ti Cesarea tal ma ti Adramitio ani ne’ets quin tsa’biy i bichouchic ti Asia, ani tihua’ u c’ale c’al an tan. 7P iTam an oc’lecchic in tsalpayits ne’ets quin aba’ a Pablo ti Italia junax c’al q’ue’at i huic’nelchic. Ani bina ca ne’thachic c’al an capitán soldado im bij Julio. Jaja’ pel i oc’lec c’al i cuenel soldado ax u bijiyab Augusto. Nana’ in Lucas in ne’etsne c’al jaja’chic. O' Tam a Agripa in ucha’ a Festo: ―In ejtohuamalac ca hualcajits max yabac in ulumal in le’ ca ts’ejca c’al an lej ts’ale.hNITam c’alechic hue’ eleb quin t’iloxnanchi jahua’ in ulumal a Pablo. In uluchic jun c’al xi jun: ―Axe’ xi inic ojni’ ni jant’o yab in t’ajamal c’al ca tsemtha ani c’al ca c’uajiy al i huic’axte. 6MeTam tin uluhuits antse’ an cau a Pablo, tam cublenchic an ts’ale Agripa, ani c’al an gobernador junax c’al a Berenice, ani c’al patal axi queteteth taja’. [L/Tam a Pablo in ucha’: ―Alhua’ max a Dios ti pithal an q’uij quit belomats c’al tsab ox i cau ani max i c’al yantalam i cau. Alhua’ max anacchic jaye patal axi te tin ats’al quim bajuchic ti belom jant’ini’ nan im belom, expith yab ca huic’chichiquiyat tin c’ubac jant’ini’ nana’ te in c’uajat xo’. KTam a Agripa in toc’tsiy a Pablo: ―A tsalpayal c’al tsab ox i cau ne’ets tiquin huenc’ou tim belom c’al a Cristo. J7¿Ts’ale Agripa, a belchal an cau jahua’ a Dios im pithamal in caulomejilchic quin olna’ ani quin thucha’? Nan u tso’obits abal a belchal. |IqTe c’uajat an ts’ale Agripa ax tin alhua’ tso’obits c’al axe’ xi cau jahua’ u olnal. Lej chubax in alhua’ tso’obits, cum jahua’ u olnal yab ja axi tsincath t’ajnenec. Jaxtam xo’ in cau ta tamet c’al i lej inictalab. 6HeTam toc’tsin a Pablo: ―Huinat alhua’ Festo, nan yab in olmath inic. Ma jant’ini’ axe’ xi cau u olnal, ja’its an hualim chubaxtalab ani an tsalpathtalab. WG'Tam ti antsana’ ti exom ti cau a Pablo tin cuenta in jolbixtal an Israelchic, tam lej thajat uchan c’al a Festo: ―Tata’ ojni’ Pablo, it olmanchithits a ichich c’al yantalam i exobintalab. )FKQ’uejab bijithits abal a Cristo ca tsemets ani talbel ca ejtha ti al an jolimtalab. Ani cum jaja’ pel axi oc’ox ejthanel, jaxtam tu olchal jant’ini’ tu cu xe’tsin al an tajax huahua’ tu Israel ani jaye axi yab Israelchic. A Pablo in lubal quin huenc’ou a Agripa ti belom ?EwAba ani’ antsana’, bel a Dios tin lej tolmiyamal. Ani bel tin tolmiyale tin olnom c’al in cahuintal c’al patal an inicchic, max pel i inic axi lej huecats in ey ani max pel i inic axi lej c’athpich in ey. Jununul jahua’ nana’ u olnal ani jahua’ in q’uejab olnamalits ani jahua’ in q’uejab thuchamalits a Moisés ani axi q’ue’atchic in caulomejil a Dios jant’o ne’ets ca t’ajan, ani xo’ t’ajnenequits. aD;Ani jats tin yac’uan c’al an Israelchic ani c’al in le’ tiquin tsemtha’chic. CAn Israelchic ti Damasco jats u oc’ox olchi ca jic’tson c’al in hualab ani ca huichiy c’al a Dios. Quin lejat t’aja’ jahua’ alhua’, ani antsana’ ti quin tejhua’metha’ abal chubax jic’tsonenequits c’al in hualab ani huichenequits c’al a Dios. Talbel u olchichic an Israelchic axi ti Jerusalén ani tim puhuel an tsabal Judea. Jaye u olchi axi yab Israelchic. BTs’ale Agripa, nan u tala’ t’ajamalits jahua’ tin uchbiyamal an Ajatic ti eb tam ti antsana’ tejhua’me c’al nana’. _A7Ne’ets ca japq’uinchichic in tsalap c’al in cahuintal a Dios abal quin co’onchi in tajax a Dios tin ichich ani iba an yic’uax. Ne’ets ca lejat abatnachic c’al a Dios ani yabats ne’ets ca abatna c’al a Satanás. Nana’ ne’ets tiquim bela’chic ani ne’ets ca paculanchat in hualab. Ne’ets ca pithanchic i c’alab ti eb axi a Dios im pithal jitats huejlanchithits in ejattal c’al jaja’. A Pablo in t’ajal jahua’ uchbith c’al an Ajatic 2@]Xo’ nan ne’ets tu aba’ c’al axi yab Israelchic. Ne’ets tu jaluntha’ c’al jahuats quit t’ajchin c’al an Israelchic ani jaye c’al axi yab Israelchic. i?KQuit ts’aquiy. Xo’ nana’ im putat tejhua’mel c’al tata’ abal tu punu tiquin t’ojonchi. Ne’ets ca olchichic an inic jant’ini’ tin tsu’umal nana’ xohue ani jant’o nana’ ne’ets tu tsu’binchiye. ~>uTam nan u conoy: ¿Jita’ tata’, Ajatic? Ani jaja’ tin toc’tsiy: Nana’its in Jesús ax tin othnachiquiyal. T=!Tam patal huahua’ u ijcachiquin tsabal, ani nana’ u ats’a’ in taunab c’al i cau hebreo antse’: ¿Tata’ ojni’ Saulo, jale’ hualam tin othnachiquiyal? Antsana’ ta cuete’ othnachiquiyal ta ba’. It ejtil an hueyax ax in cuete’ othnal tim ba’ tam quin tsotsbay tocat an ts’upith pat’al c’al tu ajnal. .<U Ne’ets tu olchi ts’ale Agripa, jant’ini’ tin huenc’ohuat. Tam tin ne’etse ti bel, tamna’ jun jic’tohual in ijcananchat jun i pulic tajax tal ma ti eb. Lej c’athpich ts’umimil, ma in atanchal in tajax a q’uicha. Lej tajaxme toninil jun tin ne’ets c’al u junquilchic. F; Jun a q’uicha in ne’etsits ti Damasco cu aliychic am belom. U ne’tha’ i thuchath u ax tim pithamal an oc’lec pale’ cu co’oy i q’uijlab tin othnax c’al am belomchic. :{ Yanil i calat nan u yajchiquiyamalchic, max ani’ quin oth cahuilinchal im bij a Jesús. Antsana’ tu t’ajpichiquiyamal ju’tamaquitsq’ui quin otsits tin tiyopanil an Israelchic. Ma c’al u c’athpich tsacultal in xe’tsichiquin ti bichou ti bichou cu alimichiquiy i belomchic abal cu othnachiquiy. A Pablo in olnal jant’ini’ ti huenc’onenec c’al an Ajatic }9s Ti Jerusalén u ne’tha’ yan i belomchic ca baliyat al an huic’axte’. Antsana’ u t’aja’ cum talchic i oc’lec pale’chic tim pithamal i q’uijlab al i thuchath u. Ani tam ne’ets ca tsemthachic, nan u ucha’ne abal alhua’. 8 Ti jayq’ui’ nan u lej tsalpay abal pel u uchbil cu lej tomolna’ jitats pel i ts’at’elom c’al a Jesús Nazaretib. 71¿Jale’ yab im belalchic abal a Dios in cua’al in tsap ti ejthom c’al an tsemelom? A Pablo in olnal abal pelac i othnax c’al am belomchic 76gJats nixe’ am bijchith cau axi patal huahua’ tu Israel lajuj tsab i cuenel i aychal a Dios tucu putunthanchi. Jaxtam i c’ac’nal ani i t’ojonchal a Dios q’uicha ani acal. Ts’ale Agripa, ja’its axe’ xi aychixtalab u cua’alne, ani jats c’al tin le’ tiquin jolbiy u at Israelchic. r5]Xo’ nan te in c’uajat c’al u at Israel in le’ tiquin jolbiy cum u belal abal a Dios ne’ets quin ejtha’ an tsemelom. Ani chubax a Dios im bijchith ucha’ i biyal juntalchic abal ne’ets quin ejtha’ junil an tsemelom. h4IAba ani’ tin tso’obchic abal pelac in lej fariseone, bel hualam yab ne’ets quin le’na’ tiquin olna’. An fariseo jats axi lej c’athpich c’unat ts’at’at c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. 3U at Israelchic tin alhua’ tso’ob jant’ini’ tin xe’tsinenec ma tam tin cuitolits tu bichohuil ani jaye ti Jerusalén. /2WA ejtohual tiquin ejtinchi an cau, cum a lej exlanchal an ujnamtalabchic jahua’ huahua’ tu Israel i cua’al ani jaye an cauchic ax i hueutsixnal. Jaxtam tu uchal abal tiquin alhua’ ats’anchi c’al i c’aya’talab. In xe’tsintal a Pablo tam ti yabaye huenc’onenec c’al a Dios 1―In culbel cum tim pithal an q’uij cu olna’ tu ba’ ta tamet Agripa. Ne’ets cu toc’tsinchi in jolbixtal an Israelchic. *0 OTam a Agripa in ucha’ a Pablo: ―Xo’ nan tu pithal an q’uij abal ca olna’ ta ba’. Tam a Pablo in thaya’ in c’ubac quin olna’ tim ba’. In ulu: /#Yab tsalpath ne’ets cu t’aja’ max nan cu abchi an ts’ale Augusto i huic’nel ani yab cu lejquinchi an cau jant’o in jolbil. .9Cum yabaye u elchal i chubax jolbixtalab, jaxtam yab u ejtohual cu thuchanchi an ts’ale pay’lom cu olchi. Xo’ it ic’chinenec a Pablo abal tiquin tolmiy jant’o cu thuchanchi. Tata’ ts’ale Agripa, ca conomichiquiy lequitsq’ui max ca elchi jant’o ta ca jolbiyat. y-kAni nana’ yab u elchi jahua’ yab alhua’ac in t’ajamal abal ca chubax tsemtha. Ani cum jaja’ tin ucha’ abal in le’ ca ts’ejcanchat an cau c’al an lej ts’ale Augusto, jaxtam tu tsalpayamalits abal bel ne’ets cu aba’. <,qAni a Festo in ucha’ axi muthat taja’: ―Ts’ale Agripa ani c’al u at inicchic, te tu chanchalchic a Pablo. Yantalam i Israel ax ti Jerusalén ani axi teje’ ti Cesarea tin othanchamalits an cau tin cuenta axe’ xi inic. Huilq’uith tin uchal abal cu bina’its an cau ca tsemthacua’ a Pablo. y+kTin aytal q’uicha chich a Agripa ani c’al a Berenice lej huinat alhua’ ts’ejcacath c’al in toltomil i ts’ale. Otsitschic ti al am pulic alta jun tu bats’uhuab an tsa’bixchic. Taja’ c’uajatchic jaye i oc’lecchic c’al an soldado ani i inicchic axi c’athpich in exbath ti al am bichou. Tam a Festo in aba’ an cau ca ic’tatits a Pablo. 0*YTam a Agripa in ucha’ a Festo: ―Nana’ne u le’ cu ats’anchi jahua’ quin ulu a Pablo. Toc’tsin tam a Festo: ―Ma calam tam ne’ets ca ats’anchi. m)STin toc’tsiy abal in le’ ca ts’ejcanchat an cau c’al an lej ts’ale Augusto. Tam nan u aba’ an cau ca jilc’one huic’ath, ma tu cu ejtou cu ts’ejca’ an cau c’al an ts’ale abal tihua’ ne’ets cu aba’. (7Cum yab u exla’ jant’ini’ tu cu ts’ejcanchi u conoy a Pablo max in le’ ca c’ale ti Jerusalén abal tihua’ nan cu ts’ejcanchi an cau. ,'QCum pilcua’ ti c’ac’nax c’al a Dios, jats ti jolbiyat, ani jaye tin cuenta jun i inic im bij Jesús. A Pablocua’ im belal abal tsemets ani ejthamejits. &U tsalpay hualam max in t’ajamal jant’o lej c’athpich yab alhua’ c’al ti ne’ets ca jolbiyat, ani iba cuchic. `%9Jaxtam tam ti ultsits an jolbixchic tin cuenta a Pablo, u tsalpay ne’ets cu thubat ats’anchi in jolbixtal. Tin aytal q’uicha in quetlen cu ts’ejca’ an cau, ani u thubat aba’ an cau ca ic’tat a Pablo. O$Nan u toc’tsiychic abal an oc’lec romanochic yab in ujnam quin thubat bina’ an cau ca tsemtha i jolbinel. Oc’ox ca pithan an q’uij quin toc’tsiy an jolbixtalab tin tamet an jolbixchic. h#ITam in c’uajatac ti Jerusalén chich c’al nana’ an oc’lec pale’chic ani c’al i yejtselabchic Israel ax u eyal abal tiquin othanchi an cau tin cuenta a Pablo. In le’chic abal nan cu bina’ an cau ca tsemtha. C"Taja’ jilc’onchic tsab ox a q’uicha. Ani a Festo in olchi a Agripa an cau tin cuenta a Pablo. In ucha’: ―C’uajat te jun i inic ax in jilchith ti huic’nel c’al a Félix. ! Tsab ox a q’uicha talbel tam ti chich an ts’ale Agripa junax c’al in tomquil Berenice quin tsa’biychic a Festo ti Cesarea.  5 Tam a Festo c’al in at oc’lecchic in t’iloxnanchi jahua’ antsana’ in ulu a Pablo. Taley a Festo in ucha’ a Pablo: ―Cum a ulumalits abal a le’ quit ts’ejcanchat an cau c’al an lej ts’ale, tats ne’ets tu aba’. A Pablo tin tamet an ts’ale Agripa X) Max chubax u t’ajamalac jahua’ yab alhua’ c’al in tomnal quin tsemtha, tam quin tsemtha. Ani max yab chubax in jolbixtal an Israelchic, ma xohue’its ni jita’ yab in cua’al in uchbil tiquim bina’ c’al jaja’chic. Nan tu lej uluth uchal u le’ quin ts’ejcanchat an cau c’al jaja’ lej putat an ts’ale romano. B} Toc’tsin a Pablo in ucha’: ―Teje’ in c’uajatits ta tamet ax tit uchbithchic tit ts’ejcom cau c’al an ts’ale romano. Ja’its teje’ jun tin tomnal quin ts’ejcanchat an cau ani yab tihua’. Festo, tata’ a lej tso’obits abal nan yab u t’ajchamal an Israelchic jahua’ yab alhua’. Y+ Cum a Festo in le’ ca exla ti alhua’ inic c’al an Israelchic, jaxtam in conoy a Pablo antse’: ―¿A le’ quit c’ale ti Jerusalén abal tihua’ nan ne’ets tu ts’ejcanchi an jolbixtalab? #?Tam a Pablo in toc’tsiy an jolbixtalab. In ulu: ―Nan yab u t’ajamal jahua’ yab alhua’ abal antsana’ quin jolbiyat. Yab u jec’onchamal an ts’ejcath cau axi c’al u at Israelchic. Yab u othnanchamal in tiyopanil. Ni jayq’ui’ yab u tomolnamal an ts’ale romano. ~uTam ti otsitsits a Pablo thubat ti cuentsimiyab c’al nixe’ xi Israelchic axi tal ma ti Jerusalén. Jaja’chic in lej jolbiyal a Pablo c’al yan i pulic hualabtalab, tocat yab in ejtouchic quin tejhua’metha’ max chubax an jolbixtalab. ^5Jilc’one a Festo ti Jerusalén huaxic o lajuj a q’uicha, tam tiq’uele ti huichits ti Cesarea. Tin aytal q’uicha quetelits xan ti ne’ets ti ts’ejcom cau. Tam in aba’ an cau ca ic’tat a Pablo. 7gJaye in uchayechic: ―Tata’chic ax it oc’lec a ejtohual quit c’ale junax c’al nana’ ti Cesarea, ani ma tihua’ ca jolbiy a Pablo max in t’ajamal yab alhua’. +A Festo in toc’tsiychic abal a Pablo huic’athe tihua’ ti Cesarea. Ani ca putun tsab ox a q’uicha ne’etscua’ ca huichiy ti Cesarea. gGUchan a Festo quin t’aja’ i alhua’talab quin abchi an cau ti Cesarea abal ca chi’tha a Pablo ti Jerusalén. In ts’ejcamalits an cau jaja’chic jant’ini’ ti ne’ets quin tsemtha’ a Pablo tam tale ti bel. 'Tam ti ulits tihua’ othanchab an cau tin cuenta a Pablo c’al an oc’lec pale’chic ani c’al an Israelchic axi lej c’athpich in ey. r _Tam ulits a Festo ti Cesarea ca punuhuat ti gobernador. Ani ox a q’uicha talbel c’ale ti Jerusalén. `9Putunits tsab i tamub ani tam calejits a Félix ti gobernador. Ne’ets ca punuhuat a Porcio Festo. Cum a Félix in le’ ca exla ti alhua’ inic c’al an Israelchic, jaxtam in jilaye huic’chichic a Pablo.3_Cum a Félix in tsalpay hualam ne’ets ca pithan i tumin c’al a Pablo max quin hualca’, jaxtam ayquith in caniy ca chich a Pablo ca t’ilmats c’al jaja’. X)Ani talbel a Pablo in t’iloxnanchi jant’ini’ ta ca bolith c’uajiy c’al in ejattal ani jant’ini’ quin alhua’ beletna’ tim ba’ yab quin t’aja’ jahua’ yab alhua’. Jaye in t’iloxnanchi abal a Dios ne’ets quin t’ajchi an ts’ejcaxtalab an inicchic tam quim bajuhuits am bijith q’uicha. Tam lej jiq’uey a Félix, ani in ucha’ a Pablo: ―Xo’ quit c’alets. Taye tam quin jolc’an ne’ets tu abchi an cau quit chich junil. oWTsab ox a q’uicha talbel huichiy junil a Félix ti Cesarea junax c’al in tomquil Drusila axi pel i Israel. In abchi an cau ca chi’tha a Pablo abal ca t’iloxnanchat jant’ini’ an inic ti quim bela’ a Jesucristo. NTam a Félix in abchi an cau an capitán quin beletnaye a Pablo ani yabaye quin t’ajat hualca’. Ca pithan an q’uij ca tsa’biyat ani ca pithanchat i tolmixtalab c’al in ja’ubchic. MTam ti a Félix in ats’a’its antsana’ jahua’ in ulu a Pablo, in le’ quin jilchits an cau ani tam pil a q’uicha ne’ets quin ts’ejcanchi. Jaja’ in alhua’ tso’obnanchi in ey axi ts’at’elom c’al a Cristo. Tam a Félix in ucha’ axi muthat taja’: ―Tam ca chichits an comandante Lisias, tamna’ jats ne’ets tucu lejquinchiye an cau tin cuenta a jolbixtal c’al axe’ xi inic. Tiq’uele ne’ets cu ts’ejcanchi. ucExpith hualam ne’ets quin uluchic abal yab alhua’ u t’ajamal tam tu tsapic ucha’ an ts’ejcom cauchic i cau antse’: Xo’ tata’chic a le’ tiquin jolbiy cum nan u belal abal a Dios ne’ets quin ejtha’ an tsemelomchic.  3Ani max i, tam axi teje’ c’uajatchic jats tiquin jolbiy max chubax in elchinenec jant’o yab alhua’ c’al an cuenel ts’ejcom cau Israel.  Axi tin lej tsu’uchic ti al an tiyopan, jats jaja’ in tomnal ca chich teje’ tiquin jolbiy max u t’ajamal jahua’ yab alhua’. : mTats tin tsu’u talchic i Israel axi tal ma ti pulic bichoulom Asia. Expith in c’ale cu t’aja’ jant’inits in ujnamtal an Israel abal ca tsu’tat t’oquethachits c’al a Dios. Yab hua’ats yan i inicchic tam tin c’uajatac taja’ al an tiyopan, ani yab u t’ajamal ca xacueculats jita’. - STsab ox i tamub in xe’tsinenec al pil i bichouchic, ani talbel in huichiy junil ti Jerusalén. In huichiy cu pithanchi u at juntalchic axi ts’ejhuantal i tumin ax im pithnenec cu huat’banchichic. Ani jaye jun t’ajat u bina’ an ts’acchixtalab c’al a Dios ti al an tiyopan. R Jaxtam u junini’ lubal cu t’aja’ expith jahua’ alhua’. Ets’ey cu putu c’al u uchbil c’al a Dios ani jaye c’al an inic, ani antsana’ quin c’uajiy thacat u ichich ani yab jolbith. T!U at Israelchic axi teje’ c’uajat im belal abal a Dios ne’ets quin ejtha’ an tsemelom. Nana’ u belalne. Ne’ets quin tala’ ejtha’ tim patal an inicchic max alhua’ ani max yab alhua’. }sJahua’ nan ne’ets tu olchi jats an lej chubaxtalab. Ojni’ nan u c’ac’nal a Dios axi in c’ac’namal u biyal juntalchic jaye. Ojni’ u aynanchal an it bel axi uxnal c’al an jolbixchic yab chubaxcua’. Ojni’ u tala’ belal jahua’ thuchathits ti al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés ani patal jahua’ thuchath c’al in caulomejilchic a Dios. r] Axe’chic ax tin jolbiyalac ni hue’ yab in ejtohual ti tejhua’methanchi max chubax an jolbixtalab. V% In alhua’ xe’tsinenec ti bichou Jerusalén, yab in xe’tsinenec c’al jita’ tin hueutsíx. Yab u t’ajamal ca xacueculats i inicchic ti al am pulic tiyopan ni tin tsacam tiyopanilchic an Israel. <q Ma lajuj tsab a q’uicha tin ultsits tihua’ ti Jerusalén abal cu c’ac’na’ a Dios. Ca conoy jun jitaquitsq’ui tin cuenta u xe’tsintal abal tiquin exlanchi u lej ey.  Tam an gobernador in t’ipchi c’al in c’ubac abal a Pablo ca cahuin. Tam in ulu a Pablo: ―C’al u culbetal ne’ets cu toc’tsiy an jolbixtalab ta tamet Félix, cum u tso’obits abal yanits i tamub a ts’ejcanchamal an cau c’al i lej huit’omtalab.   Ani an Israelchic axi c’uajat c’al a Tértulo jaye in ulu abal lej chubax in jolbixtal a Tértulo jahua’ in ulumal. QTaley huahua’ u uchan c’al a Lisias abal cu chich teje’ qui ulu an jolbixtalab ta tamet. Xo’ tata’ a ejtohual ca conomichiquiy a Pablo max yab i chubax an jolbixtalab axi huahua’ i ulal. jMAni an comandante Lisias mocol otsits tucu c’anchi. Tu tixc’anchi a Pablo c’al i tsaplab. EMa tu othnanchamal i tiyopanil tam tin ne’tha’ ca otsits taja’ i griegochic. Jats ti yac’ua’ ani ne’etsac qui t’ajat ts’ejca’ jant’ini’ tin ulal an ts’ejcath cau. o~WI tsu’tal axe’ xi Pablo lej it’ixbethom. Ju’tamaquits ta ca xe’tsin u lej lehuaxbethom c’al an Israelchic c’al in exobchixtal. Pel i oc’lom c’al an cuenel axi ts’at’at c’al a Jesús axi pelac i Nazaretib. }Yab ne’ets quin ohuey tin cau. Expith tiquin t’ajchi an alhua’talab ca ats’a’ an cau jahua’ hue’ nan ne’ets tu olchi. Y|+Tin ebal tata’ i huat’al lej alhua’ a q’uicha, huinat alhua’ Félix. 3{_Tam ti chi’thachits a Pablo tin tamet an gobernador, tamna’ a Tértulo in ts’i’quiy quin jolbiy. In ucha’ a Félix: ―Pay’lom gobernador, huahua’ i le’ tu pitha’ i c’ac’namal yan, cum c’al a lej tsalpathtal huahua’ u lej alhua’ c’uajil ani u lej jun ejet c’uajil. !z =Ne’ets ca putun bo’ a q’uicha ti c’uajat a Pablo ti Cesarea, tam ti ulits an oc’lec pale’ Ananías ani i yejtselabchic ax u eyal c’al an Israel ani an ts’ejcaclome c’al an cau im bij Tértulo. Tam chich jaja’chic c’al an gobernador abal quin jolbiy a Pablo. y#Tam uchan a Pablo c’al an gobernador: ―Nan ne’ets tu ts’ejcanchi an cau tam ca ulits ax ti jolbiyalchic. Tam a Félix in ucha’ an soldadochic quin alhua’ beletna’ a Pablo tihua’ al an ata jun tu ts’ejcab an cau c’al a Herodes.x"Tam tin ajiyits an u an gobernador, tamna’ conoyab a Pablo ju’ta jaja’ im bichou. In toc’tsiy ti bichoulom Cilicia. w'!Tam ti ulitschic ti Cesarea im pithanchi an thuchath u an gobernador. Ani tam an soldadochic in jilchits a Pablo tin c’ubac an gobernador. (vI Ani tin aytal q’uicha huichits tin atajil an soldadochic axi ne’ets c’al in acan. Axi punatchic c’al am bichim jats in ne’thale a Pablo ti Cesarea. 9ukTam an soldadochic in yac’ua’ a Pablo ani in ne’tha’ acal ma ti Antípatris. Ne’ets quin ne’tha’ ti Cesarea jant’ini’ ti uchanits c’al an comandante. $tAAba ani’, bel in olchinenequits abal an Israelchic in ts’ejcamalits an cau jant’ini’ ti ne’ets quin tsemtha’. Jaxtam nan xo’ tata’ tu abchal a Pablo. U ucha’its an jolbixchic abal ti olchi jant’o tin jolbiy. Jats expith an cau nan tu thuchanchal al axe’ xi u. FsAni taja’ ojni’ u exla’its abal u jolbiyab tin cuenta an ts’ejcath cau jahua’ in cua’alchic. Ni jant’o jaja’ yab in t’ajamal c’al ca huic’an ani ca t’ajat tsemtha. &rECum nan u le’ cu exla’ jant’o ti yac’uame ani jant’o ti jolbiyame, jaxtam nan u ne’tha’ tin tamet an cuenel ts’ejcom cau Israel ca conoyat. GqAxe’ xi Pablo yac’uame c’al an Israelchic ani lej hue’its ca tsemtha. Tam ti nan u exla’its abal pel i aticlab cuentalith Roma, tam nana’ u jaluntha’ c’al u soldadojilchic. opWNana’ in Claudio Lisias. Tu lej tsapnethal al axe’ xi u, huinat alhua’ gobernador Félix. Zo-An comandante in thucha’ jaye i u ca nenchin a Félix. In ulal an u antse’: (nIUchan an capitán quin t’ojojoy i bichim abal ca puney jaye a Pablo, ca ne’tha lej alhua’ beletnanath abal ca chubax ulits c’al an gobernador Félix. pmYTam an comandante in caniy ca chich tsab i capitán. In ucha’chic quin tojojoy an soldadochic abal ca c’ale ti Cesarea ti beleu hora an acal. Tsab i bo’chic inic i soldado ca c’ale c’al in acan. Ox inic c’al lajuj ca c’ale punat c’al am bichim. Tsab i bo’chic inic quin ne’tha’ i nacat te’ punchith c’al i ts’upith pat’al. 7lgTamna’ an comandante in lej ucha’ an cuitol yab jita’ quin t’iloxnanchi an cau. Ani tam in aba’ ca c’alets. Ne’tha a Pablo tin tamet an gobernador Félix k-Ni hue’ yab ca belchichic. Hua’ats huat’ath tsab inic i inicchic axi ne’ets quin cuatsith aychi a Pablo ti bel. In lej punumalits tim ba’chic abal yab ne’ets ca c’aputscua’ ani yab ne’ets ca uts’lats ma ti quin tsemtha’its. In ulumalits tim ba’, a Dios tucu yajchiquiy max yab qui tsemtha’. Xo’ tihua’ c’uajatchic expith in aychal max tata’ ca ne’thanchi a Pablo. j!Toc’tsin an cuitol: ―An Israelchic ne’ets ti abchi an cau ca ne’thanchi calam a Pablo tihua’ tin tamet an cuenel ts’ejcom cau Israel. Ne’ets ti ucha’q’ui abal in leye quin quithat tso’obnanchi jahua’ in t’ajamal a Pablo, ani yab chubax. ~iuTam an comandante in ne’tha’ lotcom an cuitol hue’ pil ani in conoy: ―¿Jant’o a le’ tiquin olchi? \h1Tam an capitán in ne’tha’ c’al an comandante ani in ucha’: ―Nixe’ xi huic’nel a Pablo nana’ tin caniy ani tin ucha’ abal nan tu chanchi axe’ xi cuitol, cum in le’ ti olchi jant’o. g7Tam a Pablo in caniy ca chich an capitán ani in ucha’: ―Ca ne’tha’ axe’ xi cuitol c’al an comandante, cum in le’ quin olchi jant’o. 1f[Tam in tso’obna’its in itsac’ a Pablo abal u le’nab ca tsemtha a Pablo cuatsithq’uicua’, ani thubat c’ale tin atajil an soldado quin olchi a Pablo. MeXohue’ i le’ abal tata’chic ani c’al axi q’ue’atchic an ts’ejcom cau ca abchi an comandante an cau abal calam quin chi’tha’ a Pablo te ta tametchic. Ca ucha’ ejtil max a leye ca quithat tso’obnanchi jahua’ in t’ajamal a Pablo. Ani huahua’ ne’ets qui cuatsith aychi ti bel abal qui tsemtha’. {doC’alechic quin tauna’ an oc’lec pale’chic ani an yejtselabchic Israel ax u eyal. In ucha’chic: ―I punumalits ti ba’ abal yab ne’ets cu c’aputs ma ti qui tsemtha’its a Pablo. A Dios tucu yajchiquiy max yab qui tsemtha’. `c9 Hua’ats huat’ath tsab inic an inicchic ax im punuhuits tim ba’ antsana’. b5 Tin aytal q’uicha jun i cuenel an Israel in juncu an cau abal ne’ets quin tsemtha’ a Pablo. In lej punuchic tim ba’ abal yab ca c’aputs ani yab ca uts’lats ma ti quin tsemtha’its a Pablo. In uluchic tim ba’, a Dios tucu yajchiquiy max yab qui tsemtha’. a% Tin aytal acal chich an Ajatic c’al a Pablo in ucha’: ―Yab quit t’e’pin Pablo, cum punuthits tu cua’al abal u leye tiquin olnanchi u bij tihua’ ti Roma jant’ini’ tin olnanchamalits teje’ ti Jerusalén. Juncuhuat an cau abal ca tsemtha a Pablo `  Exome lej puhuehuel an hueutsixtalab. Cum a Pablo lej tsicoxnab, an comandante in ts’ejnal max ca t’ajat tsemtha. Jaxtam in ucha’ abal an soldadochic quin tixc’a’ a Pablo xan ti exom ti tsicoxnab. Quin huichba’cua’ tin atajilchic junil. T_! Cum lej u thajnalchic axi muthat taja’, tam cubiy talchic i exobchix c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés in ulu: ―Axe’ xi inic yab ja in t’ajamal jahua’ yab alhua’. Lequitsq’ui max ts’alabchame c’al i espíritu o c’al i ángel, ani huahua’ max qui ulu iba tocat ne’ets qui tomolna’ a Dios. S^Cum an saduceochic t’ajatits yab im belal max ne’ets ca ejtha an tsemelomchic. Ani jaye yab im belal max hua’ats i ángel ani max hua’ats i espírituchic. An fariseochic jats ojni’ im belal. 8]iTam tin uluhuits antsana’ a Pablo, tam an fariseochic ani an saduceochic in ts’i’quiy ti hueutsix jun c’al xi jun. Ani lehuáx an Israelchic axi muthat taja’. 6\eTam a Pablo in t’aja’ ti cuenta abal ti al an tamcuth cuenel ts’ejcom cau hua’ats talchic axi ts’at’at c’al an cuenel saduceo ani hua’ats talchic axi ts’at’at c’al an cuenel fariseo. Jaxtam in tsapic ucha’chic: ―At juntalabchic, nana’itsne pelac in fariseo. U tata jaye pelac i fariseo. A le’nalchic tiquin jolbiy expith cum nan u lej belal abal a Dios ne’ets quin ejtha’ an tsemelomchic. [ Toc’tsin a Pablo: ―At juntalabchic, nan yab u tso’obna’ max ja’its an lej oc’lec pale’. Max u tso’obnamalac yabac u uchamal antsana’, cum in ulal an T’ocat Thuchlab yab ca oth cahuiliyat jitats pel i oc’lec c’al an inicchic. Z+Tam uchan a Pablo c’al axi cubatchic c’al jaja’: ―¿Jale’ a oth cahuiliyal an lej oc’lec pale’ axi punuthits c’al a Dios? 4YaTam a Pablo in ucha’ a Ananías: ―Tata’ ojni’ it eb t’ocatq’ui. A Dios ne’ets ti t’ajchi jant’ini’ tata’ tin t’ajchamal. Te it quetel abal tiquin tequeth ts’ejca’ jant’inits tin ulal an ts’ejcath cau, ani an ts’ejcath cau yab in ulal max antsana’ quin cuajchin. wXgTam axi cubatchic utat c’al a Pablo uchan c’al an oc’lec pale’ Ananías quin cuajchi in hui’. W 9Tam a Pablo in lej met’al an jolbixchic. In ucha’chic: ―At juntalabchic, u cua’alits thacat u ichich c’al a Dios tin cuenta u xe’tsintal. VwMa tin aytal q’uicha tam ti tixc’anchatits a Pablo an calaniyo pat’al. An comandante in aba’ an cau ca tamcun an oc’lec pale’chic ani an cuenel ts’ejcom cau axi lej c’athpich exbath in ey c’al an Israelchic. In le’ quin tequeth exlanchi an jolbixtalab ax u t’ajchinal a Pablo c’al jaja’chic. Tam ne’tha a Pablo tin tamet an jolbixchic.KUTam tixc’an an soldadochic axi ne’etsac quin huipiy a Pablo. Ma jiq’uey jaye an comandante, cum olchin abal a Pablo pel i lej aticlab cuentalith Roma. Ani tin ebal jaja’ in cahuintal jats ti huic’ath a Pablo. A Pablo tin tamet an cuenel ts’ejcom cau axi lej c’athpich exbath in ey c’al an Israelchic WT'Tam uchan a Pablo c’al an comandante: ―Nana’ u pacu yan i tumin abal cu baju tin aticlab cuentalith Roma. Tam a Pablo in ucha’: ―Nana’ pelits tu hua’tsintal tin aticlab cuentalith Roma. ~}||{zyy.xwvvKuDtsrqq9paonnn@mlujiXhgffNedccJb_am`q_^]]\[>YXWVjUTtSoRPPAOiNwM(LKgJIHGGkFF#DD$CBuAz@??%>_=o;;9f98b76593a210}/].-,,,+**X)<('&%$#"! e!</8*; O g-jDTucu conchinchi i tolmixtalab c’al a Dios abal tucu japchi i hui’leb jun tu cu otsits qui olna’ an cau tin cuenta a Cristo. Ja’its a Cristo axi ma xohue’ u ejtohuab ca tajax exlanchatits in lej ey ti Jec’onthax, yab ejtil tam ti jayq’ui’ yab u lej exlanchab. Aba ani’ pel in huic’nel tin cuenta abal u olnamalits a Cristo, bel a Dios tiquin tolmiy cu olnaye. 3i_DYab ca palc’anchichic tit ol. Ets’ey ca ne’tha’ a ichich lej lubach tit t’ilom c’al a Dios ani ets’ey ca bina’ i c’ac’namal yan c’al jaja’. 0h [DMax it amulab pel a uchbil ca t’aja’ jahua’ pututh ani jahua’ bolith c’al a t’ojnalilchic. Yab ca uc’chiy abal a cua’alte a Amu ti eb ax ti tsu’tal. gDAni a Dios axi yab poc’oth tsu’tom c’al an inicchic ne’ets ti huichbanchi talbel max a t’ajamal yab alhua’.fwDJa’its a Cristo a lej Amu ax a t’ojonchalchic, ani a tso’obits abal a Dios ne’ets ti jalbinchi talbel ti eb. e%DCa t’aja’ c’al lej patal a canat patal jahuaquits tam t’ojlab, cum ja’its an Ajatic jaye ax a t’ojonchal ani yab expith i inic. 6deDMax pel it t’ojnal ca t’aja’ patal jahua’ ti uchbiyal a amu, cum ja’its a amu teje’ tsabal. Cum a c’ac’nalchic a Dios, jaxtam ca ets’ey t’aja’ tit alhua’ t’ojnal c’al a ichich tequeth ani yab expith tam ti met’al a amu ani a le’nal quit ajiyat tit alhua’ t’ojnal. .cUDMax it tatalab, yab ca huat’ath c’uiya’ a tsacamilchic, i canats ca t’apchin in tsalap ani yabats ne’ets quin le’na’ ca alhua’methanchat in ichich. b}DTata’ tsacamchic ca t’aja’ patal jahua’ ti uchbiyal a tata ani a mim, cum antsana’ pel in culbetal an Ajatic. eaCDMax it tomquith inic ca lej c’anitha’ a tomquil ani yab quit it’ixbe c’al jaja’. `1DMax it tomquith uxum ca bina’ ta ba’ c’al a tomquil abal ca putu a uchbil. Jats in tomnal ca t’aja’ cum it belom c’al an Ajatic. _3DCa lej c’ac’nanchi im bij an Ajatic Jesús, ma expith ca t’aja’ ani ca ulu jahua’ c’al ca c’ac’nanchat im bij jaja’. Quit utey junax c’al jaja’ tin tamet i Tata Dios ani ca ets’ey bina’ i c’ac’namal yan. In uchbil am belomchic c’al in at inic ^DCa lej penonoy ta ichich in cahuintal a Cristo ma ca tala’ balchinits. Jats ca exobchixnanchi ani ca ts’alabchixnanchi an ebchalabchic c’al an lej tsalpathtalab ax tu pithal a Dios. C’al in alhua’ inictal a Dios t’aychithits ta ichich ca ajtinchi a Dios c’al i salmo ani c’al i himno. Ca ajtinchi c’al i t’ocat ajatlab ax ti pithal an Espíritu Santo. /]WDCum a Dios ti tacuyamalitschic ani ti tamcuyamalits abal ti ts’ejca’ tit juncats cuenel ta patalchic, jaxtam ca jilchi a Dios ti teynanchi a ichich abal quit c’uajlelenchic jun ejet. Ani ets’ey ca bina’ i c’ac’namal yan c’al a Dios c’al xi yan i alhua’talab ti pithalchic. 5\cDJahua’ a Dios in tsu’tal lej c’athpich exbath jats quit c’anitháxin jun c’al xi jun. Antsana’ ne’ets quit jum putat ts’ot’c’óxlin jun c’al xi jun. >[uD Ca c’aya’na’ ani ca paculanchi jitats ti othanchal i cau. Jant’ini’ a Cristo ti paculanchi a hualab, antsana’te ca paculanchi a at inic max hualbinenec c’al tata’. )ZKD Cum a Dios ti c’anithalchic, jaxtam ti tacuyamalits ca baju ti c’al jaja’. Cum ti pithamalits it a ichich a Dios, antsana’ ca yajnanchi jaye a at inicchic ani ca t’ajchi i alhua’talab. Ca co’oy tsa’at a ichich. Ca hualba’ ta ba’ ani ca cuxuy jahuaquits ca tamu. uYcD A Dios yab in tsu’tal más exbath an inic max pel i griego o pel i Israel, max cojchinenequits in inictal o iba, max pel i pil inic o pel i cui’ix noc’, max pel i c’unat t’ojnal o pel i amulab. A Dios in tsu’tal a Cristo jats expith lej exbath in ey c’al patal an inic, ani in tsu’tal exbath patal an inicchic axi in cua’al a Cristo tin ichich. XD A Dios ti pitha’its it a ichich, ani ets’ey ti itmethanchale abal ca baju más ejtil in ichich jaja’ ani más ca exlaye jaja’. W-D Ca t’ajat jila’ an janamtalab cum jalc’uthits a ichich. Yabats ca t’aja’ jahua’ ti jayq’ui’ a ujnam yab alhua’ ca t’aja’. AV{DCum a exlalits a Dios, ca tala’ jila’ an hualabtalabchic. Yab quit tsacuy. Yab ca quithab tsalpanchi ani yab ca quithab cahuiliy a at inic. Ni jita’ yab ca at’ax ucha’chic. UDTam ti tata’chic yabaye a exlamal a Dios a t’ajamal patal nixe’ xi hualabtalab, ani xohue’ nan tu uchal yabats ca t’aja’. TDPatal axe’ jitats quin t’aja’ in jec’omnal a Dios, ani ne’ets ca abchin i c’ac’ath yajchictalab c’al a Dios. XS)DCum a ichich c’uajat c’al a Cristo ti eb, ca t’aja’ ejtil max tsemenequits a hualbith le’nomtal ta ichich tin cuenta jahua’ yab alhua’ teje’ tsabal. Yab quit juncunchic c’al axi yab pel a tomquil ani yab ca quithab tsalpanchi an uxum. Yab ca hualca’ a ichich ca le’na’ jahua’ quithab ni jahua’ yab alhua’. Yab ca huat’ath c’a’inchi jahua’ hua’ats teje’ tsabal, cum max antsana’ a t’ajal ejtil max pel a diosil. 1R[DJa’its a Cristo ti eb c’al tu it ejatlinchab i ejattal. Ani ne’ets cu junax puhuethanchat i ey c’al jaja’ tam ca chich junil quin tejhua’methanchi an inicchic jant’ini’ ti lej puhuethanchithits im bij c’al a Dios. In it ichich ax im belal a Cristo ani in hualbith t’ajtal ey FQDAntsana’ ca t’aja’chic cum ejtil it junax tsemets ti al an cruz c’al a Cristo ani xohue’ ejtil it tsinat mapc’athits a ichich tihua’ ti eb c’al a Cristo ani c’al a Dios. gPGDCa lej t’ayat tsalapnanchi patal jahua’ hua’ats ti eb ani yab jahua’ teje’ tsabal. yO mDC’uajat a Cristo ti eb tin huinab ocob a Dios jant’ini’ ti puhuethanchamejits im bij. Ejtil it c’uajatchicte ti eb, cum ejtil it junax ejthach c’al jaja’. Jaxtam ca luba’ ca c’alnanchichic jahua’ hua’ats tihua’ ti eb. sM_DPatal nixe’ jahua’ ti c’anchalac u talelq’ui. Pel in uchbixtal ani in exobchixtal i inic expith. lLQDTi uchbiyalac abal yab ca taca’ nixe’ ani yab ca c’apu nixe’ ani yab ca teyna’ nixe’. WK'DCum it ts’at’bathchic c’al a Cristo, ejtil max it tsemenequits tin cuenta i uchbixtalab axi tal tin cuete’ tsalap an inic. Yabats in tomnal ca bina’ ta ba’chic quit abatna c’al nixe’. eJCDJaja’chic yab im palenchal a Cristo an lej Oc’lec c’al patal huahua’ ax u ejtil tu tamcuth inictal a Cristo. Ti junchictal pel ejtil tu punchintalab tin inictal ani ti patal u ts’ot’c’óthlith c’al jaja’. Ja’its a Cristo ax tu pijchal c’al i ejattal, ani jaxtam u junax puhuethanchab i ejattal jant’ini’ in le’ a Dios. qI[DHua’ats i exobchixchic in lej ulal abal tsu’binchame i tsu’bixtalab lej t’ocat c’al a Dios. Ejtil max in t’ajal tsa’at ani yab chubax, tocat in jolat c’athatnal in cuete’ tsalap. In c’ac’nal i ángelchic, cum in tsalpayalchic abal c’al xe’ u ulel c’al a Dios. Yab ca hualca’ ta ba’ ti c’anchi yab ca c’ac’na’ a Cristo. 8HiDPatal nixe’ an ts’ejcath cau pel i cau c’al cu tso’oblinchat jant’o taye tal talbel. Cum chichits a Cristo ja’its jaja’ an lej c’athpich chubaxtalab i belal. QGDCum it ts’at’bathits c’al a Cristo, ni jita’ yabats in ejtohual ti uchbiy tin cuenta am pabiltalab c’al an c’apnel ani c’al an uts’nel. Aniye jaye tin cuenta an ajibchic c’ac’naxtalab c’al a Dios ax in t’ajal an Iraelchic ti tamub ani ta its’ ani ti semana, ni jita’ yab in ejtohual ti uchbiy. }FsDTam ti tsemets a Cristo al an cruz in tala’ ata’ an oc’ox teneclab ani patal in juntalchic axi abatnomac c’al an inic. In cua’alchic ejtil max huic’at abal i tucu atantha’. Qui le’na’ jahua’ hua’ats ti eb c’al a Cristo lEQDA Dios ti paculanchi a hualab cuentajil ax a nenchamal a Dios tin ebal abal yab a tala’ putumal c’al in uchbixtal. A Cristo ti calchiy c’al a hualab tam ti tsemets al an cruz ani xo’ yabats it jolbith c’al a hualab. D+D Tam ti yabaye it ts’at’bathchic c’al a Cristo ejtil max it tsemenec ti al an hualabtalab ani yab pelac ti c’al jaja’. Xohue’ cum it ts’at’bathits c’al a Cristo a Dios ti paculanchamalits a hualab ani ti pithamalits it a ichich ejtil in ichich a Cristo. OCD Ma tam tit pujnenecchic ejtil max it junax joliyat c’al a Cristo ani ejtil max it junax ejtha c’al jaja’, cum a belal abal a Dios c’al in lej tsap in ejtha’ a Cristo ti al an jolimtalab. mBSD Cum it ts’at’bathchic c’al a Cristo it c’alnab c’al jaja’, ani yabats a t’ajal jahua’ in le’ a hualbith t’ajtal ey. Yab it cojchinenec a inictal ejtil an Israelchic ti jayq’ui’ axi pel in c’al a Dios. ]A3D Cum tata’chic it ts’at’bathits c’al a Cristo, jaxtam a ejtohual ca eynanchi patal in ey jaja’. Ja’its jaja’ an Ts’ale Oc’lec c’al tim patal an oc’lec ani c’al tim patal an abatnom ti eb. `@9D In t’ajtal ey a Cristo jununul in ey c’al a Dios ani jaye pel in ey ti inic. 7?gDCa t’aja’ ti cuenta yab ca hualca’ ta ba’ ti cue’chi an chubaxtalab ta ichich ani ti huic’chi a ichich c’al i exobchixtalab axi jolat ani c’ambix, cum pel xe’ axi tal tin cuete’ tsalap an inic ani huat’banchame an exobchixchic c’al in at inic. Yab ja axi c’al a Cristo. >)DCa jila’ ca t’ayat c’uajiy ta ichich ani ti lej tsaplilinchi a ichich abal ca junini’ bela’ an chubaxtalab. Ca ets’ey bina’ i c’ac’namal yan c’al jaja’. Patal antsana’ it exobchinenequits ca t’aja’. Axi pithnenec it in ichich c’al a Cristo =wDCum a bats’umalits an Ajatic Jesucristo ta ichich tam ta bela’, jaxtam quit junax xe’tsin c’al jaja’. ;<oDU ichich c’uajat c’al tata’chic aba ma ani’ yab in c’uajat ta tsu’ux hual. In culbel cum a ne’thal alhua’ ts’ejcacath a ichich ani a junini’ belal a Cristo. ;DNan tu uchalchic axe’ xi cau abal ni jita’ yab ti c’ambinchi a ichich c’al i cau axi expith q’uijithq’ui ani yab chubax. t:aDJa’its jaja’ expith ax tu tso’oblinchal tin cuenta in huinat ey a Dios ani in luputh tsalap a Dios. 49aDA Dios ti tsaplilinchi a ichich ani ti ts’ot’c’óthlinchi a ichich c’al in c’anithomtal. Antsana’ ca alhua’ ejtiy an chubaxtalab, c’al quit jum putat chubax thacatbethanchat a ichich. Antsana’ ca alhua’ exla’ a Cristo, cum expith c’al jaja’ i ejtohual qui exla’ a Dios. `8 ;DU lej le’ abal ca tso’obna’chic abal nan u lej tsapic lubal tu conchinchal i tolmixtalab c’al a Dios. Aniye jaye u lubal tin cuenta an ebchalabchic axi ti Laodicea ani patal axi yab tin tsu’chamal u hual. 7 /DJa’its u t’ojlabil ax u tsapic lubal cu t’aja’ c’al patal u canat, cum tin t’ojonthal a Cristo c’al in lej tsap nan tu ichich.6 3DJa’its a Cristo im bij axi huahua’ tu abathuale i olnanchal c’al patal an inicchic. I ts’alabchal ani i exobchal axi ts’at’bathits c’al jaja’ abal quin alhua’ ejtinchi in ey ani ca jum putat payeyits in ichich ti eynanchix c’al patal in ey a Cristo. q5 ]DPel in culbetal a Dios abal tata’chic axi yab it Israel quit olnanchat axe’ xi huinat alhua’ cau axi ti jayq’ui’ pelac i tsinat cau yab olnanchat am biyal inicchic. An cau jats axe’ abal a Cristo c’uajat ta ichich tata’chic, ani jaxtam a cua’al an aychixtalab ta ichich ne’ets quit chubax c’uajiy tin ts’alat c’uajattal a Dios ti eb. W4 )DTim punumal a Dios abal nan tu tso’oblinchichic axi yab it Israelchic an cau axi tsincanchame am biyal inicchic. Xohue’ a Dios tim pithamal an q’uij cu olnanchi nixe’ xi cau c’al in tsacamilchic. 3 DCum tim punumal a Dios abal cu t’ojonchi im bichohuil, jaxtam nan tu huat’banchal in quithat cahuintal a Dios abal ca tabatnanchi. T2 #DAba ani’ u yajchicnal abal tin cuenta tu olchamalchic an alhua’ cau, bel lej culbel u ichich cum ne’ets ca lej tabatnaye c’al im bichohuil a Dios jahua’ cu yajchicna’. A Cristo in yajchicna’ an yajchictalab tin anam t’u’ul abal ca lablinchat im bichohuil a Dios, ani nana’ne cu yajchicna’ tu inictal abal ca lablinchat im bichohuil a Dios. Patal huahua’ tu belom axi tu bichohuil a Dios ejtil max pel tu tamcuth inictal a Cristo. 1 yDJaxtam ca junini’ bela’ an chubaxtalab ani ca t’ayat co’oy ta ichich. Ca ne’tha’ lej t’ayat ta ichich an aychixtalab ax it t’aychin c’al an alhua’ cau. Ja’its an alhua’ cau ax it olchinenequits ani ne’ets olnanchabe abal ju’tamq’ui tim puhuel an tsabal. Nana’its im Pablo u olnanchalne. Pel in uchbil a Pablo quin tolmiy an tamcunel ebchalab \0 3DIt huichbamejits cum a Cristo ti yajchicnanchamal ti al an cruz. It c’uajatchic tin tamet a Dios c’al a ichich huejlanchithits, ani yabats it mucuth c’al i hualabtalab ani yabats it jolbith c’al a Dios. B/ DAba ani’ ti jayq’ui’ tam ti yabaye a exla’ a Dios a t’ajamal yab alhua’ ani a tomolnamal ta ichich a Dios, bel xohue’ it huichbamejits tit ja’ublab c’al jaja’. !. =DC’al in huac’lath xits’al a Cristo, a Dios in le’ abal ca huichba ti ja’ublab c’al jaja’ patal jahua’ pilmenequits ti tsabal ani ti eb. \- 3DPel in culbetal a Dios abal in t’ajtal ey a Cristo jununul in ey c’al jaja’. , /DJa’its jaja’ an lej Oc’lec c’al im bichohuil a Dios. Patal huahua’ tu belom axi tu bichohuil a Dios ejtil max pel tu tamcuth inictal a Cristo, ani jaja’ tu ejatliyalchic. Ja’its jaja’ axi tsemets ani ejthachits ani pel i lej oc’ox c’al patal jahua’ hua’ats ani jita’chic hua’ats. Pel in culbetal a Dios abal a Cristo ja’its axi más c’athpich pulic in ey c’al patal. 1+ ]DOc’ox c’uajatits a Cristo tam ti yabaye hua’ats i ts’ejcabilab c’ay’lal. Ani xohue’ c’al in lej tsap in tala’ teycom tin ay patal jahua’ hua’ats. 2* _DJa’its jaja’ a Cristo ax in tala’ ts’ejca’ patal jahua’ ti eb ani patal jahua’ ti tsabal hua’ats, cum antsana’ pithan in uchbil c’al a Dios. Jahua’ yab i tsu’tal ani jahua’ i tsu’tal tim patal jaja’ in tala’ ts’ejca’. Im pithamal an ángelchic ti eb in eylabil ani in tsap ti abatnom. In tala’ ts’ejcamal patal jahua’ hua’ats abal ca eyentha jant’ini’ jaja’ quin le’na’. l) SDA Dios yab i ejtohual qui tsu’u c’al i tsu’ux hual. In Tsacamil ojni’ jats ti che’nec tucu tejhua’methanchi in ey a Dios. Pel in ey in Tsacamil a Dios lej c’athpich pulic c’al patal in ts’ejcabil a Dios. B( DJa’its jaja’ ax tu jalbith ts’a’iyamalits c’al in huac’lath xits’al ani tu paculanchamalits i hualab. A Dios tu huichbal tu ja’ublab c’al jaja’ cum tsemets a Cristo ' /D A Dios tu calthamalits ti al an yic’uax yabats cu abatna c’al an teneclab, ani xo’ tu huat’bamalits cu abatna c’al in c’an Tsacamil. q& ]D Qui bina’ i c’ac’namal yan c’al i Tata ti eb cum tu huejlanchamalits i ichich abal cu c’uajiy ti al in tajax. Tats qui bats’u i lablinchixtalab ax a Dios tu bijchamalits ne’ets tucu pitha’ cum pel tu c’al jaja’. >% wD Jaye i conchal a Dios abal c’al in huinat alhua’ tsap ca ejtouchic ca cuxuy c’al i c’aya’talab ani c’al i culbeltalab ta ichich jahuaquitsq’ui ca tamu teje’ tsabal. w$ iD Ca ejtou quit xe’tsin tequeth jant’ini’ in tomnal axi pel in c’al an Ajatic. Ets’ey ca t’aja’ expith jahua’ jaja’ ti le’nanchal ca t’aja’. Ca t’aja’ hualim jahua’ alhua’ ani ca más alhua’ exlaye a Dios. # ;D Ma tam ti huahua’ u olchinenequits abal a belamal a Cristo ani it c’anithom c’al im bichohuil a Dios, ma tamna’ yab i palc’anchamal tu lej ol abal a Dios ti tala’ tso’oblinchichic in culbetal. Ti pitha’ an Espíritu Santo an tsalpathtalab ani an ejtixtalab. "  DTu olchichic a Epafras abal it lej c’anithomchic cum an Espíritu Santo ti t’aychamal ta ichich in c’anithomtal a Dios. ! 7DPel i c’an ebchal Epafras ax ti exobchichic an alhua’ cau. Pel i lej pututh t’ojnal junax c’al huahua’ tin cuenta in t’ojlabil a Cristo. Y  -DMa tam ta ts’i’quiyamal ca ats’a’ an alhua’ cau, tiq’uele ta lej exla’its abal lej chubax a Dios pel i alhua’ inic c’al tata’chic. Ja’its an alhua’ cau c’al tit jalc’unchithits a ichich ani jaye in ichich q’ue’at i inicchic. Ja’its an alhua’ cau ax u olnab ani ne’ets yanenel tim puhuel an tsabal. 0 [DMa tam ta ts’i’quiyamal ca belchi an alhua’ cau, tam a Dios ti t’aychamal an aychixtalab ta ichich abal chubax ne’ets quit pithan i bijchith c’alab ti eb.  DI binal i c’ac’namal yan cum u olchinenequits abal a belal a Cristo Jesús ani a c’anithal patal axi ajith pel in c’al a Dios.  DEts’ey i binal i c’ac’namal yan tam huahua’ tu conchinchalchic i alhua’talab c’al a Dios in Tata i Ajatic Jesucristo. q ]DNan tu thuchanchal axe’ xi u ax it belomchic ani ti c’al a Dios tihua’ ti bichou Colasas. U lej le’ abal i Tata Dios ti lubach co’onchi a ichich c’al in alhua’ inictal ani ti jun ejetbethanchichic a ichich. Ol a Pablo / [DNana’its im Pablo tin abathualejil a Jesucristo, cum antsana’ pel in culbetal a Dios tiquim bijiy. Nana’ ani u ebchal c’al a Cristo Timoteo tu tsapnethalchic. In olnachiquiyal an inicchic jant’ini’ ta ca otsits ti eb jun tin t’ajal a Dios ti lej Ts’ale. In exobchalchic i cau tin cuenta an Ajatic Jesucristo. Antsana’ in t’ajal c’al i lej inictalab, ani c’al ni jita’ yab tu c’anchinal.2]C’uajiy a Pablo ti Roma tsab i tamub, in cuete’ jalbiyal an ata jun tu c’uajil. Im bats’uhual c’al i lej culbeltalab patal jitats u ulel ti tsa’biyab. +Ani tam ti a Pablo in uluhuits antsana’, tam ti calpanits an Israelchic ani c’ale hueutsíxchic c’al jahua’ uchan c’al a Pablo. 9Cum antsana’ pelits a eychicte, ca lej alhua’ tso’obna’its abal ma xohue’its a Dios ne’ets quim pitha’ an q’uij axi yab Israelchic ca jec’ontha c’al in hualab. Jaja’chic ojni’ ne’ets quin lej alhua’ bina’ in xutsun c’al in cahuintal a Dios. KExpith a t’ujbathmethamalits a ichich. Yab a ejtohual ca pena’ ta ichich jahua’ a ats’alchic.Yab a lej tsu’tal jahua’ in t’ajal a Dios.Yab chubax a ats’anchal in cahuintal a Dios ani yab chubax a ejtiyal c’al a ichich.Cum yabats it huichiychic c’al a Dios, yabats quit jec’onthachic. nUUchan a Isaías c’al a Dios ca c’ale quin ucha’ in at Israelchic antse’:Tata’ ojni’ it ots’oxchic c’al an cau, tocat yab a ejtiyalchic.Ojni’ it tsu’ux, tocat yab a t’ajalchic ti cuenta. T!Cum yab in culbetnal an cau, cubiychic ne’ets ca calejits. Tam a Pablo in ucha’chic: ―Lej chubax an cau jahua’ pithan an caulome Isaías c’al an Espíritu Santo tin cuenta i biyal juntalchic. b=Talchic jaja’ in alhua’ bats’u an cau ani im bela’, ani talchic yab im bela’. r]Tam im pejchichic jun a q’uicha abal ca t’iloxnanchat an cau, ani tam tim bajuhuits, tam chich yantalam i inic jun tu co’oyab a Pablo. Patal a q’uicha a Pablo in olchalchic jant’ini’ ta ca otsits ti eb jun tin t’ajal a Dios ti lej Ts’ale. In exobchalchic jant’ini’ tu olnab a Jesús al an ts’ejcath cau axi binath c’al a Moisés ani jaye tin thuchath uhuil am biyal caulomechic. Antsana’ a Pablo tin luba’ quin tolmiy abal quim bela’chic jaye a Jesús. OExpith i tso’obits abal u tomolnab ani u oth cahuiliyab abal ju’tamaquits an it cau ax a olnanchal an inicchic. Bel i lej le’ aba ani’ tucu t’iloxnanchihue an cau axi tata’ a cua’al. {Tam toc’tsiyat a Pablo c’al nixe’ xi Israelchic: ―Huahua’ teje’ yab u abchinenec an u c’al i at Israel ax ti Judea tin cuenta xo’ ax a olnal. Ma ni jun i at juntal yab che’nec ma tihua’ tucu olchi max tata’ it jolbinel.  Xo’ nana’ te tu canamalchic quit chich cum u le’ tu tsu’u ani tu t’iloxnanchi tsab ox i cau. Nana’ u lej belal a Cristo ax u aychab ca chich c’al i at Israelchic. Jats c’al tin co’oyab teje’ huic’chichic c’al i calaniyo pat’al. fEAn Israelchic yab in ulu max quin hualca, cum tin lej tomolnachicalchic. Jaxtam u conchi an q’uij quin ts’ejca c’al an lej ts’ale. Ni hue’ yab u tsalpay max nan cu jolbiy u at Israelchic tin tamet an ts’ale.  )An romanochic tin conomichiquiy jant’o nana’ u ey, ani ni jant’o yab tin elchi abal quin tsemtha. Jaxtam in le’chic tiquin hualca’.  Tam ti oxits a q’uicha ti ulnec a Pablo ti Roma, tam in abchi an cau ca chich axi oc’lecchic c’al an Israel. Chichchic ani uchan c’al a Pablo: ―At Israelchic, aba ani’ nan yab u t’ajchamal jant’o yab alhua’ nan u at Israelchic ani yab u tomolnanchamal in ujnamtalchic, bel jaja’chic tin yac’ua’ ti Jerusalén ani tim bina’ tin c’ubac an oc’lec romanochic.  Tam tu ultsits ti Roma an capitán im bina’ an huic’nelchic tin c’ubac an oc’lec beletnom huic’nel. Expith a Pablo jats pithan an q’uij ca c’uajiy pil al jun i ata beletnanath c’al jun i soldado. Olnom a Pablo c’al in cahuintal a Dios ti Roma An ebchalabchic tihua’ ti Roma tso’oblinchamejits abal huahua’ ne’ets cu ulits. Jaxtam chich talchic jaja’ tucu tamu ti bichou Foro Apio ani chich talchic jaye tucu tamu ti jun i c’uajattalab im bij Tres Tabernas. Tam ti a Pablo in tsu’uhuits an ebchalabchic, tamna’ im bina’ i lej c’ac’namal c’al a Dios. Ma tam ojni’ in ats’al lej tsaplilithits in ichich. F Taja’ i ela’ tsab ox i ebchalab, ani tu ucha’ cu jilc’on c’al jaja’chic jun i semana. Ani antsana’ tu jilc’onits, ani taley tam u cale cu c’ale c’al u acan ma ti Roma.  Tam u cale ti Siracusa c’al an tan, ani u ne’ets jethethel tin hualchicte’lil am pulic lejem ma u ulits ti bichou Regio. Tin aytal q’uicha u cale taja’ c’al an tan ani hua’ats i ic’ tal alal. Tin tsabchil q’uicha u ulits ti bichou Puteoli. r] Ani u ne’ets huahua’ c’al an tan ma u ulits ti bichou Siracusa. Tats tu jilc’on ox a q’uicha. 3_ I huat’amal ox a its’ al nixe’ xi ts’aclath tsabal Malta. Taley u otsits cu c’ale al jun i pulic ata tan axi c’uajinec taja’ patal an tsamay q’uij. Nixe’ xi tan tin tham c’uajat tsab i t’ipoth hualec dios Cástor ani dios Pólux. Pel xe’ i tan axi tal ti Alejandría.  Ani an inicchic taja’ tu t’ajchiquinchal yan i alhua’talab ti c’anithomtalab. Tu lej ts’ejhualichiquiy c’al patal jahuaquitsq’ui ne’ets qui yejenchi tam cu cale taja’ ani cu c’ale junil al am pulic ata tan. Ulits a Pablo ti Roma "= Tam ulits c’al a Pablo q’ue’at i ya’ulchic ax u c’uajil taja’ al nixe’ xi ts’aclath tsabal, ani jeltha jaja’chic jaye c’al a Pablo. xiIn tata a Publio cuatsat tin huaytal c’al i c’aq’ueltalab ani c’al i ts’ijaltalab. C’ale a Pablo quin tsa’biy. In conchinchi i alhua’talab c’al a Dios ani im punchi in c’ubac tin inictal, ani antsana’ tin jeltha’. nUA Publio pel i ts’ale oc’lec al nixe’ xi tsabal Malta, ani in q’uima’ c’uajat utat jun tu thilal huahua’. Jaja’ tu bats’uchic c’al tsab in c’ubac tin q’uima’, ani tats tu jilc’on ox a q’uicha. gGPatal an inic axi muthat taja’ in lej met’alits a Pablo max ca malin o max jun athic ca ijcan tsabal tsemenec. Tam ti lej talbelits in tsu’u abal yab jant’o ti othna, tam in ulalchic abal hualam pelcua’ i dios. ucTam Pablo tocat in tinchiquiy in c’ubac ani ijcan an tsan al an c’amal. Yab jant’o ti othna a Pablo. 9An inicchic in tsu’u palat an tsan tin c’ubac a Pablo, ani in uluchic jun c’al xi jun: ―Hualam max axe’ xi inic pel i tsemthom inic. Aba ani’ jec’onthame yab q’uibey al am pulic lejem, bel tin ebal in hualab ne’ets ca tsemets c’al in c’at’uxtal an tsan. ~%Ani a Pablo in tamcuy hue’ i thi’. Ani tam tin mo’calits ti c’amal, tam ti thubat calpan jun i tsan ani ts’at’can tin c’ubac. J} An c’uajilomchic axi taja’ tu bats’u c’al yan i c’anithomtalab. Tu ts’ejcanchi i pulic c’amal, cum lej tsamay ani ulel an ab. Tam tu ucha’ cu utey tu thilal ba’ an c’amal. || sTam tu antsana’ ulnequits ba’ an tsabal, tam ti tso’obna’its abal u c’uajat ti ts’aclath tsabal Malta. L{,Ani axi yab in huit’alchic ti cohual quim baju an tsabal ne’thachq’ui c’al jahuaquitsq’ui im pejlomtal am pulic ata tan. Antsana’ tu patal ultsits jec’onthach ba’ an tsabal. z+Expith yab hualcanchat quin tsemtha’ c’al an capitán, cum an capitán in tsalpay in le’ quin jec’ontha’ a Pablo. Expith in ucha’ jitats in huit’al ti cohual quin oc’ox pet’na’ tim ba’ al an ja’ abal quim baju an tsabal cohualq’ui. 'yG*Tamna’ an soldadochic in le’ quin tsemtha’ an huic’nelchic, cum in ts’ejnal max ca c’alets ti cohual ani quim baju tsabal ca pit’c’ochiquin. Ax{)Tam im baju jun ti tamúx tsab in athintal an ja’, ani tats ti t’ayc’an al an quithib. Tats ti t’ayc’an lej tsapic in tham an tan, ni abal hue’ yabats i ejtou qui caltha’. Ani cum u lej biclaliyab in cux am pulic ata tan c’al in tsapic lanq’uiltal an ja’, jaxtam in ts’i’quiy ca paclun. Tw!(Tam an t’ojnalchic in muts’q’uichiquinchi in quintsoth ts’ajil an cutsmath pat’al c’al ti cubath am pulic ata tan, ani jilc’onits nixe’ in cubamtal am pulic ata tan al an ja’. Jaye in tsolc’achiquinchi an te’ ax tin hueu an tan c’al tu belthab tim bolith. Ani in c’athbanchi an lona ba’ an cublath te’ ax tin tamtal an tan quin yac’ua’ an ic’ abal ca belats an tan, ani ne’ets am pulic ata tan ne’ets ca ulits tsabal. v'Tam ti chutheyits, an t’ojnalchic c’al an tan yab in lej exlal jahua’ tam tsabal ax in tsu’tal. Expith in tsu’talchic i otsatith tsabal jun ti hua’ats tin hualchicte’lil i quithib. Tats ti ne’ets quin luba’ quim bajuchic c’al an tan. 6ue&Tam ti talits tu c’apul, tamna’ an t’ojnalchic in tala’ pet’na’ an quitalab lab em al an ja’ abal ca más ic’oume am pulic ata tan. Paclun am pulic ata tan etC%Huahua’ ti patal al am pulic ata tan tsab i bo’ inic c’al ox inic c’al lajuj acac. Fs$Taley lej canatbe patalchic, ma c’aputs jaja’chic jaye. cr?#Tam tin uluhuits antsana’ a Pablo, im pena’ jun i pan ani im pitha’ i c’ac’namal yan c’al a Dios tin tamet patal axi al am pulic ata tan. Tam in mu’u jun i pejach ani in ts’i’quiy quin c’apu. q"Nan tu lej uchalchic quit c’aputs abal quit tsapne. Ni jita’ yab ne’ets ca q’uibey ma ni jun in xi’il tin oc’. Tp!!Taley tam ti chutheyits, a Pablo in tauna’chic tim patal tin cuenta ca c’aputs. In ucha’chic: ―A huat’amalchic tsab i semana yab a ejtohuamal quit alhua’ c’aputs ni quit alhua’ huayits. o Tam an soldadochic in muts’inchi an ts’aj c’al ti palat an tsacam tan abal quin jila’ ca c’ale al an ja’. CnTam a Pablo in tauna’ an capitán ani an soldadochic in ucha’: ―Max yab ca jilc’on nixe’ xi t’ojnalchic teje’ al am pulic ata tan, ni jun yab ne’ets cu jec’onthachic. m In t’ajalq’ui ejtil max ne’ets quim pet’na’ jaye an cutsmath pat’al ax tin tham am pulic tan. Ani yab chubax im pet’nalchic, expith in ts’i’quiy quim pa’ba’ an tsacam tan cum in tsalpayamalits quin eyentha’ c’al ca pit’c’on. ulcCum in ts’ejnalchic max quin tamlu i t’ujub an tan ani ca t’ajat paclun, im pet’nal c’al i ts’aj tse’ i alchic cutsmath pat’al al an ja’ abal ca cubiyq’ui an tan. Tam in t’e’pipith aychalchic max ca chutheyits. 1k[Tam in lejbayalchic an ja’ jelat max pel jun inic c’al lajuj acac i metro in luputh. Belatse lej hue’ in lejbay junil jelat max pel jun inic c’al buc i metro. jTsab i semana tu belamathits al an ja’, ani tam jun i acal huihuanthab an tan c’al an tsapic ic’ ti al am pulic lejem Adria. Ani ts’ejel acal an t’ojnalchic c’al an tan in tsu’u abal utatits hue’ u c’uajat qui baju an tsabal. .iUAba ani’ a Dios ne’ets tucu jaluntha’, bel ne’ets ca tala’ paclun am pulic ata tan. Taley huahua’ ne’ets cu jalunthach ulits al i ts’aclath tsabal. ;hoPay’lomlabchic, ca co’oy a ichich tsaplilith, cum a Dios ne’ets tucu jaluntha’ jant’ini’ tin uchan c’al an ángel. U lej belal a Dios ani jats ti thacat u ichich. }gsTin ucha’ an ángel: Yab quit jiq’uey, cum c’al ta ebal tata’ a Dios ne’ets quin jaluntha’ patal axi c’uajat c’al tata’ ti al am pulic ata tan. Bijithits ne’ets quit ulits tihua’ ti Roma tin tamet an lej ts’ale romano. nfUNan pel tin c’al a Dios ani jats jaja’ u t’ojonchal. Xo’ ti acal a Dios tin abchi i ángel. e'Bel yab quit lej t’e’pinchic cum ni jita’ huahua’ yab ne’ets cu q’uibetha, expith am pulic ata tan jats ne’ets ca q’uibetha. $dALej yanits a q’uicha i huat’amal yab jant’o i c’apumal. Tam cubiy a Pablo in ulu: ―Pay’lomlabchic, in tomnal max a belamalac jahua’ nan tu ucha’ abal yab cu cale ti Creta. Xo’ cum u calejits, jaxtam i huat’al yajchic ani xo’ i pet’namalits an quitalab. $cALej yan a q’uicha yab i tsu’tal a q’uicha ni a ot. Lej tsapic exome an ic’, ma yabats i cua’al i aychixtalab max ne’ets hualam cu jalunthaye. jbMAni tin oxchil q’uicha i tala’ pet’na’ jaye an eyextalab ax in c’al am pulic ata tan. wagTin aytal q’uicha cum juchuchule an tsapic ic’, i ts’i’quiy qui pet’na’ an quitalab al an ja’: t`aAni taley i tejcohuits al am pulic ata tan. Tam i maliliyal am pulic ata tan c’al i pulic ts’aj abal i ca paclun. Taley i pa’bachiquinchi in lemc’ath lonajil am pulic tan ax in yac’ual an ic’ abal ca belats, cum i ts’ejnal max ca ne’tha ani ca t’ayc’an an tan al an quithiblom im bij Sirte. Ani u ne’ets ne’thathalq’ui c’al an ic’. |_qAntsana’ tu ne’ets ne’thathalq’ui utat i tsacam ts’aclath tsabal Clauda jun ti yab u lej huat’ath juchnal an tsapic ic’. Aba ani’, bel expith c’al yan i t’ojlab pama’tal i caltha’ an tsacam tan axi tal quininilq’ui. ^'Tocat u lej huihuanthab an tan. Cum yabats i ejtohual qui jec’onchi an ic’, jaxtam i hualca’ an tan ca ne’thaq’ui c’al an ic’. j]MAni hue’ talbel thayc’an i cox ic’ im bij Norte. Ani u lej tanc’uiyab am pulic ata tan. ~~y}}||{yxwyvv\uttIsHrPqponmllkKihwgfccUba`Q_p^]C\n[jZYWW/V-UaT5S>RQqPEO MMJJHGFEDDCrBB"A@>@=Max it tomquith uxum ca tala’ putu c’al a uchbil c’al a q’uimathil, cum jats in culbetal an Ajatic. p#0Ca bina’ ta ba’chic tit at belom ca putu c’al a uchbil jun c’al xi jun c’al i c’ac’naxtalab ta ichich tin tamet a Dios. 9ok0Ets’ey ca bina’chic i c’ac’namal yan c’al i Tata Dios tim bij i Ajatic Jesucristo c’al patal jahuaquits ti pithal ani ti t’ajchal. In uchbil axi pel i tomquilab fnE0Tam quit t’ilmats c’al a at belom ca t’iloxnanchichic i salmo. Ca ajatnanchichic i t’ocat ajatlab abal ca canatbethanchat in ejattalchic. C’al patal a ichich ca ajatnanchi ani ca puhuethanchi im bij an Ajatic. !m;0Yab ca hualca’ ta ba’chic quit uts’alin yab quit q’uibetha. Expith ca bina’chic a ichich ca jum putat co’onchat c’al an Espíritu Santo. 1l[0Ca luba’chic ca alhua’ tso’obnanchi jahua’ pel in culbetal an Ajatic ca t’ajchi, ani yab ca macu’ xe’tsintha’ a ichich tin cuenta in culbetal jaja’. k70Ca tsemanchichic ca ets’ey t’ajpichiquiy jahua’ alhua’, cum hua’ats yan jita’chic xe’ets lej t’ajpipil c’al jahua’ yab alhua’. 7jg0Jaxtam ca lej alhua’ t’aja’chic ti cuenta ca xe’tsintha’ a ichich tsalpathmethanchithits c’al an Ajatic ani yab quit xe’tsin ejtil axi macu’ in tsalap. 1i[0Jaxtam hua’ats i cau ax tu uchalac a Dios antse’:Huayma’, quit ejtsin.Tsemelom, quit ts’aquiy.A Cristo ne’ets ti pitha’ in tajax ta ichich. h 0 Ne’ets ca tejhua’methanchat in t’ajbilchic, cum in tajax a Cristo in tala’ tajc’ac’ayal ju’tamits ca c’uajba. g0 Ni yab ca t’iloxnanchi in t’ajbilchic, cum pel i tithetalab ca t’iloxnanchat jahua’ jaja’chic in tsinat t’ajal. 8fi0 Cum ni jant’o ti alhua’ tin tamet a Dios in t’ajbilchic ax in yic’utsitsith xe’tsinthal in ichich, ni hue’ yab ca bina’chic a ichich quit juncun c’al jaja’chic. Expith ca t’aja’ jahua’ alhua’, ani antsana’ jaja’chic quin tajax tso’obna’ abal quithab in t’ajbilchic. ew0 Ca alhua’ eynanchichic ani ca lej lububuy ca tajax tso’obnanchi jahua’ pel in culbetal an Ajatic ca t’ajchi. vde0 Max chubax ca eynanchi, ne’ets ca t’aja’ jahua’ alhua’, ani jahua’ chubax, ani jahua’ bolith. qc[0Ti jayq’ui’ tam it xe’tsinchic al i hualabtalab a yic’utsitsith xe’tsinthamal a ichich, ani xo’ a tajc’ac’ath xe’tsinthal cum ti pithamalchic an Ajatic in tajax ta ichich. Jats ca lej junini’ eynanchichic. bb=0Tata’chic tit belom ni hue’ yab ca bina’ ta ba’ quit juncun c’al jaja’chic. a 0Ca lej t’aja’ ti cuenta abal ni jita’ yab ti c’ambiychic max quin ulu nix yab pel i hualabtalab. Jitats quin t’aja’ antsana’ nixe’ xi hualbith t’ajbilab pel i jec’omma’ c’al a Dios, ani ne’ets ca lej yajchiquiyat c’al jaja’. n`U0Hua’ats jita’chic in lej ujnal ti uxumbe ani hua’ats jita’chic in lej ujnal ti inicbe. Hua’ats jita’chic in ujnal quin t’aja’ jahua’ hualim quithab. Hua’ats axi lej jaylomchic c’al jahua’ pel in c’al in at inic, ani a Dios in tsu’talchic ejtil max in diosnal i c’alab axi teje’ tsabal. A lej alhua’ tso’obitschic abal patal axi antsana’ in ujnal quin t’aja’, yab ne’ets ca otsits ti eb jun tin t’ajal a Dios ani a Cristo ti lej Ts’ale. Q_0Yab quit at’ax cahuinchic ani yab quit macu’ cahuin. Yab quit c’atsub cahuin cum yab in tomnal ani’. Más in tomnal ca eyentha’ a hui’ abal ca bina’ i c’ac’namal yan c’al a Dios. ^^50Hua’ats i uxumbechic ani i inicbechic. Hua’ats i jaylomchic c’al jahua’ pel in c’al in at inic. Cum tata’chic pelits ti c’al a Dios, ma yab in tomnal ca t’iloxna’ in quithab t’ajbilchic. l]Q0Quit c’anithomatstechic jant’ini’ ti c’anithom a Cristo. Cum lej c’anithom im bina’ tim ba’ ca tsemets c’al huahua’ i hualab ejtil ti bina ca tsemtha ti jayq’ui’ i corderochic c’al in hualab an Israelchic. Tam ti tsemets a Cristo ti al an cruz, jilc’on a Dios lej culbel ejtil max ts’acchinchat c’al jant’o lej nihuihuil. i\ M0Cum tata’chic pel ti ichich hual tsacamil a Dios, ca lej luba’ ca baju ejtil in ey jaja’. G[0 Expith ca t’ajchichic alhua’ a at inic. Quit yajnanchíxin ani quit paculanchíxin jant’ini’ a Dios ti paculanchamalchic a hualab cum tsemets a Cristo c’al tin ebal a hualab.(ZI0Ni hue’ yab ca xe’tsintha’chic i c’uiyaxtalab ta ichich tam it t’ajchinenec yab alhua’. Ni hue’ yab quit tsacuy. Ni jayq’ui’ yab quit thajat hueutsíxin tam joc’pathits a ichich. Ni jita’ yab ca quithab t’iloxnanchi ani ni jita’ yab ca pojcax tsalpanchi. ~Yu0Yab ca t’e’pintha’ an Espíritu Santo ax ti ts’o’manchamalchic ta lej ichich im bij a Dios cum pelits ti c’al a Dios, ani jats ta exlalchic abal a Dios ne’ets ti huat’ba’chic ti eb quit c’uajiy abal ets’ey c’al jaja’. OX0Ni jun i cau yab ca hui’comna’chic axi quithab. Expith ca hui’comna’ axi alhua’, c’al ca eyentha c’al a Dios ca lubachmethanchat in ichich ani ca lablinchat axi ti ats’anchal. ^W50Max it cue’nenec yabats quit cue’en, tocat ca lej luba’ quit t’ojon. In tomnal ca t’ojontha’ a c’ubac c’al i alhua’ t’ojlab abal ca ela’ jant’o ta ca ts’ejhualiy an ts’ejhuantal. UV#0Ni hue’ yab ca bina’chic a ichich quit co’onchat c’al an teneclab. U}0Max quit tsacuychic, ca t’aja’ ti cuenta yab quit hualbin. Ca thubat tixc’a’chic an tsacultalab ta ichich. WT'0Ca t’ajat jila’chic an janamtalab ani ca uluchic an chubaxtalab c’al a at belom. Antsana’ in tomnal ta ca t’aja’chic cum ti patal huahua’ tu belom pel ejtil tu juncats inictal a Cristo. Yabats ca hualca’chic a ichich quin t’aja’ jahua’ in le’ a hualbith t’ajtal ey c’al in hualbith le’nomtalchic at’axbethom ani c’ambixma’. hPI0Max it tequeth exobchamejits an lej chubaxtalab ax tin cuenta a Jesús ani max a lej chubax binamalits a ots’oxtal ca alhua’ ats’a’, ni abal hue’ yab ne’ets ca t’aja’chic ejtil axi yab exlom c’al a Dios. QO0Tata’chic yab antsana’ it exobchith ca t’aja’ c’al a Cristo. zNm0Cum antsana’ in ey yabats in tsalpayal tithetal tam ca hualbinchic. In lejat binamalits tim ba’ quin t’ajpichiquiy jahua’ yab alhua’. Expith in culbetnalchic quin t’aja’ jahuaquitsq’ui tam quithab le’nomtalab tin inictal. CM0In yic’utsitsith xe’tsinthal in tsalapchic. Cum t’ujbathmethanchatits in ichich yab in ejtohualchic quin tajax exla’ a Dios ani yab in cua’al an t’ilomtalab c’al jaja’. 6Le0Tim bij an Ajatic nan ne’ets tu lej ucha’chic i cau tin cuenta a uchbil tit belom. Yab quit xe’tsinchic c’al a tsalap jolat ejtil axi yab exlom c’al a Dios. )KK0Ja’its jaja’ ax tu punc’úxliliyal tin inictal jaja’, cum patal huahua’ tu belom ti junchictal ejtil max pel tu punchintal tin inictal a Cristo. Cum ja’its i ey jaxtam tu alhua’ t’ojonthal c’al in lej tsap jaja’, ani ti patal huahua’ tu putat punc’uth inictal a Cristo u juncuth ne’ets lubach puhuehuel in c’anithomtal a Cristo ti ichich. It in ichich axi ts’at’bath c’al a Cristo J+0Ne’ets qui hui’comna’ i cau axi lej chubax ani ne’ets qui t’aja’ jahua’ in ulal an chubaxtalab c’al i c’anithomtalab ti ichich. Ne’ets cu alhua’methachiquinchat i ichich c’al a Cristo abal qui baju ejtil in ichich jaja’. Ne’ets cu jum putat abatnanchat i ichich c’al jaja’, cum jaja’ ja’its an lej Oc’lec c’al patal huahua’ ax pel ejtil tu inictal jaja’. I0Max antsana’ qui baju yab ne’ets qui co’oy jalc’uc’ul i tsalap ejtil in tsalap i tsacam. Ni hue’ yab ne’ets qui hualca’ i ichich cu quimpichiquinchat c’al i pil exobchixtalab. Ni hue’ yab ne’ets qui hualca’ i ichich cu c’ambichiquinchat c’al in cahuintal i inic axi lej tsalpath ti c’ambixma’ ax in le’ tucu ne’thachiquiy al i bel jun tu cu q’uibetha. H70 Cu junini’ tolminchíxin ma patal huahua’ qui bajuhuits qui juncuth junini’ bela’ a Dios ani qui juncuth alhua’ exla’ a Cristo in Tsacamil a Dios. Antsana’ ne’ets qui baju qui co’oy i ichich lej jum putat payenequits ti eynanchix c’al patal in ey a Cristo. G0 U pithnal xe’ abal qui huit’a’ qui alhua’ t’ajchi in t’ojlabil a Dios jant’inits tu bijchith c’al a Dios. Cu tolminchíxin jun c’al xi jun abal cu lubach co’onchat u ichich c’al a Cristo cum huahua’ pel ejtil tu inictal jaja’. F}0 Talchic huahua’ tu belom u pithnal i huit’omtalab tu abathuale c’al a Cristo ani talchic tu caulome c’al in cahuintal a Dios. Talchic u pithnal i huit’omtalab tu buc’ul c’al an alhua’ cau. Talchic u pithnal i huit’omtalab tu pastor ani talchic tu exobchix c’al in cahuintal a Dios. Patal huahua’ ti junchictal u pithnal i huit’omtalab c’al a Cristo. JE 0 Jayets jaja’ a Cristo axi pa’iy ti eb chich tsabal ani c’athiy ti eb junil. Antsana’ tin tejhua’metha’ abal jats jaja’ in c’uajattal tim puhuel an eb ani tim puhuel an tsabal. ^D50 Cum c’athiy ti eb in le’ quin ulu abal oc’ox pa’iy ti eb chich tsabal. C}0Antsana’ tu q’uejab olnab ti al an T’ocat Thuchlab abal ne’ets cu pithan. In ulal antse’:C’athiy a Cristo ti eb tam tin tala’ atamalits axi tomolnaxchic c’al jaja’.Ma tihua’ ti eb tu pithal huahua’ i huit’omtalab. B0Ti junchictal huahua’ ax i belal u pithnal i lej bijith huit’omtalab c’al a Cristo abal qui t’ajchi in t’ojlabil. cA?0Juncats a Dios axi huahua’ i junax tatanal ani ja’its jaja’ ax tu tala’ abatnalchic. Cum c’uajat jaja’ tin ichich tim patal jitats im belal, jaxtam tu t’ojonthal jant’inits jaja’ ti quin le’na’. j@M0Juncats an Ajatic ani juncats i belomtal i junax cua’al. Juncats i pujantalab u t’ajchinal. E?0Antsana’ in tomnal cu c’uajiychic cum juncats an Espíritu Santo axi c’uajat ti ichich. Ani patal huahua’ tu tamcuth belom ejtil max pel tu juncats inictal a Cristo. Patal huahua’ i junax aychal qui bats’u i bijchith alhua’talab ti eb, cum antsana’ a Dios tu bijchith uchamal ne’ets qui bats’u. .>U0C’al in tolmixtal an Espíritu Santo ca lej luba’chic abal quit ets’ey c’uajiy juncucuthchic, cum jats jaja’ ax ti ts’ot’c’óxlinchalchic a ichich. `=90Quit xe’tsin c’al a ichich junini’ tsa’cath ani junini’ maxu. Ca ets’ey c’aya’na’chic a at inic ani ca paculanchi max ti t’ajchi jant’oquitsq’ui yab alhua’. Quit junini’ c’anitháxin. z< o0Cum tin ebal abal u t’ojonchal an Ajatic jats c’al tin c’uajat ti al an huic’axte’. Nan tu lej uluth uchalchic ax it tacuthits c’al a Dios quit bolith xe’tsin, cum antsana’ in tomnal ca xe’tsin jitats pel in c’al a Dios. .;U0Patal huahua’ ax u ajith tim bichohuil a Dios qui puhuethanchi abal ets’ey im bij a Dios jant’ini’ tu puhuethanchab jaye c’al a Cristo Jesús. Amén.:#0Qui puhuethanchi im bij a Dios cum jaja’ c’uajat c’al in lej tsap ti al i ichich. C’al xe’ in ejtohual tucu t’ajchi lej c’athpich ani tucu pitha’ ma punc’uthe lej yan, yab expith jahua’ qui tsalpay ani qui conchi cu t’ajchin ani cu pithan. H9 0Aba anits ca alhua’ exlanchichic, bel yab ne’ets ca lej tala’ exlanchi in c’anithomtal a Cristo. Taley u conchal a Dios abal jaja’ ca putat c’uajiy ta ichich c’al patal in ey. g8G0Tam ojni’ ne’ets ca ejtouchic ca lej alhua’ exlanchi in c’anithomtal junax c’al patal axi q’ue’at im belal an Ajatic jaye. Ca exlanchi xe’ tin ts’icuel ani tin naquel ani tin luputh ani tin t’ec’at. 27]0Jaye ti tolminchichic abal ca lej bela’ a Cristo, ani antsana’ ca junini’ c’uajiy jaja’ ta ichich ani ca junini’ luputh ibibin ta ichich in c’anithomtal. /6W0In cua’al jaja’ patal jahuaquits tam lej huinat alhua’talab abal tucu pitha’. U conchal abal jaja’ ti tsaplilinchichic a ichich c’al an Espíritu Santo. c5?0Pel jaye i Tatalab c’al i inicchic axi teje’ tsabal ani c’al i inicchic axi ti eb. ;4o0Tam antsana’ cu t’ilchi in tsalap a Dios lej luputh ani ts’alat, expith u tuthuhual u c’ualal tin tamet cu c’ac’na’. Ja’its ja in Tata i Ajatic Jesucristo. >3u0 Jaxtam nan tu lej uchalchic yab quit t’apchin a tsalap aba ani’ u yajchicnal teje’ al an huic’axte’ cum nan tu olnanchichic axi yab it Israelchic an alhua’ cau. Yab u lej t’ajal ti cuenta max u yajchicnal, expith u le’ abal tata’chic ca tabatna’ an alhua’ cau. Lej c’anithom a Cristo /2W0 Xo’ patal huahua’ ax u ts’at’bathits c’al a Cristo i ejtohual qui utenchi a Dios. Cum i lej belal a Cristo, jaxtam lej thacat i ichich qui utenchi a Dios. "1=0 Quin tso’obna’chic abal i Ajatic Jesucristo ja’its ax im putunthanchal jahua’ a Dios ets’ey in q’uejab tsalpayamalits ne’ets ca t’ajan. q0[0 Jaye patal an ángelchic ti eb ax in cua’al in ey ti abatnom ani ti oc’lec quin met’a’ im bichohuil a Dios teje’ tsabal jant’ini’ tu ts’ejcab, ani antsana’ quin exlanchi in tsalap a Dios lej luputh ani ts’alat. A/{0 Pel u uchbil cu tajax tso’oblinchi tim patal an inicchic nixe’ xi cau axi ti jayq’ui’ yab tso’oblinchat i biyal juntalchic. Pel i cau axi tin cuenta in ts’ejcath tsalap a Dios axi expith jaja’ in q’uejab exla’its tam ti yabaye in ts’ejcamal an eb ani an tsabal ani patal jahua’ hua’ats. 1.[0Aba ani’ u ats’al lej tsipilin u ey c’al tim patal in tsacamilchic a Dios, bel a Dios c’al in alhua’ inictal tin eyenthal cu olnanchichic an alhua’ cau axi yab Israel. U olnanchalchic abal c’al a Cristo hua’ats i lej huinat alhua’talab lej yan, ma ni jayq’ui’ yab u talel. -+0C’al in alhua’ inictal a Dios tim bijiy cu t’ojonchi an alhua’ cau, ani c’al in lej tsap tu ichich jats tin t’ojonthal cu olna’. |,q0C’al axe’ xi it tso’oblith cau i exlalits abal xo’ axi yab Israelchic in ejtohual quin tabatna’ jaye an alhua’ cau. Tocat quim bela’ ani ne’ets quim bats’u i alhua’talab c’al a Dios jant’ini’ tim bats’uhual an Israelchic axi quim bela’. Ca ts’at’bachic c’al a Cristo Jesús ani ne’ets ca jec’ontha jaye ejtil huahua’ tu Israel tu jec’onthab. Antsana’ quin tabatna’chic an cau jahua’ a Dios im bijchith ulumalits tin cuenta an jec’onthaxtalab axi c’al a Cristo. Cu jilc’on tu juncats cuenel huahua’ ax u ts’at’bathits c’al a Cristo max pel tu Israelchic o max i. Q+0Pelac i tsinat cau axi yab tso’oblinchat an inicchic ti jayq’ui’. Ma xo’ a Dios c’al an Espíritu Santo in tso’oblinchamalits in t’ocat abathualejilchic ani in t’ocat caulomejilchic. * 0Tam ca ajiychic ne’ets ca tso’obna’ abal nan u exlal i cau tin cuenta a Cristo axi am biyalab Israelchic yab in exla’. )-0U bats’u c’al a Dios. Pel i it cau axi yab olchinenec i biyal juntalchic. Jats an cau ax nan tu thuchanchamalitschic hue’ al axe’ xi u. .(U0A alhua’ tso’obchic abal a Dios tim bijiy abal nan tu huat’banchichic an alhua’ cau axi yab it Israel. Pel i cau axi tin cuenta in alhua’ inictal a Dios. #' A0Nana’ im Pablo teje’ in c’uajat tin ol ti al an huic’axte’. Im balith teje’ cum nan tu olnanchichic axi yab it Israel im bij a Cristo Jesús. I& 0Tata’chic axi yab it Israel junax c’al patal jitats ts’at’bathits c’al a Cristo it junax cubathits tin inictal nixe’ xi tiyopan ata. Tats tu c’uajil a Dios Espíritu Santo.|%q0Ti junchictal huahua’ ejtil max pel u t’ujub cubathits tin inictal an tiyopan ata eblim tin cub an tiyopan ata. Ne’ets puhuehuel an tiyopan ata, ma ta ca quithat ts’ejcan ti t’ocat tiyopan jun ta ca junini’ c’ac’na an Ajatic. $0Huahua’ ti patal ax i belal an Ajatic ejtil max pel u tiyopan ata. U cubathits huahua’ tin cahuintal a Dios axi pithanchat in abathualejilchic ani in caulomejilchic a Dios. A Jesucristo jats ejtil an mimlab t’ujub axi mo’cathits tin cub an tiyopan ata. 4#a0Tata’chic axi yab it Israel yab pelac ti c’al a Dios, ani xo’ pelits ti c’al. Pel tit ajithchicte tim bichohuil a Dios. Pelchicte ti ichich hual tsacamil a Dios. "0Patal huahua’ tu Israelchic ani c’al axi yab Israelchic max u huichbathits tu ja’ublab c’al a Dios tin ebal in tsemtal a Cristo, c’al xi juncats an Espíritu Santo jats tu junax ulthal c’al i Tata ti eb abal cu junax c’uajiychic utat c’al jaja’. :!m0Chich a Cristo c’al i alhua’ cau quin olchi an inicchic tim patal jant’ini’ ta ca huichba ti ja’ublab c’al a Dios. Cu huichba huahua’ tu Israelchic ax u tsalpanchab u utat c’uajat c’al a Dios, ani ca huichba jaye axi yab Israelchic ax u tsalpanchab ou c’uajatchic c’al a Dios. j M0Cum tsemets a Cristo ti al an cruz tu junax huichbamalits tu ja’ublab c’al a Dios ani yabats u tsab cuenel. Tu ts’ejca’ tu juncats cuenel max pel u Israel ani max yab pel u Israel. Tu talabethanchi an tomolnaxtalab. 0U lehuáxin ti jayq’ui’ cum huahua’ tu Israel u abatnab c’al an ts’ejcath cau ani tata’chic iba. Xo’ huahua’ yabats u abatnab c’al i uchbixtalab axi ti al an ts’ejcath cau. Cum tsemets a Cristo ti calchix c’al patal huahua’, jaxtam expith jaja’ tu abatnal xo’. Jaja’ tu ts’ejca’ tu juncats i it bichou ani yabats tu tsab cuenel. Xohue’ huahua’ axi pel tu Israel ani axi yab Israelchic u ts’ot’c’óxlithits ani u juncuthmethachits cum u junax ts’at’bath c’al a Cristo. r]0A Cristo tu juncuhuamalits huahua’ tu Israel ani tata’chic axi yab it Israel. Yabats tu tsab cuenel, u juncatsits tu bichohuil a Dios. A Cristo tu tixc’anchichic ti ichich an tomolnaxtalab c’al tu lehuáxin ti jayq’ui’. 0 Ti jayq’ui’ it ou c’uajatchic c’al a Dios, ani xo’ it utatchic c’uajatits cum it ts’at’bath c’al a Cristo Jesús. Cum a Cristo in huac’la’ in xits’al ti al an cruz abal ti paculanchi a hualab, jaxtam a ejtohualchic ca utenchi a Dios. 4a0 Cum yab it Israelchic yab a exla’ an jilchith cau axi a Dios im pitha’ i biyal juntal Israelchic. Yab a exla’ abal a Dios im bijchith ulumalits abal ne’ets ca chich a Cristo ti Jec’onthax. Jaxtam yab a aychi ca chich ani yab a exla’ ti Jec’onthax. Ni hue’ yab a exla’chic a Dios. (I0 Tata’chic axi yab it Israelchic, yab ca uc’chiy abal ti jayq’ui’ it ajiyame tit pil inicchic c’al huahua’ ax tu Israel. I ulu abal tata’chic yab pel ti c’al a Dios, cum yab it cojchinal a inictal ejtil tu cojchinal an Israelchic tin ebal abal pel in c’al a Dios. 'G0 Jats a Dios expith ax tu pithamal i it ichich tam ti jaja’ tu ts’at’bamalits c’al a Cristo Jesús. Tu pithamal xe’ abal qui t’aja’ i alhua’ t’ajbilab jant’ini’ tu q’uejab bijchamalits qui t’aja’. Tsemets a Cristo abal cu huichba tu ja’ublab c’al a Dios 50 Cum yab ja c’al in cuete’ t’ajbil tu jec’onthab an inic, jaxtam ni abal jay yab in ejtohual quin t’aja’ c’athat axi jec’onthachits. s_0Cum i belalchic a Cristo ani cum a Dios pel i lej alhua’ inic, jats tu jec’onthachits c’al i hualab. Yab i jec’onthal ti ba’ c’al i t’ajbilabchic, expith jats a Dios ax tu jec’onthalchic tin ebal in alhua’ inictal. (I0Antsana’ a Dios tu alhua’ t’ajchamal ax u ts’at’bathits c’al a Cristo Jesús, abal quin tejhua’methanchi in alhua’ inictal an inicchic. Ma ca taleyits an q’uij q’uicha teje’ tsabal, tam a Dios ne’ets tucu tejhua’methanchi más in c’athpich alhua’ inictal. H 0Cum ejthachits a Cristo Jesús ani a Dios tu ts’at’bamal c’al jaja’, jaxtam a Dios tu tsu’tal ejtil tu junax ejthachits ani tu junax c’uajbathits c’al a Cristo tihua’ ti eb. ~u0Ti jayq’ui’ ejtil max tsemenec i ejattal c’al i hualabtalab, ma tam ti a Dios tu pitha’its i it ejattalab cum tu tsu’u ejtil tu junax ejthachits c’al a Cristo. Xo’ u jec’onthachits huahua’ tin ebal in alhua’ inictal a Dios. xi0Aba ani’ antsana’ i t’ajamal yab alhua’, bel a Dios tu lej yajnanchalchic ani tu lej c’anithalchic. eC0Antsana’ patal huahua’ tu xe’tsinenec ti jayq’ui’ tam ti yabaye u it ejatlith. Hualim i t’ajamal jahua’ i le’namal. Jahua’ tam le’nomtalab hua’tsinenec al i anam t’u’ul ani ti cuete’ tsalap, jats i t’ajamal expith. Jaxtam in tomnalac a Dios tucu yajchiquiyhue c’al axi q’ue’atchic yab in t’ajalchic alhua’. xi0Ti jayq’ui’ it xe’etsac hualbibilchic jant’ini’ axi q’ue’at an hualbith inicchic yab it ejatlith c’al a Dios. A t’ajamalchic jahua’ in le’ an oc’ox teneclab ax u abatnom c’al patal an teneclabchic axi xe’tsitsil ti al an hualab c’ay’lal. Ja’its an oc’ox teneclab ax u t’ojnal tin ichich an inicchic ax u jec’om c’al a Dios. W )0Ti pithamal tata’chic a Dios i it ejattalab cum ti tsu’tal ejtil it junax ejthachits c’al a Cristo. Ti jayq’ui’ ejtil it tsemenec a ejattal tin ebal a quithab t’ajbilchic ani tin ebal a hualab.  {0In tamcuth bichohuil a Dios ejtil max pel in inictal a Cristo, ani tats tu putat c’uajil a Cristo c’al patal in ey. Ja’its jaja’ ax u quithbanchix c’al in ey c’al patal jahua’ hua’ats tim puhuel an tsabal ani tim puhuel an eb.Q 0Punuthits jaja’ c’al a Dios ti lej Oc’lec c’al patal jita’its ani c’al patal jant’o hua’ats ti tsabal ani ti eb. Punuthits jaye ti lej c’athpich Oc’lec c’al im bichohuil a Dios. ( K0Tihua’ tats tim punumalits ti lej c’athpich pulic Abatnom c’al patal an inicchic ani c’al patal an ángelchic ti eb ax in cua’alchic in tsap ti abatnom. Ni jita’ tam ejattalab yab hua’ats xohue’ ti eb ani ti tsabal axi quim baju ejtil in lej pulic c’athpich tsap a Cristo. Ma ti al an it eb ani ma ti al an it tsabal, yab ne’ets ca hua’tsin jita’ quim baju ejtil in lej pulic tsap a Cristo. ~  w0C’al in lej tsap jats tin ejtha’ a Cristo ti al an jolimtalab, ani talbel in c’uajba’ tin huinab ocob ti eb. ]  50Ca tajax tso’obna’ jaye abal a Dios c’al in lej tsap u t’ojnal ti ichich huahua’ ax i belal a Cristo. Lej c’athpich pulic in tsap a Dios ax in tajax tejhua’methal c’al in lej pulic t’ajbilchic. ?  y0U conchal a Dios abal ti pithanchichic ta ichich in tajax abal ca tajax tso’obna’ jant’o tam bijchith alhua’talab it bijchame ne’ets quit pithanchic ti eb. Ca tajax tso’obna’ abal a Dios ne’ets ti pitha’ i lej huinat alhua’ ts’alat c’alab ti eb cum tata’chic pelits ti c’al a Dios. '  I0U conchal a Dios abal ti pithanchichic i tsalpathtalab c’al an Espíritu Santo, c’al ca tajax exbanchi in tejhua’methach tsalap a Dios ani c’al ca lej alhua’ exla’chic a Dios ta ichich. Lej ts’alat in ey a Dios ti eb. Ja’its jaja’ axi pel in Tata i Ajatic Jesucristo.   0Ets’ey u binal i c’ac’namal yan c’al a Dios cum a belal an Ajatic ani ets’ey tu conchinchal yan i alhua’talab c’al a Dios. z o0In olchinenequits abal a belalchic i Ajatic Jesús ani a c’anithalchic patal jitats pel in c’al a Dios. * O0Cum c’uajatits an Espíritu Santo ti ichich, jats ti exlalits abal lej chubax a Dios ne’ets tucu tala’ pitha’ patal jahua’ im bijchith ulumalits ne’ets tucu pitha’ ani ne’ets tucu tala’ t’ajchi patal jahua’ im bijchith ulumalits ne’ets tucu t’ajchi. Jats ti exlalits abal a Dios tu hualcamalits abal yabats cu huic’ath co’oyat c’al an hualabtalab. Jaxtam qui bina’ i c’ac’namal yan c’al a Dios tin ebal in huinat pulic ey jaja’. A Pablo in conchinchal c’al a Dios i tsalpathtalab ax im belal a Cristo  )0 Tata’chicte axi yab it Israelchic tam ta bela’its a Cristo, a Dios ti ts’at’ba’ c’al a Cristo. A bela’ tam ta ats’a’chic an chubaxtalab abal a Cristo ja’its an Jec’onthax c’al an hualabtalab, ani an Espíritu Santo ti ts’o’manchi ta lej ichich im bij a Dios cum pelchic ti c’al a Dios. Ja’its an Espíritu Santo axi a Dios im bijchith ulumal ne’ets tucu pitha’. X +0 Jats antsana’ tu alhua’ t’ajchamal a Dios abal qui bina’ i c’ac’namal yan tin ebal in huinat pulic ey jaja’. Antsana’ tu t’ajchinenec huahua’ tu Israelchic ax i oc’ox belamal a Cristo. E 0 Cum huahua’ u ts’at’bathits c’al a Cristo, jats ti bajumalits tu c’alab c’al a Dios. Antsana’ i bajumalits cum a Dios tu q’uejab bijiyamalits qui baju jant’inits in le’nomtal jaja’. Ja’its a Dios axi ets’ey c’al in lej tsap in t’ajal patal jahuats quin le’na’ quin t’aja’.   0 Patal jahua’ a Dios in q’uejab tsalpayamalits ne’ets quin t’aja’, ja’its ne’ets quin lej chubax t’aja’ jant’oquitsq’ui tam q’uichachic quim baju. Quim bajuhuits am bijchith q’uicha, a Dios ne’ets quin tala’ tamcuy patal jayits hua’ats ti eb ani ti tsabal, ani ne’ets quin tala’ binanchi tin c’ubac a Cristo abal quin tala’ abatna’ jaja’. A }0 Tu tso’oblinchamalchic in tsalap jahua’ in q’uejab tsalpayamalits ne’ets quin t’aja’ ti tal q’uichachic. Pel in tsalap a Dios axi yab tso’oblinchame am biyal inicchic. 0 [0Jaye c’al in lej yantalam huinat alhua’ inictal jats tu pithamalchic i tsalpathtalab ti ichich abal qui tsalapnanchi ani qui exlanchi in lej luputh tsalap a Dios. k Q0A Dios c’al in huinat alhua’ inictal im bina’ in lej Tsacamil ca huac’lanchat in xits’al ti al an cruz, ani jats tu paculanchithits i hualab. Tu hualcamalits abal yabats cu huic’ath co’oyat c’al i hualabtalab. k Q0Ets’ey i binal i c’ac’namal yan c’al a Dios tin ebal in lej huinat alhua’ inictal c’al huahua’. Ja’its tin ebal xe’ a Dios tu lablinchal huahua’ ax u ts’at’bathits c’al in c’an Tsacamil Jesucristo. ~ /0Cum lej c’anithom a Dios ani tin ebal jahua’ ne’ets tucu t’ajchiye talbel a Jesucristo, jaxtam tu q’uejab bijiyamalits a Dios qui baju tu tsacamlab c’al jaja’. Antsana’ in cuete’ tsalpay tucu bijiy cum pelits in le’nomtal antsana’ huahua’ qui baju. z} o0Tam ti a Dios yabaye in ts’ejcamal an eb ani an tsabal, jaja’ tu oc’ox tacuyamalits abal ne’ets tucu ts’at’ba’ c’al a Cristo. Cu t’oquethanchat i ichich ani cu c’uajiy tin tamet a Dios yab u mucuth c’al an hualabtalab. T| #0C’ac’namal yan a Dios in Tata i Ajatic Jesucristo, cum ja’its jaja’ ax tu pithamal patal jahua’ tam lablinchixtalab ti eb cum u ts’at’bathits huahua’ c’al a Cristo tihua’ ti eb. 6{ g0U lej le’ abal i Tata Dios ani i Ajatic Jesucristo ti lubach co’onchichic a ichich c’al in alhua’ inictal ani ti jun ejetbethanchi a ichich. I lablinchixtalab ti eb tz e0Nana’its im Pablo tin abathualejil a Jesucristo, cum antsana’ pel in culbetal a Dios tiquim bijiy. Nan tu thuchanchalchic axe’ xi u ax it belom c’al a Cristo Jesús ani pel ti c’al a Dios, ax it c’uajilchic ti bichou Efeso. }ysDTaley nana’ im Pablo tu abchal axe’ xi tsapnethomtalab axi pel u cuete’ thuchbil. Lej yab ca uc’chiychic abal nan pel in huic’nel. U lej le’ abal a Dios ti lubach co’onchichic a ichich c’al in alhua’ inictal. Amén.ixKDCa ucha’ a Arquipo abal quin tala’ t’aja’ an t’ojlab axi pithnenec c’al an Ajatic. w DTam tata’chic quit tala’ ajinchatits axe’ xi u, tam ca abchi an tamcunel ebchalab ti Laodicea abal ca ajinchat taja’ jaye. Ani an u ax u abchamalits ti Laodicea jayetseq’ui ne’ets quit abchin axi tata’chic tit Colosas abal quit ajinchatte. v'DTiquin tsapnethanchi an ebchalabchic ti Laodicea. Jaye tiquin tsapnethanchi a Ninfas ani an ebchalabchic ax u tamcunal tin q’uima’. _u7DAn le’nath ebchalab ilalix Lucas ani a Demas ti abchalchic i tsapnethomtalab jaye. 7tgD U lej tso’obits abal lej tsequey in inictal a Epafras ti conchinchix c’al a Dios c’al tata’chic ani c’al an ebchalabchic ti Laodicea ani c’al ax ti Hierápolis. Ts!D Ti abchalchic i tsapnethomtalab a Epafras axi pel i Colosasib ejtil tata’chic. Pel in t’ojnalil jaye a Cristo. Ets’ey in tsapic lubal quin conchi a Dios abal ca t’ayat co’oychic a ichich lej jum putat payenequits ti eynanchix c’al patal in ey a Cristo ani quit tala’ tso’oblinchat in culbetal a Dios ca t’ajchi. #r?D Ti abchal i tsapnethomtalab a Jesús axi bijiyab jaye ta Justo. Expith axe’ jaja’chic tim patal am belom Israel jats ax tin tolmiyamal cu olnanchi an inicchic jant’ini’ ca otsits jun tin t’ajal a Dios ti lej Ts’ale ti eb. In lej culbel c’al in tolmixtal jaja’chic. qD Ti abchal tata’chic i tsapnethomtalab a Aristarco axi pel u at juntal huic’nel. Jaye ti abchal i tsapnethomtalab a Marcos axi pel in atatal a Bernabé. Nan tu uchamalits max ca ulits a Marcos c’al tata’chic, ca bats’u c’al a culbetal. }psD C’al jaja’ a Tiquico ne’ets jaye i le’nath ebchal Onésimo axi pel i Colosasib ejtil tata’chic. Pel jaye i lej pututh t’ojnal c’al an Ajatic. Jaja’chic ne’ets ti tala’ olchichic jant’ini’ huahua’ i huat’al teje’. :omDNe’ets cu aba’ ca c’ale c’al tata’chic abal ti olchi jant’ini’ tu c’uajat teje’ huahua’ tu ebchalabchic, ani jaye jun t’ajat ti lubachmethanchi a ichich. 8niDI le’nath ebchal c’al a Cristo Tíquico ne’ets ti tala’ olchichic jant’ini’ nan tin c’uajat. Jaja’ tin lej t’ayat tolmiyamal cu t’ojonchi an Ajatic. xmiDC’al in alhua’ inictal a Dios t’aychith ta ichich, ets’ey ca hui’na’ i cau axi alhua’. Antsana’ ca tso’obna’ jant’ini’ ta ca toc’tsiy patal jitats ti conomichiquiyal tin cuenta a xe’tsintal. An tsapnethomtalab l{DQuit xe’tsinchic c’al a ichich tsalpathmethanchithits c’al an Ajatic, abal axi yab belom yab quin ejtou ti quithab t’iloxnanchi a xe’tsintal. Ets’ey ca lubach t’ojonchi an Ajatic patal an hora, yab ca jilcanchi ni jun i hue’. kwDCa conchi a Dios abal nan cu ejtou cu lejquith olchi an inicchic axe’ xi it cau, cum ja’its axe’ pel u uchbil. k~f}u|{{_zzxxHww\vUuUt\srqq(p6omkjihOgedd ckba`__I^]\[ZY@WVVCU;T4SURMQWPPIOOINNMLKaJ@HcGNFeEDBAAR?t><;9C76+54210//--,+*('?&!%#y! 4eF8 * , Q9H3kDs&Tata’ ojni’chic ax a le’ ca bina’ ta ba’ ca t’aja’ jahua’ in ulal an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés, jats hualam cum yabaye a alhua’ exbayamalchic xe’. \r1&Cum yab lej thacat u ichich c’al a eychic, u lej le’ max in c’uajataquits c’al tata’chic abal cu ejtou tu tauna’ ani yab expith tu thuchanchi al axe’ xi u. Pel i t’ipchixtalab a Agar ani a Sara q&Nan tu lej yajnanchal ejtil max tata’chic pel tu c’an tsacamil. Tam ti c’a’al tam nan tu exobchi an alhua’ cau u ats’a’ lej yajchic tu ichich ejtil i uxum in ats’al lej yajchic in inictal tam hue’its ne’ets quin tsu’u i t’ele’ tin hual. Junil u yajbel u ichich cum yab a le’ ca tala’ bina’ ta ba’chic abal a Cristo ca tala’ lejey ta ichich. *pM&Pel i alhua’talab max jita’ in le’ ti chubax tolminchi c’al a ejattal. Quin ets’ey t’aja’ ani yab expith tam nan in c’uajat c’al tata’chic. moS&Nixe’ xi q’uet’ach exobchixchic in t’ajalq’ui ejtil max in le’ ti tolminchichic c’al a ejattal ani yab chubax. Expith ti le’nanchal quit tixc’an c’al huahua’ ani quit ts’at’ey c’al jaja’chic. _n7&¿Ani xo’ jale’ tin tomolnalchic? Hualam jats cum nan tu olchal jahua’ chubax. m&C’a’al tim bats’uchic c’al i lej culbeltalab ta ichich, ani xo’ itsots. U ulal an chubaxtalab abal tam tin oc’ox c’uajiy c’al tata’chic tin lej c’anitha’, ma max a ejtohuamalac ca caltha’ a hual ani tiquim punc’unchi u hual. )lK&Yab tin ou tsu’uchic ani yab tim pojca’. Ma tim bats’uchic ejtil max nana’its in ángel abath c’al a Dios ani ma ejtil a bats’umalac a Jesucristo. k}& A tso’obitschic abal antsana’ tim bats’u aba ani’ in ya’ulac tam nan tu c’a’al olchichic an alhua’ cau. j & Ebchalabchic, nan tu lej uchal abal yabats quit c’unat abatna c’al an ts’ejcath cau, tocat ca junini’ ne’tha’ hualcacathits a ichich ejtilne. Ca lej t’ila’chic jant’ini’ nana’ tim bats’u c’al i culbeltalab ti jayq’ui’. Fi& Let’e max jolat u lubamal tu exobchichic an alhua’ cau. Kh& C’al nixe’ xi exobchixtalab a poc’oth c’ac’nalq’ui c’al i pejath q’uichachic, i pejath its’chic, i pejath tamubchic. Antsana’ xe’ ta tsalpayal it bolithits c’al a Dios. +gO& Xo’ a exlalits a Dios ani jaja’ ti exlalchic tit tsacamlab c’al jaja’. ¿Jale’ tam it huichel junil quit c’unat abatnachic c’al nixe’ xi eblim exobchixtalab? Cum yab xe’ in cua’al in tsap ti jec’ontha’ c’al a hualab ani ni jant’o yab ti tabat c’al a ejattal. xfi&Ti jayq’ui’ tam ti yabaye a exlamalchic a Dios, a c’unat diosnamal jahua’ yab chubax pel i dios. 6ee&Cum huahua’ pelits antsana’ tu chubax tsacamlab c’al a Dios, jaxtam yabats u c’unat abatnab c’al an ts’ejcath cau. Tin ebal a Cristo i bats’uhualits i lablinchixtalab c’al a Dios ejtil tam nixe’ xi tsacam ca jilchinits an c’alab. In lubal a Pablo quin tolmiy ax im belal a Cristo d{&Cum anits i bajumalits tu tsacamil a Dios, jaxtam a Dios tu abchamal an Espíritu Santo ca c’uajiy ti ichich abal qui lej exla’ pel tu chubax tsacamil a Dios. C’al in lej canat an Espíritu Santo i bijiyal ti Tata a Dios ti lej ichich. #c?&Chich jaja’ abal tucu’ hualcantha’ abal yabats cu c’unat abatna c’al an ts’ejcath cau. Xo’ pelits tu hualcath tsacamlabchic c’al a Dios. b&Talbel i exla’ abal chichits in Tsacamil a Dios teje’ tsabal tam tim bajuhuits am pejchith q’uij ca chich. Aban teje’ c’al a Dios ani hua’tsinenec c’al i uxum. Xe’tsinenec quim putu c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. yak&Antsana’ jaye tu c’uajatachue ejtil nixe’ xi tsacam. Ti jayq’ui’ tu abatnamal i eblim exobchixtalab. I` &In cua’al in uchbil quin t’aja’ jahua’ ta ca abatna c’al am punuth beletnom ma tam quim bajuhuits in q’uijil jant’ini’ ti pejchame c’al in tata yabats antsana’ ca abatna. (_ K&Nan u le’ tu olchichic jun i t’ipchixtalab c’al i tsacamlab. U abatnab i tsacam tam biyat tsacame axi ne’ets ca jilchin i c’alab c’al in tata. Aba ani’ talbel ne’ets quin c’alnanchi an c’alab, bel biyat jayetseq’ui ejtil max pel i c’unat t’ojnal cum u abatnab. 8^i&Max pelits ti c’alchic a Cristo, it juntalab belom c’al a Abraham, ani ne’ets quit pithante jahua’ a Dios im bijchith ulumalits ne’ets quim pitha’ a Abraham.v]e&A Dios yab ti poc’oth tsu’tal max it Israel o max pel it griego, max ti c’unat t’ojnalil i amulab o max it hualcath, max it inic o max it uxum. Ti tsu’talchic tit jun tamcucuth cum it ts’at’bathits c’al a Cristo Jesús. x\i&Patal tata’chic ax it pujnenec ani it ts’at’bath c’al a Cristo it ichichlith ejtil jaja’ in ichich. [&Cum patal tata’chic ax a belamalits a Cristo Jesús it ts’at’bathits c’al jaja’, jaxtam pel ti tsacamilchic a Dios. zZm&Cum im bajuhuits an q’uij qui bela’ a Cristo, jaxtam yabats u c’unat co’oyab c’al an ts’ejcath cau. ,YQ&An ts’ejcath cau expith tu c’unat co’oyamal ma ti chichits a Cristo. Xo’ ja’its i belal a Cristo, ani jaxtam a Dios in ejtohual tucu tsu’u tu bolith. X#&Ti jayq’ui’ huahua’ tu Israel c’unat uchbiyame c’al an ts’ejcath cau. I aychi ca chich a Cristo abal jaja’ qui bela’. oWW&Cum yab ani’, jaxtam in ulal an T’ocat Thuchlab abal tim patal an inicchic bel hualbithits tin tamet a Dios, ani jitats quim bela’ Jesucristo ne’ets ca pithan jahua’ a Dios im bijchith ulumalits ne’ets quim pitha’. V}&Hualam max u tomolnax an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés c’al an cau axi bijchith uchan a Abraham c’al a Dios. Ni abal jay iba. Max in ejtohualac an ts’ejcath cau tucu it ejatlinchi i ichich, tam a Dios tu tsu’talac tu bolith. vUe&Yab hua’atsac i huat’banchix c’al an cau tam a Dios im bijchith ucha’ a Abraham jant’o ne’ets quim pitha’. A Dios putat im bijchith ucha’ jant’o ne’ets quim pitha’. In ey an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés _T7&¿Jant’o ti alhua’ tam an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés? Oc’ox pithan an cau a Abraham, ani talbelits tam ti a Dios im pitha’ a Moisés an ts’ejcath cau abal tucu tejhua’methanchi jant’o pel i hualab. Ca ohuey ma tam quim baju an q’uij ca chichits a Cristo axi olna al nixe’ xi cau in tsacamilcua’ a Abraham. A Dios in aba’ i ángelchic abal quin huat’banchi a Moisés an ts’ejcath cau, ani a Moisés im binanchi an Israelchic. S!&A Dios im bijchith ucha’ a Abraham abal ne’ets quin lablinchi tin ebal in alhua’ inictal. Hua’ats jita’chic ax in ulal abal a Dios tu lablinchal jaye c’al i t’ajbil tin cuenta an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. Max anac, tam a Dios yab ne’ets tucu lablinchi expith tin ebal jahua’ tu bijchith uchal ne’ets tucu ts’ejhualith pitha’ tin ebal in alhua’ inictal. 3R_&Nan tu uchalchic abal a Dios in huat’banchi i jilchith cau a Abraham, ani jaye in lej punu in cahuintal abal ne’ets quin chubax putu c’al nixe’ xi cau. Tse’ i bo’ inic c’al ox i lajuj i tamub talbel a Dios in huat’banchi an Israelchic junaque jaye i ts’ejcath cau tin c’ubac a Moisés. An cau axi pithan a Moisés yab in ejtohual quin jolatmetha’ an jilchith cau axi huat’banchat a Abraham, ani yab in ejtohual quin tixc’a’ in ey an cau jahua’ bijchith uchan a Abraham tin cuenta jant’o ne’ets ca pithan c’al a Dios. YQ+&A Dios im bijchith ucha’ a Abraham c’al in tsacamil jant’o ne’ets quim pitha’. In tsacamilcua’ in le’ quin ulu juncats expith ani yab yantalam. Jats a Cristo ax u q’uejab mac’uchith olnab al nixe’ xi cau in tsacamil. An T’ocat Thuchlab yab in ulal in tsacamilchic ejtil max yan tin eb, tocat in ulal in tsacamil. dPA&Ebchalabchic, ne’ets tu huat’banchi jun i t’ipchixtalab c’al im bijchith cahuintal an inic ani c’al im bijchith cahuintal a Dios. An inic in ejtohual quim bijchith ulu al i thuchath u jita’ ne’ets quin jilchi an c’alab tam ca tsemets. Tam thuchathits ni jita’ tam inic yab in ejtohual quim jolatmethanchi nixe’ xi bijchith cau, cum ja’its in lej bijchith cahuintal tim binamalits an thabal. Ani ni jita’ yab in ejtohual quim punc’unchi i cau. O/&Cum antsana’ in leca’ Cristo Jesús, jaxtam xo’ a Dios in ejtohual quin lablinchi axi yab Israelchic jant’ini’ in lablinchi jaye a Abraham. Patal huahua’ tam qui bela’ a Cristo i bats’uhual an Espíritu Santo cum a Dios im bijchith ulumalits abal ne’ets tucu pitha’. An ts’ejcath cau binath c’al a Moisés ani jahua’ a Dios im bijchith ulu ne’ets quim pitha’ an inicchic N& A Cristo tu calchiyamalits c’al in jolbixtal an ts’ejcath cau tam ti tsemets ti calchix al an cruz. Tats ti t’ajat jolbiyat jaja’ abal tucu taletnanchi an jolbixtalab. In ulal an T’ocat Thuchlab abal jolbithits jitats palat al i te’. M-& Axi ts’at’at c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés in lej t’ajal ti cuenta jahua’ quin t’aja’ ani yab jahua’ quim bela’. Ja’its in t’ajal ti cuenta jahua’ in ulal an ts’ejcath cau, max jitats quim putu jats ne’ets ca ejatliyatcua’. VL%& In tajax ulal an T’ocat Thuchlab abal patal jitats tsu’tatits ti bolith c’al a Dios cum im belalits, ja’its axi ne’ets ca it ejatliyat abal ets’ey. Jaxtam i tso’obits abal ni jita’ tam inic yab ne’ets ca tsu’tat ti bolith c’al a Dios tin ebal abal in lubal quin t’aja’ jahua’ in ulal an ts’ejcath cau. }Ks& T’ajat jolbithits jitats in tsalpayal abal ne’ets ca tsu’tat ti bolith c’al a Dios tin ebal abal in lubal quin t’aja’ jahua’ in ulal an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. Anits in ulal an T’ocat Thuchlab abal t’ajat jolbithits patal jitats yab quin ets’ey tala’ putu c’al tim patal an thuchath uchbixtalab axi ti al an ts’ejcath cau. rJ]& Jaxtam jitats quim bela’ jahua’ in ulal a Dios, jats axi ne’ets ca lablinchat ani ca tsu’tat ti bolith c’al a Dios jant’ini’ ti lablinchame ani tsu’ume ti bolith a Abraham c’al a Dios tam tim belamal in cahuintal. cI?&Ma tam ti biyalits an T’ocat Thuchlab in q’uejab ulumal abal axi yab Israelchic jaye ne’ets ca tsu’tat ti bolith c’al a Dios max quim bela’ jahua’ in ulal a Dios. Yab expith an Israelchic ne’ets ca tsu’tat ti bolith. Q’uejab mac’uchith olna an lablinchixtalab tin cuenta an alhua’ cau tam ti a Dios in ucha’ a Abraham abal ne’ets quin lablinchi tim puhuel am bichoulom hua’tsintalab inicchic tam quim bela’ jant’ini’ jaja’ im belamal. H&Ani xo’ tata’chic ca tso’obna’ abal jitats im belal jahua’ in ulal a Dios, ja’its pel i juntalab belom c’al a Abraham. jGM&Ti jayq’ui’ a Abraham im bela’ a Dios ani jats ti tsu’ume ti bolith c’al a Dios. F&A Dios ti pithalchic an Espíritu Santo ani ti tsapliyal abal ca t’aja’ i labith t’ajbilabchic c’al in tsap jaja’. Ti pithal cum a belal an alhua’ cau ax it olchinenec, ani yab tin ebal max ca t’aja’ jahua’ in ulal an ts’ejcath cau. !E;&Cum a yajchicnamal ca bela’chic an alhua’ cau, ani jant’ini’ hualam ta ejtohual ca c’ayum jila’. U lej le’ac max ca lej tabatnachiquiye. |Dq&Ni hue’ yab it tsalpathchic. A bats’umalits an Espíritu Santo ani jaja’ ti tolmiy ca bela’ an alhua’ cau, ani xo’ tocat a le’ ca jila’ an alhua’ cau ani ca huichba’ ta ichich junil an ts’ejcath cau c’al in uchbixtal. *CM&U lej le’ abal tata’chic tiquin ucha’ max a bats’umal an Espíritu Santo ta ichich tin ebal abal a t’ajamal jahua’ in ulal an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. Iba yab a bats’umalchic ani’. Tocat a, bats’umal xe’ tam it olchin an alhua’ cau ani a bela’its. %B E&Tata’chic ojni’ ebchalab ti bichoulom Galacia yab it tsalpath. ¿Jale’ a hualcal ta ba’ quit c’ambiyat ani ca aynanchichic i cau axi yab chubax? Huahua’ tu lejquith olnanchits an alhua’ cau jant’o tam tabattalab hua’ats tin ebal abal tsemets a Cristo ti al an cruz. A'&Yab u pojcanchal in alhua’ inictal a Dios axi c’al ti aban a Cristo ca tsemets ti calchix c’al nana’. Jolat ti tsemets jaja’ max u ejtohuabac an inic ca tsu’tat ti bolith c’al a Dios tin ebal abal quim putu an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés.i@K&Tam ti tsemets a Cristo ti al an cruz ejtil max nan in junax tsemets c’al jaja’. Yabats in xe’ets cuetem cum a Cristo c’uajat tu ichich, ani jahua’ nan cu t’aja’ teje’ tsabal jats cum u belal ani u tsapnal a Cristo in Tsacamil a Dios. Cum tin c’anithal im bina’ tim ba’ ca tsemets al an cruz abal tiquin calchiy c’al u hualab. !?;&Xo’ ejtil max in tsemetsits ani yabats in ts’at’at c’al an ts’ejcath cau, abal quin chubax c’uajiy it ejatlith ani tsaplith c’al a Dios. T>!&U jilamalits an ts’ejcath cau cum yab ja ax tin uchbiyal. Max pel u uchbil quin tsab ts’at’ey junil c’al an ts’ejcath cau, tam tejhua’ abal pel i hualabtalab u t’ajamal tam tu jilamalits. <=q&Talchic huahua’ tu Israel i le’namal cu tsu’tat tu bolith c’al a Dios, ani antsana’ tu tsu’tatits cum i belamalits a Cristo. Cum i belamalits a Cristo ani yabats u ts’at’at c’al an ts’ejcath cau, hualam max u tsu’tabhue tu lej hualbith inic jant’ini’ tu tsu’tab ti lej hualbith axi q’ue’at i bichouchic axi yab ts’at’at c’al an ts’ejcath cau. Hualam max jita’ quin ulu abal a Cristo tu tolmiyal cu hualbin cum yabats u ts’at’at c’al an ts’ejcath cau. Ni abal jay yab chubax max jita’ quin ulu antsana’. v<e&Aba ani’ huahua’ tu Israel u pithnenequits an ts’ejcath cau, bel cum tu belom c’al a Cristo i alhua’ tso’obits abal yab ja tin ebal an ts’ejcath cau ti ne’ets cu tsu’tat tu bolith c’al a Dios. Tocat qui bela’ a Jesucristo ani ne’ets cu tsu’tat tu bolith. Talchic huahua’ tu Israel i belamalits ani jaxtam a Dios tu tsu’talits tu bolith, yab abal i t’ajamal jahua’ in ulal an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. Nan tu lej uchalchic abal ni jita’ tam inic yab ne’ets ca tsu’tat ti bolith c’al a Dios tin ebal abal in t’ajal jahua’ ca uchbiyat c’al an ts’ejcath cau. P;&Huahua’ u hua’tsinenec tu Israel, ani u uxnal abal yab u ajith tu lej hualbith inic jant’ini’ tu ajiyab axi q’ue’at i bichouchic axi yab pithnenec an ts’ejcath cau c’al a Dios. :&U lej t’ajchichic ti cuenta abal yab in junini’ t’ajal an chubaxtalab jant’ini’ pel in uchbil quin t’aja’ jitats in aynalits an alhua’ cau. U tauna’ a Pedro tin tamet patal an tamcunel ebchalab. U ucha’ aba ani’ in t’ajtal ey pel i Israel, bel yab in ejtilnal in at Israel, tocat in ejtilnal axi yab Israel. Jaxtam jaja’ yabats quin uchbiy axi yab pel i Israel quin ejtilna’ axi pel i Israel ani uchbith c’al an ts’ejcath cau. An Israelchic ani axi q’ue’at an inicchic u jec’onthab I9 & Jaye axi q’ue’at an ebchalabchic ti Antioquia axi Israel jayetseq’ui in t’ajamal jalc’u’ ejtil a Pedro. Ma quinoc’najits jaye a Bernabé antsana’ quin t’aja’ jalc’u’. Z8-& Cum oc’ox in ujnam ti c’apul c’al i ebchalabchic axi yab Israel, ani talbel tixc’an yabats c’aputs c’al jaja’chic. Tam ti ulits i ebchalabchic axi pel i Israel abnenec c’al a Jacobo, tam a Pedro yabats in le’ ti c’apul c’al an ebchalabchic axi yab Israel. In ts’ejnal max ca jolbiyat c’al an ebchalabchic axi pel i Israel, max ca uchan yab im putuhual an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés tin cuenta jita’ c’al ta ca c’aputs. '7G& Aba ani’ huahua’ tu abathuale u lej ja’ubnax, bel nan u c’uiya’ a Pedro tin lej hual cum in t’ajamal jalc’u’ tam ti chich ti Antioquia. U6#& Jaye i juncu an cau qui junax tolmichiquiy an ebchalabchic ax in cua’al i yejenchixtalab. Ani ja’its c’al tu lubal cu t’ajpichiquiy c’al u lej canat. In c’uiyal a Pablo a Pedro ti Antioquía 5/& A Jacobo ani a Pedro ani a Juan jats axi lej oc’lomchic c’al an tamcunel ebchalablomchic. Ma jaja’chic jaye tin exlanchi u ey ax tim pitha’ a Dios c’al in alhua’ inictal tin abathuale c’al axi yab Israelchic, ani jaxtam tim bats’u c’al i ja’ublomtalab cum nan u ey ejtil jaja’chic in ey jaye. Jaye im bats’uchic a Bernabé ti abathuale c’al a Dios. Taley i juncu an cau abal a Bernabé ani nana’ qui olnanchi an alhua’ cau axi yab Israelchic ani jaja’chic quin olnanchi axi pel i Israelchic. C4&Jats a Dios ax in tsapliyal a Pedro quim putu in uchbil ti abathuale c’al axi Israelchic, ani jats a Dios ax tin tsapliyalne cu putu u uchbil tin abathuale c’al axi yab Israelchic. %3C&Jaja’chic in ejtiy abal a Dios tin abamal cu olnanchi an alhua’ cau axi yab Israelchic, ani a Pedro jats quin olnanchi an alhua’ cau axi Israelchic. e2C&Nixe’chic axi lej exbath in ey c’al an tamcunel ebchalab ti Jerusalén ni jun i it ts’alabchixtalab yab tin huat’banchi. Yab u lej t’ajchichic ti cuenta in ey, cum a Dios yab jita’ im poc’oth ajiyal. 1&Ma ni jun tsipcats i hue’ yab i hualca’ ti ba’ cu ts’ilontha c’al in exobchixtal, tocat i c’aniy an alhua’ cau abal i ca jolatmetha c’al jaja’chic. Cum an alhua’ cau ja’its an lej chubaxtalab, i le’ abal tata’chic ca junini’ aynanchi. Y0+&Expith c’al tsab ox axi tsinat otsits c’al huahua’ quin timc’oy ti ebchalab jaye, jats c’al ti le’nab a Tito ca cojchin jaye in inictal. Yab pel i lej chubax ebchalabchic. Ejtil max pel i cuatsix, in le’chic quin exla’ jant’ini’ tu hualcathits huahua’ ax u ts’at’bathits c’al a Cristo ani yabats u ts’at’at c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. In le’chic abal junil cu c’unat co’oyat c’al an ts’ejcath cau. /3&Cum jaja’chic in ejtiyits, yab in uchbiy a Tito max ca cojchin in inictal ejtil tu cojchinal in inictal an Israel inic cum pel in c’al a Dios. Aba ani’ a Tito yab pel i t’ajtalab Israel, yab uchbiyat ca cojchin in inictal jant’ini’ tu t’ajchinal an Israelchic. t.a&In c’ale junil cum a Dios tin aba’ quin c’ale, ani tihua’ ti Jerusalén u tauna’ expith axi lej exbath in eychic c’al an tamcunel ebchalab. U tala’ lejquinchichic an alhua’ cau axi nan u olnanchal axi yab Israelchic. Antsana’ u t’aja’ abal quin alhua’ ejtiychic abal yab jolat u t’ojlabil ani yab ca jolatmetha c’al axi tomolnaxchic. +- Q&Ma tam tin c’a’al c’alejits ti Jerusalén ani in tsabchil c’ale junax c’al a Bernabé ani c’al a Tito, ma tamna’its in cua’al lajuj tse’ tamub. , &Cum xo’ u belalitsne ani u olnalne an alhua’ cau, jaxtam an ebchalablomchic ti Judea im puhuethanchal im bij a Dios.7+ i&Expith in ats’amalits abal ja’its nana’ c’al ti othname jaja’chic ti jayq’ui’, ani ja’its nana’ ax u talabethamalac an alhua’ cau axi xohue’ u olnalne. y* m&Yabaye tin exla’ c’al in tsu’ux hual in tamcunel ebchalablomil a Cristo axi hua’ats ti bichoulom Judea. ) +&Taley talbel in c’ale cu tsa’biy i cuenchalabchic cuentalith ti bichoulom Siria ani i cuenchalabchic cuentalith ti bichoulom Cilicia. a( =&U punuhual a Dios ti cau abal lej chubax axe’ xi cau jahua’ nan tu thuchanchalchic. w' i&Jaye u tsu’u taja’ a Jacobo in ebchal an Ajatic, ani axi más q’ue’atchic an abathuale yab u tsu’u. & &Ma ox tamub talbel in c’ale ti Jerusalén. Ma tamits u exla’ a Pedro ani in c’uajiy lajuj bo’ a q’uicha c’al jaja’. r% _&Ni yab in c’ale ti Jerusalén cu olnanchi jahua’ tin tejhua’methanchi a Dios c’al axi pelits i abathualechic c’al a Dios tam ti nana’ ibeye, tocat in c’ale ti Arabia. Ma lej talbelits tam tin huichiy ti bichou Damasco. $ &Taley a Dios tin tejhua’methanchi in lej Tsacamil Jesucristo abal cu exlanchi in ey ani cu olnanchi im bij c’al axi yab Israelchic. Tam ti a Dios antsana’ tin tejhua’methanchi jaja’ in lej Tsacamil, ni jita’ tam inic yab u t’iloxnanchi. [# 1&Taley talbel a Dios c’al in lej alhua’ inictal tin tacuy tin c’al, cum antsana’ tin q’uejab bijiyamalits tam ti yabaye in hua’tsinenec. Tin tacuy tam tim bajuhuits am pejchith q’uij tiquin tacuy. " &U q’ue’chith exbayamal an cau ani in lej bajuth yab ejtil axi q’ue’at u juntalchic axi jayetseq’ui in tamub jant’ini’ nana’. U q’ue’chith lubamal cu aynanchi ani cu beletnanchi an exobchixtalab axi pithanchame u biyal juntalchic. ! & It olchinenequitschic jant’ini’ tin xe’tsinenec ti jayq’ui’ tam nan tu belamalne jant’ini’ im belal an Israelchic. C’al patal u canat u q’ue’chith othnamal im bichohuil a Dios ani u q’ue’chith lubamal cu talabethachiquiy. -  U& Ni jita’ tam inic yab tin huat’banchamal ani ni jita’ tam inic yab tin exobchamal, expith a Jesucristo jats ojni’ ax tin tso’oblinchamal an alhua’ cau.  & Ebchalabchic, nan u le’ abal ca tso’obna’ abal an alhua’ cau axi nan u olnal yab tujnenec tin cuete’ tsalap i inic. 8 k& C’al axe’ xi yajchic cau a ejtohualchic tiquin exla’ abal yab u lubal cu olna’ expith i cau jahua’ an inicchic tin le’nanchal cu olnanchichic. Iba. Expith u lubal cu olnanchi jahua’ a Dios tin le’nanchal cu olnanchichic. Max cu ulu ani cu t’aja’ tocat jahua’ tin le’nanchal u at inic cu ulu ani cu t’aja’, tam yab in chubax t’ojnal c’al a Cristo. Im bajuhual a Pablo ti abathuale c’al a Dios P & U ulumalits ti jayq’ui’ ani xo’ u tsab ulal junil abal t’ajat jolbithits c’al a Dios jitats ti huat’banchalac q’ue’at i cau axi yab ja an lej chubax alhua’ cau ax a bats’umalits.  )&Ca lej t’aja’chic ti cuenta abal t’ajat jolbithits c’al a Dios jitats ti olnanchalchic q’ue’atq’ui i cau axi yab ja an alhua’ cau ax it olnanchame c’al huahua’. Huahua’hue ne’ets cu t’ajat jolbiyat max antsana’ tu olnanchalchic i cau axi yab ja an lej chubax alhua’ cau. Aniye jaye i ángel max ca chich ma ti eb ti olnanchichic axi yab ja an lej chubax alhua’ cau.  &Expith juncats i alhua’ cau hua’ats c’al cu jec’ontha, ani yab hua’ats q’ue’at más. Tocat hua’ats talchic i inicchic in le’ ti thuc’chunchi a tsalap ani in le’ ti q’uet’achmethanchichic an alhua’ cau ax tin cuenta a Cristo. Z /&U lej jic’pal abal thubatq’ui a jilcacayalchic a Dios ax ti canamal abal quit jec’ontha tin ebal in alhua’ inictal a Cristo. Xo’ a belal q’ue’at i cau axi yab ja an lej chubax alhua’ cau. n W&Jaxtam qui puhuethanchi im bij a Dios abal ets’ey. Amén. Yab hua’ats q’ue’at i alhua’ cau = u&Ja’its jaja’ a Jesucristo ax im bina’ tim ba’ ca tsemtha ti calchix c’al huahua’ i hualab abal cu hualcantha c’al i hualbith xe’tsintal axi teje’ tsabal. Pel in culbetal i Tata Dios abal a Jesucristo quim bina’ tim ba’ antsana’ abal tucu hualcantha’ c’al i hualbith xe’tsintal. & G&U lej le’ abal i Tata Dios ani i Ajatic Jesucristo ti lej lubach co’onchichic a ichich c’al in alhua’ inictal ani ti jun ejetbethanchichic a ichich. Z /&Nan tu thuchanchal axe’ xi u tata’chic ax it c’uajat ti al an tamcunel ebchalablomchic ti bichoulom Galacia. Nana’ junax c’al patal an ebchalabchic axi teje’ c’uajat tu abchal i tsapnethomtalab.  &Nana’its im Pablo tin abathualejil a Jesucristo ani i Tata Dios, cum jaja’chic jats c’al tim bijiyame ani jats c’al tin abatnab. Yab ja i inic ax tim bijiyamal ani ax tin abatnal. Ani ja’its i Tata Dios ax in ejtha’ a Jesucristo ti al an jolimtalab. C0U lej le’ abal a Dios ti lubach co’onchi a ichich c’al in alhua’ inictal patal tata’chic ax it chubax junini’ ichich hual c’anithom c’al i Ajatic Jesucristo. Amén.=s0U lej le’ ebchalabchic abal i Tata Dios ani an Ajatic Jesucristo ti jun ejetbethanchi a ichich. Jaye max ti pitha’ i lej c’anithomtalab ani i lej belomtalab ta ichich. 1[0Ne’ets cu aba’ ca c’ale ti tsa’biychic abal ti olchi jant’ini’ tu c’uajat huahua’ teje’. C’al in olchixtal ne’ets quit canatbethanchat a ichich. I 0Ne’ets ti olchichic a Tiquico jant’ini’ tin c’uajat ani jant’o u t’ajal. Pel jaja’ i ichich hual ebchalab c’al an Ajatic ani pel i lej pututh t’ojnal c’al an Ajatic. 0Im balithits teje’ al an huic’axte’ cum u olnamalits an alhua’ cau ax tin aba’ a Dios cu olna’. Tiquin conchinchi in lej tsap a Dios abal cu olnaye c’al i lej inictalab tu ichich, cum antsana’ in uchbith cu olna’ xe’. An tsapnethomtalab 50Ani tata’chic tiquin conchinchi i cau c’al a Dios abal cu huat’banchi an inicchic. Tiquin conchinchi in lej tsap a Dios abal cu ejtou cu olna’ an alhua’ cau axi a Dios nana’ tin tso’oblinchamal. Pel i cau axi ti jayq’ui’ yab tso’oblinchame am biyalabchic. -S0Ets’ey cu olon quinoc’nanath i ichich c’al an Espíritu Santo. Qui junini’ conchi in tolmixtal a Dios ani yab cu t’apchin i tsalap c’al an teneclab. Ets’ey qui xe’tsintha’ ts’ejcacath i ichich qui conchinchi c’al a Dios i tolmixtalab jaye patal in tsacamilchic a Dios. 0An soldado tam tu pejéx paxq’uith in oc’ c’al i tacab oc’ abal yab ca c’olohuat, ani tata’chic ca tsalapnanchi in jec’onthaxtal a Dios abal yab ti c’olchi a tsalap an teneclab. An soldado ti jayq’ui’ in eyenthamal an nacat cutsil c’al ca pejéxin, ani tata’chic ca eyentha’ in cahuintal a Dios. Ja’its in cahuintal a Dios ax ti pithamal an Espíritu Santo. m S0Am biyal soldado in xe’tsinthal i thiboc’lab abal quin thibc’oy i c’amlith t’ichoc’lab ani tata’chic ca xe’tsintha’ a belomtal abal ca ejtou ca thibc’oy an t’ichoc’lab ax ti t’ichc’oyal an teneclab. x i0In tomnal an soldado alhua’ pajbithits tam ta ca xe’tsin al am pejextalab, ani tata’chic quit xe’tsin alhua’ pajbithits c’al an alhua’ cau. Jats c’al ti ne’ets ca huichba ti ja’ublab c’al a Dios jitats quim bela’. | q0Ni hue’ yab ca hualca’ ta ba’chic quit atan. An soldado tam ne’ets ti pejéx in xe’tsinthal in huic’ lej alhua’ ts’ejcacathits ani thut’ut’uthits abal yab ca it’ixbetha c’al in hualcath toltomil, ani tata’chic tit soldado c’al a Cristo quit xe’tsin lej ts’ejcacath c’al an chubaxtalab. An soldado in cua’al im pat’al coton tin ichich inictal abal yab ca c’olchin in ichich, ani tata’chic quit xe’tsin bolith ta ichich abal yab quit c’olchin ta ichich. K 0 Jaxtam quit xe’tsinchic lej c’ua’chimath c’al patal an c’ua’chimaxtalab ax ti pithal a Dios abal ca ejtou ca ata’ nixe’ xi inicchic ax u abatnab c’al i teneclabchic lej pojcax. Max chubax antsana’ quit xe’tsinchic ne’ets ca tala’ ata’chic, ani ma ni hue’ yab ne’ets quit atan tata’chic. '0 Am pejextalab yab i lej cua’al c’al i at inic. U pejéx huahua’ c’al an oc’ox teneclab ani c’al i teneclabchic axi xe’tsitsil ti al an hualab c’ay’lal. Pel i abatnom jaja’chic c’al i inicchic axi xe’ets teje’ tsabal yic’utsitsith in tsalap. nU0 Cum ejtilchic it soldado c’al an Ajatic quit xe’tsin lej c’ua’chimath c’al patal an c’ua’chimaxtalab ax ti pithal a Dios abal ca ejtou ca ata’ an teneclab ani yab quit c’ambiyat c’al in c’ambixtal jaja’. hI0 Taley ebchalabchic, quit xe’tsin lej tsaplilith a ichich c’al in lej tsap an Ajatic. _70 Amuchic, ca t’ajchi alhua’ a t’ojnalilchic ani yab ca c’uiyath t’ajchichic. A tso’obits abal a cua’al a amu ti eb an Ajatic jant’ini’ a t’ojnalilchic jaye in cua’al, ani jaja’ yab u poc’oth c’ac’nax c’al jita’ max pel i t’ojnal o max pel i amulab. In c’ua’chimaxtal axi i soldado c’al a Cristo U#0A tso’obitschic abal ne’ets ti alhua’ jalbinchi an Ajatic jahuaquits tam alhua’ t’ojlab ca t’aja’. Max it c’unat t’ojnal c’al i amulab ani max i, bel ne’ets ti jalbinchi an Ajatic.  0Quit lej alhua’ t’ojonchic c’al a culbetal ejtil max a t’ojonchal in c’al an Ajatic ani yab expith in c’al i inic. uc0Yab ca t’ojonchichic a amu expith abal quit tsu’tat tit alhua’ t’ojnal c’al jaja’. Ca t’ojonchi ejtil max a t’ojonchal in c’al a Cristo. C’al patal a ichich ca t’ajchi in culbetal a Dios tin cuenta a t’ojlabil. |q0Max pel it t’ojnal, ca c’ac’na’ a amu axi teje’ tsabal ani ca t’aja’ jahua’ ti ucha’. C’al patal a ichich ca lej alhua’ t’aja’ a uchbil c’al jaja’ ejtil max a lej alhua’ t’ajal a uchbil c’al a Cristo. 0Tata’chic ax it tatalab ani ax it mimlab yab jant’o ca t’ajchi yab alhua’ a tsacamilchic, i ca tsacutha’. Expith ca alhua’ yejtha’ abal ca yejey bolith in ichich ani ca exobchichic in cahuintal a Dios abal quim bela’ an Ajatic. hI0Tam ne’ets quit xe’tsin lej culbel a ichich ani ne’ets quit ohuey teje’ tsabalcua’. ~~u0Thuchathits tin cahuintal a Dios a uchbil ani jaye i alhua’talab max ca putu. Ca c’ac’na’ a tata ani a mim. 3} a0Tata’ ax it tsacamchic ani it belom c’al a Cristo a cua’al a uchbil ca t’aja’ jahuats ti quit abatna c’al a tata ani c’al a mim. Cum ja’its a lej chubax. }|s0!Jaye pel i cau abal tata’chic ax it tomquith. Max it tomquith inic ca ichich hual c’anitha’ a q’uimathil ejtil max a cuete’ c’anithal ta ba’, ani max pel it tomquith uxum a cua’al a uchbil ca c’ac’na’ a q’uimathil.Y{+0 Lej luputh axe’ xi cau jahua’ in ulumal a Dios abal ne’ets ca jumbe c’al axi tsabac. Pel i t’ipchixtalab c’al a Cristo ani c’al jitats quim bela’ jaja’. U jumbelits c’al axi tsabac jaye. zw0Jitats quin jila’ in tata ani in mim ani ca tomquin c’al i uxum u jumbelits c’al axi tsabaccua’. Ani chubax. y'0In alhua’ beletnal xe’ cum pelits ejtil in inictal jaye. Huahua’ tu belom ejtil max pel tu anam t’u’ul ani pel tu beclac a Cristo. x50Yab hua’ats i inic quim pojca’ in cuete’ inictal. Im pijchal ani in alhua’ beletnal. Antsana’ a Cristo in alhua’ beletnal im bichohuil. Uw#0An tomquith inic quin ichich hual c’anitha’ in q’uimathil ejtil max in c’anithal in cuete’ inictal. Max quin c’anitha’ in q’uimathil, jun t’ajat in cuete’ c’anithal tim ba’ jaye. mvS0Jaxtam a Cristo in tsu’tal im bichohuil lej alabel. Pel ejtil i uxum tomquinel alabel ts’ejcath in toltomil yab xenqueth ani yab xuts’bath. In tsu’tal lej huinat t’oquethachits ani yabats mucuth c’al i hualabtalab. 0uY0Jats tin t’aja’ abal quin t’oquethanchi in ichich jitats ca otsits tim bichohuil jaja’. In t’oquethanchal c’al in cahuintal ani ejtil max c’al i ja’. bt=0Max it tomquith inic ca ichich hual c’anitha’ a q’uimathil ejtil a Cristo jaye ichich hual c’anithom c’al im bichohuil. Ma im bina’ tim ba’ ca tsemets ti al an cruz ti calchix c’al im bichohuil. ~~|V{+zxCwvtt%s0qponmllkjhh=<;::87F65{4r31/.-->,&++))('&%%$W#"O!Z S?FO<Ev< " E ZHq!Ani ja’its a Dios ax im bijiy a Cristo ti lej ts’ale pale’ lej c’athpich pulic in uchbil. Jaja’ tin cuete’ tsalap yab im bijiy tim ba’. Uchan c’al a Dios antse’:Cum tata’its pel tu lej Tsacamil, jaxtam nan xo’ tu pithamalits a lej uchbil. ppYTi jayq’ui’ ni jita’ tam inic yab in ejtou quin cuete’ bijiy tim ba’ ti ts’ale pale’, cum pel in uchbil a Dios expith quin tacuy ani quim bijiy jitats jaja’ quin le’na’. Ti jayq’ui’ im bijiy a Aarón. >ouCum pelac i hualbinel jaye in yejenchi quim bina’ c’al a Dios in xits’al i tsemthach co’nel tin cuenta in cuete’ hualab ani yab expith tin cuenta in hualab in at Israel. n5Cum an ts’ale pale’ pelac i inic jaye palu tim ba’, jaxtam in ejtou quin c’aya’na’ axi yab tsalpath ani ouchic in ichich c’al a Dios. wm iA Dios in tacuy tihua’chic an Israel jita’ quim bijiy ti ts’ale pale’ abal quin t’aja’ ti ts’ejcaclome c’al a Dios ani c’al am bichou Israel. Quin huat’banchi c’al a Dios an ts’ejhualixtalab axi ca binanchat c’al an Israelchic. Jaye quim binanchi c’al a Dios in xits’al i tsemthach co’nel abal ca paculanchat in hualab an Israelchic. glGJaxtam qui lej tsapna’ ani qui utenchi a Dios ti eb tin ts’alat coytal abal jaja’ tucu yajnanchi. Tihua’ cu c’uajiy qui ets’ey bats’u in alhua’ inictal c’al jahuaquits tam yejenchixtalab i cua’al.(kICum ni jayq’ui’ yab hualbinenec tam ti nixoc’na le’na ca hualbin ejtil huahua’, jaxtam in lej huit’al tucu yajnanchi huahua’ lej palu ti ba’. )jKCum a Jesús in Tsacamil a Dios axi lej ts’ale pale’ ti eb c’uajatits c’al a Dios, jaxtam qui junini’ palenchi ani qui junini’ olna’ in ey. :im Ni jant’o yab i ejtohual qui tsinc’onchi a Dios, cum tim patal jahua’ hua’ats u tala’ tsu’tab c’al jaja’. Ani ja’its c’al a Dios ne’ets qui bina’ i cuenta patal jahua’ i tsalpayamalits ani patal jahua’ i t’ajamalits teje’ tsabal. A Jesús ja’its an lej ts’ale pale’ Yh+ In cahuintal a Dios tu lej ejatlinchal ani tu lej tsaplinchal i ichich. In hui’ith i cutsil axi tomchith hui’ith yab im bauchal in hui’ith in cahuintal a Dios. Cum u lej lo’ox in cahuintal a Dios, u otsel ma ti ejattal ani ti ichich lej luputh. U otsel ti ichich jun ti hua’ats i lej tsinat cau. Tu tala’ exlanchalits in tsalap i ichich ax i cua’al ts’ejcacathits ti ichich, ani ma jaye jahua’ yabaye i tsalpayamal ne’ets qui t’aja’. >gu Jaxtam in tomnal qui lej luba’ cu otsits ani cu coyots c’al a Dios, ani yab qui t’aja’ jant’ini’ jaja’chic axi yab otsenec ti jayq’ui’ cum yab im belamal a Dios. Tf! Jant’ini’ ti coyots a Dios tam tin tala’ ts’ejcamalits an eb ani an tsabal ani patal jahua’ hua’ats ani yabats in ts’ejca’ jant’o, antsana’ jitats ca otsits ani ca coyots c’al a Dios yabats in yejenchal quin ts’ejcachiquiy jant’o abal ca otsits c’al jaja’. Patal ts’ejcacathits a Dios in cua’al. jeM Xo’ huahua’ tu bichohuil a Dios i ejtohual cu otsits ani cu jum putat coyots c’al a Dios. Id Max ja’ac nixe’ an coytalab ax in exla’ talbel an Israelchic c’al a Josué jayetseq’ui ejtil axi xo’ hua’ats c’al a Dios, a Dios yab in ulumalac hua’ats junaque i coytalab. KcCum talbel a Dios im bijiyamalits junaque i q’uij tam an inicchic ca otsits c’al jaja’ ca coyots. Ja’its axi xo’ an q’uij q’uicha axi a Dios in olna’ tam tin cahuintha’ a David. Axi c’a’al olchinenecchic yab otsits ani yan i tamub talbel a Dios in cahuintha’ a David ani thuchathits jaye ti al an T’ocat Thuchlab antse’:Xo’ ojni’ in le’ ti tauna’chic a Dios.Yab ca t’aja’ t’ujbabathchic a ichich. Yab ne’ets cu jila’chic ca otsits ca coyots c’al nana’. `In co’oyits ts’ejcacath abal ca coyotschic jant’ini’ jaja’ coyots. In olnal an T’ocat Thuchlab in cahuintal a Dios jahua’ in t’aja’ a Dios tam tim bajuhuits am bucchilab q’uicha semana tam tin tala’ ts’ejcamalits an eb ani an tsabal. In ulal:Ti bucchilab q’uicha coyots a Dios, cum in tala’ ts’ejcamalits an eb ani an tsabal ani patal jant’o hua’ats. _Expith huahua’ ax i belal a Dios ojni’ u otsel cu coyots c’al jaja’. Tin cuenta axi ti jayq’ui’ yab im belamal, in ulu a Dios antse’:In tsacucun c’al an Israelchic ani u cuba’ tu ba’ tin lej chubax c’al u cahuintal c’al jaja’chic abal yab ne’ets cu jila’ ca otsits ca coyots c’al nana’ ti al an tsabal jun tu bijchamalits. Antsana’ in ulu a Dios aba ani’ in q’uejab tsalpayamalits tam ti yabaye ts’ejcanenec an eb ani an tsabal abal ne’ets quin jila’chic ca otsits. L^Jant’ini’ ti olchinenec an Israelchic ti jayq’ui’ i alhua’ cau, antsana’ xo’ u olchinalhue. Tocat jahua’ olchinenecchic jolat, cum yab im belchi. Expith in ats’a’q’uichic. Z] /A Dios tu jilchamalitshue i bijchith cau abal qui ejtou cu otsits cu coyots c’al jaja’. Expith qui lej t’aja’ ti cuenta qui bela’ a Dios, cum max i qui bela’ yab ne’ets cu coyots c’al jaja’. \{Cum yab im belamalchic a Dios, jaxtam i alhua’ tso’obits abal yab in ejtouchic ca otsits al nixe’ xi tsabal. [ ¿C’al jita’ hualam tin cuba’ tim ba’ a Dios ti lej chubax c’al in cahuintal ani jita’ uchan yab ne’ets ca jilan ca otsits ca coyots ti al an tsabal axi bijchith uchanits ne’ets ca pithan? Pelac an Israelchic axi jec’omats c’al a Dios. 2Z]¿C’al jita’ hualam ti tsacucun a Dios tsab inic i tamub in ohuat? Pelac an Israelchic axi hualbinenec ani jilan c’al a Dios ca t’ajat tsemets ti al an joltam. &YE¿Jita’ hualam nixe’chic ax in ats’anchi in cahuintal a Dios ani talbel jec’omats? Pelac an Israelchic axi calthamejits ti Egipto c’al a Moisés. KXCa lej t’aja’chic ti cuenta abal bel chubax an cau jahua’ thuchath ma ti biyalits antse’:Xo’ ojni’ in le’ ti tauna’chic a Dios.Yab ca t’aja’ t’ujbabathchic a ichich jant’ini’ an Israelchic ti jayq’ui’ in t’ajamal.Tocat xe’tsin jec’omats c’al in cahuintal a Dios. W I lej belamalits a Cristo ani max qui junini’ belaye ma tam ta ca taley an q’uij q’uicha, tam i chubax eynanchal in ey. LV Chuthel chuthel quit canatbetháxin ca más bela’ a Dios biyat tu pithalechic an q’uij qui bela’. Yab ca hualcanchi a ichich quit jec’ombethanchat c’al in c’ambixtal an hualabtalab. iUK Ani tata’ ebchalabchic c’al a Cristo, xo’ ca lej t’aja’ ti cuenta yab ca pojca’ a Dios axi expith in ey ejat abal ets’ey. Max yab ca junini’ bela’chic, ne’etste quit pilme yab ca aynanchi im belil. T5 Jaxtam tin tsacucun ani u cuba’ tu ba’ tin lej chubax c’al u cahuintal.U lej uluth ucha’chic abal yab ne’ets cu jila’ ca otsits ca coyots ti al an tsabal jun tu bijchith ulumalits ne’ets cu pitha’. Antsana’ in ulu a Dios tin cuenta im bichohuil Israel. %SC Jaxtam tin tsacucun c’al an Israelchic.Jaxtam u ulu abal ets’ey ouchic in ichich c’al nana’.Yab in le’chic quin aynanchi u belil. R In ulu a Dios tats tin tacchiquiyamal max chubax cu tala t’ajchichic jahua’ u ulumalits ne’ets cu t’ajchichic.Lej tacchiquixinchic, aba ani’ u t’ajchamalits yan i alhua’talab tsab inic tamub ti xe’tsinchic ti al an joltam. qQ[Yab ca t’aja’ t’ujbabathchic a ichich jant’ini’ an Israelchic ti jayq’ui’ in t’ajamal.Tocat xe’tsin jec’omats c’al in cahuintal a Dios.Xe’tsinchic ti tacchiquix c’al a Dios ti al an joltam. 0PYCa lej t’aja’chic ti cuenta jahua’ in ulal an Espíritu Santo ti al an T’ocat Thuchlab antse’:Xo’ ojni’ in le’ ti tauna’chic a Dios. POAni xo’ a Cristo in lej putuhual c’al in uchbil tin Tsacamil a Dios ti abatnom c’al im bichohuil a Dios. U ajith huahua’ tu bichohuil max qui junini’ bela’ ma tam ta ca taley an q’uij q’uicha, ani max c’al i ichich culbel qui junini’ aychi a Cristo ca chich junil. A Dios pel i coythom c’al im bichohuil AN{Ti biyal a Moisés im putumal c’al in uchbil tin t’ojnalil a Dios tin cuenta im bichohuil a Dios tam tin q’uejab olnanchi an cau jahua’ a Dios ne’ets quin t’ajaye talbel. MPatal an atachic pel in ts’ejcabil i inic, ani patal jahua’ hua’ats ti eb ani ti tsabal pel in ts’ejcabil a Dios. LLCum lej c’athpich pulic in uchbil a Jesús yab ejtil a Moisés, in tomnal qui lej c’athpich c’ac’na’ jaja’. Cum i más c’ac’nal an ts’ejcom ata ani iba an ata, antsana’ i más c’ac’nal a Jesús axi pel i ts’ejcom c’al im bichohuil a Dios ani iba a Moisés axi tocat ajith tim bichohuil a Dios. NKAntsana’ ti punuhuat c’al a Dios, ani in lej putuhual c’al in uchbil jant’ini’ ti biyal a Moisés im putumal c’al in uchbil axi pithnenec c’al a Dios tin cuenta im bichohuil a Dios. vJ gT’ocat ebchalabchic, cum tata’ pel ti c’al a Dios ti eb, jaxtam ca lej alhua’ tsalapnanchi in ey a Cristo Jesús abal pel in lej abathualejil a Dios ani pel an lej ts’ale pale’ jant’ini’ ti olnal huahua’ in ey jaja’. I7Cum in yajchicnamalits ani ni jayq’ui’ yab in hualca’ tim ba’ ca hualbin tam ti nixoc’na le’na ca hualbin c’al an teneclab, jaxtam in lej huit’al tucu tolmiy yab cu hualbin tam qui yajchicna’ ani tam tu nixoc’nab le’nab cu hualbin c’al an teneclab.BH}Pel in uchbil a Jesús ca putat hua’tsin ani ca xe’tsin ti inic ejtil axi ne’ets quim baju ti ebchalab c’al jaja’, abal antsana’ quim baju ca punuhuat tin tamet a Dios ti ts’ale pale’ lej pututh ani yajnanchix. Quim baju ti paculanchix c’al in hualab an inic tin ebal in tsemtal ti al an cruz. mGSChich abal quin tolmiy axi at xits’lab c’al a Abraham, ani yab abal quin tolmiy an ángelchic. F Jaxtam in ejtohual quin tixc’anchi an jiq’ueltalab jitats ets’ey co’oyab c’al i jiq’ueltalab tin cuenta an tsemla. E!An tsacamchic axi ca hua’tsin teje’ tsabal in cua’al in anam t’u’ul ani in xits’al, aniye jaye in co’oy a Jesús. Expith ti inic in ejtou ca tsemets, ani c’al in tsemtal quin talabetha’ an teneclab ax in cua’al in tsap tin cuenta an tsemla. =Ds Jaye in ulu a Jesús:Ne’ets cu tsapna’ a Dios. Ani junaque i cau in ulu antse’:Teje’ in junax c’uajat c’al an inicchic axi a Dios tim pithamalits tu c’al. zCm I tso’obits abal yab tu tithenanchal, cum thuchathits ti al an T’ocat Thuchlab jahua’ in ulu antse’:Ne’ets cu t’iloxnanchi im bij a Dios c’al u ebchalchic.Ne’ets cu ajatnanchi im bij c’al an tamcuth ebchalablom. aB; Huahua’ ax u t’oquethanchithits i ichich ani a Jesucristo ax tu t’oquethanchamal i junax tatanal an Tatalab ti eb. Jaxtam jaja’ tin Tsacamil a Dios yab tu tithenanchal tucu bijiy tu ebchalab c’al jaja’. EA Patal jahua’ hua’ats ti eb ani ti tsabal pel in ts’ejcabil a Dios ani c’uajat abal ca puhuethanchat im bij jaja’, ani pel in culbetal a Dios abal patal in tsacamilchic ca c’uajiy junax c’al jaja’ tin ts’alat coytal ti eb. Ani ja’its tin ebal an Jec’onthax a Jesucristo ne’ets cu c’uajiy tihua’, cum im baju ti lej jum putat huit’ath Jec’onthax c’al xi lej yajchictalab ax in yajchicnamal teje’ tsabal. a@; Xo’ expith i tsu’talits a Jesús tihua’ ti eb lej c’athpich pulic in exbath ani lej puhuethanchithits in eylabil cum in tala’ putu c’al in uchbil ca yajchic tsemets ti al an cruz. Ja’its jaja’ axi pithnenec in tsa’at exbath c’al a Dios ca hue’ xe’tsin teje’ tsabal, ma yab im baju in exbath an ángelchic tam. Taley c’al in alhua’ inictal a Dios in ejtou quim bina’ tim ba’ quin calchiy an tsemla ti al an cruz c’al patal an inicchic. ^?5A jilchi patal jahua’ hua’ats tin c’ubac an inic. Aba ani’ antsana’ ti punume an inic c’al a Dios quin tala’ abatnanchi in c’al, bel i tsu’tal abal yabaye in lej bajumalits quin t’ajchi. >A pejchamalits an q’uij tam an inic ca hue’ xe’tsin tsa’at in eylabil yab quim baju in eylabil i ángelchic.Aba ani’, bel a pitha’ in c’athpich exbath ani im puhuethach eylabil.A punu ti abatnom c’al jahua’ a ts’ejcamal. *=MPel in eylabil an inic ti abatnom jant’ini’ tu olnab ti al an T’ocat Thuchlab. Thuchathits jant’ini’ ti tauna a Dios antse’:¿Dios, jant’o in ey an inic abal a t’ajchal ti cuenta?¿Jant’o ti utha’ ta tsu’tal abal a beletnal, ani in ey tocat u tsemel? <+A Dios yab im bijiyamal i ángelchic ti abatnom ti al an it eb ani an it tsabal axi ne’ets ca ts’ejca talbel ani xo’ i t’iloxnal. 9;kJaye a Dios in tejhua’metha’ anits lej chubax an alhua’ cau c’al yan i jic’path labith t’ajbilab ti tsu’bixtalabchic ani c’al i huit’omtalab axi tu pithamal c’al an Espíritu Santo. Antsana’ tin t’ajamal a Dios cum pelits in cuete’ culbetal. In ey a Jesucristo pel i inic jaye :Max jaja’chic yab jec’ontha c’al an yajchictalab, huahua’hue más yab ne’ets cu jec’ontha max yab qui lej t’aja’ ti cuenta qui bela’ an alhua’ cau axi lej c’athpich huinat alhua’. Ja’its an alhua’ cau tin cuenta an jec’onthaxtalab axi c’a’al olna c’al an Ajatic, ani jaja’chic ax im bela’ tu tejhua’methanchi huahua’ abal pel i lej chubax cau. d9ALej tsapic putnenec an ts’ejcath cau axi pithnenec a Moisés ti jayq’ui’ c’al an ángelchic. Jitats yab im putumal, tocat yajchiquiyat c’al a Dios jant’ini’ jaja’ in ulumalits ne’ets ca yajchiquiyat. >8 wCum lej c’athpich pulic in ey a Jesucristo, jaxtam in tomnal qui ets’ey co’oy lej alhua’ penath ti ichich jahua’ i ats’amalits tin cuenta jaja’, abal i qui uc’chiy. f7 GPatal an ángelchic in ey tocat pel i espírituchic ax in t’ojonchal a Dios. Pel in abatnanelil a Dios abal quin tolminchi an inicchic axi bijithits ca jec’ontha c’al a Dios ani quin c’alna’ jahua’ ti eb.V6 ' Ni jayq’ui’ yab uchan jun i ángel c’al a Dios jant’ini’ ti uchan in Tsacamil antse’:Quit buxcan tu huinab c’ubac ma nan tu pitha’ ta c’ubac a tomolnaxilchic abal ca tala’ ata’. 5  Ejtil i biyal toltom axi yabats u eynal, antsana’ tata’ ne’ets ca tsu’u an tsabal ani an eb.Ani ne’ets ca ts’ejca’ it an tsabal ani it an eb.Tata’ a ey ni jayq’ui’ yab it jalc’u’.Pel a t’ajtal ey it ejat abal ets’ey. '4 I Ne’ets ca taley an tsabal ani an eb, ani tata’ expith ne’ets quit ohuey abal ets’ey.An tsabal ani an eb ne’ets ca biyalme ejtil i toltom. 83 k Ani junaque i cau a Dios in uchaye:Tata’its it Dios ax a ts’ejcamal an tsabal tam ti yabaye hua’ats i tsabal.An eb jaye a ts’ejcamal c’al a lej tsap. [2 1 A lej culbetnal jahua’ alhua’ ani a pojcal jahua’ yab alhua’.Nana’its in Dios ax tu punumalits tit lej Ts’ale c’al patal an ejattalab.Jaxtam it jum putat c’athpich culbel c’al a ey. D1 A Dios in ucha’ in Tsacamil Jesucristo antse’:Tata’its it Dios, ani ne’ets quit ohuey abal ets’ey tit Ts’ale.A ey tit Ts’ale a t’ajchal bolith an inicchic. P0 Ani tin cuenta an ángelchic a Dios in ulu:Pel xe’ u abatnanelilchic ax u abatnal ejtil u abatnal an ic’.Pel xe’ u t’ojnalilchic ax u t’ojonthal ejtil u t’ojonthal an c’amal. K/ Ani tam ti a Dios ne’ets quin aba’ ca chich teje’ tsabal in lej juncats Tsacamil, in ulu:U Tsacamil jats ca c’ac’na c’al patal an ángelchic axi c’uajat c’al nana’ ti eb. ;. qNi jayq’ui’ yab uchanchic i ángel c’al a Dios jant’ini’ ti uchan in Tsacamil antse’:Cum a t’ajtal ey pel tu lej Tsacamil, jaxtam xo’ nan tu puhuethanchamalits a bij jant’ini’ nan u bij. A Dios ni jayq’ui’ yab in ulu tin cuenta i ángel jant’ini’ tin ulu tin cuenta in Tsacamil a Jesucristo expith antse’:Nana’ pel tin lej Tatalab c’al jaja’.Jaja’ ja’its axi pel u lej Tsacamil. 4- cCum a Jesucristo in Tsacamil a Dios pithnenec in c’athpich uchbil c’al a Dios, jaxtam lej c’athpich pulic in ey yab ejtil an ángelchic axi hue’ pulic in ey. (, KJa’its jaja’ in tajax a Dios lej tajajal. Jununul in ey c’al a Dios. Ja’its jaja’ ax im beletnal patal ti eb ani ti tsabal c’al tocat in tsap in cahuintal. Ja’its jaja’ axi tsemtha abal tucu paculanchi i hualab, ani xohue’ quetelits tin huinab c’ubac am pulic Pay’lom Dios ti eb jant’ini’ ti puhuethanchithits im bij. Lej c’athpich pulic in ey in Tsacamil a Dios yab ejtil an ángelchic h+ KXohue’ ti al an taltalab q’uij q’uicha huahua’ tu taunachiquiyamal c’al in Tsacamil Jesucristo. Ja’its jaja’ axi pithnenec in uchbil c’al a Dios quin ts’ejca’ tim patal an eb ani an tsabal ani patal jahua’ hua’ats. Ani ja’its jaja’ axi punuthits c’al a Dios ti Thabal c’al patal jahua’ hua’ats ti eb ani ti tsabal. * #Ti lej biyal a Dios in taunachiquiyamal i biyal at juntal xits’alchic c’al yan jant’o ani c’al yan in cahuintal in caulomejilchic. )#&Patal tata’chic ebchalab, u lej le’ abal i Ajatic Jesucristo ti lubach co’onchi a ichich c’al in alhua’ inictal. Amén._(7&Ma xohue’its yabats u le’ jita’ tiquin conomimichiquiy tin cuenta u ey. Tejhua’ abal pel tin lej chubax t’ojnalil an Ajatic Jesús, cum t’ot’oylith u inictal tin cuenta abal u olnanchal im bij. p'Y&Patal tata’chic ax it pithnenequits it a ichich c’al a Dios u lej le’ abal jaja’ ti jun ejetbethanchi a ichich. Jaye u lej le’ abal ichich hual ti yajnanchi, cum patal tata’chic jats ax ti lej chubax bichohuil a Dios. y&k&Lejatits max huahua’ u ts’at’bathits c’al a Cristo Jesús, ani yab jant’o ti tabat tin tamet a Dios max cu cojchin o yab cu cojchin i inictal. Jahua’ lej tabat tin tamet a Dios jats expith cu pithan it i ichich c’al jaja’. %&Nana’ ojni’ yab u puhuethal tu ba’, expith u le’ max ca puhuethanchat in ey i Ajatic Jesucristo ti calchix ti al an cruz tin ebal i hualab. Tam ti tsemets ti al an cruz ejtil nana’ne in junax tsemets c’al jaja’. Jaxtam yabats tin quinoc’nanchal u ichich jahua’ hua’ats teje’ tsabal al an hualab c’ay’lal, ani yabats u culbetnal jahua’ yab alhua’ teje’ tsabal. $& Ma jaja’chic axi antsana’ in le’ ti uchbiychic yab in tala’ putuhual c’al jahua’ in ulal an ts’ejcath cau. Tocat in le’ quim puhuetha’ tim ba’chic max tata’chic quit cojchinchic a inictal jant’ini’ jaja’chic ti uchbiyal. :#m& Hua’ats jita’chic in le’ ti lej uchbiychic quit cojchin a inictal ejtil axi lej ts’at’at c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. Antsana’ in le’ ca tsu’tatchic ti lej t’ocat ti uchbix c’al in at Israel, ani yab in le’ ca othnachic ejtil tu othnachiquiyab axi olnom c’al in tsemtal a Cristo abal expith c’al tu jec’onthab an inic tam quim bela’. Jats ti yab in olnalchic in tsemtal a Cristo. v"e& Ca t’aja’chic ti cuenta am pactha’ letra ax u thuchal al axe’ xi u c’al u cuete’ c’ubac. _!7& Jaxtam ets’ey qui t’ajpichiquinchi jahua’ alhua’ tim patal an inicchic ma ju’tam huichat qui ejtou, ani más qui lej lubath t’ajchi jahua’ alhua’ i ebchal belom c’al a Cristo. An tsapnethomtalab & Yab cu tsequey qui luba’ qui t’ajpichiquiy jahua’ alhua’. Max yab cu tsamc’an qui t’aja’ jahua’ alhua’, tam a Dios ne’ets tucu jalbiy c’al i alhua’talab tam quim baju a q’uicha jahua’ im bijiyamalits jaja’ ne’ets tucu jalbiy. iK&Max ca t’aja’ jahua’ in le’ a hualbith t’ajtal ey ne’ets quit q’uibey abal ets’ey, ani max ca t’aja’ jahua’ in le’ an Espíritu Santo ne’ets quit c’uajiy it ejatlith abal ets’ey c’al a Dios. 6e&Ca lej alhua’ t’aja’chic ti cuenta abal yab ti c’ambiy a cuete’ tsalap c’al jahua’ a t’ajal, cum ni abal hue’ yab a ejtohual ca ubat’nanchi in tsalap a Dios. A t’ajbil ejtil i iyalab axi ca t’ayan ani ca cale ani ca puhuey, ne’ets quim bina’ in hualil jayetseq’ui. &Jitats u exobchinal in cahuintal a Dios pel in uchbil quin tolmiy an exobchix c’al jahuaquitsq’ui tam c’alab in cua’alac. ~u&Ti junchic ti junchic an inic in cua’al in cuete’ uchbil quim putu c’al jahua’ ti punubchame c’al a Dios. T!&Ti junchic ti junchic an inic quin alhua’ met’a’ in cuete’ t’ajbil. Max in t’ajamal alhua’, ca culbe. Yab quin tsalpayq’ui abal jaja’ expith lej alhua’ ani in at inic yab ani’ ja. +&Max jita’ quin cuete’ tsalpayq’ui pel i lej alhua’ inic ani yab chubax, tocat in c’ambiyal tim ba’ c’al in cuete’ tsalap. .U&Quit tolmíxin c’al jahuaquitsq’ui tam quitalab a ne’thal ta ichich, ani antsana’ ne’ets ca putu an uchbixtalab ax ti punubchamal a Cristo ca t’aja’. i M&Ebchalabchic, ca t’aja’ ti cuenta max hua’ats i belom jun jic’tohual pelnenec al i hualabtalab. Tata’ ax it lej junini’ co’onchab a ichich c’al an Espíritu Santo ca tolmiy ca huichiy c’al a Dios c’al i c’aya’talab ta ichich. Ani tata’chic ca lej alhua’ beletna’ ta ba’ abal i quit peley jayetseq’ui al i hualabtalab. <q&Yab ca c’a’inchi ta ba’chic quit puhuey c’al a at inic, cum hualam ne’ets ca canatbetha’ a at inic ca puhuey jaye. Yab quit pa’ixnáxin jun c’al xi jun.&Cum tu it ejatliyal an Espíritu Santo, jaxtam i cua’al i uchbil qui t’aja’ expith jahua’ jaja’ tucu abatna’. '&Huahua’ axi pel tu c’al a Cristo i binamalits i hualbith t’ajtal ey c’al patal in le’nomtal cu jilchin tsemthachits ti al an cruz. 5&Ne’ets tucu pitha’ i tsa’attalab ti ichich. Ne’ets tucu tolmiy yabats qui t’aja’ i cuete’ le’nomtal. Max antsana’ tucu tolmiyat c’al an Espíritu Santo yab ne’ets cu elchin jant’o c’al tucu jolbiyat c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. &Yab ja antsana’ ne’ets qui t’aja’ max lotocnanath i ichich c’al an Espíritu Santo. Jaja’ ne’ets tucu pitha’ i c’anithomtalab c’al a Dios ani c’al i at inic. Ne’ets tucu culbethanchi i ichich ani ne’ets tucu jun ejetbethanchi. Ne’ets tucu cuxuthmethanchi i ichich c’al jahuaquitsq’ui cu t’ajchin c’al i at inic. Ne’ets tucu t’ajchi ti ichich qui yajnanchi i at inic ani qui t’ajchi i alhua’talab. Ne’ets tucu tolmiy qui putu jahua’ i ulumal ne’ets qui t’aja’. =s&In c’a’inchalchic jahua’ pel in c’al q’ue’at i inic. In le’chic ti tsemthom c’al in at inic. Pel i uts’alchic. Lej jaylom c’al i hualbith ajib. Yan antsana’ jant’o in t’ajalchic jitats quin t’aja’ jahua’ in le’ in hualbith t’ajtal ey. Nan tu uchamalits ani tu tsab uchal junil abal jitats in culbetnal quin t’aja’ antsana’ yab ne’ets ca otsits ti eb jun tin t’ajal a Dios ti lej Ts’ale. Y+&In diosnalchic i thulcuts. In t’ajalchic ti thiman. Im pojcalchic in at inic ani pejéx. Pel i pa’ixnomchic. Lej thubat u tsaculchic. Pel i ts’e’nechic. In culbetnalchic ti hueutsíx ani ti lehuáx. y&I alhua’ exlalits jant’o tam t’ajbilab u t’ajnal c’al ax in t’ajal jahua’ in le’ in hualbith t’ajtal ey. In t’ajalchic ti uxumbe ani ti inicbe. In t’ajalchic at’ax ani balax jant’initsq’ui in le’ in anam t’u’ul. {o&Max it binathits ta ba’ quit abatnachic c’al an Espíritu Santo yabats it abatnab c’al an ts’ejcath cau. hI&U tomolnax in le’nomtal a hualbith t’ajtal ey c’al in le’nomtal an Espíritu Santo. An Espíritu Santo in le’ ti tolmiyal ca t’aja’ jahua’ in le’ a Dios ani yab jahua’ in le’ a hualbith t’ajtal ey. 1 [&Nan tu lej uchalchic ca ne’tha’ a ichich lotocnanath c’al an Espíritu Santo, ani tam yab ne’ets ca t’aja’ jahua’ in le’ a hualbith t’ajtal ey. y k&Ca lej t’aja’chic ti cuenta yab quit c’at’úxin c’al i cau ani yab quit lehuáxin, i ca talabetha an t’ilomtalab ax a junax cua’al c’al a Cristo. In le’nomtal i hualbith t’ajtal ey ani in le’nomtal an Espíritu Santo : m&Tim patal an uchbixtalab ti al an ts’ejcath cau c’uajat mac’uchithits c’al juncats i uchbixtalab, jats ca c’anitha’ a at inic jant’ini’ a c’anithal ta ba’. 2 ]& Ebchalabchic, aba ani’ a Dios ti tacuyamal abal quit hualcantha yabats quit c’unat co’oyat c’al an ts’ejcath cau, bel yab ca hualca’ ta ba’ ca t’aja’ jahua’ in le’ a hualbith t’ajtal ey. Tocat quit c’anitháxin ani quit tolminchíxin c’al a ejattal jun c’al xi jun. 1 [& U lej le’ac max ca t’ajat tixc’a c’al tata’chic axi antsana’ in le’ ti uc’pinthanchi a tsalap c’al in exobchixtal tin cuenta quit cojchin a inictal. c?& Ebchalabchic, ti jayq’ui’ nan u exobchi i inic abal pel in uchbil ca cojchin in inictal tin cuenta in uchbil c’al an ts’ejcath cau, ani xo’ itsots antsana’ u exobchal. Max junilac antsana’ cu exobchi, tam yabac tin othnachiquiyal an Israelchic. Tin othnachiquiyal ani tin tomolnachiquiyal jaja’chic cum u exobchalchic abal expith ne’ets ca jec’ontha c’al a Cristo max quim bela’ abal tsemets ti al an cruz ti calchix c’al huahua’ i hualab. +& U lej belal abal c’al in tolmixtal an Ajatic yab ne’ets quit jum putat tanc’uiyat ani yab ne’ets quit t’ajat xaybinchat a tsalap. A Dios ne’ets quin abchi i yajchictalab max jitaquitsq’ui quin le’na’ ti tanc’uiy abal yabats ca ayna’ an chubaxtalab. -& Yab ca uc’chiy jahua’ uxnal abal hue’ i jiliy c’oye ca xaluhuat c’al xi it, ani ne’ets ca tala’ jiliybe tim puhuel an it c’oye. Y+&Yab ja a Dios ax ti tanc’uiyal, cum jats ax ti tacuyamalits abal ca ayna’. &Tata’ ojni’chic a alhua’ aynamal an chubaxtalab, ani xo’ hua’ats jita’ ti tanc’uiyalac abal yabats ca ayna’. \1&Lejatits max huahua’ u ts’at’bathits c’al a Cristo Jesús, ani yab jant’o ti tabat tin tamet a Dios max cu cojchin o yab cu cojchin i inictal. Jahua’ lej tabat tin tamet a Dios jats qui bela’ a Cristo. Ani max i chubax belal, jaja’ ne’ets tucu pitha’ i c’anithomtalab ti ichich c’al a Dios ani c’al an inicchic. %&Huahua’ ax i belal a Cristo yab ejtil antsana’ tata’chic a ey. Cum i belal a Cristo, an Espíritu Santo tu t’aychamalits ti ichich i lej canat aychixtalab abal ne’ets cu c’uajiy tin ts’alat c’uajattal a Dios cum xo’ a Dios tu tsu’talits tu bolith. c?&Max a belalchic abal ne’ets quit tsu’tat tit bolith c’al a Dios tin ebal max ca putu c’al an ts’ejcath cau, jats cum it pilmenequits c’al a Cristo ani yabats a tabatnanchalchic in alhua’ inictal a Dios. \1&Nan tu lej uchalchic junil abal max antsana’ ne’ets quit t’ajchin ta inictal, tam a cua’al a uchbil ca tala’ putu an uchbixtalabchic axi c’uajat al am biyal ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. lQ&Tiquin lej t’ajchi ti cuenta jahua’ ne’ets tu ucha’chic. Nana’ im Pablo tu uchalchic max ca hualca’ ta ba’ quit cojchin a inictal jant’ini’ tu t’ajchinal an Israelchic ani max ca tsalpay abal jats tit tsu’tab tit bolith c’al a Dios, tamna’ ma ni hue’ yab a tabatnal a Cristo abal quit tsu’tat tit bolith c’al a Dios. q~ ]&A Cristo tu hualcanthanchamalits i ichich abal qui ets’ey ne’tha’ hualcacathits. Antsana’ ca junini’ ne’tha’chic a ichich ani yab ca hualcanchi ca c’unat co’oyat c’al an ts’ejcath cau axi lej c’unat abatnax. A}{&Ebchalabchic, huahua’ ax i belal a Cristo u ejtil a Isaac axi pel in tsacamil in tomquil a Abraham, ani yab u ejtil a Ishmael axi pel in tsacamil nixe’ xi c’unat t’ojnal.,|Q&In ulal an T’ocat Thuchlab abal a Sara in ucha’ a Abraham quin quethmay nixe’ xi uxum c’unat t’ojnal junax c’al in tsacamil, cum nixe’ xi tsacamlab yab pel in uchbil quin they c’alnanchi an jilchith c’alab. Ca c’alnanchat expith c’al in tsacamil in tomquil a Abraham. f{E&A Isaac hua’tsin c’al in tsap an Espíritu Santo, ani tomolnachiquiyame c’al a Ishmael axi hua’tsinq’ui c’al nixe’ xi c’unat t’ojnal a Agar c’al in culbetal i inic. Xo’ huahua’ ax u it hua’tsinenec c’al an Espíritu Santo u tomolnachiquiyab c’al axi c’unat abatnab c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. ;zo&A Dios im bijchith ulu abal ne’ets ca hua’tsin a Isaac c’al a Sara. Ani huahua’ xo’ tu ebchalab pel tu tsacamilchic a Dios tin ebal im bijchith cahuintal a Dios. Py&U mac’uchith olnab nixe’ xi bichou ti eb al an T’ocat Thuchlab ax in ulal antse’:Quit culbe uxum axi yab a ejtohual ca co’oy i tsacam.Quit thajan c’al a ichich culbel aba ani’ ni jayq’ui’ yab a tsu’umal ca hua’tsin i t’ele’ ta hual.Xo’ it ejtil i uxum axi jilcacathits c’al in tomquil.Talbel ne’ets tu pitha’chic lej yantalam i tsacam, ma huat’ath ax quin co’oy i uxum ax in cua’al in tomquil. x&In lej tomquil a Abraham yab pel i c’unat t’ojnal ejtil a Agar, ani ja pel i t’ipchixtalab c’al am bichou Jerusalén axi ti eb. Huahua’ axi i belal a Cristo ja’its i bichohuil, ani yabats u c’unat co’oyab c’al nixe’ xi biyal ts’ejcath cau. 'wG&A Agar pel i t’ipchixtalab jaye c’al am bolchal Sinaí ti Arabia axi xo’ ejtil am bichou Jerusalén im bichohuil an Israelchic. Ja’its xe’ an Israelchic axi ts’at’at ani c’unat co’oyabe c’al am biyal ts’ejcath cau axi pithnenec a Moisés ti al am bolchal Sinaí. :vm&Nixe’ xi c’unat t’ojnal ani c’al in tomquil a Abraham pel i t’ipchixtalab c’al tsab i ts’ejcath cau. Nixe’ xi c’unat t’ojnal im bij Agar ejtil an ts’ejcath cau axi a Dios im binanchi a Moisés ti al am bolchal Sinai. Ani jitats ts’at’at c’al nixe’ xi ts’ejcath cau jats c’al tu lej c’unat co’oyabchic, ejtil nixe’ xi c’unat t’ojnal Agar c’unat co’oyame c’al in abatnaxtal i amulab. ~uu&In tsacamil nixe’ xi c’unat t’ojnal ja hua’tsinq’ui c’al in culbetal i inic, ani axi junaque in tsacamil in tomquil a Abraham ja hua’tsin jant’ini’ ti bijchith uchnenequits a Abraham c’al a Dios abal ne’ets ca hua’tsin. ftE&In olnal in cahuintal a Dios abal a Abraham in co’oy tsab i tsacam, jun axi hua’tsin c’al i uxum ax pel i c’unat t’ojnal ani junaque axi hua’tsin c’al in tomquil a Abraham axi yab pel i c’unat t’ojnal. ~X~}||{{+zuy+xwGutt^srqq1p9oQnMmlknjjWiWgee%d,c,a`_^1\\L[hZYWVV.UwTT-SLRHQPNMM]LL,JI{GG FxE\DBx@?>=Max i alhua’ exbayamalits an chubaxtalab abal a Cristo tsemtha ti jalc’uxtalab tin cuenta i hualab ani max t’ajabits u hualbinale, tamna’ ni jant’o yab hua’ats más cu paculanchat i hualab. l{ Yab qui t’aja’ jant’ini’ an ebchalabchic axi yab u tamcunal ti ol ani ti exobal c’al in cahuintal a Dios. Cu tamcun abal cu bacchíxin c’al i ichich, cum hue’its ne’ets quim baju an q’uicha tam ne’ets ca chich junil an Ajatic. k% Qui lej t’aja’ ti cuenta tu ebchalabchic cu tolmíxin, abal más cu c’anitháxin ani qui t’ajchi i alhua’talab jun c’al xi jun. Dj C’al i ichich junini’ belom qui aychi a Dios tucu ne’tha’ cu lej c’uajiy c’al jaja’, cum chubax antsana’its ne’ets quin t’aja’ jant’ini’ im bijchith ulumalits. tia Cum jaja’ tu t’oquethanchamalits i ichich yabats i ats’al jolbith, ma ejtil max t’oquethanchithits jaye i inictal c’al i ja’ lej q’uijax. Jaxtam cu lej utey c’al a Dios c’al i ichich lej chubaxlith ani chubax belom. fhE Xo’ a Jesús ja’its an lej pulic ts’ale pale’ tihua’ tin lej c’uajattal a Dios. g5 Jaja’ putat c’uajatits tihua’ ti eb c’al a Dios, ani c’al an it bel ax tu t’ojojonchamalits u lej chubax otselhue tin lej tamet a Dios. Ef C’al tin ebal in huac’lath xits’al a Jesucristo huahua’ xo’ tu ebchalab i ejtohual cu otsits tin lej t’ocat c’uajattal a Dios c’al i ichich lej thacatmethanchithits. %eC Max lejat u paculanchithits i hualab, yabats i yejenchal cu binanchate jant’o c’al a Dios ti jalc’uxtalab tin cuenta i hualab. Cu utey c’al a Dios d1 Ani junaque i cau in ulu a Dios antse’:Ni jayq’ui’ yabats ne’ets cu t’ilchi in hualab ani jahua’ yab alhua’ in t’ajamalchic. 8ci Nan ne’ets cu ts’ejca’ i it jilchith cau c’al an Israelchic.Ne’ets cu t’aychi tin lej ichich u uchbixtal.Ani ne’ets cu thuchanchi tin lej tsalapchic. 9bk Ani an Espíritu Santo tu tso’oblinchalchic abal lej chubax antsana’its ti c’uajat i ichich c’al a Dios, cum tu olchalchic jahua’ a Dios in ulumalits antse’: ]a3 Cum a Cristo jun calat im bina’ tim ba’ ti jalc’uxtalab c’al i hualab, jaxtam huahua’ ax u t’oquethanchithits i ichich i cua’al jum putat thacatbethanchithits abal ets’ey i ichich c’al a Dios. `w Tihua’ ti eb a Cristo in aychal a Dios ca binanchat tin c’ubac patal in tomolnaxil abal quin tala’ ata’chic. B_} A Cristo jun calat expith im bina’ tim ba’ c’al a Dios ca tsemtha ti al an cruz tin cuenta in hualab an inic, ani lejatits jats c’al tu paculanchab in hualabchic an inic abal ets’ey. Talbel c’athiy ti eb ani tats ti quetelits tin huinab c’ubac a Dios jant’ini’ ti lej puhuethanchithits im bij. 3^_ Chuthel chuthel am pale’chic c’al an Israel im pithanchal a Dios i tsemthach co’nel abal max ca paculanchat in cuete’ hualab jaja’ ani in hualab in at inicchic, ani ni jayq’ui’ yab u ejtohuab ca jum putat paculanchat in hualab c’al in xits’al nixe’ xi tsemthach co’nel. y]k Ani lej chubax a Jesucristo in t’ajchi in culbetal a Dios tam tim bina’ tim ba’ ca tsemtha ti al an cruz jun calat expith ti jalc’uxtalab tin cuenta in hualab patal an inicchic, ani jaxtam a Dios tu t’oquethanchamalits i ichich. \# Jaxtam a Cristo talbel in ucha’ a Dios: Te in tal a Dios ts’ejcachiquits u ichich abal tu t’ajchi a culbetal ani cu bina’ tu ba’ tin cuenta in hualab an inicchic. Antsana’ in ulu abal yabats ca pithanchat a Dios i co’nelchic ti jalc’uxtalab tin cuenta in hualab an inic, cum lejatits a Cristo quim bina’ tim ba’ ca tsemtha ti jalc’uxtalab tin cuenta in hualab an inicchic. [  Antsana’ in ulu a Cristo abal a Dios yabats in culbetal quim bats’u i tsemthach co’nel ani i tsemthach chicath co’nel tin cuenta in hualab an inicchic, aba ani’ in ulumalits ti al an ts’ejcath cau abal an inicchic ti jayq’ui’ quim bina’. _Z7 Te in tal Dios ts’ejcachiquits u ichich abal tu t’ajchi a culbetal ani cu bina’ tu ba’ tin cuenta in hualab an inicchic.Antsana’ nan tin thuchath ta cahuintal abal ne’ets tu t’ajchi a culbetal. Y Yabats a culbetnal quit pithanchat i tsemthach chicath co’nel ti jalc’uxtalab tin cuenta in hualabchic an inic. X Jaxtam tam ti chich a Cristo teje’ tsabal in ucha’ a Dios antse’:Xo’ yabats a le’ abal an inic quim bina’ i tsemthach co’nel tin cuenta in hualabchic.Tata’ Dios tin aba’ quin hua’tsin ani cu bina’ tu ba’ c’al tata’. $WA Lejat yab ejtohuat ca lej paculanchat in hualab an inic ti jayq’ui’ c’al in xits’al i tsemthach toro ani c’al in xits’al i tsacam chivo. pVY Cum tsemthanchame ti tamub ti tamub i co’nel antsana’ ti t’ilanthanchabe jaja’chic in hualab. qU[ Max chubax jum putat thacatmethanchamejaquits ani jum putat t’oquethanchamejaquits in ichich nixe’ xi inicchic, yabats in ats’amalac jolbith in ichich ani yabats yejenchamejac ca tsemthanchat i co’nel tin cuenta in hualab. JT  An ts’ejcath cau ax a Dios im pitha’ a Moisés pel i t’ipchixtalab c’al i cau jahua’ más huinat alhua’ axi a Dios im pitha’ talbel an inicchic tin cuenta c’al a Cristo. C’al nixe’ xi ts’ejcath cau jitats ulelac c’al a Dios ni jayq’ui’ yab in ejtou quin co’oy jum putat thacatbethanchithits in ichich tin cuenta i paculanchixtalab c’al a Dios, cum ti tamub ti tamub tsemthanchame i co’nel tin cuenta in hualabchic. 3S_ Jaye a Cristo jun calat im bina’ tim ba’ ca tsemtha abal quim paculanchi in hualab yantalam i inicchic, ani ne’ets ca chich junil abal quin jum putat jec’ontha’ patal jitats c’al tu aychab ca chich. Tam ca chich junil yabats ne’ets ca chich ti calchix tin cuenta an hualabtalab.mRS Lej chubax bijithits patal an inicchic ca tsemets jun calat ani talbel ca ts’ejca c’al a Dios. XQ) Max in yejenchamalac quin t’aja’ ejtil nixe’ xi ts’ale pale’ ti tamub ti tamub, tam tsemthamejac yan i calat ma tam ti ts’ejcan an tsabal ani an eb. Chich jun calat expith tam ti ne’ets ca taley in q’uijil am biyal ts’ejcath cau, ani im bina’ tim ba’ ca tsemtha abal quim paculanchi in hualab patal an inicchic. YP+ Otsits an ts’ale pale’ jun calat ti tamub ti al nixe’ xi lej T’ocat Alta quim bina’ c’al a Dios in xits’al i tsemthach co’nel, ani a Cristo yab antsana’ ti tamub ti tamub bina yan i calat. `O9 Otsits a Cristo ti eb tin lej t’ocat c’uajattal a Dios, ani tats ti c’uajat ti ts’ejcaclome c’al huahua’ ani c’al a Dios. Yab otsits ti al nixe’ xi pulic ata lona teje’ tsabal jun ti c’ac’na a Dios ti jayq’ui’. Nix ts’ejcan c’al i inic ani pel i t’ipchixtalab c’al in lej t’ocat c’uajattal a Dios ti eb. CN T’oquetha ti jayq’ui’ c’al in xits’al i tsemthach co’nel patal jahua’ eyan ti c’ac’naxtalab c’al a Dios, ani pel xe’ i t’ipchixtalab c’al jahua’ xohue’ tu t’ajchal huahua’ a Dios tam tu t’oquethanchal i ichich c’al in lej c’athpich huinat alhua’ xits’al a Cristo. YM+ C’al nixe’ xi biyal ts’ejcath cau tin cuenta an c’ac’naxtalab c’al a Dios, jat’hua’ tim patal jahua’ eyan t’oquetha tam ti huathiyat antsana’ c’al i xits’. A Dios im paculanchal in hualab an inicchic expith c’al i huac’lath xits’. Cum tsemets a Cristo hua’ats i paculanchixtalab c’al an hualabtalab L) C’al in xits’al i tsemthach co’nel, a Moisés in huathiy jaye am pulic tiyopan ata lona ani jaye patal an eyextalab ax u eynal taja’. K In ucha’ an muthat bichou: Ja’its axe’ an xits’ ax a Dios in le’ tin cuenta an ts’ejcath cau jahua’ nan tu olchalchic. J% Ti jayq’ui’ a Moisés in tala’ exobchamal an Israelchic patal an uchbixtalab tin cuenta nixe’ xi ts’ejcath cau, ani tiq’uele c’al in xits’al i tsemthach becerro ani c’al in xits’al i tsemthach chivo in huathiy an thuchlab jun ti thuchath nixe’ xi uchbixtalab ani jaye patal an muthat bichou. I tsac lana ani in c’ue’el i tsacam te’ jats in eyentha’ ti huathixtalab. I Eyan nixe’ xi biyal ts’ejcath cau tam ti tsemthanchameye ani huac’lanchameye an inicchic in xits’al i tsemthach co’nel. 1H[ Biyat ejate an thabal ax in ts’ejcamal an u, yabaye u eynal. Ma ta ca tsemetsits, tam ojni’ ne’ets ca t’ajan ti cuenta jahua’ in ulal nixe’ xi thuchath u. eGC Hua’ats i inicchic in thuchal i u jun tim bijiyal jita’ ne’ets ca jilchin in c’al tam ca tsemets, ani nixe’ xi thuchath u ne’ets ca t’ajan ti cuenta expith tam tsemenecaquits an thabal c’al an c’alab. :Fm Ja’its a Jesucristo axi tu ts’ejcanchamalits c’al a Dios nixe’ xi it jilchith cau. Tsemets ti calchix c’al patal jitats bijithits c’al a Dios abal ne’ets quim bats’u i ets’ey lablinchixtalab axi a Dios im bijchith ulumalits ne’ets quim pitha’chic. Tsemets ti calchix jaye abal ca paculanchat in hualab an inicchic ax in t’ajamalchic tam ti xe’etsac uchbithe c’al nixe’ xi oc’ox ts’ejcath cau. VE% Max antsana’ tsu’tatac ti t’ocat jaja’chic, huahua’ ax i belal a Cristo más u tsu’tatits tu t’ocat c’al a Dios tin ebal in tsap in huac’lath xits’al a Cristo. An Espíritu Santo ax in ey ejat abal ets’ey in tolmiy a Cristo quim bina’ tim ba’ lej t’ocat c’al a Dios abal ca tsemtha ti al an cruz ti calchix c’al huahua’ i hualab. A Cristo c’al in xits’al tu paculanchamalits i hualab ani i t’ajbil ax i t’ajamalits jolat tin tamet a Dios. Jaxtam thacatmethanchithits i ichich ani i ejtohual qui c’ac’na’ a Dios ax in ey ejat abal ets’ey. gDG Ti jayq’ui’ ax in tacamalits jant’o yab t’ocat huathiyat c’al in xits’al an tsemthach toro ani c’al in xits’al i tsemthach tsacam chivo. Punchin tin anam t’u’ul in joltay’lil an tsemthach chicath becerro. Antsana’ ti tsu’tatac ti jayq’ui’ c’al a Dios t’oquethach ani in ejtohuamal quin c’ac’na’ a Dios junil. PC Tihua’ ti eb jun ti otsenequits a Cristo ejtil nixe’ xi lej T’ocat Alta ti al an tiyopan teje’ tsabal. Im bina’ jun calat expith in huac’lath xits’al c’al a Dios, ani jats c’al tu ts’a’ith huahua’ abal ets’ey. Yab im bina’ in xits’al i tsemthach tsacam chivo ni in xits’al i tsemthach becerro. uBc Che’nequits a Cristo, ani jaja’ pel i ts’ale pale’ c’al axi más c’athpich huinat alhua’ an c’ac’naxtalab yab ejtil axi ti jayq’ui’ c’al am biyal ts’ejcath cau. Xohue’ in t’ajal ti pale’ al i c’uajattalab lej huinat alhua’ ani t’ocat. Jats xe’ ti eb ani yab pel i tiyopan axi teje’ tsabal ts’ejcath c’al i inic. KA Nixe’ xi biyal ts’ejcath cau in olnal jant’o ca c’apat ani jant’o yab ca c’apat, jant’o quin uts’a’ an inicchic ani jant’o yab quin uts’a’, jant’ini’ tiquin t’aca’ tim ba’ an inic tam ti ne’ets ti c’ac’nax c’al a Dios. Patal nix pel i eb c’ac’naxtalab ani i uchbixtalab axi t’ajnenec ti cuenta ani exbathac ti jayq’ui’, ani xo’ a Dios in jalc’uyamalits am biyal ts’ejcath cau c’al axi it. @7 Patal nixe’ pel i t’ipchixtalab c’al huahua’ axi xo’ i belal a Cristo. C’al patal nixe’ xi ts’ejhualixtalab ani in xits’al an tsemthach co’nel axi an Israelchic im bina’ c’al a Dios, yab ejtohuat ca jum putat t’oquethanchat in ichich an c’ac’nax. ?- Tam antsana’ in t’ajal an ts’ale pale’, jats c’al tu tso’oblinchal huahua’ an Espíritu Santo abal an inicchic tin cuetemtal yab in ejtohual ca lej utey tin tamet a Dios. Yab in ejtohualchic biyat c’uajat am pulic lona ata jun ti t’ojnal am pale’chic. j>M Expith an ts’ale pale’ jats in ejtohual ca otsits ti al nixe’ xi tsabchilab alta bijiyab ti lej T’ocat Alta, ani expith u otsel jun calat ti tamub. Tats tin ne’tha’ in xits’al an tsemthach co’nel tin cuenta an hualabtalab quin huathiy eblim nixe’ am poc’te’ abal ca paculanchat in cuete’ hualab ani jaye in hualab in at Israel. \=1 Antsana’ ti ts’ejcathits alta. Ani am pale’chic ne’ets otsel ti al an T’ocat Alta patal an q’uicha quin t’aja’ jahua’ uchbith c’al a Dios tin cuenta an c’ac’naxtalab c’al a Dios. < Eblim nixe’ xi poc’te’ hua’ats tsab i inquith ángel ts’ejcath c’al i oro, ax in le’ quin ulu abal c’uajat a Dios taja’. C’al in ocobchic in tsalmiyal am poc’te’ jun tu huathiyab in xits’al an tsemthach co’nel tin cuenta in hualab an Israelchic. Xohue’ yabats in lejab qui tala’ t’iloxna’ jant’o hua’ats al nixe’ xi tiyopan Israelchic. e;C Utat xi pelcath toltom hua’ats i ts’acnaxtalab ts’ejcath c’al i oro jun tu chicab i jom. Jaye hua’ats i poc’te’ tala’ umchith i oro tin al ani tin elebtal axi ts’ejcanenec tam ti a Dios in ts’ejca’ nixe’ xi biyal cau c’al an Israelchic. Ti al am poc’te’ hua’ats i juyul i oro jun ti balith an maná. Hua’ats jaye al nixe’ xi poc’te’ im biyal cuayab a Aarón axi puthnenec ani i lemtha’ t’ujub jun ti thuchath nixe’ xi biyal cau. u:c Axi tsabchilab alta bijiyab ti lej T’ocat Alta. Ts’ejel nixe’ xi tsab i alta palat i pelcath toltom. +9O Pel i pulic ata lona. Axi oc’ox alta al nixe’ xi tiyopan bijiyab ti T’ocat Alta, ani taja’ c’uajat i cublab candela ani i mexa c’al an t’ocat pan. 8 ' C’al am biyal oc’ox cau jats ti uchbiyat an Israelchic jant’ini’ ca c’ac’naxin c’al a Dios ti al i tiyopan axi teje’ tsabal. $7A C’al axe’ xi it jilchith cau a Dios tu olchalchic abal ja’its in calchil am biyal oc’ox cau. Axi ca biyalmejits, hue’its ne’ets ca taley.6{ Ne’ets cu paculanchi jahua’ quithab in t’ajamalchic. Ni jayq’ui’ yabats ne’ets cu t’ilchi in hualabchic. 5  Yabats ne’ets quin yejenchi ti exobchix c’al in at ja’ub ni c’al in at ebchal jant’ini’ ta ca exlomats c’al a Dios.Tim patalchic ne’ets tiquin lej exla’its. Ma axi tsa’at in ey ani ma axi pulic in ey ne’ets tiquin exla’. ?4w Bel talbel ne’ets cu ts’ejca’ i it jilchith cau c’al an Israelchic.Ne’ets cu t’aychi tin lej tsalapchic u uchbixtal. Ani ne’ets cu thuchanchi tin lej ichich.Tam ojni’ jaja’chic ne’ets tiquin c’ac’na’ tin Diosil. Ani ne’ets ca c’uajiychic tu lej bichohuil nana’. -3S Pil an it cau yab ejtil am biyal cau ax u ts’ejca’ c’al im biyal juntalchic tam ti calthachits ti al an tsabal Egipto.Cum yab in t’aja’chic in uchbil quim putu c’al jahua’ in ulal nixe’ xi biyal ts’ejcath cau, jaxtam nan u jilcacaychic. Antsana’ in ulu a Dios. 42aAni cum a Dios in tsu’u an Israelchic in q’uibchamale ti lej belom c’al jaja’, jaxtam in ulu ani thuchathits ti al an T’ocat Thuchlab antse’:Ne’ets quim baju an q’uicha tam nan ne’ets cu ts’ejca’ i it jilchith cau c’al am bichou Israel ani c’al am bichou Judá. "1=Max an oc’ox cau yabac in q’uibchamale in tsap, tamna’ yabats in yejenchale ca ts’ejcan nixe’ xi tsabchilab an it jilchith cau ti putul. _07Huahua’ i cua’al i ts’ale pale’ tin lej c’uajattal a Dios ax in cua’al in t’ojlabil más c’athpich in ey yab ejtil in t’ojlabil i pale’ axi teje’ tsabal. Jaja’ tu ts’ejcanchamalits c’al a Dios i it jilchith cau axi más huinat in alhua’ yab ejtil am biyal cau pithnenec a Moisés c’al a Dios. Jats axi más huinat in alhua’ cum acninal c’al i más exbath bijchith cau yab ejtil am bijchith cau axi pithnenec a Moisés c’al a Dios. /Nixe’ xi pale’chic in t’ojonchal in t’ojlabil a Dios ti al an tiyopan teje’ tsabal axi pel i t’ipchixtalab c’al an lej c’uajattalab axi ti eb. I tso’ob abal pel i t’ipchixtalab cum uchan a Moisés c’al a Dios jant’ini’ ti quin ts’ejca’ an tiyopan jun ti quin c’ac’na’ an inic a Dios. Uchan c’al a Dios: Ca lej t’aja’ ti cuenta ca lej t’ipchith ts’ejca’ an tiyopan jant’ini’ axi nan tu tejhua’methanchits tam tu c’uajatac huahua’ al am bolchal Sinaí. U.#Max c’uajataque a Jesucristo teje’ tsabal yab in t’ajalac ti pale’, cum q’ue’at i pale’chic hua’ats ax im binal c’al a Dios an ts’ejhualixtalab ax in ulal an ts’ejcath cau ca bina. -)Pel in uchbil an ts’ale pale’ c’al an Israelchic ti jayq’ui’ quim bina’ c’al a Dios an ts’ejhualixtalab ani an tsemthach co’nel axi ca bina ti c’ac’naxtalab c’al a Dios. Jaxtam pel in uchbil a Jesucristo jaye quim bina’ jant’o c’al a Dios. ,Tats tin t’ajal ti ts’ale pale’ tin lej chubax t’ocat c’uajattal a Dios axi pel in ts’ejcabil jaja’ ani iba an inic. N+ An lej uluth cau ax u le’ tu ucha’ jats axe’, abal i cua’al i ts’ale pale’ tihua’ quetelits tin huinab c’ubac tin ts’alat coytal a Dios jant’ini’ ti puhuethanchithits im bij. *1An ts’ale pale’chic axi bijiyat tin cuenta an ts’ejcath cau axi pithnenec a Moisés c’al a Dios palulul in ey ti pale’, ani a Jesús ojni’ in ey lej jum putat huit’ath ti pale’ abal ets’ey. Ja’its jaja’ in Tsacamil axi a Dios im bijiy ti ts’ale pale’, ani in cuba’ tim ba’ ti lej chubax c’al in cahuintal abal jaja’ ne’ets ca c’uajiy abal ets’ey ti pale’.z)mAxi q’ue’at an ts’ale pale’chic in yejenchamal chuthel chuthel quin tsemtha’ i co’nel ani quim binanchi in xits’al c’al a Dios tin cuenta in cuete’ hualabchic ani jaye tin cuenta in hualab in at inicchic. A Jesús yab in yejenchal quin t’aja’ antsana’ cum jun calat expith im bina’ tim ba’ ca tsemtha ti calchixtalab c’al an hualabtalab. /(WJa’its jaja’ a Jesús i yejenchal ti ts’ale pale’. Lej t’ocat ani ni jayq’ui’ yab mucchame c’al i hualabtalab. Ni jayq’ui’ yab hualbinenec. In t’ajtal ey ti lej ts’alat yab ejtil in ey an hualbith inicchic. C’uajatits ti eb c’athpich puhuethanchithits im bij. L'In ejtohual quin jum putat jec’ontha’ abal ets’ey patal jitats quin utba’ c’al a Dios, cum in lej ey ejat abal ets’ey ani ets’ey u conchinchix c’al jaja’chic tin tamet a Dios. ^&5Cum in lej ey a Jesús yab u tsemel, yab in yejenchal ca bijchin in aytal jaluc’. f%EC’al xi oc’ox bijiyat yan i inicchic ti pale’, cum pel in ey u tsemel axi ca bijiyat. h$IJaxtam tin ebal a Jesús i chubax exlalits abal ne’ets cu t’ajchin patal jahua’ a Dios im bijchith ulumalits al an it jilchith cau. Jats xe’ axi más c’athpich in ey ani yab ejtil axi an oc’ox ts’ejcath cau. Q#Yab antsana’ in t’aja’ ti jayq’ui’ tam tim bijiy xi q’ue’atchic am pale’ axi pelac in at juntal xits’al a Leví. In ulal in T’ocat Thuchlab in cahuintal a Dios antse’:A Dios in cuba’ tim ba’ ti lej chubax c’al in cahuintal ani yab ne’ets quin jalc’uy in tsalap. In ulu:Tata’its ne’ets quit c’uajiy tit pale’ abal ets’ey.Nan putat tu bijiy jant’ini’ tu bijiy jaye a Melquisedec ti jayq’ui’. "A Dios in cuba’ tim ba’ ti lej chubax c’al in cahuintal expith tam tim bijiy a Cristo ti pale’ abal ets’ey. 4!aYab ja c’al an ts’ejcath cau axi pithnenec a Moisés c’al a Dios in ejtohual an inic quin co’oy in ichich jum putat payenequits ti eynanchix c’al patal in ey a Cristo. C’al an Ajatic ojni’ an c’athpich huinat alhua’ ts’ale pale’ i ejtohual cu jum putat ultsits c’al a Dios. yAntsana’ jilc’on pacuthits nixe’ xi pejach an ts’ejcath cau ax in ulumal expith ca bijiyat ti pale’ axi pel in at xits’al a Leví, cum palulul in eychic ani yab in ejtouchic quin tolmiy an inicchic ca jum putat ultsits c’al a Dios. ]3Antsana’ olna in ey an Ajatic tam ti a Dios in ulu antse’:Tata’its ne’ets quit c’uajiy abal ets’ey tit pale’.Nan putat tu bijiy jant’ini’ tu bijiy jaye a Melquisedec ti jayq’ui’. DAntsana’ ti bijiyat an Ajatic aba ani’ yab pel in at juntal xits’al a Leví, expith cum in cua’al in lej ey ca c’uajiy abal ets’ey ani ni jayq’ui’ yab ne’ets ca taley. wXo’ i lejquith tso’obits abal a Dios im bijiy i it pale’ ejtil tim bijiyamalits a Melquisedec ti pale’. 3_I tso’obits abal i Ajatic pel xe’ in at xits’al an cuenel Judá, ani ni jayq’ui’ yab in ulu a Moisés ca bijiyat jita’ ti pale’chic ti al an cuenel Judá. 1[ Antsana’ tu olnab ti al an T’ocat Thuchlab abal bijiyat ti pale’ i Ajatic axi hua’tsin c’al i cuenel axi ni jayq’ui’ yab bijiyat jita’ ti pale’chic. D Cum antsana’ ti bijithits ani yab pel in at juntal xits’al a Aarón, jaxtam i tso’ob abal a Dios yab in t’aja’ ti cuenta an ts’ejcath cau tam tim bijiy an Ajatic ti pale’. K An ts’ejcath cau axi pithnenec an Israelchic t’ojonchame c’al a Leví ani in at juntal xits’al axi pelchic i at xits’lab c’al a Aarón. Max jaja’chic in ejtohuamalac quin tolmiy axi ts’at’atchic c’al an ts’ejcath cau quin co’oy in ichich jum putat payenequits ti eynanchix c’al patal in ey a Cristo, tam a Dios yab in yejenchamalac quim bijiye más junaque i pale’. Xo’ bijithits an Ajatic ti pale’ ejtil a Melquisedec axi uxnal c’al a Dios ti pale’ abal ets’ey, ani yab ejtil nixe’chic axi pelchic i at xits’lab c’al a Aarón. ;o Aba ani’ yabaye hua’tsinenec a Leví tam, bel ejtil max pelits in at juntal xits’al a Abraham cum a Abraham pel i biyal tatalab c’al a Leví tam tin tamu a Melquisedec. +O A Leví ani in at juntal xits’al axi pelac i pale’chic ejtil max in mac’uchith pitha’ jaye jun c’al an lajuj tam ti Abraham im pitha’ a Melquisedec. `9Xo’ u tsemel am pale’chic ax im bats’uhual jun c’al an lajuj c’al an Israelchic, ani tin cuenta a Melquisedec in ulal an T’ocat Thuchlab in cahuintal a Dios abal nixe’ xi Melquisedec ejtil max ejate. }sPatal an inicchic in tso’obits abal lej c’athpich pulic in ey an lablinchix yab ejtil an inic ax u lablinchab. a;Aba ani’ a Melquisedec yab pel in at juntal xits’al a Leví, bel im bats’u nixe’ xi jun c’al an lajuj c’al a Abraham. Aba ani’ yab bijchith uchnenequits a Melquisedec c’al a Dios jant’ini’ a Abraham, ojni’ bel jaja’ in lablinchi a Abraham axi bijchith uchnenequits c’al a Dios ne’ets ca lej c’athpich lablinchat. %CTalbel axi pel in at juntal xits’al a Leví jats axi bijiyat ti pale’chic, ani ja’its jaja’chic ax im bats’umal jun c’al an lajuj patal jahua’ im bina’ c’al a Dios an Israelchic. Antsana’ ti uchbiyamechic quim bats’u jant’ini’ ti thuchath ti al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. Pelchic xe’ in at juntal xits’al a Abraham jant’ini’ xi q’ue’at an Israelchic jaye. {oCa t’aja’ ti cuentachic abal lej c’athpich pulic in ey a Melquisedec, ma pithan c’al i biyal juntal Abraham axi jaye pulic in ey jun c’al an lajuj jahua’ in tixc’anchamalits an ts’alechic c’al in cuenta am pejextalab. In tata ani in mim ani in at juntal xits’alchic a Melquisedec yab u olnab tin cahuintal a Dios, ni an q’uicha tam ti hua’tsin ani an q’uicha tam ti tsemets. Jaxtam a Melquisedec ajith ejtil in Tsacamil a Dios Jesucristo axi pel i pale’ abal ets’ey. <qAni a Abraham im pitha’ a Melquisedec jun c’al an lajuj patal jahua’ in tixc’anchamal nixe’ an ts’alechic. Im bij Melquisedec in le’ quin ulu pel xe’ i ts’ale axi pututh ani im bij am bichou Salem in le’ quin ulu jun ejettalab. Jaxtam uxnal pel xe’ i ts’ale axi jun ejet in ichich. | sA Melquisedec pelac i ts’ale ti bichou Salem ani jaye pel i pale’ bijiyat c’al am pulic Pay’lom Dios ti eb. Ja’its jaja’ c’al ti lablinchat a Abraham tam ti huichel a Abraham in atamalits am pejextalab c’al pil i ts’alechic. ucTihua’ ti eb otsenequits a Jesús ani tu t’ojojonchamalits am bel abal cu ulits c’al a Dios. Ti biyal bijiyat a Melquisedec ti ts’ale pale’ ani xo’ a Jesús ja’its axi bijithits ti lej ts’ale pale’ abal ets’ey. -C’al nixe’ xi aychixtalab jats tu t’ayat co’onchab i ichich ani jats tu t’ayat ts’ot’c’óxlinchab i ichich c’al a Dios ti eb. ( IHua’ats tsab i cau lej t’ayat c’al a Dios. Oc’ox im bijchith ucha’ an inicchic jahua’ ne’ets quin t’ajchi ani taley tiq’uele axe’ in cuba’ tim ba’ ti lej chubax c’al in cahuintal abal chubax ne’ets quin t’ajchi jahua’ im bijchith uchamalits. Axe’ xi tsab i cau lej chubax, cum a Dios yab in ejtohual ti janamcau. Jaxtam i thubat utenchal a Dios cu jec’ontha, ani i t’ayat belal abal lej chubax an aychixtalab ax tu pithamal a Dios ti ichich abal ne’ets cu c’uajiy abal ets’ey c’al jaja’ ti eb. d AA Dios in cuba’ tim ba’ ti lej chubax c’al in cahuintal abal chubax ne’ets quin t’ajchi an inicchic jahua’ im bijchith uchamalits ne’ets quin t’ajchi. Antsana’ in le’ quin alhua’ tso’oblinchichic abal lej t’ayat in tsalap ani lej chubax ne’ets quim pitha’ an inicchic am bijchith lablinchixtalab ax im bijchamalits. | qAn inicchic in ujnamits quin cuba’ jita’ ti lej chubax c’al in cahuintal axi lej c’athpich pulic in ey yab ejtil jaja’chic. Tam tin cuba’its, tamna’ u jilc’onal t’ayat ts’ejcathits an cau abal chubax ne’ets ca t’ajan.  !Ani a Abraham in aychi c’al i c’aya’talab ma t’ajchinenequits jant’ini’ ti uchnenequits c’al a Dios ne’ets ca t’ajchin. |qIn ucha’: Lej chubax nan ne’ets tu lej lablinchi yan ani ne’ets tu pitha’ yantalam a at juntal xits’al. 9 Ti biyal a Dios in ucha’ a Abraham abal ne’ets quin lablinchi ani in cuba’ tim ba’ ti lej chubax c’al in cahuintal abal chubax ne’ets quin t’aja’. Yab in ejtou quin cuba’ jita’ q’ue’chith pulic, cum ja’its jaja’ axi lej c’athpich pulic in ey. ve Yab u le’ abal ca ne’tha’ pama’tal a ichich c’al a Dios. Ca baju jant’ini’ jaja’chic ax in lej belal a Dios ani c’al in c’aya’tal im bats’uhual i lablinchixtalab axi bijchithits c’al a Dios ne’ets ca pithan. =s U lej le’ abal patal tata’chic ca más lubaye c’al a lej canat abal ca baju ca jum putat bats’u patal an lablinchixtalab axi a Dios in ulumalits ne’ets ti pitha’chic. y A Dios pel i lej alhua’ inic ani yab ne’ets quin uc’chiy jahua’ a t’ajchamal tin t’ojlabil. A tejhua’methamalchic abal a c’anithal a Dios cum a tolminchamal an ebchalabchic axi jaye belom c’al a Dios, ani bel a tolminchalechic. dA Aba ani’ lej yajchic nixe’ xi cau, bel nan tu c’anithal tit ebchalabchic c’al a Cristo. Cum chubax it jec’onthachits, u lej belal abal it lej lablinchab c’al a Dios ani ne’ets ca t’ajaye alhua’. taA Dios yab in lablinchal an tsabal ax im binal tocat i q’uith ani i cholich, ani cum yab tabat c’al an t’ojnal tsabal ne’ets ca chican an q’uith ani an cholich. Antsana’ a Dios c’al an inicchic. I junini’ belal a Dios -A Dios in lablinchal an tsabal ax im bats’uhual an ja’ tam ca ulits an ab, ani tabat c’al an t’ojnal tsabal max quim bina’ in hualil. 'Max jita’ antsana’ im bajumalits ani talbel ca pilmejits c’al a Dios, tamna’ yabats ne’ets quin ejtou ca jic’tson c’al in hualab ani ca huichiy junil c’al a Dios. Ejtil max in t’ajchal in Tsacamil a Dios ca tsemtha ani ca tilibna junil ti al an cruz. 3In lecchamalits in huinat alhua’ in cahuintal a Dios. Hue’ tejhua’methanchat in tsap a Dios axi talbel ti eb ne’ets ca lej tejhua’metha. O~Hua’ats i inicchic axi tajbanchamejits in ichich c’al in tajax a Dios. In lecamalits abal cuju jahua’ tu pithal a Dios ani im bats’umalits i lablinchixtalab c’al an Espíritu Santo. m}SMa ju’tamits huichat in culbetal a Dios, qui alhua’ exbay jaye axi luputh in cahuintal a Dios. |/I exlalits jant’o in ey am pujantalab ani jant’o in ey tam jun i belom c’al a Cristo ca punchin tin oc’ in c’ubac axi pel i eyal ti al an tamcunel ebchalab. I exlalits abal a Dios ne’ets quin ejtha’ an tsemelomchic ani ne’ets quin ts’ejca’ an inicchic. V{ 'Jaxtam qui luba’ qui co’oy i ichich jum putat payenequits ti eynanchix c’al patal in ey a Cristo, ani yab qui huilq’uith exobna’ jahua’ ti c’a’al i exobnamalits tin cuenta a Cristo axi yab q’uibat. U jic’tsonenequits tin cuenta i t’ajbilab axi i t’ajamal lejat jolat tin tamet a Dios ani i belamalits a Dios. Bz}Jitats in cua’al in ichich jum putat payenequits ti eynanchix c’al patal in ey a Cristo in alhua’ exbayalits in luputh in cahuintal a Dios axi ejtil i lej te’nel. Cum lej exobchichithits in ichich c’al in cahuintal a Dios, jaxtam in ujnamits quin exbay jahua’ alhua’ ani jahua’ yab alhua’.y- Jitats ejtil i lej t’ele’ axi chuchule, yabaye in alhua’ exbayal in cahuintal a Dios ax in olnal jahua’ bolith ani jahua’ yab bolith. Fx Ma ohuatits it belom c’al a Cristo ani in lejabac max a bajumalaquits tit exobchix c’al in cahuintal a Dios. Ma a yejenchale quit huilq’uith lejquinchat in cahuintal a Dios axi lej exlantalits ani yab q’uibat. Ejtil it t’eleyechic ani a yejenchale i letsa, ani yabaye a ejtohual ca c’apu i lej te’nel. 2w] Hua’atse yan i cau u le’ac tu olchichic tin cuenta in ey a Cristo ti ts’ale pale’, tocat lej t’ojlab abal nan tu lejquinchi an cau cum lej obe a tsalap. v3 A Dios putat im bijiy a Cristo ti ts’ale pale’ jant’ini’ ti bijiyat jaye a Melquisedec c’al a Dios. Am belomchic axi ejtile i t’ele’ euC Cum in tala’ t’ajchamalits in culbetal a Dios, jats tim baju ti lej jum putat huit’ath Jec’onthax, ani jaxtam in ejtohual quin jec’ontha’ abal ets’ey patal jitats quin t’ajchi jahua’ jaja’ quin ulu. CtAba ani’ a Cristo pel in Tsacamil a Dios, bel in lej yajchicnamal ani c’al an yajchictalab más in tso’obnamalits quim putu c’al jahua’ uchbith c’al a Dios quin t’aja’. tsaTam ti xe’tsin a Cristo teje’ tsabal in ets’ey mo’camal in conchixtal c’al a Dios ti eb, ma c’al i cau lej tsapic ani ma c’al yan i uq’uil olon. Lej conchixin c’al a Dios ax in ejtohuamalac ti quin jec’ontha’ abal yab ca tsemtha. Ani cum ets’ey lej c’ac’nax c’al a Dios, jaxtam a Dios in lej bina’ in xutsun c’al in conchixtal. r Uchanaye a Cristo c’al a Dios ani thuchath ti al an T’ocat Thuchlab in cahuintal a Dios antse’:Tata’its ne’ets quit c’uajiy abal ets’ey tit pale’.Nana’ putat tu bijiy jant’ini’ tu bijiy jaye a Melquisedec ti jayq’ui’. ~i}}3|q{zz/ybxww>vutrqpnmml!k3ih;gg@fDe1dd2cba`[__^\[AZ0Y?X&WdUTSPRPOOMLJIIBHGGFhEDuC2BAA@.>=Ir  Hualam max i tsalpayal abal u lej c’ac’nax c’al a Dios. Yab chubax ani’ max yab i hui’nal i cau axi alhua’, tocat i c’ambiyal i cuete’ ichich ani jolat i c’ac’naxtal. lq SJitats yab quin uc’chiy ani quin junini’ t’aja’ jahua’ in ulal in tequeth cahuintal a Dios c’al tu hualcanthab an inic, jats axi ne’ets ca c’uajiy culbel c’al a Dios ani c’al patal jahua’ quin t’aja’. ^p 7Tocat in met’alq’ui ani in thubat uc’chiyal jant’ini’ tin tsu’u in hual. @o {Jitats quin ats’anchiq’ui expith ani yab quin chubax t’aja’ jahua’ in ulal in cahuintal a Dios, pel ejtil i inic axi tocat quin met’a’ in hual al i lam ani alhua’its. 8n kCa chubax t’aja’ jahua’ in ulal in cahuintal a Dios ani yab expith ca ats’anchiq’ui, cum max expith a ats’anchalq’ui tocat a c’ambiyal a cuete’ ichich. m )Expith ca t’ajat jila’ patal jahua’ yab t’ocat ani patal jahua’ quithab lej yan hua’ats teje’ ti al an hualab c’ay’lal, ani c’al i tsa’attalab ca jila’ a Dios ti t’aychi ta ichich in cahuintal ax in lej cua’al in tsap abal ti jec’ontha’. =l wCum yab u culbel a Dios c’al in tsacultal an inic. sk aIchich hual ebchalabchic, cum it it ejatlithits ca lej canat bina’ a xutsun c’al in cahuintal a Dios. Ca lej alhua’ tsalapnanchi ani ca c’aya’ olnaxnanchi an inicchic. C’al a ichich c’aya’ yab quit thubat tsacuy. vj gCum pelits in le’nomtal tu pithamalits i it ejattalab c’al in cahuintal axi lej chubaxtalab t’aychith ti ichich, ani xo’ pel tu oc’ox huenc’onelom c’al a Dios. Jahua’ in t’ajal jita’ chubax c’ac’nax c’al a Dios |i sCa tequeth tso’obna’ abal ja’its a Dios ti eb ax tu pithal patal i alhua’talab axi lej huinat alhua’ ani quithat. Ja’its jaja’ ax in ts’ejca’ a q’uicha ani a otchic ani patal jahuats im binal in tajax ti eb. Max u jalc’unal in tsap in tajax jaja’chic, a Dios iba cum ni hue’ yab u jalc’unal in ey. Ets’ey tu pithal expith jahua’ alhua’. ^h 7Ichich hual ebchalabchic, yab quit c’ambiyat c’al i q’uibts’oth tsalap. g C’al i hualbith le’nomtal jats tu tujel an hualabtalab, ani c’al tin ebal an hualabtalab jats tu tsemel huahua’. hf KJa’its i cuete’ hualbith le’nomtal ax tu nixoc’nal ani tu c’ambiyal abal cu hualbin. @e { Max cu nixoc’na abal cu hualbin, yab qui ulu max ja’its a Dios ax tu nixoc’nal. Yab ja, cum a Dios yab pel i nixoc’nax c’al an hualabtalab ani yab u nixoc’nab ca hualbin. rd _ Ne’ets cu culbe max qui cuxuy cu tacchiquiyat c’al i cuxuth ichich. Max antsana’ tu tsu’chal a Dios i ichich, ne’ets tucu pitha’ i atabilab tihua’ ti eb jant’ini’ ti bijchithits axi c’anithom c’al jaja’. ~c w Tam ca calejits an thijiy c’ac’al, u bachc’unalits an ts’ojol ani u ijcanalits in huitsil. Yabats alabel. Antsana’ ne’ets ca thubat taley an rico biyat u lej t’ojlinal. An yajchictalab ani an nixoc’naxtalab c’al an hualabtalab b 3 Ca culbe jaye an rico ebchalab aba ani’ yab jant’o in ey in ricotal c’al a Dios. Cum an rico jaye ejtil in huitsil i ts’ojol, yab u ohuel. Wa ) Ca culbe an ts’ejhuantal ebchalab cum c’athpich in ey c’al a Dios. o` YAxi jalc’u’ in ichich yab in ejtohual quin co’oy t’ayat mo’cathits in ichich c’al a Dios. V_ 'Max antsana’ a ichich, yab jant’o ne’ets quit pithan c’al an Ajatic. h^ KExpith ca junini’ bela’ ta ichich abal chubax ne’ets ti pitha’, cum max a ne’thal a ichich c’al i hualamtalab c’al a Dios ejtil i ja’ axi lanq’uiq’uil ani ne’thathal ju’tamits ta ca juchun an ic’. .] WMax a q’uibchalchic an tsalpathtalab ca conchi a Dios abal ti pitha’, cum pelits in ey lej pithoblix. Ne’ets ti pitha’ ani yab ne’ets ti c’uiya’. \ -Ca jum putat puhuey a cuxuthtal abal yabats ca más q’uibchi, ani tam ojni’ ne’ets ca tala’ cuxuy jahuaquitsq’ui tam tacchiquixtalab. +[ QCum a tso’obits abal a Dios ti tacchiquiyal abal ti tsu’u max a lej chubax belal. Max it tacchiquiyab ani a junini’ belale, ne’ets ca puhuey a cuxuthtal. gZ IEbchalabchic, in tomnal quit lej culbe tam quit tacchiquiyat c’al jant’oquitsq’ui. KY Nana’ in Santiago tin t’ojnalil a Dios ani i Ajatic Jesucristo tu tsapnethal ax it lajuj tsab cuenel Israel buc’uc’ul c’uajil tim puhuel an tsabal. A Dios tu pithalchic i tsalpathtalab pXY U lej le’ abal a Dios ti lubach co’onchichic a ichich c’al in alhua’ inictal. Amén.]W3 Ca tsapnetha’chic patal ax ti oc’nanchal c’al in t’ojlabil a Dios ani patal jitats pel i at belom c’al a Cristo. An ebchalabchic ti pulic bichoulom Italia ti abchal tata’chic i tsapnethomtalab. BV} U le’ tu olchichic jaye abal yabats c’uajat ti al an huic’axte’ a Timoteo. Max jaja’ ca thubat ulits teje’, ne’ets cu ne’tha’ abal cu junax c’ale tu tsa’biychic. %UC Ebchalabchic, nan tu lej uchalchic ca bats’u c’al i c’aya’talab an ts’alabchixtalab ax nan tu olchal antse’ tsab ox i cau al axe’ xi u. T A Dios ti pitha’chic patal jahua’ alhua’ abal ca t’ajchi in culbetal. Ti tala’ t’ojonthanchi a ichich jant’inits in le’nomtal jaja’ c’al in lej tsap a Jesucristo ta ichich. Ja’its a Cristo qui puhuethanchi im bij abal ets’ey. Amén. ^S5 Ja’its a Dios ax tu jun ejetbethanchal i ichich. Ja’its jaja’ ax in ejtha’ i Ajatic Jesucristo ti al an jolimtalab axi xohue’ pel i lej Beletnom c’al huahua’ ejtil max pel tu ovejachic c’al jaja’. Tin ebal in huac’lath xits’al jats tu pithamal huahua’ a Dios i jilchith cau axi ne’ets ca ohuey abal ets’ey. R Tiquin lej conchinchi i q’uij c’al a Dios abal quin thubat huichiy c’al tata’chic max pel in culbetal. An tsapnethomtalab bQ= Ca conchichic a Dios abal jaja’ tucu tolmiy qui t’aja’ expith jahua’ alhua’. I ats’al thacat i ichich c’al jahua’ i alhua’ t’ajamalits, ani i lej leye qui t’ajaye expith jahua’ alhua’. NP Ca bina’chic a xutsun c’al jahua’ ti exobchal axi ti oc’nanchal c’al in t’ojlabil a Dios ani ca t’aja’ jahua’ ti uchbiyal. Cum pelchic i beletnanchix c’al a ejattal, talbel ne’ets quim bina’ i cuenta c’al a Dios tin cuenta in t’ojlabil. Ca luba’chic ca t’aja’ jahua’ ti exobchal abal antsana’ ca jilc’on culbel jaja’chic ani yab t’e’pith. Max i ca t’aja’, tata’chicte ne’ets quit t’e’pin. #O? Yab qui uc’chiy qui t’ajchi alhua’ i at inic ani qui tolmiy c’al jahua’ i cua’al, cum antsana’ i c’ac’nal a Dios ani u culbel jaja’. dNA Qui eyentha’ i hui’ qui ets’ey ajatnanchi im bij a Dios c’al im bij a Jesucristo. 3M_ Teje’ tsabal yab hua’ats i bichou axi ne’ets ca ohuey abal ets’ey, tocat i aychal cu ne’tha ti al am bichou ti eb axi ojni’ ne’ets ca ohuey abal ets’ey. "L= Cum antsana’ tin lej yajchicna’ a Jesús tin elebtal am bichou, jaxtam qui yajchicna’hue jant’ini’ ti tilibnath othna a Jesús ti al an cruz. Kw Abal antsana’ t’ajnenec, pel i t’ipchixtalab c’al a Jesús axi ne’tha tin elebtal am bichou Jerusalén. Tats ti yajchiquiyat ani tats ti huac’lanchat in xits’al ti al an cruz abal tucu t’oquethanchi i ichich c’al in xits’al. Jy Nixe’ xi ts’ale pale’ Israel im binanchi c’al a Dios tin cuenta an hualabtalab in xits’al i tsemthach co’nel ti al an alta axi bijiyab ti lej T’ocat Alta, ani in anam t’u’ul an tsemthach co’nel chicchin tin elebtal am bichou. 8Ii Xo’ huahua’ i belal a Cristo ax im bina’ in xits’al ti al an cruz, ani ax in aynanchalchic nixe’ xi biyal exobchixtalab yab in ejtohual quim bela’ a Cristo. xHi Yab ca bina’chic a xutsun c’al pil i exobchixtalab axi yab jununul c’al in cahuintal a Dios, cum hua’ats jita’chic in le’ ti exobchi abal hua’ats i c’apnel axi a Dios ti c’anchal. Cum ni jant’o ti tabat nixe’ xi exobchixtalab qui aynanchi, in tomnal más qui bina’ ti ba’ c’al a Dios cu tsaplilinchat i ichich c’al in alhua’ inictal. rG] A Jesucristo lej junini’ in eyits ma ti lej jayq’ui’, ani ma xohue’, ani ma abal ets’ey. F7 Yab ca uc’chiy axi ti oc’nanchal c’al in t’ojlabil a Dios, cum jaja’chic ti exobchixnanchamalits in cahuintal a Dios. Ca tsalapnanchi in alhua’ xe’tsintal c’al a Dios ani c’al in at inic. Ca lej bela’ a Dios jant’ini’ ti jaja’chic im belamalits. DE Cum chubax anits, jaxtam thacat i ichich. I ulal:Ja’its a Dios axi ets’ey tin tolmiyal.Jant’oquitsq’ui quin t’ajchin c’al an inicchic, yab ne’ets quin jiq’uey. mDS Yab ca c’athpich c’anitha’ an tumin. Ca ne’tha’ culbel a ichich c’al jahuaquits a cua’al, cum a Dios in ulumalits abal ni jayq’ui’ yab ne’ets ti ou tsu’u ani ni jayq’ui’ yab ne’ets ti jilcacay. RC Patal ax it tomquithits quit c’ac’naxin c’al a tomquil ani ca t’aja’ t’ocat c’al jaja’. A Dios ne’ets quin ts’ejca’ jitaquitsq’ui ca juncun c’al axi yab pel in tomquil. jBM Ca t’ila’chic c’al i yajnanchixtalab ta ichich jita’ c’uajat ti al an huic’axte’ ejtil max pel it huic’nelte. Ca tolminchi c’al a yajnanchixtal jitats u othnab ejtil max tata’its ax it yajchiquiyab. VA% Ca bats’u c’al a culbetal ta q’uima’ jitats ti tsa’biyal. Talchic i inic in bats’umalits i tsa’bix axi pel i ángel, ani yab in tso’obna’ abal antsana’ ti tsa’biyat c’al i ángel. a@ = Cum it at ebchalabchic c’al a Cristo quit junini’ c’anitháxin jun c’al xi jun. \>1 Huahua’ ne’ets cu c’uajiy jun ti a Dios ne’ets quin t’aja’ ti lej Ts’ale al i c’uajattalab axi yab u ejtohuab ca talabetha. Jaxtam qui bina’ i lej c’ac’namal yan c’al a Dios ani qui lej c’ac’na’ c’al i ichich mo’cathits tin tamet ani lej jic’pax, cum u culbel a Dios tam antsana’ qui c’ac’na’. y=k Tam a Dios in ulu antsana’ junilcua’, i ejtiyal abal ne’ets ca t’elelats ani ca talabetha jahua’ a Dios in ts’ejca’ pel in ey ca talabetha. Ojni’ ne’ets ca jilc’on expith ax in t’ajtal ey yab u ejtohuab ca talabetha. < Lej tsapic cahuin a Dios ti al nixe’ xi bolchal Sinaí ti jayq’ui’, ma t’elelats an tsabal. In ulumalits a Dios abal ne’ets quin t’aja’ ca t’elelats junil an tsabal. Ani yabq’ui expith ja, jaye ne’ets ca t’elelats an ebcua’. @;y Ca lej t’aja’ ti cuentachic yab ca paxq’uiy a xutsun cum jats a Dios axi ti taunal. Ti jayq’ui’ teje’ tsabal talchic an Israel im paxq’uiy in xutsun cum yab in le’na’ quin ats’anchi in cahuintal a Dios c’al in hui’ a Moisés. Ani yab in ejtouchic quin jec’ontha’ tim ba’ c’al an yajchictalab axi abchin c’al a Dios. Max jaja’chic yab in ejtouchic quin jec’ontha’ tim ba’, jaquitsq’ui más xo’ huahua’ yab ne’ets qui ejtou qui jec’ontha’ ti ba’ max qui pojcanchi in cahuintal a Dios ax tu abchal ma ti eb. [:/ Tats ti c’uajat a Jesús ax tu ts’ejcanchamal an it jilchith cau. It ultsitschic c’al jaja’ ani it paculanchithits a hualab c’al in huac’lath xits’al, cum tin ebal in huinat alhua’ xits’al a Jesús hua’ats i yajnanchixtalab yab ejtil in xits’al a Abel axi in le’ expith i huichbanchixtalab tin ebal abal tsemtha. "9= Tihua’ it ulitschic c’al in tsacamilchic a Dios lej culbel axi thuchathits im bij ti al an u axi ti eb. Tats ti c’uajat a Dios axi ne’ets quin ts’ejca’ patal an inicchic. Tats ti c’uajat jum putat it ejatlithits in ejattal axi tsu’tatchic ti bolith c’al a Dios. |8q Tata’chic it ultsits al am bolchal Sion axi ti eb axi yab a ejtohual ca taca’ c’al a c’ubac. Ja’its am bichou Jerusalén ti eb jun ti hua’ats yantalam i milchic i ángel. Pel im bichohuil a Dios axi in ey ejat abal ets’ey. )7K Ma a Moisés jaye c’athpich jiq’uey tam tin tsu’u jahua’ in t’aja’ a Dios al nixe’ xi bolchal. In ulu nan in t’elelel c’al i jiq’ueltalab. H6  Yab in ejtouchic quin cuxunchi in t’ocat a Dios. Uchnenequits c’al a Dios max i animal expith quin taca’ nixe’ xi bolchal, ca t’ajat tsemtha’ c’al i tujub o c’al i cui’ib. R5 In ats’a’chic lej tsapic in cahuith an trompeta ani jaye cau taja’ a Dios c’al jaja’chic. Cum yab in ejtohual quin cuxuy an cau, im pacabethach ucha’ a Dios abal yabats quin tauna’chic. 4  Ti jayq’ui’ ulitschic an Israel ti bolchal Sinai jun ti ne’ets ca pithan an ts’ejcath cau c’al a Dios. Tata’chic xo’ yab it ulits al jun i bolchal antsana’ ax a ejtohualac ca taca’ c’al a c’ubac. Tihua’ ti al am bolchal Sinai an Israelchic in tsu’u i c’amal ani i tocoulom. In tsu’u lej yic’utsinits ani in ats’a’ i juchnal ic’ lej tsapic. t3a A tso’obchic abal talbel in lej le’ ca pithan nixe’ xi lablinchixtalab c’al in tata, ani tam yabats in q’uijil cum in t’ajat jalchamalits c’al i c’apnel. Aba ani’ lej uc’nal, yabats jant’ini’ ti quim bats’u. ^25 Yab quit inicbejin ani yab quit uxumbejinchic. Yab ca pojcanchi jahua’ t’ocat c’al a Dios ejtil in t’aja’ a Esaú ti biyal. Cum pel i c’a’al tsacam ne’etsac ca pithan i lablinchixtalab c’alab c’al in tata, ani cum in tsalpay yab jant’o in tabat tocat in jalchi xe’ c’al in ebchal Jacob c’al juncats i c’apnel. b1= Ca lej t’aja’chic ti cuenta ca ets’ey bats’u in alhua’ inictal a Dios ta ichich, i ca ibin ta ichich i hualabtalab c’al quit it’inchat a ichich ani jaye ca it’inchat in ichich q’ue’at i inicchic. +0O Ca lej luba’chic quit c’uajlelen jun ejet c’al patal an inicchic. Quit xe’tsinchic t’ocat, cum max i yab ne’ets ca tsu’chi in hual an Ajatic. z/m Ca junini’ aynanchiye im bolith belil a Dios abal ca tolminchi a at ebchalchic quin aynanchi jaye. Antsana’ ta ca lubachmetha ani ta ca tsapliyat an ebchalabchic axi pama’tal xe’ets tim belil a Dios ejtil max pel i c’uets’e’. n.U Ca bina’chic ta ba’ c’al a Dios quit tsaplilinchat a tsequenec c’ubac ani a palu acan. ?-w Lej chubax biyat tu abchal a Dios i yajchictalab yab i culbetnal, cum lej yajchic i ats’al. Expith max u alhua’ exobchithits c’al i yajchictalab, tam talbelits tiq’uele i ats’al jun ejet i ichich c’al a Dios ani i ujnamits qui t’aja’ jahua’ bolith. Jitats quim pojcanchi in cahuintal a Dios , Tsab ox i tamub i tatachic teje’ tsabal tu bolithmethal jant’ini’ tin tsalpanchal alhua’ tucu bolithmetha’. Cum in le’ tucu t’ajchi alhua’, jaxtam tu bolithmethal i Tata ti eb abal qui baju tu t’ocat jant’ini’ ti t’ocat jaja’. d+A I tatachic teje’ tsabal tam tu tsacame tu bolithmethal ani i c’ac’nal. Jaquitsq’ui más pel i lej uchbil qui c’ac’na’ i Tata ti eb tam tu bolithmethal abal cu c’uajiy chubax it ejatlith c’al jaja’. ,*Q A Dios jaye im bolithmethal patal jitats pel in tsacamil. Max a Dios yab ti bolithmethal, ejtil max it peno’ tsacamchic, ani yab chubax pel ti tsacamil a Dios. ~)u Ca cuxuychic an yajchictalab ax ti abchal cum pel ti tsacamil a Dios. Patal an tatalab im bolithmethal in tsacamil. s(_ Cum a Dios im bolithmethal jitats c’an c’al jaja’. In abchal i yajchictalab patal in tsacamilchic. /'W Hualam a uc’chiyamal jant’ini’ tin ts’alabchi a Dios in tsacamilchic ani thuchath ti al an T’ocat Thuchlab antse’:Tsacamil, ca lej t’aja’ ti cuenta tam ti abchal a Dios i yajchictalab abal ti bolithmetha’.Yab quit t’apchin a tsalap tam jaja’ ti c’uiyal. +&O Aba ani’ a yajchicnamalitschic c’al tin ebal abal a le’ ca jila’ an hualabtalab, bel ni jita’ yabaye it tsemthame jant’ini’ ti tsemthame a Jesús. h%I Qui t’aja’ ti cuentachic jant’ini’ tin lej yajchicna’ a Jesús tin c’ubac an hualbith inicchic. Jaxtam jahuaquits cu quithab t’ajchin yab qui hualcanchi i ichich ca palme ani yab cu t’apchin i tsalap. L$ Qui junini’ met’a’ a Jesús, cum ja’its tin ebal jaja’ in tolmixtal i belamalits a Dios ani ne’ets qui junini’ belaye ma tam tucu tsemets. C’al in lej cuxuth tin cuxuy an yajchictalab ti al an cruz. Yab in t’aja’ ti cuenta aba ani’ lej tilibna, cum in tso’obits abal talbel ne’ets ca lej culbe c’uajiy c’al in Tata ti eb. Xohue’ c’uajatits ti eb tin huinat c’ubac a Dios jant’ini’ ti puhuethanchithits im bij. %# E Antsana’ nixe’ xi yantalam biyal inicchic tu tejhua’methanchamal abal in lej belamal a Dios. Xo’ qui t’ajat jilcachiquiy patal jahua’ t’apchix ani an hualabtalab axi ets’ey alilma’, ani c’al i cuxuthtalab qui junini’ ayna’ am bel axi cu bijchin c’al a Dios. ,"Q (Quim bats’uye talbel jahua’ más huinat alhua’ junax c’al huahua’ ax i belal a Cristo xohue’. Antsana’ tin q’uejab tsalpayamalits a Dios, ani chubax talbel ti eb qui junax baju qui tala’ co’oy i ichich jum putat payenequits ti eynanchix c’al patal in ey a Cristo.Y!+ 'A Dios in tsu’u patal jaja’chic ti alhua’ cum ets’ey xe’tsin belolol c’al a Dios. Yabaye in tala’ bats’umalchic an lablinchixtalab axi bijchith uchnenequits c’al a Dios ne’ets ca pithan.   &Belelats ti alchic i joltam ani ti alchic i ts’en. Tsinc’onalchic al i paxal jol ti ts’en ani al i jol tsabal. Cum patal jaja’chic pel i huinat alhua’ inic in tomnalac ca c’uajiy jun ti huinat alhua’ ti eb ani yab al axe’ xi hualab c’ay’lal. B} %Talchic cui’iyat c’al i tujub ma ti tsemthajits, ani talchic t’apith tsemthajits c’al i cotob. Talchic uchan ne’ets ca hualca max quin jilcacay a Dios ani tiq’uele yab chubax, tocat tsemtha c’al i matset. Xe’tsinchic bele’ abal ju’tamq’ui toltomith c’al in ot’ol i oveja ani q’ue’at jaye c’al in ot’ol i chiva. Lej ts’ejhuantal ti xe’tsin. In lej yajchicnamalchic yan i yajchictalab ani i othnaxtalab.  $Talchic jaja’ lej tilibna ani huithc’oyat. Talchic huic’an c’al i calaniyo pat’al ani talchic baliyat al i huic’axte’. iK #Talchic i uxum tsab ejthanchat in tsacamil axi tsemenecac. Hua’atsac jaye talchic ma q’uet’an al i te’, ani lej cuathan ma t’ajat tsemetsits. Yab in le’na’ ca hualcachic, cum yab in le’ quin jilcacay a Dios. In lej belamal abal a Dios ne’ets quin tsab ejtha’chic talbel abal ca c’uajiy jun ti más huinat alhua’ abal ets’ey. 7g "Talchic jaja’ baliyat al i c’amal lej c’ac’ ani iba t’a’iy. Q’ue’atchic jec’ontha tam le’na ca tsemtha c’al i matset. Axi palu tim ba’ lej tsapliliyat c’al a Dios. Talchic im baju ti lej huit’om ti pejéx, ma in ata’chic i pulic cuenel soldadochic c’al axi ti tomolna. hI !Patal jaja’chic xe’etsac belolol c’al a Dios. Talchic jaja’ in ata’ i tolmolnax bichouchic. Talchic pelac i eyal ani talchic pelac i ts’ale axi lej alhua’ ti abatnom. Tim patal lej tolmiyatchic c’al a Dios jant’ini’ ti uchnenec ne’ets ca tolmiyat. Talchic jaja’ jolohuat ca c’apat c’al i tsoj, ani ma ni hue’ yab othna. >u Ne’ets quin lej ohuey max cu t’iloxna’ am biyalabchic a Gedeón, a Barac, a Sansón, a Jefté, a David, a Samuel, ani q’ue’atchic axi pelac i caulome c’al a Dios. # Cum a Rahab axi pelac i inicbe im bela’ a Dios, jaxtam ti yab junax q’uibey c’al axi jec’omatschic c’al a Dios. Im bats’u tin q’uima’ i Israelchic axi abnenec quin cuatsiy am bichou Jericó. Tats tin tsinc’onchichic am bichou abal yab ca tsu’tat. mS Cum im bela’ an Israelchic a Dios, jaxtam ijcanchat an t’i’bath t’ujub c’al ti tenmath am bichou Jericó. Buc a q’uicha belelelchic tin tonith nixe’ xi bichou, ani ma tamits ti ijcanchat in tenmal am bichou.  Cum an Israelchic im bela’ a Dios, jaxtam in ejtouchic ca huat’ey al am pulic lejem Rojo axi japchame c’al a Dios. Huat’eychic ejtil max ti al i huayenec tsabal, ani tam ti talchic axi ti Egipto ne’ets ca huat’ey jaye, tam ti t’ajat uc’thana. "= Cum a Moisés im bela’ a Dios, jaxtam in ucha’ an Israelchic quin t’aja’ jahua’ uchnenequits c’al a Dios quin t’aja’. Quin tsemtha’chic i tsacam oveja ani quin huathiy in hui’lebil in q’uima’chic c’al in xits’al, abal antsana’ yab ne’ets ca tsemtha an oc’ox inic t’ele’chic tin q’uima’ an Israel c’al an ángel axi ne’ets ca aban c’al a Dios ti tsemthom. -S Cum in lej bela’ a Dios, jaxtam cale ti Egipto, ani lejat yab jiq’uey c’al jahua’ ne’ets quin ulu an ts’ale tam ca tsacuy. Junini’ xe’tsitslats c’al a Dios ejtil max in tsu’chal in tsu’uxtal hual a Dios c’al in ichich, aba i in tsu’chal c’al in tsu’uxtal hual. s_ In tsalpay abal más in lej tomnal quin yajchicna’ tin ebal a Cristo, ani i quin co’oy yan jant’o ts’alat tihua’ ti Egipto. In lej tso’obits tin ichich abal ne’ets ca pithane talbel yan i lablinchixtalab c’al a Dios. :m Expith in le’ ca ts’at’ey c’al im bichohuil a Dios, aba ani’ ne’ets ca junax othnachic. Yabats in le’ an hualabtalab c’al in q’uijithtal axi huat’elq’ui.   Tam ti inicbejits a Moisés yabats in le’ ca exla tin c’al in ts’ic’achil an ts’ale ti Egipto. In lej bela’ a Dios. B} Tam ti hua’tsin a Moisés tsu’ume lej alabel c’al in tata ani in mim, ani in ne’tha’ jun ti ca c’uajiy tsinc’oth ox a its’. Im bela’chic abal c’al a Dios ne’ets ca jec’onthanchat, ani yab jiq’ueychic c’al jahua’ in ulumalits an ts’ale abal ca tsemtha an inic t’ele’chic.  Ani a José in q’uejab olna’ abal a Dios ne’ets quin caltha’ am bichou Israel ti Egipto. In uluye jaye abal ca ne’tha im beclac tam jaja’chic an Israelchic ca caltha ti al am bichou Egipto. Antsana’ in q’uejab ulu, cum in lej bela’ a Dios. nU Cum a Jacob im bela’ a Dios, jaxtam in lablinchi ti junchic axi tsab in tsacamil a José tam ti hue’its ne’ets ca tsemets jaja’. Tam ti taleq’uits jethcacnal ba’ in cuayab, bel tin lej ichich in c’ac’nal a Dios.  Cum a Isaac im bela’ a Dios, jaxtam in ucha’ a Jacob ani a Esaú abal ne’ets ca lablinchate talbel c’al i c’alab.   Cum im bela’ a Abraham abal a Dios in ejtohual quin ejtha’ an tsemelomchic, in tsu’u a Isaac ejtil max tsemtha ani ejtha. n U Bijchith uchnenequits abal ne’ets quin co’oye in at xits’al axi ca hua’tsin c’al a Isaac.   Tam ti a Dios in le’ quin exla’ max chubax im belal a Abraham, tam in ucha’ quim bina’ a Isaac ca tsemtha ti ejtil i ts’acchixtalab. Ani chubax ne’etsac quim bina’, aba ani’ bijchith uchnenequits c’al a Dios jun i cau tin cuenta a Isaac. x i In lej co’oychic in canat ca c’uajiy al i bichou axi más huinat alhua’ ti eb. Ani chubax a Dios in co’onchalits i bichou ti eb ts’ejcacathchic, ani jaxtam a Dios yab in tithenal ca bijiyat tin Diosil c’al axe’ jaja’chic. c ? Max c’uajataque in ichich tim bichohuil jun ti calnecchic, in ejtohuamalac ca huichiy.  Jitats antsana’ quin olna’ in lejquith tejhua’methal abal in lej aychale i bichou ju’ta ti ne’ets ca lej ets’ey c’uajiy.  Patal nixe’ xi inicchic in t’ayat belamal a Dios ma tam ti tsemetschic. Yabaye in tala’ bats’umal an lablinchixtalab axi uchnenequits c’al a Dios ne’ets ca pithan, tocat in aychale c’al in ichich culbelchic quim bats’uye jahua’ ne’ets ca pithan ti eb. In olna’chic abal pel ejtil i pil inicchic axi yab in cua’al in lej q’uima’ teje’ tsabal. mS Jaye a Abraham aba ani’ lej yejtselits pithane c’al a Dios i huit’omtalab quin tsu’uchic i tsacam c’al a Sara. Ma tamits ti hua’tsin nixe’ xi tsacam, ani tamits ti che’nec hua’tsitsil yantalam i xits’altalab c’al a Abraham. Lej yan ma ejtil a otchic ti eb ani i quithib jaye tin hualte’lil am pulic lejem yab u ejtohuab ca ajiyat. jM A Sara jaye im bela’ a Dios abal ne’ets ca pithan i tsacam jant’ini’ ti uchnenequits c’al a Dios. Aba ani’ lej uxcue’labits yabats in q’uijil quin co’oy i tsacam, bel pithan cum in lej bela’ a Dios. _7 Antsana’ ti xe’ets biyat in lej aychal ca ne’tha ti eb abal ca c’uajiy ti al am bichou axi pel in ts’ejcabil a Dios jant’ini’ in tsalap jaja’. Pel i lej bichou axi ne’ets ca ohuey abal ets’ey. Q Xe’ets belolol c’al a Dios al nixe’ xi bijchith tsabal ti pil inic. In c’uajchiyal i ata lona c’al a Isaac ani c’al a Jacob axi jayetseq’ui ne’ets quin c’alna’ nixe’ xi tsabal. { A Abraham im bela’ a Dios ani in t’aja’ jahua’ uchan c’al a Dios. In jilca’ in q’uima’ cum uchnenequits c’al a Dios ne’ets ca pithan pil an tsabal. Aba ani’ yabaye lej olchin ma ju’ta ne’ets ca ulits, bel c’alets. jM A Noé im belchi jahua’ q’uejab olchin c’al a Dios abal ne’ets ca uc’tha an tsabal c’al an ab, aba ani’ yabaye in tsu’u uc’thachits. In ts’ejca’ jun i pulic jujlablith ata ax u belal al an ja’ abal ca jec’ontha junax c’al in q’uimathil ani in tsacamilchic, cum antsana’ uchan c’al a Dios quin t’aja’. Cum im bela’ a Noé, jaxtam a Dios in tsu’u ti bolith. Cum yab im bela’ axi q’ue’at an inicchic, jats ti jilc’on jolbibith. E Ani ne’ets ca culbe a Dios c’al huahua’ expith max qui bela’. Max i le’ qui utenchi a Dios i yejenchal qui bela’ abal jaja’ ejatits ani u tolmix c’al jitats ta ca aliyat. ^5 A Enoc jaye im bela’ a Dios, ani jaxtam c’athba ejat ti eb yab in tsu’u an tsemla. Ni jita’ vab in ejtou quin ela’ cum c’athbajits c’al a Dios. In ulal an T’ocat Thuchlab in cahuintal a Dios abal lej culbe a Dios c’al a Enoc cum in t’ajchamal in culbetal tam ti xe’tsin teje’ tsabal yabaye c’athbajits ti eb. ~ Cum a Abel im bela’ a Dios, jaxtam im bina’ i tsemthach co’nel jant’ini’ ti le’na c’al a Dios. A Caín yab im bina’. A Dios im bats’u nixe’ xi tsemthach co’nel, ani jats tin tsu’u ani tin olna’ a Dios abal bolith a Abel. Aba ani’ biyalits ti tsemenec a Abel, bel tu exobchal c’al in t’ajbil ax in t’ajamal tin ebal abal im belamal a Dios. %}C Cum i belalhue a Dios, jats ti tso’obits abal jaja’ c’al in cahuintal in tala’ ts’ejca’ an eb ani an tsabal ani patal jahua’ hua’ats. Jahua’ xohue’ i tsu’tal ts’ejcath, a Dios in ts’ejca’ c’al in tsap in cahuintal tam ti ni jant’o yab hua’ats. e|C Cum im belamalits a Dios i biyal juntalchic, jats ti tsu’tat ti alhua’ c’al jaja’. *{ O Cum i belalits a Dios, jaxtam i lej alhua’ tso’obits ti ichich abal lej chubax jaja’ ne’ets tucu pitha’ jahua’ tu uchamalits qui aychi ne’ets cu pithan. Jaxtam i chubax tso’obits abal hua’ats jant’o tihua’ ti eb axi yab i ejtohual qui tsu’u c’al i tsu’ux hual. 6ze 'Yab ja huahua’ axi ne’ets qui jilcacay a Dios ani cu t’ajat q’uibey. Cum i lej belal a Dios, jaxtam u co’onchab alhua’ beletnanath i ejattal c’al a Dios.Ky &Jitats nan cu tsu’u ti bolith cum im belalits, ja’its axi ne’ets ca it ejatliyat abal ets’ey.Jitats tiquin jilcacay yabats tiquim bela’, c’al xe’ yabats ne’ets quin culbe. x' %In ulal a Dios ti al an T’ocat Thuchlab:Lej thubat ne’ets ca chich junil a Cristo, cum antsana’ bijithits ne’ets ca chich. Iw  $Ca lej junini’ t’ajchichic in culbetal a Dios c’al i c’aya’talab ta ichich abal ca ejtou ca bats’u patal an lablinchixtalab axi a Dios im bijchith ulumalits ne’ets ti pitha’. [v/ #Cum lej tabat antsana’ ta ca lej tsapna’ a Dios, jaxtam yab ca palc’anchi. u) "A let’entha’ an ebchalabchic axi c’uajat ti huic’axte’. A c’aya’namal ax ti tixc’anchi i c’alab, ani jilc’on culbele a ichich. A cuxuy cum a exlalits abal ne’ets ca co’oy i más huinat alhua’ c’alab ti eb axi ne’ets ca ohuey abal ets’ey. Dt !Talchic tata’ it tilibname ani it othname tin tsu’ux hual an inicchic. Junchiquil a tsu’u a ebchal c’al a Cristo othnab, ani tocat a ejtou ca tolminchi c’al i yajnanchixtalab. >su Yab ca uc’chiychic jant’ini’ tit lo’pajits al an tajax c’al a Cristo. A lej cuxuyamal c’al i c’aya’talab an yajchictalab tam it tomolname tin cuenta a Cristo. lrQ Lej c’athpich ts’ejhuantal jitats ca yajchiquiyat c’al a Dios axi in ey ejat abal ets’ey. Cq I tso’obits abal in ulumalits a Dios pel in uchbil jaja’ quin yajchiquiy an inicchic ani quin huichbanchi jant’inits in t’ajamal. Ne’ets quin ts’ejca’cua’ im bichohuil. p Ani xo’ in tomnal a Dios quin más yajchiquiy jitats quim pojca’ in Tsacamil a Dios ani quim pojcanchi in huac’lath xits’al, cum tin ebal in xits’al jats tin ts’ejca’ a Dios an it jilchith cau ani jats c’al cu ejtohuat cu t’oquethanchat i ichich. Max jitats antsana’ quin t’aja’, tam u tilibnab an Espíritu Santo ax tu chanchalac ti ichich in alhua’ inictal a Dios. A~~R}|{zzFyxxw%vUuut5s}rqpoonmElkk+jciiKhh"guf|fetd!ccbai`b_0^ ]v\ [PZYXXAWcV6UU(TT+SRrQP#ONCMMLdK J IHHFF&EE DCC0B]BAnA*@??R>>4=`Tam conoyat a Jesús c’al a Nicodemo: ―¿Jant’ini’ in ejtohual ca it hua’tsin jun ani puliquits ti inic? Auxe’ max in ejtohual ca huichiy tin chucul in mim ani ca it hua’tsin junil ti t’ele’. r]Tam uchan c’al a Jesús: ―Lej chubax nan tu uchal abal c’al in t’ajtal ey ti hua’tsinenec ni jita’ yab in ejtohual quin tso’obna’ jant’ini’ tin t’ajal a Dios ti Ts’ale. In yejenchal ca oc’ox it hua’tsin. /WChich acal quin tsa’biy a Jesús, in ucha’: ―Huahua’ tu Israel i tso’ob abal it abath tit Exobchix c’al a Dios abal tucu exobchi in cahuintal. Cum tu tejhua’methanchal a tsap c’al i labith t’ajbilab, jaxtam i tso’ob abal it lej abath c’al a Dios ani jaja’ ti tolmiyal. j OHua’ats jun i inic pel i oc’lec c’al an Israelchic ax im bij Nicodemo. Jaye pel i fariseo. Yab in yejenchal ca olchin in ey an inic, cum in tala’ exlanchalits jant’o tam tsalap in ne’thal tin ichich an inicchic.nUCum a Jesús in tala’ exlanchal in ichich jaja’chic, yab in lej bela’ max pel i chubax belom. +OExome an ajib ti bichou Jerusalén tin cuenta abal ti calthame ti Egipto im biyal juntalchic an Israel. Tats ti xe’ets a Jesús in t’ajalchic i labith t’ajbilab ti tsu’bixtalab c’al in ey, ani c’al yantalam i inicchic tu belnal tam ti tsu’tabits jahua’ in t’ajamal. E Huahua’ tu exobalilchic yab i thubat ejtiy nix an cau jahua’ in ulu. Expith i ejtiyits talbel tam ti ejthachits a Jesús. I t’ila’chic tamna’ jahua’ in ulumalits abal ne’ets quin tsab ts’ejca’ junil an tiyopan ti ox a q’uicha. Ma tamna’its i lej belchits jahua’ antsana’ thuchath ti al an T’ocat Thuchlab in cahuintal a Dios ani jahua’ in ulumalits a Jesús. A Jesús in exlanchal in ichich tim patal an inicchic m STam ti a Jesús in ulu antsana’ c’al an tiyopan, pel i t’ipchixtalab c’al in inictal. h IAni uchan a Jesús c’al jaja’chic: ―Auxe’ max ca chubax ejtou ca tsab ts’ejca’ ti ox a q’uicha, cum an ts’ejcomchic c’al axe’ xi tiyopan in t’ojna’ tsab inic c’al acac i tamub ti ts’ejcom.  +Tam a Jesús in toc’tsiychic: ―Max tata’chic ca paclu axe’ xi tiyopan, nan ne’ets cu tsab ts’ejca’ junil ti ox a q’uicha. o WTam conoyat a Jesús c’al talchic i Israelchic: ―¿Jant’o ne’ets ca t’aja’ ti tsu’bixtalab abal qui tso’obna’ max chubax a cua’al a uchbil ca tala’ quethmay i inicchic antsana’ eleb ti al an tiyopan? +OTamits huahua’ tu exobalil i t’ila’ jahua’ thuchath tin T’ocat Thuchlab tin cuenta a Jesús antse’: Tu t’ayat ichich u lej cua’al u canat abal ca chubax eyentha in q’uima’ a Dios jant’ini’ in tomnal ca eyentha c’al axi lej chubax c’ac’nax c’al a Dios. "=Tam a Jesús in ucha’chic an nujul lab cucu’: ―Ca thubat caltha’ a nujnelil ani yabats ca eyentha’ ti nujumtalab in q’uima’ u Tata ti eb. =sTam tin tsu’u a Jesús jahua’ in t’ajalchic, in ts’ejca’ jun i cuathaxtalab ts’aj abal quin quethmaychic. Taley in tala’ quethmachiquiyal eleb an nujulchic c’al patal an ovejachic ani an hueyaxchic. In cuajlachiquinchal in mexajil an jalum tuminchic, ani huac’lalal ti c’ale in tuminal. 0YOtsits al an tiyopan ani in tsu’u i nujul hueyax, ani i nujul oveja, ani i nujul lab cucu’. Hua’ats jaye al an tiyopan quetechic tin mexajil i jalum tuminchic. xi Hue’its ne’ets quim baju an q’uicha tam an Israelchic quin t’aja’ an ajib tin cuenta abal ti calthame ti Egipto im biyal juntalchic. Cum ne’ets quin t’aja’chic ti bichou Jerusalén, tats ti c’ale tihua’ a Jesús.  Taley u c’ale huahua’ tu exobalil a Jesús junax c’al jaja’ ti bichou Capernaum, ani c’al in at ebchalchic, ani c’al in mim’ jaye. Ani tats tu jilc’onchic tsab ox a q’uicha. A Jesús in quethmayal eleb i inicchic axi al am pulic tiyopan jM Antsana’ a Jesús tin huenc’ou an ja’ ti vino ti al an ajib tin cuenta an tomquintalab ti bichou Caná axi cuentalith Galilea. Ja’its an oc’ox labith t’ajbilab in t’aja’ ti tsu’bixtalab c’al in ey. Cum antsana’ in tejhua’metha’ in ey abal in lej cua’al in tsap, jaxtam huahua’ pel tu exobalilchic a Jesús i belamal. G Ani in ucha’: ―Ets’ey in ujnam an inic quin oc’ox pitha’ axi lej huinat alhua’ an vino ca uts’an yan c’al an tamcunel ajibal, ani taley tiq’uele axi yab lej alhua’. Tata’ yab a t’ajamal antsana’. Hue’its ne’ets ca taley an ajib, ani ma xohue’ a pithal an vino axi lej huinat alhua’. mS An cuentalom im bats’u ani in leca’ an vino axi pelac i ja’. Yab in tso’ob ju’ta tin chi’tha’, expith in tso’obits ax in caltha’chic an ja’ quim bina’. Tam an cuentalom in caniy ca chich an tomiclab inic. ETam a Jesús in ucha’chic: ―Ca caltha’ hue’ i ja’ ani ca nenchi tihua’ an cuentalom c’al an ajib. Tam in caltha’chic ani in nenchi jant’ini’ ti uchan c’al a Jesús. -~SA Jesús in ucha’chic am buc’ulchic c’al an c’apnel ani c’al an uts’nel: ―Ca t’uchiychic c’al i ja’ nix an mul. Ani in t’uchiychic ma eblim. }Hua’ats taja’ acac i pulic mul ax u balchixnab c’al an ja’ abal quin t’acaxna’ an Israelchic tam ne’ets ti c’ac’nax c’al a Dios. Ti junchic an mul in ac’nal jat’hua’ ti tse’ inicchic ani ti bo’ inic i litro i ja’. +|OTam in mim a Jesús in ucha’ am buc’ulchic c’al an c’apnel ani c’al an uts’nel: ―Ca t’ajchichic patal jahua’ ne’ets ti ucha’ jaja’. ={sToc’tsin a Jesús: ―Ca aychi hue’, mim. U tso’ob jant’o ne’ets cu t’aja’ tam quim bajuhuits an hora cu t’aja’. In q’uibchale hue’ abal cu t’aja’. pzYAni cum talits an vino, uchan a Jesús c’al in mim: ―Yabats hua’ats i vino quin uts’a’chic. hyIC’uajatchic taja’ jaye a Jesús ani huahua’ tu exobalilchic, cum u caniyame cu c’ale. ax =Ne’ets quin t’aja’ ox a q’uicha tam ti caunenec a Natanael c’al a Jesús, ani exom i ajib tin cuenta i tomquintalab ti bichou Caná axi cuentalith Galilea. Tats ti c’uajat in mim a Jesús c’al an ajib. nw W3A Jesús in uchayechic: ―Lej chubax nan tu uchalchic abal ne’etse tu tejhua’methanchi u ey. Ne’ets ca tso’obna’chic talbel abal nana’ tin Juntal patal an inicchic pel tin abatnom c’al i ángelchic ti eb.6v g2Toc’tsin a Jesús: ―Hualam max a belal abal nana’ pel tin Tsacamil a Dios cum tu ucha’its abal tu tsu’u tam tit cubat tihua’ acan i te’ higuera. Aba ani’ a jic’palits abal nan antsana’ tu tsu’u, ne’ets ca jic’paye más i lej pulic t’ajbilab axi ne’ets cu t’ajaye. \u 31Tam uchan a Jesús c’al a Natanael: ―Lej chubax Exobchix, nan u belal abal pel ti Tsacamil a Dios. Tata’its axi it bijithits c’al a Dios ne’ets quit chich tit Ts’ale c’al huahua’ tu Israel. t 90Tam a Natanael in conoy a Jesús: ―¿Jant’ini’ tin exlal jant’ini’ u ey? Toc’tsin a Jesús: ―Nan tu tsu’u ani tu exla’its tam tit cubat tihua’ acan i te’ higuera. Ma tam ti yabaye it uchnenec c’al a Felipe quit chich tiquin tsu’u, nan tu tsu’u. s /Tam ti a Jesús in tsu’u uteyits a Natanael, in ulu: ―Ca t’aja’ ti cuenta ta tal jun i Israel axi lej chubax in ichich. r .Tam in ulu a Natanael: ―Auxe’ max ja’its a Jesús ax u olnab c’al am biyal caulome ne’ets ca chich. I tso’obits abal yab hua’ats ni jun i alhua’ inic ti Nazaret. Tam a Felipe in toc’tsiy: ―Max yab a belal, huana qui tsu’u. ~q w-Tam c’ale a Felipe quin aliy a Natanael. In ela’ ani in ucha’: ―I tsu’umalits xohue’ nixe’ xi inic ax u olnab ma ti biyalits ne’ets ca chich. Ja’its jaja’ ax u olnab ti al an thuchath u thuchan c’al a Moisés ani c’al am biyal caulomechic c’al a Dios. Pelits a Jesús axi pel in tsacamil a José ax u c’uajil ti bichou Nazaret, in ulu a Felipe. tp c,In q’uima’ a Felipe c’uajat ti bichou Betsaida axi jaye pel im bichohuil a Andrés ani a Pedro. *o O+Aytalab q’uicha a Jesús c’ale ti Galilea quin tsa’biy i cuenchalabchic taja’. In tamu oc’ox a Felipe, ani in ucha’: ―Tiquin ts’at’enchi. =n u*Tam thubat ne’tha a Simón c’al a Andrés jun ti c’uajat a Jesús. Tam ti a Jesús in tsu’u a Simón, in ucha’: ―Tata’its Simón pel ti tsacamil a Jonás. Ma xohue’ ne’ets quit bijiyat tit Cefas ax in le’ quin ulu Pedro. Uchan a Felipe ani a Natanael ca ts’at’ey c’al a Jesús Km )Taley a Andrés thubat c’ale quin aliy in ebchal Simón. In ela’ ani in ucha’: ―Xohue’ i ela’its an Mesías. Ja’its a Cristo axi bijithits ne’ets ca aban c’al a Dios ca chich. el E(Jun axi ts’at’enec tsab c’al a Jesús pel a Andrés axi pel in ebchal a Simón Pedro. Hk  'A Jesús in toc’tsiychic: ―Huana qui tsu’u. Tam ta c’aletschic quin tsu’u jun tu c’uajil a Jesús. Cum pelits i tse’ hora an huacal tam ti ulitschic, ta jilc’on taja’. Tj #&Tam a Jesús huenc’on quin met’a’ tin cux, in tsu’u abal ts’at’enequits tsab i inic. In conoychic: ―¿Jant’o a le’chic? Toc’tsinchic: ―Tucu ucha’ Exobchix, ju’ta tit c’uajil. i %Tam ti ats’anchat a Juan abal antsana’ in ulu c’al xi tsab in exobalil, tam ta ts’at’eychic c’al a Jesús. h #$In tsu’tal ne’ets huat’el a Jesús, ani in ucha’ in exobalilchic: ―Ca tsu’uchic tana’ u huat’el jaja’ ax tu olchits abnenec c’al a Dios. Pel jaja’ ejtil an cordero axi ti jayq’ui’ tsemthachicab c’al an Israelchic tin cuenta in hualabchic. g '#Aytalab q’uicha c’uajat a Juan junil jun tin c’a’al tsu’umalits a Jesús. C’uajat jaye c’al jaja’ tsab in exobalilchic. Hf  "Xohue’ u tsu’umalits jant’ini’ tin uchan antsana’ c’al a Dios. Ani nan tu olchalchic an chubaxtalab abal ja’its jaja’ pel in Tsacamil a Dios. In oc’ox exobalilchic a Jesús -e U!Nana’ yabaye u lej tajax exla’ jita’ jaja’ c’al ti jilc’on an Espíritu Santo. Expith a Dios ax tin aba’ tim pujal c’al i ja’ tin ucha’ max cu tsu’u pa’i’il an Espíritu Santo ani ca jilc’on c’al jun i inic, jats axi ne’ets ti pujal c’al an Espíritu Santo. .d W Cahue a Juan in ulu: ―U tsu’u tal ti eb pa’i’il an Espíritu Santo ejtil i cucu’. Taley jilc’on c’al jaja’ ax tu ucha’ abnenec c’al a Dios. Cc Aba ani’ ti c’a’al yab u lej tajax exla’ jaja’, bel nan tu pujayalchic c’al i ja’ axi tit Israel abal ca lej t’ojojoy a ichich ani ca tequeth exla’ jaja’ ax u olnal. b 5Ja’its jaja’ ax u olna’its abal taye ne’ets ca chich. Lej pulic in ey ani nana’ iba. Ja’its axi ejatits tam ti nan yabaye in hua’ats. )a MAytalab q’uicha a Juan in tsu’u talits ututul a Jesús. In ulu: ―Ca tsu’uchic ta talits jaja’ axi abnenec c’al a Dios abal ca paculanchat in hualab an inicchic. Pel jaja’ ejtil an cordero axi ti jayq’ui’ tsemthachicab c’al an Israelchic tin cuenta in hualabchic. `  Im bij an c’uajattalab Betábara jun ti t’ilmats a Juan c’al an fariseochic antsana’. Tats ti xe’ets jaja’ ti pujal jum poq’ue’ am pulic itse’ Jordán. A Jesús ejtil i cordero axi tsemtha ti biyal tin cuenta in hualabchic an inic _ /Taye ne’ets ca chich jaja’ axi lej pulic in ey ani nana’ iba. Nana’ lej tsa’at u ey, ma yab ne’ets cu baju cu tixc’anchi im pajab. ^ )A Juan in toc’tsiychic: ―Nana’ in xe’ets tim pujal c’al i ja’, ani xe’etsits jun c’al tata’chic yab a exlanchal in ey. u] eExomchic in conoyale a Juan: ―¿Max yab it Cristo, tamna’ jale’ it pujal? A ulu yab it Cristo, ani yab it Elías, ani yab nixe’ xi caulome in ulumal a Moisés ne’ets ca chich. Tucu ucha’ jant’o a ey abal jale’ it pujal. l\ STalchic nixe’ axi che’nec quin conoy a Juan abal jita’ jaja’ pelchic xe’ i fariseo. .[ WA Juan in toc’tsiychic: ―Nana’ u ey tin thajchix c’al in cahuintal a Dios teje’ al an joltam ju’tamq’ui ca tamcun an inicchic. U thajchixnanchal an cau ax in ulumal am biyal caulome c’al a Dios Isaías antse’: Ca ts’ejcacanchi am bolith bel an Ajatic jun ti ca ulits. )Z MTaley uchan a Juan c’al jaja’chic: ―Tam tucu ucha’ jita’ tata’ abal qui olchi axi tihua’chic tu abamal. Tucu lejquith ucha’ jant’o a ey. Y 1Tam conoyab antse’ a Juan: ―¿Tam jita’ tata’ max yab it Cristo? ¿Hualam pel it Elías axi pelac in caulomejil a Dios ti biyal, axi uxnal ne’ets ca huichiy teje’ tsabal junil? Toc’tsin a Juan: ―Nana’ yab ja. Ani conoyabe antse’: ―¿Max yab it Elías hualam tata’its nixe’ xi caulome ax in ulumalits a Moisés ne’ets ca chich? Toc’tsin a Juan: ―Iba nana’ yab ja. ZX /Ulitschic c’al a Juan ani tequeth uchan antse’: ―Nana’ yab ja in Cristo. $W CAn levitachic axi pel i beletnom c’al in tiyopanil an Israelchic ani i pale’chic jaye aban c’al i Israelchic axi ti Jerusalén abal ca c’ale quin tauna’ a Juan. Quin conoychic max jaja’ a Juan ja’its a Cristo axi bijithits ne’ets ca aban c’al a Dios ca chich. 7V iAba ani’ yab i ejtohual qui tsu’chi in lej hual a Dios, bel jaja’ a Jesucristo putat chich tucu tejhua’methanchi in lej ey a Dios. In ejtohual tucu tejhua’methanchi, cum ja’its in lej juncats Tsacamil a Dios axi ets’ey c’uajat utat tin ichich a Dios. In olnal a Juan pujax a Jesucristo KU C’al jaja’ a Dios tu abchi in alhua’ inictal ani an chubaxtalab. Tam ti biyalits a Dios in abchi c’al a Moisés an inicchic am biyal ts’ejcath cau ax in olnal in uchbixtalchic a Dios. T C’al patal jahua’ in cua’al a Jesucristo i ets’ey bats’uhual yan i lablinchixtalab c’al tin ebal in alhua’ inictal. IS  Ja’its a Jesucristo olnamejits c’al a Juan antse’: ―Chichits jaja’ ax u ulumalits ne’ets ca chich. Lej pulic in ey ani nana’ iba. Ejatits jaja’ tam ti nan yabaye in hua’ats. dR CJa’its nixe’ axi bijiyab ti Cau ani hua’tsin ti inic. Xe’tsin teje’ tsabal junat c’al huahua’. Tu tejhua’methanchi in ts’alat. I exlanchi in ey pel in lej juncats Tsacamil a Dios ani in ts’alat jaye ejtil in Tata ti eb. Ja’its jaja’ ax tu tejhua’methanchi in alhua’ inictal a Dios ani tu calpunchi an chubaxtalab. vQ g Antsana’ tim bajuhual cum pel in culbetal a Dios. Yab ja tim bajumal tin ebal in t’ajtal ey ti hua’tsinenec. Yab ja tin ebal in le’nomtal i inic, ani yab ja tin ebal in tsalap i inic quim baju antsana’ tin tsacamilchic a Dios. PP  Aba ani’ yab bats’uhuat c’al in at juntalchic, bel hua’ats i inicchic c’al ti bats’uhuat ani c’al ti belan. Ja’its tin ebal jaja’ abal am belomchic im bajuhual tin tsacamil a Dios. hO K Chich teje’ tsabal ax in ts’ejcamal jaja’, ani yab bats’uhuat c’al in at juntalchic. /N Y Ani chubax chich talbel teje’ tsabal. Aba ani’ in ts’ejcamal an eb ani an tsabal ani patal jahua’ hua’ats, bel yab exlanchat in ey c’al an inicchic. &M G Tu pithalac i chubax tajaxtalab ti ichich abal patal huahua’ cu ulitsac tin tamet a Dios. Ja’its jaja’ axi bijithits ne’ets ca chich teje’ tsabal. )L MA Juan yab ja axi tu pithal i tajaxtalab ti ichich, expith abath c’al a Dios abal quin olna’ an chubaxtalab tin cuenta jaja’ axi tu pithal an tajaxtalab. ~K wChich abal quin olna’ an chubaxtalab tin cuenta nixe’ xi tajaxtalab, abal patal ta ca belchin jita’ ca olchin. AJ Chich jun i inic im bij a Juan abath c’al a Dios. I 'Jaxtam yabats u xe’ets huahua’ al an yic’uax, ani ni jita’ tam inic yab in ejtohual tucu tepthanchi nixe’ xi tajaxtalab ti ichich. RH Ja’its jaja’ ax tu pithal i it ejattalab ani i tajaxtalab ti ichich. OG Ani pithan c’al a Dios in uchbil quin ts’ejca’ patal jahua’ hua’ats xohue’. Ani c’al jaja’ jats ti ts’ejcanenec patal jahua’ hua’ats tim puhuel an eb ani tim puhuel an tsabal. RF C’uajatits c’al a Dios tam ti yabaye hua’ats jant’o ts’ejcath. E )C’uajatits jaja’ axi bijiyab ti Cau tam ti yabaye ts’ejcath an eb ani an tsabal. C’uajatits c’al a Dios, ani pel jaja’its a Dios. fDECa t’ila’chic abal tin ebal nixe’ xi tolminchix jats ti jec’onthach ani yabats q’uibenec al i hualabtalab axi pilmenecac, ani jats ti paculanchithits c’al a Dios axi yantalam i hualabtalab in t’ajamal.C7Hualam max i ebchalab ca pilme ani yabats quin aynanchi an chubaxtalab, ani talbel ca tolminchat ca huichiy quin aynanchi an chubaxtalab junil. wBgTalbel in conchi a Dios abal ca ulits an ab, ani chubax ulits ani an t’ayablab im bina’ in hualil junil. UA#Ti biyal in caulomejil a Dios Elías pelac i inic ejtil huahua’. In lej alhua’ punu tin ichich quin conchi a Dios abal yab ca ulits an ab, ani chubax yab ulits an ab ox i tamub c’al acac a its’. @Max jita’ hualbinenec, quin olna’ c’al an ebchalabchic. Max hua’ats i ya’ulchic, ca conchinchat c’al a Dios abal ca jeltha. Max it pututh c’al a Dios ani max it lej jum putat canat conchix, a Dios ojni’ ne’ets ti lej pitha’ jahua’ a conchal. #??Max a chubax belalchic a Dios tam it ol, ne’ets ca jeltha ani ca lubachmetha an ya’ul. Ani ne’ets ca paculanchat in hualab jahua’ in t’ajamal. @>yMax it ya’ul, ca caniy ca chich axi punuthits ti eyalchic c’al an tamcunel ebchalab. Quit conchinchat c’al a Dios ani quit umchin an aceite tim bij an Ajatic abal quit jeltha. =  Max a yajchicnal jant’o, ca conchi in tolmixtal a Diox abal ca cuxuy. Max culbel a ichich, ca ajatnanchi im bij a Dios. y<k Ebchalabchic, tam a bijchith ulal abal ne’ets ca t’aja’ jant’o yab ca cuba’ ti chubax a Dios ti eb. Ni jahua’ hua’ats teje’ tsabal. Max ca ulu ojni’ o max ca ulu iba, expith ca junini’ ulu abal i ti jolbiy a Dios. V;% Cum ne’ets ca c’uajiy culbel c’al a Dios jitats in cuxuyal i yajchictalab. It olchinenequits jant’ini’ tin yajchicna’ a Job ani jant’ini’ tin cuxuy an yajchictalab c’al i c’aya’talab tin ichich. A tso’ob abal talbel lej lablinchat c’al Dios, cum pel in ey a Dios ti lej yajnanchix ani ti lej let’enthom. ):K Ebchalabchic, ca t’ila’ am biyal caulomechic c’al a Dios jant’ini’ tin yajchicnamal ani lej cuxuth, ani antsana’te ca cuxuy patal an yajchictalab. 9{ Yab quit jolbíxin ebchalabchic, abal i quit jolbiyat c’al a Dios axi hue’its ne’ets ca chich tucu ts’ejca’. )8KAntsana’ ca aychi c’al i lej c’aya’talab ta ichich ca chich junil an Ajatic. Yab quit t’apchin a tsalap, cum hue’its lej chubax ne’ets ca chich. B7}Ebchalabchic, quit xe’tsin c’al i c’aya’talab biyat ca aychi an Ajatic ca chich junil. Ca t’aja’ ti cuenta abal ax in cua’al i t’ayablab in aychal c’al i c’aya’talab ca ulits an ab ani talbel quim bajuhuits in q’uijil an c’ojlats, tamna’ tiq’uele ti c’ojol c’al an alelab. 6%A jolbiyamalits ani a tsemthamalits i pututh inicchic, ani jaja’chic yab ti tomolnamal. Cu xe’tsin c’al i c’aya’talab ani cu olon X5)A huat’amalchic huinat alhua’ teje’ tsabal ani hualim a t’ajamal jahua’ in le’ a anam t’u’ul. It ejtil i co’nel axi expith in lej le’ ti lubach c’apul ani ca lejat jum putat ajhue, ani yab in exlal abal tam t’u’uthits ne’ets ca tsemtha. Yab a belal abal hue’its ne’ets quit yajchiquiyat c’al a Dios. o4WCa ats’a’ ti jolbiyal jaja’chic axi xe’tsinenec ti c’ojchi an huay’. In ulal yab a quithat jalbiy an t’ojlab, ani u ats’anchab jahua’ in ulalchic c’al a Dios axi Abatnom c’al xi yantalam i ángelchic ti eb. 3%U chic’lanits an tumin oro ani an tumin plata ax a ta’pamal, ani jats tu tejhua’mel abal it lej ts’e’ne ani ne’ets quit lej jolbiyat c’al a Dios. A huat’ath tamcuyamalits yan i tumin, ani lejat jolat cum u talelits an q’uij q’uicha teje’ tsabal. 2/U c’atselits jahua’ a tamcuyamal ani a ta’pamal lej yan, ani lo’othits c’al i lem thum axi yantalam huinat alhua’ toltom a cua’al. 1 {Ca ats’a’ jun i cau tata’chic ax it rico. Quit lej uq’uin ani quit t’e’pin cum ne’ets quit yajchiquiyat. v0eAniye jaye pel i hualabtalab max i tso’obits jahua’ alhua’ qui t’aja’ ani yab qui t’aja’./Tata’chic tocat a c’athat ulal jant’o ne’ets ca chubax t’aja’, ani patal an c’athattalab pel i hualabtalab. .}In tomnal qui ulu abal expith max pel in culbetal a Dios ne’ets cu xe’tsin hue’ ejat ani qui t’aja’ jant’o. )-KNi jita’ yab in q’uejab tso’obits jahua’ ne’ets quin tamu calam, ma yab in tso’ob max ne’ets ca pithan i q’uij c’al a Dios ca xe’tsin ejat. Jant’ini’ ti lej hue’ u ohuel an tsoc tocou ani thubat u talel, antsana’ huahua’ tu inic yab u ohuel teje’ tsabal. Z,- U le’ cu ucha’ jun i cau jitats quin ulu abal xo’ o calam ne’ets ca c’ale ti al jun i bijchith bichou. Taja’ ca jilc’on jun tamub ti nujul ani ti ts’a’um quin ata’ yan i tumincua’. + Expith a Dios ax im bina’ an ts’ejcath cau in ejtohual quin t’ajat jolbiy an inic, ani yab a cuenta tit jolbix. Ja’its jaja’ axi juncats in ejtohual max tucu jec’ontha’ ani max tucu q’uibetha’ abal ets’ey. Yab i tso’ob jant’o qui tamu calam `*9 Ebchalabchic, yab ca quithab cahuiliy axi pel i ebchalab c’al a Cristo. Max antsana’ ca t’ajchi ani ca jolbiy a ebchal c’al a Cristo, a t’ajal jahua’ in ulal an ts’ejcath cau abal yab ca t’aja’. Ani max a t’ajal jahua’ ti c’anchal an ts’ejcath cau, ejtil max ca ulu abal yab in cua’al in tsap abal ti uchbiy. ) Ca tsa’ca’chic ta ba’ tin tamet a Dios, ani jaja’ ne’ets ti puhuethanchi a ey. Axi jolbix c’al i ebchalab c’al a Cristo 9(k Quit t’e’pinchic tin cuenta a hualab. Ca yajna’ ani quit uq’uin. In tomnal quit uq’uin ani yab quit te’en, quit t’e’pin ani yab quit culbe max it hualbinenec. e'CQuit utat c’uajiy c’al a Dios ani jaja’ ne’ets ca utat c’uajiy c’al tata’chic. Max it hualbinal, ca t’ajat jila’ an hualabtalab. Max it xe’ets le’nonol c’al jahua’ quithab teje’ ti al an hualab c’ay’lal ani jaye it le’nonol c’al a Dios, ca jun t’ajat juninibetha’ a ichich abal ca le’na’ expith a Dios. &Jaxtam ca tsa’ca’ ta ba’ ani ca jum putat bina’ ta ba’ c’al a Dios. An teneclab ca cubay ani ne’ets ca c’ale ti athil. !%;A Dios c’al in alhua’ inictal tu tolmiyal qui junini’ c’anitha’. Cum in ulal an T’ocat Thuchlab abal a Dios in tolmiyal c’al in alhua’ inical jitats quin tsa’ca’ tim ba’ tin tamet jaja’. Jaye in ulal abal in tomolnal jitats quin c’athatna’ tim ba’. .$UCa t’aja’ ti cuenta jahua’ in ulal an T’ocat Thuchlab in cahuintal a Dios: A Dios tu pithamalitschic an Espíritu Santo abal tucu c’uajchiy i ichich. Ja’its jaja’ an Espíritu Santo ax tu c’anithal, ani in lej le’ jaja’ abal huahua’ qui lej c’anitha’ a Dios expith. #Tata’ ojni’chic yab junat a ichich c’al in ichich a Dios, ani a tomolnal a Dios max a c’anithal jahua’ quithab teje’ ti al an hualab c’ay’lal. Ca alhua’ tso’obna’ abal it tomolnax c’al a Dios max ja’its jats a c’anithal. $"AAni max ca conchi, hualam yab ti pithal cum yab alhua’ a conchixtal. Hualam a le’ quit pithanq’ui jant’o expith abal ca cuete’ q’uijithna’. m!SCum a le’nal jant’o ani yab a ejtohual ca co’oy, jaxtam a le’ tit tsemthom. Cum a c’a’inchal axi pel in c’al q’ue’at, jaxtam it c’uiyáx. Cum yab a conchal a Dios, jaxtam yab a cua’al jahua’ a le’nal.   ¿Jale’ hualam it pejéx ani it c’uiyáx? Jats tin ebal an hualbith le’nomtalab c’al tit ets’ey co’oyab ta ichich. Max huahua’ u juncuthmethom c’al i at inic, ne’ets ca juncuth c’uajiychic ani quin junini’ t’aja’ jahua’ bolith.OIn t’ajal t’ocat jitats pithnenequits an tsalpathtalab axi c’al a Dios. U juncuth c’uajil c’al in at inic. Maxu in ichich. Ts’ejcacath quim bina’ in xutsun c’al jita’ tsalpath. Pel i yajnanchix c’al in at inic. In t’ajal alhua’. In tequeth ne’thal in ichich c’al a Dios ani yab eb t’ocatq’ui. +Tin ebal i pa’ixnomtalab ani i c’athpich c’a’inchixtalab u hua’tsinal i hueutsixtalab ani patal jant’oquitsq’ui tam pojcaxtalab. hIYab ja nix an tsalpathtalab axi c’al a Dios, pel axi c’al an inic ani c’al an teneclab. ucYab it tsalpathchic max it pa’ixnom ani max a lej c’athpich c’a’inchal i eylab expith abal a le’ ca baju tit pulic. Max antsana’ a ey ani a c’athat ulal abal it tsalpathits, pel it janamcau ani yab a ulal an chubaxtalab. )K Ne’ets ca tejhua’metha’ c’al a xe’tsintal max chubax it tsalpath, max a t’ajal expith jahua’ alhua’ ani ca ne’tha’ tsa’at a ichich. F An te’ lanax yab im binal i uj ani an te’ munec’ yab im binal i lanax. An elel ja’ yab im binal i ja’ axi alhua’ ani jaye i ja’ axi ts’apu. An tsalpathtalab axi lej chubax \1 An elel ja’ yab im binal i ja’ axi alhua’ ani jaye i ja’ axi ts’a’ic.  C’al i hui’ i hui’nal i cau axi alhua’ ani jaye i cau axi quithab. Ebchalabchic, yab in tomnal antsana’ qui t’aja’.  C’al i hui’ i ajatnanchal im bij i Tata Dios ani jaye i quithab uchal i at inic ax in ey ts’ejcanenec ejtil a Dios. DNi jita’ tam inic yab in ejtohual quin tala’ maxubetha in hui’. In ey in ulal i quithab cau ani yab in ejtohual quim putat coytha’. Pel ejtil in it’ixtal i tsan ax u tsemthom. An inic in ejtohual quin maxubetha’ patal jahuaquits tam thimalon tse’ acan, ani an ts’itsin, ani an tsan, ani an to’ol. I Jahua’ qui ulu yab alhua’ i cau ti hui’, pel ejtil i c’amal ax u othnax cum jats axi c’al an teneclab. C’al yan i quithab cau ti hui’ u putat quithabmethab tim puhuel i ichich. :mJaye i hui’ pel i tsacam pejach al i inictal ani lej c’athpich in ey. Qui t’aja’ ti cuenta abal c’al i tsipcats c’amal ma u tala’ t’a’il jun i pulic alte’. B}Ca t’aja’ ti cuenta abal am pulic tan in cua’al in tsacam hueu c’al tu t’ajnal abal ca bolith belats tin aytal. Aba ma pulic an tan ani ejtohuabac ca ne’tha c’al i tsapic ic’, bel am belthom in ejtohual quin t’ajchi ca belats ju’tamits jaja’ quin le’na’ cum an tan in cua’al in hueu. s_C’al an freno tin hui’ am bichim jats tu t’ajnal abal ca belats ju’ta ta ca le’na ca ne’tha. s_Patal huahua’ yan i q’uibts’othtalab i t’ajal. Max ni jayq’ui’ yab i t’ajal q’uibts’oth c’al i hui’, pel u huinat alhua’ inic ani i alhua’ exlalits qui lej jum putat c’unu ti ba’ c’al patal i inictal. [ 1Ebchalabchic, yab in tomnal yan tata’chic ca le’na’ ca baju tit exobchix c’al in cahuintal a Dios, cum lej c’athpich pulic in uchbil an exobchix ani ne’ets ca tsapic ts’ejca c’al a Dios talbel. S Cum in inictal an tsemelom yabats in cua’al in ejattal ani yab jant’o ti alhua’, antsana’ huahua’ yab jant’o tu alhua’ max expith i belal a Dios ani yab qui t’aja’ alhua’ jaye.> uA Dios in tsu’u ti bolith a Rahab axi pelac i taunonma’ c’al i inic, cum in t’ajchi alhua’ in abathualejilchic a Josué tam ti chich quin exla’ an tsabal jun tu c’uajiy a Rahab. Im bats’u tin q’uima’ ani in jec’ontha’ c’al an tomolnaxchic, ani talbel in tolmiy ca pit’c’onchic.  Qui t’aja’ ti cuenta abal a Dios tu tsu’tal tu bolith max qui t’aja’ alhua’ jaye ani yab expith abal i belal. 4 aIn ulal, an T’ocat Thuchlab in cahuintal a Dios: A Abraham im bela’ a Dios ani jats ti tsu’ume ti bolith c’al a Dios. Ma a Dios in ucha’ a Abraham tin ja’ub. a ;Ca t’aja’ ti cuenta abal a Abraham chubax im bela’ a Dios ani jaxtam in t’aja’ jahua’ uchnenec c’al a Dios. Antsana’ c’al jahua’ in t’aja’ in tejhua’metha’ abal chubax im bela’ a Dios. A{Ti jayq’ui’ i biyal juntal Abraham im binamalac in tsacamil Isaac ca tsemtha jant’ini’ tu uchnenequits c’al a Dios, ani jats ti tsu’ume ti bolith a Abraham c’al a Dios. s_Yab it tsalpath max expith a ulal a belal a Dios ani yab ca t’aja’ alhua’, cum yab a chubax belal. LHualam max tata’ ca ulu abal a belal abal hua’ats juncats a Dios ani lejatits. Ca t’aja’ ti cuenta abal aniye jaye im belal an teneclabchic, ani ma u t’elelel c’al i jiq’ueltalab. [/Hualam max jun i inic tiquin ucha: Tata’ lejatits a belal, ani nana’ lejatits u t’ajal alhua’. Nan ne’ets cu toc’tsiy: Yab a ejtohual tiquin tejhua’methanchi max chubax a belal max yab c’al jahua’ alhua’ a t’ajal. Nana’ ne’ets tu tejhua’methanchi abal chubax u belal c’al jahua’ alhua’ u t’ajal. a;Max expith qui ulu i belal a Dios ani yab qui t’aja’ alhua’, yab i chubax belal. veYab jant’o ti tabat tolmiyal max expith qui ucha’ quin huat’a’ alhua’ c’al a Dios ani ca pithan c’al a Dios i toltom ani i c’apnel. Jolat qui ulu i belal a Dios max yab i pithal jant’o ax in cua’al i yejenchixtalab. a;Hualam max hua’ats i ebchalab c’al a Cristo in yejenchal i toltom ani i c’apnel. /WEbchalabchic, jolat qui ulu i belal a Dios max yab qui t’aja’ alhua’. Max yab i t’ajal alhua’, yab chubax i belal ani yab chubax tu jec’onthachits. pY Max yab qui yajnanchi an inicchic xohue’, jaye a Dios yab ne’ets tucu yajnanchi tam talbelits tucu ts’ejca’. Max qui yajnanchi, a Dios ne’ets tucu yajnanchi. Max chubax im belal an inic ne’ets quin t’aja’ alhua’ R Cum a Dios tu hualcamalits abal qui ejtou qui putu c’al in uchbixtal ani ne’ets tucu ts’ejca’ talbel, jaxtam in tomnal qui hui’na’ i cau axi alhua’ ani qui t’aja’ jahua’ alhua’. ~y In ulal a Dios: Yab quit juncun c’al axi yab pel a tomquil. Jaye in ulal: Yab ca tsemtha’ a at inic. Max ca tsemtha’ a at inic ani yab quit juncun c’al axi yab pel a tomquil, bel it jolbithits tin ebal axi jun in uchbixtal yab a putumal. } Ani c’al axe’ xi juncats i uchbixtalab max yab a putuhual, ejtil max it jolbithits c’al tim patal in uchbixtal a Dios. |# Pel i hualabtalab max a poc’oth c’ac’nal an inicchic, ani it jolbith cum yab a putuhual c’al an uchbixtalab ax tu pithamal a Dios. {In ulal an T’ocat Thuchlab in cahuintal a Dios: Ca c’anitha’ a at inic jant’ini’ a c’anithal ta ba’. Ja’its an lej c’athpich uchbixtalab ax tu pithamal a Dios, ani lej alhua’ a t’ajal max chubax a putuhual c’al axe’ xi uchbixtalab. R~j}|{zz'ypxwvuu$tstrqq!pgp o mml:jihhDgffed{ccAbb-a{``r_^]\[[ZYYXWVUsTTSKRQQ'P!OO4NNlMMRLQJIHzGmF~EEYCC.BAi@??>==3<;::m9:87776:554233K211y00e.-e++h*)T'&& %m$#g!!_ lw;6RGu8 4 _ :HR)4KYab ca c’athpich t’e’pinchi an c’apnel ax u talel ax tin cuenta a inictal. Ca luba’ ca co’onchi an c’apnel axi yab u talel, jahua’ nana’ tin Juntal patal an inicchic u le’ tu pitha’chic. Jats axi tin cuenta a ejattal c’al quit ejatliyat abal quit ets’ey c’uajiy c’al a Dios. Tim pitha’ a Dios Tatalab ti eb u uchbil abal nan tu pitha’chic axe’ xi c’apnel tin cuenta a ejattal. u3cA Jesús in toc’tsiychic: ―Lej chubax nan tu uchalchic abal nan tin aliyal tocat abal it ajhuejits c’al am pan, ani yab tin aliyal abal max tim belalac abal u t’ajal i labith t’ajbilabchic ti tsu’bixtalab c’al u ey. 92kUltsits nixe’ xi inicchic jum poq’ue’ tin hualte’lil am pulic lejem, ani in ela’ a Jesús taja’. In conoychic: ―¿Jayq’ui’ tit ulits teje’, Exobchix? |1qTam tin tsu’u jaja’chic abal xant’o a Jesús ani huahua’ tu exobalil, tam otsits al an tanchic axi it ulnec ca chich ti bichou Capernaum abal taja’ quin aliychic a Jesús. A Jesús pel i c’apnel c’al tu it ejatliyab an inicchic 40aBiyat ulcanalits i tanchic axi tal ti bichou Tiberias. Ulcanalitschic taja’ al in hualte’lil am pulic lejem utat jun ti c’apumath am pulic mulcunel c’al am pan ani c’al an to’ol. Tats tim binamalits an Ajatic i c’ac’namal yan c’al a Dios ani tats tim pijchamal am pulic mulcunel. W/'Jilc’onenec i inicchic jum poq’ue’ al am pulic lejem jun tu calnequitschic taja’ huahua’ tu exobalil a Jesús. Aytalab q’uicha in t’aja’chic ti cuenta abal xant’o axi juncats an tan axi c’uajatac. In tso’obits jaja’chic abal cuetem tu c’alnequits huahua’ ani yab c’uajat a Jesús c’al huahua’. .Tam c’al i lej culbetalab i bats’u ca otsits al an tan. Ani thubat u ulits ma tihua’ jun tu ne’etschic. Aliyab a Jesús \-1A Jesús tu ucha’chic: ―Cum nana’its jats ax in tal yab quit jiq’ueychic. ;,oTam ti belthamalits an tan max bo’ o max acac i kilómetro, tam i tsu’u a Jesús abal tal utetel utat an tan. Tal ti belbel eblim an ja’, ani tocat u jiq’uel huahua’. c+?Ts’i’quin tam ca juchun lej tsapic an ic’ ani lej tsapic lanq’uil an ja’. Q*U ulits ani u otsits al i tan cu c’ale ti jun i bichou im bij Capernaum axi jum poq’ue’ am pulic lejem. Tam tu ne’ets huat’elitschic al an ja’ tam ti yic’uaxits, ani xant’o a Jesús. z)mTam ti aclets tam tu c’alets huahua’ tu exobalil a Jesús, cu pa’iy tin hualte’lil am pulic lejem. v(eCum a Jesús in tso’obits abal u le’nab ca yac’uan c’al an mulcunel ani ca punuhuat c’al i tsaplab ti ts’ale c’al jaja’chic, jaxtam tixc’an ani c’ale cuetem al jun i oc’ bolchal. Belal a Jesús eblim an ja’ S'Tam tin tsu’u an mulcunel abal antsana’ in t’ajamal an labith t’ajbilab a Jesús, in ulu: ―Lej chubax axe’ ja’its an caulome axi bijithits c’al a Dios ne’ets ca chich teje’ tsabal. ]&3 I thaya’ ani i t’uchiy lajuj tsab i t’ocnal c’al an jilc’omach pan. %%C Tam ti ajhuejits patal an mulcunel, tam a Jesús tu ucha’ huahua’ tu exobalil: ―Ca thaya’ patal an jilc’omach yab ca jila’ ca jolat q’uibey. :$m Tam a Jesús im bats’u axi bo’ i pan ani im bina’ i c’ac’namal yan c’al a Dios. Taley tu pitha’ huahua’ qui huat’banchi an mulcunel axi quetechic taja’. Jayetseq’ui in t’aja’ a Jesús c’al xi tsab i to’ol. Ani patal an mulcunel im bats’uhual jayits in le’ quin c’apu. 4#a Tam a Jesús tu ucha’chic: ―Ca ucha’ tim patal an inic axi muthat ca buxcan tsabal. Ani axi buxcan bo’ mil i inic taja’ jun ti hua’ats yan i tsacam tom. 3"_ ―C’uaját teje’ jun i cuitol ax in cua’al bo’ i pan ani tsab i to’ol. Ni hue’ lejat yab ne’ets ca lejey ca c’aputs axe’ xi yantalam i inicchic. p!YTam uchan a Jesús c’al junaque in exobalil im bij a Andrés axi pel in ebchal a Simón Pedro: F Tam toc’tsin a Felipe: ―C’al tsab i bo’ inic i tumin denario i c’apnel qui ts’a’iy, ma yab ne’ets quim baju quin huachic bats’u tim patal an inicchic axi muthat teje’. NA Jesús in exlalits jant’o ne’ets quin t’aja’ abal ca c’aputs am pulic mulcunel, expith in conoyq’ui a Felipe in le’ quin ats’a’ jant’ini’ ti ne’ets quin toc’tsiy. 8iCum a Jesús in tsu’tal ts’at’at yantalam i inicchic, in ucha’ a Felipe: ―¿Ju’ta ti qui ts’a’iy i c’apnel abal ca c’aputs axe’ xi yantalam i inicchic?  Hue’its ne’ets quim baju an Israelchic quin t’aja’ an ajib tin cuenta abal ti calthame ti Egipto im biyal juntalchic. mSTam huahua’ tu exobal ani c’al a Jesús u c’athiy al i bolchal, ani buxcan taja’ a Jesús. /Ani tihua’ ne’ets jaye yantalam i inic c’al ti tsu’chame an labith t’ajbilabchic jahua’ in t’ajamal c’al yantalam i ya’ulchic. m UTaley talbel a Jesús c’ale jum poq’ue’ am pulic lejem Galilea ax u bijiyab jaye ti Tiberias. /Max yab ca belchichic in thuchath cahuintal a Moisés, ni abal jay yab ne’ets tiquim belchi u cahuintal jahua’ nan tu uchalchic.)K.Max chubax a belchalac in thuchath cahuintal a Moisés, tam tin belchalacne u cahuintal. Tim belalacne cum nan in olnab ti al in thuchath cahuintal a Moisés. I -Aba ani’ tata’chic yab tim belal, nan yab ne’ets tu jolbiy c’al u Tata ti eb. In thuchath cahuintal a Moisés jats ti jolbiyalchic, cum yab chubax a belchal. Jats ax a palenchalchic. %,Yab a ejtohualchic tiquim belchi u cahuintal, cum tocat a le’ quit tsalpanchat tit alhua’ inic jun c’al xi jun ani yab c’al a Dios. O+Aba ani’ in abnenec ani in uchbiyame c’al u Tata ti eb, bel tata’chic yab tim bats’uhual. A bats’uhualchic c’al a culbetal axi ca chich c’al in cuetemtal yab uchbiyame c’al a Dios. N*Nan tu exlanchalchic a ichich abal yab chubax a c’anithal a Dios. V%)Yab lej exbath max quim puhuethanchat u bij expith c’al an inicchic.  (Tocat yab a le’chic quit chich c’al nana’ abal nan tu pitha’ i it ejattalab abal quit ets’ey c’uajiy c’al a Dios. J 'Tata’chic a lej exobnanchal an T’ocat Thuchlab cum a tsalpayal tats ne’ets ca elcanchi quit it ejatliyat ani quit ets’ey c’uajiy c’al a Dios. Ja’its xe’ ax tin olnanchal u ey. %C&Tejhua’ abal yab a alhua’ penamal in cahuintal a Dios ta ichich, cum yab a belal abal chubax in abnenec c’al u Tata ti eb quin chich teje’ tsabal. %Tin tejhua’methanchal u ey u Tata ti eb c’al an t’ajbilabchic ax a tsu’chal u t’ajal jant’ini’ tin uchbiyamalits u Tata ti eb cu t’aja’. Aba ani’ ni jayq’ui’ yab a ats’amal ti lej cau a Dios ani yab a tsu’chamal in hual, bel c’al axe’ xi t’ajbilabchic jahua’ u t’ajal it jilchinal i tejhua’methaxtalab tin cuenta u ey ani tin cuenta in ey u Tata ti eb. )K$Exbath in olnomtal a Juan tin cuenta u ey ani lej c’athpich exbath in olnomtal an t’ajbilabchic jahua’ nan u t’ajal. Cum jahua’ nan u t’ajal jats tin uchbiyamal u Tata ti eb cu t’aja’, ani jats c’al tin tejhua’methanchal u lej ey abal in abnenec c’al u Tata ti eb. u c#An cau ax ti olchichic a Juan pel ejtil i tajaxtalab lej tajajal, ani jun hue’ tocat a culbetnanchichic. q ["Aba ani’ yab u lej yejenchal jita’ tiquin olnanchi u ey, bel tu uchalchic lej chubax an cau jahua’ ti olchichic a Juan tin cuenta u ey. Antsana’ tu uchalchic max jita’ in le’ ca chich c’al nana’ ani ca jec’ontha.  !Tata’chic a aba’ ca c’ale i inicchic c’al a Juan tiquin conchinchi u ey, ani jahua’ olchin jats lej chubax an cau. e C Hua’ats jita’ ax tin olnanchal u ey, ani jats axi lej exbath ani chubax an olnomtalab. M Yab lej exbath u olnomtal max nan expith cu olna’ u cuete’ ey. 4aNi jant’o yab u ejtohual cu t’aja’ tu cuete’ tsalap. U t’ajchal an inicchic an ts’ejcaxtalab expith jant’ini’ tin uchbiyame c’al u Tata ti eb. U t’ajchal c’al i bolithtalab jant’ini’ in le’ u Tata ti eb cu t’ajchi. Yab u t’ajchal an ts’ejcaxtalab jant’ini’ nan u le’ tu cuete’ tsalap, expith jant’ini’ ti quin le’na’ u Tata ti eb ax tin aba’ quin chich teje’ tsabal. )KNe’ets cu caltha’chic ti al an jolimtalabchic jun ti jolith. Ne’ets ca c’uajiy c’al a Dios jaja’chic ax in t’ajamal alhua’, ani ne’ets ca t’ajat jolbiyat c’al a Dios jaja’chic ax in t’ajamal yab alhua’. U tejhua’mel abal a Jesús in lej cua’al in eyaltal U#Yab ca jic’pa’chic abal antsana’ u cua’al u cuete’ lej tsap. Lej chubax ne’ets quim baju an hora tam ne’ets cu tauna’ ca ejtha patal an tsemelomchic abal cu t’ajchi an ts’ejcaxtalab. +Cum nana’its tin Juntal patal an inicchic, jaxtam u Tata ti eb tim pitha’ u cuete’ lej tsap cu t’ajchi an inicchic an ts’ejcaxtalab. Jant’ini’ u Tata ti eb in cua’al in cuete’ lej tsap ti ejatlix, antsana’ tim pitha’ne u cuete’ lej tsap tin ejatlix. Lej chubax im bajumalits an hora abal nan cu pitha’ an inicchic i it ejattalab. Nana’ tin Tsacamil a Dios ne’ets cu tauna’chic axi ejtil max tsemenec al i hualabtalab, ani ne’ets cu pitha’ i it ejattalab jitats tiquim belchi u cahuintal. -SLej chubax nan tu uchalchic max tata’chic tin t’ajchal ti cuenta u cahuintal jahua’ nan tu uchal ani ca bela’ u Tata ti eb ax tin aba’ quin chich teje’ tsabal, tam nan ne’ets tu pitha’ i it ejattalab abal quit ets’ey c’uajiy c’al a Dios. Quit pithanits i it ejattalab ani yabats ne’ets quit jolbiyat c’al a Dios, ani yabats ne’ets quit xe’tsin ejtil max it tsemenec al i hualabtalab. yAntsana’ tim pithamal u eyaltal, abal an inicchic tiquin c’ac’na’ne jant’ini’ u c’ac’nax jaye c’al u Tata ti eb. Max yab tin c’ac’nalne, yab chubax in c’ac’nalchic u Tata ti eb, cum ja’its u Tata ti eb ax tin aba’ quin chich teje’ tsabal. Nana’ tin Tsacamil a Dios quin c’ac’na jayetseq’ui jant’ini’ tu c’ac’nab u Tata ti eb. U Tata ti eb yab ne’ets quin ts’ejca’ an inicchic, cum tim pithamalits nana’ tin Tsacamil u eyaltal cu ts’ejcanchichic. ucJant’ini’ u Tata ti eb in ejthal i tsemelom, antsana’ ne’etsne cu t’ajchi jitats cu le’nanchi. ~{Cum pel tin Tsacamil u Tata ti eb, jaxtam jaja’ tin lej c’anithal ani tin lej tso’oblinchal patal jahua’ in t’ajal. Tim pitha’ u eyaltal cu jeltha’ nixe’ xi ya’ul. Aba ani’ pel i labith t’ajbilab u t’ajchamal, bel u Tata ti eb ne’ets tiquin tolmiye cu t’aja’ i más pulic labith t’ajbilab. Tam ojni’ ne’ets ca c’athpich jic’pa’chic. ?}wTam a Jesús in ucha’ nixe’ xi Israelchic: ―Lej chubax nan tu uchalchic abal pel tin Tsacamil a Dios. Jahua’ nan u tsu’tal u Tata ti eb in t’ajal, jats expith u t’ajalne. Ni jant’o yab u ejtohual cu t’aja’ tu cuete’ tsalap. U t’ajalne patal jahua’ quin t’aja’ u Tata ti eb. 9|kTam ti an Israelchic in ats’a’ antsana’ in ulu a Jesús, tam tin más luba’ quin tsemtha’. In le’chic quin tsemtha’ tin ebal abal in ulu a Dios pel in Tata ti eb, ani yab expith tin ebal abal in jec’onchi an ts’ejcath cau tam in jeltha’ an ya’ul tam sábado. In tsalpanchalchic abal a Jesús in le’ quin ulu c’al nixe’ xi cau jununul in ey c’al a Dios. In eyaltal a Jesucristo in Tsacamil a Dios {Uchanchic c’al a Jesús: ―Cum u Tata ti eb yab jayq’ui’ im palc’anchal ti t’ojnal, jaxtam nana’ne yab u palc’anchal. ~zuAni jaja’chic tocat in aynal a Jesús in le’ quin tsemtha’ tin ebal abal in jeltha’ an ya’ul tam sábado. eyCTam c’ale axi ya’ulac in olchi an Israelchic abal c’al a Jesús jats ti jeltha. KxMa talbel tamuhuatits c’al a Jesús ti al an tiyopan ani uchan: ―Xohue’ it jelthachits. Ca lej luba’ ta ba’ yabats quit hualbin, i quit c’athpich yajchiquiyat yab ejtil ti oc’ox. w' Ani jaja’ yab in tso’ob max pel c’al a Jesús ti jeltha, cum tixc’anenequits taja’ ani jaye hua’ats yantalam i inic muthat. kvO Tam conoyat: ―¿Jita’ nixe’ hualam ax ti ucha’ ca thaya’ a tatil ani quit belats? vue Toc’tsin axi ya’ulac: ―An inic ax tin jeltha’ tin ucha’ cu thaya’ u tatil ani quim belats. itK Uchan c’al talchic i Israelchic axi taja’ c’uajat: ―In ulal an ts’ejcath cau axi pithnenec a Moisés c’al a Dios yabcua’ ca thaya’ a tatil tam sábado. Xo’ pelits i sábado ani tata’ ojni’ a thayamal. /sW Tam tin ulpiy antsana’ a Jesús, tam ti huelc’anits an yau’lats tin inictal. Tam ojni’ in thaya’ in tatil ani belatsits. Pel i sábado tam ti jeltha. erCTam uchan c’al a Jesús: ―Quit ts’acpan ca thaya’ a tatil ani quit belatsits. Wq'Toc’tsin an ya’ul in ulu: ―Ni jita’ yab hua’ats pay’lom, abal tiquin otha’ al an ja’ tam ca lanq’uiyat. Tam nan ne’ets quin otsits, tamna’ u oc’ox otsel q’ue’at i ya’ul. |pqA Jesús in tso’obits abal ohuatits tu ya’ul. In tsu’u mo’olq’ui ani in conoy: ―¿A le’ quit jeley? SoC’uajat taja’ jun i inic u ya’ul ox i lajuj c’al huaxic i tamub. @nyJunchiquil u pa’il taja’ jun i ángel quin lanq’uiy an ja’, ani an ya’ul axi ca oc’ox otsits al an lanq’uith ja’ u jelthabits c’al jahuaquitsq’ui tam yau’lats. m Taja’ mo’ochic yantalam i ya’ul in aychal ca lanq’uiyat an ja’. Hua’ats i joc’tsi, i c’uets’e’, i tsambe. /lWTaja’ ti Jerusalén hua’ats i ts’acbath ja’ ax u bijiyab ti hebreo cau Betesda. Nixe’ xi ja’ c’uajat utat al i otsnamtalab c’al am bichou jun ti hua’ats i hui’leb ax u bijiyab ti Ovejachic, ani hua’ats bo’ i hueu cucu’ ata tin tonithtal nixe’ xi ts’acbath ja’. ok YTaley c’ale a Jesús ti Jerusalén jun ti ne’ets ca t’ajan junaque i ajib c’al an Israelchic. Cj6Axe’ ja’its an tsabchilab labith t’ajbilab ax in t’ajamal a Jesús ti tsu’bixtalab c’al in ey. Antsana’ in t’ajamal tam ti huichits ti Galilea tal ma ti Judea.si_5Tam tin t’ila’ in tata an cuitol abal ja’its an hora tam ti uchan c’al a Jesús abal yab ne’ets ca tsemets in cuitolil. Tam an oc’lec ani c’al patal ax tin q’uima’ in ts’i’quiyal quim bela’chic a Jesús. h4Tam in conoy jahua’ hora ti ts’i’quin ti elabmel. Uchan: ―Ti hue’el jun hora an huacal hualcanits c’al an c’ac’al. g{3Tam ti ne’ets ti bel, tam ti tamuhuatits c’al tsab ox in t’ojnalil. Uchan an oc’lec: ―Elabmejits a cuitolil. Kf2Uchan c’al a Jesús: ―Quit c’ale ta q’uima’. Yab ne’ets ca tsemets a cuitolil. Cum an oc’lec im belchi jahua’ antsana’ uchan c’al a Jesús, ta c’ale tin q’uima’. e1Tam uchan a Jesús c’al an oc’lec: ―Huana thubat tu q’uima’ pay’lom, biyat hualam hue’ ejate u cuitolil. $dA0Uchan an oc’lec c’al a Jesús: ―Tata’ ojni’ yab a le’ tiquim bela’ max yab tu t’ajchi i labith t’ajbilab ti tsu’bixtalab c’al u ey. Vc%/Tam tin ats’a’ abal ulits a Jesús taja’ ti Galilea tal ma ti Judea, tam c’ale quin tsu’u. Chich ani in lej canat ucha’ max quin ejtou ca c’ale quin jelthanchi in cuitolil axi taleq’uits. Rb.Taley huichits junil a Jesús ti Caná axi cuentalith Galilea jun tin huenc’ohuamal an ja’ ti vino. Ani hua’ats jun i oc’lec in cua’al in cuitolil ya’ul tihua’ ti bichou Capernaum. ;ao-Tam ti ulits a Jesús ti Galilea lej alhua’ bats’uhuat c’al an inicchic taja’, cum in tsu’umalits jahua’ in t’ajamal tihua’ ti bichou Jerusalén. Cum tats ti xe’tsin a Jesús ti Jerusalén tam ti an Israel in t’aja’ an ajib tin cuenta abal ti calthame ti Egipto im biyal juntalchic. `},Cum lej chubax jant’ini’ in ulu jaja’ abal yab u c’ac’nab i caulome c’al a Dios tin lej cuete’ bichohuil. _3+Tam tim putuhuits tsab a q’uicha al nixe’ xi bichou, tam ti cale a Jesús taja’ ani c’ale quin tsa’biy i cuenchalabchic ti Galilea. ^*Tam uchan an uxum c’al nixe’ xi belomchic: ―I belchamal jahua’ tata’ tu olchi’ tin cuenta jaja’, ani xohue’ i lej belchal cum huahua’ putat i ats’anchal in cahuintal. I lej tso’obits abal ja’its jaja’ a Cristo axi bijithits ne’ets ca aban c’ale a Dios ca chich. Ja’its an Jec’onthax c’al an inicchic. A Jesús in jelthal in cuitolil i oc’lec e]C)Ani yantalame i inicchic ax in ats’anchal in cahuintal a Cristo taja’ im bela’ jaye. 9\k(Tam ti ulits am bichou jun ti c’uajat a Jesús, tam ti lej uchan a Jesús max quin ejtou ca jilc’on hue’ tihua’ tim bichohuil. Ani tats ti jilc’on tsab a q’uicha. k[O'Cum nixe’ xi uxum Samariajib in olchi im bichohuil abal in tsu’u jun i inic c’al ti tala’ olchin patal jahua’ jaja’ in t’ajamal an uxum, jaxtam yantalam i inicchic al nixe’ xi bichou im bela’ a Jesús. Z &Nan tu abalchic abal ca tolminchi quim belchi in cahuintal a Dios jitats t’aychinenequits tin ichich. Pel jaja’chic axi oc’ox t’aychinenec in cahuintal a Dios tin ichich c’al q’ue’at i belom, ani tata’chic talbel ca tolminchi quim belchi. Y#%Lej chubax jahua’ uxnal jun i inic in uchbil ti t’ayal c’al i iyalab ani junaque i inic in uchbil ti cotol c’al an hualilabcua’. ZX-$Hua’ats jita’ ax in oc’ox t’aychal in cahuintal a Dios tin ichich in at inic, ani hua’ats jita’ jaye ax in tolminchal talbel quim belchi in cahuintal a Dios jitats t’aychinenequits tin ichich. An t’aychix ani an tolminchix ne’ets ca junax culbe ani ca jalbinchat c’al a Dios tam i inicchic quim belchits in cahuintal a Dios. Ani jitats quim belchi in cahuintal a Dios ne’ets ca pithan i it ejattalab abal ca ets’ey c’uajiy c’al a Dios. \W1#Ca met’a’chic teje’ ulelel i inicchic axi xo’ hue’its ne’ets quim belchi in cahuintal a Dios tam ca t’aychin tin ichich. Yab ca ulu ta ichich max ne’ets ca aychiye abal quim belchi. Yab ca ulu ejtil jun i inic tam huejnequits an hualilab lab em ne’ets quin aychiye ca putunits tse’ a its’ ani tiq’uele quin cotoy. }Vs"Tam a Jesús tu ucha’chic: ―An c’apnel jahua’ nan u cua’al jats tin cuenta u ejattal. Ja’its a Dios ax tin tsaplinchal u ejattal, cum u t’ajchal in culbetal ani u lubal cu tala’ an t’ojlab jahua’ jaja’ tim pitha’. U !Tam u conóx huahua’ jun c’al xi jun. I ulu: ―Hualam chanchinits i c’apnel c’al jita’ ani hualam c’aputsits. T  Tam a Jesús tu ucha’chic: ―Nan u cua’alits jant’o cu c’apu aba ani’ yab a tso’obchic jahua’ u cua’al. ySkBiyat yabaye ulnec am bichou, huahua’ i ucha’ a Jesús: ―Exobchix, te c’uajat an c’apnel ca c’apu. IR Tam cale am bichou ani c’ale jun ti c’uajat a Jesús. Q―Huana qui tsu’u jun i inic ax tin tala’ olchamal jahua’ nan u t’ajamal. Hualam ja’its axi pel a Cristo. bP=Tam an uxum in jilcacay in mulil, ta c’ale ti bichou. Taja’ in ucha’ an inicchic: O}Taley u ulits huahua’ tu exobalilchic a Jesús i tsu’u abal t’ilom c’al i uxum, ani i lej jic’pal. Tocat ni jun yab in luba’ abal quin conoy a Jesús jale’ ti t’ilomac c’al nixe’ xi uxum ani jant’o ax in t’iloxnanchal. iNKTam uchan an uxum c’al a Jesús: ―Nana’its ti ja in Cristo ax tu t’ilom xohue’. pMYTam uchan a Jesús c’al an uxum: ―U tso’obits abal ne’ets ca chich an Mesías axi pel a Cristo bijithits c’al a Dios ne’ets ca aban. Ja’its jaja’ axi ne’ets tucu tala’ lejquinchi an cau tin cuenta a Dios. @LyA Dios pel i Espíritu. Pel in uchbil an inic quin c’ac’na’ a Dios c’al in lej ichich ani c’al in lej tsalap jun ejet t’ayat max chubax pel i c’ac’nax c’al a Dios. KXohue’its jitats in le’ quin chubax c’ac’na’ an Tatalab ti eb in yejenchal quin c’ac’na’ c’al in lej ichich ani c’al in lej tsalap jun ejet t’ayat c’al a Dios ti c’ac’nax. Antsana’ ojni’ in le’ a Dios ca c’ac’na. J/Tata’chic tit Samariajib yab chubax it c’ac’nax c’al an Tatalab ti eb, cum yab a chubax exlal xe’. Huahua’ tu Israel i chubax exlal, ani jaxtam i ejtohual qui chubax c’ac’na’. Ani c’al huahua’ tu Israel a Dios ne’ets quin caltha’ an Jec’onthax. sI_Toc’tsin a Jesús: ―Uxum, nan u le’ abal tiquim belchi jahua’ nan ne’ets tu ucha’. Ne’ets quim baju an hora tam an inicchic ax in le’ ti c’ac’nax c’al an Tatalab ti eb yab ne’ets quin yejenchi ca chich ti c’ac’nax al axe’ xi bolchal. Ani jayetseq’ui yab ne’ets quin yejenchi ca c’ale ti Jerusalén abal ti c’ac’nax. {HoTata’chic tit Israel a ulal abal expith ti bichou Jerusalén jats jun ti bijithits an inicchic quin c’ac’na’ a Dios. I biyal juntalchic Samariajib yab in ulu ani’. Jaja’chic in c’ac’namal a Dios teje’ al axe’ xi bolchal. G+Tam tin ats’a’ antsana’ an cau an uxum, tam in ucha’ a Jesús: ―Tata’ ojni’ pay’lom, hualam pel it caulome c’al a Dios. FA co’oyamalits bo’ i inic ani ax a cua’al xohue’ yab pel a tomquil. Lej chubax a ulu abal yab a cua’al a tomquil. E1Toc’tsin an uxum: ―Nan yab u cua’al u tomquil. Tam uchan c’al a Jesús: ―Lej chubax jahua’ a ulal abal yab a cua’al a tomquil. aD;Tam uchan c’al a Jesús: ―Quit c’ale ca ucha’ ca chich teje’ a tomquil. pCYTam uchan a Jesús c’al nixe’ xi uxum: ―Ojni’ pay’lom, tiquim pitha’ an ja’ cu uts’a’ a ulal a cua’al abal yabats quin chiquey, ani yabats cu yejenchi quin huichiy cu caltha’ an ja’ teje’ al an mom. mBSJitats quin uts’a’ an ja’ axi nan cu pitha’ tin cuenta in ejattal yabats ne’ets ca chiquey. Pel ejtil i elel ja’ tin ichich axi yab jayq’ui’ u thiquel. Ne’ets ca lejat it ejatlinchab in ejattal abal ets’ey. A3 Toc’tsin a Jesús: ―Ne’ets ca tajlun ti chiquel jitats quin uts’a’ an ja’ al axe’ xi mom, ani talbel junil ne’ets ca chiquey. }@s Te tu jilchamal axe’ xi mom i biyal juntal Jacob. Teje’ tin calthamal i ja’ abal quin uts’a’chic c’al in tsacamilchic ani c’al i co’nelchic. Auxe’ max jats tata’ ax it lej pulic a ey ani jaja’ a Jacob hue’ tocat in ey. f?E Uchan a Jesús: ―¿Tata’ ojni’ pay’lom, ju’ta ta cua’al an ja’ ax tin ucha’ ne’ets tiquim pitha’ tin cuenta u ejattal? Ma yab a cua’al jant’o ta ca caltha’ i ja’ al axe’ xi luputh mom. >w Toc’tsin a Jesús: ―Yab tin exlanchal u ey ani yab a tso’ob jahua’ in le’ ti pitha’ a Dios. Max tin exlalac jita’ nana’, tin conchamalac ani nan ne’ets tu pitha’ i ja’ tin cuenta a ejattal c’al quit ejatlinchat ets’ey. f=E Tam uchan a Jesús c’al nixe’ xi uxum: ―Cum tata’ pel it Israel ani nana’ pel in Samariajib yab in tomnal tata’ tiquin conchi i ja’. Antsana’ in ulu cum yab u le’nab an Samariajibchic c’al an Israel. }<sBiyat u c’alnequits huahua’ tu exobalilchic a Jesús ti bichou abal qui ts’a’iy jant’o qui c’apu. ;Tam chich jun i uxum Samariajib quin caltha’ an ja’. Uchan c’al a Jesús: ―Tiquim pitha’ an ja’ cu uts’a’. .:UTats ti hua’ats jun i mom im bij in momil a Jacob. Cum tsequenequits a Jesús ti belal coyots ba’ an mom. Lej hue’its in le’ quim baju ts’ejel q’uicha. ?9wTam ti ne’etsits ti bel im baju jun i bichou im bij Sicar axi cuentalith Samaria. Nixe’ xi bichou Sicar utat an tsabal ax a Jacob tam ti biyalits im pitha’ in tsacamil José. N8Abal ca ulits ti Galilea in yejenchal ca huat’ey ti Samaria. 97kTam tin tso’obna’its a Jesús abal antsana’ ti olchinenec nixe’ xi fariseochic, tamna’ cale ti pulic bichoulom Judea ne’ets ca huichiy ti pulic bichoulom Galilea. z6mAntsana’ in ats’a’chic aba ani’ jaja’ yab u pujal a Jesús. Expith u pujalchic huahua’ tu exobalil. 5 %In ats’a’ an fariseochic abal lej yan i inicchic u ts’at’el ani u pujnal c’al a Jesús, ani c’al a Juan hue’ jun tsab expith. j4M$Jitats quim bela’ in Tsacamil a Dios, jats ax u pithnal i it ejattalab abal ca ets’ey c’uajiy c’al a Dios. Jitats yab quim bela’, jats ne’ets ca ijcanchat an c’ac’ath yajchictalab c’al a Dios taye tal."3=#An Tatalab ti eb in lej c’anithal a Cristo cum pel in Tsacamil, ani in tala’ pithamalits tin c’ubac patal jahua’ hua’ats ti eb ani ti tsabal. y2k"Cum ja’its a Dios ax in aba’ a Cristo teje’ tsabal abal tucu olnanchi in cahuintal a Dios. Patal jahua’ in ulal jaja’ pel i chubaxtalab cum jum putat pithnenec an Espíritu Santo c’al a Dios, ani yab pithnenec t’ipothq’ui. 1/!Max i belchal jahua’ in ulal a Cristo abal lej chubax, tam jun t’ajat i mac’uchith belchal jaye abal chubax patal jahua’ in ulal a Dios. $0A A Cristo tal ti eb ani in t’iloxnal jahua’ in tsu’umal ani jahua’ in ats’amal ti eb. Ani an inicchic yab in le’ quim belchi jahua’ in ulal. n/UA Cristo ojni’ tal ti eb ani lej c’athpich pulic in ey. Yab hua’ats jita’ teje’ tsabal quim baju ejtil in ey jaja’. Jitats ca hua’tsin teje’ pel i inic, ani in t’iloxnal jahua’ hua’ats teje’ tsabal. L.Lej bijithits a Cristo expith ca c’athpich t’ajchin ti cuenta c’al an inicchic cum in ey lej pulic, ani nana’ tocat quin tsu’tat más tsa’at u ey. Im pulic ey a Cristo axi tal ti eb - An ts’ic’ach axi ne’ets ca tomquin c’al i inic ne’ets ca c’alna c’al jaja’. Antsana’ jitats ca juncun c’al a Cristo ne’ets ca c’alna c’al jaja’. Nana’ expith u tolmiyal an inicchic ca juncun c’al a Cristo ejtil max pel tin conox c’al i ts’ic’ach ax u le’nab ca juncun c’al i cuitol. In lej culbel tam u juncunal i inicchic c’al a Cristo. P,Nan tu lejquith ucha’itschic abal nana’ yab ja in Cristo. A Dios tin aba’ quin chich hue’ oc’chith abal cu tolmiy an inicchic quin t’ojojoy in ichich abal quim bats’u a Cristo talbel. +Tam a Juan in ucha’chic: ―Pelits a Dios expith ax im pithal in uchbil an inicchic, max ti pujal ani max jant’ots in uchbil. c*?Taley chich c’al a Juan in exobalilchic quin tauna’. Uchan a Juan c’al jaja’chic: ―Ca t’aja’ ti cuenta exobchix, nixe’ xi inic a ulu abal it junax xe’tsin c’al jaja’ ti jayq’ui’ jum poq’ue’ ti pulic itse’ Jordán. Xohue’ xe’ets ti pujal jaye, ani jat’hua’ tim patal an inic u ts’at’el c’al jaja’. ~)uTam taja’chic in ts’i’quiy ti t’ilom talchic in exobalil a Juan ani talchic i Israelchic. In t’iloxnal jant’o in ey ca t’oquetha an inicchic ani ca t’oquetha an eyextalab abal tin cuenta an c’ac’naxtalab c’al a Dios. X()Antsana’ ti xe’ets a Juan tam ti yabaye baliyame ti al an huic’axte’. 6'eJayetseq’ui taja’ utat hue’ ti Enón axi utat ti bichou Salim, xe’ets ti pujal a Juan cum hua’ats yan i ja’ taja’. Tats tu che’el an inicchic ani u pujnal. '&GTaley talbel u c’ale huahua’ tu exobalil a Jesús junax c’al jaja’ ti tsabal Judea. Ani taja’ xe’ets a Jesús ti pujal tsab ox a q’uicha. %Jitats in ne’thal juncuth in tsalap c’al an chubaxtalab u xe’ets al an tajax, ani antsana’ ti ne’ets ca tsu’tat c’al in at inic abal u tolmiyab c’al a Dios quin t’aja’ jahua’ alhua’. T’ilom junil a Juan pujax c’al a Jesús $/Patal jitats ax in t’ajal jahua’ yab alhua’ im pojcal an tajaxtalab, cum yab in le’ ca tejhua’metha jahua’ yab alhua’ in t’ajal. #9Jolbithits cum yab im belal ani im pojcal jaja’ axi che’nec quim pitha’ an inicchic i tajaxtalab tin ichich. Tocat in culbetnale ca xe’tsin más al an yic’uax ani iba al an tajax. Antsana’ in culbetnal cum in ey in c’anithal ani in t’ajal jahua’ yab alhua’. " Jitats quim bela’ in Tsacamil a Dios yab ne’ets ca jolbiyat c’al a Dios. Max yab quim bela’ tamna’ jolbithits. m!SA Dios in aba’ in Tsacamil abal c’al jaja’ ca jec’ontha an inicchic, yab abal ca jolbiyat.  Cum a Dios lej ichich hual in tsu’tal an inicchic, jaxtam in aba’ in lej juncats Tsacamil ca chich teje’ tsabal. Patal jitats quim bela’ in Tsacamil a Dios ne’ets ca pithan i it ejattalab abal ca ets’ey c’uajiy c’al a Dios yab ca q’uibey. q[Antsana’ ne’ets quin t’ajchin abal ca pithan i it ejattalab patal jitats tiquim bela’ nana’, ani ne’ets ca ets’ey c’uajiy c’al a Dios yab ca q’uibey, in ulu a Jesús. A Dios pel i c’anithom c’al an inicchic ?wTam ti biyal a Moisés in ts’ejca’ c’al i pat’al in t’ipoth inquithtal i tsan, ani in tejcou chum i acanlab ti al an joltam. Quin met’a’ jitats ts’icathits c’al an tsan, ani ne’ets ca jeltha. Nana’ tin Juntal patal an inicchic im bijchithits quin q’uet’an al jun i pelc’oth te’.  Nana’ tin Juntal patal an inicchic u c’uajattal ti eb, ani expith nana’ ja’its an inic ax im pa’inec in tal ti eb. 3_ An cau axi nan tu t’ilchal tin cuenta teje’ tsabal yab a le’ ca belchi, ani más yab ne’ets ca belchi max tu t’ilchiye hualim xi tihua’ c’al u Tata ti eb. +O Nan u tso’obits abal jats an lej chubax cau jahua’ tu uchal, cum tin tso’oblinchamalits u Tata ti eb. Aba ani’ pel i chubaxtalab, yab a le’ ca belchi. 6e Toc’tsin a Jesús: ―Tata’ ojni’ it lej huit’ath tit exobchix c’al an Israelchic ani jant’ini’ ti yab a ejtohual ca ejtiy an cau jahua’ nan tu uchal. uc Tam conoyat a Jesús c’al a Nicodemo: ―¿Jant’ini’ tam u ejtohual cu bats’u i it ejattalab? NU juchnal an ic’ abal ju’tamq’ui quin le’na’. Aba ani’ a ejtohual ca ats’anchi in cahuith an ic’, yab a tso’ob ma ju’ta ti tal ani ma ju’ta ti ne’ets. Antsana’ jaye yab a ejtohual ca tso’obna’ jant’ini’ tu it ejatliyab i inicchic c’al an Espíritu Santo. An Espíritu Santo im pithal i it ejattalab an inicchic jitats quin le’nanchi quim pitha’, ani yab a ejtohual ca tso’obna’ jant’ini’ tim pithalchic. Yab ca jic’pa’ abal nan tu uchal in yejenchal ca it hua’tsin jitats in le’ ca otsits jun tin t’ajal a Dios ti Ts’ale. 1[Ca hua’tsin i t’ele’, in cua’al in anam t’u’ul ejtil in mim ani in tata. Ca it ejatliyat jun i inic c’al an Espíritu Santo, in cua’al i it ejattalab. ]3Toc’tsin a Jesús: ―Expith jitats ca it ejatliyat c’al i ja’ ani c’al an Espíritu Santo, jats ne’ets ca otsits jun tin t’ajal a Dios ti Ts’ale. Lej chubax jahua’ antsana’ nan tu uchal. wh~}|{WzzMy3xww1utss8rqpooFnnAmlMk@j;ih}gfeJdcbbaZ`@__!^]\\/[ZcYwXXWVVBUU)TSRRAQPP*O>N3MpLLQJI{HHNGcFEDCB3A @7?}>Y=c<;@:98(7_66J5r44B332100?0 /M.<-,+**e((0'g&L%$$ #""!5V4ov~#[ # -LPwO}:A Jesús in toc’tsiychic: ―Lej chubax nan tu uchalchic abal in ejatits tam ti yabaye hua’tsinenec a Abraham. N9Tam uchan a Jesús c’al nixe’ xi Israelchic: ―Auxe’ max a tsu’umal a Abraham, ani yabaye a cua’al tsab inic i tamub. ;Mo8A biyal tata Abraham lej culbe tam tin exla’ abal nan ne’ets quin chich teje’ tsabal. Xohue’ in tso’obits abal in che’nequits, ani jats ti jum putat culbel jaja’. xLi7Yab chubax a exlalchic a Dios, nana’ ja’its ax u lej exlal a Dios. Max u ulalac abal yab u exlal a Dios, ne’etsne tin janamcau jant’ini’ tata’chic it janamcau. Lej chubax u exlal a Dios ani u putuhual c’al jahua’ in ulal. FK6A Jesús in toc’tsiychic: ―Ni jant’o yab ti exbath max nan u puhuethalac tu ba’. Ja’its a Dios ax tim puhuethanchal u bij, ani ja’its a Dios ax a ulal a c’ac’nalchic. -JS5Auxe’ max it más lej pulic ani i biyal tata Abraham iba. Tsemetsits jaja’ ani patal am biyal caulomechic c’al a Dios. ¿Jita’ hualam pel a ey a t’ajal? )IK4Tam toc’tsin an Israelchic: ―Xohue’ ojni’ i tso’obits abal it co’oyab c’al i at’ax teneclab. Tsemetsits a Abraham ani patal am biyal caulomechic c’al a Dios, ani tata’ a ulal max jita’ quim putu c’al a cahuintal jats yab ne’ets quin leca’ an lej tsemla. H3Lej chubax nan tu uchalchic abal jitats quim putu c’al u cahuintal, jats axi ni jayq’ui’ yab ne’ets quin leca’ an lej tsemla. G72Nan ni jant’o yab u t’ajal abal quim puhuethanchat u bij. U Tata ojni’ jats in le’ quim puhuethanchat u bij, ani jats quin ulu jayq’ui’. ;Fo1A Jesús in toc’tsiychic: ―Iba yab in co’oyab c’al i at’ax teneclab. Expith u lubal cu c’ac’na’ u Tata ti eb, ani tata’chic yab tin c’ac’nal nana’. E50Tam uchan a Jesús c’al an Israelchic: ―Lej chubax jahua’ i ulumalits abal pel it Samariajib ani it co’oyab c’al i at’ax teneclab. Dy/Jitats pel in c’al a Dios, jats in alhua’ binal in xutsun quin ats’anchi in cahuintal a Dios. Cum tata’chic yab pel ti c’al, jaxtam yab a le’ ca lej bina’ a xutsun ca ats’anchi xe’. Ejatits a Cristo tam ti yabaye ejat a Abraham jCM.¿Jita’ hualam axi c’al tata’chic in ejtohual tiquin jolbiy ani tiquin ucha’ abal yab chubax jahua’ u ulal ani yab chubax jahua’ u t’ajal? ¿Jale’ hualam yab tim belchal an chubaxtalab jahua’ tu uchalchic? >Bw-Nan tu uchalchic an chubaxtalab ani yab tim belchal. ^A5,An teneclab jats a tatachic ani an teneclab pel ti tsacamilchic. Jats jaja’ a lej culbetnal ca t’ojonchi. Ma tam ti c’a’al jaja’ pel i tsemthom inic. Ni jayq’ui’ yab in lejatnamal tin ichich an chubaxtalab ani ni jayq’ui’ yab in ulal an chubaxtalab. Pel i janamcau ani c’al jaja’ jats tu hua’tsinthab an janamtalab. @+¿Jale’ yab a ejtohual ca exbay jahua’ u ulal? Jats cum yab a alhua’ binal a xutsun c’al an cau jahua’ nan tu uchalchic. ?1*Tam a Jesús in ucha’chic: ―Max chubaxac pel a Tata Dios ti eb tin c’anithalac nana’, cum ja’its tin aba’ quin chich teje’ tsabal c’al tata’chic. Yab in che’nec expith max nan u lej le’ quin chich tu cuete’ ba’. Ja’its a Dios ax tin abamal. ?>w)Tata’chic a nits’binchal in t’ajbil a tata. Tam uchan a Jesús c’al jaja’chic: ―Huahua’ yab pel u peno’ tsacam. I cua’al juncats i tata axi pel a Dios ti eb. @=y(Nan tu chubax olchalchic an chubaxtalab ax tin olchal a Dios, ani bel a le’ tiquin tsemtha’. Max c’uajatac teje’ a Abraham, jaja’ yab ne’ets tiquin t’ajchi antsana’. D<'Toc’tsinchic tam: ―Huahua’ i biyal tata pel a Abraham. A Jesús in ucha’chic: ―Max chubax anac a Abraham pel a tata, a chubax aynanchalac an chubaxtalab jahua’ ti jilchamal. ;)&Aba ani’ nan tu olnanchalchic jahua’ u tsu’umal c’al u Tata ti eb, bel a le’chic ca t’aja’ jahua’ it exobchith c’al a tata. ;:o%U tso’obits abal pel ti at xits’alchic a Abraham. Aba ani’ antsana’ a ey, bel a le’chic tiquin tsemtha’ cum yab u lejel ta ichich an cau jahua’ nan tu olchalchic. t9a$Nana’its tin Tsacamil a Dios. Max nana’ tu hualcanthanchichic a ichich tin cuenta an hualabtalab, tam ne’ets ca ats’a’ abal it lej chubax hualcathits a ichich. Yabats ne’ets quit huic’at co’oyat c’al an hualabtalab. 85#Pel in ey jaja’ yab hualcath ejtil i t’ojnal axi c’unat co’oyab c’al i amulab. Expith in tsacamil an amulab jats axi lej chubax hualcath. 7"A Jesús in ucha’: ―Lej chubax nan tu uchalchic abal patal jitats u hualbinal jats u huic’at co’oyab c’al an hualabtalab. <6q!Toc’tsiyat a Jesús: ―Huahua’ pel tu at xits’al a Abraham ani u hualcath. Ni jayq’ui’ yab jita’ tu huic’at co’oyamal. ¿Jale’ a ulal ne’ets cu hualca? M5 Ne’ets ca exla’ an chubaxtalab ani jats ne’ets ti hualca’. D4Tam a Jesús in ucha’ an Israelchic axi c’al tu belnal jaja’: ―Max ca t’ayat bina’ a xutsun c’al an cau jahua’ nan u olnal, pel it lej chubax exobal c’al nana’. )3KAni c’al axe’ xi cau jahua’ uchan, yan i inicchic im bela’ a Jesús. In tsacamilchic a Dios ani axi huic’at co’oyabchic c’al an hualabtalab 23U Tata ti eb ax tin aba’ quin chich teje’ tsabal ets’ey c’uajat c’al nana’. Yab tin jilcacayal, cum ets’ey u t’ajchal in culbetal. }1sTam a Jesús in ucha’chic: ―Nana’its tin Juntal patal an inicchic. Tam tata’chic tiquin co’oy q’uet’ath al am pelc’oth te’, tam tiq’uele ne’ets ca tso’obna’ abal lej chubax u ey jahua’ u ulumalits. Tamna’its ne’ets ca tso’obna’chic ta lej ichich abal jahua’ nan u ulal yab pel u cuete’ cahuintal, pel ax tim pithamal u Tata ti eb. o0WMa ni c’al patal axe’ xi cau yab in ejtiyalchic abal a Jesús in olnal an Tatalab ax ti eb. (/IHua’atse yan i cau u ejtohualac tu uchayechic tin cuenta a ey. U ejtohualac tu jolbiy ani yab ne’ets cu t’aja’. Expith u lubal cu olchi an inicchic an cau jahua’ u ats’amal c’al jaja’ ax tin aba’ quin chich teje’ tsabal. Lej chubax an cau jahua’ jaja’ quin ulu. '.GTam conoyat a Jesús: ―¿Jita’ tata’? A Jesús in toc’tsiychic: ―Nana’its u ey ax tu uchamalits ma ti jayq’ui’ tam tu oc’ox tauna’. %-CCum a t’ajtal ey it hualbith, jaxtam nan tu ucha’chic abal ne’ets quit tsemets ani quit jilc’on q’uibenec c’al a hualab. Max yab tim belchal abal lej chubax jant’ini’ nan tu olchits u ey, ne’ets quit tsemets ani quit jilc’on t’ajat q’uibenec c’al a hualab. ,Tam a Jesús in ucha’chic: ―Tata’chic it hua’tsinenec tit eleb poq’uel teje’ tsabal, ani nana’ in tal ti eb. Jununul a tsalapchic c’al a at inic teje’ ti al an hualab c’ay’lal, ani nana’ u tsalap pil yab ejtil tata’chic. 7+gTam in ulu talchic i Israelchic: ―Hualam max ne’ets quin cuete’ tsemtha’ tim ba’ ani jaxtam in ulu huahua’ yab i ejtohual cu ulits jun ti jaja’ ne’ets. (*ITaley in taunaye junil a Jesús an inicchic: ―Nan in ne’ets, ani tata’chic ne’ets tiquin aliy. Yab ne’ets tiquin ela’, cum yab ne’ets ca ejtou quit ulits jun ti nan in ne’ets. Ne’ets quit tsemets, ani ne’ets quit jilc’on t’ajat q’uibenec c’al a hualab. x)iJa’its axe’ xi cau ax in exobchal a Jesús ti al an tiyopan utat jun ti c’uajat am poc’te’chic jun tu bats’uhuab an c’ac’naxtalab tumin. Ni jita’ yab in yac’ua’ a Jesús, cum yabaye im baju an hora jant’ini’ ti pejchame c’al a Dios ca yac’uan.Jun ti nan in ne’ets tata’chic yab a ejtohual quit c’alechic in ulu a Jesús U(#Tam conoyat a Jesús: ―¿Ju’ta ti c’uajat a Tata? A Jesús in toc’tsiychic: ―Tata’chic yab tin exlal, ani yab a exlal u Tata ti eb. Max tin exlalac nana’, a exlalac u Tata ti eb jaye. 'Nana’ u olnal tu ba’ ani tin olnanchal u ey u Tata ti eb ax tin aba’ quin chich teje’ tsabal. Tsab ti eb huahua’ tu olnom. {&oIn ulal an ts’ejcath cau ax a cua’alchic abal lej chubax an olnomtalab max jununul in olnomtal tsab i olnom. g%GMax u jolbiyalac lej chubax an ts’ejcaxtalab ne’ets cu pitha’ cum nan yab in ts’ejcom cuetem, in ts’ejcom junax c’al u Tata ti eb ax tin abamal quin chich teje’ tsabal ani ets’ey c’uajat c’al nana’. >$uTata’chic ojni’ tin jolbiyal cum tin tsalpanchal u ey jant’inits tin tsu’talq’ui ejtil max pel i jahuaquitsq’ui tam inic. Nana’ teje’ tsabal yab u jolbiyal i inic. j#MA Jesús in toc’tsiychic: ―Aba ani’ u olnal tu ba’, bel exbath an cau ani lej chubax jahua’ u olnal. Nana’ u alhua’ tso’obits ma ju’tam in tal ani ma ju’tam in ne’ets, ani tata’chic yab a exlal. " Tam uchan a Jesús c’al talchic i fariseochic: ―Yab jant’o ti exbath an cau jahua’ a ulal, cum tocat a olnal ta ba’. !' Taley in taunaye junil a Jesús an inicchic, in ucha’: ―Nana’its ax u pithal an inicchic i tajaxtalab tin ichich. Jitats ca ts’at’ey c’al nana’ ne’ets ca xe’tsin al an tajax ani iba al an yic’uax. Ne’ets ca xe’tsin it ejatlith al an tajax. E  Tam in ulu an uxum: ―Iba ni jun yab jilc’on, pay’lom. Tam uchan c’al a Jesús: ―Nana’ne yab tu jolbiyal. Quit c’ale ani yabats quit hualbin. A Jesús ani an tajaxtalab -S Tam lujcun a Jesús, in tsu’u expith c’uajat an uxum. In ucha: ―¿Uxum, ju’ta ti c’uajat ax ti jolbiyalac? ¿Yab jilc’on ma ni jun abal ti lej jolbiy? y Tam in ts’i’quiy an inicchic ti calelel ti junchic, cum tin ats’a’ lej uchan antsana’ max hua’ats jita’ yab hualbith jats quim pithcanchi an uxum an oc’ox t’ujub. Patal in ats’a’ jolbith in ichich. Oc’ox ne’ets calelel an yejtselchic, ani taley tiq’uele ti tala’ calets axi patal jitaquitsq’ui. Jilc’on expith a Jesús ani nixe’ xi uxum. _7Tam cutle a Jesús junil quin thuchaye más jant’o ti tsabal ba’ am pojoth. ECum lej conomichiquiyabe c’al i cau, lujcun a Jesús. In ucha’chic: ―Max hua’ats jita’ c’al tata’chic yab hualbith, jats quim pithcanchi an oc’ox t’ujub axe’ xi uxum. taAntsana’ ti conoyat a Jesús abal u le’nab ca jolbiyat max quin ulu i cau axi yab juncuth c’al an ts’ejcath cau. Tam cutle a Jesús in ts’i’quiy jant’o quin thucha’ c’al in ch’uchub ti tsabal ba’ am pojoth.  An ts’ejcath cau ax tu jilchi a Moisés in ulal abal jita’ quin t’aja’ i hualabtalab ejtil in t’ajamal axe’ xi uxum, ca pithcachiquinchat c’al i t’ujub ma ta ca t’ajat tsemtha. ¿Ani tata’ jant’o a ulal ca t’ajchin axe’ xi uxum? #?Uchan a Jesús c’al jaja’chic ax in chi’tha’ an uxum: ―Exobchix, axe’ xi uxum elchinenec ti at cuaxnax c’al i inic axi yab pel in tomquil. Tam talchic axi pel i exobchixchic c’al an ts’ejcath cau junax c’al i fariseochic in chi’thal jun i uxum axi elchinence ti at cuaxnax c’al i inic axi yab pel in tomquil. In c’uajba’ an uxum ts’ejel jun ti exobchix a Jesús c’al an mulcunel. <qAytalab q’uicha lej thajujul huichiy junil ti tiyopan. Utey c’al jaja’ patal an inicchic axi c’uajat taja’, ani buxcan a Jesús ti exobchix c’al in cahuintal a Dios. / [Ani a Jesús c’ale ti bolchal Olivo. jM5Tam patal an inicchic axi tamcuth taja’ c’al a Jesús c’ale tin q’uima’chic.4Toc’tsiyat a Nicodemo: ―¿Tata’ ojni’ hualam pel it Galileajibte? Ca exobna’ an T’ocat Thuchlab abal ca tso’obna’ abal taja’ ti Galilea ni jayq’ui’ yab u tal i inic axi pel i caulome c’al a Dios. Jun i uxum hualbinel c’al i inic ?w3―In ulal an ts’ejcath cau abal yab i ejtohual qui alq’uith jolbiy i inic. Oc’ox qui conomichiquiy abal qui alhua’ exla’ max in t’ajamalits jahua’ yab alhua’. }2Taja’ c’uajat a Nicodemo an fariseo axi chich quin tauna’ a Jesús jun i acal. In ucha’ in at fariseochic: >u1T’ajat q’uibenequits axe’ xi mulcunel axi ts’at’enec c’al jaja’, cum yab in exbayalchic an ts’ejcath cau jahua’ huahua’ tu Israel u pithnenec c’al a Moisés. ve0Auxe’ max hua’ats c’al huahua’ tu Israel i oc’lec ani i fariseo ax im belamalits nixe’ xi inic. &E/Tam uchanchic c’al an fariseochic: ―Tata’ ojni’chic hualam a hualca’its ta ba’ quit c’ambiyatte c’al jahua’ in ulal nixe’ xi inic. }.Toc’tsin an yac’ualchic: ―Ni jayq’ui’ yab i ats’amal i inic quin ulu an cau axi ejtil jaja’ in ulal. T !-Huichits an yac’ualchic axi abnenec quin yac’ua’ a Jesús ani conoyatchic c’al an fariseochic ani c’al an ts’alechic c’al am pale’: ―¿Jale’ yab a chi’tha’ nixe’ xi inic?  -,Aba ani’ talchic i inic taja’ in le’ quin yac’ua’ a Jesús, yab in t’aja’. An oc’lecchic c’al an Israel yab im belal a Jesús t a+Antsana’ ti lehuáx an inicchic axi taja’ muthat, cum yab jununul in tsalpanchal in ey a Jesús. E *In ulal an T’ocat Thuchlab abal a Cristo ne’ets ca hua’tsin ti bichou Belén jun ti hua’tsin jaye am biyal ts’ale David. In ulal jaye abal a Cristo pel in at xits’al a David. c ?)Q’ue’atchic axi taja’ c’uajat in ulu: ―Ja’its axe’ a Cristo axi bijithits ne’ets ca aban c’al a Dios ca chich. Ani hua’atse jita’chic in ulu: ―Iba yab ja, cum a Cristo yab tal ti Galilea.  (Talchic i inicchic ax in ats’a’ jahua’ antsana’ in ulu a Jesús, in ulu: ―Lej chubax axe’ xi inic ja’its an caulome axi uxnal c’al an Israelchic ne’ets ca aban c’al a Dios ca oc’chith chich tam ti yabaye che’nequits a Cristo. 9'Antsana’ a Jesús in t’ipchixnanchi an ja’ tin cuenta an Espíritu Santo axi ne’ets ca pithan jitats quim bela’ a Jesús. Tocat yabaye lej che’nequits an Espíritu Santo, cum yabaye huichenec a Jesús tihua’ ti eb ca puhuethanchat im bij. Lehuáx an inicchic Q&In ulal an T’ocat Thuchlab abal jitats tiquim bela’ nana’, ne’ets ca cale athithil ejtil i elel ja’ tin ichich. Pel i ja’ axi c’al ti ne’ets ca it ejatlinchat in ejattal an inicchic. J %Im bajuhuits an taltalab q’uicha axi lej c’athpich in exbath c’al an ajib. Tam cubiy a Jesús in taunal lej tsapic axi c’uajatchic taja’. In ulu: ―Max hua’ats jita’ u chiquel c’al in ejattal ca chich c’al nana’, ani nana’ ne’ets cu pitha’ an ja’ quin uts’a’ tin cuenta in ejattal. r]$¿Jant’o tam cau nixe’ abal in ulu ne’ets tiquin aliy ani yab ne’ets tiquin ela’ ma ni ju’ta? Ni jita’ yab ne’ets ca ulits jun ti ne’ets quin c’uajiycua’. An ja’ axi c’al tu chubax it ejatliyab an inicchic 9#Tam nixe’ an Israelchic in ts’i’quiy ti conóx jun c’al xi jun: ―¿Ju’ta hualam ne’ets ca c’ale axe’ xi inic abal yab ne’ets qui ejtou qui ela’ ma ni ju’ta? Hualam ne’ets quin tsa’biy i at Israel ax u pil c’uajil xalulul c’al an griegochic. 6e"Tata’chic ne’ets tiquin aliy tamna’, ani yabats ne’ets tiquin ela’ ma ni ju’ta. Yab ne’ets ca ejtouchic quit ulits jun ti nan ne’ets quin c’uajiy talbel. P!Ultsitschic ani uchan c’al a Jesús: ―Hue’ ne’ets quin c’uajiye teje’ tsabal c’al tata’chic, ani talbel ne’ets quin huichiy c’al jaja’ ax tin abamal quin chich teje’ tsabal. $A Tam ti an fariseochic in tso’obna’its abal antsana’ tu t’iloxnab a Jesús, tamna’ jaja’chic ani c’al an ts’alechic c’al am pale’ in aba’ ca c’alechic i yac’ual abal quin yac’ua’its a Jesús. Pel i yac’ualchic ax u abatnab c’al am pale’chic. &EAba ani’ antsana’ le’nab ca yac’uan, bel hua’ats yantalam i inic c’al tu belnal. In ulu jaja’chic: ―Auxe’ max jant’o tam labith t’ajbilab más ne’ets quin t’aja’ a Cristo tam ca chich ani max axe’ a Jesús jaja’ yab in t’ajamal. Tejhua’ abal ja’its jaja’ a Cristo c’al in labith t’ajbilchic. An fariseochic in abalits i yac’ualchic abal quin yac’ua’its a Jesús )~KTam c’al talchic i Israel u lej le’nab ca yac’uan a Jesús, ani yab ejtohuat cum yabaye im bajumal an hora axi pejchame c’al a Dios ca yac’uan. } Nana’ u lej chubax exlal a Dios, cum in tal ma lej tihua’ ti eb. Ja’its jaja’ ax tin aba’ quin chich teje’ tsabal. 1|[Exom a Jesús ti exobchix ti al an tiyopan. Tam tin ats’a’ jaja’ antsana’ u t’iloxnab, in lej tsapic ulu: ―Tata’chic tin exlalac ani a tso’obnalac ma ju’ta tin tal. In che’nec teje’ tsabal cum in abnenec c’al jun axi tata’chic yab chubax a exlal. Ja’its a Dios axi lej chubax ejat tin abamal quin chich teje’ tsabal, ani yab in che’nec abal max expithac nana’ u lej le’ quin chich. {Hualam yab ja axe’, cum i tso’obits ju’ta ti tal. Tam ca chich a Cristo ni jita’ yab ne’ets quin tso’obna’ ju’ta ti tal. gzGCa tsu’u lej tejhua’ t’ilom c’al an inicchic, ani yab u c’uiynal. Hualam max an oc’lecchic c’al an Israel in chubax belal abal ja’its axe’ a Cristo axi bijithits ne’ets ca aban c’al a Dios ca chich. y%Tam talchic ax u c’uajilchic ti Jerusalén in conoyal: ―¿Hualam max ja’its axe’ xi inic jaja’ u aliyab le’nab ca tsemtha? xCa lej tequeth tsalpanchi jahua’ nan u t’ajamal ani yab jun athic ca eblim tsalpanchiq’ui. In olnal a Jesús ma ju’ta ti tal 1w[Aba ani’ pel i sábado antsana’ a t’ajalchic an inic t’ele’ cum a le’ ca putu c’al an ts’ejcath cau ax ti uchbiyal antsana’ ca t’ajchi. Cum antsana’ a t’ajalchic tam sábado, jaxtam yab in tomnal quit tsacuychic c’al nana’ abal u jeltha’ jun i ya’ul tam sábado. v3Tata’chic tam quim bajuhuits huaxic a q’uicha ti hua’tsinenec an inic t’ele’, a ujnam ca cojchi in inictal abal pel in c’al a Dios an t’ele’. Max quim bajuhuits an huaxicchilab q’uicha pel i sábado, bel a cojchal in inictal jant’ini’ a biyal juntalchic in t’ajamal jaye. Pel xe’ i ujnamtalab axi oc’ox t’ajnenec c’al a biyal juntalchic ani talbel jaye c’al a Moisés. uTam a Jesús in ucha’chic: ―Cum nan u t’ajchi i alhua’talab jun i inic tam sábado, tocat a jic’pal ta patalchic. tToc’tsinchic axi muthat taja’: ―¿Jita’ in le’ ti tsemtha? Tata’ ojni’ it co’oyab c’al i at’ax teneclab. ?swAba ani’ lej chubax a cua’alchic nixe’ xi ts’ejcath cau binath c’al a Moisés, bel ni jita’ tata’chic yab a putuhual xe’. ¿Jale’ a le’chic tiquin tsemtha? rHua’ats jita’chic in exobchixnal in cuete’ cahuintal abal ca puhuethanchat in ey. Nana’ expith u exobchixnal an cau ax tim pithamal a Dios abal ca puhuethanchat im bij jaja’. Lej chubax an cau jahua’ nan tu olchalchic. Nan yab in c’ambix. hqIJitats in ne’thal in ichich ts’ejcacathits quin t’ajchi in culbetal a Dios, jats axi ne’ets quin exla’ max pel i cau ax tim pithamal a Dios jahua’ u exobchixnal o max pel u cuete’ cahuintal ax u exobchixnal. KpA Jesús in toc’tsiychic: ―Jahua’ nan u exobchixnal an cau jats ax tim pitha’ u Tata ti eb ax tin aba’ quin chich teje’ tsabal, yab nana’ u cuete’ cahuintal u exobchixnal. o3Ani lej jic’panchab in exobchixtal c’al an Israelchic. In uluchic: ―¿Jant’ini’ tin exlamal axe’ xi inic yan i cau ani yab exoblamath? #n?Ts’ejelomits ne’ets ca taley an ajib tam ti otsits a Jesús al an tiyopan, ani in ts’i’quiy ti exobchix taja’ c’al in cahuintal a Dios. ,mQ Ni jita’ yab in lubal quin lej tejhua’ ulu jant’o in ey a Jesús, cum in ts’ejnal ca c’uiyan c’al an Israelchic c’al ti yab le’nab a Jesús. Pl U cue’ t’iloxnab a Jesús c’al an ajibalchic axi xe’ets taja’. Talchic in ulu pel i alhua’ inic, ani talchic in ulu yab pel i alhua’ inic, cum tocat in c’ambiyal an iniccua’. 6ke Hua’ats i Israelchic tihua’ al an ajib xe’ets alililchic c’al a Jesús ju’ta ti quin ela’. Xe’ets in conomichical: ―¿Ju’ta ti c’uajat nixe’ xi inic? &jE Taley tam ti c’alets in cuete’ ebchalchic a Jesús c’al an ajib, tam ta c’ale jaja’ jaye a Jesús talbel. C’ale tsininil abal yab ca exla. i  Antsana’ a Jesús in ucha’chic in cuete’ ebchal. Ani jaja’ jilc’on ti Galilea. C’ale a Jesús c’al an ajib h Tata’chic quit c’ale ti Judea c’al an ajib. Nana’ yabaye in ne’ets, cum yabaye im bajumal an hora abal quin c’ale. 3g_Tim pojcal nana’ axi yab exlomchic c’al a Dios, cum u olchal max quin t’aja’ jahua’ yab alhua’. Yab ti pojcal tata’chic, cum a ey ejtil jaja’chic in ey. ?fwTam a Jesús in ucha’chic: ―Xoq’ui yabaye im bajumal an hora abal nan quin c’ale ti Judea. Tata’chic a tsalpayal abal jahuaquitsq’ui tam hora alhua’ max quin c’ale. Ie Ma c’al in cuete’ ebchalabchic a Jesús yab u belnal. 4daNi jita’ tam inic ne’ets quin t’aja’ jant’o tsinat max in le’ ca exla c’al in at inic. Ca t’ajchi i labith t’ajbilabchic patal an inic abal ti exla’. 3c_Uchan a Jesús c’al in cuete’ ebchalchic: ―Quit tixc’an teje’ ani quit c’ale ti Judea abal tihua’ ca t’ajchi i tsu’bixtalab a ts’at’elilchic jaye. hbIHue’its ne’ets quim baju a q’uicha tam an Israelchic quin t’aja’ an ajib tin cuenta an tamcuth hualilab, tam tu ts’ejcab i tsacam pathel ata jun tu c’uajil an ajibalchic buc a q’uicha tu t’ajnal an ajib. !a =Taley talbel xe’ets a Jesús ti Galilea. Yab in le’na’ ca xe’tsin ti Judea, cum hua’ats talchic i Israel in le’ ti tsemthax c’al jaja’. #`?GC’al axe’ xi cau jahua’ in ulal a Jesús in olnal a Judas Iscariote axi pel in tsacamil a Simón. Aba ani’ ajithits c’al huahua’ tu lajuj tsab tu exobalil a Jesús, bel jaja’ ja’its axi ne’ets quin tsinat bina’ a Jesús tin c’ubac in tomolnaxilchic.*_MFA Jesús tu toc’tsiychic: ―Lajuj tsab ta eb axi nana’ tu tacuyamalits abal tiquin ts’at’enchi, ani jun jats axi ts’at’at c’al an teneclab. P^EI belchamalits a cahuintal. I lej tso’obits abal tata’its it Cristo ax it bijithits ne’ets quit aban c’al a Dios quit chich. Pel ti Tsacamil a Dios, ani pel in ey a Dios ejat abal ets’ey. u]cDToc’tsin a Simón Pedro: ―¿Ajatic, jita’ c’al tu cu c’ale huahua’ cum yab jita’ in olnal i cau ax tata’ a olnal? Expith tata’ tu olchalchic i cau c’al cu it ejatliyat abal cu ets’ey c’uajiy c’al a Dios. t\aCTam a Jesús tu conoy huahua’ lajuj tsab tu exobalil: ―¿A le’chicte quit tixc’an c’al nana’? u[cBMa tamna’its ti tixc’an c’al a Jesús yantalam, i inic ani yabats xe’tsinchic c’al jaja’. #Z?ATam in ulu a Jesús: ―Nan tu uchamalitschic abal ni jita’ yab in ejtohual ca chich c’al nana’ max yab ca quinchin in ichich c’al u Tata ti eb. Y%@Aba ani’ lej chubax an cau jahua’ nan tu olchamalitschic, bel talchic c’al tata’ hua’ats yab a belchamal. In q’uejab tso’obits a Jesús jita’ c’al ti yab ne’ets ca belan ani jita’ c’al ti ne’ets ca tsinat bina tin c’ubac in tomolnaxilchic. 4Xa?A ejattal jats c’al tit ejatchic. Yab lej exbath a inictal. An cau jahua’ nan tu olchamalitschic pel tin cuenta a ejattal ani jats c’al quit ejatlinchat a ejattal. 8Wi>Max it t’apchinal c’al axe’ xi cau, más ne’ets quit t’apchin max tiquin tejhua’ tsu’u nana’ tin Juntal patal an inicchic quin c’athiy ti eb jun tin talac. GV=Tam a Jesús in t’ajchichic ti cuenta abal in le’ ti toc’oc’ol c’al nixe’ xi cau tin cuenta an c’apnel. In conoychic: ―¿It t’apchinal a tsalap c’al axe’ xi cau? tUa<Tam tin ats’a’itschic antsana’ an cau in exobchi a Jesús tin cuenta an c’apnel, tamna’ yan axi ts’at’enec c’al a Jesús in ulu: ―Lej q’uibat qui belchi axe’ xi cau. ¿Jita’ hualam in ejtohual quin exbay? 5Tc;Antsana’ c’al axe’ xi cau tin cuenta an c’apnel a Jesús in exobchi an tamcunel al in tiyopanil an Israelchic ti Capernaum. An cau tin cuenta an it ejattalab zSm:U olnal tu ba’ abal nana’its in ejtil i c’apnel ani im pa’inec tal ma ti eb. Jitats quin c’apu axe’ xi c’apnel jats c’al ti ne’ets ca it ejatliyat ani ca ets’ey c’uajiy c’al a Dios ti eb. Axe’ xi c’apnel yab ja ejtil an maná axi pithnenec a biyal juntalchic ti al an joltam ti jayq’ui’. Jats nixe’ ja in c’apuchic ani bel tsemets. R{9U Tata ti eb axi ets’ey ejat jats tin aba’ quin chich teje’ tsabal, ani ja’its jaja’ ax u ejatnal. Jitats tin c’apchal u anam t’u’ul ejtil i c’apnel ani tin uts’anchal u xits’al ejtil i uts’nel jats ax tin ejatnal nana’. ,QQ8Jitats tin c’apchal u anam t’u’ul ejtil i c’apnel ani tin uts’anchal u xits’al ejtil i uts’nel jats axi junini’ ts’ot’c’óx c’al nana’. P'7U anam t’u’ul pel i lej chubax c’apnel ani u xits’al pel i lej chubax uts’nel tin cuenta in ejattal an inicchic ca it ejatlinchat. O76U it ejatliyab abal ets’ey jitats tin c’apchal u anam t’u’ul ejtil i c’apnel ani tin uts’anchal u xits’al ejtil i uts’nel. Aba ani’ ca tsemets, nan ne’ets cu ejtha’ tam quim baju an taltalab q’uicha axi pejathits c’al a Dios ca ejtha an tsemelomchic. N{5A Jesús in ucha’chic: ―Nana’its tin Juntal patal an inicchic. Expith max ca c’apchi u anam t’u’ul ejtil max pel in c’apnel ani max ca uts’anchi u xits’al ejtil max pel in uts’nel, tamna’ ne’ets quit it ejatliyatchic. M 4Tam an Israelchic axi taja’ c’uajat in ts’i’quiy quin t’iloxnanchi jahua’ in ulu a Jesús antsana’ c’al in anam t’u’ul. In uluchic: ―¿Jant’ini’ tin ejtohual axe’ xi inic quim bina’ in anam t’u’ul ani qui c’apchi? =Ls3Nana’its in ejtil i c’apnel ani im pa’inec tal ma ti eb. Jitats quin c’apu axe’ xi c’apnel jats c’al ti ne’ets ca it ejatliyat ani ca ets’ey c’uajiy c’al a Dios ti eb. U anam t’u’ul nana’ ja’its ejtil i c’apnel. Ne’ets cu bina’ tu ba’ abal ca it ejatliyat an inicchic. /KW2An c’apnel jahua’ nan tu olchalchic jats axi pa’inec tal ma ti eb. Jitats quin c’apu ne’ets ca it ejatliyat ani ca ets’ey c’uajiy c’al a Dios ti eb. 1J[1Lej chubax a biyal juntalchic in c’apu an maná ti jayq’ui’ tihua’ ti al an joltam, ani bel tsemets jaja’chic cum yab lej jum putat ejatliyat abal ets’ey. MI0Nana’its in ejtil i c’apnel tin cuenta in ejattal an inicchic. H'/Lej chubax nan tu uchalchic abal jitats tim belamal nana’, jats ax u pithamalits i it ejattalab ca c’uajiy ets’ey c’al u Tata ti eb. !G;.Yab u ulal abal hua’ats jita’ in tsu’umalits u Tata ti eb, expith nana’ jats u tsu’umalits. Nana’ jats in tal ma ti eb c’al a Dios. >Fu-Thuchathits al an T’ocat Thuchlab jahua’ in ulu in caulomejilchic a Dios ti jayq’ui’ antse’: Ne’ets ca exobchin tim patal an inicchic c’al a Dioscua’. Ani xohue’ patal jitats ca chubax exobchin c’al u Tata ti eb ani quin ats’anchi in exobchixtal, jats ne’ets ca chich c’al nana’. E7,U Tata ti eb jats tin aba’ quin chich teje’ tsabal, ani ni jita’ yab in ejtohual ca chich c’al nana’ max yab ca quinchin in ichich c’al u Tata ti eb. An tsemelomchic ne’ets cu ejtha’ tam quim baju an taltalab q’uicha axi pejathits c’al a Dios ca ejthachic. JD +Tam a Jesús in ucha’chic: ―Yabats tiquin c’uiya’. !C;*In uluchic: ―Auxe’ max yab i ja’its a Jesús axi pel in tsacamil a José. I exlanchalits in tata ani in mim. ¿Jale’ in ulu abal tal ma ti eb? CB)Tam talchic axi taja’ an Israelchic in ts’i’quiy quin c’uiya’ a Jesús, cum in ulumalits abal jaja’ pel i c’apnel axi tal ma ti eb tin cuenta in ejattal an inicchic. LA(Nana’its tin Tsacamil a Dios, ani pel in culbetal a Dios abal patal jitats tiquin tsu’u ani tiquim bela’, jats jaja’chic cu pitha’ i it ejattalab abal ca ets’ey c’uajiy c’al a Dios. Ja’its jaja’chic axi ne’ets cu ejtha’ tam quim baju an taltalab q’uicha axi pejathits c’al a Dios ca ejthachic. 9@k'Pel tin abathualejil u Tata ti eb. Pel in culbetal jaja’ cu alhua’ beletna’ an inicchic axi jaja’ tim pithamal nan cu c’alna’. Yab cu jilchi ma ni jun ca q’uibey. Ani an tsemelomchic talbel ne’ets cu ejtha’ tam quim baju an taltalab q’uicha axi pejathits c’al a Dios ca ejthachic. 5?c&In tal ti eb ani in che’nequits teje’ tsabal abal cu t’ajchi in culbetal a Dios ani iba nana’ u culbetal. Ja’its a Dios ax tin aba’ quin chich teje’ tsabal. 0>Y%Bel ne’ets ca chich c’al nana’ patal jitats quim pithan c’al u Tata ti eb nan cu c’alna’. Ja’its axi jaja’chic ne’ets cu bats’u, yab cu pojca’. =$Aba ani’ tin tsu’umalits tata’chic yab a le’ tiquim bela’. Antsana’ nan tu ucha’itschic abal yab a le’ tiquim bela’. <%#A Jesús in ucha’chic: ―Nana’its in ejtil i c’apnel tin cuenta in ejattal an inicchic. Jitats ca chich c’al nana’ ni jayq’ui’ yab ne’ets ca c’a’iy in ejattal. Jitats tiquim bela’ nana’ ni jayq’ui’ yab ne’ets ca chiquey in ejattal. ;"Tam uchan a Jesús c’al jaja’chic: ―I lej le’ max tata’ pay’lom tucu ets’ey pitha’ nixe’ xi c’apnel ax a ulal. q:[!Ti abchamalitschic xo’ jaja’ axi pa’inequits tal ti eb in it ejatlinchal in ejattal an inicchic. E9 A Jesús in toc’tsiychic: ―Lej chubax nan tu uchalchic abal a biyal juntalchic pithnenec i c’apnel axi ti eb c’al u Tata ti eb, ani yab pithnenec nixe’ xi c’apnel c’al a Moisés. Ani xohue’ u Tata ti eb ti abchamalits tata’chic an c’apnel axi lej chubax tal ti eb tin cuenta a ejattalchic. -8SAlhua’ max tu pithalac jant’o qui c’apu jant’ini’ ti pithnenec c’al a Dios i biyal juntalchic i c’apnel i maná quin c’apuchic tam ti xe’tsin ti al an joltam ti jayq’ui’. In ulal an T’ocat Thuchlab antse’: A Dios im pitha’chic i c’apnel axi ti eb quin c’apu. ?7wConoyat a Jesús tam: ―¿Jant’o tam tsu’bixtalab a ejtohual tucu t’ajchi abal qui exla’ max chubax it abnenec c’al a Dios ani chubax huahua’ qui bela’ tata’? P6A Jesús in toc’tsiychic: ―Pel in culbetal a Dios abal tata’chic tiquim bela’ nana’. Nana’its ax in abnenec c’al a Dios quin chich teje’ tsabal abal tiquim bela’ an inicchic. 5!Tam conoyat a Jesús c’al jaja’chic: ―¿Jant’o pel i uchbil qui t’aja’ abal ca jilc’on culbel a Dios c’al huahua’? Z~~}|4{{z,yxx[wBvv+uusrqlpp ommklQkk;j7i[hgg)ffeduccba\`__1^]]5\[[=ZKYWVUUSTeRR)Q#PPNN,ML~KKJIHHbGFF E\DlCC!AA@??;>>$={<~<";;<:99$88#7746~5}5433322X1008/f.|.-,, +`***6)Y(''@&}%%($#D"! &%3L`Hkfu _ m E Q_plx3 Talchic i inicchic taja’ in ats’a’ nix an cau ani in ulu abal u petnal an mamlab. Q’ue’atchic in ulu: ―Pel in cahuintal i ángel. Vw% U lej le’ Tata ti eb abal expith tata’ quit puhuethanchat a bij c’al jahua’ cu yajchicna’. Tamna’ tal jun i cau ma ti eb antse’: ―U puhuethamalits u bij, ani ne’ets cu puhuethaye junil. v Cum hue’its ne’ets quim baju an hora tam quin yajchiquiyat, c’athpich yajchic u ichich. Hualam max cu ucha’ u Tata ti eb tiquin jaluntha’ ani yab quin yajchiquiyat. Iba tiquin jaluntha’ xe’, cum ja’its tin che’nequits abal quin yajchiquiyat. iuK Patal jitats in le’ tiquin t’ojonchi pel in uchbil tiquin junini’ ts’at’enchi ju’tamits nan quin c’ale. Jats axi ne’ets ca puhuethanchat in ey c’al u Tata ti eb. In olnal a Jesús abal ne’ets ca tsemtha ktO Jitats quin t’aja’ expith in cuete’ culbetal, jats ne’ets ca q’uibey. Jitats quim pojca’ in cuete’ culbetal ani tiquin t’ajchi u culbetal, jats ne’ets ca jec’ontha ani ca ets’ey c’uajiy c’al a Dios. nsU Lej chubax nan tu uchalchic abal expith max ca t’ayan an iyalab ani ca elchiyat c’al i anam, expith tamna’ ne’ets ca cale ani ca puhuey ani quim bina’ yan i hualilab. Max yab ca t’ayan, u jilc’onale lej cuetemits. 6re Ani a Jesús in ucha’chic: ―Hue’its ne’ets quim baju am pejchith hora ne’ets quim puhuethanchat u bij c’al a Dios. Nana’its pel tin Juntal patal an inicchic. q Tam c’ale a Felipe quin olchi a Andrés jant’o uchan, ani axi tsabchic c’ale quin olchi a Jesús abal le’nab ca tsu’tat. p9 Utey jaja’chic c’al a Felipe axi tal ti Betsaida cuentalith ti Galilea. Lej canat uchan a Felipe: ―Pay’lom, i lej le’ qui tsu’u a Jesús. goG Talchic i inicchic axi che’nequits ti Jerusalén tin cuenta an ajib pel i griegochic. #n? Tam in ulu an fariseochic jun c’al xi jun: ―Ca t’aja’chic ti cuenta abal ni jant’o yab i ejtohual qui t’aja’ abal an inicchic yab ca ts’at’ey c’al axe’ xi inic. Jat’hua’ tim patal an inicchic u ts’at’el c’al jaja’. I griegochic in aliyal a Jesús m Cum antsana’ ti olchinenecchic an lej labith t’ajbilab ax in t’ajamal a Jesús, jaxtam ti lej xe’ets in lej aliyalchic a Jesús. nlU Talchic axi c’uajat al an mulcunel ajibal jats axi c’uajatac tam ti ejtha a Lázaro c’al a Jesús, ani jats jaja’chic ax in olnanchal axi q’ue’at an ajibalchic jahua’ t’ajchinenec a Lázaro c’al a Jesús. #k? Huahua’ tu exobalil a Jesús yab i thubat ejtiy abal u olnab antsana’ a Jesús ti al an T’ocat Thuchlab. Ma tam ti huichits a Jesús ti eb puhuethanchithits im bij, tam tiq’uelejits i alhua’ exbaychic abal ja’its jaja’ ax u olnab c’al nixe’ xi thuchath cau. njU Yab quit jiq’uey bichou Sion c’al axe’ a Ts’alejil.Ca tsu’u ta tal punat al i burro. {io Tal a Jesús punat al i burro. Antsana’ putun jahua’ thuchath ti al an T’ocat Thuchlab antse’: Th! Tam an ajibalchic in cotoyal in xequel i apats’ abal quin xe’tsintha’ huihuohuol tam ca ulits a Jesús. Tam c’alechic quim bats’u a Jesús. Ne’ets thajajal in ulalchic: ―Qui puhuethanchi im bij a Dios. Qui ajatnanchi im bij axi te talits abath c’al a Dios. Qui ajatnanchi im bij i Ts’alejil huahua’ tu Israel. ag; Ulnequits yantalam i inicchic ti Jerusalén quin t’aja’ an ajib tin cuenta abal ti calthame an Israelchic ti biyal ti Egipto, ani an aytalab q’uicha tso’obliyab abal ne’ets ca ulits a Jesús taja’. 0fY Cum yan i Israelchic im bela’ a Jesús tam tin tsu’u ejthachits a Lázaro, ani yabats ts’at’ey c’al in at Israelchic. U otsel a Jesús ti bichou Jerusalén e An ts’alechic c’al am pale’chic in junax ts’ejca’ an cau abal jant’ini’ ti quin tsemtha’ a Lázaro jaye. ]d3 Cum olchinenequits i Israelchic abal c’uajat a Jesús tihua’ ti Bitania, jaxtam c’alechic yantalam tihua’. Chich jaja’chic abal quin tsu’u a Jesús ani jaye a Lázaro axi ejtha c’al a Jesús. -cS Ets’ey ne’ets ca c’uajiy an ts’ejhuantalchic c’al tata’chic ani nana’ expith jun i hue’ in c’uajat. Ts’ejcath an cau abal ca tsemtha a Lázaro hbI Tam uchan c’al a Jesús: ―Yab a cuenta jahua’ tin t’ajchamal a María. Aba ani’ yabaye in tsemenec, bel tin jolchi an nihuihuiltalab ejtil max tin q’uejab t’ojojonchalits u inictal tam ne’ets quin joliyat. 5ac Antsana’ in ulu yab abal in yajnanchal an ts’ejhuantalchic, tocat abal in le’ ca balchinchat an tumin ti al an morral ax in xe’tsinthal jun tu baliyab in tuminal in exobalilchic a Jesús. Cum a Judas pel i cue’ tin lej ichich, in ujnam ti cue’ c’al an tumin taja’ al an morral. `9 ―In tomnalac max nujuhuamejac nixe’ xi nihuihuiltalab ti ox i bo’ inicchic i tumin denario ani pithnenecac an tumin an ts’ejhuantalchic. _9 Tam cau a Judas Iscariote axi ne’ets talbel quin tsinat bina’ a Jesús tin c’ubac in tomolnaxilchic. Ja’its pel in tsacamil a Simón. In ulu: ]^3 Tam a María in chi’tha’ ts’ejel i litro i nihuihuiltalab nardo lej chubax ani lej jalbith. In jolchi tin acan a Jesús, ani taley in huayethanchi c’al in xi’il. Ani lej nihuihuilbe tim puhuel an ata. ] Ani ts’ejcanchab i c’apnel ca c’aputs. Quetel a Jesús ba’ an mexa junax c’al a Lázaro, ani pijchiyabchic c’al a Marta. h\ K In q’uibchale acac a q’uicha tam an Israelchic quin t’aja’ an ajib tin cuenta abal ti calthame im biyal juntalchic ti Egipto. Chich a Jesús ti Betania tin q’uima’ a Lázaro axi tsemenecac ani xo’ ejthachits. L[ 9An fariseochic ani an ts’ale pale’chic in abchamalits’ an cau am bichou abal ca tso’oblinchat max ca tsu’tat ju’ta a Jesús, cum ne’ets ca abchin jita’ ta ca yac’uan.GZ 8Talchic jaja’chic xe’ets alilil max quin ela’ a Jesús. Talchic axi al an tiyopan xe’ets in conoyalchic: ―¿Jant’o a tsalpayal hualam ne’ets ca chich a Jesús c’al an ajib? HY  7Cum yabats más ohuat a q’uicha ne’ets quim baju an Israelchic quin t’aja’ an ajib tin cuenta abal ti calthame ti Egipto im biyal juntalchic, tamcunenequits yan i inicchic ti Jerusalén quin oc’ox t’oquetha’ tim ba’ jant’ini’ ti uchbith c’al an ts’ejcath cau axi jilchin c’al a Moisés. nXU 6Jaxtam a Jesús yabats lej tejhua’ xe’ets jun ti ca tsu’tat c’al an Israelchic. Cale ti Judea ani c’ale ti jun i bichou im bij Efraín axi utat i joltam. Tats ti jilc’on a Jesús ani jaye huahua’ tu exobalil. W- 5Ma tam nixe’ xa q’uichajits an oc’lecchic c’al an Israel in luba’ quin ts’ejca’ an cau jant’ini’ ti quin tsemtha’ a Jesús. KV 4Ani yab expith ca tsemtha a Jesús abal ca jec’ontha am bichou Israel, jaye abal ca jec’ontha ani ca mulcuhuat patal in tsacamilchic a Dios axi buc’uc’ul xe’ets tim puhuel an tsabal. U) 3Caifás yab in elentha’ nixe’ xi cau tin cuete’ oc’. Antsana’ ti cahuintha c’al a Dios, abal a Jesús ne’ets ca tsemtha ti calchix c’al am bichou Israel. Cum pel i ts’ale pale’ a Caifás nixe’ xi tamub, antsana’ in ucha’ in at juntalchic. uTc 2Ca t’aja’ ti cuenta abal alhua’ ca tsemtha juncats i inic, ani yab cu talabetha huahua’ tu bichou. ,SQ 1Tam jun axi taja’ c’al jaja’chic im bij a Caifás ani pel i ts’ale pale’ nixe’ xi tamub, in ucha’chic: ―Tata’chic ojni’ yab it tsalpath. @Ry 0Lejat patal an inicchic ne’ets ca belomats max qui jila’ antsana’ ca xe’tsine. Hualam max ca chich an romanochic tucu tsemtha’ ani tucu t’ajat talabethanchi i tiyopanil. 2Q] /Tam nixe’ an fariseochic ani c’al axi pel i ts’alechic pale’ c’ale quin tauna’ an cuenel axi c’athpich exbath ti ts’ejcom c’al an cau tin cuenta an tiyopan. In ucha’chic: ―¿Jant’o ne’ets qui t’aja’, cum axe’ xi inic xe’ets in t’ajal yan i labith t’ajbilab? qP[ .Ani talchic jaja’chic c’ale quin olchi an fariseochic jahua’ a Jesús in t’ajchamal a Lázaro. SO -C’al axe’ xi pulic tsu’bixtalab in t’aja’ a Jesús, jats ti belan c’al yan i Israelchic axi che’nequits c’al a María jun ti joliyame a Lázaro. In tsu’uchic ani im bela’chic. N  ,Ani cale a Lázaro malithe c’al i malilil toltom ani c’al jun i toltom thu’bathe tin oc’. A Jesús in ucha’chic axi taja’ c’uajat: ―Ca huilchi an malilil toltom abal ca hualcanits. An tomolnaxchic in le’ac quin yac’ua’ a Jesús dMA +Tam tin uluhuits antsana’, tam lej thajan a Jesús: ―Lázaro, quit cale tana’. jLM *Aba ani’ u tso’obits abal ets’ey tin ats’anchal jahuaquitsq’ui tu conchi, bel tu mo’canchal u conchixtal abal antsana’ axi teje’ muthatchic quin lej bela’ abal tata’ tin aba’ quin chich teje’ tsabal. ?Kw )Tam in tixc’a’chic an t’ujub. Tam a Jesús in met’a’ hualq’ui’ ti eb ani in ulu: ―U binal i c’ac’namal yan Tata ti eb, cum tin ats’anchamal u conchixtal. J- (Uchan a Marta c’al a Jesús: ―Ca t’ila’ jahua’ nan tu ucha’its, max a belal nan ne’ets tu tejhua’methanchi in tsap a Dios. JI  'A Jesús in ucha’chic: ―Ca tixc’a’chic an t’ujub taja’. Uchan c’al a Marta in uxum ebchal an tsemelom: ―Ajatic, cum tse’its a q’uicha ti tsemenec hualam pet’el caxiyits. )HK &Junil in ats’a’ a Jesús lej ej’el tin ichich. Tam utey jun ti jolith a Lázaro al i jol paxal t’ujub axi paxq’uithits c’al i pulic t’ujub. YG+ %Talchic jaja’chic in ulu: ―Ja’its axe’ xi inic ax in tsu’uxmetha’ an joc’tsi, ani hualam max pelac in culbetal in ejtohuamalac quin jeltha’ a Lázaro ani yab ca tsemets. Ejtha a Lázaro Fy $Tam in ulu an Israelchic axi taja’chic: ―Ca t’aja’ ti cuenta abal lej ichich hual tsu’tom c’al a Lázaro. *EO #Tam uc’nal a Jesús jaye. vDe "Tam in conoychic: ―¿Ju’ta ta joliyamal a Lázaro? Uchan a Jesús: ―Quit utey Ajatic abal ca tsu’u. %CC !Tam tin tsu’u a Jesús uc’nal a María ani an Israelchic axi c’uajat taja’, in ats’a’ tim ba’ lej t’elelel in ichich ani lej ej’el. 2B] Ultsits a María taja’ jun ti c’uajat a Jesús, in tuthu in c’ualal tin tamet ani in ucha’: ―Ajatic, max it c’uajatac yabac tsemenec u ebchal Lázaro. nAU An Israelchic axi c’uajat abal quin culbethanchi in ichich a María in tsu’u abal thubat c’alets. Ani c’alechic jaja’ jaye, cum in tsalpayal abal a María ne’ets quin tsa’biy an jolimtalab ani ca uq’uin taja’. g@G Yabaye ulnec a Jesús ti bichou Betania, c’uajate tihua’ jun ti tamuhuat c’al a Marta. ^?5 Tam ti olchinits an cau a María, tam ta c’ale thubat quin tsu’u a Jesús. f>E Talits ti t’ilom a Marta c’al a Jesús, huichits c’al a María quin caniy ca chich c’al a Jesús quin tsu’u. In cue’ ucha’: ―An Exobchix Jesús tax talits utat in le’ abal quit c’ale ca tsu’u. N= Tam toc’tsin a Marta: ―U lej belal Ajatic abal pel ti Tsacamil a Dios. Pel it Cristo ax it bijithits ne’ets quit aban c’al a Dios quit chich. Uc’nal a Jesús tin jolimtal a Lázaro < Ne’ets ca c’uajiy it ejatlith abal ets’ey yab quin leca’ an lej tsemla jitats belom c’al nana’. ¿A belal axe’ xi cau? [;/ Toc’tsin a Jesús: ―Nana’its in ejthax c’al an tsemelomchic ani im pithoblix c’al i it ejattalab. Aba ani’ max ca tsemets jitats tiquim bela’ nana’, bel ne’ets cu ejtha’ junil talbel. *:M Uchan a Jesús tam: ―U tso’obits abal ne’ets ca ejtha tam quim baju an taltalab q’uicha tam a Dios ne’ets quin tala’ ejtha’ an tsemelomchic. `99 Toc’tsin a Jesús: ―Ne’ets ca ejtha ani ca xe’tsine ejat junil a ebchal. W8' Aba ani’ tsemenequits, u tso’obits abal ne’ets ca ejtha c’al a Dios. m7S Ulits a Marta, in ucha’ a Jesús: ―Ajatic, max it c’uajatac yabac tsemenec u ebchal Lázaro. u6c Cum olchinal a Marta abal ta tal a Jesús, c’ale abal quin tamu. A Maria jats jilc’on tin q’uima’. "5= Tats ti ultsits yan i Israelchic quin ts’abiy a Marta ani a María quin culbethanchi in ichich, cum in tso’obits abal tsemetsits in ebchal Lázaro. n4U Am bichou Betania c’uajat utat ti bichou Jerusalén jelat max tsab c’al ts’ejel i kilómetro. f3E Ulits a Jesús jun ti jolith a Lázaro, olchin abal tse’its a q’uicha ti joliyame. }2s Tam cau a Tomás axi uxnal ti cuaya’cua’. Tu ucha’ huahua’ tu at exobalchic: ―Cu c’alehue c’al a Jesús ani cu junax tsemtha c’al jaja’. A Jesús pel i ejthax c’al an tsemelom ani pel i pithoblix c’al i it ejattalab 21] Alhua’ abal in jilc’onenec teje’ ani yabaye in c’alnec c’al a Lázaro, cum talbel tata’chic más ne’ets tiquin lej bela’. Huanats qui tsu’u xohue’. I0  Tam a Jesús tu lejquith ucha’chic: ―Tsemetsits a Lázaro. /7 Tam tin ulu a Jesús abal huayitsits a Lázaro, in le’ quin ulu abal tsemetsits. Huahua’ i tsalpanchalq’ui abal coyomathq’ui ti huayal. . Tam huahua’ i uchal a Jesús: ―Ajatic, alhua’ abal max huayitsits, cum ne’ets hualam elabmelits an yau’lats. t-a Talbel a Jesús tu uchaye: ―U huayitsits i ja’ub Lázaro. Ne’ets quin c’ale cu ejtsintha’. l,Q Expith tam acal tam ti yic’uaxits hualam ne’ets ca t’ithc’uan, cum yab hua’ats i tajax. t+a A Jesús tu ucha’chic: ―Biyat yabaye u talchamal in t’ojlabil a Dios ax tin abamal, yabaye ne’ets quin tsemtha. Hua’ats jat’hua’ lajuj tsab i hora tam tajaxe ta q’uicha ca xe’tsin an inic yab ca t’ithc’uan. -*S I toc’tsiy: ―¿Exobchix, jale’ ta le’ quit huichiy tihua’ junil, ani tats tit le’name quit tsemtha c’al i t’ujub c’al talchic i Israelchic? j)M Taley talbel a Jesús tu ucha’ huahua’ tu exobalilchic: ―Huana cu c’ale junil ti Judea. v(e Aba ani’ olchinenequits abal ya’ul a Lázaro, bel jilc’one taja’ tsab a q’uicha jun ti c’uajat. Y'+ A Jesús in lej ichich hual tsu’tal a Marta ani a María ani a Lázaro. y&k Tam ti olchinits antsana’ an cau a Jesús, in ulu: ―Aba ani’ ya’ul yab ne’ets ca t’ayat tsemets. C’al jahua’ cu t’ajchi a Lázaro ne’ets tu tejhua’methanchi in tsap a Dios ani nana’ u tsap tin Tsacamil a Dios. %%C Abchinal an cau a Jesús c’al a María ani a Marta ca uchan an cau antse’: ―Ajatic, ca lej t’aja’ ti cuenta abal te a ja’ub Lázaro u ya’ul. )$K Pel jaja’ a María ax ti jayq’ui’ in jolchi i nihuihuiltalab tin acan a Jesús ani in huayethanchi c’al in xi’il. Pel in ebchal Lázaro axi ya’ul. g# I C’uajat jun i ya’ul ti bichou Betania im bij Lázaro. Pel in ebchal a María ani a Marta. R" *Ani c’al yantalam i inic axi taja’chic tu belnal a Jesús.'!G )Ani chich yantalam i inicchic quin tsu’u a Jesús. In uluchic: ―A Juan abal i yab in t’aja’ ni jun i labith t’ajbilab ti tsu’bixtalab abal quin tejhua’metha’ max chubax abnenec c’al a Dios, bel pel i lej chubaxtalab patal jahua’ in olnanchi in ey axe’ xa Jesús. C  (Tam huichiy a Jesús jum poq’ue’ am pulic itse’ Jordán juntalab ti calel q’uicha. Tats ti jilc’on al an c’uajattalab jun ti xe’tsin a Juan ti jayq’ui’ ti pujal. c? 'Ani junil le’nab ca yac’uan a Jesús ca ne’tha, tocat tixc’an ta c’alets. 5c &Aba ani’ tata’chic yab a le’ tiquim bela’ c’al tin ebal u cahuintal, bel tiquim bela’ c’al tin ebal an labith t’ajbilab jahua’ u t’ajamalits ta tsu’ux hual. Max chubax tiquim bela’ ne’ets ca alhua’ exla’ abal nana’ ani c’al u Tata ti eb ts’ot’c’óx i ichich. |q %Yab tiquim bela’ max yab cu t’ajchi i labith t’ajbilab u Tata ti eb ax tim pitha’ u uchbil cu t’aja’. H  $Ja’its a Dios ax tin tacuy ani tin aba’ quin chich teje’ tsabal. ¿Jale’ tam a ulu abal u t’aja’ i pulic hualabtalab c’al a Dios tam tu ulu nana’its pel tin Tsacamil a Dios? lQ #I tso’obits abal an T’ocat Thuchlab pel i lej chubaxtalab ani ni jita’ tam inic yab in ejtohual quim pacuchi. Ca t’aja’ ti cuenta abal a Dios ti jayq’ui’ im bijiy ti dioschic ax im pithamal in cahuintal jaja’. -S "Tam a Jesús in ucha’chic: ―Thuchathits ti al an ts’ejcath cau ax it jilchin c’al a Moisés, abal a Dios in ulu tin cuenta an inic pelits i dioschic. kO !Toc’tsin an Israelchic: ―Yab ne’ets tu cui’iy c’al tin ebal i t’ajbilab jahua’ a t’ajamal, tocat abal pel i pulic hualabtalab c’al a Dios a t’ajamal cum a ulu pel it Dios ani expith a ey pel it inic. ~u A Jesús in ucha’chic tam: ―Yan i alhua’ t’ajbilab u t’ajamalits ta tsu’ux hualchic, cum antsana’ tim pitha’ u uchbil u Tata ti eb cu t’aja’. ¿C’al jant’o c’al tin ebal ta le’chic tiquin cui’iy c’al i t’ujub? a; Tam junil talchic i Israelchic im pena’ i t’ujub abal quin cui’iy a Jesús. 7i Nana’ ani c’al u Tata ti eb jununul i ey. % Pel jaja’chic ax im pithnenec u Tata ti eb cu c’alna’. Cum u co’oyabitschic tihua’ tin c’ubac u Tata ti eb jaye, ni jita’ tam inic yab in ejtohualac quin tixc’anchi tin c’ubac jaja’. U Tata ti eb in lej cua’al in ets’ey tsap yab ejtil an inic. jM Cum u pithalchic i it ejattalab abal ca ets’ey c’uajiy c’al a Dios, jaxtam ni jayq’ui’ yab ne’ets ca q’uibeychic. Cum u t’ayat co’oyalchic tu c’ubac ni jita’ tam inic in ejtohualac tiquin tixc’anchi. a; An inicchic axi chubax pel u ovejajil jats ax tin exlanchal u cahuintal ani tin aynal. 7 Tocat yab a le’chic tiquim belchi, cum yab ja tata’chic axi nana’ tu c’al an ovejachic. Antsana’ tu uchamalitschic abal yab pel tu c’al. O A Jesús in toc’tsiychic: ―Nan tu uchamalits abal nana’its ani yab tim belchamal. Nan tu tejhua’methanchi u lej ey c’al an t’ajbilab jahua’ u t’ajamalits tim bij u Tata ti eb. D Ani tamcunits toninil taja’ i Israelchic c’al a Jesús, ani uchan jaja’: ―¿Jayq’ui’ ne’ets tucu lejquith olchi a lej ey abal yabats cu xe’tsin cononol i ichich c’al jant’o a ey? Tucu t’ajat lejquith olchi max tata’its it Cristo ax it bijithits ne’ets quit aban c’al a Dios quit chich. c? Xe’ets a Jesús ti al an tiyopan al i c’uajattalab im bij hueu cucu’ ata Salomón. % Im bajuhuits an tsamay q’uij, ani u t’ajnalits an ajib ti Jerusalén tam tu it binab an tiyopan ca c’ac’naxnaye c’al a Dios. P  Ani q’ue’at jaja’chic in ulu: ―Max chubaxac u co’oyab c’al i at’ax teneclab yab ne’ets quin ejtou quin ulu abal in cua’al in uchbil c’al a Dios. Ani jaye jun i inic ax u co’oyab c’al i at’ax teneclab yab ne’ets quin ejtou quin tsu’uxmetha’ i joc’tsichic. I Israelchic im pojcal a Jesús  - Yan jaja’chic in ulu: ―Yab qui t’ajchi ti cuenta in cahuintal axe’ xi inic, cum u co’oyab c’al i at’ax teneclab ani u olmanalits. h I Tam lehuáx talchic i Israelchic tin ebal c’al axe’ xi cau jahua’ in ulu a Jesús.  } C’al u cuete’ culbetal ne’ets cu bina’ tu ba’ quin tsemtha, cum ni jita’ tam inic yab in ejtohual tiquin tsemtha’ max nan yab cu le’na’. Pel u uchbil ax im pithnenec c’al u Tata ti eb cu bina’ tu ba’ ani quin ejatlin junil. " = Cum nan ne’ets cu bina’ tu ba’ quin tsemtha, jaxtam u Tata ti eb tin lej c’anithal. Ne’ets quin tsemtha ani ne’ets quin ejatlin junil.  Nan ne’ets tu jec’ontha’ tata’chic ax it belom c’al nana’ ani jaye ne’ets cu jec’onthaye axi pil xe’etschic yab c’al tata’chic. Jaja’chic jaye ne’ets quin t’aja’ jahua’ nan cu ucha’. Ne’ets cu tamcuy c’al tata’ ta yaneltalchic, ani ne’ets cu ts’ejca’ juncats i cuenel. Ani nan ne’ets quin jilc’on tin juncats beletnom c’al ta yaneltalchic. jM Nana’its in alhua’ beletnom c’al u belomilchic cum pel ejtil i oveja. U exláx nana’ ani u belomilchic ejtil nana’ ani u Tata ti eb u exláx. Ne’ets cu bina’ tu ba’ quin tsemtha abal ca jec’onthachic. wg Antsana’ tu pit’c’onal axi atlomq’ui, cum yab in c’anithal an ovejachic, expith an tumin in le’.  Yab lej alhua’ jec’onthax axi expith ti atlomq’ui ti beletnom oveja. Tam ca chich am pathum quin yac’ua’ an oveja, tam jaja’ u pit’c’onal. In jilal ca yac’uan an ovejachic c’al am pathum ani axi más in jilal ca tala’ buq’uey.  Nana’its in alhua’ beletnom c’al u belomilchic. Ne’ets cu bina’ tu ba’ quin tsemtha ti al an cruz abal tata’chic quit jec’ontha. Jitats lej chubax c’anithom c’al in ovejajilchic, ma ts’ejcachic in ichich ca tsemets abal ca jec’onthachic. ,Q Axi yab tequeth olnom c’al in cahuintal a Dios, jats axi ejtil i cue’ ax u che’el abal quin cue’ey ani quin tsemtha’ an ovejachic. Nan yab u ey antsana’. Nan in che’nec teje’ tsabal abal tu pitha’chic i it ejattalab abal quit jum putat canat c’uajiy c’al a Dios. -S Cum nana’its in ejtil i hui’leb jun tu otsel an ovejachic tin tenmal, jitats ca otsits nan ne’ets cu jec’ontha’ c’al patal jahuaquits quin tamu. Ne’ets cu alhua’ beletnanchi in ejattal ejtil i oveja ax u othab tam acal tin tenmal ani ca chutheyits u calthab abal ti ac’ul. nU Patal axi che’nequits ani yab tequeth olnomats c’al in cahuintal a Dios, jats ejtil nixe’ ax in le’ ti cue’ c’al an ovejachic. Axi chubax u belom c’al u cahuintal yab u belom c’al nixe’ axi ejtil i cue’chic.  Taley tam a Jesús in uchaye i cau axi c’uajatchic c’al jaja’: ―Nana’its in ejtil i hui’leb jun tu otsel an ovejachic. 4a Ax in ats’a’chic antsana’ axe’ xi jalpith cau yab in exbay jant’o in le’ quin ulu a Jesús. A Jesús jats ejtil an alhua’ beletnom c’al an ovejachic &~E An ovejachic yab ne’ets quin ayna’ i pil inic, cum yab in exlanchal in cahuintal, tocat ne’ets ca c’ale ti athil max quin ats’anchi in cahuintal. 4}a Tam calnequits tim patalchic, tam ne’éts oc’chith am beletnom oveja ani tal cuxlab an ovejachic. U aynab am beletnom c’al an ovejachic cum exlanchab in cahuintal. `|9 Tats tu otsel tam ca japchin c’al am beletnom hui’leb tam ne’ets quin caltha’ ti ac’ul an ovejachic. Cum exlanchab in cahuintal am beletnom oveja, tocat quim bijiy tim bijchic tam u calelel an ovejachic. ]{3 Am beletnom ovejachic jats ojni’ u otsel tin hui’lebil in tenmal an ovejachic. z ' Lej chubax nan tu uchalchic abal an cue’ u c’athil tim ba’te’lil in tenmal an ovejachic abal ca otsits, ani yab tin lej hui’lebil. y' )A Jesús in toc’tsiychic: ―Max tata’chic tim belamalac nan yabac tu t’ajat jolbiyamal tin cuenta a hualab aba ani’ pel ejtil it joc’tsi. It jolbithits cum yab tim belal ani a ulal abal it tsu’ux c’al jahua’ in t’ajal a Dios ani yab chubax.sx_ (Tam c’al nixe’ xi cau talchic nixe’ xi fariseo in conoy a Jesús: ―¿U joc’tsi huahua’? w 'Tam uchan c’al a Jesús: ―Cum in che’nec teje’ tsabal patal an inicchic in cua’al in uchbil tiquim bela’. Axi ejtil i joc’tsi ani tiquim bela’ nana’, jats ax u tsu’uxmethal abal ca tsu’xin c’al jahua’ in t’ajal a Dios. Axi yab tiquim bela’ u jilal ca más joc’tsibe, cum in tsalpayal abal lej tsu’ux c’al jahua’ in t’ajal a Dios ani yab chubax. v) &Tam axi joc’tsijac in tuthu in c’ualal tin tamet a Jesús ani in ucha’: ―Ajatic, nan u belal abal tata’its ti Tsacamil a Dios. puY %Toc’tsin a Jesús: ―Xo’ a tsu’umalits in Tsacamil a Dios. Ja’its nana’ ax tu taunal. st_ $Toc’tsiyat a Jesús: ―Pay’lom, tiquin ucha’ jita’ pel in Tsacamil a Dios abal cu bela’. !s; #In tso’obna’ a Jesús abal quethmayatits eleb al an tiyopan axi joc’tsijac. Talbel in tamu ani in ucha’: ―¿A belal in Tsacamil a Dios? wrg "Tam uchan axi joc’tsijac: ―Tata’ ojni’ a lej t’ajtal ey tit hua’tsinenec tit huat’ath hualbith inic ani ma a le’ tucu exobchi huahua’. Taley tamna’ quethmayat eleb ca c’ale. Axi joc’tsi tin cuenta in ejattal q !Yab in ejtohualac axe’ xi inic ti tsu’uxmethom max yabac pithnenec in tsap c’al a Dios ani max yabac abnenec c’al a Dios. py Ni jayq’ui’ yab jita’ xe’tsinenec teje’ tsabal ti tsu’uxmethom c’al axi joc’tsi ma tin hua’tsintal. Jo  I lej alhua’ tso’obits abal a Dios yab u ats’ax c’al i hualbith inic. Axi c’ac’nax c’al a Dios ani in t’ajchal in culbetal a Dios jats axi ne’ets ca ats’an c’al jaja’. *nM Tam axi joc’tsijac in toc’tsiychic: ―Auxe’ max cu bela’ yab a tso’obchic. ¿Tin tsu’uxmethamal ani ma yab a tso’ob ju’ta ti tal jaja’? 2m] I tso’obits abal t’ilmats a Dios c’al a Moisés, ani axe’ xi inic ni jant’o yab i tso’obnanchamal tin cuenta a Dios. Ma yab i tso’ob ju’ta ti tal. Xl) Ma tamna’its lej tsapic c’uiyan c’al nixe’ xi fariseochic. Uchan: ―Tata’ it ts’at’atits c’al jaja’ ani huahua’ iba, cum u ts’at’atits c’al an cau ax tu jilchamal a Moisés. ky Jaja’ in toc’tsiychic: ―Nan tu uchamalitschic an chubaxtalab ani yab a t’ajamal ti cuenta. Hualam max a le’chicte quit ts’at’ey c’al jaja’, jaxtam a le’ abal nan tu tsab ucha’ junil jant’ini’ jaja’ tin t’ajchi. Yj+ Conoyate junil: ―¿Jant’ini’ ti t’ajchi abal ti tsu’uxmetha’? 6ie Tam jaja’ in toc’tsiychic: ―Yab u tso’ob max pel i hualbith inic o max pel i alhua’ inic. Tocat u tso’obits abal in joc’tsijac ani xo’ in tsu’uxits. h% Taley tam an oc’lecchic in abchi an cau ca chich junil axi joc’tsijac. Chich junil ani uchan: Ca lej t’aja’ ti cuenta tucu ucha’ an chubaxtalab, cum a Dios ti tsu’tal ani ti ats’al. I lej tso’obits abal pel i hualbith inic ax ti tsu’uxmetha’. g Jaxtam in tata ani in mim axi joc’tsijac in ucha’ an oc’lec Israelchic ca conchinchat axi joc’tsijac cum pelits i inic pulic. f+ Antsana’ ti toc’tsin in tata ani in mim axi joc’tsijac, cum in ts’ejnal an Israelchic ax in ulumalits ca quethmayat eleb ca c’ale tin tiyopanil max jita’ quin olna’ abal a Jesús ja’its a Cristo axi bijithits ne’ets ca aban c’al a Dios ca chich. keO Tin cuenta abal xo’ tsu’uxits yab i tso’ob jant’ini’. Yab i tso’ob c’al jita’ ti tsu’uxmetha. Cum pelits i inic pulic, jaja’ ca conoy. Jaja’ in ejtohual ti toc’tsiychic jant’ini’ ti tsu’uxmetha. d Toc’tsinchic in tata ani in mim: ―I tso’ob abal ja’its axe’ huahua’ i lej tsacamil ani joc’tsi ti hua’tsinenec. Jc  Chich jaja’chic ani conoyat: ―¿Ja’its axe’ a tsacamil? Tucu ucha’ max joc’tsi ti hua’tsinenec. ¿Max chubax joc’tsijac jant’ini’ ti t’ajchinenec abal xo’ tsu’uxits? )bK Cum an Israelchic yab in le’ quim bela’ max chubax pelac i joc’tsi ani max tsu’uxmethamejits, jaxtam in abchi an cau ca chich in tata ani in mim. ra] Tam conoyat junil c’al an fariseochic axi joc’tsijac: ―¿Ani tata’ jant’ini’ ta tsalpanchal in ey ax ti tsu’uxemtha’ c’al a hual? Toc’tsin jaja’: ―Nan u tsalpanchal in ey pel i caulome abnenec c’al a Dios. m`S Tam talchic nixe’ xi fariseochic in ulu: ―I tso’obits abal axe’ xi inic ax in tsu’uxmetha’ an joc’tsi yab c’al a Dios ti abnenec, cum yab in c’ac’nal an q’uicha sábado. Ani q’ue’atchic i fariseo al nixe’ xi cuenel in ulu: ―Auxe’ max i hualbith inic in ejtohualac quin t’aja’ i labith t’ajbilab ejtil in t’ajal axe’ xi inic ax in tsu’uxmetha’ an joc’tsi. Tam lehuáx an fariseochic, cum yab jununul in tsalpanchal in ey a Jesús. <_q Conoyat junil axi joc’tsijac jant’ini’ ti t’ajchinenec abal tsu’uxits. Ani toc’tsin: ―In mauchin i lucuc tu hual ani u t’aca’ u hual, ani xo’ in tsu’uxits. h^I Pelac i sábado tam ti a Jesús in ts’ejca’ i lucuc ani in tsu’uxmetha’ an joc’tsi. U]# Tam ne’tha axi joc’tsijac jun ti c’uajat talchic i fariseochic. ;\o Tam conoyat: ―¿Ju’ta ti c’uajat nixe’ xi inic a olnalac? Toc’tsin jaja’: ―Yab u tso’ob. An fariseochic in conomichiquiyal axi joc’tsijac ani tsu’uxits [# Jaja’ in toc’tsiychic: ―Jun i inic uxnal ti Jesús in ts’ejca’ i lucuc ani tin mauchi tu hual. Taley tin ucha’ quin c’ale cu t’aca’ u hual ti al an ts’acbath ja’ Siloé. In c’ale ani u t’aca’ u hual taja’, ani xo’ in tsu’uxits. _Z7 Tam conoyat jaja’: ―¿Jant’ini’ tit t’ajchinenec abal it tsu’uxits? @Yy Talchic jaja’chic in ulu: ―Ja’its xe’. Q’ue’atchic in ulu: ―Yab ja, tocat ejtilits. Tam axi joc’tsijac in ulu: ―Nana’ ojni’ ja’its ax a t’iloxnalchic. 'XG Tam in at q’uimathchic c’al ti tsu’ume joc’tsijac in uluchic: ―Hualam axe’ ja’its ax i exlamal ti joc’tsijac tam tu conol c’al an limoxna. jWM Tam a Jesús in ucha’: ―Quit c’ale ca t’aca’ a hual ti al an ts’acbath ja’ Siloé. An cau Siloé in le’ quin ulu abath ti tenec. Ani c’ale an joc’tsi in t’aca’ in hual. Tam ti huichits u tsu’uxits. 2V] Tam tin uluhuits antsana’ axe’ xi cau, tamna’ a Jesús tubal tsabal. In ts’ejca’ i lucuc tsipili’ c’al in ijil, ani in mauchi tin hual an joc’tsi. aU; Biyat nan quin xe’tsin teje’ tsabal, u pithal an inicchic i tajaxtalab tin ichich. MT Biyat q’uichaye u cua’al u uchbil cu t’ojonchi in t’ojlabil a Dios ax tin aba’ quin chich teje’ tsabal. Hue’its ne’ets ca acle, ani yabats ne’ets cu ejtou cu t’ojonchiye tam. S A Jesús tu ucha’chic: ―Yab pel i joc’tsi tin ebal in cuete’ hualab ni tin ebal in hualab in tata ani in mim. Pel i joc’tsi expith abal ca tsu’uxmetha c’al in tsap a Dios, ani antsana’ ca tejhua’me abal a Dios in lej cua’al in tsap. cR? Ani huahua’ tu exobalil i conoy a Jesús: ―¿Exobchix, hualam exbath jale’ ti hua’tsin joc’tsi axe’ xi inic? Hualam tin ebal jaja’ in hualab, ani max i hualam tin ebal in hualab in tata ani in mim. [Q 1 Ne’ets belal a Jesús in tsu’u jun i inic axi joc’tsi ma tin hua’tsintal. "P=;Tam im pena’chic i t’ujub abal quin cui’iy a Jesús. Ani jaja’ cale tsininil jun ti muthat an inicchic ti al an tiyopan, ta c’alets. ]\~~ }{zHy xdw v-u5tOr|qppNonmllj7gaffe^docbba,``@__:^]R\o[ZYyYXlWVV'UTjSRQPONMM LKmJsIIEHGFFElDCAA@;?>d=U<<:9h8766G532w10//.-+* )0(0'_&%%H$$#"! \SYwa`   ; N"G"5]T!Tam in c’uajataquits ti eb, tam ne’ets ca mo’canchi a conchixtal c’al u Tata ti eb c’al nana’ u bij. Yabats ne’ets cu yejenchi cu ucha’ u Tata ti eb abal ti pitha’ jahua’ ca conchi. ]3Axe’ xi cauchic jahua’ tu uchamalitschic u eyenthamal i t’ipchixtalab. Ne’ets quim baju an hora tam ne’ets tu lejquith olnanchichic in ey u Tata ti eb, ani yabats cu eyentha’ i t’ipchixtalab. }sYabaye a conchamal u Tata ti eb jant’o c’al nana’ u bij. Ma xohue’ ca conchi, ani jaja’ ne’ets ti pitha’ abal quit jum putat culbechic a ichich. Atanthanchix a Jesucristo c’al jahua’ yab alhua’ ti al an hualab c’ay’lal Tam quim bajuhuits an q’uicha in c’uajataquits c’al u Tata ti eb, tam yabats ne’ets ca yejenchi tiquin conchi jant’o. Ne’ets ca conchi u Tata ti eb c’al nana’ u bij, ani lej chubax ne’ets ti pitha’chic patal jahua’ ca conchi. !;Xohue’ tata’chic a ats’al yajchic cum ne’ets quin c’ale. Talbel tam quin huichiy ani cu tsu’úxin junil, tam ne’ets quit jum putat culbechic. Ne’ets ca ne’tha’ t’ayat ta ichich nixe’ xi culbeltalab, ani ni jita’ yab ne’ets quin ejtou ti tixc’anchi. W'An uxum u yajbel lej tam hue’its ne’ets ca hua’tsin i t’ele’, ani u lej culbel tam hua’tsinenequits in t’ele’il. Tam hua’tsinenequits in t’ele’il yabats in ats’al an yajal an uxum. (ILej chubax nan tu uchalchic abal ne’ets quit uq’uin ani ne’ets quit lej t’e’pin tam nan quin c’alejits. Axi yab exlomchic c’al a Dios jats axi ne’ets ca culbe tam ne’ets quin c’ale. Aba ani’ ne’ets quit t’e’pinchic, bel ne’ets quit culbethanchat a ichich. 0~YCum a Jesús in tso’obits abal le’nab ca conoyat c’al nixe’ xi cau, tu ucha’chic: ―Nan tu ucha’chic abal hue’its yab ne’ets tiquin tsu’u, ani ma talbelaquits hue’ tam ne’ets tiquin tsu’u junil c’al a tsu’ux hual. ¿Jats axe’ an cau c’al ax a conoyalchic? F}Yab i ejtiyal an cau jahua’ in ulal abal hue’itscua’. l|QTamna’ huahua’ tu exobalil a Jesús i conoyal jun c’al xi jun: ―¿Jant’ini’ tu lejquith calel hualam axe’ xi cau abal hue’its yab ne’ets qui tsu’u c’al i tsu’ux hual, ani ma talbelaquits hue’ tam ne’ets qui tsu’u c’al i tsu’ux hual junil? ¿Jant’ini’ hualam tin ulal abal in ulal ne’ets c’al in Tata ti eb? Y{+Hue’its yab ne’ets tiquin tsu’u c’al a tsu’ux hual. Ma talbelaquits hue’ tam ne’ets tiquin tsu’u junil c’al a tsu’ux hual, ani tam ojni’ in ne’ets jun ti c’uajat u Tata ti eb. xziPatal jahua’ pel in c’al u Tata ti eb pel u c’alne, ani jaxtam nan tu ucha’chic abal an Espíritu Santo ne’ets ti tso’oblinchichic c’al tata’ u lej ey ani patal jahua’ u cua’al. An t’e’pithtalab ani an culbeltalab Iy Ja’its an Espíritu Santo axi ne’ets ti tso’oblinchichic c’al tata’ u lej ey ani patal jahua’ u cua’al, ani antsana’ ti ne’ets tiquim puhuethanchi u bij c’al tata’chic. 9xk Ne’ets ca chich an Espíritu Santo abal ti quithat exobchi an chubaxtalab. Jaja’ ne’ets ti olchinchi i cau axi ca pithan c’al a Dios ti eb, ani yab in cuete’ cahuintal axi ne’ets ti olchinchichic. Ne’ets ti tso’oblinchichic c’al tata’ jahua’ a Dios ne’ets quin t’ajaye talbel. iwK U cua’ale yan i cau u le’ tu ucha’chic, ani yabaye a ejtohual ca penonoy ta ichich. Rv Ne’ets ca tso’oblinchat abal ne’ets ca t’ajchin an ts’ejcaxtalab c’al a Dios. Ne’ets ca jolbiyat max yab tiquim bela’ ani ca jilc’one c’al an teneclab, cum jolbithits an teneclab. }us Ne’ets ca tso’oblinchat abal patal jahua’ nan u t’ajamal jats axi bolith, ani jaxtam ne’ets quim bats’uhuat c’al u Tata ti eb tam quin c’ale tihua’. Hue’its ani yabats ne’ets tiquin tsu’u quin xe’tsin teje’ tsabal. dtA Ne’ets ca tso’oblinchat jaja’chic pel i hualabtalab max yab tiquim bela’ nana’. rs]Ne’ets ca chich an Espíritu Santo quin tso’oblinchi axi yab exlomchic c’al a Dios tin cuenta an hualabtalab, tin cuenta jahua’ bolith, ani tin cuenta an ts’ejcaxtalab axi ne’ets ca t’ajchin an inicchic c’al a Dios. \r1Lej chubax tu uchalchic abal in tomnal quin c’ale ti eb, cum ma tihua’ ne’ets tu abchichic an Espíritu Santo. Max yab quin c’ale yab u ejtohual tu abchi abal ti tolminchi ani ti culbethanchi a ichich. Wq'Xohue’ it lej t’e’pinalchic a ichich, cum tu ucha’ abal in ne’ets. Up#Xohue’its ojni’ tu uchalchic abal in ne’ets ti eb c’al u Tata ax tin aba’ quin chich teje’ tsabal. Antsana’ tu uchalchic aba ani’ ni jun tata’chic yab tin conoyal jale’ tin ne’ets. o Tam antsana’ quit t’ajchin ca t’ila’ jahua’ tu ucha’its, yab quit t’apchin a belomtal. In t’ojlabil an Espíritu Santo Nan yab tu thubat ucha’chic axe’ xi cau, cum nan u exla’ abal ne’ets quin c’uajiye hue’ c’al tata’chic. n#Antsana’ ne’ets quit t’ajchin quithab c’al i inicchic, cum yab pel i exlom c’al u Tata ti eb ani yab pel i exlom c’al nana’. ^m5Ne’ets quit quethmayat quit c’ale eleb tin tiyopanil an Israelchic. Ma jita’chic ne’ets quin le’na’ ti t’ajat tsemtha’chic, ani ne’ets quin ulu abal antsana’ in t’ajchal in culbetal a Dios. $l CNan tu q’uejab uchamalitschic abal ne’ets quit at’a ani ne’ets quit othna, abal tam antsana’ quit t’ajchinchic yab quit t’apchin a belomtal. 9kkAni tata’chic ne’ets tiquin olnanchi u ey c’al an inicchic, cum it xe’tsinenec c’al nana’ ma tam ti nan tu tacuyamalits abal quit ts’at’ey c’al nana’.Hj C’al in culbetal u Tata ti eb nan ne’ets tu abchichic an Espíritu Santo abal ti tolminchi ani ti culbethanchi a ichich. Ja’its an Espíritu Santo axi ne’ets ti exobchiye u ey. EiTin t’ajchal axi yab exlom c’al a Dios jant’ini’ ti thuchath al an ts’ejcath cau axi jilchin a Moisés antse’: Tin at’al aba ani’ yab jant’o u t’ajchamalchic quithab. hU t’ajamal i labith t’ajbilabchic axi ni jayq’ui’ yab t’ajnenec tin tsu’ux hual an inicchic. Jolbithits jitats tin tsu’chamal u labith t’ajbilchic ani yab im belamal. Tin at’al nana’, ani in mac’uchith at’al jaye u Tata ti eb. QgJitats tin at’al nana’, in mac’uchith at’al jaye u Tata ti eb. fNan in che’nequits ani u olchamalits an inicchic an chubaxtalab. Jolbithits jitats yab exlom c’al a Dios, cum im pojcamal an chubaxtalab. Yab in ejtohualchic quin huaynanchi in hualab, cum u olchamalits jant’ini’ ta ca paculanchat c’al a Dios. QeAntsana’ ne’ets quit t’ajchin cum it ts’at’atchic c’al nana’. Axi yab exlom c’al u Tata ti eb ax tin aba’ quin chich teje’ tsabal, jats ne’ets ti at’a’ ani ti othna’chic. Jd Ca t’ila’chic jahua’ tu ucha’ lej hue’ in exbath an t’ojnal ani lej pulic in exbath an amulab. Cum nana’ tin othnamal axi yab exlom c’al a Dios, ne’ets quit othnachicte. Cum yab im putumal an cau jahua’ nan u exobchamalitschic, más max tata’ ca exobchichic yab ne’ets quin le’na’ quim putu. c1Max jununulac a tsalapchic c’al axi yab exlom c’al a Dios, it c’anithabac c’al jaja’chic. Cum yab jununul a tsalap c’al jaja’chic, jats tit at’abchic. Cum nan tu tacuychic ani tu calthamalits c’al jaja’chic, jaxtam yabats it le’nab c’al jaja’chic. b7Max it at’abchic c’al axi yab exlom c’al a Dios, ca t’aja’ ti cuenta abal nan oc’ox in at’ame c’al axi yab exlom c’al a Dios. ra]Nan tu uchbiyalchic quit c’anitháxin jun c’al xi jun. U at’ab a Jesús ani jita’ pel in c’al ` Nana’ tu oc’ox tacuychic abal ca baju nana’chic tu c’al, ani talbel tata’chic tiq’uele tin tacuy. Nan tu tacuychic abal ca t’aja’ jahua’ alhua’ abal ca baju ejtil i alhua’ c’ue’lab ax im binal i alhua’ hualilab. A alhua’ t’ajbilchic ne’ets ca ohuey abal ets’ey. U Tata ti eb ne’ets ti pitha’chic patal jahua’ ca conchi c’al nana’ u bij. z_mNan tu bijiyal tit ja’ubchic, cum nan tu tso’oblinchamalits patal an cau jahua’ tim pithamal u Tata ti eb. Yabats ne’ets tu bijiychic expith tit t’ojnal c’al nana’, cum an t’ojnal yab u tso’oblinchab in lej tsalap in amu. m^STata’chic pel tu lej cuete’ ja’ub max a putuhual c’al jahua’ tu uchalchic ca t’aja’. ] An c’anithomtalab más c’athpich jats max jun i inic quim bina’ tim ba’ ca tsemets ti calchix c’al in ja’ub. &\E U uchbixtal jats axe’: Quit c’anitháxin jun c’al xi jun. Quit c’anithomats jayetseq’ui jant’ini’ nana’ tin c’anithom c’al tata’chic. g[G Nan tu t’iloxnanchichic axe’ xi cau abal quit jum putat culbe junax c’al nana’. {Zo Antsana’ ne’ets ca t’ilt’om max ca putu c’al an uchbixtalabchic jahua’ nan tu uchbiyal. Nan u putuhual c’al an uchbixtalabchic ax tin uchbiyal u Tata ti eb, ani jaxtam u ets’ey t’ilt’om abal u Tata ti eb tin c’anithal. *YM Nan tu c’anithal tata’chic jant’ini’ nana’ tin c’anithal jaye u Tata ti eb. Ets’ey ca lej t’ilt’om ta ichich abal nan tu lej c’anithalchic. MXMax a t’ajalchic yan i alhua’ t’ajbilab tam ojni’ ne’ets ca puhuethanchat im bij u Tata ti eb. Ani antsana’ ne’ets ca tejhua’metha’ abal tata’chic chubax pel tu exobalilchic. |WqMax ca ne’tha’chic a ichich junini’ ts’ot’c’óx c’al nana’ u ichich ani u cahuintal junini’ lej t’ayat ta ichich, tam ojni’ ne’ets ca ejtou ca conchi a Dios jahuats ca le’na’ ani jaja’ ne’ets ti pitha’. YV+Max yab ca ne’tha’ a ichich junini’ ts’ot’c’óx c’al nana’ u ichich, ne’ets quit tixc’a ani quit pet’na ejtil i c’ue’lab axi yab alhua’. Ca t’ajat huayey ani ca tamcuth chican. )UKNana’its ejtil in acanlec lab t’uthub, ani tata’chic ejtil max it c’ue’lab. Ne’ets ca ejtouchic ca t’aja’ yan alhua’ max it junini’ ts’ot’c’óx a ichich c’al nana’ u ichich, ani antsana’ ne’ets ca baju ejtil i alhua’ c’ue’lab ts’at’at tin acan an lab t’uthub ax im binal yan i hualilab. Ni jant’o yab a ejtohual ca t’aja’ alhua’ max nan yab tu tolminchal. xTiEts’ey ca ne’tha’ a ichich ts’ot’c’óx c’al nana’ u ichich jant’ini’ nana’ u ichich ets’ey ts’ot’c’óx c’al tata’chic a ichich. Jun i c’ue’lab yab in ejtohual quim bina’ i hualilab max yab ca jilc’on ts’ot’c’óx c’al in acan an lab t’uthub, cum an c’ue’lab yab in cua’al in cuete’ tsap. Antsana’ tata’chic max yab junini’ ts’ot’c’óx a ichich c’al nana’ u ichich yab ne’ets ca ejtou ca t’aja’ jahua’ alhua’. WS'It huejlanchithitschic a ichich c’al an cau jahua’ nan tu exobchamalits. }RsU belomilchic ejtil i c’ue’lab. Ne’ets ca muts’iyat c’al u Tata axi yab alhua’ ejtil max ca muts’iyat in c’ue’el i lab t’uthub axi yab alhua’ ani yab im binal i hualilab. Ne’ets ca huejlanchat c’al u Tata ti eb an belomchic axi alhua’ tin ichich ejtil ca huejlanchat in c’ue’el i lab t’uthub axi alhua’ abal quim binaye más hualilab. kQ QNana’its ejtil in acanlec lab t’uthub, ani u Tata ti eb jats ejtil am beletnom lab t’uthub. IP Expith u t’ajal jahua’ tin abatnal u Tata ti eb cu t’aja’. Antsana’ in tso’obnal axi yab belomchic abal lej chubax u c’anithal u Tata ti eb. Huana cu tixc’anchic teje’.iOKCum hue’its ne’ets ca chich an oc’ox teneclab ax u abatnom c’al an hualab c’ay’lal, yabats ne’ets tu uchayechic yan i cau. Aba ani’ pel i abatnom, yab in cua’al in lej tsap abal nan tiquin abatna’. :NmXohue’ nan tu q’uejab olchalchic abal in ne’ets c’al u Tata, ani tam quin c’alets yab ca hualcanchi a tsalap quit t’apchin a belomtal. Tiquin lej t’ayat bela’. +MOA ats’amalchic jahua’ nan tu ucha’its abal ne’ets quin c’ale hue’ ani ne’ets quin huichiy junil abal quin c’uajiy c’al tata’chic. Max tin chubax c’anithal, ne’ets quit culbechic cum in ne’ets c’al u Tata ti eb. In ey jaja’ lej pulic ani nana’ hue’ tocat. \L1Xohue’ ne’ets quin c’ale, ani u le’ tu jilchi i jun ejettalab ta ichich. Pel i jun ejettalab jant’ini’ nan u cua’al tu ichich. Pel xe’ axi yab ne’ets ca elcanchi teje’ al an hualab c’ay’lal. Yab quit t’e’pinchic ani yab quit jiq’uey abal nan u uluhuits ne’ets quin huichits ti eb c’al u Tata ti eb. =KsU Tata ti eb ne’ets ti abchi c’al nana’ u bij an Espíritu Santo abal ti tolminchi ani abal ti culbethanchichic a ichich. Ne’ets jaja’ ti t’ilanthanchi ta ichich patal an cau jahua’ nan tu uchamalits xohue’, ani ne’ets ti exobchiye an chubaxtalab jahua’ a q’uibchale ca tso’obna’. zJmPatal axe’ xi cau u lej le’ tu olchichic biyat hue’ in c’uajate teje’ tsabal c’al tata’chic. RIJitats yab tin c’anithal, jats axi yab ne’ets quim putu c’al u cahuintal. Pel i cau ax tim pitha’ u Tata ti eb ax tin aba’, ani yab pel u cuete’ cahuintal ax u elenthal tu cuete’ oc’. H}Toc’tsin a Jesús: ―Jitats tin chubax c’anithal, jats ne’ets quin lej putu c’al u cahuintal ani jats ne’ets ca lej c’anitha c’al u Tata ti eb. Nana’ ani c’al u Tata ti eb ne’ets cu lej junax c’uajiy tin ichich jaja’. DGTam uchan a Jesús i cau c’al a Judas. Yab ja a Judas Iscariote. Uchan: ―¿Jale’ ne’ets ca tejhua’metha’ a ey c’al huahua’ Ajatic, ani yab c’al axi yab belomchic? FMax a tso’obnalitschic u uchbixtalchic ani ca putu c’al jahua’ nan tu uchamalits, a tejhua’methalits abal chubax tin c’anithal. Jitats chubax c’anithom c’al nana’, jats axi ne’ets ca lej c’anitha c’al u Tata ti eb ani jaye c’al nana’. Ja’its jaja’ axi ne’ets tiquin lej alhua’ exla’, cum ne’ets cu tejhua’metha’ u ey c’al jitats tin c’anithal. ETam quim baju an q’uicha nan quin ejtha, tamna’its ne’ets ca alhua’ tso’obna’ abal ts’ot’c’óx u ichich c’al u Tata ti eb. Ani ne’ets ca alhua’ tso’obna’ jaye abal nana’ ani c’al tata’chic ts’ot’c’óx i ichich. XD)Hue’its ani yabats ne’ets tiquin tsu’u axi yab belomchic. Tata’chic ax it belom ne’ets tiquin tsu’uye tam in ejthachits junil. Ma tamna’its nan ne’ets tu lej co’onchi ejatlilith a ichich. qC[Nan yab ne’ets tu jila’chic tit oth inic. Ne’ets quin huichiy quin c’uajiy c’al tata’chic. BYab in ejtohual quim bats’u an Espíritu Santo axi yab belom, cum yabaye tsalpath in ichich c’al in tsalap a Dios ani yabaye exlom c’al an Espíritu Santo. Ojni’ c’uajatits jaja’ c’al tata’chic, ani ne’ets ca ets’ey c’uajiy ta ichich. NANan ne’ets tu conchinchi c’al u Tata ti eb abal ti abchi an Espíritu Santo ca ets’ey c’uajiy c’al tata’chic. Jats jaja’ ne’ets ti tolminchi ani ti culbethanchi a ichich, cum nan yabats ne’ets quin c’uajiy c’al tata’chic. Ja’its jaja’ an Espíritu Santo axi ne’ets ti exobchiye an chubaxtalab. @{Max tata’chic tin chubax c’anithal, ca lej luba’ ca putu c’al jahua’ nan tu punubchalits ca t’aja’. G?Jahuaquitsq’ui tam conchixtalab ca mo’ca’ tin c’ubac u Tata ti eb c’al nan u bij, nana’ ne’ets tu pitha’. Ne’ets ca abchin am belomchic an Espíritu Santo c’al a Jesús L> Nana’ ne’ets tu pitha’chic patal jahuaquits ca conchi u Tata ti eb c’al nana’ u bij. Antsana’ nan tin Tsacamil a Dios ne’ets tu pitha’ abal ca puhuethanchat im bij u Tata ti eb. C= Pel i labith t’ajbilabchic ax u t’ajal, ani jitats tiquim bela’ ne’ets quin t’aja’ jaye i labith t’ajbilab jant’ini’ nan u t’ajamal. Ma ne’ets quin t’aja’ i más c’athpich labith t’ajbilabchic. Antsana’ lej chubax ne’ets quin t’aja’, cum nan in ne’ets c’al u Tata ti eb. e<C Tiquim belchi abal chubax nana’ ani c’al u Tata ti eb u ts’ot’c’óx i ichich. Ani max yab a le’ tiquim belchi u ey tin ebal u cahuintal, tiquim belchi tin ebal an labith t’ajbilabchic jahua’ u t’ajal. b;= ¿Jale’ yab a belal abal nana’ ani c’al u Tata ti eb u ts’ot’c’óx i ichich? An cau jahua’ nan tu uchalchic yab u elenthal tu cuete’ oc’ ani an labith t’ajbilabchic jahua’ u t’ajal yab tu cuetemtal u t’ajal. U Tata ti eb axi c’uajat tu ichich nana’ jats c’al tu junax t’ojnal qui t’aja’ i t’ajbilabchic. :' Toc’tsin a Jesús: ―Tata’ ojni’ Felipe, yabaye tin exlanchal u lej ey ani ohuatits in xe’ets c’al tata’chic. Jitats tin tsu’chal u hual, in tsu’chal jaye in hual u Tata ti eb. Yab in tomnal tiquin uchaye nan tu tejhua’methanchiye u Tata ti eb. i9KTam uchan a Jesús c’al a Felipe: ―Tucu tejhua’methanchi a Tata ti eb ani lejatits. 8-Max tata’chic chubax tin exlalac nana’, a lej exlalaquits jaye u Tata. Xohue’ tin tsu’talits nana’, ani jats ta exlalac u Tata ti eb. {7oToc’tsin a Jesús: ―Nana’its am bel ani jant’ini’ i ca tso’obna’. Expith max tiquim belnanchi u ey ne’ets quit ulits c’al u Tata ti eb. Nana’its ax tu uchalchic an chubaxtalab, ani nana’its ax tu it ejatliyalchic. 16[Uchan a Jesús c’al a Tomás: ―¿Cum yab i tso’ob Ajatic ju’ta ti ne’ets quit c’ale, jant’ini’ tam huahua’ i ejtohual qui tso’obna’ am bel? 5wA tso’bimits tata’chic ju’ta ti ne’ets quin c’ale, ani a tso’bim jaye am bel ju’ta ti nan in ne’ets. (4ITam cu tala’ t’ojojoyits an atachic tihua’ ti eb, tam ne’ets quin huichiy junil tu ne’tha’chic abal quit junax c’uajiy tihua’ c’al nana’. v3eTihua’ ti eb tin t’ocat c’uajattal u Tata hua’ats yan i ata jun ti ne’ets quit c’uajiychic. Max yabac chubax antsana’ yab ne’ets tu ucha’ alq’uith. Nan ne’ets quin c’ale tihua’ abal tu t’ojojonchichic i ata. 2 %Yab quit t’e’pinchic abal nan tu ucha’ yabats ne’ets quin ohuat c’uajiy c’al tata’chic. Ca belaye a Dios ani tiquim belayene. 1% &Toc’tsin a Jesús: ―Hualam max lej chubax it ts’ejcacathits ca jum putat bina’ ta ba’ quit tsemtha c’al tin ebal u bij. Lej chubax nan tu uchal abal ma ibaque thajnenec an coxol, tata’ ne’ets ca tsinca’ ta ba’ c’al nana’ oxil i calat.40a %Tam a Pedro in ucha’: ―¿Jale’ yab ne’ets cu ejtou tu ayna’, Ajatic? In ts’ejcacathits cu jum putat bina’ tu ba’ quin tsemtha c’al tin ebal a bij. / $Tam a Simón Pedro in conoy a Jesús: ―¿Ju’ta it ne’ets cum a ulu yabats ne’ets quit ohuat c’uajiy, Ajatic? Toc’tsin a Jesús: ―Yab a ejtohual tiquin ayna’ jun tin ne’ets xohue’, ma talbelaquits tam ojni’ ne’ets ca ejtou. R. #Max chubax quit c’anitháxin, tam patal an inicchic ne’ets quin tso’obna’ abal tata’chic pel tu lej exobalil. In olnal a Jesús abal a Pedro ne’ets quin tsinca’ tim ba’ c’al jaja’ O- "Tocat u le’ tu jilchi i it uchbixtalab antse’: Quit c’anitháxin jun c’al xi jun. Jant’ini’ nan tu c’anithalchic, antsana’ pel a uchbilchic quit c’anithomats c’al am belomchic. ?,w !Tsacamilchic, yabats ne’ets quin ohuat c’uajiy c’al tata’chic. Tam quin c’alets, jolat ne’ets ca le’na’ tiquin aliy ani yab ne’ets tiquin ela’, cum yab a ejtohual xohue’ quit ulitschic jun ti nana’ in ne’ets. Antsana’ u ucha’chic an Israelchic jaye axi yab belom c’al nana’. +1 Cum nana’ tin Juntal patal an inicchic ne’ets cu t’aja’ abal ca puhuethanchat im bij a Dios c’al an inicchic, jaxtam a Dios ne’ets quin t’aja’ abal quim puhuethanchatne u bij. Ani thubat a Dios ne’ets tiquin tejhua’methanchi u lej ey c’al an inicchic. ~*u Tam ti c’alnequits a Judas, tam a Jesús in ulu: ―Nana’ tin Juntal patal an inicchic hue’its ne’ets quim puhuethanchat u bij, ani ne’ets ca mac’uchith puhuethanchat im bij a Dios c’al jahua’ nan ne’ets cu yajchicna’. w)g Tam ti a Judas in c’apumalits am pan axi pithnenec, ta c’ale. Aclejits tam ti c’ale. An it uchbixtalab )(K Talchic in tsalpayal antsana’ ti uchan cum in xe’tsinthal an morral jun tu baliyab i tuminal, ani hualam uchan quin ts’ay’chi jant’o tin cuenta an ajib axi hue’its ne’ets quin t’aja’ an Israelchic. Hualam uchan quin ts’ejhualiy an ts’ejhuantalchic c’al jant’o. ' Ni junchic huahua’ ax u quetel ti c’apul al an mexa yab i tso’bim jale’ ti uchan a Judas antsana’ c’al a Jesús. F& Tam ti a Judas im bats’uhuits am pan, thubat otscan a Satanás tin ichich. Tam uchan c’al a Jesús: ―Ca thubat t’aja’ jahua’ a tsalpayamalits ta ichich ne’ets ca t’aja’. T%! Toc’tsin a Jesús: ―Ne’ets cu tsabay pejach i pan, ani jita’ cu pitha’ jats axi ne’ets tiquin tsinat bina’. In tsabay, ani im pitha’ a Judas Iscariote axi pel in tsacamil a Simón. $7 Tam in cutle tin hual a Jesús, ani u conoy antse’: ―¿Jita’ hualam axi c’al huahua’ a ulal ne’ets ti tsinat bina’ antsana’, Ajatic? # Tin t’ajchi i t’iplab a Simón Pedro abal cu conoy a Jesús jita’ c’al huahua’ axi ne’ets ti tsinat binom c’al jaja’. v"e In c’uajat taja’ nana’ in Juan tin lej ichich hual exobalil a Jesús. In quetel tin tsoylim a Jesús. !+ Tam tu met’áx huahua’ tu exobalilchic a Jesús, cum yab i exlal jita’ nixe’ ax u olnab ne’ets ti tsinat binom c’al a Jesús.  w Tam tin uluhuits a Jesús axe’ xi cau antsana’, tam in ats’al t’elelel tin ichich. Tu uchalchic huahua’: ―Lej chubax nan tu uchalchic abal jun axi c’al tata’chic ne’ets tiquin tsinat bina’ tin c’ubac u tomolnaxilchic. R Lej chubax nan tu uchalchic abal jitats tiquim belchi u abathualejil ani max quim bats’u, nana’ tim mac’uchith bats’uhualne. Ani jitats tiquim bats’u nana’, im mac’uchith bats’uhual jaye u Tata ti eb ax tin aba’ quin chich teje’ tsabal. In olnal a Jesús abal ne’ets ca bina c’al a Judas abal ca tsemtha _7 Nan tu q’uejab uchalchic axe’ xi cau tin cuenta u tomolnaxil, abal tata’chic tiquin lej t’ayat bela’ ta ichich abal chubax nana’its pel in Cristo axi bijithits ne’ets ca aban c’al a Dios ca chich. fE Lej chubax ne’ets ca putun jahua’ thuchath ti al an T’ocat Thuchlab tin cuenta jaja’ axi ne’ets tiquin tomolna’. Jun axi junax c’apul c’al nana’, jats axi ne’ets tiquin tomolna’cua’. Yab u ulal abal patal tata’chic ne’ets tiquin tomolna’, iba. U tso’obits jita’chic u tacuyamalits abal tiquin chubax bela’. {o Max a lej alhua’ ejtiyal an cau jahua’ tu uchalchic ani ca t’aja’ jaye, tam ojni’ ne’ets quit culbe. 4a Chubax nan tu uchalchic abal lej hue’ in exbath an t’ojnal, ani lej pulic in exbath an amulab. Lej hue’ in exbath an abathuale, ani lej pulic in exbath an abatnom. K Antsana’ nan tu jilchal i t’iplab abal tiquin nits’binchi. } Cum nan antsana’ tu t’acchamalchic a acan, pel a uchbilchic quit t’acchíxin c’al a acanchic jun c’al xi jun. c? Alhua’ abal tata’chic tim bijiyal tin Exobchix ani tin Ajatic, cum nana’ ja’its. fE Tam ti talits tucu t’acchi a Jesús i acan, tam in ca’iy junil in nacat coton. Huichiy ca coyots ti al an mexa, ani tu ucha: ―¿A ejtiyalchic an t’acaxtalab abal antsana’ xohue’ tu t’acchichic a acan? 7g Antsana’ in ulu a Jesús abal hua’ats jun jita’ axi yab t’acchithits, cum in exlalits jita’ c’al ti ne’ets ca tsinat bina tin c’ubac in tomolnaxilchic.  A Jesús in ucha’: ―Axi achimathits yabats in yejenchal ca t’acchin tim puhuel in inictal. Max pojothlith in acan jats expith ca t’acchin hue’. Tata’chic it t’acchithits, expith hua’ats jun jita’ axi yab chubax t’acchithits.  A Simón Pedro toc’tsin: ―Max chubax anits Ajatic, tam tiquin t’acchi ma u c’ubac ani u oc’ jaye, ani yab expith u acan. kO Uchan a Jesús c’al a Pedro: ―Ni jayq’ui’ tata’ yab ne’ets tiquin t’acchi nana’ u acan. A Jesús in ucha’ tam: ―Max yab tu t’acchi a acan, yabats ne’ets ca ejtou quit ts’at’ey c’al nana’. 0Y Toc’tsin a Jesús: ―Xohue’ ojni’ yab a lej ejtiyal jale’ ne’ets tu t’ajchi antsana’, ma talbelaquits tam ojni’ ne’ets ca lej alhua’ ejtiy. 5 Tam ti ne’ets quin t’acchi in acan a Simón Pedro, uchan c’al a Pedro: ―Auxe’ max a tomnalac tata’ Ajatic tiquin t’acchi u acan. )K Tam in jolou i ja’ al jun i lac, ani tu t’acchal i acan huahua’ tu exobalilchic. Tu huayethanchal c’al an toltom ax in cua’al huic’at tin huic’. R Balchinenequits a Judas Iscariote i tsalap tin ichich c’al an oc’ox teneclab abal quin tsinat bina’ a Jesús tin c’ubac in tomolnaxilchic. Ja’its nixe’ xa Judas axi pel in tsacamil a Simón. In lej alhua’ tso’obits tin ichich a Jesús abal jaja’ abnenequits c’al a Dios ca chich teje’ tsabal ani ne’ets ca huichiy junil ti eb c’al a Dios. Jaye in lej alhua’ tso’obits abal tala’ pithnenequits tin c’ubac c’al in Tata ti eb patal jahua’ hua’ats ti eb ani ti tsabal. Huahua’ tu exobal ani junax c’al a Jesús u quetel tu c’apulits, ani tam cuble a Jesús in tixc’a’ in nacat coton. Taley im pena’ jun i toltom huayethomtalab ani in huic’a’ tin huic’. F  In q’uibchale jun a q’uicha tam an Israelchic ne’ets quin t’aja’ an ajib tin cuenta abal ti calthame ti Egipto im biyal juntalchic. In tso’obits a Jesús abal hue’its ne’ets quim baju an hora ca huichits c’al in Tata ti eb. Aba ani’ ets’ey c’anithom a Jesús c’al im belomchic, xohue’ ne’ets quin t’ajchiyechic i tsu’bixtalab c’al ca tsu’tat abal lejatits ti lej c’athpith c’anithom c’al jaja’chic. > u 2Patal an cau jahua’ nan cu olna’ jats ax tim pithal u Tata ti eb. U lej tso’obits abal c’al in cahuintal jaja’ jats c’al tu it ejatliyab abal ets’ey an inicchic.   1An cauchic jahua’ nan tu olchamalits yab u elenthamal tu cuete’ oc’, expith nan tu olchamal ani tu exobchamal an cau jahua’ tim pithamal u Tata abal nan tu olchichic. Ja’its u Tata ti eb ax tin aba’ abal nan tu olchichic in cahuintal jaja’.  7 0Lej chubax hua’ats jant’o c’al ta ca jolbiyat jitats tiquim pojca’ nana’ ani tiquim pojcanchi u cahuintal. An cauchic jahua’ nan tu olchamalitschic ja’its axi nixe’ ti jolbix tam quim baju an taltalab q’uicha tam ca t’ajchin an inicchic an ts’ejcaxtalab. 7 g /Aba ani’ yab in chich abal cu jolbiy an inicchic teje’ tsabal, bel ne’ets ca jolbiyat c’al a Dios jitats tiquin ats’anchi u cahuintal ani tiquim pojcanchi talbel.  1 .In chich teje’ tsabal abal cu pitha’ an inicchic i tajaxtalab tin ichich. Jitats tiquim bela’ yabats ne’ets ca xe’tsin al an yic’uax. ve -Max tata’chic tin tsu’tal nana’, tamna’ a mac’uchith tsu’tal jaye u Tata ax tin aba’ teje’. I  ,Tam a Jesús in lej tsapic ulu: ―Max tata’chic tiquim bela’ nana’, tamna’ a mac’uchith belal jaye u Tata ti eb, cum ja’its jaja’ ax tin aba’ quin chich teje’ tsabal. dA +Yab in olnal max im belalchic a Jesús, cum más in le’chic ca uchan ti alhua’ c’al an inicchic ani lej hue’ c’al a Dios. Ne’ets ca jec’ontha o ne’ets ca jolbiyat an inicchic c’al in cahuintal a Dios O *Aba ani’ yab ne’ets ca belchin c’al patal an Israelchic, bel yantalam axi taja’ c’uajatchic c’al a Jesús im bela’. Talchic jaja’chic ax im belal pel i lej oc’lecchic c’al an Israelchic. Tocat yab in le’chic quin olna’ max im belalits a Jesús, cum in exlalits abal ne’ets ca caltha ti al an tiyopan max quin olna’. In lej ts’ejnalchic an fariseochic max ca caltha tin elebtal an tiyopan ani ca quethmayat ca c’ale. b= )Ja’its xe’ an cau ax in olnamalits a Isaías tin cuenta a Jesús tam tin tsu’umalits c’uajatits ti eb lej c’athpich pulic in ey. In q’uejab olna’ abal yab ne’ets ca lej belchin in cahuintal a Jesús. ta (A Dios in jila’chic ca joc’tsime c’al in hual ani ca t’ujbathme in ichichchic.Jaxtam yab in ejtouchic ti tsu’ux c’al jahua’ in t’ajal a Dios.Cum yabats huichiy jayq’ui’ c’al a Dios yab jec’onthachic. \1 'Yab in ejtou nixe’ xi Israelchic quim belchi in cahuintal a Jesús. T’ajchinenec c’al a Dios jant’ini’ ti jayq’ui’ t’ajchinenecchic am biyal inicchic thuchathits antse’ c’al a Isaías: S &Antsana’ ti putun jant’ini’ ti thuchathits jaja’chic axi yab belom c’al an caulome Isaías antse’:Hualam max hua’ats jita’ im belchamalits an cau jahua’ huahua’ i olnanchamalits ta cuenta tata’ Ajatic.Hualam max hua’ats jita’ ti t’ajchal ti cuenta abal tejhua’methanchatits a tsap Ajatic. $A %Aba ani’ in t’ajamalits a Jesús yan i labith t’ajbilabchic ti tsu’bixtalab tin tsu’ux hual an Israelchic, ni abal jay yab im bela’chic. 8i $Max tiquim bela’ abal nana’ chubax tu pithal i tajaxtalab ta ichich, tam ne’ets ca ujna’ quit xe’tsin al an tajax. Tiquim bela’ biyat hua’atse an q’uij. Tam tin ulumalits a Jesús patal axe’ xi cau, tam c’alets ani tsinat xe’etse hue’. Yab u belom an Israelchic c’al a Jesús ~} #Tam a Jesús in ucha’chic: ―Nana’its ax u pithal an inicchic i tajaxtalab tin ichich. Quit ts’at’ey c’al nana’ biyat in c’uajate hue’ teje’ tsabal, ani ne’ets quit xe’tsin al an tajax. Yab ne’ets ca ts’ejna’ an yic’uax. Yab ne’ets quit xe’tsin q’uibenec ejtil an inic axi q’uibets al an yic’uax yab in exlal ju’ta ti ne’ets. `}9 "Toc’tsiyat a Jesús c’al an inicchic axi taja’chic: ―Huahua’ u olchinenequits jahua’ thuchath ti al an ts’ejcath cau axi jilchin a Moisés abal in ey a Cristo ets’ey ejat, ni jayq’ui’ yab u tsemel. Ja’its axi bijithits ne’ets ca aban c’al a Dios ca chich. Hualam yab it Cristo, jaxtam a uluhuits abal in Juntal patal an inicchic in yejenchal ca q’uet’an al i te’. Tucu lejquith olchi jita’ nixe’ in Juntal patal an inicchic ax a ulu. T|! !Antsana’ in olna’ a Jesús jant’ini’ ne’ets ta ca tsemtha. { Cum nan ne’ets quin q’uet’an al i te’, jaxtam ne’ets cu quinchi in ichich tim patal an inicchic ca chich c’al nana’. >zu Hue’its ani ne’ets ca tejhua’me in lej pojcaxtal an inicchic. Hue’its ani ne’ets cu ata’ an oc’ox teneclab abal yabats quin t’aja’ ti abatnom c’al an inicchic. y9 Tam a Jesús in ucha’chic: ―A Dios ti abchi tata’chic axe’ xi cau abal ca tso’obna’ jant’o in t’ajal, ani yab tin abchi nana’. ~h}}|{zxwvuu ssr`qnpomlkjjihgg-edba_^]\[[:ZfYYXWWUVMUTT,SLRR QPpO>j==+=sIn t’ajamal a Jesús yan i labith t’ajbilabchic abal quin tejhua’methanchi in lej ey an inicchic. Yab lej patal thuchath al axe’ xi u jahua’ jaja’ in t’ajamal. nUA Jesús in ucha’: ―Cum tata’ Tomás tin tsu’umal, jaxtam tim belamal. Jitats yab tiquin tsu’u ani bel tiquim bela’, jats axi ne’ets quin ne’tha’ lej ets’ey culbel in ichich. Jale ti thuchan axe’ xi u _7Tam toc’tsin a Tomás: ―Tata’its ojni’ pel tu Ajatic ani pel tu Diosil. U#Tam a Jesús in ucha’ a Tomás: ―Ca xapa’ a ch’uchub c’ubac te tu c’ubac. Ca ne’tha’ a ichich lej t’ayat belolol c’al nana’, ani yabats ca ne’tha’ i hualamtalab ta ichich. RHuaxic a q’uicha talbel u tamcuthits junil al jun i ata huahua’ tu exobalil a Jesús, ani xo’ ojni’ c’uajatits jaye a Tomás. Aba ani’ i cua’al alhua’ maputhits an hui’lebchic, bel otsits a Jesús ani cuble ts’ejel c’al huahua’. Tu ucha’chic junil: ―Nan tu pithalchic ta ichich i jun ejettalab. 9Huahua’ i ucha’ a Tomás: ―Xohue’ i tsu’umalits an Ajatic. Toc’tsin a Tomás: ―Nana’ yab ne’ets cu bela’ max yab cu tsu’chi in c’ubac jun ti xec’nenec c’al an labux, ani cu xapchi u ch’uchub c’ubac tin c’ubac ani tin tsoyil jun ti xec’nenec. /WTam ti chich a Jesús quin tejhua’metha’ tim ba’ c’al huahua’ tu exobalil yab c’uajatac tamna’ a Tomás. Pel jaja’ axi uxnal ti cuaya’cua’. gGMax tata’chic ca paculanchi in hualab i inic, tam ojni ne’ets ca paculanchat. Max yab ca paculanchi, tam ojni’ antsana’ ne’ets ca jilc’on yab paculanchith in hualab. A Tomás in tsu’tal an Ajatic ejthachits hITaley a Jesús tu ixc’aychic, ani tu ucha’: ―Xo’ ca bats’u an Espíritu Santo.  }Tam a Jesús tu ucha’chic junil: ―Nan tu pithalchic ta ichich i jun ejettalab. Jant’ini’ u Tata ti eb tin aba’ quin chich teje’ tsabal cu t’ajchi in culbetal, antsana’ nana’ tu aba’ tata’chic abal tiquin t’ajchi u culbetal. ? wTam tin uluhuits antsana’ a Jesús, tam tu tejhua’methanchichic in c’ubac ani jaye in tsoyil jun ti xec’nenec. Ani u lej culbel cum i tsu’tal an Ajatic c’uajatits. 1 [Pel an c’a’al q’uicha semana ani aclejits tam tu tamcuthitschic huahua’ tu exobalil a Jesús. Lej alhua’ maputh i cua’al an hui’leb, cum i ts’ejnalchic an Israelchic. Tam otscan a Jesús jun tu tamcuthits, ani tu ucha’chic: ―Nan tu pithalchic ta ichich i jun ejettalab. \ 1Tam a María Magdalajib chich tucu olchi huahua’ tu exobalilchic a Jesús abal in tsu’umal an Ajatic. Tu olchichic an cau jahua’ uchanits c’al a Jesús. Tejhua’me a Jesús c’al in exobalilchic  3Tam uchan c’al a Jesús: ―Yab tiquin taca’ cum yabaye in c’athinec c’al u Tata ti eb. Huinits quit c’ale ca olchichic i ebchalchic abal ne’ets quin c’athiy c’al u Tata axi jaye pel a Tata. Ne’ets quin c’athiy c’al u Diosil axi jaye pel a Diosil. 7Tam toc’tsin a Jesús: ―María. Tam a María huenc’on, in ucha’ a Jesús ti hebreo cau: ―Raboni. Ti tenec in le’ quin ulu Exobchix. A{Tam conoyat c’al a Jesús: ―¿Jale’ hualam it uc’nal, uxum? ¿Jita’ ax a aliyal? In tsalpayal a María abal pel am beletnom t’ayablab te’lom, ani in ucha’: ―Tiquin ucha’ pay’lom, max a ne’tha’ in inictal u Ajatic. Tiquin ucha’ ju’ta ta mo’ca’ abal quin c’ale cu ne’tha’. (ITam ti expith antsana’ in ulu a María, huenc’on hue’ in tsu’piy cubulits jun i inic. Pelits a Jesús, ani a María yab in exla’ max ja’its. B} Conoyat a María c’al an ángelchic: ―¿Jale’ hualam it uc’nal, uxum? A María in toc’tsiychic: ―Ne’thajits in inictal u Ajatic, ani yab u tso’ob ju’ta ti c’uajat. / In tsu’u quetel tsab i ángelchic thac toltomith jun ti c’uajatac in inictal a Jesús, jun cuentalith tin oc’ ani jun cuentalith tin acan.  Cubat eleb a María ti uc’nal utat jun ti joliyame a Jesús. Cua’pan quin met’a’ alta al an jol paxal t’ujub. c? Tam u huichits huahua’ ti q’uima’. Tejhua’me a Jesús c’al a María Magdalajib zm Yabaye i lej alhua’ exbayamal an T’ocat Thuchlab ax in olnal abal lej bijithits ne’ets ca ejtha a Jesús.  Tam in otsitsne, ani u tsu’u jant’ini’ ti tsu’tat jaye c’al a Pedro alta. Tam u lej bela’ abal ejthachits a Jesús. }sIn tsu’u pil mo’ol t’ulilith an toltom in thu’bal in oc’ a Jesús. Yab tamcuth c’al an malilil toltom. k~OTaley ulits a Pedro, ani jaja’ otsits. In tsu’u jaye tocat mo’ol an napach malilil toltom. }In cua’pan cu met’a’ al an jolimtalab tsajath jol paxal t’ujub. U tsu’u tocat mo’ol an napach malilil toltom. Yab in otsits. s|_Ta u ne’etsits lej athithilchic tsab ti eb. Cum in más athlats, in oc’ox ulits ti al an jolimtalab. A{}Tam a Pedro ani nana’ u c’alechic qui tsu’u. ezCAni taley tamna’ chich jaja’ athithil jun ti c’uajat a Simón Pedro ani nana’ tin lej ichich hual exobalil a Jesús. Tu ucha’chic: ―Ne’thajits in inictal a Jesús, ani yab u tso’ob ju’ta ti c’uajat. Xy +Pel an c’a’al q’uicha semana tam ti ulits a María Magdalajib ti al an jolimtalab lej thajujul ma hue’ yic’uaxe. In tsu’u tixc’athits am pulic paxic’lab t’ujub tin otsnamtal an jolimtalab. Fx*Tats tin mo’canchi in inictal a Jesús utat jun ti tsemthame. In thubat mo’canchi, cum lej hue’its ne’ets quim baju an q’uicha sábado tam bijithits an Israelchic ca coyots.Hw )Ani taja’ utat jun ti tsemtha a Jesús ti al an cruz hua’ats i t’ayablab te’lom jun ti hua’ats i it jolimtalab tsajath jol paxal t’ujub jun ti yab jayq’ui’ joliyame jita’. `v9(A José ani a Nicodemo in thu’banchi in inictal a Jesús c’al i malilil toltom umchithits nixe’ xi ilal, cum antsana’ in ujnam an Israelchic quin thu’banchi in inictal i tsemelom tam ne’ets quin joliy. qu['Tam chich a Nicodemo jaye ju’ta ti c’uajat in inictal a Jesús. Jats jaja’ ax ti jayq’ui’ chich c’al a Jesús tam acal abal ca t’ilmats. In chal ox i lajuj i kilo i ilal ts’ejcath c’al i mirra ani c’al i áloe. t&Jun i ts’at’el c’al a Jesús im bij pel a José Arimateajib. Pel i tsinat ts’at’el, cum in ts’ejnal in at Israelchic. In conchi a Pilato ca pithan in inictal a Jesús quin joliy. Cum uchanits quin ne’tha’, c’ale quin t’aja’. 'sG%Ani jaye in ulal an T’ocat Thuchlab axi thuchath antse’ tin cuenta a Jesús: An inicchic ne’ets quin tsu’u jaja’ axi xec’nenec. Joliyat a Jesús /rW$Cum nixe’ xi soldado yabats im pejchi im pelet acan a Jesús, jaxtam putun jahua’ thuchath ti al an T’ocat Thuchlab antse’: Yab ca pejchin ni jun im beclac. q##Nana’ putat u tsu’u jahua’ t’ajchin a Jesús, ani lej chubax an cau jahua’ nan tu olchalchic abal ca bela’chic an chubaxtalab. p"Aba ani’ yabats ejat a Jesús, jun i soldado in xec’chi in tsoyil a Jesús. Thubat c’ale i xits’ ani i ja’. toa!Tam ti chichchic c’al a Jesús in tsu’u abal tsemenequits, ani jaxtam yabats im pejchi im pelet acan. znm Tam c’alechic an soldadochic im pejchi im pelet acan axi tsab i inic q’uet’ath al an cruz ejtil a Jesús. ;moCa chutheyits an Israelchic ne’ets quin t’aja’ an ajib tin cuenta abal ti calthame ti Egipto im biyal juntalchic. Ca chuthey ja’its an sábado, ani yab in le’chic abal ca jilc’on a Jesús ani xi tsab i inicchic al an cruz cum pel i sábado lej c’athpich pulic. Jaxtam an Israelchic in tauna’ a Pilato max ca pejchin im pelet acan abal ca más thubat tsemets ani ca tixc’achic in anam t’u’ul ti al an cruz. ?lwTam ti a Jesús in leca’its, tam in ulu: ―Ma xohue’its u tala’ putumalits u t’ojlabil. Tam cutpan in oc’, ani tsemetsits. Jun i soldado in xec’chal in tsoyil a Jesús k%Ani hua’ats taja’ i juyul t’uchat c’al i ts’a’ic vino. Ani jun i inic in tsabay al nixe’ xi vino i thic’axtalab axi hue’ ejtil i cuinim. Taley in caltha’ ani in umchi tin chum i c’ue’lab i te’ hisopo, ani in utenchi tin hui’ a Jesús. OjTaley in tso’obits a Jesús abal in tala’ putumal in t’ojlabil. Ani abal ca putun jaye an T’ocat Thuchlab jant’ini’ ti q’uejab thuchath ne’ets quin ulu, in ulu: ―In chiquel. Zi-Tam a Jesús tin ucha’ nana’: ―Ca t’aja’ ti cuenta na’ cubat jaja’ axi ca c’uajiy ejtil max pel a cuete’ mim. Ma tamits u ne’tha’ cu beletna’ tu q’uima’. U tsemelits a Jesús ^h5Tam tin tsu’uhuits a Jesús taja’ in mim ani nana’ne tin lej ichich hual exobalil, in ucha’ in mim: ―Mim, ca t’aja’ ti cuenta na’ cubat jaja’ axi ca c’uajiy ejtil max pel a cuete’ tsacamil. 1g[Taja’ cubat utat ti al an cruz in mim a Jesús junax c’al in uxum ebchal in mim a Jesús, ani a María axi pel in tomquil a Cleofas, ani a María Magdalajib. ifKAn soldadochic in ulu jun c’al xi jun: ―Yab qui cathu axe’. Qui caltha’ i q’uij abal qui tsu’u jita’ ne’ets quin c’alnanchi. Tam antsana’ in t’aja’chic an soldado, tam ti putnal an T’ocat Thuchlab ax in ulu antse’: In caltha’chic i q’uij jant’ini’ tiquin c’alnanchi u toltomil. Jita’ quin c’alnanchi u coton. e1Tam ti antsana’ c’uajat a Jesús q’uet’ath ti al an cruz, tam an soldadochic in mo’canchi in toltomil ti tse’ i muque’ abal ca c’alnanchat ti junchic i muque’ c’al tse’ i soldado. In nacat coton a Jesús expith tsajith tin naquel ani yab chucuth. sd_A Pilato in toc’tsiychic: ―An cau jant’ini’ tu thuchamalits, lejat antsana’ ca jilc’on. uccJaxtam uchan a Pilato c’al an ts’alechic pale’: ―Yab alhua’ jant’ini’ ti thuchath abal pel in Ts’alejil an Israelchic. In tomnal ca jalc’uy ca thucha’ antse’, abal jaja’ in ulu pel in Ts’alejil an Israelchic. mbSAntsana’ ti thuchath ti hebreo cau, ani ti griego cau, ani ti latin cau. Cum c’uajat utatits am bichou jun ti q’uet’ath a Jesús al an cruz, taja’ u huat’el yan i inicchic quin ajiy nixe’ xi thuchlab jolbixtalab. !a;A Pilato in abchi i thuchlab jolbixtalab ca punchin tin oc’ an cruz thuchath antse: Ja’its axe’ a Jesús Nazaretib in Ts’alejil an Israelchic. "`=Tats ti q’uet’an a Jesús ti al an cruz. Antsana’ t’ajchin jaye tsab i inic, jun c’uajat tin huinab ani jun c’uajat tin c’uatab a Jesús. _ Ta ne’ets a Jesús in quitnal an cruz. Ultsits al an c’uajattalab im bij Calavera ax u bijiyab ti hebreo cau Gólgota. ^-Taley a Pilato im bina’ a Jesús c’al an Israelchic abal ca tsemtha. Ta in ne’thalchic. Q’uet’ath tsemtha a Jesús ti al an cruz V]%Jaja’chic tocat thajat toc’tsin: ―Ca tsemtha. Ca tsemtha. Ca t’ajat bina’ ca q’uet’ath tsemtha ti al an cruz. A Pilato in ucha’chic: ―Auxe’ max cu bina’ ca q’uet’ath tsemtha ti al an cruz a Ts’alejil. Toc’tsinchic an ts’ale pale’: ―I cua’al juncats i ts’ale an ts’ale oc’lec romano. +\OPelits i ts’ejel hora q’uicha. Pel a q’uicha tam ti t’ojojol an Israelchic tin cuenta an ajib, tam ca chutheyits quin t’aja’ an ajib tin cuenta abal ti calthame ti Egipto im biyal juntalchic. Tam a Pilato in ucha’ an Israelchic: ―Ca tsu’uchic te c’uajat a Ts’alejil. w[g Tam tin ats’a’ Pilato axe’ xi cau, tam in abchi an cau ca caltha eleb a Jesús. Taley chich a Pilato ani buxcan tin lactemil jun tin ts’ejcal an cau. Im bij nixe’ xi c’uajattalab ti tenec nic’ath ts’ejcath t’ujub. PZ Ma tamits a Pilato in lej luba’ quin tsalpay tin oc’ jant’ini’ ti quin hualca’ a Jesús abal yab ca tsemtha. Bel an Israelchic yab in le’ ca hualca a Jesús, ani jaxtam in thajat ucha’ a Pilato: ―Max tata’ ca hualca’ axe’ xi inic tejhua’ abal yab pel it ja’ub c’al an ts’ale oc’lec romano. Jitats in t’ajalac ti ts’ale ejtil tin t’ajamalac axe’ xi inic, pel i lej tomolnax c’al an ts’ale oc’lec romano. NY Toc’tsin a Jesús: ―Jats a Dios ax ti pithamal an eyaltalab. Expith jats ta ejtohualac jant’o tiquin t’ajchi. Axi c’athpich hualbith jats jaja’chic ax tim bina’ c’al tata’. Xw Tam a Pilato in ucha: ―¿Jale’ yab tin toc’tsiyal? Hualam yab a exlal abal nana’ u cua’al u eyaltal abal tu bina’ quit q’uet’ath tsemtha al an cruz ani u cua’al jaye u eyaltal abal tu jec’ontha’ abal yab quit tsemtha. W{ Otsits junil al an ata jun tin ts’ejcal an cau, in conoy a Jesús: ―¿Ma ju’ta tit tal? Yab toc’tsin a Jesús. XV)Tam tin ats’a’ antsana’ axe’ xi cau a Pilato, tam lej jiq’uey. 1U[Toc’tsin an Israelchic: ―Huahua’ an ts’ejcath cau ax tu jilchamal a Moisés in ulal ca tsemtha axe’ xi inic, cum in ulumal abal pel in Tsacamil a Dios. T3Tam ti tsu’tat a Jesús c’al an ts’alechic pale’ ani c’al an yac’ualchic, tam in thajat uluchic: ―Ca t’ajat bina’ ca q’uet’ath tsemtha ti al an cruz. Ca t’ajat bina’ ca q’uet’ath tsemtha ti al an cruz. A Pilato in ucha’chic: ―Tata’chic jats ca ne’tha’ ca q’uet’ath tsemtha’ ti al an cruz, cum nana’ yab u elchal jant’o yab alhua’ abal cu jolbiy. jSMTam cale a Jesús c’al an thipath q’uith corona tin oc’ ani cay’chith c’al nixe’ xi tsacni’ nacat coton. Tam a Pilato in ucha’ an Israelchic: ―Ca met’a’chic te c’uajat jaja’ ax a chi’thamal. ORTam cale c’ale eleb junil a Pilato, in ucha’ an Israelchic: ―Te ne’ets tu calthanchi jaja’ ax a chi’thamal. Tu uchalchic abal yab u elchal ni jant’o yab alhua’ abal cu jolbiy. zQmTam in uluchic: ―Je’its in Ts’alejil an Israelchic. Ani tocat in mo’canchalchic i c’ubaclec tin hual. >PuTaley an soldadochic im punchal tin oc’ a Jesús jun i thipath q’uith corona ani in cay’chal i tsacni’ nacat coton. Antsana’ in tilibnath t’ajchi a Jesús ti ts’ale. CO Tam a Pilato im bina’ an cau ca huithc’oyat a Jesús. N%(Tam tim patalchic lej tsapic thajan: ―Iba yab ja ca hualca’. A Barrabás jats ca hualca’. Ja’its a Barrabás pel i cue’.^M5'Tata’chic a ujnam tiquin conchi abal cu hualca’ jun i huic’nel tam a t’ajalchic an ajib tin cuenta abal ti calthome ti Egipto a biyal juntalchic. ¿A le’chic tu hualcanchi axe’ axi pel a Ts’alejil? xLi&Tam a Pilato in conoy: ―¿Jant’o pel in ey an chubaxtalab? In ts’ejcaxtal a Pilato c’al a Jesús QK%Tam a Pilato in ucha’: ―Tam tata’ pelits it Ts’ale. Toc’tsin a Jesús: ―Pel tin Ts’ale jant’ini’ ta ulu. In hua’tsinenec ani in xe’tsinenec teje’ tsabal abal cu olnanchi an inicchic an chubaxtalab. Patal jitats quin lej putu c’al an chubaxtalab, jats axi lej chubax tin ats’anchal u cahuintal. vJe$Tam a Jesús in toc’tsiy: ―Nan yab u lej t’ajal tin Ts’ale teje’ tsabal. Max u lej t’ajalac, tam pejexnenecac u ts’at’elilchic ani yabac tim binathits tin c’ubac an Israelchic. Yab in lej Ts’ale teje’ tsabal. QI#Toc’tsin a Pilato: ―Auxe’ max pel in Israel. Pel a at juntal Israelchic ani an ts’alechic pale’ ax ti chi’tha’ c’al nana’. ¿Jant’o hualam a t’ajamal abal ti chi’tha’? zHm"A Jesús in ucha’: ―¿Tin conoyal ta cuetemtal o hua’ats jita’ ti ucha’ tiquin conoy antsana’? G9!Otsits a Pilato alta, in abchi an cau ca chi’tha a Jesús. Chi’tha ani conoyat c’al a Pilato: ―¿Tata’its pel ti Ts’alejil an Israelchic? Fy Antsana’ ne’ets ca putun an cau jant’ini’ tin ulumalits a Jesús abal ne’ets ca tsemtha ti al an cruz. GETam a Pilato in ucha’chic: ―Tata’chic ca ne’tha’ ani ca t’ajchi an ts’ejcaxtalab jant’inits tin ulal a ts’ejcath cahuintal ca ts’ejcan. Toc’tsin an Israelchic: ―Huahua’ tu Israelchic yab i uchbil qui ulu ca tsemtha, expith max tata’ ca bina’ an cau ne’ets ca ejtohuat ca tsemtha. LDToc’tsinchic: ―Tu chanchi cum pel i pojcax inic jaja’. C7Jaxtam cale eleb a Pilato quin tauna’ an Israelchic. In conoychic: ―¿Jant’o in t’ajamal yab alhua’ axe’ xi inic abal a le’ ca jolbiy? aB;Tam caltha a Jesús tin q’uima’ a Caifás ani ne’tha tam ti chuthelits ti al an ata jun tin ts’ejcal an cau an gobernador. An Israelchic ax u jolbix c’al a Jesús yab in le’ ca otsits taja’, cum pel i hualabtalabcua’ jaja’chic ca otsits antsana’ c’al axi yab Israel. Max quin t’aja’, yab ne’ets quin ejtouchic quin c’apchi in t’u’ul an cordero ax u tsemthab c’al an ajib tin cuenta abal ti calthame ti Egipto im biyal juntalchic. yAkA Pedro tam in tsinca’ tim ba’ junil, ani tameq’ui tu thajnal an coxol. A Jesús tin tamet a Pilato 1@[C’uajat taja’ jun axi pel in tolmixal an ts’ale pale’ ani pel in at xits’al ja’ub an inic axi muts’q’uinchat in xutsun c’al a Pedro. Conoyat a Pedro c’al jaja’: ―¿Auxe’ max yab i tata’its ax tu tsu’u tihua’ al an t’ayablab te’lom c’al axe’ xi inic? C?Biyat cubate hue’ a Pedro ti thilal ba’ an c’amal, uchan: ―¿Yab i pelte ti exobalil axe’ xi inic te chi’thame? A Pedro in tsinca’ tim ba’, in ulu: ―Nana’ iba. >5Taley a Anás in aba’ ca ne’tha a Jesús huic’ath c’al an ts’ale pale’ Caifás. A Pedro in tsincal tim ba’ c’al a Jesús junil =Toc’tsin a Jesús: ―Tiquin tequeth ucha’ max quithab jahua’ u ulal o max iba. ¿Jale’ tin alq’uith cuathal max iba? X<)Tam ti a Jesús in ulu antsana’ an cau, tamna’ ti mo’canchat i c’ubaclec tin hual c’al jun nixe’ xi yac’ualchic. Ani conoyab: ―¿Jale’ antsana’ ta toc’tsiyal an ts’ale pale’? ;3¿Jale’ tin conoyal abal jita’ nan u exobalilchic ani jaye tin cuenta u exobchixtal? Ca conoychic ax tin ats’anchamal u exobchixtal, ani jaja’chic ne’ets ti olchi jant’o tam cau nan u exobchamal. Jaja’chic ojni’ in tso’obits jant’o in ey ax u exobchamal. 0:YA Jesús in toc’tsiy: ―Nan ets’ey in xe’tsinenec abal ju’tamq’ui tin exobchix c’al an inicchic ani jaye tin tiyopanilchic an Israelchic ani ti al am pulic tiyopan jun tu mulcunal an Israelchic. U tejhua’ exobchamalitschic ani ibats u tsinat exobchamal c’al ni jun i cau. 9An ts’ale pale’ in ts’i’quiy quin conoy a Jesús jita’ jaja’ in exobalilchic ani jaye tin cuenta in exobchixtal. 8Cum lej tsamay, in ts’ejcamalits i c’amal an yac’ualchic ani an t’ojnalchic tin q’uima’ an ts’ale pale’. Cubuchic ti thilal taja’, ani c’uajat a Pedro junax thilal c’al jaja’chic. Conoyab a Jesús c’al an ts’ale pale’ 7'Tam conoyat a Pedro c’al an ts’ic’ach: ―¿Yab i pelte ti exobalil axe’ xi inic te chi’thame? Toc’tsin a Pedro: ―Nana’ iba. "6=Ani a Pedro jilc’on utat an hui’leb eleb. Ani nixe’ xi exobal in tauna’ an ts’ic’ach axi beletnom hui’leb quin jila’ ca otsits a Pedro. \51A Simón Pedro ani junaque in exobalil a Jesús in aycom a Jesús jun ti ne’thab. Cum axi junaque pel in exlohual an ts’ale pale’, jilan ca otsits ti al am patio tin q’uima’ an ts’ale pale’. >4uPel nixe’ a Caifás ax in ulumal abal alhua’ ca tsemtha’ juncats i inic ti calchix, ani yab ca talabetha patal am bichou Israel. A Pedro in tsincal tim ba’ c’al a Jesús 43a Ani thubatq’ui ne’tha a Jesús tin q’uima’ a Anás axi pel i ts’ale pale’ nixe’ xi tamub. Ja’its nixe’ a Anás axi pel i iyam tatalab c’al a Caifás. #2? Tam nixe’ xi soldadochic junax c’al in oc’lequil ani junax c’al nixe’ xi Israel yac’ualchic in yac’ua’ ani in huic’a’ a Jesús. 1 Taley a Jesús in ucha’ a Pedro: ―Ca huichba’ an matset tin ot’ol. Hualam max a lej tsalpayal abal nan yab pel u uchbil cu yajchicna’ jant’ini’ tim bijchithits c’al u Tata ti eb cu yajchicna’. A Jesús tin tamet an ts’ale pale’ %0C Tam a Simón Pedro in jixa’ an matset ax in xe’tsinthal ani in muts’q’uinchi in huinab xutsun in tolmixal an ts’ale pale’. Im bij pel i Malco. Q/ Antsana’ in ulu a Jesús ca jilan ca c’alechic abal ca putun an cau jahua’ in ulumalits antse’: Yab u hualcanchi ca q’uibey ni jun i belom ax tim pitha’ u Tata ti eb cu c’alna’. 3._Tam a Jesús in ucha’chic: ―Tu ucha’its abal nana’ ojni’ ja’its. Max nana’ ja’its tin aliyal, expith ca jila’ ca c’alechic axe’ u juntalchic. l-QTam a Jesús in conoychic junil: ―¿Jita’ ax a aliyal? Toc’tsinchic: ―A Jesús Nazaretib. j,MTam ti a Jesús in ulu nana’ ojni’ ja’its, tam ti tala’ je’at ijcachiquinchic tsabal. P+Toc’tsinchic: ―A Jesús Nazaretib. A Jesús in toc’tsiychic: ―Nana’ ojni’ ja’its. Ani taja’ c’uajat c’al an yac’ualchic a Judas axi ne’ets quin tsinat bina’ a Jesús. *Cum a Jesús in tala’ exla’its jant’o ne’ets ca t’ajchin, utey c’al jaja’chic ani in conoy: ―¿Jita’ ax a aliyal? ()ITats ti ulits a Judas junax c’al i cuenel i soldadochic ani i yac’ualchic axi abnenec c’al an ts’alechic pale’ ani c’al an fariseochic. Ts’ejcachic ti tal c’al i te’ ani c’al i matset. In chi’thalchic i tajablab ani i huayelom tsajib joc’path c’al i c’amal. 8(iCum yan i calat taja’ tu otsenec huahua’ junax c’al a Jesús, in exla’ taja’ jaye a Judas axi ne’ets quin tsinat bina’ a Jesús tin c’ubac in tomolnaxilchic. I' Tam ti talits tucu ucha’ antsana’ an cau a Jesús huahua’ tu exobalil, u junax c’ale jum poq’ue’ an tsacam itse’ Cedrón. Taja’ hua’ats i t’ayablab te’lom jun tu otsits. q&[Nana’ tu tso’oblinchamalits a ey c’al jaja’chic ani ne’ets cu tso’oblinchiye. Quin alhua’ exlanchi tin ichich a c’anithomtal abal quin ejtou ti c’anithom jant’ini’ tata’ it lej c’anithom jant’ini’ tata’ it lej c’anithom c’al nana’. Quin alhua’ exla’chic abal nana’ in c’uajat tin ichich jaja’chic am belom."%=Tata’ Tata ti eb it ets’ey pututh c’al jahua’ ca ulu ne’ets ca t’aja’. An inicchic ax in t’ajt’om ti cuenta expith jahua’ teje’ tsabal yab ti exlal. Nana’ ojni’ tu exlalits. Ani am belomchic in exlalits abal tata’ tin aba’ quin chich teje’ tsabal. q$[Tata ti eb, tata’ tim pitha’ am belomchic cu c’alna’, ani cum pel u lej c’al u lej le’ abal ca c’uajiychic c’al nana’ ti eb. Tihua’ ca tejhua’methanchat u ts’alat ey axi tata’ tim pithamal tin ebal a c’anithomtal. Ets’ey tata’ tin lej c’anithal, ma tam ti yabaye ts’ejcanenec an eb ani an tsabal tin c’anithamalits. Q#Nana’ in c’uajat c’al jaja’chic tin ichich jant’ini’ tata’ it c’uajat c’al nana’ tu ichich, abal cu tolminchi quin co’oychic in ichich lej jum putat juncuthits. Antsana’ ca t’ajchin ti cuenta lej juncuthits in ichich am belomchic abal axi yabaye exlomchic c’al a Dios quim bela’ abal lej chubax tata’ tin aba’ quin chich teje’ tsabal. Aniye ca t’ajchin ti cuenta c’al axi yab exlomchic c’al a Dios abal lej ichich hual u c’anithab am belomchic c’al tata’ jayetseq’ui jant’ini’ nana’ tin ichich hual c’anithab c’al tata’. y"kJant’ini’ tata’ tim pitha’ u ts’alat ey, antsana’ nana’ jaye u pithamalits jayetseq’ui in ts’alat ey am belomchic, abal patalchic jaja’ quin co’oy in ichich juncuthits ejtil nana’ ani tata’ u juncuthits i ichich. F!Tu conchal Tata ti eb ca pitha’chic in ichich juncuthits jant’ini’ nana’ juncuth u ichich c’al tata’ a ichich. Quin co’oychic in ichich ts’ot’c’óx ejtil tata’ ani nana’ i ichich, abal axi yabaye exlom c’al a Dios quim bela’ jaye abal chubax tata’ tin aba’ quin chich teje’ tsabal. K Nan tu conchinchal Tata ti eb i alhua’talab c’al axi pelits i belomchic, ani jaye tu conchinchal c’al axi ne’etse tiquim bela’ tam ca olchin an alhua’ cau c’al axi belomits. PNan u lej t’ayat binal tu ba’ c’al tata’ abal cu tolminchi u belomilchic quim penonoy tin ichich an chubaxtalab, ani antsana’ quin ne’tha’ in ichich ets’ey binathits c’al tata’. .UJant’ini’ tata’ tin aba’ teje’ tsabal tu t’ajchi a culbetal, antsana’ jaye nana’ ne’ets cu aba’chic u belomil abal tiquin t’ajchi u culbetal.  Quin lej penonoy tin ichich a cahuintal axi lej chubaxtalab, ani quin ne’tha’ in ichich ets’ey binathits c’al tata’. ]3Jant’ini’ nana’ u ichich yab juncuth c’al axi yab exlomchic c’al a Dios ani in t’ajt’om ti cuenta expith jahua’ teje’ tsabal, antsana’ jaye in ichich am belomchic jant’ini’ nan u ichich. 1Nan yab tu conchal Tata ti eb max ca t’ajat tixc’a’ am belomchic teje’ tsabal, expith tu conchal abal ca c’aniychic c’al an teneclab. SNan u huat’banchamalits c’al jaja’chic patal an cau axi tata’ tim pithamal. Ani u at’ab jaja’chic c’al an inicchic axi yab exlom c’al a Dios, cum yab juncuth in ichich jant’ini’ nana’ u ichich jaye yab juncuth c’al axi yab exlom c’al a Dios ani in t’ajt’om ti cuenta expith jahua’ teje’ tsabal.  Hue’its ani nan in ne’ets jun ti tata’ it c’uajat quin c’uajiyne. Biyat hue’ in c’uajate teje’ tsabal ne’ets cu exobchiye u belomilchic tsab ox i cau abal ca jum putat culbe in ichich jant’ini’ tu culbel nana’ u ichich. - Ma xohue’ nan in xe’tsinenec c’al jaja’chic ax tim pithanchi cu c’alna’, ani u lej beletnamalchic ani u lej jec’onthamal c’al u tsap jaja’chic axi tata’ tim pitha’. Yab u hualcanchi ca q’uibeychic. Expith jaja’ axi pel i t’ajat q’uibelom inic jats ne’ets ca q’uibey. Antsana’ ne’ets ca putun an T’ocat Thuchlab jun tu olnab jaja’ abal ne’ets ca q’uibey. \1 Hue’its ne’ets quin cale teje’ tsabal quin c’ale c’al tata’ t’ocat Tata ti eb. Ca biyat xe’tsinchic am belom teje’ tsabal ca lej alhua’ co’bitsiy c’al a tsap, cum jats jaja’chic tim pithanchamal cu c’alna’ne. Quin co’oychic juncuth in ichich jant’ini’ nana’ juncuth u ichich c’al tata’ a ichich. w Patal am belomchic pelits i they c’al, ani c’al jaja’chic in xe’tsintal jats c’al tim puhuethanchab u bij. nU Cum axe’ xi belomchic pel tata’ a c’al ani xo’ tata’ tim pithanchamal cu c’alna’ne, jaxtam u conchinchalchic i alhua’talab c’al tata’. Yab u conchinchalchic i alhua’talab axi yab exlom c’al tata’. 9Nan u huat’banchamalits a cahuintal c’al jaja’chic ani in lej belchamalits c’al in lej ichich. Tin alhua’ exlalits abal nana’ jats ax in tal c’al tata’ tihua’ ti eb. In lej belalitschic abal jats nana’ ax in abnenec c’al tata’ quin chich teje’ tsabal. dAIn tso’bimits jaja’chic abal patal jahua’ u cua’al jats axi tata’ tim pithamal. 5Nan tu tso’oblinchamalits a ey c’al am belomchic axi tata’ tim pithamalits cu c’alna’. Pel jaja’chic ax a tacuyamal ta c’al tata’, ani xo’ tim pithanchamal cu c’alna’ne. Pel jaja’chic im putuhual c’al a cahuintal jahua’ nana’ u olchamalits. iKJaxtam xo’ Tata ti eb, tiquin t’ojojonchi tihua’ ti eb abal quim puhuethanchat u bij junil ejtil tim puhuethanchame u bij ti jayq’ui’ tam ti yabaye ts’ejcanenec an eb ani an tsabal ani patal jahua’ hua’ats. /Nan tu puhuethanchamalits a bij teje’ ti al an hualab c’ay’lal, cum u tala’ t’ajamal patal jahua’ tin uchbiyamal cu t’aja’. !U pithalchic i it ejattalabchic abal ti alhua’ exla’ tin ichich tit juncats ani tit lej chubax Dios. Quin ejtouchic tiquin alhua’ exla’ne, abal nana’ chubax pelits in Jesucristo ani chubax in abnenec c’al tata’ Tatalab ti eb quin chich teje’ tsabal. dACum pel tin Tsacamil tata’ tim pithamalits u eyaltal c’al patal an inicchic, abal cu pitha’ i it ejattalab abal ca ets’ey c’uajiy c’al tata’ ti eb patal jitats tata’ tiquim pitha’ nan cu c’alna’. t  cTam ti a Jesús tu uchamalitschic huahua’ patal axe’ xi cau, tam in met’a’ hualq’ui’ ti eb ani in ulu: ―Tata ti eb im bajuhuits am pejchith hora tam ne’ets quin yajchiquiyat. Tata ti eb cum nan pel tin Tsacamil tiquin tejhua’methanchi u pulic ey c’al an inicchic, ani nana’ jaye ne’ets tu tejhua’methanchi a pulic ey c’al an inicchic. r ]!Patal axe’ xi cau nan tu uchalchic abal tu jun ejetbethanchi a ichich ani tu thacatbethanchichic a ichich. Aba ani’ lej chubax ne’ets ca yajchicna’ teje’ ti al an hualab c’ay’lal, bel ca ne’tha’ a ichich thacat cum nan u tala’ atanthanchamalits jahua’ yab alhua’ ani axi tomolnax c’al a Dios teje’ ti al an hualab c’ay’lal.> u Hue’its ne’ets quim baju an hora tam ne’ets quit athintha quit xe’tsin buc’uc’ul. Ne’ets quit buc’uc’ul c’uajiy ta cuete’ q’uima’chic. Aba ani’ tata’chic ne’ets tiquin jilcacay cuetem, bel yab ne’ets quin c’uajiy cuetem cum u Tata ti eb ets’ey c’uajat c’al nana’. Q A Jesús tu ucha’chic: ―¿Lej chubax antsana’ tim belalits? G Xohue’ ojni’ i tso’obits abal a tala’ exlal patal an cau ani yab a yejenchal jita’ ti olchiye i cau. Jaxtam lej chubax i belal abal ti abamalits a Dios quit chich teje’ tsabal. }sTam huahua’ i ucha’ a Jesús: ―Xohue’ tu lejquith olchalchic an cau ani yab c’al i t’ipchixtalab. %CIn c’uajatac c’al u Tata ti eb ani tin aba’ quin chich teje’ tsabal. Ne’ets quin cale teje’ tsabal ani quin huichiy junil c’al u Tata ti eb. kONe’ets ti pitha’chic u Tata ti eb, cum jaja’ ti lej c’anithalchic. Ti lej c’anithalchic u Tata ti eb, cum tata’chic tin c’anithal nana’ ani a belal abal u Tata ti eb jats tin aba’ quin chich teje’ tsabal. ~~$}|{zDyxwwvuTt&ruq\pJnn*ml/kLjxiMhofdLcfb)_z^U\[ZuXW4UTSSHRjQPOO{N2LKJJI4H3GpFFEEHDDpCC!BA?? >A=-<;; :r9^8776^554x33l201v102//W.--r,,N++****))=(('!&&%$$%##6"!!v s3r;?d=1w8i / j )nVT4Tam a Simeón im bats’uhual an t’ele’ Jesús ani in teynal tin ocob. Tam im puhuethanchal im bij a Dios, in ulu: ~3uNixe’ xi Simeón c’ale ne’thach c’al an Espíritu Santo ti tiyopan. Ani taja’ c’uajatchic a José ani a María ti al an tiyopan im putuhual c’al an ts’ejcath cau tin cuenta ca binanchat an t’ele’ Jesús tin c’ubac a Dios. +2OC’al an Espíritu Santo olchin abal yab ne’ets ca thubat tsemets, ma ti quin oc’ox tsu’u a Cristo axi bijithits ne’ets ca aban c’al a Dios ca chich. 1Tam ti nihua’ q’uicha c’uajat ti Jerusalén jun i alhua’ inic im bij Simeón. U lej co’oyab c’al an Espíritu Santo an u lej c’ac’nax c’al a Dios. In lej aychal a Dios quin aba’ an Jec’onthax ca jec’ontha in at Israelchic. 90kJaye im putu c’al an ts’ejcath cau ax in ulal an uxum ax in cua’al i it t’ele’ quim bina’ i ts’acchixtalab. Quim bina’ tsab i boc’ o max tsab i lab cucu’. /5Antsana’ in t’aja’chic jant’ini’ an thuchath ts’ejcath cau in ulal ca binanchat tin c’ubac a Dios patal an oc’ox t’ele’ cuitol. _.7An ts’ejcath cau binath c’al a Moisés in ulal abal an mimlab quin aychi ma ta ca putunits tsab inic a q’uicha ti hua’tsinenec an t’ele’, tam tiq’uele ta ca otsits ti al an tiyopan. Im putuhuits tsab inic a q’uicha, tam a José ani a María in ne’tha’ an t’ele’ Jesús ti Jerusalén quim binanchi c’al a Dios. -)Tam ti an t’ele’ in cua’alits huaxic a q’uicha ti hua’tsinenec, cojchin in inictal jant’ini’ in ujnamtal an Israel. Ani bijiyat ta Jesús, cum antsana’ ti uchnenequits a María c’al an ángel quim bijiy tam ti yabaye co’othits c’al an tsacam. 8,iTaley ta huichits am beletnom ovejachic jun ti c’uajat in co’nelil. In lej puhuethanchalchic im bij a Dios c’al an ángel ani c’al an t’ele’ ax in tsu’umal. Patal jant’ini’ ti uchanchic c’al an ángel, jats antsana’ tin tsu’umal. Chi’tha an t’ele’ Jesús ba’ an tiyopan a+;A María jats in lej luputh t’aya’ ani in lej tsalapnal nixe’ xi cau tin ichich. 4*cAni lej jic’panchab jahua’ in uluchic. ")=Tocat in met’alchic an t’ele’. Tam in olchichic an inicchic taja’ an cau jant’ini’ ti olchinenec c’al an ángel tin cuenta an t’ele’. A({Tam ta c’alechic c’al in athic. Taja’ in ela’ a María ani a José c’uajatchic, ani an t’ele’ cuatsat al nixe’ xi c’apumtalab jun tu co’oyab an co’nelchic. K'Tam ta c’alets an ángelchic ti eb. Ani am beletnomchic c’al an oveja in ulu jun c’al xi jun: ―Cum tu abchi a Dios an cau c’al an ángel, huana cu c’ale ti Belén qui tsu’u. 9&kPatal an inicchic quin lej puhuethanchi im bij a Dios ti eb.Ani patal jitats teje’ tsabal c’al tu culbel a Dios, jats ca jun ejetbethanchat in ichich c’al jaja’. *%M Tameq’ui ulits yantalam i ángelchic tal ti eb c’al axi jun i ángel ulnequits oc’ox. Tim patalchic im puhuethanchal im bij a Dios. In uluchic: K$ Ne’ets ca tso’obnanchi abal chubax an cau jahua’ tu ucha’ tam ca tsu’u thu’babach an t’ele’ c’al i toltom ani cuatsat tin c’apumtal i co’nel jun tu co’oyab jaja’chic. # Xo’ hua’tsin i t’ele’ tim bichohuil a David. Jats an Ajatic Cristo axi abnenec c’al a Dios ti Jec’onthax c’al tata’chic. $"A Ani uchanchic c’al an ángel: ―Yab quit jiq’ueychic, cum nan in tal abal tu olchi i cau axi lej huinat alhua’, c’al ca culbe patal an inicchic. 6!e Jun jic’tohual chich c’al jaja’chic jun i ángel abath c’al a Dios. Ani ijcan jun ti c’uajatchic jun i lej tsapic tajaxtalab tal ma ti eb. Tam lej jiq’ueychic. a ;Utat ti Belén taja’ c’uajat i inicchic ax im beletnal tam acal an ovejachic. *MAni tats ti hua’tsin in c’a’al tsacamil a María. In thu’bay c’al i toltom ani in cuatsba’ ba’ in c’apumtal i co’nel jun tu co’oyab jaja’chic, cum yabats hua’ats i alta jun tin huat’al an acal am belal inicchic. An ángelchic ani am beletnomchic c’al an oveja wgBiyat c’uajatchic tihua’ ti Belén, im bajuhuits an q’uij tam ti ne’ets ca hua’tsin an t’ele’. DUlits ti Belén jaye junax c’al a María abal ca penchin im bijchic. Ts’ejcathits an cau abal a María ne’ets ca tomquin c’al a José. Ani co’othits a María c’al an tsacam. `9Cale a José tim bichohuil Nazaret axi cuentalith ti bichoulom Galilea, c’ale ti bichou Belén axi ti bichoulom Judea. Tats ti c’ale cum pel in at ja’ub xits’al a David, ani tats ti hua’tsinenec a David. xiPel in uchbil tim patal an inicchic ca c’ale ti bichou jun ti cuentalith abal antsana’ ca penchin im bij. jMC’a’al antsana’ penchinits im bij an inicchic tam ti a Cirenio pel i gobernador ti Siria. , STam ti nihua’ q’uicha an lej ts’ale oc’lec Augusto in aba’ an cau ca penchin im bij al an u patal an inicchic ma ju’tamits huichat jaja’ in abatnal.  {PAni an cuitol Juan ne’ets puhuehuel in inictal ani ne’ets tsaplilinal in ejattal c’al a Dios. Tam ti inicbejits, ta xe’ets al an joltam. In aychal quim bajuhuits am pejchith q’uij tam ca tejhua’ xe’ets c’al an Israelchic. %OJitats xe’ets ti al an yic’uax, ca xe’tsin tin tajax an Ajatic.Jitats u co’oyab c’al in tsap an tsemla, ca co’oyat c’al in tsap an Ajatic.Jitats xe’ets cuetem, ca lotocna c’al an Ajatic in ichich jun ejet. Antsana’its in ulu a Zacarías.  5NCum lej c’anithom ani lej yajnanchix i Diosil, jaxtam ne’ets tucu abchi a Jesús axi c’uajat ti eb tucu pitha’ i tajaxtalab ti ichich.  'MC’al a olnomtal an Israelchic ne’ets quin tso’obna’ abal a Dios pel i Jec’onthax ani pel i paculanchix c’al an hualabtalab. p [LTata’ Juan pel tu tsacamil. Ne’ets quit exla c’al an inicchic tit caulome c’al a t’ec’at pulic Pay’lom Dios ti eb.Ne’ets quit oc’chith xe’tsin abal ca ts’ejcacanchi am bel an Ajatic jun ti ca ulits. k QKPatal a q’uicha cu xe’tsin bolith c’al i ichich t’oquethathanchithits c’al a Dios.  ;JIn ucha’ abal ne’ets tucu jec’ontha’ c’al i tomolnaxilchic.Jaxtam yab cu jiq’uey. Qui t’ojonchi a Dios c’al i ichich thacat.  IMa ti biyalits a Dios in cuba’ tim ba’ ti lej chubax c’al i biyal juntal Abraham jant’ini’ ti ne’ets tucu t’ajchi. = uHNe’ets tucu yajnanchi jant’ini’ ti yajnanchixin c’al i biyal at xits’al Israelchic.Ne’ets tucu putunthanchi an jilchith t’ocat cau ax in ucha’ a Abraham. g IGNe’ets tucu jec’ontha’ c’al an inicchic ax tu tomolnal ani c’al ax tu at’al. ~ wFMa tam ti biyalits a Dios im bijchith uchamalits in t’ocat caulomejilchic ne’ets tucu abchi i Jec’onthax. /  YENe’ets tucu abchi jun ax in lej cua’al in tsap ti Jec’onthax.Pel in at ja’ub xits’al a David axi ti lej jayq’ui’ pelac in t’ojnalil a Dios.   7DQui puhuethanchi im bij i pulic Pay’lom Diosil huahua’ tu Israel.Ne’ets ca chich abal tucu jec’ontha’ cum pel tu c’al jaja’.   CTam lej jum putat co’onchith in ichich a Zacarías c’al an Espíritu Santo, ani u lej pithnal i cau. In ulu: v  gBAni patal jitats u olchab lej tsalpachiquix. Ani conóx jun c’al xi jun: ―¿Jant’ini’ hualam ti ne’ets quim baju in ey nixe’ xi t’ele’? C’al in lej tsap a Dios jats ti hua’tsinenec. Puhuethanchix c’al im bij a Dios ~  wATam in lej jic’palchic am bichou axi taja’. Ani tim puhuel an tsabal Judea u lej t’iloxnab an t’ele’ Juan. y m@Ma tameq’ui a Zacarías japq’uinits in cahuintal, ani in ts’i’quiy tam quim puhuethanchi im bij a Dios. > w?Tam in toc’tsiy t’ipchithq’ui abal in le’ ca pithan i u jun ti quin thuchanchi im bij. Ani in thuchanchi im bij pel a Juan. Ani tam lej jic’pax axi c’uajatchic taja’.  y>Tam conoyab t’ipchithq’ui in tata an t’ele’ cuitol jant’ini’ ti ne’ets quin le’na’ quim bijiy.  =Toc’tsin axi taja’chic: ―¿Jale’ a le’ ca bijiy ta Juan? Yab hua’ats a at ja’ub xits’al im bij ta Juan. b ?Im bajuhuits an q’uij tam ti a Elisabet ne’ets quin tsu’uhuits an t’ele’. Ani hua’tsinits an t’ele’ cuitol.   8Jilc’on a María c’al a Elisabet jelat ox a its’, ani talbel huichits tin q’uima’. In hua’tsintal a Juan pujax q ]7Antsana’ a Dios in t’ajchal im bichohuil, cum ma ti lej jayq’ui’ im bijchith uchamalits i at Israel abal antsana’ ne’ets quin t’ajchi.Antsana’ ti bijchith uchamejits a Abraham ani patal axi pel in at xits’al. u~ e6In tolminchal am bichou Israel cum pel in c’al.Ets’ey in t’ilal ani ets’ey in yajnanchal. +} Q5In ajhuethanchal in ichich jitats u c’a’il c’al in cahuintal.In jilcacanchal naptal in ichich jitats yab u c’a’il c’al in cahuintal a Dios. k| Q4In tixc’anchal in ey an oc’lecchic.Im pulicmethanchal in ey axi tsa’at in ichich. |{ s3Ja’its a Dios ax in t’ajal i labith t’ajbilab.In tsa’atmethanchal in ey axi c’athat in ichich. Rz 2Ets’ey pel i yajnanchix c’al jitats tu c’ac’nanchab im bij. ny W1A Dios c’al in lej tsap tin t’ajchamal i labith t’ajbilab.Pel in ey ti lej t’ocat. 5x e0Aba ani’ pel in ts’ejhuantal tin tamet a Dios, bel tin t’ilamal.Ma xo’ ne’ets tiquin t’iloxna’ patal an inic abal in lej lablinchith c’al a Dios. Cw /Lej culbel u ichich cum a Dios pel u Jec’onthaxil. \v 3.Tam in ulu a María:C’al patal u ichich u puhuethanchal im bij a Dios. u }-Lej yan ti quit culbe cum a belamal an cau jahua’ ti abchamal a Dios, cum lej chubax jats ne’ets ti t’ajchi. t 1,Huijits hue’ tam tata’ tin tsapnetha’, jun jic’tohual u ats’a’ yatsq’uin an t’ele’ tu chucul ejtil max lej culbel cum it chich. ws i+Ma yab u ats’al max in tomnal tata’ tiquin tsa’biy, cum ne’ets ca hua’tsin c’al tata’ u Ajatic. *r O*Tam a Elisabet in ucha’ a María: ―Tata’ ojni’ it lej lablinchith c’al a Dios c’al tim patal an uxum. Aniye jaye a tsacamil axi ne’ets ca co’oy. 9q m)Tam tin ats’a’ a Elisabet an tsapnethomtalab, tam ti yatsq’uinal an t’ele’ tin chucul. Ani lej jum putat co’onchith in ichich a Elisabet c’al an Espíritu Santo. \p 3(Taja’ c’uajat in q’uima’ a Zacarías. Otsits ani in tsapnethal a Elisabet. yo m'Taley jun a q’uicha c’ale a María c’al in athic ti jun i bichou cuentalith ti Judea al i bolchalom. On &Tam a María in ucha’ an ángel: ―Cum nana’ pel tin c’al a Dios, alhua’ quin t’ajchin jant’ini’ tat tin uchamalits. Tam ta c’ale an ángel. In tsa’biyal a María a Elisabet nm W%A Dios ojni’ patal jant’ots in ejtohual quin t’aja’ jant’inits jaja’ ti quin le’na’. 6l g$Ca tsu’u jant’ini’ a Dios in t’ajchamal a at ja’ub xits’al Elisabet. Aba ani’ uxcue’labits, xo’ in cua’al acac a its’ ti co’othits c’al an tsacam. 8k k#Toc’tsiyat c’al an ángel: ―C’al in tsap a t’ec’at pulic Pay’lom Dios ti eb jats c’al ti ne’ets ca co’oy an tsacam, cum ne’ets ca chich an Espíritu Santo ta inictal. Jaxtam an inicchic ne’ets quin exlanchi in lej ey an t’ele’ abal ja’its in t’ocat Tsacamil a Dios. j  "Tam a María in conoy an ángel: ―¿Jant’ini’ ne’ets cu co’oy i tsacam ani yabaye in juncunenec c’al i inic? ~i w!Ne’ets ti abatnom c’al am bichou Israel abal ets’ey. Ni jayq’ui’ yab ne’ets ca taley in tsap ti abatnom. h   Ne’ets quim baju ti c’athpich pulic in ey, ani ne’ets ca exla tin Tsacamil a t’ec’at pulic Pay’lom Dios ti eb. Ti lej jayq’ui’ a David punuhuat ti ts’ale c’al a Dios, ani a Jesús jats axi ne’ets ca punuhuat ti lej oc’lec Ts’ale. `g ;Xo’ ne’ets quit co’ontha c’al an tsacam, ani jats ne’ets ca bijiy ta Jesús. sf aTam uchan c’al an ángel: ―Yab quit jiq’uey María, cum a elcanchits i alhua’talab c’al a Dios. e ;Ani in lej jic’pal a María tam tin tsu’u an ángel ani antsana’ uchan. In ulu tin ichich, jale’ hualam antsana’ tin ucha’ an ángel. rd _Otsits an ángel jun ti c’uajat a María, aní in ucha: ―Nan tu tsapnethal. Ne’ets quit t’ajchin i lej alhua’talab c’al a Dios c’al tim patal an uxumchic. Jaja’ c’uajat c’al tata’ ani ne’ets ti lej lablinchi. Yc -Quin ne’thanchi an cau jun i uxum im bij María. Yabaye juncunenec jaja’ c’al i inic. Expith ts’ejcathits an cau abal ca tomquin c’al jun i inic im bij José axi pel i at xits’lab c’al a David. b Putunits acac a its’, tamna’ a Dios in aba’ an ángel Gabriel tihua’ ti bichou Nazaret axi cuentalith Galilea. a Ma xohue’ tin t’ajchi axe’ xi labith t’ajbilab a Dios abal ne’ets cu co’oy u tsacamil. Yabats ne’ets tiquin tithebetha’ an inicchic abal yab u co’oyamal i tsacam. Jun i ángel aban c’al a Dios quin q’uejab olnanchi in hua’tsintal a Jesús ` #Tsab ox a q’uicha talbel tam ti co’othits a Elisabet c’al an tsacam. Ta jilc’on tin q’uima’ bo’ a its’. In ulu tin ichich: _ 1Taley im putuhuits an q’uichachic tam pel in uchbil a Zacarías ca t’ojon ti pale’ ti al an tiyopan, tam ta c’alets tin q’uima’. q^ ]Tam ti calejits a Zacarías, chubaxcua’ t’ajat yab in ejtohual ti cau. Cum mo’bejits, expith in t’ipchalq’uichic. Tam in exla’its an mulcunel abal a Zacarías tsu’binchame jant’o ejtil i huachbilab ti al an tiyopan. ] Biyat u lej aychabits a Zacarías ca cale eleb c’al an mulcunel, in jic’palchic abal jale’ lej ohuel ti al an tiyopan. \ Jahua’ nan tu uchamalits lej chubax ne’ets quit t’ajchin tam quim bajuhuits am pejchith q’uij. Cum yab tim belchamal an cau, xo’ ca tsuhuaque ne’ets quit t’ajat mo’be. Antsana’ ne’ets quit jilc’on ma tam ta ca hua’tsinits a tsacamil Juan. F[ Toc’tsiyat a Zacarías c’al an ángel: ―Nana’its in Gabriel u t’ajchal a Dios jahua’its tiquin ucha’. Jaja’ tin aba’ abal tu olchi axe’ xi cau lej huinat alhua’. !Z =Tam a Zacarías in ucha’ an ángel: ―Auxe’ max ne’ets qui co’oy i tsacam, cum nan in lej yejtselabits ani u q’uimathil uxcue’labits. Y A Juan oc’chith ne’ets ca chich ani talbel an Ajatic. Ne’ets ca lej tsaplilinchat in ichich c’al a Dios ti caulome jant’ini’ ti lej tsaplilinchat in ichich an caulome Elias ti lej jayq’ui’. C’al in t’ojlabil ne’ets ca t’ajchin ca c’uajiy juncúx in ichich i q’uimath ax u c’uiyáx. Ne’ets ca lujunchat in ichich an jec’omchic abal quin t’aja’ jahua’ alhua’. Antsana’ ti ne’ets ca t’ojojonchatchic in ichich an inic c’al a Juan abal quim bats’u an Ajatic. _X 9Ne’ets quin tolminchi yan i Israelchic ca huichiy c’al im Pay’lom Diosil ti eb. W Cum jaja’ ne’ets quim baju ti lej pulic c’al a Dios. Yab ne’ets quin uts’a’ i vino ani yab ne’ets quin uts’a’ jant’o boclith ca huiletha. Ma tin hua’tsintal ne’ets ca jum putat co’onchat in ichich c’al an Espíritu Santo. xV kNe’ets quit lej culbe c’al a tsacamil, ani jaye yantalam i inicchic ne’ets ca culbe abal hua’tsinenec. PU  Tam uchan c’al an ángel: ―Yab quit jiq’uey Zacarías, cum a Dios ti ats’anchamalits a conchixtal. Xo’ a q’uimathil Elisabet ne’ets quin co’oy i tsacam, ani tata’ ca bijiy ta Juan. JT  Tam tin tsu’uhuits a Zacarías an ángel, tocat lej jiq’uel. S   Ani chich jun i ángel c’al a Zacarías tal abath c’al a Dios, cubiy tin huinab an ts’acnaxtalab jun tu chicnal an jom. ^R 7 Tam tin chicalits an jom alta, tam ti c’uajatits patal an c’ac’nax eleb ti ol. \Q 3 Patal an cuenel in ujnam ca bijchin in q’uij abal jant’o tam t’ojlab ne’ets quin t’aja’ al nixe’ xi pejchith q’uicha. Ani bijchinits a Zacarías abal quin chica’ an jom ti al am pulic tiyopan. iP MIm bajuhuits im pejchith q’uichajil an cuenel Abías quin t’ojonchi a Dios ti pale’. xO kA Elisabet yabats in ejtohual quin co’oy i tsacam, cum lej uxcue’labits. Ani a Zacarías lej yejtselabits. ?N yCum a Zacarías ani a Elisabet ets’ey im putuhual c’al in uchbixtal a Dios, jats ti tsu’tat ti pututhchic c’al a Dios. Yab in q’uibchamal in c’ac’naxtal c’al a Dios. }M uTam ti a Herodes pelac i ts’ale ti bichoulom Judea, a Zacarías c’uajatac ti pale’. Pel in at pale’ c’al an cuenel im bij Abías. In q’uimathil a Zacarías pel a Elisabet axi pel i at xits’lab c’al am biyal pale’ Aarón. \L 3Antsana’ ne’ets tu tequeth thuchanchi abal ca lej alhua’ exla’ abal ja’its an lej chubax cau ax it olchinenequits. Jun i ángel aban c’al a Dios quin q’uejab olnanchi in hua’tsintal a Juan pujax GK  Cum nana’ne u lej alhua’ t’ajamalits ti cuenta in xe’tsintal ani in t’ajbilchic an Ajatic ma tin tujtal, jaxtam u tsalpayal abal in tomnal tu thuchanchi, huinat alhua’ Teófilo. AJ }Jahua’ jaja’chic in olchamalits jave jats an cau jahua’ huahua’hue u olchinenequits c’al ax in c’a’al tsu’umalchic an Ajatic ani in c’a’al olnamal an alhua’ cau. xI mTalchic i inicchic in thuchamalits tin cuenta jahua’ in t’ajamal an Ajatic tam ti xe’tsin teje’ tsabal. H Hua’ats juncats a Dios ani expith jaja’ lej tsalpath. Ja’its xe’ in cua’al in tsap abal ti jec’ontha’chic ani ti beletna’ abal yab quit ijcan al i hualabtalab, ani talbel ti huat’ba’ ti eb quit c’uajiy t’oquethachits ani jum putat culbel tin tamet jun ti lej ts’alat. Xo’ c’al im bij i Ajatic Jesucristo i puhuethanchal im bij a Dios ax in cua’al in lej ts’alat ani lej pulic in ey. Expith jaja’ in cua’al in tsap ani pel i lej Abatnom xohue’ ani abal ets’ey. Amén.EG Quin lej bela’chic abal ca jec’ontha ani yab ca jolohuat c’al a Dios ti al an c’amal. Ca yajnanchi jaye axi xe’etse al an hualabtalab, ani ca t’aja’ ti cuenta yab ca c’anitha’ in hualab ani yab ca hualca’ ta ba’ ni hue’ quit ts’ilc’onchat c’al in hualab. Qui puhuethanchi im bij a Dios YF -Ca yajnanchi ax in ne’thal in ichich c’al i hualamtalab c’al a Dios. OE Ets’ey ca lej t’iltom ta ichich abal a Dios ti lej c’anithal, ani ca aychi ca chich junil i Ajatic Jesucristo abal ti ne’tha’ tin ebal in yajnanchixtal quit c’uajiy abal ets’ey ti eb. hD KTata’chic c’an ebchalab, ca junini’ co’oy ta ichich an chubaxtalab in t’ocat cahuintal a Dios c’al quit ets’ey lubachmethanchat a ichich. Quit olonchic quinoc’nanath a ichich c’al an Espíritu Santo. PC Ani xo’ ja’its jaja’chic axi lej lejhuaxmethom c’al an ebchalabchic c’al a Cristo. Expith in t’ajal jahua’ in le’ in anam t’u’ul, cum yab c’uajat an Espíritu Santo tin ichich. ZB /Ti uchamalits abal tam hue’its ne’ets ca taley an q’uij q’uicha, tamna’ ne’ets ca xe’tsin i inicchic axi tilibnax ma c’al a Dios. Ne’ets quin t’aja’ in hualbith le’nomtal yab t’ocat. A }C’an ebchalabchic, ca lej t’ila’ an cau ax it olchinenequits c’al in abathualejilchic i Ajatic Jesucristo. %@ EXo’ xe’ets jaja’chic toc’oc’ma’ ani jolbixma’ c’al a Dios. Tocat in t’ajalchic in hualbith le’nomtal. In c’athatnalchic tim ba’ ani in alhua’ t’iloxnalq’ui in at inic expith abal quin calthanchi jant’o. An ts’alabchixtalab abal ax im belal an Ajatic c? ATal abal quin ts’ejca’ tim patal an inicchic. Ne’ets quin jolbiychic patal axi yab u c’ac’nax c’al a Dios tin ebal in hualab ax in t’ajamal. Pelchic xe’ axi quithab cahuilix ani tomolnax c’al a Dios. S> !Ma ti c’al a Adán ani ma ti c’al a Enoc tin aytal pelac buc i yaneltalab cuenel bichoulom. Pithan a Enoc in tsalap quin q’uejab olna’ abal ne’ets ca ts’ejca c’al a Dios nixe’chic axi yab u c’ac’nax c’al a Dios. In ulu: Ca met’a’ tax tal an Ajatic junax c’al yantalam i milchic i t’ocat ángel. Y= - Pelchic ejtil an ja’ ax u thujbanal tam lej lanic’ ti al am pulic lejem c’al an tsapic ic’. Jant’ini’ ti yab jant’o ti alhua’ an thujal, antsana’ in t’ajbil jaja’chic. Pelchic ejtil a ot axi yabats ne’ets tin ay. Cum t’ajat q’uibenequitschic ne’ets ca c’uajiy abal ets’ey jun ti c’athpich yic’uax. `< ; Jaja’chic u otsel ani yab alhua’ in t’ajal tam it tamcunalits tata’chic quit junax c’aputs cum it junax c’anithom c’al an Ajatic. U lej xijc’ath c’apul jaja’chic abal ca ajhue ani yab in t’ajal ti cuenta max hua’ats q’ue’at c’a’il in le’ jaye ti c’apul. Pel xe’ ejtil i tocou axi ne’thathalq’ui c’al i ic’ ani yab in chal an ab. Pelchic in ey ejtil i te’ axi yab im binal i hualilab, la’uthits ani t’ajat tsemenequits. ;  Lej ts’ejhuantal cum antsana’ in t’ajalchic. Xe’ets q’uibenec ejtil a Caín ti jayq’ui’ xe’tsin. Jant’ini’ in t’ajamal a Balaam, antsana’ in t’ajal jaja’chic jahuats quin le’na’ abal quin ata’ an tumin. Jant’ini’ ti jec’omac a Coré c’al a Dios, antsana’ ti jec’om jaja’chic c’al a Dios, ani jats ti xe’ets q’uibenec. o: Y Ani xo’ nixe’chic axi yab u c’ac’nax c’al a Dios in tilibnath cahuiliyal an chubaxtalab axi yab in exbayal. Pelchic ejtil i animal ax in t’ajal expith jahua’ in le’ in anam t’u’ul, ani jats ti q’uibenequits. c9 A Ma a Miguel axi lej pulic in ey ti ángel yab in t’aja’ ti tilibnax ti jayq’ui’. Tam ti pejéxin c’al an teneclab abal jita’ ne’ets quin nenchi in inictal a Moisés tam ti tsemenequits, a Miguel in ts’ejna’ quin tilibna’ ani quin jolbiy an teneclab. Expith in ucha’: Nan tu jilchal c’al a Dios abal jaja’ ti yajchiquiy. !8 =Ani xo’ nixe’ xi inicchic axi yab u c’ac’nax c’al a Dios xe’ets ejtil max huachbibilq’ui, yab u exlom c’al a Dios. C’al in quithab t’ajbil in othnalchic tim ba’. Im pojcanchal in abatnaxtal an Ajatic ani in tilibnal an ángelchic ti eb axi pulic in ey. +7 QCa t’ila’chic jaye jahua’ t’ajchin c’al a Dios am bichou Sodoma ani am bichou Gomorra ani am bichouchic axi utat c’uajatac taja’. A Dios in ijcanchi i c’amal ma ti eb, ani t’ajat q’uibenecchic abal ets’ey. Antsana’ ti t’ajchin cum im binamalits tim ba’ ti uxumbe ani ti inicbe. Ma an inicchic co’óxin c’al in at inic ani an uxumchic co’óxin c’al in at uxum. Antsana’ tin t’ajamal in cuete’ culbetal ejtil tin t’ajamal in cuete’ culbetal nixe’ xi ángelchic axi xohue’ huic’at co’oyab al an yic’uax. Thuchat jahua’ t’ajchinenec c’al a Dios nixe’ xi bichouchic abal huahua’ yab qui t’aja’hue antsana’. 96 mCa t’ila’chic jaye abal an ángelchic ax in t’iconchi in eylabil yabats c’uajat tin c’uajattal ti eb c’al a Dios. U co’oyab huic’at jun ti yic’uax abal ets’ey, ani tats ne’ets ca c’uajiychic ma tam quim baju am pulic bijith q’uicha tam ti a Dios ne’ets quin ts’ejca’chic. b5 ?Aba ani’ tata’chic a tso’obnamalits, bel u le’ abal ca t’ila’ jahua’ a Dios in t’ajchi ti jayq’ui’ am bichou Israel. In caltha’ ti Egipto, ani talbel in talabetha’ axi yab im belamalchic. E4 Hua’ats talchic i inic yab u c’ac’nax c’al a Dios tsinat otsenequits c’al an ebchalabchic c’al i exobchixtalab axi yab chubax tin cuenta in alhua’ inictal a Dios. In ulalchic abal in ey a Dios pel i alhua’ inic, ani jaxtam yab ne’ets tucu jolbiy max qui t’aja’ quithab. Tocat im pojcalchic i Ajatic Jesucristo axi expith pel i Thabal c’al huahua’. A Dios ne’ets quin jolbiychic, cum ma ti biyalits in ulal an T’ocat Thuchlab in cahuintal a Dios abal in tomnal ca t’ajat jolbiyat an inicchic axi antsana’ yab u c’ac’nax c’al a Dios. V3 'C’an ebchalabchic, u lej cua’al u canat tu thuchanchi i cau tin cuenta an jec’onthaxtalab ax i junax cua’al, tocat yab in tomnal cu t’aja’ xohue’. Cum lej uluth abal nan tu thuchanchi i cau tin cuenta an chubaxtalab in cahuintal a Dios axi a Dios tu jilchamal patal huahua’ axi pel tu c’al jaja’, ani xo’ ja’its nixe’ an chubaxtalab ax i junax belal. Ja’its xe’ ca lej luba’ ca c’aniy max jita’ in le’ quin t’apchi. Z2 /U lej le’ abal a Dios ti lej c’athpich yajnanchichic ani ti lej c’athpich c’anitha’. Jaye ti lej c’athpich jun ejetbethanchi a ichich. Axi exobchix c’al i cau pel i janamtalab (2 Pedro 2.1–17) '1 KNana’ in Judas tin t’ojnalil a Jesucristo, ani pel tin ebchal a Jacobo. Nan tu thuchanchal axe’ xi u tata’chic axi pel ti c’al i Tata Dios jant’ini’ jaja’ ti bijiyamal ca baju. Ti c’anithalchic a Dios ani ti alhua’ beletnal cum it ts’at’bath c’al a Jesucristo. P0Max ca tala’ olna in t’ajbilchic a Jesús ti junchic ti junchic ani ca thuchan al i u, hualam yab ne’ets ca lejey xi c’athpich yantalam i thuchath u ma tim puhuel an tsabal. Amén._/7Nana’its ja nixe’ xi exobal. U tsu’umal ani u olnal al axe’ xi u abal lej chubax jahua’ in t’ajamal ani jahua’ in ulumal a Jesús teje’ tsabal. A tso’obits abal lej chubax jahua’ u olnal. N.Tam c’al an ebchalabchic lej athithil t’iloxnab nixe’ xi cau, cum tsalpayab abal a Jesús in ulu yab ne’ets ca tsemets nixe’ xi jun i exobal. Ani yab antsana’ in ulu, tocat in ulu abal yab pel in cuenta a Pedro max a Jesús quin le’na’ abal ca xe’tsin ejat nixe’ xi exobal ma ta ca huichiy jaja’. %-CToc’tsin a Jesús: ―Yab a cuenta max nan cu le’na’ ca xe’tsin ejat jaja’ ma quin huichiy. Tata’ expith a cuenta tiquin ts’at’enchi. =,sTam tin tsu’uhuits a Pedro ts’at’at antsana’ nixe’ xi exobal, tam in conoy a Pedro a Jesús: ―¿Ani Ajatic, axe’ xa exobalil jant’o ne’ets ca t’ajchin hualam? [+/Tam ti huenc’on a Pedro in tsu’u ts’at’at an exobal axi lej ichich hual tsu’tab c’al a Jesús. Jats xe’ c’al ti conoyame ti jayq’ui’ a Jesús abal jita’ c’al ti ne’ets ca tsinat bina tin c’ubac in tomolnaxilchic. Antsana’ ti conoyat Jesús c’al jaja’ tam ti c’uajatac tin ts’oylim ti c’apul. *C’al axe’ xi cau a Jesús in olna’ jant’ini’ ti ne’ets ca tsemets a Pedro. Antsana’ ne’ets ca puhuethanchat im bij a Dios. Taley a Jesús in ucha’ a Pedro: ―Xo’ tiquin ayna’. An exobal axi lej ichich hual tsu’tab c’al a Jesús )#Lej chubax nan tu uchal abal tam pelac it cuitole it toltomin ta ba’ ani it xe’tsinenec ju’tamits a le’namal. Tam quit yejtselbejits, ne’ets ca q’uet’a’ a ocob ani q’ue’at ne’ets ti toltomiy. Ne’ets tam quit ne’tha jun ti yab ca le’na’. -(STin oxchil i calat conoyat a Pedro: ―¿Simón ti tsacamil a Jonás, it c’anithom c’al nana’? Cum antsana’ ti conoyat a Pedro tin oxchil i calat max c’anithom c’al a Jesús, tam lej t’e’pith. In ucha’: ―Ajatic, tata’ tin lej tala’ exlanchalits u ichich abal nan tu c’anithal. Uchan c’al a Jesús: ―Tam ca pijchi c’al in cahuintal a Dios axi pel u c’al ani pel ejtil i ovejachic. *'MConoyat junil a Pedro c’al a Jesús: ―¿Simón ti tsacamil a Jonás, it lej c’anithom c’al nana’? Toc’tsin a Pedro: ―Ojni’ Ajatic, a tso’obits abal nan tu c’anithal. Uchan c’al a Jesús: ―Tam ca alhua’ beletna’ axi pel u c’al ani pel ejtil i ovejachic. & Tam tu c’aputschic, conoyat a Simón Pedro c’al a Jesús: ―¿Simón ti tsacamil a Jonás, it lej c’athpich c’anithom c’al nana’ ani yab ejtil axi q’ue’at u exobalilchic? Toc’tsin a Pedro: ―Ojni’ Ajatic, a tso’obits abal nan tu c’anithal. Uchan c’al a Jesús: ―Tam ca pijchi c’al in cahuintal a Dios axi pel u c’al ani pel ejtil i corderochic. 5%cC’al axe’ jats in oxchil ti tejhua’mel a Jesús c’al huahua’ tu exobalilchic ma ti ejthamejits ti al an jolimtalab. T’ilom a Jesús c’al a Simón Pedro Y$+ Utey ani im pena’ am pan ani an huiyath to’ol, ani tu pitha’ cu c’apu. ##? Tam a Jesús tu ucha’chic: ―Quit chich cu c’aputs. Cum i lej tsalpay abal ja’its an Ajatic, ni junchic yab i conoy a Jesús max chubax ja’its. ="s Tam otsits a Simón Pedro al an tan quin chi’tha’ quininil an thachumtalab t’uchat c’al hualim i pactha’ to’ol ma tin hualte’lil am pulic lejem. Hua’ats lajuj bo’ i lajujchic c’al ox i pactha’ to’ol. Aba ani’ lej c’athpich yan an to’ol, yab t’apts’in an thachumtalab. b!= A Jesús tu ucha’chic: ―Ca chi’tha’chic tsab ox i to’ol ax a calthamal talel. 8 i Tam tu calejits al an tan i tsu’uchic hua’ats i c’alul c’amal ba’ an tsabal. Pelc’ath jun i huiynel to’ol eblim al an c’amal. I tsu’u hua’ats jaye i pan. }sAn tan c’uajat jelat bo’ inic i metro abal ca ts’at’ey tin hualte’lil am pulic lejem. Ani huahua’ ax u jilc’on al an tan i bothcom an thachumtalab t’uchat c’al i to’ol. Taley u ulitsitschic tin hualte’lil am pulic lejem. Tam nana’ tin lej ichich hual exobalil a Jesús u ucha’ a Pedro: ―Ja’its an Ajatic. Expith in ats’a’ Simón Pedro abal ja’its an Ajatic, ani thubat in ca’iy in coton. Im pet’na’ tim ba’ al an ja’, ani ta c’ale quin tsu’u a Jesús. Tam a Jesús tu ucha’chic: ―Ca pet’na’ an thachumtalab tin huinab an tan, ani tats ne’ets ca elcanchi. I pet’na’chic jant’ini’ tu uchan, ani taley talbel yab i ejtouchic qui caltha’ an thachumtalab c’al xi yantalam to’ol balnenec. dATam tu ucha’chic: ―¿Cuitolchic, yabaye a calthamal an to’ol? I toc’tsiy: ―Iba. }Exomits ti tajc’anal, ani c’uajatits a Jesús tin hualte’lil am pulic lejem. Yab i exla’ max ja’its a Jesús. kOA Simón Pedro tu ucha’chic: ―Ne’ets tin calthom to’ol. Ani huahua’ i ulu: ―U ne’etshue c’al tata’. U c’alechic ani u otsits al an tan. Ta u ne’ets ani patal an acal ma ni jun i to’ol yab i caltha’. k~~}r{zyywwvuuu@tssprFqpoonnmlk_j5irhh!feeSdcc baK`^^/]8\n[ZYYX3WYVUU T S]RlQPOO-NWMLL'KJJ IHyGFF8EED1CXBAA+?w?>3=<;;:&9?77l66W55E43211]0~/.-B,H+}+*#)/(d'&&K%@$w#"! rhS-MZdgb  c c ,|j,TJM A Jesús in exla’its abal antsana’ tu tsalpanchab c’al jaja’chic. Tam in ucha’ an inic axi huayenec in c’ubac: ―Quit ts’aquiy ani quit cubiy teje’. Tam ts’aquiy ani cubiy. TL!An fariseochic ani c’al an exobchixchic c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés in lej tsapic co’com a Jesús c’al in hual. Max quin jeltha’ tam sábado an inic, ne’ets quin jolbiy. :KmJunaque i sábado otsits a Jesús tin tiyopanil an Israelchic, ani taja’ in ts’i’quiy ti exobchix. Ani c’uajat taja’ jun i inic axi huayenec in huinab c’ubac. ?JwA Jesús in uchayechic antse’: ―Nana’its tin Juntal patal an inicchic ani u cua’al u eyaltal cu ulu jant’o ta ca eyentha an sábado. An inic axi huayenec in c’ubac {IoOtsits jaja’ tin q’uima’ a Dios ani in c’apchi an t’ocat pan axi expith u jilchinal quin c’apu am pale’chic. Aba ani’ yab pel i pale’ a David, in c’apchi nixe’ xi pan ani im pitha’ in junquilchic quin c’apchi jaye. :HmTam a Jesús in ucha’ an fariseochic: ―Hualam yab a ajiyamal jant’o in t’aja’ a David junax c’al in junquilchic ti jayq’ui’ tam ti c’a’il jaja’chic. ,GQTam uchanchic c’al an fariseochic: ―Tata’chic ojni’ a t’ajal tam sábado jahua’ in ulal an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés yab ca t’aja’. IF Jun i sábado xe’ets a Jesús junax c’al in exobalilchic al jun i t’ayablab lab em, ani in exobalilchic xe’ets im putsiyal in hualil an lab em. In ixiyal tin c’ubac ani in c’apal. E'Jitats in uts’al am biyal boc yab ne’ets quin le’na’ axi it, cum in tsalpayal abal axi biyal jats axi lej huinat alhua’.,DQ&Jaxtam in tomnal ca baliyat in ja’lil an lab t’uthub ax u it boclinalits al i it balixtalab ot’. Tam ne’ets ca ohuey am balixtalab ot’ ani jaye am boc. 3C_%Yab in tomnal ca baliyat al i biyal balixtalab ot’ in ja’lil an lab t’uthub ax u it boclinalits. Max ani’ ca t’ajan, ne’ets ca mits’c’an an ot’ ani ne’ets ca huac’lan am boc lab t’uthub. Antsana’ ti ne’ets ca othey am balixtalab ot’ ani ne’ets ca q’uibey am boc. B/$A Jesús in uchayechic i jalpith cau: ―Yab in tomnal ca muts’iyat i it ts’ejcathits toltom ani c’al ca c’ua’chiyat i biyal toltom. Max ani’ ca t’ajchin, u othiyab axi it. Ani jaye am pejach an it toltom yab u jilc’onal alabel c’al am biyal toltom. ]A3#Max quim baju a q’uicha tixc’anenequits an tomquinel inic, tam ojni’ in tomnalits ca pablatschic ani yab ca c’aputs. Tam nan in tixc’anenecaquits, tam ojni’ in tomnal ca pablats u exobalilchic jaye. ,@Q"Toc’tsiyatchic c’al a Jesús: ―Yab in tomnal ca pablats yab ca c’aputs ax u tsa’bixchic c’al an tomquintalab biyat c’uajate an tomquinel inic. K?!Exom conoyabe a Jesús c’al an fariseochic ani c’al an exobchixchic c’al an ley binath c’al a Moisés antse’: ―¿Jale’ u huilq’uith pabil yab u c’apul ani u lej ol in exobalilchic a Juan pujax ani in exobalil an fariseochic, ani tata’ a exobalilchic patal a q’uicha u c’apul ani yab u pabil? >{ Nan in che’nec cu caniy ca chich c’al nana’ ca jic’tson c’al in hualab jitats in lej exlalits tin ichich abal pel i hualbith inic ani iba ax in tsalpayal pel i alhua’ inic. Conoyab a Jesús tin cuenta am pabiltalab c’al an c’apnel =Toc’tsin a Jesús in ucha’chic: ―Axi lubach an inic yab in yejenchal i ilalix, expith axi ya’ul ojni’ jats in yejenchal. c<?Tam talchic i fariseo ani i exobchixchic c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés in ts’i’quiyal quin jolbiy in exobalilchic a Jesús. In ucha’chic: ―¿Jale’ a t’ajalchic antsana’ it junax c’apul c’al nixe’ xi bats’c’ul jalbixtalab tuminchic tin cuenta an gobierno ani c’al xi q’ue’at i hualbith inicchic? r;]Ani talbel ts’ejcanchat a Jesús i ts’alat c’apuxtalab tin q’uima’ a Leví. C’uajatchic taja’ quetel ti c’apul al an mexa yan i bats’c’ul jalbixtalab tumin tin cuenta an gobierno ani yan q’ue’at i inic. v:eTam thubat cuble a Leví, in tala’ jilcachiquiy jahua’ in t’ajalac. In ts’at’enchi a Jesús. W9'Taley talbel tam ti ne’ets ti bel a Jesús in tsu’u jun i inic quetel im bats’c’uhual an jalbixtalab tumin tin cuenta an gobierno. Pel a Leví. A Jesús in ucha’: ―Tiquin ts’at’enchi. b8=Patal an inicchic axi muthat taja’ in jic’pal ani im puhuethanchal im bij a Dios jaye. In uluchic: ―Xo’ ojni’ i tsu’uhuits i labith t’ajbilab. A Jesús in caniyal ca ts’at’ey c’al jaja’ a Leví 57cMa tameq’ui thubat ts’acpan jelthachits, ani in thaya’ in tseyte’ tatil jun ti cuatsatac, ani ta c’ale tin q’uima’. In lej puhuethanchal im bij a Dios. /6WNana’its tin Juntal patal an inicchic, ani c’al u eyaltal tin jelthom tiquin exlanchi u ey abal u cua’al jaye u eyaltal teje’ tsabal cu paculanchi in hualab an inic. Tam a Jesús in ucha’ an tsambe: ―Quit ts’aquiy ca thaya’ a tseyte’ tatil ani quit c’alets ta q’uima’. 5%Yab q’uibat abal nan cu ucha’ an tsambe nan tu paculanchal a hualab, ani yab q’uibat jaye cu ucha’ quit ts’aquiy ani quit belats. 14[Ani a Jesús in exla’its jant’ini’ tu tsalpanchab c’al jaja’chic. Jaxtam in ucha’chic: ―¿Jale’ tata’chic tin q’uibts’oth tsalpanchal u ey? Z3-Tam an exobchixchic c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés ani an fariseochic in tsalpanchal jahua’ a Jesús antsana’ in ucha’ an tsambe. In tsalpayalchic jita’ jaja’ abal in t’ajal ejtil max pel a Dios. In uluchic tin ichich abal expith a Dios jats in cua’al in eyaltal quim paculanchi in hualab an inic. |2qTam ti a Jesús in tsu’u antsana’ in lej belalchic, tam in ucha’ an tsambe: ―Nan tu paculanchal a hualab. 1Yab in ejtou ni ju’ta quin otha’ cum lej yantalam an inicchic c’uajat. Tam c’athiychic hualq’ui’ ani in jacchi hue’ in jujlabil an ata. Tam im pa’ba’chic an tsambe c’al patal an tseyte’ tat, ani in mo’ca’ tin tamet a Jesús. 0-Tam ulits talchic i inic in chi’thal i tsambe al i tseyte’ tat. In le’ quin otha’ tin al an ata ani quin mo’ca’ tin tamet a Jesús. q/[Jun a q’uicha tam ti exobchix a Jesús, c’uajat quetechic ti ots’ohuix i fariseochic ani i exobchixchic c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. Che’necchic ma ti Jerusalén ani ma tim patal am bichouchic axi cuentalith ti Galilea ani ti Judea. Jaye a Jesús in jelthal i ya’ulchic, ani antsana’ tin tejhua’methal in tsap a Dios. .1Aba ani’ u le’nab ca ats’anchat in cahuintal a Jesús, bel jaja’ u pelel junchiquil al i joltam ca olon. A Jesús in jelthal jun i tsambe +-OAni lej t’iloxnanchab in labith t’ajbilchic a Jesús. Chuthel chuthel u tamcunal yantalam i inic abal quin ats’anchi in cahuintal ani abal ca jeltha. #,?Tam a Jesús in ucha’ yab quin olchi jita’ jahua’ t’ajchinenec. In ucha’ jaye: ―Expith quit c’ale c’al am pale’ ani ca bina’ an ts’acchixtalab ax in ulal an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés in uchbil quim bina’ jitats jelthachits c’al an t’it’ axi c’apux c’al in anam t’u’ul. Antsana’ ta ca t’aja’ abal ca tejhua’methanchi an inicchic abal it jelthachits. 0+Y Tam a Jesús in tacchi c’al in c’ubac ani in ucha’: ―U le’ tu jeltha’, ani ma xohue’ it jelthachits. Ani tameq’ui tixc’anchatits an t’it’. I*  Jun a q’uicha c’uajat a Jesús al i bichou tam ti ulits jun i inic ax in cua’al i t’it’ c’apux c’al in anam t’u’ul. In tsu’u a Jesús ani chich in tuthuhual in c’ualal tin tamet, ma pac’lun tsabal c’al in hual. In lej canat ucha’: ―Ajatic, max a le’ac a huit’al tiquin jeltha’. ){ C’al axe’ xi cau im beltha’chic an tan ma in tamu an tsabal. Tam in tala’ jilcachiquiy in t’ojlabil, ani ts’at’eychic c’al a Jesús. A Jesús in jelthal jun i inic ax in cua’al i t’it’ c’apux c’al in anam t’u’ul .(U Aniye jaye in jic’pal a Jacobo ani a Juan in cuitolilchic a Zebedeo. Pelchic xe’ in at t’ojnal jaye a Simón. Tam uchan a Simón c’al a Jesús: ―Yab quit jiq’uey, quit chich c’al nana’. Ma xohue’its nan ne’ets tu aba’ tit alim c’al an inic axi nana’ tiquim bela’. ~'u Ani lej jic’pax a Simón ani c’al patal in at t’ojnalchic c’al nixe’ xi yantalam i to’ol calthame. E&Tam tin tsu’u a Simón Pedro antsana’, tam tin tuthu in c’ualal tin tamet a Jesús, ani in ucha’: ―Ajatic, cum pel in hualbith inic u ats’al yab u tomnal quin chich ta tamet. %Tam in t’ipchi c’al in c’ubac ca chich ti tolmiyab c’al in at t’ojnal axi c’uajatchic al junaquits i tan. Tam chich jaja’chic in t’uchiy axi tsab i tan c’al i to’ol, ma hue’its ca uc’tsin an tanchic c’al xi yantalam i to’ol. e$CIm pet’na’its, ani balin yan i to’ol ma tujey ca t’apts’in an thachumtalab. \#1Toc’tsin a Simón: ―Exobchix, i examalits qui caltha’ an to’ol ma patal an acal, ani ma ni jun i to’ol yab i calthamal. Ojni’ bel cum tata’ tin uchal ne’ets cu pet’na’ an thachumtalab. M"Tam ti talits ti exobchix, in uchaye a Simón: ―Ca beltha’ más hue’ an tan jun ti luputh an ja’, ani ca pet’na’ an thachumtalab c’al an to’ol abal ca caltha’ hue’ i to’ol. G!Otsits a Jesús tin tanil a Simón, ani in ucha’ max ca hue’ nixq’uinchat al am pulic lejem. Tam buxcan a Jesús al an tan, ani in ts’i’quiy ti exobchix c’al am pulic mulcunel. p YA Jesús in tsu’u tsab i jolat tan hualte’ am pulic lejem. Pel i tanchic axi jilnenec taja’ c’al i alim to’olchic, ani c’uajat jaja’chic hualte’ am pulic lejem ti pac’ul c’al an thachumtalab c’al an to’ol. j OJun a q’uicha c’uajat a Jesús hualte’ am pulic lejem Genesaret, ani ulits taja’ yantalam i inic c’al jaja’. Lej q’uits’c’omayab jaja’ c’al an mulcunel, cum in le’chic ca exobchin in cahuintal a Dios. iK,Jaxtam xe’tsitsil a Jesús ti Galilea ti exobchix ti al in tiyopanil an Israelchic.G+Ani a Jesús in ucha’chic: ―U cua’al u uchbil cu c’ale cu olnanchi an inicchic al pil i bichouchic jaye jant’ini’ tin t’ajal a Dios ti Ts’ale. Jats tin abath c’al a Dios. ve*Tam ti chutheyits cale a Jesús ti al am bichou, c’ale ti al i joltam. Ani aliyab c’al am bichou, ani tats ti elan ti al an joltam. Ani lej canat uchan abal yabaye ca tixc’an, cum le’nabe ca jilc’on al nixe’ xi bichou. )Ani yantalam jaye axi co’oyab c’al i at’ax teneclab canchinal. Thajat uchnal a Jesús c’al nixe’ xi at’ax teneclab: ―Tata’its pel ti Tsacamil a Dios. Tam a Jesús in c’uiya’chic an at’ax’ teneclab. Aba ani’ exlanchatits in ey c’al jaja’chic abal jaja’ ja’its a Cristo, bel yab in hualcanchi quin olchi in ey c’al jita’. Thajchix a Jesús ti Galilea M(Otscanalits a q’uicha, ani u chanchinal a Jesús yan i ya’ulchic c’al jahuaquitsq’ui tam yau’lats. Im punchal in c’ubac ti junchic an ya’ulchic ani antsana’ tin jelthalchic. V%'Tam utey a Jesús, tocat in ulu ca tixc’an an c’aq’ueltalab, ani thubat tixc’anchatits. Ts’acpan, ani taley im pijchi a Jesús junax c’al in junquilchic. A Jesús in jelthal yan i ya’ulchic [/&Tam cale a Jesús ti al an tiyopan, ta c’ale tin q’uima’ a Simón. Taja’ c’uajat mo’ol c’al i tsapic c’aq’ueltalab in uxum iyam a Pedro. Ani lej canat uchan a Jesús max quin jeltha’. '%Ani lej t’iloxnanchab in labith t’ajbilchic a Jesús tim puhuel nixe’ xi tsabal Galilea. A Jesús in jelthal in uxum iyam a Pedro [/$Ani tam lej in jic’pal patal axi c’uajatchic taja’, ani in uluchic: ―¿Jant’o tam uchbixtalab in cua’al axe’ xi inic? In cua’al in lej tsap abal quin ata’ ani quin canchi i at’ax teneclab. oW#Tam a Jesús in c’uiya’ an at’ax teneclab in ucha’: ―Quit ts’ibc’an ani quit cale tin ichich axe’ xi inic. Tam ma ijca tsabal an inic c’al an at’ax teneclab, ani tam calejits tin ichich yabats in othnal. @y"―¿Tata’ ojni’ jant’o hualam a le’ tucu t’ajchi. Jesús Nazaretib? Hualam a le’ tucu t’ajat talabetha’. Nan tu exlanchal a ey pel ti T’ocat Tsacamil a Dios. 3_!Taja’ jun i sábado c’uajat ti al an tiyopan jun i inic co’oyab c’al i at’ax teneclab. U lej thajanthab c’al an at’ax quin ucha’ a Jesús antse’: X) Ani lej jic’panchab in exobchixtal cum u exobchix c’al i lej uchbith cau. 3_Taley ulits a Jesús ti Capernaum axi pel i bichou cuentalith ti Galilea. Taja’ tam sábadochic in exobchalchic an inic, cum antsana’ in ujnamits quin exobchi. oWTocat yab in ejtouchic, cum tsinat c’alets jaja’. Jun i inic co’oyab c’al i at’ax teneclab 7Thubat cubiychic ani in ne’tha’ a Jesús hualte’ am bichou. In ne’tha’ tin chum i t’ec’at oc’ bolchal abal taja’ quim pet’na’. Tam tin ats’a’ an cau jahua’ antsana’ in ulu a Jesús, tam ti lej tsacuy patal axi c’uajat taja’ ti al an tiyopan. = sAni jaye pil a q’uicha c’al an Israelchic hua’atsac yan ax in cua’al an t’it’ axi c’apux c’al in anam t’u’ul tam ti xe’tsin a Eliseo an caulome c’al a Dios. Ani a Eliseo yab in jeltha’ in at Israelchic, expith in jeltha’ a Naamán ax u c’uajil ti pil i bichou ti tsabal Siria. c ?Ani a Dios in aba’ a Elías ca c’ale c’al juncats i tsemchith uxum ax u c’uajil ti pil i bichou Sarepta utat ti bichou Sidón, ani yab in aba’ ca c’ale c’al ni jun i tsemchith uxum axi pel in at Israel. W 'Ti biyal hua’atsac yan i tsemchith uxum c’al an Israelchic tam ti xe’tsin a Elías an caulome c’al a Dios. Tsemets yan i inicchic c’al an jayil, cum ox tamub c’al ts’ejel ti yab ulits an ab.  A Jesús in uchayechic: ―Chubax nan tu uchalchic abal axi caulome c’al a Dios yab u c’ac’nab c’al in at bichou.  Tam a Jesús in ucha’chic: ―U uluhuabits ilalixcua’ ca cuete’ jeltha’ ta ba’, ani chubax jats a le’ tiquin ucha’. A le’ tiquin ucha’ cu t’aja’ teje’ tu cuete’ bichohuil jahua’ a ats’amal u t’ajamal tihua’ ti Capernaum. {oAni patal axi muthat taja’chic in tsu’tal abal a Jesús pel i alhua’ inic, ani in jic’panchal an alabel cau jahua’ u olchinalchic. Aba ani’, talchic in ulu bel antse’: ―¿Yab i ja’its axe’ in tsacamilq’ui a José? Tam in ulu: ―Xohue’its nan u t’ajchal an inicchic jant’ini’ tin olnab ti al nixe’ xi T’ocat Thuchlab ax tu ajinchichic. b=Taley a Jesús in mapc’uy an u ani in huichbanchi an tolmix eyal axi taja’ ti al an tiyopan. Tam buxcanits ani u lej met’nal c’al patal axi c’uajat ti al an tiyopan, aychab jant’o ne’ets quin ulu. [/Cu olchi an inicchic abal xo’ pelits in q’uijil ca yajnanchat c’al a Dios. 0YAn Espíritu Santo c’uajat c’al nana’.A Dios tim punumal cu exobchi an ts’ejhuantalchic an alhua’ cau.Jaja’ tin abamal abal cu lubachmethanchi in ichich jitats yajchiquith.Cu olchi jant’ini’ ta ca hualcanthanchat in ichich c’al an hualabtalab axi c’al tu huic’at co’oyab.Cu tsu’uxmetha’ an joc’tsichic.Cu jec’ontha’ an inicchic ax u othnab c’al in hualab. )Pithan an u thuchath c’al an caulome c’al a Dios Isaías, in japiy ani in ajiy jun tu olnab jaja’ al nixe’ xi Thuchlab antse’: iKTaley ulits a Jesús ti bichou Nazaret jun ti yejenec ti inic. Cum in ujnam ani’, otsits tam sábado tin tiyopanil an Israel, ani cubiy taja’ abal quin ajinchi an inicchic an T’ocat Thuchlab in cahuintal a Dios. 9Xe’ets tsa’bibil ti exobchix tin tiyopanilchic an Israel, ani lej puhuethanchab im bij c’al tim patal an inicchic. Xe’ets a Jesús ti Nazaret U#Taley huichiy a Jesús ti pulic bichoulom Galilea, ani jum putat tsaplilinchab in ichich c’al an Espíritu Santo. Ani lej t’iloxnanchab in t’ajbil ti al nixe’ xi tsabal abal ju’tamq’ui. P Cum an teneclab yabats in más ela’ jant’o ti quin nixoc’naye a Jesús ca hualbin, tam tixc’anits ani ohueyits hue’ yab huichiy. A Jesús in ts’i’quiyal in t’ojlabil ti Galilea $~A Toc’tsin a Jesús: ―In ulal an T’ocat Thuchlab abal yab ca alq’uith tacchiquiy a Dios, aba ani’ jaja’ pel i beletnom c’al an inicchic. } Thuchathits jaye abal an ángelchic ne’ets ti co’bitsiy tin c’ubac abal ma yab quit t’ithc’uan al i t’ujub. |# Ne’ets quit jec’ontha, cum thuchathits al an T’ocat Thuchlab abal a Dios ne’ets ti abchi i ángelchic abal ti alhua’ beletna’. X{) Tam ne’tha a Jesús ti bichou Jerusalén c’al an teneclab ani tin oc’ an tiyopan lej t’ec’at. Uchan: ―Max chubax pel ti lej Tsacamil a Dios, ma teje’ quit t’ic’ts’on ani ma tsabal. Hz Toc’tsin a Jesús: ―Teneclab, quit tixc’anits xo’ c’al nana’. In ulal an T’ocat Thuchlab abal an inic quin c’ac’na’ ani quin t’ojonchi im Pay’lom Diosil expith. y#Expith ca tuthu a c’ualal ani tiquin c’ac’na’, tamna’ ne’ets tu tala’ pitha’ patal jahua’ a tsu’tal abal ca abatna’. x Ani uchan c’al an teneclab: ―Nan im pithnenequits u ey c’al patal nixe’ xi pulic bichoulom ani u punuhual ti abatnom jitats nan cu le’na’. U ejtohual tu punu tit abatnom c’al patal nixe’ xi pulic bichoulom tsabal c’al patal in ts’alat. 2w]Tam ne’tha a Jesús c’al an teneclab ti al i t’ec’at oc’ bolchal, ani uchan quin met’a’ jun athic tim patal am pulic bichoulom tim puhuel an tsabal. =vsToc’tsin a Jesús: ―An T’ocat Thuchlab in cahuintal a Dios in ulal abal an inic yab expith quin ejatna’ an c’apnel, jaye quin ejatnanchi patal in cahuintal a Dios. uTaley uchan c’al an teneclab: ―Max chubax pel ti lej Tsacamil a Dios, ca ucha’ axe’ xi t’ujubchic ca huenc’on ti pan. 2t]Taja’ lej nixoc’nab le’nab ca hualbin c’al an oc’ox teneclab. Jilc’on tsab inic a q’uicha taja’, ani ni jant’o yab in c’apu, expith lej c’a’il. Qs Taley tixc’an a Jesús jun ti pujnenec al am pulic itse’ Jordán, ani jum putat co’onchith in ichich c’al an Espíritu Santo. Ani ne’tha c’al an Espíritu Santo ca c’ale ti al i joltam. !r;&A Cainán pel i tsacamlab c’al a Enós axi pel i tsacamlab c’al a Set. A Set pel i tsacamlab c’al a Adán axi pel i tsacamlab c’al a Dios.Rq%A Lamec pel i tsacamlab c’al a Matusalén axi pel i tsacamlab c’al a Enoc. A Enoc pel i tsacamlab c’al a Jared. A Jared pel i tsacamlab c’al a Mahalaleel axi pel i tsacamlab c’al a Cainán. Hp $A Sala pel i tsacamlab c’al a Cainán axi pel i tsacamlab c’al a Arfaxad. A Arfaxad pel i tsacamlab c’al a Sem. A Sem pel i tsacamlab c’al a Noé axi pel i tsacamlab c’al a Lamec. Jo #A Nacor pel i tsacamlab c’al a Serug axi pel i tsacamlab c’al a Ragau. A Ragau pel i tsacamlab c’al a Peleg ani a Peleg pel i tsacamlab c’al a Heber axi pel i tsacamlab c’al a Sala. On"A Judá pel i tsacamlab c’al a Jacob axi pel i tsacamlab c’al a Isaac. A Isaac pel i tsacamlab c’al a Abraham ani a Abraham pel i tsacamlab c’al a Taré axi pel i tsacamlab c’al a Nacor. Nm!A Naasón pel i tsacamlab c’al a Aminadab axi pel i tsacamlab c’al a Aram. A Aram pel i tsacamlab c’al a Esrom ani a Esrom pel i tsacamlab c’al a Fares axi pel i tsacamlab c’al a Judá. mlS A Natán pel i tsacamlab c’al a David axi pel i tsacamlab c’al a Isaí. A Isaí pel i tsacamlab c’al a Obed axi pel i tsacamlab c’al a Booz. A Booz pel i tsacamlab c’al a Salmón axi pel i tsacamlab c’al a Naasón. )kKA Eliaquim pel i tsacamlab c’al a Melea axi pel i tsacamlab c’al a Mainán. A Mainán pel i tsacamlab c’al a Matata axi pel i tsacamlab c’al a Natán. {joA Matat pel i tsacamlab c’al a Leví axi pel i tsacamlab c’al a Simeón. A Simeón pel i tsacamlab c’al a Judá ani a Judá pel i tsacamlab c’al a José. A José pel i tsacamlab c’al a Jonán axi pel i tsacamlab c’al a Eliaquim. +iOA Er pel i tsacamlab c’al a Josué ani a Josué pel i tsacamlab c’al a Eliezer. A Eliezer pel i tsacamlab c’al a Jorim axi pel i tsacamlab c’al a Matat. FhA Neri pel i tsacamlab c’al a Melqui axi pel i tsacamlab c’al a Adi. A Adi pel i tsacamlab c’al a Cosam ani a Cosam pel i tsacamlab c’al a Elmodam axi pel i tsacamlab c’al a Er. SgA Judá pel i tsacamlab c’al a Joana axi pel i tsacamlab c’al a Resa. A Resa pel i tsacamlab c’al a Zorobabel ani a Zorobabel pel i tsacamlab c’al a Salatiel axi pel i tsacamlab c’al a Neri. Vf%A Nagai pel i tsacamlab c’al a Maat ani a Maat pel i tsacamlab c’al a Matatías. A Matatías pel i tsacamlab c’al a Semei. A Semei pel i tsacamlab c’al a José axi pel i tsacamlab c’al a Judá. We'A José pel i tsacamlab c’al a Matatías ani a Matatías pel i tsacamlab c’al a Amós. A Amós pel i tsacamlab c’al a Nahum. A Nahum pel i tsacamlab c’al a Esli axi pel i tsacamlab c’al a Nagai. MdA Elí pel i tsacamlab c’al a Matat. A Matat pel i tsacamlab c’al a Leví. A Leví pel i tsacamlab c’al a Melqui. A Melqui pel i tsacamlab c’al a Jana axi pel i tsacamlab c’al a José. /cWA Jesús in cua’alits jelat jun inic c’al lajuj i tamub tam tin tuju in t’ojlabil. Exla pel i tsacamlab c’al a José axi pel i tsacamlab c’al a Elí. ;boTamna’ tal ti eb pa’i’il an Espíritu Santo tsu’tab ejtil i cucu’. Ta jilc’on c’al a Jesús. Tam ats’atmel jun i cau tal ti eb c’al a Dios, taunab a Jesús antse’: ―Tata’its pel tu ichich hual Tsacamil. In lej culbel c’al tata’. I biyal juntalab xits’lab c’al a Jesucristo a+A Juan im pujayamalits yan i inicchic. Taley chichits a Jesús, ani pujan jaye. Ani biyat tam ti exom ti ol a Jesús, japq’uinal ti eb. F`Ani a Herodes ni hue’ yab in t’ajchi ti cuenta jahua’ uchan c’al a Juan. Ma tocat in t’ajaye yab alhua’, im bina’ an cau ca baliyat ti huic’axte’ a Juan. Pujnal a Jesús s__Ani jun a q’uicha in jolbiy an gobernador Herodes, cum juncunenec c’al a Herodías axi pel in tomquil a Felipe. Ani nixe’ xi Felipe pel in ebchal a Herodes. In jolbiy jaye c’al q’ue’atchic i hualabtalab ax in t’ajamal. o^WAntsana’ xe’ets a Juan ti exobchix ani ti olchix c’al an alhua’ cau c’al an inicchic. \]1Tam jun i inic quin ic’oy in hualil an lab em, talbel ne’ets quin thaya’ ti al i huilte’. Ne’ets quin tamcuy an amul quin chica’ al i c’amal. Antsana’ jaja’ axi taye tal ne’ets quin thaya’ in c’al jaja’ ti eb, ani quin jolou axi jaja’ yab in c’al ti al am pulic c’amal axi ni jayq’ui’ yab u teptsinal. F\Ani a Juan in ucha’chic: ―Nana’ yabaye ja. Jaja’ lej pulic in ey ani nana’ iba. Nana’ lej tsa’at u ey, ma yab ne’ets cu baju cu pilchi in quintsol im pajab. Nan tu pujayalchic c’al i ja’, ani jaja’ axi taye tal talbel jats ne’ets ti pujaychic c’al an Espíritu Santo ani c’al i c’amal. 2[]U lej t’ajnal ti cuenta a Juan, cum c’al yan i inicchic tu tsalpanchab max hualam ja’its a Cristo axi lej bijithits ne’ets ca aban c’al a Dios ca chich. ZI soldadochic in conoyal a Juan jayetseq’ui: ―¿Ani huahua’ jant’o pel i uchbil c’al a Dios? A Juan in toc’tsiychic: ―Yab quit cue’enchic. Ni jita’ yab ca q’uet’ach othanchi an cau. Quit culbejits c’al an tumin ax a atal. Y# A Juan in toc’tsiychic: ―Yab ca huat’ath conchi yan an jalbixtalab tumin, expith jahua’ in ulal in uchbixtal an oc’lecchic. _X7 Ta u che’el jaye c’al a Juan i bats’c’ul jalbixtalab tumin c’al an gobierno ca pujan. Jaja’chic in conoyal a Juan jayetseq’ui: ―¿Exobchix, jant’o pel i uchbil c’al a Dios qui t’aja’? IW  A Juan in toc’tsiychic: ―Jitats in cua’al tsab i cotonlab, quim pitha’ jun axi yab in cua’al. Jitats in cua’al jant’o quin c’apu, quim pitha’ jaye axi yab in cua’al. sV_ Tam an inicchic taja’ in conoyal a Juan: ―¿Jant’o pel i uchbil c’al a Dios qui t’aja’? >Uu Jant’ini’ an inic in ijcal jun i te’ axi yab jant’o ti alhua’ ani quin chica’, antsana’ a Dios hue’its ne’ets quin t’aja’ c’al i inicchic axi yab alhua’. TMax chubax it jic’tsonenequitschic c’al a hualab ani it huenc’onenequits c’al a Dios, ca tejhua’metha’ abal chubax anits c’al i alhua’ xe’tsintalab. Yab ca tsalpaychic abal it alhua’its c’al a Dios expith cum pel it at xits’lab c’al a Abraham. Max expith jats in le’ a Dios yan in xits’altal a Abraham, in huit’alac ma quin hua’tsintha’ c’al i t’ujub. ESAni axi c’uajatchic taja’ u pujnal c’al a Juan, uchan c’al jaja’: ―Tata’chic ojni’ ejtil it tsan. A le’ ca jec’a’ c’al i pujaxtalab an yajchictalab axi taye tale. RAntsana’ ne’ets quin tsu’u patal an inicchic an Jec’onthax axi ta tal abath c’al a Dios, in ulu a Isaías. ?QwCa tala’ elchiyat am poc’ jolchic.Jaye ca pac’luhuat an ts’enchic ani am bolchal.Ca bolithmetha jun ti yunq’uichic am bel ani ca juncuhuat jun ti jolichic. &PEAntsana’ c’al in thajchixtal a Juan u putnal an cau jahua’ in thuchamal ma biyalits an caulome Isaías antse’:Jun i inic ne’ets quin thajchixnanchi an inicchic ax u che’el ti al an joltam antse’:Ca ts’ejcacanchi am bolith bel an Ajatic jun ti ca ulits. 4OaTaley talbel ta ti xe’ets utat ti pulic itse’ Jordán, in thajchixnanchal an inicchic ca jic’tson c’al in hualab abal ca paculanchat c’al a Dios, ani ca pujan. fNEAni an ts’alechic pale’ c’al an Israel pel a Anás ani a Caifás. Tam ti tameq’ui ta ti xe’ets a Juan in tsacamil a Zacarías ti al an joltam, ani taja’ uchan c’al a Dios quin ts’i’quiy in t’ojlabil. M %Tam ti a Tiberio in cua’alits lajuj bo’ tamub ti lej ts’ale oc’lec, a Poncio Pilato pel i gobernador ti Judea. A Herodes pel i gobernador ti Galilea ani in ebchal Felipe pei i gobernador ti Iturea ani ti Traconite. Ani a Lisanias pel i gobernador ti Abilinia. L4Ne’ets puhuehuele ani ne’ets tsalpapnale a Jesús. In t’ajal jahua’ alhua’ c’al a Dios ani jaye c’al an inicchic.K3Tam junax huichiy a Jesús c’al jaja’chic ti Nazaret. Taja’ in lej putuhual in uchbil jant’o ta ca abatna tin q’uima’. A María in tala’ thaycaquiyal tin ichich jahua’ quin tsu’u ani jahua’ quin ats’a’ tin cuenta a Jesús. AJ}2Yab in ejtiychic an cau jahua’ antsana’ uchan. Tam a Jesús in toc’tsiy: ―¿Jale’ it xe’tsinenecchic alilil c’al nana’? ¿Yab xe’ a lej tso’obits abal nan u cua’al u uchbil cu t’ojonchi u Tata ti eb? H0Tam ti a José ani a María in tsu’u a Jesús taja’ al an tiyopan, in lej jic’palchic. Ani tamna’ a María in conoyal a Jesús: ―¿Tsacamil, jale’ yab it junax ayin c’al huahua’? Lej t’e’pipith i ichich cum hualim tu alilil c’al tata’. wGg/Ani an exobchixchic jaye in conomichical a Jesús. In lej jic’panchal in toc’tsixtal ani in tsalpathtal. &FE.Xe’ets alililchic, ani taley oxchilab q’uicha in ela’chic quetel al an tiyopan c’al an exobchixchic c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. In ots’omichiquinchal in exobchixtal jaja’chic ani in conomichical jant’ini’ tin le’ quin ulu in exobchixtal. TE!-Cum yab in elal, jaxtam huichiychic ti Jerusalén abal quin aliy taja’. RD,In tsalpayalchic abal ta talits cuxlab junax c’al axi q’ue’atchic. Belatschic jun a q’uicha, ani tamna’ in aliyal max tal a Jesús c’al in at ja’ub xits’al ani c’al in exlohualchic. C7+Talits an ajib ani u huichelits tin q’uima’ a José ani a María in mim a Jesús. Yab in tso’bimchic max a Jesús jilc’onenec ti Jerusalén. B *Tam tin cua’alits lajuj tsab tamub a Jesús, tam c’ale junax c’al jaja’chic ti Jerusalén tin cuenta nixe’ xi ajib. %AC)Ti tamub ti tamub u c’alelchic a José ani a María ti Jerusalén quin ajibnanchi in q’uichajil am biyal bichou Israel tam ti calthame ti Egipto. @1(Ani an t’ele’ Jesús ne’ets puhuhuel ani ne’ets tsapnenel. U lej tsalpapnal ani u lej lablinchab c’al a Dios. A Jesús ti al an tiyopan C?'Im putuhuits a José ani a María patal an uchbixtalab tin cuenta an ts’ejcath cau taja’ ti Jerusalén, ani taley huichitschic tim bichohuil Nazaret axi cuentalith ti Galilea. 8>i&Tam ti talits ti cau a Simeón, chich a Ana quim bina’ i c’ac’namal yan c’al a Dios. Taley tamna’ in ts’i’quiy quin t’iloxnanchi an t’ele’ Jesús c’al patal jita’ taja’ in lej aychal ca jec’ontha am bichou Jerusalén c’al a Dios. U huichel a José ani a María ti Nazaret *=M%Pel i tsemchith uxum in cua’alits tse’ inic c’al tse’ i tamub. Ets’ey u pabil ol ti al an tiyopan. Lej c’ac’nax c’al a Dios q’uicha ani acal. <7$Ani tam c’uajat jaye ti al an tiyopan jun i uxcue’lab im bij Ana axi pel i caulome c’al a Dios. Jaja’ in tata pel a Fanuel axi pel i at xits’lab c’al an cuenel Aser. Tomquinenec a Ana tam ti ts’ic’ache, ani buc i tamub talbel tam ti tsemetsits in tomquil. l;Q#Antsana’ ti ne’ets ca tso’obnanchi in tsalap ti junchic an inic. Ani tata’ ne’ets ca lej yajna’ tam ca tsu’u abal u pojcab a Jesús, ma ne’ets ca ats’a’ ta ichich ejtil max it xec’chinal c’al i cutsil. :#"Tam uchanchic c’al a Simeón, a Dios ti lej lablinchichic. Ani a Simeón in uchaye a María: ―Ca lej t’aja’ ti cuenta abal axe’ xi t’ele’ tequeth pithnenequits in ey c’al a Dios. Tam ca puhueyits ne’ets ca pojca c’al yanchic i Israel, ani jats ti ne’ets ca q’uibeychic. Jaye ne’ets ca bats’uhuat c’al yanchic i Israel, ani jats ti ne’ets ca jec’onthachic. 9!Ani a José ani a María in mim a Jesús in lej jic’pal an cau jahua’ antsana’ in ulu a Simeón tin cuenta an t’ele’ Jesús. *8M Jaja’ ja’its axi ne’ets quim pitha’ i tajaxtalab tin ichich axi yab Israel. Ne’ets quim pitha’ a bichohuil Israel i ts’alattalab tin ichich. N7Jats ax a punumalits ti Jec’onthax c’al tim patal an inic. b6=Xo’ u tsu’uhuits c’al u lej hual an t’ele’ axi ne’ets ti Jec’onthax. 5Dios, xo’ ojni’ u ejtohual quin tsemets c’al u ichich thacat, cum a putumalits am bijchith cau ax tin tso’oblinchamalits. \~~}Z||g{{1ztxxEwvutsser=qqppYoonnmeljjnihXgfed ccbaaC`_V]]\\<[[3YYQWVUUFT6SSRQWPOONMdKeJIHrGFEDCCBBEA@??>=8<1;:9977q7 6=55-43211[0//]--7+g*)(&%$C#"W!! X2M}`cG ! D/c \+cO In ucha’chic: ―Quit c’alechic naptal. Yab ca ne’tha’ i cuayablab, ni i morral, ni i pan, ni i tumin. Ca ne’tha’ expith i toltom ax a ca’quimits. $bA Ne’ets quin aba’chic quin olnanchi an inicchic an alhua’ cau jant’ini’ tin t’ajal a Dios ti Ts’ale, ani jaye quin jeltha’ an ya’ulchic. ,a S A Jesús in tamcuy axi lajuj tsab in exobalilchic, ani im pitha’chic i eyaltalab abal ti canchix c’al i at’ax teneclab ani ti jelthom c’al an ya’ulchic. H` 8In lej jic’pal in tata ani in mim an ts’ic’ach abal ejtha. Tam uchan jaja’chic c’al a Jesús abal ni jita’ yab quin olchi abal jaja’ in ejthamal an tsemelom ts’ic’ach.f_E7Tameq’ui ts’acpan ejthachits. Ani tam a Jesús in ulu ca pijchin an ts’ic’ach. |^q6Tam a Jesús in yac’uchi in c’ubac an ts’ic’ach ani in tsapic ucha’: ―Ts’ic’ach, quit ts’aquiy. &]E5C’al axe’ xi cau jahua’ in ulu a Jesús, tocat u tilibnath te’nal axi muthatchic cum in tso’obits abal chubax tsemenequits an ts’ic’ach. K\4Ani patal axi muthat al an ata in thajat uc’nanchal an tsemelom ts’ic’ach. Tam uchanchic c’al a Jesús: ―Yabats quit uq’uinchic, cum yab tsemenec an ts’ic’ach. U huayal expith. 0[Y3Ulitschic tin q’uima’ a Jairo, ani tamna’ a Jesús expith in jila’ ca otsits a Pedro, ani a Jacobo, ani a Juan, ani in tata ani in mim an ts’ic’ach. WZ'2Tam ti a Jesús in ats’a’ antsana’ uchan a Jairo, tam jaja’ in ucha’ jaye: ―Yab quit jiq’uey c’al jahua’ it uchan, tocat ca lej bela’ ani ne’ets tu jelthanchi a ts’ic’achil. sY_1Tam tu cahue a Jesús c’al an ts’at’elchic, ulits jita’ tal ma tin q’uima’ a Jairo quin tauna’ a Jairo. Uchan: ―Cum tihua’ tsemetsits a ts’ic’achil, yabats ca ucha’ an Exobchix ca c’ale quin jeltha’. X0Tam uchan an uxum c’al a Jesús: ―Mimlab, nan tu jeltha’ cum tim belamalits. Quit c’ale c’al a ichich ts’aclalathits. GW/Tam chich ma t’elelel in inictal nixe’ xi uxum, cum in tsalpayal abal ne’ets ca exlajits abal jaja’its ax in tacchamal in toltomil a Jesús. In tuthu in c’ualal tin tamet a Jesús. In olchi an chubaxtalab an mulcunel jale’ tin tacchamal in toltomil a Jesús ani jant’ini’ ti jelthame tameq’ui. "V=.A Jesús in ulu: ―Hua’ats jita’ tin tacchi u toltomil, cum u exla’its tu lej ichich abal hua’ats jita’ jelthame c’al nana’ u tsap. U3-Tam a Jesús in conoy: ―¿Jita’ tin tacchi u toltomil? Ani patal jaja’chic in ulu yab jaja’. Tam a Pedro ani in at abathualechic in ucha’ a Jesús: ―Exobchix, ti lej pac’amnath q’uits’c’omayal an mulcunel ani a conoyale jita’ ti tacchi a toltomil. fTE,Utey tin cux a Jesús ani in tacchi in toltomil, ani tameq’ui t’ithpanits in xits’al. {So+Ani c’uajat ti al nixe’ xi cuenel jun i uxum ax in cua’al lajuj tsab i tamub yab u tajlunal ti ya’ul ta its’. In tala’ pacumalits an tumin ax in cua’alac c’al yantalam i ilalix, ani c’al ni jun yab ejtohuat ca jeltha. OR*In cua’al in juncats ts’ic’achil ax in cua’al lajuj tsab i tamub, ani talec’. Tam c’ale a Jesús, ani cum lej ts’at’enchab c’al yantalam i inic lej q’uits’c’omath ne’ets. >Qu)Tam chich c’al a Jesús jun i inic im bij pel i Jairo axi pel i oc’lec tin tiyopanil an Israelchic. In tuthu in c’ualal, ani in lej canat ucha’ ca c’ale tin q’uima’. P(Tam ti huichits a Jesús tal jum poq’ue’ am pulic lejem, taja’ bats’uhuat c’al i culbeltalab cum aychame ca huichiy. O)'―Quit c’ale ta q’uima’ ani ca t’iloxna’ patal jahua’ a Dios ti t’ajchamal. Tam ta c’ale ani in t’iloxnachical tim puhuel am bichou jahua’ t’ajchinenec c’al a Jesús. In ts’ic’achil a Jairo ani an uxum ax in tacchi in toltomil a Jesús 3N_&Ani lej canat conoyab c’al nixe’ xi inic axi canchinenec an at’ax teneclab max ca pithan an q’uij ca ts’at’ey c’al jaja’. Ani a Jesús tocat in ucha’: 2M]%Tam patal an Gadarajibchic in lej ucha’ a Jesús abal ca lejat tixc’an tin cuenchal cum lej jiq’uelchic. Tam otsits a Jesús al an tan ani ne’etsac ca c’ale. L$Tam u olchinal jaja’chic c’al ax in oc’ox tsu’uchic jant’ini’ ti canchinenec nixe’ xi inic an at’ax teneclabchic. K+#Taley c’ale am bichou quin tsu’u jant’o t’ajnenec c’al a Jesús. Ulitschic c’al a Jesús ani in tsu’u an inic canchithits an at’ax teneclabchic. Quetel utat c’al a Jesús ani c’ua’chimath, alhua’methachits in tsalap. Tam ti jiq’uey an inicchic. J5"Taley am beletnomchic c’al an olomlom c’ale athithil ti bichouchic ani ti alte’ q’uimath quin olna’ jahua’ in t’ajamal a Jesús. YI+!Tam calpanchic tin ichich nixe’ xi inic, ani otsits al nixe’ xi olomlom. Ani taley patal an olomchic jololol ti c’ale ti al i cotoblom, ani ta ijcan ti al am pulic lejem jun ti t’ajat uc’tsinchic. XH) Taja’ hue’ utat xe’ets jun i pulic cuenel i olom ti ac’ul al i bolchal, ani lej canat uchan a Jesús max ca pithanchic an q’uij abal ca otsits tin inictal an olomlom. A Jesús in ucha’chic bel. rG]Tam nixe’ xi at’ax teneclabchic in lej canat ucha’ a Jesús abal yab ca aban ti al an luputh jol. aF;Tam conoyab an at’ax teneclab c’al a Jesús: ―¿Jant’o tata’ a bij? Toc’tsin: ―Nana’ u bij Legión. Antsana’ ti toc’tsin an at’ax teneclab cum yan tin eb ti otsenec tin ichich nixe’ xi inic. E{Antsana’ in ulu an at’ax teneclab, cum uchanits c’al a Jesús abal ca calejits tin ichich nixe’ xi inic. Yan i calat tam tu tsapic yac’unal nixe’ xi inic c’al an at’ax, u huic’nal c’al an inicchic c’al i calaniyo pat’al tin c’ubac ani tin acan. Ani tocat in tala’ t’apiyal ani u ne’thab c’al an at’ax teneclab ca c’ale al i joltam. UD#Utey quin tsu’u a Jesús, in tuthu in c’ualal tin tamet. An at’ax teneclab tin ichich in thajanthal quin thajat ucha’ a Jesús antse’: ―Tata’its pel it Jesús ti Tsacamil a t’ec’at pulic Pay’lom Dios ti eb. ¿Jant’o tam eyaltalab a cua’al abal tiquin otsanchi? Nan tu lej canat uchal yab tiquin yajchiquiy. eCCTam ti calejits a Jesús ti al an tan, utenchab c’al jun i inic Gadarajib axi ohuatits co’oyab c’al i at’ax teneclab. Xe’ets c’ot’ith ani u c’uajil al i jolimtalab tsemelom. Yabats u c’uajil al i ata. B Taley ulits a Jesús ani c’al in exobalilchic jum poq’ue’ am pulic lejem ti tsabal Gadara axi jec’at ti Galilea. A1Tam a Jesús in conoy in exobalilchic: ―¿Jale’ yab tim belal? Ani jaja’chic tocat jiq’uel ani conóx antse’: ―¿Jita’ tam inic hualam jaja’ abal in ejtohual quin abatna’ an ic’ ani an ja’? Jun i inic Gadarajib ax u co’oyab c’al i at’ax teneclab s@_Tam ejtsintha a Jesús c’al in exobalilchic ani uchan: ―Exobchix Exobchix, u uc’tsinalitschic. Tam ts’aquiy a Jesús in c’uiya’ an ic’ ani an ja’. Tameq’ui t’ajat cubiyits an ic’ ani yabats lanq’uil an ja’. y?kTihua’ ne’ets a Jesús huayamath, biyat in exobalilchic im belthal an tan. Tameq’ui thayc’an jun jic’tohual jun i ic’ lej tsapic ti al an lejem. Ani ne’ets t’uchichilits an tan c’al an ja’, ma huachiquits ca uc’tsin. ;>oJun a q’uicha otsenequits a Jesús al jun i tan c’al in exobalilchic, ani in ucha’chic: ―Cu c’ale tihua’ ti jum poq’ue’ am pulic lejem. Ani ta c’alechic. D=A Jesús in toc’tsiy: ―Jitats quin ats’anchi ani quim putu c’al in cahuintal a Dios, ja’its axi pel u mim ani pel u ebchal. In coythal a Jesús an ic’ al am pulic lejem <{Tam olchinal a Jesús c’al jun axi taja’chic: ―Te c’uajatchic eleb a mim ani a ebchalchic in le’ ti tsu’u. .;UTaley ulits in mim ani in ebchalchic a Jesús jun ti c’uajat jaja’. Yab in ejtohualchic ca utey c’al a Jesús, cum lej q’uits’c’omath an mulcunel. G:Ca lej alhua’ bina’chic a xutsun c’al in cahuintal a Dios. Cum jitats in lej bats’umalits xe’ tin ichich, jats ne’ets ca pithane más in cahuintal a Dios. Jitats tocat eblim im bats’umalits, ne’ets ca tixc’anchat ax in tsalpayalac abal in cua’al tin ichich. In mim ani in ebchalchic a Jesús 93Patal jahua’ xohue’ u tsincacayab c’al i jalpith cau, talbel ne’ets ca tala’ tejhua’methanchat ani ca tala’ lejquinchat an inicchic. Q8Ni jita’ yab in lec’utsiyal i tajablab abal ca paxq’uiyat o abal ca c’uajba tin alam i huaytalab tsey. Tocat in c’uajbal jun ti t’ec’at abal ca tala’ tajbayat alta ti al an ata. 7wAn iyalab axi ijcanenec jun ti alhua’ an tsabal jaye ejtil an inic axi quin lej alhua’ ats’anchi in cahuintal a Dios c’al patal in ichich ani quin lej alhua’ penonoy tin ichich. Jats in aynanchal c’al i c’aya’talab, ani in lej t’ajal jahua’ alhua’ c’al a Dios. Pel ja ejtil i acan lab em ax in lej binal in hualil. An jalpith cau c’al an tajablab 6{An iyalab axi ijcanenec jun ti hua’ats yan i q’uith jaye ejtil an inic axi quin ats’anchi in cahuintal a Dios, ani bel in aynal in cuete’ biyal le’nomtal. In xijc’ath tsalapnal an ricotalab ani an q’uijithtalab axi teje’ tsabal. Antsana’ u t’u’thithinchab in ichich c’al jahua’ teje’ tsabal, ma yabats u lejel ca t’ayat c’uajiy in cahuintal a Dios tin ichich. Jaxtam yab in t’ajal jahua’ alhua’ c’al a Dios ani pel ejtil i acan lab em axi yab im binal in hualil. U5# An iyalab axi ijcanenec jun ti hua’ats yan i t’ujub jats ejtil an inic axi quin ats’anchi in cahuintal a Dios ani quim bats’u tin ichich c’al i culbeltalab. Tocat cum yab lej luputh ibibin tin ichich, jaxtam yab in ohuat belal. U t’apchinal im belomtal tam ca yajchiquiyat tin ebal abal im belamal in cahuintal a Dios. S4 An iyalab axi ijcanenec al am bel jats ejtil an inic axi quin ats’anchi in cahuintal a Dios ani ca tixc’anchat c’al an teneclab. Yab u jilchinal quim bela’ ani ca jec’ontha c’al in hualab. 3 Xo’ nan ne’ets tu olchichic jant’o in le’ quin ulu nixe’ xi jalpith cau. An iyalab lab em jats ejtil in cahuintal a Dios. L2 Ani uchanchic c’al a Jesús: ―Tata’chic ti tso’oblinchal a Dios jant’ini’ tin t’ajal ti Ts’ale, ani axi q’ue’atchic teje’ ti al an mulcunel u olchal expith c’al i jalpith cau. Quin met’a’ jaja’chic jahua’ u t’ajal, ani ejtil max tam yab in lej tsu’tal. Quin ots’ohuiy in cahuintal a Dios jahua’ u olchal, ani ejtil max tam yab in lej ats’al. Jesús in lejquinchal an cau tin cuenta an buc’ul iyalab lab em 1! Tam conoyab a Jesús c’al in exobalilchic abal jant’o in le’ quin ulu nixe’ xi jalpith cau c’al am buc’ul iyalab lab em. 0 Talchic i iyalab ijcan jaye jun ti alhua’ an tsabal. Taja’ cale ani puhuey, ma hua’ats i acan im bina’ in hualil ti bo’ inic. Tam tin ulumalits axe’ xi cau a Jesús, tam in lej tsapic ucha’ axi muthat taja’chic: ―Jitats junat in ichich c’al nana’ u ichich, quin lej alhua’ bina’ in xutsun c’al axe’ xi cau. Jale’ exobchix a Jesús c’al i jalpith cau /Talchic i iyalab ijcan jaye jun ti hua’ats yan i q’uith. Taja’ cale ani tala’ paxq’uiyatits c’al xi yantalam an q’uith. .Talchic i iyalab ijcan jaye jun ti hua’ats yan i t’ujub ani yab lej anmith. Taja’ cale ani huayts’on cum huayenec an tsabal. S-―C’ale ti buc’ul jun i buc’ul iyalab lab em. Xe’ets ti buc’ul ani ijcan talchic i iyalab ti al am bel. Taja’ u q’uets’nal c’al an inicchic ani u c’apab c’al an ts’itsin. , Yantalam i bichouchic chich quin tsu’u a Jesús. Tam ti mulcunenequits uchanchic i jalpith cau antse’ c’al jaja’: +yQ’ue’at pel a Juana in tomquil a Chuza axi pel in tolmihual an ts’ale Herodes. Q’ue’at pel a Susana. Xe’ets jaye hue’ yan i uxum ax in tolminchal a Jesús c’al jahua’ in cua’al. An jalpith cau c’al am buc’ul iyalab lab em D*Xe’ets c’al jaja’ jaye tsab ox i uxum axi canchinenec i at’ax teneclab ani axi jelthame c’al an yau’lats. Jun pel a María Magdalajib axi canchinenec buc i at’ax teneclab. G) Taley xe’tsitsil a Jesús ti yan i bichou ani ti yan i cuenchalabchic in olnal jant’ini’ tin t’ajal a Dios ti Ts’ale. Junax xe’ets c’al jaja’ axi lajuj tsab in abathualejil. *(M2Tam a Jesús in ucha’ an uxum: ―It jec’onthach c’al a hualab cum tim belamalits. Quit c’ale ta q’uima’ c’al a ichich ts’aclalathits.2']1Tam axi c’uajatchic quetel c’al a Jesús ba’ an mexa in ulu jun c’al axi jun: ―¿Jita’ hualam axe’ xi inic abal ti paculanchix c’al i hualabtalab? W&'0Tam uchan an uxum c’al a Jesús: ―Nan tu paculanchamalits a hualab. H% /Nan tu uchal abal jaja’ c’al in lej c’anithomtal in tejhua’methamal abal paculanchamejits in yantalam hualab. Axi paculanchamejits lej hue’ in hualab lej hue’ in c’anithomtal. e$C.Tata’ yab tin jolchi i aceite tu oc’, ani jaja’ tin jolchi i nihuihuiltalab tu acan. V#%-Tata’ yab tin ts’uts’bay, ani jaja’ tin ts’uts’babanchi u acan. Q",Tam a Jesús in met’a’ an uxum, ani in ucha’ a Simón: ―Ca t’aja’ ti cuenta jahua’ tin t’ajchamal axe’ xi uxum. Nan in otsits ta q’uima’, ani tata’ yab tim pitha’ i ja’ cu t’aca’ u acan. Axe’ xi uxum tin t’acchi u acan c’al in ja’lil in hual ani tin huayethanchi c’al in xi’il. 6!e+Toc’tsin a Simón: ―Nan tu tsalap ne’ets ti más c’anithom axi paculanchatits más yan an tumin in ne’thal. Uchan c’al a Jesús: ―Chubax jahua’ a ulu. b =*Cum yab in ejtohualchic quin jalbinchi an matith tumin, tamna’ paculanchatits c’al an thabal tumin. Xo’ tata’ tiquin olchi jahua’ nixe’ xi tsablom axi ne’ets ti más c’anithom c’al an thabal tumin. Y+)Tam uchan c’al a Jesús: ―Jun i inic u nenchinal i tumin c’al tsab i inic. C’al jun u nenchinal bo’ i bo’ inicchic i tumin ani c’al axi junaque u nenchinal tsab inic c’al lajuj i tumin. (Tam uchan an fariseo c’al a Jesús: ―Nan u le’ tu ucha’ jun i cau, Simón. Toc’tsin an fariseo: ―Tiquin ucha’, Exobchix. 'Tam tin tsu’u nixe’ xi fariseo antsana’ t’ajchinenequits a Jesús, in cuete’ tsalpaychic tin ichich antse’: Max axe’ xi inic pelac i lej chubax caulome c’al a Dios in exlamalac abal pel i lej hualbith uxum c’al ti chich ti tacnal. a;&Utey tin tamet a Jesús in tuthu in c’ualal. Cum uc’nal, ijcan in ja’lil in hual tin acan a Jesús. Tam in huayethanchi c’al in xi’il. Taley in ts’uts’banchi in acan, tam tin jolchi an nihuihuiltalab. oW%Ani jun i lej hualbith uxum al nixe’ xi bichou in tso’obna’its abal a Jesús ta c’uajat ti c’apul. Tam chich in chal i frasco ts’ejcath c’al i t’ujub im bij alabastro. T’uchat an frasco c’al i nihuihuiltalab. )$Cum conoyat a Jesús c’al jun i fariseo ca c’aputs c’al jaja’, c’ale tin q’uima’. Ulits taja’, ani buxcan ba’ an mexa. _7#Aba ani’ antsana’ u tsalpanchab nana’ ani a Juan, bel axi tsalpathchic in alhua’ tso’obits abal huahua’ u pithnenec an tsalpathtalab c’al a Dios. A Jesús tin q’uima’ jun i fariseo im bij Simón C"Talbal nana’ tin Juntal patal an inicchic in chichne. Yab im pabil c’al an c’apnel, ani tocat a uluchic pel tin c’apts’uts’ma’ ani pel tin uts’uts’ul. Pel tin ja’ubcua’ axi bats’c’ul jalbixtalab tumin tin cuenta an gobierno ani pel tin ja’ubcua’ axi exlath ti lej hualbith inicchic. lQ!Chich a Juan lej pabil c’al an c’apnel, ani a uluchic c’uajchith c’al i at’ax teneclab. yk Pelchic ejtil i tsacam ax u ubat’q’ui ti al am plaza. Ca thajat uchan c’al in at ubat’chic antse’: It juchunchame an tsul tam ajib ani yab it bixmats. It yajchic ajtinchame tin q’uichajil an tsemelom ani yab it uq’uincua’. }sTaley in ulu an Ajatic: ―¿Jant’o c’al tu cu tejhua’methanchi in ey an inicchic axi xo’ xe’ets tsabal? >uAn fariseochic ani axi exobchixchic c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés iba. Yab pujnenec jaja’chic c’al a Juan, ani antsana’ im pojcanchal in culbetal a Dios. {Yan i inicchic axi c’uajat taja’ ani ma i bats’c’ul jalbixtalab tumin tin cuenta an gobierno tam tin atsa’its jahua’ antsana’ in ulu a Jesús, im puhuethanchal im bij a Dios. Ja’its jaja’chic axi pujnenequits c’al a Juan. FNan tu uchalchic abal ja’its a Juan pujax axi lej c’athpich pulic in ey ti caulome c’al patal an inic axi ma xo’ hua’tsinenequits. Bel abal ani’ antsana’ in ey jaja’ xo’ lej c’athpich, talbel ne’ets ca jalunchat c’al axi más tsipili’ in ey tam a Dios quin t’aja’ ti lej Ts’ale. -SJats a Juan ax u olnab al an T’ocat Thuchlab ax in ulal antse’:Nana’ in Dios ne’ets cu oc’chith aba’ u caulomejil abal ti ts’ejcacanchi am bel. jMTiquin ucha’ jant’o tam inic a chubax tsalpay ne’ets ca tsu’u max yab i pel i caulome c’al a Dios. Ja’its jaja’ a Juan, ani in ey jaja’ lej c’athpich yab ejtil axi q’ue’atchic an caulome c’al a Dios. Ani max i, hualam a tsalpay ne’ets ca tsu’u jun i inic lej huinat alhua’ ts’ejcath. Tata’ ojni’chic a alhua’ tso’obits abal axi lej huinat alhua’ ts’ejcath ani in ts’alat huat’al tim ba’ jats ax u c’uajil tin q’uima’ i ts’ale. s_Tam ti c’alets in abatnanelilchic a Juan, tam a Jesús in ts’i’quiy quin t’iloxnanchi an inicchic a Juan, ani in conoyal antse’: ―¿Jant’o tam inic a tsalpay ne’ets ca tsu’uchic tam it c’ale ca tsu’u a Juan tihua’ ti al an joltam? Hualam a tsalpay ne’ets ca tsu’u i inic axi palulul ejtil i pacáb tam juchuyab c’al an ic’. f ELej culbelits jitats t’ayath belom c’al nana’ ani max yab u t’apchinal im belomtal. { oTaley in toc’tsiy in abatnanelilchic a Juan: ―Quit c’alechic ca olchi a Juan jahua’ xohue’its a tsu’umal ani jahua’ a ats’amal u t’ajchal an inicchic. U tsu’uxmethal an joc’tsichic ani u jelthal an c’uets’e’chic abal ca alhua’ belats. U jelthal ax in cua’al i t’it’ axi c’apux c’al in anam t’u’ul. Jaye u ots’oxmethal an tsinechic ani u ejthal an tsemelomchic. Jaye u thajchixnanchal an ts’ejhuantalchic an alhua’ cau. Antsana’ ca olchi a Juan.  /Exome a Jesús in jelthal yantalam i ya’ulchic. Jaye in canchal i at’ax teneclab an inicchic ani in tsu’uxmethal yan i joc’tsichic. { oUlitschic c’al a Jesús, ani in ucha’: ―A Juan pujax tu abamal abal tu conoy max tata’its pel it Cristo ax it bijithits ne’ets quit aban c’al a Dios quit chich. Ani max iba, tam tucu ucha’ max qui aychiye más jita’ ca aban. h IIn aba’chic ca c’ale c’al a Jesús quin conoy max chubax jaja’ ja’its pel a Cristo axi bijithits ne’ets ca aban ca chich c’al a Dios. Max yab ja jaja’, tam quin conoy max quin aychiye más jita’ ca aban. +OA Juan pujax in tso’obna’its jant’ini’ tin t’ajamal a Jesús cum olchinenequits c’al in ts’at’elilchic. In caniy ca chich tsab jaja’chic. 6eAni t’iloxnanchab jat’hua’ tim puhuel am pulic bichoulom Judea an labith t’ajbilab jahua’ antsana’ in t’aja’ a Jesús. In abatnanelilchic a Juan pujax 2]Ani patal an inicchic axi taja’ jic’tson tam tin tsu’u jahua’ t’ajnenec, ani im puhuethanchal im bij a Dios. In uluchic: ―Teje’ chichits c’al huahua’ jun i pulic caulome. In uluchic jaye antse’: ―Pel in abbil a Dios abal tucu tolminchi huahua’ ax pel tu bichohuil a Dios. Tam ts’acpan an cuitol axi tsemenecac ani in ts’i’quiy ti cau. Ani taley a Jesús in huat’banchi c’al in mim. )KAni utey in taca’ an caja jun ti balith an cuitol tsemelom, ani cubitschic an quital. Tam a Jesús in tauna’ an tsemelom: ―Cuitol, quit ts’aquiy. nU Tam ti a Jesús in tsu’u an tsemchith uxum in yajnanchi, ani in ucha’: ―Yabats quit uq’uin.  Tam ti hue’its utat ne’ets quim baju am bichou, a Jesús in tsu’u u ne’thab jun i tsemelom ca joliyat. Pel in juncats cuitolil i tsemchith uxum. Ani ne’ets junquimte an tsemchith uxum c’al yantalam i inicchic ax u c’uajilchic taja’ ti Naín. } Taley a Jesús ne’ets tihua’ ti bichou Naín junax c’al in exobalilchic ani c’al yantalam i inicchic jaye. U# Tam ti huichits jaja’chic tin q’uima’ an capitán axi abatnamechic quin taunanchi a Jesús, tam in ela’ jelthachits in tolmihual an capitán. A Jesús in ejthal in cuitolil i tsemchith uxum ' In jic’pal a Jesús tam ti olchin abal an capitán in ulu antsana’. Tam in met’al an inicchic axi ts’at’at c’al jaja’, ani in ulu: ―Lej chubax yab ju’ta u elamal jitats lej belom ejtil axe’ xi capitán. Ma ni c’al an Israelchic yab u elamal. ~U exlal abal jahua’ tata’ ca ulu, jats ne’ets ca t’ajan. Cum nana’ in abatnab c’al i oc’lec ani nana’ pel tin abatnom c’al i soldadochic. Max nan cu ucha’ i soldado ca c’ale ju’ta, ne’ets ca lej c’ale. Max nan cu ucha’ i soldado ca chich teje’, ne’ets ca lej chich. Max cu ucha’ u tolmihual quin t’aja’ jant’ots, jats ne’ets tiquin t’ajchi. u}cAni jaxtam nan yab in c’ale tu aliy. Bel tocat ca ulu i cau tata’, ani ne’ets ca jeltha u tolmihual. f|ETam ta c’ale a Jesús junax c’al jaja’chic. Tam ti utatits ti ne’ets ca ulits tin q’uima’ an capitán, tam an capitán in aba’ talchic in ja’ub quin ucha’ a Jesús antse’: ―Ajatic, yabats ca t’aja’ i t’ojlab quit chich, cum nan u ats’al abal yab u cua’al u alhua’ abal tata’ quit otsits nan tu q’uima’. g{GJaja’ lej c’anithom c’al am bichou Israel, ma tu ts’ejcanchamal huahua’ i tiyopan. z/Utey jaja’chic c’al a Jesús, in lej canat ucha’: ―Pel i lej alhua’ inic an capitán ani in tomnal tata’ ca jelthanchi in tolmihual. y7Tam tin ats’a’ an capitán abal ta xe’ets a Jesús, in aba’ talchic i yejtselab Israel quin caniy ca chich abal ca jelthanchat in tolmihual. 4xaTaja’ ti c’uajat jun i capitán soldado romano ax in cua’al in tolmihual lej c’alchith, ma hue’its ne’ets ca tsemets. Ani lej c’anithab c’al an capitán. Qw Talits ti exobchix a Jesús c’al an iniclom, ta c’ale ti Capernaum. gvG1Jitats tiquin ats’anchi u cahuintal ani yab tiquin t’ajchi, jayetseq’ui ejtil i ts’ejcom ata. Pelchic xe’ ejtil i ts’ejcom ata ax in eb cuba’ i ata eblimq’ui an tsabal, ani yab in ts’ejcanchi in t’ujub cub an ata. Lej puhuey am pulic itse’ ma an ja’ im baju in acan an ata, ani tocat cuajla ani tala’ paclunits an ata.5uc0Pelchic xe’ ejtil i ts’ejcom ata ax in oc’ox tsaja’ lej luputh ma im baju jun ti c’uajat i t’ujub. Tats tin mo’ca’ in t’ujub cub abal ca tsapic cubiy an ata. Lej puhuey am pulic itse’ ma an ja’ im baju in acan an ata, ani yab paclun an ata cum in cua’al in lej alhua’ cub. 0tY/Nan ne’ets tu olchichic in ejtiltal jitats ca chich c’al nana’ ani tiquin ats’anchi u cahuintal ani tiquin t’ajchi jahua’ nan cu ucha’ quin t’aja’. {so.Tata’chic tin alq’uith bijiyalq’ui tin Ajatic ani yab a t’ajal jahua’ nan tu uchal ca t’aja’. r{-An inic axi alhua’ in ichich in caunal i alhua’ cau, ani an inic axi quithab in ichich in caunal i quithab cau. Jant’inits tin lej ichich an inic, jats ne’ets quin ulu tin hui’. An ata axi cubat al an t’ujub ani axi cubat al an tsabal q+,I exlal an te’ c’al in hualil. Am bathuch yab im binal i hualilab lab bec, ani an t’ocnal ts’aj yab im binal i hualilab lab t’uthub. &pE+Axi alhua’ an te’ yab in ejtohual quim bina’ i quithab hualilab, ani axi yab alhua’ an te’ yab in ejtohual quim bina’ i alhua’ hualilab. zom*Tata’ ojni’ a uchal a at inic abal ti jilchi ca tixc’anchi an amul tin hual, ani yab a t’ajal ti cuenta am pulic te’ axi ta cuete’ hual. Tocat it eb t’ocatq’uichic. Ca oc’ox tixc’a’ am pulic te’ ta hual, ani tam tiq’uele ne’ets quit tajax tsu’xinits abal ca tixc’anchi an tsacam amul tin hual a at inic. Exlab an te’ c’al in hualil n!)Tata’chic ojni’ a huat’ath t’ajchal ti cuenta in tsacam hualab a at inic, ani yab a t’ajal ti cuenta a pulic hualab. Ejtil max ca tsu’chi an tsacam amul tin hual a at inic, ani yab a t’ajal ti cuenta am pulic te’ axi c’uajat ta cuete’ hual. ^m5(Yab u jalunchab in tsalpathtal an exobchix c’al in tsalpathtal an exobal. Ma an exobal quin tala’ exobnanchits in exobchixtal an exobchix, tam tiq’uele ne’ets quin ejtilnanchi in tsalpathtal an exobchix. Ol'Tam a Jesús in uchaye q’ue’at i jalpith cau: ―Auxe’ max in ejtohual i joc’tsi quin lotocna’ in at joc’tsi. Hualam axi tsab tin eb ne’ets ca ijcan al i jol cum yab u tsu’ux. 7kg&Ca pitha’ a at inic, ani a Dios ne’ets ti pitha’. Ne’ets ti lej pitha’ alhua’ lejbath, ani alhua’ ni’ath, ani alhua’ thiyach, ani ma alhua’ oc’at. C’al a lejbaxtal jant’o tit lejbanchix ani ca pitha’ a at inic, antsana’ a Dios jaye ne’ets ti lejbanchi ani ti pitha’. Wj'%Yab ca jolbiychic a at inic, ani a Dios yab ne’ets ti jolbiy. Yab ca t’e’tsiychic a at inic, ani a Dios yab ne’ets ti t’e’tsiy. Ca paculanchi a at inic, ani a Dios ne’ets ti paculanchi. oiW$Jant’ini’ a Tata ti eb in yajnanchal patal an inicchic, antsana’te ca yajnanchichic. An jolbix phY#Tata’chic pelits a uchbil ma ca c’anitha’ a tomolnaxil ani ca t’ajchi i alhua’talab. Ca matinchi ani yab ca xijc’ath aychi ti huichbanchi. Max antsana’ ta ca t’ajchi a at inic, tam a Dios ne’ets ti pithaye más yan i alhua’talab. Tam ojni’ ne’ets quit exlachic tit tsacamlab c’al a t’ecat pulic Pay’lom Dios ti eb. Ca t’ajchi alhua’ a at inic, cum a Dios pel i alhua’ inic ma c’al axi yab c’ac’nax c’al jaja’ ani ma c’al axi pojcax jaye. g"Yab pel i lej alhua’talab max expith a matinchal jita’ in ejtohual ti huichbanchi. Ma am pojcaxchic in matinchal in at pojcax. 1f[!Yab pel i lej alhua’talab max expith a t’ajchal i alhua’talab jitats ti t’ajchal i alhua’talab. Ma am pojcaxchic in t’ajchal i alhua’talab in at pojcax. e  Yab pel i lej alhua’talab max expith a c’anithal jitats ti c’anithal. Ma am pojcaxchic in c’anithal in at pojcax. ldQJant’ini’ tata’chic a le’ quit t’ajchin alhua’, antsana’ ta ca t’ajchi a at inic. cMax jita’ ti conchi jant’ots, ca pitha’. Max jita’ ti tixc’anchi i c’alab, yab ca xijc’ath ucha’ ti huichbanchi. 0bYMax jita’ ti cuajchi ta ts’a’ub, ca huenc’onchi jaye axi jum poq’ue’. Max jita’ ti tixc’anchi a pulic coton, ca jila’ ti tixc’anchi jaye a coton. {aoCa conchinchi i lablinchixtalab c’al a Dios jitats ti quithab uchal ani jitats ti ts’a’uhual c’al i cau. `%Nan tu uchalchic axi xo’ tin ats’anchal, ma ca c’anitha’ a tomolnaxil. Ma ca t’ajchi i alhua’talab jaye jitats ti at’al. H_ It ts’ejhuantalchic max patal an inicchic ti uchal abal it alhua’ iniccua’, cum antsana’ tu uxnal tam ti biyalits an q’uet’ach caulomechic jaye. Qui c’anitha’ ax tu tomolnal $^AIt ts’ejhuantalchic max a tsalpayal yab a yejenchal a Dios, cum talbel ne’ets ca ats’a’ i yejenchixtalab ta ichich. It ts’ejhuantalchic max it culbel ta cuetemtal ani yab c’al a Dios, cum ne’ets quim baju a q’uicha ma tam quit uq’uin tin ebal an t’e’pintalab. ]It ts’ejhuantalchic max it rico c’al expith jahua’ teje’ tsabal, cum jats expith a ejtohual ca culbetna’. y\kQuit jum putat culbechic tam quim bajuhuits a q’uicha antsana’ ti quit t’ajchin, cum tam quit ulits ti eb ne’ets quit pithan lej yan a atohual. Ca t’ila’ abal antsana’its ti yajchiquiyame jaye im biyal caulomejilchic a Dios. r[]Ne’ets quit culbechic max quit at’a ani max quit pojca c’al tin ebal nana’ u bij tin Juntal patal an inicchic. Ne’ets quit culbechic max quit ts’a’uhuat c’al i cau ani max quit tilibnanchat a bij tin ebal nan u bij. NZNe’ets quit culbechic max a c’a’inchal jahua’ bolith, cum tamits a Dios ne’ets ti pitha’. Ne’ets quit culbechic max it uc’nal, cum tamits a Dios ne’ets ti culbethanchi a ichich. jYMTam in met’al a Jesús in exobalilchic ani in ucha’chic: ―Ne’ets quit lej culbechic max a ats’al it ts’ejhuantal ta ichich tin tamet a Dios, cum tamits a Dios ne’ets quin t’aja’ ti Ts’ale ta ichich. "X=Patal an ya’ulchic in lej le’ ca tacxin c’al a Jesús, cum jaja’ in tala’ jelthal an yau’lats c’al in tsap. Axi culbel ani axi yab culbel OWTalchic jaye u co’oyab c’al i at’ax teneclab, ani u canchinal. YV+Taley pa’iy a Jesús ti al am bolchal junax c’al in exobalilchic, ani jilc’on al jun i pac’chal jun ti mulcunenequits yantalam i inicchic. Che’nec jaja’chic ma tim puhuel Judea ani ma ti Jerusalén. Talchic jaja’ che’nec ma ti Tiro ani ti Sidón axi pel i bichouchic tin hualchicte’lil am pulic lejem. Che’necchic abal quin ats’anchi in cahuintal a Dios c’al a Jesús, ani jaye abal ca jeltha c’al an yau’lats ax in cua’alchic. 9UkTaley pel a Judas in ebchal a Jacobo, ani jaye a Judas Iscariote axi ne’ets quin tsinat bina’ a Jesús tin c’ubac in tomolnaxilchic. A Jesús in exobchal yan i inicchic !T;Pel a Mateo, ani a Tomás, ani a Jacobo axi pel in tsacamil a Alfeo, ani a Simón axi pelac i ts’at’el c’al an cuenel ax u bijiyab ti cananista. SIm bijchic pel a Simón Pedro, ani a Andrés axi pel in ebchal a Simón. Pel a Jacobo, ani a Juan, ani a Felipe, ani a Bartolomé. vRe Tam ti chuthenequits, in caniy ca chich in exobalilchic quin tacuy lajuj tsab jaja’chic tin abathualejil. wQg Jun a q’uicha c’ale a Jesús al i bolchal ca olon, ani ma tats tin huat’a’ patal an acal ti ol. 0PY Tam lej tsacuy axi c’uajatchic taja’, ani conóx jun c’al xi jun jant’ini’ ti quin jolbiy a Jesús. A Jesús in tacuyal axi lajuj tsab tin abathualejilchic QO Tam a Jesús tocat in met’al tin tonith axi c’uajatchic c’al jaja’, ani in ucha’ an inic axi huayenec in c’ubac: ―Xo’ ca lemc’a’ a c’ubac. In lemc’a’, cum jelthachits. N+ Tam a Jesús in conoy an fariseochic ani nixe’ xi exobchix: ―¿Jant’o tu jilalchic an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés qui t’aja’ tam sábado? ¿Qui t’aja’ alhua’ o qui t’aja’ yab alhua’? ¿Qui jeltha’ axi ya’ul o qui jila’ ca tsemets? yz~)}s|{zyxwvuutssr@q4poknMmm kjj ii'hdgf6edcc(baa`__ ^f]]\[ Z@YlXX?WVZUTT*SR1QRPvO5NgLKK>JJ#ImI H{GFEeC.BA@=?>>%=D;987N6t5433(2:11B0/..o-P,,+"*))''}&%%]$v#"" !!C 7Pu"s5?ci! Y iyv5 .Toc’tsiyat c’al a Jesús: ―It lej ts’ejhuantal tata’chic ax it exobchix c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. Ejtil i quitax ax in quitayal in at inic c’al i quitalab lej alchic, antsana’ tata’chic a t’ajchal an inicchic c’al a punc’uth exobchixtal lej alchic axi yab ejtohuab ca quitna. Ani ni jayq’ui’ ni hue’ yab it quitnax c’al a cuete’ exobchixtal. 2u] -Tam toc’tsiyat a Jesús c’al jun i exobchix c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés antse’: ―Exobchix, lej yajchic an cau jahua’ i ats’amal. Ht  ,It lej ts’ejhuantal tata’chic fariseo ani ax it exobchixchic c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés, cum it eb t’ocatq’ui expith. Ejtil it jolimtalab tsemelom ax yab u tsu’tab tin al c’al an inic. Taja’ u xe’ets eblim an inic ani yab in tsu’tal alta max hua’ats i c’atselomtalab. Zs- +It lej ts’ejhuantal tata’chic fariseo. Ti al an tiyopan a le’ quit buxcan jun tu buxcanal axi lej c’athpich pulic in ey an inic. A le’chic quit tsapnetha ti bel c’al yan i c’ac’naxtalab. Pr *It lej ts’ejhuantal tata’chic fariseo c’al a eb c’ac’naxtal. A pithal a Dios jun i elbenax c’al tin cuenta an lajuj ani antsana’ a t’ajal jaye c’al an tijtson ani c’al patal an t’ayablab ts’ojol, ani jahua’ más exbath c’al a Dios yab ja a t’ajalchic. Pel a lej uchbil quit xe’tsin bolith ani quit c’anithomats ejtil a Dios c’anithom, ani yab expith ca pitha’ a Dios jun c’al an lajuj jahua’its a cua’al. q% )Max ca ts’ejhualiy jant’o ca t’aja’ c’al jum putat a ichich, ani tamna’ ne’ets quit exlanchat abal t’oquethachits a ichich. 0pY (It lej macu’chic a tsalap. Yab a ejtiyalchic abal a Dios ax in ts’ejca’ an inic in c’athpich le’ t’oquethach in ichich an inic ani yab expith elebq’ui. Uo# 'Tam uchan c’al an Ajatic: ―Tata’chic fariseo it ejtil i uts’umtalab axi t’acathits eleb ani i talap axi expith t’acathits tin cux ani yab alta. Ta lej ichich hualim it jaylom ani it quithab. ynk &Ani nixe’ an fariseo in t’ajal ti cuenta abal a Jesús ne’ets ti c’apul ani yab in oc’ox t’acacayamal in c’ubac jant’ini’ tin ujnamtal an Israelchic abal max ca tsu’tat ti t’ocat c’al a Dios, ani jats tu jic’pab. .mU %Talits ti cau a Jesús, ani taley u caniyab c’al jun i fariseo ca c’alecua’ tin q’uima’ ti c’apul. Talbel ulits taja’, ani buxcan ba’ an mexa. ?lw $Max chubax in c’uajat ta ichich, ni hue’ yab ne’ets ca co’oy i yic’uax. Ani nana’ ne’ets tu tala’ tajbanchichic a tsalap ejtil max it lej tajbanchab c’al in tajax i tajablab. Jolbix a Jesús c’al an fariseochic ani c’al axi exobchixchic c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés nkU #Ca lej t’aja’chic ti cuenta ca co’oy nana’ tin tajax a Dios ta ichich ani iba an yic’uax. j3 "C’al a hual a tsu’talchic an tajax. Max lubach a hual a ejtohual tiquin tajax tsu’u nana’ tin tajax a Dios, ani max yab lubach a hual iba. 1i[ !Ni jita’ yab in tsinc’oyal i lec’utsith tajablab al i poc’te’, tocat in c’uajbal jun ti t’ec’at abal ca tajbanchat jitats c’uajat ti al an ata. nhU Ani jaye an Nínivejibchic axi ti biyal ne’ets ca cubiy ti jolbix c’al tata’chic, cum jaja’chic jic’tsonenec c’al in hualab ani huenc’onenec c’al a Dios tam ti olnanchat in cahuintal a Dios c’al a Jonás. An cau axi nan u olnal lej c’athpich exbath yab ejtil ax in olnamal a Jonás, ani tata’chic xo’ ma yab tim belchamal. An tajax Dg Tam quim baju an q’uicha ca ts’ejca an inicchic c’al a Dios, tam ne’ets ca cubiy ti jolbix c’al tata’chic an uxum ts’ale ax ti Sabá. Jaja’ ti biyal ou chich c’al a Salomón quin ats’anchi in tsalpath cahuintal, ani nana’ u cahuintal lej c’athpich exbath yab ejtil in cahuintal a Salomón. vfe Nix ti jayq’ui’ pel i tsu’bixtalab abal c’al an Nínivejibchic ti biyal, ani jahua’ ne’ets quin labith t’ajchine nana’ tin Juntal patal an inicchic jats tata’chic ca t’aja’ ti cuenta ti tsu’bixtalab c’al u ey. Se Ts’at’ate yan i inicchic c’al a Jesús, ani taunabe c’al jaja’ antse’: ―Cum pojcaxchic a ichich, jaxtam a le’ abal nan tu t’ajchiye i labith t’ajbilab ti tsu’bixtalab c’al u ey. Yab ne’ets cu t’aja’. Expith ca t’ila’chic jahua’ labith t’ajchinenec ti biyal in caulomejil a Dios Jonás. Gd Ani a Jesús toc’tsin: ―Jitats quin ats’anchi ani quim putu c’al in cahuintal a Dios jats axi lej culbel. Uchan a Jesús quin t’aja’ i labith t’ajbilab ti tsu’bixtalab 6ce Tam ti cahue a Jesús c’al axi taja’chic, tam ti thajat uchan c’al jun i uxum antse’: ―Ojni’ lej culbel an uxum axi c’al tit hua’tsin ani it yejthame. rb] Tam ne’ets ca c’ale quin chi’tha’ buc in at at’ax teneclab axi lej c’athpich quithab. Tam axi huaxic u huichel ani u otsel tin ichich nixe’ xi inic ani más c’athpich quithabmethanchab. An culbeltalab axi lej chubax a Tam huichits in tsu’chal in ichich nixe’ xi inic ejtil jun i ata axi lej alhua’ c’uet’ot’othits ani lej ts’ejcath alabel. ``9 Tam ca calejits an at’ax teneclab tin ichich an inic, u xe’ets ti alilil ju’tam ta ca coyots al i joltam. Max yab quin ela’ ne’ets quin tsalpay ca huichiy junil tin ichich an inic jun ti calnequits. k_O Jitats yab junat in ichich c’al nan u ichich, pel i tomolnax c’al nana’. Jitats yab u ts’ot’c’óxlix c’al nana’ ani c’al an inicchic, pel i lehuáxlix. An at’ax teneclab axi huichiy jun ti calnequits Q^ Expith max ca chich jun axi lej c’athpich tsapic ani ca tala’ tixc’anchat am beletnomtalab, ma tamits ne’ets ca ata. Tam ne’ets ca ejtohuat ca canchin jahua’ in cua’al tin q’uima’. +]O Max i tsapic inic in cua’al yan jant’o c’al ti quin alhua’ beletna’ in q’uima’, yab jant’o ne’ets ca ejtohuat ca canchin tin q’uima’. !\; Cum u calthal i at’ax teneclab expith c’al in lej tsap a Dios, jaxtam tejhua’ abal xo’ a Dios in t’ajalits ti Ts’ale ta tsu’ux hualchic. 7[g ¿Max chubaxac jahua’ a ulal, tam c’al jant’o tam eyaltalab tin calthal i at’ax teneclab a juntalchic? Jats tu tejhua’mel abal lejat q’uibts’othchic a tsalap. .ZU Ani max a Satanás quin tomolna’ ani quin caltha’ in at teneclab tin ichich an inic, yabats ne’ets ca ohuey in tsap ti abatnom tin ichich i inic. Antsana’ nan tu uchalchic cum a ulumalitschic abal nan im pithnenec c’al a Beelzebú i eyaltalab tin calthom c’al i at’ax teneclab. rY] Cum a Jesús in lej exlanchalits in tsalap, in toc’tsiychic antse’: ―Max i bichou ca lehuáxin ani ca cuete’ pejéxin, ne’ets ca talabetha. Jaye max ca pejéxin i q’uimathchic ani ca buc’láxin, ne’ets ca talabetha. GX Q’ue’atchic i inic taja’ in le’ quin tacchiquiy a Jesús, in ucha’ quin t’aja’ i labith t’ajbilab ti tsu’bixtalab max chubax in cua’al in tsap c’al a Dios ti eb. WW' Aba ani’ jic’paxchic, bel hua’ats talchic i inic taja’ ax in ulu: ―Axe’ xi inic in calthal an at’ax teneclab expith cum pithnenec i eyaltalab c’al an ts’ale at’ax teneclab a Beelzebú. cV? A Jesús in canchal jun i inic an at’ax teneclab c’al ti mo’bethame. Tam ti canchinits, tam tin huit’alits ti cau. Ani lej jic’pax an inicchic c’al jahua’ antsana’ t’ajchinenec nixe’ xi inic. U  Aba ma yab it lej alhua’chic, bel a exlal ca pitha’ a tsacamil jahua’ alhua’. Ani más i Tata ti eb axi lej huinat alhua’ ne’ets quim pitha’ an Espíritu Santo jitats ta ca conchin. Uxnal a Jesús abal pithan i eyaltalab c’al an teneclab MT Max ti conchal i thac’choc’ yab ne’ets ca pitha’ i thiniy. S  Max a tsacamil ti conchal i pan yab ne’ets ca pitha’ i t’ujub. Max ti conchal i to’ol yab ne’ets ca pitha’ i tsan. R Jitats u conchix ne’ets ca pithan. Jitats u alim ne’ets ca tolminchat quin ela’. Jitats u taunom ne’ets ca toc’tsiyat. sQ_ Antsana’ nan tu uchalchic abal max jant’o ca lej t’ayat conchi c’al a Dios, jaja’ ne’ets ti pitha’. Ani jant’ots a aliyal, jaja’ ne’ets ti tolminchi ca ela’. Ani max ca tauna’, jaja’ ne’ets ti toc’tsiy. LP Nan tu uchalchic abal max yab ca ts’aquiy ti pitha’ abal jaja’ pel a ja’ub, bel ne’ets ca ts’aquiy ti pitha’ patal jahua’ ca yejenchi max tocat it huilq’uith t’ayat conchix. cO? Ani jaja’ ti toc’tsiyalac antse’: Yab tiquin it’ixbetha’, cum maputhits an hui’leb ani huahua’ c’al i tsacamilchic u cuatsenequits tu huayal. Yab u ejtohual quin ts’aquiy tu pitha’ jant’ocua’. ^N5 Taleleq’ui ti ulits u ja’ub tu q’uima’ ani yab jant’o tu cu pijchicua’. vMe A Jesús in uchaye in exobalilchic: ―Ca t’aja’ ti cuenta max jun tata’chic quit c’ale ts’ejel acal tin q’uima’ a ja’ub ca conchi matith i pan. It ultsits ani a uchalac antse’: Ja’ub, tiquin matinchi ox i pan. AL{ Tucu paculanchi i hualab cum i paculanchal jitats tucu t’ajchi i hualabtalab.Tucu lotocna’ abal yab cu c’ale jun ti cu hualbin.Tucu jec’ontha’ c’al an teneclab. VK% Tucu pithanchi qui c’apu jant’ots i yejenchal axe’ xa q’uicha. *JM Uchan c’al a Jesús: ―Tam it ol ca ulu antse’:I Tata ti eb i c’ac’nanchal a bij.Quit chich ca t’aja’ tit lej Ts’ale teje’ tsabal.Quin t’ajchi jaye an inicchic a culbetal teje’ tsabal jant’ini’ tu lej t’ajnal a culbetal tihua’ ti eb. 3I a Jun a q’uicha talits ti ol a Jesús, ani taley uchan c’al jun in exobalil: ―Ajatic, tucu exobchi tu ol jant’ini’ a Juan pujax in exobchi in exobalilchic ti ol. ZH- *Expith hua’ats juncats i tsalap axi lej huinat alhua’. Jats tiquin ats’anchi u cahuintal. Jats xe’ ax in tacuyamal a María, ani jahua’ im penamalits tin ichich yab jita’ ta ca tixc’anchat.G )A Jesús in toc’tsiy: ―Marta Marta, tata’ ojni’ tocat it lej tsalpax ani it t’e’pith c’al yan i tsalap. yFk (A Marta iba, tocat u lej t’ojlinal c’al yan i t’ojlab. Taley utey a Marta in ucha’ a Jesús: ―¿Ajatic, yab a t’ajal ti cuenta abal u ebchal tin jilchamal cu tala’ t’aja’ an t’ojlab cuetem? Ca ucha’ tiquin tolminchi. 3E_ 'C’uajat taja’ jaye a María an uxum ebchalab c’al a Marta. Ani a María jats u buxcanal utat tin acan a Jesús abal quin ats’anchi an cau jahua’ quin olna’. wDg &Taley c’ale a Jesús ti jun i bichou, ulits ani bats’uhuat tin q’uima’ jun i uxum im bij Marta. C/ %Toc’tsin nixe’ xi exobchix: ―Pel c’al ax ti yajnanchat ani t’ajchin an alhua’talab. Tam uchan c’al a Jesús: ―Quit c’alets ani ca tala’ c’anitha’chic a at inic tata’ jaye. Tsa’bix a Jesús c’al a Marta ani c’al a María tin q’uima’ fBE $¿Nixe’ xi ox i inic jahua’ a tsalpayal axi lej c’anithom c’al an c’uathnel inic? A #Aytalab q’uicha ne’ets ca c’ale an Samariajib. In caltha’ tsab i tumin denario ani im pitha’ an thabal ata. In ucha’: Tiquim beletnanchi nixe’ xi inic, ani tam quin huichiy nana’ ne’ets tu huichbanchiye max ca pacuye más a tuminal. N@ "Utey ani in ilaliy c’al i aceite ani c’al i vino, ani in huic’chi c’al i toltom jun ti lej c’oloth. Ani im pumba’ tim pun ani in ne’tha’ ma jun ti ca coyots. Tats ti beletnanchat. ? !Taley tal jaye al nixe’ xi bel jun i Samariajib, ani jaja’ ojni’ in tsu’u ani in yajnanchi an ts’ejhuantal ti mo’ol. >! Talbel tal jaye junaque i inic axi pel i levita ax u tolmix ti al an tiyopan, ani jaja’ jayetseq’ui yab in t’ajchi i alhua’talab. ]=3 Taley tal jun i pale’ in tsu’u mo’ol, tocat in toniy ani yab huat’ey utat. j<M Tam a Jesús in toc’tsiy: ―Jun i inic tal ti Jerusalén ne’ets ti Jericó. Ani ti bel tats tin tamu i cue’chic, ma tixc’anchatits in toltomil. Lej huat’ath ti cuathan, ma jat’hua’ tsemenequits ti jilan. S; Cum nixe’ xi exobchix in le’ quin t’aja’ abal yab ca tithebetha max yab im putumal c’al nixe’ xi uchbixtalab, jaxtam in conoyale a Jesús: ―¿Jita’ pel u at inic cu c’anitha’? :9 Tam toc’tsin a Jesús: ―Lej chubax jahua’ a toc’tsiyamal. Max ca putu c’al jahua’ a ulumal ne’ets quit it ejatliyat abal ets’ey. 9 Toc’tsin jaja’: ―Cu lej jum putat c’anitha’cua’ u Pay’lom Diosil c’al patal u ichich, ani c’al patal u ejattal, ani c’al patal u tsap, ani c’al patal u tsalap. Jaye cu c’anitha’ u at inic jant’ini’ tu c’anithal tu ba’cua’. 78g A Jesús in toc’tsiy: ―¿Jant’o tam uchbixtalab hua’ats thuchath ti al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés? ¿Jant’ini’ ti utha’ xe’ ta ejtiyal? V7% C’ale jun axi exobchix c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés quin tacchiquiy a Jesús. In conoy: ―¿Exobchix, jant’o u yejenchal cu t’aja’ abal quin it ejatliyat abal ets’ey? i6K Nan tu uchalchic abal ti jayq’ui’ lej yan i caulome c’al a Dios ani yan i ts’ale in lej le’ac max quin tsu’uchic jaye an labith t’ajbilab axi xo’ u t’ajal, ani yab in tsu’umalchic. In lej le’ac max quin ats’a’chic jaye an cau jahua’ tata’chic xo’ a ats’amalits, ani yab in ats’amalchic. An alhua’ inic Samariajib F5 Tam a Jesús in lej met’al in exobalilchic ani in uchaye jaja’chic expith: ―Tata’chic it lej lablinchithits cum nan tu t’ajchamal i labith t’ajbilab ta lej tsu’ux hual. }4s Tam a Jesús in ucha’ in exobalilchic: U Tata ti eb tin jilchamal tu c’ubac patal jahua’ hua’ats ti eb ani ti tsabal. Nana’its pel tin Tsacamil a Dios ani ni jita’ yab in ejtohual tiquin lej exla’ nana’ jant’ini’ u Tata ti eb expith tin lej exlalits. Ani ni jita’ yab in ejtohual quin lej exla’ u Tata ti eb jant’ini’ nana’ expith u lej exlalits. Expith jitats nan cu le’na’ cu tejhua’methanchi in ey u Tata ti eb, jats ne’ets ti lej exlom c’al jaja’. :3m Lej jum putat culbethanchab in ichich a Jesús c’al an Espíritu Santo, ani ol. In ulu: ―Nan tu puhuethanchal a bij, Tata ti eb, cum it thabal c’al an eb ani c’al an tsabal. A tsinc’onchamal a tsalap an inicchic ax in tsalpayal tim ba’ abal pel i c’athpich tsalpath ani huit’om, ani a tejhua’methanchamal axi tsa’at in ichich ejtil i tsacam. Ojni’ Tata ti eb, antsana’ ta t’ajamal cum pel a culbetal. ]23 Yab quit culbechic expith cum a ejtohual ca canchi i at’ax teneclab, quit lej c’athpich culbe cum thuchathits a bij ti al an u tihua’ ti eb jun ti a Dios in thuchal im bij in tsacamilchic. Culbel a Jesús C1 Nan tu pithamalits i tsaplabchic abal max ca q’uets’a’ i tsan ani i thiniy yab quit othna ta anam t’u’ul. Nan tu pithamalits i tsaplabchic abal ca tala’ ata’ an teneclab. *0M Uchanchic c’al a Jesús: ―Lej chubax jahua’ a ulal, cum u tsu’u ti eb ejtil max jolohuat eleb an oc’ox teneclab jun athic ejtil in athic an ley. /7 Huichits axi ox inic c’al lajuj an abathualechic lej culbel, in ucha’ an Ajatic: ―Ajatic, ma i canchamal i at’ax teneclab c’al a bij. U.# Jitats quin ats’anchi in cahuintal u abathualejil, nana’ tin mac’uchith ats’alne. Jitats quim pojca’ u abathualejil, nana’ tin mac’uchith pojcalne. Ani jitats tiquim pojca’ nana’, in mac’uchith pojcal jaye a Dios ax tin aba’ teje’ tsabal. U huichel c’al a Jesús axi ox inic c’al lajuj i abathuale -y Ani axi xo’ c’uajatchic ti Capernaum yab ne’ets ca otsits ti eb, tocat ne’ets ca jolohuat ti al an tamtsemla. , Ti al an q’uicha tam ca ts’ejcachic c’al a Dios ne’ets ca c’athpich yajchiquiyatchic axi xo’ u c’uajil ti Corazín ani ti Betsaida, ani axi ti biyal c’uajiy ti bichou Tiro ani ti bichou Sidón yab antsana’ ne’ets ca c’athpich yajchiquiyat. 3+_ Ts’ejhuantal axi c’uajatchic ti bichou Corazín ani axi ti bichou Betsaida cum ne’ets ca yajchiquiyat. Max ti biyal u t’ajamalac ti bichou Tiro ani ti bichou Sidón an labith t’ajbilabchic axi xo’ nan u t’ajamal ti Corazín ani ti Betsaida, jaja’chic jic’tsonenecac c’al in hualab ani huenc’onenecac c’al a Dios. In ca’iyamalaquits i toltom axi ts’ejcath c’al i thapup ani in majuyamalaquits tim ba’ c’al i joltay’ ti tsu’bixtalab abal jic’tsonenequits c’al in hualab ani huenc’onenequits c’al a Dios. <*q Nan tu uchalchic abal nixe’ xi inicchic ne’ets ca c’athpich yajchiquiyat tam quim baju an q’uicha ca ts’ejca c’al a Dios. Ma an Sodomajibchic axi ti biyal yab ne’ets ca c’athpich yajchiquiyat jant’ini’ jaja’chic axi yab ti bats’uhualchic. Am bichouchic axi jec’om c’al a Cristo )) Ne’ets qui tininiy am pojoth ax i tha’u ti acan ta bichohuil. Antsana’ ta ca tso’obna’chic abal a pojcanchamalits in cahuintal a Dios. Ca lej tso’obna’ abal hue’its ta tal a Dios quin t’aja’ ti lej Ts’ale teje’ tsabal. Antsana’ ca ucha’chic. 6(e Max quit ulits ti al i bichou ani yab quit alhua’ bats’uhuat ani yab quit ats’anchat a olnomtal, tam expith quit tixc’an. Tocat ca ucha’ an inicchic axi taja’: ' Ca jeltha’ an ya’ulchic taja’ ani ca olchichic abal hue’its ta tal a Dios quin t’aja’ ti lej Ts’ale teje’ tsabal. _&7 Jun ti quit alhua’ bats’uhuat al jun i bichou ca c’apu jant’ots quit pithan. 2%] Quit jilc’onchic al juncats i ata, ani tats ta ca c’apu ani ca uts’a’ jahuaquitsq’ui quit pithan. Cum tata’chic pel tu t’ojnalil, in tomnal quit pijchin. ${ Jaja’chic ne’ets ti tabatnanchi a cahuintal max pel i alhua’ q’uimath, ani max i tocat ne’ets ti hualbanchi. # An ata axi ca tsa’biy ca tsapnetha’ axi taja’chic ani ca ucha’ abal a le’ abal ca coythanchat in ichich c’al im bij a Dios. ""= Quit c’alechic naptal. Yab ca ne’tha’ i morral, ni i tumin, ni i pajab. Cum lej exbath u t’ojlabil ma yab quit lej ohuey tit tsapnethom ti bel. +!O Ani xo’ tata’chic ne’ets quit c’ale tiquin olnanchi u bij, ani ne’ets ca tamu i inicchic ax u othnax ejtil i pathum ax u othnax c’al an corderochic. P  In ucha’chic: ―Lej chubax jant’ini’ max hua’ats yan i huay’ ca c’ojohuat, antsana’ hua’ats yan i inicchic axi ts’ejcathits abal tiquim bela’ nana’. Ani jant’ini’ tam hua’ats lej hue’ an c’ojolchic, antsana’ hua’ats lej hue’ jita’ tiquin olnanchi u bij c’al an inicchic. Jant’ini’ an thabal huay’ in abal jita’ ti c’ojol, antsana’ ca conchi a Dios abal quin abayechic jita’ tiquin olnanchi u bij. J  Taley an Ajatic in tacuyal jaye ox inic c’al lajuj i inic abal quin aba’ tsab tin eb quin oc’chith tsa’biy tim patal am bichouchic ani an cuenchalabchic jun ti jaja’ ne’ets talbel. =s >Ani uchan c’al a Jesús: ―Yab alhua’ max an xalum tsabal ca huenc’on quin met’a’ tin cux tam in aycom an yunta, ani yab alhua’ max an inic ax in jilchamalits a Dios quin t’aja’ ti Ts’ale tin ichich talbel quin met’a’ tin cux ani quin le’na’ junil im biyal xe’tsintal.X) =Tam uchan a Jesús c’al q’ue’at i inic taja’: ―Ajatic, nan ne’ets tu ts’at’enchi, expith tiquin aychi ne’ets quin c’ale cu olchi ax tu q’uima’ abal ne’ets tu ts’at’enchi. [/ <A Jesús in toc’tsiy: ―Ca jila’ ca joliyat an tsemelomchic c’al axi yab ejat c’al nana’ u bij, ani tata’ ma xohue’ quit c’alets ca olna’ jant’ini’ tin t’ajal a Dios ti Ts’ale. hI ;Ani a Jesús in ucha’ junaque axi c’uajat jaye taja’: ―Tiquin ts’at’enchi. Ani toc’tsin jaja’: ―Ajatic, tiquin aychi ma ca tsemets u tata ani cu joliyits, tam tiq’uele ne’ets tu ts’at’enchi.   :A Jesús in toc’tsiy: ―An oc’chic in cua’al an jol ju’ta ta ca c’uajiy ani an ts’itsinchic in cua’al in c’util ju’ta ta ca coyots, ani nana’ tin Juntal patal an inicchic ma yab u cua’al i ata ju’ta tu cu mo’ca’ u oc’. + 9Tam ti ne’ets ti belchic uchan a Jesús c’al jun i inic: ―Ajatic, nan ne’ets tu ts’at’enchi abal ju’tamaquits quit c’ale. uc 8Nana’ tin Juntal patal an inicchic in che’nec abal cu jec’ontha’ an inicchic, ani yab in che’nec cu talabetha’. Taley c’ale a Jesús c’al in exobalilchic ti pil i bichou. Jitats in le’ ca ts’at’ey c’al a Jesús % 7Tam a Jesús tocat in met’al ani in c’uiyath ucha’chic: ―Tata’chic ma yab a tso’ob ju’ta ti che’nec a tsacunec tsalap. O 6Cum an exobalchic a Jacobo ani a Juan in exla’its abal yab u le’nab a Jesús taja’, in conoyalchic: ―¿Ajatic, a le’ qui conchinchi c’al a Dios i c’amal abal ca ijcanchat nixe’ xi bichou ani ca t’ajat talabetha? Antsana’ ti lej jayq’ui’ an caulome Elías in conchinchi c’al a Dios i c’amalcua’.  5Ani an inicchic taja’ yab in le’ quim bats’u a Jesús, cum in tso’obits abal ne’ets ca c’ale ma tihua’ ti Jerusalén. ' 4In aba’ i olchixchic ca oc’chith c’ale tihua’ ti jun i bichou cuentalith ti Samaria abal quin t’ojojonchi jun ta ca ulits taja’.  3Tam u c’unelits in q’uijil a Jesús ca huichiy ti eb, ani in lej punu tin ichich abal ne’ets ca c’alets ti Jerusalén. P 2Uchan c’al a Jesús: ―In tomnalac yab ca c’anchi, cum jitats yab u tomolnax c’al huahua’ jats axi junat in ichich c’al huahua’ i ichich. A Jesús in c’uiyal a Jacobo ani a Juan I  1Tam uchan a Jesús c’al a Juan: ―Exobchix, huahua’ i tsu’u jun i inic ti canchixnanchal a bij c’al i at’ax teneclab, ani i c’anchi cum yab ts’at’enec c’al huahua’.  0Tamna’ in ucha’ in exobalilchic: ―Max jitats quim bats’u jun i tsacam ejtil axe’ c’al nana’ u bij, tin mac’uchith bats’uhualne. Ani max jitats tiquim bats’u nana’, jaye in mac’uchith bats’uhual u Tata ti eb ax tin abamal quin chich teje’ tsabal. Jitats c’al tata’chic axi quin más tsa’ca’ tim ba’ jats axi más huinat exbath in ey. Axi yab tomolnax `9 /Cum a Jesús in exlanchits in tsalapchic, in c’uajba’ tin tametchic jun i tsacam.  .Tam in exobalilchic a Jesús in ts’i’quiy ti t’ilom abal jita’ c’al jaja’chic axi más huinat exbath in ey. U # -Ani jaja’chic yab in ejtiy nixe’ xi cau cum yabaye bijithits quin ejtiy, ani in ts’ejnalchic quin más conomichiquiye a Jesús abal ca lejquinchat an cau. Jita’ axi más huinat exbath in ey 6 e ,―Ca lej otsits ta xutsun jahua’ ne’ets tu ucha’ ani yab ca uc’chiy. Nana’ tin Juntal patal an inicchic ne’ets quim bina tin c’ubac am pojcax inicchic. $ A +Ani patalchic an inic taja’ in jic’pal abal antsana’ jelthame an cuitol c’al in lej tsap a Dios. In olnal junil a Jesús abal ne’ets ca tsemtha W ' *Tam tu chi’thabits yac’uan junil, ma ijca tsabal ani ts’ebtsinthab. Tam a Jesús in ucha’ ca tixc’anits an at’ax teneclab c’al an cuitol, ani im binanchi c’al in tata tam jelthachits. f E )Tam toc’tsin a Jesús: ―Tata’chic ojni’ it lej q’uibts’oth a tsalap ani yab tim belal. In ohuat c’uajinec c’al tata’chic tu c’aya’nal, ani yabaye tim belamal. Tiquin chanchi an cuitol teje’. dA (U lej ucha’ a exobalilchic tiquin canchinchi an at’ax teneclab, ani yab in ejtouchic. / 'In cua’al i at’ax teneclab c’al tu ets’ey ts’ebtsinthab ani c’al tu lej thajanthab. Tam ta ca ts’ebtsinthabits, u bititil in ijil.  &Ani jun i inic taja’ in tsapic ucha’ a Jesús: ―Exobchix, tiquin t’ajchi jun i alhua’talab ca met’a’ u juncats cuitolil. ' %Aytalab q’uicha pa’iy al am bolchal a Jesús junax c’al axi ox in exobalilchic, ani ba’ am bel u aychab c’al yantalam i inic. + $Tam ti talits nixe’ xi cau, tam a Pedro ani a Jacobo ani a Juan in tsu’u expith jilc’on a Jesús. Xant’ojits a Moisés ani a Elías. Ani jaja’chic yab in olchal jita’ jahua’ antsana’ in tsu’umal. A Jesús in canchal i at’ax teneclab jun i cuitol (I #Ani al nixe’ xi tocou in ats’a’chic u cau a Dios antse’: ―Axe’ ja’its pel u ichich hual Tsacamil. Jats jaja’ ca ats’anchichic in cahuintal. &E "Tam ti cahue a Pedro, tam ti pa’iy jun i mule’ i tocou ti eb c’al ti paxq’uiq’uiyatchic. Ani lej jiq’uelchic tam tin tsu’tal antsana’. wg !Ani tam tu tixc’analits taja’ a Moisés ani a Elías, tamna’ a Pedro in ucha’ a Jesús: ―Exobchix, tequeth alhua’ abal xo’ teje’ u junat c’uajatchic huahua’. Qui ts’ejca’ ox i pathel ata, jun abal tata’, ani jun abal a Moisés, ani jun abal Elías. Antsana’ tin ulu a Pedro, cum jun jic’tohual yab in tso’bim jant’o quin más ulu. /W Aba ani’ lej ts’ebat a Pedro ani a Jacobo ani a Juan, tam tin lej lamc’a’its in hual in tsu’u lej ts’umimil a Jesús ani axi tsab i inic c’al jaja’. ?w In t’iloxnalchic jant’ini’ ne’ets ca yajchiquiyat ani ca tsemtha a Jesús ti Jerusalén cum antsana’ ti bijchithits. Taja’ lej tajajal c’al in ts’alat tajax a Dios. Y~+ Tameq’ui tu tejhua’mel a Moisés ani a Elías ti t’ilom c’al a Jesús. }+ Taja’ tam ti exom ti ol a Jesús, tsu’tab hue’ jalc’uthits lej ts’umimil in hual. In toltomil lej thacninil ani lej maq’uiq’uil. -|S Ma huaxic a q’uicha tam tin ulumalits a Jesús nixe’ xi cau, tam ti c’athiy al i oc’ bolchal ca olon. In ne’tha’ a Pedro ani a Jacobo ani a Juan. q{[ Lej chubax nan tu uchalchic abal hua’ats axi tata’chic yab ne’ets quit thubat tsemets, biyat ma tiquin tsu’u in c’uajatits tin lej Ts’ale. A Jesús in tejhua’methal tim ba’ hue’ jalc’uthits in tejhua’ inictal Cz Jitats tiquin tithenanchi u bij ani u cahuintal c’al an inicchic, nana’ ne’ets cu tithena’ nixe’ xi inic tam nan quin huichiy cu t’aja’ tin lej Ts’ale. Nana’ tin Juntal patal an inicchic ne’ets quim puhuethanchat u bij c’al u Tata ti eb tam quin huichiy junax c’al an t’ocat ángelchic. y{ Ni jant’o ti exbath max an inic quin tala’ c’alna’ jahua’ teje’ tsabal ani quin q’uiba’its in ejattal. 7xg Jitats in le’ expith quin t’aja’ in cuete’ culbetal, jats ne’ets ca q’uibey. Jitats quim bina’ tim ba’ c’al tu ebal nana’, jats ne’ets ca jec’ontha. w- Ani in uchaye patal axi muthat taja’chic: ―Quin t’ajat jilcachiquiy in cuete’ culbetal jitats in le’ ca ts’at’ey c’al nana’. Aba ani’ max ca yajchiquiyat c’al an inicchic ani ma ca le’na ca tsemtha, bel chuthel chuthel tiquin ts’at’enchi. Mv Jaye in uchayechic: ―Nana’ tin Juntal patal an inicchic im bijchithits quin lej yajchiquiyat ani quim pojca c’al an yejtselabchic Israel ani c’al an oc’lec pale’chic ani c’al axi exobchixchic c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. Ne’ets quin tsemtha ani oxchilab q’uicha ne’ets quin ejtha. uuc Tam a Jesús in lej uluth ucha’ in exobalilchic yab quin olchi jita’ max jaja’its pel a Cristo. t  Tam a Jesús in conoyalechic: ―¿Ani tata’chic jant’ini’ tin exlanchal u ey? Tam toc’tsin a Pedro: ―Tata’its ojni’ pel it Cristo ax it bijithits ne’ets quit aban c’al a Dios quit chich. In olnal a Jesús abal ne’ets ca tsemtha Ws' Toc’tsin jaja’chic: ―Talchic in ulal abal tata’ pel it Juan pujax. Talchic in ulal abal pel it Elías, ani hua’ats talchic in ulal abal pel it biyal caulome c’al a Dios axi xo’ ejthame. Kr Jun a q’uicha exom ti ol a Jesús, ani hue’ utat ti c’uajat in exobalilchic. Tam ti talits ti ol in conoyalchic: ―¿Jant’ini’ hualam tin olnal an inicchic c’al u ey nana’? Qq Ani patal an mulcunel c’aputs ani ajhuejits. Taley in exobalilchic a Jesús in thaya’ an jilc’omach ma lajuj tsab i t’ocnal t’uchichithits. A Pedro in olnal abal a Jesús ja’its a Cristo epC Tam a Jesús im bats’u axi bo’ i pan ani axi tsab i to’ol. Tam in met’al ti eb ani im pitha’ i c’ac’namal yan c’al a Dios. Taley in mu’u ani im pitha’ in exobalilchic quin huat’banchi an mulcunel. 6og Ani antsana’ ti buxcan tim patalchic. 2n] Ajith expith an inic pel i bo’ mil. Tam a Jesús in ucha’ in exobalilchic: ―Ca ucha’ an mulcunel ca buxcan ti cuenel ti cuenelchic tsab inic c’al lajuj. m Tam a Jesús in ucha’chic: ―Tata’chic ca pijchi an mulcunel. Toc’tsin jaja’chic: ―Expith teje’ i cua’al bo’ i pan ani tsab i to’ol. Expith max cu c’ale qui ts’ay’chi jant’o quin c’apu patal axe’ xi pulic mulcunel. 7lg Taley otscanits a q’uicha, ani uteychic axi lajuj tsab an abathuale quin ucha’ a Jesús: ―Ca ucha’ an mulcunel ca c’ale ti al i bichouchic ani ti al i q’uimathlomchic axi utat abal quin aliy ju’ta ca coyots ani ju’ta ca c’aputs. Teje’ yab hua’ats jant’o quin c’apuchic. ukc Cum in tso’obna’its am bichou abal tihua’ ne’ets a Jesús, c’alechic yan ca ts’at’ey c’al jaja’. A Jesús im bats’uchic ani in olnanchal jant’ini’ tin t’ajal a Dios ti Ts’ale. Jaye in jelthal i ya’ulchic. Dj Jun a q’uicha huichits an abathualechic ani in t’ilchi a Jesús jahua’ in t’ajamalchic. Tam a Jesús in ne’tha’chic al jun i c’uajattalab pil utat ti bichou Betsaida. i+ Tam in ulu a Herodes: ―Nana’its ax u aba’ an cau ca muts’inchat in oc’ a Juan. ¿Ani jita’ hualam axe’ xi inic ax in olchinal in t’ajbil? Ani a Herodes in lej lubal quin tsu’u a Jesús abal quin tequeth exla’. Im pijchal a Jesús bo’ mil i inicchic Zh- Q’ue’atchic in ulu abal pel a Elías axi caulome c’al a Dios ti jayq’ui’ ani xo’ huichits. Q’ue’atchic in ulu abal a Jesús pel q’ue’at i biyal caulome c’al a Dios axi xo’ ejthachits. Xg) Aba ani’ olchinenec a Herodes in labith t’ajbilchic a Jesús, yab in tequeth exla’ jita’ jaja’. Cum talchic i inic in ulal abal a Jesús pel a Juan pujax axi tsemenecac ani xo’ ejthachits. 2f] Tam ta c’ale in exobalilchic a Jesús, xe’ets tsa’bibil tim patal am bichouchic in olnal an alhua’ cau ani in jelthal an ya’ulchic. Tsemtha a Juan pujax Me Max jun i bichou yab ti bats’uhual, tam quit tixc’an taja’. Am pojoth jahuats ca tha’u ta acan al nixe’ xi bichou, ca tininiy tam ne’ets quit tixc’an. Antsana’ ta ca t’aja’chic abal quin alhua’ tso’obna’ an inicchic taja’ abal yab alhua’ in t’ajamal cum im pojcanchamal in cahuintal a Dios. d} Al an ata jun ti quit bats’uhuat, tats quit junini’ c’uajiy ma tam ti ne’etsits quit cale al nixe’ xi bichou. `~}|{Tz6yOxwvutt@srPqzpponmmtll kljihggfxenddcc7ba``_`^]p]\a[ZZY/X|WW+VUTTRR8QPPNNMLQKJIHGG.F[E{DCBB^BA:@@.?>7=eA Jesús in uchaye an fariseochic ani an exobchixchic c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés antse’: ―C’uajatac jun i inic ax in cua’al tsab in cuitolil. e C Antsana’ nan tu uchalchic abal ne’ets ca c’athpich junax culbe an ángelchic tam jun i hualbith inic ca jic’tson c’al in hualab ani ca huenc’on c’al a Dios. An jalpith cau c’al an cuitol axi q’uibenec -S Ani tam quin ela’its ne’ets quin tamcuy in ja’ubchic ani in at q’uimathchic quin ucha’: Cu junax culbejits cum te u ela’its an tumin ax u q’uibamal. jM¿Max jun i uxum in cua’al lajuj i tumin ani quin q’uiba’ jun jant’o ne’ets quin t’aja’? Auxe’ max yab i ne’ets quin lec’utsiy an tajablab ani quin tala’ c’uet’oy an ata ma tam quin ela’its. /WAntsana’ nan tu uchalchic abal lej c’athpich u junax culbel an ángelchic ti eb tam jun i hualbith inic ca jic’tson c’al in hualab ani ca huenc’on c’al a Dios, ani yab ejtil c’al tse’ inic c’al lajuj beleu i inic ax in q’uibts’oth tsalpayalq’ui pel i alhua’ inic ani yab in yejenchal ca jic’tson c’al in hualab ani ca huenc’on c’al a Dios. An jalpith cau c’al an tumin axi q’uibenec 7gQuit ultsits ta q’uima’ ne’ets ca tamcuy a ja’ubchic ani a at q’uimathchic ani ca ucha’: Cu junax culbejits cum te u ela’its an oveja axi q’uibenec juncats. \1Ani tam ca ela’its ne’ets ca antha’ ta punuc’ c’al a ichich lej culbel. |q―¿Max a cua’al bo’ inic i oveja ani ca q’uibey jun jant’o ne’ets ca t’aja’? Auxe’ max yab i ne’ets ca jila’ axi tse’ inic c’al lajuj beleu biyat quit c’ale ca aliy axi jun q’uibenec ma tam ta ca ela’its. NTam a Jesús in t’iloxnanchichic jun i jalpith cau antse’: ykJaxtam ti tsacul an fariseochic ani an exobchixchic c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. In c’uiyath uluchic tin cuenta a Jesús antse’: ―Nixe’ xi inic im bats’uhual ani u junax c’apul c’al i hualbith inicchic. 2 _Yantalam i bats’c’ul jalbixtalab tumin tin cuenta an gobierno ani axi exlath ti lej hualbith inicchic u che’el c’al a Jesús abal quin ats’anchi in cahuintal. ta#Tocat ne’ets ca lejat huac’la ejtil i amul, ani ma yab ne’ets ca tabatna ni c’al an tsabal ni c’al i t’ayablab. Jitats junat in ichich c’al nana’ u ichich, quin lej alhua’ bina’ in xutsun c’al axe’ xi cau. ~"An at’em in cua’al in huinat alhua’ ey tam yab tsamc’ac’ath. Max tsamc’ac’athits, yabats jant’o ti alhua’. N}!Antsana’its jitats c’al tata’chic yab it ts’ejcacathits ca tala’ jilcachiquiy jahua’ a cua’al, yab ne’ets ca ejtou quit ts’at’ey c’al nana’. Tam yabats ts’apu an at’em 9|k Max quin tsalpay yab ne’ets quin ejtou quin ata’, tam ne’ets quin abchi i caulome quin ucha’ an tomolnax ts’ale abal ca coyotsits c’al an cau ani yab ca pejéxin. Z{-Jaye max i ts’ale ne’ets ca pejéxin c’al q’ue’at i ts’ale in tomnal quin oc’ox tsalpay max c’al lajuj mil i soldado in ejtohual quin ata’ an ts’ale ax in cua’al jun inic mil i soldado. ozWNe’ets quin ulu an tilibnax abal a tuju an ata ani yab a ejtou ca tala’ ts’ejca’ tim puhuel. yMax ca ts’ejca’ tocat in cub an ata ani yab ca ejtou ca tala’ ts’ejca’ an ata, tam tocat ne’ets quit tilibna. yxkMax ne’ets ca ts’ejca’ i ata ca oc’ox tsalpay max a cua’alits an tumin abal ca tala’ ts’ejca’. w-Aniye jaye yab in ejtohual ca ts’at’ey c’al nana’ jitats yab ts’ejcacathits ca yajchiquiyat ani ma ca tsemtha c’al tu ebal nana’. Zv-―Yab in ejtohual ca ts’at’ey c’al nana’ jitats in c’athpich c’anithal in tata ani in mim, o in tomquil, o in tsacamilchic, o in ebchalchic, o in uxum ebchalchic, o in cuete’ le’nomtal. iuKNe’ets ts’at’at yan i inicchic c’al a Jesús. Tam huilq’uin ani in ucha’chic: ?twNan tu uchal abal axi oc’ox bijithits ca chich ti c’apul, ni jun yab ne’ets quin c’apu an ts’alat c’apuxtalab ax u ts’ejcanchamal. Axi ca ts’at’ey c’al a Cristo _s7Tam toc’tsiyat an t’ojnal c’al in amu: Xo’ quit c’ale ti al i pulic alte’ bel ani jaye ti al i tsacam alte’ bel ca lej uluth ucha’ ca chichits jitats ca ela’ abal ca t’uchichits u q’uima’. 6reTam ta c’alets ti olchix, ani tam ti huichits an t’ojnal in ulu: Amu, u t’ajamal jahua’ tin uchamal ani bel hua’atse i jolat ju’ta ta ca buxcan i c’apulchic. q!Taley huichits an t’ojnal c’al in amu ani in tala’ olchi jant’ini’ ti uchnenec. Tam lej tsacuy an amu ani in ucha’ an t’ojnal: Thubat quit c’ale ti al am pulic belchic ti al am bichou ani jaye ti al an tsacam belchic ax tin hualchicte’lil am bichou, ani ca chi’tha’ ti c’apul an ts’ejhuantal, ani an tsambe, ani an c’uets’e’, ani an joc’tsi, in ulu an amulab. zpmQ’ue’at in ulu, talele in tomquinenec ani jaxtam yab u ejtohual quin c’ale c’al an c’apuxtalabcua’. 3o_Junaque in ulu, talele u ts’a’iy bo’ i yunta i hueyax ani ne’ets quin c’ale cu t’ojontha’ max alhua’ ca t’ojon. Ca ucha’ a amu abal yab in ne’ets. Tn!Ani patal jaja’chic tocat in ts’i’quiy quin huaynanchi jant’o. Jun in ulu, talele u ts’a’iy jun i pejach i tsabal ani u le’ quin c’ale cu tsu’u. Ca ucha’ a amu abal yab in ne’ets. mCum ts’ejcacathits in cua’al an c’apnel, tocat in aba’ in t’ojnalil ca c’ale quin caniy axi bijithits ca chich. l+Tam a Jesús in toc’tsiy: ―Jun i inic in caniy yantalam i inic ca chich ti c’apul tin q’uima’ c’al i ts’alat c’apuxtalab. 0kYTam uchan a Jesús c’al jun i inic axi quetel ti mexa: ―Ne’ets ca lej culbe jitats ca buxcan ti c’apul ti eb tam a Dios quin t’aja’ ti lej Ts’ale. _j7Aba ma jaja’chic yab ne’ets quin ejtou ti huichbanchi, bel ne’ets quit culbe cum a Dios ne’ets ti huichbanchi tam jaja’ quin ejtha’ am pututh inicchic. An jalpith cau c’al an ts’alat c’apuxtalab fiE Expith ca caniy an ts’ejhuantal, ani an tsambe, ani an c’uets’e’, ani an joc’tsi. hw Tam a Jesús in ucha’ an fariseo c’al axi ti caniyat ti c’apul: ―Tam ne’ets ca t’aja’ i c’apuxtalab yab ca caniy a ja’ub, ni a at ebchal, ni a at xits’al, ni a at q’uimath axi rico, cum in ejtohualchic ti huichbanchi. *gM Cum antsana’its jitats quin t’aja’ lej pulic ne’ets ca tsa’ca, ani jitats quin tsa’ca’ tim ba’ ne’ets ca pulicmethanchat in ey c’al a Dios. /fW Tam quit c’ale c’al an ts’alat c’apuxtalab quit buxcan c’al an alq’uith inicchic, ani hualam ax ti canamal ne’ets ti ucha’, ja’ub quit chich quit buxcan teje’ jun ti bijithits ca buxcan axi lej huinat exbath in ey. Ani tam ojni’ ne’ets quit ajiyatitste tit lej exbath. We' Tam ax ti canamal quit chich ne’ets ti ucha’ quit tixc’an abal ca buxcan axi lej bijith, ani tata’ ne’ets quit uchan quit buxcan c’al an alq’uith inicchic. Tam ojni’ ne’ets quit tithebe. d%―Max jitats ti caniy tit c’apul c’al i ts’alat c’apuxtalab tin cuenta i tomquintalab yab quit buxcan jun ti bijithits ca buxcan axi lej huinat exbath in ey, cum hualam ne’ets ca ulitse jun axi más huinat exbath in ey axi bijithits ca buxcan taja’. 8ciA Jesús in tsu’tal axi chichits ti c’apul c’al an fariseo abal u buxcanalchic ti mexa jun ti bijithits ca buxcan axi lej huinat exbath in ey. Tam in ucha’chic: kbOYab in ejtohualchic ca toc’tsin ni c’al jahua’. Axi canithchic c’al an tomquintalab 8aiTaley tam a Jesús in ucha’ an fariseochic: ―Auxe’ max jita’ tata’chic ca ijcan a burrojil o a hueyaxil al i mom tam sábado, ani hualam yab ne’ets ca caltha’. `/Ani ma lejat yab ela’ toc’tsinchic. Tam a Jesús in yac’uchi in c’ubac an ya’ul ani in jeltha’its. Tam in ucha’ ca c’alets. ]_3Tam a Jesús in conoy axi taja’chic an exobchix c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés ani an fariseochic: ―¿Jant’o a ulalchic tu jilal an ts’ejcath cau qui jeltha’ an ya’ul tam sábado? K^C’uajat jaye jun i inic ax in cua’al i yau’lats pel i mal. A] }C’ale ti c’apul jun i sábado a Jesús tin q’uima’ i oc’lec fariseo, ani taja’ lej tsapic met’nal a Jesús c’al axi q’ue’at i fariseochic jant’o quin t’aja’. \ #Ca t’aja’ ti cuentachic abal lejat jolat ne’ets ca jilc’on a tiyopanil. Nan tu uchalchic abal lej chubax yabats ne’ets tiquin tsu’u ma biyat tiquin olna’ antse’: Jaja’ jats axi tal abath c’al a Dios, ani jats axi qui puhuethanchi im bij.l[Q "Tata’chic ojni’ ax it c’uajil ti Jerusalén it lej tsemthom c’al in caulomejilchic a Dios ani it lej cui’ix c’al i t’ujub c’al in abathualejilchic a Dios. Ejtil i pita’ ax in tamcuyal in tsacam t’am quin c’aniy tin alcam in ocob, antsana’ yan i calat nan u lej le’ac tu tamcuy ani tu c’aniy, ani tocat yab a le’acchic. MZ !Pel u uchbil antsana’ quin t’ojone axe’ xa q’uichachic. Taley ne’ets quin ulits ti Jerusalén ani quin tsemtha taja’, cum tats expith ne’ets quin tsemtha tin caulome c’al a Dios. $YA A Jesús in toc’tsiychic: ―A Herodes pel i c’ambixma’. Quit c’ale ani ca ucha’: Xo’ u calthal an at’ax teneclabchic ani u jelthal an ya’ulchic, ani ne’ets cu t’ajaye antsana’ calam ani ma oxchilab q’uicha. Ma tam ne’ets cu tala’its u t’ojlabil. X) Nixe’ xa q’uicha ulitse i fariseochic c’al a Jesús quin ucha’: ―Quit tixc’an teje’, cum a Herodes in le’ ti tsemtha’. W' Al nixe’ xa q’uicha ne’ets ca ajiyat ti pulic in ey c’al a Dios yan i inic axi xo’ tsipilin in ey teje’ tsabal, ani ne’ets ca ajiyat ti tsipilin in ey yan i inic axi xo’ pulic in ey teje’ tsabal. A Jesús in yajnanchalchic axi c’uajil ti Jerusalén -VS Ne’ets ca chich an inicchic yantalam ma tim puhuel an tsabal, ani ne’ets ca buxcan ti c’apul tin mexajil a Dios tam jaja’ quin t’aja’ ti lej Ts’ale. %UC Tam ca tsu’uchic a Abraham ani a Isaac ani a Jacob ani patal an caulomechic otsenequits jun ti a Dios in t’ajal ti lej Ts’ale ani tata’chic tocat it jilc’onenequits eleb, ne’ets quit uq’uinchic ani ne’ets ca huech’ech’latschic a camab c’al an lej yajchictalab. tTa Ani jaja’ ne’ets ti toc’tsiychic: Tu lejat ucha’its abal yab tu exlalchic ani yab u tso’ob ma ju’tam it tal. Quit t’ajat tixc’anchic c’al nana’, cum pel it pojcax. Antsana’ ne’ets ti ucha’chic an thabal ata. S7 Ani tata’chic ne’ets quit toc’tsin: Cum i tu exlalits cum u junat c’apumath ani u junat uts’lamath, ani jaye it exobchixin al i bichohuil. DR Ca t’aja’ ti cuenta max i thabal ata quin mapuyits an hui’leb tin q’uima’, ani tata’chic it c’uajat eleb ani a le’ quit otsits. Ne’ets ca ucha’: Pay’lom, tucu japchi an hui’leb. Ani jaja’ expith ne’ets ti toc’tsiychic: Nan yab tu exlalchic ani yab u tso’ob ma ju’tam it tal. QQ ―Ejtil i inic ax in lej lubal ca otsits al i xuyat otsnab, antsana’ ta ca t’aja’ abal max quit jec’ontha. Yan ne’ets quin lej le’na’ ca jec’ontha, ani yab ne’ets quin ejtou. !P; Ani conoyab c’al jun i inic ti bel: ―¿Ajatic, hua’ats expith tsab ox i inic ax u jec’onthab c’al in hualab? Toc’tsin a Jesús in ucha’: O A Jesús ne’ets in aynale am bel ne’ets ti Jerusalén, ani u otsele ti exobchix alchic i tsacam bichou ani alchic i cuenchalab. "N= Pel ejtil i c’ac’chixtalab axi quin xaluhuits an uxum al an c’oye, c’al ne’ets ca tala’ puhuethajits tim puhuel an c’oye. An xuyat otsnab aM; ¿C’al jant’oye más i t’ipchixtalab cu ulu a Dios in t’ajal ti Ts’ale? L% Jun i inic quin t’aya’ i iyalab mostaza tin tsabalil. Tocat ca cale ani ca puhueyits, tamna’ an ts’itsinchic u che’el quin ts’ejca’ in c’util ba’chic in c’ue’el ejtil max pel i te’. An jalpith cau c’al an c’ac’chixtalab c’al an c’oye zKm Tam a Jesús in ulu: ―Ne’ets tu olchichic i jalpith cau jant’ini’ tin t’ajal a Dios ti Ts’ale. hJI Tam tin uluhuits antsana’ a Jesús, tam patal in tomolnaxil tithebelchic. Ani aba ani’, bel patal am bichou lej culbel c’al an labith t’ajbilab ax in t’ajal a Jesús. An jalpith cau c’al an iyalab mostaza NI Auxe’ max yab in tomnamal cu jeltha’ tam sábado nixe’ xi uxum. Pel jaja’ in at xits’al a Abraham jant’ini’ tata’chic, ani lajuj huaxic tamubits ti ya’unthame c’al a Satanás. HH  Tam toc’tsiyat c’al an Ajatic: ―It eb t’ocatq’uichic. ¿Max huic’ath a hueyaxil o a burrojil tam sábado hualam max yab ne’ets ca ne’tha’ ti uts’al c’al an ja’? 'GG Tam tsacuy an oc’lec c’al nixe’ xi tiyopan, cum jelthomats a Jesús tam sábado. In ucha’ axi muthat taja’chic: ―Hua’ats acac a q’uicha cu t’ojon. Jahuaquitsq’ui tam q’uicha nixe’chic alhua’ quit chich abal quit jeltha, ani expith yab quit chich tam sábado. F5 Tam a Jesús im punchi in c’ubac tin inictal, ani tameq’ui t’ajat lujcunits in cux. Ani tamna’ an uxum im puhuethanchal im bij a Dios. gEG A Jesús in tsu’u ani in ucha’: ―Uxum, nan ne’ets tu jeltha’ c’al an yau’lats. DD Ani c’uajat taja’ jun i uxum ax in cua’al lajuj huaxic tamub ti cutulmethanchame in cux tin ebal abal co’oyab c’al i at’ax teneclab, ani ni hue’ yab in ejtohual ca lujcun. YC+ Jun i sábado c’uajat a Jesús ti exobchix tin tiyopanil an Israelchic. B Lequitsq’ui max ca hualin tamna’, ani max i tam cu t’aq’uiy jun t’ajat. A Jesús in jelthal jun i uxum axi cutul in cux *AM Toc’tsiyat an thabal tsabal: Ca jilaye axe’ xi tamub ani nan ne’ets cu xalchi an tsabal ani ne’ets cu jolchi i elich anam abal ca t’u’un an tsabal. @w Tam uchan am beletnanchix tsabal c’al an thabal antse’: Oxits i tamub in che’nec cu aliy i hualilab al axe’ xi te’ higuera ani ni jayq’ui’ yab u elchal. Ca t’aq’uiy jun t’ajat abal yabats quin jolat xuts’q’uiy an tsabal. X?) Tam a Jesús in olchichic i jalpith cau antse’: ―Jun i inic in cua’al jun i te’ higuera t’ayathits tin tsabalil. C’ale quin tsu’u max in cua’alits in hualil, ani yab jant’o in elchi. \>1 Nan tu uchalchic abal yab antsana’. Ani ta patal tata’chic max yab quit jic’tson c’al a hualab ani yab quit huenc’on c’al a Dios, ne’ets ca q’uiba’ a ejattal. An te’ higuera axi yab hualith O= Hualam a tsalpayalchic abal axi lajuj huaxic tsemthame tam ti ijcanchat an torre ti Siloé abal jaja’chic lej c’athpich hualbith ani yab ejtil axi q’ue’atchic ax u c’uajil ti Jerusalén. ;<o Nan tu uchalchic abal yab antsana’. Ani ta patal tata’chic max yab quit jic’tson c’al a hualab ani yab quit huenc’on c’al a Dios, ne’ets ca q’uiba’ a ejattal. *;M A Jesús in ucha’chic: ―Hualam a tsalpayalchic abal nixe’chic tsemthame abal cum lej c’athpich hualbith ani yab ejtil in juntalchic tim bichohuil. :  C’uajatchic taja’ talchic i inic c’al a Jesús in olchal jant’o t’ajchinenec talchic i Galileajib c’al in soldadojilchic a Pilato. Tsemthamecua’chic jaja’ biyat in tsemthal i co’nelchic axi ne’ets ca bina ti ts’acchixtalab ti al an tiyopan. 9w ;Nan tu uchalchic abal max yab ca cuete’ ts’ejca’ c’al a tomolnaxil an cau ani max quit baliyat al an huic’axte’, yab ne’ets quit thubat caltha ma ta ca quithat jalbiyits jahua’ it uchanits ca jalbiy c’al an ts’ejcom cau.58c :Ca t’aja’chic ti cuenta max it junax ne’ets c’al a tomolnaxil abal quit ts’ejcanchat i cau c’al an oc’lecchic, in tomnalac ca cuete’ ts’ejca’chic an cau ti bel. Tam jaja’ yab ne’ets ti ne’tha’ c’al an ts’ejcom cau, ani yab ne’ets quit baliyat al an huic’axte’. c7? 9¿Jale’ yab a tso’obnalitschic quit ts’ejcacan c’al a ichich c’al a Dios? ?6w 8Tata’chic ojni’ it lej eb tsalpathq’ui ani yab it lejat tsalpath ta ejattal. A tso’obchic an tsu’bixtalab c’al an ab ani c’al an c’ac’al, ani ma ni hue’ yab a tso’ob an tsu’bixtalab axi nan u t’ajal c’al in tsap a Dios ti eb. Ca luba’ ca ts’ejcanchat an cau c’al an tomolnax 5{ 7Tam ca juchun an ic’ tal alal, tamna’ a ulalchic abal ne’ets ca lej cubiyits an c’ac’al, ani chubax u cubel. 74g 6Uchane an mulcunel c’al a Jesús: ―Tam ca tsu’uchic an tocou ti otsel q’uicha, tamna’ a ulalchic abal ne’ets ca ulitsits an ab tihua’, ani chubax u ulel. ?3w 5Ne’ets ca tomolna i cuitol c’al in tata ani i tatalab c’al in cuitolil. Ne’ets ca tomolna i ts’ic’ach c’al in mim ani i mimlab c’al in ts’ic’achil. Ne’ets ca tomolna i al’iblab ts’ic’ach c’al in uxum iyam ani i uxum iyamlab c’al in al’ib ts’ic’ach. An tsu’bixtalabchic !2; 4Ma xohue’its i q’uimath ne’ets ca cuete’ tomolnáxin jun c’al xi jun. Jun ti hua’ats bo’ i ejattalab hualam ox quin tomolna’ axi tsab. S1 3Yab ca q’uibts’oth tsalpaychic max an inic ne’ets ca c’uajiychic jun ejet expith tin ebal abal nan in che’nec teje’ tsabal. Tu uchalchic abal ne’ets ca tomolnáxin tin ebal nana’ u ey. !0; 2Pel u uchbil cu lej yajchicna’ne an yajchictalab, ani jats c’al tu junini’ co’oyab u ichich ma ta ca tala’ putunits nixe’ xi yajchictalab. 0/Y 1In che’nec teje’ tsabal ani u ts’at’elilchic ne’ets ca lej yajchiquiyat ejtil max ca huat’ba al i c’amal, ani u lej le’ max xohue’ exomaquits. %.C 0Axi yab in exlanchi, huachic ne’ets ca yajchiquiyat max yab in t’ajchamal. Jitats pithnenec hue’ yan in uchbil, antsana’ ti quim bina’ an cuenta hue’ yan. Jitats pithnenec lej yan in uchbil, antsana’ ti quim bina’ an cuenta lej yan. I tomolnaxtalab tin ebal a Cristo - /An abatnanchix ax in exlanchits in culbetal in amu ani yab in t’ajchamal, jats ne’ets ca c’athpich yajchiquiyat. e,C .Max antsana’ ca elchin c’al in amu tam ca chi’pin jun athic tam yab u aychab, tam ne’ets ca c’athpich yajchiquiyat ani ca c’uajiy jolbibith ejtil axi q’ue’atchic an inicchic yab pututh c’al in uchbil. +  -Ani max yab pututh ne’ets quin tsalpay abal in amu ne’ets ca ohuey abal ca chich, ani hualam tocat ne’ets quin othna’ ax in abatnalchic ani an cuthinelchic. Tocat ca xe’tsin c’apupulq’ui ani uts’uts’ulq’ui, ma ne’ets ca uts’alin. * ,Lej chubax nan tu uchalchic abal jats jaja’ axi ne’ets ca punuhuat ti ts’ale abatnanchix c’al patal jahua’ in cua’al in amu. r)] +Tam ca chich in amu, tam ne’ets ca lej culbe nixe’ xi abatnanchix max im putuhual c’al in uchbil. X() *Toc’tsin an Ajatic: ―An t’ojnal axi pututh ani tsalpath jats axi ne’ets ca punuhuat ti abatnanchix c’al xi q’ue’at in t’ojnalil an amulab, ma quin ulu jahua’ tam hora ca pijchinchat. /'W )Tam conoyab a Jesús c’al a Pedro: ―¿Ajatic, tu olchamal axe’ xi jalpith cau expith huahua’ ax tu exobalil o a olchamal jaye patal axi muthat teje’? T&! (Tata’chic quit c’uajiy lej ts’ejcacath, cum nana’ tin Juntal patal an inicchic ne’ets quin chi’pin lej jun athic tam yabchic a t’ilt’om. Jita’ pel i abatnanchix pututh ani jita’ iba Z%- 'Ca t’aja’ ti cuentachic jun i thabal ata axi otsanchat in q’uima’ ani cue’chinenec. Max in tso’obnamalac jahua’ tam hora ne’etsac ca chich an cue’, yabac huayamath ani yab cue’chinenecac. $7 &Ojni’ ne’ets ca lej culbe am beletnanchix ata max ets’ey lej ts’ejcacathits tam ca ulcan in amu, max ts’ejel acal o max tam chuthelaquits. U## %Max im putuhualits c’al in uchbil ne’ets ca lej culbe tam ca huichiy in amu. Lej chubax nan tu uchalchic abal an amu jaja’ lej putat ne’ets quin ts’ejcacanchi an c’apnel am beletnanchix ata. )"K $In junini’ aychal ca huichiy in amu axi c’alnec quin tsu’u an tomquintalab. Tocat ca ulcan ani ca tauna, thubatq’ui ne’ets quin japchi an hui’leb. _!7 #Quit c’uajiychic lej ts’ejcacath a tsalap ejtil axi pel i beletnanchix ata. # ? "An c’alab axi tata’chic a tsu’talits lej c’athpich huinat alhua’, jats ne’ets ca junini’ tsalapna’ ta ichich. Cu c’uajiy ts’ejcacath E !Ca nuju jahua’ a cua’al ani ca pitha’ an tumin an ts’ejhuantal. Ca t’aja’chic alhua’ abal ca co’oy a c’al tihua’ ti eb c’al a Dios. Jahua’ tihua’ hua’ats ti eb ojni’ yab ne’ets ca ejtohuat ca cue’eyat c’al i cue’ ani yab ne’ets ca ejtohuat ca c’apts’uhuat c’al i thum. .U Tata’chic ejtil it tsacam cuenel i oveja axi tu c’alchic nana’. Yab quit jiq’ueychic, cum a Tata ti eb in le’ quin t’aja’ ti Ts’ale ta ichich. F Expith ca junini’ jilchichic a Dios quin t’aja’ ti Ts’ale ta ichich, ani tamna’ jaja’ ne’ets ti pitha’chic patal jahua’ ca yejenchi teje’ tsabal. An c’alab axi ti eb [/ Axi yab u exlom c’al a Dios jats axi xe’ets tsalpopol c’al jahua’ teje’ tsabal. Tata’chic yab antsana’ ta ca t’aja’, cum a cua’al a Tata ti eb ax in tso’obits patal jahua’ a yejenchal. S Yabats quit t’e’piplats c’al an c’apnel ani c’al an uts’nel. "= C’al a Dios jats tu ts’ejcanal an huits c’athpich alabel. Ti jun a q’uicha ejate ani ti junaque a q’uicha tsemenequits ani ca chican. Cum más a exbathchic c’al a Dios, más ne’ets ti pitha’chic an toltom. Tata’chic ojni’ yabaye a alhua’ belamalchic a Dios. (I Ca t’aja’chic ti cuenta jant’ini’ tu puhuel an huits. Yab ja tin ebal abal u t’ojnal ani yab tin ebal max u huichalac abal quin ts’ejca’ tim ba’. Nan tu uchalchic abal an ts’ale Salomón c’al patal in ts’alat toltomil yab im baju in alabental ejtil an huits.   Max yab a ejtohualchic ca t’aja’ jahua’ yab lej q’uibat, jolat quit xe’tsin tsalpopol c’al jahua’ lej q’uibat. {o Aba ma ca lej xijc’ath luba’ ta ba’ quit t’ec’atme ts’ejel metro, ni abal jay yab ne’ets ca ejtou.  Ca t’aja’ ti cuentachic an c’ojchic abal yab u om, ani yab u c’ojol, ani yab in thayal jant’o ti al an huilte’. Bel u c’apulchic, cum expith c’al a Dios u pijchab. A exbath tata’chic lej c’athpich yab ejtil in exbath an ts’itsin. ' In exbath a ejattal lej c’athpich yab ejtil in exbath an c’apnel, ani in exbath a inictal lej c’athpich yab ejtil in exbath an toltom. 1 Taley a Jesús in ucha’ in exobalilchic: ―Jaxtam nan tu uchalchic yab quit xe’tsin tsalpopol c’al an c’apnel ani c’al an toltom.  Pel i macu’ in tsalap jitats quin thaya’ yan jant’o jahua’ hua’ats teje’ tsabal quin cuete’ c’alna’q’ui ani ni jant’o tam c’alab yab in cua’al thayach tihua’ ti eb c’al a Dios, in ulu a Jesús. U beletnom a Dios c’al in tsacamilchic {o Ma tamna’ ojni’ tauna c’al a Dios antse’: Tata’ ojni’ it macu’ a tsalap, cum ne’ets quit tsemets axe’ xi acal. ¿Tam jita’ ne’ets quin tabatna’ ax a cua’al yan jant’o thayach? Antsana’ ti conoyat c’al a Dios. 5c C’al xi yantalom hualilab ne’ets cu huat’a’ yan i tamub coyolq’ui ani culbelq’ui. Ne’ets tin c’apupulq’ui ani ne’ets tin uts’uts’ulq’ui, in ulu. fE Tam in cuete’ ulu tin ichich antse’: Ma xohue’ u exla’its jahua’ ne’ets cu t’aja’. Ne’ets cu ijca’ u huilte’ilchic ani cu ts’ejca’ axi más pulic. Tats ne’ets cu tala’ thaya’ an hualilab. 1 Xe’ets in lej tsalpayal ju’ta ti quin tala’ thaya’ an hualilab, cum yab ne’ets quin tala’ ac’na’ an huilte’chic ax in cua’al.  Tam a Jesús in olna’ i jalpith cau antse’: ―C’uajatac jun i rico inic in cua’al lej yan i t’ayablab lej hualith. S  Uchanaye c’al a Jesús: ―Ca lej taja’ ti cuenta yab ca huat’ath c’a’inchi an c’alab axi teje’ tsabal, cum yab c’al ja ti ne’ets ca co’oy a ejattal it ejatlith c’al a Dios. u c Toc’tsin a Jesús: ―Pay’lom, yab u ey tin ts’ejcanchix ani tim buc’chix c’al tata’chic. A { Jun i inic axi taja’ al an mulcunel in ucha’ a Jesús: ―Exobchix, ca ucha’ u ebchal abal tiquim pitha’ jahua’ bijithits cu bats’u c’al an they jilchith c’alab. e C Ma tameq’ui an Espíritu Santo ne’ets ti pitha’ an cau jant’o ca ulu. An ricotalab d A Tam tit binathits quit ts’ejca c’al i ts’ejcom cau ax ti al an tiyopan ani jaye c’al i oc’lecchic, yab quit tsalpaxin tin cuenta jant’o ne’ets ca ucha’ o jant’ini’ ti ne’ets quit toc’tsin. Q Jitats tiquin quithab cahuiliy nana’ tin Juntal patal an inicchic ne’ets ca ejtohuat ca paculanchat. Jitats quin quithab cahuiliy an Espíritu Santo yab ne’ets ca ejtohuat ca paculanchat. 9 Jitats tiquin tsinc’onchi u bij c’al in at inic, nana’ jaye ne’ets cu tsinc’onchi im bij c’al an ángelchic tihua’ ti eb c’al a Dios. R Patal jitats tiquin olnanchi u bij c’al in at inic, nana’ jaye ne’ets cu olnanchi im bij c’al an ángelchic axi tihua’ ti eb c’al a Dios. Nana’its pel tin Juntal patal an inicchic. =s Ani jaja’ ti co’onchalits ajith tin junchictal a xi’il ta oc’. Cum a Dios lej beletnom, jaxtam yab ca ts’ejna’ jant’o quit t’ajchin c’al a at inic. Jaja’ ti tsu’tal a cua’al a lej c’athpich exbath ani yab ejtil an tsacam ts’itsin. Jitats quin olna’ a Cristo c’al an inicchic +O An nujul in nujuhual bo’ i tsacam ts’itsin c’al tsab i tsacam tumin. Cum a Dios lej beletnom ni jayq’ui’ yab in uc’chiyal an tsacam ts’itsin. 8i Nan tu uchalchic ca ts’ejna’ a Dios, cum jaja’ in ejtohual ti tixc’anchi a ejattal ani jaye max ti jolou ti al am pulic tsemla. Ojni’ jaja’ jats ca ts’ejna’.  Ja’ubchic, nan tu uchal yab ca ts’ejna’ a at inic, cum expith in ejtohual ti tsemthanchi a inictal ani expith ja. 0Y Jahua’ tata’chic a tsinat t’iloxnal ta cuetemtal ne’ets quit tala’ tso’obnanchat c’al an inicchic. Jahua’ a cue’ ulal alta ta q’uima’ c’al an hui’leb maputh ne’ets quit thajat t’iloxnanchat jun ti ca tala’ ats’an c’al patal an inicchic. Jita’ ca ts’ejna @y Jahua’ in tsinat t’ajal an inic ne’ets ca tala’ tejhua’methanchat pil a q’uicha, ani jahua’ in tsinat tsalpayal tin ichich ne’ets ca tso’obnanchat pil a q’uicha. P  Lej tamcunale yan i mil i inicchic, ani lej q’uits’c’omanal ma q’uets’áxchic c’al in acan. Tam a Jesús in ucha’ in exobalilchic: ―Ca t’aja’chic ti cuenta yab quit c’ambiyat c’al an fariseochic, cum eb t’ocatq’ui ani in exobchixtal u tsinat t’ojnal ejtil an c’ac’chixtalab c’al an c’oye. y~k 6In lej t’ajchal ti cuentachic max a Jesús quin ulu i q’uibts’oth cau c’al quin ejtou quin jolbiy.c}? 5Tam lej tsacuy an fariseochic ani an exobchixchic c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés c’al jahua’ antsana’ in ulu a Jesús, ma in ts’i’quiy quin c’uiyath conomichiquiy c’al yan i cau. |- 4It lej ts’ejhuantal tata’chic ax it exobchix c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés, cum yab a tequeth exlanchalchic in tsalap a Dios ta ichich. Yab a exlanchal tata’chic, ani jaye yab a jilal quin exlanchi an inicchic ax in lej le’ quin exlanchi. i{K 3Pel a mac’uchith hualabchic in huac’lath xits’al a Abel axi tsemtha ti biyal ani jaye in huac’lath xits’al a Zacarías ax a ite tsemthamal utat an ts’acnaxtalab tin cuenta an tiyopan. Jaxtam nan tu uchalchic ax it xo’ c’uajat teje’ tsabal, ne’ets ca bina’te i cuenta c’al a Dios c’al patal nixe’ xi huac’lath xits’lab. hzI 2A Dios ne’ets ti t’ajchi tata’chic an ts’ejcaxtalab, cum jayetseq’ui pel a mac’uchith hualab in huac’lath xits’al in caulomejilchic a Dios axi tsemthame ma tam ti ts’i’quin ca xe’tsin teje’ tsabal. ^y5 1A Dios in ulu i cau tin cuenta in tsemthomtal nixe’ xi inicchic antse’: Ne’ets cu abchi i caulomechic ani i abathualechic, ani talchic ne’ets ca tsemtha ani talchic ne’ets ca othna, in ulu a Dios. Mx 0Antsana’ a tejhua’methal abal a tsalapchic juncuth c’al a biyal juntal axi tsemthomats c’al i caulomechic. Jaja’chic tsemthomats ani tata’chic it ts’ejcanchix c’al an jolimtalab. w1 /It lej ts’ejhuantalchic cum a ts’ejcanchal an jolimtalab jun ti jolith in caulomejilchic a Dios axi tsemthame c’al a biyal juntalchic. ~~}}|w{ozz yxgwvvutsrhqBp-onmmk\ii h,gfee*dcbaa#`_^^0]e\[[0ZYXXWVUTTSSsRR{R QaP^OsNMMLKJJ"IdHGgG FPEE-DCBB?A@@ ?y>=?<;;:v9^77?6S5N443+21C00(/A.--V,C+c*)((R''8&&%% $$ #""8!  7c%55tl|x  X ] $ _)KJ&>y0Tocat yab in elalchic jant’ini’, cum patal am bichou in lej canat ats’anchal jahua’ in exobchal a Jesús. =9/Chuthel chuthel exome ti exobchix a Jesús taja’ ti al am pulic tiyopan, ani an oc’lec pale’chic ani an exobchix c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés ani an oc’lecchic ti al am bichou in junax lubal quin aliy jant’ini’ ti quin tsemtha’ a Jesús. }<s.In ucha’chic: ―Thuchathits ti al an T’ocat Thuchlab jahua’ in ulu a Dios antse’: U q’uima’ ja’its jun ta ca olon an inicchiccua’. Nan tu uchalchic abal xo’ tata’ a eyenthal abal ca cue’chi jant’o ax u che’el ti ol. ;-Taley otsits a Jesús ti al am pulic tiyopan ti Jerusalén, in tala’ quethmachiquiyal eleb axi nujul ani axi ts’a’um taja’. C:,Ne’ets ti tala’ paclunchi a bichou ani ne’ets ti tsemtha’chic. Ni jun i t’ujub ne’ets ca jilc’on t’i’póx. Antsana’ ne’ets quit t’ajchinchic, cum yab a tso’obnal abal nan xo’ in abath c’al a Dios abal tu jec’onthalac. A Jesús in quethmayal eleb i inicchic axi al am pulic tiyopan I9 +Ne’ets quim baju a q’uichachic lej c’ac’ath tam a tomolnaxilchic ne’ets ti tala’ t’oc’banchi a bichou ti peiéx, ani ma ni hue’ yab ne’ets ca ejtouchic quit pit’c’on. '8G*In ulu: ―Lej alhua’ max xo’ a tso’obnalaquitschic jant’ini’ quit jec’ontha ani quit c’uajiy jun ejet ta bichou. Expith ejtil it joc’tsiye. u7c)Tam ti utatits ne’ets ca ulits ti Jerusalén, a Jesús in met’a’ am bichou ani in uc’nanchal. 56c(A Jesús in toc’tsiychic: ―Nan tu uchalchic max ca ts’ibc’an an mulcunel, ma nixe’ xi t’ujubchic mo’ol ne’ets quin thajat puhuethanchi im bij a Dios. 5 'Tam uchan a Jesús c’al talchic i fariseochic axi al an mulcunel: ―Exobchix, ca ucha’ ca ts’ibc’an an mulcunel. A4{&In thajat ulalchic: ―Qui ajatnanchi im bij i Ts’alejil axi te talits abath c’al a Dios. Qui puhuethanchi im bij a t’ec’at Dios ti eb axi jun ejetbethanchix c’al i ichich. 53c%Tam ti utatits ne’ets quim baju am bel axi pa’a’al ti bolchal Olivos, patal am belomchic axi ts’at’at c’al a Jesús in ts’i’quiyal ti thajat cau c’al in ichich lej culbelchic. Im puhuethanchal im bij a Dios, cum in tsu’umalits yan i labith t’ajbilab ax in t’ajamal a Jesús. f2E$Ani an mulcunel in mo’cal in toltomil ba’ am bel jun ti ne’ets ca huat’ey a Jesús. 1#Tam in chi’tha’chic am burro c’al a Jesús. Im punchal jaja’chic in toltomil tin cux am burro, ani tam puney a Jesús. F0"Toc’tsin jaja’chic: ―Cum an Ajatic in yejenchal. j/M!Tam tim piliyalits am burro, tam tu conoyab c’al an thabal: ―¿Jale’ ta piliyal am burro? z.m Tana’ c’alechic ani in ela’ am burro jant’ini’ ti uchnenec c’al a Jesús ne’ets quin ela’. l-QMax jita’ ti ucha’ abal jale’ ta piliyal, ca ucha’ abal nana’ in Ajatic ax u yejenchal. C,In ucha’chic: ―Quit c’alechic al nixe’ xi bichou axi utatits, ani taja’ ne’ets ca ela’ jun i burro huic’at axi lejat yabaye punume. Ca piliy ani tiquin chanchi teje’. 3+_Hue’its quim baju am bichou Betfagé ani am bichou Betania axi utatchic ti bolchal Olivos, ani ma taja’ a Jesús ne’ets quin aba’ tsab in exobalil c’al i cau. e*CTam ti talits quin ulu antsana’ a Jesús, ta c’ale in aynal am bel ti Jerusalén. ))Ani axi tomolnaxchic yab tin le’na’ tin ts’ale, ca chi’tha’ teje’ tu tamet ani tiquin tsemthanchi. U otsel a Jesús ti Jerusalén l(QToc’tsin an ts’ale: Nan tu uchalchic abal jitats quin alhua’ t’ojonthanchi jahua’ u pithamal nan ne’ets cu pithaye más, ani jitats yab quin alhua’ t’ojonthanchi ne’ets cu tixc’anchi axi hue’ u pithamal. S'Toc’tsinchic: Pay’lom, ca tsu’u abal in cua’alits lajuj i tumin. .&UTam an ts’ale in ucha’ axi c’uajat taja’chic: Ca tixc’anchi axe’ xi inic an tumin ani ca huat’banchi ax tin t’ojonthanchamalits lajuj huichc’oth. =%s¿Max antsana’ u ey tin tsalpanchal, jale’ yab tim binanchi u tuminal c’al q’ue’at i inic abal jaja’ tiquin t’ojonthanchi ani cu bats’unchi in oc’tal u tuminal? |$qTam uchan an t’ojnal: Tata’ ojni’ c’al jahua’ tin uchamal nan tu exlalits abal pel it pojcax inic. Tin exlal abal im pathaycua’ ani u t’ixc’anchal jat’hua’ tim patal an tumin ax in huichc’oth t’ojonthanchithitscua’. L#Cum it lej pathay, u ts’ejnal max yab cu ejtou tu alhua’ t’ojonthanchi a tuminal. U tso’ob abal a tixc’anchal jat’hua’ tim patal an tumin axi it huichc’oth t’ojonthanchithits. :"mTamna’ chich q’ue’ate an t’ojnal in ucha’ an ts’ale: Pay’lom, te tu huichbanchal an tumin ax tim pithamal. Tu alhua’ beletnanchi thut’pipith c’al i toltom. _!7Ani toc’tsin an ts’ale: Nan ne’ets tu punu tit oc’lec c’al bo’ i bichou.   Chich q’ue’at i t’ojnal in ucha’ an ts’ale: Pay’lom, c’al an tumin ax tim pithamal u atamal bo’ huichc’oth. W'Ani toc’tsin an ts’ale: Pel it lej alhua’ t’ojnal cum antsana’ tin alhua’ t’ojonthanchamal axi hue’ an tumin ax tu pithamal. Jaxtam nan ne’ets tu punu tit oc’lec c’al lajuj i bichou. r]Uchan c’al axi oc’ox chich: Pay’lom, c’al an tumin ax tim pithamal u atamal lajuj huichc’oth. ucAba ani’ yab u le’nab, bel c’ale ani punuhuat ti ts’ale. Taley talbel huichiy tim bichou. Ulits ani in aba’ ca caniyat ca chich ti junchic ax im pithamal an tumin ca t’ojonthanchat, cum in le’ quin exla’ jay in atamal. CAni cum at’ab jaja’ c’al am bichou jun ti ne’ets ca punuhuat, chich i abathualechic quin ucha’ an oc’lec ts’ale abal yab u le’nab ti ts’ale nixe’ axi lej bijithits. P Oc’ox in caniy ca chich c’al jaja’ lajuj in t’ojnalil, ani im pitha’ ti junchic jun i tumin axi lej yan in jalbil. In ucha’chic quin t’ojonthanchi ma tam ta ca huichits jaja’cua’. J  In ulu antse’: ―Jun i inic axi lej bijithits quim baju ti ts’ale ne’ets ca c’ale al jun i bichou ou abal ca punuhuat tihua’ ti ts’ale, ani talbel ne’ets ca huichiy tim bichou. #? Hue’ ne’ets ca ulitschic ti Jerusalén a Jesús ani axi ts’at’atchic c’al jaja’ in ats’anchal in cahuintal, c’al in tsalpayalchic abal hualam hue’its a Dios ne’ets quin t’aja’ ti lej Ts’ale teje’ tsabal. Tam olchinal i jalpith cau c’al a Jesús. )K Nana’ tin Juntal patal an inicchic in che’nec cu aliy axi xe’ets q’uibenec al an hualabtalab ani cu jec’ontha’. An jalpith cau c’al an tuminchic ,Q A Jesús toc’tsin: ―Ma xohue’ jec’onthachits axe’ xi inic axi pel in at xits’al a Abraham. Jaye ne’ets ca jec’onthachic axi tin q’uima’. 9Tam cubiy a Zaqueo tin tamet jaja’chic, ani in ucha’a Jesús: ―Ajatic, xo’ nan ne’ets cu ts’ejhualiy c’al an ts’ejhuantalchic ma tam ts’ejel jahua’ u cua’al. Max u c’ambith tixc’anchamal jita’ an tumin ne’ets cu huichbanchi ma tse’ huichc’oth. *MTam tin ats’a’chic axi muthat taja’ antsana’ in ulu a Jesús, tam in c’uiyath ulu abal jale’ ne’ets ca jilc’on tin q’uima’ i hualbith inic. ^5Tam thubat pa’iy lej culbel, c’ale quim bats’u a Jesús tin q’uima’. QTam tim baju a Jesús ba’ al nixe’ xi te’, tam in tsu’u c’uajat a Zaqueo hualq’ui’. Tam in ucha’: ―Thubat quit pa’iy Zaqueo, cum nan ne’ets xo’ quin jilc’on ta q’uima’. 'Jaxtam oc’chith c’ale athithil jun ti ne’ets ca huat’ey a Jesús, ani c’athiy al jun i te’ sicómoro abal quin alhua’ tsu’u. *MIn aychal quin tsu’u a Jesús, in le’ quin exla’. Tocat yab in ejtohual quin alhua’ tsu’u tin ebal an mulcunel ani cum jaye tsipilin jaja’ ti inic. Ani taja’ c’uajat jun i rico inic im bij Zaqueo. Pel i oc’lec c’al am bats’c’ul jalbixtalab tumin c’al an gobierno. G Taley otsits a Jesús ti bichou Jericó ani tats ti xe’ets. ve+Ma tamna’ an joc’tsi tsu’uxits, ani taley ts’at’eyits c’al a Jesús in lej puhuethanchal im bij a Dios. Ani patal an inicchic ax in tsu’u jahua’ t’ajchinenec an joc’tsi, jaye im puhuethanchal im bij a Dios.{ o*Tam a Jesús in ucha’: ―Ojni’ ne’ets tu tsu’uxmetha’ cum tim belamal. Xo’ jelthachits a hual. ~ u)―¿Jant’o a le’ abal nan tu t’ajchi? Toc’tsin an joc’tsi: ―U le’ abal tiquin tsu’uxmetha’. y k(Tam cubiy a Jesús ani in aba’ an cau ca chanchin an joc’tsi. Ani tam ti ulthanchatits, tam in conoy:  'Tamna’ c’uiynal an joc’tsi, uchan ca ts’ibc’an c’al axi ne’ets hue’ más oc’ox c’al a Jesús. Ani jaja’ tocat más tsapic thajat cau, in ucha’ a Jesús: ―Tata’ axi pel it at xits’lab c’al a David, tiquin yajnanchi. j M&Tam in thajat ulu: ―Tata’ Jesús axi pel it at xits’lab c’al a David, tiquin yajnanchi. 7i%Tam uchan pel a Jesús Nazaretib u huat’el. pY$Cum in ats’al lej yantalam i inicchic u huat’el, in conoyal jale’ tu huat’el yantalam i inic. #?#Utatits a Jesús ca ulits ti bichou Jericó, ani tats ti quetel tin hualte’lil am bel jun i joc’tsi ti conol c’al i ts’ejhualixtalab tumin. '"Ni jahua’ axe’ xi cau in exobalilchic a Jesús yabaye in ejtohual quin exbay. A Jesús in tsu’uxmethal jun i joc’tsi ti Jericó /!Ne’ets quin huithc’oyat, ani ne’ets quin tsemtha. Aba ani’ quin tsemtha, bel ne’ets quin ejtha oxchilab q’uicha ti al an jolimtalab. { Ne’ets quim bina tin c’ubac i pil inicchic axi yab Israel, c’al quin tilibna, ani quin othna, ani quin tubcayat. NA Jesús in ne’tha’ hue’ pil in exobalilchic ani in ucha’: ―Xo’ ojni’ huahua’ u ne’etsits tihua’ ti Jerusalén, ani taja’ ne’ets quin tala’ t’ajchin jahua’ an caulomechic c’al a Dios biyalits in thuchamal antsana’ ne’ets quin t’ajchin. Nana’its pel tin Juntal patal an inicchic. \1Jats jaja’chic axi ne’ets ca pithan yan más c’al a Dios biyat xe’etse teje’ tsabal, ani talbel ne’ets ca c’uajiy ti eb it ejatlith abal ets’ey. In olnal junil a Jesús abal ne’ets ca tsemtha A Jesús in toc’tsiy: ―Lej chubax nan tu uchalchic abal hua’ats jita’chic in jilamalits i c’alab cum im bats’umalits a Dios ti Ts’ale tin ichich. Hua’ats ax in jilamalits in q’uima’, in tata ani in mim, in tomquil, ani in tsacamilchic. q[Tam uchan a Jesús c’al a Pedro: ―Ajatic, i tala’ jilamal i c’al abal tu ts’at’enchi. 4~aA Jesús in toc’tsiychic: ―An inicchic yab in ejtohual quin cuete’ jec’ontha’ tim ba’, expith c’al a Dios ojni’ ne’ets ca ejtohuat ca jec’ontha. ;}oAni ax in ats’alchic jahua’ antsana’ in ulu a Jesús, in conoyal: ―¿Max chubax antsana’ jahua’ in ulu, tam jita’ hualam ne’ets ca ejtohuat ca jec’ontha? c|?Lej q’uibat ca huat’ey jun i camello tin lo’tal in acan an t’ithab, ani lej huat’ath más q’uibat abal i rico quim bats’u a Dios ti Ts’ale tin ichich max quin huat’ath tsapna’ axi yan in cua’al. { A Jesús in tsu’u abal lej t’e’pith ani in ulu: ―Lej q’uibat an ricochic quim bats’u a Dios ti Ts’ale tin ichich. z C’al nixe’ xi cau jilc’on lej t’e’pith an oc’lec, cum in le’ quin cuete’ c’alna’ axi yan in cua’al. LyToc’tsin a Jesús: ―Hua’atse jant’o in le’ a Dios abal ca t’aja’. Ca tala’ nuju jahua’ a cua’al ani ca pitha’ an tumin an ts’ejhuantalchic. Ma tam tiq’uele quit huichiy ani tiquin ts’at’enchi. Max antsana’ ca t’aja’, tam ojni’ ne’ets quit pithan yan i c’alab tihua’ ti eb. x!Tam uchan a Jesús c’al an oc’lec nixe’: ―Ma tam tu tsacamtal u tala’ putumal an uchbixtalab c’al axe’ ax tin uchamal. iwKA tso’obits an uchbixtalabchic axi thuchat tin cahuintal a Dios antse’: Yab quit uxumbejin. Yab ca tsemtha’ a at inic. Yab quit cue’en. Ni jita’ yab ca t’ajchi an janamtalab. Ca c’ac’na’ a tata ani a mim. v{Toc’tsin a Jesús: ―¿Jale’ tin uchal tin alhua’? Hua’ats juncats expith axi alhua’, ja’its a Dios. -uSJun i oc’lec in conoy a Jesús: ―¿Jant’o pel u uchbil cu t’aja’ abal quin it ejatliyat abal ets’ey? Tata’ it alhua’ exobchix tiquin ucha’. t{Jitats yab antsana’ in ichich, yab in ejtohual quim bats’u a Dios ti Ts’ale ani yab ne’ets ca c’uajiy ti eb jun tin t’ajal a Dios ti lej Ts’ale. Jats an lej chubaxtalab nan tu uchalchic. Taunab a Jesús c’al jun i cuitol inic rico hsITam a Jesús in ucha’chic’ in exobalil: Yab ca c’anchi an tsacamchic yab ca chi’tha c’al nana’. Expith jitats tsa’at in ichich ejtil in ichich i tsacam, jats ax im bats’uhual a Dios ti Ts’ale tin ichich. r7An inicchic in chi’thal i tsacamchic ca tacchin c’al a Jesús, ani in exobalilchic tocat in ts’i’quiyal quin c’uiya’ an chi’thom. xqiTam in uluye a Jesús: Nan tu uchalchic abal huichits tin q’uima’ am bats’c’ul jalbixtalab tumin paculanchithits in hualab, ani an fariseo yab ja paculanchithits in hualab. Jitats quin c’athatna’ tim ba’ yab ne’ets ca yajnanchat c’al a Dios, ani jitats quin tsa’ca’ tim ba’ jats ne’ets ca yajnanchat. A Jesús im bats’uhual an tsacamchic p! Ani am bats’c’ul jalbixtalab tumin cubat hue’ ou. In ats’al lej hualbith, ma yab in tomnal quin met’a’ hualq’ui’ ti eb. Tocat in cuathcuayal in ichich cum in ats’al lej jolbith. U ol in ulu antse’: Dios, tiquin yajnanchi cum nan in lej hualbith. o  Im pabil yab in c’apul tsab i calat ti al an semana ani tu pithal jun tin cuenta c’al an lajuj patal jahua’ u cua’al. lnQ Cubiy ti ol an fariseo al an tiyopan in ulu antse’: Dios, u binal i c’ac’namal cum nan u ey yab ejtil in ey axi q’ue’at ax u cue’, ax u pojcax, ax u uxumbe. Yab in ejtil nixe’ xi bats’c’ul jalbixtalab tumin. m% ―C’alechic tsab i inic ti tiyopan ca olon, jun pel i fariseo ani axi jun pel i bats’c’ul jalbixtalab tumin c’al an gobierno. /lW Tam a Jesús in olchi i jalpith cau talchic i inicchic axi alalnax c’al in at inic ani in tsalpayal abal jats jaja’ lej c’athpich pututh. In ucha’chic: Ak{Lej chubax nan tu uchalchic abal thubat in tolmiyal im bichohuil. Aba ani’ antsana’ pel in ey a Dios ti lej tolmix, bel hualam max cu ela’ i belomchic tam nana’ tin Juntal patal an inicchic quin chich junil. An jalpith cau tin cuenta an fariseo ani am bats’c’ul jalbixtalab tumin c’al an gobierno qj[Max antsana’ tin tolminchi an uxum, jaquitsq’ui yab i a Dios ne’ets quin más tolminchi jitats in tacuyamalits tam ca conchin jant’o. A Dios yab u it’ixbel ti tolmix c’al jant’ots ca conchin max acal o max q’uicha. #i?Tam in ulu an Ajatic: ―Aba ani’ pojcax an ts’ejcom cau, ca lej t’aja’chic ti cuenta jant’o in ulu abal ne’ets quin tolminchi an uxum. 1h[Aba ani’ bel ne’ets cu ts’ejcanchi an cau an uxum cum tin ets’ey it’ixbethal. Ne’ets cu lejat ts’ejcanchi abal yabats ca huichiy tiquin it’ixbetha’. >guOhuatits an ts’ejcom cau yab in le’ quin ts’ejcanchi an cau, ma lej talbelits in ulu tin ichich antse’: Nan yab u c’ac’nal a Dios ani yab u t’ajal ti cuenta an inic. $fAC’uajatac jaye al nixe’ xi bichou i tsemchith uxum, lej ets’ey u c’alel c’al nixe’ xi ts’ejcom cau abal quin othanchi an cau in tomolnaxil. e9In ulu: ―C’uajatac al jun i bichou i ts’ejcom cau axi yab in c’ac’nal a Dios ani yab in t’ajchal ti cuenta tam ca chich an othom cauchic. #d AA Jesús in olchiye in exobalilchic q’ue’at i jalpith cau c’al ca exobchin abal patal in lej yejenchal ca ets’ey olon ani yab ca palme in ichich. c/%Tam tin ats’a’itschic antsana’ an cau in exobalilchic a Jesús, tam in conoychic: ―¿Ajatic, ju’ta ti ne’ets ca t’ajan antsana’? A Jesús in toc’tsiychic: ―Ju’tamits ti c’uajat i tsemelom t’u’lec, tats ne’ets ca tamcun an t’otchic.by$Max c’uajat tsab i inic ti junax t’ojnal tin tsabalil, ne’ets cu ne’tha’ jun ani jun ne’ets ca jilc’on. zam#Max tsab i uxum c’uajat ti junax tse’el c’oye, ne’ets cu ne’tha’ jun ani ne’ets ca jilc’on jun. "`="Nan tu uchalchic max quin chich acal ani c’uajat tsab ti junax huayal al i huaytalab, ne’ets cu ne’tha’ jun ani jun ne’ets ca jilc’on. 7_g!Jitats in le’ expith quin t’aja’ in cuete’ culbetal, jats ne’ets ca q’uibey. Jitats quim bina’ tim ba’ c’al tu ebal nana’, jats ne’ets ca jec’ontha. Y^+ Ca t’ila’chic jant’o t’ajchinenec in q’uimathil a Lot c’al a Dios. ]3Tam quim bajuhuits u q’uichajil quin chich, tam jitats c’uajat tin hualq’ui’lal in q’uima’ ca thubat pa’iy, ani ma yabats ca otsits alta quin calthaye jahua’ in cua’al. Ani max jita’ c’uajat tin t’ayablabil, ma yabats ca huichiy tin q’uima’. X\)Ejtil tin t’ajamal an inicchic tam ti xe’tsin a Noé ani tam ti xe’tsin a Lot, antsana’ ti ne’ets quin t’aja’ an inicchic tam utataquits nana’ tin Juntal patal an inicchic quin chich junil. :[mAni tam ti calets a Lot ti al am bichou Sodoma, tam tu jolnalits an c’amal t’ujub tal ti eb ti al nixe’ xi bichou Sodoma. Tam t’ajat tala’ tsemets nixe’ xi bichou. 5ZcAniye jaye tam ti lej biyalits xe’tsin a Lot, an inicchic xe’tsin ti c’apupulq’ui, ti ts’a’umq’ui, ti nujulq’ui, ti omq’ui, ani ti ts’ejcomq’ui ata. oYWTi lej biyalits xe’tsin an inicchic ti c’apupulq’ui ani ti tomquinalq’ui, ma tam tin lej bajuhuits an q’uicha tam ti a Noé otsitsits ti al am pulic tan ata. Tam t’ajat uc’tsin tim patalchic c’al an lej pulic ab. GXJant’ini’ in xe’tsintal an inicchic tam ti lej biyalits xe’tsin a Noé, antsana’ ne’ets quim baju tam utataquits nana’ tin Juntal patal an inicchic ne’ets quin chich junil. rW]Xo’ bijithits c’al a Dios ne’ets quin oc’ox lej yajchiquiyat ani quim pojca c’al an inicchic. PVEjtil an ley tam u leyts’om ani u tsu’tab tim puhuel an c’ay’lal, antsana’ nana’ tin Juntal patal an inicchic ne’ets quin tsu’tat tam quim bajuhuits u q’uichajil quin chich junil. &UENe’ets quit uchanchic: Teje’ in c’uajat o tihua’ nana’ in c’uajat. Yab ca belchi ja, ani yab quit c’ale ca tsu’u cum yab chubax nana’its. cT?Tam a Jesús in ucha’ in exobalilchic: ―Ne’ets quim baju a q’uicha tam ne’ets ca le’na’chic tiquin tsu’u nana’ tin Juntal patal an inicchic in huichenequits, ani yabaye ne’ets tiquin tsu’u. gSGNi jita’ yab ne’ets ti olchi max teje’ c’uajat a Dios ti tejhua’ Ts’ale o max tihua’ c’uajat ti tejhua’ Ts’ale. Cum xohue’ a Dios in t’ajal ti Ts’ale teje’ tsabal expith tin ichich i inicchic. RwConoyab a Jesús c’al an fariseochic jayq’ui’ hualam ti ne’ets quin t’aja’ a Dios ti lej Ts’ale teje’ tsabal. Toc’tsin: ―Xo’ yab a ejtohualchic ca tsu’u c’al a tsu’ux hual max a Dios in t’ajal ti lej Ts’ale. (QITam uchan an inic c’al a Jesús: ―Xo’ it jelthachits cum a belamal. Quit cubiy ani quit c’alets. Tam ca chich a Dios quin t’aja’ ti Ts’ale kPO¿Expith axe’ xi pil inic yab pel i Israel jats huichits tiquim pitha’ i c’ac’namal yan? fOETam a Jesús in ulu: ―¿Yab i lajuj axi jelthame? ¿Ju’ta ti c’uajat xo’ axi beleu? NIn tuthu in c’ualal tin tamet a Jesús ani in mo’cal in hual ti tsabal abal quim bina’ i c’ac’namal. Pel i Samariajib. MAni jun al nixe’ xi lajuj tam tin tsu’u abal jelthachits, huichiy c’al a Jesús in lej puhuethanchal im bij a Dios. 0LYTamna’ a Jesús in meta’chic ani in ucha’: ―Quit c’alechic tihua’ c’al am pale’. Ani biyat ne’etsits c’al am pale’, tam ti jelthajitschic. @K{ In thajat uluchic: ―Exobchix Jesús, tucu yajnanchi. J7 Tam ti utatits ca ulits al i tsacam bichou, in tamu lajuj i inic ax in cua’al i t’it’ c’apux c’al in anam t’u’ul. Cubiychic hue’ ou. ~Iu Ne’etsits a Jesús ti Jerusalén ani huat’ey jun ti xamlith am bichoulom Samaria ani am bichoulom Galilea. }Hs Max tata’chic a tala’ t’ajchamal jahuats ti quit abatna c’al a Dios, in tomnal ca ucha’ a Dios antse’: Pel huahua’ tu t’ojnalil ani yab bijith tata’ tucu ucha’ c’ac’namal yan, cum expith i t’ajchamal jahua’ tu abatnamal. Expith i putumal i uchbil. A Jesús in jelthal lajuj i inic ax in cua’al i t’it’ c’apux c’al in anam t’u’ul G} Auxe’ max ne’ets ca bina’ i c’ac’namal yan c’al a t’ojnalil max ti t’ajchi jahuats ta ca abatna’. Iba \F1Hualam yab i ne’ets ca ucha’ antse’: Tiquin ts’ejcanchi an c’apnel ani tiquin t’ojojonchi an mexa. Oc’ox nan ne’ets quin c’aputs tiq’uelte quit c’aputs. Antsana’its ne’ets ca ucha’. E5Max it amulab ani a t’ojnalil huichits ti xalum tsabal o ti beletnom co’nel, auxe’ max thubat ne’ets ca ucha’ ca otsits ti c’apul. D/A Jesús in toc’tsiychic: ―Max a cua’al a belomtal tsipili’ ejtil i iyalab mostaza, ne’ets ca ejtou ca ucha’ nixe’ xi te’ sicómoro ca la’uhuat ani ca c’uajba ti al am pulic lejem, ani ne’ets quit t’ajchin c’al a Dios. In uchbil an t’ojnal oCWTam uchan a Jesús c’al in abathualejilchic: ―Tucu tolminchi abal qui más beloloye a Dios. B9Max ca hualbin buquil i calat ta q’uicha ani ti uchalac yabats ne’ets ca hualbin, ca paculanchi jaye ma buquil i calat. In lej tsap am belomtalab 7AgCa lej beletna’ ta ba’ abal yab quit hualbintha. ―Ani max a at belom u hualbinal c’al tata’, ca tsapic exobchi. Max ca jic’tson c’al in hualab, ca paculanchi. R@Max jita’ quin t’ajchi ca hualbin jun i tsacam axi nan tim belal, in tomnalac ca palchin i alchic tsa’ t’ujub tin nuc’ an hualbinthom ani ca pet’na al i pulic lejem ca t’ajat uc’tsin. G? A Jesús in ucha’ in exobalilchic: ―Abal ju’tamq’ui ets’ey hua’ats ax u hualbinthom c’al in at inic, ani lej ts’ejhuantalchic cum ne’ets ca lej yajchiquiyat c’al a Dios. ?>wToc’tsin a Abraham: Max yab im belamalchic jahua’ thuchath c’al a Moisés ani c’al an caulomechic c’al a Dios, jaye max ca ejtha i tsemelom yab ne’ets quim bela’._=7Toc’tsin an rico: Pay’lom Abraham, max jaja’chic ca tsa’biyat c’al jita’ pelac i tsemelom ani xo’ ejthachits, tam ojni’ ne’ets ca jic’tson c’al in hualabchic ani ca huenc’on c’al a Dios. L<Tam uchan c’al a Abraham: In cua’alits a ebchalchic an u jahua’ thuchath c’al a Moisés ani c’al an caulomechic c’al a Dios. Jats quin lej t’aja’chic ti cuenta jahua’ in ulal. z;mQuin olchi axi bo’ u ebchal an chubaxtalab abal yab ca ulits teje’ al axe’ xi c’uajattalab lej yajchic. :{Tam toc’tsin an rico: Pay’lom Abraham, nan tu lej pacabethal ca aba’ a Lázaro ti olchix tin q’uima’ u tata. d9AAni cum hua’ats ejtil i luputh quexat jol ts’ejel c’al huahua’, axi te c’uajatchic yab in ejtohual ca c’ale tihua’ aba ani’ in le’ac. Jaye axi tihua’ c’uajatchic yab in ejtohual ca chich teje’. 8Tam uchan an rico c’al a Abraham: Pay’lom, ca lej t’ila’ abal a huat’amal lej alhua’ a q’uicha ti tsabal ani a Lázaro in huat’amal lej yajchic. Xohue’ a Lázaro lej alhua’ in huat’al teje’, ani tata’ a huat’al lej yajchic tihua’. 7}Ani in thajat ulu: Pay’lom Abraham, tiquin yajnanchi. Tiquin abchi a Lázaro quin tsabay in ch’uchub c’ubac al i ja’ abal ca chich tiquin tsamambethanchi in chum u lec’ab. Cum te in c’uajat tocat u lej yajchicnal al axe’ xi c’amal. ~6uAni tocat in yajchicnal ti al an tamtsemla. Ani ma taja’ in tsu’u ou ti c’uajat a Abraham ani jaye a Lázaro. J5 Jun a q’uicha tsemetsits an ts’ejhuantal, ani ne’tha c’al an ángelchic ca c’uajiy jun ti c’uajat a Abraham tin ts’alat coytal a Dios. Taley tsemetsits jaye an rico ani joliyat. 24]Ma in le’ac max ca pithan an mu’mach pan ax in ijcachical an rico ba’ an mexa. Tats tu che’el i pic’o’chic c’al ca lec’onchat in t’it’al a Lázaro. V3%C’uajatac jaye jun i ts’ejhuantal inic im bij Lázaro, ani lej t’it’lith tim puhuel in inictal. Hualim quetel tin hui’lebil tin q’uima’ an rico quin aychi max ca pithan jant’oquitsq’ui. 29Cahue a Jesús in ulu: C’uajatac jun i rico inic ax u toltomnal c’al i huinat alhua’ toltom ani lej ts’alat c’apul ti patal q’uicha. Z1-Jitats quin jilcacay in tomquil ani ca tomquin c’al q’ue’at i uxum, tamna’ pel i uxumbe. Ani jitats ca tomquin c’al i uxum axi jilcacath, tamna’ pel i uxumbe jaye. An rico inic ani a Lázaro q0[Más thubat ne’ets ca taley an tsabal ani an eb, ani an ts’ejcath cau in cahuintal a Dios ma ni hue’ yab ne’ets ca taley jayq’ui’ ni jun i letra. A Jesús in exobchal tin cuenta an jilcacaxtalab c’al i tomquilab Y/+Ma ti lej biyalits ani ma tam ti chichits a Juan pujax u aynab an ts’ejcath c’au binath c’al a Moisés ani in exobchixtal axi ti biyal an caulomechic c’al a Dios. Ani a Juan jats in lej olnamal abal a Dios ne’ets quin t’aja’ ti lej Ts’ale teje’ tsabal, ani xo’ yan i inicchic in canat lubal ca otsits taja’. 4.aTam a Jesús in ucha’chic: ―Tata’chic ojni’ c’al jahua’ a t’ajal, expith abal a le’ max quit exla tit alhua’ inicchic c’al a at inic, ani a Dios jats ti lej exlanchal a lej ey ta ichich. Hua’ats i t’ajbilab ax u tsu’tab ti lej alhua’ c’al an inic, ani c’al a Dios u tsu’tab ti yab alhua’. An ts’ejcath cau binath c’al a Moisés ani an cau tin cuenta abal a Dios in t’ajal ti Ts’ale -'An fariseochic in ats’a’ abal antsana’ in ulu a Jesús, ani cum pel i lej jaylomchic c’al an tumin tocat in tilibnanchalq’ui. +,O Yab a ejtohualchic ca co’oy tsab i amulab, cum ne’ets ca c’athpich c’anitha’ axi jun ani axi jun iba. Ne’ets ca putu c’al in uchbixtal c’al axi jun ani c’al axi jun iba. Ni abal jay yab a ejtohual ca c’anitha’ a Dios ani jaye ca t’ajat c’anitha’ an tumin. )+K Max yab ca alhua’ beletna’ jahua’ a Dios ti pithal ca beletna’, yab ne’ets ti pitha’ jahua’ bijithits ne’ets ti pitha’ ta lej chubax c’al. *5 Max yab ca alhua’ eyentha’ jahua’ a Dios ti pithal ti al an hualab c’ay’lal, yab ne’ets ti pitha’ jahua’ lej huinat alhua’ ti eb. ) Jitats quin alhua’ eyentha’ ax in cua’alits hue’, max ca pithan yan jayetseq’ui ne’ets quin alhua’ eyentha’. Jitats yab quin alhua’ eyentha’ ax in cua’alits hue’, max ca pithan yan jayetseq’ui yab ne’ets quin alhua’ eyentha’. "(= Nan tu uchalchic abal jahua’ a cua’al teje’ ti al an hualab c’ay’lal ca alhua’ eyentha’ abal ca tolmiy an inicchic, ani tam ta ca taley jahua’ hua’ats teje’ tsabal ne’ets ca co’oy a ja’ub c’al quit junax otsits ti eb quit c’uajiy abal ets’ey. 'Aba ani’ yab pututh c’al jahua’ antsana’ in t’ajamal nixe’ xi inic t’ojonthanchixac tumin, bel in amujac in ulu abal lej tsalpath jahua’ in t’ajamal c’al an nenchixchic. Antsana’ más lej tsalpath axi yab exlom c’al a Dios c’al jahua’ hua’ats teje’ tsabal, ani yab tsalpath axi exlomchic c’al a Dios c’al jahua’ hua’ats ti eb c’al a Dios. d&ATam conoyat junaque i nenchix: ¿Ani tata’ jant’o a nenchal u amujac? Toc’tsin: Bo’ inic i doble an lab em jats u nenchal. Tam uchan: Te c’uajat an cuenta. Ca ts’ejca’ tse’ inic i doble jats a nenchal. -%SToc’tsin: U nenchal bo’ inic i tambor i aceite. Tam uchan: Te c’uajat an cuenta. Thubat quit buxcan te ca thucha’ expith tsab inic c’al lajuj a nenchal. $Tam in caniy ca chich ti junchic ax u nenchix c’al in amujac. Axi oc’ox chich in conoy: ¿Jant’o a nenchal u amujac? #{Xo’ u tso’obits jant’o ne’ets cu t’aja’ abal cu co’oy u ja’ub jita’ tiquim bats’u tin q’uima’. f"ETam in lej tsalpachical tin ichich: ¿Jant’o ne’ets cu t’aja’ cum yabats ne’ets quim pithan an t’ojlab ax u t’ajalac? Yab in tsapnel cu t’ojonchi an tsabal ani in tithebel cu conchi i ts’ejhualixtalab. _!7Tam in caniy ca chich an t’ojonthanchix ani in ucha’: Tata’ ojni’ tin jolat pacucunchamal u tuminal. Tiquin huat’banchits an cuenta, cum yabats ne’ets tu jila’ tit t’ojonthanchix c’al u tuminal. &  GA Jesús in uchaye in exobalilchic: ―C’uajatac jun i rico inic in cua’al jun i t’ojonthanchix tumin, ani olchinal abal jolat pacucunchab in tuminal. ta In tomnal qui t’aja’ an ajib ani cu lej culbe cum u tsalpay hualam max tsemetsits a ebchal, ani iba cuchic cum xo’ te ulnec ejat. U tsalpay hualam max q’uibenequits, ani iba cuchic cum xo’ te c’uajat c’al huahua’.&ETam uchan an oc’ox cuitol c’al in tata: Cuitol, ets’ey it c’uajat c’al nana’ ani patal jahua’ u cua’al tu c’al nana’ pelits a c’alte. 8iNixe’ xa cuitolil expith xe’tsitslats quithab pacucul c’al an tumin c’al i uxum, ani xo’ huichits ani a tsemthanchamal an novillo axi alabel t’u’uthmethachits. An cuitol tocat in ucha’ in tata: A tso’obits abal yanits i tamub nan tu t’ojonchamal a c’al, ani ma yab a le’ tiquim pitha’ jun i chivo abal cu t’aja’ an ajib c’al u ja’ubchic. Ani ni jayq’ui’ yab in jec’om c’al tata’.  Tam tsacuy an oc’ox cuitol, ma yab in le’ ca otsits tin q’uima’. Tam c’ale in tata abal quin lej ucha’ ca otsits. 5cUchan: In t’ajalchic an ajib cum huichits a ebchal. Cum in chi’thamal tim ba’ alhua’, jaxtam a tata in tsemthanchamal an novillo axi alabel t’u’uthmethachits. ]3Tam in caniy ca chich jun i cuitol ani in conoy jant’o in t’ajalchic tihua’. W'Xe’etsnenec an oc’ox cuitol ti t’ojnal tin tsabalil in tata, ani xo’ u huichelits tin q’uima’. Tam ti utatits ne’ets ca ulits in ats’a’ an t’enelchic ani in tsu’u exom am bixom. Cum u cuitolil u tsalpay hualam max tsemetsits, ani iba cuchic cum xo’ te ulnec ejat. U tsalpay hualam max q’uibenequits, ani iba cuchic cum xo’ te c’uajat c’al huahua’, in ulu an tatalab. Tam in ts’i’quiychic quin t’aja’ an ajib. ~~h}}r|V{u{z>yKxwwvIu}ts}rqonmm:lkk5ji`haggtffkeeRddbb+aa`__^^c\[[ ZYYXOWFVaU TBSRQKPP]OONN6MM(LqKJIHOGFF'EED,CBAAT@(??>)=#<;;K:C9D8n87(65l44*32~10/.N-,,+*)((o'&&8%$y#y"l! JD],K[EaAHcK/ > 7 s\]=jjgeG Lej alalnab ani tilibnab Jesús c’al a Herodes ani c’al in soldadojilchic. Alq’uith toltomiyab c’al i ts’alat nacat coton ejtilac max pel i ts’ale. Taley a Herodes in aba’ an cau ca huichba c’al a Pilato. &dE Taja’ c’uajat jaye an oc’lecchic pale’ ani an exobchixchic c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés lej pajamix ti jolbix c’al a Jesús. Sc Ani lej conomichiquix a Herodes c’al a Jesús, tocat yab toc’tsiyab. ObAni lej culbel a Herodes tam tin tsu’u a Jesús, cum ohuatits tin le’namal quin tsu’u. In ats’amalits lej t’ilnal, ani in lej le’ max quin tsu’u quin t’aja’ i labith t’ajbilab. .aUCum olchin abal ja’its, tam in aba’ ca ne’tha c’al a Herodes axi c’uajat ti Jerusalén nixe’ xa q’uicha. Cum pel jaja’ an gobernador ax ti Galilea. k`OCum a Pilato in ats’a’ abal in uluchic Galilea, in conoy max a Jesús pel i Galileajib. E_Ani lej pajamix an mulcunel in ulu: ―Tocat in t’ajal abal ca xacueculats an inicchic tim puhuel am pulic bichoulom Judea c’al in exobchixtal. Ti c’a’al in ts’i’quiy ti exobchix tihua’ ti pulic bichoulom Galilea, ani xohue’ chich ma teje’ c’al in exobchixtal. A Jesús tin tamet a Herodes 2^]Tam a Pilato in ucha’ an oc’lecchic pale’ ani patal axi muthat taja’: ―Ni jant’o yab u elchal jahua’ yab alhua’ axe’ xi inic abal ca jolbiychic. #]?Tam conoyab a Jesús c’al a Pilato: ―¿Tata’its pel ti Ts’alejil an Israelchic? Toc’tsin a Jesús: ―Nana’ ja’its ojni’ ax a ulal. l\QAni taja’ tin tamet a Pilato in ts’i’quiychic quin jolbiy a Jesús. In uluchic: ―I ats’amalits axe’ xi inic pel i q’uibts’oth exobchix c’al huahua’ tu Israel. Yab pelcua’ i uchbil qui jalbinchi an ts’ale oc’lec romano an jalbixtalab tumin. Jaja’cua’ ja’its a Cristo axi abath c’al a Dios ti Ts’ale c’al an inicchic. \[ 3Taley patal axi muthatchic taja’ c’ale, in ne’thal a Jesús c’al a Pilato. ;ZoGTam in uluchic: ―Xohue’its huahua’ putat i lejat ats’amal jahua’ antsana’ in lej ulu c’al qui jolbiy. Yabats i yejenchal jita’ tucu olchiye más i cau."Y=FAni patalchic in conoyal a Jesús: ―¿Tam tata’its pel ti lej Tsacamil a Dios? Toc’tsin a Jesús: ―Nana’ ja’its ojni’ ax a ulalchic. X+ELej hue’its nana’ tin Juntal patal an inicchic ne’ets quin c’uajiy tin huinab ocob a Dios ti eb ax in cua’al patal in cuete’ tsap. gWGDMax nan tu conchalac i cau yab ne’ets tiquin toc’tsiy ani yab ne’ets tiquin hualca’. *VMC―¿Pel it Cristo? Tucu ucha’ max tata’its. Toc’tsin jaja’: ―Max nan tu uchalacchic abal nana’ ojni’ ja’its, bel yab ne’ets ca bela’. ?UwBTam ti chutheyits tamcun an yejtselabchic Israel ani an oc’lecchic pale’ ani an exobchixchic c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. In juncuchic an cau ani in ne’tha’ a Jesús c’al an cuenel axi c’athpich in ey an ts’ejcom cau tin cuenta an tiyopanchic Israel. Taja’ conoyab: T9AAni c’al lej yane i cau othnab a Jesús. A Jesús tin tamet an cuenel axi c’athpich in ey an ts’ejcom cau tin cuenta an tiyopanchic Israel uSc@Paxq’uinchab in hual ani mo’canchab i c’ubaclec tin hual. Uchan: ―Tucu olchi jita’ ti cuatha’. `R9?Tam tilibnab a Jesús ani u cuathnal c’al an inicchic axi c’al tu co’oyab. JQ >Ani cale a Pedro taja’ lej tsapic uc’nal. Tilibnab a Jesús PP=Tam huilq’uin an Ajatic quin met’a’ a Pedro, ani tamits in t’ilpa’ jahua’ uchnenec c’al an Ajatic abal ne’ets quin tsinca’ tim ba’ oxil i calat tam ti ibaque thajnenec an coxol. O<Tam a Pedro in ucha’: ―Nan yab u exlal jant’o a ulal antsana’. Tameq’ui biyat cahue a Pedro, thajnalits jaye an coxol. )NK;Jun i hora talbel q’ue’at i inic in ulu jaye: ―Lej chubax axe’ xi inic xe’tsinenec c’al jaja’ axi xo’ chi’thame. Pel i Galileajib jaye. PM:Hue’ talbel tsu’tat a Pedro c’al junaque ani uchan jaye: ―Tata’ ojni’ it junax xe’tsinenec c’al in ts’at’elilchic axe’ xi inic. Toc’tsin a Pedro: ―Iba yab ja nana’. aL;9A Pedro in tsinca’ tim ba’, in ulu: ―Uxum, nana’ iba yab u exlal jaja’. 4Ka8Tam jun i cuthinel in tsu’u quetel a Pedro utat ba’ an c’amal. In lej met’al, ani in ulu: ―Axe’ xi inic pel i ts’at’el c’al jaja’ axi te chi’thame. 5Jc7Taja’ ti al am patio tin q’uima’ an ts’ale pale’ hua’ats i c’amal, ani buxcanal taja’ i inicchic toninil al an c’amal. Ulitsits a Pedro ani buxcan jaye. I6Tam yac’uan a Jesús ani ne’tha tin q’uima’ an ts’ale pale’, ani a Pedro ta tale ts’at’at hue’ ou. H15Chuthel chuthel in c’uajatac ti al an tiyopan ani yab tin yac’ua’ taja’. Ma xohue’ im bajuhuits an hora quit chich tiquin yac’ua’, cum it jum putat c’uajat al an yic’uax ani it lej co’oyab c’al an teneclab. A Pedro in tsincal tim ba’ c’al a Jesús 7Gg4Taley a Jesús in tauna’ an oc’lec pale’chic ani an oc’lecchic beletnom tiyopan ani an yejtselabchic Israel axi che’nequits abal quin ne’tha’. In ucha’chic: ―Tata’ ojni’ it che’necchic c’al i matset ani c’al i te’chic abal tiquin yac’ua’ ejtil max nan pel in cue’. %FC3Ani uchan c’al a Jesús: ―Iba yab antsana’ ta ca t’aja’chic. Tam a Jesús in tacchi jun ti muts’q’uith in xutsun ani in jelthanchi t’ajat. nEU2Tam jun in exobalil a Jesús in muts’q’uinchi in huinab xutsun in tolmixal an ts’ale pale’. !D;1In exobalilchic in tsu’u jant’o ne’ets ca t’ajchin a Jesús ani in conoy: ―¿Ajatic, a le’ abal qui t’aq’uiychic c’al i matset? lCQ0Tam uchan c’al a Jesús: ―Nana’its pel tin Juntal patal an inicchic. Tata’ ojni’ Judas a le’ tiquin ts’uts’bay ejtilac max tin c’anithal, ani bel ne’ets tiquin tsinat bina’ tin c’ubac u tomolnaxilchic. ]B3/Exome ti cau a Jesús c’al in exobalilchic tam ti ulitsits jun i cuenel i inic. An oc’nom pel a Judas axi ajith c’al xi lajuj tsab in exobalil a Jesús. Utey c’al a Jesús abal quin ts’uts’bay. A'.Tam a Jesús in ucha’chic: ―¿Jale’ it huayamathchic? Quit ts’aquiy ani quit olon abal yab ti ata’ an teneclab. Yac’uan a Jesús @-Talits ti ol ani huichiy jun ti c’uajat in exobalilchic. In tsu’uchic huayamath, cum lejat atathits c’al i t’e’pintalab. ?-,Cum lej huat’ath c’athpich yajchic in ichich, jaxtam más tsapic u ol. Ani ma lej ts’acbinal, ejtil max pel i xits’ u t’ucnal tsabal. F>+Tam chich jun i angel tal ti eb quin tsapliy a Jesús. S=*In ulu: ―Tata ti eb, max pel a culbetal tiquin jaluntha’ abal yab cu yajchicna’ an yajchictalab axi taye tal. Ani max i, bel u lej le’ tu t’ajchi a culbetal ani yab u cuete’ culbetal. =<s)Tam a Jesús tixc’an c’al jaja’chic ani belats hue’. In ohuel im bajuhual ejtil tam ca pet’na jun i t’ujub c’al i inic. Taja’ in tuthu in c’ualal ani olon. k;O(Ulitschic taja’, ani a Jesús in ucha’chic: ―Quit olonchic abal yab ti ata’ an teneclab. :{'Tam c’ale a Jesús c’al in exobalilchic ti al am bolchal Olivos, cum tihua’ in ujnam antsana’ ca c’ale. 49a&Tam uchan a Jesús c’al in abathualejilchic: ―Ajatic, te i cua’al tsab i matset. Toc’tsin a Jesús: ―Lejatits c’al xi tsablom. Ol a Jesús ti Getsemaní 8%Nan tu uchalchic abal pel in uchbil ca putun an T’ocat Thuchlab jant’ini’ tin thuchathits nana’ taja’ antse’: Tsalpanchat jaja’ ti pojcax inic. Ani ne’ets chubax quin tala’ t’ajchin jant’ini’ tim bijchithits ti al an T’ocat Thuchlab. O7$Tam uchanchic c’al a Jesús: ―Ma xohue’ yabats quit xe’tsinchic naptal. Ca xe’tsintha’ i morral ani i tumin. Max yab a cua’al i matset, ca nuju a pulic coton ani ca ts’a’iy. 6 #Tam a Jesús in ucha’ in abathualejilchic: ―Tiquin ucha’ max a yejenchiye jant’o tam nan tu aba’ ti jayq’ui’ tit caulomechic naptal. Yab a xe’tsintha’ i morral, ni i tumin, ni i pajab. Toc’tsinchic: ―Ni jant’o yab i yejenchi. |5q"Tam uchan c’al a Jesús: ―Pedro, nan tu uchal abal xo’ ne’ets ca tsinca’ ta ba’ c’al nana’ oxil i calat ma tam ti ibaque thajnenec an coxol. Hue’its quim baju an hora tam a Jesús ne’ets ti lej c’athpich yajchicnax 4!Toc’tsin a Pedro: ―In ts’ejcacathits quin jolohuat ti al an huic’axte’ ani ma quin tsemtha c’al tin ebal a bij. ,3Q Ani nan tu conchinchamalits c’al a Dios abal nana’ tiquin junini’ bela’. Bel ne’ets quit ohuey hue’ yab quit ts’at’ey c’al nana’, ani talbel quit huichits c’al nana’ ca lej tsaplinchi in ichich an ebchalabchic abal jaja’chic jaye tiquin junini’ bela’ nana’. +2OCahue an Ajatic in ulu: ―Simón Simón, ca lej t’aja’ ti cuenta cum a Satanás in lej le’ ti quinoc’na’ abal max yabats tiquim bela’ nana’. 1Ne’ets quit c’aputschic tu mexajil tam nan cu t’aja’ tin lej Ts’ale. Ne’ets quit buxcanchic al i ts’alat lactem ca ts’ejca’ axi lajuj tsab i cuenel an Israelchic. In olnal a Jesús abal a Pedro ne’ets quin tsinca’ tim ba’ c’al jaja’ r0]Jaxtam nan ne’ets tu punu tit ts’alechic jant’ini’ nana’ u Tata ti eb tim punumalits nana’. /yChuthel chuthel tata’chic it junax xe’tsinenec c’al nana’ biyat cu tala’ yajchicna’ an yajchictalab. t.a¿Jahua’ axi lej c’athpich pulic in ey, axi quetel ti mexa ti c’apul o ax u pijchix c’al jaja’? Yab i jats axi quetel ti mexa ti c’apul. Ca t’aja’chic ti cuenta abal nana’ in c’uajat c’al tata’chic tin tolmix. -}Yab in tomnal tata’chic antsana’ ca t’aja’ jayetseq’ui. Jitats lej c’athpich pulic in ey c’al tata’chic, quin t’aja’ ejtil i cuitol axi yab lej pulic tim ba’. Axi oc’nom c’al tata’chic, quin co’oy in ichich ti tolmix. ,Ani uchanchic c’al a Jesús: ―An ts’alechic c’al am bichoulom u tsapic abatnom ani an oc’lecchic u bijiyab ti patrón. +Tam in abathualejilchic a Jesús u t’ilom tin cuenta abal jita’ c’al jaja’chic lej c’athpich pulic in ey. 2*]Tam in ts’i’quiychic ti conóx jun c’al xi jun, jita’ hualam jaja’chic axi ne’ets ti tsinat binom c’al a Jesús. Jita’ lej c’athpich pulic in ey ~)uPel nana’ tin Juntal patal an inicchic, ani chubax ne’ets quim bina ani quin tsemtha jant’ini’ tim bijchithits. Expith lej c’athpich ts’ejhuantal nixe’ xi inic axi ne’ets tiquin tsinat bina’, cum ne’ets ca lej yajchiquiyat. (C’uajatits c’al nana’ teje’ ti al an mexa jaja’ axi ne’ets tiquin tsinat bina’ tin c’ubac u tomolnaxilchic. 4'aTam ti c’apumathitschic, a Jesús in ulu antse’ tin cuenta an vino: ―Axe’ pel u xits’al axi ne’ets quin huac’lanchat ti al an cruz abal quit paculanchat a hualabchic. C’al tin ebal u huac’lath xits’al a Dios ne’ets quin ts’ejca’ i it jilchith cau c’al an inicchic. <&qTam a Jesús im pena’ am pan ani im bina’ i c’ac’namal c’al a Dios. In mu’u ani im pitha’ in abathualejilchic, ani in ucha’chic: ―Axe’ pel u anam t’u’ul axi ne’ets cu bina’ ti al an cruz abal quit paculanchat a hualabchic. Ca c’apuchic, ani antsana’ tiquin t’ila’. i%KNan tu uchalchic abal yabats ne’ets cu uts’a’ an vino lab t’uthub c’al tata’chic ejtil u t’ajal xo’. Ma tihua’ talbelaquits tam ti a Dios quin t’aja’ ti lej Ts’ale, tam ne’ets cu uts’a’ junil. G$Tam a Jesús im pena’ an uts’umtalab c’al an vino ani im bina’ i c’ac’namal c’al a Dios. In ucha’chic in abathualejilchic: ―Ca bats’uchic axe’ ani ca uts’a’. ~#uNan tu uchalchic abal yabats ne’ets cu c’apu xe’ ejtil u t’ajal xo’. Ma tihua’ talbelaquits tam ti a Dios quin t’aja’ ti lej Ts’ale, tam tiq’uele cu c’apu xe’ junil tam ca quithat putunits in ey axe’ xi c’apuxtalab. &"EAni in ucha’chic: ―C’al u lej canat ichich u lej le’ quin c’aputs junax c’al tata’chic c’al axe xi c’apuxtalab biyat yabaye in tsemthame. z!mIm bajuhuits an hora quin c’apuchic, ani buxcan a Jesús ba’ an mexa junax c’al in abathualejilchic. A { Tam c’alechic a Pedro ani a Juan, ani in ela’ patal antsana’ jant’ini’ ti uchanits c’al a Jesús, ani tats tin t’ojojoychic patal tin cuenta an c’apuxtalab ajib. % Tam jaja’ ne’ets ti olchi jun i pulic alta ts’ejcacathits tim pulic punchith atajil. Tats ta ca t’ojojoychic an c’apuxtalab ajib. 5 Ca ucha’ an thabal c’al an ata antse’: An Exobchix Jesús ti abchal jun i cau. Ti conoyal abal jahua’ tam alta ta q’uima’ ca matinchi quin t’aja’ an c’apuxtalab junax c’al in exobalilchic tin cuenta in ajib am bichou Israel ti calthame ti Egipto ti biyal. dA A Jesús in toc’tsiychic: ―Tam quit otsitsits nihua’ ti bichou Jerusalén, ne’ets ca baju jun i inic in ic’tal i ja’ c’al jun i mul. Jats ti quit c’ale junax ti al an ata jun ti jaja’ ca otsits. [/ Ani jaja’chic in conoyal a Jesús: ―¿Ju’tam ta le’ qui t’ojojoy? RCum a Jesús ne’ets oc’chith quin aba’ a Pedro ani a Juan in ucha’chic: ―Quit c’ale tucu t’ojojonchi an c’apuxtalab tin cuenta in ajib am bichou Israel ti calthame ti Egipto ti biyal. {oTaley im bajuhuits ca ajibnanchat in q’uijil am bichou Israel ti calthame ti Egipto ti biyal. Ne’ets ca c’apat am pan axi yab ts’ejcath c’al i c’ac’chixtalab c’oye ani ne’ets ca tsemtha an cordero ti ts’acchixtalab. Cum in ulumalits a Judas abal ne’ets quin chi’tha’ a Jesús, ma tamits tin lej alimichical jant’ini’ ti quin tsinat bina’ tin c’ubac in tomolnaxilchic ani yab ca tso’obna c’al am bichou. An Santa Cena tin cuenta in tsemtal a Jesús lQAni lej culbel jaja’chic c’al jahua’ uchan, in uluchic abal ne’ets quim pitha’ i tumin. dAC’ale jaja’ quin tsu’u an oc’lec pale’chic ani axi oc’lec c’al am beletnomchic tiyopan abal quin tauna’chic ani quin juncu an cau jant’ini’ ti quin tsinat bina’ a Jesús tin c’ubac jaja’chic. ~uTam otsits a Satanás tin ichich a Judas Iscariote. Pel jun axi c’al an lajuj tsab in abathualejil a Jesús. }An oc’lec pale’chic ani an exobchixchic c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés exome in alimichical jant’ini’ ti quin tsemtha’ a Jesús. Aba ani’ in le’acchic quin tsemtha’, bel in ts’ejnal am bichou jant’o quin ulu. [ 1Hue’its ne’ets quim baju ca ajibnanchat in q’uijil am bichou Israel ti calthame ti Egipto ti biyal. Pel i q’uij tam an Israel quin c’apu i pan axi yab ts’ejcath c’al i c’ac’chixtalab c’oye. &Chuthel chuthel thajujulaque u che’el jat’hua’ patal am bichou ti al an tiyopan abal quin ats’anchi in exobchixtal a Jesús.%U exobchichixe a Jesús ti al an tiyopan tam q’uicha, ani u c’alel ca jilc’on ti al am bolchal Olivos tam acal. (I$Quit c’uajiychic ets’ey ts’ejcacath a ichich ani quit ets’ey olon abal ca ejtou quit jaluntha c’al patal nixe’ xi huat’ath c’athpich yajchictalab axi taye tal. Antsana’ ti ne’ets ca ejtou quit utey nana’ tu tamet tin Juntal patal an inicchic tam quin chich junil. nU#Cum jun jic’tohual ne’ets ca chich tim puhuel an tsabal an yajchictalab axe’ nan tu olchamal. 5"Ca lej t’aja’chic ti cuenta abal yab ca hualca’ a ichich ca t’ujbathmetha c’al jahuaquitsq’ui tam hualabtalab. Yab quit uts’alin ani yab ca xijc’ath tsalapna’ an yejenchixtalab axi teje’ tsabal. I ca chich nixe’ xa q’uicha tam yab a t’ilt’om. 3!An eb ani an tsabal jats ne’ets ca taley, expith nan u cahuintal ojni’ jats ni jayq’ui’ yab ne’ets ca taley. Ets’ey ne’ets ca putun. 9 Lej chubax nan tu uchalchic abal yab ne’ets ca thubat taley a juntalchic, ma oc’ox ca t’ajanits patal jahua’ axe’ nan tu olchamalchic. j MAntsana’ tam tata’chic ca tsu’uchic abal u t’ajnalits patal axe’ jahua’ tu uchamalits ne’ets ca t’ajan, tam ca exla’its abal hue’its nan ne’ets quin chich cu t’aja’ tin lej Ts’ale teje’ tsabal. n UTam ca tsu’u u puthnalits in xequel, tam a exlalits abal hue’its ta tal an c’ac’al q’uij.  )A Jesús in olchiyechic q’ue’at i jalpith cau jaye antse’: ―Ca met’a’chic an te’ higuera ani q’ue’at i te’chic jaye.  7Tam ca tujeyits antsana’ jant’ini’ xo’ tu uchal, ca lej luba’chic tiquin inicna’ cum hue’its tal ne’ets quit lej jum putat jaluntha. 4aAni ma tamits ne’ets quin tsu’tat in tal nana’ tin Juntal patal an inicchic. Ne’ets quin chich al i tocoulom cu tejhua’metha’ u lej tsap ani u lej ts’alat. I Ne’ets ca lejat luxan an inicchic c’al xi yantalam i c’ac’athtalab axi taye tal, ma patal jahua’ c’uajat ti eb ne’ets ca t’elelats ani yabats ne’ets ca c’uajiy tin aytal. CTihua’ ti eb a Dios ne’ets quin t’aja’ i labith t’ajbilab ti tsu’bixtalab c’al a q’uicha ani c’al a its’ ani c’al a otchic. Teje’ tsabal patal an inicchic ne’ets ca jilc’on lej c’upupul in tsalap. Ne’ets ca lej jiq’uetha c’al in cahuith am pulic lejem lej tsapic tumumul. dAYantalam ne’ets ca tsemtha ti al i pejextalab ani yantalam ne’ets ca ne’tha huic’at al pil i bichou. Ne’ets ca c’unat co’oyat am bichou Jerusalén c’al i pil inicchic, ma tam ta ca taleyits an q’uij yabats ca jilchin c’al a Dios quin co’oy. Jant’ini’ ne’ets ca tsu’tat tam ca chich junil in Juntal patal an inicchic `9Lej ts’ejhuantal an uxum axi co’oth c’al i tsacam ani i uxum axi chuchuthome c’al i tsacam tam quim baju nixe’ xa q’uicha. Tam ojni’ an inicchic ne’ets ca lej yajchiquiyat ani ca lej t’e’pipin. Tam quim bajuhuits antsana’ lej yajchic an yajchictalab, jats abal u putnal an T’ocat Thuchlab jant’ini’ ti thuchathits. 3_Tamits ca pit’c’on ani ca c’ale ti ts’en patal ax u c’uajil ti bichoulom Judea ani ti bichou Jerusalén. Ani yab ca huichiy tim bichou ax u t’ojnal alte’. =sTam ca tsu’uchic tontsimathits am bichou Jerusalén c’al i soldadochic, tam ca lej tso’obna’ abal im bajumalits an q’uicha ne’ets ca talabetha nixe’ xi bichou. J Expith c’al a t’ayath cuxuthtal ne’ets quit jalunthachic. veAba ani’ ne’ets quit t’ajchin antsana’, bel yab ne’ets ca q’uibey ma ni jun a xi’il ta oc’. f~EJat’hua’ tim patalchic an inic ne’ets ti at’a’chic c’al tin ebal nana’ u bij. '}GMa a tata ani a mim ani a ebchal, ani a at xits’al, ani a ja’ub ne’ets ti bina’ tin c’ubac a tomolnaxil. Ma talchic tata’ ne’ets quit tsemtha. |%Cum tamna’its nan ne’ets tu pitha’chic i cau ani i tsalap, ani a tomolnaxilchic yab ne’ets quin ela’ jant’ini’ ti toc’tsiy. w{gYab quit tsalpaxinchic ani yab ca oc’chith tsalpay jant’ini’ ti ne’ets ca toc’tsiy an jolbixtalab. qz[ Tam antsana’ quit t’ajchinchic ne’ets ca ejtou tiquin olnanchi u bij tin tamet a tomolnaxilchic. Ny Tam yabaye antsana’ ca t’ajan, oc’oxe tata’chic ne’ets quit othna. Ne’ets quit yac’uan ani quit ne’tha quit ts’ejca ti al in tiyopanilchic an Israel, ani jaye ne’ets quit baliyat al i huic’axte’. Ne’ets quit bina tin c’ubac i ts’alechic ani i gobernadorchic c’al tin ebal nana’ u bij. txa Abal ju’tamq’ui ne’ets ca lej t’elelats an tsabal, ani ne’ets ca hua’tsin an jayil ani yan i yau’lats. Ti eb ne’ets ca tsu’tat i labith t’ajbilab ti tsu’bixtalab axi c’al ne’ets ca lej jiq’uey an inicchic. )wK Cahue a Jesús in ulu: ―I pulic bichoulom ne’ets ca pejéxin c’al pil i pulic bichoulom. An ts’alechic ne’ets ca tomolnáxin jun c’al xi jun. Fv Yab quit jiq’ueychic tam quit t’ilchin i pejextalab ani i jec’omtalab, cum antsana’ ti bijithits abal ne’ets ca thayc’an. Yabaye ne’ets ca thubat taley an q’uij q’uicha. QuA Jesús in toc’tsiychic: ―Ne’ets ca chich yan i inic ti timc’ox c’al nana’. Ne’ets quin uluchic abal jaja’its a Cristo axi abnenec c’al a Dios ani hue’its ne’ets ca taley an q’uij q’uichacua’. Ca lej t’aja’ ti cuentachic yab quit ts’at’ey c’al jaja’chic abal yab quit c’ambiyat. at;Tam conoyab a Jesús c’al jaja’chic: ―¿Exobchix, jayq’ui’ ne’ets ca t’ajan antsana’? ¿Jant’o tam tsu’bixtalab qui aychi abal qui exla’ max thubat ne’ets ca taley an q’uij q’uicha? s―Ne’ets quim baju a q’uicha ca tala’ pacluhuat c’al i inicchic am pulic tiyopan axi xohue’ a tsu’talchic, ma ni jun i t’ujub yab ne’ets ca jilc’on t’i’póx c’al in at t’ujub. An tsu’bixtalab axi ne’ets ca t’ajan KrTalchic i inic taja’ al am pulic tiyopan in t’iloxnal in alabental an tiyopan c’al an t’ujub ani c’al patal jahua’ binathits ti c’ac’naxtalab. Tam a Jesús in ucha’chic: Vq%Axi q’ue’atchic im bina’ i jilc’omach tumin, ani jaja’ aba ani’ ts’ejhuantal in tala’ bina’ jahua’ in cua’alac quin cuxuthna’. Ne’ets ca pacluhuat am pulic tiyopan ti Jerusalén !p;Tam a Jesús in ulu: ―Lej chubax nan tu uchalchic abal axe’ xi ts’ejhuantal tsemchith uxum in lejat bina’ yab ejtil xi q’ue’at im bina’. joMIn tsu’u jaye chich jun i ts’ejhuantal tsemchith uxum im bina’ tsab i tsacam tumin cobre. n C’uajat a Jesús ti al am pulic tiyopan in met’al an ricochic u che’el quim bina’ an c’ac’naxtalab tumin al am poc’te’. omW/Bel c’al im pojcaxtal in tixc’anchal i c’alab an tsemchith uxumchic, ani talbelaquits u lej ohuelchic ti ol expith abal max ca tsu’tat ti t’ocat. Jats jaja’chic axi ne’ets ca c’athpich jolbiyat c’al a Dios.Ml.―Ca lej t’aja’chic ti cuenta yab ca t’aja’ jant’ini’ in t’ajal an exobchixchic c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. In culbetnal ca xe’tsin c’al in nacat coton abal max ca tsu’tat ti pulic in ey. Jaye ca tsapnetha ti bel c’al yan i c’ac’naxtalab. Ti al an tiyopan in lej c’a’inchal ca buxcanchic jun ti quetel axi lej c’athpich pulic in ey, aniye jaye tam hua’ats i ajib ts’alat c’apuxtalab. _k7-Taley tin tamet patal an inicchic taja’, a Jesús in ucha’ in exobalilchic: Cum antsana’ a David im bijiy a Cristo tin Ajatic, jaxtam i tso’obits abal yab pel in tsacamil a David. Jolbix a Jesús c’al an exobchixchic c’al an ts’ejcath cau oiW+Teje’ quit buxcan, ma nan tu pitha’its ta c’ubac a tomolnaxilchic abal ca tala’ ata’. h%*Ani a David im bijiy a Cristo tin Ajatic tam tin thucha’ al i Salmo antse’: A Dios in ucha’ u Ajatic: Quit buxcan tu huinab c’ubac. mgS)Taley a Jesús in conoyalchic: ―¿Jale’ a ulalchic abal a Cristo pel in tsacamil a David? f{(Ma tamits ni jita’ yab in inicnal tim ba’ abal quin conomichiquiye a Jesús c’al más i cau. In ey a Cristo !e;'Tam uchan a Jesús c’al talchic i exobchix c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés: ―Exobchix, lej chubax an cau jahua’ a ulumal. Ad{&Cum a Dios pel in Diosil nixe’ xi ox i inic axi tsemenec teje’ tsabal, i exlalits abal bel c’uajatchic ejate tin tamet a Dios. A Dios in tsu’tal abal ejate patal an inicchic. "c=%A Moisés in olna’ jant’ini’ ti tauna jaja’ c’al a Dios ti al i tsacam te’ tam ti t’a’ilits, ani c’al in cahuintal i tso’obits abal ne’ets ca ejtha an tsemelomchic. Uchan abal a Dios pel in Diosil a Abraham ani in Diosil a Isaac ani in Diosil a Jacobcua’. ?bw$Ne’ets ca ejthachic c’al a Dios tin lej tsacamilchic, ani ne’ets ca c’uajiy ejtil an ángelchic yab u tomquinal. Tihua’ ti eb ni jayq’ui’ yab ne’ets ca tsemetschic. vae#Tam ca ejtha an tsemelomchic axi jec’onthach, in ey an inic ani in ey an uxum yabats ne’ets ca tomquin. i`K"Tam a Jesús in toc’tsiychic: ―U tomquinal an inic ani an uxum expith teje’ tsabal. )_K!¿Cum tomquinenec nixe’ xi uxum c’al axi buc i ebchalab teje’ tsabal, c’al jahua’ ti ne’ets ca c’uajiy ti tomiclab tam ca ejtha an tsemelomchic? %^E Taley tsemets jaye an uxum. ]]3Taley tomquin in oxchil ebchal an tsemelom c’al an tsemchith uxum. Tim patal nixe’ xi buc i ebchalab tomquinenec c’al nixe’ xi uxum juncats, ani tim patal tsemets ani ni jun yab in co’oyamal i tsacam. \Taley tomquin in tsabchil ebchal an tsemelom c’al an tsemchith uxum. Tsemets jaja’, ani yab in co’oyamal i tsacam. c[?Hua’atsac buc i ebchalab. Tomquin an oc’ox, ani tsemets yab in co’oyamal i tsacam. {Zo―Exobchix, in thucha’ a Moisés abal max ca tsemets jun i tomquith inic ani yab in co’oyamal i tsacam c’al in q’uimathil, ca tomquin in ebchal an tsemelom c’al an tsemchith uxum. Lequitsq’ui max quin co’oy i tsacam tam. /YWTaley chich talchic i saduceo quin tsu’u a Jesús. Cum yab im belalchic abal max ne’ets ca ejtha an tsemelomchic, jaxtam uchan a Jesús c’al jaja’chic: X5Axi che’nec ti maclaxchic yab in ejtou ni hue’ quin macla’ a Jesús c’al jahua’ in toc’tsinchi tin tamet an inicchic. Tocat in jic’panchalchic in toc’tsixtal, ani lejat ts’ibc’anchic. Conoyab a Jesús tin cuenta abal ne’ets ca ejtha an tsemelomchic 2W]Tam a Jesús in ucha’chic: ―Ca pitha’ an ts’ale oc’lec jahua’ pel a uchbil ca pitha’, ani ca pitha’ a Dios jahua’ pel a uchbil ca pitha’ jaye. ?VwQui met’a jun i tumin. ¿Jita’ axe’ in hual ani jita’ axe’ im bij axi thuchath teje’ al an tumin? ―Toc’tsinchic: ―Pel in hual ani pel im bij an ts’ale oc’lec. U Cum a Jesús in exlanchits in c’ambixtal, jaxtam in toc’tsiychic antse’: ―¿Jale’ a le’chic tiquin macla’? T Tucu ucha’ max i cua’al i uchbil o max yab i cua’al qui jalbiy an jalbixtalab tumin c’al an ts’ale oc’lec romano. pSYUlitschic ani uchan a Jesús: ―Exobchix, i tso’ob abal jahua’ tata’ ca ulu ani ca exobchi pel i lej chubaxtalab. Yab it poc’oth tsu’tom c’al an inic, ani c’al patal an inicchic a olnanchal in tequeth belil a Dios. |RqTam in aba’chic talchic i inic ax in timc’oyal tim ba’ abal jaja’ alhua’, quin cuatsith t’ajchi ti cuenta a Jesús max quin q’uibts’oth ulu i cau, ani antsana’ ca ejtohuat ca jolbiyat ani ca bina tin c’ubac an gobernador. ZQ-C’al nixe’ xi cau an oc’lec pale’chic ani an exobchixchic c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés in le’ quin yac’ua’ a Jesús, cum in exlalits abal jaja’chic ax u olnab al nixe’ xi jalpith cau. Expith in ts’ejnalchic max jant’o ca t’ajchin c’al am bichouchic max quin lej yac’ua’ a Jesús. PyEjtil an inic axi ca ijcan al i t’ujub ani ca yajchiquiyat, antsana’ jitats yab tim belal nana’. Ejtil max ca ijcanchat i t’ujub ani ca tsemtha i inic, antsana’ jitats yab tim belal nana’. An jalbixtalab tumin c’al an gobierno ]O3Ani a Jesús tocat in met’alchic ani in ulu: ―Auxe’ max yab nana’ ax u olnab ti al an T’ocat Thuchlab ejtil in mimlab t’ujub. In thuchathits antse’:An ts’ejcom atachic in ulu yab jant’o ti alhua’ axe’ xi t’ujub, ani tocat im pet’na’.Ani ja’its nix an t’ujub axi punuthits ti mimlab t’ujub. %NCNe’ets ca c’ale quin t’ajat tsemtha’chic, ani ne’ets quim bina’ an lab t’uthublom ca t’ojonchat c’al q’ue’at i t’ojonchix. Tam tin ats’a’its axi taja’chic antsana’ in ulu a Jesús, in uluchic: ―Iba a Dios yab quin jila’ antsana’ ca tsemthachic. SMTam in caltha’ tin elebtal an t’uthublom, ani in t’ajat tsemtha’. Tam a Jesús in conoyal: ―¿Jant’ini’ ti ne’ets quin t’ajchi an thabal lab t’uthublom nixe’ xi t’ojonchixchic? HL Ani iba, expith in ulu an t’ojonchixchic antse’: Jats axe’ ne’ets ti c’alnanchix c’al an lab t’uthublom tam ca tsemets in tata. Qui tsemtha’ abal qui c’alnanchi huahua’. 7Kg Taley in ulu an thabal: ¿Jant’o ne’ets cu t’aja’ xo’? Ne’ets cu lejat aba’ u ichich hual tsacamil. Hualam jaja’ ojni’ ne’ets ca c’ac’nacua’. xJi Taley an thabal in aba’ q’ue’ate i t’ojnal, ani jayetseq’ui ts’ojbetha ani quethmayat ca c’ale. I1 Tam an thabal in aba’ ca c’ale q’ue’at i t’ojnal. Jayetseq’ui cuathan ani quithab uchan, ani aban ca huichiy naptal c’al an thabal. (HI Taley im bajuhuits in q’uijil an cotlats c’al an lab t’uthub, ani an thabal in aba’ jun i t’ojnal ca c’ale quim bats’c’unchi an lab t’uthub axi ne’ets ca jilc’on abal jaja’ an thabal. Ulits jaja’, ani tocat cuathan ani aban ca huichiy naptal c’al an thabal. oGW Taley a Jesús in olchiye an inicchic q’ue’at i jalpith cau antse’: ―Jun i inic in t’aya’ jun i lab t’uthublom. Taley im bina’ c’al jita’ ta ca t’ojonchat. Tam c’ale an thabal ti ohuat c’uajil pil. EFTam a Jesús in ucha’chic: ―Nana’ne yab ne’ets tu olchichic c’al jita’ tim pithnenec u eyaltal ani c’al jita’ tin abnenec. An jalpith cau c’al am pocax t’ojonchixchic kEOTam tocat in toc’tsiychic abal yab in tso’ob c’al jita’ ti abnenec a Juan ti pujax. ]D3Max qui ulu abal c’al i inic jats ti abnenec, tam patal an inicchic ne’ets tucu cui’iy c’al i t’ujub ma tucu tsemtha’, cum in lej belalits abal a Juan pel i lej chubax caulome abnenec c’al a Dios. C)Tam jaja’chic in t’iloxnachiquiyal jahua’ in ulu a Jesús, ani taley in uluchic: ―¿Jant’ini’ ti qui toc’tsinchi? Max qui ulu abal c’al a Dios jats ti abnenec a Juan ti pujax, tam jaja’ ne’ets quin ulu abal jale’ yab i belchamal in cahuintal. qB[¿C’al jita’ ti aban a Juan ti pujax? Tiquin toc’tsinchi, max c’al a Dios o max c’al i inic. AwToc’tsin a Jesús: ―Nana’ne ne’ets tu conoychic c’al jun i cau ani u le’ abal tiquin toc’tsinchi. @Ani conoyab a Jesús: ―¿Jita’ ti pithamal an eyaltalab ani jita’ ti abamal abal ca t’aja’ jahua’ a t’ajal? ? Jun a q’uicha c’uajat a Jesús ti al am pulic tiyopan ti Jerusalén in olnanchal an inicchic an alhua’ cau, ani ulits c’al jaja’ i oc’lec pale’chic ani i exobchixchic c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés ani i yejtselabchic Israel. `~}}7||N{{UzzyxxKvuuQtssrgqqponnmHlkjjii2hhgLfedd)cbbqa`u_n^^^']\\[ZZCYXXWW#VVOUT5SmRRQEPOO[N+MLL1KKJMIHH6GG@F&EDDbD0BBNA@@L? >{>-==I<<>;;4:99|988177"66H55C3210//a.w--,2+I*)((('&%h%.$"#\!!v GEhY1Z2\je 1 s Dn[(pY Tam ti a Jesús in ats’a’ abal a Juan c’uajat ti al an huic’axte’, c’ale ti Galilea. - Tam ta c’alets an teneclab, ani chich i ángelchic quin tolmiy a Jesús. A Jesús in ts’i’quiyal in t’ojlabil ti bichoulom Galilea H  Toc’tsin a Jesús: ―Satanás, quit tixc’anits xo’ c’al nana’. In ulal an T’ocat Thuchlab abal an inic quin c’ac’na’ ani quin t’ojonchi im Pay’lom Diosil expith. / Ani uchan: ―Max ca tuthu a c’ualal ani tiquin c’ac’na’, nan ne’ets tu tala’ pitha’ patal jahua’ a tsu’tal abal ca abatna’. DTam ne’tha a Jesús ti al i lej t’ec’at oc’ bolchal c’al an teneclab, ani uchan quin met a’ tim patal am pulic bichoulom tim puhuel an tsabal c’al patal in ts’alat. +Toc’tsin a Jesús: ―In ulal an T’ocat Thuchlab abal yab ca tacchiquiy a Dios, aba ani’ jaja’ pel i beletnom c’al an inicchic. r]Ani uchan: ―Max chubax pel ti lej Tsacamil a Dios, ma teje’ quit t’ic’ts’on ani ma tsabal. Ne’ets quit jec’ontha, cum thuchathits al an T’ocat Thuchlab abal a Dios ne’ets ti abchi i ángelchic abal ti alhua’ beletna’. Thuchathits jaye abal an ángelchic ne’ets ti co’bitsiy tin c’ubac abal ma yab quit t’ithc’uan al i t’ujub. yTam ne’tha a Jesús ti t’ocat bichou Jerusalén c’al an teneclab ani tin oc’ an tiyopan lej t’ec’at. = sToc’tsin a Jesús: ―An T’ocat Thuchlab in cahuintal a Dios in ulal abal an inic yab expith quin ejatna’ an c’apnel, jaye quin ejatnanchi patal in cahuintal a Dios. Tam utey an teneclab in ucha’: ―Max chubax pel ti lej Tsacamil a Dios, ca ucha’ axe’ xi t’ujubchic ca huenc’on ti pan.  C’uajat taja’ tsab inic a q’uicha ani tsab inic i acal, ani ni jant’o yab in c’apu, expith lej c’a’il. #  ATaley ne’tha a Jesús c’al an Espíritu Santo ca c’ale ti al i joltam, ani taja’ nixoc’nab c’al an oc’ox teneclab abal le’nab ca hualbin. Tam ats’atmel jun i cau tal ti eb c’al a Dios antse’: ―Axe’ ja’its u ichich hual Tsacamil. In lej culbel c’al jaja’.ETam ti pujanits a Jesús ani calnequits ti al am pulic itse’, tameq’ui japq’uinal ti eb ani in tsu’u pa’i’il an Espíritu Santo ejtil i cucu’. Ta jilc’on c’al a Jesús. 6eToc’tsin a Jesús: ―Bel tiquim pujay, cum in tomnal qui putu c’al patal jahuats tu cu abatna c’al a Dios. Tam in ulu a Juan abal bel ne’ets quin t’aja’. 9Cum a Juan in tsalpayal abal yab in tomnal quim pujay a Jesús, in ucha’: ―Nana’ ax in tomnal tiquim pujay, ani tocat tata’ a le’ tu pujay. gG Cale a Jesús ti Galilea, c’ale ti pulic itse’ Jordán abal ca pujan c’al a Juan. gG Tam jun i inic quin ic’oy in hualil an lab em, talbel ne’ets quin thaya’ ti al i huilte’. An amul ne’ets quin chica’ al i c’amal. Antsana’ jaja’ axi taye tal talbel ne’ets quin thaya’ in c’al jaja’ ti eb, ani quin jolou axi jaja’ yab in c’al ti al am pulic c’amal axi ni jayq’ui’ yab u teptsinal. Pujnal a Jesús  Nan chubax xo’ tu pujayalchic c’al i ja’ ti tsu’bixtalab abal it jic’tsonenequits c’al a hualab ani it huenc’onenequits c’al a Dios. Talbel ne’ets ca chich jun i inic axi ne’ets ti pujaychic c’al an Espíritu Santo ani c’al i c’amal. Jaja’ lej pulic in ey ani nana’ iba. Nana’ lej tsa’at u ey, ma yab ne’ets cu baju cu tixc’anchi im pajab. S Jant’ini’ an inic in ijcal jun i te’ axi yab jant’o ti alhua’ ani quin chica’, antsana’ a Dios hue’its ne’ets quin t’aja’ c’al i inicchic axi jaja’ quin tsu’u yab alhua’. { Yab ca tsalpaychic abal it alhua’its c’al a Dios expith cum pel it at xits’lab c’al a Abraham. Nan tu uchalchic max expith jats in le’ a Dios yantalam in xits’altal a Abraham, in huit’alac ma quin hua’tsintha’ c’al i t’ujub. 1[Max chubax it jic’tsonenequitschic c’al a hualab ani it huenc’onenequits c’al a Dios, ca tejhua’metha’ abal chubax anits c’al i alhua’ xe’tsintalab. b~=Tam ti a Juan in tsu’u abal u che’el yan i fariseo ani yan i saduceo ca pujayat, in ucha’chic: ―Tata’ ojni’chic ejtil it tsan. A le’ ca jec’a’ c’al i pujaxtalab an yajchictalab axi taye tal. y}kU pujayabchic taja’ c’al a Juan ti al am pulic itse’ Jordán jitats in lujuhual in hualab c’al a Dios. W|'U che’elchic quin ats’anchi in thajchixtal jat’hua’ tim patal an c’uajilchic ti Jerusalén. Jaye u che’el axi tim puhuel am bichoulom Judea axi utatchic c’uajilchic ti pulic itse’ Jordán. R{Toltomith a Juan c’al i toltom axi ts’ejcath c’al in jujul an camello. In huic’ ts’ejcath pel i ot’. In c’apchal in t’u’ul an ts’ili’ ax u c’apab ani an alte’ tsi’im. $zAAntsana’ c’al in thajchixtal a Juan tu putnal an cau jahua’ in thuchamal ma biyalits an caulome Isaías antse’:Jun i inic ne’ets quin thajchixnanchi an inicchic ax u che’el al an joltam antse’:Ca ts’ejcacanchi am bolith bel an Ajatic jun ti ca ulits. SyTaja’ in thajchixnanchal ax u che’elchic antse’: ―Quit jic’tson c’al a hualab ani quit huenc’on c’al a Dios, cum hue’its ta tal a Dios quin t’aja’ ti lej Ts’ale teje’ tsabal. hx KIm bajuhuits an q’uij tam ti a Juan pujax chich ti thajchix ti al an joltam ti tsabal Judea. 9wkUlits ani c’uajiychic taja’ ti al am bichou Nazaret. Antsana’ tu putnal an cau ax in ulumal in caulomejilchic a Dios abal a Jesús ne’ets ca bijiyat ti Nazaretib. vBel in ts’ejnal a José ca lej c’uajiy ti tsabal Judea, cum in tso’obnal abal a Arquelao in tsacamil a Herodes pel i pulic oc’lec taja’. Ani jaxtam uchane más i cau c’al a Dios tin huachib, ca c’alecua’ ti Galilea. Ani tats ti c’alechic. uTam ts’aquiy a José ani in ne’tha’ an t’ele’ ani c’al in mim tihua’ tin tsabalil c’al in at Israel. etC―Quit ts’aquiy ani quit huichiy tihua’ ta tsabalil c’al a at Israelchic. Cum tsemtsits axi in le’ac ti tsemthom c’al an t’ele’ Jesús, xo’ ca ne’tha’ an t’ele’ ani c’al in mim tihua’. ,sQTaley tam ti tsemtsits a Herodes, tamna’ a José tihua’ ti Egipto in tsu’u junil tin huachib i ángel abath c’al a Dios. Ani uchan c’al an ángel: r7Ti Ramá hua’ats i uxumchic lej t’e’pith ani lej uc’nal.Pel i Israelchic at xits’lab c’al a Raquel ax in uc’nanchalchic in tsemthach tsacamil.Ani ma yab in le’ ca culbethanchatchic in ichich, cum t’ajatits ti tsemthanchame axi yantalam in tsacamil. q#Ani tin ebal in tsemtal nixe’ xi t’ele’chic jats tu putnal an cau jahua’ in thuchamal in caulomejil a Dios Jeremias antse’: ~puTam ti a Herodes in tso’obna’ abal c’ambiyatits c’al an tsalpath inicchic, lej huat’ath c’athpich tsacul. Ma in aba’ i cau abal ca tala’ tsemtha patal an t’ele’ cuitol axi it hua’tsinenec ani ma ax im putumalits tsab i tamub. Cum a Herodes in exla’its abal yabaye huat’ath tsab tamub tam ti che’nec an tsalpath inicchic quin tsu’u an t’ele’ Jesús, jaxtam antsana’ ta ca tsemtha an t’ele’ cuitolchic tim patal am bichou ti Belén ani tin tonith a Belén. +oOAni tats ti c’uajilchic ma tam ti tsemtsits a Herodes. Patal antsana’ t’ajnenec abal ca putun jahua’ in ulumalits a Dios tin hui’ c’al in caulomejil Oseas antse’: Tihua’ ti Egipto ne’ets cu ucha’ u Tsacamil ca cale. A Herodes in abal i cau ca tsemtha an t’ele’chic nnUTam ejtsin a José ani in ne’tha’ an t’ele’ ani c’al in mim acal tihua’ ti Egipto. qm[ Tam ti c’alets an tsalpath inicchic, a José in tsu’u tin huachib i ángel abath c’al a Dios. Ani uchan c’al an ángel: ―Cum c’al a Herodes ne’ets ca alchin an t’ele’ ca tsemthanchat, quit ts’aquiy ca thubat ne’tha’ an t’ele’ ani c’al in mim tihua’ ti Egipto. Taja’ quit c’uajiychic ma tam nan tu ucha’ quit calets. Bl} Taley talbel uchanchic c’al a Dios tin huachib abal yab ca huichiy c’al a Herodes, ani jaxtam in yac’ua’chic pil i bel abal ca huichiy tim bichou. Ne’thab a Jesús ti Egipto k  Otsitschic al an ata ani in tsu’uchic c’uajat an t’ele’ c’al in mim María. Tam in tuthuchic in c’ualal ani in c’ac’nal an t’ele’. Taley in caltha’chic i oro ani i jom ani i nihuihuiltalab mirra, ani in jilchi an t’ele’ Jesús. 7ji Lej culbelchic tam tin tsu’u an ot taja’. 9ik Ani tam ti uchanits antsana’ an tsalpath inicchic c’al an ts’ale Herodes, ta c’alechic ti Belén oc’nanchab c’al nixe’ xa ot ax in tsu’umal ti calel q’uicha. Jats in aynanchal ma ultsitschic ju’ta ti cubiyits hualq’ui’ ba’ an ata jun ti c’uajatits an t’ele’ Jesús. hhIAni cum ne’ets quin aba’chic ti Belén in ucha’chic: ―Quit c’alechic ti Belén ani ca lej alhua’ aliy an t’ele’ cuitol, ani tam ca ela’its quit huichiy tiquin olchi abal quin c’alene cu c’ac’na’. gTam a Herodes in tsinat caniy ca chich an tsalpath inicchic. Ulitschic ani in conoyal an lej hora tam tin tsu’umal nixe’ xa ot. %fCAba ani’ a Belén pel i tsacam bichou ti Judea,
bel lej exbath in ey, cum tats ne’ets ca
hua’tsin an lej Oc’nom c’al u bichohuil Israel. heIAni toc’tsinchic: ―Ne’ets ca hua’tsin ti bichou Belén axi cuentalith teje’ ti bichoulom Judea jant’ini’ ti thuchathits c’al in caulomejil a Dios Miqueas. In thucha’ jahua’ in ulu a Dios antse’: NdAni a Herodes in caniy ca chich patal an oc’lec pale’ ani an exobchix c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. In conoyalchic jahua’ tam bichou ti ne’ets ca hua’tsin a Cristo. 6ceTam ti an ts’ale Herodes ani patal an c’uajilchic ti Jerusalén in ats’a’its jahua’ antsana’ in ulumal an tsalpath inicchic, lej t’elelelchic in ichich. ebCXe’ets in conomichical: ―¿Ju’ta ti c’uajat jaja’ axi it hua’tsinenec ne’ets tin Ts’alejil an Israelchic? I tsu’chamal in otil tihua’ ti calel q’uicha, ani u tal huahua’ abal qui c’ac’na’. ]a 5Hua’tsin a Jesús ti bichou Belén axi cuentalith ti bichoulom Judea tam ti a Herodes pel i ts’ale ti Judea. Ani jun a q’uicha ulitschic ti Jerusalén i lej tsalpath inicchic axi tal ma ti calel q’uicha. ?` yBel yabaye lej juncunenecchic, biyat in aychal ca hua’tsin a Jesús in oc’ox t’ele’il a María. Taley tam ti hua’tsinits an t’ele’, tam a José im bijiy ta Jesús._ 5Taley tam ti ejtsinits a José in t’aja’ jant’ini’ ti uchanits c’al an ángel abath c’al a Dios, im bats’u a María tin tomquil. f^ GJun i uxum axi yabaye juncunenec c’al i inic
ne’ets ca co’on c’al jun i t’ele’ cuitol axi
ne’ets ca bijiyat ta Emanuel. Emanuel in le’ quin ulu ti tenec cau a Dios c’uajat c’al huahua’. ] Patal antsana’ ti t’ajnenec abal ca putun jahua’ in ulumalits a Dios tin hui’ c’al in caulomejil Isaias. In ulu antse’: 0\ [Ne’ets ca hua’tsin an t’ele’, ani u le’ abal ca bijiy ta Jesús. Antsana’ ta ca bijiy, cum ne’ets quin jec’ontha’ an inicchic c’al an hualabtalab. >[ wTam ti antsana’ tin tsalpayal, tam in huachibnal tin huachib jun i ángel abath c’al a Dios. Ani uchan c’al an ángel: ―José, tata’ pel it at xits’lab c’al a David, yab ca tithena’ ca co’oy a María ta tomquil, cum co’othits c’al an t’ele’ expith c’al in tsap an Espíritu Santo. ?Z yCum a José axi c’al ne’ets ca tomquin pel i lej pututh inic ani yab in le’ max a María ca tithetal tsalpanchat c’al am bichou, jaxtam in tsalpayal yab ne’ets ca tomquin. sY aNe’ets cu olna’ i cau tin cuenta in hua’tsintal a Jesucristo. In mim María conothits ne’ets ca tomquin c’al a José, tocat yabaye juncunenecchic. Ani co’othits c’al an t’ele’ c’al in tsap an Espíritu Santo. X +Antsana’its ma ti c’al a Abraham ani ma ti c’al a David tin aytal pelac lajuj tse’ i cuenel bichoulom. Aniye jaye pelac lajuj tse’ i cuenel bichoulom ma ti c’al in tsacamilchic a David ani ma ti c’al an Israelchic axi ne’tha ti Babilonia. Aniye jaye pelac lajuj tse’ i cuenel bichoulom ma tam ti ne’tha an Israelchic ani ma ti c’al a Cristo. In hua’tsintal a Jesucristo W In tata a José pelac a Jacob. Jats nixe’ a José axi pel i tomiclab c’al a María in mim a Jesús. A Jesús bijiyab jaye ti Cristo. lV SIn tata a Eleazar pelac a Eliud. In tata a Matán pelac a Eleazar. In tata a Jacob pelac a Matán. eU EIn tata a Sadoc pelac a Azar. In tata a Aquim pelac a Sadoc. In tata a Eliud pelac a Aquim. oT Y In tata a Abiud pelac a Zorobabel. In tata a Eliaquim pelac a Abiud. In tata a Azar pelac a Eliaquim. `S ; Taley in tata a Salatiel pelac a Jeconías. In tata a Zorobabel pelac a Salatiel. (R K In tata a Jeconías pelac a Josías. A Jeconías in cua’al in ebchalchic jaye. C’uajatac jaja’chic tam ti ne’tha huic’at an Israelchic ti Babilonia. rQ _ In tata a Manasés pelac a Ezequías. In tata a Amón pelac a Manasés. In tata a Josías pelac a Amón. hP K In tata a Jotam pelac a Uzias. In tata a Acaz pelac a Jotam. In tata a Ezequías pelac a Acaz. hO KIn tata a Josafat pelac a Asa. In tata a Joram pelac a Josafat. In tata a Uzias pelac a Joram. nN WIn tata a Roboam pelac a Salomón. In tata a Abias pelac a Roboam. In tata a Asa pelac a Abias. M 7In tata an ts’ale David pelac a Isai. In tata a Salomón pelac an ts’ale David. In mim a Salomón pelac i uxum axi tomquinenecac c’al a Urias. !L =In tata a Booz pelac a Salmón ani in mim a Booz pelac a Rahab. In tata a Obed pelac a Booz ani in mim a Obed pelac a Rut. In tata a Isai pelac a Obed. qK ]In tata a Aminadab pelac a Aram. In tata a Naasón pelac a Aminadab. In tata a Salmón pelac a Naasón. J In tata a Fares ani a Zara pelac a Judá. In mim jaja’chic pelac a Tamar. In tata a Esrom pelac a Fares. In tata a Aram pelac a Esrom. I In tata a Isaac pelac a Abraham. In tata a Jacob pelac a Isaac. In tata a Judá c’al in at ebchalchic pelac a Jacob. H {Ne’ets cu bijiy i biyal juntalab xits’labchic c’al a Jesucristo. Ti lej biyal c’uajatac a David ani a Abraham. nGU5Ani chuthel chuthel c’uajatchic ti al am pulic tiyopan im puhuethanchal im bij a Dios. Amén.pFY4Jilc’on in exobalilchic in c’ac’nanchal im bij. Taley ta huichits ti Jerusalén lej culbelchic. KE3Taley tixc’anits c’al jaja’chic, tihua’ c’alets ti eb. !D;2Taley cale ti Jerusalén a Jesús junax c’al in exobalilchic, c’alechic ti bichou Betania. Taja’ in thaya’ in c’ubac ani in labliychic. (CI1Jaxtam ca t’aja’chic ti cuenta abal nan ne’ets tu abchi an Espíritu Santo jant’ini’ u Tata ti eb im bijchith ulumalits ne’ets quit abchin. Expith quit jilc’onchic teje’ ti Jerusalén ma tam nan tu abchi xe’ c’al patal in tsap a Dios ti eb. C’alets a Jesús ti eb nBU0Ani xohue’ tata’chic pel a uchbil tit olnom c’al patal jahua’ antsana’ in t’ajchinenec. UA#/Thuchath jaye abal ja’its an cau ca olnanchat tim patal an inicchic, abal ca jic’tson c’al in hualab ani ca paculanchat in hualab c’al a Dios. Ca oc’ox olnanchat axi teje’chic ti Jerusalén. 4@a.In ucha’chic: ―In thuchathits ti al an T’ocat Thuchlab abal nana’its in Cristo im bijchithits quin tsemtha ani oxchilab q’uicha quin ejtha ti al an jolimtalab. h?I-Tam a Jesús in lamc’anchichic in ichich abal quin tequeth ejtiy an T’ocat Thuchlab. s>_,Tam a Jesús in ucha’chic: ―Jahua’ nan in t’ajchinenequits jats jahua’ nan tu uchamalchic tam ti nan in lej xe’tsin c’al tata’chic. Pel in uchbil ca tala’ putun an T’ocat Thuchlab jant’ini’ tin thuchathits nana’ ti al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés, ani tin thuchath uhuil in caulomejilchic a Dios, ani ti al an salmochic. /=Y+Ani in c’apu tin tamet jaja’chic. c<?*Tam pithan a Jesús pejach i huiyath to’ol ani pejach i ocou c’al in tsi’mal. T;!)Ani tam lej c’athpich culbelchic ani lej huat’ath c’athpich jic’pax, ma yabaye in ejtohualchic quin thubat bela’. Tam a Jesús in conoyalchic: ―¿A cua’alchic teje’ jant’o ca c’apu? :}(Tam tin olna’its tim ba’ antsana’ a Jesús, tamna’ in lej tejhua’methanchalchic in c’ubac ani in acan. 9%'Tiquin met’anchi u c’ubac ani u acan abal nana’its ax tin tsu’tal. Tiquin taca’ ani tiquin met’a’ abal tiquin exla’ abal nana’its ax u cua’al u anam t’u’ul ani u beclac. Abal nana’ yab in labax jant’ini’ tata’ tin tsalpanchalchic u ey. 8&A Jesús in ucha’chic tam: ―¿Jale’ ti t’elelelchic a ichich ani jale’ a cua’al i hualamtalab ta ichich c’al nana’ u ey? \71%Tam lej jiq’uelchic, cum in tsalpayal hualam pel i labax ax in tsu’umal. .6U$Exome ti olchixchic, tam jun jic’tohual chich a Jesús c’al jaja’chic. In tsapnethalchic ani in ucha’: ―Nan tu pithalchic ta ichich i jun ejettalab. v5e#Tam nixe’ xi tsab an exobal in olchalchic axi muthat taja’ jant’ini’ ti t’ilmats jaja’chic c’al a Jesús ti bel, ani jant’ini’ tin exla’its tam tin mu’uhual am pan. Tejhua’me a Jesús c’al in exobalilchic h4I"Ani uchanchic xi tsablom: ―Lej chubax ejthame an Ajatic, cum tsu’umejits c’al a Simón. /3W!Tam thubat c’alechic ani huichiy ti Jerusalén. Taja’ in ela’ tamcuthchic axi lajuj jun in abathualejilchic a Jesús c’al q’ue’at i belomchic jaye. 2) Tam in cuete’ uluchic: ―¿Yab i lej chubax ti ats’amal lej canatbethach i ichich tam tu tal ti bel tu lejquinchal an T’ocat Thuchlab? 1Tameq’ui ti lamc’anchatchic in ichich ani in exla’its abal ja’its pel a Jesús. Tameq’ui jun jic’tohual xant’o a Jesús. 01Tam ti quetelits ti c’apul ti al an mexa im pena’ am pan ani im bina’ i c’ac’namal yan c’al a Dios. In mu’u ani pithan jaja’chic. P/Ani jaja’chic im pajamith ucha’ a Jesús: ―Quit lej jilc’on c’al huahua’ teje’, cum hue’its ne’ets ca lejat aclejits. Tam otsits a Jesús al i ata c’al jaja’chic ca jilc’on. .}Tam ti ultsitschic ti bichou Emaús, a Jesús in t’aja’ ejtil max ne’ets quin aynaye más am bel ca c’ale. ,-QTam a Jesús in lejquinchalchic patal an cau jant’ini’ tu olnab jaja’ ti al an T’ocat Thuchlab. In ts’i’quiy c’al an cau axi thuchath c’al a Moisés ani tin aytal in tala’ lejquinchal an cau jun tu olnab jaja’ c’al patal in caulomejilchic a Dios ti jayq’ui’. ,5Ma ti biyalits bijithits abal a Cristo quin oc’ox yajchicna’ teje’ tsabal, ani talbel ca huichiy ti eb ca puhuethanchat im bij c’al a Dios. 4+aTam a Jesús in ucha’chic: ―Tata’ ojni’ it macu’chic a tsalap. Lej bomomol a ichich abal ca tala’ belchi in thuchath cahuintal in caulomejilchic a Dios. *Taley talchic i juntal c’ale jaye ti al an jolimtalab, ani jats in ulu jaye jayetseq’ui yab in tsu’chi in inictal a Jesús. 8)iHuichiychic c’al i lej jic’path olchixtalab. Yab in tsu’chi in inictal. In tsu’ucua’ tsab i ángel, ani jats c’al ti olchin jaja’chic abal ejthachits a Jesús. (yTalchic i uxum axi belom ejtil huahua’, c’alechic thajujul quin tsa’biy an jolimtalab jun ti joliyame a Jesús. d'AXohue’ pelits an oxchilab q’uicha ti tsemthame. Jats jaja’ ax i aychamalac abal tucu hualcantha’ c’al i tomolnaxilchic, cum hua’ats jita’ bijithits ca chich c’al huahua’ tu Israel tucu hualcantha’. D&Aba ani’ pel i caulome, bel bina jaja’ tin c’ubac a Pilato c’al an oc’lecchic pale’ ani c’al i oc’lequilchic abal ca jolbiyat ani ca q’uet’ath tsemtha ti al an cruz. L%Tam a Jesús in toc’tsiy: ―¿Jant’o ax a ulu t’ajnenec ti Jerusalén? Toc’tsinchic: ―Pel xe’ tin cuenta a Jesús Nazaretib axi pelac i caulome c’al a Dios lej huinat in ahuiltal. Antsana’ ti exla c’al a Dios ani c’al an inicchic, tin ebal in labith t’ajbil ani tin ebal in tsalpath cahuintal. F$Tam toc’tsin jun jaja’ ax im bij Cleofas: ―Patal an inicchic in tso’obits jahua’ t’ajnenec ti Jerusalén axe’ xa q’uichachic. Auxe’ max tata’ yab a tso’ob jaye. m#STaley a Jesús in conoyalchic: ―¿Jant’o hualam ax a t’iloxnalchic abal it lej t’e’pith? a";Yabaye in exlalchic max pel a Jesús, cum antsana’ ti bijithits yabaye quin exla’. f!EAni biyat antsana’ u t’ilomchic, tam utey a Jesús ani ts’at’ey c’al jaja’chic. s _Ne’ets im belal t’iloxnalchic jahua’ in ats’amal ani jahua’ in tsu’umal tin cuenta a Jesús. P Jayetseq’ui nixe’ xa q’uicha tsab in exobalil a Jesús ne’etsits al i bel ca ulitschic al i bichou im bij Emaús. Ma ti Emaús ani ma ti Jerusalén jat’hua’ lajuj jun i kilómetro. wg Bel c’ale a Pedro ti athil tihua’ ti al an jolimtalab. Ulits ani otsits, in tsu’u expith mo’ol an malilil toltom in thu’bal a Jesús. Taley u aynalits tam c’al in ichich lej jic’pax. Ne’ets a Jesús ti bichou Emaús oW Cum an abathualechic in tsalpayal abal hualam pel i cau axi c’al i olmanal, jaxtam yab im belchal.  Pel a María Magdalajib, ani a Juana, ani a María in mim a Jacobo, ani q’ue’at i uxumchic axi antsana’ u olchixchic. [/ Tam ta c’alechic ani u aynalits. Ulitschic c’al xi lajuj jun in abathualejilchic a Jesús ani q’ue’atchic axi muthat c’al jaja’chic, in tala’ olchalchic jahua’ olchinenec c’al an ángelchic. U#Ma tamna’its in t’ilalchic abal anits chubax tin ulumal a Jesús. _7In ulu: Nana’its pel tin Juntal patal an inicchic im bijchithits quim bina tin c’ubac i hualbith inicchic. Ne’ets quin q’uet’ath tsemtha ti al an cruz ani oxchilab q’uicha ne’ets quin ejtha, in ulu. 3Cum ejthachits a Jesús yabats c’uajat teje’. Ca t’ila’chic jant’ini’ jaja’ ti uchamalits tam tit c’uajatchic tihua’ ti Galilea. /Cum lej c’athpich jiq’uelchic, in cutpal in oc’ tsabal. Tam uchanchic: ―¿Jale’ ta aliyalchic teje’ c’al an tsemelomchic axi ejat? Tam tocat lej jiq’uelchic, yab in exlal jant’o quin t’aja’. Tam in tsu’uchic cubat tsab i ángel lej ts’umimil in toltomil. ?yOtsitschic, ani xant’o in inictal an Ajatic Jesús. lQUlitschic ani in tsu’u tixc’athits am pulic paxic’lab t’ujub tin otsnamtal an jolimtalab.  Pel an c’a’al q’uicha semana lej thajujul tam ti ne’ets junil nixe’ xi uxumchic ti al an jolimtalab jun ti jolith a Jesús, ani junax ne’ets q’ue’atchic i uxum jaye. In ne’thal an nihuihuiltalab ani an ilal ax in t’ojojoyamalits. (I8Taley huichiychic tin q’uima’ in t’ojojoyal i nihuihuiltalab ani i ilal quin ne’tha’ jun ti jolith a Jesús. Tam tin cua’alits t’ojojothits, pelits an sábado. Tam coyotschic, cum antsana’ bijithits quin t’aja’ c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés.L7Hua’ats i uxumchic axi ts’at’enec c’al a Jesús ma tam ti xe’etsac jaja’ ti Galilea. C’alechic ani in tsu’u ju’ta ti mo’cathits in inictal a Jesús ti al an jolimtalab. w6Pel i viernes tam ti t’ojojol am bichou Israel tin cuenta an sábado, ani hue’its ne’ets quim baju an sábado. hI5Cum uchan bel quin ne’thanchi, c’ale im pa’banchi in inictal a Jesús ti al an cruz ani in thu’bay c’al i putat toltom. In mo’canchi al i jolimtalab tsajath jol paxal t’ujub. Taja’ yabaye jita’ joliyame. G4C’ale quin conchi a Pilato in inictal a Jesús quin joliy. M 3Jaja’ in junini’ aychal a Dios ca chich quin t’aja’ ti lej Ts’ale teje’ tsabal. Yab in culbetnanchal abal jolbiyame a Jesús c’al in juntalchic al nixe’ xi cuenel ts’ejcom cau. i K2C’uajatac jun i inic alhua’ ani pututh im bij José. U c’uajil ti Arimatea axi cuentalith ti Judea. Pel i ts’ejcom cau c’al an cuenel axi c’athpich in ey an ts’ejcom cau tin cuenta an tiyopanchic Israel. J  1Expith jilc’on quin met’a’ hue’ ou a Jesús patal axi exlomchic c’al jaja’ junax c’al i uxumchic axi ts’at’enec c’al jaja’ tam ti xe’etsac ti Galilea. Joliyat a Jesús  0Tam an inicchic axi muthat taja’ quin met’a’ a Jesús, ta c’alechic in cuathcuayal in ichich c’al i lej t’e’pintalab. L /An capitán c’al an soldadochic in tsu’u antsana’ tsemetsits a Jesús, ani im puhuethanchal im bij a Dios. In ulu: ―Lej chubax axe’ xi inic yab in ne’thal ni jun i hualabtalab. .Tam a Jesús in lej tsapic ulu: ―Tata ti eb, nan tu jilchal u ejattal ta c’ubac. Tam tin expith ulu antsana’, tam ti tsemetsits. ~u-A q’uicha yab im bina’ in tajax. Ani cathlun am pelcath toltom ba’ am pulic tiyopan. Jilc’on tsab i pejach. !,Im bajuhuits ts’ejel q’uicha ani tam tala’ yic’utsin tim puhuel an tsabal, ani antsana’ jilc’on ma ti ox hora an huacal. :m+Toc’tsiyat c’al a Jesús: ―Chubax nan tu uchal abal xo’ ne’ets quit junax c’uajiy c’al nana’ tin ts’alat c’uajattal a Dios ti eb. U tsemelits a Jesús nU*Tam jaja’ in ucha’ a Jesús: ―Tiquin t’ila’ne tam ca t’aja’its tit lej Ts’ale. J )Huahua’ exom i yajchicnal an yajchictalab jahua’ in tomnal qui yajchicna’, cum expith i jalbiyal an hualabtalab jahua’ i t’ajamal, ani jaja’ yab in ne’thal ni jun i hualabtalab. @y(Tam jaja’ c’uiyath uchan c’al axi junaque an jolbinel antse’: ―Tata’ ojni’ te it q’uet’athits al an cruz jant’ini’ jaja’. ¿Bel yab a ts’ejnal a Dios? 9k'Jun axi tsab an jolbinel q’uet’ath jaye al an cruz in tilibnath ucha’ a Jesús: ―Max chubax pel it Cristo, ca jec’ontha’ ta ba’ ani tucu jec’ontha’hue. B}&Tin oc’ an cruz punchithits i thuchlab jolbixtalab thuchath ti griego cau, ani ti latín cau, ani ti hebreo cau. In ulal antse’: Ja’its axe’ in Ts’alejil an Israelchic. %Ani tilibnath uchan c’al jaja’chic: ―Max chubax tata’its it Ts’ale c’al an Israel, ca jec’ontha’ ta ba’. y~k$Ani u tilibnax an soldadochic jaye c’al a Jesús. Uteychic im pitha’ i tsa’ic vino quin uts’a’. m}S#An mulcunel tocat in met’alq’ui a Jesús, ani an oc’lecchic in tilibnath ulu: ―In jec’onthamal q’ue’atchic i inic. Max chubax pel a Cristo lej tacuth c’al a Dios, xohue’its quin jec’ontha’ tim ba’ jaye. |"Tam ti q’uet’athits a Jesús ti al an cruz olon, in ulu: ―Tata ti eb, ca paculanchi axe’ xi inicchic cum yab in exlal jant’o in t’ajalchic. Ani an soldadochic tocat in calthal i q’uij jant’ini’ quin c’alnanchi in toltomil a Jesús. k{O!Taley ultsitschic al jun i c’uajattalab im bij Tam’oc’, ani tats ti q’uet’an a Jesús ti al an cruz. Antsana’ jaye t’ajchin nixe’ xi tsab i jolbinel, jun jilchin tin huinab a Jesús ani axi jun tin c’uatab. gzG An soldadochic in ne’thal jaye tsab i jolbinel quin tsemtha’ junax c’al a Jesús. 'yGNana’ yab in hualbith ani bel ne’ets quin lej yajchiquiyat, ani al nixe’ xa q’uicha taye tal axi hualbith ne’ets ca más c’athpich yajchiquiyat. !x;Ne’ets quin tauna’ an ts’enchic ani an t’ec’at bolchalchic quin ulu: Quit ijcan c’al huahua’ abal tucu t’ajat tsa’cuy, quin uluchic. DwCum ne’ets quim baju an q’uichachic lej yajchictalab. Ne’ets quin ulu an inicchic: Lej alhua’talab max i uxum yab quin ejtou quin co’oy i tsacam ani max i uxum yab chuchuthom. NvAni a Jesús tocat in met’al an uxumchic, ani in ucha’: ―Tata’chic uxum Jerusalénibchic, yab tiquin uc’nanchi, expith ca uc’nanchi a tsacamilchic ani quit cuete’ uq’uin ta ba’. guGAn ts’at’elchic hua’ats yantalam, ani yan i uxum in thajat uc’nanchal a Jesús. &tETam ti ne’ets ne’thabits a Jesús ti bel abal ca tsemtha, tal jun i inic im bij Simón axi pel i Cirenejib. Tal eleb ti al am bichou ani u aynalits. Jats punuhuat c’al an soldadochic abal quin quitnanchi an cruz ax in quitnal a Jesús ani ca ts’at’ey tin cux a Jesús. bs=Tam im bina’ a Jesús c’al an mulcunel ca tsemtha jant’ini’ ti le’nab c’al jaja’chic, ani in hualca’ a Barrabás jant’ini’ ti le’nab ca hualca c’al an mulcunel. Pel jaja’ axi c’uajat ti al an huic’axte’ cum pejexnenequits c’al an oc’lecchic ani tsemthomamathits. Q’uet’ath tsemtha a Jesús ti al an cruz drAAntsana’ a Pilato tim bina’ in cahuintal jant’ini’ ti uchenec c’al an mulcunel. sq_Lej pajamixe an mulcunel, in thajat uluchic ca q’uet’ath tsemtha a Jesús ti al an cruz. Taley a Pilato in ucha’ an mulcunel ani an oc’lecchic pale’ abal bel ne’ets quin t’aja’ jant’inits jaja’chic in le’. Wp'Oxchilab calat a Pilato in ucha’chic: ―¿Jant’o tam lej hualabtalab in t’ajamalac? Ni jant’o yab u elchal abal cu bina’ ca tsemtha. Expith ca huithc’oyat, ani tam ne’ets cu hualca’. noUTocat c’athpich thajat toc’tsin: ―Ca t’ajat bina’ ca q’uet’ath tsemtha ti al an cruz. ]n3Cum a Pilato in le’ quin hualca’ a Jesús, in tsab tauna’ an mulcunel junil. }msC’uajat a Barrabás ti al an huic’axte’ cum pejexnenequits c’al an oc’lecchic ani tsemthomamathits. vleAni patal an mulcunel tocat in thajat uluchic: ―Ca tsemtha axe’ xi inic. A Barrabás jats ca hualca’. k+Antsana’ pel i ujnamtalab ca hualca jun i huic’nel tam u t’ajnal an ajib tin cuenta abal calthame am biyal bichou Israel ti Egipto. Ij Expith u ulal ca huithc’oyat, ani tam ne’ets cu hualca’. 2i]Aniye jaye yab elchinenec c’al a Herodes jant’o c’al ta ca jolbiyat. Ca lej t’aja’ ti cuenta abal ni jant’o yab in t’ajamal yab alhua’ abal ca tsemtha. mhSIn ucha’chic: ―Te a chi’thamalchic axe’ xi inic q’uibts’oth exobchixcua’. Nan u conomichiquiyamal ta tametchic jant’o tam hualabtalab in t’ajamalac, ani yab u elchamal ni jant’o abal ca ejtouchic ca jolbiy. gw Tam a Pilato in tamcuy an oc’lecchic pale’ ani an oc’lecchic bichou ani axi q’ue’atchic al am bichou. f1 Aba ani’ ti jayq’ui’ c’uiyax a Pilato c’al a Herodes, ma tam nixe’ xa q’uicha ja’ubnax. In ts’ejcaxtal a Pilato c’al a Jesús E~~}'{zzyxwvu}tissrr`qq+ppAoon~mllkFj+i"gedcaa&`o_L^]]\%ZZHXX WtVUTSSRFQQPOqNNMLLXKJFIIHG:FSEEjDDLCBBsA@@?>>-==Taley am beletnomchic c’al an olomlom athithil c’ale quin olna’ ti bichou. In tala’ t’ilchi am bichou jant’ini’ ti canchinenec an at’ax teneclabchic nixe’ xi tsab i inic. ]03 Tam a Jesús in toc’tsiychic: ―Bel quit c’aletschic ca c’uajchiy. Tam calpachiquin an at’ax teneclab tin ichich axi tsab i inic, ani otsitschic quin c’uajchiy tin inictal an olomlom. Ani taley thubat tala’ jololol ti c’ale an olomchic al i cotoblom ma ijcachiquinits al am pulic lejem. Tats ti t’ajat uc’tsinchic. F/Ani lej canat uchan a Jesús c’al nixe’ xi at’ax teneclabchic antse’: ―Max ne’ets tucu caltha’, tucu pitha’ an q’uij abal qui c’uajchiy tin inictal nixe’ xi olomlom. N.Taja’ xe’ets hue’ utat i pulic cuenel i olom ti ac’ul. -)Tam an teneclabchic tin ichich nixe’ xi inic in thajanthalchic quin thajat ucha’ a Jesús antse’: ―Tata’its pel it Jesús ti Tsacamil a Dios. ¿Jant’o tam eyaltalab a cua’al abal tucu otsanchi? Yabaye im bajumalits an q’uij abal tata’ tucu yajchiquiy. C,Taley ulits a Jesús jum poq’ue’ am pulic lejem tihua’ ti tsabal Gadara. Taja’ in tamu tal ti bel tsab i inic axi c’uajil ti al i jolimtalab tsemelom. Cum u co’oyab jaja’chic c’al i at’ax teneclab ani lej thimalon, jaxtam ni jita’ yab in inicnal tim ba’ ca huat’ey al nixe’ xi bel. Z+-Ani in exobalilchic in lej jic’pal ani in conoyal: ―¿Jita’ tam inic hualam jaja’ abal in ejtohual quin abatna’ an ic’ ani an ja’? Tsab i inic Gadarajib ax u co’oyab c’al i at’ax teneclab x*iA Jesús in toc’tsiychic: ―¿Jale’ it lej jiq’uelchic? Jats cum yabaye tin alhua’ belamal. Tam ts’aquiy a Jesús in c’uiya’ an ic’ ani an ja’. Tameq’ui t’ajat cubiyits an ic’ ani yabats lanq’uil an ja’. U)#Tam ejtsintha ani uchan: ―Ajatic, tucu jaluntha’ cum u uc’tsinalits. (9Tam ti ne’etsits al an ja’ thayc’an jun i tsapic ic’ ani lej lanq’uil an ja’, ma huachiquits ca uc’tsin an tan. Ani a Jesús huayamath. W''Taley otsits a Jesús junax c’al in exobalilchic ca c’ale al i tan. ]&3A Jesús in toc’tsiy: ―Tiquin jun t’ajat ts’at’enchi ma xohue’its. Ca jila’ ca joliyat an tsemelomchic c’al axi yab ejat c’al nana’ u bij. A Jesús in coythal an ic’ al am pulic lejem %5Tam uchan a Jesús c’al jun i exobal: ―Ajatic, tiquin aychi ma ca tsemets u tata ani cu joliy, tam tiq’uele ne’ets tu ts’at’enchi. $A Jesús in toc’tsiy: ―An occhic in cua’al an jol ju’ta ta ca c’uajiy ani an ts’itsinchic in cua’al in c’util ju’ta ta ca coyots, ani nana’ tin Juntal patal an inicchic ma yab u cua’al i ata ju’ta tu cu mo’ca’ u oc’. V#%Tameq’ui ti utey c’al a Jesús jun i inic axi pel i exobchix c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. In ucha: ―Exobchix, nan ne’ets tu ts’at’enchi abal ju’tamaquits quit c’ale. "5Cum in tsu’u a Jesús tin tonith hua’ats yantalam i inic, tam in ucha’ in exobalilchic: Huana cu c’ale jum poq’ue’ am pulic lejem. |!qAntsana’ tu putnal jahua’ in ulumalits in caulomejil a Dios Isaias tin cuenta a Jesús antse’: Jaja’ pel i tsaplix c’al axi palulul in inictal ani pel i jelthom c’al an ya’ulchic. Jitats in le’ ca ts’at’ey c’al a Jesús L Otscanits a q’uicha, ani u chanchinale a Jesús yan i inicchic ax u co’oyab c’al an at’ax teneclab. Tocat c’al in cahuintal in canchalchic. Jaye in jelthal patal axi ya’ulchic. B}In tacchi in c’ubac, ani jun t’ajat tixc’anchatits an c’aq’ueltalab. Tam ts’acpan ani im pijchi a Jesús junax c’al in junquilchic. A Jesús in jelthal yan i ya’ulchic /C’ale a Jesús tin q’uima’ a Pedro, ani tats tin tsu’u in uxum iyam a Pedro mo’ol al i huaytalab tsey c’al i c’aq’ueltalab.  Tam uchan an capitán c’al a Jesús: ―Xo’ quit c’ale ta q’uima’, cum jant’ini’ ta belamalits antsana’ ne’ets quit t’ajchin. Tameq’ui jun jic’tohual ti jelthanchatits in tolmihual. A Jesús in jelthal in uxum iyam a Pedro 1[ Hua’ats an Israelchic in tsalpayal abal ne’ets ca otsits ti eb expith abal pel i at xits’lab c’al a Abraham, ani expith ne’ets ca jolohuat ti al am pulic yajchictalab jun ti lej yic’uax. Tats ti ne’ets ca uq’uinchic ani ca huech’ech’lats in camab c’al an lej yajchictalab. % Nan tu uchalchic abal ne’ets ca chich yantalam i inic ti calel q’uicha ani ti otsel q’uicha, ani ne’ets ca otsits ti eb jun tin t’ajal a Dios ti lej Ts’ale. Ne’ets ca buxcanchic ti c’apul junat c’al a Abraham, ani c’al a Isaac, ani c’al a Jacob. 7 In jic’pal an c’au a Jesús tam tin ats’a’ an capitán in ulu antsana’. Tam in ucha’ axi ts’at’atchic c’al jaja’: ―Lej chubax nan tu uchalchic abal yab ju’ta u elamal jitats lej belom ejtil axe xi capitán. Ma ni c’al an Israelchic yab u elamal.   U exlal abal jahua’ tata’ ca ulu, jats ne’ets ca t’ajan. Cum nan in abatnab c’al i oc’lec ani nana’ pel tin abatnom c’al i soldadochic. Max nan cu ucha’ i soldado ca c’ale ju’ta, ne’ets ca lej c’ale. Max nan cu ucha’ i soldado ca chich teje’, ne’ets ca lej chich. Max cu ucha’ u tolmihual quin t’aja’ jant’ots, jats ne’ets tiquin t’ajchi. <qToc’tsin an capitán: ―Ajatic, yab u cua’al u alhua’ abal tata’ quit otsits nan tu q’uima’. Expith ca ulu an cau, ani ne’ets ca t’ajat jeltha u tolmihual. W'Tam uchan c’al a Jesús: ―Ne’ets quin c’ale abal tu jelthanchi. %In ucha: ―Ajatic, tihua’ tu q’uima’ c’uajat mo’ol u tolmihual al i huaytalab tsey. Pel i tsambe ani in lej yajchicnal an yajal. 3_Otsitsits a Jesús ti bichou Capernaum, ani taja’ utey c’al jaja’ jun i inic axi pel i capitán c’al an soldado romanochic. In lej canat tauna’ a Jesús. W'Tam uchan c’al a Jesús: ―Ca t’aja’ ti cuenta yab ca olchi jita’ jahua’ it t’ajchinenec. Expith quit c’ale c’al am pale’ ani ca bina’ an ts’acchixtalab ax in ulal an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés in uchbil quim bina’ jitats jelthach c’al an t’it’ axi c’apux c’al in anam t’u’ul. Antsana’ ta ca t’aja’ abal ca tejhua’methanchi an inicchic abal it jelthachits. A Jesús in jelthal in tolmihual i capitán ?wTam a Jesús in tacchi c’al in c’ubac, ani in ucha’: ―U le’ tu jeltha’, ani ma xohue’ it jelthachits. Ani tameq’ui jun t’ajat jelthajits c’al an t’it’. NAni utey jun i inic ax in cua’al i t’it’ c’apux c’al in anam t’u’ul. In tuthu in c’ualal tin tamet a Jesús, ani in ucha’: ―Ajatic, max a le’ac a huit’al tiquin jeltha’. \ 3Pa’iyits a Jesús ti al am bolchal, ani ts’at’enchab c’al yantalam i inic. A{Antsana’ tu jic’panchab cum pel in lej exobchixtal axi lej abath c’al a Dios. Yab ja ejtil in exobchixtal an exobchixchic c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés._7Talits ti cau a Jesús ani lej jic’panchab in exobchixtal c’al an mulcunel. Lej ulits an ab ani juchun an ic’. Lej puhuey am pulic itse’ ma an ja’ im baju in acan an ata, ani t’ajat cuajla lej tumumul. S Jitats tiquin ats’anchi u cahuintal ani yab tiquin t’ajchi, jayetseq’ui ejtil i ts’ejcom ata. Pelchic xe’ ejtil i ts’ejcom ata axi macu’ in tsalap in cuba’ i ata eblimq’ui i quithib. # ?Lej ulits an ab ani juchun an ic’. Lej puhuey am pulic itse’ ma an ja’ im baju in acan an ata, ani yab cuajla cum in cua’al in lej alhua’ cub.  #Jitats tiquin ats’anchi u cahuintal ani tiquin t’ajchi, pel ejtil i tsalpath ts’ejcom ata ax in cuba’ i ata tin t’ujub cub. ^ 5Tamna’ nan ne’ets cu tequeth ucha’chic: Ni jayq’ui’ nan yab tu exlamal tu c’al. Quit tixc’an c’al nana’ ax a t’ajamal yab alhua’. An ata axi cubat al an t’ujub ani axi cubat al an quithib  3Tam quim baju a q’uicha nan cu ts’ejca’ an inicchic, yantalam jaja’chic ne’ets tiquin ucha’: Ajatic Ajatic, c’al a bij i olnamal in cahuintal a Dios ani c’al a bij i calthamal i at’ax teneclab. Ma i t’ajamal yan i labith t’ajbilab c’al in tsap a bij. GYab patalchic axi tiquim bijiy tin Ajatic ne’ets ca otsits ti eb jun ti a Dios in t’ajal ti lej Ts’ale. Expith ne’ets ca otsits jitats quin t’ajchi in culbetal u Tata ti eb. Ne’ets ca exla’chic c’al in t’ojlabil yab alhua’ an q’uet’ach caulomechic. Axi quin alq’uith bijiy a Jesús ti Ajatic ykPatal an te’ ax im binal hualim i quithab hualilab ne’ets ca cotoyat ani ne’ets ca jolohuat ti c’amal. !;Axi alhua’ an te’ yab in ejtohual quim bina’ i quithab hualilab, ani axi yab alhua’ an te’ yab in ejtohual quim bina’ i alhua’ hualilab. wPatal an te’ axi alhua’ im binal i alhua’ hualilab, ani an te’ axi yab alhua’ im binal i quithab hualilab. .UNe’ets ca tequeth exlanchi in lej eychic c’al in t’ojlabil. Am bathuch yab im binal i hualilab lab t’uthub, ani an cholich yab im binal i hualilab lab bec. yYab ca hualca’ ta ba’chic quit c’ambiyat c’al i q’uet’ach caulomechic axi quin le’na’ ca otsits c’al tata’chic. Pel i c’ambix cum in t’ajal ejtil max pel i maxu oveja, ani tin lej ichich ejtil i pathum ax u c’apux. 'GXuyat an otsnab ani t’ililil am bel jun tu otsel huachic an inic axi ne’ets ca it ejatliyat abal ets’ey c’al a Dios. Exlab an te’ c’al in hualil 0Y Quexat an otsnab ani ts’icoth am bel jun tu otsel yantalam i inic axi ne’ets ca q’uibey abal ets’ey. Tata’chic ca belna’ am bel axi xuyat in otsnab. |q Jant’ini’ tata’chic a le’ quit t’ajchin alhua’, antsana’ ta ca ets’ey t’ajchi a at inic. Antsana’ tin ulal an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés ani an u thuchath c’al in caulomejilchic a Dios. An xuyat otsnab ]~3 Aba ma yab it lej alhua’chic, bel a exlal ca pitha’ a tsacamilchic jahua’ alhua’. Ani más i Tata ti eb axi lej c’athpich huinat alhua’ ne’ets quim pitha’ jahua’ alhua’ jitats ta ca conchin. D} Max ti conchal i to’ol yab ne’ets ca pitha’ i tsan. T|! Max a tsacamil ti conchal i pan yab ne’ets ca pitha’ i t’ujub. {Jitats u conchix ne’ets ca pithan. Jitats u alim ne’ets ca tolminchat quin ela’. Jitats u taunom ne’ets ca toc’tsiyat. FzMax jant’o ca conchi c’al a Dios, jaja’ ne’ets ti pitha’. Ani jant’ots a aliyal, jaja’ ne’ets ti tolminchi ca ela’. Max ca tauna’, jaja’ ne’ets ti toc’tsiy. QyJahua’ huinat alhua’ axi pel in c’al a Dios yab ca pithanchi an inicchic axi ejtil i pic’o’, i canats ti c’a’chiquiy ejtil i pic’o’. Ani jahua’ huinat alabel ani ts’alat yab ca pithanchi an inicchic axi ejtil i olom, i canats quin alq’uith q’uets’chiquiy ejtil i olom. An conchix c’al a Dios =xsTocat it eb t’ocatq’ui. Ca oc’ox tixc’a’ am pulic te’ ta hual, ani tiq’uele ne’ets quit tajax tsu’xinits abal ca tixc’anchi an tsacam amul tin hual a at inic. wA uchal a at inic abal ti jilchi ca tixc’anchi an amul tin hual, ani yab a t’ajal ti cuenta am pulic te’ axi ta cuete’ hual. vTata’chic ojni’ a huat’ath t’ajchal ti cuenta in tsacam hualab a at inic, ani yab a t’ajal ti cuenta a pulic hualab. Ejtil max ca tsu’chi an tsacam amul tin hual a at inic, ani yab a t’ajal ti cuenta am pulic te’ axi c’uajat ta hual. fuEMa ju’tam huichat tata’ ca jolbiy a at inic, antsana’ jaye a Dios ne’ets ti jolbiy. It Yab ca jolbiychic a at inic, ani a Dios yab ne’ets ti jolbiy. sy"Jaxtam yabats quit xe’tsinchic tsalpopol jant’oye ta ca huat’a’ calam. Tam ca chutheyits, tam ne’ets ca yejenchi ca lej t’aja’ ti cuenta jant’o ta ca huat’a’. Ta q’uicha ta q’uicha bijithits jant’o qui yajchicna’.sr_!Expith ca junini’ jilchichic a Dios quin t’aja’ ti Ts’ale ta ichich ani ca junini’ t’aja’ bolith jant’ini’ jaja’ tin le’, ani tamna’ jaja’ ne’ets ti pitha’chic patal jahua’ ca yejenchi teje’ tsabal. [q/ Axi yab u exlom c’al a Dios jats axi xe’ets tsalpopol c’al jahua’ teje’ tsabal. Tata’chic yab antsana’ ta ca t’aja’, cum a cua’al a Tata ti eb ax in tso’obits patal jahua’ a yejenchal. pYabats quit xe’tsin tsalpopol ani cononol ta ichich c’al an c’apnel, ani c’al an uts’nel, ani c’al an toltom. oC’al a Dios jats tu ts’ejcanal an huits c’athpich alabel. Ti jun a q’uicha ejate, ani ti jun a q’uicha tsemenequits ani ca chican. Cum más a exbathchic c’al a Dios, más ne’ets ti t’ajchi. Tata’chic ojni’ yabaye a alhua’ belamalchic a Dios. n{Nan tu uchalchic abal an ts’ale Salomón c’al patal in ts’alat toltomil yab im baju in alabental ejtil an huits. omWYab in tomnal quit xe’tsinchic tsalpopol c’al an toltom. Ca t’aja’chic ti cuenta jant’ini’ tu puhuel an huits. Yab ja tin ebal abal u t’ojnal, ani yab tin ebal max u huichalac abal quin ts’ejca’ tim ba’. {loAba ma ca lej xijc’ath luba’ ta ba’ quit t’ec’atme ts’ejel metro, ni abal jay yab ne’ets ca ejtou. kCa t’aja’chic ti cuenta an ts’itsinchic abal yab u om, ani yab u c’ojol, ani yab in thayal jant’o ti al an huilte’. Bel u c’apulchic, cum expith c’al i Tata ti eb u pijchab. A exbath tata’chic lej c’athpich yab ejtil in exbath an ts’itsin. jNan tu uchalchic yab quit xe’tsin tsalpopol c’al an c’apnel, ani c’al an uts’nel, ani c’al an toltom. In exbath a ejattal lej c’athpich yab ejtil in exbath an c’apnel, ani in exbath a inictal lej c’athpich yab ejtil in exbath an toltom. PiYab a ejtohual ca co’oy tsab i amulab, cum ne’ets ca c’athpich c’anitha’ axi jun ani axi jun iba. Ne’ets ca putu c’al in uchbixtal c’al axi jun ani c’al axi jun iba. Ni abal jay yab a ejtohual ca c’anitha’ a Dios ani jaye ca t’ajat c’anitha’ an tumin. U beletnom a Dios c’al in tsacamilchic (hIMax yab lubach a hual yab ne’ets tiquin tsu’u. Tiquin co’oy nana’ tin tajax a Dios ta ichich ani iba an yic’uax lej t’ununul. A Dios ani an tumin gC’al a hual a tsu’talchic an tajax. Max lubach a hual a ejtohual tiquin tajax tsu’u nana’ tin tajax a Dios. f7An c’alab axi tata’chic a tsu’talits ley c’athpich huinat alhua’, jats ne’ets ca junini’ tsalapna’ ta ichich. In ey an tsu’uxtalab Je Más alhua’ ca luba’ ca co’oy i c’alab axi tihua’ ti eb. Jats axi yab ne’ets ca c’apts’uhuat c’al an thum. Yab ne’ets ca cuete’ c’atsey ani yab ne’ets ca cue’eyat. Jd Yab ca tamcuychic yan an c’alab axi teje’ tsabal, cum yab ja ax u ohuel. Hualam ne’ets ti c’apts’unchi tocat an thum. Hualam ne’ets ca cuete’ c’atsey o max ca cue’eyat. 2c]Antsana’ yab ne’ets quit tsu’tat max it pabil. Expith i Tata ti eb jats ne’ets ti tsu’u tit pabil ani jats ne’ets ti pitha’ i atabilab. An c’alab ti eb [b/Tata’chic tam it pabil ca co’oy t’acath a hual ani ch’ichbath a xi’il. a{Tata’chic tam it pabil c’al an c’apnel yab ca t’aja’ ejtil axi eb t’ocatq’ui in t’ajal. In t’ajal in hual lej t’e’pith abal ca tsu’tat u pabil. Lej chubax nan tu uchalchic abal c’al nixe’ in cua’alits in atabil. `Yab ne’ets ti paculanchi a Tata ti eb, max yab ca paculanchi a at inic. In exobchal a Jesús tin cuenta am pabiltalab axi chubax _Max tata’chic ca paculanchi jitats ti t’ajchi i hualabtalab, a Tata ti eb ne’ets ti paculanchi a hualab jaye. l^Q Tucu lotocna’ abal yab cu c’ale jun ti cu hualbin.Tucu jec’ontha’ c’al an teneclab.Tata’its expith it lej pulic Ts’ale. A cua’al a lej tsap ani a ts’alat axi ne’ets ca ohuey abal ets’ey. Amén. _]7 Tucu paculanchi i hualab cum i paculanchal jitats tucu t’ajchi i hualabtalab. V\% Tucu pithanchi qui c’apu jant’ots i yejenchal axe’ xa q’uicha. A[{ Quit chich ca t’aja’ tit lej Ts’ale teje’ tsabal.Quin t’ajchi jaye an inicchic a culbetal teje’ tsabal jant’ini’ tu lej t’ajnal a culbetal tihua’ ti eb. `Z9 Jaxtam antsana’ ne’ets quit olon:I Tata ti eb i c’ac’nanchal a bij. Y}Yab ca t’aja’ ejtil jaja’chic, cum i Tata ti eb in lej exlalits jant’ots a yejenchal aba ma yabaye a conchamal. cX?Tam quit olonchic yab quit alq’uith ulu’in c’al i cau ejtil in t’ajal axi yab exlom c’al a Dios. In q’uibts’oth tsalpayal abal ne’ets ca lej ats’an c’al a Dios tin ebal c’al yantalam i cau. ]W3Tata’chic tam quit olon quit otsits alta ta q’uima’ ani ca mapuy an hui’leb. Tats ti quit olon c’al i Tata ti eb tsinat. Expith jaja’ ne’ets ti tsu’u ani jaja’ ne’ets ti pitha’ i atabilab. sV_Tam quit olonchic yab ca t’aja’ ejtil axi eb t’ocatq’ui tu ol. In culbetnal ti ol jun ta ca tsu’tat ti t’ocatac, max ti tiyopan o max ti bel. Lej chubax nan tu uchalchic abal c’al nixe’ in cua’alits in atabil. RUAntsana’ yab ne’ets quit tejhua’me c’al a at inic max it ts’ejhualix. Expith i Tata ti eb jats ne’ets ti lej tsu’u ani jats ne’ets ti pitha’ i atabilab. A Jesús in exobchal cu olon [T/Axi tata’chic tu c’al nana’ ca tsinat ts’ejhualiy an ts’ejhuantalchic. 5ScTam ca ts’ejhualiy an ts’ejhuantalchic c’al jant’o, yab ca t’aja’ ejtil jaja’chic axi tocat in t’ajal eb alhua’q’ui. Ti tiyopan ani ti bel u ts’ejhualix expith abal ca olna ti alhua’. Lej chubax nan tu uchalchic abal c’al nixe’ xi olnomtalab im bats’umalits in atabil. UR %Ca t’aja’ ti cuentachic yab ca t’ojonchi a Dios expith abal quit tsu’tat tit alhua’ c’al a at inic. Max antsana’ ta ca t’aja’, i Tata ti eb yab jant’o ne’ets ti pitha’ i atabilab. Q0Jant’ini’ i Tata ti eb in cua’al in ichich jum putat alhua’, antsana’ tata’chicte ta ca co’oy a ichich.-PS/Max expithq’ui it t’ilomchic c’al a ja’ub, yab ne’ets quit tejhua’me tit alhua’ inic. Ma axi yab exlom c’al a Dios antsana’ u t’ilomchic jaye. 9Ok.A Dios yab ne’ets ti lablinchi max expithq’ui a c’anithal jitats ti c’anithal. Ma am bats’c’ul jalbixtalab tumin c’al an gobierno antsana’ tu c’anithomchic. N7-Max antsana’ ta ca t’aja’, tam ojni’ ne’ets quit exlachic ti tsacamil i Tata ti eb. Ja’its i Tata ti eb in junini’ abchal in tajax a q’uicha axi alhua’ inic ani jaye axi pojcax inic. In junini’ ulthanchal an ab axi pututh inic ani jaye axi yab pututh inic. M,Ani xo’ nan tu uchalchic ca c’anitha’ a tomolnaxil ani ca conchinchi i alhua’talab c’al a Dios jitats ti quithab uchal. Ca t’ajchi alhua’ jitats ti pojcal. Ca conchinchi c’al a Dios i alhua’talab jitats ti quithab cahuiliyal ani jitats ti othnal. L +It olchinenequitschic jaye abal uchbiyat am biyalabchic quin c’anitha’ in ja’ub ani quim pojca in tomolnaxilcua’. ;Ko*Max jita’ ti conchi jant’o, ca pitha’. Max jita’ ti conchi jant’o matith, yab ca ucha’ yab ne’ets ca matinchi. A Jesús in exobchal tin cuenta an c’anithomtalab oJW)Max i soldado ti ucha’ ca quitnanchi i quitalab jun i kilómetro, ca quitnanchi tsab i kilómetro. ;Io(Max quit t’e’tsiyat alq’uith tin tamet an ts’ejcom cau, ani an t’e’tsix max quin le’na’ ti tixc’anchi a coton, ca jila’ jaye quin ne’tha’ a pulic coton. 'HG'Ani xo’ nan tu uchalchic yab ca huichbanchi jitats ti t’ajchi quithab. Max jita’ ti cuajchi ta ts’a’ub, ca huenc’onchi jaye axi jum poq’ue’. G+&It olchinenequitschic jaye abal uchbiyat am biyalabchic c’al an ts’ejcath cau max ca q’uibethanchat jun in hual, tam ca q’uibethanchat jaye jun in hual an q’uibethanchix. Max ca pejcanchat in camab, tam ca pejcanchat jaye jun in camab am pejcanchixcua’. F%Ni jant’o yab ca cuba’ ti lej chubax, expith ca t’ajat ucha’ max ojni’ ne’ets ca t’aja’ jant’o o max iba yab ne’ets ca t’aja’. Max ca uchaye más i cau, tam ti hui’quiyal an teneclab. A Jesús in exobchal tin cuenta jita’ huichbanchix ME$Aniye jaye yab ca cuba’ ti chubax a oc’, cum yab pel a lej c’al. Yab a ejtohual ca thacni’betha’ ni jun a xi’il axi t’unu’ ani yab a ejtohual ca t’unu’betha’ axi thacni’. =Ds#Yab ca cuba’ an tsabal, cum a Dios jats pel an lej abatnom ti tsabal. Ni yab ca cuba’ ti lej chubax am bichou Jerusalén, cum jaye pel in c’al am pulic Ts’ale Dios ti eb. C!"Ani xo’ nan tu uchalchic abal yabats ca cuba’ jant’o ti lej chubax. Yab ca cuba’ ti chubax an eb, cum an eb pel in c’al a Dios. iBK!It olchinenequitschic jaye jant’o ti uchbiyat am biyalabchic tam in cubamalits jant’o ti lej chubax tin tamet a Dios. Quin lej chubax t’aja’ jahua’ im bijith uchamalits a Dios ne’ets quin t’aja’cua’. KA Xo’ nan tu uchalchic max an inic quin jilcacay in tomquil yab tin ebal abal pel i inicbe, pel in hualab an inic max ca inicbejin an uxum. Ani pel i uxumbe an inic jitats ca tomquin c’al i uxum axi jilcacathits tin ebal abal pelac i inicbe. A Jesús in exobchal tin cuenta i cau axi an inic quin cuba’ ti lej chubax @9Uchbiyat jaye am biyalabchic max in le’ quin jilcacay in tomquil ca oc’ox ts’ejcanchat an uxum an u jun tu olnab abal yabats tomquithchic. 5?cMax ti hualbinthalac a c’ubac ca t’aja’ ejtil max ca t’ajat muts’q’uiy jun a c’ubac ani ca pet’na’. In tomnal muts’q’uith jun a c’ubac ani yab quit jolohuat ti al am pulic c’amal c’al a inictal quithat. A Jesús in exobchal tin cuenta an jilcacaxtalab c’al i tomquilab ^>5Max ti hualbinthalac a hual ca t’aja’ ejtil max ca t’ajat caltha’ jun a hual ani ca pet’na’. In tomnal calthach jun a hual ani yab quit jolohuat ti al am pulic c’amal c’al a inictal quithat. =wAni xo’ nan tu uchalchic max an inic quin met’a’ i uxum ani expith quin at’ax tsalpay ja’its pel i uxumbe. <It olchinenequitschic jaye abal am biyalabchic uchan c’al an ts’ejcath cau yab ca uxumbejin ani yab ca inicbejincua’. 0;YLej chubax max yab ca cuete’ ts’ejca’ c’al a tomolnaxil an cau ani max quit baliyat al an huic’axte’, yab ne’ets quit thubat caltha ma ta ca quithat jalbiyits jahua’ it uchanits ca jalbiy c’al an ts’ejcom cau. A Jesús in olnal jita’ pel i inicbe ani jita’ pel i uxumbe :7Max it junax ne’ets c’al a tomolnaxil abal quit ts’ejcanchat an cau c’al an oc’lecchic, in tomnalac ca cuete’ ts’ejca’chic an cau ti bel. Tam jaja’ yab ne’ets ti ne’tha’ c’al an ts’ejcom cau, ani yab ne’ets quit baliyat al an huic’axte’. 39_Yabaye ca bina’. Tocat ca jila’ utat an ts’acnaxtalab ani quit c’ale quit juncun c’al jaja’, ani tiq’uele tam quit huichiy ca bina’ an ts’acchixtalab. J8 Hualam max jun a q’uicha ne’ets ca bina’ i ts’acchixtalab c’al a Dios jun tu ts’acnaxnab ti al an tiyopan, ani tameq’ui ca t’ilpa’ abal it hualbinenec c’al a at inic. 7Ani xo’ nan tu uchalchic abal jitats ca thubat alq’uith tsacuy c’al in at inic, ne’ets ca lejat ts’ejca tin cuenta in hualab. Jitats quin quithab ucha’ in at inic, ne’ets ca ts’ejca c’al an cuenel axi c’athpich in ey an ts’ejcom cau tin cuenta an tiyopanchic Israel. Jitats quin othnach ucha’ in at inic, ne’ets ca jolbiyat ma ca jolohuat ti al am pulic c’amal. 6 Tata’chic tu c’al exobalil it olchinenequits jant’o ti uchbiyat am biyalabchic c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés yab quin tsemtha’ an iniccua’, ani max hua’ats i tsemthomac ca lejat ts’ejca tin tamet an ts’ejcom cau. 05YNan tu uchalchic abal ne’ets quit otsits tihua’ expith max a t’ajal jahua’ chubax alhua’ c’al a Dios. Yab ne’ets quit otsits max expith a eb t’ajalq’ui alhua’ ejtil an exobchixchic c’al an ts’ejcath cau ani an fariseochic. In exobchal a Jesús tin cuenta an tsacultalab 04YJaxtam jitats quin jec’onchi nixe’ xi ts’ejcath cau, aba ani’ pel i uchbixtalab axi más tsipcats in ey ti al an ts’ejcath cau, ani max quin exobchi q’ue’atchic quin jec’onchi jaye, jats ne’ets ca tsu’tat más tsipcats in ey tin c’uajattal a Dios ti eb jun ti jaja’ in t’ajal ti lej Ts’ale. Ani jitats quin t’aja’ jahua’ in ulal an ts’ejcath cau ani quin exobchi q’ue’atchic quin t’aja’ jaye, jats ne’ets ca tsu’tat pulic in ey tin c’uajattal a Dios ti eb jun ti jaja’ in t’ajal ti lej Ts’ale. "3=Lej chubax jahua’ tu uchalchic abal ni jita’ yab ne’ets quin ejtou quin talabethanchi an ts’ejcath cau. Biyat hua’ats an eb ani an tsabal yab ne’ets ca pacuhuat ni jun i letra ani ma ni jun i tsacam pejach i letra. Ojni’ ne’ets ca tala’ putun jahua’ thuchath. 2Yab ca belchi jahua’ u uxnal abal in che’neccua’ cu talabethanchi an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés ani jahua’ thuchathits c’al in caulomejilchic a Dios. In che’nec abal cu exobchinchi in tequeth ey ani yab cu talabethanchi. 1'Ca t’aja’chic alhua’ c’al a at inicchic abal quit t’ajchin ti cuenta ejtil max pel tit tajaxtalab c’al jaja’chic. Tam ojni’ c’al ta ebal ne’ets ca puhuenchat im bij i Tata ti eb. A Jesús in exobchal in ey an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés 60eYab ne’ets ca paxq’uiyat i lec’utsith tajablab c’al i poc’te’, tocat u c’uajbab jun ti t’ec’at abal ti tajbax c’al patal jitats c’uajat ti al an ata. /+Tata’chic jaye pel ejtil tit tajaxtalab c’al an inicchic. Yab u ejtohuab ca tsinc’on am bichou axi c’uajat ba’ i oc’ bolchal. ^.5 Tata’chic pel ejtil tit at’em c’al an inicchic. Expith max tsamc’ac’athits an at’em, yabats jant’o ti alhua’. Tocat ne’ets ca lejat huac’la ani ca q’uets’anq’ui c’al an inicchic. {-o Yab quit t’e’pin max antsana’ ti quit t’ajchinchic, cum tam quit ulits ti eb ne’ets quit pithan lej yan a atohual. Ca t’ila’ abal antsana’its ti yajchiquiyame jaye im biyal caulomejilchic a Dios. An at’em ani an tajaxtalab ,y Max it tilibnab, max it othnab, max it t’ajchinal i janamtalab c’al tin ebal u bij, ne’ets quit culbechic. 5+c Ne’ets quit culbechic max it yajchiquiyab tin ebal abal a t’ajal jahua’ bolith c’al a Dios, cum tamits a Dios ne’ets quin t’aja’ ti Ts’ale ta ichich. *} Ne’ets quit culbechic max it juncuthmethom c’al ax u pejéx, cum tamits ne’ets quit olna ti tsacamil a Dios. s)_Ne’ets quit culbechic max it t’ocat ta ichich, cum tamits ne’ets ca tsu’chi in hual a Dios. q([Ne’ets quit culbechic max a yajnanchal a at inic, cum tamits a Dios ne’ets ti yajnanchi jaye. '5Ne’ets quit culbechic max it lej canat ca t’aja’ jahua’ bolith c’al a Dios, cum tamits a Dios ne’ets ti tolmiy abal ca t’aja’. &Ne’ets quit culbechic max it c’aya’ ta ichich, cum tamits ne’ets quit pithan an tsabal ax it bijchithits c’al a Dios. q%[Ne’ets quit culbechic max it t’e’pith, cum tamits a Dios ne’ets ti culbethanchi a ichich. )$K―Ne’ets quit culbechic max a ats’al it ts’ejhuantal ta ichich tin tamet a Dios, cum tamits a Dios ne’ets quin t’aja’ ti Ts’ale ta ichich. I# Taja’ a Jesús in exobchalchic, in uchalchic: Axi culbelchic " +Cum a Jesús in tsu’u lej mulcunenec an inicchic, c’athiy hue’ al i bolchal ani buxcan taja’. Ani uteychic c’al jaja’ in exobalil. !Antsana’ tu ts’at’el c’al a Jesús yantalam i inic axi tal ma ti Galilea, jaye axi tal ma i bichouchic ti Decápolis, jaye axi tal ma ti Jerusalén, jaye axi tal ma i bichouchic ti Judea, ani jaye axi tal ma jum poq’ue’ am pulic itse’ Jordán.$ AAni cum tim puhuel an tsabal Siria u lej t’iloxnab a Jesús, jaxtam u chanchinal patal an ya’ulchic. U chanchinal ax in cua’al i alq’uith yajal, jaye ax u co’oyab c’al i at’ax teneclab, jaye ax u ts’ebtsinal, ani jaye an tsambe. A Jesús in tala’ jelthachiquiyal. MXe’ets a Jesús ti tsa’bibil al i bichouchic tim puhuel am bichoulom Galilea, ani exom ti exobchichix c’al in cahuintal a Dios tin tiyopanilchic an Israel. In thajchichixnal an alhua’ cau jant’ini’ a Dios in t’ajal ti lej Ts’ale, ani in tala’ jelthal an ya’ulchic c’al jahuaquits tam yau’lats. Ani thubat in t’ajat jila’chic in tata ti al an tan, ani ta ts’at’ey c’al a Jesús jaye. A Jesús in exobchal yan i inicchic -Taley belats a Jesús ne’ets más tihua’, ani in tsu’u jaye a Jacobo c’al in ebchal Juan. Jaja’chic pel in tsacamil a Zebedeo. C’uajatchic ti al an tan c’al in tata in c’ua’chiyal in thachumtal c’al an to’ol. Ani a Jesús in caniychic ca chich. r]Ani thubat in jiloc’na’chic in thachumtal c’al an to’ol, ani ts’at’ey c’al a Jesús. !A Jesús in ucha’chic: ―Tiquin ts’at’enchi ani nana’ ne’ets tu aba’ tit alim c’al an inicchic axi nana’ tiquim bela’. Jun a q’uicha xe’ets a Jesús tin hualte’lil am pulic lejem Galilea, ani taja’ in tsu’u tsab i inic ti alim to’ol. Pel a Simón Pedro c’al in ebchal Andrés ax im pet’nalchic an thachumtalab c’al an to’ol ti al am pulic lejem. c?Taley im baju a q’uicha in ts’i’quiy a Jesús quin thajchixnanchi an inicchic in cahuintal a Dios. In uchalchic: ―Quit jic’tsonchic c’al a hualab ani quit huenc’on c’al a Dios, cum hue’its ta tal a Dios quin t’aja’ ti lej Ts’ale teje’ tsabal. Jesús in caniyal ca ts’at’ey c’al jaja’ tse’ i alim to’ol c?Taja’ an inicchic axi xe’ets al an yic’uax ne’ets quin tsu’u i tajaxtalab lej tajajal.Axi jiq’uelchic c’al an tsemla ne’ets ca tajbanchat in ichich c’al nixe’ xi tajaxtalab, in ulu a Isaías. H An tsabal Zabulón ani an tsabal Neftalí c’uajat utat ti pulic lejem jum poq’ue’ am pulic itse’ Jordán.Ja’its am bichoulom Galilea jun tu c’uajil axi yab Israelchic. hIAntsana’ tu putnal an cau jahua’ in thucha’ in caulomejil a Dios Isaías antse’: 7g Tixc’an tim bichohuil Nazaret, chich ca c’uajiy ti bichou Capernaum. Pel i bichou tin hualte’lil am pulic lejem tihua’ ti al an tsabal Zabulón ani tsabal Neftalí. yL~~ }5|{zzby%wvuusHroqpNn)mllkjji]hh*gvffeRddbb+`_^n]\[[ ZYMXXgW0VVZUrTTS'QP]ONMMvLqKJJOI%H9GsFEEpDvCCCBjAAL@0?>=Axi alhua’ an te’ im binal i alhua’ hualilab, ani axi yab alhua’ an te’ im binal i quithab hualilab. I exlal an te’ c’al in hualil. 7@g Ne’ets bel ca ejtohuat ca paculanchat jitats tiquin quithab cahuiliy nana’ tin Juntal patal an inicchic. Jitats quin ulu abal in t’ojlabil an Espiritu Santo pel in t’ojlabil an teneclab, jats ojni’ ne’ets ca jilc’on jolbibith abal ets’ey c’al a Dios. Exlab an te’ c’al in hualil {?o Nan tu uchalchic abal a Dios in ejtohual quim paculanchi an inicchic patal jahuaquitsq’ui tam hualabtalab quin t’aja’ ani i quithab cau quin ulu. Expith yab ne’ets quim paculanchi jitats quin quithab cahuiliy an Espiritu Santo. 9>k Jitats yab junat in ichich c’al nan u ichich, pel i tomolnax c’al nana’. Jitats yab u ts’ot’c’óxlix c’al nana’ ani c’al an inicchic, pel i lehuáxlix. .=U Ni jita’ yab in ejtohual ca otsits tin q’uima’ i tsapic inic quin calthanchi jahua’ in cua’al, max yab oc’ox quin yac’ua’ ani quin huic’a’ an tsapic inic. Expith max huic’athits, tam ojni’ ne’ets ca ejtohuat ca calthanchat jahua’ in cua’al tin q’uima’. -<S Cum u calthal i at’ax teneclab expith c’al in lej tsap an Espíritu Santo, jaxtam tejhua’ abal xo’ a Dios in t’ajalits ti Ts’ale ta tsu’ux hualchic. %;C A ulumalitschic abal nan im pithnenec c’al a Beelzebú i eyaltalab tin calthom c’al i at’ax teneclab. ¿Max chubaxac jahua’ a ulumal, tam c’al jant’o tam eyaltalab tin calthal i at’ax teneclab a juntalchic? Jats tu tejhua’mel abal lejat q’uibts’oth a tsalapchic. ":= Ani max a Satanás quin tomolna’ ani quin caltha’ in at teneclab tin ichich an inic, yabats ne’ets ca ohuey in tsap ti abatnom tin ichich i inic. 9 Cum a Jesús in exla’its jant’ini’ tu uxnal antsana’, in ucha’ an fariseochic: ―Max i bichou ca lehuáxin ani ca cuete’ pejéxin, ne’ets ca talabetha. Jaye max ca pejéxin i q’uimathchic ani ca buc’láxin, yab ne’ets ca lej ohuey. N8 Cum an fariseochic in ats’a’ nixe’ xi cau, in uluchic: ―Axe’ xi inic in calthal i at’ax teneclab expith cum pithnenec i eyaltalab c’al an ts’ale at’ax teneclab a Beelzebú. <7q Ani patal an inicchic taja’ in jic’pal ani in uluchic tin cuenta a Jesús: ―Hualam axe’ xi inic ja’its an at xits’lab c’al a David axi bijithits ne’ets ca chich. 86i Taley chanchinal a Jesús jun i inic axi joc’tsi ani tsine ani jaye co’oyab c’al i at’ax teneclab. In jeltha’, ani taley tamna’ tsu’uxits ani ots’oxits. 55 Patal am bichoulomchic ne’ets quin aychi ca lablinchat c’al jaja’, in ulu a Isaias. Uxnal a Jesús abal pithan i eyaltalab c’al an teneclab 4 Ne’ets quin tolmiy an inicchic axi yab in cua’al in tsap ejtil am pacáb axi hue’ pejcathits.Ne’ets quin c’aya’na’ an inicchic axi c’upupul in tsalap ejtil i tajablab axi hualim im binal tocat i pau’ c’upupul.Ne’ets quim baju an q’uij tam jaja’ quin talabetha’ patal jahua’ yab alhua’ ani jaja’ ca jilc’on ti lej pututh abatnom c’al patal. v3e Jaja’ yab ne’ets ti c’uiyax. Ne’ets ca cue’ xe’tsinq’ui ani yab ca thajat cahuin ti bel. (2I Nana’ in Dios ani axe’ pel u lej tacuth t’ojnalil. Jats u lej c’anithal ani c’al jaja’ in lej culbel.Ne’ets cu pitha’ an Espíritu Santo.Jaja’ ne’ets quin olchi am bichoulomchic abal nana’ tin Dios u ts’ejcal an inicchic c’al i lej bolithtalab. {1o Antsana’ tu putnal jahua’ in ulumal in caulomejil a Dios Isaías ti biyal tin cuenta a Jesús antse’: [0/ In lej uluth ucha’ an ts’at’elchic yab quin olnanchi in ey c’al jita’. E/ Cum a Jesús in exla’ abal antsana’ le’nab ca t’ajchin, tam cale taja’ ani c’alets. Ani ts’at’enchab c’al yan i inicchic. Ani in jelthachiquiyal patal axi ya’ul. .! Tamna’ cale an fariseochic quin ts’ejca’ an cau jant’ini’ ti quin tsemtha’ a Jesús. Q’uejab olnab a Jesús c’al a Isaias 4-a Tam a Jesús in ucha’ an inic axi huayenec in c’ubac: ―Xo’ ca lemc’a’ a c’ubac. In lemc’a’, cum jelthachits. Jilc’on tsablom in c’ubac lubach. , In exbath jun i inic lej c’athpich yab ejtil in exbath jun i oveja. Jaxtam an ts’ejcath cau tu jilal qui tolmiy an inic tam sábado. +3 A Jesús in toc’tsiychic: ―Auxe’ max jita’ tata’chic ca ijcan a ovejajil al i mom tam sábado ani hualam yab ne’ets ca caltha’. -*S Ani c’uajat taja’ jun i inic axi huayenec in c’ubac. Cum le’nab ca jolbiyat a Jesús max quin jeltha’ tam sábado, jaxtam u conoyab c’al talchic axi c’uajat ti al an tiyopan antse’: ―¿Ti jilal an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés ca jeltha’ i ya’ul tam sábado? S) Taley cale a Jesús taja’ ani otsits tin tiyopanil an Israelchic. (% Nana’its tin Juntal patal an inicchic ani u cua’al u eyaltal cu ulu jant’o ta ca eyentha an sábado. An inic axi huayenec in c’ubac <'q Yab a ejtiyamal jahua’ in ulal an T’ocat Thuchlab antse’: Nana’ in Dios u le’ abal ca yajnanchi an inicchic, ani yab expith tiquin ts’acchiy c’al i tsemthach co’nel. Max tata’chic xo’ antsana’ a ejtiyamalac ani a t’ajamalac, yabac a jolbiyamalits u exobalilchic c’al am putslats. l&Q Nan u t’ojlabil ani u cahuintal lej c’athpich exbath ani yab ejtil axi c’al am pale’chic. %5 Auxe’ max yab a ajiyamal jahua’ in thucha’ a Moisés abal am pale’chic u t’ojnal tam sábado ti al an tiyopan, ani yab pel i hualabtalab. $ Otsits jaja’ tin q’uima’ a Dios ani in c’apchi an t’ocat pan axi expith u jilchinal quin c’apu am pale’chic. 3#_ A Jesús in toc’tsiychic: ―Auxe’ max yab a ajiyamal jant’o in t’aja’ a David junax c’al in junquilchic ti jayq’ui’ tam ti c’a’il jaja’chic. g"G Cum tsu’tab antsana’ i t’ajalchic, tam uchan a Jesús c’al an fariseochic: ―Ca tsu’u a exobalilchic in t’ajal tam sábado jahua’ in ulal an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés yab quin t’aja’chic. G!  Jun i sábado u xe’ets huahua’ tu exobalil junax c’al a Jesús al jun i t’ayablab lab em. Cum u lej c’a’ilits xe’ets i putsiyal in hualil an lab em ani i c’apchal in ichich.  5 An yugo axi nan tu punubchalchic yab t’ojlab tiquin xe’tsinthanchi, ani an quitalab axi nan tu quitnanchal ic’ou tiquin xe’tsinthanchi.   Jant’ini’ tu tamcuth t’ojnal i hueyax huic’ath i yugo tin oc’, antsana’ ti quit tamcuth t’ojonchic c’al nana’. Tiquin exlanchi u ichich abal c’aya’ ani tsa’at, ani tam ne’ets ca co’oy i coytalab ta ichich junax c’al nana’.  Quit chich c’al nana’ patal tata’chic ax it tsequenequits tit t’ojnal ani tit quital, ani nan ne’ets tu coytha’chic.   Tam a Jesús in ucha’ axi taja’chic: U Tata ti eb tin tala’ jilchamalits tu c’ubac patal jahua’ hua’ats ti eb ani ti tsabal. Nana’its pel tin Tsacamil a Dios ani ni jita’ yab in ejtohual tiquin lej exla’ nana’ jant’ini’ u Tata ti eb expith tin lej exlalits. Ani ni jita’ yab in ejtohual quin lej exla’ u Tata ti eb jant’ini’ nana’ expith u lej exlalits. Expith jitats nan cu le’na’ cu tejhua’methanchi in ey u Tata ti eb, jats ne’ets ti lej exlom c’al jaja’. K Ojni’ Tata ti eb, antsana’ ta t’ajamal cum pel a culbetal. E Taley ol a Jesús in ulu antse’: ―Nan tu puhuethanchal a bij Tata ti eb, cum it thabal c’al an eb ani c’al an tsabal. A tsinc’onchamal a tsalap an inicchic ax in tsalpayal tim ba’ abal pel i lej c’athpich tsalpath ani huit’om, ani a tejhua’methanchamal axi tsa’at in ichich ejtil i tsacam. ' Nan tu uchalchic abal ja’its jaja’chic axi ne’ets ca c’athpich yajchiquiyat tam ca ts’ejca c’al a Dios, ani yab antsana’ ne’ets ca c’athpich yajchiquiyat axi ti biyal c’uajiy ti bichou Sodoma. A Jesús in caniyal ca chich c’al jaja’ an inicchic ~u U c’uajataque ma xo’ am bichou Sodoma max u t’ajamalac tihua’ i labith t’ajbilab ax u t’ajamal xohue’ ti Capernaum. Axi xo’ c’uajatchic ti Capernaum yab ne’ets ca otsits ti eb, tocat ne’ets ca jolohuat ti al an tamtsemla.  Nan tu uchalchic abal axi xo’ u c’uajil ti Corazin ani ti Betsaida ne’ets ca c’athpich yajchiquiyatchic, ani axi ti bichou Tiro ani ti bichou Sidón yab antsana’ ne’ets ca c’athpich yajchiquiyat tam quim baju an q’uicha ca ts’ejca c’al a Dios. +O ―Ts’ejhuantal axi c’uajatchic ti bichou Corazin ani ti bichou Betsaida cum ne’ets ca lej yajchiquiyat. Max ti biyal u t’ajamalac ti bichou Tiro ani ti bichou Sidón an labith t’ajbilab ax u t’ajamal xo’ ti Corazin ani ti Betsaida, jaja’chic jic’tsonenecac c’al in hualab ani huenc’onenecac c’al a Dios. In ca’iyamalaquits i toltom axi ts’ejcath c’al i thapup ani in majuyamalaquits tim ba’ c’al i joltay’ ti tsu’bixtalab abal jic’tsonenequits c’al in hualab ani huenc’onenequits c’al a Dios. kO Taley a Jesús in c’uiyath t’iloxnal an inicchic axi al am bichouchic jun tin t’ajamalits jaja’ yan i labith t’ajbilab, cum yab jic’tsonenecchic c’al in hualab ani yab huenc’onenec c’al a Dios. In ulu:  Talbel nana’ tin Juntal patal an inicchic in chichne. Yab im pabil c’al an c’apnel, ani tocat a uluchic pel tin c’apts’uts’ma’ ani pel tin uts’uts’ul. Pel tin ja’ubcua’ am bats’c’ul jalbixtalab tumin tin cuenta an gobierno ani pel tin ja’ubcua’ axi exlath ti lej hualbith inicchic. Aba ani’ antsana’ nana’ ani a Juan u tsalpanchab i ey, bel axi tsalpathchic in alhua’ tso’obits abal huahua’ u pithnenec an tsalpathtalab c’al a Dios. Am bichouchic axi jec’om c’al a Cristo q[ Chich a Juan lej pabil c’al an c’apnel, ani a uluchic abal c’uajchith c’al i at’ax teneclab.  It juchunchame an tsul tam ajib ani yab it bixmats. It yajchic ajtinchame tin q’uichajil an tsemelom ani yab it uq’uincua’. T! ¿Jant’o c’al tu cu tejhua’methanchi in ey an inicchic axi xo’ xe’ets tsabal? Pelchic ejtil i tsacam ax u ubat’q’ui ti al am plaza. Ca thajat uchan c’al in at ubat’chic antse’: ta Jitats junat in ichich c’al nana’ u ichich, quin lej alhua’ bina’ in xutsun c’al axe’ xi cau. -S Max a le’ ca bela’chic, nan tu uchalchic abal a Juan pel i caulome ejtil a Elias axi ti biyal. Jats a Juan lej bijithits c’al a Dios abal ne’ets ca chich. + Patal am biyal caulomechic c’al a Dios in q’uejab olnamalits abal a Dios antsana’ ne’ets quin t’aja’. Jats in olna’ jaye a Juan.  Ma tam ti chichits a Juan pujax c’al in cahuintal a Dios ani ma ti xohue’ hua’ats i inicchic ax in lej canat lubal ca otsits c’al a Dios jun tin t’ajal jaja’ ti lej Ts’ale, ani ja’its jaja’chic axi ne’ets ca chubax otsits c’al jaja’. 9 k Lej chubax nan tu uchalchic abal a Juan pujax jats axi c’athpich pulic in ey c’al patal an inic axi ma xo’ hua’tsinenequits. Bel abal ani’ antsana’ in ey jaja’ xo’ lej c’athpich, talbel ne’ets ca jalunchat c’al axi más tsipili’ in ey tam a Dios quin t’aja’ ti lej Ts’ale. H   Jats a Juan ax u olnab ti al an T’ocat Thuchlab tam ti a Dios in uchamal an Ajatic antse’:Nana’ in Dios ne’ets cu oc’chith aba’ u caulomejil abal ti ts’ejcacanchi am bel. j M Tiquin lej ucha’ jant’o tam inic a chubax tsalpay ne’ets ca tsu’u max yab i pel i caulome c’al a Dios. Jats jaja’ a Juan, ani in ey jaja’ lej c’athpich yab ejtil axi q’ue’atchic an caulome c’al a Dios. j M Ani max i, hualam a tsalpay ne’ets ca tsu’u jun i inic lej huinat alhua’ ts’ejcath. Tata’ ojni’chic a alhua’ tso’obits abal axi lej huinat alhua’ ts’ejcath jats ax u c’uajil tin q’uima’ i ts’ale. { o Tam ti c’alets axi tsab in exobalil a Juan, in ts’i’quiy a Jesús quín t’iloxnanchi in ey a Juan c’al axi muthat taja’. In conoychic: ―¿Jant’o tam inic a tsalpay ne’ets ca tsu’uchic tam it c’ale ca tsu’u a Juan tihua’ ti al an joltam? Hualam a tsalpay ne’ets ca tsu’u i inic axi palulul eitil i pacáb tam juchuyab c’al an ic’. fE Lej culbelits jitats t’ayath belom c’al nana’ ani max yab u t’apchinal im belomtal. 2] U tsu’uxmethal an joc’tsichic ani u jelthal an c’uets’e’chic abal ca alhua’ belats. U jelthal an inicchic ax in cua’al i t’it’ axi c’apux c’al in anam t’u’ul. U ots’oxmethal an tsinechic ani u ejthal an tsemelomchic. U olnanchal an alhua’ cau an ts’ejhuantalchic. %C A Jesús in toc’tsiychic: ―Quit c’alechic ca olchi a Juan jahua’ xohue’its a tsu’umal ani jahua’ a ats’amal u t’ajchal an inicchic. M Quin conoychic max jaja’ ja’its a Cristo axi bijithits ne’ets ca aban c’al a Dios ca chich, ani max iba quin aychiye más jita’ ca aban. Ulitschic ani antsana’ in conoychic a Jesús. C C’uajate a Juan pujax ti al an huic’axte’, ani olchinal jant’ini’ ti xe’ets in t’ajal a Cristo. Tam in aba’ tsab in ts’at’elil abal ca c’ale c’al a Cristo. B  Talits ti exobchix a Jesús c’al huahua’ lajuj tsab tu exobalil, ani ta c’ale ti al i bichouchic axi taja’ utat abal ca exobchixin ani ca thajchixin c’al in cahuintal a Dios. =s *Max jitats ti pithalchic i tsamay ja’ ca uts’a’ tin ebal abal pel it ts’at’el c’al nana’, jaja’ lej chubax ne’ets ca pithan an atabilab c’al u Tata ti eb.y )Jitats quim bats’u axi pel i caulome c’al a Dios tin ebal abal abath c’al a Dios, jaja’ ne’ets quim bats’u jayetseq’ui an atabilab axi ejtil ne’ets quim bats’u an caulome. Jitats quim bats’u jun i alhua’ inic tin ebal abal pel i alhua’ inic, jaja’ ne’ets quim bats’u jayetseq’ui an atabilab axi ejtil ne’ets quim bats’u an alhua’ inic. E (Jitats ti bats’u tata’chic, tin mac’uchith bats’uhualne. Ani max jitats tiquim bats’u nana’, in mac’uchith bats’uhual a Dios ax tin abamal quin chich teje’ tsabal. J  'Jitats in le’ expith quin t’aja’ in cuete’ culbetal, jats ne’ets ca q’uibey. Jitats quim bina’ tim ba’ c’al tin ebal nana’ u bij, jats ne’ets ca jec’ontha. An atabilab ~) &Jaye yab u ejtohual cu bijiy tu c’al jitats yab in le’ ca yajchiquiyat ani ma ca tsemtha tin ebal abal pel i ts’at’el c’al nana’. }) %Yab u ejtohual cu bijiy tu c’al jitats in c’athpich c’anithal in tata o in mim, ani max nana’ tocat lej hue’ tin c’anithal. Aniye jaye jitats in c’athpich c’anithal in cuitolil o in ts’ic’achil, ani max nana’ tocat lej hue’ tin c’anithal. N| $Ne’ets ca tomolnáxin jun c’al xi jun tin cuete’ q’uima’. I{  #In che’nec ani jats ti hua’tsinenequits i tomolnaxtalab. U tomolnab i tatalab c’al in cuitolil, ani i mimlab c’al in ts’ic’achil, ani i uxum iyam c’al in al’ib ts’ic’ach. Uz# "Yab ca q’uibts’oth tsalpaychic max an inicchic ne’ets ca c’uajiy jun ejet expith tin ebal abal nan in che’nec teje’ tsabal. Ne’ets ca hua’tsin i tomolnaxtalab tin ebal nana’ u ey. (yI !Ani jitats tiquin tsinc’onchi u bij c’al in at inic, nana’ jaye ne’ets cu tsinc’onchi im bij c’al u Tata ti eb. I tomolnaxtalab tin ebal a Cristo x Patal jitats tiquin olnanchi u bij c’al in at inic, nana’ jaye ne’ets cu olnanchi im bij c’al u Tata ti eb. vwe Cum a Dios lej beletnom, jaxtam yab ca ts’ejna’ jant’o quit t’ajchin c’al a at inic. Jaja’ ti tsu’tal a cua’al a lej c’athpich exbath ani yab ejtil an tsacam ts’itsin. Jitats quin olna’ a Cristo c’al an inicchic ]v3 Ani jaja’ ti co’onchalits tata’chic ajith tin junchictal a xi’il ta oc’. 6ue An nujul in nujuhual tsab i tsacam ts’itsin c’al juncats i tsacam tumin. Ani ni jun i tsacam ts’itsin yab u ijcanal tsabal max yab quin le’na’ i Tata ti eb. etC Yab ca ts’ejna’ a at inic, cum expith in ejtohual ti tsemthanchi a inictal ani iba a ejattal. Tocat ca ts’ejna’ a Dios, cum jaja’ in ejtohual ti tixc’anchi a ejattal ani jaye ti jolou ti al am pulic tsemla. Bs} Jahua’ nan tu cuete’ uchalchic, jats ca lejquith olchi an inicchic. Jahua’ nan tu tsinat uchal, jats ca thajat t’iloxna’ jun ti ca tala’ ats’an c’al patal an inicchic. hrI Yab ca ts’ejna’ a at inicchic. Jahua’ in tsinat t’ajal an inic ne’ets ca tala’ tejhua’methanchat pil a q’uicha, ani jahua’ in tsinat tsalpayal tin ichich ne’ets ca tso’obnanchat pil a q’uicha. &qE Lejatits max an exobal quin ejtilna’ an exobchix ani an t’ojnal quin ejtilna’ an amu. Nana’its tin tatalab c’al tata’chic tu tsacamil. Max quin oth bijiyat nana’ tin ts’ale at’ax teneclab Beelzebú, tata’chic más ne’ets quit oth bijiyatte. Jita’ ca ts’ejna p# In exbath an exobchix yab u jalunchab c’al in exbath an exobal, ani in exbath an amu yab u jalunchab c’al in exbath an t’ojnal. Ho  Max ti othnal al jun i bichou, quit c’ale ti pil i bichou. Nana’ tin Juntal patal an inicchic ne’ets quin huichiy tam ma yabaye a tala’ tsa’biyamal tim patal am bichouchic Israel. 9nk C’al tu ebal nana’ jat’hua’ tim patal an inicchic ne’ets ti at’a’chic. C’al a t’ayath cuxuthtal ne’ets quit jalunthachic ma ca taley an q’uij q’uicha. m{ I ebchalab ne’ets quim bina’ in at ebchal abal ca tsemtha, ani ma i tatalab ne’ets quim bina’ in cuete’ tsacamilchic abal ca tsemtha. I tsacamchic ne’ets quin tomolna’ in tata ani in mim, ma quin t’aja’ abal ca tsemthachic. elC Yab ne’ets quit cuete’ cahuin, cum an Espiritu Santo jats ne’ets ti pitha’ an cau. sk_ Tam tit binathits quit ts’ejca c’al an oc’lecchic, yab quit tsalpaxin tin cuenta jant’o ne’ets ca ucha’chic ani jant’ini’ ti ne’ets quit toc’tsin. Ma tameq’ui a Dios ne’ets ti pitha’ an cau jahua’ ca ulu. 5jc Jaye tu ebal nana’ ne’ets quit bina tin tamet i oc’lec ani i ts’ale axi pel i pil inicchic yab Israel, ani c’al jaja’chic jaye ne’ets tiquin olnanchi u bij. Ki Quit c’uajiychic ts’ejcacathits, cum a tomolnaxil ne’ets ti bina’chic tin c’ubac an eyalchic ti al i tiyopan. Ma taja’ ne’ets quit huithc’oyat ti al in tiyopanil an Israelchic. Mh Tata’chic ne’ets quit c’ale tiquin olnanchi u bij, ani ne’ets ca tamu i inicchic ax u othnax ejtil i pathum ax u othnax c’al an oveja. Jant’ini’ in t’ajal an tsan lej tsalpath, antsana’ tata’chic ca t’aja’ tsalpath. Jant’ini’ an lab cucu’ in t’ajal maxu, antsana’ ca t’aja’ maxu. ugc Lej chubax nan tu uchalchic abal nixe’ xi inicchic ne’ets ca c’athpich yajchiquiyat tam quim baju an q’uicha tam ca ts’ejca c’al a Dios. Ma an Sodomajibchic ani an Gomorrajibchic c’al im pojcaxtal axi ti biyal yab ne’ets ca c’athpich yajchiquiyat jant’ini’ jaja’chic axi yab ti bats’uhual. Ne’ets ca othna in abathualejilchic a Jesús Uf# Jitats yab quin le’na’ ti bats’u tin q’uima’ ani yab ti ats’anchi a olnomtal, tam quit tixc’an c’al jaja’ ani quit calechic al nixe’ xi bichou. Ca tininiy am pojoth jahuats ca tha’u ta acan al nixe’ xi bichou tam ne’ets quit cale. Antsana’ ta ca tso’obna abal pojcamejits in cahuintal a Dios taja’. uec Ne’ets ti tabatnanchi a cahuintal max pel i alhua’ q’uimath, ani max i tocat ne’ets ti hualbanchi. wdg Tam quit otsits tin q’uima’, ca ucha’ abal a le’ abal ca coythanchat in ichich c’al im bij a Dios. dcA Jahuaquitsq’ui tam bichou ani cuenchalab quit ulits, taja’ ca aliy jun i inic axi alhua’. Quit otsits tin q’uima’, ani tats quit junini’ c’uajiy ma tam ti ne’etsits quit cale al nixe’ xi bichou. b Yab ca ne’tha’chic i morral, ni tsab i toltom, ni i pajablab, ni i cuayablab. Cum pel in uchbil an t’ojnal ca pijchin. Ha  Quit c’alechic naptal. Yab ca ne’tha’chic i tumin. 3`_ Ca jeltha’chic ax in cua’al an t’it’ axi c’apux c’al in anam t’u’ul ani jahuaquits tam yau’lats. Ca ejtha’ an tsemelomchic ani ca canchi an inicchic an at’ax teneclab. Cum nan tu ts’ejhualiy c’al axe’ xi eyaltalab, jaxtam yab ca bats’u i tumin tam ca t’ojontha’. i_K Ca olnanchichic abal hue’its ne’ets quin t’aja’ a Dios ti lej Ts’ale teje’ tsabal. w^g Expith quit c’alechic c’al am bichou Israel, cum xe’etschic q’uibenec ejtil i q’uibenec ovejachic. =]s Taley cum ne’ets tucu aba’its a Jesús tin t’ojlabil, tu ucha’chic: ―Yab quit c’ale tin tsabalil axi yab Israelchic ani yab ca tsa’biy am bichoulom ti Samaria. w\g Pel a Simón axi pelac i ts’at’el c’al an cuenel ax u bijiyab ti cananista. Taley pel a Judas Iscariote axi ne’ets quin tsinat bina’ a Jesús tin c’ubac in tomolnaxilchic. A Jesús in abal axi lajuj tsab in exobalil ti olnom f[E Pel a Felipe, ani a Bartolomé, ani a Tomás, ani nana’ tin Mateo axi pelac tim bats’c’ul jalbixtalab tumin tin cuenta an gobierno, ani a Jacobo axi pel in tsacamil a Alfeo, ani a Lebeo ax u bijiyab jaye ta Tadeo. ]Z3 Im bijchic axi lajuj tsab tacuthits antsana’chic: An c’a’al pel a Simón Pedro, ani in ebchal Andrés, ani a Jacobo ani in ebchal Juan. Jats nixe’ a Jacobo ani a Juan axi pel in tsacamil a Zebedeo. bY ? Taley a Jesús tu caniy cu chich huahua’ tu lajuj tsab tu exobalil, ani tu pitha’chic i eyaltalab abal tu canchix c’al i at’ax teneclab ani tu jelthom c’al patal jahuaquits tam yau’lats ani tam yajalchic. 0XY &Jant’ini’ an thabal huay’ in abal jita’ ti c’ojol, antsana’ ta ca conchi a Dios abal quin abayechic jita’ tiquin olnanchi u bij c’al an inicchic.cW? %Tam a Jesús tu ucha’ huahua’ tu exobalil: ―Lej chubax jant’ini’ max hua’ats yan i huay’ ca c’ojohuat, antsana’ hua’ats yan i inicchic axi ts’ejcathits abal tiquim bela’ nana’. Ani jant’ini’ tam hua’ats lej hue’ an c’ojolchic, antsana’ hua’ats lej hue’ jita’ tiquin olnanchi u bij c’al an inicchic. UV# $Tam tin tsu’u a Jesús am pulic mulcunel in lej yajnanchal, cum in tsu’u abal lej yajchiquith ani lej t’e’pipil xe’ets. Xe’ets ejtil i q’uibelom ovejachic yab jita’ c’al ta ca beletna. yUk #Xe’ets a Jesús ti tsa’bibil ti al i pulic bichou ani ti al i tsacam bichouchic. In exobchichical an inicchic c’al in cahuintal a Dios ti al in tiyopanilchic an Israel, ani in thajchixnanchal an alhua’ cau jant’ini’ tin t’ajal ti Ts’ale a Dios. Jaye xe’ets ti jelthothol c’al patal jitats u ya’ul ani c’al jitats in cua’al i yajalchic. >Tu "Tam an fariseochic in ucha’ axi taja’ muthatchic: ―Axe’ xi inic in calthal an at’ax teneclab c’al in tsap an ts’ale teneclab. A Jesús in yajnanchal an inicchic S% !A Jesús in canchi an at’ax teneclab, ani thubat in ts’i’quiy ti cau axi mo’ac. Ani in lej jic’pal an inicchic axi taja’, in uluchic: ―Ni jayq’ui’ yab i tsu’umal i Israel quin t’aja’ jahua’ xohue’ i tsu’umal in t’ajamal axe’ xi inic. R Talel ti calejits ca c’ale an joc’tsichic, ani u chanchinal Jesús jun i mo’ inic ax u co’oyab c’al i at’ax teneclab. 2Q] Aba ani’ antsana’ uchan c’al a Jesús, bel tocat in lej olnal tim puhuel nixe’ xi tsabal jant’o t’ajchinenecchic. A Jesús in jelthal jun i mo’ inic HP  Tameq’ui t’ajat jelthachits ani tsu’xinchic. Tam a Jesús in lej uluth ucha’chic: ―Ca lej t’aja’ ti cuentachic abal yab ca olchi jita’ jahua’ nan tu t’ajchamalchic. O Tam a Jesús in tacchi in hualchic ani in ucha’: ―Jant’ini’ ta belalchic, antsana’ ne’ets tu t’ajchi. MN Tam otsits a Jesús al i ata ani ts’at’at jaye an joc’tsichic. A Jesús in conoy: ―¿A belal abal nana’ u ejtohual tu tsu’uxmetha’? Toc’tsinchic: ―Ojni’ Ajatic, i belal. 0MY Tixc’anits a Jesús taja’ ani ts’at’enchab c’al tsab i joc’tsi. Thajat uchan: ―Tata’its axi pel it at xits’lab c’al a David, tucu yajnanchi. L Ani thubat olna tim puhuel nixe’ xi tsabal jant’ini’ tin t’ajamal antsana’ a Jesús. A Jesús in jelthal tsab i joc’tsi K3 Tam ti calejitschic eleb, otsits a Jesús alta jun ti c’uajat an ts’ic’ach. In yac’uchi in c’ubac, ani tameq’ui ts’acpan ejthachits. =Js Tam a Jesús in ucha’ axi muthatchic: ―Quit c’alechic eleb. Yab tsemenec an ts’ic’ach, u huayal expith. C’al axe’ xi cau tocat u tilibnath te’nal axi taja’chic. BI} Taley ulits a Jesús tin q’uima’ nixe’ xi oc’lec ani otsits alta. Taja’ in tsu’u c’uajatits an t’enelchic c’al an tsemelom. Ani thajat uc’nanchab an tsemelom. 0HY Huilq’uin a Jesús in tsu’u an uxum, ani in ucha’: ―Yab quit t’e’pin mimlab, nan xo’ tu jelthal cum tim belamalits. Ma tameq’ui t’ajat jelthachits. hGI In cuete’ ulumalits tin ichich max expith quin tacchi in toltomil, ne’ets ca jeleycua’. 1F[ Ani ti bel ne’ets jaye jun i uxum ax in cua’al lajuj tsab i tamub yab u tajlunal ti ya’ul ta its’. Utey tin cux a Jesús ani in tacchi in acan in nacat coton. bE= Tam cubiy a Jesús, c’ale junax c’al an inic ani c’al huahua’ tu exobalil. D  Exom ti cahue a Jesús, ani chich jun i inic axi pel i oc’lec tin tiyopanil an Israel. In tuthu in c’ualal tin tamet a Jesús, ani in ucha’: ―Talel ti tsemetsits u ts’ic’achil. Bel aba ani’, quit c’ale ca punchi a c’ubac ca ejtha. !C; Yab in tomnal ca baliyat al i biyal balixtalab ot’ in ja’lil an lab t’uthub ax u it boclinalits. Max ani’ ca t’ajan, ne’ets ca mits’c’an an ot’ ani ne’ets ca huac’lan am boc lab t’uthub. Antsana’ ne’ets ca q’uibey am boc ani ne’ets ca othey am balixtalab ot’. Jaxtam in tomnal ca baliyat in ja’lil an lab t’uthub ax u it boclinalits al i it balixtalab ot’. Tamna’ ne’ets ca ohuey am boc ani jaye am balixtalab ot’. In ts’ic’achil a Jairo ani an uxum ax in tacchal in toltomil a Jesús ?Bw Yab in tomnal ca c’ua’chiyat am biyal toltom c’al i it pejach i toltom, cum tam ca pac’uhuat ne’ets ca muley axi it ani tam ne’ets ca oume in mits’tal axi biyal. ZA- A Jesús in toc’tsiychic: ―Yab in tomnal ca t’e’pin ax u tsa’bixchic c’al an tomquintalab biyat c’uajate an tomquinel inic. Max quim baju a q’uicha ca tixc’anenequits an inic tomquinel, tamna’ ojni’ in tomnal ca pablatschic. Tam nan in tixc’anenequits, tam ojni’ in tomnal ca pablats u exobalilchic jaye. U@# Tam chich c’al a Jesús talchic axi pel i exobal c’al a Juan pujax, ani in conoyalchic: ―¿Jale’ huahua’ ani an fariseochic u lej pabil c’al an c’apnel ani yab u pabil a exobalilchic? 4?a Nan in che’nec cu caniy ca chich c’al nana’ ca jic’tson c’al in hualab jitats in lej exlalits tin ichich abal pel i hualbith inic ani iba ax in tsalpayal pel i alhua’ inic. Ca ejtiychic jahua’ in ulal an T’ocat Thuchlab antse’: Nana’ in Dios u le’ abal ca yajnanchi an inicchic, ani yab expith tiquin ts’acchiy c’al i tsemthach co’nel. Conoyab a Jesús tin cuenta am pabiltalab c’al an c’apnel 3>_ Cum a Jesús in ats’a’ jahua’ antsana’ in conoychic, in ulu: ―Axi lubach an inic yab in yejenchal i ilalix, expith axi ya’ul ojni’ jats in yejenchal. ={ Ani cum an fariseochic tu tsu’u u junax quetel huahua’ antsana’, tu conoyal: ―¿Jale’ u junax c’apul a Exobchixal c’al nixe’ xi bats’c’ul jalbixtalab tuminchic tin cuenta an gobierno ani c’al q’ue’at i hualbith inicchic? %<C Talbel otsits a Jesús tu q’uima’ ca c’aputs. Ani ulitschic jaye q’ue’at i bats’c’ul jalbixtalab tumin tin cuenta an gobierno ani q’ue’at i hualbith inicchic. Ani c’uajat jaja’chic quetel ti c’apul junax c’al a Jesús ani c’al huahua’ tu exobalil. <;q Taley tixc’an a Jesús ti al nixe’ xi c’uajattalab, ani tam ti ne’ets ti bel in tsu’u quetel jun i inic jun tu bats’uhuab an jalbixtalab tumin tin cuenta an gobierno. Pelits nana’ in Mateo. Tin ucha’ a Jesús: ―Tiquin ts’at’enchi. Tam in thubat ts’aquiy ani u ts’at’enchi. 9:k Tam tin tsu’u an inicchic abal antsana’ t’ajchinenec an tsambe c’al a Jesús, in lej jic’ palchic. Jaye im puhuethanchal jaja’chic im bij a Dios, cum pithame a Jesús in eyaltal antsana’ quin t’aja’ i labith t’ajbilab. A Jesús in caniyal a Mateo abal ca ts’at’ey c’al jaja’ V9% Ma tamits ti ts’acpan jelthachits, ani ta c’alets tin q’uima’. /8W Nana’its tin Juntal patal an inicchic, ani c’al u eyaltal tin jelthom tiquin exlanchi u ey abal u cua’al jaye u eyaltal teje’ tsabal cu paculanchi in hualab an inic. Tam a Jesús in ucha’ an tsambe: ―Quit ts’aquiy ca thaya’ a tseyte’ tatil ani quit c’alets ta q’uima’. 7% Yab q’uibat abal nan cu ucha’ an tsambe nan tu paculanchal a hualab, ani yab q’uibat jaye cu ucha’ quit ts’aquiy ani quit belats. )6K A Jesús in exla’its jant’ini’ tu tsalpanchab c’al jaja’chic, ani jaxtam in ucha’: ―¿Jale’ tata’ chic tin q’uibts’oth tsalpanchal u ey? P5 Taja’ hua’ats talchic i exobchix c’al an ts’ejcath cau in tsalpanchal jahua’ a Jesús antsana’ in ucha’ an tsambe. In uluchic tin ichich jale’ in t’ajal ejtil max pel a Dios. M4 Taja’ u chanchinal jun i tsambe cuatsat al i tseyte’ tat. Ani tam ti a Jesús in tsu’u abal in lej belalchic, in ucha’ an tsambe: ―Quit culbe tsacamil, cum nan tu paculanchal a hualab. o3 Y Taley otsits a Jesús al i tan ani huat’ey jum poq’ue’ am pulic lejem, ani ulits tim bichohuil. 02Y"Tam c’ale tim patal am bichou abal quin tsu’u a Jesús. Ani tam tin tsu’uhuits, tam in lej canat ucha’ abal ca lejat tixc’anits al nixe’ xi cuenchal. }|{Lyy(xEvv@uu:t=ss;rrqq poonomml0k)j6hhBff-ed_ca__ ^`^]F\\@[Z0XWW,UTTS)RWQPONzLL7KzJ~IHH%GEEwDJCC@BAA@D?>{={<<;::A9877)6@55m533M211:00*//.f-- ,]++Q*))f('' &j%$$0##6"!!W 'HN`*b(A 3 ! n tc~Pd Tam tu ultsits huahua’ junax c’al a Jesús ti tsabal Cesarea Filipo, jaja’ tu conoychic: ―¿Jant’ini’ hualam tin olnal an inicchic c’al u ey nana’ tin Juntal patal an inicchic? ac; Ma tamits i ejtiyits abal a Jesús in t’ipchixnanchal in exobchixtal an fariseochic ani an saduceochic c’al nixe’ xi c’ac’chixtalab c’al an c’oye. A Pedro in olnal abal a Jesús ja’its a Cristo ab; Yabaye a ejtiyamalchic abal nan yabq’ui tu uchamal i cau tin cuenta i pan tam tu ucha’chic ca t’aja’ ti cuenta yab ca bats’uchic an c’ac’chixtalab c’oye ax in cua’al an fariseo ani an saduceochic. -aS Jaye a uc’chiyamalchic nixe’ xi buc i pan c’al tu pijchiyamal tse’ mil i inicchic ani an t’uchichith t’ocnalchic c’al an jilc’omach ax a thaya’. e`C ¿Jale’ ma lejat yabaye tin exlanchal u lej ey? Hualam a uc’chiyamalits nixe’ xi bo’ i pan c’al tu pijchiyamal bo’ mil i inicchic ani an t’ocnalchic t’uchichith c’al i jilc’omach ax a thaya’ jaye. >_uCum a Jesús in tso’ob abal antsana’ i uluchic, jaxtam tu ucha’chic: ―¿Jale’ a ulalchic abal yab a cua’al i pan? Tata’chic ojni’ yabaye tin alhua’ belamal. T^!Tam i uluchic: ―Antsana’ hualam in ulu cum yab i cua’al i pan. &]ETam a Jesús tu ucha’chic: ―Ca lej t’aja’chic ti cuenta yab ca bats’u an c’ac’chixtalab c’oye ax in cua’al an fariseo ani an saduceochic. 0\YU ultsits huahua’ tu exobalil a Jesús jum poq’ue’ am pulic lejem ani yab jant’o i cua’alchic qui c’apu, cum i uc’chiychic qui ne’tha’ am pan. o[WAn inicchic axi pojcax in ichich ani yab belom c’al nana’, jats ax in le’ abal nan cu t’ajaye i labith t’ajbilab, ani yab ne’ets cu t’aja’. Expith ca t’ila’chic jahua’ labith t’ajchinenec ti biyal in caulomejil a Dios Jonás. Tam tixc’an a Jesús c’al jaja’chic, ta c’ale. An c’ac’chixtalab c’oye c’al an fariseochic ZJaye tam ca chutheyits tsacninile bel an c’ay’lal ani max mapulits, tam a ulalchic abal ne’ets ca c’uajiy an q’uicha yab alabel. Tata’ ojni’chic it lej eb tsalpathq’ui ani yab it lejat tsalpath ta ejattal. A tso’obchic an tsu’bixtalab al an c’ay’lal, ani ma ni hue’ yab a tso’ob an tsu’bixtalab axi nan u t’ajal c’al in lej tsap a Dios ti eb. /YWA Jesús in ucha’chic: ―Tata’chic tam ca tsu’u u otscanalits a q’uicha tsacninil an c’ay’lal, tam a ulal abal ne’ets ca chuthey alabel an q’uicha. X Talchic i fariseo ani i saduceochic chich abal quin tsu’u a Jesús. Cum tocat in le’ quin tacchiquiy a Jesús, in ucha’ quin t’aja’ i labith t’ajbilab ti tsu’bixtalab abal quin tejhua’metha’ max chubax in cua’al in tsap c’al a Dios ti eb. W 'Taley a Jesús in aba’its ca c’ale an mulcunel, ani jaja’ ta otsits al i tan ca c’ale tihua’ ti tsabal Magdala.Vw&Ajith expith an inic pel i tse’ mil axi c’aputschic, ani yab ajith an tsacamchic ani an uxum axi c’aputs jaye. U %Ma tim patal an mulcunel c’aputsitschic ani ajhuejits. Taley i thaya’ an jilc’omach, ma buc i t’ocnal t’uchichithits. VT%$Taley im bats’u axi buc i pan ani an tsacam to’olchic. Tam tim bina’its i c’ac’namal yan c’al a Dios, in mu’u am pan ani tu pitha’ huahua’ tu exobalilchic qui huat’banchi an mulcunel. ES#Tam a Jesús in ucha’ an mulcunel ca buxcan tsabal. R"Tam a Jesús tu conoychic: ―¿Jay i pan a cua’alchic? I toc’tsiy: ―I cua’al buc i pan ani tsab ox i tsacam to’ol. "Q=!Tam i conoy a Jesús: ―¿Jant’o ti qui pijchi am pulic mulcunel ani teje’ yab hua’ats ma ni jun i q’uimath jun ti qui elchi i c’apnel? 6Pe Taley a Jesús tu caniy cu utey huahua’ tu exobalilchic ani tu ucha: ―U lej yajnanchal an mulcunel, cum oxits a q’uicha ti c’uajat c’al nana’ ani yab in cua’al jant’o quin c’apu. Yab u le’ cu aba’chic tin q’uima’ ca c’ale el ichich, i ca luxan ti bel c’al i jayil. 8OiAni in lej jic’pal axi muthatchic taja’ tam tin tsu’u abal u cahuits axi mo’ac. In tsu’u jelthachic axi tsambejac c’al in c’ubac ani alhua’ belalits axi c’uets’e’ac. Ani jats ti lej puhuethanchixchic c’al im bij in Diosil am bichou Israel. A Jesús im pijchal am pulic mulcunel qN[Ani ulelel yantalam i inicchic c’al jaja’. In chi’thal i c’uets’e’, i joc’tsi, i mo’, i tsambe c’al in c’ubac, ani más yantalam i ya’ulchic. In mo’calchic tin tamet a Jesús ani jaja’ in tala’ jelthal. MCale a Jesús taja’ ani ta ne’ets ti hualchicte’ am pulic lejem Galilea. Taley c’athiy al jun i bolchal ani buxcan taja’. 2L]Tam uchan an uxum c’al a Jesús: ―Tata’ ojni’ mimlab, a lej belal. Jaxtam ne’ets tu t’ajchi jant’ini’ tin conchamal. Ma tameq’ui ti canchinits an at’ax teneclab in ts’ic’achil nixe’ xi uxum, ani t’ajat jilc’on jelthachits. A Jesús in jelthal yan i ya’ulchic 7KgTam toc’tsin an uxum: ―Ojni’ lej chubax jahua’ a ulal, Ajatic. Aba ani’, bel am pic’o’ in c’apchal am pejlam pan ax u ijcanalq’ui tin mexajil in amu. J+Toc’tsin a Jesús: ―Yab in tomnal i inic quin tixc’anchi am pan in tsacamilchic ani quim pet’nanchi am pic’o’ quin c’apchi. IAba ani’ antsana’ uchan an uxum, bel utey ani in tuthu in c’ualal tin tamet a Jesús. In ucha: ―Bel tiquin tolmiy, Ajatic. *HMTam a Jesús in ucha’ an uxum: ―A Dios tin aba’ quin chich teje’ cu tolmiy am bichou Israel expith, cum jaja’chic pel ejtil i q’uibelom oveja. RGA Jesús ni jun i cau yab in toc’tsiyal. Tam huahua’ tu exobalil a Jesús i lej ucha’ a Jesús: ―Ca ucha’ ca c’ale an uxum, cum lej it’ix ti thajajal ts’at’at c’al huahua’. dFAAni chich jun i uxum canaánib in thajat uchal a Jesús: ―Ajatic, tata’its pel it at xits’lab c’al a David. Tiquin yajnanchi cum c’uajchith u ts’ic’achil c’al i at’ax teneclab ani u lej yajchiquiyab. E Taley tixc’an a Jesús taja’, c’ale tihua’ al i cuenchalabchic axi cuentalith ti bichou Tiro ani ti bichou Sidón. 6DeC’al patal axe’ jahua’ yab alhua’, jats c’al tu jolbiyab an inic c’al a Dios. Yab ja tu jolbiyab abal yab in t’acacayal in c’ubac tam ne’ets ti c’apul abal max ca tsu’tat ti t’ocat c’al a Dios. A Jesús in jelthal jun i uxum axi yab Israel ani c’al tu belnal jaja’ jaye 4CaTin ichich an inic u tujel i quithab tsalap. Jaxtam hua’ats jita’ tsemthom c’al in at inic. Jaxtam hua’ats jita’ uxumbe ani jita’ inicbe. Jaxtam hua’ats jita’ c’ambibil c’al an uxum. Jaxtam hua’ats jita’ cue’, jita’ janamcau, jita’ quithab cahuilix c’al in at inic. jBMJahua’ quin ulu yab alhua’ u tal tin lej ichich, ani jats c’al tu jolbiyab c’al a Dios. AJahua’ in c’apal an inic expith u ulel tin chucul, ani talbel u calel tin inictal jahua’ yab alhua’. Yab u ulel tin lej ichich. U@#A Jesús in toc’tsiy: ―¿Jayetseq’ui tata’chic yab a ejtiyal? ?-Tam uchan a Jesús c’al a Pedro: ―Tucu lejquinchi nixe’ xi jalpith cau tin cuenta c’al jant’o tu jolbiyab an inic c’al a Dios. b>=Yab quit ts’at’eychic c’al an fariseochic, cum jaja’ pel ejtil i joc’tsi axi lotocnax c’al in at joc’tsi. Max ca ijcan an joc’tsi lotocnax al i jol, ne’ets ca ijcan jaye ax u lotocnab an joc’tsi. :=m A Jesús in toc’tsiychic: ―Jant’ini’ an alq’uith ts’ojol u la’uhuab c’al an inic, antsana’ ne’ets ca t’ajan jitats yab pel in t’ayab u Tata ti eb. <9 Tam u utey huahua’ tu exobalil a Jesús ani i conoyal: ―¿A tso’obits abal an fariseochic lej yajchic an cau in ats’a’ jahua’ a ulu? ; Jahua’ in c’apal an inic yab ja c’al tu jolbiyab c’al a Dios. Jahua’ quin ulu yab alhua’ jats ojni’ c’al tu jolbiyab. #:? Tam a Jesús in ucha’ ca más utey an mulcunel, ani in ucha’chic: ―Tiquin alhua’ ats’anchi ani ca ejtiy jahua’ ne’ets tu ucha’chic. |9q Jolat in c’ac’naxtal, cum jats axi exobchithq’ui c’al in at inic ani yab c’al a Dios, in ulu a Isaías. x8iAxe’ xi inicchic tin c’ac’nalq’ui nana’ c’al in hui’, ani tin lej ichich tin ou tsu’tal. 7Tata’ ojni’chic it eb t’ocatq’ui expith jant’ini’ tit thuchathits c’al in caulomejil a Dios Isaías antse’: `69Tam jaja’ quin ulu antsana’, tam a ulalchic abal yabats in cua’al in uchbil quin tolmiy in tata ani in mim. Antsana’ ta hualbanchal in abatnaxtal a Dios abal ca t’aja’q’ui in ujnamtal am biyalabchic. C5Ani tata’chic a jilal an inic quin hualba’ in tata ani in mim tam in yejenchal jant’o. Yab quin tolmiychic max quin ulu in tala’ pitha’its a Dios jahua’ in co’oyamalchic. 41In abatnaxtal a Dios ti uchal abal ca c’ac’na’ a tata ani a mim. Ca tsemtha jitats quithab cahuilix c’al in tata ani c’al in mimcua’. ,3QA Jesús in toc’tsiychic: ―¿Ani tata’chic jale’ a jec’onchal in abatnaxtal a Dios abal ca t’aja’q’ui jahua’ in t’ajamal am biyalabchic? a2;―¿Jale’ a exobalilchic in jec’onchal am biyal ujnamtalab axi jilchinenec c’al im biyal juntalchic? Yab in t’acacayal in c’ubac tam ne’ets ti c’apul abal ca tsu’tat ti t’ocat c’al a Dios. C1 Taley chich c’al a Jesús talchic i fariseochic ani talchic axi pel i exobchix c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés, tal ma ti Jerusalén. Ani conoyab c’al jaja’chic: 0y$Lej canat taunab max ca ejtohuat ca tacchin hue’ in acan in nacat coton. Ani patal ax in tacchal tala’ jeley.~/u#Tam ti an inicchic axi taja’ in exla’its abal ja’its a Jesús axi ulnequits, tam jaja’chic in aba’ an cau tim puhuel am bichou abal ca olchat abal ja’its a Jesús axi taja’ c’uajat. Ani chanchinal a Jesús patal an ya’ulchic. b.="Taley talbel u ulits huahua’ jum poq’ue’ am pulic lejem ti tsabal Genesaret. )-K!Tam i tuthuhual i c’ualal tin tamet a Jesús ani i ucha’: ―Lej chubax tata’its pel ti Tsacamil a Dios. A Jesús in jelthal an ya’ulchic ti Genesaret \,1 Tam ti otsitsitschic a Jesús ani a Pedro al an tan, tam ti coyots an ic’. ++OTameq’ui a Jesús in yac’uchi in c’ubac ani in ucha’: ―Tata’ ojni’ yabaye tin alhua’ belamal, ani jats ta cua’al i hualamtalab ta ichich. ,*QTam tin tsu’u abal lej tsapic an ic’, tam ti jiq’uel. Cum in ts’i’quiy ti lupts’inalits al an ja’, in thajat ulu: ―Tiquin jec’ontha’, Ajatic. &)ETam a Jesús in ucha’: ―Quit chich c’al nana’. Ani a Pedro pa’iy al an tan ani in ts’i’quiy ca belats eblim an ja’ quim baju a Jesús. (+Tam uchan a Jesús c’al a Pedro: ―Ajatic, max tata’its axi it tal, tiquin ucha’ne quim belats eblim an ja’ jun tit tal tata’. '+Tam a Jesús tu ucha’chic: ―Tiquin lej tsapnanaychic ta ichich. Yab quit jiq’uey, cum nana’its jats ax in tal c’al tata’chic. &Tam i tsu’u antsana’ ne’ets belbel, tam u lej jiq’uel ani c’al i jiq’ueltalab i thajat uluchic: ―Pel i labax. ^%5Tal chuthelits ani chich a Jesús c’al huahua’, ne’ets belbel eblim an ja’. +$OAn tan xan tu ne’ets huahua’ ne’ets ts’ejel ti al am pulic lejem. Cum lej juchnal an tsapic ic’, lej lanq’uil an ja’, ani lej tanc’uiyab an tan. #!Tam tin aba’its ca c’ale, tam jaja’ c’athiy al jun i bolchal abal ca cuetem olon. Aclejits ani c’uajat a Jesús taja’ cuetem. ^"5Taley a Jesús tu ucha’ huahua’ tu exobalil cu otsits al an tan ani cu oc’chith c’ale jum poq’ue’ am pulic lejem, ani jaja’ ne’ets ca jilc’on ne’ets quin aba’ ca c’alets an mulcunel. !#Ajith expith an inic pel i bo mil axi c’aputschic, ani yab ajith an uxum ani an tsacam axi c’aputs jaye. Belal a Jesús eblim an ja’  Ma patal an mulcunel c’aputs ani ajhuejits. Taley i thaya’ an jilc’omach, ma lajuj tsab i t’ocnal t’uchichithits. ;oTam a Jesús in ucha’ an mulcunel ca buxcanchic tsabal. Ani tam tim bats’uhuits nixe’ xi bo’ i pan ani nixe’ xi tsab i to’ol, in met’al ti eb ani im pitha’ i c’ac’namal yan c’al a Dios. Taley in mu’u am pan ani tu pitha’ huahua’ tu exobalil qui huat’banchi an mulcunel. T!Tam tu ucha’chic a Jesús: ―Tiquim pitha’ jahua’ a cua’al. RI toc’tsiy: ―I cua’al expith bo’ i pan ani tsab i to’ol. {oTam a Jesús tu ucha’chic: ―Yab in yejenchal ca c’alechic ju’ta. Tata’chic ca pijchi an mulcunel. eCLej huaclejits, ani chich huahua’ tu exobalil a Jesús i ucha’: ―Lej huaclejits ani ni jita’ yab u c’uajil teje’. Ca ucha’ an mulcunel ca c’ale ti al i bichouchic quin ts’a’iy jant’o quin c’apu. !;Ulits ani calejits a Jesús al an tan, in tsu’u mulcunenec yantalam i inic. In yajnanchal an mulcunel ani in jelthal an ya’ulchic ax u chanchinal. 3 Tam ti a Jesús antsana’ olchinenequits jant’o t’ajchinenec a Juan, tam otsits al i tan ca c’ale. Ne’ets tihua’ pil al i joltam. Tam ti an inicchic in tso’obits abal tihua’ ne’etsits a Jesús, c’alechic jaye tihua’ ti nixe’ xi joltam acan belal. Y+ Taley ulits in exobalilchic a Juan, ani in ne’tha’ in inictal quin joliy. Ani talbel c’ale jaja’chic quin olchi a Jesús jahua’ t’ajchinenec a Juan. A Jesús im pijchal bo’ mil i inicchic r] Taley chanchin an ts’ic’ach in oc’ a Juan al i talab, ani jaja’ in huat’banchi c’al in mim. b= Tam in aba’ an cau ca muts’inchat in oc’ a Juan tihua’ ti al an huic’axte’. hI Tam lej t’e’pin an ts’ale Herodes c’al nixe’ xi cau. Bel cum in cubamalits tim ba’ ti chubax ani jaye ats’anchame jahua’ in ulu c’al an ajibalchic, jaxtam ne’ets quim putu c’al jahua’ in ulumalits. wTam in mim an ts’ic’ach in lej ucha’ abal quin conchinchi in oc’ a Juan pujax. Ca chanchin al i talabcua’. wTam in lej cuba’ tim ba’ abal lej chubax ne’ets quim pitha’ an ts’ic’ach jahuaquitsq’ui ta ca conchin. a;Im bajuhuits an q’uicha tam tin t’ajalchic an ajib tin tamub a Herodes. Otsits in ts’ic’achil a Herodías ti bixom tin tamet an ajibalchic, ani a Herodes in tsu’u lej q’uijith ti bixom an ts’ic’ach. |qCum antsana’ ti uchan a Herodes c’al a Juan, jaxtam in lej le’ max quin t’ajat tsemtha’. Expith in ts’ejnal max ca t’ajchin jant’o c’al am bichou, cum in tsalpayalchic abal a Juan pel i lej caulome abath c’al a Dios. Uchanits ti jayq’ui’ a Herodes c’al a Juan antse’: ―Yab alhua’ ax a t’ajal a co’onchal in tomquil a ebchal. ;oJa’its nixe’ a Herodes axi ti jayq’ui’ in aba’ an cau ca yac’uan a Juan ani ca baliyat ti al an huic’axte’ ani taja’ ca huic’an c’al i calaniyo pat’al. Jats ti t’ajchinenec a Juan cum antsana’ ti le’na c’al a Herodías in tomquil a Felipe axi pel in ebchal a Herodes. MTam in ucha’ axi c’uajatchic c’al jaja’: ―Axe’ xi inic jats a Juan pujax axi tsemenecac ani xo’ ejthachits, ani jaxtam in cua’al in lej tsap quin t’aja’ i labith t’ajbilab. k  QA Herodes axi pel an gobernador ti Galilea olchinenequits jant’o xe’ets in t’ajal a Jesús. ~ u :Cum yab u belnal a Jesús tihua’ tim bichou, jaxtam yabats in t’ajal yan i labith t’ajbilab taja’.8 i 9Cum antsana’ u t’apchinal in tsalap nixe’ xi inicchic yab in exlanchi in lej ey a Jesús, tam a Jesús in ucha’chic: ―Axi caulome c’al a Dios u c’ac’nab abal ju’tamq’ui c’al patal an inicchic, expith yab u c’ac’nab c’al in at bichou ani c’al axi tin cuete’ q’uima’. o W 8Ani in uxum ebchalchic u c’uajil teje’ c’al huahua’. ¿Tam ju’ta tim patal exlamal an cau?  ! 7Expith pelq’ui in tsacamil an thacum te’ ani in mim pel a María. A Jacobo, ani a José, ani a Simón, ani a Judas pel in ebchalchic. )K 6Ulits tim bichohuil, ani taja’ in exobchal jaye in cahuintal a Dios ti al in tiyopanil an Israelchic. Ax in ats’alchic in lej jic’pal, ani in uluchic: ―¿Ju’ta tin ela’ in lej tsalpathtal axe’ xi inic? ¿Jant’ini’ tin lej ejtohual quin t’aja’ i labith t’ajbilab? fE 5Tam ti talits a Jesús quin olna’ antsana’ nixe’ xi jalpith cauchic, ta c’ale. (I 4Tam a Jesús in ucha’chic: ―Xo’ a ejtohualchic tit exobchix, cum c’al u cahuintal ani jaye c’al im biyal cahuintal a Dios it exobchinenequits jant’ini’ tin t’ajal a Dios ti Ts’ale. It ejtil it thabal c’al jahua’ huinat alhua’, ani ne’ets ca ejtoyechic ca caltha’ yan i ts’alat lablinchixtalab c’al u cahuintal ani c’al im biyal cahuintal a Dios. Xe’ets a Jesús ti Nazaret # 3Tam a Jesús in conoy in exobalilchic: ―¿A tala’ ejtiyal jahua’ nan tu ucha’its? Toc’tsin jaja’chic: ―Ojni’, Ajatic. T! 2Ani ne’ets quin jolouchic axi yab alhua’ ti al an c’amal. Taja’ ne’ets ca lej uq’uinchic ani ne’ets ca huech’ech’lats in camab c’al an yajchictalab lej yajchic. Axi it ani axi biyal ' 1Antsana’ tam ca taley an q’uij q’uicha ne’ets ca chich an ángelchic quim pilmetha’ an inicchic axi alhua’ ani axi yab alhua’. b= 0Tam ca t’uchichits an thachumtalab, tam in quinal tin hualte’lil am pulic lejem. Taja’ u buxcanal quin tacuy jahua’ alhua’ an to’olchic ani im baliyal al i t’ocnal. Axi yab alhua’ im pet’nalq’ui. xi /Ne’ets tu olchiyechic jant’ini’ tin t’ajal a Dios ti Ts’ale. In t’ajal ejtil i alim to’ol ax im pet’nal ti al am pulic lejem an thachumtalab c’al an to’ol, ani tats tu otsel patal jant’oquitsq’ui tam to’ol. 9k .Tam quin ela’its, tam ne’ets quin tala’ nuju jahua’ in cua’al abal quin ejtou quin ts’a’iy nix am perla. An jalpith cau c’al an thachumtalab c’al an to’ol ?w -Ne’ets tu olchiyechic jant’ini’ tin t’ajal a Dios ti Ts’ale. In t’ajal ejtil max pel i ts’a’um quin lej alimichiquiy abal quin ts’a’iy i perla lej jalbith. |~q ,Ne’ets tu olchiyechic jant’ini’ tin t’ajal a Dios ti Ts’ale. In t’ajal ejtil i inic axi quin ela’ i jolith tumin tsinc’oth tsabal ani quin thubat tsincachiquiy tsabal junil, ani c’al in ichich lej culbel ne’ets quin tala’ nuju jahua’ in cua’al abal quin ejtou quin ts’a’iy nixe’ xi tsabal. An jalpith cau c’al am perla lej jalbith V}% +Ani patal jitats bolith in ichich ne’ets ca c’uajiy ti eb jun tin t’ajal a Dios ti lej Ts’ale, ani tihua’ ne’ets ca tsu’tatchic ts’umimil ejtil in ts’umimiltal a q’uicha. Max junatchic a ichich c’al nana’ u ichich, ca lej alhua’ bina’ a xutsun c’al axe’ xi cau. An jalpith cau c’al an jolith tumin (|I *Ani ne’ets quin jolouchic ti c’amal. Taja’ ne’ets ca lej uq’uinchic ani ne’ets ca huech’ech’lats in camab c’al an yajchictalab lej yajchic. { )Nana’ tin Juntal patal an inicchic ne’ets cu aba’ an ángelchic ca chich teje’ tsabal quin tamcuy ani quim pilmetha’ patal an hualbith inicchic ani am pojcaxchic, cum yab ne’ets quin ejtou ca c’uajiy jun ti nan u t’ajal tin Ts’ale. Kz (Jant’ini’ an alq’uith ts’ojol u cotoyab ani u jolohuab ti c’amal, antsana’ an inicchic axi ejtil an alq’uith ts’ojol ne’ets ca t’ajchin ti al an taltalab q’uij q’uicha. Ny 'An inic ax im buc’u an iyalab alq’uith ts’ojol ejtil an oc’ox teneclab axi lej tomolnax c’al nana’. An cotlats jats an taltalab q’uij q’uicha, ani an cotolchic jats an ángelchic. oxW &Tim puhuel an tsabal pel ejtil u t’ayablabil. An alhua’ lab em jats ejtil an inicchic ax in jilchal a Dios quin t’aja’ ti Ts’ale tin ichich. An alq’uith ts’ojol jats ejtil an inicchic axi pel in c’al an teneclab. xwi %Toc’tsin a Jesús: ―Nana’ tin Juntal patal an inicchic in ejtil nixe’ xi buc’ul iyalab lab em. kvO $Tam a Jesús in aba’ ca c’ale an mulcunel ani otsits al i ata. Ani huahua’ tu exobalil a Jesús u utey qui ucha’: ―Tucu lejquinchi an jalpith cau tin cuenta an alq’uith ts’ojol ti al an t’ayablab lab em. "u= #Antsana’ tu putnal jahua’ in ulumalits ani jahua’ in thuchamalits in caulomejil a Dios tin cuenta in olnanchixtal a Jesús antse’:Ne’ets cu tauna’ an inicchic c’al i jalpith cau.An cau axi tsinc’onchame an inicchic ma tam ti ts’ejca an eb ani an tsabal ani ma xo’, jats axi ne’ets cu olnanchi an inicchic. A Jesús in lejquinchal an jalpith cau c’al an alq’uith ts’ojol htI "Antsana’ a Jesús in olnanchal an inicchic an chubaxtalab expith c’al i jalpith cau. 5sc !A Jesús in olna’ q’ue’at i jalpith cau, in ulu: ―Hua’atse i cau jant’ini’ tin t’ajal a Dios ti Ts’ale. Max i uxum quin xaluhuits an c’ac’chixtalab al i c’oye, c’al ne’ets ca tala’ puhuethajits tim puhuel an c’oye. Jale’ exobchix a Jesús c’al i jalpith cau \r1 Ja’its an iyalab axi más tsipichic c’al patal an iyalab. Tocat ca cale ani ca puhueyits, in atal im puhuel axi patal an ts’ojol t’ayablab. U pactha’bel in c’ue’elchic, ma taja’ u che’el an ts’itsinchic quin ts’ejca’ in c’util ejtil max pel i te’. An jalpith cau c’al an c’ac’chixtalab c’al an c’oye Lq Tam a Jesús in olna’ q’ue’at i jalpith cau, in ulu: ―Ne’ets tu olchiyechic jant’ini’ tin t’ajal a Dios ti Ts’ale. Jun i inic in t’aya’ i iyalab mostaza tin tsabalil. Tam a Jesús in olna’ q’ue’at i jalpith cau, in ulu: ―Ne’ets tu olchiyechic jant’ini’ tin t’ajal a Dios ti Ts’ale. Am buc’ul iyalab im buc’uhuamalits an alhua’ iyalab lab em tin tsabalil. +iO An iyalab axi ijcanenec jun ti alhua’ an tsabal jats ejtil max i inic quin lej alhua’ ats’anchi in cahuintal a Dios tin ichich ani ca lej alhua’ t’aychin taja’. In alhua’ ejtiyal ani in lej t’ajal jahua’ alhua’ c’al a Dios. Pelchic ja ejtil i acan lab em ax im binal in hualil ti bo’ inic, ani talchic ti ox inic, ani talchic ti ox i lajuj. An alq’uith ts’ojol ti al an t’ayablab lab em xhi An iyalab axi ijcanenec jun ti hua’ats yan i q’uith jaye ejtil max i inic quin ats’anchi in cahuintal a Dios, ani bel in xijc’ath tsalapnal jahua’ hua’ats teje’ tsabal ani u lej c’ambiyab c’al an ricotalab. Antsana’ u t’u’thithinchab in ichich c’al jahua’ hua’ats teje’ tsabal, ma yabats u lejel ca t’ayat c’uajiy in cahuintal a Dios tin ichich. Jaxtam yab in t’ajal jahua’ alhua’ c’al a Dios, ani pel ejtil i acan lab em axi yab im binal in hualil. ?gw Tocat cum yab lej luputh ibibin tin ichich, jaxtam yab in ohuat belal. U t’apchinal im belomtal tam ca yajchiquiyat ani tam ca othna tin ebal abal im belamal in cahuintal a Dios. 5fc An iyalab axi ijcanenec ti al an tsabal jun ti hua’ats yan i t’ujub jats ejtil max i inic quin ats’anchi in cahuintal a Dios ani quim bats’u c’al i culbeltalab. e An iyalab axi ijcanenec ti al am bel jats ejtil max i inic quin ats’a’ jant’ini’ ca otsits jun tin t’ajal a Dios ti Ts’ale ani yab quin ejtiy. U che’el an teneclab ani in tixc’anchal in cahuintal a Dios axi t’aychame tin ichich nixe’ xi inic. dw Tiquin alhua’ ats’anchi cum ne’ets tu lejquinchichic an jalpith cau tin cuenta am buc’ul iyalab lab em. c Lej chubax nan tu uchalchic abal yan axi pel in caulomejilchic a Dios ani yan axi alhua’ inicchic in le’namal max quin tsu’u jahua’ tata’chic xo’ a tsu’tal u t’ajal, ani yab in tsu’uchic. In le’namalchic max quin ats’a’ jahua’ tata’chic xo’ a ats’al u ulal, ani yab in ats’a’chic. A Jesús in lejquinchal an jalpith cau c’al am buc’ul iyalab lab em !b; Ani tata’chic tu exobalil yab antsana’, cum it lej lablinchithits c’al a Dios it alhua’ tsu’ux ani it alhua’ ots’ox c’al nana’. Ka Expith a t’ujbathmethamalits a ichich. Yab a ejtohual ca pena’ ta ichich jahua’ a ats’alchic.Yab a lej tsu’tal jahua’ in t’ajal a Dios.Yab chubax a ats’anchal in cahuintal a Dios ani yab chubax a ejtiyal c’al a ichich.Yab a le’ quit huichiychic c’al a Dios abal quit jec’onthachic. o`W Antsana’its tu putnal jahua’ in ulumal in caulomejil a Dios Isaías antse’:Tata’chic ojni’ it ots’oxchic c’al an cau, tocat yab a ejtiyalchic.Ojni’ it tsu’ux, tocat, yab a t’ajalchic ti cuenta. _ Ne’ets tu olchichic jale’ u taunal an inicchic c’al i jalpith cau. In met’alchic jahua’ u t’ajal, ani ejtil max tam yab in lej tsu’tal. In ots’ohuiyalchic in cahuintal a Dios jahua’ u olchal, ani ejtil max tam yab in lej ats’al. h^I Jitats in lej bats’umalits tin ichich in cahuintal a Dios, jats ne’ets ca pithane más ca t’uchinchat in ichich. Jitats tocat eblim im bats’umalits hue’ in cahuintal a Dios tin ichich, ne’ets ca tixc’anchat. >]u Toc’tsin a Jesús: ―A Dios ti tso’oblinchal tata’chic jant’ini’ tin t’ajal ti Ts’ale, ani axi q’ue’atchic teje’ ti al an mulcunel yab u tso’oblinchab. \ Tam huahua’ tu exobalil a Jesús i más utenchi ani i conoy: ―¿Jale’ hualam a taunal an inicchic c’al i jalpith cau? #[? Jitats junat in ichich c’al nana’ u ichich, quin lej alhua’ bina’ in xutsun c’al axe’ xi cau. Jale’ exobchix a Jesús c’al i jalpith cau ^Z5 Talchic i iyalab ijcan jaye jun ti alhua’ an tsabal. Taja’ cale ani puhuey, ani im bina’ yan in hualil. Talchic i acan im bina’ in hualil ti bo’ inic, ani talchic ti ox inic, ani talchic ti ox i lajuj. Y! Talchic i iyalab ijcan jaye jun ti hua’ats yan i q’uith. Taja’ cale ani tala’ paxq’uiyatits, cum lej puhueyits an q’uithchic. yXk Tam ti calejits a q’uicha lej tsapic an c’ac’al, tala’ huayts’on an acanchic cum yab luputh in ibil. W Ani talchic i iyalab ijcan jaye jun ti hua’ats yan i t’ujub ani yab lej anmith. Taja’ thubat cale, cum huecats i anam. V Xe’ets ti buc’ul ani ijcan talchic i iyalab ti al am bel. Chich taja’ an ts’itsinchic in c’apts’u an iyalab. Uw Tam a Jesús in exobchalchic c’al yan i jalpith cau antse’: ―C’ale ti buc’ul jun i buc’ul iyalab lab em. T' Ani cum lej mulcunal yantalam i inic, otsits ani buxcan al i tan. Ani an mulcunel jilc’on ba’ an tsabal tin hualte’lil am pulic lejem. zS o Taley nixe’ xa q’uicha a Jesús cale al an ata, c’ale ti pulic lejem. Ani taja’ buxcan tin hualte’lil. R{ 2Ani jitats quin t’ajchi in culbetal u Tata ti eb, ja’its axi pel u ebchal ani pel u uxum ebchal ani pel u mim.yQk 1Tam a Jesús tu t’ipchi c’al in ch’uchub c’ubac huahua’ tu exobalil abal ja’its pel tu ebchalab c’al jaja’, ani jaye in ulu: ―Axe’chic axi te c’uajat c’al nana’ ja’its ax u ajiyal tu mim ani tu ebchalchic. tPa 0A Jesús in toc’tsiychic: ―¿Jita’ ax a tsalpayal nana’ u ajiyal pel u mim ani pel u ebchal? O /Ani olchinal a Jesús abal le’nab ca tauna. Uchan: ―Te c’uajatchic eleb a mim ani a ebchal in le’ ti cau c’al tata’. )NK .Exome ti cau a Jesús c’al axi muthatchic, tam ti ulits in mim ani jaye in ebchalchic a Jesús. Jilc’on elebchic ani in le’ ti cau c’al a Jesús. TM! -Tam ne’ets ca c’ale quin chi’tha’ buc in at at’ax teneclab axi lej c’athpich quithab. Tam axi huaxic ne’ets ca huichiy ca otsits tin ichich an inic ani ne’ets quin más c’athpich quithabmethanchi in ichich. Antsana’ tata’chic ne’ets quit t’ajchin ax it pojcax a ichich. In mim ani in ebchalchic a Jesús _L7 ,Ne’ets quin tsalpay ca huichiy junil tin ichich nixe’ xi inic jun ti calnequits. Tam huichits in tsu’chal in ichich an inic ejtil jun i ata axi lej alhua’ c’uet’ot’othits ani lej ts’ejcath alabel. AK{ +Tam ca calejits an at’ax teneclab tin ichich an inic, xe’ets ti alilil ju’tam ta ca coyots al i joltam. Max yab quin ela’ ne’ets quin tsalpay jant’o quin t’aja’. [J/ *Aniye jaye an uxum ts’ale ax ti Sabá ne’ets ca cubiy ti jolbix c’al tata’chic al nixe’ xa q’uicha taye tal. Jaja’ ti biyal ou chich c’al a Salomón quin ats’anchi in tsalpath cahuintal, ani nana’ u cahuintal lej c’athpich exbath yab ejtil in cahuintal a Salomón. An at’ax teneclab axi huichiy jun ti calnequits 'IG )Tam quim baju an q’uicha ca ts’ejca an inicchic c’al a Dios, tam ne’ets ca cubiy an Ninivejibchic axi ti biyal ti jolbix c’al tata’chic, cum jaja’chic jic’tsonenec c’al in hualab ani huenc’onenec c’al a Dios tam ti olnanchat in cahuintal a Dios c’al a Jonás. An cau jahua’ nan u olnal lej c’athpich exbath yab ejtil ax in olnamal a Jonás, ani tata’chic xo’ ma yab tim belchamal. ^H5 (Jant’ini’ ti c’uajatac a Jonás ox a q’uicha ani ox i acal tin chucul am pulic to’ol, antsana’ nana’ tin Juntal patal an inicchic ne’ets quin c’uajiy jolith tsabal ox a q’uicha ani ox i acal. (GI 'A Jesús in toc’tsiychic: ―An inicchic axi pojcax in ichich ani yab belom c’al nana’, jats ax in le’ abal nan cu t’ajaye i labith t’ajbilab, ani yab ne’ets cu t’aja’. Expith ca t’ila’chic jahua’ labith t’ajchinenec ti biyal in caulomejil a Dios Jonás. wFg &Taley uchan a Jesús c’al talchic axi pel i exobchix c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés ani c’al an fariseochic antse’: ―Exobchix, i le’ max ca t’aja’ i labith t’ajbilab ti tsu’bixtalab c’al a ey.  ~}}0|z{yzyx!w4v"ugtsrrQqq pnnommlrksjiihgggff*ed:cbb@aj`?_~^]]1\n[[cZwYXVV"UTiSSQRpQPOONNNMyLLzKJJKIaHGGF,EEDkCCyBAA6@?>=<<:998m76554322P1W0/.-;+*)((C'')&g%$z##+""!e PNL]z Q - k R p `9Tam tu tsu’tab a Jesús antsana’ in t’ajal i labith t’ajbilab, lej tsacul an oc’lec pale’chic ani axi exobchix c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. Jaye lej tsacul cum in ats’alchic i cuitol ani i ts’ic’ach in thajat ulalchic antse’: Qui puhuethanchi im bij axe’ axi pel in at xits’al an ts’ale David. wTaja’ ti al an tiyopan u utel talchic i joc’tsi ani talchic i c’uets’e’, ani a Jesús in jelthalchic. }~s In ucha’chic: ―Thuchathits ti al an T’ocat Thuchlab jahua’ in ulu a Dios antse’: U q’uima’ ja’its jun ta ca olon an inicchiccua’. Nan tu uchalchic abal xo’ tata’ a eyenthal abal ca cue’chi jant’o ax u che’el ti ol. l}Q Taley otsits a Jesús ti al am pulic tiyopan ti Jerusalén, in tala’ quethmachiquiyal eleb axi nujul ani axi ts’a’um taja’. In cuajlachiquinchal in mexajil an jalum tumin ani in lactemilchic an nujul lab cucu’. b|= Toc’tsinchic axi ts’at’at c’al a Jesús: ―Ja’its a Jesús. Pel in caulomejil a Dios axi tal ma ti bichou Nazaret cuentalith ti Galilea. A Jesús in quethmayal eleb i inicchic axi al am pulic tiyopan 2{] Tam ti otsitsits a Jesús ti Jerusalén, tam thayc’an am bichou lej xacuecuel. Yantalam i inic in conoyalchic: ―¿Jita’ hualam axe’ xi inic axi che’nec? z% Axi oc’chith ne’ets ani jaye axi tal cuxlab in thajat ulalchic: ―Qui puhuethanchi im bij axi te talits in at xits’al an ts’ale David. Ja’its axi tal abath c’al a Dios, ani ja’its qui ajatnanchi im bij. Qui puhuethanchi im bij a t’ec’at Dios ti eb. 5ycAni an mulcunel in mo’cal in toltomil ba’ am bel jun ti ne’ets ca huat’ey a Jesús. Talchic jaye in cotoyal in c’ue’el i tsacam te’ quin mo’canchi ti bel. (xIIn chi’tha’chic am burra ani in inic t’am c’al a Jesús. Taley im punchal jaja’chic in toltomil tin cux am burra ani in t’am, ani puney a Jesús. jwMTam c’alechic axi tsab i exobal in t’aja’ jant’ini’ ti uchnenec c’al a Jesús. >vuCa ucha’ ax u c’uajilchic ti Sion:Ca tsu’uchic te tal a Ts’alejil.Tal c’al i tsa’attalab punat al i burra c’al i tsacam burro. Pel ax u eyenthab ti quital. }usAni antsana’ ne’ets ca putun jahua’ in olnamal ani in thuchamal an caulome c’al a Dios antse’: t9Max jita’ ti ucha’ abal jale’ ta piliyal, ca ucha’ abal nana’ in Ajatic ax u yejenchal. Jaye ca ucha’ abal thubat ne’ets cu huichba’. EsIn ucha’chic: ―Quit c’alechic al nixe’ xi bichou axi utatits, ani taja’ ne’ets ca ela’ jun i burra huic’at c’al in inic t’am. Ca piliy ani tiquin chanchichic teje’. @r {Taley u ne’etsits cu ulitschic ti Jerusalén, ani i baju utat ti bichou Betfagé axi utat ti bolchal Olivos. Ma taja’ a Jesús ne’ets quin aba’ tsab i at exobal c’al i cau. q)"Tam a Jesús in yajnanchi ani in tacchi in hualchic. Ma tamna’its u tajax tsu’uxits, ani taley ts’at’eychic c’al a Jesús.Np!Toc’tsin jaja’chic: ―I le’ abal tucu tsu’uxmetha’. 1o[ Tam cubiy a Jesús ani in caniy ca chich c’al jaja’ an joc’tsichic. Ulitschic ani conoyat c’al a Jesús: ―¿Jant’o a le’chic abal nan tu t’ajchi? Yn+Ani tamna’ c’uiynalchic c’al an mulcunel, uchan ca ts’ibc’an. Ani jaja’chic tocat in más thajat ucha’ a Jesús: ―Tata’ Ajatic axi pel it at xits’lab c’al a David, tucu yajnanchi. kmOAni c’uajat tsab i joc’tsi quetelchic tin hual am bel. Tam tin ats’a’chic abal ne’ets ca huat’ey a Jesús taja’, in thajat ucha’chic: ―Tata’ Ajatic axi pel it at xits’lab c’al a David, tucu yajnanchi. }lsTaley ne’ets u calelits huahua’ junax c’al a Jesús ti Jericó, ani ts’at’at i pulic mulcunel jaye. CkCum nana’ tin Juntal patal an inicchic in che’nequits abal tin tolmix c’al an inicchic, ani yab tin tsapic abatnom. Ma ne’ets cu bina’ tu ba’ quin tsemtha ti calchixtalab abal yantalam i inic ca hualca ani yabats ca c’unat co’oyat c’al i hualabtalab. A Jesús in tsu’uxmethal tsab i joc’tsi kjOAni max a le’ tit lej c’athpich pulic a ey c’al a Dios, ca t’ayat tolmiy a at belomchic. iYab in tomnal tata’chic antsana’ ca t’aja’ jayetseq’ui. Max a le’ tit pulic a ey c’al a Dios, ca tolmiy a at belomchic. 9hkTam a Jesús tu caniychic cu utey, ani tu ucha’: ―A tso’obits tata’chic abal am pulic oc’lec u tsapic abatnom ani in t’ajal ti pulic inic c’al am bichoulomchic. ygkHuahua’ axi lajuj tu exobalil a Jesús u tsacuy, cum axi tsab antsana’ in le’ ca pithan an q’uij. Xf)Tam a Jesús in ucha’chic: ―Chubax ne’ets ca yajchicna’te i yajchictalab ani i tsemtalab ejtil axi nan ne’ets cu yajchicna’. Expith yab u uchbil abal nan tu pitha’ an q’uij quit buxcanchic tu huinab ani tu c’uatab. Pel in uchbil expith u Tata quim pitha’ an q’uij antsana’ jitats jaja’ im bijiyamalits. teaA Jesús in ucha’chic: ―Tata’chic yab a alhua’ ejtiyamal jahua’ ax tin conchal. ¿A ejtohualchic ca yajchicna’ an yajchictalab ani an tsemtalab axi nan ne’ets cu yajchicna’? Toc’tsin jaja’chic: ―I ejtohual. #d?Ani conoyab c’al a Jesús: ―¿Jant’o tam alhua’talab a le’ac abal nan tu t’ajchi? Uchan a Jesús: ―Axe’ xi tsab u tsacamil u le’ac abal tata’ ca pitha’ an q’uij ca buxcan jun ta huinab ani jun ta c’uatab tam ca t’aja’ tit lej Ts’ale teje’ tsabal. Wc'Tam uteychic c’al a Jesús a Jacobo ani a Juan ani c’al in mim. In tata jaja’chic pel a Zebedeo. In mim jaja’chic in tuthuhual in c’ualal tin tamet a Jesús quin conchinchi i alhua’talab. ^b5Taley ne’ets tiquin huat’ba’ tin c’ubac axi yab Israelchic. Ani jaja’chic ne’ets tiquin tilibna’ ani tiquin huithc’oy, ani ma tiquin t’ajat tsemtha’ ti al an cruz. Aba ani’ quin tsemtha, oxchilab q’uicha ne’ets quin ejtha ti al an jolimtalab. Conchinchab i alhua’talab a Jesús c’al in mim a Jacobo ani a Juan FaCa lej t’aja’chic ti cuenta xohue’ hue’its cu ulits ti Jerusalén. Taja’ nana’ tin Juntal patal an inicchic ne’ets quim bina tin c’ubac an oc’lec pale’chic ani tin c’ubac axi exobchix c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. Jaja’chic ne’ets tiquin jolbiy abal quin tsemtha. `9Tam tu ne’etsits huahua’ lajui tsab tu exobalilchic junax c’al a Jesús ti Jerusalén, u peley hue’ ti bel. Tam a Jesús tu ucha’chic: n_UAni in uluye a Jesús: Hua’ats i inicchic u tsalpanchab yab exbath in t’ojlabil c’al in at inic, ani c’al a Dios ojni’ u tsalpanchab exbath in t’ojlabil. Hua’ats i inicchic u tsalpanchab exbath in t’ojlabil c’al in at inic, ani c’al a Dios u tsalpanchab yab exbath in t’ojlabil. Hua’ats yan i inicchic u caniyab c’al a Dios ca t’ojon c’al jaja’, ani hue’ expith axi tacuthits ja’its ax u t’ojnal. In olnal junil a Jesús abal ne’ets ca tsemtha 0^YU ejtohual cu t’aja’ c’al u tuminal jahuats nan cu le’na’. Yab ca co’oy i pa’ixnomtalab ta ichich c’al jahua’ alhua’ u t’ajamal, in ulu an amu. G]Ca t’ajat bats’uchic an jalbixtalab ani huinits quit c’ale. Pel u culbetal cu jalbinchi jayetseq’ui axi taltalabits ulits ca t’ojon jant’ini’ tata’chic ax it oc’ox ulits. '\G Tam toc’tsin an amu: Pay’lom, nan yab tu cue’chal ni jant’o. I ts’ejca’its an cau abal nan ne’ets tu jalbinchichic c’al jun i tumin denario. S[ In uluchic: Axi taltalabits ulits ca t’ojon expith t’ojnenec jun i hora ani pithnenec an tumin jant’ini’ huahua’. Patal a q’uicha huahua’ u t’ojnenec ani i yajchicnamal an c’ac’al. AZ} Im bats’u an tumin ani tocat in c’uiyalchic an amu. ;Yo Taley chichchic jaye axi oc’ox ulits ca t’ojon, ani in tsalpayal abal ne’ets ca pithan más an tumin. Ani jaja’chic jayetseq’ui pithan ti junchic jun i tumin denario. X Tam chichchic ax in ts’i’quiyamal ti t’ojnal ma ti bo’ hora an huacal, ani ti junchic pithan quithat jun i tumin denario. WTam ti aclejits, tamna’ in ucha’ an amu an cuentalom t’ojnal: Ca caniy ca chich an t’ojnalchic an ca jalbinchi an t’ojlab. Oc’ox ca jalbinchi axi lej taltalabits ulits ca t’ojon, tiq’uele ca jalbinchi axi lej oc’ox ulits ca t’ojon. _V7Toc’tsinchic: Cum yab jita’ tucu t’ojontha’, jaxtam yab u t’ojnenec. Tam uchanchic c’al an amu: Quit c’alechicte ca t’ojonchi an lab t’uthublom ani ne’ets tu alhua’ jalbinchi a q’uichajil. >UuC’ale jaye ti bo’ hora an huacal ani in ela’ q’ue’at i inicchic yab jaye jant’o ta ca t’ojon. In ucha’chic: ¿Jale’ a palc’anchamal an hora yab it t’ojnenec? fTEJaye ti ts’ejel q’uicha ani ti ox hora an huacal c’ale an amu quin aliye i t’ojnal. -SSIn ucha’chic: Quit c’alechicte ca t’ojonchi an lab t’uthublom ani ne’ets tu alhua’ jalbinchi a q’uichajil. Ani c’ale jaja’chic jaye ca t’ojon. +ROTalbel ti beleu hora an thaju cale an amu tin q’uima’ ani c’ale ti plaza. T’aja’ in tsu’u i inicchic xe’tsitsilq’ui yab jant’o ta ca t’ojon. =QsAn amu in ts’ejca’ an cau c’al an t’ojnalchic abal quin jalbiy c’al jun i tumin denario ta q’uicha. Tam in aba’ ca c’alechic quin t’ojonchi an lab t’uthublom. P Ne’ets tu olchiyechic jant’ini’ tin t’ajal a Dios ti Ts’ale. Jant’ini’ jun i amu ca c’ale thajujul quin aliy i t’ojnal ca t’ojon c’al i lab t’uthublom, antsana’ a Dios in aliyal jita’ quin t’ojontha’ tin t’ojlabil. OHua’ats xohue’ teje’ tsabal yan i inicchic pulic in ey, ani talbel ne’ets ca ajiyat ti tsipilin in ey ti eb c’al a Dios. Hua’ats jaye yan i inicchic axi xohue’ tsipilin in ey, ani talbel ne’ets ca ajiyat ti pulic in ey ti eb c’al a Dios.lNQPatal jitats in jilamalits jant’o c’al tin ebal u bij ne’ets ca pithan yan más c’al a Dios. Ma bo’ inic huichc’othe ne’ets ca pithan max quin jila’ in q’uima’, max in ebchal, max in uxum ebchal, max in tata, max in mim, max in tomquil, max in tsacamilchic, max in tsabalil. Ani ti eb ne’ets ca c’uajiy it ejatlith abal ets’ey. jMMToc’tsin a Jesús: ―Nana’ tin Juntal patal an inicchic ne’ets quin chich quim buxcan tu ts’alat lactemil cu t’aja’ tin lej Ts’ale ti al an it eb. Chubax nan tu uchal abal tata’chic ax it ts’at’enec c’al nana’ ne’ets quit buxcan ti lajuj tsab i ts’alat lactem ca ts’ejca’ axi lajuj tsab i cuenel am bichou Israel. YL+Tam uchan a Jesús c’al a Pedro: ―Ajatic, huahua’ i tala’ jilamal i c’al jahua’ i co’oyamal, ani xo’ u ts’at’enec c’al tata’. ¿Jant’o tam alhua’talab ne’ets qui bats’u? zKmA Jesús tocat tu met’a’chic ani tu ucha’: ―An inicchic yab in ejtohual quin cuete’ jec’ontha’ tim ba’, expith c’al a Dios ojni’ ne’ets ca ejtohuat ca jec’ontha. A Dios expith patal in ejtohual quin t’aja’. OJTam huahua’ i ats’a’ nixe’ xi cau i lej jic’pal, ani i conoyal jun c’al xi jun: ―¿Max chubax antsana’ jahua’ in ulu, tam jita’ hualam ne’ets ca ejtohuat ca jec’ontha? uIcTu uchalchic abal lej q’uibat ca huat’ey jun i camello tin lo’tal in acan an t’ithab, ani lej huat’ath más q’uibat abal i rico quim bats’u a Dios ti Ts’ale tin ichich max quin huat’ath tsapna’ axi yan in cua’al. %HCTam a Jesús tu ucha’chic huahua’ tu exobalil: ―Chubax man tu uchal abal lej q’uibat an ricochic quim bats’u a Dios ti Ts’ale tin ichich. #G?Tam tin ats’a’ an cuitol inic antsana’ an cau, c’ale lej t’e’pith in ichich cum in le’ quin cuete’ c’alna’ axi yan in cua’al. 1F[Toc’tsin a Jesús: ―Max a le’ ca baju tit huinat alhua’ inic, quit c’ale ca tala’ nuju jahua’ a cua’al ani ca pitha’ an tumin an ts’ejhuantalchic. Ma tam tiq’uele quit huichiy ani tiquin ts’at’enchi. Tam ojni’ ne’ets quit pithan yan i c’alab tihua’ ti eb. +EOToc’tsin an cuitol: ―Ma tam tu tsacamtal u tala’ putumal an uchbixtalab c’al axe’ ax tin uchamal. ¿Jant’o hualam u q’uibchale cu t’aja’? pDYCa c’ac’na’ a tata ani a mim. Ca c’anitha’ a at inic jant’ini’ ta c’anithal ta ba’. UC#Tam in conoyale an cuitol inic: ―¿Jahua’ tam uchbixtalab? Toc’tsin a Jesús: ―Yab ca tsemtha’ a at inic. Yab quit uxumbejin. Yab quit cue’en. Ni jita’ yab ca t’ajchi an janamtalab. VB%Toc’tsin a Jesús: ―¿Jale’ tin uchal tin alhua’? Hua’ats juncats expith axi alhua’, ja’its a Dios. Max a le’ quit it ejatliyat abal ets’ey, ca putu c’al in uchbixtalchic a Dios. ?AwChich jun i cuitol inic c’al a Jesús in conoyal: ―¿Jant’o pel u uchbil cu t’aja’ abal quin it ejatliyat abal ets’ey? Tata’ it alhua’ exobchix tiquin ucha’. @3Tam ti talits a Jesús quim punchi in c’ubac antsana’ nixe’ xi tsacamchic, tam c’alets. Taunab a Jesús c’al jun i cuitol inic rico a?;Tam a Jesús tu ucha’chic: ―Yab ca c’anchi an tsacamchic yab ca chi’tha c’al nana’. Expith jitats tsa’at in ichich ejtil in ichich i tsacam, jats ax im bats’uhual a Dios ti Ts’ale tin ichich. J>  Taley chanchinal a Jesús i tsacamchic abal ca punchin in c’ubac ani ca conchinchat i lablinchixtalab c’al a Dios. Ani huahua’ tu exobalil a Jesús i c’uiya’ an chi’thomchic. Q= Hua’ats talchic i inic yab u tomquinal cum in t’ajtalits ey pel i eunuco ani hua’ats jaye axi pel i t’ajanthach eunuco c’al in at inic. Hua’ats i inicchic jaye yab u tomquinal cum antsana’ pel in culbetal a Dios ti eb. Jitats in ejtohual, quin alhua’ ejtiy axe’ xi cau. A Jesús im bats’uhual an tsacamchic D< A Jesús tu toc’tsiychic: ―Yab tim patal an inicchic in ejtohual quin ejtiy jahua’ u ulumal. Expith jitats ca pithan an tsalpathtalab c’al a Dios, jats ne’ets quin ejtiy. );K Tam huahua’ tu exobalil a Jesús i ulu: ―Max antsana’ lej tsapic in uchbil an tomquith inic c’al in tomquil, tam hualam in tomnal yab ca tomquin. 2:] Nan tu uchalchic abal max jun i inic quin jilcacay in tomquil ani yab tin ebal abal pel i inicbe, ani max ca tomquin c’al q’ue’at i uxum, tamna’ jaja’ pel i uxumbe. Ani max i inic ca tomquin c’al i uxum axi jilcacathits tin ebal abal pel i inicbe, tamna’ jaja’ pel i uxumbe jaye. z9mA Jesús in ucha’chic tam: ―Cum lej t’ujbathchic in ichich an inic, jats tin thucha’ a Moisés abal bel an inic quin jilcacay in tomquil. Tam ti lej c’a’alac yab pel in lej culbetal a Dios an inic quin jilcacay in tomquil. V8%Ani conoyabe a Jesús: ―¿Jale’ tam in ulu a Moisés abal an inic max ne’ets quin jilcacay in tomquil, ca oc’ox ts’ejcanchat ani ca pithan an u jun tu olnab jale’ ne’ets ca jilcacayat? 7+Cum antsana’ juncatsmethachits jaja’chic c’al a Dios ani ejtil yabats tsab, jaxtam yabats alhua’ max an inic quin jilcacay in tomquil. 76gJaxtam in ulu a Dios abal an inic ca tixc’an c’al in tata ani in mim abal ca juncun c’al in tomquil. Ani tam juncunenequitschic ejtil max juncatsits tin ebchiccua’. B5}A Jesús in toc’tsiychic: ―A ajiyamalchic an T’ocat Thuchlab abal tam ti yabaye hua’ats jita’ teje’ tsabal, tamna’ a Dios in ts’ejca’ jun i inic ani jun i uxum. >4uTam utey i fariseochic in le’ quin tacchiquiy a Jesús, ani conoyab jaja’: ―¿In jilal a Dios an inic quin jilcacay in tomquil c’al jant’oquitsq’ui tam ebaltalab? Y3+Lej ts’at’enchab c’al yan i inicchic. Taja’ in jelthal an ya’ulchic. 2 Tam ti talits antsana’ ti exobchix a Jesús cale ti Galilea, c’ale ti Judea ani ulits ma tihua’ jec’at am pulic itse’ Jordán. 17#Tam a Jesús in ulu: ―Aniye jaye u Tata ti eb ne’ets ti t’ajchichic max yab ca paculanchi in hualab a at belom c’al patal a ichich.;0o"Tam lej tsacuy an ts’ale, ma im bina’ ca baliyat jaye ti al an huic’axte’. In ucha’ am beletnom huic’axte’ yab quin hualca’ ma quin tala’ jalbiy an toc’lab. \/1!In tomnamalac a yajnanchamalac a at t’ojnal jant’ini’ nana’ tu yajnanchi. R. Tam an ts’ale in ulu ca chanchin ax im paculanchamal lej yan an toc’lab. Ulits ani uchan: Tata’ ojni’ lej pojcax a ichich. Nana’ tu paculanchi lej yan an toc’lab cum tin lej pacabetha’. g-GAni q’ue’atchic in at t’ojnal in exla’its abal antsana’ ti t’ajchinenec in at t’ojnal, ani jilc’on lej t’e’pithchic. C’alechic quin olchi an ts’ale jant’ini’ ti t’ajchinenec in at t’ojnal. O,Ani ni hue’ yab in le’ quin aychi. Tocat in ne’tha’ abal ca baliyat al i huic’axte’. In ucha’ am beletnom huic’axte’ yab quin hualca’ ma quin tala’ jalbiy an toc’labcua’. +3Tam in at t’ojnal in tuthu in c’ualal ani in lej canat ucha’ antse’: Tiquin aychiye ani ne’ets tu tala’ jalbinchi jahua’ tu nenchal. f*ETam ti calejits nixe’ xi t’ojnal ani ne’etsits ti bel, in tamu in at t’ojnal c’al ax tu nenchab tsab ox pexu. In yac’uchi in nuc’ ani in thi’chi. In ucha’: Tiquin thubat jalbinchi jahua’ tin nenchal. )!Ani cum lej yajnanchix an ts’ale, jaxtam in tala’ paculanchi an toc’lab ani in hualca’ ca c’alets yabats in ne’thal jant’o. 0(YTam an t’ojnal in tuthu in c’ualal tin tamet an ts’ale ani in lej canat ucha’ antse’: Tiquin aychiye ani ne’ets tu tala’ jalbinchi jahua’ tu nenchal. _'7Cum yab in cua’al jant’o c’al ti quin jalbiy an toc’lab, uchan c’al an ts’ale quin nuju in tomquil ani in tsacamilchic ani patal jahua’ in cua’al abal quin ejtou quin jalbiy jahua’ in ne’thal. U&#In caniy ca chich jun axi c’al tu nenchab lej yantalam i milchic i pexu. #%?Nan ne’ets tu olchichic jant’ini’ tin t’ajal a Dios ti Ts’ale ti eb. In t’ajal ejtil i ts’ale ax u nenchab c’al in t’ojnalilchic. !$;Toc’tsin a Jesús: ―Yab expith buquil, ma jayil ca hualbin. Nan tu uchal ca ets’ey paculanchi. An t’ojnal axi yab in le’ ti paculanchix %#CTam utey a Pedro c’al a Jesús ani in conoy: ―¿Jayil i calat cu paculanchi u ebchal ca hualbin c’al nana’? ¿Ma expith buquil cu paculanchi? "Ani max it tamcuthits tsab ox ta eb c’al tin ebal u bij, nana’ne taja’ ne’ets quin c’uajiy c’al tata’chic. t!aNan tu uchalchic max tsab ta eb ca junax conchi jant’o u Tata ti eb, jaja’ ne’ets ti pitha’. T !Nan tu uchalchic an chubaxtalab. Ca huat’banchi an ebchalabchic an cau jahua’ a Dios ti eb in ulumalits alhua’ quin t’aja’ ani jaye jahua’ yab alhua’ yab quin t’aja’ jaja’chic. QAni max axi hualbinenec yab quin c’ac’nanchi in cahuintal jaja’chic, tam ca olchi an cau an tamcunel ebchalab. Ani max jaja’ yab quin c’ac’nanchi in cahuintal an tamcunel ebchalab, tam ca ajiyat ejtil max pel i pil inic o ejtil am bats’c’ul jalbixtalab tumin tin cuenta an gobierno axi yab belom c’al a Dios. {oMax yab ti c’ac’nanchi a cahuintal, tam ca ne’tha’ tsab ox i belom quin ats’anchi jant’o a ulalchic. ]3Max a at belom u hualbinal c’al tata’, tam ca cuete’ ts’ejca’chic c’al tsab ta eb. Ca tso’obliy c’al in hualab, ani max ti c’ac’nanchi a cahuintal tam ne’ets ca ejtou quit juncunchic. oWAntsana’ i Tata ti eb yab in le’ abal ca q’uibey ma ni jun i tsacam. Qui paculanchi i at belom "= Max quin ela’ ne’ets ca c’athpich culbe c’al axi juncats q’uibenecac ani yab ejtil c’al axi tse’ inic c’al lajuj beleu yab q’uibenec. 5c ¿Jant’ini’ ta tsalpayalchic ne’ets quin t’aja’ max jun i inic in cua’al bo’ inic i ovejachic ani ca q’uibey jun? Auxe’ max yab i ne’ets quin jila’ axi tse’ inic c’al lajuj beleu ti ac’ul al am bolchal, ani axi jun q’uibenec ne’ets ca c’ale quin alimichiquiy. }s Nana’ tin Juntal patal an inicchic in che’nec cu jec’ontha’ jitats q’uibenec xe’ets al an hualabtalab. G Yab ca uluchic abal an tsacam yab in cua’al in exbath. Nan tu uchal abal in lej cua’al, ma ets’ey u lej beletnab c’al an ángelchic axi tihua’ c’uajat ti eb c’al u Tata. *M Max a hual ti hualbinthalac in tomnal ejtil max ca t’ajat caltha’ jun a hual ani ca pet’na’. In tomnal quit otsits tihua’ ti eb c’al a Dios c’al juncats a hual, ani yab quit jolohuat ti al am pulic c’amal c’al tsab a hual. An jalpith cau c’al an oveja axi q’uibenec mSMax ti hualbinthalac a c’ubac o a acan in tomnal ejtil max ca t’ajat muts’q’uiy jun a c’ubac o jun a acan ani ca pet’na’. In tomnal quit otsits tihua’ ti eb c’al a Dios c’al juncats a c’ubac o c’al juncats a acan, ani yab quit jolohuat quit ets’ey c’uajiy al am pulic c’amal c’al tsab a c’ubac o c’al tsab a acan. gGLej ts’ejhuantal an inicchic teje’ tsabal cum hua’ats yan jant’o c’al ta ca hualbintha. Ets’ey hua’ats ax u hualbinthom. Ani lej ts’ejhuantal an hualbinthom cum ne’ets ca lej yajchiquiyat c’al a Dios. hILej c’athpich hualbith jitats quin t’ajchi ca hualbin jun i tsacam axi nan tim belal. In tomnalac ca palchin i alchic tsa’ t’ujub tin nuc’ an hualbinthom ani ca pet’na al i pulic lejem ca t’ajat uctsin. wgAni jitats quim bats’u i tsacam c’al tin ebal u bij, tin mac’uchith bats’uhualne. An hualbinthomchic Jitats quin tsa’ca’ tim ba’ ejtil in ichich axe’ xi tsacam, jats ax im bajuhual ti más huinat exbath in ey c’al a Dios. ?wTaley tu ucha’chic: ―Lej chubax nan tu uchalchic patal max yab ca co’oy a ichich tsa’at ejtil in ichich i tsacam, a Dios yab ne’ets quin t’aja’ ti Ts’ale ta ichich. dATam a Jesús in caniy ca chich jun i tsacam, ani in c’uajba’ ti tamet huahua’. y mTaley huahua’ tu exobalil i conoy a Jesús: ―¿Jita’ axi más huinat exbath in ey tin tamet a Dios ti eb? fEBel abal yab qui t’apchi in tsalap am penal tumin expith qui binanchi. Quit c’ale tihua’ ti pulic lejem ani an c’a’al to’ol axi ca c’ut’bay, jats ca caltha’. Tin hui’ ne’ets ca elchi jun i tumin axi quim baju abal nan cu binanchi ani abal tata’te ca binanchi. Jats ca ne’thanchi ani ca binanchi tin cuenta an tiyopan.= sToc’tsin a Pedro: ―In conchal q’ue’atchic. Tam uchan c’al a Jesús: ―Tam yab in cua’al in uchbil in tsacamilchic an ts’ale quim bina’ an jalbixtalab tumin. ' GToc’tsin a Pedro: ―Ojni’ im binal. Tam otsits a Pedro al i ata ani conoyab c’al a Jesús: ―¿Jant’ini’ ta tsalpanchal Simón, an ts’alechic teje’ tsabal in conchal an jalbixtalab tumin in tsacamilchic o’ in conchal q’ue’atchic ax u abatnab c’al jaja’? R Taley u ulits huahua’ junax c’al a Jesús ti Capernaum. Taja’ chich i penal tuminchic tin cuenta an tiyopan, ani conoyab a Pedro: ―¿Im binal a Exobchixal an tumin tin cuenta an tiyopan?  Ca tsemtha ani oxchilab q’uicha ca ejtha. Ani u lej t’e’pinal huahua’ c’al nixe’ xi cau. An tumin tin cuenta an tiyopan + OTam tu xe’ets huahua’ c’al a Jesús ti Galilea, tu uchalchic junil abal jaja’ in Juntal patal an inicchic ne’ets ca bina tin c’ubac i inicchic. 5cNixe’ an at’ax teneclab ne’ets ca ejtouchic ca caltha’, expith quit lej olon ani quit pablats yab quit c’aputs. A Jesús in olnal junil abal ne’ets ca tsemtha RToc’tsin a Jesús: ―Jats cum yabaye a lej belamalchic a Dios ta ichich. Lej chubax nan tu uchalchic max a cua’al a belomtal tsipili’ ejtil i iyalab mostaza, ne’ets ca ejtou ca ucha’ nixe’ xi ts’en ca tixc’a ani ne’ets ca tixc’a. Patal ne’ets quit t’ajchin c’al a Dios max a lej belal ta ichich. %Talbel huahua’ tu exobalil i conoyal a Jesús antse’: ―¿Jale’ yab i ejtou huahua’ qui canchi an cuitol an at’ax teneclab? oWTam a Jesús in c’uiya’ an at’ax teneclab ani in canchi an cuitol. Tameq’ui jelthajits. b=Toc’tsin a Jesús: ―Tata’ ojni’chic it lej q’uibts’oth a tsalap ani yab tim belal. In ohuat c’uajinec c’al tata’chic tu c’aya’nal, ani yabaye tim belamal. Tiquin chanchi an cuitol teje’. KU chi’thanchi a exobalilchic, ani yab in ejtou quin jeltha’. ―Ajatic, tiquin yajnanchi u cuitolil cum u ts’ebtsinal ani in lej yajchicnal. Yan i calat u ijcab al i c’amal ani al i ja’. )Taley u ulits huahua’ jun ti muthat an inicchic, ani taja’ utey jun i inic in tuthuhual in c’ualal tin tamet a Jesús. In ucha’: 4a Tam in exobalilchic a Jesús in ejtinchits abal antsana’ a Jesús in olnal a Juan pujax c’al nixe’ xi cau. A Jesús in canchal i at’ax teneclab jun i cuitol /W Ani nan tu uchalchic abal che’nequits jun axi ejtil a Elías. Pel ja axi t’ajchinenec quithab c’al an inicchic, cum antsana’ le’na ca t’ajchin. Jant’ini’ ti yajchiquiyame jaja’ c’al an inicchic, antsana’ nana’ tin Juntal patal an inicchic ne’ets quin yajchiquiyatne. ~{ A Jesús in toc’tsiychic: ―Lej chubax ne’ets ca oc’chith chich a Elías quin tala’ ts’ejcanchi patal. {}o Tam conoyab a Jesús c’al jaja’chic: ―¿Hualam max chubaxcua’ jahua’ in ulal an exobchixchic c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés, abal a Elías oc’chith ne’ets ca chich ani talbel ne’ets ca chich a Cristo? |# Taley tam ti ne’ets pa’a’alchic a Jesús c’al axi ox in exobalil al am bolchal, a Jesús in ucha’chic: ―Jahua’ xohue’ a tsu’umalchic yab ca olchi jita’. Ca aychi ma tam nana’ tin Juntal patal an inicchic quin ejthajits ti al an jolimtalab. q{[Tam in met’alchic ani in tsu’u expith jilc’on a Jesús. Xant’ojits a Elias ani a Moisés. mzSTam utey a Jesús ani in tacchichic, ani in ucha’: ―Quit ts’aquiychic yabats quit jiq’uey. uycTam tin ats’a’its nixe’ xi cau axi ox an exobal, nuc’pachiquin tsabal, ani lej jiq’uelchic. 1x[Tam ti exome ti cau a Pedro, tam ti chich jun i mule’ i tocou ti eb lej tajax c’al ti paxq’uiq’uiyatchic. Al nixe’ xi tocou in ats’a’chic u cau a Dios antse’: ―Axe’ ja’its u ichich hual Tsacamil. In culbel c’al jaja’. Jats jaja’ ca ats’anchichic in cahuintal. mwSTam a Pedro in ucha’ a Jesús: ―Ajatic, tequeth alhua’ abal xo’ teje’ u junat c’uajatchic huahua’. Max a le’ac, qui ts’ejca’ ox i pathel ata, jun abal tata’, ani jun abal a Moisés, ani jun abal a Elías. vyAni jun jic’tohual jaja’chic in tsu’u jaye c’uajatits a Moisés ani a Elías ti t’ilomchic c’al a Jesús. `r9Nana’ tin Juntal patal an inicchic ne’ets quin huichiy junil junax c’al an ángelchic quim puhuethanchat u bij c’al u Tata ti eb. Tam ne’ets cu jalbinchi ti junchic an inicchic jahua’its in t’ajamal. MqNi jant’o ti exbath max an inic quin tala’ c’alna’ jahua’ teje’ tsabal ani quin q’uiba’its in ejattal. Ni jant’o yab hua’ats in exbath ejtil in c’athpich exbath in ejattal. 7pgJitats in le’ expith quin t’aja’ in cuete’ culbetal, jats ne’ets ca q’uibey. Jitats quim bina’ tim ba’ c’al tu ebal nana’, jats ne’ets ca jec’ontha. oTam a Jesús tu ucha’ huahua’ tu exobalilchic: ―Quin t’ajat jilcachiquiy in cuete’ culbetal jitats in le’ ca ts’at’ey c’al nana’. Aba ani’ max yajchiquiyat c’al an inicchic ani ma ca le’na ca tsemtha, bel tiquin ts’at’enchi. inKHuilq’uin a Jesús in toc’tsiy: ―Satanás, quit tixc’an c’al nana’. Tata’ ojni’ a le’ac tiquin t’apchi u tsalap. Yab a tsalapnanchal in tsalap a Dios, expith in tsalap an inic jats a tsalapnanchal. lmQTam a Pedro in ne’tha’ hue’ pil a Jesús ani in c’uiyath ucha’ antse’: ―Ibac in le’ a Dios quit yajchiquiyat, Ajatic. Ni abal jay ni jita’ yab ne’ets quin ejtou ti lej yajchiquiy jant’ini’ a ulumalits. lMa tamits a Jesús in ts’i’quiy tucu lejquith olchi huahua’ tu exobalilchic abal jaja’ lej bijchithits ca lejat c’ale ti Jerusalén ani ca lej yajchiquiyat. Ca bina tin c’ubac an yejtselabchic ani c’al an oc’lec pale’chic ani c’al axi exobchixchic c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. Ca tsemtha ani oxchilab q’uicha ne’ets ca ejtha, in ulu. Uk#Tam a Jesús tu ucha’ huahua’ tu exobalilchic yab qui olchi jita’ max jaja’its pel a Cristo axi bijithits ne’ets ca aban c’al a Dios ca chich. A Jesús in olnal abal ne’ets ca tsemtha }jsNan ne’ets tu pitha’ a lej uchbil tin cuenta jant’ini’ tin t’ajal a Dios ti Ts’ale. Jahua’ a Dios ti eb in ulumalits alhua’ quin t’aja’ u bichohuil ani jaye jahua’ yab alhua’ yab quin t’aja’, jats ca huat’banchi. 2i]Tata’ a bij tit Pedro ax in le’ quin ulu t’ujub. C’al tata’ ne’ets cu tamcuy u bichohuil, ani yab ne’ets ca ejtohuat ca atan ni c’al in tsap an tsemla. :hmToc’tsin a Jesús: ―Simón ti tsacamil a Jonás, it lej lablinchith cum u Tata ti eb jats ax ti tso’oblinchi ta ichich u lej ey. Yab ja i inic ax ti tso’oblinchi. Tam toc’tsin a Pedro: ―Tata’its ojni’ pel it Cristo ax it bijithits ne’ets quit aban c’al a Dios quit chich. Pel ti Tsacamil a Dios ax in ey ejat abal ets’ey. `f9Tam a Jesús tu conoyale: ―¿Ani tata’chic jant’ini’ tin exlanchal u ey? keOI toc’tsiy: ―Talchic in ulal abal tata’ pel it Juan pujax ani talchic in ulal abal pel it Elías. Jaye hua’ats jita’chic in ulal abal pel it Jeremías, ani max i pel it caulome c’al a Dios axi junaquecua’. U~4}}2|+{`yycxCw]uusrrpqomlXkjjMihhCgf*dkcbbDaVa`X_^^L]]0\[[ZuYXWW"UUTcTSRQPPOANNMM0LKJJwIIUHHGGF-EEGDDCBBpA@?>==~<Jant’ini’ in xe’tsintal an inicchic tam ti lej biyalits xe’tsin a Noé, antsana’ ne’ets quim baju tam utataquits nana’ tin Juntal patal an inicchic ne’ets quin chich junil. oW$Ni jita’ tam inic yab in tso’bim am pejath q’uicha ni am pejath hora tam antsana’ ne’ets ca t’ajan. Ma an ángelchic ti eb ani ma nana’its tin Tsacamil a Dios yab i tso’bim. Expith in tso’bim u Tata ti eb. 3#An eb ani an tsabal jats ne’ets ca taley, expith nan u cahuintal ojni’ jats ni jayq’ui’ yab ne’ets ca taley. Ets’ey ne’ets ca putun. !"Lej chubax nan tu uchalchic abal yab ne’ets ca taley a juntalchic, ma oc’ox ca t’ajanits patal jahua’ axe’ nan tu olchamalchic. C!Antsana’ tam tata’chic ca tsu’uhuits u t’ajnal patal axe’ jahua’ nan tu uchamalits ne’ets ca t’ajan, tam ca exla’its abal hue’its nana’ ne’ets quin chich junil. N Ca ats’a’chic jun i jalpith cau c’al an te’ higuera. Tam ti it in c’ue’elchic ani u puthnalits in xequel, tam a exlalits abal hue’its ne’ets quim baju an c’ac’al q’uij. T!Tam ca ats’atme tsapic juchuyabits an trompeta, tam nan ne’ets cu aba’ i ángelchic tiquin tamcunchi an inicchic axi nan u tacuyamalits tu c’al. Ne’ets ti tamcunchixchic tim puhuel an tsabal. \1Tam tim patal an inicchic ne’ets quin tsu’u i tsu’bixtalab ti eb abal nana’its tin Juntal patal an inicchic in talits al i tocoulom. Tam ne’ets cu tejhua’metha’ u lej tsap ani u lej ts’alat, ani patal an inicchic tim puhuel an tsabal ne’ets ca uq’uin tam tiquin tsu’u in tal nana’its tin Juntal patal an inicchic. Ca taleyits nixe’ xa q’uichachic lej huat’ath c’athpich yajchictalab, tam ne’ets ca yic’utsin a q’uicha ani a its’ yab ne’ets quim bina’ in tajax. Ne’ets ca lej tsapic t’elelats an eb, ma ne’ets jololol a otchic abal ju’tamq’ui. 5cJu’tamits tu c’uajat i tsemelom t’u’lec, tats ne’ets ca tamcun an t’otchic. Jant’ini’ ne’ets ca tsu’tat tam ca chich junil in Juntal patal an inicchic :mAn ley tam u leyts’om u tsu’tab ma ti calel q’uicha ani ma ti otsel q’uicha, ani nana’ tin Juntal patal an inicchic ne’ets quin lej tsu’tat tam quin chich junil. 0 YJaxtam yab quit c’alechic ti al i joltam max jita’ ti ucha’ tihua’ in c’uajat, ani yab ca belchi max jita’ ti ucha’ tihua’ in c’uajat al jun i ata. i KC’al axe’ xi cau nan tu q’uejab olchamalits tata’chic jahua’ yabaye t’ajnenequits. & ENe’ets ca chich i c’ambixchic tiquin timc’oy nana’ ani talchic i inic ne’ets quin timc’oy i caulome c’al a Dios. Ma ne’ets quin t’aja’chic jaye i pulic labith t’ajbilab ti tsu’bixtalab, max quin ejtou antsana’ quin c’ambiy axi tacuthits tin c’al a Dios. # ?Ne’ets ca xe’tsin i inicchic quin ulu teje’ c’uajatits a Cristo ani jun ne’ets quin ulu tihua’ c’uajatits a Cristo. Yab ca belchi ja.  Max a Dios yab quin t’apiy nixe’ xa q’uij q’uicha lej c’athpich yajchictalab, ni jita’ tam inic yab ne’ets quin cuxuy ni ohuat hue’. Cum a Dios lej c’anithom c’al ax in tacuyamalits, jaxtam ne’ets quin t’apiy tin ebal jaja’chic. taMa tam ti tamna’its a Dios ne’ets quin abchi an inicchic i c’athpich yajchictalab axi ni jayq’ui’ yab in abchamal, ani ni jayq’ui’ talbel yab ne’ets quin abchi ejtil nixe’ lej huat’ath c’athpich an yajchictalab. q[Quin conchichic a Dios abal yab quim baju ca pit’c’on ti al an tsamay q’uij ni ti al an sábado. (ILej ts’ejhuantal ne’ets ca c’uajiy an uxum axi co’oth c’al i tsacam ani an uxum axi chuchuthome c’al i tsacam tam quim baju nixe’ xa q’uicha. nUJitats c’uajat tin t’ayablabil, ma yabats ca huichiy tin q’uima’ quin calthaye in toltomil. 0YTam quim bajuhuits nixe’ xa q’uicha, jitats c’uajat tin hualq’ui’lal in q’uima’ ca thubat pa’iy, ani ma yabats ca otsits alta quin calthaye jant’o. :mCa alhua’ ejtiyat c’al jitats quin ajiy axi más i cau tu olchi huahua’ a Jesús antse’: Ti biyalits an caulome c’al a Dios Daniel in q’uejab thucha’ abal ne’ets ca c’uajba ti al an t’ocat tiyopan jant’o lej c’ac’ath ani q’uibethom. Tam tata’chic ca tsu’u antsana’ c’uajbathits, tamna’ ax it c’uajatchic teje’ ti bichoulom Judea quit thubat pit’c’on quit c’ale ti al an ts’en. T!Ani tim puhuel an tsabal ne’ets ca olna an alhua’ cau jant’ini’ tin t’ajal a Dios ti Ts’ale, abal patal an inicchic quin ats’anchi. Ma talbelaquits ne’ets ca taley an q’uij q’uicha. uc Expith c’al in t’ayath cuxuthtal ne’ets ca jalunthachic an inic ma ca taleyits an q’uij q’uicha. eC Tin ebal an yanethach hualabtalab, jaxtam yan i inicchic yabats ne’ets ca c’anithaxin. _7 Ne’ets ca chich yan i q’uet’ach caulome c’al ca c’ambiyat yantalam i inic. <~q Jaxtam yantalam ne’ets ca t’apchin in tsalap ani yabats tiquin ts’at’enchi. Ne’ets ca at’áxin jun c’al xi jun ani ne’ets ca jolbíxin tin tamet an oc’lecchic. Q} Ani tata’chic ne’ets quit bina tin c’ubac an inicchic quit othna, ma talchic ne’ets quit tsemtha. Jat’hua’ tim patal an inicchic ne’ets ti at’a’ c’al tin ebal nana’ u bij. ^|5Ani patal axe’ jats expith in ts’i’quintal an yajchictalab axi más taye tal. ~{uI pulic bichoulom ne’ets ca pejéxin c’al pil i pulic bichoulom. An ts’alechic ne’ets ca tomolnáxin jun c’al xi jun. Ne’ets ca hua’tsin yan i jayil ani yan i yau’lats. Abal ju’tamq’ui ne’ets ca lej t’elelats an tsabal. gzGNe’ets quit t’ilchin i pejextalab axi yan u thayc’anal ani más axi taye talac. Ani antsana’ bijithits ne’ets ca thayc’an. Bel yab quit jiq’ueychic, cum yabaye ne’ets ca thubat taley an q’uij q’uicha. OyCum ne’ets ca chich yan i inic ti timc’ox c’al nana’. Ne’ets quin ulu abal jaja’chic pel a Cristo axi abnenec c’al a Dios, ani antsana’ ne’ets quin c’ambiy yantalam i inicchic. ixKToc’tsin a Jesús: ―Ca lej t’aja’chic ti cuenta abal ni jita’ yab ti c’ambiy. sw_Tam u c’alechic huahua’ junax c’al a Jesús ti bolchal Olivos, ani taja’ u buxcan. Expith u c’uajat huahua’, ani i ucha’ a Jesús: ―I lej le’ abal tata’ tucu olchi jayq’ui’ ne’ets ca t’ajan jahua’ ti hui’i a ulumal. ¿Jant’o tam tsu’bixtalab qui aychi abal qui exla’ max thubat ne’ets ca taley an q’uij q’uicha? Hv Tam a Jesús tu ucha’chic: ―Xohue’ a tsu’talchic am pulic tiyopan ani an atachic ax in cuenta an tiyopan. Chubax nan tu uchalchic abal ne’ets ca tala’ pacluhuat c’al i inicchic, ma ni jun i t’ujub yab ne’ets ca jilc’on t’i’póx c’al in at t’ujub. An tsu’bixtalab axi ne’ets ca t’ajan =u uHuahua’ tu exobalil a Jesús junax c’al jaja’ u calejits al am pulic tiyopan, ani i ts’i’quiy cu t’ilmats tin cuenta an tiyopan ani an atachic ax in cuenta an tiyopan. @ty'Nan tu uchalchic abal lej chubax yabats ne’ets tiquin tsu’u ma biyat tiquin olna’ antse’: Jaja’ jats axi tal abath c’al a Dios, ani jats axi qui puhuethanchi im bij.Zs-&Ca t’aja’chic ti cuenta abal lejat jolat ne’ets ca jilc’on a tiyopanil. qr[%Tata’chic ojni’ ax it c’uajil ti Jerusalén it lej tsemthom c’al in caulomejilchic a Dios ani it lej cui’ix c’al i t’ujub c’al in abathualejilchic a Dios. Ejtil i pita’ ax in tamcuyal in tsacam t’am abal quin c’aniy tin alcam in ocob, antsana’ yan i calat nan u lej le’ac tu tamcuy ani tu c’aniy, ani tocat yab a le’acchic. _q7$Lej chubax jahua’ nan tu uchalchic abal ax it xo’ c’uajat teje’ tsabal ne’ets quit jolbiyatte junax c’al patal nixe’ xi huac’lath xits’lab. A Jesús in yajnanchal axi c’uajilchic ti Jerusalén p%#Jaxtam a Dios ne’ets ti mac’uchith jolbiychic c’al ax in tsemthamalits patal axi q’ue’atchic am pututh inicchic. Pel a mac’uchith hualab in huac’lath xits’al jaja’chic. Abal axi tsemtha ti biyal ani jaye in huac’lath xits’al a Zacarías in tsacamil a Berequias axi tata’chic ite a tsemthamal utat an ts’acnaxtalab tin cuenta an tiyopan, patal pel a mac’uchith hualab. Zo-"Nan ne’ets tu abchiyechic i caulomechic ani i tsalpath inicchic ani i exobchix c’al in cahuintal a Dios. Ani tocat ne’ets ca tsemtha’ talchic jaja’, ani ma talchic ne’ets ca q’uet’ath tsemtha’ ti al i cruz. Ne’ets ca huithc’oy talchic jaja’ ta tiyopanil ani ne’ets ca quethmaychic talchic ti bichou ti bichou. n{!Tata’chic ojni’ ejtil it tsan. Ni hue’ yab ne’ets ca jec’a’ yab quit yajchiquiyat ti al an tamtsemla. gmG Xo’ tata’chic a quithbanchal jahua’ a biyal tatachic in ts’i’quiyamal ti tsemthom. 'lGCum antsana’ a bijiyal ti tatalabchic, a tejhua’methal abal it juntalab c’al nixe axi tsemthomats ti biyal c’al axi pel i caulomechic c’al a Dios. 6keA ulalchic: Max u c’uajatachue ti lej jayq’ui’ tam ti xe’ets i biyal tatachic, yab i tsemthamalac in caulomejilchic a Dios jant’ini’ in t’ajamal jaja’chic. It lej ts’ejhuantal tata’chic ax it exobchix c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés ani ax it fariseochic, cum it eb t’ocatq’ui expith. A ts’ejcanchal i jolimtalab jun ti ca joliyat axi pel i caulomechic c’al a Dios ani a c’uajbanchal i huits tin jolimtal am pututh inicchic. 3i_Antsana’ tata’chic ta elebtal it tsu’tab tit t’ocat, ani ta lej ichich hualim it c’ambix ani hualim it jec’om c’al jahua’ in le’ a Dios ca t’aja’. jhMIt lej ts’ejhuantal tata’chic ax it exobchix c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés ani ax it fariseochic, cum it eb t’ocatq’ui expith. Ejtil it jolimtalab tsemelom ax in cua’al eblim i t’ujub lej thacni’bethach c’al i tay’. Eleb u tsu’tab alabel ani tin al hualim im beclac i tsemelom ani patal i c’atselomtalab. Bg}It joc’tsichic, fariseo. Ca t’aca’ tin al an uts’umtalab abal ca jilc’on t’acathits ejtil tin elebtal, ani jaye alta an talab abal ca jilc’on t’acathits ejtil tin cux. Zf-It lej ts’ejhuantal tata’chic ax it exobchix c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés ani ax it fariseochic, cum it eb t’ocatq’ui expith. It ejtil i uts’umtalab axi t’acathits eleb ani i talap axi expith t’acathits tin cux ani yab alta. Ta lej ichich hualim it jaylom ani hualim a t’ajal a cuete’ canat. 7egTata’chic ojni’ a le’ ca t’aja’ tit oc’nom ani it joc’tsi. A t’ajal ti cuenta an uchbixtalab axi hue’ exbath ani yab a t’ajal ti cuenta axi más exbath. idKIt lej ts’ejhuantal tata’chic ax it exobchix c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés ani ax it fariseochic, cum it eb t’ocatq’ui expith. A pithal a Dios jun i elbenax c’al tin cuenta an lajuj ani antsana’ a t’ajal jaye c’al an anis ani c’al an comino, ani jahua’ más exbath c’al a Dios yab ja a t’ajalchic. Pel a lej uchbil quit xe’tsinchic bolith. Ca yajnanchi an inicchic ani ca lej bela’ a Dios. Ja’its axe’ axi más exbath an uchbixtalabchic c’al an ts’ejcath cau ca putu, ani yab expith ca pitha’ a Dios jun c’al an lajuj jahua’its a cua’al. cJitats in cubal ti chubax an eb, in mac’uchith cubal jaye ti chubax in ts’alat lactemil a Dios ani jaye a Dios axi quetel taja’. b{Ani jitats in cubal ti chubax an tiyopan, in mac’uchith cubal jaye a Dios ti chubax cum jaja’ u c’uajil taja’. haIJitats in cubal ti chubax an ts’acnaxtalab, in mac’uchith cubal jaye an ts’acchixtalab. A`{Tata’chic ojni’ lej macu’ a tsalap ani it joc’tsi. An ts’acchixtalab yab ja axi lej exbath. An ts’acnaxtalab jun tu binab an ts’acchixtalab jats ojni’ axi lej exbath. _{A ulalchic jaye abal yab chubax uchbith an inic quim putu c’al jahua’ quin ulu ne’ets quin t’aja’ max in cubal ti chubax an ts’acnaxtalab ti al an tiyopan. Expith uchbithcua’ quim putu max quin cuba’ ti chubax an ts’acchixtalab. ^7Tata’chic ojni’ lej macu’ a tsalap ani it joc’tsi. An oro yab ja axi lej exbath. An tiyopan jun ti c’uajat an oro jats ojni’ lej exbath. G]It lej ts’ejhuantalchic cum a le’ ca t’aja’ tit oc’nom ani it joc’tsichic. A ulalchic abal yab chubax uchbith an inic quim putu c’al jahua’ quin ulu ne’ets quin t’aja’ max in cubal ti chubax an tiyopan. Expith uchbithcua’ quim putu max quin cuba’ ti chubax an oro axi ti al an tiyopan. 6\eIt lej ts’ejhuantal tata’chic ax it exobchix c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés ani ax it fariseo, cum it eb t’ocatq’ui expith. It xe’ets tim puhuel an tsabal a lej alimichical max jita’ ca ts’at’ey c’al tata’chic. Tam ts’at’atits a lej c’athpich quithabmethanchal in ichich, ma in quithabtal lej c’athpich yab ejtil a quithabtal tata’chic. In ey im bajuhual ejtil an teneclab. m[SIt lej ts’ejhuantal tata’chic ax it exobchix c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés ani ax it fariseo, cum it eb t’ocatq’ui expith. C’al a pojcaxtal a tixc’anchal i c’alab an tsemchith uxumchic, ani bel it lej ohuel tit ol expith abal max quit tsu’tat tit t’ocat. Jaxtam ne’ets quit c’athpich jolbiyat c’al a Dios. CZ It lej ts’ejhuantal tata’chic ax it exobchix c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés ani ax it fariseochic, cum it eb t’ocatq’ui expith. A t’apchal in tsalap an inicchic abal yab quin jilchi a Dios quin t’aja’ ti Ts’ale tin ichich. Tata’chic yab a jilchal a Dios quin t’aja’ ti Ts’ale ta ichich, ani a tanc’uiyal q’ue’atchic ax in le’ quin jilchi a Dios quin t’aja’ ti Ts’ale tin ichich. Y' Jitats quim puhuetha’ tim ba’ ne’ets ca tsa’ca, ani jitats quin tsa’ca’ tim ba’ ne’ets ca puhuethanchat in ey c’al a Dios. ^X5 Jitats axi más tolmix c’al tata’chic, jats axi más pulic in ey c’al a Dios. jWM Yab ca ucha’ jita’ ti Ajatic, cum nana’ tin Cristo tin juncats Ajatic c’al tata’chic. vVe Yab ca ucha’ jita’ teje’ tsabal ta tata ti al an tiyopan, cum juncats i lej Tata axi c’uajat ti eb. 'UGYab ca le’na’ tata’chic quit uchan tit exobchix, cum pel it ebchalabchic ta ba’. Nana’its tin Cristo tin juncats Exobchix c’al tata’chic. lTQIn lej culbetnalchic ca tsapnetha ti bel c’al yan i c’ac’naxtalab ani ca uchan ti exobchix. ?SwTam ti hua’ats i ajib ts’alat c’apuxtalab in lej le’chic ca buxcan jun ti quetel axi lej c’athpich pulic in ey. Aniye jaye in le’ tam ti c’uajatchic ti al an tiyopan. R/Patal jahua’ in t’ajalchic expith abal max ca tsu’tat ti lej t’ocat. Im pulicmethamalits an tsacam balixtalab c’al an T’ocat Thuchlab ax in xe’tsinthal tim piq’uib ani tin ocob. U xe’etschic c’al in lej nacat coton abal max ca tsu’tat ti pulic in ey. Q!Ejtil i quitax ax in quitayal in at inic c’al i quitalab lej alchic, antsana’ jaja’chic in t’ajchal an inicchic c’al im punc’uth exobchixtal lej alchic axi yab ejtohuab ca quitna. Ani ni jayq’ui’ ni hue’ yab quitnax c’al in cuete’ exobchixtal. aP;Patal jahua’ jaja’chic ti uchalchic tin cuenta an ts’ejcath cau, jats ca t’aja’. Expith yab ca t’aja’ jant’ini’ jaja’chic in t’ajal yab im putuhual c’al in exobchixtal, tocat exobchixq’ui. O9―An fariseochic ani an exobchix c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés in cua’al in uchbilcua’ quin exobchi an ts’ejcath cau. UN %Tam a Jesús tu ucha’ huahua’ tu exobalilchic ani an mulcunel antse’: @My.C’al nixe’ xi cau ni jita’ yab in ejtou quin toc’tsiy a Jesús. Ani ni jita’ taja’ yab in inicnal tim ba’ abal quin conomichiquiye a Jesús c’al más i cau.vLe-Cum antsana’ a David im bijiy a Cristo tin Ajatic, jaxtam i tso’obits abal yab pel in tsacamil a David. "K=,A Dios in ucha’ u Ajatic:Teje’ quit buxcan tu huinab c’ubac, ma nan tu pitha’its ta c’ubac a tomolnaxilchic abal ca tala’ ata’. J)+Tam a Jesús in ucha’chic: ―Yab ja cum a David c’uajchith c’al an Espíritu Santo im bijiy a Cristo tin Ajatic. In ulu antse’: .IU*Ani conoyabchic c’al a Jesús: ―¿Jant’o ta tsalpanchalchic in ey a Cristo? ¿C’al jita’ c’al tu tsacamlab? Toc’tsinchic: ―Pel in tsacamil a David. 1H])C’uajate tamcuth an fariseochic. hGI(C’al axe’ xi tsab i uchbixtalab c’uajat mac’uchithits tim patal an uchbixtalab ti al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés, ani jaye tim patal in exobchixtal am biyal caulomechic c’al a Dios. In ey a Cristo "F='Huinat exbath jaye an uchbixtalab axi thuchath c’al a Moisés antse’: Ca c’anitha’ patal a at inic jant’ini’ ta c’anithal ta ba’cua’. TE!&Nan tu uchalchic abal ja’its an uchbixtalab axi más lej huinat exbath. -DS%Toc’tsin a Jesús: ―Ca lej jum putat c’anitha’ a Pay’lom Diosil c’al patal a ichich, ani c’al patal a ejattal, ani c’al patal a tsalapcua’. C $―¿Exobchix, jahua’ hualam an uchbixtalab axi más lej huinat exbath ti al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés? }Bs#Ani jun axi pel i exobchix c’al an ts’ejcath cau in le’ quin tacchiquiy a Jesús. Jaxtam chich ani in conoy: A5"Taley tam ti an fariseochic in ats’a’ abal atanits an saduceochic yab in ejtou quin toc’tsiy a Jesús, tamna’ tamcun jaja’chic jaye. @w!Ani lej jic’panchab in exobchixtal a Jesús c’al an inicchic taja’. An uchbixtalab axi más huinat exbath j?M Nana’its pel tin Diosil a Abraham ani tin Diosil a Isaac ani tin Diosil a Jacob, in ulu. Cum pel in Diosil nixe’ xi ox i inic axi tsemenec teje’ tsabal, jaxtam i exlalits abal bel c’uajatchic ejate tin tamet a Dios. >#Tin cuenta abal u ejthab an tsemelomchic, auxe’ max yab a ajiyamalchic jahua’ in ulu a Dios ani jahua’ thuchathits. In ulu antse’: ,=QTam ca ejtha an tsemelomchic in ey an inic ani in ey an uxum yabats ne’ets ca tomquin. Ne’ets ca c’uajiychic ejtil an ángelchic axi ti eb yab u tomquinal. G<A Jesús in toc’tsiychic: ―Tata’chic ojni’ lej q’uibts’othits a tsalap tin cuenta an tsemelomchic, cum yab a exlal an T’ocat Thuchlab ani yab a exlanchal in tsap a Dios. $;A¿Cum tomquinenec an uxum c’al axi buc i ebchalab teje’ tsabal, c’al jahua’ ti ne’ets ca c’uajiy ti tomiclab tam ca ejtha’ an tsemelomchic? %:ETaley tsemets jaye an uxum. s9_Tsemets jaja’ jaye. Ma tim patal nixe’ xi buc i ebchalab tomquinenec c’al nixe’ xi uxum juncats. ;8oHua’atsac c’al huahua’ buc i ebchalab. Tomquin an oc’ox, ani tsemets yab in co’oyamal i tsacam. Taley tomquin in tsabchil ebchal an tsemelom c’al an tsemchith uxum. {7o―Exobchix, a Moisés in thucha’ abal max ca tsemets jun i tomquith inic ani yab in co’oyamal i tsacam c’al in q’uimathil, ca tomquin in ebchal an tsemelom c’al an tsemchith uxum. Lequitsq’ui max quin co’oy i tsacam tam. 96kNixe’ xa q’uicha chich jaye i saduceochic c’al a Jesús. Cum yab im belalchic abal max ne’ets ca ejtha an tsemelomchic, jaxtam uchan a Jesús c’al jaja’chic: T5!Tam tin ats’a’chic antsana’ an fariseo an cau, tocat in lej jic’pal. Tam tixc’anchic c’al a Jesús, ani ta c’alets. Conoyab a Jesús tin cuenta abal ne’ets ca ejtha an tsemelomchic ~4uToc’tsin jaja’chic: ―Pel in hual ani pel im bij an ts’ale oc’lec. Tam a Jesús in ucha’chic: ―Ca pitha’ an ts’ale oc’lec jahua’ pel a uchbil ca pitha’, ani ca pitha’ a Dios jahua’ pel a uchbil ca pitha’ jaye. 3}Tam in met’a’ ani in conoy: ―¿Jita’ axe’ in hual ani jita’ axe’ im bij axi thuchath teje’ al an tumin? D2Qui met’a’ jun i tumin ax a jalbixnal. Tam pithanits. /1WCum a Jesús in exla’its abal pel i c’ambix cau, jaxtam in toc’tsiychic antse’: ―Tata’ ojni’chic it c’ambix. ¿Jale’ a le’ tiquin macla’? 0 Tucu ucha’ max i cua’al i uchbil o max yab i cua’al qui jalbiy an jalbixtalab tumin c’al an ts’ale oc’lec romano. |/qIn aba’chic talchic in at fariseo ani jaye talchic axi ts’at’at c’al a Herodes quin tauna’ a Jesús. Ulitschic ani in ucha’: ―Exobchix, i tso’ob abal jahua’ tata’ ca ulu pel i lej chubaxtalab. Expith a olnanchal in tequeth belil a Dios. Yab a t’ajal ti cuenta jahua’its it uxnal c’al an inic, ani yab it poc’oth tsu’tom c’al an inicchic. ,.QTaley an fariseochic in ts’ejca’ an cau jant’ini’ ti quin t’ajchi a Jesús abal max quin ulu i q’uibts’oth cau c’al ca ejtohuat ca jolbiyat. J- In uluye a Jesús: Hua’ats yan i inicchic u caniyab c’al a Dios ca otsits c’al jaja’, ani hue’ expith axi tacuthits ja’its ax u otsel. An jalbixtalab tumin c’al an gobierno ~,u Tam an ts’ale in ucha’chic in t’ojnalilchic c’al in cuenta an ajib: Ca huic’chi in acan ani in c’ubac nixe’ xi inic ani ca jolou eleb ti al an yic’uax. Tats ca uq’uin ani ca huech’ech’lats in camab c’al an yajchictalab. O+ Ani uchan c’al an ts’ale: ¿Ja’ub, jant’ini’ tit otsenenequits teje’ ani yab it toltomith c’al an toltom ax in cuenta an tomquintalab? Ani yab jant’o in toc’tsiy nixe’ xi inic. $*A Tam otsitsits an ts’ale quin tsu’u axi chi’thachitschic, ani taja’ in tsu’u jun i inic axi yab toltomith c’al in cuenta an tomquintalab. V)% Ani c’alechic xe’ets in canalchic patal jahuaquitsq’ui tam inic max alhua’ ani max yab alhua’. In ne’thachicalchic c’al an tomquintalab ajib. Ani taley ma jilc’on t’uchichithits an ata. ( Jaxtam quit c’alechic ca caniy ca chich c’al an tomquintalab ajib patal axi ca tamuq’ui ti alte’ belchic, in ulu. -'STaley talbel an ts’ale in ucha’ in t’ojnalilchic: Lej jum putat t’ojojothits an ajib, ani axi lej bijithits ca chich yabats ca pithan an q’uij ca chich. &-Tam lej tsacuyits an ts’ale, ma in aba’ i soldado quin tsemtha’chic axi tsemthomats c’al an olchix ani quin tala’ chica’ am bichou. {%oAni talchic axi q’ue’at ma tocat in yac’ua’ an olchixchic quin lej alhua’ cuatha’, ma in tsemtha’. %$CAni ma lejatits yab in t’ajat t’aja’chic ti cuenta ca utey axi lej bijithits. Jun c’alets ti lonim c’al in tsabalil, ani jun c’alets ti nujul. f#ETam in abaye ca uchanchat: Ts’ejcathits an c’apnel. Tsemthachits an c’apnel toro ani an t’u’uthmethach co’nel. Cum lej t’ojojothits tihua’, ca lej luba’ quit c’aletschic c’al an tomquintalabcua’. v"eIn aba’its i olchixchic quin caniychic patal axi bijithits ca chich, ani tocat yab in le’chic ca chich. &!E―Nan ne’ets tu olchiyechic jant’ini’ tin t’ajal a Dios ti Ts’ale. Jun i ts’ale ne’ets quin t’ajchi in cuitolil an tomquintalab ajib. Q  A Jesús in olchiye an inicchic i jalpith cau antse’. In ucha’chic: jM.Jaxtam in le’chic quin yac’ua’ a Jesús. Tocat yab in t’aja’chic, cum in ts’ejnal jant’o ca t’ajchin c’al an inicchic, cum in lej belalchic abal a Jesús pel i lej chubax caulome abnenec c’al a Dios.+-Tam ti an oc’lec pale’chic ani an fariseochic in ats’a’ nixe’ xi jalpith cau, in exlalitschic abal jaja’ ja’its ax u uxnal. L,Ejtil an inic axi ca ijcan al i t’ujub ani ca yajchiquiyat, antsana’ jitats yab tim belal nana’. Ejtil max ca ijcanchat i t’ujub ani ca tsemtha, antsana’ jitats yab tim belal nana’. 6e+Cum tata’chic nan tim pojcamal, jaxtam nan tu uchal abal a Dios yab in t’ajal ti Ts’ale c’al tata’chic. Expith in t’ajal c’al jitats tiquim bats’u nana’. ;o*Tam a Jesús in ucha’chic: ―Auxe’ max yab a ajiyamalchic an T’ocat Thuchlab jun tin olnab nana’its ejtil in mimlab t’ujub antse’:An ts’ejcom atachic in ulu yab jant’o ti alhua’ axe’ xi t’ujub, ani tocat im pet’na’.Ani ja’its nix an t’ujub axi punuthits ti mimlab t’ujub.Jats a Dios axi antsana’ im punu. Pel i jic’path t’ajbilab abal antsana’ ti punuthits c’al a Dios. ^5)Toc’tsin jaja’chic: ―Ne’ets quin t’ajat tsemtha’ cum lej pojcaxchic, ani ni hue’ yab ne’ets quin yajnanchi. Ne’ets quim bina’ an lab t’uthublom ca t’ojonchat c’al q’ue’atchic i inic, ani jaja’chic ojni’ ne’ets quim binanchi in hualil an lab t’uthublom c’al an thabal ax in uchbil quim binanchi. 3_(Tam a Jesús in conoychic axi taja’ c’uajat: ―¿Tam ca chich an thabal lab t’uthublom jant’ini’ ti ne’ets quin t’ajchi nixe’ xi t’ojonchixchic? kO'Tam in yac’ua’chic ani in caltha’ tin elebtal an lab t’uthublom. In t’ajat tsemtha’. uc&Ani iba, expith in uluchic an t’ojonchix tam tin tsu’uchic pel in tsacamil an thabal antse’: Jats axe’ ne’ets ti c’alnanchix c’al an lab t’uthublom tam ca tsemets in tata. Qui tsemtha’ ani qui c’alnanchi huahua’. 7%Ani tin lej taltalits an thabal in lejat aba’ in lej tsacamil. In tsalpay abal chubax ne’ets ca alhua’ bats’uhuat in cuete’ tsacamil. $Tam an thabal in aba’ ca c’aleye más yan i t’ojnal. Ani t’ajchinchic jayetseq’ui jant’ini’ axi oc’ox abnenecchic. 3#Ulits jaja’chic, ani tocat yac’uan c’al an t’ojonchixchic. Jun i t’ojnal cuathan, ani jun tsemtha, ani jun cui’iyat c’al i t’ujub. U#"Taley im baju in q’uijil an cotlats c’al an lab t’uthub, ani an thabal in aba’ i t’ojnalchic ca c’ale quim bats’c’unchi an lab t’uthub axi ne’ets ca jilc’on abal jaja’ an thabal. +!Ca ats’a’chic q’ue’at i jalpith cau antse’. Jun i thabal in t’aya’ i lab t’uthublom tin tsabalil. In tenmay c’al i te’ ani in ts’ejca’ in tsa’ub in hualil an lab t’uthub. Jaye in ts’ejca’ jun i t’ec’at tsac’ jun ti ca c’uajiy am beletnom lab t’uthublom. Taley im bina’ c’al jita’ ta ca t’ojonchat an lab t’uthublom. Ani c’ale ou an thabal. b= Chich a Juan pujax ti olchix jant’ini’ ta ca t’aja’ jahua’ bolith, ani yab a belchichic. Ojni’ belchin c’al axi pelac i bats’c’ul jalbixtalab tumin tin cuenta an gobierno ani c’al i uxumchic axi xe’etsac c’ambibil c’al an inic. A tsu’umalchic abal antsana’ belchame a Juan c’al jaja’chic c’al in exobchixtal, ani tata’chic yabaye it jic’tsonenec c’al a hualab ani yab a belchamal. An jalpith cau c’al am pojcax t’ojonchixchic %C¿Jahua’ axi tsablom in t’ajchi in culbetal in tata? Toc’tsinchic: ―Pel axi oc’ox tauna jats in t’ajchi in culbetal in tata. Tam a Jesús in ucha’chic: ―Lej chubax nan tu uchalchic abal am bats’c’ulchic jalbixtalab tumin tin cuenta an gobierno ani an uxumchic axi c’ambibil c’al an inic, más in le’chic ca otsits ti eb jun tin t’ajal a Dios ti Ts’ale ani tata’chic yab a le’. hITamna’ c’ale an tatalab quin tauna’ axi junaque in cuitolil. In ucha’ jayetseq’ui ca c’ale ca t’ojon. Toc’tsin an cuitol: Ojni’ tata, ne’ets quin c’ale. Aba ani’ antsana’ in ulu, bel yab c’ale. zmToc’tsin an cuitol: Yab ne’ets quin c’ale. Aba ani’ antsana’ in ulu, bel talbel c’ale ti t’ojnal. U #A Jesús in uchayechic: ―Ne’ets tu olchichic i cau tin cuenta jun i inic ax in co’oy tsab in cuitolil. In ucha’ axi jun: Cuitol, xo’ quit c’ale quit t’ojon c’al an lab t’uthublom. M Jaxtam tocat uchan a Jesús c’al jaja’chic: ―Yab i tso’ob c’al jita’ ti abnenec a Juan ti pujax. Tam a Jesús in ucha’chic: ―Nana’ne yab ne’ets tu olchichic c’al jita’ tin abnenec ani c’al jita’ tim pithnenec u eyaltal cu t’aja’ jahua’ u t’ajal. An jalpith cau c’al tsab i cuitol D Max qui ulu abal c’al i inic jats ti abnenec, jant’o hualam cu t’ajchin c’al am bichou, cum tim patal in lej belalits abal a Juan pel i lej chubax caulome abnenec c’al a Dios. z m¿C’al jita’ ti aban a Juan ti pujax? Tiquin toc’tsinchi, max c’al a Dios o max c’al i inic. Tam jaja’chic in t’iloxnachiquiyal jahua’ in ulu a Jesús, ani taley in uluchic: ―¿Jant’ini’ ti qui toc’tsinchi? Max qui ulu abal c’al a Dios jats ti abnenec a Juan ti pujax, tam jaja’ ne’ets quin ulu abal jale’ yab i belchamal in cahuintal. b =Toc’tsin a Jesús: ―Nana’ne ne’ets tu conoychic c’al jun i cau. Max tata’chic tiquin toc’tsinchi, tam nana’ne ne’ets tu olchichic c’al jant’o tam eyaltalab tu t’ajal jahua’ u t’ajal. 1Tam otsitsits junil a Jesús ti al am pulic tiyopan, ani u exobchixits taja’. Ani utenchab c’al an oc’lecchic pale’ ani c’al an yejtselab Israelchic. Conoyab: ―¿Jita’ ti pithamal an eyaltalab ani jita’ ti abamal abal ca t’aja’ jahua’ a t’ajal? Patal jahuats ca conchi a Dios, jaja’ ne’ets ti pitha’ max chubax a lej belalits c’al patal a ichich. In eyaltal a Jesús iKA Jesús tu toc’tsiychic: ―Lej chubax nan tu uchalchic abal max ca lej bela’ a Dios ani yab ca co’oy i hualamtalab ta ichich, tam ne’ets quit ejtohuat quit t’ajchinchic ejtil nan u t’ajamal an te’ higuera. Ne’ets ca ejtou ca ucha’ nixe’ xi ts’en ca tixc’a ca pet’na al i pulic lejem, ani a Dios ne’ets ti t’ajchi. GHuahua’ tu exobalil a Jesús i tsu’u jant’o antsana’ in t’ajamal, ani i lej jic’pal. Ani i conoyal a Jesús: ―¿Jant’ini’ ti lejat huayts’on jun athic an te’ higuera? In tsu’u jun i te’ higuera tin hual am bel, ani utey taja’. Ni jant’o tam hualilab yab in elchi, tocat xequeth. Tam a Jesús in tauna’ an te’, in ucha’: ―T’ajat yabats quit hualin. Tameq’ui t’ajat huayts’on an te’ higuera. _7Tam ti chutheyits, huichelits junil a Jesús ti Jerusalén, ani lej c’a’il. 1Tam cale a Jesús ti Jerusalén, ta c’ale ti bichou Betania. Ani tats ti jilc’on an acal. A Jesús in c’uiyath taunal an te’ higuera H Tam conoyab a Jesús c’al nixe’ xi oc’lec pale’chic ani c’al nixe’ xi exobchix: ―¿A ats’al jahua in ulal nixe’ xi cuitolchic ani an ts’ic’ach? Toc’tsin a Jesús: ―Ojni’ u ats’al. Auxe’ max yab a ajiyamalchic jahua’ in ulal an T’ocat Thuchlab tin cuenta am puhuethaxtalab c’al im bij a Dios. In ulal antse’:Tata’ a Dios a pithamal ma an tsacamchic ani axi chuchule i cau abal ti puhuethanchi a bij. ~~k}}G|m{zzZyy`xxhwlvrv/uuVttXssvrqqnq$onn-mmvm&lkjji h*ggf7eddcb%a`_^]]O\[ZZY;XIWPV|V TTSRRcQPPOOFNMML{KJ2HHGFF\EDCBB4A3??>1=<<=;7:X98765544322^100/s..1--,*l)('j&&%q$#!![ P5iY{JhiOwB  G v Ii_0BY#Tam ti q’uet’athits a Jesús ba’ an cruz, tam an soldadochic in calthal i q’uij jant’ini’ quin c’alnanchi in toltomil a Jesús. Antsana’ ti putnal jahua’ in ulumalits in caulomejil a Dios antse’: In caltha’chic i q’uij jant’ini’ tiquin c’alnanchi u toltomil. A5"Ani taja’ an soldadochic im pitha’ a Jesús i vino xaluth c’al i ilal lej ts’a’ic. In oc’ox leca’, yab in le’na’ quin uts’a’. t@a!Taley ulitschic al jun i c’uajattalab im bij Gólgota. Ti tenec cau in le’ quin ulu Tam’oc’. H?  Tam ti ne’etsits ne’thab a Jesús ti bel, tal jun i inic im bij Simón axi pel i Cirenejib. Jats punuhuat c’al an soldadochic abal quin quitnanchi an cruz ax in quitnal a Jesús. u>cTam tin tilibnamalits antsana’chic, tam in tixc’anchi an tsacni’ nacat coton ani in cay’chi in cuete’ c’al. Taley in ne’tha’chic abal ca q’uet’ath tsemtha ti al an cruz. Q’uet’ath tsemtha a Jesús ti al an cruz v=eTaley in tubcayalchic a Jesús. In tixc’anchal am pacáb tin c’ubac ani in mo’canchal tin oc’. |<qTin oc’ im punchal jun i thipath q’uith corona ani tin huinab c’ubac i pacáb. In tilibnath tuthuhual in c’ualalchic tin tamet a Jesús ejtil max pel i ts’ale. Tam in tilibnath uluchic: ―Je’its an Ts’ale c’al an Israelchic. R;In tixc’anchal in toltomil ani in cay’chal i tsacni’ nacat coton. :Taley an soldadochic in ne’tha’ a Jesús tin atajil an gobernador, ani taja’ patal jaja’chic in cuentsimiyal. <9qTam a Pilato in aba’ an cau ca hualca a Barrabás. Ani im bina’ a Jesús ca huithc’oyat c’al an soldadochic, ani ca ne’tha ca q’uet’ath tsemtha ti al an cruz. 8Toc’tsin tim patal jaja’chic: ―Max ca tsemtha pel i cuenta huahua’ junax c’al i tsacamilchic, expith ca t’ajat tsemtha. >7uTam a Pilato in tsu’u abal ni hue’ u t’ajchinal ti cuenta, tocat xacuecuel an mulcunel. Tam in conchi i ja’ ca chanchin, ani taley in t’aca’ in c’ubac tin tamet an mulcunel. In ucha’chic: ―Max ca tsemtha axe’ xi pututh inic yab pel u cuenta nana’, pel a cuenta tata’chic expith. g6GTam a Pilato c’al más i cau in conoyal: ―¿Jant’o yab alhua’ in t’ajamalac abal antsana’ cu bina’? Ani lej thajat toc’tsin an mulcunel: ―Ca t’ajat bina’ ca q’uet’ath tsemtha ti al an cruz. M5Ani a Pilato in conoyalchic: ―¿Ani jant’o cu t’ajchi a Jesús ax u bijiyab ta Cristo? An mulcunel tim patal toc’tsin: ―Ca t’ajat bina’ ca q’uet’ath tsemtha ti al an cruz. 84iTam an gobernador in tsab tauna’ am bichou junil in conoyal: ―¿Jahua’ axi tsablom a le’ abal nan tu hualcanchi? Toc’tsin an mulcunel: ―Ca hualca’ a Barrabás. (3IAni an oc’lec pale’chic ani an yejtselabchic Israel exome in nixoc’nal an mulcunel abal quim bijchi a Barrabás ca hualca ani a Jesús ca tsemtha. 2Quetelits a Pilato tin lactemil jun tin ts’ejcal an cau, ani tam abchinal i cau c’al in tomquil antse’ ca uchan: Yab jant’o ca t’ajchi yab alhua’ nixe’ xi pututh inic, cum ti acal tu huachib u lej yajchicna’ tin cuenta jaja’. 1 A Pilato in exla’its abal u lej pa’ixnab a Jesús, ani jats ti binanchamejits tin c’ubac abal jaja’ quin jolbiy. L0Jaxtam tam ti mulcunenequits am bichou, conoyab c’al a Pilato: ―¿Jita’ a le’chic abal nan tu hualcanchi? ¿Cu hualca’ a Barrabás o cu hualca’ a Jesús ax u bijiyab jaye ta Cristo? b/=C’uajatits tam ti al an huic’axte’ jun i huic’nel lej exlab im bij a Barrabás. T.!In ujnam an gobernador quin hualca’ jun i huic’nel tam u t’ajnal an ajib tin cuenta abal calthame am biyal bichou Israel ti Egipto. Ca hualca an huic’nel jitats ca bijchin c’al am bichou A-{Bel yab jant’o toc’tsin a Jesús. Ani jats tin lej jic’pal a Pilato, ma yab in exla’ jant’ini’ ti quin tsalpanchi a Jesús. In ts’ejcaxtal a Pilato c’al a Jesús R, Tam conoyabe c’al a Pilato: ―¿Yab a ats’al abal it lej jolbiyab? +y Ani u jolbiyab a Jesús c’al an oc’lec pale’chic ani c’al an yejtselabchic Israel. Tocat yab toc’tsin. D* Taja’ c’uajat a Jesús tin tamet an gobernador Pilato ani conoyab: ―¿Tata’its pel ti Ts’alejil an Israelchic? Toc’tsin a Jesús: ―Nana’ ja’its ojni’ ax a ulal. /)W C’al nixe’ xi tumin ts’a’iyame an tsabal axi eyenthame c’al an thacum pach jant’ini’ in ulumal a Dios, in ulu a Jeremías. A Jesús tin tamet a Pilato ^(5 Antsana’ putnenec an cau jahua’ in ulumal an caulome c’al a Dios Jeremias antse’: Huichbanchame axi ox i lajuj i tumin plata. Antsana’ tu tsalpanchab in jalbil jaja’ axi bina c’al am bichou Israel. L'Jaxtam ma xohue’ u bijiyab nixe’ xi tsabal ti xits’ tsabal. ^&5Jaxtam jaja’chic thubat in ts’ejca’ an cau abal quin ts’a’iy c’al nixe’ xi tumin i tsabal ax u bijiyab ti thacum pach tsabal. Tats ca joliyat an tsemelomchic axi pel i pil inic ani yab Israel. Z%-Taley an oc’lec pale’chic im pena’ an tumin ani in uluchic: ―Yab i ejtohual qui xalu axe’ xi tumin c’al ax u pithnal a Dios, cum pel i tumin axi pel i jalbixtalab c’al in xits’al i inic. 6$eTamna’ a Judas in joloc’na’ an tumin alta ti al an tiyopan, ani ta c’ale in huic’a’ i ts’aj tin nuc’. Im pala’ tim ba’ ani thut’c’uth tsemets. Y#+In ucha’chic: ―In hualbinenec, cum u tsinat binamal axe’ xi t’ocat inic abal ca tsemtha. Toc’tsin jaja’chic: ―Yab pel i cuenta huahua’ jahua’ a t’ajamal, pelits a cuete’ cuenta expith. o"WTam ti a Judas in tsu’u abal ne’ets ca tsemtha a Jesús, tam in lej yajna’ abal jale’ in tsinat bina’. In le’ quin huichbanchi nixe’ xi ox i lajuj i tumin plata an oc’lec pale’chic ani an yejtselab Israel. !}Taley in ne’tha’chic a Jesús huic’at ani im bina’ tin c’ubac an gobernador Poncio Pilato. In tsemtal a Judas   /Tam ti chutheyits in ts’ejcal an cau patal an oc’lec pale’chic ani an yejtselabchic Israel abal jant’ini’ ti quin tsemtha’ a Jesús. OKTam a Pedro in t’ilpa’ jahua’ uchnenec c’al a Jesús abal ne’ets quin tsinca’ tim ba’ oxil i calat tam ti ibaque thajnenec an coxol. Ani cale a Pedro taja’ lej tsapic uc’nal.q[JTam a Pedro in ulu alhua’ max ca t’ajat yajchiquiyat c’al a Dios max yab chubax jahua’ in ulumal. In cuba’ tim ba’ ti lej chubax junil, in ulu: ―Nan yab u exlal axe’ xi inic. Tameq’ui ti thajnalits an coxol. CITam uchan c’al axi c’uajatchic taja’: ―Lej chubax tata’its pel ti juntal axi ts’at’elchic c’al a Jesús. Ti tejhua’methal a cahuintal abal pel it lej Galileajib. /HTam a Pedro in tsab tsinca’ tim ba’ junil. In cuba’ tim ba’ ti lej chubax, in lej ulu: ―Nan yab u exlal axe’ xi inic ax a ulal. `9GTam a Pedro ne’etsits tihua’ ba’ an hui’leb ani tsu’tab c’al q’ue’at i cuthinel. Ani jaye jaja’ in ucha’ axi muthat taja’: ―Chubax jaja’ pel i ts’at’el c’al a Jesús Nazaretib. fEFTam a Pedro in tsinca’ tim ba’, in ulu: ―Yab u exlal jant’o tam cau ax a ulal. J EQuetelits a Pedro ti al am patio tin q’uima’ an ts’ale pale’ tam ti utey jun i cuthinel. Uchan a Pedro: ―Tata’ ojni’ pel it ts’at’el c’al a Jesús axi tal ti Galilea. DUchan a Jesús: ―Tata’its it Cristocua’, tucu olchi jita’ ti cuatha’. A Pedro in tsincal tim ba’ c’al a Jesús }sCTam talchic i inic in tubcanchal a Jesús in hual ani in cuathcuayal. In mo’canchal i c’ubaclec tin hual. -B¿Jant’ini’ ta tsalpayalchic nana’ jant’ini’ tu cu t’ajchi? Toc’tsinchic: ―Alhua’ max ca tsemtha, cum lej jolbithits jaja’. +AC’al nixe’ xi cau lej tsacuy an ts’ale pale’, ma in mits’al in nacat coton. In ulu: ―Xohue’its ojni’ a ats’amalchic jahua’ antsana’ in ulumal ejtil max jaja’ pel a Dios. Yabats i yejenchal jita’ más tucu olchiye tin cuenta axe’ xi inic. zm@Toc’tsin a Jesús: ―Nana’its ojni’ ja’its jant’ini’ ta ulu. Nan tu uchalchic jaye abal tata’chic ne’ets tiquin exlanchi u ey tam in quetelits tin huinat c’ubac a Dios ti eb ax in cua’al patal in cuete’ tsap. Ani ne’ets tiquin exlanchiye u ey abal pel tin lej Juntal patal an inicchic tam quin huichiy junil pa’i’ilits al i tocoulom. Y+?Yab toc’tsin a Jesús. Tam uchan c’al an ts’ale pale’: ―Tim bij a Dios axi ejat abal ets’ey ca chubax olna’ ta ba’. Tucu ucha’ max tata’its it Cristo ani max pel ti Tsacamil a Dios. >Tam cubiy an ts’ale pale’ ani in conoy a Jesús: ―¿Yab ne’ets ca toc’tsiy ni jun an jolbixtalab jahua’ it uxnal? -=In uluchic: ―Axe’ xi inic in ulu antse’: U ejtohual cu paclu in tiyopanil a Dios, ani cu tsab ts’ejca’ junil ti ox a q’uichacua’. FTaja’ c’uajat an oc’lec pale’chic ani an yejtselabchic Israel ani patal an cuenel axi c’athpich in ey an ts’ejcom cau tin cuenta an tiyopanchic Israel. In alimichical jant’ini’ ti quin jolbiy a Jesús abal ca tsemtha, ani yab chubax jahua’ in uluchic. ta:Ani a Pedro ta tale ts’at’at hue’ ou. Talbel tam ti ulitsits jaye tin q’uima’ an ts’ale pale’, otsits taja’ ani buxcan ti al am patio c’al an yac’ualchic abal quin tsu’u jant’o ne’ets ca t’ajchin a Jesús. e C9Taley ta ne’thajits a Jesús c’al an yac’ualchic tin q’uima’ an ts’ale pale’ Caifás. Taja’ tamcuthits an exobchixchic c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés ani an yejtselabchic Israel.  8Ma xo’ ojni’ tin yac’ualchic abal antsana’ ta ca putun an T’ocat Thuchlab jant’ini’ tin thuchnenequits c’al in caulomejilchic a Dios antse’ quin yac’uan. Tam u t’ajat c’ale ti athil patal huahua’ tu exobalilchic a Jesús, ani tam jaja’ a Jesús jilcacayatits. A Jesús tin tamet an cuenel axi c’athpich in ey an ts’ejcom cau tin cuenta an tiyopanchic Israel  7Tam a Jesús in ucha’chic an yac’ualchic: ―Tata’ ojni’chic it che’nec tiquin yac’ua’ c’al i matset ani c’al i te’chic ejtil max pel in cue’. Chuthel chuthel in c’uajatac ta tiyopanil tin exobchix ani yab tin yac’ua’ taja’. z m6Max quin c’aniyatac yab ne’ets ca putun an T’ocat Thuchlab jun tim bijchithits nana’ quin yajchiquiyat.  55Hualam yab a tso’ob abal nan xohue’its u ejtohual cu conchi u Tata ani quin abchin lajuj tsab i pulic cuenel i ángelchic abal tiquin c’aniy. 94Tam uchan c’al a Jesús: ―Ca huichba’ a matsetil tin ot’ol, cum patal jitats ca pejéxin c’al i matset ne’ets ca tsemtha c’al i matset. -3Tam jun axi pel i juntal exobal c’al a Jesús in jixa’ in matsetil ani in muts’q’uinchi in xutsun in tolmixal an ts’ale pale’. 2Ani a Jesús in conoy: ―¿Jale’ tit chich, ja’ub? Tam utey in juntalchic a Judas, in yac’ua’ a Jesús ani in ne’tha’. yk1Tam utcan a Judas tin tamet a Jesús, ani in ucha’: ―Thamc’unenec, Exobchix. Tam in ts’uts’bay. 0A Judas in olchi an t’ipchixtalab an yac’ualchic antse’: ―Jitats nan cu ts’uts’bay, jats tata’chic ca yac’ua’. J /Exome ti cau a Jesús tam ti ulits a Judas axi ajith c’al huahua’ lajuj tsab tu exobalil a Jesús. Ulits junax c’al jaja’ yan i inicchic ts’ejcachic c’al i matset ani c’al i te’chic. Abnenec jaja’chic ti yac’ual c’al a Jesús c’al an oc’lec pale’chic ani c’al an yejtselabchic Israel. '.Xo’ quit ts’aquiychic ani huana. Tax talits jaja’ axi ne’ets tiquin tsinat bina’ tin c’ubac u tomolnaxilchic. Yac’uan a Jesús 6e-Tam huichiy junil jun ti c’uajat axi ox i juntal, ani in ucha’chic: ―Xohue’ alhua’ max anac quit hue’ huayitschic ani quit hue’ coyots, tocat yab in tomnal ani’, cum im bajuhuits an hora nana’ tin Juntal patal an inicchic ne’ets quin tsinat bina tin c’ubac i hualbith inicchic. ^5,Tam in jila’chic taja’ ani jaja’ c’ale ca olon junil. Pel i oxchilab calat. w+Huichiy junil c’al axi ox i juntal, ani in tsu’u tocat huayamath junil cum atanits c’al i ts’ebattalab. <~q*Tam tsab c’ale junil a Jesús ca olon. In ulu: ―Tata, max yab ejtohuab tiquin jaluntha’ yab cu yajchicna’ an yajchictalab axi taye tal, bel cu t’ajchi a culbetal. N})Ca junini’ ne’tha’chic ts’ejcacath a ichich quit olon abal yab ti ata’ an teneclab. Lej chubax lej canat a ichich ca olon c’al nana’, tocat a anam t’u’ul jats yab u lej tsapnel. q|[(Tam huichiy a Jesús jun ti c’uajat axi ox i juntal exobal, ani in tsu’u tocat huayamathchic. Tam in ucha’ a Pedro: ―¿Jale’ yab a ejtouchic quit c’uajiy yab quit huayits ma ni jun i hora, quit olon ejtil nana’? {'Tam nixq’uin a Jesús hue’ nihua’, ani t’ajat pac’lun tsabal ca olon. In ulu: ―Tata, max ejtohuabac tiquin jaluntha’ abal yab cu yajchicna’ an yajchictalab axi taye tal. Max i, bel u le’ tu t’ajchi a culbetal ani yab u cuete’ culbetal. Wz'&Jaxtam in ucha’chic: ―U ats’al ejtil max u lej tse’eyab u ichich c’al i c’athpich t’e’pithtalab, ma ejtil ne’ets quin tsemetsits. Tata’chic quit jilc’on teje’ ani yab quit huayits. Gy%In ne’tha’ ca c’ale jaye a Pedro ani axi tsab in tsacamil a Zebedeo. Ani lej huat’ath c’athpich t’e’pith in ichich a Jesús, ma lej c’olothits tin inictal in ats’al. [x/$Taley u ulits huahua’ junax c’al a Jesús al jun i tsabal im bij Getsemaní. Taja’ a Jesús tu ucha’chic: ―Quit jilc’onchic teje’, biyat nan ne’ets quin c’ale hue’ nihua’ quin olon. w}#Bel a Pedro in lej ucha’ a Jesús: ―Aba ma quin le’nane quin tsemtha junax c’al tata’, nan yab ne’ets cu tsinca’ tu ba’. Tam patal huahua’ tu exobal i ulu jayetseq’ui jant’ini’ in ulu a Pedro. Ol a Jesús ti Getsemaní ;vo"Toc’tsin a Jesús: ―Lej chubax nan tu uchal abal axe’ xi acal tata’ ne’ets ca tsinca’ ta ba’ c’al nana’ oxil i calat ma tam ti ibaque thajnenec an coxol. 5uc!Tam uchan a Jesús c’al a Pedro: ―Aba ma patal an ts’at’el ca t’apchin in tsalap yab ti ts’at’enchi, nan ojni’ ne’ets tu junini’ ts’at’enchi. ytk Talbel tam quin ejthajits, ne’ets quin oc’chith c’ale ti Galilea, ani tata’chicte quit c’ale talbel. Vs%Taja’ a Jesús tu ucha’chic: ―Patal tata’chic tin ebal u tsemtal ne’ets quit t’apchin a tsalap axe’ xi acal. In olnab nana’ ti al an T’ocat Thuchlab jant’o ne’ets quin t’ajchin c’al a Dios antse’: Nan ne’ets cu tsemtha’ am beletnom oveja, ani ne’ets ca buc’uhuat tam an ovejachic, in ulu a Dios. Zr-Taley i ajatnanchi im bij a Dios, ani tam u c’alechic ti bolchal Olivos. GqNan tu uchalchic abal yabats ne’ets cu uts’a’ an vino lab t’uthub c’al tata’chic ejtil u t’ajal xo’. Ma tihua’ talbelaquits tam u Tata ti eb quin t’aja’ ti lej Ts’ale, tam tiq’uele ne’ets cu uts’a’ junil. A Jesús in olnal abal a Pedro ne’ets quin tsinca’ tim ba’ c’al jaja’ }psAxe’ pel u xits’al axi hue’its ne’ets quin huac’lanchat ti al an cruz abal yantalam i inicchic ca paculanchat in hualab. C’al tin ebal u huac’lath xits’al a Dios ne’ets quin ts’ejca’ i it jilchith cau c’al an inicchic. DoTam im pena’ an uts’umtalab c’al an vino ani im bina’ i c’ac’namal yan c’al a Dios. Tam tu huat’banchi huahua’ ani tu ucha’: ―Patal tata’chic ca uts’a’. \n1Biyat huahua’ u c’apule, a Jesús im pena’ am pan ani im bina’ i c’ac’namal yan c’al a Dios. Tam in mu’u am pan ani tu pitha’, ani tu ucha’: ―Ca c’apuchic axe’ u anam t’u’ul. @myTam conoyab a Jesús c’al a Judas axi c’al ti ne’ets ca tsinat bina: ―¿Hualamac xe’ max nana’ ja’its, Exobchix? Toc’tsin a Jesús: ―Tata’ ojni’ ja’its. 1l[Quim bina nana’ ani quin tsemtha, cum nana’ tin Juntal patal an inicchic antsana’ im bijchithits ti al an T’ocat Thuchlab. Tocat lej c’athpich ts’ejhuantal nixe’ xi inic axi ne’ets tiquin tsinat bina’, cum ne’ets ca lej yajchiquiyat. Alhua’ max lejatac yab hua’tsinenec. kA Jesús tu toc’tsiychic: ―Ax u lej c’apul c’al nana’ u talabil, jats axi ne’ets tiquin tsinat bina’. jTam ojni’ u t’e’pinal huahua’, ani i conoyal a Jesús ti junchictal: ―¿Hualamac xe’ max nana’ ja’its, Ajatic? 4iaTam tu c’apulitschic, a Jesús tu ucha’: ―Lej chubax nan tu uchalchic abal jun axi c’al tata’chic ne’ets tiquin tsinat bina’ tin c’ubac u tomolnaxilchic. qh[Ani aclejits tam tu quetelits huahua’ lajuj tsab tu exobal junax c’al a Jesús ba’ an mexa. gTam u c’ale huahua’ i t’ojojoy patal jant’ini’ tu uchame c’al a Jesús tin cuenta an c’apuxtalab ajib. fToc’tsin a Jesús: ―Quit c’alechic nihua’ ti bichou Jerusalén tin q’uima’ jun i inic axi bijithits. Ca ucha’ antse’: An Exobchix Jesús ti abchal an cau abal hue’its ne’ets quim baju in horajil tam ne’ets ca tsemtha. Ta q’uima’cua jaja’ ani huahua’ tu exobalil ne’ets qui t’aja’ an ajib tin cuenta ti calthame ti Egipto am biyal bichou Israel. eIm bajuhuits an c’a’al q’uicha an ajib tin cuenta am bichou Israel ti calthame ti Egipto ti biyal. Tamits u c’apab am pan axi yab ts’ejcath c’al i c’ac’chixtalab c’oye. Huahua’ tu exobalilchic a Jesús u ulits c’al jaja’ ani i conoy: ―¿Ju’tam a le’ qui t’ojojoy abal cu c’aputs tin cuenta in ajib am bichou Israel tam ti calthame ti Egipto ti biyal? 1d[Ma tam ti tamits in lej alimichical a Judas jant’ini’ ti quin tsinat bina’ a Jesús tin c’ubac in tomolnaxilchic. An Santa Cena tin cuenta in tsemtal a Jesús cIn conoyal: ―¿Jay i tumin tim pithal max cu tsinat bina’ ta c’ubac a Jesús? Tam pithan ox i lajuj i tumin plata. +bOTaley jun axi lajuj tsab c’al huahua’ tu exobalilchic a Jesús, c’ale quin tsu’u an oc’lec pale’chic abal quin tauna’. Pel a Judas Iscariote. taa Lej chubax nan tu uchalchic abal ju’tamq’ui ca olnanchat an inicchic an alhua’ cau tim puhuel an tsabal, taja’ ca t’iloxnanchat jaye in t’ajbil axe’ xi uxum. A Judas in juncuhual an cau abal quin tsinat bina’ a Jesús `+ Aba ani’ yabaye in tsemenec, bel tin jolchi an nihuihuiltalab ejtil max tin q’uejab t’ojojonchalits u inictal tam ne’ets quin joliyat. _ Ets’ey ne’ets ca c’uajiy i ts’ejhuantalchic c’al tata’chic, ani nana’ expith jun i hue’ in c’uajat c’al tata’chic. ^7 A Jesús in ats’a’ jant’o i ulu ani tu ucha’chic: ―Yab ca c’uiya’chic axe’ xi uxum, cum lej alhua’ jahua’ tin t’ajchamal. []/ Ejtohuamejac ca nujuhuat jalbith ani an tumin pithnenecac an ts’ejhuantalchic. "\=Ani huahua’ tu exobalil a Jesús u tsacul, cum i tsu’u jant’o in t’ajamal an uxum. I ulu: ―¿Jale’ ti huac’la an nihuihuiltalab antse’? [[/Ani ulits taja’ jun i uxum in chal i frasco ts’ejcath c’al i t’ujub im bij alabastro. T’uchat an frasco c’al i nihuihuiltalab lej jalbith. In jolchi tin oc’ a Jesús jun ti quetel ba’ an mexa. ZC’uajat a Jesús ti Betania tin q’uima’ a Simón ax in cua’alac an t’it’ axi c’apux c’al in anam t’u’ul. !Y;In uluchic: ―Yab qui yac’ua’ tam ajib abal i ca thayc’an i xacueltalab al am bichou. Jun i uxum in jolchal i nihuihuiltalab tin oc’ a Jesús XwIn juncuhualchic an cau jant’ini’ ti quin c’ambiy ani quin yac’ua’ a Jesús, cum in le’ quin tsemtha’. HW Tam tamcunchic an oc’lec pale’ ani an exobchix c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés ani an yejtselabchic Israel tin elebil tin q’uima’ an ts’ale pale’ Caifás. V9―A tso’obits abal ti tsab a q’uicha an Israelchic ne’ets quin t’aja’ an ajib tin cuenta abal ti calthame im biyal juntalchic ti Egipto. Nana’ tin Juntal patal an inicchic ne’ets quim bina tin c’ubac jaja’chic abal quin tsemtha q’uet’ath al an cruz. oU YTam ti talits antsana’ quin ulu a Jesús patal nixe’ xi cau, tu uchaye huahua’ tu exobalilchic: PT.Jats jaja’chic axi ne’ets ca aban ca c’ale ca yajchiquiyat abal ets’ey. Axi bolithchic in ichich jats axi ne’ets ca c’uajiy it ejatlith abal ets’ey c’al a Dios, in ulu a Jesús.uSc-Tam nana’ tin Ts’ale ne’ets cu ucha’chic: Lej chubax nan tu uchalchic, cum yab a yajnanchi u juntalchic, yab tin mac’uchith yajnanchamalne. Ma yab a yajnanchi ni axi lej huecats in exbath. Antsana’ ne’ets cu ucha’chic. nRU,Tam jaja’chic ne’ets tiquin toc’tsiy: ¿Ajatic, jayq’ui’ tu tsu’u tit c’a’il, ani tit chiquel, ani tit talac ou, ani tit c’ot’ith, ani tit ya’ul, ani tit c’uajatac ti huic’axte’ ani yab tu yajnanchi? SQ+Tam tin talac ou, yab tim bats’u ta q’uima’. Tam tin xe’tsin c’ot’ith, yab tin ts’ejhualiy c’al i toltom. Yab tin tsa’biy tam tin ya’ulac ani tam tin c’uajatac ti huic’axte’. P5*Tam tin xe’tsin c’al i jayil, tata’chic yab tim pijchi. Tam tin xe’tsin c’al i chiquen, yab jant’o tim pitha’ an ja’ cu uts’a’. @Oy)Tam nana’ tin Ts’ale ne’ets cu ucha’chic axi c’uajat tu c’uatab: Cum it t’ajat q’uibenecchic c’al a Dios, quit tixc’an c’al nana’ ani quit c’ale ti al am pulic c’amal abal ets’ey. Jats an c’amal axi ts’ejcathits jun ti ca c’uajiy an oc’ox teneclab ani in juntalchic. [N/(Tam nana’ tin Ts’ale ne’ets cu toc’tsiychic: Lej chubax nan tu uchalchic, cum antsana’ a t’ajchamal u juntalchic, jaye tin mac’uchith t’ajchamalne. Ma a t’ajchamal axi lej huecats in exbath. uMc'¿Jayq’ui’ u c’ale huahua’ tu tsa’biy tam tit ya’ul, ani tam it c’uajatac ti huic’axte’? #L?&¿Jayq’ui’ tu tsu’u it talac ou, ani tu bats’u ti q’uima’? ¿Jayq’ui’ tu tsu’u tit c’ot’ith, ani tu ts’ejhualiy c’al i toltom? [K/%Tam axi bolithchic in ichich ne’ets tiquin toc’tsiy: ¿Ajatic, jayq’ui’ huahua’ tu tsu’u it c’a’il, ani tu pijchi? ¿Jayq’ui’ tu tsu’u it chiquel, ani tu pitha’ an ja’ ca uts’a’? iJK$Tam tin xe’tsin c’ot’ith, tata’chic tin ts’ejhualiy c’al i toltom. Tam tin ya’ulac, tin tsa’biy. Tam tin c’uajatac ti al an huic’axte’, it chichchic tiquin tsu’u. Antsana’ ne’ets cu ucha’chic. UI##Cum tam tin xe’tsin c’al i jayil, tata’chic tim pijchi. Tam tin xe’tsin c’al i chiquen, tata’chic tim pitha’ an ja’ cu uts’a’. Tam tin talac ou, tata’chic tim bats’u ta q’uima. H%"Tam nana’ tin Ts’ale ne’ets cu ucha’ axi c’uajat tu huinab: Cum it lablinchithitschic c’al u Tata, quit c’uajiy c’al nana’. Ca t’aja’chic tit ts’ale jaye, cum jats tit bijithits ma tam ti biyal ts’ejcanenec an eb ani an tsabal c’al a Dios. mGS!Ne’ets cu c’uajba’ axi ejtil an ovejachic tu huinab ani axi ejtil an chivachic tu c’uatab. fFE Ne’ets cu caniy ca chich tu tamet patal an inicchic tim patal am pactha’ bichoulom axi tim puhuel an tsabal. Ne’ets cu pilmetha’chic jant’ini’ am beletnom co’nel im pilmethal an ovejachic ani an chivachic. oEWNana’ tin Juntal patal an inicchic ne’ets quin chich junil junax c’al patal an ángelchic cu tejhua’metha’ u lej ts’alat. Ne’ets quim buxcan tu ts’alat lactemil cu t’aja’ tin lej Ts’ale teje’ tsabal. >DuCa jolohuat eleb ti al an yic’uax axe’ xi t’ojonchix cum yab jant’o ti alhua’. Taja’ ca uq’uin ani ca huech’ech’lats in camab c’al an yajchictalab lej yajchic. IC Jitats quin alhua’ t’ojonthanchi jahua’ u jilchamal, jats axi ne’ets cu jilchiye más, ani jitats yab quin alhua’ t’ojonthanchi, ne’ets ca tixc’anchat axi hue’ u jilchamal. "B=Tam an amu in ucha’ axi c’uajatchic taja’: Ca tixc’anchi axe’ xi inic an mil tumin ani ca huat’banchi ax tin chanchi axi lajuj mil i tumin. VA%Alhua’ max anac tim binanchamal u tuminal c’al q’ue’at i inic abal jaja’ tiquin t’ojonthanchi, ani antsana’ u bats’unchalac jahua’ tin atanchamalac c’al u tuminal xo’ tin che’nec. 1@[Toc’tsin an amu: Tata’ ojni’ it pojcax t’ojonchix ani it obe. U c’ojohual jun ti yab u t’ayamal ani u yac’ual an hualilab jun ti yab u t’ayamalcua’. a?;Jaxtam in jiq’uey ani u tsinat joliy a tuminal tsabal. Te tu huichbanchal a tuminal. ^>5Ulits jaye axi jilchin mil i tumin ani in ucha’ in amu: Pay’lom, nan u exlal abal it lej pathay. Ejtil max a c’ojohual jun ti yab a t’ayamal ani ejtil max a yac’ual an hualilab jun ti yab a t’ayamal. q=[Uchan c’al in amu: Lej chubax it alhua’ ani it pututh t’ojonchix. Cum tin alhua’ t’ojonthanchamal an hue’ ax tu jilchi, ne’ets tu pithaye más a uchbil. Quit otsits te c’al nana’ ani cu junax culbe abal ets’ey. ><uTalbel ulits c’al an amu an t’ojonchix ax im bats’u tsab mil i tumin. In ucha’ in amu: Pay’lom, te c’uajat an tsab mil ax tin jilchi ani jaye tsab mil ax u atanchamal. u;cTam uchan c’al an amu: Lej chubax it alhua’ ani it pututh t’ojonchix. Cum tin alhua’ t’ojonthanchamal an hue’ ax tu jilchi, ne’ets tu pithaye más a uchbil. Quit otsits te c’al nana’ ani cu junax culbe abal ets’ey. `:9Oc’ox ulits c’al an amu ax im bats’u bo’ mil i tumin. In chi’thal jaye axi bo’ mil más in atanchamal. In ucha’: Pay’lom, te c’uajat am bo’ mil ax tin jilchi ani jaye bo’ mil ax u atanchamal. 9}Tam ti huat’enequits yan a q’uicha, tam huichiy an amu quin ts’ejca’ an cuenta c’al an t’ojonchixchic. M8Ax in bats’u mil, tocat c’ale in tsinat joliy an tumin tsabal. 87kAx im bats’u tsab mil in atanchiye tsab mil. y6kAn t’ojonchix ax im bats’u bo’ mil in alhua’ t’ojonthanchi an tumin, ma in atanchiye bo’ mil más. /5WIm pitha’ jun bo’ mil i tumin, ani axi jun tsab mil, ani axi jun mil. Im pitha’ ti junchic jant’inits in huit’omtal quin eyentha’. Tam c’alets an amu. q4[In uluye a Jesús: Ne’ets tu olchiyechic jant’ini’ tin t’ajal a Dios ti Ts’ale. Cum jun i amu ne’ets ca c’ale ti al pil i bichou, in caniy ca chich in t’ojonchixalchic ca jilchin in tumin quin t’ojonthanchi. K3 Tam a Jesús tu ucha’ huahua’: Cum yab a tso’obchic jayq’ui’ nana’ tin Juntal patal an inicchic ne’ets quin chich, jaxtam quit ets’ey c’uajiy ts’ejcacath tiquim bats’u. Yab a tso’obchic jahua’ tam q’uicha ni jahua’ tam hora ne’ets quin chich. An jalpith cau tin cuenta an t’ojonchixchic G2 Toc’tsiyatchic: Lej chubax tu uchal abal nan yab tu exlal. g1G Talbel ulits axi bo’ yab tsalpath ani in lej uluchic: Pay’lom, tucu japchi an hui’leb. a0; Ani tam ti ne’etschic quin ts’a’iy an gas, tamna’its biyat chich an tomquinel inic. Ani axi bo’ tsalpathchic jats axi otsits c’al jaja’ jun tu t’ajnal an tomquintalab ajib. Tam mapuyat an hui’leb. 5/c Toc’tsin axi tsalpathchic: Iba, cum hualam ne’ets qui q’uibchiyehue max tu pitha’. Quit c’ale jun tu nujuhuab an gas ani ca ts’a’iy a cuete’ c’alcua’. .yTam axi bo’ yab tsalpath in ucha’ axi bo’ tsalpath: Tucu pitha’ hue’ i gas, cum teptsitsilits i tajablabil. [-/Tam ejtsinchic an ts’ic’ach ani in thubat ts’ejcachical in tajablabilchic. ,Ma ts’ejel acal in ats’alchic jun i tsapic cau antse’: Tax talits an tomquinel inic. Quit c’alechic ca tamucua’. r+]Cum yab thubat chich an tomquinel inic, jaxtam ts’ebc’analchic an ts’ic’ach ani talbel huayits. O*Axi tsalpathchic in ne’thal i tajablab ani jaye i gas al i limete. )Axi yab tsalpathchic in ne’thal i tajablab ani yab in ne’thal i gas abal quin jolchi tam ca taley ax in cua’alits. @({Bo’ jaja’chic tsalpath ani bo’ axi yab tsalpath. v' gNe’ets tu olchiyechic jant’ini’ quit c’uajiy ts’ejcacath quit otsits jun tin t’ajal a Dios ti Ts’ale. Lajuj i ts’ic’ach ne’etsits ti bel in ne’thalchic ti junchic i tajablab cum ne’ets quin tamu i tomquinel inic. x&i3Jaxtam ne’ets ca c’athpich yajchiquiyat. Ne’ets ca huat’ba ca c’uajiy jolbibith junax c’al axi eb pututh expith. Taja’ ne’ets ca uq’uin ani ne’ets ca huech’ech’lats in camab c’al an yajchictalab lej yajchic.c%?2Antsana’ ne’ets ca elchin c’al in amu tam ca chi’pin jun athic tam yab u aychab. $1Hualam tocat ne’ets quin othna’ ax in abatnalchic. Tocat ca xe’tsin c’apupulq’ui ani ca uts’alin c’al in ja’ubchic. `#90Ani max yab pututh ne’ets quin tsalpay abal in amu ne’ets ca ohuey abal ca chich. "/Lej chubax nan tu uchalchic abal jats jaja’ axi ne’ets ca punuhuat ti ts’ale abatnanchix c’al patal jahua’ in cua’al in amu. r!].Tam ca chich in amu, tam ne’ets ca lej culbe nixe’ xi abatnanchix max im putuhual c’al in uchbil. ? w-An t’ojnal axi pututh ani tsalpath jats axi ne’ets ca punuhuat ti abatnanchix c’al xi q’ue’at in t’ojnalil an amulab, ma quin ulu jahua’ tam hora ca pijchinchat. W',Tata’chic quit junini’ c’uajiy t’ojojothits, cum nana’ tin Juntal patal an inicchic ne’ets quin chi’pin lej jun athic tam yab a t’ilt’om. Jita’ pel i abatnanchix pututh ani jita’ iba V%+Ca t’aja’ ti cuenta jun i thabal ata axi otsanchat in q’uima’ ani cue’chinenec. Max in tso’obnamalac jahua’ tam hora ne’etsac ca chich an cue’, yab huayamathac ani yab cue’chinenecac. #?*Cum yab a tso’bimchic an hora tam nana’ tin Ajatic quin chich junil, jaxtam ca junini’ ne’tha’ ts’ejcacathits a ichich tiquim bats’u. zm)Max tsab i uxum c’uajat ti junax tse’el c’oye, ne’ets cu ne’tha’ jun ani jun ne’ets ca jilc’on. y(Max c’uajat tsab i inic ti junax t’ojnal tin tsabalil, ne’ets cu ne’tha’ jun ani jun ne’ets ca jilc’on. 'Yab in tso’obnamalchic an hora tam ne’etsac ca ulits am pulic ab, ma ulitsits ani tala’ uc’tsin tim patal c’al an lej pulic ab. Antsana’ jaye yab ne’ets quin tso’obna’ an inicchic an hora tam nana’ tin Juntal patal an inicchic quin chich. "~~}|>{zVyy]xwvvv1uztt s r@qpp|p#o@nmm6kk#ii"hgg2feed cbUa``D_^^]\\[/ZYY!WVUU5TSS9RhRPPANNMrLLK1JlII HmGGQF7EDDhCpBBAj@@@H?>t==<―Ca lej bina’chic a xutsun c’al jahua’ ne’ets tu ucha’. C’ale ti buc’ul jun i buc’ul iyalab lab em. 7`g"Tam a Jesús in met’alchic axi quetechic tin tonith, ani in ucha’chic: ―Axe’chic axi te c’uajat c’al nana’ ja’its ax u ajiyal tu mim ani tu ebchalchic. y_k!Ani a Jesús toc’tsin: ―¿Jita’ ax a tsalpayalchic nana’ u ajiyal pel u mim ani pel u ebchalchic? *^M Ani olchinal an cau axi quetechic taja’ c’al a Jesús, ani jaja’chic in olchi a Jesús. Uchan: ―Te c’uajatchic eleb a mim ani a ebchalchic ti aliyal. $]ATaley ulits in mim ani in ebchalchic a Jesús jun ti c’uajat jaja’. Jilc’onchic eleb biyat in abchal i cau a Jesús abal ca cale ti tsu’tab. @\yAntsana’ a Jesús in ucha’chic nixe’ xi exobchixchic, cum jaja’chic in ulumal abal a Jesús co’oyab c’al i at’ax teneclabcua’. In mim ani in ebchalchic a Jesús ~[uExpith yab ne’ets quim paculanchi jitats quin quithab cahuiliy an Espiritu Santo. Jitats quin ulu abal in t’ojlabil an Espiritu Santo pel in t’ojlabil an teneclab, jats ojni’ ne’ets ca jilc’on jolbibith abal ets’ey c’al a Dios. ,ZQLej chubax nan tu uchalchic abal a Dios in ejtohual quim paculanchi an inicchic patal jahuaquits tam hualabtalab quin t’aja’ ani i quithab cau quin ulu. -YSNi jita’ yab in ejtohual ca otsits tin q’uima’ i tsapic inic quin calthanchi jahua’ in cua’al max yab oc’ox quin yac’ua’ ani quin huic’a’ an tsapic inic. Expith max huic’athits, tam ojni’ ne’ets quin ejtou quin calthanchi jahua’ in cua’al tin q’uima’. X7Ani a Satanás max quin tomolna’ ani quin caltha’ in at teneclab tin ichich an inic, ne’ets ca talabetha in tsap ti abatnom tin ichich i inic. \W1Jaye max ca pejéxin i q’uimathchic ani ca buc’láxin, yab ne’ets ca ohuey. UV#Max i bichou ca lehuáxin ani ca cuete’ pejéxin, ne’ets ca talabetha. iUKTam a Jesús in caniychic ca chich c’al ax tu uxnal antsana’, abal quin olchi i t’ipchixtalab. In ucha’chic: ―Auxe’ max a Satanás quin tomolna’ ani quin caltha’ in at teneclab tin ichich an inic. Iba. uTcHua’ats taja’ jaye i exobchixchic c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. In ulalchic abal u co’oyab a Jesús c’al an ts’ale at’ax teneclab a Beelzebú, ani jats c’al tin calthal i at’ax teneclabcua’. &SEAni ulits taja’ axi pelchic in at ja’ub xits’al ax tin q’uima’ a Jesús abal quin ne’tha’, cum olmanitscua’ jaja’. Antsana’ in uluchic. RAni junil u mulcunal lej yan i inicchic ca tolminchat c’al a Jesús, ma yab u jolc’anal c’al in exobalilchic ca c’aputs. *QMTaley pel a Judas Iscariote axi ne’ets quin tsinat bina’ a Jesús tin c’ubac in tomolnaxilchic. Uxnal a Jesús abal pithan i eyaltalab c’al an teneclab ]P3Pel a Andrés, ani a Felipe, ani a Bartolomé, ani a Mateo, ani a Tomás, ani a Jacobo axi pel in tsacamil a Alfeo, ani a Tadeo, ani a Simón axi pelac i ts’at’el c’al an cuenel ax u bijiyab ti cananista. 2O]Pel a Jacobo ani jaye in ebchal Juan axi tsacamlabchic c’al a Zebedeo. U bijiyab jaye xi tsablom ta Boanerges, cum lej tsapic in janith in cahuintal ejtil an mamlab. RNIm bijchic axi lajuj tsab tacuthits antsana’chic: Pel a Simón Pedro. qM[Im pitha’chic i eyaltalab abal ti jelthom c’al i ya’ul ani ti canchix c’al i at’ax teneclab. LHua’ats lajuj tsab i inic ax in tacuy ca xe’tsin c’al jaja’ ani quin abatna’ ti thajchixchic c’al in cahuintal a Dios. K' Taley talbel c’athiy a Jesús al i bolchal, ani tats tin caniy jitats jaja’ in le’nanchal ca chich c’al jaja’. Ani chichchic. J Ani tam a Jesús in lej ucha’chic: Ni jita’ yab ca olchi nana’ u ey. A Jesús in tacuyal axi lajuj tsab tin abathualejilchic uIc Chich jaye ax u co’oyabchic c’al i at’ax teneclab, ani in tuthuhualchic in c’ualal tin tamet a Jesús. Ani lej tsapic thajanthab c’al an at’ax teneclab, thajat uchan a Jesús antse’: ―Tata’its pel ti Tsacamil a Dios. !H; Ani cum lej yantalam i inicchic in jelthamal a Jesús, jaxtam u lej q’uits’c’omayab cum le’nab max ca ejtohuat ca tacan c’al an ya’ulchic. 1G[ Cum lej mulcunenec yan i inic, a Jesús in ucha’ in exobalilchic ca t’ojojonchat jun i tan jun ti ca otsits max ca más q’uits’c’omane an mulcunel inicchic. #F?Tam ti tso’obnab a Jesús abal xe’ets in t’ajal i pulic t’ajbilab, tam ti chich yan i inicchic tal ti Judea, ani ti Jerusalén, ani ti Idumea, ani jum poq’ue’ am pulic itse’ Jordán, ani ti Tiro ani ti Sidón. In le’chic quin tsu’u a Jesús jant’o in t’ajal. $EATaley c’ale a Jesús junax c’al in exobalilchic tin hualchicte’lil am pulic lejem, ani ts’at’enchab c’al yantalam i inic Galileajibchic. ODTam cale an fariseochic, c’ale quin ts’ejca’ an cau c’al axi ts’at’atchic c’al a Herodes jant’ini’ ti quin tsemtha’ a Jesús. Mulcun yan i inicchic hualchicte’ am pulic lejem CTam a Jesús tocat in met’alchic c’al in hual tsacunec. Jaye in yajnal, cum jaja’chic yab in le’ quin ejtiy an cau jahua’ ti conoyat. Tam a Jesús in ucha’ axi huayenec in c’ubac: ―Xo’ ca lemc’a’ a c’ubac. In lemc’a’, cum jelthachits. EBTam a Jesús in conoy an fariseochic: ―¿Jant’o tu jilalchic an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés qui t’aja’ tam sábado? ¿Qui t’aja’ alhua’ o qui t’aja’ yab alhua’? ¿Qui jeltha’ axi ya’ul o qui jila’ ca tsemets? Ani an fariseochic yab in elal jant’ini’ ta ca toc’tsin. oAWTam a Jesús in ucha’ an inic axi huayenec in c’ubac: ―Quit ts’aquiy ani quit cubiy teje’. @Ani an fariseochic in lej tsapic co’com a Jesús c’al in hual. Max quin jeltha’ tam sábado an inic, ne’ets quin jolbiy. |? sOtsenequits junil a Jesús tin tiyopanil an Israelchic, ani c’uajat taja’ jun i inic axi huayenec in c’ubac. }>sNana’its pel tin Juntal patal an inicchic ani u cua’al u eyaltal cu ulu jant’o ta ca eyentha an sábado.K=A Jesús in uchayechic an fariseochic más i cau antse’: ―A Dios im bijiy an sábado abal an inic quin tabatna’, yab ja abal ca huat’ath c’unat abatna an inic c’al an sábado. )<KOtsits jaja’ tin q’uima’ a Dios ani in c’apchi an t’ocat pan axi expith u jilchinal quin c’apu am pale’chic. A Abiatar pel an ts’ale pale’ tam ti tam. Aba ani’ yab pel i pale’ a David, in c’apchi nixe’ xi pan ani im pitha’ in junquilchic quin c’apchi jaye. 7;gA Jesús in toc’tsiychic: ―Auxe’ max yab a ajiyamalchic jant’o in t’aja’ a David junax c’al in junquilchic ti jayq’ui’ tam ti c’a’il jaja’chic. ::mTam uchan a Jesús c’al an fariseochic: ―Ca tsu’u in t’ajal a exobalilchic tam sábado jahua’ in ulal an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés yab quin t’aja’. 09YJuni sábado xe’ets a Jesús junax c’al in exobalilchic al jun i t’ayablab lab em, ani in exobalilchic in ts’i’quiyal quim putsiy in hualil an lab em. R8Yab in tomnal ca baliyat al i biyal balixtalab ot’ in ja’lil an lab t’uthub ax u it boclinalits. Max ani’ ca t’ajan, ne’ets ca mits’c’an an ot’ ani ne’ets ca huac’lan am boc lab t’uthub. Antsana’ ne’ets ca othey am balixtalab ot’ ani ne’ets ca q’uibey am boc. Jaxtam in tomnal ca baliyat in ja’lil an lab t’uthub ax u it boclinalits al i it balixtalab ot’. Putsil in exobalilchic a Jesús c’al in hualil an lab em ?7wYab in tomnal ca c’ua’chiyat am biyal toltom c’al i it pejach i toltom, cum tam ca pac’uhuat ne’ets ca muley axi it ani tam ne’ets ca oume in mits’tal axi biyal. Z6-Max quim baju a q’uicha tixc’anenequits an tomquinel inic, tam ojni’ in tomnal ca pablatschic ani yab ca c’aputs. Tam nan in tixc’anenecaquits, tam ojni’ in tomnal ca pablats u exobalilchic jaye. &5EA Jesús in toc’tsiychic: ―Yab in tomnal ca pablats yab ca c’aputs ax u tsa’bixchic c’al an tomquintalab biyat c’uajate an tomquinel inic. 84iJun a q’uicha tam ti pabil yab u c’apul in exobalilchic a Juan ani in exobalil an fariseochic, tamna’ chich talchic i inicchic c’al a Jesús, ani in conoyal: ―¿Jale’ u pabil yab u c’apul in exobalilchic a Juan ani in exobalil an fariseochic, ani yab u pabil tata’ a exobalilchic? 3Tam ti a Jesús in ats’a’ antsana’ in uluchic, tam in ucha’chic: ―Axi lubach an inic yab in yejenchal i ilalix, expith axi ya’ul ojni’ jats in yejenchal. Nan in che’nec cu caniy ca chich c’al nana’ jitats in lej exlalits tin ichich abal pel i hualbith inic ani iba ax in tsalpayal pel i alhua’ inic. Conoyab a Jesús tin cuenta am pabiltalab c’al an c’apnel 32_Ani talchic i inicchic axi pel i exobchix c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés ani i fariseochic in tsu’u a Jesús antsana’ quetel ti c’apul junax c’al nixe’ xi inicchic. Tam taunab in exobalilchic a Jesús c’al jaja’chic, conoyab antse’: ―¿Jale’ u junax c’apul a Exobchixal c’al nixe’ xi bats’c’ul jalbixtalab tuminchic tin cuenta an gobierno ani q’ue’at i hualbith inicchic? e1CAni talbel c’ale a Jesús ti c’apul tin q’uima’ a Leví. Hua’ats taja’ yan axi pel i bats’c’ul jalbixtalab tumin tin cuenta an gobierno ani hua’ats jaye yan q’ue’at i hualbith inicchic. C’uajatchic quetel ti c’apul junax c’al a Jesús ani c’al in exobalilchic. Yan jaja’chic in ts’at’enchamalits a Jesús. 0}Tam ti ne’ets más hue’ tihua’, in tsu’u a Leví quetel ti bats’c’ul jalbixtalab tumin tin cuenta an gobierno. Pel in tsacamil a Alfeo. A Jesús in ucha’: ―Tiquin ts’at’enchi. Tam cuble a Leví, ani in ts’at’enchi a Jesús. */M Taley talbel xe’ets a Jesús junil hualchicte’ am pulic lejem. Ulits yan i inicchic jun ti c’uajat jaja’, ani in exobchalchic in cahuintal a Dios. &.E Ma tamits ti ts’acpan jelthachits ani in thaya’ in tseyte’ tatil, ani ta c’ale. Patal an inicchic in lej jic’pal tam tin tsu’u jahua’ antsana’ t’ajchinenec an tsambe c’al a Jesús. Jats tim puhuethanchalchic im bij a Dios, in uluchic: ―Ni jayq’ui’ yab i tsu’umal jita’ quin t’aja’ antsana’ i labith t’ajbilab. A Jesús in caniyal ca ts’at’ey c’al jaja’ a Leví c-? ―Quit ts’aquiy ca thaya’ a tseyte’ tatil ani quit c’alets ta q’uima’. W,' Nana’its tin Juntal patal an inicchic, c’al u eyaltal tin jelthom tiquin exlanchi u ey abal u cua’al jaye u eyaltal teje’ tsabal cu paculanchi in hualab an inic. Tam a Jesús in ucha’ an tsambe: 8+i Yab q’uibat abal nan cu ucha’ an tsambe nan tu paculanchal a hualab, ani yab q’uibat jaye cu ucha’ quit ts’aquiy ani ca thaya’ a tseyte’ tatil ani quit belats. 8*iA Jesús in exla’its jant’ini’ tu tsalpanchab c’al nixe’ xi exobchixchic, ani jaxtam in ucha’chic: ―¿Jale’ tata’chic tin q’uibts’oth tsalpanchal u ey? I) In tsalpayalchic abal jale’ antsana’ in ucha’, cum expith a Dios jats in cua’al in eyaltal quim paculanchi in hualab an inic. In t’ajal ejtil max pel a Dios, in uluchic tin ichich. 0(YTaja’ hua’ats quetel talchic i exobchix c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés, in tsalpanchal jahua’ a Jesús antsana’ in ucha’ an tsambe. 'Tam ti a Jesús in tsu’u antsana’ in lej belalchic, tam in ucha’ an tsambe: ―C’an tsacamil, nan tu paculanchal a hualab. &)Cum lej q’uits’c’omathits an mulcunel, yab in ejtohual quin utba’ tin tamet a Jesús. Jaxtam ti c’athiychic hualq’ui’ quin jacchi hue’ in jujlabil an ata tim bolithtal jun ti c’uajat a Jesús. Tam im pa’ba’ an tsambe c’al patal an tseyte’ tat. B%Tam ulits tse’ i inic in chi’thal jun i inic tsambe. S$Ani thubatq’ui mulcunal yan i inicchic, ma t’uchichin an alta ani yabats u lejel ju’ta ta ca otsitse más al an hui’leb. Ani a Jesús in thajchixnanchal axi muthat taja’ in cahuintal a Dios. z# oTaley pil a q’uicha huichiy a Jesús junil ti bichou Capernaum. Ani tso’obna abal c’uajat tin q’uima’. " -Aba ani’ uchan yab jita’ quin olchi, bel xe’ets in olchal patal jitats in tamuhual abal jelthachits c’al a Jesús. Cum lej olnanchab in t’ajbil a Jesús ani jaja’ yab in le’ antsana’ ca olnanchat, jaxtam yabats lej tejhua’ xe’ets al i bichouchic. Aba ani’ xe’ets al i joltam, bel chich yantalam i inicchic aba ju’tamq’ui quin tsu’u a Jesús.! 5,―Ca lej t’aja’ ti cuenta yab jita’ ca olchi jahua’ nan tu t’ajchamal. Expith quit c’ale c’al am pale’ ani ca bina’ an ts’acchixtalab ax in ulal an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés in uchbil quim bina’ jitats jelthachits c’al an t’it’ axi c’apux c’al in anam t’u’ul. Antsana’ ta ca t’aja’ abal ca tejhua’methanchi an inicchic abal it jelthachits. R  +Tam ti a Jesús oc’chithe abal quin aba’ ca c’ale, in lej ucha’: N *Tam tin ucha’its antsana’ a Jesús, tameq’ui jelthachits. x k)A Jesús in yajnanchi. In tacchi ani in ucha’: ―U le’ tu jeltha’, ani ma xohue’ it jelthachits. ` ;(Taley utey c’al a Jesús jun i inic ax in cua’al i t’it’ c’apux c’al in anam t’u’ul. In tuthuhual in c’ualal tin tamet a Jesús, ani in ucha’: ―Max a le’ac a huit’al tiquin jeltha’. # A'Ani xe’tsitsil a Jesús tim puhuel an tsabal Galilea ti thajchix c’al in cahuintal a Dios ti al in tiyopanilchic an Israelchic, ani jaye in canchal i at’ax teneclab an inicchic. A Jesús in jelthal jun i inic ya’ul c’al i t’it’ c’apux c’al in anam t’u’ul ) M&Toc’tsin a Jesús: ―Huana qui tsa’biy an utat cuenchalabchic qui thajchixna’ jaye tihua’ in cahuintal a Dios. Jats tin che’nec teje’ tsabal. C %In ela’ ani in ucha’: ―Patal an inicchic ti aliyal. O $Ani talbel c’ale a Simón c’al in junquilchic quin aliy a Jesús.  #Taley aytalab q’uicha ts’aquiy a Jesús tam yic’uic’uile. Cale ti al am bichou, c’ale ti ol pil jun ti jolat.  1"Ani in jelthachiquiyal yan i ya’ul jahuaquitsq’ui tam yau’lats, ani jaye in canchal yan i at’ax teneclab. Aba ani’ exlanchat in ey a Jesús c’al nixe’ xi at’ax teneclabchic, bel yab in hualcanchi quin olchi in ey c’al jita’. Thajchix a Jesús ti Galilea P !Ma tim patal am bichou utey al an hui’leb jun ti c’uajat a Jesús.   Otscanits a q’uicha ani aclelits tam tu chanchinal a Jesús yan i ya’ulchic ani yan ax u co’oyab c’al i at’ax teneclab. t cTam utey a Jesús, in yac’uchi in c’ubac ani in ts’acba’. Ma tameq’ui jun t’ajat tixc’anchat an c’aq’ueltalab. Tam jaja’ an uxum im pijchi a Jesús junax c’al in junquilchic. A Jesús in jelthal yan i ya’ulchic  Taja’ c’uajat mo’ol c’al i c’aq’ueltalab in uxum iyam a Simón ti al i huaytalab tsey. Ani olchinal a Jesús abal u ya’ul.  %Calejitschic ti al an tiyopan, c’ale a Jesús junax c’al a Jacobo ani c’al a Juan, ulits tin q’uima’ a Simón ani a Andrés.  3Ani lej thubat t’iloxnanchab in labith t’ajbilchic a Jesús tim puhuel am bichouchic ti Galilea. A Jesús in jelthal in uxum iyam a Pedro  'Ani cum lej in jic’pal patal axi muthat taja’ in conoyal antse’: ―¿Jant’o hualam in uchbil axe’ xi inic? ¿Jant’o tam it exobchixtalab hualam in chal? In cua’al in lej tsap abal quin ata’ an at’ax teneclab jant’ini’ jaja’ ti quin le’na’.  Tam lej ts’ebtsinthab ani lej thajanthab lej tsapic nixe’ xi inic c’al an at’ax teneclab, ani tam calejits tin ichich.   Tam c’uiyan an at’ax teneclab c’al a Jesús, uchan: ―Quit ts’ibc’an ani quit cale tin ichich axe’ xi inic. /  Y―¿Jant’o hualam a le’ tucu t’ajchi, Jesús Nazaretib? Hualam a le’ tucu t’ajat talabetha’. Nan tu exlanchal a ey pel ti T’ocat Tsacamil a Dios.  ;Ani c’uajat al nixe’ xi tiyopan jun i inic co’oyab c’al i at’ax teneclab. U lej thajanthab c’al an at’ax quin ucha’ a Jesús antse’: $  CCum u exobchix c’al i lej uchbith cau yab ejtil axi exobchix c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés, jaxtam lej jic’panchab in exobchixtal. A  }Ulits a Jesús junax c’al in ts’at’elilchic ti bichou Capernaum. Taja’ otsits tin tiyopanil an Israelchic, ani in exobchal in cahuintal a Dios an inicchic. Pel i sábado. _  9A Jesús in caniychic ca chich. Ani in jila’chic in tata Zebedeo c’al in t’ojnalilchic ti al an tan, ani ta c’alechic ca ts’at’eyits jaye c’al a Jesús. Jun i inic co’oyab c’al i at’ax teneclab f GTaley belats a Jesús ne’ets más tihua’, ani in tsu’u jaye a Jacobo c’al in ebchal Juan. Jaja’chic pel in tsacamil a Zebedeo. C’uajatchic ti al an tan in c’ua’chiyal in thachumtal c’al an to’ol. q ]Ani thubat in jiloc’na’chic in thachumtal c’al an to’ol, ani ts’at’ey c’al a Jesús.  A Jesús in ucha’chic: ―Tiquin ts’at’enchi ani nan ne’ets tu aba’ tit alim c’al an inic axi nana’ tiquim bela’. l SNe’ets a Jesús hualchicte’ am pulic lejem Galilea, ani taja’ in tsu’u tsab i inic ti alim to’ol. Pel a Simón c’al in ebchal Andrés ax im pet’nalchic an thachumtalab c’al an to’ol ti al am pulic lejem. L In ucha’chic: ―Hue’its a q’uicha ne’ets quim baju ca chich a Dios quin t’aja ti lej Ts’ale c’al an inicchic teje’ tsabal. Quit jic’tsonchic c’al a hualab ani ca bela’ an alhua’ cau abal quit jec’ontha c’al a hualab. A Jesús in caniyal ca ts’at’ey tse’ i alim to’olchic c’al jaja’ 9 mBalithits a Juan ti al an huic’axte’ tam ti a Jesús ulits ti Galilea. Taja’ in olnanchalchic an inic an alhua’ cau jant’ini’ tin t’ajal a Dios ti Ts’ale.   Ani tats ti c’uajiy tsab inic a q’uicha jun ti hua’ats i thimalon tse’ acanchic. Ani lej nixoc’nab le’nab ca hualbin c’al a Satanás. Chich i ángelchic abal quin tsapliy a Jesús. A Jesús in ts’i’quiyal in t’ojlabil ti Galilea a = Taley talbel ne’tha a Jesús c’al an Espiritu Santo ca c’ale ti al i joltam. M  Ani ats’atmel jaye jun i cau tal ti eb c’al a Dios, taunab a Jesús antse’: ―Tata’its pel tu ichich hual Tsacamil. In lej culbel c’al tata’. Nixoc’nab le’nab ca hualbin a Jesús . W Taley tam ti calelelits a Jesús ti al an ja’, tam tin tsu’u japq’uinal an eb ani pa’i’il an Espiritu Santo ejtil i cucu’. Ta jilc’on c’al a Jesús. -~ U Jun a q’uicha cale a Jesús ti bichou Nazaret axi cuentalith ti Galilea, ani ulits c’al a Juan ti pulic itse’ Jordán. Ani pujnal taja’ c’al a Juan. } %Nana’ tu pujayalchic c’al i ja’, ani jaja’ axi taye tal talbel jats ne’ets ti pujaychic c’al an Espiritu Santo. Pujnal a Jesús B| In thajchixnanchal an inicchic antse’: ―Ta tal talbel jun i inic lej pulic in ey ani nana’ iba. Nana’ lej tsa’at u ey, ma yab ne’ets cu baju cu pilchi in quintsol im pajab. Q{ Toltomith a Juan c’al i toltom axi ts’ejcath c’al in jujul an camello. In huic’ ts’ejcath pel i ot’. In c’apchal in t’u’ul an ts’ili’ ax u c’apab ani an alte’ tsi’im. z 3Chich taja’ jat’hua’ patal an inicchic ax u c’uajil tihua’ tim puhuel an tsabal Judea ani ax ti bichou Jerusalén quin ats’anchi in thajchixtal a Juan. U pujayabchic taja’ c’al a Juan ti al am pulic itse’ Jordán jitats in lujuhual in hualab c’al a Dios. -y UJant’ini’ ti thuchathits antsana’ ne’ets ca aban i caulome c’al a Dios, antsana’ ti chich a Juan. Xe’ets ti pujax c’al an inicchic ax u che’el c’al jaja’ ti al an joltam. In thajchixnanchal ca jic’tson c’al in hualab abal ca paculanchat c’al a Dios, ani ca pujan. "x ?Jaja’ ne’ets quin thajchixnanchi an inicchic ax u che’el ti al an joltam antse’:Ca ts’ejcacanchi am bolith bel an Ajatic jun ti ca ulits. jw OMa ti lej biyalits in caulomejil a Dios Isaias in thucha’ jahua’ a Dios in uchamal antse’ in Tsacamil Jesucristo:Nana’ in Dios ne’ets cu oc’chith aba’ u caulomejil abal ti ts’ejcacanchi am bel. wv kNe’ets cu olna’ jant’ini’ ti ts’i’quin an alhua’ cau tin cuenta a Jesucristo in Tsacamil a Dios. _u7Ca exobchichic abal quim putu c’al patal an uchbixtalab axi nan tu jilchamalits. Ca t’ila’chic abal nan ne’ets quin ets’ey c’uajiy c’al tata’chic ma ta ca taleyits an q’uij q’uicha. Amén.ftEJaxtam quit c’alechic tim puhuel an tsabal ca exobchi tim patal an inicchic u cahuintal abal tiquin ts’at’enchi. Ca pujaychic tim bij u Tata, ani tu bij nana’ tin Tsacamil a Dios, ani tim bij an Espíritu Santo. sTam a Jesús tu ucha’chic: ―Im pithnenec c’al a Dios patal cu abatna’ axi ti eb ani jaye axi ti tsabal cu co’oy. rTaja’ i tsu’uchic a Jesús ani i c’ac’nal. Bel tsab ox huahua’ i cua’ale i hualamtalab ti ichich tin cuenta jaja’. q'U c’alechic huahua’ ti Galilea lajuj jun ti eb tu exobalilchic a Jesús, ani u ulits ti al am bolchal jun tu bijchamalits a Jesús. Xp)Tam an soldadochic im bats’u an tumin, ani ta c’ale quin t’aja’ jant’ini’ ti uchanits. Ma xo’ u t’ilnale nixe’ xi cau c’al an Israelchic. Uchbix a Jesús c’al in abathualejilchic 5ocAni max an gobernador quin tso’obna’ abal it huayamathchic, yab quit t’e’pin cum huahua’ ne’ets qui ts’ejca’ an cau c’al jaja’ abal yab quit jolbiyat. n+ Uchanchic an soldado: ―Antse’ ca ulu: Chich acal in exobalilchic a Jesús ani in cue’chi in inictal biyat huahua’ u huayamath, ca ulu. m/ Tam c’ale an oc’lec pale’chic quin olchi an yejtselabchic Israel. Taley in juncuchic an cau abal quim pitha’ yan i tumin an soldadochic. Ql Ani biyat ne’etsits an uxumchic c’al nixe’ xi cau, tsab ox i soldado axi beletnom c’al an jolimtalab ulits ti al am bichou quin olchi an oc’lec pale’chic patal jahua’ t’ajnenec. Fk Tam uchanchic c’al jaja’: ―Yab quit jiq’ueychic. Tocat quit c’ale ca ucha’ i ebchalchic ca c’ale ti Galilea, ani taja’ ne’ets tiquin tsu’u. In olchixtal an soldadochic fjE Ani tam ti ne’etsits jaja’chic ti bel, tam tamuhuab ani tsapnethab c’al a Jesús. Tam in tuthuchic in c’ualal tin tamet a Jesús, ani in muts’c’unchichic in acan. Antsana’ ti c’ac’naxin c’al jaja’. vieTam calpanchic an uxum ti al an jolimtalab c’al in athic. Jun t’ajatq’ui u jiq’uel ani jaye jun t’ajatq’ui u lej culbel. Ta ne’etsits athithil tucu olchi huahua’ tu exobalilchic a Jesús jahua’ in tsu’umalchic. hhIThubat quit c’alechic ca olchi in exobalilchic abal ejthachits ani ne’ets ca oc’chith ulits ti Galilea. Jaja’chic ca c’ale’ tihua’ quin tsu’u. Ja’its axe’ an cau axi nan tu uchalchic, in ulu an ángel. g7Yabats c’uajat teje’, cum ejthajits jant’ini’ tin ulumal jaja’ abal ne’ets ca ejtha. Ca met’a’chic te jun ti c’uajatac in inictal. f1Tam uchan an uxumchic c’al an ángel: ―Yab quit jiq’ueychic. U tso’ob abal a aliyalchic a Jesús axi q’uet’ath tsemtha ti al an cruz. re]Ani lej jiq’uel an soldadochic axi beletnom c’al an jolimtalab, ma ijcan tsabal ejtil tam tsemenec. sd_Ani tsu’tab an ángel lej ts’umimil ejtil an ley, ani in toltomil lej thacninil ejtil i pojoth tsam. c{Ani jun jic’tohual lej tsapic t’elelatsits an tsabal, ani pa’iy ti eb ulits ti al an jolimtalab jun i ángel abath c’al a Dios. In tixc’anchi am pulic paxic’lab t’ujub tin otsnamtal an jolimtalab, ani buxcan ba’ eblim an t’ujub. :b oHuat’eyits an q’uicha sábado, ani chuthelits pel an c’a’al q’uicha semana. Ani chich quin tsa’biychic an jolimtalab a María Magdalajib ani axi q’ue’at María. ?awBTam c’alechic in ts’a’chi i tsacam ts’aj pelc’ath ma jum poq’ue’ al am pulic paxic’lab t’ujub tin otsnamtal an jolimtalab. Pel i tsu’bixtalab c’al an oc’lecchic abal ni jita’ yab quin calthanchi in inictal a Jesús. Ani jilc’onchic taja’ nixe’ xi soldado ti beletnom.,`QAA Pilato in toc’tsiychic: ―Tata’chic a cua’al i beletnom ta tiyopanilchic. Jats ca aba’chic quim beletna’ an jolimtalab jant’inits quin ejtou. __7@Jaxtam ca aba’ an cau ca lej alhua’ beletna an jolimtalab ca quithbanits xi ox q’uicha, i ca chich acal in exobalilchic quin cue’chi in inictal ani talbel quin uluchic ejthachits. I ca c’athpich c’ambiyat an inicchic c’al i pulic janamtalab antsana’ yab ejtil axi hue’ c’ambiyamejits c’al q’ue’at in cahuintalchic. $^A?In ucha’chic: ―Pay’lom, i t’ilal jant’o in ulu nixe’ xi janamcau tam ti ejatac. Ca tsemets ani ti ox a q’uicha tam ne’ets ca ejthacua’. ;]o>Huat’eyits an viernes tam ti t’ojojol an Israel tin cuenta an sábado, ani nixe’ xi sábado an oc’lec pale’chic ani an fariseochic c’ale quin tsu’u a Pilato. \7=Ani quetechic taja’ a María Magdalajib ani axi q’ue’at María eleb utat tin otsnamtal an jolimtalab. An soldadochic im beletnal an jolimtalab _[7Taley lej huaclejits tal jun i inic im bij a José pel i Arimateajib. Pel i rico inic ani pel i ts’at’el c’al a Jesús. 5Wc8C’uajat a María Magdalajib ani a María axi pel in mim a Jacobo ani a José. C’uajat jaye in mim a Jacobo ani a Juan ax in cua’al in tata Zebedeo. Joliyat a Jesús FV7C’uajatchic taja’ hue’ ou yan i uxum in met’al a Jesús ba’ an cruz. Pel i uxumchic axi ts’at’enec ani tolmixin c’al a Jesús ma tam ti xe’etsac jaja’ ti Galilea. Uw6An capitán soldado ani an soldadochic ax im beletnal a Jesús in tsu’u t’elelel an tsabal ani axi q’ue’at más i jic’path t’ajbilab. Ani cum lej jiq’uelchic, in ulu: ―Axe’ xi inic ojni’ ja’its pel in Tsacamil a Dios. aT;5Tocat yab thubat calechic ti al nixe’ xi paxal jolchic. Ma tam ti ejthachits a Jesús, tam tiq’uele cale jaja’chic. Otsitschic ti al an t’ocat bichou Jerusalén, ani taja’ tsu’tab c’al yan i inicchic. S4Ani japq’uinal i paxal jolchic jun ti jolith i tsemelomchic. Ani ejthab yan axi belom c’al a Dios axi jolith taja’. 3R_3Tameq’ui ti cathlun ma ebal ani ma alal am pelcath toltom ba’ an tiyopan. Jilc’on tsab i pejach. Ani lej t’elelel an tsabal, ma poq’ueq’uel an t’ujubchic. TQ!2Tam lej tsapic cahuin junil a Jesús, ani taley t’ajat tsemetsits. pPY1Ani q’ue’atchic axi c’uajat in ulu: ―Qui hue’ aychiye max ca chich a Elías quin tolminchi. vOe0Tam jun jaja’chic ax in ats’al thubat athlats abal quin iq’ui’ i thic’axtalab axi hue’ ejtil i cuinim. In tsabay al i ts’a’ic vino, ani in umchi tin chum i te’. Taley in utunchi tin hui’ a Jesús quin juts’u. %NC/Ani talchic i inic axi c’uajat taja’ tam tin ats’a’ nixe’ xi cau, in uluchic: ―In caniyal ca chich am biyal caulome c’al a Dios Elías. ;Mo.Ma tam ti tamits nixe’ xi hora, in lej tsapic ulu a Jesús: ―Elí, Elí, ¿lama sabactani? Ti tenec cau in le’ quin ulu: U Diosil u Diosil, ¿jale’ tin jilcacayamalits? uLc-Taley tala’ yic’utsin tim puhuel an tsabal ma ti ts’ejel q’uicha ani ma ti ox hora an huacal. ~Ku,Ma tilibnab a Jesús c’al nixe’ xi tsab i cue’ jaye axi q’uet’ath ba’ i cruz. U tsemelits a Jesús BJ}+Max chubax in tsapnalcua’ a Dios ani max chubax u c’anithab c’al a Dios, tam xohue’its ca jec’ontha c’al a Dios. Cum in ulumalits abal jaja’ ja’its in Tsacamil a Dios. I5*―In jec’onthamal q’ue’at i inicchic ani abal jaja’ yab in ejtohual quin jec’ontha’ tim ba’. Auxe’ max jaja’ ja’its ax u aychab ca chich ti Ts’ale c’al huahua’ tu Israel. Max chubax ja’its, ca t’ajat pa’iy ti al an cruz abal qui bela’. XH))Ani tilibnab a Jesús jaye c’al an oc’lec pale’chic, ani c’al i exobchix c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés, ani c’al i fariseo, ani c’al i yejtselabchic Israel. In uluchic: tGa(In tilibnath ucha’chic: ―Tata’ a ulumalits a ejtohualac ca paclu an tiyopan ani ti ox a q’uicha ca tsab ts’ejca’ junil. Xohue’its ca jec’ontha’ ta ba’. Quit pa’iy ba’ an cruz max chubax pel ti Tsacamil a Dios. F}'Ani talchic i huat’el ba’ am bel in quithab uchal a Jesús. Tocat in huihuohuiyal in oc’, cum im pojcal a Jesús. E&Taja’ c’uajat q’uet’athits al i cruz jaye c’al a Jesús tsab i cue’, jun tin huinab ani jun tin c’uatab. D%Tin oc’ an cruz punchithits i thuchlab jolbixtalab antse’ ti thuchath: Ja’its axe’ a Jesús in Ts’alejil an Israelchic. KC$Taley buxcan an soldadochic utat ti al an cruz abal ti beletnom. J,~F}w|{KzzXyxxevu5t?ss'qpoo n@mmBlkk=jbihh5g|ff5ee,dd c7bb``P_^^_]\|[ZZY{XWVUU3TSS`RRQQ2PXOO8NM|LeKJJKIHGG\FF'DCzBnA@??7>>;K:i98765n44X3&10//K.-- ,++*j))(>'@&%%$;##,!!!* azBm 1 v  6meJB}A Jesús in toc’tsiy: ―Yab in tomnal i inic quin tixc’anchi am pan in tsacamilchic ani quim pet’nanchi am pic’o’ quin c’apchi. An tsacamchic oc’ox quin c’apu am pan. +Pel i uxum axi yab i Israel, cum in xits’al ti tal pel i sirofenicia. In conchi a Jesús ca canchin an at’ax teneclab tin ts’ic’achil. 4aJun i mimlab thubat in exla’ abal a Jesús ta c’uajat, ani chich in tuthu in c’ualal tin tamet. In cua’al in ts’ic’achil co’oyab c’al i at’ax teneclab. Taley tixc’an a Jesús taja’, c’ale tihua’ al i cuenchalabchic axi cuentalith ti bichou Tiro ani ti bichou Sidón. Otsits al jun i ata, cum yab in le’ taja’ jita’ ta ca tso’obna. Bel aba ani’, yab in ejtou ca tsinat c’uajiy. EC’al patal axe’ jahua’ yab alhua’ quin t’aja’ an inic jats c’al tu jolbiyab c’al a Dios. A Jesús in jelthal jun i uxum axi yab i Israel ani c’al tu belnal jaja’ jaye 'GJaxtam hua’ats jita’ cue’ ani jita’ c’a’inchix c’al jahua’ yab in c’al. Jaxtam hua’ats jita’ in t’ajal pojcax ani jita’ in t’ajal c’ambix. Jaxtam hua’ats jita’ lej c’ambinelom c’al in cuete’ le’nomtal. Jaxtam hua’ats jita’ pa’ixnom ani jita’ quithab uchax. Jaxtam hua’ats jita’ in c’athatnal tim ba’ ani jaxtam hua’ats jita’ in t’ajal yab tsalpath. 9Tin ichich an inic u tujel i quithab tsalap. Jaxtam hua’ats jita’ uxumbe ani jita’ inicbe. Jaxtam hua’ats jita’ c’ambibil c’al an uxum.  A Jesús in uchayechic: ―Jahua’ quin t’aja’ an inic yab alhua’ tin ichich jats c’al tu jolbiyab c’al a Dios. Tocat u ulel tin chucul, ani talbel u calel tin inictal jahua’ yab alhua’. Yab u ulel tin lej ichich. C’al axe’ xi cau a Jesús in le’ quin ulu abal alhua’ ca c’apat patal an c’apnel, cum yab ja tu jolbiyab an inicchic c’al a Dios. 1A Jesús in ucha’chic: ―¿Jayetseq’ui tata’chic yab a ejtiyal? Jahua’ in c’apal an inic yab ja c’al tu jolbiyab c’al a Dios. ]~3Taley tixc’an a Jesús c’al an mulcunel ani otsits al jun i ata. Taja’ conoyab c’al in exobalilchic quin lejquiy nixe’ xi jalpith cau tin cuenta c’al jant’o tu jolbiyab an inic c’al a Dios. t}aJitats junat in ichich c’al nana’ u ichich, quin lej alhua’ bina’ in xutsun c’al axe’ xi cau. +|OJahua’ in c’apal an inic yab ja c’al tu jolbiyab c’al a Dios. Jahua’ quin co’oy tin ichich yab alhua’ ani quin t’aja’ jats c’al tu jolbiyab. 0{YTam a Jesús in caniy ca más utey an mulcunel c’al jaja’, ani in ucha’chic: ―Tiquin alhua’ ats’anchi ani ca ejtiychic jahua’ ne’ets tu ucha’. 7zg Antsana’ ta hualbanchal in abatnaxtal a Dios c’al i ujnamtalab axi it huat’banchame c’al a biyal juntalchic. Ani más yane i ujnamtalab a t’ajalq’ui antsana’. {yo Tam jaja’chic quin ulu antsana’, tam a ulalchic yabats in cua’al in uchbil quin tolmiy in tata ani in mim. 'xG Ani tata’chic a jilal an inic quin hualba’ in tata ani in mim tam in yejenchal jant’o. Yab quin tolmiychic max quin ulu in tala’ pitha’its a Dios jahua’ in co’oyamalchic. Quin ulu Corbán ani alhua’its. Corbán ti tenec in le’ quin ulu abal pithachits c’al a Dios. 6we An ts’ejcath cau binath c’al a Moisés in ulal antse’: Ca c’ac’na’ a tata ani a mim. Ca tsemtha jitats quithab cahuilix c’al in tata ani c’al in mimcua’. vw A Jesús in uchayechic: ―A jec’onchal in abatnaxtal a Dios abal ca t’aja’q’ui yan i biyal ujnamtalab. uyTata’chic a jec’onchal in abatnaxtal a Dios abal ca t’aja’q’ui jant’ini’ a biyal juntalchic. A t’acacayalchic an juyul ani an uts’umtalab jant’ini’ jaja’chic in t’ajamal. Yantalam i ujnamtalab antsana’ a t’ajalchic. |tqJolat in c’ac’naxtal cum jats ax i exobchithq’ui c’al in at inic ani yab c’al a Dios, in ulu a Isaías. {soA Jesús in toc’tsiychic: ―It eb t’ocatq’uichic jant’ini’ tit thuchathits c’al an caulome Isaías antse’:Axe’ xi inicchic tin c’ac’nalq’ui nana’ c’al in hui’, ani tin lej ichich tin ou tsu’tal. jrMTam conoyab a Jesús c’al an fariseochic ani c’al nixe’ xi exobchixchic c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés antse’: ―¿Jale’ a exobalilchic in jec’onchal am biyal ujnamtalab axi jilchinenec c’al im biyal juntalchic? Yab in t’acacayal in c’ubac tam ne’ets ti c’apul abal max ca tsu’tat ti t’ocat c’al a Dios. q7Tam ca huichits ti ts’a’um, tam ne’ets quin t’acacay in c’ubac abal max ca tsu’tat ti t’ocat c’al a Dios. Hua’atse yan q’ue’at i ujnamtalab in t’ajalchic. In ujnam quin t’acacay jaye an uts’umtalab ani an juyul ani an eyextalab pat’al ani an coytalab tsey jun tu buxcanal tam ne’ets ti c’apul. Antsana’ tin t’ajalchic abal max ca tsu’tat ti t’ocat c’al a Dios. @pyJaja’chic an fariseo ani jat’hua’ patal an Israelchic in ujnam quin t’aja’ in ujnamtal im biyal juntalchic. Yab u c’apulchic max yab oc’ox quin t’acacay in c’ubac. o{Jaja’chic in tsu’u in exobalilchic a Jesús talchic u c’apul ani yab t’acacath in c’ubac, ani in jolbiychic. n !Taley chich c’al a Jesús i fariseochic ani talchic i exobchix c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés, tal ma ti Jerusalén. jmM8Ju’tamaquitsq’ui ti xe’ets a Jesús max ti al i cuenchalab, max ti al i bichouchic, max ti al i alte’ q’uimath, taja’ u chanchinal ani u mo’canchab i ya’ulchic ju’ta ta ca huat’ey. Ani an ya’ulchic in lej canat ucha’ a Jesús max in ejtohual quin tacchi hue’ in acan in nacat coton. Ani patal ax in tacchal tala’ jeley.bl=7Jaxtam thubat c’alechic tim puhuel nixe’ xi tsabal quin aliy i ya’ulchic quin ne’tha’ ju’tamits ta ca xe’tsin a Jesús. Ani u chanchinal a Jesús yan i ya’ulchic, ma al i tseyte’ tat tu chi’thab. bk=6Ani lej thubat an inicchic in exla’its abal ja’its a Jesús axi calejits al an tan. >ju5Taley talbel ultsitschic a Jesús ani in exobalilchic jum poq’ue’ am pulic lejem ti tsabal Genesaret. Taja’ tats tin huic’a’ an tan tin hualte’lil am pulic lejem. 8ii4Aba ani’ in tsu’umalits a Jesús quin yanetha’ i pan, yabaye in lej exlanchal in lej tsap. T’ujbabathechic in ichich. A Jesús in jelthal an ya’ulchic ti Genesaret 6he3Tam otsits a Jesús c’al jaja’chic al an tan, ani yabats juchuchul an ic’ tamna’. Ani lej jic’pab a Jesús c’al in exobalilchic cum in coytha’ an ic’. cg?2Patal jaja’chic t’elelel in ichich c’al i jiq’ueltalab. Tam a Jesús in tauna’ in ucha’chic: ―Tiquin lej tsapnanaychic ta ichich. Yab quit jiq’ueychic cum nana’its jats ax in tal c’al tata’chic. {fo1Tam tsu’tab ne’ets belbel eblim an ja’, ani u tsalpanchab hualam pel i labax. Tam thajnal in exobalilchic. 3e_0In tsu’u a Jesús abal u tanc’uiyab an tan c’al i tsapic ic’ ani lej t’ojlabits quin xalu an ja’ abal quim beltha’ an tan. Tal chuthelits ani c’ale a Jesús c’al in exobalilchic, ne’ets belbel eblim an ja’. In t’aja’ ejtil max ne’ets quin huat’anchi in exobalilchic. vde/Aclejits ani an tan ne’ets tam ts’ejel al am pulic lejem, ani a Jesús c’uajate ba’ an tsabal. Xc).Tam tin aba’its ca c’ale, tam jaja’ c’athiy al jun i bolchal ca olon. dbA-Taley a Jesús in ucha’ in exobalilchic ca otsits al an tan ani ca oc’chith c’ale ti Betsaida jum poq’ue’ am pulic lejem, ani jaja’ ne’ets ca jilc’on ne’ets quin aba’ ca c’alets an mulcunel. Ua#,Ajith an inic pel i bo’ mil axi c’aputs. Belal a Jesús eblim an ja’ `+Taley in exobalilchic a Jesús in thaya’ an jilc’omach pan ani an jilc’omach to’ol, ma lajuj tsab i t’ocnal t’uchichithits. 4_c*C’aputs patal an mulcunel ani ajhuejits. 1^[)Tam a Jesús im bats’u axi bo’ i pan ani axi tsab i to’ol. Tam in met’al ti eb ani im pitha’ i c’ac’namal yan c’al a Dios. Taley in mu’u am pan ani im pitha’ in exobalilchic quin huat’banchi an mulcunel. Jaye im pitha’chic an to’ol quin huat’banchi an mulcunel. ](Ani tats ti buxcanchic ti bo’ inic ti junchic i cuenelchic ani ti tsab inic c’al lajuj ti junchic i cuenelchic. \'Tam a Jesús in ucha’ an mulcunel ca buxcan ti cuenel ti cuenelchic ba’ an tsabal jun ti hua’ats i tsacam tom. W['&Tam a Jesús in ucha’chic: ―Quit c’ale ca tsu’u jay i pan a cua’al. Tam tin tsu’uhuits, huichc’on junil ani in olchi a Jesús antse’: ―I cua’al bo’ i panchic ani tsab i to’ol. QZ%Toc’tsin a Jesús: ―Tata’chic ca pijchi an mulcunel. Toc’tsin jaja’chic: ―Auxe’ max ca lejey qui pijchi an mulcunel c’al tsab i bo’ inic i tumin denario i pan qui ts’a’iy. BY}$Cum yab jant’o in cua’alchic an mulcunel quin c’apu, ca ucha’ ca c’ale ti al i q’uimathlomchic ani ti al i bichouchic axi utat abal quin ts’a’iy jant’o quin c’apu. X#Taley lej huaclejits, ani chich in exobalilchic quin ucha’ a Jesús: ―Lej huaclejits ani ni jita’ yab u c’uajil teje’. zWm"Tam ti calejits a Jesús al an tan, tam in tsu’u jun i pulic cuenel i inicchic muthat taja’. In yajnanchalchic cum xe’ets ejtil i cuenel i ovejachic yab jita’ ta ca beletna. Tam in ts’i’quiyal quin exobchichic c’al yan i cau: OV!Ani tsu’tab abal pel a Jesús tihua’ ne’ets junax c’al in exobalilchic. Tam athlatschic yan i inicchic, ani oc’ox ulits jaja’chic tihua’ jun ti ne’ets a Jesús ani in exobalilchic. pUY Tam ta c’ale al i tan a Jesús junax c’al in exobalilchic. Ne’ets al i c’uajattalab pil. bT=Tam uchanchic c’al a Jesús: ―Huana cu c’ale tu coyol hue’ al jun i c’uajattalab pil. Antsana in ulu, cum yabats u jolc’anal jaja’chic ca c’aputs c’al tin ebal axi yantalam an inicchic ax u ulelel. +SOJun a q’uicha talbel tamcun in abathualejilchic a Jesús c’al jaja’, in tala’ t’ilchal jahua’ in t’ajamalchic ani jahua’ in exobchamalchic. @RyTam tin ats’a’ in exobalilchic a Juan abal jaja’ tsemthachits, tam c’alechic quim penchi in inictal. In nenchi abal quin joliy. A Jesús im pijchal bo’ mil i inicchic QQTa c’ale ba’ an huic’axte’. In muts’inchi in oc’ a Juan ani in chanchi a Herodes al jun i talab. Tam a Herodes im pithanchi an ts’ic’ach ani an ts’ic’ach in huat’banchi in mim. TP!Thubat an ts’ale in aba’ an soldado abal ca chanchin in oc’ a Juan. kOOTam lej t’e’pinal an ts’ale c’al nixe’ xi cau. Bel cum im cubamalits tim ba’ ti chubax ani jaye ats’anchamejits jahua’ in ulu c’al an ajibalchic, jaxtam ne’ets quim putu c’al jahua’ in ulumalits. -NSTam otscan junil an ts’ic’ach jun ti c’uajat an ts’ale Herodes, ani in ucha’: ―Ma xohue’itscua’ u le’ in oc’ a Juan pujax al jun i talab. M5Tam calpan an ts’ic’ach, ta c’ale quin conoy in mim antse’: ―¿Jant’o cu conchi? Toc’tsin in mim: ―Ca conchi in oc’ a Juan pujax. `L9Tam in lej cuba’ tim ba’ ti chubax a Herodes abal lej chubax ne’ets quim pitha’ an ts’ic’ach jahuaquitsq’ui ta ca conchin, ma tam ts’ejel jahua’ in cua’al ti ts’ale max quin le’nanchi. wKgOtsits in ts’ic’achil a Herodías taja’ jun tu c’apulchic, ani bixom. Ani a Herodes in tsu’u lej q’uijith ti bixom an ts’ic’ach. Jaye q’uijith tsu’tab ti bixom c’al axi taja’chic in at juntal c’apul c’al jaja’. Tam uchan an ts’ic’ach c’al a Herodes: ―Tiquin conchi jahua’ tata’ ca le’na’, ani nan ne’ets tu pitha’. xJiTalbel im baju a q’uicha tam ti a Herodías in ejtou quin ts’ejca’ an cau c’al a Herodes jant’ini’ ta ca tsemthanchat a Juan. Pel a q’uicha tam tin t’ajal an ajib tin tamub a Herodes. Mulcunenequits ti c’apul c’al i ts’alat c’apnel patal an oc’lecchic, ani an eyalchic, ani axi q’ue’atchic c’athpich pulic in ey ti bichoulom Galilea. .IUAni cum a Herodes in exla’its abal a Juan pel i pututh inic t’ocat ti xe’ets, jaxtam in c’ac’nal. Ani yab in jilchi a Herodías quin t’ajchi jant’o yab alhua’ a Juan. Ani lej canat a Herodes quin ats’a’ an cau jahua’ in olnal a Juan, aba ani’ yab in alhua’ ejtiyal. H Jats ti lej tsacuy a Herodías ani in lej le’ max quin t’ajat tsemtha’ a Juan. Tocat yab in ejtou quin tsemtha’. GUchanits ti jayq’ui’ a Herodes c’al a Juan antse’: ―Yab alhua’ ax a t’ajal a co’onchal in tomquil a ebchal. RFAntsana’ tin ulu a Herodes cum ti jayq’ui’ in aba’ an cau ca baliyat a Juan ti huic’axte ani ca huic’an c’al i calaniyo pat’al, cum a Herodías antsana’ in le’ ca t’ajchinchat a Juan. Nixe’ a Herodías pel in tomquil a Felipe axi’ pel in ebchal a Herodes. Ani juncunenec jaja’ c’al a Herodes. |EqTam tin ats’a’ a Herodes jant’ini’ tin ulu an inicchic taja’, tam jaja’ in ulu: ―Ojni’ ja’its jaja’ pel a Juan pujax axi tsemenecac ani xo’ ejthachits. Ja’its jaja’ ax u aba’ an cau ca muts’inchat in oc’. AD{Talchic i inic taja’ in ulu: ―Ja’its jaja’ pel an caulome a Elias. Q’ue’atchic in ulu: ―Ja’its pel i caulome c’al a Dios ejtil axi biyal caulome c’al a Dios. AC{Cum lej t’iloxnanchab in labith t’ajbilchic a Jesús c’al jat’hua’ tim patal an inicchic, olchinal jaye an ts’ale Herodes. In ulu jaja’ tamna’: ―Axe’ xi inic jats a Juan pujax axi tsemenecac ani xo’ ejthachits, ani jaxtam in cua’al in lej tsap quin t’aja’ i labith t’ajbilab. B' Jaye in canchal i at’ax teneclab an inicchic, ani in mauchal i aceite yantalam i ya’ul inicchic ani in jelthalchic. Tsemtha a Juan pujax ^A5 Tam ti antsana’its uchanchic in exobalil c’al a Jesús, ta c’aletschic. Xe’ets in olnanchalchic in cahuintal a Dios c’al an inicchic ca jic’tson c’al in hualab ani ca huenc’on c’al a Dios. 4@a Max jun i bichou yab ti bats’uhual ani yab ti ats’anchal a cahuintal, tam quit tixc’an taja’ c’al jaja’chic. Am pojoth jahuats ca tha’u ta acan al nixe’ xi bichou, ca tininiy tam ne’ets quit tixc’an. Antsana’ ta ca t’aja’ abal quin alhua’ tso’obna’ an inicchic taja’ abal yab alhua’ in t’ajamal cum im pojcanchamal in cahuintal a Dios. Lej chubax nan tu uchalchic abal jaja’chic ne’ets ca c’athpich yajchiquiyat tam quim baju an q’uicha tam ca ts’ejca c’al a Dios. Ma an Sodomajibchic ani an Gomorrajibchic c’al im pojcaxtal axi ti biyal yab ne’ets ca c’athpich yajchiquiyat jant’ini’ jaja’chic axi yab ti bats’uhual. (?I In uchayechic más i cau antse’: ―Al an ata jun ti quit bats’uhuat, tats quit junini’ c’uajiy ma tam ti ne’etsits quit cale al nixe’ xi bichou. > Quin xe’tsintha’ i pajablab axi yab lej huinat alhua’. Quin ne’tha’ expith juncats i toltom ax in ca’quimits. =In ucha’chic quin ne’tha’ expith i cuayablab tam ne’ets ti bel. Yab quin ne’tha’ i morral, ni i pan, ni i tumin. w<gTaley a Jesús in caniy ca chich c’al jaja’ axi lajuj tsab in exobalilchic abal quin aba’ tin t’ojlabil. In ucha’chic ca xe’tsin ti tsabchic tin eb. Im pitha’chic i eyaltalab abal ti canchix c’al i at’ax teneclab. O;In jic’pal a Jesús abal jale’ yab u belchinal in lej ey. Aba ani’, bel xe’ets ti exobchix al i bichouchic axi utat taja’ tim bichou. A Jesús in abal axi lajuj tsab in exobalil ti olnom Z:-Cum yab u belnal a Jesús c’al an inicchic tihua’ tim bichou, jaxtam yabats in t’ajal yan i labith t’ajbilab taja’. Expith in mo’cal in c’ubac c’al tsab ox i ya’ul abal quin jeltha’. 9 Jaxtam a Jesús in ucha’chic: ―U c’ac’nab axi caulome c’al a Dios abal ju’tamq’ui c’al tim patal an inicchic, expith yab u c’ac’nab c’al in at bichou, ani c’al in at ja’ubchic xits’al, ani c’al axi tin cuete’ q’uima’. ,8QI exlalq’ui ti thacum te’. Pel in tsacamil a Maria, ani pel in ebchal a Jacobo, ani a José, ani a Judas, ani a Simón. Ani u c’uajil jaye teje’ c’al huahua’ in uxum ebchalchic. Antsana’ u t’apchinal in tsalap nixe’ xi inicchic yab in tequeth exlanchi in lej ey a Jesús. y7kTaley pel i sábado ani c’uajat ti exobchix a Jesús tin tiyopanil an Israelchic tim bichou. Yantalam i inic in ats’anchal ani in lej jic’panchal in exobchixtal. In uluchic: ―¿Ju’ta tin ela’ patal axe’ xi cau axe’ xi inic? ¿C’al jita’ ti pithanchat ja in lej tsalpathtal, ani jant’ini’ tin lej ejtohual quin t’aja’ i labith t’ajbilab? o6 YTaley tixc’an a Jesús tin q’uima’ a Jairo, ta huichiy tim bichou junax c’al in exobalilchic. ?5w+Ani a Jesús in lej uluth ucha’ axi c’uajatchic abal ni jita’ yab quin olchi abal jaja’ in ejthamal an tsemelom ts’ic’ach. Taley in ulu ca pijchin an ts’ic’ach.4-*Tameq’ui ts’acpan an ts’ic’ach ani belats. In cua’al lajuj tsab i tamub. In lej jic’pal an inicchic abal ejtha axi tsemenecac. 3)Tam a Jesús in yac’uchi in c’ubac ani in ucha’: ―Talita cumi. Ti tenec cau in le’ quin ulu, ts’ic’ach quit ts’aquiy. $2A(C’al axe’ xi cau jahua’ in ulu a Jesús, tocat u tilibnath te’nal axi muthatchic. Tam a Jesús in ucha’ ca tala’ cale axi c’uajat altachic. In ne’tha’ expith in tata ani in mim an ts’ic’ach, ani in exobalilchic jun ti c’uajat an tsemelom ts’ic’ach. 1'Otsits a Jesús ani in ucha’chic: ―¿Jale’ it lej xacuecuel ani it uc’nalchic? Yab tsemenec an ts’ic’ach, u huayal expith. 0-&Tam ti ulitschic tihua’ tin q’uima’ a Jairo, a Jesús in ats’a’ xacuecuel axi muthatchic taja’. Tocat u uc’nal ani u thajnalchic. /3%Tam a Jesús in ne’tha’ ca c’ale junax c’al jaja’ a Pedro, ani a Jacobo, ani a Juan in ebchal a Jacobo. Jats expith in ne’tha’. W.'$A Jesús lejat yab in t’aja’ ti cuenta max antsana’ uchan a Jairo, tocat in ucha’ a Jairo: ―Yab quit jiq’uey c’al jahua’ it uchan, tocat ca lej bela’ abal nan u ejtohual tu tolmiye. -#Tam tu cahue a Jesús c’al an ts’at’elchic, tam ti ulits i inicchic axi tal ma tihua’ tin q’uima’ a Jairo. Ani uchan a Jairo c’al jaja’chic: ―Cum tihua’ tsemetsits a ts’ic’achil, yabats ca ucha’ an Exobchix ca c’ale quin jeltha’. ,/"Ani uchan an uxum c’al a Jesús: ―Mimlab, nan tu jeltha’ cum tim belamal. Quit c’ale c’al a ichich ts’aclalathits cum it jelnequits. ++!Tam nixe’ xi uxum lej jiq’uel, ma t’elelel cum in tsalpayal abal ne’ets ca exlajits abal jaja’ in tacchamal in toltomil a Jesús. Tam chich tin tamet a Jesús in tuthu in c’ualal, ani in olchi an chubaxtalab abal ja’its jaja’ ax in tacchamal in toltomil. {*o Tam a Jesús in met’c’achiquiyal tin tonith max quin exla’ jita’ c’al ti tacchinenec in toltomil. )5Tam uchan c’al in exobalilchic: ―A tsu’talits abal ti lej q’uits’c’omayal an mulcunel ani a conoyale jita’ ti tacchi a toltomil. V(%Tameq’ui a Jesús in exla’its tin lej ichich abal hua’ats jita’ jelthame c’al jaja’ in lej tsap ti jelthom. In met’al tin cux an mulcunel ani in conoyal: ―¿Jita’ tin tacchi u toltomil? c'?Tameq’ui t’ithpanits in xits’al. In exbayal tin inictal abal c’uajatits jelenec. ~&uAntsana’ in t’aja’ cum in cuete’ ulumalits tin ichich max expith quin tacchi in toltomil ne’ets ca jeley. %Tam tin ats’a’ abal u t’ilnal a Jesús c’al an mulcunel, tamna’ utey tin cux a Jesús ani in tacchi in toltomil. :$mIn lej ohuat yajchicnamalits an yau’lats, ma c’al yanits i ilalix ti ilaliyamejits. In tala’ pacumalits an tumin ax in cua’alac ani yab u elabme, tocat u c’alchinal. z#mAni c’uajat ti al an cuenel jun i uxum ax in cua’al lajui tsab i tamub yab u tajlunal ti ya’ul ta its’. *"MTam a Jesús ta ne’ets junax c’al a Jairo tin q’uima’. Ani cum ts’at’enchab c’al yantalam i inic lej q’uits’c’omath ne’ets a Jesús. $!AIn lej canat ucha’: ―Lej talec’ u ts’ic’achil. U lej le’ max ca ejtou quit c’ale ca punchi a c’ubac abal ca jeltha’ ani yab ca tsemets. - STam chich jun i inic im bij pel a Jairo axi pel i oc’lec tin tiyopanil an Israelchic. In tsu’u a Jesús taja’, ani utey tin tamet in tuthuhual in c’ualal. /WTaley tal a Jesús al an tan ani huichits junil jum poq’ue’ am pulic lejem. C’uajat jaja’ tin hualte’lil am pulic lejem tam ti chich yantalam i inic. -SAni ta c’ale in t’iloxnanchal am bichouchic axi cuentalith ti Decápolis patal jahua’ t’ajchinenec c’al a Jesús. Ani patal jita’ olchinal in lej jic’panchal jahua’ t’ajchinenec nixe’ xi inic. In ts’ic’achil a Jairo ani an uxum ax in tacchi in toltomil a Jesús jMA Jesús yab im pitha’ an q’uij ca ts’at’ey, tocat in ucha’: ―Quit c’ale ta q’uima’ ani c’al a at ja’ubchic xits’al ca t’iloxnanchi patal jant’o a Dios ti t’ajchamal tin ebal in c’anithomtal. A{Taley otsits a Jesús al an tan xan ti che’necac, ani lej canat conoyab c’al axi canchinenec an at’ax teneclabchic max ca pithan an q’uij ca ts’at’ey c’al jaja’. Tam patal an inic axi muthatchic taja’ in lej ucha’ a Jesús abal ca lejat tixc’an ani yabats ca xe’tsin al nixe’ xi cuenchal. .UTam u olchinal jaja’chic c’al ax in oc’ox tsu’uchic jant’ini’ ti canchinenec an inic an at’ax teneclabchic ani jant’ini’ ti uc’tsin an olomlom. I Ulitschic c’al a Jesús ani in tsu’u quetel toltomith an inic axi canchinenec an at’ax teneclabchic. In tsu’u alhua’methachits in tsalap. Ani lej jiq’ueychic axi chich am bichou. gGTaley am beletnomchic c’al an olomlom c’ale athithil ti bichou ani ti alte’ q’uimathchic quin olna’ jahua’ in t’ajamal a Jesús. Ani c’ale am bichou quin tsu’u jahua’ t’ajnenec c’al a Jesús. 2] Tam a Jesús in ucha’chic bel. Tam tixc’an nixe’ xi at’ax teneclabchic tin ichich an inic ani otsits tin inictal an olomlom. Ani tam nixe’ xi tsab i nni i olomchic jololol ti c’ale ti al an cotoblom, ani ta tala’ ijcachiquinits al am pulic lejem jun ti t’ajat uc’tsinchic. )K Tam patal nixe’ xi at’ax teneclab in lej canat ucha’ a Jesús antse’: ―Tucu pitha’ an q’uij abal qui c’uajchiy tin inictal nixe’ xi olomlom. Z- Taja’ hue’ utat xe’ets jun i pulic cuenel i olom ti ac’ul al i bolchal. N Tam nixe’ xi jun an at’ax teneclab in lej canat ucha’ a Jesús abal jaja’ ani c’al in juntalchic ca pithan an q’uij ca jilc’on al nixe’ xi c’uajattalab jun ti c’uajatits. >u Tam conoyab an at’ax teneclab c’al a Jesús: ―¿Jant’o tata’ a bij? Toc’tsin: ―Nana’ u bij Legión. Jats u bij cum c’uajat c’al nana’ yantalam u juntal. {Antsana’ in ulu an at’ax teneclab, cum uchanits c’al a Jesús abal ca tixc’an tin ichich nixe’ xi inic. *MAni an at’ax teneclab ax tin ichich tocat in thajanthal quin ucha’ a Jesús antse’: ―Tata’its pel it Jesús ti Tsacamil a t’ec’at pulic Pay’lom Dios ti eb. ¿Jant’o tam eyaltalab a cua’al abal tiquin ots’anchi? Nan tu lej uchal tim bij a Dios yab tiquin yajchiquiy. Tam tin tsu’u a Jesús ta ti tal hue’ ou, tam ti athlats abal quim baju. Ultsits in tuthuhual in c’ualal tin tamet. (ITam q’uicha ani tam acal xe’ets ti thajajal ti ts’en ani al nixe’ xi jolimtalab tsemelom. In cuete’ ts’ojbethachical tim ba’ c’al i t’ujub. PYan i calat tu huic’nal c’al i calaniyo pat’al tin acan ani tin c’ubac, ani tocat in tala’ t’apiyal ani in tala’ mu’uhual. Ma c’al ni jita’ tam inic yab u ejtohuab ca maxubetha. yTats tu c’uajil ani ma c’al ni jita’ tam inic yab u ejtohuab ca ohuat huic’an, ni c’al i calaniyo pat’al.  +Tam ti calejits a Jesús ti al an tan, ta ti tal jun i inic ax u co’oyab c’al i at’ax teneclab. U c’uajil ti al i jolimtalab tsemelom. e  ETaley ultsitschic a Jesús ani in exobalil jum poq’ue’ am pulic lejem ti tsabal Gadara.  3)Tamna’ in lej jic’palchic ani in conoyal: ―¿Jita’ tam inic hualam jaja’ abal in ejtohual quin abatna’ an ic’ ani an ja’?r ](Tam a Jesús in conoy in exobalilchic: ―¿Jale’ it lej jiq’uelchic? ¿Jale’ yab tim belal? N'Tam ts’aquiy a Jesús in c’uiyath tauna’ an ic’ ani an ja’ antse’: ―Quit cubiy ani yabats quit lanq’uilats. Ani tam t’ajat cubiyits an ic’ ani yabats lanq’uil an ja’. 5c&Ani a Jesús huayamath al i lachic’lab tin cux an tan. Tam ejtsintha c’al in exobalilchic ani uchan: ―¿Exobchix, jale’ yab a t’ajal ti cuenta max cu uc’tsin? )K%Tam thayc’an jun i ic’ lej tsapic al am pulic lejem. U lej lanq’uil an ja’ c’al an tsapic ic’, ma ne’ets t’uchichilits an tan c’al an ja’. X)$Tam tixc’an in exobalilchic c’al an mulcunel, ta c’alechic junax c’al a Jesús al an tan jum poq’ue’ am pulic lejem. C’uajat jaye más q’ue’at i tanchic axi ne’ets c’al a Jesús. 9#Tameq’ui nixe’ xa q’uicha tam ti aclejits, a Jesús in ucha’ in exobalilchic: ―Cu c’alechic tihua’ jum poq’ue’ am pulic lejem. W'"Expith in taunal c’al i jalpith cau axi yab pel in exobalilchic, ani axi pel in exobalilchic jats in lejquinchal an jalpith cau jant’o in le’ quin ulu. A Jesús in coythal an ic’ al am pulic lejem {!Antsana’ a Jesús in exobchalchic an inic c’al yan i jalpith cau ma ju’tam huichat u ejtohuab ca ejtinchat.  Tam t’ayathits ani calejits ani puhueyits, in atal axi patal an ts’ojol t’ayablab. U pactha’bel in c’ue’elchic, ma an ts’itsinchic u che’el quin ts’ejca’ in c’util taja’ ejtil max pel i te’. Jale’ exobchix a Jesús c’al i jalpith cau gGCa t’ayan i iyalab mostaza ti tsabal, pel xe’ axi más tsipichic c’al patal an iyalab. A Jesús in uchayechic: ―Nan ne’ets tu olchiyechic i jalpith cau jant’ini’ tin t’ajal a Dios ti Ts’ale. t~aTam ca payeyits an huay’, tam ne’ets an c’ojol quin tamcuy. An jalpith cau c’al an iyalab mostaza I} C’al in huinat alhua’ an tsabal jats tu calel ani jats tu puhuel an ithith. Ne’ets puhuehuel in xequel ani tam quim baju in q’uijil, tam u t’uchbinal. Tam talbel u c’oc’tsinal. Y|+Patal an acal u huayal ani patal a q’uicha u ejtsinal nixe’ xi inic ax in t’ayamal an iyalab. An iyalab u cuete’ calel ani u puhuel, ani yab in tso’ob an inic jant’ini’ tu calel ani tu puhuel. <{qA Jesús in uchayechic: ―Jant’ini’ ca t’ayan jun i iyalab ithith ti tsabal ani ca cale ani ca puhuey, antsana’ tin t’ajal a Dios ti Ts’ale tin ichich an inic. z'Jitats in lej bats’umalits tin ichich in cahuintal a Dios, jats axi ne’ets ca pithane más. Jitats tocat eblim im bats’umalits hue’ in cahuintal a Dios, jats axi ne’ets ca tixc’anchat. An jalpith cau tin cuenta jant’ini’ tin t’ajal a Dios ti Ts’ale ^y5A Jesús in uchayechic: ―Ca lej t’aja’ ti cuentachic ca alhua’ bina’ a xutsun c’al in cahuintal a Dios. Max hue’ ta ca bina’ a xutsun ca ats’anchi, tocat lej hue’ ne’ets ca ejtiy. Max jum putat ca bina’ a xutsun ca ats’anchi, ne’ets ca alhua’ ejtiy lej yan ani a Dios ne’ets ti pithaye ca más exla’. txaJitats junat in ichich c’al nana’ u ichich, quin lej alhua’ bina’ in xutsun c’al axe’ xi cau. w3Patal jahua’ xohue’ u tsincacayab c’al i jalpith cau, talbel ne’ets ca tala’ tejhua’methanchat ani ca tala’ lejquinchat an inicchic. rv]A Jesús in uchayechic: ―Auxe’ max ca paxq’uiyat i lec’utsith tajablab c’al i poc’te’ o max ca c’uajba tin alam i huaytalab tsey. Iba. U c’uajbab jun ti t’ec’at abal quin tala’ tajbay alta ti al an ata. uAn iyalab axi ijcanenec jun ti alhua’ an tsabal jats ejtil an inic axi quin lej alhua’ ats’anchi in cahuintal a Dios tin ichich ani ca lej alhua’ t’aychin taja’. Jaxtam in lej t’ajal jahua’ alhua’ c’al a Dios. Pelchic ja ejtil i acan lab em ax im binal in hualil ti jun inic lajuj, ani talchic ti ox inic, ani talchic ti bo’ inic. An jalpith cau c’al an tajablab t/Bel in lej xijc’ath tsalapnal ani in junini’ c’a’inchal jahua’ hua’ats teje’ tsabal, ani u lej c’ambiyab c’al an ricotalab. Antsana’ u t’u’thithinchab in ichich c’al jahua’ teje’ tsabal, ma yabats u lejel ca t’ayat c’uajiy in cahuintal a Dios tin ichich. Jaxtam yab in t’ajal jahua’ alhua’ c’al a Dios, ani pel ejtil i acan lab em axi yab im binal in hualil. syAn iyalab axi ijcanenec jun ti hua’ats yan i q’uith, jaye ejtil an inic axi quin ats’anchi in cahuintal a Dios. ;roTocat cum yab lej luputh ibibin tin ichich, jaxtam yab in ohuat belal. U t’apchinal im belomtal tam ca yajchiquiyat ani ca othna tin ebal abal im belamal in cahuintal a Dios. ,qQAn iyalab axi ijcanenec al an tsabal jun ti hua’ats yan i t’ujub jats ejtil an inic axi quin ats’anchi in cahuintal a Dios tin ichich c’al i culbeltalab. p/An iyalab axi ijcanenec al am bel jats ejtil an inic axi quin ats’anchi in cahuintal a Dios tin ichich ani ca tixc’anchat c’al a Satanás. QoAm buc’ul iyalab lab em ejtil ax u olnom c’al in cahuintal a Dios. In  A Jesús in uchayechic: ―¿Jale’ yab a ejtiyalchic axe’ xi jalpith cau? ¿Max yab a ejtiyalchic ax, jant’ini’ tam ne’ets ca ejtiy más i cau axi nan ne’ets tu olchiyechic? [m/ Quin met’a’ jaja’chic jahua’ u t’ajal, ani ejtil max tam yab in lej tsu’tal. Quin ots’ohuiy in cahuintal a Dios jahua’ u olchal, ani ejtil max tam yab in lej ats’al. Jaxtam yab u huenc’onal c’al a Dios ani yab u paculanchab in hualabchic. A Jesús in lejquinchal an jalpith cau tin cuenta am buc’ul iyalab lab em Kl Tam a Jesús in ucha’chic: ―A Dios ti tso’oblinchal tata’chic jant’ini’ tin t’ajal ti Ts’ale, ani nan u taunal c’al i jalpith cau an inicchic axi yab im belal an chubaxtalab. bk= C’alnequits an mulcunel, ani jilc’oneneque c’al a Jesús tsab ox i inicchic ani xi lajuj tsab in exobalilchic in conoyal jant’o in le’ quin ulu nixe’ xi jalpith cau c’al am buc’ul iyalab lab em. Pj Tam a Jesús in ucha’ an mulcunel: ―Jitats junat in ichich c’al nana’ u ichich, quin lej alhua’ bina’ in xutsun c’al axe’ xi cau. Jale’ exobchix a Jesús c’al i jalpith cau r(~}||t{{(zyxx w|wvauttSssGrqpooEnn mlkjj0iqhggGf^eLdcbaf`_^_]\\[HZY$XHWVV[UiTSSR PONNMLKJIIHbGGJEE,DDC>BA@??u>s=<;::m987o76544c3E110//.k.--F,,+M*)('' &%}$s#"V!  dv(-j~/ +  -l$r %  Tam in chi’tha’chic am burro c’al a Jesús. Im punchal jaja’chic in toltomil tin cux am burro, ani tam puney a Jesús. $- Tam toc’tsin in exobalilchic a Jesús jant’ini’ ti uchanits c’al a Jesús quin toc’tsiychic. Tam uchanchic bel quin ne’tha’. b#= Ani tam conoyab c’al talchic i inic: ―¿Jant’o a t’ajalchic a piliyal am burro? {"o Tana’ c’alechic in ela’ am burro huic’at ba’ i bel utat tin hui’lebil jun i ata. Im piliyalits. !9 Max jita’ ti ucha’ abal jale’ ta piliyal, ca ucha’ abal nana’ in Ajatic ax u yejenchal. Jaye ca ucha’ abal thubat ne’ets cu huichba’. @ y In ucha’chic: ―Quit c’alechic al nixe’ xi bichou axi utat, ani taja’ ne’ets ca ela’ jun i burro huic’at axi lejat yabaye puname. Ca piliy ani tiquin chanchi teje’.  y Taley ne’etsits ca ulits a Jesús junax c’al in exobalilchic ti Jerusalén, ani im bajuchic utat ti bichou Betfagé ani ti bichou Betania axi utatchic ti bolchal Olivos. Ma taja’ a Jesús ne’ets quin aba’ tsab in exobalil c’al i cau. c? 4Tam uchan c’al a Jesús: ―Ojni’ ne’ets tu tsu’uxmetha’ cum tim belamal. Xo’ a ejtohual quit c’ale cum jelthachits a hual. Ma tamna’its u tajax tsu’uxits, ani ts’at’ey c’al a Jesús.% 3Ani conoyat c’al a Jesús: ―¿Jant’o a le’ abal nan tu t’ajchi? Toc’tsin an joc’tsi: ―U le’ abal tiquin tsu’uxmetha’. # 2Tameq’ui an joc’tsi in thubat tixc’a’ in nacat coton, ani t’ic’ts’oth ts’acpan. C’ale ani ulits tin tamet a Jesús. $A 1Tam cubiy a Jesús ani in ucha’ axi muthatchic taja’: ―Ca ucha’ ca chich an joc’tsi. Ani ta c’ale axi uchanchic, ulits c’al an joc’tsi ani in ucha’chic: ―Xo’ quit culbejits, cum a Jesús in le’ ti tsu’u. Quit ts’aquiy ani cu c’ale c’al jaja’. fE 0Ani tamna’ c’uiynal c’al yan i inicchic taja’, uchan ca ts’ibc’an. Ani jaja’ más thajajal cahuin. In lej tsapic ucha’ a Jesús: ―Tata’ axi pel it at xits’lab c’al a David, tiquin yajnanchi. 'G /Tam tin ats’a’ abal utat c’uajat a Jesús taja’, tam in thajat ucha’: ―Tata’ Jesús axi pel it at xits’lab c’al a David, tiquin yajnanchi.  .Ulnenequits a Jesús junax c’al in exobalilchic ti Jericó ani calelelits taja’, ani ts’at’at jaye i mulcunel pulic. Ani quetelits tin hual am bel jun i joc’tsi im bij Bartimeo ti conol c’al i ts’ejhualixtalab tumin. Pel in tsacamil a Timeo. R -Cum nana’ tin Juntal patal an inicchic in che’nequits abal tin tolmix c’al an inicchic, ani yab tin tsapic abatnom. Ma ne’ets cu bina’ tu ba’ quin tsemtha ti calchixtalab abal yantalam i inic ca hualca ani yabats ca c’unat co’oyat c’al i hualabtalab. A Jesús in tsu’uxmethal jun i joc’tsi im bij Bartimeo q[ ,Ani max a le’ tit lej c’athpich pulic a ey c’al a Dios, ca t’ayat tolmiy patal a at belomchic.  +Yab in tomnal tata’chic antsana’ ca t’aja’ jayetseq’ui. Max a le’ tit pulic a ey c’al a Dios, ca tolmiy a at belom. =s *Tam a Jesús in caniychic ca utey, ani in ucha’chic: ―A tso’obits tata’chic abal am pulic oc’lec u tsapic abatnom ani in t’ajal ti pulic inic c’al am bichoulomchic.   )Axi lajuj in exobalilchic a Jesús tsacuy c’al a Jacobo ani c’al a Juan, cum antsana’ in le’ ca pithan an q’uij. hI (Expith yab u uchbil abal nan tu pitha’ an q’uij quit buxcan jun tu huinab ani jun tu c’uatab. Pel in uchbil expith u Tata quim pitha’ an q’uij ca buxcan tu huinab ani tu c’uatab jitats jaja’ im bijiyamalits. ?w 'Toc’tsin jaja’chic: ―I ejtohual. Tam a Jesús in ucha’chic: ―Chubax ne’ets ca yajchicna’te i yajchictalab ani i tsemtalab ejtil axi nan ne’ets cu yajchicna’. I  &Tam a Jesús in ucha’chic: ―Yab a alhua’ exbayamal jahua’ ax tin conchalchic. ¿A ejtohualchic ca yajchicna’ an yajchictalab ani an tsemtalab axi nan ne’ets cu yajchicna’? ) %In uluchic: ―Tam tata’ ca lej t’aja’ tit Ts’ale teje’ tsabal huahua’ i le’ cu buxcan jun ta huinab ani jun ta c’uatab. kO $Tam a Jesús in conoy: ―¿Jant’o tam alhua’talab a le’ac abal nan tu t’ajchichic? i K #Tam uteychic c’al a Jesús a Jacobo ani a Juan. In tata jaja’chic pel a Zebedeo. Uchan a Jesús c’al jaja’chic: ―Exobchix, huahua’ i le’ i alhua’talab tucu t’ajchi c’al jahua’ ne’ets tu conchi. 3 _ "Ani jaja’chic ne’ets tiquin tilibna’, ani tiquin mo’canchi i c’ubaclec, ani tiquin tubcay. Ma ne’ets tiquin t’ajat tsemtha’. Aba ani’ quin tsemtha, oxchilab q’uicha ne’ets quin ejtha ti al an jolimtalab. Conchinchab i alhua’talab a Jesús c’al a Jacobo ani c’al a Juan  ) !In ucha’chic: ―Ca lej t’aja’ ti cuenta xohue’ hue’its cu ulits ti Jerusalén. Taja’ nana’ tin Juntal patal an inicchic ne’ets quim bina tin c’ubac an oc’lec pale’chic ani tin c’ubac axi exobchixchic c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. Jaja’chic ne’ets tiquin jolbiy abal quin tsemtha. Taley ne’ets tiquin huat’ba’ tin c’ubac axi yab Israelchic. . U A Jesús junax c’al in exobalilchic ne’etsits ti bel c’athithil ti Jerusalén, ani a Jesús hue’ más oc’chith ti ne’ets. In jic’palchic abal yab u jiq’uel a Jesús c’al jant’o ne’ets ca t’ajchin ti Jerusalén, ani jaja’chic ojni’ u jiq’uel. Tam a Jesús in ucha’ ca peleychic hue’, cum junil ne’ets quin olchichic jant’o ne’ets ca t’ajchin jaja’ tihua’ ti Jerusalén. 5 c Hua’ats xohue’ teje’ tsabal yan i inicchic pulic in ey, ani talbel ne’ets ca ajiyat tsipilin in ey ti eb c’al a Dios. Hua’ats jaye yan i inicchic axi xohue’ tsipilin in ey, ani talbel ne’ets ca ajiyat pulic in ey ti eb c’al a Dios. In olnal a Jesús junil abal ne’ets ca tsemtha 'G Teje’ tsabal ne’ets quim bats’uye ma bo’ inic huichc’oth, in q’uima’, in ebchalchic, in uxum ebchalchic, in mimchic, in tsacamilchic, in tsabalilchic. Jaye ne’ets ca othna c’al in at inicchic teje’ tsabal, ani ti eb ne’ets ca c’uajiy it ejatlith abal ets’ey.  Toc’tsin a Jesús: ―Chubax nan tu uchalchic ne’ets ca pithan yan más c’al a Dios jitats in jilamal jant’o tin ebal u bij ani tin ebal abal pel i olnanchix c’al an alhua’ cau. Antsana’ ne’ets ca pithan max quin jila’ in q’uima’, max in ebchalchic, max in uxum ebchalchic, max in tata, max in mim, max in tomquil, max in tsacamilchic, max in tsabalil. $A Tam uchan a Jesús c’al a Pedro: ―Ajatic, huahua’ i tala’ jilamal i c’al jahua’ i co’oyamal ani xo’ u ts’at’enec c’al tata’. xi Tam a Jesús in met’a’chic ani in ucha’: ―An inicchic yab in ejtohual quin cuete’ jec’ontha’ tim ba’, expith c’al a Dios ojni’ ne’ets ca ejtohuat ca jec’ontha. A Dios expith patal in ejtohual quin t’aja’. P Tam c’al nixe’ cau lej jic’pax in exobalilchic a Jesús, ani conóx jun c’al xi jun: ―¿Max chubax antsana’ jahua’ in ulu, tam jita’ hualam ne’ets ca ejtohuat ca jec’ontha? b= Lej q’uibat ca huat’ey jun i camello tin lo’tal in acan i t’ithab, ani lej huat’ath más q’uibat abal i rico quim bats’u a Dios ti Ts’ale tin ichich max quin huat’ath tsapna’ axi yan in cua’al. "= Lej jic’pax in exobalilchic a Jesús c’al nixe’ xi cau jahua’ in ulu jaja’, ani jats tin tsab ucha’chic junil in exobalilchic antse’: ―Tsacamilchic, tu uchal lej q’uibat quim bats’u a Dios ti Ts’ale tin ichich jitats quin tsapna’ axi yan in cua’al. B} Tam a Jesús in met’a’ an inicchic axi muthat toninil c’al jaja’ ani in ucha’ in exobalilchic: ―Lej q’uibat an ricochic quim bats’u a Dios ti Ts’ale tin ichich. $A Tam tin ats’a’ axe’ xi cau, ta c’ale lej yajchic ani lej t’e’pith in ichich, cum in le’ quin cuete’ c’alna’ axi yan in cua’al. 3 A Jesús in ichich hual met’a’ ani in ucha’: ―Hua’atse jant’o in le’ a Dios abal ca t’aja’. Quit c’ale ca tala’ nuju jahua’ a cua’al ani ca pitha’ an tumin an ts’ejhuantalchic. Max antsana’ ca t’aja’, tam ojni’ ne’ets quit pithan yan i c’alab tihua’ ti eb. Ani xo’ aba ma quit yajchiquiyat ani ma quit le’na quit tsemtha, bel tiquin ts’at’enchi. y~k Toc’tsin an inic: ―Ma tam tu tsacamtal u tala’ putumal an uchbixtalab c’al axe’ ax tin uchamal. } A tso’obits an uchbixtalabchic axi thuchat tin cahuintal a Dios antse’: Yab quit uxumbejin. Yab ca tsemtha’ a at inic. Yab quit cue’en. Ni jita’ yab ca t’ajchi an janamtalab. Ni jita’ yab ca c’ambiy. Ca c’ac’na’ a tata ani a mim. | Tam uchan c’al a Jesús: ―¿Jale’ tin uchal tin alhua’? Hua’ats juncats expith axi alhua’, ja’its a Dios. {! Tam ti ne’ets a Jesús ti bel, tal jun i inic c’al in athic. Ulcan tin tamet a Jesús ani in tuthuhual in c’ualal, ani in conoyal: ―¿Jant’o pel u uchbil cu t’aja’ abal quin it ejatliyat abal ets’ey? Tata’ it alhua’ exobchix tiquin ucha’. z7 Taley a Jesús im pumbal ti junchic an tsacamchic tin ocob, ani im punchal in c’ubac tin oc’. Taunab a Jesús c’al jun i cuitol inic rico cy? Jitats yab antsana’ tsa’at in ichich, yab in ejtohual quim bats’u a Dios ti Ts’ale tin ichich ani yab ne’ets ca c’uajiy ti eb jun tin t’ajal a Dios ti Ts’ale. Jats an lej chubaxtalab nan tu uchalchic. "x= Tam tin tsu’u a Jesús abal antsana’ c’uiyax in exobalilchic, tam tsacuy ani in ucha’chic: ―Yab ca c’anchi an tsacamchic yab ca chi’tha c’al nana’. Expith jitats tsa’at in ichich ejtil in ichich i tsacam, jats ax im bats’uhual a Dios ti Ts’ale tin ichich. ,wQ Taley chanchinal a Jesús i tsacamchic abal ca tacchin c’al jaja’. Ani in exobalilchic a Jesús tocat in ts’i’quiyal quin c’uiya’ an chi’thom. Iv  Max i uxum quin jilcacay in tomquil ani ca tomquin c’al q’ue’at i inic, tamna’ pel i inicbe ani in t’ajchal i hualabtalab in oc’ox tomquil. A Jesús im bats’uhual an tsacamchic >uu A Jesús in ucha’chic: ―Max i inic quin jilcacay in tomquil ani ca tomquin c’al q’ue’at i uxum, tamna’ pel i uxumbe ani in t’ajchal i hualabtalab in oc’ox tomquil. ,tQ Taley otsitschic in exobalil alta ti al an ata jun ti c’uajat a Jesús, ani conoyab jaja’ tin cuenta nixe’ xi cau an jilcacaxtalab c’al i tomquilab. s Cum antsana’ juncatsmethachits jaja’chic c’al a Dios, jaxtam yabats alhua’ max an inic quin jilcacay in tomquil. Er Ani tam juncunenequits ejtil max juncats tin ebchiccua’. uqc Jaxtam in ulu a Dios abal an inic ca tixc’an c’al in tata ani in mim abal ca juncun c’al in tomquil. bp= Yab antsana’ ti c’a’alac tam ti a Dios in ts’ejca’ jun i inic ani jun i uxum. !o; Tam a Jesús in ucha’chic: ―Cum lej t’ujbathchic in ichich an inic, jats tin thucha’ a Moisés abal bel an inic quin jilcacay in tomquil. Zn- Toc’tsinchic: ―In ulu abal an tomquith uxum ca oc’ox ts’ejcanchat ani ca pithan an u jun tu olnab jale’ ne’ets ca jilcacayat, ani tiq’uele tam an inic in ejtohual quin jilcacay in tomquil. m Toc’tsin a Jesús in conoychic: ―¿Jant’o in ulal a Moisés tin thuchath cahuintal tin cuenta jahua’ tata’chic tin conoyal? l  Tam utey i fariseochic in le’ quin tacchiquiy a Jesús. In conoyalchic max a Dios in jilal an inic quin jilcacay in tomquil. ^k 7 Calejits a Jesús ti bichou Capernaum, c’ale ti Judea jum poq’ue’ am pulic itse’ Jordán. Taja’ u mulcunal junil yantalam i inicchic, ani a Jesús in exobchalchic cum antsana’ in ujnamits ti exobchix. Pj 2An at’em in cua’al in huinat alhua’ ey tam yab tsamc’ac’ath. Max tsamc’ac’athits, yabats jant’o ti alhua’. Tata’chic ca cuxuy an yajchictalab ani a Dios ne’ets ti t’ojojonchi a ichich ca baju tit alhua’ ejtil i at’em axi alhua’. Tam ne’ets quit c’uajlelen jun ejetchic jun c’al xi jun.i- 1Patal jitats ca c’uajiy c’al a Dios ne’ets ca t’ojojonchat in ichich c’al i yajchictalab. Patal ne’ets ca bina c’al jaja’ t’ojojonchithits in ichich ejtil ti biyal bina t’ojojonchithits i ts’acchixtalab tsemthach co’nel jolchithits i at’em. Rh 0Taja’ ne’ets ca ets’ey c’uajiy an c’amal ani an yajchictalab. wgg /Max ti hualbinthalac a hual in tomnal ejtil max ca t’ajat caltha’ jun a hual. In tomnal quit otsits ti eb jun ti a Dios in t’ajal ti Ts’ale c’al juncats a hual, ani yab quit jolohuat ti al am pulic c’amal c’al tsab a hual. Rf .Taja’ ne’ets ca ets’ey c’uajiy an c’amal ani an yajchictalab. e -Max ti hualbinthalac a acan in tomnal ejtil max ca t’ajat muts’q’uiy. In tomnal quit otsits ti eb c’al a Dios c’al juncats a acan, ani yab quit jolohuat ti al am pulic c’amal c’al tsab a acan. Taja’ ni jayq’ui’ yab u teptsinal an c’amal. Rd ,Taja’ ne’ets ca ets’ey c’uajiy an c’amal ani an yajchictalab. #c? +Max ti hualbinthalac a c’ubac in tomnal ejtil max ca t’ajat muts’q’uiy. In tomnal quit otsits tihua’ ti eb c’al a Dios c’al juncats a c’ubac, ani yab quit jolohuat ti al am pulic c’amal c’al tsab a c’ubac. Taja’ ni jayq’ui’ yab u teptsinal an c’amal. kbO *Lej c’athpich hualbith jitats quin t’ajchi ca hualbin jun i tsacam axi nan tim belal. In tomnalac ca palchin i alchic tsa’ t’ujub tin nuc’ an hualbinthom ani ca pet’na al i pulic lejem ca t’ajat uc’tsin. daA )Max jitats ti pithalchic i ja’ ca uts’a’ c’al tin ebal nana’ u bij ani c’al tin ebal cum tata’chic pel tu c’al nana’, jats lej chubax ne’ets ca pithan i atabilab c’al u Tata ti eb. An hualbinthom e`C (Jitats yab u tomolnax c’al huahua’ jats axi junat in ichich c’al huahua’ i ichich. _ 'Toc’tsin a Jesús: ―In tomnalac yab ca c’anchi, cum jitats quin t’aja’ i labith t’ajbilab c’al u lej bij pel i chubax inic. Yab ne’ets tiquin q’uibts’oth eyenthanchi u bij ani yab ne’ets tiquin quithab t’iloxnanchi u bij. I^  &Tam uchan a Jesús c’al a Juan: ―Exobchix, huahua’ i tsu’u jun i inic ti canchixnanchal a bij c’al i at’ax teneclab, ani i c’anchi cum yab ts’at’enec c’al huahua’. )]K %―Max jitats quim bats’u jun i tsacam ejtil axe’ c’al nana’ u bij, tin mac’uchith bats’uhualne. Ani max jitats tiquim bats’u yab expith nana’ tim bats’uhual, jaye in mac’uchith bats’uhual u Tata ti eb ax tin abamal quin chich teje’ tsabal. Axi yab tomolnax \' $Tam a Jesús in c’uajba’ jun i tsacam tin tamet in exobalilchic. Taley talbel im pumba’ tin ocob, ani in ucha’ in exobalilchic: ~[u #Tam buxcan a Jesús ani in caniy ca más utey axi lajuj tsab in exobalilchic. In ucha’chic: ―Jitats in le’ quim baju ti más huinat exbath in ey tin tamet a Dios, quin tsa’ca’ tim ba’ ani quin tolmiy patal jitaquitsq’ui tam inic. zZm "Yab toc’tsinchic t’ajat, cum in hueutsixnamal jita’ c’al jaja’chic axi más huinat exbath in ey. dYA !Taley ultsitschic a Jesús junax c’al in exobalilchic ti bichou Capernaum. Otsitschic al i ata ani taja’ a Jesús in conoyal in exobalilchic antse’: ―¿Jant’o tam cau ax a hueutsixnamal tihua’ ti bel? [X/ Aba ani’ antsana’ olchinenec axe’ xi cau in exobalilchic a Jesús, bel yab in ejtiyal ani in ts’ejnal quin más conomichiquiye a Jesús abal ca lejquinchat an cau. Jita’ axi más huinat exbath in ey KW Lej exome in exobchal in exobalilchic. In olchalchic abal jaja’ in Juntal patal an inicchic ne’ets ca bina tin c’ubac i inicchic abal ca tsemtha ani oxchilab q’uicha ne’ets ca ejtha. 2V] Calejitschic taja’ a Jesús junax c’al in exobalilchic, c’ale ani xe’etsits ti Galilea. Yab in le’ jita’ c’al ta ca tso’obna max xe’ets taja’. YU+ A Jesús in toc’tsiychic: ―Ne’ets ca ejtouchic ca caltha’ nixe’ an at’ax teneclab, expith quit lej olon ani quit pablats yab quit c’aputs. A Jesús in olnal junil abal ne’ets ca tsemtha ;To Taley a Jesús otsits al jun i ata, ani taja’ tsinat conoyab c’al in exobalilchic: ―¿Jale’ yab i ejtou huahua’ qui canchi an cuitol nixe’ xi at’ax teneclab? OS Tam a Jesús in yac’uchi in c’ubac ani in ts’acba’ ca cubiy. 8Ri Tam an at’ax teneclab in lej ts’ebtsinthal an cuitol ani in lej tsapic thajanthal, ma jilc’on ejtil max tsemenec an cuitol. Ani yan i inic in ulu abal tsemetsits. ^Q5 Tam ti a Jesús in tsu’u abal u lej q’uits’c’omanal an mulcunel, in c’uiya’ an at’ax teneclab. In thubat ucha’: ―At’ax teneclab, it lej mo’bethom ani it lej tsinebethom c’al an inicchic. Nan tu uchal quit tix’can c’al axe’ xi cuitol, ani ni jayq’ui’ yab quit huichiy quit otsits c’al jaja’ junil. P Tam in tata an cuitol in lej thajat ulu: ―Ojni’ u belalits, ani u lej le’ max tata’ tiquin tolmiy tu más beloyoye. O Tam uchan c’al a Jesús: ―Nan u ejtohual tu tolminchi c’al patal ma jutamits huichat a ejtohual tiquim bela’. /NW Yan i calat u ijcab al i c’amal ani al i itse’, cum u le’nab ca tsemtha’ c’al nixe’ xi at’ax teneclab. Tucu yajnanchi ani tucu tolminchi max ca ejtou. IM  Tam a Jesús in conoy in tata an cuitol: ―¿Ma jayq’ui’ ti ts’at’enec an ts’ebtsintalab c’al an cuitol? Toc’tsin in tata an cuitol: ―Ma tin t’ele’tal ti ts’at’enec. gLG Tam ti chi’thachits an cuitol tin tamet a Jesús, an at’ax teneclab in tsu’u a Jesús ani in lej ts’ebtsinthal an cuitol. Ma ijca tsabal junil ani t’ulq’uiq’uil ti c’ale, ani u bititil junil in ijil. MK Toc’tsin a Jesús in ucha’chic: ―Tata’chic ojni’ yab tim belal. In ohuat c’uajinec c’al tata’chic tu c’aya’nal, ani yabaye tim belamal. Tiquin chanchi an cuitol teje’. 2J] Abal ju’tamaquits ca xe’tsin u lej tsapic c’olohuab, ma u ijcab tsabal c’al an at’ax teneclab. U bititil in ijil ani u huech’ech’el in camab c’al an yajal. Tocat u luxuxmel in inictal. U ucha’chic a exobalilchic abal tiquin canchinchi an at’ax teneclab, ani yab in ejtouchic. *IM Toc’tsin jun i inic c’al axi muthat taja’ in ulu: ―Exobchix, te tu chanchal u cuitolil c’uajchith ani mo’bethachits c’al i at’ax teneclab. H# Tam a Jesús in conoychic nixe’ xi exobchixchic c’al an ts’ejcath cau: ―¿Jant’o tam cau ax a hueutsixnal c’al u exobalilchic? G  Ani tam ti tsu’tabits tal a Jesús, patal axi taja’chic in jic’pal ani utey c’al in athic quin tsapnetha’ a Jesús. "F= Taley huichitschic a Jesús c’al axi ox in exobalilchic jun ti c’uajat axi q’ue’at in exobalilchic. In tsu’u c’al jaja’chic muthat yantalam i inic. Ani an exobchixchic c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés hueutsíx c’al in exobalilchic a Jesús. %EC Nan tu uchalchic abal che’nequits jun axi ejtil a Elías ani t’ajchinenec quithab c’al an inicchic, cum antsana’ le’na ca t’ajchin. Antsana’ cum jant’ini’ tin ulal an T’ocat Thuchlab ne’ets quin yajchicna’. A Jesús in canchal i at’ax teneclab jun i cuitol D A Jesús in toc’tsiychic: ―Lej chubax ne’ets ca oc’chith chich a Elías quin tala’ ts’ejcanchi patal. Ani in ulal an T’ocat Thuchlab abal nana’ tin Juntal patal an inicchic ne’ets quin yajchiquiyat ani ne’ets quim pojca c’al an inicchic. vCe Tam a Jesús conoyat c’al jaja’chic: ―¿Hualam max chubaxcua’ jahua’ in ulal an exobchixchic c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés, abal a Elías oc’chith ne’ets ca chich ani talbel ne’ets ca chich a Cristo? WB' Cum antsana’ ti uchanchic c’al a Jesús, jaxtam in tsinat t’ilal tin ichich jahua’ in tsu’umalits. Expith in t’iloxnalchic abal jant’o tam cau nix abal ne’ets ca ejtha ti al an jolimtalab. A  Taley tam ti ne’ets pa’a’alchic al am bolchal a Jesús c’al axi ox in exobalil, in ucha’chic abal yab quin olchi jita’ jahua’ in tsu’u. Quin aychi quin olchi ma tam ca ejthajits jaja’ ti al an jolimtalab in Juntal patal an inicchic. v@e Tameq’ui axi ox an exobal in tsu’u expith jilc’on a Jesús. Xant’ojits a Elías ani a Moisés. n?U Ani pa’iy jun i mule’ i tocou ti eb c’al ti paxq’uiq’uiyatchic. Al nixe’ xi tocou in ats’a’chic u cau a Dios antse’: ―Axe’ ja’its pel u ichich hual Tsacamil. Jats jaja’ ca ats’anchichic in cahuintal. >' Antsana’ tin ulu a Pedro, cum jun jic’tohual yab in tso’bim jant’o quin más ulu. Jaye jiq’uel junax c’al in at exobalchic. \=1 Tam a Pedro in ucha’ a Jesús: ―Exobchix, tequeth alhua’ abal xo’ teje’ u junat c’uajatchic huahua’. Qui ts’ejca’ ox i pathel ata, jun abal tata’, jun abal a Moisés, ani jun abal a Elías. o<W Ani jaja’chic in tsu’u jaye c’uajatits a Elías ani a Moisés ti t’ilomchic c’al a Jesús. X;) Maq’uiq’uil in toltomil ani lej thacninil ejtil i pojoth tsam, ma i pac’ul toltom teje’ tsabal ni jayq’ui’ yab in ejtohual quim bajuthanchi ejtil in toltomil a Jesús lej c’athpich thacninil. f:E Acac a q’uicha talbel a Jesús in ne’tha’ a Pedro ani a Jacobo ani a Juan al jun i t’ec’at oc’ bolchal. Taja’ in tejhua’methal tim ba’ c’al jaja’chic hue’ jalc’uthits in tejhua’ inictal. 69 g A Jesús in uchayechic antse’ in exobalilchic: ―Lej chubax nan tu uchalchic abal hua’ats axi tata’chic yab ne’ets quit thubat tsemets, biyat ma tiquin tsu’u in c’uajatits tin lej Ts’ale c’al u lej tsap. A Jesús in tejhua’methal tim ba’ hue’ jalc’uthits in tejhua’ inictal V8%&Xo’ lej hualbith an inicchic ani yab belom c’al nana’. Jitats tiquin tithenanchi u bij ani u cahuintal c’al jaja’chic, nana’ ne’ets cu tithena’ tam quin huichiy junil quim puhuethanchat u bij c’al u Tata ti eb. Nana’its tin Juntal patal an inicchic ne’ets quin huichiy junax c’al an t’ocat ángelchic.V7%%Ni jant’o yab hua’ats in exbath ejtil in c’athpich exbath in ejattal. 6{$Ni jant’o ti exbath max an inic quin tala’ c’alna’ jahua’ teje’ tsabal ani quin q’uiba’its in ejattal. [5/#Jitats in le’ expith quin t’aja’ in cuete’ culbetal, jats ne’ets ca q’uibey. Jitats quim bina’ tim ba’ c’al tu ebal nana’ ani c’al tin ebal an alhua’ cau, jats ne’ets ca jec’ontha. 14["Tam a Jesús in caniy ca utey in exobalilchic ani an mulcunel, ani in ucha’chic: ―Quin t’ajat jilcachiquiy in cuete’ culbetal jitats in le’ ca ts’at’ey c’al nana’. Aba ani’ max ca yajchiquiyat c’al an inicchic ani ma ca le’na ca tsemtha, bel tiquin ts’at’enchi. 3y!Huilq’uin a Jesús ani tocat in met’al in exobalilchic. Tam jaja’ in c’uiyath ucha’ a Pedro jaye antse’: ―Satanás, quit tixc’an c’al nana’. Yab a tsalapnanchal in tsalap a Dios, expith in tsalap an inic jats a tsalapnanchal. J2  Antsana’ a Jesús in lejquith olchi in exobalilchic. Tam a Pedro in ne’tha’ a Jesús hue’ pil ani in c’uiyath ucha’ yab in tomnal antsana’ quin tsalpay abal ne’ets ca tsemtha. 1Tam a Jesús in ts’i’quiy quin lej olchi in exobalilchic jant’o ne’ets ca t’ajchin jaja’ in Juntal patal an inicchic. Lej bijchithits ne’ets ca yajchiquiyat ani ca pojca c’al an yejtselabchic Israel ani c’al an oc’lec pale’chic ani c’al an exobchix c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. Ne’ets ca tsemtha ani oxchilab q’uicha ne’ets ca ejtha. 09Tam a Jesús in lej uluth ucha’ in exobalilchic yab quin olchi jita’ max jaja’its pel a Cristo. In olnal a Jesús abal ne’ets ca tsemtha ^/5Ani a Jesús in conoyalechic: ―¿Ani tata’chic jant’ini’ tin exlanchal u ey? Tam toc’tsin a Pedro: ―Tata’its ojni’ pel it Cristo axi it bijithits ne’ets quit aban c’al a Dios quit chich. G.Toc’tsin jaja’chic: ―Talchic in ulal abal tata’ pel it Juan pujax. Talchic in ulal abal pel it Elías, ani talchic in ulal abal pel it caulome c’al a Dios axi junaquecua’. -Taley a Jesús c’al in exobalilchic xe’ets ti tsa’bibil al i bichouchic axi cuentalith ti Cesarea Filipo. Tam ti ne’ets tihua’chic ti bel, a Jesús in conoyal in exobalilchic: ―¿Jant’ini’ hualam tin olnal an inicchic c’al u ey nana’? e,CAni cum a Jesús ne’ets quin aba’ ca c’ale tin q’uima’, in ucha’ antse’: ―Yab quit otsits ta bichou, ani yab ca olchi jita’ jahua’ it t’ajchinenec. A Pedro in olnal abal a Jesús ja’its a Cristo 0+YTam a Jesús in tsab tacchi junil in hual, ani an joc’tsi in luba’ ca tajax tsu’xin. Tam ojni’ in lej tajax tsu’talits patal jahua’ quin met’a’. *)Cum thabubul tsu’ux an joc’tsi, in toc’tsiy: ―U tsu’tal i inicchic ejtil max pel i te’lom, ani u tsu’tal ejtil max belelelchic. V)%Tamna’ in yac’uchi in c’ubac an joc’tsi, in lotocna’ quin caltha’ al am bichou. In tubcay in ijil tin ch’uchub c’ubac ani in umchi tin hual an joc’tsi, ani tam in conoy max tsu’uxits. ;(oTaley ulits a Jesús c’al in exobalilchic ti Betsaida, ani taja’ chanchin jun i joc’tsi. Ani lej canat taunab a Jesús max ca tacchinchat in hual abal ca tsu’uxme. :'mTam a Jesús in conoychic: ―¿Jale’ hualam tata’chic yabaye tin exlanchal u lej ey c’al u labith t’ajbil? A Jesús in tsu’uxmethal jun i joc’tsi ti Betsaida [&/―¿Jay i t’uchichith t’ocnal an jilc’omach a thaya’ tam nan u pijchiyamal c’al nixe’ xi buc i pan tse’ mil i inicchic? Toc’tsin jaja’chic: ―I thaya’ buc i t’uchichith t’ocnal. ?%w¿Jay i t’ocnal an jilc’omach a thaya’ tam nan u pijchiyamal c’al nixe’ xi bo’ i pan bo’ mil i inicchic? Toc’tsin jaja’chic: ―I thaya’ lajuj tsab i t’ocnal. $A cua’alchic a hual ani a xutsun. ¿Jale’ yab it tsu’ux ani jale’ yab it ots’ox? ¿Jale’ it lejat uc’pithchic? k#OCum a Jesús in tso’ob jant’o in ulalchic, jaxtam in ucha’chic: ―¿Jale’ a ulalchic abal yab a cua’al i pan? ¿Jale’chic ma lejat yabaye tin exlanchal u lej ey? ¿Jale’ hualam t’ujbabathechic a ichich? r"]Tam conóx jun c’al xi jun ani in uluchic: ―Antsana’ hualam in ulu cum yab i cua’al i pan. B!}Tam a Jesús in ucha’chic: ―Ca t’aja’chic ti cuenta yab ca bats’u an c’ac’chixtalab c’oye ax in cua’al an fariseochic ani axi ts’at’atchic c’al a Herodes.  In exobalilchic in uc’chiy quin ne’tha’ i pan quin c’apu tam ne’etsits al an tan. Juncats i pan expith in cua’alq’ui. [/ Tam tixc’an a Jesús c’al nixe’ xi fariseochic, otsits junil al an tan c’al in exobalilchic, ani ta c’alechic jum poq’ue’ am pulic lejem. An c’ac’chixtalab c’oye c’al an fariseochic ]3 Tam c’al i thuchumtalab tin ichich a Jesús in ulu: ―¿Jale’ hualam in le’ axe’ xi inicchic nan cu tejhua’metha’ u ey c’al i labith t’ajbilab? Lej chubax u ulal abal yab ne’ets cu t’ajchi. pY Chich i fariseochic in ts’i’quiyal ti cau c’al a Jesús. In tacchiquiyal in ucha’ quin t’aja’ i labith t’ajbilab ti tsu’bixtalab abal quin tejhua’metha’ max chubax in cua’al in tsap c’al a Dios ti eb. 3_ Taley jaja’ c’al in exobalilchic otsits al i tan, ta c’alechic ma ti tsabal Dalmanuta. An fariseochic in le’ quin tsu’u i labith t’ajbilab ti tsu’bixtalab kO Jelat ti tse’ mil i inicchic jats c’aputs. Tam a Jesús in ucha’ an mulcunel ca c’alets. -Tim patal an mulcunel c’aputs ani ajhuejits. Taley in exobalilchic a Jesús in thaya’ an jilc’omach, ma buc i t’ocnal t’uchichithits. 9Jaye im bina’ i c’ac’namal yan c’al a Dios c’al xi tsab ox i tsacam to’ol, ani in ucha’ in exobalilchic quin huat’banchi an mulcunel. ucTam a Jesús in ucha’ an mulcunel ca buxcan tsabal. Taley im bats’u axi buc i pan ani im bina’ i c’ac’namal yan c’al a Dios. Tam in mu’u ani im pitha’ in exobalilchic, ani jaja’chic in huat’banchi an mulcunel. nUA Jesús in conoychic: ―¿Jay i panchic a cua’al? Toc’tsinchic: ―I cua’al buc i pan. 5In ulu tam in exobalil: ―¿Jant’o ti qui pijchi an mulcunel ani teje’ yab hua’ats ma ni jun i q’uimath jun ti qui elchi i c’apnel? veMax cu aba’ ca c’ale tin q’uima’ el ichich ne’ets ca luxan ti bel, cum yantalam che’nec lej ou. ―U lej yajnanchal an mulcunel, cum oxits a q’uicha ti c’uajat c’al nana’ ani yab in cua’al jant’o quin c’apu. * OJun a q’uicha c’uajat mulcuthits yantalam i inicchic, ani yab in cua’al jant’o quin c’apu. Ani a Jesús in caniy ca chich in exobalilchic, in ucha’:  %Ani lej jic’pab ani lej t’iloxnab a Jesús c’al nixe xi inicchic jahua’ in t’ajamal. In uluchic: ―Patal jahua’ in t’ajal axe’ xi inic lej huinat alhua’, ma in ots’oxmethal an tsinechic ani in jelthal an mo’chic abal ca cahuin.G$Ani huichits a Jesús jun ti muthat an inicchic, in ucha’chic yab quin olchi jita’ jahua’ t’ajchinenec nixe’ xi inic. Aba ani’ lej uchanchic antsana’, bel xe’ets ti olchix. #Tameq’ui thubat japq’uinchatits in ots’oxtal ani hualcanchatits in thuc’chul in lec’ab. Ma tamits t’ajat u tajax cau. "Tamna’ in met’a’ ti eb, ani c’al i thuchumtalab tin ichich in ulu: ―Efata. Ti tenec cau in le’ quin ulu quit japq’uinchat. 1[!Tam a Jesús ta in ne’tha’ hue’ pil. Im balchi in ch’uchub c’ubac tin xutsun, ani taley in tubcay in ijil tin ch’uchub c’ubac ani in umchi tin lec’ab. j M Ani taja’ chanchin jun i inic axi tsine ani hueque’ cau, uchan max quim punchi in c’ubac. f ETaley tixc’an a Jesús taja’ al an cuenchalabchic axi cuentalith ti bichou Tiro ani ti bichou Sidón, ani ne’ets tsa’bibil al i bichouchic axi cuentalith ti Decápolis. Taley ultsits ti pulic lejem Galilea. G Tam ti ultsits tin q’uima’ an mimlab, tam in tsu’u cuatsat tin huaytal in ts’ic’achil canchithits an at’ax teneclab. A Jesús in jelthal jun i inic tsine ani hueque’ cau  Tam uchan c’al a Jesús: ―Lej chubax jahua’ a ulu. Quit c’alets, cum canchinits a ts’ic’achil an at’ax teneclab. T !Tam toc’tsin an mimlab: ―Ojni’ lej chubax jahua’ a ulal, Ajatic. Aba ani’, bel am pic’o’ tin alam an mexa in c’apchal am pejlam pan ax u ijcanalq’ui tam u c’apul an tsacamchic. B~O}|M{{yxxwYuutssrqqq po}nn#mljihEgg,f~eedcYb&a`K_]]!\9ZZFYJXWW+V~UUSRQCPONMKJRIH}GfEEDD CIBBA^@_?3>=3<;;9S773544?2k11F00Q/S.6-,b+G**#)p(''=&& %$,#""! FR *\a)MR;   X Dy'0"?vf2E"Jaxtam in ucha’ axi ox in exobalil: ―U ats’al ejtil max u lej tse’eyab u ichich c’al i c’athpich t’e’pithtalab, ma ejtil ne’ets quin tsemetsits. Tata’chic quit jilc’on teje’ ani yab quit huayits. E1!Expith a Pedro ani a Jacobo ani a Juan jats axi ne’tha ca c’alechic jaye. Ani ley huat’ath c’athpich yajchic in ichich a Jesús, ma lej c’olothits tin inictal in ats’al. _07 Taley ulits a Jesús junax c’al in exobalilchic al jun i tsabal im bij Getsemaní. Taja’ a Jesús in ucha’chic: ―Quit jilc’onchic teje’, biyat nan ne’ets quin c’ale hue’ nihua’ quin olon. / Bel a Pedro in lej ucha’ a Jesús: ―Aba ma quin le’nane quin tsemtha junax c’al tata’, nan yab ne’ets cu tsinca’ tu ba’. Taley patal in exobalilchic a Jesús in ulu jayetseq’ui jant’ini’ in ulu a Pedro. Ol a Jesús ti Getsemaní D.Toc’tsin a Jesús: ―Lej chubax nan tu uchal abal axe’ xi acal ne’ets ca tsinca’ ta ba’ c’al nana’ oxil i calat ma tam ti ibaque thajnenec tsabil i thajach an coxol. 0-YTam uchan a Jesús c’al a Pedro: ―Aba ma patal an ts’at’el ca t’apchin in tsalap yab ti ts’at’enchi, nan ojni’ ne’ets tu junini’ ts’at’enchi. x,iTalbel tam quin ejthajits ne’ets quin oc’chith c’ale ti Galilea, ani tata’chicte quit c’ale talbel. N+Taja’ a Jesús in ucha’chic: ―Patal tata’chic tin ebal u tsemtal ne’ets quit t’apchin a tsalap axe’ xi acal. In olnab ti al an T’ocat Thuchlab jant’o ne’ets quin t’ajchin c’al a Dios antse’: Nan ne’ets cu tsemtha’ am beletnom oveja, ani ne’ets ca buc’uhuat tam an ovejachic, in ulu a Dios. v*eTaley a Jesús ani in exobalilchic in ajatnanchi im bij a Dios, ani tam c’alechic ti bolchal Olivos. N)Lej chubax nan tu uchalchic abal yabats ne’ets cu uts’a’ i vino lab t’uthub c’al tata’chic ejtil u t’ajal xo’. Ma tihua’ talbelaquits tam ti a Dios quin t’aja’ ti lej Ts’ale, tam tiq’uele ne’ets cu uts’a’ junil. A Jesús in olnal abal a Pedro ne’ets quin tsinca’ tim ba’ c’al jaja’ (In ucha’chic: ―Axe’ pel u xits’al axi hue’its ne’ets quin huac’lanchat ti al an cruz abal yantalam i inicchic ca paculanchat in hualab. C’al tin ebal u huac’lath xits’al a Dios ne’ets quin ts’ejca’ i it jilchith cau c’al an inicchic. 9'kTam im pena’ an uts’umtalab c’al an vino ani im bina’ i c’ac’namal yan c’al a Dios. In huat’banchi in exobalilchic quin uts’a’ tim patal jaja’chic. h&IBiyat u c’apul an exobalchic, a Jesús im pena’ am pan ani im bina’ i c’ac’namal yan c’al a Dios. In mu’u ani im pitha’ in exobalilchic, ani in ucha’chic: ―Ca c’apuchic axe’ u anam t’u’ul. 6%eBel alhua’ quim bina ani quin tsemtha, cum nana’ tin Juntal patal an inicchic antsana’ im bijchithits ti al an T’ocat Thuchlab. Tocat lej c’athpich ts’ejhuantal nixe’ xi inic axi ne’ets tiquin tsinat bina’, cum ne’ets ca lej yajchiquiyat. Alhua’ max lejatac yab hua’tsinenec. $!A Jesús in toc’tsiychic: ―It lajuj tsab ta eb nana’ tu exobalil, ani ja’its jun ax u lej c’apul c’al nana’ u talabil. |#qTam ojni’ lej t’e’pinchic, in conoyal ti junchic ti junchic: ―¿Hualamac xe’ max nana’ ja’its? w"gTam ti quetelits ti c’apul ba’ an mexa, a Jesús in ucha’chic: ―Lej chubax tu uchalchic abal jun axi lajuj tsab c’al tata’chic ax it junax c’apul c’al nana’ ne’ets tiquin tsinat bina’ tin c’ubac u tomolnaxilchic. u!cAni aclejits tam ti ulitschic a Jesús junax c’al axi lajuj tsab in exobalilchic al nixe’ xi ata. @ yTam c’ale axi tsab i exobal, ulitschic ti Jerusalén. In ela’ jant’ini’ ti uchanits c’al a Jesús, ani tats tin t’ojojoychic patal tin cuenta an c’apuxtalab ajib. 1Tam an thabal ata ne’ets ti olchi jun i pulic alta ts’ejcacathits tim pulic punchith atajil. Tats ta ca t’ojojoychic an c’apuxtalab ajib. 4aJun ti jaja’ ca otsits ca ucha’ an thabal c’al an ata antse’: An Exobchix Jesús ti abchal jun i cau. Ti conoyal abal jahua’ tam alta ta q’uima’ ca matinchi quin t’aja’ an c’apuxtalab junax c’al in exobalilchic tin cuenta in ajib am biyal bichou Israel ti calthame ti Egipto. wg Cum a Jesús ne’ets quin oc’chith aba’ tsab in exobalilchic in ucha’chic: ―Quit c’alechic nihua’ ti bichou Jerusalén, ani taja’ ne’ets ca baju jun i inic in ic’tal i ja’ c’al i mul. Jats ca ts’at’enchi. 7 Im bajuhuits an c’a’al q’uicha an ajib tin cuenta am bichou Israel ti calthame ti Egipto ti biyal. Tamits tu c’apab am pan axi yab ts’ejcath c’al i c’ac’chixtalab c’oye ani tam tu tsemthab an cordero ti ts’acchixtalab. Conoyab a Jesús c’al in exobalilchic: ―¿Ju’tam a le’ qui t’ojojoy abal cu c’aputs tin cuenta in ajib am biyal bichou Israel ti calthame ti Egipto? 'G Lej culbel jaja’chic tam in ats’a’ jant’o in ulu a Judas, ani in uluchic abal ne’ets quim pitha’ i tumin. Ma tam ti tamits a Judas in lej alimichical jant’ini’ ti quin tsinat bina’ a Jesús tin c’ubac in tomolnaxilchic. An Santa Cena tin cuenta in tsemtal a Jesús eC Taley jun axi lajuj tsab in exobalilchic a Jesús c’ale quin tsu’u an oc’lec pale’chic abal quin tauna’ ani quin juncu an cau quin tsinat bina’ a Jesús tin c’ubac jaja’chic. Pel a Judas Iscariote. ta Lej chubax nan tu uchalchic abal ju’tamq’ui ca olnanchat an inicchic an alhua’ cau tim puhuel an tsabal, taja’ ca t’iloxnanchat jaye in t’ajbil axe’ xi uxum. A Judas in juncuhual an cau abal quin tsinat bina’ a Jesús LTin t’ajchi jaja’ ma jant’inits in ejtohual. Aba ani’ yabaye in tsemenec, bel tin jolchi an nihuihuiltalab ejtil max tin q’uejab t’ojojonchalits u inictal tam ne’ets quin joliyat. B}Cum ets’ey c’uajat an ts’ejhuantalchic c’al tata’chic a ejtohual ca t’ajchi i alhua’talab jayq’uits ta ca le’na’chic, ani nana’ expith jun i hue’ in c’uajat. -SA Jesús in ucha’chic axi tsacunec: ―Yab a cuenta jahua’ in t’ajamal axe’ xi uxum. Yab ca c’uiya’chic, cum lej alhua’ jahua’ tin tajchamal. ;oEjtohuamejac ca nujuhuat ti ox i bo’ inicchic i denario ani an tumin pithnenecac an ts’ejhuantalchic. Ni hue’ yab culbetnanchat jahua’ antsana’ in t’aja’ an uxum. }sTam tsacuy talchic axi taja’ c’uajat, in uluchic: ―¿Jale’ tu huac’labq’ui antse’ an nihuihuiltalab? 1[C’uajat a Jesús ti Betania tin q’uima’ a Simón ax in cua’alac an t’it’ axi c’apux c’al in anam t’u’ul. Tam ti quetelits a Jesús ba’ an mexa, chich jun i uxum in chal i frasco ts’ejcath c’al i t’ujub im bij alabastro. T’uchat an frasco c’al i nihuihuiltalab nardo lej chubax ani lej jalbith. Im pejcanchi in nuc’ an frasco, ani taley in jolchi an nihuihuiltalab tin oc’ a Jesús. !;In uluchic: ―Yab qui yac’ua’ tam ajib abal i ca thayc’an i xacueltalab al am bichou. Jun i uxum in jolchal i nihuihuiltalab tin oc’ a Jesús G In q’uibchale tsab a q’uicha tam an Israelchic quin t’aja’ an ajib tin cuenta abal ti calthame im biyal juntalchic ti Egipto. Pel i q’uij tam an Israel quin c’apu i pan axi yab ts’ejcath c’al i c’ac’chixtalab c’oye. An oc’lec pale’chic ani an exobchixchic c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés exome in alimichical jant’ini’ ti quin c’ambiy ani quin yac’ua’ a Jesús, cum in le’ quin tsemtha’. Q %Nan tu lej uluth uchalchic quit ets’ey c’uajiy ts’ejcacathits abal tiquim bats’u, ani ja’its an cau ax u lej uluth uchalac tim patal an inicchic ca ets’ey c’uajiy ts’ejcacathits.s_ $I quin chich jun jic’tohual tu ela’ it c’uajatq’uichic ejtil i beletnom hui’leb axi huayamath. 3 #Antsana’ táta’chic quit lej c’uajiy ts’ejcacathits abal tiquim bats’u tam nan quin huichiy junil. Yab a tso’bimchic jayq’ui’ ne’ets quin huichiy junil, max tam ca aclejits, max tam ts’ejel acal, max tam c’a’al ca thajan an coxol, max tam thajuhuits.   "Nana’its ejtil jun i thabal ata axi ne’ets ca c’ale ou. Oc’ox in uchbiy ti junchic in t’ojnalil jant’o ne’ets quin t’ojna’. In ucha’ am beletnom hui’leb ca lej c’uajiy ts’ejcacath ca japchin an hui’leb tam ca huichiycua’. g G !Cum yab a tso’bimchic an q’uicha ani an hora tam ne’ets quin huichiy junil, jaxtam ca junini’ ne’tha’ ts’ejcacathits a ichich tiquim bats’u. Tiquin lej junini’ aychi ani quit lej t’ayat olonchic. n U Ni jita’ tam inic yab in tso’bim am pejath q’uicha ni am pejath hora tam antsana’ ne’ets ca t’ajan. Ma i ángelchic ti eb ani ma nana’its tin Tsacamil a Dios yab i tso’bim. Expith in tso’bim u Tata ti eb.  ) An eb ani an tsabal jats ne’ets ca taley, expith nan u cahuintal ojni’ ni jayq’ui’ yab ne’ets ca taley. Ets’ey ne’ets ca putun.  ! Lej chubax nan tu uchalchic abal yab ne’ets ca taley a juntalchic, ma oc’ox ca t’ajanits patal jahua’ axe’ nan tu olchamalchic. 8i Tam tata’chic ca tsu’uhuits u t’ajnal patal axe’ jahua’ nan tu uchamalits ne’ets ca t’ajan, tam ca exla’its abal hue’its nana’ ne’ets quin chich junil. N Ca ats’a’chic jun i jalpith cau c’al an te’ higuera. Tam ti it in c’ue’elchic ani u puthnalits in xequel, tam a exlalits abal hue’its ne’ets quim baju an c’ac’al q’uij. !; Ne’ets cu aba’ i ángelchic tiquin tamcunchi an inicchic axi nana’ u tacuyamalits tu c’al. Ne’ets ti tamcunchixchic ma tim puhuel an tsabal. /W Tam ne’ets quin tsu’tat nana’its tin Juntal patal an inicchic in talits ti eb al i tocoulom. Tam ne’ets cu tejhua’metha’ u lej tsap ani u lej ts’alat. gG Ne’ets ca lej tsapic t’elelats an eb, ma ne’ets jololol a ot abal ju’tamq’ui. 6e Ca taleyits nixe’ xa q’uicha lej huat’ath c’athpich yajchictalabchic, tam ne’ets ca yic’utsin a q’uicha ani a its’ yab ne’ets quim bina’ in tajax. ' C’al patal axe’ xi cau nan tu q’uejab olchamalits tata’chic jahua’ yabaye t’ajnenequits. Jaxtam ca lej alhua’ pena’ ta ichich abal yab quit c’ambiyat c’al pil i cau. Jant’ini’ ne’ets ca tsu’tat tam ca chich junil in Juntal patal an inicchic /W Ne’ets ca chich i c’ambixchic ti timc’ox c’al nana’, ani talchic i inic ne’ets quin timc’oy i caulome c’al a Dios. Ma ne’ets quin t’aja’chic jaye i labith t’ajbilab ti tsu’bixtalab, max quin ejtou ani’ quin c’ambiy talchic i inic axi tacuthits tin c’al a Dios. 3 Ne’ets ca xe’tsin i inicchic quin ulu teje’ c’uajat a Cristo ani jun ne’ets quin ulu tihua’ c’uajat a Cristo. Yab ca belchi ja. + Max a Dios yab quin t’apiy nixe’ xa q’uij q’uicha lej c’athpich yajchictalab ni jita’ tam inic yab ne’ets quin cuxuy ni ohuat hue’. Cum a Dios lej c’anithom c’al jitats tacuthits tin c’al jaja’, jaxtam ne’ets quin t’apiy tin ebal jaja’chic. z~m Al nixe’ xa q’uichachic a Dios ne’ets quin abchi an inicchic i c’athpich yajchictalab axi ni jayq’ui’ yab in abchamal, ani ni jayq’ui’ talbel yab ne’ets quin abchi ejtil nixe’ lej huat’ath c’athpich an yajchictalab. ]}3 Quin conchichic a Dios abal yab quim baju ca pit’c’on ti al an tsamay q’uij. | Lej ts’ejhuantal an uxum axi co’oth c’al i tsacam ani i uxum axi chuchuthome c’al i tsacam tam quim baju nixe’ xa q’uicha. n{U Jitats c’uajat tin t’ayablabil, ma yabats ca huichiy tin q’uima’ quin calthaye in toltomil. 0zY Tam quim bajuhuits nixe’ xa q’uicha, jitats c’uajat tin hualq’ui’lal in q’uima’ ca thubat pa’iy, ani ma yabats ca otsits alta quin calthaye jant’o. Py Ca alhua’ ejtiyat c’al jitats quin ajiy axi más i cau in uluye a Jesús antse’: Ti biyalits an caulome c’al a Dios Daniel in q’uejab thucha’ abal ne’ets ca c’uajba ti al an t’ocat tiyopan jant’o lej c’ac’ath ani q’uibethom. Tam tata’chic ca tsu’u antsana’ c’uajbathits jun ti yab in uchbil ca c’uajiy taja’, tamna’ ax it c’uajatchic teje’ ti Judea quit thubat pit’c’on quit c’ale ti al an ts’en. Ca junini’ ne’tha’chic ts’ejcacathits a ichich, cum ne’ets quit bina tin c’ubac i oc’lecchic quit othna. Ne’ets quit huithc’oyat tin tiyopanil an Israelchic. Ne’ets quit bina tin c’ubac i oc’lec eyalchic ani tin c’ubac i ts’alechic c’al tin ebal nana’ u bij, ani ne’ets tiquin olnanchi u bij tin tamet jaja’chic. ,sQ I pulic bichoulom ne’ets ca pejéxin c’al pil i pulic bichoulom. An ts’alechic ne’ets ca tomolnáxin jun c’al xi jun. Ne’ets ca lej t’elelats an tsabal abal ju’tamq’ui, ani ne’ets ca hua’tsin yan i jayil. An inicchic ne’ets ca lej xe’tsin xacuecuel c’al jahua’ in tsu’tal u t’ajnal c’ac’ath. Ani patal axe’ jats expith in ts’i’quintal an lej yajchictalab axi más taye tal. erC Yab quit jiq’ueychic tam quit t’ilchin i pejextalab axi yan u thayc’anal ani más axi taye tal, cum antsana’ bijithits abal ne’ets ca lej thayc’an. Yabaye ne’ets ca thubat taley an q’uij q’uicha. Sq Cum ne’ets ca chich yan i inic ti timc’ox c’al nana’. Ne’ets quin uluchic abal jaja’chic pel a Cristo axi abnenec c’al a Dios, ani antsana’ ne’ets quin c’ambiy yantalam i inicchic. mpS Toc’tsin a Jesús: ―Ca lej t’aja’chic ti cuenta abal ni jita’ yab ti c’ambiychic. bo= ―I lej le’ abal tata’ tucu olchi jayq’ui’ ne’ets ca t’ajan jahua’ ti hui’i a ulumal. ¿Jant’o tam tsu’bixtalab qui aychi abal qui exla’ max thubat ne’ets ca taley an q’uij q’uicha? n% Tam c’alechic a Jesús junax c’al in exobalilchic ani c’athiy ti bolchal Olivos axi c’uajat tin tamtal an tiyopan. Buxcan taja’ a Jesús hue’ pil c’al a Pedro ani c’al a Jacobo ani c’al a Juan ani c’al a Andrés. Ani uchan c’al jaja’chic: (mI Toc’tsin a Jesús: ―Xohue’ a tsu’talchic am pulic tiyopan ani an atachic ax in cuenta an tiyopan. Ne’ets ca tala’ pacluhuat c’al i inicchic, ma ni jun i t’ujub yab ne’ets ca jilc’on t’i’póx c’al in at t’ujub. An tsu’bixtalab axi ne’ets ca t’ajan {l q Tam ti calejits a Jesús ti al am pulic tiyopan, uchan c’al jun axi lajuj tsab in exobalilchic: ―Exobchix, ca tsu’u an t’ujubchic jant’ini’ ti alhua’ ts’ejcathits ba’ an tiyopan ani ba’ an atachic ax in cuenta an tiyopan. %kC ,Axi q’ue’atchic im bina’ i jilc’omach tumin, ani jaja’ aba ani’ ts’ejhuantal in tala’ bina’ jahua’ in cua’alac quin cuxuthna’.Lj +A Jesús in caniy ca uteychic in exobalil, ani in ucha’chic: ―Lej chubax nan tu uchalchic abal axe’ xi ts’ejhuantal tsemchith uxum in lejat bina’ yab ejtil axi q’ue’at im bina’. oiW *Chich jun i ts’ejhuantal tsemchith uxum im bina’ tsab i tsacam tumin cobre lej hue’ in jalbil. Sh )Quetel a Jesús ti al am pulic tiyopan tin tamet am poc’te’ jun tu binab an c’ac’naxtalab tumin. In me’tal an inicchic ax im binal an tumin taja’. Yan i ricochic im binal yan i tumin. g9 (Ani c’al im pojcaxtal bel in tixc’anchalchic i c’alab an tsemchith uxumchic. U lej ohuel ti ol expith abal max ca tsu’tat ti t’ocat. Jats jaja’chic axi ne’ets ca c’athpich jolbiyat c’al a Dios. An tsemchith uxum axi lej binom c’al an c’ac’naxtalab tumin #f? 'Ti al an tiyopan in lej c’a’inchal ca buxcan jun ti quetel axi lej c’athpich pulic in ey, aniye jaye tam hua’ats i ajib ts’alat c’apuxtalab. weg &A Jesús in exobchiye an inicchic al an tiyopan, in uchalchic: ―Ca lej t’aja’chic ti cuenta yab ca t’aja’ jant’ini’ in t’ajal an exobchixchic c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. In culbetnal ca xe’tsin c’al in nacat coton abal max ca tsu’tat ti pulic in ey. Jaye ca lej tsapnethachic ti bel c’al yan i c’ac’naxtalab. d %Cum antsana’ a David im bijiy a Cristo tin Ajatic, jaxtam i tso’obits abal yab pel in tsacamil a David. An mulcunel axi c’uajat taja’ in lej culbetnanchal jahua’ antsana’ in ulu a Jesús. Jolbix a Jesús c’al an exobchixchic c’al an ts’ejcath cau c $Yab ja cum a David c’uajchith c’al an Espíritu Santo im bijiy a Cristo tin Ajatic. In ulu antse’: A Dios in ucha’ u Ajatic: Teje’ quit buxcan tu huinab c’ubac, ma nan tu pitha’its ta c’ubac a tolmolnaxilchic abal ca tala’ ata’. Jb  #U exobchixe a Jesús ti al an tiyopan, ani in ucha’ axi taja’chic: ―In ulal an exobchixchic c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés abal a Cristo pel in tsacamil a David. Ka "Tam tin ats’a’ a Jesús abal antsana’ tsalpath toc’tsin nixe’ xi exobchix, in ucha’: ―A q’uibchale expith hue’ abal a Dios quin t’aja’ ti Ts’ale ta ichich. C’al axe’ xi cau ni jita’chic taja’ yabats in inicnal tim ba’ ti quin conomichiquiye a Jesús c’al jant’o. In ey a Cristo ` !Lej chubax pel in uchbil an inic quin lej jum putat c’anitha’ a Dios c’al patal in ichich, ani c’al patal in tsalap, ani c’al patal in ejattal, ani c’al patal in tsapcua’. Jaye quin c’anitha’ patal in at inic jant’ini’ tin c’anithal tim ba’cua’. Max antsana’ quin t’aja’, tam ojni’ más in exbath nixe’ xi inic tin tamet a Dios, yab ejtil axi expith in ts’acchiyal a Dios c’al yantalam i tsemthach t’u’lec ani c’al yantalam i ts’acchixtalab jahuaquitsq’ui. h_I Tam uchan a Jesús c’al nixe’ xi exobchix c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés: ―Exobchix, jahua’ tata’ a ulumal lej tequeth. Lej chubax hua’ats juncats a Dios, ani yab hua’ats q’ue’at. ^  Huinat exbath jaye an uchbixtalab ax in thucha’ a Moisés antse’: Ca c’anitha’ patal a at inic jant’ini’ ta c’anithal ta ba’cua’. Nan tu uchalchic abal yab hua’ats q’ue’at i uchbixtalab axi lej huinat exbath ejtil axe’ xi tsab. w]g Jats jaja’ ca lej jum putat c’anitha’chic c’al patal a ichich, ani c’al patal a ejattal, ani c’al patal a tsalap, ani c’al patal a tsapcua’. Nan tu uchalchic abal ja’its xe’ an uchbixtalab axi más lej huinat exbath. \9 Toc’tsin a Jesús: ―Ja’its ax in thuchanchi a Moisés in juntalchic Israel antse’: I Pay’lom Diosil jats juncats expith axi hua’ats. [ Taley utey c’al a Jesús jun i inic axi pel i exobchix c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. In ats’amalits jaja’ tam ti hueutsíxin an saduceochic c’al a Jesús. Cum in exla’its abal tsalpath in toc’tsixtal a Jesús, jaxtam in conoy: ―¿Jahua’ hualam an uchbixtalab axi más lej huinat exbath ti al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés? Z{ Cum a Dios pel in Diosil nixe’ xi ox i inic axi tsemenec teje’ tsabal, jaxtam i exlalits abal bel c’uajatchic ejate tin tamet a Dios. Lej q’uibts’oth a tsalap tata’chic tin cuenta an tsemelomchic. An uchbixtalab axi más huinat exbath /YW Tin cuenta abal u ejthab an tsemelomchic hualam yab a ajiyamalchic jahua’ in thucha’ a Moisés, abal tauna jaja’ c’al a Dios ti al i tsacam te’ tam ti t’a’ilits. Uchan a Moisés antse’: Nana’its pel tin Diosil a Abraham ani tin Diosil a Isaac ani tin Diosil a Jacob, in ulu. ,XQ Tam ca ejtha an tsemelomchic in ey an inic ani in ey an uxum yabats ne’ets ca tomquin. Ne’ets ca c’uajiychic ejtil an ángelchic axi ti eb yab u tomquinal. GW A Jesús in toc’tsiychic: ―Tata’chic ojni’ lej q’uibts’othits a tsalap tin cuenta an tsemelomchic, cum yab a exlal an T’ocat Thuchlab ani yab a exlanchal in tsap a Dios. )VK ¿Cum tomquinenec nixe’ xi uxum c’al axi buc i ebchalab teje’ tsabal, c’al jahua’ ti ne’ets ti c’uajiy ti tomiclab tam ca ejtha an tsemelomchic? #U? Tim patal nixe’ xi buc i ebchalab tomquinenec c’al nixe’ xi juncats uxum, ani ni jun yab in co’oyamal i tsacam. Taley tsemets jaye an uxum. T Taley tomquin in tsabchil ebchal an tsemelom c’al an tsemchith uxum. Tsemets jaja’, ani yab in co’oyamal i tsacam. Jayetseq’ui in oxchil ebchal an tsemelom tomquin c’al nixe’ xi tsemchith uxum, ani tsemets jaja’ jaye yab in co’oyamal i tsacam. cS? Hua’atsac buc i ebchalab. Tomquin an oc’ox, ani tsemets yab in co’oyamal i tsacam. xRi Exobchix, a Moisés in thucha’ abal max ca tsemets jun i tomquith inic ani yab in co’oyamal i tsacam c’al in q’uimathil, ca tomquin in ebchal an tsemelom c’al an tsemchith uxum. Lequitsq’ui max quin co’oy i tsacam tam. "Q= Taley talchic i saduceo chich c’al a Jesús. Cum yab im belalchic abal max ne’ets ca ejtha an tsemelomchic, uchan a Jesús c’al jaja’chic: IP  Tam a Jesús in ucha’chic: ―Ca pitha’ an ts’ale oc’lec jahua’ pel a uchbil ca pitha’, ani ca pitha’ a Dios jahua’ pel a uchbil ca pitha’ jaye. Ani lej jic’panchab in toc’tsixtal a Jesús c’al axi che’nec ti maclaxchic. Conoyab a Jesús tin cuenta abal ne’ets ca ejtha an tsemelomchic dOA Tam pithanits. Taley in met’a’ ani in conoy: ―¿Jita’ axe’ in hual ani jita’ axe’ im bij axi thuchath teje’ al an tumin? Toc’tsin jaja’chic: ―Pel in hual ani pel im bij an ts’ale oc’lec. 6Ne Cum a Jesús in exla’its abal pel i c’ambix cau, jaxtam in ucha’chic: ―¿Jale’ a le’chic tiquin macla’? Tiquim pitha’ jun i tumin abal qui met’a’. "M= Ultsitschic c’al a Jesús, in ucha’chic: ―Exobchix, i tso’ob abal jahua’ tata’ ca ulu pel i lej chubaxtalab. Expith a olnanchal in tequeth belil a Dios. Yab a t’ajal ti cuenta jahua’its it uxnal c’al an inicchic, ani yab it poc’oth tsu’tom c’al an inicchic. Tucu ucha’ max i cua’al i uchbil o max yab i cua’al qui jalbiy an jalbixtalab tumin c’al an ts’ale oc’lec romano. FL Taley aban ca c’alechic c’al a Jesús talchic i fariseo ani talchic axi ts’at’at c’al a Herodes, quin t’ajchi quin ulu i q’uibts’oth cau abal ca ejtohuat ca jolbiyat. YK+ Tam c’al nixe’ xi cau a Jesús u le’nab ca yac’uan c’al talchic i inic ax in exla’its abal jaja’chic ja’its ax u uxnal al nixe’ xi jalpith cau. Expith in ts’ejnalchic max jant’o ca t’ajchin c’al am bichouchic max quin lej yac’ua’ a Jesús, ani ta c’alechic. An jalbixtalab tumin c’al an gobierno {Jo Jats a Dios axi antsana’ im punu. Pel i lej jic’path t’ajbilab abal antsana’ ti punuthits c’al a Dios. /IW Auxe’ max yab a ajiyamalchic an T’ocat Thuchlab jun tin olnab nana’its ejtil in mimlab t’ujub antse’:An ts’ejcom atachic in ulu yab jant’o ti alhua’ axe’ xi t’ujub, ani tocat im pet’na’.Ani ja’its nix an t’ujub axi punuthits ti mimlab t’ujub. 9Hk Tam a Jesús in conoy axi c’uajat c’al jaja’chic: ―¿Jant’ini’ ti ne’ets quin t’aja’ nixe’ xi thabal lab t’uthublom? Ne’ets ca c’ale quin t’ajat tsemtha’ an t’ojonchixchic, ani ne’ets quim bina’ an lab t’uthublom ca t’ojonchat c’al q’ue’at i inicchic. oGW Tam in yac’ua’chic ani in t’ajat tsemtha’, ani in caltha’ tin elebtal an lab t’uthublom. GF Ani iba, expith in ulu an t’ojonchixchic antse’: Jats axe’ ne’ets ti c’alnanchix c’al an lab t’uthublom tam ca tsemets in tata. Qui tsemtha’ ani qui c’alnanchi huahua’. 'EG Ani tin lej taltalits an thabal in lejat aba’ in cuete’ ichich hual tsacamil. In tsalpay abal chubax ne’ets ca alhua’ bats’uhuat in tsacamil. *DM Taley an thabal in aba’ q’ue’ate. Ani jaja’ t’ajat tsemtha. Huilq’uith in aba’ i t’ojnalchic, ani tocat cuathan ani ma talchic jaja’ tsemtha. C Tam an thabal in aba’ q’ue’at i t’ojnal. Tocat cui’iyat ani ts’ojbetha tin oc’ c’al i t’ujub, ani quithab uchan. B Ultsits an t’ojnal ani tocat yac’uan c’al an t’ojonchixchic. Cuathan ani aban ca huichiy naptal c’al an thabal. OA Im baju in q’uijil an cotlats c’al an lab t’uthub, ani an thabal in aba’ jun i t’ojnal ca c’ale quim bats’c’unchi an lab t’uthub axi ne’ets ca jilc’on abal jaja’ an thabal. T@ # Taley a Jesús in ts’i’quiy junil quin tauna’ c’al i jalpith cau axi muthatchic c’al jaja’. In ucha’chic: ―Jun i inic in t’aya’ jun i lab t’uthublom, ani taley in tenmay c’al i te’. In ts’ejca’ in tsa’ub in hualil an lab t’uthub. Jaye in ts’ejca’ jun i t’ec’at tsac’ jun ti ca c’uajiy am beletnom lab t’uthublom. Taley im bina’ c’al jita’ ta ca t’ojonchat an lab t’uthublom. Tam c’ale ou an thabal. &?E !Jaxtam jaja’chic tocat in ucha’ a Jesús: ―Yab i tso’ob c’al jita’ ti abnenec a Juan ti pujax. Tam a Jesús in ucha’chic: ―Nana’ne yab ne’ets tu olchichic c’al jita’ tin abnenec ani c’al jita’ tim pithnenec u eyaltal cu t’aja’ jahua’ u t’ajal.i>K Max qui ulu abal c’al i inic jats ti abnenec, tam jant’o hualam ne’ets quin ulu am bichou. In ts’ejnalchic jant’o quin ulu am bichou, cum patal in lej belalits abal pel i lej chubax caulome abnenec c’al a Dios. =) Tam jaja’chic in t’iloxnachiquiyal jahua’ in ulu a Jesús, ani taley in uluchic: ―¿Jant’ini’ ti qui toc’tsinchi? Max qui ulu abal c’al a Dios jats ti abnenec a Juan ti pujax, tam jaja’ ne’ets quin ulu abal jale’ yab i belchamal in cahuintal. q<[ ¿C’al jita’ ti aban a Juan ti pujax? Tiquin toc’tsinchi, max c’al a Dios o max c’al i inic. b;= Toc’tsin a Jesús: ―Nana’ne ne’ets tu conoychic c’al jun i cau. Max tata’chic tiquin toc’tsinchi, tam nana’ne ne’ets tu olchichic c’al jant’o tam eyaltalab tu t’ajal jahua’ u t’ajal. :' Ani conoyab a Jesús c’al jaja’chic: ―¿Jita’ ti pithamal an eyaltalab ani jita’ ti abamal abal ca t’aja’ jahua’ a t’ajal? p9Y Huichits a Jesús junax c’al in exobalilchic ti Jerusalén. Xe’ets junil ti al am pulic tiyopan, ani uteychic an oc’lec pale’ ani an exobchix c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés ani an yejtselab Israel. }8s Max tata’chic yab ca paculanchi a at inic, i Tata ti eb yab ne’ets ti paculanchi a hualab. In eyaltal a Jesús p7Y Tam it olchic ca paculanchi jitats ti t’ajchamal quithab, abal i Tata ti eb ti paculanchi a hualab. /6W Jaxtam nan tu uchalchic abal patal jahuats ca conchi a Dios, jaja’ ne’ets ti pitha’ max chubax a lej belalits c’al patal a ichich abal ne’ets ti pitha’. d5A Chubax nan tu uchalchic max ca ucha’ nixe’ xi ts’en ca tixc’a ani ca pet’na al i pulic lejem, a Dios ne’ets ti t’ajchi max ca lej bela’ c’al patal a ichich ani yab ca co’oy i hualamtalab ta ichich. A4} Toc’tsin a Jesús: ―Ca lej bela’chic a Dios. A3{ Tam a Pedro in t’ila’ jant’o in uchamal a Jesús nixe’ xi te’, ani in ucha’ a Jesús: ―Exobchix, ca tsu’u lejat huayts’onenequits an te’ higuera ax a c’uiya’. Z2- Ti chuthey q’uichajits tam thaju, tamna’ u huat’el junil a Jesús junax c’al in exobalilchic jun ti c’uajat nixe’ xi te’ higuera. In tsu’uchic lejat huayts’onenequits ani tsemenequits. d1A Taley taja’ calets a Jesús ti Jerusalén tam ti aclejits. Huayts’on an te’ higuera m0S An oc’lec pale’chic ani an exobchixchic c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés in ats’a’ jant’o antsana’ in ulu a Jesús, ani tamna’ thubat in aliyal jant’ini’ ti quin tsemtha’ a Jesús. Expith in ts’ejnalchic quin tejhua’ tsemtha’ cum jat’hua’ tim patal an inic in lej jic’panchal in exobchixtal a Jesús. 3/_ A Jesús in ucha’chic axi antsana’ tin eyenthal an tiyopan: ―Thuchathits ti al an T’ocat Thuchlab jahua’ in ulu a Dios antse’: U q’uima’ ja’its jun ta ca olon patal an inicchiccua’. Nan tu uchalchic abal xo’ tata’ a eyenthal abal ca cue’chi jant’o ax u che’el ti ol. J.  Yab in jilal jita’ ti quititil c’al i nujnel al an tiyopan. -3 Taley ulits a Jesús junax c’al in exobalilchic ti Jerusalén. Taja’ otsits ti al am pulic tiyopan, in tala’ quethmachiquiyal eleb axi nujul ani axi ts’a’um. Xe’ets in cuajlachiquinchal in mexajilchic an jalum tumin ani in lactemilchic an nujul lab cucu’. ,% Tam a Jesús in tauna’ an te’, in ucha’: ―Ni jita’ yabats ne’ets quin ela’ i hualilab c’al tata’ quin c’apu. In exobalilchic in ats’a’ jant’o in ulu a Jesús c’al nix an te’. A Jesús in quethmayal eleb i inicchic axi al am pulic tiyopan I+  In tsu’u hue’ ou jun i xequeth te’ higuera. C’ale quin tsu’u max in cua’al in hualil. Cum yabaye pel in q’uijil ca hualin, ni jant’o tam hualilab yab in elchi, tocat xequeth. e*C Ti chuthey q’uicha taja’ calejitschic ti bichou Betania, ani c’a’il a Jesús. =)s Antsana’ ti bats’uhuatits a Jesús ti Jerusalén. Ani talbel otsits ti al an tiyopan, ani in tala’ met’cachiquiyal jant’o in t’ajal an inicchic taja’. Taley cum huaclejits, c’ale a Jesús junax c’al axi lajuj tsab in exobalilchic ti Betania. A Jesús in c’uiyath taunal an te’ higuera =(s Qui ajatnanchi im bij, cum hue’its ne’ets quin t’aja’ ti lej Ts’ale jant’ini’ tin t’aja’ ti ts’ale i biyal juntal David. Qui puhuethanchi im bij a Dios ti eb. o'W Ta ne’ets an mulcunel ti Jerusalén. Axi oc’ox ne’ets ani jaye axi tal cuxlabchic in thajat ulal antse’: ―Qui puhuethanchi im bij axi te talits. Ja’its axi tal abath c’al a Dios, ani ja’its qui ajatnanchi im bij. :&m Yan i inicchic in mo’cal in toltomil ba’ am bel jun ti ne’ets ca huat’ey a Jesús, ani talchic i inic in cotoyal in c’ue’el i tsacam te’ quin mo’canchi ti bel. =~3}=|k{{ yy"wvvov!utssdrqponnnnm>;=<;:99=877V6j5E44#321G0 .--&,,=+=**)(''*&%%P$#""! I.n)z(3[ _ C m1MR :Jant’ini’ in tomolnab, antsana’ tata’chicte it tomolnab. A tso’obnamal jant’ini’ tin tomolname nana’ ti jayq’ui’, ani a tso’ob abal bel in tomolnabe tin cuenta a Cristo. Q :A Dios ti pithalchic an q’uij abal ca bela’ a Cristo ani ti pithalchic an q’uij jaye quit yajchiquiyat tin cuenta a Cristo. $P C:Ni hue’ yab quit jiq’uey c’al ax ti tomolnal tin cuenta an alhua’ cau. An tomolnax ne’ets quin tso’obna’ abal jaja’ pelits i inic q’uibenec tam quin tsu’u thacat a ichich yab it jiq’uel. Ani tata’chic ne’ets ca tso’obna’ ta ichich abal it jec’onthab c’al a Dios. Jats a Dios axi antsana’ ti tso’obliyal ta ichich ani jaye in tso’obliyal an tomolnax abal q’uibenequits. ;O q:Max nan tu tsa’biy ani max yab tu tsa’biy, expith ca lej luba’chic quit xe’tsin alhua’, cum antsana’ in tomnal ca xe’tsin jitats im bats’umalits an alhua’ cau axi c’al a Cristo. Ca junini’ aynanchi im belil a Cristo c’al a ichich lej juncuthchic. Ca junax luba’ abal ca más belchine an alhua’ cau. Jats u le’ cu exla’ a t’ajalchic, max quin c’ale c’al tata’chic ani max yab quin c’ale. N y:Ne’ets quin ulits junil c’al tata’chic, ani c’al u tolmixtal ne’ets quit más culbe c’al a Cristo Jesús. WM ):Cum tata’chic a yejenchal u tolmixtal, u tso’obits abal ne’ets quin jilc’on teje’ tsabal. Ne’ets tu tolmiy abal ca más aynanchi im belil an Ajatic ani quit más culbe tit belom c’al jaja’. uL e:Ani axi jun u le’ac quin jilc’on teje’ tsabal abal nan cu ejtou tu tolminchiyechic c’al a belomtal. K !:Tsab i tsalap tin quincom. Jun u le’ac quin tsemets abal quin c’ale tin c’uajil c’al a Cristo. Jats axi huinat alhua’ max anac. AJ }:Max tin jilal a Dios teje’ tsabal u ejtohual cu t’ojonchiye an Ajatic. Yab u lej tso’ob jahua’ axi huinat alhua’. max quin jilc’on teje’ tsabal o max quin c’ale ti eb. wI i:In ejate expith abal cu t’ojonchi a Cristo, ani max quin tsemtha ojni’ ne’ets cu ela’ u atabil ti eb. >H w:Jahuaquitsq’ui quin t’ajchin, ni jant’o yab cu t’aja’ c’al quin tithebe. Expith u le’ quin c’uajiy lubach u ichich ani cu junini’ olna’ a Cristo, abal patal an inicchic quin exlanchi im pulic ey a Cristo. Cu ets’ey puhuethanchi im bij jaja’ max quin jilc’on ejat o max quin tsemtha. G :In culbel cum tata’chic tin conchinchal i alhua’talab c’al a Dios ani in culbel cum tin tsaplinchal u ichich an Espíritu Santo axi jununul in ey c’al a Jesucristo. Jaxtam u lej tso’obits abal jahuaquitsq’ui quin t’ajchin pel i alhua’talab. HF  :¿Jant’o cu ulu tu ichich abal u olnab a Cristo c’al axi yab tequeth in ichich ani jaye c’al axi tequeth in ichich? In culbel expith cum u olnab a Cristo. Ani yab expith ja tin culbel. xE k:Jitats in olnal a Cristo c’al in lej alhua’ culbetal in t’ajal c’al i c’anithomtalab tin ichich. In tso’obits abal pel in culbetal a Dios tin c’uajat al an huic’axte’ abal cu c’aniy an alhua’ cau c’al axi tomolnax. tD c:Axi antsana’ pa’ixnom ani tomolnax expith in olnalq’ui a Cristo cum in le’ quim baju ti pulicchic c’al an ebchalabchic. Yab tequethchic in ichich. Yab expith u culbel jaja’chic cum in c’uajat al an huic’axte’, ma in le’chic tiquin t’e’pinthanchi u ichich c’al in alq’uith olnomtal tin cuenta a Cristo ani c’al in ichich yab tequeth. lC S:Chubax hua’ats jita’chic ax tim’ pa’ixnanchal u ey ani tin tomolnal abal pel tin t’ojnalil a Dios. Jaye in olnal jaja’chic a Cristo. Ani hua’ats jaye ax in olnalchic a Cristo c’al in lej alhua’ culbetal. eB E:Cum u lubale cu olna’ an alhua’ cau, jaxtam jat’hua’ tim patal an ebchalabchic in lej lubal más quin tsapna’ a Cristo quin más olna’ an alhua’ cau. Lejat ma ni hue’ yab u jiq’uel c’al axi tomolnax. ^A 7: Tim patal in soldadojilchic an ts’ale in tso’obits abal im balith teje’ al an huic’axte’ expith cum tin ebal u aynal a Cristo. Patal axi teje’ muthat al an huic’axte’ in alhua’ tso’obits jaye. !@ =: Nan u le’ ebchalabchic abal ca tso’obna’ pel i alhua’talab abal im balith ti huic’axte’, cum jats tu más t’iloxnab an alhua’ cau. q? ]: C’al a Jesucristo ta ichich ne’ets ca t’aja’ jahua’ alhua’, ani tam ojni’ ne’ets ca lej c’ac’nanchat im bij a Dios ani ne’ets ca lej puhuethanchat im bij a Dios. In expinchi a Pablo ca t’ojon c’al a Cristo :> o: Antsana’ ets’ey ne’ets ca tacuy jahua’ huinat alhua’, ani c’al a ichich alhua’methachits yab ne’ets quit elchin jant’o ti quit jolbiyat tam ca chich a Cristo. (= K: U conchal a Dios abal ti tolmiy quit más c’anithaxinchic ani jaye ca más luputh exlaye a Dios. Jaye ca más exbaye jahua’ huinat alhua’ c’al a Dios. d< C:In lej alhua’ exlal a Dios abal nan tu c’athpich c’anithalchic. Cum a Jesucristo tin ichichliyal jant’ini’ in ichich jaja’, jaxtam ti nana’ tu lej c’anithalchic jant’ini’ jaja’ ti c’anithalchic. +; Q:In tomnal antsana’ nan tu tsalpanchalchic cum tu cua’alchic nan tu ichich. Jaye i junax bats’uhual i lablinchixtalab c’al in alhua’ inictal a Dios abal cu junax t’ojon c’al an alhua’ cau. Max in c’uajat al i huic’axte’ ani max in hualcath, bel c’al a tolmixtal u c’aniyal an alhua’ cau c’al axi tomolnax ani u tejhua’methal abal chubax in ey an alhua’ cau c’al axi yabaye im belal. b: ?:Jats a Dios ax ti lejat t’ojonthal ta ichich c’al in alhua’ inictal abal tiquin tolmiy. Ani u lej belal abal antsana’ ne’ets ti alhua’ t’ojonthaye ma tam quim baju an q’uicha ca chichits a Jesucristo. =9 u:U binal i c’ac’namal yan c’al a Dios cum tata’chic tin lej tolmiyal cu buc’u an alhua’ cau. Ma tam ta bats’umal an alhua’ cau ani ma ti xohue’ exom tin tolmiyal. 8 /:Tam tu conchinchalchic i alhua’talab c’al a Dios ets’ey u t’ajal c’al u lej ichich culbel. Antsana’ nan tu conchinchalchic ta patal: o7 Y:Ets’ey tam cu t’ila’ abal a belalchic a Cristo u binal i c’ac’namal yan c’al a Dios. %6 E:U lej le’ abal i Tata Dios ani i Ajatic Jesucristo ti lubach co’onchi a ichich c’al in alhua’ inictal ani ti jun ejetbethanchi a ichich. Ol a Pablo !5 ?:Nana’ im Pablo ani c’al a Timoteo pel tu t’ojnalil a Jesucristo. Nan tu thuchanchalchic axe’ xi u patal ax it ebchalabchic c’al a Cristo ani ax it c’uajil ti bichou Filipos. Tu thuchanchalchic jaye ax a teycom an eylab tit eyal ani ax a teycom an eylab tit tolmix c’al an tamcunel ebchalabchic tihua’ ti Filipos. Pel ti c’alchic a Dios ani it junat ts’at’bathits c’al a Cristo Jesús. x4 kU lej le’ abal i Ajatic Jesucristo ti lubach co’onchi a ichich c’al in alhua’ inictal. Amén.3 3Ti abchal i tsapnethomtalab jaye a Marcos ani a Aristarco ani a Demas ani a Lucas. Tin lej tolminchal jaja’chic c’al in t’ojlabil an Ajatic. 2 7Ti abchal i tsapnethomtalab a Epafras axi teje’ c’uajat al an huic’axte’ c’al nana’. In t’ojonchal a Cristo Jesús ejtil nana’. 1 +Tiquin t’ojojonchi jun ti quin coyots tam quin ulits c’al tata’. U lej le’ max a Dios tiquim pitha’ an q’uij abal quin c’ale tu tsa’biy jant’ini’ tata’chic tin conchinchal i alhua’talab c’al a Dios abal cu ejtou quin c’ale. An tsapnethomtalab K0 Nan tu thuchanchal axe’ xi u cum u lej belal tu ichich abal ne’ets tiquin lej t’ajchi an alhua’talab jahua’ nan tu conchi. Ma u tso’obits abal ne’ets tiquin más t’ajchiye. ?/ yEbchal, cum it belom c’al an Ajatic tiquin t’ajchi an alhua’talab ca bats’u a Onésimo. Tam ojni’ ne’ets quin lej culbe cum pel huahua’ tu at ebchalab c’al a Cristo. b. ?Nana’ im Pablo ani c’al axe’ u cuete’ thuchbil u lej punuhual tu ba’ abal lej chubax ne’ets tu jalbinchi. Yab ca uc’chiy abal pel a uchbil tiquin tolmiy, cum nan tu lej tolminchamalits c’al a ejattal. l- SMax jaja’ ti othchi jant’oquitsq’ui a c’al ani max ti nenchale, nan ne’ets tu jalbinchi. , 'Max tata’ chubax tin tsu’tal pel tin ja’ub c’al tata’, tam tiquim bats’unchi a Onésimo ejtil max nana’ tim bats’uhual. + Xo’ ca bats’u ti ebchalab c’al a Cristo lej c’an, yab ejtil ti jayq’ui’ expith pel a t’ojnalil. Nan u lej c’anithal xe’, ani in tomnal tata’ ca c’athpich c’anitha’ cum xo’ pel a ebchal c’al an Ajatic ani yab expith pel a at inic. 3* aHualam max a Dios in jila’ a Onésimo ca pit’c’on yab ca c’uajiy c’al tata’ hue’ ohuat, ani xo’ ne’ets ca huichiy ca ets’ey c’uajiy c’al tata’. ) 9U tsalpay hualam yab pel a culbetal abal jaja’ ca jilc’one, ani yab ne’ets quin c’uajiy culbel max tata’ yab tin jilchal c’al a culbetal. #( A U lej le’ac max ca jilc’one abal tiquin tolminchiye teje’ al an huic’axte’ tin cuenta an alhua’ cau ejtil max tata’its ax tin tolminchalac. '  Ne’ets cu aba’ ca huichiy junil c’al tata’, ani u le’ max ca bats’u ejtil max nana’its axi ne’ets tiquim bats’u. :& o Ti jayq’ui’ a Onésimo pel a t’ayat t’ojnalil, ani yab lej tabat ti tolminchi. Xohue’ más lej tabat ne’ets ti tolminchi jant’ini’ tin tolminchits nana’. S% ! Tiquin t’ajchi an alhua’talab ca yajnanchi a Onésimo axi teje’ c’uajat al an huic’axte’ c’al nana’. U tolminchi quim bela’ a Cristo, ani jaxtam u tsu’tal ejtil max pel tu tsacamil. [$ 1 Expith ne’ets tu pacabethach ucha’ i cau cum it lej c’anithom. Nana’ im Pablo in yejtselits in c’uajat al an huic’axte’ cum in xe’tsinenec cu olna’ an alhua’ cau tin cuenta a Cristo Jesús. #  Cum nan pel tin abathualejil a Cristo u ejtohualac tu lej uchbiy c’al i cau Filemón, tocat yab ne’ets cu t’aja’. " Cum pel it at ebchalab c’al a Cristo ani it lej c’anithom c’al am belomchic, jaxtam tu culbethanchab in ichich jaja’chic. Nana’ne in lubachmethanchab u ichich ani in lej culbel c’al a c’anithomtal. A Pablo in conchinchal i alhua’talab a Onésimo |! sCum a cua’al an t’ilomtalab c’al an ebchalabchic tin cuenta abal a junax belal an Ajatic, jaxtam c’al nixe’ xi t’ilomtalab quit más junax tso’oblinchat c’al patal an lablinchixtalab ax i junax cua’al c’al a Cristo Jesús. |  sIn olchinenequits abal a lej c’anithal an Ajatic Jesús ani a lej belal. Jaye a c’anithal im bichohuil a Dios. g IEts’ey tam cu t’ila’ abal it lej belom u binal i c’ac’namal yan c’al a Dios. ; qU lej le’ abal i Tata Dios ani i Ajatic Jesucristo ti lubach co’onchi a ichich c’al in alhua’ inictal ani ti jun ejetbethanchi a ichich. C’anithom ani belom a Filemón m UCa tsapnetha’ an ebchalablom ax u tamcunal ta q’uima’ ani jaye i ebchalchic Apia ani a Arquipo. Ja’its xe’ a Arquipo ax tu tolminchamal huahua’ tin cuenta an alhua’ cau ejtil max pel tu at soldado c’al a Cristo. F Nana’its im Pablo in c’uajat ti al an huic’axte’ cum in xe’tsinenec cu olna’ an alhua’ cau tin cuenta a Cristo Jesús. Nana’ ani c’al u ebchal c’al a Cristo Timoteo tu tsapnethal, Filemón. Nan tu thuchanchal axe’ xi u cum tu c’anithal ani pel tu at le’nath juntal t’ojnal c’al a Cristo. #?Ani in exobalilchic ta c’ale ti olnom c’al an alhua’ cau abal ju’tamq’ui ca xe’tsin. An Ajatic in tolminchalchic quin t’aja’ i labith t’ajbilab ti tsu’bixtalab. Antsana’ quin exla’ an inicchic abal lej chubax an alhua’ cau jahua’ u olchinal. Amén.QTam ti an Ajatic Jesús antsana’ in ucha’its in exobalilchic, tam tihua’ c’alets ti eb. Tats ti buxcan tin huinab c’ubac a Dios jant’ini’ ti puhuethanchatits im bij c’al a Dios. pYYab ne’ets ca othna max quim pena’ i tsan c’al in c’ubac ani max quin uts’a’ jahua’ u it’ix. Ne’ets quim punchi in c’ubac tin anam t’u’ul i ya’ul ani ne’ets quin jeltha’chic. C’alets a Jesús ti eb Axi belomits ne’ets quin t’aja’ i labith t’ajbilab ti tsu’bixtalab abal lej chubax an alhua’ cau jahua’ in olnalchic. C’al u bij ne’ets quin caltha’ i at’ax teneclab. Ne’ets quin cauna’ i pil cahuintalab axi yab in cuete’ cahuintal. Jitats quim bela’ an alhua’ cau ani ca pujan ne’ets ca jec’ontha. Jitats yab quim bela’ ne’ets ca jolbiyat c’al a Dios.  Tam a Jesús in ucha’chic: ―Quit c’alechic tim puhuel an tsabal ca olnanchi an alhua’ cau c’al tim patal an inicchic. !;Taley talbel tejhua’me a Jesús c’al xi lajuj jun in exobalil tam ti quetelchic ti c’apul ba’ i mexa. Ani a Jesús in c’uiya’chic, cum jale’ t’ujbabathe in ichich ani yab im belchamalits jant’ini’ ti olchinenequits c’al ax ti tsu’umejits ejthachits. hI Taley ta c’ale jaja’chic quin olchi axi q’ue’atchic in at exobal abal in tsu’uchic ejthachits a Jesús. Jayetseq’ui yab im belchalchic jahua’ antsana’ u olchinal. Uchbix a Jesús c’al in abathualejilchic 7 Taley talbel tejhua’me a Jesús c’al in inictal hue’ pil ti tejhua’ c’al tsab in exobalil axi ne’ets huat’et’el utat i alte’. # Tam ti olchinchic abal ejthachits a Jesús ani tsu’ume c’al a María, yab im belchalchic. Tejhua’me a Jesús c’al tsab in exobalil 'G Ani jaja’ c’ale quin olchichic ani’ axi junax xe’tsinenequits c’al a Jesús. Tam ti ultsits a María in tsu’uchic lej t’e’pith ani uc’nal. 4a Pel an c’a’al q’uicha semana tam ti ejtha a Jesús, ani oc’ox tejhua’me c’al a María Magdalajib axi canchinenec c’al a Jesús buc i at’ax teneclab. X)Tam tixc’an axi ox i uxum ti al an jolimtalab, ta c’alechic ti athil. Cum t’elelel ne’ets c’al in jiq’uib, yab in taunalchic jita’ ti bel. Tejhua’me a Jesús c’al a María Magdalajib 3Quit c’alechic ca olchi in exobalilchic ani a Pedro abal a Jesús tihua’ ne’ets ca oc’chith ulits ti Galilea. Jaja’chic ca c’ale tihua’ quin tsu’u, ani tam ojni’ ne’ets quin tso’obna’ abal chubax ejthachits jant’ini’ nan xohue’ te tu uchalchic. w gTam uchanchic c’al an ángel: ―Yab quit jiq’ueychic. A aliyal a Jesús Nazaretib axi q’uet’ath tsemtha ti al an cruz. Xo’ ejthachits ani yabats c’uajat teje’. Ca met’a’ te jun ti c’uajatac in inictal, xant’ojits. p YTam otsitschic alta ti al an jolimtalab, ani taja’ in tsu’u jun i ángel quetel tin huinab an jolimtalab. In tejhua’ inictal ejtil i cuitol, ani toltomith c’al jun i nacat coton lej thacninil. Ani tocat lej jiq’uelchic. W 'Taley in met’a’chic ani in tsu’u tixc’athits am pulic t’ujub. yIn uluchic: ―¿Jita’ hualam ne’ets tucu tixc’anchi am pulic paxic’lab t’ujub tin otsnamtal an jolimtalab? j MPel an c’a’al q’uicha semana lej thajujul tam ti jaja’chic ultsits ti al an jolimtalab. ^ 7Huat’eyits an q’uicha sábado ani a María Magdalajib, ani c’al a Salomé, ani c’al a María in mim a Jacobo c’alechic quin ts’a’iy i nihuihuiltalab quin ne’tha’ quin umchi tin inictal a Jesús. }s/Ani taja’ a María Magdalajib ani a María in mim a José in tsu’uchic jun ti joliyat in inictal a Jesús.2].Oc’ox c’ale in ts’a’iy jun i ts’alat putat toltom. Taley huichiy im pa’banchi in inictal a Jesús ani in thu’bay. Tam in ne’thanchi ani in mo’canchi al i jolimtalab tsajath jol paxal t’ujub. Ani jun i pulic t’ujub cubat taja’ in toliy ani im paxq’uinchi an otsnamtalab. |q-Tam ti olchinits a Pilato abal chubax tsemenequits, tam in ucha’ a José quin ne’thanchi in inictal a Jesús. ,A Pilato in jic’pal max thubat tsemetsits a Jesús, ani in caniy ca chich an capitán soldado quin conoy max chubax tsemetsits. P+Chich a José Arimateajib axi lej ajith ti al an cuenel axi c’athpich in ey an ts’ejcom cau tin cuenta an tiyopanchic Israel. Pel i inic ax in junini’ aychal a Dios ca chich quin t’aja’ ti lej Ts’ale teje’ tsabal. C’al in ichich tsaplilithits otsits c’al a Pilato quin conchi in inictal a Jesús quin joliy. yk*Pel i viernes ani lej huaclejits. Pel an q’uicha tam ti t’ojojol an Israelchic tin cuenta an sábado. q[)Pel jaja’chic i uxum axi ts’at’enec ani tolmixin c’al a Jesús ma tam ti jaja’ xe’etsac ti Galilea. C’uajatchic taja’ jaye yantalam q’ue’at i uxum axi ulits ti Jerusalén junax c’al a Jesús. Joliyat a Jesús W'(Ani c’uajatchic hue’ ou taja’ talchic i uxum in met’al a Jesús ba’ an cruz. C’uajat a María Magdalajib, ani a Salomé, ani a María axi pel in mim a José ani a Jacobo an talbel cuitol. jM'Ani taja’ cubat jun i capitán soldado romano tin tamet a Jesús. Cum in ats’a’ lej tsapic thajan a Jesús ani in tsu’u jant’ini’ ti tsemetsits, in ulu: ―Axe’ xi inic ojni’ ja’its pel in Tsacamil a Dios. w~g&Tameq’ui ti cathlun ma ebal ani ma alal am pelcath toltom ba’ am pulic tiyopan. Jilc’on tsab i pejach. E}%Tam lej tsapic cahuin a Jesús, ani taley tsemetsits. J| $Tam jun jaja’chic ax in ats’al thubat athlats abal quin iq’ui’ i thic’axtalab axi hue’ ejtil i cuinim. In tsabay al i ts’a’ic vino ani in umchi tin chum i te’. In utunchi tin hui’ a Jesús abal quin juts’u ani in ulu: ―Qui hue’ aychiye max ca chich a Elías quim pa’ba’ ti al an cruz. D{#Ani talchic i inic axi c’uajat taja’ tam tin ats’a’ nixe’ xi cau, in uluchic: ―Ca ats’a’ jant’o in ulal in caniyal ca chich am biyal caulome c’al a Dios Elías. :zm"Ma tam ti tamits nixe’ xi hora in lej tsapic ulu a Jesús: ―Eloi, Eloi, ¿lama sabactani? Ti tenec cau in le’ quin ulu: U Diosil u Diosil, ¿jale’ tin jilcacayamalits? uyc!Taley tala’ yic’utsin tim puhuel an tsabal ma ti ts’ejel q’uicha ani ma ti ox hora an huacal. 5xc Max chubax jaja’ ja’its pel a Cristo ax u aychab c’al an Israelchic ca chich ti Ts’ale, ca t’ajat pa’iy ba’ an cruz. Ojni’ ne’ets qui bela’ max qui tsu’u pa’iyits. Ma tilibnab a Jesús c’al nixe’ xi tsab i cue’ jaye axi q’uet’ath ba’ i cruz. U tsemelits a Jesús w)Ma tilibnab a Jesús jaye c’al an oc’lec pale’chic ani c’al an exobchixchic c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. In tilibnath uluchic: ―In jec’onthamal q’ue’at i inicchic ani abal jaja’ yab in ejtohual quin jec’ontha’ tim ba’. NvXohue’its ca jec’ontha’ ta ba’, quit pa’iy ba’ an cruz. $uAAni talchic ax u huat’el ba’ am bel in quithab uchal tin hual a Jesús. Tocat in huihuohuiyal in oc’ cum im pojcal a Jesús. In ucha’chic i tilibnath cau: ―Tata’ ojni’ a ulumalits a ejtohualac ca paclu an tiyopan ani ti ox a q’uicha ca tsab ts’ejca’ junil. tAntsana’ ti putnal an T’ocat Thuchlab jant’ini’ tu thuchath olnab a Jesús antse’: Tsalpanchat jaja’ ti pojcax inic. vseQ’uet’ath c’uajat jaye al i cruz c’al a Jesús tsab i cue’, jun tin huinab ani jun tin c’uatab. rTin oc’ an cruz punchithits i thuchlab jolbixtalab axi antse’ thuchath: Ja’its axe’ in Ts’alejil an Israelchic. SqPel i beleu hora an thaju ani q’uet’ath a Jesús ti al an cruz. p-Tam ti q’uet’athits a Jesús ba’ an cruz, tam an soldadochic in calthal i q’uij jant’ini’ ti junchic quin c’alnanchi in toltomil. o An soldadochic im pitha’ a Jesús i vino xaluth c’al in xits’al i tsacam te’ mirra lej ts’a’ic. Yab in uts’a’. vneTaley ultsitschic al jun i c’uajattalab im bij Gólgota. Ti tenec cau in le’ quin ulu Tam’oc’. %mCTam ti ne’ets ne’thabits a Jesús ti bel, tal jun i inic im bij Simón axi pel i Cirenejib. Tal eleb ti al am bichou ani u aynalits. Pel i tatalab c’al a Alejandro ani c’al a Rufo. Jats punuhuat c’al an soldadochic abal quin quitnanchi an cruz ax in quitnal a Jesús. l{Tam ti antsana’ in lej tilibna’its, tam in tixc’anchi nixe’ xi coton ani in cay’chi in cuete’ c’al. Ma tamna’its t’ajat in ne’tha’chic quin q’uet’ath tsemtha’ ti al an cruz. Q’uet’ath tsemtha a Jesús ti al an cruz k)Taley an soldadochic in cuajchal c’al i pacáb tin oc’ a Jesús, ani in tubcayal. In tilibnath tuthuhual in c’ualalchic tin tamet. gjGIn lej thajat uluchic i tilibnax cau antse’: ―Je’its an Ts’ale c’al an Israelchic. &iEAni jaja’chic in tilibnath t’ajchal a Jesús ti ts’ale. In cay’chal i tsacni’ nacat coton ani im punchal tin oc’ jun i thipath q’uith corona. h9Taley an soldadochic in caltha’ a Jesús eleb ti al am patio, ani taja’ tamcun patal an soldadochic axi pel i beletnom c’al an gobernador. g1Tam a Pilato in aba’ an cau ca hualca a Barrabás, cum in le’ abal ca jilc’on culbel an mulcunel. Ani im bina’ a Jesús ca huithc’oyat c’al an soldadochic, ani taley ca ne’tha ca q’uet’ath tsemtha ti al an cruz. Ani antsana’ huithc’oyat a Jesús. ]f3Conoyabe an mulcunel c’al a Pilato: ―¿Jant’o yab alhua’ in t’ajamalac abal cu bina’? Ani lej thajat toc’tsin junil an mulcunel: ―Ca t’ajat bina’ ca q’uet’ath tsemtha ti al an cruz. ~eu Ani lej thajat toc’tsin tamna’ an mulcunel: ―Ca t’ajat bina’ ca q’uet’ath tsemtha ti al an cruz. xdi Tam a Pilato in conoy an mulcunel: ―¿Ani janto’ a le’ abal nan cu t’ajchi a Ts’alejil, Israelchic? ocW Ani an oc’lec pale’chic tocat in nixoc’nal an mulcunel abal quim bijchi a Barrabás ca hualca. 'bG A Pilato in exla’its abal u lej pa’ixnab a Jesús c’al an oc’lec pale’chic, ani jats ti binanchamejits tin c’ubac abal jaja’ quin jolbiy. vae Toc’tsin a Pilato, in conoy: ―¿A le’ Israelchic abal nan tu hualcanchi axe’ axi pel a Ts’alejil? t`aUchan a Pilato c’al an mulcunel quin hualca’ jun i huic’nel jant’ini’ in ujnam quin t’aja’. 3__C’uajatchic ti al an huic’axte’ yan i inicchic axi pejexnenequits c’al an oc’lecchic ani tsemthomamathits c’al i inicchic. Jun jaja’ im bijchic Barrabás. U^#In ujnam a Pilato quin hualca’ jun i huic’nel tam u t’ajnal an ajib tin cuenta abal calthame ti biyal an Israelchic ti Egipto. Quin hualca’ an huic’nel jitats ca bijchin c’al am bichou. ]Ani cum yab toc’tsin a Jesús, a Pilato yab in exlal jant’ini’ ti quin tsalpanchi. In ts’ejcaxtal a Pilato c’al a Jesús \}Tam a Pilato in conoyale a Jesús: ―¿Yab t’ajat ne’ets ca toc’tsiy c’al ni jun i jolbixtalab ax ti jolbiyal? d[AAni u lej jolbiyab a Jesús c’al yan i jolbixtalab c’al an oc’lec pale’chic. "Z=Taja’ conoyab a Jesús c’al a Pilato: ―¿Tata’its pel ti Ts’alejil an Israelchic? Toc’tsin a Jesús: ―Nana’ ja’its ojni’ ax a ulal. XY +Tam ti chutheyits, tamcun an oc’lec pale’chic ani an yejtselabchic Israel ani an exobchixchic c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés ani an cuenel axi c’athpich in ey an ts’ejcom cau tin cuenta an tiyopanchic Israel. Taley in huic’a’chic a Jesús ani in ne’tha’ c’al a Pilato ax pel i gobernador ti Judea. 1X[HTameq’ui tin tsabchil thajnal an coxol. Tam a Pedro in t’ilpa’ jahua’ uchnenec c’al a Jesús abal ne’ets quin tsinca’ tim ba’ c’al a Jesús oxil i calat tam ti ibaque thajnenec an coxol tsabil. Tam tin tsalpanchi nixe’ xi cau jahua’ uchnenequits, tam ti uq’uin.XW)GTam a Pedro in ulu alhua’ max ca t’ajat yajchiquiyat c’al a Dios max yab chubax jahua’ in ulumal. In cuba’ tim ba’ ti lej chubax, in ulu: ―Yab u exlal jita’ tam inic nixe’ ax a ulal. V7FA Pedro in tsinca’ tim ba’ junil. Tam uchan jaye c’al axi c’uajatchic taja’: ―Lej chubax tata’its ojni’ pel ti juntal axi ts’at’elchic c’al a Jesús. Ti tejhua’methal a cahuintal abal pel it lej Galileajib jant’ini’ axi pel i ts’at’elchic. 4UaEAni an cuthinel in lej met’al a Pedro junil, ani in ucha’ axi c’uajatchic taja’: ―Jaja’ ojni’ pel in juntal axi ts’at’elchic c’al a Jesús Nazaretib. $TADTam a Pedro in tsinca’ tim ba’, in ulu: ―Yab u exlal jita’ jaja’ ax a ulal. Tameq’ui ti calpanits eleb a Pedro, tam thajnalits an coxol. %SCCIn tsu’u jaja’ a Pedro ti thilal ba’ an c’amal. In lej met’al, ani in ucha’: ―Tata’ ojni’ pel it ts’at’el c’al a Jesús Nazaretib. RBC’uajat a Pedro ti al am patio tin q’uima’ an ts’ale pale’, ani ulits jun axi pel in cuthinelil an ts’ale pale’. -QSATam talchic i inic taja’ in tubcanchal a Jesús ani im paxq’uinchal in hual. In mo’canchal i c’ubaclec ani in uchalchic: ―Tucu olchi jita’ ti cuatha’. Taley an yac’ualchic jaye in mo’canchi i c’ubaclec tin hual a Jesús. A Pedro in tsincal tim ba’ c’al a Jesús P+@Xohue’its ojni’ a ats’amal tata’chic jahua’ in ulumal ejtil max jaja’ pel a Dios. ¿Jant’ini’ ta tsalpayalchic nana’ jant’ini’ tu cu t’ajchi? Tam patal axi muthat taja’chic in toc’tsiy abal alhua’ max ca tsemtha, cum lej jolbithits jaja’. 6Oe?C’al nixe’ xi cau lej tsacuy an ts’ale pale’, ma in mits’al in nacat coton. In ulu: ―Yabats i yejenchal jita’ más tucu olchi tin cuenta axe’ xi inic. KN>Toc’tsin a Jesús: ―Nana’ ojni’ ja’its. Ani tata’chic ne’ets tiquin exlanchi u ey tam in quetelits tin huinab c’ubac a Dios ti eb ax in cua’al patal in cuete’ tsap. Ani ne’ets tiquin exlanchiye u ey abal pel tin lej Juntal patal an inicchic tam quin huichiy junil pa’i’ilits al i tocoulom. +MO=Yab toc’tsin a Jesús. Ani junil u conoyab c’al an ts’ale pale’: ―¿Tata’its it Cristo ti Tsacamil a Dios, a Dios axi huahua’ i c’ac’nal? 4La<Taley cubiy an ts’ale pale tin tamet an cuenel ts’ejcom cauchic, ani in conoy a Jesús: ―¿Yab ne’ets ca toc’tsiy ni jun an jolbixtalab jahua’ it uxnal? DK;Tocat yab jununul an cau jahua’ in olnal an jolbixchic. ZJ-:―I ats’a’ quin ulu antse’: Ne’ets cu paclu axe’ xi tiyopan axi pel in ts’ejcabil i inic, ani ti ox a q’uicha ne’ets cu ts’ejca’ junaque it axi yab pel in ts’ejcabil i iniccua’. QI9Talchic i inic cubiy ti jolbix c’al i q’uet’ach cau. In uluchic: vHe8Yantalam i inicchic in jolohual i janamtalab tin cuenta a Jesús, ani yab lej juncuth jahua’ in ulalchic. G{7Ani an oc’lec pale’chic ani an cuenel axi c’athpich in ey an ts’ejcom cau tin cuenta an tiyopanchic Israel in alimichical jant’ini’ ti quin jolbiy a Jesús abal ca tsemtha, tocat yab in elchal jant’ini’ ti quin chubax jolbiy. Taley ta ne’thajits a Jesús ma tin q’uima’ an ts’ale pale’. Taja’ tamcunalits patal an oc’lec pale’chic ani i yejtselabchic Israel ani i exobchixchic c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. D4Tocat yab lej ejtohuat ca yac’uan. Tam ti yac’uabac, expith am putat toltom jilc’on tin c’ubac an yac’ual, an ta c’ale an cuitol c’ot’it’ith. A Jesús tin tamet an cuenel axi c’athpich in ey an ts’ejcom cau tin cuenta an tiyopanchic Israel 3C_3Expith ts’at’ate c’al a Jesús jun i cuitol axi malilith c’al i putat toltom. Ne’etsac ca yac’uan jaja’ jaye c’al an yac’ualchic c’al a Jesús. B2Tam t’ajat c’ale ti athil patal in exobalil a Jesús, ani tam jaja’ jilcacayatits. U pit’c’onal jun i cuitol rA]1Chuthel chuthel in c’uajatac tin exobchix ta tiyopanil ani yab tin yac’ua’ taja’. Ma xo’ ojni’ tin yac’ualchic abal antsana’ ta ca putun an T’ocat Thuchlab jant’ini’ tin thuchnenequits antse’ quin yac’uan. +@O0Tam a Jesús in ucha’ an yac’ualchic: ―Tata’ ojni’chic it che’nec tiquin yac’ua’ c’al i matset ani c’al i te’chic ejtil max pel in cue’. ? /Jun ax pel in exobalil a Jesús in jixa’ in matsetil ani in muts’q’uinchi in xutsun in tolmixal an ts’ale pale’. K>.Tameq’ui yac’uan a Jesús c’al in juntalchic a Judas. l=Q-Tam utcan a Judas tin tamet a Jesús, in ucha’: ―Exobchix. Tameq’ui in ts’uts’bay. 5<c,A Judas antse’ in olchi an t’ipchixtalab an yac’ualchic: ―Jitats nan cu ts’uts’bay, jats tata’chic ca yac’ua’ ani ca ne’tha’ lej alhua’ beletnath. ;+Exome ti cau a Jesús c’al in exobalilchic tam ti ulits a Judas axi jaye ajith c’al xi lajuj tsab an exobal. Ulits junax c’al jaja’ yan i yac’ual ts’ejcachic c’al i matset ani c’al i te’chic. Abnenec jaja’chic c’al an oc’lec pale’chic, ani c’al an exobchixchic c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés, ani c’al an yejtselabchic Israel. :'*Xo’ quit ts’aquiychic ani huana. Tax talits jaja’ axi ne’ets tiquin tsinat bina’ tin c’ubac u tomolnaxilchic. Yac’uan a Jesús I9 )Oxchilab c’ale a Jesús ca olon, ani taley huichiy junil c’al in exobalilchic in ucha’chic: ―Xohue’ alhua’ max anac quit hue’ huayitschic ani quit coyots, tocat yab in tomnal ani’, cum im bajuhuits an hora nana’ tin Juntal patal an inicchic ne’ets quin tsinat bina tin c’ubac i hualbith inicchic. _87(Huichiy junil c’al axi ox in exobalilchic, ani in tsu’u tocat huayamathchic junil cum atanits c’al i ts’ebattalab. A Jesús in tauna’chic, ani jaja’chic yab in tso’ob jant’ini’ ta ca toc’tsin. {7o'Tam c’ale junil a Jesús ca olon. In ucha’ in Tata ti eb jayetseq’ui an cau ax in oc’ox uchamalits. N6&Ca junini’ ne’tha’chic ts’ejcacath a ichich quit olon abal yab ti ata’ an teneclab. Lej chubax lej canat a ichich ca olon c’al nana’, tocat a anam t’u’ul jats yab u lej tsapnel. r5]%Tam huichiy a Jesús jun ti c’uajat axi ox in exobalilchic, ani in tsu’u tocat huayamathchic. Ani in conoy a Pedro: ―¿Simón, it huayamathchic? ¿Jale’ yab a ejtouchic quit c’uajiy yab quit huayits ma ni jun i bora? 4$In ucha’ a Dios antse’: ―Tata ti eb, a huit’al ca t’aja’ patal jahuats ca le’na’. Tiquin jaluntha’ abal yab cu yajchicna’ an yajchictalab axi taye tal. Ani max i, bel u lej le’ tu t’ajchi a culbetal ani yab u cuete’ culbetal. ?3w#Tam nixq’uin a Jesús hue’ nihua’, ani t’ajat pac’lun tsabal. In conchal a Dios max u ejtohuabac ca jaluntha abal yab quin yajchicna’ an yajchictalab axi taye tal. }@~}}|z|+{{9zTyfxwvruusrqrqp+oommQlkkj-ighgfedcba`_^\\#[5ZdYXXWhVU|TSlRWQOOWNMLJI8H%GF>z=A9LkNana’its ejtil a pulic ot axi lej tajc’anal tam thajujul. Jitats quin t’aja’ expith jahua’ alhua’ ne’ets cu pitha’ ca c’uajiy c’al nana’ tam quin chich. K'Jant’ini’ u Tata tim punumalits tin Abatnom, antsana’ ne’ets tu punutechic. Ne’ets ca t’aja’ lej tsapic tit abatnom c’al i bichouchic, ma axi yab in le’ ca abatnachic ne’ets ca t’aja’ ejtil max ca poc’ou i pach c’al i cuathaxtalab pat’al. =JsMax ca bina’ ta ba’ ca t’aja’ expith jahua’ alhua’ ani ca junini’ t’ajchi u culbetal, tam nan ne’ets tu punu tit abatnom c’al am bichoulomchic teje’ tsabal. I Expith ca lej alhua’ pena’ ta ichich an cau jahua’ nan tu uchamalits, ma tam nana’ quin chich junil c’al tata’chic. H)Hua’ats jita’chic c’al tata’ tihua’ ti Tiatira yab a bats’c’unchal in exobchixtal nixe’ xa Jezabel. Yab it ts’at’atchic c’al jaja’chic axi lej t’ayat ts’at’at c’al a Satanás. Lejatits c’al axe’ xi cau jahua’ nan tu uchbiyamalchic. G Ani ne’ets cu jila’ ca tsemthanchat axi ts’at’at c’al nixe’ xi uxum. Antsana’ ta ca tso’obna’ jant’ini’ nan u jalbiyal an inicchic max quin t’aja’ alhua’ o quin t’aja’ jahua’ yab alhua’. Quin t’aja’ ti cuenta patal an tamcunel ebchalabchic abal u exlanchal tin lej luputh in ichich an inicchic jahua’ in tsalpayal ne’ets quin t’aja’. *FMCa t’aja’ ti cuenta abal ne’ets cu abchi i yajchictalab lej tsapic, ani jaye ne’ets cu abchi i tsapic yajchictalab jitats quin t’aja’ quithab jant’ini’ jaja’ in t’ajal. Antsana’ ne’ets cu t’ajchi max yab ca jic’tson c’al in hualab ani quin t’ajat jila’. E U pithamalits nixe’ xa Jezabel i q’uij ca jic’tson c’al in hualab yabats ca xe’tsin ti c’ambix, ani yab in le’. 0DYAba ani’ antsana’ a t’ajal lej alhua’, bel yab in culbel cum a c’aya’nal nixe’ xi uxum Jezabel ax in ulalq’ui pel i caulome c’al a Dios ani yab chubax. Tocat in le’ ti c’ambiy c’al in exobchixtal tata’chic axi pel tu t’ojnalil. In le’ ti exobchi quit juncun c’al axi yab pel a tomquil, ani ca c’apchi jahua’ in ts’acchixnanchal an inicchic c’al an thulcuts jahua’ in diosnalchic. [C/Nana’its in Jesucristo u tso’ob patal jahua’ a t’ajalchic tihua’ ti Tiatira. U tso’obits abal tin c’anithal ani tim belchal u cahuintal. Tin t’ojonchal al u t’ojlabil c’al i c’aya’talab. Tam ti c’a’al tit ts’at’ey c’al nana’ a ts’i’quiy ca t’aja’ alhua’, ani xo’ a t’ajal más alhua’. BTin ucha’ a Jesucristo abal cu thuchanchi i u ani cu abchi an olchinchix c’al an tamcunel ebchalab ti bichou Tiatira. Ja’its a Jesucristo in Tsacamil a Dios u tsu’chi in tsu’uxtal hual ejtil i c’amal ani in acan ejtil i bronce lej leyoyol tam u baliyab al i c’amal abal ca pilmetha am pat’al axi yab pel i bronce. Ja’its jaja’ ax ti abchalchic axe’ xi cau antse’: *AMMax junat a ichich c’al nana’ u ichich, ca bina’ a xutsun c’al an cau jahua’ in uchal an Espiritu Santo an tamcunel ebchalabchic. Max ca bina’ ta ba’ ca t’aja’ expith jahua’ alhua’, tam nan ne’ets tu pitha’ an tsinc’oth maná axi ti eb. Ani ne’ets tu pitha’ i thac t’ujub jun ti thuchath i it bijlab. Pel i bijlab xe’ axi ni jita’ yab in tso’ob jita’ im bij, expith jitats quim bats’u nixe’ xi tujub talbel jats ne’ets quin tso’obna’. An cau axi abchin an tamcunel ebchalab ti bichou Tiatira @9Cum nan u tsu’tal abal it hualbith, jaxtam quit jic’tson c’al a hualab, i quin thubat c’ale c’al tata’chic cu tomolna’ axi ti exobchal ca t’aja’ jahua’ yab alhua’. Yab cu ts’ojbethanchi a ichich c’al u cahuintal axi ts’ojbethom ejtil i nacat cutsil. B?}Jaye yab in culbel cum hua’ats c’al tata’chic in aynanchal jahua’ exobchinenec c’al nixe’ xi cuenel nicolaitachic. U lej pojcanchal in exobchixtal antsana’ yab alhua’. >)Expith yab in culbel cum hua’ats jita’chic ti al an tamcunel ebchalab ti Pérgamo ax im binal in xutsun c’al in exobchixtal am biyal inic Balaam. Nixe’ a Balaam in quithab exobchi a Balac quin t’aja’ abal an Israelchic ca hualbin. Quin c’apchicua’ jahua’ in ts’acchixnanchal an inicchic c’al an thulcuts jahua’ in diosnalchic. Ca juncuncua’ c’al axi yab pel in tomquil. 1=[ Nana’its in Jesucristo u tso’ob patal jahua’ a t’ajalchic tihua’ ti Pérgamo. U tso’obits abal hua’ats jita’ u abatnab c’al a Satanás, in le’ ti quina’ abal ca t’aja’ jahua’ yab alhua’. Aba ani’ antsana’ it le’nab ca t’aja’, bel it t’ayat ts’at’at c’al nana’ ani tim belchal u cahuintal. Tam ti tsemtha Antipas c’al axi abatnabchic c’al a Satanás tihua’ ta bichohuil, bel tata’chic tim belchi u cahuintal. Im putumal a Antipas tihua’ ta bichohuil tiquin olnanchi u bij c’al an inicchic. (<I Tin ucha’ a Jesucristo cu thuchanchi i u ani cu abchi an olchinchix c’al an tamcunel ebchalab ti bichou Pérgamo. Ja’its a Jesucristo ax in cua’al ejtil tin hui’ i hui’ith nacat cutsil c’al tsab in hui’ith. Ja’its jaja’ ax ti abchalchic axe’ xi cau antse’: k;O Max junat a ichich c’al nana’ u ichich, ca bina’ a xutsun c’al an cau jahua’ in uchal an Espiritu Santo an tamcunel ebchalabchic. Max ca bina’ ta ba’ ca t’aja’ expith jahua’ alhua’, tam yab ne’ets quit jolbiyat ani yab ne’ets quit jolohuat al an c’amal axi ets’ey. An cau axi abchin an tamcunel ebchalab ti bichou Pérgamo p:Y Hua’ats axi ts’at’at c’al an teneclab ne’ets ti jolou talchic tata’chic ti al an huic’axte’. Yab quit jiq’uey tam antsana’ ca yajchicna’chic. Tam ojni’ ne’ets quit tejhua’me max chubax a belal a Dios o max iba. Lajuj a q’uicha ne’ets quit jilan ti al an huic’axte’ ca yajchicna’. Max ca putu c’al a uchbil jahua’ nan tu pitha’ ma quit tsemets nan ne’ets tu pitha’ i atabilab tam quit huat’ba quit c’uajiy abal ets’ey c’al a Dios. 93 Nana’its in Jesucristo u tso’ob patal jahua’ a t’ajalchic tihua’ ti Esmirna. U tso’obits abal yajchic a huat’al ani it ts’ejhuantal. Aba ani’ it ts’ejhuantal, bel it rico c’al i lablixtalab ax nan tu pithal. U tso’ob abal it quithab cahuiliyab c’al ax in ulal pel i lej Israelchic ani c’ac’nax c’al a Dios ani yab chubax. Pel jaja’chic axi palenchix c’al a Satanás. B8}Tin ucha’ a Jesucristo cu thuchanchi i u ani cu abchi an olchinchix c’al an tamcunel ebchalab ti bichou Esmirna. Ja’its a Jesucristo axi oc’ox c’uajat ani ets’ey ne’ets ca c’uajiy. Ja’its axi tsemets ani ejtha ti al an jolimtalab. Ja’its jaja’ ax ti abchalchic axe’ xi cau antse’: #7?Max junat a ichich c’al nana’ u ichich, ca bina’ a xutsun c’al an cau jahua’ in uchal an Espiritu Santo an tamcunel ebchalabchic. Max ca bina’ ta ba’ ca t’aja’ expith jahua’ alhua’, nan ne’ets tu jilchi ca c’apchi in hualil an te’ c’al ti ejat axi ne’ets ca c’uajiy abal ets’ey c’al a Dios tin c’uajattal ti eb. An cau axi abchin an tamcunel ebchalab ti bichou Esmirna y6kAlhua’ abal a pojcanchal in t’ajbilchic nixe’ xi cuenel nicolaítachic. U pojcanchalne in t’ajbilchic. G5Ca t’ila’ jant’ini’ tit lej c’anithomats tam ti c’a’al, ani antsana’ quit c’anithomats junil. Quit jic’tson c’al a hualab ani tiquin lej c’anitha’ junil ejtil ti c’a’al. Max yab ca t’aja’ nan ne’ets tu tixc’anchi a ey ani yabats ne’ets quit c’uajiy tit jun xi buc i candela. 47Aba ani’ antsana’ tin t’ojonchamal, bel yab in lej culbel cum yabats tin lej c’anithal ejtil tam tit c’a’al ts’at’ey c’al nana’. 3#It lej t’ojnenec c’al i cuxuthtalab ani a yajchicnamal ti al u t’ojlabil, ani yab it tsequejits tiquin t’ojonchi axi nan u c’al. 2Nana’its in Jesucristo u tso’ob patal jahua’ a t’ajalchic tihua’ ti Efeso. U tso’ob abal a lej lubal tiquin t’ojonchi ti al u t’ojlabil ani a cuxuyal tam a yajchicnal i yajchictalab. Jaye u tso’ob abal yab a tolmiyal an inicchic axi yab alhua’ in t’ajal. A t’ajamal ti cuenta ani a exlal jita’ ax u janamcau tam quin ulu pel in abathualejil a Dios ani yab chubax ja. P1 Tin ucha’ a Jesucristo cu thuchanchi i u ani cu abchi an olchinchix c’al an tamcunel ebchalab ti bichou Efeso. Ja’its a Jesucristo ax in cua’al xi buc a otchic tin huinab c’ubac ani c’uajat ts’ejel c’al xi buc i cublab candela ts’ejcath c’al i oro. Ja’its jaja’ ax ti abchalchic axe’ xi cau antse’: 0  Tin olchi abal xi buc a otchic u tsu’u tin huinab c’ubac pel i t’ipchixtalab c’al buc i olchinchix c’al xi buc i tamcunel ebchalab, ani xi buc i cublab candela ts’ejcath c’al i oro pel i t’ipchixtalab c’al xi buc i tamcunel ebchalab./ Tin ucha’ cu thucha’ jahua’ tin tsu’binchits, ani jaye jahua’ tin tsu’binchal ani jahua’ ne’ets tiquin tsu’binchiye. F. Tu cuetemtal in ejat. Aba ani’ in tsemthamejits, xohue’ in ejat abal ets’ey. U cua’al an llavechic abal cu japchi ani cu texq’uenchi jun ti c’uajat in ejattal axi tsemenecchic. -  Tam tu tsu’u antsana’ a Jesucristo, tam tu pet’na’ tu ba’ tin acan ejtil max in tsemenec. Tim punchi in huinab c’ubac tu oc’ ani tin ucha’: ―Yab quit jiq’uey. Nana’its in oc’ox c’uajat ani ets’ey ne’ets quin c’uajiy. P, In cua’al tin huinab c’ubac buc a otchic. Ejtil tin hui’ in cua’al i nacat cutsil lej hui’ith c’al tsab in hui’ith. In anam tu’ul in hual ejtil tam ts’umimil a q’uicha lej tajax. ]+ 5In acan lej leyoyol ejtil i bronce tam u baliyab al i c’amal abal ca pilmetha am pat’al axi yab pel i bronce. In cahuintal u ats’anchi lej cahuith ejtil tam lej tumumul yantalam i ja’ al i pulic itse’. x* kThacni’ in xi’il ejtil i cuinim ani ejtil i pojoth tsam. In tsu’uxtal hual u tsu’chi ejtil i c’amal. @) { U tsu’u jun ejtil i inic cubat ts’ejel xi cublab candela. Pel a Jesucristo. Toltomith c’al in toltomil ma tin acan bots’ots’ol, ani tin ichich in cua’al i huic’lab oro. ( } Tam tin huilq’uin cu tsu’u jita’ ax tin taunal, tam u tsu’u buc i cublab candela ts’ejcath c’al i oro. A' } Tin tauna’ antse’: ―Nana’its in oc’ox c’uajat ani ets’ey ne’ets quin c’uajiy. Nana’its in oc’ox ejat ani ni jayq’ui’ yab ne’ets quin taley. Jahua’ nan ne’ets tu tsu’binchi jats ca thucha’ al i u ani ca abchi xi buc i tamcunel ebchalab ti pulic bichoulom Asia. Ca abchi ti bichou Efeso, ti bichou Esmirna, ti bichou Pérgamo, ti bichou Tiatira, ti bichou Sardis, ti bichou Filadelfia, ti bichou Laodicea. .& W Pel jun a q’uicha domingo nan u ichich lej co’oyab c’al an Espíritu Santo, tam u ats’a’ tal tu cux jun i cau lej cahuith ejtil tam u juchuyab i trompeta. d% C Nana’its in Juan pel tu ebchalchic tata’ c’al a Jesucristo. Xohue’ i junax yajchicnal cum pel tu at t’ojnal c’al jaja’, ani i cuxuyal an yajchictalab cum tu tsapliyal jaja’. Talbel ne’ets cu c’uajiy ti eb jun tin t’ajal a Dios ti lej Ts’ale. Ti jayq’ui’ in huic’nenequits ti al i ts’aclath tsabal im bij Patmos. Cum u olchamalits an inicchic in cahuintal a Dios ani an chubaxtalab c’al tin cuenta Jesucristo, jats tin huic’nenequits. E$ In ulal a Dios: Nana’its in ts’i’quix c’al patal ani in talabethax c’al patal. Nana’its in oc’ox ejat ani ni jayq’ui’ yab ne’ets quin taley, in ulal. Ja’its jaja’ in huit’al patal quin t’aja’. Ma ti jayq’ui’, ani ma xohue’, ani ma ets’ey ejat. A Juan in tsu’tal a Cristo 6# gQui t’aja’ ti cuenta abal hue’its ne’ets ca chich a Cristo ti al i tocoulom. Ne’ets ca tsu’tat c’al patal an inicchic, ma c’al jaja’chic ax ti tsemthame ti al an cruz. Tim patal am bichouchic tsabal ne’ets ca uq’uin tam. Antsana’ ti lej chubax ne’ets ca chich a Cristo. +" QCum tu tacuyamalits huahua’ ax pel u belom abal cu punuhuat tu ts’ale junax c’al jaja’ ani tu tacuyamalits abal cu punuhuat tu pale’chic tin t’ojlabil i Tata Dios, jaxtam i puhuethanchal im bij a Jesucristo. Ja’its jaja’ expith in cua’al in lej tsap abal ets’ey. Amén. F! Ani jaye u lej le’ abal ti co’onchi a ichich a Jesucristo c’al in alhua’ inictal ani ti jun ejetbethanchi a ichich. Ja’its jaja’ ax in olnal tin tequeth an chubaxtalab. Pel jaja’ an oc’ox ca ejtha al an jolimtalab ani ets’ey ejat. Pel i oc’ox Ts’ale c’al tim patal an ts’alechic axi teje’ tsabal. Cum u c’anithom c’al huahua’, jaxtam in huac’la’ in xits’al ti al an cruz ani tu paculanchamalits i hualab. X  +Nana’ in Juan ax u thuchanchal axe’ xi u axi buc i tamcunel ebchalab c’uajat ti pulic bichoulom Asia. Tu uchalchic abal pel in ey a Dios ets’ey ejat. Ma ti jayq’ui’, ani ma xohue’, ani ma ets’ey ejat. C’uajat a Dios ti eb tin ts’alat coytal ti Ts’ale ani c’uajat tin tamet jaja’ buc i espirituchic. U lej le’ abal a Dios ani nixe’ xi espiritu ti co’onchi a ichich c’al in alhua’ inictal ani ti jun ejetbethanchi a ichich. 9 mNe’ets ca culbe in ichich jitats quin ajiy axe’ xi u, ani ne’ets ca culbe jaye jitats quin ats’anchi ani quin t’aja’ jahua’ in ulal axe’ xi cau axi pithan a Juan c’al a Dios. Pel i cau axi hue’its ne’ets quim baju ca t’ajan. A Juan in thuchanchal i u buc i tamcunel ebchalab W )Ani patal jahua’ tso’oblinchat ani tsu’binchat a Juan, ja’its ne’ets ca olna tin tequeth al axe’ xi u. Pel i cau axi pithan c’al a Dios ani an chubaxtalab jahua’ olchin c’al a Jesucristo. 5 gNe’ets ca olna al axe’ xi u jahua’ a Dios in tejhua’methanchi a Jesucristo lej chubax ne’ets ca thubat t’ajan ti eb ani ti tsabal. In tejhua’methanchi abal jaja’ quin tso’oblinchi jaye in t’ojnalilchic. Jaxtam a Jesucristo in aba’ i ángel ca c’ale quin tso’oblinchi a Juan. {:U lej le’ abal i Ajatic Jesucristo ti lubach co’onchi a ichich ta patalchic c’al in alhua’ inictal. Amén.}s:Ani jayetseq’ui axi q’ue’atchic tim patal im bichohuil a Dios teje’ c’uajat ti abchalchic i tsapnethomtalab. Ti lej abchalchic i ichich hual tsapnethomtalab an ebchalabchic axi c’uajat tin q’uima’ an lej pulic ts’ale romano. F:Ca tsapnetha’ tim patal im bichohuil a Dios tihua’ c’al im bij a Jesucristo. Ti abchal tata’chic i tsapnethomtalab patal an ebchalabchic axi teje’ c’uajat c’al nana’. Y+:Jaxtam qui ets’ey puhuethanchi im bij i Tata Dios. Amén. An tsapnethomtalab <q:A Dios ne’ets ti pitha’chic patal jahua’ ca yejenchi. Lej yan i ts’alat pithoblab in cua’al, ani ne’ets ti pitha’chic cum it ts’at’bath c’al a Cristo Jesús. :U tala’ bats’umalits jahua’ tata’chic tin abchi c’al a Epafrodito. Ma u cua’ale i jilc’omach. Culbel a Dios c’al a tolmixtal, cum ejtil i ts’acchixtalab jom lej nihuihuil ax am biyalabchic im bina’ tam ti c’ac’nax c’al a Dios. K:Aba ani’ in culbe c’al an tolmixtalab ax tin abchi, yab expith ja tin culbel. In lej culbel cum c’al nixe’ xi tolmixtalab ne’ets ca baju ca co’oy más jant’o c’al a Dios ti eb. \1:Tam tin c’uajatac ti Tesalónica tata’chic tin abchi i tolmixtalab tsab oxil. 8i:Tata’ ebchalabchic ti Filipos a tso’obits abal tam tin c’ale ti Macedonia cu it olna’ an alhua’ cau, expith tata’chic tin tolmiy ani axi q’ue’at an tamcunel ebchalab yab tin tolmiy. C’al a culbetal tata’chic tin abchi i tolmixtalab, ani nan tu tolmiychic tin cuenta a ejattal. {:Aba ani’ u ejtohual patal cu huat’a’, bel alhua’ abal tin abchi i tolmixtalab c’al u q’uibat xe’tsintal. Y+: Cum a Cristo tin tsapliyal, jaxtam patal jahuaquits u ejtohual cu huat’a’. ^5: U alhua’ exlalits jant’ini’ tu cu huat’a’ i ts’ejhuantaltalab ani jaye jant’ini’ tu cu huat’a’ i yantalam alhua’talab. U ujnamits quin culbe c’al jahuaquits cu huat’axna’. In culbel max in ajhuel ani in culbel max in c’a’il. In culbel max u cua’al i jilc’omach ani in culbel max yab jant’o u cua’al. : Yab u ulal max u lej cua’al i yejenchixtalab, cum u ujnamits quin c’uajiy culbel c’al jahuaquitsq’ui u cua’al. : In lej culbel ani u binal i c’ac’namal yan c’al an Ajatic, cum junil tata’chic a lej cua’al a canat tiquin tolmiy. Yab u ulal abal tata’chic max tin t’ajat uc’chiyamal. Iba. Tocat ma xohue’ in tomnalits tiquin abchi hue’ i tolmixtalab. eC: Ca tala’ t’aja’chic jahua’ nan tu exobchamalits ani jahua’ nan tu ts’alabchamalits. Ca t’aja’chic jahua’ tin ats’anchamalits nana’ cu ulu ani jahua’ tin tsu’umal nan cu t’aja’. Max antsana’ ta ca t’aja’, tam ojni’ a Dios ne’ets ca c’uajiy ta ichich ti jun ejetbethanchi. Abchin a Pablo i tolmixtalab v e:Taley ebchalabchic, ca lej alhua’ penonoy ta ichich ani ca junini’ tsalapna’ hualim jahua’ chubax. Jahua’ tequeth, jahua’ bolith, jahua’ t’ocat, jahua’ alabel, jahua’ huinat alhua’, jahua’ huinat ts’alat, ani jahua’ culbetnab c’al a Dios, jats axe’ tim patalchic ca lej alhua’ penonoy ta ichich ani ca junini’ tsalapna’.  ':Tam ojni’ a Dios ne’ets ti lej c’athpich jun ejetbethanchichic a ichich, ma yab ne’ets ca elcanchi i cau ca ulu jant’ini’ ta ats’al lej c’athpich jun ejetbethachits a ichich. Cum it ts’at’bath c’al a Cristo Jesús, antsana’ a Dios ne’ets ti alhua’ co’onchi a ichich ani a tsalap jun ejetbethachits abal yab quit t’e’pinthanchat. Qui tsalapna’ jahua’ alhua’  :Jahuaquitsq’ui ca huat’a’ yab ca hualca’ a ichich quit t’e’pinthanchat. Ets’ey ca tala’ hualbanchi c’al a Dios ani ca conchi in tolmixtal. Ca conchi jahuats ca yejenchi ani ets’ey ca bina’ i c’ac’namal yan c’al a Dios.  :Ca c’aya’na’ patal an inicchic ani ca t’ajchi i alhua’talab. Ca lej t’ilt’omay abal an Ajatic hue’its ne’ets ca chich.  :Ets’ey quit culbechic cum it ts’at’bath c’al an Ajatic. Tu tsab uchal junil quit ets’ey culbe c’al an Ajatic. a;:Hua’ats jun c’al tata’chic axi lej pututh ani junax t’ojnenec c’al nana’ c’al an alhua’ cau. Jats jaja’ quin tolmiychic a Evodia ani a Síntique ca juncuthmethanchat in tsalap. Jaja’chic in lubamal tiquin tolmiy cu olna’ an alhua’ cau jant’ini’ a Clemente ani q’ue’atchic i ebchalab tin tolmiyamal jaye. Punuthits im bij jaja’chic al an u jun ti thuchath im bij axi pithnenequits i it ejattalab abal ca ets’ey c’uajiy c’al a Dios.  :U pacabethal a Evodia ani a Síntique abal quin co’oy lej jununul in tsalap, cum pelchic i at ebchalab c’al an Ajatic.  :C’an ebchalabchic, in lej culbel cum a belal an Ajatic ani u lej le’ tu tsu’u. Cum nan tu tolmiychic ca bela’, jaxtam a Dios ne’ets tiquim pitha’ i atabilab ti eb talbel. Ja’its ca junini’ bela’ an Ajatic cum it ts’at’bathits c’al jaja’. #:Tam ca chich ne’ets tucu jalc’unchi i ts’ejhuantal inictal axi teje’ tsabal c’al i it inictal ejtil in t’ocat inictal jaja’ ti eb. Ja’its jaja’ an Ajatic ax in lej cua’al in tsap quin t’aja’ jahuaquits quin le’na’ ti eb ani ti tsabal.s_:Huahua’ tu belom yab antsana’ i t’ajal, cum u xe’ets jant’ini’ a Dios ti eb tin le’ cu xe’tsin. Biyat u xe’ets teje’ tsabal i aychal ca chich ma ti eb i Ajatic Jesucristo ax tu jec’onthal c’al an hualabtalab. ':Ne’ets ca t’ajat q’uibethachic, cum in t’ajal expith jahua’ in le’ in anam t’u’ul. Tocat in culbetnal quin t’aja’ i tithetaltalab ax in tomnalac quin tithena’. Hualim xe’ets tsalpopol c’al jant’o hua’ats teje’ al an hualab c’ay’lal. M:Hua’ats yan axi tomolnax yab im belal max tsemets a Cristo ti calchix c’al an hualabtalab al an cruz. Yan i calel nan tu uchamalits ani’, ani xo’ tu uchalchic junil ma c’al i uq’uil. ):Ebchalabchic, tiquin nits’binchi u xe’tsintal c’al a Cristo ani jaye axi q’ue’at an ebchalabchic axi xe’ets c’al a Cristo. +:Biyat qui lej alhua’ tsalapna’ ani qui putu c’al an chubaxtalab ma ju’tam huichat i bajumalits qui pena’ ti ichich ani qui aynanchi. ?w:Antsana’ ti patal qui lubath ne’tha’ i tsalap ma ju’tam huichat payenec i ichich ti eynanchix c’al patal in ey a Cristo. Max hua’ats jita’ c’al tata’chic yabaye antsana’ in ne’thal in tsalap, a Dios ne’ets quin tso’oblinchi abal antsana’ in tomnal quin ne’tha’ in tsalap. }~s:U tsemanchal cu ata’ an atabilab axi a Dios tim bijchamal ti eb cum in ts’at’bathits c’al a Cristo Jesús. M}: Ebchalabchic, yab u ulal abal max u tala’ bajumalits antsana’. Expith u uc’chiyal jahua’ pelac u ey ani jahua’ u t’ajamalits, ani u lubal cu bajuye u ey ax im bijchith c’al a Dios. j|M: Patal nixe’ yabaye u tala’ bajumal. Yabaye u cua’al u ichich lej jum putat payenequits ti eynanchix c’al patal in ey a Cristo Jesús. Expith in exome cu baju u ey jant’ini’ jaja’ tin tacuyamalits cu baju. {w: Jant’ini’ ti ejtha a Cristo tam ti tsemenec, antsana’ne cu baju. A Pablo in lubal quin ata’ i atabilab ti eb fzE: Expith u lej le’ cu más alhua’ exlaye a Cristo ani quin tsapliliyat c’al in tsap a Dios c’al ti ejtha a Cristo ti al an jolimtalab. Jant’ini’ in yajchicnamal a Cristo, antsana’ cu yajchicna’ne. Jant’ini’ jaja’ in jum putat bina’ tim ba’ c’al a Dios ca tsemtha, antsana’ne cu jum putat bina’ tu ba’ c’al a Dios. yw: Cum in ts’at’bathits c’al a Cristo ani ja’its jaja’ u belal jaxtam in tsu’tat tim bolith c’al a Dios ejtil axi q’ue’atchic jaye ax im belal. Yab in tsu’tat tim bolith abal u putumal c’al u uchbil c’al an ts’ejcath cau. x1:Lej chubax u tso’obits abal patal jahua’ cu baju cu cuete’ t’aja’ yab jant’o in exbath max cu tabatna’. Jahua’ in cua’al in huinat alhua’ exbath jats cu alhua’ exla’ u Ajatic Cristo Jesús. U tala’ pet’nachiquits patal nixe’ jahua’ yab exbath abal cu lej tabatna’ expith a Cristo. Patal jahua’ u tabatnamal ti jayq’ui’ xohue’ u tsu’tal ejtil max pel i amul. w:Patal axe’ jahua’ u eyac ani jahua’ u t’ajamal jats u lej tabatnamal ti jayq’ui’. Xohue’ itsots u tabatnal, cum u tso’obits abal nixe’ patal yab jahua’ in cua’al in exbath c’al a Dios. Xohue’its expith u tabatnal a Cristo. Sv:C’al patal u canat u othnanchamal im bichohuil a Dios. U tala’ putumal c’al u uchbil c’al an ts’ejcath cau, ma lejat ni jita’ yab in ejtohuamal tiquin jolbiy tin cuenta an ts’ejcath cau. `u9:Ti huaxic a q’uicha tin hua’tsinenec, tamna’ in cojchinenec u inictal. Pel in hualim Israel. In ajith c’al an lej pututh cuenel Benjamín. U t’ajtal ey in hua’tsin tin hebreo. U tata ani u mim pel i lej hebreochic. Ti jayq’ui’ pelac in fariseo lej ts’at’at c’al an ts’ejcath cau axi pithnenec a Moisés c’al a Dios. #t?:Max anac qui baju tu c’alab c’al a Dios, nana’ u bajumalaquits cum u t’ajamalits lej yan jahua’ alhua’ yab ejtil xi q’ue’atchic an inic. @sy:Huahua’ ojni’ ax u belom c’al a Cristo pel tu chubax c’al a Dios. I c’ac’nal a Dios ti lej ichich, ani u culbel cum i ichich ts’ot’cóthlithits c’al a Cristo Jesús. Yab i bajumal tu c’alab c’al a Dios c’al jahua’ u t’ajchinenec ti inictal ni c’al jahua’ i cuete’ t’ajamal. prY:Yab ca hualca’ ta ba’ quit exobchin c’al i exobchix axi ejtil i pojcax pic’o’ lej aycocma’. Huilq’uith ti q’uibts’oth uchalchic abal pel a uchbil quit cojchin a inictal abal quit exla tit c’alab c’al a Dios. Eq :Ebchalabchic, quit culbe cum it ts’at’bath c’al an Ajatic. Antsana’ nan tu thuchamalits quit culbe, ani xo’ tu uchal junil abal ca lej tabatnaye an culbeltalab c’al an Ajatic. vpe:Ca lej c’ac’na’, cum hue’its ca tsemets c’al yan i t’ojlab in t’ajamal c’al a Cristo. In mo’camal in cuete’ q’uijlabil abal tiquin tolminchi c’al u t’ojlabil tam tata’chic yab a ejtohuamal tiquin tolmiy.Mo:Ca lej alhua’ bats’u c’al a culbetal, cum pel it at ebchalabchic c’al an Ajatic. Ca lej ets’ey c’ac’na’ jaja’ a Epafrodito ani tim patal an ebchalabchic ax in ey ejtil jaja’. Bn}:U lej le’ cu aba’ ca huichiy c’al tata’chic abal quit culbechic tam ca tsu’chi in hual. Ne’ets quin culbene tam cu tso’obna’ abal it junax culbenecchic c’al jaja’. imK:Ani lej chubax u ya’ulac, ma hue’its ne’ets ca tsemets. Cum lej yajnanchat c’al a Dios, jaxtam xo’ jelthachits. Ejtil max a Dios tin yajnanchine abal yab quin huat’ath t’e’pin max ca tsemetsac a Epafrodito. 1l[:Lej canat in ichich in le’ ti tsu’u ta patalchic, ani xo’ te c’uajat lej t’e’pith cum in tso’obnamalits abal it olchinenecchic abal jaja’ u ya’ulac. k:Tata’chic tin abchi a Epafrodito abal tiquin tolmiy teje’ al an huic’axte’, ani xo’ u tsalpayal abal alhua’ ca huichiy c’al tata’chic. Tin tolminchamal jaja’ c’al u t’ojlabil c’al an Ajatic. Ejtil max pel tu at soldado c’al a Cristo. hjI:U aychal max pel in culbetal an Ajatic quim baju an hora tam quin c’alene tu tsa’biychic. (iI:Tam cu tso’obna’its jant’o ne’ets quin t’ajchin teje’ al an huic’axte’, tamna’its ne’ets cu aba’ a Timoteo ca c’ale ti tsa’biychic. h:A alhua’ exlanchalits in ey a Timoteo, cum in tejhua’methalits tim ba’ abal lej pututh c’al in culbetal a Cristo Jesús. Jant’ini’ ti tolmix i tsacamlab c’al in tata, antsana’ a Timoteo tin tolmiyamal nana’ cu olna’ an alhua’ cau. g+:Jelat jat’hua’ patal an inicchic expith canat ti cuenta in cuete’ culbetal, ani iba in le’ quin t’ajchi in culbetal a Cristo Jesús. f}:Ni jita’ yab hua’ats ejtil a Timoteo lej canat ti tolmiychic abal ca huat’a’chic alhua’ tin cuenta a ejattal. ae;:Max pel in culbetal an Ajatic Jesús u le’ cu thubat aba’ a Timoteo ca c’ale ti tsa’biychic. U le’ac tam ca huichiy max quin ejtou tiquin olchi abal it lej juncuthchic, ani antsana’ quin lej culbe. _d7:Jant’ini’ nan in culbel, antsana’ quit culbetechic. A Timoteo ani a Epafrodito 7cg:Ne’ets quin culbe aba ma quin tsemtha, cum ne’ets cu bina’ tu ba’ c’al a Dios ejtil max nan in ts’acchixtalab. Tata’chic a belamal a Dios ani a binamalits a ichich ejtil ti ts’acchixtalab c’al a Dios. Cum i junax belamal a Cristo ani i junax t’ojonchal, jaxtam cu lej junax culbe. Fb:Ca olnaxnanchichic in cahuintal a Dios c’al ca it ejatliyat. Max antsana’ ta ca t’aja’chic, tam ojni’ ne’ets quin lej culbe tam ca chich a Cristo tin ebal abal a lej putumal c’al in cahuintal a Dios axi nan tu exobchichic. Cu exla’ abal yab jolat nan u ejtohuamal tu tolmiychic tin cuenta a ejattal. 'aG:Tam ni jita’ yab ne’ets ti elchi jant’o c’al ti jolbiy. Cum pel ti tsacamilchic a Dios, quit xe’tsin c’al a ichich bolith ani yab ca hualca’ quit ts’ilc’onchat c’al jahua’ yab bolith. Cum hua’ats teje’ al an hualab c’ay’lal yantalam i inic c’al in ichich yab chubax ani yab bolith. Ca tajbaxnanchi in tajax a Cristo c’al jaja’chic ejtil ti tajbax a otchic c’al an yic’uax. X`):Ni hue’ yab quit xe’tsin c’al a ichich toc’oc’ol ani jolbibil. r_]: Cum ja’its a Dios ax u t’ojnal ta ichich abal ca le’nanchi ani ca t’ajchi in alhua’ culbetal. I^ : C’an ebchalabchic, a putumal c’al jahua’ nan tu exobchi in cahuintal a Dios tam tin c’uajatac c’al tata’chic ti jayq’ui’. Xohue’ biyat yab in c’uajat, más ca putu. Cum it jec’onthachitschic, ca lej luba’ ca c’ac’na’ a Dios ani ca putu c’al a uchbil jant’ini’ tin le’ a Dios. d]A: Tim patalchic quin olna’ abal a Jesucristo ja’its an Ajatic. Antsana’ ne’ets ca puhuethanchat im bij a Dios jaye tam ca olnanchat ani ca c’ac’nanchat im bij a Jesucristo. Tajbaxnanchix ax im belal a Cristo ;\o: Pel in uchbil tim patal an ejattalab tam ca olnanchat im bij a Jesús quin c’ac’nanchi. Ma an ángelchic ani an inicchic ani an teneclabchic tim patal quin c’ac’nanchi. j[M: Cum a Jesús antsana’ in tala’ putumal c’al in uchbil, jaxtam a Dios im pitha’ in eylabil más t’ec’at axi hua’ats. Yab hua’ats jita’ lej c’athpich pulic im bij ejtil im bij a Jesús ca c’ac’nanchat. aZ;:Xe’tsin exlab in ey pel i inic jaye. C’al in ichich tsa’at ets’ey im putumal c’al in uchbil c’al a Dios, ma im bina’ tim ba’ ca tsemtha ti al an cruz ejtil tu tsemthab ti jayq’ui’ i pojcax inic. rY]:In hualba’ tim ba’ ani hua’tsin ti inic. In t’aja’ ti t’ojnal c’al a Dios teje’ tsabal. zXm:Aba ani’ in t’ajtal ey jaja’ pelits a Dios, bel yab in xija’ tim ba’ ca puhuethanchat im bij ti Dios. LW:Ca lej alhua’ pena’ ta ichich in tsalap a Cristo Jesús. V3:Yab ca xija’ ta ba’ abal expith tata’ ca huat’a’ alhua’. Ca luba’ ca tolmiy axi q’ue’atchic abal quin huat’a’ jaye alhua’. TU!:Jaxtam yab ca co’oy i ts’e’netalab ta ichich. Ca co’oy tsa’at a ichich ani yab ca t’aja’ c’athat ta ichich. Yab ca tsalpay abal tata’ it más lej alhua’ ani axi q’ue’atchic iba. hTI:Max lej chubaxits, tamna’ nan ne’ets quin jum putat culbe c’al an juncuthtalab ani an c’anithomtalab ax a cua’al jun c’al xi jun. Ne’ets quin lej culbe cum a ne’thalchic a ichich ts’ot’c’óthlithits. S 5:U le’ cu tso’obna’ max chubax ti lubachmethanchal a ichich a Cristo. Hualam max chubax ti culbethanchal a ichich. Hualam max chubax a co’onchal i t’ilomtalab c’al an Espíritu Santo. Hualam max chubax a c’anithal ani a let’enthal a ebchalchic c’al a Cristo. {k~}|.{Uxw9vtsqpnm^lk@hgfe~dciba`_p^v][ZYX)WLVlUGTRPONaLL*KcIGFEDD0C3A@@>k=-;:88w76543o110b///h/-o,+*?)(,'=&{$$$"" ~_h$ 9m"p6E k (H@k&JE Tam u bats’u an tsacam thuchath u ax in cua’al an ángel, ani u c’apu. Ani chubax u leca’ tsi’ic tu hui’ ani talbel ts’a’ic tu chucul. kIO Tam tin utey c’al an ángel ani u conchi an tsacam thuchath u, tam tin ucha’: ―Ca bats’u ani ca c’apu. Ta hui’ ne’ets ca leca’ tsi’ic ejtil an tsi’im ani ta chucul ne’ets ca ats’a’ ts’a’ic. tHa Ani jaja’ ax tin taunamal ti eb, tam u ats’a’ tin taunal junil. In uchan: ―Quit utey ca bats’u an tsacam calputh thuchath u tin c’ubac an ángel axi cubat jun in acan ba’ am pulic lejem ani axi jum ba’ an tsabal. @Gy Tam quim baju am pejath hora ne’ets quin juchuy, tamna’its a Dios ne’ets quin t’aja’ jahua’ in tsinat tsalpayamalits ne’ets quin t’aja’. Expith in caulomejilchic axi t’ojnal c’al jaja’ quin exla’ jahua’ a Dios ne’ets quin t’aja’ cum q’uejab olchinenequits in tsalap a Dios. F In cubal a Dios ti lej chubax. Ja’its a Dios in ts’ejca’ an eb ani an tsabal ani am pulic lejem. Ja’its axi ejat abal ets’ey. In ulu an ángel antse’: ―Hue’its ani am bucchilab ángel ne’ets quin juchuy jaye an trompeta ax in chal. E Tam in thaya’ in c’ubac ti eb nixe’ xi ángel axi cubat jun in acan ba’ am pulic lejem ani axi jum ba’ an tsabal. kDO Tam ti talits ti cau nixe’ xi buc i mamlab, ne’etsac cu thucha’ jahua’ in ulumalchic ani tamna’ u ats’a’ tal ti eb jun i cau tin ucha’: ―Yab ca thucha’ ani yab ca olna’ jahua’ in ulumal xi mamlabchic. _C7 Thajan lej tsapic, ejtil max mururul i tsoj, ani tiq’uele tam cahuin buc i mamlab. B3 In cua’al tin c’ubac jun i tsacam thuchath u calputhits. In cuba’ in huinab acan ba’ am pulic lejem ani in c’uatab acan ba’ an tsabal. NA  Ani u tsu’u jun i ángel al i tocou pa’iy ti eb lej pulic in ey. In cua’al cuechochol tin oc’ ejtil i pits’al. Maq’uiq’uil in hual ejtil a q’uicha ani in acanchic ejtil i c’amal. L@ Cum yab jic’tsonal c’al in hualab jaxtam yab in jila’ an hualabtalab. Bel xe’etse ti tsemthom inic, ani ti thiman, ani ti juncunal c’al axi yab in q’uimathil, ani ti cue’chic. ?  An inicchic axi jilc’on ejate c’al nixe’ xi yajchictalab yab tsemets, bel yab jic’tson c’al in hualab. Bel yab in jila’ in hualabchic. Bel c’ac’nax c’al i quithab espíritu, ani bel in diosnal i thulcuts axi i oro, ani i plata, ani i bronce, ani i te’, ani i t’ujub. An thulcuts ax in diosnal yab ejat. Yab u tsu’ux, ani yab u ots’ox, ani yab u belal. > In cua’al in tsap ti tsemthom tin hui’ ani tin hueu. In hueu ejtil in oc’ i tsan ani jats in othnaxnal c’al an inicchic. s=_ Xi oxlam pel i yajchictalab c’al ta ca tsemtha tin oxchil tin yanel an inicchic axi c’uajate tsabal. D< Antsana’ tin tsu’binchi a Dios ejtil max in huachbil c’al nixe’ xi bichimchic ani an soldadochic punat. Eleb tin ichich an soldadochic in cua’al i thiboc’lab tsacni’ ani yaxu’ ani manu’. In oc’ am bichimchic ejtil in oc’ i tsoj. Calel tin hui’chic i c’amal ani i c’alul ani i pau. {;o In olchin abal hua’ats tin yanel tsab i bo’ inic i millonchic i soldado punat al nixe’ xi bichimchic. k:O Tam hualcajits axi tse’ i ángel. Ja’its an lej pejath hora in aychi ca hualca abal quin tsemtha’ tin oxchil tin yanel an inicchic. An tamub, ani a its’, ani an q’uicha, ani an hora a Dios im pejamalits patal. 9y Uchan an acacchilab ángel: ―Hua’ats tse’ i ángelchic huic’at ti al am pulic itse’ Eufrates, ca hualca’. T8! An acacchilab ángel in juchuy an trompeta ax in chal, ani u ats’a’ cale i cau al xi tse’lam i its’am ti al nixe’ xi ts’acnaxtalab oro jun tu binab i ts’acchixtalab tin tamet a Dios. _77 Talits an oc’ox c’ac’ath yajchictalab ani q’uibele tsab i yajchictalab. 63 Abatnab nixe’ xi pactha’ ts’ili’chic c’al i pojcax ángel axi pel i ts’ale c’al nixe’ xi teneclabchic axi al an luputh jol. Im bij ti hebreo cau pel a Abadón, ani ti griego cau a Apolión. A Apolión in le’ quin ulu pel an q’uibethom c’al an inicchic. 5 In hueu ejtil in hueu an thiniy axi lej ts’ic’ax. C’al in ts’ic’axtal ne’ets quin othna’ an inicchic bo’ a its’. s4_ Eleb tin ichich in cua’al ejtil i thiboc’lab. U ats’a’ lej cahuith in t’ajalchic c’al in ocob ejtil max ca huat’c’an jun athic yantalam i carrochic quininil c’al i bichim axi athithil ne’ets c’al am pejextalab. Q3 In xi’il ejtil in xi’il i uxum ani in camab ejtil in camab i tsoj. H2  Am pactha’ ts’ili’chic u tsu’tab ejtil max i bichim ts’ejcathits ca eyentha c’al an soldadochic. Tin oc’ in cua’al ejtil i corona oro, ani in hual ejtil in hual i inic. O1 Tam quim baju a q’uicha ca t’ajchin antsana’ an inicchic, tamna’ ne’ets quin aliy jant’ini’ ta ca tsemets. Ne’ets quin lej le’ ca tsemets, ani yab ne’ets quin ejtou ca tsemets. &0E Ca xe’tsin ti othnax c’al an inicchic bo’ a its’, ani yab quin tsemtha’chic. Ca yajchiquiyat an inicchic ejtil tam ts’ic’ath c’al i thiniy. V/% Uchanchic yab quin othna’ an ts’ojol ni an te’lomchic teje’ tsabal, expith quin othna’ an inicchic axi yab pel in c’al a Dios, yab ts’o’math im piq’uib c’al in ts’o’maxtal a Dios. . Ani cale ti al nixe’ xi pau i pactha’ ts’ili’chic, ani pa’iy teje’ tsabal. In cua’al in tsap ti othnax ejtil an thiniy. /-W Tam tin japits an jol, tam ti cale i pau ejtil max u calel al i lej pulic horno. Ma yic’utsinalits an eb ani a q’uicha yabats tajc’anal c’al yantalam i pau. , 1 Am bo’chilab ángel in juchuy an trompeta ax in chal jaye, ani u tsu’u ijcan ti tsabal jun a ot. Nixe’ xa ot in le’ quin ulu abal jaja’ pel i pojcax ángel. In chal i llave abal quin japiy jun ti hua’ats i paxq’uith luputh jol in c’uajattal an teneclabchic. +  Tam u tsu’u jun i ángel xe’ets jumumul ts’ejel eb. Lej cahuith cau in ulal antse’: ―Ts’ejhuantal an inicchic axi c’uajat tsabal cum ne’ets quin huat’ath yajchicna’ tam ta ca juchuyate axi ox i trompeta ne’etse ca juchuyat.* An tse’chilab ángel in juchuy an trompeta ax in chal jaye, ani a Dios in t’aja’ abal ca paxq’uin tin oxchil i pejach a q’uicha, ani tin oxchil i pejach a its’, ani tin oxchil tin yanel a otchic. Ma yabats lej lejat jahua’ u tajc’analchic. )% Im bij nixe’ xa ot Ajenjo, in le’ quin ulu ts’a’ictalab. Jilc’on an ja’ ts’a’icmethachits, ani yantalam i inicchic tsemets. )(K An oxchilab ángel in juchuy an trompeta ax in chal jaye, ani a Dios in t’aja’ abal ca ijcan jun i lej pulic ot ti eb. Ne’ets ijojol nixe’ xa ot tsabal, tsu’tab ejtil max exom jun i pulic chiclom. Ijcan tin oxchil i pejach i pulic itse’ ani i elel ja’ teje’ tsabal. ' Ani tsemets tin oxchil patal jahua’ ejat ti al am pulic lejem. T’ajat paclun tin oxchil an tanchic axi ne’ets taja’. s&_An tsabchilab ángel in juchuy an trompeta ax in chal, ani a Dios in t’aja’ abal ca ijcan ejtil i pulic ts’en axi joc’panal c’al i c’amal ti al am pulic lejem. Ani huenc’on ti xits’ tin oxchil i pejach an ja’. %/An oc’oxlab ángel in juchuy an trompeta ax in chal, ani a Dios in t’aja’ abal ca ijcan tsabal i t’ujub ab ani i c’amal xaluth c’al i xits’. T’ajat chican tin oxchil i pejach an tsabal ani tin oxchil an te’lomchic ani tin oxchil an tejtey ts’ojol. r$]Ani ts’ejcathits xi buc i ángelchic ne’ets quin juchuy an trompeta axi pithach c’al a Dios. #7Tam an ángel in yac’ua’ am pajuxtalab ani in t’uchiy c’al i c’amal axi c’uajat ti al an ts’acnaxtalab, ani in jolou teje’ tsabal an c’amal. Tam ti petlanal an mamlab ani ats’nal lej tumumul. Leyts’om an ley ani t’elelel an tsabal. Juchuyat an trompeta "Ax in chical an ángel an jom, c’athithil ne’ets am pau tin tamet a Dios, ani a Dios in t’ilal in conchixtalchic in tsacamilchic. a!;Ani chich junaque i ángel c’al i pajuxtalab oro, cubiy tin tamet nixe’ xi ts’acnaxtalab oro jun tu binab i ts’acchixtalab a Dios utat jun ti quetel a Dios tin lej ts’alat coytal. Pithan yan i jom abal ti pajul. Tam a Dios quin tsu’u am pau, tam ne’ets quin tsalpay jant’ini’ ti conchix c’al jaja’ patal in tsacamilchic. s _Tam u tsu’u a Dios im pitha’ i trompeta ti junchic axi buc i ángelchic c’uajat tin tamet jaja’. f GTam tin tixc’anchits an Cordero xi bucchilab timbre tam ti piclomats ti eb ts’ejel hora. Ne’ets ca beletnachic ejtil max pel i ovejachic c’al an Ajatic axi bijiyab jaye ti Cordero ani utat c’uajat tin ts’alat coytal a Dios. Ani ne’ets ca ne’thachic jun ti ets’ey elel an ja’ abal quin uts’a’. Ne’ets ca c’uajiy culbel abal ets’ey c’al a Dios. A Dios yab ne’ets quin jila’ jant’o ca hua’tsin axi yab alhua’ abal yab ca uq’uin.>uYabats in yajchicnal an jayil ni an chiquenib. Yabats ne’ets quin yajchicna’ in c’ac’lil a q’uicha. Yabats ne’ets ca c’olohuat c’al jahua’quits tam c’aq’uem. kOJaxtam ti c’uajatchic tin tamet in lej ts’alat coytal a Dios ti c’ac’nax q’uicha ani acal. C’uajatchic tin tiyopanil a Dios ti eb. U beletnabchic ani u tsalmiyab c’al a Dios axi quetel tin lej ts’alat coytal. W'Nan u ucha’: ―Pay’lom tata’ a exlal, nana’ iba. Ani jaja’ tin toc’tsiy: ―Ja’its jaja’chic ax in yajchicnamal am pulic c’ac’ath yajchictalab abchinenec c’al a Dios tam ti xe’tsin jaja’chic tsabal. Xohue’ t’oquethachits ani thac toltomith cum an Cordero in t’oquethamalits c’al in xits’al. 4a Tamna’ tin conoy jun c’al xi jun inic c’al tse’ i yejtselchic: ―¿Jant’o in ey hualam axe’ xi mulcunel thac toltomith? ¿Ju’tam hualam ti che’nec?  In ulalchic:Lej chubax i ajtinchal ani i puhuethanchal im bij a Dios.Ja’its expith jaja’ in cua’al in tsalap lej pulic. I binal i c’ac’namal yan.Ja’its i c’ac’nal cum in lej cua’al in tsap ani in huit’omtal quin t’aja’ patal jahua’ quin le’na’.Ja’its jaja’ ax tu thabalnal. Ja’its ne’ets qui c’ac’na’ abal ets’ey. Amén. oW Tim patal an ángelchic ti eb u tsu’u cubat tin tonith jun ti quetel a Dios, ani xi jun inic c’al tse’ i yejtselchic, ani xi tse’ i ejattalab. Tam u tsu’u nuc’panalchic tin tamet a Dios, ani in c’ac’nalchic. (I Lej cahuith cau in ulalchic:Ja’its a Dios ani an Cordero ax tu jec’onthamal.Ja’its a Dios axi quetel ti lej Abatnom tin lej ts’alat coytal. "= Taley u tsu’u jun i lej pulic mulcunel cubat tin tamet in lej ts’alat coytal a Dios ani tin tamet an Cordero. Hua’ats lej yan, ma ni jita’ yab in ejtohual quin ajiy jay. Thac toltomith ani in cua’al i apats’ tin c’ubacchic. Jats jaja’chic axi calthame tim patal am bichouchic ani tim patal i pactha’ bichoulomchic. Hua’ats yan i pil at juntal xits’talab ani yan i pil cahuintalab. Pti Zabulón, ti José, ti Benjamín. Am pulic mulcunel thac toltomith *Oti Simeón, ti Leví, ti Isacar, FJayetseq’ui ti cuenelchic Aser, ti Neftalí, ti Manasés, yLajuj tsab i mil ca ts’o’mayat ti al an cuenel Judá, aniye jaye ti al an cuenel Rubén, ani ti al an cuenel Gad. /WU ats’a’ in ulu abal ca ts’o’mayat bucchic inic c’al tse’ i mil i inicchic axi a Dios ne’ets quin tacuy c’al xi lajuj tsab i cuenel Israelchic. 7g―Oc’ox ca ts’o’manchat tim piq’uib in t’ojnalilchic a Dios, tiq’uele ca abchi i yajchictalab ti tsabal, ani ti al am pulic lejem, ani ti al an te’chic. /U tsu’u jaye tal junaque i ángel ti calel q’uicha in chal i ts’o’maxtalab ca ts’o’mayat jita’ pel i c’alab a Dios. Ja’its a Dios axi ejat abal ets’ey. Tam axi junaque an ángel in tauna’ nixe’ xi tse’lam axi pithach in uchbil c’al a Dios abal quin abchi i yajchictalab ti tsabal ani ti al am pulic lejem. Lej tsapic cau nix an ángel in ucha’chic xi tse’lam antse’: K Taley u tsu’u cubat tse’ i ángelchic tin tse’lomtal in hualte’lil an tsabal, jun ti calel q’uicha, ani jun ti tsaylel, ani jun ti otsel q’uicha, ani jun ti alal. Nixe’ xi ángelchic in tanc’uiyal axi tse’lam i ic’ abal yab ca juchun c’al an tsabal, ni c’al am pulic lejem, ni c’al an te’chic. G Im bajumalits xohue’ am pulic bijchith q’uicha tam ti a Dios ne’ets tucu abchi i c’ac’ath yajchictalab. ¿Jita’ hualam ne’ets quin ejtou quin jec’a’? Ni jita’.  Tin yanelchic in taunal an ts’en ani an t’ujub in uchal: ―Tucu t’e’tsiy abal yab tucu tsu’u a Dios axi quetel tin lej ts’alat coytal. Max i ejtohualac qui jec’a’ an yajchictalab axi ne’ets tucu abchi an Ajatic axi bijiyab ti Cordero.  Tam ti tsinc’onalits ba’chic i paxal jol ani ba’chic i pulic t’ujub ti ts’en i ts’alechic, i oc’lecchic, i ricochic, i oc’lecchic soldado, i abatnomchic, i t’ayath t’ojnalchic, i jolat inicchic. U juncuth tsinc’onalits tim patalchic. P U tsu’u ts’ibc’a an eb ejtil max ca ts’ibc’a i letra tam ca t’uliliyat i thuchath u. Tixc’an tim patal an ts’enchic tin t’ajtal c’uajattal, aniye jaye an ts’aclath tsabalchic.  w A otchic u tsu’u ijojol ti tsabal, ejtil max ijojol in hualil an te’ higuera tam yatsiyab c’al i tsapic ic’. ) Tam tin tixc’anchits an Cordero xi acacchilab timbre, tam u tsu’u lej t’elelel an tsabal. T’unu’be a q’uicha ejtil i t’unu’ toltom ax u ca’iyab c’al an inicchic tam u yajnanchix c’al i tsemla. Ani tsacni’be a its’ ejtil max pel i xits’. T! Tam pithnal c’al an Ajatic i thac toltom patal jaja’chic axi tsemthame c’al tin ebal abal xe’tsinenec ti olnanchix c’al in cahuintal a Dios. Uchan quin aychi hue’ ma ta ca tala’ tsemtha patal an ebchalabchic axi ne’ets ca tsemtha tin ebal abal u t’ojnal c’al a Cristo. Jila’ ca quithey tin yanel jita’ antsana’ ne’ets ca tsemtha jant’ini’ ti tsemthamejits an ejattalab ax u tsu’chi tin alam nixe’ xi ts’acnaxtalab. <q Patal nixe’ xi ejattalab lej cahuith cau. In ulalchic: ―Ajatic, tata’ a ey expith it t’ocat ani ets’ey a t’ajal jahua’ a bijchith ulumalits ne’ets ca t’aja’. Tucu olchi jayq’ui’ ne’ets ca ts’ejca’ ani ca jalbinchi c’al i yajchictalab jaja’chic ti tsabal ax tu tsemthamal. :m Tam tin tixc’anchits an Cordero xi bo’chilab timbre, tam tin alam i ts’acnaxtalab jun tu binab i ts’acchixtalab a Dios u tsu’chi in ejattal jaja’chic axi tsemtha ti tsabal cum xe’tsinenec ti olnanchix c’al in cahuintal a Dios ani ti olnom abal c’al a Cristo jats ti jec’onthame. +OTam u tsu’u jun i bichim hue’ manu’ ani punat jun axi bijiyab ti Tsemla. Tal tin cux jun ax in ulal tal ti tamtsemla. Pithach i tsaplab c’al a Dios abal quin t’ajchi ca tsemets ax in cuenta ti jun cuarto c’al tin yanel an inicchic axi hua’ats tsabal. Talchic ca tsemets c’al i pejextalab, talchic c’al i jayil, talchic c’al i yau’lats, talchic ca tsemtha c’al i thimalon tse’ acanchic. GTam tin tixc’anchits an Cordero xi tse’chilab timbre, tam u ats’a’ cau xi tse’chilab ejattalab. Tin ucha’: ―Quit chich ani ca met’a’ an u jant’o in le’ quin ulu. !U ats’a’ jun i cau tal ts’ejel jun ti quetelchic xi tse’lam ejattalab. In ulu: ―In jalbil jun i kilo in hualil an lab em jun i tumin denario. Aniye jaye in jalbil ox i kilochic i cebada. Ca lej t’ajan ti cuenta ca alhua’ eyentha an aceite ani an vino. 2]Tam tin tixc’anchits an Cordero xi oxchilab timbre, tam u ats’a’ cau xi oxchilab ejattalab. Tin ucha’: ―Quit chich ca met’a’ an u jant’o in le’ quin ulu. Tam u tsu’u jun i t’unu’ bichim. Punat jun i inic ax in cua’al i balanza c’al jahua’ nujuhuab ti kilochic. ykTam u tsu’u i bichim lej tsacni’. Punat jun i inic c’al i lej nacat cutsil tin c’ubac, ani c’ale quin t’ajchi an inicchic axi xe’ets tsabal ca pejéxin ani ca tsemtháxin. Ja’its i tsaplab axi pithnenec c’al a Dios. CAni tam tin tixc’anchits an Cordero xi tsabchilab timbre, tam u ats’a’ cau xi tsabchilab ejattalab. Tin ucha’: ―Quit chich ca met’a’ an u jant’o in le’ quin ulu. =~sTam u met’a’ ani u tsu’u punat jun i inic ba’ i thac bichim c’al i pulab. In cua’al tin oc’ pithach jun i corona, ani ta c’ale quin ata’chic in tomolnaxil. 3} aTaley u tsu’u an Ajatic in tixc’anchal axi oc’ox c’al axi buc an timbre. Ja’its jaja’ axi bijiyab jaye ti Cordero. Tiq’uele u ats’a’ cau jun axi tse’ i ejattalab lej cahuith ejtil tam u petnal an mamlab. Tin ucha’: ―Quit chich ca met’a’ an u jant’o in le’ quin ulu. u|cNixe’ xi tse’ i ejattalab ax tu olchits in ulal antse’:―Anits qui t’aja’. Ani xi jun inic c’al tse’ i yejtselchic in tuthu in c’ualal tin tamet a Dios axi ejat abal ets’ey. In c’ac’nalchic a Dios.]{3 Taley u ats’a’ cau tim patalchic an ejattalab ax ti eb, ani ax ti tsabal, ani axi tin alcom an tsabal jun ti c’uajat in ejattal axi tsemenequits, ani patal axi xe’ets ti al an ja’ abal ju’tamq’ui. In ulalchic:Qui ajtinchi ani qui puhuethanchi abal ets’ey im bij a Dios axi quetel tin lej ts’alat coytal ani jaye an Ajatic axi bijiyab ti Cordero. Pulic in eychic ani in cua’al in tsap abal quin t’aja’ patal jahua’ quin le’na’. z% Lej cahuith ti cau in ulalchic antse’:Cum tsemthame jaja’ axi bijiyab ti Cordero, jaxtam im bajumal ca pithan c’al a Dios i pulic eyaltalab. Im bajumal quin thabalna’ patal jahua’ hua’ats ti eb ani ti tsabal. Pithnenec i tsalpathtalab ani i ahuiltalab quin t’aja’ jahua’ quin le’na’.Jaxtam i c’ac’nal an Cordero. Jaxtam i puhuethanchal ani i ajtinchal im bij. Cy Tam u tsu’u yantalam i millonchic i ángel tin tonith in lej ts’alat coytal a Dios ani xi tse’ i ejattalab ani xi jun inic c’al tse’ i yejtselchic. U ats’a’ cauchic. x Tu punumalits tu ts’alechic ani tu pale’chic c’al a Dios. Ne’ets qui baju tu abatnom c’al an inicchic axi teje’ tsabel. !w; Ajtinchab an Ajatic i it ajatlab antse’:Cum it tsemthame ani tu ts’a’iyamal huahua’ c’al a xits’al, jaxtam a bajumal ca bats’u nixe’ xi t’ulilith thuchath u ani ca tixc’anchi xi buc i timbrechic.Pel tu c’al a Dios huahua’ yan tu pil at juntal xits’talab ani tu pil cahuintalab. Ma tim patal am bichouchic ani tim patal i pactha’ bichoulomchic teje’ u c’uajat. v Ani tam tim bats’umalits, tam nixe’ xi tse’ i ejattalab ani nixe’ xi jun inic c’al tse’ i yejtselchic in tuthuhual in c’ualal tin tamet an Cordero. Tim patal nixe’ xi yejtselchic in cua’al tin c’ubac i arpa ani ejtil i lac oro t’uchichic c’al i jom. In nihuihuiltal nixe’ xi jom lej culbetnanchab an inic pel ejtil axi huahua’ i conchixtal c’al a Dios. "u=Utey jaja’ an Cordero jun ti quetel a Dios tin lej ts’alat coytal quim bats’u an t’ulilith thuchath u axi c’uajat tin huinab c’ubac a Dios. t9Tamna’ u tsu’u ts’ejel jun ti quetel a Dios tin ts’alat coytal ani nixe’ xi tse’ i ejattalab ax tu olchits, cubat an Ajatic axi bijiyab jaye ti Cordero ejtil max tsemthamejits. Tin tonith jaja’ c’uajat nixe’ xi jun inic c’al tse’ i yejtselchic. Ani an Cordero u tsu’u ejtil max in cua’al buc in its’am ani buc in tsu’uxtal hual. In tsu’uxtal hual in le’ quin ulu ejtil nixe’ xi buc i espirituchic ax u abnal c’al a Dios tim puhuel an tsabal quin t’aja’ jahua’ ca uchan c’al jaja’. sTamna’ jun axi c’al nixe’ xi jun inic c’al tse’ i yejtselchic tin ucha’ antse’: ―Yabats quit uq’uin, cum hua’ats jita’ ne’ets quin huila’ nixe’ xi u. Pel i inic ax in atamalits patal c’al ax ti tomolna, ani jaxtam in huit’al quin huila’ an u ani quin tixc’anchi xi buc i timbrechic. Ja’its an Ajatic. Cum in lej cua’al in tsap ejtil i tsoj jaxtam tu bijiyab ti Tsoj. Pel i juntalab c’al an cuenel Israel im bij Judá. Ani pel in at juntal xits’al am biyal ts’ale David. zrmCum yab hua’ats jita’ ax in huit’al quin huila’ quin met’a’ abal quin ajiy, jaxtam in lej uq’uin. !q;Ni jita’, ni i ángel ti eb, ni i inic ti tsabal, ni i ejattalab tin alcom an tsabal jun ti c’uajat in ejattal axi tsemenequits. Ni jita’ yab hua’ats ax in huit’al quin huila’ nixe’ xi t’ulilith thuchath u abal quin met’a’ jahua’ in cua’al thuchath. \p1U tsu’u jun i ángel lej pulic in ey. U ats’a’ quin conoy lej cahuith antse’: ―¿Jita’ hualam in huit’al quin huila’ nixe’ xi t’ulilith thuchath u ani quin tixc’anchi xi buc i timbrechic? Yo -Taley u tsu’u a Dios quetel tin lej ts’alat coytal c’al i t’ulilith thuchath u tin huinab c’ubac. Thuchath an u tin hual ani tin cux, ani ts’at’at buc i timbre ti junchic ti junchic tin tamcul. vne Huahua’ tu c’ac’nanchal a bij pulic Dios Pay’lom ti eb, cum tata’its expith in tomnal quit c’ac’nanchat a bij.I puhuethanchal ani i ajtinchal a bij cum a cua’al a tsap abal ca t’aja’ patal jahua’ ca le’na’.A tala’ ts’ejcamal patal jahua’ hua’ats cum pel a culbetal ca ts’ejca’, ani jaxtam i puhuethanchal a bij.?mw Ani nixe’ xi jun inic c’al tse’ i yejtselchic in tuthuhual in c’ualal tin tamet a Dios axi quetel tin lej ts’alat coytal. In c’ac’nal a Dios ax in ey ejat abal ets’ey, ani in jilchal nixe’ xi coronachic tin acan jaja’ axi quetel tin lej ts’alat coytal. Jaja’chic in uchal a Dios: cl? Nixe’ xi tse’lam i ejattalab in c’ac’nal a Dios, im binal i c’ac’namal yan c’al jaja’. Im puhuethanchal im bij, cum ja’its jaja’ axi ejat abal ets’ey ani in ey ni jayq’ui’ yab u tsemel. kkOTi junchic axi tse’lam in cua’al acacchic in ocob ejtil in ocob i ts’itsin, ani tim puhuel in ocob tin eblimtal ani tin alcom in cua’al hualim ejtil in tsu’uxtal hual. Q’uicha ani acal yab in palc’anchal quin c’ac’na a Dios. In ulu:Lej c’athpich t’ocat am pulic Dios Pay’lom ti eb ax in cua’al in tsap quin t’aja’ patal jahuats quin le’na’.Ja’its jaja’ in ey ets’ey ejat. Ma ti jayq’ui’, ani ma xohue’, ani ma ets’ey ejat. 6jeAn oc’oxlab ejtil i tsoj ani an tsabchilab ejtil i tsacam toro. An oxchilab in cua’al in hual ejtil i inic ani an tse’chilab pel ejtil i t’iu axi xe’ets jumumul. vieTin tamet nixe’ xi lej ts’alat coytalab u tsu’u jaye ejtil i pulic lejem jant’ini’ max pel i lam. Tin tonith xi lej ts’alat coytalab c’uajat tse’ i ejattalab in cua’al tin tamet ani tin cux hualim in tsu’uxtal hual. PhTs’ejel nixe’ al an lej ts’alat coytalab u tsu’u ejtil u calts’um an ley lej maq’uiq’uil. U ats’a’ jahua’ tsapic ejtil tam u petnal an mamlab. Tin tamet nixe’ xi lej ts’alat coytalab hua’ats ejtil max buc i tajablab lej juljul an c’amal, ani ja’its xi buc i espirituchic c’uajat c’al a Dios. LgTin tonith nixe’ xi lej ts’alat coytalab hua’ats quetel jun inic c’al tse’ i yejtselchic al jaye i ts’alat coytalab. Thac toltomith, ani tin oc’ in cua’al i corona ax pel i oro. Hf U tsu’u alabel jaja’ leyoyol ejtil i alabel t’ujub im bij jaspe ani ejtil i alabel t’ujub im bij cornalina ax u eynal ti c’uajbaxtalab. Tin tonith nixe’ xi coytalab u tsu’u ejtil jun i pits’al lej tajajal ani maq’uiq’uil ejtil i alabel t’ujub im bij esmeralda ax u eynal jaye ti c’uajbaxtalab. eTamna’ nan u ichich lej co’oyab c’al an Espiritu Santo, ani u tsu’u ti eb a Dios quetel tin ts’alat coytal. sd aTaley u tsu’u ejtil max hua’ats jun i hui’leb japith ti eb. Ani tin tauna’ nixe’ xi ángel axi c’a’al tin tauna’, u ats’anchi in cahuintal lej cahuith ejtil tam u juchuyab i trompeta. Tin ucha’ antse’: ―Quit c’athiy teje’ ti eb, nan ne’ets tu tejhua’methanchi jahua’ lej chubax ne’ets ca t’ajane talbel ti eb ani ti tsabal. c-Max junat a ichich c’al nana’ u ichich, ca bina’ a xutsun c’al an cau jahua’ in uchal an Espiritu Santo an tamcunel ebchalabchic.bMax ca bina’ ta ba’ ca t’aja’ expith jahua’ alhua’, tam nana’ ne’ets tu pitha’ quit coyots tu ts’alat coytal. Nan u binamal tu ba’ cu t’aja’ expith jahua’ alhua’, jaxtam in c’uajatits c’al u Tata tin ts’alat coytal. Aa{Ca t’aja’ ti cuenta abal in c’uajat ejtil jun i inic cubat ti al an hui’leb in le’ ca otsits jun i ata. Ne’ets quin otsits tin ichich jitats tiquin ats’anchi u cahuintal ani tiquin ucha’ quin otsits. Tam ne’ets cu t’ilmats culbel ejtil tam i ja’ublabchic ca t’ilmats ani ca junax culbe. <`qCum nan tu c’anithal, jaxtam tu c’uiyal ani u le’ tu alhua’methanchal a ichich. Ca luba’ ta ba’ abal quit jic’tson c’al a hualab ani quit huichiy c’al nana’. /_WJaxtam nan tu uchal quit chich c’al nana’ abal nan tu alhua’methanchi a ichich. Quim baju a ichich ejtil i lej chubax oro axi baliyamejits al i c’amal abal ca pilmetha am pat’al axi yab i chubax oro. Tam ojni’ ne’ets ca baju tit rico c’al a Dios. Nan ne’ets tu t’oquethanchi a ichich ani ne’ets quit jilc’on ejtil max it alhua’ ts’ejcath c’al i thac toltom, abal yab quit tsu’tat c’al a Dios max it c’ot’ith. Max antsana’ ta ca baju thac toltomith, tam ojni’ yab ne’ets quit tithebe tam quit c’uajiy tin tamet a Dios. Nan ne’ets tu t’ajchi ejtil i ilalix tam in ilaliyal i joc’tsi, abal quit tsu’xin c’al in hual a Dios. W^'A ulalchic abal it rico cum a atamal yan i tumin, ani a ulalchic yabats jahua’ a yejenchal. Nan tu lej exlalits abal huat’ath t’e’pith a ichich. Cum yab a bats’c’uhual i lablinchixtalab c’al a Dios nan tu tsu’tal ejtil max it c’ot’ith. Cum yab a aynanchal im belil a Dios nan tu tsu’tal ejtil max it joc’tsi. ?]wCum yab in culbel c’al a ichich antsana’, jaxtam nan ne’ets tu t’ajchi ejtil i inic max in cua’al i q’uithim ja’ tin hui’, ani cum yab in le’ tocat in huac’lal. c\?Nana’its in Jesucristo u tso’ob patal jahua’ a t’ajalchic tihua’ ti Laodicea. Cum yabats tin lej c’anithal nan tu tsu’chal a ichich ejtil i ja’ axi expithits q’uithim yabats ejtil i ja’ axi lej c’ac’. In tomnal max a ichich ejtil i tsamay ja’ ani max i ejtil i c’ac’ ja’, yab ejtil i ja’ axi expith q’uithim. [Tin ucha’ a Jesucristo cu thuchanchi i u ani cu abchi an olchinchix c’al an tamcunel ebchalab ti bichou Laodicea. Ja’its jaja’ a Jesucristo in ey ets’ey in ulal an chubaxtalab. Ja’its jaja’ ax im putuhual c’al in uchbil quin olna’ an chubaxtalab. Ja’its jaja’ ax in tala’ ts’ejcanchamal an c’ay’lal ani patal jahua’ hua’ats ti eb ani ti tsabal, cum antsana’ pithan in uchbil c’al a Dios quin ts’ejcanchi. Ja’its jaja’ ax ti abchalchic axe’ xi cau antse’: PZ Max junat a ichich c’al nana’ u ichich, ca bina’ a xutsun c’al an cau jahua’ in uchal an Espiritu Santo an tamcunel ebchalabchic. An cau axi abchin an tamcunel ebchalab ti bichou Laodicea .YU Max ca bina’ ta ba’ ca t’aja’ expith jahua’ alhua’, tam nan ne’ets tu punu quit eyentha tim bichohuil a Dios ejtil max pel i acanlab ax in thaycom i ata. Ani antsana’ ne’ets quit eyentha c’al a Dios abal ets’ey. Cum huahua u thabal c’al tata’chic, jaxtam ne’ets tu punchi im bij u Tata Dios ani nana’ u it bij, ani jaye im bij am bichou jun tu c’uajil u Tata Dios. Ani tats ne’ets quit c’uajiy abal ets’ey. Ja’its am bichou axi ti eb im bij it Jerusalén, axi ne’ets ca pa’ba ti eb talbel c’al a Dios. QX Thubat ne’ets quin ulits junil c’al tata’chic. Ca lej alhua’ co’onchi in cahuintal a Dios ta ichich jahua’ a penamalits, i canats quit tixc’anchat ani yab quit pithan i atabilab ti eb. RW Cum a cuxuyamal i yajchictalab c’al tin ebal nana’ u bij jant’ini’ nan u cuxuyamal i yajchictalab, jaxtam nan ne’ets tu beletna’ tam quim baju an hora tam a Dios ne’ets quin abchi i lej c’ac’ath yajchictalab teje’ tim puhuel an tsabal. Tam ojni’ ne’ets ca tejhua’me jita’ lej chubax im belal a Dios. 5Vc Hua’ats jita’chic axi palenchix c’al a Satanás. In ulalchic abal pel i lej Israel bichou c’al a Dios ani pel i janamtalab. Nan ne’ets cu t’aja’ abal jaja’chic quin tuthu in c’ualalchic ta tamet tata’chic ax it belom, ani ne’ets quin tso’obna’ abal nan tu lej c’anithal. tUaNana’its in Jesucristo u tso’ob patal jahua’ a t’ajal tihua’ ti Filadelfia. Ca t’aja’ ti cuenta abal nan tu japchamalits i hui’leb abal quit t’ojon c’al nana’, ani ni jita’ yab in ejtohual ti mapchi. U tso’obits aba ani’ yab lej lubach a ejattal, bel a t’ajal jahua’ nan tu uchamal ani bel tin olnanchal u bij c’al an inicchic. T9Tin ucha’ a Jesucristo cu thuchanchi i u ani cu abchi an olchinchix c’al an tamcunel ebchalab ti bichou Filadelfia. Ja’its jaja’ a Jesucristo expith axi lej t’ocat ani lej olnom c’al an chubaxtalab. Ja’its jaja’ in cua’al i llave tin c’ubac ax in le’ quin ulu in lej cua’al in tsap ti Ts’ale ejtil an ts’ale David ti biyal. C’al in tsap in ejtohual tucu lejat japchi ani tucu lejat mapchi i hui’leb, ani ni jita’ tam inic yab ne’ets quin ejtou quin mapuy jahua’ jaja’ an Ajatic tucu japchi. Ni yab ne’ets quin ejtou quin japiy jahua’ jaja’ tucu mapchi. Ja’its jaja’ ax ti abchalchic axe’ xi cau antse’: US#Max junat a ichich c’al nana’ u ichich, ca bina’ a xutsun c’al an cau jahua’ in uchal an Espiritu Santo an tamcunal ebchalabchic. An cau axi ca abchin an tamcunel ebchalab ti bichou Filadelfia !R;Max ca bina’ ta ba’ ca t’aja’ expith jahua’ alhua’, tam ne’ets quit xe’tsin c’al nana’ ti eb thac toltomith. Ani yab ne’ets tu pacuchi a bij jun ti thuchathits al an u junax c’al im bij axi pithnenequits i it ejattalab abal ca ets’ey c’uajiy c’al a Dios. Cum tata’chic tin exlamalits, nana’ ne’ets tu olnanchi a bij tihua’ c’al u Tata ti eb ani c’al an ángelchic. mQSU t’ajamal ti cuenta abal hua’ats talchic tihua’ ti Sardis yab it at’axbethame c’al an hualabtalab. Ja’its axi ne’ets ca c’uajiy c’al nana’ cum bajuthchic. Ejtil max thac toltomith ani alhua’ ts’ejcath. 8PiCa t’ila’ ani ca ayna’ an chubaxtalab jant’ini’ tit olchinenequits. Max yab quit jic’tson c’al a hualab, yab ne’ets ca t’ila’ tiquin aychi tam nana’ quin chich junil c’al tata’chic. Jant’ini’ jun i cue’ tam yab u aychab, antsana’ ne’ets quin chich jun jic’tohual. q~~|{{z7xwvutsrqqoomrjihhQgfedcbb_^m] \u[mZZRY&XVUTSERQOO~N@MLrKIIGFE!D0CbB2@@>=Jitats in huit’al quin ejtiy quin lej tsalpanchi an cau jahua’ ne’ets tu uchaye. Xi buc in oc’ an tse’ acan in le’ quin ulu abal pel buc i bolchal jun ti quetel ti abatnom nix an uxum. <:qAn tse’ acan jahua’ a tsu’umal xe’etsac ejat ti jayq’ui’, xohue’ itsots. Ne’ets ca tsab cale ti al nixe’ xi luputh jol in c’uajattal an teneclabchic. Ne’ets ca xe’tsin tsabal junil ani talbel ne’ets ca t’ajat q’uibey abal ets’ey. Ne’ets ca tsu’tat c’al an inicchic axi xe’etse ejat tsabal, ani ne’ets quin lej jic’pa’chic abal ejatac, ani tsemets, ani tsab ejtsin junil. Pelchic i inic axi yab thuchath im bij ti al an u jun ti thuchathits jitats pithnenec i it ejattalab c’al a Dios. Ma tam ti yabaye in ts’ejcamal a Dios an c’ay’lal, tam in thuchamalits al an u jaja’chic im bij axi ne’ets ca pithan i it ejattalab c’al a Dios. m9SAni tin ucha’ an ángel: ―¿Jale’ hualam a jic’pal? Ne’ets tu olchi an tsinat cau jant’o tam t’ipchixtalab nixe’ xi uxum ani jaye nix an tse’ acan ax pel im pun in cua’al buc in oc’ ani lajuj in its’am. x8iAni u tsu’u abal uts’al an uxum, ejtil max in uts’anchamal in xits’al axi yantalam i inicchic tsemthame cum pelac in c’al a Dios ani cum pelac i ts’at’el c’al a Jesús. U lej jic’pa’ tam tu tsu’u an uxum antsana’. _77Tim piq’uib thuchath i cau axi yab u ejtiyab c’al an inicchic. In ulal: A Babilonia pel i bichou lej pulic in ey. Pel i mimlab c’al axi inicbechic ani c’al patal jitats in t’ajal quithab teje’ tsabal. n6UToltomith an uxum c’al i tsac toltom ani t’a’at tsacni’. Alabel c’uajbaxlith c’al i oro ani c’al i alabel t’ujubchic ax u eynal ti c’uajbaxtalab, ani c’al i oulab axi uxnal ti perla. Tin c’ubac in chi’thal ejtil i lac oro in cua’al jant’o tin al ax in le’ quin ulu i at’ax t’ajbilabchic jahua’ in t’ajamalits jaja’. 59Tin ne’tha’ an ángel ti al i joltam, ani taja’ tin tsu’binchi an Espíritu Santo jun i uxum punat al i lej pulic tsac tse’ acan. An tse’ acan in cua’al buc i oc’ ani lajuj in its’am, ani tim puhuel in inictal thuchath i bij axi c’al yab culbel a Dios. v4eIn ey ejtil i inicbe cum in c’ambiyal yan i ts’alechic c’al in alabental, ani in junax t’ajal quithab. Ejtil max im pithal an inicchic tim puhuel an tsabal i vino abal ca uts’alin ani quin t’aja’ quithab jaye jaja’chic. E3 Tam utey c’al nana’ jun axi buc i ángelchic ax in chi’thamal ejtil i lac oro ax in cua’alac xi yajchictalab, ani tin ucha’: ―Quit utey cum nan ne’ets tu tsu’binchi an yajchictalab ax a Dios ne’ets quin abchi am pulic bichou Babilonia. Pel i bichou axi ejtil i uxum ca juncun c’al axi yab in q’uimathil. In t’ajal ejtil i uxum ts’ale axi quetel ti abatnom c’al an inicchic ax u c’uajil utat c’al am pulic lejem. C2Ijcan tsabal tal ti eb i pulic t’ujub ab in alem ma tsab inic kilochic ti junchic. Cum antsana’ lej yajchiquiyab an inicchic c’al a Dios, jaxtam in quithab cahuiliyal a Dios.^15T’ajat ts’ibc’ajits patal an ts’enchic ani patal an ts’aclath tsabalchic. s0_Mo’tson an tsabal ani jilc’on ti ox pejach am pulic bichou Babilonia. Tim patal am bichouchic tim puhuel an tsabal t’ajat paclunits. Cum a Dios in t’ila’ abal nixe’ xi pulic bichou Babilonia in tsalpay abal lej pulic in ey ani c’athat in t’ajamal, jaxtam in abchi axi más c’ac’ath an yajchictalab. Jats ti tsacuy a Dios c’al jaja’chic. / Tam ti leyts’om an ley abal ju’tamq’ui ani huat’ath tsapic tumumul an mamlab. T’elelel an tsabal lej huat’ath, ma ni jayq’ui’ yab im bajumal ca t’elelats antsana’. Ni jayq’ui’ an inicchic in tsu’umal antsana’ ca t’ajan. .7Ani am bucchilab ángel in jolanthanchi an yajchictalab ba’ an eb. U ats’a’ tal al nixe’ xi tiyopan ti eb jun ti quetel a Dios tin lej ts’alat coytal jun i cau lej cahuith in ulu antse’: ―Im bajuhuits an hora hue’its ne’ets ca taley an eb ani an tsabal. g-GTaley tamcunits nixe’ xi ts’alechic al i c’uajattalab im bij ti hebreo cau Armagedón. ,Ani in ulu a Dios abal ne’ets ca pa’iy tsabal jun jic’tohual jant’ini’ jun i cue’ tam ni jita’ yab in tso’bim. Jaxtam in tomnal an inicchic ca c’uajiy ts’ejcacathits in ichich abal quim bats’u a Dios. Max antsana’ ti ts’ejcacathits in ichich tam yab ne’ets ca tithebe tam ca chich a Dios ani max i ne’ets tam ca tithebe quin ats’a’ ejtil max c’ot’ith. + Nixe’ xi at’axchic pel i c’alab c’al an oc’ox teneclab. Xe’ets in t’ajal i labith t’ajbilab. Xe’ets tim puhuel an tsabal in uchal an ts’alechic ca junax tamcun abal ca pejéxin c’al a Dios tam quim baju am pulic q’uicha jahua’ a Dios im pejamalits ne’ets ca pejéxin. Ja’its a Dios axi expith in ejtohual quin t’aja’ patal jahuats quin le’na’. * Tam u tsu’u ox i at’ax in inictal ejtil i t’im. An oc’oxlab at’ax cale tin hui’ nixe’ xi tsac tse’ acan axi ejtil i pulic ajin, an tsabchilab cale tin hui’ nixe’ xi oc’oxlab huat’ath pulic tse’ acan, ani an oxchilab cale tin hui’ nixe’ xi tsabchilab huat’ath pulic tse’ acan ax in t’ajalac ti caulome c’al a Dios ani yab chubax in ey. p)Y An acacchilab ángel in jolanthanchi an yajchictalab ba’ am pulic itse’ Eufrates. T’ajat taleyits an ja’ abal taja’ ca ts’ejcan i bel jun ta ca chich an ts’alechic axi ne’etsac ca chich ma ti calel q’uicha. ~(u Bel yab jic’tsonal c’al in hualab an inicchic abal quin jila’ yabats quin t’aja’ jahua’ yab alhua’. Cum lej lets’achic an t’it’ ani in yajchicnal yan i yajchictalab, jaxtam xe’etse ti quithab cahuilix c’al a Dios ti eb. ' Am bo’chilab ángel in jolanthanchi an yajchictalab jun ti quetel tin coytal nixe’ xi huat’ath pulic tse’ acan. Ani t’ajat yic’utsin an tsabal. Xe’ets an inicchic c’at’c’uc’ul c’al in lec’ab cum huat’ath in yajchicnal. B&} Ani tim patal an inicchic jilc’on lej c’ac’ath tala’ t’a’iyits. Aba ani’ antsana’ ti t’ajchin c’al a Dios, bel yab jic’tsonal c’al in hualab c’al nixe’ xi yajchictalab. Ni abal jay yab in le’ quin c’ac’na’ a Dios ti eb, tocat xe’ets ti quithab cahuilix bel c’al jaja’. Ani ja’its a Dios expith axi in cua’al in tsap antsana’ quin abchi an inicchic nixe’ xi buc i c’ac’ath yajchictalab. G%An tse’chilab ángel in jolanthanchi an yajchictalab ba’ ta q’uicha, ani a Dios in t’aja’ abal ca t’a’iy an inicchic c’al in tsap a q’uicha ejtil max pel i c’amal. K$Taley u ats’a’ i cau tal ti al nixe’ xi ts’acnaxtalab jun tu binab i ts’acchixtalab a Dios ti al an tiyopan ti eb in ulu: ―Tata’ expith it pulic Pay’lom ti eb a ejtohual ca t’aja’ patal jahuats ca le’na’. A t’ajchal an inic an ts’ejcaxtalab c’al i chubaxtalab ani c’al i bolithtalab. =#sIn tomnal antsana’ ca huichbanchi an yajchictalab an inicchic c’al ax ti tsemthame i inicchic axi utat c’uajiy c’al tata’ Dios. Pelchic xi inic axi ti jayq’ui’ xe’tsin tsabal ti olnom c’al a cahuintal. Xohue’ a t’ajchal axi tsemthomac quin uts’a’ nixe’ xi ja’ huenc’oth ti xits’. Ja’its in tomnal ca t’ajchin cum in ey hualbith ani tata’ it lej t’ocat, yab a ejtohual ca cuxuy an hualabtalab. `"9Tam u ats’a’ an ángel axi cuentalom c’al an ja’ in ulu: ―Cum it lej pulic Pay’lom ti eb ani it Dios expith lej t’ocat, in tomnal tata’ a Dios an inicchic tsabal antsana’ ca abchi i yajchictalab. !7An oxchilab ángel in jolanthanchi an yajchictalab ti al am pulic itse’chic ani ti al an elel ja’. T’ajat huenc’on an ja’ ti xits’. j MAn tsabchilab ángel in jolanthanchi jaye an yajchictalab ti al am pulic lejem. T’ajat huenc’on ti xits’ am pulic lejem ejtil in xits’al i tsemelom. Tala’ tsemets patal jahua’ xe’ets ti al am pulic lejem. DAn oc’oxlab ángel in jolanthanchi an yajchictalab patal an inicchic axi c’ac’nax c’al nixe’ xi huat’ath pulic tse’ acan ani ts’o’math c’al an numero ax in le’ quin ulu pel i c’alab c’al jaja’. T’ajat jilc’onchic lej lets’achic an t’it’ lej c’ac’ath ani lej yajchic. ( KTaley u ats’a’ i cau lej cahuith tal al nixe’ xi tiyopan. Uchan xi buc an ángelchic: ―Nixe’ xi buc i c’ac’ath yajchictalab ax a chal al an lac, ca jolanthanchi an inicchic axi ti tsabal. Pel i yajchictalab in abchal a Dios c’al an inicchic axi ejate xe’ets ti tsabal. 7gAni ti al nixe’ xi tiyopan ti eb u tsu’u t’uchichic c’al i pau, ax in le’ quin ulu abal a Dios in lej cua’al in tsap ani in ts’alat. Ani ni jita’ yab ne’ets quin ejtou ca otsits taja’ ma an ángelchic quin tala’ jolantha’ tsabal nixe’ xi buc i c’ac’ath yajchictalab.+Jun c’al nixe’ xi tse’ i ejattalab jahua’ tu olchits, im pitha’ ti junchic xi buc i ángelchic ejtil i lac oro. Alta in cua’al xi buc i c’ac’ath yajchictalab axi a Dios ne’ets quin abchiye an hualab c’ay’lal. Ja’its a Dios axi ejat abal ets’ey. -Tats tu calel xi buc i ángelchic c’al buc i yajchictalab. U tsu’u thac toltomith lej leyoyol, ani in cua’al i huic’lab oro tin ichich. q[Taley u tsu’u ti eb japq’uinal an hui’leb ti al an tiyopan in t’ocat c’uajattal a Dios. PCum antsana’its a ey jita’ hualam yab ne’ets ti c’ac’na’ ani ti puhuethanchi a bij.Jita’ hualam yab ne’ets ti ajatnanchi a bij.Tata’ a ey expith it t’ocat.Cum in tsu’umalits an inicchic abal bolith jahua’ a t’ajamal, jaxtam ne’ets ca utey patal am bichouchic abal ti c’ac’na’. 7In ajatnanchalchic im bij a Dios ejtil in ajatnanchamal a Moisés in t’ojnalil a Dios ti jayq’ui’ tam ti calthajits an Israelchic ti Egipto. Jaye in ajatnanchal im bij an Ajatic bijiyab jaye ti Cordero. An ajatlab u ats’a’ antse’:Tata’ ojni’ Dios pel it pulic Pay’lom. Patal jahuats ca le’na’ a ejtohual ca t’aja’.I jic’panchal am pulic t’ajbilab patal jahua’ a t’ajamal.Lej bolith ani lej chubax jahua’ a t’ajamal.A ey pel it lej Ts’ale c’al tim patal an inicchic. b=Tam u tsu’u ejtil i pulic lejem jant’ini’ max pel i lam ani tsacni’ ejtil i c’amal, ani utat c’uajat yantalam i inicchic. Pelchic xe’ axi yab in c’ac’namal nixe’ xi huat’ath pulic tse’ acan ax in le’ quin t’aja’ ti dios. Yab in tuthumal in c’ualal tin tamet in t’ipoth hual, ani yab ts’o’math c’al an numero ax in le’ quin ulu pel i c’alab c’al nixe’ xi tse’ acan. In cua’alchic i arpa axi pithnenec c’al a Dios. ] 5U tsu’u ti eb junaque i jic’path tsu’bixtalab. U tsu’u buc i ángelchic ti junchic in chal buc i yajchictalab. Pelchic xe’ i taltalab yajchictalab axi a Dios ne’ets quin abchi an hualab c’ay’lal. .UEjtil max ne’ets ca huat’iyat nix an lab t’uthub eleb ti al am bichou. Ne’ets ca cale tolcocol lej yan in ja’lil an lab t’uthub, ma ne’ets ca belats ox i bo’chic inic i kilómetrochic. In t’eq’uem ne’ets quim baju ma tin hui’ am bichim. In ja’lil an lab t’uthub pel i t’ipchixtalab c’al in xits’al an inicchic axi ne’ets ca tsemets c’al an yajchictalab ca abchin c’al a Dios.]3Tam an ángel in c’uanchi ti cotol. Ne’ets cototol ani mulcucul tim puhuel an tsabal c’al in hualil an lab t’uthub. Taley in jolou an lab t’uthub al i balixtalab jun ta ca huat’iyat abal ca cale in ja’lil. Antsana’ ejtil ne’ets ca t’ajchin an inicchic tam ca abchin xi lej c’ac’ath yajchictalab c’al a Dios. 9Ani tauna lej tsapic c’al junaque i ángel axi cale jun ti c’uajat an ts’acnaxtalab jun tu binab i ts’acchixtalab a Dios. Pel i ángel axi pel i cuentalom c’al an c’amal. Uchan xi jun: ―Cum huejnequits an lab t’uthub tihua’ ti tsabal, ca c’uanchi tit cotol. ykTam cale junaque i ángel al nixe’ xi tiyopan ti eb, in ne’thal jaye jun i hui’ith cutsmath cutsil. r]Tam in c’uanchi ti cotol tim puhuel an tsabal. Ne’ets cototol ani mulcucul c’al an hualilab. W'Cale tin tiyopanil a Dios ti eb jun i ángel quin tauna’ axi quetel al an tocou. Lej cahuith in ucha’: ―Cum huejnequits an hualilab ani im bajuhuits in q’uijil an cotlats, ca c’uanchi tit cotol. 'Tam u tsu’u jun ejtil i inic quetel al i thac tocou. In cua’al tin oc’ i corona oro ani tin c’ubac i hui’ith cutsmath cutsil. C Tam u ats’a’ jun i cau tal ti eb tin ucha’: ―Ca thucha’ jun i cau antse’: Ma xohue’ ne’ets ca culbe jitats ca tsemtha tin ebal abal pel i belom c’al an Ajatic. Ne’ets ca coyotsits c’al i t’ojlab axi teje’ tsabal. Ne’ets ca t’ajchin ti cuenta c’al a Dios jant’ini’ ti xe’tsin teje’ tsabal tin cuenta in t’ojlabil an Ajatic. Antsana’ in ulal an Espíritu Santo i cau axi lej chubax. An cotlats 9 k Jaxtam in tsacamilchic a Dios yab ca c’ac’naxin c’al nixe’ xi tse’ acan, quim putu c’al in uchbil c’al a Dios ani quin junini’ aynanchi im belil a Jesucristo. g G Ani taja’ ne’ets ca yajchiquiyat ti al an c’amal jun ti ets’ey xumumul am pau. Q’uicha ani acal ne’ets quin yajchicna’ jitats c’ac’naxin c’al nixe’ xi tse’ acan ani ts’o’manchat c’al im bij. = s Ne’ets ca tsacuy a Dios tin ebal in hualab nixe’ xi c’ac’nax, ani ne’ets ca abchin i huat’ath yajchictalab. A Dios in tsalpayamalits jant’o tam yajchictalab ne’ets quin abchi ani in cua’alits t’ojojoth. Ani ne’ets junax c’al an Cordero axi pel i Ajatic ani c’al an ángelchic quin jolouchic ti al an c’amal abal quin yajchicna’ jaja’chic axi c’ac’nax c’al nixe’ xi huat’ath pulic tse’ acan. I   Tam chich i oxchilab ángel in tsapic ulu: ―Quin ats’a’ axe’ xi cau jitats ca ts’o’manchat tim piq’uib o tin c’ubac c’al an numero ax in le’ quin ulu pel i c’alab c’al nixe’ xi huat’ath pulic tse’ acan. Jats nixe’ axi ts’ejcanchat in t’ipoth hual ani c’ac’nab ejtil max pel i dios. Quin t’aja’ ti cuenta jant’o ne’ets ca t’ajchin c’al a Dios max quin c’ac’na’ nixe’ xi tse’ acan. B }Tam chich junaque i ángel in ulu: ―Lej chubax jun t’ajat q’uibeyits nixe’ xi pulic bichou Babilonia cum hualbinenec ani in t’ajamal abal an inicchic ca hualbin. Ejtil max im pithamal tim patal an inicchic am pactha’ bichoulomchic i vino abal ca uts’alin ani quin t’aja’ jahua’ quithab. 7gCau lej cahuith an ángel. In ucha’ am bichouchic: ―Cum im bajuhuits an hora tam a Dios ne’ets ti ts’ejca’chic, jaxtam ca c’ac’na’ a Dios ani ca ajatnanchi im bij. Ca c’ac’na’ cum ja’its in ts’ejcamal an eb ani an tsabal, ani patal am pulic lejemchic ani patal i elel ja’. CTaley u tsu’u jun i ángel xe’ets ti jumumul ts’ejel eb. Ne’ets ti olnanchix c’al an alhua’ cau axi ne’ets ca ohuey abal ets’ey. Ne’ets quin olnanchi tim patal am bichouchic ani tim patal am pactha’ bichoulomchic, tim patal i at juntal xits’talab ani tim patal jahuaquits in cahuintal. <qNi jun jaja’chic yab u janamcau. Cum t’oquethachits c’uajatchic tin tamet tin lej ts’alat coytal a Dios, ani yabats in cua’al ni jun i hualabtalab. Cau ox i ángelchic [/Pel i inicchic axi t’ocat, ni jayq’ui’ yab in t’ajamal jant’o quithab c’al i uxum. U ts’at’el c’al an Cordero ju’tamits ca xe’tsin jaja’. Cum jec’onthachits ani jum putat binathits c’al a Dios ani c’al an Cordero jaxtam u tsu’tab ejtil max pel i pithoblabchic c’al jaja’ a Dios ani c’al an Cordero. ,QAni u ats’a’ i it ajatlab tin tamet tin lej ts’alat coytal a Dios. Ani c’uajatchic taja’ c’al a Dios xi tse’ i ejattalab ani xi jun inic c’al tse’ i yejtselchic. Expith in ejtohual quin ajatna’ nixe’ xi it ajatlab xi bucchic inic c’al tse’ i mil jec’onthachits. J U ats’a’ tal ti eb i cau lej cahuith ejtil tam lej tumumul an ja’ al i pulic itse’ ani ejtil max lej tsapic tumumul an mamlab. U ats’a’ jaye ejtil max u t’eneyab yan i arpachic. m UTaley u tsu’u cubat an Cordero axi pel i Ajatic ti al am bolchal im bij Sion. Ani c’al jaja’ hua’ats bucchic inic c’al tse’ i mil i inicchic thuchath tim piq’uib im bij jaja’ an Cordero ani im bij in Tata ti eb. r] Expith jita’ ca pithan i tsalpathtalab c’al a Dios ne’ets quin ejtiy jant’o in le’ quin ulu in ts’o’mal nixe’ xi inicchic. Axi tsalpathchic quin ejtiy nix an numero c’al ti exlab nixe’ xi huat’ath pulic tse’ acan. Pel i numero ax in le’ quin ulu im bij jun i inic. An numero jats acac i bo’chic inic c’al ox inic c’al acac.y Ca ts’o’mayat an inicchic c’al im bij an huat’ath pulic tse’ acan, ani max iba c’al im bij tam c’al an numero axi jaye in le’ quin ulu im bij. Max yab ts’o’math yab ne’ets quin ejtou ca xe’tsin ti ts’a’um ni ti nujul. dA Ani tim patal an inicchic axi pulic in ey ani axi iba, axi rico ani axi ts’ejhuantal, axi t’ayath t’ojnal c’al in amu ani axi jolat inicchic tim patal jaja’chic ts’o’manchat tin huinab c’ubac ani max iba tim piq’uib. C’al nixe’ in ts’o’mal tejhua’me abal pel i c’alab c’al nixe’ xi huat’ath pulic tse’ acan. k~O Ani an tsabchilab tse’ acan in ejatliy nixe’ xi t’ipoth hual an oc’oxlab tse’ acan. Ma in huit’al ti cau ani quim bina’ an cau abal ca tsemtha patal jitats yab in le’ ti c’ac’nax c’al in t’ipoth hual. ,}Q Antsana’ ti c’ambiyat an inicchic teje’ tsabal, in tsalpayal hualam pel i dios. Jats in t’ajal xi tsabchilab huat’ath pulic tse’ acan axi pithnenec in tsap quin t’aja’ antsana’ c’al an oc’oxlab huat’ath pulic tse’ acan. An tsabchilab in ucha’ an inicchic quin ts’ejcanchi in t’ipoth hual nixe’ xi oc’oxlab huat’ath pulic tse’ acan axi ts’ojbethame c’al an cutsil ani ejate. L| An tsabchilab huat’ath pulic tse’ acan in t’ajal yan i labith t’ajbilab. Ma in t’aja’ ca ijcan tsabal i c’amal tal ti eb tin tsu’ux hual an inicchic axi xe’ets teje’ tsabal. {! In cua’al in tsap ejtil an oc’oxlab huat’ath pulic tse’ acan axi cale ti al am pulic lejem. Ne’ets quin t’ajchi an inicchic teje’ tsabal quin c’ac’na’ xi oc’oxlab huat’ath pulic tse’ acan axi lej ts’ojbethame ani taley jeley yab tsemets. 2z] Taley u tsu’u junaque i huat’ath pulic tse’ acan cale ti al an tsabal. In cua’al tsab in its’am ejtil in its’am i borrego. Cau ejtil pel i pulic ajin. :ym Jitats quin huic’a’ in at inic, ne’ets ca huic’an jaye. Jitats quin tsemtha’ c’al i cutsil, ne’ets ca tsemtha c’al i cutsil jaye. In tsacamilchic a Dios quin cuxuy jahua’ ca t’ajchin ani quin tsapna’ a Dios, cum a Dios ne’ets quin huichbanchi jitats quin t’aja’ yab alhua’. mxS Quin ats’a’ axe’ xi cau jahua’ u ulal jitats junat in ichich c’al in ichich a Dios. w! C’ac’na c’al patal an inicchic teje’ tsabal. Pel jaja’chic axi yab thuchath im bij ti al an u jun ti thuchathits axi pithnenec i it ejattalab c’al a Dios. Tam ti yabaye in ts’ejcamalits a Dios an c’ay’lal, tam in thuchamalits al an u im bijchic axi ne’ets ca pithan i it ejattalab c’al a Dios. Ja’its an u ax in cua’al an Cordero, an Ajatic axi tsemtha ti al an cruz. v A Dios in jila’ ca pejéxin ani quin ata’ in tsacamilchic a Dios. Pithan in tsap ti abatnom c’al tim patal am bichouchic ani tim patal am pactha’ bichoulomchic, c’al tim patal i at juntal xits’talab ani tim patal jahuaquits in cahuintal. 3u_ Ani chubax xe’ets in quithab cahuiliyal a Dios ani jaja’chic axi c’uajat ti eb c’al a Dios, aniye jaye in t’ocat c’uajattal a Dios jun ti c’uajil jaja’. Pt Ani a Dios in jila’ an tse’ acan quin c’athatna’ tim ba’ ani ti quithab cahuilix c’al jaja’. Im pitha’ an q’uij quin t’aja’ ti lej abatnom tsab inic c’al tsab a its’. s1 C’ac’nab jaye nixe’ xi tsacni’ tse’ acan axi ejtil i pulic ajin, cum im pitha’ in tsap axi jun huat’ath pulic an tse’ acan. Ani xi tsablom c’ac’na c’al an inicchic. In ulu an c’ac’naxchic antse’: ―¿Hualam max jita’ hua’ats quim bauchi in tsap ejtil axe’ xi huat’ath pulic tse’ acan? ¿Hualam max hua’ats jita’ ca pejéxin c’al jaja’ ani ca ata jaja’? [r/ U tsu’chi jun in oc’ lej ts’ojbethachits, ma u tsalpay hue’its ne’ets ca tsemets. Ani yab tsemets cum jeleyits, ani jats ti jic’panchab lej ani c’ac’nab c’al i inicchic tim puhuel an tsabal. eqC U tsu’u ejtil max pel i pathum. In acan ejtil in acan i oso ani in hui’ ejtil in hui’ i tsoj. Ani pithan in tsap c’al nixe’ xi tsacni’ tse’ acan an teneclab jahua’ tu olchits, ani jats tin ejtohual quin t’aja’ yan jant’o quithab. C’uajat tin ts’alat coytal quetel quin t’aja’ ti abatnom, cum in cua’al lej in tsap. !p = In cubat tin hual am pulic lejem, ani u tsu’u cale ti al an ja’ i huat’ath pulic tse’ acan. In cua’al buc in oc’ ani lajuj in its’am. Ti junchic ti junchic in its’am in cua’al i corona ani tin oc’ ti junchic ts’o’machic i bij axi c’al yab culbel a Dios. (oI Tam ojni’ ti huat’ath tsacuy an tse’ acan c’al an uxum, c’ale ca pejéxin c’al in tsacamilchic an uxum axi xe’etse tsabal. Ja’its jaja’chic ax im putuhual c’al in uchbil jahua’ ca pithan c’al a Dios ani an chubaxtalab jahua’ pithnenec c’al a Jesucristo.n} An tsabal in tolmiy an uxum cum mo’tsonits, ani tats ti tala’ otsits an ja’ axi calnec tin hui’ an tse’ acan. m An tse’ acan in t’aja’ ca cale i ja’ tin hui’, ma im baju an ja’ ejtil i pulic itse’. In le’ quin uc’tha’ an uxum. l Pithan an uxum tsab in ocob ejtil in ocob i pulic t’iu abal ca c’ale jumumul ti al i joltam jun ti yab ca ayna c’al nixe’ xi tse’ acan axi ejtil jaye i tsan. Taja’ ca beletna ani ca pithan i c’apnel an uxum ox i tamub c’al ts’ejel. k Tam tin exla’its an tse’ acan abal jolohuatits tsabal, tam tin ayna’ nix an uxum c’al axi ti hua’tsin an inic t’ele’. ]j3 Uchan axi c’uajatchic ti eb ca culbe cum atathits an oc’ox teneclab. Expith ne’etse quin yajchicna’ jita’ c’uajatchic ti tsabal ani axi c’uajat al am pulic lejem, cum tats ti jolohuat ca xe’tsin an teneclab. Ne’ets ca xe’tsin huat’ath tsacul cum in tso’obits abal yabats ne’ets ca xe’tsin ohuat teje’ tsabal. i An teneclab yab in ejtohual quin jolbiy an ebchalabchic, cum paculanchatits in hualabchic c’al in xits’al an Cordero, ani jaye in toc’tsiyal abal belom c’al a Cristo tam le’nab ca jolbiyat. Yab u jiq’uethab c’al jahua’ le’nab ca t’ajchin c’al an teneclab, ma in cua’al in culbetal quim bina’ tim ba’ ca tsemtha max antsana’ pel in culbetal a Dios. h+ Tam u ats’a’ jun i cau lej cahuith tal ti eb in uchan: ―Im bajumalits an hora tam a Dios ne’ets quin tejhua’metha’ abal chubax jaja’ ja’its an Jec’onthom ani lej Ts’ale. In lej cua’al in ts’alat tsap quin t’aja’ patal jahuats quin le’na’. Aniye jaye a Cristo cum bijithits c’al a Dios ne’ets quin tejhua’metha’ in ts’alat tsap. In jolou tsabal an oc’ox teneclab axi q’uicha ani acal xe’ets in le’ quin jolbiy an ebchalabchic tin tamet a Dios axi huahua’ i c’ac’nal. bg= T’ajat jolohuat tsabal an tse’ acan ani xi pojcax an ángelchic. An tse’ acan ja’its an oc’ox teneclab Satanás axi ti biyal tejhua’me ti tsan, ani xe’ets in le’ quin c’ambiy tim patal an inicchic. Tf! An tse’ acan ani am pojcax ángelchic yab in ejtou quin ata’ a Miguel ani an ángelchic xi alhua’, ani jaxtam yabats ne’ets ca jilanchic c’al a Dios ca xe’tsin ti eb nixe’ xi tse’ acan. ~eu Tam ti thayc’an jun i pulic pejextalab ti eb c’al nixe’ xi tse’ acan ani c’al an ángel Miguel axi lej pulic in ey. Tolmiyab a Miguel c’al yan i ángelchic ti eb ani tolmiyab an tse’ acan jaye c’al yan i pojcax ángelchic. edC Athlats an uxum c’ale ti athil al jun i joltam jun ti t’ojojonchamejits an c’uajattalab c’al a Dios. Taja’ ne’ets ca beletna ani ca pithan i c’apnel lajuj tsab i bo’chic inic c’al ox inic a q’uicha. bc= Tam hua’tsin jun i inic t’ele’ axi ne’ets ca punuhuat ti lej tsapic abatnom c’al patal am pactha’ bichoulomchic. Thubat tixc’anchat ani ne’tha an t’ele’ jun ti quetel a Dios tin ts’alat coytal. fbE Im bothonthal c’al in hueu tin oxchil in yanel a otchic ti eb, ani in jolantha’ tsabal. Cubiy an tse’ acan utat jun ti c’uajat an uxum, in le’ quin c’apchi an t’ele’ axi hue’its ne’ets ca hua’tsin. Ba} Tam u tsu’u junaque i tsu’bixtalab ti eb. Pel i pulic tse’ acan tsacni’ ejtil i pulic ajin c’al buc in oc’ ani lajuj in its’am. Ti junchic in oc’ in cua’al i corona. `} Co’othits an uxum c’al an t’ele’. Cum ne’ets ca hua’tsin in t’ele’il u thajnal an uxum c’al an yajal. __ 9 Taley u tsu’u jun i jic’path tsu’bixtalab ti eb. Pel i uxum ejtil max in toltomil pel a q’uicha ani cubat eblim al a its’. In cua’al tin oc’ i corona ejtil max ts’ejcath c’al lajuj tsab a otchic. -^S Tam u tsu’u japiyab an tiyopan ti eb, ani alta u tsu’u im bal jun tu co’oyab an juncuth ts’ejcath cau ax a Dios im pithamal in tsacamilchic. U tsu’u leyts’om an ley ani u ats’a’ lej tumumul an mamlab. T’elelel an tsabal lej tsapic ani ijojol tsabal i t’ujub ab.] Aba ani’ ne’ets ca lej tsacuy an inicchic tsabal, bel ne’ets quim baju an q’uicha tam tata’ a Dios ne’ets ca abchichic i yajchictalab jahua’ a pejchith bijchamalits.Ne’ets ca ts’ejca’chic axi tsemenequits.Ne’ets ca pitha’ i atabilab a t’ojnalilchic axi xe’ets ti olnom c’al a cahuintal.Jaye ne’ets ca pitha’chic axi utat c’uajil c’al tata’ ani c’ac’nax c’al a bij.Ne’ets ca pitha’ axi yab lej exbath in ey ani jaye axi lej exbath.Im bajumalits an hora abal tata’ ca q’uibetha’ jita’ xe’ets ti q’uibethom c’al jahua’ hua’ats teje’ tsabal. \ In uluchic:Pulic Pay’lom Dios ti eb tata’ a ejtohual ca t’aja’ patal jahuats ca le’na’. Ma ti jayq’ui’ it ejat, ani ma xohue’, ani ma abal ets’ey it ejat.I binal i c’ac’namal yan cum a tejhua’methamal abal a cua’al a lej tsap ca t’aja’ patal jahuats ca le’na’.Xohue’ ne’ets ca t’aja’ tit lej Abatnom c’al patal an inicchic. $[A Tam nixe’ xi jun inic c’al tse’ i yejtselchic axi c’uajatchic utat tin ts’alat coytal a Dios, nuc’panal tin tamet a Dios in c’ac’nalchic. cZ? Am bucchilab ángel in juchuy an trompeta ax in chal jaye, ani tam ats’at lej cahuith ti eb:Xohue’ ojni’ im bajuhuits abal a Dios ani a Cristo abath c’al a Dios quin t’aja’ ti lej Ts’ale tim puhuel an tsabal jun ti an inicchic pelac i ts’ale ani xo’ itsots.Ani antsana’ ne’ets quin t’aja’ abal ets’ey. Y3 Talits an tsabchilab c’ac’ath yajchictalab, ani thubat a Dios ne’ets quin abchi xi oxchilab. Ne’ets ca juchuyat am bucchilab trompeta 8Xi Tamna’ ne’ets ca lej t’elelats tsabal, ma ca t’ajat paclun tin lajujchil tin yanel an atachic al nixe’ xi bichou. Ne’ets ca t’ajat tsemets buc i mil i inicchic cum t’elelel an tsabal. Ani axi ca xe’tsinchic ejate ne’ets ca lej jic’tson c’al a Dios ani quim puhuethanchi im bij. IW  Xi tsab i olnom ne’ets quin ats’a’ i cau tal ma ti eb antse’ quin ulu: ―Quit c’athiy teje’ ti eb. Ne’ets ca tsu’tat c’athithil ti eb al i tocou c’al axi ti othnamechic. TV! Ca putunits ox a q’uicha c’al ts’ejel, tamna’ a Dios ne’ets quin tsab ejatliy ani ne’ets quin ts’acba’ nixe’ xi tsab i olnom. Tam ojni’ ne’ets ca huat’ath jiq’uey an inicchic. U3 Ne’ets ca lej culbechic cum tsemthachits nixe’ xi olnom c’al in cahuintal a Dios ani yabats ne’ets quin ejtou quin abchi i c’ac’ath yajchictalab teje’ tsabal. Ne’ets ca pitháxin c’al i pithoblab cum junax culbel abal tsemthachits an olnom axi yab le’na. AT{ Ox a q’uicha c’al ts’ejel ne’ets ca tsu’chin in inictal mo’ol, ani yab ne’ets ca jilan jita’ c’al ta ca joliyat. Tocat ne’ets ca met’an c’al i inicchic axi tal ma i bichouchic ani ma i pactha’ bichoulomchic. Ne’ets ca mulcun axi pil in at juntal xits’al ani axi pil i cahuintalab. KS Ne’ets ca jilan mo’ol in inictal ti bel al am pulic bichou jun ti tsemtha i Ajatic ti al an cruz. Pel i bichou ejtil am bichou Sodoma ani ejtil a Egipto cum lej pojcax an inicchic taja’. R# Tam ta ca talits ti olnom c’al an cau, tamna’ ne’ets ca utey jun ejtil i pulic tse’ acan axi calel al nixe’ xi luputh jol xan tin c’uajattal an teneclabchic ca pejéxin c’al nixe’ xi tsab i olnom. Ne’ets ca tsemtha xi tsablom c’al an tse’ acan. NQ Biyat ca xe’tsin ti olnom tin cuenta in cahuintal a Dios, ne’ets quin ejtou quin t’aja’ abal yab ca ulits an ab. Jaye ne’ets quin huenc’ou ti xits’ an ja’, ani quin abchi jahuaquits tam c’ac’ath yajchictalab teje’ tsabal. Jayits i calel quin le’na’ quin abchi, antsana’ ne’ets quin t’aja’. `P9 Axi tsablom ne’ets quin ejtou quin t’aja’ abal ca cale ejtil i c’amal tin hui’, ani c’al nixe’ xi c’amal quin t’ajat tsemtha’ jitats quin le’na’ ti tomolnax ani ti othnax c’al xi tsablom. 4Oa Xi tsab i olnom pel xe’ xi tsab i te’ olivo ani xi tsab i cublab candela axi c’uajat tin tamet an Ajatic. An Ajatic ja’its an thabal c’al patal an tsabal. N' Biyat jaja’chic antsana’ ca xe’tsin lajuj tsab i bo’chic inic c’al ox inic q’uicha, nan in Dios ne’ets cu abchi tsab i olnom abal quin olna’ jahua’ ne’ets cu t’ajaye ti eb ani ti tsabal. Xi tsab i olnom ne’ets ca xe’tsin t’unu’ toltomith. M Am patio axi eleb al an tiyopan yab ca t’ipoy, cum a Dios in tsalpayamalits ne’ets quin jila’ axi yab exlomchic c’al jaja’ ca xe’tsin taja’. Ne’ets ca xe’etsinchic tsab inic c’al tsab a its’ ti othnax taja’ al nixe’ xi t’ocat tsabal. uL e Taley im pithan jun i te’ cu t’ipoxna’. In uchan: ―Quit cubiy ca t’ipoy in tiyopanil a Dios ani an ts’acnaxtalab jun tu binab i ts’acchixtalab a Dios. Ani jaye ca ajiy jay i inicchic taja’chic ax in c’ac’nal a Dios. K{ Taley in uchan: ―Pel a uchbil ca olnaye jahua’ a Dios ne’ets quin t’ajchi axi yantalam i bichouchic ani i pactha’ bichoulomchic. Quin t’ajchi xi yantalamchic i ts’ale ani i inicchic jahuaquits tam cahuintalab quin cauna’. t~}||&z{yxNvvuhtsrqqDpromz<<;998d74543k23100f/u.J- ,%*I)O'&%$##V""!o X5)2F. v,Z9:/mIn ulal an Ajatic: ―Lej chubax thubat ne’ets quin chich junil. Ani huahua’ ax i belal an Ajatic i ulal abal chubax ne’ets ca chich. I ulal Ajatic Jesús ca chich. v.eAni max jita’ quin tixc’anchi i cau yab quin jilchi quithat, tam yab ne’ets ca otsits ca c’uajiy it ejatalith c’al a Dios jant’ini’ jaja’chic axi thuchathits im bij ti al in uhuil a Dios ne’ets ca c’uajiy. Yab ne’ets ca pithan an q’uij ca otsits tin t’ocat bichohuil a Dios. Nix an u ani am bichou jats nan tu olchamalits al axe’ xi u. -3U le’ cu ucha’ jun i cau patal jitats quin ats’anchi in cahuintal a Dios thuchath al axe’ xi u. Max jita’ tam inic quim punchiye más i cau al axe’ xi u, ne’ets ca abchin xi c’ac’ath yajchictalab c’al a Dios jahua’ nan u olnamalits al axe’ xi u. !,;An Espiritu Santo ani huahua’ axi tu tomquinel c’al an Ajatic axi bijiyab jaye ti Cordero i uchal an Ajatic ca chich. Ani jitats quin ats’a’ axe’ xi cau, alhua’ jaye max quin ulu ca chich an Ajatic. Jitats u chiquel ca chich c’al an Ajatic ca pithan an ja’ c’al ti ejat jitats ne’ets ca c’uajiy abal ets’ey c’al a Dios. Quim bats’u ani quin uts’a’, ani yab quin jalbiy. )+KNana’its in Jesús ax u abamal axe’ xi cau c’al an ángel abal tiquin olchinchi an cau c’al patal an tamcunel ebchalabchic. Pel tin at juntal xits’al am biyal ts’ale David. Ja’its nana’ in ejtil am pulic ot axi lej thajujul tajc’anal. Antsana’ in ulu an Ajatic. F*Axi yab in huejlamal in ichich c’al a Dios ne’ets ca jilc’on eleb. Axi yab belom c’al a Dios, axi thimanchic, axi inicbe ani axi uxumbe, axi tsemthom inic, ax in diosnal i thulcuts, ax in c’anithal ani in t’ajal i janamtalab, ni jun yab ne’ets ca otsits ca c’uajiy c’al a Dios tim bichohuil ti eb. m)SNe’ets ca xe’tsin culbel jitats in huejlamalits in ichich c’al a Dios cum ne’ets quin ejtou ca c’uajiy c’al a Dios quin c’apchi in hualil nixe’ xi te’ jahua’ tu ucha’ jats c’al ti ejat jaja’chic axi ne’ets ca c’uajiy abal ets’ey c’al a Dios. Ne’ets quin ejtou ca otsits al am bichou ti eb jun tu c’uajil a Dios. c(? Nana’its in oc’ox ejat ani ni jayq’ui’ yab ne’ets quin taley. Nana’its in oc’ox c’uajatac ani ets’ey ne’ets quin c’uajiy. Nana’its in ts’i’quix c’al patal ani in talabethax c’al patal. ='s Lej chubax thubat ne’ets quin chich junil in ulal an Ajatic. Ne’ets cu chi’tha’ i atabilab abal cu pitha’ ti junchic u t’ojnalilchic jant’inits tin t’ajamal. T&! Yab ca t’aja’ ti cuenta am pojcax inicchic axi yab in le’ quin jila’ im pojcaxtal. Yab ca t’aja’ ti cuenta ax in t’ajal quithab yab in le’ quin jila’ in quithabtal. U uchal axi alhua’ inicchic quin junini’ t’aja’ jahua’ alhua’ ani axi t’ocatits c’al a Dios quin t’ajaye más jahua’ t’ocat. U%# Tin uchaye an ángel: ―Cum hue’its ne’ets ca t’ajan jant’ini’ ti thuchath al axe’ xi u, jaxtam yab ca tsincanchi an inicchic an cau jahua’ teje’ thuchath. Pel in cahuintal a Dios. $1 Ani tin ucha’: ―Cum pel tin t’ojnalil a Dios jant’ini’ tata’ ani an ebchalabchic ani axi caulome c’al a Dios ani patal jitats quin t’aja’ ti cuenta jahua’ thuchat al axe’ xi u, jaxtam yab nana’ tiquin c’ac’na’. Expith ca c’ac’na’ a Dios. m#SNana’ in Juan u thuchal al axe’ xi u jahua’ an ángel tin olchi ani jahua’ tin tsu’binchi. Tam tin tala’ olchits ani tin tsu’binchits, tamna’ u tuthu u c’ualal tin tamet an ángel abal cu c’ac’na’. /"WThubat ne’ets quin chich junil in ulal an Ajatic. Ne’ets ca culbe jitats quin lej t’aja’ ti cuenta in cahuintal a Dios thuchath al axe’ xi u, in ulu. &!ETaley an ángel tin ucha’: ―An cau jahua’ nan tu uchal pel i chubaxtalab ani jaxtam in tomnal ca belchi. An cau ax in olnal in caulomejilchic a Dios pithanchat c’al a Dios, ani nana’ne tim pithanchal a Dios an cau. Ani a Dios tin aba’ abal nan tu tso’oblinchi axe’ xi cau tata’chic ax pel ti t’ojnalilchic a Dios. Tu olchamalits jant’o ne’ets ca thubat t’ajan ti eb ani ti tsabal.  Ni jayq’ui’ yabats ne’ets ca acle al nixe’ xi bichou. Yabats ne’ets quin yejenchi ca tajbanchat im belil an inic c’al i tajablab ni c’al in tajax a q’uicha. Ne’ets ca tajbanchat c’al in lej tajax am pulic Pay’lom Dios. Ani jaja’chic axi c’uajat taja’ c’al a Dios ne’ets ti junax abatnom c’al jaja’ abal ets’ey. Thubat ne’ets ca chich junil a Jesucristo ~uNe’ets quin tsu’chi in hual a Dios, ani ne’ets quin co’onchi im bij tim piq’uib cum pel in c’al a Dios. hITaja’ yab hua’ats jita’ yab alhua’ abal ca jolbiyat c’al a Dios. Patal ne’ets ca abatna c’al a Dios ani c’al an Cordero. Patal ne’ets ti t’ojnal ani ti c’ac’nax c’al a Dios ani c’al an Cordero. }sTin hualte’lil an itse’ ani ts’ejel ti al am pulic bel ti al am bichou hua’ats i te’. Im binal in hualil ta its’, ani abal ti tamub im binal lajuj tsab i calel in hualil. C’al in hualil nixe’ xi te’ jats ti ejat jaja’chic axi ne’ets ca c’uajiy abal ets’ey c’al a Dios, ani c’al in xequel jats c’al tu lubachmethab an inicchic axi taja’. & GTaley an ángel tin ucha’ cu met’a’ jun i pulic itse’. An q’uijax ja’ u calel jun ti quetel a Dios ani an Cordero tin ts’alat coytal. Pel i ja’ lej tajajal ejtil i lam. C’al nix an ja’ jats ti ejat jaja’chic axi ne’ets ca c’uajiy abal ets’ey c’al a Dios. H Taja’ yab ne’ets ca otsits jita’ quin t’aja’ jahua’ yab t’ocat. Yab ne’ets ca hua’tsin i tithetaltalab ni i janamtalab. Expith ne’ets ca otsits jaja’chic axi thuchathits im bij ti al an u jun ti thuchath jitats pithnenec i it ejattalab c’al a Dios. Ja’its an u ax in cua’al an Cordero.Ne’ets ca otsits i bichouchic quim bina’ i huinat alhua’ ts’ejhualixtalab ani quin c’ac’nanchi im bij a Dios. yEts’ey ne’ets ca jilc’on japith an hui’lebchic al nixe’ xi it bichou. Ni jayq’ui’ yab ne’ets ca acle. 7An jec’onthach bichoulomchic axi c’uajate tsabal ne’ets ca tajbayat c’al in tajax nixe’ xi bichou ax ti eb. An ts’alechic tim puhuel an tsabal ne’ets ca chich quim bina’ c’al a Dios i huinat alhua’ ts’ejhualixtalab ani quin c’ac’nanchi im bij a Dios. 9Ani am bichou yab in yejenchal ca tajbayat c’al a q’uicha ni c’al a its’, cum tajbayab c’al in tajax a Dios ani c’al in tajax an Cordero. pYYab u tsu’u i tiyopan cum tim patal nixe’ xi bichou pel in q’uima’ a Dios ani in q’uima’ an Cordero. Ja’its a Dios axi expith in cua’al in ts’alat tsap abal quin t’aja’ patal jahuaquits quin le’na’. wgXi lajuj tsab i hui’leb ts’ejcath c’al i t’ujub axi uxnal ti perla. C’al juncats i perla jats ti ts’ejcath jun i hui’leb. Am bel axi más pulic ti al am bichou ts’ejcath c’al i hualim oro tsu’tab ejtil i tajajal lam. $AAm bo’chilab pel i ónice, ani an acacchilab pel i cornalina, ani am bucchilab pel i crisólito, ani an huaxicchilab pel i berilo, ani am beleuchilab pel i topacio, ani an lajujchilab pel i crisoprasa, ani an lajuj junchilab pel i jacinto, ani an lajuj tsabchilab pel i amatista. _7Xi lajuj tsab i t’ujub jun ti coyots an t’i’bath t’ujub pel i alabel t’ujub. An oc’oxlab pel i jaspe, ani an tsabchilab pel i zafiro, ani an oxchilab pel i ágata, ani an tse’chilab pel i esmeralda. 1An t’i’bath t’ujub ts’ejcath c’al i t’ujub axi uxnal ti jaspe. Am bichou pel i hualim oro, ani tejhua’mel ejtil i tajajal lam. U#An t’i’bath t’ujub in t’ipoy ox inic c’al tse’ i metrochic. Jant’ini’ i inic in eyenthal i t’iplab, antsana’ jaye an ángel in eyentha’ i t’iplab quin t’ipoy nixe’ xi bichou. In t’ipoy in naquel am bichou tsab mil c’al tsab i bo’chic inic i kilómetrochic, aniye jaye in ts’icuel ani in t’eq’uem. /An ángel ax tin taunal in cua’al i t’iplab oro abal quin t’ipoy am bichou ani in hui’lebilchic, ani jaye an t’i’bath t’ujub. 0YCoyots an t’i’bath t’ujub eblim al lajuj tsab i t’ujub. Ti junchic an t’ujub thujchath junchic taja’ im bij xi lajuj tsab in abathualejilchic an Cordero.   In cua’al ox’ i hui’leb in tamtem ti calel q’uicha, ani ox ti tsaylel, ani ox ti alal, ani ox ti otsel q’uicha.  ! Am bichou lej t’oc’at tenmathits c’al i t’i’bath t’ujub. Tin tonith in cua’al lajuj tsab i hui’lebchic. Ti junchic an hui’leb cubat junchic i ángel, ani ti junchic an hui’leb thuchath junchic taja’ im bij xi lajuj tsab i cuenel an Israelchic. / W U tsu’u lej tajajal c’al in tajax a Dios. Lej maq’uiq’uil ejtil i jalbith t’ujub axi uxnal ti jaspe ani eynal ti c’uajbaxtalab. Lej tajajal ejtil i lam. g G Tin ne’tha’ an ángel ti al jun i pulic t’ec’at bolchal ani taja’ an Espiritu Santo tin tsu’binchi am pulic t’ocat bichou Jerusalén u pa’il ti eb. Pel im bichohuil a Dios axi pa’ba c’al jaja’. # ? Tam utey c’al nana’ jun axi buc i ángelchic ax in chi’thamal i lac oro nix i buc taltalab c’ac’ath yajchictalab jahua’ a Dios in abchi an inicchic. Tin ucha’: ―Quit utey ani ne’ets tu tejhua’methanchi in tomquinelil an Ajatic axi bijiyab jaye ti Cordero. Hua’ats axi jic’ma’chic ani hua’ats axi yab tim belchal u cahuintal. Hua’ats ax in t’ajalchic at’ax, axi pel i tsemthom inic, axi xe’ets ti inicbe ani ti uxumbe, axi an thimanchic, ax in diosnal i thulcuts, axi janamcau. Patal jita’chic antsana’ in ey ne’ets cu jolou ti al an c’amal quin yajchicna’ abal ets’ey an taltalab yajchictalab. An it bichou Jerusalén vePatal jitats quin t’aja’ expith jahua’ alhua’, ja’its nan ne’ets cu jila’ ti junax thabal c’al nana’ patal jahua’ u cua’al. Ja’its jaja’chic axi ne’ets tiquin c’ac’na’, ani nan ne’ets cu tsacamna’. X)Ani talbel tin uchaye: ―Patal jahua’ u tsalpayamalits ne’ets cu t’aja’, jats u tala’ t’ajamalits. Nana’its in ts’i’quix c’al patal ani in talabethax c’al patal. Nana’its in oc’ox ejat ani ni jayq’ui’ yab ne’ets quin taley. Nan ne’ets cu pitha’ i ja’ quin uts’a’ jitats u chiquel. Pel i ja’ ax u calel abal ets’ey al i elel ja’, c’al ca xe’tsin ejat abal ets’ey jitats quin uts’a’. Yab u nujuhuab. b=Quetel a Dios tin ts’alat coytal, in ulu: ―Ca t’aja’ ti cuenta abal nan patal u tala’ ts’ejca’ it. Tin ucha’: ―Cum chubax an cau jahua’ nan tu uchal, jaxtam ca belchi ani jaye ca thuchanchi. ;oAni a Dios ne’ets quin t’ajchi im bichohuil quin tsu’u expith jahua’ alhua’, ani yabats ne’ets ca hua’tsin ni jant’o yab alhua’ abal yab ca uq’uin. Talits an tsemla, an uq’uiltalab, an t’e’pithtalab, an yajchictalab. Yabats hua’ats jahua’ yab alhua’ ejtil ti jayq’ui’. 'GU ats’a’ jun i cau lej cahuith tal ti eb, in ulu: ―Ca lej t’aja’ ti cuenta abal a Dios u c’uajilits ts’ejel xohue’ c’al im bichohuil. Cum pel in c’al ne’ets quin alhua’ beletna’. Ani jaja’ jats axi ne’ets ets’ey ti junini’ c’ac’nax c’al a Dios. mSNana’ in Juan u tsu’u u pa’il ti eb i t’ocat bichou im bij it Jerusalén. Lej alhua’ ts’ejcath patal an inicchic axi tal al nixe’ xi bichou ejtil ti alhua’ ts’ejcath i ts’ic’ach axi ne’ets ti tomquinel.  !Taley talbel u tsu’u an it eb ani an it tsabal. Ts’ibc’anenec axi oc’ox an eb ani axi oc’ox an tsabal ani axi oc’ox an ja’. -Tats ti jolohuat patal an inicchic yab thuchath im bij ti al an u jun ti thuchathits im bijchic axi pithnenec i it ejattalab c’al a Dios.!Tim patal nixe’ xi pojcax ejattalab a Dios in tala’ jolou ti al an c’amal quin yajchicna’ abal ets’ey an taltalab yajchictalab. 4~a C’uajat taja’ an inicchic axi tsemtsits tam ti xe’ets al an ja’ ani yab joliyat tsabal, jaye axi joliyat tsabal. Ejthajitschic c’al a Dios ani t’ajchinal an ts’ejcaxtalab c’al a Dios ti junchic tim patal jant’inits in t’ajamal in t’ajbil tam ti xe’tsin ejat teje’ tsabal. } U tsu’u c’uajatchic tin tamet a Dios axi tsemenequits ani ejat junil. C’uajatchic axi pulic in ey tam ti xe’tsin tsabal ani axi yab pulic in ey. A Dios in japiy i u jun ti thuchathits in t’ajbil, ani in t’ajchichic an ts’ejcaxtalab jant’in ti quin tsu’u in t’ajbilchic. Hua’ats i u jaye jun ti thuchath im bij jaja’chic axi pithnenec i ti ejattalab c’al a Dios. | Taley u tsu’u a Dios quetel tin thac ts’alat coytal. T’ajat ts’ibc’an an tsabal ani an eb jahua’ i exlal xohue’. !{; Axi c’al ti ne’ets ca c’ambiyat nixe’ xi tamcuth soldadochic, an oc’ox teneclab ne’ets ca jolohuat ti al an c’amal ani ti al an c’alul abal quin yajchicna’ q’uicha ani acal abal ets’ey. Tats ti jolohuamejits jaye nixe’ xi tse’ acan ani jaja’ ax in timc’oyamal an caulome c’al a Dios ani yab ja. Tam ca ts’ejca an inicchic c’al a Dios axi quetel tin thac ts’alat coytal ,zQ Ne’ets ca tamcun yantalam ma tim puhuel an tsabal. Quin t’oc’bay in tsacamilchic a Dios ti al am bichou Jerusalén axi lei ichich hual c’an c’al a Dios. A Dios ne’ets quin abchi i c’amal ti eb ca t’ajat tala’ q’uibanits tim patal nixe’ axi tomolnaxchic c’al a Dios. %yCNe’ets ca xe’tsin tim puhuel an tsabal ti c’ambix junil c’al an inicchic. Quin c’ambiy am bichou Gog ani am bichou Magog. Ne’ets quin tamcuy ti tolmix c’al am pejextalab lej yantalam i soldadochic taja’ ejtil an quithib ti al am pulic lejem yab u ejtohuab ca ajiyat. SxCa putunits xi mil tamub, tiq’uele ne’ets ca hualca a Satanás. "w=Axi antsana’ ne’ets ca oc’ox ejtha ne’ets ca lej culbe ani ca lablinchat c’al a Dios. Yabats jant’ini’ ta ca jolohuat ti al an c’amal quin yajchicna’ abal ets’ey an taltalab yajchictalab. Tocat ne’ets ca eyentha tin t’ojlabil c’al a Dios ani c’al a Cristo ejtil ti eyentha am pale’chic ti jayq’ui’. Ne’ets ca eyentha ti junax abatnom c’al a Cristo nixe’ xi mil tamub. /vWPel jaja’chic axi tsemenequits ani pel i oc’ox cuenel axi ejthachits. Axi q’ue’atchic tsemenequits ne’ets ca ejtha junil talbel tam ca taley xi mil tamub. :umTaley u tsu’u i ts’alat coytalab jun ti quetel i inicchic axi pithach c’al a Dios in uchbil quin t’ajchi i ts’ejcaxtalab in at inicchic. Jaye u tsu’u jaja’chic axi muts’inchat in oc’ tam ti xe’tsin tsabal ti olnom c’al an chubaxtalab tin cuenta a Jesús ani c’al in cahuintal a Dios. Ja’its jaja’chic axi yab in c’ac’na’ nix an tse’ acan, ani yab ts’o’manchat im bij tim piq’uib ni tin c’ubac. U tsu’uchic abal tsab ejthachits junil ani c’uajat ti junax abatnom c’al a Cristo biyat ca taley xi mil tamub. DtIm pet’na’ ti al an luputh jol ca c’uajiy huic’at mil tamub. In mapchi an hui’leb ani in lej alhua’ texq’uey. Biyat tam ojni’ yab in ejtohual ca xe’tsin ti c’ambix c’al an inicchic tsabal. Ca putunits xi mil tamub, tiq’uele ne’ets ca hualca ca xe’tsin junil tsabal tsab ox a q’uicha. \s1Ani an ángel in yac’ua’ ani in huic’a’ nix an tsac tse’ acan axi ejtil i pulic ajin. Ja’its a Satanás an oc’ox teneclab axi ti biyal tejhua’me ti tsan. Ca huic’at co’oyat jun mil i tamub. 9r mTaley u tsu’u pa’i’il ti eb i ángel in chal i calaniyo pat’al ani c’al an llave quin japiy an hui’leb ti al nixe’ xi luputh jol in c’uajattal an teneclabchic. )qKAni t’ajat tsemthajits tim patal an soldadochic c’al in cahuintal an Ajatic axi ejtil i nacat cutsil. Ja’its an Ajatic axi punat ti al an thac bichim. Ani ajhuejits tim patal an ts’itsinchic c’al in t’u’ul nixe’ xi inicchic axi tsemtha c’al in cahuintal an Ajatic.pTam u tsu’u huic’at an tse’ acan ani jaye nix ax in timc’oyal an caulome c’al a Dios ani yab ja. Ja’its ax in t’ajamal i labith t’ajbilab tin tsu’ux hual an inicchic axi ts’o’math c’al im bij an tse’ acan ani c’ac’nax c’al jaja’. In lej c’ambiychic c’al nixe’ xi labith t’ajbilab jahua’ in t’ajamal. Pet’na ejat xi tsablom ti al an c’amal. o Taley u tsu’u nix an huat’ath pulic tse’ acan ani an ts’alechic teje’ tsabal junax c’al in soldadojilchic, tamcuthits abal ca pejéxin c’al an Ajatic axi punat al an thac bichim ani c’al am pulic mulcunel ts’at’at c’al jaja’. xniNe’ets ti pitha’ ca c’apchi in t’u’ul i ts’alechic, i oc’lec soldado, i pathay inic, i bichim, i punel, i inicchic axi t’ayath t’ojnal c’al in amu ani axi pel i jolat inicchic, axi pulic in ey ani axi yab pulic in ey. imKTaley u tsu’u jun i ángel cubat ba’ a q’uicha. U ats’a’ in taunal patal an ts’itsinchic axi xe’ets jumumul ti eb, in ucha’chic: ―Quit mulcun ca c’apchi xi yan jant’o ne’ets ti pitha’ a Dios. 1l[Ti al i bots’at toltom ani tin ts’ejet an Ajatic thuchath pel i oc’ox Ts’ale c’al patal an ts’alechic ani pel i oc’ox Ajatic c’al patal an ajaticchic. @kyAn Ajatic in cua’al tin hui’ ejtil i hui’ith nacat cutsil c’al ne’ets quin ata’ patal an inicchic axi tomolnax c’al jaja’. Ne’ets quin t’aja’ ti lej tsapic Abatnom c’al jaja’ chic. Ne’ets quin t’ajchichic ejtil tam i inic exom in q’uets’al i lab t’uthub al i huat’imtalab abal quin canchi in ja’lil. Ne’ets quin leca’chic axi más c’ac’ath yajchictalab cum tsacul a Dios c’al in hualab jaja’chic. Ani ja’its a Dios expith in cua’al in ts’alat tsap abal quin t’ajchi an inicchic jant’ots quin le’na’. fjEU tsu’u tal tin cux i pulic mulcunel punat al i thac bichim jaye ax ti eb. Ja’its ne’ets quin tolmiy an Ajatic ca pejéxin c’al ax tu tomolnab. Alhua’ ts’ejcath an mulcunel c’al i thac toltom lej t’ocat. uic In toltomil ejtil max mucuth c’al i xits’. Im bij am punel pel axi bijiyab ti Cau abath c’al a Dios. ,hQ In tsu’uxtal hual u tsu’chi maq’uiq’uil ejtil i c’amal ani tin oc’ in cua’al yan i corona. In cua’al thuchath im bij axi expith jaja’ in exlal. g Taley u tsu’u japith an eb. Taja’ cale jun i thac bichim ani c’al i punel im bij Pututh ani im bij Chubax. Ja’its an Ajatic in ey pututh in t’ajal. Ne’ets ti pejéx ani ne’ets ti Abatnom c’al an inicchic axi c’al ti yab u le’nab jaja’. 1f[ U tuthu u c’ualal tin tamet an ángel abal cu c’ac’na’, ani tam tin ucha’: ―Yab ca tuthu a c’ualal antsana’ abal tiquin c’ac’na’. Nan jayetseq’ui jant’ini’ tata’ ani an ebchalabchic pel tin t’ojnalil a Dios. U belchalne an chubaxtalab jahua’ in olnamal a Jesús. A Dios ja’its expith ca c’ac’na’ ani yab nana’ tiquin c’ac’na’, in ulu. Ani patal jitats quin olna’ an chubaxtalab jant’ini’ tin olnamal a Jesús, ja’its pel i lej chubax caulome c’al a Dios. Am punel c’al an thac bichim Ne Tam tin ucha’ an ángel antse’: ―Ca thucha’ jun i cau antse’: Ne’ets quin ats’a’ lej culbel in ichich jitats bijithits ca chich c’al a Dios ca c’uajiy tam ca tomquin an Cordero c’al im bichohuil a Dios. Tin ucha’ an ángel abal pel i lej chubaxtalab in cahuintal a Dios ax tin olchi antsana’. +dOLej alhua’ ts’ejcathits c’al i alabel t’ocat toltom lej leyoyol. Nix an t’ocat toltom pel i t’ipchixtalab c’al in t’ocat in tsacamilchic a Dios. _c7Xohue’ im bajumalits tam an Ajatic axi bijiyab jaye ti Cordero ne’ets ca tomquin c’al im bichohuil, ani ne’ets ca hua’tsin i q’uijithtalab.Jaxtam cu culbe ani qui bina’ i c’ac’namal yan c’al a Dios.Im bichohuil a Dios c’uajat alhua’ alabel ts’ejcathits ejtil i ts’ic’ach tam ne’ets ca tomquin. ab;U ats’a’ jaye lej tsapic cau an mulcunel, ejtil tam lej tumumul an ja’ ti al am pulic itse’ ani ejtil tam lej tsapic cau an mamlab, in ulalchic:I ajatnanchal im bij i pulic Pay’lom Dios cum expith jats in cua’al in ts’alat tsap. Im bajumalits ne’ets quin t’aja’ ti lej Ts’ale c’al tim patal an inicchic. zamTam u ats’a’ cau jaja’chic axi c’uajat tin tonith in ts’alat coytal a Dios, in uluchic:Ca ajatnanchat im bij a Dios c’al patal in t’ojnalilchic ani patal jitats in le’ quin c’ac’nanchi im bij a Dios.Axi pulic in ey, ani axi yab lej pulic in ey, tim patalchic quin ajatnanchi im bij. Ne’ets ca tomquin an Ajatic c’al im bichohuil v`eAni nuc’panal in c’ac’nal a Dios xi jun inic c’al tse’ i yejtselchic ani xi tse’ i ejattalab. C’uajatchic tin tamet in ts’alat coytal a Dios. In uluchic: ―Ets’ey in t’ajal chubax a Dios. I ajatnanchal im bij. *_MAn mulcunel in tsab ulu: ―I ajatnanchal im bij a Dios cum jaja’ ne’ets quin yajchiquiy ets’ey nixe’ xi pulic bichou Babilonia ti al an c’amal. ^%A Dios ets’ey in t’ajchal an inicchic i ts’ejcaxtalab c’al i bolithtalab ani c’al i chubaxtalab.In jolbiyamalits nix am pulic bichou Babilonia axi ejtil i inicbe, cum c’al in at’axtal in t’ajamal abal ca hualbin an inicchic tim puhuel an tsabal.Ani cum tsemthanchame a Dios in t’ojnalilchic, jaxtam a Dios in huichbanchal am bichou c’al i c’ac’ath yajchictalab. E] Taley u ats’a’ cau lej cahuith i pulic mulcunel an inicchic ti eb, in ulal:I ajatnanchal im bij an Ajatic. I puhuethanchal im bij i Diosil cum ja’its jaja’ ax tu jec’onthal. Expith jaja’ in cua’al in ts’alat tsap quin t’aja’ patal jahuats quin le’na’ ani expith ja lej pulic in ey. l\QAl nix am bichou jun ti xe’etsac yan i tsemthom inicchic tats ti tsemthame yan in tsacamilchic a Dios ani yan axi xe’tsinenec ti olnom c’al in cahuintal a Dios, ani jaxtam abchinal i yajchictalab c’al a Dios.[7Yabats ne’ets ca tajbaxin i tajablab taja’. Yabats ne’ets ca hua’tsin i ajib ejtil ax u t’ajnal tam hua’ats i tomquintalab lej culbel an inicchic. Xo’ xant’o an nujulchic axi xe’tsinenec taja’. Pelac in ey xi más pulic nujulchic tim puhuel an tsabal. Yabats ne’ets quin ejtou c’al in c’ambixtal quin c’ambinchichic i inicchic jant’ini’ ti jayq’ui’ in c’ambinchamal. `Z9Yabats ne’ets ca ats’atbe t’eneyab i arpa taja’. Xo’ xant’o an tsul ani an trompeta. Ni jayq’ui’ yabats ne’ets ca xe’tsin i t’ojnal taja’. Yabats ne’ets ca ats’atbe jita’ ti tse’el. oYWTaley u tsu’u jun i ángel lej in cua’al in tsap, im pena’ i pulic t’ujub ejtil ax u eynal ti tse’entalab ani im pet’na’ ti al am pulic lejem. In ulu: ―Jant’ini’ ti q’uibejits ax an t’ujub ax u pet’namal, antsana’ ti ne’ets ca t’ajat q’uibejits am pulic bichou Babilonia. Ni jayq’ui’ yabats ne’ets ca tsu’tat. qX[Uchan c’al nix an ángel patal axi c’uajatchic ti eb ca culbe cum antsana’ ti q’uibanits nix am bichou. A Dios in t’ajchamal jahua’ in tomnal quin t’ajchi am bichou, in abchamal i yajchictalab. Patal ax pel in abathualejil, ani patal ax pel in caulomejil, ani patal jita’ pel in tsacamil a Dios, tim patalchic ca culbe, in ulu an ángel. lWQAn inicchic ne’ets quin jolchi i pojoth anam tin oc’ abal in lej yajnal t’ajat q’uibanits am bichou. Ne’ets ca t’e’pin ani ca uq’uin. Ca thajan antse’: ―Ts’ejhuantal tata’ ax pelac it pulic bichou. A tolmiyamal ca ricome patal an inicchic ax in atlomnamal i barcochic. Let’e abal jun jic’tohual it t’ajat q’uibanits. RVTam quin tsu’uchic xumumul im paulil nix am bichou c’al an c’amal, ne’ets ca thajan an inicchic antse’: ―Yab hua’ats i bichou ax im bajumal ti lej pulic ejtil am pulic bichou Babilonia. jUMJun jic’tohual it tala’ q’uibethanchatits lej yan a co’oyamal ti jayq’ui’. Ne’ets ca ou tixc’an c’al nix an q’uibenec bichou patalchic axi belthom c’al am barcochic ani an c’alelchic axi ne’ets al i barcochic. Aniye jaye ne’ets ca tala’ tixc’an patal axi t’ojnal al i barcochic ani ax in eyenthal i barco ti ic’tom. 'TGNe’ets quin uluchic: ―Tata’ ojni’ pelac it pulic bichou ani xo itsots. Xo’ it huat’ath ts’ejhuantal. Pelac ejtil it uxum lej alhua’ ts’ejcath ejtil ti alhua’ ts’ejcath i uxum ts’ale c’al i alabel toltom, c’al i oro, c’al i anillochic, ani c’al i oulab. nSUNix an nujulchic axi ricomenec cum yan in nujchamal nixe’ xi bichou, ne’ets ca ou tixc’an cum ne’ets ca jiq’uey c’al xi c’ac’ath yajchictalab abchinal am bichou. Ne’ets ca lej t’e’pin ani ca uq’uin. dRAAn nujulchic ne’ets quin ucha’ am bichou: ―Xo’ yabats hua’ats an cuju hualilab ax a culbetnamal ca c’apu. Tala’ q’uibanits patal jahua’ huinat alhua’ ani jahua’ huinat ts’alat ax a co’oyamal. zQm I canela, i ilal, i jom, i nihuihuiltalab, i vino, i aceite, i harina, in hualil i lab em, i burrochic, i ovejachic, i bichimchic, i carrochic, ma i inicchic axi nujuhuabac c’al i amulab, tim patal jahua’ tu ucha’its yabats nujuhuab. GP Jolatits quin xe’tsintha’ i nujnel jahuaquitsq’ui, axi jahua’ ts’ejcath c’al i oro ani c’al i plata, axi jalbith an anillochic ani an oulab axi uxnal ti perla, axi huinat alhua’ toltom ca’iyab c’al i ts’ale, axi eyextalab ts’ejcath c’al i nihuihuil te’ ani c’al i jalbith te’ ani c’al i t’ujub lej jalbith marfil, axi eyextalab ts’ejcath c’al i bronce ani c’al i pat’al ani c’al i t’ujub mármol. O- Cum yabats ne’ets ca jilc’on jita’ ti ts’a’um c’al an nujnel, jaxtam ne’ets ca lej t’e’pin ani ca uq’uin an nujulchic. dNA Ne’ets ca tixc’an tin c’uajattalchic ca c’uajiy ou, cum ne’ets ca huat’ath jiq’uey c’al xi c’ac’ath yajchictalab. An ts’alechic ne’ets quin ucha’ am bichou: ―Tata’ ojni’ pelac it pulic bichou Babilonia lej c’athpich a ey. Ani xohue’ it huat’ath ts’ejhuantal, cum jun jic’tohual it t’ajat q’uibanits. M! Tam ca tsu’tat xumumul im paulil am bichou c’al an c’amal, tam ne’ets ca uq’uin ani ca lej t’e’pin an ts’alechic teje’ tsabal axi junax hualbinenec c’al nix am bichou. Yabats ne’ets quin junax q’uijithna’ i alq’uith alabeltalabchic. @LyAba antsana’ in ulal, ti juncats a q’uicha ne’ets ca abchin yan i c’ac’ath yajchictalab. Ne’ets ca tsemets yan c’al i yau’lats ani c’al i jayil. Ne’ets ca xe’tsin lej t’e’pithchic. Ne’ets ca t’ajat q’uibanits c’al i c’amal. Cum jolbinenequits c’al in hualab, jaxtam ne’ets ca t’ajat q’uiban. A Dios in cua’al in lej tsap abal quin t’ajchi jahuats jaja’ quin le’na’ nixe’ xi bichou. nKUCum nix am bichou in c’athatnamal tim ba’ ani in lej q’uijithnamal i alq’uith alabeltalab jaxtam ca abchin c’al a Dios i c’ac’ath yajchictalab abal quin lej yajchicna’. Ca ats’a’ jant’o in ulal nix am bichou, abal lej alhua’ quetel ejtil i uxum ts’ale. Yab pel ejtil i tsemchith uxum ja, ani yabcua’ ne’ets quin yajchicna’. NJA Dios ne’ets quin t’ajchi nixe’ xi bichou jant’ini’ jaja’chic al am bichou in t’ajchamal in tsacamilchic a Dios, ma tsab huichc’othe. Ne’ets quin yajchiquiy tsab huichc’othe. I Max ca mulcun in hualab nix am bichou ne’ets ca ulits ma ti eb. A Dios yab ne’ets quin uc’chiy cum in hualabchic lej yan. HTaley u ats’a’ tal i cau ti eb in ulu: ―Tata’chic ax pel ti tsacamilchic a Dios quit calpan al nixe’ xi bichou. Yab quit junax hualbin c’al an c’uajilchic taja’, i canats quit abchin i yajchictalab ejtil jaja’chic ne’ets ca abchin. GEjtil max nix am pulic bichou im pithamal an inicchic tim puhuel an tsabal i vino abal ca uts’alin ani quin t’aja’ quithab. Patal an ts’alechic tim puhuel an tsabal quithabmenequits c’al nix am pulic bichou. Lej ricomenec an nujulchic tim puhuel an tsabal cum le’na yan jant’o ca ts’a’iyat c’al axi huat’ath c’a’inchix c’al jant’o ti alq’uith alabeltalab. qF[U cau lej tsapic cahuith in ulu: ―Lej chubax t’ajat q’uibenequits am pulic bichou Babilonia. Xo’ pel in c’uajattal i teneclabchic ani yan jahuaquits tam at’axchic. Tats tu mulcunal patal jahuaquits i pojcax ts’itsin. %E ETaley u tsu’u jun i ángel axi lej pulic in eytal c’al a Dios, tal pa’i’il ti eb. Lej tajajal, ma in tajbayal tim puhuel an tsabal c’al in tajax. (DINix an uxum ax a tsu’umal pel i t’ipchixtalab c’al am pulic bichou Babilonia axi lej abatnom c’al tim patal an ts’alechic tim puhuel an tsabal. CA Dios ne’ets quim pithanchi in tsalap nix an lajuj i ts’alechic abal antsana’ quin t’ajchi an uxum. Xi lajuj ne’ets quin jila’ nix an tse’ acan quin t’aja’ ti oc’ox ts’ale, ani c’al patal jahua’ ne’ets quin t’aja’ jaja’ ne’ets ca putun an cau jant’ini’ in ulumalits a Dios ne’ets quin t’aja’. Pel in culbetal a Dios antsana’ ca t’ajan. CBNixe’ xi lajuj in its’am an tse’ acan ax in le’ quin ulu lajuj i ts’alechic, ne’ets quim pojca’ am bichou Babilonia axi ejtil i inicbe. Ne’ets quin tala’ tixc’anchi jahua’ in cua’al ani quin jila’ ts’ejhuantal. Ne’ets quin c’apchi in t’u’ul ani quin chicchi im beclac an uxum. bA=Tin ucha’ an ángel jaye: ―Nix an ja’ jun ti utat quetel am pojcax uxum in le’ quin ulu abal pel i bichouchic ani i pactha’ bichoulomchic. Hua’ats yan i at juntal xits’talab ani yan i cahuintalab. '@GNe’ets ca pejéxin quin tomolna’chic an Ajatic axi bijiyab jaye ti Cordero. Ani ne’ets ca atanchic c’al an Ajatic cum ja’its jaja’ an lej oc’ox Ts’ale c’al tim patal an ts’alechic ani ja’its an lej Ajatic c’al tim patal an ajaticchic. Ne’ets ca tolmiyat an Ajatic c’al patal an inicchic axi bajuth ani tacuthits tin tsacamilchic a Dios. Pelchic ax im putuhual in uchbil c’al a Dios. }?s Xi lajuj in cua’al in culbetal quin jila’ an huat’ath pulic tse’ acan quin t’aja’ ti oc’ox ts’ale. '>G Xi lajuj in its’am a tsu’umal in cua’al nix an tse’ acan in le’ quin ulu abal pel lajuj i ts’alechic axi yabaye im bajumal quin t’aja’ ti ts’ale. Ne’ets ca pithan talbel an q’uij expith jun i hora quin junax t’aja’ ti ts’ale c’al nix an tse’ acan. = Hua’atse i huaxicchilab ts’ale. Ja’its nix an huat’ath pulic tse’ acan axi xe’etsac ejat ti jayq’ui’, xohue’ itsots. Ja’its axi talbel ne’ets ca t’ajat q’uibey abal ets’ey. Pel in juntal jaja’ c’al xi buc i ts’alechic. <9 Xi buc in oc’ an tse’ acan in le’ quin ulu jaye abal pel buc i ts’alechic. Bo’ yabats pel i ts’ale. An acacchilab in t’ajal ti ts’ale xohue’. Xi bucchilab ne’ets ca punuhuat ti ts’ale talbel. Ani tam ca chich jaja’ yab ne’ets ca lej ohuey ti ts’ale. q~}}@|{{]yyxBwwvutt!sqpp]onmll kjVih>>j=2;::3997i654453-22/1`00}/..q.-G,+*')( '%$#"!!S! }x)!Y}qB  3 +  0oSJZFHCum it abatnabchic c’al in alhua’ inictal a Dios ani yab c’al an ts’ejcath cau, jaxtam an hualabtalab yabats in ejtohual ti ata’chic. An c’unat t’ojnal pel i t’ipchixtalab lGQ Ni hue’ yabats ca bina’ ta ba’ quit eyentha c’al an hualabtalab, tocat ca bina’ ta ba’ tin c’ubac a Dios abal jaja’ ti eyentha’ ca t’aja’ jahua’ bolith. Ejtil max it tsemenecac ani xo’ it ejthachits. F5 Jaxtam yabats ca hualca’ ta ba’ ti ata’ an hualabtalab. Yabats ca t’aja’ jahua’ in le’ a cuete’ inictal axi ne’ets ca taley. OE Antsana’chicte ca t’ajchi in culbetal a Dios cum it ts’at’bathits c’al i Ajatic Cristo Jesús. Ca lej t’aja’chic ti cuenta abal ejtil max it tsemthach a ey tin cuenta an hualabtalab. D Jun calat expith tsemets a Cristo tin cuenta an hualabtalab, ani xohue’ ejatits c’uajat c’al a Dios in t’ajchale in culbetal. 0CY I tso’obits abal ejtha a Cristo ti al an jolimtalab ani ni jayq’ui’ yabats ne’ets ca tsemets junil, cum yabats ne’ets ca ejtohuat ca atan c’al an tsemla. eBCMax u junax tsemtsits huahua’ c’al a Cristo, i lej belal abal u junax ejthachits jaye. UA#An tsemelom yabats u abatnab c’al in tsap an hualabtalab. Antsana’hue. z@mI tso’ob abal i t’ajtal ey ejtil max junax tsemthach c’al a Cristo ti al an cruz abal yabats quin co’oy in tsap. Yabats cu huic’at co’oyat c’al i hualbith t’ajtal ey axi ejtil i amu ti jayq’ui’ tu huic’at co’oyamal. h?ICum i ejtilnal a Cristo tin cuenta in tsemtal, jaye i ejtilnal tin cuenta in ejthachtal. K>Tam tu pujanits ejtil max u junax joliyamejits c’al a Cristo ani u tsemthachits i t’ajtal ey tin cuenta an hualabtalab. Ani jant’ini’ ti ejtha a Cristo al an jolimtalab c’al in huinat tsap in Tata ti eb, antsana’ huahua’ ejtil max u junax ejthachits c’al a Cristo. Jaxtam qui ayna’ i it xe’tsintalab. ='Qui tso’obna’ abal ejtil max u tsemtsits junax c’al a Cristo Jesús ti al an cruz. U pujathits ani u ts’at’bathits c’al jaja’. <-Ni abal jay iba. Cum a Dios tu tsu’tal ejtil max u tsemthachits i t’ajtal ey tin cuenta an hualabtalab, jaxtam yabats in tomnal cu hualbin. p; [Auxe’ max qui ulu huana cu hualbin más abal a Dios tucu paculanchi más c’al in alhua’ inictal. :Tin ebal in tsap an hualabtalab, jats tu atnal huahua’ c’al an tsemla. Tin ebal in tsap in alhua’ inictal a Dios chi’thachits c’al i Ajatic Jesucristo, jats tu it ejatlith abal ets’ey ani jats tu tsu’tatits tu bolith c’al a Dios.]93A Dios im bina’ an ts’ejcath cau abal ca tejhua’metha más in hualab an inic. Aba ma yantalam in hualab an inicchic, bel u atanthanchab c’al in alhua’ inictal a Dios cum más in cua’al in tsap. z8mC’al in jec’omtal juncats i inic Adán, jats ti tsu’tat yantalam i inicchic ti hualbinel. Cum juncats i inic Jesucristo in t’ajamal in uchbil c’al a Dios, jats ti ne’ets ca tsu’tat yantalam i inicchic ti bolith c’al a Dios. ,7QCum ts’ilc’onenec tim patal an inicchic c’al in hualab xi juncats i inic Adán, jats ti jolbithchic c’al a Dios. Tin ebal juncats i inic Jesucristo ax in t’ajchi in culbetal a Dios, jats ca ejtohuat ca tsu’tat ti bolith ani ca it ejatliyat patal an inicchic c’al a Dios. +6OTin ebal in hualab juncats i inic Adán, jats tu atnal an inicchic c’al an tsemla. Tin ebal juncats i inic Jesucristo ani in alhua’ inictal a Dios jats ti ejtohual qui ata’ an hualabtalab ani an tsemla. Jats tu it ejatlith huahua’ ani jats tu tsu’tatits tu bolith c’al a Dios. 5 Pil in calat in hualab a Adán ani pil in calat im pithbil a Dios. C’al juncats in hualab a Adán hua’ats i jolbixtalab, ani c’al im pithbil a Dios u ejtohuab an inicchic ca tsu’tat ti bolith c’al a Dios aba ma yan i hualabtalab in t’ajamal. 4Pil in hualab a Adán ani pil im pithbil a Dios. Tin ebal in hualab juncats i inic Adán, jats ti ts’ilc’oyat yantalam an inicchic c’al an hualabtalab ani c’al an tsemla, ani tin ebal im pithbil a Dios yantalam i inicchic u ts’ejhualith jec’onthab c’al an hualabtalab c’al juncats i inic Jesucristo. Lej c’athpich pulic im pithbil a Dios yab ejtil in hualab a Adán. z3mAba ani’ yabaye hua’atsac i ts’ejcath cau, bel atan ti lej jayq’ui’ an inicchic c’al an tsemla cum hualbinenequits. Atan ma tam tin q’uichajil a Adán ani ma tam ti chich a Moisés ani pithan an ts’ejcath cau c’al a Dios. Aba i in ayquilchic a Adán yab in jec’omnamal in uchbixtal a Dios ejtil in jec’omna’ a Adán, bel atan c’al an tsemla. A Adán in t’aja’ abal ca tsemets an inicchic, ani a Cristo axi chich talbel in t’aja’ abal ca ejatliyat abal ets’ey. 2y Hualbinenequits an inicchic tam ti yabaye hua’ats i ts’ejcath cau quin lejquith bijiy jahua’ pel i hualabtalab. B1} C’al juncats i inic Adán jats ti ts’i’quin an hualabtalab teje’ tsabal, ani tin ebal an hualabtalab jats tu tsemel an inic. Cum patal hualbinenec, jaxtam patal u tsemel. 0! U culbel huahua’ c’al a Dios, cum tin ebal i Ajatic Jesucristo jats tu huichbathits tu ja’ublab c’al a Dios. A Adán ani a Cristo ,/Q Tam ti huahua’ pelac u tomolnax c’al a Dios, jaja’ tu huichba’ tu ja’ublab cum tsemets a Cristo ti calchix c’al huahua’. Cum pelits tu ja’ublab c’al a Dios, jaquitsq’ui más a Cristo ne’ets tucu jaluntha’ c’al an hualabtalab cum ejthachits ani ejat abal ets’ey. . Cum tin ebal in huac’lath xits’al a Cristo tsu’tat huahua’ tu bolith c’al a Dios, jaquitsq’ui más a Cristo ne’ets tucu jaluntha’ yab qui leca’ an yajchictalab axi a Dios quin abchi’ an inicchic tam ca taley an q’uij q’uicha. 6-eAba ani’ antsana’ c’al an inicchic, a Dios in tejhua’metha’ abal tu c’anithal tam tim bina’ a Cristo ca tsemets ti calchix c’al huahua’ tu hualbith inic. ,'C’al huahua’ tu inic aba ma pelac i alhua’ inic axi ca calchiyat, yab lej hua’ats jita’ ca tsemets ti calchix c’al jaja’. Lequitsq’ui max hua’ats tsab ox quim bina’ tim ba’ ca tsemets ti calchix max c’athpich alhua’ axi ne’ets ca calchiyat. e+CCum huahua’ yab u tsapnel qui jec’ontha’ ti ba’ c’al an hualabtalab, jaxtam tim pejchith q’uichajil tsemets a Cristo ti al an cruz ti calchix c’al huahua’ tu hualbith inic abal tucu jec’ontha’. e*CJats i aychal ani i lej tso’obits abal ne’ets cu ne’tha cum yab u c’ambix a Dios. I lej tso’obits abal lej c’anithom a Dios, cum tu pithamalits an Espíritu Santo abal tucu tso’oblinchi in c’anithomtal. $)AAni c’al i ichich cuxuthmethanchith jats tu tsu’tab tu alhua’ c’al a Dios. Ani jaxtam más i aychal cu ne’tha ti eb cu c’uajiy c’al a Dios. ({Ani yab expith ja tu culbel. U culbel xo’ jaye c’al an yajchictalab, cum jats c’al tu cuxuthmethanchab i ichich. ['/Cum i belal a Cristo, jaxtam tu utbamalits c’al a Dios ani u t’ayat co’oyab c’al in alhua’ inictal a Dios. U lej culbel cum i aychal cu ne’tha ti eb cu c’uajiy tin ts’alat c’uajattal a Dios. & 5Cum i belal an Ajatic Jesucristo, jaxtam tu tsu’tatits tu bolith c’al a Dios, ani tin ebal jaja’ jats tu c’uajatits jun ejet c’al a Dios. %-Ja’its a Jesús axi bina ca tsemtha ti calchix c’al huahua’ i hualab, ani xo’ ejthachits abal cu tsu’tat tu bolith c’al a Dios.$}Huahua’hue ne’ets cu tsu’tat tu bolith tam qui bela’ a Dios ax in ejtha’ i Ajatic Jesús ti al an jolimtalab. a#;Abal tsu’ume ti bolith tam im bela’, yab expith thuchat tin cuenta a Abraham. K"Cum in lej bela’, jaxtam ti tsu’ume ti bolith c’al a Dios. !Lej thacat in ichich cum im bela’ abal a Dios in huit’al quin t’aja’ jahua’ im bijchith ulumalits ne’ets quin t’aja’. n UNi jayq’ui’ yab in tsalpay max a Dios yab ne’ets quin ejtou quin t’ajchi jahua’ bijchith uchnenequits ne’ets quin t’ajchi. In junini’ bela’ ani in junini’ tsapna’ a Dios, ani im puhuethanchi im bij a Dios. -SAba ma in cua’alits jat’hua’ bo’ inic i tamub, bel yab in jila’ quim bela’. Jaye uxcue’its a Sara, ani yabats in ejtohual quin co’oychic i tsacam. A Abraham im bela’ a Dios tam ti yab hua’ats i aychixtalab ne’ets ca lablinchat. Im bela’ abal ne’ets ca bijiyat ti tatalab c’al yan i inicchic jant’ini’ ti uchanits c’al a Dios. Ne’ets ca pithancua’ yantalam i tsacamlab. xiIn ulal an T’ocat Thuchlab abal a Dios im bijiy a Abraham ti tatalab c’al yan i inicchic, cum im bela’ a Dios. Jats a Dios ax in ejtohual quin ejtha’ an tsemelomchic ani quin hua’tsintha’ jahua’ yabaye u hua’tsinenequits. pYI belal a Dios ani tin ebal in alhua’ inictal jaja’ tu pithal jahua’ im bijchith ulumalits ne’ets tucu pitha’. Lej chubax i bats’uhual max i belal ejtil im belamal a Abraham ani in at juntal xits’al jaja’. Nixe’ xi bijchith cau yab expith pithan ca tabatnanchat c’al ax im putuhual c’al in uchbixtal a Dios, jaye ca tabatnanchat c’al ax im belal a Dios ejtil tim belamal jaye a Abraham. Antsana’ a Abraham pel i tatalab c’al patal huahua’ ax i belal. In ey in uchbixtal a Dios tu jolbiyalchic tam yab qui putu. Cum hua’ats i uchbixtalab, hua’ats jant’o ca jec’omna. Auxe’ max ne’ets ca pithan jahua’ bijchith uchan c’al a Dios expith max jita’ quim putu c’al in uchbixtal a Dios. Iba. Max chubax anac, tamna’ jolat qui belchi jahua’ a Dios tu bijchith uchal ani yab jant’o in jalbil im bijchith cahuintal.   Bijchith uchan a Abraham c’al a Dios abal jaja’ ani in tsacamilchic ne’ets ca pithan tim puhuel an tsabal ti c’alab. Antsana’ ti uchan cum tsu’tatits ti bolith ma tam tim bela’its a Dios, yab abal im putumal c’al in uchbixtal a Dios. pY A Abraham pel ejtil i tatalab jaye c’al axi cojchinenec in inictal ani im belal a Dios. Im belal jayetseq’ui jant’ini’ im bela’ a Abraham tam ti yabaye cojchinenequits in inictal. Am bijchith cau u putnal tam ca belchin # Cum im belamal jats ti tsu’tatits ti bolith, ani ma ti talbelits tam ti uchan c’al a Dios ca cojchin in inictal abal antsana’ ca tso’obna pel in c’al a Dios. Im baju a Abraham ca t’ajan ti cuenta c’al a Dios ejtil max pel i tatalab c’al patal jitats quim bela’ a Dios. Aba i ca cojchin in inictal, ne’ets ca tsu’tat ti bolith an inicchic c’al a Dios tam quim bela’its.  ¿Tsu’ume jaja’ ti bolith c’al a Dios tam ti cojchinenequits in inictal o tam ti yabaye cojchinenecac? Yabaye cojchinenequits. K ¿Antsana’ ne’ets ca culbe expith axi cojchinenec in inictal ani yab ne’ets ca culbe axi yab cojchinenec? Nan tu ucha’its abal tsu’ume ti bolith a Abraham cum im bela’ a Dios. X)Ne’ets ca culbe jitats yab ca jolbiyat c’al an Ajatic tin ebal in hualab. dAIn ulu a David:Ne’ets ca culbe jitats ca paculanchat in hualab c’al a Dios. FA David in olna’ jaye abal yab tin ebal in t’ajbil an inic ca tsu’tat ti bolith c’al a Dios, tocat quim bela’ ani ne’ets ca tsu’tat ti bolith. Tam ojni’ ne’ets ca culbe. W'Yab pel in atohual tam an inic ca tsu’tat ti bolith c’al a Dios. Yab u tsu’tab ti bolith tin ebal in t’ajbil, tocat quim bela’ ani ne’ets ca tsu’tat ti bolith aba ani’ pel i hualbith inic. X)Max i inic ca t’ojon ani ca jalbinchat yab pel i pithoblab, pel in atohual. Thuchathits a Abraham ti al an T’ocat Thuchlab abal im bela’ a Dios, ani jaxtam ti tsu’ume ti bolith c’al a Dios. KMax anac tsu’ume ti bolith c’al a Dios tin ebal in t’ajbil, tam in ejtohuamalac quin c’athatna’ in t’ajbil tin tamet a Dios. Cum yab ja ti tsu’ume ti bolith, jaxtam yab in ejtou. P  Nan u le’ tu t’iloxnanchichic i biyal at juntal xits’al Abraham. ' GAuxe’ max i jolatmethal an ts’ejcath cau cum i belal a Cristo. Abal jay iba. Max i belal a Cristo, más ne’ets qui putu c’al an ts’ejcath cau. Cum juncats a Dios hua’ats c’al patal an inicchic, jaxtam in tsu’tal ti bolith jitaquitsq’ui quim bela’ a Cristo. Yab jant’o ti exbath max pel i Israel ani max ca cojchin in inictal ani max yab pel i Israel ani max ca cojchin in inictal.  /Auxe’ max a Dios pel in Diosil an Israelchic expith ani yab pel in Diosil jaye axi yab Israelchic. Pel in Diosil jaye axi yab Israelchic. S I tso’obits abal tocat qui bela’ a Cristo ani a Dios tu tsu’talits tu bolith tamna’. Yab ja tu tsu’tal tu bolith a Dios max expith qui putu c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. :mMax antsana’ tu tsu’tatits tu bolith c’al a Dios cum i belalits a Cristo, jaxtam yab qui c’athatna’ ti ba’. Yabats hua’ats jale’ qui c’athatna’ ti ba’ cum expith i belal a Cristo, ani yab u tsu’tatits tu bolith tin ebal abal i t’ajamal jahua’ in ulal an ts’ejcath cau. }sAni xo’ bel tu tso’oblinchalhue abal pel i alhua’ inic, cum tu tsu’tal tu bolith tam qui bela’ a Jesús. A Dios im bina’ a Cristo ca tsemets ti al an cruz abal tucu jalbinchi i hualab c’al in huac’lath xits’al, ani i tabatnanchal in xits’al a Cristo tam qui bela’its. Ma jalbinchatits jaye in hualab an inicchic axi biyal tsemenecchic, ani jaxtam a Dios c’al in c’aya’tal im paculanchi in hualab jaja’chic jaye. Antsana’ a Dios in tso’oblinchichic abal pel i alhua’ inic. ?wBel a Dios in ejtohual tucu tsu’u tu bolith tin ebal in alhua’ inictal ani tin ebal abal a Cristo Jesús tu jalc’uth calchiyamalits c’al i hualab tam ti tsemets al an cruz. mSCum patal huahua’ u hualbinenequits, jaxtam yab i bajuhual cu tsu’tat tu bolith c’al a Dios. 7gTocat qui bela’ a Jesucristo, ani patal jitats quim bela’ ne’ets ca tsu’tat ti bolith c’al a Dios. Max pel i Israel ani max yab pel i Israel, expith quim bela’. ykA Moisés ani axi q’ue’at in caulomejilchic a Dios in olnamalits tin thuchath uhuil jant’ini’ tucu tsu’tat tu bolith c’al a Dios. Xohue’ i lej alhua’ tso’obits jant’ini’, abal yab ja tin ebal an ts’ejcath cau. CNi jita’ tam inic yab ne’ets ca tsu’tat ti bolith c’al a Dios expith max quim putu c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. In ey an ts’ejcath cau pelits expith abal tucu tso’obliy abal pelits huahua’ tu hualbith inic. U tsu’tab ti bolith an inic c’al a Dios tam quim bela’ a Cristo 4aI tso’obits abal uchbith an Israelchic c’al an ts’ejcath cau jahua’ a Dios im bina’ c’al a Moisés, ani patal jolbithits cum yab in ejtohual quin tala’ putu c’al nixe’ xi cau. Ni jun yab in ejtohual quin ucha’ a Dios abal yab jolbith. Quin exbay tim patal abal jolbithits. 5eMa ni hue’ yab jic’tsoth c’al a Dios. 5~eYab in ujnam ca c’uajlelen jun ejet. 5}eXe’et ti q’uibethom ani ti othnax. E|Athithil ne’ets abal ti tsemthom c’al in at inic. E{In caunal hualim i quithab cau ani i ts’a’ic cau. [z/ Caxiy in cahuintal an inicchic ejtil i tsemelom axi pet’elits in caxiy tam yabaye jolith.Lej c’ambix an inicchic c’al jahuats quin ulu.An cau jahua’ in ulal ejtil in it’ixtal an tsan. 'yG Pilme tim patal an inicchic yab in aynanchal im belil a Dios. T’ajat q’uibenequits.Yab hua’ats i alhua’ inic, ma ni juncats yab hua’ats. uxc Ni jita’ yab hua’ats ax in lej ejtinchal in tsalap a Dios. Yab hua’ats ax u alim c’al a Dios. w3 Tu thuchathits huahua’ ti al an T’ocat Thuchlab. In ulal:Ni jita’ yab hua’ats ax in t’ajal alhua’, ma juncats yab hua’ats. v1 Auxe’ max qui tsalpay abal huahua’ tu Israel u lej alhua’ ani axi yab Israel lejat yab alhua’. Ni abal jay iba qui tsalpay antsana’. I ulumalits abal a Dios in tsu’tal tim patal an inicchic jolbith tin ebal an hualab, axi Israelchic ani axi yab Israelchic. OuMax chubax u tejhua’mel ti alhua’ a Dios tam qui t’aja’ jahua’ yab alhua’, tam in tomnal qui t’aja’ jahua’ yab alhua’. Hua’ats jita’chic tu quithab cahuiliyal, cum in ulal abal antsana’ i exobchamalits. In tomnal ca t’ajat jolbiyat c’al a Dios jitats quin ulu ani’. Patal huahua’ u hualbith EtAuxe’ max más u tejhua’mel ti chubax a Dios max huahua’ cu janamcahuin. Max chubax anac, tam yab ne’ets quin tsu’tat tin hualbith inic c’al a Dios tam quin janamcahuin. sNi abal jay iba qui ulu antsana’ abal a Dios yab pututh. Max yabac pututh yab in ejtohualac ti pututh ts’ejcom c’al an inicchic. Vr%¿Jant’ini’ ti qui toc’tsiy max i inic quin ulu abal tam cu hualbin, tamna’ a Dios más in ejtohual quin tejhua’metha’ tim ba’ ti pututh? Max chubax anac, tamna’ a Dios yab in t’ajal pututh tam tu yajchiquiyal tin ebal i hualab. U ulalq’ui antsana’ cum hua’ats i inic axi antsana’ in tsalpayalq’ui. qNi abal jay iba qui tsalpay antsana’. Aba ma tim patal an inicchic max ca janamcahuin, a Dios iba. Ets’ey pel i lej chubax inic. Thuchathits a Dios ti al an T’ocat Thuchlab antse’:Aba ma an inicchic ti tsalpanchal yab chubax a t’ajal jahua’ a ulal ne’ets ca t’aja’, bel chubax ets’ey a t’ajal.Aba ma ti tsalpanchalac yab it pututh, bel lej chubax it pututh. l1Axi expith hua’tsinenec pel i Israel yab ja ax in lej c’al a Dios, ani axi expith cojchinenequits tin inictal yab ja ax in lej c’al a Dios. OkAntsana’ tim putuhual aba ma i yab cojchinenec in inictal. Ani u jilc’onal jolbith an Israelchic max expith cojchinenec in inictal ani yab quim putu c’al jahua’ in ulal an ts’ejcath cau. Tj!Hua’ats axi yab Israelchic yab cojchinenec in inictal, ani bel im putuhual c’al jahua’ in ulal an ts’ejcath cau, ani a Dios in tsu’tal ejtil max cojchinenequits ani pelits tin c’al jaja’. &iEMa tam ti biyal cojchinal in inictal axi inic ti Israel abal ca tejhua’me pel in c’al a Dios. Xo’ tabat max ca cojchin in inictal an Israel ani jaye quim putu c’al an uchbixtalab axi ti al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. Jolat ca cojchin max yab im putuhual. FhJats nixe’ an inic axi thuchathits ti al an T’ocat Thuchlab jun tin ulal abal u quithab cahuiliyab a Dios c’al axi yab Israelchic tin ebal in t’ajbil yab alhua’ nixe’ xi inic. Bg}In c’athatnal an thuchath ts’ejcath cau binath c’al a Moisés, ani yab im putuhual c’al jahua’ in ulal. Antsana’ in tejhua’methal abal yab chubax in c’ac’nal a Dios. efCIn ulal abal yab alhua’ ca uxumbejin, ani pel i uxumbe. Im pojcal an thulcuts ax u diosnab, ani jun t’ajat in cue’enchal jahua’ hua’ats ti al an tiyopan tin cuenta an c’ac’naxtalab c’al nix xi thulcuts. eIn exobchal q’ue’atchic, ani yab in exobchal tim ba’. In uchalchic yab alhua’ ca cue’en, ani ja’its jaja’ an cue’. d-Pel i ts’alabchixcua’ c’al axi yab in exlal an chubaxtalab ani pel i exobchix c’al axi yabaye in ejtiyamal in cahuintal a Dios. In tsalpayal abal ti al an thuchath ts’ejcath cau binath c’al a Moisés tats ti c’uajat an lej exlomtalab ani an lej chubaxtalab. :cmIn tsalpayal abal in ejtohual quin exobchixnanchi in tequeth belil a Dios axi ejtil i joc’tsi. In tsalpayal in ejtohual quin tajbanchi im belil axi xe’ets al an yic’uax. 1b[In exlanchalcua’ in culbetal a Dios ani in tso’obits jahua’ c’athpich alhua’ c’al a Dios, cum antsana’ tu exobchinal c’al an thuchath ts’ejcath cau. DaHua’ats jita’ c’al tata’chic in ulal abal pel i Israel ani in thacatnal an ts’ejcath cau axi binath c’al a Moisés. In c’athat t’ajal cum exlomcua’ c’al a Dios. +`OMa ne’ets ca t’ajchin ti cuenta in tsinat tsalap an inic tam quim baju an q’uicha ca ts’ejca. A Dios ne’ets quim punu a Jesucristo ti ts’ejcom jant’ini’ nan tu ucha’chic tam nan tu exobchi in cahuintal a Dios. An Israelchic ani an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés _Antsana’ ti tso’obnab abal jahua’ in ulal an thuchath ts’ejcath cau, jayetseq’ui c’uajat tin ichich i inicchic axi yab Israel. U taunab c’al in cuete’ ichich, junchiquil in ats’al jolbith ani junchiquil in ats’al bajuth c’al in t’ajbilchic. )^KHua’ats axi yab Israelchic in t’ajal alhua’ jant’ini’ in ulal an ts’ejcath cau an inicchic quin t’aja’. Antsana’ tin t’ajal aba i yab in exlal an ts’ejcath cau. Max antsana’ tin t’ajal alhua’, ejtil max in cua’alchic thuchath tin ichich an ts’ejcath cau. 1][ Jita’ tocat in ats’alq’ui an ts’ejcath cau yab ja axi tsu’tat ti bolith c’al a Dios. Jitats quin t’aja’ jahua’ in ulal jats axi tsu’tat ti bolith. z\m In yajchiquiyal jahuaquits tam inic axi hualbinenec. Aba anaquits yab in exlal an ts’ejcath cau axi binath c’al a Moisés, bel ne’ets ca yajchiquiyat c’al a Dios max hualbinenec. Aba anaquits in exlamal ani hualbinenec, bel ne’ets ca yajchiquiyat. A Dios ne’ets quin eyentha’ an ts’ejcath cau tam quin ts’ejca’ ax in exlamalits an ts’ejcath cau. =[u A Dios yab im poc’oth tsu’tal an inicchic. 2Z] Patal jitats in t’ajamal jahua’ alhua’ ne’ets ca c’uajiy tin ts’alat c’uajattal a Dios ani ca puhuethanchat in ey ti eb. Ne’ets quin ats’a’ jun ejetbethanchithits in ichich c’al a Dios. Antsana’ ne’ets quin oc’ox baju i Israelchic ani talbel quim baju axi yab Israel. 3Y_ Patal jitats in t’ajamal jahua’ yab alhua’, jats ne’ets ca yajchiquiyat c’al a Dios. An Israelchic ne’ets ca oc’ox yajchiquiyat ani talbel axi yab Israel. hXINe’ets quin leca’ in tsacultal a Dios ani ne’ets ca yajchiquiyat jitats quin t’aja’ expith in cuete’ culbetal. Yab in t’ajal jahua’ in ulal an chubaxtalab, tocat in t’ayat t’ajal jahua’ yab alhua’. W A Dios ne’ets quin it ejatliy abal ets’ey jaja’chic ax in le’ ca c’uajiy tin ts’alat c’uajattal ani quin co’oy jahua’ hua’ats ti eb axi ni jayq’ui’ yab ne’ets ca taley. Jats jaja’chic ax in junini’ t’ajal jahua’ alhua’. mVSNe’ets quin jalbinchi ti junchic jant’inits tin t’ajamalits max alhua’ o max yab alhua’. U#Cum lej t’ujbath in ichich ani yab u jic’tsonal c’al in hualab, jaxtam a Dios ne’ets quin yanethanchi i yajchictalab tam quim baju a q’uicha ne’ets quin ts’ejca’. Tam ojni’ ne’ets ca tejhua’me abal a Dios pel i bolith ts’ejcom c’al an inic. THualam yab in tequeth exlanchal in huinat alhua’ inictal a Dios, c’al ti c’aya’nab ani ti aychab ca jic’tson c’al in hualab. zSmYab ne’ets quin jec’a’ an yajchiquixtalab jitats quin jolbiy i hualbith inic ani jaja’ jaye ca hualbin. yRkI tso’obits abal a Dios ets’ey in t’ajal bolith tam quin yajchiquiy jitats quin t’aja’ yab alhua’. Q Hua’ats jita’ c’al tata’chic in jolbiyal in at inic tam ca hualbin, ani u hualbinal jayetseq’ui jaja’. Jitats antsana’ jolbix c’al in at inic, in mac’uchith jolbiyal tim ba’ jaye. Yab ne’ets quin jec’a’ ca yajchiquiyat c’al a Dios. VP ' In tequeth tso’obits nixe’ xi inicchic jahua’ in ulumalits a Dios tin cuenta an hualabtalab, abal jitats quin t’aja’ nixe’ xi hualabtalab in tomnal ca tsemets. Aba ani’ in tso’obits, bel xe’ets t’ajpipil c’al an hualabtalab. Ma u culbelchic max tam quin t’aja’ xi q’ue’at an inicchic jayetseq’ui.7O iMacu’chic in tsalap. Yab im putuhual c’al jahua’ in ulal ne’ets quin t’aja’. Yab c’anithom. Yab in ujnam ti paculanchix ani yab let’enthom c’al in at inic. N  Quithab cahuilix. Im pojcal a Dios. Pel i c’uiyath tsalpanchix c’al in at inic. In c’athatnal tim ba’ ani inic t’ajathchic tim ba’. Xe’ets tocat tsalpopol quin t’aja’ más jahua’ quithab. Jec’omchic c’al in tata ani c’al in mim. KM Xe’etsac in t’aja’chic hualim jahua’ yab bolith. Pel i uxumbe ani i inicbe. Pojcaxchic. Pel i jaylom c’al jahua’ pel in c’al q’ue’at i inicchic. Pel i othnaxma’. Pa’ixnom ani tsemthom c’al in at inic. Pejéx c’al in at inic ani quithab t’ajchix. C’ambibma’ ani t’uchixma’ c’al i cau. UL %Cum yabats in le’na’ an inicchic quin c’ac’na’ a Dios tin Diosil, jaxtam a Dios in jila’ ca quithabme in tsalap. Quin t’aja’ i tithetal t’ajbilab axi yab in tomnal quin t’aja’. =K uAniye jaye i inicchic in hualba’ in t’ajtal ey ani co’óxin c’al in at inic. Huat’ath le’náxin i inic c’al in at inic ani yab c’al i uxum. In t’aja’ i tithetal t’ajbilab tin inictal c’al in at inic. Jaxtam a Dios in jila’ quin leca’ i yajchictalab tin ebal in quithab t’ajbil. .J WJaxtam a Dios in jila’ an inic quin t’aja’ in cuete’ tithetal le’nomtal. Ma i uxumchic in hualba’ in t’ajtal ey ani co’óxin c’al in at uxum. I {Yabats im belchi an chubaxtalab tin cuenta a Dios, tocat im bela’ i janamtalab. Tocat in c’ac’na’chic ani im palenchi in ts’ejcabil a Dios, ani yabats im palenchi a Dios axi expith in tomnal ca puhuethanchat im bij abal ets’ey. Amén. 2H _Jaxtam a Dios in jila’ an inicchic ca cuete’ quithabme tin ebal in quithab le’nomtal. Quin t’aja’ yan i t’ajbilab tin anam t’u’ul axi lej tithetal. G  In jila’chic ti c’ac’nax c’al a Dios axi ets’ey ts’alat ani ni jayq’ui’ yab u tsemel, ani in c’ac’na’ i thulcuts axi inquith ejtil i inic ax in ey u tsemel. In diosna’ i thulcuts axi ejtil i ts’itsin ani i tsan ani i tse’ acan. IF  Macu’benequits in tsalap aba ani’ in uluchic abal tsalpath. E yMa tam ti c’a’al in exlamal a Dios, tocat yab in chubax c’ac’na’ ti Dios ani yab im bina’ i c’ac’namal yan c’al a Dios. Talbel tocat in q’uibts’oth tsalpanchi in ey a Dios, ani yabats in exla’ cum macu’bejits in tsalap. ;D qAba ani’ yab u tsu’tab a Dios, bel in tejhua’methal in ey c’al in ts’ejcabil. Ma tam tin ts’ejca’ an tsabal ani an eb in tajax tejhua’metha’ abal chubax pel a Dios ani in cua’al in tsap abal ets’ey. Jaxtam an inicchic yab in ejtohual quin huaynanchi jant’o max yab in exlal a Dios. C Ma ju’tam huichat u ejtohuab ca exla a Dios, antsana’ in ejtohual an inicchic quin exla’ a Dios cum in tejhua’metha’its in ey. #B AI tso’ob abal a Dios ti eb in lej yajchiquiyal patal an inicchic axi yab pututh ani axi c’al im pojcaxtal yab in hualcal ca exla an chubaxtalab. jA OJats c’al an alhua’ cau a Dios tu tso’obliyalchic jant’ini’ tucu tsu’u huahua’ tu bolith c’al jaja’. Antsana’ tu tsu’tal a Dios expith max qui bela’ an alhua’ cau. In ulal an T’ocat Thuchlab abal jitats tsu’tatits ti bolith c’al a Dios cum im belalits, ja’its jaja’ axi it ejatlith abal ets’ey. Jolbith an inicchic @ %Yab u tithenal an alhua’ cau cu olna’ cum tats ti c’uajat in tsap a Dios, ani c’al patal jitats quim bela’ ne’ets ca jec’ontha c’al in hualab. In le’namal a Dios abal ca oc’ox olnanchat an alhua’ cau an Israelchic ani talbel axi yab Israel. ? Ma ju’tam huichat cu ejtou, in lej canat abal tu olnanchichicte an alhua’ cau ax it c’uajilchic ti Roma. In tsap an alhua’ cau Y> -U cua’al u uchbil cu olnanchi in cahuintal c’al tim patal an inicchic, axi ti al am pactha’ bichouchic ani jaye axi ti al an alte’ q’uimathchic. Cu olchi axi tsalpathchic ani jaye axi yab tsalpath. = 7 Ebchalabchic, u le’ abal ca tso’obna’ abal yan i calel u tsalpayamalits quin c’ale c’al tata’chic ani yabaye u ejtohuamal quin c’ale. U le’ tu tolmiychic abal ca más tabatnanchi in cahuintal a Dios jant’ini’ tin tabatnanchamalits axi q’ue’atchic. Q<  Taye cu junat tsaplíxin jun c’al xi jun, cum junax i belal a Cristo. #; A U lej le’ tu tsu’u ani tu exobchiye jant’ots tam pithoblab an Espíritu Santo in le’ ti pitha’chic abal más ca lej junini’ bela’ a Cristo. :  Ets’ey u conchal a Dios an q’uij abal max cu ejtou quin c’ale tu tsa’biychic. Lequitsq’ui max pel in culbetal quin c’ale. O9  A Dios in lej tso’ob abal ets’ey nan tu conchinchal i alhua’talab c’al jaja’ tam in ol. C’al patal u ichich u t’ojonchal a Dios ani u olnanchal im bij a Jesucristo in Tsacamil a Dios. E8 C’a’al u le’ tu ucha’chic abal u binal i c’ac’namal yan c’al a Dios tim bij a Jesucristo, cum patal tata’chic tim puhuel an tsabal it t’ilnal abal a belal a Cristo. {7 qNan tu thuchanchal axe’ xi u patal tata’chic ax it c’uajat ti bichou Roma. A Dios ti c’anithal ani ti tacuyamal abal quit t’ocat xe’tsin junax c’al jaja’. U lej le’ abal i Tata Dios ani i Ajatic Jesucristo ti lubach co’onchi a ichich c’al in alhua’ inictal ani ti jun ejetbethanchi a ichich. A Pablo in le’ ti tsa’bix c’al axi ti Roma n6 WHua’ats tata’chic a belchamal im bij, ani jaxtam a Dios ti tsu’tal pel ti c’al a Jesucristo. E5 Tin ebal jaja’ i bats’uhual in alhua’ inictal a Dios abal qui olnanchi im bij a Jesucristo tim patal am bichouchic. Quim belchi im bij ani quim putu c’al jahua’ jaja’ in ulal. %4 ETin cuenta in t’ocat pel in lej Tsacamil a Dios, ani tam ti ejtha ti al an jolimtalab ma tamits tu tejhua’mel abal in lej cua’al in c’athpich tsap. 73 iAni xo’ ti al an alhua’ cau tats tu olnab i Ajatic Jesucristo axi pel in lej Tsacamil a Dios. Tin cuenta in anam t’u’ul pel i at xits’lab c’al an ts’ale David. 82 kPel i cau axi ma tam ti biyalits a Dios im bijith ulumalits ne’ets quim bina’. Jats xe’ axi q’uejab olna c’al in caulomejilchic ani ti al an T’ocat Thuchlab. 61 iNana’its im Pablo tin t’ojnalil a Jesucristo ani jaye tin abathualejil, cum jats tim bijiyamal a Dios. Tin tacuyamal a Dios abal cu olnanchichic an inic an alhua’ cau. 0U lej le’ abal i Ajatic Jesucristo ti lubach co’onchi patal tata’chic a ichich c’al in alhua’ inictal. Amén. K}}|N{zyxwwPv#tsrbq+on^m=l}kji@hggKffedd?ccLba`_^ ] \-[BZZYXYWWV*UTTAS#RaQPOO,MLL~K#JICHeGFF ED}CFBYA@w?Y>>9=<:9887V64322100c/i.-,++Q**) (s'1&%n#""c!! Fi!  3 \ ` z|6{STU! Max i binal jum pejach i mule’ i c’oye a Dios, i exlalits abal tim patal an mule’ pel in c’al a Dios. Max in ibil i te’ pel in c’al a Dios, jayetseq’ui tam pel in c’al in c’ue’elchic an te’. Antsana’ am biyal Israelchic pel in c’al a Dios ani jaye in tsacamilchic ne’ets quim bajuye tin c’al a Dios. $TA A Dios im pojcamal an Israelchic axi jec’om c’al jaja’, ani xo’ in huichbal ti ja’ublab c’al jaja’ q’ue’at i inicchic. Talbel tam ca huichba junil ti ja’ublab c’al a Dios an Israelchic, ojni’ ne’ets ca it ejatliyat ani yabats quin tsu’u am pulic tsemla. 7Sg U le’ac max cu ejtou cu canatbethanchi in tsalap jaye u at juntal Israelchic abal quin le’na’ ca jec’onthachic jaye jant’ini’ tata’chic tit jec’onthamejits. 1R[ Nan u le’ tu ucha’ jun i cau tata’chic axi yab it Israel. Cum a Dios tin aba’ quin t’ojon c’al tata’chic, u tso’ob abal lej exbath u t’ojlabil. Q Jec’ome an Israelchic ani xo’ u lablinchab c’al a Dios q’ue’at i inicchic tim puhuel an tsabal. Xo’ tixc’anenec an Israelchic c’al a Dios ani u lablinchab axi yab Israelchic. Max antsana’ u lablinchab axi yab Israel biyat an Israelchic ou ti c’uajat c’al a Dios, talbel ne’ets ca lej c’athpich lablinchat an inicchic tam ca huichiy an Israelchic c’al a Dios. QP Auxe’ max an Israelchic t’ithc’onenec ani t’ajat q’uibenequits. Ni abal jay iba. Cum jec’ombe an Israelchic c’al a Dios, jaxtam hua’ats i q’uij xohue’ ca jec’ontha axi yab Israelchic. Tam an Israelchic quin tsu’u u jec’onthabchic axi yab Israel, tamna’ quin le’na’ jaye ca jec’onthachic. %OC Ca joc’tsimechic ani yabats ca tsu’xin.Ca ets’ey xe’tsinchic cututul c’al in cuete’ quital. Jec’onthab c’al a Dios axi yab Israelchic bN= Aniye ti jayq’ui’ in ulu a David antse’:Jila’ ca ts’auc’un ani ca t’apchin in tsalap c’al in cuete’ culbetal.Ca t’ithc’onchic ani ca yajchiquiyat c’al in cuete’ xe’tsintal. xMi Antsana’ in ulal an T’ocat Thuchlab: A Dios in jila’chic ca t’ujbathme in ichich ani yab ca ejtinchat in cahuintal. In jila’chic ca joc’tsibe ani ca tsinebe tin cuenta in cahuintal a Dios. Ma xohue’ antsana’its in eychic. fLE ¿Jant’o qui ulu tam max hua’ats axi tacuth tin c’al a Dios ani hua’ats axi iba? Jat’hua’ tim patal an Israelchic yab im bajumal ca c’alna c’al a Dios, aba ani’ in lej lubamalchic quim baju. Expith axi tacuthchic c’al a Dios, jats im bajumalits tin c’al jaja’, ani axi q’ue’atchic t’ujbathmejits in ichich tocat. aK; Max u tacuyab tin c’al a Dios i inic tin ebal in alhua’ inictal a Dios, tam yab ja tin ebal jahua’ in t’ajamal. Max u tacuyab tin ebal jahua’ in t’ajamal, tam yab ja tin ebal in alhua’ inictal a Dios. J Aniye jaye xohue’ hua’atse i cuenel an Israel axi tacuthits pel in c’al a Dios tin ebal in alhua’ inictal a Dios. RI Toc’tsiyat a Elías c’al a Dios: Hua’atse buc i mil i inicchic ax u tacuyamal yabaye in tuthumalchic in c’ualal ti c’ac’nax c’al an thulcuts axi uxnal ti Baal. Antsana’ in ulu a Dios. ~Hu Ca t’aja’ ti cuenta Dios, abal jats an Israelchic ax in tsemthamal a caulomejilchic. Expith nan in jilc’on, aba ani’ in lej le’na’ tiquin tsemtha’ne. In ijcamalchic an ts’acnaxtalab jun ti c’ac’nax an inicchic c’al a bij. G} Ti jayq’ui’ a Dios in tacuyamalits an Israelchic tin c’al. Hualam max yab a tso’obchic jant’ini’ ti thuchath an Israelchic ti al an T’ocat Thuchlab tam ti jolbiyat c’al an caulome Elias tam tu ol jaja’. A Elias in ucha’ a Dios: ?F y Auxe’ max a Dios in tala’ pojcamalits im bichohuil Israel. Abal jay iba. Nana’ pel in Israel ani pel in at xits’lab c’al a Abraham. In hua’tsin ti al an cuenel Benjamin. _E7 A Isaías in olna’ jahua’ in ulu a Dios tin cuenta an Israelchic antse’: Patal a q’uicha u canimichicamalits abal ca chich c’al nana’, ani pel i bichou axi lej jec’om ani t’ujbabath in ichich.VD% C’al i lej inictalab a Isaías in olna’ jahua’ in ulu a Dios antse’:Tin ela’ i inicchic axi yab tin aliyamal.U tejhua’metha’ tu ba’ c’al axi yab in luba’chic tiquin exla’. NC Hualam max an Israelchic yab in lej t’ajchi ti cuenta in cahuintal a Dios antse’. Moisés in thucha’ jahua’ in ulu a Dios:Ne’ets cu t’aja’ abal tata’ an Israelchic ca pa’ixna’ i bichou axi yab pel u c’al.Ne’ets quit tsacuychic tam nan cu tolmiy am bichou axi yab tin ejtinchal u cahuintal. 7Bg Auxe’ max an inicchic yab in ats’amal an alhua’ cau. Jal i in ats’amalits jant’ini’ tin ulal an T’ocat Thuchlab antse’:A Dios in aba’ i olchinchixchic tim puhuel an tsabal quin olchinchi an inicchic in cahuintal. Ulthanchatits in cahuintal ma ju’tamits hua’ats i inic. A/ An inicchic quin ats’a’ an alhua’ cau ani tam ne’ets quin ejtou quim belchi. Quin ats’anchi jahua’ ca olnanchat tin cuenta a Cristo. W@' Yab patal an inicchic axi ca olchinchat an alhua’ cau ne’ets quim bina’ in xutsun quin ats’a’. Antsana’ in tsalpay a Isaías tam in conoy a Dios jita’ ne’ets quim belchi in cahuintal. !?; Ani ni jita’ yab in ejtohual ti olchinchix max yab ca abatna c’al a Dios. An T’ocat Thuchlab in olnal axi olchinchix antse’: Lej alabel in xe’tsintal jitats xe’ets ti olchinchix c’al an alhua’ cau c’al ca jun ejetbethanchat in ichich an inicchic c’al a Dios. O> Biyat yabaye im belamalchic yab ne’ets quim palenchi, ani yab ne’ets quim bela’ max yab ca olchinchatchic im bij an Ajatic. Ani yab ne’ets ca olchinchatchic max yab hua’ats i olchinchix. n=U Antsana’ ti thuchathits abal patal jitats quim palenchi im bij an Ajatic ne’ets ca jec’ontha. )<K A Dios yab im poc’oth tsu’tal an Israelchic ani axi yab Israel. Cum pel i Ajatic c’al patal an inicchic in lej lablinchal jitats c’al ta ca palenchat. p;Y In ulal an T’ocat Thuchlab abal jitats quim bela’ a Cristo yab ne’ets ca tithebe ti belom. b:= Jitats antsana’ quim bela’ tin lej ichich, ja’its axi ne’ets ca tsu’tat ti bolith c’al a Dios. Jitats quin olna’ abal a Jesús ja’its an Ajatic, ja’its axi ne’ets ca jec’ontha c’al in hualab. L9 Jats ca bela’ ta lej ichich abal a Dios in ejthamalits jun ti jolnenec, ani ca olna’ abal a Jesús ja’its an Ajatic. Tam ojni’ a Dios ne’ets ti lej jec’ontha’chic c’al a hualab. 8{ I ulal abal pa’iyits teje’ tsabal a Cristo ani calnequits ejthach jun ti jolnenec. Jats an alhua’ cau ax it ejtohuab quit olchinchic ani quit t’aychinchic ta ichich. Jats an alhua’ cau axi huahua’ tu olchinchalchic ani ca lej bela’. 87i Ni jita’ yab in yejenchal ca pa’iy alal jun ti c’uajat in ejattal an tsemelomchic quin ucha’ a Cristo ca c’athiy tsabal yabats ca c’uajiy c’al an tsemelomchic. M6 Huahua’ ax u tsu’tatits tu bolith c’al a Dios cum i belal a Cristo yab i ulu antsana’. I ulal abal ni jita’ yab in yejenchal ca c’athiy ti eb quin ucha’ a Cristo ca pa’iy tsabal. Y5+ A Moisés in thucha’ max jitats quin tala’ putu c’al jahua’ in ulal an ts’ejcath cau, jats axi ne’ets ca c’uajiy c’al a Dios max anac. Tam ne’ets ca tsu’tat ti bolith c’al a Dios. F4 Tocat quim bela’chic a Cristo ani ne’ets ca tsu’tat ti bolith c’al a Dios. Yabats in yejenchal quin ayna’ an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés abal ca tsu’tat ti bolith. J3  Yab in exlalchic jant’ini’ ta ca tsu’tat ti bolith c’al a Dios. In lej lubalchic ca tsu’tat ti bolith jant’inits jaja’ in cuete’ tsalap ani yab jant’ini’ in tsalap a Dios. 2{ U tso’obits abal lej c’a’inchix jaja’chic c’al a Dios, expith yab in exlal jant’ini’ ca jec’onthachic. ~1 w Ebchalabchic, nan c’al patal u canat u lej conchal a Dios abal quin jec’ontha’ an Israelchic c’al in hualab. 0% !Antsana’ tu olnab a Cristo ti al an T’ocat Thuchlab. In ulu a Dios:Ne’ets cu aba’ jun i inic axi ejtil i t’ujub ti bichou Sion jun ti ca t’ithc’uan ani jun ti ca cuajlan i inicchic.Bel jitats quim bela’, yab ne’ets ca tithebe ti belom.l/Q ¿Jale’ hualam yab im bajuchic ca tsu’tat ti bolith c’al a Dios? Jats cum yab im belamalchic a Cristo, tocat in q’uibts’oth tsalpay abal ne’ets ca tsu’tat ti bolith c’al a Dios expith max quim putu c’al an ts’ejcath cau. Pelchic ejtil axi ca t’ithc’on al i t’ujub, ani nixe’ xi t’ujub ejtil a Cristo cum yab im belamalchic. ".= An Israelchic ojni’ in luba’ quim putu c’al an ts’ejcath cau abal ca tsu’tat ti bolith c’al a Dios, ani yab in ejtouchic quin tala’ putu. -+ ¿Taley jant’o qui ulu tin cuenta jahua’ in t’ajal a Dios? I ulal abal a Dios in tsu’talchic ti bolith axi yab Israelchic ani yab in luba’chic ca tsu’tat ti bolith c’al jaja’. Cum im belalchic a Cristo, jats tu tsu’tab ti bolithchic c’al a Dios. >,u In ulu jaye a Isaías tin cuenta an Israelchic:A Dios axi Abatnom tim puhuel an tsabal ani an c’ay’lal tu jilchamal ejat i tsacamlabchic.Max yab tu jilchamalac, u t’ajat q’uibamejaquits ejtil axi ti bichou Sodoma ani ti bichou Gomorra t’ajat q’uibame. An Israelchic ani an alhua’ cau +% Cum an Ajatic ne’ets quin thubat tala’ ts’ejca’ an inicchic axi teje’ tsabal jant’ini’ in ulumalits ne’ets quin t’aja’. v*e A Isaías in olna’ abal an Israelchic ne’ets ca lej yaney, ma yab ne’ets ca ejtohuat ca ajiyat ejtil yab ca ajiyat axi yantalam i quithib ti pulic lejem. Aba ani’ hua’ats yantalam, expith ne’ets ca jec’ontha jun i cuenel. u)c Ne’ets cu bijiy tu tsacamilchic axi yab pelac i tsacamlab c’al nana’. In Dios in ejat abal ets’ey. N( In ulal a Dios ti al in thuchath cahuintal a Oseas antse’:Ne’ets cu bijiy tu bichohuil axi yab pelac u bichohuil.Ne’ets cu bijiy tu c’an c’al axi yab u c’anithamalchic. z'm Tu tacuyamalits tu c’al a Dios. Hua’ats axi Israelchic ani hua’ats axi yab Israelchic ax in tacuyamalits. M& Antsana’ tin t’ajamal a Dios abal tucu tejhua’methanchi in huinat ts’alat. Ani xo’ jats huahua’ tu yajnanchal ani tu t’ojojoy abal cu c’uajiy c’al jaja’ tin ts’alat coytal. w%g Ti jayq’ui’ a Dios in abchamal an inicchic i yajchictalab ani antsana’ in tejhua’methanchi in cuete’ tsap. Jaye in c’aya’namalchic axi jolbith ani in tomnamalac quin abchi an yajchictalab abal ca t’ajat q’uibetha. f$E An thacum in cua’al in cuete’ culbetal quin ts’ejca’ c’al an anam jant’inits quin le’na’. C’al juncats i mule’ i anam in ejtohual quin ts’ejca’ pil i eyextalab, axi lej exbath ani axi hue’ iba. a#; ¿Tata’ ojni’ jant’o tit c’uiyath cononma’ c’al a Dios? Max in ejtohualac ti cau jaye i mul anam, hualam max in tomnalac quin conomichiquiy an thacum jale’ ti ts’ejcame jant’ini’ ti ts’ejcame. v"e Hualam max tata’ ne’ets tiquin conomichiquiy cum antsana’ tin jilchal a Dios an inic, jale’ tamna’ u jolbix a Dios c’al an inic. Tamna’ nix xi inic yab in cuete’ tomolnanchal in le’nomtal a Dios, ne’ets ca ulu. {!o A Dios in let’enthal jitats quin le’na’, ani in jilchal abal ca tsapicme in ichich jitats quin le’na’.   Ti al an T’ocat Thuchlab u olnab jahua’ uchan an ts’ale Faraón ti Egipto c’al a Dios antse’: Nan tu punuhual tit ts’ale abal cu tejhua’metha’ u tsap ani quin exlanchat u bij tim puhuel an tsabal c’al jahua’ ne’ets tu t’ajchi.  Antsana’ yab u let’enthab an inic tin ebal in cuete’ le’nomtal ni tin ebal in t’ajbil, expith max pel in le’nomtal a Dios. /W A Dios in ucha’ a Moisés: Nan ne’ets cu yajnanchi jitats cu le’na’ cu yajnanchi, ani ne’ets cu let’entha’ jitats nan cu le’na’ cu let’entha’. P ¿Jant’o qui ulu tamna’ abal a Dios in tacuyal jitats quin le’na’ quin tacuy? Auxe’ qui ulu yab alhua’ abal in tacuyal axi jun ani axi junaque iba. Abal jay iba qui ulu antsana’.   Tam ti yabaye hua’tsinenec an cuaya’chic ani yabaye in t’ajamal jahua’ alhua’ ni jahua’ yab alhua’, uchnenequits a Rebeca c’al a Dios antse’: An oc’ox tsacam Esaú ne’ets ti tolmix c’al an tsabchilab Jacob. Jahua’ antsana’ uchan a Rebeca c’al a Dios ejtil an cau axi thuchath al an T’ocat Thuchlab jun tin ulal a Dios: U c’anitha’ a Jacob ani u pojca’ a Esaú. Tam tin ulu antsana’ a Dios, in tejhua’metha’ abal in cua’al in cuete’ culbetal quin tacuy jitats quin le’na’ jaja’ quin tacuy. In tacuyal expith jant’inits jaja’ in tsalap, ani iba tin ebal jahua’ in t’ajal an inic. >u Bijchith uchan jaye a Rebeca c’al a Dios abal ne’ets quin tsu’u i cuaya’ inicchic. In tata jaja’chic pel a Isaac axi pel i biyal tatalab c’al huahua’ tu Israel. 6e A Dios im bijchith ucha’ a Abraham antse’: Ne’ets tu tsa’biy tam quim baju an q’uij jant’ini’ nana’ u ulumalits, ani a Sara ne’ets quin co’oy i tsacam. O C’al axe’ xi cau i ejtiyal abal vab tin ebal in at xits’alq’ui ne’ets quim baju i inic ti lej tsacamlab c’al a Dios. Expith im bajuhual max a Dios quim bijchith ulu ne’ets quim baju. dA Yab expith abal pel i at xits’lab c’al a Abraham patalchic ca ajiyat ti lej chubax tsacamlab c’al a Abraham. A Dios in ucha’ a Abraham abal axi ca hua’tsin c’al a Isaac jats ca ajiyat tin lej tsacamilchic. pY A Dios yab in jila’its ca ijcan ti tsabal an cau jahua’ im bijchith uchamal an Israelchic ne’ets quim baju. Yab patalchic axi hua’tsinenec Israel im bajuhual ca ajiyat c’al a Dios ti al an lej chubax bichou Israel. B} An Israelchic pel i at xits’lab c’al am biyalabchic axi pel i lej oc’chith tatalabchic. Tin cuenta in anam t’u’ul, a Cristo pel i at xits’lab c’al jaja’chic. Ja’its jaja’ pel a Dios c’al tim patal jahua’ hua’ats abal ju’tamq’ui. Jaxtam qui puhuethanchi im bij abal ets’ey. Amén. (I Pel jaja’chic an Israel axi ti jayq’ui’ pelac i tsacamlab c’al a Dios. A Dios c’uajiy c’al jaja’chic in tejhua’methachiquinchi in ts’alat. Im pitha’chic i jilchith cau ani jaye an thuchath ts’ejcath cau c’al a Moisés. Im pitha’chic i tiyopan jun ti quin c’ac’na’ a Dios. Im bijchith ucha’chic yan jant’o ne’ets quim pitha’chic ani yan jant’o ne’ets quin t’ajchichic.  Ma u le’ac quin t’ajat q’uibey max anac cu tolminchichic, ani yabats cu bela’ a Cristo max anac quim bela’chic. ^5 In lej t’e’pith ani ets’ey lej yajchic u ichich c’al u at juntal xits’al. ; q Cum in ts’at’bath c’al a Cristo tu uchalchic an chubaxtalab ani iba an janamtalab. An Espíritu Santo tu ichich tin tso’obliyal abal chubax jahua’ ne’ets tu ucha’. -'Jahua’ ti eb, jahua’ ti tsabal, jahuaquitsq’ui tam ts’ejcabilab c’al a Dios, ni abal jay yab in ejtohual quin c’anchi a Dios abal yabats tucu c’anitha’. A Dios tu junini’ tejhua’methanchal in c’anithomtal lej pulic c’al i Ajatic Cristo Jesús.c?&Lej thacat u ichich, cum yab jant’o hua’ats c’al ca c’anchin a Dios abal yabats tucu c’anitha’. Ni an tsemla, ni jahuaquitsq’ui qui tamu teje’ tsabal, ni i ángelchic, ni i teneclabchic, ni jahua’ yajchic i huat’alits xohue’, ni jahua’ qui huat’aye, ni jant’o yab in ejtohual quin t’apchi in c’anithomtal a Dios. xi%C’al patal jant’oquitsq’ui cu t’ajchin, a Cristo tu c’anithale ani tu lej c’athpich atanthanchal. iK$In ulal an T’ocat Thuchlab:Patal a q’uicha hua’ats jita’ in le’ tucu tsemtha’ cum i c’ac’nanchal im bij a Dios.Tu t’ajchalac ejtil max pel tu ovejachic cu tsemtha c’al an tsemthom t’u’lec. 3 _#Jolat max jita’ quin le’na’ quin c’anchi a Cristo abal yabats tucu c’anitha’. I exlalits abal jaja’ tu junini’ c’anithal aba jahuaquitsq’ui qui huat’a’, i yajchictalab, i uhuanthaxtalab, i othnaxtalab, i jayil, i c’ot’ithtalab, i c’ac’athtalab, ma i tsemthaxtalab.   "Jolat max jita’ quin le’na’ quin jolbiy, cum tsemets a Cristo ti calchix c’al axi tacuthits c’al a Dios. Ani yab expith ja, jaye ejthajits a Cristo ani xo’ c’uajatits tin huinab ocob a Dios ti conchinchix c’al huahua’ tin tamet a Dios. ~ u!Cum a Dios in tsu’talits ti bolith jitats tacuthits c’al jaja’, jolat max jita’ in le’ quin t’e’tsiy. N  Ma im bina’ in lej Tsacamil ca tsemtha ti calchix c’al huahua’, ani yab in c’aniy. Cum antsana’ im bina’its, jaquitsq’ui más ne’ets tucu lej pitha’ patal jahua’ qui yejenchi. U #I ulal abal lej c’athpich alhua’talab abal antsana’ a Dios tu t’ajchamalits. Cum a Dios pel i lej c’athpich alhua’ inic c’al huahua’ jaxtam lej jolatits max jita’ tucu tomolna’. ,QAxi antsana’ q’uejab tsalpanchatits, jaye tacuyat c’al a Dios. Xo’ tsu’tatits ti bolith c’al a Dios ani pithnenequits im puhuethach ey c’al a Dios. Z-Jats jaja’chic axi q’uejab exla ani q’uejab tsalpanchatits c’al a Dios quin ejtilnanchi in ey in Tsacamil Jesucristo. Ja’its a Jesucristo axi c’athpich pulic in ey c’al axi yantalam i ebchalab. X)I tso’obits abal a Dios in calthanchal jant’o alhua’ c’al patal jahuaquitsq’ui ti quin tamu jitats c’anithom c’al jaja’ ani tacuthits tin c’al jaja’ tin ebal in le’nomtal a Dios. yA Dios tu exlanchalits tin luputh i ichich ani jaye in tala’ exlanchal in le’nomtal an Espíritu Santo tam ca conchinchixin. Cum huahua’ pel tu c’al a Dios, ets’ey tu conchinchal an Espíritu Santo jant’inits in le’ a Dios. An atax W'Jats an Espíritu Santo ax tu tolmiyal i ts’ejhuantal ichich tam cu olon. Tam yab i tso’bim jant’ini’ tucu olon, an Espíritu Santo jats ax tu conchinchal jant’o c’al a Dios. Tam yab qui ela’ i cau ti ichich cu olon, tocat u ej’el ti ichich, tam an Espíritu Santo tu mo’canchinchal i ejejeltal c’al a Dios. b=Max yabaye i tsu’umalits jahua’ i aychal. tam qui aychiye c’al i c’aya’talab. wgMa tam ti a Dios tu jec’onthamalchic c’al an hualabtalab i ts’i’quiy qui aychi jahua’ a Dios ne’ets tucu pithaye. Max qui tsu’uhuits jahua’ i aychamal qui tsu’u, tam yabats ne’ets qui más aychi jant’o qui tsu’u. J Huahua’hue ax u c’uajchith c’al an Espíritu Santo u ej’el ti ichich. A Dios tu pithamalits an Espíritu Santo abal tucu tso’obliy abal ne’ets cu tala’ pithane talbel ti eb jahua’ bijithits ne’ets cu pithan cum pel tu tsacamlab c’al a Dios. Ma ne’ets cu pithan i it inictal axi yab teje’ tsabal. .UI tso’ob abal xo’ patal in ts’ejcabil a Dios u ej’el c’al an yajal jant’ini’ jun i uxum axi co’oth ani hue’its ne’ets quin tsu’u in tsacamil. _7U aychab a Dios quin hualcantha’ in ts’ejcabil yabats ca c’unat co’oyat ani yabats ca othiyat c’al an hualabtalab, jant’ini’ a Dios jaye ne’ets quin jum putat hualcantha’ in tsacamilchic talbel. s~_Cum patal jahua’ a Dios in ts’ejca’ in q’uiba’ in chubax c’al ti ts’ejcanenec, jaxtam jolatmetha jant’inits in culbetal a Dios. Yab jolatmetha tin cuete’ culbetal. Xo’ u aychab a Dios quin alhua’metha’ junil. %}CTim patal in ts’ejcabil a Dios axi ti eb ani ti tsabal c’al in lej canat in lej aychal a Dios ca tejhua’methanchinchat in ey in tsacamilchic a Dios. >|uNan tu tsalap yab jahua’ lej yajchic jahuaquits tam yajchictalab qui yajchicna’ teje’ tsabal, cum talbel a Dios ne’ets tucu tejhua’methanchi in lej ts’alat ti eb. {-Cum pelits tu tsacamilchic ne’ets cu pithan i c’alab c’al a Dios, ani jahua’ pel in c’al a Cristo pelitshue i c’al. Max xohue’ i junax yajchicnal c’al a Cristo, tam talbel ne’ets cu junax c’uajiy c’al jaja’ ti eb tin ts’alat c’uajattal a Dios. izKAn Espíritu Santo ojni’ tu tso’obliyalchic ti lej ichich abal pel tu tsacamilchic a Dios. y7Yab qui ts’ejnanchi in abatnaxtal an Espíritu Santo ejtil max pel in huat’ath c’unat abatnaxtal i amulab. Cum i bats’umalits an Espíritu Santo pel tu tsacamilchic a Dios, ani c’al i ichich lej canatbethachits c’al an Espíritu Santo i bijiyal a Dios ti lej Tata. Wx'Pel i tsacamlab c’al a Dios jitats abatnab c’al an Espíritu Santo. aw; Ne’ets cu tsemets abal ets’ey max i t’ajal jahua’ in le’ i hualbith t’ajtal ey, ani ne’ets cu c’uajiy abal ets’ey max an Espíritu Santo tucu tsemthanchi jahua’ in le’ i hualbith t’ajtal ey. v Ebchalabchic, xo’ i cua’al i uchbil c’al a Dios abal yabats qui t’aja’ jahua’ in le’ i hualbith t’ajtal ey. 7ug A Dios in ejtha’ a Cristo Jesús ti al an jolimtalab. Aba ani’ ne’ets quit tsemets, bel a Dios ne’ets ti ejtha’chic max it c’uajchith c’al an Espíritu Santo. 8ti Aba ani’ max it c’uajchithchic c’al a Cristo, bel it tsemelchic cum it hualbinenec. C’al a ejattal ojni’ it it ejatlithits, cum a Dios ti tsu’talchic tit bolith. wsg Tata’chic yab a t’ajal jahua’ in le’ a hualbith t’ajtal ey, tocat a t’ajalchic jahua’ in le’ an Espíritu Santo ax ti c’uajchim ta ichich. Axi yab c’uajchith c’al an Espíritu Santo yab pel in c’al a Cristo. rJitats in t’ajal jahua’ in le’ in hualbith t’ajtal ey, yab in ejtohual quin t’ajchi jaye jahua’ in le’ a Dios. #q?Pel i tomolnax c’al a Dios jitats in tsalapnal expith in cuete’ le’nomtal. Yab in le’ ani yab in ejtohual quim putu c’al in abatnaxtal a Dios. gpGNe’ets ca tsemets abal ets’ey jitats in tsalapnal expith in cuete’ le’nomtal. Ne’ets ca ejatliyat abal ets’ey ani ca c’uajiy jun ejet c’al a Dios jitats in tsalapnanchal in le’nomtal an Espíritu Santo. ooWJitats in t’ajal jahua’ in le’ in hualbith t’ajtal ey, expith in tsalapnal in cuete’ le’nomtal. Jitats in t’ajal jahua’ in le’ an Espíritu Santo, expith in tsalapnanchal in le’nomtal an Espíritu Santo. fnEXo’ i ejtohual qui t’aja’ bolith jant’ini’ in le’ an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés, cum i t’ajal jahua’ in le’ an Espíritu Santo. Yabats i t’ajal jahua’ in le’ i hualbith t’ajtal ey. DmAn ts’ejcath cau binath c’al a Moisés yab in ejtou tucu tolmiy tin cuenta an hualabtalab, cum tin ebal i hualbith t’ajtal ey yab i ejtohual qui putu c’al an ts’ejcath cau. Jaxtam a Dios in aba’ in lej Tsacamil ca tsemets tin cuenta an hualabtalab, aba ani’ jaja’ yab pel i hualbith inic ejtil huahua’. Cum tsemets a Cristo ti calchix jolbinel, jaxtam yabats in cua’al in tsap an hualabtalab abal tucu c’unat abatna’. elCAn Espíritu Santo tu tsapliyalchic ani tu it ejatliyalchic cum u ts’at’bathits c’al a Cristo Jesús. Tu hualcanthamalits ani yabats tu c’unat abatnab c’al in tsap an hualabtalab ani c’al in tsap an tsemla. ^k 7Cum huahua’ u ts’at’bathits c’al a Cristo Jesús jaxtam a Dios yabats tu tsu’tal tu jolbith. Yabats i t’ajal jahua’ in le’ i hualbith t’ajtal ey, i t’ajal jahua’ in le’ an Espíritu Santo. jLej c’ac’namal yan a Dios, cum expith i Ajatic Jesucristo ne’ets tiquin atanthanchi an hualabtalab. C’al patal u ichich u t’ajchalac in abatnaxtal a Dios, ani tam tin c’unat abatnab c’al in tsap an hualabtalab tocat u t’ajal i hualabtalab.i+In lej ts’ejhuantal tu ey. ¿Jita’ ne’ets tiquin atanthanchi an hualabtalab tu anam t’u’ul abal yab quin tsemets abal ets’ey? h-Aba ani’ u culbetnanchal, bel hua’ats tu inictal in tsap an hualabtalab c’al tin c’unat abatnab ani c’al tin tomolnanchab u culbetal. RgTu lej luputh ichich u culbetnanchal in abatnaxtal a Dios cu t’ajchi. !f;Antsana’ u t’ajal jahua’ yab alhua’, aba ani’ u le’ac cu t’aja’ jahua’ alhua’. Expith u elal tu ichich jahua’ yab alhua’. e+Cum antsana’ u t’ajal jahua’ yab u le’ cu t’aja’, yab lej nana’ ax u t’ajal. Jats an hualabtalab ax tin c’uajchim tu ichich. dyYab u t’ajal alhua’ aba ani’ u le’ac, tocat u t’ajal jahua’ yab alhua’ ani jats yab u le’ cu t’aja. #c?Tin cuenta u t’ajtal ey tu ichich u tso’obits abal ni jant’o yab hua’ats alhua’. U le’ac cu t’aja’ jahua’ alhua’ ani yab u ejtohual. b/Cum u t’ajal jahua’ yab alhua’ ani yab c’al u culbetal, yab lej nana’ ax u t’ajal. Jats an hualabtalab ax tin c’uajchim tu ichich. -aSU t’ajal jahua’ yab u le’ cu t’aja’, ani jats tin c’anchalac an ts’ejcath cau yab cu t’aja’. Jaxtam u exlalits abal alhua’ an ts’ejcath cau. `/Yab u lej ejtiyal jale’ u t’ajal jahua’ u t’ajal. Yab u t’ajal jahua’ u le’ac cu t’aja’, tocat u t’ajal jahua’ u pojcalac. !_;I tso’obits abal a Dios tu pitha’ an ts’ejcath cau, tocat yab u ejtohual cu putu cum u t’ajtal ey c’unat abatnab c’al an hualabtalab. ^ Yab cu ulu abal tin ebal nixe’ xi ts’ejcath cau yab ne’ets quin c’uajiy abal ets’ey c’al a Dios. Ni abal jay iba cu ulu antsana’. Yab ne’ets quin c’uajiy c’al a Dios tin ebal u hualab. Lej alhua’ an ts’ejcath cau cum tin tso’oblinchi jant’o in lej ey an hualabtalab, ani tin tejhua’methanchi abal c’athpich quithab an hualabtalab tin t’ajchal. 8]i Pel in ey an ts’ejcath cau jahua’ a Dios im pitha’ a Moisés t’ocat. Tu uchbiyalchic qui t’aja’ jahua’ t’ocat ani jahua’ bolith ani jahua’ alhua’. u\c Aba ani’ u exla’ an ts’ejcath cau, bel u lejatna’ an hualabtalab tu ichich ani jats tin c’ambiy. Cum yab u putumal c’al nixe’ xi ts’ejcath cau, u exla’its abal yab ne’ets quin c’uajiy abal ets’ey c’al a Dios. <[q U exla’its abal yab ne’ets quin c’uajiy abal ets’ey c’al a Dios, aba ani’ pithnenec an ts’ejcath cau abal tiquin tolmiy quin c’uajiy abal ets’ey c’al a Dios. Z3 Ti jayq’ui’ yab u ats’anchi in alem nixe’ xi ts’ejcath cau, ani u tsalpay abal ne’ets quin c’uajiy abal ets’ey c’al a Dios. Ma tam tu ats’anchits, tam ojni’ u exla’its abal pel in hualbinel ani yab ne’ets quin c’uajiy abal ets’ey c’al a Dios. 4YaAba ani’ tin uchamal antsana’, bel u lejatna’ an hualabtalab tu ichich. U exla’ abal pel i hualabtalab cu c’a’inchi, ani bel thayc’an yan i hualbith le’nomtalab tu ichich. C’al nixe’ xi thuchath ts’ejcath cau jats c’al tu ats’al in lej jolbith tu ichich tam in hualbinal. XAuxe’ max qui ulu abal an thuchath ts’ejcath cau binath c’al a Moisés tu t’ajchal cu hualbin. Ni abal jay iba qui ulu antsana’. Pel in ey tu tso’oblinchal jahua’ pel i hualabtalab. Yab u tso’obnamalac max pel i hualabtalab cu c’a’inchi jahua’ pel in c’al q’ue’at i inic max yab tin uchamalac an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés yab cu c’a’inchi. 3W_Xo’ ejtil max huahua’ u tsemenequits tin cuenta an thuchath ts’ejcath cau binath c’al a Moisés ax tu c’unat abatnamal. Yabats ja ax tu abatnal. An Espíritu Santo jats tu abatnal c’al i ichich itmethachits. U hualcathits abal qui t’ajchi in culbetal a Dios. I hualbith t’ajtal ey )VKTi jayq’ui’ i t’ajamal jahua’ in le’ i hualbith t’ajtal ey. Aba ani’ i exlamal jahua’ in le’ an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés, bel i t’ajamal jahua’ in le’ i anam t’u’ul. Tin ebal nixe’ xi hualbith t’ajbilab ne’etsac cu tsemets abal ets’ey. ?UwAntsana’ tata’chic ebchalabchic, yabats it uchbith c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés cum tsemets a Cristo. Xo’ ejthachits a Cristo, ani ejtil max it tomquithits c’al jaja’ ani ja’its jaja’ pel ti c’al. Xo’ a cua’alchic a uchbil ca t’aja’ jahua’ in le’ a Dios. MTMax ca juncun nixe’ xi tomquith uxum c’al q’ue’at i inic biyat ejate in tomquil, tamna’ pel i inicbe. Max ca tsemets in tomquil, ma tamna’its ojni’ yabats uchbith c’al nixe’ xi ts’ejcath cau tin cuenta jaja’ axi pelac in tomquil. In ejtohual ca tomquin c’al q’ue’at i inic ani yab pel i inicbe. )SKJun i tomquith uxum in cua’al in uchbil quim putu c’al nixe’ xi ts’ejcath cau ca junini’ c’uajiy c’al in tomquil tam biyat ejate an inic. Max ca tsemets in tomquil, tamna’ an tomquith uxum yabats uchbith c’al an ts’ejcath cau tin cuenta jaja’ axi pelac in tomquil. R Ebchalabchic, a tso’ob abal expith jita’ ejate, jats axi uchbith quim putu c’al an ts’ejcath cau axi c’al an oc’lecchic. >QuAn hualabtalab tu jalbiyalchic c’al i tsemla, ani a Dios jats tu ts’ejhualith it ejatlinchal i ejattal abal ets’ey tam u ts’at’bathits c’al i Ajatic Cristo Jesús.OPA Dios ti hualcanthamalits abal yabats quit c’unat abatna c’al an hualabtalab, ani xo’ it c’unat co’oyab c’al a Dios abal ca junini’ t’ajchi jahua’ jaja’ in le’. Xo’ a ela’its i alhua’talab, cum a Dios ti t’oquethanchamalchic a ichich ani talbel ne’ets quit ets’ey c’uajiy c’al jaja’. O9Yab jant’o ti tolminchichic an hualabtalab lejat, ani xo’ tocat a tithenal jahua’ a t’alamalits. In calat an hualabtalab pel i tsemla expith. dNATam it c’unat abatnamechic c’al an hualabtalab yab a t’ajamal jahua’ bolith. HM Nan tu t’ipchixnanchalchic antsana’ i amulab ani in abatnanelil cum q’uibat ca ejtiy an naptal chubaxtalab. Ti jayq’ui’ a bina’ ta ba’chic quit c’unat abatna c’al jahua’ at’ax ani quithab, ani xohue’ ca bina’ ta ba’ ca junini’ t’aja’chic jahua’ bolith ani expith jahua’ t’ocat. 4LaA Dios ti hualcanthamalits abal yabats quit c’unat abatnachic c’al an hualabtalab, ani xo’ it c’unat co’oyab c’al a Dios abal ca junini’ t’aja’ bolith. KKTi jayq’ui’ it c’unat abatname c’al an hualabtalab, ani xo’ itsots. C’ac’namal yan a Dios abal c’al jum putat a ichich a putuhual c’al in cahuintal a Dios ax it exobchinenec. rJ]A tso’obchic abal max a binal ta ba’ quit c’unat abatna c’al i amulab, pel a uchbil ca tala’ t’ajchi patal jahua’ ti uchbiyal. Max a binalchic ta ba’ c’al an hualabtalab, ejtil max a amunal an hualabtalab. Ne’ets quit hualbine ani ne’ets quit tsemets abal ets’ey. Expith max a amunal a Dios, ne’ets ca t’aja’chic jahua’ bolith. 1I[Auxe’ max cu hualbine cum u abatnab c’al in alhua’ inictal a Dios ani yab c’al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. Ni abal jay yabats cu hualbin. ~}>|{zy0xsvKtssgqq(pqooZnmm6l`kihhYgfbed'ctbb/au``___)^^\[[3ZZ XWVV^U=T&RQPON_MM?LKkJIFGFrEEDCC B2A.@*?Y> =Q<;:98|77H6Z54 3[2}13//o.-m++$*M((p'&&$$$d#""/!4u: ?3B!8 3 R   z>qc ]vNan tu thuchanchal axe’ xi u Tito cum tu tsu’tal ejtil max pel tu tsacamil, cum lej chubax a belal an alhua’ cau jant’ini’ nan tu belal. U lej le’ abal i Tata Dios ani i Jec’onthaxil an Ajatic Jesucristo ti lubach co’onchi a ichich c’al in alhua’ inictal. Jaye ti yajnanchi ani ti jun ejetbethanchi a ichich. In t’ojlabil a Tito ti Creta 5b evXo’ im bajumalits am pejchith q’uij ca olna an alhua’ cau c’al cu it ejatliyat. Im pithnenec u uchbil c’al i Jec’onthaxil Dios tin olnom c’al an alua’ cau. Ja vCa pithan i aychixtalab tin ichich c’al a Dios abal ne’ets ca chubax c’uajiy abal ets’ey c’al jaja’ it ejatlilith, cum antsana’ im bijchith ulumalits abal ne’ets cu c’uajiy. Tam ti yabaye ts’ejcanenec an eb ani an tsabal, antsana’ im bijchith ulu a Dios, ani ni jayq’ui’ yab u janamcau jaja’. +` SvNana’its im Pablo tin t’ojnalil a Dios ani tin abathualejil a Jesucristo abal cu olnanchi an alhua’ cau jita’ tacuthits c’al a Dios abal quim bela’. Quin tequeth exla’ an chubaxtalab ani quin c’ac’na’ a Dios jant’ini’ huahua’ ax i belamalits i c’ac’nal a Dios. _Hua’ats juncats a Dios in ey lej tsalpath. Jats qui puhuethanchi im bij ani jaye im bij a Jesucristo abal ets’ey. Amén.E^Jats an alhua’ cau axi thuchath ti al an T’ocat Thuchlab jant’ini’ ti olna c’al in caulomejilchic a Dios. Jats an cau ax a Dios axi ejat abal ets’ey tu punubchal qui tso’oblinchi tim patal an inicchic abal ju’tamq’ui abal quim belchichic ani quim putuchic c’al jahua’ in ulal an alhua’ cau. []/Qui puhuethanchi im bij a Dios. Ja’its jaja’ ax in ejtohual ti tsapliychic abal ca junini’ belchi an alhua’ cau ax nan tu olnanchamalits ani an exobchixtalab jahua’ nan tu exobchamalits tin cuenta a Jesucristo. Jats an alhua’ cau axi tsincanchame an inicchic ma tam ti biyal, ani ma xo’ a Dios in tejhua’methanchal. \)U lej le’ abal ti lubach co’onchichic a ichich i Ajatic Jesucristo c’al in alhua’ inictal. Amén. Qui puhuethanchi im bij a Dios ~[uTi tsapnethalchic a Goyo ax in matiyal in atajil jun ti ca tamcun an ebchalabchic ani xohue’ in coyomath tin q’uima’. Ti tsapnethalchic jaye a Erasto axi cuentalom c’al in tuminal am bichou. Ti tsapnethalchic jaye i ebchal Cuarto. ZNana’its in Tercio tin thuchcolil a Pablo ax tu thuchanchalchic axe’ xi u, ani tu tsapnethalchic tim bij an Ajatic. +YOTi tsapnethalchic a Timoteo u at t’ojnal c’al nana’. Ti tsapnethalchic jaye a Lucio, ani a Jasón, ani a Sosipater axi pelchic u at juntal xits’al. ]X3A Dios ne’ets ti tolminchichic ca jum putat ata’ a Satanás. Jats a Dios ax tu jun ejetbethanchal i ichich. U lej le’ abal i Ajatic Jesucristo ti lubach co’onchichic a ichich c’al in alhua’ inictal. W{C’al patal an inicchic it exlabchic abal a putuhual c’al in cahuintal a Dios, ani jats tin culbel. U lej le’ abal quit lej junini’ c’uajiychic c’al a ichich ca t’aja’ jahua’ alhua’, ani yab ca t’aja’ jahua’ yab alhua’. eVCYab in t’ajchalchic in culbetal i Ajatic Jesucristo, tocat in t’ajalchic in cuete’ le’nomtal. C’al i cau axi palu ani ejtil max alabel in c’ambiyalchic axi yab in tequeth exlalchic jahua’ chubax alhua’. EUNan tu lej uchal ebchalabchic, yab quit ts’at’ey c’al ax in le’ ti lehuáxliy ani ti t’apchi a tsalapchic. In tomolnal jaja’chic an exobchixtalab ax it exobchinenequits. "T=Quit tsapnetháxin jun c’al xi jun c’al i lej c’anithomtalab. Ti tsapnethalchic patal an tamcunel ebchalabchic teje’ ax im belal a Cristo. .SUCa tsapnetha’chic a Filólogo ani a Julia, ani a Nereo ani in ebchal, ani a Olimpas ani patal an ebchalabchic axi c’uajat c’al jaja’chic im belal a Cristo. R3Ca tsapnetha’chic a Asincrito, ani a Flegonte, ani a Hermas, ani a Patrobas, ani a Hermes, ani an ebchalabchic axi c’uajat c’al jaja’chic. Q+ Ca tsapnetha’chic a Rufas axi lej c’ac’nab ti belom c’al an Ajatic. Ca tsapnetha’chic jaye in mim, cum in mim ejtil max pel u mimne. /PW Ca tsapnetha’chic a Trifena ani a Trifosa ax u t’ojnal jaye c’al an Ajatic. Ca tsapnetha’chic i c’an ebchal Pérsida axi lej t’ojnenec c’al an Ajatic. O{ Ca tsapnetha’chic u at juntal xits’al Herodión ani axi tin q’uima’ a Narciso, cum jaye im belalchic a Cristo. WN' Ca tsapnetha’chic a Apeles ax in lej tejhua’metha’ abal in lej belal a Cristo, aba ani’ in huat’amal yan i yajchictalab. Jaye ca tsapnetha’chic axi c’uajatchic tin q’uima’ a Aristóbulo. (MI Ca tsapnetha’chic a Urbano axi junax t’ojnal c’al huahua’ tin t’ojlabil a Cristo Jesús. Ca tsapnetha’chic jaye a Estaquis cum u lej c’anithal. WL'Ca tsapnetha’chic a Amplias axi pel u c’an ja’ub c’al a Cristo. K#Ca tsapnetha’chic u at juntal xits’al Andrónico ani a Junias c’al tu junax huic’nenec ti jayq’ui’ c’al nana’ al an huic’axte’. U lej c’ac’nabchic tin abathualejilchic a Cristo. Jaja’chic im belamal a Cristo tam ti nana’ yabaye u belamal. JJ Ca tsapnetha’chic a Maria ax in lej luba’ ti tolminchichic. >IuCa tsapnetha’chic jaye an ebchalabchic ax u tamcunal tin q’uima’ a Priscila ani a Aquila. Ca tsapnetha’ u c’an ja’ub Epeneto axi pel i oc’ox belom tihua’ ti Acaya. GHHue’its max jaja’chic tsemthamejac abal tiquin jec’ontha’, ani jaxtam u uchalchic lej c’ac’namal yan. Aniye jaye tu uchnal c’al patal an tamcunel ebchalabchic axi yab Israel. |GqCa tsapnetha’chic a Priscila ani a Aquila, cum pel u at t’ojnal nana’ tin t’ojlabil a Cristo Jesús. +FOCa bats’uchic jaja’ c’al i culbeltalab tim bij an Ajatic, cum antsana’ in tomnal ca bats’uhuat axi ebchalabchic ani at belom c’al a Cristo. Ca tolminchi c’al jant’ots quin yejenchi, cum jaja’ lej tolminchixin c’al yan i ebchalabchic. Nana’ tin lej tolminchamalitsne. .E WU le’ tu olchi i cau tin cuenta jun i uxum im bij Febe. Pel i ebchalab c’al a Cristo ani jaye pel i punuth tolmix c’al an tamcunel ebchalab ti bichou Cencrea. D!U lej le’ max a Dios ca c’uajiy c’al tata’chic. Ja’its jaja’ ax tu jun ejetbethanchalchic i ichich. Amén. C  Jaye max pel in culbetal a Dios quin ulits c’al tata’chic c’al i culbeltalab ani cu jela’ u ichich c’al tata’chic. B}Tiquin lej conchinchi a Dios abal yab quin othna tihua’ ti Judea c’al axi yab im belalchic a Cristo. Jaye ca conchi a Dios abal an tolmixtalab tumin axi ne’ets cu jilchi an ebchalabchic ti Jerusalén ca bats’uhuat c’al i lej culbeltalab. (AINan tu lej punubchal ebchalabchic, abal ca lej luba’ tiquin conchinchi in tolmixtal a Dios c’al u t’ojlabil. Pel huahua’ tu junax belom c’al i Ajatic Jesucristo ani u c’anitháx jun c’al xi jun, cum an Espíritu Santo tu pithamalits i c’anithomtalab ti lej ichich. $@AU lej tso’obits abal tam quin ulits c’al tata’chic a Dios ne’ets tucu c’athpich lablinchi, cum ne’ets tu t’iloxnanchi más im bij a Cristo. 9?kTam cu nenchits ani cu jilchits an tolmixtalab tumin ti Jerusalén, tam ne’ets tu tsa’biychic. Ne’ets quim peley c’al tata’chic, ani talbel quin c’ale ti España. n>UIn tamcuyamalits c’al in culbetal an tolmixtalab tumin, ani jaye chubax pel in uchbil quin tolmiy an ts’ejhuantal ebchalabchic. Axi ti Macedonia ani axi ti Acaya olchinenec an alhua’ cau c’al an ebchalabchic ax pel i Israelchic ti Jerusalén, ani cum antsana’ olchinenec ani tolminchame axi yab pel i Israelchic tin cuenta in ejattal, in tomnal jaja’chic quin tolmiy axi Israelchic ani ebchalab c’al a Cristo ti Jerusalén tin cuenta i yejenchixtalab c’al in inictal. =9An ebchalabchic ti Macedonia ani axi ti Acaya in tamcuyamalits i tumin abal cu nenchi ani cu jilchi an ts’ejhuantal ebchalabchic axi ti Jerusalén. o<WC’a’al in ne’ets ti Jerusalén cu jilchi i tolmixtalab an ebchalabchic axi tihua’ c’uajat. #;?Tam in ne’etse tihua’ ti España, tam ne’ets quim peley tu tsa’biychic jaye. Cu t’ilmatsits ani cu tsaplíxinits, ani tiq’uele quin c’ale ti España. U le’ac max tata’chic tiquin tolminchi hue’ c’al jant’oquitsq’ui cu yejenchi abal quin ulits ti España. :)Ma xohue’its u tala’ an t’ojlab al axe’ xi cuenchalchic. Lej ohuatits u lej le’ tu tsa’biy, ani ma xohue’ in jolc’anenequits. 9 Cum in lej t’ojlilith cu olna’ an alhua’ cau, jaxtam yabaye u ejtohuamal quin c’ale ti Roma abal tu tsa’biychic. .8UAntsana’ u tolmiy ca putun nixe’ xi cau axi thuchath ti al an T’ocat Thuchlab tin cuenta im bij a Cristo antse’:Jita’chic yabaye olnanchame im bij ne’ets ca olnanchate.Jita’chic yabaye olchinenec ne’ets quin ejtinchiye in ey. In tsalpayal a Pablo ca c’ale ti Roma &7EU expinchi cu olna’ an alhua’ cau jun ti yabaye olname im bij a Cristo, cum yab u le’ quin t’ojon jun tin ts’i’quiyamalits q’ue’at i olnom. f6ETin tsapliyamal an Espíritu Santo abal cu t’aja’ i labith t’ajbilab ti tsu’bixtalab ma ti Jerusalén ani ma ti Ilírico ani abal ju’tamq’ui u tala’ olnanchi i inicchic an alhua’ cau tin cuenta a Cristo. 45aNe’ets tu olchichic expith jant’ini’ a Cristo tin eyenthanchamal u cahuintal ani u t’ajbil abal axi yab Israelchic jaye quin t’aja’ jahua’ in le’ a Dios. _47In culbel cum in junax t’ojnal c’al a Cristo Jesús tin t’ojlabil a Dios. w3gTim bijiy a Dios tin t’ojnalil a Jesucristo abal cu t’ojon c’al tata’chic axi yab it Israel. U uchbil nan tu olnanchichic an alhua’ cau. U lej le’ac max ca bina’ ta ba’chic c’al a Dios ejtil i ts’acchixtalab c’al ca culbe a Dios. Antsana’ axi yab it Israel ca bina’ ta ba’ c’al a ichich t’oquethanchithits c’al an Espíritu Santo. S2Bel c’al i lej inictalab tu ichich nan tu thuchanchal axe’ xi u abal yab ca uc’chiychic an chubaxtalab. C’al in alhua’ inictal a Dios jaja’ tim punubchi abal nan tu thuchanchi tata’chic. A1{Ebchalabchic, nan u lej belal abal it lej t’ayat canat ta ichich ca t’aja’ jahua’ alhua’. A lej exbayalchic an cau ani a huit’al tit ts’alabchix jun c’al xi jun. 0y Ja’its a Dios ax tu pithal i aychixtalab ti ichich abal ne’ets tucu t’ajchiye jant’inits im bijith ulumalits ne’ets tucu t’ajchi. U lej le’ max jaja’ ti jum putat culbethanchichic ani ti lej jun ejetbethanchi a ichich tin ebal abal a belal a Dios. Ani an Espíritu Santo ti tsapliy abal ca co’oy a ichich lej jum putat co’oyab c’al i aychixtalab. G/ Thuchath jaye c’al in caulomejil a Dios Isaias i cau jun tu olnab a Cristo:Ne’ets ca hua’tsin jaja’ axi puthlab c’al a Isaí.Jats ne’ets quin t’aja’ ti abatnom c’al axi yab Israelchic. Ne’ets quin co’oy jaja’chic i aychixtalab tin ichich abal ne’ets ca jec’ontha c’al jaja’. 3._ Thuchath jaye antse’:Patal axi yab Israelchic quim puhuethanchi im bij a Dios.Tim patal an inicchic quin olna’ abal pel jaja’ ja’its a Dios lej pulic. - Aniye jaye in ulal an T’ocat Thuchlab:Quit junax culbe axi yab it Israelchic c’al axi pelchic in c’al a Dios. 9,k Cum chichits a Cristo, jaye axi yab Israelchic in exlalchic abal lej yajnanchix a Dios, ani jaxtam jaja’chic jaye quim puhuethanchi im bij a Dios. In ulal an T’ocat Thuchlab:Nan ne’ets tu puhuethanchi a bij Dios c’al axi yab Israelchic.Ne’ets tu ajatnanchi a bij c’al jaja’chic. F+Nan tu uchalchic abal chich a Cristo quin tolmiy an Israelchic. Tam ti chichits, tam ti putnenequits am bijchith cau axi uchnenec am biyal Israelchic c’al a Dios abal ne’ets ca chich c’al jaja’chic. Cum chichits, jats ti tejhua’mejits a Dios abal chubax im putuhual c’al patal jahua’ im bijchith ulal. Z*-Jant’ini’ a Cristo tu bats’umalits huahua’ c’al i culbeltalab, antsana’ quit bats’c’úxin jun c’al xi jun c’al i culbeltalab. Tam ojni’ ne’ets ca lej puhuethanchat im bij a Dios. .)UMax antsana’ ta ca t’aja’chic ne’ets ca ejtou ca junax puhuethanchi im bij a Dios in Tata i Ajatic Jesucristo. Olnanchat an alhua’ cau axi yab Israelchic (wPel a Dios ax tu tolmiyal qui cuxuy an yajchictalab ani tu culbethanchal i ichich. U lej le’ abal jaja’ ti tolmiychic quit c’uajlelen jun ejet jun c’al xi jun jant’ini’ ti c’uajlelnenec jun ejet a Cristo Jesús c’al an inicchic. F'Ma tam ti biyal patal jahua’ thuchath ti al an T’ocat Thuchlab jats abal huahua’ qui exobna’. Jats an cau ax tu tolmiyalchic qui cuxuy jahua’ yajchic ani tu culbethanchal i ichich. C’al i ichich cuxuth ani culbel i aychal a Dios tucu t’ajchiye jant’inits im bijith ulumalits ne’ets tucu t’ajchi. j&MA Cristo ni jayq’ui’ yab in t’aja’ in cuete’ culbetal. In hualba’ tim ba’ ani quithab cahuiliyamath c’al axi tomolnaxchic c’al a Dios jant’ini’ ti thuchathits ti al an T’ocat Thuchlab t’ajchinenec. %Qui luba’ qui t’aja’ jaye jahua’ in culbetnal i at inic, max c’al ca tolminchat ani c’al quin más bela’ a Cristo. !$ =Max i lej tsapic belal a Cristo i cua’al i uchbil qui tolmiy an ebchalabchic axi palulul im belal, ani yab expith qui t’aja’ i cuete’ culbetal. #{Max a c’apal jant’o ani a tsalpayal hualam yab alhua’ ca c’apat, jolbith ta ichich ne’ets ca ats’a’. Pel i hualabtalab jahuaquitsq’ui ca t’aja’ max ta lej cuete’ ichich ca tsalpay hualam yab alhua’ jant’o a t’ajal.#"?Max ta lej cuete’ ichich a tsalpayal abal alhua’ jahua’ a t’ajal expith tata’ ca cuete’ exla’ ani a Dios jaye quin exla’. Max chubax alhua’ jahua’ a t’ajal, tam ne’ets quit culbe c’al jahua’ a t’ajal, ani yab ne’ets ca ats’a’ jolbith ta ichich. j!MYab in tomnal ca c’apu i t’u’lec ani ca uts’a’ i vino max tam ca c’apu a t’apchal in tsalap a ebchal. Ni jant’o yab ca t’aja’ c’al ca ijca a ebchal al i hualabtalab o c’al ca palume más im belomtal.  Max tin ebal jahua’ a c’apal ne’ets ca othnanchi jahua’ a Dios in t’aychamal tin ichich a ebchal, yab ca c’apu. Chubax alhua’ ca c’apat patal an c’apnel, tocat yab alhua’ ca c’apu jahua’ c’al ca ijca al i hualabtalab a ebchal. ,QQui luba’ qui t’aja’ hualim jahua’ alhua’ jun c’al xi jun abal cu tolmíxin cu c’uajlelen jun ejet ani cu tolmíxin qui más tsapna’ a Dios. 7gMax chubax antsana’ ti t’ajal, tamna’ i lej chubax c’ac’nal a Cristo ani u culbel a Dios c’al huahua’. Ani ne’ets cu tsu’tat tu alhua’ c’al i at inic. I Huahua’ axi ne’ets cu otsits ti eb jun tin t’ajal a Dios ti lej Ts’ale i tso’obits abal yab lej exbath an c’apnel ani an uts’nel. Jahua’ lej exbath jats qui t’aja’ jahua’ bolith c’al in tsap an Espíritu Santo. Jaye c’al in tsap jaja’ lej exbath cu c’uajlelen jun ejet ani cu junax culbe. MMax a t’ajal jahua’ a tsalpayal alhua’ ca t’aja’, ani max a ebchal in tsalpayal yab alhua’ jahua’ a t’ajal, yabats ca t’aja’ abal i quin ulu yab alhua’ jahua’ a t’ajal. yMax a t’apchal in tsalap a ebchal c’al a Cristo c’al jahua’ a c’apal, yab a c’anithal. Aba ma ca le’na’ ca c’apu i ca c’apu, abal i ca q’uibey a ebchal axi calchiyamejits c’al a Cristo ti al an cruz abal yab ca q’uibey. yNana’ tim belom c’al an Ajatic Jesús u lej tso’obits abal yab hua’ats jant’o tam c’apnel axi yab alhua’ ca c’apat, bel max jita’ quin tsalpay abal hua’ats i c’apnel yab alhua’ ca c’apat, tam in tomnal yab quin c’apu. S Max i jolbiyamalits i ebchal c’al a Cristo yabats qui jolbiy. Expith qui lej punu ti ichich yab qui t’aja’ jant’o c’al ta ca t’apchin in tsalap ani c’al ta ca ijca al i hualabtalab. )K Ti junchic ti junchic huahua’ talbel ne’ets qui bina’ i cuenta c’al a Dios jahua’ i t’ajamal. Yab qui t’apchi in tsalap i ebchal c’al a Cristo wg Antsana’ in ulal a Dios al an T’ocat Thuchlab:In ejat abal ets’ey ani lej chubax patal an inicchic ne’ets quin tuthu in c’ualal tu tamet.Patal ne’ets quin olna’ c’al in at inic abal nana’ in chubax Dios. ^5 Yab a uchbil tata’ ca jolbiy a ebchal c’al a Cristo, ani yab in tomnal ca pojca’. A Cristo jats an ts’ejcom ani patal huahua’ talbel ne’ets cu c’uajiy tin tamet abal jaja’ tucu ts’ejca’. `9 Jats ti tsemets ani ejtha an Ajatic abal tucu abatna’, max u ejat o max u tsemenec. ykU ejat abal qui t’ajchi in culbetal an Ajatic, ani ne’ets cu tsemets expith tam pel in culbetal an Ajatic. Huahua’ yab u ejat abal qui t’aja’ i cuete’ le’nomtal, ani yab ne’ets cu tsemets expith max qui le’na’ cu tsemets. :mAx im poc’oth tsalpanchal in exbath a q’uicha in le’ quin c’ac’na’ an Ajatic ani ax in tsalpanchal jununul in exbath patal a q’uicha jaye in le’ quin c’ac’na’ an Ajatic. Aniye jaye tin cuenta an c’apnel. Ax in tsalpayal abal alhua’ max quin c’apu patal jahuaquits tam c’apnel, antsana’ in le’ quin c’ac’na’ an Ajatic. Ax in tsalpayal abal yab alhua’ max quin c’apu patal jahuaquits tam c’apnel, u pabil cum antsana’ in le’ quin c’ac’na’ an Ajatic. Xi tsablom im binal i c’ac’namal yan c’al a Dios. =sHua’ats i ebchalabchic ax im poc’oth tsalpanchal a q’uicha, jun a q’uicha lej exbath ani axi jun iba. Hua’ats jaye ax in tsalpanchal abal jununul in exbath patal a q’uichachic. Tin cuenta in exbath a q’uicha ti junchic ti junchic an ebchalab quin lej t’ayat co’oy in cuete’ tsalap. `9Yab a cuenta ca jolbiy in t’ojnalil q’ue’at i inic, expith an amu in exlal max quin jolbiy o max i. Axi pel in t’ojnalil an Ajatic ojni’ ne’ets quim putu c’al in uchbil cum tolmiyab c’al an Ajatic. 'GAx in c’apal patal an c’apnel jahua’ hua’ats yab quim pojca’ ax in c’apal expith an lab ts’ojol, ani axi yab in c’apal patal an c’apnel yab quin jolbiy ax in c’apal patal jahua’ hua’ats. Quin exla’chic abal a Dios im bats’umalchic axi tsablom tin tsacamil. %CTin tsalap axi jun i ebchalab alhua’ max quin c’apu patal jahuaquits tam c’apnel, ani axi junaque alhua’ max expith quin c’apu an lab ts’ojol. e  ECa bats’u i ebchalab axi palulul im belal an Ajatic, ani yab ca hueutsixnanchi in tsalap. 4 a Qui jila’ an Ajatic Jesucristo tucu ichichliy ejtil jaja’ ti ichichlith, ani yab qui hualca’ ti ba’ qui t’aja’ jahua’ in le’ i hualbith t’ajtal ey. 9 Qui t’aja’ jahua’ tequeth, cum antsana’ in tomnal quin t’aja’ axi lo’onchithits c’al an tajax. Yab cu uts’alin. Yab cu xe’tsin al i quithab ajib. Yab cu uxumbejin ani yab cu inicbejin. Yab qui t’aja’ tu at’ax. Yab cu pejéxin ani yab cu pa’ixnáxin. a ; Xohue’ hue’its ne’ets ca taley an q’uij q’uicha ejtil max u lej atnalits an acal, ani hue’its ne’ets ca chich a Cristo ejtil max ca chuthey i it q’uicha. Jaxtam yabats in tomnal qui t’aja’ jahua’ i t’ajamal tam tu xe’etsac al an yic’uax. Cu xe’tsin al an tajax cum tats tu lo’onchamalits a Cristo cu xe’tsin. U # Cu xe’tsin lej ts’ejcacath, yab cu xe’tsin ejtil max huayamath. Ma tam ti belamalits a Cristo ani ma ti xohue’ u lej c’unelits a q’uicha ca chich a Cristo tucu jum putat jec’ontha’. ?w Max chubax a c’anithal a at inic yab ne’ets ca t’ajchi quithab. Max it c’anithom ne’ets ca tala’ t’aja’ jahua’ in ulal an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés. 5 Ti uchal yab quit inicbejin ani yab quit uxumbejin. Yab ca tsemtha’ a at inic. Yab quit cue’en. Yab ca q’uet’ach othanchi a at inic. Yab ca c’a’inchi jahua’ pel in c’al pil i inic. Tim patal an uchbixtalab ti al an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés c’uajat mac’uchithits c’al juncats i uchbixtalab, jats ca c’anitha’ patal a at inic jant’ini’ ta c’anithal ta ba’.  Yab ca q’uibchi i c’anithomtalab c’al jita’. Ca c’anitha’ an inicchic, cum jats a uchbil jun c’al xi jun. Max chubax a c’anithal a at inic, tam ojni’ ne’ets ca t’ajchi jahua’ ti uchal an ts’ejcath cau binath c’al a Moisés ca t’ajchi. 3 Jant’inits tin tomnal ca jalbinchat an tumin, antsana’ ta ca jalbinchat tim patal an oc’lecchic. Jant’inits ti bijithits quim bats’u an jalbixtalab tumin, antsana’ ta ca jalbinchat. Jaye ca c’ac’na an oc’lecchic jant’inits tin tomnal ca c’ac’na.  Cum u pithnal an oc’lecchic in t’ojlabil c’al a Dios ani jats in t’ojnalchic, jaxtam tata’chic a binal i jalbixtalab tumin. J  Jaxtam tim patal an inicchic pel in uchbil quim putu c’al in abatnaxtal an oc’lecchic. Max quim putuchic yab ne’ets ca yajchiquiyat, ani yab ne’ets quin ats’a’ jolbith tin ichich. /W A Dios im punuhual i oc’lec abal ti tolmiy. Expith ca ts’ejna’ an oc’lec max a t’ajal jahua’ yab alhua’, cum ne’ets ti bina’ quit yajchiquiyat. Cum pithnenec in t’ojlabil c’al a Dios pel in uchbil an oc’lec quin yajchiquiy jitats quin t’aja’ jahua’ yab alhua’. ! Jitats quin t’aja’ alhua’ yab ne’ets quin ts’ejna’ an oc’lec, ani jitats quin t’aja’ yab alhua’ jats ojni’ ne’ets quin ts’ejna’. Max tata’ a t’ajal alhua’ yab ne’ets ca ts’ejna’, cum ne’ets quit tsu’tat tit alhua’ inic.  Jitats quin tomolna’ i oc’lec pel i tomolnax c’al im pumbil a Dios, ani ne’ets ca jolbiyat ani ne’ets ca yajchiquiyat.  % Patal an inicchic in cua’al in uchbil quim putu c’al in abatnaxtal an oc’lecchic, cum c’al a Dios u bijiyabchic ani u punuhuabchic. ;~o Yab ca bina’ ta ba’ quit atan c’al jahua’ yab alhua’, tocat ca bina’ ta ba’ ca t’aja’ jahua’ alhua’ ani antsana’ ta ca ata’ jahua’ yab alhua’.}y Jaye in ulal an T’ocat Thuchlab abal tata’ ca pijchi jitats ti tomolnal max u c’a’il. Ca pitha’ i ja’ quin uts’a’ max u chiquel. Max antsana’ ca t’ajchi, hualam ne’ets quin yajna’ ani ne’ets ca tithebe abal ti tomolnal. |  C’an ebchalabchic, yab ca huichbanchi max jita’ ti t’ajchi quithab, tocat ca jilchi tin c’ubac a Dios ca yajchiquinchat. In ulal an T’ocat Thuchlab abal jaja’ in cua’al in lej tsap quin huichbanchi ani quin jalbinchi c’al i yajchictalab. {y Ma ju’tam huichat a Dios ti pitha’ a ejattal, ca luba’ quit c’uajlelenchic jun ejet c’al patal an inicchic. z7 Max jita’ ti t’ajchi i pojcaxtalab yab ca huichbanchi c’al i pojcaxtalab. Ca luba’chic ca t’aja’ alhua’ c’al patal an inicchic. >yu Quit c’uajlelenchic jun ejet c’al a at inic. Yab ca c’athatna’ ta ba’chic, tocat ca ja’ubna’ axi tsa’at in ey. Yab ca t’aja’ tit c’athpich tsalpathchic. qx[ Quit junax culbechic c’al axi culbel ani ca yajnanchi ax u uc’nal c’al i t’e’pithtalab. w} Ca conchi a Dios abal quin lablinchi jitats ti othnalchic. Ca conchinchi i lablinchixtalab ani iba i yajchictalab. v Ca tolminchi ax im belalchic a Cristo tam in cua’al i yejenchixtalab. Ca bats’uchic an tsa’bix c’al tsab a c’ubac. 6ue Quit culbechic cum ne’ets ca tsu’chi in ts’alat a Dios. C’al a ichich c’aya’ ca cuxuy an yajchictalab jahuats ca tamuchic. Yab ca palc’anchichic tit ol. t Yab ca obetna’ an t’ojlab, tocat ca lej luba’ ca t’aja’. Quit t’ojon c’al an Ajatic c’al a ichich lej canat. 1s[ Jant’ini’ tin tomnal tit ebchalab quit c’anitháxinchic. Yab ca lej le’na’ quit c’athpich c’ac’na ani axi q’ue’atchic hue’ ca c’ac’na tocat. /rW Quit tequeth c’anitháxin jun c’al xi jun ani yab expith quit eb c’anitháxin. Ca pojca’chic jahua’ yab alhua’ ani ca le’na’ jahua’ alhua’. q Max i huit’al qui canatbetha’ an inicchic abal más quim bela’ a Dios, jats qui lej t’aja’. Max a Dios tu ts’ejhualiy jant’o, qui ts’ejhualiy c’al jum putat i ichich. Max pel tu eyal c’al an tamcunel ebchalab, qui lej luba’ qui putu c’al i uchbil. Max i tolminchal an ts’ejhuantal, qui t’aja’ c’al i lej culbetal. In uchbilchic ax im belal a Cristo ,pQ Max pel tu tolmix c’al an inicchic, jats qui lej tequeth t’aja’. Max pel tu exobchix c’al in cahuintal a Dios, jats qui t’aja’ c’al patal i ichich. -oS A Dios ti junchic ti junchic huahua’ tu pithamalits pil i huit’omtalab jant’inits jaja’ ti quin le’na’. Tocat qui alhua’ eyentha’ jahua’ tu pithamal. Max u pithach i ey tu caulome, qui olnanchi an cau ax tu pithal a Dios jant’inits tu pithnenec qui bela’ jaja’. Bn} Yantalam ti eb huahua’ ax u ts’at’bath c’al a Cristo, ani ti tamcuth yaneltal ejtil max pel tu inictal a Cristo. Ti junchictal ejtil max pel tu punchintal in inictal a Cristo. bm= Huahua’ ti inictal i cua’al yan i punchintalab, ani yab jununul in ey i punchintal. l7 Tin ebal in alhua’ inictal a Dios im pithnenec u uchbil. Nan tu uchal ta patalchic yab ca tsalpay tit c’athpich pulic a ey. Ca lej alhua’ tsalpay ta junchictal ma ju’tamits huichat a Dios ti pithamal ca bela’ jaja’, ani antsana’ ta ca junini’ bela’chic. k9 Yabats ca tsalapnanchi an xe’tsintalab axi teje’ al an hualab c’ay’lal, tocat ca bina’ ta ba’ c’al a Dios abal jaja’ ti jalc’unchi a tsalap. Tam ojni’ ne’ets ca chubax exlanchi in alhua’ ani t’ocat culbetal a Dios. Antsana’ ne’ets ca culbe a Dios. Wj ) Ebchalabchic, a Dios tu lej lablinchamalits. Jaxtam nan tu lej uluth uchalchic ca lej jum putat bina’ ta ba’ c’al jaja’ ejtil max ca bina’ i ts’acchixtalab axi ejat ani axi t’ocat. Max antsana’ ta ca t’aja’chic ne’ets ca culbe a Dios, ani ne’ets ca putu c’al a lej uchbil tit c’ac’naxchic c’al a Dios. Ri $Patal jahua’ hua’ats jaja’ a Dios in tujumal ani im beletnal. Patal jahua’ hua’ats c’uajat abal ca puhuethanchat im bij a Dios. Qui puhuethanchi huahua’ im bij abal ets’ey. Amén.6he #Cum patal jant’o hua’ats pelits in c’al a Dios, an inic yab in ejtohual quin oc’ox ts’ejhualinchi a Dios abal talbel ca ts’ejhualinchat jant’o c’al a Dios. g1 "Ni jita’ tam inic yab in ejtohual quin lej exlanchi jant’o in tsalpayal a Dios. Ni jita’ tam inic yab in ejtohual quin ts’alabchi a Dios. Ff !A Dios ojni’ lej c’athpich luputh in huinat tsalap ani in ejtixtal. Yab i ejtohual qui thubat tala’ ejtinchi in tsalap, ani yab i ejtohual qui tala’ exbanchi jahua’ in t’ajal. e! A Dios in jilamalits tim patal an inicchic ca jec’omnaxin c’al jaja’, ani xo’ in ejtohualac quin yajnanchi tim patal an inicchic. |dq Aba ani’ jec’om an Israelchic, bel a Dios in ejtohual quin yajnanchi jant’ini’ ti yajnanchal tata’chic. 3c_ Ti jayq’ui’ tata’chic axi yab it Israel a jec’omnamal a Dios, ani xo’ jats an Israelchic ax in jec’omnal a Dios. Xo’ a Dios ti yajnanchalchic tata’chic. )bK Max a Dios in tacuyamalits jita’ quim baju tin c’alac, yab ne’ets quin jalc’uy in tsalap. Max im pithamalits jant’o, yab ne’ets quin tixc’anchi. a Xo’ jat’hua’ tim patal an Israelchic im pojcal an alhua’ cau. A Dios in tsu’talchic ti tomolnax c’al jaja’, ani tata’chic axi yab it Israel it pithnal an q’uij c’al a Dios abal ca belchi an alhua’ cau. Aba ani’ pel i tomolnax an Israelchic c’al a Dios, bel c’an c’al a Dios cum ma tam ti biyalits a Dios in tacuyamalchic quim baju tin c’alac jaja’. n`U Cum u cua’al i jilchith cau c’al jaja’chic ne’ets cu tixc’anchi in hualab, in ulu a Dios. _# Taley talbel a Dios ne’ets quin tala’ jec’ontha’ tim patal an Israelchic. Antsana’ in ulal an T’ocat Thuchlab:Ne’ets ca ulits an Jec’onthax tal ma ti Sion.Ne’ets quin jec’ontha’ axi xits’labchic c’al a Jacob c’al in hualab. V^% Ebchalabchic, nan u le’ tu tso’oblinchi jahua’ ma xo’ pelac in tsinat tsalap a Dios abal yab ca c’athatna’ a cuete’ tsalap. A Dios in jilamalits i Israelchic ca t’ujbathme in ichich, ani antsana’ ne’ets ca jilc’onchic ma ta ca quithat otsitsits c’al a Dios axi bijithits ca otsits axi yab pel i Israel. $]A A Dios ejtil ti jaca’ axi yab it Israel al an thimalon olivo te’ ani ti ts’ot’c’óthliy al an alhua’ olivo te’. Yab it ejtil in t’ajtal c’ue’el an alhua’ olivo te’. Max antsana’ ti t’ajchi a Dios axi yab it Israel, jaquits más ne’ets quin t’ajchi antsana’ axi Israel. Pel jaja’chic ejtil in t’ajtal c’ue’elchic an alhua’ olivo te’. Yab q’uibat abal a Dios quin ts’ot’c’óthliychic junil ti al an alhua’ olivo te’ jun ti ts’at’atac. Tam ca jec’ontha tim patal an Israelchic 9\k Max an Israelchic ca huichiy ani quim bela’ a Dios ne’ets ca ts’ot’c’óthliyat junil al an alhua’ olivo te’. A Dios in huit’al quin ts’ot’c’óthliychic. )[K Ca lej t’aja’chic ti cuenta abal a Dios pel i alhua’ inic ani jaye tsapic in t’ajal. Tsapic in t’ajchamal an Israelchic axi yab im bela’chic a Cristo. Ti t’ajchi alhua’ tam ti ts’ot’c’óthliy al an alhua’ olivo te’. Ca lej alhua’ ayna’ a Dios abal ti junini’ co’onchi c’al in alhua’ inictal. Max i ne’ets ti muts’iyte abal yabats quit c’uajiy al an alhua’ olivo te’. +ZO A Dios in muts’inchi in t’ajtal c’ue’elchic an alhua’ olivo te’, ani in ejtohualac ti muts’iyte ax it ejtil i ts’ot’c’óthlith c’ue’lab. Y} ¿Jale’ ti muts’inchatchic? Cum yab im bela’chic a Cristo. Ani a Dios ti ts’ot’c’óthliy tata’chic expith cum a belal a Cristo. Jaxtam yab ca c’athatna’chic ta ba’, tocat ca t’aja’ ti cuenta ani i canats quit muts’iyatte. (XI Hualam ne’ets ca ulu abal a Dios in muts’inchi in c’ue’elchic nixe’ xi alhua’ olivo te’ abal tata’ ti ts’ot’c’óthliychic taja’. MW Yab ca tsalpaychic abal tata’ it c’athpich alhua’ ani an Israelchic iba. Yab ca tsalpay antsana’, cum tata’ yab a tsapliyal in ibil an alhua’ olivo te’, expith it tsapliyab c’al. mVS An Israelchic pelac ejtil i c’ue’labchic c’al i alhua’ olivo te’. Tata’chic axi yab it Israel ejtil i c’ue’lab c’al i thimalon olivo. Cum an Israelchic yab im bela’ a Cristo jaxtam a Dios in muts’inchi in c’ue’el nixe’ xi alhua’ olivo te’. Ani tata’chic axi yab it Israel a Dios ti ts’ot’c’óthliy jun ti ts’at’atac jaja’chic. Cum ejtil it ts’at’atits al an alhua’ olivo te’, jaxtam a tabatnanchal in ibil ani in xits’al. *W~}|zyxwwvrut[sys#qpp[nnNmZl}kjjhg7fddc7aa!`g__:]\w[ZYY"XQW. UvTi abchalchic an tsapnethomtalab patal axi teje’ c’uajatchic c’al nana’. Ca tsapnetha’ am belomchic tihua’, cum pelits i lej le’nath ja’ubchic c’al a Cristo. U lej le’ abal a Dios ti lubach co’onchi a ichich patal tata’chic c’al in alhua’ inictal. Amén.M vQuin ujna’ an ebchalabchic ca alhua’ t’ojon abal yab quin co’oy i yejenchixtalab, ani jaye quin co’oy jant’o c’al ti quin tolmiy ax in cua’al i yejenchixtalab. An tsapnethomtalab A {v Ma ju’tam huichat ca ejtou, antsana’ ca tolminchi an ts’ejcaclome c’al an cau a Zenas ani jaye a Apolos. Cum ne’ets ti belal ca tolminchi c’al jahua’ quin yejenchichic. v ev Ne’ets cu aba’ ca c’ale c’al tata’ a Artemas ani max iba a Tiquico. Tam ca ulits c’al tata’, ca luba’ max ca ejtou tiquin tamu ti Nicópolis. Taja’ u tsalpayamalits abal ne’ets cu huat’a’ an tsamay q’uij. $ Av Max in leye ti lehuáx, tam a tso’obits abal pel i q’uibelom inic ani ne’ets ca jolbiyat c’al in cuete’ hualab. Jahua’ quin t’aja’ a Tito jMv Max hua’ats jita’ quin t’aja’ abal ca lehuáxin an tamcunel ebchalab, ca uchan ma tsabil abal yabats quin t’aja’. Max yab in le’ ti t’ajchi ti cuenta, tam ca lejat quethmayat ti al an tamcunel ebchalab. dAv Yab ca tolmiy ti t’ilom i inic ax in t’ilomnalq’ui i alq’uith cau axi yab jant’o ti alhua’ ani i lej nacat bijlab in ajumtal im biyal juntal. Yab ca tolmiy ax in le’ ti hueutsíxq’ui tin cuenta jahua’ in ulal an ts’ejcath cau axi pithnenec a Moisés c’al a Dios. Jolat ani yab jant’o ti alhua’ nixe’ xi t’ilomtalab. W'vLej chubax patal axe’ xi cau jahua’ nan tu uchal, Tito. Jats ca lej lubath t’iloxnanchi am belomchic, abal quin lej bina’ in ichich quin luba’ quin junini’ t’aja’ jahua’ alhua’. Ja’its in tomnal quin t’aja’chic, ani antsana’ ne’ets ca tabatna c’al patal in at inicchic in alhua’ t’ajbilchic. #?vC’al tin ebal in alhua’ inictal a Dios jats tu tsu’tal tu bolith ani jats ti ne’ets cu c’uajiy abal ets’ey it ejatlith c’al jaja’ ti eb. }vA Dios tu lej ts’ejhualith pithamalits an Espíritu Santo c’al tin ebal in t’ojlabil i Jec’onthaxil Jesucristo. 6evTu jec’onthamal a Dios cum tu yajnanchal ani yab abal i t’ajamalac jahua’ alhua’. Tu t’oquethanchamal i ichich ani tu it ejatlinchamal c’al an Espíritu Santo. 'vAba ani’ pelac i ey antsana’ ti jayq’ui’, bel i Jec’onthaxil Dios tu tejhua’methanchi in alhua’ inictal ani in c’anithomtal. wgvHuahua’ ti jayq’ui’ tam ti yabaye i belamal an Ajatic, yab i exla’ an chubaxtalab ani expith u jec’omac c’al a Dios. Ti jayq’ui’ u q’uibenec xe’etsac ani u huic’at co’oyame c’al yan i quithab le’nomtalab. I q’uijithnamal jahua’ yab alhua’. I t’ajchamal quithab an inicchic ani i pa’ixnamal. U pojcáxin jun c’al xi jun. SvC’al ni jita’ yab ca quithab cahuilixin, ani c’al ni jita’ yab ca pejéxin. Quin t’aja’ ti c’aya’ inic c’al in at inic, ani c’al tim patal an inicchic quin t’aja’ ti maxu inic. ; qvCa t’ilantha’ am belomchic quim putu c’al in uchbil c’al an oc’lecchic ani c’al an eyalchic. C’al in culbetal quin tolminchi c’al an they t’ojlab axi alhua’. ?~wvC’al patal a uchbil ax it pithnenec c’al a Dios, ca exobchi an ebchalabchic axe’ xi cau jahua’ nan tu uchamal. C’al ca ts’alabchichic. C’al ca c’uiya’ jitats yab xe’ets bolith. Ca tala’ putu c’al a uchbil tit exobchix ani ni jita’ yab ne’ets quin ejtou ti pojcanchi a ey.#}?vJa’its jaja’ ax im bina’ tim ba’ ca tsemets ti calchix c’al huahua’ ti al an cruz abal tucu jec’ontha’ c’al patal an hualabtalab. Cu t’oquethanchat i ichich abal qui baju tu c’al jaja’, ani cu canatbethanchat i ichich abal qui t’aja’ jahua’ alhua’. a|;v Chuthel chuthel qui aychi ca chich junil a Jesucristo i pulic Diosil ani i Jec’onthaxil, cum antsana’ im bijchith ulumalits abal ne’ets ca chich. Ma tam tamaquits ca chich tiq’uele ne’ets quin lej tejhua’metha’ in lej tsap ani in lej ts’alat, ani tam ojni’ ne’ets cu lej jum putat culbe tam qui tsu’chi in lej ts’alat. e{Cv Ani c’al in alhua’ inictal jats tu exobchinal qui tala’ jila’ jahua’ a Dios in tsu’tal yab alhua’ ani jahua’ in le’ i anam t’u’ul teje’ tsabal. Qui t’aja’ lej alhua’ tsalpath ti oc’ ani qui t’aja’ jahua’ bolith biyat cu xe’tsine teje’ tsabal. Ets’ey qui ne’tha’ mo’cathits i ichich c’al a Dios. 4zav A Dios in ejtohual quin jec’ontha’ tim patal an inicchic c’al in alhua’ inictal ax in tejhua’metha’ tam tin aba’ an Ajatic tin cuenta c’al i hualab. yv Yab quin cue’chi ni hue’ in c’al in amu. Quin t’aja’ hualim jahua’ bolith c’al in amu abal antsana’ c’al patal an inicchic ca t’ajchin ti cuenta abal lej alabel an chubaxtalab axi exobchinenec tin cuenta a Dios axi pel i Jec’onthaxil. -xSv Ca exobchi an t’ojnalchic quin t’aja’ patal jahua’ ta ca abatna c’al in amu c’al i culbeltalab tin ichich ani yab c’al i toc’oc’ma’talab. Yw+vCa cauna’ i cau axi lej chubax abal ni jita’ yab quin ejtou ti ucha’ abal yab chubax jahua’ a ulal. Max antsana’ ta ca t’aja’, ojni’ ne’ets ca tithebe jitats quin le’na’ ti tomolna’. pvYvTata’ Tito, ca t’aja’ expith jahua’ alhua’ abal quit tsu’tat jaye tit alhua’ t’iplab c’al an cuitolchic. Tam ca exobchichic c’al an chubaxtalab, ca t’aja’ expith c’al a ichich lej bolith ani lej tequeth. duAvAniye jaye ca exobchi an cuitolchic quin t’aja’ lej alhua’ tsalpath tin oc’. "t=vAn mimlabchic quin t’aja’ lej alhua’ tsalpath tin oc’ ani quin junini’ ne’tha’ t’ocat in ichich. Quin t’aja’ ti alhua’ beletnom c’al jitats tin q’uima’ ani quin t’aja’ jant’o ta ca abatna c’al in tomquil. Quin t’ajchi i alhua’talab an inicchic. Antsana’ patal axe’ quin t’aja’chic jahua’ alhua’, abal i ca tilibna tin ebal jaja’chic in cahuintal a Dios. ss_vQuin exobchi an mimlabchic axi yabaye uxcue’its quin c’anitha’ in tomquilchic ani in tsacamilchic. rvAniye jaye an uxcue’labchic ca xe’tsin t’ocat, cum antsana’ tin tomnal axi exlom c’al a Dios. Yab ca xe’tsin ti t’uchichil c’al i cau. Yab ca uts’alin. Quin t’aja jahua’ alhua’ abal ca tsu’tat ti alhua’ t’iplab c’al in at uxum. 2n _vJita’ t’oquethanchithits in tsalap c’al a Dios in exbayal jahua’ lej chubax t’ocat, ani axi at’ax in tsalap ani yab im belal a Dios yab in exbayal. Yab in ejtohual quin exbay cum pel xe’ in t’ajtal ey in tsalap ti at’ax ani yab in ats’al jolbith in ichich tam ca hualbin. ]m 5vYabats quim bina’ in xutsun c’al i alq’uith t’ilab ax u ts’ejcabq’ui c’al an Israelchic. Yabats quin t’aja’ ti cuenta jahua’ ta ca uchbiyat c’al i inicchic ax im pojcamalits an chubaxtalab. l /v Cum chubax antsana’ in eychic nixe’ xi exobchixchic, jaxtam ca tsapic c’uiya’chic abal quin lubach bela’ in t’ocat cahuintal a Dios. \k 3v Jun i tsalpath inic axi c’uajat al nixe’ xi ts’aclath tsabal Creta in olnal in ey in at juntal Cretajibchic. Ets’ey u janamcauchic. In ey ejtil i thimalon tse’ acan. Lej jaylomchic ani obecua’. j v Ca lej jun t’ajat piclalanchat in hui’, cum expith in othnanchal in tsalap yan i ejattalab jahuaquits tam q’uima’ ca otsits ti exobchix. C’al in q’uibts’oth exobchixtal tocat in le’chic quin ata’ i tumin, ani yab in cua’al in tithe. Hua’ats yan i inicchic axi jec’om c’al an chubaxtalab, ani talchic pel i Israel axi c’athpich jec’om. C’al in jolat exobchixtal in c’ambiyal tocat an inicchic. h ;v Quin lej t’ayat co’oy penathits tin ichich an chubaxtalab in t’ocat cahuintal a Dios axi exobchithits, c’al xe’ quin ejtou quin lubachmethanchi in ichich an ebchalabchic ani jaye quin exobchi axi tomolnax c’al an chubaxtalab abal lequitsq’ui max quim bela’ jaye. /g YvEts’ey quin lej alhua’ bats’u an tsa’bix tin q’uima’. Quin le’na’ expith jahua’ huinat alhua’. Quin t’aja’ lej alhua’ tsalpath tin oc’. Quin t’aja’ jahua’ bolith ani t’ocat c’al a Dios. Quin lej c’unu tim ba’ yab quin t’aja’ jahua’ yab alhua’. f vAxi ca bijiyat antsana’ ti eyal c’al in t’ojlabil a Dios, cum pel in t’ojnalil a Dios in cua’al in uchbil quin t’aja’ hualim jahua’ alhua’ abal yab ca ejtohuat ca jolbiyat c’al jita’. Yab quin c’athatna’ tim ba’, ani yab ca xe’tsin tsacucma’. Yab ca uts’alin. Yab quin culbetna’ an hueutsixtalab. Yab quin ne’tha’ in ichich jaylom c’al an tumin. e }vJitats ca bijiyat in cua’al in uchbil quin t’aja’ ti alhua’ inic ani ni jant’o yab ca elchin yab alhua’. Quin co’oy juncats in tomquil. Quin co’oy in tsacamilchic ax im belal jaye an Ajatic, i ca xe’tsin q’uibenec ani jec’om. Ud %vNan tu jila’ Tito ti al an ts’aclath tsabal Creta abal ca quithat ts’ejca’ jahuaquitsq’ui quin yejenchi an tamcunel ebchalab tihua’chic. Tim patal am bichouchic jun ti hua’atsits i tamcunel ebchalab, ca bijiy jita’ ca punuhuat ti eyal c’al an tamcunel ebchalab jant’ini’ nana’ tu uchamalits ca bijiyat. 2v}rg\QF;0%~~~~~~~~~~~~w~k~_~S~G~;~/~#~~ }}}}}}}}}}}}|}p}d}X}L}@}4}(}}}||||||||||||u|i|]|Q|E|9|-|!|| {{{{{{{{{{{{z{n{b{V{J{>{2{&{{{zzzzzzzzzzz~zrzfzZzNzBz6z*zzzyyyyyyyyyyyywyky_ySyGy;y/y#yy xxxxxxxxxxxx{xoxcxWxKx?x3x'xxxwwwwwwwwwwwwtwhw\wPwDw8w,w wwvvvvvvvvvvvvyvmvavUvIv=v1v%vv vuuuuuuuuuuu}uqueuYuMuAu5u)uuuttttttttttttvtjt^tRtFt:t.t"tt sssssssssssszsnsbsVsKs?s3s'sssrrrrrrrrrrrrsrgr[rOrCr7r+rrrqqqqqqqqqqqqwqkq_qTqHqk2k&kkkjjjjjjjjjjjjsjgj[jOjCj7j+jjjiiiiiiiiiiiiwiki_iSiGi;i0i$ii ihhhhhhhhhhh|hphdhXhLh@h4h(hhhggggggggggggtghg]gQgEg9g-g!gg ffffffffffffyfmfafUfIf=f1f%fffeeeeeeeeeee~erefeZeNeBe6e*eeeddddddddddddwdkd_dSdGd;d/d#dd cccccccccccc{cocccWcKc?c3c(cccbbbbbbbbbbbbtbhb\bPbDb8b,b bbaaaaaaaaaaaayamaaaUaIa=a1a%aa a```````````}`q`e`Y`M`A`5`*```____________v_j_^_R_F_:_._"__ ^^^^^^^^^^^^z^n^b^V^J^>^2^&^^^]]]]]]]]]]]]s]g][]O]C]7]+]]]\\\\\\\\\\\\w\k\_\S\G\;\/\#\\ [[[[[[[[[[[[|[p[d[X[L[@[4[([[[ZZZZZZZZZZZZtZhZ\ZPZDZ8Z,Z ZZ YYYYYYYYYYYYyYmYaYUYIY=Y1Y%YY YXXXXXXXXXXX}XqXeXYXMXAX5X)XXXWWWWWWWWWWWWvWjW^WRWFW:W.W"WW VVVVVVVVVVVVzVnVbVVVJV>V2V&VVVUUUUUUUUUUUUsUgU[UOUCU7U+UUUTTTTTTTTTTTTwTkT_TSTGT;T/T#TT SSSSSSSSSSSS{SoScSWSKS?S3S'SSSRRRRRRRRRRRRsRgR[RORCR7R+RRRQQQQQQQQQQQQxQlQ`QTQHQH2H&HHHGGGGGGGGGGG~GrGfGZGNGBG7G+GGGFFFFFFFFFFFFwFkF_FSFGF;F/F#FF EEEEEEEEEEEE{EoEcEWEKE?E4E(EEEDDDDDDDDDDDDtDhD\DPDDD8D,D DDCCCCCCCCCCCCxClC`CTCHC@2@&@@@???????????~?r?f?Z?N?B?6?*???>>>>>>>>>>>>w>k>_>S>G>;>/>#>> ============{=o=c=W=K=?=3='===<<<<<<<<<<<828&88877777777777~7r7f7Z7N7B767*777666666666666w6k6_6S6G6;6/6#66 555555555555{5o5c5W5K5?535'555444444444444t4h4\4P4D484,4 44333333333333x3l3`3T3H3<303$33 322222222222|2p2d2X2L2@242(222111111111111u1i1]1Q1E191-1!11 000000000000y0m0a0U0I0=010%00 0///////////}/q/f/Z/N/B/6/*///............x.m.b.W.L.A.6.+. .. -------------{-p-e-Z-O-D-9-.-#-- -,,,,,,,,,,,,~,s,h,],R,G,<,1,&,,,+++++++++++++v+k+`+U+J+?+4+)+++************x*l*`*T*H*<*0*$** *)))))))))))|)p)d)X)L)@)4)()))((((((((((((u(i(](Q(E(9(-(!(( ''''''''''''y'm'a'U'I'='1'%'' '&&&&&&&&&&&~&r&f&Z&N&B&6&*&&&%%%%%%%%%%%%v%j%^%R%F%:%.%"%% $$$$$$$$$$$${$o$c$W$K$?$3$'$$$############s#g#[#O#C#7#+###""""""""""""x"l"`"T"H"<"0"$"" "!!!!!!!!!!!|!p!d!X!L!@!4!(!!! u i ] Q E 9 - !  ymaUI=1% }qeYNB6*vj^RF:." znbVJ>2&sg[OC7+wk_SG;/# {ocWK?3'th\PD8, xl`TH<0$ }qeYMA5)ui]QE9-! ymaUJ>2&~rfZNB6*v  (&  '%  &$  %#  $"  #!  "  !                                                                   6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                   *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                   >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !      ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b   a 8` 7_ 6^ 5] 4\ 3[ 2Z 1Y 0X /W .V -U ,T +S *R )Q (P 'O &N %M $L #K "J !I  H G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6  5  4  3  2  1 0 / . - , + *  ) 2( 1' 0& /% .$ -# ," +! * ) ( ' & % $ # " !                                        1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        ' & % $ # " !                                        , + * ) ( ' & % $ # " !                        ~  }  |  { z y x w v u t  s &r %q $p #o "n !m  l k j i h g f e d c b a ` _ ^ ] \ [ Z  Y  X  W  V  U T S R Q P O N  M 4L 3K 2J 1I 0H /G .F -E ,D +C *B )A (@ '? &> %= $< #; ": !9  8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' &  %  $  #  "  !           P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        H G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                         %  $  #  "  !                            ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m   l  ,k  +j  *i  )h  (g  'f  &e  %d  $c  #b  "a  !`  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A   @  !?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !       4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                   2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                  & % $ # " !                                        % $ # " !                 ~ } | {  z  y  x  w  v u t s r q p o  n 8m 7l 6k 5j 4i 3h 2g 1f 0e /d .c -b ,a +` *_ )^ (] '\ &[ %Z $Y #X "W !V  U T S R Q P O N M L K J I H G F E D C  B  A  @  ?  > = < ; : 9 8 7  6 +5 *4 )3 (2 '1 &0 %/ $. #- ", !+  * ) ( ' & % $ # " !                             ) ( ' & % $ # " !                                        # " !                                                                           -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                      ~  }  |  {  z  y  x  w  v u t s r q p o  n  m  l  k  j i h g f e d c  b Ba A` @_ ?^ >] =\ <[ ;Z :Y 9X 8W 7V 6U 5T 4S 3R 2Q 1P 0O /N .M -L ,K +J *I )H (G 'F &E %D $C #B "A !@  ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . -  ,  +  *  )  ( ' & % $ # " !   K J I H G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                           ~  } | { z y x w v  u 't &s %r $q #p "o !n  m l k j i h g f e d c b a ` _ ^ ] \ [  Z  Y  X  W  V U T S R Q P O  N .M -L ,K +J *I )H (G 'F &E %D $C #B "A !@  ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . -  ,  +  *  )  ( ' & % $ # " !   . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        " !                                                                            # " !                                                           ~  }  | { z y x w v u  t s r q p o n m l k j i h g f e  d  c  b  a  ` _ ^ ] \ [ Z Y  X 'W &V %U $T #S "R !Q  P O N M L K J I H G F E D C B A @ ? >  =  <  ;  :  9 8 7 6 5 4 3 2  1 $0 #/ ". !-  , + * ) ( ' & % $ # " !                            :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                   2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                *  )  (  '  &~  %}  $|  #{  "z  !y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z   Y  &X  %W  $V  #U  "T  !S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4   3 "2 !1  0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                                          " !                                        0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                                                                      ~ } | { z y  x w v u t s r q p o n  m  l  k  j  i h g f e d c b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U   T   S   R   Q   P  O  N  M  L  K  J  I  H -l|pdXL@4(~~~~~~~~~~~~u~i~]~Q~E~9~-~!~~ }}}}}}}}}}}}y}n}b}V}J}>}2}&}}}|||||||||||~|r|f|Z|N|B|6|*|||{{{{{{{{{{{{w{k{_{S{G{;{/{#{{ zzzzzzzzzzzz{zozczWzLz@z4z(zzzyyyyyyyyyyyytyhy\yPyDy8y,y yyxxxxxxxxxxxxyxmxaxUxIx=x1x%xx xwwwwwwwwwww}wqwewYwMwAw5w)wwwvvvvvvvvvvvvvvjv^vRvFv:v.v"vv uuuuuuuuuuuuzunubuVuJu>u2u&uuuttttttttttttstgt[tOtCt7t+tttsssssssssssswsks_sSsGs;s/s#ss rrrrrrrrrrrr|rprdrXrLr@r4r(rrrqqqqqqqqqqqqtqhq\qPqDq8q,q qqppppppppppppypmpapUpIp=p1p%pp pooooooooooo}oqoeoYoMoAo5o)ooonnnnnnnnnnnnvnjn^nRnFn:n.n"nn mmmmmmmmmmmmzmnmbmVmJm>m2m&mmmlllllllllll~lrlflZlNlBl6l*lllkkkkkkkkkkkkwkkk_kSkGk;k/k#kk jjjjjjjjjjjj{jojcjWjKj?j3j'jjjiiiiiiiiiiiisigi[iOiCi7i+iiihhhhhhhhhhhhxhlh`hThHhX2X&XXXWWWWWWWWWWW~WrWfWZWNWBW6W*WWWVVVVVVVVVVVVwVkV_VSVGV;V/V#VV UUUUUUUUUUUU{UoUcUWUKU?U3U'UUUTTTTTTTTTTTTsTgT[TOTCT7T+T TTSSSSSSSSSSSSxSlS`STSHSP2P&PPPOOOOOOOOOOO~OrOfOZONOBO6O*OOONNNNNNNNNNNNvNjN^NRNFN:N.N"NN MMMMMMMMMMMM{MoMcMWMKM?M3M'MMMLLLLLLLLLLLLsLgL[LOLCL7L+LLLKKKKKKKKKKKKwKkK_KSKHK>>>>>>>>>>>x>l>`>T>H><>0>$>> >============w=l=a=V=K=@=5=*=== <<<<<<<<<<<<121&11100000000000~0r0f0Z0N0B060*000////////////w/k/_/S/G/;///#// ............{.o.c.W.K.?.3.'...------------t-h-\-P-D-8-,- --,,,,,,,,,,,,x,l,`,T,H,<,0,$,, ,+++++++++++}+q+e+Y+M+A+5+)+++************u*j*^*R*F*:*.*"** ))))))))))))z)n)b)V)J)?)3)')))((((((((((((s(g([(O(C(7(+(((''''''''''''w'k'_'S'G';'/'#'' &&&&&&&&&&&&|&p&d&X&L&@&4&(&&&%%%%%%%%%%%%u%i%]%Q%E%9%-%!%% $$$$$$$$$$$$y$m$a$U$I$=$1$%$$ $###########~#r#f#Z#N#B#6#*###""""""""""""v"j"^"R"F":"."""" !!!!!!!!!!!!{!o!c!W!K!?!3!'!!!  s g [ O C 7 +  xl`TH<0$ }qeYMA5)ui]QE9-! znbVJ>2&~rfZNB6*wk_SG;/# {ocWK@4(th\PD8, ymaUI=1% }qeYMA6*vj^RF:." {ocWK?3'th\PD8, xl                                                                                               ~ } | {  z #y "x !w  v u t s r q p o n m l k j i h g f e d  c  b  a  `  _ ^ ] \ [ Z Y X  W V U T S R Q P O N M L K J I H G F  E  D  C  B  A @ ? > = < ; :  9 (8 '7 &6 %5 $4 #3 "2 !1  0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                       & % $ # " !                                        ) ( ' & % $ # " !                                                                          " !                                        ( ' & % $ #~ "} !|  { z y x w v u t s r q p o n m l k j i  h  g  f  e  d c b a ` _ ^ ]  \ )[ (Z 'Y &X %W $V #U "T !S  R Q P O N M L K J I H G F E D C B A @  ?  >  =  <  ; : 9 8 7 6 5 4  3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $  #  "  !               4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                                                                   0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                            ~  }   |  +{  *z  )y  (x  'w  &v  %u  $t  #s  "r  !q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R   Q (P 'O &N %M $L #K "J !I  H G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6  5  4  3  2  1 0 / . - , + *  ) <( ;' :& 9% 8$ 7# 6" 5! 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                                             * ) ( ' & % $ # " !                                        % $ # " !                                                            ~  } | { z y x w v  u /t .s -r ,q +p *o )n (m 'l &k %j $i #h "g !f  e d c b a ` _ ^ ] \ [ Z Y X W V U T S  R  Q  P  O  N M L K J I H G  F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9   8   7   6   5   4  3  2  1  0  /  .  -  ,                                                              ~ } | { z  y *x )w (v 'u &t %s $r #q "p !o  n m l k j i h g f e d c b a ` _ ^ ] \  [  Z  Y  X  W V U T S R Q P  O (N 'M &L %K $J #I "H !G  F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4  3  2  1  0  / . - , + * ) (  ' & % $ # " !                           !                                                                                                               &  %  $  #  "  !                                                               2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #~  "}  !|  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]   \  9[  8Z  7Y  6X  5W  4V  3U  2T  1S  0R  /Q  .P  -O  ,N  +M  *L  )K  (J  'I  &H  %G  $F  #E  "D  !C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $   #  *"  )!  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                           ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                  5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !     ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b   a G ` F _ E ^ D ] C \ B [ A Z @ Y ? X > W = V < U ; T : S 9 R 8 Q 7 P 6 O 5 N 4 M 3 L 2 K 1 J 0 I / H . G - F , E + D * C ) B ( A ' @ & ? % > $ = # < " ; ! :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !               /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  # " !                                          6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                  $ # " !                                                      ~  }  |  {  z  y   x  3 w  2 v  1 u  0 t  / s  . r  - q  , p  + o  * n  ) m  ( l  ' k  & j  % i  $ h  # g  " f  ! e   d   c   b   a   `   _   ^   ]   \   [   Z   Y   X   W   V   U   T   S   R   Q   P   O   N   M   L   K   J   I   H   G   F   E 5G 4F 3E 2D 1C 0B /A .@ -? ,> += *< ); (: '9 &8 %7 $6 #5 "4 !3  2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                     8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        & % $ # " !                 ~ } | {  z  y  x  w  v u t s r q p o  n /m .l -k ,j +i *h )g (f 'e &d %c $b #a "` !_  ^ ] \ [ Z Y X W V U T S R Q P O N M L  K  J  I  H  G F E D C B A @  ? 0> /= .< -; ,: +9 *8 )7 (6 '5 &4 %3 $2 #1 "0 !/  . - , + * ) ( ' & % $ # " !                         + * ) ( ' & % $ # " !                                        % $ # " !                                                                                                                    # "~ !}  | { z y x w v u t s r q p o n m l k j  i  h  g  f  e d c b a ` _ ^  ]  #\  "[  !Z  Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;   :  ;9  :8  97  86  75  64  53  42  31  20  1/  0.  /-  .,  -+  ,*  +)  *(   I}qeYMA5)~~~~~~~~~~~~u~i~]~Q~E~9~-~!~~ }}}}}}}}}}}}z}n}b}V}J}>}2}&}}}|||||||||||~|r|f|Z|P|E|:|/|$|||{{{{{{{{{{{{{t{i{^{S{H{={2{'{{{zzzzzzzzzzzzxzlz`zTzHzw2w&wwwvvvvvvvvvvvvsvgv[vOvCv7v+vvvuuuuuuuuuuuuxulu`uTuHur2r&rrrqqqqqqqqqqqqsqgq[qOqCq7q+qqqppppppppppppxplp`pTpHpm2m&mmmllllllllllllslgl[lOlCl7l,l llkkkkkkkkkkkkxklk`kTkHkc4c)cccbbbbbbbbbbbbxblb`bTbHbP2P&PPPOOOOOOOOOOOOsOgO[OOODO8O,O OONNNNNNNNNNNNyNmNaNUNIN=N1N%NN NMMMMMMMMMMM}MqMfMZMNMBM6M*MMMLLLLLLLLLLLLwLkL_LSLGL;L/L#LL KKKKKKKKKKKK|KpKdKXKLK@K4K(KKKJJJJJJJJJJJJtJhJ\JQJEJ9J-J!JJ IIIIIIIIIIIIyImIaIVIJI>I2I&IIIHHHHHHHHHHHHyHnHcHXHMHBH7H,H!HH HGGGGGGGGGGGGxGlG`GTGHGD2D&DDDCCCCCCCCCCCCsCgC[COCCC7C+CCCBBBBBBBBBBBBxBlB`BTBHB?2?&???>>>>>>>>>>>>s>g>[>O>C>7>+>>>============w=k=_=T=H=<=0=$== =<<<<<<<<<<<|2&~rfZOC7+wk_SG;/# |pdXL@4(th\PD8, ymaUI=1%                                          (  '  &  %  $  #  "  !                                                      ~   }   |   {  ' z  & y  % x  $ w  # v  " u  ! t  s   r   q   p   o   n   m   l   k   j   i   h   g   f   e   d   c   b   a  `  _  ^  ]  \   [   Z   Y   X   W   V   U   T   S   R   Q   P   O   N   M   L   K   J   I   H   G   F   E  D  C  B  A  @   ?   >   =   <   ;   :   9   8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,   +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                                                       4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )   (   '   &   %   $  #  "  !           v v v  v  v  v  v  v v v v v v v  v v v v  v  v  v  v  v v v v v v v  v  v  v  v  v   v   v   v   v   v  v  v  v  v  v  v  v l l l l l l l l l l  l  l  l  l  l l l l l l l  l l l l l l  l  l  l  l  l l l l l l l  l l l l l l l l l l l l l l l  l  l  l  l  l l l l l l l  l  l  l  l  l  l  l   l   l   l   l   l  l  l  l  l  l  l  l bO bN bM bL bK bJ bI bH b G b F b E b D b C bB bA b@ b? b> b= b<  b; b: b9 b8 b7 b6 b5 b4 b3 b2 b1 b0 b/ b . b - b , b + b * b) b( b' b& b% b$ b#  b" b! b b b  b  b  b  b  b b b b b b b  b b b b b  b  b  b  b  b b b b b b b  b b b b  b  b  b  b  b b b b b b b  b  b  b  b  b  b  b  b  b   b   b   b   b   b  b  b  b  b  b  b  b X X X X X X  X  X  X  X  X X X X X X X  X X X X X X  X  X  X  X  X X X X X X X  X  X   X   X   X   X  X  X  X  X  X  X  X N N N N N N N N N N N N N N N N  N  N  N  N  N N N N N N N  N N N N N N N  N  N  N  N  N N N N N N N  N N  N  N  N  N  N N N N N N N  N N N N N N N N N  N  N  N  N  N N N N N N N  N  N   N   N  N  N  N  N  N  N  N D y D x D w D v D u D t D s D r D q D p D o D n D m D l D k D j D i  D h D g D f D e D d D c D b D a D ` D _ D ^ D ] D \ D [ D Z D Y D X D W D V D U D T D S D R D Q D P  D O D N D M D L D K D J D I D H D G D F D E D D D C D B D A D @ D ? D > D = D < D ; D : D 9  D 8  D 7  D 6  D 5  D 4  D 3  D 2  D 1  D 0  D /  D .  D -  D ,  D +  D *  D )  D (  D '  D &  D %  D $  D #  D "  D !  D  D   D   D   D   D  : : : : : : : : : : :  :  :  :  :  : : : : : : :  : : : : : : : : :~ : } : | : { : z : y :x :w :v :u :t :s :r  :q :p :o :n :m :l :k :j :i :h :g :f :e :d :c :b :a :` : _ : ^ : ] : \ : [ :Z :Y :X :W :V :U :T  :S  :R  :Q  :P  :O  :N  :M  :L  :K  :J  :I  :H  :G  :F  :E  :D  :C  :B  : A  : @  : ?  : >  : =  :<  :;  ::  :9  :8  :7  :6  :5 0  0  0  0  0  0  0  0 0 0 0 0 0  0  0  0  0  0  0  0  0 0 0  0 0! 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0   0 ~  0 }  0 |  0 {  0 z & & & & & & & & & & & & & & & & &  & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &   & ~ & } & | & { & z & y & x & w & v & u & t & s & r & q & p & o & n & m & l & k & j & i & h & g & f & e & d & c & b & a & `  & _ & ^ & ] & \ & [ & Z & Y & X & W & V & U & T & S & R & Q & P & O & N & M & L & K & J & I & H & G & F & E & D & C  & B & A & @ & ? & > & = & < & ; & : & 9 & 8 & 7 & 6 & 5 & 4 & 3 & 2 & 1 & 0 & / & .  & -  & ,  & +  & *  & )  & (  & '  & &  & %  & $  & #  & "  & !  &  &   &   &   &   &   &   &   &   &   &   &   P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D   C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /   .  !-  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                                                                                                                                              ~ } | { z  y x w v u  t  s  r  q  p o n m l k j i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]   \   [   Z   Y   X  W  V  U  T  S  R  Q  P                               : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !     ~ } | { z y x w v u t s r q p o  n  m  l  k  j i h g f e d c  b (a '` &_ %^ $] #\ "[ !Z  Y X W V U T S R Q P O N M L K J I H G  F  E  D  C  B A @ ? > = < ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .   -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                         "  !                                                             !                                                                                                                          ( ' & % $ # " !                             ~ } |  { z y x w v u t  s  r  q  p o n m l k j i  h  g  f  e  d c b a ` _ ^ ]  \ [ Z Y X W V U T  S  R  Q  P  O N M L K J I H  G F E D C B A @ ? > =  <  ;  :  9  8 7 6 5 4 3 2 1  0 / . -  ,  +  *  )  ( ' & % $ # " !                                                                                                 !                                                                                                   ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k   j  $i  #h  "g  !f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G   F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2   1  !0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                ' & % $ # " !                                                                                                                                                                            ~ } | {  z  y  x  w  v u t s r q p o  n m l k j i h g f e d c b a ` _ ^  ]  \  [  Z  Y X W V U T S R  Q   P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A  @  ?  >   =   <   ;   :   9  8  7  6  5  4  3  2  1                                                      , + * ) ( ' & % $ # " !                                           bX/}qeYMA5)~~~~~~~~~~~~x~m~b~W~L~A~6~+~ ~~ }}}}}}}}}}}}}{}p}e}Z}N}B}6}*}}}||||||||||||v|j|^|R|F|:|.|#|| {{{{{{{{{{{{{{o{c{W{L{@{4{({{{zzzzzzzzzzzzuziz]zQzEz9z-z!zz yyyyyyyyyyyy}yrygy\yQyFy;y0y%yyyxxxxxxxxxxxxxtxhx\xPxDx8x,x xxwwwwwwwwwwwwxwlw`wUwIw=w1w%ww wvvvvvvvvvvv}vqvevYvNvBv6v*vvvuuuuuuuuuuuuvuku_uSuGu;u/u#uu tttttttttttttxtmtbtWtLtAt6t+t tt ssssssssssss~srsfsZsNsBs6s*sssrrrrrrrrrrrrwrkr_rSrGr;r/r#rr rqqqqqqqqqqqq{qoqcqWqKq?q3q'qqqppppppppppppspgp[pOpCp8p,p ppooooooooooooxolo`oToHol3l(lllkkkkkkkkkkkkkyknkckXkMkBk7k,k!kk kjjjjjjjjjjjj}jrjgj\jQjFj;j0j%jjjiiiiiiiiiiiisigi[iOiCi7i+iiihhhhhhhhhhhhxhlh`hThHhZ2Z&ZZZYYYYYYYYYYY~YrYfYZYNYBY6Y*YYYXXXXXXXXXXXXwXkX_XSXGX;X/ 0 / . - , + * )  (  '  &  %  $ # " !                                                                                                                                                                                                                   ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q   p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `   _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M   L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B   A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -   ,  +  *  )  (  ' & % $ # " !                                                                                                                                                                                                                                                       +  *   )   (   '   &   %  $  #  "  !           ]   \   [   Z   Y  X  W  V  U  T  S  R  Q                                                                                                                                                                                  ~  }  |  { z y x w v u t  s  r  q  p  o  n  m  l  k   j   i   h   g   f  e  d  c  b  a  `  _  ^             ~ } | { z y  x w v u t s r  q  p  o  n  m l k j i h g f  e d c b a ` _ ^ ] \  [  Z  Y  X  W V U T S R Q P  O N M L K J I H G F E D C  B  A  @  ?  > = < ; : 9 8 7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *   )   (   '   &   %  $  #  "  !          D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2   1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !